Search is not available for this dataset
text
stringlengths 0
31.2k
| en
stringlengths 1
6.69k
⌀ | id
stringlengths 1
36
| dataset_id
stringclasses 4
values | source
null | filename
stringlengths 4
78
| title
stringclasses 360
values | author
stringclasses 53
values |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tunc miles percussus lugubri gemitu regis,
coactusque petitionibus multimodis, lacrymis ita
fatur obortis: « Promissionum tuarum fac mihi
fidem, ego conducam te Lauduno salvum et incolumem. »
Voluntarie vero pacta factaque fide, coepit
miles regem conducere, relicto recti itineris calle.
Interea Rothomagensis Bernardus ereptione regis
moestissimus, misit concite legatos, ne transiret rex
Ludovicus ad omnes Sequanae portus. Ipse vero citius
quam potuit, tardum regem antevolans praecessit,
et Rothomagum praepetibus equis cum suis militibus
acceleravit, et qui regem perquirerent fidissimos
exploratores misit. Miles vero, qui regem liberare
conabatur, domi ne forte inveniretur retinere
illum noluit, sed noctu in Sequanae insula reposuit,
cupiens conducere eum ad Laudunum, exploratoribus
fatigatis et reversis. Exploratores igitur
scientes quod ab illo milite haberetur rex Ludovicus,
venerunt ad domum ejus; et accipientes uxorem,
filiosque et filias, equos et equas, oves et boves,
omnemque supellectilem ejus duxerunt ad Rothomagum
Bernardo citius. Miles autem sciens nullatenus
posse abscondi amplius regem, venit quantocius
ad Bernardum Rothomagensem, et provolutus
ad pedes ejus, deprecabatur ut recipiens regem redderet
suam sibi uxorem. Bernardus vero solito
laetior, recipiens moestum captumque regem, reddidit
ei suam uxorem. Misit igitur ad Silvanectensem
Bernardum, et mandavit ei optatum regis eventum.
Bernardus vero comes hilaris et laetus, consurgens
illico noctu, ad Hugonem venit ducem
magnum Parisius, qui dixit ei: « Audisti, domine,
ventilante fama alicujus rei novitatem? » Respondit:
« Nullius. » Et ille: « Pro certo comperias Haigroldum
regem Dacorum propter Richardum nepotem
meum, suumque propinquum, be lasse contra regem
Ludovicum, et in ipso certamine quater quaternos
comites peremptos, et monasterioli castri comitem
Herluinum, et fratrem ejus Lambertum, quin etiam
potestatis caede asperrima Francigenis, regem ipsorum
fugatum, et captum, et adhuc Rothomagensi
urbe sub custodia Dacigenae Bernardi mancipatum. »
Hugo autem dux magnus super quod dicebatur
stupens, dixit: « Modo regi quod meretur accidit,
atque comiti Herluino quod digne decuit, caeterisque
consiliariis quod oportebat pati. Willelmus
namque dux Northmannorum pro regis fidelitate, et
Francorum, proque quod Herluino pridem ablatum
reddidit monasterioli castrum, martyrisatus occubuit:
et rex, quem decuisset exsecrabile scelus et
inauditum ulcisci, consilio Herluini et Arnulfi perfidi
filium ejus sub custodia tenuit, et terram haereditariam
illi sibi injuste vindicavit. Superni regis
arbitrio condignam talionem patitur rex Ludovicus
pro Willelmi ducis filio nepote tuo, quem captum
tenuit, proque terra quam sibi usurpavit. Majoris
namque consilii quam caeterae gentes sunt Northmanni,
qui regem Ludovicum subegerunt astu tam
pervicaci. » Tunc Bernardus: « Domine, memento
quae mihi meoque nepoti spopondisti; et ut decet
te juva, et succurre illi. » Dux vero respondit: « Antequam
liber a custodiae impedimento reddatur, regnoque
Francici imperii sublimetur rex Ludovicus,
terra Northmannicae regionis quieta et solida, et ab
episcopis comitibusque et abbatibus sacramento
verae fidei Richardo tuo nepoti sancita, et inconvulse
auctorizata tenebitur. »
Interim luctuosa fama ad aures Gerbergae reginae
perlabitur, et quod captus esset rex, bisque novem
comites interempti, caeterique fugati, enucleatur.
Regina vero lugubres regis sui conjugis suorumque
incessanter casus deflens, animumque suum tanti
infortunii anxietate atrociter contorquens, nullumque
salubre sibi consilium inde in tota Francia reperiens,
misit ad patrem suum Transrhenanum
regem Henricum et ad Ottonem fratrem suum, flore
pubertatis nitidum, mandans plorabile sui detrimenti
negotium, ut adscito militaris manus exercitu
obsideret Rothomagum; redempturus vi et potestate
suum seniorem regem Ludovicum. Henricus
autem rex Gerbergae reginae filiae suae non se venturum
remandat ob obsidionem ad Rothomagum,
quia merito et digne atque ultione Dei rex Ludovicus
acquisitum praejudicio patiebatur hunc casum;
quia filium Willelmi ducis, qui pro fidelitate sua
Arnulfi perfidia occubuit, captum in custodia tenuit;
totamque regionem Northmannicam, quam
suus avus praeliis acquisivit, sibi injuste vindicavit.
Interea rex Haigroldus Northmannos Pagensesque
omnes ad fidelitatem Richardi pueri vicissim consolidabat;
jura, legesque, et statuta Rollonis ducis
tenere per omnia cogebat. Urbes et castella munire
firmiter satagebat, ne forte fortuna vices suas adversa
verteret.
APOSTROPHA.
O pius, prudens, bonus, et modestus;
Fortis, et constans, sapiensque, justus,
Dives, insignis, locuplesque, solers,
Rex Haigrolde.
Quamvis et non | null | 5a80d459-f6a2-4b5f-ab68-282c79aa24af | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sis chrismate delibutus,
Et sacro baptismate non renatus:
En vale, salveque, et aveto semper
In deitate.
Qui Richardum percelebrem tuendo,
Rege capto, Francigenisque stratis.
Praelio certaminis et peracto
Vindice dextra,
Regni habenas nunc moderas potenter,
Et ligas cunctos fidei tenore;
Servientes ut famulentur omnes,
Ecce Richardo
Innocenti, prope te pusioni,
Nobili prosapiaque creto,
Atque florenti meritis, et aevo
Ubere, et almo.
Gerberga vero regina paterno fraternoque patrocinio
penitus desolata, tantaeque anxietatis detrimentum
perpessa, nulliusque solaminis spe subnixa,
quin etiam timens perdere regna, antistitum consilio
petiit Hugonis magni ducis suffragia. Quam
Hugo dux magnus, et episcopos cum illa comitatos
reverenter suscepit, et quae necessaria erant honorifice
distribuens, secum diebus multis detinuit.
Interim autem misit Silvanectensem comitem Bernardum
ad Rothomagensem militem Bernardum, ut
convocatis optimatibus Northmannici consilii properaret
contra se ad sanctum clerum. Qui jussa
citius dicto adimplentes, venerunt contra Hugonem
magnum ducem, praeeunte Bernardo, ad praedictum
locum festinanter. Tunc dux magnus et episcopi
dixerunt Northmannis: « Reddite nostrum nobis
seniorem Ludovicum regem. » At illi: « Non reddetur,
verum tenebitur. » Tunc magnus Hugo: « Vobis
autem dabimus filium ejus et duos episcopos, tironesque
domus suae quos quotque volueritis pro eo,
ut Francigenae praesules comitesque, et principes
atque abbates veniant contra vos ad praefiniti temporis
placitum; ut sacramento integrae veraeque
fidei terram Northmannicae regionis auctorizent et
corroborent atque sanciant omnes Richardo et posteris
suis in perpetuum. » Hoc namque consilium
Northmannorum principes collaudantes, et in Hugonis
magni ducis fide spem totius fiduciae habentes,
reddiderunt regem, filium ejus, duosque episcopos
Hildierum Belvacensem, et Guidonem Suessionensem,
et quamplurimos milites pro eo recipientes.
Hugo vero magnus deduxit regem ad sua, ut
congratularetur cum suis et uxore sua. Statuto vero
definiti termini tempore, ascita militari manu, cum
praesulibus Franciae, venit rex super fluvium Eptae
contra Northmannos, cum magno duce Hugone. Licetque
filius suus, quem pro se dederat, esset Rothomagensi
urbe mortuus, manibus supra phylacteria
reliquiarum positis, propriis verbis fecit securitatem
regni, quod suus avus Rollo vi ac potestate,
armis et praeliis sibi acquisivit. Ipse et
omnes episcopi, comites et abbates reverendi, principesque
Franciae regni Richardo puero innocenti,
ut teneat et possideat, et nullis nisi Deo servitium
ipse et successio ejus reddat; et si quis perversae
invasionis rixatione contra eum congredi, vel alicujus
rixationis congressione invadere regnum maluerit;
fidissimus adjutor in omni adversae inopportunitatis
necessitate per omnia exstiterit. His taliter
legitimae definitionis facundia determinatis, rege
Ludovico astante, Hugoneque magno duce et suis,
proceres Britonum et optimates Northmanni Richardo
puero ineffabilis probitatis vice cordis manibus
libentissime datis, sacramento fidissimae Christianae
securitatis fecerunt iterum fidem militationis,
auxiliique et servitii. Tunc Northmannici et
Britones Richardum tanti honoris, tantaeque dignitatis,
tantaeque speciei puerum adduxerunt nimium
gaudentes Rothomagum. Cum autem utriusque sexus
senes, juvenesque, pueri, et infantes, urbe territorioque
ipsius pagi commorantes, comperissent
quod Richardus desideratae visionis puer acceleraret,
frendente vulgo passim prae gaudio, irruenteque
profusius super plebem plebe, pro recuperatae salutis
solatio, comprimente feriter, turbis innumerabilibus
exaggeratis, populum populo, festinabant
currere; licet non valerent mutuae coacervataeque
oppressionis praepediti obstaculo, obviam ire almifluae
mellifluaeque innocentiae puero. Clerus totius
regionis, rebus monasticis praeparatis, vix propter
impetum tumultuosae multitudinis extra suburbana
Rothomagensis urbis exsiliit, collaudansque Deum
recidivae tripudio prolis, ferensque corpora sanctorum
in feretris, deduxit eum ad altare usque
sanctae Dei genitricis.
APOSTROPHA.
Urbs luculenta, micans milite sacro,
Cunctorumque bonorum ubere plena,
Tranquilla residens effera portus,
O Rothomage, cape perpete laeta
Divino reducem nectare plenum,
Patriciumque ducem jure potentem.
Mirificus quoniam hic almificusque,
Mellifluus pariter dux, comes, atque
Patricius tibi erit, marchio constans.
Et cujus famam olim redolentem
Augere propenso sat probitatum.
Quatuor agnoscent climata cosmi,
Sanctior exstiterit nemo quod ipso,
In facto, dicto, quin meditatu.
Exstat nam in tribus his summa negoti.
Illico satellitibus constipatus prudentissimis et
praeclaris, coepit praedignis bona operationis coruscare
divinitus factis. Aemula virtutum proponebat largiflue
praemia cunctis, monachosque et clericos, atque
laicos cogebat incumbere famulatibus divinis. Moribus
autem et meritis splendide fulgebat opimis,
istisque clerum ac populum | null | db2d2391-abed-4324-93c6-2161fc10f15b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
strenue moderabat habenis.
Vindex autem erat severus scelerum, largifluusque
dispensator bonorum. Sylvestres namque
dapes ingens diversarum ferarum copia ministrabat
illi, quia post legitimam judicii justitiaeque discussionem,
tradebat se venatui. Meritis mactus successibus
crescebat adolescens, pullulantium virtutum
exaggeratione vitia abolens. Tendebat solers sequaxque
perfectionis ad summum bonitatis, ut quiret
gratulari futurae requiei tempore cum sanctis. Eo
namque tempore erat quidam Rodulphus, cujus
agnomen Torta vocabatur, qui totius Northmanniae
honorem post mortem Willelmi altius caeteris comparibus
sibi vindicabat, et res dominici juris indecenter
sibi usurpabat. Distribuebat unoquoque die
Richardo decenti puero cum suis tironibus diaria
propensa denariis bis ter tribus. Affligebanturque
ejus domigenae penuria constricti nequiter et fame.
Quapropter Richardus industris scientiae ephebus,
ascitis regionis Northmanniae principibus, quid de
inopia modicae distributionis ageret, ab eis sciscitatur.
Principes vero, quia illi sacramento verae fidei
colligati, et aliquanti beneficiis ejus munificati,
nuntiaverunt Rodulfo agnomine Tortae animositatem
irascentis senioris. Ille autem commilitones suos
remisit ad Richardum sagacissimae probitatis puerum,
deprecans ut liceret venire se ante illum, et
expiare se his quibus offenderat cum. Tunc memorialis
puer, expensis illorum petitionibus, respondisse
fertur: « Scitis meum avum hanc urbem praeliis
vindicasse sibi. » Responderunt: « Scimus. »
Et ille: « Meusne pater sorte haereditaria hanc urbem
tenuit? Nonne post avi patrisque necem possidere
jure haereditario debeo? Videte si pater ejus,
aut avus, aut proavus, hanc urbem ut tenet tenuit;
et rimamini cujus est praejudicium, meum an suum. »
Illis autem super talibus dictis stupendibus, subintulisse
caute dicitur: « Si nostram gratiam vult
promereri ullatenus, exeat a civitate quantocius
ipse et omnis familia ejus; et moretur in villa uno
milliario ab urbe segregatus, donec legatos suos
mihi mittat, et quid illi remandavero audiat. Quod
si floccipenderit nostrae praeceptionis consilium, nos
abdicamus omnimodis eum; et mittemus ad Francigenas,
ut super hoc negotio dent nobis salubre
consilium. » Illi vero quae audierant Rodulfo Tortae
renuntiaverunt. Ille vero egressione sua suorumque
putans placari seniorem suum; quin etiam formidans
superventurum Francicae gentis exercitum,
digrediens cum omni familia a civitate, moratus est
in pratis rusticorum. Interim Richardus tantae
industriae puer confirmat sibi sacramento verae fidei
devios milites, sanciens vinculo fidelitatis etiam
totius urbis concives. Insecuta namque die, Rodulfus
Torta plures commilitonum ad tantae misit modestiae
puerum, ut permitteret se ad judicandum et
ad justificandum venire ante illum, recipiendo pignus
offensionis debitum. Tunc puer praecautus argutae
mentis animositate commotus: « Scitis, inquit,
quia inauditum praejudicium mihi olim fecit? » Responderunt:
« Scimus. » -- « Nonne temeritate suae
audaciae adhuc facit? Prata rusticorum meorum falcibus
tondit, equis depascit, calcibus conterit, vaccas
et arietes, tauros et porcos occidit et comedit.
Si non discesserit a nostris finibus exterminatus,
incurret debitum periculum velocius. Quod suasistis
usque modo, illi et adhuc suadetis: sed nequaquam
illi proderit. » Illi autem super talibus dictis admirantes,
ceciderunt in faciem suam, dicentes:
« Domine, precamur ne irascatur, neve desaeviat
in nos furor tuus; quia tui per omnia fideles sumus,
nec illi unquam adhaerebimus. » Illi autem discedentes,
quae audierunt Rodulfo Tortae renuntiaverunt.
Ille vero diffidens sui, prata celeriter deseruit,
et cum omni familia concite Parisius venit.
Videns autem filius ejus, qui erat Parisiacae urbis
episcopus, repentinum adventum ejus, diriguit; imoque
trahens a pectore suspiria, dixit: « Cur, pater,
cum omni utriusque sexus familia huc accelerasti? »
Ille vero detrimenti sui episcopo casum, atque calamitosum
infortunii sui retulit periculum. Episcopus
et pater ejus misit et remisit legatos ad tantae fortitudinis
puerum, sed non profuit illis in prosperum.
Videntes autem seniores Northmanniae quod tam
prudenter exterminasset principem militiae, timuerunt
illum valde.
Cum autem insignibus tantisque refulgeret indiciis
praesentis futuraeque bonae operationis, Galliaque
commorantium mentes tantique sagacis percelleret
fama adolescentis; atque rutilans copiosis quaternarum
virtutum profusius incrementis, regnum
Northmanniae nulli subactus nisi Deo disponens ut
rex, moderaret judicio justi regiminis; Hugo dux
magnus cernens eum vigoratum et praecellentem in
omnibus factis, mandavit ad se venire comitem
Bernardum commorantem urbe Silvanectensi, ascito
pariter Bernardo Rothomagensi. Quibus ait: « Plurimorum
insidiatorum Richardi adolescentis comitis
legatos habui, | null | 6addebf3-3147-4253-a28a-d6a354576821 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
qui retractant et conantur terram
Northmmanicae regionis invadere congressione hostili.
Richardus nec regi nec duci militat, nec ulli nisi
Deo obsequi praestat. Tenet sicuti rex monarchiam
Northmannicae regionis, et non habet amicos sibi
connexos inextricabili foedere adjutorii et societatis.
Arnulfi comitis perfidia pater illius occubuit, videte
ne perfido ejusdem calliditatis livore decipiatur. Rex
autem non immemor ante malorum, animositatem
sui detrimenti et captionis adhuc ruminat, et quaerens
interitum vestrae perditionis, illius rei dolo plurimos
sibi associat. Quaerite ergo salubre vobis consilium,
ut securi insidiarum et deceptionum, ne timeatis
fatalem mundanae varietatis eventum. » Hoc autem
dux Hugo magnus propinabat proposito cautae intentionis,
cupiens et desiderans filiam suam conjungere
Richardo duci copula foederis connubialis.
Tunc uterque Bernardus: « Nescimus, domine,
super hoc rimari consilium, sed tua pietate da
prosperum hujus invectionis solatium. Hucusque
tuo consilio prospero, recti itineris callem tenentes
gradimur, abhinc obliqui itineris ambages penitus
abdicantes; te duce advocato, quin etiam consiliario,
salva fide quam Richardo comiti fecimus, gradiemur. »
Hugo vero secreti sui benevolum coepit
pandere propositum. « Requisistis adhuc Richardo
duci Northmannorum uxorem voluptuosae humanitati
et dignitati ejus congruam et hahilem? » Responderunt:
« Nequaquam. » Et ille: « Quorsum intentionem
vestri consilii vertitis, vel cujuslibet
filiam illi vindicando subjugabitis? » Bernardus
vero Silvanectensis affectuosa talium propositionum
inductione, animadvertens intentionem sui senioris,
respondit proloquio argumentosae mentis: « Domine,
ignoramus cujus, nisi tuam. » Hugo vero
Magnus intelligens animadvertisse utrumque affectum
voluntatis suae, aperta cordis sui intentione dicitur
respondisse: « Non est quippe mos Franciae ut
quislibet princeps duxve constipatus abundantius
tanto milite perseveret cunctis diebus taliter in
dominio ditionis suae, ut non aut famulatu voluntatis
suae, aut coactus vi et potestate, incumbat acclivius
imperatori, vel regi, ducive: et si forte perseveraverit
in temeritate audaciae suae, ut non famularetur
alicui volenter praecopiosa ubertate sufficientiae
suae; solent ei rixae dissensionesque atque casus
innumerabilis detrimenti saepissime accidere. Quapropter
si placuisset Richardo duci tuo nepoti
seipsum flectere ut militaret mihi, vestro saluberrimo
consilio sponte filiam meam connubio illi jungerem
et terrae quam haereditario jure possidet,
continuus defensor et auditor contra omnes adessem. »
Tunc comes Silvanectensis Bernardus
dixisse fertur: « Quoniam quidem Richardum adolescentem
ducem, meum nepotem, captum pridem
tenuit, omnesque Northmannos per fidem rex Ludovicus
perdere voluit; melius opto si filiam tuam
dederis uxorem illi ut militet tibi, quam doloso
regi. » Dedit itaque Hugo dux magnus Richardo
nobilissimo adolescenti filiam suam firmamento
sacramenti; non tamen statuta lege fescenninae
coemptionis, verum denominato juratoque termino
connexionis connubialis. Cum autem hujus veridicae
relationis fama regis Ludovici aures cordis percelleret,
comitemque Arnulfum futurae ultionis interitum
penitus formidantem perturbaret; quod Richardus
Northmannorum dux filiae Hugonis magni
ducis maritali connubio, gratia posteritatis et successionis
se copularet, servitioque ejus pro ea,
proque universi solatii adjutorio incumbens, militansque
conjunctae amicitiae competentia, foederisque
insolubilis nexu se illi colligaret: nimii tremoris
timore perterriti, ne tantorum duorum ducum militum
frequentia contererentur subacti Virmandensi
pago, decursa renuntiataque utrorumque legatione,
occurrentes invicem sibi, quid agerent super pestifero
conjuratae conspirationis duorum ducum consortio,
coeperunt rimari. Dixit autem Ludovico regi
comes Arnulfus, desiderans annihilare ac perdere
primaevae floris adolescentem Richardum ducem
totis viribus: « Hugonis magni ducis pater Robertus
super patrem tuum Carolum, favente Rollone avo
Richardi ducis, sceptra hujus regiminis injuste
suscepit, et pene totam Franciam sibi prave subjugavit.
Cum autem tale severae altercationis divortium
immensum succresceret, Franciaque pestifero duorum
regum conflictu desolata exsecrabile casualis
detrimenti jurgium flebilis perpessa esset, Carolus
pater tuus Francini solatii spe omnino privatus,
opisque auxiliatricis sui per omnia indigus, Henricum
Transrhenanum regem expetiit velocius, et
ut contra Robertum regem super se exsecrabili
Francorum temeritate constitutum feritaret, exercituque
conglobato secum Franciam veniens contra
eum audacter debellaret, Lothariense regnum se
illi daturum spopondit ultroneus. Ut autem illius
temporis cursu se habuit res illius certaminis, non
inexpertum est nostrorum ulli. Robertus digne
praelio interiit, Carolusque rex pater tuus habenas
regni juste obtinuit. Hugo autem filius ejus ejusdem
praesumptivae temeritatis veneno infectus, sceptra
istius regni conatur super te invadere, teque atque
me tuum fidelem, utrumque penitus perdere, conciliato
sibi Northmannorum duce. Rimari igitur
condecet, rex praepotentissime, qualiter | null | d9d0cab2-b3a0-4914-b34a-89381dc202d4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
possis regnum
Franciae tueri et regere. Principes namque
hujus terrae adherent obedienter Hugoni, et famulantur
libenter ei. » Adversus hujusmodi verba
respondit rex Arnulfo comiti talia: « Da mihi consilium,
quo Hugonis contumacis arrogantiae queam
resistere, me meumque regnum tueri et protegere. »
Arnulfus vero comes dolosus, cupiens Richardum
ducem perdere et annihilare cum suis omnibus,
ne quiret immeritam necem patris sui ulcisci venturis
diebus, coepit regem confortare verbis fraudulentibus:
« Consilium dabo tibi salubre et prosperum,
quo quibis conterere et prosternere Hugonem
et Richardum. Da Othoni, uxoris tuae fratri, quod
pater tuus patri suo spopondit regi Transrhenano,
Lothariense regnum, ut devastans terram Hugonis
tibi resistentis Parisius usque, et obsideat et capiat
tibi Rothomagum. Sufficientia igitur illius terrae
profusius locupletatus, frequentiaque optimatum
propensius constipatus, atque praesidiis tantarum
urbium mirabiliter adultus, quiveris contra ducem
Hugonem praeliari securus. Est namque tellus
Northmannica omnium rerum sufficientia prae
caeteris abundantius plena, aprorum cervorumque,
ursorum atque capreolorum venatu affluenter
repleta, omniumque volucrum silvestrium
et altilium multimodis pullis incrementata, pisciumque
diversarum specierum genere fecunda, quin etiam
omnium bonorum largitrix, quibus indiget
illius incola. Talium ubertatum tellurem oportet te
possidere, quia avi et proavi, caeterique antecessores
eam propter ea tenuere. Memor sis malorum
et injuriae quae tibi Northmanni fraudulenter intulere;
facile poteris eorum multitudinem ab illa terra
delere, quia sunt formidolosi et advenae, solentque
latrocinia in mari exercere. Majoris pretii valentiaeque
et affluentiae exstat tellus Northmannica quam
Lothariensis terra. » Rex igitur Ludovicus his et
hujuscemodi persuasus, respondisse comiti Arnulfo
fertur: « Tantae nobilitatis comes tantaeque astutiae
et prudentiae princeps oportet ut expleat fideliter
quod suo seniori suggerit consilians sagaciter. Igitur
quoniam omnibus meis notior et credibilior valentiorque
es, precor ut quod disposuisti relatu honesti
consilii, gratia expeditionis Othoni regi subministres;
ut strenuo interventu tuo, ascita universa
bellicosa manu sua ditionis, veniat; depopulans quae
sunt Hugonis ad moenia Parisiasae urbis, resipiscere
eum pestiferae subversionis interitu cogat, multisque
depraedationibus et incendiis eum dilanians penitus
conterat, pro regno Lothariensi Northmannicum
nobis acquirat, incolasque illius rebelles forinsecus
detrudat; Saxonicum robur experiatur Northmannica
tellus, et si forte quiverit contra colluctari,
probet suis viribus; Rothomagum nobis
obsideat et capiat, Richardumque tantae superbiae
adolescentem capiens floccipendat. »
Arnulfus vero comes praeoptans penitus perdere
divae memoriae Richardum, ne vindicet patris sui
sanguinem innocuum, festinat citius ad Othonem
regem Transrhenanum. Veniensque ante illius conspectum,
verbis humillimis dixit at eum: « Rex
Francorum Ludovicus charae inextricabilisque amicitiae
tibi munus. Pestiferam insolentiae et temeritatis
Hugonis ducis et Richardi Northmannorum comitis
non valens ferre contentionem, mittit me tibi, ut
aliquod illi gratia tuae pietatis praestes solamen.
Hugo filiam suam Richardo adolescenti maritali foedere
connubioque jungit. Ille vero suus miles effectus,
gratia illius amoris ut domino per omnia obedit.
Illius animatus milliari exercitu, ambit Franciae
regnum invadere, ejusque habenas et sceptra, ut
ejus pater pridem, accelerat possidere. Retunde
illorum, precamur, praesumptivae voluntatis arrogantiam
in virtute sua, et destrue illorum perversae
elationis jactantiam potentia tua. Si nostrae deprecationis
expleveris votum, sique obsidens Rothomagum,
Northmannicum acquisiveris nobis regnum,
dabimus tibi in perpetuum Lothariense regnum,
quod patri tuo fuit repromissum propter
praelium Suessonico campo mirabiliter peractum. »
Otho vero praeoptatae legationis sermone gavisus,
ascitaque et coadunata orientalium profusius manu,
conventione de regno facta, venit velociter, devastans
omnia, Parisius occurrente illi Ludovico rege cum
magno exercitu. Omnibus quae erant Hugonis consumptis
et devastatis, dixit comes Arnulfus Othoni
regi: « Haec urbs perenni Sequanae limbo undique
secus praecincta, viget inexpugnabilis ab omni
gente superventura. Precamur itaque, verte tantarum
legionum exercitum ad Rothomagensis urbis
pagum, quia antequam Northmannici ruris fines
attinges, deportabuntur tibi illius civitatis claves. »
APOSTROPHA AD ARNULFUM.
Posse sistere cur Dei,
Omnium quoque praescii,
Velle, cujus opus manet,
Et calor petit omnia,
Regibus cupis asperis,
Contumacibus, improbis,
Arrogantibus et malis?
Quamvis emeritum ducem
Heu! patrem tetigit, tuus,
Istius pueri sacri
Mucro, sanctior ut foret
Testis almifluus Dei:
Vota non tua frivola
Velle prospicient tuum;
Ecce sed comes almior,
Marchio locupletior,
Duxque sanctior omnibus,
Nobilis, celebris, pius,
Justus, almificus, probus | null | 423f6c81-6552-4971-948a-08b75c8ec9df | latin_170m_raw | null | None | None | None |
,
Sanctus, innocuus, bonus,
Omne jam statuet bonum,
Omne conteret et malum.
Multimodarum namque petitionum persuasionibus
rex Otho compulsus, movit tantae multitudinis exercitum,
protectusque est cum rege Ludovico super
Eptae rivulum, qui termino diremptionis limitat
Franciae Northmanniaeque regnum. Tunc vocat Otho
Arnulfum, incentorem totius mali, et requirit claves
Rothomagensis urbis, ut sibi promiserat deportari.
Arnulfus vero intentione argutae mentis coepit regem
Othonem affari: « Domine rex, nemo Rothomagensium
audet te aggredi, quia abhinc Rothomagum
usque exstat tellus silvestris, commoranturque
latrocinia exercentes in ejus silvis et lucis. Est
alius decursus aquarum in proximo, quae vocatur
Andella, pratis omnibusque rerum affluentiis propensius
referta. Ibi cras, petimus, figes tentoria,
venientque illuc optimates Rothomagensium, ferentes
tibi claves urbis et pretiosi honoris munera. »
Rex vero Otho deprecativis coactus verbis, abhinc
secedens in Andellae fluvioli resedit pratis.
Diluculo vero subdolae calliditatis comes stetit
ante Othonem regem, episcoporum coetu ducumque
et procerum frequentia constipatum et refulgentem.
Cupiens autem Richardi praefulgidae adolescentiae
multare pubem, regesque conducere ad Rothomagensem
urbem, dixit ad Othonem: « Rubore futurae
subsannationis Rothomagensesque confusi, verecundantur
claves mittere tibi, nisi oppressi fuerint immanitate
hostili. Duorum igitur regum tantorumque
ducum et procerum exercitu vallati, non different
civitatem reddere tibi. Quapropter precatur te obnixe
meus senior rex Lodovicus, ut proficiscaris ad
urbem Rothomagensem matutinus. Mitte ante conspectum
tuae majestatis robustissimam legionem,
quae invadens hostiliter praeoccupet civitatem; ut si
quos forinsecus stantes certaminis gratia invenerit,
ad civitatem ferociter retrudat, hincque tentoria tua
illorum securus ad portam Belvacensem figat.
Cum autem appropiaveris, tuus meique senioris
exercitus eos sollicitos reddat, sicque in primo certaminis
apparatu eoque praelii conflictu contemplari
quiverimus cujus valentiae et fortitudinis haec urbs
exstat. »
Tum quidam nepos regis Othonis dixit verbo elationis:
« Domine rex, si licet tibi, antecedens ibo,
castraque tua metabor. Si forte ingruerint contra
me bella, ego conteram gladio eorum millia. Experiar
cujus habitudinis cujusve valentiae vel fortitudinis
sunt in praelio, cujusve cautelae provisionisque
et prudentia in bello. Contra Dacos et Alanos Gothosque
et Hungros saepe dimicavi, verum contra
Northmannos numquam certamen inii. Aciebus praeparatis
lacescens eos, expugnabo civitatem et dissipabo
dispergens advenae gentis plebem. » Hoc autem
referebat jactantia juvenali, ignorans varium casualemque
eventum praelii. Extemplo rex Otho humillimis
regalium petitionum monitis coactus, citato
exercitu progreditur mittens ante se perversae elationis
nepotem adornatis legionibus.
APOSTROPHA.
Otho rex magnus recolendus atque,
Cur Richardum percelebrem sacrumque,
Nobilem, justumque, probum, modestum,
Marchionem patriciumque sanctum
Et ducem nunc, magnanimumque fortem,
Ambis infesto laniare coetu
Et maligno contaminare nisu,
Et honorem tollere principatus,
Quin potenti sistere cogitatu
Nutui Regis superique summi?
Posse nullus nam Supero resistet,
Velle nec jam sidereum reflectet.
Hic comes, dux, patriciusque summus,
Marchio sanctus, celebris, modestus
Legibus plebem moderabit almis
Torquet astutus laceros reosque,
Atque justis praemia digna dedet.
Moribus sanctis meritisque fulgens,
Sic poli splendentia scandet astra.
Tu potens rex atque vigens valensque,
Contereris numine sempiterno,
Incubabis ridiculaeque sannae;
Sicque Northmannis reprobatus ibis
Ad tuae sedis verecundus aulam.
Cum autem nepos regis Othonis appropinquaret portam
civitatis, quae nuncupatur Belvacensis, corusco
equitatu ferventis elationis hostilique bellicosi certaminis
congressione feritaret in Northmannos aciebus
adornatis, ipsi vero Northmanni talium colluctationum
gnari, simulantes fugam, quasi hostibus
convicti repetebant celerius praesidium urbis. Saxones
vero fictae fugae simulate hilares, taliumque
casuum eventu eos adamantes, persequebantur eos
hostiliter. Tandem vero nepos regis congressus super
pontem portae Belvacensis, putabat expugnare
moenia urbis. Northmanni vero hinc inde armati
congredientes, et super eos ut leones super pecudes
exsilientes, coeperunt eos lacerare prosternentes, et
occidere telis mucronibusque coruscis, atque discerpere
securibus, ut bidentes lupi. Multis vero Saxonibus
interfectis, pluribusque attritis et vulneratis,
defungitur super pontem mucronibus et lanceis nepos
regis. Tandem Northmanni victoria potiti, capiunt
multos principum in conflictu mortiferi certaminis.
Reliqui vero Saxones nepotem regis mortuum
super pontem jacere cernentes, eumque cum
magno impetu duroque conflictu rapientes, ducentibus
Northmannis plurimos illorum captos ad moenia
urbis, deportabant ad caeteras phalanges. Jurgio
duri prolixique praelii taliter sejuncto, stabant hinc
Saxones et Franci et altrinsecus Northmanni, nec
ambiebat gens Transrhenana amplius se | null | 8e4124c1-4313-451f-bd30-949feeea4258 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
commiscere
ipsis.
Interea mortiferae relationis fama regem Othonem,
crudelem nepotis mortem denuntians, perculit;
totumque exercitum rumor tanti detrimenti
conturbavit. Illico communis ratione consilii hostiliter
invaserunt civitatem, cupientes tantae reverentiae
juvenis vindicare sanguinem. Saxones vero et
Franci nihil circa urbem proficientes, sed pro plurimis
suorum exercituum occisis nimium ejulantes,
revertebantur ad castra, defunctorum cadavera deportantes.
Nepotis vero morte hisque inopportunitatibus
rex Otho moestus, vidensque venire pagenses
illius terrae ad urbem altrinsecus, dixit suis principibus:
« Potestne haec urbs vallari nostro exercitu,
ut qui transvehuntur navigio, non transgrediantur? »
Responderunt: « Nequaquam, quia Sequana
simplex et singularis procellis suis qualit muros
civitatis, quin etiam incrementata et repugnata fluctibus
maris, determinato cursu lunae crescentis et
deficientis, incremento septenarii numeri, aestuante
fluctu, praeoccupat portas et moenia urbs. » Tunc rex
Otho misit ad Richardum, ut liceret ei oratu petere
sanctum Audoenum. Data vero orandi licentia, rex
cum episcopis et ducibus, depositis armis, venit ad
monasterium, quod est in suburbio civitatis, in honore
cultuque sancti Petri sanctique Audoeni dedicatum.
Multa vero donaria ibi largitus est ipse et
sui, residensque in eo, accersitis optimatibus dixit:
« Quid nobis agendum sit, animo decernite, et quid
hujus negotii sibi videtur rectum, intimet quisque.
Precatu regis Ludovici, comitisque Arnulfi subdolo
sophismate decepti, huc venimus, quo non honorem
recuperantes, sed damnum verecundiamque atque
confusionem nostri honoris turpiter patimur. Nihil
adversus Northmannos ullo hostili conamine praevalere
quiverimus, quia per Sequanae alveum cuncta
prospera illis subministrantur. Intolerabili itaque
crucior tristitia atque animositate pungor praenimia;
incertum namque est mihi praescire quid
agendum sit in tam pestifera tristium eventuum casuumque
contritione. Vos, qui natu sensuque majores
estis, quorumque consilio quae exsequenda sunt
delibero, cuncti sagaci internae meditationis cogitatu
rimamini, quid oporteat laudabiliter exsequi.
Maleficum, si vobis placet, sophistam capiam Arnulfum,
vinctumque catenis Richardo comiti mittam
eum; ut vindicet de eo patrem suum, quia fraudulenter
coegit nos huc properare et regem Ludovicum,
cupiens occidere ducem Richardum, ut olim
patrem suum. » Tunc praesules et optimates responderunt
regi Othoni, dicentes: « Exsecrabile cunctis
atque vituperabile omnibus erit si capietur, sique
Richardo ad puniendum mittetur. Verecundia dedecusque
obscenae confusionis et damni, quae condignae
mercedis retributione pateris, non delebitur; quia
tuus exercitus Richardum et suos indigna obsidione
opprimens, hic injuste moratur. Sed de nostrae regressionis
profectione salubri consilio stude, et ne
deterius turpiusque tibi contingat, cum omni intentione
animadverte. Nepotem tuosque comites satellitesque
et quamplurimos milites hujus obsidionis
jurgio juste perdidisti, quia civitatem hanc injuste
invadens obsedisti. Inconsultus etenim suggestione
vafri Arnulfi huc accelerasti; praecave ne inconsultus
regrediaris. A mari ad Sequanam usque conglobantur
omnes incolae, postque biennium gestiunt
te aciebus praeparatis invadere. Non est nostrae valitudinis
nostrique consilii et opis, diuturno temporis
intervallo hic morari. Regem Ludovicum poenitet
nimium huc venisse, quia in hujus obsidionis
dilatatione novit se nihil proficere. Arnulfus vero
plurimis sophismatum ambagibus intricatus, promulgato
sui mendacii ingenio, hic et hic latitando,
non ambit sermocinari tecum amplius. Et ideo internae
meditationis cogitatu retractans perpende
quid nobis Transrhenanis agendum sit in ista obsidione.
Urbs non capietur, obsides non dabuntur,
verum incluctabile nobis damnum accrescet velocius.
Utinam tuae jussionis praecepto esset quisque
nostrum, quo terram petiit exordio nativitatis suae!
Sed quia nobis adhuc minime sufficiunt vota, precamur,
torque prosperae regressionis vestigia, terram
nostrae nativitatis repetitura. » Hujus igitur
sermonis collocutionibus rex Otho submonitus, formidansque
pestiferos futuri periculi casus, quasi
infra statum suae mentis receptus, diutius meditans,
infit principibus: « Ne pejora prioribus infortunia
fortuitu patiamur, neve nostri inimici nostri
detrimenti successibus exsultent amplius, iter nostrae
regressionis, si vobis libet, cras repetamus. »
Hoc namque consilium Transrhenani collaudantes
per omnia, oratione fusa in sancti Petri sanctique
Audoeni basilica, repetunt hilares tentoria. Arnulfus
vero comes, relatu quorumdam, ut praevideret
ne caperetur, edoctus, obscurae noctis conticinio
expergefacto suo exercitu, castris tentoriisque complicatis
secretius atque ex omni suppellectili oneratis
equis et plaustris, noctu silenter cauteque
atque clanculum profectus, repetebat rura Flandrensia
velocissimus.
APOSTROPHA.
Otho, surge velocius, et fuge nunc citus,
Natalem pete glebam!
Vindex nam | null | 538a7c27-01ef-4d4d-81d4-89a16b182a80 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
superus tua territat agmina.
Surgens nunc cito cede!
Ductor subdolus evanuit tuus; en fuga
Te nunc erue praepes!
Contra velle Dei quid adhuc recubas? Fuge
Nunc i, nunc fuge, nunc, nunc.
Cum Northmannica praepedient tibi et agmina,
Heu, heu! turpius ibis.
Gressum nunc pete, nunc fuge, nunc iter arripe
Fidos cedere coge!
Rex nunc, ne pereas, fuge, cede, liquesceque,
Septus labere coetu!
Richardus juvenis probus et pius et bonus
Agmen jam citat ingens,
Summus marchio, dux quoque, patricius, comes,
Et te cedere gestit.
Hujus rector humi, locuples, bonus et sagax,
Aut non, aut velis, exstat.
Legum et distribuet populo moderaminum
Judex justus habenas.
Damni postque lugubria debita flebilis
Digne scandet Olympum.
APOSTROPHA AD LUTHDOVICUM REGEM.
Quem regale decus, sceptrum passimque coruscum
Jactitat eximium,
Stemmate regali quem exporgit sexu ab utroque
Regia progenies,
Quem decet attolli summo conamine, quae sunt
Regia si peragis,
Et cujus proavi bis ter tria regna feruntur
Conciliare sibi,
Cur vicibus tantis Richardum sternere gestis,
Percelebrem juvenem?
Perfidiae deditus casso conabere cuncta
Namque supra satis haec.
Nunc fugias potius, magis haec sententia praestat,
Praepete equo et volucri.
Contra Northmannos olim bellare cupisti,
Quid memor attigit es.
Nam captus belli certamine, succubuisti
Casibus innumeris.
Nunc fuge, cede, recede, itiner cape praepeti gressu,
Vivere si cupias!
Jurgia nec repetas contra, quem dextera sanxit
Judicis aetherei,
Quem censura Dei praedestinat omnipotentis
Moribus et meritis,
Ecclesias altis extollens culminibus, quo
Aedificet, statuat,
Protegat et populum, coelestis pneumatis auctus
Nectare septifido,
Muniat, exaltet, defendens adjuvet, atque
Hostibus eripiat,
Ordinis atque gradusque monastica suppleat, ornet,
Stringat et amplificet,
Legeque normali compellens vivere cogat
Servitio Altithroni,
Sicque corollarii superi commercia lucrans,
Vivet in arce poli.
APOSTROPHA AD RICHARDUM.
Richarde, bonus, recolendus,
Digne venerandus, amandus,
Et marchio, dux, comes almus--
Nam praetimidos faciendo,
Super hos timor irruit ecce
Regis domini omnipotentis--
Ne sollicitus timeas nunc,
Jaculoque Dei celeres jam
Perculsi animo fugiendo,
Plures manibus capientur,
Gladio plures morientur.
Sic vix patriam repedabunt.
Tu legibus et populorum
Judex animos redomabis.
Ast ecclesias statuendo,
Famulatu sollicitare
Practico theoricoque,
Triforme hoc ordinis agmen,
Deitate sacrae Trinitatis
Coges, urgebis et anges.
APOSTROPHA.
Insidiis remisque hiantibus
Cunctis malisque traditus,
Exosus nimium, ut putridum pecus,
Clades perosa, odibilis,
Pestifer et nocuus, quin perfidus,
Injurius, cunctis lues,
Et dicto et facto, meditamine,
Obnoxius cunctis, reus,
Amplius haud renoves jam jurgia
Nullos citabis litibus,
Desine Richardum juvenem, probum
Praedestinatum jam Deo.
Marchio, patricius, dux et comes,
Electus, almus, praepotens,
Egregius, justus, pius et probus,
Sanctus modestusque, innocens,
Religionis apexque sacrae cluens,
Et forma normae praecluis,
Ιδηα summa boni hujus lucidi
Plebem fovet Northmannicam.
Igitur plebeio hujus nocturnalis murmuris tumultu
sonipedumque strepitu reges exterriti, nimiaeque
formidinis tremore perculsi, in caligine obscurae
noctis putabant gratia certaminis Richardum adesse
cum suis. Repente conclamata est omnium salus
vitaeque fiducia spesque vivendi recessit ab omnibus.
Ignorabant enim quid agerent, fluctuantes quo
se fuga verterent. Mens siquidem illorum trepidis
rebus nutabat, corque praetrepidum indiguumque
veritatis huc illucque vacillabat. Alius enses amplexatus
ut amens fugitabat, alius scuta revellens
insano spiritu quasi per latebras errabat. Alii vero
tentoria castraque terra tenus prosternebant, alii
autem equos phaleris exornabant. Hic hac illacque
quo nesciebat cursitabat, hic stupefactus et tremulus
unoque obtutu defixus haerebat. Hic inter
fluctivagam tremulamque plebem quaeritabat suum
seniorem, hic inter commistum gregem inermis
palpabat clamitans suum militem. Hic pede celeri
gressu fugam petebat, hi equis calcaribus citatis
inermes fugitabant. Hi trilices loricas galeasque
auro comptas furtim abscondebant, hi ornamenta
regalia caeteraque sibi vindicabant. Pavidorum
exercituum murmur multus ( #sic@# ) alte resonabat, voque
inarticulatae tumultus clamorque ululatuum
confuse tinnibat. Quapropter tumultuario plebeioque
hujus confusae altivolaeque vociferationis tinnitu
Rothomagenses excitati, formidantes ne praeoccuparentur
repente futurae crepusculo die [ #sic, f.@# diei], munierunt
urbem custodibus armatis, ipsique pervigiles
praestolabantur tristes eventus | null | 18aea824-6541-4228-a134-387136549bbc | latin_170m_raw | null | None | None | None |
praeoptati praelii. Cum
autem aurora tenebrosae noctis caliginem puniceo
amictu emicans desiccaret, rebusque color notionisque
imaginatio rediret, coeperunt Transrhenani
magalia succendere iterque desideratae regressionis
repetere, viarumque ignari hac illacque pavidi
fluctuare. Richardus vero dux magnanimus, florida
congruae pubertatis lanugine decorus, hujus rei
eventu hilaris et laetus voluit illos aggredi cum
suis omnibus praeparatis aciebus. Rothomagenses
vero praecupidae congressionis propositum a duce
tanto amovere conantes, dixerunt blande unanimes:
« Domine dux praepotentissime, tenera viges adhuc
aetate, esque spes nostrae salutis et fiduciae. Formidamus,
si iveris, ne praeoccuperis morte. Hac simultate
decipi, ut remur, nos autumant; nobisque
sic urbe prosilientibus, capere eam praejudicant.
Non est nostri consilii te nobiscum ad hujus certaminis
praelium congredi. Verum qualicumque modo
hujus rei sors se habeat, viriliter cum pluribus urbem
custodi. Nos vero eos caute prosequemur et
armis eos lacessere conabimur. » Hujus blanditii
syrmate vix evictus Richardus, juvenis praecluis
nobilitatis, urbe cum pluribus remansit, caeterique
satellitum et tironum agmina regalia prosequentes,
prosternebant plurimos occidentes. Tandem quaedam
phalanx Rothomagensium commisit ad silvam, quae
dicitur Maliforaminis, cum eis praelium, atque opitulante
Deo devictis hostibus obtinuit triumphum. Altera
vero concio similiter Rothomagensium, praestolans
ad exitus silvarum duorum regum exercitum, prosternit
et occidit plurimos hostium, fugatque caeteros
usque ad Ambianensem pagum. Rotomagenses autem
potiti de inimicis victoriam, urbis remeantes ad
praesidia, quae acciderunt retulerunt Richardo omnia.
Tunc Richardus recolendae memoriae marchio,
duxque et patricius praecellentissimus, grates praemaximas
regi saeculorum cum omni clero et populo
reddidit mansuetissimus, multaque beneficia et donaria
sacrosanctae ecclesiae distribuit laetissimus.
His ita divino nutu expletis, coepit praecipuus in
omni terra Northmannorum, Britonumque, Francorum
et Burgundionum haberi. Nitebat enim pro
generum nobilitate, florebat bonitatum agalmate,
Moribus erat illustris, sublimiorque merito astris.
Effigie rutilabat, nullique pietate secundus erat.
Statum reipublicae Archos mellifluus adornabat,
omnisque probitatis fama super aethera notus erat.
Monstrabat solers jugibus factis, studiis, exemplis
et documentis, omnia commoda imitandae bonitatis.
Vultu clarus erat, omnique actu clarior cunctis
exstiterat, dulcis emicabat eloquio, habitu et incessu
omnibus suavior. Nitidus ore mellifluo, serenus
semper corde jucundissimo. Fervebat namque fide,
spe et charitate, duplicique Dei et proximi dilectione.
Prudenti simplicitate renidebat, simplicique prudentia
coruscabat, jurgia litesque et rixas strenue
sedabat, populumque, ut pater filios, amicabiliter
regebat. Exuberabat bonitatum commodis, informabat
plurimos probitatum exemplis. In domo quippe
ejus veritas et gloria, in operibus illius aequitas splendebat
et justitia: optimatum namque Francorum et
Burgundionum gesta dirigebantur ejus providentia,
reique publicae tractabantur utilia illius prudentia.
Ejus namque sanctitatis, dignitatis et affluentiae,
longe lateque diffundebatur experta opinio. Flandrenses
et Orientales obtemperabant ejus imperio.
Verum quoniam minime valet lucerna coelitus candelabro
imposita latitare sub modii umbra, coepit
praemaximus inter suos haberi, quem indiciis mirabilibus
Christus Dominus disposuit manifestari. Magnificabilis
clerus et populus, qui tanti ducis parebant
jussionibus. Omnipotentis namque Dei auxiliante
clementia, et sui ducis Richardi procurante solertia,
illis in diebus pulchra Christi ecclesia, et nimium
decora. Moribus quippe sacris ejus monitu componebatur,
ac insignibus virtutum illustrabatur, non
habens per crimen maculam nec per duplicitatem
rugam. Radiabat namque in sublimitate praelatorum
solari venustate, atque in humilitate subjectorum
lunari claritudine. Ipse vero vitae innocentis statum
benignissima mente retinebat, gubernaculumque
ecclesiasticae dispensationis, corde serenissimo, licet
laicali ordine adornabat: facto, dicto et cogitatu
prospero omnibus excellebat meritorum lumine,
moribusque coruscabat. Enimvero Spiritus sancti
gratia locupletius ditabatur, septifidique charismatis
sapientia propensius repletabatur. Quotidie meritorum,
omniumque bonorum affluentia dignius augebatur,
diligenti subtilique indagatione perscrutabatur
omnia quae laicali intellectu discere poterat.
Erat namque ditatus honoribus sanctimoniae, illustratus
commerciis magnificentiae, Spiritus sancti
gratia praeeunte. Coelestibus inhiabat, vitia parvipendebat,
incolasque Northmannicae telluris lege
augebat. Erat autem juvenis mansuetus, omni probitate
repletus, morum bonitate grandaevus, et a
Christo in humilitatis gradibus fundatus. Monstrabat
verbo et opere qua mentis intentione introductus
erat ad salutem regiminis totius patriae. Erat namque
melliflua dulcedo fortium, fortitudo debilium,
defensor orphanorum, solator miserorum, baculus
orborum, reparator ecclesiarum, lux sincera caecorum,
apex clericorum, salus agentium, culmen generum,
decus praesulum, salus viduarum, cacumen
sacerdotum | null | c2989637-367f-4e1c-835b-81fdba275a40 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, amator foederum, cultor virtutum, maxima
spes omnium: pietas moestorum, memorabile
pignus amicitiarum, palma desperantium, tutela
presbyterorum, sedes legum, rector populorum, pastor
pauperum, forma proborum, arma militum,
judicium accusantium et accusatorum, libra quaestionum,
mitigator rixarum, pater exsulum, receptor
profugorum, distributor bonorum, dulcis amor
vernularum, exemplum cunctorum; poena furum,
detrimentum latronum, emendator confessorum,
opus pietatum, murus regionum, lumen cunctorum,
specimen sanctitatum, dulce caput consulum, auxiliator
regum, protector omnium populorum.
APOSTROPHA AD RICHARDUM.
Censor ab occasu quem laus exporgit Eoo,
Fama recensitae laudis, septemque trioni,
Patrici Richarde, comes, dux, marchio, princeps.
Relligione calens, probitatum agalmate florens,
Alloquio mitis, bonitatum merce celebris,
Callem judicii servans moderamine legis.
Grandia causidicum superant tua facta pusillum,
Compressum nimium rerum aggere multimodarum.
Nec valet exsequier quod gestit scribere semper,
Actus impetus eximii nam vicit inertem,
Quamlibet immeritus poterit quod scribere certet.
Heu! atheta Dei vigeas in culmine divi.
Gaudia cum sanctis habeas per pascua pacis.
Cum autem Richardus marchio celebris videlicet
columba Christi, sine felle amaritudinis, eniteret
omnium bonorum titulis, quietumque et solidum ab
inimicis teneret regnum Northmannicae Britannicaeque
regionis, nullaque gens auderet feritare cum
Richardidis. Hugo, dux magnus et mirabilis, coactus
imbecillitate sui corporis, coadunatis pariter militibus
suis, antequam defungeretur, in extremis positus,
dixit: « Richardo Northmannorum duci praepotentissimo
filiam meam, licet tenerae aetatis sit,
futuris nuptiis connubio, sacramento vestro consilio
tradidi; quam, cum congrua habilisque viro fuerit,
largiri illi nullatenus differatis. Ipse vero uxoris
meae filiique mei, dum in id aetatis erit, advocatus
sit, vosque consiliis ejus saluberrimis et mandatis
ultronei inhaereatis. » Defuncto vero Hugone Francorum
duce, omnes unanimes ad Richardum, tantae
potestatis marchionem, convenere, seque commiserunt
sub patrocinio consilii ejus et tutelae. Incumbebant
autem omnes voluntarie ejus servitio, et famulabantur
libenter ut Domino ipsi. Ipse autem
muneribus praemaximis mirabilibusque donis eos
ditabat, beneficiisque largissimis eos augmentabat.
Ipsi autem toto mentis affectu diligebant eum, summoque
reverentiae cultu recolebant eum. Parebant
humiliter ejus jussionibus et dictis, et obtemperabant
obedientes ejus praeceptis. Ipse regebat eos blande,
ut paterfamilias servos, et alebat eos dulciter fomite
benignissimo, ut pater filios. Ejus consilio tractabantur
commoda secretioris ordinis sub palaestra
theoricae vitae desudantis, ejusque cultu adornabantur
utilia ordinis ampliorem vitam ducentis, scilicet
sub practicae vitae agone colluctantis rempublicam
strenue, blandeque et leniter praelatos regere cogebat,
et ne alicui ullum praejudicium facerent, minabatur
et postulabat. Richardo vero duce sagaci justoque
legum moderamine terram pene totius Galliae
salubriter regente, exsultabant coelorum cives, immensas
praeconiorum laudes individuae Trinitati referentes.
Gaudebat omnis terra, jubilans Domino in laetitia.
Plaudebant omnes in excelsis et referebant grates
Omnipotenti, qui illis patricium et ducem tantorum
bonorum incrementis largitus est cluentem. Northmanni
vero tanto censore tantoque advocato gratantes,
illoque praesente non tantum frui volentes, verum
etiam de posteritate cogitantes, ut gloria prolis
viro non deesset, utque viri germine non destituantur
per progenierum successiones, venerunt ad eum
dicentes: « Res cujusque negotii, quae sacramento
verae fidei determinantur ab orthodoxis, operae pretium
est quo expleantur indeterminato spatio praefiniti
temporis. Quocirca filiam Hugonis, magni
Francorum ducis, quam illo superstite sacramento
connectendam tibi connubio sanxisti, antequam
praefiniatur terminus statuti temporis, si congrua
habilisque et nubilis fuerit, lege maritali praedignum
est tibi copulari. Illa vero, ut audivimus, virgo elegantissimae
speciei et formae, apta genialis connubii
commistioni, congruentique delectabilis concubitus
amplexioni, masculini seminis viribus minime differt
succumbere. » Richardus vero virilis ubertatis
potestate, dicitur suis respondisse: Quod sancitum
est fide peractum iri, consequens est exsecutum
iri. Illico praeparantur nuptialis sumptus commoda,
adornanturque mirificae compositionis sponsalia.
Northmanniae igitur, Britonicaeque regionis
optimatum manu ascita, praeparatisque omnibus
fesceninno cultui quae erant necessaria, cum incompuputabili
principum congressione eam decenter et
honorifice deduxit ad Rothomagensis urbis palatia.
APOSTROPHA.
Prolis optatae prosperitatis,
O semper cupidi, indignique,
Northmanni proceres, belligerique,
Vivacis mentis igne calentes:
Non hac quae vehitur, virgine proles
Nascetur, populumque reget haeres.
Verum divino numine nutus
Coelestis virgo prodet olim
Stirpe Dacigena | null | b93366e9-ca72-4ba5-9645-e3122ff36e07 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, nobilis, alma,
Pulchra, percelebris, et reverenda,
Digna, praeelecta, et recolenda,
Cauta consilio, provida, prudens:
Quam dux Richardus, marchio justus,
Pluribus sibimet eliget unam,
Jungens connubio, foedere, pacto,
Quaque vergente tempore dignus
Nascetur haeres germinis almi.
Cum autem tantae nobilitatis conjugis decenti
gratularetur consortio, Britonicaeque atque Northmannicae
patriae populos serenaret jure salutifero,
atque per totam pene Franciam Burgundiamque
salubri consilio repentinas insurgentium malorum
commotiones compesceret dignae potestatis dominio;
quidam satrapa nomine Tetboldus, dives opum,
militumque sufficientissimus, novercalibus furiis,
zeloque et odio succensus, coepit insidiari ei multis
subsannationibus, rixarique contra cum, et oppugnare
incassum terram ejus. Decernens autem se
nihil contra cum proficere, profectus est ad Gerbergam
reginam, filiumque ejus Francorum regem
Lotharium commorantes Lauduno monte. Qui multis
prosecutionibus coepit eos urgere, ut decipiendo
deponerent eum tanto honore. Venenoque livoris
infectus, dicebat regi et matri ejus: « Mirum mihi
et omnibus cur tantae arrogantiae comes Richardus
Nortmannicum Britonumque tenens regnum quietus,
super Francos praesumptuosa temeritate elatus,
principatur contumax prae omnibus. Nec Deo, nec
ulli militat, famulatur et servit; verum in suae praesumptionis
jactantia, inreverenti animo cordeque
infrunito confidit. Nostrorum quemque parvipendit,
Francorumque ut rex ditione superba dominatur
et regit. Hujus consilio tractantur cuncta quae
Francigenis sunt incommoda. Non est tui nec nostri
honoris ut talis comes dominetur nostri. Dedecus
quippe est tui imperii quia Burgundionibus
imperat, Aquitanos arguit et increpat, Britones et
Northmannos regit et gubernat, Flandrenses minatur
et devastat, Dacos et Lotharienses, quinetiam
Saxones sibi connectit et conciliat. Angli quoque ei
obedienter subduntur, Scoti et Hibernes ejus patrocinio
reguntur. Omnium quippe regnorum omnes
gentes ei famulantur et obediunt, nec est nisi tu
qui queat resistere superbienti temeritati ejus militumque
suorum. Magis ac magis, supraque satis
ingruenter confortatur et praevalescit, nec multiflua
militum congerie confidens resipiscit. Vide ne regnum
tibi haereditarium conetur super te invadere,
teque ab illo exterminare et extrudere. Si quod injuste
tenet teneres, omnia regna tibi vindicare quires. »
Harum quippe fallacium ambagum alloquio
audito, subintulit Tetboldo regina tristis et commota:
« Tu nostri secreti conscius, secretiorisque
consilii fidus secretarius et consiliarius; da nobis
consilium super his rebus. Nullius juvaminis virtute
suffulti, nisi Dei, precamur ut motus pietate in hoc
negotio, clementer succurras nobis. Aversamur
undique secus, et comprimimur, et nusquam tuta
fides reperitur. » Tetboldus vero comes cupiens
perdere dolo penitus Richardum tantae probitatis
patricium, subintulit reginae hoc consilium.
APOSTROPHA.
« Heu. quid adhuc furis ardescens, o Arnulphe, odio perfidiaque,
Invidiae nimium afflictus taedis et laniatus?
Desine moliri contra superum velleque posse
Pervacuus nimium labor est, quem nunc corde retractas
Non capitur, quem dextra Dei sancit, protegit atque.
Nam justus, probus, innocuus, sanctus, percelebrisque
Marchio, patriciusque, comes, dux Richardus et almus,
Aggere quadrifidae mactus virtutis rutilanti,
Plebem commissam sibimet pater ut corriget augens
Proteget, auxiliabitur, et salvabit, refovebit. »
« Si universae Franciae et Burgundiae militari manu
ascita, profectus fuerit rex Lotharius tuus filius ad
ejus urbes munitissimas, ille si maluerit resistens
dimicabit contra eum. Si non, componet se in firmissimis
munitionibus tutissimarum civitatum. Denique
conglobato christicolarum paganorumque
exercitu, depopulans cuncta aggredietur urbes suas,
et si forte ceperit eas, Francorum Burgundionumque
tenebit securus regna. Prudentius congruentiusque
est cum dolo aliquatenus eum capere, quam
monarchiam ejus devastare, urbesque obsidere;
quia nihil proficiemus in hac expeditione. Animadvertet
enim propositum voluntatis nostrae sicque
cautius tuebitur se. Verum, mitte legatum ad Brunonem
Coloniensem archiepiscopum fratrem tuum,
Lothariensem scilicet ducem praecipuum, ut veniat
ad te propter hujus erroris negotium, decipiatque
alicujus calliditatis sophismate Richardum tantae
elationis virum. » Illico regina mittit ad Brunonem,
et omnem hujus deceptionis mandavit seriem. Bruno
vero petiit Franciam illico, veniensque Virmandensem
pagum, misit quemdam episcopum qui diceret
Richardo in dolo: « Bruno Coloniensis archipraesul,
licet indignus, tibi fidelium orationum munus.
Quoniam quidem noster senior bene norit
quod evangelicus sermo referendo dicit, #Beati pacifici,
quoniam filii Dei vocabuntur.@# Idcirco obnixe
precatur ut venias contra eum Ambianensi pago
velocius. Audivit enim errores insurgentium | null | f18221bb-c9a9-4a44-9158-6e919289248b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in te
rixarum, vultque ardenti animo ob amorem tuum
sedare tumores earum. Te et regem nepotem suum
inextricabili conciliabit foedere, te et Tetboldum,
caeterosque malivolos pacificabit dempta pestifera
voluntate. Omnia regna nepotis ditionis rectae ambit
lege coercere et serenare, omneque jurgium
discerpere et conculcare Desiderat enim omnes
connectere fidelitati sui nepotis, sicque sedatis
rixarum turbinibus, pactaque ab omnibus pace, ad
sua regredi. » Tunc Richardus marchio benignissimus
his dolosis affatibus deceptus, coepit ire contra
Brunonem cum suis fidelibus. Cumque adesset pago
Belvacensi, Brunoque Ambianensi, die qua denominatum
erat eos simul colloqui, venerunt ad eum
duo Tetboldidae dicentes divino nutu inspirati: « Tibi,
dux, secretius fari volumus. » Richardo secedente,
intulerunt illi: « Majusne fore dux Northmannorum,
quam extra regionem tuam pastor ovium
et caprarum? » Richardo vero comite in uno obtutu
defixo, et mirabiliter haerente, nulliusque responsionis
verbum illis dante, illi admodum stupuere.
Illata vero propositio quid significaret scrutatus,
infraque semetipsum quasi receptus, dixit illis duobus:
« Unde, vel cujus fideles estis? » Responderunt:
« Quid tibi cujus? Nonne tui? » Richardus
animadvertens eos suos fideles esse, eosque propalari
cujus essent nolle, grates agens, et vale dicens,
honoravit secretius illos praecipue. Uni vero
ensem ex auro quatuor librarum in capulo fulgidum,
alteri vero dedit armillam totidem libris purissimi
auri fabricatam. Illis namque recedentibus,
quae retulerunt intimavit suis optimatibus. Tunc illi
retractata et interpretata propositione tantae invectionis
et comparationis, coegerunt illum redire
moenia Rothomagensis urbis, legatumque mittere
ad Brunonem, qui se non venturum ad placitum
nuntiaret illi. Legato vero Brunoni archiepiscopo
nuntiante Richardum ad placitum non venturum
esse, stupuit, autumatque tantae deceptionis consilium
illum animadvertisse; dixitque legato: « Vade
citius, dicque Richardo magno duci ut saltim veniat
super Eptae fluviolum, si requiem pacisque incrementum
cupit habere suorum inimicorum, et ego
pro ejus amore proficiscar illuc solaturus eum. »
Tunc legatus: « Non propter me, nec propter quemquam
tuorum ad praesens venerit contra te ad placitum. »
Hujus igitur responsionis obstaculo, tantaeque
traditionis dolo penitus detecto, revertitur ad
sua verecundus Bruno.
APOSTROPHA.
Moliuntur ecce plures,
O Richarde benigne,
Duxque patriciusque magnus,
Cunctis et comes almus.
Subjugare te potenter
Vafra calliditate,
Et retractat quisque dolo,
Quo te perdat inique.
Propter hoc stude valenter
Certa, speque, fideque
Enitere vi micante,
Meritis mercedeque justa,
Quo queas vigere semper
Solerti probitate,
Callis et justi tenere
Libram, rectum itinerque.
Frueris sorte tali,
Quo nunquam capieris:
Sed vigebis seculorum
Jam per saecula cuncta.
Tunc per totam quippe Franciam, Burgundiamque
et caetera regna, rumor tantae traditionis, tantique
doli propalatur et ab universis Bruno et Tetboldus,
caeterique factores talis consilii et calliditatis
vituperantur. Richardus vero dux sanctissimus,
tantae deceptionis et calliditatis insidiis erutus, referebat
quotidie grates Regi regum devotius, qui
eruit eum de periculo mortis et captivitatis propitius.
Erat itaque Christo Domino semper in omnibus
operibus subjectus, devotione et mansuetudine
omnibus viribus armatus. Moribus et meritis praecipuus,
sacrosanctae Ecclesiae Northmannicae advocatione
dignus, fide plenissimus, spe robustissimus,
charitate largissimus. Obediens Dei praeceptis, credulus
in divinis promissis. Affluentia rerum bonitatumque
locuples, divino cultu mundialique solers.
Docilis in opere, longanimis in spe; sapiens in colloquio,
prudens in consilio. In corrigendo constans
et vehemens, in dilectione Dei et proximi ardens.
Patiens in adversis, fortis in periculis. In divinis
saecularibusque disciplinis mansuetus in eleemosynis
largissimus.
Assiduus in studiis bonae operationis, sollicitus
metu mortis. Eximius in timore Dei, magnificus
ordine habituque laicali. In exsequiis cunctorum devotissimus,
in misericordia et pietate gloriosus.
Praecellenti ingenio praeditus, in omni opere strenuus.
Judicio justitiaque insignis, in reos severitate
terribilis, in probos lenitate mitis. Ad gratiam meritorum
promptus, ad ignoscendum offensoribus paratus.
Humilitatis gradibus summus, in omni hospitalitatis
famulatu praecipuus. Altor monachorum, canonicorumque,
atque gregum piissimus advocatus
suorum providus. Dispensator commissi talenti fidelis,
moderator rixarum insignis. Delictum proprium
canens, alterius severiter puniens. Plebem ut
pater filios fovens, Christi praecepta fideliter adimplens.
Propter vos interdum armis, interdum patientia
vincens; paganos jugo Christi levi et suavissimo | null | 22dd346b-6afd-41dc-9446-4b7a698aa66d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
subdens. Defensor patriae robustissimus, solatorque
viduarum sanctissimus. Prudens, magnanimus, bonus
et modestus, augebat populos statutis legibus.
Praecellens pater exsulis et egentis, incomparabilisque
solator orphani et pupilli, largum pauperibus
cibum ministrabat, ecclesiarumque assiduus reparator
renitebat. Sacros ordines graduum Ecclesiarum
mirifice prae omnibus honorabat, atque monastica
quaeque adornabat. Attentus, benevolus et docilis
in omni opere existebat, accusantiumque et
accusatorum aequali lance querelas discutiens trutinabat.
Non personas pauperum vel potentium in
judicio ullo cultu reverentiae respiciebat; verum
expugnantium querimonias, dempta scrupulosae
rei ambiguitate, recensens, dijudicabat. Meritis et
factis praecellebat in omni negotio cunctis, eratque
omnibus mirabilis respectu bonitatis et honoris.
Floccipendebat arrogantes et improbos, puniebat
contumaces et reos, exaltabat humiles et benevolos,
conculcabat raptores et injustos. Tirones suae
domus praemiis et muneribus ad serviendum incitabat,
majores natu beneficiis affluenter ditabat. Vix
nemo audebat in regno suo praejudicium facere, nullusque
cu que quidquam subripere. Degebant omnes
in ejus ditione securi malorum et laborabant festinanter
accelerata exhibitione omnium operum.
APOSTROPHA.
Profusis precibus lector supplex tibi dico,
Artis septifluae gnare, capaxque bene.
Deficit eloquium: non hunc sustollere possum
Quantum opporteret laudibus innumeris.
Nec stringi numeris, nec possunt cedere verbis
Quae mala sedavit, quae bona distribuit.
Custos defensorque suae patriae luculentus,
Dux, comes iste bonus, marchio, patricius,
Archidicus rector rerum si quislibet esset,
Posset veridica scribere quae cuperet.
Ast ego stultus, hebes, cunctaeque rationis et expers,
Scribere non valeo dicere quae cupio.
Istius notae scriptaeque libro bonitates
Ejus stellifero qui sedet in solio.
His et aliis quampluribus probitatibus huc illucque
sparsim diffusis, copiosisque diversarum rerum
affluentiis propensius diffamatis, Tetboldus comes
incendebatur excruciatus invidia et furiis, livoris
et perfidiae suffusus veneno, suggerebat quotidie
regi Lothario ut deciperet Richardum tantae dignitatis
virum dolo, teneretque Northmanniam sub
suae ditionis jugo. Tandem vero rex Lotharius ipsius
comitis sophisticis suggestionibus excaecatus, misit
ad Richardum qui diceret ei dolosis affatibus:
« Usquequo praestolabor poenitentiae recordationisque
tuae respectum, ut frivolum cujusque gentis me
toties parvipendis? Nonne subnixus tuorum adminiculo
inimicorum, possum obsidere et capere, exceptis
amicis tuis, urbes munitionum tuarum? Non
umquam cuiquam te subjugabis? Norisne me esse
regem Francorum? Nonne tibi injurius esse potero,
si quae mei juris est, ascita manu, ad te obnixius
properavero? Si tuis invidis credidero, tuque vero
meis perjuris et infidelibus faveris mente et corde
tuo, nunquam pacificabimur foedere complacito.
Desine talia rimari, et libeat tibi mecum gaudere
et congratulari. Connectamur igitur adinvicem taliter
competentiis mutuae voluntatis, ut nemo nostrorum
suapte quidquam possideat facultatis. Si quispiam
in te vel in me rixatus exercuerit jurgium,
ego tuum, tu vero meum contere et dissipa adversarium.
Simus unius cordis, uniusque mentis et
voluntatis, et conteramus et dispergamus atque
subjiciamus Tetboldum cum suis. Flandrenses vero
caeterasque gentes in nos rebelles, dirae legis jugo
affligamus, easque nobis servire et potestate urgeamus.
Quapropter accelera venire contra me velocius
ad placitum, ut colligati indissolubili competentia
amicitiarum, gaudeamus unanimes securi
hostium et adversariorum. »
APOSTROPHA.
Lothari, rex clemens, pius, justus, sanctus,
Probus, modestus, nobilis, lux alma orbis:
Cur decipi moliris, infectus spurco livore,
Richardum ducem sanctum, justum?
Jamjam pudebit cogitasse noc perversum
Ingloriusque hoc, heu! velle.
Pravum tuum sed velle posse haud continget.
Igitur Richardus dux comesque praecellentissimus,
falsidicis harum blanditionum minarumque
legationibus deceptus, profectus est contra Lotharium
regem ad placitum, ascita militari manu. Rex
vero coadunatis ejus inimicis in dolo, Carnotensi
scilicet Tetboldo, Andegavensi Goizfrido, atque
Flandrensi comite Balduino; qui etiam exercitu
plurimorum ejus inimicorum clam conglobato, morabatur
super Helnae fluviolum fraudulenti animo.
Die vero indicti placiti, qua dolose statutum erat
eos foederari, misit dux magnus Richardus exploratores,
ut quae gerebantur apud regem renuntiarent
sibi, inquirerentque qui essent cum rege, et si quid
deceptionis latitaret in exsequendi negotiis placiti.
Illi autem illuc profecti, Tetboldum caeterosque inimicos
ducis Richardi ante regem repererunt. Hinc
quoque super mandatis regis haerentes, nimium
stupuerunt. Illis autem ante regem morantibus paululum,
ecce venerunt Tetboldi, Gozifroidi atque
Balduini comitum loricati et galeati exercitus, insurgentes
hinc inde celeri equitatu | null | c0574d16-94bd-4b63-814d-a2a3527ef634 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, cupientes ut
jussum erat aggredi Richardum et suos hostili congressu.
Videntes autem hoc illi, innuebat quisque
sibi, ut renuntiarent celerius quae viderant Richardo
comiti. Tunc unus illorum praepetis equi dorso residens,
veloci cursu repetiit Richardum praedignum
comitem, omnia agmina transiliens, vociferansque
cum nimio gemitu, et dicens: « Domine, domine
dux praepotentissime, erue te, ne intereas hostili immanitate;
quia omnes inimici tui congressi cum
rege, gestiunt te tuosque aut capere, aut interimere. »
His auditis Richardus dux imperterritus surrexit,
suisque fidelibus ascitis dixit: « Prandium
ecce paratum nobis, antequam devertamus, praelibemus
illud in nomine Domini. Sicque sacrosanctae
crucis vexillo praemuniti, praestolemur hostium cuneos
intrepidi. Nequitia etenim illorum et perfidia
atteret digne illos; probitas vero purae fidei et spei
eruet nos. Impetus perversae multitudinis illorum
non vos exterreat, verum praedecessorum vestrorum
in omni adversitate robustorum monimentum fortes
faciat. » Cum autem, ad prandium residens, haec et
alia quamplurima suadendo proferret, suique quam
plurimi abessent fideles, venit alius nuntius referens
adesse hostium acies. Richardo vero sanctissimo
duci percunctanti quot millia hominum essent
regis, sique ipse esset rex in congressione hostili,
tertius affuit citatis calcaribus equis. Qui dixit ei:
« Domine dux, ecce rex et ejus exercitus festinat
ferro indutus congredi tibi praeparatis aciebus. »
Haec eo tremula voce narrante, apparuerunt acie
hinc inde armati exsilientes. Tunc ineffabilis dux comesque
Richardus intuens propius imminens periculum,
surrexit ocius deserens prandium, divertitque ab
eis et secessit trans Depae alveum, suique adjutorii
illuc praestolabatur exercitum. Sed regis exercitus
vada Depae praeoccupavit, ne veniret ad eum. Quidam
autem inimicorum persequentes ducem Richardum,
in medio vadi Depae armis invaserunt. Illis
vero simul praeliando illic colluctantibus, recognoscens
quemdam venatorem suum nomine Walterum,
dux Richardus cucurrit cum domigenis illuc
intrepidus, et eripuit illum caeteris fugatis et occisis
hostibus; restititque omni exercitui regis ad fluvioli
Depae exitus.
Confluente vero undique secus regis et inimicorum
exercitu, dixerunt ducem ad Richardum majores
natu defendentem severiter vadi aditus: « Domine
dux magnanime, fraus hujus perfidiae, dolusque
deceptionis nefandae detectus est Deo annuente. Ne
igitur praeoccuperis morte, aut capiaris, precamur,
diverte; urbemque Rothomagensem celeri equitatu
pete, ne forte inimici tui praeoccupent nos velociori
cursu, eamque vindicent sibi, reperientes vacuam
militibus. » Dux autem Richardus illorum respuens
consilia, cupiebat cum tironibus suis venientium
invadere agmina. Tunc majores natu videntes eum
in suae mentis proposito perseverare, salubrisque
consilii verbis non acquiescere, aggrediuntur eum
et per freni habenas arripientes, precabantur eum
secedere. Tandem vero majoris aetatis militum
precatibus vix coactus secessit et petiit Rotomum
festinanter ne caperetur. Illico propalante fama exsecrabile
conjuratae deceptionis placitum, omnis populus
regionis illius confluit celeriter ad ducem magnum
Richardum, crebris multimodisque monitis
incessanter urgens eum, ut regi et Tetboldo comiti
redderet retractatae deceptionis talionem, invadens
eorum regnum. Ipse vero grates referebat quotidie
devote Regi regum, qui de interitu mortis aut captionis
eripuit eum. Ecclesias palliis monasticisque
rebus ideo plenius honorabat, pauperibusque cibum
et potum largiflua manu abundantius ministrabat
divinaeque servitutis officio incumbens operam dabat.
Judicia justi examinis libramine rectius trutinabat,
rixas litesque atque discordias compescens,
plebem moderatius regebat. Cuncta bona opera
sagacius perficiebat, in omnibus operibus Deo subditus
perfectior erat. Orphanos pupillosque et exsules,
ut pater filios, lenius sustentabat viduasque
et profugos suavius refovebat. Monachos canonicosque
atque laicos famulari Deo strictius urgebat;
paganos sceleratosque refutans, populum suae
advocationis fomento securitatis prudentius nutriebat.
APOSTROPHA AD URBEM.
O civitas fecundior quampluribus,
Fertilitate boni, militibusque sacris!
Tuus ecce dux prudens, pius, sanctus, bonus,
Tantorum procerum erutus insidiis,
Peragit Dei quae sunt, tibique congrua
Recti per cuncta tramite judicii.
Sed quod colonus non fui quondam tuus,
Nescio digerere quae studuit facere.
Utinam, poetas possideres garrulos,
Quis bona quae studuit elucubrata forent.
Quod vatibus culpa est, cares rectoribus.
Instrue nunc pueros artibus innumeros,
Successio quidquid peraget magni patris,
Carmine multicano elucubrare sciant.
Interea longe lateque per totam Europam profisius
promulgata tanti patroni tantique ducis bonitate,
Tetboldus venefico perfidiae infectus livore,
iterum petit regem Lotharium, dixitque illi doloso
corde: « Paterisne convictus contumacis Richardi
jurgio praejudicium suae arrogantiae in | null | aec68152-fff9-44d4-ac78-8054aa85433f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
tuo regno
persistere? Tenebitque regnum Northmannicum sine
tuae voluntatis largitione? Quomodo jure rex nuncupaberis,
si regere regnum Francorum non quiveris?
Caeterum fortassis ascita Dacigena gentilitate, ut
avus suus Rollo olim super avum tuum Carolum,
regnum ditionis tuae supercilio jactantiae suae deliberat
invadere. Contra istius praesumptivae calliditatis
molimina, dabo tibi prosperi saluberrimique
adjutorii consilia. Invade et obside, atque cape
mihi Ebroicam civitatem, ego vindicabo tibi totam
Northmannicam regionem. » Rex vero his promissis
hilaris et laetus, misit ad omnes suos fideles, quatenus
venirent ad se hostili congressu. Conglobatis
igitur totius Franciae et Burgundiae repente principibus,
occurrit, et obsedit atque cepit Ebroicas repentino
conflictu, deditque eam Tetboldo gratia
conventionis ultroneus.
APOSTROPHA
Celebris, digne nobilis, atque
Marchio summus, duxque verendus,
Tutor cleri, plebis et auctor,
Rector populi, justus et almus,
Orphani et exsulis irrevocandus,
Viduae solatorque benignus,
Fortuitis nunc casibus istis
Velle modestum non minuetur.
Neve fastigeris dubitando,
Sibimet dnm infortunia crescunt,
Jamque quem colit hunc lacerat acre,
Pyrrius, aeternus, refovendo,
Pater ut sobolem recreans dulce.
Quae peragis nunc perage semper,
Quae operaris modo haec operare.
Urbs ablata tibi quoque furtim,
Tibi reddetur, judice summo.
Richardus igitur dux praepotentissimus, subitaneo
horum eventuum casu tristis et moestus, convocavit
robustissimas legiones Northmannici exercitus,
ivitque super Tetboldum, fretus innumerabili
militari manu, depopulans et incendens Carnotensem
Dunensemque regionem remeavit imperterritus.
Dispersis reversisque ad sua Richardi magni
ducis exercitibus, Tetboldus comes conglobato suo
clam exercitu, inrepsit Northmannicis finibus. Cum
autem relatu quorumdam Richardus dux magnus
didicisset quod Tetboldus Northmannicos fines aggrediens
adveniret, misit quemdam Richardum qui
cujus multitudinis exercitus esset, velociter renuntiaret.
Ille vero celeri equitatu, quo Tetboldus
morabatur, aggressus, quosdam illorum ab exercitu
sequestratos reperiens, interimit, Tetboldumque
comitem adesse Richardo duci occisorum infectus
cruore renuntiavit. Videns autem eum sanguinolentum,
ejusque arma cruore perfusa, dux
magnus Richardus dixit adstantibus: « Iste namque
cum suis interfuit certamini, dixitque illi: « Quot
ejus exercituum millia? quave parte Sequanae aggreditur
nostra confinia? » Respondit: « Tria, levaque
parte Sequanae, quae est Ebroicacensis, occurrit
hostiliter nobis. » Cui dux magnus: « Si praelium
contra nos, aut obsidionem urbis Rotomi agere
ambiret, altrinsecus, qua eminet urbs, feritare
contra nos acceleraret. Verum, quia altum Sequanae
pelagus nobis et illis obstaculum exstat, navesque
absunt illi, quibus transeat, nullatenus nos
bello lacessere tentat, sed patriam nostrae ditionis
depopulare atque cremare nostri ruboris confusione
atrociter deliberat. Nos vero, quibus adsunt naves,
ascitis principibus nostris ad illos transeamus,
quodque Deo placuerit inter nos experiamur. » His
dictis, sacrosanctae Genitricis Dei petens aulam,
superque altare ejus pretiosi muneris ponens pallium,
ad profuturum efficacis orationis confugit auxilium.
Sed Deus, qui superbis resistit, humilesque
sublimat et erigit, humillimum devotae ejus precis
votum exaudivit. Tetboldus vero comes malivolae
intentionis proposito malignabatur feriter in tellure
Northmannica: profectusque est constipatus ferrata
acie usque ad casas Hermentrudis villae, in portu
fluminis Sequanae altrinsecus contra Rotomum positae.
Richardus vero marchio robustissimus alterius
portus navigium expetiit, totaque nocte Sequanae
transmeans alveum, super Tetboldum diluculo
irruens, bellum contra eum cum paucis iniit. In
primo quidem congressu certaminis, praeliabantur
decurtatis telis et lanceis; secundo vero mucronibus
coruscis. Tunc robusta manus Northmannorum,
conjunctis complicatisque ad invicem clypeis, acie
corusca mucronum aggrediens, invadit armatos
obstantesque Francorum, et ante dextra et laeva
lacerans, prosternensque atque disrumpens cuneos
hostium secuit, equitans super cadavera occisorum,
condensum agmen obstantium, reflectitque
praelium in cuneos hinc inde remanentium. Hinc
hinc Francigenarum strages efficitur, multigenaque
manus multatur et interimitur. Northmannorum
namque gens belligera et effera discurrens permeat
praelii discrimina velut lupi per bidentium
ovilia, occidens et prosternens hostium severiter
agmina. Richardidis siquidem unanimiter vociferantibus,
quod Richardi magni ducis erat praelii
campus, fiducia praeliandi recessit a Tetboldidis
omnibus, vitaeque conclamata est salus. Quisque se
liberando quo divertat ignorat, quoque se latitans
abscondat. Alii lucis concretione fruticum condensis,
alii paludibus alnis populisque densius conradicatis
reponunt se, ne occiderentur a Northmannis.
APOSTROPHA.
Fervere caede nova silvas camposque patentes,
Corpora functorum pariter, lacerosque jacere,
Rustica gens quos induviis | null | 904514d8-cf73-4135-a19b-7a0bad263878 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
fera dispoliabat,
Atque rubere sacro spumantes sanguine rivos;
Fingere quemque sibi varii discrimina lethi,
Atque super gramen tepidum fumare cruorem,
Richardumque ducem gratari, strage peracta,
Militibus laetis, esses si forte, videres.
Tandem vero comes Tetboldus, fugatis prostratisque
atque occisis fidelibus suis privatus, fugae expetiit
auxilium cum paucis velocius, nec divertit ad
Ebroicam, quam sui tenebant, urbem, citatis equis
calcaribus. Merito namque beati marchionis Richardi
quadripartiti detrimento illo die infortunium
persensit; videlicet fideles suos praelio prostratos
conspexit: ipse fugatus et laceratus exstitit, quidam
filius ejus morte praeoccupatus occubuit: urbs Carnotensis
et praesidium ejus igne concremata funditus
ruit. Richardus vero marchio bonitate famosissimus,
certamine prolixaque prosecutione hostium fatigatus
Rotomum repetiit vespertinus. Diluculo autem consurgens,
campum praelii aggrediens, sexcentos quadraginta
mortuos reperiens, funere tantorum pietate
condoluit, sepeliri eos jussit, vivos adhuc feretro
leniter ad Rotomum deportari et sanari fecit. Praeterea
lucos paludesque exquirere fecit, multosque
mortuos et plagatos reperit, quibus eadem pietate
obsequium praestitit.
APOSTROPHA
Gurgite caeruleo Sequanae meat aestuantis amnis,
Et movet ingentes pelagos vaga cursitantis aestus,
Lambit odoriferas et gramine floridante ripas, ample,
Molliter herbarumque, comas lavat unda praepes
Ipsam cum refluum torquet mare detrimenti aluno,
Detrusam retrorsum fluctibus aequoris minantis,
Eptadus officio mutantia vel crementa passum.
Umbroso et vestiti palmite praenitente colles
Deliciosus ager vinetaque continens honesta.
Cursibus undarum irriguis satis emicantque prata,
Urbs qua percelebris nunc Rotome praenites decora,
Labentis jocundis usibus affluenter amnis,
Merce quibus varii componere foenoris queat se.
Sed munita nimis rutilas magis inclyti patricii
Richardi meritis et moribus undecunque justis,
Qui virtutis inexpugnabilis almitate plenus,
Protegit, exaltat, temet regit, et fovens tuetur.
Auro plus constans hostes fugat, obstat arguitque,
Marchio duxque, comes mirabilis et stupendus actis,
Praedignusque, probus, sanctus, pius et bonus, modestus
His et hujusmodi triumphaliter peractis, dux magnus
Richardus praecipuos suae domus legatos ad
Daciam celeriter misit, ut gens robustissima Dacorum
accelerato juvamine succurreret illi. Daci vero
his legationibus hilares, aptatis oneratisque navibus
celeriter, aggrediuntur Rotomum festinanter. Dux
vero constantissimus, tantae multitudinis principes
conspiciens, suaeque indignationis animositatisque
malivolentiam vindicare ambiens, petere Givoldi
fossam jussit, et devastare quae erant Tetboldi et
regis. Daci vero hinc abeuntes, superque regem et
Tetboldum congredientes, depopulabantur quae reperiebant
indifferenter. Villis rusticorum omnibus
devastatis, suburbana incendebant, atque castella
plurimahumo tenus prosternebant. Obstantes sibi
crudeliter occidebant, caeteramque manum flebiliter
ad naves vexabant. Desolatur regis et Tetboldi comitis
omnis terra talibus hostibus nequiter afflicta.
Fames oboritur, quia terra aratro nusquam scinditur.
Pervia, viaeque et semitae ignorantur, quia a
nomine calcibus atteruntur. Salus spesque et fiducia
a residuis conclamatur; quia universae pestilentiae
ignominia affliguntur. Richardi vero magni ducis
terra solida erat et quieta, nec ullius calamitatis
peste afflicta, sed liberi arbitrii labore ab omnibus
exercitata. Quisque colonus quod ambiebat libere
agebat, possibilitate suae voluntatis percepta. Tantae
altercationis tantaeque cladis Northmannicae et rapinae
nocte dicque innumeris casibus uno lustro
pene afflicta, nequibat amplius tanti infortunii ferre
discrimina. Tota igitur fere Francia Tetboldi regimini
subjecta ab incolis derelinquitur, ecclesiae his
casibus destitutae a nullo Christicola frequentantur.
Praesules igitur totius Franciae Northmannorum paganorum
saevitiam perpessi convocaverunt sanctam
synodum, quid agerent scrutaturi, quia casibus innumeris
quampluribusque incendiis, rapinisque et
depraedationibus permaximis vexati, agitabantur
Christicolae subjecti periculis. Tetboldus vero dolo
fraudulentae intentionis, suggerebat falso pontificibus
et palatinis quod pro statu reipublicae et fidelitate
regis agitans jurgia rixabatur cum Richardo et
paganis. Episcopi autem, cognita et audita bonitate
sanctissimi ducis Richardi, mirabantur super dictis
Tetboldi comitis. Hujus igitur rei gratia consulti
deprecantur Carnotensem praesulem, cujus voluntatis
esset dux magnus Richardus sciscitari super
pestiferae penuriae ignominia et calamitatis. Coactus
autem monitis coepiscoporum, misit quemdam monachum
ad ducem Richardum, qui dixit ei hujus legationis
mandatum: « Carnotensis episcopus tibi fidele
orationum munus. Ambit namque te aggredi, mutuisque
affatibus tibi sermocinari; ideo postulat
ducem et advocatum itineris sui, viatoremque sibi
dari, ne forte devorent manducentque se tui diaboli
et lupi. » His auditis Richardus dux serenissimus
subridens, misit qui conduceret ad se episcopum salvum
et incolumem. Adveniens namque ille infit duci
magno Richardo: « Metropolitani cum coepiscopis
Francicae gentis tibi | null | 7665b242-27a5-4f25-8340-e8d85dc1b54f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
indeficientis munera orationis.
Miramur namque stupidi, cum cultor Dei Christicolaque
praecipuus in toto orbe nomineris, cur paganos insanire
in Christianos severiter permittis? Transeunte
me tutela tuae advocationis formidolosam tyrannidem
hostilitatis colonos hujus telluris securos hostium reperi;
nec formidabant repentinum casum ullius adversitatis;
delubra ecclesiasque ab incolis veneranter perlustrari,
mysteriumque divini officii solemniter conspexi
celebrari; quidquid vero ad cultum verae fidei
attinet incessanter exsequi, christiani nominis fidem
augmentari. Nos atterimur rapinis et incendiis, quin
etiam repentinis nocturnalibusque casibus mortis;
et ignoramus cujus intentionis proposito hoc scelus
detestabile peragitur nobis. Quo circa precamur
obnixe, flexis corporis animique poplitibus, ut cujus
rei causa hoc exsecrabile detrimentum Francicae
gentis peragitur, nobis te ob hoc aggressis sermone
veritatis enucleetur. » Tunc dux Richardus verax et
justus: « Memoresne reminiscimini ante malorum
meorum peractorum et retractatorum? Nonne fraudulenta
Tetboldi comitis suggestione conatus est
Bruno dux Lothariensis me decipere? Numquid
non dolosis falsidicisque ejusdem comitis ambagibus
rex Lotharius deceptus molitus est me comprehendere
aut occidere, quem Deus eruit sua larga
miseratione? Nonne idem comes Lothario regi
spopondit Nortmannicam regionem, si illi daret
Ebroicam, quam modo tenet, civitatem? Caeterum,
nonne devastans et incendens lacessivit me ad portum
Rotomi, conglobata immani hostilitate? » Tunc
praesul: « Non ei talionem debetis de blasphematione
illius provocationis. Sed ille comes jactat se
repugnare et reluctari contra te ob statum sacrosanctae
Ecclesiae, reique publicae. Qualicumque modo
rex scelesti negotii se habeat, precamur impetrare
pacis incrementa, ut gloriari valeas cum episcopis
et rege Lothario, ipsique et ipse de te tali duce et
patrono christianissimo. » Richardus autem praepotentissimus
recognoscens nullum tam Deo acceptabile
holocaustum et sacrificium quam pacis incrementum,
diligensque ut vivere, pacificare Francicum
et Northmannicum regnum, verum nolens
demonstrare propter Tetboldum mentis affectum,
dixit praesuli internuntio coepiscoporum: « Si paganis,
huc propter me aggressis, pacis felicitatem
impetrare quivero ignoro, hujus rei causa nutans
titubo. Quapropter assumptis tecum aliquibus coepiscoporum
et palatinorum, aggredi me cum sol
mediaverit mensem Maium, interimque conabor
compescere blandiens contumaciam ferocem arrogantium
paganorum. » Eo autem quid audivit a
Richardo magno duce, regi et coepiscopis renuntiante,
statim animadvertit comperitque sine suo
consilio Tetboldus comes pacem requisitam esse.
Extemplo misit quemdam monachum ad ducem magnum
Richardum, subsequentia verba dicturam:
« Comes Tetboldus tibi fideles famulatus. Quorumdam
etenim Francorum pravo consilio deceptum,
jurgatum esse contra te sine re et rixatum poenitet
se et fecisse quod fecit malum, et profitetur se
quidquam mali amplius non facturum Ambit, si
libet, tibi secretius ut servus Domino fari, reddetque
tibi Ebroicas, quam rex tibi abstulit. ob gratiam
amoris tui. Terra suae ditionis subjecta tyrannicae
hostilitati, depopulatur rapinis et incendiis, nec
valet resistere saevitiae tantae multitudinis, neque
placare eam congesto pretio totius regni, nisi per
te qui imperator es hujus rei. Precatur flexis genibus
corporis et animi, ut indulgeas sacrosanctae
Ecclesiae et desolatae plebi, et habeas se fidelem
famulum tibi, compescens pestiferos incursus Dacigenae
ferocitatis. » Richardus vero dux his auditis,
tacito affectu mentis Deo grates egit, monacho quoque
subintulit: « Si quae loqueris verane esse possunt? »
Respondit: « Vera, et non gestit aliud beneficium
promereri, reddens Ebroicacensem urbem
tibi, nisi perseverans propositum tuae internae dilectionis;
ut pax et concordia indissolubilis foederis
maneat vobiscum cunctis diebus quibus vixeritis.
Venietque noctu cum secretariis suis, quando tibi
placuerit, causa hujus negotii, ad moenia Rothomagensis
urbis, firmaturus sacramento verae fidei quae
tibi suggessi. » Tunc Richardus: « Dei fide qua vivimus
et vegetamur, tenacique nostri tenoris firmamento
collaudamus ut veniat ad nos, si libitum
fuerit, bis tribus transactis diebus, et connectamus
foedera nullo casu solubilia; sed perpetuis et inextricabilibus
legibus conservanda. » Monachus namque
quae audivit Tetboldo comiti renuntiavit. Ipse
autem laetus et hilaris super hujuscemodi renuntiatis,
diebus ter duobus transactis, venit Rotomum
noctu cum suis secretariis. Uterque horum ut alterum
conspexit, obvius quisque cucurrit, amplexantesque
se invicem oscula libarunt, sessumque petiverunt.
Tunc prior Tetboldus: « Ad tuam ineffabilem
pietatem supplex venio, quia tua miseratione et
Dei propitiatione omnium indigeo. Ustulata sunt
ubicumque terrarum quae possideo, habeturque tellus
mei juris veluti quaedam solitudo. Idcirco quae tibi
suggessit monachus exsequi libenter | null | a90f37c6-8b14-42b7-a161-354bedb36a80 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sum paratus.
Praejudicium omne mei consilii et facti tibi emendabo;
hujusque rei gratia quasi pro beneficio tibi serviens
militabo; Ebroicacense castrum tibi voluntarie
reddo, veniamque et indulgentiam tuae miserationis
promereri supplex postulo, quod contra te illud
tenui. » Hujus humititatis devotione Richardus dux
magnus misericorditer mente subactus, respondit
Tetboldo comiti humillimus: « Sine obside et sacramento
fidei meae huc nihil titubans accessisti, quaecumque
requiris impetrabis. Continuae pacis felicitatem
habebis, nemo meorum tibi et tuis ultra
injurius et nocuus erit. Ego vero abhinc tuus, sicut
tu meus, mutuoque communis auxilii interventu,
fiducialiter vicissim solemur. Fiat pax opulenta,
requies jocunda, serenitas tranquilla, concordia
inter nos stabilis et perfecta, per decreta inextricabilia. »
Allatis igitur sanctorum pignoribus foederati
sunt. Similiter utriusque comitis consiliari haec
eadem verae fidei sacramento auctorizarunt. Tunc
Richardus marchio largissimus, muneribus et donis
praemaximis eum affluenter honoravit. Ipse autem
optato osculo et amplexu desiderato fruens discessit,
eademque nocte secretius Carnotum repetiit.
Ipso namque die Tetboldidae ab urbe Ebroicacensi
cum omni supellectili ut jussum erat egredientes,
miserunt ad ducem Richardum ut eam reciperet.
Ipse autem eam recipiens abundantius militibus
praemunivit, omniumque bonorum affluentia honestans
fecundavit.
APOSTROPHA.
Rusticus insciae [ #pro@# inscitiae] quamquam nostrae stylus ornet
Diversi variis generis metris opus istud,
Praevacuum nimis, indiguumque opis, artis inopsque,
Rhetoricique favi redolentis nectaris exsors,
Heroico potius metro pollere deceret;
Hoc lugubrata vigent quia fortia facta virorum.
Hic nam vir fortis, constans, robustus in armis.
Pacificus, bonus, atque probus, pius, ipse modestus.
Magnificus, meritus, praecelsus, nobilis, almus.
Inclytus, egregius, mirabilis, atque decorus.
Maximus, eximius, praecellens, magnanimusque.
Praecipuus, justus, sanctus, humilisque, venustus.
Propitius, lenis, mansuetus, mitis, acerbus.
Longanimis, celebris, solemnis, amabilis, atque
Clemens, indulgens, miserens, scelerum puniensque.
Protector, censor, tutor, largitor honorum.
Prudens et sapiens, industris, gnarus, enormis.
Linguarum, diversarumque sciens regionum.
Attentus, docilis, cupidus, sitiensque bonorum.
Mirificus, stabilis, suavis, fidusque, fidelis.
Tranquillus, placidus, laetus, sine nube, serenus.
Jocundus, dulcis, blandusque, affabilis omni.
Facetus, felix, frugalis, juridicusque.
Formosus, dives, locuples, et munificator.
Dulce caput populi, spes et fiducia plebi.
Procerus, pulcherque, elegans, forma speciosus.
Pes claudo, et oculus caeco, baculusque labanti,
Omni sufficiens potus large sitienti.
Escae praelargae et variae cibus esurienti.
Pauperis, exsulis, at inopis susceptor enormis.
Protector viduae, conjux velut atque maritus.
Solator regumque, ducum, procerum, comitumque.
Dum mundo viguit; sic omnibus omnia factus,
Offecit nullis, certavit profore cunctis.
His ita secrete cauteque expletis, marchio duxque
celebris scenam Richardus mirae amplitudinis atque
longitudinis super ripam Givoldi fossae jussit fieri,
in adventu palatinorum pontificumque Francicae
gentis. Determinato igitur tempore iduati maii,
inflammatis scilicet ab aestuante sole Geminis, venerunt
gratia impetrandae pacis ad Richardum ducem
magnum illuc palatini cum episcopis, eosque decenter
et veneranter recipi, scenisque juxta mirabilem
scenam factis, jussit hospitari. Crastina namque
die venientes ante ducem Richardum, intulerunt
ei ex parte Francorum munia fidelium famulatuum
et orationum, et dixerunt: « Dux inauditae potestatis,
sufficientiaeque et virtutis, optimates totius
Franciae regni precantur unanimiter flexis humo
tenus genibus cordis, ut indulgeatis sacrosanctae
ecclesiae et annulatae genti. Rex autem, nosque,
caeterique Francorum residui, omnisque clerus totius
regni, omne bonum praesens et futurum optant
tibi, si saevitiam paganorum compescueris, eorumque
pestifera incursione Franciam erueris. Fraudulentae
suggestionis Tetboldi comitis hortamine, quaecumque
rex contra te operatus est fecit; bonorumque quae pater
tuus patri suo intulit reminiscens taedet se facti. Quemadmodum
igitur rex Ludovicus pater suus, opitulante
patre tuo in regno subrogatus viguit, ita regna tenere,
superborumque dominari, magno tuae potestatis
juvamine concupiscit. Sitis communibus mutuae
competentiae precatibus concordes, alterque vestrum
alterius juvamine confidentes perseveretis unanimes.
Ipse autem rex, optimatesque totius Franciae regnum
Northmannicum tibi tuisque haeredibus jurando propriis
manibus sancient in perpetuum; postea nemo
illorum ullatenus tractabit tibi alicujus adversitatis
damnum | null | 1e8c2d4c-a184-415d-93e1-1e9691614c7f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. » Hujus legationis praecepta persolventibus
respondit marchio duxque praecellentissimus: « O
praesules reverendi omnium virtutum affluentia profusius
opimi, nec non proceres cunctorum bonorum
forensiumque rerum ubertate propensius fecundati,
propositum meae continuae intentionis et voluntatis
non differam fiducialiter confiteri vobis. Quapropter,
confidenter experiamini, [me] velle summopere melius
felicitate pacis stabilire et exsequi, quam ullius prosperitatis
et honoris opus aggredi. Hoc mihi summum
et peculiare semper exstitit. Verum, pro vestrorum
importunitatibus et rixis tenere illud, ne confunderer,
nequivi. Quia nihil est in aliquo suspectu aliquid
gravius quod cruciet, quam quemque aut non videre
quod cupiat, aut videre quod perdat: cum in utroque
animus pondere sollicitudinis praemaximo pressus
titubat, ut et quod diuturne sollicitus spectat habeat,
et ut [quod] habere coeperit ne amittat. Recogitate
igitur et reminiscimini insidiarum et malorum quae
ab eo passus sum, et animadvertite et intuemini, cui
nostrorum vestrorumque exstiterit praejudicium. Vos
non ignoratis suggestione Tetboldi comitis, Brunonem
archipraesulem Coloniensem, et ducem pariter Lothariensem
me voluisse decipere. Vos non ignoratis
ejusdem falsidica provocatum versutia Lotharium
regem vestrum seniorem voluisse me capere aut occidere.
Quid refertis de Ebroicacensi quam reddidit
mihi urbe, Deus? His et talibus hujuscemodi, pluribusque
importunitatibus quas taedet recenseri,
motus, misi ad Dacos, quatenus mihi succurrerent
velocius. Quibus me festinanter aggredientibus, imperavi
in vos exercere tyrannidem cladis hujus;
quia nisi res ponderaretur, minime resipisceret stultus.
Si quod igitur retulisti mihi exstat verum, stabilite
necessariae pacis opportunitatem mecum. » Tunc
Richardus marchio famosissimus, ascitis communiter
Northmannis omnibus coepit blandiri et serenare
eos mansuetissimis allocutionibus: « O summae reverentiae
patres, grandaevo, mediocrique, atque juvenili
situ mirifice redolentes, gratias debeo referre
vobis incessanter, quin etiam munera largiri vobis
sufficienter; quia, tellurem vestrae nativitatis, pro
praejudicio mihi sine re illato, deserentes, jurgati
rixatique estis ob amorem meum usque modo contra
exteras gentes. Ipsarum autem gentium rex, duces et
comites afflicti vestris depopulationibus incessanter
et hostiliter, requirunt sequestrae pacis spatium dari
sibi suppliciter. Si libet vobis, consequens est dari;
si non, oportet abdicari. Decernite requisitae rei negotium
communi consilio, et super hoc respondere
rimaminor. » Tunc Northmanni, qui et Daci, unanimes
intulerunt Richardo duci, dicentes: « Nequaquam
pax continua, neque intercapedine temporum
discreta concedetur; verum omnis Francia, exterminatis
aut occisis principibus, vi et potestate tibi
acquiretur. Heu! heu! quid facient, vel quid dicent
caeteri Dacigenae et Northvegigenae, qui, praeparatis
et oneratis navibus hujus rei juvamine, aggredientur
nobiscum immani hostilitate? Quid de Hirensibus,
quid de Alanis, quid de caeteris quamplurimis
gentibus? Propositum vestrae voluntatis, quam
nobis aperuistis, non adimplebitur viventibus nobis.
Caeterum, si libitum est, quam invasimus Franciam,
vindicabimus tibi. Sin vero displicet, sortietur ea
nobis. Quo circa elige e duobus quod mavis, aut tibi,
aut nobis. » His auditis, dux praepotens Richardus
urgebat eos multarum prosecutionum interpellationibus,
et his duobus bis diebus octo obnixe eos
deprecabatur ut pacta pace cum Francigenis foederarentur.
Praesules igitur et optimates Francicae
gentis stabant quotidie illic stupefacti, et intuebantur
conflictum hujus pacificationis. Tandem vero dux
magnus Richardus non valens serenare tantorum
saevitiam ullorum precatuum conaminibus, dixit
seorsum suis fidis principibus: « Haec gens aspera et
fortis, dum simul interpellata fuerit, non acquiescet
precibus nostris. Convocentur majores natu et potentiores
secretius, futurae noctis conticinio, et excaecemus
eos muneribus praemaximis, et copioso beneficio,
si forte faverint precibus nostris et voto. »
Hoc namque consilium principes Francigenarum
referebant salubre et prosperum, et autumabant
sibimetipsis profuturum. Insecutae igitur noctis crepusculo,
convocatis clam majoris potentiae senibus
ex genere Northmannico, pandit corde quod volvebatur
ore mellifluo, et dixit: « O reverendi merito patres,
pro temporalibus nimium beneficiis agonizantes,
pro quibus carebitis vita aeterna, Phlegetonte digne
perfruentes; animadvertite mei sermonis proloquium
obedienter. Quamquam genus hominum omnium a
Domino exordio fineque carente sit procreatum, quo
resarciretur ruina angelorum, vario et diverso itineris
calle devius error illud abducit, ne revertatur
ad Creatorem suum. Vos animas vestras putatis cum
corporibus interire, ideo non abhorretis omne malum
facere. Est quippe praeter istam altera vita
quam ignoratis, et | null | 3792ad65-11a3-4ea4-a58d-f12fb06f7e2c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quidquid in hac feceretis, in illa
pro certo repraesentetur vobis. » Tunc illi: « Refer,
precamur, nobis hujus propositionis arcanum, et
enuclea quantocius nobis
nostrae conditionis figmentum. »
Tunc comes prudentissimus demulcens
eos blandis affatibus: « Ratiocinatio nostrae conditionis
haec vera dignoscitur esse ab orthodoxis. Bis
quino namque coelicolarum ordine creato, decimoque
lapso, contumaci arrogantiae jactantiaeque suae
jurgio cursuque totius mundanae molis, ejusdemque
mirifico ornatu perfecto, duo connectens elementa,
vivum scilicet et moribundum, in unum effigiavit
Deus hominem ita immortalem ex limo, ut gloria et
honore eum coronaret, superque opera manuum suarum
constitueret, et ad coelestem angelorum gloriam,
quam arrogans perdiderat, quandoque sine
carnis morte transiret; sic vero immortalem, ut, si
se ad Conditoris sui obedientiam vinculis charitatis
coartaret, legibus mortis non incubuisset. Verum,
heu dolor! perfido hostis antiqui astu fraudulenter
intricatus, cupiditatumque illecebris illectus, praeceptaque
Plasmatoris negligenter spernens indeque
neci obnixus, atque ab amoenitatibus paradisi pulsus,
mundialibus aerumnis est deputatus. Nec tamen sententiam
damnationis ipse solus excepit, sed totam
secum humani generis propaginem in facinus exsecrabile
et mortis acerbitatem invexit. Hinc hostis
antiquus super omnes homines principatum fraudulenter
tenuit, eosque sibi nequiter subdidit. Verum,
quia plasmationis et casus protoplasti executus sum
breviter seriem, cui corde et mente adhaeremus,
evangelizare vobis nostrae credulitatis gestio fidem.
Deum namque unum in substantia colimus, Trinitatem
in personis veneramur: et, licet sit Pater
Deus, Filius Deus, Spiritus Sanctus Deus, unus tamen
solummodo creditur Deus. Patrem genitorem
vocamus, Filium genitum confitemur, Spiritum sanctum
ex utroque manare credimus; et in tribus his
personis, scilicet Genitoris, et Unigeniti, atque ex
utroque Procedentis, divinitatem unam, aequalemque
gloriam et majestatem profitemur. Hic namque Deus
coelum subtilitate suspendit, terram mole fundavit,
maria calculis alligavit, et in his omnia quaecumque
voluit, verbo fecit, et spiritu suo ea firmavit. Hic
namque solus habet immortalitatem, et lucem habitat
inaccessibilem. Apud quem non est transmutatio, nec
vicissitudinis obumbratio. Cujus semper est esse, aeternum
et incommutabiliter. Qui sine mutatione sui habet
mutabilia disponere, sine diversitate sui diversa agere,
sine cogitationum vicissitudine dissimilia formare. Qui
et ubique est, et absque loco totus, quia et omnium creaturarum
ipse inferior, ipse interior, ipse exterior Deus,
superior est regendo, inferior portando, interior replendo,
exterior circumdando. Intra cujus judicii omnipotentiam
cuncta coarctantur, ejusque potentia ab ulla
creaturae natura non transcenditur; quia celsitudo ejus
divinitatis nec coepit esse nec desinit, et nec per initium
nascitur nec termino coangustatur. Hic namque Deus
Verbum quod erat in principio apud eum, et quod
sine tempore genuit, ob nostram redemptionem incarnari
disposuit. Ex sacrosanctae Virginis carne,
angelo nuntiante processit in carnem, humiliatus
usque ad humani exordii pudorem, et pannorum illuviem
et praesepii vilitatem: quam quidem nativitatera
possumus mirari, sed eam minime valemus intueri.
Quis etenim digne loqui potest quomodo de aeterno
natus est coaeternus? et quomodo ante saecula existens
aequalem sibi genuit? et quomodo natus gignente
posterior non est? quod est Pater hoc genuit: Deus
Deum, lux lucem, immensus immensum, incomprehensibilis
incomprehensibilem, omnipotens omnipotentem,
unum secum, et coaeternum, sibi coaequalem.
Qui natus ex Patre sine tempore, ex matre
nasci dignatus est in tempore, et ad electri similitudinem,
unus in utraque et ex utraque natura; et
Deus permansit cum Patre, et ad redemptionem nostram
factus est homo mortalis de matre, ut erueret
humanum genus suae similitudinis et imaginis figmentum
sua larga miseratione ab hostili lapsorum
angelorum immanitate. Temporumque labentium
cursus humaniter exsequens, diversaque miracula
mirabiliter peragens, scilicet gressum claudis, auditum
surdis, visum caecis, pristinam sanitatem
paralyticis; mundam gratamque et deliciosam cutem
et carnem leprosis largiens; marisque tumores
sibi et Petro calcabiles praebens, ipsique mari et
ventis praecipiens: mortuos, quin etiam Lazarum
in monumento quatriduanum, suscitavit, et omnia
quaecumque voluit in coelo, et in terra, et in mari,
et in omnibus abyssis fecit. Denique ad spontaneae
mortis spectaculum pervenit, quam et cruci affixus
sustinens, dum suo de latere aquam cruoremque
produxit, virginem immaculatamque ecclesiam sibi
exhibuit, sanguine redemptam, latice emundatam;
ne | null | 449e9ed5-0446-40ef-a035-5bfcf3753a8e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
aut maculam haberet per crimen, aut rugam per
duplicitatem. Mortis namque celebrato mysterio,
infernoque exspoliato, die surrexit tertio, suisque fidelibus
se manifestum exhibens, cum eis conversando,
quadragesimo suae resurrectionis die carnem,
quam de Virgine sumpsit, apostolis videntibus sustulit
coelo. Hanc namque mortem, quam hostis antiquus
protoplasto generique ejus intulit, abolere
famulis suis paravit, iterque inviolabile, quo ascenderent
unde lapsi sunt, demonstravit, dum carnem
nostram secum ad astra vexit. Quocirca copula
duorum elementorum, scilicet homo, si dum vixerit
Deo famulatus fuerit, ejusque praeceptis totis virium
conaminibus obediverit, pars viva et potentior, quae
germen ab aethere traxit, hospita viscera sui corporis,
recusatis contagiis hostis, ad aethera secum reportabit.
Si forte terrestris voluntas luteum sapuerit,
et grave nefarium captaverit, animaeque virtutes,
coacervatis nimium vitiis, abdicatisque promissionibus
quas in baptismo spoponderit, pondere peccatorum
oppresserit, animam secum trahens ad
inferna torquebit. Propterea sepulcris impenditur a
Christicolis maxima cura, illisque creduntur corpora
non penitus mortua, sed summo [ #leg.,@# somno] data:
quia venient olim saecula in quibus socius animae
calor visitabit ossa, vivoque sanguine animata gestabit
pristina habitacula, videlicet cadavera tumulis
putrefacta, volucresque rapientur in auras priores
quas habuerunt animas comitata, quia interitus hujus
mortis reparatio est vitae melioris. Nam si cariosa
vetustas totum corpus dissolverit, ut in mensura
minimi pugilli ejus civisculus sit, illumque cinerem
vaga flamina et aurae per vacuum inane tulerint,
hominem perisse non licebit: verum aut cum
quo virtutes anima exercuerit, cum ipso remunerabitur;
aut cum quo peccaverit, cum ipso punietur:
et ita, judice Christo Dei filio, ibunt impii in ignem
aeternum, justi autem in vitam aeternam. Haec est
fides catholica, quam nisi quisque fideliter firmiterque
crediderit, salvus esse non poterit. Hoc firmamentum
salutiferae nostrae credulitatis, hoc symbolum
profuturae fidei et salutis. » Quae audientes Daci
obstupuerunt, imoque trahentes vocem ex pectore
dixerunt: « Heu nobis omnium bonorum ignaris,
scripturasque nescientibus, neque virtutem Dei, quia
nihil differimus belluis, neque avibus coeli! Illae quo
ad praesens vivant quaeritant, nihilque adquisitionis
sibi conservant. Nos vero quo similiter vivamus, rapinando
incessanter quaerimus, sed in eo ab illis distamus,
quia quod cibo potuique exuberat, in posterum
thezaurizando reservamus. Da nobis salubre
consilium, petimus quatenus ad praesens et in aeternum
vivere valeamus. » Tunc dux: « Si velle est vobis
inhaerere nostris consiliis, ego faciam vos primitus
baptizari in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti;
ampliorique deinde integerrimae fidei praedicatione
ab episcopis profusius erudiri, postea muneribus
largissimis, beneficiisque amplissimis ditari, quibus
vivere quiveritis, et in aeternum non peribitis. Sed
vitae praesentis solatio, futurae remunerationis bravio
sine fine fruemini, si integerrimae pacis, quam requiro,
felicitatem non abnueritis. » At illi: « Et securitatem
pacis, et tenorem sacrosanctae fidei spondemus
tibi, et nunquam devius error tuo consilio deviare
nos perurgebit. » Pacta quippe noctu fide, et
jurata pacis quiete, dixit Richardus demulcens eos
melliflua allocutione: « Revertimini, mearum virium
animaeque meae partes, furtivo gressu ad vestras naves,
ne videamini; neque sciat quisque huc vos venisse
praecaventes. Diluculo vero revocabo vos, pariterque
tumultuantem dirae cervicis plebem, et depostulabo
multimodis precatibus vestram et illorum
pietatem, pacis dari incrementa, et quietis affinitatem.
Abdicate et re istite objurgando cum illis verbis
meis, tandemque prolixa simultate vix finita votis
adquiescite meis. » His ita clanculum peroratis, ad sua
quisque vestigia torsit. Primo itaque mane dux magnus
festinanter consurgit, innumerabilibusque Dacorum
legionibus ascitis fiducialiter dixit: « Malivolas
pravae intentionis ambages usque modo praestolatus,
iterum iterumque repetam vestri obstinati cordis
excessum. Abnegatam multoties opportunitatem pacis
date, precamur, nobis. » Tunc Northmanni, voluntate
dispares, intulerunt Richardo una dicentes: « Frustra
laborat, qui supra petram semina jactat. Verborum
tuorum laborem inaniter fundis, otiosa dum supervacue
loqueris. Pax et concordia, cui nos acquiescere
superflue satagis, inter nos et Francos
nusquam et nunquam erit. Exterminabuntur autem,
perimentur, et omnis natio illorum penitus delebitur.
Si quis indignus fuerit inventus, nostrae ditioni
[ #al.,@# conditioni] subjacebit. Nonne avus tuus terram
cui praees, | null | 685fa3ea-1f45-4362-a6c4-7a61846e0717 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
depopulato Franciae regno, vendicavit sibi
armis? » Tunc a minimo usque ad maximum reciproca
voce cuncti dixerunt: « Aut moriemur, aut vindicabitur. »
Richardus vero dux magnus preces precibus
jungebat, eosque dare pacem obnixe postulabat. Sed
mens illorum precibus ejus minime acquiescebat. Tunc
illi, qui noctu pacem spoponderant, caeteris intulerunt:
« Pro cujus adjutorio et defensione huc accessimus,
consequens est ut precibus ejus pareamus. Opportunum
est fieri quod ambiens concupiscit, satisfactionemque
concedere libenter ejus votis: cujus consilio adhaerebimus,
nisi istius? et cujus precatibus acquiescemus,
nisi cujus beneficio quotidie fruimur [haud]
parcius? » His auditis, qui nocturnum ignorabant consilium,
vehementer turbati, coeperunt vehementius
obortis contradictionum vociferationibus rixari, et
dixerunt: « Ut remur, fautores, quin adulatores hujus
consilii estis, ideo talia nefaria nobis impenditis.
Non erit secundum vestri propositi libitum, nec pax
quae requitur dabitur ab ullo nostrum. Consentaneam
vestrae voluntati intentionem hiulce nobis
aperuistis, quae refragabitur audacter superstitibus
nobis. Quod mandat precaturque dux, minime intercessoribus
vobis parebimus, verum Francia usque
ad internecionem armis ferocius depopulabitur. » Tunc
nocturnalis consilii conventione jam lucrati, dixerunt
acerrimis bacchati furiis: « Non intercessoribus
nobis pax dabitur, sed eam volentibus nolentibusve
vobis duci magno largiemur. Quid nobis vobisque?
Nonne vobis natu majores, prosapia nobiliores, armis
robustiores? Non intercessores, sed largitores
pacis nominari debuissemus. » Quo audito, dux Richardus,
hinc secedens ait ascitis suis principibus:
Sinite illos adinvicem feriter rixari, et videamus
qui illorum potentiores et fortiores exstiterint. Ter
tribus igitur diebus hujus conflicti litigatione ductis,
admirantibusque Francigenis cum Richardidis, dixerunt
refutatores pacis satrapis prudenti consilio
noctu acquisitis: « Natu, prosapiaque atque armis
potentiores estis, ideoque volenter nolenterque assentiemur
vobis. Si Richardus dux, magnae potestatis
largissimos nostri itineris sumptus nobis concesserit,
nosque conducere quo vivere regnumque expugnare
valeamus fecerit; Franciae regnum parcemus
ut petitis. Alioquin se agente, Franciam, quam
invasimus, contritam bellis incendioque et rapinis
applicabimus severius nobis. » Tunc optimates paganorum
his responsis laeti, quae audierunt retulerunt
Richardo duci. Expleta namque legatione, infit dux
praepotens laetus futura pace: « Et victus amplissimos,
et viatores quamplurimos et praecautos, insuper et
honores conferam largissimos, atque conducere ad
tellurem opimam faciam illos. » Renuntiato largissimae
promissionis negotio, sedenteque cum suis, Francigenis
adstantibus, duce Richardo, venerunt unanimiter,
pepigeruntque pacis fidem illi vultu submisso.
Richardus vero legatos regis ditatos muneribus
praemaximis, ad regem Lotharium remisit. Denominato
itaque die et loco pacifici placiti, datisque
optatae pacis induciis, paganos ne Franci contra se
recalcitrarent secum detinuit. Decurso igitur tempore
desiderati placiti, venit rex Lotharius super
Eptae fluviolum cum Francigenis, pepigitque duci
Richardo fidem inextricabilis pacis; juravitque ipse
et optimates regni northmannicum regnum ipsi
ejusque posteris, quatinus ipse et nemo, se hortante,
damnum illius regiminis minime faceret illi. Finito
namque impetratae pacis placito, foederatisque rege
et duce Richardo, muneribusque alternis utroque
largiflue ditato, regreditur ad sua quisque equitatu
prospero. Reversus dux magnificae pietatis
ad urbem largifluae ubertatis, Northmannos immanissimae
ferocitatis sibi adesse coegit. Quibus ait:
« Ne pollicitationis meae de confidentia titubetis,
quod olim vobis spopondi ecce paratus sum exsequi.
Vos beneficia largiens regenerari sacro fonte faciam,
vos oneratis farre tergisque suum navibus, viatica
navigationis concedam. Ex praeparato igitur sacrosanctae
regenerationis fonte hos suscepit marchio
magnus, delibutos oleo et chrismate; tribuens beneficia
amplissima, quibus morarentur in pace. Illos
vero qui oberrare cupiebant paganis ritibus, conduci
fecit ad Hispaniam, Constantinensibus viatoribus.
In progressione namque illius profectionis bis
novem civitates devicerunt, et quae in eis repererunt
sibi vindicarunt. Hac illacque rapinantes, Hispaniam
hostiliter adgredientes, coeperunt incendio et
rapinis affligere eam severiter. Tandem vero Hispani,
rusticanis gentibus digladiatis, conglobato
exercitu congrediuntur Northmannis. Saeviente namque
Marte Hispani exteris terga vertere, facta praemagna
internecione. Tertio namque die campum
praelii Northmanni repetentes, mortuosque ut induviis
eos privarent vertentes, repererunt partes corporum
nigellorum Aethiopumque terrae finitimas atque
incumbentes nive candidiores; reliquum vero
corpus pristinum colorem servans intuiti sunt. Sed
mirum mihi quid super hoc characterizabunt dialectici,
qui cum accidens Aethiopique categorizant
inseparabile esse, hic mutatum vident. Quod amplius
propalare non curamus | null | 470ca36f-560e-4eb8-a55e-adea4f734299 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, sed ad nostrae intentionis
propositum nostrae praesumptionis stilum vertamus.
Elucidabit enim libenter quae quiverit, sed quae relatui
necessaria sunt, digerere non valebit. Illi namque
sunt istius bonorum opera cognita, qui quae peraguntur
novit universa.
APOSTROPHA.
Hactenus aequorei per magna negotia fati,
Dispositum variosque vicissim turbine factum,
Fortunaeque vices bifidas felicis et acris,
Undisona vectus fluctu, surgente procella,
Sub tuae * cecini nostrae stridente cicuta.
Profectus portum stabilem, ventisque quietum,
Sulcavi profunda nimis parvo aequora remo.
Sunt octona sacrae passim felicia vitae,
Summum corde bonum sincero emitur quibus in quo.
Sed mea mens tenui meditans conatur avena,
Si poterit munus quoddam captare bonorum,
Exiguae modico mercis de fenore sumptum.
A pestiferae namque hostilitatis veneno Francia, ut
recensitum est, defaecata, abdicatisque ingruentium
malorum querimoniis et detrimentis, atque adornato
et statuto reipublicae ubicumque Franciae commodo,
praeeunte triumpho desideratae pacis, fama
beatissimi ducis Richardi propalatis illustrata meritis,
in immensum rutilans crescebat, divulgabaturque
per caetera regna meritum profusius beatitudinis
ejus. Illius vero temporis cursu, uxor ejus filia scilicet
Hugonis magni ducis defungitur, et hujus desolationis
moestus detrimento, misit ad Hugonem fratrem
defunctae uxoris suae, ut quosdam vernulas
domus suae mitteret sibi, qui, quae possederat soror
sua jure femineo, erogarent sacrosanctae Ecclesiae
et pauperibus. Hugo vero dux remisit ad Richardum
ducem et patricium, ut quidquid suppeditaret sibi
voluntas faceret libere ex omnibus. Tunc Richardus
affluentis largitatis dux praepotentissimus, tanti
thesauri munera per universas totius Franciae et
Northmanniae ecclesias dispertivit: quinetiam plurima
quae sui juris erant, pro ejus anima erogavit
affluenter pauperibus. Denique subscalpenti voluptuosae
humanitatis fragilitati subactus, genuit duos
filios, totidem et filias, ex concubinis: quorum unus
Godefredus, alter vero nuncupatur Willelmus. Denique
luculentae majestatis virgini ex famosissima
nobilium Dacorum prosapia exortae, omniumque
speciosissimae Northmannicarum virginum, permutantibusque
civilium forensiumque rerum eventibus
cautissimae, femineique artificii edoctae ingenio,
facundaeque ubertatis eloquio modeste pollenti, capacisque
memoriae et recordationis thesauro profusius
locupletatae, atque omnium bonorum praemunitae
affluentia se connexuit; eamque prohibitae copulationis
foedere sortitus est sibi amicabiliter. Northmannorum
vero optimates, nobilissimo diffamatae
stirpis eam noscentes exortam semine, et de successore,
deque haerede atque de posteritate salutifera
plebi nimium cogitantes, submissa voce, vultuque
proclivi, Richardo duci praepotentissimo subintulerunt:
« Cum sis, domine dux praepotentissime,
emnium Francigenarum, Northmannorumque, et
Burgundionum, omniumque regnorum sagacis meditationis
scrutinio prudentissimus: miramur admodum
quin comminisceris quis post flebilem debitumque
excessum tuae praesentiae reget populum
tuae ditioni potentissimae modo subjectum. Fortuitam
namque futuri detrimenti ruinam pertimescentes,
formidamus ne post lugubre depositionis tuae
damnum exterae gentes nos advocato et haerede
carentes conculcent. » Tunc Richardus: « Reipublicae
vestro saluberrimo consilio usque modo praefui,
et ut quivi profui. Nunc quid rei gratia corde
statuistis mihi enucleate. » At illi: « Providentia summae
divinitatis, ut remur, hanc tibi Dacigenam
quam modo refoves connexuit: ut patre matreque
Dacigena haeres hujus terrae nascatur, qui
defensor et advocatus robustissimus exstet hujus.
Est namque superba stirpe progenita, specie decora,
et formosa, consilio cauta et provida, mente devota,
corde subacta, alloquio modesta, conversatione
mansueta, in omni re industris et sagax. Hanc tibi
inextricabili maritalis foederis privilegio protinus
connecte, ut salutifera sobole ejus tellus tui ducaminis,
imminente extremae sortis tuae obitu, salubriter
et constanter regatur. » Huic igitur consilio libenter
dux sanctissimus Richardus favens, ascitis episcopis
cum clero satrapisque cum populo, eam lege
maritali desponsavit, et ex ea processu temporis
quinque masculinae prolis pignora, femineaeque genuit
tria. Per vias igitur operum rectas gradiebatur,
justisque legum habenis plebem strenue regebat.
Northmannicae regionis ecclesias sumptu reaedificans
proprio, monasticis rebus adornavit, plurimaque
Francicae telluris templa mirifice construxit proprii
muneris thesauro. Rhotgomagensi namque urbe
in honore Genitricis Dei ampliavit mirabile monasterium,
longitudinis, latitudinisque, atque altitudinis
honorifice exspatiatum incremento. In monte
namque maritimo, refluae lunari dispositione inundationis
gurgite undique secus circumdato, delubrum
mirae amplitudinis, spatiosaque monachilis habitationis
moenia construxit: ibique monachos sub
aerumnosa theoricae vitae palaestra, normalibus celebris
itineris decretis astrictos, Christo coegit famulari.
Cum autem innumerabilibus exuberantium bonitatum
polleret incrementis, quadam die Fiscanninae
sedis aggressus moenia, stonsque in introitus
domus suae suggestu, atque ipsam domum altiorem
capacioremque | null | a9c41fc7-bb81-44ee-bc97-05c91b0ebdbb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
basilica in honore deificae Trinitatis
dedicata conspiciens; ascito petrarum fabro architectoria
arte perito, inquit: « Domum Dei et orationis
superlativo specialis pulchritudinis decoraeque altitudinis
culmine, supereminentiorem universis moenibus
civitatis decet et opertet esse, quia Plasmator
Redemptorque generis humani gratuita hanc sibi
delegit clementia, miraeque regenerationis mater
typicae ablutionis lavacro exstat, atque in hac divinae
eruditionis audire verba, nostraque deflere debemus
peccata. Haec namque aula porta coeli nuncupatur
et est, quam incolunt, cuique praesunt coelicolae.
Haec domus namque, Psalmographus ait, mons Dei,
mons pinguis, mons in quo bene placitum est Deo
habitare in eo: etenim Dominus habitabit in finem.
Hic namque mons est in quo meus avus se stantem,
seque ablui monte salutifero divinae visionis
oraculo conspicit, et a lepra vitiorum qua infectum
se sommo cernebat expiari. Quapropter quia altiore
amplioris culminis schemate, domum Dei domui nostrae
habitationis praecellere concedet; experire si forte
imminentium montium proclivis et collibus alicujus
petrae materiem reperire quiveris, qua templum Dei
nostrae conversationis domo altius fabricare valeas. »
At ille accepto ilico ligone mentium prius procliva adiit,
eorumque crepidinem divellit sarculis, atque nullam
petrae materiem usui materiae reperiens congruam,
petiit devexa montium inter duos fluviolos prope
Fiscanum jacentia, ibique massam gypsi invenit, et
unum lapidem gypseum in modum cudit, excidit et
ante Richardum ducem detulit. Tunc dux magnus
Richardus: « Satisne de talibus reperire poteris? »
Respondit: « Satis, Domine. » At ille: « Tuto hanc
petram repone loco, et mitte quamplurimos operarios
ad excidendos lapides, multasque calcis vivae
fornaces compone: quia, omnibus quae necessaria
sunt praeparatis, istam in initio fundamenti in titulo
erectionis domus Dei primam locabo. » Denique marchio
famosissimus, praeparata calce, petrisque excisis
et coacervatis, atque lateribus artificialiter
compositis, dictu visuque mirabile, miri schematis
forma construxit in honore sanctae Trinitatis delubrum,
turribus hinc inde et altrinsecus praebalteatum,
dupliciterque arcuatum mirabiliter, et de concatenatis
artificiose lateribus coopertum. Hinc forinsecus
dealbavit illud, intrinsecus autem depinxit
historialiter, auroque et gemmis magno munere
acquisitis altaria decoravit, crucesque mirae magnitudinis
ex auro mundissimo fabricavit, calicesque magni
ponderis auri et pretii annexuit, aureaque candelabra
humanam naturam superexcellentia ante
sanctuarium statuit: thuribulaque inauditae amplitudinis
et pretii auro confecta delegavit, atque indumenta
phrygio pectine polita, nec semel in Tyrios
rubores decocta: quin etiam crassiore auro smaragdinisque
superinsutas apposuit, byssosque niveas
purpureasque auro intextas, plumeoque mirabilis
artificii holoserica commisit; atque clerum numerosae
multitudinis propensa diaria quotidie recipientem,
subque practicae vitae palaestra desudantem
Christo deservire coegit. Illo namque templo
monasticarum facultatum ubertatis affluentia repleto
eoque benedictione episcopali officiosissime dedicato,
Northmannica Francicaque tellure sitas, proprio
sumptu reficiebat omnes disruptas ecclesias.
Mirabilibus coruscabat factis, justis et bonis; famaque
probitatis ejus longinquis regionibus profusius
diffundebatur. Species ejus redimita decore admirandae
pulchritudinis, fundebat jubar ab ore, quasi
solaris claritudinis. Erat ei summus honor, quo nomen
ejus audiebatur, totaque Gallia admirabatur
super largiflua bonitate ejus. Amore pietatis cultor
justitiae strenuus renitebat, cunctorumque causas
intra sua pectora sollicitus recondebat, atque pro
populi requie pia jura tenebat. Specie pulcherrimus,
canis praecandidis repletus, superciliis acieque oculorum
coruscus, naribus malisque splendidus, barba
canifera et prolixa honoratus, statura procerus,
lingua eruditus, virtute animi et corperis plenus,
bonitate diffusus, mente sagacissimus, gratia Dei
munitus, omnibusque erat una salus. Amicos namque
erigens, tumidos calcabat hostes, subjectosque
fovens, conterebat feros et rebelles, tempestas irae
vel discordiae nullo dissensionis tumultu penetrabat
corda ejus; quia in salutifera stabilitate justitiae et
judicii, charitatisque spei, et fidei anchora sagacissimae
mentis fixa aderat illi. Constantem ejus animum
aura illius adversitatis tumultu non ventilabat,
nec de multifluae copiosaeque prosperitatis ubertate
animum subtollebat. Cum autem in regno suo variato
murmure pullulabant aliquae seditionis causae,
sedabat eas decretis legum et salutifera potestate.
Illius namque fides tam valida veritatis radice tenebatur,
ut antea mons deficeret aut migraret, quam
sua verba caderent. Res ab eo promissae nullo mulctandae
actu, verae perseverabant; atque pollicitatae
semel, perpetuatae manebant.
APOSTROPHA.
Hujus patricii cumulum bonitatis enormen
Praesul amande vides.
Symbola qui merito crescit bonitatis in octo
Praesul amande vides.
Viduo bis scribit quae Evangelista beatis
Praesul amande vides.
Quaeque tuus genitor | null | 5a5c4773-0aa4-4f7f-b07e-1d37cf192d63 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
factis implevit opimis
Praesul amande vides.
In dicto melior quoniam nemo extitit ipso
Praesul amande vides.
In facto certe nullusque potentior ipso
Praesul amande vides.
Ullus nec hominum extat sanctior in meditatu,
Praesul amande vides.
Huc hebeti et vili scripto devenimus usque
Praesul amande vides.
Pulchra nimis ratio verborum, materiesque,
Praesul amande vides.
Thematis editio extat frivola, rustica, vilis,
Praesul amande vides.
Ditatu vili nunc nunc cape dulcia facta,
Praesul amande vale.
Merito igitur, justeque atque probabiliter Richardum
Northmannicae regionis ducem beatum
sanctumque, recensitis breviter operibus ejus, dicimus;
cui omnia evangelicarum beatitudinum dona
reperiuntur propensius attributa. Quarum prima:
« Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum
coelorum. » Quae in hoc confessore clarius luce
apparet fuisse, qui Northmannicae regionis monarchiam,
non causa hujus praelabentis honoris,
sed ne sacrosanctae Ecclesiae status paganis irruentibus
periclitaretur, retinens, se ad imitabilem Christi
paupertatem totis cordis nisibus, totoque mentis
affectu conferebat. Quae mundialis hominum conditio
continet pretiosa, hic mente periculosa. Quae magna,
hic corde fugitiva. Quae delectabilia, hic non perpetua.
Haec veraciter mente deserens, et integriter
corde spernens, coelorum regnum, quod diu
concupivit, largiente Christo adeptus est. Quoniam
ex pauperibus spiritu delegit esse regnum coelorum,
credimus ei attributum. Sequentia Evangelii
depromit quod sequitur: « Beati mites, quoniam
ipsi possidebunt terram. » Quam suavis, quam mitis,
quam benivolus, quamque benignissimus fuerit qui
compendiosam vitae ejus seriem legerit, aliquid suavitatis
ejus pernoscere quiverit. Hic Tetboldum
comitem aliquando devotione, aliquando armis compescuit.
Hic Lotharium regem humilitate devicit.
Hic Dacos suavitate verborum et donis coercuit. Hic
Francos caeterasque gentes humillimis verbis et
muneribus sibi provocans ascivit. Hic incolas Northmannicae
regionis summa devotione protexit. Hic
domigenas, ut pater familias devotus, fovit. Benivolus
in omni negotio exstitit, suavia in omni re
verba et opere sonuit. Terram namque viventium
possidere meruit, qui corporis sui terram mansueta
benignitate custodivit. Sequitur tertia beatitudo,
qua dicitur: « Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur. »
Quoniam quidem dives opum munerumque,
et militum atque familiarium exstiterat;
ideo se implicatum et irretitum saecularibus, negotiis
lugebat. Lugebat namque pravitates monachorum,
quos devius error, relicto stricto calle, abducebat
deceptricibus fallentis mundi rebus in exsecrabile
praecipitium. Lugebat errores canonicorum a monasticis
praeceptionibus decidentium. Lugebat ignorantiam
juventutis suae, et delicta; atque fletu oculorum
nimio terram prostratus humectabat. Sequitur:
« Beati qui esuriunt et sitiunt justitiam, quoniam
ipsi saturabuntur. » Hanc vero esuriem et sitim nemo
habuisse Richardum ducem dubitat, qui pacificos
actus ejus subtiliter pensat. Quia instantia justitiae
renitebat, callem judicii incessanter petebat. Opprimebat
diro legis jugo negligentes justitiam, corrigebat
verbo severitatis abdicantes eam. Eo namque
superstite, misericordia et veritas in regno ejus, ut
Psalmista refert, sibi obviaverunt; justitia et pax
osculatae sunt. Esuriebat, sitiens se suosque lucrari
Christo, ut posset participari in die judicii perenniter
Deo. Hoc instantissimum jugeque desiderium
ejus, haec esuries perseveranda ejus, atque sitis
indeficiens ejus erat, ut omnes lucri faceret. Sequitur:
« Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum
videbunt. « Cor tanti ducis patriciique et confessoris,
quis fuisse sanctuarium Domini, et aulam regis
aeterni dubitat? Munditia cordis illius longe lateque
emicabat, puritatemque mentis serenissimus vultus
ejus clarius indicabat. Praecepta divinae legis corde
mundo, ut laicus, gerebat: divites, mediocresque,
et pauperes benivola mente alebat. Cujus cordis
mentisque et voluntatis fuit, apparet in ecclesiis
Northmannicae regionis, rebus monasticis mirifice
adornatis. Sequitur: « Beati pacifici, quoniam filii
Dei vocabuntur. » Pacificorum autem merces est
ut filii Dei vocentur, et sint. Sint quidem perfecta
charitate, vocentur dignitate. Hujus beneficii munere
iste dux viguit, quia omnes ut potuit pacificavit.
Diebus namque Dominicis, Sanctorumque festivitatibus
hoc plenius exercebat; rebelles vero et
discordes blande leniterque conciliabat. Flandrensis
comes Arnulfus nomine sprevit Lothario Regi eo
tempore militare et servire. Lotharius igitur rex
hujus rei animositate, ascita hostili Francigenarum
Burgundionumqua manu Atrabatum obsedit et coepit,
caeterasque munitiones ad Leisc usque fluvium sibi
subjugavit. Hujus infortunii dolore moestus, comes
Arnulfus petiit Richardum ducem supplex et devotus,
ut pacificaret se | null | ccb3e6de-98e4-4318-aee7-cd1db903efdb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
cum rege et Francigenis principibus.
Richardus vero benivolo consuetae pacificationis
habitu pollens, hujusque damni negotio contra
Regem ad placitum pergens, pacificavit cum rege
comitem Arnulfum, coegitque reddi illi nimiae precationis
affectu Atrabatum. Nec illud praetereundum
quod, Lothario rege defuncto, Hugo dux intronizatus
in regno voluit super Albertum comitem
equitare, hostili exercitu conglobato. Albertus igitur
metuens venturum furibundi regis adventum,
misit quemdam clericum pretiosi martyris Christi
Quintini canonicum nomine Dudonem, dictum ad
Richardum summae patientiae patricium; ut ne hostili
immanitate devastaretur pagus Viromandensium,
interventu suo strenuo intercederet pro se apud
regem pestifera animositate plenum. Dux vero Richardus
cum summo reverentiae cultu suscepit clericum,
et profectus est contra regem volentem
equitare ascito hostili exercitu super Albertum, et
multimodarum prosecutionibus petitionum compescens
regem animosum, datis obsidibus pacificavit
cum rege Albertum. Hujus igitur beatitudinis praerogativa
iste dux profusius floruit, quia quos audiebat
discordes, aut per se aut per legatos pacificabat.
Pacificabat enim Francigenas et Lotharienses,
Burgundiones et Flandrenses, Anglos et Hibernenses,
Northmannos et Britones. Sciebat enim nullum
sacrificium et holocaustum tam acceptabile Deo,
quam pacis incrementum. Venerabiliter ergo iste dux
inter eos numeratur qui fide et imitatione filii Dei
vocantur, quia totis fidei nisibus implevit quod tantae
dignitati congruere praesensit, sciens non prohibere
Deum quamplurimos fieri deos participatione
deitatis. Videamus igitur Evangelii sequentiam, qua
dicitur: « Beati qui persecutionem patiuntur propter
justitiam, quoniam ipsorum est regnum coelorum. »
Si quaeritur causa persecutionis hujus ducis,
non alia procul dubio reperitur quam justitiae,
Christi videlicet, quem toto corde, tota anima, totis
viribus amabat: quem integra fide, summa devotione
colebat et adorabat: pro quo monachis et canonicis
ecclesias construebat, et quae necessaria erant
distribuebat. Cultum religionis tenere cogebat, paganos
in Christum credere urgebat, et illorum
impetum ne Franciam devastarent tolerabat. More
malefactorum persecutus a Lothario rege, Tetboldo
comite, monasticis rebus inhians non cessavit a
Christi laude. Multipliciter enim persecutus, coelorum
regnum, quod quaesivit, ut credimus intravit.
Confortatus Salvatoris nostri sententia, qua dicitur:
« Beati estis cum maledixerint vobis, et persecuti
vos fuerint, et dixerint omne malum adversum
vos, mentientes propter me. Gaudete et exsultate,
quoniam merces vestra copiosa est in coelis. » Quas
et quantas iste dux passus est maledictiones et blasphemias
pro regni coelestis adeptione, nullus nostrorum
valet enumerare. Sustinuit namque maledictiones
pro fide catholica, pro regni tutela, pro paganorum
attritione severissima, pro monachorum
negligentium regulam contritione sanctissima, pro
canonicorum inter se dissidentium concordia, pro
laicorum pace intermissa. Erat enim istius ducis
Christus in causa, ideo malefactorum adversus eum
non praevaluit mina. Gaudebat namque coelesti
mercede promissa, et exsultabat, inimicorum invidorumque
omnium prostrata nequitia.
APOSTROPHA.
Cum per mirificos magnificosque,
Cunctis Christicolis percelebresque
Richardi comitis patriciique,
Insignisque ducis, et recolendi,
Solvor thematibus vilibus actus:
Pars rerum melior tecta videtur,
Et torpet series nunc luculenta,
Quae jam perniciem conferet acrem,
Stulto, ha! mihimet non reserata
Permagni nimium munere fructus,
Tu fraudatus eris, optime lector,
Quod summum haud tetigit Musa laborem.
Heu! heu! funereos perlugubresque,
Mens praesaga necis, atque doloris,
Diffinire modos expaves horrens,
Res moestifera, digna taceri.
O res moestifera, plena doloris!
Quanquam dicere sit triste minaxque
Cunctis et querulum, et prodigiosum
Quanquam flebile sit scribere, scribam.
Scribam quod doleo, quod fleo moerens,
Ad vitam subiit qualiter iste
Dux, et patricius, et marchio summus.
Morti limina per debita carni,
Conjunctus Domino perpete Christo,
Et plus ut stupeas munificatus
Usus inque Deum estque ΘΕΩΣΙΣ.
Cum autem tantarum beatitudinum, ut compendiose
hebete stylo elucubratum est, redolens flagraret lampade,
jussit sibi excidi sarcophagum silicet, et infra ecclesiam
Fiscano nomine deificae Trinitati consecratam
ante locum stationis suae locare, et uno quoque die
sextae feriae, quantum frumenti capax erat et quinque
solidos pauperibus erogare. Denique multimodis innumerabilium
casuum adversitatibus, multiplicibusque
aequanimiter laboribus pro Dei amore toleratis, administrationibus
temporalis vitae bene transactis,
largifluae multiplicisque misericordiae operibus datis,
ducibus imitabilibusque vitae exemplis concessis,
innumerabilium captivorum agminibus redemptis,
monachorum canonicorumque coenobiis refectis,
immensa variae supellectilis mole distributa profuse
egenis, coepit anxiavi et aegrotare viribusque deficere,
et a | null | 835b4789-6fae-486a-8285-f8725e4bbc79 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Bajocacensi pago ad Aulam Fiscanninae
sedis secedere; ne eo defuncto fastidium translationis
esset in plebe. Cum autem Fiscanni palatio
adesset, dicit comes Rodulfus, scilicet frater ejus,
ad eum coram caeteris fidelibus humiliter: « Domine,
dux piissime, moeremus dolenter te aggravari infirmitate:
sed dic, precamur, nobis, quis filiorum tuorum
haeres erit in regno ditionis tuae? » Tunc ille:
« Qui fungitur meo nominc, vestri consilii auctoritate,
dux et comes, haeresque erit haereditatis
meae. » Tunc comes Rodulfus: « Quid de caeteris, domine? »
Respondit: « Illis mei filii Richardi sacramento
verae fidei fidelibus effectis, manibus illorum ejus
manibus vice cordis datis, largietur terram quam
demonstravero tibi, qua vivere honorifice possint. »
Hinc namque, morbo crudescente, coeperunt Northmannicae
urbes metu trepidare, incompescibilique
luctu coelum pulsare, diraque trepidatio per ancipites
Northmannorum, si forte occumberet, mentes
currere: petebantque nimio ululatu et ejulatu flentes
aulam sedis Fiscanninae. Dux vero magnus Richardus
infirmitatis aggravatus importunitate, cilicio indutus,
nudo pede, petiit delubrum Trinitatis deificae,
diversaque dona, variaque munera et pretiosa mittens
super altare, perfusus faciem lacrymarum imbre,
supplex et devotus flebilisque, excepit typicam
salutiferi viatici stipem, adjumenta scilicet viae. Tunc
comes Rodulfus dixit ad eum secretius: « Domine,
quo loco templi praeparabitur sepulcrum tuae requiei? »
Respondit: « Cadaver tanti scleris non requiescet
infra aditum hujus templi, sed ad istud
ostium in stillicidio Monasterii. » Sequente namque
nocte carpuntur sanctissima ejus membra facili
dolore, invaditque acrius tenues medullas penetrabilis
mortiferaque flamma. Jamque pedes, jamque
mollia crura torpent, et oculi moribundo corpore
languent, labant cuncta membra; sed mens Deum
cernit, cupitque saecula aeterna. Genae cunctorum et
facies complebantur lacrymis, vocemque omnium
occupabat singultus intolerabilis: haerentes linguae
quatiebantur visceribus commotis, vixque sermo
interrumpebatur quatientibus gemitibus immensis.
Ille vero supplicibus oculis ad coelum cum manibus
elevatis, tacitusque votis et precibus suppliciter fusis,
vix in vocem prorumpens ait: « In manus tuas,
Christe, commendo spiritum meum. » Illico inter hujuscemodi
votum efflavit sanctissimum spiritum.
Sancta namque ejus anima erepta carnis sarcina,
terrenisque pressuris liberata, laetaque ad suum
Auctorem migrata, luctus famulorum in coelo resonabat.
Illico tantus hujus lugubris damni rumor per
urbes Northmannicae regionis excrevit, omnisque
aetas utriusque sexus ad hujus funeris obsequium
ululans et deflens cucurrit. Ex more namque corpore
composito, et ad ecclesiam quam fundaverat
delato, omnis vulgus vicissim excubias peragit, clerus
in psalmodiis, populus in lamentatis noctem pervigilem
deducit. O quam immensus fletus, quantus
que luctus Northmannorum, quanta lamenta perstrepebant
per plateas omnium! Chorus namque singultibus
lacrymisque concussus Psalmos decantabat,
agmenque plebeium lugubres in aere voces resonabat,
Fiscanninae sedis oppidum immensus populorum
gemitus quatiebat, plangorque ululatuum culmen
Olympi tangebat. Antiphonarum namque concentus
commistus luctibus concrepabat in choro, planctusque
Northmannorum resonabat in coelo. Funereos
cantus clerus fundebat per tramites, ululatusque
intolerabilis erat per cunctas aedes. Northmannicae
regionis stabat in biviis ejulans populositas, vagasque
flebilibus vocibus implebat auras. Tali namque
constipatus caterva, talique vallatus pompa, corpus
ferebatur ad sepulcrum, chorique praecedebant psallentium.
Ejulatum continuabat agmen plebium, confusae
atque inarticulatae resonabant voces populorum.
Nemoque poterat discernere quid clerus, quidve
vulgus concrepabat pro vocibus ululatuum. Quis
vero tam ferreum stolidumque vel saxeum pectus
haberet, qui non in fletu prorumperet; cum feretrum
a populo tenebatur impulsu doloris, arcebatur
desiderio ardoris, retrahebatur retrorsum affectu
amoris? Comites flendo manibus plaudebant, praesides
moestiferos ejulando psalmos concinabant. Virgines,
viduaeque, et uxores, plorando crines disrumpebant.
Domigenae utriusque sexus moerendo pectus
pugnis tundebant. Milites militum plangendo seipsos
dilaniabant. Clerus lamenta nimii fletus cum psalmis
fundebant. Turba pagensium et rusticorum dentibus
terram mordebat. Concio pauperum tanti solatii
adjutorio viduata aegre ululabant: populusque populum
dire opprimens diversos doloris modos emittebat.
Diversus et varius tantorum vociferatus, quos
coelum urebat, vix tandem populo ab episcopis disrupto,
scisso, et praerepto, feretroque super sepulchrum
cum corpore posito, odore incensi cum aqua
benedicta superfuso, nimiis gemitibus fusis manciparunt
illud sarcophago, festinanterque operuerunt
saxo, servantes illud honore sub magno. Insecuta die
veniens comes Rodulfus cum episcopis ad tumulum,
revellens sarcofagi coopertorium, exinde manavit
odor suavior | null | d2512a72-a7dc-4655-ab3d-0f0efe3d0527 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
fragrantia terebenthinae et balsami, afflans
illorum olfactum. Denique super tumbam construxerunt
mirae pulchritudinis capellam, basilicae
protensae amplitudinis mirabiliter innexam. Illicque
colitur, vallatus columnis mirifice, et tumba; cum
Christo resurrecturus in gloria. Complens namque
cursum hujus fragilis vitae dux magnus Richardus
obiit anno ab Incarnatione Domini nostri Jesu-Christi
millesimo secundo.
O Fiscane sacris semper fecunde favilis,
Sanctorum cineres meritorum flore micantes
In gremio terrae conservans jamque sacratae,
Trina resplendes profusa dote salutis.
Olim virgineo micuisti stemmate sacro,
Cum Leodegarium servasti luce privatum.
Elinguemque sacrum, multoque et verbere caesum
A duce Ebroino scelerum livore repleto.
Hinc mactum Christo ubertate favente loquelae,
Sacratae plebi jugiter Christo famulanti
Lust Gildeberta * sacrae cedente rubricae,
Stemmate virgineo vario discrimine dempto,
In te succrevit virilis practicus ordo
Desudans Jesu longinquo tempore Christo,
Nunc rutilas merito praecelsa et nomine vita,
Strictis limitibus, quae arcta est, hinc inde coactis.
Nec per plana vehit, molitur ad ardua semper
Haec et Apostolica est eademque ΘΕΩΡΙΚΑ tantum,
Secessu gaudens secreto laeta perenni.
His tribus ordinibus digne suffulta beatis,
Σῶμα sacrosanctum Richardi praeducis almi,
Cujus tu precibus lue purificaberis omni,
Et cujus meritis migrabis ad aethera dignis,
Ecce decussa tenes; cujus nutu viguisti,
Et cujus patrocinio suffulta fuisti,
Munere largifluo et cujus suffulta vigebis.
APOSTROPHA.
O qui finitimo disponis regmine cuncta,
Jure elementa ligans foedere complacito.
Quatinus algori crepitans calor associatus,
Lege sub alterna cedit aquis et aer.
Grates et meritos tibi nunc sacramus honores,
Patri, cum Genito, Spiritui pariter.
Qui propriis cedis polyformia munera servis,
Fenore sub mercis quisque talenta ferat.
Iste talentorum retinens commercia quinque,
Graviter exercet quae data sunt sibimet.
Hic duo lucratus activis fenora causis
Se geminum gaudet jam retulisse quidem.
Debitor unius censebitur ille talenti,
Illud qui condit in luteis specubus.
Te quoque cunctorum discrimina discutiente,
Hic referet macti praemia jam pretii.
Quem furti et fraudis defossa pecunia damnat.
Hic luet, heu! Stygios trusus in ima rogos.
Deplorans meritis neglecta porismata poenis,
Aulae detrusus a moenibus placidae.
Hoc metuens ne me condemnet poena gehennae,
Anxius haerebam quid facerem titubans.
Urget consubito moenia * Northmannica tellus
Scribere, Christe, tui militis agoniam.
Talibus haerentem terrebant plurima contra,
Materiae gravitas, et species operis.
Cor stolidum, siccae nimium jejunia linguae,
Vilis persona artis et opis iners.
Quodque Dei laus est labiis incompta scelestis,
Et quod non possem edere quae cuperem.
Et quod carminibus hic inlaudatus abiret.
Qui mihimet stolido contulit omne bonum.
Sed tua, Christe, mihi venit fiducia praesens.
Quo posses facile os vegetare meum.
Inque opus hoc stolidum memet connixus adegi,
Te collatore, te duce, te artifice.
Corde, voce igitur te, Rex, nunc supplico supplex,
Viribus annexis, supplice mente simul.
Ut dare quod placuit placeat captare libenter,
Illabens votis criminibus refluis.
Multimoda scelerum variorum mole repressum
Affectum naevi sordibus astolidi ( #sic@# ),
Invitam miseram me quina decennia versant,
Et formido premit supplicii Stygii.
Me quoniam memini gessisse haud quid bonitatis,
Et tanti spatio temporis utile nil.
Haec me non stimulant, et mentis ad ima remordent,
Affligunt, cruciant, dilaniant, lacerant.
Sed tu, cunctipotens, nostrae spes vera salutis,
Ordo cluens rerum quaeque vigentque latent.
Me lapsum releva, vitii me sordeque purga,
Praesenti macula et exue praeterita.
Immunem culpae, regum Rex, redde futurae,
Ut mundus valeam te resonare Deum.
Quem tua connexis jubilat plasmatio lumbis,
Quaeque vehit tellus, quae polus atque tulit.
Quae fovet aequoreus diversos gurges in usus,
Ast aer volitans ** [ #f.@# alite] plumigera.
Cumque tui fueris judex in numine Patris,
Supplicium reprobis, praemia dansque probis.
Et me olidis vinctum cum spexeris eminus aedis,
Hic mihi nam spondent heu monimenta mei.
Candidulos memet quamprimum transfert in agnos
Coagnus dexter eam velleris almiflui,
Quintini meritis merito super aethera noti,
Cujus inutilis sum servulus et famulus.
. . . . . . . . . . . . . .
Vivas Fiscannis semper felicibus annis,
Fiscannis gaude quia tu dignissima laude.
Vos Fiscannenses virtutum cingitis enses | null | 20fedf1f-e64a-4761-aad5-06b94fbbff49 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
,
Ecclesiae postes nebulosos sternitis hostes.
Felix Fiscannis stella rutilante Joannis,
Qui vigili cura mereris regna futura.
Seminat in luctus, metet in sua gaudia fructus.
Grex suus est tutus, Domini mandata secutus.
Nam sibi prodesse cupiens dat utrumque necesse,
Expedit ut duret, et ut ecclesiastica curet,
Sub quo Bernardus Christi dulcissima nardus
Hostis ad angorem qui sanctum spirat odorem.
APOSTROPHA AD GUILLELMUM.
O Guillelme sacer, juvenili macte salute,
Flore juventutis redolens primoque adolescens,
Quid celeras votum praesenti voce relatum?
Pergere cur celeri voto Christi vis asylum?
Cur servat teneros custodia pervigil annos?
Corporeos cur nunc innormat regula mores?
Arctus cur casti comites rubrica revincit?
Desine vota, necesse tibi nobisque frueris,
Semine namque tuo nascetur dux luculentus,
Ornandus donis coelestibus insuper haustis.
Francia mirifico cujus sub pollice vultum
Ducet, agetque, movet, flectetque, citabit ovanter,
Fretus martyrio postquam migrabis Olympo.
Arbiter egregias regni moderabit habenas,
Aequa librabit trutinans et lance querelas:
Judicio tormenta reis impellet et aequo,
Largiflui doni justis et praemia dedet.
Virtutum quaternarum passim aggere actus,
Distinctum nitidis rutilans diadema berillis
Emerito capitis gestans in vertice sancti,
Scandet ad Elyseum dignus, Christo duce, campum.
Cum autem, praeveniente gratia divinitatis, secundum
vires aetatis polleret titulis istius bonitatis eniteretque
affluenter studiis sanctitatis: Northmannorum
Britannorumque comites, principesque unanimiter
in unum convenerunt, quidque agerent decreturi
ad invicem dixerunt: Dux noster, scilicet
Rollo, qui et Rotbertus, nimio bellorum labore incessanter
attritus, plurimisque aestuantis maris
periculis fatigatus, aerumnaque crebrae navigationis
afflictus, innumerisque pernoctationibus defectus,
pluriumque plagarum livoribus infirmatus, viribus
infirmitate evacuatis exhaustus, quin etiam grandivi
situs diuturnitate consumptus, non valet regno
alterius auxiliari et defendere, sibique et nobis confidenter
praeesse et prodesse. Sciscitemur quem in
regno praeliis adepto haeredem sibi clegerit, quemque
nobis habilem praeposuerit. Est namque ei filius nobilissima
Francorum stirpe progenitus, qui et corpore
vegetabili sospitate vigorato elegantissimus, sensuque
plurimarum studiis rerum informato peritissimus.
Favente patre, nobis ducem, eumque praeferamus
nobis patricium et comitem. Hujus igitur
consilii dispensatione reperta, quin imo omnipotentis
Dei dispensante clementia, venerunt unanimes
ad Rotbertum, Rothomagensi sede annosae aetatis,
senio fessum, lenique sermone, submissoque vultu
ad eum dixerunt: « Domine dux praepotentissime,
senilis aetatis aggravaris inoportunitate, tibique et
nobis non potes salubriter subvenire. Exterae gentes
idcirco jam nos affligunt, nostraque penitus sibi
diripiunt. Inter nos divortium atque duellum agitur,
consorsque ut sit regnum non stabilitur, ideoque
publica res annullata dissipatur; elige igitur qui
praesit et prosit nobis precamur, cuique diligenter
subjiciamur; ut et ipse sit nobis, advocationis gradu
dux et patricius, nosque obsequenter et personaliter
ei militemus. » Tunc Rollo humillimus suorum verbis
coactus, hujusmodi responsionibus est exorsus:
« Quoniam omnem valetudinem longaeva aetate auferri
non ignoratis, meque non praevalere amplius,
neque prodesse vobis cernitis, vestro consilio, vestroque
judicio, constituatur dux vobis, qui praesit
studiose et prosit, ut usquemodo ego vobis. Est
namque mihi filius Francigeno nobilissimae generositatis
semine exortus, quem Botho princeps militiae
nostrae ut filium educavit, moribusque et studiis
belli sufficienter instruxit. Illum, precor, eligite
ducem vobis et protectorem, patricium et comitem
Subveniat vobis sagaciter in consiliis, prositque
vobis constanter in praeliis. Ab adversariis vo
hostiliter protegat, pacemque inter vos continuam
legaliter faciat. Monasticis rebus, ut dictum est
mihi, vult se mancipari, theoricisque mutato habitu
subnecti. » Tunc comites hujus responsionis affamine
hilares, responderunt dicentes: « Ille nobis
erit dux haereditarius et opportunus, ejusque dignanter
obtemperabimus praecepto, gentisque Franciscae
regnum faciemus ei acclivium. » Dux autem
suorum militum verbis faventium suis voluntatibus
hilaris, praecepit Bothoni militiae principi, ut adduceret
spem populi, scilicet Guillelmum adolescentem
sibi. Botho vero ad patrem celeriter Guillelmum
adduxit, accersitis principibus totius regni.
Tunc charissimum pignus excepit amabiliter benignus
pater, utque fas erat amplexus est dulciter,
praesagitque spirituali mente annos pueritiae illum
non mediocriter transcendere.
Gaudebant ambo, Guillelmus honore paterno,
Et pater insignis Guillelmi ex actibus almis.
Cernuus hic senio probitatis prole gaudebat,
Et soboles luculenta aetatis patre vetustae.
Hic cito scansurus coelum de teste futuro.
Hic renaturus mundo genitore beato.
Amplexusque sacros | null | 2ce6554d-76c2-4fe7-8d95-cae5a248b1ed | latin_170m_raw | null | None | None | None |
amplexibus hi replicantes,
Oris melliflui libabant oscula semper.
Gratantes pariter genitor sobolesque resedit.
Tunc Rollo, principibus convocatis secretius, dixit
postulativis verbis omnibus: « Ecce quem requiritis,
ecce haeres nostrae possessionis, ecce qui praeerit
vobis. Isti, vobis faventibus, trado regnum, labore
certaminum, sudoreque praeliorum adeptum. Iste
vice mei dominabitur hujus gentis, haeresque erit
praedignus nostrae dominationis. Istius virtutem imitamini,
quantusque erit praesago spiritu intuemini.
Legibus et statutis nostris constanter auxiliabitur,
jusque et decretum nostrum, hoc superstite, non
delebitur: vos quoque terra, quam sorte dedi vobis
non frustrabit, insuper augendo ampliabit. Quapropter
manus vestras gratia servandae fidelitatis
manibus hujus date, nostraeque fidei sacramento fidem
continui insolubilisque servitii, et militationis
isti, precor, facite. » His dictis Berengerus comes, et
Alannus pariter, caeterique Britones, nec non Northmannorum
principes, subdiderunt se volentes Guillelmo
unanimes, juramento sacrae fidei illi se colligaverunt,
manusque suas manibus illius vice cordis
dederunt. Voveruntque se militaturos, contraque
finitimas gentes debellaturos. Ab hinc namque peracto
unius lustri spatio, Rollone defuncto, et in
coelesti solio feliciter, ut credimus, coronato, Northmanni
pariter et Britanni in unum convenerunt,
tenoremque fidei Guillelmo praecellentissimo duci et
patricio, firmamento suae fidei iterum sanxerunt.
Adeptus siquidem culmen tanti honoris. et dignitatatis,
constipatus dignissime comitibus militibusque
condignis, vovit Christo se regnum auxiliaturum,
nullique unquam facturum praejudicium ullum. Erat
namque ditatus honoribus sanctimoniae et magnificentiae,
illustratus commerciis prudentiae et cautelae,
sancti Spiritus clementia praeeunte. Terrena hujus
saeculi animo parvipendebat, sicuti in pueritia devoverat.
Legibus paternis populum strenue regebat,
hisque reos suppliciis damnabat. Vitae innocentis
regulam sedulus tenebat, ecclesiasticae dispensationis
gubernacula laicali ordine sagaciter administrabat.
Animi corporisque virtute omnibus praecellebat,
rerum forensium prudentia omnes exsuperabat.
Bonae voluntatis exemplo omnes informabat,
doctrina patientiae et religionis omnes cogebat.
Constans defensor erat in adversis, conciliator sagacissimus
in prosperis. Veritas et gloria in domo
ejus, aequitas et justitia in operibus ejus. Sermone
veritatis arguebat delinquentes, correptione severissima
increpabat desides. Cum autem talibus supernae
dispensationis muneribus abundantius polleret, bonaeque
actionis suae fama pene per universum orbem
largissime propalata crebresceret, tenorem fidei
quam promiserant penitus abdicantes, coeperunt
contra Guillelmum ducem esse rebelles. Hujus namque
inaestimatae opinionis veritas cum ad notitiam
ipsius praepotentissimi ducis pervenisset, misit legatis
suos ad Britones, ut resipiscerent celeriter, et
venirent famulari sibi Rothomo festinanter. Illi autem
in infidelitatis suae perseverantia stultitius commorantes,
legatos remiserunt ad ducem Guillelmum,
dicentes: « Non militabimus tibi ultra, nec famulabimus,
quia sub imperio Franciscae dominationis
semper viximus. Rollo vero tuus genitor, conglobatis
barbarorum advenarumque turmis Franciam
olim invasit, et terram, quam modo possides, ut
pacificus regno esset, tibi regis dono acquisivit.
Terra vero, quam tenemus, non ei data fuit in
haeredum suorum possessionem, sed attributa tandiu
ut ex ea viveret, donec reaedificaretur terra,
quam dono regis receperat vastatam. Nihil nobis et
tibi, nisi amicitia et concordia, paribus voluntatibus
aequalique consilio deliberato. Regem usquemodo
habuimus, duce et protectore non caruimus. Nullius
terrae nisi Franciae incubuit Britannia servitio, nec
subjugavit se cujusquam imperio. » Audiens autem
Guillelmus dux Dacorum hujus Britannicae legationis
mandatum, convocat principes Northmannorum
istius rei causa ad consulendum. Quibus coadunatis,
seriem istius mirandae legationis in auribus
eorum retulit. Tunc quidam Bernardus secretorum
Guillelmi ducis conscius, Bothoque princeps
domus, admirati super his legationibus, dixerunt
omnibus: « Mirum, et inauditum, atque nobis
stupendum hujus mandati responsum. Cum patre
tuo olim Rollone Dacia exterminati, finesque Anglorum
permenso maris pelago vix aggresi, ipsos in
nos insurgere volentes resistendo hostiliter deviximus,
eosque usque ad internecionem severiter prostravimus.
His rege Alstemo pacifice sedatis, nobisque
vi ventorum terram Walgrorum ingressis, ipsi
conglobatoque exercitu voluerunt resistere nobis.
Quos opportune invasimus, eosque nobis praeliis subjugavimus.
Denique Radebodum Frisonem, hincque
Rainerum Hasbacensem penetravimus; illos nobis
tributarios fecimus. His ita se habentibus, Franciam
venimus, eamque bellis praeoccupavimus, totamque
praeter munitiones urbium depopulavimus. Nobis
vero morantibus in obsidione circa Parisios, propter
amorem regis Alstemi Anglos iterum repedavimus,
injurios infidelesque ejus vi et potestate subjecimus.
Anglis vero nostrae ditionis arbitrio regi Alstemo
subactis, cum | null | 7169ae6b-4794-41e9-8252-dc9e43a227e0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
majore priore exercitu Franciam repedavimus,
bellisque eam plurimis contrivimus. Videns
autem rex Carolus, quod non praevaleret adversum
nos, pacem et concordiam a nobis requisivit,
filiamque suam Rolloni tuo patri in conjugio dedit.
Hancque terram pro pignore pacis in perpetuam
haeredum nostrorum possessionem nobis voluntarie
tradidit, Britonesque ad serviendum, terramque ipsorum
ad vivendum subjugavit. Patre tuo tibi superstite,
tibi sacramento verae fidei et servitio se
subdiderunt. Post lugubre damnum patris, fidem
renovantes tibi usque modo servierunt. Nunc et nos
quid facimus contra deservientes rebellesque Britannos,
qui tanta et talia praelia peregimus? effeminatos
viribusque exhaustos nos esse recognoscunt,
ideo talia remandare ausi sunt. Alimonia hujus terrae,
qua vegetamur corpore, putant nos inermes esse,
viribusque penitus deficere. Sentiant robur nostrum
hujus regni conversatione non tabidum, vigoremque
nostrum experiantur robustissimum. Comprehendantur
in consiliis, quibus cogitant, superque responsis
suis, ad interitum et ad correptionem sui
nequidquam resipiscant. Disperdamus arrogantiam
illorum in virtute nostra, eorumque supercilium conteramus
potentia nostra. »
APOSTROPHA.
O Jesu testis Christi Guillelme future,
Ecce valesce, vigesce, sacro conamine sudans.
Expergescitor et confortator violenter,
Et steriles ratione truces compesce Britones,
Atque supercilium feriter contunde nefandum.
Quorum concilium effatuans, hebetaque malignum.
Nam laceros bellis, contritos peste, fameque,
Indulgens, miserens, parcens, neglecta remittens.
Hos stabili sacramenti conamine flectes,
Et resipiscentes famulabuntur reverenter.
Hujus exhortationis alloquio Guillelmus atrociter
motus et instigatus, congregavit universi regni sui
concite exercitus, ivitque super fluvium Coysnon, Britonum
dominaturus. Hujus igitur adventu Britones
exterriti, nolentesque Guillelmo famulari, latuerunt
praesidiis urbium recepti. Tunc Guillelmus occupavit
exercitu suo omnem terram Britannorum, et
subvertit plurima loca munitionum. Guillelmo vero
a Britannia regresso Rothomagensem urbem, Britones
subsecuti et devastantes pagum invaserunt
bajocacensem. Igitur Guillelmus, revocato cuncto
exercitu, praeoccupavit regressum illorum, pugnavitque
fortiter contra illos, caesisque plurimis principibus
Britannorum, obtinuit de inimicis triumphum.
Hincque devastavit terram illorum, affligens
illos fame et penuria, et opprimens caede praemaxima.
Videntes autem Berengerus et Alannus, caeterique
Britones, quod non sufficerent, nec praevalerent
adversus Guillelmum, miserunt ad eum verbis
deprecativis legatum: « Patri tuo obediente,
servivimus, tibique incumbentes famulari cupimus
Ne despicias nos quaesumus, neque abomineris servitium
nostrum ullatenus, sed respice nos, ut servos
offensos pius Dominus. Pravorum consiliis obcaecati,
negleximus mandata imperii tui. Avertatur furor
tuus a servis tuis, et concede nobis omnimodam felicitatem
pacis. Inclina benignam aurem tuae magnificae
pietatis ad nequam servos scandali et offensionis.
Quod enim sacramento Christianae religionis tibi
promisimus, male operando hactenus contra te
mentiti sumus. Poenitet nos contra te errasse, tuumque
servitium deseruisse. » Hujus namque neglectae
militationis et obedientiae, denominataeque humilitatis
legatione Guillelmus dux praepotens usus, consultis
Dacorum principibus super his rebus, Berengerum
ducem Britannorum offensionis, neglectique
servitii, atque impetrandae misericordiae pondere
onustum gratuita pietate recepit, cumque sacramento
perseverandae fidelitatis et servitii sibi connexuit.
Alannum vero, qui hujus rixae et jurgii
auctor et incentor fuit, aspernatus est et abdicavit,
eumque Britannica regione cum suis extrudit. Ipse
vero in Britannia, nec in tota Francia usquam morari
ob metum Guillelmi ducis nequivit; sed profugus
expetivit auxilium Alstemi Anglorum regis.
Tunc Guillelmus utriusque regni populum strenue
rexit, potentiaque et virtute vigere affluenter coepit.
Populabatur namque fama bonitatis per climata
mundi, promulgabatur profusius abstinentia castitatis,
nec incumbebat illecebris gignendae posteritatis.
Cogentibus igitur comitibus suis, non urgente
sexu humanae fragilitatis, sed ne deficeret, neque
abesset haeres tantae progeniei, tantique honoris et
ducaminis, connexuit se geniali jure conservandae
successionis, cuidam nobilissimae virgini elegantissimae
formae, consilio profusius providae, forensium
rerum negotiis affluentius cautissimae, conversatione
aptius congruentissimae, colloquio prudenter
facundissimae, muliebri exercitio compte et artificialiter
peritissimae.
APOSTROPHA.
Innocuis flagrans rebus, martyr Clionee,
Praesagio vernans luculento mercis opimae,
Divinae fulgens augmento prosperitatis,
Doxae resplendens compte probitate futurae,
Diffusaeque luens bonitatis luce perenne.
Quin meritis digne luculentior omnibus, atque
Ne paucas trepidans, formidans et verearis.
Jus liciti quo tu pepigisti foedera lecti,
Namque voluptatis hujus commixtio sacrae,
Nec intacta fides, labem non passa pudoris,
Neque libido sacri meritum cordis temeravit.
Semine namque tuo succedet dux luculentus
Munere virtutum | null | a90a217a-10dd-4299-a9a6-a8175dbb4020 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
mactus, meritisque coruscus.
More patris populum forti ditione subactum.
Qui reget imperitans, extollet rite gubernans,
Nisibus et faciens totis incumbere Christo,
Multifluam gentem justis moderabit habenis.
Subque manu cujus pax, pax, concordia, pax, pax.
His supra scriptis, et hujuscemodi talibus rutilans
athleta Christi beatissimus propalabatur praeeunte
bonitatis fama, in cunctis terrarum finibus;
locupletabatur sufficienter labilium rerum copia,
ditabatur profusius divinae augmentationis gratia.
Amabilis quippe erat cunctis terrigenis, amabilior
quinetiam Deo et coelicolis. Hugonis igitur eo tempore
ducis amicitiae mutua voluntate et competentia
connexuit se non permansuro foedere. Dehinc
atque Heriberto satrapae conjunctus est pacto labilis
amicitiae. Videns autem quidam Riulfus perfidiae
nequitia atrociter repletus Guillelmum ducem,
scilicet dominum suum amicorum praesidio confortari
valde et convalescere, convocatis plurimis
principum Northmannorum, fraudulenta retulit
voce: « Noster senior Guillelmus nobilissimo
Franciscae stirpis semine genitus, Francigenas amicos
acquirit sibi, nostro consilio privatus, nostraeque
afflictionis animositate investigatus. Nos vero conatur
regno penitus extrudere, remanentiumque colla
jugo servitutis duriter opprimere. Terram autem
quam possidemus parentibus suis in haeredum
suorum possessionem dabit, eosque muneribus nostris
affluenter ditabit. Contra igitur illius moliminis
cogitatum, quaeramus sagaciter salubre nobis
consilium, faciamusque inter nos foederis sempiterni
pactum, et teneamus illud tenacis voluntatis anchora
inconvulsum. Subveniat quisque nostrum, si
quem ex nostris viderit oppressum, protegatque eum
jugi juvamine ut semetipsum. Quin etiam si omnes
nos una voluerit perdere, ejus hostiliter resistamus
audaciae. Quod molitur subdolus vafra calliditate
incessanter nobis facere, faciamus ei citius quam
poterimus insperate. Mittamus ad eum quemdam
internuntium, ut si voluerit nos promptos habere
sibi ad serviendum, largiatur nobis terram usque
ad flumen Rislum. Nos frequentia militum, si dederit,
ditabimur. Ille frustratus milite annullabitur,
nec ultra viris indignationis suae in nos extendere
conabitur. Hincque potentiores eo erimus fortuna
et virtute, ille tantum nobis nomine. » Hujus fraudis
reperto consilio, miserunt ad Guillelmum, qui
dicerent nefanda adinventionum. Adstante ante
Guillelmum internuntio, expletoque legationis officio,
ipse obstupuit super mirandae praesumptionis
verbo. Accersitis igitur principibus suis, consulturus
super talibus mandatis, remisit ad Riulfum
verbis pacificis legatum subsequentia dicturum:
« Terram quam a me requiris non possum largiri
vobis, omnem tantum supellectilem quam possideo
concedam libenter vobis: videlicet armillas, et balteos,
loricas, et galeas, atque cambitores, equos,
secures, ensesque praecipuos auro mirabiliter ornatos.
Gratia mea continua, militiaeque palma in domo
mea fruemini, si incumbentes meo servitio voluntarie
fueritis. Consilium meae ditionis mittam in
ore vestro, et quidquid volueritis vestro jussu
explebe. Quem opprimere volueritis, opprimam
acriter; quemque abjicere, penitus abjiciam. Quae
praeceperitis exaltare, potenter exaltabo; quemque
humiliari, atrociter humiliabo. Vestro consilio haec
patria regetur et dominabitur; et ideo vestra potestas
in omni excelletur. Meum vivere, meumque
sapere, sit abhinc in vestra potestate. » Cumque
nuntius hujus humilitatis pervenisset ad Riulfum
totius praesumptionis, narrassetque ei legationem
tantae humilitatis et mansuetudinis; illectus arrogantia
suae temeritatis, parvipendensque mandata
humillimae deprecationis Guillelmi ducis, convocatis
principibus sequacibus suae praesumptivae voluntatis,
retulit quae audierat perorante legato, ore fraudulentae
calliditatis. Tunc veneno perfidiae suffusus,
menteque contumaci turgidus, temerario ore garrit
haec in principum auribus: « Verbo tantae humilitatis,
quam audistis, praesagit nos acquiescere et soporari;
sicque prolixitate tantae dilatationis Francigenam
parentelam suae generositatis conjuratis principibus
et ascitis, super nos nititur coadunari.
Animadvertamus igitur, ne decipiamur, neve Franciscis
gentibus conteramur. Non nos proterat calliditate
suae argumentationis diutius, verum occurramus
ei conglobato ad Rothomagensem urbem exercitu
citius, ut ipse et consiliarii ejus Rothomo tradantur.
Hincque majori spe fiduciaque tuebimur,
securique seditionum sine respectu erimus. »
APOSTROPHA AD RIULFUM.
Viribus, ah! nocuis, meditatibus atque nefandis
Perfidiae invidiaeque lues quem foedat acerba?
Crimine jam vitii crassante, Riulfe superbe,
Cur nunc baccharis frustra, cur perfide saevis?
Infectus vitiis, mentis curru falerato,
Viribus exhaustum cur te jactas bonitatis?
Cur tumido fastu nimium pompante superbis?
Curque voluntati Domini super astra manentis
Sistere conaris vacuo conamine sudans?
Dic sodes, inimice Dei, quorsum properabis?
Quorsum castra feres, gressum quorsumque citabis?
Agmen seductum, vafroque sophismate totum
Ire mones quorsum furiis bacchatus acerbis?
Casus | null | 70812a7e-3194-44af-b578-52f36bab6c7a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
innumeros ast infortunia passus,
Judicioque Dei perculsus pestifer ingens,
Vereor exitii fluidi, praecepsque Carybdim
Incessu acceleras tumido gressus ruituros.
Nam proprium elatis sese praetollere valde,
Hincque repentino casu nimium cruciari.
Ardua frons teriturque supercilio vacuato.
Ast humilis nitidam gestat redimita coronam.
Hujus pestiferae exhortationis verbo exercitu conglobato,
transmeantes clam Sequanae alveum, juxta
Rothomagensem urbem in quodam prato castra metati
sunt. Tunc Guillelmus repentinum perversae
multitudinis metuens impetum, misit ad eos humillimis
verbis legatum quae modo audietis dicturum:
« Noster senior Guillelmus, juvenalis aetatis flore
nitidus, vult vobis esse per omnia pacificus et benevolus.
Mandat vero vobis ut honorem totius patriae
secum communicetis, suoque in consilio primi,
et praemaximi, cunctis praecellatis. Terram autem,
quam dari vobis petitis, non solum usque ad Riflum,
verum etiam usque ad Sequanam libenter concedet
vobis. Confidit enim se tueri vestro adjutorio: vos
autem non diffidatis foveri munirique suo patrocinio.
Quidquid concupiscitis habeatis, quidquid rerum
vultis incunctanter possideatis. Ut ad eum humiliter
precatur pacifice veniatis, ejusque amicabiliter colloquio
ruentes, secum habitetis. » Tunc Riulfus incentor
hujus mali nequissimus, fraudisque diabolicae
furiis bacchatus, inquit legato prae omnibus: « Revertere
celerius, dic Guillelmo et suis omnibus, ut
exeat a moenibus civitatis hujus, petatque Francos
suos parentes citius. Non enim erit haeres ultra terrae
hujus, nec nostri amplius dominabitur; quia nobis
est incongruus et obnoxius. Terra vero, quam repromittit
nobis, dono ejus non dabitur, quia dari
non potest quod non habetur. Si vero civitatem non
deserere maluerit, nos semper eam invademus, eaque
capta, Guillelmum et suos gladio conteremus. »
Cumque internuntius quae audisset Guillelmo duci
festinanter retulisset, novitate rei stupens diriguit,
convocatisque principibus, exercituque coadunato,
urbe exiit, montisque procliva civitati imminentioris
subiit: cupiens exercitum inimicorum suorum
intueri, si forte dimicare posset cum illis. Videns
autem exercitum inimicorum suorum majorem suo,
et copiosiorem, dixit ad Bernardum Dacigenam militem:
« Ibo ad Bernardum Silvanectensem meum
avunculum, moraborque tamdiu apud illum, donec
praestet nobis aliquod auxilium. Ejus consilio et
adjutorio hanc revocabo terram, omnesque hos
exercitus Francorum hostiliter conteram. Delebo hos,
horumque cogitationem penitus a facie terrae, et non
remanebit harum progenierum ullus in toto orbe. »
Tunc Dacigena Bernardus respondisse fertur: « Tecum
usque ad Eptae fluviolum properabimus, verum
Franciam non penetrabimus; quia quondam cum
patre tuo eam saepe bellis repetivimus, multosque
incoepto praelio prostravimus. Quin etiam superstitem
adhuc avos et avunculos, patres et patruos,
materteras et amitas, consobrinos et consanguineos,
aut interemimus, aut captivavimus. Et quomodo
quiverimus tantorum inimicorum faciem subsistere?
Aliena mavis quadra vilis, nulliusque utilitatis vivere,
quam regnum regere et protegere? Ego et consortes
mei te non sequemur, neque quo vis proficiscemur.
Navigio erga Daciam nostrae nativitatis terram
repetemus, quia duce et advocato caremus.
Non vales nobis ultra viribus effeminatus praeesse,
quia mortem metuis his hostibus imminere. » His
asperrimis sermocinationibus Guillelmus instigatus,
dixit Bernardo Dacigenae coram caeteris principibus:
« Duris et obscoenis verbis me turpiter lacessisti,
cum me effeminatum, armisque frigidum, quin
etiam nihilum vocasti. Ecce praeibo signifer festinanter
ad praelium, et conteram constanter exercitum
inimicorum. Devorabit gladius meus carnes
perjurorum, disrumpamque et dissipabo castra
eorum. Non diutius segnes et timidi moramini, verum
me festinanter sequimini, et invadamus eos
ut agnos lupi. » Cernens autem Bernardus animositatem,
constantiamque virilem Guillelmi ducis, dixit
ad eum verbis humillimis: « Domine dux praepo
tentissime, noli irasci nostra allocutione, quia consequens
est et utile quod nobis jubes facere. Tantum
experiamur quis tecum ibit ad praelium, quique
subvenient tibi in auxilium. » Reperti sunt Bernardo
inquirente trecenti viri, parati cum Guillelmo praeliari
et mori. Qui unanimes ante illum venerunt,
judiciumque foederis, fideique, et adjutorium more
Dacorum facientes, tela mutuae voluntatis pacto una
concusserunt. Caetera vero gens armis frigida recessit
ad praesidium urbis celeri fuga.
APOSTROPHA.
Moribus et meritis celebris, Guillelme patrici,
Jurgia, dicta, minas, lites, divortia, rixas,
Bella, supercilium, fraudesque, duellia, telum.
Hujus perfidiae populi spurcamine pleni.
Ne timeas trepidans, formides ne verecundans.
Namque in te | null | 81f4b9ed-4a99-46ad-b8a5-f461b13c670a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
feritat dire gens haec sine causa,
Torva, ferox, ventosa, procax, incauta, rebellis,
Inconstans, disparque sibi novitatis amore:
Prodiga verborum, verum non prodiga facti,
Prava, superba, maligna, nefaria, flagitiosa,
Letifera, et rea, pestifera, et scelerata, profana,
Toxica viperei diffundens plurima viri,
Tranquillae pacis stabilem pertaesa tenorem.
Jeroboal Gedeum contrivit concutiendo,
Divino monitus jussu, nutuque superno,
Ter quater armigeris praeclaris quinque viginti
Judicis aetherii jussu sumendo probatis.
Haud secus auxiliante Deo annullabitur istis
Digne pro meritis te tripudiante trecentis.
Tunc Guillelmus cum trecentis ferro indutis, irruit
repente super inimica castra temerariae multitudinis,
conterens eos, et dilacerans mucronibus et lanceis.
Disrupit tentoria principum, incenditque magalia
militum suorum. Prosternit quos gladio reperit,
obstantesque sibi Orco transmisit. Obtinente igitur
Guillelmo de inimicis triumphum, Riulfus fugiendo
evanuit. Quem sequens pars exercitus comprehendere
nequivit, quia densitate silvae occuluit. Plurimos
autem illorum absorbuit Sequana, multosque laceratos
contegit et silva. Tunc Guillelmus lustrans
campum cadaverum, et non inveniens mortuum
ullum suorum, glorificavit cum suis Deum, qui subvenit
sperantibus in se in adjutorium. Locus autem,
in quo bellum mirabile fuit, dicitur usque in praesentem
diem ad Pratum-Belli. Revertenti igitur Guillelmo
de praelio, occurrit ei miles quidam ex fiscanno,
nuntians quod esset ei filius ex conjuge dilectissima
natus. Laetior itaque peracto praelio, laetissimusque
filio, misit Heiricum Bajocacensis ecclesiae
episcopum, omnium quippe praesulum sanctissimum,
et Bothonem cunctorum militum praecellentissimum,
sacri baptismatis rore oleo, et chrismate renasci,
et innovari filium.
APOSTROPHA.
Haeres ecce tibi dignus, Guillelme patrici.
Qui strenuus populum justis moderabit habenis.
Sanguinis ut dabitur merces tibi digna corona.
Occasus nomen digne laudabile cujus
Agnoscet, probitate promulgata, et Eous,
Et par sis pariter meritis septentrio, et auster.
Tunc Guillelmus tantorum caede atque ruina sublimiter
exaltatus obtinuit utrumque regnum Britannorum
Nortmannorumque bellorum securus, nec
ausus est contra eum litigare ullus. Franciscae gentis
principes, Burgundionumque comites famulabantur
ei. Dacigenae et Flandrenses, Anglique, et Hibernenses
parebant ei. Caeteraeque gentes in affinitate regni
sui commorantes obediebant ejus imperio unanimes.
Tempore namque praedignae venationis, quo servi
petulanti luxu urgente congrediuntur, cervis geniali
jure foetos concepturis; scenas spatiosae amplitudinis
in loco qui dicitur Leons mandavit sibi praeparari.
Heribertus hoc audito comes, Hugoque totius regni
dux et princeps, necnon Guillelmus Pictavensis comes,
venerunt illuc ad eum festinanter. Quos Guillelmus,
adventui illorum congratulans, cum magno
apparatu reverenter suscepit, secumque diuturno
delectabilis venationis tempore morari, luxuque regali
epulari splendide fecit. Quadam namque die
Guillelmus Pictavensis dixit Guillelmo Rothomagensi:
« Domine dux, scisne quare huc venerimus? »
Respondit. « ignoro. » Et ille: « Nolentes mittere
legatos tibi tam digno comiti, ipse legationis negotio
fungi malui. Et ut des sororem tuam uxorem mihi,
veni; utque connectamur invicem foedere insolubilis
amicitiae et dilectionis. » Tunc Rothomagensis Guillelmus
respondisse ludendo fertur: « Pictavenses
semper sunt timidi frigidique armis, et avari. Non
decet talem puellam ab eis haberi. » Guillelmo Pictavensi
verbo exasperationis in uno obtutu haerenti,
intulit Guillelmus Rothomagensis: « Crastina die,
ne turberis, reddam tibi utriusque rei responsum,
consultu meorum fidelium. » Sequenti namque die
consilio Hugonis Magni, et Heriberti concitum, suorumque
fidelium, dedit sororem suam Guillelmo
duci Pictavensi. Quam vero nuptialium rerum copia
honorifice redimitam, equisque femineis phaleris onustis,
auro electroque artificialiter praebalteatis subvectam,
cum nimia innumerabilium utriusque sexus
manciporum frequentia, multisque scriniis, sericis
vestibus auro intextis repletis et oneratis, constipatam
deduxit reverenter ad Pictavensem aulam.
Videns autem Heribertus Guillelmum Rothomagensem
confortari et convalescere, animique virtute et
corporis, operibusque praemaximis sufficienter in
Christo enitere, consilio Hugonis Magni ducis dedit
filiam suam illi. Quam Guillelmus cum mirabilibus
fescenninis, apparatibus, inauditisque indicibilis honoris
et dignitatis ornatibus comptius suffultus,
inaestimabiliumque equitum multitudine undique
secus constipatus, conduxit magnifice Rothomagensis
urbis arcibus. Refulgebat in eo sanctitas et prudentia,
praenitebat incessanter aequitas et justitia.
Opprimebat superbos et malevolos severiter, exaltabat
humiles et benevolos reverenter. Paganos et
incredulos muneribus et verbis adducebat ad cultum
verae fidei, credentes urgebat ad laudem Christi. Non
solum monarchiam quam tenebat regebat | null | 9ad5fc51-a254-4e52-9be2-226b59978d08 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, verum
etiam affinia regna strenuo consilio moderabat.
Angli parebant ejus mandatis Franci, et Burgundiones
ejus dictis. Ubicumque terrarum nomen ejus
audiebatur, ab omnibus magnificabiliter laudabatur.
Audiens autem Alstemus rex Anglorum pacificus
quod praecellebat Guillelmus virtute et potentia
Franciscae nationis omnibus, misit ad eum legatos
suos cum donis praemaximis et muneribus, deprecans
ut Ludovicum nepotem suum, Caroli capti
regis morte jam in captione praeoccupati filium,
revocaret ad Franciae regnum, illudque statueret illi,
cum consilio Francorum sublimando in perpetuum,
atque misericordia motus pro amore sui reciperet
Alannum Britanniae offensionis culpa ejectum, suique
amoris gratia privatum. Illico consultu Guillelmi ducis
Northmannorum. Hugo magnus dux praepotentissimus
Francorum atque Heribertus satrapa principum
ascitis episcopis cum consilio metropolitanorum
revocaverunt festinanter Ludovicum, eumque
unxerunt sibi regem populorum Francia Burgundiaque
morantium. Alannum vero cum Ludovico regressum,
Guillelmus pro amore regis Alstemi recepit,
et quidquid Britannicae regionis possidebat reddidit.
Ipseque Alannus postea Guillelmi mandatis
indesinenter inhaesit. Transacto vero post unctionem
regis unius lustri spatio, coeperunt Franci contra eum
litigare, multisque modis eum opprimere, quinetiam
conati sunt a regno extrudere. Videns autem rex se
destitui, et pro nihilo a Francigenis duci, misit legatos
ad Henricum regem Transrhenanum, requirens
ejus adjutorium, insuper et amicitia colligare illum
sibi in perpetuum. Quibus responsum est non se
foederari cum rege Francorum, nisi per Guillelmum
ducem Northmannorum. His igitur renuntiatis, rex
Ludovicus multarum tribulationum contumeliis attritus,
plurimarumque inopportunitatum calamitatibus
afflictus, venit ad Balonis montem contra Guillelmum
ducem Northmannorum, deprecans ut se adjuvaret
et defenderet contra Francos sibi rebellantes,
amicitiamque Henrici regis Transrhenani et adjutorium
sibi acquireret. Tunc Guillelmus, afflictione
regis pietate motus, conduxit eum Rothomagensis
urbis sedibus, illicque eum honorifice multoties detinuit
cum suis omnibus. Morabatur autem rex in
domo Guillelmi ducis ut domigena et vernula, ejusque
praestolabatur supplex suffragia.
APOSTROPHA.
Marchio jure potens meritis digneque refulgens,
Ultro natio quaeque tibi modo subdita cedit,
Diligit incumbens, servit, famulatur, inhaeret.
Quin prece rex humili supplex pronusque requirit
Suffragia semet virtute tuaque tueri.
Pontificesque, duces, comites, proceres reverentur,
Et clerus, vulgusque simul secus utriusque,
Ut gerulam pacis, praecursoremque salutis,
Armis et prece te sibi poscunt auxiliari.
Confestim Guillelmus quemdam Tetgerum, tyronem
domus suae principem misit ad Henricum
Transrhenanum regem, ut quod Ludovicus rex ab
eo requirebat, per manum suam facere non differret.
Erant enim Henricus rex, duxque Guillelmus,
indissolubilis amicitiae pacto conjuncti, competentiisque
mutuae voluntatis ad invicem olim foederati.
Henricus vero rex Tetgerum honorifice recepit, et
diuturni temporis spatio secum morari fecit. Postea
vero muneribus variis et donis diversis ditatum,
remisit illum ad ducem Guillelmum et cum eo Cononem
ducem, secretorum suorum conscium. Quem
Guillelmus cum mirifico inaestimabilis reverentiae
cultu suscepit, cujusque rei causa tantae dignitatis
tantique honoris dux ad se veniret, interrogavit. Cui
Cono: « Misisti enim ad Henricum nostrum regem,
tuae facultatis prosperitate hilarem, ut ipse et Ludovicus
rex Franciae vicissim per consilium prudentiae
tuae foederarentur, et quem horum necessitas urgueret,
alterius solatio muniretur. Decernens autem rex
hoc consilium sibi et suis salutiferum, et per manum
tuam insuper stabile et firmum, misit me tibi, ut
conducas regem ad placitum, praecepitque me morari
pro obside quo mavis positum, donec revertaris
reducasque regem ab omni adversitate securum. »
Audiens autem Guillelmus mirandae atque inaestimandae
legationis mandatum, misit ad regem Ludovicum,
et reddidit talis legationis negotio jucundum.
Statutae profectionis die congregata innumerabilium
multitudine legionum, dixit Guillelmus ad Cononem
ducem Saxonum, volens experiri si quid corde ejus
lateret obscurum: « Praepara te itineri, et instrue
te celeriter ocreis, quia mittam te urbi Bajocacensi,
donec ut dixisti revertamur illesi. Tunc Cono: Mitte
me quo vis, etiam Dacis tuae ditioni subditis. » Et
Guillelmus: « Mecum ad placitum ibis, quia non sum
diffidens tui. » Et Cono: « Si Bajocacensem civitatem
perrexero, tuus fidelis incunctanter existo. Sin
vero, quod non credo, tecum profectus fuero, tuus
armiger fidus custosque vitae tuae constans contra
hostium insidias permansero. »
His dictis, occurrunt unanimes cum exercitu magno
Ludovico regi, Laudunensi pago cum Hugone
Magno duce et Heriberto comite eos expectanti. Videntes
Hugo dux comesque Heribertus tam immensae | null | 7b380087-d95c-4b80-b302-6c05798b04da | latin_170m_raw | null | None | None | None |
multitudinis legiones Britonum Northmannorumque
militibus praecellentes, stupuerunt ad invicem dicentes:
« Quid nostri exercitui et huic? Si forte
inter nos et illos jurgium venerit, devorabunt nos ut
agnos lupi. » Ab hinc Hugo Magnus et Heribertus
comes jusserunt seorsum equitare, atque interdixerunt
exercitui Guillelmi nullum suorum commiscere.
Erat vero cum innumerabilium frequentia exercituum
rex Heinricus in loco super Mosam qui dicitur Vensegus
( #Vouziers ad Axonam@# ). Appropinquante vero
rege Luthdovico ad praedictum placiti locum, antecessit
Guillelmus cum quingentis militibus, suo monitu
praecedente Conone duce et praenuntiante regi
his verbis adventum ejus: « Marchio duxque Northmannorum
et Britonum Guillelmus fideles tibi in
Christo famulatus. Nolens me retinere pro obside,
sacrosanctae fidei tuae tenore venit ad te, cupitque
quid agendum sit inter te et regem Ludovicum inquirere. »
Tunc rex Heinricus: « Cujus potestatis
cujusve dignitatis vel honoris atque bonitatis est iste
Guillelmus, qui mihi gratia amicitiae est connexus? »
Respondit: « Magnae patientiae et justitiae, magnaeque
potestatis et sufficientiae, magnique et inauditi
honoris et prudentiae. Nullusque rex, nisi tu, nullusque
dux comesve tam magnificus ut Guillelmus.
Principum tyronumque frequentia sedula constipatus,
aureis vasis poculisque splendide epulatur, vernarumque
nobilium atque servorum multimoda exaggeratione
circumseptus, exercet jura decretaque hortodoxorum
Patrum sedulus. Nemo justior in factis,
nemo sanctior in dictis, nemo potentior in armis.
Nullus audet alii in regno suo praejudicium facere,
nullus furtum et sacrilegium perpetrare. Vivunt
incolae terrae illius legibus afflicti concordes, decretisque
sanctorum Patrum coerciti morantur unanimes. »
Cumque alternis sermocinationibus vicissim
loquerentur, advenit Guillelmus cum quingentis militibus.
Cono dux ut audivit adventum ejus, citius
exsiliit, ensemque ejus fideliter, recepit, et ad Heinricum
regem reverenter conduxit. Heinricus autem
rex citius surrexit, et contra Guillelmum ducem obvius
perrexit, osculoque dato uterque resedit. Tunc
Guillelmus: « Internae dilectionis et amoris rex
Luthdovicus tibi fideliter munus. Misisti Cononem
ducem ad me, ut venirem ad te, quasi pro pignore et
obside. Sed non tui diffidens, cum eo ego ecce. Dixisti
non te amicitiae et adjutorii copula vinculoque
Luthdovico regi conjungi, nisi interessem factor
hujus negotii. Remanda regi quid hac re praescitum
est tibi. » Tunc rex Heinricus: « Rex Luthdovicus
te duce veniat crastina die, tuoque strenuo interventu
perficientur omnia, quaecumque sunt praeoptata,
nostris et vestris fidelibus salubriter decreta. »
Interim Lotharienses et Saxones coeperunt invective
et ironice alloqui Cononem, dicentes: « Quam
mirae sufficentiae et potestatis et dux Northmannicae
Britonicaeque regionis, qui huc advenit auro comptus
et ornatus cum militibus quingentis! » Guillelmus
vero per Daciscam linguam, quae dicebant subsannantes,
intelligendo subaudit, parumperque commotus
ira discedit, et quaecumque rege narrante audivit,
regi exposuit. Crastina vero die regis Ludovici,
pergentis ad placitum cum incredibili et innumerabili
exercitu, Guillelmus praeoccupavit adventum.
Willelmidae vero praecedentes hostia domus, qua rex
Heinricus residebat, coeperunt frangere parietes,
disrumpere et divellere, atque intus vi et potestate
residere. Rex vero Heinricus illorum metuens impetum,
divertit se profugus ad aliam domum, dixitque
ad Cononem conscium secretorum suorum: « Hoc,
ut reor, placitum non nobis efficax neque congruum,
verum vertetur nobis ad corruptionem et ad interitum,
quin etiam ad deducus inauditum. Vade, dic
Willelmo omnium ditissimo duci, ut fide, quam inter
nos tenemus, stomachato resistat exercitui, ne amplius
disrumpant parietes conterantque hostia tecti
nostri; ne forte nascatur jurgium inter dispares
variosque linguis habituque et armis. » Mox Cono
prosiliens, obviavit duci Guillelmo venienti ad placitum,
retulitque ei quae sui praecedentes fecerunt.
Tunc Guillelmus duci Cononi: « Ite et, ut meo jussu
discedant, eis dicite. » Illi autem advenientis
Cononis ducis, et precantis ut discederent, praeceptum
non solum respuerunt, verum etiam
foris qui astabant, caeteras domus cum magno
impetu et murmure dissipantes invaserunt. Quapropter
Cono statim rapido velocique cursu iterum
expetiit ducem Guillelmum, cum reliquis legionibus
adpropinquantem ad placitum, dixitque:
« Guillelme dux praepotentissime, noluerunt tui meo
jussu domos dimittere, verum festinant caeteras disrumpere.
Precor humotenus flexus, ne sinas talia
fieri, ne forte nascatur caedes inaudita in plebe. »
Tunc Guillelmus ensem ex auri sex libris in capulo
bratteolisque atque bullis artificialiter mirabiliterque
sculptum, dedit | null | ce80c06b-c27d-427a-a8f7-5f21194979e8 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Cononi, ut indicio exeundi deferret
eum et ostenderet legioni domibus residenti domosque
adhuc dissipanti. Cum autem Cono iterum
festinans illis occurreret, ensemque Willelmi ducis
auro gemmisque praefulgidum illis demonstraret,
continuo non adquiescunt, verum summisso vultu
proclivi contra ensem, domos dimiserunt, seseque
nimium in exitu opprimentes, sine murmure ad suum
ducem reverterunt.
Guillelmus autem veniens ad regem Heinricum,
dixit adesse regem Ludovicum. Mox rex Heinricus,
cogente Guillelmo, obviam ei incessit, datoque osculo,
manibusque ad invicem complosis, domum ingressi,
uterque resedit. Multisque competentiis variisque
donis et muneribus vicissim ditati, inextricabili amicitae
solatiique et adjutorii vinculo per consilium
praecellentissimi omnium ducum ducis Guillelmi ad
invicem conexi sunt et foederati; praesente Hugone,
sed non conjuratae dilectionis factore, duce Francorum,
et Heriberto nolente interesse principe satraparum.
Regibus secretius colloquentibus, coepit affari
Dacisca lingua ducem Guillelmum Saxonum dux
Herimannus. Tunc dux Northmannorum duci Saxonum
Guillelmus: « Quis tibi Daciscae regionis linguam
Saxonibus inexpertem docuit? » Respondit:
« Bellicosum egregiumque genus tuae armipotentis
progeniei me nolentem Daciscam linguam docuit. »
Guillelmus: « Quomodo nolentem? » Herimannus:
« Quia invadens saepissime plurima castra mei ducaminis,
innumerabillia praelia in me exercuit, meque
praelio captum ad sua detraxit; et ideo nolenter eam
didici. » Interea dux Cono fatur Saxonibus subsannando:
« Quid vobis videtur de duce Northmannorum
Britannorumque Guillelmo? Nonne mirae potestatis
et facultatis innumerabilisque dux multitudinis?
Excepto rege nostro, quis potentior, quis ditior,
quis melior illo? » Responderunt Saxones: « Ignorabamus
rerum sufficientiam illius, ideoque illum
pridem falsae opinionis verbo indigne vituperavimus. »
Narrante Conone duce facta mirabilia sufficientiasque
locupletes Guillelmi ducis, coeperunt Saxones
caeterique astantes eum magnificare pariter
sermonibus Iternis.
His ita rationabiliter diffinitis et expletis, Ludovico
regi, cum Guillelmo duce caeterisque principibus ad
Laudunum revertenti, occurrit legatio dignae exultationis,
denuntians esse ei filium ex conjuge dilectissima
nomine Gerberga natum. Quo audito hilarior
effectus, dixit Guillelmo duci coram memoratis principibus:
« Me usque modo multis contumeliis infectum
nequiter, affluenter juvasti, mihi plurimis
inopportunitatibus aggravato, convenienter succurristi.
Quin etiam largissimo facultatum tuarum dapibus
educando et a conventu malignantium protegendo
fovisti. Idcirco precor, ut filium meum hesterna
die natum, nuncupando et testificando nomine
Lhotarium, sacri baptismatis de fonte suscipias regeneratum,
quatenus majoris copula dilectionis ampliorisque
nexibus amoris colligati, quod meum est
tuapte, quod tuum est meapte, mutuis competentiis
fruamur unius mentis. » Dux vero Guillelmus regiae
sibi congruenti favens petitioni, respondisse fertur
regi: « Nunc vero, et quamdiu superstes fuero, quae
jusseris diligenter explebo. Franciae regni, caeterorumque
regnorum, quarum dominatus est pater tuus,
avus et proavus, etiam attavus, me duce, me juvante,
me in omnibus praeeunte, dominaberis, et arrogantium
colla subjiciemus in te rebellium, tibique servire
abdicantium, me astante, exarmaveris. Quos
sublimare praeoptaveris, extollam; quos detrudere,
terratenus proteram. Quin etiam quidquid velle tibi
fuerit, a me scito fieri. » His ita ab utroque peroratis,
ira corde, non vultu, commoti, stupuerunt principes
super hoc Franciscae gentis. Abhinc namque subdolo
corde fraudulentaque intentione atque sophistica
sermocinatione coeperunt Guillelmum, omen pestiferum,
nequiter tractare.
Guillelmus vero, rege exercituque suo Laudunensi
pago relicto, Laudunum Clavatum, qui et Bibrax dicitur,
petivit cito, antecedente episcoporum Franciscae
gentis choro. Quem omnis clerus Laudunensis
sedis omnisque populus cum ingenti apparatu monastico,
cum episcopis praepollentibus reverenter suscepit,
puerumque nuncupatum nomine Lhotarium,
sacrosancto rore oleoque et crismate innovatum et
purificatum, de fonte extraxit. Hincque illum muneribus
praemaximis et donis praecellentissimis ditatum,
Lauduno cum matre Gerberga nomine reliquit. Ipse
vero cum suis ad regem citius rediit, et quidquid
honestatis eo acciderat, regi retulit. Rex autem
Guillelmum pro omnibus beneficiis honorare decenter
voluit, sed ipse nihil horum recepit; verum cum
gratiarum actione regi omnia remisit.
APOSTROPHA.
Dux, genus egregium praecellens norma tuorum,
Foedere complacito reges stabilique ligatus,
Tranquillamque satus pacem per compita mundi,
Quin et adoptivam prolem susceptus ab alma,
Extollensque salutiferi baptismatis unda.
Gressus verte tuos, celeres torqueque caballos,
Et glebae remea citius natalis ad oras,
Qua sacra populus ditione tua moderatur,
Spectat praesidii jugiter solatia digni.
Omnis | null | 399ea747-f978-4207-81b8-ac9f98fd3085 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
nam sine te rerum res forte vacillat.
His ita rite compositis, rege. . . . . . pariter osculatis,
nimiaque congratulatione ad invicem amplexatis,
rege Laudunum petente, Guillelmus ad regionem
suae ditionis coepit celerius proficisci.
APOSTROPHA.
O Rothome, tuus tibi dux venit en recolendus,
Regnaque Gallorum justis moderatus habenis.
Semina justitiae Northmannis sparget abunde
Callem et judicii meritis vivacibus ibit,
Donec martyrii redimitus munere digni,
Scandet ad Elisium donatus stemmate campum,
In summoque bono deitate merebitur uti.
Armorum te nunc passim virtute tuetur.
Tunc precibus dignis meritisque tuebitur almis.
Cum autem fama celer habitantium in finibus
Northmannicis mentes subito de optato Guillelmi
ducis reditu percelleret, ducemque suum tam magnificum
adesse praemoneret; commota nimio gaudio
tota Rothomagensium civitas subito processu
contra illum exsiliit, diversaque diverticula, ut eum
videre posset requirit. Femineoque sexu stante muri
in propugnaculis, senilis aetatis vulgo in biviis, juvenilis
mediaeque aetatis plebe currente obviam ei:
Clerus praestolatus illum in portam civitatis cum
reverentia monasticae institutionis ovantes suscepit.
Statimque coepit exercere leges et jura, paternaque
decreta, quae erant, illo absente, neglecta. Jurgia
et querelas lege definiens determinabat, omnesque
legibus aut concordia pacificabat. Tunc construxit
Gimegias, mirabile dictu, mirique schematis templum
monachilis religionis clero profusius suffultum.
Erat autem quidam Martinus sanctissimus abbas
illius monasterii custodiens monachos sub palaestra
praestrictae regulae theoricae contemplationis. Quadam
namque die causa orationis profectus Gimegias,
quod gratia primi floris corde conceperat
volvens in animo, Martino sanctissimo abbati dicens
sermocinabatur: « Cur Christiana religio tripertito
ordine ecclesiam frequentat? Eruntne unius
mercedis uniusque bravii, qui dispares sunt officiis
Christianae religiositatis? » Respondit abbas:
« Unusquisque suum mercedem accipiet secundum
suum laborem. Sed tibi nutanti de talibus, reserabo
haec enucleatius. Christianae religionis summa trimodo
constat ordine distincta: munifico laicorum,
canonicorumque, atque monachorum labore exercita,
Trinitatem in personis, Deum unum in substantia
articulis fide exsecuta. Quorum servitus
feliciter perfecta, ad coelum tendit aequis incessibus.
Et quanquam tres ordines sint, ad excollendum
cultum verae fidei bicallis via est ambivii itineris,
certa spe verae credulitatis. Quarum una πρακτικὴς
nomine laxius vehit, et canonica dici meruit: sub
cujus ditione laicalis ordo moratur et vivit. Altera
vero nomine, θεοριτιχὴς limitibus hinc inde coactis
allata non vehit per plana, sed secessu confixa,
secretoque perenni laeta, molitur semper ad
ardua. Haec apostolica est denominata, quam nos
peccatores exsequi, et cum ea assiduis internae intentionis
nisibus conamur colluctari. » Haec autem
Guillelmus audiens, retulit abbati inquiens: « Flore
primaevae aetatis laxiorem viam et latiorem pacisci;
finibusque praestrictam et coangustatam volui summopere
imitari: verum pater meus, principesque
sui constituerunt me nolentem ducem sibi. Sed quia
nunc mei juris meaeque sum potestatis, palestram
theorici collis hinc inde strictius limitati mundum
relinquendo, mutatoque habitu volo adipisci. » Audiens
autem Martinus abbas merito praecellentissimus
hujus mirandae intentionis propositum, suspirans
subito dirigit, imoque vocem trahens a pectore,
inquit: « Defensor hujus patriae, cur talia rimatus
es facere? Quis fovebit clerum et populum? Quis
contra nos ingruentium paganorum exercitui obstabit?
Quis paternis legibus reget strenue populum?
Cui gregem committes et commendabis? Cui ducamen
Britanniae Northmannicaeque regionis largieris?
Sollicitudini tuae divinae voluntatis providentia
non concordabitur, nec quae moliris agere adimplebis,
nec me favente ullatenus tractabitur. Sed si vi
potestatis tuae professor esse hujus monasterii et
regulae ΘΗΩΡΙΚΗΣ viae, relinquens saeculum, incumbere
malueris; si me quaesieris, nusquam regionis
suae invenire me poteris. » Contra istiusmodo, excusationis
et contradictionis molimina, dux Guillelmus
respondisse fertur talia: « Richardus filius
meus dilectissimus, puerilis aetatis ignorantia adhuc
involutus, principibus meis libenter faventibus, dux
erit pro me potentissimus regionis hujus; et quod
Deo vovi citius quam potero explebitur. » Exeunte
autem Guillelmo de templi adito cum abbate Martino,
ad pedes ejus proruit monachorum phalangula,
deprecans ut acciperet in charitate Dei diaria, vitae
corporalis scilicet cibaria. Abbatis vero contradictionibus
animo motus, renuit illorum petitionibus,
nec acquievit charitati ad esum ullatenus, sed petivit
Rothomagensem urbem celerius.
APOSTROPHA.
Omne bonum praescit Deus et praedestinat unus,
Omne malum praescit Deus, ac non destinat unus.
Felix velle tuum praescit, praedestinat at non,
Qui tria | null | 7451a261-6f05-44c6-b349-596334e2e868 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
summa manet, trinum specimen, vigor unus
Felix velle tuum nam scire Dei anticipante,
Palmam martyrii merito crescente subibis.
Eadem quippe nocte exaestuante rufo felle cum
caeteris humoribus, coepit gravibus nimium torreri
doloribus, reputans hoc malum ei accidisse propter
neglectam charitatem cibi et potus, quam abnuerat
monachis deprecantibus. Idcirco Northmannorum Britonumque
principibus ascitis, adductoque puero nomine
Richardo, specie elegantissimo, cum eis pandit
secretius mirabile arcanum suae mentis, quod
dudum retulerat Martino abbati. Cumque nobilissimi
principes Britonicae Northmannicaeque regionis experirentur
inauditum, et quasi monstruosum propositum
Guillelmi ducis, in stuporem et in exstasim
conversi, dixerunt nimium ejulantes illi: « Cur talia
mente cordis tui rimando proposuisti? et si cogitando
quod nunquam fiet statuisti, quare cui retulisti?
Quis nos defensabit ab incursu pestiferae ferocitatis
imminentium paganorum, quisve ab insidiis Franciscae
gentis nos tuebitur? Amplius quod nunquam
adimplebitur, non reputetur. » Tunc Guillelmus, refragationis
et dissuasionis obice commotus, respondisse
fertur: « Et reputabitur, et Deo favente
adimplebitur. Verum, quoniam omnipotentis Dei
voluntati non debetis resistere, et meum propositum
refutare; precor vos ut consiliis meis faveatis, et
quomodo humanarum rerum sors se forte habeat,
filium meum Richardum ducem vobis me superstite
eligatis, et intentione custodiendae fidelitatis et militationis,
manus vestras manibus ejus detis. « Extemplo
cum Northmannis Britones responderunt Guillelmo
dicentes: « Huic consilio annuimus, et quod
rogas fideliter faciemus. » Igitur continuo Northmanni
et Britones commendaverunt se Richardo
unanimes, sacramento verae fidei illi se connectentes.
Guillelmus vero serenatis humoribus, imbecillitatis
robore confortatus, coepit convalescere, et quid
boni poterat quotidie solerti cura agere. Franciae
autem principes invidiae pondus et odii ferebant
adversus Guillelmum, sed non audebant ostendere
malevolum suae cogitationis propositum. Attamen
hortator et incensor scelerum effudit virus suae
calliditatis per corda malorum hominum, gaudens
in pejus abire genus hominum, ne possit repetere
hortum deliciarum. Quocirca excitavit odia, commovens
jurgiorum incendia, pacisque Ecclesiae turbavit
foedera, firmamentum ejus quoties formidine
impressa. Rabie siquidem cupiditatis, accendit plurimorum
corda, ne recordarentur judiciorum Dei,
neque mente cernerent ea. Disseminato itaque per
membra diaboli graviter hoc veneno, hostilique rabie
magis ac magis crudeliter grassante, atque iniquitate
pravorum nequiter praevalescente, aequitas
totius regni profanabatur, debitique honoris gradu
plures ejecti ab re privabantur. Quapropter princeps
quidam nomine Arnulphus, Flandrensis regionis
marchio famosissimus, hujus veneni squalore profusius
infectus, abstulit Herluino comiti castrum Mosterioli
qui dicitur. Ille vero tanti honoris privatus
castro, Hugonis Francorum ducis suffragium expetiit
cursu celerrimo, ut subveniret ei in adjutorium,
quia erat ejus comes atque miles promptus in omni
servitio. Quem Hugo dux non reverenter, ut solitus
erat, suscepit: sed in parilitate suorum tironum
negligenter tenuit. Herluinus vero, magnae necessitatis
indigentia repletus, prosequebatur quotidie
Hugonem Francorum ducem, ut succurreret sibi
deprecans crebris orationibus. Diffidens autem illius
solatii et cernens se destitutum ejus adjutorii patrocinio,
aggressus est Guillelmum Northmannorum
Britonumque ducem, causa praescripti negotii, et ut
adjuvaret se ad pedes ejus procidit. Quem Guillelmus
cum honorifico apparatu praecepit hospitari, et quae
necessaria erant, cum magno cultu dari. Sequenti
die veniens Herluinus ante ducem Guillelmum, multimodis
petitionibus requirebat suppliciter ejus adjutorium.
Quem consolans dux Guillelmus respondisse
fertur: « Cur Hugo dux Francorum senior
tuus te ut se non consolatur? et quare calamitosae
perditionis tuae non explet necessaria? Ad cum citius
regredere, et si te unquam adjuvare voluerit
multis deprecationibus experire; et si quispiam tibi
succurrerit, si animo ferat aegre. » Confestim Herluinus
ad Hugonem ducem reversus, inquirebat
supplex si se juvaret, multis prosecutionibus. Cui
obnixe petenti dux Hugo intulit: « Ego et Arnulphus
conjuratae amicitiae intricati copula nolumus concordiae
et dilectionis, atque competentiae nostrae
propter te scindere vincula. » Hujus desperatae responsionis
verbo, mente mutatus, Hugonis ducis
subintulit Herluinus: « Quoniam quidem necessitati
meae succurrere, ut decuisset, nullomodo
aestuas, decet te, ut si quis mihi auxilietur non moleste
feras. » Tum Hugo dux Francorum autumans
eum omnis solaminis tutela esse privatum, inquit:
« Quisquis tibi auxilium praebebit, non mihi injurius
erit. » Expleto igitur hujus desolationis verbo, Herluinus
ad Guillelmum ducem remeavit, et quidquid
hujus rei audierat, Guillelmo diligenter, proruens
pedibus ejus, | null | 389381a3-8b9e-42c3-ad75-dd2ccd638768 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
intimavit. Illico Guillelmus omnem
Britanniae Normanniaeque exercitum ascivit, et pro
praejudicio Arnulphi Flandrensis ducis, ad adjuvandum
Herluinum festinavit. Cumque prope castrum Monasterioli
adesset, idque supervideret, vocavit ut venirent
ad se Constantinenses, quibus ait: « Si primi
gratia mea militiaeque palma, majoreque honore, et
praecellente, in domo mea frui vultis, palos de Vallo
Monasterioli castri afferre mihi non differatis,
obstantesque nobis, castrumque tenentes, captos
mihi adducatis. » Mox hujus exhortationis verbo
Constantinenses invaserunt castrum, ut lupi agnos
unanimes; diripiuntque et defecerunt castrum, ante
Guillelmum palos muri deportantes, captosque simul
adducentes. Castello vero Monasterioli capto, pestiferaeque
seditionis murmure sedato, prandium sibi
infra jussit Guillelmus praeparari, regalibusque gazis
sibi Herluino illatore, honorifice administrari. Epulans
dux Guillelmus in castro, dixit dapium illatori
comiti Herluino: « Ecce tibi reddo castrum, quod
tibi injuste abstulit dux Flandrensium. » Et Herluinus:
« Domine, non recipiam hoc castrum, quia
nequeo custodire, nec tueri illud contra ducem Arnulphum. »
Tunc pietate motus, dixit Herluino dux
Guillelmus: « Te auxiliando protegam, te adjuvando
et custodiendo defendam. Istud iterum reficiendo
construam, tibi castrum inexpugnabilium praesidio
turrium praemunitum, vallique firmitudine nec capiendum,
nec destruendum, frumenti vinique copia
pleno cornu replens, istud farciam, totumque reaedificando
tibi muniam. Quoscumque tibi elegeris meorum
principum, morabuntur tecum stipati frequentia
suorum fidelium. Si Arnulphi ingruerit contra te
bellum, ego succuram celerius tibi cum multitudine
mearum exercituum. Si autem sequestrae pacis inducias
petiverit, nostrorum consilio fidelium dabimus
ei; sin vero interim judicio et justitia legeque
usurus venire voluerit contra nos ad placitum, veniemus
propter te contra eum judicaturi censura
nostrorum. Si praedia tuae hereditatis obstinato corde
devastaverit, universa suae ditionis conglobato
exercitu cremabimus ei. Voluntarius tibi adjutor
benevolus, contra adversarios tibi defensor, docilis
tuarum quaerimoniarum auditor, attentus calamitatis
tuae solator, quin etiam bonorum tibi congruentium
verus largitor. » His auditis, mox Herluinus
procidit cum suis fidelibus ad pedes ejus. Castro vero
firmiter remunito frumenti, vinique, atque tergorum
suorum affluentia cumulatius repleto, quin
etiam militibus praemaximis sufficienter honestato,
Guillelmus celeri equitatu cum suis reversus ad maenia
urbis Rothomagensis. Erat autem idem dux in sermone
verus, in judicio promptus et justus, in colloquio
mansuetissimus, in conversatione humillimus.
Refulgebat insuper titulis omnium bonorum, reusque
adornabat strenue ecclesiarum. Cum autem eniteret
augmentatis studiis universae bonitatis, totamque
per Franciam, perque caetera regna crebresceret
propalata fama tanti hominis, legesque et decreta
diligenter exerceret orthodoxorum auctorum et sui
patris: Arnulphus dux Flandrensium supra memoratus,
veneno vipereae calliditatis nequiter repletus,
aestuque diabolicae fraudis exitialiter illectus, gentisque
Franciscae quorumdam principum subdolo
consilio et malignitate atrociter exhortatus, coepit
meditari et tractare lugubrem mortem ejus Guillelmi.
Hujus pestiferi veneni inflammatus livore,
misit legatos expeditionis fraudulentissimae duci
Guillelmo, qui dicerent in dolo fraudis nefandissimae,
fidelis famulatus choraeque amicitiae si recipere vellet
manus. Cumque ad essent ante Guillelmum, proclivo
vultu, submissaque voce suppliciter compellare
verbis pacificis coeperunt eum: « Noster senior Arnulphus,
fideles tibi in Christo famulatus. Nolens
contra te jurgium initiari, petit humillimis precibus
spatium pacis sequestrae. Interimque te ad placitum
contra se venire, et tuo amore Herluino,
quae offendit contra se vult dimittere, seque si
placet colligari tibi insolubilis amicitiae foedere.
Podagra caeteraque infirmitate nimirum afflictus,
non ambit litigare contra quemquam amplius.
Coerceri lege vel concordia suos desiderat, pacemque
quandiu superstes est, agere festinat monarchiae
tuae ditionis et suae; quoniam continuo et finitimo
limite sunt annexae, pacem et concordiam inter
nos et vestros decet esse, ut talibus principibus
gaudeant vestri incolae, et ut nemo vestrum ulli
nostrorum praejudicium faciat, nullusque nostri ulli
vestrorum aliquod damnum vi et potestate impellat.
Sint concordes et unanimes in lege, qui sunt vicini
in telluris affinitate. Dux tantae bonitatis, tantaeque
mansuetudinis, non debet abnuere necessariae et opportunae
petitioni; verum favere viribus cunctis, ne
res publica annullata tanta praedatione et incendiis,
labatur exitialiter pejoribus ruinis. Supra satis mala
urgente lite, concreverunt amodo in pejus plurimae
et nequitia cogente praevalebunt. Judica quod melius
est, aut bonum rimari et patrare, aut hoc quod
creatura non est, verum absentia bonitatis, adhaerere
obscoene, et | null | 0c66b9f9-5241-41a4-8774-885e42f1d479 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
perficere nefandissimo opere. »
Exsecrabilium hujus legatorum dolositatis fraude de
ceptus dux praepotens Guillelmus dixit Herluino comiti
secretius: « Quid tibi videtur sententia hujus
propositionis et legationis? » Respondit Herluinus:
« Horret animus ne decipiamur, neve humillimis precibus
horum illidamur, quorum perfidia toties decepti
sumus. » Et Guillelmus ascitis caeteris principibus:
« Quoniam labanti activae vitae cursu me irretitum
contemplativae vitae claustro velle coangustari non
ignoratis, citius quam potestis usquam terrarum
mecum pacem struatis, quia nullum holocaustum
neque sacrificium tam acceptabile apud Deum,
quam pacis incrementum. » Ad Herluinum autem
dixit: « Noli timere, neque turberis, quia nunquam
mei meorumque solaminis patrocinio privaberis. »
Consultu ergo Guillelmus dux suorum fidelium,
dedit Arnulpho comiti sequestram pacem trium
mensium, seque ad denominatum venire mandavit
placitum. Statuto imminentis placiti tempore Guillelmus
dux praepotentissimus omnium, convocavit
Northmannorum Britonumque exercitum, et profectus
est ad Ambianensem usque pagum.
APOSTROPHA.
Nominis effusi a Christo, dux, tutor et auctor,
Auxilii indignus nullius, ni quoque Christi;
Muneris aetherit praedignusque emolumento.
Amittes mortem lugubrem, pro qua properabis,
Pacis perpetuae dignam vitam inveniendo,
Palma martyrii diadema ferente trophaei.
Arnulphus vero nefariae dolositatis livore infectus,
venit super Corbeiae rivulum cum suis omnibus, misitque
internuntium ad ducem Guillelmum, deprecans
contra se venire illum, usque ad Pinchiniacum,
ut fluenta Somenae essent obstacula inter utrumque
exercitum, ne forte perpetrato quod decernebat infelix
dolo agere, impediretur a Northmannico exercitu
superveniente. Tunc vero dux Guillelmus, perversae
dolositatis legationi credens, precibusque
favens fraudulentis, suarum legionum exercitum
illic ire coegit. Ast Arnulphus super renuntiatis laetus
et hilaris, super ripam Somenae fluminis, hic martyrizandus
citra; ille dolosus et perfidus ultra uterque
resedit. Est namque ibi insula puteulano exaestuantis
Somenae gurgite hinc inde et altrinsecus circumdata,
quam petit navigio Arnulphus cum quatuor
perfidis, simulans se cum Guillelmo duce sanctissimo
concordari. Misitque ad ducem Guillelmum
in dolo verbis pacificis, ut veniret illuc cum duodecim
militibus suis. Transgredienti nave Guillelmo
cum duodecim suis, venit Arnulphus obvius claudicans,
et subnixus duobus suis; coepitque illi dicere
simulando et decipere eum propositionibus humillimis:
« Ad te venio supplex, ut meos tuosque concilies,
sicque mihi adjutor adversus meos infideles,
quia humilitate subactus nequeo dominari et opprimere
hujus terrae rebelles. Totius etenim Galliae
monarchiae salubri concilio dominaris, ideoque super
me meosque dux et marchio desidero ut habearis.
Esto mihi defensor et advocatus contra Ludovicum
regem, Heribertumque principem atque Hugonem
praepotentissimum ducem. Et quandiu superstes
fuero, ero tibi tributarius, meique servient tibi, ut
domino servus. Post meae resolutionis excessum,
possidebis meae ditionis regnum. Herluino tuo comiti
quae contra me offendit voluntarie dimittam, eique
pacificus et benevolus omni tempore existam. »
Dux vero Guillelmus putans quod corde benevolo
et perfecto, fideque integra, non perfidia loqueretur,
pacificavit Herluinum cum Arnulpho perfido et suis
omnibus. Tota die pene ducta morosis ambagibus,
pactaque pace ab utroque principe, Guillelmo scilicet
fide, atque ab Arnulpho perfido corde cum a caeteris
principibus, Guillelmus cum duodecim regreditur,
dato osculo Arnulpho, intratque cum remige classem
solus, duodecim comitibus altera antecedentibus.
Tunc Eiricus, Balzoque, et Rotbertus, atque Ridulfus
perfidi, coeperunt subdola reciprocaque voce
dicentes Guillelmo duci, dolose fari. « Domine,
Domine, melioris consilii obliti, torque parumper,
precamur, navim, quia volumus te paucis. Noster
senior nequit te amplius aggredi, quia podagrae infirmitate
scis eum detineri, sed mandat mirabile,
cujus oblitus est, tibi. » Tunc Guillelmus fide integerrimus,
perfidorum precatibus crebrius compulsus,
torquet navim celerius, venitque ad ripam fluminis
armorum securus sine suis, cum eis locuturus. At
illi sub pellium tegmine jam abconsis quatuor mucronibus
celeriter extractis, rabie immanissimi funium
nequissimo celeri classe transvecti, suoque
exercitui annexi, praepete equitatu potiuntur fuga
lapsi. Northmanni vero et Britones morte Guillelmi
sui senioris nimium lugubres, ulcisci praeoptantes,
nusquam repererunt vada, hac et illac celeriter discurrentes.
Sic pretiosus marchio Guillelmus testisque
Christi gloriosissimus, felici martyrio consecratur.
Taliterque regnum coelorum, quod diu concupivit,
adeptus, vivens in Christo feliciter coronatur.
Perfusum quippe sui cruoris rore beati viri corpus
jacuit exanime. Verum anima in coelum ab angelis
deducta, inter choros angelorum | null | a20c0d9b-2905-402c-8a34-4fc0db6b1f40 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
inaestimabiliter
est collocata. Quaedam illico phalanx decepti et
martyrisati Guillelmi cucurrit ad eum, et trans ripam
fluminis Somenae altrinsecus cum magno
ejulatu nave detulerunt. Inquirentes autem ingentibus
cordium suspiriis magnoque oculorum fletu
livores ejus, atque deflendo sanguinolenta revolventes
vestimenta illius, repererunt parvissimam clavium
argenteam dependentem in strophio lumborum ejus.
Sciscitantibus illis a domigenis quampluribus, cujus rei
gratia cinctorio clavis illa dependeretur ( #sic@# ), respondit
quidam camerarius, secretorum ejus conscius:
« Noster senior Guillelmus vovit se hoc labile saeculum
derelicturum, et se fieri post hoc flebile placitum
Gimegias monachum. Et haec clavis custodit
in quodam scrinio, et coarctat monachilem habitum,
scilicet cucullam et laneum supparum. » Statim vero
corpus sacrosanctum feretro velociter impositum et
Rothomagensi urbi cum magno ejulatu delatum in
ecclesiam B. Mariae genitricis Dei honorifice sepelierunt.
Convenit etiam omnis pene provincia lugens
ineffabili moestitia, et ad coelos usque alta emittens
suspiria, quin etiam adducens secum filium ejus
Richardum nomine luctuosa. Quem, antequam conderetur
corpus tumulo, videntes Berengerus et
Alannus, caeterique Britones, necnon Northmannorum
principes dixerunt nimium ejulantes: « Seniorem,
proh dolor! perdidimus, seniorem unanimes
faciamus. » Illico sanctae recordationis puerum nomine
Richardum inthronizantes, illiusque voluntarie
effecti fideles, fecerunt ex eo ducem sibi unanimes.
Complevit itaque sacratissimus dux Guillelmus et
martyr Christi gloriosissimus agonis sui cursum
anno ab Incarnatione Domini 943, XIII Kalendas
Januarii, rege Ludovico regnum Franciae tenente,
Deo vivo et vero regnante in Trinitatis plenitudine
et unitatis majestate.
APOSTROPHA.
Erutus aequorei crescente tumoris ab aestu,
Syrtibus et nocuis, pariter sorbente Charybde,
Multiplicis cumulo diffuso turbinis, atque
Ventis mixturaque simul volventis arenae.
Vasa ferens figulus fragilis, heu! materiei,
Ad portum latus sum tempestate privatum:
Quae via, vita, salus, meritum culmen, fidei spes,
Quoque corona datur merces sudoris honesta,
Coeli muneribus quod digni munificantur,
Octavae sortis natalia quoque novantur.
Vilis sed quia sunt figmenti vasa lutosa,
Ut reor aut cuiquam dare, nec licitare valebo.
Verum littoribus ponti contrita jacebunt.
Est alias portus diverso ( #sic@# ) merce repletus,
Quo vario digni mercantur fenore, sumptus.
Quo datur imperium certaminis emolumentum,
Exanimes artus Christo quo vivificantur,
Hunc pergam plena diverso merce carina.
Sit jam fortuita digesta diu, excipientur,
Ne patiar figulus sannam tam ridiculosum ( #sic@# ),
Atque operis, nostrique laboris detrimentum.
EXHORTATIO AD MUSAS, UT CANANT RICHARDUM.
Florida clarisonae solitae sat carmina Musae,
Tinnitus modulo psallere multifidi.
Clio, Melpomene, Polyhymnia, Erato, Thalia.
Terpsichore, Euterpe, Calliope, Eurania ( #sic@# ),
Praecipuum lyrico munus resonante beatu
Dulcisoni cantus, vocis et altivolae.
Patricio celebri, comitique ducique verendo,
Qui studuit summo rite placere Deo.
Quaeque canat vestrum singillatim peto dulce,
Alterni metri syrmate dissimili.
CLIO I.
Ni nostra en stolida sensa silentium
Torpescens promeret et taciturnitas,
Interpresque foret historiae sacrae
Plano digereret qui ordine mystica:
Richardus comes et marchio strenuus,
Dux et patricius emeritus probus,
Quae gestit canere collibitum foret
Mortales curas disserui quia.
Juris namque mei credibili ordine,
Rerum historias reddere posteris
Factum nunc typicum carmine dissono
Dedam doctiloquis quippe sororibus.
II.
Delector lyrico boare metro,
Is qualis fuerit comes verendus
Et quanta viguit beatitate.
Adsit concelebris phalanx sororum,
Mecum ejus meritum recenseatque.
Turmis angelicis fatebor atque
Jungi pro meritis beatitatis
Hunc Christi famulum, probum, benignum;
Censor cum famulos remunerabit,
Perdens suppliciis reos malignis.
III.
Istum jam mediatum conciliarier
Turmis, archipatrum pro meritis suis,
Pro mirabilibus, proque vigentibus
Factis mirificis, proque monasticis,
Digne quae rutilant, quaeque manent adhuc.
Archos mellifluus corpore sospite.
Nam decreta patrum quae retinent sacra,
Mundo dum viguit, cuncta operatus est.
Dilexit Dominum corde pio Deum,
Digno ast ut quoque se foedere proximam.
IV.
Si efficax nostra et caperet voluntas,
Qualiter vixit, viguitque, fecit,
Scriberem, sensus licet improbus sit,
Vatibus quod condecet hunc notari
Marchionem, patriciumque justum,
Et ducem sanctum, comitem verendum.
Mysticis nam quod retulere verbis
Corde praesago typicoque vates,
Credidit solers, recitavit atque
Menteque audivit, meminitque sacra.
V.
Memorans vocer quanquam placet quae dicere | null | 87d8ce6f-3a58-499d-bdbf-513f622dac94 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
,
Sororibus dicam, licet jam stultior,
Perenniter fruges salutis nostrae, quibus
Adolevit orbe isto et fides, spes et gloria,
Apostolorum coetibus splendentibus,
Magnum ducem, sanctum, pium, justum, probum,
Ausim Richardum marchionem jungere,
Numero licet si non, nec ullo compotu,
Merito tamen mirabili, sacer quia
Meritis Petrus non invidet aeque piis.
VI.
Inveniens similem comiti
Lector amice, mihi resera;
Ille quis est modo terrigena,
Ut populo bona qui tulerit,
Totque cruces, probra, tormina quot,
Numine pro fidei habili.
Rite coercuit indomitos,
Restitit acriter atque Dacis,
Martyribus socius meritis
Perpetua fruitur requie.
VII.
Instructus sapientia,
Delectans religionemque
Quanto pontificum sacras
Ornavit cathedras vide,
Hic dux, patricius, comes.
Quot sat namque vides adhuc.
Non fas dicere plurima,
Qui nullo inferior fuit,
Sed praestantior exstitit.
Confessoribus additus
Dux et marchio sanctus.
Quamvis jam pepigisset
Casti foedera lecti,
Sinceri, licitique,
Causa posteritatis,
Serto virgineo, quis
Nunc subducere tentet?
Non mens conscia recti,
Labem passa pudoris,
Verum casta remansit.
VIII.
Adducta, lector, nunc ratione,
Per cunctos animum ordine sanctos
Propenso sensu porrige solers:
Si nostro patri convenientem,
Factis, et meritis, et famulatu.
Divini obsequii orbe labenti,
Congruo cultu repereris jam,
Usquam et patricium conspice quemquam.
Nostro namque patri congrua cuncta
In cunctis constant actibus ista.
Cumque cogetur agmine magno
Censoris rutili mundus ad ora:
Cumque et apostolicus ille senatus
Sederit in sede judiciali;
Richardus rutilo ipse sedili
Subnixus meritis, moribus, atque
De magno orbe feret juraque leges.
Cumque martyribus fortia sacris
Praemia, prudenter judice Christo
Portabit roseam ille coronam
Pro qua pertulerit calle secundo.
Cumque sacerdotes merce calenti,
Pro carne edomita, fenore lucri
Ordine pro meriti jam penetrale
Intrarent regni jure superni,
Palma victrici ecce. . . . .
Optime, dicetur, excipe, serve,
Maxima pro parvis, euge, fidelis.
IX.
Terra ferax trimoda beat almum
Profuse ubertate colonum.
Sic verus docuit sator almi
Verbi mundo semina mittens.
Cum referent alii rutilantes
Jam nitidos super astra manipulos,
Praemia quisque sui repetendo
Certantes pro parte laboris,
Richardum cernes radiare
Ternis in sublime coronis.
Ipse in sexagena profectus
A ter denis numine divo
A laeva vestigia duxit
In dextram hinc semper luculento
Virgineo diademate felix;
Virginibus dabitur comes ille,
Agnum praepulchrumque sequatur,
Et perget gressum tulerit quo,
Psallet quod natale pudicis
Aetherea dulcedine carmen
In quinis resonum tetrachordis:
Tantus ut his fieret tua, Christe,
Exstant munia, qui super exstas
Et nil rectum quo fine constat,
Et cum quo sunt omnia recta.
PRAEFATIO AD PRAESULEM ROTBERTUM.
Licet imperita fandi
Habearis, et priveris,
Exsors scientiaeque
Maneas, moreris, exstes,
Rhetorico sapore,
Et hebes, secors, inersque;
Phaleras, o camoena, parvo
Nostro para libello.
Elinguis, atque stulta
Rationis universae.
Resera ducis sacri,
Patriciique justi,
Et marchionis almi
Luculenta gesta scripto.
Velut es potensque scitu,
Bona quae peregit ipse,
Operatus est superstes,
Memora calente vero.
Quoniam decet per omne
Comiti sacro Richardo,
Justo, pio, modesto,
Jubilos referre summos.
Exstet, precemur omnes,
Illi per omne saeculum
Requies, salus, decusque
Et gloriae incrementum.
Deitate Trinitatis
Moderantis omne quidquid
Exstat, valet, vigetque.
ITEM PRAEFATIO.
Ulla non canit camoena.
Cui loquendi copia
Blaterans stridet, vel desit
Pusioni, ut adsolet.
Inscius, socors, hebesque,
Omnibusque stultior,
Frivolusque quamvis exstem,
Impedite garriens:
Gesta digessi vides ut
Impolito famine
Inclyti, bonique justi
Marchionis strenui,
Parvus inter dicta vates.
Nunc feror dicendaque,
Haec movent rudem poetam,
Illa cogunt scribere.
Hic tamen subsiste mecum,
Quo locorum ivero.
Impolitus licet exstes,
I, precor, salubriter.
Me stupor percellit ecce,
Atque plura territant,
Et novis surgunt figuris
Quae taceri non fas est.
Mens fugit mirata multum;
Fasce pectus cogitur.
Christianorum peragrans
Circuivi exercitus,
Repperi nullumque talem,
Omnibus praecognitis,
Ut Richardo marchioni,
Cui tanta coaffluant.
Hunc feremus ter beatum,
Et quater hunc millies;
Hunc benignum, hunc modestum.
Concrepabit pagina.
Hunc | null | 0a33ab47-7cde-4cb9-aaca-b9cd7cf2d10a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
pium, justumque sanctum,
Et probatum et maximum.
Almitatis hujus actus
Testis est Northmannia,
Largitatis atque hujus
Testis est et Francia:
Fortitudinemque ejus
Comprobat Burgundia.
Regna, facta, sancta dicta,
Quin stupent et caetera:
Cogitatu, facto, dicto
Nemo major splenduit.
In bono summo quies huic,
Sempiterna gloria.
ORATIO.
Dacorum olim themate vili
Ardua currenti mihi gesta.
Consurgit moles modo torva.
Pondere quippe suo, quia non est
Nostrum quoque tempore prisco
Exaudita, rudineque visa,
Propter hoc non cognita cunctis.
Credita nec, tentataque paucis
Spiritus alme, veni, peto supplex,
Nectare, septiflue radiando.
Ast id qua virtute dedisti
Jam fieri, da posse profari.
PRAEFATIO AD PRAESULEM ROTBERTUM.
Fomitis aetherei regimen, terrestris Averni,
Orbis totius ΝΟΥΣ, decus, imperium.
Sidereum columen, specimen, vigor atque supernus
Uranicum numen perpete cuncta tenens.
Causarum series, motus per condita rerum,
Compactor hominum gloria divicolum.
Quanquam cuncta tibi depromant munia laudis,
Concentu vario, syrmate dissimili:
Hac oda te cunctorum regem * cantavimus,
Continuis votis, supplicibus precibus.
Tu fecunda Trias, simplexque Monas vocitaris,
ΕΛΛΗΝΑΣ ΚΑΤΑ * seu te quoque distribuant
ΥΠΟΣΤΑΣΕΙΣ, ΟΥΣΙΑΝ solam ΜΙΑΝ ΕΙΣ ΤΡΕΙΣ,
Seu sic ut latius orbis in ore tenet.
Veram ΥΠΟΣΤΑΣΙΝ ΜΙΑΝ, ΤΡΙΑ nempe ΠΡΟΣΩΠΑ,
Idem semper ades, idem is et ipse manes.
Tu Pater ingenitus, gignens tu crederis unus,
Sic Natum genitum Sophia plaudit ovans.
Flamen utroque fluens vere vivax paraclite.
In tribus his unam nos colimus * ΘΕΟΤΗΝ ( #sic@# ).
Quae sic dicta placet, quod cernens currat in omne,
Et nusquam extra se possit adesse aliquid.
Cum motus stabilis, status sit mobilis, atque
Catholicum hoc fidei veridici perhibent.
ΟΝ substantificum, rerum * ΤΥΠΟΣ, idea mundi
Per seipsum bonitas permanet atque viget.
Hoc non est, nec hoc est, exstat verum ΘΕΟΣ omne,
Non hic, non ibi, sed totus ad omne valet.
ΜΗΚΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΣ ΜΙΚΡΟΣ testatur ΑΝΑΡΧΟΣ,
ΜΗΚΟΣ dum jugiter intima quaque regit,
ΜΙΚΡΟΣ dum minimis largitur opem atque salutem,
In magnis ΜΕΓΑΛΟΣ maxima dum vegetat.
Sic magnis, mediis, parvis praeest quoque semper,
Ipse individuus totus ubique manens.
ΩΝ ΑΡΧΕΙ ΜΕΣΟΝ ΩΝ ΤΕΛΟΣ ΩΝ . . . , quoque ΠΑΝΤΩΝ,
Ex ipso quoniam omnia quaeque vigent.
Ipsum ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΝ nihilum proteantur * eumdem,
Ut stupeas, lector, catholicum hoc memorans.
Imcomprensibilis natura quod viget omni,
Exsuperans plane ΝΟΕΡΟΣ atque ΛΟΓΟΣ.
Qui dum non ullo capitur, nihil ipse vocatur.
At quotiens paret, ecce . . . * ΘΕΟΦΑΝΗΣ.
Ex nihilo in quiddam semper succrescere fertur,
Scribunt hoc nihilo cuncta creata simul.
Hinc est, quod tenebrae vocitatur, dicitur atque:
ΨΑΛΜΙΣΤΗΣ etenim sic sacer intonuit.
Sicut sunt ejus tenebrae, sic lumen et ejus,
Est reprobis tenebrae lumen et ipse probis.
Cum se sic habeant veri digesta fluenta,
Ultro concipias ecce necesse subest.
Nullis nos aminis, nulloque lepore superbi,
Praefinire Deo judice quid proprium,
Nec promptum cuiquam, nec dignum pandere, nec fas,
Quis, qualis, quantus ΚΥΡΙΟΣ is maneat
Dignius oratu, meliusque, propinquius atque
Hunc nectes animo, purus et ipse manens.
Orari verbis devotis vult, placidisque,
Largiri facilis, cedere promptus adest.
His ergo modulis credendis veridicisque,
Amplector votis, continuis precibus.
Ingenitum Patrem vere, Sobolem genitamque,
Pneuma ab utroque fluens fomite sensifico.
Omnia cui quae sunt digne profitentur ovanter,
Et regit imperio omne quod est proprio.
Ter tria quem coelis conlaudant agmina semper,
Quem recolendo canunt, quem venerando colunt
Quem patriarcharum clangendo coetus in unum,
Exhilarans odas concinit haud modicas.
Veridici vates cui promunt syrmate laudes,
Alloquiis sacris quae cecinere vigent.
Quem duodena phalanx recolens . . . * veneratur,
Omnia contemnit, atque sequendo colit.
Quem testium innumerosa cohors aeternum concinit hymnis.
Ac jubilat gratans, verbera despiciens.
Virginitatis apex, ex quo sumendo decorem
Conspicue modulat, mirifice reboat.
Quem coelum supra, tellus quem laudat et infra.
Quaeque elementa serviunt, hunc venerando colunt.
Quod restat siquidem, quodque instat conditor almus,
Respice propitius, quaeso, favens precibus.
Praesentes operas | null | 514213ec-a710-4466-82e7-321a6f8fa771 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
miserans compone, precamur,
Et sensus cumules, oraque fructifices.
Richardo titulum celsae componere laudis,
Urget materies, atque coarcat amor.
Qui tibi mirificus viguit per saecula servus,
Omne malum calcans, omne bonum relevans.
Imitabilem enim vero meritis excellentium ducum
agoniam, benivolo sacrosanctae intentionis proposito
multiplici actu pridem exercitatam, eorumque insignia
bonis intentionibus sedulo insistentium opera
praecipue omnifariam praedigna, cassum est silentiare,
quin exarentur prout posse elucidata: quatenus
succedentium memoriae apicibus enucleata, informent
et instruant ad melius animos fruge salutifera,
et ex his solerti conamine metiantur vitam
honestam, atque hujus speculationis exemplo beatitudo
acquiratur feliciter aeterna. Quocirca benignissimi
ducis Richardi vitam aggrediamur, hebete licet
stylo, qui in sacrosantae Ecclesiae prato floruit praedignis
operibus, emicans ut sidus in coelo. Donetur
nobis etiam ejus meritis vitam illius reverenter propalare;
qui summa reverentia, summumque decus
Ecclesiae exstitit. Ut cujus tutelae et beneficii salubriter
fruebamur patrocinio in terris, ejus precibus
et meritis protegamur defensabiliter ab importunitatibus
cunctis.
Igitur venerabilis vitae Richardus dux insignis memoriae
praepotentissimus, sanctaeque recordationis
patricius nitidissimus, atque rememorandae benignitatis
marchio famosissimus, insignissimo luculentae
et nobilissimae prosapiae semine exortus, qua Belgicae
Franciae extimos exporrigit tractus maris affines
Calcensis pagus, Fiscanni castri moenia, ruraque genitalia
sacro nativitatis suae exordio beavit oriundus.
Cujus matrem pater dux Willelmus et martyr gloriosissimus
felicissimo pignore gravidam, ac adoptivo
illustratae sobolis partu expertus fecundam,
transvehi fecit decenti insigniter equitatu ad Fiscannicae
sedis aulam: ut si forte Riulfus omnium belluarum
crudelissimus Northmannicae regionis monarchiam
cum suis complicibus sibi vindicaret, ut
aestimabatur, ne eam raperet, ad Anglos citius transfretaretur.
Die namque quo inter Willelmum ducem
emeritum, Riulfumque multifariam blasphemum
et perjurum, ut recensitum est, exstitit praelium,
matrona venerabilis enixa divae memoriae puerum,
misit quemdam tironem nomine Fulcardum, ut
proderet duci Willelmo praeoptatum genitae prolis
negotium. Willelmo vero cum CCC potito victoria
de inimicis, et per praelii pratum tepido cruore infectum
equitanti, milliaque millium exanimum prostrata
intuenti, atque regum Regi grates praemaximas
gratanter referenti, legatus natae sobolis gaudium
denuntians adfuit.
APOSTROPHA.
O semper meritos tali de prole parentes,
Cujus in exortu superos ingentia cives,
Terrigenas pariter perflarunt gaudia plures.
Coelicus ordo hilaris tanto concive futuro,
Humanus meritus gratatur judice sacro.
Orbis sub cujus semper moderamine laetus,
Tranquillae pacis praedigna dote fruetur.
Tunc dux merito famosissimus, peracto mirabili
trophaeo hilaris et laetus, laetiorque nato haerede et
successore effectus, misit Henricum summae reverentiae
Bajocacensem episcopum, et Bothonem domus
suae militiae palma majorem et praecipuum, ut
salutiferae pacis puerum sacrosancti olei chrismatisque
liquore insigniter innovatum, typici lavacri
regenerationisque fonte delutum susciperent, vocitando
Richardum. Qui hujus expeditionis mandato
hilaris, moeniaque Fiscanna praepete equitatu aggredientes,
a clero populoque suscepti sunt, monasticis
rebus praeparatis reverenter. Sequenti namque die
totius clero provinciae, populoque sexus utriusque
praenati pusionis baptismatis gratulatione undique
secus adveniente, mysticae ablutionis benedicto fonte
ab Henrico reverentissimo Bajocacensi praesule,
cum caeteris episcopis illius terrae, regeneratum salutifera
trinae immersionis inundatione, sacrique
chrismatis insignitum nectare, deificaeque Trinitatis
nomine, veterrimi hominis dempto squalore, praedictus
praesul cum Bothone comite suscepit puerum
Richardum nomine, de sancti lavacri purificatione.
His vero cum magna reverentia peractis, cleroque
Deum collaudante super duce nato, regredientibus
populorum turmis, praesul cum Bothone renuntiavit
de puero quae gesta sunt Willelmo duci.
APOSTROPHA.
Felix, o meritum fati
Insigni patre matreque,
Infantis celebre sacri,
Richardi quoque nomine.
Cujus purificatio,
Et cujus renovatio
In patris Domini Dei,
At hujus Sobolis Dei,
Sacri Flaminis et Dei:
Unius tamen et Dei,
Veri nomine perpeti.
Castro facta decentius
O Fiscanne tuo, maris
Prope littora quod viget.
Omnes undique clericos,
Plebes et populos sciat [ciat #vel@# ciet],
Sacros ut jubilos ferat
Patri, et verbigenae Deo
Partu virgineo edito,
. . . Flamine cum sacro.
Transacta denique duarum horarum intercapedine
mirabilibusque incrementis augmentato profusius
Richardo infante, coepit dux Willelmus de regni
commodo salubriter tractare, deque sui ducaminis
successore cupiens adimplere quod volvebatur in
ejus corde. Hujus itaque cogitationis diutissime et
acriter sollicitudinibus exagitatus, omnique desiderio
intueri diligenter gestiens cujus valetudinis,
cujusve sospitatis, quin etiam crescente aetate cujus
formae vel qualis staturae exoptatus filius fuerit suus
Richardus, misit domigenas secreti sui conscios | null | 5dd5228f-e400-4788-b321-d52806380b70 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
,
ut ad villam quae dicitur Chevillei clam deportaretur.
Delato igitur infante ad praedictae villae locum,
assumptisque tribus fidis secretariis suis, Bernardo,
Bothone et Anslec, profectus est dux ad eum. Quem
ipse diligentius intuens, et compage membrorum
illius manibus attrectata, prout aetatis erat formosum
intelligens, aetatemque infantiae incrementabiliter
transcendere eum animadvertens, amplexatus eum
amabiliter, et osculatus dulciter, tribus comitibus
supra memoratis fari coepit, quod corde diu rimatus
est referens: « Vestro consilio, inquit, hoc regnum
strenue usque modo rexi; Britones contra me rebelles
hostiliter devici; paganos nostrorum finium pervasores
redargui; Flandrenses, caeterasque gentes
in affinitate nostrae potestatis commemorantes audacter
subegi: quin etiam si quid boni operatus
sum, vestra benignissima exhortatione coactus blande
leniterque peregi. Nunc vero ex hoc quod molior
agere, assensum praebete mihi; quia omne regnum
haereditario carens domino desolatur et dividitur,
et seditiones quamplurimae, rixaeque inanditae, implacabilis
querimonia multipliciter generantur. Ideoque
iste puerulus haeres mihi successorque in nostri
ducaminis ditione vobis faventibus constituatur.
Volo et obtestor ut, fide nostrae credulitatis sui fideles
effecti, securitatem istius regni isti infanti faciatis,
quia ignoramus quid futurum pariet tempus
erroris. » Tunc responderunt illi seniori tam affabiliter
loquenti: « Jussis tuis continuo vitae nostrae cursu
paruimus, et quandiu superstites fuerimus, iste erit
nobis congruus comes, duxque patricius haereditarius,
ejusque praecepto per omnia obtemperabimus.
Hoc namque consilium complacebit omnibus sub
tuae protectionis tutela commorantibus. » Tunc illi
adimplentes jussa marchionis nobilissimi, regni securitatem
Richardo puero elegantissimo facientes,
sacramento verae fidei manibus voluntarie datis,
commendaverunt se illi.
APOSTROPHA.
O Richarde potens, et probus, et pius,
Dux, martyrque future.
Pollens iste puer matre satus sacra,
Justae progeniei
Haeres, non importunus erit Deo,
Clero nec populoque.
Verum congruus et conveniens pater,
Justus, patriciusque.
Sanctus marchio, constans comes et bonus,
Dux et christicolarum.
Fulgens atque propagator erit sacer
Verae credulitatis
Ac legum. Populo distribuet pius
Justas rector habenas.
Et plebes soboles ut moderans pate
Juste pacificabit.
Illi sit puero gloria, pax, decus,
Jesu et gratia Christi.
Hujus namque consilii peracto negotio, quinimo
omnipotentis Dei disponente arbitrio, coepit pater
sagaci mente meditari quo loco quibusve posset
enutriri salubriter et educari. His incumbens rimationibus,
infit praenominatis tribus: « Quoniam quidem
Rothomagensis civitas Romana potius quam
Dacica utitur eloquentia, et Bajocacensis fruitur
frequentius Dacica lingua quam Romana; volo tua
custodia et enutriatur et educetur cum magna diligentia,
fervens loquacitate Dacica, tamque discens
tenaci memoria, ut queat sermocinari profusius olim
contra Dacigenas. » Tunc Botho acquiescens senioris
voluntariae petitioni, et suscipiens praecipuum
infantem ad curam educandi, urbi eum detulit concite
Bajocacensi, eumque custodivit ut pupillam oculi
sui. Dux vero Willelmus ob amorem dilectissimi
filii sui, Pascha ipsius anni Bajocas celebravit,
coadunatis optimatibus Britannicae Northmannicaeque
regionis. Et illic moratus est donec essent
transacti sacrae solemnitatis Pentecostes dies festivi.
Cupiens autem infantem Richardum suorum fidelium
sacramento et juramento in regno confirmari
et sublimari, assumpsit septem optimates majoris
potentiae, et pandit illis cum tribus supra scriptis secretum
voluntatis suae: « Rerum fortuna casibus quia
innumeris semper rotatur, raroque ulli certus causarum
eventus; quocirca, vobis faventibus, volo ut
me superstite filius meus Richardus haeres meae
ditionis a vobis constituatur, manusque vestras vice
cordis ejus concedatis manibus, pactaque fidelitas
verae fidei vestrae juramine obnixe firmetur, atque
vestro consilio utilissimo ipsa tota patria prudenter
regatur. » His propositionibus hilares responderunt
septem optimates: « Si praerimari et praecogitare,
quinimo praedicere quod proposuisti animo non
aestuaris, congruum et consequens summopere nobis
esset, ut nostro precatu, nostraque sollicita exhortatione
admonitus hoc faceres, quia necessarium
hoc negotium, et peculiarius nobis est. » His dictis
Richardo infanti manibus suis datis, super sacrosanctas
reliquias fidem obsequentis famulatus et militationis
facientes, spoponderunt et voverunt illi se
per omnia esse fideles.
APOSTROPHA.
Sacri et ordinis, et graduumque,
Puer inclyte, et indolis almae
Patre de nitido sate, matris
Genere ex rutilo, ingenuoque.
Merito tibi subditur ista
Patria et regio, editus es qua.
Quia dux bonus, et comes almus
Eris indigenae morulanti hic,
Eris et decus Ecclesiarum
Sacra gloria, spes recolenda
Vagus, orphanus | null | cf0bf2a8-6b25-4566-a4d8-ba9a460338a0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, exsul, inopsque,
Capiens opis auxilium a te
Hilaris saturatus obibit.
His namque sagaci, prudentique et salubri consilio
definitis, rebusque pluribus sacrae Ecclesiae reique
publicae salubriter adornatis, rediit quisque ad sua
laetus et hilaris. Interea infans bonae indolis, primique
gratia floris, Richardus scilicet celebris, formabatur
capsim ab annis. Gratia autem Spiritus sancti adaugens
illius antra pectoris, largifluo munere ardentis
studii, sagacisque ingenii, duobus quod est sufficiens
aggerabat propensius illi. Domum subnixam columnis
sapientia fabricabat in statu illius pectoris. Ipse
autem, secundum vires aetatis, quidquid boni poterat
adimplebat gestis optimis. Ut autem adolebat vegetabiliter
humanis incrementis, ita fecundabatur feliciter vitae
meritis. Quaeque boni audiebat memoriter retractans
retinebat; mala vero respuens floccipendebat. Quaecunque
legis tegebantur obscura, reserata enucleatius
solvebat omnia. Patre vero Willelmo, ut recensitum
est licet hebete stylo, perfidiae naevo martyrisato,
et in stellifero regno feliciter coronato, antequam
humaretur corpus ejus sepulcro, adduxerunt
Richardum puerum qui residui fuerunt in regno, et
qui non ierant ad luctuosum placitum cum eo. Tunc
Northmanni et Britones tantae pulchritudinis et dignitatis
puerum videntes, lugubri flebilique voce
singultientes, altaque diversorum ulutatu suspiria
emittentes, dixerunt unanimes: « Ecce cui servire,
ecce cui militare, ecce cui patre superstite fidem
fecimus. » Tunc Beringerus Britannicae regionis comes
praecipuus, infit flebilis et moestus prior pro
omnibus: « O seniores et domni, Arnulfi perfidia
dolose decepti, moerentes et tristes plorabili nece
piissimi marchionis, priusquam lamentabile corpus
tumulo condatur, seniorem faciamus nobis. Iste
puer, ut dux nobis sit et patricius, in sede patris est
subrogandus. Ne exterae gentes super nos irruentes,
hocque negotio hujus traditionis inaudito principari
super nos deliberantes, vindicent sibi Northmannicas
Britannicasque fines, iste puer constituatur istius
regni princeps. Scutumque perditum patris scuto
reformantes, restaurantesque ejus soboli, obstemus
repugnando volentibus dominari nobis. » His dictis
unanimiter collaudantes hoc consilium, aggrediuntur
comites cum magna frequentia principum commoto
impetu et murmure ululantium ingentis reverentiae
Richardum puerum. Tumultuantium autem
populorum murmure sedato, vix adepto silentio,
Beringerus et Alannus, caeterique Nothmanniae
Britanniaeque comites, datis manibus suis Richardo,
subdiderunt se libenter illi, ut promiserant olim
patri viventi. Pignoribusque pretiosorum sanctorum
delatis, sanciunt illi tenorem integerrimae fidelitatis
et militationis, morte christianae conjurationis. His
flebiliter expletis, pluribusque ad sua reversis, Richardus
puer exspectatae nobilitatis, fortitudineque
celebris, Rothomago remansit cum tironibus, patrisque
domigenis.
APOSTROPHA.
Rothomage super missa vage littora Sequanae,
Urbs fecunda bonis omnibus, et militibus feris
Semper feta laon, dives opum, plenaque munerum,
Venatu exhilaris, sufficiens, et locupletior
Multarum specierum, generum, pisceque ditior.
Altis alitibusque, accipitrique ancipiti scio.
Omni quin melior, quin potior, urbe potentior,
Portus quam vegetat Belgicus, et Celticus, Anglicus.
Gaude tripudians, laetificans, exhilarans, quia
Perfectus senior, et dominus legifer est tibi,
Defuncto et patre dux, patricius, marchio habebitur,
Richardus celebris, justus et almus, pius, innocens,
Sanctus, religiosusque, benignus, sacer et probus,
Solemnis, celebris pro meritis, dignus, amabilis,
Dilectus, recolendus, reverendus, memorabilis,
Saecla jure valens, jure potens, jure per omnia.
Qui te olim moderans proteget, et auxiliabitur
Et cujus meritis continuis saecla per omnia
Praefulgens locupletaberis, et munificaberis.
Et cujus bonitas, et pietas, et reverentia,
Campos Elisios scandere te coget ad ultimum.
Audiens autem rex Franciae Ludovicus quod,
Arnulfi Flandrensis comitis versutia deceptus, pro
stabilitate sacrosanctae Ecclesiae, sanctaeque fidei et
pacis, proque fidelitate sui martyrizatus esset dux
Northmannorum Willelmus, multum condoluit, et
optimates regni exceptis mortis ejus tractatoribus
concite Rothomagum properavit cum suis comitibus,
super his quae nefario Arnulfi comitis astu acciderant
consulturus. Rothomagenses vero adventu regis
Ludovici hilares susceperunt eum volenter, putantes
ut equitaret super Flandrenses, acerbamque et pestiferam
ultionem pro inaudito piaculo quod fecerant,
illis reddere vellet. Rex autem Ludovicus ad se venire
fecit Richardum tantae pulchritudinis puerum,
lacrymansque affectu doloso et fraudulento suscepit
et osculatus est eum, retinensque coepit epulari et
recubare secum. Sequenti namque die nutritori
tanti honoris puerum volenti deducere ad alteram
domum, ut balnearet et custodiret eum, prohibuit
rex, et detinuit secum | null | fa345884-ca84-4103-8f22-8f7fa3daf737 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Secundo et tertio die itidem
altori aestuanti facere, non sinit rex, verum prohibuit
obstinato corde. Animadvertens nutritor captum
esse tantae dulcedinis puerum, ad nullum conatus
est postea ducere locum. Hujus igitur rei fama tota
civitas tumultuosa excitatur, murmurque captionis
per totam urbem diffusum sparsim ventilatur. Tandem
vero suburbani conglobati cum civibus, plebeloque
more irruentes ad domum principum civitatis
illius, coeperunt blasphemare eos, emittentes
ingentes gemitus, et dicentes altis vocibus: « Nostra
negligentia Willelmum ducem praecipuum nostrum
advocatum amisimus: vestro tamen consilio perfido
non hic exsul exterminabitur. Nos omnes perjuros et
regem digne necabimus, et Richardum tantae ditionis
puerum ne exsulet liberabimus. » Plurimi autem
principes asperrimis civium verbis exagitati, ferroque
induti velociter et armis, miscent se armatae
plebi. Plurimi vero rusticorum animositatem metuentes
domibus suis remanserunt, ostia obnixe obfirmantes.
Illico vero plebs cum armatis militibus
ferventi animo et citatis gressibus festinant regem
invadere cum suis comitibus. Rex autem ut tumultuarii
strepitus murmur audivit, coepit inquirere
causam illius rei. Dictumque est ei: « Urbis istius
principes, quia Richardum tantae spei puerum in
captione tenes, gestiunt te invadere festinanter. Vix
evades imminens periculum, vix liberaberis a turbis
civium et armorum. » Tunc rex algido pavore praeoccupatus,
imminentisque ruinae casu tremulus et concussus,
tandem in semetipsum reversus, misit ad
Bernardum principem Northmannici exercitus, ut
succureret ei pro amore Dei velocius. Qui concite
remisit ad eum haec verba dicturum: « Non me, nec
illum liberabo; sed hac seditione oborta, ut autumo,
interibo. » Tunc iterum rex misit ad eum, ut quo
liberari posset daret ei consilium. Bernardus autem
timens ne occideretur ipse et rex, remandat ut accipiens
in ulnis Richardum praecelsi auxilii puerum,
veniret supplex ad misericordiam militum et civium.
Rex autem sui diffidens, suorumque interitum et
internecionem metuens, suscepit in brachiis suis
Richardum tantae liberationis puerum, et detulit
ante conspectum armatorum, se et suos, supplici
voce poscens misericordiam illorum, occidere volentium.
« Ecce ego et vester senior, quidquid de me
vultis facite cito, tantum ne me meosque occidatis
suppliciter imploro: quia vester dominus non moratus
est penes me ut captus teneretur, sed ut notitiis
regalibus, palatinisque facundiis instrueretur. » At
illi recipientes Richardum tantae virtutis puerum,
regem humillimae deprecationis plenum, ad aulam
suae habitationis et ad suos redire permiserunt. Rex
autem Ludovicus anxius super his importunitatibus,
superque venturis nutans et incertus, salubri suorum
episcoporum et comitum consultu, misit ut ad se
festinarent optimates civitatis illius, scilicet Rodulfus
et Anslec, atque Bernardus. Quibus accersitis,
coramque adductis, rex principibus infit tristis:
« Terrore mortis domini vestri acriter admonitus,
vosque super quod occidit solaturus, huc accessi;
sed acrioris tristitiae moerori tristior obviavi, quia
vestri suburbani cum civibus, et milites cum rusticorum
coetu, me meosque voluerunt conterere, et
dilacerare repentino interitu. Sed pestifero tantae
seditionis hoste, tuo consilio, Bernarde, liberatus, die
quid sum facturus. Et Bernardus: Nimis aegre tuus
fert animus quod fecerunt in te rustici cum civibus.
Oportet igitur salvum te reddi a propalatae nequitiae
fraude. Denique quia noster senior dux Willelmus,
felix per omnia exstitit tuus, decet quo terram haereditario
jure Richardo magnae posteritatis puero possidendam,
sacramento sacrae fidei, manibusque super
sacrosancta phylacteria positis sanciens auctorizes,
teque esse abhinc indemnem illi, et deinceps, atque
adjutorem et defensorem te esse contra terrigenas
omnes. Sic quiveris laetari nostro servitio et militatione,
nos tua tutela et gubernatione. Si quis vero
in te rixatus fuerit, conteremus eum, et si quispiam
insurrexerit in nos, virtute tuae potentiae prosterne
humo tenus eum. » Tunc rex in dolo respondit
Bernardo: « Quodcunque retulisti faciam, meosque
volenter aut nolenter facere ad praesens cogam. »
Illico Richardo praedignae innocentiae puero largitus
est terram haereditario avi patrisque jure possidendam:
delatisque sanctorum reliquiarum phylacteriis,
manibus super ipsa impositis, Deo nominato in primis
juravit se contra omnes illi auxiliari, suosque
praesules et comites idem facere coegit. His taliter
sedatis et expletis, rex fraudulenter principibus
Northmannicis infit: « Quoniam pollicitatione juramenti
veracis fidem integerrimi tenoris vestro seniori
vobisque peregi; perseverantem fiduciam vestri
adjutorii obnixe de me habeatis, et nullus vestrum
ullatenus nutet | null | d573945f-7283-44cb-87a6-e05f3e4dba2e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
auxilio solaminis. Verum seniorem
sinite mecum morari, ut, facundae ubertatis colloquio
edoctus, discat definire, et detur minare verba scrupulosae
rei. Plurimarum vero rerum notitiam melius
discet in palatio meo, quam commorans in sua domo.
Quocunque proficiscar, mecum proficiscetur: quocunque
morabor, morabitur. Efficaci patris ejus
adminiculo regimen totius Franciae et Burgundiae
teneo: ideo adjutor et solator isti, quandiu superstes
fuero, ero. Quia pater istius pro me morte praeoccupatus
fuit, bellua crudelior ero, si non auxiliatus
fuero isti. » His igitur fraudulentis regis simulantis
alloquiis principes Northmannorum decepti, mancipaverunt
Richardum, desideratae spei puerum, Ludovico
regi ad educandum. Rex vero hinc cum puero
ad Ebroicacensis urbis profectus moenia, disponebat
reipublicae jura. Simulabat ore et opere bonae voluntatis
adjutorium, verum in corde gerebat malae intentionis
propositum. Diu morulans Ebroicas, cogensque
subdolo corde ad fidelitatem pueri civium
turmas, repetit Rothomagensis urbis palatia. Postera
die, principibus civitatis accersitis, fraudulenta et
dolosa verba retulit: « Super damni et doloris nostri
auctorem, properandi habeo intentionem. Revertar
ad Laudunum, deducens mecum Richardum fiduciae
vestrae puerum; hincque Burgundionibus ascitis,
Francigenisque conglobatis, obsidebo Attrabatum
donec capiam illum. Omnes vero subvertam munitiones
Flandrensium, et dissipabo hostiliter bona
illorum. Quocunque Arnulfum scivero, illuc mei
exercitus gressum festinanter protelabo. Ultionem
quam meretur ei reddam, si forte illum usquam inveniam.
Vos autem estote praeparati, ut vestrum
seniorem mecum vindicetis. » Talium sophismatum
simulationibus excaecati, siverunt futurae opis puerum
ab eo deduci.
APOSTROPHA.
Rothomage tuus modo puer,
Marchio jure potens tibi datus,
Captus adest quia, plange tremulans
Regeque, Francigenisque Satrapis
Ducitur, heu dolor! advena velut
Dacigenis stolidis proceribus.
Comes vero Arnulfus inaudita fraudulenti homicidii
lue foedatus, timensque futuros vindicaturi si
bene egisset regis adventus, misit ad eum legatos,
qui subsequentia dicerent, cum maximis muneribus:
« Domine rex piissime, noster senior plurima subactus
infirmitate, mandat tibi fideli servitium, si placet
recipere. Falsa propalatae famae opinione audisti,
indebitae Richardi ducis morti nostrum seniorem
Arnulfum favisse, qua se contra te vult expiare et
emendare, judicio tuorum, igne. Milites vero, quibus
Richardus plurima mala intulit, quique morti illum
applicuerunt, ex tunc minabit, si talibus factis gratiam
tuam poterit promereri. Quatenus annuendo
petitionibus ejus benevolus faveas, mittit tibi libras
auri purissimi bis quinas. Quin etiam universae regionis
suae tributa annuatim dum vixerit tibi ultro
solvet. Servitium tuum sui per omnia facient, et
quocunque perrexeris hostiliter pergent. Ipse accedere
ad te nequit, quia podagra scis eum irretiri.
Foveant preces nostrae indulgentiam tuae pietatis,
tali afflictum infirmitatis vulnere, talique sine re
culpatum crimine, miserantis. Miseratio condigna
praeoccupet furorem tuum, ut non deseras servum
tuum, sine causa a te exosum. Tua est potentia,
tuumque regnum: noli perdere quod tibi est commissum.
Facilius potes omnes Flandrenses perdere
quam vasa vitrea malleo conterere. » Tunc regis
consiliarii muneribus excaecati dixerunt ei: « Non
oportet te ulli praejudicium facere, qui se tibi satagit
justificare. Immunem se a doloso scelere mandat,
suosque justificare aut exterminare deliberat. Pro
non recuperando quo indiges, non debes perdere
quem tenes, neque te ullatenus illo frustrari. Omnes
qui occidentur non tibi est jus vindicare, residuos ob
mortem rixantes pacificare. Reminiscere malorum
et pudoris, quae in te Northmanni Rothomago exercuerunt,
et praecave ne pejora tibi impertientes,
Northmannicum auferant tibi regnum. » Tunc Flandrenses:
« Praeter haec mandat noster senior tibi
praemaximum consilium hujus rei. Tene Richardum
filium in sempiternum, et usus fructus regni in
aeternum. Opprime diro legis jugo et servitio terrae
illius habitatores, et coge illos servire tibi obedienter. »
Cujus pravi consilii exhortatione et
muneribus rex deceptus et excaecatus detinuit Richardum
tanti pretii puerum, et dimisit Arnulfo,
quae fraudulenter de Willelmo fuerat propter eum.
APOSTROPHA.
O Ludovice,
Si bene corde
Vota teneres,
Quaeque sacrasti,
Rex recolende,
Cum bene regnans
Imperitasti;
Auxiliante,
Praesidiumque
Dante salubre
Vindice tanto,
Patre Richardi
Religioso,
Innocuoque
Martyre Christi,
Simplicitate,
Et probitate
Munificato.
Belgica qua nunc,
Celtica necne
Ast Aquitana
Gallia porgit
Multiplicatos
Undique tractus
Cur abicis quod
Jam sacramento
Religionis
Christicolarum
Jure tulisti?
Cur | null | 687a5f81-ae04-47f5-be4d-0f8f3b0cf851 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
resolutus
Lege ferina
Atque nefanda,
Muneribusque,
Proditus astu,
Linguis honestum,
Jamque revulsa
Pace tenorem
Credulitatis?
Cur sobolemque
Illius almi,
Lore ligatam
Impietatis,
Fomite pravo,
Heu! vegetandum
Atra cupido
Sorte cupita
Detinet exlex?
Desine pravum,
Sperne tenere
Quaeque nefanda
Mitte Richardum,
Postulo, ephebum,
Quo sua jura
Impleat alma.
Quo capis illum,
Tu capieris,
Et vice digna
Regredieris.
Erat autem quidam tiro nomine Hosmundus, Richardi
summae celebritatis pueri educator, et altor
sagacissimus. Qui quadam die absente rege immeritae
captionis puerum equitare fecit ad aucupium,
ut disceret alites capere suo accipitre. Cum vero
rex reverteretur, et reginae verbis Gerbergae sciret
quod puerilis delectationis studio memoralis scientiae
puer Richardus extra Laudunum proficisceretur,
rogavit ad se venire Hosmundum magistrum
ejus. Illo coram astanti furiis bacchatus acerbis,
demonstrans obtectum din nefariae captionis secretum
infit: « Nequior omnibus, quorsum deduxisti
seniorem tuum nudiustertius? Senioris tui poplitibus
coctis, privabo te oculis, si forsan eum quoquam
amplius duxeris. » Tunc aliis tironibus pariter cum
eo commendavit puerum, ut custodirent diligenter,
et ne posset fuga elabi praeviderent eum. Hosmundus
autem animadvertens captum esse Richardum
tantae dulcedinis puerum, misit ad Rothomagenses
qui nuntiaret blasphemum tantae deceptionis negotium.
Rothomagenses vero mutatum malefici regis
stupentes propositum, a Deo requirunt suppliciter
tanti consilii auxilium, Mittunt ergo ad omnem
Ecclesiam Northmannicae Britonicaeque regionis, ut
missas concelebrent devote pro eo presbyteri, clerus
psalmodiis vacet, populusque nudis pedibus,
saccoque indutus jejunet. Northmannici vero Britonicique
praesules hujus tristis legationis famam
audientes, triduanum jejunium in uno quoque mense
populo indicentes, deprecantur Dominum Deum
fusis precibus, eleemosynisque datis pauperibus
suppliciter, ut reddat eis Richardum tanti desiderii
puerum. Monachorum canonicorumque clerus pro
eo psalmos supplex concinit, populusque lustrans
devotus ecclesias, deprecativos gemitus emittit. Interea
Richardus tanti decoris puer, insignis prosapiae,
honestate celeber, instruebatur omnibus in
captura notitiis sufficienter. Ducebat solidam illius
aetatis partem robore cumulato, eratque commodus
et utilis omnibus quasi maturus aevo. Arguebat secundum
vires aetatis quidquid erat illicitum. Floccipendebat
quidquid erat animae incentivum. Vivaci
lepore affluenter armabat linguam, facundaeque
ubertatis colloquio insignibat eam. Peragrabat studio,
et retractabat quae ignorabat, nec abdebantur
ei quae sunt obscura. Pueritiae suae aetatulam Jesu
Christo consecrabat, seque totum divinis praeceptis,
tenerae adhuc licet aetatis esset, mancipabat. Divina
namque permissione hoc factum est, ut puer
conspicuae formae prae caeteris nitidus, nonnisi in
palatio regis nutriretur. Multimodis illum sermonibus
libenter insignibant; et mellifluo palatinae sermocinationis
dulcamine erudiebant. Processu vero
temporis, Northmannorum et Britonum precibus
continuis, jejuniisque singulis mensibus devotissime
exercitatis placatus regum Rex Dominus, eripuit
Richardum inaestimabilis incrementationis puerum
taliter de regis manibus. Praedictus namque tiro
Hosmundus, provisor illius honestissimus, videns
detineri suum seniorem diutius, et vallari vicissim
die noctuque ne posset subtrahi tironibus, coepit
meditari quomodo eriperet eum de tantis custodibus.
Quadam igitur die coegit hujus rei gratia simulata
imbecillitate recumbere tantae custodiae puerum,
et quasi dissimulata corporis sospitate, emisso
frequentius planctu aggravari eum. Cujus falsae
opinionis rumore civitas impletur, et haec simultas
pro veritate fama nuntiante propalatur. Custodes
vero tertia die aestimantes morte praeoccupari tantae
diligentiae puerum, huc illucque necessitate sua
euntes discesserunt. Hosmundus igitur coenante rege
et civibus, nudisque plateis ab hominibus, byrro et
tantae liberationis puer indutus, citatis equis, Lauduno
exivit citius, rapidoque cursu castrum appulit
Codiciacum. Illic affluentis probitatis commisit castellanis
puerum, et profectus est in ipsa nocte ad
comitem Bernardum ejus avunculum, qui morabatur
moeniis Silvanectensium.
APOSTROPHA.
Northmanniae nunc praesules,
Belloque in omni principes
Regni triumphales simul,
Et clerus omnis ordinis,
Populus simul plorabilis:
Pueri, senes, et virgines,
Juvenesque, cunctae feminae,
Vulgusque in vicum concitus,
Fletus lugubres mittite
Moestis modis et parcite.
Nam gaudium vobis datu
Vinclis solutus regiis,
Elapsus et custodibus
Richardus almus, innocens,
Prudens puer sanctissimus,
Pulchre decorus, splendidus,
Liber tenaci compede,
Vobis erit dux praepotens
Grates Deo nunc reddite
Pro liberato pignore.
Bernardus autem in obscurae noctis silentio videns
Hosmundum, admirans dixit ad eum: « Quid tibi,
Hosmunde? nihil boni de meo nepote? » At ille:
« Domine, si eruam eum de manu regis atrocis, quid facies | null | f6cab26c-1c69-4cfb-9f7c-eb020d35864a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
de eo? » Et Bernardus: « Te multis honoribus ditatum
sublimabo, te beneficiis locupletatum nimis exaltabo.
Nepotem vero meum in regno patris sui haereditario
restituam, Northmannorum, Britonumque principes
illi servire cogam. » Ad haec Hosmundus:
« Sero Lauduno tuum nepotem clam subtraxi, et Codiciacensibus
castellanis eum, ut custodirent, commendavi. »
Mox Bernardus solito laetior citius surrexit,
et ad Hugonem magnum ducem Parisius
praepete equitatu festinanter properavit. Hugo magnus
videns eum dixit: « Quid ad nos tam repentinus
et matutinus accelerasti? » At ille: « Rex quia Ludovicus
meum nepotem strictius et praevidentius
custodit, venio ad te ut des super eum aliquod consilium
mihi. Et si forte aliquis eum de manibus
regis eruerit, quale adjutorium ei tua clementia
impertietur? » Tunc Hugo magnus: « Mirum est omnibus
quod agit rex Ludovicus. Pater pueri illius
pro fidelitate regis deceptus est et interemptus, et
ipse tenet captum filium ejus. Utinam de vinculis
regis eum eruerit aliquis, et mihi adduxerit! » Et
Bernardus: « Domine, quid facies si quod retulisti
adimpletum fuerit? » Et Hugo magnus: « Ego quidem
Northmannos et Britones subjugans ei, possidere
faciam illum quaecunque pater tenuit. Contra
regem illi auxiliabor, contraque Arnulfum, omnesque
insidiatores viriliter juvabo. » Tunc comes Bernardus
precibus accumulans preces, ad pedes suppliciter
corruens dixit: « Domine dux praepotentissime,
ne irascaris si repetam quod volo a te. Ut
credulus tuarum promissionum confitenter existam,
pollicitationis verborum tuorum fac mihi tua petitione
fidem integerrimam. Habeo enim Codiciaco
tanti amoris puerum captione regis perfidi ab
Hosmundo liberatum. » Dux vero magnus gratulans
de puero eruto, dixit comiti Bernardo: « Ut [de] propositionis
meae proposito fiducialiter securior sis,
faciam tibi et illi quae supplex requiris. » Allatis vero
reliquiis, manibusque supra positis, sacramento
verae fidei spopondit se puero contra omnes auxiliari.
APOSTROPHA.
Mellifluae bonitatis ope,
Hugo potensque, valensque, vigens,
Magnus, et inclytus, ac meritus,
Magnanimus, bonus, almificus
Mirificus, probus, egregius.
Auxilii ecce memento tui,
Et reminiscere quam peragis
Eximiae probitatis opus.
Emeritumque juva puerum,
Protege, salvifica, refove;
Quod pater ut tenuit teneat,
Gaudeat et recidivus eo,
Possideat, habeat, faciens
Quod facere assidue ambierit.
His et hujuscemodi peractis, comes Bernardus
rapido equitatu Codiciacum expetiit, et osculatus
tantae diligentiae puerum, amplexibus fruens optatis,
eum cum magno exercitu ad Silvanectensem urbem
perduxit. Rex vero Ludovicus duplicis tristitiae,
scilicet eo quod ceperat puerum, et quod ipse elapsus
erat, expertus errorem, misit legatum ad ducem
magnum Hugonem, ut reddere puerum cogeret
Bernardum comitem. Hugo quidem magnus remandat
regi verba subsequentis orationis: « Silvanectensem,
et Codiciacum, Torotense non auferam
Bernardo, et Cretheltense castrum, nequeo
urgere ullis conaminibus illum ut reddat Richardum
dilectissimum nepotem suum. » Interea Bernardus
comes Silvanectensis misit ad Bernardum
Rothomagensem, caeterosque Northmannos, qui
nuntiaret concite eventus optatos. Northmanni quidem
et Britones desiderati pueri ereptione nimium
hilares, persolvunt Deo omnipotenti pro eo vota
et grates. Hujus rei gratia Silvanectensis comes
Bernardus profectus est contra Bernardum Rothomagensem
et Dacigenam, quid ageret de puero
consulturus. Cumque mutuis alternatim sermonibus
nimiumque secretis fruerentur, et de restitutione
pueri in regno diu tractarent, Bernardo Dacigenae
dixit comes Bernardus: « Ne forte rex Ludovicus
animadvertat nostrae intentionis propositum, non
veniam abhinc contra te amplius ad placitum. Verum
crede quod mandavero tibi signo inter me et
te facto ostenso per legatum, et rimare ingenioso
conamine regem Ludovicum fatuare, quia vult nos
et vos omnes crudeliter perdere. » Illico pluribus
rerum caute replicatis, quisque sua celerius revisit.
Interea rex Ludovicus de dignae ereptionis pueri
absolutione anxius, et de remandato diffidentiae
ab Hugone nimium tristis et moestus, misit ad Flandrensis
gentis comitem Arnulfum, qui ejus rei negotio
auxiliabitur nimium; quatenus venire contra se
acceleraret ad placitum. Qui festinanter occurrentes
sibi in pago Virmandensi, in villa quae dicitur
Restibulis, quid agerent coeperunt meditari. Arnulfus
vero digni interitus sui formidans ultionem,
vafro stomachatus astu, dixit ad Ludovicum regem:
« Ingentis formidinis pavore exterreor, et usque
ad intimum medullarum super venturis concutior,
ne forte Northmanni et Britones Hugoni duci contra
te rixanti | null | aa0e205d-b56d-436c-b547-f259b89585b3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
vehementer nostrae confusionis interitu
cohaerentes, militari manu ascita insurgant in nos
unanimes. Verum super hoc dabo tibi consilium, ne
incurramus venturi damni periculum. Excaeca igitur
oculos Hugonis muneribus et beneficiis, ne
possit quae feceris jure refragari. Concede illi
Northmanniam a Sequana usque ad mare, ut valeas
quae citra sunt quiete tenere. Northmanni vero
taliter divisi desolabuntur, et non contra nos ad
certamina ultra excitabuntur. Sic minues et exarmaveris
potentiam illorum, non uno soli Domino
militantium.
APOSTROPHA.
Inventor sceleris, consilii et mali,
Prorsus quod vetitum est, fraudis et impiae.
Cur praescire Dei consilio tuo
Gestis conterere, et sistere perfido?
Heu! heu! occubuit perfidia tua,
Hujus jam sobolis praemeritus pater,
Pro visu Domini purior ut foret,
Fultus martyrio, testis et emicat.
Hanc non contaminans improbitas tua
Torquebit simili et dilanians modo,
Hic vere sederit dux luculentior,
Prudens, pacificus, promeritus comes,
Sanctus, religiosus, bonus et pius
Summus patricius, marchio providus,
Defensor patriae, at indigus opis,
Solator miseris, quin viduae et orphani.
Cunctis omne bonum, lucraque prospera.
Effectus populum regimine congruo,
Conducet moderans, legeque corrigens,
Campi siderei ad pascua coelica.
Rex vero Ludovicus pravo astutae dolositatis
ingenio usus, misit ingentis reverentiae praesules ad
Hugonem velocius, ut ea fide qua concatenantur
senior et miles venire festinaret ad se promptius.
Hugo igitur magnus creberrimis episcoporum petitionibus
suppliciter coactus, profectus est contra
regem ad villam in vico juxta Compendium, quae
dicitur Crux, dixitque ad regem: « Cujus rei negotio
huc me accelerare fide et legatis praecipuis
compulisti? » Rex autem: « Ut reddas mihi Richardum,
quem furatus est Hosmundus, et perduxit ad
comitem Bernardum. » Respondit Magnus Hugo:
« Nisi castra quibus praeest Bernardus illi vi abstulero,
nequeo favere ullatenus precibus tuis et voto. »
Tunc rex: « Ut meae necessitati non injurius, sed
solator existas, concedam tibi Ebroicacensem et
Bajocacensem comitatum, quin etiam a Sequana
ad mare usque ut possideas. Ego vero quae citra
Sequanam sunt tenebo, et quae meae voluntatis
sunt ex his explebo. Simus concordes in
omni negotio et unanimes, ut decet regem et
ducem perpetualiter. Ego cis Sequanam pergens,
Rothomagum obsidebo, tu vero militari manu Bajocas
vallans expugnato. Sic atteramus Northmannos
advenas et superbos, nostraeque ditioni subjiciamus
illos. Taliter autem mitescent et subjugabuntur,
aut exterminati Daciam celeres repedabunt. » Hugo
vero dux magnus, fidei, quam fecerat Bernardo pro
Richardi juvamine oblitus; quin etiam beneficiis ac
civitatibus exorbatus, pepigit cum rege hujus conventionis
foedus. Quo, ut haec facerent, determinato
tempore, regreditur ad sua quisque. Bernardus igitur
comes hujus conventionis gnarus adiit Hugonem
ducem celerius, veniensque ante conspectum ejus,
dixit corde vultuque turbatus: « Dux magne et
fidissime, praecellis usque nunc omnibus meritis,
et fidei tenore, sed mirum mihi cur innocenti puero
mentitus es, quod ultroneus Christianae conjurationis
fide promisisti. Oporteret te quam promisisti servare
fidem illaesam, et nullorum donorum munere et
beneficio exsecrari eam. Northmanni et Britones
norunt quae spopondisti puero, Franciaeque principes
laetificarunt se super hoc consilio. Quid turpius hac
infamia? talique blasphemia quid obnoxius? Tantae
perfidiae rumor, tantique malefici ducis nequitia
promulgatur per tota penes Franciae civitatum
moenia, omnes susurrant de tanto duce et advocato,
quo modo deceptus est et mentitus muneribus et beneficio. »
Contra istius invectionis molimina Hugo
magnus respondit, ab imo cordis emittens suspiria:
« Veris purisque sermonibus quae exsecutus es retulisti,
quia oblitus sacramenti, quo me defensorem et
adjutorem pueri ultroneus promisi, terram a Sequana
usque ad mare haereditario jure ab eo possidendam,
dono regis recepi, eique integerrimae fidei
stabilitatem feci, meque adjutorem illius ex ea
terra, quae citra Sequanam est, perjurans repromisi,
si eam quam mihi dedit nunquam contradixerit.
Verum quia mirabilis ingenii, ingentisque
industriae et calliditatis comes es, et astutus in
omnibus negotiis, precor ut eruas me aliquo sophismate
a blasphemia hujus rumoris. Decurso
abhinc die sedecies, festinabimus adire Northmanniam
ego et rex. Ipse autem Rothomagensem urbem,
ego vero obsidebo ut juratum est Bajocensem.
Affligemus igitur Northmannos taliter et Britones,
et redigemus ut serviant humiles. Quisquis vero
contra nos | null | e4f2f7e3-be11-4df6-b03c-828b65feaad4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
contumax fuerit et rebellis, exterminabitur;
quisquis vero armis praesumpserit, occidetur.
Si quid prudentiae et ingenii habes, precor te ut ab
hujus perjurii noxa solvens me liberes. » Cernens
autem Bernardus quod aperuisset Hugo magnus cor
suum, dixit ad eum: « Idcirco quod tu senior benignissimus,
vel quia ille nepos meus dilectissimus,
melius quam potero argumentabor, si forte vestrum
cogitasse turbare quivero. » Illico comes Bernardus
consilia regis et senioris sui, denominataeque congressionis
super Northmannos tempus expertus,
recordataeque voluntatis sui senioris benevolentia
laetior, Silvanectis regressus, misit ad Bernardum
Rothomagensem et Dacigenam velocius, et quae audivit
ab Hugone duce magno, etiam voluntatem ejus
mandavit secretius. Quin etiam ne regi obnoxius
civitatem defenderet, verum choro canonicorum monachorumque
praeparato, eum quasi ejus adventui
congratulans hilariter reciperet, et ut Hugoni magno
duci terram, quam illi dedit, regem contradicere
multarum argumentationum prosecutionibus cogeret.
Bernardus vero Rothomagensis laetior legatione
hujus consilii, quae legato disserente secreta audivit,
Northmannis principibus ascitis intimavit. Northmanni
autem non quemquam illorum decipere
scientes unquam Bernardum, quin etiam quod Hugonis
magni ducis sciret secretum, ejus collaudaverunt
pariter consilium. Statuto vero tempore
conjuratae progressionis; ascita Francigena undecunque
potuit manu militari, venit rex in pagum
qui dicitur Calcis, coepitque infestare gentes et
praedia incendiis. Hugo autem dux magnus hujuscemodi
conjuratione illectus, profectus est ad Bajocacensem
comitatum cum magno exercitu. Bernardus
igitur Rothomagensis non immemor Bernardi
Silvanectensis comitis consilii, misit ad regem Ludovicum
in dolo verbis pacificis, quatenus properaret
ad civitatem Rothomagensem cum episcopis
principibusque suis, et ne amplius devastaret quae
sua erant ferocitate tantae gentis. Rex vero hujus
legationis mandato laetus, regiminisque sui et honoris
profectum congratulans adaugere, subacta urbe
et principibus, venit Rothomagensem civitatem cum
Francigenis optimatibus, prohibens reliquos exercitus
ne depopularentur terram suae ditionis amplius.
Bernardus vero, caeterique principes, atque clerus
totius urbis, occurrerunt contra portam Belvacensium,
et receperunt animosae calliditatis ingenio
eum. Crastinae vero diei diluculo venit Bernardus
ante conspectum regis Ludovici, et coepit in dolo
compellare eum verbis humillimis: « Domine rex
invictissime, ab olim usque nunc integer stabilisque
exstitisti fide, et collaudabilis in omni tuo opere.
Nos ducem et advocatum perfidia Arnulfi amisimus,
sed gratia Dei te regem advocatum nobis recuperavimus.
Non curamus de prole, quam tibi Hosmundus
furatus est et abstulit: nec unquam ejus servitio
incumbentes militabimus ei, quia melioris
consilii est nos esse regales et palatinos, quam talis
comitis satellites esse et servos. Verum, nobis mirum
quid audivimus, et ultra credibile, supraque
satis admirati sumus, quorum relatu didicimus
quod Hugoni duci semper contra te rixanti contumacius
concessisti spatiosam terram a Sequana maris
fine tenus, et adhuc expugnat Bajocacensem tellurem,
et praeoccupat cum magno exercitu. Parvi
pretii, rex dulcissime, parvaeque militationis atque
servitii, quod tibi reservasti. Viginti millibus armatorum
augmentatus es inimicum tuum. Quis Constantinensibus
et Bajocacensibus vidit fortiores in
bello, prudentiores in consilio? Si militarem manum,
ut Willelmus, tenuisses, omnium quippe gentium
horum consilio et armis dominari quivisses. Nonne
Willelmus hujus exercitus medietate fretus, comitante
Hugone et Herberto seorsum conduxit se ad
regem Henricum securus? Quis tuebitur et defensabit,
proderit et praeerit huic quam retinuisti civitati?
Bajocacenses, Constantinensesque hanc custodiebant
urbem Francico Anglicoque in portu eminentem.
Omnium bonorum illius terrae affluentia
aderat nobis, et eramus locupletes opibus illius
telluris. Recipe ergo civitatem, quia non habemus
sumptus quibus in ea vivere possimus; daque Hugoni
eam quo queat rebellare contra te securius.
Nos Daciam cum omni genere nostro praepete navigationis
cursu repedabimus, et hanc majore collecta
multitudine militari, ut Rollo quondam, devastabimus,
nec tua, nec Hugonis erit posterius. » Rex
vero deceptricibus querimoniis instigatus, precatus
est Bernardum ut daret sibi consilium super his
rebus. Tunc Bernardus: « Mitte legatum ad Hugonem
ducem magnum, qui Bajocacensia rura illi
contradicat, et non possidere plus quam tribus noctibus,
et dicat non tenere se ea amplius, quia malo
es consilio usus. » Rex vero illico misit ad Hugonem,
qui diceret hujus rei sermonem. Cumque
legatus coram Hugone duce astaret, hujusque rei
verba illi intimaret, obstupuit, in unoque obtutu
defixus inquit: « Calliditas duorum principum coegit
regem mandare tale propositum. » | null | 5423fbcb-e40d-4d97-a0b9-6e7b1889fc21 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Hujus igitur contradictionis
verbo Parisius Hugo dux regrediens,
misit ad regem Ludovicum dicens: « Cur quod mihi
spontaneus dedisti, ablatum est? » Respondit rex:
« Tellus Northmanniae non nisi unius senioris unquam
tuebitur advocatione. Nec debet esse divisum,
quod decet esse continuum. Rollo enim Daciae finibus
exterminatus, hanc sibi integre vindicavit, et non
dispertita ab ullo postea exstitit. » Gens Dacigena
nescit famulari nisi uni soli seniori. Legatus autem
quae rege narrante audivit, Hugoni duci diligenter
retulit. Interea Bernardus Silvanectensis autem audiens
inopinatum citissimumque regressum Hugonis
ducis sui senioris, venit ad eum citatis equis. Dixitque:
« Dux perseverantis fiduciae, quoniam noxialis
sacramenti solutus es compede, memor sis sacramenti,
quo te Richardi pueri adjutorem spopondisti. »
Et Hugo: « Nequibo illi auxiliari, quia omnis
Northmannica gens subdita est regi. » Contra Bernardus:
« Praestolare attentius eventum rei, et
quid futuri parient dies illi. »
APOSTROPHA.
O rex, cur memor haud tui
Istiusque patris, qui tibi profuit,
Cujus praesidio continuo regna tenes modo,
Et qui multa operatus est
Pro te, et qui occubuit hostia victima
Regis siderei, quaeque latent * sui.
Et quod jam genitor suus,
Pollens veridica perpete famine,
Armis exsuperans, et quod avus continuit sacris
Nunc praejudicium facis
Ex hoc innocuo adhuc probo puero
Richardo, celebri prosapia nobiliter sato.
Hujus flagitii lue
Casus innumeri praepedient, ob hoc
Olim te capient, te periment fine sub ultimo.
Interim rex Ludovicus morulans Rothomagensis
urbis moenibus, disponensque Nortmannicarum rerum
negotia ut dominus, fraudulenta falsae opinionis
intentione, putans se esse regem Northmannorum
et advocatum, labile deducebat illic otio tempus.
Quadam namque die quidam tiro Francicae gentis,
sufficientem omnium rerum opulentiam Dacigenae
Bernardi, quin etiam uxorem praepulchrae speciei ut
concederet sibi, regem rogavit. Caeteri namque tirones
hujus petitionis famam secretius audientes venerunt
ad regem dicentes: « Domine rex, tibi incessanter
semper servimus, et nullius rei sufficientia,
nisi cibi potusque ditamur. Hos advenas Northmannos
expelle abhinc et extermina, precamur, et largire
nobis illorum beneficia concessis uxoribus. Nos vero
hanc urbem regemus servitio tuae fidelitatis, nec de
cujuslibet nostrorum infidelitate nutare quiveris.
Consilium hujus rei nefandum enucleatur Bernardo
et Dacigenis; verumtamen vicissim consulti, commiserunt
illud taciturnitati. « Rege vero Ludovico
Laudunum regresso, novercalisque odii zelo a
Northmannis nimium pertaeso, turpis tironum petitionis
ambitione admodum tristes, meditabantur
interitum regis retractando unanimes. Ut autem
regem decipere aliquo subdolo conamine quivissent,
Northmannorum optimates miserunt ad Haigroldum
regem Daciae nobilioris et ditioris potentiae milites,
ut Richardo Willelmi magni ducis filio consanguineo
succurrere festinaret; quia rex Francicae gentis totius
Northmanniae monarchiam vindicabat sibi, auferens
omnem honorem puero Richardo eruto ejus
avunculis. Haigroldus vero rex Daciae magnanimus
ob amorem Richardi sui propinqui, legatos Northmannorum
honorifice suscepit; constructisque navibus,
hisque cibariis et militibus repletis, ad littora
salinae Corbonis, qua Diva rapido meatu procelloso
mari se infundit, cum incredibili tironum multitudine,
citius quam quivit venit. Constantinenses autem
et Bajocacenses audientes adventum regis Haigroldi
propter amorem Richardi pueri, venerunt
servire illi. Fama illico per Franciae climata celeriter
penetravit, denuntians inaestimabilis multitudinis
paganos adesse littoribus Northmannicis. Bernardus
igitur, caeterique Rothomagenses, fidelitatem regis
Ludovici verbis simulantes, miserunt ad eum in
dolo, dicentes: « Quoniam innumerabilis copiosaeque
multitudinis pagani primaevae juventutis flore
nitidi, nostris finibus sunt advecti; precamur quatenus
ascita manu militari, subvenias velocius nobis,
si Northmannicae regionis principatu gaudere
mavis. » Rex autem legato: « Fama nuntiante audivi
verum esse quod dicis. » Quapropter rex Ludovicus
hujus pestiferae legationis relatu admonitus,
concitato Francigenae gentis exercitu, venit ad
Rothomagum repentinus, adducens secum Herluinum
comitem et Lantbertum fratrem ejus. Rex
autem Haigroldus regis Franciae audiens adventum,
fraudulento consilio Northmannorum mandavit venire
illum contra se ad placitum. Rege autem Ludovico
confidenti in multitudine exercituum et ire
disponenti suae damnationis ad placitum, dixit Bernardus
Rothomagensis se fidelem simulans Francorum:
« Gens contra quam proficisceris ad conciliandum,
internae dilectionis amore recolens, dilexit
nostrum comitem Willelmum, et pro quo martyrizatus
est intimo cordis affectu odit nimium. Lite
enim Herluini comitis, Northmanni tali duce privati,
congredientur intentione mortis in eum, si forte
eum viderint. Quapropter eum noli ducere tecum, | null | c3507965-4a72-47db-8835-2f161ae7e69d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ne forte, eo cognito, nascatur utriusque exercitus
jurgium. » Tunc quidam ex tironibus Bernardo
respondisse fertur: « Num propter te caeterosque
advenas talis comes, ut est Herluinus, ullis latebris
repositus abscondetur? » Bernardus autem tacite
quae agebantur considerabat, illiusque invectionis
dolorem in corde pressabat. Ludovicus autem rex
Francigenum monens exercitum, Herluinum comitem
conduxit secum, castraque metatus est citra
Divae decursum. Constantinenses atque Bajocacenses
cum rege Haigroldo ultra Divae fluenta fixere tentoria.
Bernardus primo mane consurgens, venit ad
regem Ludovicum dicens: « Domine rex, velocius
surge, et quid agendum sit, secretius cum tuis rimare.
Alterius moris est gens haec quam Francigena,
argumentosae calliditatis nimis plena. » Tunc
quidam recubans intrinsecus, respondit Bernardo,
rege adnuente, stanti forinsecus: « Pete dormitum
citius, quia non curamus de talibus. » Bernardus
vero hujuscemodi verbis exasperatus, repetiit castra
Rothomagensia velocius. Aestuante vero sole hora
diei tertia, coeperunt Divae alveum Constantinensium
Bajocacensiumque transire agmina. Bernardus autem
hoc intuens, regem iterum expetiit, dicens:
« Supra satis rex dormitare adhuc stude, quia gens
Dacigena transgressa Divae flumen stat equestris in
littore, nescio cujus animositatis intentione. » Rex
vero minacibus verbis excitatus, surrexit ocius, comitumque
et militum frequentia constipatus festinabat
ire ad sui colloquium interitus. Convocansque
Bernardum dixit ad eum: « Nescio quid meus mihi
praesagit animus, placida non mihi est quiete contentus.
Aut pugnam, aut aliquid novum exagitat
mihi invadere sollicitus. » Ad haec Bernardus:
« Nonne prohibui multis prosecutionibus, ne comes
Herluinus huc conduceretur? » His dictis, venit ad
locum, quo placitum erat dispositum. Stabat autem
illic cum Constantinensibus et Bajocacensibus rex
Haigroldus, rege Ludovico propius stante cum
Francigenis altrinsecus. Stabat autem et illic Dacorum
delecta juventus, adnixa hastis, tenensque
scuta in manibus, quaerebant occasionem, qua possent
Francos occidere et regem. Mutuae igitur voluntatis
colloquio, rege Ludovico, et Daciae rege Haigroldo,
* contuentibus Francigenisque et Dacigenis,
necnon Constantigenis et Bajocacenis undique
secum armatis, circumstantibus; cuidam militi noto
quondam sibi dixit comes Herluinus: « Cujus sospitatis,
cujusque prosperitatis, vel cujus facultatis,
tu et origo tui generis? » Respondit ille: « Salubris
sum incolumitatis, locupletisque felicitatis, atque
sufficientis ubertatis. » Constantinenses vero et Bajocacenses
coeperunt ab interrogato inquirere quisnam
esset, qui de commodis suae prosperitatis tam
familiariter sciscitaretur. Respondit ille inquirentibus:
« Herluinus monasterioli castri comes praecipuus. »
Constantinenses autem dixerunt Bajocacensibus:
« Nonne hic, cujus jurgio vel pro quo deceptus
est et martyrisatus noster senior Willelmus, Marchio
duxque honestissimus? Erueturne hic infestus
nostris manibus? » His dictis, commoto murmure
incompescibili torqueunt arma omnes Dacigenae,
furiis stomachati; tantique domini morte felle
aestuante bacchati, occasione capta, invadunt Herluinum
comitem, et perimunt imperterriti; Francigenae
autem cupientes comitem Herluinum ulcisci
seque armis tueri, insurgunt super eos intrepidi.
Cujus occasionis dolo, praelii certamine atrociter
inito, Franci telis lanceisque pugnando confractis,
obluctabantur fortiter mucronibus extractis. Tandem
multifluo pestiferoque Constantinensium et
Bajocacensium, nec non paganorum coetu hinc inde
vallati, jugulabantur dilacerati sicut bidentes a lupis.
Sic mortifero per praelium impulsu congressi, bis
novem comites nobilissimi praeoccupantur morte,
saeviente Marte dilapsi, ex parte regis Ludovici,
nec erat ulla spes vitae, vel fugae residuis. Rex vero
Ludovicus praesidio Francorum cernens se desolatum,
expertusque praelii periculum, fugae tardantis
expetebat auxilium. Rex quippe Haigroldus prospiciens
abesse regem Ludovicum, volucri sonipede
agmen secans medium, citato cursu persequebatur
eum. Rex autem Ludovicus hac illacque fugitabat,
quia freni a capite equi delapsi habenas manibus
solummodo tenebat. Haigroldus autem rex Ludovicum
taliter impeditum mox expetiit, et per capulum
fulgentem ensem tenens, vagina cava a latere diripit,
militibusque suis ne elaberetur, neve occideretur,
eum commendavit. Ipse vero capto rege congratulans,
ad praelii campum concitus remeavit, et
adhuc armis Francos se tuentes ad internecionem
usque prostravit, atque Francicae gentis laceros
plagis Orco detrusit. Northmanni vero victoria, armisque
et spoliis potiti, praeliique campum lustrantes
securi, ad humandum detulerunt exanimes suae
gentis.
APOSTROPHA.
Digne pro meritis ducis futuri,
Richardi celebris, bonique justi,
Fulgentis pueri, indolisque sacrae:
Vestra proque fidelitate, qua nunc
Bellando patriam | null | 89fd5366-890a-46b3-9283-84686c2278be | latin_170m_raw | null | None | None | None |
tenetis istam.
Northmanni o proceres satis potentes
In certamine praelii et triumpho,
Cauti et consilio probique cuncto,
Servantes stabili tenore pacem,
Et sacrae fidei petitionem.
Nunc salvete, valete, avete semper.
Et vos, et soboles, sacri et nepotes,
Omnis progenies sacratae stirpis,
Septenaeque locum quietis aptum.
Post artus lugubrem solutionem,
In summoque bono novi refecti
Sortis prospera, bis dualis, octavae ac bis,
Cum sanctis capiatis aggregati,
Regnum qui patriae tenetis hujus,
Vis virtute potentis et tenacis,
Richardi pueri in fidelitate.
Interea rex Ludovicus custodum spoliorum cupiditate
deceptorum manibus evasit, et hac illacque
fugitans alipedis equi cursu errabat inanis. Quem
quidam Rothomagensis miles inermem huc illucque
fluctuantem conspiciens aggreditur; et eum proprio
nomine compellans asperis verbis affatur: « Quorsum,
rex Ludovice, tendis? quove tenes desolatus iter?
Non nostris claberis finibus, quos injuste invadens
stulte irrepsisti. » His dictis torquens campitorem
equum, et irruens super regem Ludovicum per habenas
freni cepit eum, atque vi compellebat equitare
secum. Rex autem omnibus armis privatus, nec
erui potens a tenentis manibus, dixit ad illum moestissimus:
« Quis es, vel quo me iturum esse contorques? »
Respondit Rothomagensis. « Et illuc te
ducam, nec tuae potestatis ullatenus deinceps eris. »
Rex autem diffidens sui, moestusque necessitate
imminentis periculi, dixit ad violentum captorem
sui: « Miserere, precor, miserere mei, et erue me
per tuam pietatem de manibus quaerentium animam
meam, et insidiatorum mihi. Restitue me monti
Lauduno, ut queam gloriari et gaudere Francisco
imperio. Nulla gloria quaeretur sine te mihi; omnisque
facultas et honor, qui meus fuerit, tibi erit.
Regem te super me si volueris constituam; si non,
dimidium regni concedam. Rerum verborumque
fiat maxima fides inter me et te, sacramento colligationis
Christianae. » Haec repetens rex crebrius, et
exorans cum lacrymis, proruit de equo ad pedes se
ducentis. Tunc miles percussus lugubri gemitu regis,
coactusque petitionibus multimodis, lacrymis ita
fatur obortis: « Promissionum tuarum fac mihi
fidem, ego conducam te Lauduno salvum et incolumem. »
Voluntarie vero pacta factaque fide, coepit
miles regem conducere, relicto recti itineris calle.
Interea Rothomagensis Bernardus ereptione regis
moestissimus, misit concite legatos, ne transiret rex
Ludovicus ad omnes Sequanae portus. Ipse vero citius
quam potuit, tardum regem antevolans praecessit,
et Rothomagum praepetibus equis cum suis militibus
acceleravit, et qui regem perquirerent fidissimos
exploratores misit. Miles vero, qui regem liberare
conabatur, domi ne forte inveniretur retinere
illum noluit, sed noctu in Sequanae insula reposuit,
cupiens conducere eum ad Laudunum, exploratoribus
fatigatis et reversis. Exploratores igitur
scientes quod ab illo milite haberetur rex Ludovicus,
venerunt ad domum ejus; et accipientes uxorem,
filiosque et filias, equos et equas, oves et boves,
omnemque supellectilem ejus duxerunt ad Rothomagum
Bernardo citius. Miles autem sciens nullatenus
posse abscondi amplius regem, venit quantocius
ad Bernardum Rothomagensem, et provolutus
ad pedes ejus, deprecabatur ut recipiens regem redderet
suam sibi uxorem. Bernardus vero solito
laetior, recipiens moestum captumque regem, reddidit
ei suam uxorem. Misit igitur ad Silvanectensem
Bernardum, et mandavit ei optatum regis eventum.
Bernardus vero comes hilaris et laetus, consurgens
illico noctu, ad Hugonem venit ducem
magnum Parisius, qui dixit ei: « Audisti, domine,
ventilante fama alicujus rei novitatem? » Respondit:
« Nullius. » Et ille: « Pro certo comperias Haigroldum
regem Dacorum propter Richardum nepotem
meum, suumque propinquum, be lasse contra regem
Ludovicum, et in ipso certamine quater quaternos
comites peremptos, et monasterioli castri comitem
Herluinum, et fratrem ejus Lambertum, quin etiam
potestatis caede asperrima Francigenis, regem ipsorum
fugatum, et captum, et adhuc Rothomagensi
urbe sub custodia Dacigenae Bernardi mancipatum. »
Hugo autem dux magnus super quod dicebatur
stupens, dixit: « Modo regi quod meretur accidit,
atque comiti Herluino quod digne decuit, caeterisque
consiliariis quod oportebat pati. Willelmus
namque dux Northmannorum pro regis fidelitate, et
Francorum, proque quod Herluino pridem ablatum
reddidit monasterioli castrum, martyrisatus occubuit:
et rex, quem decuisset exsecrabile scelus et
inauditum ulcisci, consilio Herluini et Arnulfi perfidi
filium ejus sub custodia tenuit | null | 995f6507-137f-44e4-b82d-bb47e9b2f8ba | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, et terram haereditariam
illi sibi injuste vindicavit. Superni regis
arbitrio condignam talionem patitur rex Ludovicus
pro Willelmi ducis filio nepote tuo, quem captum
tenuit, proque terra quam sibi usurpavit. Majoris
namque consilii quam caeterae gentes sunt Northmanni,
qui regem Ludovicum subegerunt astu tam
pervicaci. » Tunc Bernardus: « Domine, memento
quae mihi meoque nepoti spopondisti; et ut decet
te juva, et succurre illi. » Dux vero respondit: « Antequam
liber a custodiae impedimento reddatur, regnoque
Francici imperii sublimetur rex Ludovicus,
terra Northmannicae regionis quieta et solida, et ab
episcopis comitibusque et abbatibus sacramento
verae fidei Richardo tuo nepoti sancita, et inconvulse
auctorizata tenebitur. »
Interim luctuosa fama ad aures Gerbergae reginae
perlabitur, et quod captus esset rex, bisque novem
comites interempti, caeterique fugati, enucleatur.
Regina vero lugubres regis sui conjugis suorumque
incessanter casus deflens, animumque suum tanti
infortunii anxietate atrociter contorquens, nullumque
salubre sibi consilium inde in tota Francia reperiens,
misit ad patrem suum Transrhenanum
regem Henricum et ad Ottonem fratrem suum, flore
pubertatis nitidum, mandans plorabile sui detrimenti
negotium, ut adscito militaris manus exercitu
obsideret Rothomagum; redempturus vi et potestate
suum seniorem regem Ludovicum. Henricus
autem rex Gerbergae reginae filiae suae non se venturum
remandat ob obsidionem ad Rothomagum,
quia merito et digne atque ultione Dei rex Ludovicus
acquisitum praejudicio patiebatur hunc casum;
quia filium Willelmi ducis, qui pro fidelitate sua
Arnulfi perfidia occubuit, captum in custodia tenuit;
totamque regionem Northmannicam, quam
suus avus praeliis acquisivit, sibi injuste vindicavit.
Interea rex Haigroldus Northmannos Pagensesque
omnes ad fidelitatem Richardi pueri vicissim consolidabat;
jura, legesque, et statuta Rollonis ducis
tenere per omnia cogebat. Urbes et castella munire
firmiter satagebat, ne forte fortuna vices suas adversa
verteret.
APOSTROPHA.
O pius, prudens, bonus, et modestus;
Fortis, et constans, sapiensque, justus,
Dives, insignis, locuplesque, solers,
Rex Haigrolde.
Quamvis et non sis chrismate delibutus,
Et sacro baptismate non renatus:
En vale, salveque, et aveto semper
In deitate.
Qui Richardum percelebrem tuendo,
Rege capto, Francigenisque stratis.
Praelio certaminis et peracto
Vindice dextra,
Regni habenas nunc moderas potenter,
Et ligas cunctos fidei tenore;
Servientes ut famulentur omnes,
Ecce Richardo
Innocenti, prope te pusioni,
Nobili prosapiaque creto,
Atque florenti meritis, et aevo
Ubere, et almo.
Gerberga vero regina paterno fraternoque patrocinio
penitus desolata, tantaeque anxietatis detrimentum
perpessa, nulliusque solaminis spe subnixa,
quin etiam timens perdere regna, antistitum consilio
petiit Hugonis magni ducis suffragia. Quam
Hugo dux magnus, et episcopos cum illa comitatos
reverenter suscepit, et quae necessaria erant honorifice
distribuens, secum diebus multis detinuit.
Interim autem misit Silvanectensem comitem Bernardum
ad Rothomagensem militem Bernardum, ut
convocatis optimatibus Northmannici consilii properaret
contra se ad sanctum clerum. Qui jussa
citius dicto adimplentes, venerunt contra Hugonem
magnum ducem, praeeunte Bernardo, ad praedictum
locum festinanter. Tunc dux magnus et episcopi
dixerunt Northmannis: « Reddite nostrum nobis
seniorem Ludovicum regem. » At illi: « Non reddetur,
verum tenebitur. » Tunc magnus Hugo: « Vobis
autem dabimus filium ejus et duos episcopos, tironesque
domus suae quos quotque volueritis pro eo,
ut Francigenae praesules comitesque, et principes
atque abbates veniant contra vos ad praefiniti temporis
placitum; ut sacramento integrae veraeque
fidei terram Northmannicae regionis auctorizent et
corroborent atque sanciant omnes Richardo et posteris
suis in perpetuum. » Hoc namque consilium
Northmannorum principes collaudantes, et in Hugonis
magni ducis fide spem totius fiduciae habentes,
reddiderunt regem, filium ejus, duosque episcopos
Hildierum Belvacensem, et Guidonem Suessionensem,
et quamplurimos milites pro eo recipientes.
Hugo vero magnus deduxit regem ad sua, ut
congratularetur cum suis et uxore sua. Statuto vero
definiti termini tempore, ascita militari manu, cum
praesulibus Franciae, venit rex super fluvium Eptae
contra Northmannos, cum magno duce Hugone. Licetque
filius suus, quem pro se dederat, esset Rothomagensi
urbe mortuus, manibus supra phylacteria
reliquiarum positis, propriis verbis fecit securitatem
regni, quod suus avus Rollo vi ac potestate,
armis et praeliis sibi acquisivit. Ipse et
omnes episcopi, comites et abbates reverendi, principesque
Franciae regni Richardo puero innocenti,
ut teneat et | null | 022edec6-fd0a-44d9-96ce-388ec9c1a0c6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
possideat, et nullis nisi Deo servitium
ipse et successio ejus reddat; et si quis perversae
invasionis rixatione contra eum congredi, vel alicujus
rixationis congressione invadere regnum maluerit;
fidissimus adjutor in omni adversae inopportunitatis
necessitate per omnia exstiterit. His taliter
legitimae definitionis facundia determinatis, rege
Ludovico astante, Hugoneque magno duce et suis,
proceres Britonum et optimates Northmanni Richardo
puero ineffabilis probitatis vice cordis manibus
libentissime datis, sacramento fidissimae Christianae
securitatis fecerunt iterum fidem militationis,
auxiliique et servitii. Tunc Northmannici et
Britones Richardum tanti honoris, tantaeque dignitatis,
tantaeque speciei puerum adduxerunt nimium
gaudentes Rothomagum. Cum autem utriusque sexus
senes, juvenesque, pueri, et infantes, urbe territorioque
ipsius pagi commorantes, comperissent
quod Richardus desideratae visionis puer acceleraret,
frendente vulgo passim prae gaudio, irruenteque
profusius super plebem plebe, pro recuperatae salutis
solatio, comprimente feriter, turbis innumerabilibus
exaggeratis, populum populo, festinabant
currere; licet non valerent mutuae coacervataeque
oppressionis praepediti obstaculo, obviam ire almifluae
mellifluaeque innocentiae puero. Clerus totius
regionis, rebus monasticis praeparatis, vix propter
impetum tumultuosae multitudinis extra suburbana
Rothomagensis urbis exsiliit, collaudansque Deum
recidivae tripudio prolis, ferensque corpora sanctorum
in feretris, deduxit eum ad altare usque
sanctae Dei genitricis.
APOSTROPHA.
Urbs luculenta, micans milite sacro,
Cunctorumque bonorum ubere plena,
Tranquilla residens effera portus,
O Rothomage, cape perpete laeta
Divino reducem nectare plenum,
Patriciumque ducem jure potentem.
Mirificus quoniam hic almificusque,
Mellifluus pariter dux, comes, atque
Patricius tibi erit, marchio constans.
Et cujus famam olim redolentem
Augere propenso sat probitatum.
Quatuor agnoscent climata cosmi,
Sanctior exstiterit nemo quod ipso,
In facto, dicto, quin meditatu.
Exstat nam in tribus his summa negoti.
Illico satellitibus constipatus prudentissimis et
praeclaris, coepit praedignis bona operationis coruscare
divinitus factis. Aemula virtutum proponebat largiflue
praemia cunctis, monachosque et clericos, atque
laicos cogebat incumbere famulatibus divinis. Moribus
autem et meritis splendide fulgebat opimis,
istisque clerum ac populum strenue moderabat habenis.
Vindex autem erat severus scelerum, largifluusque
dispensator bonorum. Sylvestres namque
dapes ingens diversarum ferarum copia ministrabat
illi, quia post legitimam judicii justitiaeque discussionem,
tradebat se venatui. Meritis mactus successibus
crescebat adolescens, pullulantium virtutum
exaggeratione vitia abolens. Tendebat solers sequaxque
perfectionis ad summum bonitatis, ut quiret
gratulari futurae requiei tempore cum sanctis. Eo
namque tempore erat quidam Rodulphus, cujus
agnomen Torta vocabatur, qui totius Northmanniae
honorem post mortem Willelmi altius caeteris comparibus
sibi vindicabat, et res dominici juris indecenter
sibi usurpabat. Distribuebat unoquoque die
Richardo decenti puero cum suis tironibus diaria
propensa denariis bis ter tribus. Affligebanturque
ejus domigenae penuria constricti nequiter et fame.
Quapropter Richardus industris scientiae ephebus,
ascitis regionis Northmanniae principibus, quid de
inopia modicae distributionis ageret, ab eis sciscitatur.
Principes vero, quia illi sacramento verae fidei
colligati, et aliquanti beneficiis ejus munificati,
nuntiaverunt Rodulfo agnomine Tortae animositatem
irascentis senioris. Ille autem commilitones suos
remisit ad Richardum sagacissimae probitatis puerum,
deprecans ut liceret venire se ante illum, et
expiare se his quibus offenderat cum. Tunc memorialis
puer, expensis illorum petitionibus, respondisse
fertur: « Scitis meum avum hanc urbem praeliis
vindicasse sibi. » Responderunt: « Scimus. »
Et ille: « Meusne pater sorte haereditaria hanc urbem
tenuit? Nonne post avi patrisque necem possidere
jure haereditario debeo? Videte si pater ejus,
aut avus, aut proavus, hanc urbem ut tenet tenuit;
et rimamini cujus est praejudicium, meum an suum. »
Illis autem super talibus dictis stupendibus, subintulisse
caute dicitur: « Si nostram gratiam vult
promereri ullatenus, exeat a civitate quantocius
ipse et omnis familia ejus; et moretur in villa uno
milliario ab urbe segregatus, donec legatos suos
mihi mittat, et quid illi remandavero audiat. Quod
si floccipenderit nostrae praeceptionis consilium, nos
abdicamus omnimodis eum; et mittemus ad Francigenas,
ut super hoc negotio dent nobis salubre
consilium. » Illi vero quae audierant Rodulfo Tortae
renuntiaverunt. Ille vero egressione sua suorumque
putans placari seniorem suum; quin etiam formidans
superventurum Francicae gentis exercitum,
digrediens cum omni familia a civitate, moratus est
in pratis rusticorum. Interim Richardus tantae
industriae puer confirmat sibi sacramento verae fidei
devios milites, sanciens vinculo fidelitatis etiam
totius urbis concives. Insecuta namque | null | cf2ae42d-a1ed-4db4-9613-39573fbcb3bb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
die, Rodulfus
Torta plures commilitonum ad tantae misit modestiae
puerum, ut permitteret se ad judicandum et
ad justificandum venire ante illum, recipiendo pignus
offensionis debitum. Tunc puer praecautus argutae
mentis animositate commotus: « Scitis, inquit,
quia inauditum praejudicium mihi olim fecit? » Responderunt:
« Scimus. » -- « Nonne temeritate suae
audaciae adhuc facit? Prata rusticorum meorum falcibus
tondit, equis depascit, calcibus conterit, vaccas
et arietes, tauros et porcos occidit et comedit.
Si non discesserit a nostris finibus exterminatus,
incurret debitum periculum velocius. Quod suasistis
usque modo, illi et adhuc suadetis: sed nequaquam
illi proderit. » Illi autem super talibus dictis admirantes,
ceciderunt in faciem suam, dicentes:
« Domine, precamur ne irascatur, neve desaeviat
in nos furor tuus; quia tui per omnia fideles sumus,
nec illi unquam adhaerebimus. » Illi autem discedentes,
quae audierunt Rodulfo Tortae renuntiaverunt.
Ille vero diffidens sui, prata celeriter deseruit,
et cum omni familia concite Parisius venit.
Videns autem filius ejus, qui erat Parisiacae urbis
episcopus, repentinum adventum ejus, diriguit; imoque
trahens a pectore suspiria, dixit: « Cur, pater,
cum omni utriusque sexus familia huc accelerasti? »
Ille vero detrimenti sui episcopo casum, atque calamitosum
infortunii sui retulit periculum. Episcopus
et pater ejus misit et remisit legatos ad tantae fortitudinis
puerum, sed non profuit illis in prosperum.
Videntes autem seniores Northmanniae quod tam
prudenter exterminasset principem militiae, timuerunt
illum valde.
Cum autem insignibus tantisque refulgeret indiciis
praesentis futuraeque bonae operationis, Galliaque
commorantium mentes tantique sagacis percelleret
fama adolescentis; atque rutilans copiosis quaternarum
virtutum profusius incrementis, regnum
Northmanniae nulli subactus nisi Deo disponens ut
rex, moderaret judicio justi regiminis; Hugo dux
magnus cernens eum vigoratum et praecellentem in
omnibus factis, mandavit ad se venire comitem
Bernardum commorantem urbe Silvanectensi, ascito
pariter Bernardo Rothomagensi. Quibus ait: « Plurimorum
insidiatorum Richardi adolescentis comitis
legatos habui, qui retractant et conantur terram
Northmmanicae regionis invadere congressione hostili.
Richardus nec regi nec duci militat, nec ulli nisi
Deo obsequi praestat. Tenet sicuti rex monarchiam
Northmannicae regionis, et non habet amicos sibi
connexos inextricabili foedere adjutorii et societatis.
Arnulfi comitis perfidia pater illius occubuit, videte
ne perfido ejusdem calliditatis livore decipiatur. Rex
autem non immemor ante malorum, animositatem
sui detrimenti et captionis adhuc ruminat, et quaerens
interitum vestrae perditionis, illius rei dolo plurimos
sibi associat. Quaerite ergo salubre vobis consilium,
ut securi insidiarum et deceptionum, ne timeatis
fatalem mundanae varietatis eventum. » Hoc autem
dux Hugo magnus propinabat proposito cautae intentionis,
cupiens et desiderans filiam suam conjungere
Richardo duci copula foederis connubialis.
Tunc uterque Bernardus: « Nescimus, domine,
super hoc rimari consilium, sed tua pietate da
prosperum hujus invectionis solatium. Hucusque
tuo consilio prospero, recti itineris callem tenentes
gradimur, abhinc obliqui itineris ambages penitus
abdicantes; te duce advocato, quin etiam consiliario,
salva fide quam Richardo comiti fecimus, gradiemur. »
Hugo vero secreti sui benevolum coepit
pandere propositum. « Requisistis adhuc Richardo
duci Northmannorum uxorem voluptuosae humanitati
et dignitati ejus congruam et hahilem? » Responderunt:
« Nequaquam. » Et ille: « Quorsum intentionem
vestri consilii vertitis, vel cujuslibet
filiam illi vindicando subjugabitis? » Bernardus
vero Silvanectensis affectuosa talium propositionum
inductione, animadvertens intentionem sui senioris,
respondit proloquio argumentosae mentis: « Domine,
ignoramus cujus, nisi tuam. » Hugo vero
Magnus intelligens animadvertisse utrumque affectum
voluntatis suae, aperta cordis sui intentione dicitur
respondisse: « Non est quippe mos Franciae ut
quislibet princeps duxve constipatus abundantius
tanto milite perseveret cunctis diebus taliter in
dominio ditionis suae, ut non aut famulatu voluntatis
suae, aut coactus vi et potestate, incumbat acclivius
imperatori, vel regi, ducive: et si forte perseveraverit
in temeritate audaciae suae, ut non famularetur
alicui volenter praecopiosa ubertate sufficientiae
suae; solent ei rixae dissensionesque atque casus
innumerabilis detrimenti saepissime accidere. Quapropter
si placuisset Richardo duci tuo nepoti
seipsum flectere ut militaret mihi, vestro saluberrimo
consilio sponte filiam meam connubio illi jungerem
et terrae quam haereditario jure possidet,
continuus defensor et auditor contra omnes adessem. »
Tunc comes Silvanectensis Bernardus
dixisse fertur: « Quoniam quidem Richardum adolescentem
ducem, meum nepotem, | null | ed64feb7-af35-4718-b9db-7284265c1895 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
captum pridem
tenuit, omnesque Northmannos per fidem rex Ludovicus
perdere voluit; melius opto si filiam tuam
dederis uxorem illi ut militet tibi, quam doloso
regi. » Dedit itaque Hugo dux magnus Richardo
nobilissimo adolescenti filiam suam firmamento
sacramenti; non tamen statuta lege fescenninae
coemptionis, verum denominato juratoque termino
connexionis connubialis. Cum autem hujus veridicae
relationis fama regis Ludovici aures cordis percelleret,
comitemque Arnulfum futurae ultionis interitum
penitus formidantem perturbaret; quod Richardus
Northmannorum dux filiae Hugonis magni
ducis maritali connubio, gratia posteritatis et successionis
se copularet, servitioque ejus pro ea,
proque universi solatii adjutorio incumbens, militansque
conjunctae amicitiae competentia, foederisque
insolubilis nexu se illi colligaret: nimii tremoris
timore perterriti, ne tantorum duorum ducum militum
frequentia contererentur subacti Virmandensi
pago, decursa renuntiataque utrorumque legatione,
occurrentes invicem sibi, quid agerent super pestifero
conjuratae conspirationis duorum ducum consortio,
coeperunt rimari. Dixit autem Ludovico regi
comes Arnulfus, desiderans annihilare ac perdere
primaevae floris adolescentem Richardum ducem
totis viribus: « Hugonis magni ducis pater Robertus
super patrem tuum Carolum, favente Rollone avo
Richardi ducis, sceptra hujus regiminis injuste
suscepit, et pene totam Franciam sibi prave subjugavit.
Cum autem tale severae altercationis divortium
immensum succresceret, Franciaque pestifero duorum
regum conflictu desolata exsecrabile casualis
detrimenti jurgium flebilis perpessa esset, Carolus
pater tuus Francini solatii spe omnino privatus,
opisque auxiliatricis sui per omnia indigus, Henricum
Transrhenanum regem expetiit velocius, et
ut contra Robertum regem super se exsecrabili
Francorum temeritate constitutum feritaret, exercituque
conglobato secum Franciam veniens contra
eum audacter debellaret, Lothariense regnum se
illi daturum spopondit ultroneus. Ut autem illius
temporis cursu se habuit res illius certaminis, non
inexpertum est nostrorum ulli. Robertus digne
praelio interiit, Carolusque rex pater tuus habenas
regni juste obtinuit. Hugo autem filius ejus ejusdem
praesumptivae temeritatis veneno infectus, sceptra
istius regni conatur super te invadere, teque atque
me tuum fidelem, utrumque penitus perdere, conciliato
sibi Northmannorum duce. Rimari igitur
condecet, rex praepotentissime, qualiter possis regnum
Franciae tueri et regere. Principes namque
hujus terrae adherent obedienter Hugoni, et famulantur
libenter ei. » Adversus hujusmodi verba
respondit rex Arnulfo comiti talia: « Da mihi consilium,
quo Hugonis contumacis arrogantiae queam
resistere, me meumque regnum tueri et protegere. »
Arnulfus vero comes dolosus, cupiens Richardum
ducem perdere et annihilare cum suis omnibus,
ne quiret immeritam necem patris sui ulcisci venturis
diebus, coepit regem confortare verbis fraudulentibus:
« Consilium dabo tibi salubre et prosperum,
quo quibis conterere et prosternere Hugonem
et Richardum. Da Othoni, uxoris tuae fratri, quod
pater tuus patri suo spopondit regi Transrhenano,
Lothariense regnum, ut devastans terram Hugonis
tibi resistentis Parisius usque, et obsideat et capiat
tibi Rothomagum. Sufficientia igitur illius terrae
profusius locupletatus, frequentiaque optimatum
propensius constipatus, atque praesidiis tantarum
urbium mirabiliter adultus, quiveris contra ducem
Hugonem praeliari securus. Est namque tellus
Northmannica omnium rerum sufficientia prae
caeteris abundantius plena, aprorum cervorumque,
ursorum atque capreolorum venatu affluenter
repleta, omniumque volucrum silvestrium
et altilium multimodis pullis incrementata, pisciumque
diversarum specierum genere fecunda, quin etiam
omnium bonorum largitrix, quibus indiget
illius incola. Talium ubertatum tellurem oportet te
possidere, quia avi et proavi, caeterique antecessores
eam propter ea tenuere. Memor sis malorum
et injuriae quae tibi Northmanni fraudulenter intulere;
facile poteris eorum multitudinem ab illa terra
delere, quia sunt formidolosi et advenae, solentque
latrocinia in mari exercere. Majoris pretii valentiaeque
et affluentiae exstat tellus Northmannica quam
Lothariensis terra. » Rex igitur Ludovicus his et
hujuscemodi persuasus, respondisse comiti Arnulfo
fertur: « Tantae nobilitatis comes tantaeque astutiae
et prudentiae princeps oportet ut expleat fideliter
quod suo seniori suggerit consilians sagaciter. Igitur
quoniam omnibus meis notior et credibilior valentiorque
es, precor ut quod disposuisti relatu honesti
consilii, gratia expeditionis Othoni regi subministres;
ut strenuo interventu tuo, ascita universa
bellicosa manu sua ditionis, veniat; depopulans quae
sunt Hugonis ad moenia Parisiasae urbis, resipiscere
eum pestiferae subversionis interitu cogat, multisque
depraedationibus et incendiis eum dilanians penitus
conterat, pro regno Lothariensi Northmannicum
nobis acquirat, incolasque illius rebelles forinsecus
detrudat; Saxonicum robur experiatur Northmannica
tellus, et si forte quiverit contra colluctari,
probet suis viribus; Rothomagum nobis
obsideat et capiat, Richardumque tantae superbiae
adolescentem capiens floccipendat. »
Arnulfus vero | null | d0c2cb7e-db81-4417-8203-7c6cd8d9f63d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
comes praeoptans penitus perdere
divae memoriae Richardum, ne vindicet patris sui
sanguinem innocuum, festinat citius ad Othonem
regem Transrhenanum. Veniensque ante illius conspectum,
verbis humillimis dixit at eum: « Rex
Francorum Ludovicus charae inextricabilisque amicitiae
tibi munus. Pestiferam insolentiae et temeritatis
Hugonis ducis et Richardi Northmannorum comitis
non valens ferre contentionem, mittit me tibi, ut
aliquod illi gratia tuae pietatis praestes solamen.
Hugo filiam suam Richardo adolescenti maritali foedere
connubioque jungit. Ille vero suus miles effectus,
gratia illius amoris ut domino per omnia obedit.
Illius animatus milliari exercitu, ambit Franciae
regnum invadere, ejusque habenas et sceptra, ut
ejus pater pridem, accelerat possidere. Retunde
illorum, precamur, praesumptivae voluntatis arrogantiam
in virtute sua, et destrue illorum perversae
elationis jactantiam potentia tua. Si nostrae deprecationis
expleveris votum, sique obsidens Rothomagum,
Northmannicum acquisiveris nobis regnum,
dabimus tibi in perpetuum Lothariense regnum,
quod patri tuo fuit repromissum propter
praelium Suessonico campo mirabiliter peractum. »
Otho vero praeoptatae legationis sermone gavisus,
ascitaque et coadunata orientalium profusius manu,
conventione de regno facta, venit velociter, devastans
omnia, Parisius occurrente illi Ludovico rege cum
magno exercitu. Omnibus quae erant Hugonis consumptis
et devastatis, dixit comes Arnulfus Othoni
regi: « Haec urbs perenni Sequanae limbo undique
secus praecincta, viget inexpugnabilis ab omni
gente superventura. Precamur itaque, verte tantarum
legionum exercitum ad Rothomagensis urbis
pagum, quia antequam Northmannici ruris fines
attinges, deportabuntur tibi illius civitatis claves. »
APOSTROPHA AD ARNULFUM.
Posse sistere cur Dei,
Omnium quoque praescii,
Velle, cujus opus manet,
Et calor petit omnia,
Regibus cupis asperis,
Contumacibus, improbis,
Arrogantibus et malis?
Quamvis emeritum ducem
Heu! patrem tetigit, tuus,
Istius pueri sacri
Mucro, sanctior ut foret
Testis almifluus Dei:
Vota non tua frivola
Velle prospicient tuum;
Ecce sed comes almior,
Marchio locupletior,
Duxque sanctior omnibus,
Nobilis, celebris, pius,
Justus, almificus, probus,
Sanctus, innocuus, bonus,
Omne jam statuet bonum,
Omne conteret et malum.
Multimodarum namque petitionum persuasionibus
rex Otho compulsus, movit tantae multitudinis exercitum,
protectusque est cum rege Ludovico super
Eptae rivulum, qui termino diremptionis limitat
Franciae Northmanniaeque regnum. Tunc vocat Otho
Arnulfum, incentorem totius mali, et requirit claves
Rothomagensis urbis, ut sibi promiserat deportari.
Arnulfus vero intentione argutae mentis coepit regem
Othonem affari: « Domine rex, nemo Rothomagensium
audet te aggredi, quia abhinc Rothomagum
usque exstat tellus silvestris, commoranturque
latrocinia exercentes in ejus silvis et lucis. Est
alius decursus aquarum in proximo, quae vocatur
Andella, pratis omnibusque rerum affluentiis propensius
referta. Ibi cras, petimus, figes tentoria,
venientque illuc optimates Rothomagensium, ferentes
tibi claves urbis et pretiosi honoris munera. »
Rex vero Otho deprecativis coactus verbis, abhinc
secedens in Andellae fluvioli resedit pratis.
Diluculo vero subdolae calliditatis comes stetit
ante Othonem regem, episcoporum coetu ducumque
et procerum frequentia constipatum et refulgentem.
Cupiens autem Richardi praefulgidae adolescentiae
multare pubem, regesque conducere ad Rothomagensem
urbem, dixit ad Othonem: « Rubore futurae
subsannationis Rothomagensesque confusi, verecundantur
claves mittere tibi, nisi oppressi fuerint immanitate
hostili. Duorum igitur regum tantorumque
ducum et procerum exercitu vallati, non different
civitatem reddere tibi. Quapropter precatur te obnixe
meus senior rex Lodovicus, ut proficiscaris ad
urbem Rothomagensem matutinus. Mitte ante conspectum
tuae majestatis robustissimam legionem,
quae invadens hostiliter praeoccupet civitatem; ut si
quos forinsecus stantes certaminis gratia invenerit,
ad civitatem ferociter retrudat, hincque tentoria tua
illorum securus ad portam Belvacensem figat.
Cum autem appropiaveris, tuus meique senioris
exercitus eos sollicitos reddat, sicque in primo certaminis
apparatu eoque praelii conflictu contemplari
quiverimus cujus valentiae et fortitudinis haec urbs
exstat. »
Tum quidam nepos regis Othonis dixit verbo elationis:
« Domine rex, si licet tibi, antecedens ibo,
castraque tua metabor. Si forte ingruerint contra
me bella, ego conteram gladio eorum millia. Experiar
cujus habitudinis cujusve valentiae vel fortitudinis
sunt in praelio, cujusve cautelae provisionisque
et prudentia in bello. Contra Dacos et Alanos Gothosque
et Hungros saepe dimicavi, verum contra
Northmannos numquam certamen inii. Aciebus praeparatis
lacescens eos, expugnabo civitatem et dissipabo
dispergens advenae gentis plebem. » Hoc autem
referebat jactantia juvenali, ignorans varium | null | 2ecef9e7-e44c-44df-8dfe-c33f5b17baf7 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
casualemque
eventum praelii. Extemplo rex Otho humillimis
regalium petitionum monitis coactus, citato
exercitu progreditur mittens ante se perversae elationis
nepotem adornatis legionibus.
APOSTROPHA.
Otho rex magnus recolendus atque,
Cur Richardum percelebrem sacrumque,
Nobilem, justumque, probum, modestum,
Marchionem patriciumque sanctum
Et ducem nunc, magnanimumque fortem,
Ambis infesto laniare coetu
Et maligno contaminare nisu,
Et honorem tollere principatus,
Quin potenti sistere cogitatu
Nutui Regis superique summi?
Posse nullus nam Supero resistet,
Velle nec jam sidereum reflectet.
Hic comes, dux, patriciusque summus,
Marchio sanctus, celebris, modestus
Legibus plebem moderabit almis
Torquet astutus laceros reosque,
Atque justis praemia digna dedet.
Moribus sanctis meritisque fulgens,
Sic poli splendentia scandet astra.
Tu potens rex atque vigens valensque,
Contereris numine sempiterno,
Incubabis ridiculaeque sannae;
Sicque Northmannis reprobatus ibis
Ad tuae sedis verecundus aulam.
Cum autem nepos regis Othonis appropinquaret portam
civitatis, quae nuncupatur Belvacensis, corusco
equitatu ferventis elationis hostilique bellicosi certaminis
congressione feritaret in Northmannos aciebus
adornatis, ipsi vero Northmanni talium colluctationum
gnari, simulantes fugam, quasi hostibus
convicti repetebant celerius praesidium urbis. Saxones
vero fictae fugae simulate hilares, taliumque
casuum eventu eos adamantes, persequebantur eos
hostiliter. Tandem vero nepos regis congressus super
pontem portae Belvacensis, putabat expugnare
moenia urbis. Northmanni vero hinc inde armati
congredientes, et super eos ut leones super pecudes
exsilientes, coeperunt eos lacerare prosternentes, et
occidere telis mucronibusque coruscis, atque discerpere
securibus, ut bidentes lupi. Multis vero Saxonibus
interfectis, pluribusque attritis et vulneratis,
defungitur super pontem mucronibus et lanceis nepos
regis. Tandem Northmanni victoria potiti, capiunt
multos principum in conflictu mortiferi certaminis.
Reliqui vero Saxones nepotem regis mortuum
super pontem jacere cernentes, eumque cum
magno impetu duroque conflictu rapientes, ducentibus
Northmannis plurimos illorum captos ad moenia
urbis, deportabant ad caeteras phalanges. Jurgio
duri prolixique praelii taliter sejuncto, stabant hinc
Saxones et Franci et altrinsecus Northmanni, nec
ambiebat gens Transrhenana amplius se commiscere
ipsis.
Interea mortiferae relationis fama regem Othonem,
crudelem nepotis mortem denuntians, perculit;
totumque exercitum rumor tanti detrimenti
conturbavit. Illico communis ratione consilii hostiliter
invaserunt civitatem, cupientes tantae reverentiae
juvenis vindicare sanguinem. Saxones vero et
Franci nihil circa urbem proficientes, sed pro plurimis
suorum exercituum occisis nimium ejulantes,
revertebantur ad castra, defunctorum cadavera deportantes.
Nepotis vero morte hisque inopportunitatibus
rex Otho moestus, vidensque venire pagenses
illius terrae ad urbem altrinsecus, dixit suis principibus:
« Potestne haec urbs vallari nostro exercitu,
ut qui transvehuntur navigio, non transgrediantur? »
Responderunt: « Nequaquam, quia Sequana
simplex et singularis procellis suis qualit muros
civitatis, quin etiam incrementata et repugnata fluctibus
maris, determinato cursu lunae crescentis et
deficientis, incremento septenarii numeri, aestuante
fluctu, praeoccupat portas et moenia urbs. » Tunc rex
Otho misit ad Richardum, ut liceret ei oratu petere
sanctum Audoenum. Data vero orandi licentia, rex
cum episcopis et ducibus, depositis armis, venit ad
monasterium, quod est in suburbio civitatis, in honore
cultuque sancti Petri sanctique Audoeni dedicatum.
Multa vero donaria ibi largitus est ipse et
sui, residensque in eo, accersitis optimatibus dixit:
« Quid nobis agendum sit, animo decernite, et quid
hujus negotii sibi videtur rectum, intimet quisque.
Precatu regis Ludovici, comitisque Arnulfi subdolo
sophismate decepti, huc venimus, quo non honorem
recuperantes, sed damnum verecundiamque atque
confusionem nostri honoris turpiter patimur. Nihil
adversus Northmannos ullo hostili conamine praevalere
quiverimus, quia per Sequanae alveum cuncta
prospera illis subministrantur. Intolerabili itaque
crucior tristitia atque animositate pungor praenimia;
incertum namque est mihi praescire quid
agendum sit in tam pestifera tristium eventuum casuumque
contritione. Vos, qui natu sensuque majores
estis, quorumque consilio quae exsequenda sunt
delibero, cuncti sagaci internae meditationis cogitatu
rimamini, quid oporteat laudabiliter exsequi.
Maleficum, si vobis placet, sophistam capiam Arnulfum,
vinctumque catenis Richardo comiti mittam
eum; ut vindicet de eo patrem suum, quia fraudulenter
coegit nos huc properare et regem Ludovicum,
cupiens occidere ducem Richardum, ut olim
patrem suum. » Tunc praesules et optimates responderunt
regi Othoni, dicentes: « Exsecrabile cunctis
atque vituperabile omnibus erit si capietur, sique
Richardo ad puniendum mittetur. Verecundia dedecusque
obscenae confusionis et damni, quae condignae | null | b33a0c14-8688-46b1-83c8-7d259da96948 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
mercedis retributione pateris, non delebitur; quia
tuus exercitus Richardum et suos indigna obsidione
opprimens, hic injuste moratur. Sed de nostrae regressionis
profectione salubri consilio stude, et ne
deterius turpiusque tibi contingat, cum omni intentione
animadverte. Nepotem tuosque comites satellitesque
et quamplurimos milites hujus obsidionis
jurgio juste perdidisti, quia civitatem hanc injuste
invadens obsedisti. Inconsultus etenim suggestione
vafri Arnulfi huc accelerasti; praecave ne inconsultus
regrediaris. A mari ad Sequanam usque conglobantur
omnes incolae, postque biennium gestiunt
te aciebus praeparatis invadere. Non est nostrae valitudinis
nostrique consilii et opis, diuturno temporis
intervallo hic morari. Regem Ludovicum poenitet
nimium huc venisse, quia in hujus obsidionis
dilatatione novit se nihil proficere. Arnulfus vero
plurimis sophismatum ambagibus intricatus, promulgato
sui mendacii ingenio, hic et hic latitando,
non ambit sermocinari tecum amplius. Et ideo internae
meditationis cogitatu retractans perpende
quid nobis Transrhenanis agendum sit in ista obsidione.
Urbs non capietur, obsides non dabuntur,
verum incluctabile nobis damnum accrescet velocius.
Utinam tuae jussionis praecepto esset quisque
nostrum, quo terram petiit exordio nativitatis suae!
Sed quia nobis adhuc minime sufficiunt vota, precamur,
torque prosperae regressionis vestigia, terram
nostrae nativitatis repetitura. » Hujus igitur
sermonis collocutionibus rex Otho submonitus, formidansque
pestiferos futuri periculi casus, quasi
infra statum suae mentis receptus, diutius meditans,
infit principibus: « Ne pejora prioribus infortunia
fortuitu patiamur, neve nostri inimici nostri
detrimenti successibus exsultent amplius, iter nostrae
regressionis, si vobis libet, cras repetamus. »
Hoc namque consilium Transrhenani collaudantes
per omnia, oratione fusa in sancti Petri sanctique
Audoeni basilica, repetunt hilares tentoria. Arnulfus
vero comes, relatu quorumdam, ut praevideret
ne caperetur, edoctus, obscurae noctis conticinio
expergefacto suo exercitu, castris tentoriisque complicatis
secretius atque ex omni suppellectili oneratis
equis et plaustris, noctu silenter cauteque
atque clanculum profectus, repetebat rura Flandrensia
velocissimus.
APOSTROPHA.
Otho, surge velocius, et fuge nunc citus,
Natalem pete glebam!
Vindex nam superus tua territat agmina.
Surgens nunc cito cede!
Ductor subdolus evanuit tuus; en fuga
Te nunc erue praepes!
Contra velle Dei quid adhuc recubas? Fuge
Nunc i, nunc fuge, nunc, nunc.
Cum Northmannica praepedient tibi et agmina,
Heu, heu! turpius ibis.
Gressum nunc pete, nunc fuge, nunc iter arripe
Fidos cedere coge!
Rex nunc, ne pereas, fuge, cede, liquesceque,
Septus labere coetu!
Richardus juvenis probus et pius et bonus
Agmen jam citat ingens,
Summus marchio, dux quoque, patricius, comes,
Et te cedere gestit.
Hujus rector humi, locuples, bonus et sagax,
Aut non, aut velis, exstat.
Legum et distribuet populo moderaminum
Judex justus habenas.
Damni postque lugubria debita flebilis
Digne scandet Olympum.
APOSTROPHA AD LUTHDOVICUM REGEM.
Quem regale decus, sceptrum passimque coruscum
Jactitat eximium,
Stemmate regali quem exporgit sexu ab utroque
Regia progenies,
Quem decet attolli summo conamine, quae sunt
Regia si peragis,
Et cujus proavi bis ter tria regna feruntur
Conciliare sibi,
Cur vicibus tantis Richardum sternere gestis,
Percelebrem juvenem?
Perfidiae deditus casso conabere cuncta
Namque supra satis haec.
Nunc fugias potius, magis haec sententia praestat,
Praepete equo et volucri.
Contra Northmannos olim bellare cupisti,
Quid memor attigit es.
Nam captus belli certamine, succubuisti
Casibus innumeris.
Nunc fuge, cede, recede, itiner cape praepeti gressu,
Vivere si cupias!
Jurgia nec repetas contra, quem dextera sanxit
Judicis aetherei,
Quem censura Dei praedestinat omnipotentis
Moribus et meritis,
Ecclesias altis extollens culminibus, quo
Aedificet, statuat,
Protegat et populum, coelestis pneumatis auctus
Nectare septifido,
Muniat, exaltet, defendens adjuvet, atque
Hostibus eripiat,
Ordinis atque gradusque monastica suppleat, ornet,
Stringat et amplificet,
Legeque normali compellens vivere cogat
Servitio Altithroni,
Sicque corollarii superi commercia lucrans,
Vivet in arce poli.
APOSTROPHA AD RICHARDUM.
Richarde, bonus, recolendus,
Digne venerandus, amandus,
Et marchio, dux, comes almus--
Nam praetimidos faciendo,
Super hos timor irruit ecce
Regis domini omnipotentis--
Ne sollicitus timeas nunc,
Jaculoque Dei celeres jam
Perculsi animo fugiendo,
Plures manibus capientur,
Gladio plures morientur.
Sic vix patriam repedabunt.
Tu legibus et populorum | null | 8f2f1500-b546-4862-b4bc-0b4b2472a6db | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Judex animos redomabis.
Ast ecclesias statuendo,
Famulatu sollicitare
Practico theoricoque,
Triforme hoc ordinis agmen,
Deitate sacrae Trinitatis
Coges, urgebis et anges.
APOSTROPHA.
Insidiis remisque hiantibus
Cunctis malisque traditus,
Exosus nimium, ut putridum pecus,
Clades perosa, odibilis,
Pestifer et nocuus, quin perfidus,
Injurius, cunctis lues,
Et dicto et facto, meditamine,
Obnoxius cunctis, reus,
Amplius haud renoves jam jurgia
Nullos citabis litibus,
Desine Richardum juvenem, probum
Praedestinatum jam Deo.
Marchio, patricius, dux et comes,
Electus, almus, praepotens,
Egregius, justus, pius et probus,
Sanctus modestusque, innocens,
Religionis apexque sacrae cluens,
Et forma normae praecluis,
Ιδηα summa boni hujus lucidi
Plebem fovet Northmannicam.
Igitur plebeio hujus nocturnalis murmuris tumultu
sonipedumque strepitu reges exterriti, nimiaeque
formidinis tremore perculsi, in caligine obscurae
noctis putabant gratia certaminis Richardum adesse
cum suis. Repente conclamata est omnium salus
vitaeque fiducia spesque vivendi recessit ab omnibus.
Ignorabant enim quid agerent, fluctuantes quo
se fuga verterent. Mens siquidem illorum trepidis
rebus nutabat, corque praetrepidum indiguumque
veritatis huc illucque vacillabat. Alius enses amplexatus
ut amens fugitabat, alius scuta revellens
insano spiritu quasi per latebras errabat. Alii vero
tentoria castraque terra tenus prosternebant, alii
autem equos phaleris exornabant. Hic hac illacque
quo nesciebat cursitabat, hic stupefactus et tremulus
unoque obtutu defixus haerebat. Hic inter
fluctivagam tremulamque plebem quaeritabat suum
seniorem, hic inter commistum gregem inermis
palpabat clamitans suum militem. Hic pede celeri
gressu fugam petebat, hi equis calcaribus citatis
inermes fugitabant. Hi trilices loricas galeasque
auro comptas furtim abscondebant, hi ornamenta
regalia caeteraque sibi vindicabant. Pavidorum
exercituum murmur multus ( #sic@# ) alte resonabat, voque
inarticulatae tumultus clamorque ululatuum
confuse tinnibat. Quapropter tumultuario plebeioque
hujus confusae altivolaeque vociferationis tinnitu
Rothomagenses excitati, formidantes ne praeoccuparentur
repente futurae crepusculo die [ #sic, f.@# diei], munierunt
urbem custodibus armatis, ipsique pervigiles
praestolabantur tristes eventus praeoptati praelii. Cum
autem aurora tenebrosae noctis caliginem puniceo
amictu emicans desiccaret, rebusque color notionisque
imaginatio rediret, coeperunt Transrhenani
magalia succendere iterque desideratae regressionis
repetere, viarumque ignari hac illacque pavidi
fluctuare. Richardus vero dux magnanimus, florida
congruae pubertatis lanugine decorus, hujus rei
eventu hilaris et laetus voluit illos aggredi cum
suis omnibus praeparatis aciebus. Rothomagenses
vero praecupidae congressionis propositum a duce
tanto amovere conantes, dixerunt blande unanimes:
« Domine dux praepotentissime, tenera viges adhuc
aetate, esque spes nostrae salutis et fiduciae. Formidamus,
si iveris, ne praeoccuperis morte. Hac simultate
decipi, ut remur, nos autumant; nobisque
sic urbe prosilientibus, capere eam praejudicant.
Non est nostri consilii te nobiscum ad hujus certaminis
praelium congredi. Verum qualicumque modo
hujus rei sors se habeat, viriliter cum pluribus urbem
custodi. Nos vero eos caute prosequemur et
armis eos lacessere conabimur. » Hujus blanditii
syrmate vix evictus Richardus, juvenis praecluis
nobilitatis, urbe cum pluribus remansit, caeterique
satellitum et tironum agmina regalia prosequentes,
prosternebant plurimos occidentes. Tandem quaedam
phalanx Rothomagensium commisit ad silvam, quae
dicitur Maliforaminis, cum eis praelium, atque opitulante
Deo devictis hostibus obtinuit triumphum. Altera
vero concio similiter Rothomagensium, praestolans
ad exitus silvarum duorum regum exercitum, prosternit
et occidit plurimos hostium, fugatque caeteros
usque ad Ambianensem pagum. Rotomagenses autem
potiti de inimicis victoriam, urbis remeantes ad
praesidia, quae acciderunt retulerunt Richardo omnia.
Tunc Richardus recolendae memoriae marchio,
duxque et patricius praecellentissimus, grates praemaximas
regi saeculorum cum omni clero et populo
reddidit mansuetissimus, multaque beneficia et donaria
sacrosanctae ecclesiae distribuit laetissimus.
His ita divino nutu expletis, coepit praecipuus in
omni terra Northmannorum, Britonumque, Francorum
et Burgundionum haberi. Nitebat enim pro
generum nobilitate, florebat bonitatum agalmate,
Moribus erat illustris, sublimiorque merito astris.
Effigie rutilabat, nullique pietate secundus erat.
Statum reipublicae Archos mellifluus adornabat,
omnisque probitatis fama super aethera notus erat.
Monstrabat solers jugibus factis, studiis, exemplis
et documentis, omnia commoda imitandae bonitatis.
Vultu clarus erat, omnique actu clarior cunctis
exstiterat, dulcis emicabat eloquio, habitu et incessu
omnibus suavior. Nitidus ore mellifluo, serenus
semper corde jucundissimo. Fervebat namque fide,
spe et charitate, duplicique Dei et proximi dilectione.
Prudenti simplicitate renidebat, | null | 8357b2ea-6bc9-4d7f-b283-11e7f780aa1b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
simplicique prudentia
coruscabat, jurgia litesque et rixas strenue
sedabat, populumque, ut pater filios, amicabiliter
regebat. Exuberabat bonitatum commodis, informabat
plurimos probitatum exemplis. In domo quippe
ejus veritas et gloria, in operibus illius aequitas splendebat
et justitia: optimatum namque Francorum et
Burgundionum gesta dirigebantur ejus providentia,
reique publicae tractabantur utilia illius prudentia.
Ejus namque sanctitatis, dignitatis et affluentiae,
longe lateque diffundebatur experta opinio. Flandrenses
et Orientales obtemperabant ejus imperio.
Verum quoniam minime valet lucerna coelitus candelabro
imposita latitare sub modii umbra, coepit
praemaximus inter suos haberi, quem indiciis mirabilibus
Christus Dominus disposuit manifestari. Magnificabilis
clerus et populus, qui tanti ducis parebant
jussionibus. Omnipotentis namque Dei auxiliante
clementia, et sui ducis Richardi procurante solertia,
illis in diebus pulchra Christi ecclesia, et nimium
decora. Moribus quippe sacris ejus monitu componebatur,
ac insignibus virtutum illustrabatur, non
habens per crimen maculam nec per duplicitatem
rugam. Radiabat namque in sublimitate praelatorum
solari venustate, atque in humilitate subjectorum
lunari claritudine. Ipse vero vitae innocentis statum
benignissima mente retinebat, gubernaculumque
ecclesiasticae dispensationis, corde serenissimo, licet
laicali ordine adornabat: facto, dicto et cogitatu
prospero omnibus excellebat meritorum lumine,
moribusque coruscabat. Enimvero Spiritus sancti
gratia locupletius ditabatur, septifidique charismatis
sapientia propensius repletabatur. Quotidie meritorum,
omniumque bonorum affluentia dignius augebatur,
diligenti subtilique indagatione perscrutabatur
omnia quae laicali intellectu discere poterat.
Erat namque ditatus honoribus sanctimoniae, illustratus
commerciis magnificentiae, Spiritus sancti
gratia praeeunte. Coelestibus inhiabat, vitia parvipendebat,
incolasque Northmannicae telluris lege
augebat. Erat autem juvenis mansuetus, omni probitate
repletus, morum bonitate grandaevus, et a
Christo in humilitatis gradibus fundatus. Monstrabat
verbo et opere qua mentis intentione introductus
erat ad salutem regiminis totius patriae. Erat namque
melliflua dulcedo fortium, fortitudo debilium,
defensor orphanorum, solator miserorum, baculus
orborum, reparator ecclesiarum, lux sincera caecorum,
apex clericorum, salus agentium, culmen generum,
decus praesulum, salus viduarum, cacumen
sacerdotum, amator foederum, cultor virtutum, maxima
spes omnium: pietas moestorum, memorabile
pignus amicitiarum, palma desperantium, tutela
presbyterorum, sedes legum, rector populorum, pastor
pauperum, forma proborum, arma militum,
judicium accusantium et accusatorum, libra quaestionum,
mitigator rixarum, pater exsulum, receptor
profugorum, distributor bonorum, dulcis amor
vernularum, exemplum cunctorum; poena furum,
detrimentum latronum, emendator confessorum,
opus pietatum, murus regionum, lumen cunctorum,
specimen sanctitatum, dulce caput consulum, auxiliator
regum, protector omnium populorum.
APOSTROPHA AD RICHARDUM.
Censor ab occasu quem laus exporgit Eoo,
Fama recensitae laudis, septemque trioni,
Patrici Richarde, comes, dux, marchio, princeps.
Relligione calens, probitatum agalmate florens,
Alloquio mitis, bonitatum merce celebris,
Callem judicii servans moderamine legis.
Grandia causidicum superant tua facta pusillum,
Compressum nimium rerum aggere multimodarum.
Nec valet exsequier quod gestit scribere semper,
Actus impetus eximii nam vicit inertem,
Quamlibet immeritus poterit quod scribere certet.
Heu! atheta Dei vigeas in culmine divi.
Gaudia cum sanctis habeas per pascua pacis.
Cum autem Richardus marchio celebris videlicet
columba Christi, sine felle amaritudinis, eniteret
omnium bonorum titulis, quietumque et solidum ab
inimicis teneret regnum Northmannicae Britannicaeque
regionis, nullaque gens auderet feritare cum
Richardidis. Hugo, dux magnus et mirabilis, coactus
imbecillitate sui corporis, coadunatis pariter militibus
suis, antequam defungeretur, in extremis positus,
dixit: « Richardo Northmannorum duci praepotentissimo
filiam meam, licet tenerae aetatis sit,
futuris nuptiis connubio, sacramento vestro consilio
tradidi; quam, cum congrua habilisque viro fuerit,
largiri illi nullatenus differatis. Ipse vero uxoris
meae filiique mei, dum in id aetatis erit, advocatus
sit, vosque consiliis ejus saluberrimis et mandatis
ultronei inhaereatis. » Defuncto vero Hugone Francorum
duce, omnes unanimes ad Richardum, tantae
potestatis marchionem, convenere, seque commiserunt
sub patrocinio consilii ejus et tutelae. Incumbebant
autem omnes voluntarie ejus servitio, et famulabantur
libenter ut Domino ipsi. Ipse autem
muneribus praemaximis mirabilibusque donis eos
ditabat, beneficiisque largissimis eos augmentabat.
Ipsi autem toto mentis affectu diligebant eum, summoque
reverentiae cultu recolebant eum. Parebant
humiliter ejus jussionibus et dictis, et obtemperabant
obedientes ejus praeceptis. Ipse regebat eos blande,
ut paterfamilias servos, | null | a12195ff-e9f5-4dcf-a616-0a7735a5a8db | latin_170m_raw | null | None | None | None |
et alebat eos dulciter fomite
benignissimo, ut pater filios. Ejus consilio tractabantur
commoda secretioris ordinis sub palaestra
theoricae vitae desudantis, ejusque cultu adornabantur
utilia ordinis ampliorem vitam ducentis, scilicet
sub practicae vitae agone colluctantis rempublicam
strenue, blandeque et leniter praelatos regere cogebat,
et ne alicui ullum praejudicium facerent, minabatur
et postulabat. Richardo vero duce sagaci justoque
legum moderamine terram pene totius Galliae
salubriter regente, exsultabant coelorum cives, immensas
praeconiorum laudes individuae Trinitati referentes.
Gaudebat omnis terra, jubilans Domino in laetitia.
Plaudebant omnes in excelsis et referebant grates
Omnipotenti, qui illis patricium et ducem tantorum
bonorum incrementis largitus est cluentem. Northmanni
vero tanto censore tantoque advocato gratantes,
illoque praesente non tantum frui volentes, verum
etiam de posteritate cogitantes, ut gloria prolis
viro non deesset, utque viri germine non destituantur
per progenierum successiones, venerunt ad eum
dicentes: « Res cujusque negotii, quae sacramento
verae fidei determinantur ab orthodoxis, operae pretium
est quo expleantur indeterminato spatio praefiniti
temporis. Quocirca filiam Hugonis, magni
Francorum ducis, quam illo superstite sacramento
connectendam tibi connubio sanxisti, antequam
praefiniatur terminus statuti temporis, si congrua
habilisque et nubilis fuerit, lege maritali praedignum
est tibi copulari. Illa vero, ut audivimus, virgo elegantissimae
speciei et formae, apta genialis connubii
commistioni, congruentique delectabilis concubitus
amplexioni, masculini seminis viribus minime differt
succumbere. » Richardus vero virilis ubertatis
potestate, dicitur suis respondisse: Quod sancitum
est fide peractum iri, consequens est exsecutum
iri. Illico praeparantur nuptialis sumptus commoda,
adornanturque mirificae compositionis sponsalia.
Northmanniae igitur, Britonicaeque regionis
optimatum manu ascita, praeparatisque omnibus
fesceninno cultui quae erant necessaria, cum incompuputabili
principum congressione eam decenter et
honorifice deduxit ad Rothomagensis urbis palatia.
APOSTROPHA.
Prolis optatae prosperitatis,
O semper cupidi, indignique,
Northmanni proceres, belligerique,
Vivacis mentis igne calentes:
Non hac quae vehitur, virgine proles
Nascetur, populumque reget haeres.
Verum divino numine nutus
Coelestis virgo prodet olim
Stirpe Dacigena, nobilis, alma,
Pulchra, percelebris, et reverenda,
Digna, praeelecta, et recolenda,
Cauta consilio, provida, prudens:
Quam dux Richardus, marchio justus,
Pluribus sibimet eliget unam,
Jungens connubio, foedere, pacto,
Quaque vergente tempore dignus
Nascetur haeres germinis almi.
Cum autem tantae nobilitatis conjugis decenti
gratularetur consortio, Britonicaeque atque Northmannicae
patriae populos serenaret jure salutifero,
atque per totam pene Franciam Burgundiamque
salubri consilio repentinas insurgentium malorum
commotiones compesceret dignae potestatis dominio;
quidam satrapa nomine Tetboldus, dives opum,
militumque sufficientissimus, novercalibus furiis,
zeloque et odio succensus, coepit insidiari ei multis
subsannationibus, rixarique contra cum, et oppugnare
incassum terram ejus. Decernens autem se
nihil contra cum proficere, profectus est ad Gerbergam
reginam, filiumque ejus Francorum regem
Lotharium commorantes Lauduno monte. Qui multis
prosecutionibus coepit eos urgere, ut decipiendo
deponerent eum tanto honore. Venenoque livoris
infectus, dicebat regi et matri ejus: « Mirum mihi
et omnibus cur tantae arrogantiae comes Richardus
Nortmannicum Britonumque tenens regnum quietus,
super Francos praesumptuosa temeritate elatus,
principatur contumax prae omnibus. Nec Deo, nec
ulli militat, famulatur et servit; verum in suae praesumptionis
jactantia, inreverenti animo cordeque
infrunito confidit. Nostrorum quemque parvipendit,
Francorumque ut rex ditione superba dominatur
et regit. Hujus consilio tractantur cuncta quae
Francigenis sunt incommoda. Non est tui nec nostri
honoris ut talis comes dominetur nostri. Dedecus
quippe est tui imperii quia Burgundionibus
imperat, Aquitanos arguit et increpat, Britones et
Northmannos regit et gubernat, Flandrenses minatur
et devastat, Dacos et Lotharienses, quinetiam
Saxones sibi connectit et conciliat. Angli quoque ei
obedienter subduntur, Scoti et Hibernes ejus patrocinio
reguntur. Omnium quippe regnorum omnes
gentes ei famulantur et obediunt, nec est nisi tu
qui queat resistere superbienti temeritati ejus militumque
suorum. Magis ac magis, supraque satis
ingruenter confortatur et praevalescit, nec multiflua
militum congerie confidens resipiscit. Vide ne regnum
tibi haereditarium conetur super te invadere,
teque ab illo exterminare et extrudere. Si quod injuste
tenet teneres, omnia regna tibi vindicare quires. »
Harum quippe fallacium ambagum alloquio
audito, subintulit Tetboldo regina tristis et commota:
« Tu nostri secreti conscius, secretiorisque
consilii fidus secretarius et consiliarius; da nobis
consilium super his rebus. Nullius juvaminis virtute | null | 31e0099a-61b2-45d6-8f27-12d005c85902 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
suffulti, nisi Dei, precamur ut motus pietate in hoc
negotio, clementer succurras nobis. Aversamur
undique secus, et comprimimur, et nusquam tuta
fides reperitur. » Tetboldus vero comes cupiens
perdere dolo penitus Richardum tantae probitatis
patricium, subintulit reginae hoc consilium.
APOSTROPHA.
« Heu. quid adhuc furis ardescens, o Arnulphe, odio perfidiaque,
Invidiae nimium afflictus taedis et laniatus?
Desine moliri contra superum velleque posse
Pervacuus nimium labor est, quem nunc corde retractas
Non capitur, quem dextra Dei sancit, protegit atque.
Nam justus, probus, innocuus, sanctus, percelebrisque
Marchio, patriciusque, comes, dux Richardus et almus,
Aggere quadrifidae mactus virtutis rutilanti,
Plebem commissam sibimet pater ut corriget augens
Proteget, auxiliabitur, et salvabit, refovebit. »
« Si universae Franciae et Burgundiae militari manu
ascita, profectus fuerit rex Lotharius tuus filius ad
ejus urbes munitissimas, ille si maluerit resistens
dimicabit contra eum. Si non, componet se in firmissimis
munitionibus tutissimarum civitatum. Denique
conglobato christicolarum paganorumque
exercitu, depopulans cuncta aggredietur urbes suas,
et si forte ceperit eas, Francorum Burgundionumque
tenebit securus regna. Prudentius congruentiusque
est cum dolo aliquatenus eum capere, quam
monarchiam ejus devastare, urbesque obsidere;
quia nihil proficiemus in hac expeditione. Animadvertet
enim propositum voluntatis nostrae sicque
cautius tuebitur se. Verum, mitte legatum ad Brunonem
Coloniensem archiepiscopum fratrem tuum,
Lothariensem scilicet ducem praecipuum, ut veniat
ad te propter hujus erroris negotium, decipiatque
alicujus calliditatis sophismate Richardum tantae
elationis virum. » Illico regina mittit ad Brunonem,
et omnem hujus deceptionis mandavit seriem. Bruno
vero petiit Franciam illico, veniensque Virmandensem
pagum, misit quemdam episcopum qui diceret
Richardo in dolo: « Bruno Coloniensis archipraesul,
licet indignus, tibi fidelium orationum munus.
Quoniam quidem noster senior bene norit
quod evangelicus sermo referendo dicit, #Beati pacifici,
quoniam filii Dei vocabuntur.@# Idcirco obnixe
precatur ut venias contra eum Ambianensi pago
velocius. Audivit enim errores insurgentium in te
rixarum, vultque ardenti animo ob amorem tuum
sedare tumores earum. Te et regem nepotem suum
inextricabili conciliabit foedere, te et Tetboldum,
caeterosque malivolos pacificabit dempta pestifera
voluntate. Omnia regna nepotis ditionis rectae ambit
lege coercere et serenare, omneque jurgium
discerpere et conculcare Desiderat enim omnes
connectere fidelitati sui nepotis, sicque sedatis
rixarum turbinibus, pactaque ab omnibus pace, ad
sua regredi. » Tunc Richardus marchio benignissimus
his dolosis affatibus deceptus, coepit ire contra
Brunonem cum suis fidelibus. Cumque adesset pago
Belvacensi, Brunoque Ambianensi, die qua denominatum
erat eos simul colloqui, venerunt ad eum
duo Tetboldidae dicentes divino nutu inspirati: « Tibi,
dux, secretius fari volumus. » Richardo secedente,
intulerunt illi: « Majusne fore dux Northmannorum,
quam extra regionem tuam pastor ovium
et caprarum? » Richardo vero comite in uno obtutu
defixo, et mirabiliter haerente, nulliusque responsionis
verbum illis dante, illi admodum stupuere.
Illata vero propositio quid significaret scrutatus,
infraque semetipsum quasi receptus, dixit illis duobus:
« Unde, vel cujus fideles estis? » Responderunt:
« Quid tibi cujus? Nonne tui? » Richardus
animadvertens eos suos fideles esse, eosque propalari
cujus essent nolle, grates agens, et vale dicens,
honoravit secretius illos praecipue. Uni vero
ensem ex auro quatuor librarum in capulo fulgidum,
alteri vero dedit armillam totidem libris purissimi
auri fabricatam. Illis namque recedentibus,
quae retulerunt intimavit suis optimatibus. Tunc illi
retractata et interpretata propositione tantae invectionis
et comparationis, coegerunt illum redire
moenia Rothomagensis urbis, legatumque mittere
ad Brunonem, qui se non venturum ad placitum
nuntiaret illi. Legato vero Brunoni archiepiscopo
nuntiante Richardum ad placitum non venturum
esse, stupuit, autumatque tantae deceptionis consilium
illum animadvertisse; dixitque legato: « Vade
citius, dicque Richardo magno duci ut saltim veniat
super Eptae fluviolum, si requiem pacisque incrementum
cupit habere suorum inimicorum, et ego
pro ejus amore proficiscar illuc solaturus eum. »
Tunc legatus: « Non propter me, nec propter quemquam
tuorum ad praesens venerit contra te ad placitum. »
Hujus igitur responsionis obstaculo, tantaeque
traditionis dolo penitus detecto, revertitur ad
sua verecundus Bruno.
APOSTROPHA.
Moliuntur ecce plures,
O Richarde benigne,
Duxque patriciusque magnus,
Cunctis et comes almus.
Subjugare te potenter | null | b0522b4f-444e-4b24-8f53-80e15345f771 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Vafra calliditate,
Et retractat quisque dolo,
Quo te perdat inique.
Propter hoc stude valenter
Certa, speque, fideque
Enitere vi micante,
Meritis mercedeque justa,
Quo queas vigere semper
Solerti probitate,
Callis et justi tenere
Libram, rectum itinerque.
Frueris sorte tali,
Quo nunquam capieris:
Sed vigebis seculorum
Jam per saecula cuncta.
Tunc per totam quippe Franciam, Burgundiamque
et caetera regna, rumor tantae traditionis, tantique
doli propalatur et ab universis Bruno et Tetboldus,
caeterique factores talis consilii et calliditatis
vituperantur. Richardus vero dux sanctissimus,
tantae deceptionis et calliditatis insidiis erutus, referebat
quotidie grates Regi regum devotius, qui
eruit eum de periculo mortis et captivitatis propitius.
Erat itaque Christo Domino semper in omnibus
operibus subjectus, devotione et mansuetudine
omnibus viribus armatus. Moribus et meritis praecipuus,
sacrosanctae Ecclesiae Northmannicae advocatione
dignus, fide plenissimus, spe robustissimus,
charitate largissimus. Obediens Dei praeceptis, credulus
in divinis promissis. Affluentia rerum bonitatumque
locuples, divino cultu mundialique solers.
Docilis in opere, longanimis in spe; sapiens in colloquio,
prudens in consilio. In corrigendo constans
et vehemens, in dilectione Dei et proximi ardens.
Patiens in adversis, fortis in periculis. In divinis
saecularibusque disciplinis mansuetus in eleemosynis
largissimus.
Assiduus in studiis bonae operationis, sollicitus
metu mortis. Eximius in timore Dei, magnificus
ordine habituque laicali. In exsequiis cunctorum devotissimus,
in misericordia et pietate gloriosus.
Praecellenti ingenio praeditus, in omni opere strenuus.
Judicio justitiaque insignis, in reos severitate
terribilis, in probos lenitate mitis. Ad gratiam meritorum
promptus, ad ignoscendum offensoribus paratus.
Humilitatis gradibus summus, in omni hospitalitatis
famulatu praecipuus. Altor monachorum, canonicorumque,
atque gregum piissimus advocatus
suorum providus. Dispensator commissi talenti fidelis,
moderator rixarum insignis. Delictum proprium
canens, alterius severiter puniens. Plebem ut
pater filios fovens, Christi praecepta fideliter adimplens.
Propter vos interdum armis, interdum patientia
vincens; paganos jugo Christi levi et suavissimo
subdens. Defensor patriae robustissimus, solatorque
viduarum sanctissimus. Prudens, magnanimus, bonus
et modestus, augebat populos statutis legibus.
Praecellens pater exsulis et egentis, incomparabilisque
solator orphani et pupilli, largum pauperibus
cibum ministrabat, ecclesiarumque assiduus reparator
renitebat. Sacros ordines graduum Ecclesiarum
mirifice prae omnibus honorabat, atque monastica
quaeque adornabat. Attentus, benevolus et docilis
in omni opere existebat, accusantiumque et
accusatorum aequali lance querelas discutiens trutinabat.
Non personas pauperum vel potentium in
judicio ullo cultu reverentiae respiciebat; verum
expugnantium querimonias, dempta scrupulosae
rei ambiguitate, recensens, dijudicabat. Meritis et
factis praecellebat in omni negotio cunctis, eratque
omnibus mirabilis respectu bonitatis et honoris.
Floccipendebat arrogantes et improbos, puniebat
contumaces et reos, exaltabat humiles et benevolos,
conculcabat raptores et injustos. Tirones suae
domus praemiis et muneribus ad serviendum incitabat,
majores natu beneficiis affluenter ditabat. Vix
nemo audebat in regno suo praejudicium facere, nullusque
cu que quidquam subripere. Degebant omnes
in ejus ditione securi malorum et laborabant festinanter
accelerata exhibitione omnium operum.
APOSTROPHA.
Profusis precibus lector supplex tibi dico,
Artis septifluae gnare, capaxque bene.
Deficit eloquium: non hunc sustollere possum
Quantum opporteret laudibus innumeris.
Nec stringi numeris, nec possunt cedere verbis
Quae mala sedavit, quae bona distribuit.
Custos defensorque suae patriae luculentus,
Dux, comes iste bonus, marchio, patricius,
Archidicus rector rerum si quislibet esset,
Posset veridica scribere quae cuperet.
Ast ego stultus, hebes, cunctaeque rationis et expers,
Scribere non valeo dicere quae cupio.
Istius notae scriptaeque libro bonitates
Ejus stellifero qui sedet in solio.
His et aliis quampluribus probitatibus huc illucque
sparsim diffusis, copiosisque diversarum rerum
affluentiis propensius diffamatis, Tetboldus comes
incendebatur excruciatus invidia et furiis, livoris
et perfidiae suffusus veneno, suggerebat quotidie
regi Lothario ut deciperet Richardum tantae dignitatis
virum dolo, teneretque Northmanniam sub
suae ditionis jugo. Tandem vero rex Lotharius ipsius
comitis sophisticis suggestionibus excaecatus, misit
ad Richardum qui diceret ei dolosis affatibus:
« Usquequo praestolabor poenitentiae recordationisque
tuae respectum, ut frivolum cujusque gentis me
toties parvipendis? Nonne subnixus tuorum adminiculo
inimicorum, possum obsidere et capere, exceptis
amicis tuis, urbes munitionum tuarum? Non
umquam cuiquam te subjugabis? Norisne me esse
regem Francorum? Nonne tibi injurius esse potero,
si quae | null | 218c612e-f9f8-4900-bf3b-dfca1082fe51 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
mei juris est, ascita manu, ad te obnixius
properavero? Si tuis invidis credidero, tuque vero
meis perjuris et infidelibus faveris mente et corde
tuo, nunquam pacificabimur foedere complacito.
Desine talia rimari, et libeat tibi mecum gaudere
et congratulari. Connectamur igitur adinvicem taliter
competentiis mutuae voluntatis, ut nemo nostrorum
suapte quidquam possideat facultatis. Si quispiam
in te vel in me rixatus exercuerit jurgium,
ego tuum, tu vero meum contere et dissipa adversarium.
Simus unius cordis, uniusque mentis et
voluntatis, et conteramus et dispergamus atque
subjiciamus Tetboldum cum suis. Flandrenses vero
caeterasque gentes in nos rebelles, dirae legis jugo
affligamus, easque nobis servire et potestate urgeamus.
Quapropter accelera venire contra me velocius
ad placitum, ut colligati indissolubili competentia
amicitiarum, gaudeamus unanimes securi
hostium et adversariorum. »
APOSTROPHA.
Lothari, rex clemens, pius, justus, sanctus,
Probus, modestus, nobilis, lux alma orbis:
Cur decipi moliris, infectus spurco livore,
Richardum ducem sanctum, justum?
Jamjam pudebit cogitasse noc perversum
Ingloriusque hoc, heu! velle.
Pravum tuum sed velle posse haud continget.
Igitur Richardus dux comesque praecellentissimus,
falsidicis harum blanditionum minarumque
legationibus deceptus, profectus est contra Lotharium
regem ad placitum, ascita militari manu. Rex
vero coadunatis ejus inimicis in dolo, Carnotensi
scilicet Tetboldo, Andegavensi Goizfrido, atque
Flandrensi comite Balduino; qui etiam exercitu
plurimorum ejus inimicorum clam conglobato, morabatur
super Helnae fluviolum fraudulenti animo.
Die vero indicti placiti, qua dolose statutum erat
eos foederari, misit dux magnus Richardus exploratores,
ut quae gerebantur apud regem renuntiarent
sibi, inquirerentque qui essent cum rege, et si quid
deceptionis latitaret in exsequendi negotiis placiti.
Illi autem illuc profecti, Tetboldum caeterosque inimicos
ducis Richardi ante regem repererunt. Hinc
quoque super mandatis regis haerentes, nimium
stupuerunt. Illis autem ante regem morantibus paululum,
ecce venerunt Tetboldi, Gozifroidi atque
Balduini comitum loricati et galeati exercitus, insurgentes
hinc inde celeri equitatu, cupientes ut
jussum erat aggredi Richardum et suos hostili congressu.
Videntes autem hoc illi, innuebat quisque
sibi, ut renuntiarent celerius quae viderant Richardo
comiti. Tunc unus illorum praepetis equi dorso residens,
veloci cursu repetiit Richardum praedignum
comitem, omnia agmina transiliens, vociferansque
cum nimio gemitu, et dicens: « Domine, domine
dux praepotentissime, erue te, ne intereas hostili immanitate;
quia omnes inimici tui congressi cum
rege, gestiunt te tuosque aut capere, aut interimere. »
His auditis Richardus dux imperterritus surrexit,
suisque fidelibus ascitis dixit: « Prandium
ecce paratum nobis, antequam devertamus, praelibemus
illud in nomine Domini. Sicque sacrosanctae
crucis vexillo praemuniti, praestolemur hostium cuneos
intrepidi. Nequitia etenim illorum et perfidia
atteret digne illos; probitas vero purae fidei et spei
eruet nos. Impetus perversae multitudinis illorum
non vos exterreat, verum praedecessorum vestrorum
in omni adversitate robustorum monimentum fortes
faciat. » Cum autem, ad prandium residens, haec et
alia quamplurima suadendo proferret, suique quam
plurimi abessent fideles, venit alius nuntius referens
adesse hostium acies. Richardo vero sanctissimo
duci percunctanti quot millia hominum essent
regis, sique ipse esset rex in congressione hostili,
tertius affuit citatis calcaribus equis. Qui dixit ei:
« Domine dux, ecce rex et ejus exercitus festinat
ferro indutus congredi tibi praeparatis aciebus. »
Haec eo tremula voce narrante, apparuerunt acie
hinc inde armati exsilientes. Tunc ineffabilis dux comesque
Richardus intuens propius imminens periculum,
surrexit ocius deserens prandium, divertitque ab
eis et secessit trans Depae alveum, suique adjutorii
illuc praestolabatur exercitum. Sed regis exercitus
vada Depae praeoccupavit, ne veniret ad eum. Quidam
autem inimicorum persequentes ducem Richardum,
in medio vadi Depae armis invaserunt. Illis
vero simul praeliando illic colluctantibus, recognoscens
quemdam venatorem suum nomine Walterum,
dux Richardus cucurrit cum domigenis illuc
intrepidus, et eripuit illum caeteris fugatis et occisis
hostibus; restititque omni exercitui regis ad fluvioli
Depae exitus.
Confluente vero undique secus regis et inimicorum
exercitu, dixerunt ducem ad Richardum majores
natu defendentem severiter vadi aditus: « Domine
dux magnanime, fraus hujus perfidiae, dolusque
deceptionis nefandae detectus est Deo annuente. Ne
igitur praeoccuperis morte, aut capiaris, precamur,
diverte; urbemque Rothomagensem celeri equitatu
pete, ne forte inimici tui praeoccupent nos velociori
cursu, | null | d255dd61-fe3e-42ad-a744-ade2e6feccb4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
eamque vindicent sibi, reperientes vacuam
militibus. » Dux autem Richardus illorum respuens
consilia, cupiebat cum tironibus suis venientium
invadere agmina. Tunc majores natu videntes eum
in suae mentis proposito perseverare, salubrisque
consilii verbis non acquiescere, aggrediuntur eum
et per freni habenas arripientes, precabantur eum
secedere. Tandem vero majoris aetatis militum
precatibus vix coactus secessit et petiit Rotomum
festinanter ne caperetur. Illico propalante fama exsecrabile
conjuratae deceptionis placitum, omnis populus
regionis illius confluit celeriter ad ducem magnum
Richardum, crebris multimodisque monitis
incessanter urgens eum, ut regi et Tetboldo comiti
redderet retractatae deceptionis talionem, invadens
eorum regnum. Ipse vero grates referebat quotidie
devote Regi regum, qui de interitu mortis aut captionis
eripuit eum. Ecclesias palliis monasticisque
rebus ideo plenius honorabat, pauperibusque cibum
et potum largiflua manu abundantius ministrabat
divinaeque servitutis officio incumbens operam dabat.
Judicia justi examinis libramine rectius trutinabat,
rixas litesque atque discordias compescens,
plebem moderatius regebat. Cuncta bona opera
sagacius perficiebat, in omnibus operibus Deo subditus
perfectior erat. Orphanos pupillosque et exsules,
ut pater filios, lenius sustentabat viduasque
et profugos suavius refovebat. Monachos canonicosque
atque laicos famulari Deo strictius urgebat;
paganos sceleratosque refutans, populum suae
advocationis fomento securitatis prudentius nutriebat.
APOSTROPHA AD URBEM.
O civitas fecundior quampluribus,
Fertilitate boni, militibusque sacris!
Tuus ecce dux prudens, pius, sanctus, bonus,
Tantorum procerum erutus insidiis,
Peragit Dei quae sunt, tibique congrua
Recti per cuncta tramite judicii.
Sed quod colonus non fui quondam tuus,
Nescio digerere quae studuit facere.
Utinam, poetas possideres garrulos,
Quis bona quae studuit elucubrata forent.
Quod vatibus culpa est, cares rectoribus.
Instrue nunc pueros artibus innumeros,
Successio quidquid peraget magni patris,
Carmine multicano elucubrare sciant.
Interea longe lateque per totam Europam profisius
promulgata tanti patroni tantique ducis bonitate,
Tetboldus venefico perfidiae infectus livore,
iterum petit regem Lotharium, dixitque illi doloso
corde: « Paterisne convictus contumacis Richardi
jurgio praejudicium suae arrogantiae in tuo regno
persistere? Tenebitque regnum Northmannicum sine
tuae voluntatis largitione? Quomodo jure rex nuncupaberis,
si regere regnum Francorum non quiveris?
Caeterum fortassis ascita Dacigena gentilitate, ut
avus suus Rollo olim super avum tuum Carolum,
regnum ditionis tuae supercilio jactantiae suae deliberat
invadere. Contra istius praesumptivae calliditatis
molimina, dabo tibi prosperi saluberrimique
adjutorii consilia. Invade et obside, atque cape
mihi Ebroicam civitatem, ego vindicabo tibi totam
Northmannicam regionem. » Rex vero his promissis
hilaris et laetus, misit ad omnes suos fideles, quatenus
venirent ad se hostili congressu. Conglobatis
igitur totius Franciae et Burgundiae repente principibus,
occurrit, et obsedit atque cepit Ebroicas repentino
conflictu, deditque eam Tetboldo gratia
conventionis ultroneus.
APOSTROPHA
Celebris, digne nobilis, atque
Marchio summus, duxque verendus,
Tutor cleri, plebis et auctor,
Rector populi, justus et almus,
Orphani et exsulis irrevocandus,
Viduae solatorque benignus,
Fortuitis nunc casibus istis
Velle modestum non minuetur.
Neve fastigeris dubitando,
Sibimet dnm infortunia crescunt,
Jamque quem colit hunc lacerat acre,
Pyrrius, aeternus, refovendo,
Pater ut sobolem recreans dulce.
Quae peragis nunc perage semper,
Quae operaris modo haec operare.
Urbs ablata tibi quoque furtim,
Tibi reddetur, judice summo.
Richardus igitur dux praepotentissimus, subitaneo
horum eventuum casu tristis et moestus, convocavit
robustissimas legiones Northmannici exercitus,
ivitque super Tetboldum, fretus innumerabili
militari manu, depopulans et incendens Carnotensem
Dunensemque regionem remeavit imperterritus.
Dispersis reversisque ad sua Richardi magni
ducis exercitibus, Tetboldus comes conglobato suo
clam exercitu, inrepsit Northmannicis finibus. Cum
autem relatu quorumdam Richardus dux magnus
didicisset quod Tetboldus Northmannicos fines aggrediens
adveniret, misit quemdam Richardum qui
cujus multitudinis exercitus esset, velociter renuntiaret.
Ille vero celeri equitatu, quo Tetboldus
morabatur, aggressus, quosdam illorum ab exercitu
sequestratos reperiens, interimit, Tetboldumque
comitem adesse Richardo duci occisorum infectus
cruore renuntiavit. Videns autem eum sanguinolentum,
ejusque arma cruore perfusa, dux
magnus Richardus dixit adstantibus: « Iste namque
cum suis interfuit certamini, dixitque illi: « Quot
ejus exercituum millia? quave parte Sequanae aggreditur
nostra confinia? » Respondit: « Tria, levaque
parte Sequanae, quae est Ebroicacensis, occurrit
hostiliter nobis. » Cui dux magnus: « Si praelium
contra nos, aut obsidionem urbis Rotomi agere
ambiret | null | 56316233-6565-4f8f-9a48-544de85109b3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, altrinsecus, qua eminet urbs, feritare
contra nos acceleraret. Verum, quia altum Sequanae
pelagus nobis et illis obstaculum exstat, navesque
absunt illi, quibus transeat, nullatenus nos
bello lacessere tentat, sed patriam nostrae ditionis
depopulare atque cremare nostri ruboris confusione
atrociter deliberat. Nos vero, quibus adsunt naves,
ascitis principibus nostris ad illos transeamus,
quodque Deo placuerit inter nos experiamur. » His
dictis, sacrosanctae Genitricis Dei petens aulam,
superque altare ejus pretiosi muneris ponens pallium,
ad profuturum efficacis orationis confugit auxilium.
Sed Deus, qui superbis resistit, humilesque
sublimat et erigit, humillimum devotae ejus precis
votum exaudivit. Tetboldus vero comes malivolae
intentionis proposito malignabatur feriter in tellure
Northmannica: profectusque est constipatus ferrata
acie usque ad casas Hermentrudis villae, in portu
fluminis Sequanae altrinsecus contra Rotomum positae.
Richardus vero marchio robustissimus alterius
portus navigium expetiit, totaque nocte Sequanae
transmeans alveum, super Tetboldum diluculo
irruens, bellum contra eum cum paucis iniit. In
primo quidem congressu certaminis, praeliabantur
decurtatis telis et lanceis; secundo vero mucronibus
coruscis. Tunc robusta manus Northmannorum,
conjunctis complicatisque ad invicem clypeis, acie
corusca mucronum aggrediens, invadit armatos
obstantesque Francorum, et ante dextra et laeva
lacerans, prosternensque atque disrumpens cuneos
hostium secuit, equitans super cadavera occisorum,
condensum agmen obstantium, reflectitque
praelium in cuneos hinc inde remanentium. Hinc
hinc Francigenarum strages efficitur, multigenaque
manus multatur et interimitur. Northmannorum
namque gens belligera et effera discurrens permeat
praelii discrimina velut lupi per bidentium
ovilia, occidens et prosternens hostium severiter
agmina. Richardidis siquidem unanimiter vociferantibus,
quod Richardi magni ducis erat praelii
campus, fiducia praeliandi recessit a Tetboldidis
omnibus, vitaeque conclamata est salus. Quisque se
liberando quo divertat ignorat, quoque se latitans
abscondat. Alii lucis concretione fruticum condensis,
alii paludibus alnis populisque densius conradicatis
reponunt se, ne occiderentur a Northmannis.
APOSTROPHA.
Fervere caede nova silvas camposque patentes,
Corpora functorum pariter, lacerosque jacere,
Rustica gens quos induviis fera dispoliabat,
Atque rubere sacro spumantes sanguine rivos;
Fingere quemque sibi varii discrimina lethi,
Atque super gramen tepidum fumare cruorem,
Richardumque ducem gratari, strage peracta,
Militibus laetis, esses si forte, videres.
Tandem vero comes Tetboldus, fugatis prostratisque
atque occisis fidelibus suis privatus, fugae expetiit
auxilium cum paucis velocius, nec divertit ad
Ebroicam, quam sui tenebant, urbem, citatis equis
calcaribus. Merito namque beati marchionis Richardi
quadripartiti detrimento illo die infortunium
persensit; videlicet fideles suos praelio prostratos
conspexit: ipse fugatus et laceratus exstitit, quidam
filius ejus morte praeoccupatus occubuit: urbs Carnotensis
et praesidium ejus igne concremata funditus
ruit. Richardus vero marchio bonitate famosissimus,
certamine prolixaque prosecutione hostium fatigatus
Rotomum repetiit vespertinus. Diluculo autem consurgens,
campum praelii aggrediens, sexcentos quadraginta
mortuos reperiens, funere tantorum pietate
condoluit, sepeliri eos jussit, vivos adhuc feretro
leniter ad Rotomum deportari et sanari fecit. Praeterea
lucos paludesque exquirere fecit, multosque
mortuos et plagatos reperit, quibus eadem pietate
obsequium praestitit.
APOSTROPHA
Gurgite caeruleo Sequanae meat aestuantis amnis,
Et movet ingentes pelagos vaga cursitantis aestus,
Lambit odoriferas et gramine floridante ripas, ample,
Molliter herbarumque, comas lavat unda praepes
Ipsam cum refluum torquet mare detrimenti aluno,
Detrusam retrorsum fluctibus aequoris minantis,
Eptadus officio mutantia vel crementa passum.
Umbroso et vestiti palmite praenitente colles
Deliciosus ager vinetaque continens honesta.
Cursibus undarum irriguis satis emicantque prata,
Urbs qua percelebris nunc Rotome praenites decora,
Labentis jocundis usibus affluenter amnis,
Merce quibus varii componere foenoris queat se.
Sed munita nimis rutilas magis inclyti patricii
Richardi meritis et moribus undecunque justis,
Qui virtutis inexpugnabilis almitate plenus,
Protegit, exaltat, temet regit, et fovens tuetur.
Auro plus constans hostes fugat, obstat arguitque,
Marchio duxque, comes mirabilis et stupendus actis,
Praedignusque, probus, sanctus, pius et bonus, modestus
His et hujusmodi triumphaliter peractis, dux magnus
Richardus praecipuos suae domus legatos ad
Daciam celeriter misit, ut gens robustissima Dacorum
accelerato juvamine succurreret illi. Daci vero
his legationibus hilares, aptatis oneratisque navibus
celeriter, aggrediuntur Rotomum festinanter. Dux
vero constantissimus, tantae multitudinis principes
conspiciens, suaeque indignationis animositatisque
malivolentiam vindicare ambiens, petere Givoldi
fossam jussit, et devastare quae erant Tetboldi et
regis. Daci vero hinc abeuntes, | null | c787c0f0-98e1-4003-be65-53a8ca84fbe5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
superque regem et
Tetboldum congredientes, depopulabantur quae reperiebant
indifferenter. Villis rusticorum omnibus
devastatis, suburbana incendebant, atque castella
plurimahumo tenus prosternebant. Obstantes sibi
crudeliter occidebant, caeteramque manum flebiliter
ad naves vexabant. Desolatur regis et Tetboldi comitis
omnis terra talibus hostibus nequiter afflicta.
Fames oboritur, quia terra aratro nusquam scinditur.
Pervia, viaeque et semitae ignorantur, quia a
nomine calcibus atteruntur. Salus spesque et fiducia
a residuis conclamatur; quia universae pestilentiae
ignominia affliguntur. Richardi vero magni ducis
terra solida erat et quieta, nec ullius calamitatis
peste afflicta, sed liberi arbitrii labore ab omnibus
exercitata. Quisque colonus quod ambiebat libere
agebat, possibilitate suae voluntatis percepta. Tantae
altercationis tantaeque cladis Northmannicae et rapinae
nocte dicque innumeris casibus uno lustro
pene afflicta, nequibat amplius tanti infortunii ferre
discrimina. Tota igitur fere Francia Tetboldi regimini
subjecta ab incolis derelinquitur, ecclesiae his
casibus destitutae a nullo Christicola frequentantur.
Praesules igitur totius Franciae Northmannorum paganorum
saevitiam perpessi convocaverunt sanctam
synodum, quid agerent scrutaturi, quia casibus innumeris
quampluribusque incendiis, rapinisque et
depraedationibus permaximis vexati, agitabantur
Christicolae subjecti periculis. Tetboldus vero dolo
fraudulentae intentionis, suggerebat falso pontificibus
et palatinis quod pro statu reipublicae et fidelitate
regis agitans jurgia rixabatur cum Richardo et
paganis. Episcopi autem, cognita et audita bonitate
sanctissimi ducis Richardi, mirabantur super dictis
Tetboldi comitis. Hujus igitur rei gratia consulti
deprecantur Carnotensem praesulem, cujus voluntatis
esset dux magnus Richardus sciscitari super
pestiferae penuriae ignominia et calamitatis. Coactus
autem monitis coepiscoporum, misit quemdam monachum
ad ducem Richardum, qui dixit ei hujus legationis
mandatum: « Carnotensis episcopus tibi fidele
orationum munus. Ambit namque te aggredi, mutuisque
affatibus tibi sermocinari; ideo postulat
ducem et advocatum itineris sui, viatoremque sibi
dari, ne forte devorent manducentque se tui diaboli
et lupi. » His auditis Richardus dux serenissimus
subridens, misit qui conduceret ad se episcopum salvum
et incolumem. Adveniens namque ille infit duci
magno Richardo: « Metropolitani cum coepiscopis
Francicae gentis tibi indeficientis munera orationis.
Miramur namque stupidi, cum cultor Dei Christicolaque
praecipuus in toto orbe nomineris, cur paganos insanire
in Christianos severiter permittis? Transeunte
me tutela tuae advocationis formidolosam tyrannidem
hostilitatis colonos hujus telluris securos hostium reperi;
nec formidabant repentinum casum ullius adversitatis;
delubra ecclesiasque ab incolis veneranter perlustrari,
mysteriumque divini officii solemniter conspexi
celebrari; quidquid vero ad cultum verae fidei
attinet incessanter exsequi, christiani nominis fidem
augmentari. Nos atterimur rapinis et incendiis, quin
etiam repentinis nocturnalibusque casibus mortis;
et ignoramus cujus intentionis proposito hoc scelus
detestabile peragitur nobis. Quo circa precamur
obnixe, flexis corporis animique poplitibus, ut cujus
rei causa hoc exsecrabile detrimentum Francicae
gentis peragitur, nobis te ob hoc aggressis sermone
veritatis enucleetur. » Tunc dux Richardus verax et
justus: « Memoresne reminiscimini ante malorum
meorum peractorum et retractatorum? Nonne fraudulenta
Tetboldi comitis suggestione conatus est
Bruno dux Lothariensis me decipere? Numquid
non dolosis falsidicisque ejusdem comitis ambagibus
rex Lotharius deceptus molitus est me comprehendere
aut occidere, quem Deus eruit sua larga
miseratione? Nonne idem comes Lothario regi
spopondit Nortmannicam regionem, si illi daret
Ebroicam, quam modo tenet, civitatem? Caeterum,
nonne devastans et incendens lacessivit me ad portum
Rotomi, conglobata immani hostilitate? » Tunc
praesul: « Non ei talionem debetis de blasphematione
illius provocationis. Sed ille comes jactat se
repugnare et reluctari contra te ob statum sacrosanctae
Ecclesiae, reique publicae. Qualicumque modo
rex scelesti negotii se habeat, precamur impetrare
pacis incrementa, ut gloriari valeas cum episcopis
et rege Lothario, ipsique et ipse de te tali duce et
patrono christianissimo. » Richardus autem praepotentissimus
recognoscens nullum tam Deo acceptabile
holocaustum et sacrificium quam pacis incrementum,
diligensque ut vivere, pacificare Francicum
et Northmannicum regnum, verum nolens
demonstrare propter Tetboldum mentis affectum,
dixit praesuli internuntio coepiscoporum: « Si paganis,
huc propter me aggressis, pacis felicitatem
impetrare quivero ignoro, hujus rei causa nutans
titubo. Quapropter assumptis tecum aliquibus coepiscoporum
et palatinorum, aggredi me cum sol
mediaverit mensem Maium, interimque conabor
compescere blandiens contumaciam ferocem arrogantium
paganorum. » Eo autem quid audivit a
Richardo magno duce, regi et coepiscopis renuntiante,
statim animadvertit comperitque sine suo
consilio Tetboldus comes pacem requisitam esse.
Extemplo misit quemdam monachum ad ducem magnum
Richardum, subsequentia verba dicturam:
« | null | 4b23c279-89bb-4e65-816f-43046745881e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Comes Tetboldus tibi fideles famulatus. Quorumdam
etenim Francorum pravo consilio deceptum,
jurgatum esse contra te sine re et rixatum poenitet
se et fecisse quod fecit malum, et profitetur se
quidquam mali amplius non facturum Ambit, si
libet, tibi secretius ut servus Domino fari, reddetque
tibi Ebroicas, quam rex tibi abstulit. ob gratiam
amoris tui. Terra suae ditionis subjecta tyrannicae
hostilitati, depopulatur rapinis et incendiis, nec
valet resistere saevitiae tantae multitudinis, neque
placare eam congesto pretio totius regni, nisi per
te qui imperator es hujus rei. Precatur flexis genibus
corporis et animi, ut indulgeas sacrosanctae
Ecclesiae et desolatae plebi, et habeas se fidelem
famulum tibi, compescens pestiferos incursus Dacigenae
ferocitatis. » Richardus vero dux his auditis,
tacito affectu mentis Deo grates egit, monacho quoque
subintulit: « Si quae loqueris verane esse possunt? »
Respondit: « Vera, et non gestit aliud beneficium
promereri, reddens Ebroicacensem urbem
tibi, nisi perseverans propositum tuae internae dilectionis;
ut pax et concordia indissolubilis foederis
maneat vobiscum cunctis diebus quibus vixeritis.
Venietque noctu cum secretariis suis, quando tibi
placuerit, causa hujus negotii, ad moenia Rothomagensis
urbis, firmaturus sacramento verae fidei quae
tibi suggessi. » Tunc Richardus: « Dei fide qua vivimus
et vegetamur, tenacique nostri tenoris firmamento
collaudamus ut veniat ad nos, si libitum
fuerit, bis tribus transactis diebus, et connectamus
foedera nullo casu solubilia; sed perpetuis et inextricabilibus
legibus conservanda. » Monachus namque
quae audivit Tetboldo comiti renuntiavit. Ipse
autem laetus et hilaris super hujuscemodi renuntiatis,
diebus ter duobus transactis, venit Rotomum
noctu cum suis secretariis. Uterque horum ut alterum
conspexit, obvius quisque cucurrit, amplexantesque
se invicem oscula libarunt, sessumque petiverunt.
Tunc prior Tetboldus: « Ad tuam ineffabilem
pietatem supplex venio, quia tua miseratione et
Dei propitiatione omnium indigeo. Ustulata sunt
ubicumque terrarum quae possideo, habeturque tellus
mei juris veluti quaedam solitudo. Idcirco quae tibi
suggessit monachus exsequi libenter sum paratus.
Praejudicium omne mei consilii et facti tibi emendabo;
hujusque rei gratia quasi pro beneficio tibi serviens
militabo; Ebroicacense castrum tibi voluntarie
reddo, veniamque et indulgentiam tuae miserationis
promereri supplex postulo, quod contra te illud
tenui. » Hujus humititatis devotione Richardus dux
magnus misericorditer mente subactus, respondit
Tetboldo comiti humillimus: « Sine obside et sacramento
fidei meae huc nihil titubans accessisti, quaecumque
requiris impetrabis. Continuae pacis felicitatem
habebis, nemo meorum tibi et tuis ultra
injurius et nocuus erit. Ego vero abhinc tuus, sicut
tu meus, mutuoque communis auxilii interventu,
fiducialiter vicissim solemur. Fiat pax opulenta,
requies jocunda, serenitas tranquilla, concordia
inter nos stabilis et perfecta, per decreta inextricabilia. »
Allatis igitur sanctorum pignoribus foederati
sunt. Similiter utriusque comitis consiliari haec
eadem verae fidei sacramento auctorizarunt. Tunc
Richardus marchio largissimus, muneribus et donis
praemaximis eum affluenter honoravit. Ipse autem
optato osculo et amplexu desiderato fruens discessit,
eademque nocte secretius Carnotum repetiit.
Ipso namque die Tetboldidae ab urbe Ebroicacensi
cum omni supellectili ut jussum erat egredientes,
miserunt ad ducem Richardum ut eam reciperet.
Ipse autem eam recipiens abundantius militibus
praemunivit, omniumque bonorum affluentia honestans
fecundavit.
APOSTROPHA.
Rusticus insciae [ #pro@# inscitiae] quamquam nostrae stylus ornet
Diversi variis generis metris opus istud,
Praevacuum nimis, indiguumque opis, artis inopsque,
Rhetoricique favi redolentis nectaris exsors,
Heroico potius metro pollere deceret;
Hoc lugubrata vigent quia fortia facta virorum.
Hic nam vir fortis, constans, robustus in armis.
Pacificus, bonus, atque probus, pius, ipse modestus.
Magnificus, meritus, praecelsus, nobilis, almus.
Inclytus, egregius, mirabilis, atque decorus.
Maximus, eximius, praecellens, magnanimusque.
Praecipuus, justus, sanctus, humilisque, venustus.
Propitius, lenis, mansuetus, mitis, acerbus.
Longanimis, celebris, solemnis, amabilis, atque
Clemens, indulgens, miserens, scelerum puniensque.
Protector, censor, tutor, largitor honorum.
Prudens et sapiens, industris, gnarus, enormis.
Linguarum, diversarumque sciens regionum.
Attentus, docilis, cupidus, sitiensque bonorum.
Mirificus, stabilis, suavis, fidusque, fidelis.
Tranquillus, placidus, laetus, sine nube, serenus.
Jocundus, dulcis, blandusque | null | 09b6fef5-7c2d-40a1-b5bf-43eb55f315bc | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, affabilis omni.
Facetus, felix, frugalis, juridicusque.
Formosus, dives, locuples, et munificator.
Dulce caput populi, spes et fiducia plebi.
Procerus, pulcherque, elegans, forma speciosus.
Pes claudo, et oculus caeco, baculusque labanti,
Omni sufficiens potus large sitienti.
Escae praelargae et variae cibus esurienti.
Pauperis, exsulis, at inopis susceptor enormis.
Protector viduae, conjux velut atque maritus.
Solator regumque, ducum, procerum, comitumque.
Dum mundo viguit; sic omnibus omnia factus,
Offecit nullis, certavit profore cunctis.
His ita secrete cauteque expletis, marchio duxque
celebris scenam Richardus mirae amplitudinis atque
longitudinis super ripam Givoldi fossae jussit fieri,
in adventu palatinorum pontificumque Francicae
gentis. Determinato igitur tempore iduati maii,
inflammatis scilicet ab aestuante sole Geminis, venerunt
gratia impetrandae pacis ad Richardum ducem
magnum illuc palatini cum episcopis, eosque decenter
et veneranter recipi, scenisque juxta mirabilem
scenam factis, jussit hospitari. Crastina namque
die venientes ante ducem Richardum, intulerunt
ei ex parte Francorum munia fidelium famulatuum
et orationum, et dixerunt: « Dux inauditae potestatis,
sufficientiaeque et virtutis, optimates totius
Franciae regni precantur unanimiter flexis humo
tenus genibus cordis, ut indulgeatis sacrosanctae
ecclesiae et annulatae genti. Rex autem, nosque,
caeterique Francorum residui, omnisque clerus totius
regni, omne bonum praesens et futurum optant
tibi, si saevitiam paganorum compescueris, eorumque
pestifera incursione Franciam erueris. Fraudulentae
suggestionis Tetboldi comitis hortamine, quaecumque
rex contra te operatus est fecit; bonorumque quae pater
tuus patri suo intulit reminiscens taedet se facti. Quemadmodum
igitur rex Ludovicus pater suus, opitulante
patre tuo in regno subrogatus viguit, ita regna tenere,
superborumque dominari, magno tuae potestatis
juvamine concupiscit. Sitis communibus mutuae
competentiae precatibus concordes, alterque vestrum
alterius juvamine confidentes perseveretis unanimes.
Ipse autem rex, optimatesque totius Franciae regnum
Northmannicum tibi tuisque haeredibus jurando propriis
manibus sancient in perpetuum; postea nemo
illorum ullatenus tractabit tibi alicujus adversitatis
damnum. » Hujus legationis praecepta persolventibus
respondit marchio duxque praecellentissimus: « O
praesules reverendi omnium virtutum affluentia profusius
opimi, nec non proceres cunctorum bonorum
forensiumque rerum ubertate propensius fecundati,
propositum meae continuae intentionis et voluntatis
non differam fiducialiter confiteri vobis. Quapropter,
confidenter experiamini, [me] velle summopere melius
felicitate pacis stabilire et exsequi, quam ullius prosperitatis
et honoris opus aggredi. Hoc mihi summum
et peculiare semper exstitit. Verum, pro vestrorum
importunitatibus et rixis tenere illud, ne confunderer,
nequivi. Quia nihil est in aliquo suspectu aliquid
gravius quod cruciet, quam quemque aut non videre
quod cupiat, aut videre quod perdat: cum in utroque
animus pondere sollicitudinis praemaximo pressus
titubat, ut et quod diuturne sollicitus spectat habeat,
et ut [quod] habere coeperit ne amittat. Recogitate
igitur et reminiscimini insidiarum et malorum quae
ab eo passus sum, et animadvertite et intuemini, cui
nostrorum vestrorumque exstiterit praejudicium. Vos
non ignoratis suggestione Tetboldi comitis, Brunonem
archipraesulem Coloniensem, et ducem pariter Lothariensem
me voluisse decipere. Vos non ignoratis
ejusdem falsidica provocatum versutia Lotharium
regem vestrum seniorem voluisse me capere aut occidere.
Quid refertis de Ebroicacensi quam reddidit
mihi urbe, Deus? His et talibus hujuscemodi, pluribusque
importunitatibus quas taedet recenseri,
motus, misi ad Dacos, quatenus mihi succurrerent
velocius. Quibus me festinanter aggredientibus, imperavi
in vos exercere tyrannidem cladis hujus;
quia nisi res ponderaretur, minime resipisceret stultus.
Si quod igitur retulisti mihi exstat verum, stabilite
necessariae pacis opportunitatem mecum. » Tunc
Richardus marchio famosissimus, ascitis communiter
Northmannis omnibus coepit blandiri et serenare
eos mansuetissimis allocutionibus: « O summae reverentiae
patres, grandaevo, mediocrique, atque juvenili
situ mirifice redolentes, gratias debeo referre
vobis incessanter, quin etiam munera largiri vobis
sufficienter; quia, tellurem vestrae nativitatis, pro
praejudicio mihi sine re illato, deserentes, jurgati
rixatique estis ob amorem meum usque modo contra
exteras gentes. Ipsarum autem gentium rex, duces et
comites afflicti vestris depopulationibus incessanter
et hostiliter, requirunt sequestrae pacis spatium dari
sibi suppliciter. Si libet vobis, consequens est dari;
si non, oportet abdicari. Decernite requisitae rei negotium
communi consilio, et super hoc respondere
rimaminor. » Tunc Northmanni, qui et Daci, unanimes
intulerunt Richardo duci, dicentes: « | null | 3a7d96fe-0266-4b0b-811f-f7dd19f3c7f5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Nequaquam
pax continua, neque intercapedine temporum
discreta concedetur; verum omnis Francia, exterminatis
aut occisis principibus, vi et potestate tibi
acquiretur. Heu! heu! quid facient, vel quid dicent
caeteri Dacigenae et Northvegigenae, qui, praeparatis
et oneratis navibus hujus rei juvamine, aggredientur
nobiscum immani hostilitate? Quid de Hirensibus,
quid de Alanis, quid de caeteris quamplurimis
gentibus? Propositum vestrae voluntatis, quam
nobis aperuistis, non adimplebitur viventibus nobis.
Caeterum, si libitum est, quam invasimus Franciam,
vindicabimus tibi. Sin vero displicet, sortietur ea
nobis. Quo circa elige e duobus quod mavis, aut tibi,
aut nobis. » His auditis, dux praepotens Richardus
urgebat eos multarum prosecutionum interpellationibus,
et his duobus bis diebus octo obnixe eos
deprecabatur ut pacta pace cum Francigenis foederarentur.
Praesules igitur et optimates Francicae
gentis stabant quotidie illic stupefacti, et intuebantur
conflictum hujus pacificationis. Tandem vero dux
magnus Richardus non valens serenare tantorum
saevitiam ullorum precatuum conaminibus, dixit
seorsum suis fidis principibus: « Haec gens aspera et
fortis, dum simul interpellata fuerit, non acquiescet
precibus nostris. Convocentur majores natu et potentiores
secretius, futurae noctis conticinio, et excaecemus
eos muneribus praemaximis, et copioso beneficio,
si forte faverint precibus nostris et voto. »
Hoc namque consilium principes Francigenarum
referebant salubre et prosperum, et autumabant
sibimetipsis profuturum. Insecutae igitur noctis crepusculo,
convocatis clam majoris potentiae senibus
ex genere Northmannico, pandit corde quod volvebatur
ore mellifluo, et dixit: « O reverendi merito patres,
pro temporalibus nimium beneficiis agonizantes,
pro quibus carebitis vita aeterna, Phlegetonte digne
perfruentes; animadvertite mei sermonis proloquium
obedienter. Quamquam genus hominum omnium a
Domino exordio fineque carente sit procreatum, quo
resarciretur ruina angelorum, vario et diverso itineris
calle devius error illud abducit, ne revertatur
ad Creatorem suum. Vos animas vestras putatis cum
corporibus interire, ideo non abhorretis omne malum
facere. Est quippe praeter istam altera vita
quam ignoratis, et quidquid in hac feceretis, in illa
pro certo repraesentetur vobis. » Tunc illi: « Refer,
precamur, nobis hujus propositionis arcanum, et
enuclea quantocius nobis
nostrae conditionis figmentum. »
Tunc comes prudentissimus demulcens
eos blandis affatibus: « Ratiocinatio nostrae conditionis
haec vera dignoscitur esse ab orthodoxis. Bis
quino namque coelicolarum ordine creato, decimoque
lapso, contumaci arrogantiae jactantiaeque suae
jurgio cursuque totius mundanae molis, ejusdemque
mirifico ornatu perfecto, duo connectens elementa,
vivum scilicet et moribundum, in unum effigiavit
Deus hominem ita immortalem ex limo, ut gloria et
honore eum coronaret, superque opera manuum suarum
constitueret, et ad coelestem angelorum gloriam,
quam arrogans perdiderat, quandoque sine
carnis morte transiret; sic vero immortalem, ut, si
se ad Conditoris sui obedientiam vinculis charitatis
coartaret, legibus mortis non incubuisset. Verum,
heu dolor! perfido hostis antiqui astu fraudulenter
intricatus, cupiditatumque illecebris illectus, praeceptaque
Plasmatoris negligenter spernens indeque
neci obnixus, atque ab amoenitatibus paradisi pulsus,
mundialibus aerumnis est deputatus. Nec tamen sententiam
damnationis ipse solus excepit, sed totam
secum humani generis propaginem in facinus exsecrabile
et mortis acerbitatem invexit. Hinc hostis
antiquus super omnes homines principatum fraudulenter
tenuit, eosque sibi nequiter subdidit. Verum,
quia plasmationis et casus protoplasti executus sum
breviter seriem, cui corde et mente adhaeremus,
evangelizare vobis nostrae credulitatis gestio fidem.
Deum namque unum in substantia colimus, Trinitatem
in personis veneramur: et, licet sit Pater
Deus, Filius Deus, Spiritus Sanctus Deus, unus tamen
solummodo creditur Deus. Patrem genitorem
vocamus, Filium genitum confitemur, Spiritum sanctum
ex utroque manare credimus; et in tribus his
personis, scilicet Genitoris, et Unigeniti, atque ex
utroque Procedentis, divinitatem unam, aequalemque
gloriam et majestatem profitemur. Hic namque Deus
coelum subtilitate suspendit, terram mole fundavit,
maria calculis alligavit, et in his omnia quaecumque
voluit, verbo fecit, et spiritu suo ea firmavit. Hic
namque solus habet immortalitatem, et lucem habitat
inaccessibilem. Apud quem non est transmutatio, nec
vicissitudinis obumbratio. Cujus semper est esse, aeternum
et incommutabiliter. Qui sine mutatione sui habet
mutabilia disponere, sine diversitate sui diversa agere,
sine cogitationum vicissitudine dissimilia formare. Qui
et ubique est, et absque loco totus, quia et omnium creaturarum | null | 2795edfd-39b5-4726-999f-b2ad2c820a6f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ipse inferior, ipse interior, ipse exterior Deus,
superior est regendo, inferior portando, interior replendo,
exterior circumdando. Intra cujus judicii omnipotentiam
cuncta coarctantur, ejusque potentia ab ulla
creaturae natura non transcenditur; quia celsitudo ejus
divinitatis nec coepit esse nec desinit, et nec per initium
nascitur nec termino coangustatur. Hic namque Deus
Verbum quod erat in principio apud eum, et quod
sine tempore genuit, ob nostram redemptionem incarnari
disposuit. Ex sacrosanctae Virginis carne,
angelo nuntiante processit in carnem, humiliatus
usque ad humani exordii pudorem, et pannorum illuviem
et praesepii vilitatem: quam quidem nativitatera
possumus mirari, sed eam minime valemus intueri.
Quis etenim digne loqui potest quomodo de aeterno
natus est coaeternus? et quomodo ante saecula existens
aequalem sibi genuit? et quomodo natus gignente
posterior non est? quod est Pater hoc genuit: Deus
Deum, lux lucem, immensus immensum, incomprehensibilis
incomprehensibilem, omnipotens omnipotentem,
unum secum, et coaeternum, sibi coaequalem.
Qui natus ex Patre sine tempore, ex matre
nasci dignatus est in tempore, et ad electri similitudinem,
unus in utraque et ex utraque natura; et
Deus permansit cum Patre, et ad redemptionem nostram
factus est homo mortalis de matre, ut erueret
humanum genus suae similitudinis et imaginis figmentum
sua larga miseratione ab hostili lapsorum
angelorum immanitate. Temporumque labentium
cursus humaniter exsequens, diversaque miracula
mirabiliter peragens, scilicet gressum claudis, auditum
surdis, visum caecis, pristinam sanitatem
paralyticis; mundam gratamque et deliciosam cutem
et carnem leprosis largiens; marisque tumores
sibi et Petro calcabiles praebens, ipsique mari et
ventis praecipiens: mortuos, quin etiam Lazarum
in monumento quatriduanum, suscitavit, et omnia
quaecumque voluit in coelo, et in terra, et in mari,
et in omnibus abyssis fecit. Denique ad spontaneae
mortis spectaculum pervenit, quam et cruci affixus
sustinens, dum suo de latere aquam cruoremque
produxit, virginem immaculatamque ecclesiam sibi
exhibuit, sanguine redemptam, latice emundatam;
ne aut maculam haberet per crimen, aut rugam per
duplicitatem. Mortis namque celebrato mysterio,
infernoque exspoliato, die surrexit tertio, suisque fidelibus
se manifestum exhibens, cum eis conversando,
quadragesimo suae resurrectionis die carnem,
quam de Virgine sumpsit, apostolis videntibus sustulit
coelo. Hanc namque mortem, quam hostis antiquus
protoplasto generique ejus intulit, abolere
famulis suis paravit, iterque inviolabile, quo ascenderent
unde lapsi sunt, demonstravit, dum carnem
nostram secum ad astra vexit. Quocirca copula
duorum elementorum, scilicet homo, si dum vixerit
Deo famulatus fuerit, ejusque praeceptis totis virium
conaminibus obediverit, pars viva et potentior, quae
germen ab aethere traxit, hospita viscera sui corporis,
recusatis contagiis hostis, ad aethera secum reportabit.
Si forte terrestris voluntas luteum sapuerit,
et grave nefarium captaverit, animaeque virtutes,
coacervatis nimium vitiis, abdicatisque promissionibus
quas in baptismo spoponderit, pondere peccatorum
oppresserit, animam secum trahens ad
inferna torquebit. Propterea sepulcris impenditur a
Christicolis maxima cura, illisque creduntur corpora
non penitus mortua, sed summo [ #leg.,@# somno] data:
quia venient olim saecula in quibus socius animae
calor visitabit ossa, vivoque sanguine animata gestabit
pristina habitacula, videlicet cadavera tumulis
putrefacta, volucresque rapientur in auras priores
quas habuerunt animas comitata, quia interitus hujus
mortis reparatio est vitae melioris. Nam si cariosa
vetustas totum corpus dissolverit, ut in mensura
minimi pugilli ejus civisculus sit, illumque cinerem
vaga flamina et aurae per vacuum inane tulerint,
hominem perisse non licebit: verum aut cum
quo virtutes anima exercuerit, cum ipso remunerabitur;
aut cum quo peccaverit, cum ipso punietur:
et ita, judice Christo Dei filio, ibunt impii in ignem
aeternum, justi autem in vitam aeternam. Haec est
fides catholica, quam nisi quisque fideliter firmiterque
crediderit, salvus esse non poterit. Hoc firmamentum
salutiferae nostrae credulitatis, hoc symbolum
profuturae fidei et salutis. » Quae audientes Daci
obstupuerunt, imoque trahentes vocem ex pectore
dixerunt: « Heu nobis omnium bonorum ignaris,
scripturasque nescientibus, neque virtutem Dei, quia
nihil differimus belluis, neque avibus coeli! Illae quo
ad praesens vivant quaeritant, nihilque adquisitionis
sibi conservant. Nos vero quo similiter vivamus, rapinando
incessanter quaerimus, sed in eo ab illis distamus,
quia quod cibo potuique exuberat, in | null | f8305a5d-9b18-4cf1-b7d9-43f005c7361b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
posterum
thezaurizando reservamus. Da nobis salubre
consilium, petimus quatenus ad praesens et in aeternum
vivere valeamus. » Tunc dux: « Si velle est vobis
inhaerere nostris consiliis, ego faciam vos primitus
baptizari in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti;
ampliorique deinde integerrimae fidei praedicatione
ab episcopis profusius erudiri, postea muneribus
largissimis, beneficiisque amplissimis ditari, quibus
vivere quiveritis, et in aeternum non peribitis. Sed
vitae praesentis solatio, futurae remunerationis bravio
sine fine fruemini, si integerrimae pacis, quam requiro,
felicitatem non abnueritis. » At illi: « Et securitatem
pacis, et tenorem sacrosanctae fidei spondemus
tibi, et nunquam devius error tuo consilio deviare
nos perurgebit. » Pacta quippe noctu fide, et
jurata pacis quiete, dixit Richardus demulcens eos
melliflua allocutione: « Revertimini, mearum virium
animaeque meae partes, furtivo gressu ad vestras naves,
ne videamini; neque sciat quisque huc vos venisse
praecaventes. Diluculo vero revocabo vos, pariterque
tumultuantem dirae cervicis plebem, et depostulabo
multimodis precatibus vestram et illorum
pietatem, pacis dari incrementa, et quietis affinitatem.
Abdicate et re istite objurgando cum illis verbis
meis, tandemque prolixa simultate vix finita votis
adquiescite meis. » His ita clanculum peroratis, ad sua
quisque vestigia torsit. Primo itaque mane dux magnus
festinanter consurgit, innumerabilibusque Dacorum
legionibus ascitis fiducialiter dixit: « Malivolas
pravae intentionis ambages usque modo praestolatus,
iterum iterumque repetam vestri obstinati cordis
excessum. Abnegatam multoties opportunitatem pacis
date, precamur, nobis. » Tunc Northmanni, voluntate
dispares, intulerunt Richardo una dicentes: « Frustra
laborat, qui supra petram semina jactat. Verborum
tuorum laborem inaniter fundis, otiosa dum supervacue
loqueris. Pax et concordia, cui nos acquiescere
superflue satagis, inter nos et Francos
nusquam et nunquam erit. Exterminabuntur autem,
perimentur, et omnis natio illorum penitus delebitur.
Si quis indignus fuerit inventus, nostrae ditioni
[ #al.,@# conditioni] subjacebit. Nonne avus tuus terram
cui praees, depopulato Franciae regno, vendicavit sibi
armis? » Tunc a minimo usque ad maximum reciproca
voce cuncti dixerunt: « Aut moriemur, aut vindicabitur. »
Richardus vero dux magnus preces precibus
jungebat, eosque dare pacem obnixe postulabat. Sed
mens illorum precibus ejus minime acquiescebat. Tunc
illi, qui noctu pacem spoponderant, caeteris intulerunt:
« Pro cujus adjutorio et defensione huc accessimus,
consequens est ut precibus ejus pareamus. Opportunum
est fieri quod ambiens concupiscit, satisfactionemque
concedere libenter ejus votis: cujus consilio adhaerebimus,
nisi istius? et cujus precatibus acquiescemus,
nisi cujus beneficio quotidie fruimur [haud]
parcius? » His auditis, qui nocturnum ignorabant consilium,
vehementer turbati, coeperunt vehementius
obortis contradictionum vociferationibus rixari, et
dixerunt: « Ut remur, fautores, quin adulatores hujus
consilii estis, ideo talia nefaria nobis impenditis.
Non erit secundum vestri propositi libitum, nec pax
quae requitur dabitur ab ullo nostrum. Consentaneam
vestrae voluntati intentionem hiulce nobis
aperuistis, quae refragabitur audacter superstitibus
nobis. Quod mandat precaturque dux, minime intercessoribus
vobis parebimus, verum Francia usque
ad internecionem armis ferocius depopulabitur. » Tunc
nocturnalis consilii conventione jam lucrati, dixerunt
acerrimis bacchati furiis: « Non intercessoribus
nobis pax dabitur, sed eam volentibus nolentibusve
vobis duci magno largiemur. Quid nobis vobisque?
Nonne vobis natu majores, prosapia nobiliores, armis
robustiores? Non intercessores, sed largitores
pacis nominari debuissemus. » Quo audito, dux Richardus,
hinc secedens ait ascitis suis principibus:
Sinite illos adinvicem feriter rixari, et videamus
qui illorum potentiores et fortiores exstiterint. Ter
tribus igitur diebus hujus conflicti litigatione ductis,
admirantibusque Francigenis cum Richardidis, dixerunt
refutatores pacis satrapis prudenti consilio
noctu acquisitis: « Natu, prosapiaque atque armis
potentiores estis, ideoque volenter nolenterque assentiemur
vobis. Si Richardus dux, magnae potestatis
largissimos nostri itineris sumptus nobis concesserit,
nosque conducere quo vivere regnumque expugnare
valeamus fecerit; Franciae regnum parcemus
ut petitis. Alioquin se agente, Franciam, quam
invasimus, contritam bellis incendioque et rapinis
applicabimus severius nobis. » Tunc optimates paganorum
his responsis laeti, quae audierunt retulerunt
Richardo duci. Expleta namque legatione, infit dux
praepotens laetus futura pace: « Et victus amplissimos,
et viatores quamplurimos et praecautos, insuper et
honores conferam largissimos, atque conducere ad
tellurem | null | becce69e-b183-4612-acf3-0a16e80ad3f2 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
opimam faciam illos. » Renuntiato largissimae
promissionis negotio, sedenteque cum suis, Francigenis
adstantibus, duce Richardo, venerunt unanimiter,
pepigeruntque pacis fidem illi vultu submisso.
Richardus vero legatos regis ditatos muneribus
praemaximis, ad regem Lotharium remisit. Denominato
itaque die et loco pacifici placiti, datisque
optatae pacis induciis, paganos ne Franci contra se
recalcitrarent secum detinuit. Decurso igitur tempore
desiderati placiti, venit rex Lotharius super
Eptae fluviolum cum Francigenis, pepigitque duci
Richardo fidem inextricabilis pacis; juravitque ipse
et optimates regni northmannicum regnum ipsi
ejusque posteris, quatinus ipse et nemo, se hortante,
damnum illius regiminis minime faceret illi. Finito
namque impetratae pacis placito, foederatisque rege
et duce Richardo, muneribusque alternis utroque
largiflue ditato, regreditur ad sua quisque equitatu
prospero. Reversus dux magnificae pietatis
ad urbem largifluae ubertatis, Northmannos immanissimae
ferocitatis sibi adesse coegit. Quibus ait:
« Ne pollicitationis meae de confidentia titubetis,
quod olim vobis spopondi ecce paratus sum exsequi.
Vos beneficia largiens regenerari sacro fonte faciam,
vos oneratis farre tergisque suum navibus, viatica
navigationis concedam. Ex praeparato igitur sacrosanctae
regenerationis fonte hos suscepit marchio
magnus, delibutos oleo et chrismate; tribuens beneficia
amplissima, quibus morarentur in pace. Illos
vero qui oberrare cupiebant paganis ritibus, conduci
fecit ad Hispaniam, Constantinensibus viatoribus.
In progressione namque illius profectionis bis
novem civitates devicerunt, et quae in eis repererunt
sibi vindicarunt. Hac illacque rapinantes, Hispaniam
hostiliter adgredientes, coeperunt incendio et
rapinis affligere eam severiter. Tandem vero Hispani,
rusticanis gentibus digladiatis, conglobato
exercitu congrediuntur Northmannis. Saeviente namque
Marte Hispani exteris terga vertere, facta praemagna
internecione. Tertio namque die campum
praelii Northmanni repetentes, mortuosque ut induviis
eos privarent vertentes, repererunt partes corporum
nigellorum Aethiopumque terrae finitimas atque
incumbentes nive candidiores; reliquum vero
corpus pristinum colorem servans intuiti sunt. Sed
mirum mihi quid super hoc characterizabunt dialectici,
qui cum accidens Aethiopique categorizant
inseparabile esse, hic mutatum vident. Quod amplius
propalare non curamus, sed ad nostrae intentionis
propositum nostrae praesumptionis stilum vertamus.
Elucidabit enim libenter quae quiverit, sed quae relatui
necessaria sunt, digerere non valebit. Illi namque
sunt istius bonorum opera cognita, qui quae peraguntur
novit universa.
APOSTROPHA.
Hactenus aequorei per magna negotia fati,
Dispositum variosque vicissim turbine factum,
Fortunaeque vices bifidas felicis et acris,
Undisona vectus fluctu, surgente procella,
Sub tuae * cecini nostrae stridente cicuta.
Profectus portum stabilem, ventisque quietum,
Sulcavi profunda nimis parvo aequora remo.
Sunt octona sacrae passim felicia vitae,
Summum corde bonum sincero emitur quibus in quo.
Sed mea mens tenui meditans conatur avena,
Si poterit munus quoddam captare bonorum,
Exiguae modico mercis de fenore sumptum.
A pestiferae namque hostilitatis veneno Francia, ut
recensitum est, defaecata, abdicatisque ingruentium
malorum querimoniis et detrimentis, atque adornato
et statuto reipublicae ubicumque Franciae commodo,
praeeunte triumpho desideratae pacis, fama
beatissimi ducis Richardi propalatis illustrata meritis,
in immensum rutilans crescebat, divulgabaturque
per caetera regna meritum profusius beatitudinis
ejus. Illius vero temporis cursu, uxor ejus filia scilicet
Hugonis magni ducis defungitur, et hujus desolationis
moestus detrimento, misit ad Hugonem fratrem
defunctae uxoris suae, ut quosdam vernulas
domus suae mitteret sibi, qui, quae possederat soror
sua jure femineo, erogarent sacrosanctae Ecclesiae
et pauperibus. Hugo vero dux remisit ad Richardum
ducem et patricium, ut quidquid suppeditaret sibi
voluntas faceret libere ex omnibus. Tunc Richardus
affluentis largitatis dux praepotentissimus, tanti
thesauri munera per universas totius Franciae et
Northmanniae ecclesias dispertivit: quinetiam plurima
quae sui juris erant, pro ejus anima erogavit
affluenter pauperibus. Denique subscalpenti voluptuosae
humanitatis fragilitati subactus, genuit duos
filios, totidem et filias, ex concubinis: quorum unus
Godefredus, alter vero nuncupatur Willelmus. Denique
luculentae majestatis virgini ex famosissima
nobilium Dacorum prosapia exortae, omniumque
speciosissimae Northmannicarum virginum, permutantibusque
civilium forensiumque rerum eventibus
cautissimae, femineique artificii edoctae ingenio,
facundaeque ubertatis eloquio modeste pollenti, capacisque
memoriae et recordationis thesauro profusius
locupletatae, atque omnium bonorum praemunitae
affluentia se connexuit; eamque prohibitae copulationis
foedere sortitus est sibi amicabiliter. Northmannorum
vero optimates, nobilissimo diffamatae
stirpis eam noscentes exortam semine, et de successore,
deque haerede atque de posteritate salutifera
plebi nimium cogitantes, submissa voce, vultuque
proclivi, Richardo duci praepotentissimo subintulerunt: | null | 86fee1a7-8539-420a-8c66-e9fbdcf31dc8 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
« Cum sis, domine dux praepotentissime,
emnium Francigenarum, Northmannorumque, et
Burgundionum, omniumque regnorum sagacis meditationis
scrutinio prudentissimus: miramur admodum
quin comminisceris quis post flebilem debitumque
excessum tuae praesentiae reget populum
tuae ditioni potentissimae modo subjectum. Fortuitam
namque futuri detrimenti ruinam pertimescentes,
formidamus ne post lugubre depositionis tuae
damnum exterae gentes nos advocato et haerede
carentes conculcent. » Tunc Richardus: « Reipublicae
vestro saluberrimo consilio usque modo praefui,
et ut quivi profui. Nunc quid rei gratia corde
statuistis mihi enucleate. » At illi: « Providentia summae
divinitatis, ut remur, hanc tibi Dacigenam
quam modo refoves connexuit: ut patre matreque
Dacigena haeres hujus terrae nascatur, qui
defensor et advocatus robustissimus exstet hujus.
Est namque superba stirpe progenita, specie decora,
et formosa, consilio cauta et provida, mente devota,
corde subacta, alloquio modesta, conversatione
mansueta, in omni re industris et sagax. Hanc tibi
inextricabili maritalis foederis privilegio protinus
connecte, ut salutifera sobole ejus tellus tui ducaminis,
imminente extremae sortis tuae obitu, salubriter
et constanter regatur. » Huic igitur consilio libenter
dux sanctissimus Richardus favens, ascitis episcopis
cum clero satrapisque cum populo, eam lege
maritali desponsavit, et ex ea processu temporis
quinque masculinae prolis pignora, femineaeque genuit
tria. Per vias igitur operum rectas gradiebatur,
justisque legum habenis plebem strenue regebat.
Northmannicae regionis ecclesias sumptu reaedificans
proprio, monasticis rebus adornavit, plurimaque
Francicae telluris templa mirifice construxit proprii
muneris thesauro. Rhotgomagensi namque urbe
in honore Genitricis Dei ampliavit mirabile monasterium,
longitudinis, latitudinisque, atque altitudinis
honorifice exspatiatum incremento. In monte
namque maritimo, refluae lunari dispositione inundationis
gurgite undique secus circumdato, delubrum
mirae amplitudinis, spatiosaque monachilis habitationis
moenia construxit: ibique monachos sub
aerumnosa theoricae vitae palaestra, normalibus celebris
itineris decretis astrictos, Christo coegit famulari.
Cum autem innumerabilibus exuberantium bonitatum
polleret incrementis, quadam die Fiscanninae
sedis aggressus moenia, stonsque in introitus
domus suae suggestu, atque ipsam domum altiorem
capacioremque basilica in honore deificae Trinitatis
dedicata conspiciens; ascito petrarum fabro architectoria
arte perito, inquit: « Domum Dei et orationis
superlativo specialis pulchritudinis decoraeque altitudinis
culmine, supereminentiorem universis moenibus
civitatis decet et opertet esse, quia Plasmator
Redemptorque generis humani gratuita hanc sibi
delegit clementia, miraeque regenerationis mater
typicae ablutionis lavacro exstat, atque in hac divinae
eruditionis audire verba, nostraque deflere debemus
peccata. Haec namque aula porta coeli nuncupatur
et est, quam incolunt, cuique praesunt coelicolae.
Haec domus namque, Psalmographus ait, mons Dei,
mons pinguis, mons in quo bene placitum est Deo
habitare in eo: etenim Dominus habitabit in finem.
Hic namque mons est in quo meus avus se stantem,
seque ablui monte salutifero divinae visionis
oraculo conspicit, et a lepra vitiorum qua infectum
se sommo cernebat expiari. Quapropter quia altiore
amplioris culminis schemate, domum Dei domui nostrae
habitationis praecellere concedet; experire si forte
imminentium montium proclivis et collibus alicujus
petrae materiem reperire quiveris, qua templum Dei
nostrae conversationis domo altius fabricare valeas. »
At ille accepto ilico ligone mentium prius procliva adiit,
eorumque crepidinem divellit sarculis, atque nullam
petrae materiem usui materiae reperiens congruam,
petiit devexa montium inter duos fluviolos prope
Fiscanum jacentia, ibique massam gypsi invenit, et
unum lapidem gypseum in modum cudit, excidit et
ante Richardum ducem detulit. Tunc dux magnus
Richardus: « Satisne de talibus reperire poteris? »
Respondit: « Satis, Domine. » At ille: « Tuto hanc
petram repone loco, et mitte quamplurimos operarios
ad excidendos lapides, multasque calcis vivae
fornaces compone: quia, omnibus quae necessaria
sunt praeparatis, istam in initio fundamenti in titulo
erectionis domus Dei primam locabo. » Denique marchio
famosissimus, praeparata calce, petrisque excisis
et coacervatis, atque lateribus artificialiter
compositis, dictu visuque mirabile, miri schematis
forma construxit in honore sanctae Trinitatis delubrum,
turribus hinc inde et altrinsecus praebalteatum,
dupliciterque arcuatum mirabiliter, et de concatenatis
artificiose lateribus coopertum. Hinc forinsecus
dealbavit illud, intrinsecus autem depinxit
historialiter, auroque et gemmis magno munere
acquisitis altaria decoravit, crucesque mirae magnitudinis
ex auro mundissimo fabricavit, calicesque magni
ponderis auri et pretii annexuit, aureaque candelabra
humanam naturam superexcellentia ante
sanctuarium statuit: thuribulaque inauditae amplitudinis
et pretii auro confecta delegavit, atque indumenta
phrygio pectine | null | bc9f6d6c-13a7-479c-866d-9a357106c953 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
polita, nec semel in Tyrios
rubores decocta: quin etiam crassiore auro smaragdinisque
superinsutas apposuit, byssosque niveas
purpureasque auro intextas, plumeoque mirabilis
artificii holoserica commisit; atque clerum numerosae
multitudinis propensa diaria quotidie recipientem,
subque practicae vitae palaestra desudantem
Christo deservire coegit. Illo namque templo
monasticarum facultatum ubertatis affluentia repleto
eoque benedictione episcopali officiosissime dedicato,
Northmannica Francicaque tellure sitas, proprio
sumptu reficiebat omnes disruptas ecclesias.
Mirabilibus coruscabat factis, justis et bonis; famaque
probitatis ejus longinquis regionibus profusius
diffundebatur. Species ejus redimita decore admirandae
pulchritudinis, fundebat jubar ab ore, quasi
solaris claritudinis. Erat ei summus honor, quo nomen
ejus audiebatur, totaque Gallia admirabatur
super largiflua bonitate ejus. Amore pietatis cultor
justitiae strenuus renitebat, cunctorumque causas
intra sua pectora sollicitus recondebat, atque pro
populi requie pia jura tenebat. Specie pulcherrimus,
canis praecandidis repletus, superciliis acieque oculorum
coruscus, naribus malisque splendidus, barba
canifera et prolixa honoratus, statura procerus,
lingua eruditus, virtute animi et corperis plenus,
bonitate diffusus, mente sagacissimus, gratia Dei
munitus, omnibusque erat una salus. Amicos namque
erigens, tumidos calcabat hostes, subjectosque
fovens, conterebat feros et rebelles, tempestas irae
vel discordiae nullo dissensionis tumultu penetrabat
corda ejus; quia in salutifera stabilitate justitiae et
judicii, charitatisque spei, et fidei anchora sagacissimae
mentis fixa aderat illi. Constantem ejus animum
aura illius adversitatis tumultu non ventilabat,
nec de multifluae copiosaeque prosperitatis ubertate
animum subtollebat. Cum autem in regno suo variato
murmure pullulabant aliquae seditionis causae,
sedabat eas decretis legum et salutifera potestate.
Illius namque fides tam valida veritatis radice tenebatur,
ut antea mons deficeret aut migraret, quam
sua verba caderent. Res ab eo promissae nullo mulctandae
actu, verae perseverabant; atque pollicitatae
semel, perpetuatae manebant.
APOSTROPHA.
Hujus patricii cumulum bonitatis enormen
Praesul amande vides.
Symbola qui merito crescit bonitatis in octo
Praesul amande vides.
Viduo bis scribit quae Evangelista beatis
Praesul amande vides.
Quaeque tuus genitor factis implevit opimis
Praesul amande vides.
In dicto melior quoniam nemo extitit ipso
Praesul amande vides.
In facto certe nullusque potentior ipso
Praesul amande vides.
Ullus nec hominum extat sanctior in meditatu,
Praesul amande vides.
Huc hebeti et vili scripto devenimus usque
Praesul amande vides.
Pulchra nimis ratio verborum, materiesque,
Praesul amande vides.
Thematis editio extat frivola, rustica, vilis,
Praesul amande vides.
Ditatu vili nunc nunc cape dulcia facta,
Praesul amande vale.
Merito igitur, justeque atque probabiliter Richardum
Northmannicae regionis ducem beatum
sanctumque, recensitis breviter operibus ejus, dicimus;
cui omnia evangelicarum beatitudinum dona
reperiuntur propensius attributa. Quarum prima:
« Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum
coelorum. » Quae in hoc confessore clarius luce
apparet fuisse, qui Northmannicae regionis monarchiam,
non causa hujus praelabentis honoris,
sed ne sacrosanctae Ecclesiae status paganis irruentibus
periclitaretur, retinens, se ad imitabilem Christi
paupertatem totis cordis nisibus, totoque mentis
affectu conferebat. Quae mundialis hominum conditio
continet pretiosa, hic mente periculosa. Quae magna,
hic corde fugitiva. Quae delectabilia, hic non perpetua.
Haec veraciter mente deserens, et integriter
corde spernens, coelorum regnum, quod diu
concupivit, largiente Christo adeptus est. Quoniam
ex pauperibus spiritu delegit esse regnum coelorum,
credimus ei attributum. Sequentia Evangelii
depromit quod sequitur: « Beati mites, quoniam
ipsi possidebunt terram. » Quam suavis, quam mitis,
quam benivolus, quamque benignissimus fuerit qui
compendiosam vitae ejus seriem legerit, aliquid suavitatis
ejus pernoscere quiverit. Hic Tetboldum
comitem aliquando devotione, aliquando armis compescuit.
Hic Lotharium regem humilitate devicit.
Hic Dacos suavitate verborum et donis coercuit. Hic
Francos caeterasque gentes humillimis verbis et
muneribus sibi provocans ascivit. Hic incolas Northmannicae
regionis summa devotione protexit. Hic
domigenas, ut pater familias devotus, fovit. Benivolus
in omni negotio exstitit, suavia in omni re
verba et opere sonuit. Terram namque viventium
possidere meruit, qui corporis sui terram mansueta
benignitate custodivit. Sequitur tertia beatitudo,
qua dicitur: « Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur. »
Quoniam quidem dives opum munerumque,
et militum atque familiarium exstiterat;
ideo se implicatum et irretitum saecularibus, negotiis
lugebat. Lugebat namque pravitates monachorum,
quos devius error, relicto stricto calle, abducebat | null | 7ee58812-f67a-43ce-ad4c-9c79edec2b5d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
deceptricibus fallentis mundi rebus in exsecrabile
praecipitium. Lugebat errores canonicorum a monasticis
praeceptionibus decidentium. Lugebat ignorantiam
juventutis suae, et delicta; atque fletu oculorum
nimio terram prostratus humectabat. Sequitur:
« Beati qui esuriunt et sitiunt justitiam, quoniam
ipsi saturabuntur. » Hanc vero esuriem et sitim nemo
habuisse Richardum ducem dubitat, qui pacificos
actus ejus subtiliter pensat. Quia instantia justitiae
renitebat, callem judicii incessanter petebat. Opprimebat
diro legis jugo negligentes justitiam, corrigebat
verbo severitatis abdicantes eam. Eo namque
superstite, misericordia et veritas in regno ejus, ut
Psalmista refert, sibi obviaverunt; justitia et pax
osculatae sunt. Esuriebat, sitiens se suosque lucrari
Christo, ut posset participari in die judicii perenniter
Deo. Hoc instantissimum jugeque desiderium
ejus, haec esuries perseveranda ejus, atque sitis
indeficiens ejus erat, ut omnes lucri faceret. Sequitur:
« Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum
videbunt. « Cor tanti ducis patriciique et confessoris,
quis fuisse sanctuarium Domini, et aulam regis
aeterni dubitat? Munditia cordis illius longe lateque
emicabat, puritatemque mentis serenissimus vultus
ejus clarius indicabat. Praecepta divinae legis corde
mundo, ut laicus, gerebat: divites, mediocresque,
et pauperes benivola mente alebat. Cujus cordis
mentisque et voluntatis fuit, apparet in ecclesiis
Northmannicae regionis, rebus monasticis mirifice
adornatis. Sequitur: « Beati pacifici, quoniam filii
Dei vocabuntur. » Pacificorum autem merces est
ut filii Dei vocentur, et sint. Sint quidem perfecta
charitate, vocentur dignitate. Hujus beneficii munere
iste dux viguit, quia omnes ut potuit pacificavit.
Diebus namque Dominicis, Sanctorumque festivitatibus
hoc plenius exercebat; rebelles vero et
discordes blande leniterque conciliabat. Flandrensis
comes Arnulfus nomine sprevit Lothario Regi eo
tempore militare et servire. Lotharius igitur rex
hujus rei animositate, ascita hostili Francigenarum
Burgundionumqua manu Atrabatum obsedit et coepit,
caeterasque munitiones ad Leisc usque fluvium sibi
subjugavit. Hujus infortunii dolore moestus, comes
Arnulfus petiit Richardum ducem supplex et devotus,
ut pacificaret se cum rege et Francigenis principibus.
Richardus vero benivolo consuetae pacificationis
habitu pollens, hujusque damni negotio contra
Regem ad placitum pergens, pacificavit cum rege
comitem Arnulfum, coegitque reddi illi nimiae precationis
affectu Atrabatum. Nec illud praetereundum
quod, Lothario rege defuncto, Hugo dux intronizatus
in regno voluit super Albertum comitem
equitare, hostili exercitu conglobato. Albertus igitur
metuens venturum furibundi regis adventum,
misit quemdam clericum pretiosi martyris Christi
Quintini canonicum nomine Dudonem, dictum ad
Richardum summae patientiae patricium; ut ne hostili
immanitate devastaretur pagus Viromandensium,
interventu suo strenuo intercederet pro se apud
regem pestifera animositate plenum. Dux vero Richardus
cum summo reverentiae cultu suscepit clericum,
et profectus est contra regem volentem
equitare ascito hostili exercitu super Albertum, et
multimodarum prosecutionibus petitionum compescens
regem animosum, datis obsidibus pacificavit
cum rege Albertum. Hujus igitur beatitudinis praerogativa
iste dux profusius floruit, quia quos audiebat
discordes, aut per se aut per legatos pacificabat.
Pacificabat enim Francigenas et Lotharienses,
Burgundiones et Flandrenses, Anglos et Hibernenses,
Northmannos et Britones. Sciebat enim nullum
sacrificium et holocaustum tam acceptabile Deo,
quam pacis incrementum. Venerabiliter ergo iste dux
inter eos numeratur qui fide et imitatione filii Dei
vocantur, quia totis fidei nisibus implevit quod tantae
dignitati congruere praesensit, sciens non prohibere
Deum quamplurimos fieri deos participatione
deitatis. Videamus igitur Evangelii sequentiam, qua
dicitur: « Beati qui persecutionem patiuntur propter
justitiam, quoniam ipsorum est regnum coelorum. »
Si quaeritur causa persecutionis hujus ducis,
non alia procul dubio reperitur quam justitiae,
Christi videlicet, quem toto corde, tota anima, totis
viribus amabat: quem integra fide, summa devotione
colebat et adorabat: pro quo monachis et canonicis
ecclesias construebat, et quae necessaria erant
distribuebat. Cultum religionis tenere cogebat, paganos
in Christum credere urgebat, et illorum
impetum ne Franciam devastarent tolerabat. More
malefactorum persecutus a Lothario rege, Tetboldo
comite, monasticis rebus inhians non cessavit a
Christi laude. Multipliciter enim persecutus, coelorum
regnum, quod quaesivit, ut credimus intravit.
Confortatus Salvatoris nostri sententia, qua dicitur:
« Beati estis cum maledixerint vobis, et persecuti
vos fuerint, et dixerint omne malum adversum
vos, mentientes propter me. Gaudete et exsultate,
quoniam merces vestra copiosa est in coelis. » Quas
et quantas iste dux passus | null | 3882c0d1-4de3-49ef-b71f-c2a078efa9f1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
est maledictiones et blasphemias
pro regni coelestis adeptione, nullus nostrorum
valet enumerare. Sustinuit namque maledictiones
pro fide catholica, pro regni tutela, pro paganorum
attritione severissima, pro monachorum
negligentium regulam contritione sanctissima, pro
canonicorum inter se dissidentium concordia, pro
laicorum pace intermissa. Erat enim istius ducis
Christus in causa, ideo malefactorum adversus eum
non praevaluit mina. Gaudebat namque coelesti
mercede promissa, et exsultabat, inimicorum invidorumque
omnium prostrata nequitia.
APOSTROPHA.
Cum per mirificos magnificosque,
Cunctis Christicolis percelebresque
Richardi comitis patriciique,
Insignisque ducis, et recolendi,
Solvor thematibus vilibus actus:
Pars rerum melior tecta videtur,
Et torpet series nunc luculenta,
Quae jam perniciem conferet acrem,
Stulto, ha! mihimet non reserata
Permagni nimium munere fructus,
Tu fraudatus eris, optime lector,
Quod summum haud tetigit Musa laborem.
Heu! heu! funereos perlugubresque,
Mens praesaga necis, atque doloris,
Diffinire modos expaves horrens,
Res moestifera, digna taceri.
O res moestifera, plena doloris!
Quanquam dicere sit triste minaxque
Cunctis et querulum, et prodigiosum
Quanquam flebile sit scribere, scribam.
Scribam quod doleo, quod fleo moerens,
Ad vitam subiit qualiter iste
Dux, et patricius, et marchio summus.
Morti limina per debita carni,
Conjunctus Domino perpete Christo,
Et plus ut stupeas munificatus
Usus inque Deum estque ΘΕΩΣΙΣ.
Cum autem tantarum beatitudinum, ut compendiose
hebete stylo elucubratum est, redolens flagraret lampade,
jussit sibi excidi sarcophagum silicet, et infra ecclesiam
Fiscano nomine deificae Trinitati consecratam
ante locum stationis suae locare, et uno quoque die
sextae feriae, quantum frumenti capax erat et quinque
solidos pauperibus erogare. Denique multimodis innumerabilium
casuum adversitatibus, multiplicibusque
aequanimiter laboribus pro Dei amore toleratis, administrationibus
temporalis vitae bene transactis,
largifluae multiplicisque misericordiae operibus datis,
ducibus imitabilibusque vitae exemplis concessis,
innumerabilium captivorum agminibus redemptis,
monachorum canonicorumque coenobiis refectis,
immensa variae supellectilis mole distributa profuse
egenis, coepit anxiavi et aegrotare viribusque deficere,
et a Bajocacensi pago ad Aulam Fiscanninae
sedis secedere; ne eo defuncto fastidium translationis
esset in plebe. Cum autem Fiscanni palatio
adesset, dicit comes Rodulfus, scilicet frater ejus,
ad eum coram caeteris fidelibus humiliter: « Domine,
dux piissime, moeremus dolenter te aggravari infirmitate:
sed dic, precamur, nobis, quis filiorum tuorum
haeres erit in regno ditionis tuae? » Tunc ille:
« Qui fungitur meo nominc, vestri consilii auctoritate,
dux et comes, haeresque erit haereditatis
meae. » Tunc comes Rodulfus: « Quid de caeteris, domine? »
Respondit: « Illis mei filii Richardi sacramento
verae fidei fidelibus effectis, manibus illorum ejus
manibus vice cordis datis, largietur terram quam
demonstravero tibi, qua vivere honorifice possint. »
Hinc namque, morbo crudescente, coeperunt Northmannicae
urbes metu trepidare, incompescibilique
luctu coelum pulsare, diraque trepidatio per ancipites
Northmannorum, si forte occumberet, mentes
currere: petebantque nimio ululatu et ejulatu flentes
aulam sedis Fiscanninae. Dux vero magnus Richardus
infirmitatis aggravatus importunitate, cilicio indutus,
nudo pede, petiit delubrum Trinitatis deificae,
diversaque dona, variaque munera et pretiosa mittens
super altare, perfusus faciem lacrymarum imbre,
supplex et devotus flebilisque, excepit typicam
salutiferi viatici stipem, adjumenta scilicet viae. Tunc
comes Rodulfus dixit ad eum secretius: « Domine,
quo loco templi praeparabitur sepulcrum tuae requiei? »
Respondit: « Cadaver tanti scleris non requiescet
infra aditum hujus templi, sed ad istud
ostium in stillicidio Monasterii. » Sequente namque
nocte carpuntur sanctissima ejus membra facili
dolore, invaditque acrius tenues medullas penetrabilis
mortiferaque flamma. Jamque pedes, jamque
mollia crura torpent, et oculi moribundo corpore
languent, labant cuncta membra; sed mens Deum
cernit, cupitque saecula aeterna. Genae cunctorum et
facies complebantur lacrymis, vocemque omnium
occupabat singultus intolerabilis: haerentes linguae
quatiebantur visceribus commotis, vixque sermo
interrumpebatur quatientibus gemitibus immensis.
Ille vero supplicibus oculis ad coelum cum manibus
elevatis, tacitusque votis et precibus suppliciter fusis,
vix in vocem prorumpens ait: « In manus tuas,
Christe, commendo spiritum meum. » Illico inter hujuscemodi
votum efflavit sanctissimum spiritum.
Sancta namque ejus anima erepta carnis sarcina,
terrenisque pressuris liberata, laetaque ad suum
Auctorem migrata, luctus famulorum in coelo resonabat.
Illico tantus hujus lugubris damni rumor per | null | 840687d1-405f-45f0-8ecf-0303f222af1f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
urbes Northmannicae regionis excrevit, omnisque
aetas utriusque sexus ad hujus funeris obsequium
ululans et deflens cucurrit. Ex more namque corpore
composito, et ad ecclesiam quam fundaverat
delato, omnis vulgus vicissim excubias peragit, clerus
in psalmodiis, populus in lamentatis noctem pervigilem
deducit. O quam immensus fletus, quantus
que luctus Northmannorum, quanta lamenta perstrepebant
per plateas omnium! Chorus namque singultibus
lacrymisque concussus Psalmos decantabat,
agmenque plebeium lugubres in aere voces resonabat,
Fiscanninae sedis oppidum immensus populorum
gemitus quatiebat, plangorque ululatuum culmen
Olympi tangebat. Antiphonarum namque concentus
commistus luctibus concrepabat in choro, planctusque
Northmannorum resonabat in coelo. Funereos
cantus clerus fundebat per tramites, ululatusque
intolerabilis erat per cunctas aedes. Northmannicae
regionis stabat in biviis ejulans populositas, vagasque
flebilibus vocibus implebat auras. Tali namque
constipatus caterva, talique vallatus pompa, corpus
ferebatur ad sepulcrum, chorique praecedebant psallentium.
Ejulatum continuabat agmen plebium, confusae
atque inarticulatae resonabant voces populorum.
Nemoque poterat discernere quid clerus, quidve
vulgus concrepabat pro vocibus ululatuum. Quis
vero tam ferreum stolidumque vel saxeum pectus
haberet, qui non in fletu prorumperet; cum feretrum
a populo tenebatur impulsu doloris, arcebatur
desiderio ardoris, retrahebatur retrorsum affectu
amoris? Comites flendo manibus plaudebant, praesides
moestiferos ejulando psalmos concinabant. Virgines,
viduaeque, et uxores, plorando crines disrumpebant.
Domigenae utriusque sexus moerendo pectus
pugnis tundebant. Milites militum plangendo seipsos
dilaniabant. Clerus lamenta nimii fletus cum psalmis
fundebant. Turba pagensium et rusticorum dentibus
terram mordebat. Concio pauperum tanti solatii
adjutorio viduata aegre ululabant: populusque populum
dire opprimens diversos doloris modos emittebat.
Diversus et varius tantorum vociferatus, quos
coelum urebat, vix tandem populo ab episcopis disrupto,
scisso, et praerepto, feretroque super sepulchrum
cum corpore posito, odore incensi cum aqua
benedicta superfuso, nimiis gemitibus fusis manciparunt
illud sarcophago, festinanterque operuerunt
saxo, servantes illud honore sub magno. Insecuta die
veniens comes Rodulfus cum episcopis ad tumulum,
revellens sarcofagi coopertorium, exinde manavit
odor suavior fragrantia terebenthinae et balsami, afflans
illorum olfactum. Denique super tumbam construxerunt
mirae pulchritudinis capellam, basilicae
protensae amplitudinis mirabiliter innexam. Illicque
colitur, vallatus columnis mirifice, et tumba; cum
Christo resurrecturus in gloria. Complens namque
cursum hujus fragilis vitae dux magnus Richardus
obiit anno ab Incarnatione Domini nostri Jesu-Christi
millesimo secundo.
O Fiscane sacris semper fecunde favilis,
Sanctorum cineres meritorum flore micantes
In gremio terrae conservans jamque sacratae,
Trina resplendes profusa dote salutis.
Olim virgineo micuisti stemmate sacro,
Cum Leodegarium servasti luce privatum.
Elinguemque sacrum, multoque et verbere caesum
A duce Ebroino scelerum livore repleto.
Hinc mactum Christo ubertate favente loquelae,
Sacratae plebi jugiter Christo famulanti
Lust Gildeberta * sacrae cedente rubricae,
Stemmate virgineo vario discrimine dempto,
In te succrevit virilis practicus ordo
Desudans Jesu longinquo tempore Christo,
Nunc rutilas merito praecelsa et nomine vita,
Strictis limitibus, quae arcta est, hinc inde coactis.
Nec per plana vehit, molitur ad ardua semper
Haec et Apostolica est eademque ΘΕΩΡΙΚΑ tantum,
Secessu gaudens secreto laeta perenni.
His tribus ordinibus digne suffulta beatis,
Σῶμα sacrosanctum Richardi praeducis almi,
Cujus tu precibus lue purificaberis omni,
Et cujus meritis migrabis ad aethera dignis,
Ecce decussa tenes; cujus nutu viguisti,
Et cujus patrocinio suffulta fuisti,
Munere largifluo et cujus suffulta vigebis.
APOSTROPHA.
O qui finitimo disponis regmine cuncta,
Jure elementa ligans foedere complacito.
Quatinus algori crepitans calor associatus,
Lege sub alterna cedit aquis et aer.
Grates et meritos tibi nunc sacramus honores,
Patri, cum Genito, Spiritui pariter.
Qui propriis cedis polyformia munera servis,
Fenore sub mercis quisque talenta ferat.
Iste talentorum retinens commercia quinque,
Graviter exercet quae data sunt sibimet.
Hic duo lucratus activis fenora causis
Se geminum gaudet jam retulisse quidem.
Debitor unius censebitur ille talenti,
Illud qui condit in luteis specubus.
Te quoque cunctorum discrimina discutiente,
Hic referet macti praemia jam pretii.
Quem furti et fraudis defossa pecunia damnat.
Hic luet, heu! Stygios trusus in ima rogos.
Deplorans meritis neglecta porismata poenis,
Aulae detrusus a moenibus placidae.
Hoc metuens ne me condemnet poena gehennae,
Anxius haerebam quid facerem titubans.
Urget consubito moenia * Northmannica tellus
Scribere, Christe, tui militis agoniam.
Talibus haerentem terrebant plurima | null | 41be4a6c-53be-4bb5-8068-9801beaf5cbc | latin_170m_raw | null | None | None | None |
contra,
Materiae gravitas, et species operis.
Cor stolidum, siccae nimium jejunia linguae,
Vilis persona artis et opis iners.
Quodque Dei laus est labiis incompta scelestis,
Et quod non possem edere quae cuperem.
Et quod carminibus hic inlaudatus abiret.
Qui mihimet stolido contulit omne bonum.
Sed tua, Christe, mihi venit fiducia praesens.
Quo posses facile os vegetare meum.
Inque opus hoc stolidum memet connixus adegi,
Te collatore, te duce, te artifice.
Corde, voce igitur te, Rex, nunc supplico supplex,
Viribus annexis, supplice mente simul.
Ut dare quod placuit placeat captare libenter,
Illabens votis criminibus refluis.
Multimoda scelerum variorum mole repressum
Affectum naevi sordibus astolidi ( #sic@# ),
Invitam miseram me quina decennia versant,
Et formido premit supplicii Stygii.
Me quoniam memini gessisse haud quid bonitatis,
Et tanti spatio temporis utile nil.
Haec me non stimulant, et mentis ad ima remordent,
Affligunt, cruciant, dilaniant, lacerant.
Sed tu, cunctipotens, nostrae spes vera salutis,
Ordo cluens rerum quaeque vigentque latent.
Me lapsum releva, vitii me sordeque purga,
Praesenti macula et exue praeterita.
Immunem culpae, regum Rex, redde futurae,
Ut mundus valeam te resonare Deum.
Quem tua connexis jubilat plasmatio lumbis,
Quaeque vehit tellus, quae polus atque tulit.
Quae fovet aequoreus diversos gurges in usus,
Ast aer volitans ** [ #f.@# alite] plumigera.
Cumque tui fueris judex in numine Patris,
Supplicium reprobis, praemia dansque probis.
Et me olidis vinctum cum spexeris eminus aedis,
Hic mihi nam spondent heu monimenta mei.
Candidulos memet quamprimum transfert in agnos
Coagnus dexter eam velleris almiflui,
Quintini meritis merito super aethera noti,
Cujus inutilis sum servulus et famulus.
. . . . . . . . . . . . . .
Vivas Fiscannis semper felicibus annis,
Fiscannis gaude quia tu dignissima laude.
Vos Fiscannenses virtutum cingitis enses,
Ecclesiae postes nebulosos sternitis hostes.
Felix Fiscannis stella rutilante Joannis,
Qui vigili cura mereris regna futura.
Seminat in luctus, metet in sua gaudia fructus.
Grex suus est tutus, Domini mandata secutus.
Nam sibi prodesse cupiens dat utrumque necesse,
Expedit ut duret, et ut ecclesiastica curet,
Sub quo Bernardus Christi dulcissima nardus
Hostis ad angorem qui sanctum spirat odorem. | null | 7e7a86f8-2360-4d1b-be36-03b37f3f299b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Charta pro coenobio Mosomensis
In nomine summae et individuae Trinitatis. Ego
EBALUS, superna largiente gratia, licet indignus,
sanctae Remensis Ecclesiae archipraesul.
Notum volumus esse universis viris religiosis,
clericis, necnon et fidelibus laicis, quod venerabilis
abbas Sanctae Mariae Mosomensis ecclesiae, Boso vocitatus
nomine, adiit nostrae parvitatis praesentiam,
humili devotione rogans ut ecclesiam in villa quae
dicitur Duziaco sitam, ecclesiae sibi Dei nutu commissae
antiquitate subjectam, sed negligentia et incuria
suorum antecessorum aliquandiu substractam,
amore Dei, et causa parvitatis loci, seu remedio
animae meae, antecessorumque meorum ad supplementum
victus fratrum inibi sub regula sancti Benedicti
militantium restituerem. Cujus humili petitioni,
penuriae loci compassus, assensum praebui,
eamque praedicto loco, nonnullis fidelium coram
astantibus, prout jam ex voto destinaveram, reddidi;
auctoritate Dei omnipotentis, sanctaeque Mariae ejus
genitricis, omniumque sanctorum, necnon pontificali
decreto nostrae auctoritatis interdicens ne ullus
nostrorum successorum jam dicto loco aliquo modo
eamdem subtrahat ecclesiam, vel praejudicium faciat.
Et ut haec nostra donatio per succedentium
temporum curricula firma et inconvulsa, et absque
ulla contradictione iniquorum virorum quieta permaneat,
manu nostra firmavimus, nostrorumque fidelium
manibus roborandam tradidimus.
Signum Ebali Remorum archipraesulis. Signum
Adalberonis episcopi. Signum Hugonis archidiaconi.
Signum Harduini archidiaconi. Signum Alulfi
archidiaconi.
Charta pro coenobio Mosomensis
In nomine summae et individuae Trinitatis. Ego
EBALUS, superna largiente gratia, licet indignus,
sanctae Remensis Ecclesiae archipraesul.
Notum volumus esse universis viris religiosis,
clericis, necnon et fidelibus laicis, quod venerabilis
abbas Sanctae Mariae Mosomensis ecclesiae, Boso vocitatus
nomine, adiit nostrae parvitatis praesentiam,
humili devotione rogans ut ecclesiam in villa quae
dicitur Duziaco sitam, ecclesiae sibi Dei nutu commissae
antiquitate subjectam, sed negligentia et incuria
suorum antecessorum aliquandiu substractam,
amore Dei, et causa parvitatis loci, seu remedio
animae meae, antecessorumque meorum ad supplementum
victus fratrum inibi sub regula sancti Benedicti
militantium restituerem. Cujus humili petitioni,
penuriae loci compassus, assensum praebui,
eamque praedicto loco, nonnullis fidelium coram
astantibus, prout jam ex voto destinaveram, reddidi;
auctoritate Dei omnipotentis, sanctaeque Mariae ejus
genitricis, omniumque sanctorum, necnon pontificali
decreto nostrae auctoritatis interdicens ne ullus
nostrorum successorum jam dicto loco aliquo modo
eamdem subtrahat ecclesiam, vel praejudicium faciat.
Et ut haec nostra donatio per succedentium
temporum curricula firma et inconvulsa, et absque
ulla contradictione iniquorum virorum quieta permaneat,
manu nostra firmavimus, nostrorumque fidelium
manibus roborandam tradidimus.
Signum Ebali Remorum archipraesulis. Signum
Adalberonis episcopi. Signum Hugonis archidiaconi.
Signum Harduini archidiaconi. Signum Alulfi
archidiaconi.
| null | aa25257e-d186-42a2-8322-2170e4fc30d8 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
I #Ad fratrem suum, quem adhuc vivere gaudet, et ad se invitat.@#
EBERHARDUS, Christi famulorum servus, dilectissimo
fratri.
Sicut Jacob revixit cum Joseph vivere audivit, ita
nostra vita post mentita funera vestra grandi gaudio
hilarescit. Ut quondam spopondimus, in vestra
dilectione constanter adhuc indubitanter permanemus,
nimiumque desideramus vos videre in loco quo
nunc degimus. Quocirca petimus, si absque consensu
fratrum vestrorum ad nos venire non vultis,
a cunctis fratribus licentiam petatis de nostro nomine,
ut nobiscum aliquantulum temporis manere
possitis, ut de vestro vivere tantum gaudeamus,
quantum moesti fuimus, cum vos in Italia defunctum
esse audivimus.
II. #Ad Udalricum comitem. Rogat ne graviter ferat quod eo non interrogato Sigihardum monasterii sui advocatum delegerit,@# etc.
EBERHARDUS, famulorum Dei vilissimus servus,
domno comiti O. [ODALRICO, #seu@# UDALRICO] devotum
servitium, jugemque instantiam precaminum in
Christo.
Quia aliunde non habemus tam firmum suffugium
sicut in vobis, jugiter insistimus succlamando vos
modo opportune interdum importune. Jussu domni
nostri ducis, consilio monachicae congregationis, petitioneque
totius familiae nobis subjectae Sigihardum
constituimus nobis advocatum. Et quia vos non fuistis
cum duce, aut in tali vicinitate, ut vestri licentiam
petere possemus, precamur ne nobis irascamini
super hoc negotio, sed cum vestra sit gratia. Petimus
etiam per clementiam vestram, jubete vestro militi
Pennoni, ut famulos et ancillas Sancti Quirini, quae ad
nos pertinent, nobis reddat. Si ille dicit nos habere
aliquos de suo beneficio, reddimus sibi libenter. Vestro
militi Wolfoldo praecepistis ut nobis redderet
decimationem ad Ismanninga, quod adhuc noluit
facere. Idcirco iterum iterumque precamur ut nuntium
vestrum cum isto praesenti nuntio nostro mittatis,
qui hoc ei a vobis firmiter praecipiat ut nobis
decimationem reddat. Valete.
III. #Ad Godchardum, ut videtur, abbatem Nideraltah., cui fratrem Eginonem commendat.@#
Abbati G., monachicae vitae provisori doctissimo,
E. vestri servitor devotus, fratresque sibi subjecti,
quidquid filii dilectissimo Patri.
Confratrem nostrum Eginonem, quem gremiolo
vilitatis nostrae, prout potuimus, modicum temporis
vice vestra nutriebamus, modo ab eo rogati remittimus
illum vestrae paternitati. Omnes a minimo
usque ad maximum pedibus vestris provoluti petimus,
supplicamus, ut eum, hoc est medietatem cordis
nostri, charitative suscipiatis in locum verae
filiationis, ne aliter circa eum exterius agatis, quem
quotidie interius Christo Deo parere non cessatis.
Si aliquid delicti in vos commisit verbo vel facto,
ut nos fragiles quotidie solemus, totum Deo nobisque
dimitti precamur: et, si minime digni sumus pro
eo impetrare quod petimus, iterum cum vestra licentia
in fraternitatem libenter suscipimus.
IV. #Ad Heinricum Boiariae ducem. Se infirmitate corporis impediri quo minus ad eum proficiscatur, rogareque ut Udalricum comitem sui monasterii advocatum constituat,@# etc.
Seniori nostro, domno duci II., abbas E. a se cunctaque
congregatione, quaecunque possumus oratione
et famulamine.
Libenter ad vos veniremus, priusquam de hac
regione ad aliam pergeretis, et ut dilectissimum
dominum merito debemus, videremus, atque colloqueremur.
Sed adhuc nihil habemus prae manibus,
quod vobis sit honorificum, offerendum, aut nobis
fructiferum. Impedit etiam me frequens corporis
aegritudo, et improvisa praeparatio equitum vel
equorum ad eam repentinam equitationem.
Ut nobis comitem Udalricum vestra potestativa
manu advocatum monasterii detis, in praesenti rogamus.
Quantam penuriam fratres patiuntur, ad illos
palam dicere erubesco. Vobis namque totum ut est
timeo profiteri. Sed de his nobis subveniendum solius
Dei singulare vestrique paternum praestolamur
solatium.
V. #Ad Theomonem seu Diemonem comitem, ut monasterii praedia ad Hallam sita protegere ac ab iniquis invasoribus defendere dignetur.@#
THEOMONI venerando comiti, E., abbas indignus,
salutem in Domino.
Rogamus, mi domine, ut pietatis vestrae solatium
habere possimus in omnibus negotiis nostris. Quo
solatio maxime indigemus in his locis quibus vos
potestatem habetis. Quidquid enim ad Halla habemus
in familia, aut in aliis rebus, cito disterminabitur,
et abstrahetur ab inimicis, nisi vos propter
Deum et sanctum Quirinum hoc defendatis et contradicatis,
quod petimus ut faciatis ubicunque possitis.
Valete.
VI. #Ad eumdem, ut praesentium latorem aut aliquo honesto officio munerari, aut eidem veniam alium Dominum demerendi dare ne gravetur.@#
E., | null | 0a3a809f-6349-42cb-b108-187477117073 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
solo nomine monachus vocitatus, comiti D.,
dilectissimo consanguineo, salutem in Christo.
Iste noster amicus vestrique servitor devotus venit
ad nos, conquerens nihil se unquam digne laborasse
in vestro servitio aut vestri antecessorum, atque idcirco
dicit se adhuc carere beneficio. Fatetur namque
libentius se vobis velle ministrare quam aliquo
homini alio, si ei vel aliquam modicam faciatis misericordiam.
Cui petimus ut aliquid auxilii faciatis,
vel in beneficio aut in aliquo negotio sibi necessario.
Quod si non vultis, monemus atque rogamus ut illum
cum gratiosa licentia vestra alium sibi dominum
conquirere permittatis.
VII. #Ad H. Remittit ei quemdam fratrem, et ut hujus diligentem curam habeat, adhortatur.@#
H., fama totius bonitatis ubique diffamatae, E. fratresque
sibi subjecti, salutem in Christo.
Fratrem quem nobis commisistis, misimus vobis,
non quod nos taedeat pro illo labore, vel quae sibi
sunt necessaria, in quantum sufficimus, ministrare.
Jam enim habemus probatum quod studiosus est et
capax ad discendum. Idcirco suademus ut circa
eum ita fideliter peragatis, sicut illum in fidem vestram
suscepistis, ne vester labor, imo et noster,
consumatur inutiliter, aut spes eorum qui illum
miserunt, cassetur. Si vestrae voluntatis aliquid in
eo possumus implere, adhuc pro eo infatigabiliter
libenterque, ut coepimus, laboramus. Alia servitia
prae manibus non habemus; quamvis indigni, tamen
memoriam vestri facimus jugiter in nostris orationibus.
Valete in Christo.
VIII. #Ad Engelbertum ep. Frisingensem, de obitu Otperti monachi, quem precibus juvari rogat.@#
Seniori nostro antistiti E., quidquid dilecto domino
subditus.
Frater noster O., presbyter et monachus obiit VIII
Id. Aprilis: pro cujus requie preces per sancta
loca episcopii vestri praecipite facere, ut confidimus
vestrae pietati.
IX. #Ad Juditham, illustrem feminam, quam rogat ut afflictae valetudini suae medicinam consulere ne gravetur.@#
Domnae dignae totiusque reverentiae cum sanctitate
amplectendae JUDITHAE, EBERHARDUS fidelissima cum
orationis devotione servitutis notamina.
Vestrae pietatis gratiam sano et integro me habere
profectu, dulcius melle, satiusque lacte os meum
jucundatur gustu. Spei mei anchoram specifico
quasi munimine in vos cum extendam, quasi essem
in illo firmissimo et inexstinguibili Babyloniae turri,
a cujusque impugnantis incursu me credo tuendum.
Infirmitatibus periculosis, quia semper conturbor
corporis, aliquam ad remedium potionis confectionem,
adjunctoque coriofole nutrimento cum aliis
pigmentis, necesse ad hoc habendis, precor, mittendam.
Qualiter autem ipsa potio qualive cautione sit
accipienda, et vel sursum, vel deorsum sit eructanda,
litteris assignate; et si sanitati restituor, veluti
proprius in postmodum vester, scitote, quia existam.
De renibus etiam cervae aut tale quid, in quo
pinguedo continetur, mittere dignemini, quia macerae
carnis duritia in dentium meorum morsu,
etiam tritorum, nihil aliud est nisi molestia. Quomodo,
si fieri possit, ut potus confectio ante Quadragesimam
veniat, deprecor. Valete.
X. #Ad Wigonem decanum Phyuhtwangensem, a quo suffragio orationum, aliisque charitatis officiis, quae abeunti sibi addixerat, juvari postulat.@#
Domno et venerabili WIGONI decano, omni bonitate
conspicuo, atque cunctis dilectissimis confratribus
E. proh pudor! in cunctis exorbitans, insolubilem
nodum intemeratae dilectionis.
Quia unumquodque igitur negotium in seipso imbecille,
indiget alterius sustentamine, idcirco vestrae
solitae pietatis haud ignarus precor subnixe ut solaminis
recordemini, mihi, priusquam a vobis recessissem,
promisi, quod modo, ut implere dignemini,
submisse postulo. Admodum namque expavesco
dum mecum revolvo quid debeam pro voto quod in
cunctis me servare jam dudum spopondi, quamvis
coacte, ne mollis et dissolutus in tanto opere habitus,
divinam aliquomodo incurram offensam. Propter
hoc enim nunc sudandum foret ad placandam
divinam clementiam: quia, quae inhianter et indefesse
rogare debui, ut nostis, cum maxima, eheu!
recrastinatione ac recalcitratione refutavi. Quapropter
vestri fulciminis atque oraminis, nec non aliorum,
aeque Deum timentium satis indigeo, ne mihi
non eveniat quod sacra Scriptura clamitat: Quia
nec calidus nec frigidus haberis, sed tepidus solummodo
dijudicaris, idcirco de ore meo evomeris.
Valete
XI. #Ad Heinricum regem. Implorat ejus auxilium contra quosdam qui certum ad lacum Tegernsensem locum sibi auferre moliuntur.@#
H. regali solio dignissimo, E., Tegernsensis monasterii
abbas, vestra gratia | null | 7066832b-73af-4c85-8016-27e07f408222 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
subrogatus, quidquid
servus in regales amministrationes.
Cum undique inimicorum stringimur persecutionibus,
nullum in his omnibus, post Deum, nisi ad
vos suffugium speramus. Idcirco laboramus, et in
omnibus deficimus, quia non habemus a quibus
fideliter res Ecclesiae defensas videamus. O quam
magna regalis potentia! Dicit tantum: Fiat, et perpetuum
est. Haec vestra vis imperialis auctoritatis
ad nos, precamur, usque pertingat. Est locus super
littus Tegernsensis stagni situs, quem Poppo et
Piligrimus frater ejus, simulque mater illorum
abstrahere injuste a domo Dei in suos usus haereditarios
nituntur. Sed precamur ut vestro imperiali
jussu hoc interdicatis, ne falsis aut corruptis pecunia
judicibus a domo Dei abstrahatur priusquam
in praesentia vestri dijudicetur.
I #Ad fratrem suum, quem adhuc vivere gaudet, et ad se invitat.@#
EBERHARDUS, Christi famulorum servus, dilectissimo
fratri.
Sicut Jacob revixit cum Joseph vivere audivit, ita
nostra vita post mentita funera vestra grandi gaudio
hilarescit. Ut quondam spopondimus, in vestra
dilectione constanter adhuc indubitanter permanemus,
nimiumque desideramus vos videre in loco quo
nunc degimus. Quocirca petimus, si absque consensu
fratrum vestrorum ad nos venire non vultis,
a cunctis fratribus licentiam petatis de nostro nomine,
ut nobiscum aliquantulum temporis manere
possitis, ut de vestro vivere tantum gaudeamus,
quantum moesti fuimus, cum vos in Italia defunctum
esse audivimus.
II. #Ad Udalricum comitem. Rogat ne graviter ferat quod eo non interrogato Sigihardum monasterii sui advocatum delegerit,@# etc.
EBERHARDUS, famulorum Dei vilissimus servus,
domno comiti O. [ODALRICO, #seu@# UDALRICO] devotum
servitium, jugemque instantiam precaminum in
Christo.
Quia aliunde non habemus tam firmum suffugium
sicut in vobis, jugiter insistimus succlamando vos
modo opportune interdum importune. Jussu domni
nostri ducis, consilio monachicae congregationis, petitioneque
totius familiae nobis subjectae Sigihardum
constituimus nobis advocatum. Et quia vos non fuistis
cum duce, aut in tali vicinitate, ut vestri licentiam
petere possemus, precamur ne nobis irascamini
super hoc negotio, sed cum vestra sit gratia. Petimus
etiam per clementiam vestram, jubete vestro militi
Pennoni, ut famulos et ancillas Sancti Quirini, quae ad
nos pertinent, nobis reddat. Si ille dicit nos habere
aliquos de suo beneficio, reddimus sibi libenter. Vestro
militi Wolfoldo praecepistis ut nobis redderet
decimationem ad Ismanninga, quod adhuc noluit
facere. Idcirco iterum iterumque precamur ut nuntium
vestrum cum isto praesenti nuntio nostro mittatis,
qui hoc ei a vobis firmiter praecipiat ut nobis
decimationem reddat. Valete.
III. #Ad Godchardum, ut videtur, abbatem Nideraltah., cui fratrem Eginonem commendat.@#
Abbati G., monachicae vitae provisori doctissimo,
E. vestri servitor devotus, fratresque sibi subjecti,
quidquid filii dilectissimo Patri.
Confratrem nostrum Eginonem, quem gremiolo
vilitatis nostrae, prout potuimus, modicum temporis
vice vestra nutriebamus, modo ab eo rogati remittimus
illum vestrae paternitati. Omnes a minimo
usque ad maximum pedibus vestris provoluti petimus,
supplicamus, ut eum, hoc est medietatem cordis
nostri, charitative suscipiatis in locum verae
filiationis, ne aliter circa eum exterius agatis, quem
quotidie interius Christo Deo parere non cessatis.
Si aliquid delicti in vos commisit verbo vel facto,
ut nos fragiles quotidie solemus, totum Deo nobisque
dimitti precamur: et, si minime digni sumus pro
eo impetrare quod petimus, iterum cum vestra licentia
in fraternitatem libenter suscipimus.
IV. #Ad Heinricum Boiariae ducem. Se infirmitate corporis impediri quo minus ad eum proficiscatur, rogareque ut Udalricum comitem sui monasterii advocatum constituat,@# etc.
Seniori nostro, domno duci II., abbas E. a se cunctaque
congregatione, quaecunque possumus oratione
et famulamine.
Libenter ad vos veniremus, priusquam de hac
regione ad aliam pergeretis, et ut dilectissimum
dominum merito debemus, videremus, atque colloqueremur.
Sed adhuc nihil habemus prae manibus,
quod vobis sit honorificum, offerendum, aut nobis
fructiferum. Impedit etiam me frequens corporis
aegritudo, et improvisa praeparatio equitum vel
equorum ad eam repentinam equitationem.
Ut nobis comitem Udalricum vestra potestativa
manu advocatum monasterii detis, in praesenti rogamus.
Quantam penuriam fratres patiuntur, ad illos
palam dicere erubesco. Vobis namque totum ut est
timeo profiteri. Sed de his nobis subveniendum solius
Dei singulare vestrique paternum praestolamur
solatium.
V. #Ad | null | 2d8ddd0c-7d3d-4552-a454-38c8e9d14bf0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Theomonem seu Diemonem comitem, ut monasterii praedia ad Hallam sita protegere ac ab iniquis invasoribus defendere dignetur.@#
THEOMONI venerando comiti, E., abbas indignus,
salutem in Domino.
Rogamus, mi domine, ut pietatis vestrae solatium
habere possimus in omnibus negotiis nostris. Quo
solatio maxime indigemus in his locis quibus vos
potestatem habetis. Quidquid enim ad Halla habemus
in familia, aut in aliis rebus, cito disterminabitur,
et abstrahetur ab inimicis, nisi vos propter
Deum et sanctum Quirinum hoc defendatis et contradicatis,
quod petimus ut faciatis ubicunque possitis.
Valete.
VI. #Ad eumdem, ut praesentium latorem aut aliquo honesto officio munerari, aut eidem veniam alium Dominum demerendi dare ne gravetur.@#
E., solo nomine monachus vocitatus, comiti D.,
dilectissimo consanguineo, salutem in Christo.
Iste noster amicus vestrique servitor devotus venit
ad nos, conquerens nihil se unquam digne laborasse
in vestro servitio aut vestri antecessorum, atque idcirco
dicit se adhuc carere beneficio. Fatetur namque
libentius se vobis velle ministrare quam aliquo
homini alio, si ei vel aliquam modicam faciatis misericordiam.
Cui petimus ut aliquid auxilii faciatis,
vel in beneficio aut in aliquo negotio sibi necessario.
Quod si non vultis, monemus atque rogamus ut illum
cum gratiosa licentia vestra alium sibi dominum
conquirere permittatis.
VII. #Ad H. Remittit ei quemdam fratrem, et ut hujus diligentem curam habeat, adhortatur.@#
H., fama totius bonitatis ubique diffamatae, E. fratresque
sibi subjecti, salutem in Christo.
Fratrem quem nobis commisistis, misimus vobis,
non quod nos taedeat pro illo labore, vel quae sibi
sunt necessaria, in quantum sufficimus, ministrare.
Jam enim habemus probatum quod studiosus est et
capax ad discendum. Idcirco suademus ut circa
eum ita fideliter peragatis, sicut illum in fidem vestram
suscepistis, ne vester labor, imo et noster,
consumatur inutiliter, aut spes eorum qui illum
miserunt, cassetur. Si vestrae voluntatis aliquid in
eo possumus implere, adhuc pro eo infatigabiliter
libenterque, ut coepimus, laboramus. Alia servitia
prae manibus non habemus; quamvis indigni, tamen
memoriam vestri facimus jugiter in nostris orationibus.
Valete in Christo.
VIII. #Ad Engelbertum ep. Frisingensem, de obitu Otperti monachi, quem precibus juvari rogat.@#
Seniori nostro antistiti E., quidquid dilecto domino
subditus.
Frater noster O., presbyter et monachus obiit VIII
Id. Aprilis: pro cujus requie preces per sancta
loca episcopii vestri praecipite facere, ut confidimus
vestrae pietati.
IX. #Ad Juditham, illustrem feminam, quam rogat ut afflictae valetudini suae medicinam consulere ne gravetur.@#
Domnae dignae totiusque reverentiae cum sanctitate
amplectendae JUDITHAE, EBERHARDUS fidelissima cum
orationis devotione servitutis notamina.
Vestrae pietatis gratiam sano et integro me habere
profectu, dulcius melle, satiusque lacte os meum
jucundatur gustu. Spei mei anchoram specifico
quasi munimine in vos cum extendam, quasi essem
in illo firmissimo et inexstinguibili Babyloniae turri,
a cujusque impugnantis incursu me credo tuendum.
Infirmitatibus periculosis, quia semper conturbor
corporis, aliquam ad remedium potionis confectionem,
adjunctoque coriofole nutrimento cum aliis
pigmentis, necesse ad hoc habendis, precor, mittendam.
Qualiter autem ipsa potio qualive cautione sit
accipienda, et vel sursum, vel deorsum sit eructanda,
litteris assignate; et si sanitati restituor, veluti
proprius in postmodum vester, scitote, quia existam.
De renibus etiam cervae aut tale quid, in quo
pinguedo continetur, mittere dignemini, quia macerae
carnis duritia in dentium meorum morsu,
etiam tritorum, nihil aliud est nisi molestia. Quomodo,
si fieri possit, ut potus confectio ante Quadragesimam
veniat, deprecor. Valete.
X. #Ad Wigonem decanum Phyuhtwangensem, a quo suffragio orationum, aliisque charitatis officiis, quae abeunti sibi addixerat, juvari postulat.@#
Domno et venerabili WIGONI decano, omni bonitate
conspicuo, atque cunctis dilectissimis confratribus
E. proh pudor! in cunctis exorbitans, insolubilem
nodum intemeratae dilectionis.
Quia unumquodque igitur negotium in seipso imbecille,
indiget alterius sustentamine, idcirco vestrae
solitae pietatis haud ignarus precor subnixe ut solaminis
recordemini, mihi, priusquam a vobis recessissem,
promisi, quod modo, ut implere dignemini,
submisse postulo. Admodum namque expavesco
dum mecum revolvo quid debeam pro voto quod in
cunctis me servare jam dudum spopondi, quamvis | null | 5b249db6-0e6c-4cbc-97fd-caa1f93e95ea | latin_170m_raw | null | None | None | None |
coacte, ne mollis et dissolutus in tanto opere habitus,
divinam aliquomodo incurram offensam. Propter
hoc enim nunc sudandum foret ad placandam
divinam clementiam: quia, quae inhianter et indefesse
rogare debui, ut nostis, cum maxima, eheu!
recrastinatione ac recalcitratione refutavi. Quapropter
vestri fulciminis atque oraminis, nec non aliorum,
aeque Deum timentium satis indigeo, ne mihi
non eveniat quod sacra Scriptura clamitat: Quia
nec calidus nec frigidus haberis, sed tepidus solummodo
dijudicaris, idcirco de ore meo evomeris.
Valete
XI. #Ad Heinricum regem. Implorat ejus auxilium contra quosdam qui certum ad lacum Tegernsensem locum sibi auferre moliuntur.@#
H. regali solio dignissimo, E., Tegernsensis monasterii
abbas, vestra gratia subrogatus, quidquid
servus in regales amministrationes.
Cum undique inimicorum stringimur persecutionibus,
nullum in his omnibus, post Deum, nisi ad
vos suffugium speramus. Idcirco laboramus, et in
omnibus deficimus, quia non habemus a quibus
fideliter res Ecclesiae defensas videamus. O quam
magna regalis potentia! Dicit tantum: Fiat, et perpetuum
est. Haec vestra vis imperialis auctoritatis
ad nos, precamur, usque pertingat. Est locus super
littus Tegernsensis stagni situs, quem Poppo et
Piligrimus frater ejus, simulque mater illorum
abstrahere injuste a domo Dei in suos usus haereditarios
nituntur. Sed precamur ut vestro imperiali
jussu hoc interdicatis, ne falsis aut corruptis pecunia
judicibus a domo Dei abstrahatur priusquam
in praesentia vestri dijudicetur. | null | 0988332d-6247-4845-8c97-9852bab092c0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
I. #Ad Froumundum monachum Tegernsensem. De optimo suo erga eumdem animo, et ordine presbyterii, quem Froumundo gratulatur.@#
Comarco FROUMUNDO, more rosulenti splendoris
in cunctis emerito, ELLINGERUS, omnium hominum
extimus, quidquid in Christo adoptari potest festivius.
Cum igitur, o dilecte magister, intimo affectu
cordis meditarer ut aliqua irreprehensibilia dicta
vestrae benevolentiae composuissem, et inscitia semel
et saepe impediret quod voluntatem delectaret,
tunc demum confisus, baculoque vestri secreti consolatus,
speravi, quanquam sunt vituperanda, tamen
non esse a vobis propalanda, quia non praesumptionis,
sed dilectionis sunt indicia. Sed ut ex
hoc nulla ambiguitas subeat, quin vestri amor mei
intima cubiculi semper exurat, et de vestra prosperitate
summe gaudeat, omnimodis deposco. Nuper
vero comperi, quod me affectu animavit inedicibili
videlicet vos fore promotum ad ordinem presbyterii.
Qua de re flexo poplite flagito quatenus mei infimi
memoria apud vos maneat, ut vestri apud me
firmius inhaereat. Haec enim valde laetificant, quae
verba prophetica resonant: Cor contritum et humiliatum
Deus non spernit. Valete
II. #Ad Egilbertum, ut videtur, episcopum Frisingensem. Rogat ut quemdam pastorem adversus ovium suarum injurias et insidias tueatur.@#
Quia notitiae innotescit nostrae excellentiam vestrae
sanctitatis omnem viam odio habere iniquitatis,
ob id conducibile duximus errores vobis palificare,
quos constat vestri censuram moderaminis
respectare. Iste vero pastor, praesentium vector
litterarum, in praesentia nostri effudit suarum querimoniam
miseriarum, quasdam dolens oves sibi a
vestra dominatione commissi gregis, funditus calce
abjicere, per devia vitiorum errando, divinae pascua
custodiasque legis. Insuper quidem cum easdem
gliscat poenitentiae medicamentis ceu humeris ad
ovile matris Ecclesiae reportare, ferina ita exardent
rabie, dentibus invidiae hunc dilacerare, ut aerumnas
desperet mortis se posse talibus devitare insidiis,
nisi ei quantocius inesse vestris dignemini
praesidiis. Nos denique intercapedine tot locorum
elongantes, quoniam nullum ei adminiculum praebere
valeamus, in manus vestrae potentiae eum et
hoc commendamus, quatenus misericorditer ipsius
querelas suscipiatis, atque episcopali eumdem auctoritate
pro nomine Christi defendatis, nec consentiendo,
iniquorum peccati offendiculum vestrae
aliquod sanctimoniae ingeratis periculum.
III. #Ad D. episcopum. Queritur ob praedium ab ejus subditis vastatum et injuste abalienatum.@#
Domno D. pontificalem decoranti thronum virtutum,
E. una cum subjectis, perennem cum Domini
principatum electis.
Ut rescivimus vos, praesulum reverentissime,
ordinatum fore istius provinciae rectorem, sperabamus,
velut et adhuc spes nostra est fixa, divinitus
provisum esse vos orphanis haud minus patrem et
adjutorem, quam monachis pro ipsa excellentia vestrae
pietatis asylum ac defensorem. Verum praedium,
quod largitus est Caesar Heinricus regiae donationis
charta stabiliendo nostro monasterio, ut a quibusdam
didicimus vix credendo, a vestro devastatum nobis
abalienatur imperio. Arbitri vero testes adhibentur
in hoc fundo nihil a nobis esse usurpatum, nisi quod
Caesaris praecepto ab ipsis nostro coenobio cum termino
est praemonstratum, atque in praesentia vestri
vestrique advocati legitime firmatum. Qua de re
quidem summopere efflagitamus pro nomine Domini
atque amore S. Quirini, nec non ob vestrae remedium
animae, seu vestrorum parentum, quatenus
nostro nequaquam monasterio praecipiatis ullum
fieri detrimentum.
IV. #Ad N., ut videtur, archiepiscopum, cujus aversum praeter spem animum recuperare satagit.@#
+ Excellenti pontificum dignitatem venerandam
sanctimoniae per sublimitatem + postremus in ordine
abbatum coelestis aulae senatum.
Praeceptis, patriarcharum reverentissime, semper
parere cum studuissem vestrae in omnibus almitatis,
veluti dudum divae quidem memoriae vestrae
matris obedivi imperatis apud curtem regis, quando
a vestra paternitate flagitavi missionem ac benedictionem;
miror cur per tantam a vobis dimissus sim
indignationem. Idipsum igitur mihi improperando
objecerunt mei familiares, non solum viri saeculares,
sed etiam coenobiales, ut qui hactenus vestrae expertus
sum pietatis adminiculum ac respectum, qualiter
in tantum vestrum promeruissem despectum.
Non ignoro quippe in sanctuario vestri pectoris reconditam
esse omnis scientiae affluentiam, hujusque
scripti: #Quanto magnus es, humilia te in omnibus,@#
inibi defore negligentiam. Ex hoc diffido vestrae ob
magnitudinem majestatis vilitatem meae annullari
paupertatis. De caetero ante vestrae dominationis
conspectum, si famulamen meum fuerit acceptum,
dignemini detegere meae ruborem tantae confusionis,
scilicet intimando fontem causamve praefatae despectionis.
Ex hoc vero evidens indicium datur me
haec ita autumare absque falsitatis, quia cum meas
prosternerem preces vestrae in praesentia sanctitatis,
propter | null | a565e0e1-af6c-4419-aaa7-04da01f899ee | latin_170m_raw | null | None | None | None |
flebilem hujus combusti monasterii necessitatem,
nullius auxilii consecutus sum propitiationem
vel charitatem.
V. #Ad N. episcopum, forte Nitherum Frisingensem, apud quem se de non concesso frumento excusat.@#
Amplectendo meritorum sanctuario, condigne subrogato
Christi vicario, + Christi gratia curae custodis
deputatus, coelestis gaudia incolatus.
Omnem quae poterit devotionem impendi affectioni
ullius amici, confitemur, quoad vixerimus,
totis annisibus nostris par esse vobis addici, quia
munificentiae vestrae excellentia perdigna est interioris
seu exterioris cuncta famulicii frequentia.
Verum ingerit nobis ruborem confusionis has praesentari
litteras vestrae conspectui dilectionis. Nos
quidem vestri magnitudinem beneficii haud posse
aequiperari ulla nostri assiduitate servitii [fatemur].
Qua de re scilicet ejus testimonium invocatur, qui
cunctorum secreta cordium rimatur, quoniam in loco
a vobis praetitulato exhibendi nulla facultas obsequii
accommodatur. Vestram namque intimationem super
hoc negotio si rescissemus, priusquam inde omne
frumentum auferri jussimus, non aliter vestrae
studuissemus postulationis perficere desiderium,
quam si propriae praebuissemus vitae alimenti ministerium.
Sed dicat aliquis a nostra poscendo familia,
in illo nos loco petitam vobis servitutem posse
obtinere. Idcirco conducibile est ad id veritatem respondere
quod in proximo Paschali tempore per nostram
magnopere flagitando legationem a nostris nequivimus
ministris ullum supplementum nostri
coenobii ad restaurationem. De caetero nostrum misimus
illuc nuntium, quatenus nostro praecipiat
praeposito parare hospitium, nec non omne quod
possit impendat vobis servitium. Valete.
VI. #Ad eumdem, forte Nitkerum episcopum Frisingensem, cui quemdam commendat qui beneficium amittere debeat.@#
+ Domno N. desiderabili meritorum sanctuario,
digno apostolorum vicario, E., post hujus exsilii incolatum
coelestis patriae senatum.
Praesentium allator litterarum vestrae in conspectu
dominationis aliquid valere sperans meae conamen
postulationis, obnixe haud cessavit deprecari mea
vestrae paternitati legatione se commendari. Qua de
re magnopere efflagito propter Christi amorem,
meique famulaminis ob devotionem, quatenus ipsius
dignemini querimoniam auscultare, et ad sui senioris
dominium illius subrogare miseriae vestrum praepotens
patrocinium. Paterno quidem jure beneficium,
si dici fas est, sibi in haereditatem collatum,
assiduisve cum muneribus ab episcopis prioribus
comparatum, vestrum nisi adminiculum eidem auxilietur,
a se funditus alienari veretur. Sagacitas
vero vobis coelitus infusa, poterit celeriter examinare,
hunc nihil in hac re contra justitiae normam
postulare.
VII. #Ad V. abbatem a quo fratres revocat ob adventum episcopi Frisingensis iniquis erga se delationibus exasperati.@#
V.
abbatum decoranti sublimitatem per omnem
virtutum capacitatem, E., ultimus Christicolarum,
gaudia coelicolarum.
Cum nostrum esset velle vestro satisfacere desiderio,
repentinus nostri antistitis adventus nostro
publicatus monasterio, nostros fratres, vestro addictos
servitio, cogit nos poscere nostrae remissum in
congregationis paupertati, priusquam vestrae promissum
esset charitati. Delatae quidem, ut rescivimus,
de hoc coenobio falsae lingua adulantium criminationes,
ejusdem adversum nos praesulis nonnullas
dolose conflando machinatae sunt indignationes.
Qua de re magnopere efflagitamus, quia in
vestram peculiariter benignitatem speramus, vestris
quatenus commendatitiis apud ipsum litteris, aut legationibus
id efficiatur, quando hoc domicilium suo
primitus ingressu in praesentiarum illustratur, sui
turbine terroris, ne diffametur vel quatiatur. Insuper
vestram cupimus affinitatem hoc sibi consiliari,
pastorem, qui posuit animam pro suo grege, ut
dignetur imitari, atque sui patrocinio asyli coadunatum
tueatur ovile, ne aliquod discidium sive scandalum
patiatur hostile, sicque liquido appareat vestri
consanguinitas erga se quanti valeat. Namque
collatam sibi divinitus pontificii excellentiam par est
coronari per compassionis clementiam.
I. #Ad Froumundum monachum Tegernsensem. De optimo suo erga eumdem animo, et ordine presbyterii, quem Froumundo gratulatur.@#
Comarco FROUMUNDO, more rosulenti splendoris
in cunctis emerito, ELLINGERUS, omnium hominum
extimus, quidquid in Christo adoptari potest festivius.
Cum igitur, o dilecte magister, intimo affectu
cordis meditarer ut aliqua irreprehensibilia dicta
vestrae benevolentiae composuissem, et inscitia semel
et saepe impediret quod voluntatem delectaret,
tunc demum confisus, baculoque vestri secreti consolatus,
speravi, quanquam sunt vituperanda, tamen
non esse a vobis propalanda, quia non praesumptionis,
sed dilectionis sunt indicia. Sed ut ex
hoc nulla ambiguitas subeat, quin vestri amor mei
intima cubiculi semper exurat, et de vestra prosperitate
summe gaudeat, omnimodis deposco. Nuper
vero comperi, quod me affectu animavit inedicibili
videlicet vos fore promotum ad ordinem presbyterii.
Qua de re flexo poplite flagito quatenus mei infimi
memoria apud vos maneat | null | 4f7909dd-fde4-43ac-a10a-03843d79c7d6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, ut vestri apud me
firmius inhaereat. Haec enim valde laetificant, quae
verba prophetica resonant: Cor contritum et humiliatum
Deus non spernit. Valete
II. #Ad Egilbertum, ut videtur, episcopum Frisingensem. Rogat ut quemdam pastorem adversus ovium suarum injurias et insidias tueatur.@#
Quia notitiae innotescit nostrae excellentiam vestrae
sanctitatis omnem viam odio habere iniquitatis,
ob id conducibile duximus errores vobis palificare,
quos constat vestri censuram moderaminis
respectare. Iste vero pastor, praesentium vector
litterarum, in praesentia nostri effudit suarum querimoniam
miseriarum, quasdam dolens oves sibi a
vestra dominatione commissi gregis, funditus calce
abjicere, per devia vitiorum errando, divinae pascua
custodiasque legis. Insuper quidem cum easdem
gliscat poenitentiae medicamentis ceu humeris ad
ovile matris Ecclesiae reportare, ferina ita exardent
rabie, dentibus invidiae hunc dilacerare, ut aerumnas
desperet mortis se posse talibus devitare insidiis,
nisi ei quantocius inesse vestris dignemini
praesidiis. Nos denique intercapedine tot locorum
elongantes, quoniam nullum ei adminiculum praebere
valeamus, in manus vestrae potentiae eum et
hoc commendamus, quatenus misericorditer ipsius
querelas suscipiatis, atque episcopali eumdem auctoritate
pro nomine Christi defendatis, nec consentiendo,
iniquorum peccati offendiculum vestrae
aliquod sanctimoniae ingeratis periculum.
III. #Ad D. episcopum. Queritur ob praedium ab ejus subditis vastatum et injuste abalienatum.@#
Domno D. pontificalem decoranti thronum virtutum,
E. una cum subjectis, perennem cum Domini
principatum electis.
Ut rescivimus vos, praesulum reverentissime,
ordinatum fore istius provinciae rectorem, sperabamus,
velut et adhuc spes nostra est fixa, divinitus
provisum esse vos orphanis haud minus patrem et
adjutorem, quam monachis pro ipsa excellentia vestrae
pietatis asylum ac defensorem. Verum praedium,
quod largitus est Caesar Heinricus regiae donationis
charta stabiliendo nostro monasterio, ut a quibusdam
didicimus vix credendo, a vestro devastatum nobis
abalienatur imperio. Arbitri vero testes adhibentur
in hoc fundo nihil a nobis esse usurpatum, nisi quod
Caesaris praecepto ab ipsis nostro coenobio cum termino
est praemonstratum, atque in praesentia vestri
vestrique advocati legitime firmatum. Qua de re
quidem summopere efflagitamus pro nomine Domini
atque amore S. Quirini, nec non ob vestrae remedium
animae, seu vestrorum parentum, quatenus
nostro nequaquam monasterio praecipiatis ullum
fieri detrimentum.
IV. #Ad N., ut videtur, archiepiscopum, cujus aversum praeter spem animum recuperare satagit.@#
+ Excellenti pontificum dignitatem venerandam
sanctimoniae per sublimitatem + postremus in ordine
abbatum coelestis aulae senatum.
Praeceptis, patriarcharum reverentissime, semper
parere cum studuissem vestrae in omnibus almitatis,
veluti dudum divae quidem memoriae vestrae
matris obedivi imperatis apud curtem regis, quando
a vestra paternitate flagitavi missionem ac benedictionem;
miror cur per tantam a vobis dimissus sim
indignationem. Idipsum igitur mihi improperando
objecerunt mei familiares, non solum viri saeculares,
sed etiam coenobiales, ut qui hactenus vestrae expertus
sum pietatis adminiculum ac respectum, qualiter
in tantum vestrum promeruissem despectum.
Non ignoro quippe in sanctuario vestri pectoris reconditam
esse omnis scientiae affluentiam, hujusque
scripti: #Quanto magnus es, humilia te in omnibus,@#
inibi defore negligentiam. Ex hoc diffido vestrae ob
magnitudinem majestatis vilitatem meae annullari
paupertatis. De caetero ante vestrae dominationis
conspectum, si famulamen meum fuerit acceptum,
dignemini detegere meae ruborem tantae confusionis,
scilicet intimando fontem causamve praefatae despectionis.
Ex hoc vero evidens indicium datur me
haec ita autumare absque falsitatis, quia cum meas
prosternerem preces vestrae in praesentia sanctitatis,
propter flebilem hujus combusti monasterii necessitatem,
nullius auxilii consecutus sum propitiationem
vel charitatem.
V. #Ad N. episcopum, forte Nitherum Frisingensem, apud quem se de non concesso frumento excusat.@#
Amplectendo meritorum sanctuario, condigne subrogato
Christi vicario, + Christi gratia curae custodis
deputatus, coelestis gaudia incolatus.
Omnem quae poterit devotionem impendi affectioni
ullius amici, confitemur, quoad vixerimus,
totis annisibus nostris par esse vobis addici, quia
munificentiae vestrae excellentia perdigna est interioris
seu exterioris cuncta famulicii frequentia.
Verum ingerit nobis ruborem confusionis has praesentari
litteras vestrae conspectui dilectionis. Nos
quidem vestri magnitudinem beneficii haud posse
aequiperari ulla nostri assiduitate servitii [fatemur].
Qua de re scilicet ejus testimonium invocatur, qui
cunctorum secreta cordium rimatur, quoniam in loco
a vobis praetitulato exhibendi nulla facultas obsequii
accommodatur. Vestram namque intimationem super
hoc negotio si rescissemus, priusquam inde omne
frumentum auferri jussimus, non aliter vestrae
studuissemus | null | 326428dc-a76f-4325-83a7-11b6520862eb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
postulationis perficere desiderium,
quam si propriae praebuissemus vitae alimenti ministerium.
Sed dicat aliquis a nostra poscendo familia,
in illo nos loco petitam vobis servitutem posse
obtinere. Idcirco conducibile est ad id veritatem respondere
quod in proximo Paschali tempore per nostram
magnopere flagitando legationem a nostris nequivimus
ministris ullum supplementum nostri
coenobii ad restaurationem. De caetero nostrum misimus
illuc nuntium, quatenus nostro praecipiat
praeposito parare hospitium, nec non omne quod
possit impendat vobis servitium. Valete.
VI. #Ad eumdem, forte Nitkerum episcopum Frisingensem, cui quemdam commendat qui beneficium amittere debeat.@#
+ Domno N. desiderabili meritorum sanctuario,
digno apostolorum vicario, E., post hujus exsilii incolatum
coelestis patriae senatum.
Praesentium allator litterarum vestrae in conspectu
dominationis aliquid valere sperans meae conamen
postulationis, obnixe haud cessavit deprecari mea
vestrae paternitati legatione se commendari. Qua de
re magnopere efflagito propter Christi amorem,
meique famulaminis ob devotionem, quatenus ipsius
dignemini querimoniam auscultare, et ad sui senioris
dominium illius subrogare miseriae vestrum praepotens
patrocinium. Paterno quidem jure beneficium,
si dici fas est, sibi in haereditatem collatum,
assiduisve cum muneribus ab episcopis prioribus
comparatum, vestrum nisi adminiculum eidem auxilietur,
a se funditus alienari veretur. Sagacitas
vero vobis coelitus infusa, poterit celeriter examinare,
hunc nihil in hac re contra justitiae normam
postulare.
VII. #Ad V. abbatem a quo fratres revocat ob adventum episcopi Frisingensis iniquis erga se delationibus exasperati.@#
V.
abbatum decoranti sublimitatem per omnem
virtutum capacitatem, E., ultimus Christicolarum,
gaudia coelicolarum.
Cum nostrum esset velle vestro satisfacere desiderio,
repentinus nostri antistitis adventus nostro
publicatus monasterio, nostros fratres, vestro addictos
servitio, cogit nos poscere nostrae remissum in
congregationis paupertati, priusquam vestrae promissum
esset charitati. Delatae quidem, ut rescivimus,
de hoc coenobio falsae lingua adulantium criminationes,
ejusdem adversum nos praesulis nonnullas
dolose conflando machinatae sunt indignationes.
Qua de re magnopere efflagitamus, quia in
vestram peculiariter benignitatem speramus, vestris
quatenus commendatitiis apud ipsum litteris, aut legationibus
id efficiatur, quando hoc domicilium suo
primitus ingressu in praesentiarum illustratur, sui
turbine terroris, ne diffametur vel quatiatur. Insuper
vestram cupimus affinitatem hoc sibi consiliari,
pastorem, qui posuit animam pro suo grege, ut
dignetur imitari, atque sui patrocinio asyli coadunatum
tueatur ovile, ne aliquod discidium sive scandalum
patiatur hostile, sicque liquido appareat vestri
consanguinitas erga se quanti valeat. Namque
collatam sibi divinitus pontificii excellentiam par est
coronari per compassionis clementiam.
V.
abbatum decoranti sublimitatem per omnem
virtutum capacitatem, E., ultimus Christicolarum,
gaudia coelicolarum.
Cum nostrum esset velle vestro satisfacere desiderio,
repentinus nostri antistitis adventus nostro
publicatus monasterio, nostros fratres, vestro addictos
servitio, cogit nos poscere nostrae remissum in
congregationis paupertati, priusquam vestrae promissum
esset charitati. Delatae quidem, ut rescivimus,
de hoc coenobio falsae lingua adulantium criminationes,
ejusdem adversum nos praesulis nonnullas
dolose conflando machinatae sunt indignationes.
Qua de re magnopere efflagitamus, quia in
vestram peculiariter benignitatem speramus, vestris
quatenus commendatitiis apud ipsum litteris, aut legationibus
id efficiatur, quando hoc domicilium suo
primitus ingressu in praesentiarum illustratur, sui
turbine terroris, ne diffametur vel quatiatur. Insuper
vestram cupimus affinitatem hoc sibi consiliari,
pastorem, qui posuit animam pro suo grege, ut
dignetur imitari, atque sui patrocinio asyli coadunatum
tueatur ovile, ne aliquod discidium sive scandalum
patiatur hostile, sicque liquido appareat vestri
consanguinitas erga se quanti valeat. Namque
collatam sibi divinitus pontificii excellentiam par est
coronari per compassionis clementiam. | null | cf0ad035-1977-4d32-b105-17afad83dd3f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
I. #Ad Gozpertum abbatem Tegernseensem scribit se suum a monasterio S. Magni discessum non praevidisse, et membranas ad scribendum petit.@#
G. dignitate meritorum coelico nutu pleniter repleto,
F., debitae subjectionis devotissimum pignus.
Recessionis meae de monasterio S. Magni, et repentinae
disjunctionis a vestra fraternitate meae praescientiae
non esse, coram Deo testificor, qui nunquam
tam inhumane vellem facere, ut vobis nesciente
discederem, a quo quamvis interdum absens
locali spatio, corporalique colloquio segregatus,
nusquam mentis amore fueram disjunctus,
postquam primum coagulatione charitatis adhaerere
ardenter incipiebam. Precor humiliter pietatem
vestram ut memoriam mei habeat in oratione vestra
in loco sancto pro abolitione commissorum meorum.
Quando enim nos vestri obliviscimur, nec nostri
recordamur, quod utrumque absit. Sed quia spirituali
consolatione vestra parte, si dignamini, nolumus
privari, ad utilitatem spiritualis et temporalis
exercitii aliquas membranas nobis donari precamur.
Nam, ut scitis, libenter interdum scriptitationis immoror
studio. Sed nunc facultatem scribendi pergamenis
deficientibus non habeo, nisi vestrae manus
largitione tribuatur. Valete.
II. #Ad eumdem. Jurat se quemdam librum non abstulisse.@#
Seniori suo G. omni veneratione perdigno, F.
solo nomine Cucullio.
Usque modo, mi senior, nimium fui cordetenus
animatus de securitate vestrae gratiae. Sed econtra
omnia nunc aliter propter peccata mea. Tristis sum
nimis de furto libri vestri supra me dicti. Sed expurgare
me cupio tali facinore, qualitercunque placet
paternitati [tuae]. Quid plura? Proprio ore dico,
meaque manu securus subscribo sic dicens: Si ego
F. illum vestrum librum M. quem dicitis, vel furto
tuli, aut ab aliquo furto sublatum suscepi, vel qualicunque
modo eum habeo aut habentem scio, corpus
et sanguis Domini nostri Jesu Christi, quod saepius
accipio, quamvis indignus, fiat mihi ad condemnationem,
non ad redemptionem.
III. #Ad Ruotkerum abbatem Herbipolensem. Tuetur se adversus acerbiores ejus litteras.@#
Abbati R. doctorum peritissimo, humilis F. nullius
meriti dote ditatus
Epistola vestri nominis inscriptione praetitulata
multum contristaverat praecordia nostra, quae primo
visa finxerat se, quasi facecitate vestrae dictationis
esset composita. Quam cum recuperatae mentis intentione
perlegeram, memini nunquam vos tam inculto
stylo ulla verba composuisse. Infremuit enim
indecens scriptura in talia convicia, ut nec me solum
dilacerare sufficeret, verum in seniorem nostrum
ira exarseret. Si honorandam Ruotkeri personam
non vererer, forsitan tam foedis tamque pudendis
uterer verbis, ut non pejora superessent convicia.
De neglectu mihi ignotae cautionis increpavistis,
quam nec manu propria commisi, nec aliis
deferentibus unquam accepi. Quemdam Hezilinum
adduxerunt, qui penitus sic ignotus, sicut nunquam
est a me visus, nescio quid promiscui pecoris petentem.
Quod postquam monomachiae studio deterseram,
nullo modo possederam. Inaequali etiam positione
numerorum affirmat me detestari studium,
optimam partem hominis, cum major pars hominis
anima esse a cunctis sapientibus non ignoratur, et
ratio tantum in studio versari videatur. Glossema
novissime adjuncta profitebatur decoloratione solis
gratiam me adepturum, cum veridicax orthodoxorum
sententia decolorationem solis testatur fervorem
designare persecutionis. Sed si tam magnum furorem
provocavi, ut more irritatorum hominum locutio
dictatiove vestra eclipsin pateretur, tali delicto
indulge veniam, abba venerande. Si alterius alicujus
vestrorum puerilis animus sic efferbuerit [ #cod.,@# efferbuerat],
vestro reservamus judicio.
IV. #Reginbaldi monachi, forte Sancti Emmerammensis, epistola ad Froumundum, cui remittit@# Persium, #et pro variis beneficis gratias agit.@#
Eximiae dilectionis suo consanguineo F. REGINBALDUS
in utriusque perfidelis obsequio.
Quod vestrum vobis nuperrime non remisimus
libellum, ne alienum ob hoc habeatis animum, quaesumus.
Nam cum non ingrata vestra accepimus
nuntia, per nostri litterarum compositiunculas quaeque
secreta nobisque necessaria vobis remandaturi
sine nostro conscire vester abscessit nuntius. Quod
nimis moleste patientes per istum nobis et vobis fideliorem
nuntium vobis transmisimus codicem praedictum,
dignas grates referendo quod tandiu illum
nobis praestare dignati estis. Sed per eumdem hujus
scedulae portitorem nostri libellum, qui inscribitur #Persius,@#
nobis remissum iri poscimus. Praeterea
erga vestri pergameni donationem, quia tunc gratiarum
actionibus locum non habuimus, maximas
referimus gratias. De promissione et consolatione
nostri itineris vestrapte nobis facta, nostrae non est
facultatis vos gratia remunerandi ut promeriti estis
et Deo concedente promerebimini: aeterna vobis
mercede praeoptamus digna resolutum | null | 69b4a3ae-9951-4596-8e7c-534401cdd644 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
iri praemia.
Valete.
V. #Idem eidem. Rogat ut sibi significet quid de quodam itinere velit. Membranas petit,@# etc.
F. sui amicorum amicissimo, REGINBALDUS, sputis
omnium obnoxius, quidquid adoptari potest festivius.
Tui, o mi chare, quamvis absentia nimis perturbatus
suspirem saepe saepius, si res tamen se prospere
erga te habent, mihi praecordia moeroris nebula
detersa rident. Sed harum rerum de quibus
noster ultimus, cum a me discessisti, fuit sermunculus,
memoriam cordi mentaliter infigens, si id
itineris mecum aggressum iri velis; aut si id fieri
non possit, quid aut quantum mihi progressuro facere
praepossis, adminiculo tui litterarum compositiunculis,
ut es locutus, intimato. Praeterea quantumlibet
membranae causa perscribendi libellos,
quos nosti, mihi accommodatos, illas tamen septem
pelles ibidem inventas, si non plus opus habeas,
mihi transmittes. Tuum seniorem penes te commorantem
vice mea salutato per omnia, et ambo,
prout maxime valeatis, studiosi sitis in commissa
vobis opella seniori nostro satisfactum, quia vobis
fidei habet quam plurimum Valete.
VI. #Idem ad eumdem et alios. Cur ad eos non inviserit? De libellis quibusdam,@# etc.
Domnis et fratribus in Christo suis W. P. M. F.
[ #f.,@# WIGONI, PABONI, MEGINHELMO, FROUMUNDO], REGINBALDUS
litteratoriae professionis neglectissimus,
quidquid adoptari potest festivius.
Exterior meus homo, quamvis longi temporis interstitio
conspectu careat vestro, interior tamen
intimae dilectionis contemplatione vestri neutiquam
recordatur. Quod vos, ut promisi, in transactis dierum
curriculis non visitavi, id aversum fuisse senioris
mei praesentia scitote. Insuper non adeo
aptum mihi videbatur in hujus temporis observatione
id itineris meatim arripi, cum pabulum esset
ubique charum, et incerta temperies aeris haberetur,
vobis quoque locus et otium minime daretur
audiendi, et lene consilium pro his mihi dandi,
quae vestri aurium cubiculis instillarem. Transacta
Paschalis festivitatis exspectatione mox, cum terrae
solutae gramina emittunt, vos adusque vita superstite
me promitto venturum. Tibi, frater amantissime
Froumunde, libelli residuum, quod rogasti, per
hunc pelliferum transmisi, jubens te quam citissime
id perscribere causa confestim remittendi, quia domino
ejusdem libri, nescio tuimet postulatis, sat
egi. Vobis autem, domine et magister Meginhelme,
nunc temporis nequivi satisfacere. Quem enim librum
voluistis, in nostra reconditur bibliotheca,
sed utrum correctus sit, necne, dubito. Si persensero
illum vobis utilem, una mecum asportare procurabo.
Valete vestrisque orationibus me miserum,
inquam miserum, impertite.
VII. #Froumundi ad Pabonem monachum pro vestimentis quibus se a frigore defendat.@#
Domno PABONI frater FROUMUNDUS, quidquid est
charitatis in Domino.
Instantis hiemis pressura cogit me dicere quae
sunt nobis necessaria. Nimium confisus solita charitate
vestra circa me, rogo vos ut mittatis mihi
duos vuantos hispidos sulinos. aut fiberinos, vel
vulpinos, quibus indutus vitare valeam periculum
frigoris in manibus. Dilecti fratres Liutoldus et
Vuirunt bene valeant, quibus etiam salutatis ex nomine
meo, rogate eos ut aliquantum cera largiantur.
Valete.
VIII #Ad R. [f.@# REGINBALDUM] #monachum. Hortatur ad perseverantiam in statu monastico, seque Cluniacensium precibus juvari postulat.@#
R. Fratri dilectissimo F. tota mente tibi fidissimus.
Bene fecisti quod nobis per notum nuntium innotuisti,
ubi curas aerumnosi saeculi calce trivisti.
Per cunctas namque regiones vagula mente te quaesivimus
moerentes. Sed nimium gaudemus quod te
quiescere audimus in monasteriali quiete, sopita
atque delusa cuncta saeculari tribulatione. Gaude,
frater dilectissime, quod invenisti quod semper suspirioso
animo quaesivisti. Rogo te, ne ulla deceptrix,
nulla seductrix avellat te de tramite veritatis.
Noli respicere nodum solvere, quo te trusisti,
perpetuae charitati deinceps vacare. Fugiens e saeculo,
si post tergum respicis animo, multum miraris
quod multimoda infestaque mundi pericula tam
salvus evaseras. Quid multa? Ex quo homo indignus
presbyter sum ordinatus, tui non sum oblitus;
deinceps vero nunquam, nusquam, quando mei
meorumve recordor, tui non obliviscor. Speramus
namque, spirituque optamus, quandoque te venire
ad loca nobis viciniora, praedigni abbatis tui benedicibili
licentia. Confido in Domino Jesu Christo ut
voluntati meae satisfaciens deducat me ad locum
ubi inventa sunt sancta signa nostrae redemptionis.
Et si ita | null | 96a18c1e-675f-41b4-85f1-15e8bbdb4efa | latin_170m_raw | null | None | None | None |
erit, cupio vos videre meque commendare
sanctae orationi seniorum, si dignantur, Cluniacensis
monasterii. Valete.
IX. #Ad eumdem Froumundus. Rogat ut sibi exemplum Horatii poetae transmittat.@#
Dilectissimo confratri R. vester fidelis F., quamvis
vilis, sedulam orationem ex corde.
Si adhuc ad manus habetis librum Horatii, rogo
vos ut mihi eum mittatis ad describendam particulam
quae adhuc nobis deest ejusdem libri; et si illum
non habetis, alium quem, quem nobis utilem
scitis, mitti precamur. Liber etiam noster, quem
vos habetis, valde necessarius est nobis. Quocirca
petimus ut per praesentem nuntium dirigatis.
Quando enim vultis, statim vobis remitto, si ita
necesse est. Quando librum Horatii vestro juvamine
conscribo, confestim ad vos venire non tardabo.
X. #Ad eumdem. Caecum nepotem ad recipiendum visum rogat ante altare sancti antistitis praesentari. Conqueritur de suo libro sordide habito,@# etc.
R. dimidio vitae meae solatio, F. quidquid gaudii
in Christo.
Istum puerum neptis meae, bonae mulieris filium,
lumine oculorum pene privatum, rogo vos ut ante
altare sancti antistitis [ #f.@# S. Emmerammi] ducatis,
et pro sanitate ejus in conspectu Dei deprecemini.
Et si aliquod medicamentum pro hujusmodi infirmitate
scitis, aut sciscitari potestis, pro amore Christi
sibi rogamus impertiri. Si aliquid habuissem
mihi vobis charius, praesentem pagellam invectivis
verbis fortassis onerarem, quia librum nostrum totum
rugosum, coenosum parteque disruptum recepi.
Sed hoc absit ut vos vel uno verbo contristem.
In capite ejusdem libri inserta erant duo folia. In
uno erat circulus, continens scripturam quatuor
plagarum mundi; in alio epistola quam #formatam@#
nuncupant, quae rogo, genua vestra amplectens, ut
mihi remittatis.
XI. #Ad eumdem. Petit sibi poemata Statii transmitti.@#
Domno R. imbriflua sapientia fluido, F. suus, tot
gratulationes quot vagulus lupus novit semitarum
diversitates.
Nullo modo dubitare volo me vobis cordetenus
annexum vinculo totius charitatis. Idcirco rogo ut
me librum Statii videre faciatis. Nunc enim potest
mihi vehi, vobisque statim reduci sine ulla ruga et
laesione per nuntios qui hinc et inde pergunt vacuis
sarcinis. Quod si charitas inter nos penitus perfrixit,
quod tamen absit! nostrum librum mittite nobis.
Valete.
XII. #Ad Gozpertum abb. Tegernsens. Quo in statu praedia monasterii perlustrata invenerit?@#
G. seniori suo, F. ultimus vestri servorum, non
alius, aut aliud, quam id quod dudum.
Loca obedientiae nobis commissae, quae adhuc
potui, contemplando circavi, et invenio minimam
partem nobis esse derelictam. Aliquid tam magnum
perficiendum, ut de hujusmodi dispensatione debemus
pauperibus, domesticis atque peregrinis hospitibus.
In Danubii regione repetii granum, quod
priori anno abstulerunt, et illi majori, qui illic erat
anteriori anno, ablatum est officium, et nullus penitus
de hoc dedit mihi responsum. Tota namque decimatio
hinc inde est dispertita inter nostros et alienos.
Si hoc non interdicitis, quod alieni habent,
penitus abstrahetur a domo Dei. Rogo paternitatem
vestram ut decimatio nobis praesenti anno tota concedatur
ad calcem cremandum. Est namque ecclesia
in nostra obedientia, quae dicitur Holzchiricha, undique
furcis fulcita, muris destructa, cui nisi citius
subvenitur, penitus cadet.
XIII. #Ad Meginhelmum magistrum. Eum ad expromendas ingenii vires hortatur.@#
Domino meo magistroque M. miris moribus, maculosoque
nasu mirifice munerato, F. fidelis famulus
famulamina frequenter facturus fidelia.
Miri medicaminis more magistrali me mementote
servare sequentibus sanguinis strenuum salutaremque
strictorem. Sacro subscribite stylo, sicut stolidus
stimulat servus sermonibus stultis; sed vos scribite
sapienter sacras sequens Scripturas. Sudario
spernite servare, si quid scitis salutiferum. Spargite
semina, sicco sapientiam servo.
XIV. #Ad Peringerum abbatem suum. Veniam et commeatum petit, quo sibi fas sit persolvere vota sua in civitate Augustana.@#
Semper sibi venerando Seniori P. F., quamvis
nulla veneratione dignus, tota tamen mente vestri
devotus.
Rogo paternitatem vestram ut auribus solitae pictatis
meum nuntium suscipiatis, tanquam verbis
vobiscum sermocinantem pro rebus necessariis.
Neque enim ipse loquitur, sed ab animali hoc inanimale
pro animali mittitur ad animale. Idcirco non
joculariter, sed loquimur vobis quasi praesentialiter.
Novit denique benigna compatientia vestra qualiter
ego quondam | null | 03e8f17b-0c97-4f96-a0b0-dcb62f3afd30 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
infirmatus apud Augustam civitatem
in desperatione vitae aegrotabam, cum consilio
eorum qui mei curam gerebant, obligavi me voto,
si convaluissem de hac infirmitate, ut singulis annis
venirem ad lecta et patrocinia illorum sanctorum
qui ibi requiescunt. Quod penitus ego peccator dimisi,
sed singulis annis dixi: Cras, cras peto licentiam,
ut statim pergam. Quapropter, mi Pater, nihil
magnum, nihil molestum rogo, sed unum tantum
cavallum mihi ad equitandum, et unum virum mecum
equitantem: ad viaticum autem nihil aliud
peto nisi portionem alimoniae quae mihi daretur
cum hic domi essem, et insuper quidquid vestra
dignatur gratia, non abnuo, non renuo. Quis non
timeat se mentitum esse tali patronae, quae nobis
hodie lecta est? Quocirca si vitae meae ullam curam
vultis habere, vestro juvamine liceat mihi manere
in civitate Augusta in Nativitate sanctae Mariae.
Valete.
XV. #Ad eumdem. De administratione ecclesiae sibi commissae.@#
Patri P. perenniter in Christo amando F.
Versiculo verbo precor omnia prospera caro.
Quia mihi commendastis res hujus sanctae Ecclesiae
custodiendas, propterea in his omnibus usque
nunc laborando ministravi ut pro meis viribus potui.
Sed nunc videtur mihi propter vilitatem naucitatis
meae quasdam res, quas antecessores mei ibi
ad manus. . . #Caetera a codice absunt.@#
XVI. #Ad eumdem forte, de quibusdam libris ab se redditis.@#
P. multiplicis bonitatis amatori, F. humillimus
adelphus salutem.
Grates rependo solotenus poplite flexo, quo saepius
vos officio circa me pio amore laborare conspicio.
Librum Boëtii vestro brevi a me vobis petivistis praestari,
cujus libros propria manu duos conscripsi,
pleniterque, ut puto, glossica conscriptione depinxi;
quorum alterum mecum retinui, alterum Augusta
Vindelicae reliqui, simulque librum Juvenalis et
Persii pro commutatione Arithmeticae Boëtii, in qua
ipse ob gratiam vestri non modicum conscripsistis,
pro libroque Invectivarum Tullii Ciceronis in Salustium.
Quos libros mihi praestitos cum remitto, nostrosque
recipio, jussu vestro voluntarie satisfacio
Valete.
I. #Ad Gozpertum abbatem Tegernseensem scribit se suum a monasterio S. Magni discessum non praevidisse, et membranas ad scribendum petit.@#
G. dignitate meritorum coelico nutu pleniter repleto,
F., debitae subjectionis devotissimum pignus.
Recessionis meae de monasterio S. Magni, et repentinae
disjunctionis a vestra fraternitate meae praescientiae
non esse, coram Deo testificor, qui nunquam
tam inhumane vellem facere, ut vobis nesciente
discederem, a quo quamvis interdum absens
locali spatio, corporalique colloquio segregatus,
nusquam mentis amore fueram disjunctus,
postquam primum coagulatione charitatis adhaerere
ardenter incipiebam. Precor humiliter pietatem
vestram ut memoriam mei habeat in oratione vestra
in loco sancto pro abolitione commissorum meorum.
Quando enim nos vestri obliviscimur, nec nostri
recordamur, quod utrumque absit. Sed quia spirituali
consolatione vestra parte, si dignamini, nolumus
privari, ad utilitatem spiritualis et temporalis
exercitii aliquas membranas nobis donari precamur.
Nam, ut scitis, libenter interdum scriptitationis immoror
studio. Sed nunc facultatem scribendi pergamenis
deficientibus non habeo, nisi vestrae manus
largitione tribuatur. Valete.
II. #Ad eumdem. Jurat se quemdam librum non abstulisse.@#
Seniori suo G. omni veneratione perdigno, F.
solo nomine Cucullio.
Usque modo, mi senior, nimium fui cordetenus
animatus de securitate vestrae gratiae. Sed econtra
omnia nunc aliter propter peccata mea. Tristis sum
nimis de furto libri vestri supra me dicti. Sed expurgare
me cupio tali facinore, qualitercunque placet
paternitati [tuae]. Quid plura? Proprio ore dico,
meaque manu securus subscribo sic dicens: Si ego
F. illum vestrum librum M. quem dicitis, vel furto
tuli, aut ab aliquo furto sublatum suscepi, vel qualicunque
modo eum habeo aut habentem scio, corpus
et sanguis Domini nostri Jesu Christi, quod saepius
accipio, quamvis indignus, fiat mihi ad condemnationem,
non ad redemptionem.
III. #Ad Ruotkerum abbatem Herbipolensem. Tuetur se adversus acerbiores ejus litteras.@#
Abbati R. doctorum peritissimo, humilis F. nullius
meriti dote ditatus
Epistola vestri nominis inscriptione praetitulata
multum contristaverat praecordia nostra, quae primo
visa finxerat se, quasi facecitate vestrae dictationis
esset composita. Quam cum recuperatae mentis intentione
perlegeram, memini nunquam vos tam inculto
stylo ulla verba composuisse. Infremuit enim
indecens scriptura in talia convicia, ut nec | null | c063ff15-9b4e-4c8b-8050-9a80a1ec3e37 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
me solum
dilacerare sufficeret, verum in seniorem nostrum
ira exarseret. Si honorandam Ruotkeri personam
non vererer, forsitan tam foedis tamque pudendis
uterer verbis, ut non pejora superessent convicia.
De neglectu mihi ignotae cautionis increpavistis,
quam nec manu propria commisi, nec aliis
deferentibus unquam accepi. Quemdam Hezilinum
adduxerunt, qui penitus sic ignotus, sicut nunquam
est a me visus, nescio quid promiscui pecoris petentem.
Quod postquam monomachiae studio deterseram,
nullo modo possederam. Inaequali etiam positione
numerorum affirmat me detestari studium,
optimam partem hominis, cum major pars hominis
anima esse a cunctis sapientibus non ignoratur, et
ratio tantum in studio versari videatur. Glossema
novissime adjuncta profitebatur decoloratione solis
gratiam me adepturum, cum veridicax orthodoxorum
sententia decolorationem solis testatur fervorem
designare persecutionis. Sed si tam magnum furorem
provocavi, ut more irritatorum hominum locutio
dictatiove vestra eclipsin pateretur, tali delicto
indulge veniam, abba venerande. Si alterius alicujus
vestrorum puerilis animus sic efferbuerit [ #cod.,@# efferbuerat],
vestro reservamus judicio.
IV. #Reginbaldi monachi, forte Sancti Emmerammensis, epistola ad Froumundum, cui remittit@# Persium, #et pro variis beneficis gratias agit.@#
Eximiae dilectionis suo consanguineo F. REGINBALDUS
in utriusque perfidelis obsequio.
Quod vestrum vobis nuperrime non remisimus
libellum, ne alienum ob hoc habeatis animum, quaesumus.
Nam cum non ingrata vestra accepimus
nuntia, per nostri litterarum compositiunculas quaeque
secreta nobisque necessaria vobis remandaturi
sine nostro conscire vester abscessit nuntius. Quod
nimis moleste patientes per istum nobis et vobis fideliorem
nuntium vobis transmisimus codicem praedictum,
dignas grates referendo quod tandiu illum
nobis praestare dignati estis. Sed per eumdem hujus
scedulae portitorem nostri libellum, qui inscribitur #Persius,@#
nobis remissum iri poscimus. Praeterea
erga vestri pergameni donationem, quia tunc gratiarum
actionibus locum non habuimus, maximas
referimus gratias. De promissione et consolatione
nostri itineris vestrapte nobis facta, nostrae non est
facultatis vos gratia remunerandi ut promeriti estis
et Deo concedente promerebimini: aeterna vobis
mercede praeoptamus digna resolutum iri praemia.
Valete.
V. #Idem eidem. Rogat ut sibi significet quid de quodam itinere velit. Membranas petit,@# etc.
F. sui amicorum amicissimo, REGINBALDUS, sputis
omnium obnoxius, quidquid adoptari potest festivius.
Tui, o mi chare, quamvis absentia nimis perturbatus
suspirem saepe saepius, si res tamen se prospere
erga te habent, mihi praecordia moeroris nebula
detersa rident. Sed harum rerum de quibus
noster ultimus, cum a me discessisti, fuit sermunculus,
memoriam cordi mentaliter infigens, si id
itineris mecum aggressum iri velis; aut si id fieri
non possit, quid aut quantum mihi progressuro facere
praepossis, adminiculo tui litterarum compositiunculis,
ut es locutus, intimato. Praeterea quantumlibet
membranae causa perscribendi libellos,
quos nosti, mihi accommodatos, illas tamen septem
pelles ibidem inventas, si non plus opus habeas,
mihi transmittes. Tuum seniorem penes te commorantem
vice mea salutato per omnia, et ambo,
prout maxime valeatis, studiosi sitis in commissa
vobis opella seniori nostro satisfactum, quia vobis
fidei habet quam plurimum Valete.
VI. #Idem ad eumdem et alios. Cur ad eos non inviserit? De libellis quibusdam,@# etc.
Domnis et fratribus in Christo suis W. P. M. F.
[ #f.,@# WIGONI, PABONI, MEGINHELMO, FROUMUNDO], REGINBALDUS
litteratoriae professionis neglectissimus,
quidquid adoptari potest festivius.
Exterior meus homo, quamvis longi temporis interstitio
conspectu careat vestro, interior tamen
intimae dilectionis contemplatione vestri neutiquam
recordatur. Quod vos, ut promisi, in transactis dierum
curriculis non visitavi, id aversum fuisse senioris
mei praesentia scitote. Insuper non adeo
aptum mihi videbatur in hujus temporis observatione
id itineris meatim arripi, cum pabulum esset
ubique charum, et incerta temperies aeris haberetur,
vobis quoque locus et otium minime daretur
audiendi, et lene consilium pro his mihi dandi,
quae vestri aurium cubiculis instillarem. Transacta
Paschalis festivitatis exspectatione mox, cum terrae
solutae gramina emittunt, vos adusque vita superstite
me promitto venturum. Tibi, frater amantissime
Froumunde, libelli residuum, quod rogasti, per
hunc pelliferum transmisi, jubens te quam citissime
id perscribere causa confestim remittendi, quia domino
ejusdem libri, nescio tuimet postulatis, sat
egi. Vobis autem, domine et magister Meginhelme,
nunc temporis | null | 144b55a6-153e-4c88-a1c8-97d0aaca9dd4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
nequivi satisfacere. Quem enim librum
voluistis, in nostra reconditur bibliotheca,
sed utrum correctus sit, necne, dubito. Si persensero
illum vobis utilem, una mecum asportare procurabo.
Valete vestrisque orationibus me miserum,
inquam miserum, impertite.
VII. #Froumundi ad Pabonem monachum pro vestimentis quibus se a frigore defendat.@#
Domno PABONI frater FROUMUNDUS, quidquid est
charitatis in Domino.
Instantis hiemis pressura cogit me dicere quae
sunt nobis necessaria. Nimium confisus solita charitate
vestra circa me, rogo vos ut mittatis mihi
duos vuantos hispidos sulinos. aut fiberinos, vel
vulpinos, quibus indutus vitare valeam periculum
frigoris in manibus. Dilecti fratres Liutoldus et
Vuirunt bene valeant, quibus etiam salutatis ex nomine
meo, rogate eos ut aliquantum cera largiantur.
Valete.
VIII #Ad R. [f.@# REGINBALDUM] #monachum. Hortatur ad perseverantiam in statu monastico, seque Cluniacensium precibus juvari postulat.@#
R. Fratri dilectissimo F. tota mente tibi fidissimus.
Bene fecisti quod nobis per notum nuntium innotuisti,
ubi curas aerumnosi saeculi calce trivisti.
Per cunctas namque regiones vagula mente te quaesivimus
moerentes. Sed nimium gaudemus quod te
quiescere audimus in monasteriali quiete, sopita
atque delusa cuncta saeculari tribulatione. Gaude,
frater dilectissime, quod invenisti quod semper suspirioso
animo quaesivisti. Rogo te, ne ulla deceptrix,
nulla seductrix avellat te de tramite veritatis.
Noli respicere nodum solvere, quo te trusisti,
perpetuae charitati deinceps vacare. Fugiens e saeculo,
si post tergum respicis animo, multum miraris
quod multimoda infestaque mundi pericula tam
salvus evaseras. Quid multa? Ex quo homo indignus
presbyter sum ordinatus, tui non sum oblitus;
deinceps vero nunquam, nusquam, quando mei
meorumve recordor, tui non obliviscor. Speramus
namque, spirituque optamus, quandoque te venire
ad loca nobis viciniora, praedigni abbatis tui benedicibili
licentia. Confido in Domino Jesu Christo ut
voluntati meae satisfaciens deducat me ad locum
ubi inventa sunt sancta signa nostrae redemptionis.
Et si ita erit, cupio vos videre meque commendare
sanctae orationi seniorum, si dignantur, Cluniacensis
monasterii. Valete.
IX. #Ad eumdem Froumundus. Rogat ut sibi exemplum Horatii poetae transmittat.@#
Dilectissimo confratri R. vester fidelis F., quamvis
vilis, sedulam orationem ex corde.
Si adhuc ad manus habetis librum Horatii, rogo
vos ut mihi eum mittatis ad describendam particulam
quae adhuc nobis deest ejusdem libri; et si illum
non habetis, alium quem, quem nobis utilem
scitis, mitti precamur. Liber etiam noster, quem
vos habetis, valde necessarius est nobis. Quocirca
petimus ut per praesentem nuntium dirigatis.
Quando enim vultis, statim vobis remitto, si ita
necesse est. Quando librum Horatii vestro juvamine
conscribo, confestim ad vos venire non tardabo.
X. #Ad eumdem. Caecum nepotem ad recipiendum visum rogat ante altare sancti antistitis praesentari. Conqueritur de suo libro sordide habito,@# etc.
R. dimidio vitae meae solatio, F. quidquid gaudii
in Christo.
Istum puerum neptis meae, bonae mulieris filium,
lumine oculorum pene privatum, rogo vos ut ante
altare sancti antistitis [ #f.@# S. Emmerammi] ducatis,
et pro sanitate ejus in conspectu Dei deprecemini.
Et si aliquod medicamentum pro hujusmodi infirmitate
scitis, aut sciscitari potestis, pro amore Christi
sibi rogamus impertiri. Si aliquid habuissem
mihi vobis charius, praesentem pagellam invectivis
verbis fortassis onerarem, quia librum nostrum totum
rugosum, coenosum parteque disruptum recepi.
Sed hoc absit ut vos vel uno verbo contristem.
In capite ejusdem libri inserta erant duo folia. In
uno erat circulus, continens scripturam quatuor
plagarum mundi; in alio epistola quam #formatam@#
nuncupant, quae rogo, genua vestra amplectens, ut
mihi remittatis.
XI. #Ad eumdem. Petit sibi poemata Statii transmitti.@#
Domno R. imbriflua sapientia fluido, F. suus, tot
gratulationes quot vagulus lupus novit semitarum
diversitates.
Nullo modo dubitare volo me vobis cordetenus
annexum vinculo totius charitatis. Idcirco rogo ut
me librum Statii videre faciatis. Nunc enim potest
mihi vehi, vobisque statim reduci sine ulla ruga et
laesione per nuntios qui hinc et inde pergunt vacuis
sarcinis. Quod si charitas inter nos penitus perfrixit,
quod tamen absit! nostrum librum mittite nobis.
Valete. | null | 59172974-ddf8-49d0-9293-b2e7819f4e2f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.