Search is not available for this dataset
text
stringlengths 0
31.2k
| en
stringlengths 1
6.69k
⌀ | id
stringlengths 1
36
| dataset_id
stringclasses 4
values | source
null | filename
stringlengths 4
78
| title
stringclasses 360
values | author
stringclasses 53
values |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
sedato
partim tumoris ac saniei profluvio, interdum assurgendo,
interdum vero proreptando, quasi ad gressum
membrorum nervos exercere. Quod praesul pius
agnoscens, prae gaudio saepius lacrymans, divinae
miserationi grates debitas retulit, cui et intentus
supplicare, ut postea vere, donante Deo, patebat,
non destitit. Nam infra anni spatium, ut certe apud
nos omnibus notum est, puer, fugata morborum
multitudine, laxataque nervorum contractione, in
melius convaluit, et de die in diem ad quodlibet servitutis
officium valenter profecit. Idem namque
homo, Werinus nomine, jam per viginti et eo amplius
annos in capella episcopali incolumis deservit,
nisi quod quasi in testimonium virtutis Dei in semet
ipso, certe in cruribus et in manibus ipsas membrorum
torturas et, ut ita dicam, gibbos quosdam, cunctis
se videntibus ostendit.
33.
Aliis quoque permultis varia humanae fragilitatis
conditione laborantibus, quibusdam scilicet,
quod et gravissimum est, peccatorum pondere
pressis, quibusdam vero diversa infirmitatum molestia
detentis ad se confugientibus, opem suae intercessionis
impertivit; eosque, infatigabili sanctarum
precum instantia, et ab imminente periculo liberavit,
et in futurum, Deo auxiliante, a talibus custodivit.
De quibus quam multa, multis plane cognita,
veraciter enarrare potuerim, ni ea ab illis tunc,
ipso cogente dissimulata, ea maxime causa silendo
modo praeterierim, ne aut lectoribus altius fastidium
ingeratur, aut ad talia pigris incredulitatis
peccatum augeatur. Unum tamen dicam, quod
quasi joculare ridiculo, Goslariae effecit, quando
ibi in curte regali in postremo aetatis suae tempore,
jussu et petitione Gislae imperatricis ecclesiam construxit.
Erat ibi matrona quaedam in laicali conversatione
posita, sed in timore Dei devota, Hatteha
(Hathzeca) nomine, cujus filium ipse episcopus pro
fidei religione quam in ea sentiebat, de sacro fonte
suscepit; quam quodam tempore contigit gravissimo
oculorum dolore vexari, et per aliquot dies, adeo
ut nec cibum nec potum accipere, nec aliquam
corpoream quietem habere posset, cruciari. Quae
tandem, gravissima cogente doloris anxietudine, filiolum
suum ad episcopum cum eulogiis transmisit,
eique suae infirmitatis nimietatem intimans, aliquod
medelae subsidium ab ejus pietate quaesivit.
Quibus praesul auditis, laeta hilaritate subrisit, et
quosdam flores rubicundos de arbore, quae lingua
Theutonica Spinnelbum dicitur, ei forte in ipso
momento a paupere quodam illatos, signo crucis
munivit, et eidem puerulo dedit, dicens: « Affer,
inquit, hos flosculos amicae meae matri tuae, ut
illos in mei memoriam secum habeat, et a Deo
salutis remedia poscat. » Nec mora, ut nobis saepius
jurando retulit, ut ipsos flores aegris oculis admovit,
omnem illico totius infirmitatis dolorem a
suo capite mirabili celeritate diffugere cognovit:
et statim apertis vel ostiis, vel fenestris cubiculi,
quae jam per aliquot dies diligentius ejus aegritu
dinis causa claudebantur, coepit clarius videre,
et nihil prorsus hujusmodi molestiae amplius sentire.
Quae postera die ad episcopum pervenit, et gaudens
simul et lacrymans gratias condignas divinae miserationi,
ejusque visitationi humiliter retulit. Quam ille
benigne consolando suscipiens, et in Domino corde
firmo sperare, et indesinenter bene facere praecipiens
oculos ejus a presbytero sacro oleo, quod infirmorum
dicitur, ungi mandavit; quae certae unctio, et ejus
pia deprecatio, eam ab eodem dolore usque in finem
integre sanavit.
34.
Illud quoque, quod in antepenultimo praesentis
vitae anno ei accidit, propono in exemplum,
et cautelam fidelibus, et timorem ac formidinem
negligentibus. Erat sane in nostra congregatione
quidam presbyter, ex familia Ecclesiae ortus, litteralis
scientiae, ut in pace veritas procedat, pene ignarus,
sed mundanae sagacitatis subtiliter et supra
modum gnarus, qui ex infima paupertate ad summas
divitias cunctis mirantibus succrevit. Qui primo
a domino Bernwardo episcopo feliciter exaltatus,
sed ab imperatore Henrico pro quibusdam causis,
quae modo melius silentur, humiliatus, iterum ab
hoc viro beato, quia utilis ei ad res Ecclesiae videbatur,
pia miseratione sublevatus, varie tamen inter
adversa et prospera saepius habitus. Postremo
autem in tantum sibi tanti pontificis animum sua
calliditate conciliavit, ut perplures ante fideliter
ministrantes episcopo abalienaret, eosque tam herili
gratia, quod ei certe molestum erat, quam et
dignitate ac proprietatis utilitate privaret. Sed ne
hoc aliquibus mirum videatur, quia, beato Gregorio
teste, saepius fit | null | ceea6036-2630-4766-9196-e26dbb723b32 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ut occupato in pluribus et maxime
in divinis animo facile ab adulantibus subripiatur.
Tandem ille ab omnibus publice maledicitur,
et etiam interdum episcopo a sanum sapientibus
hujusmodi insolentia objicitur, qui et ab iis
tandem qui insontes abalienati sunt, in gratiam reducitur.
35.
Praesul pius tamen post aliquot annos de talibus
clarius certificatus, et super eos qui injuste
laedebantur aliquando ad veniam humiliatus, die
quadam convenire de nostra congregatione praepositum,
et decanum cum aliquot fratribus, caeterisque
suis primoribus Holthusem, ubi tunc forte manebat,
mandavit, assedente etiam viro venerabili,
suo ex sorore nepote, Rathmundo Altahensis monasterii
abbate, praesente eodem presbytero, omnibus
qui se ab eo laesos quaerebantur, coram
licentiam fandi donavit. Statimque sine mora
plura querelae genera, tam ab ipso abbate suisque
qui hospites intererant, quam et a nostris
proferuntur, quae contra eum publice a cunctis
quasi uno ore dicuntur. Quaerebantur enim omnes
simul, primo generale Ecclesiae et episcopalis honoris
scandalum; deinde cives et hospites quisque
speciale injuriarum sui detrimentum. Quibus
ille auditis, quasi insultando, ut erat callidissimus,
subrisit, et velut admirans, quae haec essent inquisivit:
ac deinde commentis mundanae suae sapientiae,
qua plane plenus erat, quae vere ante
Deum stultitia computatur, ut in ipso manifeste
patuit, objecta quaeque eloquenter repulit, omnesque
sibi adversantes mirabiliter quasi mutos et
elingues reddidit.
36.
Pius praesul tandem Spiritu sancto vere
compunctus, et insuper etiam mirabili studio permotus,
considerans pariter et manifestam rerum
veritatem et fiducialem cordis ejus temeritatem,
illico omnium voces compescuit, et modificato sermone
cunctis admirantibus ita incoepit: « Hildewin,
inquit, sic enim vocabatur, ecce enim omnes circumstantes,
ut tibi videtur, vicisti; ecce omnes
subtilitate tua, Deo veritatem inspiciente, quasi
mendaces ostendisti: jam modo ad me convertere,
et soli mihi per Christum adjuratus veritatem
responde. Evangelica, inquit, te sententia aggredior,
et quia sensum evangelicum non plene sapis,
te Theutonico sermone alloquor. Hildewin,
inquit, diligis me? At ille statim fiduliaciter:
« Vere, ait, diligo te. » Item episcopus: « Hildewin,
inquit, diligis me? » At ille: « Certe, ait,
diligo te. » Item episcopus tertio: « Hildewin,
inquit, diligis me? » Tandem ille miser evangelico
illo exemplo stupefactus, sed non rite, proh dolor!
Compunctus, irato pariter et flebili sermone respondit:
« Deus, inquit, qui omnia scit, ipse scit
quia vere diligo te. » Tunc praesul: « Ecce, inquit,
siquidem verum dicis, mihi satisfecisti; sin
autem desipis, temetipsum miserabiliter obligasti.
Sed si me, ut dicis, fideliter diligis, pasce oves
meas, id est, dilige fratres et amicos meos, etiam
hospites et pauperes meos; dilige conservos et
domesticos tuos. Unde et per Deum te commoneo,
ut si vere jurasti, te in veritate custodias;
si quominus, digne poeniteas, et sub hoc pacto
jam domum regredere, et dignitate pariter et beneficio
ac proprietate tua in gratia mea, siquidem
Deus annuerit, utere. » Sicque conventum illum
cunctis admirantibus pariter ac paventibus dimisit.
37.
Illos tamen pariter ibi charitatis exhibitionem
suscipere, et sic in pace discedere praecepit.
Inter quos Hildewinus laetus et hilaris, et
quasi de victoria sua exsultans, ad prandium
consedit, et inde incolumis rediit. Ad vesperum
vero cum suis domi consedit jucundus et epulans,
et in eos sane a quibus se laesum dolebat,
convicia et minas intentans, sic lectum petiit,
et sospes, ut sibi videbatur, quievit. Mane diluculo
ad providendum suum ministerium iturus
valenter surrexit, calceamenta citius induit, sed
ad induendas tunicas assurgens concitus corruit,
et mirabili celeritate praeoccupatus miserabiliter
exspiravit. Plures tamen et amplissimas [opes
in sua proprietate, in innumeris et pretiosis vestibus,
et alia pecunia et etiam peculio dimisit;
quas tamen beatus praesul, de ejus morte ultra
quam credi potest condolens, totas pro animae
illius remedio pauperibus erogari praecepit, remissionemque
ei peccatorum ex corde, etsi sero
indulsit, et pro illius animae ereptione, jejuniis
et obsecrationibus saepius insudare non destitit.
Quia ergo nos eum modo ultra debitum plus necessariae
veritatis quam invidiae vel odii causa | null | 3624dd7d-2f28-4871-bd89-81ee53d71286 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
reprehendimus,
et ejus negligentiam nostra fortasse
minorem de pluribus patefecimus, obsecramus, o
lectores, vestram dilectionem, ut cum haec legeretis,
indulgentiam ei et remissionem peccatorum
pro vestra [ #edit.,@# nostra] certe felicitate a Domino
imploretis et sic forte haec reprehensio fiet illi ante
misericordiam judicis venialis remissio.
38.
Erat quoque in nostra congregatione vir vitae
venerabilis, ac in omni canonicae regulae observatione
jure laudabilis, nomine Tadilo, de quo etiam
supra pauca retuli, primo sub domino Bernwardo
pro fidei et industriae praerogativa vicedominus, sed
ab hoc beato pontifice pro utilitate Ecclesiae decaniae
ac scholari magisterio praestitutus; et quia ei pro
religionis et charitatis [ #Bol.,@# pietatis et castitatis]
merito corde tenus complacuit, cum sibi in consecretalem
et symmystam in Dei servimine adoptavit.
Erat enim, tota Ecclesia quae eum noverat, teste,
grandaevus et emeritus, humilitate et dilectione
praeclarus, in regendis vero ac commonendis fratribus
media charitate severus, et in toto virtutum
exercitio coram Deo sollicitus. Nam in admonitione
sua illo ridiculoso proverbio saepius utebatur:
« Diligant, inquit, homines, oderint vitia. » Huic
beatus pontifex ante aliquot annos saepius, ut
nobis videbatur, jocando praedixit quod aut secum
aut paulo ante se ex hac vita esset emigraturus.
Novissime vero ei in postremis decumbenti, per
praedictum abbatem nepotem suum, quem ad eum
visitationis gratia, sua vice direxit, serio mandavit
quod sacram olei unctionem vere poenitendo, et
commissa sua confitendo, plena fide susciperet, et
corporis sanguinisque Christi sacramento munitus
intrepidus praemigraret, promittens ei veraciter se
superstitem pro ejus animae remedio Dei gratiam
indesinenter obsecraturum, et eum in proximo anno
in pace Christi subsecuturum. Qui abbas eumdem
dilectum et jure semper memorandum magistrum
nostrum cum astantibus fratribus sacro oleo perunxit,
eique ex potestate et jussione episcopi plenam
remissionem indulsit, qui post biduum vere felix ad
Christum migravit; cujus tamen obitus nos acriter
contristavit, quia congregationem nostram [imo
totam nostram Ecclesiam] tanti viri patrocinio et
concilio magisterioque privavit. Verum certe, et
clero et populo teste, dicimus quia nunquam ejus
ordinis virum in omni ecclesiastica probabilitate
honestiorem vel vidimus, vel videbimus. Cujus certe
memoriam jure nos corde tenus retinere debemus,
quem vere ante conspectum sanctorum nostri recordari
non dubitamus. Sic ergo prophetiam beati
praesulis liquido Deus implevit, qui eum post
annum et tres tantum menses ex hac vita feliciter
exemit.
39.
Jam autem beati Patris Godehardi appropinquante
manifestius fine, semper operum bonorum
augmentis de virtute in virtutem anhelabat, ut videre
mereretur Deum deorum in Sion, et jam cessante
practicae plurali officio, in solo se indesinenter
theoriae affixit exercitio, tria tantum de generali
specialiter eximens, psalterium, eleemosynam, et
prae omnibus jugiter sibi sociam et amicam abstinentiam,
adeo ut si rare festiviori tempore cogentibus
per obedientiam fratribus, aliquid lautioris
cibi vel fortioris potus contra morem stomachi percepit,
molestiae magis corpori quam refectioni fuerit.
Et tunc supremum praesentis vitae Natalem
Christi, anno scilicet 1036, imperatore Goslare
sedente, ipse Holthusen votive celebravit, solvens
certe, secundum Evangelium, quae sunt Caesaris
Caesari, et quae Dei Deo; semet quippe praedicto
more Christo spirituale sacrificium immolans, sed
et suis nihilominus clero sane et populo in divinis et
humanis pro ritu et etiam debito juxta vires congratulans;
sacratissimos autem dies Quadragesimae, et
ut ipse saepius jucundando proclamabat saluberrimos,
summo cordis ac mentis affectu hilaris exspectabat,
quos corporaliter quasi extra corpus mirabiliter
transiens, vix cohaerentibus nervis, ad sacrosanctum
Pascha pervenerat. Attamen Dominicam Palmarum,
Coenamque Domini, et festum Resurrectionis
Christi debito episcopali officio, ultra vires
collecto robore, peregit; sicque Paschae ferias per
circumpositas stationes juxta solitam religionem
admonendo fideles visitavit, in quibus etiam diebus
saepius publice denuntiavit se modo cum illis ultima
corporalis consortii laetitia jucundari, et in Ascensionem
Domini, quo Deus jusserit, invitari.
Nos vero haec audientes quasi derisimus, quia eum
jam quantocius [ #edit.,@# quantoties] de regressione
antiquae suae patriae, videlicet Bajoariae, nobis minitantem
audivimus.
40.
Post Albas itaque a nobis digressus, cum
suo praedicto nepote Radmundo abbate, Adenstad
[ #al.,@# Eistat], quo incoeptam jam noviter ecclesiam
consummare studebat, devenit, nec infirmitati
diutius reluctari valens, deficiente carne decubuit.
Quo | null | 79b18ce4-78f9-4d10-a15b-ba9e4a113525 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
flebili rumore comperto, praedictus Rathmundus
abbas, vir certe corde et animo divinae
servituti mancipatus, et praepositus noster ac decanus
cum prioribus ad eum visitationis gratia convenerunt,
quem tamen dissimulato languore solito more
ecclesiastico labori assidentem, circumstantiumque
manibus sustentatum invenerunt. Quos advenientes
sola charitatis hilaritate laetus suscepit, et quasi
oblita molestia, adventus eorum causam admirando
perquirens, reportari se ad cubiculum praecepit
Ibi adunato [admisso] specialiter clero, primo singulos
quosque de suae obedientiae procuratione solerter
admonebat, ac deinceps omnes generaliter de sacrae
fidei et religionis observatione tam salubriter quam
et terribiliter obsecrando simul et arguendo informabat.
Deinde se orationibus eorum contra callidi
tentatoris insidias et fraudes commisit, eisque obitus
sui diem et tempus, funerisque exsequiarum,
et etiam sepulturae ordinem, ut postea evenit, quasi
alludens liquido praedixit. « Ite, inquit, et ad superventuram
Dominicae Ascensionis laetitiam vos quisque,
pro suae obedientiae qualitate, et etiam pro spiritualis
praerogativae quantitate praeparate, et meum
adventum laeti, et quasi vere mecum hic et in futuro
congratulaturi exspectate. Nam in vigilia Ascensionis
in montem ad sanctum meum patronum Mauricium
adveniam, et ibi noctem diemque sanctam agam:
abbatem tamen vobis, qui vice mea processionis et
missarum solemnia peragat mittam; » et sic elevatis
oculis altiusque suspirans, quasi tamen arridens:
« Necte, inquit, illa ut Christus voluerit
peracta, in feria sexta diluculo ad sanctum Michaelem
veniam, cum abbate et fratribus pernoctaturus,
inde Sabbato ad sanctum Andream oraturus, et inde
vos adeam, vobiscum penitus permansurus. Diem
vero Dominicam convocatis fratribus et amicis
solemniter celebremus, et ita totius festi nostri
jucunditatem penitus terminemus. » Et haec dicens,
benedictionem dedit; sicque nos mirantes pariter et
stupentes dimisit.
41.
Habebat quoque beatus Pater in privato suo
ministerio juvenem quemdam illustrem, filium viduae,
pictoriae artis opificem, qui vilia ejus vestimenta
calceamentaque servabat, nomine Bunonem,
cui, ab initio ejusdem anni, quod secum patriam
suam, id est Bajoariam, perrecturus esset saepe
praecepit. Nam, ut praediximus, longe ante saepius se
patriam suam revisitaturum serio promisit, et pluribus
cujusque ordinis se ultroneis offerentibus, ac
pariter cum eo proficisci cupientibus, grates devotioni
eorum retulit, et solum tantum Bunonem secum
iturum praeelegit. Eodem quippe die ante adventum
cleri, ut praedixerat, dum more suo in abditis
vestimenta sua mutaret, eidem juveni praecepit ut
eadem vestimenta quae deposuit indueret, et ad eum
concitus veniret. Quae verba ille quasi deliramenta
vel irrisione plena contempsit. Praesul vero ac si
dedignando cubiculariis dixit: « Ite et vestimenta quae
deposui induite ei, et ad me deducite. » Qui statim
eum post velum cubiculi trahentes induerunt, et in
conspectum velut irridentes deduxerunt. Quem ille
diu intuens, ait: « Vere scias quia in eadem veste
rumorem invenies. » His dictis puer exivit, et in
ipso momento intolerabile eum frigus invasit, et hora
eadem aegrotans lecto procubuit. Quem cum post
discessum fratrum episcopus requireret, dictum est
quod aegrotaret. Qui statim accersito procuratore,
praecepit ei dicens: « Puerum illum caute et sine
molestia fac ad matrem suam deduci, ut in occursum
meum paratus mecum possit proficisci. » Qui
statim deducitur, et decrescentibus dietim viribus ad
extrema praeparatur.
42.
Deinde praesul noster ingravescente febre
Holthusen, ubi confluente ecclesiastico more ad
visitationem tanti viri multitudini sufficiens aedificiorum
erat copia, provehitur. Ibi inter multam
cleri populique frequentiam, quadam die venerabilis
domina Sophia de Gandersheim advenit, quae
tandem, ut in pace loquar, deposita priori pertinacia,
plena se fide et devotione, ad beati viri familiaritatem
convertit, quae tunc, occasione inventa, et
populari turba remota, astante clero, de frivola
quadam pertinacia, quae de suae ecclesiae clericis
contra beatum virum increvit, exordium fecit et
debitam satisfactionem promittere coepit. Ad cujus
verba ille, partim morbo cogente, partim vero, ut
nobis videbatur, indignatione permovente, iracunde
respondit, et in futurum talia suspendi rogavit. Illa
vero commotionem ejus dissimulans, et obitum ejus
celeriorem formidans, item itemque in sua satisfactione
etiam lacrymando perstitit, eamque ut
recipere dignaretur obsecrando postulavit. At ille:
« Domina, inquit, per Deum paulisper reticete, et haec
donec in festivitate sanctae Mariae conveniamus,
suspendite. | null | 527dc036-b172-4f5c-9e61-d699aa2df596 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
» Ipsa autem, ut videbatur omnibus, finem
ejus citius adventurum intelligens, et tamen verba
ejus vehementer expavescens: « Utinam, inquit, o
Pater duecte, tandiu vita vestra nobis supersit,
donec hoc tempus venerit. » Ille vero fortiter collectiviribus,
apertisque oculis, et omnibus diu circumspectis,
ait: « In potestate quidem Dei vita nostra
exitusque vere consistit; in veritate tamen, quae Deus
est, dico vobis quia in festivitate sanctae Mariae,
ubi Deus voluerit, certe simul erimus, ibidemque
coram veraci testimonio et de his, et de aliis etiam
quae inter nos dissident, tractabimus. » Et haec dicens,
compressis oculis reticuit. At ipsa nimio stupore
pavefacta, silenter circumstantibus ait: « Heu me
miseram! nunquidnam sum moritura, eumque in
proximo subsecutura? » Nec tamen amplius eum inquietare
praesumpsit, sed humiliter sibi ab eo indulgentiam
simul et licentiam petiit. Item ille apertis
oculis eam breviter, imo et salubriter de sacrae religionis
observatione commonuit, ac de plurali suae
obedientiae provisione coarguit, et sic elevata dextra
eam benedictione munivit, eique pro tempore remissionem
indulgens non sine magno, ut ipsa fatebatur,
timore dimisit.
43.
Transacta autem hebdomada, beatus Pater,
jam deficiente funditus corpore, ab abbate caeterisque
fratribus sacri olei liquore ecclesiastico more
perungitur, et, ita ut praedixit, in vigilia Ascensionis
Domini in montem sancti Mauricii transvehitur.
Ibi statim ad eum flendo fratres [cum innumerabili
alia multitudine fidelium] convenerunt, nec
amplius amaritudinem doloris, quo corde tenus
vexabantur, abscondere valuerunt. Caetera vero
innumerabilis confluxit fidelium multitudo, quam
non minor pro obitu charissimi pastoris afflixit
amaritudo. Quos tamen ille, licet deficiente jam
pene lingua, benigne consolando dimisit, et diluculo
iterum advenire mandavit. Quibus discedentibus, et
sacram noctem illam in magno dolore ducentibus,
beatus Pater consueto more, sibi psalmos semper
quasi pro dulci refectione ruminabat, et in tali meditatione
cursum suum consummans, animam suam
attentius Deo commendavit. Summo vero diluculo
iterum clerus peractis matutinis advenit, quem
ipse affatu tunc supremo, breviter, attamen salubriter,
de sacrae religionis et obedientiae observantia
commonuit, sicque confessionis versu cum eis
communiter prolato, ad celebranda cum abbate
missarum solemnia valedictione ultima dimisit.
Praesul autem clemens, non immemor suae promissionis,
de praedicto suo cubiculario Bunone requisivit
sollicite; quem ubi desperari corporaliter
cognovit, ei per nuntium mandavit, dicens: « Consolare,
puer meus, in Domino et confortare, quia jam
tempus instat, quo mecum ad patriam aeternae beatitudinis
debes vere pervenire. » Quae verba puer laetus
audivit, et nil jam de vita praesenti meditans, in
ipsa sacra Ascensionis Domini die viaticum salutare
petivit, quo percepto, gaudens promissionem
beati praesulis exspectavit.
44.
Missarum igitur apud nos celebritate peracta,
refectioneque festine [festive] percepta, fratres iterum
jam hora diei decima ad dilectum pontificem
revenerunt, et officio pene linguae cessante, corde
vero, juxta Apostolum (I Cor. XIV), spiritu et mente
psallente, psalmos in solo pectore difficulter ruminantem
invenerunt. Tunc inito consilio, pueros
quatuor scholares ex utraque lectuli parte statuerunt,
quos psalterium a principio aperte et distincte
recitare fecerunt. Quibus Pater beatus auditis, quasi
hac melodia delectatus, aliquantulum quievit, interdum
et simul cum illis psallere gestivit. Versus
tamen illos praecipuos, qui specialiter Domino ad
supplicandum pertinebant, apertis elevatisque oculis,
altius ructitabat. Media autem nocte, jam finito
psalterio, jam imminente manifestius fine, matutinale
officium incoeperunt; et dum ad psalmum #Benedictus
Dominus Deus Israel@# pervenerunt, vir beatus in ultimo
tunc agone desudans, vix dum apertis oculis,
clero cantante, #Illuminare his qui in tenebris et in umbra
mortis sedent,@# ille, #Ad dirigendos,@# inquit, #pedes
nostros in viam pacis (Luc. I)
@#. Et in hoc verbo, dum a
clero #Gloria Patri@# cum antiphona #Ascendo ad Patrem
meum et Patrem vestrum@# canebatur, ipse ab astantibus
de lecto levabatur, sicque felix vere illa anima,
quasi obdormiente corpore, carnali ergastulo solvebatur.
Consonantibus statim ibidem campanis, fratres
qui in monasteriis felicem ejus obitum solerti
vigilantia exspectabant, pro tam dilectae animae remedio
preces exsequiales frequentabant devote.
45.
Non ergo nunc aestimo | null | b284099f-e295-422d-8c30-42ae28a757f6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
silentio praetereundum
primum meriti ejus indicium, in ipso beato
obitu Deo teste declaratum. Nam saepe dictus puer
Buno in domo matris suae juxta ecclesiam Sancti
Michaelis, eodem momento membris praemortuis,
extremo tantum spiritu in pectore palpitante, desperatus
jacebat: qui resonantibus illico campanis,
quasi a somno evigilans, quid hoc esset stupens
exquisivit. Cui cum mater dissimulans matutinale
officium signari diceret, ipse ac si indignans matris
astantiumque fallaciam: « Cur me, inquit, fallitis?
Cur veritatem celatis? Vere cum hoc signo dilectus
Dominus meus coelum scandit, et promissionum
suarum, ah! ah! immemor miserum me reliquit.
Surgite, ait, et elevatis manibus cordibusque, ejus
dilectam animam divinae clementiae commendate, et
ut mei modo meminerit obsecrate. » Et elevatis
nisu quo potuit ad coelum oculis: « O praesul, inquit,
sancte, o Pater clementissime, per ipsum te
adjuro ad quem vadis, ut nunc memineris mei, et
ne me in carne jam post te relinquas, quem tecum
ad patriam iturum saepius promiseras. » Illi stupentes
pariter ac moerentes, dum jussioni ejus obtemperant,
vix eum reflexis oculis statim exanimem
aspexerunt, quem illico stratu deponebant, et
omisso fletu, eum quod optaverat obtinuisse, gaudebant.
46.
Fratres vero in monasteriis exsequiarum debito
matutinalique officio peracto, missarum celebratione,
psalmorumque frequentatione pastorem
suum divinae miserationi tanto devotius commendabant,
quanto se ab ipso commendandos fiducialius
sperabant. Adveniente autem felicis memoriae Brunone,
Mindonensis Ecclesiae episcopo, quem ipse Pater
venerabilis sibi in spiritualem filium adoptaverat,
qui etiam, cognita ejus infirmitate, juxta nostra
confinia habitabat, hora ejusdem diei tertia totus
clerus cum populo militiae certe et familiae, et
plurali civium comprovincialiumque, et maxime
pauperum frequentia, ad montem ubi specialis noster
thesaurus servabatur processit, eumque ad monasterium
Sancti Michaelis, ut ipse vivens praedestinavit,
deduxit. Quo dum appropiatur, ante portas
atrii funus defuncti juvenis, cum non modica parentum
civiumque turba profertur, quod et ante pedes
episcopi per dispositas ecclesias a ministris circumfertur.
Quantus vero planctus et lamentatio, vel
cleri, vel populi, vel etiam pauperum ibidem exstiterit,
ingenii nostri facundia certe ad enarrandum
non sufficit, quia in una cujuslibet mente vel voce
luctus et laetitia pariter sonuit: dum pectora fidelium
de praesenti moeror, de futuro pertulit gaudium;
quia, sicuti sancto Martino canitur, pium
erat flere, et pium gaudere. Merito ergo flevimus,
quia talem pastorem amisimus; sed et jure gaudebamus,
quod talem intercessorem praemisimus.
47.
Vigiliis igitur ibi pro nostro modulo condigne
peractis, beatum corpus mane ad Sanctum Andream
honorifice est delatum, ibique oblatis sacrificiis,
inde in principali nostra ecclesia cum debita veneratione
collocatum. In crastinum vero, illucescente
Dominica, ex diversis per Saxoniam coenobiis fratres
et sorores in obsequium tanti patroni convenerant,
qui destitutionem cleri et desolationem populi,
ac generale Christianismi totius damnum, debita lamentatione
defleverant: sicque ab episcopo missali
officio devotissime peracto, sacrum beati viri corpus
in medio nostro choro, ecclesiastico more, terrae est
collatum, quod ibidem usque in hodiernum diem a
fidelibus Christi, juxta humanae fragilitatis possibilitatem,
condigna est reverentia frequentatum. Praedicti
autem pueri corpusculum ante occidentalem
templi introitum, ab eodem episcopo prius est humatum.
Domina vero Sophia, de qua etiam supra
retulimus, jam de sua praemonitione magis magisque
sollicita, sorores suas ac presbyteros illo cum
oblationibus transmisit, seseque beati viri meritis
et precibus suppliciter commisit: sicque superventuram
beatae Matris Christi Assumptionem simul et
Nativitatem pavens exspectavit. Quae tamen, incipiente
sequenti anno, triduo ante Purificationem
sanctae Mariae, ex hac vita emigravit: sic et in hoc
Deus beati Patris prophetiam liquido declaravit. Nos
quoque quantum, Deo annuente, possumus, merito
ejusdem abbatissae animam divinae miserationi saepius
commendare debemus, quae congregationem
nostram, dum vixit, omni semper dilectione percoluit
ejusdemque dilectionis certum testimonium posteris
reliquit.
48.
De miraculis igitur, quae per beati Patris merita,
post dissolutionem corporis ejus, in salutem
credentium divina pietas clementer ostendit, melius
pauca quam plura scribenda putavimus, ne aut studiosis
aut desidiosis fastidium, vel etiam infidelibus
incredulitatis periculum narrationis prolixitate contrahamus.
Praecipue tamen propter quasdam vanae
mentis personas, quae in nostra patria usitato more
per sacra loca discurrentes, se aut caecos | null | 898d52cc-73fd-4849-885b-897b50f9b2c5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, aut debiles,
aut elingues, vel certe obsessos temere simulant,
et ante altaria vel sepulcra sanctorum, se coram
populo volutantes, pugnisque tundentes, sanatos
illico se proclamant: ea scilicet sola vesana
voluptate, ut sic tantum majorem stipem, vel quaestum
a plebe percipiant. Sicque fit, ut et beatum
virum saepius de talibus dixisse praemisimus, quia
mendaces, inquit, faciunt ut veridicis vix credatur.
Et cum in hujusmodi fallacia tales liquido deprehenduntur,
etiam verae sanctorum virtutes in periculosam
desperationem hac dubietate retrahuntur;
vel certe et hi qui vere sanantur, etiam non solum
a perfidis, sed et interdum a fidelibus fallere creduntur,
sicut utique nobis de quadam muliercula
palam venit.
49.
Primo namque praedicti nostri antistitis Helizonis
[ #al.,@# Hetelonis] anno, in speciali nostra
festivitate, id est in Assumptione sanctae Mariae,
anus quaedam nobis ignota, velato capite, nubilata
facie, ante sepulcrum beati viri se projecit, ibique
praedicto amentium more, diutius volutata tandem
prosiliens se per multos annos caecam ibidem tunc
illuminatam proclamavit. Quo statim rumore diffamato,
clerus populusque concurrit, ipse etiam episcopus
advenit. Cumque jam ad agendas publice
Deo gratias properarent, cives illius, qui eam prius
noverant, eamque in hujusmodi falsitate saepius notaverant,
venerunt, qui illam et modo et saepe etiam
antea talia mentitam veraciter dixerunt. In quam
cum jam populus merito, ut male tractaretur, insurgeret,
a clero tamen pro beati pontificis veneratione
defensa, confusa discessit, et nusquam nobis postea
comparuit. Talibus ergo fallaciis, cauta consideratione
post haec devitatis, pluribus ignotorum dictis,
quae certe vera esse poterant, dubitando dissimulatis,
ad ea tantummodo sola quae praesentes, veritate
Dei teste, vidimus, vel quae certe ab his audivimus,
quos veraces in timore Domini cognovimus, narrationis
nostrae seriem intendimus.
50.
Primum namque fuit, quod et erat, et est
omnibus notissimum. Quidam de operariis nostrae
ecclesiae, nomine Luidgerus, cum in ecclesiae atrio
ligna collocarent, graviori quadam trabe decidente,
femore cum tibia et pede miserabiliter contrito, penitus
debilitatus est. Quem beatus Pater, quia prius
eum fidelem et utilem cognovit, ante mensam suam
quotidie cum pauperibus ad eleemosynam sedere
praecepit. Qui miser super debilitatis suae dolorem,
graviori semet moerore saepius afflixit, quia ad opus
cui mancipatus erat utilis esse non potuit. Quidquid
tamen vel sedendo vel proreptando agere potuit, in
hoc se voluntaria utilitate studiosus exercuit, nec
prorsus aliquod tempus, nisi cum somnum vel cibum
caperet, transire sibi patiebatur, quin semper
in aliquo utilis esse videretur. Consuetudo namque
dilecto nostro pontifici fuit ut puerulos, vel etiam pauperes
validiores, saepius per plateas vel defossas petrarum
foveas ageret, qui sibi lapillos minutos quosdam
nivei coloris, vel nigri, vel rubri, interdum vel varii
deferrent, quos ipse elimatos et politos, variaque collisione,
vel confricatione in similitudinem pretiosorum
lapidum redactos, aut in altaribus, aut libris, aut capsis,
honeste collocavit. In quo nimirum opere praedictus
ille pauper se privatim exercuit, et caeterorum
industriam utiliter praevenit, et pro curiositate tali,
episcopo penitus complacuit. Interdum autem et
pictoribus et eis qui vitro fenestras componebant,
se admiscuit, inter quos etiam utiliter operosus
exstitit.
51.
Beato vero pontifice ex hac luce sublato, ipse
detonsus et laneis indutus, carne et reliqua lautiore
refectione abstinens, ad sepulcrum ejus contulit se,
ibique tam custodibus quam et caeteris fidelibus,
quanta potuit fidelitate, servivit, et postremo, consentientibus
magistris, totam sepulcri custodiam penitus
usurpavit. Vix tamen debili crure ligno sustentato,
reliquo vero corpore baculo sublevato tale
obsequium exercuit. Attamen vires quas invalitudo
denegavit, obediendi devotio ministravit. Psalmos
quippe non noverat, verba tamen quae fidelium narratione
vel admonitione perceperat, devotius invigilando,
saepiusque in modum veniae, fidelium more
decumbendo, sollicitus frequentabat. Quo ibidem in
hac sedulitate firmius perdurante, et altiora quantum
ad se proficere satagente, quadam die Sabbati
ad vesperam, dum in choro vespertina laus canitur,
ipse juxta sepulcrum pontificale prosternitur, et ibi
diutius aut somno, aut exstasi quasi immobilis detinetur,
et, ut ipse postea fatebatur, intolerabili quadam
membrorum ac nervorum distensione, vel contractione
invisibiliter cruciatur. Sed finita laude
quasi soporatus surrexit, | null | 92981d3b-5da1-4a7b-8980-41382c85412f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
et velut plus solito aegrotans,
vix habitaculum repetiit. Statimque lectulo
collocabat se, et per totam noctem in illa membrorum
distractione durius laborabat: sed paulo ante
matutinum tandem sopitus dormivit, et somnium in
quo surgere et ad ecclesiam ad agendas Deo gratias
properare jussus est vidit. Somno tamen cito excitus
surrexit, moxque remoto femorali sustentaculo,
rejectoque baculo, matutinali hora et ecclesiam intravit,
et coram omnibus Deum evidenti professione
laudavit, et postmodum in finem vitae incolumis,
quanto diutius, tanto devotius ministravit.
52.
Mulier etiam quaedam, nomine Mersvid, omnibus
nobiscum commanentibus notissima, quae per
multos annos errabat caeca, ad idem beati praesulis
sepulcrum, in crastinum post Assumptionem sanctae
Mariae, coram clero et populo est illuminata.
53.
Quidam quoque rusticus de pago ecclesiae qui
Holthlaon dicitur, nomine Emko [Deniko], diutina
infirmitate miserabiliter fatigatus, contractione lumborum
per multos annos est crurum officio spoliatus:
qui tandem ad viri sancti memoriam baculorum
sustentatione vix dum proreptando pervenit, ibique
in anniversario ejus die integram sanitatem coram
clero et populo, omnibus nobis intuentibus recepit.
54.
Nobilis vero quaedam femina non ignota, de
episcopatu Mindonensi, Siuve nomine, puellam fratris
sui filiam nutrivit, quam in locum filiae adoptatam
intime dilexit: quae gravissima infirmitate praeventa,
periclitari coepit, et quasi praemortua biduo
exanimis jacebat. Propinquis vero cum familia et
civibus assidentibus, et tantam puellae elegantiam
pro multiplici miseratione amare deflentibus, anus
quaedam, quae ad ecclesiam serviebat, de memoria
nostri praesulis sermonem habuit, et qualiter ad
ejus tumulum infirmi per divinam miserationem sanarentur
exposuit. Cujus admonitione domina ipsa
compuncta, matutinali tempore ecclesiam intravit,
et coram altari prostrata, profusis lacrymis, Deo,
sanctaeque Mariae, et beati etiam praesulis animae,
pro eadem sua nepte oblationes intima devotione devovit;
et continuo, ut ipsa nobis flendo juravit, regrediens
puellam jam videntem, jam loquentem
reperit, quae refectionem petiit, et accepit, et, Christo
pro beati viri meritis annuente, sanitatem integram
recepit. Quam amita ipsius, quinto post die ad
sanctae Mariae altare et ad tumulum praesulis cum
promissis oblationibus deduxit, et qualiter sanata
sit, cum sufficienti civium ac provincialium suorum
testimonio, coram multitudine comprobavit.
55.
Frater quoque noster non ignotae memoriae,
Volcwardus [ #al.,@# Folchardus] presbyter, eo tempore
vicedominus, postea noster praepositus, postremo
felix Brandeburgensis Ecclesiae episcopus, qui eidem
Patri nostro, ut omnibus notum est, et fideliter servivit
et intime complacuit, cum post obitum ejus
episcopales curtes more solito circuiret, in villam
quae Eckershuson [ #al.,@# Aschgereshusen] dicitur devenit,
et in domum quamdam ad prandendum divertens,
puerulum misera languoris infirmitate detentum
invenit, qui tunc per aliquot hebdomadas,
omni membrorum officio destitutus jacebat, et ad
exitum dietim, ut omnibus videbatur, appropinquabat.
Quem idem presbyter, sicut semper erat super
talibus miserans, lacrymando diutius intuebatur,
languorisque tempus et eventum ex familia sciscitabatur.
Quod ut agnovit, flenti matri, ut ad tumulum
sancti pontificis candelas juxta pueri mensuras
promitteret persuasit: quod et ipsa statim libentissime
fecit. Sed cum pauper illa ceram ad talia
non haberet, ipse ex lino [lychnum] lumen parari
praecepit, et puerum per singula membra metiri
fecit ut certe mensuram secum deferret, et per se
praestita cera candelas pro aegrotante ad beati viri
memoriam offerret. Quo facto, ad prandium consederunt,
et quasi oblito puero, alia quaedam inter se
fabulari coeperunt. Interim vero puer mira celeritate
quasi ex morte revixit, et in lecto cunctis admirantibus
resedit, et vocata matre de stratu prorepsit,
et refectionem petiit, et eodem momento percepit,
et postea pro beati viri meritis incolumis permansit.
56.
Erat etiam in nostra congregatione juvenis
quidam ex laico conversus, Desiderius nomine, et
eodem beato viro jubente in clero tonsoratus, et
usque ad diaconatus ordinem promotus: et quia
plenum officium cantando et legendo cum fratribus
frequentare non potuit, eum, ne penitus vacaret, cum
custodibus ecclesiae ministrare praecepit. Tempore
autem Azelini nostri praesulis, post miserabile
incendium nostri monasterii, dum idem frater noster
infra festivos dies Nativitatis Domini, quadam vespera
in scholis cum pueris sermocinando consedit,
subita caecitate miserabiliter perculsus cecidit, et
alia etiam infirmitate concrescente, longo | null | c31b688a-e59c-4a1b-b92a-ac590d370802 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
tempore
decubuit. Quadragesimali vero tempore, caecitate
durante, ex infirmitate convaluit, et ecclesiam debito
more frequentans ad pontificale sepulcrum spe sanandi
saepius prostratus procubuit, et contigit quadam
feria ante Pascha, certe in Kalendis Aprilis,
quando celebramus adventum reliquiarum sanctorum
Cantianorum martyrum, dum in matutinis
ibidem procumberet, illico quasi pruriente dextro
oculo et durius manu confricato, sanguis non modicus
prorupit, et statim in eodem oculo visum recepit,
pro qua clementia divina pietas ab omnibus in
commune laudabatur, et pro reliquo solita miserationis
Domini potentia exspectabatur. Post Pascha
vero in anniversario die sancti Patris nostri, cum in
ejus memoria missa pro defunctis ab episcopo celebrata
est, tempore oblationum coram clero et
populo quasi infirmatus corruit, et praerumpente
illico sanguine ex oculis et naribus, et etiam auribus,
aperto oculo visum liquido percepit. Missali
denique officio peracto, episcopus habito sermone
clerum et populum ad laudes debitas Deo persolvendas
admonuit, et profusis unanimiter lacrymis,
Deum pariter et ipse laudavit. Qui frater eodem
momento [ #al.,@# die], Deo gratias, penitus convaluit,
et post haec in promissa professione usque in finem
fideliter permansit.
57.
Plurima igitur beati pastoris nostri praeconia,
ea solummodo quam praemisimus ratione, praeterimus,
quae per divinam clementiam ab initio usque
adhuc gloriose fieri saepius sentimus. Nec tamen
illud reticebimus quod, tota sancta Dei Ecclesia teste,
verum esse novimus, quia plures plerumque ad
sepulcrum ejus cum oblationibus gaudentes adveniunt,
qui sese suosque a variis tribulationibus vel
infirmitatibus celeri subventione, per virtutum ejus
merita liberatos publice referunt. Namque ut alicui
aliquid incommoditatis, vel molestiae occurrerit, statim
cum ad sancti hujus Patris memoriam, vel
absens oblationis suae votum ubicunque promiserit,
procul dubio eodem momento quamcunque consolationem
in vera fide sperans obsecrat, celerius eam
meritis ejus suffragantibus impetrat, [per eum, qui
omnia operatur in omnibus, Dominum nostrum Jesum
Christum, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit
et regnat in saecula saeculorum. Amen.]
4.
Igitur septingentesimo quadragesimo primo
Incarnationis Domini anno, quo Carolus primus
filius Pippini primi, filii Anchisi, filii Arnulfi, ex hac
vita demigrans, filiis suis Carolomanno et Pippino
regnum reliquit, quo etiam sequenti anno iste Pippinus
Carolum Magnum genuit, initium Altahensis
monasterii a Christi cultoribus sapienter incoeptum,
et in religione monachicae institutionis feliciter est
perfectum, ante distributionem episcopiorum,
quae decimo post anno in Bajoaria a sancto Bonifacio
archiepiscopo est facta, ex decreto Zachariae
papae et consensu Pippini regis, cui ante tunc temporis
triennium frater Carolomannus Romae tonsoratus
et monachizatus haereditariam partem regni et
proprietatis dimisit, quando Willebaldo Eistad, Joanni
Salzeburk, Eremberto Frisingge, Gaibaldo [Garibaldo]
Radisbona commendatur, et Christiana religio
ibidem digne Deo corroboratur. In praedicto certe
coenobio servimen Christi ab initio feliciter succrevit,
et per centenos fere annos in monachico proposito
laudabiliter profecit usque in detestabilem illam
dissensionem quae coepit inter Ludovicum imperatorem
filium Caroli Magni et filios ejus Ludovicum,
Lotharium et Carolum; ac deinde imperatore defuncto
inter ipsos fratres, per multos annos, ut chronica
testantur, permansit. In ea ergo tempestate ecclesiae
plures despoliabantur, coenobia disturbabantur:
inter quae et ejusdem Altahensis Ecclesiae proprietas
ibidem a fidelibus collata, et eotenus inconvulsa, diripiebatur,
et huic sceleri militantibus, juxta debacchantium
voluntatem, beneficii imo maleficii causa
dividebatur. Hac enim necessitate monachica ibidem
norma defecit: sub regula tamen canonicorum idem
locus usque in tempora piae memoriae Henrici
ducis, quem postea imperatorem vidimus, item per
centum annos perstitit. Quod et Otto pius rex, filius
regis Henrici Saxonii, saepius decrevit in aliquibus
locis redintegrare, sed plurali infortunio obstante,
maxime tamen fratris sui Henrici ducis Bajoarici
machinatione praepediente, non potuit perficere. Qui
certe sibi in prima regali ordinatione in praesentia
patris ac principum quasi jocularia indignatione se
nobiliorem jactitans restitit, et in eadem vana voluntate
semper contra fratrem regem privatim et
subdole, contra filium regis Ludovicum [ #alii@# Ludolfum],
ut Bajoaria adhuc testatur, publice perstitit.
5.
Praeclarae igitur indolis puer, Godehardus
nomine, juxta Altahense monasterium ex ejusdem
Ecclesiae familia, in villa Rithenbach dioecesis Patuviensis,
a vere Christianis piis et honestis parentibus
feliciter natus est et enutritus; studiis litterarum
adhuc infantulus contra intentionem quodammodo
parentum suorum se tradidit. [Erant
scholae quas | null | 1ed408d5-80b0-468f-a30b-c578db247822 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
visitavit, prope monasterium Altach,
trans flumen Danubium. Cum autem mane surgens
sanctus puer gratia visitandi scholas veniret
prope Danubium, quod pons ibi non erat, ut posset
fluvium pertransire, Deo dante, vadens ad scholas
aut inde rediens, quemdam reperit qui sibi per flumen
continuum et sanum praebuit conductum]. In
eodem monasterio puer praedictus fideliter a parentibus
oblatus, a fratribus devote susceptus, litteralis
scientiae haustum Domino tribuente laudabiliter
imbibit, et divinae legis notitiam pro parvulo adhuc
aetatis ingeniolo libenter accepit, juxta quod dicitur:
Facillime discitur, ubi Spiritus Dei doctor
adest. [Coepit namque sanctus puer in primaevo aetatis,
seu juventutis suae flore, vanitates declinare atque
levitates evitare, magis eligens jugum Dei subire
et virtutum tramites adire quam vanitatibus hujus
mundi, ut illa semper assolet aetas; coepitque de
bono in melius, de meliori in optimum non segniter
se transferre. Ob hoc semper terebat ecclesiae limina
ut ibidem hauriret sacrae legis flumina, ut exinde
mentem suam inebriaret sitibundam. Aderat ei Dei
timor, ipsum ab omni retrahens lascivia puerili. Sic
igitur se omnibus exhibuit, ut organum quoddam
Spiritus sancti esse verissime appareret. Unde et
factum est ut in habitu saeculari, quo inter religiosos
manebat, multos de religiosis in vitae sanctitate
pelliceret evidenter.
6.
Cum autem bonam moribusque honestis hujusmodi
vitam laudabilem in dicto monasterio Altach
per aliquot annos peregisset, et adolescentiae annos
attigisset, et vitae sanctae fama per totam Bavariam
se dilatasset], eo tempore beatus vir Christianus
Pataviae episcopus idem monasterium beneficii causa
gubernavit tempore Henrici ducis prioris. Et fratres
ibi in divino servimine coadunati, postquam ejusdem
pueri laudabilem in timore Dei indolem cognoverunt,
eum [Pataviensi episcopo, qui tunc idem
monasterium beneficii causa gubernavit, eum commendando
notificaverunt.] Quo ille audito, ut
certe erat prudentissimus, Deo gratias retulit, illumque
inde eductum in suam familiaritatem assumpsit.
Quem ubi de virtute in virtutem, gratia Christi provehente,
scandere cognovit, amplius eum pro collata
divinitus industria gratulans amavit, [ac cancellariae
ei officium commisit, in quo officio talem se exhibuit
ut divinae organum sapientiae se omnibus exhiberet,]
ac per triennium secum per diversa expeditionum,
caeterorumque commeatuum difficiliora
itinera, quasi praetentandi gratia circumvexit, et
sacrae fidei ac religionis catechismo devotius instruxit.
[Timuit autem sanctus juvenis Godehardus ne
quid in tantis, quibus praepeditus erat negotiis, vanum
illaberetur animo: ideo a dicto Pataviensi
recedendi petita licentia, et vix obtenta, is] cum
ejusdem coenobii fratribus in supplementum divinae
servitutis obnixe repetentibus, subdiaconii gradu
decoratum remisit. Qui ibidem in sanctae conversationis
studio de die in diem per adolescentiae tempus
sagacius invigilans, communi etiam fratrum
commodo et utilitati devotius intendens, majores
scilicet juxta Apostolum, honore praeveniendo (Rom. XII, 10),
coaevos justis exemplis adhortando,
subjectos sacris saepius monitis ad meliora sollicitando;
et ita divina clementia comitante, in brevi
verae religionis disciplinam ad integrum consecutus,
diaconii quoque honore sublimatus, eidem monasterio,
ut vere post patuit, Deo praedestinante, praepositus
est constitutus.
7.
Anno deinde post partum Virginis nongentesimo
octogesimo octavo, Ottone imperatore secundo,
post periculosissimum et etiam infelicissimum
Calabriae bellum adhuc per orbem terrae clade
et infamia notissimum, ex hac vita sublato, et Romae
cum summo totius Christianismi moerore, satis
tamen honorifice sepulto; post inconsideratam Mersburgensis
episcopatus destructionem, et post
innocentem, juxta vocem populi, Geronis comitis
necem, praedictus Henricus dux Bajoariae, pater Henrici
imperatoris, ab imperatore patruele certe suo,
ante septennium ob infidelitatem et tyrannidem
quam contra eum paterno more exercuit, ab honore
submotus. Tunc occasione vindicandi [ #Boll.@# justitiae]
in spem regnandi, arrogantiae furore incassum elatus,
herilem filium dignum Dei ordinatione regni
haeredem opprimere, semetque in monarchiam regni,
suadente seductore, conatur erigere. Cujus tamen
nugalis machinatio a primoribus regni Deum sane
timentibus, et maxime a Willegiso metropolitano
Maguntiaco et Bernardo duce Saxonico pacifice sedatur,
eique post multa apta et inepta quae modo
melius silentur quia in Chronicis plenius continentur,
priscus ducatus redonatur. In proximo autem
Natalis Domini die, Otto puer coronam regni a praenominato
metropolitano honorifice percepit, et in
omni ecclesiastica perfectione feliciter more avito
crescere coepit. Cujus quidem laudabilis industriae
initiale fuit indicium, quod septimo suae ordinationis
anno, saepe | null | 0b158867-332a-4891-a6d3-dbee102656bd | latin_170m_raw | null | None | None | None |
dictum Altahense monasterium
episcoporum consilio, auxiliante demum duce praefato,
in pristinum monachicae religionis reformari
fecit statum.
8.
Quidam igitur venerabilis vir, Erchembertus
nomine, illic abbas praeponitur, per quem, auxiliante
Domino, divinum ibi ministerium juxta regulam
Sancti Benedicti religiose disponitur. Ad cujus
statim saluberrimam admonitionem promptae obedientiae
juvenis Godehardus, corde et animo a saeculi
vanitate conversus, cum aliquantis ejusdem loci
fratribus monachus est factus, anno, ut ipse saepius
nobis intimavit, aetatis suae tricesimo primo, pluribus
tamen ex eodem coenobio, ut non ignotum postmodum
memoriae, fratribus digredientibus, inter quos
erat quidam T., quem postea Mindensis Ecclesiae
episcopum vidimus. Sed novellus novae religionis
tiro adoptatus melioris vitae tirocinio, ut in priori
proposito solebat, toto cordis ac mentis affectu ad
coelestem aulam anhelabat, adeo ut novus praeceptor
novo auditori, quod certe in talibus insolitum est,
considerata ejus probabilitate [ #Bol.,@# probitate] omnem
divini ovilis curam post se penitus commendaret,
eumque sibi in spiritalis exercitii filiationem singulariter
praeoptaret. [Erat enim charitate fervidus, in
labore strenuus, in oratione devotus, meditatione
profundus, contemplatione suspensus, corpore honestus,
corde mundus, sibi rigidus, defectibus aliorum
compatiens, humilitate praecipuus, in paupertate
laetus, et in vera nitidus castitate.] Qui tamen
praedictus abbas post triennium vel causa infirmitatis,
vel taedio curae saecularis, idem regimen reliquit,
et ad secretioris vitae solitudinem in conspectu
interni Arbitri vacare decrevit.
9.
His etiam diebus praememoratus Bajoariae dux
obiit, cujus loco pius Henricus filius ejus surrexit,
non patris insolentiam sed initium sapientiae timorem
Domini pleniter secutus, quia erat omni litterarum
studio principaliter imbutus, et totus sane fide
et actu catholicus. Qui statim in divini famulaminis
cultu succensus, praenominatum coenobium iterum
spirituali privari pastore indoluit, et eumdem Godehardum
tunc presbyterum abbatem ibi praeponere
voluit: cui ille per biennium justa satis excusatione
restitit, quia sedem et locum pastoris sui ipso superstite
usurpare non debuit. Sed postquam abbas a
fratribus et etiam ab episcopis vocatus revenire
recusavit, eisque licentiam quem in locum ejus vellent
substituere mandavit; tandem episcopali auctoritate
et fratrum unanimitate victus idem regimen
juxta ducis decretum suscepit. Qui statim in exordio
suae promotionis totum se Christo vigilanter
mancipavit, et districtiorem regularis vitae tramitem
cum consociatis sibi fratribus ingredi anxie curavit,
et in tali studio se ibidem per octo annos indesinenter
exercuit, et praeter hoc tamen manuali labore
multiplicem fructum ac necessariam utilitatem acquisivit.
Qui et ibi in monte quodam, qui Helinhigeresberg
dicitur, castellum firmum et in eo
ecclesiam pulcherrimam in honorem sanctae matris
Christi Mariae, in cujus speciale servimen futurus
erat, cum condecenti aedificio construxit, et circumquaque,
maxime in saltu Boemico, qui eidem provinciae
proxime astat, ad triginta et eo amplius
mansos labore tantum manuum cum fratribus apostolico
exemplo silvis et vepribus erutis, ad usum
utilitatis inibi Deo servientium reformavit. Interim,
1002 Incarnationis Domini anno, nobilis imperator
Otto tertius ex vita hac immatura morte discessit,
in cujus regnum praedictus Henricus dux omni pietate
perspicuus successit.
10.
Erat in illo tempore in Herveldensi monasterio
sancti Wichberti B. abbas venerabilis
genere et dignitate memorabilis. Qui tamen, ut
salva [ #al.,@# in] pace dicatur, ultra sui propositi ordinem
humano more popularis famae laudi intentus,
ejusdem coenobii fratres forte aliquando debita conversatione
fovit indulgentius, ita ut more canonicorum
proprietates sibi tam in privatis aedificiis
quam et in equis, et cultioribus quoque plurimis
vestimentis, ac caeteris mundanae gloriae pompis
vindicarent, et licentiam quoque dandi et accipiendi
cum illicitis ac superfluis conviviis caeterisque talibus
usurparent. Quo scilicet abbate biennio ante finem
sui aegrotante, et ultra Fuldam flumen in monte
quo ipse monasterium in honorem sancti Petri
apostoli construxit, cum militibus ac caeteris sibi
familiaribus refrigerii lenitate commorante, fratres
indignatione permoti et quasi a patre contempti, ad
regem tam per semetipsos quam per litteras ac legatos
saepius diversas querimonias dirigunt, sibi
victus et vestitus denegari necessaria, et illis cum
caeteris Christi pauperibus esurientibus, res ecclesiasticas
per vana et inutilia prorsus dissipari. Quam
eorum querimoniam rex sapiens altius quam ipsi
opinarentur intelligens, sed et vitam illorum non
nesciens, diutius dissimulando distulit; sed ad postremum
importunitate eorum devictus modificato
sermone respondit, libenter se patrem eorum, si
Dei dono convaluerit | null | 86e0d29d-89a2-4c74-bd9d-6e47b0676d61 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, de talibus admoniturum; sin
vero obierit, eis imo et sibi in praeponendo pastore
in divinis et humanis sapientium consilio juxta timorem
Domini provisurum.
11.
At memorato abbate paulo post defuncto, praedictum
Godehardum eis patrem gubernatoremque
episcoporum consilio praeposuit, quem etiam ut in
omnibus eis juxta timorem Domini et monachicam
religionem provideret solerter praemonuit. Qui illuc
per Willegisum archiepiscopum perductus, et per eum
etiam, sicut Deo gratias optime noverat, ad bene
faciendum sapienter instructus, in primo adventu
gratias divinae pietati referens, ejusque directionem
in praeteritis, praesentibus et futuris sollicite quaerens,
primitus eis juxta regulare praeceptum duriora
et asperiora mandata proposuit, et licentiam eis ad
preces metropolitani, aut secum haec celebrandi aut
quo vellent discedendi contribuit. Qui statim unanimiter
conspirati simul omnes, paucis tamen senioribus
vel puerulis remanentibus, egressi, per
diversa loca varie sunt dispersi; quos tamen postea
saniori consilio, et eorumdem qui remanserant
certe industriam ejus ac mansuetudinem intelligentium
auxilio, quosdam citius, quosdam vero serius,
pene omnes ad ovile revocavit, eosque sub levi
jugo Christi facile, Domino gubernante, coadunavit.
Civitatem vero ipsam et claustrales cohabitationes a
superfluis et ineptis pluribus aedificiis illico purgavit,
et in condignam monachicae necessitatis habitudinem
honeste reformavit, et cum inibi inventis et
aliunde acquisitis fratribus in eodem coenobio per
septem annos Deo digne et hominibus laudabiliter
ministravit. Commendata sunt ei et alia duo monasteria,
Degarense et Cremense quae pari quoque
diligentia in Christi servimine gubernavit.
12.
Iisdem temporibus fuit in Thuringiae partibus
quidam vir nobilis, dignitate et meritis illustris, nomine
Guntherus, qui pro delictis juventutis ingemiscens,
et considerata diligentius actuum suorum
qualitate faciem Domini in confessione praeveniens,
sed propriae diffidens imbecillitati corporis et
animi [Herveldiam ad novum abbatem digne, ut postea
patuit, poenitendo accessit eique omne secretum
cordis ac voluntatis suae funditus aperuit. Quem
abbas juste in Deo timoratus, blanda consolatione
et condigna etiam provisione poenitentem suscepit,
et ad monachicam usque professionem saluberrima
sui commonitione, Domino cooperante, convertit. Qui
statim] ad penitus abdicanda quaecunque sunt saeculi,
multiplicem suae haereditatis proprietatem quam
acceperat a progenitoribus sancto Vuichberto cum
consensu haeredum suorum firma traditione delegavit,
primitus tamen sub testibus testamento pactus
ut monachus factus monasterium, quod Gelinge
dicitur, victus et vestitus gratia ipse possideret, ac
fratribus illic Christo servientibus secum inde necessaria
provideret. Sed abbas prudenti pertractans
consilio homini noviter converso talem pactionem in
via mandatorum Dei maximo futuram esse periculo,
et plus inde per dies animae nasci dispendium quam
corporis ut putabat subsidium, interim illum provida
mente ab incoepto suspendit et laico habitu
adhuc usum ad Altahense monasterium secum perduxit.
Ibidem vir praedictus corde tenus compunctus
petiit ab abbate ut ante professionem liceret sibi Romam
petere, et apostolorum Christi aliorumque sanctorum
intercessionem pro transactae vitae deviis et
pro novae vitae ingressu quaerere. Quo permittente,
it et redit tandemque ante altare sancti Mauricii
cingulum deponens, caput et barbam totondit, et
facta de more petitione susceptus ac aliquandiu regulariter
probatus, ab eodem pastore monasticae
vitae habitum est adeptus.
13.
Verum post votum professionis non immemor
suae quam praescripsimus pactionis, adiens abbatem
licentiam petit patriam repetendi, et locum quem
pepigerat juxta condictum incolendi. Quod pius Pater
interim consensit, nolens eum obstinata contradictione
ab affectu quamvis iniquo prohibere, donec
ratione dictante illicita cupientem animum paulatim
posset mitigare. Venienti igitur ad locum Gelinge
dictum, et disponenti necessitates ibidem commanentium,
ex occultis tentatoris insidiis, Deo, ut
certe credimus, ad exemplum beati Job permittente,
multa et varia ei occurrerunt incommoda, pro quibus
dum ipse scilicet antea paupertatis ac laboris
insolens ad abbatem saepius queritando confugeret,
ejusque pro talibus consilium et auxilium anxie perquireret,
sollicitus Pater fluctuationem mentis ejus
profunde prospiciens, et subsecuturam forte cordis
mutabilitatem vehementer pertimescens, blanda interdum
consolatione et suaviloqua commonitione
moestitiam ejus mitigans; interdum vero, juxta
Apostolum, arguendo, obsecrando, increpando,
opportune, importune nutantem ejus animum castigans (II Tim. IV, 2)
ad viam salutis eum reducere
studuit, quod tamen adhuc modicum profecit. Sed
cum in hac altercatione saepius luctarentur, et in
hujusmodi molestia ambo crebrius fatigarentur, illi
iterum quadam die suae sollicitudinis querelam suggerenti,
vir Dei debito justitiae zelo permotus, turgente,
ut aiunt, pulmone respondit: aut | null | fbb3158a-251c-47d4-8acd-f10b3b122f24 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in promissa
obedientiae stabilitate Deo devotius serviret, aut
certe ad solitam saeculi vanitatem laqueis iterum Satanae
irretitus, abjecto habitu, rediret. Ad quam
vocem stupefactus auditor intremuit, et erroris sui
nimietatem sero tandem perhorrescens ingemuit,
omni praedicta pactione corde tenus oblita, et tota
cujuscunque incommodi querimonia abolita, ad
Altahense monasterium, ubi tunc sub ejusdem Patris
cura, ut in gratia omnium loquar, singulare
divini cultus studium fervebat, se contulit; et illic
fratribus humillime subjectus, et in sacrae religionis
districtione pleniter in brevi tempore divini roris
infusione instructus, ultra regulare praeceptum semet
etiam praelatis admirantibus afflixit.
14.
Tertio namque suae conversionis anno, in praedicto
Boemico saltu eremum petiit, in qua ad triginta
septem annos in studio sanctae religionis
et in summa veraciter districtione spontaneae paupertatis,
cum sibi commanentibus vixit. Annona denique
eorum erat simplex et modica, agili studio
a rege Ungarico et de Bohemia et Polonia nec non
et caeteris diversis provinciis simul cum vestitu conquisita:
de potu, ut omnibus notum est, nihil prorsus
ibi nisi sola aqua habebatur, et ipsa etiam hospitibus
ad sufficientiam, fratribus vero ad mensuram
dabatur. Nam litteras omnino frater ille nisi
tantum Psalmos, non didicit, et tamen omnem rationem
et intellectum Evangelii, Legis et Prophetarum
et historiarum quoque ex crebra fratrum relatione
et etiam avidiore verbi Dei exauditione mirabiliter
percepit; adeo ut saepissime obscuriora
mysticae intelligentiae interdum jocando, interdum
vero admonendo stupentibus auditoribus proferret.
Quod nos quidem qui eum familiarius novimus, frequenter
audivimus, praecipue tamen cum in summa
sua festivitate, in nativitate scilicet sancti Joannis
Baptistae specialis sui patroni, sermoni ejus adfuimus,
quo in capitulari collatione eodem die fratres
suos admonebat: dum eos de ejusdem Patris vita et
moribus, victu et etiam vestitu, et operibus ad paupertatis
suae Domino Deo placitam tolerantiam
instruebat. Verum enim dico, et coram Deo
non mentior, quia omnes pene qui aderant eidem
sermoni, ad uberrimam lacrymarum effusionem
dono Dei sunt compuncti. Assedit ibi venerabilis
abbas Altahensis Ratmundus cum pluribus sui
coenobii fratribus et aliis insuper multis hospitibus,
praeter nos quos in canonico habitu illuc ingredi
religio vetuit, quos tamen fratrum familiaritas et
maxime abbatis licentia circumquaque ad fenestras,
concionatore ignorante, clanculo collocavit. Erat
enim, ut de sancto Benedicto dicitur, quem post
Deum vita et moribus sequebatur, et scienter nescius
et sapienter indoctus (S. GREG. I. II Dialogor.,
cap. I).
15.
Beatus igitur Godehardus senio et labore jam
fessus et etiam taedio saecularis curae repletus, annuente
rege Herveldense, regimen illustri viro Arnoldo
suo prius eo loci praeposito, et Bertholdo
aeque venerabili suo primicerio Dagarense commendavit,
sicque ad Altaha remeavit, ubi, si Deo tantum
placuerit, in finem vitae suae in debito coeptae religionis
studio perseverare decrevit. Idem enim monasterium
omni devotione, ut vel hodie ibi liquet,
adornare studebat, libris scilicet et pretiosissimis
missalibus, indumentis, caeterisque variis et utilibus
ecclesiasticis ornamentis; maxime tamen, quod et
ubique notissimum est, plurimos in eodem coenobio
fratres scientia et moribus illustres enutrivit, quos
postea inter diversa monasteria Patres et doctores
regis ac episcoporum petitione dispertivit. Sed cum
jam in laboriosa, sibi tamen placita, illa sua quiete
per decem annos in hujusmodi studio pausaret, totaque
cordis intentione in regione vivorum Domino
placere diurnis nocturnisque suspiriis praeoptaret,
mirabile tandem somnium vidit, ut ipse nobis saepius
intimavit, post quam certe visionem se de hoc mundo
quo Deus jusserit, obiturum non dubitavit.
16.
Quadam igitur nocte, ut semper per triginta
jam annos consuevit, post primam tantum noctis
quietem ecclesiam ingrediens, psalmodiae caeterisque
talibus officiis intentus, pernoctabat; sed et post
matutinas in incoepto decreto perstabat: jamque aurora
irradiante, modice dormitans cubiculum intravit,
seque super scamnum tantum inclinans hujusmodi
somnium vidit. Nam oliva pulchrae magnitudinis,
ibi in claustrali atrio stabat, et putabat se sub
eadem arbore lectionis studio sedere, et ad se quasdam
graviores et ignotas personas accedere, quae
se a rege illo missas assererent, ut eamdem olivam
suffossam sibi in regale servimen deferrent. Nec
mora, ut sibi videbatur, secures et fossoria arripiunt
eamque summa festinatione exstirpare contendunt.
Sed quanto altius infodiunt, tanto densiorem radicum
tenacitatem inveniunt. Quod ipsi videntes, festinationis
causa admotis | null | 57e5a3ff-1482-4792-bd99-b8ee954159a8 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
securibus radices secando
praecidunt, sicque evulsam arborem secum auferentes
discedunt, et statim, ut aestimabat, ex relicta
radicum densitate innumera et speciosa virgulta
succreverunt, quae etiam totum atrium sua multiplicatione
repleverunt, ita ut et vulgus diversi sexus
et aetatis accesserit et de iisdem fructetis plantaria
plura evellens per rura et compita disseminaverit.
At ille evigilans ecclesiam statim intravit, totumque
sese, cogitatum suum in Domino jactans, divinae
clementiae attentius commendavit, quia se post idem
somnium discessurum certius aestimabat. Quod
tamen sapiens quisque alia evidenter portendere
patenter intelligit, qui multiplicem doctrinae illius
numerositatem sollicite perpenderit, et illic in prioris
religionis exercitio relictam, et postea ubique per
diversa divini roris dogmata salubriter dispersam.
17.
Quandoquidem beati viri Vitam non propria
scientia, quae certe nulla est, sed divina clementia
favente, ab exordio hactenus per multa laudabilia
descripserim, gratias pro scire condignas
eidem clementiae refero, tuumque, venerande Pater,
auxilium, quem a fine usque in finem in omnibus et
in hoc praecipue negotio eruditorem, defensorem
correctoremque praeelegi, tuum, inquam, tuique similium
auxilium et interventum ad Deum imploro,
ut deinceps majora et laudabiliora illius directione
sine mendacii fuco veraciter et congrue describam.
Anno igitur post incarnati Verbi Dei mysterium
1022, regni vero domini Henrici vigesimo primo,
imperii autem nono, felicis memoriae Bernwardus
venerabilis nostrae Ecclesiae antistes ex hac vita
ad perpetuam migravit, cujus certe obitus totam regionem
maxime contristavit. Erat enim, ut festinando
omnem vitae ejus historiam transcurram, in
cuncto divinae servitutis sanctae studio juste fervidus
et in tota mundanae utilitatis sagacitate sapienter
providus, contra rebelles et induratos jure severus,
erga obedientes et modestos rite mansuetus, in
eleemosynis et miseratione compatiens et largus,
vigiliis, jejuniis et orationibus convenienter intentus.
Monasterium nostrum itaque libris, serico,
auro, argento, gemmis, picturis aliisque ecclesiasticis
ornamentis pluribus decenter redimivit, clericos
auxiliante Deo multos et etiam in divino servitio
utiles enutrivit. Venerabile templum sancti Michaelis
proprio labore constructum suaque haereditate et
acquisitione sufficienter dotatum in monachicam religionem
Deo consecravit. Turres vero munitissimas
et etiam honorificas cum adhaerente muro in orientali
et occidentali parte nostrae civitatis, in tuitionem
civium construxit. Ecclesias multas cum variis
et utilibus aedificiis per diversas episcopii curtes
aedificavit, et omni prorsus pontificalis provisionis
honestate in divinis et humanis solerter invigilavit.
18.
Eodem tempore imperator Gruona sedebat, et
praememoratum abbatem solito semper pietatis more
secum habebat. Adveniente igitur legato cum hac
lugubri legatione, imperator fidelem Christi suique
amicum, condigno moerore deflevit, et piam ejus
animam Deo et sanctis Dei angelis debita commemoratione
commendavit. Deinde abbatem secreto
soliloquio convenit, eique suae voluntatis arcanum
de episcopatu ejusdem sedis aperuit. Cui statim ille
in faciem restitit, et se indignum tanto ac tali officio
et honore respondit. Quem item itemque ex abundantia
cordis devotius admonuit. Ille vero in coepta
excusatione firmiter perstitit, dicens, certe se majora
onera divitiarum ob hoc rejecisse, ut soli Deo liberius
vacaret et fragilis vitae finem in solita dilectaque
sibi paupertate securius exspectaret. Imperator vero
per episcopos cordis ejus duritiam emollire tentavit,
eosque de talibus illum convenire rogavit; in
quorum ille colloquio solita fiducia restitit, et se
tandem si hoc tamen nomine dignus eis videretur,
donec Radisbona aut Patavia vacaret, ubi non sibi
sed suis tantum prodesse possit, libentius exspectare
retulit. Sicque ibidem per totam hebdomadam
de hoc inter eos causa tractabatur, sed ille semper
in eadem suae sententiae tenacitate renitebatur.
19.
Tandem in Vigiliis sancti Andreae apostoli, quae
tunc in quinta feria ante Adventum Domini evenerant,
item somnium vidit quod tunc soli imperatori,
postea vero et nobis gratulando et etiam lacrymando
saepius intimavit. Aspexit enim in visione post solitas
nocturnas vigilias ac preces matutinas, ut sibi
videbatur, in atrio ejusdem ecclesiae, in qua post
triduum Deo consecrandus erat, nimiam certe multitudinem
inter se tumultuantem et de episcopio
Hildenesheimensi serio concertantem. Tunc accessit
ad eum in media multitudine cum pulchra puella
rum caterva, quaedam matrona venerabilis, vultu
et habitu mirabilis, et apprehensa manu ejus de frequentia
turbarum eum in eamdem ecclesiam introduxit,
et extenta dextra nutu tantum eum ad agendam
ante crucifixum veniam admonuit; statimque
ipso se ad preces inclinante, ipsa cum circumstantibus
clara voce Deo ita psallere coepit: Infunde
unctionem tuam | null | 37c642d3-f4b4-4f04-948d-b67640d29b9a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
clemens nostris sensibus. Ad quam
vocem ipse a somno evigilans et ejusdem visionis
mysterio cumpunctus ecclesiam intravit, et coram
altare Domini prostratus divinae pietati se suamque
visionem commendavit. Facto autem die imperatorem
secretius convenit, et mentis suae pertinacia remissa,
visionis ei seriem aperuit, et tandem se divinae praedestinationi
et ejus etiam consilio ac voluntati obsecuturum
devovit. Nec mora, eodem die diluculo
clerus noster cum militia advenit: quibus dum imperator
suum secretum, imo divinum decretum intimavit,
tota eorum unanimitas gratanter Deum
laudando suscepit, quamvis primo quod nec mirum
erat, aliqui vel ob ignotam ejus vitam, vel etiam ob
auditam olim juventutis ejus nimietatem ad tempus
expavescerent sibique tale aliquid pertimescerent.
Sequenti vero die in natali Apostoli cum summo
cleri plebisque tripudio eidem pastoralis cura commendatur,
qui proxima Dominica Adventus Domini
ab Aribone metropolitano Magontiaco digne Deo
consecratur.
20.
Sed tamen in ipso eiusdem honoris, sive, ut
ipse putavit, oneris initio, justis a Deo, ut vere creditur,
praedestinata non defuit tentatio. Nam isdem
ejus consecrator Aribo eodem die ante missarum
solemnia secretius eum cum episcopis convenit, eique
in Gandersheimensi loco et circumjacenti
territorio omnem pontificalis officii provisionem
banni sui interpositione prohibuit. Quem quidem
bannum ipse suae simplicitatis more nec approbavit
nec retinuit, sed statim ad imperatorem, ab eo solummodo
patrocinium in talibus quaerens, confugit.
Qui confestim archiepiscopo cum fratribus familiariter
accercito, et dissimulata cordis sui molestia,
hunc novum conflictum banno soluto sapienter pacificeque
diremit. Et sic praedicta consecratione festive
celebrata, eamdem diem in timore Dei exsultantes
laeti peregerunt, et ita in pace suum conventum
solverunt.
21.
Non ergo vobis, o lectores, incommodum vel
fastidiosum videatur si hujusmet conflictus initium,
vobis certe in posteris necessarium, altius necessitatis
causa repetatur. Quidam dux Saxonicus Luitolfus
nomine cum sua conjuge Oda [ #al.,@# Yda], cum
consilio et licentia sancti Altefridi quarti nostrae
Ecclesiae episcopi Romam petiit, et a beato Sergio
papa reliquias sanctorum praesulum Anastasii et Innocentii
impetratas domum detulit. In quorum honore
monasterium et coenobium virginum primo in
Brunesteshusen, deinde quarto post anno in Gandersheim
construxit: et easdem villas cum adjacente
territorio, et omni sua haereditate illuc in utilitatem
Christo militantium contulit, et filiam suam Hathamudam
[ #al.,@# Hademutam] abbatissam ibi primam
eodem episcopo ordinante constituit. Sicque totum
idem territorium ab initio semper ad Hildenesheimenses
episcopos per ducentos quadringinta
annos pertinuit, et nullus Magontinus praesul quidquam
inde vel sibi vel suae Ecclesiae vindicavit, donec
a Rabano duodecimus Willegisus metropolitanus
Magontiacam cathedram insedit; vir certe in omni
catholica pietate praeclarus, sed in hoc solo tantum
periculose temerarius, qui suadente, ut impune veritatem
loquar, domina Sophia sorore imperatoris
Ottonis tertii, quae juvenili jactantia et generis dignitate
elata a Palligero tantum velari gestivit,
eumdem locum sibi usurpare tentavit. Quae tamen
machinatio in conspectu regis et principum, Osdago
octavo post Altfridum nostrae Ecclesiae episcopo,
veritatis ei et justitiae voce resistente disperiit,
quando vix obtentu regis ejusque matris licentiam
ab eodem episcopo obtinuit, ut ibi in natali sancti
Lucae evangelistae missam celebraret archiepiscopus,
et praedictae Sophiae velationem simul cum eo ageret;
de caeteris vero velandis virginibus, noster praesul
suo jure provideret. Post pauca praedicto Osdago
episcopo defuncto, et Gerdago etiam nobis
electo, et post biennium finito, dominus Bernwardus
regius capellanus eamdem sedem obtinuit, quem
idem archiepiscopus consecravit, sed super eadem
repetitione prorsus obticuit, donec domina Gerberga
abbatissa venerabilis novum monasterium,
quod ipsa post incendium construxit, voluit
consecrari; sed quia ipsa detenta infirmitate ea providere
non valuit, praedictae Sophiae spirituali certe
filiae ac etiam nepti hanc procurationem commendavit.
Quae statim solito more proprium episcopum
contempsit, archiepiscopum ad talia honorifice vocavit,
qui iterum pro hujusmodi suasione juris oblitus,
eumdem locum invadere festinavit, sed praesulis
nostri litteris commonitus distulit. Item invitatur,
itemque auctoritatis jure repellitur. Ad tertiam vero
invitationem archiepiscopus illuc advenit, ecclesiam
ut putabat dedicaturus; quod certe ei Eggiardus
Sleswicensis episcopus vere fidelis nostrae Ecclesiae
filius, illo cum clero a nostro domino missus, Scripturarum
auctoritate intercepit. Post multas autem
et varias hujusmodi disceptationes, eadem causa
tandem ab episcopis comprovincialibus usque in
praesentiam Romani pontificis comperendimatur
22.
Sed eo tempore pius Otto tertius imperator
ad Christum migravit, cujus loco, ut | null | 37443e3d-5534-4b73-8440-e7cb5e488a60 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
praenotatum
est, Henricus in regnum intravit, qui statim natale
sancti Laurentii Patherbrunne celebravit, ubi domina
Cunigund regalem coronam percepit. Praedicta
etiam Gerberga Gandersheimensis abbatissa saeculo
exempta, Sophia ei succedens solito iterum more
ibidem obtentu principum, licentiam domini Bernwardi
a Palligero benedicendi impetravit. Deinde
novus rex primum sui honoris annum in natale domini
Palidi inchoavit, ubi coram eo per principes
saepius dicta episcoporum lite recitata corde tenus
indoluit, et ad illam sedandam saepe interceptam
dedicationem ecclesiae Gandersheimensis, collectis
nonnullis episcopis, in vigilia Epiphaniae Domini celebrare
destinavit. Illuc ergo statuto die advenientes,
et dedicationis officium inchoantes, intus sacro mysterio
peracto, rex cum episcopis et primatibus ante
fores ad populum processit, ubi [cum Moguntinus
metropolitanus una cum aliis episcopis advenisset,
et dedicationis officium consummasset, domnus]
Willegisus archiepiscopus publico sermone
aestimatione sua culpam professus, juri et repetitioni
ejusdem loci [praesente rege et multis primatibus
suis] abrenuntiavit, et in testimonium hujus abrenuntiationis
ferulam episcopalem domino Bernwardo,
ut postea in Frankenevordensi concilio claruit, coram
clero et populo condonavit. Archiepiscopus vero,
hac lite sedata, praesulem nostrum omni honore et
charitate ultra, quoad vixit, dilexit, et in nostro coenobio
fraternitate honorifice acquisita, summam dilectionem
et loco et fratribus providit. Qui quinto
postea anno plenus dierum et bonorum etiam operum
ad Christum migravit, cujus successorem Erkambaldum
Fuldensis coenobii prius abbatem dominus
Bernwardus, Kal. Aprilis, Magontiae consecravit. Qui
ibidem novem annos praesidens, ordinatorem suum,
consanguinitate etiam sibi propinquum, debita devotione
percoluit, et de supradicta controversia omnino
conticuit. Huic autem Aribo regius capellanus
successit, quem imperialis annuli dono, regio more,
praesignatum Bernwardus episcopus ad principale
altare praenotatae Gandersheimensis ecclesiae praesbyterum
ordinavit, eique Verbi Dei, et banni sancti
Petri auctoritate, ejusdem altaris et etiam loci vel
circumjacentis territorii usurpationem, invasionem,
vel repetitionem astante imperatore cum episcopis,
publice interdixit. In hujus banni vindictam ille
nostro Patri intulit tentationem praedictam. Erat
tamen ut veritatem non occultemus, idem archiepiscopus
genere et dignitate, et probabili etiam
morum gravitate, vere, sed in hac tantum temeritate
erga nos pro parte culpabilis. Haec ergo hujus
conflictus abbreviatio ideo hic adnotatur, ut subsequentis
disceptationis de eodem Gandersheimensi
territorio veritas et ratio clarius cognoscatur.
23.
Beatus igitur Godehardus pontificatus infulis
decoratus nonas Decembris Hildenesheim advenit,
omnesque in suo adventu gratulantes invenit. Qui
mox ut coenobii nostri religionem eatenus rationabiliter,
Deo gratias, conservatam agnovit, condignas
illico divinae miserationi laudes persolvens, omni
eam devotionis studio ampliare, et in divini cultus
exercitio condecorare sategit. Forinsecus vero, de
generali cleri et populi gubernatione episcopali speculatione
solerter invigilavit, pro qua etiam die ac
nocte, omni vitae suae tempore, indefectivo gemitu,
Deo indesinenter supplicavit. Semetipsum autem
in sanctimonia solita et in primitus coepta bonorum
operum assiduitate non solum caute custodivit,
sed etiam religiose dietim augmentavit, in vigiliis et
orationibus, ac continua et certe vix credibili jejuniorum
frequentatione, et largissima eleemosynarum
profusione, et in summa totius divini timoris
gravitate, usque in finem, Spiritu sancto corroborante,
perseveravit. Fuit ergo, ut nulla prorsus virtutis
ejus panegyrica praetermittam, regibus et primoribus
et formidini et honori; caeteris vero, unicuique
secundum se, timori pariter et amori, pro cunctis
scilicet rite sollicitus, et in Christo omnibus
omnia factus, soli tantum sibi gravis et austerus
perstitit et parcus. Coenobium suum pastorali cura
sapienter gubernavit, et fratrum commoda in victu
et vestitu, caeterisque indigentiae humanae necessariis,
saepius adauxit; quos etiam ad sacrae religionis
observantiam apostolicae arguendo et obsecrando,
multipliciterque informando, conduxit. Juvenes
quoque et pueros, quos inibi bonae indolis et sapidos
invenit, per diversa scholarum studia circumquaque
dispertivit, quorum certe postea servimine
variam ac multiplicem suae ecclesiae utilitatem in lectione,
scriptura, et pictura, ac plurali honestiori
clericalis officii disciplina, conquisivit. Thesaurum
nihilominus ecclesiasticum, quem inibi numerosum
invenit, tam decenter quam et utiliter ampliavit, et
quidquid in aedificiis ecclesiasticis non solum principalis
suae civitatis, sed et in aliis suae provisionis
locis dirutum vel veteranum reperit, totum summa
celeritate distrahere, renovare et meliorare festinavit.
Inter quae tamen omnia baptismalem ecclesiam,
quam felicis memoriae Otuinus, decimus noster antistes,
in honore sanctae Mariae sanctique Epiphanii
episcopi, quem | null | b5b8fcf5-7f82-4cd3-8aa8-ce1e1fe67d82 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
de Papia civitate, Dei dono, patronum
nobis adduxit, in australi parte nostrae
ecclesiae construxit, senio certe et negligentia delapsam
diruit, et in eodem loco monasterium honestum
in praetitulato honore, primo suae ordinationis
anno, fundavit, quarto consummavit, et ibidem congregationem
canonicam pluris sane honoris et utilitatis
in Dei timore coadunavit, quam concambii sui
acquisitione sufficienter vestivit et pavit, abundantemque
illic in futurum ad talia sufficientiam condonavit.
24.
Miraculum igitur primum, quod per eum gratia
Christi ipso suo primo anno ordinationis suae
fecerat, in spem et gaudium lectorum hic merito interponendum
opinor, quod, ipsa veritate, quae Deus
est, teste non mentior, ab ipso quidem usque in finem
penitus celatum, sed a clero et populo qui intererant
divulgatum. Eodem anno Aribo archiepiscopus
imperatorem in Pentecostes Magontiam invitavit,
ubi concilium generale coadunavit, in quo episcoporum
consilio plura quae deviaverant correxit,
praecipue tamen Ottonem comitem de Hamerstein et
Irmengardam illicite commanentes separare disposuit.
Quod tamen penitus perficere non potuit quia ille
se partim regali timore, partim episcopali commonitione
utcunque correxit; illa vero publice bannos
praevaricans, ibidem jus legemque, ut vel hodie claret,
funditus perdidit. Ad idem concilium praesul
noster et imperiali et pontificali vocatione allegatus,
pulchra cleri et militiae frequentia, etsi non sponte,
comitatus illo properabat, et quadam die in pago
qui Longingaha dicitur, juxta praedictum castellum
Gruona, ubi Dei gratia et electus et consecratus est,
iter carpebat. Et contigit ibi in villa quamdam mulierem
a spiritu immundo vexari, et a parentibus vel
propinquis per ecclesias ad sanctorum patrocinia
circumduci. Qui dum novum episcopum adventare
illuc cognoverant, in occursum ei sancta ejus opinione
fiduciati, simul cum infirma concite properabant.
Immundus vero spiritus, ipsa eorum festinatione
pavefactus, per os infirmae anxio clamore quo
duceretur inquisivit. Cui cum dicerent quod in occursum
Godehardi episcopi traheretur, horrifico
statim mugitu et ululatu coepit miserabiliter refragari,
et, ne ad episcopum veniret, ipsis qui eam
ducebant mirantibus pariter et pavescentibus, reluctari,
ejulans et vociferans Godehardum se nec audire
nec posse videre. In eo certamine, dum infirma
a fidelibus fide et spe, ut vere patuit, ferventibus
trahebatur, spiritus autem nequam tota violentia
reluctabatur: tandem, Deo gratias, fugato daemone
mulier liberatur, et ad virum Dei, ubi sub quadam
arbore refrigerii gratia consedit, sana corde et corpore
perducitur. Qui cognitis rebus, timore pariter
et gaudio compunctus, lacrymans gratias divinae
pietati in faciem prostratus jure persolvit,
eidemque manus imponens eam benedictione pariter
et prece in fide confortavit, et valentem imo et
gaudentem cum gaudentibus civibus et amicis remisit;
sicque iter quod coeperat peregit. Unde eum
omnes qui cum eo comitabantur amplius et amabant
et timebant, cujus coram Deo tale meritum cognoscebant,
quibus tamen [et tam parentibus puellae
quam et his qui secum erant] super hoc facto seria
auctoritate silentium indixit; sed nec aegra quae
sensit, nec turba quae salutare miraculum vidit, reticuit.
25.
Erat etiam in orientali parte civitatis nostrae
palus horrifica, et circummanentibus omnino plurali
formidine invisa, eo quod ibi, ut opinabantur,
tam meridiano quam nocturno tempore illusiones
quasdam horribiles vel audirent vel viderent, quae
a fonte salsuginis, qui ibidem in medio bulliebat,
Sulza dicitur. Qua ille spectata, et illusione etiam
phantastica qua bruta plebs terrebatur audita, eamdem
paludem secundo sui adventus anno cum cruce
et reliquiis sanctorum invasit, et habitationem
suam ibidem aptavit, et in medio periculo oratorium
in honore sancti apostoli Bartholomaei fundavit.
Quo consequenti anno consummato et dicato, omne
daemonum phantasma exinde funditus exstirpavit,
et eumdem locum omnibus commorantibus, vel advenientibus
gratum, et sine qualibet tentatione habitabilem
reddidit. Ubi xenodochium Christi in receptionem
pauperum aedificavit, quod omni humanae
indigentiae commoditate abundans, fideli cuidam
suo presbytero Bernwardo, cujus hic nomen pro
fidei merito jure interponitur, commendavit; per
Christi nomen eum frequentius terribiliter obtestans,
ut non solum illic commorantibus, sed
et cunctis forte adventantibus, victus et vestitus necessaria
ita convenienter provideret, sicuti pro hac
ipsa sua dispensatione Deo rationem reddere deberet.
26.
Quoddam tamen talium genus, illos scilicet
qui vel monachico, vel canonico, vel etiam Graeco
habitu per regiones et regna discurrunt, quos et Platonis
more Peripateticos | null | 49d932cc-c88f-415e-9192-3c580cb02f34 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
irridendo cognominavit, illos,
inquam, prorsus exprobrando quasi exsecrabatur:
quos tamen propter nomen Christi quod profitebantur
necessaria sustentatione biduo vel maxime
triduo consolabatur, sicque praebitis calceamentis
vel vestibus, eos ne cursus sui solitum obliviscerentur
discedere hortabatur. Aliquibus vero cum eo
diutius permanere cupientibus, illam Gregorii in
Dialogo (lib. II, c. 13) sententiam ironice objecit,
quomodo stultum viatorem ad sacra loca properantem
inimicus per conviatorem suum, et per fontis
vel prati amoenitatem, vel etiam ciborum dulcedinem,
decepit. Interdum autem a suis familiaribus,
quod nec ei displicebat, admonitus, quod inter tales
saepius veri Dei amici invenirentur, illud statim
Hieronymi ridiculum apposuit, quia mendaces faciunt
ut veridicis vix credatur.Si quos tamen talium
in Dei cultu vel timore stabiles agnovit, hos
nimirum privatim potius quam publice, quod
et ipsi malebant, in iis quae ad Deum pertinent adamavit.
Sed et super delinquentes et noxios mira
erat miseratione mitis et placabilis: ita ut, si quilibet
talium confessionis et poenitentiae gratia ad
eum confugerint, et delicta eis prompta clementia
statim indulserit, et vigilanti cura eis, ne ulterius in
talia necessitatis causa inciderent [prudenti consilio
correxerit, et] omnem sufficientiam in posterum
protulerit, more quidem et exemplo sancti sui patroni
Nicolai episcopi, qui eleemosynarum auro, et
virginum incestus, et patris earum inopiam, et totius
familiae detestabilem ademit infamiam, et quorumlibet
pauperum ad se quoquo modo pertinentium
pia clementia sedavit indigentiam. Hujus, inquam,
exemplo praesul noster satagebat inopes ubique
semper consolari, cui et cordi erat cum talibus
colloqui, cum eis ludificando et etiam convivando
jucundari.
27.
Eo etiam anno, certe a Nativitate Domini
1024, piae memoriae Henricus imperator, ordinationis
suae anno 23, ad Christum migravit; cujus quippe
obitus totam Christianismi laetitiam, quae sub eo floruit,
flebiliter conturbavit. Cui succedens vir nobilis
et strenuus Conradus, primum suae felicitatis annum
in Natale Domini Mindae initiavit; inde post
Epiphaniam Hildeneshein venit: ibi etiam praedictus
Aribo archiepiscopus, qui vivente imperatore jam
per biennium obmutuit, iterum inventa occasione
beatum Godehardum super Gandershein inquietare
coepit, quam tamen ejus machinationem novus rex
primatum consilio diremit. Sicque rex peragrata
compendioso itinere Saxonia, quadragesimali tempore
per Thuringiam, Franciamque [ #Bod.,@# Frankoniam]
in Bajoariam progressus, Reginesburg (Remersburg)
sanctum Pascha honorifice feriavit; et ea
aestate partes Bajoariae, Sueviae, et Karentinorum
cum circumjacentium provinciarum terminis pertransiens,
Natalem Domini Leodii celebravit, ad
Purificationem vero sanctae Mariae Augustae mansit;
inde iter suum ad partes Italiae direxit; et proximum
Pascha Vercellis prospere celebravit, et ita
contiguas circumquaque regiones in novo regio decore
visitando peragravit. Tertio quoque suo anno
praesul noster Montem speciosum in occidentali
parte civitatis incolere coepit, quem quinto post
anno titulo ac nomini sancti Mauricii summi sui
patroni dicavit. Ecclesiam etiam pulchram in Holthusen
in honore sancti Benedicti abbatis monachicae
conversationi aptam dedicavit, et circumquaque
per episcopii sui terminum basilicas multas
vel ipse studiose aedificavit, vel ab aliis fidelibus
Christi constructas gratanter Deo consecravit.
28.
Eo tempore praedictus Aribo archiepiscopus
in natale sancti apostoli Matthaei Selimggenstad
concilium generale episcoporum duodecim concivit,
in quo praesulem nostrum super praedicto
Gandersheimensi territorio publice convenit, quam
tamen synodum unanimitas fratrum in futurum annum
comperendinavit. Rex autem natale Domini
festum Iporeae initiavit; inde ad limina apostolorum
tendens, feria tertia ante Coenam Domini Romam
felici prosperitate gaudens intravit, et in sancta
Resurrectionis Domini die coronam imperialis
honoris a beato Joanne apostolorum vicario gloriose
percepit. Inde in proxima Dominica regressus,
ac pervasa circumquaque potestative ea regione, in
pace repatriavit, et nativitatem sancti Joannis Baptistae
Imbripoli novus imperator celebravit, ubi
et defuncto in bona senectute Henrico duce Bajoariae,
filio suo domino Henrico eumdem ducatum,
principum delectu, commendavit.
29.
Eo item anno Aribo Magontinus Franconovordi
concilium synodi coadunavit, praesidente imperatore
cum episcopis viginti tribus, in quo iterum
beatum virum Godehardum de saepius praeventilata
causa more suo inquietavit; ibi praesul noster tandem,
summa veritate, quae Deus est, miserante pariter
et adjuvante, episcopatus sui proprietatem super
totum Gandersheimense territorium, testimonio
septem episcoporum, qui praedictam pactionem in
Gandersheim et audierant et viderant, canonice detinuit,
scilicet Brunone Augustensi concionante,
Wernhero Argentinense decernente, ipso vero Metropolitano,
vere invito | null | 403f42f6-54e4-4dd8-9c05-270ba1db6209 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, verbi Dei banno affirmante.
Hi enim erant episcopi qui seniori nostro suum testimonium,
sicuti audierant et viderant, praebuerunt,
id est Bruno Augustensis episcopus, Everhardus
[Ebehardus] Bavenbergensis episcopus, Meinhardus
Werciburhgensis [Wirzburgensis] episcopus, Meinwercus
Bartherbrunnensis [Paderbornensis] episcopus,
Sigebertus Mindensis episcopus, Hildewardus
Cizensis [Citizensis] episcopus, Bruno Mersburgensis.
30.
Pulchra enim erat ibi et rationabiliter ordinata
tam regalis quam et episcopalis consessio.
Nam in orientali parte ante altare, archiepiscopus
Aribo cum suis suffraganeis Wernhero Argentinense,
Brunone Augustense, Meinwercho Patherbrunense,
Everhardo Bavenberbense, Meginhardo Werciburhgense,
Godehardo Hildenesheimense, Branthop
Halverstadense, Wiggero Nerdense, Hazecone
Wormaciense consedit. In occidentali vero parte imperator
consedit, et a dextris ejus Bilegrimus [Piligrinus]
Coloniae archiepiscopus, cum sibi subditis
Sigeberto Mindense, Sigifrido Mimigardense [Monasteriensi],
Bennone Trajectense; a sinistris Hunfridus
Parthenopolitanus [Magdeburgensis] archiepiscopus,
cum suis Hildewardo Citizense, Brunone
Mersburgense, Luizone Havelbergense, Theoderico
Misnense. In australi autem plaga episcopi Rambrectus
Werdunensis [Virdunensis], Rodulfus Fleuvizensis
[Sleswicensis], Hildolfus Mantuanus,
Reinoldus [Reginoldus] Aldebergensis assiderunt. In
aquilonali etiam abbates Richardus Fuldensis, Reimboldus
[Regimboldus] Loresheimensis, Arnolfus
Herveldensis, Gerbertus Moguntinus cum aliis etiam
ejus ordinis septem affuerunt, subsequens etiam
Natalis Domini festum imperator Leodii celebravit;
Pascha vero Aquisgrani festive feriavit, ubi et filius
ejus Henricus regalis nominis coronam a Bilegrimo
archiepiscopo, cleri plebisque electione honorifice
percepit. Eo anno iterum Aribo synodum suam
Geizlice concivit, ad quam item seniorem nostrum
Godehardum inquietandum legatis et scriptis vocavit.
Quo ille ire dissimulans, venerabilem virum Tadilonem
decanum nostri coenobii cum fratribus obviam
ei misit, qui eum honorifice ex parte senioris
salutando, de praeteritae synodi diffinitione commonuit,
et plurali altrinsecus auctoritatum collatione
profusa, episcoporum auxilio, eum ab ipsa repetitione
tunc tantummodo compescuit.
31.
Sequenti quoque nihilominus anno, imperatore
Pallidi consedente, praedictus archiepiscopus
ibidem synodo habita, querelam contra beatum
virum praesente imperatore incoepit; sed post multa
et varia disceptationum colloquia, vix tandem ab
episcopis commonitus destitit. Hoc etiam anno Bruno
Augustae civitatis episcopus obiit, cui Eppo successit.
Wernherus etiam Strazburgensis praesul sustollitur,
post quem Willehelmus subrogatur. Proximo
quoque anno imperator Mersburg Pentecosten
celebravit, ubi praedictus Aribo archiepiscopus, et
senior noster Godehardus inter se invicem super
diuturna eorum disceptatione reconciliati sunt. Nam
ipse metropolitanus Patrem Godehardum secreto
coram episcopis convenit, seque super hac
parochia errasse confitendo nuntiavit, et omnem fraternam
satisfactionem, sed et de praeterita lite perpetuam
taciturnitatem, sub vero Christi et Ecclesiae
testimonio, promisit, sibique priora errata propter
Deum remitti suppliciter petiit. Istud ergo hic veraciter
inscribitur, quia ipso domino Godehardo idem
saepius in suo sermone publice protestante, verum
esse comprobatur. Eo anno Unwanus archiepiscopus
Hammaburgensis obiit, Liebizo successit. Deinde
imperator Natalem Christi Patherbrunne egit, Aribo
metropolitanus, in sancto die inter missarum solemnia
publico sermone habito, licentiam ab imperatore
et confratribus Romam pergendi rogavit, simulque
a clero et populo indulgentiam sibi a Deo
impetrari postulavit. Sicque post Purificationem
sanctae Mariae iter assumens, Romam adiit. Inde
vero digrediens, octavo Idus Aprilis ah! ah! obiit
anno ordinationis suae 11, cunctis certe Catholicis
merito flebilis, quia in omni ecclesiastica religione
erat vere laudabilis. Cui vir simplex et rectus Bardo
Herveldiae abbas successit, qui, Deo manifeste
provehente, brevi ad culmen summae perfectionis feliciter
processit. Cujus pietatis vita et actus hic plenius
ideo non inscribuntur, quia, Deo gratias, Maguntiae
pro sanctitatis suae meritis inter apostolicos
sacerdotes honorifice celebratur. Unum tamen perfectionis
ejus privilegium dicam, quod ei in nostris
confiniis a sanum sapientibus clericis honoris causa
oblatum est, scilicet, ut, aequivocato cum beato Joanne
episcopo cognomine, propter dulcisonam praedicandi
melodiam Bardo-Chrysostomus diceretur.
32.
Quodam etiam tempore, cum more episcopali
beatus praesul noster Godehardus, visitandae commissae
plebis gratia, parochiae suae terminos circuiret,
Hirgenhusim [Huginhusen #seu@# Engelhusen] curtem
suam adiit, ut [ibi pernoctaret, et] cum sibi
eleemosynarum largitate, qua prae cunctis studebat,
pauperes reficeret, quaedam vidua pauper ex eadem
familia, filium suum conspectui ejus obtulit puerulum
pauperculum, miserrimo infirmitatis genere debilitatum.
Nam partim paralysi, partim lepra vexabatur,
distortisque nervis membrorum a tota corporeae
formationis | null | 48ae6feb-c662-4c64-a926-a0275d0eb95b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
utilitate dissolvebatur. Manus
enim cum brachiis, et genua cum pedibus et tibiis
putrido tumore et profluenti sanie manabant, adeo
ut nec gressum quoquomodo movere, vel saltem reptando
posset usquam prodire. Quem ille et
vultu et corde hilari, quasi vere donum Dei gratanter
suscepit, et suis cubiculariis diligentius commendatum
secum deduci praecepit. Potens est, inquit,
Deus, qui ab initio non dedignabatur miseris
et peccatoribus diverso pietatis suae remedio subvenire,
nos etiam super hoc pauperculo, solito pietatis
suae more laetificare. Qui puer ad principalem nostram
ecclesiam cum episcopo perductus, et non sine
magno puerorum, qui eum servabant, labore per
aliquot hebdomadas sustentatus, tandem post quatuor
vel quinque menses coepit paulatim, plane ex
beati viri meritis et precibus, convalescere, et sedato
partim tumoris ac saniei profluvio, interdum assurgendo,
interdum vero proreptando, quasi ad gressum
membrorum nervos exercere. Quod praesul pius
agnoscens, prae gaudio saepius lacrymans, divinae
miserationi grates debitas retulit, cui et intentus
supplicare, ut postea vere, donante Deo, patebat,
non destitit. Nam infra anni spatium, ut certe apud
nos omnibus notum est, puer, fugata morborum
multitudine, laxataque nervorum contractione, in
melius convaluit, et de die in diem ad quodlibet servitutis
officium valenter profecit. Idem namque
homo, Werinus nomine, jam per viginti et eo amplius
annos in capella episcopali incolumis deservit,
nisi quod quasi in testimonium virtutis Dei in semet
ipso, certe in cruribus et in manibus ipsas membrorum
torturas et, ut ita dicam, gibbos quosdam, cunctis
se videntibus ostendit.
33.
Aliis quoque permultis varia humanae fragilitatis
conditione laborantibus, quibusdam scilicet,
quod et gravissimum est, peccatorum pondere
pressis, quibusdam vero diversa infirmitatum molestia
detentis ad se confugientibus, opem suae intercessionis
impertivit; eosque, infatigabili sanctarum
precum instantia, et ab imminente periculo liberavit,
et in futurum, Deo auxiliante, a talibus custodivit.
De quibus quam multa, multis plane cognita,
veraciter enarrare potuerim, ni ea ab illis tunc,
ipso cogente dissimulata, ea maxime causa silendo
modo praeterierim, ne aut lectoribus altius fastidium
ingeratur, aut ad talia pigris incredulitatis
peccatum augeatur. Unum tamen dicam, quod
quasi joculare ridiculo, Goslariae effecit, quando
ibi in curte regali in postremo aetatis suae tempore,
jussu et petitione Gislae imperatricis ecclesiam construxit.
Erat ibi matrona quaedam in laicali conversatione
posita, sed in timore Dei devota, Hatteha
(Hathzeca) nomine, cujus filium ipse episcopus pro
fidei religione quam in ea sentiebat, de sacro fonte
suscepit; quam quodam tempore contigit gravissimo
oculorum dolore vexari, et per aliquot dies, adeo
ut nec cibum nec potum accipere, nec aliquam
corpoream quietem habere posset, cruciari. Quae
tandem, gravissima cogente doloris anxietudine, filiolum
suum ad episcopum cum eulogiis transmisit,
eique suae infirmitatis nimietatem intimans, aliquod
medelae subsidium ab ejus pietate quaesivit.
Quibus praesul auditis, laeta hilaritate subrisit, et
quosdam flores rubicundos de arbore, quae lingua
Theutonica Spinnelbum dicitur, ei forte in ipso
momento a paupere quodam illatos, signo crucis
munivit, et eidem puerulo dedit, dicens: « Affer,
inquit, hos flosculos amicae meae matri tuae, ut
illos in mei memoriam secum habeat, et a Deo
salutis remedia poscat. » Nec mora, ut nobis saepius
jurando retulit, ut ipsos flores aegris oculis admovit,
omnem illico totius infirmitatis dolorem a
suo capite mirabili celeritate diffugere cognovit:
et statim apertis vel ostiis, vel fenestris cubiculi,
quae jam per aliquot dies diligentius ejus aegritu
dinis causa claudebantur, coepit clarius videre,
et nihil prorsus hujusmodi molestiae amplius sentire.
Quae postera die ad episcopum pervenit, et gaudens
simul et lacrymans gratias condignas divinae miserationi,
ejusque visitationi humiliter retulit. Quam ille
benigne consolando suscipiens, et in Domino corde
firmo sperare, et indesinenter bene facere praecipiens
oculos ejus a presbytero sacro oleo, quod infirmorum
dicitur, ungi mandavit; quae certae unctio, et ejus
pia deprecatio, eam ab eodem dolore usque in finem
integre sanavit.
34.
Illud quoque, quod in antepenultimo praesentis
vitae anno ei accidit, propono in exemplum,
et cautelam fidelibus, et timorem ac formidinem
negligentibus. Erat sane in nostra congregatione
quidam presbyter, ex familia Ecclesiae ortus | null | 8ba1ba76-8d1f-4924-a4dd-06f0fc2a1f10 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, litteralis
scientiae, ut in pace veritas procedat, pene ignarus,
sed mundanae sagacitatis subtiliter et supra
modum gnarus, qui ex infima paupertate ad summas
divitias cunctis mirantibus succrevit. Qui primo
a domino Bernwardo episcopo feliciter exaltatus,
sed ab imperatore Henrico pro quibusdam causis,
quae modo melius silentur, humiliatus, iterum ab
hoc viro beato, quia utilis ei ad res Ecclesiae videbatur,
pia miseratione sublevatus, varie tamen inter
adversa et prospera saepius habitus. Postremo
autem in tantum sibi tanti pontificis animum sua
calliditate conciliavit, ut perplures ante fideliter
ministrantes episcopo abalienaret, eosque tam herili
gratia, quod ei certe molestum erat, quam et
dignitate ac proprietatis utilitate privaret. Sed ne
hoc aliquibus mirum videatur, quia, beato Gregorio
teste, saepius fit ut occupato in pluribus et maxime
in divinis animo facile ab adulantibus subripiatur.
Tandem ille ab omnibus publice maledicitur,
et etiam interdum episcopo a sanum sapientibus
hujusmodi insolentia objicitur, qui et ab iis
tandem qui insontes abalienati sunt, in gratiam reducitur.
35.
Praesul pius tamen post aliquot annos de talibus
clarius certificatus, et super eos qui injuste
laedebantur aliquando ad veniam humiliatus, die
quadam convenire de nostra congregatione praepositum,
et decanum cum aliquot fratribus, caeterisque
suis primoribus Holthusem, ubi tunc forte manebat,
mandavit, assedente etiam viro venerabili,
suo ex sorore nepote, Rathmundo Altahensis monasterii
abbate, praesente eodem presbytero, omnibus
qui se ab eo laesos quaerebantur, coram
licentiam fandi donavit. Statimque sine mora
plura querelae genera, tam ab ipso abbate suisque
qui hospites intererant, quam et a nostris
proferuntur, quae contra eum publice a cunctis
quasi uno ore dicuntur. Quaerebantur enim omnes
simul, primo generale Ecclesiae et episcopalis honoris
scandalum; deinde cives et hospites quisque
speciale injuriarum sui detrimentum. Quibus
ille auditis, quasi insultando, ut erat callidissimus,
subrisit, et velut admirans, quae haec essent inquisivit:
ac deinde commentis mundanae suae sapientiae,
qua plane plenus erat, quae vere ante
Deum stultitia computatur, ut in ipso manifeste
patuit, objecta quaeque eloquenter repulit, omnesque
sibi adversantes mirabiliter quasi mutos et
elingues reddidit.
36.
Pius praesul tandem Spiritu sancto vere
compunctus, et insuper etiam mirabili studio permotus,
considerans pariter et manifestam rerum
veritatem et fiducialem cordis ejus temeritatem,
illico omnium voces compescuit, et modificato sermone
cunctis admirantibus ita incoepit: « Hildewin,
inquit, sic enim vocabatur, ecce enim omnes circumstantes,
ut tibi videtur, vicisti; ecce omnes
subtilitate tua, Deo veritatem inspiciente, quasi
mendaces ostendisti: jam modo ad me convertere,
et soli mihi per Christum adjuratus veritatem
responde. Evangelica, inquit, te sententia aggredior,
et quia sensum evangelicum non plene sapis,
te Theutonico sermone alloquor. Hildewin,
inquit, diligis me? At ille statim fiduliaciter:
« Vere, ait, diligo te. » Item episcopus: « Hildewin,
inquit, diligis me? » At ille: « Certe, ait,
diligo te. » Item episcopus tertio: « Hildewin,
inquit, diligis me? » Tandem ille miser evangelico
illo exemplo stupefactus, sed non rite, proh dolor!
Compunctus, irato pariter et flebili sermone respondit:
« Deus, inquit, qui omnia scit, ipse scit
quia vere diligo te. » Tunc praesul: « Ecce, inquit,
siquidem verum dicis, mihi satisfecisti; sin
autem desipis, temetipsum miserabiliter obligasti.
Sed si me, ut dicis, fideliter diligis, pasce oves
meas, id est, dilige fratres et amicos meos, etiam
hospites et pauperes meos; dilige conservos et
domesticos tuos. Unde et per Deum te commoneo,
ut si vere jurasti, te in veritate custodias;
si quominus, digne poeniteas, et sub hoc pacto
jam domum regredere, et dignitate pariter et beneficio
ac proprietate tua in gratia mea, siquidem
Deus annuerit, utere. » Sicque conventum illum
cunctis admirantibus pariter ac paventibus dimisit.
37.
Illos tamen pariter ibi charitatis exhibitionem
suscipere, et sic in pace discedere praecepit.
Inter quos Hildewinus laetus et hilaris, et
quasi de victoria sua exsultans, ad prandium
consedit, et inde incolumis rediit. Ad vesperum
vero cum suis domi consedit jucundus et epulans,
et in eos sane a | null | ce547691-2bdf-4b3d-9967-52cf0e5c61e3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quibus se laesum dolebat,
convicia et minas intentans, sic lectum petiit,
et sospes, ut sibi videbatur, quievit. Mane diluculo
ad providendum suum ministerium iturus
valenter surrexit, calceamenta citius induit, sed
ad induendas tunicas assurgens concitus corruit,
et mirabili celeritate praeoccupatus miserabiliter
exspiravit. Plures tamen et amplissimas [opes
in sua proprietate, in innumeris et pretiosis vestibus,
et alia pecunia et etiam peculio dimisit;
quas tamen beatus praesul, de ejus morte ultra
quam credi potest condolens, totas pro animae
illius remedio pauperibus erogari praecepit, remissionemque
ei peccatorum ex corde, etsi sero
indulsit, et pro illius animae ereptione, jejuniis
et obsecrationibus saepius insudare non destitit.
Quia ergo nos eum modo ultra debitum plus necessariae
veritatis quam invidiae vel odii causa reprehendimus,
et ejus negligentiam nostra fortasse
minorem de pluribus patefecimus, obsecramus, o
lectores, vestram dilectionem, ut cum haec legeretis,
indulgentiam ei et remissionem peccatorum
pro vestra [ #edit.,@# nostra] certe felicitate a Domino
imploretis et sic forte haec reprehensio fiet illi ante
misericordiam judicis venialis remissio.
38.
Erat quoque in nostra congregatione vir vitae
venerabilis, ac in omni canonicae regulae observatione
jure laudabilis, nomine Tadilo, de quo etiam
supra pauca retuli, primo sub domino Bernwardo
pro fidei et industriae praerogativa vicedominus, sed
ab hoc beato pontifice pro utilitate Ecclesiae decaniae
ac scholari magisterio praestitutus; et quia ei pro
religionis et charitatis [ #Bol.,@# pietatis et castitatis]
merito corde tenus complacuit, cum sibi in consecretalem
et symmystam in Dei servimine adoptavit.
Erat enim, tota Ecclesia quae eum noverat, teste,
grandaevus et emeritus, humilitate et dilectione
praeclarus, in regendis vero ac commonendis fratribus
media charitate severus, et in toto virtutum
exercitio coram Deo sollicitus. Nam in admonitione
sua illo ridiculoso proverbio saepius utebatur:
« Diligant, inquit, homines, oderint vitia. » Huic
beatus pontifex ante aliquot annos saepius, ut
nobis videbatur, jocando praedixit quod aut secum
aut paulo ante se ex hac vita esset emigraturus.
Novissime vero ei in postremis decumbenti, per
praedictum abbatem nepotem suum, quem ad eum
visitationis gratia, sua vice direxit, serio mandavit
quod sacram olei unctionem vere poenitendo, et
commissa sua confitendo, plena fide susciperet, et
corporis sanguinisque Christi sacramento munitus
intrepidus praemigraret, promittens ei veraciter se
superstitem pro ejus animae remedio Dei gratiam
indesinenter obsecraturum, et eum in proximo anno
in pace Christi subsecuturum. Qui abbas eumdem
dilectum et jure semper memorandum magistrum
nostrum cum astantibus fratribus sacro oleo perunxit,
eique ex potestate et jussione episcopi plenam
remissionem indulsit, qui post biduum vere felix ad
Christum migravit; cujus tamen obitus nos acriter
contristavit, quia congregationem nostram [imo
totam nostram Ecclesiam] tanti viri patrocinio et
concilio magisterioque privavit. Verum certe, et
clero et populo teste, dicimus quia nunquam ejus
ordinis virum in omni ecclesiastica probabilitate
honestiorem vel vidimus, vel videbimus. Cujus certe
memoriam jure nos corde tenus retinere debemus,
quem vere ante conspectum sanctorum nostri recordari
non dubitamus. Sic ergo prophetiam beati
praesulis liquido Deus implevit, qui eum post
annum et tres tantum menses ex hac vita feliciter
exemit.
39.
Jam autem beati Patris Godehardi appropinquante
manifestius fine, semper operum bonorum
augmentis de virtute in virtutem anhelabat, ut videre
mereretur Deum deorum in Sion, et jam cessante
practicae plurali officio, in solo se indesinenter
theoriae affixit exercitio, tria tantum de generali
specialiter eximens, psalterium, eleemosynam, et
prae omnibus jugiter sibi sociam et amicam abstinentiam,
adeo ut si rare festiviori tempore cogentibus
per obedientiam fratribus, aliquid lautioris
cibi vel fortioris potus contra morem stomachi percepit,
molestiae magis corpori quam refectioni fuerit.
Et tunc supremum praesentis vitae Natalem
Christi, anno scilicet 1036, imperatore Goslare
sedente, ipse Holthusen votive celebravit, solvens
certe, secundum Evangelium, quae sunt Caesaris
Caesari, et quae Dei Deo; semet quippe praedicto
more Christo spirituale sacrificium immolans, sed
et suis nihilominus clero sane et populo in divinis et
humanis pro ritu et etiam debito juxta vires congratulans;
sacratissimos autem dies Quadragesimae, et
ut ipse saepius jucundando proclamabat saluberrimos,
summo cordis ac mentis affectu hilaris exspectabat,
quos corporaliter quasi extra corpus mirabiliter
transiens, vix cohaerentibus nervis, ad sacrosanctum
Pascha pervenerat | null | 320e1468-342d-4ac8-8dc8-598685eadf2e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Attamen Dominicam Palmarum,
Coenamque Domini, et festum Resurrectionis
Christi debito episcopali officio, ultra vires
collecto robore, peregit; sicque Paschae ferias per
circumpositas stationes juxta solitam religionem
admonendo fideles visitavit, in quibus etiam diebus
saepius publice denuntiavit se modo cum illis ultima
corporalis consortii laetitia jucundari, et in Ascensionem
Domini, quo Deus jusserit, invitari.
Nos vero haec audientes quasi derisimus, quia eum
jam quantocius [ #edit.,@# quantoties] de regressione
antiquae suae patriae, videlicet Bajoariae, nobis minitantem
audivimus.
40.
Post Albas itaque a nobis digressus, cum
suo praedicto nepote Radmundo abbate, Adenstad
[ #al.,@# Eistat], quo incoeptam jam noviter ecclesiam
consummare studebat, devenit, nec infirmitati
diutius reluctari valens, deficiente carne decubuit.
Quo flebili rumore comperto, praedictus Rathmundus
abbas, vir certe corde et animo divinae
servituti mancipatus, et praepositus noster ac decanus
cum prioribus ad eum visitationis gratia convenerunt,
quem tamen dissimulato languore solito more
ecclesiastico labori assidentem, circumstantiumque
manibus sustentatum invenerunt. Quos advenientes
sola charitatis hilaritate laetus suscepit, et quasi
oblita molestia, adventus eorum causam admirando
perquirens, reportari se ad cubiculum praecepit
Ibi adunato [admisso] specialiter clero, primo singulos
quosque de suae obedientiae procuratione solerter
admonebat, ac deinceps omnes generaliter de sacrae
fidei et religionis observatione tam salubriter quam
et terribiliter obsecrando simul et arguendo informabat.
Deinde se orationibus eorum contra callidi
tentatoris insidias et fraudes commisit, eisque obitus
sui diem et tempus, funerisque exsequiarum,
et etiam sepulturae ordinem, ut postea evenit, quasi
alludens liquido praedixit. « Ite, inquit, et ad superventuram
Dominicae Ascensionis laetitiam vos quisque,
pro suae obedientiae qualitate, et etiam pro spiritualis
praerogativae quantitate praeparate, et meum
adventum laeti, et quasi vere mecum hic et in futuro
congratulaturi exspectate. Nam in vigilia Ascensionis
in montem ad sanctum meum patronum Mauricium
adveniam, et ibi noctem diemque sanctam agam:
abbatem tamen vobis, qui vice mea processionis et
missarum solemnia peragat mittam; » et sic elevatis
oculis altiusque suspirans, quasi tamen arridens:
« Necte, inquit, illa ut Christus voluerit
peracta, in feria sexta diluculo ad sanctum Michaelem
veniam, cum abbate et fratribus pernoctaturus,
inde Sabbato ad sanctum Andream oraturus, et inde
vos adeam, vobiscum penitus permansurus. Diem
vero Dominicam convocatis fratribus et amicis
solemniter celebremus, et ita totius festi nostri
jucunditatem penitus terminemus. » Et haec dicens,
benedictionem dedit; sicque nos mirantes pariter et
stupentes dimisit.
41.
Habebat quoque beatus Pater in privato suo
ministerio juvenem quemdam illustrem, filium viduae,
pictoriae artis opificem, qui vilia ejus vestimenta
calceamentaque servabat, nomine Bunonem,
cui, ab initio ejusdem anni, quod secum patriam
suam, id est Bajoariam, perrecturus esset saepe
praecepit. Nam, ut praediximus, longe ante saepius se
patriam suam revisitaturum serio promisit, et pluribus
cujusque ordinis se ultroneis offerentibus, ac
pariter cum eo proficisci cupientibus, grates devotioni
eorum retulit, et solum tantum Bunonem secum
iturum praeelegit. Eodem quippe die ante adventum
cleri, ut praedixerat, dum more suo in abditis
vestimenta sua mutaret, eidem juveni praecepit ut
eadem vestimenta quae deposuit indueret, et ad eum
concitus veniret. Quae verba ille quasi deliramenta
vel irrisione plena contempsit. Praesul vero ac si
dedignando cubiculariis dixit: « Ite et vestimenta quae
deposui induite ei, et ad me deducite. » Qui statim
eum post velum cubiculi trahentes induerunt, et in
conspectum velut irridentes deduxerunt. Quem ille
diu intuens, ait: « Vere scias quia in eadem veste
rumorem invenies. » His dictis puer exivit, et in
ipso momento intolerabile eum frigus invasit, et hora
eadem aegrotans lecto procubuit. Quem cum post
discessum fratrum episcopus requireret, dictum est
quod aegrotaret. Qui statim accersito procuratore,
praecepit ei dicens: « Puerum illum caute et sine
molestia fac ad matrem suam deduci, ut in occursum
meum paratus mecum possit proficisci. » Qui
statim deducitur, et decrescentibus dietim viribus ad
extrema praeparatur.
42.
Deinde praesul noster ingravescente febre
Holthusen, ubi confluente ecclesiastico more ad
visitationem tanti viri multitudini sufficiens aedificiorum
erat copia, provehitur. Ibi inter multam
cleri populique frequentiam, quadam die venerabilis
domina Sophia de Gandersheim advenit, quae
tandem, ut | null | 07324961-0cd9-4c66-aa0a-db0a14c237f6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in pace loquar, deposita priori pertinacia,
plena se fide et devotione, ad beati viri familiaritatem
convertit, quae tunc, occasione inventa, et
populari turba remota, astante clero, de frivola
quadam pertinacia, quae de suae ecclesiae clericis
contra beatum virum increvit, exordium fecit et
debitam satisfactionem promittere coepit. Ad cujus
verba ille, partim morbo cogente, partim vero, ut
nobis videbatur, indignatione permovente, iracunde
respondit, et in futurum talia suspendi rogavit. Illa
vero commotionem ejus dissimulans, et obitum ejus
celeriorem formidans, item itemque in sua satisfactione
etiam lacrymando perstitit, eamque ut
recipere dignaretur obsecrando postulavit. At ille:
« Domina, inquit, per Deum paulisper reticete, et haec
donec in festivitate sanctae Mariae conveniamus,
suspendite. » Ipsa autem, ut videbatur omnibus, finem
ejus citius adventurum intelligens, et tamen verba
ejus vehementer expavescens: « Utinam, inquit, o
Pater duecte, tandiu vita vestra nobis supersit,
donec hoc tempus venerit. » Ille vero fortiter collectiviribus,
apertisque oculis, et omnibus diu circumspectis,
ait: « In potestate quidem Dei vita nostra
exitusque vere consistit; in veritate tamen, quae Deus
est, dico vobis quia in festivitate sanctae Mariae,
ubi Deus voluerit, certe simul erimus, ibidemque
coram veraci testimonio et de his, et de aliis etiam
quae inter nos dissident, tractabimus. » Et haec dicens,
compressis oculis reticuit. At ipsa nimio stupore
pavefacta, silenter circumstantibus ait: « Heu me
miseram! nunquidnam sum moritura, eumque in
proximo subsecutura? » Nec tamen amplius eum inquietare
praesumpsit, sed humiliter sibi ab eo indulgentiam
simul et licentiam petiit. Item ille apertis
oculis eam breviter, imo et salubriter de sacrae religionis
observatione commonuit, ac de plurali suae
obedientiae provisione coarguit, et sic elevata dextra
eam benedictione munivit, eique pro tempore remissionem
indulgens non sine magno, ut ipsa fatebatur,
timore dimisit.
43.
Transacta autem hebdomada, beatus Pater,
jam deficiente funditus corpore, ab abbate caeterisque
fratribus sacri olei liquore ecclesiastico more
perungitur, et, ita ut praedixit, in vigilia Ascensionis
Domini in montem sancti Mauricii transvehitur.
Ibi statim ad eum flendo fratres [cum innumerabili
alia multitudine fidelium] convenerunt, nec
amplius amaritudinem doloris, quo corde tenus
vexabantur, abscondere valuerunt. Caetera vero
innumerabilis confluxit fidelium multitudo, quam
non minor pro obitu charissimi pastoris afflixit
amaritudo. Quos tamen ille, licet deficiente jam
pene lingua, benigne consolando dimisit, et diluculo
iterum advenire mandavit. Quibus discedentibus, et
sacram noctem illam in magno dolore ducentibus,
beatus Pater consueto more, sibi psalmos semper
quasi pro dulci refectione ruminabat, et in tali meditatione
cursum suum consummans, animam suam
attentius Deo commendavit. Summo vero diluculo
iterum clerus peractis matutinis advenit, quem
ipse affatu tunc supremo, breviter, attamen salubriter,
de sacrae religionis et obedientiae observantia
commonuit, sicque confessionis versu cum eis
communiter prolato, ad celebranda cum abbate
missarum solemnia valedictione ultima dimisit.
Praesul autem clemens, non immemor suae promissionis,
de praedicto suo cubiculario Bunone requisivit
sollicite; quem ubi desperari corporaliter
cognovit, ei per nuntium mandavit, dicens: « Consolare,
puer meus, in Domino et confortare, quia jam
tempus instat, quo mecum ad patriam aeternae beatitudinis
debes vere pervenire. » Quae verba puer laetus
audivit, et nil jam de vita praesenti meditans, in
ipsa sacra Ascensionis Domini die viaticum salutare
petivit, quo percepto, gaudens promissionem
beati praesulis exspectavit.
44.
Missarum igitur apud nos celebritate peracta,
refectioneque festine [festive] percepta, fratres iterum
jam hora diei decima ad dilectum pontificem
revenerunt, et officio pene linguae cessante, corde
vero, juxta Apostolum (I Cor. XIV), spiritu et mente
psallente, psalmos in solo pectore difficulter ruminantem
invenerunt. Tunc inito consilio, pueros
quatuor scholares ex utraque lectuli parte statuerunt,
quos psalterium a principio aperte et distincte
recitare fecerunt. Quibus Pater beatus auditis, quasi
hac melodia delectatus, aliquantulum quievit, interdum
et simul cum illis psallere gestivit. Versus
tamen illos praecipuos, qui specialiter Domino ad
supplicandum pertinebant, apertis elevatisque oculis,
altius ructitabat. Media autem nocte, jam finito
psalterio, jam imminente manifestius fine, matutinale
officium incoeperunt; | null | 83e92a29-96a9-4991-9cd0-cf1f82590c0b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
et dum ad psalmum #Benedictus
Dominus Deus Israel@# pervenerunt, vir beatus in ultimo
tunc agone desudans, vix dum apertis oculis,
clero cantante, #Illuminare his qui in tenebris et in umbra
mortis sedent,@# ille, #Ad dirigendos,@# inquit, #pedes
nostros in viam pacis (Luc. I)
@#. Et in hoc verbo, dum a
clero #Gloria Patri@# cum antiphona #Ascendo ad Patrem
meum et Patrem vestrum@# canebatur, ipse ab astantibus
de lecto levabatur, sicque felix vere illa anima,
quasi obdormiente corpore, carnali ergastulo solvebatur.
Consonantibus statim ibidem campanis, fratres
qui in monasteriis felicem ejus obitum solerti
vigilantia exspectabant, pro tam dilectae animae remedio
preces exsequiales frequentabant devote.
45.
Non ergo nunc aestimo silentio praetereundum
primum meriti ejus indicium, in ipso beato
obitu Deo teste declaratum. Nam saepe dictus puer
Buno in domo matris suae juxta ecclesiam Sancti
Michaelis, eodem momento membris praemortuis,
extremo tantum spiritu in pectore palpitante, desperatus
jacebat: qui resonantibus illico campanis,
quasi a somno evigilans, quid hoc esset stupens
exquisivit. Cui cum mater dissimulans matutinale
officium signari diceret, ipse ac si indignans matris
astantiumque fallaciam: « Cur me, inquit, fallitis?
Cur veritatem celatis? Vere cum hoc signo dilectus
Dominus meus coelum scandit, et promissionum
suarum, ah! ah! immemor miserum me reliquit.
Surgite, ait, et elevatis manibus cordibusque, ejus
dilectam animam divinae clementiae commendate, et
ut mei modo meminerit obsecrate. » Et elevatis
nisu quo potuit ad coelum oculis: « O praesul, inquit,
sancte, o Pater clementissime, per ipsum te
adjuro ad quem vadis, ut nunc memineris mei, et
ne me in carne jam post te relinquas, quem tecum
ad patriam iturum saepius promiseras. » Illi stupentes
pariter ac moerentes, dum jussioni ejus obtemperant,
vix eum reflexis oculis statim exanimem
aspexerunt, quem illico stratu deponebant, et
omisso fletu, eum quod optaverat obtinuisse, gaudebant.
46.
Fratres vero in monasteriis exsequiarum debito
matutinalique officio peracto, missarum celebratione,
psalmorumque frequentatione pastorem
suum divinae miserationi tanto devotius commendabant,
quanto se ab ipso commendandos fiducialius
sperabant. Adveniente autem felicis memoriae Brunone,
Mindonensis Ecclesiae episcopo, quem ipse Pater
venerabilis sibi in spiritualem filium adoptaverat,
qui etiam, cognita ejus infirmitate, juxta nostra
confinia habitabat, hora ejusdem diei tertia totus
clerus cum populo militiae certe et familiae, et
plurali civium comprovincialiumque, et maxime
pauperum frequentia, ad montem ubi specialis noster
thesaurus servabatur processit, eumque ad monasterium
Sancti Michaelis, ut ipse vivens praedestinavit,
deduxit. Quo dum appropiatur, ante portas
atrii funus defuncti juvenis, cum non modica parentum
civiumque turba profertur, quod et ante pedes
episcopi per dispositas ecclesias a ministris circumfertur.
Quantus vero planctus et lamentatio, vel
cleri, vel populi, vel etiam pauperum ibidem exstiterit,
ingenii nostri facundia certe ad enarrandum
non sufficit, quia in una cujuslibet mente vel voce
luctus et laetitia pariter sonuit: dum pectora fidelium
de praesenti moeror, de futuro pertulit gaudium;
quia, sicuti sancto Martino canitur, pium
erat flere, et pium gaudere. Merito ergo flevimus,
quia talem pastorem amisimus; sed et jure gaudebamus,
quod talem intercessorem praemisimus.
47.
Vigiliis igitur ibi pro nostro modulo condigne
peractis, beatum corpus mane ad Sanctum Andream
honorifice est delatum, ibique oblatis sacrificiis,
inde in principali nostra ecclesia cum debita veneratione
collocatum. In crastinum vero, illucescente
Dominica, ex diversis per Saxoniam coenobiis fratres
et sorores in obsequium tanti patroni convenerant,
qui destitutionem cleri et desolationem populi,
ac generale Christianismi totius damnum, debita lamentatione
defleverant: sicque ab episcopo missali
officio devotissime peracto, sacrum beati viri corpus
in medio nostro choro, ecclesiastico more, terrae est
collatum, quod ibidem usque in hodiernum diem a
fidelibus Christi, juxta humanae fragilitatis possibilitatem,
condigna est reverentia frequentatum. Praedicti
autem pueri corpusculum ante occidentalem
templi introitum, ab eodem episcopo prius est humatum.
Domina vero Sophia, de qua etiam supra
retulimus, jam de sua praemonitione magis magisque
sollicita, sorores suas ac presbyteros illo cum
oblationibus transmisit, seseque beati viri meritis
et precibus suppliciter commisit: sicque superventuram
beatae Matris Christi Assumptionem simul et
Nativitatem pavens | null | 5c72b21c-0fd4-4bb4-a866-382bbeb66e5d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
exspectavit. Quae tamen, incipiente
sequenti anno, triduo ante Purificationem
sanctae Mariae, ex hac vita emigravit: sic et in hoc
Deus beati Patris prophetiam liquido declaravit. Nos
quoque quantum, Deo annuente, possumus, merito
ejusdem abbatissae animam divinae miserationi saepius
commendare debemus, quae congregationem
nostram, dum vixit, omni semper dilectione percoluit
ejusdemque dilectionis certum testimonium posteris
reliquit.
48.
De miraculis igitur, quae per beati Patris merita,
post dissolutionem corporis ejus, in salutem
credentium divina pietas clementer ostendit, melius
pauca quam plura scribenda putavimus, ne aut studiosis
aut desidiosis fastidium, vel etiam infidelibus
incredulitatis periculum narrationis prolixitate contrahamus.
Praecipue tamen propter quasdam vanae
mentis personas, quae in nostra patria usitato more
per sacra loca discurrentes, se aut caecos, aut debiles,
aut elingues, vel certe obsessos temere simulant,
et ante altaria vel sepulcra sanctorum, se coram
populo volutantes, pugnisque tundentes, sanatos
illico se proclamant: ea scilicet sola vesana
voluptate, ut sic tantum majorem stipem, vel quaestum
a plebe percipiant. Sicque fit, ut et beatum
virum saepius de talibus dixisse praemisimus, quia
mendaces, inquit, faciunt ut veridicis vix credatur.
Et cum in hujusmodi fallacia tales liquido deprehenduntur,
etiam verae sanctorum virtutes in periculosam
desperationem hac dubietate retrahuntur;
vel certe et hi qui vere sanantur, etiam non solum
a perfidis, sed et interdum a fidelibus fallere creduntur,
sicut utique nobis de quadam muliercula
palam venit.
49.
Primo namque praedicti nostri antistitis Helizonis
[ #al.,@# Hetelonis] anno, in speciali nostra
festivitate, id est in Assumptione sanctae Mariae,
anus quaedam nobis ignota, velato capite, nubilata
facie, ante sepulcrum beati viri se projecit, ibique
praedicto amentium more, diutius volutata tandem
prosiliens se per multos annos caecam ibidem tunc
illuminatam proclamavit. Quo statim rumore diffamato,
clerus populusque concurrit, ipse etiam episcopus
advenit. Cumque jam ad agendas publice
Deo gratias properarent, cives illius, qui eam prius
noverant, eamque in hujusmodi falsitate saepius notaverant,
venerunt, qui illam et modo et saepe etiam
antea talia mentitam veraciter dixerunt. In quam
cum jam populus merito, ut male tractaretur, insurgeret,
a clero tamen pro beati pontificis veneratione
defensa, confusa discessit, et nusquam nobis postea
comparuit. Talibus ergo fallaciis, cauta consideratione
post haec devitatis, pluribus ignotorum dictis,
quae certe vera esse poterant, dubitando dissimulatis,
ad ea tantummodo sola quae praesentes, veritate
Dei teste, vidimus, vel quae certe ab his audivimus,
quos veraces in timore Domini cognovimus, narrationis
nostrae seriem intendimus.
50.
Primum namque fuit, quod et erat, et est
omnibus notissimum. Quidam de operariis nostrae
ecclesiae, nomine Luidgerus, cum in ecclesiae atrio
ligna collocarent, graviori quadam trabe decidente,
femore cum tibia et pede miserabiliter contrito, penitus
debilitatus est. Quem beatus Pater, quia prius
eum fidelem et utilem cognovit, ante mensam suam
quotidie cum pauperibus ad eleemosynam sedere
praecepit. Qui miser super debilitatis suae dolorem,
graviori semet moerore saepius afflixit, quia ad opus
cui mancipatus erat utilis esse non potuit. Quidquid
tamen vel sedendo vel proreptando agere potuit, in
hoc se voluntaria utilitate studiosus exercuit, nec
prorsus aliquod tempus, nisi cum somnum vel cibum
caperet, transire sibi patiebatur, quin semper
in aliquo utilis esse videretur. Consuetudo namque
dilecto nostro pontifici fuit ut puerulos, vel etiam pauperes
validiores, saepius per plateas vel defossas petrarum
foveas ageret, qui sibi lapillos minutos quosdam
nivei coloris, vel nigri, vel rubri, interdum vel varii
deferrent, quos ipse elimatos et politos, variaque collisione,
vel confricatione in similitudinem pretiosorum
lapidum redactos, aut in altaribus, aut libris, aut capsis,
honeste collocavit. In quo nimirum opere praedictus
ille pauper se privatim exercuit, et caeterorum
industriam utiliter praevenit, et pro curiositate tali,
episcopo penitus complacuit. Interdum autem et
pictoribus et eis qui vitro fenestras componebant,
se admiscuit, inter quos etiam utiliter operosus
exstitit.
51.
Beato vero pontifice ex hac luce sublato, ipse
detonsus et laneis indutus, carne et reliqua lautiore
refectione abstinens, ad sepulcrum ejus contulit se,
ibique tam custodibus quam et caeteris fidelibus,
quanta potuit fidelitate, servivit, et postremo | null | 0ea3e78d-bff5-4468-bdfd-deff53ef2ba1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, consentientibus
magistris, totam sepulcri custodiam penitus
usurpavit. Vix tamen debili crure ligno sustentato,
reliquo vero corpore baculo sublevato tale
obsequium exercuit. Attamen vires quas invalitudo
denegavit, obediendi devotio ministravit. Psalmos
quippe non noverat, verba tamen quae fidelium narratione
vel admonitione perceperat, devotius invigilando,
saepiusque in modum veniae, fidelium more
decumbendo, sollicitus frequentabat. Quo ibidem in
hac sedulitate firmius perdurante, et altiora quantum
ad se proficere satagente, quadam die Sabbati
ad vesperam, dum in choro vespertina laus canitur,
ipse juxta sepulcrum pontificale prosternitur, et ibi
diutius aut somno, aut exstasi quasi immobilis detinetur,
et, ut ipse postea fatebatur, intolerabili quadam
membrorum ac nervorum distensione, vel contractione
invisibiliter cruciatur. Sed finita laude
quasi soporatus surrexit, et velut plus solito aegrotans,
vix habitaculum repetiit. Statimque lectulo
collocabat se, et per totam noctem in illa membrorum
distractione durius laborabat: sed paulo ante
matutinum tandem sopitus dormivit, et somnium in
quo surgere et ad ecclesiam ad agendas Deo gratias
properare jussus est vidit. Somno tamen cito excitus
surrexit, moxque remoto femorali sustentaculo,
rejectoque baculo, matutinali hora et ecclesiam intravit,
et coram omnibus Deum evidenti professione
laudavit, et postmodum in finem vitae incolumis,
quanto diutius, tanto devotius ministravit.
52.
Mulier etiam quaedam, nomine Mersvid, omnibus
nobiscum commanentibus notissima, quae per
multos annos errabat caeca, ad idem beati praesulis
sepulcrum, in crastinum post Assumptionem sanctae
Mariae, coram clero et populo est illuminata.
53.
Quidam quoque rusticus de pago ecclesiae qui
Holthlaon dicitur, nomine Emko [Deniko], diutina
infirmitate miserabiliter fatigatus, contractione lumborum
per multos annos est crurum officio spoliatus:
qui tandem ad viri sancti memoriam baculorum
sustentatione vix dum proreptando pervenit, ibique
in anniversario ejus die integram sanitatem coram
clero et populo, omnibus nobis intuentibus recepit.
54.
Nobilis vero quaedam femina non ignota, de
episcopatu Mindonensi, Siuve nomine, puellam fratris
sui filiam nutrivit, quam in locum filiae adoptatam
intime dilexit: quae gravissima infirmitate praeventa,
periclitari coepit, et quasi praemortua biduo
exanimis jacebat. Propinquis vero cum familia et
civibus assidentibus, et tantam puellae elegantiam
pro multiplici miseratione amare deflentibus, anus
quaedam, quae ad ecclesiam serviebat, de memoria
nostri praesulis sermonem habuit, et qualiter ad
ejus tumulum infirmi per divinam miserationem sanarentur
exposuit. Cujus admonitione domina ipsa
compuncta, matutinali tempore ecclesiam intravit,
et coram altari prostrata, profusis lacrymis, Deo,
sanctaeque Mariae, et beati etiam praesulis animae,
pro eadem sua nepte oblationes intima devotione devovit;
et continuo, ut ipsa nobis flendo juravit, regrediens
puellam jam videntem, jam loquentem
reperit, quae refectionem petiit, et accepit, et, Christo
pro beati viri meritis annuente, sanitatem integram
recepit. Quam amita ipsius, quinto post die ad
sanctae Mariae altare et ad tumulum praesulis cum
promissis oblationibus deduxit, et qualiter sanata
sit, cum sufficienti civium ac provincialium suorum
testimonio, coram multitudine comprobavit.
55.
Frater quoque noster non ignotae memoriae,
Volcwardus [ #al.,@# Folchardus] presbyter, eo tempore
vicedominus, postea noster praepositus, postremo
felix Brandeburgensis Ecclesiae episcopus, qui eidem
Patri nostro, ut omnibus notum est, et fideliter servivit
et intime complacuit, cum post obitum ejus
episcopales curtes more solito circuiret, in villam
quae Eckershuson [ #al.,@# Aschgereshusen] dicitur devenit,
et in domum quamdam ad prandendum divertens,
puerulum misera languoris infirmitate detentum
invenit, qui tunc per aliquot hebdomadas,
omni membrorum officio destitutus jacebat, et ad
exitum dietim, ut omnibus videbatur, appropinquabat.
Quem idem presbyter, sicut semper erat super
talibus miserans, lacrymando diutius intuebatur,
languorisque tempus et eventum ex familia sciscitabatur.
Quod ut agnovit, flenti matri, ut ad tumulum
sancti pontificis candelas juxta pueri mensuras
promitteret persuasit: quod et ipsa statim libentissime
fecit. Sed cum pauper illa ceram ad talia
non haberet, ipse ex lino [lychnum] lumen parari
praecepit, et puerum per singula membra metiri
fecit ut certe mensuram secum deferret, et per se
praestita cera candelas pro aegrotante ad beati viri
memoriam offerret. Quo facto, ad prandium consederunt,
et quasi oblito puero, alia quaedam inter se
fabulari coeperunt. Interim vero puer mira celeritate | null | f89bf2e9-48d7-4ab8-9c8b-6dbc6fa6b957 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quasi ex morte revixit, et in lecto cunctis admirantibus
resedit, et vocata matre de stratu prorepsit,
et refectionem petiit, et eodem momento percepit,
et postea pro beati viri meritis incolumis permansit.
56.
Erat etiam in nostra congregatione juvenis
quidam ex laico conversus, Desiderius nomine, et
eodem beato viro jubente in clero tonsoratus, et
usque ad diaconatus ordinem promotus: et quia
plenum officium cantando et legendo cum fratribus
frequentare non potuit, eum, ne penitus vacaret, cum
custodibus ecclesiae ministrare praecepit. Tempore
autem Azelini nostri praesulis, post miserabile
incendium nostri monasterii, dum idem frater noster
infra festivos dies Nativitatis Domini, quadam vespera
in scholis cum pueris sermocinando consedit,
subita caecitate miserabiliter perculsus cecidit, et
alia etiam infirmitate concrescente, longo tempore
decubuit. Quadragesimali vero tempore, caecitate
durante, ex infirmitate convaluit, et ecclesiam debito
more frequentans ad pontificale sepulcrum spe sanandi
saepius prostratus procubuit, et contigit quadam
feria ante Pascha, certe in Kalendis Aprilis,
quando celebramus adventum reliquiarum sanctorum
Cantianorum martyrum, dum in matutinis
ibidem procumberet, illico quasi pruriente dextro
oculo et durius manu confricato, sanguis non modicus
prorupit, et statim in eodem oculo visum recepit,
pro qua clementia divina pietas ab omnibus in
commune laudabatur, et pro reliquo solita miserationis
Domini potentia exspectabatur. Post Pascha
vero in anniversario die sancti Patris nostri, cum in
ejus memoria missa pro defunctis ab episcopo celebrata
est, tempore oblationum coram clero et
populo quasi infirmatus corruit, et praerumpente
illico sanguine ex oculis et naribus, et etiam auribus,
aperto oculo visum liquido percepit. Missali
denique officio peracto, episcopus habito sermone
clerum et populum ad laudes debitas Deo persolvendas
admonuit, et profusis unanimiter lacrymis,
Deum pariter et ipse laudavit. Qui frater eodem
momento [ #al.,@# die], Deo gratias, penitus convaluit,
et post haec in promissa professione usque in finem
fideliter permansit.
57.
Plurima igitur beati pastoris nostri praeconia,
ea solummodo quam praemisimus ratione, praeterimus,
quae per divinam clementiam ab initio usque
adhuc gloriose fieri saepius sentimus. Nec tamen
illud reticebimus quod, tota sancta Dei Ecclesia teste,
verum esse novimus, quia plures plerumque ad
sepulcrum ejus cum oblationibus gaudentes adveniunt,
qui sese suosque a variis tribulationibus vel
infirmitatibus celeri subventione, per virtutum ejus
merita liberatos publice referunt. Namque ut alicui
aliquid incommoditatis, vel molestiae occurrerit, statim
cum ad sancti hujus Patris memoriam, vel
absens oblationis suae votum ubicunque promiserit,
procul dubio eodem momento quamcunque consolationem
in vera fide sperans obsecrat, celerius eam
meritis ejus suffragantibus impetrat, [per eum, qui
omnia operatur in omnibus, Dominum nostrum Jesum
Christum, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit
et regnat in saecula saeculorum. Amen.]
MIRACULA DECEM A S. GODEHARDO FACTA, DUM ADHUC ESSET ABBAS.
I. #De quodam febricitante, quem sanavit in Bavaria.@#
58.
Joannes quidam civis Pataviensis febris incommodo
vexabatur per longa tempora. Contigit autem
ut sanctus Pater Godehardus adhuc abbas in
suo monasterio Altach, pro negotio dicti sui monasterii
Pataviam adveniret, et infirmus ille, ipsius cognita
praesentia, fratrem suum misit ad eum, rogans,
ut ipsum causa Dei visitare dignaretur: quod et fecit.
Visis autem ipsius in quibus decubuit febribus,
ingemuit, et ait: « O pater Adam, quis te tam celeriter
excaecavit, ut mandatis Dei creatoris tui contraires,
et tot malis nos omnes peccato tuo subjiceres!
Ecce post haec, quae temporaliter hic patimur,
nisi mandata ejus servaverimus, aeternaliter pati
formidamus; et erit hoc malum temporale initium
nobis malorum aeternorum. » Hoc autem cum dixisset,
accipiens scyphum quemdam, et vinum in eum
fundens, signo crucis signatum benedixit, et tradidit
viro decumbenti, dicens: « Bibe, frater, in nomine
Domini nostri Jesu Christi, et in eo confortare. »
Qui bibit confidens in Dei clementia et sancti
viri meritis; illico surrexit ab omni febris incommodo
penitus liberatus, et ivit ad ecclesiam Sancti
Stephani laudans Deum.
58.
Joannes quidam civis Pataviensis febris incommodo
vexabatur per longa tempora. Contigit autem
ut sanctus Pater Godehardus adhuc abbas in
suo monasterio Altach, pro negotio dicti sui monasterii
Pataviam adveniret, et infirmus ille, ipsius cognita
praesentia, fratrem suum misit | null | 2edf9dda-746a-4ad1-8927-4a0defe0824b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ad eum, rogans,
ut ipsum causa Dei visitare dignaretur: quod et fecit.
Visis autem ipsius in quibus decubuit febribus,
ingemuit, et ait: « O pater Adam, quis te tam celeriter
excaecavit, ut mandatis Dei creatoris tui contraires,
et tot malis nos omnes peccato tuo subjiceres!
Ecce post haec, quae temporaliter hic patimur,
nisi mandata ejus servaverimus, aeternaliter pati
formidamus; et erit hoc malum temporale initium
nobis malorum aeternorum. » Hoc autem cum dixisset,
accipiens scyphum quemdam, et vinum in eum
fundens, signo crucis signatum benedixit, et tradidit
viro decumbenti, dicens: « Bibe, frater, in nomine
Domini nostri Jesu Christi, et in eo confortare. »
Qui bibit confidens in Dei clementia et sancti
viri meritis; illico surrexit ab omni febris incommodo
penitus liberatus, et ivit ad ecclesiam Sancti
Stephani laudans Deum.
II. #De quodam monacho, quem precibus suis a febre acutissima liberavit.@#
59.
Vir sanctus Godehardus monachum quemdam
de monasterio suo Altach ad monasterium Herveldense
secum duxit; qui post ibidem febrium molestia
decumbebat. Hunc sanctus Pater consolationis
gratia frequenter visitavit. Quodam autem tempore
dixit infirmo: « Frater mi, quomodo habes? » Et infirmus
ait: « Ecce, Pater, febrium molestia nimium
me vexat, ita ut vita quasi nulla amodo sit in me. »
Et ait ei vir sanctus: « Dominus noster Jesus Christus
majora pro nobis passus est, quam haec febrium
tuarum possunt esse incommoda. » Cui decumbens
ait: « Scio, Pater mi, scio quod multo graviora pro
nobis passus est ad mortis amaritudinem tormenta. »
Et ait sanctus Godehardus: « In nomine Jesu
Christi, qui graviora pro nobis sustinuit, surge;
et in fratrum tuorum collegio psallens benedic eum,
qui te suo sanguine abluit, et redemit. » Et infirmus
ait: « Surgam in nomine Jesu Christi, et ibo ad patrem
meum, qui et Pater Domini mei Jesu Christi, et
dicam ei: Jam non sum dignus vocari filius tuus (Matth. XV, 19),
sed fac mecum misericordiam tuam,
quasi cum servo tuo (Psal. CXVIII, 124), sed a via
tua deviante, et ad te clementer suscipe revertentem. »
Et inter haec verba surrexit, et ad chorum
ivit, et omnibus admirantibus, cum astantibus laudans
Deum et cantans, benedixit.
59.
Vir sanctus Godehardus monachum quemdam
de monasterio suo Altach ad monasterium Herveldense
secum duxit; qui post ibidem febrium molestia
decumbebat. Hunc sanctus Pater consolationis
gratia frequenter visitavit. Quodam autem tempore
dixit infirmo: « Frater mi, quomodo habes? » Et infirmus
ait: « Ecce, Pater, febrium molestia nimium
me vexat, ita ut vita quasi nulla amodo sit in me. »
Et ait ei vir sanctus: « Dominus noster Jesus Christus
majora pro nobis passus est, quam haec febrium
tuarum possunt esse incommoda. » Cui decumbens
ait: « Scio, Pater mi, scio quod multo graviora pro
nobis passus est ad mortis amaritudinem tormenta. »
Et ait sanctus Godehardus: « In nomine Jesu
Christi, qui graviora pro nobis sustinuit, surge;
et in fratrum tuorum collegio psallens benedic eum,
qui te suo sanguine abluit, et redemit. » Et infirmus
ait: « Surgam in nomine Jesu Christi, et ibo ad patrem
meum, qui et Pater Domini mei Jesu Christi, et
dicam ei: Jam non sum dignus vocari filius tuus (Matth. XV, 19),
sed fac mecum misericordiam tuam,
quasi cum servo tuo (Psal. CXVIII, 124), sed a via
tua deviante, et ad te clementer suscipe revertentem. »
Et inter haec verba surrexit, et ad chorum
ivit, et omnibus admirantibus, cum astantibus laudans
Deum et cantans, benedixit.
III. #De quadam juvencula a molestia febrium liberata.@#
60.
Juvencula quaedam in oppido Teckendorff, in
territorio Bavariensi, cum febrium molestia nimium
gravaretur, astabant ei quaedam honestae feminae, referentes
ei qualiter praedictus in Patavia meritis beati
Godehardi post haustum vini per eum benedicti, a
febrium rigore fuerat liberatus. Quibus auditis, dixit
infirma patri suo: « O mi dilecte pater, rogo te per
Jesum Christum ut mittas | null | e399ad93-1fed-42bc-8e13-72538e08d02d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ad sanctum virum Godehardum,
petendo eum ut benedicat parum vini in
cupha, vel scypho suo, et mittat ad me ut bibam ex
eo. ut allevier a fervore febrium quibus incessanter
affligor atque uror. » Pater autem his auditis, misit
ut voluit, et vinum benedictum accepit a sancto
Godehardo, quod juvencula bibit infirma in nomine
Jesu Christi, et subito sanata est, et surrexit laudans
Deum, qui meritis sancti Godehardi eam clementer a
vi febrium liberavit.
60.
Juvencula quaedam in oppido Teckendorff, in
territorio Bavariensi, cum febrium molestia nimium
gravaretur, astabant ei quaedam honestae feminae, referentes
ei qualiter praedictus in Patavia meritis beati
Godehardi post haustum vini per eum benedicti, a
febrium rigore fuerat liberatus. Quibus auditis, dixit
infirma patri suo: « O mi dilecte pater, rogo te per
Jesum Christum ut mittas ad sanctum virum Godehardum,
petendo eum ut benedicat parum vini in
cupha, vel scypho suo, et mittat ad me ut bibam ex
eo. ut allevier a fervore febrium quibus incessanter
affligor atque uror. » Pater autem his auditis, misit
ut voluit, et vinum benedictum accepit a sancto
Godehardo, quod juvencula bibit infirma in nomine
Jesu Christi, et subito sanata est, et surrexit laudans
Deum, qui meritis sancti Godehardi eam clementer a
vi febrium liberavit.
IV. #De quodam scholare sanato a simili febrium molestia.@#
61.
Servus Dei Godehardus, quia erat ex corde
misericors, et super afflictos pia gestabat viscera,
infirmorum sive decumbentium, vel per se, aut per
alios semper visitavit domicilia. Contigit autem
quodam tempore, cum adhuc in abbatia Altahensi
praesideret, quemdam scholarem cujusdam viduae
pauperis febrium molestia graviter infirmari, quem
pietate solita saepius visitavit, cui et quodam tempore
dixit: « Fili, viriliter age, sustinens flagella
Domini, ac confortetur in eo cor tuum. Ipse
enim est qui percutit et medetur, atque sanat,
suos castigans electos, ne morti tradantur
sempiternae. » Et juvenis ait: « Quae est fortitudo
mea, ut haec gravia sustineam et patienter
agam? » Et Pater sanctus ait: « Confide, fili, sciens
quod non sunt condignae passiones hujus temporis
ad futuram gloriam quae revelabitur in nobis (Rom. VIII, 18);
et libenter gloriari velis cum Apostolo
in infirmitatibus tuis, ut in te sicut in eo habitet
virtus Christi, nam virtus in infirmitate perficitur (II Cor. XII, 9).
» Cui infirmus ait: « Peto, sancte
Pater, ut Deum pro me misero suppliciter exores. »
At Pater sanctus, pomum in manu habens,
quod forsan secum tulerat, aut juxta lectum infirmi
invenerat, benedixit, et dedit infirmo, dicens:
« Accipe, fili, et manduca pomum, in nomine Jesu
Christi: et, si est voluntas ejus, de lecto surge sanus;
sin autem, maneat haec infirmitas tibi, et patienter
age ut a Deo praemium vitae aeternae, in quo
aeterna est sanitas, valeas promereri. » Comedit ille,
et surrexit sanus laudans Deum.
61.
Servus Dei Godehardus, quia erat ex corde
misericors, et super afflictos pia gestabat viscera,
infirmorum sive decumbentium, vel per se, aut per
alios semper visitavit domicilia. Contigit autem
quodam tempore, cum adhuc in abbatia Altahensi
praesideret, quemdam scholarem cujusdam viduae
pauperis febrium molestia graviter infirmari, quem
pietate solita saepius visitavit, cui et quodam tempore
dixit: « Fili, viriliter age, sustinens flagella
Domini, ac confortetur in eo cor tuum. Ipse
enim est qui percutit et medetur, atque sanat,
suos castigans electos, ne morti tradantur
sempiternae. » Et juvenis ait: « Quae est fortitudo
mea, ut haec gravia sustineam et patienter
agam? » Et Pater sanctus ait: « Confide, fili, sciens
quod non sunt condignae passiones hujus temporis
ad futuram gloriam quae revelabitur in nobis (Rom. VIII, 18);
et libenter gloriari velis cum Apostolo
in infirmitatibus tuis, ut in te sicut in eo habitet
virtus Christi, nam virtus in infirmitate perficitur (II Cor. XII, 9).
» Cui infirmus ait: « Peto, sancte
Pater, ut Deum pro me misero suppliciter exores. »
At Pater sanctus, pomum in | null | aaa3e01b-a0e5-4dcd-a32d-0bafd605969a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
manu habens,
quod forsan secum tulerat, aut juxta lectum infirmi
invenerat, benedixit, et dedit infirmo, dicens:
« Accipe, fili, et manduca pomum, in nomine Jesu
Christi: et, si est voluntas ejus, de lecto surge sanus;
sin autem, maneat haec infirmitas tibi, et patienter
age ut a Deo praemium vitae aeternae, in quo
aeterna est sanitas, valeas promereri. » Comedit ille,
et surrexit sanus laudans Deum.
V. #De juvene submerso, meritis sancti Godehardi resuscitato.@#
62.
Juvenis quidam de castro Stauwenborch in
Bavaria, prope Danubium fluvium pertransire volens,
procellis navem subvertentibus, mergitur in
flumen; ubi plusquam tribus horis remansit incognitus.
Tandem corpus exanime ad littus ejicitur,
et mortuus ad domum parentum deportatur. Lacrymantur
proximi, et gemunt affines ob mortem tam
subitam juvenis tam famosi. Sanctus autem abbas
Godehardus casu transiens locum illum, et audiens
voces ululantium, ait: « O mors, quam amara est
memoria tua homini! (Eccli. XLI, 1.) Quam subito
et inopinate exstinguis! quae et peccatoribus es
pessima, justis autem nimis desiderabilis atque pretiosa. »
Cum autem haec et his similia diceret, venit
mater misera juvenis, et ad pedes procidit viri
sancti, dicens: « Domine, si quid potes apud
Deum, miserere mei, et resuscita filium meum. »
Cui sanctus Pater: « Crede mihi, mulier, ut verum
est et experientia docet quotidiana, omnes
subjacemus mortis imperio, ideoque beati mortui
qui in Domino moriuntur (Apoc. XIV, 13). Mors enim
omnes qui in mundo vivunt, non uno, sed quasi
mille modis sternit. Beatus qui vigilat (Apoc. XVI,
15), et in adventu praemunitur. » Et iterum mulier
ait voce lacrymosa: « En filius meus unicus et dilectus
in flumine suffocatus interiit subito; huic timeo
damnationem, quia mundanus erat nimis. Rogo
igitur, pie Pater, si quid potes apud Deum, resuscita
filium meum, ut tantum sua confiteatur delicta,
et sanctis Ecclesiae sacramentis muniatur, et post,
si Deo placet, in pace feliciter requiescat. » Cui vir
sanctus, Salvatoris utens verbis, ait: « O mulier,
magna est fides tua (Matth. XV, 28), fiat tibi sicut
petiisti. » Et transiens cum ea ad cadaver in libitina
jacens, et tenens manum ejus, dixit: « Adolescens,
tibi dico, surge. » Et juvenis surrexit incolumis
atque sanus; et sanctum virum petiit ut causa
Dei confessionem ejus audiret, et pro peccatis
suis sibi injungeret poenitentiam salutarem; et annuit
sanctus Pater petitioni ejus, et audita confessione
ejus, sacris Ecclesiae sacramentis eum praemunivit.
Quo facto, juvenis ait: « Jube me, sancte
Pater, nunc iterum in pace quiescere, quod mundum
nimis horreo, qui suos amatores mittit in gehennam,
cujus poenam gravissimam ex parte sum
expertus. » Et vir Dei ait: « Dormi, fili mi, et quiesce
feliciter in pace Jesu Christi. » Et ille respondit:
« Amen. » Et inclinato capite, in gratia Dei feliciter
obdormivit. Felix autem mater ejus, his auditis et
cognitis, semota prorsus omni tristitia, cum gaudio
corpus filii ecclesiastico more tradidit sepulturae, ac
Deo, devotione quanta potuit, animam ipsius laetissime
commendavit.
62.
Juvenis quidam de castro Stauwenborch in
Bavaria, prope Danubium fluvium pertransire volens,
procellis navem subvertentibus, mergitur in
flumen; ubi plusquam tribus horis remansit incognitus.
Tandem corpus exanime ad littus ejicitur,
et mortuus ad domum parentum deportatur. Lacrymantur
proximi, et gemunt affines ob mortem tam
subitam juvenis tam famosi. Sanctus autem abbas
Godehardus casu transiens locum illum, et audiens
voces ululantium, ait: « O mors, quam amara est
memoria tua homini! (Eccli. XLI, 1.) Quam subito
et inopinate exstinguis! quae et peccatoribus es
pessima, justis autem nimis desiderabilis atque pretiosa. »
Cum autem haec et his similia diceret, venit
mater misera juvenis, et ad pedes procidit viri
sancti, dicens: « Domine, si quid potes apud
Deum, miserere mei, et resuscita filium meum. »
Cui sanctus Pater: « Crede mihi, mulier | null | 7c2cddc9-7f30-40b7-98f5-13d4629ae6eb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, ut verum
est et experientia docet quotidiana, omnes
subjacemus mortis imperio, ideoque beati mortui
qui in Domino moriuntur (Apoc. XIV, 13). Mors enim
omnes qui in mundo vivunt, non uno, sed quasi
mille modis sternit. Beatus qui vigilat (Apoc. XVI,
15), et in adventu praemunitur. » Et iterum mulier
ait voce lacrymosa: « En filius meus unicus et dilectus
in flumine suffocatus interiit subito; huic timeo
damnationem, quia mundanus erat nimis. Rogo
igitur, pie Pater, si quid potes apud Deum, resuscita
filium meum, ut tantum sua confiteatur delicta,
et sanctis Ecclesiae sacramentis muniatur, et post,
si Deo placet, in pace feliciter requiescat. » Cui vir
sanctus, Salvatoris utens verbis, ait: « O mulier,
magna est fides tua (Matth. XV, 28), fiat tibi sicut
petiisti. » Et transiens cum ea ad cadaver in libitina
jacens, et tenens manum ejus, dixit: « Adolescens,
tibi dico, surge. » Et juvenis surrexit incolumis
atque sanus; et sanctum virum petiit ut causa
Dei confessionem ejus audiret, et pro peccatis
suis sibi injungeret poenitentiam salutarem; et annuit
sanctus Pater petitioni ejus, et audita confessione
ejus, sacris Ecclesiae sacramentis eum praemunivit.
Quo facto, juvenis ait: « Jube me, sancte
Pater, nunc iterum in pace quiescere, quod mundum
nimis horreo, qui suos amatores mittit in gehennam,
cujus poenam gravissimam ex parte sum
expertus. » Et vir Dei ait: « Dormi, fili mi, et quiesce
feliciter in pace Jesu Christi. » Et ille respondit:
« Amen. » Et inclinato capite, in gratia Dei feliciter
obdormivit. Felix autem mater ejus, his auditis et
cognitis, semota prorsus omni tristitia, cum gaudio
corpus filii ecclesiastico more tradidit sepulturae, ac
Deo, devotione quanta potuit, animam ipsius laetissime
commendavit.
VI. #De muliere in partu laborante, et orationibus sancti a dolore partus liberata.@#
63.
Sanctus Pater Godehardus, dum in cella sua
post vigilias matutinas orationis causa resideret,
contigit ut quaedam mulier habitans in confinibus
monasterii, partu laborando cruciaretur: cui compatiens
vir sanctus, terrae procumbens orationi se dedit,
dicens: « O Domine Deus omnipotens, adjuva
plasma tuum, miserere filiae Evae in matris suae maledicto
laborante. » Et illico, modo quodam inopinato,
mulier conticuit, quia peperit filium. Quae postea
obdormiens, ei revelatum est quod precibus sancti
Godehardi a dolore partus sit liberata. Quae gratias
egit Deo, qui eam sancti viri meritis tam clementer
visitavit; filium autem suum Godehardum vocari
fecit, et in puerili aetate eum tradidit sancto viro regularibus
disciplinis imbuendum. Hac igitur de
causa mulieres regionis illius, in dolore partus sancti
Godehardi patrocinium consueverunt invocare, et
multae petitionis suae sentiebant effectum adoptatum.
63.
Sanctus Pater Godehardus, dum in cella sua
post vigilias matutinas orationis causa resideret,
contigit ut quaedam mulier habitans in confinibus
monasterii, partu laborando cruciaretur: cui compatiens
vir sanctus, terrae procumbens orationi se dedit,
dicens: « O Domine Deus omnipotens, adjuva
plasma tuum, miserere filiae Evae in matris suae maledicto
laborante. » Et illico, modo quodam inopinato,
mulier conticuit, quia peperit filium. Quae postea
obdormiens, ei revelatum est quod precibus sancti
Godehardi a dolore partus sit liberata. Quae gratias
egit Deo, qui eam sancti viri meritis tam clementer
visitavit; filium autem suum Godehardum vocari
fecit, et in puerili aetate eum tradidit sancto viro regularibus
disciplinis imbuendum. Hac igitur de
causa mulieres regionis illius, in dolore partus sancti
Godehardi patrocinium consueverunt invocare, et
multae petitionis suae sentiebant effectum adoptatum.
VII. #De quodam quem in via socium habebat, qui cadens crus fregit, sed sanctus vir subito eum sanavit.@#
64.
Cum sanctus Godehardus pro negotio forsitan
sui monasterii ad Romanam iret curiam, habens aliquos
de suis monachis secum in suo comitatu, inter
quos quidam caeteris senior, Erkenfridus nomine,
incaute procedens, dum montem, qui Godehardi dicitur,
ascenderet, equus cum eo cecidit, et crus ejus
dextrum ex toto confregit. Qui gemens cum lacrymis
ait, contra sanctum Dei murmurando: « Utquid,
Pater, me duxisti | null | 61bc4cd5-17c7-4f95-b06e-4f9eceb261eb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ad montis istius praecipitium ut me
interficeres? » Cui sanctus Pater ait: « Scio, fili mi
dilecte, quod invite mecum iter hoc coepisti, et intra
te ipsum murmurando mihi detraxisti. Ideo tunc
reddita est tibi merces tua. Poenitere igitur, et ora
Deum ut dimittat tibi offensam hanc, ut saneris. »
Qui ait: « Adjuva, Pater, infirmitatem meam, et remitte
mihi quod deliqui contra te; et cruciet me flagellum
Dei, quantum libet. » Vir autem Dei, audita
ejus devotione, tetigit confractum os cruris ejus, et
ait: « Sanat te, frater, Dominus Jesus Christus; et
tu in nomine ejus surge, ut ambulemus. » Qui surrexit
ex toto sanus, et ultra profectus cum eo. Idem
postmodum secutus est eum Hildenesheim, et mansit
apud eum usque ad diem mortis suae.
64.
Cum sanctus Godehardus pro negotio forsitan
sui monasterii ad Romanam iret curiam, habens aliquos
de suis monachis secum in suo comitatu, inter
quos quidam caeteris senior, Erkenfridus nomine,
incaute procedens, dum montem, qui Godehardi dicitur,
ascenderet, equus cum eo cecidit, et crus ejus
dextrum ex toto confregit. Qui gemens cum lacrymis
ait, contra sanctum Dei murmurando: « Utquid,
Pater, me duxisti ad montis istius praecipitium ut me
interficeres? » Cui sanctus Pater ait: « Scio, fili mi
dilecte, quod invite mecum iter hoc coepisti, et intra
te ipsum murmurando mihi detraxisti. Ideo tunc
reddita est tibi merces tua. Poenitere igitur, et ora
Deum ut dimittat tibi offensam hanc, ut saneris. »
Qui ait: « Adjuva, Pater, infirmitatem meam, et remitte
mihi quod deliqui contra te; et cruciet me flagellum
Dei, quantum libet. » Vir autem Dei, audita
ejus devotione, tetigit confractum os cruris ejus, et
ait: « Sanat te, frater, Dominus Jesus Christus; et
tu in nomine ejus surge, ut ambulemus. » Qui surrexit
ex toto sanus, et ultra profectus cum eo. Idem
postmodum secutus est eum Hildenesheim, et mansit
apud eum usque ad diem mortis suae.
VIII. #De muliere caeca, quam ipse illuminavit cum Deo.@#
65.
Contigit quadam vice, ut sanctus Godehardus
pertransiret oppidum Strawigen [Stravubingen] dioecesis
Ratisbonensis, et obviavit ei quaedam caeca mulier
mendica ostiatim quaerens panem, quae forsan
equorum nitebatur declinare strepitum, et in lapide
laedens pedem, cecidit graviter nimis. Sanctus autem
Godehardus, hoc viso, subito descendit de equo,
et accurrens amplexando eam relevavit, et, quantum
potuit, luti sorditiem de mantello mulierculae tersit
diligenter, et ait: « Quare cecidisti, mater? » Et illa
dixit: « Caeca sum, amice, et ideo offendicula viarum
cavere non valeo, nec possum devitare. » Sanctus
autem Pater sibi ex corde compatiens, ait: « O mi
Deus meus, quot sunt in terra convicia et gravamina
tui plasmatis! Bene ergo dicitur: « Vae, vae, vae habitantibus
in terra (Apoc. VIII, 13). » Et cum dixisset,
lutum cum sputo miscuit, more nostri Salvatoris (Joan. IX, 6),
et linivit oculos ejus, dicens: « O Domine
Jesu Christe, qui in conspectu discipulorum tuorum
lutum ex sputo fecisti, linivistique oculos caeci
cujusdam, et vidit; illumina etiam oculos hujus
pauperculae tuae, ut confiteatur nomini tuo, et
glorietur in praedigna laude tua (Psal. CV, 47). »
His sic actis et dictis, mulier coepit sanctum virum
intueri, ceciditque ad pedes ejus, dicens: « Viderunt
oculi mei salutare Dei: » et prona osculabatur pedes
ejus; et ivit ad propria, laudans Deum pro virtutibus
et meritis sancti viri.
65.
Contigit quadam vice, ut sanctus Godehardus
pertransiret oppidum Strawigen [Stravubingen] dioecesis
Ratisbonensis, et obviavit ei quaedam caeca mulier
mendica ostiatim quaerens panem, quae forsan
equorum nitebatur declinare strepitum, et in lapide
laedens pedem, cecidit graviter nimis. Sanctus autem
Godehardus, hoc viso, subito descendit de equo,
et accurrens amplexando eam relevavit, et, quantum
potuit, luti sorditiem de mantello mulierculae tersit
diligenter, et ait: « Quare cecidisti, mater? | null | 7595ee39-5a6c-4f33-a0fb-23145d1fa814 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
» Et illa
dixit: « Caeca sum, amice, et ideo offendicula viarum
cavere non valeo, nec possum devitare. » Sanctus
autem Pater sibi ex corde compatiens, ait: « O mi
Deus meus, quot sunt in terra convicia et gravamina
tui plasmatis! Bene ergo dicitur: « Vae, vae, vae habitantibus
in terra (Apoc. VIII, 13). » Et cum dixisset,
lutum cum sputo miscuit, more nostri Salvatoris (Joan. IX, 6),
et linivit oculos ejus, dicens: « O Domine
Jesu Christe, qui in conspectu discipulorum tuorum
lutum ex sputo fecisti, linivistique oculos caeci
cujusdam, et vidit; illumina etiam oculos hujus
pauperculae tuae, ut confiteatur nomini tuo, et
glorietur in praedigna laude tua (Psal. CV, 47). »
His sic actis et dictis, mulier coepit sanctum virum
intueri, ceciditque ad pedes ejus, dicens: « Viderunt
oculi mei salutare Dei: » et prona osculabatur pedes
ejus; et ivit ad propria, laudans Deum pro virtutibus
et meritis sancti viri.
IX. #De obsessa sanata meritis sancti Godehardi.@#
66.
In civitate Ratisbona, quodam tempore, sanctus
Godehardus morabatur pro negotio forsan sui
monasterii: ubi quaedam obsessa a daemonio ad eum
ducebatur, ut sanaretur ab eo. Quam vir Dei inspiciens,
ait: « Responde mihi, immunde spiritus, ad
ea quae a te quaero. Quid hic agis in creatura Dei? »
At daemon ait: « Pleno jure est anima ipsius mea,
quod incantatrix est, et per eam multas animas
lucratus sum. » Et ait vir sanctus: « Quare propter
incantationem tua est? » Et daemon ait: « Nonne
legisti quia Dominus pythones, divinos et incantatores
jussit exterminari? Quid enim tales faciunt, nisi quod
mihi meisque principibus deserviunt, idololatrae
enim sunt; vix etiam aliquos tanto jure possidere
possumus, quanto hujusmodi vitiis irretitos. Nunquid
ignoras, quod inter mille incantatrices aut divinos,
vix una invenitur, quae vel qui velit hoc vitium confiteri?
sic enim ora ipsorum claudimus, ut de talibus
loqui nihil valeant quovis modo. » Et ait vir sanctus:
« Scio, quia magna est malitia tua et tuorum similium;
nec tamen dubito, quod major bonitas Dei
est et clementia. Ergo, immunde spiritus, da honorem
Deo, et recede ab hac creatura ejus, ut redeat
ad gratiam, quam tu ab ea abstulisti. » Et daemon
ait: « Cur me in tantam agis violentiam? Quid feci
tibi, aut quid habes contra me? » Et ille ait: « Audi,
proterve et immunde spiritus: In illa aeterna patria,
de qua tu superbiens cecidisti, tanta mihi erit laetitia
de bono communi, ut de meo proprio, imo et multo
major: et ideo hic dolere convenit de malo alieno
multo fortius quam de malo proprio. Per hoc enim
vitam aeternam promerebor. Habeo ergo contra te
justam causam quod minus juste possides, et punis
sororem meam, plasma Dei creatoris tui. Non enim,
ut asseris, ago tibi violentiam; sed pro gloria Dei
et amore plasmatis ejus, pro quo Unigenitus ejus
sanguinem suum fundens, amatissimam mortem
sustinuit, contra te non pugil, sed victor gloriosus
[decerto]. Ergo, tibi praecipio, superbe et immunde
spiritus, in nomine Jesu Christi recede ab ea, et non
praesumas amodo creaturam Dei molestare. » Et sic
spiritus ille malignus abscessit, et mulier ut mortua
cecidit. Sed vir sanctus subito eam erexit: erecta
vero publice vitium incantationis, quod dudum multoties
perfecerat, cum lacrymis est confessa; quam
et vir sanctus absolvit virtute passionis Jesu Christi.
66.
In civitate Ratisbona, quodam tempore, sanctus
Godehardus morabatur pro negotio forsan sui
monasterii: ubi quaedam obsessa a daemonio ad eum
ducebatur, ut sanaretur ab eo. Quam vir Dei inspiciens,
ait: « Responde mihi, immunde spiritus, ad
ea quae a te quaero. Quid hic agis in creatura Dei? »
At daemon ait: « Pleno jure est anima ipsius mea,
quod incantatrix est, et per eam multas animas
lucratus sum. » Et ait vir sanctus: « Quare propter
incantationem tua est? » Et daemon ait | null | 93a074e2-8343-4031-8017-f1489e357827 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
: « Nonne
legisti quia Dominus pythones, divinos et incantatores
jussit exterminari? Quid enim tales faciunt, nisi quod
mihi meisque principibus deserviunt, idololatrae
enim sunt; vix etiam aliquos tanto jure possidere
possumus, quanto hujusmodi vitiis irretitos. Nunquid
ignoras, quod inter mille incantatrices aut divinos,
vix una invenitur, quae vel qui velit hoc vitium confiteri?
sic enim ora ipsorum claudimus, ut de talibus
loqui nihil valeant quovis modo. » Et ait vir sanctus:
« Scio, quia magna est malitia tua et tuorum similium;
nec tamen dubito, quod major bonitas Dei
est et clementia. Ergo, immunde spiritus, da honorem
Deo, et recede ab hac creatura ejus, ut redeat
ad gratiam, quam tu ab ea abstulisti. » Et daemon
ait: « Cur me in tantam agis violentiam? Quid feci
tibi, aut quid habes contra me? » Et ille ait: « Audi,
proterve et immunde spiritus: In illa aeterna patria,
de qua tu superbiens cecidisti, tanta mihi erit laetitia
de bono communi, ut de meo proprio, imo et multo
major: et ideo hic dolere convenit de malo alieno
multo fortius quam de malo proprio. Per hoc enim
vitam aeternam promerebor. Habeo ergo contra te
justam causam quod minus juste possides, et punis
sororem meam, plasma Dei creatoris tui. Non enim,
ut asseris, ago tibi violentiam; sed pro gloria Dei
et amore plasmatis ejus, pro quo Unigenitus ejus
sanguinem suum fundens, amatissimam mortem
sustinuit, contra te non pugil, sed victor gloriosus
[decerto]. Ergo, tibi praecipio, superbe et immunde
spiritus, in nomine Jesu Christi recede ab ea, et non
praesumas amodo creaturam Dei molestare. » Et sic
spiritus ille malignus abscessit, et mulier ut mortua
cecidit. Sed vir sanctus subito eam erexit: erecta
vero publice vitium incantationis, quod dudum multoties
perfecerat, cum lacrymis est confessa; quam
et vir sanctus absolvit virtute passionis Jesu Christi.
X. #De puero multum hebete, quem oratione sua docilem fecit.@#
67.
In civitate Patavia erat quidam civis dives
valde, qui habuit filium quem tenerrime dilexit: qui
puer adeo hebes erat, ut in tribus annis non potuit
efficere ut disceret minus alphabetum. Unde pater
ejus sanctum Godehardum adiit, retulitque ei duritiam
cordis filii sui, petens obnixius ut pro eo suppliciter
orare dignetur, quatenus Deus omnipotens eum
illuminare dignaretur. Sanctus vero Godehardus,
vocato ad se puero, super eum legit quae sequuntur:
« Omnis sapientia a Domino Deo est (Eccli. I, 1); » cum
collecta: « Deus qui per coaeternam tibi Sapientiam,
hominem cum non esset condidisti, » etc. Et addidit:
« Vade, fili; et ille magistrorum optimus, qui subito
docuit apostolos, te instruat, et in via recta ad agnitionem
perducat clariorem. » Qui puer ita mutatus est,
ut in brevi tempore omnes suos consanguineos, et
omnes sibi coaetaneos, imo seniores atque doctiores
se sapientiae plenitudine anteiret. Qui postea, propter
intellectus et sapientiae profunditatem, in episcopum
Pataviensem est electus atque ordinatus; unde sibi
et subditis pro animarum salute instantissime laboravit.
Sequens miraculum factum est, cum esset episcopus.
#De mortuis, qui ad praeceptum sancti praesulis surrexerunt
de sepulcris, exeuntes de ecclesia, quia
excommunicati, quod vivi facere noluerunt.@#
68.
Accidit ut sanctus praesul Godehardus quosdam
de suis subditis, ob eorum rebellionem, post monitiones
consuetas excommunicaret; quorum aliqui,
malitiae suae veneno excitati, ipso celebrante, ecclesiam
intraverunt arroganter et proterve. Quo cognito,
se divertit ab altari, dicens: « Praecipio vobis omnibus,
qui estis excommunicati, in virtute Spiritus
sancti et sanctae obedientiae ut exeatis de ecclesia. »
Rebelles autem et excommunicati hoc praeceptum
non curantes perstiterunt, remanentes in ecclesia.
Sed quidam de mortuis, qui multis annis quieverant
in monumentis, qui et forsan, ignorantibus eis qui
eos sepelierunt, in excommunicatione sepulti
fuerant, surrexerunt et de ecclesia exierunt. Quod
videntes illi rebelles erubuerunt, et post mortuos
exierunt. Sanctus autem praesul, finita missa, ad eos
exiens, dixit: « Audite, rebelles et increduli, et videte
justum Dei judicium contra vos. Ecce mortui | null | a007bcdd-078f-40ee-a366-3a34ad4c7f74 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Deo in suo vicario obediunt, vos autem superbo
referti spiritu obedire contempsistis. Surgent igitur
mortui isti contra vos in judicio, et sententiam
damnationis allegabunt contra vos, nisi plenam et
condignam poenitentiam egeritis. » Et, his dictis,
convertit se ad mortuos, dicens: « Ego vos, fratres,
auctoritate Domini nostri Jesu Christi absolvo a
sententia excommunicationis, qua huc usque fueratis
innodati, in nomine Patris et Filii et Spiritus
sancti. Amen. Ite, revertimini ad loca, et in pace
requiescite, adventum Judicis praestolantes. » Mortui
autem, inclinatis capitibus et junctis manibus,
quasi gratias agentes ad loca sua remeaverunt et
quieverunt.
67.
In civitate Patavia erat quidam civis dives
valde, qui habuit filium quem tenerrime dilexit: qui
puer adeo hebes erat, ut in tribus annis non potuit
efficere ut disceret minus alphabetum. Unde pater
ejus sanctum Godehardum adiit, retulitque ei duritiam
cordis filii sui, petens obnixius ut pro eo suppliciter
orare dignetur, quatenus Deus omnipotens eum
illuminare dignaretur. Sanctus vero Godehardus,
vocato ad se puero, super eum legit quae sequuntur:
« Omnis sapientia a Domino Deo est (Eccli. I, 1); » cum
collecta: « Deus qui per coaeternam tibi Sapientiam,
hominem cum non esset condidisti, » etc. Et addidit:
« Vade, fili; et ille magistrorum optimus, qui subito
docuit apostolos, te instruat, et in via recta ad agnitionem
perducat clariorem. » Qui puer ita mutatus est,
ut in brevi tempore omnes suos consanguineos, et
omnes sibi coaetaneos, imo seniores atque doctiores
se sapientiae plenitudine anteiret. Qui postea, propter
intellectus et sapientiae profunditatem, in episcopum
Pataviensem est electus atque ordinatus; unde sibi
et subditis pro animarum salute instantissime laboravit.
Sequens miraculum factum est, cum esset episcopus.
#De mortuis, qui ad praeceptum sancti praesulis surrexerunt
de sepulcris, exeuntes de ecclesia, quia
excommunicati, quod vivi facere noluerunt.@#
68.
Accidit ut sanctus praesul Godehardus quosdam
de suis subditis, ob eorum rebellionem, post monitiones
consuetas excommunicaret; quorum aliqui,
malitiae suae veneno excitati, ipso celebrante, ecclesiam
intraverunt arroganter et proterve. Quo cognito,
se divertit ab altari, dicens: « Praecipio vobis omnibus,
qui estis excommunicati, in virtute Spiritus
sancti et sanctae obedientiae ut exeatis de ecclesia. »
Rebelles autem et excommunicati hoc praeceptum
non curantes perstiterunt, remanentes in ecclesia.
Sed quidam de mortuis, qui multis annis quieverant
in monumentis, qui et forsan, ignorantibus eis qui
eos sepelierunt, in excommunicatione sepulti
fuerant, surrexerunt et de ecclesia exierunt. Quod
videntes illi rebelles erubuerunt, et post mortuos
exierunt. Sanctus autem praesul, finita missa, ad eos
exiens, dixit: « Audite, rebelles et increduli, et videte
justum Dei judicium contra vos. Ecce mortui
Deo in suo vicario obediunt, vos autem superbo
referti spiritu obedire contempsistis. Surgent igitur
mortui isti contra vos in judicio, et sententiam
damnationis allegabunt contra vos, nisi plenam et
condignam poenitentiam egeritis. » Et, his dictis,
convertit se ad mortuos, dicens: « Ego vos, fratres,
auctoritate Domini nostri Jesu Christi absolvo a
sententia excommunicationis, qua huc usque fueratis
innodati, in nomine Patris et Filii et Spiritus
sancti. Amen. Ite, revertimini ad loca, et in pace
requiescite, adventum Judicis praestolantes. » Mortui
autem, inclinatis capitibus et junctis manibus,
quasi gratias agentes ad loca sua remeaverunt et
quieverunt. | null | c06f3ce3-65e3-4e7d-8d5e-09ee7550a2f9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
CAPUT I.-- #De electione Vasonis.@#
Post hunc ( #Nithardum@# ) domnus Vaso secundum
canonica instituta electus, licet diu multumque reclamans,
per vim obedientiae sibi ab archiepiscopo
impositam, vix tandem ad suscipiendam episcopalem
virgam est attractus; quamvis multo ante, non episcopus,
consiliis et sapientia totum episcopatum gubernaverit.
Hoc qualiter fecerit, qualiter ante episcopatum
vixerit, quam paucis absolvam.
CAPUT II.-- #Qualiter in scholarum magisterio se habuerit.@#
Capellanus primum sub Nochero, postea ab eodem
donatus est scholarum magisterio; in quarum
studio tam morum quam litterarum vigilantissime
exercuit disciplinam, eos qui probis moribus essent,
licet minus litteratos, longe his anteponens, quibus,
ut in plerisque solet, scientia litterarum vanae gloriae
peperisset stultitiam. Adventantibus quidem quibusque
de diversis terrarum partibus, implens quod scriptum
est: #Probate spiritus si ex Deo sunt;@# plerisque
quidem difficiles sui objiciebat accessus. Si quos
autem vere ob studia venisse cognovisset, gratantissime
suscipiebat quandiu morari vellent, et nonnunquam
vestitus solatia impendebat. Discedebant
alii litteris, moribus et religione instructi; accedebant
alii nihilominus instruendi: cerneres quasi ex
diversis alvearibus apes ad hanc florigeram arborem
convolare, ut inde suis quaeque cellis referret, unde
arentibus favis nectar melliflui roris posset infundere.
Haud aliter ex ignotis et notis regionibus ad
virum bonos Christi odores spirantem undique studiosorum
confluebant agmina, et alter quodammodo
Salomon ad se videndum et desiderabiliter audiendum
religiosos cujusque generis invitabat. Et cum
multi, exemplo reginae Austri pretiosissima Jerosolymam
conferentis, ne immunes apparerent, huic
suo Salomoni spontanea offerrent xenia, ille ita
manus suas studebat excutere ab omni munere,
sicut econtrario solent fenoris exactores debita
cum usuris extorquere, evangelicum illud corde
tenens, ore proferens: #Gratis accepistis, gratis date;@#
et illud: #Beatius est dare quam accipere.@# Munificentiam
in eo laudari non est necesse, quia ita erat
sedulus erga hospites et peregrinos, ut non opes
expendere, sed de pleno gurgite haustas fundere
videretur, non sine admiratione aemulorum indignantium
nobiliores et ditiores minus potentis virtute
et gloria superari. Quid multis immorer? Cum
scholaris officii labore sub Baldrico episcopo decanatus
non sponte sublimatur honore, in quo modestum
ita se exhibere studebat, et in subjectos pius,
contra superbos et potentes in virtutis culmine cum
justitiae armis staret erectus. Unde contigit ut
Joannem praepositum, antea sibi in amicitiis familiariter
junctum, scripto non sit veritus arguere,
eo quod contra elationis malum ob vanum praepositi
nomen parum consuluerit, et tyrannicam potentiam
a religione semper profanam in disponendis pro
libito rebus ecclesiae sibi arrogaverit. Quod ad
confutandam malorum praepositorum contumaciam
aptissimum huic opusculo non pigebit intexere.
Verum si quis mihi ideo succenseat, ipse sibi quia
malus est, testis erit. Scripsit itaque sic memorato
Joanni, noviter concessa sibi missione a scholaris
officii administratione.
CAP. III.-- #Controversia ad Joannem praepositum@#.
« Fratri Joanni secundum sua merita non suus
VASO.
In veteris amicitiae memoriam cogor te, frater,
adhuc compellare, quamvis apud nos nil dignum
merearis gratiae. Hactenus te venustabat aliquantulum
litterarum scientia; efferebat etiam in constituendis
negotiis rationis justitia; nunc quod
bona fortuna uteris, priora praesentibus confundere
mihi videris. Quidquid boni prius habueras,
adjudicamus simulationi, quia fortuna bonis superveniens
solet meliores operari. Enimvero
divitias per se neque bonas neque malas nuncupamus,
nisi a possessoribus suis hoc translative
promamus. Archidiaconatus enim caeteraque
mundi vanitas suo contagio te non infecit, sed
quam versipellis prius latebas, suis operibus
exposuit.
Ultionem male vivendi forsitan reformidares,
nisi plurimum saeculari potentiae confideres. Cumque
multa in te punienda possim recensere, unum
quod me contingit, volo, si queam, refellere.
Dicis te praepositum potenter esse constitutum,
claustralia negotia domi sine consilio decani fratrumque,
sicut volueris, dispensaturum. Cum
gladio non utaris, cur potenter magis quam regulariter
dicis? Si tua dignitas est a Deo, cur illam
non commendas scripto? In confusionem meam,
praelatum et praepositum unum esse dicis; obviare
veritati, gratiae deserviens, minime reverens.
Quid est, quaeso, aliud, veritatem scienter fraudare,
quam Christum pati, secundo crucifigere? #Vae qui dicunt malum bonum, et veritatem commutant
in mendacium.@#
Ergo cum Christus veritatem
se esse dicat, quisquis veritatem laedit, Christum
procul | null | 48e23053-93b8-4916-9c54-cb33f5aa47dd | latin_170m_raw | null | None | None | None |
dubio sauciat.
Sancti Patres, zelo justitiae ferventes, claustralem
regulam divinitus illustrati conscripserunt;
nihil superfluum addentes, vel necessarium subtrahentes,
neque ad dexteram, neque ad sinistram
declinaverunt. Praelati et praepositi tulerunt omnem
controversiam, si tibi ambitionem, mihique
lenieris invidiam. Dic, dic, quaeso, si regula singillatim
titulat episcopum, praelatum, praepositum,
cantorem, cellarium, portarium, usque ad pistores
et coquos; si praelatus et praepositus unum
est, quare praetermittit decanum? Non debuit ille
diligentius scribi, qui magis obnoxius est deservire
religioni? Irrationabiliter ergo videbitur esse
regula composita, si non exsequitur omnia claustralia
secundum propositum necessaria? Sed
quis sanum sapiens audebit hoc asseverare, cum #Spiritus sanctus@#
auctor regulae #figmentum effugiat
disciplinae?@# Noli, frater, noli male interpretari
scripturam regulae sufficientem; praelati et praepositi,
velis nolis, necessariam tene distinctionem.
Quia si praelati et praepositi unum esset subjectum,
potius unum quam duo scriberetur capitulum;
ut sicut praesulis et episcopi duum nominum
fit unum capitulum, sic praelati et praepositi fieret,
si esset unum. Quia ergo duae personae intelliguntur
in praelati et praepositi significatione, merito
duas sententias placuit regulae scriptoribus
annexere.
Praesertim nomen decani, quod regula non posuit,
minime te moveat, quod solum militaris
disciplina, et regula sancti Benedicti, a decem
militibus vel monachis, litteris sacris tacentibus,
frequentant. Quoniam quidem cum regularis diligentia
triginta, quadraginta vel his amplius canonicos
simul admittat, nomen decani, quod
supra denarium res agitur, irrationabiliter ponere
devitat.
Erit ergo praelatus secundum spiritualis vitae
administrationem prior in claustro; et consequenter
praepositus propter exteriorum procurationem
ordine secundo. Spiritualia enim saecularibus
digne praeponuntur, quantum stolido corpori
rationalis anima principatur: hanc institutionem
immobiliter servant Occidentalia claustra,
et monachorum quotquot sunt ubi coenobia.
Quippe quia pluris existimas opes religione, veneraris
praepositum, suppressa decani celebratione
quoniamque gloriaris te praepositum esse, praesumis
claustralia negotia fratribus inconsultis dispensare:
non ut utiliores fratres ad haec promoveantur,
sed qui gratia tua solummodo participantur:
hinc religionis divinae, proh dolor! ruina
suboritur, litteralis disciplinae studium penitus
destituitur. Quis plantat vineam, et de fructu ejus
non comedit? Quis nihil proficiens religioni,
disciplinaeque operam dabit? Hanc institutionem
Pater coelestis non plantavit, mater Ecclesia scriptis
suis non animavit. Necesse est ergo spirituali
cultro succidere spuria vitulamina, et regularibus
monitis assensum praebere per omnia. Praecipit
namque regula praepositum sub praelato agere,
sibi injuncta fratribus humiliter fideliterque cum
bonae conversationis exemplo administrare; sed
si is resultaverit, ab officio removeri aliumque
loco ejus aptiorem constitui.
Ad haec, frater, vide, quaeso, subjectionem praepositi;
vide fidelitatem, humilitatem, periculum
quoque ministerii. Et si praesumis claustralia bona
inconsultis fratribus dare, ubi est subjectio, fidelitas,
humilitas obedientiae? Unde illa tanta dominandi
sublimitas, si perdendae dignitatis tam
prona facultas? Non poterunt fratres consiliorum
esse participes, qui institutionis depositionisque
tuae possunt esse opifices? praesertim cum domno
pontifici, qui singulariter domnus vocatur, ecclesiastica
non liceat sine clericorum consilio definire;
ut quid subjectus minister audebis bona
fratrum secundum libitum tuum dissipare? Domnus
abbas jubetur in consilium totam congregationem
adducere. consilioque omnia definire; tu
dedigneris confratres tuos super communibus bonis
consulere? Jubetur etiam inter plures monasterii
bona dividere, ne solus praepositus, tenens omnia,
possit superbire; alioquin, si id licenter feceris,
jam non praees canonicis, sed servis et eleemosynariis
tuis. Quis, rogo, erit sufficiens quoquo
modo vivere, qui dignetur in eleemosynae tuae
stipendia transire? Utquid fratrum nomine fiunt
traditiones possessionum, si tu solus singulariter
super his vindicas dominium? Hactenus eramus
pauperes Christi, matris ecclesiae canonici; reliquum
est famulemur tibi servi emptitii. Desine
frater, quaeso, desine insolenter agere, officiique
tui modum humiliter recognosce.
Vide etiam quid regula praecipue dedicet praeposito,
scilicet subjectos illustrare canonicae conversationis
exemplo. Ergo si regulare mandatum est,
canonicos chorum, refectorium, dormitorium frequentare;
cur, dum facultas est, subtrahis te, quasi
prohibearis ab hac societate: cum sis sanus,
validus plerumque etiam otiosus; ne erubescas
religiosus esse; quia qui Christum erubuerit et
sermones suos, poenaliter afficietur in die calamitatis
et miseriae. A mane in vesperam non pudet
te saecularibus negotiis | null | fc10d3d3-239c-4a60-8b4b-4766d6d6ebac | latin_170m_raw | null | None | None | None |
desudare; et semel per
hebdomadam et mensem choro confunderis interesse? #Qui non laborat, nec manducet,@#
scribit
Apostolus; tu nihil vel parum laborans, omnia
colliges solus? Si otiosis etiam cibus interdicitur
naturalis, quid tu negligens praepositus operibus
laborantium dominaris? Ecce per Apostolum
derogatur tibi vitae communio, unde tibi tantae
dominationis abusio? #Si qui altari deserviunt, de
altario debent vivere,@# consequenter qui nihil servis,
nil debes accipere. #Qui parce seminat, parce
et metet, et unusquisque secundum laborem proprium
mercedem accipiet.@# Porro si religiosissimus esses,
per humilitatem hanc dominationis ambitionem
cavere deberes [ sicut Veritas docet apostolos: #Cum feceritis omnia quae praecepta sunt vobis,
dicite: Servi inutiles sumus.@#
Sic David, parvulus
in oculis Dei, sublimatur in regem; Saul, arroganter
agens, contumeliosam incidit in mortem. #Omnis qui se exaltat, humiliabitur: et qui se humiliat,
exaltabitur@#
]. Si Paulus, #plus omnibus laborans,@#
profitetur se minimum et abortivum, cur tu nihil
laborans, econtrario singulare praeoccupas dominium?
Si sententia Pauli per omnia est laudabilis,
universaliter praesumptio tua fit detestabilis.
Dicis te esse potentem praepositum, omnia bona
claustri sine consilio praelati et canonicorum in
domo tua sicut volueris dispensaturum. #Quem
teipsum facis? Quid habes quod non acceperis? Si
gloriaris, in Domino glorieris; non enim qui seipsum
commendat, ille probatur, sed qui a Deo
commendatur.@# Gloriam tuam mater justitia pariat,
humilitatis custodia non derelinquat. Non te
metiaris adulantium lingua; quid sis, non quid
voceris, diligenter examina. Si Deus homo
venit ministrare, non ministrari, cur tanto fastu
quaeris dominari? Cum Deus esset, #semetipsum
exinanivit formam servi accipiens;@# tu, cinis et
pulvis, contendis vocari praepositus potens?
Enimvero nequaquam poteris ejus esse discipulus,
nisi prius, deposito dominationis fastigio,
fias parvulus.
Certe si nullus claustralis praepositus, nisi ex
regulari canonico debet ordinari, profecto non
debes esse praepositus, nisi canonicam vitam duxeris
claustri. Distat ergo inter clericum et canonicum,
quod canonico, non clerico debetur claustrum;
omnis enim canonicus clericus, non consequenter
ut omnis clericus canonicus. Ex canonico
enim, non ex clerico regulariter constituitur
praepositus; ac ideo necesse est, si praepositus
es, choro, refectorio, dormitorio, nisi per licentiam,
sis assiduus. Igitur quia maxime praeposituram
amas, cur claustri fastidis militiam? Quapropter
aut cum praepositura habebis religionem,
vel dignitas praepositi vertetur in villicationem;
non enim erit necesse constitui ex canonico praepositum,
si idem ministerium aeque possit ministrari
per laicum. Sis ergo, consulto, praepositus
cum religione; saltem vel religiosos velis amare,
ut sicut qui suscipit prophetam in nomine prophetae,
mercedem prophetae accipiet, sic irreligiositatem
tuam saltem religiosorum amor commendet;
quia nimis profanum constat utrumque,
te irreligiosum esse, religiososque vexare.
[ Ad haec, frater, praepositi subjectionem, fidelitatem,
humilitatem, administrationem secundum
regulam, non dominat onem collige; de bonis
tibi commissis consilium decani fratrumque ne
asperneris appetere. Per subjectionem et humilitatem
quaerito consilium, etiam mandatum; per
fidelitatem et administrationem, quidquid praeter
beneficium inveneris, redde totum. Utquid beneficium
accipis, si ad caetera omnia non es fidelis?]
Quidquid ministerio tuo juste superlucratus fueris,
in vita tua teneas: non tamen fratribus hoc
palam facere, ne furti arguaris, supersedeas;
[ sic fructum habebis ex tua rationabilitate, si
fratribus notitiam feceris ebaboratae summae. Quod
si silentio presseris, successori tuo, non fratribus
furtum lucraris]. Ego in duabus villis mihi invito
commissis, quadringentorum mansorum
servitium justa ratione superlucratus, fratribus
annuntiavi, et statim servitium feci; quantoque
me in gaudio pro fidelitate intrare sperabam,
tanto tribulationibus invidiaeque magis succubui.
Servus evangelicus talentum duplicans a
domino collaudatus meruit donari: ego quadruplicans,
multis modis impetitus et circumventus,
addictus sum paupertati. [Cum
multa bona claustri teneas sine quaestione redditibus
parvis, cur fidelitatem nostram, quasi furtum
persequens, ulcisceris? Tuarum rerum ministros
infideliter agentes dure punis; et res claustri
cur non simili diligentia prosequeris? Quomodo
probaris fratres sicut teipsum diligere, si tuas
atque illorum res dispari tractas affectione? Si
apud idololatras olim Romanos fraus rei publicae
sacrilegii suppliciis expiabatur, | null | 6ae39cfa-707d-43f1-85fb-1117805be931 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quo tormento
legibus exquisito fraus claustri deprehensa digne
multabitur?] Ergo, frater, omnes in commune
accingamur humilitate, fidelitateque, regulariter,
et res claustri, sicut oportet, tractemus irreprehensibiliter.
Quanto majores sumus in saeculi dignitatibus,
tanto nos humiliemus in omnibus:
avaritiae, dominationisque altitudinem fugiamus
studiose, quae religionem disciplinamque naturaliter
solent propulsare.
Noli praesumptionis tuae defensionem Coloniensis
claustri exemplo roborare; quia, sicut
experimento didici, Deo gratias, nil penitus in
eo invenitur tale. Ipse domnus archiepiscopus.
remota dominationis suae sublimitate, claustrum
saepe deambulans, scholas visitat; propositis dissolutisque
quaestionibus, quos utiliores invenit,
gratia donisque magnificat. Sic omnium delectationem
sibi concilians studia nutrit; in pelago divitiarum,
clavo sese humilitatis regit. Praepositus
et praelatus in choro primi stantes, officiose satagunt
interesse, ne quid difficultatis et negligentiae
provenerit. Quisque per se curiosius agit: disciplina
claustri specialius appenditur praelato; nec
tamen deest invitatus praepositus, instante scrupulo.
Stipendium quotidianum cum caeteris officialibus
exhibet praepositus; si quid defuerit, sine inimicitiis
exigit praelatus. Cellararius annonam, vinum,
pulmenta suscipiens a praeposito, quaeque dispensat
impune praelati seniorumque mandato. Liber
est praepositus a tributis, quae dederit cellarario;
aeque cellararius ab his quibus paruerit praelato. Sic
unanimitas praelati et praepositi, in claustri aedificatione
cooperatur; quia non ambitiosa charitas,
quae Dei sunt, non quae sua, rimatur.
Lugenda nobis acrius esset, frater, claustri
nostri recens oborta discordia, nisi in sanitate
capitis coalescerent etiam aegrotantium membra.
Et ne tibi fraternae consolationis in ullo munia
subtraham, precor, archidiaconatus tui paulisper
moderare gloriolam. Quia divina pietas pluribus
bonis te donavit, quibus rationabiliter honoreris
in archidiaconatu decretis ecclesiasticis praescripto,
quid effereris? Quia diaconus es? Dic unde tibi
nomen archidiaconi? Si non potes, ulterius desine
gloriari. Chorepiscopos propter insolentiam
removit Ecclesia; unde his caret usque
in praesens metropolis Colonia et tota provincia.
Canon vetat diaconum injussum ante presbyterum
sedere; et tu presbyteros praesumis judicare
atque etiam verberare? Tantam ergo habes auctoritatem
in judicando, ut nulla scriptura, nulla
possit resistere ratio? Quoniam quidem voluntas
tua necessario nobis est lex et regula, quaeso
per Deum dirigas eam semper cum justitia.
Si is qui vaccam rapit, jure excommunicatur,
quid fiet illi qui justitiam vendit vel depraedatur?
Ergo quia justitia melior est omni pecude
bruto, necesse est deterior sit praedone omnis
pecoris justitiae praedo. Quoniamque luce clarius
patet pessimum esse justitiam vexare, de
omnibus bonis episcopii constituendis, cum quatuor
episcopis gratiosus essem, non habui, quamvis
imputes, pretium unius siliquae. Cumque in
nullo, exceptis peccatis, quae nimia sunt, possis
me legaliter redarguere, quare in signum malevolentiae
tuae me soles iracundum vocare? #Si ira viri
justitiam Dei non operatur,@# vel injustitiam meam
dic, vel veritas tua cassatur. Sed quia verba mea vel
negotia mea, lege derelicta, tuis pravis consiliis, ne
confundar, nolo dedere, imputas mihi propter iracundiae
magnitudinem vestrique obstinationem
penitus hoc agere. Sed malo dici, nec esse iracundus,
quam tuorum consiliorum semper alumnus.
Aeque potes me furem, sacrilegum, homicidam
vocare, cum rerum gestarum veritatem
nullatenus possis astruere. Ista, frater, in pristinae
familiaritatis pignus meditanda tibi liberali
studio devovimus, ne quid dictum sit in gratiae
detrimentum, quia ratio sic poscebat, obnixe
supplicamus. Si non placet, animam meam in
manu mea posui, paratus in claustri fidelitatem
damna, verbera, mortem etiam pati. Haec ago
non ut superiorem vel parem praeposito, cum
regulariter possim, decanum comparem, sed ut
in claustralibus clausis ordinandis praecipuum
cum justitia consiliarium monstrem. Quod si probabiliter
constiterit praelatum decanum esse,
quod nequit refelli, quaeso mihi praelato cum
cellarario regulariter agere non prohiberi. Alioquin
si mandatis regulae niteris contraire, consequentem
maximam poenam incurris Ecclesiae.
Sacerdotium etiam praepositura et archidiaconatu
convincitur pluris haberi, quia hoc [ #f.@# non minus]
minus a sex episcopis, illa possunt a singulis
abjudicari. Necesse est ergo robustius concuti,
quidquid firmius constat ordinari. Igitur me praelatum
et presbyterum, quamvis indignum, regulariter,
quaeso, velis honorare; vel cum aemulis meis
nolis, quia nil infideliter egi, saltem conculcare.
Scholaris obedientiae ministerium, cum nullum studium | null | 3dace6bd-8722-448b-937d-fe92a5966a20 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
discendi, nulla facultas coercendi, ne improbes
rationabiliter subterfugi; quia cum caeteris difficultatibus
acolythum bis in necem meam grassatum,
pro viginti furtis confessis damnatum, sine
mea conscientia restitutum, et a scholis liberum
ferre nequivi: etsi mihi emerito vel veterano
nulla portio secundum solitum remansit beneficium;
tamen, ne periculo disciplinae fama nostra
tabesceret, congaudeo solutioni. Nunquid fortitudo
lapidum fortitudo mea, ut sustineam; aut caro
mea aenea, ut patienter agam? Confundat Deus,
confundat Achitofel consilium, et liberet David de
manibus pueri Absalon. Quique luciferum superbientem
detrusit in infernum, potentiam claustri,
praevalente regula, deducat ad nihilum. »
CAP. IV.-- #Quid a rusticis sit perpessus.@#
Haec scribens procul ab omni invidia et odio, dum
unum hominem a tortitudine morum ad rectitudinis
tramitem revocare studuit, omnibus praepositis formam
irreprehensibilis vitae, cui imprimi debeant,
exhibuit; quidquid illis devitandum, quidve actitandum
sit, ut in hoc quasi speculo praevideant benignissime
providit, quae sua sunt non quaerens, sed
quae Jesu Christi: quod haud secus esse patuit paulo
post in praepositurae et postmodum in episcopatus
administratione. Ille autem cui hoc scripsit, Joannes
praepositus, ob hoc amplius in eum aestibus invidiae
exarsit, et persuasibilibus terrenae sapientiae verbis
episcopi caeterorumque priorum animos nihilominus
in ejus odium accendit, quaeque fideliter ab eo gesta
potius deputans studio litigii quam fidelitatis devotioni.
Et ne quid in insontis viri insidiis intentatum
relinqueret, incolas possessionis illius cujus curam
ob augendam fratribus vini rationem susceperat,
per nuntium in ejus rebellionem animavit, ut praecepta
illius nihili penderent instigavit.
Rustici autem et prius quidem procuratori suo
infensi, eo quod per cautelam ejus debita fratrum
defraudandi nullus esset locus, tum vero accepta
confidentia ab instinctu majoris praepositi, in tantam
temeritatem sunt adducti, ut domum fratrum in qua
idem domnus Vaso cum suis quiescebat, inopinato
nocturnis horis undique armis cingere flammisque
exurere certatim instarent. Sed qui sperantes in se
non deserit omnipotens Deus, justitiae et veritatis
cultorem mirabiliter a periculo incendii liberavit;
nam amissis licet vestibus, et diversa rerum supellectile,
ad hoc non minima vini copia, quam in
inferiores ejusdem domus partes ad opus fratrum
providus contraxerat, nec unus quidem ex hominibus,
Deo donante, crepitantibus circumquaque flammarum
globis succubuit. At vir Dei tanta adversitate
nequaquam frangitur, sed potius boni propositi tenacior
efficitur, victorque tot ingruentium contra se
tentationum, tanto abundantius de coelo sperat
auxilium, quanto ab hominibus sustinuisset obstaculum.
CAP. V.-- #Quod capellanus Conradi imperatoris est effectus.@#
Cumque pro bene et fideliter gestis apud suos intolerabilibus
agitaretur insidiis, quosdam tamen
religiosos cum plerisque episcopis ob constantissimam
in eo boni operis intentionem, licet longe
positos, adeo charitati ejus devinxit, ut et magnopere
studium ejus approbarent, et ne inefficax foret
auxilium opportuno tempore et loco conferre non
desisterent. Qui videlicet necessarii ejus veriti satis
ne solus non posset sufficere ad resistendum diu
suorum invidiae, exquisito haud incongrue consilio,
quatenus auctoritas imperatoria felicibus actis
contra invidos esset tutela, hoc apud imperatorem
Conradum efficiunt, ut eum sibi a Reginhardo episcopo
capellanum concedi expeteret et impetraret. Sic
sic nimirum quandoque tot adversariorum ad horam
cessit invidiae, non ita ut adversitati succumberet,
sed ut bonae intentioni vires interim repararet, quibuscum
optime coeptis absque difficultate tandem
acquireret efficaciam. Ita suffecto decanatus vicario,
ex consensu fratrum et episcopi, imperatoris Conradi
servitio obstringitur; ubi per novem menses
nullo acquirendi episcopatus desiderio, nulloque
alio dominandi ambitu, sed potius ut ecclesiam cum
rebus suis in libertatem vindicaret elaborare studuit.
Quid pluribus immorer. Imperatori in brevi fit
gratissimus; pro sanctitatis et sapientiae excellentis
merito tam archiepiscopis quam episcopis et acceptus:
qui in solvendis sacrae Scripturae quaestionibus
magistrum, aliarumque cuasarum disceptationibus
sequestrum, eum assumere gaudebant; quem
archiepiscopi duo moribus et genere nobilissimi,
Aribo Moguntiensis, et Piligrinus Coloniensis, vicissim
assurgentes, alternatim in sedibus suis alterutrum
stantes, sibi assedere cogebant, desiderabiliter
eum audientes, subinde et interrogantes.
CAP. VI.-- #Quod Judaeum scientia Veteris Testamenti vicerit.@#
Ea tempestate Judaeus quidam in arte medicinae
praecipuus, et ob hoc imperatori Conrado satis acceptus,
in paternae legis traditione ferebatur esse
perfectus. Is aliquando quaestionibus ex veteri
lege domnum Vasonem aggrediens, eo usque
contra eum litigando progressus est, | null | 29d2bc43-b096-44f5-963a-65854b1c670e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ut, revadiata
sibi hama vini, digitum dexterae manus abscidendum
se ei praebiturum sponderet, si sententia
ejus Scripturae testimonio comprobari non posset.
Quid plura? Venitur ad Veteris Testamenti volumen;
locus unde controversia habebatur inquiritur;
atque illo evidenter Vasonis parti consentiente,
ipso fatente adversario, digitus victori adjudicatur:
qui cum a devicto sponsore nequaquam abnegari
potuisset, usquequo eum repetere vellet, commendatum
retinere gavisus est. Sicque hic bellator
Christi novum Christiano nomini a praecipuo doctore
gentis Judaicae gloriose retulit tropaeum, habitumque
est celebre in curte regia Judaeum in sapientia
famosum a Vasone esse devictum. Hunc idem
imperator Conradus memorato Ariboni archiepiscopo
defuncto in sede Moguntiacensi substituere
cogitabat, sed omnipotentis Dei misericordia Leodiensem
Ecclesiam suo fraudare noluit alumno; qui
hunc multis saepe exercitatum periculorum tentamentis
ex bono filio optimum sibi patrem futurum
reservavit.
CAP. VII.-- #Quod, defunctis praepositis Joanne et Lamberto, praepositus efficitur.@#
Dum haec in curte regia aguntur, Joannem praepositum
hic obiisse repente nuntiatur. Hic domnus
Vaso, etsi jam dudum curiales tumultus evasisse, et
claustri quieti sese inclusisse exoptaverat; tamen
usque dum substitutum aliquem in praepositura audiret,
cum discedendi causa satis in promptu esset,
domum repetere neglexit, ne non quietem repetere,
sed potius suscipiendae praepositurae se videretur ingessisse.
Nec multo post audito quod Lambertus
archidiaconus praepositus factus esset, circa autumnum
claustrum revisit, cum paulo post idem Lambertus
trium tantummodo mensium praepositus obiit,
res suas disponendas per manus fidei Vasonis
decani dereliquit. Alioquin Natale Domini, sicut
mandatum acceperat ab imperatore, Poderbrunno
celebraturus erat, nisi hujusmodi eum defuncti
fratris causa in fide suscepta retardasset.
Sed longe alia vis, ut credimus, divina scilicet nescientem
urget dispensatio; ut qui pro fidelitate
claustri tot et tanta a praepositis perpessus fuerat,
tanto vigilantius commissa sibi praepositura Ecclesiae
utilitatibus consuleret, quanto in antecessoribus
perniciosa cum fraude negligentiam pernotasset.
Concurritur undique a fidelibus filiis Ecclesiae ad
Reginardum episcopum; ab omnibus ut Vaso praepositura
donetur obnixe postulatur, neminem digniorem
hujus officii posse inveniri. At contra fuere
nonnulli qui primo quidem nutantis animo episcopi
ne hoc fieret dissuadere conarentur; virum tam fortis
constantiae praepositum facere, consilium non
esse, qui se eidem episcopo aequiparare, aut etiam
superiorem forsitan facere ob insuperabilem consciae
virtutis fiduciam haberet contendere; mitiorem
potius quemlibet eligeret, qui in nullo voluntati
illius reniti auderet. Rapitur medius inter diversas
linguarum aura fluctuans praesulis animus, quem
tandem tanta consilii soliditate roborat, ut nulli alii
praeter Vasonem praeposituram concedendam esse
censeat: fertur etiam ad hoc non parum valuisse
quod idem episcopus motus incurrisset imperatoris,
quibus profecto mitigandis tali honore sublimando
dilectum ejus capellanum deservierit. Cumque hoc
circa episcopum elaboratum esset, non minori sudore
erga Vasonem ad susceptionem praepositurae sollicitandum
opus erat; qui vehementer insistentibus
amicis spiritualibus ut ultro invitatus ad dispensandam
Dominicis ovibus annonam accederet, multo
vehementius est reluctatus, divitiarum sibi satis
superque esse, praepositura se nequaquam indigere.
Praevidens autem se utilitatibus fratrum necessarium
fore; ad hoc cernens honesta apud Deum et
homines vocatione ad id officii sese invitari, post
sexdecim decanatus annos, in quibus regiam incedendo
viam, neque ad dexteram neque ad sinistram
declinaverat, cum archidiaconatu diu multumque
recusato onus praepositurae humiliter consensit
subire.
CAP. VIII.-- #Praepositus factus ut se habuerit, et quod praebendam fratrum melioraverit.@#
Inter has nimirum graduum ascensiones, ita vir
Dei curabat humilitatis scalas in corde disponere,
ut quanto videretur major, tanto secum esset humilior,
integrum se custodire nitens ab his vitiis
quibus ejus nominis homines sese implicare solent,
quaeque retro in humiliori loco positus, notare non
timuerat in prioribus, superbia videlicet et rerum
ecclesiasticarum rapina: proque superbia, humilitatem
qua omnibus erat affabilis; pro indignatione
de falsa justitia gloriantium, cujuscunque modis afflictis
benignissimus Christi imitator compassionem
exhibebat. Quo enim iste infirmato non est infirmatus?
Quo scandalizato non est ustus? Sic nimirum
alienae infirmitati condescensionem idem in se atque
in aliis sentiebat.
Jam vero quid in dispensanda familiae Domini
annona dixerim? Testes sunt pene quotquot Leodium
novere; quia cum ante eum unus tantum panis
singulis fratribus quotidie daretur, et non amplius
quam quadraginta carratae vini in potu eorum
per annum expenderentur, hic ex polenta nivei coloris
quam similam vocant, quinque marcas appendentem
insuper adjecit panem, centumque quadraginta
carratas vini | null | 40bf1cc5-3e57-4596-9b16-43a2ebab092b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
per annum cellarario fratrum
jure perpetuo absque ulla sterilitatis excusatione
dandas destinavit; quatenus inde et rationabiliter
mensura potus augeretur, et ex reliquo fratribus
ecclesiarum, quibus vinum non esset, consuleretur;
dicens, juste ex majoris ecclesiae abundantia minorum
necessitatibus esse suppeditandum. Sic praebendam
fratrum retro neglectam, pane, vino addito,
insuper largiori vestitus solatio amplificavit,
et ex vili optimam reddidit.
CAP. IX.-- #Qualiter exteriora administraverit.@#
Duodecim pauperibus vel peregrinis quotidie coram
fratribus reficiendis sufficientia alimenta constituit,
asserens hoc etiam parum esse, cum traditio
sanctorum Patrum dimidiam partem vel etiam
ecclesiasticarum facultatum pauperibus et peregrinis
censeat deberi. Praeterea hospitale, quo conferuntur
nonae sive decimae de episcopii agris, ipsius
erat creditum providentiae. Quod ille tam fideliter
stabilire curavit, ut triginta pauperes per annum
inde commode sustentarentur, et ex ecclesia quam
domnus Baldricus episcopus viginti quatuor eleemosynariis
sustentandis destinaverat, duodecim insuper
reficiendi adjicerentur, omnes peregrini supervenientes
sine equis reciperentur, eos qui cum equis
venissent recipere autumans episcopi interesse.
Adeo sacrilegii reum ducebat, si commissa sibi officia
suo labore non augmentaret. Interea, ac si
hosti infestissimo, frequentes corpori indicuntur
abstinentiae, pauperibus Christi largiores augentur
impensae. Recreantur quotidie utrique assidentes
lateri, hinc clericorum, hinc pauperum catervae.
Referuntur ab ejus mensa utriusque hominis cibaria,
ipseque hilaris conviva parcissime refectus et
fere jejunus, esuriens semper et sitiens justitiam,
alios sufficienter expletos dimittebat. Divitias suas
communi utilitati quam sibi deservire malebat, quas
in omnia pietatis opera inflectere optabat; sentiebant
humanitatem ejus aegritudines decumbentium,
labores exsulum; senio confecti, a divitiis in
paupertatem devoluti, indesinenter ejus suffulti
sunt suffragio. Sicque vir ecclesiasticus, omnibus
omnia factus, oculus erat caeco et pes claudo; hunc
pupilli parentem, hunc viduae invenere maritum.
Haec in administratione exteriorum.
CAP. X.-- #Qualis interius fuerit.@#
Interius autem regularibus subditos institutis, ut
charissimos fovebat filios; rebelles ut severissimus
judex disciplinae gladio animadvertebat, in utrosque
pietatis servans viscera; dum hos ad meliora
provocaret, illos vero a pravitate compesceret.
Nec timebat miles Christi si hominem offenderet;
tantum interno judici, servando aequum et rectum,
non displiceret, memorans illud Apostoli: #Si hominibus
placerem, Christi servus non essem.@# Et illud
Psalmistae: #Qui hominibus placent, confusi sunt, quoniam
Deus sprevit eos.@#
Unde contigit ut ob defensionem veritatis, pro
qua ne mori quidem metuebat, nonnunquam aliorum,
qui terrenae potestatis culmine viderentur sublimiores
esse, offensam incurrerit; adeo ut illi
multimodae ob hoc tenderentur insidiae, saepiusque de
vitae ipsius periculo a necessariis ejus haud injuria
timeretur. Sed quia ex sententia Salomonis, #Frustra
jacitur rete ante oculos pennatorum,@# iste, pennatum
animal Dei, per gloriam et ignobilitatem, per
infamiam et bonam famam, probra, minas, pericula,
postremo omnia virtuti obsistentia libero volatu
evadebat tentamina; primo quidem aequanimiter ea
tolerando, suo autem loco et tempore eadem rationabiliter
confutando, uti semper spiculo rationis
adversariorum confodere solebat pectora. Erat enim
hoc in eo, prae caeteris nostrae memoriae mortalibus,
tam laudabile quam mirabile, quod in quocunque
negotio contra quemlibet sumeret controversiam,
inexpugnabilis rationis ope munitus assequeretur
victoriam. Hoc autem ideo fiebat, quia circumspectum
ex omni parte animal Dei ante et retro oculos
in intentionem boni direxerat, in cujus sese cum
veritate et ratione ita defixerat, ut nec odio, nec
gratia inde moveri posset: ac si videas contemnere
ventos, saxa, Rhodopes; aut ceu procellis obstat
Marpesia cautes.
Vitam suam Deo sibique notam ita disposuerat,
ut noctes atque dies praeter horam somni atque cibi,
aut psallendo, aut legendo, aut rationabilibus ex causis
disputando, in Dei laudibus continuaret. Raro
aut neutiquam accessit, qui non congrua aetati et
naturae suae condimenta retulerit. Lacte potabat infirmos,
pane cibabat validos; vino et carnibus vescens,
ut attestari solebat abbas Poppo, solus
quorumdam secretorum ejus conscius, monachorum
omnium sibi cognitorum vincebat abstinentiam;
dum non quid sine concupiscentia, sed quantum comederet
pensans, saturitatis malum cautius viperino
sanguine devitaret. Vestes suas adeo moderebatur,
ut nec ante alios ambitiosis, sed nec plurimum abjectis
indutus, totius superstitionis typhum a se
constanter abjiceret, satius ducens potentis imperio
animi, quam asperitate cilicii corporis membra domari, | null | 4c3b645d-5616-4ff7-a063-aa0738f97059 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quibus nunquam lavacrum, raro molle praebebat
stratum. Et quod sine lacrymis reminisci non
possumus, solemne quiddam in consuetudine habebat
secretum: adest veritas Christi me nihil
fingere. Cum his et multis aliis difficultatibus jamjam
prae senio exsangue premeret corpus, certis
diebus durissima sibi jubebat verbera affligi,
coacto correctori suo in verbo Domini terribiliter
edicens, ut non parceret, et secretum vulgare non
praesumeret. Quod ille suppressum diu etiam post
obitum ejus tenuit, sed indignissimo sanctitatis
ejus servo tanti pignus thesauri revelare non refugit.
In tanta virtutum efficientia studebat semper,
etsi in hac parte nequaquam in se, alias tamen
ubique auream tenere mediocritatem. Et vere praecipuum
discretionis speculum, regiam viam inter
laevum dextrumque media vitae suae lucerna praemonstrabat
incedendam.
CAP. XI. #Quod, defuncto Reginhardo, imperator Conradus illum episcopatu donare voluerit.@#
Hunc defuncto Reginhardo episcopo maxima pars
filiorum Ecclesiae sibi episcopum fieri peroptabant:
quorum ille sententiam ut a se longissime removeret,
multum redarguendo eos, qui sibi majoris
ecclesiae praeposito eligendi praesulis primatum praeripuissent,
Nithardum custodem in episcopum
elegit, omnem clerum et populum in sententiam
suam venire coegit. Adeo primatus sui auctoritatem
non in se praeferendo, sed in juniore sibi praeponendo,
fortiter vindicare studuit, usus auctoritate
potestatis ad retinendum humilitatis propositum,
non ad arripiendum sublimitatis locum.
Nec mora, cum electo et virga episcopali imperatorem
Conradum adiit, qui tunc forte in Italia hiemabat;
repertoque Nonantulis oppido, petitionem
Ecclesiae nostrae idem ipse auctor et legatus fideliter
profert. Praesentato electo, hunc ad hoc onus
suscipiendum idoneum esse, idque unanimiter a
clero et populo postulari asseverat. Imperator autem:
« Hunc, quem mihi, inquit, offertis, nequaquam
agnosco, sed vobis mihi haud ignoto hunc
honorem lubens cupio. » Ille e contrario modis
omnibus ut se posthabito episcopatus in electum
retorqueretur annitebatur; illum digniorem, illum
aptiorem, utpote juvenem, agilem et promptum
exsecutionibus imperialis servitii; sibi frigido, senii
gravedine confecto, jamque silicernio, deinceps
potius cogitandum de tumulo. Cumque imperator
nequaquam sententiam mutare vellet, eumque ad
suscipiendum episcopatum vehementer urgeret:
« Parcat, inquit, majestas vestra, hujus decrepiti
senis parcat, obsecro, famae in id aetatis productae
Dei gratia absque perfidiae nota. Si unius cujuslibet
hominis legationem suscepissem, cui posthac
foret fida nostra fides, si hanc ad commodum meum
retorquerem? Quanto magis si matris Ecclesiae
unum populum petitione et electione sua fraudavero?
Juste enim fraudis et perfidiae accusabor, si
contra communem nostratum consensum hanc indignus
dignitatem praesumpsero. At ne aliquo
animus vester super electi vita et moribus moveatur
scrupulo, mihi totum imputetur, in me hoc
animadvertatur. » Superatus vix tandem imperator,
tam splendida eluctantis se ab episcopatu Vasonis
nimietate, uti petebatur, Nithardo episcopatum
concedit. Vaso autem timens exterius honoribus
proficere, ne interius moribus incipiat deficere,
ei cujus magister fuerat patienter ac benigne
gavisus est subesse: sicque ea quae retro
sunt oblitus, et in anteriora extentus, per quatuordecim
praepositurae annos ad bravium supernae vocationis
prosequebatur.
CAP. XII. #Qualiter in episcopum electus fuerit.@#
Hunc talem ac tantum athletam suum Dominus
diutius noluit esse occultum; sed quem infra unius
claustri septa dederat esse perfectum, quasi in
certaminis campum strenuum jussit prodire militem,
ut in tempore iracundiae suae laboranti populo
fieret reconciliatio, et belli famisque tempestate
periclitanti patriae foret remedio.
Oblatum jam antea sibi praesulatum recusaverat;
Nithardum, ut dictum est, sibi praetulerat: quo
defuncto, item a clero et populo ad episcopatum
reposcitur. Ille e contra credi non potest quantas
moras suae electioni innectere, quanto annisu ne
fieret studuerit insistere; electionem regi displicituram,
parum valere super hoc negotio, magis
ejus exspectandum esse dicens arbitrium. Taliter
renitentis et excusantis sententia non auditur, invitus
a cunctis unanimiter eligitur, Ratisbonam
mittitur, ubi forte Henricus tunc rex, postea imperator,
Bohemiam cum exercitu aggressurus aderat.
Virga episcopalis cum Ecclesiae nostrae litteris
praesentatur; res agenda in crastinum differtur:
postera die a rege cum episcopis et reliquis palatii
principibus consulitur. Nec defuere adulantium
linguae, qui electionem sine regio favore factam
assererent cassam fore; ex capellanis potius
episcopum constituendum, Vasonem nunquam in
curte regia desudasse, ut talem promereretur honorem:
quod vero nefas sit alium episcopari, nisi
quem | null | 7fd201e9-4ff4-4a50-9a82-fc5932dae4fe | latin_170m_raw | null | None | None | None |
constiterit in curte regia evagari; ac non
potius talem eligi oportere, qui informatus subjectione
claustralis obedientiae, non tam praeesse
quam prodesse didicerit. Qua sententia adulatorum
facile inductus juvenilis regis animus, nescio quem
barbarum cervicibus nostris praeparabat imponere,
cum inspirante, ut credimus, Deo, ex omni illo
consiliariorum coetu, soli Herimannus archiepiscopus
et Bruno Wirzeburgensis episcopus tam inutili
sententiae saniori consilio ausi sunt obviare.
Nec prius veritatis assertores Deique cooperatores
absistunt, donec vix tandem regiae majestati petitionem
nostram conciliant, et procerum animos
in sententiam suam trajiciunt. Sed manet adhuc sapientes
architectos labor longe operosior: nam ac si
de immanissimo monte columnam conentur excidere,
haud aliter boni artifices nostri omnibus modis
insistunt elaborare ut vir iste in virtutibus totus
teres atque rotundus consentiat sibi imponi onus
ecclesiae. Perstat diu immobile pietatis illud pectus
in proposito humilitatis; quod profecto, ut ait beatus
Gregorius, pietatis pectus non esset, si hoc pietas
non vicisset. Intellexerat enim si episcopatum non
reciperet, ejusdem potitum fore quemdam aetate et
moribus juvenem, qui forsitan Dominici gregis stipem,
quae in laudem Dei, se duce, fructificaverat,
dissiparet, si ad pontificale culmen aspiraret. Unde
contigit ut dum sublimitatis locum mente fugeret,
jussu ac precatu pontificum sollicitatus, ea vero
quam dixi necessitate potissimum coactus, tandem
pastor Ecclesiae fieri acquiesceret. Sic sic intrat per
ostium in ovile, nec ascendit aliunde factus pastor
ovium; quique irreprehensibiliter intravit, procul
dubio irreprehensibiliter vixit. In sedem episcopii
reducitur, honorifice, ut decebat, suscipitur:
ubi vero ad cathedram venitur atque in ea solemniter
locatur, nisi praesens vidissem, nullo modo crederem
cum quanto gemitu eruperit in lacrymas,
quas haud secus ac puer septennis sub magistri ferula
edere videbatur. Mirati sunt omnes qui aderant,
quomodo ferreum, ut putabant, ejus viri pectus in
tantas posset scindi lacrymas; et anteactam ejus
vitam ignorantes, inde veraciter probant pastoris
sui animum de sublimitate ejusmodi non gaudere,
sed salutifero dolore torqueri.
CAP. XIII. #Quod episcopus factus vigilanter sanctam religionem exsequebatur.@#
Aliquandiu protracta episcopalis consecratio
expetitur ab archiepiscopo de expeditione reverso,
pro qua re vir Dei comitantibus diversorum ordinum
clericis sanctam adiit Coloniam; sanctorum limina,
quorum numerus nulli praeter Romam loco aeque est
concessus, piis pulsat precibus. Post triduum sacro
chrismate in episcopum perungitur, et ex bono filio
in sponsum matri suae Leodicensi Ecclesiae confirmatur.
Tum vero explicare non possum quam arduum
sanctitatis montem, evangelizaturus Sion, arripere
studuerit; quanta servitute corpus spiritui servire
coegerit, imo quanto annisu totus in Dei laudem excreverit.
Abjectus secum in oculis Dei, inter humiles et
subjectos se episcopum esse nesciebat; scholas, singulorum
explorando studia, frequentabat; quaestiones
proponendo, rationabiliter vinci quam vincere
malebat; seque in hoc quasi otium a turbine curarum
conferens, gaudebat, ut ipse fatebatur, sese
invenisse refrigerium. Et cum divinae legis arcana
excellentis ingenii praerogativa nosset rimari,
de Donati, vel Prisciani regulis scholares adolescentulos
non dedignabatur interrogare; quos et vicissim
desiderabiliter cupiebat audire, eos qui recte sensissent
praeferre, laudare; utiliores gratia et donis honestare,
tardiores increpare, corrigere, superiorum
exemplo provocare: omnes postremo se meliores
Deoque acceptiores fieri optabat, dicens cum beato
Moyse: #Quis mihi det ut omnis populus Deum prophetet?@#
Nec inter haec praetereundum existimo de vigiliarum,
matutinorum et completorii officiis, quibus
celebrandis quotidie in choro cum caeteris fratribus
nemo prius illo occurrebat, nemo devotius intererat,
nemo serior abscedebat. Reliquas diei horas in ecclesiasticis
expendebat negotiis, licet in quadragesimali
tempore vel a choro, vel ab aliquo fratrum
conventu, nullo modo se excusare voluerit. Quo
etiam tempore secretum cubiculi penitus praeter ecclesiam
ignorabat, saxeo sedili pro lecto, mattula
utens pro lectisternio; cum ad horam refectionis
pane avenario fabaque modice praegustata senilem
sustentaret imbecillitatem, in potu sumens cervisiam,
saepius aquam puram. In tanto abstinentiae rigore,
nec facies angelica macie est confecta, nec
gratia roseae conspersionis est immutata: adeo virum
desideriorum, Danielem videlicet nostrum,
quem voluntas propria instar crucis Christi affligebat,
divina pietas interna dulcedine satiabat.
CAP. XIV. #Quam largus fuerit tempore sterilitatis.@#
Pauca referens plura praetereo, quorum aliqua
brevitatis studio me constat negligere, aliqua
quae a me nesciuntur, necesse est | null | 2d164e18-d5c8-4586-bb06-3fc36073d3ff | latin_170m_raw | null | None | None | None |
reticeri, quia nemini
concessum esse, arbitror, omnes hominis istius
nosse virtutes. Statim primo episcopatus sui anno,
omni peste crudelior fames incubuit, quae sex fere
continuis annis Galliae et Germaniae populum noscitur
oppressisse, cujus foeda ubivis fas est adhuc
cernere vestigia. Eademque tempestate prudentia
nostri Joseph undique frumenta coemere, et tutis
apothecis recondere curabat; non quod inde terrena
sectari lucra quaereret, sed ut gratis ad sufficientiam
suo tempore esurienti familiae Domini cibos fidelis dispensator
distribueret: praeter stipendia pauperum quibus
quotidie libra denariorum expendebatur, cum aliis
adeo multis, quae enumerare non sufficio, verecundioribus
prae pudore a mendicitate abstinentibus, prout
quisque erat, aliis denos, aliis vicenos, aliis tricenos,
aliis sexagenos, aliis centenos annonae modios per occultos
hujus rei opifices destinare curabat. Sed nec
ingenuorum rem privatam hac dira necessitate extenuatam
excellentis viri larga praeteriit munificentia,
qua annitente et summopere juvante, pro alimentis
amplae domus aurum sponsale, vestes, praedia
distrahere opus non fuit. Quid dicam de
congregationibus clericorum, monachorum, et sanctimonialium,
erga quarum necessitates tanta boni
pastoris vigilabat solertia, ut quae prae anxietate famis
de statuto victu deessent, de suo libentissime
suppeditaret? Nihilominus pii Patris industria ruricolarum
laboriosam respicit inopiam; ad cujus malum
temperandum, toto hoc famis tempore unicuique
mansionario per singulas hebdomadas binos
dari constituit denarios, ne prae instante angustia
boves vendere, aut de caetero terram nativam relinquere
cogerentur, sicque aerumnosam vitam aut
mendicando ducere, aut mortem omni gladio saeviorem
cum omni domo miserabiliter incurrere.
CAP. XV. #De bello et charitate Virdunensibus impensa.@#
Huic calamitati accessit alia pestis aeque intolerabilis,
bellum videlicet quod Godefridus maxime in
Virdunensem et nostram exercuit Ecclesiam;
quarum Virdunensis, dum praeda et incendio vastante
urbem et domum sanctae Dei Genitricis cum
omni suo ornatu penitus eversa fuisset, ille in longinquo
positus, graviter egregiae urbis casum doluit,
et licet in similis periculi metu positus esset, hilaris
tamen dator, dirutae urbi non distulit esse levamini,
suppresso suo nomine mandata mittens inter
haec verba: « Sancta Maria Leodicensis mittit
quinquaginta libras denariorum sanctae Mariae Virdunensi:
medietatem canonicis fratribus, medietatem
vero ad reparationem ecclesiae. » Hoc primum
omnibus bonis suis exspoliati loci illius canonici,
tantae cladis ex divino munere suscepere remedium;
et, ne tanto largitori essent ingrati, publicas orationes
et viventi et defuncto in perpetuum devovere.
Haec itaque, quam diximus, bellorum tempestas
residuum famis consumens, et divites cum pauperibus
una calamitate conficiens, communem totius
patriae ruinam minabatur: et rueret procul dubio,
rueret, inquam, tunc temporis inclyta Lotharingia,
aut irrecuperabili excidio: quippe quae sine defensore
esset, aut, quod pejus est, in regem infidelitatis
perjurio, nisi Dominus suum Josue ad resistendum
hostibus Ecclesiae confortaret, et a bonis justitiae
partes contra factiosos defendendas esse insinuaret.
CAP. XVI. #Quod belli tempestatem maxima ex parte sedavit.@#
Jam immanissimi praedones res ecclesiae invaserant;
omnia praeterea, quae ante memor pontificis
prudentia in urbem contraxerat, vastaverant; quisque
praedia ecclesiae quae sibi usurpasset, tenere ut
propria disponebat, cum ecce bellator Christi inexpugnabilis
et imperterritus lorica justitiae induitur,
gladio spirituali accingitur, praevia cruce Christi in
omnibus periculis pro lancea utitur, dicens cum
beato Martino: #Ego signo crucis, non clypeo protectus,
aut galea, hostium cuneos penetrabo securus.@#
Succenditur ergo egregius iste aemulator pietatis
et justitiae, eo nimirum zelo, quo Mathatias ob
aemulationem paternae legis praevaricantem Judaeum
in ipsis aris obtruncare non exhorruit, et non alio
modo cessantibus undique ducum et comitum armis,
sola spe gratiae adjutus, sibi et fidelitati Ecclesiae
paucos satellites sacramento confirmat. Primi
enim bellorum successus et ad modicum prospere
provenientes, multos militum nostrorum in adversam
partem rapuerunt; frustra arbitratos fore, si se
novi flagitii complices esse contingeret, per vim
beneficii, imo totius episcopatus pro libito potituros.
Sed cum res illis in contrarium cesserit, nos
quoque propugnatoris nostri industriam prosequamur.
Urbem pro tempore et loco munitam, per statutos
in arce vigiles et claustra portarum jugiter serata,
noctu dieque ab incursu hostium tutam reddidit,
et domos tam clericorum quam laicorum armis
refertas esse, cives nonnunquam in armis esse
praecepit. Ipseque continuus assidens episcopio nihilque
de solitae religionis negligens penso, per
gnaros indices hostium machinamenta | null | 1f2a8ec8-437f-4406-ba18-469da05f4341 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
explorabat;
contra quae omnia seque suosque scuto prudentiae
satagebat protegere. Ita nimirum more Argi, si
fabulae fas est credere, centum oculis insignitus,
mala exteriora coercebat ut bona interiora non modo
non minueret, verum insuper augmentaret; bona
de die in diem desiderabiliter appetens, mala vero
fidelibus Christi, quibus maxime timebat, diligentissime
praecavens: in quo solo, ut fidenter dicam,
animus divisus ad plura, non apparebat minor ad
singula, integer et potens omnia, secundum Apostolum,
qui illum confortabat. Cumque ab amicis
etiam in longinquo positis moneretur per epistolas,
ut relicto Leodio in Hoium se conferret, castellum
situ loci munitissimum: Absit, inquit, ut gregem
Domini fugiens deseram, et locum aliquem
in tanta rerum turba sine eis tutum esse
credamus, ex quibus cum sanctorum apud Deum
patrocinio pendet omne, si quid commodi,
si quid honoris videtur nobis adesse bello aut
tranquillitate: quos si reliquero, audacior hostis
invadere tentabit, et non sine magno dedecore
nostro insultabit effugio. Hic potius quoad
licebit est vivendum, istic moriendum: quibus cum
bonis jucundati sumus, cum eis et periculis subjacebimus.
Nimirum religionis et charitatis catena
erga filios devinctus, non facile ab eorum praesentia
divelli poterat.
CAP. XVII. #Quod castella praedonum everterit.@#
Fregit autem laudabiliter quandoque hunc propositi
rigorem pietas, miseria inopum et gemitu pauperum
excitata, et a quiete solita eum exsurgere et
in auxilium eorum compulit properare, suadens hoc
opere nihil esse beatius, nihil Deo acceptius, si efferatam
praedonum rabiem ab innocentis vulgi oppressione
compesceret. Quorum magna pars in paludibus,
sive rupibus, firmissima sibi receptacula communiverant;
quibus freti aliena per circuitum praedia
usurpaverant, incolas possessione privatos intolerabili
servituti addixerant. In hac vero belli tempestate
quanto liberius, tanto latius in omnem circa
regionem vastitatis mucrone desaeviebant. Haec nempe
oppidula multis ante saeculis, sed tunc plurimum
damnosa, decernit vindex Dei, si possit, humo
coaequare et ab his latrociniis fatigatam diu patriam
liberare. Atque eo spiritu inflammatus, quo Amalecitem
Agag a Samuele, ab Elia Thesbite prophetas
Baal constat esse mactatos, raro tantum contentus
milite, modo hoc, modo illud castrum fortissimus
heros noster cingere pergit obsidione. At interius
latrunculi, vallis et paludibus temere confisi, metum
primo dissimulare sui periculi, contemnere, nostros
probris lacessere, eos amentes vocare, qui domum
ipsa natura firmatam venissent impugnare. Econtra
nostri, monitis tam praeclari ducis animati, certatim
instant vimineas crates texere, fasces quisque comportare,
per invia machinis novum iter facere:
sicque rem natura difficilem in brevi devicit laboris
improbitas cum industria; fit solum palus ranis et
piscibus notissima, parat exitialem latrunculis machinam,
quibus tutas hactenus praebuerat latebras.
Quae ubi eo loci appulsa est unde certis ictibus illa
latronum spelunca posset feriri, dies atque noctes
sine interstitio aeque adversas habuere, dum succedentes
sibi vicissim ad laborem nostri, creberrimis
saxorum nimbis atria domus, omnes prorsus intestinas
hostium latebras quassare non cessant. Ipse
episcopus praesens vigiliarum et psalmodiae vota
omnipotenti Deo cum tali opere persolvebat. Quid
plura? Godefrido frustra nitente ad auxilium suis
venire, obsessi de vita et membris paciscuntur, castellum
funditus captum evertitur: inde aliud atque
aliud castellum absque retractatione simili strage
conficitur. Sed neque hoc silendum puto, quod inter
obsidendum saepe millenis, saepe pluribus, raro paucioribus,
antiquo Romanorum more quotidianos
sumptus praebebat armatis, gregario militi interim
concedens usum mactandarum pecudum, absque
eis quae agrario operi essent necessariae; ipsumque
damnum ipse singulis possessorum ex integro
supplebat, nullum injustitiae locum esse patiens
etiam in tanta rerum difficultate. Qua ex re liquet
quam tenax aequi et recti alias fuerit, quandoquidem
eo tempore quo maxime captandus erat favor
populi, ut fit in tali negotio, vel summa necessitudo
rigidum Catonem a justitia divellere nequiverit.
CAP. XVIII. #De divisione gratiarum huic homini collata.@#
Libet in hoc homine divitias divinae bonitatis
intueri, et in unius cordis latitudine divisiones gratiarum
admirari; quas adeo discreta studiorum vicissitudine
nitebatur administrare, ut cum uni intentus
esset negotio, aliis identidem obnoxius, nisi
sciretur, nullo modo crederetur.
Nam si episcopum respicio, videor mihi videre
supparem Gregorio; si militaria agentem, non imparem
esse contemplor Machabaeo. Hunc in sapientia
Salomonem, in disputando accipio Augustinum | null | 1a7bd575-4eb8-42c8-96e4-5876d6d338b8 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
; in
cordis humilitate, continentia et vigiliarum assiduitate,
pauper spiritu quemlibet sanctorum anochoretarum
referebat. Necessitate magis quam voluntate ita
agebat ea quae sunt saeculi, ut omnino caveret displicere
Creatori.
Suo judicio inutilem et dierum malitiae plenam
creberrimis causabatur suspiriis canitiem, sentiens
cum beato Job nihil aliud quam #tentationem esse
vitam hominis super terram.@# Unde et familiare habebat
psallere cum beato David: #Quando veniam
et apparebo ante faciem Dei mei?@# et illud Doctoris
gentium: #Cupio dissolvi et cum Christo esse.@#
Nec est dubitandum si is Neronianae persecutionis
seu Decianae tempora nactus foret, quin ultro
se persecutorum praetoriis ingereret et damnandus
astaret judicando sublimior, jugulo cervicem daret
feriendo fortior: qui dum ambiretur auxiliariis armatorum
catervis, solam crucem Christi manibus
proferens, medium sese armatis hostibus inferre, et
si voluntas Dei foret taliter morte occumbere paratus
fuit, imitari desiderans eum qui dixit: #Pastor
bonus animam suam ponit pro ovibus suis.@# Tanta
propugnatoris nostri virtute exterrita adversariorum
paulatim defecit insania; qui, sicut ipsi adhuc
testari solent, quoties efferatis animis in nos grassarentur,
statim ad urbem ut possent nostram et
sanctorum oratoria conspicere mens illis divinitus
mutabatur, ut non modo malum non inferre, verum
etiam pro reverentia ipsi loco pias impendere lacrymas
liberet. Unde contigit ut qui cum periculo
animarum alienis invadendis inhiabant,
vix salva sui incolumitate, tandem contenti essent
propria retinere, modo cogente, modo obsecrante
verenabili Patre Wazone, postremo omnibus
modis ut resipiscerent instante. Sic nimirum
omnipotentis Dei pietas Ecclesiae suae navim, ejusmodi
tempestatibus vexatam, per efficacem prudentis
naucleri industriam misericorditer dignatus
est ad tempus liberare: licet in tanta factione,
non tamen ut prius metuenda, bellum contra imperatorem
fuit, bonis viris deferentibus.
CAP. XIX. #Ut imperatori suspectus fuerit.@#
In quo, eo quod aliquando dementius in viros
Ecclesiae nostrae insanitum fuerit, bonis viris deferentibus,
vir Dei apud imperatorem falsi criminis
est accusatus quod, data fide Godefrido, contra imperatoriam
majestatem regnique salutem pactum
fecerit, et, quod de tanto viro nefas est opinari,
eidem confidentiam dederit belligerandi.
Haec quam fuerint a veritate aliena clamant alia
facta ejus venerabilia: sed quia difficile est ut
mentis oculus, hinc gloria et divitiis, hinc variis
dispensandae reipublicae curis, hinc mille adulantium
linguis in diversa raptatus, aliquando a veritatis
luce non caecutiat, persuasum est imperatori
a deferentibus ut in his quae vere fideliter gesserat
domnus Wazo, non communis commodi seu imperatoriae
fidelitatis gratia, sed ex contentionis usu
propriae inservierit arrogantiae. Accessit ad suspicionem
libera sacerdotis auctoritas, quae, totius duplicitatis
exsors, a veritatis tramite neque ad dexteram
neque ad sinistram declinare noverat; quique
pro veritate agendo cujuscunque facilius incurrere
non trepidavit offensam, quam tacita veritate potentis
gratiae assentari voluerit. Unde unum refero
quod parvitati nostrae per diaconum ejus, qui hoc
idem ab ore ipsius didicerat, contigit innotuisse. In
quo arbitrati sunt quidam imperatorem illi non
minimum succensuisse, eo quod discutiendas episcoporum
super ecclesiasticis ordinibus causas nequaquam
illi, utpote laico, sed summo pontifici assignaverit.
CAP. XX. #Quid in causa episcopi Ravennatis senserit@#.
Quidam spectabilis genere Coloniensis canonicus,
Wigerus nomine, archiepiscopatum Ravennatem
ab ipso imperatore Heinrico acceperat: isque,
antequam episcopus ordinaretur, biennio presbyter
tantum, cum dalmatica et sandaliis missarum solemnia
celebraverat. Unde pro multis inconsulte ab
ipso ibidem gestis, et pro hac maxime quasi temeritate
accusatus ad palatium evocatur, ab imperatore
quod ejusmodi praesumptionem admiserit graviter
insimulatur. Cumque id semper ejus Ecclesiae
presbyteris ex sanctorum Patrum auctoritate licuisse
respondisset, super his judicium episcoporum
exquiritur: respondentibus quibusdam ad voluntatem
imperatoris, quibusdam vero haesitantibus,
venitur ad Wazonem episcopum. Illo multum excusante,
Italicum episcopum nequaquam a se Cisalpino
debere judicari, imperator iterum ut admonitus
per obedientiam super hoc facto judicii
sententiam edicat vehementer insistit. Ita coactus,
tandem quid super his sentiret aperuit - Summo,
inquiens, pontifici obedientiam, vobis autem debemus
fidelitatem; vobis de saecularibus, illi rationem
reddere debemus de his quae ad divinum officium
attinere videntur; ideoque mea sententia, quidquid
iste contra ecclesiasticum ordinem admiserit, id
discutere pronuntio apostolici tantummodo interesse:
si quid autem in saecularibus quae a vobis
illi credita sunt negligenter sive infideliter
gessit, procul dubio ad vestra refert exigere. Consentientibus
huic | null | 2807edc2-f949-4a35-ac72-5f92b17d051c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sententiae caeteris episcopis, nullius
judicio eo die episcopatum perdidisset, nisi
ipse ultro imperatori redderet baculum cum annulo.
CAP. XXI. #Qualiter a comitissa montis Castrorum tentatus fuerit.@#
Duo praeterea non abs re arbitror esse referenda,
in quibus dissimiliter justitia viri Dei manifeste est
probata. Nam in altero quidem, quasi pro imperatore
fideliter acturus, contra Deum et religionem
Christianam ut infideliter ageret est tentatus; in
altero autem, licet aliquantum laesus ab ipso imperatore,
seipsum tamen pro ipsius fidelitate libenter
impendere praesto esse est probatus. Quodam tempore
Herimannus, montis qui dicitur Castrorum
locus comes et marchio, pactum cum Balduino
Flandrensi jurejurando firmaverat, cum uxor illius,
magis ex muliebris instabilitate animi, quam
justarum partium ducta favore (varium enim est et
mutabile animal femina, ut ipsa est mille fraudium
commentatrix versutissima), ut quasi maritum sic a
perjurio solveret, seipsam ejusdem mariti sui proditione
polluere, Deique sacerdotis conscientiam
hujus sceleris consensui implicare est machinata;
mandans illi per nuntium ut cum armatis veniat,
locum et tempus, ubi et quando maritum capiat ut
imperatori tradat, denuntiat. Ille autem ultra quam
credi potest hujus novitatem facinoris abhorrens:
Nec fama, inquit, nec lectione compertum habemus,
uxorem aliquando aut ex veritate, aut ex simulatione
maritum impune tradidisse: quod enim tam
aperte abhorreret ab humana conditione, perniciosum
est quoquomodo fingere. Ita nimirum vir Dei,
specie virtutis palliatam lynceis prudentiae perspiciens
oculis nequitiam, virus lethiferum quod per usitatum
fraudis suae vasculum hostis humani generis
propinare parabat, mellito affatim sapientiae condimento
ore constanter respuit. Nimirum pugilem
suum Dominus hostes mutare, et per duros certaminum
labores virile pugnatoris robur spectatoribus
exponere voluit, dum multiformes antiqui illius
serpentis facies tanto durius calcaneo ejus insidiari
permisit, quanto ipse impotentior hactenus caput
damnabile hujus bellatoris ex divino auxilio pedibus
subdiderat.
CAP. XXII. #Quod sollicitatus sit per litteras imperatori resistere.@#
Alio itidem tempore cum fama esset offensum illi
esse imperatorem, perlatae sunt litterae ad domnum
Wazonem episcopum, unde aut a quo transmissae
parum est nobis cognitum, quibus inerant verba ad
sollicitandum persuasibilia, ut tria millia pugnatorum
in munitionibus urbium et oppidorum
suorum recipiat, qui belligerando illatas sibi ab imperatore
molestias facile vindicarent. Ille autem,
uti jucunda nonnunquam seriis rebus solebat laxare
diludia, inter colloquendum cum quibusdam necessariis
suis hujus rei mentionem habuit, sibique satis
congrue facultatem belligerandi suppetere jucundissime
aggarriendo ingeminabat. Cumque illi quilibet
ex his quibuscum secretius confabulari solebat ex
ausu familiaritatis suggessisset, canos ejus ad id aetatis
a primis adolescentiae annis sine querela perductos
nunquam ad hoc devolvi oportere, ut jam sub
ipsum vitae terminum talibus animum applicare debeat
consiliis: « Nemo mihi, inquit, aliud quam
quod suades animo esse credat; domino imperatori
secundum scire et posse meum nemo me fidelem
esse, quomodocunque ab eo tracter, diffidat. Cujus
etiam si eo usque animi motus processissent ut
dextrum ejus jussu oculum amisissem, quidquid
sinistro providere possem ad ejus tamen honorem
et fidelitatem reflectere non desisterem. » Quae cum
ita sint, sileat cum Judaeis Christo derogantibus improba
Wazoni detrahentium lingua, mirenturque
cum bonis neminem nostri temporis episcopum in
sancta religione vigilantius desudantem, neminem
ducem, marchionem aut comitem pro imperii Romani
fidelitate, pro patriae salute studiosius decertasse.
Quis enim nisi ille cum Dei adjutorio conjurationem
adversus imperatorem factam prudenter
dissipavit? Quis castella natura et arte munita stravit?
Godefridum cum maxima militum factiosorum
parte, hinc minis perterrendo, hinc donis inde
promissis sollicitando, exarmavit?
CAP. XXIII. #Quod regem Francorum, ne Aquasgrani invaderet, per litteras absterruerit.@#
Sed ecce dum brevitati studens materiae succumbere
timui, multa dicenda praeterii, ex quibus
est unum quod multis arbitror esse incognitum,
factum illud memorabile, quod, longe positus et facie
forsitan ignotus, regis Francorum animos jam pervasam
animo Lotharingiam sibi usurpare deliberantis,
more Pauli, per litteras mitigavit et pene ab ipso
incoepti impetu revocavit. Quod, vel quomodo contigerit,
retro seriem rerum repetentes disseramus.
Rex noster Heinricus, nondum imperator, in Italiam
profectus fuerat Romam accessurus, a summo pontifice
benedictionem apostolicam cum imperii insignibus
percepturus. Rarus apud nos miles et securus
agricola, nullius interim metuentes incursionis, grata
terebant otia; cum ecce antistiti nostro cum Maria
sedenti ad pedes Domini, nec | null | 0a667191-c8c9-4671-81cd-8e3a0ecceb04 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
tamen Marthae sedulitatem
deserenti, significantur ab occidentalis Franciae
partibus ejusdem gentis maximi motus, importune
insistentium et regi suo suggerentium ut
Aquisgrani palatium, juri suo, ut aiunt, olim appendicium,
cum magnis armorum copiis invadat; regem
et principes nostros abesse, raros hic milites nil
contra moliri posse, postremo nihil obstare quin
possessa principali sede in partem regni sui caetera
deinceps cedat Lotharingia. Pavet audito patriae periculo
sancti Patris sollicitudo, cui quia per vim resistendi
copia non fuit potentiae hominis, tali temporis
opportunitate abuti volentis, ingenio et ratione
obviandum esse opus intellexit, quod et instanter
agere omnino sollicitus fuit. Mittuntur ad regem, ut
dictum est, efferatum animo, supplices ab eo litterae,
veteres utrorumque regnorum et eorumdem rectorum
commendantes amicitias; duo haec regna, si
invicem ut hactenus fuerint pacata, cunctis terrarum
nationibus timori fore, nihil praeter Deum formidantia;
proinde alterutris pacem necessariam esse,
concordia crescere res minimas, discordia vero dilabi
maximas. Ille acceptas et auditas primo negligere,
despicere, regem nostrum arcessere perfidiae,
injuriarum caeterorumque criminum quae non attinet
dicere: sed velle sibi vindicare regnum et palatium
ab antecessoribus haereditario sibi jure debitum.
Diem insuper satis procaciter mandat, quo haec facere
deliberaverit: cui econtrario noster Cicero inter
alia talia rescriptitat: « Novit, inquiens, vestrae
majestatis excellentia, quam turpi poena saecularis
lex condemnet furti admissa; quae si in potentes
cadere contigerit, licet apud homines alio nomine
videantur honestari, tamen in interni arbitrii conspectu
eadem, imo in magnis eo magis exstant damnabilia,
quo minori ut ea admitterent necessitate fuerant
adducti. Pensate igitur, quaese, quam sit Deo exsecrabile
et indignum vestrae regiae liberalitati, longissime
absentis comparis sedem et regnum velle furari; et
ab istiusmodi, quaeso, intentione animum revocate
quae manifeste repugnat vestrae dignitati.
Quin potius si quid fortiter, si quid potenter contra
nos animo vestro sedet actitandum, exspectetur
reditus regis nostri, ut quod expediat tunc a
vobis fiat decentius. Sed esto, sedes regni antecessoribus
dolo circumventis sublata tibi est jure
haereditario repetenda: nunquid per interjecta
tot terrarum spatia solus es, aut sine multitudine
iturus? minime; imo vero infinita militia, miseris
parcere nescia, comitaberis, qui etiam te nolente
et frustra prohibente mille hominum millia consumere
habebunt incredibili vastitate. Unde certus
esto, si manus a clade innocentium quam mente
incoepisti non continueris, tot homicidiorum reus
in oculis Altissimi teneberis, quot hominum corpora
vita carebunt si hoc perfeceris. » Qua sententia
viri Dei audita, tyrannica rabies confestim
est sedata, et subito immutatus mente rex jubet
episcoporum adesse coetum. Epistolam mandat viri
Dei coram se recitari: recitata hunc recte dici sacerdotem,
hunc verum protestatur esse episcopum,
qui extraneus extraneo sibi prae cunctis ex debito
fidelibus sanum dedisset consilium. Nesciens forsitan
iste imitatus est Theodosium imperatorem, qui
publice arguentem se et excommunicantem omnibus
id temporis episcopis veridica beatum Ambrosium
praetulit sententia. Cui exhibendae amplius reverentiae
ex ipsa sua contumelia occasionem invenit
regia dignitate sublimior nobilissima cordis humilitas.
Ita certe facinus, ad quod multa satellitum
millia rapinis inhiantium impellebant fluctuantem
regis animum, Deo inspirante, dissuadere potuerunt
longe positi unius hominis litterae: quae eousque
pacis amorem in ipsius reformaverunt pectore, ut
nil tale ultra concipiens animo imperatori mox
ex Italia reverso in reliquum dexteram cum sacramento
dederit et receperit.
CAP. XXIV. #Episcopus Catalaunensis eum per litteras consulit quid de haereticis censeat agendum.@#
Praeterea apostolica sublimitas praesulem nostrum
crebra litterarum visitatione est dignata, quas ille
reverentissime excipere solebat; humiliter, si qua
forte per easdem interrogaretur, respondebat. Diversi
etiam pro diversis consulendis egregium sapientiae
symmystam episcopi frequentabant per epistolas,
quorum nullus utilia percunctatus super inquisitis
prudenti responso est fraudatus: ex quibus
Catalaunensium episcopus pro periculo animarum
sibi creditarum sanctitatem ejus consulere
aliquando necessarium habuit, quod hujusmodi esse
per litteras fatebatur. Aiebat enim in quadam parte
dioecesis suae quosdam rusticos esse, qui perversum
Manichaeorum dogma sectantes, furtiva sibi frequentarent
conventicula, nescio quae obscena et
dictu turpia quadam sua solemnitate actitantes et
per sacrilegam manuum impositionem dari Spiritum
sanctum mentientes, quem ad astruendam errori
suo fidem, non alias a Deo missum quam in haeresiarcha
suo Mani, quasi nihil aliud sit Manes
nisi Spiritus sanctus, falsissime dogmatizarent,
incidentes in illam blasphemiam quam juxta | null | 53e7be7b-1016-45ee-8dc0-f721377ee4c1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Veritatis
vocem et hic et in futuro impossibile est remitti.
Hi tales, ut dicebat, cogebant quos possent in
suam concedere turbam, nuptias abominantes,
esum carnium non modo devitantes, sed et quodcunque
animal occidere profanum dicentes; tutelam
errori suo assumere praesumentes sententiam Domini
in veteri lege occidere prohibentis. Si quos
vero idiotas et infacundos hujus erroris sectatoribus
adjungi contingeret, statim eruditissimis etiam
catholicis facundiores fieri asseverabat, ita ut sincera
sane sapientium eloquentia pene eorum loquacitate
superari posse videretur. Addidit etiam plus
de quotidiana perversione sese aliorum dolere quam
de ipsorum perditione. Quid de talibus praestet
agendum anxius praesul certum sapientiae consuluit
secretarium, an terrenae potestatis gladio in eos sit
animadvertendum, necne; modico fermento, nisi
exterminentur, totam massam posse corrumpi; cui
antistes noster inter rescribens ait:
CAP. XXV. #Responsio. Ejus quae super hoc sedeat sententia@#.
« De quibus scripsistis, eorum quidem manifestus
est error, antiquitus a sanctis Patribus ventilatus
et luculentissimis eorum sententiis confutatus.
Nam ut omittamus insanissimas, quibus de Spiritu
sancto sibi mentiuntur, blasphemias, accipiat
dilectio vestra, quantis se inopportunitatibus
rerum sese ipsi implicare studeant, male intellecto
Domini praecepto quo in veteri lege dicitur: #Ne
occidas;@# in quo, nisi solam hominis occisionem
prohibitam esse intellexerint, simili modo esum
eorum quibus se licite vesci existimant, qualia
sunt frumentum, legumina et vinum, sibi videant
interdictum, quae ut essent ex creditis terrae seminibus
sua vivendi specie coaluerunt, et nisi a
viriditatis suae vita interfecta humanis usibus
servire nequiverunt. Praetermissis saecularium
scriptis, hujus rei testis est Psalmista dicens: #Et occidit in grandine vineas eorum;@#
itemque
Apostolus: #Insipiens tu, quod seminas non
vivificatur, nisi prius moriatur.@# Ipsa quoque
Veritas: #Nisi,@# inquit, #granum frumenti cadens
in terram mortuum fuerit, ipsum solum manet.@#
Restat igitur ut necessario fateantur vixisse quae
accidentibus ex causis constat posse mortificari.
Eligant ergo quod voluerint, aut more catholicorum
de solo homine scriptum esse credant: #Non
occides,@# et nobiscum mactandarum pecudum eopia
licite utantur; aut si hanc sibi negari contenderint,
nos quoque ex ipsa erroris sui sententia, panis,
leguminum et caeterorum hujusmodi eis usum
inficiabimur; quoniam ea nisi suo modo interficerentur,
nullo modo humanis usibus aptarentur.
Haec licet Christiana abhorreat religio, et cum
Arianae haereseos damnet sacrilegio, tamen imitata
Salvatorem suum, qui mitis et humilis corde non
venit clamare neque contendere, sed potius opprobria,
sputa, alapas, postremo crucis mortem subire,
jubetur interim tales quodammodo tolerare,
quia, ut ait beatus Gregorius: Nequaquam innocentiam
obtinuit Abel quem Cain malitia non
exercuit, nec uva nisi calcibus tusa in vini saporem
liquatur. Ut autem in promptu sit quid de talibus
velit fieri misericors et miserator Dominus,
qui peccantes non statim judicat, sed ad poenitentiam
aequanimiter exspectat, audiamus quid in
Evangelio suo exponendo parabolam tritici et zizaniorum
agri, discipulos, imo in illis nos dignatus
est docere: #Homo,@# inquiens, #qui seminavit bonum
semen in agro suo, est Filius hominis.@# Bonum semen,
hi filii sunt regni; ager autem, hic mundus: #Inimicus
homo, qui superseminavit zizania, est diabolus.
Zizania autem, hi filii sunt nequam; messis
autem consummatio saeculi est; messores vero angeli
sunt.@# Quid autem per servos primo apparentia
zizania vellicare volentes, nisi praedicatorum
ordo signatur? Qui dum bonos a malis seorsum
esse in Ecclesia desiderant, quasi de bona tritici
segete zizania eradicare quaerunt. Sed sub magna
discretionis censura paterfamilias ille prona eorum
coercet studia: #Nolite,@# inquiens, #ne forte colligentes
zizania eradicetis simul et triticum. Sinite utraque
crescere usque ad messem; et in tempore messis
dicam messoribus: Colligite primum zizania et alligate
ea per fasciculos ad comburendum, triticum autem
congregate in horreum meum.@# Quid his verbis, nisi
patientiam suam Dominus ostendit quam praedicatores
suos erga errantes proximos exhibere desiderat?
Maxime cum hi qui hodie zizania sunt
possibile sit cras converti et esse triticum. Ad
horum profecto servorum vos pertinere numerum,
ardens in pectore vestro pro animabus diabolica
fraude deceptis spiritualis zeli fervor indicat, quo ne
a malis boni corrumpantur, judicii sarculo triticeam
segetem zizaniis purgare quaeritis. Quod tamen ne a
vobis | null | 9b6074a3-56ef-4198-ad96-4d73edf172a1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
immature, ne ante tempus fieri debeat, divinae
potius est obediendum sententiae; ne dum justitiam
in puniendis praevaricatoribus nos exercere putamus,
ex impietate specie severitatis velata ei praejudicium
faciamus, qui non vult mortem peccatorum
nec laetatur in perditione morientium, sed per patientiam
et longanimitatem suam novit peccatores
ad poenitentiam reducere. Cesset ergo judicium
pulveris, audita sententia condemnatoris; nec eos
quaeramus per saecularis potentiae gladium huic
vitae subtrahere, quibus vult idem Creator et Redemptor
Deus, sicut novit, parcere: ut resipiscant
a diaboli laqueis quibus captivi tenentur ad ipsius
voluntatem. Sic, sic nimirum tales ultimae illius
patrisfamilias messi a nobis convenit reservari
quidquid messores suos facere jubeat, sicut et de
nobismetipsis cum timore et tremore oportet exspectari;
quia horum quoslibet, quos mundi hujus
ager zizania habet, messis illa forsitan triticum
inveniet; et quos in via Domini adversarios nunc
habemus, possibile omnipotenti Deo est in illa
coelesti patria nobis etiam facere superiores. Certe
legimus Saulum magis omnibus saevientem beati
Stephani protomartyris lapidatoribus interfuisse;
et quem hic habuit persecutorem, utpote martyr
apostolum, illic se gaudet habere priorem. Interim
nihilominus meminisse debemus quod nos
qui episcopi dicimur gladium in ordinatione, quod
est saecularis potentiae, non accipimus: ideoque
non ad mortificandum, sed potius ad vivificandum
auctore Deo inungimur. Est tamen aliud quod
sollicite de praedictis agendum est schismaticis,
quod et vos nequaquam ignoratis, ut ipsi eisque
communicantes catholica communione priventur,
caeterisque omnibus publice denuntientur ut, secundum
propheticam admonitionem, exeant de
medio eorum et immundissimam eorum sectam
ne tetigerint; quoniam qui tetigerit picem inquinabitur
ab ea. » Haec tantopere vir Dei exemplo
beati Martini studebat inculcare, ut praecipitem
Francigenarum rabiem caedes anhelare solitam a
crudelitate quodammodo refrenaret. Audierat enim
eos solo pallore notare haereticos, quasi quos pallere
constaret, haereticos esse certum esset; sicque per
errorem simulque furorem eorum, plerosque vere
catholicorum fuisse aliquando interemptos.
CAP. XXVI. #De haereticis nequaquam interficiendis@# .
Cum haec ita se habeant, cumque tam aperte ratione
evangelica sanctione subnixa nil aeque rationabiliter
valeat contradici; videant quibus vacat, quomodo
irreprehensibiliter actum sit quod cum Goslarii
quidam hujusmodi erroris sectatores essent deprehensi,
post multam superstitionis suae discussionem,
justamque pro pertinacia erroris excommunicationem,
suspendio insuper sint addicti. Cujus discussionis
ordinem cum diligenter sciscitaremur, non aliam condemnationis
eorum causam cognoscere potuimus,
quam quia cuilibet episcoporum jubenti ut pullum occiderent
inobedientes exstiterant. Vere, fatebor enim,
nec silebo, Wazonem nostrum, si haec tempora contigisset,
huic sententiae assensum nequaquam praebiturum,
exemplo beati Martini, qui ut intercederet
pro Priscillianistis, maximi imperatoris turpiter
adulantium sacerdotum consilio depravati edicto
damnatis, maluit excellentissimae virtutis suae detrimentum
incurrere quam eripiendis etiam haereticis
non consulere. Haec dicimus, non quia errorem haereticorum
tutari velimus; sed quia hoc in divinis legibus
nusquam sancitum non approbare monstremus.
CAP. XXVII. #De apostolico eligendo quid sibi videatur imperatori respondet.@#
Inter haec ad mentem redit quod cum papa Clemens
ex episcopo Bavenbergensi in apostolica sede
sublimatus de hac vita discessisset, imperator de
subrogando in locum illius alio consilium ejus quaerere
animum induxit. Ille autem, ut erat in omnibus,
et in talibus maxime scrutator studiosissimus, vigilanter
cum aliis cum quibus laboris hujus partes
expenderat, hinc gesta pontificum Romanorum, hinc
eorumdem decreta, hinc authenticos canones, capitulare
recensere sollicitus fuit. In quibus diligenter
revolutis nihil aliud quam summum pontificem,
cujuscunque vitae fuerit, summo honore haberi, eum
a nemine unquam judicari oportere, imo nullius
inferioris gradus accusationem adversus superiorem
recipi debere invenire potuit; et quoniam condictum
erat hanc electionem apostolici pontificis in Natale
Dominico futuram, audacissimus purae veritatis
assertor responsalem suum illo transmisit, et
ingrato imperatori inter alia confidenter deferri
jussit mandamina quae fuere hujusmodi:
« Recogitet, inquit, serenitas vestra ne forte
summi pontificis sedes depositi a quibus non
oportuit ipsi divinitus sit reservata; cum is
quem vice ejus ordinari jussistis, defunctus cessisse
videatur eidem adhuc superstiti. Quocirca,
quandoquidem nostram super his flagitare placuit
sententiam, desinat sublimitas vestra aliquem
in ejus locum qui superstes est velle substituere;
quia nec divinas nec humanas leges certum est
concedere hoc, astipulantibus ubique sanctorum
Patrum tam dictis quam scriptis, summum pontificem
a nemine nisi a solo Deo dijudicari debere.
Testor Dominum, et quod | null | 0da4b54f-30a5-4f99-a0f7-6a788aa96c8d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ego indignus sacerdos
vobis juravi sacramentum, super hoc negotio
nihil hac sententia verius, nihil praestantius a me
excogitari vel inveniri posse. » Adventante autem
memorato responsali antistitis nostri ad curtem
regiam, Poppo [qui] et Bruno Brixionensis episcopus
in summum pontificium jam pridem electus fuerat,
qui postea a Romanis Damasus est appellatus:
incertus ille quid faceret, nam res transacta erat,
cujus transferendae causa mandata ad imperatorem
susceperat; accessit tamen, et alia, quam facete,
ut noverat, imperatori praefert mandamina. Postque
omnia: « Adhuc, inquit, unum superest quod domnus
mandat episcopus, quod quia res est exacta,
vobis exponere non est in causa. » Quo ille audito,
ut est curiosus audire multa, et sententias diversorum
colligere, a legato multum excusante rem propensius
insistit extorquere. Responsalis autem ex
industria moras redimere, et quasi inde diverticula
quaerere; et tacite quodammodo hominem potentem
prius ambire nitebatur ut, sicut bene noverat, rerum
anticipatione, si qua subinde in corde oriri
posset, frangeret iracundiam. Quid plura? Spondet
rex quidquid id foret se nequaquam succensurum,
omnem proinde offensam adversus quantumlibet
aspera mandantem remissurum. Postremo, si quod
periculum gratiae mittentis episcopi fore illi contigerit,
eo quod reticenda prodiderit, sese omnimo lis
obviaturum. Tandem securus nuntius quae jussus
fuerat exsequitur mandamina, quae quantum vera,
homini voluntatem juxta potentiam suam metiri
affectanti, fere tantum essent odiosa, si praelibatae
pactionis praeoccupatio non obstitisset.
CAP. XXVIII. #Insimulatus ab imperatore quid fecerit, quidve responderit.@#
Alio quodam tempore dum edictum fuisset ut gens
Fresonum, quae duce Theoderico imperatori repugnabat,
navali undique bello peteretur, ille, uti erat
paterno affectu, timens militiae nullum e navibus
praeliandi usum assecutae, simul ne paratas sibi ab
hostibus incideret insidias, praesertim cum ad condictum
congregandi exercitus locum per ducenta,
aut eo amplius milliaria triduo eundo accepisset
mandatum, concurrentibus tot rationabilium
causarum difficultatibus ne quoquam discederet, neu
fideles Ecclesiae frustra vexaret, consilium habuit.
Itur ergo in Fresoniam et reditur ab exercitu navalibus
armis instructo, cum non multo post colloquium
habetur; ad quod pontifex noster accersitus,
transgressionis imperatorii edicti aliorumque aut negligenter
aut infideliter gestorum graviter arcessitur,
accusantibus injuste ipsis qui ejusdem saepenumero
magnifice usi fuerant beneficiis. Cumque ad singula
quae objiciebantur rationabiliter sese purgare paratus
esset, si excusandi copia daretur, succlamante hinc
regiae partis adulatorum fremitu, hinc episcoporum
consilia exhibentium adhortante coetu, soli in tanto
turbine deprehenso, diutius reniti imperatoris voluntati
nequaquam constantia fuit. Tandemque, quia
potentis animi indignatio non aliter visa est posse
leniri, ad pedes ejus invitus acquievit incurvari, atque
pro culpis redimendis quae non erant trecentas
argenti libras coactus est revadiare. Quod quidem
omni reliquo vitae tempore eum poenituit fecisse; et
licet imperator postea placatus omnia illi cum gratia
donaverit, semper tamen dolendo, identidem in
se redarguebat cur talis culpae suspicionem constantissime
etiam usque ad sanguinem non removerit.
Sed licet episcoporum consiliis obtemperans in hac
parte quodammodo succubuisse videretur, tamen
sacerdotali auctoritate ipso die et in eodem conventu
curialium dictus est hoc modo contra imperatorem
usus fuisse. Namque dum in tanta tamque diutina
disceptatione illi tam podagrae morbo quam senio
gravato nulla ad sedendum copia fuisset, quiescente
vix demum insano fragore obstrepentium: « Vel
nunc tamen, inquit, majestas vestra mihi decrepito
et imbecilli sessum dignetur concedere: nam etsi
Wazo, rugis confectus et senio, indignus est honorari,
tamen sacerdotem et sacro chrismate inunctum
dedecet inter populares tam inhoneste fatigari. »
Imperator autem, utpote qui ejusmodi homo esset,
qui sibi super episcopos potestatem nimis carnaliter,
ne dicam ambitiose, quaereret usurpare: « Ego
vero, inquit, similiter sacro oleo, data mihi prae
caeteris imperandi potestate, sum perunctus. » Quem
econtra antistes veritatis zelo justitiaeque fervore
vehementer accensus talibus breviter instruendum
esse censuit: « Alia, inquiens, est et longe a sacerdotali
differens vestra haec quam asseritis unctio; quia
per eam vos ad mortificandum, nos auctore Deo ad
vivificandum ornati sumus: unde quantum vita
morte praestantior, tantum nostra vestra unctione
sine dubio est excellentior. » Talibus fluctuantis
mundi jactatus procellis, peritus nauta navim suam
odoris virtutum pomis refertam ad innocentis vitae
et conscientiae bonae reflexit portum; et fortis in
adversis humilisque in prosperis sicut | null | da5f8c72-e52e-4229-b40b-516db21e6a97 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
mundi lenociniis
nequivit frangi, sic nec terroribus valuit concuti,
dicens cum Psalmista: #Dominus mihi adjutor
est, non timebo quid faciat mihi homo.@#
CAPUT. XXIX. #Quos et quales praebendarios constituerit.@#
Redit igitur calcato mundi turbine ad tui ovilis,
beata Dei Genitrix, et martyris Lamberti caulas,
omnibus palatiis regum gratiores; et pastor bonus
ad aeterna pascua oves Dominicas agere contendebat,
atque in hujus interim vitae via multis difficultatum
asperitatibus consita, tota animi intentione
in eis quod confractum fuerat, alligabat, et
quod infirmum consolidabat, et quod firmum et forte
custodiebat, judicans se non sibi, sed illis totum esse
et vivere. Vidimus viginti quinque praebendas ab eo
in uno die datas, quarum quindecim deservitores
canonicos in ecclesia victoriosissimae Crucis, decem
in Bartholomaei apostoli ecclesia ex bonis majori ex
parte a sese acquisitis constituit, nihil ab eis
quaerens nisi probos mores et utilitatem divinae servitutis;
simul cum interminatione anathematis edicens
ne quis praepositus, vel decanus praeter haec alterius
emolumentum lucri exigere auderet. Praeterea
si quando aliquis in locum fratris defuncti quaereret
substitui, quia nobiscum res stabiliendorum stipendiorum
respicit ad episcopum, offerebantur saepe
ab illis qui parentes aut filios canonicos fieri quaerebant,
aut fertilium agrorum fundi, aut multa numeratae
pecuniae summa. Quibus clementissimus Pater
ait: « Nolite; Ecclesiae cui haec offerre nitimini,
fundi et pecuniarum est abunde; fratres illi potius
quaerimus utiles et morigeratos; cujus qui se servitio
in perpetuo dederit, necesse non habemus
quod est vilius, temporale scilicet, ab eo expetere.
Quid enim? Nunquid dare aliquis valeat seipso charius?
Injurii ergo mea sententia erimus, si ab eo
qui seipsum dat, quod sibi est praestantius, importune
abjectiora quaeramus. Liceat tamen prius experiri
si quibus studiis eorum exercitata fuerint negotia:
quae si, ut expedit, valere constiterit, quae
petuntur gratuito dare parati sumus. Et ne difficultatem
rei interposuisse videamur, litteras qui ad nos
accedere desiderant afferant. Hoc tantum ab eis munus
ut sit materia examinationis exposcimus. » Haec
fidelis promissor diversae aetatis, et ingenuis, et ex
familia Ecclesiae progenitis exhibebat, nonnullis insuper
additis praeter stipendia beneficiis; cum ne
puerorum quidem minus intelligibilem aetatem, quos
videret indolis esse, et pro captu suo sciolos ab
hac largitatis suae janua excluserit. Talibus pietatis
suae beneficiis ad amorem studii multorum animi
accenduntur, et nonnullos qui mobilitati animum
dedissent vidimus ad studia conversos, obque improbitatem
laboris cum perfectionis gratia a tanto
largitore canonicam Ecclesiae stipem assecutos
CAP. XXX. #De impendiis ab eo ad aedificia datis, et vitae ejus perfectione.@#
Jam vero si cui ex clero aut etiam ex laicis aedificia
struere animus esset, hilaris dator largissimam
gravemque aere porrigendo manum ad id laboris
sese volebat admitti cooperatorem. Quod ego bonum
ejus multis ante et post impensum indigno
mihi et non merenti, cum benignissime
tum largissime exhibitum in simili opere sum
expertus, accipiens a tam munifico largitore munus
octo librarum cum aliis multis ad haec necessariis;
cum non multo post nil speranti, quippe qui minimum
promeruissem, mediocritati meae congruum satis
insuper adjecit beneficium. Parum est quod dico,
majora memorabo. Miserum me, vix fateri audeo,
cum me indignissimum et confusione plenum dulcissimo
illo suo excellentis scientiae et elegantis
ingenii sale condito dignaretur alloquio, nonnunquam
psalmodiae et orationis non repellebar secreto;
licet saepius quanto solitarie, tanto devote nocte et
mane soli Deo in orationibus vacare solitus esset.
Praeterea certis in hebdomada feriis, vel certe jejuniorum
tempore ex consuetudine solemni nulla
unquam hiemis tempestate retardatus, patrocinia
pedes nudus sanctorum circuibat; cum inter eundum
semper eleemosyna ejus in manu secum deambulantis
desudaret, donec occurreret cui ea etiam
nescienti tanquam Christo committeretur. Refectionis
vero hora quaecunque parata erant pulmenta,
ac si epulaturo, nullis reservatis qui vel a se, vel a
simul discumbentibus eo die comedi poterant, vel
exquisitissimis cibis, omnia pauperum alimentis
insumebantur. Sicque manus eleemosynarum cum
jejunii votiva castigatione charitatis igne concremata
ad coelos orationum levabat aromata. Quotidianam
sane conversationem suam perseverantia
et temperamento jugis abstinentiae, potentia vigiliarum
ac caeterorum pro Christo laborum irreprehensibilem
coram Deo et hominibus exhibere studebat;
nullum nec sibi, nec aliis familiaribus secreta praesentiae
suae frequentantibus vacuum ab opere Dei
tempus esse patiens, quo non aut psalleret, oraret, | null | ae850cb1-4ddf-457b-bb3f-3038d7f1a8e7 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
aut legeret, aut de aliqua utilitate conferret, aut
certe de sacrae Scripturae quaestionibus disputaret:
in quibus dissolvendis quam alacer, quam efficax,
quam promptus erat et facilis! Postremo in omni
confabulatione ejus, si quando etiam a seriae esset
rei rigore laxata, quantam dignitatem, quantamque
jucunditatem inesse liquido erat respicere! qui vix
raro aut nunquam cibo, vel somno, nisi quantum
naturae necessitas cogeret, indulserit. Sed quis omnia
dicta ejus, vel facta memoratu digna, vel eruditissimus
stylo comprehenderet? Adeo meritis ejus omnia
minorata sunt, quae de tanto viro elinguis parvitas
nostra vix sufficit explicare. Sed et alia quae dici
possent de vita pontificis nostri insignia; quae si
enumerare velimus per singula, non jam breviarium,
ut polliciti sumus, sed proposito majorem codicis
incurrimus quantitatem; ac si qui stagnantis lacus
parva lintre nimium securus pergit sulcare, dum
nescit, vicinis aequoris metuendis absorbetur aestibus,
et a mediis periculis post dorsum respiciens,
sero reminiscitur magna parvis tentare adminiculis
quantae fuerit temeritatis. Sed praestat interim, dum
res in tranquillitate sunt, ad littoris sinus clavo fragilem
lembum reflectere, ne si quod vires excedat
tentaverimus, non tam cursum agere, sed fluctibus
miserabiliter obrui videamur.
CAP. XXXI. #De imminente corporis ejus dissolutione.@#
[Praetermissis igitur, ut dictum est, pluribus
tam dictis quam factis ejusdem venerabilis viri
admodum memoratu dignis, termino chartae finem
vitae ejus explicare studeamus, qua morte homo hic
Dei terrena linquens, coelestia penetrans, feliciter
exivit; et gregem Domini insolabili moerore confectum
suavissima sui praesentia egregius pastor desolavit.
Quem quidem omnipotentem Deum ab eo precibus
exoratum esse, nemo qui vitam ejus novit
ambigat, cum hoc et frequentes in oratione testarentur
lacrymae, et ipse communi nonnunquam sermone
cum his qui sibi familiarius adhaerebant,
annos suos ac si dierum malitiae plenos sit causatus,
etiam tempus esse quo infelicem exueret hominem
sit protestatus]. Sextum ab ordinatione sua in regimine
episcopatus agebat annum, et, ut dictum est,
fidelis summi patrisfamilias dispensator sua quibusque
reddebat, servata diligentissime in omnibus disciplina;
cum superveniente apostolorum Petri et
Pauli solemnitate, jucundus ipsorum interfuit vigiliis,
missisque priori et postera die solemniter celebratis
in singulorum ecclesiis, in illorum servitio
religionis finem accipiens, per quos beata mater
Ecclesia religionis sumpsit exordium, ad mensam
rediens inter prandendum primo tremore, deinde
gravi tactus est calore. Quo caeteris sensim artubus
subrepente, licet ante remota non surgeret fercula,
toto corpore tanto confectus est dolore ut praeter
solitum proximae noctis abesset vigiliis. Sed iterum
resumptis viribus, sicut semper, ut credo, ultra
omnes mortales infirmitati corporeae solebat reluctari,
sequentis diei, hoc est Sabbati, vigiliis et matutinis
adfuit; nec ex eo amplius choro et dilecto fratrum
conventui interesse valens, nihilominus intra domus
suae penetralia invictissimum psalmodiae et lectionis
nota dulcedine reficiebat spiritum, quem corpusculo
febribus fatiscenti potentissime imperitantem ad
optatum diu praemuniebat exitum: nihil aliud nisi
defectum sentire se in toto corpore protestatus.
Ita ingravescente amplius morbo, spiritu tamen, ut
diximus, totus robustus et integer, a Sabbato ad
quartum productus est feriam in qua apostolorum celebrantur
octavae. Cujus diei summo mane jubet accersiri
presbyterum qui erga ecclesiastica pervigili cura
solebat excubare; cui cum sese ab invicem separandos
esse praediceret, eam quam infirmis beatus Jacobus
apostolus jubet fieri unctionem se libenter
velle accipere adjecit; ea quae huic operi forent necessaria
mandat parari; abbates et presbyteros cum
nonnullis ordine inferioribus clericis in capellam
quae cubiculo contigua est jubet recipi, ut his coram
de rebus Ecclesiae disponeret, confessionem suam
Deo illis testibus offerret, ipsisque orantibus et psallentibus,
sacram unctionem susciperet. Ipse cum
duobus tantum hujus secreti arbitris, memorato videlicet
presbytero et subdiacono, item ejus camerario,
remota omni voluptate carnis, quippe quae ad mortem
usque esset afflicta, in solam spem beatae resurrectionis
lavat corpus multis retro annis lavacro
incognitum, cupitque fortissimus contemptor sui,
addita insuper infirmitati poena, nunc circa se fieri
quod in sanitate devitare studuerat ne noxiae serviret
voluptati. Lotus vero albisque vestibus indutus,
exspectantibus in praedicto oratorio a nemine sustentatus
sese infert fratribus; sedili locatur, cui
insidens psalmodiae vel lectioni vacare consueverat:
missam audit, sacrosancto Domini corporis viatico
felicem animam praemunit jamdudum pulsanti Domino
aperire paratam. Interim res Ecclesiae per | null | 3d46b610-b739-4571-b16f-7a02965ce6e0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
fideimanus
disponuntur, quarum partem unam successori
suo, alteram pauperibus et Deo servientibus fidelis
testator delegavit; nulli cognato vel amico egregius
Pater, caeteros omnes in Christo aequaliter diligens,
dereliquit. Cumque reverenter a prioribus nostris
admoneretur ut parentibus de his quae Deus sibi
donasset largiretur, idque nusquam a sacra auctoritate
vetitum esse suggessissent: « Parentes meos,
inquit, quos superstites relinquo, illi commendo cui
me quoque non fundos, non servos, non pecuniam
ex haereditate habentem antecessores nostri reliquere;
quos utrum degere privatos necne, idem Deus
et Dominus noster voluerit, ipsius melius permittimus
misericordiae. » Praeterea si quid severius dictante
ratione in quoslibet ab ipso incolumi judicatum
fuerat, nullo mortis metu mutare, imo inconvulsum
esse post obitum suum volebat, et inflexibilem
propositi rigiditatem fortiter usque ad mortem retinuit;
conscius utique sibi, quia bona animi intentione
omnia fecerat, nihil de his justo Judici ad
quem festinabat displicere, ipso hoc in Evangelio
suo attestante: #Si oculus,@# inquit, #tuus simplex fuerit,
totum corpus tuum lucidum erit; si autem nequam
fuerit, etiam corpus tuum tenebrosum erit:@# oculi
nomine #intentionem;@# corporis, #sequentes@# significans #actiones;@#
qui sicut oculo incedentis reguntur vestigia,
sic nimirum praevia intentione, si bona est in
bonum, si mala est in malum, qualiacunque agentis
sequuntur opera.
CAP. XXXII. #De confessione ejus et unctione.@#
Dispositis igitur prudenter omnibus, abbas Olbertus
ab ipsis pueritiae annis coaevus et collega nec
non consecretalis illi divinae legis meditator, ad
agenda circa eum haec Christianae religionis ministeria
veste sacerdotali induitur, cupiens et ipse
eunti ad Christum sese addere comitem, quem in
via Dei unanimi dilectione habuit consortem. At
ubi psallendo et orando eo ventum est, ubi oleum
imponi infirmo praecipit ordo, totus mente et spiritu
vividus, licet carne praemortuus, quantulo adnisu
valuit e lectulo surrexit, coram altari genua fixit,
et ut scriptum est: #Justus in primis accusator est
sui,@# se peccatorem esse, sese non taliter vixisse
uti deceret episcopum et verum Christianum est
confessus. Cumque et de aliis satis et diu sese coram
Deo accusaret admissis, sine quibus irreprehensibilis
sanctorum vita, aut vix, aut nullo modo
transigi potest; suggeritur ab abbate memorato
ausu illius sanctae suae familiaritatis, si quid aliquando
in imperatorem sive verbis vel etiam occultis
cogitationibus deliquisset, Deo confiteri non tardaret,
ut securus ab omni insidiatoris accusatione
cordium scrutatori Deo intrepide mereretur praesentari.
Ad haec ille confidenter: « Non reprehendit
me, inquit, conscientia mea in omni vita mea me
in aliquo contra imperatorem deliquisse; quinimo
semper honorem ejus cupivi et cupio, isque
ut in dies cum Dei adjutorio augmentaretur quantum
nostra intererat elaboravimus. Caeterum quod
nos libentissime honestati ejus deservientes, ipsius
gratiae minus accepti fuimus, aliis profecto
peccatis imputamus. Verum hoc maxime poenitentia
dignum me egisse ipse reprehendo, quod
immunis ab omnibus in ipsum infideliter gestis,
quasi reus coram omnibus ad pedes ejus sim provolutus,
et hujusmodi humiliatione suspicionem
talis culpae, quae Deo teste nulla est, multitudini
de me ingesserim, sicque nomen episcopi nota
falsi criminis infecerim. Sed heu! pudet ac poenitet;
succlamantibus cunctis, etiam religiosis
viris, uti in me graviter commoto satisfacerem,
solus diutius reluctari non potui, et victus, fateor,
turpiter cessi. Unde quia invicte persistendo
falso imputati criminis suspicionem non removi,
plango et vehementer doleo. » His dictis, si qua
contra eos qui praesentes essent fratres deliquisset,
sibi donari petiit. Contra assistentis cleri devotio
a Domino Deo pontifici suo veniam petiit, ipsamque
quantum sua intererat ex se libentissime non sine
multis lacrymis impendit, idemque sibi ab ipso
fieri suppliciter implorat. Quo facto solemniter cum
psalmis et orationibus ad id officii pertinentibus
ab abbate quem supra memoravimus, per sacram
olei unctionem in viam pacis et beatae quietis dirigitur.
CAP. XXXIII. #Quod abbas Olbertus ne septem dies post eum faceret exoravit.@#
Singulis deinde in sua redeuntibus, vir Dei sic
manet in lecto decubans, nihil sese nisi defectum
pati asserens, exspectatque ita ut nunquam in sanitate
hilarior, exoptatam diu horam qua vocantem
migret ad Dominum. Testatique sunt presbyteri et
capellani qui ei excubantes pro exspectatione gloriosi
exitus assistebant, psalmodiam et orationes
ipsis | null | 53999ee5-16fe-48c6-bd8b-e6d3d92bcb80 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quibus incolumis solebat horis a praemortuo
illius ore palpitante lingua saepius iterari. Nimirum
quanto usu vivens et incolumis imperitanti servire
consueverat spiritui, caro jam moriens approbabat.
Quarta feria, scilicet apostolicarum octavarum dies
transierat; quinta deinde feria superfuerat: et cum
jam vicina exitus, ut putabatur, hora a concurrentibus
devotissime ad eum senioribus exspectaretur,
atque obnixe ut a lecto se sineret deponi, ut morientibus
solet fieri Christianis, efflagitaretur: « Nolite,
inquit, hodie frustra fatigari, sed cras discessuro
mihi in Dei nomine occurrite. » Quam ejus
vocem quotquot adfuerunt, audiere; sed et abbas
memoratus qui pridie eum unxerat, hoc praenuntiatae
ab eo mortis indictum pio excipit gemitu: « Si discedis,
inquit, Omnipotentis misericordia non sinat
me septem dies super te in hoc mundo facere. »
Quae verba petitionis, ut probavit rei exitus, ad
aures pii auditoris ascendisse credimus: nam statim
ad monasterium beati Jacobi regressus, ubi ipse
praeter alium quem gerebat Gemblacensis coenobii
gregem, multorum Pater exstitit monachorum; subrepente
totis artubus molestia, sentit optabilem sibi
cum pontifice, eodemque unanimo fratre dissolutionem
corporis imminere; fastidiens jam confragosa
hujus vitae dispendia, quae ulterius sibi sine tanti
conviatoris solatio restarent calcanda; Christi potius
manifesta contemplatione cum illo cupiens satiari,
quicum visionis ejus dulcedinem nondum re, sed spe
cognitam inter conferendum de notis sacrae Scripturae
mysteriis suspirare solebat. Alter nobiscum corona
clericorum, alter decus monachorum. Alter licet
inter fluctuantis saeculi procellas practicae vitae actus
propensius regendos suscepit, divina tamen contemplatione
suspendi et vitaliter exterioribus mortificari:
alter vero tum professione, tum animi intentione
mortuus saeculo, et duplicem duorum ovilium gregem
pascebat Domino, et benignissima tam ecclesiasticarum
facultatum quam consiliorum largitione prudenter
dispensata, exterioribus nequaquam deerat
solatio. Ambo divina et humana sapientia imbuti,
ambo robustissimae in templo Dei columnae. Uterque
in utroque Deo servientium ordine reginae dextra
divinam sponsi majestatem astanti auro vestem
texere, ipsamque jucundissima varietatum distinctione
gnari circumdare, idque studiose quoad
viverent decertantes actitare. Sub tantis tuta custodibus,
tantisque communita propugnatoribus intra
honestissima bonarum artium quiescebat otia,
nec clandestinas latronum insidias, nec aperte impugnantium
formidans incursus, tunc quidem felix
Legia, sed nunc amissa hac felicitate multo infelicior.
Sexta igitur feria illucescente, octavo scilicet
Idus Julii, beatam pastor noster, ut praedixerat,
Creatori reddidit animam. Postque illum septimo
die, sicut a Deo poposcerat, memorati abbatis anima
voti compos episcopum est secuta, ut constaret
evidenter hoc mystico dierum numero ob aequalis
vitae meritum in unam aeternae beatitudinis requiem
hos tantos patres a mundi hujus voragine esse receptos.
Migrant igitur, migrant ad Dominum factorem
suum felices justorum animae, multiplicibus
pietatis studiis exercitatae: vivi utique lapides ad
coelestis Jerusalem aedificium colliguntur et, malitia
remanentium exigente, hi qui tenero gregi multo
adhuc tempore poterant prodesse, heu! nimis festine
subtrahuntur.
CAP. XXXIV. #Quod Legia tanto pastore orbatur.@#
Relinquit itaque ex matre filiam filio beatam, ac
postmodum eodem patre multo beatiorem, miseram
pastor bonus cum pupillis suis Legiam. Quae etiamsi
lapides possent lacrymas fundere, irrecuperabile
ablati Wazonis damnum nequaquam sufficienter valeret
plangere; quippe cui post Deum hoc noscitur
debere ut singularis nominis praerogativa inter majores
circumquaque urbes sola vocaretur fons sapientiae.
Quae autem regio tam abstrusa in terris,
quam, pervolitante fama, Wazonis Legiae nomen non
penetraverit? Parum est quod trifida te celsam
tanto patre novit Gallia. Te Alpina gerens corpora
nequaquam ignorat Germania. Experimentum acceperunt
gloriae tuae Pannonii, et nihilominus
Hiberi. Nec latet extremo diffusos orbe Britannos,
Aquitanos cum Arvernis, tanti rectoris auctoritate
quam alte caput extuleris. Tibi cedunt praepontificis
virtute circumcirca urbes nobilissimae;
sed nec olim Roma potens indignum ducit
se tua superari gloria, quae moderno tempore,
ex orthodoxis neminem huic tuo parem habuit superstitem.
At nunc heu! tanto pastore viduata stas
magni nominis umbra, et adhuc prioris famae tenore
multos studii amatores ad opinatum disciplinae
invitas gymnasium, sperantes se cum liberali
studio victus et vestitus solatio gratuito sustentari.
Ea enim spe patriae finibus se excitos autumant,
credentes illis referentibus qui talia praesentes apud
nos experti forent: qui plerumque litterarum exercitio
non frustra expetito, cum solus Wazo omnes
recipere solitus esset et omnia suppeditare, quod
fateri rubor est et negare fallacia, nullus eorum ab | null | 57512feb-b123-4e81-ac70-b59442c44ab4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
omnibus nobis hujus loci indigentis sustentatur.
Adeo pietatis opera quae unus indeficienter agebat,
omnes simul exercere, etsi volumus, non possumus.
CAP. XXXV. #Apostrophia ad Legiam.@#
Age ergo nunc, o dulcis Legia, si qua est tibi
cordi pietas in Deum aut honestatis amor ad saeculum,
ardentissime quaeso, saltem antiquae religionis
vestigia amplecti contendito; quia etsi orbata
es Patribus, pro ipsis tamen nati sunt tibi filii,
quos omnipotens Deus, licet adhuc teneros et rudes,
exemplo bonorum Patrum ad sanctae religionis
culmen potens est informare. Tibi enim, Domine,
derelicti sunt pauperes, pupillis tu eris adjutor. Sed
est quod inter haec, o dulcis nutricula, in cujus
gremio ego inter verae philosophiae tirones solus
inutilis vernula coalui, paucis es admonenda ne
dona Domini tui, si qua tibi sunt, meritis tuis arrogare
incipias; sed potius temet aestimatione infirmitatis
tuae omnium Ecclesiarum pedibus substernas,
et maxime matris tuae sanctae et venerabilis
Coloniae quam Dominus post urbem Romam, tum
infinito diversi generis sanctorum numero, tum
jucundissime distincta sanctae religionis corona dignatus
est insignire. Hanc tu venerare ceu dominam,
ut te non dedignetur agnoscere filiam; quatenus
te pro humilitate, illam pro charitatis remuneratione
aethereus ille claviger praevius ambarum
dux et patronus, cum utrarumque ovibus ad gaudia
Domini sui intromittat, et ad videndum Deum deorum
in Sion, in coelestis Jerusalem sedibus componat,
praestante ipso Deo vivo et vero, qui unus in
trinitate et trinus in unitate, solus habet immortalitatem,
et lucem habitat inaccessibilem. Cui regi
saeculorum immortali, invisibili, soli Deo honor,
laus et gloria in saecula saeculorum. Amen.
CAPUT I.-- #De electione Vasonis.@#
Post hunc ( #Nithardum@# ) domnus Vaso secundum
canonica instituta electus, licet diu multumque reclamans,
per vim obedientiae sibi ab archiepiscopo
impositam, vix tandem ad suscipiendam episcopalem
virgam est attractus; quamvis multo ante, non episcopus,
consiliis et sapientia totum episcopatum gubernaverit.
Hoc qualiter fecerit, qualiter ante episcopatum
vixerit, quam paucis absolvam.
CAPUT II.-- #Qualiter in scholarum magisterio se habuerit.@#
Capellanus primum sub Nochero, postea ab eodem
donatus est scholarum magisterio; in quarum
studio tam morum quam litterarum vigilantissime
exercuit disciplinam, eos qui probis moribus essent,
licet minus litteratos, longe his anteponens, quibus,
ut in plerisque solet, scientia litterarum vanae gloriae
peperisset stultitiam. Adventantibus quidem quibusque
de diversis terrarum partibus, implens quod scriptum
est: #Probate spiritus si ex Deo sunt;@# plerisque
quidem difficiles sui objiciebat accessus. Si quos
autem vere ob studia venisse cognovisset, gratantissime
suscipiebat quandiu morari vellent, et nonnunquam
vestitus solatia impendebat. Discedebant
alii litteris, moribus et religione instructi; accedebant
alii nihilominus instruendi: cerneres quasi ex
diversis alvearibus apes ad hanc florigeram arborem
convolare, ut inde suis quaeque cellis referret, unde
arentibus favis nectar melliflui roris posset infundere.
Haud aliter ex ignotis et notis regionibus ad
virum bonos Christi odores spirantem undique studiosorum
confluebant agmina, et alter quodammodo
Salomon ad se videndum et desiderabiliter audiendum
religiosos cujusque generis invitabat. Et cum
multi, exemplo reginae Austri pretiosissima Jerosolymam
conferentis, ne immunes apparerent, huic
suo Salomoni spontanea offerrent xenia, ille ita
manus suas studebat excutere ab omni munere,
sicut econtrario solent fenoris exactores debita
cum usuris extorquere, evangelicum illud corde
tenens, ore proferens: #Gratis accepistis, gratis date;@#
et illud: #Beatius est dare quam accipere.@# Munificentiam
in eo laudari non est necesse, quia ita erat
sedulus erga hospites et peregrinos, ut non opes
expendere, sed de pleno gurgite haustas fundere
videretur, non sine admiratione aemulorum indignantium
nobiliores et ditiores minus potentis virtute
et gloria superari. Quid multis immorer? Cum
scholaris officii labore sub Baldrico episcopo decanatus
non sponte sublimatur honore, in quo modestum
ita se exhibere studebat, et in subjectos pius,
contra superbos et potentes in virtutis culmine cum
justitiae armis staret erectus. Unde contigit ut
Joannem praepositum, antea sibi in amicitiis familiariter
junctum, scripto non sit veritus arguere,
eo quod contra elationis malum ob vanum praepositi
nomen parum consuluerit, et tyrannicam potentiam
a religione semper profanam in disponendis pro
libito rebus ecclesiae sibi arrogaverit. Quod ad
confutandam malorum praepositorum contumaciam
aptissimum huic opusculo non pigebit | null | dcf28ad8-de3f-419e-9f86-7acd4f3c2c68 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
intexere.
Verum si quis mihi ideo succenseat, ipse sibi quia
malus est, testis erit. Scripsit itaque sic memorato
Joanni, noviter concessa sibi missione a scholaris
officii administratione.
CAP. III.-- #Controversia ad Joannem praepositum@#.
« Fratri Joanni secundum sua merita non suus
VASO.
In veteris amicitiae memoriam cogor te, frater,
adhuc compellare, quamvis apud nos nil dignum
merearis gratiae. Hactenus te venustabat aliquantulum
litterarum scientia; efferebat etiam in constituendis
negotiis rationis justitia; nunc quod
bona fortuna uteris, priora praesentibus confundere
mihi videris. Quidquid boni prius habueras,
adjudicamus simulationi, quia fortuna bonis superveniens
solet meliores operari. Enimvero
divitias per se neque bonas neque malas nuncupamus,
nisi a possessoribus suis hoc translative
promamus. Archidiaconatus enim caeteraque
mundi vanitas suo contagio te non infecit, sed
quam versipellis prius latebas, suis operibus
exposuit.
Ultionem male vivendi forsitan reformidares,
nisi plurimum saeculari potentiae confideres. Cumque
multa in te punienda possim recensere, unum
quod me contingit, volo, si queam, refellere.
Dicis te praepositum potenter esse constitutum,
claustralia negotia domi sine consilio decani fratrumque,
sicut volueris, dispensaturum. Cum
gladio non utaris, cur potenter magis quam regulariter
dicis? Si tua dignitas est a Deo, cur illam
non commendas scripto? In confusionem meam,
praelatum et praepositum unum esse dicis; obviare
veritati, gratiae deserviens, minime reverens.
Quid est, quaeso, aliud, veritatem scienter fraudare,
quam Christum pati, secundo crucifigere? #Vae qui dicunt malum bonum, et veritatem commutant
in mendacium.@#
Ergo cum Christus veritatem
se esse dicat, quisquis veritatem laedit, Christum
procul dubio sauciat.
Sancti Patres, zelo justitiae ferventes, claustralem
regulam divinitus illustrati conscripserunt;
nihil superfluum addentes, vel necessarium subtrahentes,
neque ad dexteram, neque ad sinistram
declinaverunt. Praelati et praepositi tulerunt omnem
controversiam, si tibi ambitionem, mihique
lenieris invidiam. Dic, dic, quaeso, si regula singillatim
titulat episcopum, praelatum, praepositum,
cantorem, cellarium, portarium, usque ad pistores
et coquos; si praelatus et praepositus unum
est, quare praetermittit decanum? Non debuit ille
diligentius scribi, qui magis obnoxius est deservire
religioni? Irrationabiliter ergo videbitur esse
regula composita, si non exsequitur omnia claustralia
secundum propositum necessaria? Sed
quis sanum sapiens audebit hoc asseverare, cum #Spiritus sanctus@#
auctor regulae #figmentum effugiat
disciplinae?@# Noli, frater, noli male interpretari
scripturam regulae sufficientem; praelati et praepositi,
velis nolis, necessariam tene distinctionem.
Quia si praelati et praepositi unum esset subjectum,
potius unum quam duo scriberetur capitulum;
ut sicut praesulis et episcopi duum nominum
fit unum capitulum, sic praelati et praepositi fieret,
si esset unum. Quia ergo duae personae intelliguntur
in praelati et praepositi significatione, merito
duas sententias placuit regulae scriptoribus
annexere.
Praesertim nomen decani, quod regula non posuit,
minime te moveat, quod solum militaris
disciplina, et regula sancti Benedicti, a decem
militibus vel monachis, litteris sacris tacentibus,
frequentant. Quoniam quidem cum regularis diligentia
triginta, quadraginta vel his amplius canonicos
simul admittat, nomen decani, quod
supra denarium res agitur, irrationabiliter ponere
devitat.
Erit ergo praelatus secundum spiritualis vitae
administrationem prior in claustro; et consequenter
praepositus propter exteriorum procurationem
ordine secundo. Spiritualia enim saecularibus
digne praeponuntur, quantum stolido corpori
rationalis anima principatur: hanc institutionem
immobiliter servant Occidentalia claustra,
et monachorum quotquot sunt ubi coenobia.
Quippe quia pluris existimas opes religione, veneraris
praepositum, suppressa decani celebratione
quoniamque gloriaris te praepositum esse, praesumis
claustralia negotia fratribus inconsultis dispensare:
non ut utiliores fratres ad haec promoveantur,
sed qui gratia tua solummodo participantur:
hinc religionis divinae, proh dolor! ruina
suboritur, litteralis disciplinae studium penitus
destituitur. Quis plantat vineam, et de fructu ejus
non comedit? Quis nihil proficiens religioni,
disciplinaeque operam dabit? Hanc institutionem
Pater coelestis non plantavit, mater Ecclesia scriptis
suis non animavit. Necesse est ergo spirituali
cultro succidere spuria vitulamina, et regularibus
monitis assensum praebere per omnia. Praecipit
namque regula praepositum sub praelato agere,
sibi injuncta fratribus humiliter fideliterque cum
bonae conversationis exemplo administrare; sed
si is resultaverit, ab officio removeri aliumque
loco ejus aptiorem constitui.
Ad haec, frater, vide | null | 5cbf0a34-8a2f-47d7-94b5-2a60d74890dd | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, quaeso, subjectionem praepositi;
vide fidelitatem, humilitatem, periculum
quoque ministerii. Et si praesumis claustralia bona
inconsultis fratribus dare, ubi est subjectio, fidelitas,
humilitas obedientiae? Unde illa tanta dominandi
sublimitas, si perdendae dignitatis tam
prona facultas? Non poterunt fratres consiliorum
esse participes, qui institutionis depositionisque
tuae possunt esse opifices? praesertim cum domno
pontifici, qui singulariter domnus vocatur, ecclesiastica
non liceat sine clericorum consilio definire;
ut quid subjectus minister audebis bona
fratrum secundum libitum tuum dissipare? Domnus
abbas jubetur in consilium totam congregationem
adducere. consilioque omnia definire; tu
dedigneris confratres tuos super communibus bonis
consulere? Jubetur etiam inter plures monasterii
bona dividere, ne solus praepositus, tenens omnia,
possit superbire; alioquin, si id licenter feceris,
jam non praees canonicis, sed servis et eleemosynariis
tuis. Quis, rogo, erit sufficiens quoquo
modo vivere, qui dignetur in eleemosynae tuae
stipendia transire? Utquid fratrum nomine fiunt
traditiones possessionum, si tu solus singulariter
super his vindicas dominium? Hactenus eramus
pauperes Christi, matris ecclesiae canonici; reliquum
est famulemur tibi servi emptitii. Desine
frater, quaeso, desine insolenter agere, officiique
tui modum humiliter recognosce.
Vide etiam quid regula praecipue dedicet praeposito,
scilicet subjectos illustrare canonicae conversationis
exemplo. Ergo si regulare mandatum est,
canonicos chorum, refectorium, dormitorium frequentare;
cur, dum facultas est, subtrahis te, quasi
prohibearis ab hac societate: cum sis sanus,
validus plerumque etiam otiosus; ne erubescas
religiosus esse; quia qui Christum erubuerit et
sermones suos, poenaliter afficietur in die calamitatis
et miseriae. A mane in vesperam non pudet
te saecularibus negotiis desudare; et semel per
hebdomadam et mensem choro confunderis interesse? #Qui non laborat, nec manducet,@#
scribit
Apostolus; tu nihil vel parum laborans, omnia
colliges solus? Si otiosis etiam cibus interdicitur
naturalis, quid tu negligens praepositus operibus
laborantium dominaris? Ecce per Apostolum
derogatur tibi vitae communio, unde tibi tantae
dominationis abusio? #Si qui altari deserviunt, de
altario debent vivere,@# consequenter qui nihil servis,
nil debes accipere. #Qui parce seminat, parce
et metet, et unusquisque secundum laborem proprium
mercedem accipiet.@# Porro si religiosissimus esses,
per humilitatem hanc dominationis ambitionem
cavere deberes [ sicut Veritas docet apostolos: #Cum feceritis omnia quae praecepta sunt vobis,
dicite: Servi inutiles sumus.@#
Sic David, parvulus
in oculis Dei, sublimatur in regem; Saul, arroganter
agens, contumeliosam incidit in mortem. #Omnis qui se exaltat, humiliabitur: et qui se humiliat,
exaltabitur@#
]. Si Paulus, #plus omnibus laborans,@#
profitetur se minimum et abortivum, cur tu nihil
laborans, econtrario singulare praeoccupas dominium?
Si sententia Pauli per omnia est laudabilis,
universaliter praesumptio tua fit detestabilis.
Dicis te esse potentem praepositum, omnia bona
claustri sine consilio praelati et canonicorum in
domo tua sicut volueris dispensaturum. #Quem
teipsum facis? Quid habes quod non acceperis? Si
gloriaris, in Domino glorieris; non enim qui seipsum
commendat, ille probatur, sed qui a Deo
commendatur.@# Gloriam tuam mater justitia pariat,
humilitatis custodia non derelinquat. Non te
metiaris adulantium lingua; quid sis, non quid
voceris, diligenter examina. Si Deus homo
venit ministrare, non ministrari, cur tanto fastu
quaeris dominari? Cum Deus esset, #semetipsum
exinanivit formam servi accipiens;@# tu, cinis et
pulvis, contendis vocari praepositus potens?
Enimvero nequaquam poteris ejus esse discipulus,
nisi prius, deposito dominationis fastigio,
fias parvulus.
Certe si nullus claustralis praepositus, nisi ex
regulari canonico debet ordinari, profecto non
debes esse praepositus, nisi canonicam vitam duxeris
claustri. Distat ergo inter clericum et canonicum,
quod canonico, non clerico debetur claustrum;
omnis enim canonicus clericus, non consequenter
ut omnis clericus canonicus. Ex canonico
enim, non ex clerico regulariter constituitur
praepositus; ac ideo necesse est, si praepositus
es, choro, refectorio, dormitorio, nisi per licentiam,
sis assiduus. Igitur quia maxime praeposituram
amas, cur claustri fastidis militiam? Quapropter
aut cum praepositura habebis religionem,
vel dignitas praepositi vertetur in villicationem;
non enim erit necesse constitui ex canonico praepositum,
si idem ministerium aeque possit ministrari
per laicum. | null | d30c0683-0dee-4e82-967b-073f4d332d9d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Sis ergo, consulto, praepositus
cum religione; saltem vel religiosos velis amare,
ut sicut qui suscipit prophetam in nomine prophetae,
mercedem prophetae accipiet, sic irreligiositatem
tuam saltem religiosorum amor commendet;
quia nimis profanum constat utrumque,
te irreligiosum esse, religiososque vexare.
[ Ad haec, frater, praepositi subjectionem, fidelitatem,
humilitatem, administrationem secundum
regulam, non dominat onem collige; de bonis
tibi commissis consilium decani fratrumque ne
asperneris appetere. Per subjectionem et humilitatem
quaerito consilium, etiam mandatum; per
fidelitatem et administrationem, quidquid praeter
beneficium inveneris, redde totum. Utquid beneficium
accipis, si ad caetera omnia non es fidelis?]
Quidquid ministerio tuo juste superlucratus fueris,
in vita tua teneas: non tamen fratribus hoc
palam facere, ne furti arguaris, supersedeas;
[ sic fructum habebis ex tua rationabilitate, si
fratribus notitiam feceris ebaboratae summae. Quod
si silentio presseris, successori tuo, non fratribus
furtum lucraris]. Ego in duabus villis mihi invito
commissis, quadringentorum mansorum
servitium justa ratione superlucratus, fratribus
annuntiavi, et statim servitium feci; quantoque
me in gaudio pro fidelitate intrare sperabam,
tanto tribulationibus invidiaeque magis succubui.
Servus evangelicus talentum duplicans a
domino collaudatus meruit donari: ego quadruplicans,
multis modis impetitus et circumventus,
addictus sum paupertati. [Cum
multa bona claustri teneas sine quaestione redditibus
parvis, cur fidelitatem nostram, quasi furtum
persequens, ulcisceris? Tuarum rerum ministros
infideliter agentes dure punis; et res claustri
cur non simili diligentia prosequeris? Quomodo
probaris fratres sicut teipsum diligere, si tuas
atque illorum res dispari tractas affectione? Si
apud idololatras olim Romanos fraus rei publicae
sacrilegii suppliciis expiabatur, quo tormento
legibus exquisito fraus claustri deprehensa digne
multabitur?] Ergo, frater, omnes in commune
accingamur humilitate, fidelitateque, regulariter,
et res claustri, sicut oportet, tractemus irreprehensibiliter.
Quanto majores sumus in saeculi dignitatibus,
tanto nos humiliemus in omnibus:
avaritiae, dominationisque altitudinem fugiamus
studiose, quae religionem disciplinamque naturaliter
solent propulsare.
Noli praesumptionis tuae defensionem Coloniensis
claustri exemplo roborare; quia, sicut
experimento didici, Deo gratias, nil penitus in
eo invenitur tale. Ipse domnus archiepiscopus.
remota dominationis suae sublimitate, claustrum
saepe deambulans, scholas visitat; propositis dissolutisque
quaestionibus, quos utiliores invenit,
gratia donisque magnificat. Sic omnium delectationem
sibi concilians studia nutrit; in pelago divitiarum,
clavo sese humilitatis regit. Praepositus
et praelatus in choro primi stantes, officiose satagunt
interesse, ne quid difficultatis et negligentiae
provenerit. Quisque per se curiosius agit: disciplina
claustri specialius appenditur praelato; nec
tamen deest invitatus praepositus, instante scrupulo.
Stipendium quotidianum cum caeteris officialibus
exhibet praepositus; si quid defuerit, sine inimicitiis
exigit praelatus. Cellararius annonam, vinum,
pulmenta suscipiens a praeposito, quaeque dispensat
impune praelati seniorumque mandato. Liber
est praepositus a tributis, quae dederit cellarario;
aeque cellararius ab his quibus paruerit praelato. Sic
unanimitas praelati et praepositi, in claustri aedificatione
cooperatur; quia non ambitiosa charitas,
quae Dei sunt, non quae sua, rimatur.
Lugenda nobis acrius esset, frater, claustri
nostri recens oborta discordia, nisi in sanitate
capitis coalescerent etiam aegrotantium membra.
Et ne tibi fraternae consolationis in ullo munia
subtraham, precor, archidiaconatus tui paulisper
moderare gloriolam. Quia divina pietas pluribus
bonis te donavit, quibus rationabiliter honoreris
in archidiaconatu decretis ecclesiasticis praescripto,
quid effereris? Quia diaconus es? Dic unde tibi
nomen archidiaconi? Si non potes, ulterius desine
gloriari. Chorepiscopos propter insolentiam
removit Ecclesia; unde his caret usque
in praesens metropolis Colonia et tota provincia.
Canon vetat diaconum injussum ante presbyterum
sedere; et tu presbyteros praesumis judicare
atque etiam verberare? Tantam ergo habes auctoritatem
in judicando, ut nulla scriptura, nulla
possit resistere ratio? Quoniam quidem voluntas
tua necessario nobis est lex et regula, quaeso
per Deum dirigas eam semper cum justitia.
Si is qui vaccam rapit, jure excommunicatur,
quid fiet illi qui justitiam vendit vel depraedatur?
Ergo quia justitia melior est omni pecude
bruto, necesse est deterior sit praedone omnis
pecoris justitiae praedo. Quoniamque luce clarius
patet pessimum esse justitiam vexare, de
omnibus bonis episcopii constituendis, cum quatuor
episcopis gratiosus essem, non habui, quamvis
imputes, pretium unius siliquae. Cumque in
nullo, exceptis | null | 4912f681-b0cc-4a0d-b44e-94c5b512d21f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
peccatis, quae nimia sunt, possis
me legaliter redarguere, quare in signum malevolentiae
tuae me soles iracundum vocare? #Si ira viri
justitiam Dei non operatur,@# vel injustitiam meam
dic, vel veritas tua cassatur. Sed quia verba mea vel
negotia mea, lege derelicta, tuis pravis consiliis, ne
confundar, nolo dedere, imputas mihi propter iracundiae
magnitudinem vestrique obstinationem
penitus hoc agere. Sed malo dici, nec esse iracundus,
quam tuorum consiliorum semper alumnus.
Aeque potes me furem, sacrilegum, homicidam
vocare, cum rerum gestarum veritatem
nullatenus possis astruere. Ista, frater, in pristinae
familiaritatis pignus meditanda tibi liberali
studio devovimus, ne quid dictum sit in gratiae
detrimentum, quia ratio sic poscebat, obnixe
supplicamus. Si non placet, animam meam in
manu mea posui, paratus in claustri fidelitatem
damna, verbera, mortem etiam pati. Haec ago
non ut superiorem vel parem praeposito, cum
regulariter possim, decanum comparem, sed ut
in claustralibus clausis ordinandis praecipuum
cum justitia consiliarium monstrem. Quod si probabiliter
constiterit praelatum decanum esse,
quod nequit refelli, quaeso mihi praelato cum
cellarario regulariter agere non prohiberi. Alioquin
si mandatis regulae niteris contraire, consequentem
maximam poenam incurris Ecclesiae.
Sacerdotium etiam praepositura et archidiaconatu
convincitur pluris haberi, quia hoc [ #f.@# non minus]
minus a sex episcopis, illa possunt a singulis
abjudicari. Necesse est ergo robustius concuti,
quidquid firmius constat ordinari. Igitur me praelatum
et presbyterum, quamvis indignum, regulariter,
quaeso, velis honorare; vel cum aemulis meis
nolis, quia nil infideliter egi, saltem conculcare.
Scholaris obedientiae ministerium, cum nullum studium
discendi, nulla facultas coercendi, ne improbes
rationabiliter subterfugi; quia cum caeteris difficultatibus
acolythum bis in necem meam grassatum,
pro viginti furtis confessis damnatum, sine
mea conscientia restitutum, et a scholis liberum
ferre nequivi: etsi mihi emerito vel veterano
nulla portio secundum solitum remansit beneficium;
tamen, ne periculo disciplinae fama nostra
tabesceret, congaudeo solutioni. Nunquid fortitudo
lapidum fortitudo mea, ut sustineam; aut caro
mea aenea, ut patienter agam? Confundat Deus,
confundat Achitofel consilium, et liberet David de
manibus pueri Absalon. Quique luciferum superbientem
detrusit in infernum, potentiam claustri,
praevalente regula, deducat ad nihilum. »
CAP. IV.-- #Quid a rusticis sit perpessus.@#
Haec scribens procul ab omni invidia et odio, dum
unum hominem a tortitudine morum ad rectitudinis
tramitem revocare studuit, omnibus praepositis formam
irreprehensibilis vitae, cui imprimi debeant,
exhibuit; quidquid illis devitandum, quidve actitandum
sit, ut in hoc quasi speculo praevideant benignissime
providit, quae sua sunt non quaerens, sed
quae Jesu Christi: quod haud secus esse patuit paulo
post in praepositurae et postmodum in episcopatus
administratione. Ille autem cui hoc scripsit, Joannes
praepositus, ob hoc amplius in eum aestibus invidiae
exarsit, et persuasibilibus terrenae sapientiae verbis
episcopi caeterorumque priorum animos nihilominus
in ejus odium accendit, quaeque fideliter ab eo gesta
potius deputans studio litigii quam fidelitatis devotioni.
Et ne quid in insontis viri insidiis intentatum
relinqueret, incolas possessionis illius cujus curam
ob augendam fratribus vini rationem susceperat,
per nuntium in ejus rebellionem animavit, ut praecepta
illius nihili penderent instigavit.
Rustici autem et prius quidem procuratori suo
infensi, eo quod per cautelam ejus debita fratrum
defraudandi nullus esset locus, tum vero accepta
confidentia ab instinctu majoris praepositi, in tantam
temeritatem sunt adducti, ut domum fratrum in qua
idem domnus Vaso cum suis quiescebat, inopinato
nocturnis horis undique armis cingere flammisque
exurere certatim instarent. Sed qui sperantes in se
non deserit omnipotens Deus, justitiae et veritatis
cultorem mirabiliter a periculo incendii liberavit;
nam amissis licet vestibus, et diversa rerum supellectile,
ad hoc non minima vini copia, quam in
inferiores ejusdem domus partes ad opus fratrum
providus contraxerat, nec unus quidem ex hominibus,
Deo donante, crepitantibus circumquaque flammarum
globis succubuit. At vir Dei tanta adversitate
nequaquam frangitur, sed potius boni propositi tenacior
efficitur, victorque tot ingruentium contra se
tentationum, tanto abundantius de coelo sperat
auxilium, quanto ab hominibus sustinuisset obstaculum.
CAP. V.-- #Quod capellanus Conradi imperatoris est effectus.@#
Cumque pro bene et fideliter gestis apud suos intolerabilibus
agitaretur insidiis, quosdam tamen
religiosos cum plerisque | null | 10aa1519-c5ee-47fd-b2c4-93ff5a0476fc | latin_170m_raw | null | None | None | None |
episcopis ob constantissimam
in eo boni operis intentionem, licet longe
positos, adeo charitati ejus devinxit, ut et magnopere
studium ejus approbarent, et ne inefficax foret
auxilium opportuno tempore et loco conferre non
desisterent. Qui videlicet necessarii ejus veriti satis
ne solus non posset sufficere ad resistendum diu
suorum invidiae, exquisito haud incongrue consilio,
quatenus auctoritas imperatoria felicibus actis
contra invidos esset tutela, hoc apud imperatorem
Conradum efficiunt, ut eum sibi a Reginhardo episcopo
capellanum concedi expeteret et impetraret. Sic
sic nimirum quandoque tot adversariorum ad horam
cessit invidiae, non ita ut adversitati succumberet,
sed ut bonae intentioni vires interim repararet, quibuscum
optime coeptis absque difficultate tandem
acquireret efficaciam. Ita suffecto decanatus vicario,
ex consensu fratrum et episcopi, imperatoris Conradi
servitio obstringitur; ubi per novem menses
nullo acquirendi episcopatus desiderio, nulloque
alio dominandi ambitu, sed potius ut ecclesiam cum
rebus suis in libertatem vindicaret elaborare studuit.
Quid pluribus immorer. Imperatori in brevi fit
gratissimus; pro sanctitatis et sapientiae excellentis
merito tam archiepiscopis quam episcopis et acceptus:
qui in solvendis sacrae Scripturae quaestionibus
magistrum, aliarumque cuasarum disceptationibus
sequestrum, eum assumere gaudebant; quem
archiepiscopi duo moribus et genere nobilissimi,
Aribo Moguntiensis, et Piligrinus Coloniensis, vicissim
assurgentes, alternatim in sedibus suis alterutrum
stantes, sibi assedere cogebant, desiderabiliter
eum audientes, subinde et interrogantes.
CAP. VI.-- #Quod Judaeum scientia Veteris Testamenti vicerit.@#
Ea tempestate Judaeus quidam in arte medicinae
praecipuus, et ob hoc imperatori Conrado satis acceptus,
in paternae legis traditione ferebatur esse
perfectus. Is aliquando quaestionibus ex veteri
lege domnum Vasonem aggrediens, eo usque
contra eum litigando progressus est, ut, revadiata
sibi hama vini, digitum dexterae manus abscidendum
se ei praebiturum sponderet, si sententia
ejus Scripturae testimonio comprobari non posset.
Quid plura? Venitur ad Veteris Testamenti volumen;
locus unde controversia habebatur inquiritur;
atque illo evidenter Vasonis parti consentiente,
ipso fatente adversario, digitus victori adjudicatur:
qui cum a devicto sponsore nequaquam abnegari
potuisset, usquequo eum repetere vellet, commendatum
retinere gavisus est. Sicque hic bellator
Christi novum Christiano nomini a praecipuo doctore
gentis Judaicae gloriose retulit tropaeum, habitumque
est celebre in curte regia Judaeum in sapientia
famosum a Vasone esse devictum. Hunc idem
imperator Conradus memorato Ariboni archiepiscopo
defuncto in sede Moguntiacensi substituere
cogitabat, sed omnipotentis Dei misericordia Leodiensem
Ecclesiam suo fraudare noluit alumno; qui
hunc multis saepe exercitatum periculorum tentamentis
ex bono filio optimum sibi patrem futurum
reservavit.
CAP. VII.-- #Quod, defunctis praepositis Joanne et Lamberto, praepositus efficitur.@#
Dum haec in curte regia aguntur, Joannem praepositum
hic obiisse repente nuntiatur. Hic domnus
Vaso, etsi jam dudum curiales tumultus evasisse, et
claustri quieti sese inclusisse exoptaverat; tamen
usque dum substitutum aliquem in praepositura audiret,
cum discedendi causa satis in promptu esset,
domum repetere neglexit, ne non quietem repetere,
sed potius suscipiendae praepositurae se videretur ingessisse.
Nec multo post audito quod Lambertus
archidiaconus praepositus factus esset, circa autumnum
claustrum revisit, cum paulo post idem Lambertus
trium tantummodo mensium praepositus obiit,
res suas disponendas per manus fidei Vasonis
decani dereliquit. Alioquin Natale Domini, sicut
mandatum acceperat ab imperatore, Poderbrunno
celebraturus erat, nisi hujusmodi eum defuncti
fratris causa in fide suscepta retardasset.
Sed longe alia vis, ut credimus, divina scilicet nescientem
urget dispensatio; ut qui pro fidelitate
claustri tot et tanta a praepositis perpessus fuerat,
tanto vigilantius commissa sibi praepositura Ecclesiae
utilitatibus consuleret, quanto in antecessoribus
perniciosa cum fraude negligentiam pernotasset.
Concurritur undique a fidelibus filiis Ecclesiae ad
Reginardum episcopum; ab omnibus ut Vaso praepositura
donetur obnixe postulatur, neminem digniorem
hujus officii posse inveniri. At contra fuere
nonnulli qui primo quidem nutantis animo episcopi
ne hoc fieret dissuadere conarentur; virum tam fortis
constantiae praepositum facere, consilium non
esse, qui se eidem episcopo aequiparare, aut etiam
superiorem forsitan facere ob insuperabilem consciae
virtutis fiduciam haberet contendere; mitiorem
potius quemlibet eligeret, qui in nullo voluntati
illius reniti auderet. Rapitur medius inter diversas
linguarum aura fluctuans praesulis animus, quem
tandem tanta consilii soliditate roborat, ut nulli alii
praeter Vasonem praeposituram concedendam esse
censeat: fertur etiam ad hoc non parum valuisse
quod idem episcopus motus incurrisset imperatoris,
quibus profecto mitigandis tali honore sublimando
dilectum ejus capellanum deservierit | null | ba70132e-760f-47b4-9c7b-25f682ae5c46 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Cumque hoc
circa episcopum elaboratum esset, non minori sudore
erga Vasonem ad susceptionem praepositurae sollicitandum
opus erat; qui vehementer insistentibus
amicis spiritualibus ut ultro invitatus ad dispensandam
Dominicis ovibus annonam accederet, multo
vehementius est reluctatus, divitiarum sibi satis
superque esse, praepositura se nequaquam indigere.
Praevidens autem se utilitatibus fratrum necessarium
fore; ad hoc cernens honesta apud Deum et
homines vocatione ad id officii sese invitari, post
sexdecim decanatus annos, in quibus regiam incedendo
viam, neque ad dexteram neque ad sinistram
declinaverat, cum archidiaconatu diu multumque
recusato onus praepositurae humiliter consensit
subire.
CAP. VIII.-- #Praepositus factus ut se habuerit, et quod praebendam fratrum melioraverit.@#
Inter has nimirum graduum ascensiones, ita vir
Dei curabat humilitatis scalas in corde disponere,
ut quanto videretur major, tanto secum esset humilior,
integrum se custodire nitens ab his vitiis
quibus ejus nominis homines sese implicare solent,
quaeque retro in humiliori loco positus, notare non
timuerat in prioribus, superbia videlicet et rerum
ecclesiasticarum rapina: proque superbia, humilitatem
qua omnibus erat affabilis; pro indignatione
de falsa justitia gloriantium, cujuscunque modis afflictis
benignissimus Christi imitator compassionem
exhibebat. Quo enim iste infirmato non est infirmatus?
Quo scandalizato non est ustus? Sic nimirum
alienae infirmitati condescensionem idem in se atque
in aliis sentiebat.
Jam vero quid in dispensanda familiae Domini
annona dixerim? Testes sunt pene quotquot Leodium
novere; quia cum ante eum unus tantum panis
singulis fratribus quotidie daretur, et non amplius
quam quadraginta carratae vini in potu eorum
per annum expenderentur, hic ex polenta nivei coloris
quam similam vocant, quinque marcas appendentem
insuper adjecit panem, centumque quadraginta
carratas vini per annum cellarario fratrum
jure perpetuo absque ulla sterilitatis excusatione
dandas destinavit; quatenus inde et rationabiliter
mensura potus augeretur, et ex reliquo fratribus
ecclesiarum, quibus vinum non esset, consuleretur;
dicens, juste ex majoris ecclesiae abundantia minorum
necessitatibus esse suppeditandum. Sic praebendam
fratrum retro neglectam, pane, vino addito,
insuper largiori vestitus solatio amplificavit,
et ex vili optimam reddidit.
CAP. IX.-- #Qualiter exteriora administraverit.@#
Duodecim pauperibus vel peregrinis quotidie coram
fratribus reficiendis sufficientia alimenta constituit,
asserens hoc etiam parum esse, cum traditio
sanctorum Patrum dimidiam partem vel etiam
ecclesiasticarum facultatum pauperibus et peregrinis
censeat deberi. Praeterea hospitale, quo conferuntur
nonae sive decimae de episcopii agris, ipsius
erat creditum providentiae. Quod ille tam fideliter
stabilire curavit, ut triginta pauperes per annum
inde commode sustentarentur, et ex ecclesia quam
domnus Baldricus episcopus viginti quatuor eleemosynariis
sustentandis destinaverat, duodecim insuper
reficiendi adjicerentur, omnes peregrini supervenientes
sine equis reciperentur, eos qui cum equis
venissent recipere autumans episcopi interesse.
Adeo sacrilegii reum ducebat, si commissa sibi officia
suo labore non augmentaret. Interea, ac si
hosti infestissimo, frequentes corpori indicuntur
abstinentiae, pauperibus Christi largiores augentur
impensae. Recreantur quotidie utrique assidentes
lateri, hinc clericorum, hinc pauperum catervae.
Referuntur ab ejus mensa utriusque hominis cibaria,
ipseque hilaris conviva parcissime refectus et
fere jejunus, esuriens semper et sitiens justitiam,
alios sufficienter expletos dimittebat. Divitias suas
communi utilitati quam sibi deservire malebat, quas
in omnia pietatis opera inflectere optabat; sentiebant
humanitatem ejus aegritudines decumbentium,
labores exsulum; senio confecti, a divitiis in
paupertatem devoluti, indesinenter ejus suffulti
sunt suffragio. Sicque vir ecclesiasticus, omnibus
omnia factus, oculus erat caeco et pes claudo; hunc
pupilli parentem, hunc viduae invenere maritum.
Haec in administratione exteriorum.
CAP. X.-- #Qualis interius fuerit.@#
Interius autem regularibus subditos institutis, ut
charissimos fovebat filios; rebelles ut severissimus
judex disciplinae gladio animadvertebat, in utrosque
pietatis servans viscera; dum hos ad meliora
provocaret, illos vero a pravitate compesceret.
Nec timebat miles Christi si hominem offenderet;
tantum interno judici, servando aequum et rectum,
non displiceret, memorans illud Apostoli: #Si hominibus
placerem, Christi servus non essem.@# Et illud
Psalmistae: #Qui hominibus placent, confusi sunt, quoniam
Deus sprevit eos.@#
Unde contigit ut ob defensionem veritatis, pro
qua ne mori quidem metuebat, nonnunquam aliorum,
qui terrenae potestatis culmine viderentur sublimiores
esse, offensam incurrerit; adeo ut illi
multimodae ob hoc tenderentur insidiae, saepiusque de
vitae ipsius periculo a necessariis ejus haud injuria
timeretur. Sed quia | null | 917c0beb-4de6-43a3-93b9-a2f8a2cf16ec | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ex sententia Salomonis, #Frustra
jacitur rete ante oculos pennatorum,@# iste, pennatum
animal Dei, per gloriam et ignobilitatem, per
infamiam et bonam famam, probra, minas, pericula,
postremo omnia virtuti obsistentia libero volatu
evadebat tentamina; primo quidem aequanimiter ea
tolerando, suo autem loco et tempore eadem rationabiliter
confutando, uti semper spiculo rationis
adversariorum confodere solebat pectora. Erat enim
hoc in eo, prae caeteris nostrae memoriae mortalibus,
tam laudabile quam mirabile, quod in quocunque
negotio contra quemlibet sumeret controversiam,
inexpugnabilis rationis ope munitus assequeretur
victoriam. Hoc autem ideo fiebat, quia circumspectum
ex omni parte animal Dei ante et retro oculos
in intentionem boni direxerat, in cujus sese cum
veritate et ratione ita defixerat, ut nec odio, nec
gratia inde moveri posset: ac si videas contemnere
ventos, saxa, Rhodopes; aut ceu procellis obstat
Marpesia cautes.
Vitam suam Deo sibique notam ita disposuerat,
ut noctes atque dies praeter horam somni atque cibi,
aut psallendo, aut legendo, aut rationabilibus ex causis
disputando, in Dei laudibus continuaret. Raro
aut neutiquam accessit, qui non congrua aetati et
naturae suae condimenta retulerit. Lacte potabat infirmos,
pane cibabat validos; vino et carnibus vescens,
ut attestari solebat abbas Poppo, solus
quorumdam secretorum ejus conscius, monachorum
omnium sibi cognitorum vincebat abstinentiam;
dum non quid sine concupiscentia, sed quantum comederet
pensans, saturitatis malum cautius viperino
sanguine devitaret. Vestes suas adeo moderebatur,
ut nec ante alios ambitiosis, sed nec plurimum abjectis
indutus, totius superstitionis typhum a se
constanter abjiceret, satius ducens potentis imperio
animi, quam asperitate cilicii corporis membra domari,
quibus nunquam lavacrum, raro molle praebebat
stratum. Et quod sine lacrymis reminisci non
possumus, solemne quiddam in consuetudine habebat
secretum: adest veritas Christi me nihil
fingere. Cum his et multis aliis difficultatibus jamjam
prae senio exsangue premeret corpus, certis
diebus durissima sibi jubebat verbera affligi,
coacto correctori suo in verbo Domini terribiliter
edicens, ut non parceret, et secretum vulgare non
praesumeret. Quod ille suppressum diu etiam post
obitum ejus tenuit, sed indignissimo sanctitatis
ejus servo tanti pignus thesauri revelare non refugit.
In tanta virtutum efficientia studebat semper,
etsi in hac parte nequaquam in se, alias tamen
ubique auream tenere mediocritatem. Et vere praecipuum
discretionis speculum, regiam viam inter
laevum dextrumque media vitae suae lucerna praemonstrabat
incedendam.
CAP. XI. #Quod, defuncto Reginhardo, imperator Conradus illum episcopatu donare voluerit.@#
Hunc defuncto Reginhardo episcopo maxima pars
filiorum Ecclesiae sibi episcopum fieri peroptabant:
quorum ille sententiam ut a se longissime removeret,
multum redarguendo eos, qui sibi majoris
ecclesiae praeposito eligendi praesulis primatum praeripuissent,
Nithardum custodem in episcopum
elegit, omnem clerum et populum in sententiam
suam venire coegit. Adeo primatus sui auctoritatem
non in se praeferendo, sed in juniore sibi praeponendo,
fortiter vindicare studuit, usus auctoritate
potestatis ad retinendum humilitatis propositum,
non ad arripiendum sublimitatis locum.
Nec mora, cum electo et virga episcopali imperatorem
Conradum adiit, qui tunc forte in Italia hiemabat;
repertoque Nonantulis oppido, petitionem
Ecclesiae nostrae idem ipse auctor et legatus fideliter
profert. Praesentato electo, hunc ad hoc onus
suscipiendum idoneum esse, idque unanimiter a
clero et populo postulari asseverat. Imperator autem:
« Hunc, quem mihi, inquit, offertis, nequaquam
agnosco, sed vobis mihi haud ignoto hunc
honorem lubens cupio. » Ille e contrario modis
omnibus ut se posthabito episcopatus in electum
retorqueretur annitebatur; illum digniorem, illum
aptiorem, utpote juvenem, agilem et promptum
exsecutionibus imperialis servitii; sibi frigido, senii
gravedine confecto, jamque silicernio, deinceps
potius cogitandum de tumulo. Cumque imperator
nequaquam sententiam mutare vellet, eumque ad
suscipiendum episcopatum vehementer urgeret:
« Parcat, inquit, majestas vestra, hujus decrepiti
senis parcat, obsecro, famae in id aetatis productae
Dei gratia absque perfidiae nota. Si unius cujuslibet
hominis legationem suscepissem, cui posthac
foret fida nostra fides, si hanc ad commodum meum
retorquerem? Quanto magis si matris Ecclesiae
unum populum petitione et electione sua fraudavero?
Juste enim fraudis et perfidiae accusabor, si
contra communem nostratum consensum hanc indignus
dignitatem praesumpsero. At ne aliquo
animus vester super electi vita et moribus moveatur
scrupulo, mihi totum imputetur, in | null | 3d0ffaae-2e52-464a-a6ff-861860faab56 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
me hoc
animadvertatur. » Superatus vix tandem imperator,
tam splendida eluctantis se ab episcopatu Vasonis
nimietate, uti petebatur, Nithardo episcopatum
concedit. Vaso autem timens exterius honoribus
proficere, ne interius moribus incipiat deficere,
ei cujus magister fuerat patienter ac benigne
gavisus est subesse: sicque ea quae retro
sunt oblitus, et in anteriora extentus, per quatuordecim
praepositurae annos ad bravium supernae vocationis
prosequebatur.
CAP. XII. #Qualiter in episcopum electus fuerit.@#
Hunc talem ac tantum athletam suum Dominus
diutius noluit esse occultum; sed quem infra unius
claustri septa dederat esse perfectum, quasi in
certaminis campum strenuum jussit prodire militem,
ut in tempore iracundiae suae laboranti populo
fieret reconciliatio, et belli famisque tempestate
periclitanti patriae foret remedio.
Oblatum jam antea sibi praesulatum recusaverat;
Nithardum, ut dictum est, sibi praetulerat: quo
defuncto, item a clero et populo ad episcopatum
reposcitur. Ille e contra credi non potest quantas
moras suae electioni innectere, quanto annisu ne
fieret studuerit insistere; electionem regi displicituram,
parum valere super hoc negotio, magis
ejus exspectandum esse dicens arbitrium. Taliter
renitentis et excusantis sententia non auditur, invitus
a cunctis unanimiter eligitur, Ratisbonam
mittitur, ubi forte Henricus tunc rex, postea imperator,
Bohemiam cum exercitu aggressurus aderat.
Virga episcopalis cum Ecclesiae nostrae litteris
praesentatur; res agenda in crastinum differtur:
postera die a rege cum episcopis et reliquis palatii
principibus consulitur. Nec defuere adulantium
linguae, qui electionem sine regio favore factam
assererent cassam fore; ex capellanis potius
episcopum constituendum, Vasonem nunquam in
curte regia desudasse, ut talem promereretur honorem:
quod vero nefas sit alium episcopari, nisi
quem constiterit in curte regia evagari; ac non
potius talem eligi oportere, qui informatus subjectione
claustralis obedientiae, non tam praeesse
quam prodesse didicerit. Qua sententia adulatorum
facile inductus juvenilis regis animus, nescio quem
barbarum cervicibus nostris praeparabat imponere,
cum inspirante, ut credimus, Deo, ex omni illo
consiliariorum coetu, soli Herimannus archiepiscopus
et Bruno Wirzeburgensis episcopus tam inutili
sententiae saniori consilio ausi sunt obviare.
Nec prius veritatis assertores Deique cooperatores
absistunt, donec vix tandem regiae majestati petitionem
nostram conciliant, et procerum animos
in sententiam suam trajiciunt. Sed manet adhuc sapientes
architectos labor longe operosior: nam ac si
de immanissimo monte columnam conentur excidere,
haud aliter boni artifices nostri omnibus modis
insistunt elaborare ut vir iste in virtutibus totus
teres atque rotundus consentiat sibi imponi onus
ecclesiae. Perstat diu immobile pietatis illud pectus
in proposito humilitatis; quod profecto, ut ait beatus
Gregorius, pietatis pectus non esset, si hoc pietas
non vicisset. Intellexerat enim si episcopatum non
reciperet, ejusdem potitum fore quemdam aetate et
moribus juvenem, qui forsitan Dominici gregis stipem,
quae in laudem Dei, se duce, fructificaverat,
dissiparet, si ad pontificale culmen aspiraret. Unde
contigit ut dum sublimitatis locum mente fugeret,
jussu ac precatu pontificum sollicitatus, ea vero
quam dixi necessitate potissimum coactus, tandem
pastor Ecclesiae fieri acquiesceret. Sic sic intrat per
ostium in ovile, nec ascendit aliunde factus pastor
ovium; quique irreprehensibiliter intravit, procul
dubio irreprehensibiliter vixit. In sedem episcopii
reducitur, honorifice, ut decebat, suscipitur:
ubi vero ad cathedram venitur atque in ea solemniter
locatur, nisi praesens vidissem, nullo modo crederem
cum quanto gemitu eruperit in lacrymas,
quas haud secus ac puer septennis sub magistri ferula
edere videbatur. Mirati sunt omnes qui aderant,
quomodo ferreum, ut putabant, ejus viri pectus in
tantas posset scindi lacrymas; et anteactam ejus
vitam ignorantes, inde veraciter probant pastoris
sui animum de sublimitate ejusmodi non gaudere,
sed salutifero dolore torqueri.
CAP. XIII. #Quod episcopus factus vigilanter sanctam religionem exsequebatur.@#
Aliquandiu protracta episcopalis consecratio
expetitur ab archiepiscopo de expeditione reverso,
pro qua re vir Dei comitantibus diversorum ordinum
clericis sanctam adiit Coloniam; sanctorum limina,
quorum numerus nulli praeter Romam loco aeque est
concessus, piis pulsat precibus. Post triduum sacro
chrismate in episcopum perungitur, et ex bono filio
in sponsum matri suae Leodicensi Ecclesiae confirmatur.
Tum vero explicare non possum quam arduum
sanctitatis montem, evangelizaturus Sion, arripere
studuerit; quanta servitute corpus spiritui servire
coegerit, imo quanto annisu totus in Dei laudem excreverit.
Abjectus secum in oculis Dei, inter humiles et | null | ad826942-908c-43c0-a2a4-df425c7d6478 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
subjectos se episcopum esse nesciebat; scholas, singulorum
explorando studia, frequentabat; quaestiones
proponendo, rationabiliter vinci quam vincere
malebat; seque in hoc quasi otium a turbine curarum
conferens, gaudebat, ut ipse fatebatur, sese
invenisse refrigerium. Et cum divinae legis arcana
excellentis ingenii praerogativa nosset rimari,
de Donati, vel Prisciani regulis scholares adolescentulos
non dedignabatur interrogare; quos et vicissim
desiderabiliter cupiebat audire, eos qui recte sensissent
praeferre, laudare; utiliores gratia et donis honestare,
tardiores increpare, corrigere, superiorum
exemplo provocare: omnes postremo se meliores
Deoque acceptiores fieri optabat, dicens cum beato
Moyse: #Quis mihi det ut omnis populus Deum prophetet?@#
Nec inter haec praetereundum existimo de vigiliarum,
matutinorum et completorii officiis, quibus
celebrandis quotidie in choro cum caeteris fratribus
nemo prius illo occurrebat, nemo devotius intererat,
nemo serior abscedebat. Reliquas diei horas in ecclesiasticis
expendebat negotiis, licet in quadragesimali
tempore vel a choro, vel ab aliquo fratrum
conventu, nullo modo se excusare voluerit. Quo
etiam tempore secretum cubiculi penitus praeter ecclesiam
ignorabat, saxeo sedili pro lecto, mattula
utens pro lectisternio; cum ad horam refectionis
pane avenario fabaque modice praegustata senilem
sustentaret imbecillitatem, in potu sumens cervisiam,
saepius aquam puram. In tanto abstinentiae rigore,
nec facies angelica macie est confecta, nec
gratia roseae conspersionis est immutata: adeo virum
desideriorum, Danielem videlicet nostrum,
quem voluntas propria instar crucis Christi affligebat,
divina pietas interna dulcedine satiabat.
CAP. XIV. #Quam largus fuerit tempore sterilitatis.@#
Pauca referens plura praetereo, quorum aliqua
brevitatis studio me constat negligere, aliqua
quae a me nesciuntur, necesse est reticeri, quia nemini
concessum esse, arbitror, omnes hominis istius
nosse virtutes. Statim primo episcopatus sui anno,
omni peste crudelior fames incubuit, quae sex fere
continuis annis Galliae et Germaniae populum noscitur
oppressisse, cujus foeda ubivis fas est adhuc
cernere vestigia. Eademque tempestate prudentia
nostri Joseph undique frumenta coemere, et tutis
apothecis recondere curabat; non quod inde terrena
sectari lucra quaereret, sed ut gratis ad sufficientiam
suo tempore esurienti familiae Domini cibos fidelis dispensator
distribueret: praeter stipendia pauperum quibus
quotidie libra denariorum expendebatur, cum aliis
adeo multis, quae enumerare non sufficio, verecundioribus
prae pudore a mendicitate abstinentibus, prout
quisque erat, aliis denos, aliis vicenos, aliis tricenos,
aliis sexagenos, aliis centenos annonae modios per occultos
hujus rei opifices destinare curabat. Sed nec
ingenuorum rem privatam hac dira necessitate extenuatam
excellentis viri larga praeteriit munificentia,
qua annitente et summopere juvante, pro alimentis
amplae domus aurum sponsale, vestes, praedia
distrahere opus non fuit. Quid dicam de
congregationibus clericorum, monachorum, et sanctimonialium,
erga quarum necessitates tanta boni
pastoris vigilabat solertia, ut quae prae anxietate famis
de statuto victu deessent, de suo libentissime
suppeditaret? Nihilominus pii Patris industria ruricolarum
laboriosam respicit inopiam; ad cujus malum
temperandum, toto hoc famis tempore unicuique
mansionario per singulas hebdomadas binos
dari constituit denarios, ne prae instante angustia
boves vendere, aut de caetero terram nativam relinquere
cogerentur, sicque aerumnosam vitam aut
mendicando ducere, aut mortem omni gladio saeviorem
cum omni domo miserabiliter incurrere.
CAP. XV. #De bello et charitate Virdunensibus impensa.@#
Huic calamitati accessit alia pestis aeque intolerabilis,
bellum videlicet quod Godefridus maxime in
Virdunensem et nostram exercuit Ecclesiam;
quarum Virdunensis, dum praeda et incendio vastante
urbem et domum sanctae Dei Genitricis cum
omni suo ornatu penitus eversa fuisset, ille in longinquo
positus, graviter egregiae urbis casum doluit,
et licet in similis periculi metu positus esset, hilaris
tamen dator, dirutae urbi non distulit esse levamini,
suppresso suo nomine mandata mittens inter
haec verba: « Sancta Maria Leodicensis mittit
quinquaginta libras denariorum sanctae Mariae Virdunensi:
medietatem canonicis fratribus, medietatem
vero ad reparationem ecclesiae. » Hoc primum
omnibus bonis suis exspoliati loci illius canonici,
tantae cladis ex divino munere suscepere remedium;
et, ne tanto largitori essent ingrati, publicas orationes
et viventi et defuncto in perpetuum devovere.
Haec itaque, quam diximus, bellorum tempestas
residuum famis consumens, et divites cum pauperibus
una calamitate conficiens, communem totius
patriae ruinam minabatur: et rueret procul dubio,
rueret, inquam, tunc temporis inclyta Lotharingia,
aut irrecuperabili excidio: quippe quae | null | f89ff34a-79be-4601-8ed8-d5e353c6357d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sine defensore
esset, aut, quod pejus est, in regem infidelitatis
perjurio, nisi Dominus suum Josue ad resistendum
hostibus Ecclesiae confortaret, et a bonis justitiae
partes contra factiosos defendendas esse insinuaret.
CAP. XVI. #Quod belli tempestatem maxima ex parte sedavit.@#
Jam immanissimi praedones res ecclesiae invaserant;
omnia praeterea, quae ante memor pontificis
prudentia in urbem contraxerat, vastaverant; quisque
praedia ecclesiae quae sibi usurpasset, tenere ut
propria disponebat, cum ecce bellator Christi inexpugnabilis
et imperterritus lorica justitiae induitur,
gladio spirituali accingitur, praevia cruce Christi in
omnibus periculis pro lancea utitur, dicens cum
beato Martino: #Ego signo crucis, non clypeo protectus,
aut galea, hostium cuneos penetrabo securus.@#
Succenditur ergo egregius iste aemulator pietatis
et justitiae, eo nimirum zelo, quo Mathatias ob
aemulationem paternae legis praevaricantem Judaeum
in ipsis aris obtruncare non exhorruit, et non alio
modo cessantibus undique ducum et comitum armis,
sola spe gratiae adjutus, sibi et fidelitati Ecclesiae
paucos satellites sacramento confirmat. Primi
enim bellorum successus et ad modicum prospere
provenientes, multos militum nostrorum in adversam
partem rapuerunt; frustra arbitratos fore, si se
novi flagitii complices esse contingeret, per vim
beneficii, imo totius episcopatus pro libito potituros.
Sed cum res illis in contrarium cesserit, nos
quoque propugnatoris nostri industriam prosequamur.
Urbem pro tempore et loco munitam, per statutos
in arce vigiles et claustra portarum jugiter serata,
noctu dieque ab incursu hostium tutam reddidit,
et domos tam clericorum quam laicorum armis
refertas esse, cives nonnunquam in armis esse
praecepit. Ipseque continuus assidens episcopio nihilque
de solitae religionis negligens penso, per
gnaros indices hostium machinamenta explorabat;
contra quae omnia seque suosque scuto prudentiae
satagebat protegere. Ita nimirum more Argi, si
fabulae fas est credere, centum oculis insignitus,
mala exteriora coercebat ut bona interiora non modo
non minueret, verum insuper augmentaret; bona
de die in diem desiderabiliter appetens, mala vero
fidelibus Christi, quibus maxime timebat, diligentissime
praecavens: in quo solo, ut fidenter dicam,
animus divisus ad plura, non apparebat minor ad
singula, integer et potens omnia, secundum Apostolum,
qui illum confortabat. Cumque ab amicis
etiam in longinquo positis moneretur per epistolas,
ut relicto Leodio in Hoium se conferret, castellum
situ loci munitissimum: Absit, inquit, ut gregem
Domini fugiens deseram, et locum aliquem
in tanta rerum turba sine eis tutum esse
credamus, ex quibus cum sanctorum apud Deum
patrocinio pendet omne, si quid commodi,
si quid honoris videtur nobis adesse bello aut
tranquillitate: quos si reliquero, audacior hostis
invadere tentabit, et non sine magno dedecore
nostro insultabit effugio. Hic potius quoad
licebit est vivendum, istic moriendum: quibus cum
bonis jucundati sumus, cum eis et periculis subjacebimus.
Nimirum religionis et charitatis catena
erga filios devinctus, non facile ab eorum praesentia
divelli poterat.
CAP. XVII. #Quod castella praedonum everterit.@#
Fregit autem laudabiliter quandoque hunc propositi
rigorem pietas, miseria inopum et gemitu pauperum
excitata, et a quiete solita eum exsurgere et
in auxilium eorum compulit properare, suadens hoc
opere nihil esse beatius, nihil Deo acceptius, si efferatam
praedonum rabiem ab innocentis vulgi oppressione
compesceret. Quorum magna pars in paludibus,
sive rupibus, firmissima sibi receptacula communiverant;
quibus freti aliena per circuitum praedia
usurpaverant, incolas possessione privatos intolerabili
servituti addixerant. In hac vero belli tempestate
quanto liberius, tanto latius in omnem circa
regionem vastitatis mucrone desaeviebant. Haec nempe
oppidula multis ante saeculis, sed tunc plurimum
damnosa, decernit vindex Dei, si possit, humo
coaequare et ab his latrociniis fatigatam diu patriam
liberare. Atque eo spiritu inflammatus, quo Amalecitem
Agag a Samuele, ab Elia Thesbite prophetas
Baal constat esse mactatos, raro tantum contentus
milite, modo hoc, modo illud castrum fortissimus
heros noster cingere pergit obsidione. At interius
latrunculi, vallis et paludibus temere confisi, metum
primo dissimulare sui periculi, contemnere, nostros
probris lacessere, eos amentes vocare, qui domum
ipsa natura firmatam venissent impugnare. Econtra
nostri, monitis tam praeclari ducis animati, certatim
instant vimineas crates texere, fasces quisque comportare,
per invia machinis novum iter facere:
sicque rem natura difficilem in brevi devicit laboris
improbitas cum industria; fit solum palus | null | c498263c-546a-416a-bad6-7e46d5c049ec | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ranis et
piscibus notissima, parat exitialem latrunculis machinam,
quibus tutas hactenus praebuerat latebras.
Quae ubi eo loci appulsa est unde certis ictibus illa
latronum spelunca posset feriri, dies atque noctes
sine interstitio aeque adversas habuere, dum succedentes
sibi vicissim ad laborem nostri, creberrimis
saxorum nimbis atria domus, omnes prorsus intestinas
hostium latebras quassare non cessant. Ipse
episcopus praesens vigiliarum et psalmodiae vota
omnipotenti Deo cum tali opere persolvebat. Quid
plura? Godefrido frustra nitente ad auxilium suis
venire, obsessi de vita et membris paciscuntur, castellum
funditus captum evertitur: inde aliud atque
aliud castellum absque retractatione simili strage
conficitur. Sed neque hoc silendum puto, quod inter
obsidendum saepe millenis, saepe pluribus, raro paucioribus,
antiquo Romanorum more quotidianos
sumptus praebebat armatis, gregario militi interim
concedens usum mactandarum pecudum, absque
eis quae agrario operi essent necessariae; ipsumque
damnum ipse singulis possessorum ex integro
supplebat, nullum injustitiae locum esse patiens
etiam in tanta rerum difficultate. Qua ex re liquet
quam tenax aequi et recti alias fuerit, quandoquidem
eo tempore quo maxime captandus erat favor
populi, ut fit in tali negotio, vel summa necessitudo
rigidum Catonem a justitia divellere nequiverit.
CAP. XVIII. #De divisione gratiarum huic homini collata.@#
Libet in hoc homine divitias divinae bonitatis
intueri, et in unius cordis latitudine divisiones gratiarum
admirari; quas adeo discreta studiorum vicissitudine
nitebatur administrare, ut cum uni intentus
esset negotio, aliis identidem obnoxius, nisi
sciretur, nullo modo crederetur.
Nam si episcopum respicio, videor mihi videre
supparem Gregorio; si militaria agentem, non imparem
esse contemplor Machabaeo. Hunc in sapientia
Salomonem, in disputando accipio Augustinum; in
cordis humilitate, continentia et vigiliarum assiduitate,
pauper spiritu quemlibet sanctorum anochoretarum
referebat. Necessitate magis quam voluntate ita
agebat ea quae sunt saeculi, ut omnino caveret displicere
Creatori.
Suo judicio inutilem et dierum malitiae plenam
creberrimis causabatur suspiriis canitiem, sentiens
cum beato Job nihil aliud quam #tentationem esse
vitam hominis super terram.@# Unde et familiare habebat
psallere cum beato David: #Quando veniam
et apparebo ante faciem Dei mei?@# et illud Doctoris
gentium: #Cupio dissolvi et cum Christo esse.@#
Nec est dubitandum si is Neronianae persecutionis
seu Decianae tempora nactus foret, quin ultro
se persecutorum praetoriis ingereret et damnandus
astaret judicando sublimior, jugulo cervicem daret
feriendo fortior: qui dum ambiretur auxiliariis armatorum
catervis, solam crucem Christi manibus
proferens, medium sese armatis hostibus inferre, et
si voluntas Dei foret taliter morte occumbere paratus
fuit, imitari desiderans eum qui dixit: #Pastor
bonus animam suam ponit pro ovibus suis.@# Tanta
propugnatoris nostri virtute exterrita adversariorum
paulatim defecit insania; qui, sicut ipsi adhuc
testari solent, quoties efferatis animis in nos grassarentur,
statim ad urbem ut possent nostram et
sanctorum oratoria conspicere mens illis divinitus
mutabatur, ut non modo malum non inferre, verum
etiam pro reverentia ipsi loco pias impendere lacrymas
liberet. Unde contigit ut qui cum periculo
animarum alienis invadendis inhiabant,
vix salva sui incolumitate, tandem contenti essent
propria retinere, modo cogente, modo obsecrante
verenabili Patre Wazone, postremo omnibus
modis ut resipiscerent instante. Sic nimirum
omnipotentis Dei pietas Ecclesiae suae navim, ejusmodi
tempestatibus vexatam, per efficacem prudentis
naucleri industriam misericorditer dignatus
est ad tempus liberare: licet in tanta factione,
non tamen ut prius metuenda, bellum contra imperatorem
fuit, bonis viris deferentibus.
CAP. XIX. #Ut imperatori suspectus fuerit.@#
In quo, eo quod aliquando dementius in viros
Ecclesiae nostrae insanitum fuerit, bonis viris deferentibus,
vir Dei apud imperatorem falsi criminis
est accusatus quod, data fide Godefrido, contra imperatoriam
majestatem regnique salutem pactum
fecerit, et, quod de tanto viro nefas est opinari,
eidem confidentiam dederit belligerandi.
Haec quam fuerint a veritate aliena clamant alia
facta ejus venerabilia: sed quia difficile est ut
mentis oculus, hinc gloria et divitiis, hinc variis
dispensandae reipublicae curis, hinc mille adulantium
linguis in diversa raptatus, aliquando a veritatis
luce non caecutiat, persuasum est imperatori
a deferentibus ut in his quae vere fideliter gesserat
domnus Wazo, non communis commodi seu imperatoriae
fidelitatis gratia, sed ex contentionis usu
propriae inservierit arrogantiae. Accessit ad suspicionem
libera sacerdotis auctoritas, quae, totius duplicitatis
exsors, a veritatis tramite neque ad | null | 027cc7d8-f412-4565-876b-915ee58538af | latin_170m_raw | null | None | None | None |
dexteram
neque ad sinistram declinare noverat; quique
pro veritate agendo cujuscunque facilius incurrere
non trepidavit offensam, quam tacita veritate potentis
gratiae assentari voluerit. Unde unum refero
quod parvitati nostrae per diaconum ejus, qui hoc
idem ab ore ipsius didicerat, contigit innotuisse. In
quo arbitrati sunt quidam imperatorem illi non
minimum succensuisse, eo quod discutiendas episcoporum
super ecclesiasticis ordinibus causas nequaquam
illi, utpote laico, sed summo pontifici assignaverit.
CAP. XX. #Quid in causa episcopi Ravennatis senserit@#.
Quidam spectabilis genere Coloniensis canonicus,
Wigerus nomine, archiepiscopatum Ravennatem
ab ipso imperatore Heinrico acceperat: isque,
antequam episcopus ordinaretur, biennio presbyter
tantum, cum dalmatica et sandaliis missarum solemnia
celebraverat. Unde pro multis inconsulte ab
ipso ibidem gestis, et pro hac maxime quasi temeritate
accusatus ad palatium evocatur, ab imperatore
quod ejusmodi praesumptionem admiserit graviter
insimulatur. Cumque id semper ejus Ecclesiae
presbyteris ex sanctorum Patrum auctoritate licuisse
respondisset, super his judicium episcoporum
exquiritur: respondentibus quibusdam ad voluntatem
imperatoris, quibusdam vero haesitantibus,
venitur ad Wazonem episcopum. Illo multum excusante,
Italicum episcopum nequaquam a se Cisalpino
debere judicari, imperator iterum ut admonitus
per obedientiam super hoc facto judicii
sententiam edicat vehementer insistit. Ita coactus,
tandem quid super his sentiret aperuit - Summo,
inquiens, pontifici obedientiam, vobis autem debemus
fidelitatem; vobis de saecularibus, illi rationem
reddere debemus de his quae ad divinum officium
attinere videntur; ideoque mea sententia, quidquid
iste contra ecclesiasticum ordinem admiserit, id
discutere pronuntio apostolici tantummodo interesse:
si quid autem in saecularibus quae a vobis
illi credita sunt negligenter sive infideliter
gessit, procul dubio ad vestra refert exigere. Consentientibus
huic sententiae caeteris episcopis, nullius
judicio eo die episcopatum perdidisset, nisi
ipse ultro imperatori redderet baculum cum annulo.
CAP. XXI. #Qualiter a comitissa montis Castrorum tentatus fuerit.@#
Duo praeterea non abs re arbitror esse referenda,
in quibus dissimiliter justitia viri Dei manifeste est
probata. Nam in altero quidem, quasi pro imperatore
fideliter acturus, contra Deum et religionem
Christianam ut infideliter ageret est tentatus; in
altero autem, licet aliquantum laesus ab ipso imperatore,
seipsum tamen pro ipsius fidelitate libenter
impendere praesto esse est probatus. Quodam tempore
Herimannus, montis qui dicitur Castrorum
locus comes et marchio, pactum cum Balduino
Flandrensi jurejurando firmaverat, cum uxor illius,
magis ex muliebris instabilitate animi, quam
justarum partium ducta favore (varium enim est et
mutabile animal femina, ut ipsa est mille fraudium
commentatrix versutissima), ut quasi maritum sic a
perjurio solveret, seipsam ejusdem mariti sui proditione
polluere, Deique sacerdotis conscientiam
hujus sceleris consensui implicare est machinata;
mandans illi per nuntium ut cum armatis veniat,
locum et tempus, ubi et quando maritum capiat ut
imperatori tradat, denuntiat. Ille autem ultra quam
credi potest hujus novitatem facinoris abhorrens:
Nec fama, inquit, nec lectione compertum habemus,
uxorem aliquando aut ex veritate, aut ex simulatione
maritum impune tradidisse: quod enim tam
aperte abhorreret ab humana conditione, perniciosum
est quoquomodo fingere. Ita nimirum vir Dei,
specie virtutis palliatam lynceis prudentiae perspiciens
oculis nequitiam, virus lethiferum quod per usitatum
fraudis suae vasculum hostis humani generis
propinare parabat, mellito affatim sapientiae condimento
ore constanter respuit. Nimirum pugilem
suum Dominus hostes mutare, et per duros certaminum
labores virile pugnatoris robur spectatoribus
exponere voluit, dum multiformes antiqui illius
serpentis facies tanto durius calcaneo ejus insidiari
permisit, quanto ipse impotentior hactenus caput
damnabile hujus bellatoris ex divino auxilio pedibus
subdiderat.
CAP. XXII. #Quod sollicitatus sit per litteras imperatori resistere.@#
Alio itidem tempore cum fama esset offensum illi
esse imperatorem, perlatae sunt litterae ad domnum
Wazonem episcopum, unde aut a quo transmissae
parum est nobis cognitum, quibus inerant verba ad
sollicitandum persuasibilia, ut tria millia pugnatorum
in munitionibus urbium et oppidorum
suorum recipiat, qui belligerando illatas sibi ab imperatore
molestias facile vindicarent. Ille autem,
uti jucunda nonnunquam seriis rebus solebat laxare
diludia, inter colloquendum cum quibusdam necessariis
suis hujus rei mentionem habuit, sibique satis
congrue facultatem belligerandi suppetere jucundissime
aggarriendo ingeminabat. Cumque illi quilibet
ex his quibuscum secretius confabulari solebat ex
ausu familiaritatis suggessisset, canos ejus ad id aetatis
a primis adolescentiae annis sine querela perductos
nunquam ad hoc devolvi oportere, ut jam sub
ipsum vitae terminum talibus | null | 3b6a1782-664b-4cc1-859c-3cd97dcee6e6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
animum applicare debeat
consiliis: « Nemo mihi, inquit, aliud quam
quod suades animo esse credat; domino imperatori
secundum scire et posse meum nemo me fidelem
esse, quomodocunque ab eo tracter, diffidat. Cujus
etiam si eo usque animi motus processissent ut
dextrum ejus jussu oculum amisissem, quidquid
sinistro providere possem ad ejus tamen honorem
et fidelitatem reflectere non desisterem. » Quae cum
ita sint, sileat cum Judaeis Christo derogantibus improba
Wazoni detrahentium lingua, mirenturque
cum bonis neminem nostri temporis episcopum in
sancta religione vigilantius desudantem, neminem
ducem, marchionem aut comitem pro imperii Romani
fidelitate, pro patriae salute studiosius decertasse.
Quis enim nisi ille cum Dei adjutorio conjurationem
adversus imperatorem factam prudenter
dissipavit? Quis castella natura et arte munita stravit?
Godefridum cum maxima militum factiosorum
parte, hinc minis perterrendo, hinc donis inde
promissis sollicitando, exarmavit?
CAP. XXIII. #Quod regem Francorum, ne Aquasgrani invaderet, per litteras absterruerit.@#
Sed ecce dum brevitati studens materiae succumbere
timui, multa dicenda praeterii, ex quibus
est unum quod multis arbitror esse incognitum,
factum illud memorabile, quod, longe positus et facie
forsitan ignotus, regis Francorum animos jam pervasam
animo Lotharingiam sibi usurpare deliberantis,
more Pauli, per litteras mitigavit et pene ab ipso
incoepti impetu revocavit. Quod, vel quomodo contigerit,
retro seriem rerum repetentes disseramus.
Rex noster Heinricus, nondum imperator, in Italiam
profectus fuerat Romam accessurus, a summo pontifice
benedictionem apostolicam cum imperii insignibus
percepturus. Rarus apud nos miles et securus
agricola, nullius interim metuentes incursionis, grata
terebant otia; cum ecce antistiti nostro cum Maria
sedenti ad pedes Domini, nec tamen Marthae sedulitatem
deserenti, significantur ab occidentalis Franciae
partibus ejusdem gentis maximi motus, importune
insistentium et regi suo suggerentium ut
Aquisgrani palatium, juri suo, ut aiunt, olim appendicium,
cum magnis armorum copiis invadat; regem
et principes nostros abesse, raros hic milites nil
contra moliri posse, postremo nihil obstare quin
possessa principali sede in partem regni sui caetera
deinceps cedat Lotharingia. Pavet audito patriae periculo
sancti Patris sollicitudo, cui quia per vim resistendi
copia non fuit potentiae hominis, tali temporis
opportunitate abuti volentis, ingenio et ratione
obviandum esse opus intellexit, quod et instanter
agere omnino sollicitus fuit. Mittuntur ad regem, ut
dictum est, efferatum animo, supplices ab eo litterae,
veteres utrorumque regnorum et eorumdem rectorum
commendantes amicitias; duo haec regna, si
invicem ut hactenus fuerint pacata, cunctis terrarum
nationibus timori fore, nihil praeter Deum formidantia;
proinde alterutris pacem necessariam esse,
concordia crescere res minimas, discordia vero dilabi
maximas. Ille acceptas et auditas primo negligere,
despicere, regem nostrum arcessere perfidiae,
injuriarum caeterorumque criminum quae non attinet
dicere: sed velle sibi vindicare regnum et palatium
ab antecessoribus haereditario sibi jure debitum.
Diem insuper satis procaciter mandat, quo haec facere
deliberaverit: cui econtrario noster Cicero inter
alia talia rescriptitat: « Novit, inquiens, vestrae
majestatis excellentia, quam turpi poena saecularis
lex condemnet furti admissa; quae si in potentes
cadere contigerit, licet apud homines alio nomine
videantur honestari, tamen in interni arbitrii conspectu
eadem, imo in magnis eo magis exstant damnabilia,
quo minori ut ea admitterent necessitate fuerant
adducti. Pensate igitur, quaese, quam sit Deo exsecrabile
et indignum vestrae regiae liberalitati, longissime
absentis comparis sedem et regnum velle furari; et
ab istiusmodi, quaeso, intentione animum revocate
quae manifeste repugnat vestrae dignitati.
Quin potius si quid fortiter, si quid potenter contra
nos animo vestro sedet actitandum, exspectetur
reditus regis nostri, ut quod expediat tunc a
vobis fiat decentius. Sed esto, sedes regni antecessoribus
dolo circumventis sublata tibi est jure
haereditario repetenda: nunquid per interjecta
tot terrarum spatia solus es, aut sine multitudine
iturus? minime; imo vero infinita militia, miseris
parcere nescia, comitaberis, qui etiam te nolente
et frustra prohibente mille hominum millia consumere
habebunt incredibili vastitate. Unde certus
esto, si manus a clade innocentium quam mente
incoepisti non continueris, tot homicidiorum reus
in oculis Altissimi teneberis, quot hominum corpora
vita carebunt si hoc perfeceris. » Qua sententia
viri Dei audita, tyrannica rabies confestim
est sedata, et subito immutatus mente rex jubet
episcoporum adesse coetum. Epistolam mandat viri | null | ce68aec7-dd32-4ef1-a5c2-e3b1ab3e89fe | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Dei coram se recitari: recitata hunc recte dici sacerdotem,
hunc verum protestatur esse episcopum,
qui extraneus extraneo sibi prae cunctis ex debito
fidelibus sanum dedisset consilium. Nesciens forsitan
iste imitatus est Theodosium imperatorem, qui
publice arguentem se et excommunicantem omnibus
id temporis episcopis veridica beatum Ambrosium
praetulit sententia. Cui exhibendae amplius reverentiae
ex ipsa sua contumelia occasionem invenit
regia dignitate sublimior nobilissima cordis humilitas.
Ita certe facinus, ad quod multa satellitum
millia rapinis inhiantium impellebant fluctuantem
regis animum, Deo inspirante, dissuadere potuerunt
longe positi unius hominis litterae: quae eousque
pacis amorem in ipsius reformaverunt pectore, ut
nil tale ultra concipiens animo imperatori mox
ex Italia reverso in reliquum dexteram cum sacramento
dederit et receperit.
CAP. XXIV. #Episcopus Catalaunensis eum per litteras consulit quid de haereticis censeat agendum.@#
Praeterea apostolica sublimitas praesulem nostrum
crebra litterarum visitatione est dignata, quas ille
reverentissime excipere solebat; humiliter, si qua
forte per easdem interrogaretur, respondebat. Diversi
etiam pro diversis consulendis egregium sapientiae
symmystam episcopi frequentabant per epistolas,
quorum nullus utilia percunctatus super inquisitis
prudenti responso est fraudatus: ex quibus
Catalaunensium episcopus pro periculo animarum
sibi creditarum sanctitatem ejus consulere
aliquando necessarium habuit, quod hujusmodi esse
per litteras fatebatur. Aiebat enim in quadam parte
dioecesis suae quosdam rusticos esse, qui perversum
Manichaeorum dogma sectantes, furtiva sibi frequentarent
conventicula, nescio quae obscena et
dictu turpia quadam sua solemnitate actitantes et
per sacrilegam manuum impositionem dari Spiritum
sanctum mentientes, quem ad astruendam errori
suo fidem, non alias a Deo missum quam in haeresiarcha
suo Mani, quasi nihil aliud sit Manes
nisi Spiritus sanctus, falsissime dogmatizarent,
incidentes in illam blasphemiam quam juxta Veritatis
vocem et hic et in futuro impossibile est remitti.
Hi tales, ut dicebat, cogebant quos possent in
suam concedere turbam, nuptias abominantes,
esum carnium non modo devitantes, sed et quodcunque
animal occidere profanum dicentes; tutelam
errori suo assumere praesumentes sententiam Domini
in veteri lege occidere prohibentis. Si quos
vero idiotas et infacundos hujus erroris sectatoribus
adjungi contingeret, statim eruditissimis etiam
catholicis facundiores fieri asseverabat, ita ut sincera
sane sapientium eloquentia pene eorum loquacitate
superari posse videretur. Addidit etiam plus
de quotidiana perversione sese aliorum dolere quam
de ipsorum perditione. Quid de talibus praestet
agendum anxius praesul certum sapientiae consuluit
secretarium, an terrenae potestatis gladio in eos sit
animadvertendum, necne; modico fermento, nisi
exterminentur, totam massam posse corrumpi; cui
antistes noster inter rescribens ait:
CAP. XXV. #Responsio. Ejus quae super hoc sedeat sententia@#.
« De quibus scripsistis, eorum quidem manifestus
est error, antiquitus a sanctis Patribus ventilatus
et luculentissimis eorum sententiis confutatus.
Nam ut omittamus insanissimas, quibus de Spiritu
sancto sibi mentiuntur, blasphemias, accipiat
dilectio vestra, quantis se inopportunitatibus
rerum sese ipsi implicare studeant, male intellecto
Domini praecepto quo in veteri lege dicitur: #Ne
occidas;@# in quo, nisi solam hominis occisionem
prohibitam esse intellexerint, simili modo esum
eorum quibus se licite vesci existimant, qualia
sunt frumentum, legumina et vinum, sibi videant
interdictum, quae ut essent ex creditis terrae seminibus
sua vivendi specie coaluerunt, et nisi a
viriditatis suae vita interfecta humanis usibus
servire nequiverunt. Praetermissis saecularium
scriptis, hujus rei testis est Psalmista dicens: #Et occidit in grandine vineas eorum;@#
itemque
Apostolus: #Insipiens tu, quod seminas non
vivificatur, nisi prius moriatur.@# Ipsa quoque
Veritas: #Nisi,@# inquit, #granum frumenti cadens
in terram mortuum fuerit, ipsum solum manet.@#
Restat igitur ut necessario fateantur vixisse quae
accidentibus ex causis constat posse mortificari.
Eligant ergo quod voluerint, aut more catholicorum
de solo homine scriptum esse credant: #Non
occides,@# et nobiscum mactandarum pecudum eopia
licite utantur; aut si hanc sibi negari contenderint,
nos quoque ex ipsa erroris sui sententia, panis,
leguminum et caeterorum hujusmodi eis usum
inficiabimur; quoniam ea nisi suo modo interficerentur,
nullo modo humanis usibus aptarentur.
Haec licet Christiana abhorreat religio, et cum
Arianae haereseos damnet sacrilegio, tamen imitata
Salvatorem suum, qui mitis et humilis corde non
venit clamare neque contendere, sed potius opprobria,
sputa, alapas, postremo crucis mortem subire,
jubetur interim tales quodammodo tolerare,
quia, ut ait beatus Gregorius: Nequaquam innocentiam
obtinuit | null | fe944d32-ee66-44de-9514-15372738e241 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Abel quem Cain malitia non
exercuit, nec uva nisi calcibus tusa in vini saporem
liquatur. Ut autem in promptu sit quid de talibus
velit fieri misericors et miserator Dominus,
qui peccantes non statim judicat, sed ad poenitentiam
aequanimiter exspectat, audiamus quid in
Evangelio suo exponendo parabolam tritici et zizaniorum
agri, discipulos, imo in illis nos dignatus
est docere: #Homo,@# inquiens, #qui seminavit bonum
semen in agro suo, est Filius hominis.@# Bonum semen,
hi filii sunt regni; ager autem, hic mundus: #Inimicus
homo, qui superseminavit zizania, est diabolus.
Zizania autem, hi filii sunt nequam; messis
autem consummatio saeculi est; messores vero angeli
sunt.@# Quid autem per servos primo apparentia
zizania vellicare volentes, nisi praedicatorum
ordo signatur? Qui dum bonos a malis seorsum
esse in Ecclesia desiderant, quasi de bona tritici
segete zizania eradicare quaerunt. Sed sub magna
discretionis censura paterfamilias ille prona eorum
coercet studia: #Nolite,@# inquiens, #ne forte colligentes
zizania eradicetis simul et triticum. Sinite utraque
crescere usque ad messem; et in tempore messis
dicam messoribus: Colligite primum zizania et alligate
ea per fasciculos ad comburendum, triticum autem
congregate in horreum meum.@# Quid his verbis, nisi
patientiam suam Dominus ostendit quam praedicatores
suos erga errantes proximos exhibere desiderat?
Maxime cum hi qui hodie zizania sunt
possibile sit cras converti et esse triticum. Ad
horum profecto servorum vos pertinere numerum,
ardens in pectore vestro pro animabus diabolica
fraude deceptis spiritualis zeli fervor indicat, quo ne
a malis boni corrumpantur, judicii sarculo triticeam
segetem zizaniis purgare quaeritis. Quod tamen ne a
vobis immature, ne ante tempus fieri debeat, divinae
potius est obediendum sententiae; ne dum justitiam
in puniendis praevaricatoribus nos exercere putamus,
ex impietate specie severitatis velata ei praejudicium
faciamus, qui non vult mortem peccatorum
nec laetatur in perditione morientium, sed per patientiam
et longanimitatem suam novit peccatores
ad poenitentiam reducere. Cesset ergo judicium
pulveris, audita sententia condemnatoris; nec eos
quaeramus per saecularis potentiae gladium huic
vitae subtrahere, quibus vult idem Creator et Redemptor
Deus, sicut novit, parcere: ut resipiscant
a diaboli laqueis quibus captivi tenentur ad ipsius
voluntatem. Sic, sic nimirum tales ultimae illius
patrisfamilias messi a nobis convenit reservari
quidquid messores suos facere jubeat, sicut et de
nobismetipsis cum timore et tremore oportet exspectari;
quia horum quoslibet, quos mundi hujus
ager zizania habet, messis illa forsitan triticum
inveniet; et quos in via Domini adversarios nunc
habemus, possibile omnipotenti Deo est in illa
coelesti patria nobis etiam facere superiores. Certe
legimus Saulum magis omnibus saevientem beati
Stephani protomartyris lapidatoribus interfuisse;
et quem hic habuit persecutorem, utpote martyr
apostolum, illic se gaudet habere priorem. Interim
nihilominus meminisse debemus quod nos
qui episcopi dicimur gladium in ordinatione, quod
est saecularis potentiae, non accipimus: ideoque
non ad mortificandum, sed potius ad vivificandum
auctore Deo inungimur. Est tamen aliud quod
sollicite de praedictis agendum est schismaticis,
quod et vos nequaquam ignoratis, ut ipsi eisque
communicantes catholica communione priventur,
caeterisque omnibus publice denuntientur ut, secundum
propheticam admonitionem, exeant de
medio eorum et immundissimam eorum sectam
ne tetigerint; quoniam qui tetigerit picem inquinabitur
ab ea. » Haec tantopere vir Dei exemplo
beati Martini studebat inculcare, ut praecipitem
Francigenarum rabiem caedes anhelare solitam a
crudelitate quodammodo refrenaret. Audierat enim
eos solo pallore notare haereticos, quasi quos pallere
constaret, haereticos esse certum esset; sicque per
errorem simulque furorem eorum, plerosque vere
catholicorum fuisse aliquando interemptos.
CAP. XXVI. #De haereticis nequaquam interficiendis@# .
Cum haec ita se habeant, cumque tam aperte ratione
evangelica sanctione subnixa nil aeque rationabiliter
valeat contradici; videant quibus vacat, quomodo
irreprehensibiliter actum sit quod cum Goslarii
quidam hujusmodi erroris sectatores essent deprehensi,
post multam superstitionis suae discussionem,
justamque pro pertinacia erroris excommunicationem,
suspendio insuper sint addicti. Cujus discussionis
ordinem cum diligenter sciscitaremur, non aliam condemnationis
eorum causam cognoscere potuimus,
quam quia cuilibet episcoporum jubenti ut pullum occiderent
inobedientes exstiterant. Vere, fatebor enim,
nec silebo, Wazonem nostrum, si haec tempora contigisset,
huic sententiae assensum nequaquam praebiturum,
exemplo beati Martini, qui ut intercederet
pro Priscillianistis, maximi imperatoris turpiter
adulantium sacerdotum consilio depravati | null | e16fedfe-5f83-4616-a83a-de09710a4573 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
edicto
damnatis, maluit excellentissimae virtutis suae detrimentum
incurrere quam eripiendis etiam haereticis
non consulere. Haec dicimus, non quia errorem haereticorum
tutari velimus; sed quia hoc in divinis legibus
nusquam sancitum non approbare monstremus.
CAP. XXVII. #De apostolico eligendo quid sibi videatur imperatori respondet.@#
Inter haec ad mentem redit quod cum papa Clemens
ex episcopo Bavenbergensi in apostolica sede
sublimatus de hac vita discessisset, imperator de
subrogando in locum illius alio consilium ejus quaerere
animum induxit. Ille autem, ut erat in omnibus,
et in talibus maxime scrutator studiosissimus, vigilanter
cum aliis cum quibus laboris hujus partes
expenderat, hinc gesta pontificum Romanorum, hinc
eorumdem decreta, hinc authenticos canones, capitulare
recensere sollicitus fuit. In quibus diligenter
revolutis nihil aliud quam summum pontificem,
cujuscunque vitae fuerit, summo honore haberi, eum
a nemine unquam judicari oportere, imo nullius
inferioris gradus accusationem adversus superiorem
recipi debere invenire potuit; et quoniam condictum
erat hanc electionem apostolici pontificis in Natale
Dominico futuram, audacissimus purae veritatis
assertor responsalem suum illo transmisit, et
ingrato imperatori inter alia confidenter deferri
jussit mandamina quae fuere hujusmodi:
« Recogitet, inquit, serenitas vestra ne forte
summi pontificis sedes depositi a quibus non
oportuit ipsi divinitus sit reservata; cum is
quem vice ejus ordinari jussistis, defunctus cessisse
videatur eidem adhuc superstiti. Quocirca,
quandoquidem nostram super his flagitare placuit
sententiam, desinat sublimitas vestra aliquem
in ejus locum qui superstes est velle substituere;
quia nec divinas nec humanas leges certum est
concedere hoc, astipulantibus ubique sanctorum
Patrum tam dictis quam scriptis, summum pontificem
a nemine nisi a solo Deo dijudicari debere.
Testor Dominum, et quod ego indignus sacerdos
vobis juravi sacramentum, super hoc negotio
nihil hac sententia verius, nihil praestantius a me
excogitari vel inveniri posse. » Adventante autem
memorato responsali antistitis nostri ad curtem
regiam, Poppo [qui] et Bruno Brixionensis episcopus
in summum pontificium jam pridem electus fuerat,
qui postea a Romanis Damasus est appellatus:
incertus ille quid faceret, nam res transacta erat,
cujus transferendae causa mandata ad imperatorem
susceperat; accessit tamen, et alia, quam facete,
ut noverat, imperatori praefert mandamina. Postque
omnia: « Adhuc, inquit, unum superest quod domnus
mandat episcopus, quod quia res est exacta,
vobis exponere non est in causa. » Quo ille audito,
ut est curiosus audire multa, et sententias diversorum
colligere, a legato multum excusante rem propensius
insistit extorquere. Responsalis autem ex
industria moras redimere, et quasi inde diverticula
quaerere; et tacite quodammodo hominem potentem
prius ambire nitebatur ut, sicut bene noverat, rerum
anticipatione, si qua subinde in corde oriri
posset, frangeret iracundiam. Quid plura? Spondet
rex quidquid id foret se nequaquam succensurum,
omnem proinde offensam adversus quantumlibet
aspera mandantem remissurum. Postremo, si quod
periculum gratiae mittentis episcopi fore illi contigerit,
eo quod reticenda prodiderit, sese omnimo lis
obviaturum. Tandem securus nuntius quae jussus
fuerat exsequitur mandamina, quae quantum vera,
homini voluntatem juxta potentiam suam metiri
affectanti, fere tantum essent odiosa, si praelibatae
pactionis praeoccupatio non obstitisset.
CAP. XXVIII. #Insimulatus ab imperatore quid fecerit, quidve responderit.@#
Alio quodam tempore dum edictum fuisset ut gens
Fresonum, quae duce Theoderico imperatori repugnabat,
navali undique bello peteretur, ille, uti erat
paterno affectu, timens militiae nullum e navibus
praeliandi usum assecutae, simul ne paratas sibi ab
hostibus incideret insidias, praesertim cum ad condictum
congregandi exercitus locum per ducenta,
aut eo amplius milliaria triduo eundo accepisset
mandatum, concurrentibus tot rationabilium
causarum difficultatibus ne quoquam discederet, neu
fideles Ecclesiae frustra vexaret, consilium habuit.
Itur ergo in Fresoniam et reditur ab exercitu navalibus
armis instructo, cum non multo post colloquium
habetur; ad quod pontifex noster accersitus,
transgressionis imperatorii edicti aliorumque aut negligenter
aut infideliter gestorum graviter arcessitur,
accusantibus injuste ipsis qui ejusdem saepenumero
magnifice usi fuerant beneficiis. Cumque ad singula
quae objiciebantur rationabiliter sese purgare paratus
esset, si excusandi copia daretur, succlamante hinc
regiae partis adulatorum fremitu, hinc episcoporum
consilia exhibentium adhortante coetu, soli in tanto
turbine deprehenso, diutius reniti imperatoris voluntati
nequaquam constantia fuit. Tandemque, quia
potentis animi indignatio non aliter visa est posse
leniri, ad pedes ejus invitus acquievit incurvari | null | e14c926b-be26-4869-a6b7-cc065a8da0ba | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, atque
pro culpis redimendis quae non erant trecentas
argenti libras coactus est revadiare. Quod quidem
omni reliquo vitae tempore eum poenituit fecisse; et
licet imperator postea placatus omnia illi cum gratia
donaverit, semper tamen dolendo, identidem in
se redarguebat cur talis culpae suspicionem constantissime
etiam usque ad sanguinem non removerit.
Sed licet episcoporum consiliis obtemperans in hac
parte quodammodo succubuisse videretur, tamen
sacerdotali auctoritate ipso die et in eodem conventu
curialium dictus est hoc modo contra imperatorem
usus fuisse. Namque dum in tanta tamque diutina
disceptatione illi tam podagrae morbo quam senio
gravato nulla ad sedendum copia fuisset, quiescente
vix demum insano fragore obstrepentium: « Vel
nunc tamen, inquit, majestas vestra mihi decrepito
et imbecilli sessum dignetur concedere: nam etsi
Wazo, rugis confectus et senio, indignus est honorari,
tamen sacerdotem et sacro chrismate inunctum
dedecet inter populares tam inhoneste fatigari. »
Imperator autem, utpote qui ejusmodi homo esset,
qui sibi super episcopos potestatem nimis carnaliter,
ne dicam ambitiose, quaereret usurpare: « Ego
vero, inquit, similiter sacro oleo, data mihi prae
caeteris imperandi potestate, sum perunctus. » Quem
econtra antistes veritatis zelo justitiaeque fervore
vehementer accensus talibus breviter instruendum
esse censuit: « Alia, inquiens, est et longe a sacerdotali
differens vestra haec quam asseritis unctio; quia
per eam vos ad mortificandum, nos auctore Deo ad
vivificandum ornati sumus: unde quantum vita
morte praestantior, tantum nostra vestra unctione
sine dubio est excellentior. » Talibus fluctuantis
mundi jactatus procellis, peritus nauta navim suam
odoris virtutum pomis refertam ad innocentis vitae
et conscientiae bonae reflexit portum; et fortis in
adversis humilisque in prosperis sicut mundi lenociniis
nequivit frangi, sic nec terroribus valuit concuti,
dicens cum Psalmista: #Dominus mihi adjutor
est, non timebo quid faciat mihi homo.@#
CAPUT. XXIX. #Quos et quales praebendarios constituerit.@#
Redit igitur calcato mundi turbine ad tui ovilis,
beata Dei Genitrix, et martyris Lamberti caulas,
omnibus palatiis regum gratiores; et pastor bonus
ad aeterna pascua oves Dominicas agere contendebat,
atque in hujus interim vitae via multis difficultatum
asperitatibus consita, tota animi intentione
in eis quod confractum fuerat, alligabat, et
quod infirmum consolidabat, et quod firmum et forte
custodiebat, judicans se non sibi, sed illis totum esse
et vivere. Vidimus viginti quinque praebendas ab eo
in uno die datas, quarum quindecim deservitores
canonicos in ecclesia victoriosissimae Crucis, decem
in Bartholomaei apostoli ecclesia ex bonis majori ex
parte a sese acquisitis constituit, nihil ab eis
quaerens nisi probos mores et utilitatem divinae servitutis;
simul cum interminatione anathematis edicens
ne quis praepositus, vel decanus praeter haec alterius
emolumentum lucri exigere auderet. Praeterea
si quando aliquis in locum fratris defuncti quaereret
substitui, quia nobiscum res stabiliendorum stipendiorum
respicit ad episcopum, offerebantur saepe
ab illis qui parentes aut filios canonicos fieri quaerebant,
aut fertilium agrorum fundi, aut multa numeratae
pecuniae summa. Quibus clementissimus Pater
ait: « Nolite; Ecclesiae cui haec offerre nitimini,
fundi et pecuniarum est abunde; fratres illi potius
quaerimus utiles et morigeratos; cujus qui se servitio
in perpetuo dederit, necesse non habemus
quod est vilius, temporale scilicet, ab eo expetere.
Quid enim? Nunquid dare aliquis valeat seipso charius?
Injurii ergo mea sententia erimus, si ab eo
qui seipsum dat, quod sibi est praestantius, importune
abjectiora quaeramus. Liceat tamen prius experiri
si quibus studiis eorum exercitata fuerint negotia:
quae si, ut expedit, valere constiterit, quae
petuntur gratuito dare parati sumus. Et ne difficultatem
rei interposuisse videamur, litteras qui ad nos
accedere desiderant afferant. Hoc tantum ab eis munus
ut sit materia examinationis exposcimus. » Haec
fidelis promissor diversae aetatis, et ingenuis, et ex
familia Ecclesiae progenitis exhibebat, nonnullis insuper
additis praeter stipendia beneficiis; cum ne
puerorum quidem minus intelligibilem aetatem, quos
videret indolis esse, et pro captu suo sciolos ab
hac largitatis suae janua excluserit. Talibus pietatis
suae beneficiis ad amorem studii multorum animi
accenduntur, et nonnullos qui mobilitati animum
dedissent vidimus ad studia conversos, obque improbitatem
laboris cum perfectionis gratia a tanto
largitore canonicam Ecclesiae stipem assecutos
CAP. XXX. #De impendiis ab eo ad aedificia datis, et vitae ejus perfectione.@#
Jam vero si cui ex | null | d788b254-be32-43ff-9249-d78e8afb543b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
clero aut etiam ex laicis aedificia
struere animus esset, hilaris dator largissimam
gravemque aere porrigendo manum ad id laboris
sese volebat admitti cooperatorem. Quod ego bonum
ejus multis ante et post impensum indigno
mihi et non merenti, cum benignissime
tum largissime exhibitum in simili opere sum
expertus, accipiens a tam munifico largitore munus
octo librarum cum aliis multis ad haec necessariis;
cum non multo post nil speranti, quippe qui minimum
promeruissem, mediocritati meae congruum satis
insuper adjecit beneficium. Parum est quod dico,
majora memorabo. Miserum me, vix fateri audeo,
cum me indignissimum et confusione plenum dulcissimo
illo suo excellentis scientiae et elegantis
ingenii sale condito dignaretur alloquio, nonnunquam
psalmodiae et orationis non repellebar secreto;
licet saepius quanto solitarie, tanto devote nocte et
mane soli Deo in orationibus vacare solitus esset.
Praeterea certis in hebdomada feriis, vel certe jejuniorum
tempore ex consuetudine solemni nulla
unquam hiemis tempestate retardatus, patrocinia
pedes nudus sanctorum circuibat; cum inter eundum
semper eleemosyna ejus in manu secum deambulantis
desudaret, donec occurreret cui ea etiam
nescienti tanquam Christo committeretur. Refectionis
vero hora quaecunque parata erant pulmenta,
ac si epulaturo, nullis reservatis qui vel a se, vel a
simul discumbentibus eo die comedi poterant, vel
exquisitissimis cibis, omnia pauperum alimentis
insumebantur. Sicque manus eleemosynarum cum
jejunii votiva castigatione charitatis igne concremata
ad coelos orationum levabat aromata. Quotidianam
sane conversationem suam perseverantia
et temperamento jugis abstinentiae, potentia vigiliarum
ac caeterorum pro Christo laborum irreprehensibilem
coram Deo et hominibus exhibere studebat;
nullum nec sibi, nec aliis familiaribus secreta praesentiae
suae frequentantibus vacuum ab opere Dei
tempus esse patiens, quo non aut psalleret, oraret,
aut legeret, aut de aliqua utilitate conferret, aut
certe de sacrae Scripturae quaestionibus disputaret:
in quibus dissolvendis quam alacer, quam efficax,
quam promptus erat et facilis! Postremo in omni
confabulatione ejus, si quando etiam a seriae esset
rei rigore laxata, quantam dignitatem, quantamque
jucunditatem inesse liquido erat respicere! qui vix
raro aut nunquam cibo, vel somno, nisi quantum
naturae necessitas cogeret, indulserit. Sed quis omnia
dicta ejus, vel facta memoratu digna, vel eruditissimus
stylo comprehenderet? Adeo meritis ejus omnia
minorata sunt, quae de tanto viro elinguis parvitas
nostra vix sufficit explicare. Sed et alia quae dici
possent de vita pontificis nostri insignia; quae si
enumerare velimus per singula, non jam breviarium,
ut polliciti sumus, sed proposito majorem codicis
incurrimus quantitatem; ac si qui stagnantis lacus
parva lintre nimium securus pergit sulcare, dum
nescit, vicinis aequoris metuendis absorbetur aestibus,
et a mediis periculis post dorsum respiciens,
sero reminiscitur magna parvis tentare adminiculis
quantae fuerit temeritatis. Sed praestat interim, dum
res in tranquillitate sunt, ad littoris sinus clavo fragilem
lembum reflectere, ne si quod vires excedat
tentaverimus, non tam cursum agere, sed fluctibus
miserabiliter obrui videamur.
CAP. XXXI. #De imminente corporis ejus dissolutione.@#
[Praetermissis igitur, ut dictum est, pluribus
tam dictis quam factis ejusdem venerabilis viri
admodum memoratu dignis, termino chartae finem
vitae ejus explicare studeamus, qua morte homo hic
Dei terrena linquens, coelestia penetrans, feliciter
exivit; et gregem Domini insolabili moerore confectum
suavissima sui praesentia egregius pastor desolavit.
Quem quidem omnipotentem Deum ab eo precibus
exoratum esse, nemo qui vitam ejus novit
ambigat, cum hoc et frequentes in oratione testarentur
lacrymae, et ipse communi nonnunquam sermone
cum his qui sibi familiarius adhaerebant,
annos suos ac si dierum malitiae plenos sit causatus,
etiam tempus esse quo infelicem exueret hominem
sit protestatus]. Sextum ab ordinatione sua in regimine
episcopatus agebat annum, et, ut dictum est,
fidelis summi patrisfamilias dispensator sua quibusque
reddebat, servata diligentissime in omnibus disciplina;
cum superveniente apostolorum Petri et
Pauli solemnitate, jucundus ipsorum interfuit vigiliis,
missisque priori et postera die solemniter celebratis
in singulorum ecclesiis, in illorum servitio
religionis finem accipiens, per quos beata mater
Ecclesia religionis sumpsit exordium, ad mensam
rediens inter prandendum primo tremore, deinde
gravi tactus est calore. Quo caeteris sensim artubus
subrepente, licet ante remota non surgeret fercula,
toto corpore tanto confectus est dolore ut praeter
solitum proximae noctis abesset vigiliis. Sed iterum
resumptis viribus, sicut semper, ut credo, ultra
omnes mortales infirmitati corporeae solebat | null | 0f77b539-b409-4bfb-8300-a18de8aceed2 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
reluctari,
sequentis diei, hoc est Sabbati, vigiliis et matutinis
adfuit; nec ex eo amplius choro et dilecto fratrum
conventui interesse valens, nihilominus intra domus
suae penetralia invictissimum psalmodiae et lectionis
nota dulcedine reficiebat spiritum, quem corpusculo
febribus fatiscenti potentissime imperitantem ad
optatum diu praemuniebat exitum: nihil aliud nisi
defectum sentire se in toto corpore protestatus.
Ita ingravescente amplius morbo, spiritu tamen, ut
diximus, totus robustus et integer, a Sabbato ad
quartum productus est feriam in qua apostolorum celebrantur
octavae. Cujus diei summo mane jubet accersiri
presbyterum qui erga ecclesiastica pervigili cura
solebat excubare; cui cum sese ab invicem separandos
esse praediceret, eam quam infirmis beatus Jacobus
apostolus jubet fieri unctionem se libenter
velle accipere adjecit; ea quae huic operi forent necessaria
mandat parari; abbates et presbyteros cum
nonnullis ordine inferioribus clericis in capellam
quae cubiculo contigua est jubet recipi, ut his coram
de rebus Ecclesiae disponeret, confessionem suam
Deo illis testibus offerret, ipsisque orantibus et psallentibus,
sacram unctionem susciperet. Ipse cum
duobus tantum hujus secreti arbitris, memorato videlicet
presbytero et subdiacono, item ejus camerario,
remota omni voluptate carnis, quippe quae ad mortem
usque esset afflicta, in solam spem beatae resurrectionis
lavat corpus multis retro annis lavacro
incognitum, cupitque fortissimus contemptor sui,
addita insuper infirmitati poena, nunc circa se fieri
quod in sanitate devitare studuerat ne noxiae serviret
voluptati. Lotus vero albisque vestibus indutus,
exspectantibus in praedicto oratorio a nemine sustentatus
sese infert fratribus; sedili locatur, cui
insidens psalmodiae vel lectioni vacare consueverat:
missam audit, sacrosancto Domini corporis viatico
felicem animam praemunit jamdudum pulsanti Domino
aperire paratam. Interim res Ecclesiae per fideimanus
disponuntur, quarum partem unam successori
suo, alteram pauperibus et Deo servientibus fidelis
testator delegavit; nulli cognato vel amico egregius
Pater, caeteros omnes in Christo aequaliter diligens,
dereliquit. Cumque reverenter a prioribus nostris
admoneretur ut parentibus de his quae Deus sibi
donasset largiretur, idque nusquam a sacra auctoritate
vetitum esse suggessissent: « Parentes meos,
inquit, quos superstites relinquo, illi commendo cui
me quoque non fundos, non servos, non pecuniam
ex haereditate habentem antecessores nostri reliquere;
quos utrum degere privatos necne, idem Deus
et Dominus noster voluerit, ipsius melius permittimus
misericordiae. » Praeterea si quid severius dictante
ratione in quoslibet ab ipso incolumi judicatum
fuerat, nullo mortis metu mutare, imo inconvulsum
esse post obitum suum volebat, et inflexibilem
propositi rigiditatem fortiter usque ad mortem retinuit;
conscius utique sibi, quia bona animi intentione
omnia fecerat, nihil de his justo Judici ad
quem festinabat displicere, ipso hoc in Evangelio
suo attestante: #Si oculus,@# inquit, #tuus simplex fuerit,
totum corpus tuum lucidum erit; si autem nequam
fuerit, etiam corpus tuum tenebrosum erit:@# oculi
nomine #intentionem;@# corporis, #sequentes@# significans #actiones;@#
qui sicut oculo incedentis reguntur vestigia,
sic nimirum praevia intentione, si bona est in
bonum, si mala est in malum, qualiacunque agentis
sequuntur opera.
CAP. XXXII. #De confessione ejus et unctione.@#
Dispositis igitur prudenter omnibus, abbas Olbertus
ab ipsis pueritiae annis coaevus et collega nec
non consecretalis illi divinae legis meditator, ad
agenda circa eum haec Christianae religionis ministeria
veste sacerdotali induitur, cupiens et ipse
eunti ad Christum sese addere comitem, quem in
via Dei unanimi dilectione habuit consortem. At
ubi psallendo et orando eo ventum est, ubi oleum
imponi infirmo praecipit ordo, totus mente et spiritu
vividus, licet carne praemortuus, quantulo adnisu
valuit e lectulo surrexit, coram altari genua fixit,
et ut scriptum est: #Justus in primis accusator est
sui,@# se peccatorem esse, sese non taliter vixisse
uti deceret episcopum et verum Christianum est
confessus. Cumque et de aliis satis et diu sese coram
Deo accusaret admissis, sine quibus irreprehensibilis
sanctorum vita, aut vix, aut nullo modo
transigi potest; suggeritur ab abbate memorato
ausu illius sanctae suae familiaritatis, si quid aliquando
in imperatorem sive verbis vel etiam occultis
cogitationibus deliquisset, Deo confiteri non tardaret,
ut securus ab omni insidiatoris accusatione
cordium scrutatori Deo intrepide mereretur praesentari.
Ad haec ille confidenter: « Non reprehendit
me, inquit, conscientia mea in omni vita mea me
in aliquo contra imperatorem deliquisse; quinimo | null | 8e7b3fad-8ab7-4c29-8be9-49b192561eaf | latin_170m_raw | null | None | None | None |
semper honorem ejus cupivi et cupio, isque
ut in dies cum Dei adjutorio augmentaretur quantum
nostra intererat elaboravimus. Caeterum quod
nos libentissime honestati ejus deservientes, ipsius
gratiae minus accepti fuimus, aliis profecto
peccatis imputamus. Verum hoc maxime poenitentia
dignum me egisse ipse reprehendo, quod
immunis ab omnibus in ipsum infideliter gestis,
quasi reus coram omnibus ad pedes ejus sim provolutus,
et hujusmodi humiliatione suspicionem
talis culpae, quae Deo teste nulla est, multitudini
de me ingesserim, sicque nomen episcopi nota
falsi criminis infecerim. Sed heu! pudet ac poenitet;
succlamantibus cunctis, etiam religiosis
viris, uti in me graviter commoto satisfacerem,
solus diutius reluctari non potui, et victus, fateor,
turpiter cessi. Unde quia invicte persistendo
falso imputati criminis suspicionem non removi,
plango et vehementer doleo. » His dictis, si qua
contra eos qui praesentes essent fratres deliquisset,
sibi donari petiit. Contra assistentis cleri devotio
a Domino Deo pontifici suo veniam petiit, ipsamque
quantum sua intererat ex se libentissime non sine
multis lacrymis impendit, idemque sibi ab ipso
fieri suppliciter implorat. Quo facto solemniter cum
psalmis et orationibus ad id officii pertinentibus
ab abbate quem supra memoravimus, per sacram
olei unctionem in viam pacis et beatae quietis dirigitur.
CAP. XXXIII. #Quod abbas Olbertus ne septem dies post eum faceret exoravit.@#
Singulis deinde in sua redeuntibus, vir Dei sic
manet in lecto decubans, nihil sese nisi defectum
pati asserens, exspectatque ita ut nunquam in sanitate
hilarior, exoptatam diu horam qua vocantem
migret ad Dominum. Testatique sunt presbyteri et
capellani qui ei excubantes pro exspectatione gloriosi
exitus assistebant, psalmodiam et orationes
ipsis quibus incolumis solebat horis a praemortuo
illius ore palpitante lingua saepius iterari. Nimirum
quanto usu vivens et incolumis imperitanti servire
consueverat spiritui, caro jam moriens approbabat.
Quarta feria, scilicet apostolicarum octavarum dies
transierat; quinta deinde feria superfuerat: et cum
jam vicina exitus, ut putabatur, hora a concurrentibus
devotissime ad eum senioribus exspectaretur,
atque obnixe ut a lecto se sineret deponi, ut morientibus
solet fieri Christianis, efflagitaretur: « Nolite,
inquit, hodie frustra fatigari, sed cras discessuro
mihi in Dei nomine occurrite. » Quam ejus
vocem quotquot adfuerunt, audiere; sed et abbas
memoratus qui pridie eum unxerat, hoc praenuntiatae
ab eo mortis indictum pio excipit gemitu: « Si discedis,
inquit, Omnipotentis misericordia non sinat
me septem dies super te in hoc mundo facere. »
Quae verba petitionis, ut probavit rei exitus, ad
aures pii auditoris ascendisse credimus: nam statim
ad monasterium beati Jacobi regressus, ubi ipse
praeter alium quem gerebat Gemblacensis coenobii
gregem, multorum Pater exstitit monachorum; subrepente
totis artubus molestia, sentit optabilem sibi
cum pontifice, eodemque unanimo fratre dissolutionem
corporis imminere; fastidiens jam confragosa
hujus vitae dispendia, quae ulterius sibi sine tanti
conviatoris solatio restarent calcanda; Christi potius
manifesta contemplatione cum illo cupiens satiari,
quicum visionis ejus dulcedinem nondum re, sed spe
cognitam inter conferendum de notis sacrae Scripturae
mysteriis suspirare solebat. Alter nobiscum corona
clericorum, alter decus monachorum. Alter licet
inter fluctuantis saeculi procellas practicae vitae actus
propensius regendos suscepit, divina tamen contemplatione
suspendi et vitaliter exterioribus mortificari:
alter vero tum professione, tum animi intentione
mortuus saeculo, et duplicem duorum ovilium gregem
pascebat Domino, et benignissima tam ecclesiasticarum
facultatum quam consiliorum largitione prudenter
dispensata, exterioribus nequaquam deerat
solatio. Ambo divina et humana sapientia imbuti,
ambo robustissimae in templo Dei columnae. Uterque
in utroque Deo servientium ordine reginae dextra
divinam sponsi majestatem astanti auro vestem
texere, ipsamque jucundissima varietatum distinctione
gnari circumdare, idque studiose quoad
viverent decertantes actitare. Sub tantis tuta custodibus,
tantisque communita propugnatoribus intra
honestissima bonarum artium quiescebat otia,
nec clandestinas latronum insidias, nec aperte impugnantium
formidans incursus, tunc quidem felix
Legia, sed nunc amissa hac felicitate multo infelicior.
Sexta igitur feria illucescente, octavo scilicet
Idus Julii, beatam pastor noster, ut praedixerat,
Creatori reddidit animam. Postque illum septimo
die, sicut a Deo poposcerat, memorati abbatis anima
voti compos episcopum est secuta, ut constaret
evidenter hoc mystico dierum numero ob aequalis
vitae meritum in unam aeternae beatitudinis requiem
hos tantos patres a mundi hujus voragine esse receptos.
Migrant igitur, migrant ad Dominum factorem
suum | null | 126d9de0-60d4-47a5-aca2-c97672e5b667 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
felices justorum animae, multiplicibus
pietatis studiis exercitatae: vivi utique lapides ad
coelestis Jerusalem aedificium colliguntur et, malitia
remanentium exigente, hi qui tenero gregi multo
adhuc tempore poterant prodesse, heu! nimis festine
subtrahuntur.
CAP. XXXIV. #Quod Legia tanto pastore orbatur.@#
Relinquit itaque ex matre filiam filio beatam, ac
postmodum eodem patre multo beatiorem, miseram
pastor bonus cum pupillis suis Legiam. Quae etiamsi
lapides possent lacrymas fundere, irrecuperabile
ablati Wazonis damnum nequaquam sufficienter valeret
plangere; quippe cui post Deum hoc noscitur
debere ut singularis nominis praerogativa inter majores
circumquaque urbes sola vocaretur fons sapientiae.
Quae autem regio tam abstrusa in terris,
quam, pervolitante fama, Wazonis Legiae nomen non
penetraverit? Parum est quod trifida te celsam
tanto patre novit Gallia. Te Alpina gerens corpora
nequaquam ignorat Germania. Experimentum acceperunt
gloriae tuae Pannonii, et nihilominus
Hiberi. Nec latet extremo diffusos orbe Britannos,
Aquitanos cum Arvernis, tanti rectoris auctoritate
quam alte caput extuleris. Tibi cedunt praepontificis
virtute circumcirca urbes nobilissimae;
sed nec olim Roma potens indignum ducit
se tua superari gloria, quae moderno tempore,
ex orthodoxis neminem huic tuo parem habuit superstitem.
At nunc heu! tanto pastore viduata stas
magni nominis umbra, et adhuc prioris famae tenore
multos studii amatores ad opinatum disciplinae
invitas gymnasium, sperantes se cum liberali
studio victus et vestitus solatio gratuito sustentari.
Ea enim spe patriae finibus se excitos autumant,
credentes illis referentibus qui talia praesentes apud
nos experti forent: qui plerumque litterarum exercitio
non frustra expetito, cum solus Wazo omnes
recipere solitus esset et omnia suppeditare, quod
fateri rubor est et negare fallacia, nullus eorum ab
omnibus nobis hujus loci indigentis sustentatur.
Adeo pietatis opera quae unus indeficienter agebat,
omnes simul exercere, etsi volumus, non possumus.
CAP. XXXV. #Apostrophia ad Legiam.@#
Age ergo nunc, o dulcis Legia, si qua est tibi
cordi pietas in Deum aut honestatis amor ad saeculum,
ardentissime quaeso, saltem antiquae religionis
vestigia amplecti contendito; quia etsi orbata
es Patribus, pro ipsis tamen nati sunt tibi filii,
quos omnipotens Deus, licet adhuc teneros et rudes,
exemplo bonorum Patrum ad sanctae religionis
culmen potens est informare. Tibi enim, Domine,
derelicti sunt pauperes, pupillis tu eris adjutor. Sed
est quod inter haec, o dulcis nutricula, in cujus
gremio ego inter verae philosophiae tirones solus
inutilis vernula coalui, paucis es admonenda ne
dona Domini tui, si qua tibi sunt, meritis tuis arrogare
incipias; sed potius temet aestimatione infirmitatis
tuae omnium Ecclesiarum pedibus substernas,
et maxime matris tuae sanctae et venerabilis
Coloniae quam Dominus post urbem Romam, tum
infinito diversi generis sanctorum numero, tum
jucundissime distincta sanctae religionis corona dignatus
est insignire. Hanc tu venerare ceu dominam,
ut te non dedignetur agnoscere filiam; quatenus
te pro humilitate, illam pro charitatis remuneratione
aethereus ille claviger praevius ambarum
dux et patronus, cum utrarumque ovibus ad gaudia
Domini sui intromittat, et ad videndum Deum deorum
in Sion, in coelestis Jerusalem sedibus componat,
praestante ipso Deo vivo et vero, qui unus in
trinitate et trinus in unitate, solus habet immortalitatem,
et lucem habitat inaccessibilem. Cui regi
saeculorum immortali, invisibili, soli Deo honor,
laus et gloria in saecula saeculorum. Amen. | null | d9b589e7-d86e-4d57-b06a-84097f788bc3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
#OBSERVATIONES PRAEVIAE.@#
1 Non semel jam his in Actis de percelebri archimonasterio
Sancti Remigii apud Remos sermonem
fecimus; verum nulla hactenus occasio occurrit
quae ejus dignitatem adeo commendarit quam ejus
basilicae dedicatio, a beato Leone IX summo pontifice
facta. Nihil omnino praetermisit sanctissimus
papa ut eam redderet celeberrimam, eo praecipue
animo in Gallias accedens ut summam animi religionem,
qua erga beatum Remigium tenebatur, palam
coram universo orbe testatam faceret. Unde
indicta synodo, quam in eadem basilica habuit, episcopos
aliosque utriusque ordinis primores invitavit
ut ad hanc celebritatem convenirent. Et licet quorumdam
malevolorum invidia, rex Francorum rebellibus
comprimendis intentus, huic solemnitati
praesens non adfuerit, tanta tamen ad eam convenit
omnium ordinum multitudo, ut vix eam plateae urbis
amplissimae et basilicae frequentes capere potuerint.
Huc ex omnibus fere Europae nationibus homines
convenisse, praeter alios auctores, Wibertus
archidiaconus, qui beati pontificis comes individuus
fuit, disertis verbis affirmat. Nam praeter Italos et
Germanos, qui ibi frequentes adfuerunt, sic de aliis
populis loquitur libro II, cap. 4, Vitae sancti Leonis:
« Invitatur, » Leo papa, « ab Herimaro abbate venerandi
coenobii sancti Remorum pontificis, ad consecrandam
ecclesiam in ejus honore constructam;
ubi non est dictu facile quanta multitudo a finibus
terrae, Hispanorum, Britannorum, Francorum, Anglorum,
advenerit ejus invisere praesentiam. In qua
praesentia adfuit etiam non modicus coetus pontificum. »
2.
Hanc solemnitatem data opera descripsit Anselmus,
monachus ejusdem coenobii Sancti Remigii,
jussu Herimari abbatis, in libello singulari ea de re
edito sub titulo Itinerarii papae Leonis, in quo omnia
quae praesens viderat et audierat singillatim exponit.
Hujus auctoris meminit Trithemius libro De scriptoribus
ecclesiasticis, quem in Scripturis divinis exercitatissimum
fuisse, et alia opuscula praeter Itinerarium
edidisse, scribit. De itinerario autem sic habet:
« Congessit in unum volumen gesta Leonis papae IX
per Galliam in conciliis et conventibus facta, ut notificaret
quanta auctoritate Remis vel in aliis urbibus
synodum celebraverit, quanta industria et subtilitate
examinaverit causas ecclesiasticas, quave
districtione peccantes correxerit, quomodoque ei
virtus divina cooperata sit, » etc. Haec mutuatus est
Trithemius ex Sigeberto, qui eadem omnino verba
habet in libro De scriptoribus ecclesiasticis. Ejusdem
quoque, post alios auctores vulgatos, meminit Marlotus,
tom. II Historiae Remensis, inter viros illustres
qui Remis sub Gervasio archiepiscopo claruerunt.
Porro id opusculum jam per partes ferme editum,
hic, et quidem integrum ex Remensibus manuscriptis
edere visum est, ne tantae celebritatis, et
fortasse omnium majoris quae in ecclesiarum dedicationibus
unquam facta fuerit, descriptio in his Actis
desideraretur.
3.
Praeter Anselmum alii quoque scriptores basilicae
Remigianae dedicationem et concilium ibidem
habitum scriptis suis celebrarunt. Willelmus Gemmeticensis
libro VII Historiae Normannorum integrum
caput 15 ea de re habet, ubi quaedam de Ivone
Sagiensi episcopo narrat, quae in Anselmi opusculo
relata non sunt, quae ideo hic visum est proferre:
« In illo tempore sanctus Leo papa Gallias expetiit,
ecclesiam Sancti Remigii Remensis episcopi consecravit,
ejusque corpus in ecclesiam nuper dedicatam
transtulit. Tunc Remis idem papa grande concilium
tenuit, et desides episcopos vel abbates acriter redarguit,
inter quos, ut dicunt, propter combustionem
ecclesiae Ivoni dixit: #Quid fecisti, perfide? qua lege
damnari debes, qui matrem tuam cremare ausus es?@#
Eloquens Ivo palam confessus est se quidem malum
fecisse, sed ad hoc scelus agendum se graviter coactum
fuisse, ne deteriora fierent a scelerosis super
filios Ecclesiae. Deinde poenitentiam secundum sagacis
papae jussum accepit, ac de restituenda Sancti
Gervasii ecclesia operam adhibuit. Igitur Apuliam et
inde Constantinopolim perrexit . . . . . Reversus autem
Sagium, ecclesiam tam magnam coepit aedificare, »
etc. Non tamen malitiose ecclesiam suam
incenderat Ivo, ut ex cap. 13 ejusdem libri patet;
sed cum ea a seditiosis occupata fuisset, incensae
sunt vicinae domus, et flante vento incendium adeo
exarsit, ut ecclesia quoque simul cum illis cremata
fuerit. Meminit ejusdem dedicationis et concilii ea
occasione habiti Ordericus Vitalis, libro V Historiae
ecclesiasticae, ubi observat presbyteros ex eo tempore
consuetudinem arma deferendi sensim abjecisse.
« Tunc, inquit, ibidem generale concilium tenuit, et,
inter reliqua Ecclesiae commoda quae instituit,
presbyteris arma ferre et conjuges habere prohibuit.
Exinde consuetudo lethalis paulatim | null | c877d5a0-23bb-415c-8901-425f802b3bc6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
exinaniri
coepit. Arma quidem ferre presbyteri jam gratanter
desiere, sed a pellicibus adhuc nolunt abstinere, nec
pudicitiae inhaerere. » Mirum autem est nihil de
presbyteris concubinariis haberi inter canones concilii
quos Anselmus retulit, nisi forte de iis intelligatur
canon adversus incestuosas conjunctiones
prolatus. Certum est tamen eo in concilio presbyterorum
conjugia proscripta fuisse, quod alii etiam
auctores praeter Ordericum observarunt. Nam Albericus
in Chronico observat sancti Hugonis Cluniacensis
abbatis consilio papam Leonem in concilio
Remensi presbyterorum conjugia prohibuisse. Et
quidem Raynaldus abbas Vezeliacensis in Vita ejusdem
sancti Hugonis scribit beatum Leonem, « ob
haereses Simoniacorum et Nicolaitarum a Galliis exstirpandas
Remis synodum celebrasse. » Et in altera
ejusdem sancti Vita, quam Hildebertus episcopus
Cenomanensis Pontio abbati Cluniacensi nuncupavit,
refertur Leonem nonum Remis #synodum@# celebrasse #generalem,@#
ac, eo jubente, ibi Hugonem habuisse
« sanctam et plenam gratiae orationem, qua et Simoniaci
e male comparatis expulsi sunt dignitatibus,
et de sacrario Domini fornicatores inhibiti sunt
sacerdotes. » De hac autem Hugonis oratione in Remensi
concilio habita loquuntur etiam alii ejus Vitae
scriptores, sed nihil quidquam ex ea superest. Caeterum
ante hos auctores Hermannus Contractus in
Chronico suo jam notaverat « papam Leonem autumnali
tempore synodum magnam Remis cum
Galliarum episcopis habuisse. »
4.
Sed illustrius est fragmentum libri fundationis
monasterii Ramesiensis in Anglia quam ut a nobis
praetermittatur; ex eo quippe discimus papam Leonem
non solum Galliae, sed etiam aliarum gentium
episcopos ad concilium Remense convocasse. Unde
non mirum est si passim a vetustis auctoribus #concilium
generale@# nuncupetur. Fragmentum istud edidit
Spelmannus tomo I Conciliorum Anglicanorum,
ad annum 1049, ubi sic habetur: « Acta sunt haec
postquam supradictus abbas Ramesiensis Alfwinus
repatriavit, revertens de magno concilio quod Remis
a Leone papa, anno Verbi incarnati 1049, celebratum
est, quo missi fuerant honorabiliter a rege
Edwardo Duduc episcopus (Wellensis), et ipse
Alfwinus Ramesiae, et Wilfricus de Sancto Augustino
abbates, decreta Christianitatis quae ibi a sanctis
Patribus statuebantur relaturi. Nec silentio praetereundum
quod memoratus abbas Alfwinus in memorato
concilio Remensi tantam in oculis domini
papae Leonis gratiam invenit, ut, ad preces ipsius et
instantiam, Ramesensem ecclesiam liberali protectionis
apostolicae dono privilegiatam, et jura ejus
et possessiones, tam habitas tunc quam in posterum
justae acquisitionis titulo habendas, auctoritate suarum
litterarum, contra malignantium infestationem
communiret. » Ex hoc autem fragmento discimus
nomen Duduci seu Duduconis, qui concilio Remensi
cum duobus abbatibus Anglis mittente Edwardo
rege adfuit. Hic Duduco inter Wellenses antistites
decimus quartus numeratur, quam sedem amplius
viginti septem annis tenuit. Porro etsi Rogerius
Hovedenus in parte priori Annalium referat ab
Edwardo Anglorum rege abbates duos ad synodum
Remensem missos fuisse, nihil tamen habet de episcopo
cum iis misso; observat autem praefectum
Romae aliosque Urbis primores Leonem in hoc itinere
comitatos fuisse. Haec sunt ejus verba. « Eodem
anno, » inquit, id est 1049, « Leo papa, rogatu
eximiae religionis abbatis Herimari, in Franciam
venit, habens in comitatu suo praefectum et digniores
quosque Romuleae urbis; et sancti Remigii
Francorum apostoli monasterium Remis constitutum
maximo cum honore dedicavit; et postmodum
in ipsa urbe magnam synodum archiepiscoporum,
episcoporum, abbatum, sex diebus celebravit; in
qua synodo fuit Aldwinus Ramesigensis, et abbas
monasterii Sancti Augustini, a rege Anglorum
Edwardo illo missus. Hac in synodo « divinam religionem
nimium tepefactam studiose reparatam
fuisse » testatur, qui ei interfuerat Odalricus, praepositus
ecclesiae Remensis, in suo testamento, quod
penes nos ex codice Remensis ecclesiae ms. habemus.
5.
Alii denique auctores dedicationem ecclesiae
Sancti Remigii passim scriptis suis celebrarunt,
quos singillatim recensere nimis esset operosum.
At hic omittere non licet ea occasione festum sancti
Remigii, quod jam antea Kalendis Octobris celebrabatur,
solemnius exinde evasisse, ex praescripto
beati Leonis; qua in re sanctissimus pontifex antiquam
ecclesiae Francicae in suum apostolum religionem,
quae fortassis ob bellorum tumultus nonnihil
imminuta fuerat, in pristinum vigorem revocavit,
data ea de re bulla quam Anselmus noster in opusculi
sui fine inseruit. Verum cum in plerisque Galliarum
locis iterum tepuisset erga sanctissimum antistitem
haec prisca veneratio, rursus excitata est
decreto comitiorum generalium cleri Gallicani, quod
agente piissimo antistite Felice Vialardo Catalaunensium
episcopo, Remensis provinciae legato, die
17 mensis Martii, anno 1657, editum | null | 06d8cfaf-aeab-4154-a5be-6e0e60b946e6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
est. Atque inde
datae sunt, nomine cleri Gallicani, litterae ad universos
episcopos, quibus innotesceret statutum fuisse
ut in universo Galliarum regno beati Remigii festivitas
sub duplici ritu celebris haberetur. Has litteras,
simul cum privilegio altaris Remigiani, inferius
integras exhibebimus.
6.
Caeterum non modo beati Remigii festivitas ex
Leonis decreto inde solemnis fuit, verum etiam et
ipsum festum Dedicationis scilicet anniversarium.
Quod praeter Martyrologia Remensia, alia etiam externa
commemorant. Hoc Ferrarius in Catalogo
generali omnium sanctorum ad diem secundam Octobris
inseruit,sicut et Andreas Saussaius in Martyrologio
Gallicano, Hugo Menardus in Benedictino,
Bucelinus in Menologio, etc.
PROLOGUS IN DEDICATIONE ECCLESIAE BEATI REMIGII REMENSIS.
1.
Dilectis in Christo fratribus sub beati Remigii
tutela Deo militantibus, subsequentis auctor opusculi
magnam incircumscriptae dulcedinis multitudinem,
quam timentibus se repromisit Deus. Cum vita
nostra super terram tentatio sit, quia vetustatis deprimitur
pondere, ad novitatis gaudium suspendi
debemus in charitatis celsitudine, quam Deus commendavit
in nobis, in unigeniti Filii sui humilitate.
Quapropter ex imperio domini abbatis Herimari seriem
dedicationis hujus sanctissimi Patris ecclesiae
silentio non patiar oblitterari. Sed quoniam a beatae
recordationis papa nono Leone, Deo auctore, facta
est, eo magis dignam litteris tradam pro modulo ingenioli
mei. Unde in primis paucis praelibabo quorum
industria constructa fuerit anterior ecclesia, et
ex cujus causa jam prae vetustate ruinam minitantis,
haec quae nunc, Deo propitiante, subsistit, sumpsitque
exordia. Additur etiam ut quia ex hujus dedicationis
occasione a ministris diaboli multa excitata
sunt scandala, et postea ex synodo ab eodem papa
ibidem celebrata, multa provenerunt utilia. Deinde
in fine hujus opusculi subjungam quae per pretiosum
Francorum patronum Remigium, aut visu aut
auditu didici post ipsam dedicationem facta miracula.
Vos autem, fratres, quos sincerae devotionis
fervor unanimiter in domo habitare facit divina . . . . .
hoc quantulumcunque obsequium fraterna excipite
benevolentia, nec in eis tantum venusti cultique sermonis
gratiam considerabitis. Unde non vos pigeat
hoc aliquando legere, quia licet aurea et argentea
vasa in domo Dei vestri habeatis plurima, ex quibus
hauritis grandiloquia et dulciflua sancti Spiritus
pocula, tamen interdum haec, quamvis de fictili
vase, vos recreare poterit aqua.
INCIPIT NARRATIO.
2.
Basilica igitur gloriosi confessoris Christi Remigii
corpore insignita, quae usque ad haec moderna
perduravit tempora, Remensium quondam archiepiscoporum
studio inchoata, et a venerabilis memoriae
Hincmaro eorum successore consummata, anno
incarnati Verbi octingentesimo quinquagesimo secundo
ab ipso est dedicata. Quae quidem non adeo
operosi aedificii solidata est munitione,quoniam barbarae
nationes, per id temporis hanc infestantes
provinciam, frequenti incursione praefatos praesules
ab hujusmodi praepediebant intentione; unde intra
centum quinquaginta et duos annos tanta est attrita
vetustate, ut jam ad casum propinquans reparationem
sui videretur exigere. Anno vero Dominicae
incarnationis millesimo quinto, post reparationem
autem monasticae religionis per Hugonem pseudoepiscopum
inibi factam sexagesimo secundo, ab
Arnulfo archipraesule eidem loco ordinatus est Airardus
abbas, post Hincmarum, praecipuae bonitatis
virum et in coenobiali strenuum, ordine
sextus. Qui Airardus cum sagaci intenderet animo
plures Dominici gregis pastores sua aetate per
Gallias enituisse, qui ecclesias suas ex vetustate
in potiorem statum studuerant reformare,
deliberavit et ipse operam adhibere in ejus quae sibi
commissa erat renovatione. Quapropter viris qui
architecturae periti ferebantur ascitis, futuri templi
fabricam ex quadris lapidibus erigere coepit a fundamentis,
multo quidem operosiorem illis quam praenotatum
est in Gallico regno renovatas et ambitiosiorem,
ideoque sibi et illius aevi hominibus inconsummabilem.
Nam ubi per viginti et octo fere
annos pastorale officium administravit, senio confectus
coeptoque operi finem non imponens, vita decessit.
3.
Hujus ergo tempore ad beati Remigii tumulum
divina virtus se plurimis declaravit miraculis, quorum
duo quaedam, quae ego puer conspexi, huic
narrationi inserere operae pretium duxi. Debet enim
dilectio vestra veniam dare, si praeter ea quae promisit
prologus aliqua interseram, quae tamen si
sciatis non sit inutile. In villa sancti Dionysii martyris
quae dicitur Curtis Superior ( #Consevreu@# ), erat
quidam mendicus occulto Dei judicio tantae calamitatis
infortunio pressus, ut pedes illi ambulandi
subsidium denegarent, et calcanei ejus retro inflexi
natibus quasi naturaliter inhaererent. Unde sicut
aliis contractis mos est, non valens sese per terram
scabellis ad mendicandum trahere, vehiculo quodam
per sancta loca tam petendae stipis, quam recuperandae | null | b57ef678-9b76-4184-a104-69f1318c41b9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
salutis gratia, a suo circumducebatur fratre.
Qua de re factum est ut etiam ad saepe memorandi
protectoris nostri Remigii basilicam deduceretur, et
in hora qua sacra missarum solemnia celebrabantur,
ante sanctum altare ab eodem germano suo deportaretur.
Cumque jam a ministris illud incorruptum
perciperetur epulum, ab illo miserationum indeficienti
fonte salutis emanavit donum. Calcanei a
posterioribus, quibus impacti erant, in momento
coeperunt avelli, eisque ad congruum divino nutu
redeuntibus ordinem, ad indicium miraculi inde
effluxerunt sanguinum rivi. Quae Dei magnalia fratres
qui aderant considerantes, signis pulsatis, operatrici
majestati devotas concinunt laudes.
4.
Accrescit devotioni devotio, et omnipotentis
virtus dilecti sui Remigii merita reciproco declarat
miraculo. Postquam enim super pedes paulatim
firmatos idem constitit pauper, ecce scabellulis trahens
sese contractus adveniebat alter, qui, comperta
Dominici operis novitate super invalido, ingressus
est properanter, ut et ipse mereretur perfrui recuperatae
sanitatis emolumento. Nec diutius cassa spes
properantis exstitit; sed antequam ad sancti perveniat
sepulcrum, optata salus adfuit: nervi sub genibus,
qui jamdudum retracti diriguerant, extenduntur,
officio pedum diu insueto qui acclinis advenerat,
se superna gratia erigente nititur, et ante
sacros illius artus per cujus interventum sibi salus
proveniebat gratias acturus ingreditur. Haec videns
fratrum conventus divinas ingeminat laudes, et qui
in vicino positi ea audiunt, ad tam jucundum spectaculum
confluunt alacres. Duos inopes paulo ante
corruptionis humanae miseria licet dispari compeditos,
illic expeditos aspiciunt, indeque Deum in
sanctis suis mirabilem collaudantes ad sua laeti redeunt.
Eorum autem unus, qui majori exemptus
erat infortunio, intercessoris sui amore agglutinatus
praecipuo, usque ad mortem in monasterii
obsequiis perseveravit: alter vero pistoribus solatium
aliquanto tempore exhibens, tandem discessit.
5.
His igitur omissis, ut ad propositae narrationis
seriem redeamus. abbati Airardo, ut praefatum
est, vita exempto successit Theodericus, a Widone
Remensi archiepiscopo ibidem ordinatus. Qui cum
plurima ecclesiasticae utilitati profutura decerneret
disponere, deliberavit reparationi ecclesiae suae, quam
suus praedecessor incoeperat, manum perfectionis
imponere. Verum quia grave nimis et inexplebile
sibi illud erat incoeptum, deliberatio quoque sua, si
id intenderet implere, videbatur non habitura effectum.
Quocirca eorum qui inter sibi commissos
prudentiores habebantur, et seniorum Remensis
provinciae consilio usus, difficulter aggressus est
inchoatum diruere opus: quo pene diruto, et fundamentis
quibusdam relictis, quae architectis visa
sunt necessaria fore futuris aedificiis, divinam domum
coepit faciliori quidem structura, sed non indecentiore
construere, ut aspectum adhibentibus
facile est cernere. Qua incoepta feliciter anno quinto
suae ordinationis, accensi sunt plures catholici viri
fervore divinae religionis, ut pro facinorum suorum
abolitione parentumque suorum, quorum corpora
ibi humata erant, requie, pro posse ad id opus condigna
subsidia studerent suppeditare. Nonnulli etiam
de ecclesiastica familia suum auxilium prompta
impenderunt benevolentia, suisque plaustris et bobus,
tantis incoeptis competentia advexerunt onera;
sicque fundamentis in quibus locis non erant locatis,
et columnis ex diruto priori aedificio competenter
dispositis, arcus super eas diligenter voluti
consurgere, et basilicae fabrica inter manus artificum
coepit clarescere. Tunc jam vestibulorum parietibus
undique erectis, et interioris templi fastigiis altius
elevatis, vetusta ecclesia ab Hincmaro archiepiscopo,
ut dictum est, antiquitus dedicata, est eversa funditus;
et vilis interim tecti coopertoriolum fabricatum
super chorum fratrum, ubi absque inquietudine
ventorum et pluviarum divinis possent vacare laudibus.
Supra sepulcrum vero beati Remigii crypta
constructa est, licet parva, ideoque toto corpori suo
incongrua, pulchre tamen columnis et arcubus fulta.
Praefatus namque abbas assiduus hortator assistens,
conabatur summopere quatenus idem opus ad summam
perfectionis consurgeret suae vitae tempore, maximoque
aestuabat desiderio ut papa Romano, si quomodo
valeret, in Gallias evocato, illud consecrari
faceret apostolica benedictione. Quod licet ex affectu
piae voluntatis processerit, divina tamen dispositio
hoc differens, ejus successori peragendum reservavit.
Nam morte immatura praeventus diem clausit
extremum, moeroris maximi se diligentibus relinquens
infortunium, expletis in regimine monasterii
annis undecim et mensibus octo. Qui cum deducta
a proavis polleret generositate, morum etiam vigebat
eximia nobilitate; sibi reverentiam exhibentibus
se praecipua humilians lenitate; subditos suos et
maxime sanctae religionis amatores devota excolens
devotione, quibusque magnis et minimis affabilis;
ideoque quam plurimis Francorum proceribus amabilis,
honorem Ecclesiae sibi creditae pro posse exaltavit
et exaltare voluit. Sed quoniam occasio mortis | null | 6a5163e7-08ad-42a3-a647-edc1bc10be45 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
interveniens effectum piae voluntatis abstulit, ejusdem
loci praepositum, Herimarum nomine, adhuc
vivens [ #Marl.,@# juvenem] sibi successorem delegit;
ipsum quippe quod habuerat in desiderio credidit
adimpleturum strenue qui sibi adjutor et cooperator
exstiterat ante omnes in praefati operis exsecutione,
maximaque suppeditarat subsidia ex redditu
villarum suae commissarum providentiae.
6.
Hic ergo loco defuncti Patris subrogatus, fratrum
pene omnium unanimi sententia, ordinatu
memorati Widonis Remorum archipraesulis, non
diu passus est interruptum pendere memorabile
coeptum sui antecessoris, sed primo quidem dexteram
basilicae crucem, maxima ex parte jam inchoatam,
et sinistram nihil adhuc praeter fundamenta
habentem, cum cocleis, quibus ad superiora esset
ascensus, fecit aedificari. Crypta autem quae super
beati Remigii sepulcrum constructa fuerat, quia, ut
superius relatum est, prae parvitate sui alterius operis
incongrua videbatur, dirui et aliam eminentiorem
fecit restitui. Deinde trabibus de saltu juxta Orbacis
monasterium sito advectis, fastigia ejusdem consequuntur
templi, sicque decentissima domus tota
apparuit in partibus suis.
7.
Quapropter idem abbas Herimarus cum quibusque
sapientibus Remensis provinciae prudenti coepit
tractare consilio quatenus eamdem apostolica faciens
consecrari benedictione, ut scilicet praedecessoris
sui devoto satisfaceret desiderio, cui ut facultas non
deesset optata peragendi, opportunitatem temporis
obtulit dignatio divinae dispositionis. Defuncto
siquidem papa Damaso, qui in civitate Brixenorum,
quae est in provincia Histriae, fuerat episcopus, et in
apostolica sede inthronizatus, triginta solummodo
ibi vixerat diebus; Romani, legatione de ejus obitu
ad imperatorem Henricum directa, petierunt ut
Ecclesiae pastore viduatae ab eo subrogaretur alius.
Qui super hoc negotio episcoporum et optimatum
imperii sui quaerens consilium, invenit inter caeteros
domnum Brunonem Tullensem praesulem ad idem
officium subeundum esse idoneum, utpote qui aetatis
maturitate, morumque et scientiae claritudine videbatur
conspicuus, sibique sanguinis affinitate proximus.
Unde apostolicae dignitatis ei adjudicata sunt
insignia, jussusque ab Augusto ut ad haec secundum
ecclesiasticas sanctiones suscipienda Romana inviseret
moenia; sed quia solemnia imminebant nativitatis
Dominicae, haec cum clero, cujus fuerat pastor.
disposuit celebrare, eisque celebratis quo erat praeceptum
abire. Hujus itaque pontificis notitiam in
colloquio a praefato imperatore et Francorum rege,
de pacis et amicitiae confirmandae gratia, ante non
multum tempus habito, memoratus abbas Herimarus
fuerat consecutus, a quo etiam promissum acceperat
quod in proximo quadragesimali jejunio beati Remigii
sepulcrum absque equi solatio foret expetiturus,
quia cum eorumdem regum aliquando familiaria ab
invicem perferens mandata, per contiguam regionem
transierit, ipsius sancti locum orationis gratia invisere
neglexerit. Quod idem abbas, sagaciter recolens
animo, sua dirigens scripta illi suggerit ut, quoniam
pro delegato sibi apostolici primatus officio Romam
ire disponit, si quando ad cognatos fines certo
Ecclesiae revocetur emolumento, non fiat irrita Francorum
apostolo ab eo facta promissio. Mittit vero
ei in munere vas ad bibendum idoneum, intus et
exterius auro decentissime decoratum, insinuans ei
de ipsius sancti ecclesia dedicanda suum cum petitione
desiderium. Ad haec idem episcopus benigne
refert quia etsi alia nulla se revocet Ecclesiae utilitas
vel pro solo amore sancti Remigii reversurum ad
Gallias, et ejus basilicam dedicaturum, si divina
annuerit benignitas. Celebratis ergo in sede civitatis
Leuchorum duobus Dominicae nativitatis diebus, in
tertio clero suo valefaciens, iter capere Romam
ducens aggreditur. Quo perveniens, cum favore
totius populi honorabiliter excipitur apostolicaeque
dignitatis infulis insignitur, in hypapanti Domini in
cathedra beati Petri inthronizatur, et Leo papa,
Romano more, nuncupatur. Hic digne administrans
quae sui sunt officii, instanterque disponens quaeque
videntur accommoda divinae religioni, quadragesimalis
temporis explet jejunia, succedentiaque Dominicae
resurrectionis ibi celebrat solemnia; quibus
elapsis synodum convocat episcoporum Italiae, et ibi
quaelibet perversa in eorum episcopiis pullulantia
aut corrigit, aut hortatur corrigere.
8.
Aliquanto autem temporis interlabente curriculo,
Gallicum revisere solum, tam beato Remigio
facta promissio quam orthodoxae fidei, in illis partibus
adeo tepefactae, persuadet intentio. Unde a
Romanis expetita licentia, per quasdam Latii urbes
iter agens, in eis multa disponit ecclesiasticae honestati
congrua, tandemque adit imperatorem Henricum,
in regione commorantem Saxonica. Interea
memoratus abbas, desiderii sui compotem se futurum
ex ipsius papae certus pollicitatione, regi Francorum
Laudunum venienti occurrit in Pentecostes solemnitate,
ejusque consilium et favorem expetit de praefato
templo apostolica consecrando benedictione,
monens et postulans ut his agendis suam praesentiam
exhibeat et episcopos regnique sui principes secum
intereresse faciat | null | 20e100b8-6094-434a-bfba-567bec06e072 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Cui idem rex ad praesens [ #al.,@#
preces] mente benigna annuit, seque, nisi alicujus
impedimenti intercesserit casus, tantae festivitati
adfuturum asserit. Ex quo promisso abbas laetificatus
revertitur, indeque papae Coloniam-Agrippinam
cum imperatore advenienti, in apostolorum Petri et
Pauli natalitio fit obvius, a quo adventus sui ad
Remense solum, gerendarumque ibi rerum tempus
et ordinem investigat diligentius. Ille vero sibi notificans
pandit quomodo prius deliberasset, ut octava
die ab ipsius sancti festivitate, quae in Kalendis
Octobris habetur celeberrima, illo veniret, et ipsius
monasterium dedicans, postea ibidem ex episcopis
Galliae congregatam synodum celebraret. Qua sententia
mutata, ad eumdem locum in solemnitate
sancti Michaelis archangeli se venturum et in ecclesia
Beatae Mariae Remis missarum sacra in eadem
die memorat celebraturum; festum vero gloriosi
Patris Remigii, pretiosi corporis ejus elevationi, et
subsequentem basilicae consecrationi, caeteros deinde
tres synodi deputat celebrationi. Quibus auditis, ad
suum coenobium rediit abbas, suaque scripta per
Franciam eique contiguas direxit provincias, invitans
sanctae Ecclesiae fideles ut ad tanti gaudii participationem
concurrant mente promptissima, tam pro
amore et veneratione ejusdem patroni sui quam ut
benedictione muniri mererentur apostolica. Caeterum
papa, Colonia digressus, Tullum in exaltatione Dominicae
crucis venit, indeque circumjacentium regionum
episcopis et abbatibus litteris suae auctoritatis
mandari praecepit, ut in praefixa die sibi occurerent,
ad synodum celebrandam in basilica praefati Francorum
apostoli, ut per quem orthodoxae fidei initiati
sunt rudimentis, in ejus praesentia consequerentur
reparationem tepefactae in se divinae religionis.
Hujusmodi mandatis gratulatur pia fidelium devotio,
praeparans se studiose ad implendum quod ex apostolicae
dignitatis sibi promulgatur edicto.
9.
Venenatus autem serpens, qui ab exordio mundi
ad humani generis inhiat praecipitium, tam salutari
proposito commenti sui nititur opponere obstaculum.
Ad complendam enim perfidiae suae voluntatem,
quosdam potentes laicos excitat qui incestis conjugiis
operam dando et aliorum criminum nefariis
usibus se implicando violatores erant honestatis
ecclesiasticae; ideoque verebantur reatuum suorum
latebras in lucem prodere. Sed et nonnullos episcopos
et abbates illis adjungit, qui in ovile Dominicum
aliunde, non per ostium irruperant, et in Ecclesiis
suis catholicorum Patrum sanctionibus contraria
quaedam pullulare permiserant, quae condictae synodi
examinatione resecanda manifestari metuebant,
ut enim scriptum est: #Omnis qui male agit, odit
lucem (Joan. III, 20)
@#, et ideo peccatis suis magis
magisque occultationis adhibet obnubilationem.
Tantae itaque perversitatis viri incentoris sui callida
suggestione instructi, regi Francorum suggerunt
regni sui decus adnihilari, si in eo Romani pontificis
auctoritatem dominari permitteret; vel si
eidem, ut decreverat, occurrens praesentiae suae
favorem, ad cogendum concilium exhiberet. Addunt
etiam quod nullus antecessorum ejus id reperiatur
aliquando concessisse ut ob similem causam in
Franciae urbes ingressus pateret alicui papae; his
vero agendis pacis et tranquillitatis congrua sunt
tempora, regni autem ejus status sit in perturbatione
non modica, quibusdam viris potentibus dominationis
ejus jugum detrectantibus, terrasque et
castella quaelibet ab ipsius ditione abalienantibus.
Quapropter regiae dignitati ferunt congruere, utilitati
reipublicae sua sapientia consulere, potius
quam synodis intendere; principes suos et totius
exercitus sui potentiam commovere in rebelles, ipsos
etiam episcopos et abbates, penes quos maxima
pars facultatum regni est, censent immunes hujus
expeditionis esse non debere. Ante alios abbatem
Sancti Remigii, quem quasi de rerum suarum abundantia
praesumentem, pro vanae gloriae amore, ad
monasterium suum consecrandum calumniabantur
Romanae urbis pontificem evocasse. Hac igitur versipelli
persuasione rex emollitus, et ab honesto proposito
ad seductionis devia flexus, papae per Silvanectensem
mandat episcopum, se suosque pontifices
cum abbatibus cogi ad comprimendam pervicaciam
sibi resistentium, ideoque non posse
occurrere ei in praefixo termino ad peragendum concilium.
Unde adventum suum in Franciam in aliud
tempus differat, quo, absolutus hujusmodi negotiis,
eum debito cum honore suscipiat. Ad haec papa
remandat promissionem beato factam Remigio
nequire se irritam facere, sed ad basilicam ejus
dedicandam procul dubio venturum, ubi si qui
divinae religionis amatores convenerint, cum eis
synodi rationem se fatetur habiturum. Cujus mandati
ad regem relatione perlata, ipse tamen iter in
rebelles aggreditur, coacta in unum ingenti exercitus
sui militia. Sed et episcopis et plerisque abbatibus
contra voluntatem suam illo euntibus, illis
etiam perversis Ecclesiarum rectoribus ad id negotium
ultro se ingerentibus, qui ut summi Pastoris
vicarium actus eorum examinare venientem possent
effugere | null | 516eb1bd-9a18-4f8a-a28c-0bc867552eb3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, eamdem expeditionem exitiali techna elaboraverant
struere. Adducitur cum eis et memoratus
abbas Sancti Remigii, moestus admodum et gemens,
quasi non esset visurus effectum desiderii sui. Sed
divinae consolationis ejus moerori non defuit potentia.
Vix enim unius diei et dimidii itinere confecto,
indulta est ei redeundi licentia; qui reversus celerrime
Romanum antistitem adhuc Tullo remorantem
expetit, eumque pro regiis mandatis, jam diu conceptum
propositum non permutasse cognoscens,
gratulabundus ad monasterium rediit, instanter
praeparare satagens quae tanti Patris confluentiumque
filiorum sanctae Ecclesiae forent necessaria conventui.
Jam quippe dierum prope erat terminus,
qui supradictae dispositionis completioni fuerat
attributus
10.
Denique domnus papa, a Leuchorum urbe
digressus, iter ad Remensem ducens urbem arripuit,
et in opportunis locis, singulis quibusque noctibus
mansione accepta, in vigilia festivitatis sancti Michaelis
ad Curmolensem villam venit, cui praefatus
abbas, ibidem obvius factus, quaecunque necessarius
expetiit usus illi omnique comitatui ejus
affluenter suppeditavit. Die vero sequenti ad Sanctum
pervenit Remigium archiepiscopis tribus comitatus,
Trevirensi videlicet, Lugdunensi, Vesontionensi,
aliisque viris honorabilibus, inter quos erat Joannes
episcopus Portuensis, et Petrus Ecclesiae Romanae
diaconus, et ipsius urbis praefectus. Hic
protinus conglobatur in unum tota fratrum congregatio,
et cum eis [ #al.,@# e cunctis] abbatum, monachorum,
clericorum, qui jam ex multis confluxerant
partibus, innumerosa [ #al.,@# numerosa] concio. Ex
quibus omnibus in atrio basilicae disponitur decentissima
processio, episcopis tribus, Silvanectensi
videlicet, Andegavensi, Nivernensi, longe digestos ordines
antecedentibus, textumque Evangelii cum
aqua benedicta et aromatum odore ferentibus. Sic
ergo dispositi papam advenientem suscipiunt, cui
ecclesiam introeunti, responsorium #Laetentur coeli,@#
cum digna modulatione concinunt; et dum ante
altare Sanctae Crucis orat, aliud responsorium, #Summae Trinitati@#
videlicet, concinentes finiunt.
Progresso autem eo usque ad altare sancti Christophori,
et ante venerandi Francorum apostoli sepulcrum
orationem explente, iterum Hymnum #Te Deum
laudamus,@# consona vocum jubilant vociferatione.
Qui tamen in sede sibi decenter apparata paululum
residens, astantes laetificavit benedictione apostolica:
et exinde egressus, ab eisdem psallentium
choris cum divinis laudibus deducitur usque ad
civitatis moenia. Cui Remensis clerus cum archiepiscopo
suo, aliisque quibusdam obviam procedens
episcopis, perspicuae processionis numerosos
disponit ordines in atrio. Sancti Dionysii martyris,
ubi ad tanti pontificis susceptionem competentia
concinens cantica, usque ad ecclesiam Sanctae Mariae
illum comitatur cum maximae jubilationis gloria.
Illic vero ante Sanctae crucis, et ejusdem Dei Genitricis
altaria, completa oratione, in archiepiscopali
aliquantulum resedit sede, archipraesule Remensi
ad ejus dexteram, Trevirensi autem residente
ad sinistram. Deinde ministris altaris
praeparatis, quibusque pro officiorum congruentia,
et ipse sacerdotalibus redimitus insignibus, processit
ad missarum celebranda solemnia. Quibus expletis,
et astante populo apostolica benedictione munito,
praedicto Remorum archiepiscopo, sibi suisque
necessarios sumptus suppeditante, refectionem percepit
in majori palatio juxta ecclesiam sito.
11.
Die autem subsequenti, metuens ne praepediretur
frequentia circumfluentium populorum, duobus
tantum comitatus capellanis, dum nocturnae a
fratribus explerentur vigiliae, ad sanctum remeavit
Remigium; factoque sibi balneo, lotus est et tonsus,
utpote qui imminentem tanti Patris solemnitatem in
crastino celebraturus, transferre disponebat tam
pretiosae gemmae venerabile pignus, et praeparata
sibi quadam domo contigua ecclesiae, illic secretum
remorandi expetiit, quia metuebat ad publicum
procedere. Ad sepulcrum enim sancti, quasi ex toto
orbe excita tanta hominum confluebat numerositas,
ut introeuntibus spatiosi templi vix sufficeret capacitas.
Advolabant enim tam ex vicinis quam ex
longinquis regionibus promiscui sexus innumerabiles,
effundebat aspera Francia ad honorem gloriosi
apostoli sui villanos opidanos et cives: sed
et Gallia pene ex omnibus suis partibus huc transmittebat
populorum millia. Inter quos accelerabant
episcoporum, abbatum, monachorum, clericorum
generosa agmina. Ignobilis nobili, aut inops cedere
nesciebat diviti, sed omnes una conglobatim concurrebant
intentione devota, bustoque coelestem
margaritam continenti dulcia imprimentes oscula,
oblationum suarum quisque pro posse offerebant
donaria. Qui vero constipatorum violentia repulsi
propius accedere non valebant, heu! quantum
gementes se desiderii sui effectu privari, de longe
projectis muneribus quae attulerant, quasi lapidibus,
sancti sepulcrum pia devotione obruebant. Est autem
ante fores ipsius basilicae quoddam spatiosum
atrium, in quo quoties densitatem sui perpeti non
poterat, frequentia tantorum se explicabat coetuum,
eo ducta aviditate cernendi ipsum beati Petri | null | bf468397-335f-4af4-b6dc-cdcfc0a12a72 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
vicarium;
post beati enim Remigii captatum suffragium
ad hujus summopere inhiabat aspectum, qui ut
magnanimo desiderantium satisfaceret affectui,
eminentius solarium domus in qua remorabatur petens,
unde et astantes contueri, et ab eisdem conspici,
et loquens possit audiri, apostolica benedictione
eos laetificavit; hisque recedentibus, et
aliis subinde atque aliis illud [ #al.,@# aliud] atrium catervatim
replentibus, ter in eadem die, suae exhortationis
monita impertiens salubria, liquido patefecit
quae vitanda, quaeque ad salutem animarum
suarum sibi forent expetibilia. In eadem denique
domo sacra mysteria sibi fecit celebrari, quia non
dabatur uspiam locus opportunus ecclesiam introeundi,
nec ipsi fratres, prae importunitate plebium,
solitum illic pensum divini valebant persolvere
officii. Adveniente interea nocte, nec tamen
confluentium rarescente, sed magis magisque crebrescente
copia, domnus papa metuens ne in sacris
vigiliis Deo famulantes importunitate plebis praepedirentur
exsequi divinae servitutis solemnia, tum
etiam ne sibi pretiosi corporis sancti ipsius transterendi
ecclesiaeque dedicandae inhiberetur copia,
delegatis clericis suis, ejusdem loci memorato abbati
spatiositatem templi praecepit penitus evacuari,
obseratisque diligenter foribus, omnibus intercludi
facultatem introeundi; praecepit etiam ex sua parte
hoc populis annuntiari, ut ad horam secederent,
et absque ulla sui impetus inquietudine solemnes
illius noctis excubias, cum digna devotione, a Deo
militantibus celebrari sinerent; se procul dubio die
subsequenti eorum desideriis promittit satisfacturum,
et thesaurum desiderabilem, quem quaerebant,
illorum conspectibus expositurum; si vero mandatis
detrectarent annuere, infecto negotio propter
quod advenisset, recessurum fore. Quod cum tandem
maxima difficultate fuisset obtentum, pleraque
tamen numerositas populorum cum copiosis luminaribus
deforis excubans, ejusdem pollicitationis
praestolaretur effectum, cereorum ubertate quasi
multiplici siderum splendore interius irradiata ecclesia,
Deo servientium chori in canticis spiritualibus
decentissime illius noctis exegerunt spatia.
12.
Mane autem facto, susceptus est a domno
papa intra ecclesiam sanctus martyr Cornelius,
quem cum aliis sanctorum pignoribus Compendienses
clerici illo detulerant, pro multis violentiis
quas ecclesia sua patiebatur a quibusdam malefactoribus.
Circa horam deinde tertiam, redimitus
idem apostolicus infulis sacerdotalibus, ad gloriosi
Patris Remigii sepulcrum procedit cum thymiamateriis
et crucibus, sociatis sibi archiepiscopis quatuor,
Remensi videlicet, Treverensi, Lugdunensi,
Vesontionensi, cum quibusdam aliis, sed et ipsius
loci abbate, domnoque Hugone venerabili Patre coenobii
Cluniacensis, et illius ordinis plurimis, cum
quibus litania facta, et super sanctum corpus non
modica thimiamatum accensa fragrantia, cecinit
responsorium #Dirigatur oratio mea,@# quo cum versu
expleto, feretrum sancti, ut praeparatis instrumentis
aptatum ad ferendum redderetur habile, a suo loco
paululum removit, et antiphonam #Confessor Domini,
Remigi,@# decantavit. At ubi competenter, prout res
exigebat, dispositum fuit, ipse ante alios cum praefatis
archiepiscopis et abbatibus suppositis humeris
illud devote lacrymans extulit, et responsorium #Iste
est de sublimibus@# inchoavit; cujus vocem subsequentes
chori psallentium, ovantes erumpunt in
jubilationis tripudium, praeque alacritate cordis,
o quantorum ora manantium rigavit redundantia
fletuum! quantorumve mentes ad tanti Patris captanda
suffragia sunt compunctae in suspiria beatorum
gemituum! Tradens autem domnus papa eumdem
pretiosum thesaurum se ultro ingerentium
votis, ab inquietudine turbarum secessit in oratorium
sanctae Trinitatis, quod ad meridianam plagam
infra ambitum ipsius ecclesiae decenter constructum
erat, Harduini cujusdam loci illius coenobitae
studio, continens Dominicum sepulcrum eleganter
imaginatum, instar illius Jerosolymitani, in quo
nostra requievit salvatio. Hoc igitur Trevirensem
archiepiscopum in sui praesentia eadem die consecrare
fecit, ex consensu praefati Remorum archipraesulis,
multorum sibi sanctorum collocatis reliquiis.
Denique monasterii foribus patefactis, ubi
illa coelestis gemma desiderantium populorum est
exposita obtutibus. Tum vero cerneres promiscuum
vulgus prae nimia exsultatione manibus plaudere,
innumeros in divinas laudes gratulabunda vociferatione
erumpere, potentes, impotentes, nobiles,
ignobiles, quemque pro suis viribus summopere
niti, ut tam optata gaudia propius mereretur contingere.
Magna fides, magno procul dubio remuneranda
praemio, quae ne tanti reddatur expers emolumenti,
nec imminentis mortis revocatur periculo.
Quidam enim prae nimia sui desiderii festinatione
praecipites, dum inter constipatos cuneos corruunt,
non valentes resurgere, suffocati et conculcati
intereunt. Rapitur et jactatur potius quam
portatur pretiosi corporis theca, tot millium
undique propellente frequentia, velut navis aequoreorum
fluctuum hac et illac agitata violentia: nunc
hi, nunc illi extorquendo sibi felicia vindicant dona;
et ut paucis multa concludantur, nec longis ambagibus
legentium | null | f74ab92e-6249-4ebf-81aa-745c344adc0a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
deficiat intentio, toto interstitio quod
civitatem et castellum ipsius sancti interjacet, tam
jucunda agitatur contentio. Adest Remensis clerus
cum civium multitudine, apostolum suum ad propriae
urbis moenia elaborat devehere, quem vix ab
hujuscemodi impetus densitate avulsum, sanctae Dei
Genitricis infert ecclesiae, ut cui vivens in corpore
dignis laboribus vitae praesentis multa comparaverat
commoda, catholicaeque religionis competentia
addiderat insignia, huic vel unius noctis morula
exsultationem simul et sanctificationem suorum
ossium exhiberet praesentia. Collocato ergo eo super
sanctae crucis altare, archiepiscopus Vesontionensis
ad altare beatae Mariae procedens, missarum solemnia
cum eodem clero de ipsius gloriosi Patris celebravit
festivitate. His autem expletis, dum concurrentium
devotio magis et magis agglomeratur, diei
interea elapso curriculo, nox subsequitur; cujus tamen
caligine basilicae illius adyta nullo modo fiunt
obscura. Tot gratulabundi conventus, suum quodammodo
diem praeferentia, undique micant luminaria.
Monachi ibidem circa patronum suum laetis invigilant
excubiis, et matutinalem explent cursum cum duodecim
lectionibus et responsoriis suis. Post quos
easdem vigilias solemniter peragendas canonici suscipiunt,
et cum novem lectionibus matutinorum
officia consummantes, usque ad lucem protrahunt.
Qui facto mane primam, tertiam, missamque cum
sexta hora, ante solita decantantes tempora, venerabile
corpus cum divinis laudibus efferunt a beatae
Dei Genitricis ecclesia. Quod in circuitu civitatis
cum jucunditate deportantes, congruas stationes per
praefixa faciunt spatia. Cumque ad eum locum ventum
esset ubi quondam fuerat porta, antiquo Patens
nuncupata vocabulo, per quam idem sanctus
hostem humani generis in eadem urbe visibilibus
ignium debacchantem exterminiis, adhuc in carne
vivens orationibus expulit; illic eosdem pretiosos
artus deponunt, et ipsius miraculi memoriam digna
devotione, et canticis spiritualibus agunt. Ad cujus
facti memoriale ibidem basilica moderno est constructa
tempore, quam quidam servus Dei,
Constantius nomine, suis impensis eleganter composuit,
et Dei famulos ad ejus obsequium, quot potuit
dum viveret aggregavit, et in honore sanctae Mariae
Magdalenae sanctique Remigii consecrari fecit.
13.
Cum itaque agitur illa circuitio extra civitatis
moenia, domnus papa, convocatis episcopis intra
dedicandi monasterii abdita, singulis singula ad consecrandum
delegavit altaria. Remensem vero archiepiscopum
ternam circuitionem, cum crucibus et
sanctorum reliquiis, secundum ecclesiasticum ordinem,
exterius constituit agere, ibique consecrationis
officium adimplere; ipse vero cum sibi necessariis
remanens interius, divini tabernaculi sanctificationem
strenue diligenterque exsequitur. Postquam igitur
eo deventum est ubi, secundum orthodoxorum
Patrum decreta, pignora sanctorum et sacra quaeque
debent intra dedicatam ecclesiam recipi, praefati
canonici, ut dictum est, deportato corpore beati Remigii
per gyrum urbis et castelli, eique adjacentis
municipii, pervenerunt cum eo usque ad portas monasterii,
ubi tot millium excreverat frequentia, ut
prae eorum densitate eidem glorisso Patri domum
sibi praeparatam introeundi intercluderetur licentia.
Ipse namque papa easdem januas vetuerat reserari,
ne impetus cum eodem sancto irruentium, et sibi
discrimini, et impedimento coeptae dedicationis foret
consummationi. Quocirca aliquod diverticulum quo
valeat intromitti perquiritur, tandemque vix a turbarum
inquietudine abstractus, per fenestram quae
est super Sanctae Trinitatis oratorium demittitur:
quem domnus apostolicus, cum maxima devotione
et canticis spiritualibus receptum, non ad praesens
in proprio loco reposuit, sed super principale altare,
quod in honore apostolorum Petri et Pauli, Clementisque
et Christophori martyrum, et beati Remigii
consecrarat, collocavit. Et cujus rei gratia hoc facere
decreverit, dignam memoria rationis sententiam
subintulit, videlicet ut evidens et conspicuus
omnibus appareret oculis in celebranda synodo, in
qua, si quis erroneus aliquid frivolum, vel ecclesiasticae
religioni adversum asserere praesumeret, erga
hunc vir Dei illius virtutis potentiam per sui corporis
praesentiam exhiberet, quam adhuc in mundo vivens
erga Arianum haereticum exhibuit, cui in conventu
episcoporum catholicae fidei lucem nebulosi dogmatis
umbra obnubilare molienti, ad adventum suum,
divina virtute officium vocis extorsit; sed paulo
post cum humili satisfactione reatum suum agnoscentem,
animae corporisque eumdem sanitate donatum,
ad filios adoptionis transtulit. Quae perorantis
papae intentio ex superno instinctu procedens, effectu
nullo modo caruit, velut hoc opusculum loco
suo declarabit. Hac ergo de causa sic locato beati
Remigii corpore, universis [ #al.,@# numerosis] agminibus
episcoporum, abbatum, monachorum, clericorum,
per choros decentissime dispositis, missarum
solemnia idem pontifex ex dedicationis celebravit
festivitate; lectoque Evangelio, pulpitum conscendens
exhortationis sermonem fecit ad circumstantem
populum, qui plurimus monasterii, ut dictum est | null | dd0c4008-9f5e-47c5-974c-849c9f43070d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
,
foribus obseratis, per fenestras irrumpendo sibi fecerat
aditum. Ad quem multa ex ipsius templi sanctificatione
concionatus utilia, diem illam celebrem
esse praecepit per Remensis episcopii confinia, anathematis
poena damnans illos omnes qui ad eumdem
locum hujus solemnitatis gratia per singulos annos
confluentibus, vel inde redeuntibus, alicujus impedimenti
irrogarent incommoda. Constituit etiam ut
ad altare quod, ut praefatum est, in honore apostolorum
Petri et Pauli, Clementis et Christophori martyrum,
gloriosique confessoris Remigii consecraverat,
non indiscrete a quibusque, sicut hactenus, sacrosancta
mysteria agerentur, sed secundum morem
Romanae Ecclesiae, septem tantummodo sacerdotes,
qui in illa congregatione digniores haberentur,
ad hoc officium deputarentur, soli Remensi archiepiscopo
ipsiusque coenobii abbati, ibidem missas
agendi potestate collata, et cui idem abbas daret licentiam,
certe interdum rationis exigente gratia;
nec non clero Remensi bis in anno, feria scilicet secunda
paschalis festi, et vigilia Ascensionis Dominicae,
quando solemnes illic stationes ex antiqua faciunt
traditione. Haec decreta ne aliquando irrita
fierent antiquitate temporis, litteris mandari,
easque signari sigillo suae praecepit auctoritatis. Deinde
memoratum populum, secundum institutionis
ejus verba publicam de peccatis suis confessionem
agentem, absolvit; explicitisque divinis officiis apostolica
benedictione sanctificans illum dimisit. Pontifices
autem, coenobiorumque rectores, et ceteros
sacri ordinis ministros, qui ibi aderant, ad eumdem
locum crastino jussit reverti, ut cum illis haberet
rationem, quam condixerat, synodi.
PRIMA DIES SYNODI.
14.
Die vero altera, quae est quinto Nonas Octobris,
congregati sunt in memorata basilica episcopi
videlicet numero viginti, cum quinquaginta fere abbatibus,
et aliis ecclesiastici ordinis complurimis.
Ubi statim vetus querela inter Remensis et Treverensis
archiepiscopi clericos est renovata; his astruentibus
quia Remensis primas esset in Gallia,
ideoque illi dispositio competeret synodica; e contra
vero illi archiepiscopo Trevirensi eamdem dignitatem
conabantur ascribere, primamque sedem post Romanae
Ecclesiae praesulem in celebrando concilio
acquirere. Domnus autem papa non arbitratus oportunum
tempus quo his rationibus imponi valeret
congruus finis, sed potius metuens hujusmodi controversiam
prorumpere ad scandalum contentionis,
in modum coronae sedilia episcoporum disponi, et
in medio eorum suae sedis suggestum praecepit locari,
cujus ordinationis modum ex arbitrio Remensis
archipraesulis sanxit administrari; qui convocatis
archidiaconis, et quibusque cleri sui praecipuis, cum
eorum consilio, in modum, ut dictum est, coronae,
pontificum sedilia, et in medio ejus apostolicae sedis
apparari fecit insignia. His ita dispositis, domnus
papa sacerdotalibus quasi ad celebrandam missam
infulis redimitus, processit ex oratorio sanctae Trinitatis
cum cruce et Evangelii libro, antecedentibus
eum sacri ordinis ministris, sexque alii coram eo
procedentes, ante sanctum altare ex integro cantaverunt
antiphonam #Exaudi nos, Domine;@# qua expleta
cum psalmo et #Gloria,@# archiepiscopus Trevirensis
litaniam fecit: eaque finita, conventum diaconus, ut
ad Deum preces effunderet, admonuit, et sic tempori
congruentem domno apostolico orationem dicente,
lectum est Evangelium #Dixit Simoni Petro Jesus:
Si peccaverit in te frater tuus.@# Post haec consederunt
omnes, ordine quo Remensis archipraesul disposuit,
domnus quidem papa in medio, ut dictum est, chori,
verso vultu ad sepulcrum beati Remigii, ante oculos
autem ejus, ad orientalem plagam, (Wido) Remensis
in dextera, (Eberhardus) Trevirensis vero
in parte resedit sinistra. Post Remensem deinde secundum
subnotatum ordinem resederunt Beroldus Suessionensis,
Drogo Morinensis, Rollandus [ #al.,@# Frollandus]
Silvanectensis, Adalbero Metensis; ad meridianam
plagam, Aylenardus archiepiscopus Lugdunensis,
Hugo Lingonensis, Joffridus Constantiensis, Ivo Sagensis,
Herbertus Lisoiensis, Hugo Bajogacensis,
Hugo Avringensis, Theodericus Virdunensis; ad septentrionalem
vero plagam, Hugo archiepiscopus Vesontionensis,
Hugo Nivernensis, Eusebius Andegavensis,
Pudicus Nannetensis, episcopus Anglorum,
et Joannes Portuensis. Post quorum terga in
modum similiter coronae resederunt abbates hoc ordine:
domnus scilicet abbas sancti Remigii Herimarus,
domnus Hugo Cluniacensis, Sigefridus Gorziensis,
Folco Corbiensis, Robertus Prumiensis, Rainoldus
Sancti Medardi, Girvinus Sancti Richarii, Godfridus
Verzelliacensis, Arnoldus Pultariensis, Rodulfus
Mosomensis, Oylardus Catalaunensis, Milo Dervensis,
Norgaudus Altvillarensis, Albertus Sancti Theoderici,
Stephanus Sancti Urbani, Wlfricus Sancti Augustini
Cantuariensis, Alwinus Sancti Benedicti
de terra Anglorum; deinde caeteri qui, ut superius
relatum est, simul fuerunt numero fere quinquaginta.
Quibus ita residentibus, imperato silentio,
ex praecepto domni papae | null | 41920e3c-70dd-416d-b258-9c3124792f84 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
surrexit Petrus sanctae Romanae
Ecclesiae diaconus, expedito sermone proponens
de quibus in eadem synodo sermo esset habendus.
De multis videlicet illicitis quae contra canonum
instituta in Gallicis finibus exercebantur, id
est, de Simoniaca haeresi, de ministeriis ecclesiasticis
et altaribus quae a laicis tenebantur, de pravis
consuetudinibus quae ab eis in atriis ecclesiarum accipiebantur,
de incestis conjugiis, et eis qui, legitimas
relinquentes uxores, adulterinis iterum nuptiis implicabantur,
de monachis et clericis a sancto proposito
et habitu recedentibus, item de clericis mundiali
militiae studentibus, de rapinis pauperumque injustis
captionibus, de Sodomitico vitio, et quibusdam haeresibus
quae in eisdem pullulaverant partibus. Quibus
propositis, admonuit omnes qui aderant ut inde
secum prudenti deliberatione tractarent consilium
quae cum opportuno adjutorio domno papae praeberent,
quomodo haec zizania divinae segetis semen
suffocantia exstirpari valerent. Post haec ad episcopos
converso sermone, commonuit illos sub anathemate
apostolicae auctoritatis ut si quis eorum per
Simoniacam haeresim ad sacros ordines pervenisset,
vel praemio quemlibet ad eamdem dignitatem promovisset,
publica confessione patefaceret. Primus ergo
Trevirensis archiepiscopus ad haec verba surrexit,
seque nec aliquid dedisse vel promisisse pro adepto
episcopatu, neque alicui sacros ordines vendidisse,
respondit. Deinde Lugdunensis et Vesontionensis
surgentes, ab hujuscemodi culpa professi sunt se esse
immunes. Tunc praefatus diaconus ad Remensem
archiepiscopum se convertit, et quid de his ex quibus
a caeteris facta fuerat purgatio ediceret requisivit.
At ille surgens inducias petiit usque in crastinum,
dicens se privatim velle loqui ad domnum
apostolicum; cumque datae fuissent, caeteri omnes
surrexerunt in ordine, secundum verba priorum
purgantes se ab hujuscemodi suspicione, quatuor
tantummodo exceptis, Lingonensi scilicet, Nivernensi,
Constantiensi, Nannetensi; quorum causa eo
die ad discutiendum relicta, diaconus sermonis cursum
ad abbates qui aderant vertit, eosque ne forte
et ipsi in ovile Dominicum aliunde, non per ostium,
introissent, confiteri admonuit. Primus sancti Remigii
abbas Herimarus surrexit, seque ab hujuscemodi
culpa congrua responsione purgavit; deinde
domnus Hugo Cluniacensis subsecutus hanc purgationis
suae rationem subintulit, dicens: Pro adipiscendo
abbatiae honore, Deo teste, nihil dedi, vel promisi,
quod quidem caro voluit, sed mens et ratio
repugnavit. Post hunc se quidam congrue excusare
studuerunt . . . . . Alii vero nihil respondentes, reatum
suum occulere quam patefacere maluerunt. Tunc
Lingonensis episcopus surgens, super abbate Pultariensi
dioecesano suo plurimum est conquestus, quod
videlicet in fetore luxuriae vivens, pluribus flagitiis
inserviebat; beato quoque Petro, ejusque vicario,
Romanae scilicet Ecclesiae pontifici, cujus abbatia illa
erat, debitum censum quotannis persolvere detrectaverat;
et inde excommunicatus missarum sacramenta
celebrare praesumpserat, excommunicationique
adhuc subjacens eidem synodo intererat. Qui
discussus, nec ab objectis se valens expugnare criminibus,
ab honoris sui est dignitate depositus. His
ita diffinitis, edictum est sub anathemate auctoritatis
apostolicae ut si quis assidentium quempiam universalis
Ecclesiae primatem praeter Romanae sedis antistitem
esse assereret, ibidem publica satisfactione
patefaceret. Cumque ad haec universi reticerent,
lectis sententiis super hac re olim promulgatis ab
orthodoxis Patribus, declaratum est quod solus Romanae
sedis pontifex universalis Ecclesiae primas
esset et apostolicus. Post haec domus papa sub excommunicatione
prohibuit ne quis absque sui licentia
recederet antequam tertia lux consummaretur in
celebratione concilii; sicque jam nocte propinquante
conventum dimisit.
SECUNDA DIES SYNODI.
15.
Sequenti autem die ad memoratam basilicam
cum abbatibus et clero convenientibus episcopis,
domnus papa cum quibusdam eorum secessit in
oratorium sanctae Trinitatis, ubi dum cum eo confessionis
suae privatum colloquium Remensis habuisset
archiepiscopus, et de ecclesiasticae religionis
profectu tractatum esset diutius, eo ordine quo et
transacta die apostolicus inde processit, dictaque
antiphona, et litania facta a Trevirense archipraesule,
evangelium #Omnis arbor bona@# Diaconus legit.
Universis deinde suo loco residentibus, Remensem
archiepiscopum ut de Simoniaca haeresi, de qua hesternas
obtinuerat inducias, rationem redderet,
praefatus admonuit cancellarius, impetens etiam
eum de multis quae se, fama vulgante, comperisse
asserebat criminibus. Ad haec archiepiscopus surgens,
ut sibi consiliandi facultas concederetur expetiit.
Qua impetrata, Vesontionensem, Suessionensem,
Andegavensem, Nivernensem, Silvanectensem,
Morinensem episcopos convocans, cum eis mysterium
habuit consilii sui; indeque reversus, ut causam
suam Silvanectensis peroraret, a domno papa
obtinuit. Surgens autem episcopus Silvanectensis,
eumdem archiepiscopum respondit non esse reum
Simoniacae haeresis. His auditis | null | 659ad527-ed3f-49b6-aa00-cf99a066eee4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, apostolicus praecepit
ut haec ita esse sacramento probaret archiepiscopus,
mandans etiam recitari sententiam qua Maximum
Salonitanum episcopum, ex simili culpa notatum,
pari modo se inde purgare beatus papa sanxit
Gregorius. At ille canonicas inducias inde postulavit,
seque post earum expletionem quod ratio
purgationis posceret peracturum spopondit, quibus
ei concessis, statutum est ut medio Aprili mense
concilio quod Romae celebrandum erat interesset.
Caetera vero quae ei objecta sunt, quia legitimi
accusatoris videbantur delatione carere, decretum
est ad praesens indiscussa remanere. Sic igitur hujusmodi
diffinito negotio, super abbatia Dervensi
domnus papa conquestus est, quia Tullensi subtracta
fuerat episcopio, et hanc ad ipsius ecclesiae pertinere
possessionem per privilegiorum quae inde habebat
demonstravit recitationem: e contra Remensis archiepiscopus
abbatiam illam respondit sui juris potius
esse, et hoc antiquioribus privilegiis ecclesiae
suae se testificari valere. Papa vero, quia in praesenti
non erant eadem scripta ex quorum lectione valeret
haec controversia finiri, jussit ea interim in archivis
Remensis ecclesiae perquisita in crastino in medium
afferri. Tunc Turonenses clerici per Lugdunensem
archiepiscopum querelam intulerunt super Dolensi
episcopo Britanniae, qui se cum septem suffraganeis
a Turonensi archiepicopio subtraxerat, sibique
archipraesulis nomen contra fas vindicaverat.
Qui statim ex auctoritate apostolica vocatus est ad
concilium, quod, ut praefatum est, medio mense
Aprili Romae erat celebrandum, ut ibi rationis hujus
agitaretur judicium. Post haec memoratus diaconus
in episcopum Lingonensem invehitur, eumque episcopalem
dignitatem per Simoniacam haeresim obtinuisse,
sacros ordines vendidisse, bellica arma
contra fas ferendo homicidia perpetrasse, alieni matrimonii
jura violasse, in clericos suos tyrannidem
exercuisse, Sodomitico etiam flagitio pollutum esse
criminatur. Quibus verbis fidem praebebant plurimi
delatores qui aderant, inter quos quidam clericus
asseruit quod sibi adhuc laico conjugem suam violenter
abstulerat, et post perpetratum cum ea adulterium
monacham fecerat. Adfuit et presbyter quidam
se ab eodem episcopo conquerens captum, et
satellitum ejus fuisse potestati traditum, qui, eum
multis suppliciis excruciantes, quod scelestius est,
clavis acutissimis genitalia ejus confixerant, talique
violentia ab eo decem libras denariorum extorserant.
His auditis, episcopus consiliandi licentiam petit.
Qua impetrata, archiepiscopos Vesontionensem et
Lugdunensem accersit, eisque credens arcanum consilii
sui, petit ut sibi sint causidici: sed qui, cum
tantis flagitiis foret implicitus in oculis alterius magis
quam in suis trabem videns fratrem quamvis
culpabilem in hesterna synodo criminatus fuerat,
ejusque ad damnationem et ipse merito damnandus
aspiraverat, non solum se ab objectis nequit excusare
criminibus, sed etiam ejus causidico, ne ad sui defensionem
quidquam proferre valeat, linguae munus
[ #al.,@# motus] adimitur divinitus. Vesontionensis quippe
episcopus, dum susceptum ejus negotium perorare,
et ad excusationem criminosi incongrua quaedam
decerneret proponere, insperato sibi suffragium vocis
divino sensit denegari numine. Procul dubio Magnus
pater Remigius ob hoc ipsum, ut praedictum
est, ante conspectum synodi expositus, a beatae fidei
papa etiam hic ejusdem virtutis enituit potentia,
quam olim, dum adhuc peregrinaretur in terris,
Ariani illius exinanivit molimina. Tunc enim haereticum
adversus catholicam fidem blasphemias deliberantem
garrire, ne conata perageret, sed potius
resipiscendo fidelis fieret, silentio condemnavit
nunc autem virum, licet fidelem, ne sceleratum defendendo
delinqueret, usu loquendi privavit. Et revera
divinae sublimitatis incomprehensibilis virtus
in utroque hoc facto mirabiliter enituit, quae et ibi
gloriosae animae, licet corporeis adhuc involucris
septae, tantum potestatis contulit, et quanta eam jam
beatificaverit gloria, nunc circa ejus exanime corpus
patenter ostendit. Postquam ergo praefatus Vesontionensis
episcopus a suo conatu tali miraculo se
prohiberi cognovit, Lugdunensi ut sui vice fratris
causam peroraret innuit. Qui surgens ait eumdem
Lingonensem episcopum confiteri quod sacros ordines
vendiderit, et memoratam pecuniam ab illo presbytero
extorserit, sed suppliciis quibus asserebat
eum excruciari non fecerit; caetera vero quae sibi
fuerant objecta hunc penitus denegare asseruit. His
dictis, domnus papa videns eadem die non posse ad
plenum hujusmodi negotium ventilari, jam enim
nox instabat, quod in canonibus de sacrorum ordinum
venditoribus sit decretum jussit tantummodo
recitari; lectaque sententia ad praeceptum ejus ex
concilio Chalcedonensi, capitulo videlicet secundo,
soluta est synodus, dilato usque in crastinum hujus
rationis judicio.
TERTIA DIES SYNODI.
16.
Mane autem facto, iterum ad eumdem locum
episcopi convenere cum abbatibus et caeteris Ecclesiae
ordinibus, ad quos domno papa procedente non
est cantata antiphona # | null | f66dc2f5-cddc-4bb4-bf74-0e61290be510 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Exaudi nos, Domine,@# sicut heri
et nudiustertius, sed ad ejus adventum clerus decentissime
cecinit hymnum #Veni, creator Spiritus.@#
Quo completo cum antiphona de sancto Remigio, litania
facta est a Vesontionensi archiepiscopo, postquam
de Spiritu sancto Collectam dixit domnus apostolicus;
sicque lectum est Evangelium #Ego sum pastor
bonus.@# Cumque universi consueto resedissent ordine,
supradictus Romanae Ecclesiae diaconus ait consequens
esse ut ubi hesterna synodus fuerat terminata,
ibi rationis suae iteraret initia, a Lingonensis
videlicet episcopi causa. Qui requisitus et a synodica
examinatione se subduxisse repertus, ex parte Dei
et beati Petri apostolorum principis, ejusque vicarii
qui praesens aderat, ab eodem diacono tertio est vocatus.
Directi sunt etiam episcopi Silvanectensis et
Andegavensis ad illius hospitium, ut si forte eum
ibi reperirent, revocarent ad concilium. Qui dum
imperata accelerant peragere, ipsius referendarii
allocutio fit ad illos qui nondum se a simoniaca haeresi
debita purgaverant responsione. At Nivernensis
episcopus surgens, pro suo episcopio plurimum pecuniae
confessus est a parentibus datum fuisse, se
tamen ignorante; eoque adepto, nonnulla ecclesiasticae
religioni contraria commisisse; unde asserebat
divinae ultionis vindictam pertimescere. Ideoque,
si domno papae et praesenti conventui dignum videretur,
idem officium velle dimittere potius quam in
ejus retentione animam suam pessumdare. Quae ubi
dixit, pastorale pedum ante pedes ipsius apostolici
posuit. Ille vero tanti viri flexus devotione, favente
synodo, eumdem, quod absque consensu suo eadem
pecunia data fuerit, sacramento comprobare fecit,
sicque illi per aliud pedum ministerium episcopale
reddidit. Interea allatum est coram privilegium Remensis
Ecclesiae de abbatia Dervensi, ex cujus lectione
comprobatum est eam pertinere ad jus Remensis
archiepiscopi. Redeuntes denique qui missi
feurant ad revocandum Lingonensem episcopum,
nuntiaverunt eum facinorum suorum metuentem
discussionem, fugae arripuisse praesidium. Tunc ex
praecepto ipsius papae, lectae sunt sententiae super
hujuscemodi re promulgatae ab orthodoxis Patribus,
sicque universi concilii judicio, excommunicationis
est poena damnatus. Quod audiens archiepiscopus
Vesontionensis surrexit, et quomodo pridie
eumdem reum excusare nitens, ex divina virtute per
beati Remigii merita silentio condemnatus sit, patefecit
coram eodem conventu, satis devote veniam
petens, quod ejusdem miraculi novitatem eo usque
negligenter celarit. Hic ex pia devotione, et alacritate
cordis, domnus papa in lacrymas compunctus,
sic ait: ADHUC VIVIT BEATUS REMIGIUS. Tunc ex praecepto
ejus omnes surrexerunt et cum eo ante ejusdem
sancti sepulcrum prostrati, antiphonam #Sancte
Remigi,@# ex integro devotissime cecinerunt. Post
haec surgens Constantiensis episcopus confessus est
se ignorante a quodam fratre suo emptum sibi episcopium
fuisse. Quod cum rescisset, ne contra fas
ordinationem illam susciperet, voluisse aufugere;
sed ab eodem violenter captum, episcopali contra
voluntatem suam dignitate esse donatum. Quod sacramento
comprobare jussus, nec renuens, sic judicatus
est simoniacae haeresis non incurrisse facinus.
Accedens denique Namnetensis, confessus est genitorem
suum episcopum fuisse suae civitatis, et in
ejus vita donum episcopii se percepisse, mortuoque
illi subrogatum per largitionem pecuniae. Quapropter
judicio synodi, sublato annulo et pastorali pedo,
privatus est pontificali ministerio, condonato ei,
intervenientibus episcopis, tantummodo presbyteratus
officio. Eorum igitur causa tali modo determinata,
commonuit domnus papa archiepiscopos qui
erant in praesentia, ut si quem suffraganeorum suorum
simoniacae pestis esse reum scirent coram, omnibus
notificare non renuerent. Quibus id omnino
se scire denegantibus, habitus est sermo de episcopis
qui invitati ad eamdem synodum venire noluerant,
nec aliquod inde suae excusationis scriptum
illo transmiserant. Unde competentibus ad haec
Patrum recitatis sententiis, poena damnati sunt excommunicationis
cum omnibus illis qui, ipsius papae
formidantes adventum, hac de re profecti erant
in expeditionem regis. Nominatim vero Senonensis
archiepiscopus, Belvacensis et Ambianensis episcopus;
sed et abbas sancti Medardi, quia absque licentia
recesserat a conventu concilii. Excommunicatus
est etiam sancti Jacobi archiepiscopus Galliciensis,
quia contra fas sibi vindicaret culmen apostolici
nominis. Post haec petentibus iis qui sanctae
religionis amatores ibi aderant, plurima sanctorum
Patrum decreta, quae jam per incuriam pro nihilo
habebantur, praecepto suae auctoritatis renovavit; et
multa quae in Gallicana Ecclesia exercebantur illicita,
ne fierent ulterius, sub anathemate prohibuit,
videlicet
Ne quis sine electione cleri et populi ad regimen
ecclesiasticum proveheretur.
Ne quis sacros ordines aut ministeria ecclesiastica,
vel altaria emeret aut venderet: et si quis
clericorum quidlibet eorum emisset, | null | a596535e-d18e-45c3-8c7a-193c64f3d60d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
id cum digna
satisfactione suo episcopo redderet.
Ne quis laicorum ecclesiasticum ministerium vel
altaria teneret, nec episcoporum quilibet consentiret
.
Ne quis in atriis ecclesiarum, praeter episcopum
et ejus ministrum, quaslibet consuetudines exigere
praesumeret.
Ne quis pro sepultura vel baptismo, sive pro eucharistia,
aut infirmorum visitatione quidquam exigeret.
Ne quis clericorum arma militaria gestaret, aut
mundanae militiae deserviret.
Ne quis clericus vel laicus usuras exerceret.
Ne quis monachus vel clericus a suo gradu apostataret.
Ne quis cum aliquibus sacri ordinis iter agentibus
violentiam ullam inferre auderet.
Ne quis pauperes homines rapinis vel captionibus
vexaret.
Ne quis incestuosae conjunctioni se copularet.
Ne quis legitima uxore derelicta, aliam duceret.
Et quia novi haeretici in Gallicanis partibus emerserant,
eos excommunicavit, illis additis, qui ab eis
aliquod munus vel servitium acciperent, aut quodlibet
defensionis patrocinium illis impenderent.
Pari modo damnavit et sodomitas. Excommunicavit
etiam comites Angelrai [Engelrai], et Eustacium
propter incestum, et Hugonem de Braina, quia legitimam
uxorem dimiserat, et aliam sibi in matrimonio
sociaverat. Interdixit et Balduino comiti Flandrensi
ne filiam suam Wilhelmo Nortmanno nuptui
daret, et ei ne eam acciperet. Vocavit etiam comitem
Tetbaldum, quoniam suam dimiserat uxorem; vocavit
et Gozfridum Andegavensem usque ad synodum
futuram Moguntiae, ibi excommunicandum,
nisi relaxaret quem captum tenebat domnum Gervasium,
qui tunc erat praesul sedis Cenomannicae; postea
vero ab ejusdem tyranni potestate exemptus,
Widone archiepiscopo defuncto, a rege Francorum
Henrico subrogatus est ad regimen Remensis
Ecclesiae. Excommunicavit denique illos de quibus
proclamationem fecerant Compendienses clerici,
propter quorum injustitiam illuc detulerant corpus
sancti martyris Cornelii; eos quoque, qui ab eadem
synodo redeuntibus aliquid inferrent impedimenti.
Privilegium autem quod fecerat sancto Remigio,
ibidem in conspectu omnium recitatum confirmavit,
et constituit omni tempore, sicut scriptum
continebatur, inviolabiliter conservari, sicque data
benedictione concilium solvit.
17.
Hujusmodi ergo ordine beati Patris Remigii
devotus Romanae sedis pontifex quartam celebravit
translationem, et feliciter sexto Nonas Octobris
consummavit divinae domus sanctificationem: quam
etiam, ut declaratum est, trium dierum continuatione
insignivit celebratione synodi, millesimo et
quadragesimo nono anno felicissimae Incarnationis
Domini nostri Jesu Christi. Quapropter, ut deliberaverat,
ex divina dispositione compos effectus desiderii
sui, die subsequenti post expletionem synodicam,
venit in capitulum [ #ms.,@# capitolium] fratrum
seque eis innotuit suum velle acccelerare reditum.
Unde spiritualibus illos demulcens colloquiis, societatem
eorum et devote petiit et accepit, suamque eis
humiliter petentibus ipse largitus est, et prostratos ad
publicam confessionem absolvit, et ex ordine omnes
deosculatos apostolica benedictione sanctificavit.
Post haec egressus, episcopos et abbates caeterosque
ecclesiastici ordinis qui nondum recesserant
convocavit, et cum eis ecclesiam ingressus, missarum
solemnia celebrari fecit. Quibus expletis, ad
sancti sepulcrum quod, ut dictum est, super altare
sancti Christophori, post basilicae dedicationem collocaverat,
cum humili devotione accessit, ibique
oratione completa, illud suppositis humeris devote
inde extulit, et in statione sibi decenter apparata
cum divinis laudibus reposuit: ubi iterum atque iterum
cum lacrymis se prosternens, tandem in viam
suam exiit, et usque ad castelli aditum comitatus
cum canticis spiritualibus a fratribus et innumeroso
[ #al.,@# numeroso] conventu populi, omnibus valedicens,
recessit. Recedens autem inde ad sui laboris
recompensationem retulit fructum magnae mercedis,
in arcano scilicet devoti pectoris ignem praecipuae
dilectionis, quo ab illo tempore erga eumdem gloriosum
Patrem Remigium magnopere dinoscitur flagrasse,
ut idem ipse fatetur in quadam epistola directa
postmodum episcopis Franciae, quam suo loco
in subsequentibus curabimus ponere. Ex qua gratia
etiam alterius gratiae adeptus est emolumentum,
cum ei divina virtus de quibusdam qui ei impedimentum
advenienti in Gallias conati erant inferre
ultionem praestitit, per ipsius sancti cui fuerat famulatus
meritum. Nam, ut multos praetermittamus
qui ei fuere contrarii, Gibuinus Laudunensis episcopus
et Hugo de Braina-castello, qui inter ejus derogatores
quasi signiferi exstiterunt, eodem anno ignominiosa
morte vitam finierunt. Ille enim, quia exitialem
technam, ut apostolicam devitaret praesentiam
regi suggessit, et hanc maxima parte cleri sui devote
expetente, ipse a sua sede longe aufugit, nec
Dominici corporis viatico, a malitia sua sanctificatus,
nec ab eodem clero suo consolatione visitationis
in extremis refocillatus, divino judicio extra
fines episcopii sui solus obiit quasi peregrinus. Alter
vero, | null | 1251fe00-2eee-4ded-91a6-c201b947da47 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quia caput ministri Christi se abscissurum
fuerat minitatus, ore sacrilego quo impia verba
pro tulerat hostilis gladii abscisione est mutilatus.
18.
Dignum est ad posterorum memoriam aliud
miraculum supradictis addere, quod divina potentia
in manibus hujus pontificis operata est, ex ea qua
erga Patronum nostrum flagrabat devotione. Anno
enim secundo post expletionem eorum quae praemissa
sunt, cum Romae moraretur, casu accidente
per pincernae incuriam, vas illud fractum est quod
sibi datum esse a praefato abbate Herimaro in primordiis
hujus opusculi memoratum est. Quod ubi
pro certo agnovit, aliquantum graviter tulit. Licet
enim multa haberet pluris pretii, prae caeteris tamen
illud diligebat, quia in initio apostolatus sui ex parte
sancti Remigii sibi missum asserebat; ideoque ad
bibendum supra caetera quae erant in obsequio ejus
illi delectabilius esse solebat. Dum ergo cum spiritualibus
quibusdam viris qui ei praesentes erant,
placido, ut semper erat, vultu, de eodem damno
conquereretur, et aurifex peritus reficiendi hujusmodi
fracturam ab eo perquiri praeciperetur, quidam
corum alludentes, seria et alacri responsione dixerunt
quod sanctus hic, in cujus illud tantopere amplectebatur
devotione, tanti esset apud Deum meriti,
ut ei idem vas integrum sua reformaret intercessione.
At ille nihil se inde diffidere cum spirituali jucunditate
respondens, ejusque virtutes multiplici sermone
exaggerans, vas fractum sibi deferri praecepit.
Quo delato, avulsam inde particulam suo loco reposuit,
et, quasi aurifici ad reficiendum reservaretur,
signum tamen crucis, ut fertur, ei caute imprimens,
recondi jussit. Quod in crastino velut causa reficiendi
coram delatum, ita operatione divina integrum est inventum,
ut nullum in eo fracturae posset reperiri vestigium.
Hoc itaque videns venerabilis papa, Dei omnipotentiam
collaudavit, et hujus miraculi novitatem
meritis beati Remigii ascripsit, per cujus interventum
fidei ejus efficacia id obtinere meruit. Ne autem ex
hac relatione arguamur mendacii, ideoque frivolum
habeatur hujus scripti memoriale, proferimus
tres idoneos testes, quorum judicio [ #al.,@#
indicio] id nobis postmodum contigit agnoscere:
Hugonem videlicet Nivernensem episcopum, et
Hugonem Remensis ecclesiae diaconum, et quemdam
clericum, Aylenardi quondam Lugdunensis archiepiscopi
capellanum, nomine Benedictum: quorum
duo primi concilio ab eodem papa, ut moris illi erat,
quinto decimo die post Dominicam Resurrectionem
Romae habito interfuerunt, et quod retulimus ab his
qui praesentes viderunt id vere factum esse didicerunt;
tertius vero cum domino suo praesens interfuit,
et quod videndo comperit nobis post aliquot
annos sciscitantibus indicavit. Vir denique venerabilis
saepe dictum apostolum nostrum eo magis
ferventi excolens dilectione, eumque summopere desiderans
honorare, et illius monasterium sua auctoritate
nobilitare, epistolam ejus laude refertam
direxit sanetae Ecclesiae filiis in Francia constitutis,
qua decrevit apud eos haberi celebrem ipsius sancti
festivitatem, quae recolitur Kalendas Octobris. Plurima
etiam ad ecclesiasticam utilitatem pertinentia,
quae in praefata synodo in ejus basilica habita tractaverat,
jussit apud eos capitulatim digeri, et inter
orthodoxos canones numerari: cujus epistolae textum,
quia ordo narrationis videtur exigere, huic
operi dignum judicavimus inserere. Hujus vero
exemplar hujusmodi est.
#Epistola beati Leonis papae.@#
Leo episcopus, etc.
(Vide in S. LEONE IX, Patrologiae tom CXLIII.)
#Privilegium altaris majoris ecclesiae Sancti Remigii Remensis.@#
Leo episcopus, etc.
( #Vide ubi supra.@# )
#OBSERVATIONES PRAEVIAE.@#
1 Non semel jam his in Actis de percelebri archimonasterio
Sancti Remigii apud Remos sermonem
fecimus; verum nulla hactenus occasio occurrit
quae ejus dignitatem adeo commendarit quam ejus
basilicae dedicatio, a beato Leone IX summo pontifice
facta. Nihil omnino praetermisit sanctissimus
papa ut eam redderet celeberrimam, eo praecipue
animo in Gallias accedens ut summam animi religionem,
qua erga beatum Remigium tenebatur, palam
coram universo orbe testatam faceret. Unde
indicta synodo, quam in eadem basilica habuit, episcopos
aliosque utriusque ordinis primores invitavit
ut ad hanc celebritatem convenirent. Et licet quorumdam
malevolorum invidia, rex Francorum rebellibus
comprimendis intentus, huic solemnitati
praesens non adfuerit, tanta tamen ad eam convenit
omnium ordinum multitudo, ut vix eam plateae urbis
amplissimae et basilicae frequentes capere potuerint.
Huc ex omnibus fere Europae nationibus homines
convenisse, praeter alios auctores, Wibertus
archidiaconus, qui beati pontificis comes individuus
fuit, disertis verbis affirmat. Nam praeter Italos et
Germanos, qui ibi frequentes adfuerunt, sic de aliis
populis loquitur libro II, | null | cc355b46-68d2-465e-9d63-21cc656bcd7f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
cap. 4, Vitae sancti Leonis:
« Invitatur, » Leo papa, « ab Herimaro abbate venerandi
coenobii sancti Remorum pontificis, ad consecrandam
ecclesiam in ejus honore constructam;
ubi non est dictu facile quanta multitudo a finibus
terrae, Hispanorum, Britannorum, Francorum, Anglorum,
advenerit ejus invisere praesentiam. In qua
praesentia adfuit etiam non modicus coetus pontificum. »
2.
Hanc solemnitatem data opera descripsit Anselmus,
monachus ejusdem coenobii Sancti Remigii,
jussu Herimari abbatis, in libello singulari ea de re
edito sub titulo Itinerarii papae Leonis, in quo omnia
quae praesens viderat et audierat singillatim exponit.
Hujus auctoris meminit Trithemius libro De scriptoribus
ecclesiasticis, quem in Scripturis divinis exercitatissimum
fuisse, et alia opuscula praeter Itinerarium
edidisse, scribit. De itinerario autem sic habet:
« Congessit in unum volumen gesta Leonis papae IX
per Galliam in conciliis et conventibus facta, ut notificaret
quanta auctoritate Remis vel in aliis urbibus
synodum celebraverit, quanta industria et subtilitate
examinaverit causas ecclesiasticas, quave
districtione peccantes correxerit, quomodoque ei
virtus divina cooperata sit, » etc. Haec mutuatus est
Trithemius ex Sigeberto, qui eadem omnino verba
habet in libro De scriptoribus ecclesiasticis. Ejusdem
quoque, post alios auctores vulgatos, meminit Marlotus,
tom. II Historiae Remensis, inter viros illustres
qui Remis sub Gervasio archiepiscopo claruerunt.
Porro id opusculum jam per partes ferme editum,
hic, et quidem integrum ex Remensibus manuscriptis
edere visum est, ne tantae celebritatis, et
fortasse omnium majoris quae in ecclesiarum dedicationibus
unquam facta fuerit, descriptio in his Actis
desideraretur.
3.
Praeter Anselmum alii quoque scriptores basilicae
Remigianae dedicationem et concilium ibidem
habitum scriptis suis celebrarunt. Willelmus Gemmeticensis
libro VII Historiae Normannorum integrum
caput 15 ea de re habet, ubi quaedam de Ivone
Sagiensi episcopo narrat, quae in Anselmi opusculo
relata non sunt, quae ideo hic visum est proferre:
« In illo tempore sanctus Leo papa Gallias expetiit,
ecclesiam Sancti Remigii Remensis episcopi consecravit,
ejusque corpus in ecclesiam nuper dedicatam
transtulit. Tunc Remis idem papa grande concilium
tenuit, et desides episcopos vel abbates acriter redarguit,
inter quos, ut dicunt, propter combustionem
ecclesiae Ivoni dixit: #Quid fecisti, perfide? qua lege
damnari debes, qui matrem tuam cremare ausus es?@#
Eloquens Ivo palam confessus est se quidem malum
fecisse, sed ad hoc scelus agendum se graviter coactum
fuisse, ne deteriora fierent a scelerosis super
filios Ecclesiae. Deinde poenitentiam secundum sagacis
papae jussum accepit, ac de restituenda Sancti
Gervasii ecclesia operam adhibuit. Igitur Apuliam et
inde Constantinopolim perrexit . . . . . Reversus autem
Sagium, ecclesiam tam magnam coepit aedificare, »
etc. Non tamen malitiose ecclesiam suam
incenderat Ivo, ut ex cap. 13 ejusdem libri patet;
sed cum ea a seditiosis occupata fuisset, incensae
sunt vicinae domus, et flante vento incendium adeo
exarsit, ut ecclesia quoque simul cum illis cremata
fuerit. Meminit ejusdem dedicationis et concilii ea
occasione habiti Ordericus Vitalis, libro V Historiae
ecclesiasticae, ubi observat presbyteros ex eo tempore
consuetudinem arma deferendi sensim abjecisse.
« Tunc, inquit, ibidem generale concilium tenuit, et,
inter reliqua Ecclesiae commoda quae instituit,
presbyteris arma ferre et conjuges habere prohibuit.
Exinde consuetudo lethalis paulatim exinaniri
coepit. Arma quidem ferre presbyteri jam gratanter
desiere, sed a pellicibus adhuc nolunt abstinere, nec
pudicitiae inhaerere. » Mirum autem est nihil de
presbyteris concubinariis haberi inter canones concilii
quos Anselmus retulit, nisi forte de iis intelligatur
canon adversus incestuosas conjunctiones
prolatus. Certum est tamen eo in concilio presbyterorum
conjugia proscripta fuisse, quod alii etiam
auctores praeter Ordericum observarunt. Nam Albericus
in Chronico observat sancti Hugonis Cluniacensis
abbatis consilio papam Leonem in concilio
Remensi presbyterorum conjugia prohibuisse. Et
quidem Raynaldus abbas Vezeliacensis in Vita ejusdem
sancti Hugonis scribit beatum Leonem, « ob
haereses Simoniacorum et Nicolaitarum a Galliis exstirpandas
Remis synodum celebrasse. » Et in altera
ejusdem sancti Vita, quam Hildebertus episcopus
Cenomanensis Pontio abbati Cluniacensi nuncupavit,
refertur Leonem nonum Remis #synodum@# celebrasse #generalem,@#
ac, eo jubente, ibi Hugonem habuisse
« sanctam et plenam gratiae orationem, qua et Simoniaci
e male comparatis expulsi sunt dignitatibus,
et de sacrario Domini fornicatores inhibiti sunt
sacerdotes. » De hac autem Hugonis oratione in Remensi
concilio | null | 66d298c6-8890-48e1-8ea5-ac2ab93e1b82 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
habita loquuntur etiam alii ejus Vitae
scriptores, sed nihil quidquam ex ea superest. Caeterum
ante hos auctores Hermannus Contractus in
Chronico suo jam notaverat « papam Leonem autumnali
tempore synodum magnam Remis cum
Galliarum episcopis habuisse. »
4.
Sed illustrius est fragmentum libri fundationis
monasterii Ramesiensis in Anglia quam ut a nobis
praetermittatur; ex eo quippe discimus papam Leonem
non solum Galliae, sed etiam aliarum gentium
episcopos ad concilium Remense convocasse. Unde
non mirum est si passim a vetustis auctoribus #concilium
generale@# nuncupetur. Fragmentum istud edidit
Spelmannus tomo I Conciliorum Anglicanorum,
ad annum 1049, ubi sic habetur: « Acta sunt haec
postquam supradictus abbas Ramesiensis Alfwinus
repatriavit, revertens de magno concilio quod Remis
a Leone papa, anno Verbi incarnati 1049, celebratum
est, quo missi fuerant honorabiliter a rege
Edwardo Duduc episcopus (Wellensis), et ipse
Alfwinus Ramesiae, et Wilfricus de Sancto Augustino
abbates, decreta Christianitatis quae ibi a sanctis
Patribus statuebantur relaturi. Nec silentio praetereundum
quod memoratus abbas Alfwinus in memorato
concilio Remensi tantam in oculis domini
papae Leonis gratiam invenit, ut, ad preces ipsius et
instantiam, Ramesensem ecclesiam liberali protectionis
apostolicae dono privilegiatam, et jura ejus
et possessiones, tam habitas tunc quam in posterum
justae acquisitionis titulo habendas, auctoritate suarum
litterarum, contra malignantium infestationem
communiret. » Ex hoc autem fragmento discimus
nomen Duduci seu Duduconis, qui concilio Remensi
cum duobus abbatibus Anglis mittente Edwardo
rege adfuit. Hic Duduco inter Wellenses antistites
decimus quartus numeratur, quam sedem amplius
viginti septem annis tenuit. Porro etsi Rogerius
Hovedenus in parte priori Annalium referat ab
Edwardo Anglorum rege abbates duos ad synodum
Remensem missos fuisse, nihil tamen habet de episcopo
cum iis misso; observat autem praefectum
Romae aliosque Urbis primores Leonem in hoc itinere
comitatos fuisse. Haec sunt ejus verba. « Eodem
anno, » inquit, id est 1049, « Leo papa, rogatu
eximiae religionis abbatis Herimari, in Franciam
venit, habens in comitatu suo praefectum et digniores
quosque Romuleae urbis; et sancti Remigii
Francorum apostoli monasterium Remis constitutum
maximo cum honore dedicavit; et postmodum
in ipsa urbe magnam synodum archiepiscoporum,
episcoporum, abbatum, sex diebus celebravit; in
qua synodo fuit Aldwinus Ramesigensis, et abbas
monasterii Sancti Augustini, a rege Anglorum
Edwardo illo missus. Hac in synodo « divinam religionem
nimium tepefactam studiose reparatam
fuisse » testatur, qui ei interfuerat Odalricus, praepositus
ecclesiae Remensis, in suo testamento, quod
penes nos ex codice Remensis ecclesiae ms. habemus.
5.
Alii denique auctores dedicationem ecclesiae
Sancti Remigii passim scriptis suis celebrarunt,
quos singillatim recensere nimis esset operosum.
At hic omittere non licet ea occasione festum sancti
Remigii, quod jam antea Kalendis Octobris celebrabatur,
solemnius exinde evasisse, ex praescripto
beati Leonis; qua in re sanctissimus pontifex antiquam
ecclesiae Francicae in suum apostolum religionem,
quae fortassis ob bellorum tumultus nonnihil
imminuta fuerat, in pristinum vigorem revocavit,
data ea de re bulla quam Anselmus noster in opusculi
sui fine inseruit. Verum cum in plerisque Galliarum
locis iterum tepuisset erga sanctissimum antistitem
haec prisca veneratio, rursus excitata est
decreto comitiorum generalium cleri Gallicani, quod
agente piissimo antistite Felice Vialardo Catalaunensium
episcopo, Remensis provinciae legato, die
17 mensis Martii, anno 1657, editum est. Atque inde
datae sunt, nomine cleri Gallicani, litterae ad universos
episcopos, quibus innotesceret statutum fuisse
ut in universo Galliarum regno beati Remigii festivitas
sub duplici ritu celebris haberetur. Has litteras,
simul cum privilegio altaris Remigiani, inferius
integras exhibebimus.
6.
Caeterum non modo beati Remigii festivitas ex
Leonis decreto inde solemnis fuit, verum etiam et
ipsum festum Dedicationis scilicet anniversarium.
Quod praeter Martyrologia Remensia, alia etiam externa
commemorant. Hoc Ferrarius in Catalogo
generali omnium sanctorum ad diem secundam Octobris
inseruit,sicut et Andreas Saussaius in Martyrologio
Gallicano, Hugo Menardus in Benedictino,
Bucelinus in Menologio, etc.
2.
Hanc solemnitatem data opera descripsit Anselmus,
monachus ejusdem coenobii Sancti Remigii,
jussu Herimari abbatis, in libello singulari ea de re
edito sub titulo Itinerarii papae Leonis, in quo omnia
quae praesens viderat et audierat singillatim exponit.
Hujus auctoris meminit Trithemius libro De scriptoribus
ecclesiasticis, quem in Scripturis divinis exercitatissimum
fuisse, et alia opuscula praeter Itinerarium
edidisse, scribit. De itinerario autem sic | null | 76de4c8c-1a0b-4ee8-889f-3d076f25c0ef | latin_170m_raw | null | None | None | None |
habet:
« Congessit in unum volumen gesta Leonis papae IX
per Galliam in conciliis et conventibus facta, ut notificaret
quanta auctoritate Remis vel in aliis urbibus
synodum celebraverit, quanta industria et subtilitate
examinaverit causas ecclesiasticas, quave
districtione peccantes correxerit, quomodoque ei
virtus divina cooperata sit, » etc. Haec mutuatus est
Trithemius ex Sigeberto, qui eadem omnino verba
habet in libro De scriptoribus ecclesiasticis. Ejusdem
quoque, post alios auctores vulgatos, meminit Marlotus,
tom. II Historiae Remensis, inter viros illustres
qui Remis sub Gervasio archiepiscopo claruerunt.
Porro id opusculum jam per partes ferme editum,
hic, et quidem integrum ex Remensibus manuscriptis
edere visum est, ne tantae celebritatis, et
fortasse omnium majoris quae in ecclesiarum dedicationibus
unquam facta fuerit, descriptio in his Actis
desideraretur.
3.
Praeter Anselmum alii quoque scriptores basilicae
Remigianae dedicationem et concilium ibidem
habitum scriptis suis celebrarunt. Willelmus Gemmeticensis
libro VII Historiae Normannorum integrum
caput 15 ea de re habet, ubi quaedam de Ivone
Sagiensi episcopo narrat, quae in Anselmi opusculo
relata non sunt, quae ideo hic visum est proferre:
« In illo tempore sanctus Leo papa Gallias expetiit,
ecclesiam Sancti Remigii Remensis episcopi consecravit,
ejusque corpus in ecclesiam nuper dedicatam
transtulit. Tunc Remis idem papa grande concilium
tenuit, et desides episcopos vel abbates acriter redarguit,
inter quos, ut dicunt, propter combustionem
ecclesiae Ivoni dixit: #Quid fecisti, perfide? qua lege
damnari debes, qui matrem tuam cremare ausus es?@#
Eloquens Ivo palam confessus est se quidem malum
fecisse, sed ad hoc scelus agendum se graviter coactum
fuisse, ne deteriora fierent a scelerosis super
filios Ecclesiae. Deinde poenitentiam secundum sagacis
papae jussum accepit, ac de restituenda Sancti
Gervasii ecclesia operam adhibuit. Igitur Apuliam et
inde Constantinopolim perrexit . . . . . Reversus autem
Sagium, ecclesiam tam magnam coepit aedificare, »
etc. Non tamen malitiose ecclesiam suam
incenderat Ivo, ut ex cap. 13 ejusdem libri patet;
sed cum ea a seditiosis occupata fuisset, incensae
sunt vicinae domus, et flante vento incendium adeo
exarsit, ut ecclesia quoque simul cum illis cremata
fuerit. Meminit ejusdem dedicationis et concilii ea
occasione habiti Ordericus Vitalis, libro V Historiae
ecclesiasticae, ubi observat presbyteros ex eo tempore
consuetudinem arma deferendi sensim abjecisse.
« Tunc, inquit, ibidem generale concilium tenuit, et,
inter reliqua Ecclesiae commoda quae instituit,
presbyteris arma ferre et conjuges habere prohibuit.
Exinde consuetudo lethalis paulatim exinaniri
coepit. Arma quidem ferre presbyteri jam gratanter
desiere, sed a pellicibus adhuc nolunt abstinere, nec
pudicitiae inhaerere. » Mirum autem est nihil de
presbyteris concubinariis haberi inter canones concilii
quos Anselmus retulit, nisi forte de iis intelligatur
canon adversus incestuosas conjunctiones
prolatus. Certum est tamen eo in concilio presbyterorum
conjugia proscripta fuisse, quod alii etiam
auctores praeter Ordericum observarunt. Nam Albericus
in Chronico observat sancti Hugonis Cluniacensis
abbatis consilio papam Leonem in concilio
Remensi presbyterorum conjugia prohibuisse. Et
quidem Raynaldus abbas Vezeliacensis in Vita ejusdem
sancti Hugonis scribit beatum Leonem, « ob
haereses Simoniacorum et Nicolaitarum a Galliis exstirpandas
Remis synodum celebrasse. » Et in altera
ejusdem sancti Vita, quam Hildebertus episcopus
Cenomanensis Pontio abbati Cluniacensi nuncupavit,
refertur Leonem nonum Remis #synodum@# celebrasse #generalem,@#
ac, eo jubente, ibi Hugonem habuisse
« sanctam et plenam gratiae orationem, qua et Simoniaci
e male comparatis expulsi sunt dignitatibus,
et de sacrario Domini fornicatores inhibiti sunt
sacerdotes. » De hac autem Hugonis oratione in Remensi
concilio habita loquuntur etiam alii ejus Vitae
scriptores, sed nihil quidquam ex ea superest. Caeterum
ante hos auctores Hermannus Contractus in
Chronico suo jam notaverat « papam Leonem autumnali
tempore synodum magnam Remis cum
Galliarum episcopis habuisse. »
4.
Sed illustrius est fragmentum libri fundationis
monasterii Ramesiensis in Anglia quam ut a nobis
praetermittatur; ex eo quippe discimus papam Leonem
non solum Galliae, sed etiam aliarum gentium
episcopos ad concilium Remense convocasse. Unde
non mirum est si passim a vetustis auctoribus #concilium
generale@# nuncupetur. Fragmentum istud edidit
Spelmannus tomo I Conciliorum Anglicanorum,
ad annum 1049, ubi sic habetur: « Acta sunt haec
postquam supradictus abbas Ramesiensis Alfwinus
repatriavit, revertens de magno concilio quod Remis
a Leone papa, anno Verbi incarnati 1049, celebratum
est, quo | null | af9f1240-9582-4707-acd7-58e6c600af24 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
missi fuerant honorabiliter a rege
Edwardo Duduc episcopus (Wellensis), et ipse
Alfwinus Ramesiae, et Wilfricus de Sancto Augustino
abbates, decreta Christianitatis quae ibi a sanctis
Patribus statuebantur relaturi. Nec silentio praetereundum
quod memoratus abbas Alfwinus in memorato
concilio Remensi tantam in oculis domini
papae Leonis gratiam invenit, ut, ad preces ipsius et
instantiam, Ramesensem ecclesiam liberali protectionis
apostolicae dono privilegiatam, et jura ejus
et possessiones, tam habitas tunc quam in posterum
justae acquisitionis titulo habendas, auctoritate suarum
litterarum, contra malignantium infestationem
communiret. » Ex hoc autem fragmento discimus
nomen Duduci seu Duduconis, qui concilio Remensi
cum duobus abbatibus Anglis mittente Edwardo
rege adfuit. Hic Duduco inter Wellenses antistites
decimus quartus numeratur, quam sedem amplius
viginti septem annis tenuit. Porro etsi Rogerius
Hovedenus in parte priori Annalium referat ab
Edwardo Anglorum rege abbates duos ad synodum
Remensem missos fuisse, nihil tamen habet de episcopo
cum iis misso; observat autem praefectum
Romae aliosque Urbis primores Leonem in hoc itinere
comitatos fuisse. Haec sunt ejus verba. « Eodem
anno, » inquit, id est 1049, « Leo papa, rogatu
eximiae religionis abbatis Herimari, in Franciam
venit, habens in comitatu suo praefectum et digniores
quosque Romuleae urbis; et sancti Remigii
Francorum apostoli monasterium Remis constitutum
maximo cum honore dedicavit; et postmodum
in ipsa urbe magnam synodum archiepiscoporum,
episcoporum, abbatum, sex diebus celebravit; in
qua synodo fuit Aldwinus Ramesigensis, et abbas
monasterii Sancti Augustini, a rege Anglorum
Edwardo illo missus. Hac in synodo « divinam religionem
nimium tepefactam studiose reparatam
fuisse » testatur, qui ei interfuerat Odalricus, praepositus
ecclesiae Remensis, in suo testamento, quod
penes nos ex codice Remensis ecclesiae ms. habemus.
5.
Alii denique auctores dedicationem ecclesiae
Sancti Remigii passim scriptis suis celebrarunt,
quos singillatim recensere nimis esset operosum.
At hic omittere non licet ea occasione festum sancti
Remigii, quod jam antea Kalendis Octobris celebrabatur,
solemnius exinde evasisse, ex praescripto
beati Leonis; qua in re sanctissimus pontifex antiquam
ecclesiae Francicae in suum apostolum religionem,
quae fortassis ob bellorum tumultus nonnihil
imminuta fuerat, in pristinum vigorem revocavit,
data ea de re bulla quam Anselmus noster in opusculi
sui fine inseruit. Verum cum in plerisque Galliarum
locis iterum tepuisset erga sanctissimum antistitem
haec prisca veneratio, rursus excitata est
decreto comitiorum generalium cleri Gallicani, quod
agente piissimo antistite Felice Vialardo Catalaunensium
episcopo, Remensis provinciae legato, die
17 mensis Martii, anno 1657, editum est. Atque inde
datae sunt, nomine cleri Gallicani, litterae ad universos
episcopos, quibus innotesceret statutum fuisse
ut in universo Galliarum regno beati Remigii festivitas
sub duplici ritu celebris haberetur. Has litteras,
simul cum privilegio altaris Remigiani, inferius
integras exhibebimus.
6.
Caeterum non modo beati Remigii festivitas ex
Leonis decreto inde solemnis fuit, verum etiam et
ipsum festum Dedicationis scilicet anniversarium.
Quod praeter Martyrologia Remensia, alia etiam externa
commemorant. Hoc Ferrarius in Catalogo
generali omnium sanctorum ad diem secundam Octobris
inseruit,sicut et Andreas Saussaius in Martyrologio
Gallicano, Hugo Menardus in Benedictino,
Bucelinus in Menologio, etc.
PROLOGUS IN DEDICATIONE ECCLESIAE BEATI REMIGII REMENSIS.
1.
Dilectis in Christo fratribus sub beati Remigii
tutela Deo militantibus, subsequentis auctor opusculi
magnam incircumscriptae dulcedinis multitudinem,
quam timentibus se repromisit Deus. Cum vita
nostra super terram tentatio sit, quia vetustatis deprimitur
pondere, ad novitatis gaudium suspendi
debemus in charitatis celsitudine, quam Deus commendavit
in nobis, in unigeniti Filii sui humilitate.
Quapropter ex imperio domini abbatis Herimari seriem
dedicationis hujus sanctissimi Patris ecclesiae
silentio non patiar oblitterari. Sed quoniam a beatae
recordationis papa nono Leone, Deo auctore, facta
est, eo magis dignam litteris tradam pro modulo ingenioli
mei. Unde in primis paucis praelibabo quorum
industria constructa fuerit anterior ecclesia, et
ex cujus causa jam prae vetustate ruinam minitantis,
haec quae nunc, Deo propitiante, subsistit, sumpsitque
exordia. Additur etiam ut quia ex hujus dedicationis
occasione a ministris diaboli multa excitata
sunt scandala, et postea ex synodo ab eodem papa
ibidem celebrata, multa provenerunt utilia. Deinde
in fine hujus opusculi subjungam quae per pretiosum
Francorum patronum Remigium, aut visu aut
auditu didici post ipsam dedicationem facta miracula.
Vos autem, fratres, quos sincerae devotionis
fervor unanimiter in domo habitare | null | cbc1c693-80f1-4566-97ca-280197d5bc44 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
facit divina . . . . .
hoc quantulumcunque obsequium fraterna excipite
benevolentia, nec in eis tantum venusti cultique sermonis
gratiam considerabitis. Unde non vos pigeat
hoc aliquando legere, quia licet aurea et argentea
vasa in domo Dei vestri habeatis plurima, ex quibus
hauritis grandiloquia et dulciflua sancti Spiritus
pocula, tamen interdum haec, quamvis de fictili
vase, vos recreare poterit aqua.
1.
Dilectis in Christo fratribus sub beati Remigii
tutela Deo militantibus, subsequentis auctor opusculi
magnam incircumscriptae dulcedinis multitudinem,
quam timentibus se repromisit Deus. Cum vita
nostra super terram tentatio sit, quia vetustatis deprimitur
pondere, ad novitatis gaudium suspendi
debemus in charitatis celsitudine, quam Deus commendavit
in nobis, in unigeniti Filii sui humilitate.
Quapropter ex imperio domini abbatis Herimari seriem
dedicationis hujus sanctissimi Patris ecclesiae
silentio non patiar oblitterari. Sed quoniam a beatae
recordationis papa nono Leone, Deo auctore, facta
est, eo magis dignam litteris tradam pro modulo ingenioli
mei. Unde in primis paucis praelibabo quorum
industria constructa fuerit anterior ecclesia, et
ex cujus causa jam prae vetustate ruinam minitantis,
haec quae nunc, Deo propitiante, subsistit, sumpsitque
exordia. Additur etiam ut quia ex hujus dedicationis
occasione a ministris diaboli multa excitata
sunt scandala, et postea ex synodo ab eodem papa
ibidem celebrata, multa provenerunt utilia. Deinde
in fine hujus opusculi subjungam quae per pretiosum
Francorum patronum Remigium, aut visu aut
auditu didici post ipsam dedicationem facta miracula.
Vos autem, fratres, quos sincerae devotionis
fervor unanimiter in domo habitare facit divina . . . . .
hoc quantulumcunque obsequium fraterna excipite
benevolentia, nec in eis tantum venusti cultique sermonis
gratiam considerabitis. Unde non vos pigeat
hoc aliquando legere, quia licet aurea et argentea
vasa in domo Dei vestri habeatis plurima, ex quibus
hauritis grandiloquia et dulciflua sancti Spiritus
pocula, tamen interdum haec, quamvis de fictili
vase, vos recreare poterit aqua.
INCIPIT NARRATIO.
2.
Basilica igitur gloriosi confessoris Christi Remigii
corpore insignita, quae usque ad haec moderna
perduravit tempora, Remensium quondam archiepiscoporum
studio inchoata, et a venerabilis memoriae
Hincmaro eorum successore consummata, anno
incarnati Verbi octingentesimo quinquagesimo secundo
ab ipso est dedicata. Quae quidem non adeo
operosi aedificii solidata est munitione,quoniam barbarae
nationes, per id temporis hanc infestantes
provinciam, frequenti incursione praefatos praesules
ab hujusmodi praepediebant intentione; unde intra
centum quinquaginta et duos annos tanta est attrita
vetustate, ut jam ad casum propinquans reparationem
sui videretur exigere. Anno vero Dominicae
incarnationis millesimo quinto, post reparationem
autem monasticae religionis per Hugonem pseudoepiscopum
inibi factam sexagesimo secundo, ab
Arnulfo archipraesule eidem loco ordinatus est Airardus
abbas, post Hincmarum, praecipuae bonitatis
virum et in coenobiali strenuum, ordine
sextus. Qui Airardus cum sagaci intenderet animo
plures Dominici gregis pastores sua aetate per
Gallias enituisse, qui ecclesias suas ex vetustate
in potiorem statum studuerant reformare,
deliberavit et ipse operam adhibere in ejus quae sibi
commissa erat renovatione. Quapropter viris qui
architecturae periti ferebantur ascitis, futuri templi
fabricam ex quadris lapidibus erigere coepit a fundamentis,
multo quidem operosiorem illis quam praenotatum
est in Gallico regno renovatas et ambitiosiorem,
ideoque sibi et illius aevi hominibus inconsummabilem.
Nam ubi per viginti et octo fere
annos pastorale officium administravit, senio confectus
coeptoque operi finem non imponens, vita decessit.
3.
Hujus ergo tempore ad beati Remigii tumulum
divina virtus se plurimis declaravit miraculis, quorum
duo quaedam, quae ego puer conspexi, huic
narrationi inserere operae pretium duxi. Debet enim
dilectio vestra veniam dare, si praeter ea quae promisit
prologus aliqua interseram, quae tamen si
sciatis non sit inutile. In villa sancti Dionysii martyris
quae dicitur Curtis Superior ( #Consevreu@# ), erat
quidam mendicus occulto Dei judicio tantae calamitatis
infortunio pressus, ut pedes illi ambulandi
subsidium denegarent, et calcanei ejus retro inflexi
natibus quasi naturaliter inhaererent. Unde sicut
aliis contractis mos est, non valens sese per terram
scabellis ad mendicandum trahere, vehiculo quodam
per sancta loca tam petendae stipis, quam recuperandae
salutis gratia, a suo circumducebatur fratre.
Qua de re factum est ut etiam ad saepe memorandi
protectoris nostri Remigii basilicam deduceretur, et
in hora qua sacra missarum solemnia celebrabantur,
ante sanctum altare ab eodem germano suo deportaretur.
Cumque jam a ministris illud incorruptum
perciperetur epulum, ab | null | d9df8c1d-e36f-47a5-8976-293232e66bfd | latin_170m_raw | null | None | None | None |
illo miserationum indeficienti
fonte salutis emanavit donum. Calcanei a
posterioribus, quibus impacti erant, in momento
coeperunt avelli, eisque ad congruum divino nutu
redeuntibus ordinem, ad indicium miraculi inde
effluxerunt sanguinum rivi. Quae Dei magnalia fratres
qui aderant considerantes, signis pulsatis, operatrici
majestati devotas concinunt laudes.
4.
Accrescit devotioni devotio, et omnipotentis
virtus dilecti sui Remigii merita reciproco declarat
miraculo. Postquam enim super pedes paulatim
firmatos idem constitit pauper, ecce scabellulis trahens
sese contractus adveniebat alter, qui, comperta
Dominici operis novitate super invalido, ingressus
est properanter, ut et ipse mereretur perfrui recuperatae
sanitatis emolumento. Nec diutius cassa spes
properantis exstitit; sed antequam ad sancti perveniat
sepulcrum, optata salus adfuit: nervi sub genibus,
qui jamdudum retracti diriguerant, extenduntur,
officio pedum diu insueto qui acclinis advenerat,
se superna gratia erigente nititur, et ante
sacros illius artus per cujus interventum sibi salus
proveniebat gratias acturus ingreditur. Haec videns
fratrum conventus divinas ingeminat laudes, et qui
in vicino positi ea audiunt, ad tam jucundum spectaculum
confluunt alacres. Duos inopes paulo ante
corruptionis humanae miseria licet dispari compeditos,
illic expeditos aspiciunt, indeque Deum in
sanctis suis mirabilem collaudantes ad sua laeti redeunt.
Eorum autem unus, qui majori exemptus
erat infortunio, intercessoris sui amore agglutinatus
praecipuo, usque ad mortem in monasterii
obsequiis perseveravit: alter vero pistoribus solatium
aliquanto tempore exhibens, tandem discessit.
5.
His igitur omissis, ut ad propositae narrationis
seriem redeamus. abbati Airardo, ut praefatum
est, vita exempto successit Theodericus, a Widone
Remensi archiepiscopo ibidem ordinatus. Qui cum
plurima ecclesiasticae utilitati profutura decerneret
disponere, deliberavit reparationi ecclesiae suae, quam
suus praedecessor incoeperat, manum perfectionis
imponere. Verum quia grave nimis et inexplebile
sibi illud erat incoeptum, deliberatio quoque sua, si
id intenderet implere, videbatur non habitura effectum.
Quocirca eorum qui inter sibi commissos
prudentiores habebantur, et seniorum Remensis
provinciae consilio usus, difficulter aggressus est
inchoatum diruere opus: quo pene diruto, et fundamentis
quibusdam relictis, quae architectis visa
sunt necessaria fore futuris aedificiis, divinam domum
coepit faciliori quidem structura, sed non indecentiore
construere, ut aspectum adhibentibus
facile est cernere. Qua incoepta feliciter anno quinto
suae ordinationis, accensi sunt plures catholici viri
fervore divinae religionis, ut pro facinorum suorum
abolitione parentumque suorum, quorum corpora
ibi humata erant, requie, pro posse ad id opus condigna
subsidia studerent suppeditare. Nonnulli etiam
de ecclesiastica familia suum auxilium prompta
impenderunt benevolentia, suisque plaustris et bobus,
tantis incoeptis competentia advexerunt onera;
sicque fundamentis in quibus locis non erant locatis,
et columnis ex diruto priori aedificio competenter
dispositis, arcus super eas diligenter voluti
consurgere, et basilicae fabrica inter manus artificum
coepit clarescere. Tunc jam vestibulorum parietibus
undique erectis, et interioris templi fastigiis altius
elevatis, vetusta ecclesia ab Hincmaro archiepiscopo,
ut dictum est, antiquitus dedicata, est eversa funditus;
et vilis interim tecti coopertoriolum fabricatum
super chorum fratrum, ubi absque inquietudine
ventorum et pluviarum divinis possent vacare laudibus.
Supra sepulcrum vero beati Remigii crypta
constructa est, licet parva, ideoque toto corpori suo
incongrua, pulchre tamen columnis et arcubus fulta.
Praefatus namque abbas assiduus hortator assistens,
conabatur summopere quatenus idem opus ad summam
perfectionis consurgeret suae vitae tempore, maximoque
aestuabat desiderio ut papa Romano, si quomodo
valeret, in Gallias evocato, illud consecrari
faceret apostolica benedictione. Quod licet ex affectu
piae voluntatis processerit, divina tamen dispositio
hoc differens, ejus successori peragendum reservavit.
Nam morte immatura praeventus diem clausit
extremum, moeroris maximi se diligentibus relinquens
infortunium, expletis in regimine monasterii
annis undecim et mensibus octo. Qui cum deducta
a proavis polleret generositate, morum etiam vigebat
eximia nobilitate; sibi reverentiam exhibentibus
se praecipua humilians lenitate; subditos suos et
maxime sanctae religionis amatores devota excolens
devotione, quibusque magnis et minimis affabilis;
ideoque quam plurimis Francorum proceribus amabilis,
honorem Ecclesiae sibi creditae pro posse exaltavit
et exaltare voluit. Sed quoniam occasio mortis
interveniens effectum piae voluntatis abstulit, ejusdem
loci praepositum, Herimarum nomine, adhuc
vivens [ #Marl.,@# juvenem] sibi successorem delegit;
ipsum quippe quod habuerat in desiderio credidit
adimpleturum strenue qui sibi adjutor et cooperator
exstiterat ante omnes in praefati operis exsecutione,
maximaque suppeditarat subsidia ex redditu | null | 0f50ef39-fc40-47c1-a6d6-7070a7e56019 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.