Search is not available for this dataset
text
stringlengths 0
31.2k
| en
stringlengths 1
6.69k
⌀ | id
stringlengths 1
36
| dataset_id
stringclasses 4
values | source
null | filename
stringlengths 4
78
| title
stringclasses 360
values | author
stringclasses 53
values |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
hodie, inquit, te liberabit,
neque eos invocando proficies, ut a manibus
meis impunitus abeas: neque eo confugies, ut ob
peregrini habitus reverentiam, cum sis mihi iniquissime
injurius, te incontemptibilem inviolabilemque
habeam personam. » His dictis, jubet hominem
dari praecipitem, oculosque innocentis violenter
eripi. Sed cum nullum suorum (qui tres
erant tantum, quorum nomina propter barbarismi
praetermittimus horrorem) ad tantum facinus
impellere potuisset, illum ab eisdem saltem gravari
impetrans, repente idem elapsus ab equo, digitis
quibus sanctum Christi corpus contractare consueverat,
sui filioli oculos violenter abstraxit, humique
negligenter projecit. Non sine virtutis superna
praesentia, quae non sinit homines divinae
curae exsortes, et semper adest prope invocantibus
se in veritate, facitque judicium injuriam patientibus.
Nam qui tum ibidem adfuere, cernere continuo
niveam meruere columbam; aut certe, ut
ipse adhuc patrator sceleris solet asserere, pica
exstitit. Quae pica, vel columba, ocellos miseri
recenti cruore illitos in ipsa hora suscepit ab humo,
supraque montuosae telluris altitudinem elevata,
ad Conchas deferre visa est. Quod tamen idem
cum vidisset sacrilegus, poenitudine ductus lacrymari
coepit profusius. Cui ab uno sociorum ejus
idem facere incassum, tardeque dictum est. Indeque
abiens, sacram missae celebrationem postea
aut propter perpetratum scelus non praesumpsit,
aut, quod verius videtur, propter rem saecularem
omnino neglexit. At vero mater hujus Geraldi, laesae
innocentiae vehementi affectu compassa, praedictum
Witbertum domi receptavit, cunctaque sibi
necessaria, donec sanus factus est, benignissime
suppeditavit. Cum qua etiam eadem tempestate obversatus
fuerat, non tam ex praecepto sui senioris,
quam declinando atrocitatem ipsius, quae in illum
idem senior, saevior solito, exercuisset, ex quo
falsi zeli vulnus in corde percepisset. Is denique
sanus effectus, eodem anno arte joculari publicum
quaeritavit victum, indeque quaestum accepit, adeo
ut (sicut modo assolet referre) oculos ultra habere
non curaret; tanta eum et lucri cupiditas, et commodi
jucunditas delectabat. Evoluto itaque anno,
impendente solemnitatis die, cum pridie ante vigiliam
membra sopori dedisset, astitisse sibi inenarrabilis
elegantiae visa est puellula, aspectu angelico
atque serenissimo, facie candida, roseoque
rubore guttatim respersa; quae inaestimabili vultus
vigore omnem humanum superexcellebat decorem.
Quantitas vero non alia erat quam ea quae passionis
tempore fuisse legitur, id est statura puellaris,
nec dum provectae aetatis. Vestes erant amplissimae,
auroque per totum intextae mundissimo,
ac subtili picturae varietate circumdatae. Manicarum
vero quantitas ad vestigia usque dependens,
in minutissimas rugas prae sui magnitudine subtiliter
contracta. Sed et ligatura capitis in orbem
complicata bis binis perspicui candoris emicabat
margaritis. Verum pusilli corporis habitudo nihil
aliud mihi significare videtur, quam quod passionis
tempore, sicut diximus, juvenis legitur fuisse.
Mox vero ut ad incoepta redeam, eadem beatissima,
fulcro cubilis innixa, supra dexteram dormientis
malam, leniter suaviterque manu admota,
sic infit: « Dormisne, Witberte? » Cui ille ait:
« Quis es qui me vocas? » At illa respondit: « Ego
sum sancta Fides. » Ad quam ille: « Quid causa accidit,
hera, ut ad me venires? » At illa respondit: « Nihil
aliud nisi ut te visam. » Witberto vero gratias
agente, ipsum rursus sancta Fides interrogat:
« Cognoscisne me? » At ille eam, ac si jam
dudum visam, recognoscens, sic visus est respondere:
« Etiam bene te video, hera, et optime
cognosco.--Dic etiam mihi quomodo te habeas,
inquit, quamque prospere tua res agatur. » Ille
respondit: « Optime, hera, rebus meis succedit
fortuna, cunctaque Dei gratia sunt erga me prospera. »
Cui illa: « Et quomodo, ait prospera;
quia lumen coeli non vides? » Ille enim, ut fit in
somnis, aliter quam res erat, videre putaverat.
Qui mox ad hunc finem interrogationum, oculorum
reminiscitur amissorum: « Et quomodo, inquiens,
videre possim, qui anno praeterito a tua
festivitate remeans, injusti domini violentia oculos
miser perdiderim? » Et illa: « Nimium, inquit, Deum
offendit graviterque summi artificis iram irritavit,
qui te immeritum corporis detrimento damnavit.
Verum, si crastina luce, quae erit martyrii mei
vigilia, Conchas | null | f94daa32-57a6-4fc1-bb28-c6257b9b3f8b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
perrexeris, emptasque duas candelas,
unam quidem ante aram sancti Salvatoris,
alteram quoque ante aram ubi gleba corporis mei
condita est, apposueris, oculorum de integro reformatorum
decore mereberis gaudere; siquidem pro illata
tibi injuria coelestis judicis pietatem ingenti elamore
ad misericordiam permovi, Deumque pro salute
tua sedulae precis instantia tandiu fatigavi, quandiu
ipse impetratae optionis effectus, facilem exorabilemque
redderet. » Haec ubi dicta dedit, coepit iterum
atque iterum abituro instare, et ut celerrime
pergeret, obnixius monere, imo de pretio emendae
cerae haesitanti, ita consulere: « Mille homines, quos
nunquam vidisti, inquit, tibi sunt daturi. Praeter
haec tamen, ut praesens negotium facilius peragas,
perge festinus praesenti diluculo ad ecclesiam hujus
parochiae (sane haec erat apud quam ipse oculos amiserat,
quae ab antiquo Spariacus vocabatur), ibique
missam audiens, sex denariorum reperies datorem. »
At ipso pro consolationis beneficio condignas grates
rependente, virtus coelestis rediit. Continuo ergo
experrectus praefatam expetiit ecclesiam; ubi cum
universis omnem hanc visionem exposuisset per ordinem,
omnes pro deliramento reputaverunt. Nec
tamen coeptis desistens cum singulos sigillatim
supplicando, circumfusam rogitaret multitudinem,
quaerens duodecim oppignerare denarios, e caeteris
tandem quidam Hugo se praeferens, huic aperta
crumena gratis sex nummos cum obolo porrexit;
qui tantum, quem in visione acceperat, excessit
numerum. Tunc non immemor visionis divinae fit
certior de futura promissione. Quid verbis opus est?
Adit locum, visionem prodit senioribus, emit cereos,
apponit altaribus, excubat coram aurea sacratissimae
virginis imagine. Circa autem medium noctis
videtur videre in oculorum sibi excisorum locellos
geminas fulgoris quasi baccas, aut plus quam
lauri arboris magnas, desursum emitti, penitusque
infigi. Qua statim reverberatione confusus cerebrum,
versusque in stuporem obdormivit. Cum autem
matutinae laudes agerentur, propter concentum,
et vociferationem psallentium experrectus,
videtur sibi fulgentium luminarium hominumque
sese morantium quasi umbram conspicari. Verum
pro interno cerebelli dolore, sui pene oblitus quod
rei veritas erat minime credulus, somniare potius
arbitrabatur. Tandem cum paulatim, quem inter
tempora conceperat, stupor deficeret, coepit jam
apertius rerum formas discernere, atque in se vix
reversus recolit visionem, manibusque appositis
contrectat redivivae lucis fenestras carneis integerrime
pupillis in fronte reformatas. At continuo adhibitis
testibus, immensam Christi magnificentiam
immensis praedicavit laudibus. Fuit igitur ineffabile
gaudium, inaudita laetitia, incredibilis stupor, dubium
pene discrimen, utrum somni imaginatione
an rei veritate tam inauditum miraculum cernerent,
praecipue his qui prius eum noverant. Inter
haec res ridicula plausuque dignissima accidit; nam,
ut erat homo purissimae simplicitatis, irrepsit ei in
corde superflua timoris trepidatio. Forte illum Geraldum
qui sibi dudum oculos evulserat, ad publicam,
ut fit, solemnitatem adventasse, sibique denuo,
si casu obvium haberet, fretum majore manu,
renovatum oculorum decus excisum ire: idcirco
ergo inter confusum promiscuum turbae strepitum
quo potuit occultus elabitur. Nondum tamen ad
plenum de recuperati luminis dono erat certus, tantus
eum rei stupor invaserat, cum forte inter angustias
turbarum ad ecclesiam concurrentium, jam
claro die asinum offendit appositum. Quem cum
fuisset intuitus, virili severitate increpitans, sic
infit: « Heus tu, homo, quisquis es, inepte, abige
asinum tuum, ne fiat viatoribus offendiculum. » Hic
primum de veritate facti factus certissimus secessit
praepete fuga ad quemdam notum sibi militum,
cujus municipium in eminenti rupe situm ita natura
rerum undique munierat, ut omnimodis machinis
inaccessibile videretur, non a Conchis longius quam
sexdecim millibus. Ad id ergo propter inexpugnabilis
vallis tuitionem confugiens, vix aliquando a
monachis multa prece exoratus, multaque securitate
donatus rediit. Quod cum plerique omnes, tam
ex longinquis quam proximis regionibus confluentes,
pro inaudito miraculo eum certatim videre
festinant, nonnulla ei beneficia indulsisse abeuntes
gratulantur. Quae res ut ex omni parte dubietate
careret, non statim ubi saepe dictus Witbertus oculis
privatus exstitit, illum miseratio sanavit; verum,
ut supradictum est, toto anno a salute suspendit,
arteque etiam scurrilitatis compluribus suis provincialibus
oculis captum notavit, notatumque cunctis
ad ultimum sanavit. In quo nihil eo inferius gestum
est miraculum, quod in Evangelio de caeco
nato legitur; et etiam multo mirabilius; siquidem
ipsa Veritas sequaces suos majora utique quam se
facturos esse promiserit, inquiens: « Qui credit in
me | null | f6d497df-66aa-47c5-9abd-420fb8d9085e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, opera quae ego facio, et ipse faciet, et majora
horum faciet, quia ego ad Patrem vado. »
CAPUT II. #De mulo resuscitato.@#
Veniens quidam miles de pago Tolosano, Bonus-filius
nomine, cujus filius adhuc superstes eodem
censetur vocabulo, ad sanctum virginis locum,
cum jam non longius a vico Conchacensi quam duobus
ferme abesset millibus, jumentum cui insidebat,
nescio quo morbo percussum, repente fit exanime.
Conductis ergo rusticis, ut cadaver corio detegerent
praecepit. Ipse vero, pro cujus amore iter egisset,
ad sanctam processit virginem; soloque decumbens,
fundit preces, expromit vota. Postremo
ante auream sacratissimae martyris imaginem de
amissione muli conquestus est. Nam quia idem
mulus praestantissimus peneque incomparabilis fuisset,
propterea nimis graviter triste tulerat amissum,
praesertim cum in bono opere desudanti inimicus
praevalens damnum sibi intulisset. Cujus fidei
soliditas non parva laude videtur extollenda; nam
ubi ab oratione desiit, mulus, pedibus quibus jam
tenebatur excoriandus, utrumque rusticum calcitrando
longius arcens, (mirum dictu!) redivivo prosiliit
saltu, atque per media montium cacumina,
sociorum animalium inhians vestigiis, prorumpit ad
vicum. Cerneres animal, ut hi qui praesentes adfuerunt
persaepe nobis testantur, juxta modulum bruti
sensus recuperatae vitae gaudio fluitare, coramque
ecclesia cursitando per plateam, quodammodo factoris
bonitatem sentire, ac proinde crebro hinnitu
grates Deo referre, qui dat jumentis escam ipsorum,
et pullis corvorum invocantibus eum. Quem praecipites
rustici insecuti, cruentatos adhuc gestantes
cultros, visum prodigium super mulo adhuc dubitantibus
enarrant. Et ut certa opinio non modo videntium
ore esset contenta, sed etiam quadam
expressa scriptura omnem ambiguitatis evacuaret
errorem, hic in utroque posteriore crure recentium
plagarum sulcos (instar vetustissimarum cicatricum,
pilis etiam canescentibus) eadem hora solida
junctura reformatos, donec superfuit mulus, resurrectionis
indicium [gessit]. Miles vero Deo sanctaeque
ejus pro gratiarum actione unum aureum offerens,
retro, unde venerat, revertitur ad patriam: ipsoque
animali sanctae Fidei remisso, plurimis post inde
annis plurima ei donaria delegavit.
CAPUT III. #Item simile miraculum.@#
Miles quidam Geraldus, haud obscura persona,
morabatur in pago Ruthenico, in villa videlicet quae
Villaris nuncupatur, distans a Conchis fere sex
passuum millibus. Hic cum Roma aliquando rediret,
accidit ut mulus, quem a fratre suo Barnado
clerico acceperat mutuo, nescio quo vitio fractus deficere
coepisset. At ipse sanctae Fidis, quam ut vicinam
habebat, miraculorum recordatus, vovit eidem pro
salute animalis candelam, longitudinem [ejus caudae]
habituram. Nec tamen convalescens mulus, verum
multo magis gravatus occidit. Quod videns homo, hospiti
suo venundat corium. Cui cum nequissimus hospes
quam minimum pretium porrigeret, ratus quia, etsi
nihil daret, itidem tamen haberet, ille Geraldus,
valde indignatus, per varias caesuras in longo et in
transverso sulcat cadaveris latus, ne videlicet, se inde
abeunte, infidelis hospes integro tergore gauderet. Denique,
arrepto suae peregrinationis bacillo, exstincti
jumenti oculum cuspide perfodiens, caudamque percutiens,
ita furibundus infit: « Quid nunc detrimenti
sancta Fides pateretur, si inter alia sanitatum dona,
huic etiam mulo sanitatem reddens, tam longam
candelam sibi sortiretur? Modo miser duplici discrimine
ferior, inter vias pedestris remanendo, et in
patriam decies denos solidos fratri persolvendo
(tanti enim ambo invicem germani de mulo illo
convenerant, si forte mortis periculum incurrisset). »
Et vix ille haec paucissima verba compleverat, cum
revivens mulus saltu citissimo constitit quadrupes.
Et ne quis nisi a vera morte illum aestimaret exsilire,
in ipso puncto temporis quo id actum est, vernabant
in modum picturae universa detruncatae cutis
stigmata, non jam perfusione cruoris recentia, sed,
ut de alio dixi, quodam nitore lanuginis ceu veternosa.
Quo facto memoratus Geraldus maxime gavisus,
rediit domum, Deoque ac sanctae ejus gratias
egit ingentes, factique miraculi novitatem passim
disseminavit. Nota nobilitas viri pariter et fides
omnibus erat; qui ne temere vel garrule quidquam
videretur referre, mulum vulneribus notatum habuit
impraesentiarum. Hoc ipsi monachi, sed et alii
complures, qui ipsum Geraldum postea plus millies
viderunt, mihi narraverunt. Sed ut ad finem verborum
properemus, quis insanus ultra hominum resurrectionem
fore dubitet in futuro, quando jam in
praesenti resurgunt etiam animalia?
CAPUT IV. | null | 8eb998ca-d851-4ca1-b0d7-5b4dca98d8cf | latin_170m_raw | null | None | None | None |
#De annulo negato et postea sanctae Fidi reddito.@#
Quaedam nobilis matrona, audita fama de virtutibus
sanctae Fidis, illuc abire paravit. Quae cum iter
inceptaret, recordatur, jam aliquantulum a limine
progressa, quod peregrinantium annulos sancta Fides
in somnis quaeritaret. Mox ergo retro facit pedem,
propriumque annulum, de digito detractum, arcessitae
cubiculariae custodiendum committit. « Cape
hunc, inquit, atque servato dum redeo, ne forte
sancta Fides quaesitum, si detulero ad Conchas,
mihi auferat. » Nempe haec astute: tanquam alicujus
cautela declinare possit illius providentiam,
qui antequam fiant praevidet omnia. Quid plura? It
mulier, solvit orationum debita, atque redit cum
pace. Nocte consecuta, virginea species somnianti
apparet. Quae cum, rogata, sanctae Fidis vocabulo
suam notitiam innotesceret, protinus ut sibi detur
imperiosa auctoritate annulus monet. Mox mulieri
se annulum habere dissimulanti suggerit hera ipsum
esse quem abiens ad Conchas, ne sibi daret, cubiculariae
commisisset. Mane facto experrecta mulier,
divinam visionem velut phantasticum vel inane somnium
reputat. Sed finem rei quare diutius immorer?
Illico mulier tam efficaci febris igne per universum
corporis spatium aestuare incipit, ut vix una hora
consistere posset. Ita tamen triduo passa, rediit in
se, reminiscitur culpae, confitetur negligentiam.
Mox ergo ut praecepit equum sterni, ut videlicet recidivo
tramite ad Sanctam Fidem remearet, nimius
ardoris remittitur aestus; sicque sana it et gavisa
redit, non modicum lucrum reputans permutare annulum
pro salute.
CAPUT V. #De manicis aureis@#
Jam vero quanta per sanctam Fidem hujusmodi
miracula Dominus operari dignatus est, nemo potuit
omnia retinere, neque ea quae retenta sunt ulli
vacat scribere. Pauca tamen de his quae audivi praefatis
volo subnectere, ita quidem ut nec nimio
silentio taciturnus, nec nimia verbositate odiosus
videar. Scio ante nos dictum: Omne rarum pretiosum.
Et ideo ad comparationem reliquae universitatis
scribo rara, ut sint pretiosa. Indulgebit ergo
Christus veniam, quod sciens praetereo plurima. Arsendis
uxor Willelmi Tolosani comitis (fratris illius
Poncii qui ab Artaldo post haec privigno suo, dolo
interfectus fuit) habebat armillas aureas, vel potius
(quod usque ad cubitum continuabantur) manicas,
mirifico opere gemmisque pretiosis insignitas.
Haec cum in suo nobili stratu aliquando sola accubuisset,
videt per somnium ante se ac si speciosissimae
puellae formam pertransire. Quam cum prae
nimia miratur elegantia, tali rogitatione aggreditur:
« Dic, inquiens, hora, quaenam esse videris. »
Sancta Fides humili respondit voce roganti: « Sancta
Fides ego sum, noli dubitare, virago. » At illa contra
admodum supplicans, ait: « O sancta hera,
utquid ad peccatricem accedere es dignata? » Tunc in
eadem hora negotium adventus sui sancta Fides intimat
percontanti: « Da mihi, inquit, manicas aureas
quas habes, pergensque ad Conchas, arae sancti Salvatoris
superponito eas. Haec enim est causa quamobrem
tuam expetierim praesentiam. » Ad haec
prudens matrona, non tantum munus absque fenore
passa abire, sic ait: « O sancta hera, si per te Deus
me mascula prole fecundari dederit, id libenti animo
quod jubes exsequar. » Ad quam sancta Fides:
« Hoc omnipotens Creator, ait, pro famula sua facillime
faciet, si quod postulo non negaveris. » In
crastinum mulier hoc responso sollicitata, perquirit
studiosissime quo in pago vicus qui Conchas
vocitatur situs sit, nondum enim Conchacensium
virtutum novitas, nisi raro, fines suos excesserat.
Quo ab his qui compererant comperto, ipsamet peregrini
functa officio, aureos eo brachiolos cum
summa devotione detulit, Deoque ac sanctae ejus
obtulit. Ibique venerabilis matrona aliquot Dominicae
Resurrectionis dies honorabiliter agens, suaque
praesentia solemnitatem honorans, deinde ad propria
rediit. Quae juxta divinae visionis promissionem
concepit, et peperit masculum. Rursusque gravida
facta, enixa est alterum; quorum nomina, primogeniti
Raymundus, secundi Henricus. Hae postea
manicae in opus tabulae fuerunt consumptae.
CAPUT VI. #De muliere quae usurpavit annulum quem altera moriens sanctae Fidi reliquerat.@#
Est quoddam oppidum, vico Conchacensi contiguum,
cui sub ditione monachorum quidam Austrinus
praesidebat; dudum cujus nos successorem vidimus,
nec tamen miraculum quod dicere inchoamus
nostra aetate fuit antiquius. Hic Austrinus annulo,
quem uxor nomine . . . . | null | c2c53a01-bfc9-40f6-8856-434dc543354b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
moriens sanctae Fidi promiserat,
alteram nomine Avigernam sponsavit; prorsus
prioris conjugis dicta tanquam delirantis reputans.
Verum postmodum protervae negligentiae digitum,
qui alieni juris auro depictus ostentabatur,
intolerabili tumore doloris coelestis damnavit justitia.
Usque adeo ut totum pene annulum turgens pustula
super accrescente carne contingeret, ita videlicet ut
annulus adacto ferro non posset secari sine digiti
detrimento. Cumque ad hanc vim mali compescendam
accercitorum medicorum remedia desperarent,
nec ullo modo passionis efficacitas jam tolerari posset,
ad divini juvaminis recurritur auxilium: fit
palam injuriosae culpae confessio. Deducitur debilis
mulier ad sacrum sanctae martyris mausoleum. Ibi
cum geminas noctes assiduis excubiis continuat,
tertia (quae fuit Dominica) adjicitur; in qua vis doloris
ita saevior dolentem vexavit, ut vociferatae feminae
miserrima vox per totum noctis spatium non
cessaret. Ad postremum cum jam matutinarum
laudum intonarent praeconia, ab altithrona summae
majestatis sede benigne compassionis visitatio descendit,
non passa diutius in humana carne tam
graves poenarum desaevire cruces, nec lacrymas
poenitentis usque ad desperationem pervenire. Nam
cum forte luctuosa matrona nares emunxisset, annulus,
quem supra diximus, inviolata digitorum
salute tanquam validissimum arcitus * balista crepitum
longe in pavimento dedit. Et ideo cum ingenti
gaudii tripudio dies illa Dominica ab omni
illius vici populo celebrata fuit. Quippe qui patrioticam
ac vicinam suam sanctae Fidis auxilio creptam
a funesto tormento cernerent, et certe multa et innumera
hujusmodi etiam per diversa terrarum spatia
de sancta Fide referuntur, quae non solum scribere,
sed etiam dicere nemo sufficiet; est enim
impossibile universa sanctae Fidis magnalia vel explicare
verbis vel designare litteris.
CAPUT VII. #De improbo mercatore.@#
Mercator, Arvernensis pagi incola, ad sanctam
Fidem orationis causa venit. Hic cum vidisset facillimum
cerae commercium (nam propter peregrinorum
frequentiam, offerentium cereos multo vilior
habetur), illico notam suae artis peritiam revocat
ad memoriam, sic intra se cogitans: « Quam facili
quaestu, si hoc stultus rescivissem, divitem me potuissem
facere ac meam rem constabilire! sed quod
hactenus ignorantia distulerit, hoc amodo pervigil
recursus, frequensque repetiti itineris reditus, brevi
temporis spatio perficiet. Accingar ergo viriliter,
reique exordium aggrediar. » Hoc itaque disposito,
auditoque venditore plurima cerae pondera diligentissime
taxat; decemque dinumeratis solidis, comparat
massam ingentem, atque in sacculis recondidit.
Et jam gaudens minimo sese vel quadruplum
lucraturum, sic apud se cogitabat: « At at: bene se
habet principium: quid tum, si plures vices redeo? »
Sed jam exitus rei non debet nos remorari. Igitur
superfuit pulcher cereus, qui non potuit inter reliquum
capere acervum. Hunc vir cupiditatis in sinum
applicuit, eo videlicet modo ut quantitas quidem
habitior subter cingulum cohiberetur, gracilior vero
per fenestram vestis usque ad barbam promineret.
Verum superni speculatoris vindex omnipotentia,
non tulit ulterius raptoris latere audaciam. Nam
cereus quem dixi, ignis divini repentino succensus
fervore, claustra ipsa quibus inclusus tenebatur
coepit vehementer adurere, vaporesque flammivemos
una cum fumiganti turbine foras emittere, adeo
ut micantium scintillarum globo vibrante, illa ingens
barba reluceret, superiusque capucium crepitanti
combureretur sonitu. Nec linea in telam ventris
protexit tergora, cum etiam posteriores gyrantibus
flammis arderent. Stuperes insanientis horribiles
mugitus, calcitrantis strepitum, dentium stridorem,
oculorum vertiginem, totiusque immoderatam
corporis distortionem, cum miser, intolerabiliter
passus, hac illacque praeceps ferebatur, ac si
de improviso percussus coluber, qui sinuato globo
nunc se in sphaeram colligit, nunc pernici tractu
fulminat, ac tortile collum porrigit, captans fugam.
Sed debilitatus, non valens, rursus percussori infestus,
intorquet sanguineos oculos et sibilat ore.
Haud secus iste miser, huc illucque cursitans, se
impellit et repellit, modo pronus, modo resupinus,
nec ullo modo respirare poterat, quem vis major exagitabat.
Sed tamen humani sensus residua vena
miserum redegit ad poenitentiam. Qui statim ad sepulcrum
piissimae martyris cum ingenti clamore
currens, universam inibi ceram non celerius refudit
quam poenale incendium evanuit, neque homo queritur
de damno pecuniae, dummodo a tormento potuit
evadere. His itaque gestis, nequaquam offendere
putaverim, si bonitatem sanctae Fidis laudabilem
mirabilemque in hoc quoque praedico, quod ne commercii
vilitas deficeret peregrinis, improbitatem
avaritiae castigavit.
CAPUT VIII. #De puero in quo quadruplum gestum est miraculum.@#
Nec illud praetereundum arbitror quod inter | null | bb5154a7-0676-400b-b3ca-9a7f8d7feff4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
multa
sanctorum miracula quae secundum morem illius
provinciae feruntur ad concilia, sancta Fides, quasi
principatum tenens, miraculorum effulget gloria:
quorum, cum sint multa, duo tantum (ne nimis
otiosum volumen contexere videamur) adnotare satis
esse putamus. Reverentissimus igitur Arnaldus
Rothenensium episcopus, suis tantum parochianis
conflaverat synodum: quo de diversis monachorum
aut canonicorum congregationibus, in capsis, vel
imaginibus aureis, sanctorum corpora sunt evecta.
Erat distributa sanctorum acies in tentoriis et papilionibus,
in prato sancti Felicis, quod disparatur
ab urbe quasi uno tantum milliario. Hunc locum
praecipue sancti Marii confessoris aurea majestas, et
sancti Amantii aeque confessoris et episcopi aurea
majestas, et sancti Saturnini martyris aurea capsa,
et sanctae Mariae aurea imago, et sanctae Crucis aurea
crux, et sanctae Fidis aurea majestas decorabant.
Erant praeter haec sanctorum multa pignora,
quorum numerus non commendabitur in praesenti
pagina. Ibi inter caetera, quodam insigni mirabilique
omnipotentis dignata est famulam suam glorificare
bonitas. Puer a nativitate caecus et claudus,
surdus et mutus, a parentibus bajulatus, subterque
imaginem quae in sublimi honorabiliter habebatur,
positus, quasi horae unius intervallo ibidem demoratus,
divinam meruit medicinam; atque, integerrimae
sospitatis donatus gratia, exsurrexit loquens,
audiens, videns, et etiam inoffenso pede feliciter
deambulans. Cumque strepitus vulgi super tali resonaret
prodigio, seniores concilii, qui considebant
paulo remotiores, coeperunt inter se conquirere, dicentes:
« Quid sibi vult ista popularis conclamatio! »
Quibus Bertillis comitissa respondens: « Quid,
inquit, aliud hoc esset, nisi quia sancta Fides jocatur,
ut solet? » Tunc omnes, re exquisita, tam stupore
quam gaudio repleti, totam concionem ad divinas
laudes concitaverunt, illud frequenter prae nimia
laetitia recolentes, quod jocari sanctam Fidem
venerabilis matrona dixisset.
CAPUT IX. #Item de caeco et claudo.@#
Rursus quidam caecus et claudus, ut sanitatem reciperet,
ante imaginem sancti Marii confessoris pernoctabat,
cujus virtutes, mirifice lateque dispersae,
a multis populis habentur famosissimae. Cumque
jam dilucesceret, repentinus ei sopor irruit, visusque
est sibi vocem audire dicentis: « Vade ad sanctam
Fidem; non enim datum est ut a tua infirmitate
nisi per merita illius salvari possis. » Hoc responso
excitatus aeger, illuc qua poterat virtute repere coepit.
Cum pervenisset ad locum, extemplo sanctae
martyris dilationis aliena adfuere suffragia; nam ubi
homo in ipsum aditum papilionis sese ingessit, illico
virescentibus venis ac vegetatis nervis meruit de
curvo fieri erectus: nam et velamento pupillarum
disrupto, praecedentem sanguinis eruptionem subsequitur
lux serenissima; nec ei quiddam sanitatis
defuit, cujus membra coelestis medici dextera pertrectavit.
CAPUT X. #De eo qui a suspendio furcarum sanctae Fidis auxilii liberatus est.@#
Inter caetera quae mihi de sancta Fide adhuc per
genti, a diversis relatoribus sicut summo desiderindaganti
dicebantur, istud quod nunc aggredior,
more totius populi, festivo atque celeberrimo resonabat
praeconio. Quod postea, certius ab his qui
rei gestae interfuerant exquisitum, altae memoriae
tradimus. Nobilissimus quidam, nomine Adimarus
de Avalena cognominatus (est enim regio Lemovicensis
pagi montuosa, ita nuncupata), inter numerosam
familiam clientem habuerat qui equorum sibi
aliquos furatus effugerat. Hunc denique alia tempestate
cum casu inopinato offendisset, statim ei
prunulis o culorum revulsis, liberum deinceps abire
permisit. Alterum vero jure sodalitatis huic adhaerentem,
nec tamen praefati latrocinii cooperatorem,
ac si reum paris facinoris, nodis miserabilibus nectit.
Cui renitenti atque inficianti conscientiam furti,
nihil profuit: imo per sanctam Fidem reclamanti,
tale responsum vir crudelis edidit: « Quid ultra
aliud scelerati faciant, nisi si, cum fuerint deprehensi,
statim sanctam Fidem sibi advocent patronam?
Sed procul dubio clamor iste supplicio puniendus
erit. » Junctum ergo cursui caballino agit domum,
inque subterraneo ac tenebroso profundi penoris
ergastulo custodiae mancipat, futurum sane ut in
crastinum furcis appendendum tradat. Quid igitur
faceret miser? Tota nocte in illo horrore tenebrarum
timidus suspectusque a sommo mansit alienus, verbis
quibus sapiebat Deum sanctamque ejus interpellare
non cessans. Circa medium noctis aspicit de
parte ostii ineffabilis speciei venire sibi puellam.
Ratus denique esse cubiculariam, nisi quia quae erat
circumdata non candela, non aliquod lucernae
instrumentum lucem praeferebat. Haec accedens
coepit illum, veluti ignara, qua de causa carceratus
tenebatur rogitare. | null | 056958e2-a288-483a-88b2-02ba023ed448 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Cui omnia exponenti ac postmodum
vocitamen percontanti, sanctam Fidem se esse
ipsa respondit. « Et noli, inquit, coeptis desistere,
nec diffidentiam ullam habere; sed semper et nomen
et clamorem sanctae Fidis habeto in ore. Verumtamen
quod tibi interminati sunt, cras subibis
patibulum. Sed vivit Omnipotens, qui te ab ipsis
faucibus hiantis mortis revocabit. » Haec et hujusmodi
prosecuta, virtus coelestis rediit. Ille vero reliquum
noctis ob insolitam numinis visionem in
grandi tremore transegit. Sed quem bona pars visitaverat,
mens illi turbari non potuit. Facto mane
eductus inde, sistitur ante tribunal. Sed quanto crebrius
homo sanctam Fidem nominabat, tanto festinantius
mens malitiosa patibulum accelerabat. Itur
ergo ad locum supplicii. Nec satis fuit seniori servis
suis imperare solis, nisi et ipsemet magno comitante
equitatu abisset. Nec unquam qui nexus ducebatur,
nomen sanctae Fidis, ut erat praemonitus, deseruit,
donec via vocis, ligneis coarctata laqueis, suffocato
gutture intercluderetur, mox deinde pendentem
deserunt. Et cum jam paululum in revertendo
elongarentur, respiciunt, furcas vacuas cernunt.
Tunc cum magno strepitu regressi, hominem durius
ligatum relevant sursum. Rursus quoque cum revertentes
retrospicerent, humi secundum furciferum
elapsum hauriunt. Et jam aliqui virtutem
sanctae Fidis esse dicebant, cum crudelis bellua eos
minaciter cum exprobratione increpitans, reticere
coegerit. Tum multo durius atque immanius hominis
guttur, ut fertur, renovatis angens retortis,
tandiu pendentem observavit, quandiu strangulatum
incunctanter putaverit. Et tamen cum per clivum
montis jam revertentes, descendere coepisset, non
potuit pati male sollicitus quin torva lumina retorqueret,
visoque miraculo recurrit, reperiensque
hominem solutum et incolumem, haesitabat quid
faceret. Caeteri vero tam manifeste sanctae Fidis
virtutem unanimes praedicantes, scelestissimi facti
dominum suum reum esse conclamant, nec se ultra
tam indignum facinus passuros. Videns ergo senior
miraculum quod esset dignum, ductus poenitudine,
coepit illum obsecrare ut sibi ignosceret. Ille nequaquam
acquiescens, ad sanctam Fidem potius itum ire,
ut injuriam hanc exponens, ait. Tum praefatus Adimarus,
cernens viri obstinationem, et ipse quoque cum
quindecim suae domus ephebis, nudis pedibus et inermis
ad sanctam virginem festinavit. Cerneres ambos
Adimaros (nam utrique id nomen erat) ante sacram
imaginem, tanquam ante tribunal concertare: hunc
accusantem, illum suum peccatum confitentem, et
emendationem proferentem. At vero seniores loci intercedentes,
dictata pro letho hominis legali emendatione,
inter eos concordiam fecerunt. Hoc miraculum plebeio
relatu, ut dixi, jam passim relatum, concordi monachorum
sententia postea relatum est. Utque dictis
fidem facerent, ampliorem quemdam juvenem, memorati
Adimari consobrinum, in testimonium arcessunt,
qui cum illo ad Conchas post ereptionem
a suspendio venerat: sed et ipsum Adimarum, si
mihi fuisset spatium, vel per legatos vocatum exspectare,
vel iter ad ipsum extendere, potuissem videre,
nec tempus plus quinquennio dicebant ex
quo id evenerat defluxisse, ipsumque superstitem esse.
CAPUT XI. #De eo cui ad conterendum ferreos compedes sancta Fides martellum attulit.@#
Rursus de alio homine rem mihi opinatissimam
unanimes retulere: qui cum diutina carceris custodia
affligeretur, atque incessanter ad sanctam Fidem
exclamaret, mox ei sancta Fides vigilanti apparuit.
Quae cum sancta Fides vocabulo se nominaret, protinus
marculum vetustissimum, scabraque rubigine
obductum praebens, jubet illum compedes ferire;
dein, ferri fragminibus onustum, ad Conchas celeriter
proficisci. Cujus monita ille perficiens, pervio
carceris obstaculo, absque humano impedimento,
divino fretus munimine, ad sanctam Fidem recto
tetendit tramite, et pro magno beneficio magnas
gratias Deo sanctaeque ejus non ingratus reddidit.
Fuit ibidem marculus circiter tres annos appensus,
ut insigne tanti miraculi peregrinantibus non deesset.
Id nimis succensui, quod in memoratum opus,
marculum etiam destruxerant. Mirum dictu! unde,
putas, sancta Fides corporeum marculum habuerit?
Sed non debemus ratione humana divinum opus
aestimare, sed factum fideliter credere.
CAPUT XII. #De eo qui, praemonitus a sancta Fide, per fenestram turris saltu evasit. Et de mirabili asino.@#
Rem mirabilem cunctisque saeculis memorabilem,
et etiam fastidiosis lectoribus succinctam narraturus,
Deum fontem sapientiae vivum fideliter deprecor
ut divinae sapientiae affluentiam intra pectoris
mei arcana infundere, sanctique Spiritus rore sensus
mei ariditatem dignetur irrigare; quatenus ea
quae vera sunt, ad utilitatem congruo rectoque sermone | null | 41e9e95e-a6a1-41c6-8286-14c04ff5cdb6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
valeam expromere, nec sententia mea a recto
tramite exorbitando, per inanes res, secus quam
veritas habet, deviare inceptet. Miles quidam, qui
erat in captione in pago Rothenico, castro Perso,
sub dominio Amblardi cujusdam nobilissimi viri,
datis pro se obsidibus, ad sanctam Fidem, quasi
aliud negotium acturus, quo potuit occultus venit.
Deinde statuto placito, sese in captionem recepit.
Unde qualiter post aliquantulum temporis divina
visitatione evaserit, dicendum erit. Sed primum
terrae illius situs et qualitas paucis verbis repetenda.
Est patria per omnia montuosa, et etiam per loca
horridis scopulis adeo edita, ut visus altitudinis
vastitate vix queat exsaturari. Sed inter haec ibi
forte planities occurrit, frugum proventibus adeo
fecunda, ut pinguis Cereris Bacchique optimi nulla
terra feracior mihi fuisse videretur. Hanc illi ingenuitatem
ex eo accidisse opinor quod sit his nostris
regionibus editior, et ideo hiberni frigoris immanitate
rigidior, sitque soli vicinior, utpote ad australem
plagam sita, et ideo aestivo fervore calidior. In
aestate videlicet, propter vicinitatem solis, torrenti
calore nimis exaestuat. In hieme vero propter altitudinem
terrae nimiis frigoribus riget, sicut ubi
Auster liberioribus habenis regnat. Igitur repugnantiis
diversae naturae quanto magis tellus illa urgetur,
tanto magis excoquitur vitium atque exsudat
inutilis humor. Ac per hoc facta est laetioris dulciorisque
germinis terra genitrix. Sed quia, ut diximus,
montium scopulorumque dissimilitudine a nostro
solo discrepat, ideo contigit ut praenominati
oppidi structura, super excellentissimae rupis soliditate
fundata, per spatiosum aeris inane longe eminentior
exsurgat. Porro oppidanorum mansio de
parte illa habetur quae planior habitabiliorque videtur.
Habens arcem erectam mediocri loco, ad illam
videlicet plagam quae altiore ruitur praecipitio. De
qua etiam parte in summo turris solario herilis camera
erat, ubi ipse heros cum familiaribus sopitus,
placidum carpebat pectore somnum. Extra quam
cameram in eodem solario de parte reliqui municipii,
captivus, quem dixi, ponderosa mole ferri
cruribus innexus, trium vernaculorum custodia servabatur.
Huic sancta Fides jamdudum ad se querelosis
vocibus exclamanti, jamque pene desperanti,
sopitis custodibus, corporali specie conspicabilis
apparuit. Quae cum rogata ab illo quaenam esset,
sanctam Fidem se esse responderet, protinus instantia
precum illius se esse fatigatam adjecit, imo
etiam diutino clamore coactam; a Deo tamen missam
ut eum absolvat venisse. Quare igitur, inquit,
longas moras innectis? Perrumpe per medium camerae,
ac per summas turris fenestras elabere.
Cumque ad vocem monentis reptare coepisset, evigilans
senior male sollicitus, ferri tinnientis advertit
motum. Dein excitatae cubiculariae, ut tardos cogat
custodes, minaci auctoritate jubet. Quod cum illa
perfecisset, clauso ostiolo, in conclave se recepit.
Post aliquot horarum excursum, ecce de integro
sancta Fides apparens hortatur hominem ut rem aggrediatur.
Quod cum ille statim faciens, reperto ostio
clauso, in lectum vacuo conatu regreditur. Rursus
quoque senior, ferrea collisione experrectus, pedisequam
ut prius remisit. Illa peracto herili praecepto
regressa, ostium cubilis per voluntatem Dei apertum
dimisit. Post haec, omnibus multo graviori sopore
oppressis, ecce sancta Fides tertio manifestata,
durius severiusque hominis arguit ignaviam. Cumque
impedimentum ostii objiceret, seseque jam bis
delusum quam graviter ferret: « Noli, inquit illa,
dubitare, quia habebis pervium iter, et Deus adjuvabit
te. » Ille vero confidens in Domino, gressu quo
poterat coepit motare se. Et sic tandem cum magna
difficultate penetrato cubili, ad ipsas fenestras substitit,
casus altitudinem vehementer expavescens.
Tunc sancta Fides adhuc labantis animi hominem
comitata, et quasi viam affectando praecedens, illum
viriliter exhortari coepit: « Age, inquiens, fiducialiter;
non alio modo jam evadere poteris. Similiter
olim Israeliticus populus, in ultionem sceleris urbis
Gabaa, tribum Benjamin debellans, antequam triumphum
obtinuisset, divino monente oraculo, usque ad
trinum conatum laborasse legitur. » Ad extremum,
ille in miserabili positus discrimine, assumpta audacia,
ac posito corde in periculo, pedes primum
per fenestras emittens foras, se totum vasto credit
praecipitio: sed nunquam mollius suaviusque sua
pensilis pluma Sardanapalum fovit, quam hunc durissima
rupes excepit. Adeo divina subportante virtute,
ut, cui natura negaverat alas, hic plane volare,
non cadere videretur. Quo miraculo factus securior,
etiam multo profundioris praecipitii saltum audere
non dubitavit. | null | 58f30853-887d-4604-8907-3be92eea8b2c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Nam de summis scopulis super quos
arx innitebatur super inferiores ruens, ad certissimum
terrae solum tertio saltu perlabitur. Mirum
dictu et terribile auditu, quo ausu mens humana
tantum periculi invadere unquam potuerit! nam et
ipse talia narrando, fateor, nimio horrore totus
contremisco. Sed qui sanctam suam voluit glorificare
tali miraculo, dedit huic non terreri tanto
praecipitio, in quo, licet nihil laesionis receperit,
crepitus tamen contusarum bodiarum in primo
quidem saltu usque ad aures dormientis pervenit.
De qua re miles expergefactus, nimio furore succensus,
servis suis rem praenuntiat, reos culpat,
furciferos judicat, postremo minaciter imperat ut
quamprimum fugientem insequantur. Illi, senioris
monita ridiculo habentes, attriti cadaveris frusta se
in crastinum lecturos satis in tempore promittunt.
Illis tamen nequaquam acquiescens, faces lampadesque
accendi, atque per aliam partem, qua facilior
erat descensus, cursores velociter praecedere
hominemque comprehendere praecepit. Ille vero,
taedarum hauriens fulgorem, unaque sese persequentium
vociferationem jam in proximo audiens,
incertus quid ageret, utpote gravatus utraque vestigia
maximo pondere ferri, ad effugium tamen parvae
silvae, quam per providentiam Dei oppidi vicinam
natura produxerat, vi qua poterat reptans, sese totis
annisus viribus contrahere contendit; nec ab aliquo
cogi opus erat, cui ipsa necessitas imperabat; nec
reprehendenda tarditas, qua, ut sibi videbatur, segnior
incedebat testudine. Cumque in hujus anxietatis laboraret
discrimine, et jam inter condensa arbuscularum
aliquantulum [se] colligeret, mirum in modum
offendit asinum, in cujus faucibus nodata zona pro
capistro, asinino tergo more insedit femineo, versis
ex uno latere cruribus, propriique commodi potius
rationem ducens, posthabuit honestatem virilem.
Actum erat procul dubio, si unius puncti spatio
fugientem hic asinus fuisset remoratus. Nunquam
expeditiore blandioreque tolutatura capitor equus
ac regalis incessit, quam per mediam regionem
asinus in eam partem qua fugitivus minus quaerendus
putaretur, transabiit. Interea sessor non
adeo securitate fretus, subinde aurem arrigit, animamque
reprimit, subinde respectat, et retorquet
aciem, si forte aliquem vel audire vel videre posset,
donec jam octo pene peractis millibus se satis in
tuto videret. Et jam diescebat, et jam mortales aegros
aurora promicans ad laboris exercitium cogebat.
Tunc ille, alligato ad quoddam virgultum asino, ubi
silices duriores vidit, paululum a semita se detorsit.
Quorum ictum ferreus rigor excipiens, in modum
glaciei facilem sui resolutionem dederit. Inter agendum
vero coelestis asinus evanuit. Nam respiciens
ille neque animal ipsum vidit, neque etiam animalis
vestigium, quantalibet investigatione insistens, in
aliquo penitus invenire potuit. Cingulum vero ad
argumentum miraculi, ubi nexuerat, recepit. Ergo
ad sanctam Fidem pedestri itinere recta intendit.
Nullum pulchrius basilicam sancti Salvatoris aut
speciosius spectaculum intravit ante hunc diem,
neque aliquid libentius populus Conchacensis aliquando
aspexit, quam quod nobilis viri clarissima
ac procera pulcherrimi corporis statura, ponderosam
ferri massam gestans humeris, per circumfusas solemnizantium
turmas ad sepulcrum prorupit; tanquam
leo qui, fracto carcere, grandi mole catenarum
oneratus colla, nativum silvae repetit refugium.
Tunc homo coram omni populo, ibidem deposito
onere, hostilem sarcinam, quam captivam collo advexerat,
libertate donat, ac felici postliminio redux,
seniores cum omni populo tanti miraculi novitate
laetificat. Dein amicorum animos, diu in moerore
suspensos, explet inopinae reversionis gaudio
nec aliquid tristitiae captivitas illa post haec intulit,
cui nec damnum pecuniae successit, nec detrimentum
corporis. Sed quid putas de illo asino conjiciendum
esse, nisi benignae virtutis angelum fuisse,
in figuram humilioris jumenti manifestatum? Super
quod etiam ipse Salvator residens, ut saecularis
pompae contumacitatem humiliaret, viliori gestamine
vehi potius voluit, cum tamen esset ille excelsus
super omnes gentes Dominus et super excelsos
gloria ejus. O magnum meritum unius puellae! o admirabile
donum uni feminae concessum! o admirabilis
et ineffabilis gratia uni virgini praestita! cujus
virtutes nec calamo notari, nec etiam lingua humana
jam expediri poterunt. Non enim ibi sancta
Fides tantummodo, ubi corpore requiescit, miraculis
pollet; sed etiam (sicut ab his qui quotidianis ejus
intersunt virtutibus, didici) in terra, in pelago, in
carcere, in infirmitatibus, in periculis multis, et (ut
ipse jam ex parte probavi) in necessitatibus variis,
si quis eam recto corde interpellaverit, praesentem
sentiet. Et | null | 3c77e2fb-79c9-4f4f-8918-dae22f7b6f3e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ubicunque sancta Fides habet nomen, ibi
quoque habet virtutem; ad laudem et gloriam Christi
omnipotentis, qui omnipotentiae suae habenis cum
Patre et Spiritu sancto coaeterna unitate regnat per
saecula aeternaliter manentia. Amen.
CAPUT XIII. #De quodam Raimundo, qualiter naufragatus fuerit et sanctae Fidis auxilio liberatus sit.@#
Dicere etiam opportunum videtur de aliquo Raimundo,
Tolosani pagi oriundo, genere divitiisque
clarissimo, qui municipium quod Boschitum rustici
vocant in eodem pago possidet. Hic aliquando Hierosolymitanum
iter aggressus, jam maxima Italiae
parte emensa, apud urbem Lunae vocabulo ab antiquis
celebratam, Mediterraneo pelago sese classe
apparata credidit, ut per marinum cursum citius
rectiusque Hierosolymae partes accedere posset. At
vero cum jam aequoris pergrandi parte trajecta
sulcarent caerula, orta subito tempestate, navis illa
scopulis illisa incidit in naufragium, disjectaque in
partes ipsum gubernatorem cum reliquis vorticibus
absorptos reliquit, vix duobus reservatis, Raimundo
videlicet servoque uno quem fidum adduxerat secum;
quorum servus ille, perparvae navigii particulae
haerens, ad Italica littora projectus est; ratusque
dominum suum procul dubio marinis fluctibus esse
necatum, repetit hospitem cui idem dominus suus
(ut mos est peregrinis) partem pecuniae crediderat.
Quam receptam cui quam herili conjugi dignius referret?
Cui casus suos exponens, etiam fatalem domini
sui sortem intimat. Illa vero, simulato aliquandiu
dolore, non in graves lacrymas aut longa suspiria
(ut mos est bonarum feminarum) rem vertit, sed
illico elegans virorum spectatrix effecta, infidum
variumque amorem effrena libertate per varias formarum
injectat species. Et sic quem prae caeteris
egregie reperit, nanciscitur virum, quod potuit,
suae libidini opportunum: cui et castellum dedit,
et reliquum honorem sic fecisset, et
etiam filias, quas Raimundo pepererat, ab paterno
beneficio, caeca cupidine perdita, alienasset,
nisi quidam cognomine Excafridus Hugo, antiquus
praefati Raimundi amicus, pro puellis sese
maternis injuriis objectasset, atque, ne ipsae indotatae
ad ignominiam redigerentur, auctoritate sui industriaque
totius honoris medium, praeter castrum
subsidiis auctum recuperaret ac retineret: nec de
maritandis virginibus longa erat ambiguitas, cum
utramque germanam suis liberis nubere consensit.
Raimundus vero (ut ad superiora redeam) unam
disjectarum trabium similiter amplexus, non ad
Italiae, sed Africae partes pulsus est, sanctae Fidis
auxilium incessanter invocans, nec unquam nomen
ejus ab ore rejiciens. Et jam tertia lux fluxerat ex
quo nec hominem nec monstrum vidisset, ita marinis
debacchationibus attonitus stupefactusque, ut
praeter naturalem tutandae vitae intentionem, brutis
etiam animalibus insitam, nihil prorsus jam saperet;
cum ecce de improviso obvias habuit piratarum
phalanges, de Turlanda regione venientes, sagenarum
bellicarum classe, telis, spiculis, clypeis et
armis multipliciter instructas; et, jam dudum praedam
sitientes, ipso die jactata sorte invenerant sese
statim praedam inventuros. Itaque repertum hominem
captumque barbarico fremitu circumstrepunt:
genus conditionemque interrogant. De fortuna autem
non quisquam movebatur, quippe cum illum
plane naufragum cernerent. At ille insolentia fluctuum,
ut dixi, sui oblitus, penitusque rigore membra
correptus, vix se hominem esse recordabatur,
nedum ad inquisita daret responsum; cum praesertim
nec linguam eorum, nec mores eorum aliquando
didicerat; postea vero peracto cursu in patriam
reversi sunt. Quibus iterum interrogantibus, jam
cibo otioque paululum recreatus, Christianum se
respondit: decus vero generis, professionemque officii
prorsus abnegans, agricolam se fuisse mentitus
est. Unde, sibi dato in manibus fossorio, fodere
ei imposuerunt. Quod cum prae nimia liberalium
manuum teneritudine ignotique laboris impatientia
minus pleniter perfecisset, ipsum jam impie tractare
flagrisque inhumane caedere adorsi sunt. Ita
demum invitus coactusque seipsum aperit, nihilque
praeter militiae artes se olim exercuisse professus
est. De qua re facto illico examine, armorum peritissimum
experiuntur; qui, praeter caeteram hujus
artis industriam, ita se sub arma colligere clypeoque
protegere perhibetur ingeniose, ut abs quolibet difficile
possit feriri. Jam ergo illum in ordinem militarem
constituentes, saepius in expeditionibus ducunt.
In quo cum egregiam laudis gloriam brevi
obtinuisset, jam in provectiorem honoris gradum
promovent. Interea vero inter hos atque Barbarinos
acto praelio, Barbarini superiores Raimundum, caeteris
interfectis sparsisque, dupliciter captivum abigunt.
Dein inquisitum et ipsi quoque honorabiliter
eum habere coeperunt, saepiusque in pericula ducere.
Ad postremum, a Saracenis Cordubae victi,
ipsum rursus amiserunt. At ubi et | null | 421a4f94-3a44-46df-80d9-a215b381352f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
isti acerrimum
strenuumque militem diversis periculis experti sunt,
ingenti laetitia gaudioque tanto milite congratulantur,
nimirum quibus omnia ex voto nec unquam
incassum hoc socio contingebant. Verum subiti
gaudii indiscreta elatio, subiti infortunii interruptione
interdum castigatur; nam praelio commisso
inter se et Alabitas, victores tanto milite remanserunt
orbati. Postremo bellum fuit his cum Sanccione
comite de Castellis, viro potentissimo militiaeque
peritissimo; a quo Christi auxilio superati, non
modo Raimundum, sed etiam enormem Christianorum
captivitatem amiserunt. Sed haec barbara
gentium vocabula non sic ab antiquis usitata fuisse
videntur: quorum industria per negligentiam ignaviae
posteritatis pereunte, etiam gentium plerarumque
nomina aut penitus oblivione deleta, aut barbarie
ingruente transmutata habentur. Igitur Sanccio
comes cum accepisset hunc non solum Christianum
esse, sed etiam nobilitate generis pollere,
miratus fortunas illius, quibuslibet donis remuneratum,
libertate etiam cum reliquis Christianis donavit.
Sed antequam discederet ab eo, sancta Fides ei
dormienti apparuit: « Ego sum, inquiens, sancta
Fides, cujus nomen naufragus tam constanter invocasti.
Vade securus, quia amissum honorem recuperabis. »
Surrexit ergo atque in patriam rediit,
castroque suo jam propinquans, audito quod conjux
alii nupserit marito, illic manifeste apparere
metuit, atque ob id intra domesticum pauperis tegetem
aliquandiu latuit, exspectans quid per providentiam
Dei de se futurum erat, partim peregrini
habitu, partim aetate deformatus. Nam tria annorum
lustra abierant ex quo a patria exsulaverat, propter
quod etiam ipsum ultra rediturum esse omnis spes
interierat. Tamen cum una dierum quaedam muliercula,
ejus olim concubina, in superfusione balnei ei
casu obsequeretur, ad notas nudi corporis ipsa
ipsum recognoscens: « Tune es, ait, ille Raimundus,
qui dudum, Hierosolymam tendens, aequore
mersus credebaris? » Quo negante, illa adjecit:
« Hoc, inquiens, verum est, nec me tuam praesentiam
celare poteris, cum qua olim consuevisti. »
Denique clanculum, et quo potuit occultius festinavit
ad dominam castri, nuntians invisum rumorem.
Ita primum per vile scortum adventus illius emersit.
Illa reducis viri postliminio consternata, coepit
maturare quantocius qua via sibi mortem occultam
ac sine infamia inveniret. At vero dum causa lethi
excogitando differtur, nec ad id sceleris opportunitas
satis efficax reperitur, voluntate scilicet et fortuna
discordantibus, admonitus in somnis, cessit
periculo vitaeque tutamentum quaesivit. Quod paulo
ipse ante fecisset, nisi sancta Fides ad suum castrum
eum nominatim venire jussisset. Sed credo
divino nutu ita esse factum, ut perfidiam conjugia
ad liquidum deprehenderet. Ut ergo comperit filias
suas claro matrimonio nupsisse, generorum petiit
genitorem, casus narrat, uxoris noxam detegit.
Porro, Hugo Excafridus fidelium amicorumque auxilio,
liberorum, socerorum antiquumque amicum
(pulso mox rivali) in honorem restituit. Praeterea
decretum est uti conjugem recipiat; sic enim posse
fieri juxta majorum instituta, nec prorsus ullum
esse dedecus: nam ille qui hanc habebat, simul ac
vidisset commune sibi judicium incumbere, cesserat
justo rectoque, alienum jus deserere paratus. Alter
tamen pro nota homicidae voluntatis, ipsam ab
animo respuit, prorsus cui prava conscientia majus
vulnus intulisset quam corporeae castitatis violatio.
Ut autem in superioribus paucis suppleam, addunt
etiam illum a primis piratis potionem herbae potentem
assumpsisse, et ita magicis praecantationibus
tactam, ut semel ex ea bibentes adeo lethea oblivione
hebetentur, ut nec genus ultra nec domum
meminisse possint. Dein superna sibi miseratione
sanctam Fidem apparuisse, et a stupore illius oblivii
excitasse, atque in mentem revocasse, et tamen
post illa memoriam habuisse tardiorem: disponente
Deo scilicet, ut, antiquae correptionis vestigiis adhuc
testificantibus, perpendant alii quantis de malis eum
Dominus absolverit.
CAPUT XIV. #De peregrino capto et vinculato, subitoque sanctae Fidis auxilio liberato.@#
Peregrini quidam, Lemovicensis pagi indigenae,
abeuntes ad Sanctam Fidem, transierant propter
castellum Oebali, quod dicitur Torenna: quibus
forte fuit obvius quidam ejusdem oppidi municeps,
eorum inimicus, nomine Gosbertus; clericus quidem
solo cognomine, sed actu terrenus miles; qui statim
inventa causa, redegit omnes in captionem. Domnus
Oebalius forte abierat, cujus conjux tunc (sed mox
per divortium ab eodem deserta) domna Beatrix,
hoc audito mandat militi ut, si se unquam velit habere
benevolam, Romeos statim abire sinat, nec
prorsus unius horae spatio intra septa municipii
detineat | null | 99551f50-15ba-49ee-aba0-025785d5a82f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
coactos. At ille non audens ex toto dominae
mandatis contraire: « Hos, inquit, pro imperio dominae
dimittam, retento hoc solo qui mihi injuriosior
exstitit, quem impunitum abire difficile est.
Quod si ita sibi non sufficit, noverit non impetraturam
quod etiam pro sancta Fide certus sum nunquam
me facturum. » Et ita, dimissis caeteris, illum
unum jubet compedibus constringi, quos rustica
lingua bodias vocat; quorum clavi, martello duriter
obtusi ut inextricabilis illa fieret connexio, ultro
franguntur, ipsis etiam frustatim compedibus conquassatis.
Denique alteris compedibus mutuo petitis
itidem actum est. De tertiis quoque eadem jactura
accidit, et ait: « Ut video, sancta Fides (nisi astu
caveo) meum mihi inimicum vi auferet: verum
annitar ego uti res secus quam autumat possit evenire. »
Tunc vero arctis chordarum voluminibus lacertis
in crucem ante pectus constrictis, post haec
utramque palmam circa collum utrobique circumactam,
inter humeros violentissime revincire fecit.
Sicque subter ascellas regyrantibus ligaminibus,
ventrem crudis nodis coarctari, adeo ut ipsius inauditae
connexionis modo sic miser constrictus suffocaretur,
ut anhelitus gracili spiraculo vix sibi sufficeret
vita. Cui ita in solitario conclavi clauso
duodecim lanceatos viros, quos aeque vesanae mentis
expertus erat, instanter astare jubet. Qui si viderent
illum divina solvi virtute, illico, ne vivus evasisse
gloriaretur, omnes uno ictu pariter transverberatum
obtruncarent. At post modicum intervallum
ille miserabili addictus angustia, sitiens, difficile
verbis id exprimere potuit, tanta vinculorum duritia
organales fibras obstruxerat. Tunc unus, quos dixi,
satellitum petita aqua cum deprimeret illaqueatos
sub gutture cubitos, ut laxato mento haustum ori
ejus aptare posset, illa nodorum difficultas sese absolvit
ultro, ipsis tantum resticulis haerentibus brachiis
ipsis quibus fuerant appositae. Ipse vero, sentiens
se divinitus solutum, coepit illinc praestrenuus effugere.
At illi statim ex praecepto senioris ipsum mucronibus
adorsi confodere, tanta continuo divinae
virtutis vi obstricti in loco haesere, ut nec moveri
quidem quisquam eorum posset, nec penitus verba
ad alterutrum dare. Sicque repente angelus Domini
coarctavit eos, ut ac si lapidea simulcra immobiles
permanerent. Unus tantummodo, inter suffocationis
angustias obscenae interjectionis dans mugitum, cum
grandi difficultate in hanc vocem erupit: « Vah!
jam pergit. » Caetera, fixus immotusque tandiu perstitit
quoad ille alter ad domnam Beatricem transfugit,
[ut] sese in fuga reciperet. Cui illa in crastinum
duces delegavit, quandiu fines castelli longe excederet,
tutumque iter carperet; cui erat Petrus vocabulum.
Denique cum sociis ad Conchas attingens, et
pro absolutione sua grates inibi Domino persolvens,
post inde laetus est ad propria reversus, ligaminibus
relictis in testimonium virtutis, quae remansisse dixi
laxis nodis pendentia brachiis. Anno fere et dimidio
post secundam a Conchis reversionem, accidit
mihi certo negotio domni Willelmi Pictavorum comitis
adire curiam, in qua cum domnam Beatricem
viderim, a Ricaredo fratre suo Rothomagensium
comite illic missam, ardenter ejus colloquium
aggressus, illico recogitare coepi super hoc miraculo:
cujus verba, per omnia monachorum Conchacensium
[verbis] concordantia, esse poterant probabile
argumentum, si quis dubitaret in aliis etiam
mihi ab eisdem narratis.
CAPUT XV. #De adolescentulo resuscitato.@#
His ergo ita hactenus veluti ad alia festinando
succincte praelibatis, aliud pene incredibile occurrit,
quod, ne silentio pereat, vivacibus commendare
studuimus schedulis. Ultraclusanae vulgo dicuntur
partes, ubi duo conjugali foedere sociati, absque
sobolum fecunditate diutius manserunt steriles;
qui inito consilio ad sanctae virginis propitiatorium
accedentes, mox ut peractis votis redux peregerunt
iter, divina pietate muliebris fecundatur venter;
sicque in partum resolutus, masculam in lucem
effudit prolem. Qui filius tria fere, ut putabatur,
lustra gerens, invida morte anticipatur, atque ad
extremum vitae moerentibus parentibus sortitur; qui
ut defuncti nati exitum viderunt, sanctam Fidem
variis atque innumeris querelis lacessunt, eamque
sibi amissum pignus reddere deposcunt: « Quid,
inquam, illius dono, o sancta et gloriosa Domina,
nos exhilarare voluisti, quos de ejus immatura sorte
praescieras moestiores fieri! Tuum fuit quod eum
jam desperati habuimus, pro ejus impetratione, tua
sancta limina expetivimus, ante tua sancta monumenta
corporibus humi prostrati, in ejus petitione
exaudiri meruimus, optatumque diutius votum per
te, o beata mater, adepti sumus. Quid profuit, o | null | 492a27de-6280-4092-a819-1e8aee9fcfed | latin_170m_raw | null | None | None | None |
beata et gloriosa mater, nobis quaesita nancisci, si
detrimentum amissionis nunc cogimur perpeti?
Adesto nunc solita pietate, o Christi virgo benedicta,
sobolemque nobis restitue redivivam, quam quidem
per te suscepimus, tua gratia nostra fecundante viscera.
Nihilominus quidem nobis ablatam potes reddere,
quam omnino [non] natam, negante dudum [Domino],
praevaluisti concedere. In utroque fies omnipotentissima,
in utroque agnosceris martyr efficacissima. » His
et talibus quampluribus utrosque parentes ad defuncti
filii feretrum irremediabilis torrebat [dolor],
exanimeque corpus amplexos gravibus suspiriorum
singultibus fatigabat. Cumque jam bajuli sandapilam
arriperent, ut ad ecclesiam humandi causa deferrent,
parentes lamentabilibus modis sanctam Fidem proclamant,
et ut eis amissum donum rursus restituat
miris ululatibus obsecrant. Quibus ita ad aethera
usque funereos clamores ferentibus, ecce quasi de
gravi somno rediens adolescens ille, caput a feretro
erexit, faciemque sudario jam adopertam concutiens,
astantium strepitum mirari coepit. Quem mater,
irremota feretro incumbens, mox ut vitalibus
auris fruentem persensit, propere vultum manusque
resolvit; versisque modis, prae nimio gaudio fletibus
ora rigavit. Quo viso omnis astans coetus diriguit,
calorque omnium ossa relinquens, ineffabili stupore
cernentes perterruit. Denique eum a mortis torpore
resolutum genitores ejus percontari studuerunt si
forte corporeis membris exutus aliud ad regnum
duceretur; an, in exstasi mentis positus, adhuc vitali
calore membris collapsus fungeretur. Qui mox se ab
hoc praesenti saeculo prorsus egressum, et ad tenebrosa
loca deductum; unde sancta Fides eum vi
exemit, et ad resumenda hujus solis spiramina refudit.
Et, ut credibiliores in tanti miraculi relatione
utrique parentes fierent, eum Virbium ad sanctae
Fidis oraculum adduxerunt, testeque tota vicinia,
nobis mirantibus ac prae gaudio fletibus ora madentibus,
eumdem relatorem esse fecerunt.
CAPUT XVI. #De eo qui filios suos, virtute sanctae Fidis fretus, per ignem transire faciebat.@#
Hujus rei cujus narrationem aggredimur multi
nostrum relatores persaepe exstiterunt, quorum relationibus
ut divinis oraculis credimus. In Petragoricis
partibus castrum Montagrerium perhibebant, ubi
eques quidam, nomine Helias, nobilitate pollens degebat,
qui sine sobolum gratia connubia irrita atque
ingrata ducebat. Qui tandem ad sanctae martyris properans
limina, optata conjugalis uteri meruit recipere
semina. Et hanc [prolem] bino munere contigit accidisse.
Quos pueros tanto amoris privilegio diligebat,
ut etiam non suos sed sanctae Fidis filios appellabat.
Et ut inde experimentum daret, coram astantibus
et instanter prohibentibus, media in ejus phala accenso
rogo, nudis cruribus ac pedibus per medios
flammarum globos transire faciebat: quod et (mirabile
visu!) pueri sine aliqua incendii laesione citato
saltu implere festinabant. Interea vero mente sedit
ut eosdem pueros deberet adducere sanctae martyri,
veluti eorum spirituali genitrici. Sed quia horrida
hiems flumina cuncta a littoribus expulerat, immensisque
tempestatibus passim desaeviebat, mulier, et
caeteri ejus familiares aliud in tempus reservandum
persuasum ibant. Quorum omnium hortamentis penitus
resistens, propositum iter se celebraturum asserebat,
nulloque metu ingruentis tempestatis se desiturum
dicebat. Quin etiam praesentibus pueris sanctae
martyris nulla se naufragia timere perhibebat,
sed eorum comitatu fretum parva lintre procellosas
gurgitum elationes sulcaturum se spondebat. Quod
et ad effectum usque perducens, sanctae virginis adiit
limina, puerosque votis obligans, multa de eis sanctae
congregationis nostrae fratribus recensuit valde
admiranda; peractisque orationum solemnitatibus,
laetus et incolumis rediit ad propria.
CAPUT XVII. #De oculo equi per virtutem sanctae Fidis restituto.@#
Arvernico in pago Murmontis castrum vulgo nuncupatur,
in quo miles quidam, equum magni pretii
habens, de more sanguine minuit, quem post phlebotomationem
ad palum quemdam capistro religavit.
Quo in palo ad res suspendendas sudes #acutissimae@#
prominebant, quas ipsi ramusculi praecisae arboris
olim concesserant. Ad cujus stipitem praedictus equus
adnexus, dum instabili motu circumvagaretur, ejecto
altius capite sudem offendit, quae gravi ictu confestim
ei oculum radicitus evellit. Quod factum praedictus
miles aegre ferens, oculum ad mandibulas usque pendulum
in proprio foramine restituit, ac, multorum
ibidem adstantium cohortationibus, sanctae martyri
Fidi luminare ad ejusdem equi [caudae] longitudinem
vovit, lumenque effossum institis alligans, ad proprium
stabulum moestus reduxit. Erat namque equus ille
et velocitate incomparabilis et in omni caballina
strenuitate probabilis. Sicque factum est ut sanctae
Fidis medicantibus meritis piis, postera die equus
ille ita incolumis #invenitur | null | aa4844ff-0bef-4919-9281-589a0d094732 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
,@# ac si nunquam ullo
morbo gravari videretur. Cujus virtutibus praeclarum
miraculum isdem miles ante sanctae martyris
retulit, cunctis astantibus, oratorium.
CAPUT XVIII. #De mortuo resuscitato.@#
Contigit quemdam, nomine Hunaldum. Tolosanis
in partibus sanctae martyris admirandum promeruisse
beneficium, visuque et opere inopinam experiri
ejus magnificentiam virtutum. Habebat enim
filium, quem de more misit ad armentum in pascuis
servandum. At ille, pastorali cura suscepta, die quadam,
surgente hespero armenta domum reducens,
per negligentem incuriam bovem unum inter fruteta
dimisit, reliquos vero bostaris praesepibus inseruit.
Cernens igitur vacuo loco unum abesse animal,
pascua per furvas noctis tenebras solivagus repetiit.
Sed magna parte noctis illius jam elapsa, casso labore
quaeritandi, sine bove tristis ac moerens rediit.
Quid ageret, quo se verteret, nulla ei ratione patet:
improbissima enim patris severitate perterritus, eo
sciente tectum non audet subire, neque quid ei acciderit
ullatenus intimare. Tandem vero sopitis omnibus,
lectulo se contulit clanculus. Ubi cum membra
amissi bovis indagine admodum defessa jactaret, illico
tanto dolore corripitur, ut pene omni ossium
compage resolutus crederetur. Quo dolore nimium
invalescente, et motu artuum fraudatur, et rationis
officio privatur. Mane autem facto, ut eum pater
tanto conspexit correptum languore, deposito furore
mox super imminentem nati interitum flebilibus
coepit gemitibus dolere, ac, dum vastis singultorum
quateretur ictibus, sanctae Fidis salutiferam opem
magnis implorat clamoribus, ut pristinae incolumitati
ejus restituatur filius. At ille toto corpore manens
immobilis, summo duntaxat in pectore videbatur
ei calor vitalis, atque tali in stupore membrorum
dies peregit novem, exstinctis lucernis oculorum.
Decimo autem die, quae Dominica habebatur,
ut viderunt pupulas luminum in morte contabescentes,
gelidoque sudore frontem ac genas rorantes,
apposita laevo lateri manu nihil vivum salire sentiunt,
sed omnia aeterno sopori dedita evidentissimis
signis agnoscunt. Quid plura? Funus parant, exanimeque
cadaver sandapilae impositum ululantibus lamentis
celebrant. Sed cum luce crastina ad defossum
sepulturae ejus locum veheretur, pater impatientis
amoris affectu, exstincti gelidum nati corpus amplexatur,
oculosque ac vultum omnem irriguis lacrymis
humectans, locum omnem amaris implet
clamoribus. Inter quos insolabiles gemitus, crebris
vocibus sanctam Dei martyrem Fidem clamat, ac lacrymosis
obsecrationibus ut sibi filium reddat ter et
quater ingeminat dicens;
« Virgo Fides, dilecta Deo, lux inclyta mundi,
Auxilium miseris quae cita ferre soles,
Supplicis exaudi martyr sanctissima vocem,
Quamque potes, posco, defer opem misero.
Munere nemo tuo, petiit si forte coactus,
Discessit vacuus, te retinente, manus.
Credo quidem, neque vana fides, te posse quod opto
Coelitus a Domino promeruisse tuo.
Unicus ecce mihi natus, mea sola voluptas,
Occidit, una mei spes et amor generis;
Quo pereunte modo, mihi caetera vita superstes
Protrahet ingratas fine carendo moras.
Sed si, virgo Dei, miserorum questibus ullis
Flecteris, et lacrymis vinceris irriguis;
Munere sopitos nati quos cernimus artus,
Ad priscam vitam, te rogo, nunc revoca »
Cumque his et hujusmodi quamplurimis querelis
super defuncti corpus incumbens pater cum magno
ejulatu quereretur, omnes qui ad ultimum exsequiarum
obsequium aderant, deflentis pietate moti,
fletibus ora rigabant, ac gloriosissimam virginem
Fidem mixtis lacrymis precibus, ut ad invocationem
sui sancti nominis propitio vultu respicere dignetur,
unanimes exorant.
Sic quoque continuo, sed et (o mirabile dictu!)
Mors tetra visa retro praedam fugitiva reliquit,
Evomuitque vorax avida de fauce rapinam.
Protinus atque caput lento nutamine functus,
In partes versat, gelidas recalente medullas
Fomite vivifico: subitoque per algida membra
Spiritus infusus totum dat vivere corpus,
Erigiturque jacens, trepidantia lumina vixdum
Attollens. At mox totos simul erigit artus,
Et stetit in propriis membrorum machina plantis.
Inde domum repetit divino tramite patris.
Quo viso cuncti, in gratiarum actionem versi, prae
gaudio tanti miraculi lacrymas fundunt, sanctaeque
virginis ac martyris Fidis virtutem glorificantes,
votis et muneribus sese ac suos ei supplices devovent.
Sicque ab ecclesia Sancti Georgii, ubi humandi
juvenis gratia venerant, regressi ad propria,
pater posthumi filii ac reliqui contubernales diligenti
persecutione die quadam ab eo sciscitari studuerunt,
quid sibi visum fuerat illis novem diebus
quibus in excessu animae positus quasi mortuus jacuerat,
ac quomodo vel cujus auxilio, ad | null | 187750ba-89a0-483e-b30f-2924732b8d21 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sepeliendum
postmodum delatus, ad vitales auras redierat.
At ille adhuc trepidantia pectora gerens, ab imo
spiritu longa suspiria ducens, sic percontantibus
actutum respondere exorsus est: « Ut caetera nunc
ad praesens silentio praetereantur quae mihi fine sub
extremo contigerint, certissimo et sine ullius falsitatis
ambiguo brevi expedire non differam. Corporeis
vinculis spiritus meus resolutus, teterrimis quibusdam
ministris traditur, quorum crudelissimo ducatu
ad hiatum usque vastissimi praecipitii protrahitur.
In cujus horridam voraginem dum jactari inenarrabili
metu formidarem (eloquar an sileam?), ecce vir
splendidissimi decoris advenit, quem (ut postea didici)
paradisi praepositum fuisse Michaelem archangelum
liquido patuit. Cujus placidi itineris gloriosissima
virgo Fides comes astitit; quae super solis
jubar emicabat splendore mirabili. Hic vero coelorum
praepositus, ut more carnificum eos quibus ad
torquendum deputatus eram conspexit in verbera
mea irremediabiliter furere; « Quid, inquam, malorum
artifices, in hujus tironis tormenta tanta
desaevitis crudelitate? Quid animam a summo
Deo creatam perditum itis absque ulla miseratione?
Sinite jam nunc ab ejus gravi laceratione,
quia, Deo permittente, per sanctissimam virginem
hanc Fidem proprio refundetur in corpore, a vestra
erepta potestate. » Ad hanc vocem tartarei
ministri intolerabili formidine correpti, manus semper
in malum pronas continuerunt, coelestibusque
nuntiis insolito timore tremebundi paruerunt. Nec
mora, felicissima virgo Fides concito impetu medios
tortorum cuneos irruit, animamque meam ab eorum
manibus violenter abstraxit; atque ita corpori humo
tradendo, sicut nostis, mirabiliter refudit. Postquam
vero hujus non tantum visionis quam etiam
rei gestae veritatis textum ille ordine est prosecutus,
pater et vicini iter instituunt ad sanctam Fidem
gratias reddituri. »
CAPUT XIX. #De Raimundo, qui a compedibus et catena solutus est.@#
Pene huic simile adhuc et aliud calami deposcit
officium; quod quia prodigialiter invenitur actum,
aeterna memoria censuimus celebrandum. Raimundum
pro impie gestis multi vestrum noverunt, et
genealogia satis spectandum et terreni honoris fastu
subnixum. Hic ex castro quod Mons Pensatus dicitur
originem ducens, patrem habuit Bernardum, praedicti
castri primum et maximum. Et quia Caturcensi
urbi continguus erat, ejusdem civitatis litteris imbuendus
traditur canonicis, eorum societatem sortiturus
succedentibus annis. Qua in disciplina, vix sanabili
epileptici morbi aegritudine per interlunia
misere laborans, taedio coepit [eo] magis parentibus
haberi, quod in [eo] nulla spes [erat] genialis indolis.
Tandem nimirum opinatissimo virtutum favore coactus,
sanctae virginis propitiatorium aggreditur; cujus
propitiante benignitate optatae salutis remedium
a secutus, sanctae medicae Fidis basilicam quotannis
revisere studebat, gratias pro impenso munere relaturus.
Quem pro zelo patrimonii parentes atque
affines exsecrabili odio insectantes voti compotes
ceperunt. Tantum denique viro illustrissimo, nomine
Gosberto, tradiderunt, qui pro irrogatis contumeliis
gravissime eum habebat infensum. Aderant
namque sanctissimi dies Quadragesimae, qui, cum
frugalis parcimoniae observatione mente custoditi
sincera, omnem elidunt vitae perperam. Quos iste
inter compedum multiplicia volumina omni eremitica
austeritate aridius ducens, potius habebat oneri
quam promerendae saluti. Cibus enim illius vespertinus
panis erat mucididate viriditatis squalidus;
qui, remoto alius edulii adminiculo, vix, etiam aqua
viam patefaciente, palati valebat pertransire meatus,
et quia pro efferis viribus illis intolerabilis erat, ita
compedibus et triplicibus catenis veluti Gaetulus leo
implicatus jacebat, neque pedem neque manum ullo
adnisu qualibet in parte vertere praevalebat. En
etiam ipsa catena fortibus hamis intexta, quae numeroso
sinu circum crura ac torosos lacertos dure
vinciebatur, a tergo ejus per foramen saxeae turris
ad exteriora penetrans, ferreis repagulis ita a foris
constringebatur, ut nulla vi, nisi mordacium serrarum
edaci limatura, reserari fas erat. Has inter pressuras
tamen sancta Fides ejus ab ore non recedebat,
neque unius momenti victum non invocato
praeterierat. Quinque igitur hebdomadarum breviori
lustro in hac tam lugubri acerbitate finito, dies ille
enituit qui, ob Dominici triumphi memoriale, cum
palmarum seu diversi generis florum * corda omnium
totum per orbem ineffabili tripudio exhilarat.
Cujus diei tam commune gaudium diffusa per orbis
climata, nullam huic praebebat remedii laetitiam.
Cernens ergo cunctipotens Deus immitem saevissimi
tortoris praedicti Gosberti pervicaciam, subsequenti
nocte per sanctae virginis intercessionem tactus misericordia,
ut semper totus * est vita desperatis facilis
pietas, juvenem splendore admirabili coruscum
illi misero, sopore dolores leniente, coelitus direxit;
qui eum talibus affatur verbis: « Vigilasne an | null | 3e7d6b6c-b309-45f1-916a-b5bb5aaea6c2 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sopore
deprimeris, Raimunde? » At ille, intra somnii
dulcedinem, ita videbatur sibi respondisse: « Quis,
inquam, es, domine? » Cui ille: « Ego ille sum Stephanus,
qui, dudum a Judaeis lapidatus, civium supernorum
promerui asciri coetibus; qui ideo sum ad te
missus, ut ad sanctam Fidem te ducam velocius. »
Quem cum interrogasset ubinam magnifica virgo esset:
« Surge, inquit martyr praecipuus, quia non
ludificaris a somno, sed, incunctanter me sequens,
videbis eam de qua ad te loquor. » At ille, ut sibi
ostensa suadebat visio, videbatur sibi sanctum martyrem
sequi praevium; qui supra pontem Conchacensis
Dordonis eum statuens, ita mellifluis prosequitur
alloquiis: « Dirige, inquam, o fili, oculorum aciem
super hujus nubiferi montis cacumen, et divinam
intuere claritatem, cujus immensi splendoris media
sanctissima virgo Fides ac martyr insignis, angelorum
inter manus emicans, quis suis meritis debeatur
honor, evidentissime indicat.
Quibus ille auditis laetus de sacrae virginis laude
praecelsa, oculos in visione vigiles in sublime tollens,
vidit igneum globum ingenti fulgore micantem,
cujus in medio speciosa virgo coruscans astantibus
sibi angelis dicebat: « Locum illum quem cernitis
ossibus decoratur meis, de quo vos rogo ut vestris
sanctificetur dextris. » Cives vero angelici, monitis
animo libenti acquiescentes virginis, elevatis praefulgidis
dextris signum dant adorandae crucis, cujus
signaculi virtute sacratus omnis sanctitatis gratia
repletur. Dum haec igitur agerentur, ecce subito
nimbosa caligo, ab ipsius amnis imo nimbosus turbo
ascendens, illum super pontem stantem nebula
texit, quae deciduo rore ejus indumenta largissime
humectavit. Qua visione attonitus lumina a somno
vix abrupit, ac mox vestes manibus contrectans, sicut
in visu senserat defluo imbre reperit humidas.
Inde circa se palpando manus ducens, omnia vinculorum
volumina dissoluta a se sensit, ostiolum
etiam, nocte seris ac vectibus satis munitum, patens
invenit. At ille verum sibi orama fuisse ostensum
liquido agnoscens, continuo (multa enim animo
ei cura exiendi necne recursabat) obfirmatus audacia,
cum praecipiti evolutu, custodum munimina
transilit, gradusque scalarum rapido impetu superans;
per medios custodes ibidem jacentes ad exedras
usque devenit. Ubi dum astans multa corde
dubio agitaret, tandem ei menti succurrit quia, prae
nimio pondere, vinculorum machinamenta ad sanctae
virginis basilicam vehere nequibat, saltem tabulam
scacchorum ibi pendentem in testimonium suae evasionis
ferre debeat. Qua assumpta, murum, qua altius
insurgebat, praeceps elusit, expersque laesionis,
fugam nudus pedes properavit. Cui inter scrupulosum
callem pedibus labenti mox quaedam mulieris
forma obvia fuit, quae, expositis a dextrali calceamentis,
ita eum prior compellavit: « Tune es, inquam,
Raimundus ille, quem modo sancta Fides a
carceralibus vinculis solvit? » Cui dum illum se esse
confiteretur, confestim calciamentorum viae solamen
ei detulit, dicens: « Tolle haec, et quantocius ab his
elabere partibus, dum tibi evadendi patet locus. »
Cujus beneficii munus et solaminis monitus ille attentius
perpendens, nihil aliud eam fuisse intelligit
quam praesentiam sanctae virginis. Sed dum haec
mente pertractaret, subito nusquam evanescens
comparuit. Tantae ergo patronae exhortationibus roboratus,
coeptam peragit fugam, neque ab insequentibus
attingi potest, quia eum sancta Fides tuebatur.
Sicque per medios invisus ruens hostes, Caturcetim
adiit urbem, ubi protomartyri Stephano, quasi
viae suae praevio, meritas rependere studuit grates.
Et quia longae inediae ac fugae conficiebatur
taedio, sanctae Fidi, ob praestitae sibi salutis gratiam,
quam potuit misit candelam. Denique nocte illa in
qua Dominica proditione et nostra salus et Judaeorum
processit interitus, dum impositam lectionem
mane legendam in vestiario sancti martyris provideret,
somno demitur, atque ibidem quiete pascitur:
cujus somni nubilo sancta Fides, tanquam matutinae
nebulae interpollens sol, permista, ita eum subiratis,
ut putabatur, visa est arguere eloquiis: « Itane desidia
torqueris, ut solitas mihi gratiarum solemnitates
his sanctae Paschae diebus ante sacrarium artuum
meorum persolvere desinas? Quid moraris? Disice
morarum nodos, et cum scacchorum tabulato, tuae
videlicet liberationis credibili monimento, Conchacensem
calle pedestri velocius expete locum, Paschalisque
gaudii ibi celebra sacramentum. » Hujus
visionis gratia ille permotus, somnii taedia rupit, ac
Geraldo Petragoricensis Ecclesiae sub primis tirocinii
auspiciis episcopo, qui Tolosanae urbis moenia
forte | null | 67c65039-91d9-49ef-bfc6-0ae1d830efee | latin_170m_raw | null | None | None | None |
aggrediebatur, simulque ejusdem Caturcinae
urbis praesuli Bernardo, quae sibi somnitus imperata
fuerant territus intimavit. Qui ut sanctae Fidis monita
audierunt, jubent jussa factis implere, nec qualibet
interveniente dilatione differre. Quid igitur?
Uno tantum contentus famulo iter arripuit, ac imperiosae
virginis mandata facessit. Coepti vero itineris
victor, ubi scacchea tabula onustus ad saepe
dictum locum pervenit, orationi incubuit ac supplici
murmure quaeque excogitata protulit. Qua expleta,
post sanctae crucis fronti locoque cordis impressionem,
quae sibi inter catenarum pressuras per sanctam
virginem mirabiliter acta fuerant, cunctis qui
aderant ora in silentio tenentibus, filo expedit. Neque
haec parva audivit utriusque sexus caterva, sed
ejusdem memorati Gosberti filius, qui tunc forte
inter commilitones causa orationis ibidem aderat,
incredibili stupore totus visu in medio diriguit, admirans
qualiter a tot vinculorum connexione solvi
potuit, neque minori admiratione Goffredus sub hoc
aspectu corripitur, cujus jocosa scacchorum tabula
fuerat, quam ille ereptam propriis illic humeris in
testimonium sanctae virgini obtulerat. Tandem
agnita virtute divina, in laudum praeconia convertuntur,
sanctae martyris Fidis glorificantes potentiam,
a Domino sibi sacris exigentibus meritis in
omni miraculorum facultate collatam.
CAPUT XX. #De mulo resuscitato.@#
Nunc vero quid in itinere sancti Petri apostolorum
principis moderno tempore per gloriosissimam
Christi famulam mirabiliter gestum sit, paucis absolvere
curabimus vestrae attentioni. Italiae in partibus
quae Longobardia nuncupantur, miles quidam Ruthenici
pagi, Garbertus nomine, praecedentem Pictavensem
genere ac militari strenuitate satis illustrem
assequitur, ac post salutationum mutuam gratiam
iter institutum celebrat, ejus familiaritati sociatus.
Qui de multis simul sermonem ad invicem conferentes,
tandem ad sanctae Fidis magnalia conserta
sermocinatione pervenit, ubi non parva laus a Ruthenico
suis attribuitur miraculis. Ille vero Pictavensis
ingenti cum admiratione narrationem illius applaudens
excipit. Ubi ad hospitium in vico Sancti
Domnini perventum est, Pictavensis mulus, qui ei
charior habebatur, gravissimo morbo correptus, vix
ad crastinum diem vitam pertraxit moribundus.
Garbertus vero, quanta in talibus quondam animalibus
sancta Fides operata est magnalia non immemor,
interrogat socium utrum aliquam medelam fecerit
ad muli hujus supplementum. Cui « Nequaquam »
respondenti, mox adjecit: « Nunquid audisti quae
tibi de sancta Fide heri per me exposita sunt?
Mitte ei devotus aureum, et statim tuum animal
recipies sanum. » At ille, nihil cunctatus, bisantem de
marsupio protulit, quem ei ad deferendum sancti
virgini concessit. Sancta vero Fides ad majorem
virtutis suae gloriam manum reservans, viventi mulo
nihil profuit, nec quidquam valitudinis impertivit.
Quid plura? Surgit aurora, monetque cunctos ut
coeptam properarent viam. Exponitur mulus vitae
termino functus a stabulo, et datur tantummodo
pretium pro corio. Iter corripiunt moesti, et qui
aureum vitae arrhaboni recepit, et qui amisso animale,
damnum cogebatur pati. Ruthenicus ergo de jactatione
virtutum sanctae Fidis nimio rubore anxius,
aureum quod acceperat, volebat verecunde reddere.
Quod cum tetendisset datori, ecce repente post tergum
audit sonitum subsequentium, et quasi fugientis
animalis et agitantis equitus strepitum. Sicque vultum
in terga retorquens, prospicit eminus hospitem
mulum fugientem cursu fatigantem, et, ut eum comprehenderet,
multo conamine enitentem. Qui, [hoc]
viso, sanctam Fidem attonitis exclamat vocibus, aureumque
retinet quod volebat reddere verecundus.
Recepto denique mulo, interrogant hospitem qualiter
actum fuerit in reparatione animalis. At ille admirando
exclamans, ait: « O vos felices quibus tantam
virginem contingit habere patronam, cujus
omnipotentibus meritis non solum vobis salus tribuitur
animarum, verum etiam magna procurantur
medicamina corporum! Haec sancta virgo in opere et
virtute non sinit vestris adminiculari incommodis,
etiam in animalium resurrectione. Hoc quod videtis
animal, in platea projectum, dentibusque retectis
omni anima relictum, inter decoriantium manus animavit,
concitoque saltu a solo exturbavit, ac ita a
manibus nostris elapsum, vestris usibus praeparatum
reformavit. » Quo audito omnis peregrinorum caterva
in laudum praeconia erupit, totumque aerem
aemulis vocibus sanctam Fidem reboare compellit.
Deinde reddito hospiti tergoris pretio (scilicet argenteos
octo) sancta limina apostolorum laeti expetunt,
regressique ad propria votivum aureum cum ingenti
gratiarum actione persolvunt.
CAPUT XXI. #De milite qui ab intestinorum inordinatis motibus fatigabatur.@#
Arvernico in pago miles erat strenuus, cui, insidiante
infortunio, interiora, statum suum per interlunia
deserentia, cum magno intestinorum | null | 16d9207d-1165-43e2-9163-ae03913ea43b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
murmure
in verenda usque erumpebant; unde nimio moerore
attritus, mortem saepe orabat, ne haec pateretur
diutius. Post multum vero tempus, de milite pedes
factus, consciam morbi uxorem alloquitur; [a] cujus
consilio tectus, sanctae Fidis deliberat expetendum
super hoc beneficium. Muliere reluctante et multa
objiciente, ille conceptam peragit voluntatem, ac
ita sanctam adiit virginem. Cujus ante sacratissimum
corpus devotus procumbens, pro quo venerat,
cum lacrymis saepius ingeminat, ac pro salute obtinenda
propensiora fundit precamina. Sequenti vero
nocte ante sanctum mausoleum virginis, post orationum
studia depressus, videt sibi sanctam martyrem
assistere, et quasi subverecundo (ut mos est
virginibus) eum alloqui sermone: « Dormisne? inquam. »
Qui cum se dormire respondisset, beata
virgo ita eum fando prosequitur: « Scias me, inquam,
hactenus minime fuisse interpellatam pro
hujuscemodi re ut ista est pro qua nostra sollicitas
suffragia, cum ex diversis morbis valida contulerim *
agridia. Sed ne omnino hinc inconsultus abeas, quae
tibi fient salubriora paucis advertere expediam. Nosti
illum qui tuam incolit viciniam, fabrum ferrarium? »
Qui cum sibi nomine et facie bene notum esse subintulisset,
rursus eadem virgo: « Illum, inquam,
nihil cunctatus aggredere, et ut cum maximo malleo,
ex quo candens massa a fornace facta contunditur,
adnixis viribus roga super illam passionem in incude
positam, tibi validissimum ictum injiciat, quod celeriter
salutem tibi conferet optatam. » His ille verbis,
cachinno simillimis, stupore simul et admiratione
praemonitus, somno abrumpitur, et quid sibi talis
visio velit alto corde versat diutius. Tandem vero
domum regressus, obfirmato in mortem pectore,
fabrum praedictum, nemine conscio, aggreditur, et
quae sibi per sanctam Fidem imperata fuerant intimat
secretius. Quibus ille auditis, toto corde collabitur,
neque se hanc phantasticam ludificationem jam
acturum jurejurando attestatur. « Crede, inquam,
mihi, domine, quia non medentis, sed potius ludificantis
verba haec sunt, quorum monita si credulus
prosequi volueris, mortis tuae reus argui poteris.
Ego tamen nequaquam hujus criminis ero auctor tam
pessimi; novi enim procul ambiguo praesentem te
incurrere mortem ex hoc. » Cui ut excusatus abiret,
multa conjectanti, et multa metu parentum, si verbere
suo vitam cum dolore finiret, in faciem objicienti,
mox eques illi fidem facit nihil horum sibi
eveniendum. Quid plura? Sternuntur super incudem
genitalium turgida palearia, atque ad extremum
ictum praeparantur morbida verenda. Sed mox ut
adductis lacertis sublatum in aera cernit immensum
mallei pondus, incredibili pavore concussus, retro
resupinus labitur, ac velut exanimis solo cum gravi
fragore membrorum resupinatur. Qua in praecipiti
ruina, mirabile dictu! confestim omnis illa intestinorum
ebullitio ita interius resorbetur, ut nunquam
ulterius in vita sua foris erumpere videretur. Sic
ille nec cauterio adustus, nec ullius antidoti amystide
curatus, incolumis evasit, sanctae Fidis, ut ita dicam,
ludus, omni posteritati cum alacritate satis admirandum
spectaculum facturus. Sic illa ponderosa allevatur
sarcina, sic dura reprimitur ignominia. Sic
pro terribilis mortis horrore, ad laudem et gloriam
sanctae martyris, ineffabilis gaudii curatus perfunditur
immensitate. Quae res ne cuiquam ridiculo similis
facta videatur, ac per hoc nobis conficta respuatur,
non absurdum ducimus, Rodbertum Cantojolensis
monasterii abbatem, virum reverenda canitie
satis honestum, in publicum advocare; cujus testimonio
hoc nobis manifestatum est quod referimus,
quia ille qui passus est longe positus, nostris postmodum
non apparuit obtutibus. Illius ergo ab ore
didicimus, qui non inepta adulatione, non ficta scurrilitate
aures populi palpat, sed veritate quidquid ore
profert commendat. Denqiue si de tali relatore dubitatur,
de beneficiis Dei diffiditur.
CAPUT XXII. #De quadam matrona quae contra sanctam Fidem impie agens, mirabiliter interiit.@#
Caturcensium in partibus res mira contigit, quam
quia cunctipotens Deus pro amore virginis suae
monstruose operari voluit, huic dignum ducimus interponendum
lectioni. In praedicto vero territorio
matrona quaedam erat nobilis, quae aut quia mulierum
genus semper avarum legitur, aut certe diabolico
instinctu, terram sanctae martyris agris suis
vicinam immoderate concupivit, arantesque monachorum
bubulcos plurimis affectos contumeliis a
jugeribus expulit. Sequenti vero die proprio vomere
ea jugera secare fecit, suaeque ditioni ea subjugare
praesumpsit. Atque ita coelesti virtute actum est ut,
dum | null | f3da41f5-5773-472b-83b8-4efb8c0ddf62 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
illa a suis terminis agrum illum denormare
juberet, acriterque insisteret, actutum toto corpore
emarcuit, ac horrificis stridoribus garriens infelicem
spiritum orco dimisit. Cujus terribili exitu
aratores valde exterriti, relicto aratro fugerunt, ac
in summo habitu vix palpantes domino suo rem
actam retulerunt. At ille moerens de mulieris interitu,
pro cadavere misit, allatumque terrae condidit.
Qua tali modo exstincta, terra sanctae martyris
tuta ab omnibus remansit, et in monachorum postea
ditione jacuit.
MONITUM MABILLONII.( #Annal. Bened.@# tom. IV, lib. LIII, num. 42, pag. 114.)
Sub id tempus ( #an.@# 1010) Bernardus scholasticus,
scholis Andecavensibus praepositus, librum De miraculis
sanctae Fidis Conchensis seu Conchacensis
composuit, eumque Fulberto Carnutensium episcopo,
magistro quondam suo, nuncupavit. Editus est magna
ex parte hic liber in tomo secundo novae Bibliothecae
Labbeanae, sed absque nomine auctoris. Bernardum
vocat Albericus in Chronico ad annum 994.
« Ad sanctum Fulbertum episcopum Carnotensem,
inquit, Bernardus, scholasticus Andecavensis, edidit
libellum Miraculorum sanctae Fidis de Conchis, quae
passa est Aginno sub impio Daciano cum beato Caprasio. »
Exstat in codice Carnutensi hic liber, editis
auctior, sub hoc titulo: #Incipit liber miraculorum
sanctae ac beatissimae Fidis virginis et martyris, editus
a Bernardo scholastico, Andecavinae scholae magistro.@# »
Hunc vero librum dicat #sanctissimo atque hominum
doctissimo Fulberto Carnoteno episcopo Bernardus
scholasticorum minimus.@# Itaque hic liber scriptus est
post annum millesimum septimum, quo Fulbertus
ad sedem Carnuntensem assumptus fuit. Hujus scriptionis
occasionem inde natam refert hic auctor,
quod, cum Carnoti in Fulberti schola versaretur,
suburbanam sanctae Fidis ecclesiam, #vel scribendi
causa vel orandi,@# saepius adiret, et multa de miraculis
in coenobio Conchacensi patrari solitis audiret, quae
nonnulli fabulis anilibus deputabant; subierit animum
cogitatio, ut locum adiret, et rei veritatem
coram exploraret. Verum ad scholae Andecavinae magisterium
ab episcopo invitatus, et per triennium
illic docendo immoratus, postposito tandem hoc munere,
Conchas se contulit non semel: ubi de sanctae
Fidis vulgatis miraculis sollicite indagare coepit, quae
quidem vera esse certissime deprehendit. In his
testatur se vidisse hominem, cui oculi #violenta ustione@#
avulsi fuerant, sed meritis sanctae Fidis omnino restituti #universa attestante provincia.@#
Quod miraculum,
veluti fundamentum caeterorum, ait se posuisse
initio libri, in quo potius rerum inter sese similitudinem,
quam ordinem temporum servavit, referendo
tantum ea quae ipsius tempore facta sunt et a viris
fide dignis comprobata. Haec fusius auctor in libri
sui prologo, quem integrum referre visum est. In his
miraculis non semel fit mentio de peregrinantibus
ad loca sancta, quos #Romeos@# vocat: qualis fuit ille
Witbertus Romeus, cui evulsi oculi coelitus restituti
fuere. In capite 5 laudatur #Arsendis, uxor Willelmi
Tolosani comitis, fratris illius Poncii, qui ab Artaldo
post haec privigno suo dolo interfectus fuit.@# In cap. 8
memoratur #Bertillis comitissa:@# ubi sancti Marii confessoris
#aurea majestas,@#
sancti Amantii aeque confessoris
et episcopi #aurea majestas;@# denique sanctae
Fidis #aurea majestas,@# id est statua, vocatur. In cap. 14
laudatur #domnus Oebalius,@# dominus castelli #quod dicitur
Torenna,@# in pago Lemovicensi, ejusque conjux #domna Beatrix, per divortium ab eodem deserta,@#
quae
Richardi secundi Nortmannorum ducis soror erat,
ut probat auctor in fine ejusdem capitis his verbis:
« Anno fere et dimidio post secundam a Conchis reversionem,
accidit mihi certo negotio, domni Willelmi
Pictavorum comitis adire curiam, in qua cum
domnam Beatricem viderim, a Ricardo fratre suo
Rotomagensium comite illuc missam, ardenter ejus
colloquium aggressus, illico recogitare coepi super
hoc miraculo, » nempe de peregrino e mariti vinculis
divinitus liberato: « cujus verba, per omnia
monachorum Conchacensium verbis concordantia,
esse poterat probabile argumentum, si quis dubitaret
in aliis etiam mihi ab eisdem narratis. » In
cap. 21 ad probandum miraculum de milite, intestinorum
inordinatis motibus exempto, testem adducit #Rodbertum Cantoiolensis monasterii abbatem,
virum reverenda canitie satis honestum.@#
Haec ex editis.
Longe plura sunt in codice Carnutensi. In his ait
auctor tot carceratos meritis sanctae Fidis absolutos,
« ut ferreorum compedum, quos pagensi lingua
bodias vocant, immensitas | null | 0c6cc0e5-e4a0-4b34-a974-b66fa94f8cea | latin_170m_raw | null | None | None | None |
occupationem in monasterio
faceret. Quocirca tantam ferri massam extundi,
atque in januas redigi studio fabrorum seniores
decreverunt. » Unde nullus fere in ecclesiam,
quae triformis est, aditus patet, qui de praedictis compedibus
seu catenis januas confectas non haberet.
De triformi hac ecclesia sic idem auctor: « Est deforis
tectorum dimensione basilica triformis, quae
interius, propter mutuam transeundi amplitudinem,
in unum corpus coit ecclesiae . . . Dextrum latus
sancti Petri apostoli, laeva sanctae Mariae; medietas
autem sancti Salvatoris titulo dedicata est. Verum
quia eadem medietas psallendi assiduitate frequentata
habetur, illuc ex proprio loco sanctae martyris
pretiosa translata sunt pignora. » In consequentibus
agitur de multis miraculis sanctae Fidis, in Arvernica
processione factis, cum scilicet #imago sanctae
Fidis et capsa aurea, quam fertur donavisse Carolus
Magnus,@# portata fuit per Arverniam in quoddam
sanctae Fidis praedium, #quod Molendinum Pisinum
indigenae nuncupant,@# praeunte cruce cum textu Evangeliorum,
aqua benedicta, et corneis tubis, quae a
nobilibus peregrinis ornamenti causa in monasterio
oblatae fuerant. Huic praedio adjacet castrum Aurosa,
cui #princeps quidam, Robertus vocabulo,@# praeerat, qui
ob monachum illius praedii custodem male ab ipso
habitum coelitus multatus est. Sed de his satis, superque
satis. Ermengaudus Urgellensis comes testamento
suo (Marca Hisp. p. 973), quod anno duodecimo
Rotberti regis confecit, sanctae Fidis coenobio
legat #gradales duas de argento.@#
BERNARDI SCHOLASTICI ANDECAVINAE SCHOLAE MAGISTRI EPISTOLA AD DOMINUM FULBERTUM AD LIBRUM DE MIRACULIS SANCTAE FIDIS(Apud Mabill. #Annal. Bened.@# tom. IV, Append., pag. 703, ex ms. cod. Carnutensi.)
Sanctissimo atque hominum doctissimo FULBERTO,
Carnoteno episcopo, BERNARDUS, scholasticorum minimus,
sanctissimae beatitudinis donum.
Cum dudum Carnoti vestra sincera conversatione
fruerer, accidebat crebrius ut vel scribendi causa
vel orandi, sanctae Fidis martyris, quae extra muros
ejusdem urbis sita est, ecclesiolam adirem. Qua de
re memini nos aliquando inter confabulationis colloquia
incidisse in mentionem sanctae Fidis, miraculorumque
ejus, quae in loco Concathensis coenobii,
ubi sacrosanctum corpus illius veneranter excolitur,
omnipotentia Christi fiunt assidue. Quae, quia partim
vulgarium fama celebrari videbantur, partim quia
inaudita habebantur, haud aliter quam inanis fabulae
commenta a fide rejiciebantur. Et tum cum quod
verum erat per voluntatem Dei silere non poterat,
verique opinio pene per universam Europam jam
discurreret, paulatim subiit mihi in corde tacita et
oblivionis impatiens cogitatio, uti ipsum sanctae martyris
habitaculum eodem discendi studio adirem.
Postremo adeo res rediit huc, ut voti inde facti tempus
diemque, ne daretur oblivioni, in manuali codicello
notaverim. Interea causa exstitit qua ad urbem
Andegavensem, ab ipsius urbis episcopo exoratus,
transmigrarem, ubi fere per triennium per inanes
nugas, ut verum confitear, tempus studii conterens,
excessi tamen voti quippe bonam opportunitatem
exspectabam, qua succedentibus multiplicis curae
occupationibus, adeo me falsa exspectatione reddidit
delusum, ut velut piscis intra linea claustra captus,
quo magis expediri conabar, eo gravioribus malis
implicarer. Tandem vero ne sub spem adversitatis
desidiae meae viderer consulere, cum etiam occultos
et pene inextricabiles diabolica fraude mihi praesentirem
parari laqueos, prorsusque arte inimica a
coeptis cogitantem de bonis absterreri, postpositis
repente rebus, ad desideratum gloriosae martyris
mausoleum Domino ducente perveni. Hic ergo de
virtutibus sanctae Fidis, postquam sollicite coepi inquirere,
tanta a diversis relatoribus miraculorum
affluentia abundavit, ut nisi audiendi ardens esset
animus, nimio taedio afficerent cerebrum. Verum
quia ipsum hominem, cujus oculi violenta ultione
radicitus abstracti fuerant, et postmodum salva naturae
integritate reformati, ipse videre merui, et
nunc etiam ibi hic homine dictante video, eodemque
prodente, universa attestante provincia, novi; primum
id tanquam miraculorum fundamentum caeterorumque
lectioni inserendum puto, non solum sensum
e sensu, sed etiam verbum e verbo, ut ab ejus
ore audio, brevitatis alienus longam satis lineam
narrationis exordiens. Post haec vero pro redeundi
festinatione perpauca adjicere miracula, reliquorum
vero pulchriora summa brevitate cursimque notata,
ea quidem quae aetate nostra non sunt antiquiora,
quorumque testes in promptu, non fabulosam, sed
evidentissimam veritatem liquerint, mecum in patriam
Deo duce deferendum delibero; quo videlicet
diligentiori datus otio, abundantiorem lecturis faciam
lectionem. Haec ergo, mortalium doctissime, cum
acceperis, artis | null | df16d33d-1cd4-4b3b-aad8-a3b2559ad98d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
tantum positionem corrige: nam
quidquid mihi narratum fuerit, quamvis indoctus et
recte dictandi imperitus, non tamen simplex ad audiendum
nec facilis ero ad credendum; aut potius,
si foedum tibi videtur stylum imparem materiae materiam
polluisse, tu te tibi salva benevolentia mea,
quem constat unice in altiorem sapientiae gradum
evasisse, tam nobile tamque gloriosum thema nobili
gloriosoque stylo decoratus sume, ne veritas malo
stylo corrosa legentibus horreat, ac per hoc res
optima vilescat: nam tantam talemque historiam
tanquam abjectis sapientibus occupasse praesumptoris
potius est improbitas, nisi quia causa in medio
prolata me ab hac audaciae nota facit immunem,
quam, ut manifestius edicam, melius est coelestia
miracula, necdum sicut nova et indubia, a scholastico
quamlibet indocto salva veritate utcunque tradi
litteris, quam ab ignotis mundi partibus oscitantem
spe dubia oratorem exspectari. Ergo non adeo culpandus
mihi videor, si divinae gratiae munera pro
viribus propalare contendo, cum ipsa scriptorum
inopia ut id agam vehementer expostulat. De caetero
qui hoc lecturi estis, moneo ne in hujus scripturae
concordia scandalizemini, consequentiam temporum
quaerentes; non enim permittit me instans redeundi
necessitas ad purum investigare, nisi ea quae sine
detrimento fructus misericordiae minime sunt praetermittenda.
Unde non hic in hac scriptura libri,
quem De virtutibus sanctae Fidis Deo cooperante
exordior componere, annorum ordo, sed miraculorum
concordabit similitudo, quorum inviolabili veritate
diligentissime a me exquisita, quia nihil verius,
precor ut fidem relatui pleno corde accommodetis,
ne vobis sanctae martyri postmodum minus derogasse
sit satius: aut potius, si rei prodigiosae inusitata
novitas vos perturbat, id super omnia a vestra
fraternitate procumbens terratenus peto, uti nostro
tempore non tam orationis quam causa experientiae,
et vos quoque me regresso huc veniatis, ne intempestive
falsum judicetis inexperti, cujus veritatem
ultro propalabitis experti.
DE MIRACULIS SANCTAE FIDIS LIBER.(Apud Labbeum, #Bibliotheca nova mss.,@# tom. II, pag. 531, ex veteri ms. codice Byzuntinae Chiffletiorum bibliothecae et a R. P. Petro Francisco Chiffletio theologo societatis Jesu, communicato.)
CAPUT PRIMUM. #De Witberto, cujus oculos radicitus evulsos sancta Fides redintegravit.@#
Adhuc in pago Rutenico, ubi et beatissima requiescit
Fides in vicinia vici Conchacensis, presbyter
quidam, Geraldus nomine, superstes habitat, qui
habuit consanguineum, ac in pontificali confirmatione
filium, nomine Witbertum, suae domus vernaculum,
rerumque suarum procuratorem strenuum.
Hic aliquando Witbertus festivitatis gratia ad Concham
perrexerat. Completaque de more solemni
lucubratione vigiliae, in crastino, id est in ipso
solemnitatis die, recidivo redibat tramite, cum
offendit sinistra fortuna praefatum dominum suum
occulto zeli odio adversus se commotum. Hunc
presbyter, cum in peregrino habitu cominus cerneret,
verbis pacificis in primo aggressu ita affatus
est: « Ecce, Witbertus, Romeus, ut video, effectus
es; » sic enim in eadem patria sanctorum perigrini
appellantur. « Est respondit; etiam, domine, a
festivitate sanctae Fidis revertens. » Tum vero de
caeteris quasi amicabiliter exquisito, dat licentiam
abeundi. At cum paululum sese praeterirent, respiciens
post tergum Judaicae proditionis sacerdotes
(si tamen sacerdotem, qui sacrilegio sacerdotium
contaminat, vocari fas est) jubet homini ut paulisper
operiatur se. Quem consecutus, mox a suis
utrobique vallatum teneri praecipit. Quod cum ille
vidisset, nimio metu intremiscens, summa cujus
criminis arguatur, percontari coepit. Cui vir perfidus
hujuscemodi minaciter dedit responsum:
« Malum mihi fecisti, et pejus factum ire paras;
et ideo non aliter quam ipsis tuis oculis satisfaciens,
mihi supplicium dabis; » nec tamen apertius, quasi
prae pudore, designavit modum culpae. Namque est
sacerdotibus inhonestum de zelotypio suo agere
judicium. Siquidem hujus mali causa de suspicione
constuprandae mulieris fuerat exorta. Ille vero,
ut erat rei ignarus, omnigenae culpae purgationem
satis confidenter profert: « Ecce, inquiens, domine,
omne nefas, quo tibi suspectus habeor, si est ut
palam detegas, legaliter refellere paratus, non
aestimo inveniri posse quo pacto iram tuam tuorumque
fidelium incurrere debeam. » Ad quem ille:
« Cessent, inquit, cessent superfluae excusationis
ambages; jam enim dudum conclamatum est, data
sententia, ut oculis careas. » At ille gladiatorio sibi
animo insistere, irreparabilemque suae destructionis
horam imminere, nec ullum pretii locum | null | 90641f9a-5cfd-4f76-8300-3909566b1cd5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
fore
ulterius cernens, adhuc tamen, quamvis de praesenti
diffidens salute, hujusmodi clamorem addit:
« Domine, indulge, quaeso, veniam, et si non
propter innocentiam meam, saltem pro amore Dei
et sanctae Fidis, cujus amore impraesentiarum gesto
sacrum peregrini habitum. » Ad haec torva
bellua nec Deum, nec sanctam ejus magni pendens,
effero furoris rugitu frendens, diu conceptum
blasphemiae venenum ita verbis evomit sacrilegis:
« Nec Deus, nec sancta Fides hodie, inquit, te liberabit,
neque eos invocando proficies, ut a manibus
meis impunitus abeas: neque eo confugies, ut ob
peregrini habitus reverentiam, cum sis mihi iniquissime
injurius, te incontemptibilem inviolabilemque
habeam personam. » His dictis, jubet hominem
dari praecipitem, oculosque innocentis violenter
eripi. Sed cum nullum suorum (qui tres
erant tantum, quorum nomina propter barbarismi
praetermittimus horrorem) ad tantum facinus
impellere potuisset, illum ab eisdem saltem gravari
impetrans, repente idem elapsus ab equo, digitis
quibus sanctum Christi corpus contractare consueverat,
sui filioli oculos violenter abstraxit, humique
negligenter projecit. Non sine virtutis superna
praesentia, quae non sinit homines divinae
curae exsortes, et semper adest prope invocantibus
se in veritate, facitque judicium injuriam patientibus.
Nam qui tum ibidem adfuere, cernere continuo
niveam meruere columbam; aut certe, ut
ipse adhuc patrator sceleris solet asserere, pica
exstitit. Quae pica, vel columba, ocellos miseri
recenti cruore illitos in ipsa hora suscepit ab humo,
supraque montuosae telluris altitudinem elevata,
ad Conchas deferre visa est. Quod tamen idem
cum vidisset sacrilegus, poenitudine ductus lacrymari
coepit profusius. Cui ab uno sociorum ejus
idem facere incassum, tardeque dictum est. Indeque
abiens, sacram missae celebrationem postea
aut propter perpetratum scelus non praesumpsit,
aut, quod verius videtur, propter rem saecularem
omnino neglexit. At vero mater hujus Geraldi, laesae
innocentiae vehementi affectu compassa, praedictum
Witbertum domi receptavit, cunctaque sibi
necessaria, donec sanus factus est, benignissime
suppeditavit. Cum qua etiam eadem tempestate obversatus
fuerat, non tam ex praecepto sui senioris,
quam declinando atrocitatem ipsius, quae in illum
idem senior, saevior solito, exercuisset, ex quo
falsi zeli vulnus in corde percepisset. Is denique
sanus effectus, eodem anno arte joculari publicum
quaeritavit victum, indeque quaestum accepit, adeo
ut (sicut modo assolet referre) oculos ultra habere
non curaret; tanta eum et lucri cupiditas, et commodi
jucunditas delectabat. Evoluto itaque anno,
impendente solemnitatis die, cum pridie ante vigiliam
membra sopori dedisset, astitisse sibi inenarrabilis
elegantiae visa est puellula, aspectu angelico
atque serenissimo, facie candida, roseoque
rubore guttatim respersa; quae inaestimabili vultus
vigore omnem humanum superexcellebat decorem.
Quantitas vero non alia erat quam ea quae passionis
tempore fuisse legitur, id est statura puellaris,
nec dum provectae aetatis. Vestes erant amplissimae,
auroque per totum intextae mundissimo,
ac subtili picturae varietate circumdatae. Manicarum
vero quantitas ad vestigia usque dependens,
in minutissimas rugas prae sui magnitudine subtiliter
contracta. Sed et ligatura capitis in orbem
complicata bis binis perspicui candoris emicabat
margaritis. Verum pusilli corporis habitudo nihil
aliud mihi significare videtur, quam quod passionis
tempore, sicut diximus, juvenis legitur fuisse.
Mox vero ut ad incoepta redeam, eadem beatissima,
fulcro cubilis innixa, supra dexteram dormientis
malam, leniter suaviterque manu admota,
sic infit: « Dormisne, Witberte? » Cui ille ait:
« Quis es qui me vocas? » At illa respondit: « Ego
sum sancta Fides. » Ad quam ille: « Quid causa accidit,
hera, ut ad me venires? » At illa respondit: « Nihil
aliud nisi ut te visam. » Witberto vero gratias
agente, ipsum rursus sancta Fides interrogat:
« Cognoscisne me? » At ille eam, ac si jam
dudum visam, recognoscens, sic visus est respondere:
« Etiam bene te video, hera, et optime
cognosco.--Dic etiam mihi quomodo te habeas,
inquit, quamque prospere tua res agatur. » Ille
respondit: « Optime, hera, rebus meis succedit
fortuna, cunctaque Dei gratia sunt erga me prospera. »
Cui illa: « Et quomodo, ait prospera;
quia lumen coeli non vides? » Ille enim, ut | null | 4cb3430f-1f85-4f09-92f4-8cb703598bce | latin_170m_raw | null | None | None | None |
fit in
somnis, aliter quam res erat, videre putaverat.
Qui mox ad hunc finem interrogationum, oculorum
reminiscitur amissorum: « Et quomodo, inquiens,
videre possim, qui anno praeterito a tua
festivitate remeans, injusti domini violentia oculos
miser perdiderim? » Et illa: « Nimium, inquit, Deum
offendit graviterque summi artificis iram irritavit,
qui te immeritum corporis detrimento damnavit.
Verum, si crastina luce, quae erit martyrii mei
vigilia, Conchas perrexeris, emptasque duas candelas,
unam quidem ante aram sancti Salvatoris,
alteram quoque ante aram ubi gleba corporis mei
condita est, apposueris, oculorum de integro reformatorum
decore mereberis gaudere; siquidem pro illata
tibi injuria coelestis judicis pietatem ingenti elamore
ad misericordiam permovi, Deumque pro salute
tua sedulae precis instantia tandiu fatigavi, quandiu
ipse impetratae optionis effectus, facilem exorabilemque
redderet. » Haec ubi dicta dedit, coepit iterum
atque iterum abituro instare, et ut celerrime
pergeret, obnixius monere, imo de pretio emendae
cerae haesitanti, ita consulere: « Mille homines, quos
nunquam vidisti, inquit, tibi sunt daturi. Praeter
haec tamen, ut praesens negotium facilius peragas,
perge festinus praesenti diluculo ad ecclesiam hujus
parochiae (sane haec erat apud quam ipse oculos amiserat,
quae ab antiquo Spariacus vocabatur), ibique
missam audiens, sex denariorum reperies datorem. »
At ipso pro consolationis beneficio condignas grates
rependente, virtus coelestis rediit. Continuo ergo
experrectus praefatam expetiit ecclesiam; ubi cum
universis omnem hanc visionem exposuisset per ordinem,
omnes pro deliramento reputaverunt. Nec
tamen coeptis desistens cum singulos sigillatim
supplicando, circumfusam rogitaret multitudinem,
quaerens duodecim oppignerare denarios, e caeteris
tandem quidam Hugo se praeferens, huic aperta
crumena gratis sex nummos cum obolo porrexit;
qui tantum, quem in visione acceperat, excessit
numerum. Tunc non immemor visionis divinae fit
certior de futura promissione. Quid verbis opus est?
Adit locum, visionem prodit senioribus, emit cereos,
apponit altaribus, excubat coram aurea sacratissimae
virginis imagine. Circa autem medium noctis
videtur videre in oculorum sibi excisorum locellos
geminas fulgoris quasi baccas, aut plus quam
lauri arboris magnas, desursum emitti, penitusque
infigi. Qua statim reverberatione confusus cerebrum,
versusque in stuporem obdormivit. Cum autem
matutinae laudes agerentur, propter concentum,
et vociferationem psallentium experrectus,
videtur sibi fulgentium luminarium hominumque
sese morantium quasi umbram conspicari. Verum
pro interno cerebelli dolore, sui pene oblitus quod
rei veritas erat minime credulus, somniare potius
arbitrabatur. Tandem cum paulatim, quem inter
tempora conceperat, stupor deficeret, coepit jam
apertius rerum formas discernere, atque in se vix
reversus recolit visionem, manibusque appositis
contrectat redivivae lucis fenestras carneis integerrime
pupillis in fronte reformatas. At continuo adhibitis
testibus, immensam Christi magnificentiam
immensis praedicavit laudibus. Fuit igitur ineffabile
gaudium, inaudita laetitia, incredibilis stupor, dubium
pene discrimen, utrum somni imaginatione
an rei veritate tam inauditum miraculum cernerent,
praecipue his qui prius eum noverant. Inter
haec res ridicula plausuque dignissima accidit; nam,
ut erat homo purissimae simplicitatis, irrepsit ei in
corde superflua timoris trepidatio. Forte illum Geraldum
qui sibi dudum oculos evulserat, ad publicam,
ut fit, solemnitatem adventasse, sibique denuo,
si casu obvium haberet, fretum majore manu,
renovatum oculorum decus excisum ire: idcirco
ergo inter confusum promiscuum turbae strepitum
quo potuit occultus elabitur. Nondum tamen ad
plenum de recuperati luminis dono erat certus, tantus
eum rei stupor invaserat, cum forte inter angustias
turbarum ad ecclesiam concurrentium, jam
claro die asinum offendit appositum. Quem cum
fuisset intuitus, virili severitate increpitans, sic
infit: « Heus tu, homo, quisquis es, inepte, abige
asinum tuum, ne fiat viatoribus offendiculum. » Hic
primum de veritate facti factus certissimus secessit
praepete fuga ad quemdam notum sibi militum,
cujus municipium in eminenti rupe situm ita natura
rerum undique munierat, ut omnimodis machinis
inaccessibile videretur, non a Conchis longius quam
sexdecim millibus. Ad id ergo propter inexpugnabilis
vallis tuitionem confugiens, vix aliquando a
monachis multa prece exoratus, multaque securitate
donatus rediit. Quod cum plerique omnes, tam
ex longinquis quam proximis regionibus confluentes,
pro inaudito miraculo eum certatim videre
festinant, nonnulla ei beneficia indulsisse abeuntes
gratulantur. Quae res ut ex omni parte dubietate
careret, | null | f44698e2-3116-4699-bca9-d9030c476b0d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
non statim ubi saepe dictus Witbertus oculis
privatus exstitit, illum miseratio sanavit; verum,
ut supradictum est, toto anno a salute suspendit,
arteque etiam scurrilitatis compluribus suis provincialibus
oculis captum notavit, notatumque cunctis
ad ultimum sanavit. In quo nihil eo inferius gestum
est miraculum, quod in Evangelio de caeco
nato legitur; et etiam multo mirabilius; siquidem
ipsa Veritas sequaces suos majora utique quam se
facturos esse promiserit, inquiens: « Qui credit in
me, opera quae ego facio, et ipse faciet, et majora
horum faciet, quia ego ad Patrem vado. »
CAPUT II. #De mulo resuscitato.@#
Veniens quidam miles de pago Tolosano, Bonus-filius
nomine, cujus filius adhuc superstes eodem
censetur vocabulo, ad sanctum virginis locum,
cum jam non longius a vico Conchacensi quam duobus
ferme abesset millibus, jumentum cui insidebat,
nescio quo morbo percussum, repente fit exanime.
Conductis ergo rusticis, ut cadaver corio detegerent
praecepit. Ipse vero, pro cujus amore iter egisset,
ad sanctam processit virginem; soloque decumbens,
fundit preces, expromit vota. Postremo
ante auream sacratissimae martyris imaginem de
amissione muli conquestus est. Nam quia idem
mulus praestantissimus peneque incomparabilis fuisset,
propterea nimis graviter triste tulerat amissum,
praesertim cum in bono opere desudanti inimicus
praevalens damnum sibi intulisset. Cujus fidei
soliditas non parva laude videtur extollenda; nam
ubi ab oratione desiit, mulus, pedibus quibus jam
tenebatur excoriandus, utrumque rusticum calcitrando
longius arcens, (mirum dictu!) redivivo prosiliit
saltu, atque per media montium cacumina,
sociorum animalium inhians vestigiis, prorumpit ad
vicum. Cerneres animal, ut hi qui praesentes adfuerunt
persaepe nobis testantur, juxta modulum bruti
sensus recuperatae vitae gaudio fluitare, coramque
ecclesia cursitando per plateam, quodammodo factoris
bonitatem sentire, ac proinde crebro hinnitu
grates Deo referre, qui dat jumentis escam ipsorum,
et pullis corvorum invocantibus eum. Quem praecipites
rustici insecuti, cruentatos adhuc gestantes
cultros, visum prodigium super mulo adhuc dubitantibus
enarrant. Et ut certa opinio non modo videntium
ore esset contenta, sed etiam quadam
expressa scriptura omnem ambiguitatis evacuaret
errorem, hic in utroque posteriore crure recentium
plagarum sulcos (instar vetustissimarum cicatricum,
pilis etiam canescentibus) eadem hora solida
junctura reformatos, donec superfuit mulus, resurrectionis
indicium [gessit]. Miles vero Deo sanctaeque
ejus pro gratiarum actione unum aureum offerens,
retro, unde venerat, revertitur ad patriam: ipsoque
animali sanctae Fidei remisso, plurimis post inde
annis plurima ei donaria delegavit.
CAPUT III. #Item simile miraculum.@#
Miles quidam Geraldus, haud obscura persona,
morabatur in pago Ruthenico, in villa videlicet quae
Villaris nuncupatur, distans a Conchis fere sex
passuum millibus. Hic cum Roma aliquando rediret,
accidit ut mulus, quem a fratre suo Barnado
clerico acceperat mutuo, nescio quo vitio fractus deficere
coepisset. At ipse sanctae Fidis, quam ut vicinam
habebat, miraculorum recordatus, vovit eidem pro
salute animalis candelam, longitudinem [ejus caudae]
habituram. Nec tamen convalescens mulus, verum
multo magis gravatus occidit. Quod videns homo, hospiti
suo venundat corium. Cui cum nequissimus hospes
quam minimum pretium porrigeret, ratus quia, etsi
nihil daret, itidem tamen haberet, ille Geraldus,
valde indignatus, per varias caesuras in longo et in
transverso sulcat cadaveris latus, ne videlicet, se inde
abeunte, infidelis hospes integro tergore gauderet. Denique,
arrepto suae peregrinationis bacillo, exstincti
jumenti oculum cuspide perfodiens, caudamque percutiens,
ita furibundus infit: « Quid nunc detrimenti
sancta Fides pateretur, si inter alia sanitatum dona,
huic etiam mulo sanitatem reddens, tam longam
candelam sibi sortiretur? Modo miser duplici discrimine
ferior, inter vias pedestris remanendo, et in
patriam decies denos solidos fratri persolvendo
(tanti enim ambo invicem germani de mulo illo
convenerant, si forte mortis periculum incurrisset). »
Et vix ille haec paucissima verba compleverat, cum
revivens mulus saltu citissimo constitit quadrupes.
Et ne quis nisi a vera morte illum aestimaret exsilire,
in ipso puncto temporis quo id actum est, vernabant
in modum picturae universa detruncatae cutis
stigmata, non jam perfusione cruoris recentia, sed,
ut de alio dixi, quodam nitore lanuginis ceu veternosa.
Quo facto memoratus Geraldus maxime gavisus,
rediit domum, Deoque ac | null | f95d7d87-3590-4b36-8d45-19fa7e368994 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sanctae ejus gratias
egit ingentes, factique miraculi novitatem passim
disseminavit. Nota nobilitas viri pariter et fides
omnibus erat; qui ne temere vel garrule quidquam
videretur referre, mulum vulneribus notatum habuit
impraesentiarum. Hoc ipsi monachi, sed et alii
complures, qui ipsum Geraldum postea plus millies
viderunt, mihi narraverunt. Sed ut ad finem verborum
properemus, quis insanus ultra hominum resurrectionem
fore dubitet in futuro, quando jam in
praesenti resurgunt etiam animalia?
CAPUT IV. #De annulo negato et postea sanctae Fidi reddito.@#
Quaedam nobilis matrona, audita fama de virtutibus
sanctae Fidis, illuc abire paravit. Quae cum iter
inceptaret, recordatur, jam aliquantulum a limine
progressa, quod peregrinantium annulos sancta Fides
in somnis quaeritaret. Mox ergo retro facit pedem,
propriumque annulum, de digito detractum, arcessitae
cubiculariae custodiendum committit. « Cape
hunc, inquit, atque servato dum redeo, ne forte
sancta Fides quaesitum, si detulero ad Conchas,
mihi auferat. » Nempe haec astute: tanquam alicujus
cautela declinare possit illius providentiam,
qui antequam fiant praevidet omnia. Quid plura? It
mulier, solvit orationum debita, atque redit cum
pace. Nocte consecuta, virginea species somnianti
apparet. Quae cum, rogata, sanctae Fidis vocabulo
suam notitiam innotesceret, protinus ut sibi detur
imperiosa auctoritate annulus monet. Mox mulieri
se annulum habere dissimulanti suggerit hera ipsum
esse quem abiens ad Conchas, ne sibi daret, cubiculariae
commisisset. Mane facto experrecta mulier,
divinam visionem velut phantasticum vel inane somnium
reputat. Sed finem rei quare diutius immorer?
Illico mulier tam efficaci febris igne per universum
corporis spatium aestuare incipit, ut vix una hora
consistere posset. Ita tamen triduo passa, rediit in
se, reminiscitur culpae, confitetur negligentiam.
Mox ergo ut praecepit equum sterni, ut videlicet recidivo
tramite ad Sanctam Fidem remearet, nimius
ardoris remittitur aestus; sicque sana it et gavisa
redit, non modicum lucrum reputans permutare annulum
pro salute.
CAPUT V. #De manicis aureis@#
Jam vero quanta per sanctam Fidem hujusmodi
miracula Dominus operari dignatus est, nemo potuit
omnia retinere, neque ea quae retenta sunt ulli
vacat scribere. Pauca tamen de his quae audivi praefatis
volo subnectere, ita quidem ut nec nimio
silentio taciturnus, nec nimia verbositate odiosus
videar. Scio ante nos dictum: Omne rarum pretiosum.
Et ideo ad comparationem reliquae universitatis
scribo rara, ut sint pretiosa. Indulgebit ergo
Christus veniam, quod sciens praetereo plurima. Arsendis
uxor Willelmi Tolosani comitis (fratris illius
Poncii qui ab Artaldo post haec privigno suo, dolo
interfectus fuit) habebat armillas aureas, vel potius
(quod usque ad cubitum continuabantur) manicas,
mirifico opere gemmisque pretiosis insignitas.
Haec cum in suo nobili stratu aliquando sola accubuisset,
videt per somnium ante se ac si speciosissimae
puellae formam pertransire. Quam cum prae
nimia miratur elegantia, tali rogitatione aggreditur:
« Dic, inquiens, hora, quaenam esse videris. »
Sancta Fides humili respondit voce roganti: « Sancta
Fides ego sum, noli dubitare, virago. » At illa contra
admodum supplicans, ait: « O sancta hera,
utquid ad peccatricem accedere es dignata? » Tunc in
eadem hora negotium adventus sui sancta Fides intimat
percontanti: « Da mihi, inquit, manicas aureas
quas habes, pergensque ad Conchas, arae sancti Salvatoris
superponito eas. Haec enim est causa quamobrem
tuam expetierim praesentiam. » Ad haec
prudens matrona, non tantum munus absque fenore
passa abire, sic ait: « O sancta hera, si per te Deus
me mascula prole fecundari dederit, id libenti animo
quod jubes exsequar. » Ad quam sancta Fides:
« Hoc omnipotens Creator, ait, pro famula sua facillime
faciet, si quod postulo non negaveris. » In
crastinum mulier hoc responso sollicitata, perquirit
studiosissime quo in pago vicus qui Conchas
vocitatur situs sit, nondum enim Conchacensium
virtutum novitas, nisi raro, fines suos excesserat.
Quo ab his qui compererant comperto, ipsamet peregrini
functa officio, aureos eo brachiolos cum
summa devotione detulit, Deoque ac sanctae ejus
obtulit. Ibique venerabilis matrona aliquot Dominicae
Resurrectionis dies honorabiliter agens, suaque
praesentia solemnitatem honorans, deinde ad propria
rediit. Quae juxta divinae visionis promissionem
concepit, et peperit masculum. Rursusque gravida | null | 3da72e07-95c4-4b24-b521-f73e73043881 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
facta, enixa est alterum; quorum nomina, primogeniti
Raymundus, secundi Henricus. Hae postea
manicae in opus tabulae fuerunt consumptae.
CAPUT VI. #De muliere quae usurpavit annulum quem altera moriens sanctae Fidi reliquerat.@#
Est quoddam oppidum, vico Conchacensi contiguum,
cui sub ditione monachorum quidam Austrinus
praesidebat; dudum cujus nos successorem vidimus,
nec tamen miraculum quod dicere inchoamus
nostra aetate fuit antiquius. Hic Austrinus annulo,
quem uxor nomine . . . . moriens sanctae Fidi promiserat,
alteram nomine Avigernam sponsavit; prorsus
prioris conjugis dicta tanquam delirantis reputans.
Verum postmodum protervae negligentiae digitum,
qui alieni juris auro depictus ostentabatur,
intolerabili tumore doloris coelestis damnavit justitia.
Usque adeo ut totum pene annulum turgens pustula
super accrescente carne contingeret, ita videlicet ut
annulus adacto ferro non posset secari sine digiti
detrimento. Cumque ad hanc vim mali compescendam
accercitorum medicorum remedia desperarent,
nec ullo modo passionis efficacitas jam tolerari posset,
ad divini juvaminis recurritur auxilium: fit
palam injuriosae culpae confessio. Deducitur debilis
mulier ad sacrum sanctae martyris mausoleum. Ibi
cum geminas noctes assiduis excubiis continuat,
tertia (quae fuit Dominica) adjicitur; in qua vis doloris
ita saevior dolentem vexavit, ut vociferatae feminae
miserrima vox per totum noctis spatium non
cessaret. Ad postremum cum jam matutinarum
laudum intonarent praeconia, ab altithrona summae
majestatis sede benigne compassionis visitatio descendit,
non passa diutius in humana carne tam
graves poenarum desaevire cruces, nec lacrymas
poenitentis usque ad desperationem pervenire. Nam
cum forte luctuosa matrona nares emunxisset, annulus,
quem supra diximus, inviolata digitorum
salute tanquam validissimum arcitus * balista crepitum
longe in pavimento dedit. Et ideo cum ingenti
gaudii tripudio dies illa Dominica ab omni
illius vici populo celebrata fuit. Quippe qui patrioticam
ac vicinam suam sanctae Fidis auxilio creptam
a funesto tormento cernerent, et certe multa et innumera
hujusmodi etiam per diversa terrarum spatia
de sancta Fide referuntur, quae non solum scribere,
sed etiam dicere nemo sufficiet; est enim
impossibile universa sanctae Fidis magnalia vel explicare
verbis vel designare litteris.
CAPUT VII. #De improbo mercatore.@#
Mercator, Arvernensis pagi incola, ad sanctam
Fidem orationis causa venit. Hic cum vidisset facillimum
cerae commercium (nam propter peregrinorum
frequentiam, offerentium cereos multo vilior
habetur), illico notam suae artis peritiam revocat
ad memoriam, sic intra se cogitans: « Quam facili
quaestu, si hoc stultus rescivissem, divitem me potuissem
facere ac meam rem constabilire! sed quod
hactenus ignorantia distulerit, hoc amodo pervigil
recursus, frequensque repetiti itineris reditus, brevi
temporis spatio perficiet. Accingar ergo viriliter,
reique exordium aggrediar. » Hoc itaque disposito,
auditoque venditore plurima cerae pondera diligentissime
taxat; decemque dinumeratis solidis, comparat
massam ingentem, atque in sacculis recondidit.
Et jam gaudens minimo sese vel quadruplum
lucraturum, sic apud se cogitabat: « At at: bene se
habet principium: quid tum, si plures vices redeo? »
Sed jam exitus rei non debet nos remorari. Igitur
superfuit pulcher cereus, qui non potuit inter reliquum
capere acervum. Hunc vir cupiditatis in sinum
applicuit, eo videlicet modo ut quantitas quidem
habitior subter cingulum cohiberetur, gracilior vero
per fenestram vestis usque ad barbam promineret.
Verum superni speculatoris vindex omnipotentia,
non tulit ulterius raptoris latere audaciam. Nam
cereus quem dixi, ignis divini repentino succensus
fervore, claustra ipsa quibus inclusus tenebatur
coepit vehementer adurere, vaporesque flammivemos
una cum fumiganti turbine foras emittere, adeo
ut micantium scintillarum globo vibrante, illa ingens
barba reluceret, superiusque capucium crepitanti
combureretur sonitu. Nec linea in telam ventris
protexit tergora, cum etiam posteriores gyrantibus
flammis arderent. Stuperes insanientis horribiles
mugitus, calcitrantis strepitum, dentium stridorem,
oculorum vertiginem, totiusque immoderatam
corporis distortionem, cum miser, intolerabiliter
passus, hac illacque praeceps ferebatur, ac si
de improviso percussus coluber, qui sinuato globo
nunc se in sphaeram colligit, nunc pernici tractu
fulminat, ac tortile collum porrigit, captans fugam.
Sed debilitatus, non valens, rursus percussori infestus,
intorquet sanguineos oculos et sibilat ore.
Haud secus iste miser, huc illucque cursitans, se
impellit et repellit, modo pronus, modo resupinus,
nec ullo modo respirare poterat, quem vis major exagitabat.
Sed tamen humani sensus residua vena
miserum redegit ad poenitentiam. | null | 21b3f183-8a12-43ba-90e3-a93059b1f478 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Qui statim ad sepulcrum
piissimae martyris cum ingenti clamore
currens, universam inibi ceram non celerius refudit
quam poenale incendium evanuit, neque homo queritur
de damno pecuniae, dummodo a tormento potuit
evadere. His itaque gestis, nequaquam offendere
putaverim, si bonitatem sanctae Fidis laudabilem
mirabilemque in hoc quoque praedico, quod ne commercii
vilitas deficeret peregrinis, improbitatem
avaritiae castigavit.
CAPUT VIII. #De puero in quo quadruplum gestum est miraculum.@#
Nec illud praetereundum arbitror quod inter multa
sanctorum miracula quae secundum morem illius
provinciae feruntur ad concilia, sancta Fides, quasi
principatum tenens, miraculorum effulget gloria:
quorum, cum sint multa, duo tantum (ne nimis
otiosum volumen contexere videamur) adnotare satis
esse putamus. Reverentissimus igitur Arnaldus
Rothenensium episcopus, suis tantum parochianis
conflaverat synodum: quo de diversis monachorum
aut canonicorum congregationibus, in capsis, vel
imaginibus aureis, sanctorum corpora sunt evecta.
Erat distributa sanctorum acies in tentoriis et papilionibus,
in prato sancti Felicis, quod disparatur
ab urbe quasi uno tantum milliario. Hunc locum
praecipue sancti Marii confessoris aurea majestas, et
sancti Amantii aeque confessoris et episcopi aurea
majestas, et sancti Saturnini martyris aurea capsa,
et sanctae Mariae aurea imago, et sanctae Crucis aurea
crux, et sanctae Fidis aurea majestas decorabant.
Erant praeter haec sanctorum multa pignora,
quorum numerus non commendabitur in praesenti
pagina. Ibi inter caetera, quodam insigni mirabilique
omnipotentis dignata est famulam suam glorificare
bonitas. Puer a nativitate caecus et claudus,
surdus et mutus, a parentibus bajulatus, subterque
imaginem quae in sublimi honorabiliter habebatur,
positus, quasi horae unius intervallo ibidem demoratus,
divinam meruit medicinam; atque, integerrimae
sospitatis donatus gratia, exsurrexit loquens,
audiens, videns, et etiam inoffenso pede feliciter
deambulans. Cumque strepitus vulgi super tali resonaret
prodigio, seniores concilii, qui considebant
paulo remotiores, coeperunt inter se conquirere, dicentes:
« Quid sibi vult ista popularis conclamatio! »
Quibus Bertillis comitissa respondens: « Quid,
inquit, aliud hoc esset, nisi quia sancta Fides jocatur,
ut solet? » Tunc omnes, re exquisita, tam stupore
quam gaudio repleti, totam concionem ad divinas
laudes concitaverunt, illud frequenter prae nimia
laetitia recolentes, quod jocari sanctam Fidem
venerabilis matrona dixisset.
CAPUT IX. #Item de caeco et claudo.@#
Rursus quidam caecus et claudus, ut sanitatem reciperet,
ante imaginem sancti Marii confessoris pernoctabat,
cujus virtutes, mirifice lateque dispersae,
a multis populis habentur famosissimae. Cumque
jam dilucesceret, repentinus ei sopor irruit, visusque
est sibi vocem audire dicentis: « Vade ad sanctam
Fidem; non enim datum est ut a tua infirmitate
nisi per merita illius salvari possis. » Hoc responso
excitatus aeger, illuc qua poterat virtute repere coepit.
Cum pervenisset ad locum, extemplo sanctae
martyris dilationis aliena adfuere suffragia; nam ubi
homo in ipsum aditum papilionis sese ingessit, illico
virescentibus venis ac vegetatis nervis meruit de
curvo fieri erectus: nam et velamento pupillarum
disrupto, praecedentem sanguinis eruptionem subsequitur
lux serenissima; nec ei quiddam sanitatis
defuit, cujus membra coelestis medici dextera pertrectavit.
CAPUT X. #De eo qui a suspendio furcarum sanctae Fidis auxilii liberatus est.@#
Inter caetera quae mihi de sancta Fide adhuc per
genti, a diversis relatoribus sicut summo desiderindaganti
dicebantur, istud quod nunc aggredior,
more totius populi, festivo atque celeberrimo resonabat
praeconio. Quod postea, certius ab his qui
rei gestae interfuerant exquisitum, altae memoriae
tradimus. Nobilissimus quidam, nomine Adimarus
de Avalena cognominatus (est enim regio Lemovicensis
pagi montuosa, ita nuncupata), inter numerosam
familiam clientem habuerat qui equorum sibi
aliquos furatus effugerat. Hunc denique alia tempestate
cum casu inopinato offendisset, statim ei
prunulis o culorum revulsis, liberum deinceps abire
permisit. Alterum vero jure sodalitatis huic adhaerentem,
nec tamen praefati latrocinii cooperatorem,
ac si reum paris facinoris, nodis miserabilibus nectit.
Cui renitenti atque inficianti conscientiam furti,
nihil profuit: imo per sanctam Fidem reclamanti,
tale responsum vir crudelis edidit: « Quid ultra
aliud scelerati faciant, nisi si, cum fuerint deprehensi,
statim sanctam Fidem sibi advocent patronam?
Sed procul dubio clamor iste supplicio puniendus
erit. » Junctum ergo cursui caballino agit domum,
inque subterraneo ac tenebroso profundi penoris
ergastulo custodiae mancipat, futurum | null | 4a8630d5-cd88-4a4a-a2da-aedeece00bc8 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sane ut in
crastinum furcis appendendum tradat. Quid igitur
faceret miser? Tota nocte in illo horrore tenebrarum
timidus suspectusque a sommo mansit alienus, verbis
quibus sapiebat Deum sanctamque ejus interpellare
non cessans. Circa medium noctis aspicit de
parte ostii ineffabilis speciei venire sibi puellam.
Ratus denique esse cubiculariam, nisi quia quae erat
circumdata non candela, non aliquod lucernae
instrumentum lucem praeferebat. Haec accedens
coepit illum, veluti ignara, qua de causa carceratus
tenebatur rogitare. Cui omnia exponenti ac postmodum
vocitamen percontanti, sanctam Fidem se esse
ipsa respondit. « Et noli, inquit, coeptis desistere,
nec diffidentiam ullam habere; sed semper et nomen
et clamorem sanctae Fidis habeto in ore. Verumtamen
quod tibi interminati sunt, cras subibis
patibulum. Sed vivit Omnipotens, qui te ab ipsis
faucibus hiantis mortis revocabit. » Haec et hujusmodi
prosecuta, virtus coelestis rediit. Ille vero reliquum
noctis ob insolitam numinis visionem in
grandi tremore transegit. Sed quem bona pars visitaverat,
mens illi turbari non potuit. Facto mane
eductus inde, sistitur ante tribunal. Sed quanto crebrius
homo sanctam Fidem nominabat, tanto festinantius
mens malitiosa patibulum accelerabat. Itur
ergo ad locum supplicii. Nec satis fuit seniori servis
suis imperare solis, nisi et ipsemet magno comitante
equitatu abisset. Nec unquam qui nexus ducebatur,
nomen sanctae Fidis, ut erat praemonitus, deseruit,
donec via vocis, ligneis coarctata laqueis, suffocato
gutture intercluderetur, mox deinde pendentem
deserunt. Et cum jam paululum in revertendo
elongarentur, respiciunt, furcas vacuas cernunt.
Tunc cum magno strepitu regressi, hominem durius
ligatum relevant sursum. Rursus quoque cum revertentes
retrospicerent, humi secundum furciferum
elapsum hauriunt. Et jam aliqui virtutem
sanctae Fidis esse dicebant, cum crudelis bellua eos
minaciter cum exprobratione increpitans, reticere
coegerit. Tum multo durius atque immanius hominis
guttur, ut fertur, renovatis angens retortis,
tandiu pendentem observavit, quandiu strangulatum
incunctanter putaverit. Et tamen cum per clivum
montis jam revertentes, descendere coepisset, non
potuit pati male sollicitus quin torva lumina retorqueret,
visoque miraculo recurrit, reperiensque
hominem solutum et incolumem, haesitabat quid
faceret. Caeteri vero tam manifeste sanctae Fidis
virtutem unanimes praedicantes, scelestissimi facti
dominum suum reum esse conclamant, nec se ultra
tam indignum facinus passuros. Videns ergo senior
miraculum quod esset dignum, ductus poenitudine,
coepit illum obsecrare ut sibi ignosceret. Ille nequaquam
acquiescens, ad sanctam Fidem potius itum ire,
ut injuriam hanc exponens, ait. Tum praefatus Adimarus,
cernens viri obstinationem, et ipse quoque cum
quindecim suae domus ephebis, nudis pedibus et inermis
ad sanctam virginem festinavit. Cerneres ambos
Adimaros (nam utrique id nomen erat) ante sacram
imaginem, tanquam ante tribunal concertare: hunc
accusantem, illum suum peccatum confitentem, et
emendationem proferentem. At vero seniores loci intercedentes,
dictata pro letho hominis legali emendatione,
inter eos concordiam fecerunt. Hoc miraculum plebeio
relatu, ut dixi, jam passim relatum, concordi monachorum
sententia postea relatum est. Utque dictis
fidem facerent, ampliorem quemdam juvenem, memorati
Adimari consobrinum, in testimonium arcessunt,
qui cum illo ad Conchas post ereptionem
a suspendio venerat: sed et ipsum Adimarum, si
mihi fuisset spatium, vel per legatos vocatum exspectare,
vel iter ad ipsum extendere, potuissem videre,
nec tempus plus quinquennio dicebant ex
quo id evenerat defluxisse, ipsumque superstitem esse.
CAPUT XI. #De eo cui ad conterendum ferreos compedes sancta Fides martellum attulit.@#
Rursus de alio homine rem mihi opinatissimam
unanimes retulere: qui cum diutina carceris custodia
affligeretur, atque incessanter ad sanctam Fidem
exclamaret, mox ei sancta Fides vigilanti apparuit.
Quae cum sancta Fides vocabulo se nominaret, protinus
marculum vetustissimum, scabraque rubigine
obductum praebens, jubet illum compedes ferire;
dein, ferri fragminibus onustum, ad Conchas celeriter
proficisci. Cujus monita ille perficiens, pervio
carceris obstaculo, absque humano impedimento,
divino fretus munimine, ad sanctam Fidem recto
tetendit tramite, et pro magno beneficio magnas
gratias Deo sanctaeque ejus non ingratus reddidit.
Fuit ibidem marculus circiter tres annos appensus,
ut insigne tanti miraculi peregrinantibus non deesset.
Id nimis succensui, quod in memoratum opus,
marculum etiam destruxerant. Mirum dictu! unde,
putas, sancta Fides corporeum marculum habuerit?
Sed non debemus | null | 5add91d6-22db-4e6e-ada2-6ec87c45961f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ratione humana divinum opus
aestimare, sed factum fideliter credere.
CAPUT XII. #De eo qui, praemonitus a sancta Fide, per fenestram turris saltu evasit. Et de mirabili asino.@#
Rem mirabilem cunctisque saeculis memorabilem,
et etiam fastidiosis lectoribus succinctam narraturus,
Deum fontem sapientiae vivum fideliter deprecor
ut divinae sapientiae affluentiam intra pectoris
mei arcana infundere, sanctique Spiritus rore sensus
mei ariditatem dignetur irrigare; quatenus ea
quae vera sunt, ad utilitatem congruo rectoque sermone
valeam expromere, nec sententia mea a recto
tramite exorbitando, per inanes res, secus quam
veritas habet, deviare inceptet. Miles quidam, qui
erat in captione in pago Rothenico, castro Perso,
sub dominio Amblardi cujusdam nobilissimi viri,
datis pro se obsidibus, ad sanctam Fidem, quasi
aliud negotium acturus, quo potuit occultus venit.
Deinde statuto placito, sese in captionem recepit.
Unde qualiter post aliquantulum temporis divina
visitatione evaserit, dicendum erit. Sed primum
terrae illius situs et qualitas paucis verbis repetenda.
Est patria per omnia montuosa, et etiam per loca
horridis scopulis adeo edita, ut visus altitudinis
vastitate vix queat exsaturari. Sed inter haec ibi
forte planities occurrit, frugum proventibus adeo
fecunda, ut pinguis Cereris Bacchique optimi nulla
terra feracior mihi fuisse videretur. Hanc illi ingenuitatem
ex eo accidisse opinor quod sit his nostris
regionibus editior, et ideo hiberni frigoris immanitate
rigidior, sitque soli vicinior, utpote ad australem
plagam sita, et ideo aestivo fervore calidior. In
aestate videlicet, propter vicinitatem solis, torrenti
calore nimis exaestuat. In hieme vero propter altitudinem
terrae nimiis frigoribus riget, sicut ubi
Auster liberioribus habenis regnat. Igitur repugnantiis
diversae naturae quanto magis tellus illa urgetur,
tanto magis excoquitur vitium atque exsudat
inutilis humor. Ac per hoc facta est laetioris dulciorisque
germinis terra genitrix. Sed quia, ut diximus,
montium scopulorumque dissimilitudine a nostro
solo discrepat, ideo contigit ut praenominati
oppidi structura, super excellentissimae rupis soliditate
fundata, per spatiosum aeris inane longe eminentior
exsurgat. Porro oppidanorum mansio de
parte illa habetur quae planior habitabiliorque videtur.
Habens arcem erectam mediocri loco, ad illam
videlicet plagam quae altiore ruitur praecipitio. De
qua etiam parte in summo turris solario herilis camera
erat, ubi ipse heros cum familiaribus sopitus,
placidum carpebat pectore somnum. Extra quam
cameram in eodem solario de parte reliqui municipii,
captivus, quem dixi, ponderosa mole ferri
cruribus innexus, trium vernaculorum custodia servabatur.
Huic sancta Fides jamdudum ad se querelosis
vocibus exclamanti, jamque pene desperanti,
sopitis custodibus, corporali specie conspicabilis
apparuit. Quae cum rogata ab illo quaenam esset,
sanctam Fidem se esse responderet, protinus instantia
precum illius se esse fatigatam adjecit, imo
etiam diutino clamore coactam; a Deo tamen missam
ut eum absolvat venisse. Quare igitur, inquit,
longas moras innectis? Perrumpe per medium camerae,
ac per summas turris fenestras elabere.
Cumque ad vocem monentis reptare coepisset, evigilans
senior male sollicitus, ferri tinnientis advertit
motum. Dein excitatae cubiculariae, ut tardos cogat
custodes, minaci auctoritate jubet. Quod cum illa
perfecisset, clauso ostiolo, in conclave se recepit.
Post aliquot horarum excursum, ecce de integro
sancta Fides apparens hortatur hominem ut rem aggrediatur.
Quod cum ille statim faciens, reperto ostio
clauso, in lectum vacuo conatu regreditur. Rursus
quoque senior, ferrea collisione experrectus, pedisequam
ut prius remisit. Illa peracto herili praecepto
regressa, ostium cubilis per voluntatem Dei apertum
dimisit. Post haec, omnibus multo graviori sopore
oppressis, ecce sancta Fides tertio manifestata,
durius severiusque hominis arguit ignaviam. Cumque
impedimentum ostii objiceret, seseque jam bis
delusum quam graviter ferret: « Noli, inquit illa,
dubitare, quia habebis pervium iter, et Deus adjuvabit
te. » Ille vero confidens in Domino, gressu quo
poterat coepit motare se. Et sic tandem cum magna
difficultate penetrato cubili, ad ipsas fenestras substitit,
casus altitudinem vehementer expavescens.
Tunc sancta Fides adhuc labantis animi hominem
comitata, et quasi viam affectando praecedens, illum
viriliter exhortari coepit: « Age, inquiens, fiducialiter;
non alio modo jam evadere poteris. Similiter
olim Israeliticus populus, in ultionem sceleris urbis
Gabaa, tribum Benjamin debellans, antequam triumphum
obtinuisset, divino monente oraculo, usque ad
trinum conatum laborasse | null | 12d81531-355b-4a48-a7fc-bbb0f70e746d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
legitur. » Ad extremum,
ille in miserabili positus discrimine, assumpta audacia,
ac posito corde in periculo, pedes primum
per fenestras emittens foras, se totum vasto credit
praecipitio: sed nunquam mollius suaviusque sua
pensilis pluma Sardanapalum fovit, quam hunc durissima
rupes excepit. Adeo divina subportante virtute,
ut, cui natura negaverat alas, hic plane volare,
non cadere videretur. Quo miraculo factus securior,
etiam multo profundioris praecipitii saltum audere
non dubitavit. Nam de summis scopulis super quos
arx innitebatur super inferiores ruens, ad certissimum
terrae solum tertio saltu perlabitur. Mirum
dictu et terribile auditu, quo ausu mens humana
tantum periculi invadere unquam potuerit! nam et
ipse talia narrando, fateor, nimio horrore totus
contremisco. Sed qui sanctam suam voluit glorificare
tali miraculo, dedit huic non terreri tanto
praecipitio, in quo, licet nihil laesionis receperit,
crepitus tamen contusarum bodiarum in primo
quidem saltu usque ad aures dormientis pervenit.
De qua re miles expergefactus, nimio furore succensus,
servis suis rem praenuntiat, reos culpat,
furciferos judicat, postremo minaciter imperat ut
quamprimum fugientem insequantur. Illi, senioris
monita ridiculo habentes, attriti cadaveris frusta se
in crastinum lecturos satis in tempore promittunt.
Illis tamen nequaquam acquiescens, faces lampadesque
accendi, atque per aliam partem, qua facilior
erat descensus, cursores velociter praecedere
hominemque comprehendere praecepit. Ille vero,
taedarum hauriens fulgorem, unaque sese persequentium
vociferationem jam in proximo audiens,
incertus quid ageret, utpote gravatus utraque vestigia
maximo pondere ferri, ad effugium tamen parvae
silvae, quam per providentiam Dei oppidi vicinam
natura produxerat, vi qua poterat reptans, sese totis
annisus viribus contrahere contendit; nec ab aliquo
cogi opus erat, cui ipsa necessitas imperabat; nec
reprehendenda tarditas, qua, ut sibi videbatur, segnior
incedebat testudine. Cumque in hujus anxietatis laboraret
discrimine, et jam inter condensa arbuscularum
aliquantulum [se] colligeret, mirum in modum
offendit asinum, in cujus faucibus nodata zona pro
capistro, asinino tergo more insedit femineo, versis
ex uno latere cruribus, propriique commodi potius
rationem ducens, posthabuit honestatem virilem.
Actum erat procul dubio, si unius puncti spatio
fugientem hic asinus fuisset remoratus. Nunquam
expeditiore blandioreque tolutatura capitor equus
ac regalis incessit, quam per mediam regionem
asinus in eam partem qua fugitivus minus quaerendus
putaretur, transabiit. Interea sessor non
adeo securitate fretus, subinde aurem arrigit, animamque
reprimit, subinde respectat, et retorquet
aciem, si forte aliquem vel audire vel videre posset,
donec jam octo pene peractis millibus se satis in
tuto videret. Et jam diescebat, et jam mortales aegros
aurora promicans ad laboris exercitium cogebat.
Tunc ille, alligato ad quoddam virgultum asino, ubi
silices duriores vidit, paululum a semita se detorsit.
Quorum ictum ferreus rigor excipiens, in modum
glaciei facilem sui resolutionem dederit. Inter agendum
vero coelestis asinus evanuit. Nam respiciens
ille neque animal ipsum vidit, neque etiam animalis
vestigium, quantalibet investigatione insistens, in
aliquo penitus invenire potuit. Cingulum vero ad
argumentum miraculi, ubi nexuerat, recepit. Ergo
ad sanctam Fidem pedestri itinere recta intendit.
Nullum pulchrius basilicam sancti Salvatoris aut
speciosius spectaculum intravit ante hunc diem,
neque aliquid libentius populus Conchacensis aliquando
aspexit, quam quod nobilis viri clarissima
ac procera pulcherrimi corporis statura, ponderosam
ferri massam gestans humeris, per circumfusas solemnizantium
turmas ad sepulcrum prorupit; tanquam
leo qui, fracto carcere, grandi mole catenarum
oneratus colla, nativum silvae repetit refugium.
Tunc homo coram omni populo, ibidem deposito
onere, hostilem sarcinam, quam captivam collo advexerat,
libertate donat, ac felici postliminio redux,
seniores cum omni populo tanti miraculi novitate
laetificat. Dein amicorum animos, diu in moerore
suspensos, explet inopinae reversionis gaudio
nec aliquid tristitiae captivitas illa post haec intulit,
cui nec damnum pecuniae successit, nec detrimentum
corporis. Sed quid putas de illo asino conjiciendum
esse, nisi benignae virtutis angelum fuisse,
in figuram humilioris jumenti manifestatum? Super
quod etiam ipse Salvator residens, ut saecularis
pompae contumacitatem humiliaret, viliori gestamine
vehi potius voluit, cum tamen esset ille excelsus
super omnes gentes Dominus et super excelsos
gloria ejus. O magnum meritum unius puellae! o admirabile
donum uni feminae concessum! o admirabilis
et ineffabilis gratia uni virgini | null | 1908bd68-2c3b-45d9-bc91-326177b7e46c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
praestita! cujus
virtutes nec calamo notari, nec etiam lingua humana
jam expediri poterunt. Non enim ibi sancta
Fides tantummodo, ubi corpore requiescit, miraculis
pollet; sed etiam (sicut ab his qui quotidianis ejus
intersunt virtutibus, didici) in terra, in pelago, in
carcere, in infirmitatibus, in periculis multis, et (ut
ipse jam ex parte probavi) in necessitatibus variis,
si quis eam recto corde interpellaverit, praesentem
sentiet. Et ubicunque sancta Fides habet nomen, ibi
quoque habet virtutem; ad laudem et gloriam Christi
omnipotentis, qui omnipotentiae suae habenis cum
Patre et Spiritu sancto coaeterna unitate regnat per
saecula aeternaliter manentia. Amen.
CAPUT XIII. #De quodam Raimundo, qualiter naufragatus fuerit et sanctae Fidis auxilio liberatus sit.@#
Dicere etiam opportunum videtur de aliquo Raimundo,
Tolosani pagi oriundo, genere divitiisque
clarissimo, qui municipium quod Boschitum rustici
vocant in eodem pago possidet. Hic aliquando Hierosolymitanum
iter aggressus, jam maxima Italiae
parte emensa, apud urbem Lunae vocabulo ab antiquis
celebratam, Mediterraneo pelago sese classe
apparata credidit, ut per marinum cursum citius
rectiusque Hierosolymae partes accedere posset. At
vero cum jam aequoris pergrandi parte trajecta
sulcarent caerula, orta subito tempestate, navis illa
scopulis illisa incidit in naufragium, disjectaque in
partes ipsum gubernatorem cum reliquis vorticibus
absorptos reliquit, vix duobus reservatis, Raimundo
videlicet servoque uno quem fidum adduxerat secum;
quorum servus ille, perparvae navigii particulae
haerens, ad Italica littora projectus est; ratusque
dominum suum procul dubio marinis fluctibus esse
necatum, repetit hospitem cui idem dominus suus
(ut mos est peregrinis) partem pecuniae crediderat.
Quam receptam cui quam herili conjugi dignius referret?
Cui casus suos exponens, etiam fatalem domini
sui sortem intimat. Illa vero, simulato aliquandiu
dolore, non in graves lacrymas aut longa suspiria
(ut mos est bonarum feminarum) rem vertit, sed
illico elegans virorum spectatrix effecta, infidum
variumque amorem effrena libertate per varias formarum
injectat species. Et sic quem prae caeteris
egregie reperit, nanciscitur virum, quod potuit,
suae libidini opportunum: cui et castellum dedit,
et reliquum honorem sic fecisset, et
etiam filias, quas Raimundo pepererat, ab paterno
beneficio, caeca cupidine perdita, alienasset,
nisi quidam cognomine Excafridus Hugo, antiquus
praefati Raimundi amicus, pro puellis sese
maternis injuriis objectasset, atque, ne ipsae indotatae
ad ignominiam redigerentur, auctoritate sui industriaque
totius honoris medium, praeter castrum
subsidiis auctum recuperaret ac retineret: nec de
maritandis virginibus longa erat ambiguitas, cum
utramque germanam suis liberis nubere consensit.
Raimundus vero (ut ad superiora redeam) unam
disjectarum trabium similiter amplexus, non ad
Italiae, sed Africae partes pulsus est, sanctae Fidis
auxilium incessanter invocans, nec unquam nomen
ejus ab ore rejiciens. Et jam tertia lux fluxerat ex
quo nec hominem nec monstrum vidisset, ita marinis
debacchationibus attonitus stupefactusque, ut
praeter naturalem tutandae vitae intentionem, brutis
etiam animalibus insitam, nihil prorsus jam saperet;
cum ecce de improviso obvias habuit piratarum
phalanges, de Turlanda regione venientes, sagenarum
bellicarum classe, telis, spiculis, clypeis et
armis multipliciter instructas; et, jam dudum praedam
sitientes, ipso die jactata sorte invenerant sese
statim praedam inventuros. Itaque repertum hominem
captumque barbarico fremitu circumstrepunt:
genus conditionemque interrogant. De fortuna autem
non quisquam movebatur, quippe cum illum
plane naufragum cernerent. At ille insolentia fluctuum,
ut dixi, sui oblitus, penitusque rigore membra
correptus, vix se hominem esse recordabatur,
nedum ad inquisita daret responsum; cum praesertim
nec linguam eorum, nec mores eorum aliquando
didicerat; postea vero peracto cursu in patriam
reversi sunt. Quibus iterum interrogantibus, jam
cibo otioque paululum recreatus, Christianum se
respondit: decus vero generis, professionemque officii
prorsus abnegans, agricolam se fuisse mentitus
est. Unde, sibi dato in manibus fossorio, fodere
ei imposuerunt. Quod cum prae nimia liberalium
manuum teneritudine ignotique laboris impatientia
minus pleniter perfecisset, ipsum jam impie tractare
flagrisque inhumane caedere adorsi sunt. Ita
demum invitus coactusque seipsum aperit, nihilque
praeter militiae artes se olim exercuisse professus
est. De qua re facto illico examine, armorum peritissimum
experiuntur; qui, praeter caeteram hujus
artis industriam, ita se sub arma colligere clypeoque
protegere perhibetur ingeniose, ut abs quolibet | null | 9d06537c-f59f-4491-911a-f9d475aac276 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
difficile
possit feriri. Jam ergo illum in ordinem militarem
constituentes, saepius in expeditionibus ducunt.
In quo cum egregiam laudis gloriam brevi
obtinuisset, jam in provectiorem honoris gradum
promovent. Interea vero inter hos atque Barbarinos
acto praelio, Barbarini superiores Raimundum, caeteris
interfectis sparsisque, dupliciter captivum abigunt.
Dein inquisitum et ipsi quoque honorabiliter
eum habere coeperunt, saepiusque in pericula ducere.
Ad postremum, a Saracenis Cordubae victi,
ipsum rursus amiserunt. At ubi et isti acerrimum
strenuumque militem diversis periculis experti sunt,
ingenti laetitia gaudioque tanto milite congratulantur,
nimirum quibus omnia ex voto nec unquam
incassum hoc socio contingebant. Verum subiti
gaudii indiscreta elatio, subiti infortunii interruptione
interdum castigatur; nam praelio commisso
inter se et Alabitas, victores tanto milite remanserunt
orbati. Postremo bellum fuit his cum Sanccione
comite de Castellis, viro potentissimo militiaeque
peritissimo; a quo Christi auxilio superati, non
modo Raimundum, sed etiam enormem Christianorum
captivitatem amiserunt. Sed haec barbara
gentium vocabula non sic ab antiquis usitata fuisse
videntur: quorum industria per negligentiam ignaviae
posteritatis pereunte, etiam gentium plerarumque
nomina aut penitus oblivione deleta, aut barbarie
ingruente transmutata habentur. Igitur Sanccio
comes cum accepisset hunc non solum Christianum
esse, sed etiam nobilitate generis pollere,
miratus fortunas illius, quibuslibet donis remuneratum,
libertate etiam cum reliquis Christianis donavit.
Sed antequam discederet ab eo, sancta Fides ei
dormienti apparuit: « Ego sum, inquiens, sancta
Fides, cujus nomen naufragus tam constanter invocasti.
Vade securus, quia amissum honorem recuperabis. »
Surrexit ergo atque in patriam rediit,
castroque suo jam propinquans, audito quod conjux
alii nupserit marito, illic manifeste apparere
metuit, atque ob id intra domesticum pauperis tegetem
aliquandiu latuit, exspectans quid per providentiam
Dei de se futurum erat, partim peregrini
habitu, partim aetate deformatus. Nam tria annorum
lustra abierant ex quo a patria exsulaverat, propter
quod etiam ipsum ultra rediturum esse omnis spes
interierat. Tamen cum una dierum quaedam muliercula,
ejus olim concubina, in superfusione balnei ei
casu obsequeretur, ad notas nudi corporis ipsa
ipsum recognoscens: « Tune es, ait, ille Raimundus,
qui dudum, Hierosolymam tendens, aequore
mersus credebaris? » Quo negante, illa adjecit:
« Hoc, inquiens, verum est, nec me tuam praesentiam
celare poteris, cum qua olim consuevisti. »
Denique clanculum, et quo potuit occultius festinavit
ad dominam castri, nuntians invisum rumorem.
Ita primum per vile scortum adventus illius emersit.
Illa reducis viri postliminio consternata, coepit
maturare quantocius qua via sibi mortem occultam
ac sine infamia inveniret. At vero dum causa lethi
excogitando differtur, nec ad id sceleris opportunitas
satis efficax reperitur, voluntate scilicet et fortuna
discordantibus, admonitus in somnis, cessit
periculo vitaeque tutamentum quaesivit. Quod paulo
ipse ante fecisset, nisi sancta Fides ad suum castrum
eum nominatim venire jussisset. Sed credo
divino nutu ita esse factum, ut perfidiam conjugia
ad liquidum deprehenderet. Ut ergo comperit filias
suas claro matrimonio nupsisse, generorum petiit
genitorem, casus narrat, uxoris noxam detegit.
Porro, Hugo Excafridus fidelium amicorumque auxilio,
liberorum, socerorum antiquumque amicum
(pulso mox rivali) in honorem restituit. Praeterea
decretum est uti conjugem recipiat; sic enim posse
fieri juxta majorum instituta, nec prorsus ullum
esse dedecus: nam ille qui hanc habebat, simul ac
vidisset commune sibi judicium incumbere, cesserat
justo rectoque, alienum jus deserere paratus. Alter
tamen pro nota homicidae voluntatis, ipsam ab
animo respuit, prorsus cui prava conscientia majus
vulnus intulisset quam corporeae castitatis violatio.
Ut autem in superioribus paucis suppleam, addunt
etiam illum a primis piratis potionem herbae potentem
assumpsisse, et ita magicis praecantationibus
tactam, ut semel ex ea bibentes adeo lethea oblivione
hebetentur, ut nec genus ultra nec domum
meminisse possint. Dein superna sibi miseratione
sanctam Fidem apparuisse, et a stupore illius oblivii
excitasse, atque in mentem revocasse, et tamen
post illa memoriam habuisse tardiorem: disponente
Deo scilicet, ut, antiquae correptionis vestigiis adhuc
testificantibus, perpendant alii quantis de malis eum
Dominus absolverit.
CAPUT XIV. #De peregrino capto et vinculato, subitoque sanctae Fidis auxilio liberato.@#
Peregrini quidam, Lemovicensis pagi indigenae,
abeuntes ad Sanctam Fidem, transierant propter
castellum Oebali, quod dicitur | null | 8efd17e9-4f07-4c52-9275-f5360d5ecb96 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Torenna: quibus
forte fuit obvius quidam ejusdem oppidi municeps,
eorum inimicus, nomine Gosbertus; clericus quidem
solo cognomine, sed actu terrenus miles; qui statim
inventa causa, redegit omnes in captionem. Domnus
Oebalius forte abierat, cujus conjux tunc (sed mox
per divortium ab eodem deserta) domna Beatrix,
hoc audito mandat militi ut, si se unquam velit habere
benevolam, Romeos statim abire sinat, nec
prorsus unius horae spatio intra septa municipii
detineat coactos. At ille non audens ex toto dominae
mandatis contraire: « Hos, inquit, pro imperio dominae
dimittam, retento hoc solo qui mihi injuriosior
exstitit, quem impunitum abire difficile est.
Quod si ita sibi non sufficit, noverit non impetraturam
quod etiam pro sancta Fide certus sum nunquam
me facturum. » Et ita, dimissis caeteris, illum
unum jubet compedibus constringi, quos rustica
lingua bodias vocat; quorum clavi, martello duriter
obtusi ut inextricabilis illa fieret connexio, ultro
franguntur, ipsis etiam frustatim compedibus conquassatis.
Denique alteris compedibus mutuo petitis
itidem actum est. De tertiis quoque eadem jactura
accidit, et ait: « Ut video, sancta Fides (nisi astu
caveo) meum mihi inimicum vi auferet: verum
annitar ego uti res secus quam autumat possit evenire. »
Tunc vero arctis chordarum voluminibus lacertis
in crucem ante pectus constrictis, post haec
utramque palmam circa collum utrobique circumactam,
inter humeros violentissime revincire fecit.
Sicque subter ascellas regyrantibus ligaminibus,
ventrem crudis nodis coarctari, adeo ut ipsius inauditae
connexionis modo sic miser constrictus suffocaretur,
ut anhelitus gracili spiraculo vix sibi sufficeret
vita. Cui ita in solitario conclavi clauso
duodecim lanceatos viros, quos aeque vesanae mentis
expertus erat, instanter astare jubet. Qui si viderent
illum divina solvi virtute, illico, ne vivus evasisse
gloriaretur, omnes uno ictu pariter transverberatum
obtruncarent. At post modicum intervallum
ille miserabili addictus angustia, sitiens, difficile
verbis id exprimere potuit, tanta vinculorum duritia
organales fibras obstruxerat. Tunc unus, quos dixi,
satellitum petita aqua cum deprimeret illaqueatos
sub gutture cubitos, ut laxato mento haustum ori
ejus aptare posset, illa nodorum difficultas sese absolvit
ultro, ipsis tantum resticulis haerentibus brachiis
ipsis quibus fuerant appositae. Ipse vero, sentiens
se divinitus solutum, coepit illinc praestrenuus effugere.
At illi statim ex praecepto senioris ipsum mucronibus
adorsi confodere, tanta continuo divinae
virtutis vi obstricti in loco haesere, ut nec moveri
quidem quisquam eorum posset, nec penitus verba
ad alterutrum dare. Sicque repente angelus Domini
coarctavit eos, ut ac si lapidea simulcra immobiles
permanerent. Unus tantummodo, inter suffocationis
angustias obscenae interjectionis dans mugitum, cum
grandi difficultate in hanc vocem erupit: « Vah!
jam pergit. » Caetera, fixus immotusque tandiu perstitit
quoad ille alter ad domnam Beatricem transfugit,
[ut] sese in fuga reciperet. Cui illa in crastinum
duces delegavit, quandiu fines castelli longe excederet,
tutumque iter carperet; cui erat Petrus vocabulum.
Denique cum sociis ad Conchas attingens, et
pro absolutione sua grates inibi Domino persolvens,
post inde laetus est ad propria reversus, ligaminibus
relictis in testimonium virtutis, quae remansisse dixi
laxis nodis pendentia brachiis. Anno fere et dimidio
post secundam a Conchis reversionem, accidit
mihi certo negotio domni Willelmi Pictavorum comitis
adire curiam, in qua cum domnam Beatricem
viderim, a Ricaredo fratre suo Rothomagensium
comite illic missam, ardenter ejus colloquium
aggressus, illico recogitare coepi super hoc miraculo:
cujus verba, per omnia monachorum Conchacensium
[verbis] concordantia, esse poterant probabile
argumentum, si quis dubitaret in aliis etiam
mihi ab eisdem narratis.
CAPUT XV. #De adolescentulo resuscitato.@#
His ergo ita hactenus veluti ad alia festinando
succincte praelibatis, aliud pene incredibile occurrit,
quod, ne silentio pereat, vivacibus commendare
studuimus schedulis. Ultraclusanae vulgo dicuntur
partes, ubi duo conjugali foedere sociati, absque
sobolum fecunditate diutius manserunt steriles;
qui inito consilio ad sanctae virginis propitiatorium
accedentes, mox ut peractis votis redux peregerunt
iter, divina pietate muliebris fecundatur venter;
sicque in partum resolutus, masculam in lucem
effudit prolem. Qui filius tria fere, ut putabatur,
lustra gerens, invida morte anticipatur, atque ad
extremum vitae moerentibus parentibus sortitur; qui
ut defuncti nati exitum viderunt, sanctam Fidem
variis atque innumeris querelis | null | 3fa9e603-242d-4286-bc9d-19d9b68e0403 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
lacessunt, eamque
sibi amissum pignus reddere deposcunt: « Quid,
inquam, illius dono, o sancta et gloriosa Domina,
nos exhilarare voluisti, quos de ejus immatura sorte
praescieras moestiores fieri! Tuum fuit quod eum
jam desperati habuimus, pro ejus impetratione, tua
sancta limina expetivimus, ante tua sancta monumenta
corporibus humi prostrati, in ejus petitione
exaudiri meruimus, optatumque diutius votum per
te, o beata mater, adepti sumus. Quid profuit, o
beata et gloriosa mater, nobis quaesita nancisci, si
detrimentum amissionis nunc cogimur perpeti?
Adesto nunc solita pietate, o Christi virgo benedicta,
sobolemque nobis restitue redivivam, quam quidem
per te suscepimus, tua gratia nostra fecundante viscera.
Nihilominus quidem nobis ablatam potes reddere,
quam omnino [non] natam, negante dudum [Domino],
praevaluisti concedere. In utroque fies omnipotentissima,
in utroque agnosceris martyr efficacissima. » His
et talibus quampluribus utrosque parentes ad defuncti
filii feretrum irremediabilis torrebat [dolor],
exanimeque corpus amplexos gravibus suspiriorum
singultibus fatigabat. Cumque jam bajuli sandapilam
arriperent, ut ad ecclesiam humandi causa deferrent,
parentes lamentabilibus modis sanctam Fidem proclamant,
et ut eis amissum donum rursus restituat
miris ululatibus obsecrant. Quibus ita ad aethera
usque funereos clamores ferentibus, ecce quasi de
gravi somno rediens adolescens ille, caput a feretro
erexit, faciemque sudario jam adopertam concutiens,
astantium strepitum mirari coepit. Quem mater,
irremota feretro incumbens, mox ut vitalibus
auris fruentem persensit, propere vultum manusque
resolvit; versisque modis, prae nimio gaudio fletibus
ora rigavit. Quo viso omnis astans coetus diriguit,
calorque omnium ossa relinquens, ineffabili stupore
cernentes perterruit. Denique eum a mortis torpore
resolutum genitores ejus percontari studuerunt si
forte corporeis membris exutus aliud ad regnum
duceretur; an, in exstasi mentis positus, adhuc vitali
calore membris collapsus fungeretur. Qui mox se ab
hoc praesenti saeculo prorsus egressum, et ad tenebrosa
loca deductum; unde sancta Fides eum vi
exemit, et ad resumenda hujus solis spiramina refudit.
Et, ut credibiliores in tanti miraculi relatione
utrique parentes fierent, eum Virbium ad sanctae
Fidis oraculum adduxerunt, testeque tota vicinia,
nobis mirantibus ac prae gaudio fletibus ora madentibus,
eumdem relatorem esse fecerunt.
CAPUT XVI. #De eo qui filios suos, virtute sanctae Fidis fretus, per ignem transire faciebat.@#
Hujus rei cujus narrationem aggredimur multi
nostrum relatores persaepe exstiterunt, quorum relationibus
ut divinis oraculis credimus. In Petragoricis
partibus castrum Montagrerium perhibebant, ubi
eques quidam, nomine Helias, nobilitate pollens degebat,
qui sine sobolum gratia connubia irrita atque
ingrata ducebat. Qui tandem ad sanctae martyris properans
limina, optata conjugalis uteri meruit recipere
semina. Et hanc [prolem] bino munere contigit accidisse.
Quos pueros tanto amoris privilegio diligebat,
ut etiam non suos sed sanctae Fidis filios appellabat.
Et ut inde experimentum daret, coram astantibus
et instanter prohibentibus, media in ejus phala accenso
rogo, nudis cruribus ac pedibus per medios
flammarum globos transire faciebat: quod et (mirabile
visu!) pueri sine aliqua incendii laesione citato
saltu implere festinabant. Interea vero mente sedit
ut eosdem pueros deberet adducere sanctae martyri,
veluti eorum spirituali genitrici. Sed quia horrida
hiems flumina cuncta a littoribus expulerat, immensisque
tempestatibus passim desaeviebat, mulier, et
caeteri ejus familiares aliud in tempus reservandum
persuasum ibant. Quorum omnium hortamentis penitus
resistens, propositum iter se celebraturum asserebat,
nulloque metu ingruentis tempestatis se desiturum
dicebat. Quin etiam praesentibus pueris sanctae
martyris nulla se naufragia timere perhibebat,
sed eorum comitatu fretum parva lintre procellosas
gurgitum elationes sulcaturum se spondebat. Quod
et ad effectum usque perducens, sanctae virginis adiit
limina, puerosque votis obligans, multa de eis sanctae
congregationis nostrae fratribus recensuit valde
admiranda; peractisque orationum solemnitatibus,
laetus et incolumis rediit ad propria.
CAPUT XVII. #De oculo equi per virtutem sanctae Fidis restituto.@#
Arvernico in pago Murmontis castrum vulgo nuncupatur,
in quo miles quidam, equum magni pretii
habens, de more sanguine minuit, quem post phlebotomationem
ad palum quemdam capistro religavit.
Quo in palo ad res suspendendas sudes #acutissimae@#
prominebant, quas ipsi ramusculi praecisae arboris
olim concesserant. Ad cujus stipitem praedictus equus
adnexus, dum instabili motu circumvagaretur, ejecto
altius capite sudem offendit, quae gravi ictu confestim
ei | null | db44700f-1f23-4249-a0f3-5aa77b27866a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
oculum radicitus evellit. Quod factum praedictus
miles aegre ferens, oculum ad mandibulas usque pendulum
in proprio foramine restituit, ac, multorum
ibidem adstantium cohortationibus, sanctae martyri
Fidi luminare ad ejusdem equi [caudae] longitudinem
vovit, lumenque effossum institis alligans, ad proprium
stabulum moestus reduxit. Erat namque equus ille
et velocitate incomparabilis et in omni caballina
strenuitate probabilis. Sicque factum est ut sanctae
Fidis medicantibus meritis piis, postera die equus
ille ita incolumis #invenitur,@# ac si nunquam ullo
morbo gravari videretur. Cujus virtutibus praeclarum
miraculum isdem miles ante sanctae martyris
retulit, cunctis astantibus, oratorium.
CAPUT XVIII. #De mortuo resuscitato.@#
Contigit quemdam, nomine Hunaldum. Tolosanis
in partibus sanctae martyris admirandum promeruisse
beneficium, visuque et opere inopinam experiri
ejus magnificentiam virtutum. Habebat enim
filium, quem de more misit ad armentum in pascuis
servandum. At ille, pastorali cura suscepta, die quadam,
surgente hespero armenta domum reducens,
per negligentem incuriam bovem unum inter fruteta
dimisit, reliquos vero bostaris praesepibus inseruit.
Cernens igitur vacuo loco unum abesse animal,
pascua per furvas noctis tenebras solivagus repetiit.
Sed magna parte noctis illius jam elapsa, casso labore
quaeritandi, sine bove tristis ac moerens rediit.
Quid ageret, quo se verteret, nulla ei ratione patet:
improbissima enim patris severitate perterritus, eo
sciente tectum non audet subire, neque quid ei acciderit
ullatenus intimare. Tandem vero sopitis omnibus,
lectulo se contulit clanculus. Ubi cum membra
amissi bovis indagine admodum defessa jactaret, illico
tanto dolore corripitur, ut pene omni ossium
compage resolutus crederetur. Quo dolore nimium
invalescente, et motu artuum fraudatur, et rationis
officio privatur. Mane autem facto, ut eum pater
tanto conspexit correptum languore, deposito furore
mox super imminentem nati interitum flebilibus
coepit gemitibus dolere, ac, dum vastis singultorum
quateretur ictibus, sanctae Fidis salutiferam opem
magnis implorat clamoribus, ut pristinae incolumitati
ejus restituatur filius. At ille toto corpore manens
immobilis, summo duntaxat in pectore videbatur
ei calor vitalis, atque tali in stupore membrorum
dies peregit novem, exstinctis lucernis oculorum.
Decimo autem die, quae Dominica habebatur,
ut viderunt pupulas luminum in morte contabescentes,
gelidoque sudore frontem ac genas rorantes,
apposita laevo lateri manu nihil vivum salire sentiunt,
sed omnia aeterno sopori dedita evidentissimis
signis agnoscunt. Quid plura? Funus parant, exanimeque
cadaver sandapilae impositum ululantibus lamentis
celebrant. Sed cum luce crastina ad defossum
sepulturae ejus locum veheretur, pater impatientis
amoris affectu, exstincti gelidum nati corpus amplexatur,
oculosque ac vultum omnem irriguis lacrymis
humectans, locum omnem amaris implet
clamoribus. Inter quos insolabiles gemitus, crebris
vocibus sanctam Dei martyrem Fidem clamat, ac lacrymosis
obsecrationibus ut sibi filium reddat ter et
quater ingeminat dicens;
« Virgo Fides, dilecta Deo, lux inclyta mundi,
Auxilium miseris quae cita ferre soles,
Supplicis exaudi martyr sanctissima vocem,
Quamque potes, posco, defer opem misero.
Munere nemo tuo, petiit si forte coactus,
Discessit vacuus, te retinente, manus.
Credo quidem, neque vana fides, te posse quod opto
Coelitus a Domino promeruisse tuo.
Unicus ecce mihi natus, mea sola voluptas,
Occidit, una mei spes et amor generis;
Quo pereunte modo, mihi caetera vita superstes
Protrahet ingratas fine carendo moras.
Sed si, virgo Dei, miserorum questibus ullis
Flecteris, et lacrymis vinceris irriguis;
Munere sopitos nati quos cernimus artus,
Ad priscam vitam, te rogo, nunc revoca »
Cumque his et hujusmodi quamplurimis querelis
super defuncti corpus incumbens pater cum magno
ejulatu quereretur, omnes qui ad ultimum exsequiarum
obsequium aderant, deflentis pietate moti,
fletibus ora rigabant, ac gloriosissimam virginem
Fidem mixtis lacrymis precibus, ut ad invocationem
sui sancti nominis propitio vultu respicere dignetur,
unanimes exorant.
Sic quoque continuo, sed et (o mirabile dictu!)
Mors tetra visa retro praedam fugitiva reliquit,
Evomuitque vorax avida de fauce rapinam.
Protinus atque caput lento nutamine functus,
In partes versat, gelidas recalente medullas
Fomite vivifico: subitoque per algida membra
Spiritus infusus totum dat vivere corpus,
Erigiturque jacens, trepidantia lumina vixdum
Attollens. At mox totos simul erigit artus,
Et stetit in propriis membrorum machina plantis.
Inde domum repetit divino tramite patris.
Quo viso cuncti, | null | d48b0e3b-6167-495c-aaae-f540ea99308c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in gratiarum actionem versi, prae
gaudio tanti miraculi lacrymas fundunt, sanctaeque
virginis ac martyris Fidis virtutem glorificantes,
votis et muneribus sese ac suos ei supplices devovent.
Sicque ab ecclesia Sancti Georgii, ubi humandi
juvenis gratia venerant, regressi ad propria,
pater posthumi filii ac reliqui contubernales diligenti
persecutione die quadam ab eo sciscitari studuerunt,
quid sibi visum fuerat illis novem diebus
quibus in excessu animae positus quasi mortuus jacuerat,
ac quomodo vel cujus auxilio, ad sepeliendum
postmodum delatus, ad vitales auras redierat.
At ille adhuc trepidantia pectora gerens, ab imo
spiritu longa suspiria ducens, sic percontantibus
actutum respondere exorsus est: « Ut caetera nunc
ad praesens silentio praetereantur quae mihi fine sub
extremo contigerint, certissimo et sine ullius falsitatis
ambiguo brevi expedire non differam. Corporeis
vinculis spiritus meus resolutus, teterrimis quibusdam
ministris traditur, quorum crudelissimo ducatu
ad hiatum usque vastissimi praecipitii protrahitur.
In cujus horridam voraginem dum jactari inenarrabili
metu formidarem (eloquar an sileam?), ecce vir
splendidissimi decoris advenit, quem (ut postea didici)
paradisi praepositum fuisse Michaelem archangelum
liquido patuit. Cujus placidi itineris gloriosissima
virgo Fides comes astitit; quae super solis
jubar emicabat splendore mirabili. Hic vero coelorum
praepositus, ut more carnificum eos quibus ad
torquendum deputatus eram conspexit in verbera
mea irremediabiliter furere; « Quid, inquam, malorum
artifices, in hujus tironis tormenta tanta
desaevitis crudelitate? Quid animam a summo
Deo creatam perditum itis absque ulla miseratione?
Sinite jam nunc ab ejus gravi laceratione,
quia, Deo permittente, per sanctissimam virginem
hanc Fidem proprio refundetur in corpore, a vestra
erepta potestate. » Ad hanc vocem tartarei
ministri intolerabili formidine correpti, manus semper
in malum pronas continuerunt, coelestibusque
nuntiis insolito timore tremebundi paruerunt. Nec
mora, felicissima virgo Fides concito impetu medios
tortorum cuneos irruit, animamque meam ab eorum
manibus violenter abstraxit; atque ita corpori humo
tradendo, sicut nostis, mirabiliter refudit. Postquam
vero hujus non tantum visionis quam etiam
rei gestae veritatis textum ille ordine est prosecutus,
pater et vicini iter instituunt ad sanctam Fidem
gratias reddituri. »
CAPUT XIX. #De Raimundo, qui a compedibus et catena solutus est.@#
Pene huic simile adhuc et aliud calami deposcit
officium; quod quia prodigialiter invenitur actum,
aeterna memoria censuimus celebrandum. Raimundum
pro impie gestis multi vestrum noverunt, et
genealogia satis spectandum et terreni honoris fastu
subnixum. Hic ex castro quod Mons Pensatus dicitur
originem ducens, patrem habuit Bernardum, praedicti
castri primum et maximum. Et quia Caturcensi
urbi continguus erat, ejusdem civitatis litteris imbuendus
traditur canonicis, eorum societatem sortiturus
succedentibus annis. Qua in disciplina, vix sanabili
epileptici morbi aegritudine per interlunia
misere laborans, taedio coepit [eo] magis parentibus
haberi, quod in [eo] nulla spes [erat] genialis indolis.
Tandem nimirum opinatissimo virtutum favore coactus,
sanctae virginis propitiatorium aggreditur; cujus
propitiante benignitate optatae salutis remedium
a secutus, sanctae medicae Fidis basilicam quotannis
revisere studebat, gratias pro impenso munere relaturus.
Quem pro zelo patrimonii parentes atque
affines exsecrabili odio insectantes voti compotes
ceperunt. Tantum denique viro illustrissimo, nomine
Gosberto, tradiderunt, qui pro irrogatis contumeliis
gravissime eum habebat infensum. Aderant
namque sanctissimi dies Quadragesimae, qui, cum
frugalis parcimoniae observatione mente custoditi
sincera, omnem elidunt vitae perperam. Quos iste
inter compedum multiplicia volumina omni eremitica
austeritate aridius ducens, potius habebat oneri
quam promerendae saluti. Cibus enim illius vespertinus
panis erat mucididate viriditatis squalidus;
qui, remoto alius edulii adminiculo, vix, etiam aqua
viam patefaciente, palati valebat pertransire meatus,
et quia pro efferis viribus illis intolerabilis erat, ita
compedibus et triplicibus catenis veluti Gaetulus leo
implicatus jacebat, neque pedem neque manum ullo
adnisu qualibet in parte vertere praevalebat. En
etiam ipsa catena fortibus hamis intexta, quae numeroso
sinu circum crura ac torosos lacertos dure
vinciebatur, a tergo ejus per foramen saxeae turris
ad exteriora penetrans, ferreis repagulis ita a foris
constringebatur, ut nulla vi, nisi mordacium serrarum
edaci limatura, reserari fas erat. Has inter pressuras
tamen sancta Fides ejus ab ore non recedebat,
neque unius momenti victum non invocato
praeterierat. Quinque igitur hebdomadarum breviori
lustro in hac tam lugubri acerbitate finito, dies ille
enituit qui, ob Dominici triumphi memoriale, cum | null | 2638b03b-5e55-42c6-9dba-2c77fa2a0d56 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
palmarum seu diversi generis florum * corda omnium
totum per orbem ineffabili tripudio exhilarat.
Cujus diei tam commune gaudium diffusa per orbis
climata, nullam huic praebebat remedii laetitiam.
Cernens ergo cunctipotens Deus immitem saevissimi
tortoris praedicti Gosberti pervicaciam, subsequenti
nocte per sanctae virginis intercessionem tactus misericordia,
ut semper totus * est vita desperatis facilis
pietas, juvenem splendore admirabili coruscum
illi misero, sopore dolores leniente, coelitus direxit;
qui eum talibus affatur verbis: « Vigilasne an sopore
deprimeris, Raimunde? » At ille, intra somnii
dulcedinem, ita videbatur sibi respondisse: « Quis,
inquam, es, domine? » Cui ille: « Ego ille sum Stephanus,
qui, dudum a Judaeis lapidatus, civium supernorum
promerui asciri coetibus; qui ideo sum ad te
missus, ut ad sanctam Fidem te ducam velocius. »
Quem cum interrogasset ubinam magnifica virgo esset:
« Surge, inquit martyr praecipuus, quia non
ludificaris a somno, sed, incunctanter me sequens,
videbis eam de qua ad te loquor. » At ille, ut sibi
ostensa suadebat visio, videbatur sibi sanctum martyrem
sequi praevium; qui supra pontem Conchacensis
Dordonis eum statuens, ita mellifluis prosequitur
alloquiis: « Dirige, inquam, o fili, oculorum aciem
super hujus nubiferi montis cacumen, et divinam
intuere claritatem, cujus immensi splendoris media
sanctissima virgo Fides ac martyr insignis, angelorum
inter manus emicans, quis suis meritis debeatur
honor, evidentissime indicat.
Quibus ille auditis laetus de sacrae virginis laude
praecelsa, oculos in visione vigiles in sublime tollens,
vidit igneum globum ingenti fulgore micantem,
cujus in medio speciosa virgo coruscans astantibus
sibi angelis dicebat: « Locum illum quem cernitis
ossibus decoratur meis, de quo vos rogo ut vestris
sanctificetur dextris. » Cives vero angelici, monitis
animo libenti acquiescentes virginis, elevatis praefulgidis
dextris signum dant adorandae crucis, cujus
signaculi virtute sacratus omnis sanctitatis gratia
repletur. Dum haec igitur agerentur, ecce subito
nimbosa caligo, ab ipsius amnis imo nimbosus turbo
ascendens, illum super pontem stantem nebula
texit, quae deciduo rore ejus indumenta largissime
humectavit. Qua visione attonitus lumina a somno
vix abrupit, ac mox vestes manibus contrectans, sicut
in visu senserat defluo imbre reperit humidas.
Inde circa se palpando manus ducens, omnia vinculorum
volumina dissoluta a se sensit, ostiolum
etiam, nocte seris ac vectibus satis munitum, patens
invenit. At ille verum sibi orama fuisse ostensum
liquido agnoscens, continuo (multa enim animo
ei cura exiendi necne recursabat) obfirmatus audacia,
cum praecipiti evolutu, custodum munimina
transilit, gradusque scalarum rapido impetu superans;
per medios custodes ibidem jacentes ad exedras
usque devenit. Ubi dum astans multa corde
dubio agitaret, tandem ei menti succurrit quia, prae
nimio pondere, vinculorum machinamenta ad sanctae
virginis basilicam vehere nequibat, saltem tabulam
scacchorum ibi pendentem in testimonium suae evasionis
ferre debeat. Qua assumpta, murum, qua altius
insurgebat, praeceps elusit, expersque laesionis,
fugam nudus pedes properavit. Cui inter scrupulosum
callem pedibus labenti mox quaedam mulieris
forma obvia fuit, quae, expositis a dextrali calceamentis,
ita eum prior compellavit: « Tune es, inquam,
Raimundus ille, quem modo sancta Fides a
carceralibus vinculis solvit? » Cui dum illum se esse
confiteretur, confestim calciamentorum viae solamen
ei detulit, dicens: « Tolle haec, et quantocius ab his
elabere partibus, dum tibi evadendi patet locus. »
Cujus beneficii munus et solaminis monitus ille attentius
perpendens, nihil aliud eam fuisse intelligit
quam praesentiam sanctae virginis. Sed dum haec
mente pertractaret, subito nusquam evanescens
comparuit. Tantae ergo patronae exhortationibus roboratus,
coeptam peragit fugam, neque ab insequentibus
attingi potest, quia eum sancta Fides tuebatur.
Sicque per medios invisus ruens hostes, Caturcetim
adiit urbem, ubi protomartyri Stephano, quasi
viae suae praevio, meritas rependere studuit grates.
Et quia longae inediae ac fugae conficiebatur
taedio, sanctae Fidi, ob praestitae sibi salutis gratiam,
quam potuit misit candelam. Denique nocte illa in
qua Dominica proditione et nostra salus et Judaeorum
processit interitus, dum impositam lectionem
mane legendam in vestiario sancti martyris provideret,
somno demitur, atque ibidem quiete pascitur:
cujus somni nubilo sancta Fides, tanquam matutinae
nebulae interpollens sol, permista, ita eum subiratis,
ut putabatur | null | 8706f814-918a-4430-a730-25764cf8429b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, visa est arguere eloquiis: « Itane desidia
torqueris, ut solitas mihi gratiarum solemnitates
his sanctae Paschae diebus ante sacrarium artuum
meorum persolvere desinas? Quid moraris? Disice
morarum nodos, et cum scacchorum tabulato, tuae
videlicet liberationis credibili monimento, Conchacensem
calle pedestri velocius expete locum, Paschalisque
gaudii ibi celebra sacramentum. » Hujus
visionis gratia ille permotus, somnii taedia rupit, ac
Geraldo Petragoricensis Ecclesiae sub primis tirocinii
auspiciis episcopo, qui Tolosanae urbis moenia
forte aggrediebatur, simulque ejusdem Caturcinae
urbis praesuli Bernardo, quae sibi somnitus imperata
fuerant territus intimavit. Qui ut sanctae Fidis monita
audierunt, jubent jussa factis implere, nec qualibet
interveniente dilatione differre. Quid igitur?
Uno tantum contentus famulo iter arripuit, ac imperiosae
virginis mandata facessit. Coepti vero itineris
victor, ubi scacchea tabula onustus ad saepe
dictum locum pervenit, orationi incubuit ac supplici
murmure quaeque excogitata protulit. Qua expleta,
post sanctae crucis fronti locoque cordis impressionem,
quae sibi inter catenarum pressuras per sanctam
virginem mirabiliter acta fuerant, cunctis qui
aderant ora in silentio tenentibus, filo expedit. Neque
haec parva audivit utriusque sexus caterva, sed
ejusdem memorati Gosberti filius, qui tunc forte
inter commilitones causa orationis ibidem aderat,
incredibili stupore totus visu in medio diriguit, admirans
qualiter a tot vinculorum connexione solvi
potuit, neque minori admiratione Goffredus sub hoc
aspectu corripitur, cujus jocosa scacchorum tabula
fuerat, quam ille ereptam propriis illic humeris in
testimonium sanctae virgini obtulerat. Tandem
agnita virtute divina, in laudum praeconia convertuntur,
sanctae martyris Fidis glorificantes potentiam,
a Domino sibi sacris exigentibus meritis in
omni miraculorum facultate collatam.
CAPUT XX. #De mulo resuscitato.@#
Nunc vero quid in itinere sancti Petri apostolorum
principis moderno tempore per gloriosissimam
Christi famulam mirabiliter gestum sit, paucis absolvere
curabimus vestrae attentioni. Italiae in partibus
quae Longobardia nuncupantur, miles quidam Ruthenici
pagi, Garbertus nomine, praecedentem Pictavensem
genere ac militari strenuitate satis illustrem
assequitur, ac post salutationum mutuam gratiam
iter institutum celebrat, ejus familiaritati sociatus.
Qui de multis simul sermonem ad invicem conferentes,
tandem ad sanctae Fidis magnalia conserta
sermocinatione pervenit, ubi non parva laus a Ruthenico
suis attribuitur miraculis. Ille vero Pictavensis
ingenti cum admiratione narrationem illius applaudens
excipit. Ubi ad hospitium in vico Sancti
Domnini perventum est, Pictavensis mulus, qui ei
charior habebatur, gravissimo morbo correptus, vix
ad crastinum diem vitam pertraxit moribundus.
Garbertus vero, quanta in talibus quondam animalibus
sancta Fides operata est magnalia non immemor,
interrogat socium utrum aliquam medelam fecerit
ad muli hujus supplementum. Cui « Nequaquam »
respondenti, mox adjecit: « Nunquid audisti quae
tibi de sancta Fide heri per me exposita sunt?
Mitte ei devotus aureum, et statim tuum animal
recipies sanum. » At ille, nihil cunctatus, bisantem de
marsupio protulit, quem ei ad deferendum sancti
virgini concessit. Sancta vero Fides ad majorem
virtutis suae gloriam manum reservans, viventi mulo
nihil profuit, nec quidquam valitudinis impertivit.
Quid plura? Surgit aurora, monetque cunctos ut
coeptam properarent viam. Exponitur mulus vitae
termino functus a stabulo, et datur tantummodo
pretium pro corio. Iter corripiunt moesti, et qui
aureum vitae arrhaboni recepit, et qui amisso animale,
damnum cogebatur pati. Ruthenicus ergo de jactatione
virtutum sanctae Fidis nimio rubore anxius,
aureum quod acceperat, volebat verecunde reddere.
Quod cum tetendisset datori, ecce repente post tergum
audit sonitum subsequentium, et quasi fugientis
animalis et agitantis equitus strepitum. Sicque vultum
in terga retorquens, prospicit eminus hospitem
mulum fugientem cursu fatigantem, et, ut eum comprehenderet,
multo conamine enitentem. Qui, [hoc]
viso, sanctam Fidem attonitis exclamat vocibus, aureumque
retinet quod volebat reddere verecundus.
Recepto denique mulo, interrogant hospitem qualiter
actum fuerit in reparatione animalis. At ille admirando
exclamans, ait: « O vos felices quibus tantam
virginem contingit habere patronam, cujus
omnipotentibus meritis non solum vobis salus tribuitur
animarum, verum etiam magna procurantur
medicamina corporum! Haec sancta virgo in opere et
virtute non sinit vestris adminiculari incommodis,
etiam in animalium resurrectione. Hoc quod videtis
animal, in platea projectum, dentibusque retectis
omni anima relictum, inter decoriantium manus animavit,
concitoque saltu a solo exturbavit, ac ita a
manibus nostris elapsum, vestris usibus praeparatum
reformavit | null | 43edfce8-d7c1-4ba2-ab73-175d1cf594bc | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. » Quo audito omnis peregrinorum caterva
in laudum praeconia erupit, totumque aerem
aemulis vocibus sanctam Fidem reboare compellit.
Deinde reddito hospiti tergoris pretio (scilicet argenteos
octo) sancta limina apostolorum laeti expetunt,
regressique ad propria votivum aureum cum ingenti
gratiarum actione persolvunt.
CAPUT XXI. #De milite qui ab intestinorum inordinatis motibus fatigabatur.@#
Arvernico in pago miles erat strenuus, cui, insidiante
infortunio, interiora, statum suum per interlunia
deserentia, cum magno intestinorum murmure
in verenda usque erumpebant; unde nimio moerore
attritus, mortem saepe orabat, ne haec pateretur
diutius. Post multum vero tempus, de milite pedes
factus, consciam morbi uxorem alloquitur; [a] cujus
consilio tectus, sanctae Fidis deliberat expetendum
super hoc beneficium. Muliere reluctante et multa
objiciente, ille conceptam peragit voluntatem, ac
ita sanctam adiit virginem. Cujus ante sacratissimum
corpus devotus procumbens, pro quo venerat,
cum lacrymis saepius ingeminat, ac pro salute obtinenda
propensiora fundit precamina. Sequenti vero
nocte ante sanctum mausoleum virginis, post orationum
studia depressus, videt sibi sanctam martyrem
assistere, et quasi subverecundo (ut mos est
virginibus) eum alloqui sermone: « Dormisne? inquam. »
Qui cum se dormire respondisset, beata
virgo ita eum fando prosequitur: « Scias me, inquam,
hactenus minime fuisse interpellatam pro
hujuscemodi re ut ista est pro qua nostra sollicitas
suffragia, cum ex diversis morbis valida contulerim *
agridia. Sed ne omnino hinc inconsultus abeas, quae
tibi fient salubriora paucis advertere expediam. Nosti
illum qui tuam incolit viciniam, fabrum ferrarium? »
Qui cum sibi nomine et facie bene notum esse subintulisset,
rursus eadem virgo: « Illum, inquam,
nihil cunctatus aggredere, et ut cum maximo malleo,
ex quo candens massa a fornace facta contunditur,
adnixis viribus roga super illam passionem in incude
positam, tibi validissimum ictum injiciat, quod celeriter
salutem tibi conferet optatam. » His ille verbis,
cachinno simillimis, stupore simul et admiratione
praemonitus, somno abrumpitur, et quid sibi talis
visio velit alto corde versat diutius. Tandem vero
domum regressus, obfirmato in mortem pectore,
fabrum praedictum, nemine conscio, aggreditur, et
quae sibi per sanctam Fidem imperata fuerant intimat
secretius. Quibus ille auditis, toto corde collabitur,
neque se hanc phantasticam ludificationem jam
acturum jurejurando attestatur. « Crede, inquam,
mihi, domine, quia non medentis, sed potius ludificantis
verba haec sunt, quorum monita si credulus
prosequi volueris, mortis tuae reus argui poteris.
Ego tamen nequaquam hujus criminis ero auctor tam
pessimi; novi enim procul ambiguo praesentem te
incurrere mortem ex hoc. » Cui ut excusatus abiret,
multa conjectanti, et multa metu parentum, si verbere
suo vitam cum dolore finiret, in faciem objicienti,
mox eques illi fidem facit nihil horum sibi
eveniendum. Quid plura? Sternuntur super incudem
genitalium turgida palearia, atque ad extremum
ictum praeparantur morbida verenda. Sed mox ut
adductis lacertis sublatum in aera cernit immensum
mallei pondus, incredibili pavore concussus, retro
resupinus labitur, ac velut exanimis solo cum gravi
fragore membrorum resupinatur. Qua in praecipiti
ruina, mirabile dictu! confestim omnis illa intestinorum
ebullitio ita interius resorbetur, ut nunquam
ulterius in vita sua foris erumpere videretur. Sic
ille nec cauterio adustus, nec ullius antidoti amystide
curatus, incolumis evasit, sanctae Fidis, ut ita dicam,
ludus, omni posteritati cum alacritate satis admirandum
spectaculum facturus. Sic illa ponderosa allevatur
sarcina, sic dura reprimitur ignominia. Sic
pro terribilis mortis horrore, ad laudem et gloriam
sanctae martyris, ineffabilis gaudii curatus perfunditur
immensitate. Quae res ne cuiquam ridiculo similis
facta videatur, ac per hoc nobis conficta respuatur,
non absurdum ducimus, Rodbertum Cantojolensis
monasterii abbatem, virum reverenda canitie
satis honestum, in publicum advocare; cujus testimonio
hoc nobis manifestatum est quod referimus,
quia ille qui passus est longe positus, nostris postmodum
non apparuit obtutibus. Illius ergo ab ore
didicimus, qui non inepta adulatione, non ficta scurrilitate
aures populi palpat, sed veritate quidquid ore
profert commendat. Denqiue si de tali relatore dubitatur,
de beneficiis Dei diffiditur.
CAPUT XXII. #De quadam matrona quae contra sanctam Fidem impie agens, mirabiliter interiit.@#
Caturcensium in partibus res mira contigit, quam | null | d90aee8c-f8fb-4e6d-9a6b-1561101ae3d5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quia cunctipotens Deus pro amore virginis suae
monstruose operari voluit, huic dignum ducimus interponendum
lectioni. In praedicto vero territorio
matrona quaedam erat nobilis, quae aut quia mulierum
genus semper avarum legitur, aut certe diabolico
instinctu, terram sanctae martyris agris suis
vicinam immoderate concupivit, arantesque monachorum
bubulcos plurimis affectos contumeliis a
jugeribus expulit. Sequenti vero die proprio vomere
ea jugera secare fecit, suaeque ditioni ea subjugare
praesumpsit. Atque ita coelesti virtute actum est ut,
dum illa a suis terminis agrum illum denormare
juberet, acriterque insisteret, actutum toto corpore
emarcuit, ac horrificis stridoribus garriens infelicem
spiritum orco dimisit. Cujus terribili exitu
aratores valde exterriti, relicto aratro fugerunt, ac
in summo habitu vix palpantes domino suo rem
actam retulerunt. At ille moerens de mulieris interitu,
pro cadavere misit, allatumque terrae condidit.
Qua tali modo exstincta, terra sanctae martyris
tuta ab omnibus remansit, et in monachorum postea
ditione jacuit.
CAPUT PRIMUM. #De Witberto, cujus oculos radicitus evulsos sancta Fides redintegravit.@#
Adhuc in pago Rutenico, ubi et beatissima requiescit
Fides in vicinia vici Conchacensis, presbyter
quidam, Geraldus nomine, superstes habitat, qui
habuit consanguineum, ac in pontificali confirmatione
filium, nomine Witbertum, suae domus vernaculum,
rerumque suarum procuratorem strenuum.
Hic aliquando Witbertus festivitatis gratia ad Concham
perrexerat. Completaque de more solemni
lucubratione vigiliae, in crastino, id est in ipso
solemnitatis die, recidivo redibat tramite, cum
offendit sinistra fortuna praefatum dominum suum
occulto zeli odio adversus se commotum. Hunc
presbyter, cum in peregrino habitu cominus cerneret,
verbis pacificis in primo aggressu ita affatus
est: « Ecce, Witbertus, Romeus, ut video, effectus
es; » sic enim in eadem patria sanctorum perigrini
appellantur. « Est respondit; etiam, domine, a
festivitate sanctae Fidis revertens. » Tum vero de
caeteris quasi amicabiliter exquisito, dat licentiam
abeundi. At cum paululum sese praeterirent, respiciens
post tergum Judaicae proditionis sacerdotes
(si tamen sacerdotem, qui sacrilegio sacerdotium
contaminat, vocari fas est) jubet homini ut paulisper
operiatur se. Quem consecutus, mox a suis
utrobique vallatum teneri praecipit. Quod cum ille
vidisset, nimio metu intremiscens, summa cujus
criminis arguatur, percontari coepit. Cui vir perfidus
hujuscemodi minaciter dedit responsum:
« Malum mihi fecisti, et pejus factum ire paras;
et ideo non aliter quam ipsis tuis oculis satisfaciens,
mihi supplicium dabis; » nec tamen apertius, quasi
prae pudore, designavit modum culpae. Namque est
sacerdotibus inhonestum de zelotypio suo agere
judicium. Siquidem hujus mali causa de suspicione
constuprandae mulieris fuerat exorta. Ille vero,
ut erat rei ignarus, omnigenae culpae purgationem
satis confidenter profert: « Ecce, inquiens, domine,
omne nefas, quo tibi suspectus habeor, si est ut
palam detegas, legaliter refellere paratus, non
aestimo inveniri posse quo pacto iram tuam tuorumque
fidelium incurrere debeam. » Ad quem ille:
« Cessent, inquit, cessent superfluae excusationis
ambages; jam enim dudum conclamatum est, data
sententia, ut oculis careas. » At ille gladiatorio sibi
animo insistere, irreparabilemque suae destructionis
horam imminere, nec ullum pretii locum fore
ulterius cernens, adhuc tamen, quamvis de praesenti
diffidens salute, hujusmodi clamorem addit:
« Domine, indulge, quaeso, veniam, et si non
propter innocentiam meam, saltem pro amore Dei
et sanctae Fidis, cujus amore impraesentiarum gesto
sacrum peregrini habitum. » Ad haec torva
bellua nec Deum, nec sanctam ejus magni pendens,
effero furoris rugitu frendens, diu conceptum
blasphemiae venenum ita verbis evomit sacrilegis:
« Nec Deus, nec sancta Fides hodie, inquit, te liberabit,
neque eos invocando proficies, ut a manibus
meis impunitus abeas: neque eo confugies, ut ob
peregrini habitus reverentiam, cum sis mihi iniquissime
injurius, te incontemptibilem inviolabilemque
habeam personam. » His dictis, jubet hominem
dari praecipitem, oculosque innocentis violenter
eripi. Sed cum nullum suorum (qui tres
erant tantum, quorum nomina propter barbarismi
praetermittimus horrorem) ad tantum facinus
impellere potuisset, illum ab eisdem saltem gravari
impetrans, repente idem elapsus ab equo, digitis
quibus sanctum Christi corpus contractare consueverat,
sui filioli oculos violenter abstraxit, humique
negligenter projecit. Non sine virtutis superna
praesentia, | null | 5935c2b6-b307-4d5b-b562-9268131c8378 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quae non sinit homines divinae
curae exsortes, et semper adest prope invocantibus
se in veritate, facitque judicium injuriam patientibus.
Nam qui tum ibidem adfuere, cernere continuo
niveam meruere columbam; aut certe, ut
ipse adhuc patrator sceleris solet asserere, pica
exstitit. Quae pica, vel columba, ocellos miseri
recenti cruore illitos in ipsa hora suscepit ab humo,
supraque montuosae telluris altitudinem elevata,
ad Conchas deferre visa est. Quod tamen idem
cum vidisset sacrilegus, poenitudine ductus lacrymari
coepit profusius. Cui ab uno sociorum ejus
idem facere incassum, tardeque dictum est. Indeque
abiens, sacram missae celebrationem postea
aut propter perpetratum scelus non praesumpsit,
aut, quod verius videtur, propter rem saecularem
omnino neglexit. At vero mater hujus Geraldi, laesae
innocentiae vehementi affectu compassa, praedictum
Witbertum domi receptavit, cunctaque sibi
necessaria, donec sanus factus est, benignissime
suppeditavit. Cum qua etiam eadem tempestate obversatus
fuerat, non tam ex praecepto sui senioris,
quam declinando atrocitatem ipsius, quae in illum
idem senior, saevior solito, exercuisset, ex quo
falsi zeli vulnus in corde percepisset. Is denique
sanus effectus, eodem anno arte joculari publicum
quaeritavit victum, indeque quaestum accepit, adeo
ut (sicut modo assolet referre) oculos ultra habere
non curaret; tanta eum et lucri cupiditas, et commodi
jucunditas delectabat. Evoluto itaque anno,
impendente solemnitatis die, cum pridie ante vigiliam
membra sopori dedisset, astitisse sibi inenarrabilis
elegantiae visa est puellula, aspectu angelico
atque serenissimo, facie candida, roseoque
rubore guttatim respersa; quae inaestimabili vultus
vigore omnem humanum superexcellebat decorem.
Quantitas vero non alia erat quam ea quae passionis
tempore fuisse legitur, id est statura puellaris,
nec dum provectae aetatis. Vestes erant amplissimae,
auroque per totum intextae mundissimo,
ac subtili picturae varietate circumdatae. Manicarum
vero quantitas ad vestigia usque dependens,
in minutissimas rugas prae sui magnitudine subtiliter
contracta. Sed et ligatura capitis in orbem
complicata bis binis perspicui candoris emicabat
margaritis. Verum pusilli corporis habitudo nihil
aliud mihi significare videtur, quam quod passionis
tempore, sicut diximus, juvenis legitur fuisse.
Mox vero ut ad incoepta redeam, eadem beatissima,
fulcro cubilis innixa, supra dexteram dormientis
malam, leniter suaviterque manu admota,
sic infit: « Dormisne, Witberte? » Cui ille ait:
« Quis es qui me vocas? » At illa respondit: « Ego
sum sancta Fides. » Ad quam ille: « Quid causa accidit,
hera, ut ad me venires? » At illa respondit: « Nihil
aliud nisi ut te visam. » Witberto vero gratias
agente, ipsum rursus sancta Fides interrogat:
« Cognoscisne me? » At ille eam, ac si jam
dudum visam, recognoscens, sic visus est respondere:
« Etiam bene te video, hera, et optime
cognosco.--Dic etiam mihi quomodo te habeas,
inquit, quamque prospere tua res agatur. » Ille
respondit: « Optime, hera, rebus meis succedit
fortuna, cunctaque Dei gratia sunt erga me prospera. »
Cui illa: « Et quomodo, ait prospera;
quia lumen coeli non vides? » Ille enim, ut fit in
somnis, aliter quam res erat, videre putaverat.
Qui mox ad hunc finem interrogationum, oculorum
reminiscitur amissorum: « Et quomodo, inquiens,
videre possim, qui anno praeterito a tua
festivitate remeans, injusti domini violentia oculos
miser perdiderim? » Et illa: « Nimium, inquit, Deum
offendit graviterque summi artificis iram irritavit,
qui te immeritum corporis detrimento damnavit.
Verum, si crastina luce, quae erit martyrii mei
vigilia, Conchas perrexeris, emptasque duas candelas,
unam quidem ante aram sancti Salvatoris,
alteram quoque ante aram ubi gleba corporis mei
condita est, apposueris, oculorum de integro reformatorum
decore mereberis gaudere; siquidem pro illata
tibi injuria coelestis judicis pietatem ingenti elamore
ad misericordiam permovi, Deumque pro salute
tua sedulae precis instantia tandiu fatigavi, quandiu
ipse impetratae optionis effectus, facilem exorabilemque
redderet. » Haec ubi dicta dedit, coepit iterum
atque iterum abituro instare, et ut celerrime
pergeret, obnixius monere, imo de pretio emendae
cerae haesitanti, ita consulere: « Mille homines, quos
nunquam vidisti, inquit, tibi sunt daturi. Praeter
haec | null | a2bcac45-b544-4611-adf5-9de1c8c9092e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
tamen, ut praesens negotium facilius peragas,
perge festinus praesenti diluculo ad ecclesiam hujus
parochiae (sane haec erat apud quam ipse oculos amiserat,
quae ab antiquo Spariacus vocabatur), ibique
missam audiens, sex denariorum reperies datorem. »
At ipso pro consolationis beneficio condignas grates
rependente, virtus coelestis rediit. Continuo ergo
experrectus praefatam expetiit ecclesiam; ubi cum
universis omnem hanc visionem exposuisset per ordinem,
omnes pro deliramento reputaverunt. Nec
tamen coeptis desistens cum singulos sigillatim
supplicando, circumfusam rogitaret multitudinem,
quaerens duodecim oppignerare denarios, e caeteris
tandem quidam Hugo se praeferens, huic aperta
crumena gratis sex nummos cum obolo porrexit;
qui tantum, quem in visione acceperat, excessit
numerum. Tunc non immemor visionis divinae fit
certior de futura promissione. Quid verbis opus est?
Adit locum, visionem prodit senioribus, emit cereos,
apponit altaribus, excubat coram aurea sacratissimae
virginis imagine. Circa autem medium noctis
videtur videre in oculorum sibi excisorum locellos
geminas fulgoris quasi baccas, aut plus quam
lauri arboris magnas, desursum emitti, penitusque
infigi. Qua statim reverberatione confusus cerebrum,
versusque in stuporem obdormivit. Cum autem
matutinae laudes agerentur, propter concentum,
et vociferationem psallentium experrectus,
videtur sibi fulgentium luminarium hominumque
sese morantium quasi umbram conspicari. Verum
pro interno cerebelli dolore, sui pene oblitus quod
rei veritas erat minime credulus, somniare potius
arbitrabatur. Tandem cum paulatim, quem inter
tempora conceperat, stupor deficeret, coepit jam
apertius rerum formas discernere, atque in se vix
reversus recolit visionem, manibusque appositis
contrectat redivivae lucis fenestras carneis integerrime
pupillis in fronte reformatas. At continuo adhibitis
testibus, immensam Christi magnificentiam
immensis praedicavit laudibus. Fuit igitur ineffabile
gaudium, inaudita laetitia, incredibilis stupor, dubium
pene discrimen, utrum somni imaginatione
an rei veritate tam inauditum miraculum cernerent,
praecipue his qui prius eum noverant. Inter
haec res ridicula plausuque dignissima accidit; nam,
ut erat homo purissimae simplicitatis, irrepsit ei in
corde superflua timoris trepidatio. Forte illum Geraldum
qui sibi dudum oculos evulserat, ad publicam,
ut fit, solemnitatem adventasse, sibique denuo,
si casu obvium haberet, fretum majore manu,
renovatum oculorum decus excisum ire: idcirco
ergo inter confusum promiscuum turbae strepitum
quo potuit occultus elabitur. Nondum tamen ad
plenum de recuperati luminis dono erat certus, tantus
eum rei stupor invaserat, cum forte inter angustias
turbarum ad ecclesiam concurrentium, jam
claro die asinum offendit appositum. Quem cum
fuisset intuitus, virili severitate increpitans, sic
infit: « Heus tu, homo, quisquis es, inepte, abige
asinum tuum, ne fiat viatoribus offendiculum. » Hic
primum de veritate facti factus certissimus secessit
praepete fuga ad quemdam notum sibi militum,
cujus municipium in eminenti rupe situm ita natura
rerum undique munierat, ut omnimodis machinis
inaccessibile videretur, non a Conchis longius quam
sexdecim millibus. Ad id ergo propter inexpugnabilis
vallis tuitionem confugiens, vix aliquando a
monachis multa prece exoratus, multaque securitate
donatus rediit. Quod cum plerique omnes, tam
ex longinquis quam proximis regionibus confluentes,
pro inaudito miraculo eum certatim videre
festinant, nonnulla ei beneficia indulsisse abeuntes
gratulantur. Quae res ut ex omni parte dubietate
careret, non statim ubi saepe dictus Witbertus oculis
privatus exstitit, illum miseratio sanavit; verum,
ut supradictum est, toto anno a salute suspendit,
arteque etiam scurrilitatis compluribus suis provincialibus
oculis captum notavit, notatumque cunctis
ad ultimum sanavit. In quo nihil eo inferius gestum
est miraculum, quod in Evangelio de caeco
nato legitur; et etiam multo mirabilius; siquidem
ipsa Veritas sequaces suos majora utique quam se
facturos esse promiserit, inquiens: « Qui credit in
me, opera quae ego facio, et ipse faciet, et majora
horum faciet, quia ego ad Patrem vado. »
CAPUT II. #De mulo resuscitato.@#
Veniens quidam miles de pago Tolosano, Bonus-filius
nomine, cujus filius adhuc superstes eodem
censetur vocabulo, ad sanctum virginis locum,
cum jam non longius a vico Conchacensi quam duobus
ferme abesset millibus, jumentum cui insidebat,
nescio quo morbo percussum, repente fit exanime.
Conductis ergo rusticis, ut cadaver corio detegerent
praecepit. Ipse vero, pro cujus amore iter egisset,
ad sanctam processit virginem; soloque decumbens,
fundit preces, expromit vota. Postremo | null | a5f27041-ec8a-4b6d-bbc2-8729e18eecfc | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ante auream sacratissimae martyris imaginem de
amissione muli conquestus est. Nam quia idem
mulus praestantissimus peneque incomparabilis fuisset,
propterea nimis graviter triste tulerat amissum,
praesertim cum in bono opere desudanti inimicus
praevalens damnum sibi intulisset. Cujus fidei
soliditas non parva laude videtur extollenda; nam
ubi ab oratione desiit, mulus, pedibus quibus jam
tenebatur excoriandus, utrumque rusticum calcitrando
longius arcens, (mirum dictu!) redivivo prosiliit
saltu, atque per media montium cacumina,
sociorum animalium inhians vestigiis, prorumpit ad
vicum. Cerneres animal, ut hi qui praesentes adfuerunt
persaepe nobis testantur, juxta modulum bruti
sensus recuperatae vitae gaudio fluitare, coramque
ecclesia cursitando per plateam, quodammodo factoris
bonitatem sentire, ac proinde crebro hinnitu
grates Deo referre, qui dat jumentis escam ipsorum,
et pullis corvorum invocantibus eum. Quem praecipites
rustici insecuti, cruentatos adhuc gestantes
cultros, visum prodigium super mulo adhuc dubitantibus
enarrant. Et ut certa opinio non modo videntium
ore esset contenta, sed etiam quadam
expressa scriptura omnem ambiguitatis evacuaret
errorem, hic in utroque posteriore crure recentium
plagarum sulcos (instar vetustissimarum cicatricum,
pilis etiam canescentibus) eadem hora solida
junctura reformatos, donec superfuit mulus, resurrectionis
indicium [gessit]. Miles vero Deo sanctaeque
ejus pro gratiarum actione unum aureum offerens,
retro, unde venerat, revertitur ad patriam: ipsoque
animali sanctae Fidei remisso, plurimis post inde
annis plurima ei donaria delegavit.
CAPUT III. #Item simile miraculum.@#
Miles quidam Geraldus, haud obscura persona,
morabatur in pago Ruthenico, in villa videlicet quae
Villaris nuncupatur, distans a Conchis fere sex
passuum millibus. Hic cum Roma aliquando rediret,
accidit ut mulus, quem a fratre suo Barnado
clerico acceperat mutuo, nescio quo vitio fractus deficere
coepisset. At ipse sanctae Fidis, quam ut vicinam
habebat, miraculorum recordatus, vovit eidem pro
salute animalis candelam, longitudinem [ejus caudae]
habituram. Nec tamen convalescens mulus, verum
multo magis gravatus occidit. Quod videns homo, hospiti
suo venundat corium. Cui cum nequissimus hospes
quam minimum pretium porrigeret, ratus quia, etsi
nihil daret, itidem tamen haberet, ille Geraldus,
valde indignatus, per varias caesuras in longo et in
transverso sulcat cadaveris latus, ne videlicet, se inde
abeunte, infidelis hospes integro tergore gauderet. Denique,
arrepto suae peregrinationis bacillo, exstincti
jumenti oculum cuspide perfodiens, caudamque percutiens,
ita furibundus infit: « Quid nunc detrimenti
sancta Fides pateretur, si inter alia sanitatum dona,
huic etiam mulo sanitatem reddens, tam longam
candelam sibi sortiretur? Modo miser duplici discrimine
ferior, inter vias pedestris remanendo, et in
patriam decies denos solidos fratri persolvendo
(tanti enim ambo invicem germani de mulo illo
convenerant, si forte mortis periculum incurrisset). »
Et vix ille haec paucissima verba compleverat, cum
revivens mulus saltu citissimo constitit quadrupes.
Et ne quis nisi a vera morte illum aestimaret exsilire,
in ipso puncto temporis quo id actum est, vernabant
in modum picturae universa detruncatae cutis
stigmata, non jam perfusione cruoris recentia, sed,
ut de alio dixi, quodam nitore lanuginis ceu veternosa.
Quo facto memoratus Geraldus maxime gavisus,
rediit domum, Deoque ac sanctae ejus gratias
egit ingentes, factique miraculi novitatem passim
disseminavit. Nota nobilitas viri pariter et fides
omnibus erat; qui ne temere vel garrule quidquam
videretur referre, mulum vulneribus notatum habuit
impraesentiarum. Hoc ipsi monachi, sed et alii
complures, qui ipsum Geraldum postea plus millies
viderunt, mihi narraverunt. Sed ut ad finem verborum
properemus, quis insanus ultra hominum resurrectionem
fore dubitet in futuro, quando jam in
praesenti resurgunt etiam animalia?
CAPUT IV. #De annulo negato et postea sanctae Fidi reddito.@#
Quaedam nobilis matrona, audita fama de virtutibus
sanctae Fidis, illuc abire paravit. Quae cum iter
inceptaret, recordatur, jam aliquantulum a limine
progressa, quod peregrinantium annulos sancta Fides
in somnis quaeritaret. Mox ergo retro facit pedem,
propriumque annulum, de digito detractum, arcessitae
cubiculariae custodiendum committit. « Cape
hunc, inquit, atque servato dum redeo, ne forte
sancta Fides quaesitum, si detulero ad Conchas,
mihi auferat. » Nempe haec astute: tanquam alicujus
cautela declinare possit illius providentiam,
qui antequam fiant praevidet omnia. Quid plura? It
mulier, | null | 124ad6a3-c557-4513-84f8-0d6eb7e25d95 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
solvit orationum debita, atque redit cum
pace. Nocte consecuta, virginea species somnianti
apparet. Quae cum, rogata, sanctae Fidis vocabulo
suam notitiam innotesceret, protinus ut sibi detur
imperiosa auctoritate annulus monet. Mox mulieri
se annulum habere dissimulanti suggerit hera ipsum
esse quem abiens ad Conchas, ne sibi daret, cubiculariae
commisisset. Mane facto experrecta mulier,
divinam visionem velut phantasticum vel inane somnium
reputat. Sed finem rei quare diutius immorer?
Illico mulier tam efficaci febris igne per universum
corporis spatium aestuare incipit, ut vix una hora
consistere posset. Ita tamen triduo passa, rediit in
se, reminiscitur culpae, confitetur negligentiam.
Mox ergo ut praecepit equum sterni, ut videlicet recidivo
tramite ad Sanctam Fidem remearet, nimius
ardoris remittitur aestus; sicque sana it et gavisa
redit, non modicum lucrum reputans permutare annulum
pro salute.
CAPUT V. #De manicis aureis@#
Jam vero quanta per sanctam Fidem hujusmodi
miracula Dominus operari dignatus est, nemo potuit
omnia retinere, neque ea quae retenta sunt ulli
vacat scribere. Pauca tamen de his quae audivi praefatis
volo subnectere, ita quidem ut nec nimio
silentio taciturnus, nec nimia verbositate odiosus
videar. Scio ante nos dictum: Omne rarum pretiosum.
Et ideo ad comparationem reliquae universitatis
scribo rara, ut sint pretiosa. Indulgebit ergo
Christus veniam, quod sciens praetereo plurima. Arsendis
uxor Willelmi Tolosani comitis (fratris illius
Poncii qui ab Artaldo post haec privigno suo, dolo
interfectus fuit) habebat armillas aureas, vel potius
(quod usque ad cubitum continuabantur) manicas,
mirifico opere gemmisque pretiosis insignitas.
Haec cum in suo nobili stratu aliquando sola accubuisset,
videt per somnium ante se ac si speciosissimae
puellae formam pertransire. Quam cum prae
nimia miratur elegantia, tali rogitatione aggreditur:
« Dic, inquiens, hora, quaenam esse videris. »
Sancta Fides humili respondit voce roganti: « Sancta
Fides ego sum, noli dubitare, virago. » At illa contra
admodum supplicans, ait: « O sancta hera,
utquid ad peccatricem accedere es dignata? » Tunc in
eadem hora negotium adventus sui sancta Fides intimat
percontanti: « Da mihi, inquit, manicas aureas
quas habes, pergensque ad Conchas, arae sancti Salvatoris
superponito eas. Haec enim est causa quamobrem
tuam expetierim praesentiam. » Ad haec
prudens matrona, non tantum munus absque fenore
passa abire, sic ait: « O sancta hera, si per te Deus
me mascula prole fecundari dederit, id libenti animo
quod jubes exsequar. » Ad quam sancta Fides:
« Hoc omnipotens Creator, ait, pro famula sua facillime
faciet, si quod postulo non negaveris. » In
crastinum mulier hoc responso sollicitata, perquirit
studiosissime quo in pago vicus qui Conchas
vocitatur situs sit, nondum enim Conchacensium
virtutum novitas, nisi raro, fines suos excesserat.
Quo ab his qui compererant comperto, ipsamet peregrini
functa officio, aureos eo brachiolos cum
summa devotione detulit, Deoque ac sanctae ejus
obtulit. Ibique venerabilis matrona aliquot Dominicae
Resurrectionis dies honorabiliter agens, suaque
praesentia solemnitatem honorans, deinde ad propria
rediit. Quae juxta divinae visionis promissionem
concepit, et peperit masculum. Rursusque gravida
facta, enixa est alterum; quorum nomina, primogeniti
Raymundus, secundi Henricus. Hae postea
manicae in opus tabulae fuerunt consumptae.
CAPUT VI. #De muliere quae usurpavit annulum quem altera moriens sanctae Fidi reliquerat.@#
Est quoddam oppidum, vico Conchacensi contiguum,
cui sub ditione monachorum quidam Austrinus
praesidebat; dudum cujus nos successorem vidimus,
nec tamen miraculum quod dicere inchoamus
nostra aetate fuit antiquius. Hic Austrinus annulo,
quem uxor nomine . . . . moriens sanctae Fidi promiserat,
alteram nomine Avigernam sponsavit; prorsus
prioris conjugis dicta tanquam delirantis reputans.
Verum postmodum protervae negligentiae digitum,
qui alieni juris auro depictus ostentabatur,
intolerabili tumore doloris coelestis damnavit justitia.
Usque adeo ut totum pene annulum turgens pustula
super accrescente carne contingeret, ita videlicet ut
annulus adacto ferro non posset secari sine digiti
detrimento. Cumque ad hanc vim mali compescendam
accercitorum medicorum remedia desperarent,
nec ullo modo passionis efficacitas jam tolerari posset,
ad divini juvaminis recurritur auxilium: fit
palam injuriosae culpae confessio. Deducitur debilis
mulier ad sacrum sanctae martyris mausoleum. Ibi
cum geminas noctes assiduis excubiis continuat,
tertia ( | null | 791b7482-884c-4f21-b8ca-cf222f7c264b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quae fuit Dominica) adjicitur; in qua vis doloris
ita saevior dolentem vexavit, ut vociferatae feminae
miserrima vox per totum noctis spatium non
cessaret. Ad postremum cum jam matutinarum
laudum intonarent praeconia, ab altithrona summae
majestatis sede benigne compassionis visitatio descendit,
non passa diutius in humana carne tam
graves poenarum desaevire cruces, nec lacrymas
poenitentis usque ad desperationem pervenire. Nam
cum forte luctuosa matrona nares emunxisset, annulus,
quem supra diximus, inviolata digitorum
salute tanquam validissimum arcitus * balista crepitum
longe in pavimento dedit. Et ideo cum ingenti
gaudii tripudio dies illa Dominica ab omni
illius vici populo celebrata fuit. Quippe qui patrioticam
ac vicinam suam sanctae Fidis auxilio creptam
a funesto tormento cernerent, et certe multa et innumera
hujusmodi etiam per diversa terrarum spatia
de sancta Fide referuntur, quae non solum scribere,
sed etiam dicere nemo sufficiet; est enim
impossibile universa sanctae Fidis magnalia vel explicare
verbis vel designare litteris.
CAPUT VII. #De improbo mercatore.@#
Mercator, Arvernensis pagi incola, ad sanctam
Fidem orationis causa venit. Hic cum vidisset facillimum
cerae commercium (nam propter peregrinorum
frequentiam, offerentium cereos multo vilior
habetur), illico notam suae artis peritiam revocat
ad memoriam, sic intra se cogitans: « Quam facili
quaestu, si hoc stultus rescivissem, divitem me potuissem
facere ac meam rem constabilire! sed quod
hactenus ignorantia distulerit, hoc amodo pervigil
recursus, frequensque repetiti itineris reditus, brevi
temporis spatio perficiet. Accingar ergo viriliter,
reique exordium aggrediar. » Hoc itaque disposito,
auditoque venditore plurima cerae pondera diligentissime
taxat; decemque dinumeratis solidis, comparat
massam ingentem, atque in sacculis recondidit.
Et jam gaudens minimo sese vel quadruplum
lucraturum, sic apud se cogitabat: « At at: bene se
habet principium: quid tum, si plures vices redeo? »
Sed jam exitus rei non debet nos remorari. Igitur
superfuit pulcher cereus, qui non potuit inter reliquum
capere acervum. Hunc vir cupiditatis in sinum
applicuit, eo videlicet modo ut quantitas quidem
habitior subter cingulum cohiberetur, gracilior vero
per fenestram vestis usque ad barbam promineret.
Verum superni speculatoris vindex omnipotentia,
non tulit ulterius raptoris latere audaciam. Nam
cereus quem dixi, ignis divini repentino succensus
fervore, claustra ipsa quibus inclusus tenebatur
coepit vehementer adurere, vaporesque flammivemos
una cum fumiganti turbine foras emittere, adeo
ut micantium scintillarum globo vibrante, illa ingens
barba reluceret, superiusque capucium crepitanti
combureretur sonitu. Nec linea in telam ventris
protexit tergora, cum etiam posteriores gyrantibus
flammis arderent. Stuperes insanientis horribiles
mugitus, calcitrantis strepitum, dentium stridorem,
oculorum vertiginem, totiusque immoderatam
corporis distortionem, cum miser, intolerabiliter
passus, hac illacque praeceps ferebatur, ac si
de improviso percussus coluber, qui sinuato globo
nunc se in sphaeram colligit, nunc pernici tractu
fulminat, ac tortile collum porrigit, captans fugam.
Sed debilitatus, non valens, rursus percussori infestus,
intorquet sanguineos oculos et sibilat ore.
Haud secus iste miser, huc illucque cursitans, se
impellit et repellit, modo pronus, modo resupinus,
nec ullo modo respirare poterat, quem vis major exagitabat.
Sed tamen humani sensus residua vena
miserum redegit ad poenitentiam. Qui statim ad sepulcrum
piissimae martyris cum ingenti clamore
currens, universam inibi ceram non celerius refudit
quam poenale incendium evanuit, neque homo queritur
de damno pecuniae, dummodo a tormento potuit
evadere. His itaque gestis, nequaquam offendere
putaverim, si bonitatem sanctae Fidis laudabilem
mirabilemque in hoc quoque praedico, quod ne commercii
vilitas deficeret peregrinis, improbitatem
avaritiae castigavit.
CAPUT VIII. #De puero in quo quadruplum gestum est miraculum.@#
Nec illud praetereundum arbitror quod inter multa
sanctorum miracula quae secundum morem illius
provinciae feruntur ad concilia, sancta Fides, quasi
principatum tenens, miraculorum effulget gloria:
quorum, cum sint multa, duo tantum (ne nimis
otiosum volumen contexere videamur) adnotare satis
esse putamus. Reverentissimus igitur Arnaldus
Rothenensium episcopus, suis tantum parochianis
conflaverat synodum: quo de diversis monachorum
aut canonicorum congregationibus, in capsis, vel
imaginibus aureis, sanctorum corpora sunt evecta.
Erat distributa sanctorum acies in tentoriis et papilionibus,
in prato sancti Felicis, quod disparatur
ab urbe quasi uno tantum milliario. Hunc locum
praecipue sancti Marii confessoris aurea majestas, et
sancti Amantii aeque confessoris et episcopi | null | 33669d0f-de69-49ac-9720-d4a2b88bb816 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
aurea
majestas, et sancti Saturnini martyris aurea capsa,
et sanctae Mariae aurea imago, et sanctae Crucis aurea
crux, et sanctae Fidis aurea majestas decorabant.
Erant praeter haec sanctorum multa pignora,
quorum numerus non commendabitur in praesenti
pagina. Ibi inter caetera, quodam insigni mirabilique
omnipotentis dignata est famulam suam glorificare
bonitas. Puer a nativitate caecus et claudus,
surdus et mutus, a parentibus bajulatus, subterque
imaginem quae in sublimi honorabiliter habebatur,
positus, quasi horae unius intervallo ibidem demoratus,
divinam meruit medicinam; atque, integerrimae
sospitatis donatus gratia, exsurrexit loquens,
audiens, videns, et etiam inoffenso pede feliciter
deambulans. Cumque strepitus vulgi super tali resonaret
prodigio, seniores concilii, qui considebant
paulo remotiores, coeperunt inter se conquirere, dicentes:
« Quid sibi vult ista popularis conclamatio! »
Quibus Bertillis comitissa respondens: « Quid,
inquit, aliud hoc esset, nisi quia sancta Fides jocatur,
ut solet? » Tunc omnes, re exquisita, tam stupore
quam gaudio repleti, totam concionem ad divinas
laudes concitaverunt, illud frequenter prae nimia
laetitia recolentes, quod jocari sanctam Fidem
venerabilis matrona dixisset.
CAPUT IX. #Item de caeco et claudo.@#
Rursus quidam caecus et claudus, ut sanitatem reciperet,
ante imaginem sancti Marii confessoris pernoctabat,
cujus virtutes, mirifice lateque dispersae,
a multis populis habentur famosissimae. Cumque
jam dilucesceret, repentinus ei sopor irruit, visusque
est sibi vocem audire dicentis: « Vade ad sanctam
Fidem; non enim datum est ut a tua infirmitate
nisi per merita illius salvari possis. » Hoc responso
excitatus aeger, illuc qua poterat virtute repere coepit.
Cum pervenisset ad locum, extemplo sanctae
martyris dilationis aliena adfuere suffragia; nam ubi
homo in ipsum aditum papilionis sese ingessit, illico
virescentibus venis ac vegetatis nervis meruit de
curvo fieri erectus: nam et velamento pupillarum
disrupto, praecedentem sanguinis eruptionem subsequitur
lux serenissima; nec ei quiddam sanitatis
defuit, cujus membra coelestis medici dextera pertrectavit.
CAPUT X. #De eo qui a suspendio furcarum sanctae Fidis auxilii liberatus est.@#
Inter caetera quae mihi de sancta Fide adhuc per
genti, a diversis relatoribus sicut summo desiderindaganti
dicebantur, istud quod nunc aggredior,
more totius populi, festivo atque celeberrimo resonabat
praeconio. Quod postea, certius ab his qui
rei gestae interfuerant exquisitum, altae memoriae
tradimus. Nobilissimus quidam, nomine Adimarus
de Avalena cognominatus (est enim regio Lemovicensis
pagi montuosa, ita nuncupata), inter numerosam
familiam clientem habuerat qui equorum sibi
aliquos furatus effugerat. Hunc denique alia tempestate
cum casu inopinato offendisset, statim ei
prunulis o culorum revulsis, liberum deinceps abire
permisit. Alterum vero jure sodalitatis huic adhaerentem,
nec tamen praefati latrocinii cooperatorem,
ac si reum paris facinoris, nodis miserabilibus nectit.
Cui renitenti atque inficianti conscientiam furti,
nihil profuit: imo per sanctam Fidem reclamanti,
tale responsum vir crudelis edidit: « Quid ultra
aliud scelerati faciant, nisi si, cum fuerint deprehensi,
statim sanctam Fidem sibi advocent patronam?
Sed procul dubio clamor iste supplicio puniendus
erit. » Junctum ergo cursui caballino agit domum,
inque subterraneo ac tenebroso profundi penoris
ergastulo custodiae mancipat, futurum sane ut in
crastinum furcis appendendum tradat. Quid igitur
faceret miser? Tota nocte in illo horrore tenebrarum
timidus suspectusque a sommo mansit alienus, verbis
quibus sapiebat Deum sanctamque ejus interpellare
non cessans. Circa medium noctis aspicit de
parte ostii ineffabilis speciei venire sibi puellam.
Ratus denique esse cubiculariam, nisi quia quae erat
circumdata non candela, non aliquod lucernae
instrumentum lucem praeferebat. Haec accedens
coepit illum, veluti ignara, qua de causa carceratus
tenebatur rogitare. Cui omnia exponenti ac postmodum
vocitamen percontanti, sanctam Fidem se esse
ipsa respondit. « Et noli, inquit, coeptis desistere,
nec diffidentiam ullam habere; sed semper et nomen
et clamorem sanctae Fidis habeto in ore. Verumtamen
quod tibi interminati sunt, cras subibis
patibulum. Sed vivit Omnipotens, qui te ab ipsis
faucibus hiantis mortis revocabit. » Haec et hujusmodi
prosecuta, virtus coelestis rediit. Ille vero reliquum
noctis ob insolitam numinis visionem in
grandi tremore transegit. Sed quem bona pars visitaverat,
mens illi turbari non potuit. Facto mane
eductus inde, sistitur ante tribunal. Sed quanto crebrius
homo sanctam Fidem nominabat | null | 94dc028e-fbf5-44a7-b1f2-de5be0c3fdbb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, tanto festinantius
mens malitiosa patibulum accelerabat. Itur
ergo ad locum supplicii. Nec satis fuit seniori servis
suis imperare solis, nisi et ipsemet magno comitante
equitatu abisset. Nec unquam qui nexus ducebatur,
nomen sanctae Fidis, ut erat praemonitus, deseruit,
donec via vocis, ligneis coarctata laqueis, suffocato
gutture intercluderetur, mox deinde pendentem
deserunt. Et cum jam paululum in revertendo
elongarentur, respiciunt, furcas vacuas cernunt.
Tunc cum magno strepitu regressi, hominem durius
ligatum relevant sursum. Rursus quoque cum revertentes
retrospicerent, humi secundum furciferum
elapsum hauriunt. Et jam aliqui virtutem
sanctae Fidis esse dicebant, cum crudelis bellua eos
minaciter cum exprobratione increpitans, reticere
coegerit. Tum multo durius atque immanius hominis
guttur, ut fertur, renovatis angens retortis,
tandiu pendentem observavit, quandiu strangulatum
incunctanter putaverit. Et tamen cum per clivum
montis jam revertentes, descendere coepisset, non
potuit pati male sollicitus quin torva lumina retorqueret,
visoque miraculo recurrit, reperiensque
hominem solutum et incolumem, haesitabat quid
faceret. Caeteri vero tam manifeste sanctae Fidis
virtutem unanimes praedicantes, scelestissimi facti
dominum suum reum esse conclamant, nec se ultra
tam indignum facinus passuros. Videns ergo senior
miraculum quod esset dignum, ductus poenitudine,
coepit illum obsecrare ut sibi ignosceret. Ille nequaquam
acquiescens, ad sanctam Fidem potius itum ire,
ut injuriam hanc exponens, ait. Tum praefatus Adimarus,
cernens viri obstinationem, et ipse quoque cum
quindecim suae domus ephebis, nudis pedibus et inermis
ad sanctam virginem festinavit. Cerneres ambos
Adimaros (nam utrique id nomen erat) ante sacram
imaginem, tanquam ante tribunal concertare: hunc
accusantem, illum suum peccatum confitentem, et
emendationem proferentem. At vero seniores loci intercedentes,
dictata pro letho hominis legali emendatione,
inter eos concordiam fecerunt. Hoc miraculum plebeio
relatu, ut dixi, jam passim relatum, concordi monachorum
sententia postea relatum est. Utque dictis
fidem facerent, ampliorem quemdam juvenem, memorati
Adimari consobrinum, in testimonium arcessunt,
qui cum illo ad Conchas post ereptionem
a suspendio venerat: sed et ipsum Adimarum, si
mihi fuisset spatium, vel per legatos vocatum exspectare,
vel iter ad ipsum extendere, potuissem videre,
nec tempus plus quinquennio dicebant ex
quo id evenerat defluxisse, ipsumque superstitem esse.
CAPUT XI. #De eo cui ad conterendum ferreos compedes sancta Fides martellum attulit.@#
Rursus de alio homine rem mihi opinatissimam
unanimes retulere: qui cum diutina carceris custodia
affligeretur, atque incessanter ad sanctam Fidem
exclamaret, mox ei sancta Fides vigilanti apparuit.
Quae cum sancta Fides vocabulo se nominaret, protinus
marculum vetustissimum, scabraque rubigine
obductum praebens, jubet illum compedes ferire;
dein, ferri fragminibus onustum, ad Conchas celeriter
proficisci. Cujus monita ille perficiens, pervio
carceris obstaculo, absque humano impedimento,
divino fretus munimine, ad sanctam Fidem recto
tetendit tramite, et pro magno beneficio magnas
gratias Deo sanctaeque ejus non ingratus reddidit.
Fuit ibidem marculus circiter tres annos appensus,
ut insigne tanti miraculi peregrinantibus non deesset.
Id nimis succensui, quod in memoratum opus,
marculum etiam destruxerant. Mirum dictu! unde,
putas, sancta Fides corporeum marculum habuerit?
Sed non debemus ratione humana divinum opus
aestimare, sed factum fideliter credere.
CAPUT XII. #De eo qui, praemonitus a sancta Fide, per fenestram turris saltu evasit. Et de mirabili asino.@#
Rem mirabilem cunctisque saeculis memorabilem,
et etiam fastidiosis lectoribus succinctam narraturus,
Deum fontem sapientiae vivum fideliter deprecor
ut divinae sapientiae affluentiam intra pectoris
mei arcana infundere, sanctique Spiritus rore sensus
mei ariditatem dignetur irrigare; quatenus ea
quae vera sunt, ad utilitatem congruo rectoque sermone
valeam expromere, nec sententia mea a recto
tramite exorbitando, per inanes res, secus quam
veritas habet, deviare inceptet. Miles quidam, qui
erat in captione in pago Rothenico, castro Perso,
sub dominio Amblardi cujusdam nobilissimi viri,
datis pro se obsidibus, ad sanctam Fidem, quasi
aliud negotium acturus, quo potuit occultus venit.
Deinde statuto placito, sese in captionem recepit.
Unde qualiter post aliquantulum temporis divina
visitatione evaserit, dicendum erit. Sed primum
terrae illius situs et qualitas paucis verbis repetenda.
Est patria per omnia montuosa, et etiam per loca
horridis scopulis adeo edita, ut visus altitudinis
vastitate vix | null | 6a419003-4fc5-43d9-be3d-0609a4464ee1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
queat exsaturari. Sed inter haec ibi
forte planities occurrit, frugum proventibus adeo
fecunda, ut pinguis Cereris Bacchique optimi nulla
terra feracior mihi fuisse videretur. Hanc illi ingenuitatem
ex eo accidisse opinor quod sit his nostris
regionibus editior, et ideo hiberni frigoris immanitate
rigidior, sitque soli vicinior, utpote ad australem
plagam sita, et ideo aestivo fervore calidior. In
aestate videlicet, propter vicinitatem solis, torrenti
calore nimis exaestuat. In hieme vero propter altitudinem
terrae nimiis frigoribus riget, sicut ubi
Auster liberioribus habenis regnat. Igitur repugnantiis
diversae naturae quanto magis tellus illa urgetur,
tanto magis excoquitur vitium atque exsudat
inutilis humor. Ac per hoc facta est laetioris dulciorisque
germinis terra genitrix. Sed quia, ut diximus,
montium scopulorumque dissimilitudine a nostro
solo discrepat, ideo contigit ut praenominati
oppidi structura, super excellentissimae rupis soliditate
fundata, per spatiosum aeris inane longe eminentior
exsurgat. Porro oppidanorum mansio de
parte illa habetur quae planior habitabiliorque videtur.
Habens arcem erectam mediocri loco, ad illam
videlicet plagam quae altiore ruitur praecipitio. De
qua etiam parte in summo turris solario herilis camera
erat, ubi ipse heros cum familiaribus sopitus,
placidum carpebat pectore somnum. Extra quam
cameram in eodem solario de parte reliqui municipii,
captivus, quem dixi, ponderosa mole ferri
cruribus innexus, trium vernaculorum custodia servabatur.
Huic sancta Fides jamdudum ad se querelosis
vocibus exclamanti, jamque pene desperanti,
sopitis custodibus, corporali specie conspicabilis
apparuit. Quae cum rogata ab illo quaenam esset,
sanctam Fidem se esse responderet, protinus instantia
precum illius se esse fatigatam adjecit, imo
etiam diutino clamore coactam; a Deo tamen missam
ut eum absolvat venisse. Quare igitur, inquit,
longas moras innectis? Perrumpe per medium camerae,
ac per summas turris fenestras elabere.
Cumque ad vocem monentis reptare coepisset, evigilans
senior male sollicitus, ferri tinnientis advertit
motum. Dein excitatae cubiculariae, ut tardos cogat
custodes, minaci auctoritate jubet. Quod cum illa
perfecisset, clauso ostiolo, in conclave se recepit.
Post aliquot horarum excursum, ecce de integro
sancta Fides apparens hortatur hominem ut rem aggrediatur.
Quod cum ille statim faciens, reperto ostio
clauso, in lectum vacuo conatu regreditur. Rursus
quoque senior, ferrea collisione experrectus, pedisequam
ut prius remisit. Illa peracto herili praecepto
regressa, ostium cubilis per voluntatem Dei apertum
dimisit. Post haec, omnibus multo graviori sopore
oppressis, ecce sancta Fides tertio manifestata,
durius severiusque hominis arguit ignaviam. Cumque
impedimentum ostii objiceret, seseque jam bis
delusum quam graviter ferret: « Noli, inquit illa,
dubitare, quia habebis pervium iter, et Deus adjuvabit
te. » Ille vero confidens in Domino, gressu quo
poterat coepit motare se. Et sic tandem cum magna
difficultate penetrato cubili, ad ipsas fenestras substitit,
casus altitudinem vehementer expavescens.
Tunc sancta Fides adhuc labantis animi hominem
comitata, et quasi viam affectando praecedens, illum
viriliter exhortari coepit: « Age, inquiens, fiducialiter;
non alio modo jam evadere poteris. Similiter
olim Israeliticus populus, in ultionem sceleris urbis
Gabaa, tribum Benjamin debellans, antequam triumphum
obtinuisset, divino monente oraculo, usque ad
trinum conatum laborasse legitur. » Ad extremum,
ille in miserabili positus discrimine, assumpta audacia,
ac posito corde in periculo, pedes primum
per fenestras emittens foras, se totum vasto credit
praecipitio: sed nunquam mollius suaviusque sua
pensilis pluma Sardanapalum fovit, quam hunc durissima
rupes excepit. Adeo divina subportante virtute,
ut, cui natura negaverat alas, hic plane volare,
non cadere videretur. Quo miraculo factus securior,
etiam multo profundioris praecipitii saltum audere
non dubitavit. Nam de summis scopulis super quos
arx innitebatur super inferiores ruens, ad certissimum
terrae solum tertio saltu perlabitur. Mirum
dictu et terribile auditu, quo ausu mens humana
tantum periculi invadere unquam potuerit! nam et
ipse talia narrando, fateor, nimio horrore totus
contremisco. Sed qui sanctam suam voluit glorificare
tali miraculo, dedit huic non terreri tanto
praecipitio, in quo, licet nihil laesionis receperit,
crepitus tamen contusarum bodiarum in primo
quidem saltu usque ad aures dormientis pervenit.
De qua re miles expergefactus, nimio furore succensus,
servis suis rem praenuntiat, reos culpat,
furciferos judicat, postremo minaciter imperat ut
quamprimum fugientem insequantur | null | 5fc8202c-faf0-4a95-9538-e9a5114ad8df | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Illi, senioris
monita ridiculo habentes, attriti cadaveris frusta se
in crastinum lecturos satis in tempore promittunt.
Illis tamen nequaquam acquiescens, faces lampadesque
accendi, atque per aliam partem, qua facilior
erat descensus, cursores velociter praecedere
hominemque comprehendere praecepit. Ille vero,
taedarum hauriens fulgorem, unaque sese persequentium
vociferationem jam in proximo audiens,
incertus quid ageret, utpote gravatus utraque vestigia
maximo pondere ferri, ad effugium tamen parvae
silvae, quam per providentiam Dei oppidi vicinam
natura produxerat, vi qua poterat reptans, sese totis
annisus viribus contrahere contendit; nec ab aliquo
cogi opus erat, cui ipsa necessitas imperabat; nec
reprehendenda tarditas, qua, ut sibi videbatur, segnior
incedebat testudine. Cumque in hujus anxietatis laboraret
discrimine, et jam inter condensa arbuscularum
aliquantulum [se] colligeret, mirum in modum
offendit asinum, in cujus faucibus nodata zona pro
capistro, asinino tergo more insedit femineo, versis
ex uno latere cruribus, propriique commodi potius
rationem ducens, posthabuit honestatem virilem.
Actum erat procul dubio, si unius puncti spatio
fugientem hic asinus fuisset remoratus. Nunquam
expeditiore blandioreque tolutatura capitor equus
ac regalis incessit, quam per mediam regionem
asinus in eam partem qua fugitivus minus quaerendus
putaretur, transabiit. Interea sessor non
adeo securitate fretus, subinde aurem arrigit, animamque
reprimit, subinde respectat, et retorquet
aciem, si forte aliquem vel audire vel videre posset,
donec jam octo pene peractis millibus se satis in
tuto videret. Et jam diescebat, et jam mortales aegros
aurora promicans ad laboris exercitium cogebat.
Tunc ille, alligato ad quoddam virgultum asino, ubi
silices duriores vidit, paululum a semita se detorsit.
Quorum ictum ferreus rigor excipiens, in modum
glaciei facilem sui resolutionem dederit. Inter agendum
vero coelestis asinus evanuit. Nam respiciens
ille neque animal ipsum vidit, neque etiam animalis
vestigium, quantalibet investigatione insistens, in
aliquo penitus invenire potuit. Cingulum vero ad
argumentum miraculi, ubi nexuerat, recepit. Ergo
ad sanctam Fidem pedestri itinere recta intendit.
Nullum pulchrius basilicam sancti Salvatoris aut
speciosius spectaculum intravit ante hunc diem,
neque aliquid libentius populus Conchacensis aliquando
aspexit, quam quod nobilis viri clarissima
ac procera pulcherrimi corporis statura, ponderosam
ferri massam gestans humeris, per circumfusas solemnizantium
turmas ad sepulcrum prorupit; tanquam
leo qui, fracto carcere, grandi mole catenarum
oneratus colla, nativum silvae repetit refugium.
Tunc homo coram omni populo, ibidem deposito
onere, hostilem sarcinam, quam captivam collo advexerat,
libertate donat, ac felici postliminio redux,
seniores cum omni populo tanti miraculi novitate
laetificat. Dein amicorum animos, diu in moerore
suspensos, explet inopinae reversionis gaudio
nec aliquid tristitiae captivitas illa post haec intulit,
cui nec damnum pecuniae successit, nec detrimentum
corporis. Sed quid putas de illo asino conjiciendum
esse, nisi benignae virtutis angelum fuisse,
in figuram humilioris jumenti manifestatum? Super
quod etiam ipse Salvator residens, ut saecularis
pompae contumacitatem humiliaret, viliori gestamine
vehi potius voluit, cum tamen esset ille excelsus
super omnes gentes Dominus et super excelsos
gloria ejus. O magnum meritum unius puellae! o admirabile
donum uni feminae concessum! o admirabilis
et ineffabilis gratia uni virgini praestita! cujus
virtutes nec calamo notari, nec etiam lingua humana
jam expediri poterunt. Non enim ibi sancta
Fides tantummodo, ubi corpore requiescit, miraculis
pollet; sed etiam (sicut ab his qui quotidianis ejus
intersunt virtutibus, didici) in terra, in pelago, in
carcere, in infirmitatibus, in periculis multis, et (ut
ipse jam ex parte probavi) in necessitatibus variis,
si quis eam recto corde interpellaverit, praesentem
sentiet. Et ubicunque sancta Fides habet nomen, ibi
quoque habet virtutem; ad laudem et gloriam Christi
omnipotentis, qui omnipotentiae suae habenis cum
Patre et Spiritu sancto coaeterna unitate regnat per
saecula aeternaliter manentia. Amen.
CAPUT XIII. #De quodam Raimundo, qualiter naufragatus fuerit et sanctae Fidis auxilio liberatus sit.@#
Dicere etiam opportunum videtur de aliquo Raimundo,
Tolosani pagi oriundo, genere divitiisque
clarissimo, qui municipium quod Boschitum rustici
vocant in eodem pago possidet. Hic aliquando Hierosolymitanum
iter aggressus, jam maxima Italiae
parte emensa, apud urbem Lunae vocabulo ab antiquis
celebratam, Mediterraneo pelago sese classe
apparata credidit, ut per marinum cursum citius
rectiusque | null | ce385ac8-5a7b-4f52-8c06-503ba3ae07e2 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Hierosolymae partes accedere posset. At
vero cum jam aequoris pergrandi parte trajecta
sulcarent caerula, orta subito tempestate, navis illa
scopulis illisa incidit in naufragium, disjectaque in
partes ipsum gubernatorem cum reliquis vorticibus
absorptos reliquit, vix duobus reservatis, Raimundo
videlicet servoque uno quem fidum adduxerat secum;
quorum servus ille, perparvae navigii particulae
haerens, ad Italica littora projectus est; ratusque
dominum suum procul dubio marinis fluctibus esse
necatum, repetit hospitem cui idem dominus suus
(ut mos est peregrinis) partem pecuniae crediderat.
Quam receptam cui quam herili conjugi dignius referret?
Cui casus suos exponens, etiam fatalem domini
sui sortem intimat. Illa vero, simulato aliquandiu
dolore, non in graves lacrymas aut longa suspiria
(ut mos est bonarum feminarum) rem vertit, sed
illico elegans virorum spectatrix effecta, infidum
variumque amorem effrena libertate per varias formarum
injectat species. Et sic quem prae caeteris
egregie reperit, nanciscitur virum, quod potuit,
suae libidini opportunum: cui et castellum dedit,
et reliquum honorem sic fecisset, et
etiam filias, quas Raimundo pepererat, ab paterno
beneficio, caeca cupidine perdita, alienasset,
nisi quidam cognomine Excafridus Hugo, antiquus
praefati Raimundi amicus, pro puellis sese
maternis injuriis objectasset, atque, ne ipsae indotatae
ad ignominiam redigerentur, auctoritate sui industriaque
totius honoris medium, praeter castrum
subsidiis auctum recuperaret ac retineret: nec de
maritandis virginibus longa erat ambiguitas, cum
utramque germanam suis liberis nubere consensit.
Raimundus vero (ut ad superiora redeam) unam
disjectarum trabium similiter amplexus, non ad
Italiae, sed Africae partes pulsus est, sanctae Fidis
auxilium incessanter invocans, nec unquam nomen
ejus ab ore rejiciens. Et jam tertia lux fluxerat ex
quo nec hominem nec monstrum vidisset, ita marinis
debacchationibus attonitus stupefactusque, ut
praeter naturalem tutandae vitae intentionem, brutis
etiam animalibus insitam, nihil prorsus jam saperet;
cum ecce de improviso obvias habuit piratarum
phalanges, de Turlanda regione venientes, sagenarum
bellicarum classe, telis, spiculis, clypeis et
armis multipliciter instructas; et, jam dudum praedam
sitientes, ipso die jactata sorte invenerant sese
statim praedam inventuros. Itaque repertum hominem
captumque barbarico fremitu circumstrepunt:
genus conditionemque interrogant. De fortuna autem
non quisquam movebatur, quippe cum illum
plane naufragum cernerent. At ille insolentia fluctuum,
ut dixi, sui oblitus, penitusque rigore membra
correptus, vix se hominem esse recordabatur,
nedum ad inquisita daret responsum; cum praesertim
nec linguam eorum, nec mores eorum aliquando
didicerat; postea vero peracto cursu in patriam
reversi sunt. Quibus iterum interrogantibus, jam
cibo otioque paululum recreatus, Christianum se
respondit: decus vero generis, professionemque officii
prorsus abnegans, agricolam se fuisse mentitus
est. Unde, sibi dato in manibus fossorio, fodere
ei imposuerunt. Quod cum prae nimia liberalium
manuum teneritudine ignotique laboris impatientia
minus pleniter perfecisset, ipsum jam impie tractare
flagrisque inhumane caedere adorsi sunt. Ita
demum invitus coactusque seipsum aperit, nihilque
praeter militiae artes se olim exercuisse professus
est. De qua re facto illico examine, armorum peritissimum
experiuntur; qui, praeter caeteram hujus
artis industriam, ita se sub arma colligere clypeoque
protegere perhibetur ingeniose, ut abs quolibet difficile
possit feriri. Jam ergo illum in ordinem militarem
constituentes, saepius in expeditionibus ducunt.
In quo cum egregiam laudis gloriam brevi
obtinuisset, jam in provectiorem honoris gradum
promovent. Interea vero inter hos atque Barbarinos
acto praelio, Barbarini superiores Raimundum, caeteris
interfectis sparsisque, dupliciter captivum abigunt.
Dein inquisitum et ipsi quoque honorabiliter
eum habere coeperunt, saepiusque in pericula ducere.
Ad postremum, a Saracenis Cordubae victi,
ipsum rursus amiserunt. At ubi et isti acerrimum
strenuumque militem diversis periculis experti sunt,
ingenti laetitia gaudioque tanto milite congratulantur,
nimirum quibus omnia ex voto nec unquam
incassum hoc socio contingebant. Verum subiti
gaudii indiscreta elatio, subiti infortunii interruptione
interdum castigatur; nam praelio commisso
inter se et Alabitas, victores tanto milite remanserunt
orbati. Postremo bellum fuit his cum Sanccione
comite de Castellis, viro potentissimo militiaeque
peritissimo; a quo Christi auxilio superati, non
modo Raimundum, sed etiam enormem Christianorum
captivitatem amiserunt. Sed haec barbara
gentium vocabula non sic ab antiquis usitata fuisse
videntur: quorum industria per negligentiam ignaviae
posteritatis pereunte, etiam gentium plerarumque
nomina aut penitus oblivione deleta | null | 4a572ea1-10c8-4e83-aa71-9821f283e8bd | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, aut barbarie
ingruente transmutata habentur. Igitur Sanccio
comes cum accepisset hunc non solum Christianum
esse, sed etiam nobilitate generis pollere,
miratus fortunas illius, quibuslibet donis remuneratum,
libertate etiam cum reliquis Christianis donavit.
Sed antequam discederet ab eo, sancta Fides ei
dormienti apparuit: « Ego sum, inquiens, sancta
Fides, cujus nomen naufragus tam constanter invocasti.
Vade securus, quia amissum honorem recuperabis. »
Surrexit ergo atque in patriam rediit,
castroque suo jam propinquans, audito quod conjux
alii nupserit marito, illic manifeste apparere
metuit, atque ob id intra domesticum pauperis tegetem
aliquandiu latuit, exspectans quid per providentiam
Dei de se futurum erat, partim peregrini
habitu, partim aetate deformatus. Nam tria annorum
lustra abierant ex quo a patria exsulaverat, propter
quod etiam ipsum ultra rediturum esse omnis spes
interierat. Tamen cum una dierum quaedam muliercula,
ejus olim concubina, in superfusione balnei ei
casu obsequeretur, ad notas nudi corporis ipsa
ipsum recognoscens: « Tune es, ait, ille Raimundus,
qui dudum, Hierosolymam tendens, aequore
mersus credebaris? » Quo negante, illa adjecit:
« Hoc, inquiens, verum est, nec me tuam praesentiam
celare poteris, cum qua olim consuevisti. »
Denique clanculum, et quo potuit occultius festinavit
ad dominam castri, nuntians invisum rumorem.
Ita primum per vile scortum adventus illius emersit.
Illa reducis viri postliminio consternata, coepit
maturare quantocius qua via sibi mortem occultam
ac sine infamia inveniret. At vero dum causa lethi
excogitando differtur, nec ad id sceleris opportunitas
satis efficax reperitur, voluntate scilicet et fortuna
discordantibus, admonitus in somnis, cessit
periculo vitaeque tutamentum quaesivit. Quod paulo
ipse ante fecisset, nisi sancta Fides ad suum castrum
eum nominatim venire jussisset. Sed credo
divino nutu ita esse factum, ut perfidiam conjugia
ad liquidum deprehenderet. Ut ergo comperit filias
suas claro matrimonio nupsisse, generorum petiit
genitorem, casus narrat, uxoris noxam detegit.
Porro, Hugo Excafridus fidelium amicorumque auxilio,
liberorum, socerorum antiquumque amicum
(pulso mox rivali) in honorem restituit. Praeterea
decretum est uti conjugem recipiat; sic enim posse
fieri juxta majorum instituta, nec prorsus ullum
esse dedecus: nam ille qui hanc habebat, simul ac
vidisset commune sibi judicium incumbere, cesserat
justo rectoque, alienum jus deserere paratus. Alter
tamen pro nota homicidae voluntatis, ipsam ab
animo respuit, prorsus cui prava conscientia majus
vulnus intulisset quam corporeae castitatis violatio.
Ut autem in superioribus paucis suppleam, addunt
etiam illum a primis piratis potionem herbae potentem
assumpsisse, et ita magicis praecantationibus
tactam, ut semel ex ea bibentes adeo lethea oblivione
hebetentur, ut nec genus ultra nec domum
meminisse possint. Dein superna sibi miseratione
sanctam Fidem apparuisse, et a stupore illius oblivii
excitasse, atque in mentem revocasse, et tamen
post illa memoriam habuisse tardiorem: disponente
Deo scilicet, ut, antiquae correptionis vestigiis adhuc
testificantibus, perpendant alii quantis de malis eum
Dominus absolverit.
CAPUT XIV. #De peregrino capto et vinculato, subitoque sanctae Fidis auxilio liberato.@#
Peregrini quidam, Lemovicensis pagi indigenae,
abeuntes ad Sanctam Fidem, transierant propter
castellum Oebali, quod dicitur Torenna: quibus
forte fuit obvius quidam ejusdem oppidi municeps,
eorum inimicus, nomine Gosbertus; clericus quidem
solo cognomine, sed actu terrenus miles; qui statim
inventa causa, redegit omnes in captionem. Domnus
Oebalius forte abierat, cujus conjux tunc (sed mox
per divortium ab eodem deserta) domna Beatrix,
hoc audito mandat militi ut, si se unquam velit habere
benevolam, Romeos statim abire sinat, nec
prorsus unius horae spatio intra septa municipii
detineat coactos. At ille non audens ex toto dominae
mandatis contraire: « Hos, inquit, pro imperio dominae
dimittam, retento hoc solo qui mihi injuriosior
exstitit, quem impunitum abire difficile est.
Quod si ita sibi non sufficit, noverit non impetraturam
quod etiam pro sancta Fide certus sum nunquam
me facturum. » Et ita, dimissis caeteris, illum
unum jubet compedibus constringi, quos rustica
lingua bodias vocat; quorum clavi, martello duriter
obtusi ut inextricabilis illa fieret connexio, ultro
franguntur, ipsis etiam frustatim compedibus conquassatis.
Denique alteris compedibus mutuo petitis
itidem actum est. De tertiis quoque eadem jactura
accidit, et ait | null | 01fb4985-6a3b-4fde-ad5a-f134bee9cf6e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
: « Ut video, sancta Fides (nisi astu
caveo) meum mihi inimicum vi auferet: verum
annitar ego uti res secus quam autumat possit evenire. »
Tunc vero arctis chordarum voluminibus lacertis
in crucem ante pectus constrictis, post haec
utramque palmam circa collum utrobique circumactam,
inter humeros violentissime revincire fecit.
Sicque subter ascellas regyrantibus ligaminibus,
ventrem crudis nodis coarctari, adeo ut ipsius inauditae
connexionis modo sic miser constrictus suffocaretur,
ut anhelitus gracili spiraculo vix sibi sufficeret
vita. Cui ita in solitario conclavi clauso
duodecim lanceatos viros, quos aeque vesanae mentis
expertus erat, instanter astare jubet. Qui si viderent
illum divina solvi virtute, illico, ne vivus evasisse
gloriaretur, omnes uno ictu pariter transverberatum
obtruncarent. At post modicum intervallum
ille miserabili addictus angustia, sitiens, difficile
verbis id exprimere potuit, tanta vinculorum duritia
organales fibras obstruxerat. Tunc unus, quos dixi,
satellitum petita aqua cum deprimeret illaqueatos
sub gutture cubitos, ut laxato mento haustum ori
ejus aptare posset, illa nodorum difficultas sese absolvit
ultro, ipsis tantum resticulis haerentibus brachiis
ipsis quibus fuerant appositae. Ipse vero, sentiens
se divinitus solutum, coepit illinc praestrenuus effugere.
At illi statim ex praecepto senioris ipsum mucronibus
adorsi confodere, tanta continuo divinae
virtutis vi obstricti in loco haesere, ut nec moveri
quidem quisquam eorum posset, nec penitus verba
ad alterutrum dare. Sicque repente angelus Domini
coarctavit eos, ut ac si lapidea simulcra immobiles
permanerent. Unus tantummodo, inter suffocationis
angustias obscenae interjectionis dans mugitum, cum
grandi difficultate in hanc vocem erupit: « Vah!
jam pergit. » Caetera, fixus immotusque tandiu perstitit
quoad ille alter ad domnam Beatricem transfugit,
[ut] sese in fuga reciperet. Cui illa in crastinum
duces delegavit, quandiu fines castelli longe excederet,
tutumque iter carperet; cui erat Petrus vocabulum.
Denique cum sociis ad Conchas attingens, et
pro absolutione sua grates inibi Domino persolvens,
post inde laetus est ad propria reversus, ligaminibus
relictis in testimonium virtutis, quae remansisse dixi
laxis nodis pendentia brachiis. Anno fere et dimidio
post secundam a Conchis reversionem, accidit
mihi certo negotio domni Willelmi Pictavorum comitis
adire curiam, in qua cum domnam Beatricem
viderim, a Ricaredo fratre suo Rothomagensium
comite illic missam, ardenter ejus colloquium
aggressus, illico recogitare coepi super hoc miraculo:
cujus verba, per omnia monachorum Conchacensium
[verbis] concordantia, esse poterant probabile
argumentum, si quis dubitaret in aliis etiam
mihi ab eisdem narratis.
CAPUT XV. #De adolescentulo resuscitato.@#
His ergo ita hactenus veluti ad alia festinando
succincte praelibatis, aliud pene incredibile occurrit,
quod, ne silentio pereat, vivacibus commendare
studuimus schedulis. Ultraclusanae vulgo dicuntur
partes, ubi duo conjugali foedere sociati, absque
sobolum fecunditate diutius manserunt steriles;
qui inito consilio ad sanctae virginis propitiatorium
accedentes, mox ut peractis votis redux peregerunt
iter, divina pietate muliebris fecundatur venter;
sicque in partum resolutus, masculam in lucem
effudit prolem. Qui filius tria fere, ut putabatur,
lustra gerens, invida morte anticipatur, atque ad
extremum vitae moerentibus parentibus sortitur; qui
ut defuncti nati exitum viderunt, sanctam Fidem
variis atque innumeris querelis lacessunt, eamque
sibi amissum pignus reddere deposcunt: « Quid,
inquam, illius dono, o sancta et gloriosa Domina,
nos exhilarare voluisti, quos de ejus immatura sorte
praescieras moestiores fieri! Tuum fuit quod eum
jam desperati habuimus, pro ejus impetratione, tua
sancta limina expetivimus, ante tua sancta monumenta
corporibus humi prostrati, in ejus petitione
exaudiri meruimus, optatumque diutius votum per
te, o beata mater, adepti sumus. Quid profuit, o
beata et gloriosa mater, nobis quaesita nancisci, si
detrimentum amissionis nunc cogimur perpeti?
Adesto nunc solita pietate, o Christi virgo benedicta,
sobolemque nobis restitue redivivam, quam quidem
per te suscepimus, tua gratia nostra fecundante viscera.
Nihilominus quidem nobis ablatam potes reddere,
quam omnino [non] natam, negante dudum [Domino],
praevaluisti concedere. In utroque fies omnipotentissima,
in utroque agnosceris martyr efficacissima. » His
et talibus quampluribus utrosque parentes ad defuncti
filii feretrum irremediabilis torrebat [dolor],
exanimeque corpus amplexos gravibus suspiriorum
singultibus fatigabat. Cumque jam bajuli sandapilam
arriperent, ut ad ecclesiam humandi causa deferrent,
parentes lamentabilibus | null | d50fdd49-3b7e-4ffe-8b19-484c08bdaef7 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
modis sanctam Fidem proclamant,
et ut eis amissum donum rursus restituat
miris ululatibus obsecrant. Quibus ita ad aethera
usque funereos clamores ferentibus, ecce quasi de
gravi somno rediens adolescens ille, caput a feretro
erexit, faciemque sudario jam adopertam concutiens,
astantium strepitum mirari coepit. Quem mater,
irremota feretro incumbens, mox ut vitalibus
auris fruentem persensit, propere vultum manusque
resolvit; versisque modis, prae nimio gaudio fletibus
ora rigavit. Quo viso omnis astans coetus diriguit,
calorque omnium ossa relinquens, ineffabili stupore
cernentes perterruit. Denique eum a mortis torpore
resolutum genitores ejus percontari studuerunt si
forte corporeis membris exutus aliud ad regnum
duceretur; an, in exstasi mentis positus, adhuc vitali
calore membris collapsus fungeretur. Qui mox se ab
hoc praesenti saeculo prorsus egressum, et ad tenebrosa
loca deductum; unde sancta Fides eum vi
exemit, et ad resumenda hujus solis spiramina refudit.
Et, ut credibiliores in tanti miraculi relatione
utrique parentes fierent, eum Virbium ad sanctae
Fidis oraculum adduxerunt, testeque tota vicinia,
nobis mirantibus ac prae gaudio fletibus ora madentibus,
eumdem relatorem esse fecerunt.
CAPUT XVI. #De eo qui filios suos, virtute sanctae Fidis fretus, per ignem transire faciebat.@#
Hujus rei cujus narrationem aggredimur multi
nostrum relatores persaepe exstiterunt, quorum relationibus
ut divinis oraculis credimus. In Petragoricis
partibus castrum Montagrerium perhibebant, ubi
eques quidam, nomine Helias, nobilitate pollens degebat,
qui sine sobolum gratia connubia irrita atque
ingrata ducebat. Qui tandem ad sanctae martyris properans
limina, optata conjugalis uteri meruit recipere
semina. Et hanc [prolem] bino munere contigit accidisse.
Quos pueros tanto amoris privilegio diligebat,
ut etiam non suos sed sanctae Fidis filios appellabat.
Et ut inde experimentum daret, coram astantibus
et instanter prohibentibus, media in ejus phala accenso
rogo, nudis cruribus ac pedibus per medios
flammarum globos transire faciebat: quod et (mirabile
visu!) pueri sine aliqua incendii laesione citato
saltu implere festinabant. Interea vero mente sedit
ut eosdem pueros deberet adducere sanctae martyri,
veluti eorum spirituali genitrici. Sed quia horrida
hiems flumina cuncta a littoribus expulerat, immensisque
tempestatibus passim desaeviebat, mulier, et
caeteri ejus familiares aliud in tempus reservandum
persuasum ibant. Quorum omnium hortamentis penitus
resistens, propositum iter se celebraturum asserebat,
nulloque metu ingruentis tempestatis se desiturum
dicebat. Quin etiam praesentibus pueris sanctae
martyris nulla se naufragia timere perhibebat,
sed eorum comitatu fretum parva lintre procellosas
gurgitum elationes sulcaturum se spondebat. Quod
et ad effectum usque perducens, sanctae virginis adiit
limina, puerosque votis obligans, multa de eis sanctae
congregationis nostrae fratribus recensuit valde
admiranda; peractisque orationum solemnitatibus,
laetus et incolumis rediit ad propria.
CAPUT XVII. #De oculo equi per virtutem sanctae Fidis restituto.@#
Arvernico in pago Murmontis castrum vulgo nuncupatur,
in quo miles quidam, equum magni pretii
habens, de more sanguine minuit, quem post phlebotomationem
ad palum quemdam capistro religavit.
Quo in palo ad res suspendendas sudes #acutissimae@#
prominebant, quas ipsi ramusculi praecisae arboris
olim concesserant. Ad cujus stipitem praedictus equus
adnexus, dum instabili motu circumvagaretur, ejecto
altius capite sudem offendit, quae gravi ictu confestim
ei oculum radicitus evellit. Quod factum praedictus
miles aegre ferens, oculum ad mandibulas usque pendulum
in proprio foramine restituit, ac, multorum
ibidem adstantium cohortationibus, sanctae martyri
Fidi luminare ad ejusdem equi [caudae] longitudinem
vovit, lumenque effossum institis alligans, ad proprium
stabulum moestus reduxit. Erat namque equus ille
et velocitate incomparabilis et in omni caballina
strenuitate probabilis. Sicque factum est ut sanctae
Fidis medicantibus meritis piis, postera die equus
ille ita incolumis #invenitur,@# ac si nunquam ullo
morbo gravari videretur. Cujus virtutibus praeclarum
miraculum isdem miles ante sanctae martyris
retulit, cunctis astantibus, oratorium.
CAPUT XVIII. #De mortuo resuscitato.@#
Contigit quemdam, nomine Hunaldum. Tolosanis
in partibus sanctae martyris admirandum promeruisse
beneficium, visuque et opere inopinam experiri
ejus magnificentiam virtutum. Habebat enim
filium, quem de more misit ad armentum in pascuis
servandum. At ille, pastorali cura suscepta, die quadam,
surgente hespero armenta domum reducens,
per negligentem incuriam bovem unum inter fruteta
dimisit, reliquos vero bostaris praesepibus inseruit.
Cernens igitur vacuo loco unum abesse animal,
pascua per furvas noctis tenebras | null | feb86545-c72f-4da9-9fc2-be00feed15b9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
solivagus repetiit.
Sed magna parte noctis illius jam elapsa, casso labore
quaeritandi, sine bove tristis ac moerens rediit.
Quid ageret, quo se verteret, nulla ei ratione patet:
improbissima enim patris severitate perterritus, eo
sciente tectum non audet subire, neque quid ei acciderit
ullatenus intimare. Tandem vero sopitis omnibus,
lectulo se contulit clanculus. Ubi cum membra
amissi bovis indagine admodum defessa jactaret, illico
tanto dolore corripitur, ut pene omni ossium
compage resolutus crederetur. Quo dolore nimium
invalescente, et motu artuum fraudatur, et rationis
officio privatur. Mane autem facto, ut eum pater
tanto conspexit correptum languore, deposito furore
mox super imminentem nati interitum flebilibus
coepit gemitibus dolere, ac, dum vastis singultorum
quateretur ictibus, sanctae Fidis salutiferam opem
magnis implorat clamoribus, ut pristinae incolumitati
ejus restituatur filius. At ille toto corpore manens
immobilis, summo duntaxat in pectore videbatur
ei calor vitalis, atque tali in stupore membrorum
dies peregit novem, exstinctis lucernis oculorum.
Decimo autem die, quae Dominica habebatur,
ut viderunt pupulas luminum in morte contabescentes,
gelidoque sudore frontem ac genas rorantes,
apposita laevo lateri manu nihil vivum salire sentiunt,
sed omnia aeterno sopori dedita evidentissimis
signis agnoscunt. Quid plura? Funus parant, exanimeque
cadaver sandapilae impositum ululantibus lamentis
celebrant. Sed cum luce crastina ad defossum
sepulturae ejus locum veheretur, pater impatientis
amoris affectu, exstincti gelidum nati corpus amplexatur,
oculosque ac vultum omnem irriguis lacrymis
humectans, locum omnem amaris implet
clamoribus. Inter quos insolabiles gemitus, crebris
vocibus sanctam Dei martyrem Fidem clamat, ac lacrymosis
obsecrationibus ut sibi filium reddat ter et
quater ingeminat dicens;
« Virgo Fides, dilecta Deo, lux inclyta mundi,
Auxilium miseris quae cita ferre soles,
Supplicis exaudi martyr sanctissima vocem,
Quamque potes, posco, defer opem misero.
Munere nemo tuo, petiit si forte coactus,
Discessit vacuus, te retinente, manus.
Credo quidem, neque vana fides, te posse quod opto
Coelitus a Domino promeruisse tuo.
Unicus ecce mihi natus, mea sola voluptas,
Occidit, una mei spes et amor generis;
Quo pereunte modo, mihi caetera vita superstes
Protrahet ingratas fine carendo moras.
Sed si, virgo Dei, miserorum questibus ullis
Flecteris, et lacrymis vinceris irriguis;
Munere sopitos nati quos cernimus artus,
Ad priscam vitam, te rogo, nunc revoca »
Cumque his et hujusmodi quamplurimis querelis
super defuncti corpus incumbens pater cum magno
ejulatu quereretur, omnes qui ad ultimum exsequiarum
obsequium aderant, deflentis pietate moti,
fletibus ora rigabant, ac gloriosissimam virginem
Fidem mixtis lacrymis precibus, ut ad invocationem
sui sancti nominis propitio vultu respicere dignetur,
unanimes exorant.
Sic quoque continuo, sed et (o mirabile dictu!)
Mors tetra visa retro praedam fugitiva reliquit,
Evomuitque vorax avida de fauce rapinam.
Protinus atque caput lento nutamine functus,
In partes versat, gelidas recalente medullas
Fomite vivifico: subitoque per algida membra
Spiritus infusus totum dat vivere corpus,
Erigiturque jacens, trepidantia lumina vixdum
Attollens. At mox totos simul erigit artus,
Et stetit in propriis membrorum machina plantis.
Inde domum repetit divino tramite patris.
Quo viso cuncti, in gratiarum actionem versi, prae
gaudio tanti miraculi lacrymas fundunt, sanctaeque
virginis ac martyris Fidis virtutem glorificantes,
votis et muneribus sese ac suos ei supplices devovent.
Sicque ab ecclesia Sancti Georgii, ubi humandi
juvenis gratia venerant, regressi ad propria,
pater posthumi filii ac reliqui contubernales diligenti
persecutione die quadam ab eo sciscitari studuerunt,
quid sibi visum fuerat illis novem diebus
quibus in excessu animae positus quasi mortuus jacuerat,
ac quomodo vel cujus auxilio, ad sepeliendum
postmodum delatus, ad vitales auras redierat.
At ille adhuc trepidantia pectora gerens, ab imo
spiritu longa suspiria ducens, sic percontantibus
actutum respondere exorsus est: « Ut caetera nunc
ad praesens silentio praetereantur quae mihi fine sub
extremo contigerint, certissimo et sine ullius falsitatis
ambiguo brevi expedire non differam. Corporeis
vinculis spiritus meus resolutus, teterrimis quibusdam
ministris traditur, quorum crudelissimo ducatu
ad hiatum usque vastissimi praecipitii protrahitur.
In cujus horridam voraginem dum jactari inenarrabili
metu formidarem (eloquar an sileam?), ecce vir
splendidissimi decoris advenit, quem (ut postea didici)
paradisi praepositum fuisse Michaelem archangelum
liquido patuit. Cujus placidi itineris gloriosissima | null | ecc4bea3-c313-4f61-bb55-184a3d6500cd | latin_170m_raw | null | None | None | None |
virgo Fides comes astitit; quae super solis
jubar emicabat splendore mirabili. Hic vero coelorum
praepositus, ut more carnificum eos quibus ad
torquendum deputatus eram conspexit in verbera
mea irremediabiliter furere; « Quid, inquam, malorum
artifices, in hujus tironis tormenta tanta
desaevitis crudelitate? Quid animam a summo
Deo creatam perditum itis absque ulla miseratione?
Sinite jam nunc ab ejus gravi laceratione,
quia, Deo permittente, per sanctissimam virginem
hanc Fidem proprio refundetur in corpore, a vestra
erepta potestate. » Ad hanc vocem tartarei
ministri intolerabili formidine correpti, manus semper
in malum pronas continuerunt, coelestibusque
nuntiis insolito timore tremebundi paruerunt. Nec
mora, felicissima virgo Fides concito impetu medios
tortorum cuneos irruit, animamque meam ab eorum
manibus violenter abstraxit; atque ita corpori humo
tradendo, sicut nostis, mirabiliter refudit. Postquam
vero hujus non tantum visionis quam etiam
rei gestae veritatis textum ille ordine est prosecutus,
pater et vicini iter instituunt ad sanctam Fidem
gratias reddituri. »
CAPUT XIX. #De Raimundo, qui a compedibus et catena solutus est.@#
Pene huic simile adhuc et aliud calami deposcit
officium; quod quia prodigialiter invenitur actum,
aeterna memoria censuimus celebrandum. Raimundum
pro impie gestis multi vestrum noverunt, et
genealogia satis spectandum et terreni honoris fastu
subnixum. Hic ex castro quod Mons Pensatus dicitur
originem ducens, patrem habuit Bernardum, praedicti
castri primum et maximum. Et quia Caturcensi
urbi continguus erat, ejusdem civitatis litteris imbuendus
traditur canonicis, eorum societatem sortiturus
succedentibus annis. Qua in disciplina, vix sanabili
epileptici morbi aegritudine per interlunia
misere laborans, taedio coepit [eo] magis parentibus
haberi, quod in [eo] nulla spes [erat] genialis indolis.
Tandem nimirum opinatissimo virtutum favore coactus,
sanctae virginis propitiatorium aggreditur; cujus
propitiante benignitate optatae salutis remedium
a secutus, sanctae medicae Fidis basilicam quotannis
revisere studebat, gratias pro impenso munere relaturus.
Quem pro zelo patrimonii parentes atque
affines exsecrabili odio insectantes voti compotes
ceperunt. Tantum denique viro illustrissimo, nomine
Gosberto, tradiderunt, qui pro irrogatis contumeliis
gravissime eum habebat infensum. Aderant
namque sanctissimi dies Quadragesimae, qui, cum
frugalis parcimoniae observatione mente custoditi
sincera, omnem elidunt vitae perperam. Quos iste
inter compedum multiplicia volumina omni eremitica
austeritate aridius ducens, potius habebat oneri
quam promerendae saluti. Cibus enim illius vespertinus
panis erat mucididate viriditatis squalidus;
qui, remoto alius edulii adminiculo, vix, etiam aqua
viam patefaciente, palati valebat pertransire meatus,
et quia pro efferis viribus illis intolerabilis erat, ita
compedibus et triplicibus catenis veluti Gaetulus leo
implicatus jacebat, neque pedem neque manum ullo
adnisu qualibet in parte vertere praevalebat. En
etiam ipsa catena fortibus hamis intexta, quae numeroso
sinu circum crura ac torosos lacertos dure
vinciebatur, a tergo ejus per foramen saxeae turris
ad exteriora penetrans, ferreis repagulis ita a foris
constringebatur, ut nulla vi, nisi mordacium serrarum
edaci limatura, reserari fas erat. Has inter pressuras
tamen sancta Fides ejus ab ore non recedebat,
neque unius momenti victum non invocato
praeterierat. Quinque igitur hebdomadarum breviori
lustro in hac tam lugubri acerbitate finito, dies ille
enituit qui, ob Dominici triumphi memoriale, cum
palmarum seu diversi generis florum * corda omnium
totum per orbem ineffabili tripudio exhilarat.
Cujus diei tam commune gaudium diffusa per orbis
climata, nullam huic praebebat remedii laetitiam.
Cernens ergo cunctipotens Deus immitem saevissimi
tortoris praedicti Gosberti pervicaciam, subsequenti
nocte per sanctae virginis intercessionem tactus misericordia,
ut semper totus * est vita desperatis facilis
pietas, juvenem splendore admirabili coruscum
illi misero, sopore dolores leniente, coelitus direxit;
qui eum talibus affatur verbis: « Vigilasne an sopore
deprimeris, Raimunde? » At ille, intra somnii
dulcedinem, ita videbatur sibi respondisse: « Quis,
inquam, es, domine? » Cui ille: « Ego ille sum Stephanus,
qui, dudum a Judaeis lapidatus, civium supernorum
promerui asciri coetibus; qui ideo sum ad te
missus, ut ad sanctam Fidem te ducam velocius. »
Quem cum interrogasset ubinam magnifica virgo esset:
« Surge, inquit martyr praecipuus, quia non
ludificaris a somno, sed, incunctanter me sequens,
videbis eam de qua ad te loquor. » At ille, ut sibi
ostensa suadebat visio, videbatur sibi sanctum martyrem | null | 5819bdad-e3b0-434d-bb59-1a7e95a8a2c5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sequi praevium; qui supra pontem Conchacensis
Dordonis eum statuens, ita mellifluis prosequitur
alloquiis: « Dirige, inquam, o fili, oculorum aciem
super hujus nubiferi montis cacumen, et divinam
intuere claritatem, cujus immensi splendoris media
sanctissima virgo Fides ac martyr insignis, angelorum
inter manus emicans, quis suis meritis debeatur
honor, evidentissime indicat.
Quibus ille auditis laetus de sacrae virginis laude
praecelsa, oculos in visione vigiles in sublime tollens,
vidit igneum globum ingenti fulgore micantem,
cujus in medio speciosa virgo coruscans astantibus
sibi angelis dicebat: « Locum illum quem cernitis
ossibus decoratur meis, de quo vos rogo ut vestris
sanctificetur dextris. » Cives vero angelici, monitis
animo libenti acquiescentes virginis, elevatis praefulgidis
dextris signum dant adorandae crucis, cujus
signaculi virtute sacratus omnis sanctitatis gratia
repletur. Dum haec igitur agerentur, ecce subito
nimbosa caligo, ab ipsius amnis imo nimbosus turbo
ascendens, illum super pontem stantem nebula
texit, quae deciduo rore ejus indumenta largissime
humectavit. Qua visione attonitus lumina a somno
vix abrupit, ac mox vestes manibus contrectans, sicut
in visu senserat defluo imbre reperit humidas.
Inde circa se palpando manus ducens, omnia vinculorum
volumina dissoluta a se sensit, ostiolum
etiam, nocte seris ac vectibus satis munitum, patens
invenit. At ille verum sibi orama fuisse ostensum
liquido agnoscens, continuo (multa enim animo
ei cura exiendi necne recursabat) obfirmatus audacia,
cum praecipiti evolutu, custodum munimina
transilit, gradusque scalarum rapido impetu superans;
per medios custodes ibidem jacentes ad exedras
usque devenit. Ubi dum astans multa corde
dubio agitaret, tandem ei menti succurrit quia, prae
nimio pondere, vinculorum machinamenta ad sanctae
virginis basilicam vehere nequibat, saltem tabulam
scacchorum ibi pendentem in testimonium suae evasionis
ferre debeat. Qua assumpta, murum, qua altius
insurgebat, praeceps elusit, expersque laesionis,
fugam nudus pedes properavit. Cui inter scrupulosum
callem pedibus labenti mox quaedam mulieris
forma obvia fuit, quae, expositis a dextrali calceamentis,
ita eum prior compellavit: « Tune es, inquam,
Raimundus ille, quem modo sancta Fides a
carceralibus vinculis solvit? » Cui dum illum se esse
confiteretur, confestim calciamentorum viae solamen
ei detulit, dicens: « Tolle haec, et quantocius ab his
elabere partibus, dum tibi evadendi patet locus. »
Cujus beneficii munus et solaminis monitus ille attentius
perpendens, nihil aliud eam fuisse intelligit
quam praesentiam sanctae virginis. Sed dum haec
mente pertractaret, subito nusquam evanescens
comparuit. Tantae ergo patronae exhortationibus roboratus,
coeptam peragit fugam, neque ab insequentibus
attingi potest, quia eum sancta Fides tuebatur.
Sicque per medios invisus ruens hostes, Caturcetim
adiit urbem, ubi protomartyri Stephano, quasi
viae suae praevio, meritas rependere studuit grates.
Et quia longae inediae ac fugae conficiebatur
taedio, sanctae Fidi, ob praestitae sibi salutis gratiam,
quam potuit misit candelam. Denique nocte illa in
qua Dominica proditione et nostra salus et Judaeorum
processit interitus, dum impositam lectionem
mane legendam in vestiario sancti martyris provideret,
somno demitur, atque ibidem quiete pascitur:
cujus somni nubilo sancta Fides, tanquam matutinae
nebulae interpollens sol, permista, ita eum subiratis,
ut putabatur, visa est arguere eloquiis: « Itane desidia
torqueris, ut solitas mihi gratiarum solemnitates
his sanctae Paschae diebus ante sacrarium artuum
meorum persolvere desinas? Quid moraris? Disice
morarum nodos, et cum scacchorum tabulato, tuae
videlicet liberationis credibili monimento, Conchacensem
calle pedestri velocius expete locum, Paschalisque
gaudii ibi celebra sacramentum. » Hujus
visionis gratia ille permotus, somnii taedia rupit, ac
Geraldo Petragoricensis Ecclesiae sub primis tirocinii
auspiciis episcopo, qui Tolosanae urbis moenia
forte aggrediebatur, simulque ejusdem Caturcinae
urbis praesuli Bernardo, quae sibi somnitus imperata
fuerant territus intimavit. Qui ut sanctae Fidis monita
audierunt, jubent jussa factis implere, nec qualibet
interveniente dilatione differre. Quid igitur?
Uno tantum contentus famulo iter arripuit, ac imperiosae
virginis mandata facessit. Coepti vero itineris
victor, ubi scacchea tabula onustus ad saepe
dictum locum pervenit, orationi incubuit ac supplici
murmure quaeque excogitata protulit. Qua expleta,
post sanctae crucis fronti locoque cordis impressionem,
quae sibi inter catenarum pressuras per sanctam
virginem mirabiliter acta fuerant, cunctis qui
aderant ora in silentio tenentibus, filo expedit. Neque
haec parva audivit utriusque sexus | null | 41d72d94-d59d-42d6-b19f-776db17c5496 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
caterva, sed
ejusdem memorati Gosberti filius, qui tunc forte
inter commilitones causa orationis ibidem aderat,
incredibili stupore totus visu in medio diriguit, admirans
qualiter a tot vinculorum connexione solvi
potuit, neque minori admiratione Goffredus sub hoc
aspectu corripitur, cujus jocosa scacchorum tabula
fuerat, quam ille ereptam propriis illic humeris in
testimonium sanctae virgini obtulerat. Tandem
agnita virtute divina, in laudum praeconia convertuntur,
sanctae martyris Fidis glorificantes potentiam,
a Domino sibi sacris exigentibus meritis in
omni miraculorum facultate collatam.
CAPUT XX. #De mulo resuscitato.@#
Nunc vero quid in itinere sancti Petri apostolorum
principis moderno tempore per gloriosissimam
Christi famulam mirabiliter gestum sit, paucis absolvere
curabimus vestrae attentioni. Italiae in partibus
quae Longobardia nuncupantur, miles quidam Ruthenici
pagi, Garbertus nomine, praecedentem Pictavensem
genere ac militari strenuitate satis illustrem
assequitur, ac post salutationum mutuam gratiam
iter institutum celebrat, ejus familiaritati sociatus.
Qui de multis simul sermonem ad invicem conferentes,
tandem ad sanctae Fidis magnalia conserta
sermocinatione pervenit, ubi non parva laus a Ruthenico
suis attribuitur miraculis. Ille vero Pictavensis
ingenti cum admiratione narrationem illius applaudens
excipit. Ubi ad hospitium in vico Sancti
Domnini perventum est, Pictavensis mulus, qui ei
charior habebatur, gravissimo morbo correptus, vix
ad crastinum diem vitam pertraxit moribundus.
Garbertus vero, quanta in talibus quondam animalibus
sancta Fides operata est magnalia non immemor,
interrogat socium utrum aliquam medelam fecerit
ad muli hujus supplementum. Cui « Nequaquam »
respondenti, mox adjecit: « Nunquid audisti quae
tibi de sancta Fide heri per me exposita sunt?
Mitte ei devotus aureum, et statim tuum animal
recipies sanum. » At ille, nihil cunctatus, bisantem de
marsupio protulit, quem ei ad deferendum sancti
virgini concessit. Sancta vero Fides ad majorem
virtutis suae gloriam manum reservans, viventi mulo
nihil profuit, nec quidquam valitudinis impertivit.
Quid plura? Surgit aurora, monetque cunctos ut
coeptam properarent viam. Exponitur mulus vitae
termino functus a stabulo, et datur tantummodo
pretium pro corio. Iter corripiunt moesti, et qui
aureum vitae arrhaboni recepit, et qui amisso animale,
damnum cogebatur pati. Ruthenicus ergo de jactatione
virtutum sanctae Fidis nimio rubore anxius,
aureum quod acceperat, volebat verecunde reddere.
Quod cum tetendisset datori, ecce repente post tergum
audit sonitum subsequentium, et quasi fugientis
animalis et agitantis equitus strepitum. Sicque vultum
in terga retorquens, prospicit eminus hospitem
mulum fugientem cursu fatigantem, et, ut eum comprehenderet,
multo conamine enitentem. Qui, [hoc]
viso, sanctam Fidem attonitis exclamat vocibus, aureumque
retinet quod volebat reddere verecundus.
Recepto denique mulo, interrogant hospitem qualiter
actum fuerit in reparatione animalis. At ille admirando
exclamans, ait: « O vos felices quibus tantam
virginem contingit habere patronam, cujus
omnipotentibus meritis non solum vobis salus tribuitur
animarum, verum etiam magna procurantur
medicamina corporum! Haec sancta virgo in opere et
virtute non sinit vestris adminiculari incommodis,
etiam in animalium resurrectione. Hoc quod videtis
animal, in platea projectum, dentibusque retectis
omni anima relictum, inter decoriantium manus animavit,
concitoque saltu a solo exturbavit, ac ita a
manibus nostris elapsum, vestris usibus praeparatum
reformavit. » Quo audito omnis peregrinorum caterva
in laudum praeconia erupit, totumque aerem
aemulis vocibus sanctam Fidem reboare compellit.
Deinde reddito hospiti tergoris pretio (scilicet argenteos
octo) sancta limina apostolorum laeti expetunt,
regressique ad propria votivum aureum cum ingenti
gratiarum actione persolvunt.
CAPUT XXI. #De milite qui ab intestinorum inordinatis motibus fatigabatur.@#
Arvernico in pago miles erat strenuus, cui, insidiante
infortunio, interiora, statum suum per interlunia
deserentia, cum magno intestinorum murmure
in verenda usque erumpebant; unde nimio moerore
attritus, mortem saepe orabat, ne haec pateretur
diutius. Post multum vero tempus, de milite pedes
factus, consciam morbi uxorem alloquitur; [a] cujus
consilio tectus, sanctae Fidis deliberat expetendum
super hoc beneficium. Muliere reluctante et multa
objiciente, ille conceptam peragit voluntatem, ac
ita sanctam adiit virginem. Cujus ante sacratissimum
corpus devotus procumbens, pro quo venerat,
cum lacrymis saepius ingeminat, ac pro salute obtinenda
propensiora fundit precamina. Sequenti vero
nocte ante sanctum mausoleum virginis, post orationum
studia depressus, videt sibi sanctam martyrem
assistere, et quasi subverecundo (ut | null | dd71998c-01c0-4579-8060-05568e5ccbbb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
mos est
virginibus) eum alloqui sermone: « Dormisne? inquam. »
Qui cum se dormire respondisset, beata
virgo ita eum fando prosequitur: « Scias me, inquam,
hactenus minime fuisse interpellatam pro
hujuscemodi re ut ista est pro qua nostra sollicitas
suffragia, cum ex diversis morbis valida contulerim *
agridia. Sed ne omnino hinc inconsultus abeas, quae
tibi fient salubriora paucis advertere expediam. Nosti
illum qui tuam incolit viciniam, fabrum ferrarium? »
Qui cum sibi nomine et facie bene notum esse subintulisset,
rursus eadem virgo: « Illum, inquam,
nihil cunctatus aggredere, et ut cum maximo malleo,
ex quo candens massa a fornace facta contunditur,
adnixis viribus roga super illam passionem in incude
positam, tibi validissimum ictum injiciat, quod celeriter
salutem tibi conferet optatam. » His ille verbis,
cachinno simillimis, stupore simul et admiratione
praemonitus, somno abrumpitur, et quid sibi talis
visio velit alto corde versat diutius. Tandem vero
domum regressus, obfirmato in mortem pectore,
fabrum praedictum, nemine conscio, aggreditur, et
quae sibi per sanctam Fidem imperata fuerant intimat
secretius. Quibus ille auditis, toto corde collabitur,
neque se hanc phantasticam ludificationem jam
acturum jurejurando attestatur. « Crede, inquam,
mihi, domine, quia non medentis, sed potius ludificantis
verba haec sunt, quorum monita si credulus
prosequi volueris, mortis tuae reus argui poteris.
Ego tamen nequaquam hujus criminis ero auctor tam
pessimi; novi enim procul ambiguo praesentem te
incurrere mortem ex hoc. » Cui ut excusatus abiret,
multa conjectanti, et multa metu parentum, si verbere
suo vitam cum dolore finiret, in faciem objicienti,
mox eques illi fidem facit nihil horum sibi
eveniendum. Quid plura? Sternuntur super incudem
genitalium turgida palearia, atque ad extremum
ictum praeparantur morbida verenda. Sed mox ut
adductis lacertis sublatum in aera cernit immensum
mallei pondus, incredibili pavore concussus, retro
resupinus labitur, ac velut exanimis solo cum gravi
fragore membrorum resupinatur. Qua in praecipiti
ruina, mirabile dictu! confestim omnis illa intestinorum
ebullitio ita interius resorbetur, ut nunquam
ulterius in vita sua foris erumpere videretur. Sic
ille nec cauterio adustus, nec ullius antidoti amystide
curatus, incolumis evasit, sanctae Fidis, ut ita dicam,
ludus, omni posteritati cum alacritate satis admirandum
spectaculum facturus. Sic illa ponderosa allevatur
sarcina, sic dura reprimitur ignominia. Sic
pro terribilis mortis horrore, ad laudem et gloriam
sanctae martyris, ineffabilis gaudii curatus perfunditur
immensitate. Quae res ne cuiquam ridiculo similis
facta videatur, ac per hoc nobis conficta respuatur,
non absurdum ducimus, Rodbertum Cantojolensis
monasterii abbatem, virum reverenda canitie
satis honestum, in publicum advocare; cujus testimonio
hoc nobis manifestatum est quod referimus,
quia ille qui passus est longe positus, nostris postmodum
non apparuit obtutibus. Illius ergo ab ore
didicimus, qui non inepta adulatione, non ficta scurrilitate
aures populi palpat, sed veritate quidquid ore
profert commendat. Denqiue si de tali relatore dubitatur,
de beneficiis Dei diffiditur.
CAPUT XXII. #De quadam matrona quae contra sanctam Fidem impie agens, mirabiliter interiit.@#
Caturcensium in partibus res mira contigit, quam
quia cunctipotens Deus pro amore virginis suae
monstruose operari voluit, huic dignum ducimus interponendum
lectioni. In praedicto vero territorio
matrona quaedam erat nobilis, quae aut quia mulierum
genus semper avarum legitur, aut certe diabolico
instinctu, terram sanctae martyris agris suis
vicinam immoderate concupivit, arantesque monachorum
bubulcos plurimis affectos contumeliis a
jugeribus expulit. Sequenti vero die proprio vomere
ea jugera secare fecit, suaeque ditioni ea subjugare
praesumpsit. Atque ita coelesti virtute actum est ut,
dum illa a suis terminis agrum illum denormare
juberet, acriterque insisteret, actutum toto corpore
emarcuit, ac horrificis stridoribus garriens infelicem
spiritum orco dimisit. Cujus terribili exitu
aratores valde exterriti, relicto aratro fugerunt, ac
in summo habitu vix palpantes domino suo rem
actam retulerunt. At ille moerens de mulieris interitu,
pro cadavere misit, allatumque terrae condidit.
Qua tali modo exstincta, terra sanctae martyris
tuta ab omnibus remansit, et in monachorum postea
ditione jacuit. | null | a5df8ce8-31ca-422a-931e-81bb7ae9d41e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Epistola ad Hildegardem
Abbas CATWALLONUS Rothonensis coenobii cum
sibi commisso grege, HILD. Andegavorum reginae,
salutarium munus orationum.
Gratias referimus, quod per nuntios et litteras
frequentes humilitatem nostram visitare non es dedignata,
obsecrans in orationibus nostris tui meminisse.
Unde si tibi Deum aliqua per nos fiducia confidis
propitiari, scito quia, licet sumus peccatores,
pro nobis ipsis non sufficientes, tui quotidie memoriam
agimus ad Dominum. Jam dudum enim nobis
non incognitum est, quam sincerissime Deo religionis
exhibeas cultum, et Dei servis obsequium: quae
si fama silentio tegeret, ipsorum claritas operum
non taceret. Hoc unum omnimodis monemus, ut in
bono ardentius proficere studeas. Quoniam igitur
monasterium nostrum, quod vetustate sui pene vicinum
est ruinae, proximo Martio restaurare, si annuerit
Divinitas, disponimus; transmittimus ad te
hunc fratrem gratia mercandi vinum in concessis
Dei munificentia vindemiis. De quo non ignavi sollicitudine
formidamus, ne ob discordiam, quae inter
dominum tuum et principem Britanniae agitatur, ab
aliquo patiens impediatur. Tuo itaque eum committimus
tutamini, postulantes, ut pro Salvatoris, cui
famulamur, honore, in quocunque negotio eguerit
subsidio, ei non negligas adsistere. Sed et de teloneis
in omni loco et portu, qui vestrae ditioni subjacet,
oramus ut liberum abire sinas, sicut in te
confidimus, Vale.
Epistola ad Hildegardem
Abbas CATWALLONUS Rothonensis coenobii cum
sibi commisso grege, HILD. Andegavorum reginae,
salutarium munus orationum.
Gratias referimus, quod per nuntios et litteras
frequentes humilitatem nostram visitare non es dedignata,
obsecrans in orationibus nostris tui meminisse.
Unde si tibi Deum aliqua per nos fiducia confidis
propitiari, scito quia, licet sumus peccatores,
pro nobis ipsis non sufficientes, tui quotidie memoriam
agimus ad Dominum. Jam dudum enim nobis
non incognitum est, quam sincerissime Deo religionis
exhibeas cultum, et Dei servis obsequium: quae
si fama silentio tegeret, ipsorum claritas operum
non taceret. Hoc unum omnimodis monemus, ut in
bono ardentius proficere studeas. Quoniam igitur
monasterium nostrum, quod vetustate sui pene vicinum
est ruinae, proximo Martio restaurare, si annuerit
Divinitas, disponimus; transmittimus ad te
hunc fratrem gratia mercandi vinum in concessis
Dei munificentia vindemiis. De quo non ignavi sollicitudine
formidamus, ne ob discordiam, quae inter
dominum tuum et principem Britanniae agitatur, ab
aliquo patiens impediatur. Tuo itaque eum committimus
tutamini, postulantes, ut pro Salvatoris, cui
famulamur, honore, in quocunque negotio eguerit
subsidio, ei non negligas adsistere. Sed et de teloneis
in omni loco et portu, qui vestrae ditioni subjacet,
oramus ut liberum abire sinas, sicut in te
confidimus, Vale.
| null | 8e27f9ee-c507-4cd5-8b72-1a85876e3299 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Epistola ad Letgardem
Omni reverentia dignissimae matri L . . . . , CATWALLONUS
abbatum novissimus, aeternitatis bravium.
Devotionis tuae litteras admisi gratissime, et multas
ago gratias oblato pro munere. At mirari non
desino tuo sedisse animo aquam potare luteam,
fonte relicto lucido, hoc est neglectis Patribus, me
duplo melioribus, a me tui piaculum deposcere fidelius.
Unde pavens angustior angustiansque paveo,
ne quod tibi remedium, mihi fiat naufragium, cum
criminum me maculis a puero subdiderim, ut maris
vincam guttulas et sabuli minutias, claraque coeli
sidera mea miser nequitia, ob idque ideo non idoneus
prodesse tuis precibus. Sed quia in pulvereum
Deum rogas homunculum, hoc enim ipsa instigat
quae Deus est charitas, et quia apostolico admonemur
oraculo communiter alterutram fratrum subire sarcinam,
exoro individuam Trinitatis essentiam ut criminum
tumultibus sedatis in te coelitus, quod percepit
percipias Maria evangelica, quod audivit et
audias voce Dei blandissima. O, inquit, muliercula
dilectione fervida, hoc habeto pro praemio quod in
me fidis medico, facinorum remissio adsit tibi continuo!
Quod ut nostra facilius oratio obtineat, solemne
sacrificium ter immolari faciam in utrisque
conventibus fratrum, qui vel in Insula degunt, vel
in coenobio Rotonum vocabulo. Hoc hortor ante
omnia, ut certes esse formula digne subjectis aemula;
quod si fuisti hactenus, amodo sis attentius, item
dico ferventius. Vale mei non immemor in tuis precatibus.
Epistola ad Letgardem
Omni reverentia dignissimae matri L . . . . , CATWALLONUS
abbatum novissimus, aeternitatis bravium.
Devotionis tuae litteras admisi gratissime, et multas
ago gratias oblato pro munere. At mirari non
desino tuo sedisse animo aquam potare luteam,
fonte relicto lucido, hoc est neglectis Patribus, me
duplo melioribus, a me tui piaculum deposcere fidelius.
Unde pavens angustior angustiansque paveo,
ne quod tibi remedium, mihi fiat naufragium, cum
criminum me maculis a puero subdiderim, ut maris
vincam guttulas et sabuli minutias, claraque coeli
sidera mea miser nequitia, ob idque ideo non idoneus
prodesse tuis precibus. Sed quia in pulvereum
Deum rogas homunculum, hoc enim ipsa instigat
quae Deus est charitas, et quia apostolico admonemur
oraculo communiter alterutram fratrum subire sarcinam,
exoro individuam Trinitatis essentiam ut criminum
tumultibus sedatis in te coelitus, quod percepit
percipias Maria evangelica, quod audivit et
audias voce Dei blandissima. O, inquit, muliercula
dilectione fervida, hoc habeto pro praemio quod in
me fidis medico, facinorum remissio adsit tibi continuo!
Quod ut nostra facilius oratio obtineat, solemne
sacrificium ter immolari faciam in utrisque
conventibus fratrum, qui vel in Insula degunt, vel
in coenobio Rotonum vocabulo. Hoc hortor ante
omnia, ut certes esse formula digne subjectis aemula;
quod si fuisti hactenus, amodo sis attentius, item
dico ferventius. Vale mei non immemor in tuis precatibus.
| null | 604d3ff9-da92-4279-85ba-e6ed439aab43 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Epistola ad Petrum Antiochenum
Excellentissimae sanctae sedis Ecclesiae Antiochensium
praesidi eminenti patriarchae, magno et apostolico
viro, DOMINICUS Dei gratia Gradensis et
Aquileiensis Ecclesiae patriarcha.
1.
Admonemus, omnis desiderii ac reverentiae
voto, cum proposito fidelissimi obsequii, nostrae reverentia
et amicitia honorari et coli Ecclesiam tuam,
quae nostrae matris Romanae Ecclesiae soror esse
cognoscitur, atque fundatoris sui meritis, Petri videlicet
apostolorum principis, post secundam praedicatur.
His igitur omissis, fama pietatis tuae, fide
ac opere plene ipsam se ubique proclamans, cogit
nos humilem tibi reverentiam reddere; nec non te
per viam Domini incedente, vestigia tua sequi.
2.
Nos ergo in septentrionali zona longissimis
terrae marisque intervallis divisi, animi tamen amore
conjuncti, vestrae sanctitatis notitiae agglutinari cupimus,
mutui amoris nobis participationem rependenti.
Quapropter indicamus nostram Ecclesiam a
beati Marci evangelistae praeconio sumpsisse originem;
item beato Petro constituente, honorem patriarchici
nominis intra Italiam duntaxat habuisse;
et in Romano conventu, consessionem oecumenici
papae dextram obtinuisse, Cujus quidem rei ordinem
vobis plenius futuro tempore ostendemus, postquam
ex mutuo rescripti usu, de iis quae ad fidem pertinent
ad invicem declaraverimus. Modo tantum vestrae
probitatis amore capti, ad solam notitiam vestram
pervenire festinamus; charitatem perfectam
inter nos fundaturi, supra quam in posterum quae
Dei sunt excelsius aedificabimus.
3.
Attamen hoc paternitati vestrae tacere non
possumus, quod a clero Constantinopolitano sanctam
Romanam Ecclesiam vituperari audivimus.
Reprehendunt igitur sacratissima azyma, quae in
corpore Christi sanctificamus et sumimus; atque in
hoc nos expertes illius corporis astruunt, et ab unitate
Ecclesiae judicant separatos; quod nimirum
absque mistione fermenti Eucharistiam sacrificemus,
ubi nos unitatem catholicae Ecclesiae servare sine
quolibet schismate cupientes; maxime azymorum
consuetudinem, non solum apostolica sed etiam
ipsamet Domini retinemus traditione. Tamen quia
fermentati panis sacra commistio a sanctissimis
orthodoxisque Patribus Orientalium Ecclesiarum
accepta creditur, ac legitime tanta utramque consuetudinem
fideliter intelligamus, intellectuque spiritali
salubriter confirmemus. Nam fermenti et farinae
commistio, qua Orientis utuntur Ecclesiae, incarnati
Verbi declarat substantiam; simplex vero
massa azymorum quam Romana tenet Ecclesia.
puritatem humanae carnis, quam placuit divinitati
sibi unire, citra controversiam repraesentat.
4.
Itaque redargui debent a vestra paternitate
qui adeo impudenter sacris apostolicisque sanctionibus
contradicunt; et in quo aedificare arbitrantur,
non solum aedificata destruunt, sed et fundamentum
ipsum effodiunt. Frustra quippe beatissimi Petrus
et Paulus in Italia praedicarunt, si Occidentalis Ecclesia
beatitudine sempiternae vitae privatur; ad quam
nemo perveniet, nisi particeps fuerit corporis et
sanguinis Christi, sicut ipse contestatus est: #Nisi
comederitis carnem Filii hominis, et sanguinem ejus
biberitis, non habebitis vitam in vobis (Joan. VI, 53)
@#.
Si ergo infermentati panis oblatio corpus Christi non
est, omnes nos alicui sumus a vita. Proinde his a
sanctitate tua breviter intellectis, juxta nostri amoris
signa, postulamus vestri quoque animi documenta
nobis rescribi.
Epistola ad Petrum Antiochenum
Excellentissimae sanctae sedis Ecclesiae Antiochensium
praesidi eminenti patriarchae, magno et apostolico
viro, DOMINICUS Dei gratia Gradensis et
Aquileiensis Ecclesiae patriarcha.
1.
Admonemus, omnis desiderii ac reverentiae
voto, cum proposito fidelissimi obsequii, nostrae reverentia
et amicitia honorari et coli Ecclesiam tuam,
quae nostrae matris Romanae Ecclesiae soror esse
cognoscitur, atque fundatoris sui meritis, Petri videlicet
apostolorum principis, post secundam praedicatur.
His igitur omissis, fama pietatis tuae, fide
ac opere plene ipsam se ubique proclamans, cogit
nos humilem tibi reverentiam reddere; nec non te
per viam Domini incedente, vestigia tua sequi.
2.
Nos ergo in septentrionali zona longissimis
terrae marisque intervallis divisi, animi tamen amore
conjuncti, vestrae sanctitatis notitiae agglutinari cupimus,
mutui amoris nobis participationem rependenti.
Quapropter indicamus nostram Ecclesiam a
beati Marci evangelistae praeconio sumpsisse originem;
item beato Petro constituente, honorem patriarchici
nominis intra Italiam duntaxat habuisse;
et in Romano conventu, consessionem oecumenici
papae dextram obtinuisse, Cujus quidem rei ordinem
vobis plenius futuro tempore ostendemus, postquam
ex mutuo rescripti usu, de iis quae ad fidem pertinent
ad invicem declaraverimus. Modo tantum vestrae
probitatis amore capti, ad solam notitiam vestram
pervenire festinamus; charitatem perfectam
inter nos fundaturi, supra quam in posterum quae
Dei sunt excelsius aedificabimus.
3.
Attamen hoc paternitati vestrae tacere non
possumus, quod a clero Constantinopolitano sanctam
Romanam Ecclesiam vituperari audivimus.
Reprehendunt | null | c75fbb6e-4615-4419-9ffe-d10adeb24c6d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
igitur sacratissima azyma, quae in
corpore Christi sanctificamus et sumimus; atque in
hoc nos expertes illius corporis astruunt, et ab unitate
Ecclesiae judicant separatos; quod nimirum
absque mistione fermenti Eucharistiam sacrificemus,
ubi nos unitatem catholicae Ecclesiae servare sine
quolibet schismate cupientes; maxime azymorum
consuetudinem, non solum apostolica sed etiam
ipsamet Domini retinemus traditione. Tamen quia
fermentati panis sacra commistio a sanctissimis
orthodoxisque Patribus Orientalium Ecclesiarum
accepta creditur, ac legitime tanta utramque consuetudinem
fideliter intelligamus, intellectuque spiritali
salubriter confirmemus. Nam fermenti et farinae
commistio, qua Orientis utuntur Ecclesiae, incarnati
Verbi declarat substantiam; simplex vero
massa azymorum quam Romana tenet Ecclesia.
puritatem humanae carnis, quam placuit divinitati
sibi unire, citra controversiam repraesentat.
4.
Itaque redargui debent a vestra paternitate
qui adeo impudenter sacris apostolicisque sanctionibus
contradicunt; et in quo aedificare arbitrantur,
non solum aedificata destruunt, sed et fundamentum
ipsum effodiunt. Frustra quippe beatissimi Petrus
et Paulus in Italia praedicarunt, si Occidentalis Ecclesia
beatitudine sempiternae vitae privatur; ad quam
nemo perveniet, nisi particeps fuerit corporis et
sanguinis Christi, sicut ipse contestatus est: #Nisi
comederitis carnem Filii hominis, et sanguinem ejus
biberitis, non habebitis vitam in vobis (Joan. VI, 53)
@#.
Si ergo infermentati panis oblatio corpus Christi non
est, omnes nos alicui sumus a vita. Proinde his a
sanctitate tua breviter intellectis, juxta nostri amoris
signa, postulamus vestri quoque animi documenta
nobis rescribi.
1.
Admonemus, omnis desiderii ac reverentiae
voto, cum proposito fidelissimi obsequii, nostrae reverentia
et amicitia honorari et coli Ecclesiam tuam,
quae nostrae matris Romanae Ecclesiae soror esse
cognoscitur, atque fundatoris sui meritis, Petri videlicet
apostolorum principis, post secundam praedicatur.
His igitur omissis, fama pietatis tuae, fide
ac opere plene ipsam se ubique proclamans, cogit
nos humilem tibi reverentiam reddere; nec non te
per viam Domini incedente, vestigia tua sequi.
2.
Nos ergo in septentrionali zona longissimis
terrae marisque intervallis divisi, animi tamen amore
conjuncti, vestrae sanctitatis notitiae agglutinari cupimus,
mutui amoris nobis participationem rependenti.
Quapropter indicamus nostram Ecclesiam a
beati Marci evangelistae praeconio sumpsisse originem;
item beato Petro constituente, honorem patriarchici
nominis intra Italiam duntaxat habuisse;
et in Romano conventu, consessionem oecumenici
papae dextram obtinuisse, Cujus quidem rei ordinem
vobis plenius futuro tempore ostendemus, postquam
ex mutuo rescripti usu, de iis quae ad fidem pertinent
ad invicem declaraverimus. Modo tantum vestrae
probitatis amore capti, ad solam notitiam vestram
pervenire festinamus; charitatem perfectam
inter nos fundaturi, supra quam in posterum quae
Dei sunt excelsius aedificabimus.
3.
Attamen hoc paternitati vestrae tacere non
possumus, quod a clero Constantinopolitano sanctam
Romanam Ecclesiam vituperari audivimus.
Reprehendunt igitur sacratissima azyma, quae in
corpore Christi sanctificamus et sumimus; atque in
hoc nos expertes illius corporis astruunt, et ab unitate
Ecclesiae judicant separatos; quod nimirum
absque mistione fermenti Eucharistiam sacrificemus,
ubi nos unitatem catholicae Ecclesiae servare sine
quolibet schismate cupientes; maxime azymorum
consuetudinem, non solum apostolica sed etiam
ipsamet Domini retinemus traditione. Tamen quia
fermentati panis sacra commistio a sanctissimis
orthodoxisque Patribus Orientalium Ecclesiarum
accepta creditur, ac legitime tanta utramque consuetudinem
fideliter intelligamus, intellectuque spiritali
salubriter confirmemus. Nam fermenti et farinae
commistio, qua Orientis utuntur Ecclesiae, incarnati
Verbi declarat substantiam; simplex vero
massa azymorum quam Romana tenet Ecclesia.
puritatem humanae carnis, quam placuit divinitati
sibi unire, citra controversiam repraesentat.
4.
Itaque redargui debent a vestra paternitate
qui adeo impudenter sacris apostolicisque sanctionibus
contradicunt; et in quo aedificare arbitrantur,
non solum aedificata destruunt, sed et fundamentum
ipsum effodiunt. Frustra quippe beatissimi Petrus
et Paulus in Italia praedicarunt, si Occidentalis Ecclesia
beatitudine sempiternae vitae privatur; ad quam
nemo perveniet, nisi particeps fuerit corporis et
sanguinis Christi, sicut ipse contestatus est: #Nisi
comederitis carnem Filii hominis, et sanguinem ejus
biberitis, non habebitis vitam in vobis (Joan. VI, 53)
@#.
Si ergo infermentati panis oblatio corpus Christi non
est, omnes nos alicui sumus a vita. Proinde his a
sanctitate tua breviter intellectis, juxta nostri amoris
signa, postulamus vestri quoque animi documenta
nobis rescribi. | null | d6f5a48c-ce2b-44bb-b102-141d7c537cb3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ADMONITIO DUCHESNII.
Dudo, primum clericus, « pretiosi, ut ait, martyris
Christi Quintini canonicus, » et hoc nomine ab
Alberto Veromandensium comite ad Richardum
Normannorum ducem missus, ut interventu suo
regem Franciae Hugonem, ipsi comiti infensum,
pacificaret. Postea vero super totam Sancti Quintini
congregationem decanus constitutus, ut idem
praenotat. Initium scribendi facit ab Hastingo Danorum
duce, qui Rollonem praecessit; finem in
morte Richardi I, Normanniae ducis, cujus avus
Rollo. Declaratque ( #epist. ad Adalb. Laundun. episc.@# )
se opus incoepisse non voluntate spontanea, sed ut
duci illi redderet suae servitutis officium, propter
innumera beneficia quae absque suo merito ei dignatus
erat impertiri. Operis autem necdum primas
partes attigerat, cum lacrymabilis fama Richardum
principem obiisse nuntiavit. Et tunc omnia
in illius dolore postponere voluit, ut ipse testatur,
propter nimium fletum intolerabilemque
planctum. Sed per filium ejus ducem Richardum,
et praecipuum comitem Rodolphum Ibreicensem,
res eadem illi repraesentata fuit. Institerunt ambo
precibus, ut quod Richardus pater praeceperat exsequeretur,
et ne propositum imperfectum relinqueret
contestati sunt. Acquievit ille praeceptis precibusque
eorum, exsecutus est, et absolutum opus
Adalberoni episcopo Laudunensi, auctoritate sua
confirmandum, dedicavit. Peritum virum appellat
Guillelmus Gemmeticensis monachus in epistola
sua ad Guillelmum I Anglorum regem. Et Ordericus,
monachus Uticensis, sive Sancti Ebrulfi, de
eodem sic paucis verbis loquitur in prologo libri III
Historiae suae: « Bellicos actus trium ducum Dudo
Veromandensis decanus eloquenter enarravit; affluensque
multiplicibus verbis et metris panegyricum
super illis edidit, et Richardo Gunnoridae, gratiam
ejus captans, transmisit. » Nec non libro VI
sub finem: « De adventu, inquit, Normannorum, et
crudeli barbarie illorum Dudo Veromandensis decanus
studiose scripsit, et Ricardo II, Gunnoridis filio,
duci Normannorum, destinavit. » In hujus editione
duobus codicibus usus sum, uno viri illustr. D.
Francisci Ambrosii, altero D. Jacobi Sirmundi, qui
et solus carmina varia rustico magis quam poetico
stylo intertexta exhibuit. Nec illa tamen praetermissa
volui, ne fidem historiae minuisse quibusdam
forte viderer.
EPISTOLA PANEGYRICA ATQUE APOLOGETICA RATIONE TRANSCURSA.
Inclyto et pie venerando, quem genus ornat, sapientia
decorat, ADALBERONI episcopo sanctae Dei
Laudunensis ecclesiae cathedra residenti, sibi commissarum
ovium ducamen ante divinae majestatis
conspectum, DUDO, super congregationem Sancti
Quintini decanus.
Gloriosissimi nominis tui divulgamen culmine superlativo
Libaninis altius, luce clarius sublimatum,
prolixa interpolatione prolixae longitudinis, atque exspatiata
intercapedine expansae latitudinis terrae, ut
palam eminet latius diffamatum; nemo, qui verba
Domini Nichodemo dicentis: #Spiritus ubi vult spirat,@#
intelligit, nescit. Quia ut colore indicativo humanis
visibus pacificatur, solamen effectus sufficiens omnibus,
omnibusque omnia factus, omnium praesulum
celsitudinem generis spermate, et meriti almitate
transcendis. Idcirco tu apex pontificalis, inclytum
specimen rectitudinis, incomparabilis forma perspicuae
vitae, decus sacerdotale, inenarrabilis lux universae
Ecclesiae, insigne culmen sanctitatis, totius
bonitatis columna inflexibilis, digne pro meritis assertione
veridica sanciris. Te etenim, quem talem
tantamque personam facta egregia concinunt, talis
tantaeque proceritatis honore Altithroni dextera extollere
disposuit, quia indempuis pectoris tui antra
cordisque insontis intima possidet divina charitas,
cum sua sobole multimoda. Quidquid multifariarum
virtutum ejusdem charitatis filiorum, uniuscujusque
famuli Dei jugi ac vigilante studio, prout aspirator
et inlustrator mentium, videlicet Flamen divinum,
adipiscitur; quidquid sanctissima eorum servitute
consequi potest, in te divinitus regnare videtur, atque
omnem earumdem virtutum congeriem fons
charitatis in pectoris tui sede locavit mirifice.
Omnibus siquidem rationis capacibus, mi Pater atque
domine, certum constat esse a puerilis aetatulae vagitibus
interna cordis contritione te totum aeterno
sacerdoti hostiam vivam mactasse, pectus tuum plenitudine
virtutum Pneumati superno thronum consecrasse,
coelos mente habitasse, quia jucundi tui
animi enorme propositum, et usque nunc temporis
patet, hactenus ulla proluvie, nec aliqua vitiorum
tortitudine inspicitur ab incoepto deviare. Tactus
itaque sancti Spiritus nectare, singulari mirabilitate
et mirabili singularitate videris coelitus: dum, velut
mystica lampas, solari lumine exardescis inter episcopos
saeculi. Quis vero tam saxeum pectus gereret,
tantaeque caliginis obductione cor obvolutum haberet,
mirabilibus inspectis actibus tuis, a sua pravitate
statim in caelibem non verteretur vitam? Quippe
omnibus, qui ab anfracto itinere illius amarissimi
callis, quo multi severiter ducuntur morti | null | f8b68d3d-22b9-4a6d-8949-2c0f59217353 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, sese nituntur
privare, et ad quem fallentis mundi sapientia
illorum viam dirigit, quorum corporeae delectationis
gaudia imitatur affectus unita intentio, fieri participes
religionis tuae: quia multis praeteritis et futuris
temporibus certe nec primum similem visus
es, nec habere sequentem. Nec mirum, antistes reverendissime,
si hoc tibi divinitus concessum est,
ut toto orbi praemaximum exemplar boni effectus
sis: quoniam ab ipsa cunabulari vita gradibus virtutum
sidereae patriae templa visus es scandere, atque
praemiorum magnitudine stelligeras sedes possidere.
Sed etiam talibus factis quoddam mirum inducitur,
o mirae admirationis pontifex, ne pravis iniquorum
sophistarum susurrationibus posses criminari. Illius
vitae praecepta amplexatus, quae semper ad ardua
molitur, talem tuis studiis curam adhibuisti, ut sicubi
terrarum quid regnaret religionis, et ab indigenis
alicujusve hominis relata aures tuas irrumperet,
nunquam unius horae spatium passus es transgredi,
quousque citius dicto adimplere laborasti. Tu quidem
gaudium Domini tui ingressurus per pauca, id est
per quinque talentorum dona fideliter dispensata, et
cibariam dispensationem prudenter distributam, super
multa locaberis servus bonus et fidelis, cum Dominus
venerit; quia supernarum virtutum junctus
consortio, gaudia sine fine mansura possidebis. Mna
quippe tibi credita tuis sacris nundinis ad thesaurum
summi Patris familias decem ninas reportabit, cum
Dominus redierit: quia videlicet per Decalogi mandata
temetipsum lucratus Deo, manipulos justitiae
in dextera ferens, centesimum fructum ad mensam
invisibilis atque immortalis Sponsi dignus conviva
reportabis, sicut mna centum ponderatur drachmis.
Tu merito apostolici meriti gradum sortitus, sorteque
divina in ejusdem gradus culmine, id est in
duodenario numero sublimatus; quia si secreta ejusdem
muneri pensentur, ubique celsitudini tuae deputatur.
Qui revera impariter par a mathematicis
vocatur, ex pariter pari, et pariter impari confectus.
Sicut namque iste numerus ipsam eamdem significationem
illorum, et aliam, quam illi non habent,
de quibus conficitur, possidet: ita tu omnium episcoporum,
qui eidem numero deputantur, quam habent
vim religionis, et aliam a Deo obtines. Et qualiter
ex una impar, ex altera parte par dicitur: sic
ipse tu aliis, qui altitudine ipsius numeri sublimantur,
inaequalis, et aequalis inveneris: inaequalis
sanctitate, aequalis vero nomine. Ipse recte superfluus
suis asseritur partibus, quia videlicet si in
unum redigantur ejus species, qualiter summam
pristinae quantitatis transgrediuntur; sic transgressione
meritorum, si tuae sanctitatis symbola colliguntur,
aliis in eodem numero Deo militantibus altior
reperiris. Quid vero in eodem musicis calculo
designatur modulis, nisi sublimitas tanti patroni?
Quid aliud ipse duodenarius, nisi concentum symphoniae
diapason augmento duplicitatis perficit ad
senarium, qui sui quadam demonstratione alicujus
rei perfectionem, sicut ipse perfectus est, assuescit
significare? Et quid per ascensum ordinis hujus numeri,
nisi immensa perfectio duplicis incrementi in
te cumulata augmentatione duplicitatis declaratur?
Respiciente siquidem eodem numero ad octonarium
sesquialtera, ad novenarium sesquitertia proportione
diapente, et diatessaron retinet symphonias: quia
tunc temporis, quo ipsius ejusdem provectio te in
pastorale regimen sustulit, octo beatitudines vitae
augmentavit, et nomen angelorum coetibus sociavit.
Qua vero ratione binarii multiplicatione ipse
duodenarius in vicesimam quartam cumulationem
transcendit: sic geminorum praeceptorum, scilicet
Dei et proximi amor, gemina observatio viginti quatuor
supernis senioribus te aggregavit, cum quibus
immarcessibili corona redimitus canticum novum
sedenti in throno cantabis. Inter quos, sicut isdem
sua medietate superposita, id est senario, qui, ut
dictum est, caret defectione et superfluitate, in octavum
decimum numerum crescit: similiter dulcisonis
consonantiis totius harmonicae modulationis
officium mellifluae cantilenae reddentibus, nihil defectivum,
nihil superfluum audiens, secundum quinque
tetracorda decem et octo disparibus innexa fidibus
efficaciter delectaberis. Quorsum tendunt ista?
Illud est in causa. Peragratis totius Galliae partibus,
circumspectis undique secus omnium Christianorum
finibus, neminem comperio, cui pari decore totius
honoris munera attribui debeant, sicut tibi. Quocirca,
memorande Pater, postquam inclyta fama ex
tuis miris actibus expressa aures meas irrupit, animis
meis indesinenter stimulos ad te divertendi ministravit:
quia velut ab ipsa divulgatione nominis
tui didici, satisfacturus ubique desideriis meis, ut
refrigerium fieres meae necessitatis. Hanc vero necessitatem
ab inchoatione usque nunc temporis
patior, quod cui tantilli operis despectivam atque
reprobabilem compositionem ad corrigendum repraesentarem,
minime reperiebam: praeter te cujus
laus coelos tangere videtur, et cui, ut supra dictum
est, totus honor | null | 7be28ed3-f7af-4ba9-a2b3-e52dc99d6392 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
debetur. Talem, et hujuscemodi
honorem corde revolvo, et mente delibero, decere
tantum patronum: ut quae in hoc codice suis tenebris
obscura videntur, per te ad lucem referantur,
quia non penuriosi et ingloriosi nomen compositoris,
sed egregii correctoris laus acquiretur.
Quanquam sit in me pro stultitia reputandum,
per istarum litterarum fiduciam audaciae animositatem
arripiens, majestatis tuae conspectum adgredior,
adgressusque cordis et corporis cervice submissa,
non solum semel, nec bis, nec ter, quin etiam crebrius
preces jungo precibus, ut omnis scrupulositas
injustae ambiguitatis tuis acutissimis bipennibus, ex
purissimo calibe totius sapientiae confectis, funditus
atque radicitus amputetur. Pene dimidia pars
hujus operis minime videtur respicere ad negotium
utilitatis, nisi te messore sarriatur carduis superfluitatis;
quia, dum premor corporis infirmitate,
dumque saecularium rerum impedior necessitate,
mentis meae oculus, sua sponte caecitatem potius
quam lucem amplectendo, suffocatur, et corporalium
desideriis gaudiorum orbatur, atque in immenso
gurgite tenebrarum demergitur. Illum siquidem oculum,
quem dico subsidiis recti luminis destitutum,
a te, qui versaris in sacrorum praeceptis eloquiorum,
exopto illustrari. Certum te reddere volo, ut non
rearis me huic operi haesisse voluntarie, nec illud
spontanea voluntate coepisse. Ante biennium mortis
ejus ut more frequentativo fui apud eximium ducem
Ricardum, Willelmi marchionis filium, volens ei
reddere meae servitutis officium, propter innumera
beneficia quae absque meo merito mihi dignatus
erat impartiri. Qui quadam die adgrediens coepit
brachiis piissimi amoris me amplecti, suisque dulcissimis
sermonibus trahere, atque precibus jocundis
mulcere, quin etiam detestari et jurare in charitate,
ut, si qua possem ratione, animis suis diu desideratis
mederer: scilicet ut mores actusque telluris
Normannicae, quin etiam proavi sui Rollonis
quae posuit in regno jura describerem. Stupui velut
amens, et per dies aliquot his petitionibus me negavi
abnuens. Tandem vero, tot precatibus motus
tantisque precibus fatigatus, vix flexi animum ad
tantae sarcinae pondus humeris meis imponendum.
Et, quanquam super virium mearum possibilitatem
hoc esse recensuissem quod indicebatur, jugum tanti
oneris collo meo imposui; illius mandati imitator
effectus, quod praecipit nos stare, viriliter agere et
confortari, insuper omnia nostra in charitate fieri (I Cor. XVI, 13).
Stylus nostrae imperitiae nedum
primas partes operis attigerat, heu proh dolor! cum
lacrymabilis fama Ricardum toto orbe principem
obiisse nuntiavit. Omnia haec in dolore hujus principis
postposuissem propter nimium fletum intolerabilemque
planctum, qui non solum cor meum, verum
etiam totius corporis membra quassans torquebat,
nisi per praecellentissimum filium ejus patritium
Ricardum adhuc superstitem et praecipuum comitem
Rodulfum res eadem repraesentaretur. Insistunt
ambo precibus, ut quod memorabilis vitae dux Ricardus
precando praeceperat exsequerer; et ne propositum,
quod illi spoponderam, in bilinguitatis
vitium versum, videretur ullo mendacii inquinamento
pollui, sed pollere totius medullis intellectus
intimis, contestantur. Acquiescens praeceptis precibusque
eorum, exsecutus sum, licet dialecticis syllogismis,
nec rhetoricis argumentis non glorietur.
Tuae majestati mittere disposui, ut falsa amputarentur,
et si quid veritatis in illo haberetur, tua
auctoritate confirmaretur, ut mirabilis mercedum
retributor, qui eximium marchionem Ricardum in
paradiso gloriae suae locavit, sicut te erexerat suae
sanctae Ecclesiae columnam, ita serto perenni ornatum
constituat inter omnium sanctorum choros
senatorem coelestis aulae.
ALLOCUTIO AD LIBRUM.
Themate pertenui quoniam digestus haberis,
Rhetorica ratione carens dulcaminis omni,
Liber, interno cum te perscrutor ocello;
Aegre fert animus quod vulgo ducere gestis
Quae digesta stylo nequidquam schemata nostro,
Et subsanneris tumido vafroque tumultu.
Si te conservent, studiisque sigilla pudicis
Pestiferum intentant secreti taedia nobis,
Auripluo quoniam Danaen vix texit ab imbri,
Ut promit mytho Fulgentius, aenea turris.
Aut pergas Northmannica nunc gymnasia praepes,
Aut scholis clausus Franciscis jam moruleris.
Ridiculam vereor nobis sat surgere sannam,
Si impatiens refutes clavem nunc obice dempto,
Et in ** proprias argutae plebis in ora.
Invitum quatient Nortmanni verbere vatem.
In vulgus venies audax nunc praepete gressu.
Pro quanto tanti spernunt jactabere fluctu.
Hic foedum spuet aggestis labris, labiisque,
Succinet infandum retracta nare aliusque,
Et plausum manibus nimium dabit hicce profanis:
Elatis terram pedibus ter succiet hic
Verrucas alius disquirens ore notabit,
Cordibus explosis, si nulla tamen patet usquam,
Integra, doctus erit certe praevertere falsis.
Ast ex hoc | null | b380af3d-092c-46a2-90d0-9dc028054795 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
fuerit quo perditiorque profanus,
Acrius his furias amens baccetur in omnes,
Et nolensque volens sic * ἀντία et ὤντα subibis,
Ludibrio tandem sannae subtus * et omni,
Croco * narcissus frustra trudere taberna,
Gingiber, aut nardi modicum, costumque piperque,
Ignavis si quidque feres cartis amicitur;
Obstiterit monitor longe, nec cura mederi
Tute consiliis motus, nostrisque querare
Fraudatum, hoc tecum jugiter memorando referto.
Qua frontem titubans titulus praefixerit acrem,
Suspicio primo subeat QUINTINUS enormis,
Panderet ut coelos itiner qui de nece fecit:
His dux, his meritisque suis primordia signet.
Hoc forsan poteris contemnere vulgus inerme,
Plebis virgantis seu jam discrimina mille:
Ne meritis fulgentis nominis obice tantis
Vix ausint tumidae temet sprevisse phalanges.
Nitescet rabies, parcentque sputis duce tali,
Febreque subtracta nudo incrudescere dente
Flamine septifluo felix liberi duce sacro
Protectus jugiter, munitusque auxiliatus,
Retondis * meritis Quintini martyris almi;
Nec te non monitum olim discessisse graveris,
Quod restat dubiis supplex comiteque * fatis,
Meque utinam affectu optato meliora sequantur
VERSUS AD RICHARDUM MAGNI RICHARDI FILIUM.
O te magnanimum, pium, modestum!
O te praecipuum, timentem Deum!
O te magnificum, probum, benignum!
O te mirificum, bonumque, justum!
O te pacificum, Deique prolem!
O te munificum, sacrum, modestum
O te praerutilum, RICARDE clemens!
O te longanimem, Ricarde prudens
O te percelebrem, Ricarde decens!
O te juridicum, Ricarde mitis!
O te promeritum, Ricarde dulcis!
Gentes omnigenae ferunt decenter.
Quae cernis memora libro modeste.
His depasce tuum cor, atque pectus,
Innecti ut valeas quibus recenses.
FUTURAE MATERIEI TREPIDATIO ET DISSUASIO.
Turbinibus variis cui casibus innumerisque
Ast inoportunis rerum vicibus volitantum,
Lapsibus atque volubilibus fati exagitantis
Anxia mens titubat, nimiis singultibus haerens,
Cor quoque praetrepidum fibris marcessit adustis.
Torpens ast animus planctu suspirat acerbo,
Linguaque raucidulos cursus jam gutturis inter,
Desipiens horret, balbutit, blaterat, haeret,
Squalentique situ vix verba sonantia garrit,
Ingeniumque socors, intellectusque pusillus,
Difficilis sensus, heu! stultitiaque repletus.
Quali quibo modo compto sermone referre
Quod mihi nutanti committitur accumulare
Numine divino gestum, nutuque superno?
Qui nec privatim casu, nec publice gesta
Elicere humanis possum digesta labellis.
Ultra posse suum pondus quisquis grave sumit,
Ludibrium passus praemagnum, ridiculumque
Impendit semet ludicrae garrulitati.
Saepe ferae sectatori incauto arte venandi,
Et sua pessumdat praesumptio et invia luci.
Sic tyro parmam gestat belli monimentum.
Usus lascivi facili conamine sudans,
Extorto sed non norit certare duello.
Ales nunquam vestra tatus spatulum sibi cessum,
Praevia cui mater dux non fuerit, resecabit.
Ingerit in pelagas parva qui lintre marinum
Nautarum semet doctrinae ignarus et artis,
Fluctuat aut illuc, aut huc, aut saepe voratur.
Qui solitus faleris onagro sine saepe sedere,
Praecipitatur eques jam factus praepete cursu.
Non opus ire forum librato foenore mercis,
Emere qui quod vult nescit caute, et licitare,
Totius artis inops, rationis, consiliique.
Sic in diversum prae lapsu scinditur omni,
Qui repetit quod diffinire nequit moderate
Doctorum nisi doctrinaque, favore juvetur.
Ergo meae nunc inscitiae squalore repungor,
Ignorans super hoc quid agam, faciamve, sinamve.
Quanquam sensus hebes genuinae garrulitatis,
Thematis intepidum quidquam, infacetum, inhonestum,
Digerat, auctoris nullius robore fretus.
Aggrediar potero quidquid, faciamque meapte,
Fidens in Domino mundum ditione regente,
Quidquid vult faciens coelo, terraque, marique.
Rudere consuetam plene edere verba coegit,
Sessorique suo alterius profarier orsis,
Postque sepulcralem Lazarum recreavit honorem,
Et voluit functum post funus currere vivum.
Post subiit vexilla crucis, mundumque redemit.
Suscipe gesta tui proavi, praesul recolende,
Et locupletis avi suscipe gesta tui.
Quin etiam meritis patris super aethera noti,
Participis Christo quin etiam meritis.
Illius atque bonis animum depasce benignis,
Instrue te exercens illius atque bonis.
Mirificos recolens actus sermone retracta,
Affatusque suos mirificos recolens.
Et memora, memora causas ejus memorandas,
Digne quae gessit nunc memora, memora.
Nisibus eximiis ejus reminiscere morum,
Atque recordare nisibus eximiis.
Legitimum hujus opus relegens imitare libenter,
Et rimare studens legitimum hujus opus.
Scis quia castra Dei semper recolendo adamavit,
Dilexit | null | 8c2965d0-33b4-45ba-b767-fb1e05219235 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
venerans scis quia castra Dei.
Ariete non fragilis patriae murus fuit ipse,
Portaque difficilis ariete, non fragilis.
Orphanus, exul, inops, capiebat opem viduaequo
Solamen cunctis, orphanus, exul, inops.
Ecclesias statuit, paganos credere fecit,
Delubra construxit, ecclesias statuit.
Corde Deum Dominum dilexit viribus, atque
Ut se propinquum corde Deum Dominum.
Forte feros populos violento marte domabat,
Et conculcabat forte feros populos.
Legibus et ducibus verbo induperabat amico,
Gratior in regno regibus et ducibus.
Muneribus variis missos ditabat honores,
Ast humiles pariter muneribus variis.
Pallia distribuens, aurum, pelles, sonipesque,
Munere largifluus pallia distribuens.
Indomitas Dacos verbis blandibat amicis,
Austerisque premens indomitosque Dacos.
Ordinis atque gradus nostri decus omne per omne,
Ac firmamentum ordinis atque gradus.
Alloquio celebris, virtutum agalmate pinguis,
Mansuetus verbo, alloquio celebris.
Considicum superant ejus me nunc bonitates,
Atque facultates causidicum superant.
Permanet indicium illius verum probitatis,
Signa et adhuc rutilant, permanet indicium.
Amplius eloquar, an sileam quae gesta videntur,
Tempore venturo eloquar, aut sileam?
Garriet ecce meus poterit quaecunque relatus,
Tractatusque simul garriet ecce meus.
Voce boabo fremens, vehementi corde retractans,
Quae retulit vivens voce boabo fremens.
O venerande, pie, recolende, verende patrone,
Praesul Rotberte, o recolende pie.
Immemores patris et memores scrutare triumphos,
Actus perquire immemoresque patris.
Exhibeasque patris dictis temet reverendis,
Factis te speculans exhibeasque patri.
Subveniat jugiter praesens oratio patris
Votaque continua subveniant jugiter.
O utinam valeas, vigeas, per secla potenter,
Cum Christo regnans, o utinam vigeas!
Elisio maneas campo patre cum reverendo.
Empireae patriae Elisio maneas
VERSUS AD COMITEM RODULFUM HUJUS OPERIS RELATOREM.
Virtus et nomen vulgata potentia passim
Flammigero regni substractis crevit in orbe,
Cedant convicti comitis probitate Rodulfi.
Illis consulibus Romanus calluit orbis,
Nunc Northmannus apex RICARDI culmen honoris,
Totius regni virtus, decus atque potestas,
Moribus et meritis mactus RODULFE benignis,
Ritribuente viget, timet, atque superstite pollet,
Praepollens gravitate animi cordisque profundi.
Ore salem fundis tranquilli pectoris, almo
Ut salis unda cibos, sic sensus tu quoque condis.
Radix consilii fecundi nectaris urna,
Vivax ingenio, mitis rutilante loquela.
Sol velut hunc mundum, refoves sic sirmate cunctos.
Nilus ut Aegyptum, recreas sic corda tuorum.
Te tellus rutilum meruit Northmannica lumen.
Splendor ubique micas, qui cordis lampade fulges.
Archipatres prisci pariter, proceresque moderni,
Scipio, Pompeiusque, Cato quis gloria Romae,
Magnificum decus, imperium dominansque coruscum
O Felix animus, patriae qui consulis actus,
Auxilium regni, firmamentum, decus, atque
Cujus quae constant libro hoc conscripta relatu,
Digessi attonitus, tremulus, hebes, anxius, anceps
Sit tibi summus honor Christo regnante per aevum.
Vitaque sit praesens cum sanctis atque futura.
ITEM AD ROBERTUM ARCHIEPISCOPUM.
Praesul praecipue, atque venerande,
Culmen magnificum ecclesiarum,
Summus noster honor, noster et altor,
Luxque, insigne decus, digna salusque
Nostri sancte gradus, ordinis auctor:
Quae digesta meo, suscipe, sensu.
Sacra tange manu quae fero supplex,
Intemptata sciis * grammaticae artis:
Ac rimare legens quaeque peracta,
Quae nos dulcis amor, curaque summa
Patris praecipui, et dulcis, almi,
Magni Patricii, et reverendi
Ricardi celebris orbi labanti
Aeterna patria, jure potentis,
Quanquam sat breviter, scribere fecit.
Qui bonitate cluens et pietate,
Simplicitate valens et probitate,
Fulgens judicio justitiaque,
Regno splendidior floruit isto,
Magni Clotharii tempore regis
Hugonisque ducis, postea regis:
Cujus corde sagax, menteque prudens
Expensas memora, factaque, dicta.
Recte quo valeas aequiparari
Digne consimili jam bonitate
Tam digno comiti, tamque celebri,
Tam justoque, bono, tamque modesto,
Tam sancto, pio, tamque colendo,
Juste quo fruitur, atque potiri
In coetum superum ireque dexter,
Agnus candidulo vellere pulcher,
Junctus coelicolis pace perenni.
Pontificalis apex et honor,
Culmine praecipuo renitens,
Gloria pontificum merita,
Pastor opime gregis Domine,
Pacifica pietate calens,
Officiis generose piis,
Ecclesiae ordinis, atque gradus
Palma, decusque, fidesque, salus,
Christicolaeque caput populi,
Egregium auxilium patriae,
Vir venerande, sacer meritis, | null | bca71f95-fa31-4bac-8fa9-09498da0974d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Belligeri egregii proavi,
Martyrio micantis avi,
Praedulcis eximiique patris,
Ingenio reserata meo
Thematis ordine prosaici
Stultilogo, stolidoque, hebete,
Inscia, inepta videque, cape.
Materie fluitanda sua,
Dulcia, munifica, et stupida,
Famine, veridico alloquio,
Gesta legens, replicando diu,
Quae bona repperies memora.
Fruge salutifera segetum
Pasce animumque tuum, his epulis
Talibus instrue corque tuum,
Actibus aequiparis valeas
Currere cum seniore viro,
Cum patre, cum genitore sacro.
Gloria, vita, salus, probitas,
Sospite corpore, quin animo
Longa per innumerum tibi sit.
Postque necis lugubre excidium
Elisia patria vigeas
Participans ΘΗΩΘΗΝ ΩΥΡΑΝΥΚΑΜ.
Praesul amande,
Et reverende
Et recolende,
Atque tremende;
Onoma cujus
Hoc quoque metrum
Non capit usquam,
Nisi redempta
Littera desit
Mirificarum
Prosapiarum.
Gesta tuorum
Suscipe patrum.
Patris, avique,
Sat bonitatis
Luce micantis,
Nunc proavique,
Jam memorando
Quae bona quisque
Fecit in orbe,
Vita superstes
Dum vegetavit
Fomite sacro,
Atque salubri
Somatis artus.
Namque verenda
Ecclesiarum
Mirificarum
Culmina fulgent:
Quas pater olim
Schemate pulchro
Aedificavit.
Quis valet ejus
Cuncta videre
Quae bona fecit,
Corde sagaci,
Menteque pura?
Martia quem nunc
Francia plorat,
Et gemit Elus,
Ejulat atque
Morte lugubri,
Atque merenda,
Heuque dolenda.
Munere cujus
Quae locupleta,
Se exhilaranda
Laetificabat.
A nece cujus
Ordo sacrarum
Ecclesiarum,
Quae refovebat,
Multimodarum
Congerierum
Munere sacro,
Fomite sancto,
Colloquioque.
Tristis habetur,
Quin viduarum
Turba vagantum,
Exul, inopsque,
Esuriensque,
Qui sitis, atque
Luce privati,
Consilioque,
Vesteque nudi
Frigore pressi,
Et lue pleni,
Dives in omni
Et locupletum
Turba bonorum
Atque malorum,
Pontificalis
Culmen honoris,
Rex, proceresque,
Graecus, et Indus,
Frisso, Britoque
Dacus, et Anglus,
Scotus, Hibernus,
Clerus herili
Sorte dicatus,
Ordo verendus,
Pulcher Eous,
Occiduusque,
Atque Sicamber
Belliger, acer,
Flevit amare.
Praesul opime,
Culmen, apexque,
Atque cacumen
Lux generisque,
Progenierum
Altus amorque
Pontificalis,
Nunc imitare:
Et prece prona,
Corde subacto,
Menteque pura,
Viribus almis,
Sedulus ora:
Quo requiescat,
Pace fruendo,
Axe superno,
Agnus eatque
Dexter, ovando,
Velleris albi,
Tu quoque cuncto
Tempore salva.
Longa per annos,
Innumerosque
Vita tibi sit.
Sospite sacro
Somate semper:
Postque lugubre,
Mortiferumque,
Flebile damnum;
Pace fruaris
Sede perenni.
O trinum specimen, tria summa *, virgo Deus unus,
Praecellens numen aethereum columen.
Causarum decus, et series, concordia mundi,
Exsors principii et sine fine manens.
ΝΩΥΣque ΛΩΓΩΣ, mundi altor, et actor enormis
Orbis terrestris, idea stelligeri.
Vota precum aspirans humili prece posco mearum,
Quo faveas coeptis inscitia tremulis.
Actus et casus rerum, infortunia, strictim
Pandam si potero themate prosaico,
Quae tulit Alstemo duce barbaries furiosa,
Et quae Rollone denique Christicola.
Qualiter et soboles ejus Guillelmus in omni
Lege serenato profuit imperio
Quin et Ricardi merito super aethera noti,
Patricii summi, Christicolaeque pii.
Terra ferax populi Nortmanni jure quievit
Annis fructiferis, tempore pacifico;
Te praestante, Deus, qui cernens omnia salus
Regnas, et vivis, et sine fine manes.
LIBER PRIMUS. #HASTINGUS.@#
Totius namque molis orbe descripto, ambituque
et superficie terrae sagaciter permenso, omnem terram
perpetuo Oceani limbo undique secus circumseptam,
aethereo quadripartiti coeli cardine intellectu
cosmographi dimensi, in tres partes diviserunt,
Asiam, Europam, Africamque reputantes. Quarum
Europa quam plurimis fluminum alveis interrivata,
variisque provinciis denominata, termino diremptionis
limitatur patriis. Harum quaedam spatiosissima
multiplici innumerabilium hominum frequentia
caeterarum copiosissima, nuncupatur Germania. In
qua Ister fluvius de cacumine montis Hatnoen [Atnoe]
ortus, in sexaginta omnibus augmentatus profusius,
et a meridie ad orientem means procellosus, Germaniam
et Scythiam usque eo, quo ponto recipitur,
discriminatus, vocitatur Danubius. In copiosa igitur
intercapedine a Danubio ad Scythici usque ponti
confinium, diffusae commorantur ferae gentes et barbarae,
quae ex Canza [Scanzia] insula Oceano hinc
inde circumsepta, velut examen apum ex canistro,
seu gladius e vagina, diversitate multimoda dicuntur
prosiluisse consuetudine barbarica. Est namque ibi
tractus quam plurimus Alaniae, situsque nimium
copiosus Daciae, atque meatus multum profusus
Getiae | null | b2b12fe7-6623-49a4-a940-c3c2e637490c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Quarum Dacia exstat medioxima, in modum
coronae, instarque civitatis, praemagnis Alpibus emunita.
Quos portentae anfractus amplitudinis furentes
incolunt populi, praemonente Marte bellicosi, scilicet
Getae, qui et Gothi, Sarmatae et Amaxobii, Tragoditae
et Alani; quamplurimaeque gentes Meotidibus
paludibus excolendo commorantes. Hae namque
gentes petulanti nimium luxu exardescentes, feminasque
quamplurimas singulari turpitudine stuprantes
commiscendo, illinc soboles innumeras
obscena illiciti connubii commistione patrando generant.
Hi, postquam adoleverint, rerum pro possessionibus
contra patres, avosque, aut saepius inter se
ferociter objurgati, fuerint exuberantes, atque terram
quam incolunt habitare non sufficientes, collecta
sorte multitudine pubescentium, veterrimo ritu in
externa regna extruduntur nationum, ut acquirant
sibi praeliando regna, quibus vivere possint pace
perpetua: quemadmodum fecerunt Getae, qui et
Gothi, totam pene Europam usque eo quomodo morantur,
depopulati. Caeterum in expletione suarum
expulsionum atque exituum, sacrificabant olim venerantes
Thur Deum suum. Cui non aliquod pecudum,
neque pecorum, nec Liberi Patris, nec Cereris
litantes donum, sed sanguinem mactabant hominum,
holocaustorum omnium putantes pretiotissimum;
eo quod, sacerdote sortilego praedestinante,
juga boum una vice diriter icebantur in capite,
collisoque unicuique singulari ictu sorte electo cerebro,
sternebatur in tellure, perquirebaturque
levorsum fibra cordis, scilicet vena, cujus exhausto
sanguine ex more suo, suorumque capita linientes, librabant
celeriter navium carbasa ventis: illosque
tali negotio putantes placare, velociter navium insurgebant
remis. Sin vero majori sorte equites egressi
essent, mavortia erigebant vexilla praelii. Sicque
suis a finibus elabentes, tenebant intentionem in
gentium mortiferam concussionem. Exsulant quippe
a patribus, ut arietent viriliter cum regibus. Dimittuntur
a suis inopes, ut mercentur ex extraneis
dapes. Privantur suorum fundis, ut locentur quiete
alienis. Pelluntur extorres, ut fenerentur praeliantes.
Truduntur a suis ut participent cum alienigenis.
Segregantur sua natione, ut gratulentur exterorum
possessione. Linquuntur a patribus, forsan
non videndi a matribus. Erigitur asperitas juvenum,
in demolitionem gentium. Liberatur patria suis incolis
defaecata. Caeterae condolent provinciae, plurimo
hoste nequiter toxicatae. Sic depopulantur cuncta
quae sibi sunt obstantia. Navigant prope maris littora,
ut vindicent sibi terrarum spolia. Uno regno
quae rapiunt, in aliud deducunt. Petunt sequestra
pace portus, causa mutuandi raptum fenus.
Igitur Daci nuncupantur a suis Danai, vel Dani,
glorianturque se ex Antenore progenitos; qui quae
Trojae fuerunt depopulatis, mediis elapsus Achivis,
Illyricos fines penetravit cum suis. Hi namque Daci
relato ritu olim a suis expulsi, qua suos tractus
Francia protense expargit, cum duce Anstinuo
[ #al.,@# Hastingo] ferociter appulsi.
Hic sacer atque ferox nimium crudelis et atrox.
Pestifer, infestus, torvus, trux, flagitiosus.
Pestifer inconstansque, procax, ventosus et exlex.
Lethifer, immitis, praecautus, ubique rebellis.
Proditor incentorque mali, duplex simulator.
Impius et tumidus, pellax, deceptor et audax.
Furcifer, incestus, infrenis, litigiosus.
Pestiferique mali augmentum, doli incrementum.
Non atramento, verum carbone notandus.
Et tanto scelere ante alios immanior omnes,
Quantus ad astrigerum tendit suspectus Olympum.
Huc illucque profugas contaminavit gentes, earumque
sibi et suis vindicavit facultates. Galliae potestatis
invasit dominium, Franciscum usurpavit sibi regnum.
Temeravit sacerdotium, conculcavit sanctuarium.
Verbis factisque lacescivit Francorum regem,
civitatibus cum suis triste commorantem. Fremit
circa muros praesidiorum, ceu lupus circa caulas
ovium. Floccipendit Francos, suis praesidiis metu receptos.
Persequitur cunctos, ceu leo cervos. Trucidat
inventos, quos reperit sepositos. Efficitur strages,
jugulantur cuspide tristes. Mulctatur clerus, crudeli
morte punitus. Casulas nefarii induunt, quas altaribus
sacris diripiunt. Vestitur alba, officio missae dedicata.
Quisquis in illos arma sumit, interimitur
crudeliter. Caetera gens armis frigida ducitur captiva.
Uxores a pluribus stupratae ducuntur flebiliter
advenae. Omnis puellarum sexus ab ipsis turpiter
devirginatur. Cum juvenibus senes longe lateque
trahuntur extorres. Quidquid est animalium redigunt
in pretium. Crescit rabies furiosa, multis malis
augmentata. Quintini testis meritis super aethera
noti incenditur delubrum monasticis rebus praebalteatum.
Caeteraeque omnes ecclesiae in finibus Vermandensium
locatae, agonothetae Christi Dionysii
monasterium, Vulcano superante, est favillatum.
Enno [ #al.,@# Emmo] Noviomacensis episcopus cum
suis diaconibus, IV Kal. Maii, | null | 269f77b8-f569-4200-baeb-440587c6063a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
heu proh dolor! est
peremptus. Omnisque gens desolata ad naves ducta
est captiva. Confessorum Christi Medardi et Eligii basilicae
ab ipsis nefariis sunt perustae. Sanctae Genovefae
virginis sacrae ecclesia Parisiis locata ab ipsis
nefandis est combusta. Caeteraeque ecclesiae extra
munitionem locatae, per totam Franciam diffusae,
comburuntur pene universae. Grassante malo desolatur
Francia, penitus evacuata. Luget Liberi Cererisque
inops, quibus fuerat olim locupletissima.
Moeret suis se incolis destitui, agricolisque privari.
Ejulat vomere non exarata, cultroque inculta. Torpescit
quiescendo terra, labore boum non exercita.
Ignorantur pervia, vestigiis hominum non attrita.
Silvarum fruticumque atque nemorum genere densantur
campi volvente tempore. Conclamata est salus,
vitaeque fiducia recessit ab hominibus. Navigio
ipsas Daci petebant aquas, indeque exsilientes populabantur
finitimas terras. Nocte invadebant jacentium
corpora, lethei soporis quiete sepulta. Omnibus
vastatis quae fuerunt sibi visa, et non reperientes
praelii usquam certamina in tota Francia, remearunt
praedando omnia ad navium praesidia.
Omnibus igitur accersitis super suo negotio quid
agerent consulturis, omnium Alstignus unus pro omnibus
inquit nequissimus: « Optatae nobis crebrescunt
aurae, facilesque nobis viam spirant venti
secundi. Si vobis non displicet, Romam eamus,
eamque sicuti Franciam nostro dominatui subjugemus. »
Hoc consilium complacuit omnibus, velisque
lectis a praedatoribus, torquent proras Francicis
a littoribus. Altis namque longe lateque fluctibus
tactis, terrisque cis citraque littora sibi vindicatis,
Romam dominam gentium volentes clam adipisci
Lunxe urbem [Lux urbem], quae Luna dicitur, navigio
sunt congressi. Principes igitur civitatis formidoloso
tantorum impetu exterriti munierunt urbem
quampluribus armigeris. Decernens Adstignus [Alstignus]
blasphemus, ab omnibus non posse civitatem
capi armis, dolosum reperit consilium nefandissimae
fraudis. Misit itaque nuntium ad comitem
civitatis et ad episcopum, subsequentia verba illis
dicturum. Qui conspectui illorum assistens, talis
coram profudit dicens: Alstignus, dux Dacorum,
vobis fidele servitium et omnes pariter sui, sorte
Dacia cum ipso ejecti. Non vobis incognitum quod
sorte Dacia expulsi, per fluctivagum pelagus circum
omnia maria, turbine mirabilium maris elationum
traducti, Francigenae gentis regnum sumus advecti.
Hoc quoque regnum nobis sorte deorum concessum
invasimus, multumque praeliis contra gentes Francigenas
obnixe certavimus, totumque regionis locum
illius nostri senioris imperio prostravimus. Verum
omnibus nostris ditionibus subjugatis, reverti volentes
ad terram nostrae nativitatis, prius aquilonibus
adversis, postea Zephyro Nothoque nobis contrariis
obtriti, finibus inviti vix adnatavimus vestris.
Vestram urbem nec ferro depopulari, nec praedas
venimus pagi vestri ad naves deducere. Non nobis
ea vis tot periculis fatigatis. Sequestram nobis pacem,
precamur, date, quae necessaria sunt liceat
emere. Noster senior infirmatus, multisque doloribus
plenus, vult a vobis fonte salutifero redimi,
Christianumque sese fieri: et si morte hac in infirmitate
praeoccupatus fuerit, vestra misericordia vestraque
pietate hac civitate sepeliri. Hoc audientes
praesul et comes responderunt internuntio dicentes:
« Perpetui foederis pactum vobiscum agimus, vestrumque
seniorem Christianum facimus. Quaecunque vultis
emere, mutua voluntate nostrorum vestrorumque concedimus. »
Internuntius autem quaeque fraudulenter illis
dixit, et quaecunque ab eis dolosus audivit, nefandissimo
omnium seniori suo renuntiavit. Data igitur sequestra
pace, multisque competentiis, multis coemptionibus
atque mutuis conventionibus coutuntur perfidi
pagani vicissim et Christiani. Interim praeparatur ab
episcopo balneum, perfido non profuturum. Sanctificantur
aquae putei gurgite exhaustae. Illuminantur
cerci ad sacrum mysterium lavacri. Advehitur praestigiator
Alstignus, dolosi consilii repertor malevolus.
Intrat perfidus fontes, corpus tantum deluentes.
Suscepit nefarius baptismum, ad animae suae interitum.
Suscipitur de sacrosancto baptismate ab episcopo
et comite. Deducitur quasi infirmus, sacro
charismate oleoque delibutus. Non aegrotus, sed
aeger, negotio perfidiae miser. Deportatus quasi infirmus
ad navis contubernium, corpore dealbatus totum.
Convocat igitur illico omnium nequissimos, super
sua fraudulenta dolositate consulturos. Pandit illis
secretum exsecrabile quod conceperat furioso corde:
« Imminente nocte, me mortuum nuntiate praesuli
et comiti, et deposcite nimium flentes, ut faciant
me neophytum sua urbe sepeliri. Enses et armillas,
et quidquid est mei juris, dicite vos daturos
illis. » Illi autem, ut jussum fuerat, ante dominos
civitatis venientes, dixerunt ejulantes: « Noster
senior vesterque filiolus, proh dolor! est defunctus.
Precamur miseri ut in vestro monasterio
sepeliri eum faciatis, et munera quae vobis moriens
jussit | null | 2d622e9e-4507-4a19-b156-118354bed7a8 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
permaxima dari, recipiatis. » Illi namque
tali sophismate decepti, dandis et accipiendis
muneribus quasi excaecati spoponderunt corpus
recipi et monasterio decenter humari. Internuntii
autem regressi renuntiaverunt quae fraudulenter
impetraverant funesti. Tunc contumax pestifer gaudens
super responsis eorum uniuscujusque tribus
mandat accersiri praecipuum. Congregatis autem
omnibus, nequissimorum nequior dixit Alstignus:
« Mihi modo facite feretrum, et superponite me
quasi mortuum, arma mecum in ipso collocate,
et vos in gyrum circa ipsa flebiliter state; vos per
plateas ululate, vestrosque me cogite plangere. Tumultuet
vox vestra per cuncta nostra tentoria.
Concrepet vox qui praesunt navibus cum caeteris cohortibus.
Armillas et balteos ferri ante feretrum
facite. Gemmis auroque politos secures ensesque
exponite. » Fit dicto citius quod mandarat funestus.
Auditur clamor ululatuum, tumultusque lugentium.
Resonant montes pro vocibus dolose moerentium
tinnientes. Convocat praesul campanis gentem diffusam
per totam civitatem. Venit clerus monasticis
vestimentis indutus. Similiter principes illius urbis
martyrio coronandi. Affluit femineus sexus in exsilium
deducendus. Pergunt unanimes contra monstrum
feretro impositum. Bajulant scolastici candelabra
et cruces, majoribus praecedentes. Advehitur
a paganis Alstignus, vivus super feretrum positus.
Atque in exitu civitatis obviant Christiani paganis.
Ab utroque populo comportatur ad monasterium,
quo sepulcrum ejus erat paratum. Praeparat se episcopus,
missam pro suo filiolo celebraturus. Choro
stat et clerus, officiosissime cantare suetus. Ignorant
trucidandi Christiani dolum mortiferae fraudis.
Decantatur missa solemniter celebrata. Participant
omnes Christiani mystico sacrificio Jesu Christi.
His missarum solemniis decenter expletis, paulatimque
paganis congregatis, jussit praesul corpus ad
sepulturam deferri. Pagani cum magno clamore petebant
feretrum, et dicebant alternatim non eum sepeliendum.
Stabant igitur Christiani super responsis
eorum stupefacti. Tunc Alstignus feretro desiluit,
ensemque fulgentem vagina deripuit. Invasit funestus
praesulem librum manu tenentem. Jugulat praesulem,
prostrato et comite, stantemque clerum in ecclesia
inermem. Obstruxerunt pagani ostia templi, ne posset
ullus elabi. Tunc paganorum rabies trucidat
Christianos inermes. Traduntur omnes neci, quos
furor reperit hostis. Saeviunt infra delubri septa, ut
lupi infra ovium caulas. Corde premunt gemitum
mulieres, lacrymasque effundunt inanes. Juvenes
cum virginibus loris concatenantur simul. Ultima
vitae dies accidit omnibus, breveque et irrecuperabile
vitae tempus. Prosternunt per moenia urbis praeliantes,
quoscunque reperiunt robustiores atteruntur
cives, saeviente Marte dolentes. Gens quae praeerat
navibus adest, portis vi patentibus. Stat mucrone
corusco acies ferri, strictim parata neci. Jungunt se
praeliantibus, hinc inde certantes altrinsecus. Crudeliter
perimunt omnes quos reperiunt armis obstantes.
Tandem finitur duellum, eheu! perempto
coetu Christianorum. Caetera namque manus flebilis
ducitur navibus. Conquiescit furentis Alstigni rabies,
prostratos propter urbis principes. Gloriabatur Alstignus
cum suis, ratus cepisse Romam caput mundi.
Gratulatur tenere se monarchiam totius imperii, per
urbem quam putabat Romam, quae est gentium dominatrix.
Hanc non esse Romam postquam didicit,
commotus ira sic inquit: « Praedamini omnem provinciam,
et incendite urbem istam. Captivos et spolia
conducite ad naves quam plurima. Sentiant coloni
istius terrae nos in finibus illorum versasse. » Quod
mandat teter, gaudet parare minister. Omnis provincia
invaditur, hosteque nequissimo superatur.
Strages quamplurima efficitur, captivi ad naves ducuntur.
Gladio et incendio devastant omnia quae
fuerant illis in praesentia. Onerant naves, his expletis,
captivis et spoliis. Jam vertunt proras ad Francigenae
gentis regnum ducendas. Permeant mare
Mediterraneum, revertentes ad Franciae regnum.
Francia tot gentes superans jam morte superbas,
Officiis intenta piis profuse, et honestis.
At crines in se populi dominata volentis
Spargere te, et vano conamine contaminare,
Imperio acquisita tuo bis ter trina regna
Fortis, dura, ferox, constans robustaque, cauta.
Legifera, insignis, mitis, lenis, luculenta,
Strenua, fida, comis, belli rebus studiosa,
In cunctis vincensque, potens solersque triumphis,
Pondere sed sceleris tanti nimium cumulato,
Regeque posthabita cuncta purgamine plena,
Mandatis Domini spretis super astra tonantis.
Nunc prostrata jaces, super arma sedens verecunda,
Attonita et stupefacta nimis, hebes, anxia, tristis.
Conculcata, lacessita et spreta, increpata,
Infestisque reis, spurcis, torvis, sceleratis,
Pestiferis, tumidis, ventosis, flagitiosis.
Nam recidiva armis cito surge, velocius insta,
Consilium tibimetque, tuis | null | 0e49434f-32bb-4434-b4a4-d8676ea3d53d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
nunc quaere salubre.
Horrendi nefas multis erroribus acti
Poeniteat, pudeat te, taedeat, horreat atque.
Scribe Dei mandata tui, recitando per omne,
Altera progenies illa Dacia * dimittitur,
Remigio tumidas valido lapsura per undas.
Bellabit pugnas in te per tempora multas,
Praelia robustis exercens martia telis.
Effera Francorum contundet millia bellans,
Foedere complacito tandem jam pace quieta,
Imperiumque tuum, nomenque aequabit Olympo,
Gentes et tumidas tibi deservire negantes
Contundet gladio, mitescet, suppeditabit.
O felix, o terque quater et millies alma,
Salve tripudians, et aveto in saecula regnans.
Interea dum quasi solitudo Francia deserta haberetur,
dumque veluti tonitrualis mugitus rugientia
arcana, pavidi Northmannorum adventus formidarentur,
rexque Francorum unde audaciae paganorum
hostiliter resisteret non haberet, reperit consilium
valde sibi suisque saluberrimum, ut cum Alstigno
nequiore nequissimo foederaretur, paxque
totius regni, serenata ingruentium depopulationum
tempestate, inter utrumque haberetur. Quapropter
ducibus accersitis, cum episcopis comitibusque,
cum satellitum turmis, quod corde disponendo adinvenit,
eloquendo memoravit, atque pronuntiando
sic retulit: « O seniores et domini, imminentis querimoniae
causa huc provocati, consilio vos rimando
quaeritate regni. » Tunc vero Franci, regia allocutione
permoti, dixerunt unanimes contra illos debellando
praeliari. At rex dissuadens, talia exorsus
est, dicens: « Mihi non videtur consilium contra
illos initiari bellum. Si contra illos forte dimicaturi
exieritis, aut vos moriemini, aut illi fuga lapsi repetent
naves celerrimi. Ut requiescat terra temporibus
nostris, quaeratur pax diuturna ab impiis. » Hoc
namque consilium ab ore regis prolatum omnibus
est complacitum. Diriguntur legati ad atrocem Alstignum
pacifici. Dehinc vectigali pensorum tributorum
summa mitigatus, et a Francigenis exacti muneris
pondere sensim placatus, pacem quae postulabatur
non abdicat diutius, verum dat ultroneus
Inconvulsa igitur praesulum pace firmata, ducitur ad
regem, pepigitque inextricabili foedere olympiadis
cum eo munera pacis. Qui imperialibus competentiis
mutuaque voluntate vicissim foederati, concordes
unanimiter sunt effecti. Quievitque Francia multimoda
antehac depopulatione afflicta, cursuque illius
temporis hostili peste privata, intumescentium paganorum
vastatione est liberata. Ne quis lector ab
horreat monemus, ad adversorum ignominiam casuum,
qui non ad interitum, sed ad correptionem
propter exaggerationem scelerum Francigenis acciderunt.
Contrita est namque gens ultore Alstigno
Francigena, quae spurcaminum erat sorde nimium
plena. Perfidi perjurique merito sunt damnati, increduli
infidelesque juste puniti. Prolixum nobis
universos illius temporis labores narratione persequi
idcirco nostrae praesumptionis citius vertamus stylum
ad intentionis propositum. Elucidet itaque breviter
calamus, quamvis iners, quae nutu Dei gesta sunt
digeratque compendiose qualiter acciderunt. Exprimatque
rei veritatem, spernens sophismatis errorem.
Refutet erratus obscenorum casuum, deprimat venturae
salutis negotium.
EPILOGUS.
Ciclica torva tenens, et lubrica devia pergens,
Labilium anfractus nequicquam audiensque viarum,
Coeptum itiner nunc siste, Liber, deposco parumper,
Materiae fluitantis opus jam desine fessus.
Si duci valeas ultra jam conspice solers.
Nunc via longanimis, scabrosa, petrosa per omne,
Herbida, sylvestris, nemorosa, et lubrica, et aspra.
Farreque equos depasce tuos jam tam macilentos,
Velle bonum retinent quoniam, sed posse pusillum.
Saepius et tersi, lotique habeantur * per omne
Illorum pedibus ferrum clavis sue subtus,
Firmis et faleris illorum dorsa perorna;
Malas et frenis consutis stringeque habenis.
Sic poteris forsan peragrare viam luculentam,
Quin erresque, ruas, offendaris, pereasque,
Ni opitulante Deo, qui jure triumphat ab alto,
Testeque Quintino ni intercedente beato,
Atque ipso, cui nunc canimus quae gessit ovante.
LIBER SECUNDUS. #ROLLO.@#
PRAEFATIO HEROICO METRO DECURSA #Cui subjectum Eleiacum.@#
Priscis insula creata, vocata . . . . . . extat,
Pinguis, agrifelix, dives opumque, laum:
Gurgitis immensi limbo praecincta perenni,
Mercis munifica, foenore multiplicis.
Plures sunt portus hinc inde altrinsecus, atque
Muneris et varii navibus impliciti.
Quae genuit Dedalum multas ad laude peritum,
Supra quod satis est artibus atque scium.
Qui fugiens quondam Minoeia moenia cera
Nexuit actu alas mirifico sibime*
Praepetibus pennis vacuum aera posse meari
Ipse ratus, tuto consimilis volucri.
Adscivit levitas comitem temeraria natum,
Incautumque levis foederis atque operis.
Inque latus subiit pennis Icarus patris actis
Patrizare volens aliger intrepidus.
Dedalus ad gelidas pater impiger evolat Arctos,
Telluremque | null | 1c62f16c-4ec8-470f-a876-80fe976501fa | latin_170m_raw | null | None | None | None |
suis attigit hic pedibus.
Calcidicis tandem super adstitit arcibus ipse,
Dextris frigoribus gnarus habere modum.
Nobile delubrum Phoebo statuitque, dicavit,
Exuit hic alas moxque salutiferas.
Dedalea soboles minus integer arce pericli
Venturi incautus celsior atque means.
Climatis impuri subiit plus ardua justo,
Cera mox liquida penna soluta manet.
Cognomen pelago dedit obvius Icarus ipse,
Gurgite famosus obrutus undisono.
Haec te monstra petunt, et fabula contigit ista
Ludicris sannis ridiculisque tibi.
Praeducis incoepto Rollonis grandia facta
Dacorumque simul pubetenus juvenum.
Infima terrarum linquit, nimis ardua captans,
Dedalo quoniam ocior, aut Icaro.
Dum coelo stolidum temet protendere pennas
Contigit immensum ardua materies.
Viribus incrementatis si posse fuisset,
Cordis mente tui, ut tibi velle manet.
Multiplices species si scisses armonicales,
Servant discrimen quae tribus in gradibus
Dulcicano sonitu quivisses inter colores
Psallere praecipue cantibus armonicis.
Octomodos quivis haerentes in tetracordis,
Quos diatessaron et diapente favet,
Commistisque tonis quos dissona limate formant
Expensis artis disparibus numeris.
Sexqui octava tonum quoniam proportio claudit,
Et diatessaron pax epitrita ligat.
Et diapente melodia rite emiolia sancit,
Servata lege artis arithmeticae.
Et diatessaron, diapente, simul diapason
Sancito duplo perficiunt numero.
Triplicis et formae diapason et diapente,
Bisque diapason quadrupla consolidat.
Icor nunc nimiis rancoribus atque repungor,
Et stimulor pavitans, concutiorque tremens.
Ha! ne te subigant temeraria ludicra vulgi,
Ha! ne praecipitem fulmina concutiant.
Erutus insidiis quo possis jure tueri,
Ecce salubre tibi accipe consilium.
Propositum cordis Domino committe tonanti,
Ludicra disperdat, fulgura discutiat.
Munitum sensim pontum te provehat ultra
Flaminis almifluo alite septiflui.
Atque solo temet sistat pingui et cereali,
Evulso nemore fruticis et silicis.
Rhetoricoque tuum foecundet nectare sensum
Armorico pariter debriet et modulo.
Acquisita aliis plectro cum fidibus ita
Ymnizante melos psallere voce queas.
Patricio caecis oculo, claudis, baculoque,
Ecclesiae decori, pauperibusque cibo.
Orphani et exulis, ast inopis, viduaeque vagantis
Summo tutori ordinis atque sacri.
Huc pede arenoso quanquam devenimus usque,
Coeno et gressu difficilique via.
Ulterius nostrum conamur tendere gressum,
Sed nos dilaniat materiae novitas.
Non opis ire quidem, nostroque insistere coepto,
Nempe fatigatis pondere praevideo.
Praemagnus est nobis * dimittere fascem,
Garrulitas erit, et ridiculum nimium.
Formicare valens informia cuncta potenter,
Donaque distribuens nectaris uranici.
Spiritus alme, veni, nasci qui verba dedisti,
Sensus accende vivificans hebetes.
Huc precor aspira, fusas spes atque refunde,
Antra mei sensim pectoris irradians.
Tangere quo possim tantae ante cacumina molis,
Intemptata stylo surgere largiflue.
Prosaico referam breviter quaecunque relatu,
Te collatore, te duce, te artifice.
Cum superna Deificae Trinitatis providentia, cujus
nutu variata volventium temporum vicissitudine
alternantur omnia, cerneret clementer Ecclesiam
sancto sanguine redemptam, sacrique baptismatis
latice profusius emendatam, oleique et chrismatis
liquore insigniter delibutam, suprascriptis breviter
casibus immaniter afflictam: continuis Christianorum
precibus suppliciter pulsata, non desistit illi
salutifera praebere suffragia, ex ferocitate saevae
gentilitatis Dacigena: ut unde fuerat flebiliter afflicta,
inde esset viriliter vegetata; et quibus in praeceps
lapsa, his coelo tenus exultata: quorumque
actu floccipensa, horum munere refecta: quorum
frequentia conculcata, horum auro gemmisque ornata:
quorum praedatu pannosa, horum dono compte
palliata. Concretis igitur humana connubii stuprique
copula plurimis Dacigenarum pubium turmis,
illisque bellorum incendia inter se, et in patres,
et avunculos frequenter suggerentibus, omnes
Dacigenae majores natu et potestate ad regem convenientes,
dixerunt unanimes: Respublica hostili invasione
saeve opprimitur, filiorumque et nepotum
nostrorum contritione concutitur. Constitutum namque
nostrae antiquitatis ritum abdicavimus, ideo
Daciscae gentis populus quamplurima mala perpessus
annullatur. Consule igitur, Rex, regno ritu veterrimo,
quod regere pacifico debes imperio. Pestifera
nequissimorum hostium lue expurgetur Dacia, ut
residui vivere et requiescere possimus pace perpetua.
Quorum consiliis rex attentius acquiescens,
suaeque praeceptionis edictum per terram sui imperii
velociter dirigens, ut describerentur nepotes et
filii quos sors reperiret expulsionis, jussit satrapas
illius terrae adesse sibi praescripti diei tempore.
Hujuscemodi fama regalium legationum mox percutit
mentes pubescentium. Trepidis anxia sententiis
illorum corda nutant, incertisque futuris ignota
fluctuant. Haeret illorum stupefactus animus, cernens
incognita sensus. Quin illos indiga veri cura
fatigat, spesque incerta dubios dilaniat. Incertum | null | 5ee5e21e-19da-41b4-a4d2-b96a4a3d5e43 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
erat illis praescire quae sententia volvebatur in
regis corde.
Illis vero in diebus senex quidam erat in partibus
Daciae, omnium rerum affluentia locupletissimus,
innumerabiliumque militum frequentia undique secus
stipatus: qui nunquam colla suae cervicis cuipiam
regi subegit nec cujuslibet manibus gratia
servitii manus suas commendando commisit. Qui
Daciae regnum pene universum possidens, affines
Daciae et Alaniae terras sibi vindicavit, populosque
sibi praeliis quamplurimis vi et potestate subjugavit.
Erat enim omnium Orientalium praestantiore
virtute praepotentissimus, cunctorumque exaggerato
omnium virtutum cumulo praecellentissimus. Defuncto
vero illo, superstiterunt duo filii ejus, armis
strenui, bellis edocti, corpore pulcherrimi, animositate
robustissimi. Quorum vero major natu ROLLO,
alter vero junior GURIM nuncupatur. Quos regali
jussione descripti juvenes ad exterminationem aggredientes,
genuque flexo, vultuque submisso, atque
humili voce obnixe poscentes, inquiunt unanimes:
« Ferte nobis auxilium, subvenite nobis in adjutorium:
sub tutela vestrae protectionis morabimur,
vestrumque servitium incessanter faciemus. Rex
autem noster vult a Dacia nos exterminare, fundisque
nostris atque beneficiis nos per omnia privare.
Miseremini, precamur, miseremini nobis omni
spe et salute destitutis. » Tunc duo illi fratres suppliciter
precantibus responderunt, dicentes: « Auxiliabimur
optime vobis, vosque regalium minarum
securos morari in Dacia, atque res vestrae proprietatis
faciemus quiete tenere. » Illi autem haec audientes,
Rollonis et Gurim osculo expetiverunt
pedes, atque illico super dictis principum remearunt
gratulantes. Interea veridica opinionis promulgatur
fama, regis Daciae aures pulsans, quod dux
praepotentissimus, pater scilicet Rollonis et Gurim
sorte frueretur suprema. Tunc rex ante malorum,
quae sibi ille dux intulit, reminiscens, cunctis
sui imperii accersitis principibus, inquit: « Vos
non latet patrem Rollonis et Gurim esse defunctum.
Aggrediar ergo fines illorum, et capiam
urbes et castra, atque munitissima loca, ul
ciscarque facta patris in filios, eosque conterendo
satiabor super malis illorum. Vos vestrosque precor
praeparate ad talia negotia adimplenda. »
Denominato igitur termino profectionis, undecunque
venerant repedarunt cum suis. Mox effera
Daciae juventus, nimio curarum inhians aestui, quae
commoda sunt praeparat nullo profectu. Hi leves
clypeos, lucidaque spicula, fabrili adulti arte componunt.
Hi tela, ensesque, atque secures cote exacuunt.
Alii tuta capitum tegmina, scilicet galeas;
alii ferro auroque trilices loricas, thoracas scilicet
faciunt. Quin etiam patria tela recoquunt fornacibus,
renovantque cudibus. Hujus rei inopinata
fama Rollonis et Gurim aures perlabitur, et talis
relationis sermone perturbantur. Qui convocata
copiosa manu congruentique pubertate florentium,
congregataque multitudine mediae aetatis, senum
atque ad exterminandum descriptorum, elatis dextris
mandant silentium.
Tumultuantis populi murmure penitus sedato, sedisque
decentis suggestu sublimiter Rollone suffecto,
infit ore mellifluo: « Vos, quibus incalescit juvenilis
ardor, quique flore praestantioris istis virtutis,
alloquor. Solerti proposito reverendos patres, avosque
et proavos imitaminor. Convalescite viriliter,
et confortaminor, et ne ut equiperis vicibus illis
valeatis congruenter convenire dedignaminor. Rex
siquidem hujus regni molitur nos supergredi, nostraeque
monarchiam ditionis invadere, nosque et
vos omnes perdere, et antequam haereditariam nostrae
dominationis terram mancipet, sui regiminis
terram anticipando praeoccupemus, hostiliterque resistendo
adventui ejus. » Illico omnes his dictis
hilares regiam terram conglobatis exercitibus invaserunt,
totamque saeviente vulcano depopularunt.
Haec autem rex audiens, contra Rollonem et fratrem
ejus peregit ad praelium, diuque dimicando terga vertit
fugiens ad praesidia urbium. Tunc Rollo sui
exercitus mortuos sepelivit, regis autem inhumatos
reliquit. Unius vero lustri spatio perseverante inter
regem et Rollonem duellio, misit rex pacificis verbis
ad eum hujusmodi in dolo: « Nihil mihi et tibi,
nisi gratia propinquitatis. Ut requiescat respublica,
precor permitte, ut quod mei juris est, meusque
pater, tenuit, liceat patienter me possidere: tibi
autem quod tui juris, quodque tuus. Sitque inter me
et te pax et concordia inextricabili foedere compacta. »
Tunc Rollo et Gurim, illorumque milites
atque descripti ad exterminandum, pacem collaudaverunt.
Determinato igitur conjurandae amicitiae
tempore, uterque venit ad placitum: mutuis muneribus
ditati foederati sunt. Denique perfidus rex dolositatem
conceptae fraudis infesto corde ruminans,
convocato quodam exercitu suo, noctu pergens
contra illos, invadensque fines illorum, abscondensque
insidias prope moenia civitatis, oppugnare
coepit. Tunc Rollo et Gurim, et qui cum eo erant,
exsilientes de | null | 470ca94e-08b1-4099-82b4-a5ae42426087 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
civitate, persequebantur regem terga
vertentem, fugamque simulantem. Transgresso
igitur locum insidiarum Rollone, pars quaedam illarum
de latibulis egressa, petit urbem. Quam armigeris
vacuam invenient, incendit; omniumque supellectilium
spolia sibi detulit. Quaedam vero sequebatur
Rollonem, regem hostili immanitate
fugantem. Cernens autem rex incensam urbem,
insidiasque praevalere, retrogressus praeliabatur
contra illum. Caesis ergo ex parte Rollonis quampluribus,
cecidit Gurim frater ejus in praelio. Videns
autem Rollo se inter utrumque exercitum, unum
fugam simulantem, alterum latebris egressum,
fratremque mortuum; vix livoribus plurimis laceratus,
cum paucis divertit ab eis. Tunc rex obsidens,
et capiens urbes, populum contra se objurgantem
sibi subjugavit. Rollo vero morari non valens in
Dacia, propter regem diffidens sui, Scansam insulam
cum sex navibus aggressus est. Tunc Dacia
pio duce, patritioque atque robustissimo advocato
privata, magno ejulatu concussa coepit nimium
fiere.
APOSTROPHA.
Dacia, sorte tuos, quae Gallis mittis alumnos,
Indiga promissi veri, dabitur quod ab astris,
Praesagii et meriti, mercis non gnara futurae,
Exhilara temet, deprensans corde dolorem.
Casus non animae est, fortuna pulsus at acris.
Haec adversa vices converterit improba semper,
Suggeret omne bonum isti prospera divite censu,
Illum ditabit locupletans, munificabit;
Francia deque tuis genitis fecunda beatis,
Spermate nobilium concretis Christicolarum,
Dacigenis cum Francigenis tam pacificatis,
Gignet producens, expurget, proferet ingens
Reges, pontificesque, duces, comites, proceresque:
Sub quibus orbis ovans pollebit principe Christo,
Et quibus ecclesiae fecundabuntur ubique,
Atque novo quorum, gaudebunt, perpete Christo,
Ter, trinaeque quibus baptismate purificatis,
Jam superum turmae decimae vice perditae adactae.
Cumque diu Scanza insula moestus moraretur,
sollicitaque contorquentis animositatis cogitatione
aestuans moliretur ut vindicaret se de inimicis suis;
plurimique, quos fugarat de Dacia regalis immanitas,
ad eum reverterentur, fessos labore artus, sopore
oppressos, vox divina illi sonuit, dicens:
« Rollo, velociter surge, pontum festinanter navigio
transmeans, ad Anglos perge: ubi audies quod
ad patriam sospes reverteris, perpetuaque pace
in ea sine detrimento frueris. » Hoc somnium cum
cuidam sapienti viro et Christicolae retulisset, hujusmodi
sermone interpretatus est: « Tu vergente
venturi temporis cursu sacrosancto baptismate purificaberis,
praedignusque Christicola efficieris: et
ab errore fluctuantis saeculi ad Anglos, scilicet Angelos,
usque olim pervenies, pacemque perennis
gloriae cum illis habebis. » Illico vela navibus aptans,
remisque eas exornans, atque frumento, vino, tergisque
suum eas onerans, velivolum mare celeriter
permeans, Anglos aggreditur, ibique morari quiete
diu suspicatur. Audientes autem illius territorii
pagenses, quod Rollo Dacus adveniret, aciem maximam
contra illum construxerunt, eumque ab illis
finibus fugare conati sunt. Qui more solito ad praelium
indubitanter illis occurrit, plurimosque illorum
prostravit, atque caeterorum fuga vertentium dorsa
hasta fatigavit. Denique pagenses prioribus plures
coacervantes, contra Rollonem iterum aciem robustissimam
dirigunt, eumque occidere, aut fuga
labi conantur. Ille vero studiis belli edoctus, certaminisque
necessitate asperrimus, galea auro mirifice
compta, trilicique lorica indutus, contra objurgantium
et proficiscentium in se turmas armigeras,
velociter atque indubitanter perrexit, milliaque
illorum immaniter prostravit, victrice manu, celerique
cursu profugos persequens, multosque principum
capiens, locum praelii revertens, occisorum
corpora terra condit, caeterosque plagis infectos
deportavit, captosque navibus connexuit. Tunc
trimodo errore aestuans, si Daciam repeteret, an
Franciam pergeret, aut Anglicam terram praeliis
affligeret, et sibi vindicaret, coepit anxiari nimiumque
tristari.
APOSTROPHA AD EUMDEM.
Rollo, quid horrescis titubans, metuisque vacillans?
Quid torques animum meditatus peste repletum?
Quid cor comburis curarum sorde refectum?
Quid hiscens animo, quid volvis nunc meditando?
Cur haeres pater obtutu defixus in uno?
Ambigua et creperum memorans quid mente retractas?
Quidque stupes casum praesenti sorte malignum?
Ordine fatali post multa pericula belli,
Ferventis pelagi post aequoreosque tumores,
Perpes Christicola Francisca celsior aula,
Patritius meritis florescens jure valebis,
Emeritum et capies condigna merce coronam,
In summoque bono deitate mereberis uti.
Cum autem hujusmodi perturbationibus sollicitus
haereret, hominesque regionis illius ditioni suae fidelitatis
gratia vinculoque sese subjugarent, quadam
nocte soporifera lethei malis quiete per membra
leniter serpente, videre videbatur praecellentissimis
quondam praecelsiore Franciscae habitationis monte
sepositum: ejusque montis | null | 57138fd0-debb-43b2-801f-62a80be46cb0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in cacumine fontem
liquidum et odoriferum, seque in eo ablui, et ab eo
expiari contagione leprae et prurigine contaminatum.
Denique illius montis cacumine adhuc superstes
circa basim illius hinc inde, et altrinsecus, multa
millia avium diversorum generum, varii coloris,
sinistras alas quin etiam rubicundas habentium.
Quarum diffusae longe lateque multitudinis inexhaustam
extremitatem perspicaci et angustato obtutu
non poterat comprehendere. Caeterum congruenti
incessu atque volatu eas sibi alternis vicibus invicem
cedentes, fontem montis petere, easque se
convenienti natatione sicuti solent tempore futurae
pluviae abluere. Omnibusque mira infusione delibutis,
congrua eas statione sine discretione generum
et specierum, sine ullo contentionis jurgio, mutuo
vicissim pastu quasi amicabiliter comedere; easque
deportatis ramusculis festinanti labore nidificare:
quin etiam suae visionis imperio voluntarie succumbere.
Mox expergefactus, et visionis quam viderat
reminiscens, accersitis majoribus principum, captisque
praelio principibus simul ascitis, omnem hujus
visionis seriem inconstanter disseruit, et quid hujus
visionis mysticum sentirent ab eis inquirit. Tunc
cunctis conticentibus, captorum unus Christianae
religionis fide imbutus, praesagioque divinae inspirationis
aspersus, mysticum illius visionis intellectum
explanavit, dicens: « Mons Franciae quo stare videbaris,
Ecclesia illius designatur. Fons, qui in summitate
montis erat, baptismus regenerationis interpretatur.
Per lepram et pruriginem, qua infectus
eras, commissionis tuae scelera et peccata animadvertas.
Te in eo ablui et ab eo leprae pruriginisque
morbo expurgari, te lavacro sacri baptismatis regenerari,
et ab omnibus peccatis emundari. Per volucres
diversorum generum laevas alas habentes puniceas,
quarum infinitissimam extremitatem exhaurire
visu non poteras, homines diversarum provinciarum
scutulata blacchia habentes, tuique effecti fideles,
quorum innumeram multitudinem coadunatam videbis,
animo deprehendas. Per alites fonte infusas,
et in eo alternatim ablutas, communique comestione
edentes, populum antiquae fraudis contagio pollutum,
typico baptismate abluendum, sacrosancti corporis
et sanguinis Christi alimonia saginandum. Per nidos,
quos circum montes faciebant, vastatarum urbium
moenia reaedificanda intelligas. Tibi aves diversarum
specierum obtemperabunt, tibi homines diversorum
regnorum serviendo accubitati obedient. »
His igitur mirabilium interpretationem sermonibus
Rollo exhilaratus, visionis suae interpretem,
caeterosque quos bello ceperat vinclis solvit, variisque
muneribus et donis diversis ditatos, ad sua
laetos remisit. Eo namque tempore rex Anglorum
Christianissimus, nomine Alstemus, omnium bonorum
titulis exornatus, sacrosanctae Ecclesiae praedignus
advocatus, habenas regni Anglorum moderabat
piissimus. Cui continuo Rollo legatos suos misit,
et quid dicerent auribus illorum prius intimavit.
Qui venientes ad eum pro vocis affectu, summissis
vultibus dixerunt: « Animum praepotentissimus patricius,
duxque Dacorum praecellentissimus, Rollo
noster senior et advocatus tibi fidele servitium,
tuisque amicitiae munus inconvulsum. Magnum,
domine Rex, Daciae regno infortunium perpessos, et
habeo, heu dolor! fraudulenter exterminatos, Eurus
obnoxius nobis penitus, intumescentiumque procellarum
elationibus afflictos, vestris finibus appulit,
omni spei et salutis praesidio privatos. Cum autem
conaremur Daciam repetere, et nos de inimicis nostris
vindicare, obstitit et interclusit nos glacialis
hiems, geluque crustante terram, et affligente flebiles
herbarum et arborum comas, densa glacialium
mole refrenata crustarum struxerunt nobis murum
flumina. Nec praebuit nobis prosperum iter unda.
Audientes quidam milites in confinio nostri adventus
commorantes, praemaximam aciem contra nos
struxerunt, nosque lacescentes invaserunt. Nos vero
nec sub glaciem, nec supra navigare valentes, illorum
audaciae restitimus, multosque illorum praelio
exarmatos cepimus. Non autem regnum tuum depopulabimus,
nec praedas usquam raptas ad naves
vertemus. Vendendi atque emendi sequestram pacem
petimus, quia imminentis veris tempore ad
Franciam proficiscemur. » Rex autem hilarem vultum
submissus, his auditis profatur: « Nulla tellus
effert viros magis quam Dacia praecipuos, armisque
strenue edoctos. Parentelam diffusae generositatis
vestri senioris, casusque et labores vestros, quin
etiam fraudulentam perfidiam Daciae regis nobis
retulerunt plurimi. Nemo seniore vestro justior in
factis, nemo major in armis. Hujus negotii curas
seducite, armorum securi, praeliorum impatientes,
atque omnium malorum immunes estote. Liceat
vobis ubicunque terrarum nostrae ditionis vendere
et emere. Vestrum seniorem, precamur, cogite, ut
nostrae fidei integritate dignetur ad nos venire,
quia eum desidero intueri, superque malis suis
solari. » Abeuntes autem missi, quaecunque audierant
renuntiaverunt Rolloni. Extemplo Rollo audacter
et incunctanter perrexit ad regem contra
se venientem. Qui mutuo amplexati et oscula libati,
cedentibus utriusque exercitus turmis sederunt | null | 1b36b127-0adc-4ade-a0ae-c8125954d7bc | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sepositi.
Tunc rex Alstemus prior est allocutus:
Prosapia pollens, gestorum lumine fulgens.
Moribus et meritis praecelsior omnibus, atque
Foedere complacito fidei nectamur in uno.
Sis peto pars animae semperque meae comes, atque
Finibus in nostris temet deposco morari.
Sicque salutifero baptismate sorde piari.
En quid gestis habe nostrae ditionis in orbe.
Sis memor ipse mei fuero ceu semper in omni,
Et si velle alias est nunc proficier horas.
Si gens torva, ferox jamjam feritaverit in me,
Improba, non servans fidei retinensque tenorem,
Ut potis es fer opem stabili conamine salvans.
Et tibi sucurram simili ratione juvando,
Te teget atque meum mutuo certamine scutum.
Tunc Rollo super regis dictis laetus dixisse fertur:
« Grates tibi, omnium regum praestantissime,
super voluntariis beneficiis rependo, et quidquid
inter me et te agenda retulisti, fac ut opto. Diutissime
in regno tuo non morabor, sed celerius quam
potero Franciam adibo. Ubicunque terrarum fuero,
tuus amicus insolubili dilectionis conjunctus foedere
permanebo. » His dictis admodum inextricabiliter
foederati, alternarum rerum competentiis mirabiliter
ditati, rediit quisque ad suam cum suis. Toto
namque hyemantis anni tempore, naves sumptusque,
qui necessarii erant itineri, praeparare Rollo dux
solertis curae fecit, Anglosque florentis juventutis
milites, qui erant sui effecti, et secum ituri ascivit.
Cum autem primae aestatis tempore, rutilantium
molliter florum arrideret copia, purpureisque blattis
lactea et odorifera alberent lilia, memor semper
visionis monentis ad Franciam proficisci, classibus
velis datis navem conscendit. Cum vero lenibus
ventis congressus navigii factus esset, usque ad
medium aequoris, nihilque viderent nisi coelum
complexum super faciem maris, invidi spiritus
scientes illos baptismate Christi nomine abluendos,
gloriamque quam perdiderant adepturos ingemiscentes,
occurrerunt excitantes pericula illis venti,
quin etiam a sedibus suis ruunt, et hi ante ponto
a sedibus imis in praecipitium fluctus nimios et ad
sidera tollunt. Coelum crebrescentibus fulguribus
intonuit, densarumque tenebrarum nox atra illis
incubuit. Remis confractis, ventorum rabiem vela
ferre non possunt. Itaque viribus exhausti, omnia
ventis permittunt. Huc illucque naves quasi per
montes et valles fluctuant, mortemque repentinam
omnibus intentant. Tunc Rollo protensis manibus
prostratus incubuit navi, humilique voce talia profudit:
ORATIO ROLLONIS.
O Deus omnipotens, coelestia lumine complens,
Qui coelum terramque tenes per secula, cujus
Numen et aeterno complectens omnia giro,
Infectum vitiis peccati et faece repletum,
Qui me Christicolam fieri vis munere visi
Temporis exiguo cursu volvente futuri:
Suscipe vota libens, precibusque faveto benignus,
Fluctus sedatisque feros compesce ruinis,
Casibus eripiens istis nos atque labore,
Comprime demulcens, mitescens, atque serena
Undantem nimium violento turbine pontum.
Harum vero orationum precibus finitis, mox mare
quiescit, serenatis procellis, immensosque aequoris
tractus optato flamine breviter explicuerunt; navesque
tempestate diruptas littoribus Uvalgorum vix
applicuerunt. Audientes autem Uvalgrenses quod
gens barbara tempestate maris ferociter quassata,
suis littoribus esset advecta, congregata multitudine
pagensium, Rollonem ducem tempestuoso mari
vix ereptum insperate assalierunt. Qui solito more
concitus contra illos debellando perrexit, atque
plures illorum nece prostratos orco transmisit,
residuosque illorum aut fugavit aut cepit. Cumque
diutissime morulans, Uvalgras depopularet,
reminiscens Alstemus rex Anglorum Christianissimus,
omnium regum probitate praecellentissimus,
amicitiae qua se et Rollonem colligarat in foedera
sempiterna, duodecim naves frumento, vino atque
lardo oneratas, quin etiam totidem armato milite
repletas, duci praecelso transmisit in Uvalgras. His
Rollo donis laetus, legatos muneribus praemaximis
ditatos cum gratiarum actione ad regem remisit,
seque per eos famulaturum regi mandavit. Aestimantes
autem Uvalgrenses, propter deportati frumenti
copiam omni tempore Rollonem Uvalgris moraturum,
convocaverunt Raginerum Longi colli Hasbacensem
et Hainaucensem ducem, et Radebodum
Frisiae regionis principem, et conglobato exercitu
aliorum pagorum invaserunt Rollonem. Qui, sicut
saepius, ad bellum indubitanter perrexit, et multa
millia illorum occidit, atque Raginerum Longi colli
et Radebodum Frisonem ad sua castra fugavit.
Deinde totam terram Uvalgrorum devastavit atque
incendio concremavit. Post hinc hujus rei causa
indignatus, Frisones celeriter expetivit, terramque
illorum devastare coepit. Tunc Frisones multorum
congeriem populorum concite coacervantes, sibique
multitudinem plebium in confinio Frisiae commorantium
accumulantes, fluvio Almerae commorantem
agminibus multis praeparatis, accelerata
incursione conantur invadere Rollonem. Rollo vero
et qui cum eo erant genu flexo, armorumque ingruente
horrore, scutorum | null | cdcac840-d4f9-4f04-bdb0-7c9405b99643 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
tegmine cooperti, strictaeque
aciei mucronibus coruscis complicati, exspectabant
initium certaminis. Frisones ergo parvissimam
esse putantes multitudinem illorum, inierunt bellum
sibi non profuturum. Daci vero exsilientes in illos
intuentes usque ad internecionem prostraverunt,
pluresque principes ceperunt innumerabilemque
manum ad naves duxerunt. Frisones igitur residui,
diffidentes sui, exhinc tributarii effecti sunt, Rollonis
praeceptis per omnia obedientes. Congesto et
exaggerato, atque dato Frisiae tributo, illico librat
in altum carbasa navibus data, vertitque proras ad
Raineri prolixi juguli terras, ulcisci se cupiens de
ipso, qui affuit Uvalgris cum Fresonibus jam prostratis
in praelio. Pererrato ponto, intrat Scaldi
alveum cis citraque terram depopulans super Longi
colli Rainerum, venit ad quamdam abhatiam dictam
nomine Condatum. Rainerus vero multa praelia
contra eum fecit, sed ex omnibus Rollo victor
potens exstitit. Devastabatur terra utriusque exercitus
mala perpessa. Praevalida fames exoritur,
quia terra aratro non scinditur. Vulgus penuria
affligitur, fame bellisque atteritur. Diffidunt vivere
cuncti, salute victus privati. Quadam igitur die
Rainero loco insidiarum clam commorante, super
Dacos cupiente irruere, Dacicum hinc inde congressi
vallaverunt, eumque nimium debellantem
manciparunt, vinctumque ad Rollonem duxerunt.
Ipsa namque die Ragineridae, Dacorum ut caperent
aliquos latebris commorantes, invaserunt duodecim
milites praecipuos Rollonis, et constanti virtute
ceperunt. Tunc uxor Ragineri flens, et ejulans
super eo, convocatis principibus suis, misit ad
Rollonem, ut pro duodecim comitibus captis redderet
sibi suum seniorem. Illico Rollo, suscepta legatione,
remisit ad eam dicens: Non reddetur tibi
Raginerus, sed decollabitur, nisi reddideris prius
meos comites mihi, insuper dederis quidquid auri
est et argenti sui ducaminis, cum juramento Christianae
religionis, quin etiam tributum istius regionis.
Mox conjux Ragineri lugubri legatione afflicta
comites captos Rolloni remisit, aurumque et argentum
quod usquam invenire potuit. Quin etiam
illud quod erat sacris altaribus concessum, pariterque
vectigal illius ducaminis cum jurejurando, quod
plus metalli non haberet, nec exigere posset, supplicibus
verbis et deprecativis misit ad Rollonem,
ut redderet sibi suum virum. Ipse autem motus
pietate vocibusque suppliciter precantium, ad se
fecit venire Longi colli Raginerum, verbisque pacificis
affatur eum: « Raginere dux, milesque asperrime,
regumque et ducum atque comitum superbo
satus sanguine, quid tibi feceram olim injuriae?
Propter quid praeliatus es cum Uvalgris et Frisonibus
contra me? Si saevire modo vales, armorum
spicula desunt et satellites. Si velis a nobis fuga
labi, compedibus intricatus non potes evadere.
Talionem sicut Frisonibus tibi reddidi pro malis,
quae mihi sine re intulisti. Uxor tua et principes tui
quidquid auri et argenti recuperare potuerunt, pro
et miserunt mihi. Dimidium exagerati muneris
reddam tibi, teque tuae remittam uxori. Hinc mansuescens
requiesce, et nullatenus sit discordia, sed
sempiterna inter me et te pax et amicitia. » His
dictis Ragineri crura solvuntur compedibus. Statimque
Rollo foederatum muneribusque et donis praemaximis
ditatum, quin etiam reddita medietate
legatorum munerum, ad uxorem suam laetum remisit
Raginerum. His taliter pace sedatis, Rollo memor
visionis, semperque sperans affuturum sibi quod
viderat in somnis, quid debeat agere solers inquirit.
APOSTROPHA.
Rollo, quid in terris morulans versaris in istis,
Cum supra satis ultus ades cunctos inimicos?
Desine, parce tibi, magis haec sententia praestat,
Venturo quoniam proclivi temporis aevo
Praelia Franciscae gentis dire patieris,
Atque fatigeris nimium bellis Aquitanis.
Hinc fontis liquidi, et sacri rorem subiturus,
Chrismate perfusus, oleique liquore novatus,
Praemia perpetuae capies cum munere vitae.
Anno igitur octingentesimo septuagesimo sexto ab
incarnatione Domini, nobilis Rollo consultu fidelium
suorum libravit vela ventis navigeris, fluminis Scaldi
alveum deserens, atque permenso ponto qua Sequana
caeruleo gurgite, perspicuisque cursibus fluens,
odoriferasque excellentium riparum herbas lambens,
fluctuque inflatiore maris saepe reverberato secundum
discrimina Lunae, inundantis maris pelago se
immittit, aggrediens navibus Gimeias venit, vidensque
S. Petri monasterium monachilis habitationis domibus
adornatum, sanctumque reputans esse locum,
morari illic distulit; sed ultra flumen ad capellam
S. Vedasti naves applicuit; corpusque cujusdam
virginis nomine Hameltrudis, quod secum adportaverat,
super altare S. Vedasti posuit, huicque
capellae ex nomine virginis nomen sempiternum
inhaesit. Diciturque ille locus ad sanctum Hameltrudem
ab incolis. Audientes igitur pauperes homines,
inopesque mercatores Rotomo commorantes, illiusque
regionis | null | 63d8b6d1-9e3e-4770-93e3-a3ffbddc7d6b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
habitatores, copiosam multitudinem
Normannorum adesse Gimegias, venerunt unanimes
ad Franconem episcopum Rothomagensem, consulturi
quid agerent. Franco vero statim misit ad
Rollonem, ut daret sibi pagoque manentibus securitatem.
Rollo vero comperiens quod in urbe nec in
finibus ejus moraretur nisi inerme vulgus, dedit
episcopo suae fidei tenore securitatem. Hincque
gressum profuturae sibi navigationis agitans, Rotomo
venit, portaeque, cui innexa est ecclesia S. Martini,
naves plurimo milite fecundas adhaesit. Classe autem
descendens, celerique gressu lustrans urbem, vidit
disjectas moles ejus, avulsaque templorum saxa,
ecclesias fundamento emotas, murosque hinc inde
disruptos, parvamque manum et inermem, coepitque
animo haerere, inque unione intuitu visum defigere,
reminiscens visionis quam viderat ultra mare.
APOSTROPHA.
O dux Rollo, potens, et praestantissime princeps,
Haec urbs principe te Christo donante vigebit,
Pace serenato regno aedificabitur, olim
Bello consumptis Francis, populoque domato,
En mox ecclesiae, quo te gaudere videbas;
En lavacri quo te epra purgarier, hic fons,
Aedificanda tuis haec patria fonte novatis.
Urbe dabis populis leges et foedera in ista,
Juraque districtae pariter formidine poenae.
Tempore mirificum venturo jamque nepotum,
Aspera sepositis nitescent saecula bellis,
Et super arma sedens furor impius, impietatis
Viribus explicitis, non quemquam voce lacesset,
Quin lupus asper, ovis, simul pascentur in agro.
Inde ad naves reversus, convocatis principibus
quaerit sagaci mente consilio suorum quid sibi sit
faciendum. Tunc sui quasi futurorum praescii, divinaeque
inspirationis praesagio imbuti, dixerunt viva
voce Rolloni: « Haec terra copia frugum omnium
fecunda, arboribus nemorosa, fluminibus pisce
repletis discriminata, venatu diversarum ferarum
sufficienter copiosa, sed armigeris militibus vacua.
Nos hanc potestati nostrae subjiciemus, hancque
sorti nostrae vindicabimus. Finitimarum gentium
oppida, vicos, et castra atque urbes praeliis adquiremus,
ut requiescere possint turmae post terga
nostra sepositae. Forsan interpretatio tuae visionis
vertetur in finibus istis. » Rollo igitur super responsis
suorum laetus, a Rotomo divulsis navibus
subvehitur ad Archas usque, quae Asdans dicitur.
Illico fama quid rerum usquam agitur conscia, compita
Franciae aggressa, intimat adesse Normannos,
Sequanae alveo innumerabili multitudine coadunatos.
Franci vero illorum adventu, veluti repentino tonitru
sono stupefacti, convocato Alstigno pervasore
olim Franciae, congregato immensae multitudinis
exercitu, venerunt super Othurae fluminis decursum.
Tunc Ragnoldus princeps totius Franciae dixit Alstigno
incentori totius nequitiae: « Tu ista gente procreatus
da nobis consilium super his rebus: » Alstignus
respondens Ragnoldo comiti mox haec intulit:
« Si ante triduum requisisses a me consilium, cogitatione
deprehensum darem tibi. Tantum mitte legatos
ad illos, quid dicant sciscitaturos. » Tunc Ragnoldus:
« Perge celeriter precamur, cujus voluntatis
sint inquisiturus. » Alstignus respondit: « Non
ibo solus. » Miserunt autem duo milites cum eo,
Daciscae linguae peritos. Qui venientes super ripam
fluminis, steterunt dicentes: « Regiae potestatis comites
mandant vobis, ut dicatis qui estis, et unde
estis, et quid quaeritis. » Ipsi vero responderunt:
« Dani sumus, Dacia advecti huc. Franciam expugnare
venimus. » Illi autem: « Quo nomine vester
senior fungitur? » Responderunt: « Nullo, quia
aequalis potestatis sumus. » Tunc Alstignus scire
volens quid de se dicerent, dixit: « Cujus fama huc
advecti advenistis? Si unquam de quodam Alstigno
vestrae patriae nato, huc cum plurimo milite adnavigato
aliquid audistis? » Responderunt: « Audivimus.
Ille enim bono omine auspicatus est, bonoque
initio coepit; sed malum finem exitumque sortitus
est. » Iterum Alstignus: « Vultis Carolo Franciae
regi colla submittere, ejusque servitio incumbere,
atque ab eo quam plurima beneficia capere? » Responderunt:
« Nunquam cuilibet subjugabimus, nec
cujuspiam servituti unquam adhaerebimus, neque
beneficia a quoquam excipiemus. Illud beneficium
optime complacuerit nobis, quod armis et labore
praeliorum vindicabimus nobis. » Tunc Francigenae:
« Quid acturi estis? » Hinc Dacigenae: « Quantocius
abscedite et amplius nolite stare, quia vestris
ambagibus non curamus, nec quid acturi sumus
vobis indicabimus. » Illi vero abeuntes, quod audierunt
expedite exercitui renuntiarunt. Ragnoldus
vero vertens ad Alstignum dixit: « Quid vobis videtur:
Bellumne initiabitur? Vos ex illorum gente
estis, vos artem praeliandi more Dacorum non ignoratis.
Dicite | null | a6e7aa55-2da2-40fe-a76d-ead74d003930 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quid sumus facturi? » Tunc Alstignus
veneni fera, vulpina arte suffultus, exercitum affatur:
« Haec gens juvenilis aetatis flore robustissima,
armis edocta, praeliaque quam plurima experta si
invadetur, magnum periculum nobis generabitur. »
Tunc quidam Francisci agminis signifer nomine
Rotlandus dixisse fertur: « Quid huic consulitis?
Nunquam lupo lupus nec vulpis vulpe capietur. »
His verbis incitatus dixit Alstignus: « Amodo a me
bellum non blasphemabitur. » Interim Rollo, et
qui cum eo erant, fecerunt sibi munimen, et obstaculum
in modum castri, munientes se per gyrum
avulsae terrae aggere, locoque portae relinquentes
spatium prolixae amplitudinis, quod apparet ad tempus
usque istius diei. Franci vero diluculo venerunt
ad ecclesiam S. Germani ibique missam audientes
participantur corpore et sanguine Christi. Abhinc
equitantes, in ripa fluminis naves, Dacosque in
munimine avulsae terrae videntes, amplum portae
aditum solum invaserunt. Daci vero intrinsecus hinc
et inde per planitiem castri accubitarunt, atque
scutis se cooperuerunt. Rotlandus signifer Ragnoldi,
cum acie quam praeibat exercituum, violenter per
aditum mirae prolixitatis amplum super eos irruit,
et debellare eos coepit. Daci vero exsurgentes Rotlandum
in momento interemerunt, et ejus sequaces.
Ragnoldus et Alstignus, caeterique comites illic cunctos
mortuos considerantes, terga vertentes, fugam
expetiverunt hilares. Extemplo Rollo, convocatis de
hostili fugatione reversis, dixit: « Quid mali egimus
contra Francos? Cur nos adsallierunt? Quamobrem
nos occidere maluerunt? Illorum est initium mali,
culpa invadentis, non obstantis: praesumptio occidere
volentis, non defendentis. Quidquid mali contra
illos hinc egerimus, offensione factorum suorum perpetrabimus.
Eia, occupemus castra, et oppida illorum.
Reddamus talionem cumulatis nimium malis
pro offensis illorum. » Haec exhortante duce Rollone,
dimisso munimine avulsae terrae, celeri cursu navigantes,
praeoccupaverunt Mellendis habitatores
Quam, interfectis principibus, cito subvertunt, totamque
provinciam devastarunt.
Ragnoldus vero comes, congregato majore exercitu
priore, iterum conatur eos invadere. Normanni autem
se conglobantes strictim accubitaverunt se, ut parvissima
putaretur summa eorum. Illico Ragnoldus
init bellum, suae sorti non profuturum. Daci vero
per aciem Ragnoldi inconvulse pergentes, prosternebant
duris verberibus plures. Videns autem Ragnoldus
suos deficere, coepit celeri cursu fugere.
Cui quidam piscator Sequanae attributus Rolloni,
obviavit ei, teloque transverberatum occidit. Ragnoldidae
suum seniorem videntes mortuum, fugam
torquentes nimium, equos expetiverunt. Tunc Rollo
persequens eos, multos occidit, pluresque captos
ad naves deduxit. Convocatisque fidelibus suis dixit:
Age, nunc navigemus Parisius, civesque qui
praelia fugerunt requiramus. Igitur Nortmanni ripa
Mellendis naves divellerunt, Parisiusque circumdantes
obsederunt, et praedam illius provinciae ad
obsidionem verterunt. Morante diu Rollone in Parisius
obsidione, deficiebat praeda longinquis regionibus
rapta. Illico Nortmanni Baiogacensem
pagum expetunt, totamque praedam rapientes, civitatem
oppugnare coeperunt. Cives autem ne morerentur
hostiliter eis restiterunt, Bothonem praecipuum
Northmannorum comitem ceperunt. Northmanni
de Bothone dolentes, miserunt qui dicerent
ad Baiocacenses: Si reddideritis nobis Bothonem,
dabimus vobis unius anni securitatem. Baiocacenses
consilio ducti dixerunt ad invicem: « Melius est
nobis spatio unius anni requiescere, quam pro uno
comite totum praeliis ducere. » Data igitur securitate,
reddiderunt Bothonem asperrimum militem.
Transacto vero anno, circumstante Parisius obsidione,
Rollo Baiocas petit, eamque violenter
cepit, totum funditus subvertit, captivosque et praedam
totius regionis sibi vindicavit. Quin etiam
quamdam Poppam virginem, specie decoram, superbo
sanguine concretam, praevalentis principis
Berengarii filiam secum laetus adduxit, eamque sibi
connubio ascivit, et ex ea filium nomine Guillelmum
gennit. Denique residens circum Parisius misit
Ebroicas exercitum, ut caperetur civitas et episcopus.
Qui veniens civitatem invasit, populorumque
plures et praedam coepit. Sed episcopus, Sebur
nomine, Deo annuente, evasit. Statimque illius pagi
praedam capientes, totam terram devastaverunt,
Parisiusque revenerunt. Talibus itaque exterritae
plurimae gentes Franciae, tributa solvebant Rolloni,
plurimae vero resistebant ei.
Angli vero audientes quod Rollo Parisiacam
urbem obsedisset, rebusque Franciscis impediretur,
atque aestimantes quod amico suo regi Alstemo in
adjutorium non subveniret, tenorem fidei respuentes,
coeperunt arroganter insolescere, contraque
regem importunis bellis feritantes dimicare. Terra
Anglisca exercitu regis et obstantium sibi devastabatur,
publica res malis afflicta annullabatur. Militesque
regis, et obstantium varii interitus morte
praeoccupabantur. Igitur Alstemus rex | null | 686a8812-da97-459f-8dd7-3e2a6e98c644 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Christianissimus,
cum non haberet unde arrogantiae Anglorum
resisteret, misit quemdam comitem ad Rollonem
circa muros Parisiacae urbis debellantem. Qui ad
eum veniens, submisso vultu intulit dicens: Rex
Anglorum Alstemus carum inextricabilis amicitiae
tibi munus. Quondam, domine mi, tu et Alstemus
rex Anglorum pacificus, pepigisti mutui adjutorii
foedus, ut qui vestrum indigeret adjutorio, alterius
muniretur suffragio; et quem vestrum adversa fortuna
protereret, alter illi in adjutorium subveniret.
Quapropter inopinato jugo perfidorum Anglorum
pressus, excellentem super omnia potentiam tuam
precatur, ut succurras ei velocius, quia Angli te
praeoccupatum scientes negotio Francisci belli, non
putant te subventurum proprius meo seniori. Rollo
vero legato regis quod necesse erat tribuit, eique
triduum jussit exspectare. Principibusque advocatis,
quid acturus sit super hoc negotio, coepit inquirere.
Statimque misit ad principes civitatis, ut aut eam
illi redderent, aut obsides darent, aut se ad defensionem
praepararent. Cives autem noluerunt urbem ei
reddere, nec obsides dare; sed festinant se contra
diei venturi praelia praeparare. Diluculo vero Rollo
continui conflicti tempore consurgens, certamen
diurnum iniit, civesque tota die praeliis afflixit.
Videns autem quod urbem non caperet, crepusculo
noctis naves velis ornavit, Parisiusque dereliquit,
atque Anglorum terram citius quam potuit, cum
legato regis Alstemi pervenit. Tunc rex Alstemus
dictis legati laetior effectus, copiosae multitudinis
exercitum vocavit, atque contra Rollonem ducem
festinanter perrexit. Qui simul congressi, nimiumque
amplexati, atque amicabiliter sunt osculati.
Illico Rollo gratuita voce compellere coepit regem:
« Grates, domine Rex, tibi condignas persolvo, quia
duodecim naves honestis militibus plenas, totidemque
frumento, vino atque lardo onustas misisti mihi
in Uvalgras. » Tunc rex praesaga voce dixit: « Tibi
praemaximas debeo gratias, quia tibi a Deo datum
regnum propter me dimisisti, mihique in adjutorium
festinanter subvenisti. Non ignoras cujus rei causa
mihi succurrere tibi mandavi. Regnum cui praeesse
et prodesse debeo, devastatur, decusque regiminis
mei adnihilatur, quia Angli insolentia temeritatis
tumidi et perversi meis nolunt obedire praeceptis.
Recedentes a me, sibi invicem conspiraverunt,
meque meumque servitium abdicantes floccipendunt,
quin etiam ususfructus meorum oppidorum
sibi diripiunt. Precor igitur ut adjuves me eos elidere,
et dispergere, eorum contumacem virtutem
conterere et conculcare; quatenus ad servitium
licet inviti redigantur, et quod merentur poenis
acriter luant. Medietatem ergo regni mei tibi dabo,
dimidiamque facultatem supellectilium meorum tibi
sponte concedam. Sicque indissolubili conjunctae
amicitiae foedere colligati, teneamus regnum simul,
totiusque honoris ejus fungamur bonis, » Dedit itaque
rex Alstemus Rolloni regni dimidium, atque
medietatem bonorum suorum. Dux Rollo statim
regi respondit: « Tibi, domine rex, est imperare,
mihi obedire. Quos vis conteram; quos voluerit
disperdam. Subvertam urbes eorum, villasque et
oppida incendam ipsorum: proteram eos et dispergam,
subjiciam eos tibi et occidam. Uxores et semen
eorum captivabo, et armenta eorum devorabo. »
His ab invicem expletis, pergunt unanimes contra
Anglos regi obstantes. Rollo vero contra Anglos
multa praelia exercuit, urbesque eorum obsedit.
Quarum multa igne cremata depopulavit. Videntes
autem Angli quod non praevalerent contra regem,
sed deficientes affligebantur, venerunt ad Rollonem,
flexisque genibus dixerunt: « Dacorum potentissime,
nos regi Alstemo pacifica et concordare,
quia inconsulti contra regem praevaricati sumus,
fidelitatis vincula rumpentes quam ei promisimus.
Nos ei obsides conservandae fidei dabimus, hincque
ei sponte incumbentes fideliter serviemus. » Rollo
vero his auditis ad regem Alstemum ivit, et quod
Angli retulerunt regi intimavit. Tunc rex motus
pietate quondam suorum dixit: « Ne flagelletur respublica
diutius, si consulis, o amice, ad serviendum
nobis eos obsidibus datis recipiam. » Tunc Rollo:
« Tu, domine, obsides perseveraturae tibi fidei recipe.
Ego vero advena, non cognoscens mores Anglorum,
permansurae fidelitatis mihi obsides recipiam. » Illico
Anglorum quisque offensus comes, onera offensionis
et poenitentiae deportans, regi unum, et Rolloni alterum
obsidem dederunt. Sicque flagellati dudum, et
pacificati per Rollonem quieverunt. Rex autem aestimans
Rollonem esse moraturum omni cursu temporis
in Anglica terra, denominat ejus medietatem
regni, scilicet urbes et castra, villas et oppida, aulas
et palatia, et quae bonorum suorum supellectilia;
quin etiam deprecatur ut sinat se sacro fonte redimi | null | 653af837-6e52-4620-9e90-19d49343da5d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
,
seque a commissis piari. Rollo autem semper
memor visionis, precibus regis non acquievit, verum
quae suae sortis erant, obsidibus ante regem
conductis, vultuque sereno dixit: « Talionem modo,
domine rex, pro bonis quae mihi Walgris impendisti,
reddidi. Regnum quod mihi ultro dedisti, per hunc
mucronem duodecim libras auri capulo habentem,
reddo tibi. Quin etiam obsides, qui mei juris sunt,
et qui astant, jube recipi; praecavens ne patrum
suorum et avorum perfidia te iterum respuendo
decipiat. Ego Franciam celeriter repetam, meosque
inimicos affligam et conteram, disperdam et convincam.
Tantum te deprecor ut qui me sequi maluerint,
non prohibeas eis. » Rex autem admirans,
et gratias super his dictis agens, dixit: « Dux praepotentissime,
pars animae meae, ego tecum ibo. Regem,
duces, et comites tibi humiliabo. » Respondit
Rollo: « Nequaquam, domine, regnum dimittas, cui
praeesse et prodesse jugi juvamine debes. » Extemplo
Rollo, amicabiliter rege relicto, congregata inenarrabili
multitudine juvenum, transfretato portu Franciscum
advehitur regnum. Statim comites exercitus
sui dividens, alios alveo Sequanae, alios Ligeris
fluento, alios amne Gerundae interjacentes provincias
praedaturos, celeri navigatione misit. Ipse autem
Parisius iterum veniens, coepit urbem oppugnare,
et terram super inimicos suos devastare.
Carolus autem rex audiens quod Rollo inopportunis
bellis attritum subjugasset regi et sibi transmaritimum
regnum, consilio Francorum rogat ad se venire
Franconem Rotomagensem episcopum Rolloni
jam attributum. Coetu igitur Francorum congregato
super tantis importunitatibus paganorum consulturo,
jamque ascito Francone episcopo, condolens de egestate
regni sui, dixit: « Regnum, cui praeesse debeo,
desolatur. Terra aratro non scinditur. Respublica et
captivatur et occiditur. Obesse Rolloni nequeo, quia
quotidie meis privor. Quapropter paternitatem sanctitatis
tuae rogo, et deprecor, ut acquiras nobis apud
Rollonem sequestram pacem trium mensium: et si
forte his diebus Christianum fieri se voluerit, maxima
beneficia ei dabimus, magnisque donis eum remunerabimus. »
Franco vero, his auditis, Rotomo reversus,
Rolloni duci humillimis precibus dixit:
« Rex Francorum mandat ut des illis pacem trium
mensium, forsitan dabitur salubre consilium inter te
et illum. » Rollo autem, his auditis, consilio suorum
dedit regi pactum trium mensium. Spatio vero hujus
brevissimi temporis quievit terra a paganis. Audientes
autem Burgundiones, Richardus scilicet, vel
Ebalus Pictavensis comes, quod Franci imbelles,
armisque frigidi, quasi effeminati petissent securitatem
Rollonis, miserunt ad regem, et ad comites,
dicentes: « Terram quam tenetis cur sinitis vastari
a paganis? cur non auxiliamini quibus praeesse et
prodesse debetis, suisque finibus exterminatae cur
non resistitis genti? Nos vobis si volueritis auxiliabimur,
et si forte ingruerit contra nos bellum voluntarie
aderimus. » Franci vero his contumeliose sermonibus
exasperati, finito termino securitatis coeperunt
rebellare paganis. Illico Rollo putans se propter
securitatem quam dedit, a Francis vilem aestimatum,
ferociter et crudeliter devastando provincias, coepit
laniare, et affligere, atque delere populum. Sui autem
in Burgundiam pergentes, perque Jonam in
Sigonam navigantes, terrasque amnibus affines
usque Clarum montem undique secus devastantes,
Senonis provinciam invaserunt, atque cuncta
depopulantes ad Sanctum-Benedictum contra Rollonem
revenerunt. Videns autem Rollo monasterium
Sancti-Benedicti, illud contaminare noluit, nec praedari
illam provinciam propter sanctum Benedictum
permisit. Stampas equidem adiens totam terram
adjacentem perdidit, quamplurimos captivavit. Inde
ad Villemez veniens finitimas terras praedavit, hincque
Parisius remeare acceleravit. Rustici vero videntes
Francos robustissimos bellatores et Burgundiones
asperrimos pugnatores penitus adnihilatos,
congregantes incomprehensibilem numero multitudinem,
desueta arma nequicquam gerentem conantur
invadere Rollonem. Rollo autem respiciens vidit
aerem pulverulentum, creberrimoque concursu peditum
densius obnubilatum; convocatis principibus
suis dixit: « Populus peditum nescio an equitum
nos sequitur. Pedites nostri celeriter viam petant,
equites nobiscum remaneant; ut videamus cujus
fortitudinis sint qui nos perdere volunt. » Exspectante
autem Rollone cum equitibus, appropinquaverunt
rustici, equites cum peditibus. Illico Rollo irruit
super villanos, crudelique nece illos usque ad internecionem
prostravit, et contrivit eos, caedeque maxima
peracta, repedavit ad suos. Postea vero Rollo
nimio furoris aestu inhians, et flagrans super suos
inimicos civitatem Carnotis hostiliter expetiit, atque
Dunensem comitatum et Carnotensem vastans, cum
magno exercitu obsedit. Quidam | null | a936b56b-3512-4ea9-add8-8b56882d608b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
vero episcopus
Guvaltelmus urbi praeerat religiosissimus. Is moerens
et ejulans, continuisque orationibus instans, misit
ad Burgundionum ducem Richardum, et ad Pictavensem
comitem Ebalum, ut subvenirent urbi
morte praeoccupatae pro amore Dei in auxilium.
DE CARNOTIS LIBERATIONE.
Misit autem et ad Francos hujus moestiferae legationis
nuntios. Qui celeriter Richardo comiti adhaerentes
invaserunt Rollonem circa muros Carnotis
praeliantem. Rollo vero, more solito, constanter irruit
super illos. Franci vero et Burgundiones vires resumentes,
ausumque iterum capientes, invadunt
Rollonem duriter illis obstantem. Caesis ergo Christianorum
ac paganorum pluribus stabat uterque
in praelio exercitus, mutuans vitam alternis ictibus;
cum subito Guvaltelmus episcopus quasi missam
celebraturus, infulatus bajulansque crucem atque
tunicam sacrosanctae Mariae virginis in manibus,
prosequente clero cum civibus, ferratisque aciebus
constipatus, exsiliens de civitate, paganorum terga
telis verberat et mucronibus. Cernens autem se
Rollo inter utrumque exercitum stare, seque non
praevalere, suosque decrescere, transiens per medium
illorum, coepit ab eis declinare, ne praeoccuparetur
morte.
APOSTROPHA.
Rollo potensque valensque asperrimus armis,
Ne verecunderis si jam fugitivus haberis,
Non te Franco fugat, te nec Burgundio caedit,
Concio multimodae gentisque utriusque phalangis:
Sed tunica alma Dei genitricis Virginis, atque
Reliquiaeque simul, philateria, cruxque verenda.
Quam velut in manibus meritis praesul reverendus,
Velle tuum semper tibi posse, velut fuit olim:
Et modo velleque posse tuum legaliter ibunt,
Posseque velle tuum humanum jamjamque renoscent.
Velle tuum modo posse suum * spectabit amicum,
Posseque velle suum sic praestabitur ipsum.
Conjunctis pariter his disjunctisque duobus,
Aut facies, aut non, quaecunque negotia rei,
Quis sine perficies nullius summa negotii.
Saepe adquirit uterque suum violenter amicum.
Saepe resistit uterque suo rapido obice amico.
Natura servante modum, quam propter amicum
Conditio humani figmenti tristis habetur.
ITEM APOSTROPHA AD ROLLONEM.
Multimodas perpesse minas, nimiosque labores,
Unde fatigavit temet fortuna querelis.
Inde tibi meliora dabit jam fruge perenni.
Aspera tot tolerata diu modo laeta sequentur.
Gaudia longa metes hinc hinc moerore subacto.
Te labor artificem belli hucusque peregit:
Post hos moerores sat dona quietis habebis.
Namque labore gravi concrescunt praemia multa.
Quaedam acies paganorum evadens forte praelii periculum
ad Leugas pervenit, et montis excelsa subiit.
Finito igitur tali et tam magno certamine belli,
Ebalus vespere advenit cum suis, Francosque et
Burgundiones imprecatur nimis: « Me pro nihilo
duxistis, quando praelium sine me inchoastis. Blasphemabor
a cunctis gentibus, quae auditurae sunt
hos eventus. Proh dolor! mallem mori cum isto populo
quam abesse praelio. » Tunc Franci et Burgundiones
dixerunt ad Ebalum sine re querulum.
« Adhuc exspectat te aliquid certaminis, quo potes
te tuosque experiri. Considera Northmannos praelio
fugatos, cacumen montis causa praesidii aggressos.
Praecipita ergo eos a monte, eorumque superbiam
elide. Vindica sanguinem Francorum et Burgundionum,
hoc campo, heu dolor! jacentium. Sentiant
te modo advenisse, qui gloriantur se periculum
mortis evasisse. » His igitur dictis, Ebalus invadit
Northmannos in monte nimium exterritos. Ebalus
autem ascendebat montem cum suis, Daci vero
resistebant ei jaculis. Ebalus jaciebat eo missilia,
Daci vero violabant eos jaculis. Ebalidae tentabant
ascendere cacumen montis, Rollonidae praecipitabant
eos usque ad basim montis. Ebalidae sepes et
parietes, quas Daci ad capiendam civitatem fecerunt,
ad montem deportaverunt. Daci vero eosdem
parietes et sepes illis abstulerunt et se ex illis circumdando
munierunt. Populus vero Francorum
exspectabat finem jurgiorum. Ebalus igitur videns
quod non proficeret ei initum certamen, venit ad
Richardum ducem in campo praelii castra metantem.
Tunc exercitus montem circumsepsit, ne
posset ullus elabi. Videntes autem Daci se circumseptos
plebe, dixerunt ad invicem: Si exspectetur
forte dies futurus, omnes gladio interimemur. Frisonum
quidam de gente natus, qui erat illis accreditus,
dixit mortem timentibus: « Dabo consilium
vobis profuturum. Intempestae noctis silentio quidam
nostrorum de cacumine montis clam descendant,
et forinsecus circa tentoriae buccina clangant.
Illi namque audito clangore tubarum, autumantes
adesse Rollonem nostrum ducem, formidolosi stupidique,
atque pavidi fugitabunt, huc illucque divisi.
Nos vero de monte descendentes irruamus super
castra principum, duriterque debellando eos, transeamus
per medium illorum, et festinemus aggredi
seniorem nostrum, et sic evademus mortis periculum. » | null | b6d759f0-c6dc-4334-899d-ce7e314e66e1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Responderunt: « Congruum nobis et salubre
secundum quod accidit, das consilium. Melius est
nobis ita agere, scilicet aut elabi, aut mori, quam
hic morari, nosque vivos comprehendi, et poenis
diversis affligi. » Idcirco obscurae noctis conticinio
descenderunt quidam de monte, et per tentoria clam
transeuntes ultraque venientes, coeperunt forinsecus
tubis clangere, terroremque repentinum eis incutere.
Caeteri vero cum magno tumultu, magnoque
scutorum fragore elabentes velociter de monte, invaserunt
Richardum tentoriis soporatum. Sicque
ferociter praeliantes, et per medium exercitum transmeantes,
viam quam Rollo tenuit citatis gressibus
liberati pergunt; atque super Othuram venientes,
loco alto palude circumdato gressum fatigati figunt.
Exercitus vero nimium exterritus coepit hac illacque
fluctuare, putans Rollonem adesse. Ebalus vero
hujus rei terrore domum cujusdam fullonis expetiit,
atque diu in ea delituit. Exercitus autem, lucescente
aurora, montem videns hostibus vacuum, eos prosequitur
quousque morabantur. Nortmanni vero innumerabilia
animalia, quae secum adduxerant, statim
occiderunt; atque tergora dimidia animalium diripientes
et excoriantes, ex cadaveribus ipsis castrum
circa se fecerunt; ponentesque unum super alium,
coria sanguinolenta forinsecus avellerunt, ne equi
stupidi equitesque mirantes appropinquarent. Franci
vero et Burgundiones prosecuti eos cum adessent,
castellumque ex corporibus equorum, boum, asinarum,
caprarumque et bidentium conseptum, tergoraque
forinsecus pendentia vidissent, dixerunt ad
invicem: « Quis invadet istos? qui vult vitam perdere,
accedat ad carneum castrum et mirabile. »
His dictis, quique repedarunt sua, Daci vero navium
contubernia. Rollo autem videns milites suos, gratulanter
dixit ad illos: « O robustissimi, armisque
asperrimi! Quomodo praelia evasistis? » Tunc illi
cuncta quae acciderant retulerunt Rolloni. Rollo
vero ita exagitatus, furiis acerrimis bacchatus, coepit
totam terram vastare et delere, atque incendio concremare.
Illico omnis salus conclamatur fiduciaque
vivendi non reperitur, publica res adnihilatur, ecclesiaeque
desertae habentur.
Franci vero non valentes paganis resistere, totamque
Franciam videntes ad nihilum venire, unanimiter
ad regem venerunt, atque dixerunt: « Cur
non auxiliaris regno, cui praeesse et prodesse debes
sceptro? Cur non pax consilio acquiritur, quam nec
bellis nec ullo defensionis obstaculo adipisci possumus?
Honor et potestas regalis subjicitur, paganorum
insolentia erigitur. Franciscae regionis terra
quasi solitudo habetur, quia ejus populus aut fame
aut gladio moritur aut forte captivatur. Tuere regnum
si non armis, vel consilio. » Tunc rex Carolus
his dixit furibundus: « Date mihi consilium,
quod regno et nobis sit salubre et congruum. »
Tunc Franci: « Dabimus, si nobis credideris, consilium
tibi et regno condignum et salutiferum; ut requiescat
populus nimis penuria afflictus. Detur
terra a fluvio Andellae usque ad mare paganorum
gentibus; filiam quoque tuam Rolloni conjugio
junge. Et ex hoc potes multum contra gentes tibi
obstantes praevalescere; quia Rollo superbo regum
ducumque sanguine natus, corpore pulcherrimus,
armis fervidus, consilio providus, aspectu decorus, #contra suos mansuetus,@#
cui promittit fidus amicus,
cui adversatur atrox inimicus; sagaci mente Vasallus,
constans et lenis ut res expostulat in omnibus,
sermone instructus, docilis in rebus, actibus
benevolus, eloquio honestus, virtute virili repletus,
humilis conversationibus, rebusque forensibus prudentissimus,
in judicio justus, in secretis cautissicimus,
auro argentoque ditissimus, creberrima militum
frequentia assidue constipatus, quin etiam omni
bonitate est exaggeratus. » Confestim Carolus his
consultus misit Franconem archiepiscopum Rothomagensem
ad Rollonem paganorum ducem. Qui
veniens ad eum blandis sermonibus coepit alloqui:
« Omnium ducum praestantissime, cunctorumque
praecellentissime, litigabis vita comite semper contra
Francos, praeliaberis semper contra illos? Quid
de te si morte praeoccupatus fueris? Cujus figmenti
es? Deum te esse aestimas? Limo plasmatus, nonne
homo es? Nonne es esca vermium, cinisque et
pulvis? Memento qualis es et eris, et cujus judicio
damnaberis. Herebro, ut reor, frueris, nec
quemquam lacesses ultra praeliis. Si vis Christianus
fieri, praesenti futuraque pace poteris frui, ditissimusque
hac terra morari, Carolus rex patientissimus,
consilio suorum ductus, hanc terram maritimam
ab Anstigno et a te nimium devastatam vult
tibi dare. Quin etiam ut pax et concordia, atque
amicitia firma, et stabilis atque continua, omni
tempore inter te et illum permaneat, filiam suam,
Gislam | null | 71652698-c99f-44cd-957f-65a856668eb9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
nomine, uxorem in conjugio dabit tibi; qua
copula prole laetaberis, regnumque in perpetuum
tenebis. » Quo audito, convocat majores Dacorum,
et quae episcopus sibi retulit narrat in auribus
eorum. Daci vero, reminiscentes somnii interpretationum,
dixerunt Rolloni: Terra haec penitus desolata
militibus privata, aratro non exercita, arboribus
bonis referta, fluviis genere diversorum piscium
plenis divisa, venatu opulenta, vineis non
ignara, glebis cultro elaboratis fecunda, mari affluentiam
diversarum rerum daturo ex una parte
circumdata, altera decursibus aquarum deportantium
navigio cuncta bona, quasi Franciae regno
discriminata, si fuerit frequentia hominum visitata,
valde erit fertilis et uberrima: nobisque ad habitandum
sufficiens et congrua. Filia quam tibi spondet,
utriusque progeniei semine regulariter exorta,
staturae proceritate congrua, forma, ut audivimus,
elegantissima, virgo integerrima, consilio provida,
forensium rerum negotio cauta, conversatione
facillima, colloquio affabilissima, manuum labore
peritissima, quin etiam virginibus cunctis praecellentissima,
decet ut copuletur tibi connubiali amicitiae.
Et ex hoc videtur salubrius nobis consilium,
in melius profuturum, et ab alicujus rixae errore
inconvulsum, quod filiam regis habebis in conjugio
foederum. Reminiscere somnii interpretationum,
mysticorumque ejus intellectuum. Ut remur, in
istis finibus vertetur nobis in prosperum. Satis praeliati
sumus, Francosque debellavimus; consequens
videtur nobis ut requiescamus, fructibusque terrae
patienter fruamur. Remitte regi episcopum, ut si
dederit tibi quod spopondit, te dicat suo servitio
esse promptum. Remanda ei securitatem pacis
trium mensium, et ut sequestrae pacis spatio veniat,
si vult, contra te ad placitum, faciatque
verborum suorum et promissionum te per omnia
securum. » Statim Rollo supra dicto episcopo
intimavit, regique ut haec diceret ad eum
remisit. Qui veniens ad regem, convocato episcoporum,
comitum, atque abbatum coetu, dixit: « Rollo
dux Northmannorum tibi amoris et amicitiae inextricabilis,
quin etiam servitii pactum, si dederis
filiam tuam, ut ei dixisti, conjugem, terramque
maritimam in sempiternam per progenies progenierum
possessionem, manus suas se subjugando tibi
dabit fidelitatis gratia, tuumque servitium incessanter
explebit. Poterisque per eum obstantium
et jurgantium tumores contra te retundere, nimiumque
confortatus convalescere. » His ab episcopo renuntiatis,
congratulantur Franci, suggeruntque unanimes
regi ut det filiam suam terramque Rolloni.
Rex vero Francorum, prece coactus, dedit filiam
suam vice Rollonis episcopo per pignus, in vinculo
sacramenti et conjurationis. His rerum opportunitatibus
factis, determinatis, et confirmatis tempore
locoque determinato, atque sequestra pace data,
redierunt quique ad sua. Franco Rothomagensis
archiepiscopus Rollonem adiit, et cuncta quae fecit
ordinatim illi narrando exposuit. Rollo igitur et sui,
his renuntiatis, nimium exhilarati, typicum intellectum
rememorant visionis.
Rotbertus autem dux cum audisset quod rex Carolus
filiam suam daret Rolloni, et pacificarentur
vicissim paxque fieret totius orbis, misit verbis
pacificis ad Rollonem nuncium subsequentia verba
dicturum. Cumque adesset, Rolloni verbis precativis
dixit: « Rotbertus dux Francorum tibi fidele servitium.
Audivit concordiam tui et regis, et inde
laetatur nimis. Congruum esse tibi dicit, te tuosque
requiescere, terramque datam reaedificare, urbes
et moenia restaurare, teque perpetua pace vivere.
Satis exercuisti praelia, satis demonstrati arma
virilia. Satis cujus virtutis esses declarasti, satis
plurimis periculis incubuisti, satis #vas@# emeritus,
satis toto orbe laudatus. Quin imo dux idem deprecans,
flexis animi genibus mandat tibi, ut testificatum
in Christi nomine et in fonte salutifero baptismate
lotum suscipi ab eo te sinas. Hinc eritis, si
tibi placuerit, inseparabiliter fidi amici, nullusque
contra vos stare poterit, facietque incessanter vestrum
servitium, regemque tibi omni tempore benevolum. »
His dictis, consilio Franconis episcopi,
suorumque comitum dixit: « Volo consentire regi
Francisque, ut veniat ad denominatum placitum,
meque redimat fonte immersum. Hic mihi sit paterno
amore pro patre, ego filiorum dilectione ero illi
pro filio. Succurrat mihi, si necesse fuerit, ut pater
filio; ego illi, ut filius patri. Gaudeat mea prosperitate,
tristetur mea adversitate. Quae meae potestatis
sunt, sui juris sint, et quae mei juris, suae potestatis
sint. » Internuntius igitur quae audivit,
Rotberto duci renuntiavit. Statuto idcirco tempore
venerunt ad determinatum locum, qui dicitur ad
Sanctum Clerum. Rollonis autem cis | null | 8762cc38-9a58-43aa-803d-4884de91dc8f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Eptae fluvium
sedit exercitus, regis vero et Rotberti altrinsecus.
Extemplo Rollo misit ad regem Francorum archiepiscopum
verba dicenda dicturum: « Rollo non
potest tecum pacificari, quia terra quam illi vis
dare inculta est vomere, pecudum et pecorum grege
omnino privata, hominumque praesentia frustrata.
Non habetur in ea unde possit vivere, nisi rapina
et praedatione. Da illi aliquod regnum unde conducat
sibi cibum, et vestitum, donec impleatur terra
quam illi das opulentiarum congerie, reddatque
temporinos fructus victuum, hominum, et animalium.
Quin etiam non conciliabitur tibi, nisi terra,
quam daturus es, in sacramento Christianae religionis
juraveris, tu et archipraesules et episcopi, comites
et abbates totius regni, ut teneat ipse et
successores ejus ipsam terram ab Eptae fluviolo
ad mare usque quasi fundum et alodum in sempiternum. »
Tunc Rotbertus dux Francorum, et qui
aderant comites et episcopi, cum abbatibus, dixerunt
regi: « Non habebis ducem tanti honoris, nisi
quod concupiscit feceris. Si non propter servitium
quod reperit a te dederis, saltem da illi propter
cultum Christianae religiositatis, ut acquiratur tantus
populus Christo, qui interitus est errore diabolico.
Et ne culmen totius regni tui, Ecclesiae, quae
adnihiletur impetu infestantis exercitus, cujus advocationis
patrocinio vice Christi fungens, debes
esse rex et advocatus constantissimus. » Tunc
Flandrensem terram, ut ex ea viveret, voluit rex ei
dare; sed ille noluit prae paludium impeditione recipere.
Itaque spondet rex ei Britanniam dare, quae
erat in confinio promissae terrae. Illico Rotbertus
et Franco episcopus renuntiaverunt omnia Rolloni,
et adduxerunt illum integritate Christianae fidei,
obsidibus datis, Carolo regi. Franci vero intuentes
Rollonem totius Franciae invasorem, dixerunt ad
invicem: « Magnae potentiae iste dux, magnaeque
virtutis, atque magni consilii et prudentiae, quin
etiam laboris, qui tanta praelia exercuit contra
comites istius regni. » Statim Francorum coactus
verbis, manus suas misit inter manus regis, quod
nunquam pater ejus, et avus, atque proavus cuiquam
fecit. Dedit itaque filiam suam Gislam nomine
uxorem illi duci, terramque determinatum in
alodo, et in fundo, a flumine Eptae usque ad mare,
totamque Britanniam de qua posset vivere. Rolloni
pedem regis nolenti osculari dixerunt episcopi:
« Qui tale donum recipit, osculo debet expetere
pedem regis. » Et ille: « Nunquam curvabo genua
mea alicujus genibus, nec osculabor cujuspiam pedem. »
Francorum igitur precibus compulsus, jussit
cuidam militi pedem regis osculari. Qui statim pedem
regis arripiens, deportavit ad os suum, standoque
defixit osculum, regemque fecit resupinum.
Itaque magnus excitatur risus, magnusque in plebe
tumultus. Caeterum Carolus rex, duxque Rotbertus,
comitesque et proceres, praesules et abbates, juraverunt
sacramento catholicae fidei patricio Rolloni
vitam suam, et membra, et honorem totius regni,
insuper terram denominatam, quatenus ipsam teneret
et possideret, haeredibusque traderet, et per
curricula cunctorum annorum successio nepotum
in progenies progenierum haberet et excoleret. His,
ut dictum est, expletis, rex Carolus ad sua remeavit.
Rotbertus et Franco cum Rollone remansit.
APOSTROPHA AD ROLLONEM.
Rollo, tui visus capies ex mystico sensu.
Ecclesiae stabis praecelso vertice montis.
Fonte salutifero scelerum purgabere lepra.
Nunc homines, volucrumque loco scuta gerentes,
Se Ecclesiae montem scandentes fonte piabunt.
Extremum quorum capies nunquam quoque visu.
Immunes scelerum libabunt mystica sacra,
Nidorumque domos facient montis juga circa.
Ecclesiasque struent diverso munere fultas.
Dux bone, Dux pie, Patrici semperque verende,
Adsunt cuncta tibi, quae somno animus tuus hausit.
Serva baptismo quod jam promiseris almo.
Linque opus infandum Satanae, quin toxica sacra,
Quaere Deum verum vote et prece supplice semper,
Observa mandatorum praecepta suorum,
Da leges populo, doctis sancitaque jura.
Pace fruens populus gaudebit tempore cuncto,
Subque tua ditione morans semper, habitansque.
Latronumque furum insidiis frustrabitur omnis.
Ecclesiae summus tutor, inopumque juvator,
Pacificus regni protector, et auxiliator,
Defensorque gubernator, moderator, et auctor.
Perpetuo vigeas meritis vivacibus aevo.
Anno a Domini nostri Jesu Christi incarnatione
nongentesimo duodecimo, Franco archiepiscopus
catholica fide sacrosanctae Trinitatis imbutum Rollonem
baptizavit, duxque Francorum Rotbertus de
fonte Salvatoris eum suscepit, nomenque suum ei
imposuit, magnisque muneribus et donis honorifice
ditavit. Rotbertus | null | 85755b65-d231-434a-b6dd-a5ca77014acc | latin_170m_raw | null | None | None | None |
autem, qui et Rollo, comites suos
et milites omnemque manum exercitus sui baptizari
fecit, atque Christianae religionis fidei per praedicationes
instrui. Hinc convocato Francone episcopo,
quae ecclesiae veneratiores in sua terra haberentur
sciscitatur, et quae potentiores merito et patrocinio
sanctorum dicerentur. Tunc Franco: « Rothomagensis,
et Bajocacensis, atque Ebroicacensis ecclesia
sacrosanctae Mariae matris Domini nostri Jesu
Christi et Virginis in honore est dedicata. In periculo
maris ecclesia monte posita, Archangeli Michaelis
paradisi praepositi nomine praetitulata. In
suburbio civitatis istius est monasterium sancti
Petri apostolorum principis nomine consecratum;
in quo recubabat istius urbis venerabilis archiepiscopus
nomine Audenus, signis et virtutibus nimium
coruscans, ob metum tui adventus ad Franciam est
deportatus. Gimegias, quo prius accessisti, est templum
sancti Petri, regnum coelorum clavigeri meritis
suffragatum. Plures sunt ecclesiae in tua ditione
positae, sed hae sunt praecipuae. » Tunc
Rotbertus: « In confinio nostrae potestatis quis
sanctus potentior meritis habetur? » Franco: « Sanctus
Dionysius natione Graecus, per sanctum Paulum
ad fidem catholicam conversus, postea a beato
Clemente Petri apostoli successore Franciae ad praedicandum
transmissus, multa flagella paganorum
perpessus, diuque verberatus, ad ultimum pro
amore Dei hebetatis securibus capite plexus. » Tunc
Rotbertus: « Antequam dividatur terra meis principibus,
Deo et sanctae Mariae, sanctisque denominatis,
desidero partem istius terrae dare, ut dignentur
mihi in auxilium subvenire. » Franco: « Consilio
divinitus inspirato uteris, congruumque est tibi
his septem diebus, quibus albatis chrismatis et olei
vestibus es indutus, fieri. » Dedit itaque Rotbertus
prima die baptisterii Deo et sanctae Mariae Rothomagensis
ecclesiae terram praemaximam canonicis
in perpetuum possidendam. Secundo die, sanctae
Mariae Bojocacensis ecclesiae. Tertio die, sanctae
Mariae Ebroicacensis ecclesiae. Quarto, archangeli
Michaelis ecclesiae, vicibus inundatione procellarum
maris circumseptae, secundum cursum lunae incrementati
septenarii numeri dispositione. Quinto,
sancti Petri sanctique Audocni ecclesiae. Sexto,
sancto Petro sanctoque Aicardo Gemeticensis ecclesiae.
Septimo, Brenneval cum omnibus appenditiis
sancto Dionysio dedit. Octavo die expiationis ejus,
vestimentis chrismalibus vel baptismalibus indutus,
coepit metiri terram verbis suis comitibus, atque
largiri fidelibus. Denique praeparato magno nuptialium
cultu, Gislam filiam regis uxorem sibi duxit,
pro qua se Francis conciliando pacificavit. Securitatem
omnibus gentibus in sua terra manere cupientibus
fecit. Illam terram suis fidelibus funiculo
divisit, universamque diu desertam reaedificavit,
atque de suis militibus advenisque gentibus refertam
restruxit. Jura et leges sempiternas voluntate
principum sancitas et decretas plebi indixit, atque
pacifica conversatione morari simul coegit. Ecclesias
funditus fusas statuit, templa frequentia paganorum
destructa restauravit, muros civitatum et
propugnacula refecit et augmentavit. Britannos rebelles
sibi subjugavit, atque de cibariis Britonum
totum regnum sibi concessum sufficienter pavit.
Denique in terra suae ditionis bannum, id est interdictum,
misit, quod est prohibitio, ut nullus fur vel
latro esset, neque assensum malae voluntatis ei praeberet.
Denique interdixit ut nullus ferramenta
aratri domui deportaret; verum in campo cum aratro
relinqueret, et nullus post equum, asinumque,
atque bovem, ne perderet, custodem mitteret; hujus
interdicti pavore quidam agricola manens in Longapetentis
villa, aratri utensilia campo dimisit, atque
appropinquante meridie causa edendi domum suam
venit. Quem uxor duris verbis et obstinato corde
coepit increpitare, cur dimisisset aratri necessaria,
et adjacentia in suo labore. Diu molesta atque increpans
virum, dedit ei manducare. Interim volens
suum maritum facere hujus rei, ne dimitteret amplius,
sollicitum, citius quam potuit clam expetivit
campum, et sustulit sibi corrigias jugi pomeremque
et cultrum; atque ne videret maritus subducendo
ea, quasi aliunde veniens repetivit domum. Maritus
ejus saturatus surgens, suique laboris campum pergens,
necessaria aratri non invenit: inde tristis
domum revertens, querulae conjugi indicavit. Quae
coepit eum invective et invisorie increpans dicere:
« Nullius utilitatis homo, vade nunc ad Rotbertum
ducem, et ipse faciet cito te aratorem. » Ille citus
ad Rotbertum cucurrit, atque commoda aratri sibi
frustrata duci retulit. Illico Rotbertus convocans
quemdam praepositum, dixit ad eum: « Da quinque
solidos isti agricolae, quibus possit quae perdidit
emere. Tu quantocius villam pete, atque auctorem
furti ignifero judicio inquire. » Villicus vero habitatores
villae cunctos igne examinavit, nullumque
illorum furti reum reperiens, Rolloni duci renuntiavit. | null | 2b301b06-aec1-4c89-962f-d744a308f170 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Qui convocans Franconem archiepiscopum
dixit: « Deus christianorum, in cujus nomine
baptizatus sum, si est conscius rerum, mihi mirum
cur non innotuit suo nomine igne tentatum nobis
furti reum. » Franco: « Adhud ignis culpabilem
non tetigit. » Et Rotbertus ad praepositum: « Vade
iterum et ad habitatores affinium villarum, in nomine
Jesu Christi examina per ignis supplicium. »
Qui, jussa complens ducis, intimavit neminem se
invenisse culpabilem. Qui aratorem statim vocavit,
et ab eo inquirit, cui quod remansissent utensilia
aratri in campo, dixisset. Agricola respondit:
« Uxori. » Quae vocata venit, duxque ad eam dixit:
« Quid de vomere cultroque mariti tui fecisti? » Illa
se non habuisse negavit. Quae scopis diverberata
fidem furti omnibus fecit. Tunc Rotbertus ad maritum:
« Sciebas tuam uxorem esse furem? » Cui
ille: « Sciebam. » Et Robertus: « Duobus decretis
digne morieris, uno, quod caput mulieris es, et eam
castigare debuisti. Altero, quod assensor furti fuisti,
et indicare noluisti. » Statim utrumque laqueo fecit
suspendi, crudelique morte finiri. Hoc judicium exterruit
habitatores terrae. Nullusque ausus est postea
furari, vel latrocinari. Atque sic quievit terra vacua
furibus et latronibus, atque siluit privata cunctis
seditionibus.
Continua igitur pace, diuturnaque requie laetabantur
homines, sub Rotberti ditione securi morantes;
locupletesque erant omnibus bonis, non
timentes exercitum ullius hostilitatis. Carolus namque
rex quodam tempore misit duos milites Gislae
filiae suae, Rotberto duci connubio vinctae. Gisla
autem cum vidisset milites patris sui, quadam domo,
ne viderentur a Rotberto suo conjuge, seposuit;
cunctaque bona illis largiens, nimis diu morari fecit.
Rotbertidae comites admirantes quod milites Caroli
regis Rothomo morarentur, et presentia Rotberti
ducis non fruerentur, venerunt ad eum, et dixerunt:
« Cur nobis quod Carolidae tibi dixerunt non
innotuisti? » Rotbertus: « Ubi sunt soceri mei legati? »
Responderunt: « Uxorius es, et effeminatus;
quia tuam presentiam vitantes, uxori tuae adsunt. »
Dicebant igitur Rotbertum eam non cognovisse maritali
lege, statimque dux ira commotus, tirones suae
domus fecit absconsos comprehendi, et ad forum
venialium rerum duci, ibique concurrente plebe
jugulari. Audiens autem Rotbertus dux Francorum,
quod pro nece duorum militum, colligatae pacis inter
regem et Rotbertum Northmannorum ducem vincula
soluta diruptaque essent, coepit contra Carolum
stare, eumque adnihilare, et sua depopulari.
Misitque legatum ad Rotbertum Rothomagensem
dicens: « Tuo consilio, tuoque suffultus adjutorio
volo istud regnum super Carolum accipere, eumque
Francia fugare. » Tunc Rotberto Rothomagensis respondit
legato Francorum ducis: « Modo tuus senior
nimis vult equitare, ultraque legem agere. Quae
regis sunt tantum disperdat, regimen nolo ut accipiat. »
Erat autem conjux Gisla filia regis jam defuncta.
Quid accidit inter Carolum et Rotbertum
hic non memorabitur, quia alias legitur. Rotbertus
Northmannorum patricius grandaeva aetate, nimioque
labore praeliorum consultus, convocatis Dacorum
Britonumque principibus, dedit omnem terram
suae ditionis Guillelmo Popae filio, atque inter manus
Guillelmi adolescentis manus suas mittentes principes,
colligavit illi conjurationis sacramento.
Postea uno lustro vivens, aetatis suae defectu, effetoque
viribus corpore, equitare non valens, regnumque
pacificatum solidum et quietum tenens,
lugubris damni passus dispendium, inevitabilisque
mortis casum plenus dierum migravit ad Christum,
cui est honor et gloria in saecula saeculorum.
Amen.
EPILOGUS
Nauta rudis pelago commissus vela profundo,
Classe vehor parva, rimisque foramine plena,
Puppeque quassata, prora tumido aequore fracta,
Confractisque gubernaculis, remisque peremptis,
Omnibus et velis violento turbine scissis,
Naufragus, attonitus, stupidus, hebes, anxius, anceps.
Syrtibus implicitus, pro nescio nunc quid agetur.
Ah! misero mihimet nullus patet exitus usquam
Fluctibus incluso nimiis, septoque procellis.
Ah! mihimet coelum undique, et undique pontus habetur
Aequor permensus medium huc vix usque natavi
Non intrasse salum mallem, quam hic periisse.
Puppe sub exigua per confraga murmurat aequor,
Fluctibus infestis pelagi spumante procella,
Aequora jam lambunt inimica pace carinam,
Pestifero amplexu horrendis flabris nocitura.
Viribus iratis teneor maris ursa rapina,
Undaque curvatos sublata sinus quatit acre.
Haereo nunc tremulis temerarius arbiter undis
Sed tu, quem statum mobilem, motum stabilemque
Veridici perhibent | null | 7096fe0e-c1d8-4764-866e-53eccaa0d65a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, cum sit motus quoque status,
Fluctivagae aequoreos mentis compesce tumores
Syrtes pestiferas cordis disrumpe vagantis,
Atque procellosi ingenii sustolle carinam;
Ut gubernaculis, remisque, velisque refectis,
Ingenii, sensus, intellectusque pusilli,
Jamque hujus operis pelago fervente meato,
Tranquillum possim conscendere navita portum
Sanguine martyrii fluidum, palmaque decorum,
Profusum et nitidum cunctorum flore bonorum.
LIBER TERTIUS.
PRAEFATIO.
Olim discipulos omnipotens Deus,
Sacra Virgine matris editus et satus,
Vere nostra fides Sarcalogon quem ait,
Puppim scandere praecepit, abireque
Ultra velivolum et fluctivagum mare.
Plebes innumeras sedere mox jubet,
Et montis subiens alta cacumina,
Numen siderei postulat ad Patris.
Noctis caeruleae mox crepere obvio,
Dire ferbuerant aequora livida,
Laevo praetumido flamine gurgitis,
Conclamata salus, spesque fiducia,
Cunctis discipulis perstrepidis nimis
Aeris pestifera mortis imagine.
Quartae nam stationis tumido situ
Christus se pelago fluctivago intulit
Sicco vestigio, seque per aequora
Fert fluctu liquido passibilis maris,
Offert discipulis seque trementibus.
Tunc artus tremulos occupat et pavor,
Haerent discipulum corda stupentia.
Ignorant quid agant fine sub ultimo.
Terror pectora sat verberat algidus,
Clamor sidera pulsat nimius poli.
Postquam se innotuit discipulis Deus,
Praesiccis pedibus stans fluido mari
Petrus mox Domino verba sonantia
Sumptis viribus et robore praetulit.
O tu Christe potens aetheris et maris
Si nos sancta adiit nunc pietas tua,
Estque tuta fides omnibus, et proba,
Tecum pergere me praecipe per mare.
Praecepti imperio nunc vegetabilis
Indulgens favet his, et retulit: Veni.
Fidens in Domino, qui potis est maris
Petrus moxque ratem deserit ocius,
Et dat vestigium fluctibus aequoris.
Mentem perculerat res tremulam nova,
Cum discrimina pontus movit effera,
Quamdiu non dubitavit. *
Petrum sustulerant aequora turgida,
Diffidensque sui poenituit nimis,
Mersus corpore Petrus medio salo
Clamat: Deripere fluctibus his, Deus.
Christi dextera mox quem rapuit sacra,
Dixit: « Tu modicae cur fidei modo
Nutando titubas et dubitas freto? »
Conscendunt pariter mox Deus et Petrus
Navim, discipulis turbine tristibus.
Cedunt continuo noxia flamina.
Dudum nos pelagus praetumidum nimis
Summi numine Christi penetravimus.
Cursus jam medios contigimus fere.
Obpansum undique coelum undique cernitur
Hinc hinc, atque minax caeruleus liquor.
Haurit jamque pavor pectora tristius,
Tollunt aequora molem inscitiae meae:
Coepti poenitet, et taedet, et hoc piget.
Summus Christe Deus, nunc faciem tuam
Felix poplitibus pandeamini peto.
Lapsas respice spes fomite numinis.
Sanctam porrige manum nunc trepido mihi,
Possim scandere quo gesta micantia,
Summo te duce, sic te duce praevio,
Et quot sunt mihimet torva pericula.
Mentem septifidi nectare Spiritus,
Et cor rethorici fomite gurgitis,
Et linguam trimodo proloquio struens,
Asperges salubris fonte scientiae;
Narratus brevis ut sitque probabilis,
Atque hinc exstet apertus homini scio
Hujus historiae, quam reserabimus.
Partitus brevitas famine splendeat
In toto niteat quaeque solutio:
Nectatur generi sic quoque paucitas
Personae, exque datis, atque negotio
Sumatur ratio rhetoricabilis
Septem nunc elementis bene cognitis,
Decretisque simultatibus omnibus,
Te donante Deus Virgine qua satus,
Cum Patre ingenito, et Flamine cum sacro,
Regnans perpetuus cuncta videns Deus.
ORATIO.
Doxa superna,
Omnipotens columen,
Fomes sensificusque
Numen sidereum potens
Lucis origo.
Aethereum specimen,
Rerum principiumque,
Causarum series cluens,
Prima propago.
Ingenitique Patris,
Lumen lumine sacro,
Et vere Deus ex Deo.
O pater almus,
Ingenitusque Deus,
O fili genitusque,
His Flamen Deus exieus.
O Deus unus,
O Deitasque vigor.
Non sunt namque dii tres.
Unum te ferimus Deum,
Postulo supplex,
Quo faveas precibus.
Incepto tremefactu,
Moestis inscitia mea.
Martyris almi
Te duce te referam
Vitam nunc luculentam.
Exstet sensus hebes licet
Annuat ipse,
Cujus opus refero,
Possim quo enucleari,
Mundo qui bona gesserit:
Qualiter atque
Perfidia occiditur
Arnulfi ducis atri
Testis praecipuus Dei.
Gloria Patri,
Et Soboli pariter,
Sanctoque Spiritui,
Uno simpliciter Deo,
Amodo semper
Tempore perpetuo,
Junctis continuisque
Seclis secla per omnia.
DESCRIPTIO VITAE GUILLELMI DUCIS.
Quoniam quidem gloriosissimorum martyrum digerendo
luculenta praeconia, eorumque praepollentissima
propalando elucidare gesta, illius exstant
munia, qui illius bravium in praesenti saeculo contulit
victoriae, coelestisque in regno emolumentum praebuit
immarcessibilis gloriae: idcirco praepotentissimi
ducis Guillelmi | null | b14e6215-2f2b-41b3-9d3a-61a47cdd1e52 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
vitam, actusque, atque triumphum
non fucis verborum, neque excellentis orationis
ornamento sublimiter praebaltea tum; verum simpliciter
tenuique naturalis prolationis sermone commentatum,
breviter praelibando texemus: Quatenus
historia gestorum ejus saepissime recitata excitet
animos omnium, quin etiam a linea progeniei ipsius
descendentium, ad coelestium praemia gaudiorum.
Eaque nostrae fidei fundamentum fortiter solidetur,
nostrae Religionis cultus solerter nutriatur, mundi
labentis decipientisque contemptus nascatur, desiderium
amorque supernorum fruge salutiferi operis
profusius generetur, incentivum sanctitatis augmentetur,
gradus provectionis erigatur, janua supernae
contemplationis salutifero itinere penetretur.
Igitur gloriosissimus dux praepotensque comes
Guillelmus, et aeterno regi athleta dilectissimus,
ex prosapia insigni, patre Daco, scilicet Rollone,
matre Francigena, videlicet Poppa, ut praecedenti libro
peroratum est, genitus, Rothomagensi urbe
exstitit oriundus. Quem genitor omnium suppellectilium
ubertate locuples, rerumque omnium emblemate
dives, Bothoni cuidam ditissimo comiti sacro
baptismate perfusum ad educandum commendavit,
eumque ad erudiendum ut decebat tradidit. Denique
pulcherrimus puer penes orthodoxos vitaeque honestissimae
viros familiariter degens, divaeque memoriae,
bonaeque indolis fore incipiens, suae juventutis
aetatem opimo quaternae virtutis commercio propensius
pollentem Jesu Christo consecravit, seque divinis
totis nisibus subactum mancipavit. Enimvero
divina profusius gratia replebatur, septifluique muneris
sapientia locupletius ditabatur; quotidieque
meritorum affluentia gratius augebatur, divinis dogmatibus
affluenter instruebatur, monasticis ubertim
sanctionibus vigorabatur, ecclesiasticae religionis
dispensatione libenter insignibatur, mellifluaeque
dulcedinis nectare abundanter infundebatur.
Erat quippe effigie conspicuus, statura procerus,
mente strenuus, morum probitate grandaevus, vir
fieri perfectus, totis nitens viribus. Hujus saeculi
aspernabatur jactantiam, vitabatque mundi viriliter
pompam. Laetissimus plane erat facie, serena paci
ficus mente, dulcissimus eloquio, mansuetissimus
conversationis negotio. Cupiebat labile linquere saeculum,
seque Gimegias fieri monachum. Saepius
animo id' replicabat, crebrisque cogitationibus mente
determinatis haerebat. Explorabat sedulus quid super
hoc vellit Christus. Judicium quaerebat hujus rei, si
forte venerit coelitus illi. Quapropter lacrymis sedulo
incumbebat, corpusque ab escis duriter suspendebat.
Pernox vigiliis insistebat, ciboque pauperes recreabat.
Hujus animositatis aestu inflammatus, novit se
fieri monachum mundum derelicturus.
APOSTROPHA AD GUILLELMUM.
O Guillelme sacer, juvenili macte salute,
Flore juventutis redolens primoque adolescens,
Quid celeras votum praesenti voce relatum?
Pergere cur celeri voto Christi vis asylum?
Cur servat teneros custodia pervigil annos?
Corporeos cur nunc innormat regula mores?
Arctus cur casti comites rubrica revincit?
Desine vota, necesse tibi nobisque frueris,
Semine namque tuo nascetur dux luculentus,
Ornandus donis coelestibus insuper haustis.
Francia mirifico cujus sub pollice vultum
Ducet, agetque, movet, flectetque, citabit ovanter,
Fretus martyrio postquam migrabis Olympo.
Arbiter egregias regni moderabit habenas,
Aequa librabit trutinans et lance querelas:
Judicio tormenta reis impellet et aequo,
Largiflui doni justis et praemia dedet.
Virtutum quaternarum passim aggere actus,
Distinctum nitidis rutilans diadema berillis
Emerito capitis gestans in vertice sancti,
Scandet ad Elyseum dignus, Christo duce, campum.
Cum autem, praeveniente gratia divinitatis, secundum
vires aetatis polleret titulis istius bonitatis eniteretque
affluenter studiis sanctitatis: Northmannorum
Britannorumque comites, principesque unanimiter
in unum convenerunt, quidque agerent decreturi
ad invicem dixerunt: Dux noster, scilicet
Rollo, qui et Rotbertus, nimio bellorum labore incessanter
attritus, plurimisque aestuantis maris
periculis fatigatus, aerumnaque crebrae navigationis
afflictus, innumerisque pernoctationibus defectus,
pluriumque plagarum livoribus infirmatus, viribus
infirmitate evacuatis exhaustus, quin etiam grandivi
situs diuturnitate consumptus, non valet regno
alterius auxiliari et defendere, sibique et nobis confidenter
praeesse et prodesse. Sciscitemur quem in
regno praeliis adepto haeredem sibi clegerit, quemque
nobis habilem praeposuerit. Est namque ei filius nobilissima
Francorum stirpe progenitus, qui et corpore
vegetabili sospitate vigorato elegantissimus, sensuque
plurimarum studiis rerum informato peritissimus.
Favente patre, nobis ducem, eumque praeferamus
nobis patricium et comitem. Hujus igitur
consilii dispensatione reperta, quin imo omnipotentis
Dei dispensante clementia, venerunt unanimes
ad Rotbertum, Rothomagensi sede annosae aetatis,
senio fessum, lenique sermone, submissoque vultu
ad eum dixerunt: « Domine dux praepotentissime,
senilis aetatis aggravaris inoportunitate, tibique et
nobis non potes salubriter subvenire. Exterae gentes
idcirco jam nos affligunt, nostraque penitus sibi
diripiunt. Inter nos divortium atque duellum agitur,
consorsque ut sit regnum non stabilitur, ideoque
publica res annullata dissipatur; elige igitur qui
praesit et prosit nobis precamur, | null | 15c46306-8bbe-4ac2-a806-b73843ffa875 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
cuique diligenter
subjiciamur; ut et ipse sit nobis, advocationis gradu
dux et patricius, nosque obsequenter et personaliter
ei militemus. » Tunc Rollo humillimus suorum verbis
coactus, hujusmodi responsionibus est exorsus:
« Quoniam omnem valetudinem longaeva aetate auferri
non ignoratis, meque non praevalere amplius,
neque prodesse vobis cernitis, vestro consilio, vestroque
judicio, constituatur dux vobis, qui praesit
studiose et prosit, ut usquemodo ego vobis. Est
namque mihi filius Francigeno nobilissimae generositatis
semine exortus, quem Botho princeps militiae
nostrae ut filium educavit, moribusque et studiis
belli sufficienter instruxit. Illum, precor, eligite
ducem vobis et protectorem, patricium et comitem
Subveniat vobis sagaciter in consiliis, prositque
vobis constanter in praeliis. Ab adversariis vo
hostiliter protegat, pacemque inter vos continuam
legaliter faciat. Monasticis rebus, ut dictum est
mihi, vult se mancipari, theoricisque mutato habitu
subnecti. » Tunc comites hujus responsionis affamine
hilares, responderunt dicentes: « Ille nobis
erit dux haereditarius et opportunus, ejusque dignanter
obtemperabimus praecepto, gentisque Franciscae
regnum faciemus ei acclivium. » Dux autem
suorum militum verbis faventium suis voluntatibus
hilaris, praecepit Bothoni militiae principi, ut adduceret
spem populi, scilicet Guillelmum adolescentem
sibi. Botho vero ad patrem celeriter Guillelmum
adduxit, accersitis principibus totius regni.
Tunc charissimum pignus excepit amabiliter benignus
pater, utque fas erat amplexus est dulciter,
praesagitque spirituali mente annos pueritiae illum
non mediocriter transcendere.
Gaudebant ambo, Guillelmus honore paterno,
Et pater insignis Guillelmi ex actibus almis.
Cernuus hic senio probitatis prole gaudebat,
Et soboles luculenta aetatis patre vetustae.
Hic cito scansurus coelum de teste futuro.
Hic renaturus mundo genitore beato.
Amplexusque sacros amplexibus hi replicantes,
Oris melliflui libabant oscula semper.
Gratantes pariter genitor sobolesque resedit.
Tunc Rollo, principibus convocatis secretius, dixit
postulativis verbis omnibus: « Ecce quem requiritis,
ecce haeres nostrae possessionis, ecce qui praeerit
vobis. Isti, vobis faventibus, trado regnum, labore
certaminum, sudoreque praeliorum adeptum. Iste
vice mei dominabitur hujus gentis, haeresque erit
praedignus nostrae dominationis. Istius virtutem imitamini,
quantusque erit praesago spiritu intuemini.
Legibus et statutis nostris constanter auxiliabitur,
jusque et decretum nostrum, hoc superstite, non
delebitur: vos quoque terra, quam sorte dedi vobis
non frustrabit, insuper augendo ampliabit. Quapropter
manus vestras gratia servandae fidelitatis
manibus hujus date, nostraeque fidei sacramento fidem
continui insolubilisque servitii, et militationis
isti, precor, facite. » His dictis Berengerus comes, et
Alannus pariter, caeterique Britones, nec non Northmannorum
principes, subdiderunt se volentes Guillelmo
unanimes, juramento sacrae fidei illi se colligaverunt,
manusque suas manibus illius vice cordis
dederunt. Voveruntque se militaturos, contraque
finitimas gentes debellaturos. Ab hinc namque peracto
unius lustri spatio, Rollone defuncto, et in
coelesti solio feliciter, ut credimus, coronato, Northmanni
pariter et Britanni in unum convenerunt,
tenoremque fidei Guillelmo praecellentissimo duci et
patricio, firmamento suae fidei iterum sanxerunt.
Adeptus siquidem culmen tanti honoris. et dignitatatis,
constipatus dignissime comitibus militibusque
condignis, vovit Christo se regnum auxiliaturum,
nullique unquam facturum praejudicium ullum. Erat
namque ditatus honoribus sanctimoniae et magnificentiae,
illustratus commerciis prudentiae et cautelae,
sancti Spiritus clementia praeeunte. Terrena hujus
saeculi animo parvipendebat, sicuti in pueritia devoverat.
Legibus paternis populum strenue regebat,
hisque reos suppliciis damnabat. Vitae innocentis
regulam sedulus tenebat, ecclesiasticae dispensationis
gubernacula laicali ordine sagaciter administrabat.
Animi corporisque virtute omnibus praecellebat,
rerum forensium prudentia omnes exsuperabat.
Bonae voluntatis exemplo omnes informabat,
doctrina patientiae et religionis omnes cogebat.
Constans defensor erat in adversis, conciliator sagacissimus
in prosperis. Veritas et gloria in domo
ejus, aequitas et justitia in operibus ejus. Sermone
veritatis arguebat delinquentes, correptione severissima
increpabat desides. Cum autem talibus supernae
dispensationis muneribus abundantius polleret, bonaeque
actionis suae fama pene per universum orbem
largissime propalata crebresceret, tenorem fidei
quam promiserant penitus abdicantes, coeperunt
contra Guillelmum ducem esse rebelles. Hujus namque
inaestimatae opinionis veritas cum ad notitiam
ipsius praepotentissimi ducis pervenisset, misit legatis
suos ad Britones, ut resipiscerent celeriter, et
venirent famulari sibi Rothomo festinanter. Illi autem
in infidelitatis suae perseverantia stultitius commorantes,
legatos remiserunt ad ducem Guillelmum,
dicentes: « Non militabimus tibi ultra, nec famulabimus,
quia sub imperio Franciscae | null | 97de209f-ad9e-4beb-b5a8-009ffa335c56 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
dominationis
semper viximus. Rollo vero tuus genitor, conglobatis
barbarorum advenarumque turmis Franciam
olim invasit, et terram, quam modo possides, ut
pacificus regno esset, tibi regis dono acquisivit.
Terra vero, quam tenemus, non ei data fuit in
haeredum suorum possessionem, sed attributa tandiu
ut ex ea viveret, donec reaedificaretur terra,
quam dono regis receperat vastatam. Nihil nobis et
tibi, nisi amicitia et concordia, paribus voluntatibus
aequalique consilio deliberato. Regem usquemodo
habuimus, duce et protectore non caruimus. Nullius
terrae nisi Franciae incubuit Britannia servitio, nec
subjugavit se cujusquam imperio. » Audiens autem
Guillelmus dux Dacorum hujus Britannicae legationis
mandatum, convocat principes Northmannorum
istius rei causa ad consulendum. Quibus coadunatis,
seriem istius mirandae legationis in auribus
eorum retulit. Tunc quidam Bernardus secretorum
Guillelmi ducis conscius, Bothoque princeps
domus, admirati super his legationibus, dixerunt
omnibus: « Mirum, et inauditum, atque nobis
stupendum hujus mandati responsum. Cum patre
tuo olim Rollone Dacia exterminati, finesque Anglorum
permenso maris pelago vix aggresi, ipsos in
nos insurgere volentes resistendo hostiliter deviximus,
eosque usque ad internecionem severiter prostravimus.
His rege Alstemo pacifice sedatis, nobisque
vi ventorum terram Walgrorum ingressis, ipsi
conglobatoque exercitu voluerunt resistere nobis.
Quos opportune invasimus, eosque nobis praeliis subjugavimus.
Denique Radebodum Frisonem, hincque
Rainerum Hasbacensem penetravimus; illos nobis
tributarios fecimus. His ita se habentibus, Franciam
venimus, eamque bellis praeoccupavimus, totamque
praeter munitiones urbium depopulavimus. Nobis
vero morantibus in obsidione circa Parisios, propter
amorem regis Alstemi Anglos iterum repedavimus,
injurios infidelesque ejus vi et potestate subjecimus.
Anglis vero nostrae ditionis arbitrio regi Alstemo
subactis, cum majore priore exercitu Franciam repedavimus,
bellisque eam plurimis contrivimus. Videns
autem rex Carolus, quod non praevaleret adversum
nos, pacem et concordiam a nobis requisivit,
filiamque suam Rolloni tuo patri in conjugio dedit.
Hancque terram pro pignore pacis in perpetuam
haeredum nostrorum possessionem nobis voluntarie
tradidit, Britonesque ad serviendum, terramque ipsorum
ad vivendum subjugavit. Patre tuo tibi superstite,
tibi sacramento verae fidei et servitio se
subdiderunt. Post lugubre damnum patris, fidem
renovantes tibi usque modo servierunt. Nunc et nos
quid facimus contra deservientes rebellesque Britannos,
qui tanta et talia praelia peregimus? effeminatos
viribusque exhaustos nos esse recognoscunt,
ideo talia remandare ausi sunt. Alimonia hujus terrae,
qua vegetamur corpore, putant nos inermes esse,
viribusque penitus deficere. Sentiant robur nostrum
hujus regni conversatione non tabidum, vigoremque
nostrum experiantur robustissimum. Comprehendantur
in consiliis, quibus cogitant, superque responsis
suis, ad interitum et ad correptionem sui
nequidquam resipiscant. Disperdamus arrogantiam
illorum in virtute nostra, eorumque supercilium conteramus
potentia nostra. »
APOSTROPHA.
O Jesu testis Christi Guillelme future,
Ecce valesce, vigesce, sacro conamine sudans.
Expergescitor et confortator violenter,
Et steriles ratione truces compesce Britones,
Atque supercilium feriter contunde nefandum.
Quorum concilium effatuans, hebetaque malignum.
Nam laceros bellis, contritos peste, fameque,
Indulgens, miserens, parcens, neglecta remittens.
Hos stabili sacramenti conamine flectes,
Et resipiscentes famulabuntur reverenter.
Hujus exhortationis alloquio Guillelmus atrociter
motus et instigatus, congregavit universi regni sui
concite exercitus, ivitque super fluvium Coysnon, Britonum
dominaturus. Hujus igitur adventu Britones
exterriti, nolentesque Guillelmo famulari, latuerunt
praesidiis urbium recepti. Tunc Guillelmus occupavit
exercitu suo omnem terram Britannorum, et
subvertit plurima loca munitionum. Guillelmo vero
a Britannia regresso Rothomagensem urbem, Britones
subsecuti et devastantes pagum invaserunt
bajocacensem. Igitur Guillelmus, revocato cuncto
exercitu, praeoccupavit regressum illorum, pugnavitque
fortiter contra illos, caesisque plurimis principibus
Britannorum, obtinuit de inimicis triumphum.
Hincque devastavit terram illorum, affligens
illos fame et penuria, et opprimens caede praemaxima.
Videntes autem Berengerus et Alannus, caeterique
Britones, quod non sufficerent, nec praevalerent
adversus Guillelmum, miserunt ad eum verbis
deprecativis legatum: « Patri tuo obediente,
servivimus, tibique incumbentes famulari cupimus
Ne despicias nos quaesumus, neque abomineris servitium
nostrum ullatenus, sed respice nos, ut servos
offensos pius Dominus. Pravorum consiliis obcaecati,
negleximus mandata imperii tui. Avertatur furor
tuus a servis tuis, et concede nobis omnimodam felicitatem
pacis. Inclina benignam aurem tuae magnificae
pietatis ad nequam servos scandali et offensionis.
Quod enim sacramento Christianae religionis tibi
promisimus, male | null | f171cdb0-cdd2-4833-96d2-bc5d84213ac3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
operando hactenus contra te
mentiti sumus. Poenitet nos contra te errasse, tuumque
servitium deseruisse. » Hujus namque neglectae
militationis et obedientiae, denominataeque humilitatis
legatione Guillelmus dux praepotens usus, consultis
Dacorum principibus super his rebus, Berengerum
ducem Britannorum offensionis, neglectique
servitii, atque impetrandae misericordiae pondere
onustum gratuita pietate recepit, cumque sacramento
perseverandae fidelitatis et servitii sibi connexuit.
Alannum vero, qui hujus rixae et jurgii
auctor et incentor fuit, aspernatus est et abdicavit,
eumque Britannica regione cum suis extrudit. Ipse
vero in Britannia, nec in tota Francia usquam morari
ob metum Guillelmi ducis nequivit; sed profugus
expetivit auxilium Alstemi Anglorum regis.
Tunc Guillelmus utriusque regni populum strenue
rexit, potentiaque et virtute vigere affluenter coepit.
Populabatur namque fama bonitatis per climata
mundi, promulgabatur profusius abstinentia castitatis,
nec incumbebat illecebris gignendae posteritatis.
Cogentibus igitur comitibus suis, non urgente
sexu humanae fragilitatis, sed ne deficeret, neque
abesset haeres tantae progeniei, tantique honoris et
ducaminis, connexuit se geniali jure conservandae
successionis, cuidam nobilissimae virgini elegantissimae
formae, consilio profusius providae, forensium
rerum negotiis affluentius cautissimae, conversatione
aptius congruentissimae, colloquio prudenter
facundissimae, muliebri exercitio compte et artificialiter
peritissimae.
APOSTROPHA.
Innocuis flagrans rebus, martyr Clionee,
Praesagio vernans luculento mercis opimae,
Divinae fulgens augmento prosperitatis,
Doxae resplendens compte probitate futurae,
Diffusaeque luens bonitatis luce perenne.
Quin meritis digne luculentior omnibus, atque
Ne paucas trepidans, formidans et verearis.
Jus liciti quo tu pepigisti foedera lecti,
Namque voluptatis hujus commixtio sacrae,
Nec intacta fides, labem non passa pudoris,
Neque libido sacri meritum cordis temeravit.
Semine namque tuo succedet dux luculentus
Munere virtutum mactus, meritisque coruscus.
More patris populum forti ditione subactum.
Qui reget imperitans, extollet rite gubernans,
Nisibus et faciens totis incumbere Christo,
Multifluam gentem justis moderabit habenis.
Subque manu cujus pax, pax, concordia, pax, pax.
His supra scriptis, et hujuscemodi talibus rutilans
athleta Christi beatissimus propalabatur praeeunte
bonitatis fama, in cunctis terrarum finibus;
locupletabatur sufficienter labilium rerum copia,
ditabatur profusius divinae augmentationis gratia.
Amabilis quippe erat cunctis terrigenis, amabilior
quinetiam Deo et coelicolis. Hugonis igitur eo tempore
ducis amicitiae mutua voluntate et competentia
connexuit se non permansuro foedere. Dehinc
atque Heriberto satrapae conjunctus est pacto labilis
amicitiae. Videns autem quidam Riulfus perfidiae
nequitia atrociter repletus Guillelmum ducem,
scilicet dominum suum amicorum praesidio confortari
valde et convalescere, convocatis plurimis
principum Northmannorum, fraudulenta retulit
voce: « Noster senior Guillelmus nobilissimo
Franciscae stirpis semine genitus, Francigenas amicos
acquirit sibi, nostro consilio privatus, nostraeque
afflictionis animositate investigatus. Nos vero conatur
regno penitus extrudere, remanentiumque colla
jugo servitutis duriter opprimere. Terram autem
quam possidemus parentibus suis in haeredum
suorum possessionem dabit, eosque muneribus nostris
affluenter ditabit. Contra igitur illius moliminis
cogitatum, quaeramus sagaciter salubre nobis
consilium, faciamusque inter nos foederis sempiterni
pactum, et teneamus illud tenacis voluntatis anchora
inconvulsum. Subveniat quisque nostrum, si
quem ex nostris viderit oppressum, protegatque eum
jugi juvamine ut semetipsum. Quin etiam si omnes
nos una voluerit perdere, ejus hostiliter resistamus
audaciae. Quod molitur subdolus vafra calliditate
incessanter nobis facere, faciamus ei citius quam
poterimus insperate. Mittamus ad eum quemdam
internuntium, ut si voluerit nos promptos habere
sibi ad serviendum, largiatur nobis terram usque
ad flumen Rislum. Nos frequentia militum, si dederit,
ditabimur. Ille frustratus milite annullabitur,
nec ultra viris indignationis suae in nos extendere
conabitur. Hincque potentiores eo erimus fortuna
et virtute, ille tantum nobis nomine. » Hujus fraudis
reperto consilio, miserunt ad Guillelmum, qui
dicerent nefanda adinventionum. Adstante ante
Guillelmum internuntio, expletoque legationis officio,
ipse obstupuit super mirandae praesumptionis
verbo. Accersitis igitur principibus suis, consulturus
super talibus mandatis, remisit ad Riulfum
verbis pacificis legatum subsequentia dicturum:
« Terram quam a me requiris non possum largiri
vobis, omnem tantum supellectilem quam possideo
concedam libenter vobis: videlicet armillas, et balteos,
loricas, et galeas, atque cambitores, equos,
secures, ensesque praecipuos auro mirabiliter ornatos.
Gratia mea continua, militiaeque palma in domo
mea fruemini, si incumbentes meo servitio voluntarie
fueritis. Consilium meae ditionis mittam in
ore vestro, et quidquid volueritis vestro jussu
explebe. Quem opprimere volueritis | null | c4795caa-d28f-49db-94ce-8d0538cb5a59 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, opprimam
acriter; quemque abjicere, penitus abjiciam. Quae
praeceperitis exaltare, potenter exaltabo; quemque
humiliari, atrociter humiliabo. Vestro consilio haec
patria regetur et dominabitur; et ideo vestra potestas
in omni excelletur. Meum vivere, meumque
sapere, sit abhinc in vestra potestate. » Cumque
nuntius hujus humilitatis pervenisset ad Riulfum
totius praesumptionis, narrassetque ei legationem
tantae humilitatis et mansuetudinis; illectus arrogantia
suae temeritatis, parvipendensque mandata
humillimae deprecationis Guillelmi ducis, convocatis
principibus sequacibus suae praesumptivae voluntatis,
retulit quae audierat perorante legato, ore fraudulentae
calliditatis. Tunc veneno perfidiae suffusus,
menteque contumaci turgidus, temerario ore garrit
haec in principum auribus: « Verbo tantae humilitatis,
quam audistis, praesagit nos acquiescere et soporari;
sicque prolixitate tantae dilatationis Francigenam
parentelam suae generositatis conjuratis principibus
et ascitis, super nos nititur coadunari.
Animadvertamus igitur, ne decipiamur, neve Franciscis
gentibus conteramur. Non nos proterat calliditate
suae argumentationis diutius, verum occurramus
ei conglobato ad Rothomagensem urbem exercitu
citius, ut ipse et consiliarii ejus Rothomo tradantur.
Hincque majori spe fiduciaque tuebimur,
securique seditionum sine respectu erimus. »
APOSTROPHA AD RIULFUM.
Viribus, ah! nocuis, meditatibus atque nefandis
Perfidiae invidiaeque lues quem foedat acerba?
Crimine jam vitii crassante, Riulfe superbe,
Cur nunc baccharis frustra, cur perfide saevis?
Infectus vitiis, mentis curru falerato,
Viribus exhaustum cur te jactas bonitatis?
Cur tumido fastu nimium pompante superbis?
Curque voluntati Domini super astra manentis
Sistere conaris vacuo conamine sudans?
Dic sodes, inimice Dei, quorsum properabis?
Quorsum castra feres, gressum quorsumque citabis?
Agmen seductum, vafroque sophismate totum
Ire mones quorsum furiis bacchatus acerbis?
Casus innumeros ast infortunia passus,
Judicioque Dei perculsus pestifer ingens,
Vereor exitii fluidi, praecepsque Carybdim
Incessu acceleras tumido gressus ruituros.
Nam proprium elatis sese praetollere valde,
Hincque repentino casu nimium cruciari.
Ardua frons teriturque supercilio vacuato.
Ast humilis nitidam gestat redimita coronam.
Hujus pestiferae exhortationis verbo exercitu conglobato,
transmeantes clam Sequanae alveum, juxta
Rothomagensem urbem in quodam prato castra metati
sunt. Tunc Guillelmus repentinum perversae
multitudinis metuens impetum, misit ad eos humillimis
verbis legatum quae modo audietis dicturum:
« Noster senior Guillelmus, juvenalis aetatis flore
nitidus, vult vobis esse per omnia pacificus et benevolus.
Mandat vero vobis ut honorem totius patriae
secum communicetis, suoque in consilio primi,
et praemaximi, cunctis praecellatis. Terram autem,
quam dari vobis petitis, non solum usque ad Riflum,
verum etiam usque ad Sequanam libenter concedet
vobis. Confidit enim se tueri vestro adjutorio: vos
autem non diffidatis foveri munirique suo patrocinio.
Quidquid concupiscitis habeatis, quidquid rerum
vultis incunctanter possideatis. Ut ad eum humiliter
precatur pacifice veniatis, ejusque amicabiliter colloquio
ruentes, secum habitetis. » Tunc Riulfus incentor
hujus mali nequissimus, fraudisque diabolicae
furiis bacchatus, inquit legato prae omnibus: « Revertere
celerius, dic Guillelmo et suis omnibus, ut
exeat a moenibus civitatis hujus, petatque Francos
suos parentes citius. Non enim erit haeres ultra terrae
hujus, nec nostri amplius dominabitur; quia nobis
est incongruus et obnoxius. Terra vero, quam repromittit
nobis, dono ejus non dabitur, quia dari
non potest quod non habetur. Si vero civitatem non
deserere maluerit, nos semper eam invademus, eaque
capta, Guillelmum et suos gladio conteremus. »
Cumque internuntius quae audisset Guillelmo duci
festinanter retulisset, novitate rei stupens diriguit,
convocatisque principibus, exercituque coadunato,
urbe exiit, montisque procliva civitati imminentioris
subiit: cupiens exercitum inimicorum suorum
intueri, si forte dimicare posset cum illis. Videns
autem exercitum inimicorum suorum majorem suo,
et copiosiorem, dixit ad Bernardum Dacigenam militem:
« Ibo ad Bernardum Silvanectensem meum
avunculum, moraborque tamdiu apud illum, donec
praestet nobis aliquod auxilium. Ejus consilio et
adjutorio hanc revocabo terram, omnesque hos
exercitus Francorum hostiliter conteram. Delebo hos,
horumque cogitationem penitus a facie terrae, et non
remanebit harum progenierum ullus in toto orbe. »
Tunc Dacigena Bernardus respondisse fertur: « Tecum
usque ad Eptae fluviolum properabimus, verum
Franciam non penetrabimus; quia quondam cum
patre tuo eam saepe bellis repetivimus, multosque
incoepto praelio prostravimus. Quin etiam superstitem
adhuc avos et avunculos, patres et patruos,
materteras et amitas, consobrinos et consanguineos,
aut interemimus, | null | 9c7feb7a-6f1b-481b-aa51-fccb49b07414 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
aut captivavimus. Et quomodo
quiverimus tantorum inimicorum faciem subsistere?
Aliena mavis quadra vilis, nulliusque utilitatis vivere,
quam regnum regere et protegere? Ego et consortes
mei te non sequemur, neque quo vis proficiscemur.
Navigio erga Daciam nostrae nativitatis terram
repetemus, quia duce et advocato caremus.
Non vales nobis ultra viribus effeminatus praeesse,
quia mortem metuis his hostibus imminere. » His
asperrimis sermocinationibus Guillelmus instigatus,
dixit Bernardo Dacigenae coram caeteris principibus:
« Duris et obscoenis verbis me turpiter lacessisti,
cum me effeminatum, armisque frigidum, quin
etiam nihilum vocasti. Ecce praeibo signifer festinanter
ad praelium, et conteram constanter exercitum
inimicorum. Devorabit gladius meus carnes
perjurorum, disrumpamque et dissipabo castra
eorum. Non diutius segnes et timidi moramini, verum
me festinanter sequimini, et invadamus eos
ut agnos lupi. » Cernens autem Bernardus animositatem,
constantiamque virilem Guillelmi ducis, dixit
ad eum verbis humillimis: « Domine dux praepo
tentissime, noli irasci nostra allocutione, quia consequens
est et utile quod nobis jubes facere. Tantum
experiamur quis tecum ibit ad praelium, quique
subvenient tibi in auxilium. » Reperti sunt Bernardo
inquirente trecenti viri, parati cum Guillelmo praeliari
et mori. Qui unanimes ante illum venerunt,
judiciumque foederis, fideique, et adjutorium more
Dacorum facientes, tela mutuae voluntatis pacto una
concusserunt. Caetera vero gens armis frigida recessit
ad praesidium urbis celeri fuga.
APOSTROPHA.
Moribus et meritis celebris, Guillelme patrici,
Jurgia, dicta, minas, lites, divortia, rixas,
Bella, supercilium, fraudesque, duellia, telum.
Hujus perfidiae populi spurcamine pleni.
Ne timeas trepidans, formides ne verecundans.
Namque in te feritat dire gens haec sine causa,
Torva, ferox, ventosa, procax, incauta, rebellis,
Inconstans, disparque sibi novitatis amore:
Prodiga verborum, verum non prodiga facti,
Prava, superba, maligna, nefaria, flagitiosa,
Letifera, et rea, pestifera, et scelerata, profana,
Toxica viperei diffundens plurima viri,
Tranquillae pacis stabilem pertaesa tenorem.
Jeroboal Gedeum contrivit concutiendo,
Divino monitus jussu, nutuque superno,
Ter quater armigeris praeclaris quinque viginti
Judicis aetherii jussu sumendo probatis.
Haud secus auxiliante Deo annullabitur istis
Digne pro meritis te tripudiante trecentis.
Tunc Guillelmus cum trecentis ferro indutis, irruit
repente super inimica castra temerariae multitudinis,
conterens eos, et dilacerans mucronibus et lanceis.
Disrupit tentoria principum, incenditque magalia
militum suorum. Prosternit quos gladio reperit,
obstantesque sibi Orco transmisit. Obtinente igitur
Guillelmo de inimicis triumphum, Riulfus fugiendo
evanuit. Quem sequens pars exercitus comprehendere
nequivit, quia densitate silvae occuluit. Plurimos
autem illorum absorbuit Sequana, multosque laceratos
contegit et silva. Tunc Guillelmus lustrans
campum cadaverum, et non inveniens mortuum
ullum suorum, glorificavit cum suis Deum, qui subvenit
sperantibus in se in adjutorium. Locus autem,
in quo bellum mirabile fuit, dicitur usque in praesentem
diem ad Pratum-Belli. Revertenti igitur Guillelmo
de praelio, occurrit ei miles quidam ex fiscanno,
nuntians quod esset ei filius ex conjuge dilectissima
natus. Laetior itaque peracto praelio, laetissimusque
filio, misit Heiricum Bajocacensis ecclesiae
episcopum, omnium quippe praesulum sanctissimum,
et Bothonem cunctorum militum praecellentissimum,
sacri baptismatis rore oleo, et chrismate renasci,
et innovari filium.
APOSTROPHA.
Haeres ecce tibi dignus, Guillelme patrici.
Qui strenuus populum justis moderabit habenis.
Sanguinis ut dabitur merces tibi digna corona.
Occasus nomen digne laudabile cujus
Agnoscet, probitate promulgata, et Eous,
Et par sis pariter meritis septentrio, et auster.
Tunc Guillelmus tantorum caede atque ruina sublimiter
exaltatus obtinuit utrumque regnum Britannorum
Nortmannorumque bellorum securus, nec
ausus est contra eum litigare ullus. Franciscae gentis
principes, Burgundionumque comites famulabantur
ei. Dacigenae et Flandrenses, Anglique, et Hibernenses
parebant ei. Caeteraeque gentes in affinitate regni
sui commorantes obediebant ejus imperio unanimes.
Tempore namque praedignae venationis, quo servi
petulanti luxu urgente congrediuntur, cervis geniali
jure foetos concepturis; scenas spatiosae amplitudinis
in loco qui dicitur Leons mandavit sibi praeparari.
Heribertus hoc audito comes, Hugoque totius regni
dux et princeps, necnon Guillelmus Pictavensis comes,
venerunt illuc ad eum festinanter. Quos Guillelmus,
adventui illorum congratulans, cum magno
apparatu reverenter suscepit, secumque diuturno
delectabilis venationis tempore morari, luxuque regali
epulari | null | 04875b1a-63d1-4723-b8f3-205f60f3e0a9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
splendide fecit. Quadam namque die
Guillelmus Pictavensis dixit Guillelmo Rothomagensi:
« Domine dux, scisne quare huc venerimus? »
Respondit. « ignoro. » Et ille: « Nolentes mittere
legatos tibi tam digno comiti, ipse legationis negotio
fungi malui. Et ut des sororem tuam uxorem mihi,
veni; utque connectamur invicem foedere insolubilis
amicitiae et dilectionis. » Tunc Rothomagensis Guillelmus
respondisse ludendo fertur: « Pictavenses
semper sunt timidi frigidique armis, et avari. Non
decet talem puellam ab eis haberi. » Guillelmo Pictavensi
verbo exasperationis in uno obtutu haerenti,
intulit Guillelmus Rothomagensis: « Crastina die,
ne turberis, reddam tibi utriusque rei responsum,
consultu meorum fidelium. » Sequenti namque die
consilio Hugonis Magni, et Heriberti concitum, suorumque
fidelium, dedit sororem suam Guillelmo
duci Pictavensi. Quam vero nuptialium rerum copia
honorifice redimitam, equisque femineis phaleris onustis,
auro electroque artificialiter praebalteatis subvectam,
cum nimia innumerabilium utriusque sexus
manciporum frequentia, multisque scriniis, sericis
vestibus auro intextis repletis et oneratis, constipatam
deduxit reverenter ad Pictavensem aulam.
Videns autem Heribertus Guillelmum Rothomagensem
confortari et convalescere, animique virtute et
corporis, operibusque praemaximis sufficienter in
Christo enitere, consilio Hugonis Magni ducis dedit
filiam suam illi. Quam Guillelmus cum mirabilibus
fescenninis, apparatibus, inauditisque indicibilis honoris
et dignitatis ornatibus comptius suffultus,
inaestimabiliumque equitum multitudine undique
secus constipatus, conduxit magnifice Rothomagensis
urbis arcibus. Refulgebat in eo sanctitas et prudentia,
praenitebat incessanter aequitas et justitia.
Opprimebat superbos et malevolos severiter, exaltabat
humiles et benevolos reverenter. Paganos et
incredulos muneribus et verbis adducebat ad cultum
verae fidei, credentes urgebat ad laudem Christi. Non
solum monarchiam quam tenebat regebat, verum
etiam affinia regna strenuo consilio moderabat.
Angli parebant ejus mandatis Franci, et Burgundiones
ejus dictis. Ubicumque terrarum nomen ejus
audiebatur, ab omnibus magnificabiliter laudabatur.
Audiens autem Alstemus rex Anglorum pacificus
quod praecellebat Guillelmus virtute et potentia
Franciscae nationis omnibus, misit ad eum legatos
suos cum donis praemaximis et muneribus, deprecans
ut Ludovicum nepotem suum, Caroli capti
regis morte jam in captione praeoccupati filium,
revocaret ad Franciae regnum, illudque statueret illi,
cum consilio Francorum sublimando in perpetuum,
atque misericordia motus pro amore sui reciperet
Alannum Britanniae offensionis culpa ejectum, suique
amoris gratia privatum. Illico consultu Guillelmi ducis
Northmannorum. Hugo magnus dux praepotentissimus
Francorum atque Heribertus satrapa principum
ascitis episcopis cum consilio metropolitanorum
revocaverunt festinanter Ludovicum, eumque
unxerunt sibi regem populorum Francia Burgundiaque
morantium. Alannum vero cum Ludovico regressum,
Guillelmus pro amore regis Alstemi recepit,
et quidquid Britannicae regionis possidebat reddidit.
Ipseque Alannus postea Guillelmi mandatis
indesinenter inhaesit. Transacto vero post unctionem
regis unius lustri spatio, coeperunt Franci contra eum
litigare, multisque modis eum opprimere, quinetiam
conati sunt a regno extrudere. Videns autem rex se
destitui, et pro nihilo a Francigenis duci, misit legatos
ad Henricum regem Transrhenanum, requirens
ejus adjutorium, insuper et amicitia colligare illum
sibi in perpetuum. Quibus responsum est non se
foederari cum rege Francorum, nisi per Guillelmum
ducem Northmannorum. His igitur renuntiatis, rex
Ludovicus multarum tribulationum contumeliis attritus,
plurimarumque inopportunitatum calamitatibus
afflictus, venit ad Balonis montem contra Guillelmum
ducem Northmannorum, deprecans ut se adjuvaret
et defenderet contra Francos sibi rebellantes,
amicitiamque Henrici regis Transrhenani et adjutorium
sibi acquireret. Tunc Guillelmus, afflictione
regis pietate motus, conduxit eum Rothomagensis
urbis sedibus, illicque eum honorifice multoties detinuit
cum suis omnibus. Morabatur autem rex in
domo Guillelmi ducis ut domigena et vernula, ejusque
praestolabatur supplex suffragia.
APOSTROPHA.
Marchio jure potens meritis digneque refulgens,
Ultro natio quaeque tibi modo subdita cedit,
Diligit incumbens, servit, famulatur, inhaeret.
Quin prece rex humili supplex pronusque requirit
Suffragia semet virtute tuaque tueri.
Pontificesque, duces, comites, proceres reverentur,
Et clerus, vulgusque simul secus utriusque,
Ut gerulam pacis, praecursoremque salutis,
Armis et prece te sibi poscunt auxiliari.
Confestim Guillelmus quemdam Tetgerum, tyronem
domus suae principem misit ad Henricum
Transrhenanum regem, ut quod Ludovicus rex ab
eo requirebat, per manum suam facere non differret.
Erant enim Henricus rex, duxque Guillelmus,
indissolubilis amicitiae pacto conjuncti, competentiisque
mutuae voluntatis ad invicem olim foederati.
Henricus vero rex Tetgerum honorifice recepit, et
diuturni temporis spatio secum morari fecit. Postea
vero | null | 50d3f817-db78-43fb-b2ba-7d29a216117e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
muneribus variis et donis diversis ditatum,
remisit illum ad ducem Guillelmum et cum eo Cononem
ducem, secretorum suorum conscium. Quem
Guillelmus cum mirifico inaestimabilis reverentiae
cultu suscepit, cujusque rei causa tantae dignitatis
tantique honoris dux ad se veniret, interrogavit. Cui
Cono: « Misisti enim ad Henricum nostrum regem,
tuae facultatis prosperitate hilarem, ut ipse et Ludovicus
rex Franciae vicissim per consilium prudentiae
tuae foederarentur, et quem horum necessitas urgueret,
alterius solatio muniretur. Decernens autem rex
hoc consilium sibi et suis salutiferum, et per manum
tuam insuper stabile et firmum, misit me tibi, ut
conducas regem ad placitum, praecepitque me morari
pro obside quo mavis positum, donec revertaris
reducasque regem ab omni adversitate securum. »
Audiens autem Guillelmus mirandae atque inaestimandae
legationis mandatum, misit ad regem Ludovicum,
et reddidit talis legationis negotio jucundum.
Statutae profectionis die congregata innumerabilium
multitudine legionum, dixit Guillelmus ad Cononem
ducem Saxonum, volens experiri si quid corde ejus
lateret obscurum: « Praepara te itineri, et instrue
te celeriter ocreis, quia mittam te urbi Bajocacensi,
donec ut dixisti revertamur illesi. Tunc Cono: Mitte
me quo vis, etiam Dacis tuae ditioni subditis. » Et
Guillelmus: « Mecum ad placitum ibis, quia non sum
diffidens tui. » Et Cono: « Si Bajocacensem civitatem
perrexero, tuus fidelis incunctanter existo. Sin
vero, quod non credo, tecum profectus fuero, tuus
armiger fidus custosque vitae tuae constans contra
hostium insidias permansero. »
His dictis, occurrunt unanimes cum exercitu magno
Ludovico regi, Laudunensi pago cum Hugone
Magno duce et Heriberto comite eos expectanti. Videntes
Hugo dux comesque Heribertus tam immensae
multitudinis legiones Britonum Northmannorumque
militibus praecellentes, stupuerunt ad invicem dicentes:
« Quid nostri exercitui et huic? Si forte
inter nos et illos jurgium venerit, devorabunt nos ut
agnos lupi. » Ab hinc Hugo Magnus et Heribertus
comes jusserunt seorsum equitare, atque interdixerunt
exercitui Guillelmi nullum suorum commiscere.
Erat vero cum innumerabilium frequentia exercituum
rex Heinricus in loco super Mosam qui dicitur Vensegus
( #Vouziers ad Axonam@# ). Appropinquante vero
rege Luthdovico ad praedictum placiti locum, antecessit
Guillelmus cum quingentis militibus, suo monitu
praecedente Conone duce et praenuntiante regi
his verbis adventum ejus: « Marchio duxque Northmannorum
et Britonum Guillelmus fideles tibi in
Christo famulatus. Nolens me retinere pro obside,
sacrosanctae fidei tuae tenore venit ad te, cupitque
quid agendum sit inter te et regem Ludovicum inquirere. »
Tunc rex Heinricus: « Cujus potestatis
cujusve dignitatis vel honoris atque bonitatis est iste
Guillelmus, qui mihi gratia amicitiae est connexus? »
Respondit: « Magnae patientiae et justitiae, magnaeque
potestatis et sufficientiae, magnique et inauditi
honoris et prudentiae. Nullusque rex, nisi tu, nullusque
dux comesve tam magnificus ut Guillelmus.
Principum tyronumque frequentia sedula constipatus,
aureis vasis poculisque splendide epulatur, vernarumque
nobilium atque servorum multimoda exaggeratione
circumseptus, exercet jura decretaque hortodoxorum
Patrum sedulus. Nemo justior in factis,
nemo sanctior in dictis, nemo potentior in armis.
Nullus audet alii in regno suo praejudicium facere,
nullus furtum et sacrilegium perpetrare. Vivunt
incolae terrae illius legibus afflicti concordes, decretisque
sanctorum Patrum coerciti morantur unanimes. »
Cumque alternis sermocinationibus vicissim
loquerentur, advenit Guillelmus cum quingentis militibus.
Cono dux ut audivit adventum ejus, citius
exsiliit, ensemque ejus fideliter, recepit, et ad Heinricum
regem reverenter conduxit. Heinricus autem
rex citius surrexit, et contra Guillelmum ducem obvius
perrexit, osculoque dato uterque resedit. Tunc
Guillelmus: « Internae dilectionis et amoris rex
Luthdovicus tibi fideliter munus. Misisti Cononem
ducem ad me, ut venirem ad te, quasi pro pignore et
obside. Sed non tui diffidens, cum eo ego ecce. Dixisti
non te amicitiae et adjutorii copula vinculoque
Luthdovico regi conjungi, nisi interessem factor
hujus negotii. Remanda regi quid hac re praescitum
est tibi. » Tunc rex Heinricus: « Rex Luthdovicus
te duce veniat crastina die, tuoque strenuo interventu
perficientur omnia, quaecumque sunt praeoptata,
nostris et vestris fidelibus salubriter decreta. »
Interim Lotharienses et Saxones coeperunt invective
et ironice alloqui Cononem, dicentes: « Quam
mirae sufficentiae et potestatis et dux Northmannicae
Britonicaeque regionis, qui huc advenit auro comptus
et ornatus cum militibus quingentis! » Guillelmus
vero per Daciscam | null | 2d00d3a8-0676-4909-8ccf-a7342ca1169e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
linguam, quae dicebant subsannantes,
intelligendo subaudit, parumperque commotus
ira discedit, et quaecumque rege narrante audivit,
regi exposuit. Crastina vero die regis Ludovici,
pergentis ad placitum cum incredibili et innumerabili
exercitu, Guillelmus praeoccupavit adventum.
Willelmidae vero praecedentes hostia domus, qua rex
Heinricus residebat, coeperunt frangere parietes,
disrumpere et divellere, atque intus vi et potestate
residere. Rex vero Heinricus illorum metuens impetum,
divertit se profugus ad aliam domum, dixitque
ad Cononem conscium secretorum suorum: « Hoc,
ut reor, placitum non nobis efficax neque congruum,
verum vertetur nobis ad corruptionem et ad interitum,
quin etiam ad deducus inauditum. Vade, dic
Willelmo omnium ditissimo duci, ut fide, quam inter
nos tenemus, stomachato resistat exercitui, ne amplius
disrumpant parietes conterantque hostia tecti
nostri; ne forte nascatur jurgium inter dispares
variosque linguis habituque et armis. » Mox Cono
prosiliens, obviavit duci Guillelmo venienti ad placitum,
retulitque ei quae sui praecedentes fecerunt.
Tunc Guillelmus duci Cononi: « Ite et, ut meo jussu
discedant, eis dicite. » Illi autem advenientis
Cononis ducis, et precantis ut discederent, praeceptum
non solum respuerunt, verum etiam
foris qui astabant, caeteras domus cum magno
impetu et murmure dissipantes invaserunt. Quapropter
Cono statim rapido velocique cursu iterum
expetiit ducem Guillelmum, cum reliquis legionibus
adpropinquantem ad placitum, dixitque:
« Guillelme dux praepotentissime, noluerunt tui meo
jussu domos dimittere, verum festinant caeteras disrumpere.
Precor humotenus flexus, ne sinas talia
fieri, ne forte nascatur caedes inaudita in plebe. »
Tunc Guillelmus ensem ex auri sex libris in capulo
bratteolisque atque bullis artificialiter mirabiliterque
sculptum, dedit Cononi, ut indicio exeundi deferret
eum et ostenderet legioni domibus residenti domosque
adhuc dissipanti. Cum autem Cono iterum
festinans illis occurreret, ensemque Willelmi ducis
auro gemmisque praefulgidum illis demonstraret,
continuo non adquiescunt, verum summisso vultu
proclivi contra ensem, domos dimiserunt, seseque
nimium in exitu opprimentes, sine murmure ad suum
ducem reverterunt.
Guillelmus autem veniens ad regem Heinricum,
dixit adesse regem Ludovicum. Mox rex Heinricus,
cogente Guillelmo, obviam ei incessit, datoque osculo,
manibusque ad invicem complosis, domum ingressi,
uterque resedit. Multisque competentiis variisque
donis et muneribus vicissim ditati, inextricabili amicitae
solatiique et adjutorii vinculo per consilium
praecellentissimi omnium ducum ducis Guillelmi ad
invicem conexi sunt et foederati; praesente Hugone,
sed non conjuratae dilectionis factore, duce Francorum,
et Heriberto nolente interesse principe satraparum.
Regibus secretius colloquentibus, coepit affari
Dacisca lingua ducem Guillelmum Saxonum dux
Herimannus. Tunc dux Northmannorum duci Saxonum
Guillelmus: « Quis tibi Daciscae regionis linguam
Saxonibus inexpertem docuit? » Respondit:
« Bellicosum egregiumque genus tuae armipotentis
progeniei me nolentem Daciscam linguam docuit. »
Guillelmus: « Quomodo nolentem? » Herimannus:
« Quia invadens saepissime plurima castra mei ducaminis,
innumerabillia praelia in me exercuit, meque
praelio captum ad sua detraxit; et ideo nolenter eam
didici. » Interea dux Cono fatur Saxonibus subsannando:
« Quid vobis videtur de duce Northmannorum
Britannorumque Guillelmo? Nonne mirae potestatis
et facultatis innumerabilisque dux multitudinis?
Excepto rege nostro, quis potentior, quis ditior,
quis melior illo? » Responderunt Saxones: « Ignorabamus
rerum sufficientiam illius, ideoque illum
pridem falsae opinionis verbo indigne vituperavimus. »
Narrante Conone duce facta mirabilia sufficientiasque
locupletes Guillelmi ducis, coeperunt Saxones
caeterique astantes eum magnificare pariter
sermonibus Iternis.
His ita rationabiliter diffinitis et expletis, Ludovico
regi, cum Guillelmo duce caeterisque principibus ad
Laudunum revertenti, occurrit legatio dignae exultationis,
denuntians esse ei filium ex conjuge dilectissima
nomine Gerberga natum. Quo audito hilarior
effectus, dixit Guillelmo duci coram memoratis principibus:
« Me usque modo multis contumeliis infectum
nequiter, affluenter juvasti, mihi plurimis
inopportunitatibus aggravato, convenienter succurristi.
Quin etiam largissimo facultatum tuarum dapibus
educando et a conventu malignantium protegendo
fovisti. Idcirco precor, ut filium meum hesterna
die natum, nuncupando et testificando nomine
Lhotarium, sacri baptismatis de fonte suscipias regeneratum,
quatenus majoris copula dilectionis ampliorisque
nexibus amoris colligati, quod meum est
tuapte, quod tuum est meapte, mutuis competentiis
fruamur unius mentis. » Dux vero Guillelmus regiae
sibi congruenti favens petitioni, respondisse fertur
regi: « Nunc vero, et quamdiu superstes fuero, quae
jusseris diligenter explebo. Franciae | null | 97907bc7-0bd6-41c7-ac41-f73f371c6ae2 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
regni, caeterorumque
regnorum, quarum dominatus est pater tuus,
avus et proavus, etiam attavus, me duce, me juvante,
me in omnibus praeeunte, dominaberis, et arrogantium
colla subjiciemus in te rebellium, tibique servire
abdicantium, me astante, exarmaveris. Quos
sublimare praeoptaveris, extollam; quos detrudere,
terratenus proteram. Quin etiam quidquid velle tibi
fuerit, a me scito fieri. » His ita ab utroque peroratis,
ira corde, non vultu, commoti, stupuerunt principes
super hoc Franciscae gentis. Abhinc namque subdolo
corde fraudulentaque intentione atque sophistica
sermocinatione coeperunt Guillelmum, omen pestiferum,
nequiter tractare.
Guillelmus vero, rege exercituque suo Laudunensi
pago relicto, Laudunum Clavatum, qui et Bibrax dicitur,
petivit cito, antecedente episcoporum Franciscae
gentis choro. Quem omnis clerus Laudunensis
sedis omnisque populus cum ingenti apparatu monastico,
cum episcopis praepollentibus reverenter suscepit,
puerumque nuncupatum nomine Lhotarium,
sacrosancto rore oleoque et crismate innovatum et
purificatum, de fonte extraxit. Hincque illum muneribus
praemaximis et donis praecellentissimis ditatum,
Lauduno cum matre Gerberga nomine reliquit. Ipse
vero cum suis ad regem citius rediit, et quidquid
honestatis eo acciderat, regi retulit. Rex autem
Guillelmum pro omnibus beneficiis honorare decenter
voluit, sed ipse nihil horum recepit; verum cum
gratiarum actione regi omnia remisit.
APOSTROPHA.
Dux, genus egregium praecellens norma tuorum,
Foedere complacito reges stabilique ligatus,
Tranquillamque satus pacem per compita mundi,
Quin et adoptivam prolem susceptus ab alma,
Extollensque salutiferi baptismatis unda.
Gressus verte tuos, celeres torqueque caballos,
Et glebae remea citius natalis ad oras,
Qua sacra populus ditione tua moderatur,
Spectat praesidii jugiter solatia digni.
Omnis nam sine te rerum res forte vacillat.
His ita rite compositis, rege. . . . . . pariter osculatis,
nimiaque congratulatione ad invicem amplexatis,
rege Laudunum petente, Guillelmus ad regionem
suae ditionis coepit celerius proficisci.
APOSTROPHA.
O Rothome, tuus tibi dux venit en recolendus,
Regnaque Gallorum justis moderatus habenis.
Semina justitiae Northmannis sparget abunde
Callem et judicii meritis vivacibus ibit,
Donec martyrii redimitus munere digni,
Scandet ad Elisium donatus stemmate campum,
In summoque bono deitate merebitur uti.
Armorum te nunc passim virtute tuetur.
Tunc precibus dignis meritisque tuebitur almis.
Cum autem fama celer habitantium in finibus
Northmannicis mentes subito de optato Guillelmi
ducis reditu percelleret, ducemque suum tam magnificum
adesse praemoneret; commota nimio gaudio
tota Rothomagensium civitas subito processu
contra illum exsiliit, diversaque diverticula, ut eum
videre posset requirit. Femineoque sexu stante muri
in propugnaculis, senilis aetatis vulgo in biviis, juvenilis
mediaeque aetatis plebe currente obviam ei:
Clerus praestolatus illum in portam civitatis cum
reverentia monasticae institutionis ovantes suscepit.
Statimque coepit exercere leges et jura, paternaque
decreta, quae erant, illo absente, neglecta. Jurgia
et querelas lege definiens determinabat, omnesque
legibus aut concordia pacificabat. Tunc construxit
Gimegias, mirabile dictu, mirique schematis templum
monachilis religionis clero profusius suffultum.
Erat autem quidam Martinus sanctissimus abbas
illius monasterii custodiens monachos sub palaestra
praestrictae regulae theoricae contemplationis. Quadam
namque die causa orationis profectus Gimegias,
quod gratia primi floris corde conceperat
volvens in animo, Martino sanctissimo abbati dicens
sermocinabatur: « Cur Christiana religio tripertito
ordine ecclesiam frequentat? Eruntne unius
mercedis uniusque bravii, qui dispares sunt officiis
Christianae religiositatis? » Respondit abbas:
« Unusquisque suum mercedem accipiet secundum
suum laborem. Sed tibi nutanti de talibus, reserabo
haec enucleatius. Christianae religionis summa trimodo
constat ordine distincta: munifico laicorum,
canonicorumque, atque monachorum labore exercita,
Trinitatem in personis, Deum unum in substantia
articulis fide exsecuta. Quorum servitus
feliciter perfecta, ad coelum tendit aequis incessibus.
Et quanquam tres ordines sint, ad excollendum
cultum verae fidei bicallis via est ambivii itineris,
certa spe verae credulitatis. Quarum una πρακτικὴς
nomine laxius vehit, et canonica dici meruit: sub
cujus ditione laicalis ordo moratur et vivit. Altera
vero nomine, θεοριτιχὴς limitibus hinc inde coactis
allata non vehit per plana, sed secessu confixa,
secretoque perenni laeta, molitur semper ad
ardua. Haec apostolica est denominata, quam nos
peccatores exsequi, et cum ea assiduis internae intentionis
nisibus conamur colluctari. » Haec autem
Guillelmus audiens, retulit abbati inquiens: « Flore
primaevae aetatis laxiorem viam et latiorem pacisci | null | a32cb29c-3ca6-4ca2-8f44-dca2e986fc03 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
;
finibusque praestrictam et coangustatam volui summopere
imitari: verum pater meus, principesque
sui constituerunt me nolentem ducem sibi. Sed quia
nunc mei juris meaeque sum potestatis, palestram
theorici collis hinc inde strictius limitati mundum
relinquendo, mutatoque habitu volo adipisci. » Audiens
autem Martinus abbas merito praecellentissimus
hujus mirandae intentionis propositum, suspirans
subito dirigit, imoque vocem trahens a pectore,
inquit: « Defensor hujus patriae, cur talia rimatus
es facere? Quis fovebit clerum et populum? Quis
contra nos ingruentium paganorum exercitui obstabit?
Quis paternis legibus reget strenue populum?
Cui gregem committes et commendabis? Cui ducamen
Britanniae Northmannicaeque regionis largieris?
Sollicitudini tuae divinae voluntatis providentia
non concordabitur, nec quae moliris agere adimplebis,
nec me favente ullatenus tractabitur. Sed si vi
potestatis tuae professor esse hujus monasterii et
regulae ΘΗΩΡΙΚΗΣ viae, relinquens saeculum, incumbere
malueris; si me quaesieris, nusquam regionis
suae invenire me poteris. » Contra istiusmodo, excusationis
et contradictionis molimina, dux Guillelmus
respondisse fertur talia: « Richardus filius
meus dilectissimus, puerilis aetatis ignorantia adhuc
involutus, principibus meis libenter faventibus, dux
erit pro me potentissimus regionis hujus; et quod
Deo vovi citius quam potero explebitur. » Exeunte
autem Guillelmo de templi adito cum abbate Martino,
ad pedes ejus proruit monachorum phalangula,
deprecans ut acciperet in charitate Dei diaria, vitae
corporalis scilicet cibaria. Abbatis vero contradictionibus
animo motus, renuit illorum petitionibus,
nec acquievit charitati ad esum ullatenus, sed petivit
Rothomagensem urbem celerius.
APOSTROPHA.
Omne bonum praescit Deus et praedestinat unus,
Omne malum praescit Deus, ac non destinat unus.
Felix velle tuum praescit, praedestinat at non,
Qui tria summa manet, trinum specimen, vigor unus
Felix velle tuum nam scire Dei anticipante,
Palmam martyrii merito crescente subibis.
Eadem quippe nocte exaestuante rufo felle cum
caeteris humoribus, coepit gravibus nimium torreri
doloribus, reputans hoc malum ei accidisse propter
neglectam charitatem cibi et potus, quam abnuerat
monachis deprecantibus. Idcirco Northmannorum Britonumque
principibus ascitis, adductoque puero nomine
Richardo, specie elegantissimo, cum eis pandit
secretius mirabile arcanum suae mentis, quod
dudum retulerat Martino abbati. Cumque nobilissimi
principes Britonicae Northmannicaeque regionis experirentur
inauditum, et quasi monstruosum propositum
Guillelmi ducis, in stuporem et in exstasim
conversi, dixerunt nimium ejulantes illi: « Cur talia
mente cordis tui rimando proposuisti? et si cogitando
quod nunquam fiet statuisti, quare cui retulisti?
Quis nos defensabit ab incursu pestiferae ferocitatis
imminentium paganorum, quisve ab insidiis Franciscae
gentis nos tuebitur? Amplius quod nunquam
adimplebitur, non reputetur. » Tunc Guillelmus, refragationis
et dissuasionis obice commotus, respondisse
fertur: « Et reputabitur, et Deo favente
adimplebitur. Verum, quoniam omnipotentis Dei
voluntati non debetis resistere, et meum propositum
refutare; precor vos ut consiliis meis faveatis, et
quomodo humanarum rerum sors se forte habeat,
filium meum Richardum ducem vobis me superstite
eligatis, et intentione custodiendae fidelitatis et militationis,
manus vestras manibus ejus detis. « Extemplo
cum Northmannis Britones responderunt Guillelmo
dicentes: « Huic consilio annuimus, et quod
rogas fideliter faciemus. » Igitur continuo Northmanni
et Britones commendaverunt se Richardo
unanimes, sacramento verae fidei illi se connectentes.
Guillelmus vero serenatis humoribus, imbecillitatis
robore confortatus, coepit convalescere, et quid
boni poterat quotidie solerti cura agere. Franciae
autem principes invidiae pondus et odii ferebant
adversus Guillelmum, sed non audebant ostendere
malevolum suae cogitationis propositum. Attamen
hortator et incensor scelerum effudit virus suae
calliditatis per corda malorum hominum, gaudens
in pejus abire genus hominum, ne possit repetere
hortum deliciarum. Quocirca excitavit odia, commovens
jurgiorum incendia, pacisque Ecclesiae turbavit
foedera, firmamentum ejus quoties formidine
impressa. Rabie siquidem cupiditatis, accendit plurimorum
corda, ne recordarentur judiciorum Dei,
neque mente cernerent ea. Disseminato itaque per
membra diaboli graviter hoc veneno, hostilique rabie
magis ac magis crudeliter grassante, atque iniquitate
pravorum nequiter praevalescente, aequitas
totius regni profanabatur, debitique honoris gradu
plures ejecti ab re privabantur. Quapropter princeps
quidam nomine Arnulphus, Flandrensis regionis
marchio famosissimus, hujus veneni squalore profusius
infectus, abstulit Herluino comiti castrum Mosterioli
qui dicitur. Ille vero tanti honoris privatus
castro, Hugonis Francorum ducis suffragium expetiit
cursu celerrimo, ut subveniret ei in adjutorium,
quia erat ejus comes atque miles promptus in omni | null | 1313541c-8424-48ab-9fb3-b021b0b03315 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.