Search is not available for this dataset
text
stringlengths 0
31.2k
| en
stringlengths 1
6.69k
⌀ | id
stringlengths 1
36
| dataset_id
stringclasses 4
values | source
null | filename
stringlengths 4
78
| title
stringclasses 360
values | author
stringclasses 53
values |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
ornamenta,
scilicet textum unum auro, gemmis et lapidibus
mire ornatum, casula auro decorata, duae stolae
deauratae cum earum manipulis, et unum cingulum,
atque quatuor amicti similiter deaurati. Quod et ideo
facere studuerunt ut et locus, unde Fructuariensis
videlicet sumpsit exordium, his honestaretur emolumentis,
et hoc memores in posterum non habeant unde
scandalum struere iniqua possent voluntate. Et nos
igitur aequitatis jura appendentes et animarum lucris
magis quam cupiditatibus perversorum consulentes,
sed et sancti praedecessoris nostri promissa complentes,
a privilegiis quoque apostolicis atque decretis
episcopalibus, a praeceptis denique imperialibus ac regalibus
non discrepantes, Fructuariense coenobium
cum omnibus quas possidere videtur rebus, tam mobilibus
quam immobilibus, in nulla subjectione, in
nullo jure cuiquam nostri episcopii pertinentiae obnoxium
proclamantes, quinimo sub proprio pastore,
ut per omnia absoluta libertate a Romana sede sibi
concessa potiatur et a sublato hujusmodi subjectionis
vinculo constet alienum, volumus et nos et statuimus,
sub synodali decreto, ut nullus monachus, aut praescripti
videlicet domni W. abbatis successor, contra
praefatum locum aliquid querelae vel calumniae inferat,
vel quidquam proprietatis seu subjectionis requirat.
Ut sit igitur ipse locus, Fructuaria dictus,
nostra quoque auctoritate inconvulsa stipulatione liber
et absolutus, et ab omni querela immunis, et in fructificandis
animabus semper Christo duce sacris aptus
incrementis, testibus ex nostro clero admissis nostra
subscriptione signamus.@# Signum Lamberti Lingonensis
sedis episcopi. Signum Beraldi archidiaconi. Signum
Beraldi abbatis sancti Stephani Divionensis
etc. #Actum apud Divionem publice@# III #Idus Januarii
anno ab incarnatione Domini 1017, indictione@# XV #regnante
Roberto Francorum rege. Ego Oddo cancellarius
in synodo sanctae Lingonensis Ecclesiae hoc testamentum
perfectum, et ab omni synodo laudatum
et confirmatum recognovi et subscripsi.@#
8.
Fructuariensis monasterii celebritate multi allecti,
non solum sua ei, sed et se ipsos tradidere; ex
iis celebris fuit Arduinus, Italiae rex, qui, rebus
male adversus Henricum imperatorem gestis, saeculo
valedicens in monasterium praedictum se recepit,
ubi defunctus et sepultus a nonnullis Beati nomine
donatus est. Hoc titulo insignitur in Benedictino
Menologio Bucelini, ubi die 2 Martii, anno 1018
obiisse memoratur. Haec sanctitatis opinio qua Fructuaria
tunc temporis commendabatur, ad posteros
etiam transmissa fuit, ut ex variis chartis facile
colligi potest, quae a Guichenone referuntur. Locum
hunc prae caeteris coluit Agnes imperatrix, Henrici
Augusti mater, cujus, et beati Annonis Coloniensis
archiepiscopi interventu Alexander II summus pontifex
privilegia ejusdem monasterii suo diplomate
confirmavit anno 1070. Certe cum beatus Anno, ut
refert Lambertus Schafnaburgensis, auctor aequalis,
in Italia agens ad Fructuariense monasterium orationis
causa divertisset, « ibi admiratus monachorum
arctissimam et secundum regulae instituta conversationem,
nonnullos eorum in opere Dei probatissimos
secum rediens abduxit » quos in monasterio
Sigebergensi a se ipso condito constituit. Quae,
inquit idem auctor, occasio fuit ut in caeteris quoque
monasteriis regularis observantia repararetur.
9.
Sed et ipsa Agnes Augusta, saeculi vanitate
abnegata, prius quam Romae sedem fixisset, apud
Fructuariam morabatur. Quantum vero ejusdem loci
monachos veneraretur, ex ejus epistola, quam paulo
ante quam apud eos secederet scripsit, conjici potest,
sic autem se habet apud Guichenonem, Centuria
II, num. 77, ex Chartario Fructuariensis descripta:
#A. imperatrix et peccatrix A. [Andreae] Patri bono
et fratribus in Fructuaria congregatis, in nomine Domini.
Servitutem ancillae, cujus oculi in manibus dominae
suae sunt, conscientia mea terret me pejus omni
larva omnique imagine. Ideo fugio per sanctorum
loca quaerens latibulum a facie timoris hujus, nec minimum
desiderium est mihi veniendi ad vos, de quibus
comperi quia vestra intercessio certa salus est;
sed nostrae profectiones in manu Dei sunt, et non in
nostra voluntate. Interim vero mente adoro ad pedes
vestros, rogans ut Gregoriana pietate in Trajanum petatis
mihi veniam a Domino; quia namque ille unus
homo ab inferni claustris exoravit paganum, multi
vos facile salvabitis Christianam unam. Quod si decreveritis,
peto ut in signum pietatis societatem et
fraternitatem vestram mandetis, et mittatis mihi
quam primum. Rogo etiam ut parvum quod mitto munusculum
admonitionis signum suscipere dignemini,
quatenus credam quia de me curare incoeperitis. Valete,
et tu, Pater bone, diligenter commenda me spiritalioribus
fratribus de coenobiis atque cellis, ut faciant
me | null | 9c1cbb6f-3737-48c7-8b53-f854d71906a4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
participem in orationibus et jejuniis atque
omnibus benefactis suis.@#
10.
Eadem Augusta interveniente Henricus imperator,
filius ejus, monasterio Fructuariensi Rivum
totum cum omnibus appendiciis suis in comitatu
Aquensi dedit, ut ex ejus charta certum est, quae
centuria XI, num. 76, refertur. Initio saeculi sequentis
patriarcha Jerosolymitanus cum Fructuariensis
monasterii fratribus societatem iniit, cujus
ea de re epistola habetur ibidem, num. 73. Totus
est in Fructuariensis monasterii laudibus describendis
Petrus Damiani opusculo 18, cap. 3, ad
Adelaidem comitissam, ubi se ibi decem diebus
hospitio susceptum fuisse perhibet. Perseverat etiam
nunc celebre istud coenobium spirituali simul et
temporali jurisdictione amplissima gaudens, in quo
Mauricius Sabaudiae ducis filius, qui eidem loco
initio saeculi currentis praeerat, collegium canonicorum
saecularium instituit.
De monasterio Fructuariensi
1.
Cum vix aliquid de Fructuariensi monasterio
habeatur tum in Vita Guillelmi a Glabro conscripta,
tum apud chronographum Benignianum, visum est
hic paulo fusius de eo agere, cum hanc habeat super
caetera monasteria, quae Willelmus noster rexit,
praerogativam, quod ab eo in suae ipsius paternae
haereditatis fundo conditum fuerit, indeque plurimum
ejus initii notitia profutura sit ad illustranda ejusdem
beati viri gesta. Situm est inter duo flumina
Orcum et Amalonem in Gallia Subalpina, intra Eporediensis
dioecesis fines. Conditum primo fuit et dotatum
liberalitate fratrum beati Willelmi, aliorumque
ipsius consanguineorum, tum variis aliorum
donationibus auctum, ac demum principum et summorum
pontificum diplomatibus et privilegiis firmatum
et munitum, nulli fere totius Italiae monasterio
tum nobilitate, tum divitiarum affluentia, cessit. Ejus
natalia paucis exprimit vetus auctor his versibus,
quos Franciscus Augustinus ab ecclesia, ex antiquo
monasterii Chronico descriptos, Historiae suae Pedemontanae
inseruit
Si quis Fructuariae mavult praenoscere quando
Coenobii coeptum rite fuisset opus:
Millesimus sublimis erat tunc tertius annus
Partus virginei Principis aetherei.
Martii septenae, seu indictio prima Kalendae,
Tempus vel cursum ambo suum peragunt.
Rex Ardoinus sceptri moderamine fissus
Regnat in Hesperia, tendit in Ausoniam.
Adjuvat ipse locum Dominus, quem munere dotat,
Rebus consuluit fratribus assiduis.
Praesul Ottobianus quod jure dicando sacravit,
Abbas Willelmus construit hoc Domino.
2.
Sed nemo melius monasterii sui natalia exponit
quam ipse Guillelmus, cujus ideo chartam a laudato
auctore ex Fructuariensi archivio relatam describimus
infra.
3.
Quo anno instrumentum istud confectum fuerit
incertum mihi est, cum id aut non expresserit ipse
Willelmus, au certe datam omiserit qui ipsum ex
autographo descripsit, qui etiam aut ob legendi imperitiam,
aut nescio qua alia de causa, monumentum
istud adeo pretiosum multis mendis videtur
respersisse. Caeterum ex variis chartis quae a Guichenone
in Bibliotheca Sebusiana, et ab Ughello,
tomo IV Italiae Sacrae in episcopis Eporediensibus
referuntur, patet nihil a Willelmo abbate omissum
fuisse ut Fructuariensis monasterii libertatem, tum
in temporalibus, tum in spiritualibus, adeo firmiter
stabiliret ut posteris temporibus, facile non convelleretur.
Primum ab Henrico imperatore confirmari
sibi curavit quaecunque aut a suis propinquis aut
ab aliis piis viris monasterio tradita fuerant. Exstat
ea de re ejusdem Henrici diploma, datum anno 1014,
ex quo non solum multa de variis possessionibus
quas jam tunc possidebat coenobium Fructuariense
comperta fiunt, verum etiam exinde innotescunt,
tum nobilissimum Willelmi nostri genus, tum alii
nonnulli viri illustres, qui postpositis mundi illecebris
tunc temporis eo in loco monasticam vitam ducebant;
quin et #Gonthardi judicatus,@# supra in Willelmi
instrumento laudatus, ab Henrico confirmatur.
« Domnus, inquit, abbas Willelmus nostram clementiam
adiit petens quoddam monasterium nostra
auctoritate corroborari, situm in loco qui dicitur
Fructuaria, ex propria haereditate fratrum ejus Gotfredi,
Nitardi atque Roberti, in honore sanctae Dei
genitricis Mariae sanctique Benigni martyris constructum,
velut in charta judicatus a Gonthardo
diacono edita continetur. Cujus precibus susceptis
prius regali praecepto confirmavimus, » etc. Inter
alios monasterii benefactores recenset Otthonem
Willelmum, nostri Willelmi consanguineum, ut supra
diximus, cujus complures exstant chartae in Benigniani
sicut et in Fructuariensis monasterii favorem
datae. « Habeat et teneat quieto jure castellum
Longobardorum cum omnibus suis pertinentiis, et
omnia praedia illa et cortes, quas dedit Ottho, qui
et Willelmus, comes, filius Adalberti, nepos Berengarii
regis, ipso loco infra fines Longobardiae ex
haereditate parentum et propinquorum suorum. Statuimus
etiam per hanc nostri praecepti firmitatem in
perpetuum habendas omnes terras | null | 0a79faec-1b21-4f90-95df-d5f8f299c3e3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
illas, quas habere
debet jam saepe nominatum monasterium ex haereditate
Roberti, quondam viri nobilissimi, qui fuit
genitor jam dicti abbatis Willelmi . . . Confirmamus
omnem illam haereditatem et possessiones, quae ex
paterno et materno jure debebantur Otberto, qui
fuit filius Gerardi, et nepos Otberti comitis, qui fecit
haeredem suam sanctam ecclesiam Fructuariensem,
quando pater ejus et ipse reliquerunt mundum,
dantes se et omnia sua Deo, factis monachis . . . »
Sub finem enumerat cellas, seu prioratus, qui jam
tunc a monasterio illo pendebant; scilicet cellam
« Astensem, cellam Navigensem, cellam in Quaranta,
cellam in Cavalliaca, cellam in Paderno, » etc.
4.
Anno Christi 1023, aliud item privilegium ab
eodem imperatore obtinuit Willelmus quo monasterium
Fructuariense, « prout in charta judicatus a
Gunthardo diacono edita continetur, » sub speciali sua
defensione suscipit, ac privilegium Benedicti VIII confirmat.
« Dehinc, inquit, ut stabilius permaneat imperiali
auctoritate corroboramus, sub nostra defensione
ea ratione recipimus, ut nullus dux, marchio, etc.
Statuimus quoque et Dei nostraque auctoritate confirmamus,
ut idem locus supra memoratam libertatem
in cunctis obtineat, et quaecunque de ejus libertate
et stabilitate, de abbatis electione et consecratione a
domno apostolico Benedicto multisque episcopis in
privilegiis et synodalibus decretis statuta sunt, rata
omni tempore et inconcussa firmitate subnixa conserventur. »
Observat Hugo abbas Flaviniacensis in
Chronico Virdunensi Willelmum nostrum, quem
« rectorem strenuum et religione praestantissimum »
appellat, beato Henrico acceptissimum fuisse. Et
paulo inferius eumdem Willelmum « supra regulam
dictum fuisse ait a rigore ferventioris propositi. »
5.
Post Henrici Augusti obitum Conradus ejus
successor, a beato Willelmo rogatus, iisdem pene
verbis ac Henricus monasterii Fructuariensis libertatem
sua pariter auctoritate roboravit, ut ex ipsius
charta patet, quae ab eodem Guichenone refertur,
in qua Joannes ejusdem loci abbas memoratur,
qui in Chronico Benigniano, supra, appellatur #Joannetinus@#
et Henricus, ejusque successores Augusti
« in fratrum sodalitium » dicuntur adsciti.
« Dignum duximus Fructuariense coenobium litteralibus
praeceptis confirmare, exorante domno Willelmo
Divionensi abbate, qui, praedictum monasterium ex
praediis, eleemosynisque propinquorum suorum ac
caeterorum fidelium Christi a fundamentis construens,
plurimos secundum regulam sancti Benedicti Deo
servientes inibi congregavit. Nos nostrosque in perpetuum
successores, prout divae memoriae praedecessorem
nostrum Henricum suo ac fratrum contubernio
sociaverit, omnium benefactorum suorum
participium habere cupiens, primum ejusdem coenobii
abbatem, nomine Joannem, ejus in praesentia
consecrari fecit, et tam ipsum quam totum eumdem
locum suae imperiali tutelae commisit, ea maxime
pro causa ut eamdem illi in omnibus libertatem
conservet quam Cluniacense monasterium habere
dignoscitur. Nos ergo saluti nostrae consulentes, »
etc. Privilegia quoque et synodalia decreta Benedicti
papae caeterorumque episcoporum confirmat
iisdem verbis ac in Henrici diplomate supra laudato;
quod et ab aliis imperatoribus, imo et a pontificibus
Romanis factum fuisse observat Franciscus Augustinus
ab Ecclesia in Catalogo Fructuariensium abbatum,
Historiae chronologicae Pedemontanae cap. 27,
ubi Joannem abbatem hic memoratum Guidonis comitis
sancti Martini filium, Ardulnique Italiae regis
nepotem fuisse dicit.
6.
Non minori devotione Robertus Francorum
rex erga monasterium Fructuariense tenebatur quam
imperatores, quamvis esset extra sui ipsius ditionem
situm. Unde cum ab eo requisisset Guillelmus
bonorum aliquot confirmationem, quae in Francia
monasterio suo concessa fuerant, ultro ei piissimus
rex praebuit assensum, atque generali praecepto asseruit
Fructuariensi monasterio quaecunque vel jam
data ipsi essent, aut quae postea forte traderentur,
intra regni sui fines ( #Vide supra in@# ROBERTO #rege inter
praecepta ejus ecclesiastica.@#
7.
Proferenda nunc Lamberti Lingonensis episcopi
charta, qui Fructuariensis monasterii subjectionis
a Divionensi immunitatem, quam a Brunone
Guillelmus impetraverat, confirmavit. Cujus tamen
nullum habebatur publicum instrumentum, quod
Bruno morte praeventus rem non absolvisset. Haec
autem charta est veluti caeterarum omnium quae ( #sic@# )
asserenda monasterii ejusdem libertate supra protulimus
compendium. Habetur centuria II, num. 79,
ex archivio regio Taurinensi descripta.
#Ego Lambertus sanctae Lingonensis Ecclesiae episcopus,
notum fieri decrevi tam praesentibus quam
futuris, quod quidam dilectus ex dilectis, abbas videlicet
Willelmus, adiit paternitatem nostram justis
precibus, ut synodali decreto quoddam testamentum,
quod ad votum praeventu mortis beatae memoriae praedecessoris
nostri Brunonis adimplere nequivit benignitas,
nostrae benevolentiae perficeretur auctoritate.
Quod quidem non immerito | null | 877f2e72-2278-4e2f-850a-677b9319bf12 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
tanto facilius debet impetrare
quando Dei cognoscitur zelo id omnino postulare.
Quidam enim suus carnali propagine germanus,
nomine Godefredus, ad sanctam veniens conversionem
totum quodcunque habuit secum Deo devote contulit,
ea maxime intentione ut de proprio suo construeretur
monasterium, quod ne alicujus episcopio
vel caenobio fieret aliqua subjectione obnoxium, solerti
pertractatum est consilio ut in quodam loco, antiquitus
Fructuaria dicto, aedificaretur, quod legalem
per chartulam a Nitardo et Rotberto germanis ipsius
Gotefredi cuidam Guntardo levitae traditus est, ut
ipse inde faceret judicatus testamentum sub liberrima
omnino conditione. Quod et factum est, sed non sine
multorum, maxime Arduini regis et Bertae uxoris ejus
adjutorio; quorum sagaci industria legali legaliter
confirmata sunt testamenta, et sancto Divionensi coenobio
non parvi pretii, ut patet, collata sunt ornamenta,
scilicet textum unum auro, gemmis et lapidibus
mire ornatum, casula auro decorata, duae stolae
deauratae cum earum manipulis, et unum cingulum,
atque quatuor amicti similiter deaurati. Quod et ideo
facere studuerunt ut et locus, unde Fructuariensis
videlicet sumpsit exordium, his honestaretur emolumentis,
et hoc memores in posterum non habeant unde
scandalum struere iniqua possent voluntate. Et nos
igitur aequitatis jura appendentes et animarum lucris
magis quam cupiditatibus perversorum consulentes,
sed et sancti praedecessoris nostri promissa complentes,
a privilegiis quoque apostolicis atque decretis
episcopalibus, a praeceptis denique imperialibus ac regalibus
non discrepantes, Fructuariense coenobium
cum omnibus quas possidere videtur rebus, tam mobilibus
quam immobilibus, in nulla subjectione, in
nullo jure cuiquam nostri episcopii pertinentiae obnoxium
proclamantes, quinimo sub proprio pastore,
ut per omnia absoluta libertate a Romana sede sibi
concessa potiatur et a sublato hujusmodi subjectionis
vinculo constet alienum, volumus et nos et statuimus,
sub synodali decreto, ut nullus monachus, aut praescripti
videlicet domni W. abbatis successor, contra
praefatum locum aliquid querelae vel calumniae inferat,
vel quidquam proprietatis seu subjectionis requirat.
Ut sit igitur ipse locus, Fructuaria dictus,
nostra quoque auctoritate inconvulsa stipulatione liber
et absolutus, et ab omni querela immunis, et in fructificandis
animabus semper Christo duce sacris aptus
incrementis, testibus ex nostro clero admissis nostra
subscriptione signamus.@# Signum Lamberti Lingonensis
sedis episcopi. Signum Beraldi archidiaconi. Signum
Beraldi abbatis sancti Stephani Divionensis
etc. #Actum apud Divionem publice@# III #Idus Januarii
anno ab incarnatione Domini 1017, indictione@# XV #regnante
Roberto Francorum rege. Ego Oddo cancellarius
in synodo sanctae Lingonensis Ecclesiae hoc testamentum
perfectum, et ab omni synodo laudatum
et confirmatum recognovi et subscripsi.@#
8.
Fructuariensis monasterii celebritate multi allecti,
non solum sua ei, sed et se ipsos tradidere; ex
iis celebris fuit Arduinus, Italiae rex, qui, rebus
male adversus Henricum imperatorem gestis, saeculo
valedicens in monasterium praedictum se recepit,
ubi defunctus et sepultus a nonnullis Beati nomine
donatus est. Hoc titulo insignitur in Benedictino
Menologio Bucelini, ubi die 2 Martii, anno 1018
obiisse memoratur. Haec sanctitatis opinio qua Fructuaria
tunc temporis commendabatur, ad posteros
etiam transmissa fuit, ut ex variis chartis facile
colligi potest, quae a Guichenone referuntur. Locum
hunc prae caeteris coluit Agnes imperatrix, Henrici
Augusti mater, cujus, et beati Annonis Coloniensis
archiepiscopi interventu Alexander II summus pontifex
privilegia ejusdem monasterii suo diplomate
confirmavit anno 1070. Certe cum beatus Anno, ut
refert Lambertus Schafnaburgensis, auctor aequalis,
in Italia agens ad Fructuariense monasterium orationis
causa divertisset, « ibi admiratus monachorum
arctissimam et secundum regulae instituta conversationem,
nonnullos eorum in opere Dei probatissimos
secum rediens abduxit » quos in monasterio
Sigebergensi a se ipso condito constituit. Quae,
inquit idem auctor, occasio fuit ut in caeteris quoque
monasteriis regularis observantia repararetur.
9.
Sed et ipsa Agnes Augusta, saeculi vanitate
abnegata, prius quam Romae sedem fixisset, apud
Fructuariam morabatur. Quantum vero ejusdem loci
monachos veneraretur, ex ejus epistola, quam paulo
ante quam apud eos secederet scripsit, conjici potest,
sic autem se habet apud Guichenonem, Centuria
II, num. 77, ex Chartario Fructuariensis descripta:
#A. imperatrix et peccatrix A. [Andreae] Patri bono
et fratribus in Fructuaria congregatis, in nomine Domini.
Servitutem ancillae, cujus oculi in manibus dominae
suae sunt, conscientia mea terret me pejus omni
larva omnique imagine. Ideo fugio per sanctorum
loca quaerens | null | 66b394a8-c051-4f6a-b39f-6a7f3f914d22 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
latibulum a facie timoris hujus, nec minimum
desiderium est mihi veniendi ad vos, de quibus
comperi quia vestra intercessio certa salus est;
sed nostrae profectiones in manu Dei sunt, et non in
nostra voluntate. Interim vero mente adoro ad pedes
vestros, rogans ut Gregoriana pietate in Trajanum petatis
mihi veniam a Domino; quia namque ille unus
homo ab inferni claustris exoravit paganum, multi
vos facile salvabitis Christianam unam. Quod si decreveritis,
peto ut in signum pietatis societatem et
fraternitatem vestram mandetis, et mittatis mihi
quam primum. Rogo etiam ut parvum quod mitto munusculum
admonitionis signum suscipere dignemini,
quatenus credam quia de me curare incoeperitis. Valete,
et tu, Pater bone, diligenter commenda me spiritalioribus
fratribus de coenobiis atque cellis, ut faciant
me participem in orationibus et jejuniis atque
omnibus benefactis suis.@#
10.
Eadem Augusta interveniente Henricus imperator,
filius ejus, monasterio Fructuariensi Rivum
totum cum omnibus appendiciis suis in comitatu
Aquensi dedit, ut ex ejus charta certum est, quae
centuria XI, num. 76, refertur. Initio saeculi sequentis
patriarcha Jerosolymitanus cum Fructuariensis
monasterii fratribus societatem iniit, cujus
ea de re epistola habetur ibidem, num. 73. Totus
est in Fructuariensis monasterii laudibus describendis
Petrus Damiani opusculo 18, cap. 3, ad
Adelaidem comitissam, ubi se ibi decem diebus
hospitio susceptum fuisse perhibet. Perseverat etiam
nunc celebre istud coenobium spirituali simul et
temporali jurisdictione amplissima gaudens, in quo
Mauricius Sabaudiae ducis filius, qui eidem loco
initio saeculi currentis praeerat, collegium canonicorum
saecularium instituit.
1.
Cum vix aliquid de Fructuariensi monasterio
habeatur tum in Vita Guillelmi a Glabro conscripta,
tum apud chronographum Benignianum, visum est
hic paulo fusius de eo agere, cum hanc habeat super
caetera monasteria, quae Willelmus noster rexit,
praerogativam, quod ab eo in suae ipsius paternae
haereditatis fundo conditum fuerit, indeque plurimum
ejus initii notitia profutura sit ad illustranda ejusdem
beati viri gesta. Situm est inter duo flumina
Orcum et Amalonem in Gallia Subalpina, intra Eporediensis
dioecesis fines. Conditum primo fuit et dotatum
liberalitate fratrum beati Willelmi, aliorumque
ipsius consanguineorum, tum variis aliorum
donationibus auctum, ac demum principum et summorum
pontificum diplomatibus et privilegiis firmatum
et munitum, nulli fere totius Italiae monasterio
tum nobilitate, tum divitiarum affluentia, cessit. Ejus
natalia paucis exprimit vetus auctor his versibus,
quos Franciscus Augustinus ab ecclesia, ex antiquo
monasterii Chronico descriptos, Historiae suae Pedemontanae
inseruit
Si quis Fructuariae mavult praenoscere quando
Coenobii coeptum rite fuisset opus:
Millesimus sublimis erat tunc tertius annus
Partus virginei Principis aetherei.
Martii septenae, seu indictio prima Kalendae,
Tempus vel cursum ambo suum peragunt.
Rex Ardoinus sceptri moderamine fissus
Regnat in Hesperia, tendit in Ausoniam.
Adjuvat ipse locum Dominus, quem munere dotat,
Rebus consuluit fratribus assiduis.
Praesul Ottobianus quod jure dicando sacravit,
Abbas Willelmus construit hoc Domino.
2.
Sed nemo melius monasterii sui natalia exponit
quam ipse Guillelmus, cujus ideo chartam a laudato
auctore ex Fructuariensi archivio relatam describimus
infra.
3.
Quo anno instrumentum istud confectum fuerit
incertum mihi est, cum id aut non expresserit ipse
Willelmus, au certe datam omiserit qui ipsum ex
autographo descripsit, qui etiam aut ob legendi imperitiam,
aut nescio qua alia de causa, monumentum
istud adeo pretiosum multis mendis videtur
respersisse. Caeterum ex variis chartis quae a Guichenone
in Bibliotheca Sebusiana, et ab Ughello,
tomo IV Italiae Sacrae in episcopis Eporediensibus
referuntur, patet nihil a Willelmo abbate omissum
fuisse ut Fructuariensis monasterii libertatem, tum
in temporalibus, tum in spiritualibus, adeo firmiter
stabiliret ut posteris temporibus, facile non convelleretur.
Primum ab Henrico imperatore confirmari
sibi curavit quaecunque aut a suis propinquis aut
ab aliis piis viris monasterio tradita fuerant. Exstat
ea de re ejusdem Henrici diploma, datum anno 1014,
ex quo non solum multa de variis possessionibus
quas jam tunc possidebat coenobium Fructuariense
comperta fiunt, verum etiam exinde innotescunt,
tum nobilissimum Willelmi nostri genus, tum alii
nonnulli viri illustres, qui postpositis mundi illecebris
tunc temporis eo in loco monasticam vitam ducebant;
quin et #Gonthardi judicatus,@# supra in Willelmi
instrumento laudatus, ab Henrico confirmatur.
« Domnus, inquit, abbas Willelmus nostram clementiam
adiit petens quoddam monasterium nostra
auctoritate corroborari, situm in loco qui dicitur | null | 96ccb2a0-4513-421e-a645-91aaf048af5a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Fructuaria, ex propria haereditate fratrum ejus Gotfredi,
Nitardi atque Roberti, in honore sanctae Dei
genitricis Mariae sanctique Benigni martyris constructum,
velut in charta judicatus a Gonthardo
diacono edita continetur. Cujus precibus susceptis
prius regali praecepto confirmavimus, » etc. Inter
alios monasterii benefactores recenset Otthonem
Willelmum, nostri Willelmi consanguineum, ut supra
diximus, cujus complures exstant chartae in Benigniani
sicut et in Fructuariensis monasterii favorem
datae. « Habeat et teneat quieto jure castellum
Longobardorum cum omnibus suis pertinentiis, et
omnia praedia illa et cortes, quas dedit Ottho, qui
et Willelmus, comes, filius Adalberti, nepos Berengarii
regis, ipso loco infra fines Longobardiae ex
haereditate parentum et propinquorum suorum. Statuimus
etiam per hanc nostri praecepti firmitatem in
perpetuum habendas omnes terras illas, quas habere
debet jam saepe nominatum monasterium ex haereditate
Roberti, quondam viri nobilissimi, qui fuit
genitor jam dicti abbatis Willelmi . . . Confirmamus
omnem illam haereditatem et possessiones, quae ex
paterno et materno jure debebantur Otberto, qui
fuit filius Gerardi, et nepos Otberti comitis, qui fecit
haeredem suam sanctam ecclesiam Fructuariensem,
quando pater ejus et ipse reliquerunt mundum,
dantes se et omnia sua Deo, factis monachis . . . »
Sub finem enumerat cellas, seu prioratus, qui jam
tunc a monasterio illo pendebant; scilicet cellam
« Astensem, cellam Navigensem, cellam in Quaranta,
cellam in Cavalliaca, cellam in Paderno, » etc.
4.
Anno Christi 1023, aliud item privilegium ab
eodem imperatore obtinuit Willelmus quo monasterium
Fructuariense, « prout in charta judicatus a
Gunthardo diacono edita continetur, » sub speciali sua
defensione suscipit, ac privilegium Benedicti VIII confirmat.
« Dehinc, inquit, ut stabilius permaneat imperiali
auctoritate corroboramus, sub nostra defensione
ea ratione recipimus, ut nullus dux, marchio, etc.
Statuimus quoque et Dei nostraque auctoritate confirmamus,
ut idem locus supra memoratam libertatem
in cunctis obtineat, et quaecunque de ejus libertate
et stabilitate, de abbatis electione et consecratione a
domno apostolico Benedicto multisque episcopis in
privilegiis et synodalibus decretis statuta sunt, rata
omni tempore et inconcussa firmitate subnixa conserventur. »
Observat Hugo abbas Flaviniacensis in
Chronico Virdunensi Willelmum nostrum, quem
« rectorem strenuum et religione praestantissimum »
appellat, beato Henrico acceptissimum fuisse. Et
paulo inferius eumdem Willelmum « supra regulam
dictum fuisse ait a rigore ferventioris propositi. »
5.
Post Henrici Augusti obitum Conradus ejus
successor, a beato Willelmo rogatus, iisdem pene
verbis ac Henricus monasterii Fructuariensis libertatem
sua pariter auctoritate roboravit, ut ex ipsius
charta patet, quae ab eodem Guichenone refertur,
in qua Joannes ejusdem loci abbas memoratur,
qui in Chronico Benigniano, supra, appellatur #Joannetinus@#
et Henricus, ejusque successores Augusti
« in fratrum sodalitium » dicuntur adsciti.
« Dignum duximus Fructuariense coenobium litteralibus
praeceptis confirmare, exorante domno Willelmo
Divionensi abbate, qui, praedictum monasterium ex
praediis, eleemosynisque propinquorum suorum ac
caeterorum fidelium Christi a fundamentis construens,
plurimos secundum regulam sancti Benedicti Deo
servientes inibi congregavit. Nos nostrosque in perpetuum
successores, prout divae memoriae praedecessorem
nostrum Henricum suo ac fratrum contubernio
sociaverit, omnium benefactorum suorum
participium habere cupiens, primum ejusdem coenobii
abbatem, nomine Joannem, ejus in praesentia
consecrari fecit, et tam ipsum quam totum eumdem
locum suae imperiali tutelae commisit, ea maxime
pro causa ut eamdem illi in omnibus libertatem
conservet quam Cluniacense monasterium habere
dignoscitur. Nos ergo saluti nostrae consulentes, »
etc. Privilegia quoque et synodalia decreta Benedicti
papae caeterorumque episcoporum confirmat
iisdem verbis ac in Henrici diplomate supra laudato;
quod et ab aliis imperatoribus, imo et a pontificibus
Romanis factum fuisse observat Franciscus Augustinus
ab Ecclesia in Catalogo Fructuariensium abbatum,
Historiae chronologicae Pedemontanae cap. 27,
ubi Joannem abbatem hic memoratum Guidonis comitis
sancti Martini filium, Ardulnique Italiae regis
nepotem fuisse dicit.
6.
Non minori devotione Robertus Francorum
rex erga monasterium Fructuariense tenebatur quam
imperatores, quamvis esset extra sui ipsius ditionem
situm. Unde cum ab eo requisisset Guillelmus
bonorum aliquot confirmationem, quae in Francia
monasterio suo concessa fuerant, ultro ei piissimus
rex praebuit assensum, atque generali praecepto asseruit
Fructuariensi monasterio quaecunque vel jam
data ipsi essent, aut quae postea forte traderentur,
intra regni sui fines ( #Vide supra in@# ROBERTO #rege inter
praecepta ejus ecclesiastica.@# | null | 0756b75b-be09-4c91-815e-bf0875511766 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
7.
Proferenda nunc Lamberti Lingonensis episcopi
charta, qui Fructuariensis monasterii subjectionis
a Divionensi immunitatem, quam a Brunone
Guillelmus impetraverat, confirmavit. Cujus tamen
nullum habebatur publicum instrumentum, quod
Bruno morte praeventus rem non absolvisset. Haec
autem charta est veluti caeterarum omnium quae ( #sic@# )
asserenda monasterii ejusdem libertate supra protulimus
compendium. Habetur centuria II, num. 79,
ex archivio regio Taurinensi descripta.
#Ego Lambertus sanctae Lingonensis Ecclesiae episcopus,
notum fieri decrevi tam praesentibus quam
futuris, quod quidam dilectus ex dilectis, abbas videlicet
Willelmus, adiit paternitatem nostram justis
precibus, ut synodali decreto quoddam testamentum,
quod ad votum praeventu mortis beatae memoriae praedecessoris
nostri Brunonis adimplere nequivit benignitas,
nostrae benevolentiae perficeretur auctoritate.
Quod quidem non immerito tanto facilius debet impetrare
quando Dei cognoscitur zelo id omnino postulare.
Quidam enim suus carnali propagine germanus,
nomine Godefredus, ad sanctam veniens conversionem
totum quodcunque habuit secum Deo devote contulit,
ea maxime intentione ut de proprio suo construeretur
monasterium, quod ne alicujus episcopio
vel caenobio fieret aliqua subjectione obnoxium, solerti
pertractatum est consilio ut in quodam loco, antiquitus
Fructuaria dicto, aedificaretur, quod legalem
per chartulam a Nitardo et Rotberto germanis ipsius
Gotefredi cuidam Guntardo levitae traditus est, ut
ipse inde faceret judicatus testamentum sub liberrima
omnino conditione. Quod et factum est, sed non sine
multorum, maxime Arduini regis et Bertae uxoris ejus
adjutorio; quorum sagaci industria legali legaliter
confirmata sunt testamenta, et sancto Divionensi coenobio
non parvi pretii, ut patet, collata sunt ornamenta,
scilicet textum unum auro, gemmis et lapidibus
mire ornatum, casula auro decorata, duae stolae
deauratae cum earum manipulis, et unum cingulum,
atque quatuor amicti similiter deaurati. Quod et ideo
facere studuerunt ut et locus, unde Fructuariensis
videlicet sumpsit exordium, his honestaretur emolumentis,
et hoc memores in posterum non habeant unde
scandalum struere iniqua possent voluntate. Et nos
igitur aequitatis jura appendentes et animarum lucris
magis quam cupiditatibus perversorum consulentes,
sed et sancti praedecessoris nostri promissa complentes,
a privilegiis quoque apostolicis atque decretis
episcopalibus, a praeceptis denique imperialibus ac regalibus
non discrepantes, Fructuariense coenobium
cum omnibus quas possidere videtur rebus, tam mobilibus
quam immobilibus, in nulla subjectione, in
nullo jure cuiquam nostri episcopii pertinentiae obnoxium
proclamantes, quinimo sub proprio pastore,
ut per omnia absoluta libertate a Romana sede sibi
concessa potiatur et a sublato hujusmodi subjectionis
vinculo constet alienum, volumus et nos et statuimus,
sub synodali decreto, ut nullus monachus, aut praescripti
videlicet domni W. abbatis successor, contra
praefatum locum aliquid querelae vel calumniae inferat,
vel quidquam proprietatis seu subjectionis requirat.
Ut sit igitur ipse locus, Fructuaria dictus,
nostra quoque auctoritate inconvulsa stipulatione liber
et absolutus, et ab omni querela immunis, et in fructificandis
animabus semper Christo duce sacris aptus
incrementis, testibus ex nostro clero admissis nostra
subscriptione signamus.@# Signum Lamberti Lingonensis
sedis episcopi. Signum Beraldi archidiaconi. Signum
Beraldi abbatis sancti Stephani Divionensis
etc. #Actum apud Divionem publice@# III #Idus Januarii
anno ab incarnatione Domini 1017, indictione@# XV #regnante
Roberto Francorum rege. Ego Oddo cancellarius
in synodo sanctae Lingonensis Ecclesiae hoc testamentum
perfectum, et ab omni synodo laudatum
et confirmatum recognovi et subscripsi.@#
8.
Fructuariensis monasterii celebritate multi allecti,
non solum sua ei, sed et se ipsos tradidere; ex
iis celebris fuit Arduinus, Italiae rex, qui, rebus
male adversus Henricum imperatorem gestis, saeculo
valedicens in monasterium praedictum se recepit,
ubi defunctus et sepultus a nonnullis Beati nomine
donatus est. Hoc titulo insignitur in Benedictino
Menologio Bucelini, ubi die 2 Martii, anno 1018
obiisse memoratur. Haec sanctitatis opinio qua Fructuaria
tunc temporis commendabatur, ad posteros
etiam transmissa fuit, ut ex variis chartis facile
colligi potest, quae a Guichenone referuntur. Locum
hunc prae caeteris coluit Agnes imperatrix, Henrici
Augusti mater, cujus, et beati Annonis Coloniensis
archiepiscopi interventu Alexander II summus pontifex
privilegia ejusdem monasterii suo diplomate
confirmavit anno 1070. Certe cum beatus Anno, ut
refert Lambertus Schafnaburgensis, auctor aequalis,
in Italia agens ad Fructuariense monasterium orationis
causa divertisset, « ibi admiratus monachorum
arctissimam et secundum regulae instituta conversationem,
nonnullos eorum in opere Dei probatissimos
secum rediens abduxit » quos in monasterio
Sigebergensi a | null | 7a922286-b2b0-4fa5-9400-75c18126c4ab | latin_170m_raw | null | None | None | None |
se ipso condito constituit. Quae,
inquit idem auctor, occasio fuit ut in caeteris quoque
monasteriis regularis observantia repararetur.
9.
Sed et ipsa Agnes Augusta, saeculi vanitate
abnegata, prius quam Romae sedem fixisset, apud
Fructuariam morabatur. Quantum vero ejusdem loci
monachos veneraretur, ex ejus epistola, quam paulo
ante quam apud eos secederet scripsit, conjici potest,
sic autem se habet apud Guichenonem, Centuria
II, num. 77, ex Chartario Fructuariensis descripta:
#A. imperatrix et peccatrix A. [Andreae] Patri bono
et fratribus in Fructuaria congregatis, in nomine Domini.
Servitutem ancillae, cujus oculi in manibus dominae
suae sunt, conscientia mea terret me pejus omni
larva omnique imagine. Ideo fugio per sanctorum
loca quaerens latibulum a facie timoris hujus, nec minimum
desiderium est mihi veniendi ad vos, de quibus
comperi quia vestra intercessio certa salus est;
sed nostrae profectiones in manu Dei sunt, et non in
nostra voluntate. Interim vero mente adoro ad pedes
vestros, rogans ut Gregoriana pietate in Trajanum petatis
mihi veniam a Domino; quia namque ille unus
homo ab inferni claustris exoravit paganum, multi
vos facile salvabitis Christianam unam. Quod si decreveritis,
peto ut in signum pietatis societatem et
fraternitatem vestram mandetis, et mittatis mihi
quam primum. Rogo etiam ut parvum quod mitto munusculum
admonitionis signum suscipere dignemini,
quatenus credam quia de me curare incoeperitis. Valete,
et tu, Pater bone, diligenter commenda me spiritalioribus
fratribus de coenobiis atque cellis, ut faciant
me participem in orationibus et jejuniis atque
omnibus benefactis suis.@#
10.
Eadem Augusta interveniente Henricus imperator,
filius ejus, monasterio Fructuariensi Rivum
totum cum omnibus appendiciis suis in comitatu
Aquensi dedit, ut ex ejus charta certum est, quae
centuria XI, num. 76, refertur. Initio saeculi sequentis
patriarcha Jerosolymitanus cum Fructuariensis
monasterii fratribus societatem iniit, cujus
ea de re epistola habetur ibidem, num. 73. Totus
est in Fructuariensis monasterii laudibus describendis
Petrus Damiani opusculo 18, cap. 3, ad
Adelaidem comitissam, ubi se ibi decem diebus
hospitio susceptum fuisse perhibet. Perseverat etiam
nunc celebre istud coenobium spirituali simul et
temporali jurisdictione amplissima gaudens, in quo
Mauricius Sabaudiae ducis filius, qui eidem loco
initio saeculi currentis praeerat, collegium canonicorum
saecularium instituit. | null | 609988c3-129a-4b4e-a781-e0678a028c10 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
PROLOGUS.
Libellum de revelatione, aedificatione et auctoritate
Fiscannensis monasterii, Pater inclyte Willelme,
composui, et compositum tuae dilectionis sincero
judicio corrigendum et confirmandum destinavi,
quatenus tuae celsitudinis assensus et libellum
edere praecipiat, et edito libello pondus et auctoritatem
concedat. Ego quidem, Pater inclyte, ignorantiam
meam maluissem cauto silentio tegere, quam
alicujus scripturae praesumenti indicio publicare;
sed fratrum nostrorum jussione instanti et instantia
jubenti compellitur noster animus possibilitatem
excedere, suamque inscitiam multorum aspectibus
hominum improvisus aperire. Compellitur, inquam,
noster animus suam ignorare ignorantiam, et nostrorum
fratrum roganti imperio exhibere obedientiam,
cui exhibendae et mentis judicium nullatenus
acquiescit, et propositi nostri verecundia omnino
contradicit. Verum, cum obedientia sancta nullum
opus difficile vel impossibile excuset, aut excusare
debeat, diu cunctans multarumque procrastinationum
inducias fingens, urgente fraternae dilectionis
continua jussione, onus tandem imperatum suscepi,
et Fiscannensis monasterii exordia subsequentis libelli
agresti et ignobili stylo aperui et exposui. In
quo libello nulla falsa fallaciter interposui, verum
sacras historias antiquorum virorum fideli narratione
cognitas, suorumque posterorum tenacis memoriae
sinu custoditas et nostris temporibus succedentium
virorum diligenti relatione illatas scripsi,
et scriptas ad auctoritatem Fiscannensis Ecclesiae,
et ad utilitatem legentium fratrum edidi, etc.
#Ex cap.@# XV.
Interea contigit Fiscannenses canonicos aliorum
canonicorum mores imitari, latas perditionis vias
ingredi, et rerum temporalium luxus et desidias voluptuose
sectari; quam canonicorum miseram vitam
et imminentem miseriam dux prudentissimus
Richardus audiens, et audiendo cognoscens, valde
doluit, hominumque pravorum mores et conversationem
exhorrens, legatos festinanter Cluniacum direxit,
et sanctum Maiolum magnae humilitatis precibus
Fiscannum accersivit, atque secundum sancti
Benedicti regulam et constitutionem disponi et ordinari
novam ecclesiam exoravit. Cui sanctus Maiolus:
Hujus, inquit, laboris magnitudinem talis rationis
conditione, charissime fili Richarde, suscipiam,
si per totum ducatum tuum consuetudinem,
quae vulgariter pasnagium dicitur, Deo donaveris,
nullumque tuae potestatis principem aliquando
amplius exigere decreveris. Ubi Richardus dux,
non morbo avaritiae, verum occulta Dei providentia
disponente et sancto Willelmo abbati gloriam ordinandi
sanctam ecclesiam transferente, suorum hominum
consilio acquievit. et sancti Maioli interpellationem
non exaudivit. Unde contigit ut sanctus
Maiolus Cluniacum reverteretur, et canonicorum
correctio vel expulsio per aliquot tempora protelaretur,
etc.
#Ex cap.@# XXI.
Interea diligenter investigabat et investigando inquirebat
cui potissimum, juxta sancti Benedicti
regulam et institutionem, disponendam et regendam
Sanctae et individuae Trinitatis crederet et committeret
Ecclesiam. Illo tempore beatae memoriae
Willelmus abbas suae religionis affluentia totius partes
Romani imperii illustrabat, abbatumque multorum
tepidos animos sui fervoris imagine informabat
et accendebat. Apprime enim liberalibus artibus
eruditum, atque disciplinis ecclesiasticis cunctisque
spiritualibus officiis, nihilominus etiam fere virtutum
omnium gratia imbutum et illuminatum Divionensium
Ecclesiae beatus Maiolus praeposuerat et
constituerat abbatem et magistrum. Tanto igitur ac
tali viro dux inclytus Richardus suos legatos direxit,
et sui propositi intentionem patefecit, atque
ut Fiscannensem Ecclesiam juxta beati Benedicti
regulam disponeret et erudiret, magnae humilitatis
precibus exoravit. Quibus beatae memoriae Willelmus
abbas primum respondisse fertur: Charissimi
filii, audivimus duces Nortmannos, homines barbaros
et truculentos, subvertere et non aedificare sancta
templa, delere et effugare, et non colligere aut
nutrire spiritualium hominum congregationes sanctas.
Quapropter ad ducem vestrum redite, et nos
hujus rei omnino imparatos respondete, cum nobis
et fratribus deducendis desunt equi, atque stipendiis
deducendorum fratrum desunt clitellarii. Quod
reversorum legatorum relatione dux inclytus comperiens,
extimuit; multosque equos et clitellarios
festinus praeparavit, quos revertentibus legatis beatae
memoriae abbati Willelmo humiliter remisit.
#Ex cap.@# XXII.
Tunc beatus abbas ducis intuens importunitatem
et perseverantiam, atque de importunitate et perseverantia
compensans animi voluntatem et devotionem
sanctam, collecta spiritualium fratrum multitudine
maxima, iter arripuit, paucisque decursis
diebus aestuantis ducis desiderio suam et multorum
fratrum praesentiam exhibuit. Quem dux egregius
totius animi sinceritate totiusve sinceritatis dilectione
suscipiens, velut suscepto Christo, aliis amotis
servientibus, ipse propriis manibus servivit, medioque
brevis temporis intervallo Fiscannum deduxit,
et Sanctae Trinitatis ecclesiam donavit et tradidit,
eamque donatam et traditam juxta sancti Benedicti
regulam et institutionem disponi et ordinari
exoravit. Donavit, inquam, et tradidit dux egregius
Richardus beatae memoriae abbati Willelmo Sanctae
Trinitatis Fiscannensem ecclesiam, canonicorumque
carnalium expulit enormem multitudinem;
quorum possessiones ecclesiae penitus retinens et
reddens, expulsis et converti nolentibus canonicis,
abbati | null | 5f645886-75e3-4929-961a-e1c4ab519458 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
congruam restituit recompensationem.
#Ex cap.@# XXIII.
Nocte igitur cujus sequenti die Fiscannensis ecclesia
spirituales suscepit monachos, carnalesque
expulit canonicos, ipsis canonicis ecclesiae culmen
totum aquilis operiri videbatur, quibus aquilis, et
ingredientium monachorum theoria, et spiritualis
volatus, et deinceps protegentium angelorum descensus
et conversatio congrue figuratur.
#Ex cap.@# XXIV.
Igitur beatus et gloriosus abbas Willelmus susceptam
Ecclesiam coepit gubernare et administrare,
et juxta sancti Benedicti institutionem disponere et
corrigere, atque de diversis provinciis viros fideles
convocare et in obsequiis coelestibus unire et confirmare.
Subita igitur conversione Fiscannensis Ecclesia
coelestium virorum studiis fervebat et flagrabat,
et multae opinationis gloria circumpositas Ecclesias
praecellebat et obscurabat. Fastigium quippe
tantae celsitudinis sua momentanea translatione Fiscannensis
ecclesia consequebatur, quatenus ita omnes
Galliarum ecclesias transcenderet re et habitu
summae religionis, quemadmodum transcendebat
verbo et speciali privilegio suae nuncupationis. Parcimonia
et pudicitia, et voluntariae paupertatis abundantia
Fiscannensis Ecclesia valde radiabat; virtutum,
quarum evidentia latentem suae formae caeteram
pulchritudinem designabat, atque contuentium
mentibus suae conversationis consilium inire et imitari,
apertarum argumento virtutum accendebat et
provocabat. Ignorabat illo tempore Fiscannensis
Ecclesia totius proprietatis singularitatem, soliusque
communitatis cognoscebat unientem dilectionem,
quae juxta diversitates indigentium partes diversas
distribuens, sanctorum apostolorum renovabat et
repraesentabat primitivam imaginem. Quorum igitur
bonorum eminenti perseverantia, dux Richardus Fiscannensi
ecclesiae totus alligabatur, atque utilitatibus
ejusdem ecclesiae totius providentiae diligentia
transferebatur. Adeo enim Fiscannensis ecclesiae
illustrium virorum regularem vitam et religionem
veram diligebat, et diligens frequentabat, ut totius
sui ducatus collecta, vel, ut ita dicam, pinguedine
caelesti congregationi deserviret, atque epulaturis
fratribus servientium consuetudine frequenter ipse
ministraret; tantaeque humilitatis completo ministerio
fratrum omnium ultimus resideret, et regularium
epularum delectabili pabulo refici congauderet.
#Ex cap.@# XXV.
Sensit interea dux inclytus quorumdam clericorum
corrosiones et detractiones, praesagiique cujusdam
futuras adversitates; quos ob ducis nimiam
charitatem et sanctae ecclesiae maximam religionem
invidiae morbus magnus infecerat, infectosque crudeli
intestini livoris molestia cruciabat. Quorum
ergo detrahentium malevolentiam dux comperiens,
clericorumque praesumptiones superbas et praesumentes
superbias cognoscens, totius Nortmanniae
episcopos et viros nobiles festinus Fiscannum convocavit,
et Fiscannensem Sanctae Trinitatis ecclesiam
ab omnium episcoporum jugo et consuetudine
justa vel injusta eripuit et liberavit. Hanc autem libertatem
Rodbertus Rothomagensis archiepiscopus
fecit et fieri voluit, atque alias duodecim ecclesias
ob patris sui memoriam et fratris praesentis jussionem
et voluntatem ab omni episcopali consuetudine
et exactione absolvit et liberavit, donatae libertatis
chartam archiepiscopus aliique episcopi signo et
consensu corroboraverunt, atque corroborandam
nobilium virorum astipulationibus tradiderunt. Cupiens
ergo dux providus sanctam ecclesiam modis
omnibus liberare, et libertatem factam modis
omnibus confirmare et permanere, Robertum regem
et multos Galliarum proceres Fiscannum accersivit,
atque regali charta et auctoritate, suorumque aequalium
consensu et astipulatione, ab omnium episcoporum
jugo et consuetudine Fiscannensem ecclesiam
eripuit et liberavit; et suam suorumque nobilium
chartam et ordinationem firmavit et corroboravit.
Ecclesiae igitur Fiscannensis libertati constitutae dux
Richardus congratulans, futuramque perennem
mentis vivacitatem discutiens, beatae memoriae
Willelmum abbatem compulsavit, suaeque legationis
injuncto officio ad Romanae sedis apostolicam auctoritatem
multis onustum xeniis direxit. Confecto
itaque itinere abbas Willelmus Romam pervenit, et
piae memoriae papae Benedicto adventus sui rationem
et mittentis ducis voluntatem aperuit, et factae
chartae confirmationem, et apostolici privilegii auctoritatem
magnae humilitatis oratione congrua postulavit.
Papa igitur Benedictus ducis diligentiam
admirans, et suscepti amici praesentia summa exsultatione
congaudens, oblatas chartas suae sigillo excellentiae
confirmavit, et privilegia postulata voluntarius
tradidit, et Fiscannensem Sanctae Trinitatis
ecclesiam ab omnium episcoporum jugo, subjectione
et consuetudine liberans et eripiens, sub solius
Romanae Ecclesiae gubernatione et patricinio
constituit et suscepit. Constituit, inquam, Fiscannensem
Ecclesiam soli Romanae Ecclesiae subjacere,
atque ab omnium aliarum Ecclesiarum potestate
immunem, absolutam et omnino liberam forma
Cluniacensis monasterii permanere. Acceptis igitur
apostolicae auctoritatis exquisitis privilegiis, beatae
memoriae Willelmus abbas festino cursu Nortmanniam
remeavit, et ducis Richardi desiderio suae
voluntatis effectum, injunctaeque legationis officium
feliciter consummatum enucleavit et ostendit. Unde
dux ineffabiliter exhilaratus, trino et uni Deo gratias
totius intentionis fervore reddidit, qui ecclesiam,
quam pater Richardus fundaverat, atque ipse
patris Richardi rogatu et jussione compleverat et
ordinaverat, divinae providentiae arcano consilio
tantarum personarum convenientia ab omnium hominum
jugo et praelatione absolvebat et liberabat.
Magnis deinde xeniis suum dilectissimum abbatem
Willelmum honoravit honoratumque Sanctae Trinitatis
ecclesiae Fiscannensi remisit, iterum atque iterum
enixius | null | 21294d91-9d24-4468-93f9-8ad510433556 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
exorans quatenus commissam Ecclesiam
juxta coepti ordinis religionem custodiret, et
custodiendo perficeret et confirmaret. Cujus igitur
sanctas preces sanctarumve precum nimias humilitates
beatus abbas velut oracula divina suscipiens,
Fiscannum intravit, et per multam annorum vertiginem
usque ad ducatum Hierosolymitae Rotberti
Fiscannensem Ecclesiam rexit, subjectosque suos
verbo et exemplo succendit et reformavit, ad imaginem
et similitudinem, honorem et gloriam omnipotentis
Dei, qui vivit et regnat per omnia saecula
saeculorum. Amen.
PROLOGUS.
Libellum de revelatione, aedificatione et auctoritate
Fiscannensis monasterii, Pater inclyte Willelme,
composui, et compositum tuae dilectionis sincero
judicio corrigendum et confirmandum destinavi,
quatenus tuae celsitudinis assensus et libellum
edere praecipiat, et edito libello pondus et auctoritatem
concedat. Ego quidem, Pater inclyte, ignorantiam
meam maluissem cauto silentio tegere, quam
alicujus scripturae praesumenti indicio publicare;
sed fratrum nostrorum jussione instanti et instantia
jubenti compellitur noster animus possibilitatem
excedere, suamque inscitiam multorum aspectibus
hominum improvisus aperire. Compellitur, inquam,
noster animus suam ignorare ignorantiam, et nostrorum
fratrum roganti imperio exhibere obedientiam,
cui exhibendae et mentis judicium nullatenus
acquiescit, et propositi nostri verecundia omnino
contradicit. Verum, cum obedientia sancta nullum
opus difficile vel impossibile excuset, aut excusare
debeat, diu cunctans multarumque procrastinationum
inducias fingens, urgente fraternae dilectionis
continua jussione, onus tandem imperatum suscepi,
et Fiscannensis monasterii exordia subsequentis libelli
agresti et ignobili stylo aperui et exposui. In
quo libello nulla falsa fallaciter interposui, verum
sacras historias antiquorum virorum fideli narratione
cognitas, suorumque posterorum tenacis memoriae
sinu custoditas et nostris temporibus succedentium
virorum diligenti relatione illatas scripsi,
et scriptas ad auctoritatem Fiscannensis Ecclesiae,
et ad utilitatem legentium fratrum edidi, etc.
#Ex cap.@# XV.
Interea contigit Fiscannenses canonicos aliorum
canonicorum mores imitari, latas perditionis vias
ingredi, et rerum temporalium luxus et desidias voluptuose
sectari; quam canonicorum miseram vitam
et imminentem miseriam dux prudentissimus
Richardus audiens, et audiendo cognoscens, valde
doluit, hominumque pravorum mores et conversationem
exhorrens, legatos festinanter Cluniacum direxit,
et sanctum Maiolum magnae humilitatis precibus
Fiscannum accersivit, atque secundum sancti
Benedicti regulam et constitutionem disponi et ordinari
novam ecclesiam exoravit. Cui sanctus Maiolus:
Hujus, inquit, laboris magnitudinem talis rationis
conditione, charissime fili Richarde, suscipiam,
si per totum ducatum tuum consuetudinem,
quae vulgariter pasnagium dicitur, Deo donaveris,
nullumque tuae potestatis principem aliquando
amplius exigere decreveris. Ubi Richardus dux,
non morbo avaritiae, verum occulta Dei providentia
disponente et sancto Willelmo abbati gloriam ordinandi
sanctam ecclesiam transferente, suorum hominum
consilio acquievit. et sancti Maioli interpellationem
non exaudivit. Unde contigit ut sanctus
Maiolus Cluniacum reverteretur, et canonicorum
correctio vel expulsio per aliquot tempora protelaretur,
etc.
#Ex cap.@# XXI.
Interea diligenter investigabat et investigando inquirebat
cui potissimum, juxta sancti Benedicti
regulam et institutionem, disponendam et regendam
Sanctae et individuae Trinitatis crederet et committeret
Ecclesiam. Illo tempore beatae memoriae
Willelmus abbas suae religionis affluentia totius partes
Romani imperii illustrabat, abbatumque multorum
tepidos animos sui fervoris imagine informabat
et accendebat. Apprime enim liberalibus artibus
eruditum, atque disciplinis ecclesiasticis cunctisque
spiritualibus officiis, nihilominus etiam fere virtutum
omnium gratia imbutum et illuminatum Divionensium
Ecclesiae beatus Maiolus praeposuerat et
constituerat abbatem et magistrum. Tanto igitur ac
tali viro dux inclytus Richardus suos legatos direxit,
et sui propositi intentionem patefecit, atque
ut Fiscannensem Ecclesiam juxta beati Benedicti
regulam disponeret et erudiret, magnae humilitatis
precibus exoravit. Quibus beatae memoriae Willelmus
abbas primum respondisse fertur: Charissimi
filii, audivimus duces Nortmannos, homines barbaros
et truculentos, subvertere et non aedificare sancta
templa, delere et effugare, et non colligere aut
nutrire spiritualium hominum congregationes sanctas.
Quapropter ad ducem vestrum redite, et nos
hujus rei omnino imparatos respondete, cum nobis
et fratribus deducendis desunt equi, atque stipendiis
deducendorum fratrum desunt clitellarii. Quod
reversorum legatorum relatione dux inclytus comperiens,
extimuit; multosque equos et clitellarios
festinus praeparavit, quos revertentibus legatis beatae
memoriae abbati Willelmo humiliter remisit.
#Ex cap.@# XXII.
Tunc beatus abbas ducis intuens importunitatem
et perseverantiam, atque de importunitate et perseverantia
compensans animi voluntatem et devotionem
sanctam, collecta spiritualium fratrum multitudine
maxima, iter arripuit, paucisque decursis
diebus aestuantis ducis desiderio suam et multorum
fratrum praesentiam exhibuit. Quem dux egregius
totius animi sinceritate totiusve sinceritatis dilectione
suscipiens, velut suscepto Christo | null | ca98a108-8be1-44db-a85b-2a97811b59cb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, aliis amotis
servientibus, ipse propriis manibus servivit, medioque
brevis temporis intervallo Fiscannum deduxit,
et Sanctae Trinitatis ecclesiam donavit et tradidit,
eamque donatam et traditam juxta sancti Benedicti
regulam et institutionem disponi et ordinari
exoravit. Donavit, inquam, et tradidit dux egregius
Richardus beatae memoriae abbati Willelmo Sanctae
Trinitatis Fiscannensem ecclesiam, canonicorumque
carnalium expulit enormem multitudinem;
quorum possessiones ecclesiae penitus retinens et
reddens, expulsis et converti nolentibus canonicis,
abbati congruam restituit recompensationem.
#Ex cap.@# XXIII.
Nocte igitur cujus sequenti die Fiscannensis ecclesia
spirituales suscepit monachos, carnalesque
expulit canonicos, ipsis canonicis ecclesiae culmen
totum aquilis operiri videbatur, quibus aquilis, et
ingredientium monachorum theoria, et spiritualis
volatus, et deinceps protegentium angelorum descensus
et conversatio congrue figuratur.
#Ex cap.@# XXIV.
Igitur beatus et gloriosus abbas Willelmus susceptam
Ecclesiam coepit gubernare et administrare,
et juxta sancti Benedicti institutionem disponere et
corrigere, atque de diversis provinciis viros fideles
convocare et in obsequiis coelestibus unire et confirmare.
Subita igitur conversione Fiscannensis Ecclesia
coelestium virorum studiis fervebat et flagrabat,
et multae opinationis gloria circumpositas Ecclesias
praecellebat et obscurabat. Fastigium quippe
tantae celsitudinis sua momentanea translatione Fiscannensis
ecclesia consequebatur, quatenus ita omnes
Galliarum ecclesias transcenderet re et habitu
summae religionis, quemadmodum transcendebat
verbo et speciali privilegio suae nuncupationis. Parcimonia
et pudicitia, et voluntariae paupertatis abundantia
Fiscannensis Ecclesia valde radiabat; virtutum,
quarum evidentia latentem suae formae caeteram
pulchritudinem designabat, atque contuentium
mentibus suae conversationis consilium inire et imitari,
apertarum argumento virtutum accendebat et
provocabat. Ignorabat illo tempore Fiscannensis
Ecclesia totius proprietatis singularitatem, soliusque
communitatis cognoscebat unientem dilectionem,
quae juxta diversitates indigentium partes diversas
distribuens, sanctorum apostolorum renovabat et
repraesentabat primitivam imaginem. Quorum igitur
bonorum eminenti perseverantia, dux Richardus Fiscannensi
ecclesiae totus alligabatur, atque utilitatibus
ejusdem ecclesiae totius providentiae diligentia
transferebatur. Adeo enim Fiscannensis ecclesiae
illustrium virorum regularem vitam et religionem
veram diligebat, et diligens frequentabat, ut totius
sui ducatus collecta, vel, ut ita dicam, pinguedine
caelesti congregationi deserviret, atque epulaturis
fratribus servientium consuetudine frequenter ipse
ministraret; tantaeque humilitatis completo ministerio
fratrum omnium ultimus resideret, et regularium
epularum delectabili pabulo refici congauderet.
#Ex cap.@# XXV.
Sensit interea dux inclytus quorumdam clericorum
corrosiones et detractiones, praesagiique cujusdam
futuras adversitates; quos ob ducis nimiam
charitatem et sanctae ecclesiae maximam religionem
invidiae morbus magnus infecerat, infectosque crudeli
intestini livoris molestia cruciabat. Quorum
ergo detrahentium malevolentiam dux comperiens,
clericorumque praesumptiones superbas et praesumentes
superbias cognoscens, totius Nortmanniae
episcopos et viros nobiles festinus Fiscannum convocavit,
et Fiscannensem Sanctae Trinitatis ecclesiam
ab omnium episcoporum jugo et consuetudine
justa vel injusta eripuit et liberavit. Hanc autem libertatem
Rodbertus Rothomagensis archiepiscopus
fecit et fieri voluit, atque alias duodecim ecclesias
ob patris sui memoriam et fratris praesentis jussionem
et voluntatem ab omni episcopali consuetudine
et exactione absolvit et liberavit, donatae libertatis
chartam archiepiscopus aliique episcopi signo et
consensu corroboraverunt, atque corroborandam
nobilium virorum astipulationibus tradiderunt. Cupiens
ergo dux providus sanctam ecclesiam modis
omnibus liberare, et libertatem factam modis
omnibus confirmare et permanere, Robertum regem
et multos Galliarum proceres Fiscannum accersivit,
atque regali charta et auctoritate, suorumque aequalium
consensu et astipulatione, ab omnium episcoporum
jugo et consuetudine Fiscannensem ecclesiam
eripuit et liberavit; et suam suorumque nobilium
chartam et ordinationem firmavit et corroboravit.
Ecclesiae igitur Fiscannensis libertati constitutae dux
Richardus congratulans, futuramque perennem
mentis vivacitatem discutiens, beatae memoriae
Willelmum abbatem compulsavit, suaeque legationis
injuncto officio ad Romanae sedis apostolicam auctoritatem
multis onustum xeniis direxit. Confecto
itaque itinere abbas Willelmus Romam pervenit, et
piae memoriae papae Benedicto adventus sui rationem
et mittentis ducis voluntatem aperuit, et factae
chartae confirmationem, et apostolici privilegii auctoritatem
magnae humilitatis oratione congrua postulavit.
Papa igitur Benedictus ducis diligentiam
admirans, et suscepti amici praesentia summa exsultatione
congaudens, oblatas chartas suae sigillo excellentiae
confirmavit, et privilegia postulata voluntarius
tradidit, et Fiscannensem Sanctae Trinitatis
ecclesiam ab omnium episcoporum jugo, subjectione
et consuetudine liberans et eripiens, sub solius
Romanae Ecclesiae gubernatione et patricinio
constituit et suscepit. Constituit, inquam, Fiscannensem
Ecclesiam soli Romanae Ecclesiae subjacere,
atque ab omnium aliarum Ecclesiarum potestate
immunem, absolutam et omnino liberam forma
Cluniacensis monasterii permanere. Acceptis igitur
apostolicae auctoritatis exquisitis privilegiis, beatae
memoriae Willelmus abbas festino cursu Nortmanniam
remeavit, et ducis Richardi desiderio suae
voluntatis effectum, | null | 241e3f70-bd69-44eb-91da-043317b54a2c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
injunctaeque legationis officium
feliciter consummatum enucleavit et ostendit. Unde
dux ineffabiliter exhilaratus, trino et uni Deo gratias
totius intentionis fervore reddidit, qui ecclesiam,
quam pater Richardus fundaverat, atque ipse
patris Richardi rogatu et jussione compleverat et
ordinaverat, divinae providentiae arcano consilio
tantarum personarum convenientia ab omnium hominum
jugo et praelatione absolvebat et liberabat.
Magnis deinde xeniis suum dilectissimum abbatem
Willelmum honoravit honoratumque Sanctae Trinitatis
ecclesiae Fiscannensi remisit, iterum atque iterum
enixius exorans quatenus commissam Ecclesiam
juxta coepti ordinis religionem custodiret, et
custodiendo perficeret et confirmaret. Cujus igitur
sanctas preces sanctarumve precum nimias humilitates
beatus abbas velut oracula divina suscipiens,
Fiscannum intravit, et per multam annorum vertiginem
usque ad ducatum Hierosolymitae Rotberti
Fiscannensem Ecclesiam rexit, subjectosque suos
verbo et exemplo succendit et reformavit, ad imaginem
et similitudinem, honorem et gloriam omnipotentis
Dei, qui vivit et regnat per omnia saecula
saeculorum. Amen. | null | 000dc5f5-3924-4490-931b-4a3adbd4726f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Descriptio censuum proventuum ac fructuum S. Emmerammi
Anno ab Incarnatione Domini nostri Jesu Christi
millesimo tricesimo primo, indictione XIV, rerum
coenobii S. Emmerammi sub abbate Burchardo,
ipso jubente, et nihilominus Arnoldo praeposito eas
disquirente, fratrum coetu familiaque probante,
praesens descriptio facta est. Hunc abbatem misit
nobis Augia, quem conservans gratia superna adaugeat
omnia sibi commissa.
De civitate ista terrae salicae III hobae et dimidia.
Servitores habent III hobas; villicus habet XII jugera;
servi salici jugera XV; mansi IX: singuli solvunt
XXX denarios et ligna IX, curtilia CXXXII; in
hac civitate dantur.
De Hartinga terrae salicae hobae III et XXII jugera;
Sicco senior habet II hobas; junior Sicco I hobam.
Eques habet I hobam. Servi salici habent XXVI jugera;
mansi VI: solvunt cervisiae situlas XXV, et alii
tres debent dare IV porcellos. Singuli dant ovem
tremissam valentem, et duos pullos, et duodecim
ova, VI denarios pro vermiculo. Tres faciunt bis in
anno pannum de lino in longitudine cubit. XII, in
latitud. IV. Censuales vir unus, feminae V.
De Skira terrae salicae V hobas et dimidiam, et
decimatio de ipsa villa. Mansi X. Singuli solvunt
per annum ovem tremissam valentem, et VI denarios
pro vermiculo. Ex his V debent per singulos cervisiae
XXV situlas; alii quinque IV porcellos, I mala
cum duabus rotis, et nemus quercetum. Et villicus
habet I hobam, forestarii II habent I hobam et XXIII
jugera. Pannos debent de lana VII, in longit. cubitos
IX, in latitudine IV. De lino V, longit. cubitos XII,
latitudine IV. Censuales duo viri et VII mulieres.
De Alpurc terrae salicae minus sex jugeribus, VII
hobis. Villicus habet I hobam. Mansi IV tantumdem
census quantum apud Eiterhof solvitur. Molendinus
I cum una rota; panni de lana II.
De Eiterhova terrae salicae VIII hob. Villicus habet
IV hobas. Equites habent hobas XXV. Parcalci II
hob. Mansi XVII hob. et dimidia; insimul omnes
sexaginta et dimid. Ipsi persolvunt ovem et porcum,
tremissam valentem, et IV porcellos, et duos pullos.
et XII ova, et duos modios umuli, pulmarum XII
manus. Duo mansi faciunt unum pannum de lana
in longitudine cubitorum VII, in latitudine IV. Equites
persolvunt X et VII porcos, tremissas valentes,
unum integrum solidum, alterum dimidium tremissae.
Duo faciunt unum camisiale in longitudine X, in
latitudine IV; quidam ex illis dant V carradata cervisiae;
septem vero equitant, et praedictum censum
dant Parscalchi solvunt oves una minus de viginti;
et L modios avenae. Sex molae. De molendinis et nemore
nongenti. Censuales viri IV, feminae XXIV. Servitores
habent hob. XII sine censu.
De Matinga terrae salicae IV hob., mansi IV pannos
de lana II, tantumdem census quantum apud Eiterhof
solvitur.
Ad Ascahc vineae VIII. Vinitores habent X et VIII
jugera. Ad Rota vinea dimidium hob.
Ad Heridios uramara decimatio omnium quae ibi
solvuntur. Ex parte australi Danubii, in nemore
quod pertinet ad Ostoronhof, decimatio omnium
quae ab eo solvuntur.
Ad Vuimdibere decimatio omnium quae solvuntur
de silva, et caeteris ad usum ejusdem montis pertinentibus.
Ad Reinanbach hobae duae. Ab his solvuntur
modii VI sigalis, IX modii avenae. Phrisginga
V denarios valens et nummi XX. Ad Inlaraspach hobae
II. Ad Vodalprethisperga quinque hobae. Ad Rudilinga
III hobae, et dimidiam. Villicus habet unam
hobam. A dimidio hobae solvuntur XV modii sigalis.
Ad Hetinpach I hoba solvit X modios avenae et XX
nummos, ovem V denariorum; alia hoba solvit LX
denarios.
Ad Tanna I hoba solvit X modios avenae, modium
I sigalis. Mansi V; ipsi mansi solvunt per singulos
ovem et porcum tremissam valentem, et cervisiae
situlas XXX, tritici tres modios minores, et pannum
de lana in longitudine cubitorum IX, in latitudine
IV, et decimatio de ipsa villa. Mola I cum duabus
rotis
De Perga terrae salicae tres hobae, mansus I, eodem
censu quo apud Giginhova solvitur. Mola una
cum duabus rotis, tertia pars decimationis. Clericus
habet I hobam. Censuales X, et IX | null | 390a511f-cb1f-4ea2-81b6-6cc7b2c207b2 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
feminae.
Forstarii, vinitores et alii L jugera et I Ad Haganpuoch
III hobae; ab his solvuntur centum nummi.
De Ufhusa terrae salicae III hobae, et decimatio.
Clericus habet I, villicus habet I hobam. Mansi X.
Harum una solvit V situlas mellis, altera solvit IV
modios. Solvunt porcum, dimidium solidum valentem,
et ovem, tremissam valentem, et IV porcellos,
et tres pullos, et XII ova, et LIV denarios pro vermiculo.
Et duo faciunt pannum de lana in longitud.
cubitorum VII, in latitudine IV, et pannum de
lino in long. cubit. X, in lat. IV. Salici servi habent
XXX jugera. Censuales viri V et una minus XL mulieres.
De Hachalstat terrae salicae hobae VI, mansi VII.
Villicus habet I hobam et XII jugera, et decimationem
de ipsa villa. Singuli dant XXV situlas cervisiae,
ovem, tremissam valentem, et duos pullos, et XII
ova; et duo faciunt pannum de lino in longit. cub.
XII, in lat. IV; et tres faciunt bis in anno pannum
de lana in long. cub. IX, in lat. IV, et XLII denarios
pro vermiculo. Censuales III feminae. Forstarius et
alii habent XXX et tria jugera.
De Tuncilinga terrae salicae VI hob. et decimatio.
Villicus habet IV hobas, Richere II hobas, Reginpato
I hob. Heizo I hobam. Mansi VIII. Singuli solvunt
cervisiae situlas XXV. Hungelt I, ovem tremissam
valentem, et duos pullos, XII ova, insimul faciunt
pannos de lana IV, in long. cub. IX, in lat.
IV, et duos in long. cub. VI, in lat. IV. Singuli solvunt
V denarios pro vermiculo. Molae III, cum V rotis.
Pellenarii X. Ipsi dant XXX porcellos, singulos
denarios V valentes. Feminae eorum solvunt in hieme
VI denarios. Forstarii et alii habent LX jugera.
Censuales vir unus, et IX mulieres.
De Erchanpiunt terrae salicae III hobae. Villicus et
alii habent II hobas. De Erilinga X hobae. Singulae
solvunt cervisiae situlas XXV, porcum XXX denarios
valentem, ovem tremissam valentem, I modium tritici,
XII denarios pro uxoris opere. Parscalchi habent
II hobas, a quibus solvunt II oves, tremissas
totidem valentes, modios X avenae, et I parafridos.
De Pisinga terrae salicae VI hobae, et XXI jugera,
decimatio de duabus ecclesiis, et ipsa villa, et de
aliis IV locis. Clericus habet V jugera, et I hobam.
Villicus habet II hobas et IX jugera. Mansi X: singuli
solvunt XXV situlas cervisiae, et tres modios
avenae, XII ova, II pullos; duo faciunt pannum de
lino long. cub. XII, latit. IV; tres faciunt bis in
anno pannum de lana in long. cub. IX, latit. IV;
sex denarios pro vermiculo. Molae duae cum tribus
rotis. Servi salici habent XX et VII jugera. Censuales
mulieres II.
De Sahsinperc terrae salicae II hobae et XXVII jugera.
Cellenarii tres solvunt solidos III. Ad Ruit terrae
salicae I hoba et III jugera.
De Tanna terrae salicae hobae VII, decimatio de XII
ecclesiis. Villicus habet V hob. et dimidiam. Clericus
habet II hobas. Servitores habent III hob. Mansi
X. Singuli solvunt cervisiae situlas XXII, duos pullos,
XII ova, Hungelt I ovem, tremissam valentem,
pannos VI de lana et dimidiam in long. cub. IX, latit.
IV, et pannos V de lino in long. cub. XII, in lat.
IV, et XL denarios pro vermiculo. Molae III, cum V
rotis. Duae hobae censuales dant XII modios bracae,
modios cumuli. Decem cellenarii. Ex his IV dant
cervisiae situlas XX. Duo dant XXX denarios, et alii
duo XXX denarios. Duo sine censu. Forstarii et alii
hobas III habent. Censuales vir unus, et XI mulieres.
De Sippinhowa terrae salicae II hobae, Mansi II.
Hi dant cervisiae situlas XXV, duos pullos, XII ova,
et operentur sicut et Tanna.
De Niwnhusa terrae salicae VII hobae, mansi | null | 9855a2f1-4bef-4334-91a1-98bda6ac42db | latin_170m_raw | null | None | None | None |
X:
solvunt porcum, solidum valentem, III modios tritici,
XXX situlas cervisiae, III pullos, XII ova; tres faciunt
pannum de lana longitudine cub. IX, latit. IV;
duo faciunt pannum de lino long. cub. XV, lat. IV.
Ad Vualda II hobae solvunt X modios avenae, V modios
sigalis, I modium tritici. Item I hoba solvit porcum
tremissam valentem, XX situlas cervisiae,
modios tritici, et de alia V modios avenae, III modios
tritici.
Ad Habachstal solvunt VII modios avenae, porcum
tremissam valentem, I modium cumuli. Ad Wiuari
II hobae solvunt IV solidos et XX denarios. Ad Orto I
hoba solvit III situlas mellis. Item ab uno rure I situlam
menis. Clericus habet I hobam. De octo villis
decimatio et de ipsa villa. Mola I. Villicus habet II
hobas. Servitores habent I hobam et dimidiam. Servi
salici habent I hobam. Censuales duae feminae.
De Engildiesdorf terrae salicae V et XXIV jugera,
decimatio de ipsa villa. Villicus I hobam habet.
Mansi IV: singuli solvunt XXX situlas cervisiae, IV porcellos
nutriunt, ovem tremissam valentem, II modios
tritici farinae, IV pullos. Tres faciunt pannum
de lana longit. cub. IX, lat. IV. Duo faciunt pannum
de lino longitud. cub. XII, latit. IV. Censuales III
feminae, et unus vir. Ad N. dimidia hoba. Ab hac
solvuntur tres situlae mellis, et ab altera parte
hobae dantur V modii avenae, et I mod. sigalis. Ad
Husterin dimidia hoba. Ab ea datur ejusdem census.
Ad Starcholvesdorf II hobae solvunt XL situlas cervisiae,
et IV porcellos, uno anno faciunt pannum de
lana long. IX, latit. IX, altero anno pannum faciunt
de lino long. cubit. XII, latit. IV.
De Inninga terrae salicae VI hobae, mansi VIII et
dimidia: singuli solvunt II porcos, tremissas I
valentes, porcellos IV, nutriunt II pullos, XII ova,
dat pannum de lino long. cub. XII, lat. IV, cujus
dimidium operatur ex proprio. Tres faciunt pannum
de lana longit. cub. IX, latit. IV. Molae II,
cum IV rotis. Villicus habet III hobas, servi
salici habent XV jugera. Servitores habent II hobas.
Ad Keltingon terrae salicae IV hobae et dimidia.
Ad Emheringun II hobas. Ab his dant duos
porcos, duas tremissas valentes, XX modios avenae,
II modios sigalis.
Ad Plioningun II hobae. Ab his dantur duae oves V
tremissas valentes, II carrad. cervisiae, II modios
tritici farinae.
Ad Gisalpachc I hoba solvit X mod. avenae, I mod.
sigalis, porcum tremissam valentem. Ad Stenihart
I hoba solvit X modios avenae, I mod. sigalis,
ovem V denarios valentem, censuales XII feminae,
tres viri.
De Ruiti terrae salicae IV hobae. De Chesinpurun
terrae salicae V hobae, decimationes de ipsa villa, et
de XX hobis. Parschalci habent hobas LXX et VI, et
dimidiam. Skafuuar habet I hobam. Praeco habet I
hobam. Forstarii duo habent I hobam. Piscatores
habent III hob. Equites XI: singuli dant integrum
souma vini, et VI modios avenae, et I modium sigalis,
et I modium cumuli, XVI de parschalcis
solvunt singuli I souma vini, et VI modios avenae,
et I mod. sigalis, I modium minorem tritici, et
dimidium lini, tantum mellis quantum potest capi
manu, et ovem tremissam valentem, et vasculum
plenum fabarum, et aliud lini, et parafredos dant.
Item quinquaginta singuli solvunt I souma vini,
VI modios avenae, ovem tremissam valentem. De
Vuollincheim dimidia hoba solvit I carrad. salis,
III modios avenae, ovem V denarios valentem. Ad
Sechtaha I hoba solvit minorem modium sigalis, et
minorem modium tritici. Ad Puoch I hoba solvit I
modium sigalis. Ad Chesinpurun servi salici habent
dimidiam hobam, mansi XXVIII et dimidiam. Singuli
solvunt avenae VI modios, et I souma vini, et
duos pullos, et XII ova, et duos modios cumuli, et
ovem tremissam valentem. Duo faciunt pannum I | null | ccc5d855-23e1-4b1b-a91c-6027e10ae216 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
de lana longit. cub. VII, lat. III, et pannum de lino
cub. XII, latit. IV. Molae VI, cum XII rotis. Vadum
integrum, et alio in loco dimid. Villicus habet I
hob. et dimid. Molae II, cum IV rotis. Clericus
habet I hobam, Adalhart habet II hobas, Razi habet
dimidiam hob. Solvit ovem IV scotis valentem, et
IV modios avenae. Servi salici habent I hob. et duo
jugera. Modiorum autem avenae numerus est hic
de XXXIV. Ex omnibus quae ab Ruit dantur, colliguntur
souma vini nonaginta quatuor. Ad Hal IV
sartagines, ad Chizeinisloch hob. II. De Lutranpach
terrae salicae X hob. decimatio de V ecclesiis. Clericus
habet I hobam, villicus duas hobas, mansi X
et VIII. Singuli solvunt porcos duos, tremissas valentes,
et V pullos, et XII ova. Singuli ex proprio
faciunt pannum de lino in longit. cub VI, latit. IV,
et tres bis in anno pannum faciunt de lana in long.
cub. IX, lat. IV. Hungeli IV. Censuales III hobas, ex
quibus solvuntur situlae XIV mellis. Servitores habent
IV hobas. Duae cellae cum tribus hobis salicae
terrae. VI cellenarii. Singuli dant tres modios sigalis,
et XV situlas cervisiae; quatuor dant XL situlas cervisiae,
VIII modios sigalis. Servi salici habent IV
hobas et octo jugera. De exteriore rure dimid. hoba,
ex qua solvuntur XXX denarii, et ab alio rure solvuntur
X denarii.
Ad Racholveshouun III hobae, ex quibus solvuntur
XXX situlae cervisiae, X modii sigalis, V modii
tritici, et LX denarii. Ad Sigonhouun V modios
avenae, III modios sigalis. Molae VI cum X rotis.
Censuales viri VI: solvunt singuli XXX denarios,
quinque solvunt L denar.; et triginta sex mulieres:
singulae dant X denarios. Salicae feminae XII: dant LX
denarios. Remanent XXX et II porci, et oves XVI.
De Pheringa terrae salicae tres hobae, decimatio
de ipsa villa et tribus villis. Clericus habet duas
nobas et III jugera. Mansi VIII. Singuli nutriunt IV
porcellos, et dant II pullos, XII ova, et ovem tremissam
valentem, et X et VIII denarios pro vermiculo,
Hungelt solvunt I, et pannos faciunt de lino IV,
in longit. cub. X, in latit. III; de lana in longit. cubit.
VI, in lat. IV. Ex tribus unus solvitur in longit.
VI, in latit. IV. Villicus habet dimidiam hobam.
Servi salici habent XXX et III jugera. Censuales X
mulieres C denarios.
De Hartheim terrae salicae IV hobae, mansi V,
Singuli solvunt ovem tremissam valentem, et porcos
totidem valentes, et nutriunt IV porcellos, et VI denarios
pro vermiculo, et duos pullos, et XII ova; et
tres faciunt pannum de lana in long. cub. IX, in
latit. IV; et tres faciunt pannum de lino in long.
cub. X, in lat. IV. Servi salici habent XXX jugera.
Censuales II viri, et XI mulieres X denar. et IV solidos.
De Perchusa terrae salicae hobas VI, decimatio de
ipsa villa, et de XX ecclesiis. Clericus habet I hobam,
villicus habet VII hob. Mansi X. Singuli solvunt
situlas cervisiae XX ovem tremissam valentem I modium
tritici, III porcellos, II pullos, et XII ova. Et
duo faciunt duos pannos de lana in longit. cub. VII,
in lat. IV. Et duo faciunt pannum de lino in long.
cub. X, in lat. cub. IV.
Ad Scafasholi IV hobae. Singuli solvunt cervisiae
situlas XXV, ovem tremissam valentem. Molae V,
cum rotis V. Hungelt I. Ad Fihohus IV hobae. Singuli
solvunt cervisiae situlas XV. Ad Suinesdorf I
hoba, et solvit cervisiae situlas XX. Ad Gundolvingun
a quatuor hobis solvuntur XXX modios avenae, et
V majores modios tritici, et LXXX denarios. Richperat
habet III, Sindolt I hob. Suithart I hob., servi
salici III hobas. Censuales viri XXVII, et LXVII mulieres.
De | null | 5a5f6362-e386-42d4-b4ea-048c9bda4a36 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Husa terrae salicae IV hobas, Mansi IV. Singuli
dant porcum duas tremissas valentem, et ovem
tremissam valentem, et IV pullos, et duodecim ova,
et vasculum vermiculi. Et duo faciunt pannum de
lino in longit. cub. X, in lat. IV. Villicus habet I hobam;
Forstarii et alii servi salici habent I hobam;
Taberna I. Mola I.
De Truthmuotehem terrae salicae VII hob., decimatio
de ipsa villa. Clericus habet I hobam. Villicus
habet II hob. et duo jugera. Mansi X: singuli
solvunt porcum solidum valentem, et XXX situlas
cervisiae, et I modium tritici, et II pullos. Et tres
faciunt pannum de lana in longit. cub IX, in lat. IV.
Et duo faciunt de lino in long. cub XII, in latit. IV.
Taberna I, mola I. Servitores et caeteri servi salici
habent IV et dimid. Censuales viri et feminae XL. Ad
Gundolvesheim V jugera dant tremissas.
De Lucilinaha terrae salicae VIII hobae, decimatio
de ipsa villa. Clericus I hobam, villicus V hobas.
Mansi XII. Singuli solunt cervisiae situlas XXX,
porcum tremissam valentem, I modium sigalis,
II pullos. Et tres faciunt pannum de lana in long.
cub. IX, in lat. IV. Ad Iterpurgarivit V hob.
solvunt cervisiae situl. XX, porcum tremissam valentem.
Ad Tanloch I hoba solvit cervisiae situlas XX, porcum
tremissam valentem, I mod. sigalis. Quinque
ex Lucilinaha solvunt porcum V denar. valentem,
et X situlas cervisiae. Ad Vuilda IV hob. solvunt
porcum V denar. valentem, et X situlas cervis
et I hoba solvit XX situlas cervis. et ovem
tremissam valentem. Molae IV. Servi salici habent
II hobas. Adalpero habet I hob. Ad Vuilda ab
uno Ruitae solvuntur situlae mellis. Ad Tiorohartasperga
dimid. hob.
De Emihova terrae salicae III hob. villicus XII jugera.
Mansi IV. Ex duabus hobis solvuntur II porci
dimidium solidum valentes, et XL situlae cervis., et
ab aliis duabus hobis solvuntur II oves tremissas
valentes, et XL situlae cervisiae; et hoba I solvit XX
situlas cerv. Et duo faciunt pannum de lana in long.
cubit. IX, in lat. IV. Molae II, cum IV rotis. Servi
salici habent XX jugera et I hobam.
De Isiniga terrae salicae IV hob. et IX jugera. Decimatio
de ipsa villa. Villicus habet II hob. et V jug.
Junior Perman XIII jug. et frater ejus Liuzi X jug.
Vinitores XLVIII jugera. Servi salici habent XV jugera.
Mansi VII. Singuli solvunt cervisiae sit. XXX,
ovem tremissam valentem, II pullos, XII ova; tres
faciunt bis in anno pannum de lana in long. cub. IX,
lat. IV; et duo faciunt pannum de lino long.
cub. XII, lat. IV. Censuales viri V, feminae XI. Ad
Skiosdorf hob. solvunt IV solidos.
De Stabilwis terrae salicae hob. V et IX jug., decimatio
de ipsa villa et alia. Villicus habet II jug.,
IV servi salici XL jug. Mansi IX. Tres faciunt bis
in anno pannum de lana long. cub. IX, lat IV.
Duo faciunt pannum de lino long. cub. XII,
lat. IV.
De Orilinhem sunt XIV hobae. Singulae solvunt
XV situlas cervisiae, et porcum XV den. valentem,
I modium tritici, et I modium avenae; insimul
dant pro opere XV solidos. Villicus habet XI jugera
et I hob. Forstarius habet VI jug. Ad Alaraspach
mola I, cum III rotis. Molinarius habet XV jugera.
Ad Hegilinhoven sunt V hobae, et VII jugera. Ab
his dantur XL denarii et XVI modii avenae. Ad
Horsconoshovan sunt XV hobae. Ab his solvuntur
XV solidi in ferro. Ad Etmatesdorf sunt VII rura. A
singulis ruribus V et XL denarii dantur. Ad Suainicandorf
sunt II hobae. Solvunt LXX denarios. Ad
Priempere sunt XIII hobae. Singulae solvunt situlas
XXX, denarios XXX. Ad Mantal ha VIII hobae. Ab his
solvuntur. . Ad Duomantala a sex ruribus dantur IX
solidi | null | 2d65028c-9290-49ec-9110-ac2389e3b7b0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Ad Fiscpac sunt II hobae. Ab his dantur XL
denarii. Ad Sunit dantur tres situlae mellis. Ad
Puolonsuant sunt novem rura. A septem solvitur
talentum, et cidalarius unum habet. Ad Erilinpach
sunt IV. Ab his dantur IV solidi. Ad Furdona sunt X
rura. Ab his solvuntur X solidi. Ad Proualasdorf
sunt tria rura. Quatuor solidi ab his dantur. Ad
Urpach sunt tria rura. Ab his dantur III solidi.
Ad Hwilinan sunt duo rura. Ab his dantur XL denarii.
De Maganaspach solidi XII. De Abbatiswinidun
solidi IV, denarii X. De Harda talentum unum,
denarii X.
Ad portam monasterii terrae salicae hoba I, quam
minister habet in beneficium; decimatio I de curte
principali et de aliis XVI. Curtilia IV, duo in beneficium
concessa, et duo censualia, ex quibus redduntur
LVIII denarii; familia censualis de capite, id est,
XII viri et XV mulieres, ad praedictam portam pertinentes,
ex quibus urbanis vel suburbanis, nec non
et de curtilibus, vel extra sitis ruribus annualiter
persolvendae sunt librae III et VI solidi denarii. Hi sequentes
loci cum omni puritate servicii ministrant:
de Curte ad Egilisprunna ecclesia cum decimatione
ipsius loci, et aliorum XIII locorum. Terrae salicae
hobas IV et dimid. Servi salici habent XII jugera.
Mansores VIII, qui singuli reddunt cervisiae situlas
XVII, ovem unam, tremissam valentem, modium
unum et dimidium farinae; vicissim per annos
hungelt red. Arant III dies in hebdomada, operantur
III dies hebd., ratem unam, feminae eorum
trinae lod. I, duae autem camisil. I. Molae II. Domus
I. De Cheringozashova LXXX denarii. De Talahova
LXX denarii, cervisiae situlas XVII, ovem unam
tremiss. valentem, modios VII avenae, carradas IV,
ligni ad focum, pullum I, ova V, pascit porcum I.
Operantur in . . . . . . . in autumno similiter, arat
in hebdom. III dies, herbicat, secat, inducit carradium
I, fenum secat, et inducit. De Scerhanhova
cervisiae situlas XL; arat per annum XVIII jugera. De
Frianvelt cervis. XXX modios, II sigali. Annualiter
arant VI jug. De Marchunashusa XII massae fieri
reddunt. De Entihova XI denarios. Presbyter hob. I.
Villicus habet hobam I et VIII jug. Equitarius unus
habet hob. I et decimam I. Equitat ubicunque praecipitur.
De Dechtapeta, ecclesia cum decimatione
tantum unius loci. Terrae salicae hobas V. Servi salici
habent XXVII jug., vinea una cum vinitore. Ad
Roccashova hobae duae, ex quibus redduntur cervis.
situl. XX et den. XXX. Modius unus triticeus, molae
II. Ad Gebrihinga ecclesia cum decimatione ipsius
loci, et aliorum IV locorum. Terrae salicae hobas III
et XX, II jug. Servi salici habent XII. Jurnales
mansores VI, qui singuli debent cervis. sidulas XVII,
ovem unam, tremiss. valentem, modium et dimidium
farinae; vicissim per annos hungelt reddit
ratem I. Arant in hebdom. II jug., operantur IV
dies in hebd., feminae eorum trinae, I. ludilonem,
duae autem camisilae, I., reddunt vermiculi coppos
II. Ad Tegandorf censuales hobae IX, qui simul
reddunt cervis, carradas V, farinae modios XXII et
dimid., denarios solidos VI. Ad Essislidorf hoba
dimid.; inde persolvunt den. XL, mod. II. De Sinzinga
persolv. den. LX. De Altasvelt den. L. Ad
Matinga ecclesia cum decimatione ipsius loci, censuales
hobae IV, qui simul reddunt cervis. carrad.
III, et denar. XL. Molae II.
Haec sunt beneficia Poponis in Geltolvinge, quibus
a sancto Emmerammo est beneficiatus, et Ulricus
filius ejus. In Geltolvinge IV curiae; in Maurlinge
I curia; in Lintach silva et curia. In Harthusen
duae curiae; in Wolferchoven II curiae; Rudelinge
altera dimidia curia. Haec vero sunt quae alii ab eo
beneficiati tenent: in Hakhelstat I huba, in Aitterhoven
II hubae et tertiam partem decimae; in Rudelinge
dimid. huba, in Chessawe II hubae; in Much
prope Ronige una huba; in Niderspach II hubae;
in Swinsbach II curiae | null | e14e0de2-855b-44b9-a9a8-adfdc02af473 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, in Gailspach una curia, et
hubam unam.
#Burchardi ab. S. Emmerammi complacitatio cum
Ruitensibus.@#
In nomine Domini. Notum sit fidelibus, non infidelibus,
qualiter bonae memoriae abbas Purchardus,
inter caetera quae in rebus B. Emmerammi sibique
famulantium ad commodum duxit vel vertit, assentiente
tota fratrum caterva cum manu advocati sui
Kadalhobi, comitis excellentissimi, hanc compendiosam
cum Ruitensibus fecit complacitationem: ut
de familia quae ad Ruit pertinet, mansi scilicet, seu
hiltiscalchi expediti a sale fiscali censu ex parte
adaucto, quem antea solverant per singulos annos,
de singulis hobis vini sauma non aliunde quam de
suo proprio persolvant. Hoc autem vinum sive illud
hic praedicti servi emant, sive ad Pauzona emptum
pergant, tale debet esse ut ad libitum Scafwardi
sub juramento constricti totum probetur, et sic in
cellario collocetur. Hanc vero census auctionem sub
eo tenore professi sunt ut pro colonis seu agricolis
ad alia loca minime ultra transferantur, sed eis
et suis posteris habitare, consistere ac servire,
liceat in his locis et terris quae ad praedictam curtem
nomine Ruite pertinere dignoscuntur. Servi quoque
salici ad sal vasa, et caetera necessaria faciant, vestitu
et annona de praenominata curte sibi concessa.
Hujus pactionis testes, quamplures, more Bajoarico
attracti per aures, quorum nomina hic habentur
subscripta: Williham, Aceli. Adalbreht, Pabo. Arnolt,
Haitfolc, Ledunc, Engilhere, Heizo, item Heizo,
Rutpreth, Engelhere.
#Otto Episcopus Ratisbonensis monasterio S. Emmerammi
remittit decem talenta, quae Gebehardus illius
antecessor quot annis in festivitate S. Emmerammi
exigere ab abbate consueverat.@#
In nomine Domini nostri Jesu Christi. Otto Dei
gratia Ratisponensis episcopus. Agnitum esse volumus
omnibus veritatis cultoribus, praesentibus et
futuris, maxime tamen successoribus nostris, qualiter
nos, pro amore Dei ac nostra salute et pro remedio
animae antecessoris nostri piae memoriae Gebehardi,
relevare cupientes servitium quod idem
antecessor noster quotannis in festivitate S. Emmerammi
ab abbate illius loci non cauta discretione
sibi fecit XX talentis persolvi, et hanc quantitatem
nostris temporibus derivatam ex consuetudinaria
lege quasi debitam reliquit, dimidiam ejus partem,
id est, X talenta precibus Eberhardi abbatis donavimus,
sc. statuentes ut quisque successor noster,
aut natali die memorandi martyris Christi apud monasterium
ipsius publicam missam celebrans, solito
more ibi prandeat, aut si natalitio interesse non
possit, X talenta argenti pro commemoratione legitimae
stationis accipiat, sciens procul dubio quia si
quid huic summae salubri consilio a nobis diffinitae
adaugere tentaverit; maximam sibi iram in die irae
thesaurizabit. Hujus rei testes sunt religiosi clerici
Peruuart, Sigbreht, Cumpo, Hartuic, Sigihart, Sigepolt,
Cumpo, Odalrih. Testes sunt et hi populares
laici: Heinricus Comes, Pabo frater ejus, Udalrih
de Praeginza, Roh, Aribo, Adalhoh, Mahtin, Prun,
Cotescalk.
#Heinricus dux Austriae donat monasterio S. Emmerammi
quamdam justitiam, quam olim Wernherus
de Winchelsaezze jure beneficiali obtinuit.@#
Hainricus Dei gratia dux Austriae omnibus Christ
fidelibus tam praesentis aetatis quam successurae
posteritatis in Christo salutem.
Quia petitioni servorum Christi propter Deum et
in Deo est annuendum, notificamus omnium bonorum
discretioni, quod, propter petitionem dilecti abbatis
nostri Adelberti, justitiam nostram, quam jure
beneficiali Wernherus de Winchelsaezze a nobis visus
est habuisse, ecclesiae S. Emmerammi indulsimus
et tradidimus, eo videlicet tenore, quod praefatus
abbas et omnes successores a nobis, et a
filio nostro Liuppoldo, et ab omnibus successoribus
nostris cum quiete et sine laesione ad usum fratrum
ibidem Deo servientium habeant et possideant. Ut
autem actio nostra tenacius memoriae omnium tam
futurorum quam praesentium inprimatur, praesentem
chartam inde conscribi fecimus, et testes, qui
aderant, annotari praecipimus: Comes Liutolfus,
comes Sifridus, dapifer VVerinhardus, Udalricus,
Albero de Burkartesdorf, Heinricus de Mistelbach,
Albero de Kunringen. Eorum summa haec colligitur:
de Ufhusen solidus I, de Skure solidi II, de
Egilsbrunne solid. II, de Lanne solid. II, de Bisingen
solid. I, de Bentelingen solid. I, de Gebrichingen
sol. I, de Ysiningen solid. I, qui sunt aunuatim solidi
duodecim.
Descriptio censuum proventuum ac fructuum S. Emmerammi
Anno ab Incarnatione Domini nostri Jesu Christi
millesimo tricesimo primo, indictione XIV, rerum
coenobii | null | a24ed87c-6c1c-4781-80e7-9809ba4f34ef | latin_170m_raw | null | None | None | None |
S. Emmerammi sub abbate Burchardo,
ipso jubente, et nihilominus Arnoldo praeposito eas
disquirente, fratrum coetu familiaque probante,
praesens descriptio facta est. Hunc abbatem misit
nobis Augia, quem conservans gratia superna adaugeat
omnia sibi commissa.
De civitate ista terrae salicae III hobae et dimidia.
Servitores habent III hobas; villicus habet XII jugera;
servi salici jugera XV; mansi IX: singuli solvunt
XXX denarios et ligna IX, curtilia CXXXII; in
hac civitate dantur.
De Hartinga terrae salicae hobae III et XXII jugera;
Sicco senior habet II hobas; junior Sicco I hobam.
Eques habet I hobam. Servi salici habent XXVI jugera;
mansi VI: solvunt cervisiae situlas XXV, et alii
tres debent dare IV porcellos. Singuli dant ovem
tremissam valentem, et duos pullos, et duodecim
ova, VI denarios pro vermiculo. Tres faciunt bis in
anno pannum de lino in longitudine cubit. XII, in
latitud. IV. Censuales vir unus, feminae V.
De Skira terrae salicae V hobas et dimidiam, et
decimatio de ipsa villa. Mansi X. Singuli solvunt
per annum ovem tremissam valentem, et VI denarios
pro vermiculo. Ex his V debent per singulos cervisiae
XXV situlas; alii quinque IV porcellos, I mala
cum duabus rotis, et nemus quercetum. Et villicus
habet I hobam, forestarii II habent I hobam et XXIII
jugera. Pannos debent de lana VII, in longit. cubitos
IX, in latitudine IV. De lino V, longit. cubitos XII,
latitudine IV. Censuales duo viri et VII mulieres.
De Alpurc terrae salicae minus sex jugeribus, VII
hobis. Villicus habet I hobam. Mansi IV tantumdem
census quantum apud Eiterhof solvitur. Molendinus
I cum una rota; panni de lana II.
De Eiterhova terrae salicae VIII hob. Villicus habet
IV hobas. Equites habent hobas XXV. Parcalci II
hob. Mansi XVII hob. et dimidia; insimul omnes
sexaginta et dimid. Ipsi persolvunt ovem et porcum,
tremissam valentem, et IV porcellos, et duos pullos.
et XII ova, et duos modios umuli, pulmarum XII
manus. Duo mansi faciunt unum pannum de lana
in longitudine cubitorum VII, in latitudine IV. Equites
persolvunt X et VII porcos, tremissas valentes,
unum integrum solidum, alterum dimidium tremissae.
Duo faciunt unum camisiale in longitudine X, in
latitudine IV; quidam ex illis dant V carradata cervisiae;
septem vero equitant, et praedictum censum
dant Parscalchi solvunt oves una minus de viginti;
et L modios avenae. Sex molae. De molendinis et nemore
nongenti. Censuales viri IV, feminae XXIV. Servitores
habent hob. XII sine censu.
De Matinga terrae salicae IV hob., mansi IV pannos
de lana II, tantumdem census quantum apud Eiterhof
solvitur.
Ad Ascahc vineae VIII. Vinitores habent X et VIII
jugera. Ad Rota vinea dimidium hob.
Ad Heridios uramara decimatio omnium quae ibi
solvuntur. Ex parte australi Danubii, in nemore
quod pertinet ad Ostoronhof, decimatio omnium
quae ab eo solvuntur.
Ad Vuimdibere decimatio omnium quae solvuntur
de silva, et caeteris ad usum ejusdem montis pertinentibus.
Ad Reinanbach hobae duae. Ab his solvuntur
modii VI sigalis, IX modii avenae. Phrisginga
V denarios valens et nummi XX. Ad Inlaraspach hobae
II. Ad Vodalprethisperga quinque hobae. Ad Rudilinga
III hobae, et dimidiam. Villicus habet unam
hobam. A dimidio hobae solvuntur XV modii sigalis.
Ad Hetinpach I hoba solvit X modios avenae et XX
nummos, ovem V denariorum; alia hoba solvit LX
denarios.
Ad Tanna I hoba solvit X modios avenae, modium
I sigalis. Mansi V; ipsi mansi solvunt per singulos
ovem et porcum tremissam valentem, et cervisiae
situlas XXX, tritici tres modios minores, et pannum
de lana in longitudine cubitorum IX, in latitudine
IV, et decimatio de ipsa villa. Mola I cum duabus
rotis
De Perga terrae salicae tres hobae, mansus I, eodem
censu quo apud Giginhova solvitur. Mola una
cum duabus rotis, tertia pars decimationis. Clericus
habet I hobam. Censuales X, et IX feminae.
Forstarii, vinitores et alii L jugera et I Ad Haganpuoch
III hobae; ab his solvuntur centum nummi.
De Ufhusa | null | b4427919-a15d-49cd-87c8-a7e255747674 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
terrae salicae III hobae, et decimatio.
Clericus habet I, villicus habet I hobam. Mansi X.
Harum una solvit V situlas mellis, altera solvit IV
modios. Solvunt porcum, dimidium solidum valentem,
et ovem, tremissam valentem, et IV porcellos,
et tres pullos, et XII ova, et LIV denarios pro vermiculo.
Et duo faciunt pannum de lana in longitud.
cubitorum VII, in latitudine IV, et pannum de
lino in long. cubit. X, in lat. IV. Salici servi habent
XXX jugera. Censuales viri V et una minus XL mulieres.
De Hachalstat terrae salicae hobae VI, mansi VII.
Villicus habet I hobam et XII jugera, et decimationem
de ipsa villa. Singuli dant XXV situlas cervisiae,
ovem, tremissam valentem, et duos pullos, et XII
ova; et duo faciunt pannum de lino in longit. cub.
XII, in lat. IV; et tres faciunt bis in anno pannum
de lana in long. cub. IX, in lat. IV, et XLII denarios
pro vermiculo. Censuales III feminae. Forstarius et
alii habent XXX et tria jugera.
De Tuncilinga terrae salicae VI hob. et decimatio.
Villicus habet IV hobas, Richere II hobas, Reginpato
I hob. Heizo I hobam. Mansi VIII. Singuli solvunt
cervisiae situlas XXV. Hungelt I, ovem tremissam
valentem, et duos pullos, XII ova, insimul faciunt
pannos de lana IV, in long. cub. IX, in lat.
IV, et duos in long. cub. VI, in lat. IV. Singuli solvunt
V denarios pro vermiculo. Molae III, cum V rotis.
Pellenarii X. Ipsi dant XXX porcellos, singulos
denarios V valentes. Feminae eorum solvunt in hieme
VI denarios. Forstarii et alii habent LX jugera.
Censuales vir unus, et IX mulieres.
De Erchanpiunt terrae salicae III hobae. Villicus et
alii habent II hobas. De Erilinga X hobae. Singulae
solvunt cervisiae situlas XXV, porcum XXX denarios
valentem, ovem tremissam valentem, I modium tritici,
XII denarios pro uxoris opere. Parscalchi habent
II hobas, a quibus solvunt II oves, tremissas
totidem valentes, modios X avenae, et I parafridos.
De Pisinga terrae salicae VI hobae, et XXI jugera,
decimatio de duabus ecclesiis, et ipsa villa, et de
aliis IV locis. Clericus habet V jugera, et I hobam.
Villicus habet II hobas et IX jugera. Mansi X: singuli
solvunt XXV situlas cervisiae, et tres modios
avenae, XII ova, II pullos; duo faciunt pannum de
lino long. cub. XII, latit. IV; tres faciunt bis in
anno pannum de lana in long. cub. IX, latit. IV;
sex denarios pro vermiculo. Molae duae cum tribus
rotis. Servi salici habent XX et VII jugera. Censuales
mulieres II.
De Sahsinperc terrae salicae II hobae et XXVII jugera.
Cellenarii tres solvunt solidos III. Ad Ruit terrae
salicae I hoba et III jugera.
De Tanna terrae salicae hobae VII, decimatio de XII
ecclesiis. Villicus habet V hob. et dimidiam. Clericus
habet II hobas. Servitores habent III hob. Mansi
X. Singuli solvunt cervisiae situlas XXII, duos pullos,
XII ova, Hungelt I ovem, tremissam valentem,
pannos VI de lana et dimidiam in long. cub. IX, latit.
IV, et pannos V de lino in long. cub. XII, in lat.
IV, et XL denarios pro vermiculo. Molae III, cum V
rotis. Duae hobae censuales dant XII modios bracae,
modios cumuli. Decem cellenarii. Ex his IV dant
cervisiae situlas XX. Duo dant XXX denarios, et alii
duo XXX denarios. Duo sine censu. Forstarii et alii
hobas III habent. Censuales vir unus, et XI mulieres.
De Sippinhowa terrae salicae II hobae, Mansi II.
Hi dant cervisiae situlas XXV, duos pullos, XII ova,
et operentur sicut et Tanna.
De Niwnhusa terrae salicae VII hobae, mansi X:
solvunt porcum, solidum valentem, III modios tritici,
XXX situlas cervisiae, III pullos, XII ova; tres faciunt | null | ed64e0f2-a119-4ba4-8fa8-ddce680250d1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
pannum de lana longitudine cub. IX, latit. IV;
duo faciunt pannum de lino long. cub. XV, lat. IV.
Ad Vualda II hobae solvunt X modios avenae, V modios
sigalis, I modium tritici. Item I hoba solvit porcum
tremissam valentem, XX situlas cervisiae,
modios tritici, et de alia V modios avenae, III modios
tritici.
Ad Habachstal solvunt VII modios avenae, porcum
tremissam valentem, I modium cumuli. Ad Wiuari
II hobae solvunt IV solidos et XX denarios. Ad Orto I
hoba solvit III situlas mellis. Item ab uno rure I situlam
menis. Clericus habet I hobam. De octo villis
decimatio et de ipsa villa. Mola I. Villicus habet II
hobas. Servitores habent I hobam et dimidiam. Servi
salici habent I hobam. Censuales duae feminae.
De Engildiesdorf terrae salicae V et XXIV jugera,
decimatio de ipsa villa. Villicus I hobam habet.
Mansi IV: singuli solvunt XXX situlas cervisiae, IV porcellos
nutriunt, ovem tremissam valentem, II modios
tritici farinae, IV pullos. Tres faciunt pannum
de lana longit. cub. IX, lat. IV. Duo faciunt pannum
de lino longitud. cub. XII, latit. IV. Censuales III
feminae, et unus vir. Ad N. dimidia hoba. Ab hac
solvuntur tres situlae mellis, et ab altera parte
hobae dantur V modii avenae, et I mod. sigalis. Ad
Husterin dimidia hoba. Ab ea datur ejusdem census.
Ad Starcholvesdorf II hobae solvunt XL situlas cervisiae,
et IV porcellos, uno anno faciunt pannum de
lana long. IX, latit. IX, altero anno pannum faciunt
de lino long. cubit. XII, latit. IV.
De Inninga terrae salicae VI hobae, mansi VIII et
dimidia: singuli solvunt II porcos, tremissas I
valentes, porcellos IV, nutriunt II pullos, XII ova,
dat pannum de lino long. cub. XII, lat. IV, cujus
dimidium operatur ex proprio. Tres faciunt pannum
de lana longit. cub. IX, latit. IV. Molae II,
cum IV rotis. Villicus habet III hobas, servi
salici habent XV jugera. Servitores habent II hobas.
Ad Keltingon terrae salicae IV hobae et dimidia.
Ad Emheringun II hobas. Ab his dant duos
porcos, duas tremissas valentes, XX modios avenae,
II modios sigalis.
Ad Plioningun II hobae. Ab his dantur duae oves V
tremissas valentes, II carrad. cervisiae, II modios
tritici farinae.
Ad Gisalpachc I hoba solvit X mod. avenae, I mod.
sigalis, porcum tremissam valentem. Ad Stenihart
I hoba solvit X modios avenae, I mod. sigalis,
ovem V denarios valentem, censuales XII feminae,
tres viri.
De Ruiti terrae salicae IV hobae. De Chesinpurun
terrae salicae V hobae, decimationes de ipsa villa, et
de XX hobis. Parschalci habent hobas LXX et VI, et
dimidiam. Skafuuar habet I hobam. Praeco habet I
hobam. Forstarii duo habent I hobam. Piscatores
habent III hob. Equites XI: singuli dant integrum
souma vini, et VI modios avenae, et I modium sigalis,
et I modium cumuli, XVI de parschalcis
solvunt singuli I souma vini, et VI modios avenae,
et I mod. sigalis, I modium minorem tritici, et
dimidium lini, tantum mellis quantum potest capi
manu, et ovem tremissam valentem, et vasculum
plenum fabarum, et aliud lini, et parafredos dant.
Item quinquaginta singuli solvunt I souma vini,
VI modios avenae, ovem tremissam valentem. De
Vuollincheim dimidia hoba solvit I carrad. salis,
III modios avenae, ovem V denarios valentem. Ad
Sechtaha I hoba solvit minorem modium sigalis, et
minorem modium tritici. Ad Puoch I hoba solvit I
modium sigalis. Ad Chesinpurun servi salici habent
dimidiam hobam, mansi XXVIII et dimidiam. Singuli
solvunt avenae VI modios, et I souma vini, et
duos pullos, et XII ova, et duos modios cumuli, et
ovem tremissam valentem. Duo faciunt pannum I
de lana longit. cub. VII, lat. III, et pannum de lino
cub. XII, latit. IV. | null | f27c6d49-0e3a-4e7e-b437-524b1590329a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Molae VI, cum XII rotis. Vadum
integrum, et alio in loco dimid. Villicus habet I
hob. et dimid. Molae II, cum IV rotis. Clericus
habet I hobam, Adalhart habet II hobas, Razi habet
dimidiam hob. Solvit ovem IV scotis valentem, et
IV modios avenae. Servi salici habent I hob. et duo
jugera. Modiorum autem avenae numerus est hic
de XXXIV. Ex omnibus quae ab Ruit dantur, colliguntur
souma vini nonaginta quatuor. Ad Hal IV
sartagines, ad Chizeinisloch hob. II. De Lutranpach
terrae salicae X hob. decimatio de V ecclesiis. Clericus
habet I hobam, villicus duas hobas, mansi X
et VIII. Singuli solvunt porcos duos, tremissas valentes,
et V pullos, et XII ova. Singuli ex proprio
faciunt pannum de lino in longit. cub VI, latit. IV,
et tres bis in anno pannum faciunt de lana in long.
cub. IX, lat. IV. Hungeli IV. Censuales III hobas, ex
quibus solvuntur situlae XIV mellis. Servitores habent
IV hobas. Duae cellae cum tribus hobis salicae
terrae. VI cellenarii. Singuli dant tres modios sigalis,
et XV situlas cervisiae; quatuor dant XL situlas cervisiae,
VIII modios sigalis. Servi salici habent IV
hobas et octo jugera. De exteriore rure dimid. hoba,
ex qua solvuntur XXX denarii, et ab alio rure solvuntur
X denarii.
Ad Racholveshouun III hobae, ex quibus solvuntur
XXX situlae cervisiae, X modii sigalis, V modii
tritici, et LX denarii. Ad Sigonhouun V modios
avenae, III modios sigalis. Molae VI cum X rotis.
Censuales viri VI: solvunt singuli XXX denarios,
quinque solvunt L denar.; et triginta sex mulieres:
singulae dant X denarios. Salicae feminae XII: dant LX
denarios. Remanent XXX et II porci, et oves XVI.
De Pheringa terrae salicae tres hobae, decimatio
de ipsa villa et tribus villis. Clericus habet duas
nobas et III jugera. Mansi VIII. Singuli nutriunt IV
porcellos, et dant II pullos, XII ova, et ovem tremissam
valentem, et X et VIII denarios pro vermiculo,
Hungelt solvunt I, et pannos faciunt de lino IV,
in longit. cub. X, in latit. III; de lana in longit. cubit.
VI, in lat. IV. Ex tribus unus solvitur in longit.
VI, in latit. IV. Villicus habet dimidiam hobam.
Servi salici habent XXX et III jugera. Censuales X
mulieres C denarios.
De Hartheim terrae salicae IV hobae, mansi V,
Singuli solvunt ovem tremissam valentem, et porcos
totidem valentes, et nutriunt IV porcellos, et VI denarios
pro vermiculo, et duos pullos, et XII ova; et
tres faciunt pannum de lana in long. cub. IX, in
latit. IV; et tres faciunt pannum de lino in long.
cub. X, in lat. IV. Servi salici habent XXX jugera.
Censuales II viri, et XI mulieres X denar. et IV solidos.
De Perchusa terrae salicae hobas VI, decimatio de
ipsa villa, et de XX ecclesiis. Clericus habet I hobam,
villicus habet VII hob. Mansi X. Singuli solvunt
situlas cervisiae XX ovem tremissam valentem I modium
tritici, III porcellos, II pullos, et XII ova. Et
duo faciunt duos pannos de lana in longit. cub. VII,
in lat. IV. Et duo faciunt pannum de lino in long.
cub. X, in lat. cub. IV.
Ad Scafasholi IV hobae. Singuli solvunt cervisiae
situlas XXV, ovem tremissam valentem. Molae V,
cum rotis V. Hungelt I. Ad Fihohus IV hobae. Singuli
solvunt cervisiae situlas XV. Ad Suinesdorf I
hoba, et solvit cervisiae situlas XX. Ad Gundolvingun
a quatuor hobis solvuntur XXX modios avenae, et
V majores modios tritici, et LXXX denarios. Richperat
habet III, Sindolt I hob. Suithart I hob., servi
salici III hobas. Censuales viri XXVII, et LXVII mulieres.
De Husa terrae salicae IV hobas, Mansi IV. Singuli
dant porcum duas tremissas valentem, et ovem
tremissam valentem, et IV pullos | null | 804cdc4e-19e5-4635-b56b-0c9a0e0637a9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, et duodecim ova,
et vasculum vermiculi. Et duo faciunt pannum de
lino in longit. cub. X, in lat. IV. Villicus habet I hobam;
Forstarii et alii servi salici habent I hobam;
Taberna I. Mola I.
De Truthmuotehem terrae salicae VII hob., decimatio
de ipsa villa. Clericus habet I hobam. Villicus
habet II hob. et duo jugera. Mansi X: singuli
solvunt porcum solidum valentem, et XXX situlas
cervisiae, et I modium tritici, et II pullos. Et tres
faciunt pannum de lana in longit. cub IX, in lat. IV.
Et duo faciunt de lino in long. cub XII, in latit. IV.
Taberna I, mola I. Servitores et caeteri servi salici
habent IV et dimid. Censuales viri et feminae XL. Ad
Gundolvesheim V jugera dant tremissas.
De Lucilinaha terrae salicae VIII hobae, decimatio
de ipsa villa. Clericus I hobam, villicus V hobas.
Mansi XII. Singuli solunt cervisiae situlas XXX,
porcum tremissam valentem, I modium sigalis,
II pullos. Et tres faciunt pannum de lana in long.
cub. IX, in lat. IV. Ad Iterpurgarivit V hob.
solvunt cervisiae situl. XX, porcum tremissam valentem.
Ad Tanloch I hoba solvit cervisiae situlas XX, porcum
tremissam valentem, I mod. sigalis. Quinque
ex Lucilinaha solvunt porcum V denar. valentem,
et X situlas cervisiae. Ad Vuilda IV hob. solvunt
porcum V denar. valentem, et X situlas cervis
et I hoba solvit XX situlas cervis. et ovem
tremissam valentem. Molae IV. Servi salici habent
II hobas. Adalpero habet I hob. Ad Vuilda ab
uno Ruitae solvuntur situlae mellis. Ad Tiorohartasperga
dimid. hob.
De Emihova terrae salicae III hob. villicus XII jugera.
Mansi IV. Ex duabus hobis solvuntur II porci
dimidium solidum valentes, et XL situlae cervis., et
ab aliis duabus hobis solvuntur II oves tremissas
valentes, et XL situlae cervisiae; et hoba I solvit XX
situlas cerv. Et duo faciunt pannum de lana in long.
cubit. IX, in lat. IV. Molae II, cum IV rotis. Servi
salici habent XX jugera et I hobam.
De Isiniga terrae salicae IV hob. et IX jugera. Decimatio
de ipsa villa. Villicus habet II hob. et V jug.
Junior Perman XIII jug. et frater ejus Liuzi X jug.
Vinitores XLVIII jugera. Servi salici habent XV jugera.
Mansi VII. Singuli solvunt cervisiae sit. XXX,
ovem tremissam valentem, II pullos, XII ova; tres
faciunt bis in anno pannum de lana in long. cub. IX,
lat. IV; et duo faciunt pannum de lino long.
cub. XII, lat. IV. Censuales viri V, feminae XI. Ad
Skiosdorf hob. solvunt IV solidos.
De Stabilwis terrae salicae hob. V et IX jug., decimatio
de ipsa villa et alia. Villicus habet II jug.,
IV servi salici XL jug. Mansi IX. Tres faciunt bis
in anno pannum de lana long. cub. IX, lat IV.
Duo faciunt pannum de lino long. cub. XII,
lat. IV.
De Orilinhem sunt XIV hobae. Singulae solvunt
XV situlas cervisiae, et porcum XV den. valentem,
I modium tritici, et I modium avenae; insimul
dant pro opere XV solidos. Villicus habet XI jugera
et I hob. Forstarius habet VI jug. Ad Alaraspach
mola I, cum III rotis. Molinarius habet XV jugera.
Ad Hegilinhoven sunt V hobae, et VII jugera. Ab
his dantur XL denarii et XVI modii avenae. Ad
Horsconoshovan sunt XV hobae. Ab his solvuntur
XV solidi in ferro. Ad Etmatesdorf sunt VII rura. A
singulis ruribus V et XL denarii dantur. Ad Suainicandorf
sunt II hobae. Solvunt LXX denarios. Ad
Priempere sunt XIII hobae. Singulae solvunt situlas
XXX, denarios XXX. Ad Mantal ha VIII hobae. Ab his
solvuntur. . Ad Duomantala a sex ruribus dantur IX
solidi. Ad Fiscpac sunt II hobae. Ab his dantur XL
denarii. Ad Sunit dantur tres situlae mellis. Ad
Puolonsuant sunt novem | null | 01e6eaf3-6d3c-4aa8-96a8-b9b38b8f1ddd | latin_170m_raw | null | None | None | None |
rura. A septem solvitur
talentum, et cidalarius unum habet. Ad Erilinpach
sunt IV. Ab his dantur IV solidi. Ad Furdona sunt X
rura. Ab his solvuntur X solidi. Ad Proualasdorf
sunt tria rura. Quatuor solidi ab his dantur. Ad
Urpach sunt tria rura. Ab his dantur III solidi.
Ad Hwilinan sunt duo rura. Ab his dantur XL denarii.
De Maganaspach solidi XII. De Abbatiswinidun
solidi IV, denarii X. De Harda talentum unum,
denarii X.
Ad portam monasterii terrae salicae hoba I, quam
minister habet in beneficium; decimatio I de curte
principali et de aliis XVI. Curtilia IV, duo in beneficium
concessa, et duo censualia, ex quibus redduntur
LVIII denarii; familia censualis de capite, id est,
XII viri et XV mulieres, ad praedictam portam pertinentes,
ex quibus urbanis vel suburbanis, nec non
et de curtilibus, vel extra sitis ruribus annualiter
persolvendae sunt librae III et VI solidi denarii. Hi sequentes
loci cum omni puritate servicii ministrant:
de Curte ad Egilisprunna ecclesia cum decimatione
ipsius loci, et aliorum XIII locorum. Terrae salicae
hobas IV et dimid. Servi salici habent XII jugera.
Mansores VIII, qui singuli reddunt cervisiae situlas
XVII, ovem unam, tremissam valentem, modium
unum et dimidium farinae; vicissim per annos
hungelt red. Arant III dies in hebdomada, operantur
III dies hebd., ratem unam, feminae eorum
trinae lod. I, duae autem camisil. I. Molae II. Domus
I. De Cheringozashova LXXX denarii. De Talahova
LXX denarii, cervisiae situlas XVII, ovem unam
tremiss. valentem, modios VII avenae, carradas IV,
ligni ad focum, pullum I, ova V, pascit porcum I.
Operantur in . . . . . . . in autumno similiter, arat
in hebdom. III dies, herbicat, secat, inducit carradium
I, fenum secat, et inducit. De Scerhanhova
cervisiae situlas XL; arat per annum XVIII jugera. De
Frianvelt cervis. XXX modios, II sigali. Annualiter
arant VI jug. De Marchunashusa XII massae fieri
reddunt. De Entihova XI denarios. Presbyter hob. I.
Villicus habet hobam I et VIII jug. Equitarius unus
habet hob. I et decimam I. Equitat ubicunque praecipitur.
De Dechtapeta, ecclesia cum decimatione
tantum unius loci. Terrae salicae hobas V. Servi salici
habent XXVII jug., vinea una cum vinitore. Ad
Roccashova hobae duae, ex quibus redduntur cervis.
situl. XX et den. XXX. Modius unus triticeus, molae
II. Ad Gebrihinga ecclesia cum decimatione ipsius
loci, et aliorum IV locorum. Terrae salicae hobas III
et XX, II jug. Servi salici habent XII. Jurnales
mansores VI, qui singuli debent cervis. sidulas XVII,
ovem unam, tremiss. valentem, modium et dimidium
farinae; vicissim per annos hungelt reddit
ratem I. Arant in hebdom. II jug., operantur IV
dies in hebd., feminae eorum trinae, I. ludilonem,
duae autem camisilae, I., reddunt vermiculi coppos
II. Ad Tegandorf censuales hobae IX, qui simul
reddunt cervis, carradas V, farinae modios XXII et
dimid., denarios solidos VI. Ad Essislidorf hoba
dimid.; inde persolvunt den. XL, mod. II. De Sinzinga
persolv. den. LX. De Altasvelt den. L. Ad
Matinga ecclesia cum decimatione ipsius loci, censuales
hobae IV, qui simul reddunt cervis. carrad.
III, et denar. XL. Molae II.
Haec sunt beneficia Poponis in Geltolvinge, quibus
a sancto Emmerammo est beneficiatus, et Ulricus
filius ejus. In Geltolvinge IV curiae; in Maurlinge
I curia; in Lintach silva et curia. In Harthusen
duae curiae; in Wolferchoven II curiae; Rudelinge
altera dimidia curia. Haec vero sunt quae alii ab eo
beneficiati tenent: in Hakhelstat I huba, in Aitterhoven
II hubae et tertiam partem decimae; in Rudelinge
dimid. huba, in Chessawe II hubae; in Much
prope Ronige una huba; in Niderspach II hubae;
in Swinsbach II curiae, in Gailspach una curia, et
hubam unam.
#Burchardi ab. S. Emmerammi complacitatio cum
Ruitensibus.@#
In nomine Domini | null | 47eeb584-7e38-4754-b5b5-4a47bb4adcd2 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Notum sit fidelibus, non infidelibus,
qualiter bonae memoriae abbas Purchardus,
inter caetera quae in rebus B. Emmerammi sibique
famulantium ad commodum duxit vel vertit, assentiente
tota fratrum caterva cum manu advocati sui
Kadalhobi, comitis excellentissimi, hanc compendiosam
cum Ruitensibus fecit complacitationem: ut
de familia quae ad Ruit pertinet, mansi scilicet, seu
hiltiscalchi expediti a sale fiscali censu ex parte
adaucto, quem antea solverant per singulos annos,
de singulis hobis vini sauma non aliunde quam de
suo proprio persolvant. Hoc autem vinum sive illud
hic praedicti servi emant, sive ad Pauzona emptum
pergant, tale debet esse ut ad libitum Scafwardi
sub juramento constricti totum probetur, et sic in
cellario collocetur. Hanc vero census auctionem sub
eo tenore professi sunt ut pro colonis seu agricolis
ad alia loca minime ultra transferantur, sed eis
et suis posteris habitare, consistere ac servire,
liceat in his locis et terris quae ad praedictam curtem
nomine Ruite pertinere dignoscuntur. Servi quoque
salici ad sal vasa, et caetera necessaria faciant, vestitu
et annona de praenominata curte sibi concessa.
Hujus pactionis testes, quamplures, more Bajoarico
attracti per aures, quorum nomina hic habentur
subscripta: Williham, Aceli. Adalbreht, Pabo. Arnolt,
Haitfolc, Ledunc, Engilhere, Heizo, item Heizo,
Rutpreth, Engelhere.
#Otto Episcopus Ratisbonensis monasterio S. Emmerammi
remittit decem talenta, quae Gebehardus illius
antecessor quot annis in festivitate S. Emmerammi
exigere ab abbate consueverat.@#
In nomine Domini nostri Jesu Christi. Otto Dei
gratia Ratisponensis episcopus. Agnitum esse volumus
omnibus veritatis cultoribus, praesentibus et
futuris, maxime tamen successoribus nostris, qualiter
nos, pro amore Dei ac nostra salute et pro remedio
animae antecessoris nostri piae memoriae Gebehardi,
relevare cupientes servitium quod idem
antecessor noster quotannis in festivitate S. Emmerammi
ab abbate illius loci non cauta discretione
sibi fecit XX talentis persolvi, et hanc quantitatem
nostris temporibus derivatam ex consuetudinaria
lege quasi debitam reliquit, dimidiam ejus partem,
id est, X talenta precibus Eberhardi abbatis donavimus,
sc. statuentes ut quisque successor noster,
aut natali die memorandi martyris Christi apud monasterium
ipsius publicam missam celebrans, solito
more ibi prandeat, aut si natalitio interesse non
possit, X talenta argenti pro commemoratione legitimae
stationis accipiat, sciens procul dubio quia si
quid huic summae salubri consilio a nobis diffinitae
adaugere tentaverit; maximam sibi iram in die irae
thesaurizabit. Hujus rei testes sunt religiosi clerici
Peruuart, Sigbreht, Cumpo, Hartuic, Sigihart, Sigepolt,
Cumpo, Odalrih. Testes sunt et hi populares
laici: Heinricus Comes, Pabo frater ejus, Udalrih
de Praeginza, Roh, Aribo, Adalhoh, Mahtin, Prun,
Cotescalk.
#Heinricus dux Austriae donat monasterio S. Emmerammi
quamdam justitiam, quam olim Wernherus
de Winchelsaezze jure beneficiali obtinuit.@#
Hainricus Dei gratia dux Austriae omnibus Christ
fidelibus tam praesentis aetatis quam successurae
posteritatis in Christo salutem.
Quia petitioni servorum Christi propter Deum et
in Deo est annuendum, notificamus omnium bonorum
discretioni, quod, propter petitionem dilecti abbatis
nostri Adelberti, justitiam nostram, quam jure
beneficiali Wernherus de Winchelsaezze a nobis visus
est habuisse, ecclesiae S. Emmerammi indulsimus
et tradidimus, eo videlicet tenore, quod praefatus
abbas et omnes successores a nobis, et a
filio nostro Liuppoldo, et ab omnibus successoribus
nostris cum quiete et sine laesione ad usum fratrum
ibidem Deo servientium habeant et possideant. Ut
autem actio nostra tenacius memoriae omnium tam
futurorum quam praesentium inprimatur, praesentem
chartam inde conscribi fecimus, et testes, qui
aderant, annotari praecipimus: Comes Liutolfus,
comes Sifridus, dapifer VVerinhardus, Udalricus,
Albero de Burkartesdorf, Heinricus de Mistelbach,
Albero de Kunringen. Eorum summa haec colligitur:
de Ufhusen solidus I, de Skure solidi II, de
Egilsbrunne solid. II, de Lanne solid. II, de Bisingen
solid. I, de Bentelingen solid. I, de Gebrichingen
sol. I, de Ysiningen solid. I, qui sunt aunuatim solidi
duodecim. | null | cd4498ae-012e-42be-828d-2f7cb8bb83e8 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ADMONITIO PRAEVIA.( #Histoire littéraire de la France,@# tom. VII, pag. 574.)
Un écrivain, qui ne nous est connu que par sa qualité de moine de Saint-Bertin, nous a laissé un ouvrage
intitulé #Eloge d' Emma, reine d' Angleterre, fille de Richard Ie
r, duc de Normandie;@# titre aussi pompeux
qu' insuffisant pour exprimer la nature de l' ouvrage et en donner une juste idée. C' est effectivement
moins l' éloge de cette princesse que l' histoire de Canut le Grand, roi de Danemark et d' Angleterre, qu' elle
épousa en secondes noces, et d' Harald, fils et successeur de ce roi. Il est divisé en deux livres, dont le premier,
qui est fort court, contient l' histoire abrégée de Suein, roi de Danemark, père de Canut, et les commencements
de celle de ce dernier. L' autre livre, qui est plus prolixe, est employé à décrire le règne de
Canut et les révolutions dont il fut suivi en Angleterre sous Harald et après sa mort, lorsqu' Edouard, fils
du roi Ethelrède et de la reine Emma, parvint à la couronne. Cet événement arriva en 1042, et notre auteur
n' a pas poussé son Histoire plus lom. Il décrit en finissant la bonne intelligence et l' union qui régnaient
entre ce prince et Canut II, son frère utérin, roi de Danemark: ce qui montre que l' historien n' entreprit
d' écrire que quelque temps après l' époque qu' on vient de marquer. Mais il est certain qu' il l' exécuta avant
l' année 1052, qui est la date de la mort d' Emma, à qui l' écrit est dédié par une Epître détachée du corps de
l' ouvrage, et suivie d' un Avertissement ou Sommaire de toute l' Histoire.
Cet ouvrage, que Duchesne a donné au public sur un manuscrit de la bibliothèque Cottonienne, paraît peu
connu, puisqu' il n' y a encore que cette édition. Il aurait assurément mérité de trouver place dans les recueils
des historiens d' Angleterre et de Danemark qu' on a imprimés depuis un siècle ou environ. Outre
quantité de traits propres à illustrer l' histoire de ces deux royaumes, qui s' y lisent, ce qu' il contient doit
passer pour très-avéré. C' est la production d' un auteur non-seulement contemporain, mais qui avait encore
en singulière recommandation la vérité de l' histoire, comme il s' en explique lui-même. D' ailleurs le style en
est fort bon pour le siècle où l' ouvrage a été fait. Il est même fleuri en plusieurs endroits, et animé jusqu' au
point qu' il retient quelque chose du style poétique.
PROLOGUS.
Salus tibi sit a Domino Jesu Christo, o regina,
quae omnibus in hoc sexu positis praestas morum
elegantia. Ego servus tuus nobilitati tuae digna factis
meis exhibere nequeo, quoque pacto verbis saltem
illi placere nescio. Quod enim cujuslibet periti
eloquentis de te virtus tua praeeminet, omnibus a quibus
cognosceris ipso solis jubare clarius lucet. Te
igitur erga me adeo bene meritam magni facio, ut
morti intrepidus occumberem, si in rem tibi provenire
crederem. Qua ex re mihi etiam, ut praecipis,
memoriam rerum gestarum, rerum, inquam, tuo
tuorumque honori attinentium litteris posteritati
mandare gestio; sed ad hoc faciendum me mihi sufficere
posse dubito. Hoc enim in Historia proprium
exigitur ut nullo erroris diverticulo a recto veritatis
tramite declinetur; quoniam cum quis alicujus gesta
scribens, veritati falsa quaedam seu errando, sive
(ut saepe fit) ornatus gratia interserit, profecto unius
tantum comperta admistione mendacii auditor facta
velut infecta ducit. Unde historicis magnopere cavendum
esse censeo ne, veritati quibusdam falso interpositis
contraeundo, nomen etiam perdat quod
videtur habere ex officio. Res enim veritati, veritas
quoque fidem facit rei. Haec mecum aliaque hujusmodi
reputante, rubor animum vehementer excruciat;
cum pariter considero quam pessime in talibus
sese humana consuetudo habeat. Videns enim aliquis | null | 9ac6df5e-12ce-4d64-85f6-fe077c533b58 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quempiam pro exprimenda rei veritate verbis
indulgentem, vanae loquacitatis eum mordaciter redarguit;
alium vero quem dixi blasphemiam fugientem
et aequo modestiorem in narratione, cum operta
denudare debeat, aperta occuluisse dicit. Tali itaque
angustia circumseptus, ab invidentibus loquax dici
timeo, si, neglecta venustate dictaminis, Historiam
scripturus multiplici narratione usus fuero. Quoniam
vero, quin scripturus sim evadere me non posse video,
unum horum quae proponam eligendum esse
autumno, scilicet aut variis judiciis hominum subjacere,
aut de his quae mihi a te, domina regina,
praecepta sunt, praeripientem negligendo conticescere.
Malo itaque a quibusdam de loquacitate redargui,
quam veritatem maxime memorabilis rei
per me omnibus occultari. Quocirca jubentem dominam
magni pendens, hanc mihi elegi viam, excusabiles
deinceps occasiones posthabens, hinc narrationis
contextionem faciam.
ARGUMENTUM.
Fortasse, o lector, ambiges, meque scriptorem erroris
aut inscitiae redargues, cur in hujus libelli capite
actus laudesque Sueini serenissimi regis promulgaverim,
cum in suprascripta epistola ipsum
codicellum laudi hujus dominae me spoponderim facturum.
Quod ita esse ipse fatebere, meque ab ejus
laudibus nusquam accipies deviare, si prima mediis,
atque si extima sagaci more conferas primis. Atque
ut ad hoc intuendum nulla erroris impediaris nebula,
a similibus atque a penitus veris hoc tibi habeas
theorema. Aeneida, conscriptam a Virgilio
quis poterit inficiari ubique laudibus respondere
Octaviani, cum pene nihil aut plane parum ejus
mentio videatur nominatim interseri? Animadverte
igitur laudem suo generi ascriptam ipsius decori
claritudinis, claritatisque in omnibus nobilitare gloriam.
Quis autem hic neget laudibus reginae hunc
per omnia respondere codicem, cum non modo ad
ejus gloriam scribatur, verum etiam ejus maximam
videatur obtinere partem? Id tibi si probabile non
videtur, evidenti alterius rei indicio approbetur.
Nosti quoniam, ubicunque gyraveris circulum,
primo omnium procul dubio principium facies esse
punctum, sicque rotato continuatim orbe reducetur
circulus, quo reductu ad suum principium ejus
figurae continuatur ambitus. Simili igitur continuatione
laus reginae claret in primis, in mediis viget,
in ultimis invenitur, omnemque prorsus codicis
summam complectitur. Quod esse mecum sentiens
sic collige. Sueinus rex Danorum, virtute armisque
pollens et consilio, Anglicum regnum vi suo subjugavit
imperio, moriensque ejusdem regni Cnutonem
filium successorem esse constituit. Hic postmodum
eisdem Anglis contra se sentientibus, atque acriter
vim instrumenti vi quoque repugnantibus, multa
confecit bella; et fortasse vix aut nunquam bellandi
adesset finis, nisi tandem hujus nobilissimae reginae
jugali copula potiretur, favente gratia Salvatoris.
Vivens adhuc de hac eadem regina suscepto filio,
Hardecnut scilicet, quidquid suae parebat ditioni
tradidit. Qui, defuncto patre, Anglicis absens erat.
Regnum siquidem Danorum procuraturus ierat. Quae
absentia imperii sui fines invadendi injusto pervasori
locum dedit. Qui accepto regno, fratrem regis
nefandissima proditione interemit. Sed divina ultio
subsecuta, impiumque percutiens, regnum cui debebatur
restituit. Hardecnut itaque, recepto regno,
maternis per omnia parens consiliis, divitias ampliando
regnum imperialiter obtinuit. Usus quin
etiam egregia liberalitate fratri, utpote decebat, secum
regni decus atque divitias impertivit. His enim
animadversis, o lector, vigilique, imo etiam perspicaci
oculo mentis perscrutato textu, intellige hujus
libelli seriem per omnia reginae Emmae laudibus
respondere.
LIBER PRIMUS.
Regem Danorum Sueinum, inquam, veridica comperi
relatione omnium sui temporis regum ferme
fortunatissimum exstitisse, adeo ut (quod raro contingere
soler) principiis felicibus, secundum Deum
et saeculum, multo felicior responderet exitus. Hic
denique a nobilissimis, quod primum est inter
homines, duxit originem, magnumque sibi decus
secundum saeculum peperit imperii quod administrabat
regimen. Tantam deinde illi gratiam divina
concessit virtus, ut etiam puerulus intimo affectu
diligeretur ab omnibus, tantum patri proprio invisus,
nulla hoc promerente puerili culpa, sed sola
turbante invidia. Qui factus juvenis, in amore quotidie
crescebat populi, unde magis magisque invidia
augebatur patri; adeo ut eum a patria non jam
clanculum, sed palam vellet expellere, jurejurandoque
asserens eum post se regnaturum non esse.
Unde dolens exercitus, relicto patre, haerebat filio et
eum defensabat sedulo. Hujus rei gratia congrediuntur
in praelio, in quo vulneratus fugatusque pater ad
Sclavos fugit, et non multo post ibi obiit, et Suein
ejus solium quiete tenuit. Quam strenue vero prudenterque
interim saecularia disposuerit negotia,
paucis libet | null | 0bdea33c-0c3a-4992-95f3-59e5765afb43 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ad memoriam reducere, quatenus his
interpositis facilius sit gradatim per haec ad subsequentia
descendere. Denique cum nullo hostium
incursu trepidus pacem in securitate ageret, periculi
semper velut instantis metuens in castris vivebat,
quod hostibus, si adessent, nullatenus fortasse resisteret,
nihilque suis quae bello necessaria forent
praeparando patiebatur remitti, scilicet ne per otium,
ut assolet, viriles emollirentur animi. Nullum tamen
adeo difficile invenire poterat negotium ad quod
invitos impulisset milites, quos multa liberali munuficentia
sibi fecerat obnoxios et fideles. Atque, ut
scias quantus suorum fuerit in praecordiis affectus,
pro certo affirmare valeam quod nullus formidine
mortis periculum refugeret, ejusque pro fidelitate
hostibus innumeris solus, armatis etiam, manibus
nudis imperterritus occurreret, si euntibus tantum
regale praemonstraretur signum. At ne me credat
aliquis haec falsa fingendo alicujus amoris gratia
compilare, recte animadvertenti in subsequentibus
patebit utrum vera dixerim an minime. Omnibus
enim liquet procul dubio quoniam humanitatis ita
sese habeat consuetudo, ut plerumque ex rebus
prospere redeuntibus mentes quorumdam plus aequo
exagitet cogitationum aestus, atque ex nimia in otio
licentia aggrediuntur aliqui quod vix cogitare,
nedum facere, audent in adversitate positi. Ita etiam
praelibati regis militibus, cum incompositae pacis
diuturnitate cuncta cessissent prospere, firma sui
pro benefactis domini fretis stabilitate, eadem ipsi
agitanti placuit studere terram Anglicam invadendo
sorte bellica imperii sui finibus adjicere. « Turchil,
inquiunt, princeps militiae tuae, domine rex, licentia
a te accepta, abiit ut fratrem suum inibi interfectum
ulcisceretur, et, magnam partem exercitus tui abducens,
vicisse se gaudet; et nunc meridianam partem
provinciae victor obtinet, ac mavult ibi exsul
degens, amicusque factus Anglorum, quos tua manu
vicit gloriari, quam exercitum reducens tibi subdi,
tibique victoriam ascribi. Et nunc fraudamur sociis
et quadraginta puppibus quas secum duxit onustas
de Danorum bellatoribus primis. Non tam grave
dominus noster patiatur dispendium, sed abiens
cupientem ducat exercitum, et illi Turchil contumacem
acquiremus cum suis satellitibus, eis quoque
foederatos Anglos cum omnibus eorum possessionibus.
Scimus enim diu eos non posse resistere, quia
nostrates viri ad nos transibunt facile. Quod si eos
velle contigerit, rex duci suo Danisque parcens, eos
honoribus ampliabit. Si autem noluerit, quem despexere
sentient. Hac illaque patria privati inter
primos hostes regis poenas luent. »
Hujus rei adhortationem rex ubi audiit, primum
secum mirari non mediocriter coepit, quia quod ipso
diu dissimulanti celantique in mentem venerat,
itidem militibus cogitationem ejus ignorantibus
animo sederat. Accersito itaque Cnutone filio suo
majore, quid sibi super hoc negotii videretur, orsus
est inquirere. Inquisitus autem ille a patre, metuens
ne redargueretur si placito contrairet techna socordiae,
non tantum terram adeundam esse approbat,
verum etiam instigat hortaturque ne mora ulla
incoeptum detineat. Ergo rex consultu optimatum
firmatus, militumque benevolentia fisus, classem
numerosam jussit parari et universam militiam
Danorum undique moneri, ut statuto die armata
adesset et regis sententiam audiens, quaeque imperarentur
devotissime expleret. Cursores mox provinciae
ex jussu domini sui cunctam pergyrant regionem,
quietam quoque commonefaciunt gentem,
ne quis ex tanto exercitu deesset, quin omnis bellator
terrae aut iram regis incurreret, aut jussioni ejus
advolaret. Quid ergo? Absque contradictione adunantur,
instructique armis bellicis gregatim regi suo
praesentantur, ostentantes se paratos ad periculum
et ad mortem, si tantum domini sui queant perficere
voluntatem. Rex autem videns populum innumerabilem,
voce praeconaria jussit suam patefieri voluntatem,
se velle scilicet classem adversum Anglos
armare, ditionique suae omnem hanc patriam ferro
dolisve subjicere. Quod ubi omnibus visum esset
laudabile, elegit primum qui regnum suum deberent
custodire, ne, dum alienum incaute appeteret,
illud quod securus tenebat amitteret et intentus in
utroque neutri imperaret. Habebat enim filios duos
bonae indolis, ex quibus primogenitum suo junxit
comitatui, natu vero minorem praefecit universi
regni dominatui, adjuncta ei copia militari, paucisque
primatum qui puerulum sagaciter instituerent
et qui huic consiliis armisque pro muro essent.
Omnibus ergo rite dispositis, recensuit comites
expeditionis, relictoque minore filio suo in sede,
adiit navigium vallatus armato milite. Nec mora,
concurritur undique ad littora, circumfertur passim
armorum seges multigena. Aggregati tandem
turritas ascendunt puppes, aeratis rostris duces singulos
videntibus discriminantes. Hinc enim erat
cernere leones auro fusiles in puppibus, hinc autem
volucres | null | f6b84a3b-df21-4f21-902d-3b71b93a52a3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in summis malis venientes austres
suis signantes versibus, aut dracones varios minantes
incendia de naribus. Illinc homines de solido
auro argentove rutilos, vivis quodammodo non
impares, atque illinc tauros erectis sursum collis,
protensisque cruribus, mugitus cursusque viventium
simulantes. Videres quoque delphinos electro
fusos, veteremque rememorantes fabulam de eodem
metallo centauros. Ejusdem praeterea caelaturae
multa tibi dicerem insignia, si non monstrorum,
quae sculpta inerant, me laterent nomina. Sed quid
nunc tibi latera carinarum memorem, non modo
ornatitiis depicta coloribus, verum etiam aureis argenteisque
aspera signis? Regia quoque puppis tanto
pulchritudine sui caeteris praestabat, quanto rex
suae dignitatis honore milites antecedebat. De qua
melius est ut sileam, quam pro magnitudine sui
pauca dicam. Tali itaque freti classe, dato signo repente
gaudentes abeunt, atque, ut jussi erant, pars
ante, pars retro, aequatis tamen rostris, regiae puppi
se circumferunt. Hic videres crebris tonsis verberata
late spumare caerula, metallique repercussum
fulgore solem duplices radios extendere in aera.
Quid plura? Tandem quo intendebant animi appropiabant
finibus, cum finitimos mari patrienses ejus
rei sinister commovit nuntius. Nec mora, quo regia
classis anchoras fixit, incolae ejus loci concurrunt
ad portam, potentiori se frustra parati defendere
intrandi aditum. Denique relictis navibus regii milites
ad terram exeunt, et pedestri pugnae intrepidi
sese accingunt. Hostes primo duriter contra resistentes
dimicant, postea vero periculi formidine versi
in fugam, sauciandi occidendique copiam persequentibus
praestant. Ita rex ex affectu primo praelio
usus, adjacentem regionem invadit, fusis fugatisque
hostibus. Tunc tali successu factus audentior, ad
naves redit et reliquos portus, qui plures eam terram
cingunt, eadem ratione invadit. Postremo universam
patriam tanto labore perdomuit, ut, si quis
omnem historiam ejus ad plenum percurrere velit,
non modicum auditores fatigabit et sibimet injurius
erit, dum, ut voluit, omnia perstringere minime valebit.
At ego, haec alteri narranda relinquens, tangendo
transire percupio et ad alia festinando, stylum
applicabo ad Sueini obitum, ut festivi regis Cnutonis
regni elucidare queam exordium. Namque
ubi jam saepedictus rex tota Anglorum patria est inthronisatus,
et ubi jam pene illi nemo restitit, pauco
supervixit tempore, sed tamen illud tantillum gloriose.
Praesciens igitur dissolutionem sui corporis
imminere, filium suum Cnutonem, quem secum habuit,
advocat, sese viam universae carnis ingrediendum
indicat. Cui dum multa de regni gubernaculo,
multaque hortaretur de Christianitatis studio, Deo
gratias, illi virorum dignissimo sceptrum commisit
regale. Hujus rei facto maxime Dani, quibus legitime
praeesse debuit, favent, eumque patre adhuc
vivente regem super se constitui gaudent. Hoc ita
facto, pater orat filium ut, si quando nativitatis suae
rediret ad terram, corpus paternum reportaret secum,
neve pateretur se alienigenam in externis tumulari
terris. Noverat enim quia pro invasione
regni illis exosus erat populis. Nec multo post postrema
naturae debita, animam remittendo
coelestibus, terrae autem reddendo membra.
LIBER SECUNDUS.
Mortuo patre, Cnuto regni parat retinere sceptrum,
sed ad hoc minime sufficere potuit, deficiente
copia fidelium. Angli siquidem, memores
quod pater ejus injuste suos invasisset fines, ad expellendum
eum, ut pote qui juvenis erat, omni regni
pariter collegerunt vires. Quo comperto rex,
clam per fideles amicos reperto honoris sui consilio,
classim sibi praeparari jubet; non quod asperos
eventus belli metuendo fugeret, sed ut fratrem
suum Haraldum, regem scilicet Danorum, super
tali negotio consuleret. Paterna itaque classe repetita,
instauratoque remige, ventis marique regalia
commisit carbasa, sed tamen non omnem militiam
secum reduxit, quae cum patre suo secumque patriam
introivit. Nam Thurchil, quem principem militiae
praediximus, terra quod esset optima inspecto,
maluit conversari vitam fertili patria, cum patriensibus
pace confecta, quam velut expulsus demum
redire ad propria. Et, ut aiunt quidam, hoc non
facit despiciendo dominum, sed uti, cum resumptis
viribus fratrisque auxilio repedaret ad debellandum
regnum, aut optimates regni consilio suo ad deditionem
flecteret, aut si id parum processisset, dimicantes
contra dominum suum hostes incautos a
tergo caederet. Cujus rei patet veritas ex eo quod
secum maximam partem militum retinuit, quodque
rex non amplius quam sexaginta naves secum abire
permisit.
Prospero itaque cursu rex natales ad fines [pervenit.
ED | null | 54b9aaa5-7dd8-46e1-8125-f1dc686b4cb9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. P.] cum mirarentur omnes solitarium reditum
ejus, quantum ad regem, patri antea fideles. Haraldi
regis subito complevit volitans fama palatia, fratrem
ejus majorem, Cnutonem scilicet, sua advenisse
littora. Miratur rex omnisque pariter exercitus, atque
adhuc nescii duros ipsius praesagibant casus. Igitur
a latere regis milites diriguntur delecti, paratique in
occursum transmittuntur equi. Fraternus siquidem
amor fratris eum movebat inservire decori. Cumque
tandem honorifice, utpote regem decet, fraterna
subintraret limina, frater ipse in primo aditu
occurrit, mutuoque brachiorum connexione pressis
corporibus, sibi invicem pia quam saepe defigunt
oscula. Collum utriusque partim pro amore, partimque
pro patris morte fusae madefecere lacrymae;
quibus vix exstinctis multo refocillantur affamine.
Ubi dum quisque fortunam fratris inquiveret, propriam
quoque patefaceret; Cnuto, qui natu major
fuerat, sic Haraldum fratrem alloquitur: « Adveni,
frater, partim causa tui amoris, partim vero ut declinarem
improvisam temeritatem barbarici furoris;
non tamen metuens bellorum, quae meae repetam
gloriae, sed ut tuo consultu edoctus, praesidioque
suffultus, redeam certus victoriae. Est autem
primum, quod mihi facies, si non gloriae meae invides,
ut dividas mecum regnum Danorum, meam
scilicet haereditatem, quam solus tenes, deinde regnum
Anglorum, si communi opera poterimus nostrae
haereditati adjicere. Unum horum quodcunque
elegeris feliciter teneto, et ego aliud similiter tenebo.
Hujus rei gratia tecum hiemabo, ut tempus tuo
sufficiat consilio et, ut expedit, reparentur naves et
exercitus, ne deficiant necessaria, dum pugnae ingruerit
tempus. Thurchil noster, nos relinquendo,
ut patrem, in terra resedit et magnam partem navium
nostrarum retinuit et, ut reor, nobis adversarius
erit, sed tamen non praevalebit. »
Haraldus rex, audito quod noluit, his fratrem verbis
excepit: « Gaudeo, frater, de tuo adventu, habeoque
gratias tibi quod me visitasti; sed est grave
auditu quod loqueris de divisione regni. Haereditatem
quam mihi pater, te laudante, tradidit, guberno;
tu vero hanc majorem si amisisti doleo, teque
juvare paratus regnum meum partiri non sustinebo. »
Hoc Cnuto audiens, fratremque recte locutum
tacite perpendens: « Hoc tempore de hoc
sileamus, inquit. Deus enim rectius fortasse hoc
solus ordinavit. » Talibus aliisque diversis sermonibus
colloquentes, conviviisque regalibus convivantes,
aliquanto tempore simul manserunt, et naves
meliorantes exercitum restauraverunt. Pariter vero
Sclavoniam adierunt, et matrem suam, quae illic morabatur,
reduxerunt.
Interea quaedam matronarum Anglicarum navim
sibi fecit parari, et assumpto corpore Sueini regis
sua in patria sepulti, illoque aromatibus condito,
palliisque velato, mare adiit, et prospero cursu appulsa
ad portus Danorum pervenit. Mittens ergo
utrisque fratribus nuntium, mandat corpus adesse
paternum, ut hoc maturent suscipere, tumuloque
quod sibi praeparaverat locare. Illi hilares adsunt,
honorifice corpus suscipiunt, honorificentiusque illud
in monasterio in honore sanctae Trinitatis ab eodem
rege constructo, in sepulcro quod sibi paraverat recondunt.
Quo perfecto, jamque appropiante sole
aestivo accelerat Cnuto, redintegrato exercitu, redire,
suasque injurias vindicare. At illi circa littora deambulanti
subito apparescunt carbasa non multa in
medio mari. Nam Turchil memor quod Sueino fecerat,
et quod tunc in terra Anglica absque licentia
domini sui Cnutonis inconsulte remanserat, cum
novem navibus earumque exercitu dominum suum
requisivit, ut ei patefaceret quia non contra ejus
salutem se recedente remanserit. Qui veniens non
praesumpsit littora injussus subire, sed ejectis anchoris,
praemissisque nuntiis, poscit se portus subintrare
licere. Quod ubi concessum est, ascendit,
misericordiamque domini sui quaesivit, et illi multo
labore conciliatus, dat fidei sacramentum se illi
deinceps fideliter serviturum. Cum quo mense plus
integro moratur, et ut ad Anglos redeat hortatur,
dicens eum leviter illos posse superare, quorum
fines longe lateque notificarentur utrisque. Praesertim
aiebat se triginta naves in Anglorum patria
cum exercitu fidissimo reliquisse, qui venientes susciperent
honorifice, lucerentque per fines totius
patriae. Tunc rex valedicens matri et fratri, curvi
littoris repetiit confinia, qua jam adunaverat ducentarum
navium speciosa spectacula. Nam hic erat
tanta armorum copia, ut una earum navium, si omnibus
reliquis defecissent, sufficeret abundantissime
tela. Erant autem ibi scutorum tanta genera, ut crederes
adesse omnium populorum agmina. Tantus
quoque decor inerat puppibus, ut intuentium hebetatis | null | b3112aac-72c6-433a-aa09-796811ad486f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
luminibus, flammeae magis quam igneae viderentur
a longe aspicientibus. Si quando enim sol
illis jubar immiscuit radiorum, hinc resplenduit
fulgor armorum, illinc vero flamma dependentium
clypeorum. Ardebat aurum in rostris, fulgebat quoque
argentum in variis navium figuris. Tantus siquidem
classis erat apparatus, ut, si quam gentem
ejus vellet expugnare Dominus, naves tantum adversarios
terrerent, priusquam earum bellatores pugnam
ullam capesserent. Nam quis contrariorum
leones auri fulgore terribiles, quis metallinos [metallicos?]
homines aureo fronte minaces, quis dracones
obryzo ardentes, quis tauros radiantibus auro
cornibus necem intentantes in puppibus aspiceret, et
nullo metu regem tantae copiae formidaret? Praeterea,
in tanta expeditione nullus inveniebatur servus,
nullus ex servo libertus, nullus ignobilis, nullus
senili aetate debilis. Omnes enim erant nobiles, omnes
plenae aetatis robore valentes, omnes cuivis pugnae
satis habiles, omnes tantae velocitatis, ut despectui
eis essent equitantium pernicitates.
Talis itaque milities fastuosis scansis ratibus intrat
pelagus, solutis a littore anchoris et funibus, talique
verrit impetu fluctus, ut alatis puppibus hanc
supervolare undas putares, vix tanto mari rudentibus.
Regalis autem navis reliquis erat honor et intentio,
quia nulla aliis inerat optio, nisi tantum ut
regis sui fasces ampliarent toto studio. Exspectabili
itaque ordine, flatu secundo, Sandhuich, qui est omnium
Anglorum portuum famosissimus, sunt appulsi,
ejectisque anchoris, baculis exploratores se
dedunt littori, et citissime finitima tellure explorata,
ad nota recurrunt navigia, regique edicunt adesse
resistentium parata millia. Patrienses enim regi Danisque
ferventissime rebellare ardentes, quas sibi ad
luctam sufficere credebant, adunaverant phalanges,
conglobatique in unum conspirati advolitabant, dextris
nobilium morituri. Tunc Turchil tempus intuens
instare quo fidelitatem suam domino suo valebat
patefacere: « Ego, inquit, hoc certamen domino
meo accurabo cum meis evincere, nec regem meum
ad bellandum, utpote juvenem ferventissimum, huic
misceri patiar pugnae. Nam si victor fuero, regi ipsi
triumphabo; si autem cecidero, sive tergum dedero,
non Anglis gloriae erit adeo; quia rex supererit, qui
et praelium restaurabit et fortasse victor meas injurias
vindicabit. » Hoc dictum cum sanae mentis esse
videretur omnibus, annuente rege ascendit cum suis
e navibus, dirigens aciem contra Anglorum impetum,
qui tunc in loco Scorastan dicto fuerat congregatus.
Quadraginta denique navium et eo amplius,
Danorum exercitus ascenderat, sed adhuc hic numerus
medietati hostium minime par fuerat. At dux
corum magis fisus virtute quam multitudine, omnes
rumpens morulas, classica insonuit, gradiens in
prima fronte, et, mente semper Dei auxilium exorans,
quaeque obvia metebat mucronis acie. Angli
vero in primis fortiores dira caede Danos obtruncarunt,
in tantum ut pene victoriam adepti adversarios
fugere cogerent, si non ducis alloquio retenti
memoresque virtutis fugam erubescerent. Namque
memorabat ille abesse diffugium, in terra scilicet
hostes, et a littore longe remotas puppes; ideoque, si
non vincerent, quod pariter occumbere deberent.
Unde illi animosiores effecti, in praelio illico manifestant
quam periculosa sit desperatio. Enimvero
de refugio fugae desperati tanta in hostes debacchati
sunt insania, ut non tantum mortuorum aspiceres
corpora cadentia, verum etiam vivorum ictus declinantia.
Tandem ergo potiti optata victoria, suorum
quae reperire poterant, tumulabant membra. Ab adversariis
quoque diripientes spolia, revertuntur, et
ad jacentem regionem invadendam accinguntur. Hoc
primum decus Thurchil armis Cnutonis auxit, et
magnam partem patriae pro hoc postmodum promeruit.
At tunc ad dominum regressus, ei et sociis suos
indicat eventus, facitque eos spoliis quae attulit
ardentiores ad pugnam, manubiis laetus et palmae
successibus. Quo exemplo Eric quidam dux et princeps
provinciae quae Northwega dicitur, incitatus
(nam et is Cnutonis regis intererat officialibus,
jamdiu illi subditus, vir armis strenuus, omni honorificentia
dignus), accepta licentia, cum suis est
egressus, et partem terrae aggressus spolia diripuit,
vicos invadendo destruxit, occurrentes sibi hostes
domuit, et multos ex eis captivavit, tandemque
victoriosus ad socios cum spoliis redit. Quo reverso,
rex parcens patriae, prohibuit ultra eam praedari,
sed jussit civitatem Londoniam metropolim terrae
obsidione teneri, quia in ea confugerant optimates
et pars exercitus et maximum (ut est populosissima)
vulgus. Et quia hoc pedites equitesque nequibant
explere (undique enim mari quodammodo non pari
vallantur flumine), turritis puppibus | null | 12ef7ed2-9d37-47ee-98b4-c523056ad849 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
eam coangustare
fecit, et firmissima vallatione tenuit. Deus itaque,
qui omnes homines vult magis salvare quam perdere,
intuens has gentes tanto periculo laborare,
cum principem qui interius civitate praesidebat, educens
e corpore, junxit quieti sempiternae, ut, eo defuncto,
liber Cnutoni ingressus pateret et utrique
populo confecta pace paulisper respirare copia
esset. Quod et factum est. Nam cives, suo honorifice
sepulto principe, initoque salubri consilio, elegerunt
internuntios mittere, et regi placita mandare,
videlicet ut dexteram illis daret et civitatem pacifice
susciperet. Hoc ubi Cnutoni satis videretur
probabile facto, foedus firmatum est, ingressui ejus
die constituto. At pars interioris exercitus sprevere
statutum civium, latenterque, nocte illa cujus
sequenti die ingressus est rex, cum filio defuncti
principis egressi sunt civitatem, ut experirentur
rursus collecta innumerabili manu si forte a tinibus
suis valerent arcere ingressum regem. Nec
quieverunt, quousque omnes pene Anglos sibi magis
adhuc acclives quam Cnutoni conglobarent. Cnuto
autem civitatem intravit et in solio regni resedit, sed
tamen Londonienses non sibi adhuc esse fideles
credidit. Unde et navium stipendia illa aestate restaurare
fecit, ne, si forte exercitus adversariorum
civitatem oppugnaret, ipse ab interioribus hostibus
exterioribus traditus interiret. Quod cavens, rursus
ad tempus ut prudens cessit et, ascensis ratibus ac
civitate relicta, insulam Scepei dictam cum suis
petiit, ibique hiemans pacifice eventum rei exspectavit.
Edmundus itaque (sic enim juvenis qui exercitum
collegerat dictus est), recedente Cnutone, cum
populo non mediocri, sed innumerabili veniens, civitatem
pompatice ingreditur, et mox eum universi
sequuntur, obtemperant, et favent, et virum fortem
fieri suadent, dicentes quod eum magis quam Danorum
principem eligerent. Erat quoque ejus partis
comes primus Edricus, consiliis pollens, sed tamen
dolositate versipellis, quem sibi ad aurem posuerat
Edmundus in omnibus negotiis. Fertur autem ipse
juvenis illo tempore domino Cnutoni recedenti singularem
pugnam obtulisse, sed rex sapiens dicitur
sic respondisse: « Ego tempus luctae praestolabor
congrue, dum non casum suspectus, certus fuero
victoriae. Tu vero, qui aves ducllum in hieme,
cave ne deficias etiam aptiori tempore. » Sic rex,
ut dictum est, in Scepei quod est dictum Latine Insula
ovium, ut poterat, hiemavit. Edmundus autem
in Londonia, dimisso exercitu, ultimam hiemem
duxit.
Recedenti vero brumali tempore, tota Quadragesima
rursus militiam adunavit, et mox post Paschales
dies regem et Danos a finibus Anglorum deturbare
paravit, et veniens cum innumerabili multitudine,
eos subito cogitavit invadere. At sermo non
latuit Danos, qui puppibus posthabitis petunt arida,
aptantes se excipere quaeque obvia. Erat namque
eis vexillum miri portenti, quod, licet credam posse
esse incredibile lectori, tamen, quia verum est, verae
inseram lectioni. Enimvero, dum esset simplicissimo
candidissimoque intextum serico, nullius figurae
in eo inserta esset imago, tempore belli semper in
eo videbatur corvus, ac si intextus, in victoria suorum
quasi hians ore, excutiensque alas, instabilisque
pedibus et suis devictis quietissimus, totoque
corpore demissus. Quod requirens Turchil auctor
primi praelii: « Pugnemus, inquit, viriliter socii, nihil
enim nobis erit periculi. Hoc denique testatur instabilis
corvus praesagientis vexilli. » Quo audito, equi
audentiores effecti, ferratisque induviis indurati,
occurrunt Anglis in Aesceneduno loco, quod nos
Latini montem fraxinorum possimus interpretari.
Ibique nondum congressione facta, Edric, quem
primum comitum Edmundi diximus, haec suis intulit
affamina: « Fugiamus, o socii, vitamque subtrahamus
morti imminenti, alioquin occumbemus
illico. Danorum enim duritiam nosco. » Et velato
vexillo quod dextra gestabat, dans tergum hostibus,
magnam partem militum bello fraudabat. Et, ut
quidam aiunt, hoc non causa egit timoris, sed dolositatis,
ut postea claruit, quia hoc eum clam Danis
promisisse, nescio quo pro beneficio, assertio
multorum dicit. Tunc Edmundus hoc intuitus et
undique angustiatus: « O Angli, inquit, aut hodie
bellabitis, aut omnes una in deditionem ibitis. Pugnate
igitur pro libertate et patria, viri cordati. Hi
quippe qui fugiunt, utpote formidolosi, si non abirent,
essent impedimento exercitui. » Et haec dicens,
in medios ingreditur hostes, circumquaque caedens
Danos, nobiles hoc exemplo suos reddens ad bellandum
proniores. Commissum est | null | aea5797e-274f-4cb9-bafe-0aef159b62aa | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ergo praelium pedestre
gravissimum, dum Dani licet pauciores nescii
cedere, magis eligerent internecionem quam fugae
periculum. Resistunt itaque viriliter et praelium hora
diei nona coeptum ducunt in vesperam, se gladiis
haud sponte opponentes, sed gladiorum aculeis valuntarius
[valentius] alios urgentes Cadunt utriusque
partis armati, plus tamen ejus quae erat numero
eminentiori. At ubi jam advesperante noctis adessent
tempora, vincit amor victoriae tenebrarum incommoda,
quia neque horrebant tenebras, instante cura
majore, neque etiam nocti dignabantur cedere, in
hostem tantum dum ardebant praevalere. Et nisi
luna clarescens ipsum monstraret hostem, caederet
quisque suum commilitonem, ut inimicum resistentem,
nullusque utriusque partis superviveret, nisi
quem fuga salvasset. Interea coeperunt Angli fatigari,
paulatimque fugam meditari, dum intuentur
Danos in hoc conspiratos quatenus aut vincerent
aut usque ad unum omnes una perirent. Videbantur
enim iis tunc numerosiores et in tam diutina conflictatione
fortiores. Fortiores namque eos aestimabant
vera suspicione, quia jam stimulis ferri commoniti,
casuque suorum turbati, magis videbantur
saevire quam bellare. Unde Angli, terga vertentes,
hac et illac fugitant absque mora, semper ante
adversarium cadentes, adduntque decus Cnutonis et
victoriae, decorato Edmundo fugiente principe. Qui
licet devictus valentioribus cedens recederet, tamen
adhuc non penitus desperans, tutis se commisit locis,
ut demum, fortiori multitudine collecta, iterum
experiretur si quid forte sibi boni succedere posset.
At Dani fugientes non longe sunt persecuti, quia
incogniti [ #f.,@# incognitis. ED. P.] locorum noctis obscuritate
sunt retenti. Angli vero loci non inscii, cito
a manibus hostium sunt elapsi, eos relinquentes ad
spolia, seseque dantes ad inhonesta refugia.
Tunc victores sua laeti victoria, transacta jam
nocte plus media, pernoctant quod supererat inter
mortuorunm cadavera. Non autem in nocte spolia
dirimunt, sed interim suos requirunt, seseque adunantes
ut securiores esse possent, simul omnes uno
in loco perstiterunt. Illucescente vero jam mane,
suorum agnoscunt multos in praelio cecidisse, quorum
cadavera ut poterant tumulavere. Ab adversariorum
quoque membris abradunt spolia, bestiis et
avibus eorum relinquentes morticina, et ad naves
redeuntes, Londoniamque repetentes, saniora sibi
quaerunt consilia. Similiter et Angli suo cum principe
sibi consulunt et super hoc negotii Dei auxilium
quaerunt, ut qui totiens armis sunt devicti, saltem
aliquo consilio valerent remanere suffulti. Jam etiam
Edricus, qui antea a bello recessit profugus, ad dominum
suum et ad socios rediit et susceptus est,
quia vir boni consilii fuit. Is surgens in medio
agmine, omnes tali allocutus est sermone; « Licet
omnibus pene vobis sim invisus, quia bello cessi,
tamen si vestris sederet animis dictis parere mei
consilii, victoriosiores effici meo consultu possetis,
quam si totius terrae his viris resisteretis armis.
Satis enim Danorum victorias expertus, frustra nos
reniti omnino scio, et ob hoc me subtraxi a praelio,
ut vobis postmodum prodessem consilio, non ut vos
aestimatis, perculsus timore aliquo. Dum enim scirem
necesse esse me fugere, quid satius fuit, aut
vulneratum, aut sanum recedere? Est procul dubio
certa victoria interdum ab fortiori hoste elabi fuga,
cui nequit resisti per arma. Omnes enim qui adsumus,
proh dolor! fugimus. Sed ne hic casus vobis
eveniat ulterius, dextras Danis demus, ut, ipsos foederatos
habentes, fugam periculumque bellorum sic
saltem declinemus. Attamen hoc aliter nequit fieri,
nisi divisione regni nostri. Et melius esse judico,
ut medietatem regni rex noster cum pace habeat,
quam totum pariter invitus amittat. » Placuit sermo
optimatibus, et, licet invitus, hoc tamen annuit Edmundus;
electisque internuntiis, praemittit ad naves
Cnutonis, qui dextras Danis dent et accipiant ab eis.
Quos ubi primum Dani venientes intuentur, exploratores
eos esse suspicantur, sed postquam propius
eos vident accedere, accersitis eis quidnam quaesierunt
orsi sunt rogitare. Discentes vero ab eis pro
conficienda pace eos venire, laetantes eos sistunt
conspectibus regis. Erant enim obnixe optantes
prospera pacis, jam lassi bellorum et continuatione
navigationis. Tunc missi, rege pacifice salutato:
« Miserunt nos, inquiunt, ad te, o rex, princeps noster
et procerum nostrorum multitudo, ut consentias
eis de pace, et datis nobis dextris et obsidibus,
a nobis itidem recipias cum regni medietate | null | 3a2157cc-69f4-4368-b409-e97ec9fd9a23 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Dominare
in boreali parte cum quiete; e regione autem
sit noster Edmundus in finibus meridianae plagae.
Hujus rei gratia ad te sumus legati, tu vero bene
faciens placito consenti. Alioquin, licet simus semel
et iterum a vobis bello deturbati, adhuc tamen
majori violentia roborabimur vobiscum bellaturi. »
Quibus rex non temere respondit; sed, ipsis amotis,
consilium a suis quaesivit, et sic eis postmodum pacifice
consensit. Audierat enim a suis quod multi
suorum defecissent, nec erat qui locum morientium
suppleret, cum longe remoti a propria patria essent;
Anglorum quoque quanquam perplurimi interficerentur,
numerus eorum non adeo minuebatur, quia
in propriis positis semper qui morientis locum restauraret
inveniebatur. Revocatis itaque internuntiis:
« Vestris, inquit rex, o juvenes, legationibus
consentio, et, uti dixistis, media mihi libere erit regio.
Sed tamen vectigal etiam suae partis vester rex,
quicumque ille fuerit, exercitui dabit meo. Hoc enim
illi debeo, ideoque aliter pactum non laudo. »
Foedere itaque firmato, obsides dantur ab utraque
parte, et sic exercitus solutus bellorum importunitate,
optata laetus potitur pace. Verumtamem Deus
memor suae antiquae doctrinae, scilicet omne regnum
in seipsum divisum diu permanere non posse, non
longo post tempore Edmundum eduxit e corpore,
Anglorum misertus imperii, ne forte si uterque superviveret,
neuter regnaret secure et regnum diatim
adnihilaretur renovata contentione. Defunctus autem
regius juvenis regio tumulatur sepulcro, defletus
diu multumque a patriensi populo, cui Deus
omne gaudium tribuat in coelesti solio. Cujus rei
gratia eum Deus jusserit obire, mox deinde patuit,
quia universa regio illico Cnutonem sibi regem elegit,
et cui ante omni conamine restitit, tum sponte sua
se illi et omnia sua subdidit.
Ergo miseratione divina monarchiam regni Cnuto
vir strenuus suscepit, et nobiliter duces et comites
suos disposuit, et fine tenus deinceps regnum Anglorum
pacifice tenuit. Erat autem adhuc primaeva
aetate florens, sed tamen indicibili prudentia pollens.
Unde contigit ut eos quos antea Edmundo sine dolo
fideliter militare audierat, diligeret, et eos quos subdolos
scierat atque tempore belli in utraque parte
fraudulenta tergiversatione pendentes odio haberet;
adeo ut multos principum quadam die occidere pro
hujusmodi dolo juberet. Inter quos Edricus qui a
bello fugerat, cum praemia pro hoc ipso a rege postularet,
ac si hoc pro ejus victoria fecisset; rex
subtristis: « Qui dominum, inquit, tuum decepisti
fraude, mihi ne poteris fidelis esse? Rependam tibi
condigna praemia, sed ea ne deinceps tibi placeat
fallacia. » Et Erico duce suo vocato. « Huic, ait,
quod debemus persolvito, videlicet, ne nos decipiat,
occidito. » Ille vero nil moratus, bipennem extulit,
eique ictu valido caput amputavit, ut hoc exemplo
discant milites regibus suis esse fideles, non infideles.
Omnibus itaque rite dispositis, nil regi defuit
absque nobilissima conjuge, quam ubique sibi jussit
inquirere, ut inventam hanc legaliter acquireret et
adeptam imperii sui consortem faceret. Igitur per
regna et per urbes discurritur et regalis sponsa perquiritur,
sed longe lateque quaesita, vix tandem
digna reperitur. Inventa est vero haec imperialis
sponsa in confinitate Galliae et praecipue in Northmannensi
regione, stirpe et opibus ditissima, sed tamen
pulcritudinis et prudentiae delectamine omnium
ejus temporum mulierum praestantissima, utpote
regina famosa. Propter hujuscemodi insignia multum
appetebatur a rege et pro hoc praecipue quod
erat oriunda ex victrici gente, quae sibi partem Galliae
vindicaverat, invitis Francigenis et eorum principe.
Quid multis immoror? mittuntur proci ad dominam,
mittuntur dona regalia, mittuntur etiam
verba precatoria. Sed abnegat illa se unquam Cnutonis
sponsam fieri, nisi illi jurejurando affirmaret
quod nunquam alterius conjugis filium post se regnare
faceret, nisi ejus, si forte illi Deus ex eo filium
dedisset. Dicebatur enim ab alia quadam rex filios
habuisse. Unde illa suis prudenter providens, scivit
ipsis sagaci animo profutura praeordinare. Placuit
ergo regi verbum virginis, et jurejurando facto, virgini
placuit voluntas regis. Et sic, Deo gratias, domina
Emma mulierum nobilissima fit conjux regis
fortissimi Cnutonis. Laetatur Gallia, laetatur etiam
Anglorum patria, dum tantum decus transvehitur
per aequora. Laetatur, inquam, Gallia, tantam tanto
regi dignam se enixam. Anglorum vero laetatur patria,
talem se recepisse in oppida. | null | e3bdf0a2-0e0d-4eb2-91ef-605f5e1c2be5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
O res millenis
millies parata votis, vixque tandem effecta, auspicante
gratia Salvatoris! Hoc erat quod utrobique
vehementer jamdudum desideraverat exercitus, scilicet
ut tanta tanto digna etiam digno maritali convinculata
jugo, bellicos sedaret motus. Quid enim
majus ac desiderabilius esse posset in votis, quam
damnosos ingratosque labores belli placida finiri
tranquillitate pacis, cum pares paribus vi corporis
virtuteque animi concurrerent? cumque nunc hi,
nunc vero illi, alternante casu belli, non sine magno
detrimento sui, vincerent?
Verum, ubi divina dispensatione, multisque alterutrum
diu habitis internuntiis, maritali se tandem
copula placuit confederari, difficile creditu est
quanta repente in utrisque alteri de altero exorta sit
magnitudo gaudii. Gaudebat enim rex nobilissimis
insperato se usum thalamis; haec autem hinc praestantissima
virtute conjugis, hinc etiam spe gratulabunda
accendebatur futurae prolis. Inaestimabiliter
quoque uterque gaudebat exercitus, opes suas communibus
sperans augendas viribus, ut rei postmodum
probavit exitus. Quamplures enim populi domiti
bello, gentesque complures longe distantes vita.
moribus, etiam et lingua, aeternaliter regi regiaeque
posteritati annua compulsi sunt solvere vectigalia.
Sed quid mirum, si tantus talisque rex repugnantes
sibi dimicando devinceret? cum quamplurimos partim
liberali largitione, partim patrocinandi gratia
imperio suo ultroneos submitteret? profecto non
mirum. Quoniam illic divina aspirat gratia, ubi
justitiae probitatisque aequa libratur trutina.
Sed quid multis immoror? gaudium magnum in
conjugatione tantorum dixi fuisse, multo autem amplius
dico, suscepta masculae prolis opportunitate.
Non multo post siquidem, Salvatoris annuente gratia,
filium peperit nobilissima regina. Cujus cum
uterque parens intima, atque ut ita dicam, singulari
gauderet dilectione, alios vero liberales filios educandos
direxerunt Northmanniae, istum hic retinentes,
sibi utpote futurum haeredem regni. Itaque
dilectissimum pignus, uti mos est catholicis, sacro
abluunt fonte baptismatis, imponuntque ei vocabulum
quodammodo obtinens indicium futurae virtutis.
Vocatur siquidem Hardecnuto, nomen patris referens
cum additamento. Cujus si etymologia teutonice
perquiratur, profecto quis quantusve fuerit dignoscitur.
Harde quidem, #velox@# vel #fortis,@# quod
utrumque, multoque majus his, in eo uno cognosci
potuit, quippe qui omnes sui temporis viros omnium
virtutum praestantia anteivit. Omnes igitur ejus virtutes
enumerare nequeo. Quapropter, ne longius a
proposito exorbitem, supra repetam, historiaeque sequar
ordinem.
Adulto denique puero, de quo sermo agitur, pater
adhuc in omni felicitate degens, omne regnum
suae ditioni subjectum sacramento devinxit, eumque
postmodum ad obtinendam monarchiam regni
Danorum cum delectis militibus misit. Cum autem
rex Cnuto solum imprimis Danorum obtineret regimen
quinque regnorum, scilicet Danomarchiae,
Angliae, Britanniae, Scotiae, Northwegae, vindicato dominio,
imperator exstitit. Amicus vero et familiaris
factus est viris ecclesiasticis, adeo ut episcopis videretur
coepiscopus pro exhibitione totius religionis,
monachis quoque non saecularis, sed coenobialis
pro continentia humillimae devotionis. Defensabat
sedulo pupillos et viduas, sustentabat orphanos et
advenas, leges oppressit iniquas, earumque sequaces;
justitiam et aequitatem extulit et coluit, ecclesias
exstruxit et honoravit, sacerdotes et clerum dignitatibus
ampliavit, parem et unanimitatem omnibus
suis indixit; ut de eo illud Maronicum dici posset,
nisi extra catholicam fidem hoc fuisset.
#Nocte pluit tota, redeunt spectacula mane.@#
#Divisum imperium cum Jove Caesar habet.@#
Deo omnibus modis placita studuit, ideoque quidquid
boni agendum esse didicerat non negligentiae
sed operationi committebat. Quae enim ecclesia adhuc
ejus non laetatur bonis? Sed ut sileam quae in
suo regno positis egerit, hujus animam quotidie benedicit
Italia, bonis perfrui deposcit Gallia, et magis
omnibus hanc in coelo cum Christo gaudere orat
Flandria. Has enim provincias transiens Romam
petiit, et, ut multis liquet, tanta hoc in itinere misericordiarum
opera exhibuit, ut si quis haec describere
omnia voluerit, licet innumerabilia ex his fecerit
volumina, tandem deficiens fatebitur se vix
etiam cucurrisse per minima. Nam quid singulis in
locis fecerit sileo. Verumtamen ut credibiliora fiant
quae assero, quid in una urbe sancti Audomari fecerit
dicam pro exemplo, quod etiam oculis meis me
vidisse recordor.
Ingressus monasteria et susceptus cum magna
honorificentia, humiliter incedebat et mira cum reverentia
in terram defixus lumina et ubertim fundens
lacrymarum, ut ita dicam, flumina, tota intentione
sanctorum expetiit suffragia. At ubi ad hoc
perventum est ut oblationibus regiis sacra vellet
cumulare altaria; | null | cfe69019-45ff-4e3f-bfad-876770e3ab67 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ohe! quoties primum pavimento
lacrymosa infixit oscula! quotiens illud pectus venerabile
propria puniebant verbera! qualia dabat
suspiria! quoties precabatur ut sibi non indignaretur
superna clementia! Tandem a suis ei imminenti
[immerenti] sua porrigebatur oblatio non mediocris,
nec quae aliquo clauderetur in marsupio,
sed ingens allata est palleali extento in gremio, quam
ipse rex suis manibus altari imposuit, largitor hilaris
monitu apostolico. Altari autem cur dico? cum
vidisse me meminerim eum omnes angulos monasteriorum
circuisse, nullumque altare, licet exiguum,
praeteriisse, cui non munera daret et dulcia
oscula infigeret. Deinde adsunt pauperes, munerantur
etiam ipsi protinus singulatim omnes. Haec
et alia his mirificentiora a domino Cnutone gesta
vidi ego vester vernula, sancte Audomare, sancte
Bertine, cum fierent vestris in coenobiis. Pro quibus
bonis tantum regem impetrate vivere in coelestibus
habitaculis, ut vestri famuli canonici et monachi sint
orantes orationibus quotidianis.
Discant igitur reges et principes hujus domini imitari
actiones, qui, ut valeret scandere sublimia, sese
humiliavit in infima, et ut posset adipisci coelestia,
hilariter largitus est terrestria. Non enim fuerat
oblitus propriae conditionis, quod moriturus erat in
mundo et relicturus quaeque possunt concupisci
in saeculo. Et ob has divitias quas secum nequivit
moriens auferre, vivens Deo et sanctis ejus locis partitus
est honorifice; ne forte si avaritiae studeret,
omnibus invisus viveret, nullusque esset qui ejus
animae aliquid boni oraret, et alius ei succederet, qui
in ejus regno largius viveret et de ejus parcitate indignaretur.
Verum hoc ne fieret satis cavit, et suis
posteris bonum exemplum largitatis totiusque bonitatis
reliquit, quod et ipsi adhuc, Deo gratias, servant
optime, pollentes in regni moderamine et in
virtutum decore.
Tantus itaque rex postquam Roma est reversus et
in proprio aliquantisper demoratus, omnibus bene
dispositis transiit ad Dominum, coronandus in parte
dextera ab ipso Domino auctore omnium. Turbabantur
itaque ejus obitu omnes qui audierant, maximeque
ejus solio deservierant, quorum maxima pars cuperet ei
commori, si hoc [non. ED. P.] displiceret divinae dispositioni.
Lugebat domina Emma ejus regina cum parentibus,
ululabant pauperes cum potentibus; flebant
episcopi et clerici cum monachis et sanctimonialibus.
Sed quantum lugebatur in mundo, tantum laetetur
in coeli palatio. Isti flebant hoc quod perdiderant,
illi gratulentur de ejus anima quam suscipiant.
Isti sepelierunt corpus exanime, illi spiritum deducant
in sublime laetandum in aeterna requie. Pro
ejus transitu soli flebant terreni, sed pro ejus spiritu
interveniant cum terrenis etiam cives coelici. Ut ejus
gloria crescat quotidie, oremus Deum intente. Et
quia hoc promeruit sua bonitate, quotidie clamememus:
Anima Cnutonis requiescat in pace, amen.
Mortuo Cnutone rege, honorificeque sepulto in
monasterio in honore sancti Petri constructo, domina
regina Emma sola remansit in regno, dolens
de domini sui morte amara, et sollicita pro filiorum
absentia. Namque unus eorum, Hardecnuto scilicet,
quem pater regem Danorum constituit, suo morabatur
in regno, duo vero alii in Northmanniae finibus
ad nutriendum traditi, cum propinquo suo
degebant Roberto. Unde factum est ut quidam
Anglorum, pietatem regis sui jam defuncti obliti,
mallent regnum suum dedecorare quam ornare,
relinquentes nobiles filios insignis reginae Emmae, et
eligentes sibi in regem quemdam Haraldum, qui
esse filium falsa aestimatione asseritur cujusdam
ejusdem regis Cnutonis concubinae. Plurimorum
vero assertio eumdem Haraldum perhibet furtim
fuisse subreptum parturienti ancillae, impositum
autem camerae languentis concubinae. Quod veracius
credi potest. Qui electus, metuensque futuri, advocat
mox archiepiscopum Aelnotum, virum omni
virtute et sapientia praeditum, imperatque et orat se
benedici in regem, sibique tradi cum corona regale
suae custodiae commissum sceptrum et se duci ab
eodem, quia ab alio non fas fuerat, in sublime regni
solium. Abnegat archiepiscopus, sub jurejurando
asserens se neminem alium in regem (filiis Emmae
reginae viventibus) laudare vel benedicere. « Hos meae
fidei Cnuto commisit; his fidem debeo, et his fidelitatem
servabo. Sceptrum et coronam sacro altari
impono, et hoc tibi nec denego, nec trado; sed episcopis
omnibus, ne quis eorum ea tollat tibive
tradat, teve benedicat, apostolica auctoritate interdico.
Tu vero, si praesumis, quod Deo mensaeque
ejus commisi invadito. » Quid miser ageret, quo
se verteret | null | 5344af40-5340-48e2-9064-bd020ef5cfd0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, ignorabat. Intendebat minas, et nihil
profecit. Expendebat munera, et nil lucratus doluit;
quoniam vir apostolicus nec valebat minis dejici,
nec muneribus flecti. Tandem desperatus abscessit,
et episcopalem benedictionem adeo sprevit, ut non
solum ipsam odiret benedictionem, verum etiam
universam fugeret Christianitatis religionem. Namque
dum alii ecclesiam christiano more missam
audire subintrarent, ipse aut saltus canibus ad venandum
cinxit, aut quibuslibet aliis vilissimis rebus
sese occupavit, ut tantum declinare posset quod
odivit. Quod Angli videntes dolebant, sed quia hunc
sibi regem elegerant, hunc erubuerunt dejicere,
ideoque disposuerunt hunc sibi regem fine tenus
esse. Domina autem regina Emma exitum rei exspectabat,
et aliquantisper sollicita auxilium Dei
quotidie exorabat. At ille clam, quia nondum palam
audebat, reginae insidias moliebatur, sed ut illi
noceret a nemine permittebatur. Unde ille cum suis
iniquo excogitato consilio, natos dominae suae volebat
interficere, ut sic securus deinceps in peccatis
vivens posset regnare. Verumtamen nullum in hoc
omnimodis effectum acciperet, nisi, fraudulentorum
dolo adjutus, hoc quod narrabimus adinveniret.
Namque dolo reperto, fecit epistolam in persona
reginae ad filios ejusdem, qui in Northmannia morabantur,
componere, cujus etiam exemplar non
piget nobis subnectere.
#Emma tantum nomine regina filiis Edwardo et
Alfrido materna impertit salutamina. Dum domini
nostri regis obitum separatim plangimus, filii charissimi,
dumque diatim magis magisque regno haereditatis
vestrae privamini, miror quid captetis consilii,
dum sciatis intermissionis vestrae dilatione, invasoris
vestri imperii fieri cotidie soliditatem. Is enim incessanter
vicos et urbes circuit, et sibi amicos principes
muneribus, minis et precibus facit. Sed unum
e vobis super se mallent regnare quam istius qui non
eis imperat, teneri ditione. Unde, rogo, unus vestrum
ad me velociter et private veniat, ut salubre a
me consilium accipiat, et sciat quo pacto hoc negotium
quod volo fieri debeat. Per praesentem quoque
internuntium quid super his facturi estis remandate.
Valete, cordis mei viscera.@#
Hac fraude jussu Haraldi tyranni composita, regiis
adolescentulis est directa per pellaces cursores,
eisque ex parte matris ignarae oblata et honorifice
ab eis, ut munus genitricis suscepta. Legunt dolos
ejus nescii, et, proh dolor! nimis falsitati creduli,
inconsulte remandant genitrici unum eorum ad
eam esse venturum, constituuntque ei diem et
tempus et locum. Regressi itaque legatarii intimant
Dei inimicis quae sibi responsa reddita sint
a juvenibus nobilissimis. Hinc illi praestolabantur
ejus adventum, et quid de eo facerent ad suum invenerunt
detrimentum. Statuto igitur die, Alfridus
minor natu, laudante fratre, elegit sibi commilitones,
et, arripiens iter, Flandriae venit in fines. Quo paululum
cum marchione Balduino moratus, et ab eo
rogatus ut aliquam partem suae militiae secum duceret
propter insidias hostium. Sed tantum Bononiensium
paucos assumpsit, et ascensis puppibus
more transfretavit. At ubi littori venit contiguus,
mox ab adversariis est agnitus. Qui occurrentes
volebant eum aggredi, sed statim ille agnoscens
jussit naves a littore illo repelli. Alia autem ascendens
in statione, matrem parabat adire, aestimans
se omnem insidiarum pestem evasisse. Verum ubi
jam erat proximus, illi comes Godvinus est obvius
factus, et eum in sua suscepit fide, ejusque fit mox
miles cum sacramenti affirmatione. Et devians eum
a Londonia, induxit eum in villa Sildefordia nuncupata,
inibique milites ejus vicenos et duodenos,
decenosque singula duxit per hospitia, paucis relictis
cum juvene, qui ejus servitio deberent insistere.
Et largitus est eis abundanter cibaria et
pocula et ipse ad sua recessit hospitia, mane rediturus,
ut domino suo serviret cum debita honorificentia.
Sed postquam manducaverant et biberant, et
lectos, utpote fessi, libenter ascenderant; ecce complices
Haraldi infandissimi tyranni adsunt et singula
hospitia invadunt, arma innocentum virorum
furtivi tollunt, et eos manicis ferreis et compedibus
arctant, et ut crucientur in crastinum servant. Mane
autem facto adducuntur insontes in medio et non
auditi damnantur scelerose. Nam, omnium exarmatis
vinctisque post tergum manibus, atrocissimis
traditi sunt carnificibus, quibus etiam jussum est
ut nemini parcerent, nisi quem sors decima offerret.
Tunc tortores vinctos ordinatim sedere fecerunt et
satis supraque eis insultantes, illius interfectoris
Thebaeae legionis exemplo usi sunt, qui decimavit
primum innocentes multo his mitius. Ille enim rex
paganissimus, Christianorum | null | de94f63c-afba-4779-abe8-9748c3b1ee33 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
novem pepercit, occiso
decimo. Ille licet paganus Christianos trucidaret,
patulo tamen in campo eos nexibus non irretitos
decollari jussit, ut gloriosos milites. At isti licet
nomine Christiani, actu tamen paganissimi, lanceolarum
suarum ictus non merentes heroas catenatos
mactabant ut sues. Unde hujuscemodi tortores
canibus deteriores digne omnia dicunt saecula, qui
non militiae violentia, sed fraudium suarum ins diis
tot militum honesta damnaverunt corpora. Quosdam,
ut dictum est, perimebant, quosdam vero suae servituti
mancipabant. Alios caeca cupidine capti vendebant,
nonnullos autem arctatos vinculis majori irrisioni
reservabant. Sed divina miseratio non defuit
innocentibus in tanto discrimine consistentibus, quia
multos ipsi vidimus, quos ex illa derisione eripuit
coelitus, sine adminiculo hominis ruptis manicarum
compedumque obicibus.
Ergo quia militum agones succinctim transcurrimus,
superest ut et eorum principis, gloriosi scilicet
Alfridi martyrium narrando seriem locutionis
abbreviemus; ne forte, si singulatim omnia quae ei
acta sunt perstringere voluerimus, multis ubique
praecipue dominae reginae dolorem multiplicemus.
Qua in re, rogo te, domina, ne requiras amplius
quam hoc quod tibi parcendo breviter dicturi sumus.
Possent enim multa dici, si non tuo parceremus dolori.
Est quippe nullus dolor major matri quam videre
vel audire mortem dilectissimi filii. Captus est
igitur regius juvenis clam suo in hospitio eductusque
in insula Heli dicta; a milite primum irrisus
est iniquissimo; deinde contemptibiliores eliguntur,
ut horum ab insania flendus juvenis dijudicetur.
Qui judices constituti, decreverunt illi debere oculi
utrique [oculos utrosque] ad contemptum primum
erui. Quod postquam parant perficere, duo illi super
brachia ponuntur, qui interim tenerent illa et unus
super pectus, unusque super crura, ut sic facilius
illi inferretur poena. Quid hoc in dolore detineor?
Mihi ipsi scribenti tremit calamus, dum horreo quae
juvenis passus est beatissimus. Evadam ergo brevius
tantae calamitatis miseriam, finemque hujus
martyrii fine tenus perstringam. Namque est ab
impiis tentus, effossis etiam luminibus impiissime
est occisus. Qua nece perfecta, relinquunt corpus
examine quod fideles Christi monachi scilicet ejusdem
insulae Heli rapientes, sepelierunt honorifice.
In loco autem sepulcri ejus multa fiunt miracula, ut
quidam aiunt, qui etiam se haec vidisse saepissime
dicunt. Et merito: innocenter enim fuit martyrisatus,
ideoque dignum est ut per eum innocentium exerceatur
virtus. Gaudeat igitur Emma regina de tanto
intercessore, quia quem in terris habuit filium,
nunc habet in coelis patronum.
At regina, tanti sceleris novitate perculsa, quid
facto opus sit mente considerat tacita. Animus
igitur ejus diversus huc illucque rapitur et se amplius
tantae perfidiae credere cunctatur; quippe quae
perempti filii inconsolabiliter confundebatur moerore,
verum multo amplius ex ejusdem consolabatur
certa requie. Hinc duplici, ut diximus, angebatur
causa, necis videlicet filii miserabili moestitia, tum
vero reliquae suae vitae dignitatisque diffidentia. Sed
fortassis hic mihi quilibet clamabit, quem livor
hujusce dominae lividum onerosumque reddit: Cur
eadem nece mori refutabat, quae sub hac proditione
necatum filium aeterna requie frui nullatenus dubitabat?
Ad quod destruendum, tali responsione
censeo utendum: Quoniam si persecutor Christianae
religionis fideique adesset, non vitae discrimen
subire fugeret. Caeterum, nefarium et exsecrabile
cunctis orthodoxis videretur si, ambitione terreni
imperii, talis famae matrona vita privaretur; neque
profecto emori, fortunis tantae dominae honestus
exitus haberetur. Haec et his similia ante oculos
ponens, et illud authenticum Dominicae exhortationis
praeceptum suis fortunis conducibile censens, quo
videlicet electis insinuat. #Quoniam si persecuti vos
fuerint in una civitate, fugite in aliam;@# pro suo casu
spes satis honestas reliquae dignitatis conservandae
exsequitur, et tandem gratia superni respectus
consilio solerti utitur. Exteras nationes petere sibi
utile credit, quod sagaci ratione fine tenus perducit.
Tamen quas petit non externas sibi experta est fore,
quis [quibus] immorans haud secus ac suis colitur
decentissime. Igitur pro re atque tempore, quam
plurimos potest sibi fidos optimates congregat, his
praesentibus secreta cordis sui enucleat. A quibus
etiam inito dominae probato consilio, commeatus
classium eorum apparatur exsilio. Itaque prosperis
usi flatibus transfretant, et cuidam stationi haud
longe a castello Brugensi distanti sese applicant.
Hoc castellum Flandrensibus colonis incolitur, quod
tum frequentia negotiatorum, tum affluentia omnium
quae prima mortales ducunt, famosissimum habetur.
Hic equidem a marchione ejusdem provinciae Balduino
magni et | null | 4d400650-b980-40c8-8027-f43417f37dd5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
invictissimi principis filio, ejusque
conjuge Athalo, quae interpretatur #nobilissima,@#
Francorum regis Roberti et reginae Constantiae filia
honorifice, uti se dignum erat, recipitur. A quibus
etiam in praedicto oppido domus regali sumptui apta
eidem reginae tribuitur, caeterum obsonium benigne
offertur. Quae partim illa cum gratiarum actione
suscipit, partimque sese non indigere quodammodo
ostendit.
In tanta igitur posita securitate, legatos suo filio
mittit Edwardo postulatum ne versus se pigritaretur
venire. Quibus ille obaudiens equum conscendit,
et ad matrem usque pervenit. Sed ubi eis copia
data est mutuo loquendi, filius se matris fortunas
edocet miserari, sed nullomodo posse auxiliari,
cum Anglici optimates nullum ei fecerint jusjurandum;
quae res indicabat a fratre auxilium expetendum.
His ita gestis, Edwardus Northmanniam revehitur,
et mens reginae quid sibi foret agendum,
etiam nunc cunctatur. Post cujus reditum, nuntios
Hardecnutoni filio suo legat, qui tunc temporis regimen
Danorum obtinebat, per quos sui doloris novitatem
aperit et ut ad se venire quantocius maturet
petit. Cujus aures ut tanti sceleris horror incussit,
primo omnium mens ejus intolerabili obtusa dolore
in consulendo fatiscit. Ardebat enim animo, fratris
injurias ultum ire, imo etiam matris legationi parere.
Hinc utrique rei praevidens, quam maximas potest
navium militumque [copias, ED. P.] parat, quorum
ampliorem numerum quodam maris in anfractu collocat,
qui si inter eundum sibi copia pugnandi, seu etiam
necessitas repugnandi accideret, praesidio adventaret.
Caeterum, non amplius decem navibus se comitantibus
ad matrem proficiscitur, quae non minima
doloris anxietate fatigabatur. Dum igitur prospero
cursui intenti non modo certatim spumas salis aere
ruebant, verum etiam suppara velorum secundis
flatibus attollebant, ut maris facies non unquam
certa, sed semper mobilitate flatuum dubitanda
habetur et infida, repente foeda tempestas ventorum
nubiumque a tergo glomeratur, et ponti superficies
jam supervenientibus austris turbatur. Itaque quod
in tam atroci negotio solet fieri, anchorae de proris
jactae arenis affiguntur fundi. Quae res tametsi tum
illis fuerit importuna, tamen non absque Dei nutu
cuncta disponentis esse creditur acta, ut postmodum
rei probavit eventus, membris omnium placidae
quieti somni cedentibus. Nam postera nocte, eodem
Hardocnutone in stratu quiescente, divinitus quaedam
ostenditur visio, quae eum confortans et consolans,
forti jubet esse animo. Hortatur praeterea
ne ab incoepto desisteret, quia paucorum dierum
intervallo injustus regni invasor, Haraldus scilicet
occideret, et regnum patriis viribus domitum sibi
justo haeredi justissima successione incolume rediret.
Evigilans igitur somniator talibus indiciis certior
fit et Deo omnipotenti tantae consolationis
causa gratias reddidit, simulque futura nullatenus
dubitat, quae sibi memorata visio praedixerat. Denique
maris ira pacata, omnique tempestate sedata,
prosperis flatibus sinus pandit velorum; sicque secundo
usus cursu, ad Brugensem sese applicuit
portum. Hic anchoris rudibusque navibus affixis, et
nautis qui eas servarent expeditis, recta se via cum
delectis ad hospitium dirigit matris. Qualis ergo
moeror, qualisque laetitia in ejus adventu fuerit
exorta, nulla tibi unquam explicabit pagina. Dolor
haud modicus habebatur, dum in vultu ejus faciem
perempti fratris mater quadam imaginatione contemplaretur.
Item gaudio magno gaudebat, dum superstitem
salvum adesse sibi videbat. Unde viscera
divinae misericordiae se sciebat respicere, cum nondum
tali frustraretur solamine. Nec longo post filio
cum matre morante et memoratae visionis promissa
exspectante, nuntii laeta ferentes nuntia adventant,
qui videlicet Haraldum mortuum nuntiant; qui etiam
referunt Anglicos ei principes nolle adversari, sed
multimodis jubilationibus sibi conlaetari. Unde
regnum haereditario jure sibi debitum non dedignetur
repetere et suae dignitati, eorumque saluti
juxta in medium consulere.
His Hardecnuto materque animati repetere statuunt
oras aviti regni. Cujus rei fama ut populares
impulit aures, mox cuncta dolore et luctu compleri
cerneres. Dolebant enim divites ejus recessione,
cujus semper amabili fruebantur collocutione. Dolebant
pauperes ejus recessione, cujus diutinis largitionibus
ab egestatis defensabantur onere. Dolebant
viduae cum orphanis quos illa extractos sacro fonte
baptismatis non modicis ditaverat. Quibus igitur
hanc laudibus efferam nescio, quae ibidem nunquam
abfuit renascentibus in Christo. Hic ejus fides patet
laudanda, hic bonitas omnimodis celebranda. Quod
si pro singulis ejus benefactis parem disserere, prius
me tempus quam rem credo deserere. Unde ad seriem
nostrae locutionis propero redire.
Dum reginae filiique ejus reditus apparatur, omne
littus planctu gemituque confunditur, omnes | null | dc4f05ba-a7a7-45f4-8f25-e492137ae099 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
dextrae
coelo attollebantur infensae. Flebant igitur a se discedere
illam, quam toto exsilii tempore ut civem
videre suam. Nulli divitum gravis hospita, nulli
pauperum in quolibet onerosa. Omnes igitur natale
solum mutare putares, cunctas secum exteras petere
velle diceres regiones. Sic toto plangebatur
littore, sic ab omni plorabatur populo astante.
Licet ei quodammodo congauderent pristinum gradum
repetere dignitatis, non tamen eam matronae
siccis dimittere poterant oculis. Tandem vincit amor
patriae, et, omnibus viritim osculatis et flebili eis
dicto vale, cum filio suisque altum petit mare, non
absque magna lacrymarum utrimque fusa ubertate.
Igitur principes Anglici parum praevenisse fidentes
legatione, antequam ab illis transfretaretur obvii
sunt facti, optimum factu rati ut et regi reginaeque
satisfacerent, et se devotos eorum dominationi subderent.
His Hardecnuto cum matre certus factus et
transmarini littoris tandem portum nactus, a cunctis
incolis ejusdem terrae gloriosissime recipitur,
sicque divini muneris gratia regnum sibi debitum
redditur. His ita peractis et omnibus suis in pacis
tranquillitate compositis, fraterno correptus
amore nuntios mittit ad Edwardum, rogans ut,
veniens, secum obtineret regnum. Qui fratris
jussioni obediens Anglicas partes advehitur, et
mater amboque filii regni paratis commodis nulla
lite intercedente utuntur. Hic fides habetur regni
sociis, hic inviolabile viget foedus materni fraternique
amoris. Haec illis omnia praestitit, qui unanimes
in domo habitare facit Jesus Christus, Dominus
omnium; cui in Trinitate manenti immarcescibile
floret imperium, Amen.
EX CHRONICIS TH. RUDBURNI, DE EMMA REGINA.
Duxit Etelredus hanc et postea Cnutus.
Edwardum sanctum parit haec et Hardecnutum.
Quattuor hos reges haec vidit sceptra gerentes.
Anglorum regum fuit haec sic mater et uxor.
ADMONITIO PRAEVIA.( #Histoire littéraire de la France,@# tom. VII, pag. 574.)
Un écrivain, qui ne nous est connu que par sa qualité de moine de Saint-Bertin, nous a laissé un ouvrage
intitulé #Eloge d' Emma, reine d' Angleterre, fille de Richard Ie
r, duc de Normandie;@# titre aussi pompeux
qu' insuffisant pour exprimer la nature de l' ouvrage et en donner une juste idée. C' est effectivement
moins l' éloge de cette princesse que l' histoire de Canut le Grand, roi de Danemark et d' Angleterre, qu' elle
épousa en secondes noces, et d' Harald, fils et successeur de ce roi. Il est divisé en deux livres, dont le premier,
qui est fort court, contient l' histoire abrégée de Suein, roi de Danemark, père de Canut, et les commencements
de celle de ce dernier. L' autre livre, qui est plus prolixe, est employé à décrire le règne de
Canut et les révolutions dont il fut suivi en Angleterre sous Harald et après sa mort, lorsqu' Edouard, fils
du roi Ethelrède et de la reine Emma, parvint à la couronne. Cet événement arriva en 1042, et notre auteur
n' a pas poussé son Histoire plus lom. Il décrit en finissant la bonne intelligence et l' union qui régnaient
entre ce prince et Canut II, son frère utérin, roi de Danemark: ce qui montre que l' historien n' entreprit
d' écrire que quelque temps après l' époque qu' on vient de marquer. Mais il est certain qu' il l' exécuta avant
l' année 1052, qui est la date de la mort d' Emma, à qui l' écrit est dédié par une Epître détachée du corps de
l' ouvrage, et suivie d' un Avertissement ou Sommaire de toute l' Histoire.
Cet ouvrage, que Duchesne a donné au public sur un manuscrit de la bibliothèque Cottonienne, paraît peu
connu, puisqu' il n' y a encore que cette édition. Il aurait assurément mérité de trouver place dans les recueils
des historiens d' Angleterre et de Danemark qu' on a imprimés depuis un siècle ou environ. Outre
quantité de traits propres à illustrer l' histoire de ces deux royaumes, qui s' y lisent, ce qu' il contient doit
passer pour très-avéré. C' est la production d' un auteur non-seulement contemporain | null | db55b294-4ad1-472c-b7a2-37c8e39b2c4f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, mais qui avait encore
en singulière recommandation la vérité de l' histoire, comme il s' en explique lui-même. D' ailleurs le style en
est fort bon pour le siècle où l' ouvrage a été fait. Il est même fleuri en plusieurs endroits, et animé jusqu' au
point qu' il retient quelque chose du style poétique.
PROLOGUS.
Salus tibi sit a Domino Jesu Christo, o regina,
quae omnibus in hoc sexu positis praestas morum
elegantia. Ego servus tuus nobilitati tuae digna factis
meis exhibere nequeo, quoque pacto verbis saltem
illi placere nescio. Quod enim cujuslibet periti
eloquentis de te virtus tua praeeminet, omnibus a quibus
cognosceris ipso solis jubare clarius lucet. Te
igitur erga me adeo bene meritam magni facio, ut
morti intrepidus occumberem, si in rem tibi provenire
crederem. Qua ex re mihi etiam, ut praecipis,
memoriam rerum gestarum, rerum, inquam, tuo
tuorumque honori attinentium litteris posteritati
mandare gestio; sed ad hoc faciendum me mihi sufficere
posse dubito. Hoc enim in Historia proprium
exigitur ut nullo erroris diverticulo a recto veritatis
tramite declinetur; quoniam cum quis alicujus gesta
scribens, veritati falsa quaedam seu errando, sive
(ut saepe fit) ornatus gratia interserit, profecto unius
tantum comperta admistione mendacii auditor facta
velut infecta ducit. Unde historicis magnopere cavendum
esse censeo ne, veritati quibusdam falso interpositis
contraeundo, nomen etiam perdat quod
videtur habere ex officio. Res enim veritati, veritas
quoque fidem facit rei. Haec mecum aliaque hujusmodi
reputante, rubor animum vehementer excruciat;
cum pariter considero quam pessime in talibus
sese humana consuetudo habeat. Videns enim aliquis
quempiam pro exprimenda rei veritate verbis
indulgentem, vanae loquacitatis eum mordaciter redarguit;
alium vero quem dixi blasphemiam fugientem
et aequo modestiorem in narratione, cum operta
denudare debeat, aperta occuluisse dicit. Tali itaque
angustia circumseptus, ab invidentibus loquax dici
timeo, si, neglecta venustate dictaminis, Historiam
scripturus multiplici narratione usus fuero. Quoniam
vero, quin scripturus sim evadere me non posse video,
unum horum quae proponam eligendum esse
autumno, scilicet aut variis judiciis hominum subjacere,
aut de his quae mihi a te, domina regina,
praecepta sunt, praeripientem negligendo conticescere.
Malo itaque a quibusdam de loquacitate redargui,
quam veritatem maxime memorabilis rei
per me omnibus occultari. Quocirca jubentem dominam
magni pendens, hanc mihi elegi viam, excusabiles
deinceps occasiones posthabens, hinc narrationis
contextionem faciam.
ARGUMENTUM.
Fortasse, o lector, ambiges, meque scriptorem erroris
aut inscitiae redargues, cur in hujus libelli capite
actus laudesque Sueini serenissimi regis promulgaverim,
cum in suprascripta epistola ipsum
codicellum laudi hujus dominae me spoponderim facturum.
Quod ita esse ipse fatebere, meque ab ejus
laudibus nusquam accipies deviare, si prima mediis,
atque si extima sagaci more conferas primis. Atque
ut ad hoc intuendum nulla erroris impediaris nebula,
a similibus atque a penitus veris hoc tibi habeas
theorema. Aeneida, conscriptam a Virgilio
quis poterit inficiari ubique laudibus respondere
Octaviani, cum pene nihil aut plane parum ejus
mentio videatur nominatim interseri? Animadverte
igitur laudem suo generi ascriptam ipsius decori
claritudinis, claritatisque in omnibus nobilitare gloriam.
Quis autem hic neget laudibus reginae hunc
per omnia respondere codicem, cum non modo ad
ejus gloriam scribatur, verum etiam ejus maximam
videatur obtinere partem? Id tibi si probabile non
videtur, evidenti alterius rei indicio approbetur.
Nosti quoniam, ubicunque gyraveris circulum,
primo omnium procul dubio principium facies esse
punctum, sicque rotato continuatim orbe reducetur
circulus, quo reductu ad suum principium ejus
figurae continuatur ambitus. Simili igitur continuatione
laus reginae claret in primis, in mediis viget,
in ultimis invenitur, omnemque prorsus codicis
summam complectitur. Quod esse mecum sentiens
sic collige. Sueinus rex Danorum, virtute armisque
pollens et consilio, Anglicum regnum vi suo subjugavit
imperio, moriensque ejusdem regni Cnutonem
filium successorem esse constituit. Hic postmodum
eisdem Anglis contra se sentientibus, atque acriter
vim instrumenti vi quoque repugnantibus, multa
confecit bella; et fortasse vix aut nunquam bellandi
adesset finis, nisi tandem hujus nobilissimae reginae
jugali copula potiretur, favente gratia Salvatoris.
Vivens adhuc de hac eadem regina suscepto filio,
Hardecnut scilicet, quidquid suae parebat ditioni
tradidit. Qui, defuncto patre, Anglicis | null | 89154cb4-e152-4015-8a89-daae647823ba | latin_170m_raw | null | None | None | None |
absens erat.
Regnum siquidem Danorum procuraturus ierat. Quae
absentia imperii sui fines invadendi injusto pervasori
locum dedit. Qui accepto regno, fratrem regis
nefandissima proditione interemit. Sed divina ultio
subsecuta, impiumque percutiens, regnum cui debebatur
restituit. Hardecnut itaque, recepto regno,
maternis per omnia parens consiliis, divitias ampliando
regnum imperialiter obtinuit. Usus quin
etiam egregia liberalitate fratri, utpote decebat, secum
regni decus atque divitias impertivit. His enim
animadversis, o lector, vigilique, imo etiam perspicaci
oculo mentis perscrutato textu, intellige hujus
libelli seriem per omnia reginae Emmae laudibus
respondere.
LIBER PRIMUS.
Regem Danorum Sueinum, inquam, veridica comperi
relatione omnium sui temporis regum ferme
fortunatissimum exstitisse, adeo ut (quod raro contingere
soler) principiis felicibus, secundum Deum
et saeculum, multo felicior responderet exitus. Hic
denique a nobilissimis, quod primum est inter
homines, duxit originem, magnumque sibi decus
secundum saeculum peperit imperii quod administrabat
regimen. Tantam deinde illi gratiam divina
concessit virtus, ut etiam puerulus intimo affectu
diligeretur ab omnibus, tantum patri proprio invisus,
nulla hoc promerente puerili culpa, sed sola
turbante invidia. Qui factus juvenis, in amore quotidie
crescebat populi, unde magis magisque invidia
augebatur patri; adeo ut eum a patria non jam
clanculum, sed palam vellet expellere, jurejurandoque
asserens eum post se regnaturum non esse.
Unde dolens exercitus, relicto patre, haerebat filio et
eum defensabat sedulo. Hujus rei gratia congrediuntur
in praelio, in quo vulneratus fugatusque pater ad
Sclavos fugit, et non multo post ibi obiit, et Suein
ejus solium quiete tenuit. Quam strenue vero prudenterque
interim saecularia disposuerit negotia,
paucis libet ad memoriam reducere, quatenus his
interpositis facilius sit gradatim per haec ad subsequentia
descendere. Denique cum nullo hostium
incursu trepidus pacem in securitate ageret, periculi
semper velut instantis metuens in castris vivebat,
quod hostibus, si adessent, nullatenus fortasse resisteret,
nihilque suis quae bello necessaria forent
praeparando patiebatur remitti, scilicet ne per otium,
ut assolet, viriles emollirentur animi. Nullum tamen
adeo difficile invenire poterat negotium ad quod
invitos impulisset milites, quos multa liberali munuficentia
sibi fecerat obnoxios et fideles. Atque, ut
scias quantus suorum fuerit in praecordiis affectus,
pro certo affirmare valeam quod nullus formidine
mortis periculum refugeret, ejusque pro fidelitate
hostibus innumeris solus, armatis etiam, manibus
nudis imperterritus occurreret, si euntibus tantum
regale praemonstraretur signum. At ne me credat
aliquis haec falsa fingendo alicujus amoris gratia
compilare, recte animadvertenti in subsequentibus
patebit utrum vera dixerim an minime. Omnibus
enim liquet procul dubio quoniam humanitatis ita
sese habeat consuetudo, ut plerumque ex rebus
prospere redeuntibus mentes quorumdam plus aequo
exagitet cogitationum aestus, atque ex nimia in otio
licentia aggrediuntur aliqui quod vix cogitare,
nedum facere, audent in adversitate positi. Ita etiam
praelibati regis militibus, cum incompositae pacis
diuturnitate cuncta cessissent prospere, firma sui
pro benefactis domini fretis stabilitate, eadem ipsi
agitanti placuit studere terram Anglicam invadendo
sorte bellica imperii sui finibus adjicere. « Turchil,
inquiunt, princeps militiae tuae, domine rex, licentia
a te accepta, abiit ut fratrem suum inibi interfectum
ulcisceretur, et, magnam partem exercitus tui abducens,
vicisse se gaudet; et nunc meridianam partem
provinciae victor obtinet, ac mavult ibi exsul
degens, amicusque factus Anglorum, quos tua manu
vicit gloriari, quam exercitum reducens tibi subdi,
tibique victoriam ascribi. Et nunc fraudamur sociis
et quadraginta puppibus quas secum duxit onustas
de Danorum bellatoribus primis. Non tam grave
dominus noster patiatur dispendium, sed abiens
cupientem ducat exercitum, et illi Turchil contumacem
acquiremus cum suis satellitibus, eis quoque
foederatos Anglos cum omnibus eorum possessionibus.
Scimus enim diu eos non posse resistere, quia
nostrates viri ad nos transibunt facile. Quod si eos
velle contigerit, rex duci suo Danisque parcens, eos
honoribus ampliabit. Si autem noluerit, quem despexere
sentient. Hac illaque patria privati inter
primos hostes regis poenas luent. »
Hujus rei adhortationem rex ubi audiit, primum
secum mirari non mediocriter coepit, quia quod ipso
diu dissimulanti celantique in mentem venerat,
itidem militibus cogitationem ejus ignorantibus
animo sederat. Accersito itaque Cnutone filio suo
majore, quid sibi super hoc negotii videretur, orsus
est inquirere. Inquisitus autem ille a patre | null | c1d3c723-c426-4d6f-8b4d-c141994a7ea5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, metuens
ne redargueretur si placito contrairet techna socordiae,
non tantum terram adeundam esse approbat,
verum etiam instigat hortaturque ne mora ulla
incoeptum detineat. Ergo rex consultu optimatum
firmatus, militumque benevolentia fisus, classem
numerosam jussit parari et universam militiam
Danorum undique moneri, ut statuto die armata
adesset et regis sententiam audiens, quaeque imperarentur
devotissime expleret. Cursores mox provinciae
ex jussu domini sui cunctam pergyrant regionem,
quietam quoque commonefaciunt gentem,
ne quis ex tanto exercitu deesset, quin omnis bellator
terrae aut iram regis incurreret, aut jussioni ejus
advolaret. Quid ergo? Absque contradictione adunantur,
instructique armis bellicis gregatim regi suo
praesentantur, ostentantes se paratos ad periculum
et ad mortem, si tantum domini sui queant perficere
voluntatem. Rex autem videns populum innumerabilem,
voce praeconaria jussit suam patefieri voluntatem,
se velle scilicet classem adversum Anglos
armare, ditionique suae omnem hanc patriam ferro
dolisve subjicere. Quod ubi omnibus visum esset
laudabile, elegit primum qui regnum suum deberent
custodire, ne, dum alienum incaute appeteret,
illud quod securus tenebat amitteret et intentus in
utroque neutri imperaret. Habebat enim filios duos
bonae indolis, ex quibus primogenitum suo junxit
comitatui, natu vero minorem praefecit universi
regni dominatui, adjuncta ei copia militari, paucisque
primatum qui puerulum sagaciter instituerent
et qui huic consiliis armisque pro muro essent.
Omnibus ergo rite dispositis, recensuit comites
expeditionis, relictoque minore filio suo in sede,
adiit navigium vallatus armato milite. Nec mora,
concurritur undique ad littora, circumfertur passim
armorum seges multigena. Aggregati tandem
turritas ascendunt puppes, aeratis rostris duces singulos
videntibus discriminantes. Hinc enim erat
cernere leones auro fusiles in puppibus, hinc autem
volucres in summis malis venientes austres
suis signantes versibus, aut dracones varios minantes
incendia de naribus. Illinc homines de solido
auro argentove rutilos, vivis quodammodo non
impares, atque illinc tauros erectis sursum collis,
protensisque cruribus, mugitus cursusque viventium
simulantes. Videres quoque delphinos electro
fusos, veteremque rememorantes fabulam de eodem
metallo centauros. Ejusdem praeterea caelaturae
multa tibi dicerem insignia, si non monstrorum,
quae sculpta inerant, me laterent nomina. Sed quid
nunc tibi latera carinarum memorem, non modo
ornatitiis depicta coloribus, verum etiam aureis argenteisque
aspera signis? Regia quoque puppis tanto
pulchritudine sui caeteris praestabat, quanto rex
suae dignitatis honore milites antecedebat. De qua
melius est ut sileam, quam pro magnitudine sui
pauca dicam. Tali itaque freti classe, dato signo repente
gaudentes abeunt, atque, ut jussi erant, pars
ante, pars retro, aequatis tamen rostris, regiae puppi
se circumferunt. Hic videres crebris tonsis verberata
late spumare caerula, metallique repercussum
fulgore solem duplices radios extendere in aera.
Quid plura? Tandem quo intendebant animi appropiabant
finibus, cum finitimos mari patrienses ejus
rei sinister commovit nuntius. Nec mora, quo regia
classis anchoras fixit, incolae ejus loci concurrunt
ad portam, potentiori se frustra parati defendere
intrandi aditum. Denique relictis navibus regii milites
ad terram exeunt, et pedestri pugnae intrepidi
sese accingunt. Hostes primo duriter contra resistentes
dimicant, postea vero periculi formidine versi
in fugam, sauciandi occidendique copiam persequentibus
praestant. Ita rex ex affectu primo praelio
usus, adjacentem regionem invadit, fusis fugatisque
hostibus. Tunc tali successu factus audentior, ad
naves redit et reliquos portus, qui plures eam terram
cingunt, eadem ratione invadit. Postremo universam
patriam tanto labore perdomuit, ut, si quis
omnem historiam ejus ad plenum percurrere velit,
non modicum auditores fatigabit et sibimet injurius
erit, dum, ut voluit, omnia perstringere minime valebit.
At ego, haec alteri narranda relinquens, tangendo
transire percupio et ad alia festinando, stylum
applicabo ad Sueini obitum, ut festivi regis Cnutonis
regni elucidare queam exordium. Namque
ubi jam saepedictus rex tota Anglorum patria est inthronisatus,
et ubi jam pene illi nemo restitit, pauco
supervixit tempore, sed tamen illud tantillum gloriose.
Praesciens igitur dissolutionem sui corporis
imminere, filium suum Cnutonem, quem secum habuit,
advocat, sese viam universae carnis ingrediendum
indicat. Cui dum multa de regni gubernaculo,
multaque hortaretur de Christianitatis studio, Deo
gratias, illi virorum dignissimo sceptrum commisit
regale. Hujus rei facto maxime Dani, quibus legitime
praeesse debuit, favent, eumque patre adhuc
vivente regem super se constitui | null | 4f823785-61c7-47d3-aedf-8a81b23ec010 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
gaudent. Hoc ita
facto, pater orat filium ut, si quando nativitatis suae
rediret ad terram, corpus paternum reportaret secum,
neve pateretur se alienigenam in externis tumulari
terris. Noverat enim quia pro invasione
regni illis exosus erat populis. Nec multo post postrema
naturae debita, animam remittendo
coelestibus, terrae autem reddendo membra.
LIBER SECUNDUS.
Mortuo patre, Cnuto regni parat retinere sceptrum,
sed ad hoc minime sufficere potuit, deficiente
copia fidelium. Angli siquidem, memores
quod pater ejus injuste suos invasisset fines, ad expellendum
eum, ut pote qui juvenis erat, omni regni
pariter collegerunt vires. Quo comperto rex,
clam per fideles amicos reperto honoris sui consilio,
classim sibi praeparari jubet; non quod asperos
eventus belli metuendo fugeret, sed ut fratrem
suum Haraldum, regem scilicet Danorum, super
tali negotio consuleret. Paterna itaque classe repetita,
instauratoque remige, ventis marique regalia
commisit carbasa, sed tamen non omnem militiam
secum reduxit, quae cum patre suo secumque patriam
introivit. Nam Thurchil, quem principem militiae
praediximus, terra quod esset optima inspecto,
maluit conversari vitam fertili patria, cum patriensibus
pace confecta, quam velut expulsus demum
redire ad propria. Et, ut aiunt quidam, hoc non
facit despiciendo dominum, sed uti, cum resumptis
viribus fratrisque auxilio repedaret ad debellandum
regnum, aut optimates regni consilio suo ad deditionem
flecteret, aut si id parum processisset, dimicantes
contra dominum suum hostes incautos a
tergo caederet. Cujus rei patet veritas ex eo quod
secum maximam partem militum retinuit, quodque
rex non amplius quam sexaginta naves secum abire
permisit.
Prospero itaque cursu rex natales ad fines [pervenit.
ED. P.] cum mirarentur omnes solitarium reditum
ejus, quantum ad regem, patri antea fideles. Haraldi
regis subito complevit volitans fama palatia, fratrem
ejus majorem, Cnutonem scilicet, sua advenisse
littora. Miratur rex omnisque pariter exercitus, atque
adhuc nescii duros ipsius praesagibant casus. Igitur
a latere regis milites diriguntur delecti, paratique in
occursum transmittuntur equi. Fraternus siquidem
amor fratris eum movebat inservire decori. Cumque
tandem honorifice, utpote regem decet, fraterna
subintraret limina, frater ipse in primo aditu
occurrit, mutuoque brachiorum connexione pressis
corporibus, sibi invicem pia quam saepe defigunt
oscula. Collum utriusque partim pro amore, partimque
pro patris morte fusae madefecere lacrymae;
quibus vix exstinctis multo refocillantur affamine.
Ubi dum quisque fortunam fratris inquiveret, propriam
quoque patefaceret; Cnuto, qui natu major
fuerat, sic Haraldum fratrem alloquitur: « Adveni,
frater, partim causa tui amoris, partim vero ut declinarem
improvisam temeritatem barbarici furoris;
non tamen metuens bellorum, quae meae repetam
gloriae, sed ut tuo consultu edoctus, praesidioque
suffultus, redeam certus victoriae. Est autem
primum, quod mihi facies, si non gloriae meae invides,
ut dividas mecum regnum Danorum, meam
scilicet haereditatem, quam solus tenes, deinde regnum
Anglorum, si communi opera poterimus nostrae
haereditati adjicere. Unum horum quodcunque
elegeris feliciter teneto, et ego aliud similiter tenebo.
Hujus rei gratia tecum hiemabo, ut tempus tuo
sufficiat consilio et, ut expedit, reparentur naves et
exercitus, ne deficiant necessaria, dum pugnae ingruerit
tempus. Thurchil noster, nos relinquendo,
ut patrem, in terra resedit et magnam partem navium
nostrarum retinuit et, ut reor, nobis adversarius
erit, sed tamen non praevalebit. »
Haraldus rex, audito quod noluit, his fratrem verbis
excepit: « Gaudeo, frater, de tuo adventu, habeoque
gratias tibi quod me visitasti; sed est grave
auditu quod loqueris de divisione regni. Haereditatem
quam mihi pater, te laudante, tradidit, guberno;
tu vero hanc majorem si amisisti doleo, teque
juvare paratus regnum meum partiri non sustinebo. »
Hoc Cnuto audiens, fratremque recte locutum
tacite perpendens: « Hoc tempore de hoc
sileamus, inquit. Deus enim rectius fortasse hoc
solus ordinavit. » Talibus aliisque diversis sermonibus
colloquentes, conviviisque regalibus convivantes,
aliquanto tempore simul manserunt, et naves
meliorantes exercitum restauraverunt. Pariter vero
Sclavoniam adierunt, et matrem suam, quae illic morabatur,
reduxerunt.
Interea quaedam matronarum Anglicarum navim
sibi fecit parari, et assumpto corpore Sueini regis
sua in patria sepulti, illoque aromatibus condito,
palliisque velato, mare | null | b2f40054-3107-471a-bd3a-7b63969d67b8 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
adiit, et prospero cursu appulsa
ad portus Danorum pervenit. Mittens ergo
utrisque fratribus nuntium, mandat corpus adesse
paternum, ut hoc maturent suscipere, tumuloque
quod sibi praeparaverat locare. Illi hilares adsunt,
honorifice corpus suscipiunt, honorificentiusque illud
in monasterio in honore sanctae Trinitatis ab eodem
rege constructo, in sepulcro quod sibi paraverat recondunt.
Quo perfecto, jamque appropiante sole
aestivo accelerat Cnuto, redintegrato exercitu, redire,
suasque injurias vindicare. At illi circa littora deambulanti
subito apparescunt carbasa non multa in
medio mari. Nam Turchil memor quod Sueino fecerat,
et quod tunc in terra Anglica absque licentia
domini sui Cnutonis inconsulte remanserat, cum
novem navibus earumque exercitu dominum suum
requisivit, ut ei patefaceret quia non contra ejus
salutem se recedente remanserit. Qui veniens non
praesumpsit littora injussus subire, sed ejectis anchoris,
praemissisque nuntiis, poscit se portus subintrare
licere. Quod ubi concessum est, ascendit,
misericordiamque domini sui quaesivit, et illi multo
labore conciliatus, dat fidei sacramentum se illi
deinceps fideliter serviturum. Cum quo mense plus
integro moratur, et ut ad Anglos redeat hortatur,
dicens eum leviter illos posse superare, quorum
fines longe lateque notificarentur utrisque. Praesertim
aiebat se triginta naves in Anglorum patria
cum exercitu fidissimo reliquisse, qui venientes susciperent
honorifice, lucerentque per fines totius
patriae. Tunc rex valedicens matri et fratri, curvi
littoris repetiit confinia, qua jam adunaverat ducentarum
navium speciosa spectacula. Nam hic erat
tanta armorum copia, ut una earum navium, si omnibus
reliquis defecissent, sufficeret abundantissime
tela. Erant autem ibi scutorum tanta genera, ut crederes
adesse omnium populorum agmina. Tantus
quoque decor inerat puppibus, ut intuentium hebetatis
luminibus, flammeae magis quam igneae viderentur
a longe aspicientibus. Si quando enim sol
illis jubar immiscuit radiorum, hinc resplenduit
fulgor armorum, illinc vero flamma dependentium
clypeorum. Ardebat aurum in rostris, fulgebat quoque
argentum in variis navium figuris. Tantus siquidem
classis erat apparatus, ut, si quam gentem
ejus vellet expugnare Dominus, naves tantum adversarios
terrerent, priusquam earum bellatores pugnam
ullam capesserent. Nam quis contrariorum
leones auri fulgore terribiles, quis metallinos [metallicos?]
homines aureo fronte minaces, quis dracones
obryzo ardentes, quis tauros radiantibus auro
cornibus necem intentantes in puppibus aspiceret, et
nullo metu regem tantae copiae formidaret? Praeterea,
in tanta expeditione nullus inveniebatur servus,
nullus ex servo libertus, nullus ignobilis, nullus
senili aetate debilis. Omnes enim erant nobiles, omnes
plenae aetatis robore valentes, omnes cuivis pugnae
satis habiles, omnes tantae velocitatis, ut despectui
eis essent equitantium pernicitates.
Talis itaque milities fastuosis scansis ratibus intrat
pelagus, solutis a littore anchoris et funibus, talique
verrit impetu fluctus, ut alatis puppibus hanc
supervolare undas putares, vix tanto mari rudentibus.
Regalis autem navis reliquis erat honor et intentio,
quia nulla aliis inerat optio, nisi tantum ut
regis sui fasces ampliarent toto studio. Exspectabili
itaque ordine, flatu secundo, Sandhuich, qui est omnium
Anglorum portuum famosissimus, sunt appulsi,
ejectisque anchoris, baculis exploratores se
dedunt littori, et citissime finitima tellure explorata,
ad nota recurrunt navigia, regique edicunt adesse
resistentium parata millia. Patrienses enim regi Danisque
ferventissime rebellare ardentes, quas sibi ad
luctam sufficere credebant, adunaverant phalanges,
conglobatique in unum conspirati advolitabant, dextris
nobilium morituri. Tunc Turchil tempus intuens
instare quo fidelitatem suam domino suo valebat
patefacere: « Ego, inquit, hoc certamen domino
meo accurabo cum meis evincere, nec regem meum
ad bellandum, utpote juvenem ferventissimum, huic
misceri patiar pugnae. Nam si victor fuero, regi ipsi
triumphabo; si autem cecidero, sive tergum dedero,
non Anglis gloriae erit adeo; quia rex supererit, qui
et praelium restaurabit et fortasse victor meas injurias
vindicabit. » Hoc dictum cum sanae mentis esse
videretur omnibus, annuente rege ascendit cum suis
e navibus, dirigens aciem contra Anglorum impetum,
qui tunc in loco Scorastan dicto fuerat congregatus.
Quadraginta denique navium et eo amplius,
Danorum exercitus ascenderat, sed adhuc hic numerus
medietati hostium minime par fuerat. At dux
corum magis fisus virtute quam multitudine, omnes
rumpens morulas, classica insonuit, gradiens in
prima fronte, et, mente semper Dei auxilium exorans,
quaeque obvia metebat mucronis acie. Angli
vero | null | 47fc0d35-1378-4b06-9cc4-11bb918f908a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in primis fortiores dira caede Danos obtruncarunt,
in tantum ut pene victoriam adepti adversarios
fugere cogerent, si non ducis alloquio retenti
memoresque virtutis fugam erubescerent. Namque
memorabat ille abesse diffugium, in terra scilicet
hostes, et a littore longe remotas puppes; ideoque, si
non vincerent, quod pariter occumbere deberent.
Unde illi animosiores effecti, in praelio illico manifestant
quam periculosa sit desperatio. Enimvero
de refugio fugae desperati tanta in hostes debacchati
sunt insania, ut non tantum mortuorum aspiceres
corpora cadentia, verum etiam vivorum ictus declinantia.
Tandem ergo potiti optata victoria, suorum
quae reperire poterant, tumulabant membra. Ab adversariis
quoque diripientes spolia, revertuntur, et
ad jacentem regionem invadendam accinguntur. Hoc
primum decus Thurchil armis Cnutonis auxit, et
magnam partem patriae pro hoc postmodum promeruit.
At tunc ad dominum regressus, ei et sociis suos
indicat eventus, facitque eos spoliis quae attulit
ardentiores ad pugnam, manubiis laetus et palmae
successibus. Quo exemplo Eric quidam dux et princeps
provinciae quae Northwega dicitur, incitatus
(nam et is Cnutonis regis intererat officialibus,
jamdiu illi subditus, vir armis strenuus, omni honorificentia
dignus), accepta licentia, cum suis est
egressus, et partem terrae aggressus spolia diripuit,
vicos invadendo destruxit, occurrentes sibi hostes
domuit, et multos ex eis captivavit, tandemque
victoriosus ad socios cum spoliis redit. Quo reverso,
rex parcens patriae, prohibuit ultra eam praedari,
sed jussit civitatem Londoniam metropolim terrae
obsidione teneri, quia in ea confugerant optimates
et pars exercitus et maximum (ut est populosissima)
vulgus. Et quia hoc pedites equitesque nequibant
explere (undique enim mari quodammodo non pari
vallantur flumine), turritis puppibus eam coangustare
fecit, et firmissima vallatione tenuit. Deus itaque,
qui omnes homines vult magis salvare quam perdere,
intuens has gentes tanto periculo laborare,
cum principem qui interius civitate praesidebat, educens
e corpore, junxit quieti sempiternae, ut, eo defuncto,
liber Cnutoni ingressus pateret et utrique
populo confecta pace paulisper respirare copia
esset. Quod et factum est. Nam cives, suo honorifice
sepulto principe, initoque salubri consilio, elegerunt
internuntios mittere, et regi placita mandare,
videlicet ut dexteram illis daret et civitatem pacifice
susciperet. Hoc ubi Cnutoni satis videretur
probabile facto, foedus firmatum est, ingressui ejus
die constituto. At pars interioris exercitus sprevere
statutum civium, latenterque, nocte illa cujus
sequenti die ingressus est rex, cum filio defuncti
principis egressi sunt civitatem, ut experirentur
rursus collecta innumerabili manu si forte a tinibus
suis valerent arcere ingressum regem. Nec
quieverunt, quousque omnes pene Anglos sibi magis
adhuc acclives quam Cnutoni conglobarent. Cnuto
autem civitatem intravit et in solio regni resedit, sed
tamen Londonienses non sibi adhuc esse fideles
credidit. Unde et navium stipendia illa aestate restaurare
fecit, ne, si forte exercitus adversariorum
civitatem oppugnaret, ipse ab interioribus hostibus
exterioribus traditus interiret. Quod cavens, rursus
ad tempus ut prudens cessit et, ascensis ratibus ac
civitate relicta, insulam Scepei dictam cum suis
petiit, ibique hiemans pacifice eventum rei exspectavit.
Edmundus itaque (sic enim juvenis qui exercitum
collegerat dictus est), recedente Cnutone, cum
populo non mediocri, sed innumerabili veniens, civitatem
pompatice ingreditur, et mox eum universi
sequuntur, obtemperant, et favent, et virum fortem
fieri suadent, dicentes quod eum magis quam Danorum
principem eligerent. Erat quoque ejus partis
comes primus Edricus, consiliis pollens, sed tamen
dolositate versipellis, quem sibi ad aurem posuerat
Edmundus in omnibus negotiis. Fertur autem ipse
juvenis illo tempore domino Cnutoni recedenti singularem
pugnam obtulisse, sed rex sapiens dicitur
sic respondisse: « Ego tempus luctae praestolabor
congrue, dum non casum suspectus, certus fuero
victoriae. Tu vero, qui aves ducllum in hieme,
cave ne deficias etiam aptiori tempore. » Sic rex,
ut dictum est, in Scepei quod est dictum Latine Insula
ovium, ut poterat, hiemavit. Edmundus autem
in Londonia, dimisso exercitu, ultimam hiemem
duxit.
Recedenti vero brumali tempore, tota Quadragesima
rursus militiam adunavit, et mox post Paschales
dies regem et Danos a finibus Anglorum deturbare
paravit, et veniens cum innumerabili multitudine,
eos subito cogitavit invadere. At sermo non
latuit Danos, qui puppibus posthabitis petunt arida,
aptantes se excipere quaeque | null | a66ac153-d21d-4a66-aadb-58aef60d5fec | latin_170m_raw | null | None | None | None |
obvia. Erat namque
eis vexillum miri portenti, quod, licet credam posse
esse incredibile lectori, tamen, quia verum est, verae
inseram lectioni. Enimvero, dum esset simplicissimo
candidissimoque intextum serico, nullius figurae
in eo inserta esset imago, tempore belli semper in
eo videbatur corvus, ac si intextus, in victoria suorum
quasi hians ore, excutiensque alas, instabilisque
pedibus et suis devictis quietissimus, totoque
corpore demissus. Quod requirens Turchil auctor
primi praelii: « Pugnemus, inquit, viriliter socii, nihil
enim nobis erit periculi. Hoc denique testatur instabilis
corvus praesagientis vexilli. » Quo audito, equi
audentiores effecti, ferratisque induviis indurati,
occurrunt Anglis in Aesceneduno loco, quod nos
Latini montem fraxinorum possimus interpretari.
Ibique nondum congressione facta, Edric, quem
primum comitum Edmundi diximus, haec suis intulit
affamina: « Fugiamus, o socii, vitamque subtrahamus
morti imminenti, alioquin occumbemus
illico. Danorum enim duritiam nosco. » Et velato
vexillo quod dextra gestabat, dans tergum hostibus,
magnam partem militum bello fraudabat. Et, ut
quidam aiunt, hoc non causa egit timoris, sed dolositatis,
ut postea claruit, quia hoc eum clam Danis
promisisse, nescio quo pro beneficio, assertio
multorum dicit. Tunc Edmundus hoc intuitus et
undique angustiatus: « O Angli, inquit, aut hodie
bellabitis, aut omnes una in deditionem ibitis. Pugnate
igitur pro libertate et patria, viri cordati. Hi
quippe qui fugiunt, utpote formidolosi, si non abirent,
essent impedimento exercitui. » Et haec dicens,
in medios ingreditur hostes, circumquaque caedens
Danos, nobiles hoc exemplo suos reddens ad bellandum
proniores. Commissum est ergo praelium pedestre
gravissimum, dum Dani licet pauciores nescii
cedere, magis eligerent internecionem quam fugae
periculum. Resistunt itaque viriliter et praelium hora
diei nona coeptum ducunt in vesperam, se gladiis
haud sponte opponentes, sed gladiorum aculeis valuntarius
[valentius] alios urgentes Cadunt utriusque
partis armati, plus tamen ejus quae erat numero
eminentiori. At ubi jam advesperante noctis adessent
tempora, vincit amor victoriae tenebrarum incommoda,
quia neque horrebant tenebras, instante cura
majore, neque etiam nocti dignabantur cedere, in
hostem tantum dum ardebant praevalere. Et nisi
luna clarescens ipsum monstraret hostem, caederet
quisque suum commilitonem, ut inimicum resistentem,
nullusque utriusque partis superviveret, nisi
quem fuga salvasset. Interea coeperunt Angli fatigari,
paulatimque fugam meditari, dum intuentur
Danos in hoc conspiratos quatenus aut vincerent
aut usque ad unum omnes una perirent. Videbantur
enim iis tunc numerosiores et in tam diutina conflictatione
fortiores. Fortiores namque eos aestimabant
vera suspicione, quia jam stimulis ferri commoniti,
casuque suorum turbati, magis videbantur
saevire quam bellare. Unde Angli, terga vertentes,
hac et illac fugitant absque mora, semper ante
adversarium cadentes, adduntque decus Cnutonis et
victoriae, decorato Edmundo fugiente principe. Qui
licet devictus valentioribus cedens recederet, tamen
adhuc non penitus desperans, tutis se commisit locis,
ut demum, fortiori multitudine collecta, iterum
experiretur si quid forte sibi boni succedere posset.
At Dani fugientes non longe sunt persecuti, quia
incogniti [ #f.,@# incognitis. ED. P.] locorum noctis obscuritate
sunt retenti. Angli vero loci non inscii, cito
a manibus hostium sunt elapsi, eos relinquentes ad
spolia, seseque dantes ad inhonesta refugia.
Tunc victores sua laeti victoria, transacta jam
nocte plus media, pernoctant quod supererat inter
mortuorunm cadavera. Non autem in nocte spolia
dirimunt, sed interim suos requirunt, seseque adunantes
ut securiores esse possent, simul omnes uno
in loco perstiterunt. Illucescente vero jam mane,
suorum agnoscunt multos in praelio cecidisse, quorum
cadavera ut poterant tumulavere. Ab adversariorum
quoque membris abradunt spolia, bestiis et
avibus eorum relinquentes morticina, et ad naves
redeuntes, Londoniamque repetentes, saniora sibi
quaerunt consilia. Similiter et Angli suo cum principe
sibi consulunt et super hoc negotii Dei auxilium
quaerunt, ut qui totiens armis sunt devicti, saltem
aliquo consilio valerent remanere suffulti. Jam etiam
Edricus, qui antea a bello recessit profugus, ad dominum
suum et ad socios rediit et susceptus est,
quia vir boni consilii fuit. Is surgens in medio
agmine, omnes tali allocutus est sermone; « Licet
omnibus pene vobis sim invisus, quia bello | null | be69b36b-db47-4ce2-978d-4bd0f708fe0f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
cessi,
tamen si vestris sederet animis dictis parere mei
consilii, victoriosiores effici meo consultu possetis,
quam si totius terrae his viris resisteretis armis.
Satis enim Danorum victorias expertus, frustra nos
reniti omnino scio, et ob hoc me subtraxi a praelio,
ut vobis postmodum prodessem consilio, non ut vos
aestimatis, perculsus timore aliquo. Dum enim scirem
necesse esse me fugere, quid satius fuit, aut
vulneratum, aut sanum recedere? Est procul dubio
certa victoria interdum ab fortiori hoste elabi fuga,
cui nequit resisti per arma. Omnes enim qui adsumus,
proh dolor! fugimus. Sed ne hic casus vobis
eveniat ulterius, dextras Danis demus, ut, ipsos foederatos
habentes, fugam periculumque bellorum sic
saltem declinemus. Attamen hoc aliter nequit fieri,
nisi divisione regni nostri. Et melius esse judico,
ut medietatem regni rex noster cum pace habeat,
quam totum pariter invitus amittat. » Placuit sermo
optimatibus, et, licet invitus, hoc tamen annuit Edmundus;
electisque internuntiis, praemittit ad naves
Cnutonis, qui dextras Danis dent et accipiant ab eis.
Quos ubi primum Dani venientes intuentur, exploratores
eos esse suspicantur, sed postquam propius
eos vident accedere, accersitis eis quidnam quaesierunt
orsi sunt rogitare. Discentes vero ab eis pro
conficienda pace eos venire, laetantes eos sistunt
conspectibus regis. Erant enim obnixe optantes
prospera pacis, jam lassi bellorum et continuatione
navigationis. Tunc missi, rege pacifice salutato:
« Miserunt nos, inquiunt, ad te, o rex, princeps noster
et procerum nostrorum multitudo, ut consentias
eis de pace, et datis nobis dextris et obsidibus,
a nobis itidem recipias cum regni medietate. Dominare
in boreali parte cum quiete; e regione autem
sit noster Edmundus in finibus meridianae plagae.
Hujus rei gratia ad te sumus legati, tu vero bene
faciens placito consenti. Alioquin, licet simus semel
et iterum a vobis bello deturbati, adhuc tamen
majori violentia roborabimur vobiscum bellaturi. »
Quibus rex non temere respondit; sed, ipsis amotis,
consilium a suis quaesivit, et sic eis postmodum pacifice
consensit. Audierat enim a suis quod multi
suorum defecissent, nec erat qui locum morientium
suppleret, cum longe remoti a propria patria essent;
Anglorum quoque quanquam perplurimi interficerentur,
numerus eorum non adeo minuebatur, quia
in propriis positis semper qui morientis locum restauraret
inveniebatur. Revocatis itaque internuntiis:
« Vestris, inquit rex, o juvenes, legationibus
consentio, et, uti dixistis, media mihi libere erit regio.
Sed tamen vectigal etiam suae partis vester rex,
quicumque ille fuerit, exercitui dabit meo. Hoc enim
illi debeo, ideoque aliter pactum non laudo. »
Foedere itaque firmato, obsides dantur ab utraque
parte, et sic exercitus solutus bellorum importunitate,
optata laetus potitur pace. Verumtamem Deus
memor suae antiquae doctrinae, scilicet omne regnum
in seipsum divisum diu permanere non posse, non
longo post tempore Edmundum eduxit e corpore,
Anglorum misertus imperii, ne forte si uterque superviveret,
neuter regnaret secure et regnum diatim
adnihilaretur renovata contentione. Defunctus autem
regius juvenis regio tumulatur sepulcro, defletus
diu multumque a patriensi populo, cui Deus
omne gaudium tribuat in coelesti solio. Cujus rei
gratia eum Deus jusserit obire, mox deinde patuit,
quia universa regio illico Cnutonem sibi regem elegit,
et cui ante omni conamine restitit, tum sponte sua
se illi et omnia sua subdidit.
Ergo miseratione divina monarchiam regni Cnuto
vir strenuus suscepit, et nobiliter duces et comites
suos disposuit, et fine tenus deinceps regnum Anglorum
pacifice tenuit. Erat autem adhuc primaeva
aetate florens, sed tamen indicibili prudentia pollens.
Unde contigit ut eos quos antea Edmundo sine dolo
fideliter militare audierat, diligeret, et eos quos subdolos
scierat atque tempore belli in utraque parte
fraudulenta tergiversatione pendentes odio haberet;
adeo ut multos principum quadam die occidere pro
hujusmodi dolo juberet. Inter quos Edricus qui a
bello fugerat, cum praemia pro hoc ipso a rege postularet,
ac si hoc pro ejus victoria fecisset; rex
subtristis: « Qui dominum, inquit, tuum decepisti
fraude, mihi ne poteris fidelis esse? Rependam tibi
condigna praemia, sed ea ne deinceps tibi placeat
fallacia. » Et Erico duce suo vocato. « Huic, ait,
quod debemus persolvito | null | abe697b3-9e5b-42d9-bc15-508239fcf137 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, videlicet, ne nos decipiat,
occidito. » Ille vero nil moratus, bipennem extulit,
eique ictu valido caput amputavit, ut hoc exemplo
discant milites regibus suis esse fideles, non infideles.
Omnibus itaque rite dispositis, nil regi defuit
absque nobilissima conjuge, quam ubique sibi jussit
inquirere, ut inventam hanc legaliter acquireret et
adeptam imperii sui consortem faceret. Igitur per
regna et per urbes discurritur et regalis sponsa perquiritur,
sed longe lateque quaesita, vix tandem
digna reperitur. Inventa est vero haec imperialis
sponsa in confinitate Galliae et praecipue in Northmannensi
regione, stirpe et opibus ditissima, sed tamen
pulcritudinis et prudentiae delectamine omnium
ejus temporum mulierum praestantissima, utpote
regina famosa. Propter hujuscemodi insignia multum
appetebatur a rege et pro hoc praecipue quod
erat oriunda ex victrici gente, quae sibi partem Galliae
vindicaverat, invitis Francigenis et eorum principe.
Quid multis immoror? mittuntur proci ad dominam,
mittuntur dona regalia, mittuntur etiam
verba precatoria. Sed abnegat illa se unquam Cnutonis
sponsam fieri, nisi illi jurejurando affirmaret
quod nunquam alterius conjugis filium post se regnare
faceret, nisi ejus, si forte illi Deus ex eo filium
dedisset. Dicebatur enim ab alia quadam rex filios
habuisse. Unde illa suis prudenter providens, scivit
ipsis sagaci animo profutura praeordinare. Placuit
ergo regi verbum virginis, et jurejurando facto, virgini
placuit voluntas regis. Et sic, Deo gratias, domina
Emma mulierum nobilissima fit conjux regis
fortissimi Cnutonis. Laetatur Gallia, laetatur etiam
Anglorum patria, dum tantum decus transvehitur
per aequora. Laetatur, inquam, Gallia, tantam tanto
regi dignam se enixam. Anglorum vero laetatur patria,
talem se recepisse in oppida. O res millenis
millies parata votis, vixque tandem effecta, auspicante
gratia Salvatoris! Hoc erat quod utrobique
vehementer jamdudum desideraverat exercitus, scilicet
ut tanta tanto digna etiam digno maritali convinculata
jugo, bellicos sedaret motus. Quid enim
majus ac desiderabilius esse posset in votis, quam
damnosos ingratosque labores belli placida finiri
tranquillitate pacis, cum pares paribus vi corporis
virtuteque animi concurrerent? cumque nunc hi,
nunc vero illi, alternante casu belli, non sine magno
detrimento sui, vincerent?
Verum, ubi divina dispensatione, multisque alterutrum
diu habitis internuntiis, maritali se tandem
copula placuit confederari, difficile creditu est
quanta repente in utrisque alteri de altero exorta sit
magnitudo gaudii. Gaudebat enim rex nobilissimis
insperato se usum thalamis; haec autem hinc praestantissima
virtute conjugis, hinc etiam spe gratulabunda
accendebatur futurae prolis. Inaestimabiliter
quoque uterque gaudebat exercitus, opes suas communibus
sperans augendas viribus, ut rei postmodum
probavit exitus. Quamplures enim populi domiti
bello, gentesque complures longe distantes vita.
moribus, etiam et lingua, aeternaliter regi regiaeque
posteritati annua compulsi sunt solvere vectigalia.
Sed quid mirum, si tantus talisque rex repugnantes
sibi dimicando devinceret? cum quamplurimos partim
liberali largitione, partim patrocinandi gratia
imperio suo ultroneos submitteret? profecto non
mirum. Quoniam illic divina aspirat gratia, ubi
justitiae probitatisque aequa libratur trutina.
Sed quid multis immoror? gaudium magnum in
conjugatione tantorum dixi fuisse, multo autem amplius
dico, suscepta masculae prolis opportunitate.
Non multo post siquidem, Salvatoris annuente gratia,
filium peperit nobilissima regina. Cujus cum
uterque parens intima, atque ut ita dicam, singulari
gauderet dilectione, alios vero liberales filios educandos
direxerunt Northmanniae, istum hic retinentes,
sibi utpote futurum haeredem regni. Itaque
dilectissimum pignus, uti mos est catholicis, sacro
abluunt fonte baptismatis, imponuntque ei vocabulum
quodammodo obtinens indicium futurae virtutis.
Vocatur siquidem Hardecnuto, nomen patris referens
cum additamento. Cujus si etymologia teutonice
perquiratur, profecto quis quantusve fuerit dignoscitur.
Harde quidem, #velox@# vel #fortis,@# quod
utrumque, multoque majus his, in eo uno cognosci
potuit, quippe qui omnes sui temporis viros omnium
virtutum praestantia anteivit. Omnes igitur ejus virtutes
enumerare nequeo. Quapropter, ne longius a
proposito exorbitem, supra repetam, historiaeque sequar
ordinem.
Adulto denique puero, de quo sermo agitur, pater
adhuc in omni felicitate degens, omne regnum
suae ditioni subjectum sacramento devinxit, eumque
postmodum ad obtinendam monarchiam regni
Danorum cum delectis militibus misit. Cum autem
rex Cnuto solum imprimis Danorum obtineret regimen
quinque regnorum, scilicet Danomarchiae,
Angliae, Britanniae, Scotiae, Northwegae, vindicato | null | cd1c637d-1231-4f38-9605-6f17f992dfc9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
dominio,
imperator exstitit. Amicus vero et familiaris
factus est viris ecclesiasticis, adeo ut episcopis videretur
coepiscopus pro exhibitione totius religionis,
monachis quoque non saecularis, sed coenobialis
pro continentia humillimae devotionis. Defensabat
sedulo pupillos et viduas, sustentabat orphanos et
advenas, leges oppressit iniquas, earumque sequaces;
justitiam et aequitatem extulit et coluit, ecclesias
exstruxit et honoravit, sacerdotes et clerum dignitatibus
ampliavit, parem et unanimitatem omnibus
suis indixit; ut de eo illud Maronicum dici posset,
nisi extra catholicam fidem hoc fuisset.
#Nocte pluit tota, redeunt spectacula mane.@#
#Divisum imperium cum Jove Caesar habet.@#
Deo omnibus modis placita studuit, ideoque quidquid
boni agendum esse didicerat non negligentiae
sed operationi committebat. Quae enim ecclesia adhuc
ejus non laetatur bonis? Sed ut sileam quae in
suo regno positis egerit, hujus animam quotidie benedicit
Italia, bonis perfrui deposcit Gallia, et magis
omnibus hanc in coelo cum Christo gaudere orat
Flandria. Has enim provincias transiens Romam
petiit, et, ut multis liquet, tanta hoc in itinere misericordiarum
opera exhibuit, ut si quis haec describere
omnia voluerit, licet innumerabilia ex his fecerit
volumina, tandem deficiens fatebitur se vix
etiam cucurrisse per minima. Nam quid singulis in
locis fecerit sileo. Verumtamen ut credibiliora fiant
quae assero, quid in una urbe sancti Audomari fecerit
dicam pro exemplo, quod etiam oculis meis me
vidisse recordor.
Ingressus monasteria et susceptus cum magna
honorificentia, humiliter incedebat et mira cum reverentia
in terram defixus lumina et ubertim fundens
lacrymarum, ut ita dicam, flumina, tota intentione
sanctorum expetiit suffragia. At ubi ad hoc
perventum est ut oblationibus regiis sacra vellet
cumulare altaria; ohe! quoties primum pavimento
lacrymosa infixit oscula! quotiens illud pectus venerabile
propria puniebant verbera! qualia dabat
suspiria! quoties precabatur ut sibi non indignaretur
superna clementia! Tandem a suis ei imminenti
[immerenti] sua porrigebatur oblatio non mediocris,
nec quae aliquo clauderetur in marsupio,
sed ingens allata est palleali extento in gremio, quam
ipse rex suis manibus altari imposuit, largitor hilaris
monitu apostolico. Altari autem cur dico? cum
vidisse me meminerim eum omnes angulos monasteriorum
circuisse, nullumque altare, licet exiguum,
praeteriisse, cui non munera daret et dulcia
oscula infigeret. Deinde adsunt pauperes, munerantur
etiam ipsi protinus singulatim omnes. Haec
et alia his mirificentiora a domino Cnutone gesta
vidi ego vester vernula, sancte Audomare, sancte
Bertine, cum fierent vestris in coenobiis. Pro quibus
bonis tantum regem impetrate vivere in coelestibus
habitaculis, ut vestri famuli canonici et monachi sint
orantes orationibus quotidianis.
Discant igitur reges et principes hujus domini imitari
actiones, qui, ut valeret scandere sublimia, sese
humiliavit in infima, et ut posset adipisci coelestia,
hilariter largitus est terrestria. Non enim fuerat
oblitus propriae conditionis, quod moriturus erat in
mundo et relicturus quaeque possunt concupisci
in saeculo. Et ob has divitias quas secum nequivit
moriens auferre, vivens Deo et sanctis ejus locis partitus
est honorifice; ne forte si avaritiae studeret,
omnibus invisus viveret, nullusque esset qui ejus
animae aliquid boni oraret, et alius ei succederet, qui
in ejus regno largius viveret et de ejus parcitate indignaretur.
Verum hoc ne fieret satis cavit, et suis
posteris bonum exemplum largitatis totiusque bonitatis
reliquit, quod et ipsi adhuc, Deo gratias, servant
optime, pollentes in regni moderamine et in
virtutum decore.
Tantus itaque rex postquam Roma est reversus et
in proprio aliquantisper demoratus, omnibus bene
dispositis transiit ad Dominum, coronandus in parte
dextera ab ipso Domino auctore omnium. Turbabantur
itaque ejus obitu omnes qui audierant, maximeque
ejus solio deservierant, quorum maxima pars cuperet ei
commori, si hoc [non. ED. P.] displiceret divinae dispositioni.
Lugebat domina Emma ejus regina cum parentibus,
ululabant pauperes cum potentibus; flebant
episcopi et clerici cum monachis et sanctimonialibus.
Sed quantum lugebatur in mundo, tantum laetetur
in coeli palatio. Isti flebant hoc quod perdiderant,
illi gratulentur de ejus anima quam suscipiant.
Isti sepelierunt corpus exanime, illi spiritum deducant
in sublime laetandum in aeterna requie. Pro
ejus transitu soli flebant terreni, sed pro ejus spiritu
interveniant cum terrenis etiam cives coelici. Ut ejus
gloria crescat quotidie, oremus Deum intente. Et
quia hoc promeruit | null | 7c4f8465-98a3-4629-8405-4b47be667085 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sua bonitate, quotidie clamememus:
Anima Cnutonis requiescat in pace, amen.
Mortuo Cnutone rege, honorificeque sepulto in
monasterio in honore sancti Petri constructo, domina
regina Emma sola remansit in regno, dolens
de domini sui morte amara, et sollicita pro filiorum
absentia. Namque unus eorum, Hardecnuto scilicet,
quem pater regem Danorum constituit, suo morabatur
in regno, duo vero alii in Northmanniae finibus
ad nutriendum traditi, cum propinquo suo
degebant Roberto. Unde factum est ut quidam
Anglorum, pietatem regis sui jam defuncti obliti,
mallent regnum suum dedecorare quam ornare,
relinquentes nobiles filios insignis reginae Emmae, et
eligentes sibi in regem quemdam Haraldum, qui
esse filium falsa aestimatione asseritur cujusdam
ejusdem regis Cnutonis concubinae. Plurimorum
vero assertio eumdem Haraldum perhibet furtim
fuisse subreptum parturienti ancillae, impositum
autem camerae languentis concubinae. Quod veracius
credi potest. Qui electus, metuensque futuri, advocat
mox archiepiscopum Aelnotum, virum omni
virtute et sapientia praeditum, imperatque et orat se
benedici in regem, sibique tradi cum corona regale
suae custodiae commissum sceptrum et se duci ab
eodem, quia ab alio non fas fuerat, in sublime regni
solium. Abnegat archiepiscopus, sub jurejurando
asserens se neminem alium in regem (filiis Emmae
reginae viventibus) laudare vel benedicere. « Hos meae
fidei Cnuto commisit; his fidem debeo, et his fidelitatem
servabo. Sceptrum et coronam sacro altari
impono, et hoc tibi nec denego, nec trado; sed episcopis
omnibus, ne quis eorum ea tollat tibive
tradat, teve benedicat, apostolica auctoritate interdico.
Tu vero, si praesumis, quod Deo mensaeque
ejus commisi invadito. » Quid miser ageret, quo
se verteret, ignorabat. Intendebat minas, et nihil
profecit. Expendebat munera, et nil lucratus doluit;
quoniam vir apostolicus nec valebat minis dejici,
nec muneribus flecti. Tandem desperatus abscessit,
et episcopalem benedictionem adeo sprevit, ut non
solum ipsam odiret benedictionem, verum etiam
universam fugeret Christianitatis religionem. Namque
dum alii ecclesiam christiano more missam
audire subintrarent, ipse aut saltus canibus ad venandum
cinxit, aut quibuslibet aliis vilissimis rebus
sese occupavit, ut tantum declinare posset quod
odivit. Quod Angli videntes dolebant, sed quia hunc
sibi regem elegerant, hunc erubuerunt dejicere,
ideoque disposuerunt hunc sibi regem fine tenus
esse. Domina autem regina Emma exitum rei exspectabat,
et aliquantisper sollicita auxilium Dei
quotidie exorabat. At ille clam, quia nondum palam
audebat, reginae insidias moliebatur, sed ut illi
noceret a nemine permittebatur. Unde ille cum suis
iniquo excogitato consilio, natos dominae suae volebat
interficere, ut sic securus deinceps in peccatis
vivens posset regnare. Verumtamen nullum in hoc
omnimodis effectum acciperet, nisi, fraudulentorum
dolo adjutus, hoc quod narrabimus adinveniret.
Namque dolo reperto, fecit epistolam in persona
reginae ad filios ejusdem, qui in Northmannia morabantur,
componere, cujus etiam exemplar non
piget nobis subnectere.
#Emma tantum nomine regina filiis Edwardo et
Alfrido materna impertit salutamina. Dum domini
nostri regis obitum separatim plangimus, filii charissimi,
dumque diatim magis magisque regno haereditatis
vestrae privamini, miror quid captetis consilii,
dum sciatis intermissionis vestrae dilatione, invasoris
vestri imperii fieri cotidie soliditatem. Is enim incessanter
vicos et urbes circuit, et sibi amicos principes
muneribus, minis et precibus facit. Sed unum
e vobis super se mallent regnare quam istius qui non
eis imperat, teneri ditione. Unde, rogo, unus vestrum
ad me velociter et private veniat, ut salubre a
me consilium accipiat, et sciat quo pacto hoc negotium
quod volo fieri debeat. Per praesentem quoque
internuntium quid super his facturi estis remandate.
Valete, cordis mei viscera.@#
Hac fraude jussu Haraldi tyranni composita, regiis
adolescentulis est directa per pellaces cursores,
eisque ex parte matris ignarae oblata et honorifice
ab eis, ut munus genitricis suscepta. Legunt dolos
ejus nescii, et, proh dolor! nimis falsitati creduli,
inconsulte remandant genitrici unum eorum ad
eam esse venturum, constituuntque ei diem et
tempus et locum. Regressi itaque legatarii intimant
Dei inimicis quae sibi responsa reddita sint
a juvenibus nobilissimis. Hinc illi praestolabantur
ejus adventum, et quid de eo facerent ad suum invenerunt
detrimentum. Statuto igitur die, Alfridus
minor natu, laudante fratre, elegit sibi commilitones,
et, arripiens | null | 2c01b819-c37c-4d4f-b2ae-531934b42500 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
iter, Flandriae venit in fines. Quo paululum
cum marchione Balduino moratus, et ab eo
rogatus ut aliquam partem suae militiae secum duceret
propter insidias hostium. Sed tantum Bononiensium
paucos assumpsit, et ascensis puppibus
more transfretavit. At ubi littori venit contiguus,
mox ab adversariis est agnitus. Qui occurrentes
volebant eum aggredi, sed statim ille agnoscens
jussit naves a littore illo repelli. Alia autem ascendens
in statione, matrem parabat adire, aestimans
se omnem insidiarum pestem evasisse. Verum ubi
jam erat proximus, illi comes Godvinus est obvius
factus, et eum in sua suscepit fide, ejusque fit mox
miles cum sacramenti affirmatione. Et devians eum
a Londonia, induxit eum in villa Sildefordia nuncupata,
inibique milites ejus vicenos et duodenos,
decenosque singula duxit per hospitia, paucis relictis
cum juvene, qui ejus servitio deberent insistere.
Et largitus est eis abundanter cibaria et
pocula et ipse ad sua recessit hospitia, mane rediturus,
ut domino suo serviret cum debita honorificentia.
Sed postquam manducaverant et biberant, et
lectos, utpote fessi, libenter ascenderant; ecce complices
Haraldi infandissimi tyranni adsunt et singula
hospitia invadunt, arma innocentum virorum
furtivi tollunt, et eos manicis ferreis et compedibus
arctant, et ut crucientur in crastinum servant. Mane
autem facto adducuntur insontes in medio et non
auditi damnantur scelerose. Nam, omnium exarmatis
vinctisque post tergum manibus, atrocissimis
traditi sunt carnificibus, quibus etiam jussum est
ut nemini parcerent, nisi quem sors decima offerret.
Tunc tortores vinctos ordinatim sedere fecerunt et
satis supraque eis insultantes, illius interfectoris
Thebaeae legionis exemplo usi sunt, qui decimavit
primum innocentes multo his mitius. Ille enim rex
paganissimus, Christianorum novem pepercit, occiso
decimo. Ille licet paganus Christianos trucidaret,
patulo tamen in campo eos nexibus non irretitos
decollari jussit, ut gloriosos milites. At isti licet
nomine Christiani, actu tamen paganissimi, lanceolarum
suarum ictus non merentes heroas catenatos
mactabant ut sues. Unde hujuscemodi tortores
canibus deteriores digne omnia dicunt saecula, qui
non militiae violentia, sed fraudium suarum ins diis
tot militum honesta damnaverunt corpora. Quosdam,
ut dictum est, perimebant, quosdam vero suae servituti
mancipabant. Alios caeca cupidine capti vendebant,
nonnullos autem arctatos vinculis majori irrisioni
reservabant. Sed divina miseratio non defuit
innocentibus in tanto discrimine consistentibus, quia
multos ipsi vidimus, quos ex illa derisione eripuit
coelitus, sine adminiculo hominis ruptis manicarum
compedumque obicibus.
Ergo quia militum agones succinctim transcurrimus,
superest ut et eorum principis, gloriosi scilicet
Alfridi martyrium narrando seriem locutionis
abbreviemus; ne forte, si singulatim omnia quae ei
acta sunt perstringere voluerimus, multis ubique
praecipue dominae reginae dolorem multiplicemus.
Qua in re, rogo te, domina, ne requiras amplius
quam hoc quod tibi parcendo breviter dicturi sumus.
Possent enim multa dici, si non tuo parceremus dolori.
Est quippe nullus dolor major matri quam videre
vel audire mortem dilectissimi filii. Captus est
igitur regius juvenis clam suo in hospitio eductusque
in insula Heli dicta; a milite primum irrisus
est iniquissimo; deinde contemptibiliores eliguntur,
ut horum ab insania flendus juvenis dijudicetur.
Qui judices constituti, decreverunt illi debere oculi
utrique [oculos utrosque] ad contemptum primum
erui. Quod postquam parant perficere, duo illi super
brachia ponuntur, qui interim tenerent illa et unus
super pectus, unusque super crura, ut sic facilius
illi inferretur poena. Quid hoc in dolore detineor?
Mihi ipsi scribenti tremit calamus, dum horreo quae
juvenis passus est beatissimus. Evadam ergo brevius
tantae calamitatis miseriam, finemque hujus
martyrii fine tenus perstringam. Namque est ab
impiis tentus, effossis etiam luminibus impiissime
est occisus. Qua nece perfecta, relinquunt corpus
examine quod fideles Christi monachi scilicet ejusdem
insulae Heli rapientes, sepelierunt honorifice.
In loco autem sepulcri ejus multa fiunt miracula, ut
quidam aiunt, qui etiam se haec vidisse saepissime
dicunt. Et merito: innocenter enim fuit martyrisatus,
ideoque dignum est ut per eum innocentium exerceatur
virtus. Gaudeat igitur Emma regina de tanto
intercessore, quia quem in terris habuit filium,
nunc habet in coelis patronum.
At regina, tanti sceleris novitate perculsa, quid
facto opus sit mente considerat tacita. Animus
igitur ejus diversus huc illucque rapitur et se amplius
tantae perfidiae credere cunctatur; quippe quae
perempti filii inconsolabiliter | null | aefa5d60-60c9-432b-a44d-5cdb3b0dbb96 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
confundebatur moerore,
verum multo amplius ex ejusdem consolabatur
certa requie. Hinc duplici, ut diximus, angebatur
causa, necis videlicet filii miserabili moestitia, tum
vero reliquae suae vitae dignitatisque diffidentia. Sed
fortassis hic mihi quilibet clamabit, quem livor
hujusce dominae lividum onerosumque reddit: Cur
eadem nece mori refutabat, quae sub hac proditione
necatum filium aeterna requie frui nullatenus dubitabat?
Ad quod destruendum, tali responsione
censeo utendum: Quoniam si persecutor Christianae
religionis fideique adesset, non vitae discrimen
subire fugeret. Caeterum, nefarium et exsecrabile
cunctis orthodoxis videretur si, ambitione terreni
imperii, talis famae matrona vita privaretur; neque
profecto emori, fortunis tantae dominae honestus
exitus haberetur. Haec et his similia ante oculos
ponens, et illud authenticum Dominicae exhortationis
praeceptum suis fortunis conducibile censens, quo
videlicet electis insinuat. #Quoniam si persecuti vos
fuerint in una civitate, fugite in aliam;@# pro suo casu
spes satis honestas reliquae dignitatis conservandae
exsequitur, et tandem gratia superni respectus
consilio solerti utitur. Exteras nationes petere sibi
utile credit, quod sagaci ratione fine tenus perducit.
Tamen quas petit non externas sibi experta est fore,
quis [quibus] immorans haud secus ac suis colitur
decentissime. Igitur pro re atque tempore, quam
plurimos potest sibi fidos optimates congregat, his
praesentibus secreta cordis sui enucleat. A quibus
etiam inito dominae probato consilio, commeatus
classium eorum apparatur exsilio. Itaque prosperis
usi flatibus transfretant, et cuidam stationi haud
longe a castello Brugensi distanti sese applicant.
Hoc castellum Flandrensibus colonis incolitur, quod
tum frequentia negotiatorum, tum affluentia omnium
quae prima mortales ducunt, famosissimum habetur.
Hic equidem a marchione ejusdem provinciae Balduino
magni et invictissimi principis filio, ejusque
conjuge Athalo, quae interpretatur #nobilissima,@#
Francorum regis Roberti et reginae Constantiae filia
honorifice, uti se dignum erat, recipitur. A quibus
etiam in praedicto oppido domus regali sumptui apta
eidem reginae tribuitur, caeterum obsonium benigne
offertur. Quae partim illa cum gratiarum actione
suscipit, partimque sese non indigere quodammodo
ostendit.
In tanta igitur posita securitate, legatos suo filio
mittit Edwardo postulatum ne versus se pigritaretur
venire. Quibus ille obaudiens equum conscendit,
et ad matrem usque pervenit. Sed ubi eis copia
data est mutuo loquendi, filius se matris fortunas
edocet miserari, sed nullomodo posse auxiliari,
cum Anglici optimates nullum ei fecerint jusjurandum;
quae res indicabat a fratre auxilium expetendum.
His ita gestis, Edwardus Northmanniam revehitur,
et mens reginae quid sibi foret agendum,
etiam nunc cunctatur. Post cujus reditum, nuntios
Hardecnutoni filio suo legat, qui tunc temporis regimen
Danorum obtinebat, per quos sui doloris novitatem
aperit et ut ad se venire quantocius maturet
petit. Cujus aures ut tanti sceleris horror incussit,
primo omnium mens ejus intolerabili obtusa dolore
in consulendo fatiscit. Ardebat enim animo, fratris
injurias ultum ire, imo etiam matris legationi parere.
Hinc utrique rei praevidens, quam maximas potest
navium militumque [copias, ED. P.] parat, quorum
ampliorem numerum quodam maris in anfractu collocat,
qui si inter eundum sibi copia pugnandi, seu etiam
necessitas repugnandi accideret, praesidio adventaret.
Caeterum, non amplius decem navibus se comitantibus
ad matrem proficiscitur, quae non minima
doloris anxietate fatigabatur. Dum igitur prospero
cursui intenti non modo certatim spumas salis aere
ruebant, verum etiam suppara velorum secundis
flatibus attollebant, ut maris facies non unquam
certa, sed semper mobilitate flatuum dubitanda
habetur et infida, repente foeda tempestas ventorum
nubiumque a tergo glomeratur, et ponti superficies
jam supervenientibus austris turbatur. Itaque quod
in tam atroci negotio solet fieri, anchorae de proris
jactae arenis affiguntur fundi. Quae res tametsi tum
illis fuerit importuna, tamen non absque Dei nutu
cuncta disponentis esse creditur acta, ut postmodum
rei probavit eventus, membris omnium placidae
quieti somni cedentibus. Nam postera nocte, eodem
Hardocnutone in stratu quiescente, divinitus quaedam
ostenditur visio, quae eum confortans et consolans,
forti jubet esse animo. Hortatur praeterea
ne ab incoepto desisteret, quia paucorum dierum
intervallo injustus regni invasor, Haraldus scilicet
occideret, et regnum patriis viribus domitum sibi
justo haeredi justissima successione incolume rediret.
Evigilans igitur somniator talibus indiciis certior
fit et Deo omnipotenti tantae consolationis
causa gratias reddidit, simulque futura nullatenus
dubitat, quae sibi memorata visio praedixerat. | null | 4da0a958-1e05-468f-a67a-df01f159edd9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Denique
maris ira pacata, omnique tempestate sedata,
prosperis flatibus sinus pandit velorum; sicque secundo
usus cursu, ad Brugensem sese applicuit
portum. Hic anchoris rudibusque navibus affixis, et
nautis qui eas servarent expeditis, recta se via cum
delectis ad hospitium dirigit matris. Qualis ergo
moeror, qualisque laetitia in ejus adventu fuerit
exorta, nulla tibi unquam explicabit pagina. Dolor
haud modicus habebatur, dum in vultu ejus faciem
perempti fratris mater quadam imaginatione contemplaretur.
Item gaudio magno gaudebat, dum superstitem
salvum adesse sibi videbat. Unde viscera
divinae misericordiae se sciebat respicere, cum nondum
tali frustraretur solamine. Nec longo post filio
cum matre morante et memoratae visionis promissa
exspectante, nuntii laeta ferentes nuntia adventant,
qui videlicet Haraldum mortuum nuntiant; qui etiam
referunt Anglicos ei principes nolle adversari, sed
multimodis jubilationibus sibi conlaetari. Unde
regnum haereditario jure sibi debitum non dedignetur
repetere et suae dignitati, eorumque saluti
juxta in medium consulere.
His Hardecnuto materque animati repetere statuunt
oras aviti regni. Cujus rei fama ut populares
impulit aures, mox cuncta dolore et luctu compleri
cerneres. Dolebant enim divites ejus recessione,
cujus semper amabili fruebantur collocutione. Dolebant
pauperes ejus recessione, cujus diutinis largitionibus
ab egestatis defensabantur onere. Dolebant
viduae cum orphanis quos illa extractos sacro fonte
baptismatis non modicis ditaverat. Quibus igitur
hanc laudibus efferam nescio, quae ibidem nunquam
abfuit renascentibus in Christo. Hic ejus fides patet
laudanda, hic bonitas omnimodis celebranda. Quod
si pro singulis ejus benefactis parem disserere, prius
me tempus quam rem credo deserere. Unde ad seriem
nostrae locutionis propero redire.
Dum reginae filiique ejus reditus apparatur, omne
littus planctu gemituque confunditur, omnes dextrae
coelo attollebantur infensae. Flebant igitur a se discedere
illam, quam toto exsilii tempore ut civem
videre suam. Nulli divitum gravis hospita, nulli
pauperum in quolibet onerosa. Omnes igitur natale
solum mutare putares, cunctas secum exteras petere
velle diceres regiones. Sic toto plangebatur
littore, sic ab omni plorabatur populo astante.
Licet ei quodammodo congauderent pristinum gradum
repetere dignitatis, non tamen eam matronae
siccis dimittere poterant oculis. Tandem vincit amor
patriae, et, omnibus viritim osculatis et flebili eis
dicto vale, cum filio suisque altum petit mare, non
absque magna lacrymarum utrimque fusa ubertate.
Igitur principes Anglici parum praevenisse fidentes
legatione, antequam ab illis transfretaretur obvii
sunt facti, optimum factu rati ut et regi reginaeque
satisfacerent, et se devotos eorum dominationi subderent.
His Hardecnuto cum matre certus factus et
transmarini littoris tandem portum nactus, a cunctis
incolis ejusdem terrae gloriosissime recipitur,
sicque divini muneris gratia regnum sibi debitum
redditur. His ita peractis et omnibus suis in pacis
tranquillitate compositis, fraterno correptus
amore nuntios mittit ad Edwardum, rogans ut,
veniens, secum obtineret regnum. Qui fratris
jussioni obediens Anglicas partes advehitur, et
mater amboque filii regni paratis commodis nulla
lite intercedente utuntur. Hic fides habetur regni
sociis, hic inviolabile viget foedus materni fraternique
amoris. Haec illis omnia praestitit, qui unanimes
in domo habitare facit Jesus Christus, Dominus
omnium; cui in Trinitate manenti immarcescibile
floret imperium, Amen.
EX CHRONICIS TH. RUDBURNI, DE EMMA REGINA.
Duxit Etelredus hanc et postea Cnutus.
Edwardum sanctum parit haec et Hardecnutum.
Quattuor hos reges haec vidit sceptra gerentes.
Anglorum regum fuit haec sic mater et uxor. | null | c42b6cbe-2898-4047-90f5-7a3c142c25df | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Laus vitae monasticae
Felix grex hominum, qui, Christi dogma sequentes,
Contemptis opibus, nil proprium retinent;
Unius arbitrio quos regula sancta coercet,
Quorum quisque suo nil agit ex libito.
Cor quibus est unum, quibus indiscreta voluntas,
Par cunctis habitus et cibus est similis.
Sic tamen ut capiat quo quisque videtur egere,
Aetas ut fragilis debilitasve jubet.
Luxus abest omnis, peccandi rara facultas,
Cuncti cunctorum cum timeant oculos.
Lex communis habet visas mox prodere culpas,
Ut nascens vitium poena sequens resecet.
Desidiam fugiunt, labor utilis occupat omnes.
Noxia torpentes ne subeant animos.
Confusum nihil est, ubi fiunt ordine cuncta,
Curatur totum, negligiturque nihil.
Nec solum vita, sed constat et ordo loquendi:
Dispensant aeque maxima cum minimis,
Non nisi praescripto quisquam loquiturve siletve,
Stat, sedet, incedit ordine quisque suo.
Ecclesiae limen noctesque diesque frequentant,
Et sanctis precibus seque suosque juvant.
Quid moror, et verbis evolvere singula tento?
Quidquid agunt, opus est corporis aut animae.
Quid quod sic habitant, ut sit sacer ipse domorum
Et situs et numerus, sufficiensque sibi?
Quadratam speciem structura domestica praefert.
Atria bis binis inclyta porticibus.
Quae, tribus inclusae domibus, quas corporis usus
Postulat, et quarta, quae domus est Domini,
Discursum monachis, vitam dant, et stationem;
Qua velut in caulis contineantur oves.
Quarum prima domus servat potumque cibumque,
Ex quibus hos reficit juncta secunda domus.
Tertia membra fovet vexata labore diurno,
Quarta Dei laudes assidue resonat.
Plurima praetereo simili condigna relatu,
Sed breviter dicam, nil superest, vel abest.
Hos igitur proceres, hunc dignum laude senatum,
Exiguum specie, moribus eximium,
Comparo formicis, quarum studiosa laborum
Turmula convectat corpore majus onus.
Quae ne non possint communem ducere vitam,
Isdem sub laribus horrea parva locant.
Comparo divinis apibus, quae corpore parvo
Ingentes animas egregiasque gerunt:
Hexagonis cellis quae mella liquentia condunt,
Utile mirificum quae fabricantur opus.
Quae disciplinam, quae jura domestica servant.
Quasque simul reficit ingeniosa domus.
Comparo sideribus, quibus aula superna refulget,
Aera quae furvum noctibus irradiant.
Quae semel impositam servant per saecula legem,
Quae solitos cursus et numeros peragunt.
Comparo gyranti solemniter omnia coelo:
Insuper angelicis comparo spiritibus,
Qui semper SANCTUS triplicata voce resultant,
In terris monachi quod modulantur idem.
Sic Cherubin coelo, monachi tellure manentes,
Unum dant uni servitum Domino.
Laus vitae monasticae
Felix grex hominum, qui, Christi dogma sequentes,
Contemptis opibus, nil proprium retinent;
Unius arbitrio quos regula sancta coercet,
Quorum quisque suo nil agit ex libito.
Cor quibus est unum, quibus indiscreta voluntas,
Par cunctis habitus et cibus est similis.
Sic tamen ut capiat quo quisque videtur egere,
Aetas ut fragilis debilitasve jubet.
Luxus abest omnis, peccandi rara facultas,
Cuncti cunctorum cum timeant oculos.
Lex communis habet visas mox prodere culpas,
Ut nascens vitium poena sequens resecet.
Desidiam fugiunt, labor utilis occupat omnes.
Noxia torpentes ne subeant animos.
Confusum nihil est, ubi fiunt ordine cuncta,
Curatur totum, negligiturque nihil.
Nec solum vita, sed constat et ordo loquendi:
Dispensant aeque maxima cum minimis,
Non nisi praescripto quisquam loquiturve siletve,
Stat, sedet, incedit ordine quisque suo.
Ecclesiae limen noctesque diesque frequentant,
Et sanctis precibus seque suosque juvant.
Quid moror, et verbis evolvere singula tento?
Quidquid agunt, opus est corporis aut animae.
Quid quod sic habitant, ut sit sacer ipse domorum
Et situs et numerus, sufficiensque sibi?
Quadratam speciem structura domestica praefert.
Atria bis binis inclyta porticibus.
Quae, tribus inclusae domibus, quas corporis usus
Postulat, et quarta, quae domus est Domini,
Discursum monachis, vitam dant, et stationem;
Qua velut in caulis contineantur oves.
Quarum prima domus servat potumque cibumque,
Ex quibus hos reficit juncta secunda domus.
Tertia membra fovet vexata labore diurno,
Quarta Dei laudes assidue resonat.
Plurima praetereo simili condigna relatu,
Sed breviter dicam, nil superest, vel abest.
Hos igitur proceres, hunc dignum laude senatum,
Exiguum specie, moribus eximium,
Comparo formicis, quarum studiosa laborum
Turmula convectat corpore majus | null | c0dde43f-7066-48de-99d4-5dd8104f898b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
onus.
Quae ne non possint communem ducere vitam,
Isdem sub laribus horrea parva locant.
Comparo divinis apibus, quae corpore parvo
Ingentes animas egregiasque gerunt:
Hexagonis cellis quae mella liquentia condunt,
Utile mirificum quae fabricantur opus.
Quae disciplinam, quae jura domestica servant.
Quasque simul reficit ingeniosa domus.
Comparo sideribus, quibus aula superna refulget,
Aera quae furvum noctibus irradiant.
Quae semel impositam servant per saecula legem,
Quae solitos cursus et numeros peragunt.
Comparo gyranti solemniter omnia coelo:
Insuper angelicis comparo spiritibus,
Qui semper SANCTUS triplicata voce resultant,
In terris monachi quod modulantur idem.
Sic Cherubin coelo, monachi tellure manentes,
Unum dant uni servitum Domino. | null | 4a974706-ca91-478b-ad3e-0faee22b7835 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Vita altera S. Guillelmi
1.
Anno ab Incarnatione Domini nongentesimo
octogesimo, indictione octava, regni Lotharii regis
vigesimo quinto anno, dedit idem rex Brunoni
Remensis Ecclesiae clerico, suo vero parenti propinquitate
consanguinitatis existenti, Lingonicae civitatis
episcopatum. Ordinatus est autem idem Bruno
episcopus per manus Burchardi Lugdunensis archiepiscopi
in ecclesia Sancti Stephani, viginti quatuor
annos gerens aetatis; et eodem anno susceptus est a
clero Lingonicae urbis, ab Incarnatione videlicet
Christi nongentesimo octogesimo primo. Is, assecutus
episcopatum, omni quo potuit nisu sequi studuit
exemplum boni pastoris. Monasteria igitur
ipsius ad dioecesim pertinentia in spiritualibus religione,
in temporalibus necessaria pene adnullata
gubernatione considerans, coepit quaerere quatenus
Dei dispensante nutu suum in statum ea quivisset reparare.
Amovens ergo Manassem abbatem hujus loci
( #Sancti Benigni Divione@# ) a dominatione, qua non bene
utebatur, instituit in locum ejus abbatem quemdam ex
monasterio Dervensi, Azonem nomine. Erat is Aquitanicus
genere, ornatus bonis moribus et religiosa
conversatione. Hic duobus annis in regimine peractis
repedavit ad suum monasterium, dimissa hujus
loci gubernatione, atque iterum Manasses abbas
suum recepit officium.
2.
Videns igitur domnus episcopus Bruno statum
loci in ambiguo positum, supplex adiit domnum
Maiolum Cluniacensis monasterii abbatem, multaque
prece poposcit quatenus ejus auxilio quivisset
reparare in melius. interius religionem, et exterius
possessiones. Cujus precibus flexus reverendus
abbas Maiolus, dedit ei duodecim monachos ex
omni congregatione electos, disciplinis sanctae religionis
instructos, divina et humana sapientia doctos,
nobilitate carnali claros. Quibus advenientibus ita
ordinavit domnus episcopus ut die translationis
sancti Benigni, monachis cum sibi subjectis clericis
ante sepulcrum saepefati martyris in crypta nocturnali
officium peragentibus, ipsi in superiori choro
ante principale Sancti Mauricii altare matutinalem
inciperent synaxim. Quod utique convenienter actum
est, ut qui lumen religionis ostendere veniebant
intrarent luce diei appropinquante. Proinde illis hac
vel illac pergentibus, isti in loco degentes coeperunt
sancta conversatione resplendere, et locus qui antea
pravis actibus et ineffabili negligentia a cunctis videbatur
confusus, nunc felici exercitatione virtutum
omnium videretur esse floridus.
3.
Verum quia praedicti Patris industria locis
aliis intenta erat, et hic locus sine abbate esse non
poterat, iterum domni Brunonis praesulis pulsatus
precibus, quemdam fratrem, ferventissimum sui ordinis
exsecutorem, et totius nobilitatis lampade
praefulgidum, atque in vera humilitate et fraternae
dilectionis charitate, necnon summae discretionis,
quae virtutum omnium mater esse dignoscitur, honestate
laudabiliter radicatum et fundatum, nomine
Willelmum, hujus monasterii gregi praefecit, et patrem
spiritalem sibi poscentibus filiis instituit. Hic
Italia exstitit oriundus, alto satis germine et nobili
prosapia editus. Quem supradictus domnus Maiolus
Roma veniens invenit in monasterio Lauceio dicto,
ubi a puero educatus fuerat. Assumensque eum ipso
deprecante, secum adduxit Cluniacum, aetate juvenili
florentem.
4.
Ordinatus est igitur abbas a domno Brunone
episcopo, anno nongentesimo nonagesimo, indictione
tertia. Officio vero abbatis accepto, divinis
seipsum coepit exercere virtutibus. Erat enim corpore
castus, mente devotus, affabilis alloquio, prudentia
praeditus, temperantia clarus, interna fortitudine
firmus, censura justitiae stabilis, longanimitate
assiduus, patientia robustus, humilitate mansuetus,
bonorum operum gratia plenus, charitatis
equidem affluens visceribus. Pro pauperibus semper
erat sollicitus, Christum vero diligens totis visceribus,
dum, sicut Martha corporaliter non valebat,
in egenis illum quotidie reficiebat. Omnibus hospitii
perlargum praebuit usum; nemo est exceptus, perpessus
nemo repulsam. Divinorum praeceptorum
delectabatur eloquiis, quia ex his et suos mores
componere, et sibi commissos instruebatur docere
et corrigere. Cunctis seipsum praebebat bene vivendi
exemplum. Et sicut in ordine, ita primus studebat
ut esset in opere, juxta illud evangelistae: #Coepit
Jesus facere et docere (Act. I, 1)
@#. Peccantes vero zelo
pii amoris coram omnibus arguebat, ut caeteri timorem
haberent. Sed et verba quae sub increpatione
proferebat, ut reprehendenda reprehenderet, quasi
stimuli dura videbantur et aspera, ut pene timerentur
plus quam verbera, juxta illud: #Verba sapientis
quasi stimuli, et quasi clavi in altum defixi (Eccle.
XII, 11)
@#. Alios quidem blandimentis, alios admonitionibus,
alios terroribus, et ita, juxta Apostolum,
praedicans verbum instabat opportune, importune,
arguens, obsecrans, increpans in omni patientia et
doctrina (II Tim. IV, 2 | null | f297f5f8-4d18-4234-92e3-36e74ded6e46 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
). Miserorum vero, haud secus
ac si pateretur ipse, afficiebatur calamitatibus.
Os ejus ita replebatur ex cordis abundantia, ut in
eodem ore pene nihil aliud nisi lex resonaret divina;
et quia Scriptura dicit: #Qui audit, dicat;
Veni (Apoc. XXII, 17)
@#, ideo quoscunque poterat, a
saeculi nequitia suadendo subtrahebat. Et sicut coeleste
per desiderium totis ipse viribus ad supernum
regnum anhelabat, ita secum pergere omnes homines,
si fieri posset, exoptabat. Sed nullatenus est
fraudatus a desiderio quod in se conceperat vera
dilectio. Ille enim qui charitas est, qui se timentium
complet voluntatem, viri Dei ferventem affectum
perduxit ad effectum. Ad ejus quippe monita multi
quae possederant relinquentes, regulari se disciplinae
subdiderunt, et beati Benedicti sequentes vestigia,
semetipsos abnegantes, vero Regi totis viribus militaverunt.
Partibus namque ex diversis ad ejus coenobium
multitudo confluxit innumerabilis. Sed nationibus
licet diversi, mente tamen erant uniti, ut
illud ad litteram in eis impletum videretur, quod de
initio nascentis Ecclesiae in apostolorum actibus
legitur: #Erat illis cor unum et anima una (Act.
IV, 32)
@#.
5.
Crescente autem interius religionis studio,
exterioris substantiae supplementum coepit abundare
non modice, prout Dominus promisit suis in Evangelio: #Quaerite primum regnum Dei et justitiam ejus,
et haec omnia adjicientur vobis
(Matth. VI, 23)
@#. Domnus
namque episcopus Bruno, nimirum exhilaratus
corde eorum bona conversatione, omni studio eorum
usui necessaria curabat subministrare. Reddidit
igitur Sancto Benigno et ejus monachis ecclesiam
in Saciaco sitam, etc. Ubique ergo investigans ablata
restituebat, et de suo jure quodcunque necessarium
et utile eis foret, libenti animo tribuebat. Utrisque
vero, domno scilicet praesule Brunone atque venerando
abbate Willelmo, in restauratione hujus loci
studiose decertantibus, coepit crescere et quasi denuo
reflorere, etc.
6.
Ipse Henricus dux ( #Burgundiae Hugonis Francorum
regis frater@# ) audita fama religionis eximii Patris
Willelmi commisit ei abbatiam Versiacensem,
pene ad nihilum redactam, ut ab ipso restitueretur
in pristinum statum; quod et fecit auxiliante Deo.
Domnus autem episcopus Bruno considerans Patrem
Willelmum ita ferventem in religione ac monastica
institutione, et loca ei commissa de die in diem in
melius proficere, omnia in suo episcopio monasteria
ipsius delegavit providentiae, abbatiam scilicet Besuensem,
apostolorum Petri et Pauli honore
dicatam, monasterium Sancti Joannis, quod Reomaus
dicitur, locum Sancti Michaelis archangeli
juxta castrum Tornodorum, abbatiam Molundensem,
ubi sanctus Valerius archidiaconus et martyr quiescit.
Quas omnes ita strenue gubernavit, ut post eum
singulae singulis abbatibus distributae, statui illius
temporis quo ab eo regebantur, non quierint aequari.
7.
Anno sexto suae ordinationis Willelmus abbas
Romam perrexit ad apostolorum limina, eorum
patrocinia exposcens prece devota, indeque ad Sanctum
Angelum montem petivit Garganum. Sed
Beneventum veniens gravissimae infirmitatis astrictus
est compede. Cujus infirmitatis diuturno afflictus
languore, cum jam a suis desperaretur posse
evadere, quadam nocte raptus in spiritu tribunali
metuendi Judicis sistitur; ubi cum pro aliquibus
increparetur excessibus, et maxime pro indiscreta
severitate, pro his culpis metueret damnari aeternis
gehennae suppliciis, ut sibi visum est, sanctus papa
Gregorius in sua eum suscepit fide, diligentiori
deinceps victurum sollicitudine, et priora errata pietatis
et misericordiae operibus expianda correcturum
fore. Post visionem in semet reversus, et ab infirmitate
eadem coepit convalescere die, et priorem
austeritatem permutavit in maximam pietatem. Sicque
postea omni vitae suae tempore sanctum Gregorium
speciali coluit dilectione. Coeperunt denique
ex sua patria, hoc est Italia, multi ad eum convenire;
aliqui litteris bene eruditi, alii diversorum operum
magisterio docti, alii agriculturae scientia praediti,
quorum ars et ingenium huic loco profuit
plurimum. Crescebat ergo quotidie multitudo monachorum
sub ejus magisterio degentium, ut (exceptis
his qui per alia erant monasteria) in hac congregatione
quotidie fratres essent septuaginta aut octoginta.
8.
Inter caetera quae domnus Bruno episcopus in
hoc loco egit bona, longum est enim enumerare
singula ejus gesta, sed hoc breviter possumus dicere:
Cuncta ab antiquis huic loco collata, posteaque
a malignis direpta, vel a pravis rectoribus
dispertita, a Brunone episcopo sunt restituta; et
licet illi non amittant mercedem suae eleemosynae,
hic tamen non inferiori dignus est gratiarum actione.
De emortuis | null | c883f40a-5ac8-4d6f-84ff-3d3d9a9215a5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
enim cineribus, in excellentiorem quam
unquam ante fuerat statum per eum sublimatus est
hic locus. A sancto igitur Gregorio Lingonensi episcopo
fundata haec abbatia, a Guntranno rege stabilita
et ditata, a Carolo imperatore, cognomento
Calvo, et domno Isaac episcopo restaurata, ab
honorando praesule Brunone et Willelmo venerabili
abbate, non solummodo in aliis rebus, verum etiam
in nova ecclesiae fabrica est renovata. In cujus basilicae
miro opere domnus praesul expensas tribuendo,
ac columnas marmoreas ac lapideas undecunque
adducendo, et reverendus abbas magistros conducendo,
et ipsum opus dictando insudantes, dignum
divino cultui templum construxerunt. Cujus artificiosi
operis forma et subtilitas non inaniter quibusque
minus edoctis ostenditur per litteras, quoniam
in eo multa videntur mystico sensu facta, quae magis
divinae inspirationi quam alicujus deputari debent
peritiae magistri.
9.
Fundatum est autem hoc templum anno Dominicae
Incarnationis millesimo primo, indictione decima
quarta, decimo sexto Kalendas Martii. Cujus
longitudo ducentorum ferme cubitorum, latitudo
autem quinquaginta trium exstitit; altitudo vero in
sequentibus opportune dicetur. Inferior itaque domus
orationis, in qua sacratissimum corpus sancti
Benigni martyris veneratur, eumdem pene modum
habens quantitatis, fulcitur centum quatuor columnis.
Haec in figuram T litterae facta, quatuor ordines
columnarum duodeno dispositarum numero, aequali
extenditur in longitudine et latitudine; decem vero
cubitis erigitur in altitudine, secreta ex utraque
parte habens vestibula. Quinque sane in ea continentur
altaria: primum in honorem ipsius sancti
Benigni est consecratum; secundum in memoriam
sancti Nicolai et omnium confessorum; tertium in
venerationem sanctae Pascasiae virginis, quae ibidem
quiescit, et omnium virginum: quartum, in sancti
Irenaei et omnium martyrum; quintum sub nominibus
sanctorum confessorum et abbatum sanctorum
Joannis et Sequani, atque sancti Eustadii presbyteri
ibidem quiescentis.
10.
In hac ergo corpora sanctorum quiescentia saepedicti
testis Christi beata ambiunt membra, quorum
in principio hujus libri nomina sunt adnotata.
Sanctorum vero confessorum et episcoporum
Urbani et Gregorii corpora in ecclesia Sancti Joannis
Baptistae primitus fuerunt tumulata; post longa vero
tempora, inde elevata. Sancti quidem Gregorii medietas
corporis in ecclesia Sancti Benigni est recondita,
tempore quo propter metum paganorum ejusdem
sancti martyris effossum corpus delatum fuit
ad civitatem Lingonas; et tunc alia medietas corporis
praefati confessoris illic est retenta. Sancti
denique Urbani corpus levatum, et in loculo positum,
multis miraculorum signis per eum Dominus laetificavit
corda famulorum suorum in hoc loco degentium.
Venerabilis vero Isaac antistitis corpus, cum,
exigente templi aedificio, transferretur alio a quibusdam
sacerdotibus, maxima ex parte integrum simul
cum capite clericalem adhuc praeferente habitum
fertur inventum. Similiter et domni Argrimi pontificis
ac monachi sacerdotalia cum cucullo necnon
interiore cilicio vestimenta, in testimonium ipsius
sanctimoniae, incorrupta sunt reperta. Ad hoc haud
longe reperta est sancta Radegundis, habens ad
caput titulum sui nominis in lamina plumbea; cujus
ossa cerato involuta linteo sunt inventa in capsa
lignea in terra recondita. Caeterorum praeterea sanctorum,
quorum corpora hic noscuntur tumulata,
beatus Gregorius Turonorum episcopus mentionem
facit, eorum describens quaedam miracula, Benigni
videlicet martyris, nostri specialis patroni,
Tranquilli quoque confessoris, necnon Hilarii senatoris,
et ejus conjugis sanctae Floridae sanctimonialis,
atque Pascasiae virginis et martyris. Haec a sancto
Benigno edocta et baptizata, post ejus martyrium,
saevitia paganorum rapta est ad supplicium. Cumque
immobilis in fide Christi persisteret, primo
carceris afflicta squalore, postea pro confessione
Deitatis sententia fuit multata capitali, ut quaedam
vitrea antiquitus facta et usque ad nostra perdurans
tempora eleganti praemonstrabat pictura. Tantorum
ergo venerandis corporibus sanctorum honorabiliter
haec de qua modo agitur ecclesia non mediocriter
est ditata, exceptis aliorum reliquiis sanctorum,
quos enumerare superfluum videtur.
11.
Huic paulo superius descriptae inferiori cryptae
conjungitur oratorium ad solis ortum, rotundo
schemate factum, senarumque illustratum splendore
fenestrarum, triginta septem cubitos habens in diametro,
decem in alto. Hoc sane oratorium terno
columnarum ordine in semet regyrato, quadraginta
videlicet atque octo, geometricali dispositione ambitur;
hujus desuper culmen celso erectum fastigio
viginti quator columnarum, ac triginta duorum
arcuum, tripertita comparis numeri machina, divisione,
eleganti transvolutum est opere. Hoc sane
oratorium sancti Joannis Baptistae sacratum est
honore, cujus altare illustratur trium fenestrarum
lumine. Ab hac ecclesia sunt per cochleam dextra
laevaque triginta septem gradus, crebris sufficienter
illustrati fenestris, per quos inoffenso ascenditur tramite
ad | null | 77f70205-0718-41ae-8839-e1c9f0c22007 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
basilicam Sanctae Dei genitricis Mariae. Ipsa
vero ecclesia sexaginta octo subnixa est columnis,
eumdem fere habens modum et formam in diametro
sive in altitudine, quem et inferior, undenisque
irradiatur vitreis. Ad altare autem ejusdem perpetuae
Virginis marmoreum per quatuor tripertitos ascenditur
gradus, juxta quos hinc et inde sunt altaria;
ad dextram quidem Joannis Evangelistae ac Jacobi
fratris ejus, Sanctique Thomae Apostoli; ad laevam
vero sancti Matthaei, Jacobi et Philippi apostolorum.
12.
Huic iterum concordantes et satis lucidi utrinque
per cochleam ad ecclesiam Sanctae et individuae
Trinitatis triginta gradus continuatim praestant ascensum.
Haec in modum coronae constructa, triginta
quoque et sex innixa columnis, fenestris undique,
ac desuper patulo coelo lumen infundentibus, micat
eximia claritate, amplitudine inferiori domui consimilis,
sed viginti cubitorum altitudinis. Altare Sanctae
Trinitatis ita est positum ut undecunque ingredientibus,
ac ubicunque per ecclesiam consistentibus,
sit perspicuum. Inde per quadrigeminas scalas
altrinsecus factas ad suprema patet ascensus; quarum
duae aequali modo positae per quindecim gradus
usque ad Sancti Michaelis protenduntur oratorium,
habens in longitudine cubitos triginta tres, in altitudine
decem, vili facta ( #sic@# ) schemate; fenestras habet
septem. Aliae vero duae per quinquaginta gradus
sursum dirigunt gressum. Ad ima autem harum
scalarum, bina super murum deambulatoria sunt
facta, quae aequali spatio ab orientali parte usque
ad occidentalem, et infra templum, per arcus deambulatorios,
et supra tectum domus muro altitudinis
trium ferme cubitorum circumquaque pergentium
a ruina protegunt incessum. Haec tamen ad dexteram
sinistramve partem templi incipientes, interius
et subtus alas ejus gressum per quosdam occultos
aditus ad suprema tecti dirigentes, plano, ut dictum
est, calle deducunt introrsus undique, donec superliminare
occidentalium portarum attingentes,
per pariles scalas viginti graduum in porticus Ecclesiae
majoris deponunt. Quae ad instar crucis aedificata
habet in longitudine cubitos centum viginti
octo, in latitudine, sicut praescriptum est, quinquaginta
tres, in altitudine quaquaversum permaximos
triginta et unum cubitos, in medio autem quadraginta;
illuminatur septuaginta vitreis, fulciturque
centum viginti et una columnis, quarum nonnullae
juxta capita fortissimarum, quae sunt quadraginta,
pilarum quadrangulatim statutae, una quasi simul
coronari videntur corona, quamvis non unius sit
magnitudinis omnium forma. Habet hinc et inde geminas
porticus dupliciter transvolutas, in quibus
bis bina continentur altaria. A parte quidem aquilonis
unum in honorem sanctorum apostolorum Petri
et Andreae, alterum in honorem sancti Bartholomaei
et Simonis atque Thaddaei apostolorum. Sancti
vero Pauli altare est in superiori ecclesia, ante
aram Sanctae Trinitatis, eo quod ipse raptus ad tertium
coelum vidit secreta Dei. A meridie sunt altaria,
unum in honorem sanctorum apostolorum
Matthaei et Barnabae, ac Lucae evangelistae; aliud in
honorem sanctorum martyrum Stephani, Laurentii
atque Vincentii. Est aliud altare ad occidentalem
plagam ecclesiae, in eodem latere meridiano in honorem
sanctorum Mammetis, Desiderii, Leodegarii,
Sebastiani, Gengulfi martyrum. Et ex parte altera
sanctorum martyrum Polycarpi, Andochii,
Thyrsi, Andeoli, Simphoriani, Georgii, Christophori,
et sanctorum confessorum Urbani et Gregorii,
quorum corporibus adornatur praesens domus.
Principale altare est sacratum in honorem sanctorum
Mauricii atque Benigni, simulque Omnium
Sanctorum; altare ad dexteram ejus in honorem
sancti Raphaelis archangeli et omnium beatorum
spirituum; ad laevam vero in honorem sancti Marci
evangelistae; atque in medio ipsius ecclesiae altare
Sanctae Crucis, Omniumque Sanctorum. Ante hoc
altare triplex constat introitus cryptae, in quidecim
gradibus ascenditur ab ipsa ad superiorem ecclesiam.
13.
Sepulcrum vero sancti et gloriosi martyris ita
est constructum: est tumba ex quadris aedificata
lapidibus, quae octo cubitos in longum, quinque autem
tenet in latum. Cujus cacumen lapideum quatuor
sustinetur suffragio columnarum; desuper autem
quatuor columnae marmoreae locatae erant antiquitus.
Olim super lapideos arcus qui continebant,
absidam ferebant ligneam sex cubitorum longitudinis,
et trium latitudinis, septemque ac semis altitudinis,
quae undique auro et argento vestita historiam
Dominicae nativitatis et passionis praemonstrabat,
anaglypho prominente opere, pictura satis optima.
Verum hoc decentissimum, de quo loquimur,
ornamentum, ob recreationem pauperum tempore
famis fuit dissipatum a domno abbate Willelmo, et
cum capsa aurea mirifice gemmis exornata, pariterque
tribus tabulis ac duobus thuribulis argenteis,
crucibusque, ac omne ornamentum in auro et argento
venumdatum est. Ante haec vero tempora, insignia
ornamenta, videlicet | null | 55f14c1c-cfb1-49dd-acb8-2e3998de6ac9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
gemmae, pallia pretiosa,
capsae, tabulae, coronae, vasa quoque ecclesiastica,
seu candelabra ex auri argentique metallo fabricata,
cum imagine Salvatoris Domini nostri ex
auro, fusili opere facta, latronum fraude, in ipsius
sancti festivitate, occisis custodibus, furto fuerunt
asportata. Haec ornamenta a Guntramno et caeteris
regibus huic loco, pro veneratione et honore Dei
sanctique Benigni martyris antiquitus collata, sed
priscis temporibus sacrilega pessimorum manu sublata,
nullus postea exstitit principum qui tantum
potuisset recuperare thesaurum. Haec ad notificandam
Divionensis loci antiquitatem et gloriam paucis
dicta sunt. Illud in fine notificandum est, in
templi istius aedificio esse columnas trecentas septuaginta
et unam, exceptis illis quae in turribus et altaribus
sunt. Fenestrae clausae vel claudendae vitro
centum viginti, turres octo, portae tres, ostia viginti
quatuor.
14.
Nunc ad ea quae omiseramus patris Willelmi
explicanda gesta stylum vertamus. Augustorum seu
regum palatia cum adiit, in iis non quaesivit quae
sua sunt, sed quae Jesu Christi, ut ex eorum scilicet
familiari collocutione subveniret oppressis sua interventione;
aut certe ex saeculari vel clericali habitu
Deo lucrificaret, ut, juxta Domini praeceptum,
propria relinquerent, et saecularibus curis semotis
Deo in tranquillitate servire studerent. Conveniebant
igitur ad eum plurimi, ut diximus, et licet diversi
nationibus, mente tamen uniti. Laetabatur
pastor in sui gregis augmento, magisque gaudebat
quod omnes instabant operi proposito. Verum quia
super gregem sibi commissum solerti vigilavit cura,
divina promeruit gratia de fructu laborum suorum
in hac gaudere vita. Nam regularis vitae disciplinam,
quae jam pene deciderat per veterum negligentiam,
prout beatus Benedictus eam composuit, in pristinum
statum corrigendo restauravit, ac per diversas
mundi partes, per plura monasteria a regulari
tramite devia, tam per se quam per suos, quos abbates
ordinaverat, monastico ordini subdidit. In hoc
vero gaudens gratulabatur Deo, quod eorum quos
sua sub cura educaverat, ad monasticum regendum
ordinem fore multos idoneos videbat; ex quibus
nos aliquos dignum judicavimus huic libro indere,
ut sciant posteri quam strenui ex hac congregatione
prodierint monachi, eorumque memoria permaneat
in laude.
15.
Cum primum abbatis suscepit officium venerabilis
Willelmus, inter monachos in hoc loco degentes
fuit quidam juvenculus, vocatus Hunaldus,
quem praedictus Pater videns solertis ingenii, retinuit
sibi caeteris abeuntibus. Hunc, praecipue omni
studio doctrinae imbutum, in domo Dei constituit
vas electum. Ad omnia quippe quae sibi erant necessaria
praedicti fratris juvabatur solertia. Denique
injunxit illi curam hujus sacri periboli; quam tanta
prosecutus est cura ut pene totum quidquid fuit ornamentorum
in hac basilica, ejus studio sit aggregatum.
Ad ultimum post obitum praedicti Patris abbatiam
Tornodorensem assecutus, ibidem quievit,
annis viginti septem in regimine transactis. Alter
quidam hujus castri Divionensis civis, nobili ortus
genere Rodulfus, Albus vocatus cognomine, venit ad
conversionem inter ipsa primordia ejus novae ordinationis,
cujus pecuniis relevata est paupertas praedicti
Patris, et consilio atque adjutorio sublevata
sollicitudo regiminis hujus loci, et Besuensis monasterii,
(adhuc quippe erat ei paucitas monachorum)
quem praedictus frater ita juvabat in exterioribus
curis, ut solus supplere videretur solamen
plurimum, sed praeter ejus votum, hoc solatium tulit
illi paucitas dierum. Alter quoque subjunctus est
memorato Patri, Theodericus dictus, hujus patriae
civis, quem post diuturnam eruditionem Fiscannensi
coenobio constituit priorem, ad ultimum
Cemmeticensium praefecit abbatem. Alius ex castro
Belno dicto, miles, Ledbaldus vocatus, et a studio
Sapiens cognominatus, patri Willelmo est adjunctus;
cujus imbutus doctrina spiritali per aliquod tempus
archimandrita in Tornodorensi loco est substitutus.
16.
Fama sacrae religionis eximii Patris Willelmi
percitus quidam Metensis clericus, generosis ortus
natalibus, nomine Benedictus, ejus discipulatui est
aggregatus; brevique in tempore, studendo eum
imitari, doctrina et conversatione perfectionem attigit
monasticae vitae. Per ejus igitur relationem comperit
domnus Adelbero Metensis pontifex patris Willelmi
religiosam conversationem; a quo suppliciter
evocatus, atque sancti Arnulfi abbatia donatus,
eumdem Benedictum ibidem constituit Patrem; ubi
per multos annos sacris intentus actibus, vita functus
multis claruit virtutibus. Ne vero a tanto pontifice
reverendus abbas Willelmus rediret vacuus a
munere, stolam auro textam, duasque cappas purpureas
aureo limbo decoratas, ab eodem percepit
praesule. Sed et praefatus Benedictus abbas ordinatus
casulam auro decenter ornatam, atque alia ornamenta
obtulit | null | 6479b049-2f83-46a5-9ef4-0131e87f20cf | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ei pro benedictione, quae praefatus Pater
tam hoc in loco quam Fructuariensi a se noviter
coepto divisit, ut sibi placuit. Praedictam vero Sancti
Arnulfi abbatiam post mortem ante dicti abbatis
rexit annis multis.
17.
Ex Tullensi quoque clero venit ad eum quidam,
Arnulfus vocabulo, litteris apprime eruditus
omnique mundana sapientia doctus. Hic in brevi assecutus
perfectioris vitae institutionem, commissa
est ei cura a domno patre Willelmo non solum hujus,
sed et omnium quae sub ejus erant provisione
locorum. Qui quanta in hoc loco egerit bona post
referemus, etc. Domnus igitur Bertoldus Leucorum,
qui Tullo dicitur, episcopus per querimoniam
a se delapsi clerici confabulationem quaesivit saepefati
abbatis Willelmi; in cujus verbis considerans
inconcussam inadulatamque constantiam mentis,
caeteraque insignia virtutum in ejus actis et moribus
resplendentia admiratus, monuit instanti prece ut
abbatiam Sancti Apri suscipiens emendare curaret
secundum Sancti Benigni institutionem. Cujus annuens
precibus, idem coenobium in paucis annis ad
regularem commutavit statum. Invenit ibidem strenuos
monachos, ex quibus unum, Widricum nomine,
post non multos annos in eodem monasterio
constituit Patrem monachorum. Qui egregii magistri
docilis discipulus ita eum studuit imitari in omnibus,
ut in suis omnibus vel verbis vel actibus repraesentari
quodammodo videretur Pater Willelmus. Multos
denique erudiens in sancta conversatione, aliquantos
aliorum monasteriorum Patres monachorum ex
sua protulit congregatione.
18.
Plures igitur sacerdotum vel abbatum, sibi
commissorum locorum vel ecclesiarum relinquentes
curam, ad Patris Willelmi confluebant doctrinam.
Quidam episcopus civitatis Albingatae, quae est juxta
Genuam civitatem, super mare sitam in Italia, relicto
episcopio, praedicti Patris se subdidit imperio.
Alter quoque episcopus, Barnabas vocatus, genere
Graecus, in hoc monasterio sub ejus magisterio plurimis
annis est conversatus. Alius vero, Benignus
dictus, episcopus, a Roma huc adveniens, per aliquot
annos cum ipso commoratus fuit, subjectus et
obediens. Abbates etiam perplures ex diversis
partibus venientes sponte se ipsi subjiciebant, obedire
parati; inter quos fuerunt abbas Joannes, dictus
Capuanus; alter quoque Joannes, abbas monasterii
Sancti Apollinaris in urbe Ravenna; Benedictus
quoque, abbas monasterii Sancti Severi urbis
Classis, Anastasius etiam et Marcus, et alii abbates
plures; quos longum est enumerare. Monachorum
vero non est numerus, qui ab illis venerunt partibus.
Archidiaconus etiam quidam Mediolanensis,
nomine Gotefredus, ut nobilem decebat, nobiliter
veniens cum multis thesauris, inter quos altare
onychinum, auro et argento decenter ornatum, et
quidquid ad capellam pertinebat, ornamentum scilicet
ecclesiasticum, secum detulit. Pluribus annis
in hoc monasterio monachus permansit, ac postea
per consensum abbatis Willelmi patriam revocatus,
abbas apud Mediolanum est constitutus.
19.
Ipsi denique sancti viri patres et doctores
eremitarum existentes, fama sanctitatis longe lateque
notificati, Romaldus scilicet, Willelmus ac
Martinus, quos in magna veneratione habebat urbs
Ravenna, caeterique quos intra se concludit Italia,
patris Willelmi expetebant societatem, quia sanctorum
conjunctio grata et jucunda, Ecclesiaeque pernecessaria;
et econtra societas malorum impedimentum
bonorum. Ipsi vero cultores eremi, relicta quiete
solitudinis, gaudebant sub ejus magisterio associari
coenobitis. Ex eorum ergo numero adjuncti fuerunt
ei duo, Joannes et Paulus, litteris eruditi, quorum
sapientia ad salutem multarum profecit animarum.
Horum uterque monasticae religionis ferventissimi,
et in coenobiali conversatione caeteris erant imitandi,
et in contemplativa vita lectioni et orationi assidue
studentes, videntibus exemplo fuerunt pariter et
admirationi. Reverendae memoriae Paulus apud
nos in pace quievit; Joannes vero homo Dei
sanctam ob conversationem vocatus a domno Patre
Willelmo, Fructuariensi coenobio abbas est institutus.
De quo loco, quia occasio se praebuit, intimandum
paucis videtur qualiter fundatus fuerit.
20.
Duo germani fratres fuerunt saepe dicti abbatis
Willelmi, unus vocatus est Nithardus, alter Gothefredus.
Primus eorum comitatus honore enituit,
alius militiae stipendiis contentus fuit; quos praedictus
Pater saepe admonendo a mundi illecebris abduxit,
et ad Christum convertit. Venientes ergo
uterque ad hoc Divionense coenobium, exceptis aliis
rebus, dederunt sancto protectori nostro Benigno
quoddam juris sui praedium, Wlpianum vocatum,
quodam praesagio futurorum. In quo loco domnus
Willelmus fundavit ecclesiam in honore sancti Benigni,
ut notitia et honor ipsius sancti in illa patria
accresceret, et ut in haereditate parentum suorum
aliquid acceptum Deo aedificaret; deinde ut oblatio
eorum ad animarum proficeret lucrum, atque ut
fructus | null | 602696f1-92aa-465f-b99d-b15efb5b51b4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
bonorum operum quae ibi geruntur, sibi et
illis esset abolitio peccatorum, et aeternae vitae digna
recompensatio praemiorum. Unde et Fructuariensis
ille locus est vocatus. In brevi ergo tempore factum
est nobile coenobium, ubi de hoc loco et spiritualia
et temporalia subsidia sunt delata; reliquiae scilicet
multae cum corporibus sanctorum, volumina librorum,
omniaque ecclesiastica ornamenta, et monachi
plurimi pariter illuc abierunt. Sed et de aliis suae
ditioni subjectis locis, et undecunque oblatis supplementis,
magnificatus est locus possessionibus et
divitiis; ita ut in vita ejus congregatio illius loci
centum numero constaret monachis, exceptis locis
cellarum ei loco subditis, quae fere triginta existunt.
Convocatis ergo episcopis patriae, rege quoque Arduino,
qui ibi postmodum quievit, sua cum conjuge,
et multis nobilibus ipsius regni, in honore sanctae
Dei genitricis Mariae, sanctique Benigni et omnium
sanctorum fecit locum illum sacrari. Constituit et
alia monasteria in eadem patria, ubi deputatis monachis,
et abbatibus ordinatis adhuc ordo viget
monasticus. Sanctimonialium etiam instituit monasterium.
21.
Audita Dei viri fama nobilissimus Nortmannorum
comes Richardus misit ad eum, reverenter
supplicans ut ad se veniret. Qui tandem libenter ut
rogatus fuerat pergens, venit ad eum; a quo, sicuti
decebat, honorifice susceptus est, multisque ejus
precibus exoratus est ut ecclesiam Sanctae et individuae
Trinitatis nomine et honore dicatam, in loco
qui Fiscannus dicitur olim constructam, et a se in
ampliorem statum decenter reformatam susciperet,
atque monachorum collegio decoraret. Cujus precibus
annuens, ita praefatum locum omnibus religiosis
studiis, caeterisque bonorum copiis adornavit, ut
prae cunctis illius provinciae locis, felicibus semper
floreat incrementis. In quo loco multi convenerunt
nobiles viri, tam clerici quam laici, ejus doctrinis
cupientes institui; inter quos Osmundus episcopus
sanctae et religiosae vitae exstitit monachus. Duo quoque
clerici liberalibus artibus apprime eruditi, aula
regis postposita, Willelmum Patrem expetierunt
mente devota. Unus eorum vocabatur Jocelinus,
alter Beringerius, e quibus prior postmodum abbas
exstitit, sequens in eodem loco vitae finem accepit.
De transmarinis etiam partibus, hoc est Anglorum
terra, vir quidam nobilis regali prosapia clarus,
Clemens nomine, relictis saeculi pompis ad idem
monasterium venit, Deo inibi cupiens militare; sed
cum ab hominibus ex sua patria adventantibus crebro
inviseretur, magis Deo diligens servire cum
quiete, quam vanitates mundi frequenter audire,
Divionense expetivit coenobium, ubi laudabilis vitae
complevit cursum. Fuit itaque, secundum etymologiam
sui nominis, clemens animo, omnibus virtutibus
adornatus, praecipue humilitate, qua in tantum
se abjectum et vilem asserebat, ut, cum sacerdotii
gradu fungeretur, nunquam in omni vita sua, nisi
semel, ad hoc ministerium accedere praesumpserit.
22.
Postquam igitur per annos fere triginta Willelmus
abbas Fiscannense rexit coenobium, cum jam
senectute simul et aegritudine gravaretur, et elegisset
sibi Fructuariensem locum ad inhabitandum, desiderans
in patrio solo quiescere; considerans princeps
regni Rotbertus, qui post patrem et fratrem
defunctos primatum tenebat Normannorum, petiit
per legatos eumdem Patrem, ut abbatem sibi substitueret,
quia loci status aliter sine detrimento
manere non posset. Ad cujus petitionem, quemdam
sibi valde dilectum monachum, ejusdem loci priorem,
nomine Joannem, constituit abbatem; licet
eum alibi magis optasset praeficere. Hic Italiae partibus
Ravennae ortus, litteris eruditus, ac medicinali
arte per ipsius Patris jussionem edoctus, religiosae
conversationis ejus, doctrinae quoque ac omnium
virtutum ipsius prae cunctis aliis exstitit imitator
studiosus. Qui, ab exilitate corporis, Joannelinus
diminutivo nomine est dictus; sed humilitatis, sapientiae,
discretionis, ac caeterarum virtutum tanta
in eo refulsit gratia ut (sicut sanctus refert Gregorius
in libro Dialogorum de Constantio presbytero (lib. I, c. 5)
in hoc mirum esset intuentibus in
tam parvo corpore gratiae Dei tanta dona exuberare.
Sed quia adhuc domum habitat luteam, sufficit hoc
tantum dixisse. Dicit enim Scriptura: « Ne laudes
hominem in vita sua (Eccli. XI). »
23.
Commisit et alia loca memoratus comes Richardus
saepefato abbati Willelmo, scilicet Gemmeticum,
ut jam diximus, monasterium Sancti Audoeni,
montem Sancti Michaelis archangeli, in quo
loco post mortem Patris praedicti, supradictus Joannes
abbas constituit Patrem quemdam monachum
praenominati Patris Willelmi. Vocatus est autem
isdem frater Subpo, Romanorum patria exortus, et
jam dicti magistri institutione | null | d80a3605-0f4c-4a9e-adb0-c106258b3e02 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in omni sanctitate
educatus. Qui postmodum quibusdam contrarietatibus
exortis, relicto ipso loco, Fructuariensem
abbatiam pluribus annis rexit. Rotbertus etiam rex
abbatiam Sancti Germani apud Parisius precatus est
praedictum Patrem ut susciperet, et secundum regularem
institutionem ordinaret. Quod et fecit. Necnon
et Oddo comes pari devotione locum sancti
Faronis in urbe Meldorum eidem commisit venerabili
Patri. Sed et honorabilis praesul Mettensis Ecclesiae
Theodericus Gorziensem abbatiam eodem
zelo Dei commendavit illi, defuncto illius loci abbate;
qui dum praefatum regeret locum, ex clero Metensi
quemdam clericum, Sigifredum vocatum, litteris
bene doctum, ad monasticum attraxit ordinem.
Qui post ejus decessum eamdem rexit congregationem.
24.
Domnus vero Arnulfus istius loci prior, ut
jam diximus, cum patris Willelmi et praefati praesulis
admoneretur precibus ut jam dicti loci susciperet
curam, atque abbatis officium, ipse humilitatis
amator nullo modo assensit, magisque elegit subesse
quam praeesse, solummodo cujusdam parvi loci
a praetaxato patre Willelmo sibi expetivit curam et
dominium. Est autem locus ille situs in confinio
Tullensis et Lingonensis parochiarum, in loco qui
vocatur Brittiniaca curtis. Quomodo vero
sancto Benigno istius loci patrono fuerit datus,
nunc referemus. Jacob Tullensis urbis episcopus
dum rediret Roma, incitatus fama miraculorum
quae in hoc loco Dei operabatur clementia per istius
sancti merita, ad ipsius martyris Christi advenit
tumulum, cupiens a Deo veniam adipisci delictorum
per hujus gloriosi martyris interventum. Dumque
per aliquot dies remorando ad tumbam ejus coelorum
penetraret intima, vocatus a Domino est ad
coelestia regna, sanctique Benigni adjutus precibus,
et in coelis cum eo gloriam et in terra juxta ejus
tumulum condignam accepit sepulturam. Cujus
soror, nomine Liliosa, ad sancti Benigni veniens
limina, praedictum praedium suum donavit Sancto
Benigno martyri pro fratris sui sepultura; in quo
loco aedificaverunt ecclesiam in honore sancti Benigni,
etc. Hunc ergo locum supradictus domnus
Arnulfus sibi eligens omni cura studuit eum augmentare;
ac primam basilicam ibi magnam construens,
officinasque ac reliqua habitacula monachis utilia,
nobile coenobium constituit, possessionibusque ac
terris augere procuravit.
#Multa subjungit auctor de variis donationibus tunc
temporis monasterio Benigniano factis, quae huc referre
operae pretium visum non est, sed et complures
recenset cellas, seu, ut vulgo appellantur, prioratus,
quae eodem tempore de novo exstructae aut certe monasterio
Sancti Benigni attributae fuerunt. Tales sunt@# Wulnonisvilla in pago Tricassino, in pago Pertuensi
Albiniacum, #cujus ecclesiam Arnulfus mox laudatus@#
librorum ornamento decoravit, impensas tribuendo,
et domnus Girbertus scribendo. #Is porro@# Girbertus #ibidem dicitur@#
ex primis quos nutrivit domnus abbas
Willelmus, et ab officio Scriptor est appellatus. #Anno
autem 1005 restaurata est et novis praediis dotata@#
cella Sancti Stephani prope Belnam, ac Willelmi providentiae #commissa. Anno 1023, eidem donata fuit
cella@#
Beatae Mariae de Salmacia, ut monachi ibi mitterentur #etc. De iis rebus complures chartae habentur
apud Perardum; ubi etiam Lethaldus miles dat anno
1006 ecclesiam Sancti Petri in loco Puteolis, ut ibi
monachi instituantur, et Haimo consilio Lamberti
episcopi Sancti Flaviani locum, anno 1030 Willelmo
subjecit, ut ibi monasticum ordinem repararet.@#
Imbertus #tunc Lingonum archidiaconus, qui postea Parisiorum
episcopus factus fuit,@#
obtulit per donum et
laudem Lamberti episcopi, sancto Benigno abbatiam
Sancti Amatoris prope Lingonas, ut ibi monachi
sisterentur, qui Deo hymnis et laudibus die noctuque
deservirent. #Eodem Lamberto@# laudante Aymo
comes dedit Willelmo abbatiam in honorem sanctae
Dei genitricis Mariae sacratam, et ante suum castrum,
quod Saxonis Fons dicitur, positam, quatenus
ordo monasticus, qui ibi quondam fuerat institutus,
ipsius repararetur studio. #Caeteras donationes omittimus.
Sed praetermittere non licet egregii pontificis
Brunonis encomium, quod his verbis prosequitur
chronographus:@#
25.
Quia longum est enarrare cuncta quae huic
monasterio collata sunt, tempore domni Brunonis
episcopi, et quibus per ipsum vel propter ipsum
ab aliis augmentatum est bonis, ad ipsius vitae
finem, habitatoribus hujus domus Dei omni tempore
dolendum et deflendum, veniamus. Sed ante paucis
describere curabimus qui fuerit modus vitae ejus.
Fuit itaque in eleemosynis largus, in vigiliis sedulus,
in oratione devotus, in charitate perfectus, in
humanitate profusus in sermone paratus, in conversatione
sanctissimus: erat irreverentibus terribilis
aspectu, metuendus severitate, reverendus incessu,
venerandus benignitate | null | da66cf54-1dec-4741-b92f-1c9b1253f35a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Censuram auctoritatis
temperabat mansuetudo humilitatis; non personae
potentiam, sed morum elegantiam attendebat in
singulis; et tanto eminentius unumquemque honorabat
quanto sanctius vivere didicisset. Clericorum
ac monachorum, sanctimonialium quoque, necnon
viduarum ac pupillorum pater erat, atque inter divites
et pauperes ita medius, ut pauperes illum quasi
patrem aspicerent, divites vero quasi superiorem
sibi divitem timerent. Quandiu vixit, ita Burgundiam
patrocinando protexit atque defendit, non clypeo et
lancea, sed consilii prudentia, quo sibi principes patriae
omnes devinxerat, ut cum rex Francorum Rotbertus
cum exercitu maximo hanc patriam saepe intrans
incendiis et rapinis plurima loca vastaverit,
nihil in ea retinere potuit, quandiu Bruno episcopus
vixit; et, quia ei nocere non poterat, hujus mali
violentiae causa domno abbati Vuillelmo tulit abbatiam
Sancti Joannis monasterii Reomensis, eo quod
partibus favebat, ut justum erat, sui pontificis. Denique
quodam tempore memoratus rex cum plurimo
exercitu Divionem castrum advenit, circumpositam
regionem devastans ac depopulans; cujus iram timens
praefatus abbas Vuillelmus, omnes monachos
ab hoc loco per alia monasteria jussit secedere, aliquantos
vero cum libris et omni ornatu ecclesiae intra
castrum Divionense, ac in ecclesia Sancti Vincentii,
quam tunc quieto jure monachi istius loci
possidebant, fecit residere, paucis solummodo fratribus
ob custodiam loci et saneti Benigni servitium
cum domno abbate Odilone in hoc loco dimissis:
quem ad hoc accersiverat, ut si forte rex aliquid mali
contra hunc locum moliretur, illius precibus exoratus
dimitteret. Rex vero, ut erat mente benignus,
cum cognovit propter se monachos dispersos, valde
doluit. Paucis itaque transactis diebus Franciam
repedavit nullo negotio peracto. Ipso denique anno,
qui fuit ab Incarnatione Domini millesimus decimus
sextus, domnus episcopus Bruno obiit secundo Kalendas
Februarii, peractis in episcopatu annis triginta
quinque, etc.
26.
Quoniam ad finem libri tendimus, obitum
Patris Villelmi intimare curamus. Postquam per annos
quadraginta duos, vineae Dominicae sedulus cultor,
eam excolendo jugiter propagare amplificareque curavit,
cum jam senio infirmitatibusque multis praegravatus
optaret dissolvi et cum Christo esse, bonam
consummationem laborum suorum adimplere cupiens,
per omnia monasteria quae sub ejus fuerant
magisterio, incipiens ab Italia, circuiendo et fratres
exhortando, ut ea quae ab ipso didicerant mente
retinerent et opere adimplere satagerent. Si quidem
ejus doctrina fuit ut, juxta quod praecipit sancti
Benedicti regula, in verbo, in omni actione, in vestitus
qualitate, humilitatem videntibus se semper
ostenderent, et ut, honore se invicem praevenientes,
dilectionem sine simulatione exhiberent. His et aliis
virtutum operibus intentos, etiam distincte legendi
atque psallendi magisterio erudivit. Haec docendo
caeteris monasteriis peragratis, pervenit ad coenobium,
nomine Fiscannum; ubi plus solito infirmitate
praegravatus, sentiens sibi imminere ultimum
vocationis suae diem, convocatis fratribus per octo
dies exhortans eos, atque absolutione et oratione
Deo commendans, octavo die Natalis Domini, sumpto
Christi corporis et sanguinis sacramento, reddidit
Deo spiritum. Cujus corpus, a medicis qui ibi
aderant conditum aromatibus, honorificae traditum
est sepulturae in ipso monasterio ante altare sancti
Taurini confessoris. Post cujus obitum domnus
Halinardus suscepit curam regiminis animarum,
quem praefatus Pater successorem sibi elegerat cum
consilio et laude fratrum, baculumque pastoralem ei
transmiserat. Obiit vero praedictus Pater noster Wuillelmus
anno ab Incarnatione Domini millesimo trigesimo
uno. #Duo hic adjicere visum est quae ab Divionense
monasterium speciatim attinent. Primum insigne
Guillelmi erga pauperes charitatis exemplum
quod in ipso sancti Benigni monasterio edidit, ex
Chronico Virdunensi, tomo I Bibliothecae Labbeanae;
alterum Benedicti VIII papae epistolam ad eumdem
Guillelmum pro monasterio Benigniano, in qua mentio
habetur Benigni episcopi, supra pag. 340 memorati,
quam ex ejusdem loci historia ms. descriptam
habemus. Sic itaque habet Hugo in Chronico sub finem
partis@# I, #cap.@# 27:
27.
Nec debet reticeri Vuillelmi Supraregulae
factum memorabile. Cum a Fructuariensi coenobio,
quodjuris erat Divionensis ecclesiae, rediisset, et Divioni,
ut decebat, susceptus, in capitulo qualiter se
fratres haberent, si necessaria non deessent, inquireret;
ut audivit omnia esse plena, nullumque locum
indigentiae, qui non posset levi obice obstrui, interrogat
de eleemosyna: cognovitque quia, etsi consuetudinaria
dabatur, non tamen pauperibus, prout poterant
et habebant, suffragabantur; zelo succensus eo
qui carnes sanctorum exedit, increpata eorum duritia, | null | 733cbee7-2253-4ccd-ad95-13e255854910 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
a sede concitus cum bona indignati animi stomachatione
surrexit, et imposita antiphona de mandato: #Ubi est charitas?@#
non ultra progrediens, sed
hoc ejus initium semper repetens, ad cellarium venit,
et missile quodlibet quod manibus Finees occurrit
arripiens, cum in ore et animo ejus semper
versaretur: #Ubi est charitas,@# vasa in quibus frumentum,
hordeum, et vinum servabatur, disrupit, et
accitis pauperibus vascula eorum implevit, illud semper
corde et ore depromens: #Ubi est charitas?@# et
operis exhibitione contestans. Cujus animi indignitatem
vix aliquando ut quod agregatum erat expenderetur,
mitigare potuerunt, cum #Ubi est charitas,@#
semper repeteretur, et ipsi incrassati, impinguati, dilatati
exprobrarentur. Nec antea cessatum est donec
omne illud repositum pauperibus donatum est: et
ipse ad Italiam remeans, cum biennio suum a saeculo
expectasset excessum, tandem redire compulsus, ante
Divionem transiens loca sibi commissa circuibat; dehinc
Fiscannum se contulit, ubi imminente anno Dominicae 1021 [ #leg.@# 1031] Incarnationis. Indictione XIV
obiit Kalendas Januarii; ad cujus sepulcrum puerulus
decennis a maxima aegritudine sanatus est. #Scrupulum
hic V. C. Danielis Papebrochii levare liceat, qui in
notis ad hunc locum, in Vita sancti Richardi, die 14
Junii Bollandiani pag. 997, se perlibenter disciturum
ait,@# quo in loco Ritualia habeant hanc antiphonam. #Cui breviter respondemus hanc hodieque in monasteriis
cantari feria@#
V #in Coena Domini ad Mandatum,
quo nomine, uti etiam Guillelmi tempore, intelligitur
lotio pedum, quae hac ipsa die non solum in monasteriis,
sed etiam in plerisque canonicorum collegiis fieri
solet. Habetur autem eadem antiphona in Processionali
monastico, et in libellis officii hebdomadae sanctae,
quibus vulgo non clerici modo, sed et quique fideles
hac hebdomada utuntur. Jam preferenda est Benedicti
papae epistola.@#
28.
BENEDICTUS episcopus servus servorum Dei,
WILLELMO venerabili abbati et in Christo filio di
lecto, salutem sempiternam cum benedictione Apostolica.
Audita vigilantia studii tui qua invigilas super
filios commissos tibi, referimus gratias Deo omnipotenti.
Denique comperimus te jamdiu laborare
creberrimis tuorum hostium incursibus, et pene jam
destitutam Ecclesiam tuam a diripientibus et infortuniis
tuis, quae forinsecus pateris condolemus;
namque pro longanimitate patientiae quam huc
usque exhibuisti adversariis ecclesiae tuae decet nos
gaudere, et bonitatem tuam laudare. Caeterum sufficiat
hactenus hanc patientiam ita exhibuisse ut
impune ad nihilum redigantur res ecclesiae penitus,
et prae penuria inopiae labefactetur ordo religionis
monasticae, quae inibi sub te dignoscitur praepollere.
Habes tecum filium nostrum Benignum episcopum
gratias Deo effectum monachum, quem admonemus
honeste et religiose conversari, professionem obedientiae
moribus et opere attendere; in qua vocatione
vocatus est, in ipsa permanere; deinde illi jubemus
cum omni imperio, ut inimicos sancti martyris
Benigni insequatur omni justitiae zelo ac cum
divina auctoritate feriat eos anathemate, tibi etiam
praecipimus ne absistas ei in hoc, sed sicut illi auctoritatem
pervasores tuos feriendi concedimus, jubemus
et imperamus; ita tibi per veram obedientiam
mandamus ne impedias illum nec prohibeas quin
ipsos malefactores Domini verbi gladio coerceat, ac
sic bene roboretur nostra auctoritas; et quos namque
ille ligaverit, apostolica et nostra auctoritate
sint ligati, et quos absolverit sint nostra pariter absolutione
absoluti. Damus etiam illi potestatem inordinandi,
cumque juste postulatus fuerit in sancta
Ecclesia ordinare, verumtamen te jubente.
Vita altera S. Guillelmi
1.
Anno ab Incarnatione Domini nongentesimo
octogesimo, indictione octava, regni Lotharii regis
vigesimo quinto anno, dedit idem rex Brunoni
Remensis Ecclesiae clerico, suo vero parenti propinquitate
consanguinitatis existenti, Lingonicae civitatis
episcopatum. Ordinatus est autem idem Bruno
episcopus per manus Burchardi Lugdunensis archiepiscopi
in ecclesia Sancti Stephani, viginti quatuor
annos gerens aetatis; et eodem anno susceptus est a
clero Lingonicae urbis, ab Incarnatione videlicet
Christi nongentesimo octogesimo primo. Is, assecutus
episcopatum, omni quo potuit nisu sequi studuit
exemplum boni pastoris. Monasteria igitur
ipsius ad dioecesim pertinentia in spiritualibus religione,
in temporalibus necessaria pene adnullata
gubernatione considerans, coepit quaerere quatenus
Dei dispensante nutu suum in statum ea quivisset reparare.
Amovens ergo Manassem abbatem hujus loci
( #Sancti Benigni Divione@# ) a dominatione, qua non bene
utebatur, instituit in locum ejus abbatem quemdam ex
monasterio Dervensi, Azonem nomine. Erat is Aquitanicus
genere, ornatus bonis | null | a9499ee8-1c54-4c41-98ba-78d4954be163 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
moribus et religiosa
conversatione. Hic duobus annis in regimine peractis
repedavit ad suum monasterium, dimissa hujus
loci gubernatione, atque iterum Manasses abbas
suum recepit officium.
2.
Videns igitur domnus episcopus Bruno statum
loci in ambiguo positum, supplex adiit domnum
Maiolum Cluniacensis monasterii abbatem, multaque
prece poposcit quatenus ejus auxilio quivisset
reparare in melius. interius religionem, et exterius
possessiones. Cujus precibus flexus reverendus
abbas Maiolus, dedit ei duodecim monachos ex
omni congregatione electos, disciplinis sanctae religionis
instructos, divina et humana sapientia doctos,
nobilitate carnali claros. Quibus advenientibus ita
ordinavit domnus episcopus ut die translationis
sancti Benigni, monachis cum sibi subjectis clericis
ante sepulcrum saepefati martyris in crypta nocturnali
officium peragentibus, ipsi in superiori choro
ante principale Sancti Mauricii altare matutinalem
inciperent synaxim. Quod utique convenienter actum
est, ut qui lumen religionis ostendere veniebant
intrarent luce diei appropinquante. Proinde illis hac
vel illac pergentibus, isti in loco degentes coeperunt
sancta conversatione resplendere, et locus qui antea
pravis actibus et ineffabili negligentia a cunctis videbatur
confusus, nunc felici exercitatione virtutum
omnium videretur esse floridus.
3.
Verum quia praedicti Patris industria locis
aliis intenta erat, et hic locus sine abbate esse non
poterat, iterum domni Brunonis praesulis pulsatus
precibus, quemdam fratrem, ferventissimum sui ordinis
exsecutorem, et totius nobilitatis lampade
praefulgidum, atque in vera humilitate et fraternae
dilectionis charitate, necnon summae discretionis,
quae virtutum omnium mater esse dignoscitur, honestate
laudabiliter radicatum et fundatum, nomine
Willelmum, hujus monasterii gregi praefecit, et patrem
spiritalem sibi poscentibus filiis instituit. Hic
Italia exstitit oriundus, alto satis germine et nobili
prosapia editus. Quem supradictus domnus Maiolus
Roma veniens invenit in monasterio Lauceio dicto,
ubi a puero educatus fuerat. Assumensque eum ipso
deprecante, secum adduxit Cluniacum, aetate juvenili
florentem.
4.
Ordinatus est igitur abbas a domno Brunone
episcopo, anno nongentesimo nonagesimo, indictione
tertia. Officio vero abbatis accepto, divinis
seipsum coepit exercere virtutibus. Erat enim corpore
castus, mente devotus, affabilis alloquio, prudentia
praeditus, temperantia clarus, interna fortitudine
firmus, censura justitiae stabilis, longanimitate
assiduus, patientia robustus, humilitate mansuetus,
bonorum operum gratia plenus, charitatis
equidem affluens visceribus. Pro pauperibus semper
erat sollicitus, Christum vero diligens totis visceribus,
dum, sicut Martha corporaliter non valebat,
in egenis illum quotidie reficiebat. Omnibus hospitii
perlargum praebuit usum; nemo est exceptus, perpessus
nemo repulsam. Divinorum praeceptorum
delectabatur eloquiis, quia ex his et suos mores
componere, et sibi commissos instruebatur docere
et corrigere. Cunctis seipsum praebebat bene vivendi
exemplum. Et sicut in ordine, ita primus studebat
ut esset in opere, juxta illud evangelistae: #Coepit
Jesus facere et docere (Act. I, 1)
@#. Peccantes vero zelo
pii amoris coram omnibus arguebat, ut caeteri timorem
haberent. Sed et verba quae sub increpatione
proferebat, ut reprehendenda reprehenderet, quasi
stimuli dura videbantur et aspera, ut pene timerentur
plus quam verbera, juxta illud: #Verba sapientis
quasi stimuli, et quasi clavi in altum defixi (Eccle.
XII, 11)
@#. Alios quidem blandimentis, alios admonitionibus,
alios terroribus, et ita, juxta Apostolum,
praedicans verbum instabat opportune, importune,
arguens, obsecrans, increpans in omni patientia et
doctrina (II Tim. IV, 2). Miserorum vero, haud secus
ac si pateretur ipse, afficiebatur calamitatibus.
Os ejus ita replebatur ex cordis abundantia, ut in
eodem ore pene nihil aliud nisi lex resonaret divina;
et quia Scriptura dicit: #Qui audit, dicat;
Veni (Apoc. XXII, 17)
@#, ideo quoscunque poterat, a
saeculi nequitia suadendo subtrahebat. Et sicut coeleste
per desiderium totis ipse viribus ad supernum
regnum anhelabat, ita secum pergere omnes homines,
si fieri posset, exoptabat. Sed nullatenus est
fraudatus a desiderio quod in se conceperat vera
dilectio. Ille enim qui charitas est, qui se timentium
complet voluntatem, viri Dei ferventem affectum
perduxit ad effectum. Ad ejus quippe monita multi
quae possederant relinquentes, regulari se disciplinae
subdiderunt, et beati Benedicti sequentes vestigia,
semetipsos abnegantes, vero Regi totis viribus militaverunt.
Partibus namque ex diversis ad ejus coenobium
multitudo confluxit innumerabilis. Sed nationibus
licet diversi, mente tamen erant | null | 5bbe9e4d-a748-41ff-bd30-877392201b4b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
uniti, ut
illud ad litteram in eis impletum videretur, quod de
initio nascentis Ecclesiae in apostolorum actibus
legitur: #Erat illis cor unum et anima una (Act.
IV, 32)
@#.
5.
Crescente autem interius religionis studio,
exterioris substantiae supplementum coepit abundare
non modice, prout Dominus promisit suis in Evangelio: #Quaerite primum regnum Dei et justitiam ejus,
et haec omnia adjicientur vobis
(Matth. VI, 23)
@#. Domnus
namque episcopus Bruno, nimirum exhilaratus
corde eorum bona conversatione, omni studio eorum
usui necessaria curabat subministrare. Reddidit
igitur Sancto Benigno et ejus monachis ecclesiam
in Saciaco sitam, etc. Ubique ergo investigans ablata
restituebat, et de suo jure quodcunque necessarium
et utile eis foret, libenti animo tribuebat. Utrisque
vero, domno scilicet praesule Brunone atque venerando
abbate Willelmo, in restauratione hujus loci
studiose decertantibus, coepit crescere et quasi denuo
reflorere, etc.
6.
Ipse Henricus dux ( #Burgundiae Hugonis Francorum
regis frater@# ) audita fama religionis eximii Patris
Willelmi commisit ei abbatiam Versiacensem,
pene ad nihilum redactam, ut ab ipso restitueretur
in pristinum statum; quod et fecit auxiliante Deo.
Domnus autem episcopus Bruno considerans Patrem
Willelmum ita ferventem in religione ac monastica
institutione, et loca ei commissa de die in diem in
melius proficere, omnia in suo episcopio monasteria
ipsius delegavit providentiae, abbatiam scilicet Besuensem,
apostolorum Petri et Pauli honore
dicatam, monasterium Sancti Joannis, quod Reomaus
dicitur, locum Sancti Michaelis archangeli
juxta castrum Tornodorum, abbatiam Molundensem,
ubi sanctus Valerius archidiaconus et martyr quiescit.
Quas omnes ita strenue gubernavit, ut post eum
singulae singulis abbatibus distributae, statui illius
temporis quo ab eo regebantur, non quierint aequari.
7.
Anno sexto suae ordinationis Willelmus abbas
Romam perrexit ad apostolorum limina, eorum
patrocinia exposcens prece devota, indeque ad Sanctum
Angelum montem petivit Garganum. Sed
Beneventum veniens gravissimae infirmitatis astrictus
est compede. Cujus infirmitatis diuturno afflictus
languore, cum jam a suis desperaretur posse
evadere, quadam nocte raptus in spiritu tribunali
metuendi Judicis sistitur; ubi cum pro aliquibus
increparetur excessibus, et maxime pro indiscreta
severitate, pro his culpis metueret damnari aeternis
gehennae suppliciis, ut sibi visum est, sanctus papa
Gregorius in sua eum suscepit fide, diligentiori
deinceps victurum sollicitudine, et priora errata pietatis
et misericordiae operibus expianda correcturum
fore. Post visionem in semet reversus, et ab infirmitate
eadem coepit convalescere die, et priorem
austeritatem permutavit in maximam pietatem. Sicque
postea omni vitae suae tempore sanctum Gregorium
speciali coluit dilectione. Coeperunt denique
ex sua patria, hoc est Italia, multi ad eum convenire;
aliqui litteris bene eruditi, alii diversorum operum
magisterio docti, alii agriculturae scientia praediti,
quorum ars et ingenium huic loco profuit
plurimum. Crescebat ergo quotidie multitudo monachorum
sub ejus magisterio degentium, ut (exceptis
his qui per alia erant monasteria) in hac congregatione
quotidie fratres essent septuaginta aut octoginta.
8.
Inter caetera quae domnus Bruno episcopus in
hoc loco egit bona, longum est enim enumerare
singula ejus gesta, sed hoc breviter possumus dicere:
Cuncta ab antiquis huic loco collata, posteaque
a malignis direpta, vel a pravis rectoribus
dispertita, a Brunone episcopo sunt restituta; et
licet illi non amittant mercedem suae eleemosynae,
hic tamen non inferiori dignus est gratiarum actione.
De emortuis enim cineribus, in excellentiorem quam
unquam ante fuerat statum per eum sublimatus est
hic locus. A sancto igitur Gregorio Lingonensi episcopo
fundata haec abbatia, a Guntranno rege stabilita
et ditata, a Carolo imperatore, cognomento
Calvo, et domno Isaac episcopo restaurata, ab
honorando praesule Brunone et Willelmo venerabili
abbate, non solummodo in aliis rebus, verum etiam
in nova ecclesiae fabrica est renovata. In cujus basilicae
miro opere domnus praesul expensas tribuendo,
ac columnas marmoreas ac lapideas undecunque
adducendo, et reverendus abbas magistros conducendo,
et ipsum opus dictando insudantes, dignum
divino cultui templum construxerunt. Cujus artificiosi
operis forma et subtilitas non inaniter quibusque
minus edoctis ostenditur per litteras, quoniam
in eo multa videntur mystico sensu facta, quae magis
divinae inspirationi quam alicujus deputari debent
peritiae magistri.
9.
Fundatum est autem hoc templum anno Dominicae
Incarnationis millesimo primo, indictione decima
quarta, decimo sexto Kalendas Martii. Cujus
longitudo ducentorum ferme cubitorum, | null | 9c225b90-f046-49c5-81c6-b8caf49abcb7 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
latitudo
autem quinquaginta trium exstitit; altitudo vero in
sequentibus opportune dicetur. Inferior itaque domus
orationis, in qua sacratissimum corpus sancti
Benigni martyris veneratur, eumdem pene modum
habens quantitatis, fulcitur centum quatuor columnis.
Haec in figuram T litterae facta, quatuor ordines
columnarum duodeno dispositarum numero, aequali
extenditur in longitudine et latitudine; decem vero
cubitis erigitur in altitudine, secreta ex utraque
parte habens vestibula. Quinque sane in ea continentur
altaria: primum in honorem ipsius sancti
Benigni est consecratum; secundum in memoriam
sancti Nicolai et omnium confessorum; tertium in
venerationem sanctae Pascasiae virginis, quae ibidem
quiescit, et omnium virginum: quartum, in sancti
Irenaei et omnium martyrum; quintum sub nominibus
sanctorum confessorum et abbatum sanctorum
Joannis et Sequani, atque sancti Eustadii presbyteri
ibidem quiescentis.
10.
In hac ergo corpora sanctorum quiescentia saepedicti
testis Christi beata ambiunt membra, quorum
in principio hujus libri nomina sunt adnotata.
Sanctorum vero confessorum et episcoporum
Urbani et Gregorii corpora in ecclesia Sancti Joannis
Baptistae primitus fuerunt tumulata; post longa vero
tempora, inde elevata. Sancti quidem Gregorii medietas
corporis in ecclesia Sancti Benigni est recondita,
tempore quo propter metum paganorum ejusdem
sancti martyris effossum corpus delatum fuit
ad civitatem Lingonas; et tunc alia medietas corporis
praefati confessoris illic est retenta. Sancti
denique Urbani corpus levatum, et in loculo positum,
multis miraculorum signis per eum Dominus laetificavit
corda famulorum suorum in hoc loco degentium.
Venerabilis vero Isaac antistitis corpus, cum,
exigente templi aedificio, transferretur alio a quibusdam
sacerdotibus, maxima ex parte integrum simul
cum capite clericalem adhuc praeferente habitum
fertur inventum. Similiter et domni Argrimi pontificis
ac monachi sacerdotalia cum cucullo necnon
interiore cilicio vestimenta, in testimonium ipsius
sanctimoniae, incorrupta sunt reperta. Ad hoc haud
longe reperta est sancta Radegundis, habens ad
caput titulum sui nominis in lamina plumbea; cujus
ossa cerato involuta linteo sunt inventa in capsa
lignea in terra recondita. Caeterorum praeterea sanctorum,
quorum corpora hic noscuntur tumulata,
beatus Gregorius Turonorum episcopus mentionem
facit, eorum describens quaedam miracula, Benigni
videlicet martyris, nostri specialis patroni,
Tranquilli quoque confessoris, necnon Hilarii senatoris,
et ejus conjugis sanctae Floridae sanctimonialis,
atque Pascasiae virginis et martyris. Haec a sancto
Benigno edocta et baptizata, post ejus martyrium,
saevitia paganorum rapta est ad supplicium. Cumque
immobilis in fide Christi persisteret, primo
carceris afflicta squalore, postea pro confessione
Deitatis sententia fuit multata capitali, ut quaedam
vitrea antiquitus facta et usque ad nostra perdurans
tempora eleganti praemonstrabat pictura. Tantorum
ergo venerandis corporibus sanctorum honorabiliter
haec de qua modo agitur ecclesia non mediocriter
est ditata, exceptis aliorum reliquiis sanctorum,
quos enumerare superfluum videtur.
11.
Huic paulo superius descriptae inferiori cryptae
conjungitur oratorium ad solis ortum, rotundo
schemate factum, senarumque illustratum splendore
fenestrarum, triginta septem cubitos habens in diametro,
decem in alto. Hoc sane oratorium terno
columnarum ordine in semet regyrato, quadraginta
videlicet atque octo, geometricali dispositione ambitur;
hujus desuper culmen celso erectum fastigio
viginti quator columnarum, ac triginta duorum
arcuum, tripertita comparis numeri machina, divisione,
eleganti transvolutum est opere. Hoc sane
oratorium sancti Joannis Baptistae sacratum est
honore, cujus altare illustratur trium fenestrarum
lumine. Ab hac ecclesia sunt per cochleam dextra
laevaque triginta septem gradus, crebris sufficienter
illustrati fenestris, per quos inoffenso ascenditur tramite
ad basilicam Sanctae Dei genitricis Mariae. Ipsa
vero ecclesia sexaginta octo subnixa est columnis,
eumdem fere habens modum et formam in diametro
sive in altitudine, quem et inferior, undenisque
irradiatur vitreis. Ad altare autem ejusdem perpetuae
Virginis marmoreum per quatuor tripertitos ascenditur
gradus, juxta quos hinc et inde sunt altaria;
ad dextram quidem Joannis Evangelistae ac Jacobi
fratris ejus, Sanctique Thomae Apostoli; ad laevam
vero sancti Matthaei, Jacobi et Philippi apostolorum.
12.
Huic iterum concordantes et satis lucidi utrinque
per cochleam ad ecclesiam Sanctae et individuae
Trinitatis triginta gradus continuatim praestant ascensum.
Haec in modum coronae constructa, triginta
quoque et sex innixa columnis, fenestris undique,
ac desuper patulo coelo lumen infundentibus, micat
eximia claritate, amplitudine inferiori domui consimilis,
sed viginti cubitorum altitudinis. Altare Sanctae
Trinitatis ita est positum ut undecunque ingredientibus,
ac ubicunque per ecclesiam consistentibus,
sit perspicuum. Inde per quadrigeminas scalas
altrinsecus factas ad suprema patet ascensus | null | f06b60cb-2acd-48b0-8f85-46d33258d807 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
; quarum
duae aequali modo positae per quindecim gradus
usque ad Sancti Michaelis protenduntur oratorium,
habens in longitudine cubitos triginta tres, in altitudine
decem, vili facta ( #sic@# ) schemate; fenestras habet
septem. Aliae vero duae per quinquaginta gradus
sursum dirigunt gressum. Ad ima autem harum
scalarum, bina super murum deambulatoria sunt
facta, quae aequali spatio ab orientali parte usque
ad occidentalem, et infra templum, per arcus deambulatorios,
et supra tectum domus muro altitudinis
trium ferme cubitorum circumquaque pergentium
a ruina protegunt incessum. Haec tamen ad dexteram
sinistramve partem templi incipientes, interius
et subtus alas ejus gressum per quosdam occultos
aditus ad suprema tecti dirigentes, plano, ut dictum
est, calle deducunt introrsus undique, donec superliminare
occidentalium portarum attingentes,
per pariles scalas viginti graduum in porticus Ecclesiae
majoris deponunt. Quae ad instar crucis aedificata
habet in longitudine cubitos centum viginti
octo, in latitudine, sicut praescriptum est, quinquaginta
tres, in altitudine quaquaversum permaximos
triginta et unum cubitos, in medio autem quadraginta;
illuminatur septuaginta vitreis, fulciturque
centum viginti et una columnis, quarum nonnullae
juxta capita fortissimarum, quae sunt quadraginta,
pilarum quadrangulatim statutae, una quasi simul
coronari videntur corona, quamvis non unius sit
magnitudinis omnium forma. Habet hinc et inde geminas
porticus dupliciter transvolutas, in quibus
bis bina continentur altaria. A parte quidem aquilonis
unum in honorem sanctorum apostolorum Petri
et Andreae, alterum in honorem sancti Bartholomaei
et Simonis atque Thaddaei apostolorum. Sancti
vero Pauli altare est in superiori ecclesia, ante
aram Sanctae Trinitatis, eo quod ipse raptus ad tertium
coelum vidit secreta Dei. A meridie sunt altaria,
unum in honorem sanctorum apostolorum
Matthaei et Barnabae, ac Lucae evangelistae; aliud in
honorem sanctorum martyrum Stephani, Laurentii
atque Vincentii. Est aliud altare ad occidentalem
plagam ecclesiae, in eodem latere meridiano in honorem
sanctorum Mammetis, Desiderii, Leodegarii,
Sebastiani, Gengulfi martyrum. Et ex parte altera
sanctorum martyrum Polycarpi, Andochii,
Thyrsi, Andeoli, Simphoriani, Georgii, Christophori,
et sanctorum confessorum Urbani et Gregorii,
quorum corporibus adornatur praesens domus.
Principale altare est sacratum in honorem sanctorum
Mauricii atque Benigni, simulque Omnium
Sanctorum; altare ad dexteram ejus in honorem
sancti Raphaelis archangeli et omnium beatorum
spirituum; ad laevam vero in honorem sancti Marci
evangelistae; atque in medio ipsius ecclesiae altare
Sanctae Crucis, Omniumque Sanctorum. Ante hoc
altare triplex constat introitus cryptae, in quidecim
gradibus ascenditur ab ipsa ad superiorem ecclesiam.
13.
Sepulcrum vero sancti et gloriosi martyris ita
est constructum: est tumba ex quadris aedificata
lapidibus, quae octo cubitos in longum, quinque autem
tenet in latum. Cujus cacumen lapideum quatuor
sustinetur suffragio columnarum; desuper autem
quatuor columnae marmoreae locatae erant antiquitus.
Olim super lapideos arcus qui continebant,
absidam ferebant ligneam sex cubitorum longitudinis,
et trium latitudinis, septemque ac semis altitudinis,
quae undique auro et argento vestita historiam
Dominicae nativitatis et passionis praemonstrabat,
anaglypho prominente opere, pictura satis optima.
Verum hoc decentissimum, de quo loquimur,
ornamentum, ob recreationem pauperum tempore
famis fuit dissipatum a domno abbate Willelmo, et
cum capsa aurea mirifice gemmis exornata, pariterque
tribus tabulis ac duobus thuribulis argenteis,
crucibusque, ac omne ornamentum in auro et argento
venumdatum est. Ante haec vero tempora, insignia
ornamenta, videlicet gemmae, pallia pretiosa,
capsae, tabulae, coronae, vasa quoque ecclesiastica,
seu candelabra ex auri argentique metallo fabricata,
cum imagine Salvatoris Domini nostri ex
auro, fusili opere facta, latronum fraude, in ipsius
sancti festivitate, occisis custodibus, furto fuerunt
asportata. Haec ornamenta a Guntramno et caeteris
regibus huic loco, pro veneratione et honore Dei
sanctique Benigni martyris antiquitus collata, sed
priscis temporibus sacrilega pessimorum manu sublata,
nullus postea exstitit principum qui tantum
potuisset recuperare thesaurum. Haec ad notificandam
Divionensis loci antiquitatem et gloriam paucis
dicta sunt. Illud in fine notificandum est, in
templi istius aedificio esse columnas trecentas septuaginta
et unam, exceptis illis quae in turribus et altaribus
sunt. Fenestrae clausae vel claudendae vitro
centum viginti, turres octo, portae tres, ostia viginti
quatuor.
14.
Nunc ad ea quae omiseramus patris Willelmi
explicanda gesta stylum vertamus. Augustorum seu
regum palatia cum adiit, in iis non quaesivit | null | 1930173c-6458-4559-93ee-adf524a02d76 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quae
sua sunt, sed quae Jesu Christi, ut ex eorum scilicet
familiari collocutione subveniret oppressis sua interventione;
aut certe ex saeculari vel clericali habitu
Deo lucrificaret, ut, juxta Domini praeceptum,
propria relinquerent, et saecularibus curis semotis
Deo in tranquillitate servire studerent. Conveniebant
igitur ad eum plurimi, ut diximus, et licet diversi
nationibus, mente tamen uniti. Laetabatur
pastor in sui gregis augmento, magisque gaudebat
quod omnes instabant operi proposito. Verum quia
super gregem sibi commissum solerti vigilavit cura,
divina promeruit gratia de fructu laborum suorum
in hac gaudere vita. Nam regularis vitae disciplinam,
quae jam pene deciderat per veterum negligentiam,
prout beatus Benedictus eam composuit, in pristinum
statum corrigendo restauravit, ac per diversas
mundi partes, per plura monasteria a regulari
tramite devia, tam per se quam per suos, quos abbates
ordinaverat, monastico ordini subdidit. In hoc
vero gaudens gratulabatur Deo, quod eorum quos
sua sub cura educaverat, ad monasticum regendum
ordinem fore multos idoneos videbat; ex quibus
nos aliquos dignum judicavimus huic libro indere,
ut sciant posteri quam strenui ex hac congregatione
prodierint monachi, eorumque memoria permaneat
in laude.
15.
Cum primum abbatis suscepit officium venerabilis
Willelmus, inter monachos in hoc loco degentes
fuit quidam juvenculus, vocatus Hunaldus,
quem praedictus Pater videns solertis ingenii, retinuit
sibi caeteris abeuntibus. Hunc, praecipue omni
studio doctrinae imbutum, in domo Dei constituit
vas electum. Ad omnia quippe quae sibi erant necessaria
praedicti fratris juvabatur solertia. Denique
injunxit illi curam hujus sacri periboli; quam tanta
prosecutus est cura ut pene totum quidquid fuit ornamentorum
in hac basilica, ejus studio sit aggregatum.
Ad ultimum post obitum praedicti Patris abbatiam
Tornodorensem assecutus, ibidem quievit,
annis viginti septem in regimine transactis. Alter
quidam hujus castri Divionensis civis, nobili ortus
genere Rodulfus, Albus vocatus cognomine, venit ad
conversionem inter ipsa primordia ejus novae ordinationis,
cujus pecuniis relevata est paupertas praedicti
Patris, et consilio atque adjutorio sublevata
sollicitudo regiminis hujus loci, et Besuensis monasterii,
(adhuc quippe erat ei paucitas monachorum)
quem praedictus frater ita juvabat in exterioribus
curis, ut solus supplere videretur solamen
plurimum, sed praeter ejus votum, hoc solatium tulit
illi paucitas dierum. Alter quoque subjunctus est
memorato Patri, Theodericus dictus, hujus patriae
civis, quem post diuturnam eruditionem Fiscannensi
coenobio constituit priorem, ad ultimum
Cemmeticensium praefecit abbatem. Alius ex castro
Belno dicto, miles, Ledbaldus vocatus, et a studio
Sapiens cognominatus, patri Willelmo est adjunctus;
cujus imbutus doctrina spiritali per aliquod tempus
archimandrita in Tornodorensi loco est substitutus.
16.
Fama sacrae religionis eximii Patris Willelmi
percitus quidam Metensis clericus, generosis ortus
natalibus, nomine Benedictus, ejus discipulatui est
aggregatus; brevique in tempore, studendo eum
imitari, doctrina et conversatione perfectionem attigit
monasticae vitae. Per ejus igitur relationem comperit
domnus Adelbero Metensis pontifex patris Willelmi
religiosam conversationem; a quo suppliciter
evocatus, atque sancti Arnulfi abbatia donatus,
eumdem Benedictum ibidem constituit Patrem; ubi
per multos annos sacris intentus actibus, vita functus
multis claruit virtutibus. Ne vero a tanto pontifice
reverendus abbas Willelmus rediret vacuus a
munere, stolam auro textam, duasque cappas purpureas
aureo limbo decoratas, ab eodem percepit
praesule. Sed et praefatus Benedictus abbas ordinatus
casulam auro decenter ornatam, atque alia ornamenta
obtulit ei pro benedictione, quae praefatus Pater
tam hoc in loco quam Fructuariensi a se noviter
coepto divisit, ut sibi placuit. Praedictam vero Sancti
Arnulfi abbatiam post mortem ante dicti abbatis
rexit annis multis.
17.
Ex Tullensi quoque clero venit ad eum quidam,
Arnulfus vocabulo, litteris apprime eruditus
omnique mundana sapientia doctus. Hic in brevi assecutus
perfectioris vitae institutionem, commissa
est ei cura a domno patre Willelmo non solum hujus,
sed et omnium quae sub ejus erant provisione
locorum. Qui quanta in hoc loco egerit bona post
referemus, etc. Domnus igitur Bertoldus Leucorum,
qui Tullo dicitur, episcopus per querimoniam
a se delapsi clerici confabulationem quaesivit saepefati
abbatis Willelmi; in cujus verbis considerans
inconcussam inadulatamque constantiam mentis,
caeteraque insignia virtutum in ejus actis et moribus
resplendentia admiratus, monuit instanti prece ut
abbatiam Sancti Apri suscipiens emendare curaret
secundum Sancti Benigni institutionem. Cujus annuens
precibus, idem coenobium in paucis annis ad
regularem commutavit | null | 5051ea23-2612-4151-bc7e-fbd98dd50bd3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
statum. Invenit ibidem strenuos
monachos, ex quibus unum, Widricum nomine,
post non multos annos in eodem monasterio
constituit Patrem monachorum. Qui egregii magistri
docilis discipulus ita eum studuit imitari in omnibus,
ut in suis omnibus vel verbis vel actibus repraesentari
quodammodo videretur Pater Willelmus. Multos
denique erudiens in sancta conversatione, aliquantos
aliorum monasteriorum Patres monachorum ex
sua protulit congregatione.
18.
Plures igitur sacerdotum vel abbatum, sibi
commissorum locorum vel ecclesiarum relinquentes
curam, ad Patris Willelmi confluebant doctrinam.
Quidam episcopus civitatis Albingatae, quae est juxta
Genuam civitatem, super mare sitam in Italia, relicto
episcopio, praedicti Patris se subdidit imperio.
Alter quoque episcopus, Barnabas vocatus, genere
Graecus, in hoc monasterio sub ejus magisterio plurimis
annis est conversatus. Alius vero, Benignus
dictus, episcopus, a Roma huc adveniens, per aliquot
annos cum ipso commoratus fuit, subjectus et
obediens. Abbates etiam perplures ex diversis
partibus venientes sponte se ipsi subjiciebant, obedire
parati; inter quos fuerunt abbas Joannes, dictus
Capuanus; alter quoque Joannes, abbas monasterii
Sancti Apollinaris in urbe Ravenna; Benedictus
quoque, abbas monasterii Sancti Severi urbis
Classis, Anastasius etiam et Marcus, et alii abbates
plures; quos longum est enumerare. Monachorum
vero non est numerus, qui ab illis venerunt partibus.
Archidiaconus etiam quidam Mediolanensis,
nomine Gotefredus, ut nobilem decebat, nobiliter
veniens cum multis thesauris, inter quos altare
onychinum, auro et argento decenter ornatum, et
quidquid ad capellam pertinebat, ornamentum scilicet
ecclesiasticum, secum detulit. Pluribus annis
in hoc monasterio monachus permansit, ac postea
per consensum abbatis Willelmi patriam revocatus,
abbas apud Mediolanum est constitutus.
19.
Ipsi denique sancti viri patres et doctores
eremitarum existentes, fama sanctitatis longe lateque
notificati, Romaldus scilicet, Willelmus ac
Martinus, quos in magna veneratione habebat urbs
Ravenna, caeterique quos intra se concludit Italia,
patris Willelmi expetebant societatem, quia sanctorum
conjunctio grata et jucunda, Ecclesiaeque pernecessaria;
et econtra societas malorum impedimentum
bonorum. Ipsi vero cultores eremi, relicta quiete
solitudinis, gaudebant sub ejus magisterio associari
coenobitis. Ex eorum ergo numero adjuncti fuerunt
ei duo, Joannes et Paulus, litteris eruditi, quorum
sapientia ad salutem multarum profecit animarum.
Horum uterque monasticae religionis ferventissimi,
et in coenobiali conversatione caeteris erant imitandi,
et in contemplativa vita lectioni et orationi assidue
studentes, videntibus exemplo fuerunt pariter et
admirationi. Reverendae memoriae Paulus apud
nos in pace quievit; Joannes vero homo Dei
sanctam ob conversationem vocatus a domno Patre
Willelmo, Fructuariensi coenobio abbas est institutus.
De quo loco, quia occasio se praebuit, intimandum
paucis videtur qualiter fundatus fuerit.
20.
Duo germani fratres fuerunt saepe dicti abbatis
Willelmi, unus vocatus est Nithardus, alter Gothefredus.
Primus eorum comitatus honore enituit,
alius militiae stipendiis contentus fuit; quos praedictus
Pater saepe admonendo a mundi illecebris abduxit,
et ad Christum convertit. Venientes ergo
uterque ad hoc Divionense coenobium, exceptis aliis
rebus, dederunt sancto protectori nostro Benigno
quoddam juris sui praedium, Wlpianum vocatum,
quodam praesagio futurorum. In quo loco domnus
Willelmus fundavit ecclesiam in honore sancti Benigni,
ut notitia et honor ipsius sancti in illa patria
accresceret, et ut in haereditate parentum suorum
aliquid acceptum Deo aedificaret; deinde ut oblatio
eorum ad animarum proficeret lucrum, atque ut
fructus bonorum operum quae ibi geruntur, sibi et
illis esset abolitio peccatorum, et aeternae vitae digna
recompensatio praemiorum. Unde et Fructuariensis
ille locus est vocatus. In brevi ergo tempore factum
est nobile coenobium, ubi de hoc loco et spiritualia
et temporalia subsidia sunt delata; reliquiae scilicet
multae cum corporibus sanctorum, volumina librorum,
omniaque ecclesiastica ornamenta, et monachi
plurimi pariter illuc abierunt. Sed et de aliis suae
ditioni subjectis locis, et undecunque oblatis supplementis,
magnificatus est locus possessionibus et
divitiis; ita ut in vita ejus congregatio illius loci
centum numero constaret monachis, exceptis locis
cellarum ei loco subditis, quae fere triginta existunt.
Convocatis ergo episcopis patriae, rege quoque Arduino,
qui ibi postmodum quievit, sua cum conjuge,
et multis nobilibus ipsius regni, in honore sanctae
Dei genitricis Mariae, sanctique Benigni et omnium
sanctorum fecit locum illum sacrari. Constituit et
alia monasteria in eadem patria, ubi deputatis monachis,
et | null | 1dee7523-6097-494c-8925-e1e04c18c9f4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
abbatibus ordinatis adhuc ordo viget
monasticus. Sanctimonialium etiam instituit monasterium.
21.
Audita Dei viri fama nobilissimus Nortmannorum
comes Richardus misit ad eum, reverenter
supplicans ut ad se veniret. Qui tandem libenter ut
rogatus fuerat pergens, venit ad eum; a quo, sicuti
decebat, honorifice susceptus est, multisque ejus
precibus exoratus est ut ecclesiam Sanctae et individuae
Trinitatis nomine et honore dicatam, in loco
qui Fiscannus dicitur olim constructam, et a se in
ampliorem statum decenter reformatam susciperet,
atque monachorum collegio decoraret. Cujus precibus
annuens, ita praefatum locum omnibus religiosis
studiis, caeterisque bonorum copiis adornavit, ut
prae cunctis illius provinciae locis, felicibus semper
floreat incrementis. In quo loco multi convenerunt
nobiles viri, tam clerici quam laici, ejus doctrinis
cupientes institui; inter quos Osmundus episcopus
sanctae et religiosae vitae exstitit monachus. Duo quoque
clerici liberalibus artibus apprime eruditi, aula
regis postposita, Willelmum Patrem expetierunt
mente devota. Unus eorum vocabatur Jocelinus,
alter Beringerius, e quibus prior postmodum abbas
exstitit, sequens in eodem loco vitae finem accepit.
De transmarinis etiam partibus, hoc est Anglorum
terra, vir quidam nobilis regali prosapia clarus,
Clemens nomine, relictis saeculi pompis ad idem
monasterium venit, Deo inibi cupiens militare; sed
cum ab hominibus ex sua patria adventantibus crebro
inviseretur, magis Deo diligens servire cum
quiete, quam vanitates mundi frequenter audire,
Divionense expetivit coenobium, ubi laudabilis vitae
complevit cursum. Fuit itaque, secundum etymologiam
sui nominis, clemens animo, omnibus virtutibus
adornatus, praecipue humilitate, qua in tantum
se abjectum et vilem asserebat, ut, cum sacerdotii
gradu fungeretur, nunquam in omni vita sua, nisi
semel, ad hoc ministerium accedere praesumpserit.
22.
Postquam igitur per annos fere triginta Willelmus
abbas Fiscannense rexit coenobium, cum jam
senectute simul et aegritudine gravaretur, et elegisset
sibi Fructuariensem locum ad inhabitandum, desiderans
in patrio solo quiescere; considerans princeps
regni Rotbertus, qui post patrem et fratrem
defunctos primatum tenebat Normannorum, petiit
per legatos eumdem Patrem, ut abbatem sibi substitueret,
quia loci status aliter sine detrimento
manere non posset. Ad cujus petitionem, quemdam
sibi valde dilectum monachum, ejusdem loci priorem,
nomine Joannem, constituit abbatem; licet
eum alibi magis optasset praeficere. Hic Italiae partibus
Ravennae ortus, litteris eruditus, ac medicinali
arte per ipsius Patris jussionem edoctus, religiosae
conversationis ejus, doctrinae quoque ac omnium
virtutum ipsius prae cunctis aliis exstitit imitator
studiosus. Qui, ab exilitate corporis, Joannelinus
diminutivo nomine est dictus; sed humilitatis, sapientiae,
discretionis, ac caeterarum virtutum tanta
in eo refulsit gratia ut (sicut sanctus refert Gregorius
in libro Dialogorum de Constantio presbytero (lib. I, c. 5)
in hoc mirum esset intuentibus in
tam parvo corpore gratiae Dei tanta dona exuberare.
Sed quia adhuc domum habitat luteam, sufficit hoc
tantum dixisse. Dicit enim Scriptura: « Ne laudes
hominem in vita sua (Eccli. XI). »
23.
Commisit et alia loca memoratus comes Richardus
saepefato abbati Willelmo, scilicet Gemmeticum,
ut jam diximus, monasterium Sancti Audoeni,
montem Sancti Michaelis archangeli, in quo
loco post mortem Patris praedicti, supradictus Joannes
abbas constituit Patrem quemdam monachum
praenominati Patris Willelmi. Vocatus est autem
isdem frater Subpo, Romanorum patria exortus, et
jam dicti magistri institutione in omni sanctitate
educatus. Qui postmodum quibusdam contrarietatibus
exortis, relicto ipso loco, Fructuariensem
abbatiam pluribus annis rexit. Rotbertus etiam rex
abbatiam Sancti Germani apud Parisius precatus est
praedictum Patrem ut susciperet, et secundum regularem
institutionem ordinaret. Quod et fecit. Necnon
et Oddo comes pari devotione locum sancti
Faronis in urbe Meldorum eidem commisit venerabili
Patri. Sed et honorabilis praesul Mettensis Ecclesiae
Theodericus Gorziensem abbatiam eodem
zelo Dei commendavit illi, defuncto illius loci abbate;
qui dum praefatum regeret locum, ex clero Metensi
quemdam clericum, Sigifredum vocatum, litteris
bene doctum, ad monasticum attraxit ordinem.
Qui post ejus decessum eamdem rexit congregationem.
24.
Domnus vero Arnulfus istius loci prior, ut
jam diximus, cum patris Willelmi et praefati praesulis
admoneretur precibus ut jam dicti loci susciperet
curam, atque abbatis officium, ipse humilitatis
amator nullo modo assensit, magisque elegit subesse
quam praeesse, solummodo cujusdam parvi loci
a praetaxato patre Willelmo sibi expetivit | null | b2edcaaf-bb91-49d4-8cc3-94f87f235be1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
curam et
dominium. Est autem locus ille situs in confinio
Tullensis et Lingonensis parochiarum, in loco qui
vocatur Brittiniaca curtis. Quomodo vero
sancto Benigno istius loci patrono fuerit datus,
nunc referemus. Jacob Tullensis urbis episcopus
dum rediret Roma, incitatus fama miraculorum
quae in hoc loco Dei operabatur clementia per istius
sancti merita, ad ipsius martyris Christi advenit
tumulum, cupiens a Deo veniam adipisci delictorum
per hujus gloriosi martyris interventum. Dumque
per aliquot dies remorando ad tumbam ejus coelorum
penetraret intima, vocatus a Domino est ad
coelestia regna, sanctique Benigni adjutus precibus,
et in coelis cum eo gloriam et in terra juxta ejus
tumulum condignam accepit sepulturam. Cujus
soror, nomine Liliosa, ad sancti Benigni veniens
limina, praedictum praedium suum donavit Sancto
Benigno martyri pro fratris sui sepultura; in quo
loco aedificaverunt ecclesiam in honore sancti Benigni,
etc. Hunc ergo locum supradictus domnus
Arnulfus sibi eligens omni cura studuit eum augmentare;
ac primam basilicam ibi magnam construens,
officinasque ac reliqua habitacula monachis utilia,
nobile coenobium constituit, possessionibusque ac
terris augere procuravit.
#Multa subjungit auctor de variis donationibus tunc
temporis monasterio Benigniano factis, quae huc referre
operae pretium visum non est, sed et complures
recenset cellas, seu, ut vulgo appellantur, prioratus,
quae eodem tempore de novo exstructae aut certe monasterio
Sancti Benigni attributae fuerunt. Tales sunt@# Wulnonisvilla in pago Tricassino, in pago Pertuensi
Albiniacum, #cujus ecclesiam Arnulfus mox laudatus@#
librorum ornamento decoravit, impensas tribuendo,
et domnus Girbertus scribendo. #Is porro@# Girbertus #ibidem dicitur@#
ex primis quos nutrivit domnus abbas
Willelmus, et ab officio Scriptor est appellatus. #Anno
autem 1005 restaurata est et novis praediis dotata@#
cella Sancti Stephani prope Belnam, ac Willelmi providentiae #commissa. Anno 1023, eidem donata fuit
cella@#
Beatae Mariae de Salmacia, ut monachi ibi mitterentur #etc. De iis rebus complures chartae habentur
apud Perardum; ubi etiam Lethaldus miles dat anno
1006 ecclesiam Sancti Petri in loco Puteolis, ut ibi
monachi instituantur, et Haimo consilio Lamberti
episcopi Sancti Flaviani locum, anno 1030 Willelmo
subjecit, ut ibi monasticum ordinem repararet.@#
Imbertus #tunc Lingonum archidiaconus, qui postea Parisiorum
episcopus factus fuit,@#
obtulit per donum et
laudem Lamberti episcopi, sancto Benigno abbatiam
Sancti Amatoris prope Lingonas, ut ibi monachi
sisterentur, qui Deo hymnis et laudibus die noctuque
deservirent. #Eodem Lamberto@# laudante Aymo
comes dedit Willelmo abbatiam in honorem sanctae
Dei genitricis Mariae sacratam, et ante suum castrum,
quod Saxonis Fons dicitur, positam, quatenus
ordo monasticus, qui ibi quondam fuerat institutus,
ipsius repararetur studio. #Caeteras donationes omittimus.
Sed praetermittere non licet egregii pontificis
Brunonis encomium, quod his verbis prosequitur
chronographus:@#
25.
Quia longum est enarrare cuncta quae huic
monasterio collata sunt, tempore domni Brunonis
episcopi, et quibus per ipsum vel propter ipsum
ab aliis augmentatum est bonis, ad ipsius vitae
finem, habitatoribus hujus domus Dei omni tempore
dolendum et deflendum, veniamus. Sed ante paucis
describere curabimus qui fuerit modus vitae ejus.
Fuit itaque in eleemosynis largus, in vigiliis sedulus,
in oratione devotus, in charitate perfectus, in
humanitate profusus in sermone paratus, in conversatione
sanctissimus: erat irreverentibus terribilis
aspectu, metuendus severitate, reverendus incessu,
venerandus benignitate. Censuram auctoritatis
temperabat mansuetudo humilitatis; non personae
potentiam, sed morum elegantiam attendebat in
singulis; et tanto eminentius unumquemque honorabat
quanto sanctius vivere didicisset. Clericorum
ac monachorum, sanctimonialium quoque, necnon
viduarum ac pupillorum pater erat, atque inter divites
et pauperes ita medius, ut pauperes illum quasi
patrem aspicerent, divites vero quasi superiorem
sibi divitem timerent. Quandiu vixit, ita Burgundiam
patrocinando protexit atque defendit, non clypeo et
lancea, sed consilii prudentia, quo sibi principes patriae
omnes devinxerat, ut cum rex Francorum Rotbertus
cum exercitu maximo hanc patriam saepe intrans
incendiis et rapinis plurima loca vastaverit,
nihil in ea retinere potuit, quandiu Bruno episcopus
vixit; et, quia ei nocere non poterat, hujus mali
violentiae causa domno abbati Vuillelmo tulit abbatiam
Sancti Joannis monasterii Reomensis, eo quod
partibus favebat, ut justum erat, sui pontificis. Denique
quodam tempore memoratus rex cum plurimo
exercitu Divionem castrum advenit, circumpositam
regionem devastans | null | af485cdf-12bc-4f6b-995f-8f0fed69a977 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ac depopulans; cujus iram timens
praefatus abbas Vuillelmus, omnes monachos
ab hoc loco per alia monasteria jussit secedere, aliquantos
vero cum libris et omni ornatu ecclesiae intra
castrum Divionense, ac in ecclesia Sancti Vincentii,
quam tunc quieto jure monachi istius loci
possidebant, fecit residere, paucis solummodo fratribus
ob custodiam loci et saneti Benigni servitium
cum domno abbate Odilone in hoc loco dimissis:
quem ad hoc accersiverat, ut si forte rex aliquid mali
contra hunc locum moliretur, illius precibus exoratus
dimitteret. Rex vero, ut erat mente benignus,
cum cognovit propter se monachos dispersos, valde
doluit. Paucis itaque transactis diebus Franciam
repedavit nullo negotio peracto. Ipso denique anno,
qui fuit ab Incarnatione Domini millesimus decimus
sextus, domnus episcopus Bruno obiit secundo Kalendas
Februarii, peractis in episcopatu annis triginta
quinque, etc.
26.
Quoniam ad finem libri tendimus, obitum
Patris Villelmi intimare curamus. Postquam per annos
quadraginta duos, vineae Dominicae sedulus cultor,
eam excolendo jugiter propagare amplificareque curavit,
cum jam senio infirmitatibusque multis praegravatus
optaret dissolvi et cum Christo esse, bonam
consummationem laborum suorum adimplere cupiens,
per omnia monasteria quae sub ejus fuerant
magisterio, incipiens ab Italia, circuiendo et fratres
exhortando, ut ea quae ab ipso didicerant mente
retinerent et opere adimplere satagerent. Si quidem
ejus doctrina fuit ut, juxta quod praecipit sancti
Benedicti regula, in verbo, in omni actione, in vestitus
qualitate, humilitatem videntibus se semper
ostenderent, et ut, honore se invicem praevenientes,
dilectionem sine simulatione exhiberent. His et aliis
virtutum operibus intentos, etiam distincte legendi
atque psallendi magisterio erudivit. Haec docendo
caeteris monasteriis peragratis, pervenit ad coenobium,
nomine Fiscannum; ubi plus solito infirmitate
praegravatus, sentiens sibi imminere ultimum
vocationis suae diem, convocatis fratribus per octo
dies exhortans eos, atque absolutione et oratione
Deo commendans, octavo die Natalis Domini, sumpto
Christi corporis et sanguinis sacramento, reddidit
Deo spiritum. Cujus corpus, a medicis qui ibi
aderant conditum aromatibus, honorificae traditum
est sepulturae in ipso monasterio ante altare sancti
Taurini confessoris. Post cujus obitum domnus
Halinardus suscepit curam regiminis animarum,
quem praefatus Pater successorem sibi elegerat cum
consilio et laude fratrum, baculumque pastoralem ei
transmiserat. Obiit vero praedictus Pater noster Wuillelmus
anno ab Incarnatione Domini millesimo trigesimo
uno. #Duo hic adjicere visum est quae ab Divionense
monasterium speciatim attinent. Primum insigne
Guillelmi erga pauperes charitatis exemplum
quod in ipso sancti Benigni monasterio edidit, ex
Chronico Virdunensi, tomo I Bibliothecae Labbeanae;
alterum Benedicti VIII papae epistolam ad eumdem
Guillelmum pro monasterio Benigniano, in qua mentio
habetur Benigni episcopi, supra pag. 340 memorati,
quam ex ejusdem loci historia ms. descriptam
habemus. Sic itaque habet Hugo in Chronico sub finem
partis@# I, #cap.@# 27:
27.
Nec debet reticeri Vuillelmi Supraregulae
factum memorabile. Cum a Fructuariensi coenobio,
quodjuris erat Divionensis ecclesiae, rediisset, et Divioni,
ut decebat, susceptus, in capitulo qualiter se
fratres haberent, si necessaria non deessent, inquireret;
ut audivit omnia esse plena, nullumque locum
indigentiae, qui non posset levi obice obstrui, interrogat
de eleemosyna: cognovitque quia, etsi consuetudinaria
dabatur, non tamen pauperibus, prout poterant
et habebant, suffragabantur; zelo succensus eo
qui carnes sanctorum exedit, increpata eorum duritia,
a sede concitus cum bona indignati animi stomachatione
surrexit, et imposita antiphona de mandato: #Ubi est charitas?@#
non ultra progrediens, sed
hoc ejus initium semper repetens, ad cellarium venit,
et missile quodlibet quod manibus Finees occurrit
arripiens, cum in ore et animo ejus semper
versaretur: #Ubi est charitas,@# vasa in quibus frumentum,
hordeum, et vinum servabatur, disrupit, et
accitis pauperibus vascula eorum implevit, illud semper
corde et ore depromens: #Ubi est charitas?@# et
operis exhibitione contestans. Cujus animi indignitatem
vix aliquando ut quod agregatum erat expenderetur,
mitigare potuerunt, cum #Ubi est charitas,@#
semper repeteretur, et ipsi incrassati, impinguati, dilatati
exprobrarentur. Nec antea cessatum est donec
omne illud repositum pauperibus donatum est: et
ipse ad Italiam remeans, cum biennio suum a saeculo
expectasset excessum, tandem redire compulsus, ante
Divionem transiens loca sibi commissa circuibat; dehinc
Fiscannum se contulit | null | e87154d6-794a-4372-a38e-40ece9fbd958 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, ubi imminente anno Dominicae 1021 [ #leg.@# 1031] Incarnationis. Indictione XIV
obiit Kalendas Januarii; ad cujus sepulcrum puerulus
decennis a maxima aegritudine sanatus est. #Scrupulum
hic V. C. Danielis Papebrochii levare liceat, qui in
notis ad hunc locum, in Vita sancti Richardi, die 14
Junii Bollandiani pag. 997, se perlibenter disciturum
ait,@# quo in loco Ritualia habeant hanc antiphonam. #Cui breviter respondemus hanc hodieque in monasteriis
cantari feria@#
V #in Coena Domini ad Mandatum,
quo nomine, uti etiam Guillelmi tempore, intelligitur
lotio pedum, quae hac ipsa die non solum in monasteriis,
sed etiam in plerisque canonicorum collegiis fieri
solet. Habetur autem eadem antiphona in Processionali
monastico, et in libellis officii hebdomadae sanctae,
quibus vulgo non clerici modo, sed et quique fideles
hac hebdomada utuntur. Jam preferenda est Benedicti
papae epistola.@#
28.
BENEDICTUS episcopus servus servorum Dei,
WILLELMO venerabili abbati et in Christo filio di
lecto, salutem sempiternam cum benedictione Apostolica.
Audita vigilantia studii tui qua invigilas super
filios commissos tibi, referimus gratias Deo omnipotenti.
Denique comperimus te jamdiu laborare
creberrimis tuorum hostium incursibus, et pene jam
destitutam Ecclesiam tuam a diripientibus et infortuniis
tuis, quae forinsecus pateris condolemus;
namque pro longanimitate patientiae quam huc
usque exhibuisti adversariis ecclesiae tuae decet nos
gaudere, et bonitatem tuam laudare. Caeterum sufficiat
hactenus hanc patientiam ita exhibuisse ut
impune ad nihilum redigantur res ecclesiae penitus,
et prae penuria inopiae labefactetur ordo religionis
monasticae, quae inibi sub te dignoscitur praepollere.
Habes tecum filium nostrum Benignum episcopum
gratias Deo effectum monachum, quem admonemus
honeste et religiose conversari, professionem obedientiae
moribus et opere attendere; in qua vocatione
vocatus est, in ipsa permanere; deinde illi jubemus
cum omni imperio, ut inimicos sancti martyris
Benigni insequatur omni justitiae zelo ac cum
divina auctoritate feriat eos anathemate, tibi etiam
praecipimus ne absistas ei in hoc, sed sicut illi auctoritatem
pervasores tuos feriendi concedimus, jubemus
et imperamus; ita tibi per veram obedientiam
mandamus ne impedias illum nec prohibeas quin
ipsos malefactores Domini verbi gladio coerceat, ac
sic bene roboretur nostra auctoritas; et quos namque
ille ligaverit, apostolica et nostra auctoritate
sint ligati, et quos absolverit sint nostra pariter absolutione
absoluti. Damus etiam illi potestatem inordinandi,
cumque juste postulatus fuerit in sancta
Ecclesia ordinare, verumtamen te jubente.
1.
Anno ab Incarnatione Domini nongentesimo
octogesimo, indictione octava, regni Lotharii regis
vigesimo quinto anno, dedit idem rex Brunoni
Remensis Ecclesiae clerico, suo vero parenti propinquitate
consanguinitatis existenti, Lingonicae civitatis
episcopatum. Ordinatus est autem idem Bruno
episcopus per manus Burchardi Lugdunensis archiepiscopi
in ecclesia Sancti Stephani, viginti quatuor
annos gerens aetatis; et eodem anno susceptus est a
clero Lingonicae urbis, ab Incarnatione videlicet
Christi nongentesimo octogesimo primo. Is, assecutus
episcopatum, omni quo potuit nisu sequi studuit
exemplum boni pastoris. Monasteria igitur
ipsius ad dioecesim pertinentia in spiritualibus religione,
in temporalibus necessaria pene adnullata
gubernatione considerans, coepit quaerere quatenus
Dei dispensante nutu suum in statum ea quivisset reparare.
Amovens ergo Manassem abbatem hujus loci
( #Sancti Benigni Divione@# ) a dominatione, qua non bene
utebatur, instituit in locum ejus abbatem quemdam ex
monasterio Dervensi, Azonem nomine. Erat is Aquitanicus
genere, ornatus bonis moribus et religiosa
conversatione. Hic duobus annis in regimine peractis
repedavit ad suum monasterium, dimissa hujus
loci gubernatione, atque iterum Manasses abbas
suum recepit officium.
2.
Videns igitur domnus episcopus Bruno statum
loci in ambiguo positum, supplex adiit domnum
Maiolum Cluniacensis monasterii abbatem, multaque
prece poposcit quatenus ejus auxilio quivisset
reparare in melius. interius religionem, et exterius
possessiones. Cujus precibus flexus reverendus
abbas Maiolus, dedit ei duodecim monachos ex
omni congregatione electos, disciplinis sanctae religionis
instructos, divina et humana sapientia doctos,
nobilitate carnali claros. Quibus advenientibus ita
ordinavit domnus episcopus ut die translationis
sancti Benigni, monachis cum sibi subjectis clericis
ante sepulcrum saepefati martyris in crypta nocturnali
officium peragentibus, ipsi in superiori choro
ante principale Sancti Mauricii altare matutinalem
inciperent synaxim. Quod utique convenienter actum
est, ut qui lumen religionis ostendere veniebant
intrarent luce diei appropinquante. Proinde illis hac
vel illac pergentibus, isti in loco degentes coeperunt
sancta conversatione resplendere, et locus qui | null | 27fd3171-062d-4636-8940-aa3a2d0c1b46 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
antea
pravis actibus et ineffabili negligentia a cunctis videbatur
confusus, nunc felici exercitatione virtutum
omnium videretur esse floridus.
3.
Verum quia praedicti Patris industria locis
aliis intenta erat, et hic locus sine abbate esse non
poterat, iterum domni Brunonis praesulis pulsatus
precibus, quemdam fratrem, ferventissimum sui ordinis
exsecutorem, et totius nobilitatis lampade
praefulgidum, atque in vera humilitate et fraternae
dilectionis charitate, necnon summae discretionis,
quae virtutum omnium mater esse dignoscitur, honestate
laudabiliter radicatum et fundatum, nomine
Willelmum, hujus monasterii gregi praefecit, et patrem
spiritalem sibi poscentibus filiis instituit. Hic
Italia exstitit oriundus, alto satis germine et nobili
prosapia editus. Quem supradictus domnus Maiolus
Roma veniens invenit in monasterio Lauceio dicto,
ubi a puero educatus fuerat. Assumensque eum ipso
deprecante, secum adduxit Cluniacum, aetate juvenili
florentem.
4.
Ordinatus est igitur abbas a domno Brunone
episcopo, anno nongentesimo nonagesimo, indictione
tertia. Officio vero abbatis accepto, divinis
seipsum coepit exercere virtutibus. Erat enim corpore
castus, mente devotus, affabilis alloquio, prudentia
praeditus, temperantia clarus, interna fortitudine
firmus, censura justitiae stabilis, longanimitate
assiduus, patientia robustus, humilitate mansuetus,
bonorum operum gratia plenus, charitatis
equidem affluens visceribus. Pro pauperibus semper
erat sollicitus, Christum vero diligens totis visceribus,
dum, sicut Martha corporaliter non valebat,
in egenis illum quotidie reficiebat. Omnibus hospitii
perlargum praebuit usum; nemo est exceptus, perpessus
nemo repulsam. Divinorum praeceptorum
delectabatur eloquiis, quia ex his et suos mores
componere, et sibi commissos instruebatur docere
et corrigere. Cunctis seipsum praebebat bene vivendi
exemplum. Et sicut in ordine, ita primus studebat
ut esset in opere, juxta illud evangelistae: #Coepit
Jesus facere et docere (Act. I, 1)
@#. Peccantes vero zelo
pii amoris coram omnibus arguebat, ut caeteri timorem
haberent. Sed et verba quae sub increpatione
proferebat, ut reprehendenda reprehenderet, quasi
stimuli dura videbantur et aspera, ut pene timerentur
plus quam verbera, juxta illud: #Verba sapientis
quasi stimuli, et quasi clavi in altum defixi (Eccle.
XII, 11)
@#. Alios quidem blandimentis, alios admonitionibus,
alios terroribus, et ita, juxta Apostolum,
praedicans verbum instabat opportune, importune,
arguens, obsecrans, increpans in omni patientia et
doctrina (II Tim. IV, 2). Miserorum vero, haud secus
ac si pateretur ipse, afficiebatur calamitatibus.
Os ejus ita replebatur ex cordis abundantia, ut in
eodem ore pene nihil aliud nisi lex resonaret divina;
et quia Scriptura dicit: #Qui audit, dicat;
Veni (Apoc. XXII, 17)
@#, ideo quoscunque poterat, a
saeculi nequitia suadendo subtrahebat. Et sicut coeleste
per desiderium totis ipse viribus ad supernum
regnum anhelabat, ita secum pergere omnes homines,
si fieri posset, exoptabat. Sed nullatenus est
fraudatus a desiderio quod in se conceperat vera
dilectio. Ille enim qui charitas est, qui se timentium
complet voluntatem, viri Dei ferventem affectum
perduxit ad effectum. Ad ejus quippe monita multi
quae possederant relinquentes, regulari se disciplinae
subdiderunt, et beati Benedicti sequentes vestigia,
semetipsos abnegantes, vero Regi totis viribus militaverunt.
Partibus namque ex diversis ad ejus coenobium
multitudo confluxit innumerabilis. Sed nationibus
licet diversi, mente tamen erant uniti, ut
illud ad litteram in eis impletum videretur, quod de
initio nascentis Ecclesiae in apostolorum actibus
legitur: #Erat illis cor unum et anima una (Act.
IV, 32)
@#.
5.
Crescente autem interius religionis studio,
exterioris substantiae supplementum coepit abundare
non modice, prout Dominus promisit suis in Evangelio: #Quaerite primum regnum Dei et justitiam ejus,
et haec omnia adjicientur vobis
(Matth. VI, 23)
@#. Domnus
namque episcopus Bruno, nimirum exhilaratus
corde eorum bona conversatione, omni studio eorum
usui necessaria curabat subministrare. Reddidit
igitur Sancto Benigno et ejus monachis ecclesiam
in Saciaco sitam, etc. Ubique ergo investigans ablata
restituebat, et de suo jure quodcunque necessarium
et utile eis foret, libenti animo tribuebat. Utrisque
vero, domno scilicet praesule Brunone atque venerando
abbate Willelmo, in restauratione hujus loci
studiose decertantibus, coepit crescere et quasi denuo
reflorere, etc.
6.
Ipse Henricus dux ( #Burgundiae Hugonis Francorum | null | 3cb8dad5-05bd-4211-b7a6-6dd52d996f41 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
regis frater@# ) audita fama religionis eximii Patris
Willelmi commisit ei abbatiam Versiacensem,
pene ad nihilum redactam, ut ab ipso restitueretur
in pristinum statum; quod et fecit auxiliante Deo.
Domnus autem episcopus Bruno considerans Patrem
Willelmum ita ferventem in religione ac monastica
institutione, et loca ei commissa de die in diem in
melius proficere, omnia in suo episcopio monasteria
ipsius delegavit providentiae, abbatiam scilicet Besuensem,
apostolorum Petri et Pauli honore
dicatam, monasterium Sancti Joannis, quod Reomaus
dicitur, locum Sancti Michaelis archangeli
juxta castrum Tornodorum, abbatiam Molundensem,
ubi sanctus Valerius archidiaconus et martyr quiescit.
Quas omnes ita strenue gubernavit, ut post eum
singulae singulis abbatibus distributae, statui illius
temporis quo ab eo regebantur, non quierint aequari.
7.
Anno sexto suae ordinationis Willelmus abbas
Romam perrexit ad apostolorum limina, eorum
patrocinia exposcens prece devota, indeque ad Sanctum
Angelum montem petivit Garganum. Sed
Beneventum veniens gravissimae infirmitatis astrictus
est compede. Cujus infirmitatis diuturno afflictus
languore, cum jam a suis desperaretur posse
evadere, quadam nocte raptus in spiritu tribunali
metuendi Judicis sistitur; ubi cum pro aliquibus
increparetur excessibus, et maxime pro indiscreta
severitate, pro his culpis metueret damnari aeternis
gehennae suppliciis, ut sibi visum est, sanctus papa
Gregorius in sua eum suscepit fide, diligentiori
deinceps victurum sollicitudine, et priora errata pietatis
et misericordiae operibus expianda correcturum
fore. Post visionem in semet reversus, et ab infirmitate
eadem coepit convalescere die, et priorem
austeritatem permutavit in maximam pietatem. Sicque
postea omni vitae suae tempore sanctum Gregorium
speciali coluit dilectione. Coeperunt denique
ex sua patria, hoc est Italia, multi ad eum convenire;
aliqui litteris bene eruditi, alii diversorum operum
magisterio docti, alii agriculturae scientia praediti,
quorum ars et ingenium huic loco profuit
plurimum. Crescebat ergo quotidie multitudo monachorum
sub ejus magisterio degentium, ut (exceptis
his qui per alia erant monasteria) in hac congregatione
quotidie fratres essent septuaginta aut octoginta.
8.
Inter caetera quae domnus Bruno episcopus in
hoc loco egit bona, longum est enim enumerare
singula ejus gesta, sed hoc breviter possumus dicere:
Cuncta ab antiquis huic loco collata, posteaque
a malignis direpta, vel a pravis rectoribus
dispertita, a Brunone episcopo sunt restituta; et
licet illi non amittant mercedem suae eleemosynae,
hic tamen non inferiori dignus est gratiarum actione.
De emortuis enim cineribus, in excellentiorem quam
unquam ante fuerat statum per eum sublimatus est
hic locus. A sancto igitur Gregorio Lingonensi episcopo
fundata haec abbatia, a Guntranno rege stabilita
et ditata, a Carolo imperatore, cognomento
Calvo, et domno Isaac episcopo restaurata, ab
honorando praesule Brunone et Willelmo venerabili
abbate, non solummodo in aliis rebus, verum etiam
in nova ecclesiae fabrica est renovata. In cujus basilicae
miro opere domnus praesul expensas tribuendo,
ac columnas marmoreas ac lapideas undecunque
adducendo, et reverendus abbas magistros conducendo,
et ipsum opus dictando insudantes, dignum
divino cultui templum construxerunt. Cujus artificiosi
operis forma et subtilitas non inaniter quibusque
minus edoctis ostenditur per litteras, quoniam
in eo multa videntur mystico sensu facta, quae magis
divinae inspirationi quam alicujus deputari debent
peritiae magistri.
9.
Fundatum est autem hoc templum anno Dominicae
Incarnationis millesimo primo, indictione decima
quarta, decimo sexto Kalendas Martii. Cujus
longitudo ducentorum ferme cubitorum, latitudo
autem quinquaginta trium exstitit; altitudo vero in
sequentibus opportune dicetur. Inferior itaque domus
orationis, in qua sacratissimum corpus sancti
Benigni martyris veneratur, eumdem pene modum
habens quantitatis, fulcitur centum quatuor columnis.
Haec in figuram T litterae facta, quatuor ordines
columnarum duodeno dispositarum numero, aequali
extenditur in longitudine et latitudine; decem vero
cubitis erigitur in altitudine, secreta ex utraque
parte habens vestibula. Quinque sane in ea continentur
altaria: primum in honorem ipsius sancti
Benigni est consecratum; secundum in memoriam
sancti Nicolai et omnium confessorum; tertium in
venerationem sanctae Pascasiae virginis, quae ibidem
quiescit, et omnium virginum: quartum, in sancti
Irenaei et omnium martyrum; quintum sub nominibus
sanctorum confessorum et abbatum sanctorum
Joannis et Sequani, atque sancti Eustadii presbyteri
ibidem quiescentis.
10.
In hac ergo corpora sanctorum quiescentia saepedicti
testis Christi beata ambiunt membra, quorum
in principio hujus libri nomina sunt adnotata.
Sanctorum vero confessorum et episcoporum
Urbani et Gregorii corpora in | null | 91842f88-0d3c-48ad-9ef7-14c951984419 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ecclesia Sancti Joannis
Baptistae primitus fuerunt tumulata; post longa vero
tempora, inde elevata. Sancti quidem Gregorii medietas
corporis in ecclesia Sancti Benigni est recondita,
tempore quo propter metum paganorum ejusdem
sancti martyris effossum corpus delatum fuit
ad civitatem Lingonas; et tunc alia medietas corporis
praefati confessoris illic est retenta. Sancti
denique Urbani corpus levatum, et in loculo positum,
multis miraculorum signis per eum Dominus laetificavit
corda famulorum suorum in hoc loco degentium.
Venerabilis vero Isaac antistitis corpus, cum,
exigente templi aedificio, transferretur alio a quibusdam
sacerdotibus, maxima ex parte integrum simul
cum capite clericalem adhuc praeferente habitum
fertur inventum. Similiter et domni Argrimi pontificis
ac monachi sacerdotalia cum cucullo necnon
interiore cilicio vestimenta, in testimonium ipsius
sanctimoniae, incorrupta sunt reperta. Ad hoc haud
longe reperta est sancta Radegundis, habens ad
caput titulum sui nominis in lamina plumbea; cujus
ossa cerato involuta linteo sunt inventa in capsa
lignea in terra recondita. Caeterorum praeterea sanctorum,
quorum corpora hic noscuntur tumulata,
beatus Gregorius Turonorum episcopus mentionem
facit, eorum describens quaedam miracula, Benigni
videlicet martyris, nostri specialis patroni,
Tranquilli quoque confessoris, necnon Hilarii senatoris,
et ejus conjugis sanctae Floridae sanctimonialis,
atque Pascasiae virginis et martyris. Haec a sancto
Benigno edocta et baptizata, post ejus martyrium,
saevitia paganorum rapta est ad supplicium. Cumque
immobilis in fide Christi persisteret, primo
carceris afflicta squalore, postea pro confessione
Deitatis sententia fuit multata capitali, ut quaedam
vitrea antiquitus facta et usque ad nostra perdurans
tempora eleganti praemonstrabat pictura. Tantorum
ergo venerandis corporibus sanctorum honorabiliter
haec de qua modo agitur ecclesia non mediocriter
est ditata, exceptis aliorum reliquiis sanctorum,
quos enumerare superfluum videtur.
11.
Huic paulo superius descriptae inferiori cryptae
conjungitur oratorium ad solis ortum, rotundo
schemate factum, senarumque illustratum splendore
fenestrarum, triginta septem cubitos habens in diametro,
decem in alto. Hoc sane oratorium terno
columnarum ordine in semet regyrato, quadraginta
videlicet atque octo, geometricali dispositione ambitur;
hujus desuper culmen celso erectum fastigio
viginti quator columnarum, ac triginta duorum
arcuum, tripertita comparis numeri machina, divisione,
eleganti transvolutum est opere. Hoc sane
oratorium sancti Joannis Baptistae sacratum est
honore, cujus altare illustratur trium fenestrarum
lumine. Ab hac ecclesia sunt per cochleam dextra
laevaque triginta septem gradus, crebris sufficienter
illustrati fenestris, per quos inoffenso ascenditur tramite
ad basilicam Sanctae Dei genitricis Mariae. Ipsa
vero ecclesia sexaginta octo subnixa est columnis,
eumdem fere habens modum et formam in diametro
sive in altitudine, quem et inferior, undenisque
irradiatur vitreis. Ad altare autem ejusdem perpetuae
Virginis marmoreum per quatuor tripertitos ascenditur
gradus, juxta quos hinc et inde sunt altaria;
ad dextram quidem Joannis Evangelistae ac Jacobi
fratris ejus, Sanctique Thomae Apostoli; ad laevam
vero sancti Matthaei, Jacobi et Philippi apostolorum.
12.
Huic iterum concordantes et satis lucidi utrinque
per cochleam ad ecclesiam Sanctae et individuae
Trinitatis triginta gradus continuatim praestant ascensum.
Haec in modum coronae constructa, triginta
quoque et sex innixa columnis, fenestris undique,
ac desuper patulo coelo lumen infundentibus, micat
eximia claritate, amplitudine inferiori domui consimilis,
sed viginti cubitorum altitudinis. Altare Sanctae
Trinitatis ita est positum ut undecunque ingredientibus,
ac ubicunque per ecclesiam consistentibus,
sit perspicuum. Inde per quadrigeminas scalas
altrinsecus factas ad suprema patet ascensus; quarum
duae aequali modo positae per quindecim gradus
usque ad Sancti Michaelis protenduntur oratorium,
habens in longitudine cubitos triginta tres, in altitudine
decem, vili facta ( #sic@# ) schemate; fenestras habet
septem. Aliae vero duae per quinquaginta gradus
sursum dirigunt gressum. Ad ima autem harum
scalarum, bina super murum deambulatoria sunt
facta, quae aequali spatio ab orientali parte usque
ad occidentalem, et infra templum, per arcus deambulatorios,
et supra tectum domus muro altitudinis
trium ferme cubitorum circumquaque pergentium
a ruina protegunt incessum. Haec tamen ad dexteram
sinistramve partem templi incipientes, interius
et subtus alas ejus gressum per quosdam occultos
aditus ad suprema tecti dirigentes, plano, ut dictum
est, calle deducunt introrsus undique, donec superliminare
occidentalium portarum attingentes,
per pariles scalas viginti graduum in porticus Ecclesiae
majoris deponunt. Quae ad instar crucis aedificata
habet in longitudine cubitos centum viginti
octo, in latitudine, sicut praescriptum est, quinquaginta
tres, in altitudine quaquaversum | null | 6118f809-3527-48bf-b587-0e0afdc9dbd5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
permaximos
triginta et unum cubitos, in medio autem quadraginta;
illuminatur septuaginta vitreis, fulciturque
centum viginti et una columnis, quarum nonnullae
juxta capita fortissimarum, quae sunt quadraginta,
pilarum quadrangulatim statutae, una quasi simul
coronari videntur corona, quamvis non unius sit
magnitudinis omnium forma. Habet hinc et inde geminas
porticus dupliciter transvolutas, in quibus
bis bina continentur altaria. A parte quidem aquilonis
unum in honorem sanctorum apostolorum Petri
et Andreae, alterum in honorem sancti Bartholomaei
et Simonis atque Thaddaei apostolorum. Sancti
vero Pauli altare est in superiori ecclesia, ante
aram Sanctae Trinitatis, eo quod ipse raptus ad tertium
coelum vidit secreta Dei. A meridie sunt altaria,
unum in honorem sanctorum apostolorum
Matthaei et Barnabae, ac Lucae evangelistae; aliud in
honorem sanctorum martyrum Stephani, Laurentii
atque Vincentii. Est aliud altare ad occidentalem
plagam ecclesiae, in eodem latere meridiano in honorem
sanctorum Mammetis, Desiderii, Leodegarii,
Sebastiani, Gengulfi martyrum. Et ex parte altera
sanctorum martyrum Polycarpi, Andochii,
Thyrsi, Andeoli, Simphoriani, Georgii, Christophori,
et sanctorum confessorum Urbani et Gregorii,
quorum corporibus adornatur praesens domus.
Principale altare est sacratum in honorem sanctorum
Mauricii atque Benigni, simulque Omnium
Sanctorum; altare ad dexteram ejus in honorem
sancti Raphaelis archangeli et omnium beatorum
spirituum; ad laevam vero in honorem sancti Marci
evangelistae; atque in medio ipsius ecclesiae altare
Sanctae Crucis, Omniumque Sanctorum. Ante hoc
altare triplex constat introitus cryptae, in quidecim
gradibus ascenditur ab ipsa ad superiorem ecclesiam.
13.
Sepulcrum vero sancti et gloriosi martyris ita
est constructum: est tumba ex quadris aedificata
lapidibus, quae octo cubitos in longum, quinque autem
tenet in latum. Cujus cacumen lapideum quatuor
sustinetur suffragio columnarum; desuper autem
quatuor columnae marmoreae locatae erant antiquitus.
Olim super lapideos arcus qui continebant,
absidam ferebant ligneam sex cubitorum longitudinis,
et trium latitudinis, septemque ac semis altitudinis,
quae undique auro et argento vestita historiam
Dominicae nativitatis et passionis praemonstrabat,
anaglypho prominente opere, pictura satis optima.
Verum hoc decentissimum, de quo loquimur,
ornamentum, ob recreationem pauperum tempore
famis fuit dissipatum a domno abbate Willelmo, et
cum capsa aurea mirifice gemmis exornata, pariterque
tribus tabulis ac duobus thuribulis argenteis,
crucibusque, ac omne ornamentum in auro et argento
venumdatum est. Ante haec vero tempora, insignia
ornamenta, videlicet gemmae, pallia pretiosa,
capsae, tabulae, coronae, vasa quoque ecclesiastica,
seu candelabra ex auri argentique metallo fabricata,
cum imagine Salvatoris Domini nostri ex
auro, fusili opere facta, latronum fraude, in ipsius
sancti festivitate, occisis custodibus, furto fuerunt
asportata. Haec ornamenta a Guntramno et caeteris
regibus huic loco, pro veneratione et honore Dei
sanctique Benigni martyris antiquitus collata, sed
priscis temporibus sacrilega pessimorum manu sublata,
nullus postea exstitit principum qui tantum
potuisset recuperare thesaurum. Haec ad notificandam
Divionensis loci antiquitatem et gloriam paucis
dicta sunt. Illud in fine notificandum est, in
templi istius aedificio esse columnas trecentas septuaginta
et unam, exceptis illis quae in turribus et altaribus
sunt. Fenestrae clausae vel claudendae vitro
centum viginti, turres octo, portae tres, ostia viginti
quatuor.
14.
Nunc ad ea quae omiseramus patris Willelmi
explicanda gesta stylum vertamus. Augustorum seu
regum palatia cum adiit, in iis non quaesivit quae
sua sunt, sed quae Jesu Christi, ut ex eorum scilicet
familiari collocutione subveniret oppressis sua interventione;
aut certe ex saeculari vel clericali habitu
Deo lucrificaret, ut, juxta Domini praeceptum,
propria relinquerent, et saecularibus curis semotis
Deo in tranquillitate servire studerent. Conveniebant
igitur ad eum plurimi, ut diximus, et licet diversi
nationibus, mente tamen uniti. Laetabatur
pastor in sui gregis augmento, magisque gaudebat
quod omnes instabant operi proposito. Verum quia
super gregem sibi commissum solerti vigilavit cura,
divina promeruit gratia de fructu laborum suorum
in hac gaudere vita. Nam regularis vitae disciplinam,
quae jam pene deciderat per veterum negligentiam,
prout beatus Benedictus eam composuit, in pristinum
statum corrigendo restauravit, ac per diversas
mundi partes, per plura monasteria a regulari
tramite devia, tam per se quam per suos, quos abbates
ordinaverat, monastico ordini subdidit. In hoc
vero gaudens gratulabatur Deo, quod eorum quos
sua sub cura educaverat, ad monasticum | null | 91b00541-14f1-4665-8942-fc785c06bd23 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
regendum
ordinem fore multos idoneos videbat; ex quibus
nos aliquos dignum judicavimus huic libro indere,
ut sciant posteri quam strenui ex hac congregatione
prodierint monachi, eorumque memoria permaneat
in laude.
15.
Cum primum abbatis suscepit officium venerabilis
Willelmus, inter monachos in hoc loco degentes
fuit quidam juvenculus, vocatus Hunaldus,
quem praedictus Pater videns solertis ingenii, retinuit
sibi caeteris abeuntibus. Hunc, praecipue omni
studio doctrinae imbutum, in domo Dei constituit
vas electum. Ad omnia quippe quae sibi erant necessaria
praedicti fratris juvabatur solertia. Denique
injunxit illi curam hujus sacri periboli; quam tanta
prosecutus est cura ut pene totum quidquid fuit ornamentorum
in hac basilica, ejus studio sit aggregatum.
Ad ultimum post obitum praedicti Patris abbatiam
Tornodorensem assecutus, ibidem quievit,
annis viginti septem in regimine transactis. Alter
quidam hujus castri Divionensis civis, nobili ortus
genere Rodulfus, Albus vocatus cognomine, venit ad
conversionem inter ipsa primordia ejus novae ordinationis,
cujus pecuniis relevata est paupertas praedicti
Patris, et consilio atque adjutorio sublevata
sollicitudo regiminis hujus loci, et Besuensis monasterii,
(adhuc quippe erat ei paucitas monachorum)
quem praedictus frater ita juvabat in exterioribus
curis, ut solus supplere videretur solamen
plurimum, sed praeter ejus votum, hoc solatium tulit
illi paucitas dierum. Alter quoque subjunctus est
memorato Patri, Theodericus dictus, hujus patriae
civis, quem post diuturnam eruditionem Fiscannensi
coenobio constituit priorem, ad ultimum
Cemmeticensium praefecit abbatem. Alius ex castro
Belno dicto, miles, Ledbaldus vocatus, et a studio
Sapiens cognominatus, patri Willelmo est adjunctus;
cujus imbutus doctrina spiritali per aliquod tempus
archimandrita in Tornodorensi loco est substitutus.
16.
Fama sacrae religionis eximii Patris Willelmi
percitus quidam Metensis clericus, generosis ortus
natalibus, nomine Benedictus, ejus discipulatui est
aggregatus; brevique in tempore, studendo eum
imitari, doctrina et conversatione perfectionem attigit
monasticae vitae. Per ejus igitur relationem comperit
domnus Adelbero Metensis pontifex patris Willelmi
religiosam conversationem; a quo suppliciter
evocatus, atque sancti Arnulfi abbatia donatus,
eumdem Benedictum ibidem constituit Patrem; ubi
per multos annos sacris intentus actibus, vita functus
multis claruit virtutibus. Ne vero a tanto pontifice
reverendus abbas Willelmus rediret vacuus a
munere, stolam auro textam, duasque cappas purpureas
aureo limbo decoratas, ab eodem percepit
praesule. Sed et praefatus Benedictus abbas ordinatus
casulam auro decenter ornatam, atque alia ornamenta
obtulit ei pro benedictione, quae praefatus Pater
tam hoc in loco quam Fructuariensi a se noviter
coepto divisit, ut sibi placuit. Praedictam vero Sancti
Arnulfi abbatiam post mortem ante dicti abbatis
rexit annis multis.
17.
Ex Tullensi quoque clero venit ad eum quidam,
Arnulfus vocabulo, litteris apprime eruditus
omnique mundana sapientia doctus. Hic in brevi assecutus
perfectioris vitae institutionem, commissa
est ei cura a domno patre Willelmo non solum hujus,
sed et omnium quae sub ejus erant provisione
locorum. Qui quanta in hoc loco egerit bona post
referemus, etc. Domnus igitur Bertoldus Leucorum,
qui Tullo dicitur, episcopus per querimoniam
a se delapsi clerici confabulationem quaesivit saepefati
abbatis Willelmi; in cujus verbis considerans
inconcussam inadulatamque constantiam mentis,
caeteraque insignia virtutum in ejus actis et moribus
resplendentia admiratus, monuit instanti prece ut
abbatiam Sancti Apri suscipiens emendare curaret
secundum Sancti Benigni institutionem. Cujus annuens
precibus, idem coenobium in paucis annis ad
regularem commutavit statum. Invenit ibidem strenuos
monachos, ex quibus unum, Widricum nomine,
post non multos annos in eodem monasterio
constituit Patrem monachorum. Qui egregii magistri
docilis discipulus ita eum studuit imitari in omnibus,
ut in suis omnibus vel verbis vel actibus repraesentari
quodammodo videretur Pater Willelmus. Multos
denique erudiens in sancta conversatione, aliquantos
aliorum monasteriorum Patres monachorum ex
sua protulit congregatione.
18.
Plures igitur sacerdotum vel abbatum, sibi
commissorum locorum vel ecclesiarum relinquentes
curam, ad Patris Willelmi confluebant doctrinam.
Quidam episcopus civitatis Albingatae, quae est juxta
Genuam civitatem, super mare sitam in Italia, relicto
episcopio, praedicti Patris se subdidit imperio.
Alter quoque episcopus, Barnabas vocatus, genere
Graecus, in hoc monasterio sub ejus magisterio plurimis
annis est conversatus. Alius vero, Benignus
dictus, episcopus, a Roma huc adveniens, per aliquot
annos cum ipso commoratus fuit, subjectus et
obediens. Abbates etiam perplures ex diversis
partibus venientes sponte se ipsi subjiciebant, obedire | null | cc479d8f-59d1-4075-93f6-6394b4def581 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
parati; inter quos fuerunt abbas Joannes, dictus
Capuanus; alter quoque Joannes, abbas monasterii
Sancti Apollinaris in urbe Ravenna; Benedictus
quoque, abbas monasterii Sancti Severi urbis
Classis, Anastasius etiam et Marcus, et alii abbates
plures; quos longum est enumerare. Monachorum
vero non est numerus, qui ab illis venerunt partibus.
Archidiaconus etiam quidam Mediolanensis,
nomine Gotefredus, ut nobilem decebat, nobiliter
veniens cum multis thesauris, inter quos altare
onychinum, auro et argento decenter ornatum, et
quidquid ad capellam pertinebat, ornamentum scilicet
ecclesiasticum, secum detulit. Pluribus annis
in hoc monasterio monachus permansit, ac postea
per consensum abbatis Willelmi patriam revocatus,
abbas apud Mediolanum est constitutus.
19.
Ipsi denique sancti viri patres et doctores
eremitarum existentes, fama sanctitatis longe lateque
notificati, Romaldus scilicet, Willelmus ac
Martinus, quos in magna veneratione habebat urbs
Ravenna, caeterique quos intra se concludit Italia,
patris Willelmi expetebant societatem, quia sanctorum
conjunctio grata et jucunda, Ecclesiaeque pernecessaria;
et econtra societas malorum impedimentum
bonorum. Ipsi vero cultores eremi, relicta quiete
solitudinis, gaudebant sub ejus magisterio associari
coenobitis. Ex eorum ergo numero adjuncti fuerunt
ei duo, Joannes et Paulus, litteris eruditi, quorum
sapientia ad salutem multarum profecit animarum.
Horum uterque monasticae religionis ferventissimi,
et in coenobiali conversatione caeteris erant imitandi,
et in contemplativa vita lectioni et orationi assidue
studentes, videntibus exemplo fuerunt pariter et
admirationi. Reverendae memoriae Paulus apud
nos in pace quievit; Joannes vero homo Dei
sanctam ob conversationem vocatus a domno Patre
Willelmo, Fructuariensi coenobio abbas est institutus.
De quo loco, quia occasio se praebuit, intimandum
paucis videtur qualiter fundatus fuerit.
20.
Duo germani fratres fuerunt saepe dicti abbatis
Willelmi, unus vocatus est Nithardus, alter Gothefredus.
Primus eorum comitatus honore enituit,
alius militiae stipendiis contentus fuit; quos praedictus
Pater saepe admonendo a mundi illecebris abduxit,
et ad Christum convertit. Venientes ergo
uterque ad hoc Divionense coenobium, exceptis aliis
rebus, dederunt sancto protectori nostro Benigno
quoddam juris sui praedium, Wlpianum vocatum,
quodam praesagio futurorum. In quo loco domnus
Willelmus fundavit ecclesiam in honore sancti Benigni,
ut notitia et honor ipsius sancti in illa patria
accresceret, et ut in haereditate parentum suorum
aliquid acceptum Deo aedificaret; deinde ut oblatio
eorum ad animarum proficeret lucrum, atque ut
fructus bonorum operum quae ibi geruntur, sibi et
illis esset abolitio peccatorum, et aeternae vitae digna
recompensatio praemiorum. Unde et Fructuariensis
ille locus est vocatus. In brevi ergo tempore factum
est nobile coenobium, ubi de hoc loco et spiritualia
et temporalia subsidia sunt delata; reliquiae scilicet
multae cum corporibus sanctorum, volumina librorum,
omniaque ecclesiastica ornamenta, et monachi
plurimi pariter illuc abierunt. Sed et de aliis suae
ditioni subjectis locis, et undecunque oblatis supplementis,
magnificatus est locus possessionibus et
divitiis; ita ut in vita ejus congregatio illius loci
centum numero constaret monachis, exceptis locis
cellarum ei loco subditis, quae fere triginta existunt.
Convocatis ergo episcopis patriae, rege quoque Arduino,
qui ibi postmodum quievit, sua cum conjuge,
et multis nobilibus ipsius regni, in honore sanctae
Dei genitricis Mariae, sanctique Benigni et omnium
sanctorum fecit locum illum sacrari. Constituit et
alia monasteria in eadem patria, ubi deputatis monachis,
et abbatibus ordinatis adhuc ordo viget
monasticus. Sanctimonialium etiam instituit monasterium.
21.
Audita Dei viri fama nobilissimus Nortmannorum
comes Richardus misit ad eum, reverenter
supplicans ut ad se veniret. Qui tandem libenter ut
rogatus fuerat pergens, venit ad eum; a quo, sicuti
decebat, honorifice susceptus est, multisque ejus
precibus exoratus est ut ecclesiam Sanctae et individuae
Trinitatis nomine et honore dicatam, in loco
qui Fiscannus dicitur olim constructam, et a se in
ampliorem statum decenter reformatam susciperet,
atque monachorum collegio decoraret. Cujus precibus
annuens, ita praefatum locum omnibus religiosis
studiis, caeterisque bonorum copiis adornavit, ut
prae cunctis illius provinciae locis, felicibus semper
floreat incrementis. In quo loco multi convenerunt
nobiles viri, tam clerici quam laici, ejus doctrinis
cupientes institui; inter quos Osmundus episcopus
sanctae et religiosae vitae exstitit monachus. Duo quoque
clerici liberalibus artibus apprime eruditi, aula
regis postposita, Willelmum Patrem expetierunt
mente devota. Unus eorum vocabatur Jocelinus,
alter | null | 664bd726-8374-4205-8dfa-ab45bb4fe105 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Beringerius, e quibus prior postmodum abbas
exstitit, sequens in eodem loco vitae finem accepit.
De transmarinis etiam partibus, hoc est Anglorum
terra, vir quidam nobilis regali prosapia clarus,
Clemens nomine, relictis saeculi pompis ad idem
monasterium venit, Deo inibi cupiens militare; sed
cum ab hominibus ex sua patria adventantibus crebro
inviseretur, magis Deo diligens servire cum
quiete, quam vanitates mundi frequenter audire,
Divionense expetivit coenobium, ubi laudabilis vitae
complevit cursum. Fuit itaque, secundum etymologiam
sui nominis, clemens animo, omnibus virtutibus
adornatus, praecipue humilitate, qua in tantum
se abjectum et vilem asserebat, ut, cum sacerdotii
gradu fungeretur, nunquam in omni vita sua, nisi
semel, ad hoc ministerium accedere praesumpserit.
22.
Postquam igitur per annos fere triginta Willelmus
abbas Fiscannense rexit coenobium, cum jam
senectute simul et aegritudine gravaretur, et elegisset
sibi Fructuariensem locum ad inhabitandum, desiderans
in patrio solo quiescere; considerans princeps
regni Rotbertus, qui post patrem et fratrem
defunctos primatum tenebat Normannorum, petiit
per legatos eumdem Patrem, ut abbatem sibi substitueret,
quia loci status aliter sine detrimento
manere non posset. Ad cujus petitionem, quemdam
sibi valde dilectum monachum, ejusdem loci priorem,
nomine Joannem, constituit abbatem; licet
eum alibi magis optasset praeficere. Hic Italiae partibus
Ravennae ortus, litteris eruditus, ac medicinali
arte per ipsius Patris jussionem edoctus, religiosae
conversationis ejus, doctrinae quoque ac omnium
virtutum ipsius prae cunctis aliis exstitit imitator
studiosus. Qui, ab exilitate corporis, Joannelinus
diminutivo nomine est dictus; sed humilitatis, sapientiae,
discretionis, ac caeterarum virtutum tanta
in eo refulsit gratia ut (sicut sanctus refert Gregorius
in libro Dialogorum de Constantio presbytero (lib. I, c. 5)
in hoc mirum esset intuentibus in
tam parvo corpore gratiae Dei tanta dona exuberare.
Sed quia adhuc domum habitat luteam, sufficit hoc
tantum dixisse. Dicit enim Scriptura: « Ne laudes
hominem in vita sua (Eccli. XI). »
23.
Commisit et alia loca memoratus comes Richardus
saepefato abbati Willelmo, scilicet Gemmeticum,
ut jam diximus, monasterium Sancti Audoeni,
montem Sancti Michaelis archangeli, in quo
loco post mortem Patris praedicti, supradictus Joannes
abbas constituit Patrem quemdam monachum
praenominati Patris Willelmi. Vocatus est autem
isdem frater Subpo, Romanorum patria exortus, et
jam dicti magistri institutione in omni sanctitate
educatus. Qui postmodum quibusdam contrarietatibus
exortis, relicto ipso loco, Fructuariensem
abbatiam pluribus annis rexit. Rotbertus etiam rex
abbatiam Sancti Germani apud Parisius precatus est
praedictum Patrem ut susciperet, et secundum regularem
institutionem ordinaret. Quod et fecit. Necnon
et Oddo comes pari devotione locum sancti
Faronis in urbe Meldorum eidem commisit venerabili
Patri. Sed et honorabilis praesul Mettensis Ecclesiae
Theodericus Gorziensem abbatiam eodem
zelo Dei commendavit illi, defuncto illius loci abbate;
qui dum praefatum regeret locum, ex clero Metensi
quemdam clericum, Sigifredum vocatum, litteris
bene doctum, ad monasticum attraxit ordinem.
Qui post ejus decessum eamdem rexit congregationem.
24.
Domnus vero Arnulfus istius loci prior, ut
jam diximus, cum patris Willelmi et praefati praesulis
admoneretur precibus ut jam dicti loci susciperet
curam, atque abbatis officium, ipse humilitatis
amator nullo modo assensit, magisque elegit subesse
quam praeesse, solummodo cujusdam parvi loci
a praetaxato patre Willelmo sibi expetivit curam et
dominium. Est autem locus ille situs in confinio
Tullensis et Lingonensis parochiarum, in loco qui
vocatur Brittiniaca curtis. Quomodo vero
sancto Benigno istius loci patrono fuerit datus,
nunc referemus. Jacob Tullensis urbis episcopus
dum rediret Roma, incitatus fama miraculorum
quae in hoc loco Dei operabatur clementia per istius
sancti merita, ad ipsius martyris Christi advenit
tumulum, cupiens a Deo veniam adipisci delictorum
per hujus gloriosi martyris interventum. Dumque
per aliquot dies remorando ad tumbam ejus coelorum
penetraret intima, vocatus a Domino est ad
coelestia regna, sanctique Benigni adjutus precibus,
et in coelis cum eo gloriam et in terra juxta ejus
tumulum condignam accepit sepulturam. Cujus
soror, nomine Liliosa, ad sancti Benigni veniens
limina, praedictum praedium suum donavit Sancto
Benigno martyri pro fratris sui sepultura; in quo
loco aedificaverunt ecclesiam in honore sancti Benigni,
etc. Hunc ergo locum supradictus domnus
Arnulfus sibi eligens omni cura studuit eum augmentare;
ac primam basilicam ibi magnam construens | null | 49dd2cae-0bc8-48e0-b567-1ba83edbf393 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
,
officinasque ac reliqua habitacula monachis utilia,
nobile coenobium constituit, possessionibusque ac
terris augere procuravit.
#Multa subjungit auctor de variis donationibus tunc
temporis monasterio Benigniano factis, quae huc referre
operae pretium visum non est, sed et complures
recenset cellas, seu, ut vulgo appellantur, prioratus,
quae eodem tempore de novo exstructae aut certe monasterio
Sancti Benigni attributae fuerunt. Tales sunt@# Wulnonisvilla in pago Tricassino, in pago Pertuensi
Albiniacum, #cujus ecclesiam Arnulfus mox laudatus@#
librorum ornamento decoravit, impensas tribuendo,
et domnus Girbertus scribendo. #Is porro@# Girbertus #ibidem dicitur@#
ex primis quos nutrivit domnus abbas
Willelmus, et ab officio Scriptor est appellatus. #Anno
autem 1005 restaurata est et novis praediis dotata@#
cella Sancti Stephani prope Belnam, ac Willelmi providentiae #commissa. Anno 1023, eidem donata fuit
cella@#
Beatae Mariae de Salmacia, ut monachi ibi mitterentur #etc. De iis rebus complures chartae habentur
apud Perardum; ubi etiam Lethaldus miles dat anno
1006 ecclesiam Sancti Petri in loco Puteolis, ut ibi
monachi instituantur, et Haimo consilio Lamberti
episcopi Sancti Flaviani locum, anno 1030 Willelmo
subjecit, ut ibi monasticum ordinem repararet.@#
Imbertus #tunc Lingonum archidiaconus, qui postea Parisiorum
episcopus factus fuit,@#
obtulit per donum et
laudem Lamberti episcopi, sancto Benigno abbatiam
Sancti Amatoris prope Lingonas, ut ibi monachi
sisterentur, qui Deo hymnis et laudibus die noctuque
deservirent. #Eodem Lamberto@# laudante Aymo
comes dedit Willelmo abbatiam in honorem sanctae
Dei genitricis Mariae sacratam, et ante suum castrum,
quod Saxonis Fons dicitur, positam, quatenus
ordo monasticus, qui ibi quondam fuerat institutus,
ipsius repararetur studio. #Caeteras donationes omittimus.
Sed praetermittere non licet egregii pontificis
Brunonis encomium, quod his verbis prosequitur
chronographus:@#
25.
Quia longum est enarrare cuncta quae huic
monasterio collata sunt, tempore domni Brunonis
episcopi, et quibus per ipsum vel propter ipsum
ab aliis augmentatum est bonis, ad ipsius vitae
finem, habitatoribus hujus domus Dei omni tempore
dolendum et deflendum, veniamus. Sed ante paucis
describere curabimus qui fuerit modus vitae ejus.
Fuit itaque in eleemosynis largus, in vigiliis sedulus,
in oratione devotus, in charitate perfectus, in
humanitate profusus in sermone paratus, in conversatione
sanctissimus: erat irreverentibus terribilis
aspectu, metuendus severitate, reverendus incessu,
venerandus benignitate. Censuram auctoritatis
temperabat mansuetudo humilitatis; non personae
potentiam, sed morum elegantiam attendebat in
singulis; et tanto eminentius unumquemque honorabat
quanto sanctius vivere didicisset. Clericorum
ac monachorum, sanctimonialium quoque, necnon
viduarum ac pupillorum pater erat, atque inter divites
et pauperes ita medius, ut pauperes illum quasi
patrem aspicerent, divites vero quasi superiorem
sibi divitem timerent. Quandiu vixit, ita Burgundiam
patrocinando protexit atque defendit, non clypeo et
lancea, sed consilii prudentia, quo sibi principes patriae
omnes devinxerat, ut cum rex Francorum Rotbertus
cum exercitu maximo hanc patriam saepe intrans
incendiis et rapinis plurima loca vastaverit,
nihil in ea retinere potuit, quandiu Bruno episcopus
vixit; et, quia ei nocere non poterat, hujus mali
violentiae causa domno abbati Vuillelmo tulit abbatiam
Sancti Joannis monasterii Reomensis, eo quod
partibus favebat, ut justum erat, sui pontificis. Denique
quodam tempore memoratus rex cum plurimo
exercitu Divionem castrum advenit, circumpositam
regionem devastans ac depopulans; cujus iram timens
praefatus abbas Vuillelmus, omnes monachos
ab hoc loco per alia monasteria jussit secedere, aliquantos
vero cum libris et omni ornatu ecclesiae intra
castrum Divionense, ac in ecclesia Sancti Vincentii,
quam tunc quieto jure monachi istius loci
possidebant, fecit residere, paucis solummodo fratribus
ob custodiam loci et saneti Benigni servitium
cum domno abbate Odilone in hoc loco dimissis:
quem ad hoc accersiverat, ut si forte rex aliquid mali
contra hunc locum moliretur, illius precibus exoratus
dimitteret. Rex vero, ut erat mente benignus,
cum cognovit propter se monachos dispersos, valde
doluit. Paucis itaque transactis diebus Franciam
repedavit nullo negotio peracto. Ipso denique anno,
qui fuit ab Incarnatione Domini millesimus decimus
sextus, domnus episcopus Bruno obiit secundo Kalendas
Februarii, peractis in episcopatu annis triginta
quinque, etc.
26.
Quoniam ad finem libri tendimus, obitum
Patris Villelmi intimare curamus. Postquam per annos
quadraginta duos, vineae Dominicae sedulus cultor,
eam | null | 82742cc6-ca5d-42da-aff2-3911221b4ac8 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
excolendo jugiter propagare amplificareque curavit,
cum jam senio infirmitatibusque multis praegravatus
optaret dissolvi et cum Christo esse, bonam
consummationem laborum suorum adimplere cupiens,
per omnia monasteria quae sub ejus fuerant
magisterio, incipiens ab Italia, circuiendo et fratres
exhortando, ut ea quae ab ipso didicerant mente
retinerent et opere adimplere satagerent. Si quidem
ejus doctrina fuit ut, juxta quod praecipit sancti
Benedicti regula, in verbo, in omni actione, in vestitus
qualitate, humilitatem videntibus se semper
ostenderent, et ut, honore se invicem praevenientes,
dilectionem sine simulatione exhiberent. His et aliis
virtutum operibus intentos, etiam distincte legendi
atque psallendi magisterio erudivit. Haec docendo
caeteris monasteriis peragratis, pervenit ad coenobium,
nomine Fiscannum; ubi plus solito infirmitate
praegravatus, sentiens sibi imminere ultimum
vocationis suae diem, convocatis fratribus per octo
dies exhortans eos, atque absolutione et oratione
Deo commendans, octavo die Natalis Domini, sumpto
Christi corporis et sanguinis sacramento, reddidit
Deo spiritum. Cujus corpus, a medicis qui ibi
aderant conditum aromatibus, honorificae traditum
est sepulturae in ipso monasterio ante altare sancti
Taurini confessoris. Post cujus obitum domnus
Halinardus suscepit curam regiminis animarum,
quem praefatus Pater successorem sibi elegerat cum
consilio et laude fratrum, baculumque pastoralem ei
transmiserat. Obiit vero praedictus Pater noster Wuillelmus
anno ab Incarnatione Domini millesimo trigesimo
uno. #Duo hic adjicere visum est quae ab Divionense
monasterium speciatim attinent. Primum insigne
Guillelmi erga pauperes charitatis exemplum
quod in ipso sancti Benigni monasterio edidit, ex
Chronico Virdunensi, tomo I Bibliothecae Labbeanae;
alterum Benedicti VIII papae epistolam ad eumdem
Guillelmum pro monasterio Benigniano, in qua mentio
habetur Benigni episcopi, supra pag. 340 memorati,
quam ex ejusdem loci historia ms. descriptam
habemus. Sic itaque habet Hugo in Chronico sub finem
partis@# I, #cap.@# 27:
27.
Nec debet reticeri Vuillelmi Supraregulae
factum memorabile. Cum a Fructuariensi coenobio,
quodjuris erat Divionensis ecclesiae, rediisset, et Divioni,
ut decebat, susceptus, in capitulo qualiter se
fratres haberent, si necessaria non deessent, inquireret;
ut audivit omnia esse plena, nullumque locum
indigentiae, qui non posset levi obice obstrui, interrogat
de eleemosyna: cognovitque quia, etsi consuetudinaria
dabatur, non tamen pauperibus, prout poterant
et habebant, suffragabantur; zelo succensus eo
qui carnes sanctorum exedit, increpata eorum duritia,
a sede concitus cum bona indignati animi stomachatione
surrexit, et imposita antiphona de mandato: #Ubi est charitas?@#
non ultra progrediens, sed
hoc ejus initium semper repetens, ad cellarium venit,
et missile quodlibet quod manibus Finees occurrit
arripiens, cum in ore et animo ejus semper
versaretur: #Ubi est charitas,@# vasa in quibus frumentum,
hordeum, et vinum servabatur, disrupit, et
accitis pauperibus vascula eorum implevit, illud semper
corde et ore depromens: #Ubi est charitas?@# et
operis exhibitione contestans. Cujus animi indignitatem
vix aliquando ut quod agregatum erat expenderetur,
mitigare potuerunt, cum #Ubi est charitas,@#
semper repeteretur, et ipsi incrassati, impinguati, dilatati
exprobrarentur. Nec antea cessatum est donec
omne illud repositum pauperibus donatum est: et
ipse ad Italiam remeans, cum biennio suum a saeculo
expectasset excessum, tandem redire compulsus, ante
Divionem transiens loca sibi commissa circuibat; dehinc
Fiscannum se contulit, ubi imminente anno Dominicae 1021 [ #leg.@# 1031] Incarnationis. Indictione XIV
obiit Kalendas Januarii; ad cujus sepulcrum puerulus
decennis a maxima aegritudine sanatus est. #Scrupulum
hic V. C. Danielis Papebrochii levare liceat, qui in
notis ad hunc locum, in Vita sancti Richardi, die 14
Junii Bollandiani pag. 997, se perlibenter disciturum
ait,@# quo in loco Ritualia habeant hanc antiphonam. #Cui breviter respondemus hanc hodieque in monasteriis
cantari feria@#
V #in Coena Domini ad Mandatum,
quo nomine, uti etiam Guillelmi tempore, intelligitur
lotio pedum, quae hac ipsa die non solum in monasteriis,
sed etiam in plerisque canonicorum collegiis fieri
solet. Habetur autem eadem antiphona in Processionali
monastico, et in libellis officii hebdomadae sanctae,
quibus vulgo non clerici modo, sed et quique fideles
hac hebdomada utuntur. Jam preferenda est Benedicti
papae epistola.@#
28.
BENEDICTUS episcopus servus servorum Dei,
WILLELMO venerabili abbati et in Christo | null | 61852ccd-b35e-4029-9a85-d05361cc6710 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
filio di
lecto, salutem sempiternam cum benedictione Apostolica.
Audita vigilantia studii tui qua invigilas super
filios commissos tibi, referimus gratias Deo omnipotenti.
Denique comperimus te jamdiu laborare
creberrimis tuorum hostium incursibus, et pene jam
destitutam Ecclesiam tuam a diripientibus et infortuniis
tuis, quae forinsecus pateris condolemus;
namque pro longanimitate patientiae quam huc
usque exhibuisti adversariis ecclesiae tuae decet nos
gaudere, et bonitatem tuam laudare. Caeterum sufficiat
hactenus hanc patientiam ita exhibuisse ut
impune ad nihilum redigantur res ecclesiae penitus,
et prae penuria inopiae labefactetur ordo religionis
monasticae, quae inibi sub te dignoscitur praepollere.
Habes tecum filium nostrum Benignum episcopum
gratias Deo effectum monachum, quem admonemus
honeste et religiose conversari, professionem obedientiae
moribus et opere attendere; in qua vocatione
vocatus est, in ipsa permanere; deinde illi jubemus
cum omni imperio, ut inimicos sancti martyris
Benigni insequatur omni justitiae zelo ac cum
divina auctoritate feriat eos anathemate, tibi etiam
praecipimus ne absistas ei in hoc, sed sicut illi auctoritatem
pervasores tuos feriendi concedimus, jubemus
et imperamus; ita tibi per veram obedientiam
mandamus ne impedias illum nec prohibeas quin
ipsos malefactores Domini verbi gladio coerceat, ac
sic bene roboretur nostra auctoritas; et quos namque
ille ligaverit, apostolica et nostra auctoritate
sint ligati, et quos absolverit sint nostra pariter absolutione
absoluti. Damus etiam illi potestatem inordinandi,
cumque juste postulatus fuerit in sancta
Ecclesia ordinare, verumtamen te jubente. | null | bff33861-0b08-443d-9da3-3d5ef2072b60 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ANNALES HILDESHEIMENSES.
#Incipit liber de ordine temporum.@# Brevem temporum
per generationes et regna primus ex nostris
Julius Africanus, etc. . . . . ac latere lineam annorum.
Cujus indicio summa praetentorum temporum cognoscatur.
Sex diebus rerum omnium creaturum Deus formavit;
primo die, etc.
Antoninus Caracalla . . . Neapolis fundatur.
Theodosius cum Archadio et Honorio filiis . . . . .
Augustinus claruit.
Anastasius . . . . . Boecius consularis claruit.
Tiberius annos 6. Langobardi pulsis Romanis Italiam
adeunt. Gothi in Spania bifarie divisi, mutua
cede vastantur. BENNOPOLIM FUNDATUR, HILDENESHEIM
CIVITAS.
Mauricius . . . . . Gregorius moritur.
Eraclonus cum matre sua Martina . . . . . Cenobium
Floriacense fundatur.
Constantinus filius Eraclii regnavit menses 6.
Constantinus Constantini filius regnavit ann. 27.
Eugenius papa flore coepit anno Constantini 6, et
ipse sedit ann. 2. m. 9, d. 24. Vitalianus, etc.--Sergius
sedit ann. 13, m. 8 d. 14. Hucusque Romanorum
principum gesta et pontificum Romanae
aecclesie enarravimus. Pippinus dux, filius Anschisi,
etc.
ANNALES QUEDLINBURGENSES.
Prima aetas ab Adam usque ad Noe, continens
generationes 10, annos vero 1656. Quae tota
periit diluvio, sicut infantiam mergere solet oblivio.
Secunda a Noe usque ad Abraham, similiter complexa
generationes 10, annos autem 292. In qua
aetate lingua est Hebraea inventa. A puericia namque
homo incipit loqui nosse post infantiam, quae
inde nomen accepit, quia fari, id est loqui, non
potest.
Tertia aetas ab Abraham usque ad David, generationes
14, annos vero 942 continens. Et quia ab
adolescentia incipit homo posse generare, Matheus
ab Abraham generationum sumpsit exordium. Qui
etiam pater multarum gentium constitutus est,
quoniam mutatum nomen accepit.
Quarta aetas a David usque ad transmigrationem
Babilonis, generationibus aeque juxta Mattheum 14,
annis autem 484 porrecta, a qua regum tempora
ceperunt. Aetas enim juvenilis regno est habilis.
Quinta deinde usque ad adventum Salvatoris in
carne, et ipsa generationibus 14 porrecta, annis
autem 586 extenta, in qua, ut senectute gravi fessa,
malis crebrioribus plebs Hebraea quassatur.
Sexta, quae nunc agitur, nulla generationum vel
temporum serie certa, sed ut aetas decrepita ipsa
totius seculi morte finienda. Secula, quod se sequantur.
Abeuntibus enim aliis alia succedunt, quorum
decursus per generationes et regna ita inscribitur.
Prima aetas in exordio sui continet creationem
mundi. Primo enim die Deus in lucis nomine condidit
angelos. Secundo in firmamenti appellatione
creavit coelos. Tertio in discretionis vocabulo speciem
aquarum et terrae. Quarto luminaria coeli. Quinto
animantia ex aquis. Sexto animantia ex terra et
hominem, quem appellavit Adam.
Adam anno 130 genuit Seth, qui post Abel natus
est, a quo filii Dei. Seth anno 105 genuit Enos, qui
coepit invocare nomen Domini. Enos anno 90 genuit
Cainan. Cainan anno 70 genuit Malalehel, qui interpretatur
plantatio Domini. Malalehel anno 62 genuit
Jareth. Jareth anno 162 genuit Enoch. Hunc Enoch
nonnulla divina scripsisse Juda apostolo attestante
comperimus. Enoch anno 65 genuit Matusalem; post
cujus ortum translatus est a Domino. Matusalem
anno 187 genuit Lamech. Gigantes nati sunt, et
concupiscunt filii Dei filias hominum. Lamech anno
182 genuit Noe qui arcam aedificavit. Noe anno 600
venit diluvium. Sunt autem ab Adam usque ad cataclismum
anni 1650.
Secunda aetas continet annos 2 . . .
#Spatium paginae unius et dimidiae vacuum.@#
. . . primum Phoenices invenerunt. Deinde
Cadmus Agenoris filius Graecas litteras 10 et 7 a
Phaenicia in Graeciam primus attulit. Latinas literas
Carmentis nympha primum Italis tradidit. Carmentis
autem dicta, eo quod carminibus futura canebat,
caeterum proprie vocata est Nicostrata.
Jephte annis 6. Hercules se flammis injecit. Abessa
annis 7. Bellum Trojae decennale surrexit. Achialon
annis 10. Hic in LXX interpretibus non habetur.
Jabdo annis 8. Capta Troja, Aeneas venit in Italiam.
Samson annis 20. Ascanius Albam civitatem condidit.
Heli sacerdos annis 40. Archa testamenti capitur.
Regnum Siciniorum finitur. Samuel et Saul
annis 32. Lacedaemoniorum regnum exoritur, et
Homerus fuisse probatur.
Quarta aetas continet annos 483. | null | bfdcac17-cc14-48fd-8268-948678540425 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
David annis 40.
Carthago a Didone conditur. Gath, Nathan et Asaph
prophetaverunt. Salomon annis 40. Templum aedificatur
Jerosolimis, annis 480 egressionis Judaeorum
ex Aegypto impletis. Ex quo apparet, Samuel et
Saul 32 annos, et non 40 praefuisse. Roboam annis
17. Regnum Israel et Juda dividitur. Abia annis
3. Pontifex Abymelech insignis habetur. Asa
annis 40. Aggeus, Amos, Johel, Jehu prophetaverunt,
et Azarias. Josaphat annis 25. Elias, Elizeus,
Abdias, Micheasque prophetant. Joram annis 8.
Edom recessit a Juda, et constituit sibi regem.
Ochozias anno 1. Helias rapitur. Athalia annis 7.
Jonadab, filius Rechab, sacerdos claruit. Joas annis
40. Zacharias, Joiadae filius, lapidatur. Amazias
annis 28. Amos propheta in Israel. Ozias annis 52.
Regnum Assyriorum transfertur in Medos, quod a
Beli principio steterat annis 1305. Et Olimpias a
Graecis instituitur. Joatham annis 16. Oseas, Johel
Esaiasque prophetant, et Romulus nascitur. Achas
annis 16. Roma conditur, et Israel in Medos transfertur.
Ezechias annis 29. Romulus centum senatores
instituit. Temporibus Romuli acciderat
solis defectio, quam certa sui cursus ratione effectam
imperita nesciens multitudo, meritis Romuli
tribuebat, quasi vero, si luctus ille solis fuisset, non
magis ideo credi deberet occisus, ipsumque scelus
aversione etiam diurni luminis indicatum, sicut re
vera factum est, cum Dominus crucifixus est crudelitate
atque impietate Judaeorum, quam solis obscurationem
non ex canonico siderum cursu accidisse,
satis ostendit quod tunc esset pascha Judaeorum.
Nam plena luna solenniter agitur, regularis autem
solis defectio non nisi lunae contingit exordio. Patet
profecto, ut alii scriptores addunt, per subitam tempestatem
atque solis obscurationem caedis et facinoris
ejus secretum justum commeruisse interitum.
In Christi vero morte ipsius solis defectum claruit
elementi esse luctum, quo suo creatori merito habuit,
condolere.
Manasses annis 55. Numa duos menses adjecit, et
Sybylla claruit. Amon annis 2. Tullius in re publica
censum exegit. Josias annis 31. Thales physicus
claruit. Joachim annis 11. Hujus anno 3. Nabuchdonosor,
qui 7 annis inter feras amens habitavit,
cepit Judaeam. Sedechias annis 11. Templum
Jerosolymis incensum est.
Sunt autem ab origine mundi usque ad terminum
regni Judacei anni 3363.
Quinta aetas continet annos 589. Hebraeorum captivitas
annis 70. Judith historia conscribitur sub
secundo Nabuchdonosor, qui alio nomine Cambises
vocatur. Non enim fuit ille magnus Nabuchdonosor,
qui Jerosolymam cepit, quia post eversam
Jerusalem non amplius quam 25 annos vixit. Darius
filius Histaspis annis 36. Hujus secundo anno templum
Hierosolymis construitur, finitis 70 annis Judaicae
captivitatis. Secundo anno Darii apud
Romanos septimus a Romulo Tarquinius superbus
regnabat 27 annos, ac deinde rempublicam per annos
464 usque ad Julium Caesarem consules administraverunt.
Xerxes annis 21. Herodotus historiographus agnoscitur. Artaxerxes annis 40. Esras
legem incensam renovavit, et Nehemias Jerusalem restauravit. Darius, qui et Nothus, annis 19. Haec
aetas habuit Platonem. Artaxerxes, qui et Ochus, annis 26. Demosthenes et Aristoteles praedicantur.
Xerxes, Ochi filius, annis 4. Xenocrates claruit. Darius annis 6. Alexander Jerosolymam cepit. Huc
usque regnum Persarum, dehinc Graecorum.
Alexander Philippi Macedo annis 12 Asiam obtinuit.
Ptolomeus, Lagi filius, annis 40. Machabeorum
liber primus inchoat. Philadelphus annis 38.
LXX interpretes claruerunt. . . . . Evergetes
annis 29. Brutus Hispaniam subegit. Soter annis 17.
Thraces Romanis subjiciuntur. Varro et Cicero nascuntur.
Alexander annis 10. Siria per Gabinium
subjicitur Romanis. Ptolomeus, Cleopatrae filius, annis
S. Salustius historiographus nascitur. Dionisius
annis 30. Pompeius Judaeam cepit. Cleopatra annis
2. Aegyptus Romanis subditur. Hucusque regnum
Graecorum, nunc Romanorum.
Julius Caesar annis 5. Hic primus monarchiam
tenuit, et ab hoc caesares appellati sunt. Ab orbe
condito usque ad urbem conditam, id est Romam
sunt anni 4484. Ab urbe autem condita usque ad nativitatem Christi sunt anni 715, quorum summa
quinque milia 199.
Octavianus Augustus annis 56. Hujus anno 42º
Dominus nascitur, completis ab Adam annis 4952 et
juxta alios 5199.
Tiberius annis 23. Hujus anno 17º Dominus crucifigitur. | null | 486a5dc3-5545-4fdf-a9b7-3f4e57964009 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Caius annis 4. Matheus evangelium scripsit.
Claudius annis 14. Petrus et Paulus Romam, Marcus
Alexandriam petit.
Nero annis 14 paene. Petrus et Paulus cruci gladioque
traduntur.
Vespasianus annis 10. Hujus anno secundo Titus
Jerosolymam subvertit, templum solo prostravit,
post annos primae aedificationis 1089, Dominicae autem
incarnationis 71º. Colossus Romae erigitur,
habens altitudinis pedes 107.
Titus annis 2. Hic facundus et pius fuit, et vir
omnium virtutum genere mirabilis, adeo ut amor et
deliciae humani generis diceretur.
Domicianus, frater Titi, annis 16. Hic Johannem
evangelistam in fervens oleum misit, quem postea
in Pathmos insulam exilio relegavit, ubi apocalipsin
Deo revelante cognovit. Idem Domicianus templum Pantheon Romae aedificat, quod Bonifacius papa
postea in honore sanctae Mariae semper virginis omniumque matrum Christi consecravit.
Nerva annum 1, menses 4, dies 8. Hic primo
edicto suo cunctos exules revocavit, et quicquid
Domicianus Nero, qui ante eum regnaverat, per
crudelitatem et petulantiam, qua nimium exarsit, statuerat, totius populi rogatu et consilio disrupit.
Unde et Johannes apostolus hac generali indulgentia liberatus, Ephesum rediit, et quia concussam se
absente per haereticos vidit ecclesiae fidem, confestim hac descriptam in evangelio suo verbi Dei
aeternitate stabilivit.
Trajanus annis 19. Johannes apostolus 68 annos
post passionem Domini, aetatis autem suae 98, Ephesi
placida morte quievit. Simon Cleophae filius Hierosolymorum
episcopus 126 aetatis suae anno crucifigitur.
Adrianus annis 20. Hic Judaeos ultima caede perdomuit,
et Jerosolymam funditus eversam aratris
complanavit, ut impleretur quod scriptum est: #Sion quasi ager arabitur;@# qui postea in loco Calvariae, ubi
Christus crucifixus est, civitatem construxit, quam ablato Jerosolymae nomine Heliam de suo nomine
vocari jussit, quia Aelius Adrianus vocabatur; sed antiquus usus praevaluit.
Antoninus Pius cum filiis suis Aurelio et Lucio
annis 22. Hic benignus erga christianos fuit. Valentinus
et Marcion agnoscuntur.
M. Antoninus Verus cum fratre Lucio Aurelio
Commodo annis 16. Hi primum jure aequo imperium
administraverunt, cum usque ad hoc tempus
singuli augusti fuerint.
Commodus junior annis 13. Hic colossi capite sublato,
suae imaginis caput ei jussit imponi. Theodocion
interpres habetur.
Aelius . . . .. . . . Pertinax annis 18. Symmachus interpres
habetur.
Antoninus Caracalla annis 7. Quinta editio Jerusalem
invenitur.
Macrinus anno uno. M. Aurelius Antoninus annis
4. Sexta editio Nicopoli reperitur, et Sabellius infelix
exoritur.
Aurelius Alexander annis 13. Origenes Alexandriae
imo toto orbe clarus habetur.
Maximinus annis 3. Hic persequitur christianos.
Gordianus annis 6. Fabianus episcopus Romae claruit.
Philippus cum Philippo filio annis 8. Hic primus
christianus imperator fuit, et filius ejus similiter.
Decius annis 3. Hic cum ambos Philippos, seniorem
Romae, juniorem Veronae occidisset, ob odium
eorum persecutionem in christianos movet. Antonius
monachus in Aegypto claruit.
Gallus et Volusianus annis 2. Novatiana haeresis
oritur.
Valerianus cum Gallieno annis 15. Hic Valerianus,
in christianos persecutione commota, statim a Sapore
Persarum rege capitur: ibique luminibus orbatus,
servitute miserabili consenescit, quem etiam
secum quocunque pergebat ducens, ad injuriam Romanorum
solo tenus inclinatum pedibus calcans,
ascendit in equum. Unde Gallienus tam claro Dei
judicio territus, pacem Christianis reddit.
Claudius annos 2. Iste Gothos jam per annos 15
Illiricum Macedoniamque vastantes superat et expellit.
Aurelianus annos 5. Hic etiam persequitur christianos.
Tacitus menses 6. Quo apud Pontum occiso, obtinuit
Florianus imperium diebus 88, et sic apud
Tharsum interficitur.
Probus annis 6. Manicheorum haeresis exorta est.
Carus cum filiis Carino et Numeriano annos 2.
Iste de Persis triumphavit.
Diocletianus cum Herculeo Maximiano, quem olim
sibi commilitonem consortem imperii fecerat, annos
20. Isti divinis libris exustis, vastari ecclesias, affligi
et interfici christianos jusserunt; 20 autem regni
sui anno Diocletianus Nicomediae, Maximianus Mediolani
purpuram deposuerunt, et privatam vitam
elegerunt. Attamen coepta semel persecutio usque
ad septimum Constantini annum fervere non cessat.
Constantius, Constantini pater, 17 imperii anno,
summae mansuetudinis et civilitatis vir, in Britannia
obiit Eboraci. Hic cum multos haberet in suo palatio
christianos, volens probare si essent deo suo vere
fideles, promisit iis, si a fide exciderent, multa | null | 27162f81-480c-4fae-9199-61341d1fca67 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
se
dona largiturum, sin autem, poenas se illaturum.
Qui cum videret quosdam a Christo defecisse,
quosdam immobiles permansisse, permanentes muneribus
donavit sibique amicos et consiliarios fecit:
deficientes vero contumeliose de palatio expulit, dicens
se illis nunquam crediturum qui deo suo infideles
essent. In hac tempestate Galerius Maximianus
cum Constantio imperator est factus. Mortuo vero
Constantio, Maximinus et Severus a Galerio anno 1
caesares creantur. Ab anno persecutionis 4 Maxentius,
Herculei Maximiani filius, Romae augustus appellatur.
Licinius, Constantiae sororis Constantini
vir, Carnuti imperator creatur.
Constantinus vero, Constantii ex concubina Helena
filius, in Britannia factus imperator, regnavit
annis 30 et mensibus 10. Qui occiso Maxentio et
fugato Licinio, solus monarchiam tenuit. Hic de
persecutore christianus beato Silvestro baptisante
effectus, fabricavit in suo palatio Jesu Christo sanctoque
baptistae Johanni basilicam, quam appellant
ex suo nomine Constantinianam. Alteram beato Petro
et Paulo in templo Apollinis, utrorumque corpora
circumfundens aere cypro quinque pedes grosso.
Multas quoque alias Romae construens ecclesias et
baptisterium miro opere factum, tradidit ipsam
sancto Petro civitatem cum innumeris possessionibus
aliis, jubens per omnem mundum cunctos
episcopos ita pro capite habere Romanum pontificem,
sicut reges caeteraeque potestates imperatorem.
Tunc in orientem transiens, sui nominis urbem
in Thratia regione construxit, eam Romani
sedem imperii totiusque Orientis caput esse constituit,
cujus etiam industria sinodus Nicena decimo
Calend. Jul. die collectione 318 patrum celebratur,
anno dominicae incarnationis 318.
Mortuo Constantino, tres filii sui, Constantinus,
Constans et Constantius, imperatores creantur;
defunctis vero duobus, solus Constantius monarchiam
obtinuit, impie Arrianus effectus. Maximinus
Trevirensis episcopus clarus habetur. Anthonius
monachus 105. aetatis suae anno in heremo
moritur.
Julianus annis 2 et mensibus 8. Hic ex christiano
paganus effectus, persequitur crudeliter christianos.
Jovinianus anno fere uno regnavit. Iste cum omni
exercitu christianus efficitur, sed ejus pia laetaque
principia mors immatura corrupit.
Valentinianus cum fratre Valente annos II. Valentiniano ergo in fide catholica fideliter permanente,
frater suus Valens ab Eudoxio Arriano episcopo rebaptisatus, christianos persequitur, in tantum ut suae
potestatis decreto monachos militare, nolentesque fustibus juberet interfici. Hoc tempore gens Hunorum,
diu inaccessis seclusa montibus, repentina rabie percita exarsit in Gothos, eosque sparsim conturbatos, ab
antiquis sedibus ultra Danubium expulit. Qui a Valente imperatore sine armorum depositione suscepti,
mox fame per avaritiam illius ad rebellandum coacti sunt, victoque imperatoris exercitu, per Thraciam
discurrentes, omnia caedibus, incendiis, rapinisque vastarunt. Ambrosius et Martinus episcopi claruerunt,
et Gothi haeretici facti sunt. Eo tempore gens Alamannorum prava ac pessima rebellaverunt contra
Valentinianum imperatorem. Qui victi ab eo, super Danubium fluvium fugerunt, et intraverunt Meotidas
paludes. Dixit autem imperator: #Quicunque potuerit introire in paludes istas, et gentem istam pravam
ejecerit, concedam eis tributa donaria annis@# 10. Quod audientes Trojani, qui reliquiae erant exercitus Antenoris
fugientis de Troja, et eum sequi non valentes, 12 milia ingressi Meotidas paludes, juxta terminos
Pannoniae aedificaverunt civitatem nomine Sicambriam, habitaveruntque illic multis annis, donec creverunt
in gentem magnam. Ingressi propter remissionem decennium tributorum post Alamannos, interfecerunt
eos. Tunc appellavit illos Trojanos Valentinianus imperator Attica lingua Francos, hoc est feros, a duritia
vel audacia cordis eorum. Postea egressi a Sicambria, venerunt in Germaniam juxta Rhenum fluvium,
habentes super se duos principes, Priamum et Antenorem. Qui rebellantes contra Romanos, victi sunt ab
Aristarcho principe militiae et tributo subjecti, occisis utrisque praedictis principibus. Mortuo autem Sunnone
filio Antenoris, et Marchomire filio Priami, qui super Francos defunctis patribus regnaverunt,
elegerunt Faramundum Marcomiris filium, et elevaverunt eum super se regem crinitum. Exhinc Franci crinitos
reges habere coeperunt usque ad Hildericum regem, cujus Pippinus, magni Caroli, qui major domus
vocabatur, pater, regnum simul cum nomine rapuit. Mortuo Faramundo, regnavit Chlodio. Post Clodionem
Meroingus, a quo Franci Meroingi vocati sunt. Post Meroingum filius suus Heldericus, pater
Chlodovei regis incliti, regnavit. Hic Chlodoveus a beato Remigio primus Francorum regum cum omni
exercitu baptisatus, expulit Egidium consulem Romanum, filiumque ejus Siagrium occidit, tulitque Martiano
imperatori quidquid Romani intra Rhenum et Ligerem fluvios possidebant. Post mortem Chlodovei
quatuor filii ejus regnum ejus | null | 91a3d583-4526-492c-9894-d9ffb6e5244c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
inter se diviserunt aequaliter, id est Chlodomirus, Hildibertus, Lotharius, et
Hugo Theodoricus, de concubina genitus, qui, data terra Thuringorum maxima ex parte Saxonibus, qui
remanserant Thuringos regiis territoriis fecit tributarios in porcis. Mortuo Theodorico, regnavit Theobertus.
Post illum Theobaldus. Mortuo Theobaldo, regnavit Lotharius. Post hunc Helpericus. Post hunc
Lotharius pater Dagoberti regis. Hic Lotharius, occiso Bertholdo duce Saxonum, et pervagata omni terra
eorum, nullum hominem longiorem in ea viventem reliquit, quam gladius suus fuerat, quem spatam vocant.
Mortuo Dagoberto, regnavit post eum filius ejus Sigobertus et Clodoveus. Post Clodoveum Lotharius.
Post eum fratres ejus Theodoricus et Hildericus. Erat enim ipse Hildericus levis nimis, sub cujus tempore
Pippinus, filius Ansgisi, major domus erat. Post hunc administrationem aulae Carolus, filius ejus, procurabat.
Quo mortuo, ultimo Meroingorum Hilderico regno sublato, Pippinus, Caroli filius, decreto Zachariae
papae ex palatino comite in regem ungitur; qui genuit Carolum Magnum.
Post Valentinianum Gratianus imperator annis 6 regnavit, cum Valentiniano fratre.
Valentinianus cum Theodosio annis 9.
Theodosius cum Arcadio filio annis 11. Hieronymus presbiter apud Bethlehem super omnes historiographos
enituit.
Arcadius, filius Theodosii, cum fratre Honorio annis 13. Honorius cum Theodosio minore, fratris sui
Arcadii filio, annis 12. Alaricus rex Gothorum Romam invasit; et septimo Honorii regnantis anno revelavit
Deus Luciano presbitero venerabili corpora sanctorum, sancti Stephani protomartyris, et Gamalielis
qui doctor apostoli Pauli erat, et filii ejus Abihon, et Nicodemi, qui venit ad Jesum nocte primum; quae
Johannes Hierosolymitanus episcopus in sanctam cum maximo honore transtulit ecclesiam Sion. Hieronimus
presbiter 12º Honorii anno apud Bethlehem obiit, anno aetatis suae 91.
Theodosius minor, Arcadii filius, annis 26. Augustinus, Hypponensis episcopus et sanctae ecclesiae doctor
eximius, obiit. Hujus Theodosii tempore Bleda et Attila fratres in Hunis regnaverunt et Illiricum Thraciamque
depopulati sunt.
Martianus cum Valentiniano, Placidiae filio, annos 7. Angli terram quam nunc Dani possident relinquentes,
cum rege suo Anglingo, invitante et conducente eos rege Vertigerno, contra Scotos et Pictos
Britanniam petunt. Calcedonense concilium sub Leone papa collocutione 630 patrum agitur. Mortuo Bleda,
Attila ejus frater omnem pene Galliam devastavit, quo usque, Deo annuente, per Egidium patritium et
Thurismodum, Remensis civitatis principem Gothicum, fugatus est. Eo tempore Ermanricus super
omnes Gothos regnavit, astutior in dolo, largior in dono, qui post mortem Friderici unici filii sui, sua
perpetrata voluntate, patrueles suos Embricam et Fritlam patibulo suspendit. Theodoricum similiter,
patruelem suum, instimulante Odoacro patruele suo, de Verona pulsum apud Attilam exulare coegit. Aetius
patricius, magna occidentalis rei publicae salus et regi Attilae etiam terror, a Valentiniano juniore occiditur.
Cum quo Hesperium cecidit regnum, neque hactenus valuit relevari.
Leo major annis 17. Egyptius errore Dioscori latrat.
Leo minor annum 1.
Zenon annos 17. Odoacar, rex Gothorum, Romam obtinuit.
Anastasius annos 27. Fulgentius episcopus praedicatur. Ermanrici regis Gothorum, a fratribus Hemido
et Serila et Adaccaro, quorum patrem interfecerat, amputatis manibus et pedibus turpiter, uti dignus
erat, occisio, Amulung Theoderic dicitur; proavus suus Amul vocabatur, qui Gothorum potissimus
censebatur. Et iste fuit Thideric de Berne, de quo cantabant rustici olim. Theodoricus Attilae regis auxilio
in regnum Gothorum reductus, suum patruelem Odoacrum in Ravenna civitate expugnatum, interveniente
Attila, ne occideretur, exilio deputatum, paucis villis juxta confluentiam Albiae et Salae fluminum donavit.
Anastasius autem imperator, haereticis favens, fulmine interiit.
Justinus annis 9. Theodoricus Roma potitus, sanctum Johannem Romanum pontificem in Ravenna carcere
tentum, ad mortem usque perducens, praeclaros quoque consules Symmachum et Boetium occidit.
Ipse vero Theodoricus, 98. die postquam Johannes papa defunctus est, subitanea morte interiit; cujus
regnum nepos suus Athalaricus suscepit. Eodem tempore sanctus Benedictus in monte Cassino velut
sol emicuit.
Justinianus imperator annis 39. Hujus 6 anno quinta synodus celebratur. Primus Dionysii circulus inchoat
anno dominicae incarnationis 532, et codex Justinianeus de legibus Romano orbi promulgatus est.
Eodem anno Hugo Theodoricus rex, Chlodovei regis filius ex concubina natus, cum patri successisset in
regnum, ad electionem suam Irminfridum | null | 64052ac6-31b5-46fe-9900-5c40b00b1796 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
regem Thuringorum honorifice invitavit. Hugo Theodoricus iste
dicitur, id est Francus, quia olim omnes Franci Hugones vocabantur a suo quodam duce Hugone. Qui
quamvis nothus esset, a patre Chlodoveo propter sapientiam et fortitudinem sibi divinitus collatam caeteris
filiis suis plus dilectus, suo jussu totiusque populi consensu inter fratres suos nobiles, id est Clodomirum,
Hildebertum, et Lotharium, aequalem regni partem suscepit. Cujus parti cum Thuringia cessisset,
Irminfridus, gener ejus, hortatu uxoris suae Amelburgae invitationem regis respuit, dicens, Theodoricum
uxoris suae, quae soror erat Theodorici, potius esse debere servum, quam sibi vel aliis regem vel dominum. #Veniat primum,@#
dixit ad nuncium, #ferens secum multiformis pecuniae cumulum, ut emat ab uxore mea, ab
utroque parente nobili, me jubente, libertatis testamentum.@# Quo responso, unanimi Francorum furore,
commotus Theodoricus, remandavit ei dicens: #Veniam, ut jussisti. Et si aurum mihi non suffecerit, pro
libertate mea Thuringorum Francorumque capita tibi dabo numero inexplicabilia.@# Statimque collecto
exercitu, venit in regionem Maerstem vocatam, et Irminfridum illic sibi bello occurrentem multa caede
suorum vicit et fugavit. Quem insecutus usque ad Ovaccram fluvium, juxta villam Arhen vocatam
maximo praelio fudit; illoque fugato, propter suorum casum et viventium vulnera amplius eum persequi
destitit, seque ob curationem dolentium statutis munierat castris. Audiens autem Theodoricus, Saxones,
quorum jam fortitudo per totum pene divulgabatur mundum, in loco Hadalaon dicto applicuisse, in suum
eos convocavit auxilium, promittens eis cum suo suorumque 12 nobilissimorum juramento, si Thuringos
sibi adversantes vincerent, omnem illis eorum terram daturum, usque ad confluentiam Salae et Unstradae
fluviorum. Qui nihil morantes, venerunt ad eum, et persequentes Irminfridum, pugnaverunt contra eum
super Unstradan fluvium, tantamque Thuringorum stragem illic dederunt, ut ipse fluvius eorum cadaveribus
repletus, pontem illis praeberet. Irminfridus autem cum uxore et filiis, et uno milite Iringo nomine,
capta a Saxonibus noctu civitate Schidinga qua se concluserat, vix evasit. Tunc Theodoricus, accepto
consilio, victoribus tradidit Saxonibus omnem terram Thuringorum, excepta quam Louvia et Haertz
sylvae concludunt, absque tributo perpetuo possidendam. Thuringos vero qui caedi superfuerant, cum porcis
tributum regis stipendiis solvere jussit. Post haec Theodoricus data fide Irminfrido, in Zulpiaco civitate
illum dolo perimi jussit. Attila, rex Hunorum et totius Europae terror, a puella quadam, quam a patre occiso
vi rapuit, cultello perfossus, interiit.
Justinus minor imperator annis 11 regnavit. Armenii Christi fidem suscipiunt.
Tiberius annis 6. Longobardi Italiam vastant.
Mauricius annis 11. Gregorius Magnus Romae floruit. Iste universae probitatis ornamento praeclarus,
Augustinum episcopum cum monachis in Britanniam misit, ut genti Anglorum verbum Dei evangelizarent,
anno incarnationis dominicae 596.
Phocas annis 8. Angli Saxones in Britannia fidem percipiunt.
Heraclius annis 36. Judaei in Hispania christiani efficiuntur.
Heraclonas cum matre sua Martina annis 2. Pyrrus, regiae urbis episcopus, a Theodoro papa in basilica
beati Petri apostoli damnatur.
Constantinus, Constantini filius, annis 17. Hic sextam synodum composuit cujus rogatu Agatho papa
misit in regiam urbem legatos suos, in quibus erat Johannes Romanae ecclesiae tunc diaconus, non longe
post episcopus, pro adunatione facienda sanctarum Dei ecclesiarum; qui benignissime suscepti a reverendissimo
fidei catholicae defensore Constantino, jussi sunt, remissis disputationibus philosophicis, pacifico
colloquio de fide vera perquirere, datis eis de bibliotheca Constantinopolitana cunctis antiquorum patrum,
quosquos petebant, libellis. Affuerunt autem et episcopi 150, praesidente Georgio patriarcha urbis
regiae, et Antiochiae Machario, et convicti sunt, qui unam voluntatem et operationem astruebant in
Christo, falsasse patrum catholicorum dicta perplurima. Finito autem conflictu, Georgius correctus est;
Macharius vero cum suis sequacibus simul et praecessoribus, Cyro, Sergio, Honorio, Pyrrho, et Paulo, et
Petro, anathematizatus, et in locum ejus Theophanius, abba de Sicilia, Antiochiae episcopus factus; tantaque
gratia legatos catholicae pacis comitata est, ut Johannes Portuensis episcopus, qui erat ex ipsis unus,
dominica octavarum pascae missas publice in ecclesia sanctae Sophiae, coram principe et patriarcha, latine
celebraret. Haec est sexta synodus Constantinopoli celebrata.
LAMBERTI ANNALES.
Prima aetas ab Adam usque ad Noe, continens
generationes 10, annos vero 1656 | null | f145c307-b49f-4706-a1b4-26e491c0c032 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Quae tota
periit diluvio, sicut infantiam mergere solet oblivio.
Secunda a Noe usque ad Abraham, generationes
similiter complexa 10, annos autem 292. In qua
linguarum facta est divisio. A pueritia namque homo
incipit loqui posse post infantiam, quae et inde
nomen accepit, quia fari, id est loqui, non
potest.
Tertia ab Abraham usque ad David, generationes
14, annos quoque 942 continens. Et quia ab adolescentia
incipit homo posse generare, Matheus ab
Abraham generationum sumpsit exordium.
Quarta a David usque ad transmigrationem
Babylonis, generationibus aeque juxta Matheum 14,
annis autem 483 porrecta. De qua regum tempora
coeperunt, quia dignitas juvenilis regno est
habilis
Quinta deinde usque ad adventum Salvatoris in
carne, generationibus et ipsa 14, porro annis 588
extenta. In qua, ut gravi senectute fessa, malis crebrioribus
plebs Hebraea quassatur.
Sexta, quae nunc agitur, nulla generationum vel
temporum serie certa, sed ut aetas decrepita ipsa
totius seculi morte finienda. Secula generationibus
constant. Inde dicuntur secula, quod se sequantur.
Abeuntibus enim aliis alia succedunt, quorum
decursus per generationes et regna ita scribitur.
Prima aetas continet creationem mundi. Primo
enim die Deus in lucis nomine condidit angelos.
Secundo in firmamenti appellatione creavit coelos.
Tertio in discretionis vocabulo speciem aquarum
et terrae. Quarto luminaria coeli. Quinto animantia
ex aqua. Sexto animantia ex terra, et primum hominem
Adam.
Adam 130 anno genuit Seth, a quo filii Dei. Seth
anno 105 genuit Enos, qui coepit invocare nomen
Domini. Enos anno 90 genuit Cainan. Cainan anno
70 genuit Malalehel, qui interpretatur plantatio Domini.
Malalehel anno 72 genuit Jareth. Jareth anno
162 genuit Enoch. Hunc nonnulla divina scripsisse
Juda apostolo testante comperimus. Enoch
anno 65 genuit Matusalam; post cujus ortum translatus
est a Deo. Matusalam anno 187 genuit Lamech.
Gigantes nati sunt. Et concupierunt filii Dei id est
Seth, filias hominum, id est Cain. Lamech anno 182
genuit Noe, qui archam aedificavit. Noe anno 600
venit diluvium. Fuerunt autem ab Adam usque ad
cataclismum, id est diluvium anni 1656.
Secunda aetas continet annos 292. Sem anno 2
post diluvium genuit Arphaxat, a quo Chaldei. Arfaxat
anno 35 genuit. Sela, a quo Samaritae et
Indi. Selae anno 30 genuit Heber, a quo Hebraei.
Heber anno 34 genuit Falech. Turris aedificabatur.
Falech anno 30 genuit Reu. Dii primum
adorantur. Reu anno 32 genuit Saruch. Regnum
Scytharum inchoat. Saruch anno 30 genuit Nachor.
Regnum Aegyptiorum nascitur. Nachor anno 39
genuit Tare. Regnum Assiriorum et Sicioniorum
oritur. Tare anno 70 genuit Abraham. Semiramis
condidit Babiloniam et Zoroastres magicam reperit.
Fuerunt autem anni ab Adam usque ad Abraham
1947.
Tertia aetas continet annos 942. Abraham anno 75
propter imperium Dei venit in terram Chanaan.
Abraham anno 86 genuit Ismael, a quo Ismaelitae.
Abraham anno 100 genuit Isaac. Isaac anno 60 genuit
Jacob. Jacob anno 90 genuit Joseph. Memphis
in Aegypto conditur. Joseph annis 110 vixit. Graecia
segetes habere coepit. Hebraeorum servitus in Aegypto
annis 147, et Cecrops Athenas condidit. Moyses annis
40 rexit Israel, sub quo Hebraei litteras habere
coeperunt. Josue annis 26 rexit Israel. Ericthonius
in Graecia primus junxit quadrigam. Judices a Moyse
usque ad Samuel praefuerunt annis 305. Othoniel
annis 40 praefuit. Cathmus Thebanorum rex Graecas
litteras invenit. Aoth annis 80 praefuit. Amphion
musicus claruit. Debbora annis 40. Primus Latinis
regnavit Picus. Et Apollo medicinae autem invenit.
Gedeon annis 40. Orpheus Binusque musici claruerunt.
Abimelech annis 3. Iste 70 fratres suos occidit,
Thola annis 30. Priamus regnavit in Troja. Jair
annis 22. Carmentis latinas litteras reperit. Jepte
annis 6. Hercules flammis se injecit. Abessa annis
7. Bellum decennale Trojae surrexit. Ajalon annis
10. Hic in LXX interpretibus non habetur. Labdo
annis 8. Capta Troja, Aeneas venit in Italiam.
Samson annis 20. Ascanius Albam condidit. Heli
sacerdos anni 40. Archa testamenti capitur, et regnum
Siciniorum finitur. Samuel et Saul annis 32.
Regnum Lacedaemoniorum exoritur, et Homerus
fuisse probatur.
Quarta aetas continet annos 473. | null | 4eb707f5-22c8-4f6e-9dfd-9cf12d9e8224 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
David annis 40
regnavit. Cartago a Didone conditur. Gath, Nathan
et Asaph prophetaverunt. Salomon annis 40. Templum
Hierosolimis aedificatur, annis 480 egressionis
ex Aegypto expletis. Ex quo apparet, Samuelem et
Saulem 32 annos, et non 40 praefuisse. Roboam 17
annis regnavit. Regnum Israel et Juda dividitur.
Abia annis 3. Pontifex Abimelech insignis habetur.
Asa annis 41. Aggeus, Amos, Johel et Jehu prophetaverunt,
et Azarias. Josaphat annis 25. Helias,
Helizeus, Abdias et Micheas prophetaverunt. Joram
annis 8. Edom recessit a Juda et constituit sibi
regem. Ochozias anno 1. Helias rapitur. Athalia
annis 7. Jonadab, filius Rechab, sacerdos claruit.
Joas annis 40. Zacharias, filius Joiadae, lapidatur.
Amazias annis 28. Amos propheta claruit in Israel.
Ozias annis 52. Olimpias prima a Graecis constituitur.
Joatham annis 16. Ezaias, Osee et Johel prophetaverunt,
et Romulus nascitur. Achaz annis 16.
Roma conditur, et Israel in Medos transfertur.
Ezechias annis 29. Romulus 100 senatores constituit.
Manasses annis 55. Numa duos menses adjecit, et
Sibilla Samia claruit. Ammon annis 2. Tullus in re
publica censum exegit. Josias annis 31. Thales phisicus
claruit. Joachim annis 11. Hujus tertio anno
Nabuchodonosor Judaeam cepit. Sedechias annis 11.
Templum Hierosolimis incensum est. Fuerunt autem
ab origine mundi usque ad terminum Judaici
regni anni 3363.
Quinta aetas continet annos 588. Hebraeorum captivitas
annis 70. Judith historia conscribitur. Darius
annis 36. Hujus secundo anno templum Hierosolimis
construitur, finitis 70 annis Judaicae captivitatis.
Xerses annis 21, Herodotus historiographus agnoscitur.
Artaxerses annis 40. Ezdras legem incensam
renovavit. Et Neemias Hierusalem restauravit. Darius,
qui et Nothus, annis 19. Haec aetas habuit Platonem.
Artarxerses, qui et Ochus, annis 26. Demostenes
et Aristotiles praedicantur. Xerses, Ochi
filius, annis 4. Xenocrates claruit. Darius annis 6.
Alexander Macedo annis 12, qui Hierosolimam
cepit. Huc usque regnum Persarum, dehinc Graecorum.
Alexander anno 5º Asiam obtinuit. Ptolomeus,
Lagi filius, annis 40. Machabeorum liber primus inchoavit.
Philadelphus annis 38. LXX interpretes
claruerunt. Evergetes annis 26. Jesus sapientiae
librum composuit. Philopater annis 17. Machabaeorum
liber secundus inchoavit. Epiphanes annis 24.
Romani Graecos obtinuerunt. Philometor annis 35.
Hunc Antiochus superans, Judaeos oppressit. Et
Scipio Africam vicit. Evergetes annis 29. Brutus
Hispaniam subegit. Sother annis 17. Traces Romanis
subjiciuntur. Varro et Cicero nascuntur. Alexander
annis 10. Siria per Gabinium Romanis subjicitur.
Ptolomeus, Cleopatrae filius, annis 8. Salustius
historiographus nascitur. Dionisius annis 30. Pompeius
Judaeam cepit. Cleopatra annis 2. Aegiptus
Romanis subditur. Huc usque regnum Graecorum
nunc Romanorum.
Julius Caesar annis 5. Hic primus monarchiam
tenuit, et ab hoc caesares appellati sunt.
Octavianus annis 56. Hujus anno 42, Dominus
noster Jesus Christus nascitur, completis ab Adam
juxta Hieronimum annis 5199.
Tiberius Augustus annis 23. Hujus anno 18, Dominus
noster Jesus Christus crucifixus est.
Gaius annis 4. Matheus evangelium scripsit.
Claudius annis 14. Petrus Romam, et Marcus
Alexandriam petierunt.
Nero annis 14º. Petrus et Paulus cruci gladioque
traditi sunt.
Vespasianus annis 10. Hujus anno secundo Titus
Hierosolimam subvertit, templum solo stravit, post
annos primae aedificationis 1189, Dominicae autem
incarnationis 71.
Titus annis 2. Hic facundus et pius fuit.
Domicianus annis 16. Joannes apostolus in Pathmos
relegatur.
Nerva anno uno. Joonnes Ephesum rediit et evangelium
scripsit.
Trajanus annis 19. Simeon Hierosolimorum episcopus
crucifigitur, et Joannes apostolus requiescit.
Adrianus annis 21. Aquila interpres oritur.
Antoninus Pius annis 24. Valentinianus et Marcion
heretici agnoscuntur.
Antoninus minor annis 19. Montanus Catafrigarum
auctor oritur.
Commodus annis 13. Theodotion interpres apparuit.
Aelius Pertinax annum 1. Nihil historiae habet.
Severus Pertinax annis 18. Simachus interpres
agnoscitur.
Antonius Caracalla annis 7. Quinta editio Hierusalem
invenitur.
Macrinus anno uno vel Marcus Aurelius Antonius
annis 4. Sexta editio Nicapoli reperitur, et Sabellius
infelix oritur.
Alexander annis 13. Origenes Alexandriae claruit.
Maximianus vel Maximus annis 3. | null | 873d0a36-faec-48f8-b764-3ce85ba0f32e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Hic persecutus
est cristianos.
Gordianus annis 7. Fabianus episcopus Romae claruit.
Philippus annis 7. Hic primus imperator cristianus
fuit.
Decius anno 1. Antonius monachus oritur.
Gallienus et filius ejus Volusianus annis 2. Novatiana
heresis oritur.
Valerianus cum Gallieno annis 5. Ciprianus et
Cornelius martirio coronantur.
Claudius annis 2. Iste Gothos ab Illirico expulit.
Aurelianus annis 5. Hic etiam persecutus est cristianos.
Tacitus annum 1.
Probus annis 6. Manicheorum heresis oritur.
Carus annis 2. Iste de Persis triumphavit.
Diocletianus et Maximianus annis 20. Isti divinis
libris exustis, vastari ecclesias, affligi et interfici
cristianos jusserunt.
Maximinus, filius Maximiani, Severus, et Galerius
annum 1.
Constantinus annis 31. Cujus 16 anno Nicena
sinodus congregatur, dominicae incarnationis anno
318.
Constantius et Constans annis 27. Reliquiae sancti
Andreae sanctique Lucae evangelistae Constantinopolim
transferuntur, et anthropomorphitarum heresis
oritur. Per idem tempus Athanasius et Maximinus,
Treverorum archiepiscopus, atque Hilarius doctrina
et fide clari habebantur.
Julianus annis 2. Hic ex monacho paganus factus,
cristianos persecutus est.
Jovianus anno 1. Iste cum omni exercitu cristianus
efficitur.
Valentinianus annis 11, qui a Juliano ob fidem
Christi militia fuerat privatus. Et Gothi heretici
facti sunt.
Gratianus cum fratre Valentiniano annis 6. Ambrosius
et Martinus episcopi claruerunt.
Valentinianus cum Theodosio annis 9. Hieronimus
in Bethleem toto mundo claruit.
Theodosius annis 11. Sanctus Joannes anachorita
claruit.
Archadius cum fratre Honorio annis 13.
Johannes Crisostomus et Augustinus episcopi claruerunt.
Honorius cum Theodosio minore annis 15. Cyrillus
Alexandriae episcopus claruit.
Theodosius minor, Archadii filius, annis 26. Ephesina
sinodus Nestorium cum suis fautoribus Pelagianis
damnat, sub Celestino papa
Marcianus annis 7. Calcedonense concilium sub
Leone papa 630 patrum agitur.
Leo major cum Leone minore annis 17. Aegiptus
ab errore Dioscori liberatur.
Zenon annis 17. Corpus Barnabae apostoli reperitur,
et azephalorum heresis oritur.
Anastasius 26 annis. Fulgentius episcopus claruit.
Justinus major annis 9. Azephalorum heresis
abdicatur.
Justinianus annis 39. Hujus sexto anno primus
cyclus Dionisii inchoavit, dominicae incarnationis
anno 532.
Justinus minor annis II. Armenii fidem Christi
susceperunt.
Tiberius annis 6. Erminigildus rex Gothorum
martirio coronatur.
Mauricius annis 21. Gregorius papa Augustinum
archiepiscopum cum monachis Britanniam misit, ut
genti Anglorum verbum Dei evangelizarent, dominicae
incarnationis anno 596.
Focas annis 8. Angli-Saxones fidem Christi susceperunt.
Eraclius annis 36. Judaei in Hispania cristiani
facti sunt.
Eraclonas cum matre sua Martina annis 2. Pirrus
regiae urbis episcopus a Theodoro papa damnatur.
Constantinus, Eraclii filius, menses 6. Paulus,
Pirri successor, ob eandem vesanam doctrinam damnatus
est.
Constantinus, Constantini filius annis 17. Hic
sextam sinodum congregavit. Cujus rogatu Agatho
papa misit in regiam urbem legatos suos, in quibus
fuit Johannes, Romanae ecclesiae tunc diaconus, non
longe post episcopus, pro adunatione facienda sanctae
ecclesiae. Haec sexta sinodus Constantinopolim
acta est. Ubi affuerunt episcopi 150, praesidente
Georgio patriarcha urbis regiae, et Machario urbis
Antiochiae, et convicti sunt, qui unam voluntatem
et operationem astruebant in Christo, falsasse patrum
catholicorum dicta perplurima.
Tagobertus rex Francorum monasterium in Wizenburck
construxit anno Domini 623. regni sui 23.
Huc usque Beda.
( #Continuationem v. col.@# 466.)
PARS PRIOR. ANNI 702--829.
ANNALES QUEDLINBURGENSES.
DOMINICAE
INCARNATIONIS
ANNO
702. 703. 704. 705.
706.
707.
708. Conradus rex de Britannia
Romam perrexit, ibique attonsus
ac monachus factus, in jejuniis et
orationibus usque ad diem permansit
ultimum. Eodem anno mortuus
est Druogo.
709. Durus, et deficiens fructus.
710. Pippinus rex perrexit in Alamanniam.
711. Aquae inundaverunt valde.
712. Mors Heriberti, regis Longobardorum.
713.
714. Mors Pippini regis, qui fuit
filius Ansgisi; post quem Carolus
ejus filius regnavit.
715. Pugna Francorum; et mors
Dagoberti regis.
716. Pugnavit Carolus contra
Ratbodum regem.
717. Pugnavit Carolus contra
Francos in dominica die ante pasca.
718. Vastavit Carolus Saxoniam
plaga.
719. Occisio Francorum ad Suessionis
civitatem, et mors Ratbodi
regis.
720. Pugnavit Carolus contra Saxones.
721 | null | 057bae7b-03f4-481c-9257-c50bea5b0f42 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
.
722. (721). Magna fertilitas facta
est.
723.
724.
725 (724). Sarraceni primitus
Italiam ingrediuntur.
726.
727. Sanctus Egbertus migravit
ad Christum.
728.
729. Cometae apparuerunt.
730.
731. Carolus vastavit ultra Ligerim;
et Raginfridus mortuus est.
732. Carolus pugnavit contra Saracenos
die sabatho.
733. Eclipsis solis facta est.
734. Carolus perrexit in Fresiam.
735. Carolus Wascones vastavit.
Beda nobilis presbiter et praeclarus
doctor obiit.
736. Initium Herolfesfeldensis
monasterii. Audoinus episcopus
obiit.
737. Carolus pugnavit contra Saracenos
in Gothia.
738. Carolus Saxoniam iterum
introivit, et fecit eos tributarios.
739. Carolus Provinciam intravit
usque in Massiliam.
740. Pax sine ulla hostilitate.
741. Carolus moritur, filius Pippini;
post quem Carolomannus et
Pippinus filii ejus regnaverunt.
742.
743.
744. Initium Fuldensis monasterii.
745.
746. Carolomannus Alamanniam
ingreditur. Sanctus Burcardus ordinatus
est primus episcopus in
Wirzburck. Eodem anno sanctus
Wigbertus migravit ad Christum.
747. Carolomannus Romam pergens
tonsoratur, fratri regnum relinquens.
748. Gripho fugit in Saxoniam.
749. Gripho reversus est de
Saxonia.
750. Pippinus decreto Zachariae
papae per unctionem sancti Bonifacii
archiepiscopi rex appellatur,
et Hildericus, falso rex vocatus,
tonsoratus in monasterium remittitur.
751. Landfridus obiit.
752. Gripho moritur.
753. Stephanus papa ad Pippinum
in Franciam veniens, defensionem
petit contra Haistulfum
regem.
754. Stephanus papa duos filios
Pippini, Carolum et Carolomannum,
unxit in reges.
755. Bonifacius archiepiscopus
pro Christi nomine martyrio coronatur,
cui Lull successit.
756.
757. Organa venerunt in Franciam.
758. Pippinus Saxonibus superatis
tributum imposuit, ut 300
equos singulis solverent annis.
759.
760. Pippinus in Wasconiam
venit.
761. 762. 763.
764. Hiems grandis.
765.
766.
767.
768. Pippinus rex acquisivit
omnem partem Aquitaniae, et Wifarius
est interfectus. Eodem anno
Pippinus rex revertens ab Aquitania
ad sanctum Dionysium 8 Kal.
Octob. obiit, filiis suis Carolomanno
et Carolo, qui cognominatur
Magnus, regnum relinquens.
769.
770. Hoc anno Berthrad, mater
Caroli, filiam Desiderii regis de
Italia adduxit in Franciam.
771. Carolomannus frater Caroli
obiit, regnum relinquens fratri
suo Carolo Magno.
772. Carolus in Saxonia Heresburg
expugnat, et fanum eorum,
quod vocatur Irminsul, subvertit.
773. Carolus invitatus ab Hadriano
papa, Italiam ingrediens
Desiderium regem in Papia obsedit.
774. Carolus Papiam cepit, et
Desiderium regem in Franciam
duxit. Eodem anno Saxones ecclesiam
in Fridislare, quam sanctus
Bonifacius aedificavit et dedicavit,
lignis et igne implentes incendere
volebant; sed minime valebant.
775. Carolus Siburck cepit, et
juxta Brunesberch Saxones bello
vicit; qui postea Francos in castris
juxta Lidbiki nimia caede prosternunt.
Regi vero juxta Ovaccram,
Hessi cum suis supplex occurrit.
776. Saxones, Christiani effecti,
Francorum ditioni subduntur. Sed
prius Heresburg ceperunt, militibus
regis, qui intus erant, interfectis.
777. Carolus publicum habuit
conventum Padarburnon.
778. Carolo pugnante contra
Saracenos, Saxones Longana vastantes,
inde Ducciam et Confluentiam,
in ecclesiis Dei et sanctimonialibus
multa crimina commiserunt.
779. Carolus contra Saxones
juxta Bocholt pugnavit et vicit.
780. Carolus inter Arae
et Albiae confluentiam Saxones baptisari
praecepit.
781. Carolus Romam perrexit,
et ibi baptisatus est filius ejus Carolomannus,
quem Hadrianus papa
mutato nomine vocavit Pippinum;
et ibi desponsata est filia ejus Ruodrud
Constantino imperatori. Eodem
anno Carolus de Roma
reversus in Franciam, terram
Saxonum inter episcopos divisit,
et terminos episcopis constituit; et
sancto Stephano protomartyri in loco qui dicitur Seliganstedi monasterium construxit, quod postea in
locum translatum est qui dicitur Halverstede, ubi nunc est sedes episcopalis. Idque ad corrigendum et
propagandum Cathalaunensi episcopo Hildegrimo, qui frater erat beati Liudgeri confessoris, commendavit;
hujusque episcopii terminos constituit fluvios Albiam, Salam, Unstradam, fossam juxta Gronighe, altitudinem
sylvae quae vocatur Haertz, Ovaccram, Schuntram, Dasanek, Drichterbiki, Aeleram, Isunnam
paludem, quae dividit Bardangaos et Huutangaos, Aram, Millam, Bimam, et Precekinam, et iterum
Albiam.
782. | null | 58b7b9a5-3d36-407b-b9f7-335e0c6dfdfa | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Widekind cum Saxonibus
quatuor praefectos Caroli, totumque
ejus, paucis evadentibus, exercitum
in loco qui dicitur Suntal interfecit.
783. Obiit Hildegard regina, pro
qua rex Vastradam duxit. Mater
regis Bertrad obiit. (784.) Carolus
pugnavit contra Saxones in Thiatmelli
et iterum juxta Hasa fluvium.
784 (785). Carolus per Thuringiam
intravit Saxoniam, rebelles
sibi devastans usque ad villam quae
dicitur Schenighe; et filius ejus
Carolus interim pugnavit contra
Westfalos in pago qui dicitur
Dreini.
785. Postea rex totum illum annum
in Saxonia cum exercitu sedens,
omnia exercitui necessaria Saxones sibi ministrare praecepit. Inde rex Attiniacum reversus, Widikindum
sibi huc usque rebellem, et Abbonem, cum sociis eorum, datis sibi obsidibus, in eadem regia villa
baptizari praecepit. Quibus baptizatis, tota Saxonia domno Carolo subjugata est. Conjuratio Hardradi comitis
et orientalium Francorum sapienter oppressa est.
786. Carolus perrexit in Italiam,
et inde Romam. Eclipsis solis facta
est 15 Calend. Octobris ab hora
diei prima usque ad horam quintam.
Multa etiam referuntur signa eodem
tempore apparuisse. Signum enim
crucis in vestimentis hominum apparuit.
Lull archiepiscopus obiit,
cui Richolfus successit.
787. Carolus omnem pene Calabriam
atque Apuliam in ditionem
suscepit.
788. Carolus per Alamanniam
pervenit ad fines Bajovariae, et
Tassilo dux Bajoariorum ob infidelitatem
de principatu ejicitur et
tonsoratur, et Thiado filius ejus
similiter, uterque monachi facti.
789. Carolus gentem Vulzorum
subegit, qui Lutici vocantur, duobus
super Albiae flumen pontibus
factis.
790. Palatium Wormatiae ignis
consumpsit.
791. Carolus Avarorum, id est
Hunorum, gentem subegit. Carolus
habuit quatuor filios: primum
Carolum, Pippinum regem Italiae,
Luothowicum regem Aquitaniae,
Drogonem Metensis ecclesiae episcopum.
Iste vero Pippinus qui in
eum conjuraverat, filius illius erat
de obscuri generis matre, non ille
Pippinus rex.
792. Conjuratio Pippini contra
patrem suum Carolum per Fardulfum
publicata est; unde ipse
Pippinus attonsus in monasterium
recluditur, caeterique omnes, alii
decollati, alii patibulo suspensi
sunt. Et Fardolfo commendavit
monasterium sancti Dionysii pro
remuneratione.
793. Saxones iterum rebellaverunt,
deficientes a fide.
794. Haeresis Feliciana synodo
apud Francofort habita damnata
est. Vastrad regina obiit; pro qua
rex Liudgardam in conjugium duxit.
Et aequivocus ejus pugnavit
contra Saxones in Sinadevelde.
795. Carolus in Bardenwick cum
exercitu venit.
796. Hadrianus papa Romanus
obiit, cui Leo successit. Et Carolus
Saxoniam vastat.
797. Carolus iterum cum exercitu
Saxoniam invadit, totamque
hiemem in Herestelli ducit.
798. Carolus Nordelingos,
legatorum suorum interfectores,
multa caede prostravit.
799. Leo papa lingua truncata
et caecatus a Romanis et de pontificatu
ejectus, videns et loquens
venit ad Carolum in Saxoniam,
ad locum qui vocatur Padarburnon;
quem rex honorifice susceptum
Romam reduci, et omnia
sua sibi restitui jubet. Eodem anno
Gherald Bajoariae marchio clarus,
et Ericus dux Forojulensis, ab
Hunis interfecti sunt.
800. Carolus dum Thuronicam
venisset ad urbem, Liutgard uxor
sua praeclara illic mortua est.
Inde reversus in Franciam, perrexit
Romam ad vindicandum
Leonem papam.
801. In die natalis Domini ad
missam Carolus, imposita sibi a
Leone papa corona, imperator et
Augustus a Romanis appellatus
est, patricii nomine dempto.
802. Aaron rex Persarum Jerosolymam
subjecit Carolo, et
misit ei elephantum unum.
803. Carolus conventu habito in
palatio Saltz, Saxones antiqua
libertate donavit, eosque pro conservanda
fide catholica ab omni
solvit tributo, excepto quod illos
omnes, divites ac pauperes, totius
suae culturae ac nutriturae decimas
Christo et sacerdotibus ejus fideliter
reddere jussit.
804. Leo papa iterum venit in
Franciam. Carolus Saxones Transalbinos,
et qui in Wimadi habitabant,
transtulit in Franciam,
eorumque pagos Abodritis dedit.
805. Carolus, filius Caroli, Bohemos
cum Francis et Saxonibus
devastavit, regemque eorum, Lechonem
nomine, occidens, victor
ad patrem revertitur.
806. Carolus regnum divisit tribus
filiis, Pippino, Luthowico,
Carolo.
807. Mortalitas maxima facta
est in Fulda.
808. Carolus junior Linos et
Schmeldingos expugnans, victor
revertitur ad patrem.
809. Depositio sancti Liudgeri
episcopi et confessoris.
810. Hoc anno castellum Haboki
Albiae flumini impositum est, et
Pippinus filius Caroli imperatoris,
rex | null | bd04ec3e-8833-4b8d-9209-fcfd0b8d1c2d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Italiae, 8 Id. Jul. obiit, filio
suo Bernhardo regnum relinquens.
Et filia Caroli Ruotrudis obiit.
811. Carolus, filius Caroli imperatoris,
inter alios sui filios et
natu major et patri acceptior, 2
Non. Decemb. obiit.
812. Eclipsis solis post meridiem
fuit.
813. Pons apud Mogontiam
mense Maio repentino flagravit incendio.
Richolfus archiepiscopus
obiit, cui Hastulfus successit. Et
imperator filium suum Ludovicum,
imposita sibi corona, totius consortem
sibi imperii fecit.
814. Carolus imperator magnus
et Saxonum apostolus 5 Calend.
Februarii obiit, aetatis suae
anno 71, regni autem 47, imperii
vero 14; cui filius suus Ludovicus,
qui cognominatur Pius, successit
in regnum.
815. Consilio episcoporum Ludewicus praecepit
ut omnes monachi cursum sancti Benedicti cantarent.
816. Ludovicus imperator Aquisgrani magnam
habuit synodum. ibique constituit regulam canonicorum.
817. Conjuratio Bernhardi, fratuelis sui, contra
regem Ludovicum.
818. Ludowicus imperator Bernhardum regem,
fratris sui Pippini filium, excaecari jussit; deinde
compunctus, publicam egit poenitentiam. Irmingard
quoque uxor sua 5 Non. Octobr. obiit., Ecclipsis
solis 8 Id. Jul. facta est. Vuldensis basilica dedicatur.
819. Imperator Ludovicus Judith, filiam Welphi,
duxit in uxorem.
820. Isto anno aeris intemperies hominibus et jumentis
pestem infudit, omnesque pene fructus
consumpsit.
821.
822.
823. Ludovicus imperator fratrem suum Drugonem
Metensis ecclesiae episcopum supposuit. Inchoatio
Corbeiae novae monasterii.
824. In territorio Tullense puella quaedam annorum
12 post eucharistiam, quam in pascha perceperat,
primo pane, deinde omni cibo potuque pleno
triennio abstinuit; et in Saxonia in pago
Virsedi 26 villas fulgur consumpsit. In territorio
Augustodunense ingens fragmentum ex glacie simul
cum grandine decidit, cujus longitudo 15, latitudo
7, crassitudo duos pedes habuisse dicitur.
825. Haistolfus archiepiscopus obiit, cui Othgerus
successit.
826
827. Hildegrimus episcopus senior obiit. Cui
Thiatgrimus successit.
828.
829. Pretiosa corpora sancti Valentis et Senesii
in Augeam insulam venerunt 5 Id. Aprilis.
ANNALES WEISSEMBURGENSES.
ANNO
INCARNATIONIS
DOMINICAE
702. 703. 704. 705.
706.
707.
708. Cuonrat rex de Brittannia
Romam perrexit, ibique attonsus
ac monachus factus, in jejuniis et
precibus ad diem pervenit ultimum.
Eodem anno mortuus est Druogo.
709. Durus et deficiens fructus
fuit.
710. Bibbinus rex perrexit in Alamannia.
711.. Aque inundaverunt
valde.
712. Mortuus est Heribertus, rex
Langobardorum.
713.
714. Mortuus est Pippinus rex;
post quem regnavit Karolus filius
ejus annis 27.
715. Dagobertus rex moritur;
fuitque pugna Francorum.
716. Pugnavit rex Karolus contra
regem Ratbodum.
717. Pugnavit Karolus contra
Francos in dominica ante pascha.
718. Vastavit Karolus Saxoniam
plaga magna.
719. Occisio Francorum ad Suessionis
civitatem.
720. Pugnavit Karolus contra
Saxones.
721.
722. Magna fertilitas facta est.
723. Duo filii Drugonis ligati. et
Karolus infirmatur.
724.
725. Karolus perrexit Andegavis.
726.
727. Sanctus Egbertus migravit
ad Christum.
728.
729. Cometae stelle apparuerunt.
730.
731. Karolus vastavit ultra Ligoram.
732. Karolus pugnavit contra
Sarecenos.
733. Eclipsis solis facta est.
734. Karolus perrexit in Fresiam.
735. Karolus vastavit Wascones.
(736). Beda nobilis et praeclarus
doctor obiit.
736 (737). Initium Herveldensis
monasterii.
737 (738) Karolus pugnavit contra
Saracenos in Gothia.
738 (739). Karolus Saxoniam
iterum intravit, et fecit eos tributarios.
739 (740). Karolus Provinciam
intravit usque in Massaliam.
740.
741. Karolus moritur 24º regni
sui anno, post quem Karlmannus
et Pippinus filii ejus annis 6 regnaverunt.
742.
743.
744. Inicium Fuldensis monasterii.
745.
746. Sanctus Burgehardus ordinatur
episcopus in Wirzeburg.
747. Sanctus Wibertus migravit
a seculo, quem sanctus Bonifacius
de Brittannia advocavit sibi
in solatium praedicationis, et quia
eo major natu fuit, summa veneratione
illum habuit.
748. Grifo fugit in Saxoniam.
749. Idem reversus de Saxonia.
750. Pippinus ex decreto Zachariae
pape per unctionem sancti
Bonifacii archiepiscopi rex appellatur;
et Hildiricus, falso vocatus
rex | null | 8aaefdf5-7922-4a9d-80cb-2bc35f060fa7 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.