Id
int64 1
3.02M
| Title
stringlengths 1
132
| Type
int64 0
6
| Rank
int64 0
80.7k
| Namespace
int64 0
14
| RedirectList
sequencelengths 0
3.08k
| IsDisambiguationPage
bool 2
classes | TargetLinksCount
int64 0
80.2k
| InfoBox
dict | Text
stringlengths 0
196k
| Links
sequencelengths 0
5.96k
| Parents
sequencelengths 0
227
|
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2,570 | وصایاء قدسیه | 0 | 3 | 0 | [
"وصاياء قدسيه",
"وصايا قدسيه",
"وصایا قدسیه"
] | false | 0 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | وصایاء قدسیه نام کتابی است به زبان عربی در جستارهای صوفیانه نوشته شده توسط ابی بکر محمد بن محمد با علی شیخ زین‌الدین خوافی.
یکی از دستنوشته‌های موجود این کتاب متعلق به اواخر ربیع‌الاول سال ۹۵۴ برابر با آوریل ۱۵۴۷ است. | [
"جستار",
"صوفی‌گری",
"زین‌الدین خوافی"
] | [
"کتابهای عرفانی"
] |
2,571 | لیبرالیسم | 0 | 617 | 0 | [
"ليبراليسم",
"لیبرال",
"آزاداندیشی",
"آزادیخواهی",
"آزادیخواهی",
"آزادی خواهی",
"آزادانديشي",
"ازاداندیشی",
"آزادي خواهي",
"ازادی خواهی",
"آزاديخواهي",
"ازادیخواهی",
"ازادیخواهی",
"ازادانديشي",
"ازادي خواهي",
"ازاديخواهي",
"ليبرال",
"ليبراليسم اقتصادي",
"لیبرالی",
"ليبرالي",
"آزادی‌خواهان",
"آزادي خواهان",
"آزادی خواهان",
"ازادی‌خواهان",
"ازادي خواهان",
"ازادی خواهان"
] | false | 307 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | لیبرالیسم در معنای لغوی به معنی آزادیخواهی است و به آرایه وسیعی از ایده‌ها و تئوری‌های مرتبط دولت اطلاق می‌شود که آزادی شخصی را مهمترین هدف سیاسی می‌داند.
لیبرالیسم مدرن در عصر روشنگری ریشه دارد. به صورت کلی، لیبرالیسم بر حقوق افراد و برابری فرصت تاکید دارد. شاخه‌های مختلف لیبرالیسم ممکن است سیاستهای متفاوتی را پیشنهاد کنند، اما همه آنها به صورت عمومی در مورد چند قاعده متحد هستند، از جمله گسترش آزادی اندیشه و آزادی بیان، محدود کردن قدرت دولت‌ها، نقش بسزای قانون، تبادل آزاد ایده‌ها، اقتصاد بازاری یا اقتصاد مختلط و یک سیستم شفاف دولتی. همچنین همه لیبرالها - همین‌طور بعضی از هواداران ایدئولوژی‌های سیاسی دیگر - از چند فرم مختلف دولت که به آن لیبرال دموکراسی اطلاق می‌شود، با انتخابات آزاد و عادلانه و حقوق یکسان همه شهروندان توسط قانون، حمایت میکنند.
لیبرالیسم به صورت یک اصطلاح اندیشه سیاسی، معانی زیادی داشته‌است، اما هرگز از اصل لاتین کلمه liber، به معنی آزاد، جدا نبوده است. این اصطلاح دلالت دارد بر دیدگاه یا خط مشی‌های کسانی که گرایش اولیه‌شان در سیاست و حکومت کسب یا حفظ میزان معینی آزادی از قید نظارت یا هدایت دولت یا عوامل دیگری است که ممکن است برای اراده انسانی نامطلوب به‌شمار آید. لیبرالیسم به‌طور سنتی جنبشی بوده‌است برای تامین این نظر که مردم به‌طور کلی تابع حکومت خودکامه نیستند، بلکه در زندگی خصوصی شان مورد حمایت قانون قرار می‌گیرند و در امور عمومی بتوانند قوه مجرب حکومت را از طریق یک هیئت قانونگذاری که آزادانه انتخاب شده باشند کنترل کنند. لیبرالیسم در زمینه نظریه ناب متمایل به پیروی از جان لاک فیلسوف انگلیسی بوده‌است که به وضعیت طبیعی و قانون طبیعت اعتقاد داشت. بر این اساس این نظر تصدیق می‌شد که هیچ‌کس نباید به سلامتی، زندگی و اموال دیگران آسیبی برساند.
تعریف کلی
لیبرالیسم از سویی به یک جریان سیاسی بورژوازی اطلاق می‌شد که در عصر مترقی بودن آن یعنی در زمانی که سرمایه‌داری صنعتی علیه اشرافیت فئودالی مبارزه می‌کرد و درصدد گرفتن قدرت بود، به وجود آمد و رشد کرد.
لیبرالها در آن زمان بیانگر منافع و مدافع طبقه‌ای در حال رشد و بالنده بودند. آزادی از قید و بندهای اقتصادی و اجتماعی دوران فئودالیسم را طلب می‌کردند، می‌خواستند که قدرت مطلقه سلطنت محدود شود، در مجلس عناصر لیبرال راه یابند و حق رای آزاد و سایر حقوق سیاسی در محدوده خاص آن دوران و به مفهوم بورژوایی آن به رسمیت شناخته شود.
در قاموس مارکسیستی، مفهوم سیاسی لیبرالیسم به یک روش نانوشته و درویش مسلک در داخل حزب طبقه کارگر نسبت به دشمن طبقاتی اطلاق می‌شود.
در این مفهوم لیبرالیسم به معنای آشتی طلبی غیراصولی به ضرر اساس اندیشه‌های «مارکسیسم – لنینیسم»، نرمش بجا در مقابل خطا و نادیده گرفتن نقض اصول به علل مشخصی به کار می‌رود. لیبرالیسم در این مفهوم از نمودهای فرصت‌طلبی و فردگرایی است.
تاریخچه
لیبرالیسم به عنوان یک جنبش سیاسی در چهار قرن اخیر سیطره داشته‌است، گرچه واژه لیبرالیسم به عنوان ارجاع به این مکتب تا قرن نوزدهم رسمیت نیافته بود. شاید اولین دولت مدرنی که بر پایه اصول لیبرالی بنیان نهاده شد، ایالات متحده آمریکا بود که در اعلامیه استقلال خود اعلام کرد: تمام انسان‌ها برابر آفریده شده‌اند و توسط خالق شان از یک سری حقوق بهره‌مند شده‌اند، از جمله این حقوق: زندگی، آزادی و پیگیری سعادت و خوشبختی است؛ که یادآور این عبارات جان لاک است که از اهمیت بالایی در نظریه‌های وی برخوردار بودند: زندگی، آزادی و مالکیت.
چند سال بعد این بار انقلاب فرانسه بود که بر میراث اشرافی گری این کشور با شعار آزادی، برابری و برادری، غلبه کرد و تبدیل به اولین کشور در تاریخ شد که حق رای فراگیر برای همه مردان قائل شد. اعلامیه حقوق مردم و شهروندان اولین بار در فرانسه در سال ۱۷۸۹ تدوین شد و بعدها تبدیل به سندی بنیادین هم برای لیبرالیسم و هم برای حقوق بشر شد.
انعقاد انقلاب
ظهور رنسانس در قرن پانزدهم باعث پدید آمدن رویکرد متفاوتی به دانش و جامعه نسبت به دوران قرون وسطی شد. در قرن شانزدهم اصلاحات پروتستانی باعث کمتر شدن قدرت و سیطره کلیسای کاتولیک شد و به همین منوال ساختار فئودالی و بارونی جامعه اروپا رو به تضعیف گذاشت. به عنوان نقطه عطف تلاش‌هایی که در جنگهای سی ساله قرن هفدهم در انگلستان شکل گرفت به همراه جنگهای داخلی که به اعدام شاه چارلز اول در ۱۶۴۹ منجر شد نهایتا باعث شد تا پارلمان موفق شود و پادشاهی مشروطه را به عنوان نظام این کشور اعلام کند، این اقدامات که در سال ۱۶۸۸ به ثمر نشست با نام انقلاب باشکوه معروف است.
مستعمرات آمریکایی هم که برای دوره‌ای طولانی به بریتانیا وفادار بودند در ۱۷۷۶ استقلال خود را از نظام پادشاهی اعلام کردند و اصلی‌ترین دلیل خود را نداشتن نماینده در اداره دولت خود می‌دانستند، دولتی که برای مدت‌ها با تصمیم عده‌ای از نمایندگان مردم دیگر در فرسنگ‌ها دورتر اداره می‌شد؛ و این مستعمرات سیاستهای مالیاتی که توسط دیگران بر آنها تحمیل می‌شد را نقض حقوق طبیعی خویش می‌دانستند. انقلاب آمریکا در آغاز انقلابی سیاسی و مدنی بود ولی در نهایت به اقدامات نظامی کشیده شد تا اینکه دست آخر به پیروزی رسید و اعلامیه استقلال خود را صادر کرد و این اعلامیه که در تضاد با ظلم و ستم پادشاهی بریتانیا نوشته شده بود نمایانگر تمام اصول آزادیخواهی و منصفانه انسانی یا در یک کلمه لیبرالیسم بود.
بعد از به ثمر رسیدن انقلاب، ملت جدید در سال ۱۷۸۷ یک کنوانسیون قانون اساسی به راه انداخت تا به حل مشکلات و تاسیس دولت جدید فدرال بپردازد. نتیجه این امر قانون اساسی ایالات متحده شد که بر پایه ساختار جمهوری و فدرال بنا نهاده شد. منشور حقوق ایالات متحده به سرعت در سال ۱۷۸۹ پی گرفته شد که حقوق طبیعی بنیادین مشخصی را بر اساس ایده‌آل‌های لیبرال به شهروندان اعطا می‌کرد.
انقلاب فرانسه
صحنه‌ای از حضور زنان در انقلاب فرانسه - سال ۱۷۸۹
سه سال پس از وقوع انقلاب ۱۷۸۹ فرانسه، نویسنده آلمانی، گوته در حین گزارش شکست سربازان پروسی در جنگ والمی می‌نویسد: از این مکان و از این زمان چهارمین دوره در تاریخ جهان شروع شد، و همه شما می‌توانید بگویید که در هنگام تولد این دوره جدید حضور داشته‌اید. تاریخ‌نگاران، متفق‌القول انقلاب ۱۷۸۹ فرانسه را یکی از مهمترین اتفاقات در تاریخ بشر می‌دانند، این انقلاب انقلابی بود که به دوران پیشا مدرن پایان داد. دست‌آوردهای این انقلاب در پیروزی ارزش‌ها و اصول لیبرالی نقش گسترده‌ای داشت. برای لیبرالها این انقلاب لحظه هویتی آنان در نظر گرفته می‌شود، انقلابی که بعد‌ترها نیز نه تنها نتایج آن بلکه خود این انقلاب توسط تمام لیبرالها مورد تایید قرار گرفت. پس از به ثمر رسیدن انقلاب فرانسه در ۱۷۸۹ انجمن‌های لیبرال گوناگونی شکل گرفتند که به همراه یک گروه سلطنت طلب محافظه کار قصد اصلاحات بنیادین در فرانسه داشتند. پس از این دوره، دوران حکمفرمایی ترور شروع شد که توسط روبسپیرها انجام یافت و بعد از سقوط ایشان ژاکوبن‌های رادیکال کنترل فرانسه را در ۱۷۹۵ در دست گرفتند و تا سال ۱۷۹۹ در قدرت ماندند، زمانی که ناپلئون بر سر قدرت آمد.
ناپلئون بار اول برای پنج سال به قدرت رسید. او در این مدت سعی کرد قدرت را هر چه بیشتر مرکزی کرده و به نظام اداری نظم بخشد. جنگهای ناپلئونی که نشانگر ایستادن یک کشور انقلابی در مقابل نظام‌های پادشاهی قدیمی اروپا بود، در سال ۱۸۰۵ میلادی شروع شد و برای یک دهه ادامه داشت. چیزهایی که به همراه شمشیرها و چکمه‌ها در این جنگ‌ها به سراسر اروپا گسترش یافت، برهم چیده شدن نظام ملوک الطوایفی، آزادسازی قوانین مالکیت، پایان یافتن حقوق ویژه امرا و شاهان، لغو اتحادیه‌ها، قانونی شدن طلاق، فروپاشی محله‌های یهودی نشین، فروپاشی دادگاه‌های تفتیش عقاید، محو کامل و نابودی امپراتوری مقدس روم، محو دادگاه‌های کلیسایی و اختیارات ویژه مذهبی، استقرار سیستم اندازه‌گیری متریک، و برابری در پیشگاه قانون برای تمام افراد بود. ناپلئون نوشت «مردم آلمان به مانند مردم فرانسه، ایتالیا و اسپانیا خواستار ایده‌هایی برابری‌خواهانه و آزادای‌طلبانه هستند.» آنگونه که برخی تاریخ‌نویسان اشاره میکنند، شاید ناپلئون اولین شخصی بود که از کلمه آزادی در معنای سیاسی آن استفاده کرد. او هم چنین از طریق شیوه‌ای حکومت می‌کرد که یکی از تاریخ‌نویسان آن را دیکتاتوری مدرن نامیده‌است، شیوه‌ای که وی مشروعیت قانونی خود را از مشورت مستقیم با مردم در شکل یک همه پرسی به دست می‌آورد. با این وجود ناپلئون همیشه به دنبال پیاده کردن ایده‌آل‌های آزادانه که خود از آنها یاد می‌کرد و به آنها تاکید داشت، نبود. بزرگترین و پایاترین دستاورد ناپلئون، قانون مدنی بود که با نام خود وی نیز از آن یاد شده و گهگاه آن را کد ناپلئون می‌نامند. این قانون به عنوان نمونه‌ای برای تدوین قوانین مدنی در سراسر جهان گسترش یافت. البته این قانون همچنین تبعیضات گوناگونی را علیه زنان اعمال می‌کرد و آن تبعیضات را تحت نظم طبیعی توجیه می‌کرد.
پیامدهای انقلاب فرانسه
ژنرال توسیانت لاورتور، یکی از افرادی که با الهام از انقلاب فرانسه توانست هائیتی‌ها را از برده داری رها سازد
لیبرالها و آزادی‌خواهان در قرن نوزدهم خواستار توسعه جهان به گونه‌ای بودند که در آن دولت‌ها از مداخله در امور شهروندان خودداری کنند یا میزان دخالت‌های دولت کاهش یابد. آنها قهرمانانه از آزادی‌های منفی دفاع کردند که به معنی فقدان هر گونه اجبار و فقدان موانع خارجی بر سر اراده شهروندان است. خواسته آنها این بود که دولت را از زندگی خصوصی افراد خارج نگاه دارند. لیبرالها به‌طور پیوسته برای گسترش حقوق مدنی و برای توسعه بازار آزاد و تجارت آزاد در تلاش بودند. این دست عقاید اقتصادی، کمی بعد در کتاب معروف ثروت ملل نوشته آدام اسمیت در سال ۱۷۷۶ میلادی به رشته تحریر درآمد که سبب تحولی شگرف در زمینه اقتصاد شد. این کتاب درباره وجود دست نامرئی بازار آزاد در سازوکار تنظیم خویش حرف می‌زد که نیازی به دخالت هیچ عنصر خارجی نداشت. در سایه لیبرالیسم، اقتصاد بازار آزاد در جهان به سختی فراوان در قرن نوزدهم ظهور یافت و از همه جا بیشتر در ایالات متحده و بریتانیا فراگیر شد.
صحنه‌ای مربوط به دوران قبل از انقلاب صنعتی و گسترش سرمایه‌داری که نشانگر رنج مردم در آن زمان است، این انقلاب توانست شرایط کاری کارگران را بهبود بشخیده و استانداردهای کاری را بالاتر برد تا خانواده‌ها دیگر مجبور نباشند کودکانشان را بر سر کارهایی طاقت فرسا بفرستند.
از نقطه‌نظر سیاسی، لیبرالها به قرن نوزدهم همچون دروازه‌ای نگاه میکنند برای دستیابی به تحقق تمام آرمان‌های انقلاب ۱۷۸۹ فرانسه. در اسپانیا، لیبرالز اولین گروهی بودند که از واژه لیبرال در مفهوم سیاسی آن برای معرفی خود استفاده کردند و سال‌ها برای اعمال قانون اساسی ۱۸۱۲ مبارزه کردند تا این که سرانجام در ۱۸۳۰ میلادی توانستند بر سلطنت طلبان پیروز شوند و قانون اساسی مطلوب و مورد نظر خویش را به مرحله اجرای کامل در بیاورند. در فرانسه، انقلاب ژوئیه ۱۸۳۰، توسط سیاستمداران و روزنامه‌نگاران لیبرال صورت گرفت و باقیماندههای سلطنت را در فرانسه به کنار راند و به انقلابی الهام بخش برای تمام نقاط اروپا تبدیل شد.
با این وجود، شکوفایی لیبرالیسم و پیشرفتهای سیاسی در اروپا حتی بیشتر از چیزی بود که مد نظر انقلاب ۱۸۴۸ میلادی بود. انقلاب‌ها در سراسر امپراتوری اتریش، ایالتهای آلمانی و ایتالیا گسترش یافت. دولت‌ها به سرعت سرنگون شدند. لیبرال ناسیونالیست‌ها خواستار قانون‌های اساسی نوشته، انجمنها و مجلس‌های نماینده‌ای، حق رای‌های بیشتر و گسترده‌تر و آزادی مطبوعات بودند.
چند دهه بعد از انقلاب فرانسه، لیبرالیسم شکلی جهانی به خود گرفت. کشمکش‌ها میان لیبرالها و محافظه‌کاران در اسپانیا، خود را در کشورهای آمریکای لاتین همچون مکزیک و اکوادور هم نشان داد. از ۱۸۵۷ تا ۱۸۶۱ مکزیک درگیر در یک جنگ خونین اصلاحات شد. یک درگیری خونین داخلی و ایدئولوژیکی که میان لیبرالها و محافظه‌کاران درگرفت. پیروزی لیبرالها در مکزیک منجر به بروز موقعیتی مشابه در اکوادور شد.
گرچه لیبرالها در قرن نوزدهم در سراسر جهان فعال بودند، ولی این بریتانیا بود که در آن جا شخصیت آینده لیبرالیسم شکل گرفت. بعد از دوره انقلابی در قرن قبل، احساسات لیبرالی در بریتانیا بروز یافت و باعث شد تا در نهایت حزب لیبرال این کشور تاسیس شود. این حزب ارمغان‌آور یکی از تاثیر گذارترین نخست وزیران بریتانیا بود؛ ویلیام اوارت گلدستون که با نام پیرمرد بزرگ هم معروف است. در دوره گلدستون، لیبرالها آموزش را اصلاح کردند، کلیسای ایرلند را تحت قانون ۱۸۶۹ از اختیارات سابق خود محروم کردند، و صندوق‌های رای مخفیانه را برای انتخابات‌های محلی و پارلمانی به راه انداختند. بعد از گلدستون و بعد از دوره‌ای از چیرگی محافظه‌کاران در سیاست انگلستان، لیبرالها در انتخابات عمومی ۱۹۰۶ با قدرت کامل به عرصه سیاست بازگشتند. پس از این پیروزی تاریخی، حزب لیبرال از لیبرالیسم کلاسیک خود به سمت دولت رفاهی آینده بریتانیا تغییر موضع داد و باعث تاسیس انواع مختلف بیمه‌های درمانی، بیمه‌های بیکاری، و حقوق بیکاری برای از کار افتادگان شد. این شیوه جدید لیبرالیسم در قرن بیستم در بیشتر نقاط جهان شیوع یافت.
درگیریها و نوسازی
قرن بیستم شروعی شدید و عجیب برای لیبرالیسم بود. جنگ جهانی اول باعث بروز چالش‌هایی اساسی برای دموکراسی‌های لیبرال بود، گرچه در آخر این دموکراسی‌ها پیروز میدان جنگ بودند و این پیروزی فقط مختص به جنگ نبود بکله در مصاف با کمونیسم و سلطنت طلبان هم پیروزی از آن لیبرالها بود. جنگ باعث فروپاشی شکل‌های سابق دولت‌ها بود از جمله، امپراتوری‌ها و دولتهای دودمانی. تعداد جمهوریهای اروپا در پایان جنگ به سیزده رسید، در حالی که در زمان شروع جنگ این تعداد تنها سه جمهوری بود. نمونه این اتفاقات از جمله فروپاشی و شکست سلسله‌های پادشاهی در روسیه آن زمان نیز اتفاق افتاد.
عکسی از اعتراض زنان در سال ۱۹۳۵ در راستای اعطای حق رای به ایشان
افسردگی شدید پس از پایان جنگ به گونه‌ای بنیادین جهان لیبرال را دچار تغییر کرد. در زمانه جنگ نظریه‌هایی برای لیبرالیسمی جدید وجود داشت ولی لیبرالیسم مدرن به‌طور کامل در ۱۹۳۰ به عنوان واکنشی به افسردگی ناشی از جنگ، محقق شد که باعث الهام بخشیدن به اقتصاددانانی چون جان ماینارد کینز شد تا رشته اقتصاد را به کلی متحول کند. لیبرال‌های کلاسیک همچون لودویگ فون میزس اقتصاددان، از بازار کاملا آزاد دفاع می‌کردند تا واحدهای مجزای اقتصادی قادر باشند که به تخصیص مناسب منابع خویش دست بزنند و به عبارت دیگر در طول زمان به اشتغال کامل و امنیت اقتصادی دست یابند. کینز پیشگام حمله‌های وسیع به اقتصاد کلاسیک و پیروان آن بود و بحث می‌کرد که بازار کاملا آزاد ایده‌آل نیست و این که در آن زمانه سخت برای داشتن اقتصادی پویا و رو به رشد به مداخله و سرمایه‌گذاری دولت نیاز است. برای مثال وقتی که بازار در تخصیص مناسب منابع شکست بخورد نیاز است تا دولت وارد اقتصاد شود و به نظم دهی آن دست بزند تا زمانی که بخش خصوصی بتواند به سازوکار پیشین خود بازگردد و اقتصاد را از دستان دولت باز پس گیرد، این ایده‌ای بود که به زعم کینز باعث افزایش تولید و بهره‌وری صنعتی می‌شد.
رئیس جمهور فرانکلین روزولت، مرد سال مجله تایم در سال ۱۹۳۳
برنامه لیبرالیسم اجتماعی که در دوره رئیس جمهور روزولت در ایالات متحده انجام یافت، گونه‌ای جدید از لیبرالیسم بود که در بین مردم محبوبیت بسیار یافت. در سال ۱۹۳۳ وقتی روزولت به ریاست جمهوری رسید، نرخ بیکاری به میزان ۲۵ درصد بود. وضعیت اقتصاد با توجه به شاخص تولید ناخالص ملی به نصف میزان خود در سال ۱۹۲۹ رسیده بود. پیروزی روزولت حاکی از خواست مردم آمریکا برای اجرایی شدن برنامه‌هایی برای کار عمومی بود. این بود روزولت توانست در سال ۱۹۳۶ نرخ بیکاری را به ده درصد برساند. گسترش ویرانی‌ها و نابود شدن اقتصاد کشورها در جنگ جهانی دوم و جدا بودن ایالات متحده از این وضعیت باعث شد تا این کشور از آسیب‌های جدی و رکود ناشی از جنگ در امان بماند. از سال ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۱ نرخ تولید ناخالص ملی آمریکا هفده درصد افزایش یافت و نرخ بیکاری برای اولین بار بعد از سال ۱۹۲۹ به زیر ده درصد رسید. تا سال ۱۹۴۹ دولت موفق شد که بیکاری را تقریبا به‌طور کامل و کارآمدی از بین ببرد. بیشتر دولتهای جنگ زده پس از جنگ هم تصمیم گرفتند با دخالت دولت‌ها در اقتصاد خویش وضعیت بحرانی خویش را سامان دهند.
فلسفه
لیبرالیسم –هم در معنای سیاسی فعلی و هم در معنای سنت فکری خویش- تقریبا یک پدیده مدرن به حساب می‌آید که از قرن هفدهم شروع شد، گرچه برخی از فیلسوفان لیبرال اعتقاد دارند که ریشه‌های لیبرالیسم به دوران باستان و به ویژه به یونان باستان بازمی‌گردد. امپراتور رومی، مارکوس اورلئوس از این ایده به شدت دفاع می‌کرد که سیاست باید با توجه به حقوق برابر و آزادی برابر در بیان اداره شود، و یک پادشاهی که صاحب حکومت است باید به تمام آزادی‌ها در قلمرو خویش احترام گذارد. دانشمندان هم چنین تشخیص دادهاند که تعدادی از اصول معاصر لیبرالیسم در تشابه و اشتراک با عقاید متعدد بعضی از فیلسوفان سوفیسم است. فلسفه لیبرال سمبل یک سری از سنتهای فکری است که توسط مهمترین و مناقشه برانگیزترین اصول فکری در دنیای مدرن به بوته آزمایش گذاشته شده‌اند. در این مسیر تمام مشخصه‌ها و ویژگی‌های این مفهوم توسط دانشمندان و دانشگاهیان مورد تبیین قرار گرفت و از یک تعریف دقیق و مشخص برخوردار شد.
زمینه‌های اصلی
از آن جا که تمام نظریه‌های لیبرال از یک میراث مشترک بهره مندند، اندیشمندان غالبا به این نتیجه می‌رسند که در لیبرالیسم به نوعی افکار متفاوت از یکدیگر ولی مشترک در مبانی وجود دارد که گهگاه این اختلاف نظرها بسیار هم عمیق است. موضوعات بحث نظریه پردازان و فیلسوفان لیبرال، در طول زمانهای گوناگون، فرهنگ‌های مختلف و قاره‌های متفاوت بسیار با یک دیگر فرق داشته‌اند. تنوع موضوعات و اندیشه‌ها در لیبرالیسم را می‌توان از قیود متعددی که اندیشمندان و جنبش‌های لیبرال به خود واژه لیبرالیسم اضافه کرده‌اند، دریافت؛ قیودی همچون: کلاسیک، تساوی گرا، اقتصادی، اجتماعی، دولت رفاهی، اخلاقی، انسان گرا، اخلاق گرا، کمال طلب، دموکرات و نهاد گرا که همین تعداد یاد شده نیز تنها تعداد کمی از موارد موجود می‌باشند. علی‌رغم این طیف گسترده و تفاوت‌ها، اندیشه لیبرال در مفاهیم بنیادی خویش تمایز و تفاوت بسیار کمی دارد. در ریشه‌های اصلی خویش، لیبرالیسم فلسفه‌ای است درباره معنی انسانیت و جامعه. فیلسوف لیبرال جان گری، بنیادهای مشترک در اندیشه لیبرال را فرد گرایی، تساوی گرایی (در فرصت‌ها) و جهان گرایی برمی‌شمارد. ویژگی فرد گرا بودن حاکی از تفوق اخلاقیات بر زندگی نوع بشر است و در تقابل با فشار ناشی از جمع گرایی سوسیالیست‌ها پا به عرصه وجود گذاشت. ویژگی تساوی گرا بودن حاکی از همان فلسفه اخلاقی است که تمام افراد باید از موقعیت‌های یکسان برخوردار بوده و به یک میزان –به واسطه انسان بودن- ارزشمند تلقی شوند؛ و ویژگی جهان گرا بودن تاکید می‌کند که تمام انواع بشر علی‌رغم تفاوتهای فرهنگی و منطقه‌ای با یک دیگر برابرند. تمام این اندیشه‌ها و تاکید بر ارزش ذاتی انسان‌ها عموما موضوع مناقشه انگیزترین بحث‌ها توسط اندیشمندانی چون ایمانوئل کانت که اعتقاد به پیشرفت انسان داشت قرار گرفته و می‌گیرند، عقایدی که توسط اندیشمندان دیگری چون روسو که اعتقاد داشت تلاش انسان در زمینه بهبود وضعیت اجتماعی خویش محکوم به شکست است، همیشه مورد حمله قرار می‌گرفت.
سنت فلسفی لیبرال همیشه به دنبال اعتبار بخشی و توجیه چندین پروژه فکری بوده‌است. مبانی اخلاقی و سیاسی لیبرالیسم بر پایه سنت‌هایی نظیر حقوق طبیعی و نظریه فایده گرایی بوده‌است، گرچه گهگاه بعضی از لیبرالها به دنبال جذب حمایت از طرف حلقه‌های مذهبی و علمی نیز بوده‌اند. از طریق شناسایی و تشخیص چنین مبانی و سنت‌هایی، اندیشمندان اصول زیر را به عنوان اصول مشترک در اندیشه‌های لیبرال مورد شناسایی قرار دادهاند: اعتقاد به برابری و آزادی فردی، حمایت از مالکیت خصوصی و حقوق فردی، حمایت از ایده دولت محدود مبتنی بر قانون اساسی، و شناسایی اهمیت ارزش‌هایی چون کثرت گرایی (پلورالیسم)، شکیبایی، خود گردانی، شرافت و عزت انسانی، و رضایت .
کلاسیک و مدرن
توماس هابز تلاش داشت که هدف و توجیه قدرت دولت را بعد از جنگ داخلی انگلستان تشریح کند. وی برای این کار از ایده حقوق طبیعی استفاده کرد و با توسل به مفهوم قرارداد اجتماعی نتیجه گرفت که نظام پادشاهی نظام ایده‌آل و تنها نظام مطلوب برای جامعه است. جان لاک وقتی که نظریه هابز از قرارداد اجتماعی و حقوق طبیعی را بر می‌گرفت، بحث کرد که وقتی پادشاه یک فرد ظالم و مستبد می‌شود، خود موجب نقض قرارداد اجتماعی شده که باعث به مخاطره افتادن زندگی، آزادی و مالکیت شهروندان به عنوان حق طبیعی ایشان می‌شود. وی نتیجه میگیرد که مردم حق دارند که علیه فرد مستبد و ظالم قیام کرده و او را به زیر کشند. لاک با قراردادن زندگی، آزادی و مالکیت به عنوان ارزشهای اساسی و مافوق قانون و قدرت حکومت، لیبرالیسم را بر پایه نظریه قرارداد اجتماعی تعریف می‌کند. در نظر اولین اندیشمندان دوره روشنگری، پاسداشت حقوق اساسی زندگی –مهمترین در بین آنان آزادی و مالکیت خصوصی- نیازمند شکل دهی حاکمیتی است که بتواند نظام قضایی فراگیری داشته باشد. لیبرالها بحث میکنند که انسان‌ها در ذات خود از غرایز خود پی روی کرده و به دنبال پیگیری منافع خویش هستند و تنها راه جلوگیری از این طبیعت خطرناک و رهایی از آن این است که قدرتی مشترک در بین افراد و مافوق تمام ایشان را شکل داد که قادر باشد به شیوه‌ای اجباری و با ضمانت اجرایی میان این کشمکش‌ها و برخورد منافع و غرایز مردم داوری کند. این قدرت می‌تواند در چهارچوب یک جامعه مدنی شکل گیرد که به افراد اجازه می‌دهد داوطلبانه به انعقاد قرارداد اجتماعی با قدرت حاکم دست زده، سرنوشت خود را تعیین کرده و حقوق طبیعی خویش به دولتی که خود انتخاب کرده‌اند منتقل کنند تا بتواند از زندگی، آزادی و مالکیت ایشان محافظت کند. این لیبرال‌های مقدم اغلب درباره مطلوب و مناسب‌ترین شکل حکومت با یکدیگر موافق و هم رای نیستند اما همگی در این عقیده با هم مشترک اند که آزادی یک حق طبیعی است و هر گونه محدود کردن آن نیاز به یک توجیه قوی دارد. لیبرالها عموما به دولت محدود معتقدند، گرچه بعضی از فلاسفه لیبرال آشکارا کلیت دولت را مورد تقبیح قرار می‌دهند، کما این که توماس پین در این زمینه می‌نویسد: دولت حتی در بهترین وضعیت خویش یک شر لازم است .
به عنوان بخشی از پروژه محدود کردن قدرت دولت، نظریه پردازان متعدد لیبرال همچون جیمز مدیسون و بارون دو مونتسکیو از ایده تفکیک قوا دفاع میکنند، نظامی که طراحی شده تا قدرتهای حکومت را به‌طور مساوی در بخشهای اجرایی، قانونگذاری و قضایی توزیع کند. دولت‌ها باید بفهمند که لیبرالها از این ایده دفای میکنند که شهروندان حق دارند به تمام طریقه‌های ممکن، حتی خشونت و انقلاب اگر نیاز شد، علیه دولت نا مطلوب، از نظر خودشان، قیام کرده و آن را به زیر کشند. لیبرال‌های معاصر به شدت تحت تاثیر لیبرالیسم اجتماعی بوده و هنوز شدیدا از دولت محدود مبتنی بر قانون اساسی حمایت میکنند، در حالی که از طرف دیگر مدافع خدمات دولت و محلی برای تضمین حقوق برابر افراد هستند. لیبرال‌های مدرن ادعا میکنند که تضمین‌های رسمی و تشریفاتی برای حقوق افراد، وقتی که ایشان توان استفاده از آنها را نداشته باشند، بی‌معنی است و بنابراین قائل به نقش بیشتر دولت در زمینه اداره امور اقتصادی می‌باشند.
لیبرال‌های مقدم هم چنین زمینه جدایی کلیسا از دولت و دین از سیاست را نیز فراهم آوردند. لیبرالها هم چون پیشگامان خویش در دوران روشنگری معتقدند که هر گونه نظم اجتماعی و سیاسی ناشی از رفتارها و اعمال انسانی است نه ناشی از یک اراده الهی. بسیاری از لیبرالها آشکارا با عقاید دینی و مذهبی دشمنی می‌ورزیدند، اما بیشتر مخالفت ایشان با دخالت دین در امور سیاسی حول این بحث بود که ایمان به خودی خود می‌تواند کامیابی را برای افراد به ارمغان آورد و نیازی به حمایت یا اداره توسط دولت ندارد.
فرای تبیین نقشی مشخص برای دولت در یک جامعه مدرن، لیبرالها تاکید شدیدی بر معنا و طبیعت مهمترین اصل در فلسفه لیبرال دارند: آزادی . از قرن هفدهم تا قرن نوزدهم، لیبرالها از آدام اسمیت گرفته تا جان استورات میل آزادی را به معنای فقدان دخالت دولت یا هر فرد دیگری در نظر می‌گیرند و ادعا میکنند هر شخص باید این آزادی را داشته باشد که بتواند ظرفیت‌ها و توانایی‌های منحصربه‌فرد خویش را بدون این که مورد تعرض دیگران قرار بگیرد، پرورش و توسعه دهد. کتاب درباره آزادی میل (۱۸۵۹)، یکی از متون کلاسیک در زمینه فلسفه لیبرال، مقرر می‌دارد که: تنها آزادی که شایسته این نام است این است که منافع و خواست‌های خویش را به شیوه دلخواه و منحصربه‌فردمان پیگیری کنیم. حمایت از سرمایه داری بازار آزاد نیز همیشه با این آزادی همراه بوده‌است. فردریش هایک در کتاب خود، راه بردگی (۱۹۴۴) بحث می‌کند که اتکا به بازار آزاد از تمامیت‌خواهی دولت جلوگیری می‌کند.
به هر رو در اوایل قرن نوزدهم مفهوم جدیدی از آزادی به عرصه فکری لیبرال وارد شد. این گونه جدید از آزادی با نام آزادی مثبت شناخته می‌شود که برای تمایز از آزادی که قبل از آن وجود داشت و آزادی منفی خوانده می‌شد، به وجود آمد. این آزادی اولین بار توسط فیلسوف بریتانیایی، توماس هیل گرین شرح و بسط داده شد. گرین این نظریه که انسان‌ها فقط توسط منافع خویش به انجام کارها دست می‌زنند را رد کرد و به جای آن بر پیچیدگی شرایط که در تکامل شخصیت اخلاقی ما نقش دارند، تاکید کرد. در اولین قدم‌هایی که وی برای آینده لیبرالیسم مدرن برداشت، مطرح کرد که نهادهای سیاسی و اجتماعی باید به تقویت هویت و آزادی‌های فردی بپردازند. گرین برای توضیح این آزادی و این که نشان دهد آزادی به معنای آزاد بودن در انجام هر کاری است نه اجتناب از رنجش حاصل از اعمال دیگران نوشت:
تامس هیل گرین یکی از تاثیرگذارترین اندیشمندان لیبرال
اگر هیچ وقت منطقی بود که برای کارکرد مطلوب جهان ساختاری جز این آرزو کرد… احتمالا باید این آرزو را کرد که آزادی این گونه معنی شود که هر کس قدرت هر کاری را که می‌خواهد انجام دهد، داشته باشد.
بر خلاف لیبرال‌های پیشین که جامعه را به عنوان یک محیط آکنده از افراد خودخواه می‌دانستند، گرین جامعه را به عنوان یک کل سازمان یافته می‌دید که در آن هر فرد وظیفه‌ای برای پیشرفت و توسعه خیر عام در آن جامعه دارد. نظریات وی به سرعت گسترش یافت و توسط دیگر اندیشمندان نظیر ال تی هابهاوس و جان هابسون توسعه یافت. در اندک سالهایی بعد، سوشیال لیبرالیسم تبدیل به برنامه سیاسی و اجتماعی اساسی حزب لیبرال بریتانیا شد، و در قرن بیستم هم سیطره بیشتری را در جهان از آن خود کرد.
در قرن بیست و یکم بحث از ظهور نئولیبرالیسم شد که بر محور آزادی بدون زمان استوار است، که قصدش این است تا تمام آزادی‌های مثبت و منفی را به نسل‌های آینده از طریق کارهایی که امروز انجام می‌شوند، توسعه دهد. علاوه بر اعمال و پیاده‌سازی آزادی‌های مثبت، منفی و بدون زمان، لیبرالها سعی در درک رابطه مناسب و صحیح میان آزادی و دموکراسی داشته‌اند. کما این که ایشان تلاش بسیاری برای توسعه حق رای در میان تعداد شهروندان بیشتری داشتند. از طرف دیگر لیبرالها به‌طور روزافزونی به درک این نکته این رسیدند که اگر مردم رها شوند تا خودشان هر گونه که مایل اند به تصمیم‌گیری‌ها دموکراتیک دست بزنند نهایتا منجر به استبداد اکثریت بر اقلیت می‌شود، مفهومی که در رساله در باب آزادی میل و کتاب تحلیل دموکراسی در آمریکا (۱۸۵۳) الکسی دو توکویل به خوبی مورد بحث و شرح واقع شده‌است. برای پاسخ دادن به این مسئله، لیبرالها خواستار ایجاد یک حفاظت مناسب و یک ضمانت کارآمد در دموکراسی شدند که از طریق آن هیچ اکثریتی نتواند حقوق هیچ اقلیتی را پایمال کند.
علاوه بر آزادی، لیبرالها چندین اصل دیگر را که برای شالوده ساختار فلسفی شان مهم تلقی می‌شد را توسعه دادند. اصولی نظیر برابری، کثرت گرایی (پلورالیسم) و شکیبایی و مدارا . ولتر برای شفاف‌سازی اصل اول که همیشه با سردرگمی و ابهام رو به رو است، نظر می‌دهد که برابری اول از همه طبیعی‌ترین حق انسان‌ها، و در طول زمان واهی‌ترین آن است. تمام اشکال لیبرالیسم در مبانی خویش این فرض را می‌گیرند که همه افراد با یک دیگر برابرند. از نظر لیبرالها برای نگاه داشتن این برابری بی‌طرفانه در بین مردم تنها یک چیز مهم است؛ تمام افراد از آزادی یکسانی برخوردار باشند. به عبارت دیگر، هیچ‌کس محق این امر نیست که از منافع یک جامعه آزاد بیش از هر کس دیگری لذت ببرد، و تمام مردم به‌طور برابر در پیشگاه قانون دیده می‌شوند. فرای این تعریف بنیادین، نظریه پردازان لیبرال درباره درک و تعریف شان از برابری با یکدیگر اختلاف نظر دارند. فیلسوف آمریکایی جان راولز تاکید می‌کند که نه تنها نیاز به تضمین برابری در پیشگاه قانون است بلکه بازتوزیع برابر منابع مادی در بین افراد نیز به شدت ضروری است تا هر فرد بتواند تمام چیزهایی که برای کامیابی در زندگی می‌خواهد، داشته باشد. در طرف دیگر اندیشمند لیبرتارین، رابرت نوزیک با راولز موافق نیست و به جای آن از نسخه پیشین برابری که توسط لاک تبیین شده بود، دفاع می‌کند. برای مشارکت در پیشرفت و توسعه آزادی، لیبرالها هم چنین مفاهیمی نظیر پلورالیسم و مدارا را ترویج دادهاند. لیبرالها از اشاره کردن به پلورالیسم سعی در نشان دادن آرای متکثر و عقاید متعدد دارند که سازنده و شکل دهنده یک نظم اجتماعی پایدار است. لیبرالها بر خلاف بسیاری از پیشینیان و سابقین خویش، به دنبال انطباق و تجانس در بین آرای مردم و یک سان کردن شیوه فکر کردن ایشان نیستند؛ در واقع، تمام تلاش‌های لیبرالها بر این بوده‌است که چهارچوبی را برای اداره کشور تاسیس کنند که در جهت هماهنگ کردن و حداقلی کردن دیدگاه متفاوت و متعارض باشد ولی از طرف دیگر به دیدگاه‌های مخالف اجازه حضور و درخشش بدهد. در نظر فلسفه لیبرال، پلورالیسم به سادگی منجر به مدارا می‌شود. از آن جا که افراد هر یک دیدگاه‌های متفاوتی دارند، لیبرالها بحث میکنند که هر فرد باید برای فرد دیگر و حتی فرد مخالف خویش احترام و بردباری قائل باشد. از دیدگاه لیبرال، مدارا در آغاز مربوط به بردباری دینی بوده‌است. کما این که اسپینوزا حماقت و آزار و اذیت‌های مذهبی و جنگهای ایدئولوژیک را محکوم می‌کند. بردباری هم چنین نقش مرکزی مهم در نظریات کانت و جان استوارت میل بازی می‌کند. هر دوی این اندیشمندان معتقد بودند که جامعه حاوی مفاهیم و تعاریف متعددی است و هر کس معیار اخلاقی متفاوتی را برای خوب زندگی کردن دارد و به این خاطر افراد باید مجاز باشند که آزادانه دست به انتخاب‌های خویش بزنند بدون این که کوچک‌ترین ترسی از دخالت دولت یا افراد دیگر داشته باشند.
در سطح جهان
از لیبرالیسم غالبا به عنوان ایدئولوژی دوره‌های مدرن یاد می‌شود. از نظر سیاسی، لیبرالها در سراسر جهان به‌طور گسترده سازمان یافته‌اند. احزاب، اندیشکده‌ها و دیگر نهادهای لیبرال در خیلی از کشورها رایجند گرچه بر پایه جهت‌گیری ایدئولوژیکشان از جنبش‌های متفاوتی دفاع میکنند. احزاب لیبرال ممکن است بسته به مکان شان چپ میانه، میانه‌گرایی، یا راست میانه باشند.
می‌توان آنها را بسته به پایبندی به لیبرالیسم اجتماعی یا لیبرالیسم کلاسیک تقسیم کرد، گرچه همه احزاب و افراد لیبرال تشابهاتی پایه‌ای دارند، منجمله حمایت از حقوق مدنی و دموکراسی.
منابع برای مطالعه بیشتر
بشیریه، حسین (۱۳۷۸)؛ تاریخ اندیشه‌های سیاسی قرن بیستم: لیبرالیسم و محافظه کاری؛ تهران: نشر نی.
لیبرالیسم، معنا و تاریخ آن، جان سالوین شاپیرو، ترجمه محمد سعید حنایی، تهران: نشر مرکز، ۱۳۸۰.
لیبرتارینیسم | [
"دولت",
"آزادی شخصی",
"روشنگری",
"آزادی اندیشه",
"آزادی بیان",
"قانون",
"اقتصاد بازار",
"اقتصاد مختلط",
"ایدئولوژی",
"لیبرال دموکراسی",
"انتخابات",
"سیاست",
"حکومت",
"آزادی",
"نظارت",
"اختیار",
"خودکامه",
"جان لاک",
"سلامتی",
"زندگی",
"باقر پرهام",
"بورژوازی",
"سرمایه‌داری",
"اشرافیت",
"اقتصادی",
"اجتماعی",
"فئودالیسم",
"بورژوایی",
"مارکسیستی",
"جنبش سیاسی",
"ایالات متحده آمریکا",
"اعلامیه استقلال",
"انقلاب فرانسه",
"رنسانس",
"قرون وسطی",
"کلیسای کاتولیک",
"انقلاب آمریکا",
"گوته",
"روبسپیر",
"ژاکوبن",
"ناپلئون",
"دستگاه متریک",
"آلمان",
"فرانسه",
"ایتالیا",
"اسپانیا",
"قانون مدنی",
"کد ناپلئون",
"بازار آزاد",
"ثروت ملل",
"آدام اسمیت",
"مکزیک",
"اکوادور",
"ویلیام اوارت گلدستون",
"جنگ جهانی اول",
"کمونیسم",
"جان ماینارد کینز",
"اقتصاد",
"لودویگ فون میزس",
"روزولت",
"نرخ بیکاری",
"تولید ناخالص ملی",
"جنگ جهانی دوم",
"مارکوس اورلئوس",
"سوفسطایی",
"جان گری",
"ایمانوئل کانت",
"ژان-ژاک روسو",
"حقوق طبیعی",
"فایده گرایی",
"توماس هابز",
"قرارداد اجتماعی",
"جامعه مدنی",
"توماس پین",
"جیمز مدیسون",
"بارون دو مونتسکیو",
"جان استورات میل",
"درباره آزادی",
"فردریش هایک",
"راه بردگی",
"توماس هیل گرین",
"تامس هیل گرین",
"ال تی هابهاوس",
"جان هابسون",
"نئولیبرالیسم",
"تحلیل دموکراسی در آمریکا",
"الکسی دو توکویل",
"پلورالیسم",
"ولتر",
"جان راولز",
"رابرت نوزیک",
"اسپینوزا",
"چپ میانه",
"میانه‌گرایی",
"راست میانه",
"لیبرالیسم اجتماعی",
"لیبرالیسم کلاسیک",
"حقوق مدنی",
"دموکراسی",
"لیبرتارینیسم"
] | [
"لیبرالیسم",
"تاریخ فلسفه سیاسی",
"جنبش‌های فلسفی",
"ضد فاشیسم",
"فردگرایی",
"فرهنگ سیاسی",
"فلسفه سیاسی",
"مساوات‌خواهی",
"مکاتب و ایدئولوژی‌های سیاسی",
"نظریه‌های اجتماعی"
] |
2,572 | جمهوری ایرلند | 2 | 267 | 0 | [] | false | 169 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "Poblacht na hÉireannRepublic of Ireland"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری ایرلند"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "ایرلند"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Ireland.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of arms of Ireland.svg"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "«[[آواز سرباز]]»"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Location Ireland EU Europe.png"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "شهر [[دوبلین]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "۵۳"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "۲۰"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "۱۸"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[دوبلین]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[ایرلندی]][[انگلیسی]][[آمریکایی]][[اسپانیایی]][[پرتقالی]][[آرامی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[رئیس دولت]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "[[رئیس جمهور]] [[نخست‌وزیر]] [[وزیر (دولت)]] [[معاون اول]] [[معاون دوم]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[مایکل دی هیگینز]][[ادنا کنی]][[مایکل ورد]]"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "[[بریتانیای کبیر]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۷۰،۲۷۳"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۲۰ ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۲٫۰۰ درصد"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۱۶]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۴،۷۶۱،۸۶۵"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۲۰ ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۶۷٫۷ نفر"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۴۲ ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۲۰۱۶"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۳۲۴ میلیارد دلار"
},
{
"Item1": "رتبه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۵۶ ام"
},
{
"Item1": "سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۶۹۲۳۱ دلار"
},
{
"Item1": "رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "هفتم"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۲۰۱۵"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۹۲۳"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "هشتم"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[یورو]] (€)<sup>۱</sup>"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "Euro"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "CET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "DST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۰"
},
{
"Item1": "Ist",
"Item2": "+۱"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.ie]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۳۵۳"
},
{
"Item1": "دین",
"Item2": "[[کاتولیک]]%۷۸[[پروتستان]]%۴"
}
],
"Title": "کشور"
} | جمهوری ایرلند (به ایرلندی Éire)، یا ایرلند با نام قدیم هیبرنی , نام کشوری به پایتختی دوبلین است که در جزیره ایرلند، در شمالغرب قاره اروپا واقع شده‌است. این کشور گاهی با نام ایرلند جنوبی خوانده می‌شود تا با ایرلند شمالی اشتباه نشود. جمعیت جمهوری ایرلند بیش از ۴٫۷۵ میلیون نفر است.
پنج‌ششم از مساحت جزیره ایرلند، به ایرلند جنوبی تعلق دارد. ایرلند جنوبی و ایرلند شمالی با یک مرز ساده از همدیگر جدا شده‌اند. همچنین در غرب ایرلند اقیانوس اطلس، در شرق دریای ایرلند و در جنوب و جنوب‌غربی دریای کلتی و کانال سن جورج قرار دارد.
جمهوری ایرلند یکی از اعضای اتحادیه اروپا است که در ۱ ژانویه ۱۹۷۳ به این اتحادیه ملحق شد.
ایرلند سومین جزیره بزرگ اروپا و بیستمین جزیره بزرگ جهان است. جزیره بزرگتری به نام بریتانیای کبیر در شرق ایرلند قرار دارد که دریای ایرلند این دو را از هم جدا کرده‌است.
جزیره ایرلند تا سده هفدهم با جنگلهای انبوه پوشیده بود ولی امروزه از بی‌جنگل‌ترین مناطق اروپا است. در این جزیره ۲۶ گونه پستاندار بومی زندگی میکنند.
دو زبان ایرلندی و انگلیسی زبانهای رسمی جمهوری ایرلند هستند اما انگلیسی از ایرلندی رایج‌تر است. زبان ایرلندی از شاخه زبانهای کلتی و متعلق به خانواده زبانهای هندواروپایی است. پیش از گسترش انگلیسی، زبان ایرلندی بیش از دو هزار سال زبان بومی مردم این کشور بود.
نماد ملی ایرلند چنگ کلتی است که بر سکه‌های یورو ایرلند نیز حک شده‌است.
سیاست
جمهوری ایرلند دارای یک نظام پارلمانی است. رئیس‌جمهور که رئیس دولت است برای یک دوره ۷ ساله انتخاب می‌شود و می‌تواند برای دو دوره پیوسته نیز انتخاب گردد.
مجلس شند (سنا) متشکل است از ۶۰ عضو که ۱۱ نفر آن را نخست‌وزیر تعیین می‌کند، ۶ نفر را دانشگاه‌ها انتخاب میکنند و ۴۳ نفر غیر مستقیم انتخاب می‌شوند تا برای دوره‌ای پنج ساله به نمایندگی منافع ویژه و صنفی بپردازند.
دویل (مجلس نمایندگان) متشکل است از ۱۶۶ عضو که برای دوره‌ای پنج ساله با رای تمامی افراد بالغ تحت نظام تعیین تعداد نمایندگان به نسبت جمعیت هر منطقه انتخاب می‌گردند. رئیس‌جمهور برای دوره‌ای هفت ساله مستقیما انتخاب می‌شود. نخست‌وزیر و شورای وزیران را مجلس نمایندگان نامزد و رئیس‌جمهور منصوب می‌کند.
احزاب مهم سیاسی عبارتند از: • فیانا فیل (سربازان تقدیر، میانه‌رو متمایل به راست) • فینه گیل (حزب متحد ایرلند، میانه‌رو متمایل به راست) • حزب کارگر (چپگرا) • دموکرات‌های پیشرو (میانه‌رو متمایل به راست).
مردم ایرلند در ۲۳ مه ۲۰۱۵ با بیش از ۶۲ درصد، به قانونی شدن ازدواج همجنسگرایان رای موافق دادند. به این ترتیب، ایرلند اولین کشوری بود که ازدواج همجنسگرایان را از طریق همه‌پرسی قانونی اعلام کرد.
تقسیمات کشوری
ایرلند از ۴ استان اولستر، کناخت، لینستر و مانستر و ۳۴ شهرستان تشکیل شده‌است.
لینستر
جغرافیا
مرکز ایرلند زمین پستی است که در آن تپه‌های کوچک، دره‌های پهناور، فلات‌ها و دریاچه‌ها قرار دارند. این زمین پست را به‌جز ساحل شرقی در شمال دوبلین تپه‌ها و کوه‌های ساحلی از جمله کوه‌های ویکلو (جنوب دوبلین) کوه‌های کامرا (در بخش واترفورد) و کوه‌های آکس و تپه‌های کانمارا و دانگال در غرب احاطه کرده‌است.
بلندترین ارتفاعات مک‌گیلیاردی ریکز در جنوب غرب است. ساحل ناهموار ایرلند در کنار اقیانوس اطلس پستی و بلندی‌هایی فراوان دارد. رودهای مهم ایرلند شانن، شوئر، بوین، برو، ارن و بلندترین نقطه آن قله کونتوال، با ۱۰۴۱ متر است. آب و هوای ایرلند معتدل و ملایم است و میزان بارندگی بالاست و از بیش از ۲۵۰۰ میلی‌متر در غرب و جنوب غرب تا ۷۵۰ میلی‌متر در شرق متغیر است.
مردم
پژوهش‌های ژنتیکی نشان داده‌است که مهاجران اولیه ایرلند پس از پایان عصر یخبندان از شبه جزیره ایبری به ایرلند آمده‌اند.
جمعیت ایرلند در طول سالهای اخیر افزایش یافته‌است. بخش زیادی از این افزایش جمعیت را می‌توان به افزایش مهاجرها و بازگشت برخی مهاجران ایرلندی از خارج که به علت بیکاری سالیان گذشته مهاجرت کرده بودند همراه با فرزندانشان که در خارج متولد شده‌اند دانست. همچنین میزان زاد و ولد در ایرلند دوبرابر مرگ و میر است و این در میان کشورهای اروپای غربی غیرمعمولی است. ده درصد جمعیت ایرلند در حال حاضر از مهاجران خارجی تشکیل شده‌است.
زبان
دو زبان ایرلندی و انگلیسی، زبانهای اصلی ایرلند شناخته می‌شوند. هر دو زبان به‌طور چشمگیری به ادبیات این منطقه کمک کرده‌اند. زبان ایرلندی زبان بومی و رسمی ایرلند است که از بیش از دو هزار سال پیش و از زمان مهاجرت پروتوگالیک‌ها در عصر آهن به وجود آمده اما امروزه گویشورانش در اقلیت هستند.
زبان ایرلندی دارای گنجینه بزرگی از نوشته‌ها در سده‌های مختلف است و توسط زبان شناسان به ایرلندی باستان از قرن ۶ تا ۱۰ میلادی و ایرلندی میانه از قرن ۱۰ تا ۱۳، زبان ایرلندی نوین اولیه تا قرن ۱۷ و ایرلندی امروزی از قرن ۱۷ تاکنون تقسیم‌بندی شده‌است. این زبان برای مدت‌ها زبان رایج ایرلند بود و در دوره‌هایی تحت تاثیر زبانهای لاتین، زبان نورس باستان، فرانسوی و انگلیسی قرار گرفته بود.
زبان انگلیسی نخست پس از حمله نورمن‌ها به ایرلند توسط عده کمی از دهقانان و بازرگانان که از انگلستان آمده بودند سخن گفته می‌شد. پس از حمله خاندان تودور، زبان انگلیسی به‌طور گسترده جایگزین زبان ایرلندی شد.
امروزه کمتر از ۱۰ درصد جمعیت جمهوری ایرلند، به زبان ایرلندی در خارج از نظام آموزشی سخن می‌گویند. و ۳۸ درصد از افراد بالای ۱۵ سال در ایرلند شمالی به عنوان گویشوران زبان ایرلندی شناخته می‌شوند.زبان شلتا نیز توسط برخی از عشایر بومی ایرلند سخن رانده می‌شود.
فرهنگ
ایرلند سهم بزرگی در شاخه‌های مختلف ادبیات جهان، بخصوص ادبیات انگلیسی داشته‌است. شعر به زبان ایرلندی، قدیمیترین نمونه شعر بومی در اروپاست. جاناتان سوییفت که اغلب، کماکان از وی به عنوان نخستین هجونویس در زبان انگلیسی یاد می‌شود، در عصر خود برای نوشتن آثاری چون سفرهای گالیور و یک پیشنهاد ساده، بسیار معروف بود. همچنین اسکار وایلد که از دیگر نویسندگان ایرلندی است، بیش از هر چیز به خاطر بذله گویی‌های نقل شده‌اش شناخته می‌شود.
در قرن بیستم، ایرلند چهار برنده نوبل ادبیات داشته‌است: جرج برنارد شاو، ویلیام باتلر ییتس، ساموئل بکت و سیموس هینی. همچنین جیمز جویس اگرچه برنده جایزه نوبل ادبیات نبود، اما به‌طور گسترده‌ای به عنوان یکی از شاخص‌ترین چهره‌های ادبیات قرن بیستم شناخته می‌شود. اولیس (شهر)، رمان معروف جویس یکی از مهمترین آثار در ادبیات مدرن است. ادبیات مدرن ایرلندی، غالبا در ارتباط با فرهنگ روستایی است، این امر در آثار نویسندگانی چون جان مک گاهرن و شاعرانی چون سیموس هینی مشهود است.
ایرلند شمالی
وحدت ایرلند
جزیره ایرلند | [
"آواز سرباز",
"دوبلین",
"زبان ایرلندی",
"زبان انگلیسی",
"زبان انگلیسی آمریکایی",
"زبان اسپانیایی",
"زبان پرتقالی",
"زبان آرامی",
"رئیس دولت",
"رئیس جمهور",
"نخست‌وزیر",
"وزیر (دولت)",
"معاون اول",
"معاون دوم",
"مایکل دی هیگینز",
"ادنا کنی",
"مایکل ورد",
"بریتانیای کبیر",
"۲۰۱۶ (میلادی)",
"یورو",
".ie",
"کاتولیک",
"پروتستان",
"جزیره ایرلند",
"اروپا",
"ایرلند جنوبی",
"ایرلند شمالی",
"اقیانوس اطلس",
"دریای ایرلند",
"دریای کلتی",
"کانال سن جورج",
"اتحادیه اروپا",
"۱ ژانویه",
"۱۹۷۳ (میلادی)",
"پستاندار",
"زبانهای کلتی",
"زبانهای هندواروپایی",
"چنگ",
"کلتی",
"ازدواج همجنسگرایان",
"استان اولستر",
"استان کناخت",
"استان لینستر",
"استان مانستر",
"کناخت",
"ویکلو",
"کامرا",
"آکس",
"کانمارا",
"دانگال",
"مک‌گیلیاردی ریکز",
"کونتوال",
"عصر یخبندان",
"شبه جزیره ایبری",
"زبان ایرلندی باستان",
"زبان ایرلندی میانه",
"زبان لاتین",
"زبان نورس باستان",
"زبان فرانسوی",
"انگلیسی ایرلندی",
"حمله نرمن‌ها به انگلستان",
"خاندان تودور",
"جمهوری ایرلند",
"زبان شلتا",
"ادبیات جهان",
"ادبیات انگلیسی",
"شعر بومی",
"جاناتان سوییفت",
"سفرهای گالیور",
"یک پیشنهاد ساده",
"اسکار وایلد",
"جرج برنارد شاو",
"ویلیام باتلر ییتس",
"ساموئل بکت",
"سیموس هینی",
"جیمز جویس",
"اولیس (شهر)",
"جان مک گاهرن",
"وحدت ایرلند"
] | [
"اروپای شمالی",
"اروپای غربی",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۲۲ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۲۲ (میلادی) در ایرلند",
"جمهوری ایرلند",
"جمهوری‌ها",
"کشورها و سرزمین‌های انگلیسی‌زبان",
"کشورهای اروپایی",
"کشورهای جزیره‌ای",
"کشورهای عضو اتحادیه اروپا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای هم‌مرز با اقیانوس اطلس",
"لیبرال دموکراسی"
] |
2,574 | رونالدینیو | 1 | 198 | 0 | [
"رونالدینهو",
"رونالدينهو",
"رونالدينيو"
] | false | 54 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "name",
"Item2": "رونالدینیو"
},
{
"Item1": "image",
"Item2": "Ronaldinho Kazan.jpg"
},
{
"Item1": "caption",
"Item2": "رونالدینیو در سال ۲۰۱۷"
},
{
"Item1": "fullname",
"Item2": "رونالدو د آسیس موریرا"
},
{
"Item1": "birth_place",
"Item2": "[[پورتو آلگری]]، برزیل"
},
{
"Item1": "position",
"Item2": "[[هافبک هجومی]] / [[مهاجم]]"
},
{
"Item1": "youthyears1",
"Item2": "۱۹۸۷–۱۹۹۸"
},
{
"Item1": "youthclubs1",
"Item2": "[[گرمیو]]"
},
{
"Item1": "years1",
"Item2": "۱۹۹۸–۲۰۰۱"
},
{
"Item1": "clubs1",
"Item2": "[[گرمیو]]"
},
{
"Item1": "caps1",
"Item2": "۵۲"
},
{
"Item1": "goals1",
"Item2": "۵۱"
},
{
"Item1": "years2",
"Item2": "۲۰۰۱–۲۰۰۳"
},
{
"Item1": "clubs2",
"Item2": "[[پاری سن ژرمن]]"
},
{
"Item1": "caps2",
"Item2": "۵۵"
},
{
"Item1": "goals2",
"Item2": "۴۷"
},
{
"Item1": "years3",
"Item2": "۲۰۰۳–۲۰۰۸"
},
{
"Item1": "clubs3",
"Item2": "[[بارسلونا]]"
},
{
"Item1": "caps3",
"Item2": "۱۴۰"
},
{
"Item1": "goals3",
"Item2": "۱۴۵"
},
{
"Item1": "years4",
"Item2": "۲۰۰۸–۲۰۱۱"
},
{
"Item1": "clubs4",
"Item2": "[[آ.ث. میلان]]"
},
{
"Item1": "caps4",
"Item2": "۷۶"
},
{
"Item1": "goals4",
"Item2": "۳۷"
},
{
"Item1": "years5",
"Item2": "۲۰۱۱–۲۰۱۲"
},
{
"Item1": "clubs5",
"Item2": "[[فلامینگو]]"
},
{
"Item1": "caps5",
"Item2": "۳۳"
},
{
"Item1": "goals5",
"Item2": "۴۵"
},
{
"Item1": "years6",
"Item2": "۲۰۱۲–۲۰۱۴"
},
{
"Item1": "clubs6",
"Item2": "[[اتلتیکو مینیرو]]"
},
{
"Item1": "caps6",
"Item2": "۴۸"
},
{
"Item1": "goals6",
"Item2": "۱۶"
},
{
"Item1": "years7",
"Item2": "۲۰۱۴–۲۰۱۵"
},
{
"Item1": "clubs7",
"Item2": "[[کرتارو]]"
},
{
"Item1": "caps7",
"Item2": "۲۵"
},
{
"Item1": "years8",
"Item2": "۲۰۱۵–۲۰۱۵"
},
{
"Item1": "clubs8",
"Item2": "[[فلومیننزه]]"
},
{
"Item1": "years9",
"Item2": "۲۰۱۸–"
},
{
"Item1": "clubs9",
"Item2": "[[بتیکا کنیا]]"
},
{
"Item1": "totalcaps",
"Item2": "۴۴۱"
},
{
"Item1": "totalgoals",
"Item2": "۳۶۷"
},
{
"Item1": "nationalyears1",
"Item2": "۱۹۹۶"
},
{
"Item1": "nationalteam1",
"Item2": "[[زیر ۱۷ سال برزیل]]"
},
{
"Item1": "nationalyears2",
"Item2": "۱۹۹۹"
},
{
"Item1": "nationalteam2",
"Item2": "[[زیر ۲۰ سال برزیل]]"
},
{
"Item1": "nationalyears3",
"Item2": "۱۹۹۹–۲۰۰۸"
},
{
"Item1": "nationalteam3",
"Item2": "[[زیر ۲۳ سال برزیل]]"
},
{
"Item1": "nationalcaps3",
"Item2": "۲۷"
},
{
"Item1": "nationalgoals3",
"Item2": "۱۸"
},
{
"Item1": "nationalyears4",
"Item2": "۱۹۹۹–۲۰۱۳"
},
{
"Item1": "nationalteam4",
"Item2": "[[برزیل]]"
},
{
"Item1": "nationalcaps4",
"Item2": "۴۷"
},
{
"Item1": "nationalgoals4",
"Item2": "۵۳"
},
{
"Item1": "club-update",
"Item2": "۰۶:۴۰, ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۵ (UTC)"
}
],
"Title": "football biography"
} | رونالدو ده آسیس موریرا (زاده ۲۱ مارس ۱۹۸۰ در پورتو الگره، برزیل) بازیکن سابق فوتبال برزیلی است که بیشتر با نام رونالدینیو گائوچو یا تنها «رونالدینیو» شناخته می‌شود. رونالدینیو در زبان پرتغالی به معنی «رونالدوی کوچک» است و جهت تمیز دادن او از رونالدو استفاده می‌شود. او به دلیل حرکات و دریبل‌های زیبا صاحب سبک است و به همین دلیل لقب شاعر فوتبال را گزارشگران فوتبال و تماشاگران به او دادند.
رونالدینیو با تیم بارسلونای اسپانیا به قهرمانی لیگ اسپانیا (۲ بار) و جام قهرمانان اروپا رسیده و تا بحال دو بار از سوی فیفا به عنوان بهترین بازیکن سال جهان برگزیده شده‌است. او از موفقترین بازیکنان تیم ملی برزیل است و با این تیم به قهرمانی جام جهانی ۲۰۰۲ رسیده‌است. وی بعد از جدایی از فلومیننزه در سپتامبر ۲۰۱۵، دیگر به عضویت هیچ باشگاهی درنیامد و سرانجام در ژانویه ۲۰۱۸ از دنیای فوتبال خداحافظی کرد.
سابقه فوتبال
تیم ملی برزیل
رونالدینیو در تیم زیر ۱۷ سال برزیل شرکت داشت و در جام جهانی زیر ۱۷ سال مصر ۱۹۹۷ برای برزیل به میدان آمد و درخشید.
رونالدینیو اولین بار در ۱۹ سالگی و در ۱۹۹۹ به تیم ملی بزرگسالان برزیل دعوت شد و در ۲۶ ژوئن آن سال برای اولین بار مقابل لاتویا به میدان آمد. اولین تورنمنتی که او در آن شرکت داشت کوپا آمریکا ۱۹۹۹ بود که او در اولین بازی خود در این مسابقات (در مقابل ونزوئلا) گلی را به ثمر رساند و در پیروزی برزیل نقش داشت.
رونالدینیو در فتح جام جهانی ۲۰۰۲ توسط برزیل نیز نقش داشت و مشخصا در مرحله یک چهارم نهایی از روی ضربه آزاد و از فاصله۳۱ متری دروازه انگلستان را گشود. او در همان بازی به علت خطا روی دنی میلز اخراج شد و نیمه نهایی را از دست داد اما مجددا در فینال به میدان آمد و در پیروزی دو بر صفر مقابل آلمان و فتح جام شرکت داشت.
در ۹ ژوئن ۲۰۰۵ او به عنوان کاپیتان تیم ملی برزیل در مسابقات جام کنفدراسیون‌ها شرکت کرد و به همراه برزیل فاتح آن مسابقات شد. فینال آن بازی‌ها بین آرژانتین و برزیل بود که به پیروزی ۴–۱ برزیلی‌ها انجامید و رونالدینیو بهترین بازیکن این دیدار شناخته شد.
رونالدینیو در تیم برزیل برای جام جهانی ۲۰۰۶ حضور داشت ولی به سبب نمایشی ضعیف مورد انتقاد شدید قرار گرفت.
باشگاهی
گرمیو
رونالدینیو فوتبال حرفه‌ای را از تیم جوانان گرمیو (در شهر پورتو آلگره) شروع کرد. اولین مربی او لوئیس فیلیپ اسکولاری بود که بعدها در فتح جام جهانی ۲۰۰۲ نیز مربی او شد. او برای اولین بار در جام باشگاه‌های آمریکای جنوبی در تیم بزرگسالان به دنیا آمد و سبک بازکونی بود ی، شم گلزنی، و قدرت کنترل توپ توسط او به شهرتش انجامید و نهایتا در ۱۹۹۹ در سن ۱۹ سالگی به تیم ملی برزیل دعوت شد.
او در سال ۲۰۰۱ درصدد جدایی از گرمیو بود و از بسیاری از باشگاه‌ها بخصوص باشگاه‌های انگلیسی پیشنهاد داشت. علی‌رغم تمام این پیشنهادها (و برای مثال پیشنهاد باشگاه لیدز با رقمی نجومی) او به لیگ فرانسه رفت و با پاری سن ژرمن قراردادی پنج ساله بست.
پاری سن ژرمن
درتابستان ۲۰۰۱ رونالدینیو از گرمیو جدا شد و به پاری سن ژرمن پیوست. او در پاری سن ژرمن با مربی، لوئیس فرناندز، مشکلاتی داشت و مربی مدعی بود که او بیش از حد درگیر ذرق و برق پاریس و مسائل حاشیه‌ای است.
پس از جام جهانی ۲۰۰۲ و درخشش ویژه او رونالدینیو مورد پیشنهادها بسیار قرار گرفت و بالاخره در تابستان۲۰۰۳ قصد جدایی خود را اعلام کرد. نتیجتا باشگاه‌های بزرگ جهان همگی شروع به ارائه پیشنهادهای خود کردند. منچستر یونایتد و رئال مادرید و بارسلونا مهمترین پیشنهاددهنده‌ها بودند.
بارسلونا
در ۱۹ ژوئیه ۲۰۰۳ رونالدینیو با مبلغ ۱۸ میلیون پوند به بارسلونا پیوست. خوان لاپورتا، رئیس وقت بارسلونا، ابتدا قول آوردن دیوید بکهام را به هواداران داده بود اما پیوستن بکهام به رئال مادرید او را بر آن داشت که به دنبال رونالدینیو برود و نهایتا از سد رقبایی چون منچستر یونایتد گذاشت و رونالدینیو را جذب کرد. بدین ترتیب رونالدینیو در میان بازار شایعات به باشگاهی پیوست که قبلا برزیلی‌های بسیاری را در خود پرورش داده بود: اواریستو، روماریو، رونالدو و ریوالدو.
رونالدینیو از همان ابتدا هنر خود را در بارسلونا نیز نشان داد. او در بازی تدارکاتی مقابل آث میلان گلی به ثمر رساند و از پایه‌های پیروزی ۲ بر صفر تیمش بود. این اولین گل او برای بارسلونا بود.
او در اولین فصل حضورش در لالیگا به همراه بارسلونا به نایب قهرمانی آن رسید. در ۲۰ دسامبر ۲۰۰۴ رونالدینیو از سوی فیفا به عنوان بازیکن برگزیده سال انتخاب شد و در این راه تیری آنری و آندری شوچنکو را مغلوب کرد.
در ۱۹ نوامبر ۲۰۰۵ هنرنمایی رونالدینیو و به ثمر رساندن دو گل از سمت او بود که باعث پیروزی سه بر صفر بارسلونا مقابل رئال مادرید شد.
رونالدینیو در سال ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ به خوبی برای تیمش به میدان رفت و به عنوان بهترین بازیکن اروپا و بهترین مهاجم لیگ قهرمانان اروپا انتخاب شد. رونالدینیو سومین بازیکن فوتبال برزیلی تاریخ است که عنوان بهترین بازیکن سال اروپا را به دست می‌آورد.
او در ۱۹ دسامبر ۲۰۰۵ دوباره به عنوان بهترین بازیکن سال انتخاب شد و این عنوان را از فرانک لمپارد و ساموئل اتوو ربود.
رونالدینیو در سال ۲۰۰۶ نیز در جام قهرمانان اروپا برای بارسلونا به میدان آمد. در ۷ مارس ۲۰۰۶ او در بازی برگشت مقابل چلسی در نیوکمپ، انتقام سال گذشته را با به ثمر رساندن یک گل در تساوی یک بر یک مقابل چلسی گرفت. این تساوی باعث صعود بارسلونا به یک چهارم نهایی بازی‌ها شد. جلوه دیگر رونالدینیو در ۱۸ آوریل ۲۰۰۶ و بازی رفت نیمه‌نهایی مقابل آث میلان بود که رونالدینیو با پاس خود، پایه‌گذار تک گل بازی توسط لودویک ژولی شد. بازی برگشت نیز بدون گل تمام شد تا رونالدینیو به همراه بارسلونا به فینال بازی‌ها راه پیدا کند. در این میان در ۳ مه ۲۰۰۶ بارسلونا با شکست دادن یک بر صفر سلتاویگو قهرمان لیگ اسپانیا شد و رونالدینیو نیز این افتخار را به کارنامه‌اش افزود.
تنها چند هفته بعد، در ۱۷ می۲۰۰۶، بارسلونا به فینال جام باشگاه‌های اروپا رفت و آنجا آرسنال را ۲ بر یک مغلوب کرد.
رونالدینیو این فصل را با مجموع ۲۵ گل تمام کرد که تابحال بهترین رکورد او است.
آ.ث. میلان
رونالدینیو با میلان در ۲۰۰۸
در ژوئیه ۲۰۰۸ رونالدینیو پیشنهاد ۲۵٫۵ میلیون پوندی منچستر سیتی را رد کرد تا به باشگاه ایتالیایی آ.ث. میلان با مبلغ ۲۲٫۰۵ میلیون یورو و دستمزد ۶٫۵ میلیون یورو بپیوندد. با توجه به اینکه شماره ۱۰ توسط کلارنس سیدورف پوشیده می‌شد، رونالدینیو شماره ۸۰ که سال تولد او بود انتخاب کرد.
رونالدینیو اولین گل خودش را برای میلان در تاریخ ۲۸ سپتامبر در شهرآورد دلا مادونینا مقابل اینتر میلان به ثمر رساند که با برد ۱–۰ میلان همراه بود. در تاریخ ۱۹ اکتبر ۲۰۰۸ او دو گل مقابل سمپدوریا به ثمر رساند. در مرحله گروهی لیگ اروپا رونالدینیو یک گل در دقیقه ۹۳ مقابل براگا به ثمر رساند تا میلان برنده به رختکن برود.
رونالدینیو فصل ۰۸–۲۰۰۷ را با ۱۰ گل در ۳۲ بازی در مجموع تمام مسابقات به پایان رساند. بعد از عملکرد خوبش در ابتدای فصل، رونالدینیو مشکل تناسب اندام پیدا کرد و بیشتر بازی‌ها را از روی نیمکت شروع می‌کرد تا پایانی ناامید کننده در آخر فصل با میلان داشته باشد. نداشتن از خودگذشتگی، مهمانی‌های دیر وقت شبانه و نبود روش زندگی حرفه‌ای ورزشکارانه باعث اتقاداتی شد، مانند کارلو آنچلوتی مربی‌اش در میلان که گفت: افت رونالدینیو مرا متعجب نکرد. وضعیت فیزیکی او بی‌ثبات است اما درباره استعداد او شکی نیست.
فلامینگو
درسال ۲۰۱۱ رونالدینیو بار دیگر به لیگ برتر برزیل بازگشت اما او این بار به باشگاه فلامینگو پیوست. شماره ۱۰ و بازوبند کاپیتانی را تصاحب کرد. رونالدینیو در ۳۳ بازی که برای فلامینگو به میدان رفت ۱۵ گل را به ثمر رساند.
اتلتیکو مینیرو
رونالدینیو پس از جدایی از باشگاه فلامینگو در سال ۲۰۱۲ به اتلتیکو مینیرو پیوست. او در این تیم شماره ۴۹ را در اشاره به سال تولد مادرش انتخاب نمود. اتلتیکو با کاپیتانی رونالدینهو در سال ۲۰۱۳ قهرمان جام لیبرتادورس شد.
کوئرتارو
وی در سال ۲۰۱۴ نیز به تیمی در مکزیک به نام کوئرتارو پیوست و در این تیم نیز شماره ۴۹ را به تن کرد.
فلومیننزه
در ۱۱ ژوئیه سال ۲۰۱۵ میلادی رونالدینیو اعلام کرد که به برزیل بازگشته و با قراردادی ۱ و نیم ساله با فلومیننزه پیوست.
زندگی شخصی
مادر رونالدینیو، میگوئلینا، سابقا فروشنده خانه‌به‌خانه بوده‌است و اکنون پرستار است. پدر او، ژائو، کارگر کشتی بود و در ضمن بازیکن فوتبال آماتوری برای تیم کروزیرو. ژائو هنگام هشت سالگی رونالدینیو هنگام شنا در استخر خانوادگی دچار حمله قلبی شد و درگذشت. برادر بزرگ رونالدینیو، روبرتو، در سطح حرفه‌ای و برای باشگاه گرمیو بازی می‌کرد اما مصدومیت باعث شد فوتبال را کنار بگذارد. او در حال حاضر مدیر برنامه‌های رونالدینیو است.
رونالدینیو با خاناینا ناتیل ویانا مندس، رقاصه‌ای که سابقه شرکت در برنامه تلویزیونی «دومینگائو ده فائوستائو» را داشت، ازدواج کرد و در ۲۵ فوریه ۲۰۰۵ صاحب اولین فرزند خود از خاناینا شد و او را به یاد پدرش ژائو نامگذاری کرد.
معروف است که او از کودکی به فوتسال و فوتبال ساحلی علاقه داشت و استعدادش به همان‌جا برمی‌گردد.
رونالدینیو از طرفداران پر و پا قرص موسیقی برزیلی است و با دوستانش طبل می‌نوازد و آواز می‌خواند.
(به انگلیسی) | [
"پورتو آلگری",
"هافبک هجومی",
"مهاجم (فوتبال)",
"باشگاه فوتبال گرمیو",
"باشگاه فوتبال پاری سن ژرمن",
"باشگاه فوتبال بارسلونا",
"باشگاه فوتبال آ.ث. میلان",
"باشگاه فوتبال فلامینگو",
"باشگاه فوتبال اتلتیکو مینیرو",
"باشگاه فوتبال کرتارو",
"باشگاه فوتبال فلومیننزه",
"باشگاه فوتبال بتیکا کنیا",
"تیم ملی فوتبال زیر ۱۷ سال برزیل",
"تیم ملی فوتبال زیر ۲۰ سال برزیل",
"تیم ملی فوتبال زیر ۲۳ سال برزیل",
"تیم ملی فوتبال برزیل",
"فوتبال در بازیهای المپیک تابستانی",
"Football at the 2008 Summer Olympics – Men's tournament",
"جام جهانی فوتبال",
"جام جهانی فوتبال ۲۰۰۲",
"جام کنفدراسیون‌ها",
"جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۰۵",
"جام کنفدراسیون‌ها ۱۹۹۹",
"کوپا آمریکا",
"1999 Copa América",
"South American Youth Championship",
"1999 South American U-20 Championship",
"جام جهانی فوتبال زیر ۱۷ سال",
"1997 FIFA U-17 World Championship",
"Brazil national under-17 football team",
"South American Under-17 Football Championship",
"1997 South American Under-17 Football Championship",
"پورتو الگره",
"برزیل",
"رونالدو",
"باشگاه بارسلونا",
"جام قهرمانان اروپا",
"فیفا",
"جام جهانی ۲۰۰۲",
"تیم ملی فوتبال ونزوئلا",
"جام باشگاه‌های آمریکای جنوبی",
"خوان لاپورتا",
"دیوید بکهام",
"رئال مادرید",
"منچستر یونایتد",
"اواریستو",
"روماریو",
"ریوالدو",
"آث میلان",
"تیری آنری",
"آندری شوچنکو",
"لیگ قهرمانان اروپا",
"فرانک لمپارد",
"ساموئل اتوو",
"چلسی",
"ورزشگاه نیوکمپ",
"لودویک ژولی",
"باشگاه فوتبال سلتاویگو",
"آرسنال",
"منچستر سیتی",
"آ.ث. میلان",
"کلارنس سیدورف",
"شهرآورد دلا مادونینا",
"اینتر میلان",
"باشگاه فوتبال سمپدوریا",
"لیگ اروپا",
"باشگاه فوتبال براگا",
"کارلو آنچلوتی",
"لیگ برتر فوتبال برزیل",
"جام لیبرتادورس",
"مکزیک",
"باشگاه فوتبال کوئرتارو",
"فوتسال",
"فوتبال ساحلی"
] | [
"افراد برزیلی آفریقایی‌تبار",
"افراد اسپانیایی برزیلی‌تبار",
"افراد زنده",
"بازیکنان باشگاه آ.ث. میلان",
"بازیکنان باشگاه اتلتیکو مینیرو",
"بازیکنان باشگاه بارسلونا",
"بازیکنان باشگاه پاریس سن ژرمن",
"بازیکنان باشگاه فلامینگو",
"بازیکنان باشگاه فلومیننزه",
"بازیکنان باشگاه کرتارو",
"بازیکنان باشگاه گرمیو",
"بازیکنان برنده جام جهانی فوتبال",
"بازیکنان برنده جام کنفدراسیون‌ها",
"بازیکنان برنده کوپا آمریکا",
"بازیکنان برنده لیگ قهرمانان اروپا",
"بازیکنان تیم ملی فوتبال برزیل",
"بازیکنان تیم ملی فوتبال جوانان برزیل",
"بازیکنان تیم ملی فوتبال زیر ۲۰ سال برزیل",
"بازیکنان جام جهانی فوتبال ۲۰۰۲",
"بازیکنان جام جهانی فوتبال ۲۰۰۶",
"بازیکنان جام کنفدراسیون‌ها ۱۹۹۹",
"بازیکنان جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۰۳",
"بازیکنان جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۰۵",
"بازیکنان دسته برتر فوتبال مکزیک",
"بازیکنان سری آ",
"بازیکنان فوتبال اهل برزیل",
"بازیکنان فوتبال بازیهای المپیک تابستانی ۲۰۰۰",
"بازیکنان فوتبال بازیهای المپیک تابستانی ۲۰۰۸",
"بازیکنان فوتبال برزیل بازیهای المپیک تابستانی",
"بازیکنان فوتبال دور از وطن در اسپانیا",
"بازیکنان فوتبال دور از وطن در ایتالیا",
"بازیکنان فوتبال دور از وطن در فرانسه",
"بازیکنان فوتبال دور از وطن در مکزیک",
"بازیکنان فوتبال دور از وطن اهل برزیل",
"بازیکنان کوپا آمریکا ۱۹۹۹",
"بازیکنان لا لیگا",
"بازیکنان لیگ ۱ فوتبال فرانسه",
"بازیکنان لیگ برتر فوتبال برزیل",
"برندگان توپ طلای اروپا",
"برندگان جایزه بهترین بازیکن فوتبال جهان",
"برندگان مدال المپیک در فوتبال",
"برندگان مدال برنز المپیک اهل برزیل",
"برندگان مدال‌های بازیهای المپیک تابستانی ۲۰۰۸",
"تبعید شده‌ها در مکزیک اهل برزیل",
"دور از وطن‌های اهل برزیل در اسپانیا",
"دور از وطن‌های اهل برزیل در ایتالیا",
"دور از وطن‌های اهل برزیل در فرانسه",
"زادگان ۱۹۸۰ (میلادی)",
"شهروندان اسپانیا از طریق تغییر تابعیت",
"فیفا ۱۰۰",
"کاتولیک‌های رومی اهل برزیل",
"مهاجمان فوتبال",
"ورزشکاران اهل پورتو آلگری"
] |
2,576 | حسن ریاحی | 1 | 51 | 0 | [
"حسن رياحي"
] | false | 14 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام",
"Item2": "'''حسن ریاحی'''"
},
{
"Item1": "تصویر",
"Item2": "حسن ریاحی (آهنگساز)"
},
{
"Item1": "اندازه_تصویر",
"Item2": "260px"
},
{
"Item1": "پس‌زمینه",
"Item2": "solo_singer"
},
{
"Item1": "نام_اصلی",
"Item2": "حسن ریاحی"
},
{
"Item1": "نام_مستعار",
"Item2": "بهمن ریاحی"
},
{
"Item1": "تولد",
"Item2": "۲۲ بهمن ۱۳۲۳[[شیراز]]"
},
{
"Item1": "ملیت",
"Item2": "[[ایران]]"
},
{
"Item1": "ساز",
"Item2": "[[پیانو]][[ویلن]]"
},
{
"Item1": "سبک",
"Item2": "[[موسیقی کلاسیک]][[موسیقی کلاسیک ایرانی]][[موسیقی سمفونیک ایرانی]]"
},
{
"Item1": "فعالیت",
"Item2": "[[آهنگساز]]، [[نوازنده]]"
},
{
"Item1": "تحصیلات",
"Item2": "[[دکترا]]"
},
{
"Item1": "دانشگاه",
"Item2": "تمپل و کمبز [[فیلادلفیا]]ی [[آمریکا]]"
},
{
"Item1": "علت معروف‌شدن",
"Item2": "[[سرود ملی فعلی ایران]]"
},
{
"Item1": "بنیانگذار",
"Item2": "انجمن آهنگسازان جوان [[صدا و سیما]]"
},
{
"Item1": "نقشهای_مرتبط",
"Item2": "مدیر گروه موسیقی [[دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی]]"
},
{
"Item1": "سازهای_برجسته",
"Item2": "[[ویلن]]"
}
],
"Title": "هنرمند موسیقی"
} | حسن ریاحی (زاده ۱۳۲۳) چهره ماندگار موسیقی، آهنگساز ایرانی، رئیس هیئت داوران جشنواره موسیقی فجر، مدیر مرکز موسیقی سازمان صدا و سیما و مدیر گروه موسیقی دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی است.
موسیقی سرود ملی فعلی ایران از کارهای او است.
زندگی هنری
حسن ریاحی در ۲۲ بهمن سال ۱۳۲۳ در خانواده‌ای اهل هنر در شیراز دیده به جهان گشود. او از کودکی نزد پدر فراگیری پیانو را آغاز کرد و در سن ۱۲ سالگی وارد هنرستان موسیقی شد و با ساز تخصصی ویلن فارغ‌التحصیل گردید. وی پس از مدتی کار اجرایی در دانشگاه شیراز، جهت تکمیل تحصیلات به آمریکا رفت. در سال ۱۳۵۶ کارشناسی ارشد موسیقی را از دانشگاه تمپل و کمبز فیلادلفیای آمریکا دریافت کرد و در سال ۱۳۶۱ موفق به دریافت مدرک دکترای موسیقی از همان دانشگاه گردید.
وی پس از بازگشت به ایران در واحد موسیقی سازمان صدا و سیما مشغول به کار شد و هم‌اکنون مدیر گروه موسیقی دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد است.
سرود ملی فعلی ایران از ساخته‌های او است.
البته بعدها انتقاداتی در مورد کپی برداری وی از سرود ملی کره جنوبی در تدوین سرود ملی ایران در دوران جمهوری اسلامی مطرح گردیده شد.
حسن ریاحی آلبومی با نام «بوی بهار» نیز دارد که در آن آهنگهایی چون «بوی بهار» (آب زنید راه را…)، مدرس و … نیز به چشم می‌خورد.
سوابق اجرایی
از جمله سوابق اجرایی حسن ریاحی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
معاون و مدیر هنری تالار رودکی (وحدت)
رئیس هنرستان آواز رودکی
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی
مدیر پژوهش هنر دانشکده هنر و معماری
سر دبیر مجله موسیقی (دوره سوم)
مدیر کل مرکز موسیقی صدا و سیما
ریاست گروه موسیقی دانشکده صدا و سیما
ریاست انجمن آهنگسازان جوان صدا و سیما
مدیر دفتر تحقیقات مرکز موسیقی صدا و سیما
افتخارات
از جمله افتخارات حسن ریاحی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
چهره ماندگار سال ۱۳۸۳
استاد نمونه منطقه ۸ دانشگاه آزاد اسلامی
استاد نمونه دانشگاه سوره تهران
بزرگداشت در خانه هنرمندان ایران (۱۷ شهریور ۱۳۹۰) | [
"شیراز",
"ایران",
"پیانو",
"ویلن",
"موسیقی کلاسیک",
"موسیقی کلاسیک ایرانی",
"موسیقی سمفونیک ایرانی",
"آهنگساز",
"نوازنده",
"دکترا",
"فیلادلفیا",
"آمریکا",
"سرود ملی ایران#دوران جمهوری اسلامی",
"صدا و سیما",
"دانشگاه آزاد اسلامی",
"۱۳۲۳",
"چهره ماندگار",
"جشنواره موسیقی فجر",
"سازمان صدا و سیما",
"سرود ملی ایران#سرود جمهوری اسلامی ایران (مهر خاوران)",
"هنرستان موسیقی ملی",
"ساز",
"دانشگاه شیراز",
"ایالات متحده آمریکا",
"کارشناسی ارشد",
"دانشگاه تمپل",
"۱۳۶۱",
"سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران",
"سرود ملی کره جنوبی",
"تالار رودکی",
"مجله موسیقی",
"دانشگاه صدا و سیما",
"دانشگاه سوره",
"خانه هنرمندان ایران"
] | [
"آهنگسازان اهل ایران",
"موسیقیدانان فارسی‌زبان",
"موسیقیدانان اهل ایران",
"نوازندگان پیانو اهل ایران",
"نوازندگان ویولن اهل ایران",
"استادان دانشگاه آزاد اسلامی",
"افراد زنده",
"برگزیدگان همایش چهره‌های ماندگار در موسیقی",
"زادگان ۱۳۲۳"
] |
2,577 | غلامرضا مین‌باشیان | 1 | 44 | 0 | [
"غلامرضا مین باشیان",
"سالار معزز",
"غلامرضا مين باشيان"
] | false | 13 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام",
"Item2": "'''غلامرضا مین‌باشیان'''"
},
{
"Item1": "اندازه_تصویر",
"Item2": "260px"
},
{
"Item1": "پس‌زمینه",
"Item2": "solo_singer"
},
{
"Item1": "نام_اصلی",
"Item2": "غلامرضا مین‌باشیان"
},
{
"Item1": "نام_مستعار",
"Item2": "سالار معزز"
},
{
"Item1": "تولد",
"Item2": "۱۲۴۰[[تهران]]"
},
{
"Item1": "مرگ",
"Item2": "۱۳۱۴"
},
{
"Item1": "ملیت",
"Item2": "[[ایران]]"
},
{
"Item1": "ساز",
"Item2": "[[پیانو]]، [[سنتور]]"
},
{
"Item1": "سبک",
"Item2": "[[موسیقی نظامی]][[موسیقی کلاسیک]][[موسیقی کلاسیک ایرانی]]"
},
{
"Item1": "فعالیت",
"Item2": "[[آهنگساز]]، [[رهبر ارکستر]]"
},
{
"Item1": "استاد",
"Item2": "[[آلفرد ژان باتیست لومر]][[ریمسکی کورساکوف]]"
},
{
"Item1": "بنیانگذار",
"Item2": "اداره موزیک ارتش"
},
{
"Item1": "نقشهای_مرتبط",
"Item2": "ریاست کل دسته‌های موزیک نظام ایرانمدیریت شعبه موزیک [[دارالفنون]]"
},
{
"Item1": "سازهای_برجسته",
"Item2": "[[پیانو]]"
}
],
"Title": "هنرمند موسیقی"
} | غلامرضا خان مین‌باشیان (۱۲۴۰–۱۳۱۴) معروف به «سالار معزز»، موسیقیدان و رهبر ارکستر نظامی.
در سال ۱۲۴۰ در تهران زاده شد. تحصیلات موسیقی خود را در شعبه موسیقی دارالفنون زیر نظر مسیو لومر انجام داد و پس از فراغت از تحصیل به تعلیم در همان‌جا گمارده شد. سپس برای تکمیل تحصیلات خود به روسیه سفر کرد و در کنسرواتوار سن‌پترزبورگ در کلاس ریمسکی کورساکوف موسیقیدان بزرگ روس به تحصیل پرداخت.
پس از مراجعت به ایران در بریگاد قزاق که تحت نظارت فرماندهان روس بود کار کرد و ریاست دسته موزیک آن جا را داشت. هنگام نهضت مشروطیت به خاطر علاقه و همکاری با مشروطه‌خواهان از دسته قزاق بیرون آمد و به فرانسه رفت. او پس از بازگشت از فرانسه با درجه سرتیپی به ریاست کل دسته‌های موزیک نظام ایران رسید و در سال ۱۳۰۰ اداره موزیک ارتش را بنیاد گذاشت. شعبه موزیک دارالفنون که به نام «مدرسه موزیک» از سپاه تفکیک شده بود تا سال ۱۳۰۷ زیر نظر سالار معزز و فرزندش غلامحسین مین‌باشیان اداره می‌شد. او علاوه بر موزیک نظام به موسیقی ایرانی نیز وارد بود و از نخستین کسانی است که موسیقی ایرانی را به نت اروپایی نوشت و انتشار داد.
سالار معزز سازنده سرود «سلامتی دولت علیه ایران» یعنی سرود ملی ایران در آغاز دوره مشروطه است. این سرود ظاهرا نخستین بار در ۲۸ تیر ۱۲۸۸ ه.خ (۱ رجب ۱۳۲۷ ه. ق) منتشر شده‌است.
سالار معزز در سال ۱۳۱۴ درگذشت. او دو پسر به نامهای نصرالله مین‌باشیان (نصرالسلطان) و غلامحسین مین‌باشیان داشت.
آثار
ترجمه سه کتاب هم‌آهنگی، سازشناسی و ارکسترشناسی با همیاری مزین‌الدوله
ساختن سرودهای مهیج و پرشور
برخی جزوه‌های آموزشی | [
"تهران",
"ایران",
"پیانو",
"سنتور",
"موسیقی نظامی",
"موسیقی کلاسیک",
"موسیقی کلاسیک ایرانی",
"آهنگساز",
"رهبر ارکستر",
"آلفرد ژان باتیست لومر",
"ریمسکی کورساکوف",
"دارالفنون",
"مسیو لومر",
"روسیه",
"کنسرواتوار سن‌پترزبورگ",
"بریگاد قزاق",
"نهضت مشروطیت",
"فرانسه",
"سرتیپ",
"غلامحسین مین‌باشیان",
"موسیقی ایرانی",
"سلامتی دولت علیه ایران (سرود)",
"نصرالله مین‌باشیان",
"سازشناسی",
"جزوه"
] | [
"موسیقیدانان اهل ایران",
"زادگان ۱۲۴۰",
"درگذشتگان ۱۳۱۴",
"خاندان مین‌باشیان",
"دانش‌آموختگان دارالفنون",
"رهبران ارکستر اهل ایران"
] |
2,578 | محمدتقی مسعودیه | 1 | 85 | 0 | [
"محمدتقي مسعوديه",
"محمد تقی مسعودیه",
"محمد تقي مسعوديه"
] | false | 29 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام",
"Item2": "محمدتقی مسعودیه"
},
{
"Item1": "تصویر",
"Item2": "Masoodiye.jpg"
},
{
"Item1": "پس‌زمینه",
"Item2": "non_performing_personnel"
},
{
"Item1": "نام_اصلی",
"Item2": "محمدتقی مسعودیه"
},
{
"Item1": "تولد",
"Item2": "۱۳۰۶ [[مشهد]]"
},
{
"Item1": "مرگ",
"Item2": "۱۲ بهمن ۱۳۷۷ [[تهران]]"
},
{
"Item1": "ساز",
"Item2": "[[ویولن]]"
},
{
"Item1": "سبک",
"Item2": "[[موسیقی کلاسیک]][[موسیقی ایرانی]][[اتنوموزیکولوژی]]"
},
{
"Item1": "فعالیت",
"Item2": "[[آهنگساز]]، [[موسیقیدان]]، [[اتنوموزیکولوژی]]"
},
{
"Item1": "تحصیلات",
"Item2": "[[دکترا]]"
},
{
"Item1": "سازهای_برجسته",
"Item2": "[[ویولن]]"
}
],
"Title": "هنرمند موسیقی"
} | محمد تقی مسعودیه (۱۳۰۶ مشهد - ۱۲ بهمن ۱۳۷۷ تهران) موسیقیدان و آهنگساز ایرانی بود که از او به عنوان «پدر اتنوموزیکولوژی ایران» یاد کرده‌اند.
زندگی هنری
محمد تقی مسعودیه در ۲۰ فروردین سال ۱۳۰۶ در مشهد زاده شد و از دوره ابتدایی تحصیل در زمینه موسیقی را در هنرستان موسیقی ملی آغاز کرد و این تحصیلات را تا دریافت درجه دکترای موسیقی‌شناسی از دانشگاه کلن ادامه داد.
او در خرداد ۱۳۲۴ دیپلم علمی‌اش را گرفت و پس از آن در خرداد ۱۳۲۵، دیپلم ادبی خود را از دارالفنون تهران دریافت کرد. او سال بعد، به دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران رفت و در سال ۱۳۲۷ به تحصیل در هنرستان عالی موسیقی تهران مشغول شد.
مسعودیه در سال ۱۳۲۹، مدرک کارشناسی خود را در رشته حقوق قضایی و همچنین دیپلم عالی موسیقی را از هنرستان موسیقی تهران دریافت کرد؛ و دو سال بعد، برای تحصیل در مدرسه عالی موسیقی به پاریس سفر کرد.
وی در سال ۱۳۳۵ دانشنامه لیسانس خود را در رشته هارمونی گرفت و یک سال بعد، به لایپزیگ آلمان رفت، در مدرسه عالی این شهر، رشته آهنگسازی خواند و بالاخره، در سال ۱۳۴۲ فارغ‌التحصیل شد. او بعد از آن به شهر کلن سفر کرد و در دانشگاه آن شهر موزیکولوژی (موسیقی‌شناسی تاریخی) را نزد پروفسور «کارل گوستاو فلرر» و اتنوموزیکولوژی (موسیقی‌شناسی تطبیقی) را نزد پروفسور «ماریوس اشنیدر» فراگرفت و در سال ۱۳۴۷ موفق به اخذ دکترای تخصصی در این رشته شد.
او رساله دکترای خود را با عنوان «آوانویسی دستگاه شور و تجزیه و تحلیل آن» ارائه داد و یک سال بعد یعنی در سال ۱۳۴۸ در گروه موسیقی دانشگاه هنر و دانشگاه تهران مشغول به کار شد.
مسعودیه برای نخستین بار بسیاری از درس‌های تخصصی مربوط به موسیقی را وارد دانشگاه کرد که از آن میان می‌توان تاریخ موسیقی اروپا، هارمونی پیشرفته و پراتیک، فرم و آنالیز، سازشناسی، ارکستراسیون، ترانسکرسیون و مباحث گوناگون اتنوموزیکولوژی اشاره کرد.
او را «پدر اتنوموزیکولوژی ایران» لقب دادهاند. همچنین برخی او را پایه‌گذار موسیقی آکادمیک در ایران می‌دانند.
آثار و فعالیت‌های هنری
محمد تقی مسعودیه سالهای زیادی را صرف پژوهش در موسیقی اصیل و محلی ایران کرده که حاصل آن چندین کتاب و مقاله است.
آثار موسیقی
مسعودیه ۲۲ قطعه موسیقی خلق کرده‌است. آثاری که از مسعودیه توسط ارکستر سمفونیک تهران اجرا شده، گویای شخصیت اوست که از لحاظ سبک دارای کروماتیزمی است که به‌نوعی یک مرکز تونال دارد، ولی در یک تونالیته نمی‌ماند.
آثار مکتوب
مسعودیه کتاب‌ها و مقالاتی به ۴ زبان انگلیسی، آلمانی، فرانسوی و فارسی تالیف کرده که در مجموعهای ۱۵ جلدی منتشر شده‌است.
«مبانی اتنوموزیکولوژی موسیقی‌شناسی تطبیقی»، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۶۵
«موسیقی تربت جام»، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۵۹
موسیقی ترکمنی، موسسه فرهنگی-هنری ماهور، تهران، ۱۳۷۹
«موسیقی سیستان و بلوچستان» ، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۶۴
«موسیقی بوشهر» یوزف کوکرتز و محمدتقی مسعودیه، انتشارات رادیو و تلویزیون ملی ایران، تهران ۱۳۵۶
«آوانویسی ردیف موسیقی ایران به روایت محمود کریمی» ، انتشارات وزارت فرهنگ و هنر، انجمن اشاعه و اعتلای موسیقی، تهران، ۱۳۵۶
تجزیه و تحلیل چهارده ترانه محلی ایران، انتشارات اداره کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر، تهران، ۱۳۵۳
موسیقی مذهبی ایران، کتاب اول (موسیقی تعزیه) انتشارات سروش، تهران، ۱۳۶۷
سازشناسی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۸۹
سازهای ایران، انتشارات زررین و سیمین، تهران، ۱۳۸۳
تغییر و تحول ملودی در ردیف آوازی ایران، یادنامه استاد محمود کریمی، تهران، ۱۳۶۴
شاگردان
از جمله شاگردان مسعودیه می‌توان به محمدرضا درویشی و هومان اسعدی اشاره کرد.
در گذشت
محمد تقی مسعودیه در ۱۲ بهمن ۱۳۷۷ در تهران درگذشت. پیکر او با حضور دانشجویان و شاگردانش در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد. | [
"مشهد",
"تهران",
"ویولن",
"موسیقی کلاسیک",
"موسیقی ایرانی",
"اتنوموزیکولوژی",
"آهنگساز",
"موسیقیدان",
"دکترا",
"موسیقیدان",
"موسیقی",
"هنرستان موسیقی ملی",
"موسیقی‌شناسی",
"دانشگاه کلن",
"دارالفنون",
"دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران",
"هنرستان عالی موسیقی تهران",
"پاریس",
"لیسانس",
"لایپزیگ",
"آلمان",
"آهنگسازی",
"کلن",
"موزیکولوژی",
"شور (دستگاه موسیقی)",
"دانشگاه هنر",
"دانشگاه تهران",
"تاریخ موسیقی",
"هارمونی",
"فرم (موسیقی)",
"سازشناسی",
"ارکستراسیون",
"ایران",
"ارکستر سمفونیک تهران",
"کروماتیزم",
"بنمایه",
"تونالیته",
"انگلیسی زبان",
"آلمانی (زبان)",
"فرانسوی (زبان)",
"زبان فارسی",
"انتشارات سروش",
"تربت جام",
"موسیقی ترکمنی (کتاب)",
"مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور",
"سیستان و بلوچستان",
"بوشهر",
"آوانویسی",
"ردیف (موسیقی)",
"محمود کریمی (موسیقیدان)",
"ترانه محلی",
"ملودی",
"محمدرضا درویشی",
"هومان اسعدی",
"قطعه هنرمندان بهشت زهرا"
] | [
"آهنگسازان اهل ایران",
"آهنگسازان اهل مشهد",
"اهالی مشهد",
"درگذشتگان ۱۳۷۷",
"زادگان ۱۳۰۶",
"خاک‌سپاری‌ها در قطعه هنرمندان بهشت زهرا",
"موسیقیدانان اهل ایران",
"موسیقیدانان اهل مشهد",
"موسیقیدانان فارسی‌زبان"
] |
2,579 | حسین ناصحی | 1 | 40 | 0 | [
"حسين ناصحي"
] | false | 12 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام",
"Item2": "حسین ناصحی"
},
{
"Item1": "تولد",
"Item2": "[[۱۳۰۴]] [[تهران]]"
},
{
"Item1": "مرگ",
"Item2": "[[۶ مهر]] [[۱۳۵۶]]"
},
{
"Item1": "ملیت",
"Item2": "ایرانی"
},
{
"Item1": "ساز",
"Item2": "[[ترومبون]]"
},
{
"Item1": "سبک",
"Item2": "[[موسیقی سمفونیک ایرانی]]"
},
{
"Item1": "فعالیت",
"Item2": "آهنگساز و نوازنده"
},
{
"Item1": "تحصیلات",
"Item2": "رشته آهنگسازی دوره عالی کمپوزیسیون"
},
{
"Item1": "دانشگاه",
"Item2": "کنسرواتور دولتی آنکارا هنرستان عالی موسیقی"
},
{
"Item1": "شاگرد",
"Item2": "[[حسین دهلوی]]، [[احمد پژمان]] و [[پرویز منصوری]]"
},
{
"Item1": "استاد",
"Item2": "ژوزف اسلادک, نجیل کاظم آکسس"
}
],
"Title": "هنرمند موسیقی"
} | حسین ناصحی ( زاده ۱۳۰۴ تهران - درگذشته ۶ مهر ۱۳۵۶ ) از آهنگسازان ایرانی در زمینه موسیقی سمفونیک ایرانی است.
زندگی هنری
از سال ۱۳۱۸ در هنرستان عالی موسیقی به تحصیل پرداخت. ساز تخصصی وی ترومبون بود و استاد او در تهران یکی از استادان چک به نام ژوزف اسلادک بود.
او در ارکستر رادیو به رهبری پرویز محمود نوازندگی می‌کرد. در سال ۱۳۲۲ جزو دانشجویانی بود که بنا به دعوت دولت ترکیه برای ادامه تحصیل روانه آنکارا شد و در کنسرواتور دولتی آنکارا در رشته آهنگسازی زیر نظر نجیل کاظم آکسس تحصیل کرد.
ناصحی در سال تحصیلی ۲۸-۱۳۲۷ دوره عالی کمپوزیسیون را به اتمام رساند. آثار اولیه خود را برای درک تکنیک کمپوزیسیون به سبک استادان بزرگ گذشته باخ، سکریابین و گابریل فوره نوشت و به تدریج به مطالعه در موسیقی مشرق‌زمینی و بخصوص موسیقی ایرانی پرداخت و کوشید تا در آثارش شخصیت موسیقی شوق را بنمایاند.
وی خود عقیده داشت که در کوارتت زهی می‌مینورش بدین منظور دست یافته، گفتنی است کوارتت مزبور هنگامی که در ترکیه اجرا شد مورد توجه پروفسور لودویک چاچکس از استادان آکادمی موسیقی وین فرا گرفت به حدی که وی به سفارت ایران در ترکیه مراجعه و درخواست کرد تا مصنف جوان این کوارتت را برای مطالعات فنی مدتی به وین اعزام دارند.
ناصحی بلافاصله پس از ورود به تهران در سال ۱۳۲۹ در هنرستان عالی موسیقی به تدریس هارمونی، کنترپوآن و فوگ و آهنگسازی پرداخت.
از جمله شاگردان او باید از حسین دهلوی، احمد پژمان و پرویز منصوری نام برد.
آثار
از آثار حسین ناصحی می‌توان به پوئم شور (برای ویلنسل و پیانو) – کوارتت زهی در می‌مینور – حرمان (برای آواز و پیانو، که به حسین سرشار تقدیم شده است) – آواز بیگفتار (برای ارکستر) – گدا (برای پیانو) – رقص در بارگاه شاه سمنگان (برای آواز و ارکستر) - ملودرام رستم و سهراب و قطعاتی دیگر که متاسفانه نت بسیاری از آنها مفقود شده است اشاره کرد.
درگذشت
ناصحی در ششم مهرماه سال ۱۳۵۶ درگذشت. | [
"۱۳۰۴",
"تهران",
"۶ مهر",
"۱۳۵۶",
"ترومبون",
"موسیقی سمفونیک ایرانی",
"حسین دهلوی",
"احمد پژمان",
"پرویز منصوری",
"پرویز محمود",
"گابریل فوره",
"کوارتت",
"کنترپوآن",
"ویلنسل",
"سمنگان",
"رستم و سهراب"
] | [
"آهنگسازان اهل ایران",
"اهالی تهران",
"درگذشتگان ۱۳۵۶",
"درگذشتگان ۱۹۷۷ (میلادی)",
"زادگان ۱۳۰۴"
] |
2,580 | حشمت سنجری | 1 | 88 | 0 | [
"حشمت سنجري"
] | false | 39 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام",
"Item2": "حشمت سنجری"
},
{
"Item1": "تصویر",
"Item2": "Sanjari menuhin.jpg"
},
{
"Item1": "توضیح_تصویر",
"Item2": "رهبری [[ارکستر سمفونیک تهران]] به همراه [[یهودی منوهین]] ۱۹۶۷"
},
{
"Item1": "اندازه_تصویر",
"Item2": "300"
},
{
"Item1": "پس‌زمینه",
"Item2": "non_vocal_instrumentalist"
},
{
"Item1": "نام_اصلی",
"Item2": "حشمت سنجری"
},
{
"Item1": "تولد",
"Item2": "۱۲۹۶ خورشیدی[[تهران]]"
},
{
"Item1": "مرگ",
"Item2": "۱۳۷۳ (۷۷ سال) [[تهران]]"
},
{
"Item1": "ملیت",
"Item2": "ایرانی"
},
{
"Item1": "ساز",
"Item2": "[[ویولن]][[پیانو]][[تار]]"
},
{
"Item1": "سبک",
"Item2": "[[موسیقی کلاسیک]][[موسیقی سمفونیک ایرانی]]"
},
{
"Item1": "فعالیت",
"Item2": "[[نوازندگی]]، [[رهبری ارکستر]] و [[آهنگسازی]]"
},
{
"Item1": "تحصیلات",
"Item2": "فارغ‌التحصیل [[هنرستان عالی موسیقی]][[آکادمی موسیقی وین]]"
},
{
"Item1": "اعضای_پیشین",
"Item2": "[[ارکستر سمفونیک تهران]](۱۳۳۶–۱۳۳۴)(۱۳۵۱–۱۳۳۹)(۱۳۶۸–۱۳۵۸)"
},
{
"Item1": "سازهای_برجسته",
"Item2": "[[ویولن]]"
}
],
"Title": "هنرمند موسیقی"
} | حشمت سنجری (زاده ۱۹ اسفند۱۲۹۶ تهران - وفات ۱۳۷۳ تهران) موسیقی دان، رهبر ارکستر، آهنگساز و نوازنده ایرانی بود.
زندگی هنری
پدر او حسین سنجری از نوازندگان نام آشنای تار در زمان خود بود که از شاگردان درویش خان، علینقی وزیری و مرتضی نی داوود به‌شمار می‌آمد. او از سن چهارسالگی تحت آموزش پدر، که خود نوازنده تار بود، کار فراگیری موسیقی را آغاز کرد. پس از آشنایی با نت‌نویسی در ادامه به نوازندگی ویولن روی آورد و از ابوالحسن صبا و روح‌الله خالقی، ردیف موسیقی ایرانی را فراگرفت. اما نهایتا به موسیقی کلاسیک علاقه‌مند شد و این رشته را در هنرستان عالی موسیقی تهران ادامه داد. وی سپس به رهبری ارکستر علاقه‌مند شد و از سال ۱۳۳۶ تا ۱۳۳۹سفری مطالعاتی به اروپا را آغاز کرد.
سنجری در این سفر در وین، بروکسل (کلاس پروفسور هانس اسواروسکی)، هیلورسوم هلند (کلاس فرانکو فرارا) و پروجا (ایتالیا) به تکمیل تحصیلات خود پرداخت و از سازمانهای آموزشی معتبر دیپلم هائی دریافت کرد که مهمترین آنها دیپلم رهبری ارکستر سمفونیک، اپرا و دیپلم آهنگسازی در سال ۱۳۳۶ از آکادمی موسیقی وین می‌باشد.
حشمت سنجری از سال (۱۳۳۶–۱۳۳۴)، (۱۳۵۱–۱۳۳۹)، (۱۳۶۸–۱۳۵۸) رهبر دایم ارکستر سمفونیک تهران بود.
در تاریخ ۱۹ اسفند ۱۳۹۵به مناسبت یکصدمین سالروز تولد حشمت سنجری آئین گرامیداشت وی با حضور هنرمندان سرشناس موسیقی، شاگردان و همسر وی مرسده بایگان در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد. همچنین فیلم مستندی از او با نام رقص دایره به کارگردانی فرزاد فره وشی ساخته شده‌است.
فیلم رقص دایره اختصاص به زندگی حرفه‌ای و اقدامات حشمت سنجری دارد. بررسی شرایط اجتماعی و تاثیر آن در گروه‌های موسیقی، چگونگی ایجاد هنرستان موسیقی، معرفی افرادی جریان‌ساز در تشکیل ارکستر، معرفی استادان هنرستان موسیقی در بازه زمانی سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۰، چگونگی ایجاد ارکستر توسط حشمت سنجری و مشکلاتی که وجود آنها این اقدام مهم را دشوار می‌نمود ،رقص دایره تلاش دارد تا تصویری روشن و حقیقی از وقایع و اقدامات جریان‌ساز درحوزه موسیقی و به‌طور خاص ارکستر سمفونیک تهران برای مخاطبان ارایه دهد. هدف از تولید این مجموعه، آشنایی بیشتر با روند تکاملی بروزگروه‌های موسیقی کلاسیک که در نهایت به تشکیل ارکستر سمفونیک تهران منتهی شده، می‌باشد
کارگردان، پژوهشگر و تدوینگر: فرزاد فره وشی، مشاور کارگردان، گویندگی و اجرا: ژرژ پطروسی، با حضور: حشمت سنجری، مرسده بایگان (سنجری)، سیاوش ظهیرالدینی، شهرداد روحانی، جاوید مجلسی ،کامبیز روشن روان، محسن افتاده، توماس کریستین داوید و فریدون مشیری
آثار
«رنگارنگ»
«سوئیت تابلوهای ایرانی» (رقص دایره یکی از معروفترین قطعات این اثر است)
«پوئم سمفونی بر روی تم‌های زورخانه با اشعار شاهنامه»
«قهرمانان آسیا»
«به امید دیدار | [
"ارکستر سمفونیک تهران",
"یهودی منوهین",
"تهران",
"ویولن",
"پیانو",
"تار",
"موسیقی کلاسیک",
"موسیقی سمفونیک ایرانی",
"نوازندگی",
"رهبری ارکستر",
"آهنگسازی",
"هنرستان عالی موسیقی",
"آکادمی موسیقی وین",
"اسفند",
"موسیقی دان",
"رهبر ارکستر",
"آهنگساز",
"نوازنده",
"حسین سنجری",
"درویش خان",
"علینقی وزیری",
"مرتضی نی داوود",
"موسیقی",
"نت‌نویسی",
"ابوالحسن صبا",
"روح‌الله خالقی",
"ردیف موسیقی ایرانی",
"اروپا",
"وین",
"بروکسل",
"هانس اسواروسکی",
"هیلفرسوم",
"هلند",
"فرانکو فرارا",
"پروجا",
"ایتالیا",
"اپرا",
"مرسده بایگان",
"فرهنگسرای نیاوران",
"رقص دایره",
"فرزاد فره وشی",
"فیلم رقص دایره",
"ژرژ پطرسی",
"سیاوش ظهیرالدینی",
"شهرداد روحانی",
"جاوید مجلسی",
"کامبیز روشن‌روان",
"محسن افتاده",
"توماس کریستین داوید",
"فریدون مشیری",
"سوئیت (موسیقی)",
"پوئم سمفونیک",
"شاهنامه"
] | [
"آهنگسازان سده ۲۰ (میلادی)",
"آهنگسازان اهل ایران",
"اهالی تهران",
"درگذشتگان ۱۳۷۳",
"درگذشتگان ۱۹۹۵ (میلادی)",
"رهبران ارکستر اهل ایران",
"زادگان ۱۲۹۶",
"زادگان ۱۹۱۸ (میلادی)",
"خاک‌سپاری‌ها در قطعه هنرمندان بهشت زهرا",
"موسیقیدانان کلاسیک سده ۲۰ (میلادی)",
"نوازندگان ویولن اهل ایران"
] |
2,581 | شاهرخ خواجه‌نوری | 1 | 58 | 0 | [
"شاهرخ خواجه نوری",
"شاهرخ خواجه‌نوري",
"شاهرخ خواجه نوري"
] | false | 0 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام",
"Item2": "شاهرخ خواجه‌نوری"
},
{
"Item1": "پس‌زمینه",
"Item2": "non_vocal_instrumentalist"
},
{
"Item1": "تولد",
"Item2": "۲۷ اردیبهشت ۱۳۳۱"
},
{
"Item1": "ملیت",
"Item2": "ایرانی"
},
{
"Item1": "ساز",
"Item2": "پیانو"
},
{
"Item1": "فعالیت",
"Item2": "آهنگساز"
}
],
"Title": "هنرمند موسیقی"
} | شاهرخ خواجه‌نوری از آهنگسازان معاصر ایران است.
تجربه آهنگسازی را از ۱۲ سالگی و فراگیری پیانو را نزد امانوئل ملیک اصلانیان آغاز کرد. در سال ۱۳۵۰ برای ادامه تحصیل وارد کالج موسیقی لندن شد و دیپلم ویژه آهنگسازی (Fellowship) خود را که بالاترین مدرک آهنگسازی فرهنگستان لندن است، به دست آورد. موسیقی الکترونیک را نیز نزد پروفسور میشائل کروبرت آموخت. اکنون در دانشکده سینما و تئاتر به آموزش موسیقی کلاسیک و موسیقی فیلم مشغول است.
زندگینامه
شاهرخ خواجه نوری در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۳۱ در تهران به دنیا آمد. وی در نوجوانی نوازندگی پیانو را نزد امانوئل ملیک اصلانیان آغاز کرد و در سال ۱۳۵۰ عازم انگلستان شد و تا سال ۱۳۶۲ به تحصیل و تجربه موسیقی آکادمیک ادامه داد. در مدرسه موسیقی Guild Hall School Music به فراگیری هارمونی و کنترپوان مشغول گردید. سپس وارد کالج موسیقی لندن (London College of Music) شد و دوره کامل آهنگ سازی، تئوری موسیقی و پیانو را فرا گرفت و مدرک L.L.C.M را کسب کرد. در ادامه، دیپلم مخصوص آهنگسازی (Fellowship) و درجه F.L.C.M (بالاترین مدرک آهنگسازی انگلستان) را به دست آورد. سونات برای پیانو اپوس ۶ اثر خواجه‌نوری در دوران تحصیل، جایزه نخست مسابقات دانشگاهی را برای او به همراه داشت. سپس وارد کالج مورلی شد و به مدت دو سال موسیقی الکترونیک را نزد Prof. Michael Graubert آموخت. وی در زمینه موسیقی الکترونیک، هنر، فلسفه و ادبیات انگلیسی در کالج مورلی لندن در دهه هفتاد و اوایل هشتاد میلادی به تجربه و تحصیل پرداخت. پس از بازگشت به ایران از ۲۰ الی ۲۵ سال گذشته تا کنون، به تدریس در دانشکده صدا و سیما و دانشکده هنرهای دراماتیک در زمینه آشنایی با موسیقی علمی، موسیقی فیلم، موسیقی و هنرهای تجسمی (انیمیشن) و تدریس آهنگسازی برای مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه هنر، مشغول است. همچنین از سال ۲۰۰۵ در دو دانشگاه موسیقی و هنر Bremen و Hannover آلمان به عنوان آهنگساز و استاد مدعو همکاری داشته‌است. او در طول این سال‌ها شاگردان بسیاری را پرورش داده‌است و اولین هنرجویان موسیقی الکترونیک در ایران، در کلاسها و کارگاه‌های موسیقی الکترونیک وی به آموزش پرداختند. وی بیش از صد اثر برای ارکستر سمفونیک، ارکستر مجلسی، سازهای سولو، موسیقی کامپیوتر، موسیقی الکترونیک و موسیقی مستند تلویزیونی نوشته، که برخی از این آثار در ایران و اروپا به اجرا درآمده که از آن جمله می‌توان به "تریوآرشی" با اجرای Trio Classique de Paris، "کوارتت نی ریز" توسط گروه کوارتت Fortuna در برلین، "سفر دنا به سفارش دانشگاه برمن و قطعه "فراکتیونا به سفارش گروه انتگرال که در موزه هنرهای معاصر برمن در سال ۲۰۰۷ به اجرا درآمده است، اشاره کرد. کوارتت شماره ۱ خواجه‌نوری در سال ۱۹۹۱ جایزه ویژه هیئت داوران را درBesancon فرانسه درFedration des Festivals de France Musique et Dance کسب کرد. وی در کارنامه کاری خود، ترجمه و تالیف کتاب موسیقی فیلم را نیز دارد. وی همچنین موسیقی ۵ مستند تلویزیونی در ایران ۲ کار برای Play Film (شرکت فرانسوی) و همچنین موسیقی فیلم مستند نقاشان معاصر زن در ایران به سرمایه‌گذاری شبکه‌های BBC و Arte را ساخته‌است. به غیر از موسیقی از ایشان آثاری نیز در زمینه شعر انگلیسی در سه دوره (سالهای ۱۹۹۸، ۲۰۰۰ و ۲۰۰۲) کتاب انجمن کتابخانه ملی شاعران ایالات متحده آمریکا به چاپ رسیده که این سه شعر در کنار اشعار دیگری از میان هزاران شعر از سراسر جهان انتخاب شده‌اند و در هر سه دوره از وی تقدیر شده و در سال ۲۰۰۰ از وی به عنوان مهمان افتخاری دعوت به عمل آمده و همان سال شعری از وی به همراه ۹ شعر دیگر، انتخاب شده از سایر کشورهای جهان بر روی نوار کاست دکلمه شده‌است. نخستین کارهای هنرهای تجسمی وی در اولین نمایشگاه هنر مفهومی در موزه هنرهای معاصر تهران با اجرای کاری به نام "همصدا با کالدر" (۲۰۰۴) برگزار شد. او در ادامه فعالیت‌هایش اجرای نمایش چند ویدئو آرت در کنسرت شب خواجه نوری در دانشگاه برمن (۲۰۰۵)، سفارش یک کار محیطی با صدای الکترونیک و چیدمان در شهر Zyke شمال آلمان (۲۰۰۷) همراه با چند هنرمند آلمانی و ژاپنی، برگزاری نمایشگاه ویژه خود در نمایشگاه هفت ثمر تهران به نام هنر مفهومی با کارهای نقاشی، عکس، حجم، چیدمان و اجرای موسیقی در سال ۱۳۸۸، اجرای چند ویدئو آرت و اجرای موسیقی الکترونیک با چیدمان محیطی در موزه هنرهای معاصر هانفر آلمان (۲۰۱۰)، نمایشگاه نقاشی در گالری هفت ثمر (۱۳۹۱) و … را در کارنامه خویش داشته‌است.
آثار موسیقی خواجه نوری سال هاست که توسط گروه‌ها و نوازندگان مختلف در ایران و خارج از ایران اجرا می‌شود که از آن میان می‌توان به گروه‌های انتگرال، گروه توفا و نوازندگانی چون Claudia Birkholz, Margit Kern, Katharina Bauml, Brigit Meyer و … اشاره کرد.
گروه موسیقی یارآوا تنها گروهی است که آثار شاهرخ خواجه نوری را در ایران، به‌طور گسترده‌ای به اجرا گذاشته‌است. این آثار شامل آثار الکترونیک، پرفورمنس، کارهای سلو، مجلسی و ارکسترال می‌شود.
موسسه‌یYMG Records کارهای ایشان را در قالب دی وی دی تصویری منتشرکرده است که از آن میان می‌توان به "موسیقی برای پیانو"، "نمایشگاه مفهومی" و "شب ایرانی چهار" اشاره کرد. همچنین در اولین شماره نشریه "تک ساز" نت یکه گاهه" برای پیانو، اثر خواجه نوری به چاپ رسیده‌است.
شاهرخ خواجه نوری در بیش از ۱۰ برنامه گروه یارآوا در قالب‌های "خلوت موسیقی"، "آی سی" و "کارگاه موسیقی" به سخنرانی پرداخته و هم اکنون نیز به عنوان عضو هیئت امنا و مشاور هنری با گروه همکاری می‌کند.
همچنین (پیانیست) در کنسرت بعدی خود اجرای آثاری از خواجه‌نوری را در برنامه دارد. | [
"آهنگساز",
"ایران",
"امانوئل ملیک اصلانیان",
"موسیقی الکترونیک",
"میشائل کروبرت",
"دانشکده سینما و تئاتر",
"موسیقی کلاسیک",
"موسیقی فیلم",
"ادبیات انگلیسی",
"صدا و سیما",
"هنرهای تجسمی",
"مقطع کارشناسی ارشد",
"دانشگاه هنر",
"دانشگاه برمن",
"هنر مفهومی",
"ویدئو آرت",
"گروه موسیقی",
"دی وی دی"
] | [
"آهنگسازان اهل ایران",
"زادگان ۱۳۳۱"
] |
2,582 | لوریس چکناواریان | 1 | 221 | 0 | [
"لوريس چكناواريان",
"لوریس چکنواریان",
"لوریس چکناوریان",
"لوريس چكناوريان",
"لوريس چكنواريان",
"چکنواریان",
"لوریس چکنوریان",
"لوريس چكنوريان",
"چكنواريان"
] | false | 58 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام",
"Item2": "لوریس چکناواریان"
},
{
"Item1": "تصویر",
"Item2": "Loris Tjeknavorian.jpg"
},
{
"Item1": "اندازه تصویر",
"Item2": "250px"
},
{
"Item1": "زادروز",
"Item2": "۲۱ مهر ۱۳۱۶ ()"
},
{
"Item1": "زادگاه",
"Item2": "[[بروجرد]]، [[استان لرستان]]، [[ایران]]"
},
{
"Item1": "محل زندگی",
"Item2": "[[اتحاد شوروی]][[وین]] (۲۰۰۰–۱۹۹۰)[[گلندیل، کالیفرنیا]]"
},
{
"Item1": "ملیت",
"Item2": "[[ایرانی ارمنی‌تبار]]"
},
{
"Item1": "دانشگاه",
"Item2": "فارغ‌التحصیل آکادمی موسیقی وین و رشته رهبری ارکستر از دانشگاه میشیگان"
},
{
"Item1": "پیشه",
"Item2": "[[آهنگساز]]، [[رهبر ارکستر]]، [[نقاش]]"
},
{
"Item1": "نقشهای برجسته",
"Item2": "رهبر [[ارکستر فیلارمونیک ارمنستان]](۱۹۹۸–۱۹۸۹) / (۲۰۰۰–۱۹۹۹)رهبر [[ارکستر اپرای تهران]]"
},
{
"Item1": "مذهب",
"Item2": "[[کلیسای حواری ارمنی]]"
},
{
"Item1": "آثار",
"Item2": "بیش از ۷۵ اثر شامل [[سمفونی]]، [[اپرا]]، موسیقی مجلسی، [[کنسرتو]] برای [[پیانو]]، [[ویلن]]، [[گیتار]]، [[ویولن سل]] و [[پیپا]]، موسیقی [[باله]]، آثاری برای [[گروه کر]]، یک [[رکوئیم]]، و یک [[اوراتوریو]] و بیش از ۴۵ [[موسیقی فیلم]]"
},
{
"Item1": "فرزندان",
"Item2": "دو پسر و یک دختر"
},
{
"Item1": "والدین",
"Item2": "هایکاز"
},
{
"Item1": "خویشاوندان سرشناس",
"Item2": "[[آرشالویس چکناوریان]] (خواهر)"
}
],
"Title": "زندگینامه"
} | لوریس هایکازی چکناواریان (; زاده ۲۱ مهر ۱۳۱۶ در بروجرد) آهنگساز، رهبر ارکستر و نقاش ایرانی ارمنی‌تبار است. او یکی از چهره‌های شناخته‌شده فرهنگی ایران و ارمنستان است.
چکناواریان به عنوان آهنگساز تا به حال بیش از ۷۵ اثر شامل ۶ اپرا، ۵ سمفونی، ۱ اوراتوریو، ۱ رکوئیم کارهای در زمینه موسیقی کر، موسیقی مجلسی، موسیقی باله، پیانو و خوانندگی، و همچنین کنسرتوهایی برای پیانو، ویولن، گیتار، سلو و پیپا، در کنار موسیقی‌های متن فیلم ساخته‌است. او بیش از ۱۰۰ اثر با لیبل‌هایی مانند آرسی‌ای، فیلیپس، امی و ای‌اس‌وی منتشر کرده‌است.
ابتدای زندگی
لوریس چکناواریان در ۲۱ مهر ۱۳۱۶ (۱۳ اکتبر ۱۹۳۷) در شهر بروجرد در از پدر و مادری ارمنی‌تبار به دنیا آمد. پدرش اهل ارمنستان شرقی بود و مادرش اهل ارمنستان غربی که در نسل‌کشی ارمنیان در سال ۱۹۱۵ به ایران فرار کرده بود. خودش در این باره می‌گوید که:
تحصیلات
وی ابتدا وارد دبیرستان فیروز بهرام شد.
او تحصیلات موسیقی خود را از سال ۱۳۳۲ در هنرستان عالی موسیقی تهران آغاز کرد و از آنجا فارغ‌التحصیل شد.
پدر لوریس که از فرهیختگان ارمنی بود و صاحب تالیفاتی است، او را برای ادامه تحصیل به وین فرستاد. لوریس قبل از عزیمت، در تهران، در تالار کلوپ ارمنیان، ارکستر سمفونی تهران را رهبری کرد و قطعاتی از آهنگسازان مشهور جهان را به همراه گروه نواخت. وی شاید یگانه ایرانی باشد که در هفده سالگی ارکستر سمفونیک را رهبری کرده‌است.
سپس به اتریش رفت و در «آکادمی موسیقی موتسارتئوم» زالتسبورگ به تحصیل پرداخت و سپس به ایران مراجعت کرد.
وی همچنین فارغ‌التحصیل دانشگاه میشیگان در رشته رهبری ارکستر می‌باشد.
فعالیت‌های موسیقایی
وی سالهای متمادی در وین، نیویورک، و لندن زیسته‌است و در فاصله مسافرت‌هایش به ایران برای فیلم‌های موسیقی متن ساخته‌است.
از جمله آثار وی ۵ سمفونی، اپراهای رستم و سهراب و پردیس و پریسا می‌باشد.
آفرینش نخستین اپرا برای کودکان نیز با پردیس و پریسا به نام لوریس چکناواریان ثبت شده‌است. او نخستین آهنگسازی می‌باشد که روی رستم و سهراب کار کرده و اپرای خود را در صحنه‌های جهانی نیز به اجرا درآورده است. لوریس چکناواریان در عرصه باله نیز کار کرده‌است. افسانه «سیمرغ» از عطار نیشابوری را صحنه‌ای کرده‌است. «سیمرغ» در سال ۱۳۵۴ در تالار رودکی نخستین اجرای خود را پیدا کرد. دیگر آثار برجسته لوریس چکناواریان عبارت است از سمفونی شماره یک برای ترومپت و سازهای کوبه‌ای، سمفونی کردو، اوراتوریو (Oratorio) زندگی مسیح، دو کنسرتو برای ویلون و پیانو، سوییت دریاچه وان و بالاخره اوراتوریو آخر زمان.
سوئیت سمفونیک از باله اتللو به وسیله ارکستر سمفونیک لندن به رهبری چکناواریان اجرا شده‌است.
بندانگشتی
لوریس چکناواریان در سال ۱۳۴۲ (۱۹۶۳) با ساختن موسیقی متن فیلم جلد مار ساخته هژیر داریوش آهنگسازی برای فیلم را آغاز کرد. به عنوان یکی از موسیقیدانان صاحب سبک برای مستندهای بسیاری موسیقی ساخته و با کارگردان‌های متفاوتی همکاری داشته‌است. موسیقی متن ۴۰ فیلم مستند و سینمایی از جمله جدال در مهتاب (۱۳۴۸) به کارگردانی انزو دل وینچنسو Enzo Del Vincenzo, بی‌تا (۱۳۵۱) به کارگردانی هژیر داریوش، تجاوز به کارگردانی حمید مصداقی و تنگسیر به کارگردانی امیر نادری را تهیه کرده‌است. وی برای ۱۷ فیلم مستند موسیقی متن فیلم تهیه کرده‌است.
وی برای تهیه موسیقی متن فیلم بی‌تا از سازهای ایرانی استفاده کرد و دو تن از استادان طراز اول موسیقی ملی فرامرز پایور، سنتور و حسن ناهید، نی نواختند.
از آثار مستندی که برایشان موسیقی تصنیف کرده‌است می‌توان به حاج مصورالملکی (۱۳۵۰) ساخته خسرو سینایی، عالی‌قاپو و چهلستون (۱۳۵۲) هر دو ساخته منوچهر طیاب اشاره کرد.
در آثار چکناواریان تاثیر موسیقی ملی ایران به خوبی مشهود است.
چکناوریان در سال ۱۳۵۱ به رهبری ارکستر اپرای تهران منصوب گردید. چکناوریان پس از انقلاب در ارمنستان اقامت گزید و در ایروان به فعالیت‌های هنری خود ادامه‌داد.
بندانگشتی
چکناوریان، بین سالهای ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۸ و ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۰، رهبری ارکستر فیلارمونیک ارمنستان را برعهده داشت و بیشتر در ارمنستان به سر می‌برد. به مدت ۳ سال (۹۳–۱۹۹۱) نیز برای اجراهای خیریه با این ارکستر در وین بود.
چکناواریان بسیاری از ارکسترهای مهم جهان از جمله ارکستر فیلارمونیک ارمنستان، «فیلارمونیک سلطنتی انگلستان»، «فیلارمونیک سلطنتی لیورپول»، «ارکستر مجلسی انگلیس»، «ارکستر سمفونیک لندن» را رهبری کرده‌است.
وی در حال حاضر رهبری ارکستر مجلسی رودکی و ریاست خانه اپرا را بر عهده دارد.
اواسط دهه ۱۳۷۰ او به ایران سفر نمود و به عنوان رهبر مهمان اجراهای فراوانی را با ارکستر سمفونیک تهران داشت و دوره رهبری او بر این ارکستر از جمله دوره‌های پرفروغ ارکستر سمفونیک تهران به‌شمار می‌رفت. چکناوریان با برخی از خوانندگان هم اجراهایی را رهبری کرد که از جمله آنها می‌توان به اجرایی با شهرام ناظری از مجموعه آثار این خواننده در سالن میلاد نمایشگاه بینالمللی و اجرایی با عبدالحسین مختاباد در تالار وحدت و فرهنگسرای بهمن اشاره کرد. او مدتی هم رهبری ارکستر مجلسی رودکی را عهده‌دار شد.
وی در سال ۱۳۸۴ یک کنسرت با همکاری شهرام ناظری و با اجرای ارکستر بزرگ کومیتاس ارمنستان اجرا کرد که در سال ۱۳۹۰ توسط انتشارات آوای باربد با نام کنسرت شهرام ناظری و لوریس چکناوریان منتشر شد.
آخرین آثار اجرا شده او در ایران «خسرو و شیرین» و «رستم و سهراب» می‌باشد.
روزهای چهاردهم و پانزدهم ژانویه ۲۰۰۴، دو کنسرت برای جمع‌آوری کمک به آسیب‌دیدگان زلزله بم، در پاریس اجرا شد. کنسرت‌ها یکی در کلیسای «سنت سولپیس» و دیگری در تالار کنسرواتوار شهرک ایسی-له-مولینو در حومه پاریس برگزار شد و قطعاتی به رهبری لوریس چکناواریان توسط ارکستر مجلسی رودکی با بیست و شش نوازنده که از ارمنستان او را همراهی می‌کردند، اجرا گردید. برنامه کلیسای سنت سولپیس داستان لیلی و مجنون نظامی بود و چکناواریان با استفاده از آثار موسیقیدانان کلاسیک و همین‌طور قطعاتی از ساخته‌های خودش و حسین دهلوی، آن را تنظیم کرده بود. در برنامه دوم در شهرک ایسی-له-مولینو ارکستر قطعاتی از آهنگسازان ارمنی از جمله آرام خاچاتوریان، ادوارد میرزویان، ملیک موویساکالیان و آهنگسازان ایرانی همچون حشمت سنجری، حسین دهلوی و خود لوریس چکناواریان را اجرا کرد.
چکناواریان اولین اجرای ارکستر سمفونیک تهران را در سال ۱۳۹۵ را رهبری کرد. این برنامه در حمایت از فعالیت‌های انسان دوستانه موسسات خیریه، نیمه اردیبهشت ماه ۱۳۹۵ در تالار وحدت روی صحنه رفت.
سایر فعالیت‌ها
نمایشگاه نقاشی
لوریس چکناواریان در نشست خبری نمایشگاهش موسیقی روی بوم.
نمایشگاه نقاشی‌های لوریس چکناواریان با عنوان «موسیقی روی بوم» روز ۳۰ فروردین ۱۳۹۵ با حضور جمعی از مسئولان، چهره‌های هنری و علاقه‌مندان این هنرمند، در نگارخانه استاد ممیز خانه هنرمندان ایران گشایش یافت. او در این نمایشگاه تابلوهایش با تکنیک آکریلیک را در معرض بازدید عموم قرار داد.
نویسندگی
چکناواریان کتاب طنزی با عنوان «خرستان» را در ۱۶۸ صفحه را که شامل مجموعهای از داستان‌های کوتاه طنز می‌باشد توسط نشر صدای معاصر رونمایی و منتشر کرد. وی که فردی شوخ‌طبع می‌باشد، در این کتاب داستان کشوری از مجموعه خران را نوشته‌است. معرفی و جشن امضای این کتاب، ۲۱ اسفند ۱۳۹۵، با حضور «اکبر عالمی» و «یارتا یاران» و «محمود دولت‌آبادی» در «کافه کتاب» شهر کتاب مرکزی برگزار شد.
جوایز، نشان‌ها، قدردانی‌ها و تجلیل‌ها
در زیر فهرست جوایز، نشان‌ها و تجلیل‌های لوریس چکناواریان آورده شده‌است:
نشان درجه یک هنر از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (۱۳۸۱ (۲۰۰۲)).
دریافت جوایز چنگ طلایی برای دستاورد عالی هنری از ۱۵ام و ۱۶ جشنواره موسیقی فجر در تهران
استاد افتخاری کنسرواتوار کومیتاس، ایروان
دریافت نشان فرهنگی «مسروپ ماشتوتس مقدس» از عالیجناب وازگن یکم کاتولیس اعظم تمامی ارامنه جهان.
دریافت نشان دولتی برای خدمات به زمین لرزه از آقای ووسکانیان نخست‌وزیر ارمنستان شوروی
اعطای مدال موسس خورناتسی توسط دولت جمهوری ارمنستان به خاطر خدمات فرهنگی به ارمنستان
اعطا صلیب طلایی کلیسای رومانی.
BBC Music Magazine Top 1000 CDs Guide
دریافت نشان طلایی از دانشگاه ارمنستان.
Macedonian Silver Orb conferred by Bishop Bartolomeus I of Constantinople, Ecumenical Patriarch of the Eastern Orthodox Churches.
EMG Art of Record Buying Recommendation
EMG Golden Art of Record Buying Recommendation
Gramophone Classical Good CD Guide گرامافون
Gramophone Critics Choice
Gramophone Editors Choice
Gramophone Recommended Recording
Hi-Fi World Record of the Month
High Fidelity Critics Choice
Penguin Guide to Compact Discs *** Outstanding performance and recording
Records - Recording Pick of the Month, Pick of the Year
Receives Homayoon Order and Medal for the composition of "Son et Lumiere Persepolis 2500"
نشان همایون (۱۹۷۱ ایران) از ملکه فرح پهلوی
Recipient of the "Golden Conducting Baton" from the Armenian Philharmonic Choir for Artistic Achievement.
Golden Cultural Medal from the Armenian Ministry of Culture
جشن تولد ۷۸ سالگی لوریس چکناواریان شامگاه یک شنبه در یازدهمین ویژه برنامه «تولد ماه» سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در موزه هنرهای دینی امام علی برگزار شد.
در چهارمین جشن سالانه موسیقی ما که در تاریخ ۲۵ آذر ۱۳۹۶ در تالار وحدت تهران برگزار شد، از لوریس چکناواریان به پاس یک عمر فعالیت هنری تقدیر به عمل آمد.
دریافت «جایزه سرو ایرانی» در سومین دوره آئین جایزه سرو ایرانی در خانه اندیشمندان علوم انسانی ۱۳۹۷
لوریس چکناواریان در موزه موسیقی آبان ۱۳۹۶
چکناواریان در آستانه هشتاد سالگی، تمامی آثارش را در حوزه موسیقی به موزه موسیقی اهدا کرد به همین منظور مراسمی در روز نهم آبان ۱۳۹۶ در موزه موسیقی با حضور چهره‌های شناخته شده موسیقی برگزار شد.
نظرات درباره وی
بزرگان موسیقی در مورد چکناواریان می‌نویسند:
آثار
برای بیش از ۴۵ فیلم موسیقی متن ساخته‌است. او برای ۵ فیلم سینمایی موسیقی متن فیلم تهیه نموده‌است و کلیه منتقدین فیلم و سینمای ایران آثار او را ستوده‌اند.
آفرینش نخستین اپرا برای کودکان نیز با پرویز و پریسا به نام لوریس چکناواریان ثبت شده‌است. او شاید نخستین آهنگسازی نیز باشد که روی رستم و سهراب کار کرده و اپرای خود را در صحنه‌های جهانی نیز به اجرا درآورده است. لوریس چکناوارایان در عرصه باله نیز کار کرده‌است. افسانه «سیمرغ» از عطار نیشابوری را صحنه‌ای کرده‌است. «سیمرغ» در سال ۱۳۵۴ در تالار رودکی نخستین اجرای خود را پیدا کرد. دیگر آثار برجسته لوریس چکناواریان عبارت است از سمفونی شماره یک برای ترومپت و سازهای کوبه‌ای، سمفونی کردو، اوراتوریو (Oratorio) زندگی مسیح، دو کنسرتو برای ویلون و پیانو، سوییت دریاچه وان و بالاخره اوراتوریو آخر زمان.
کلاسیک
رستم و سهراب
او بیش از ۷۵ اثر شامل سمفونی، اپرا، موسیقی مجلسی، کنسرتو برای پیانو، ویلن، گیتار، ویولن سل و پیپا، موسیقی باله، آثاری برای گروه کر، یک رکوئیم، و یک اوراتوریو فیلم ساخته‌است. بخشی از آثار کلاسیک چکناوریان عبارت اند از:
اپراها
اپرای پردیس و پریسا (۱۹۷۲)
اپرای رستم و سهراب (۶۴–۱۹۶۲)
این اثر طی ۲۵ سال در هشت ورژن نوشته شده‌است و در برای نخستین بار در بهمن ۱۳۷۸ در پانزدهمین دوره جشنواره موسیقی فجر اجرا شده‌است.
اپرای شمس و مولانا
باله
سیمرغ (۱۹۷۵)
فانتاستیک (۱۹۶۱–۱۹۵۸)
آهنگ نور و صدا (برای جشنهای تخت جمشید)
توکاتا و فوگ برای ارکستر زهی
کنسرتوپیانو
سمفونی پرسپولیس (۱۳۸۴)
سمفونی برای باله اتللو (۱۹۸۴)
کوروش کبیر
موسیقی فیلم
در کارنامه کاری چکناوریان آهنگسازی فیلم بلند، کوتاه، مستند هم دیده می‌شود که عبارتنداز:
ردیف
عنوان
سال
کارگردان
توضیحات
فیلم کوتاه جلد مار
۱۳۴۱
هژیر داریوش
جدال در مهتاب
۱۳۴۲
انزو دل وینچنسو
محصول مشترک با ایتالیا
تجاوز
۱۳۴۹ / ۱۹۷۱
بی‌تا
۱۳۵۱
هژیر داریوش
هشتمین روز هفته
۱۳۵۲ (۱۹۷۳)
حسین رجاییان
تنگسیر
۱۳۵۲
امیر نادری
به امید دیدار
۱۳۵۴
محمد رسول‌اف
بشارت منجی
۱۳۸۳
نادر طالب زاده
جزیره رنگین
۱۳۹۳
مناظر ایران
هوشنگ شفتی
پرتو یک حماسه
منوچهر طیاب
من ایران را دوست دارم
۱۹۷۰
خسرو سینایی
فیلم کوتاه
آدم شاخ در میاره
فیلم کوتاه
آستان قدس رضوی و بناهای صفوی
۱۹۷۵
منوچهر طیاب
فیلم کوتاه (دریافت Delqan Gold prize from the 12th international educational films festival in Tehran)
ادیان
فیلم کوتاه
برخاسته
فیلم کوتاه
فیلم کوتاه
توریست در ایران
فیلم کوتاه
چهلستون
۱۹۷۳
منوچهر طیاب
فیلم کوتاه
حاج مصورالملکی
۱۹۷۲
خسرو سینایی
فیلم کوتاه
شرح حال
فیلم کوتاه
عالی قاپو
۱۹۷۳
منوچهر طیاب
فیلم کوتاه
مجموعه گنجعلی خان
۱۹۷۵
همایون پورمند
فیلم کوتاه
مسجد شیخ لطف‌الله
فیلم کوتاه
معماری ایلخانی
۱۹۷۵
منوچهر طیاب
فیلم کوتاه
معماری تیموری
۱۹۷۵
منوچهر طیاب
فیلم کوتاه
معماری سلجوقی
۱۹۷۵
منوچهر طیاب
فیلم کوتاه
هشت بهشت
۱۹۷۳
منوچهر طیاب
فیلم کوتاه
فیلم درباره وی
مراحل ساخت «مایسترو» مستندی درباره زندگی لوریس چکناواریان به کارگردانی وحید زارع‌زاده در سال ۱۳۹۰ به پایان رسید. این مستند بلند ۵۲ دقیقه‌ای اولین فیلمی است که درباره چکناواریان ساخته شده و عنوان آن «مایسترو» به زبان ارمنی به معنای استاد است. «مایسترو» به تهیه‌کنندگی زهرا مشتاق، زندگی لوریس چکنواریان آهنگساز بینالمللی را به تصویر کشیده‌است.
ارمنی‌ها در سینمای ایران
ارمنی‌های ایران
فهرست ارمنی‌های ایران
فهرست آهنگسازان ارمنی
توضیحات | [
"بروجرد",
"استان لرستان",
"ایران",
"اتحاد شوروی",
"وین",
"گلندیل (کالیفرنیا)",
"ارمنی‌های ایران",
"جمال امید",
"آهنگساز",
"رهبر (موسیقی)",
"نقاش",
"ارکستر فیلارمونیک ارمنستان",
"ارکستر اپرای تهران",
"کلیسای حواری ارمنی",
"سمفونی",
"اپرا",
"کنسرتو",
"پیانو",
"ویلن",
"گیتار",
"ویولن سل",
"پیپا",
"چین",
"باله (رقص)",
"گروه کر",
"رکوئیم",
"اوراتوریو",
"موسیقی فیلم",
"آرشالویس چکناوریان",
"ارکستر",
"ارمنستان",
"موسیقی کر",
"موسیقی مجلسی",
"رقص باله",
"ویولن",
"سلو",
"ژانت د. لازاریان",
"نسل‌کشی ارمنی‌ها",
"سید حسین طباطبایی بروجردی",
"دبیرستان فیروز بهرام",
"آندرانیک هویان",
"موتسارتیوم دانشگاه زالتسبورگ",
"زالتسبورگ",
"دانشگاه میشیگان",
"هنرستان عالی موسیقی",
"ایالات متحده آمریکا",
"انقلاب ۱۳۵۷",
"ایروان",
"نیویورک",
"لندن",
"رستم و سهراب (اپرا)",
"اپرای پردیس و پریسا",
"ارکستر سمفونیک لندن",
"جلد مار",
"هژیر داریوش",
"جدال در مهتاب",
"انزو دل وینچنسو",
"بی تا (فیلم)",
"تجاوز (فیلم ۱۳۴۹)",
"حمید مصداقی",
"تنگسیر (فیلم)",
"امیر نادری",
"فرامرز پایور",
"حسن ناهید",
"خسرو سینایی",
"منوچهر طیاب",
"ارکستر سمفونیک تهران",
"عبدالحسین مختاباد",
"تالار وحدت",
"فرهنگسرای بهمن",
"شهرام ناظری",
"کنسرت شهرام ناظری و لوریس چکناوریان",
"زلزله بم",
"پاریس",
"ایسی-له-مولینو",
"ارکستر مجلسی رودکی",
"آرام خاچاتوریان",
"ادوارد میرزویان",
"ملیک موویساکالیان",
"حشمت سنجری",
"حسین دهلوی",
"مدال موسس خورناتسی",
"جمهوری ارمنستان",
"گرامافون (مجله)",
"جایزه سرو ایرانی",
"کارل ارف",
"اپرای رستم و سهراب",
"جشنواره موسیقی فجر",
"اپرای شمس و مولانا",
"سیمرغ (باله)",
"نور و صدا",
"جشنهای ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران",
"توکاتا",
"فوگ",
"ارکستر زهی",
"کنسرتوپیانو",
"سمفونی پرسپولیس",
"کوروش کبیر (پوئم سمفونیک)",
"هشتمین روز هفته",
"حسین رجاییان",
"به امید دیدار",
"محمد رسول‌اف",
"بشارت منجی (فیلم)",
"نادر طالب زاده",
"هوشنگ شفتی",
"ارمنی‌ها در سینمای ایران",
"فهرست ارمنی‌های ایران",
"فهرست آهنگسازان ارمنی"
] | [
"لوریس چکناواریان",
"آهنگسازان اهل ارمنستان",
"آهنگسازان کلاسیک اهل ایران",
"آهنگسازان کلاسیک سده ۲۱ (میلادی)",
"آهنگسازان کلاسیک مرد",
"آهنگسازان موسیقی کلاسیک سده ۲۰ (میلادی)",
"آهنگسازان اهل ایران",
"افراد ایرانی ارمنی‌تبار",
"افراد زنده",
"اهالی بروجرد",
"تحصیلکردگان دبیرستان فیروزبهرام",
"دانش‌آموختگان دانشگاه میشیگان",
"دریافت‌کنندگان مدال موسس خورناتسی",
"رهبران ارکستر اهل ارمنستان",
"رهبران ارکستر اهل ایران",
"زادگان ۱۳۱۶",
"زادگان ۱۹۳۷ (میلادی)",
"شهروندان افتخاری ایروان",
"موسیقیدانان کلاسیک اهل ایران",
"نقاشان اهل ایران",
"نقاشان سده ۲۰ (میلادی)"
] |
2,585 | تئوری کنترل | 0 | 13 | 0 | [
"تئوري كنترل"
] | false | 7 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | در مهندسی و ریاضیات تئوری کنترل با رفتار سیستمهای دینامیکی سر و کار دارد. خروجی مورد نظر یک سیستم را متغیر مرجع می‌نامیم. هرگاه لازم باشد که یک یا چند متغیر خروجی رفتار خاصی را در طول زمان نشان دهند، یک کنترلر سعی می‌کند که این رفتار را با دستکاری متغییرهای ورودی سیستم عملی کند. | [
"سیستم دینامیکی",
"نظام‌الدین فقیه",
"سیستمهای کنترل",
"شابک",
"سیستمهای پویا"
] | [
"تجرید",
"دانش سامانه",
"سامانه‌ها",
"سیبرنتیک",
"علوم میان‌رشته‌ای",
"فلسفه علم",
"مهندسی کنترل"
] |
2,586 | جایزه تورینگ | 0 | 123 | 0 | [
"جايزه تورينگ",
"جایزهٔ تورینگ",
"جايزهٔ تورينگ"
] | false | 74 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | جایزه آ.ام. تورینگ سالانه از سوی انجمن ماشین‌های محاسب (ACM) به اشخاصی که سهم بسزایی در زمینه کامپیوتر دارند، اعطا می‌شود. از آن جایی که جایزه نوبل برای علوم کامپیوتر وجود ندارد، از این جایزه به عنوان جایزه نوبل در کامپیوتر یاد می‌شود. این جایزه به افتخار آلن تورینگ پدر علوم کامپیوتر نامگذاری شده‌است. شرکت‌های گوگل و اینتل حامیان مالی این جایزه ۲۵۰،۰۰۰ دلاری هستند.
فهرست برندگان جایزه تورینگ
۱۹۸۸
۱۹۹۹
۱۹۷۳
سال
نام برنده
ملیت
۱۹۶۶
آلن پرلیس
۱۹۶۷
موریس ویلکس
۱۹۶۸
ریچارد همینگ
۱۹۶۹
ماروین مینسکی
۱۹۷۰
جیمز ویلکینسون
۱۹۷۱
جان مک‌کارتی
۱۹۷۲
ادسخر دیکسترا
۱۹۷۳
چارلز باخمن
۱۹۷۴
دونالد کنوت
۱۹۷۵
آلن نیوول
هربرت الکساندر سیمون
۱۹۷۶
مایکل رابین
دینا اسکات
۱۹۷۷
جان بکوس
۱۹۷۸
رابرت فلوید
۱۹۷۹
کنت ایورسن
۱۹۸۰
آنتونی هار
۱۹۸۱
ادگار کاد
۱۹۸۲
استفان کوک
۱۹۸۳
کن تامسون
دنیس ریچی
۱۹۸۴
نیکلاوس ورث
۱۹۸۵
ریچارد کارپ
۱۹۸۶
جان هاپکرافت
رابرت تارجان
۱۹۸۷
جان کوک
۱۹۸۸
ایوان سوترلند
۱۹۸۹
ویلیام کاهان
۱۹۹۰
فرناندو کورباتو
۱۹۹۱
رابین میلز
۱۹۹۲
باتلر لامسون
۱۹۹۳
یوریس هارتمانیس
ریچارد استیرنز
۱۹۹۴
ادوارد فاین‌باوم
راج ردی
۱۹۹۵
مانوئل بلام
۱۹۹۶
امیر پنوئلی
۱۹۹۷
داگلاس انگلبارت
۱۹۹۸
جیم گری
۱۹۹۹
فردریک بروکز
۲۰۰۰
آندرو یائو
۲۰۰۱
اوله‌یوهان دال
کریستن نیگارد
۲۰۰۲
رونالد ریوست
آدی شامیر
لئونارد آدلمن
۲۰۰۳
آلن کی
۲۰۰۴
وینتون سرف
رابرت کان
۲۰۰۵
پیتر ناور
۲۰۰۶
فرانسیس آلن
۲۰۰۷
ادموند کلارک
آلن امرسون
جوزف سیفاکیس
۲۰۰۸
باربارا لیسکف
۲۰۰۹
چارلز ثاکر
۲۰۱۰
لسلی والینت
۲۰۱۱
یودیا پرل
و
۲۰۱۲
سیلویو میکالیشفیع گولدواسر
و
۲۰۱۳
لزلی لمپورت
۲۰۱۴
مایکل استون برکر
۲۰۱۵
مارتین ادوارد هلمنویتفیلد دیفی
۲۰۱۶
تیم برنرز لی
انجمن ماشین‌های حسابگر
آلن تورینگ | [
"انجمن ماشین‌های محاسب",
"جایزه نوبل",
"علوم کامپیوتر",
"آلن تورینگ",
"گوگل",
"اینتل",
"۱۹۶۶ (میلادی)",
"آلن پرلیس",
"۱۹۶۷ (میلادی)",
"موریس ویلکس",
"۱۹۶۸ (میلادی)",
"ریچارد همینگ",
"۱۹۶۹ (میلادی)",
"ماروین مینسکی",
"۱۹۷۰ (میلادی)",
"جیمز ویلکینسون",
"۱۹۷۱ (میلادی)",
"جان مک‌کارتی",
"۱۹۷۲ (میلادی)",
"ادسخر دیکسترا",
"۱۹۷۳ (میلادی)",
"چارلز باخمن",
"۱۹۷۴ (میلادی)",
"دونالد کنوت",
"۱۹۷۵ (میلادی)",
"آلن نیوول",
"هربرت الکساندر سیمون",
"۱۹۷۶ (میلادی)",
"مایکل رابین",
"دینا اسکات",
"۱۹۷۷ (میلادی)",
"جان بکوس",
"۱۹۷۸ (میلادی)",
"رابرت فلوید",
"۱۹۷۹ (میلادی)",
"کنت ایورسن",
"۱۹۸۰ (میلادی)",
"آنتونی هار",
"۱۹۸۱ (میلادی)",
"ادگار کاد",
"۱۹۸۲ (میلادی)",
"استفان کوک",
"۱۹۸۳ (میلادی)",
"کن تامسون",
"دنیس ریچی",
"۱۹۸۴ (میلادی)",
"نیکلاوس ورث",
"۱۹۸۵ (میلادی)",
"ریچارد کارپ",
"۱۹۸۶ (میلادی)",
"جان هاپکرافت",
"رابرت تارجان",
"۱۹۸۷ (میلادی)",
"جان کوک",
"۱۹۸۸ (میلادی)",
"ایوان سوترلند",
"۱۹۸۹ (میلادی)",
"ویلیام کاهان",
"۱۹۹۰ (میلادی)",
"فرناندو کورباتو",
"۱۹۹۱ (میلادی)",
"رابین میلز",
"۱۹۹۲ (میلادی)",
"باتلر لامسون",
"۱۹۹۳ (میلادی)",
"یوریس هارتمانیس",
"ریچارد استیرنز",
"۱۹۹۴ (میلادی)",
"ادوارد فاین‌باوم",
"راج ردی",
"۱۹۹۵ (میلادی)",
"مانوئل بلام",
"۱۹۹۶ (میلادی)",
"امیر پنوئلی",
"۱۹۹۷ (میلادی)",
"داگلاس انگلبارت",
"۱۹۹۸ (میلادی)",
"جیم گری",
"۱۹۹۹ (میلادی)",
"فردریک بروکز",
"۲۰۰۰ (میلادی)",
"آندرو یائو",
"۲۰۰۱ (میلادی)",
"اوله‌یوهان دال",
"کریستن نیگارد",
"۲۰۰۲ (میلادی)",
"رونالد ریوست",
"آدی شامیر",
"لئونارد آدلمن",
"۲۰۰۳ (میلادی)",
"آلن کی",
"۲۰۰۴ (میلادی)",
"وینتون سرف",
"رابرت کان",
"۲۰۰۵ (میلادی)",
"پیتر ناور",
"۲۰۰۶ (میلادی)",
"فرانسیس آلن",
"۲۰۰۷ (میلادی)",
"ادموند کلارک",
"آلن امرسون",
"جوزف سیفاکیس",
"۲۰۰۸ (میلادی)",
"باربارا لیسکف",
"۲۰۰۹ (میلادی)",
"چارلز ثاکر",
"۲۰۱۰ (میلادی)",
"لسلی والینت",
"۲۰۱۱ (میلادی)",
"یودیا پرل",
"۲۰۱۲ (میلادی)",
"سیلویو میکالی",
"شفیع گولدواسر",
"۲۰۱۳ (میلادی)",
"لزلی لمپورت",
"۲۰۱۴ (میلادی)",
"۲۰۱۵ (میلادی)",
"مارتین ادوارد هلمن",
"ویتفیلد دیفی",
"۲۰۱۶ (میلادی)",
"تیم برنرز لی",
"انجمن ماشین‌های حسابگر"
] | [
"آلن تورینگ",
"انجمن ماشین‌های محاسب",
"برندگان جایزه تورینگ",
"جایزه‌های علمی",
"جوایز بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۶۶ (میلادی)",
"جوایز علمی",
"علوم رایانه"
] |
2,587 | کیاوش صاحب‌نسق | 1 | 114 | 0 | [
"كياوش صاحب نسق",
"کیاوش صاحب نسق"
] | false | 6 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام",
"Item2": "کیاوش صاحب‌نسق"
},
{
"Item1": "پس‌زمینه",
"Item2": "non_vocal_instrumentalist"
},
{
"Item1": "تولد",
"Item2": "[[۱۳۴۷]][[تهران]]، [[ایران]]"
},
{
"Item1": "فعالیت",
"Item2": "[[آهنگساز]]"
},
{
"Item1": "سازهای_برجسته",
"Item2": "[[پیانو]]"
}
],
"Title": "هنرمند موسیقی"
} | کیاوش صاحب‌نسق (زاده آذر ۱۳۴۷ در تهران) آهنگساز و نوازنده پیانو اهل ایران است.
زندگینامه و فعالیت هنری
کیاوش صاحب‌نسق در آذر ۱۳۴۷ در تهران به دنیا آمد.
آشنایی با پیانو نزد خانم‌ها هاراطونیان، رضایی، شهسا و آقایان فرمان بهبود و فریدون ناصحی
تئوری موسیقی و سلفژ نزد آقای شریف لطفی
هارمونی مقدماتی، پیشرفته و کنترپوان نزد آقایان مهران روحانی و محمدرضا درویشی
دوره‌های هارمونی فشرده نزد آقای علیرضا مشایخی
آشنایی با ساز سه تار و ردیف نزد آقای مسعود شعاری و مدتی کوتاه نزد آقای حسین علیزاده
با شروع به یادگیری پیانو اولین تلاشها در نوشتن قطعاتی برای این ساز و سازهای دیگر
بداهه‌نوازی بر روی پیانو، آشنایی با موسبقی جاز و برخورد مقدماتی با موسیقی کامپیوتر
همکاری با صدا و سیما، نوشتن قطعاتی برای پیانو، ارکستر مجلسی و ارکستر بزرگ
موسیقی فیلم کوتاه خاطرات عکاس پیر و موسیقی تئاتر آواز قناری (مرگ کلاغ)
موسیقی نقاشی متحرک شرکت زیراکس به عنوان تجربه‌ای در ارتباط با تصویر از سال ۱۳۷۳
ورود به دانشگاه موسیقی گراتس، اطریش در رشته آهنگسازی و تئوری موسیقی نزد پروفسور بآت فورر - Beat Furrer
دنبال کردن تجربه‌ها در موسیقی کامپیوتر و الکترونیک و بداهه‌نوازی در سبک‌های متفاوت
تحقیق در باب ارتباط خطوط استخراج شده از نسبت‌های طلایی و ردیف موسیقی ایران
ترجمه مقالاتی در باب موسیقی میکروتونال و تحقیق در چگونگی استفاده از این تحربه‌ها در ثبت دقیقتر موسیقی ردیف و محلی ایران که تعمقی در امکان قانونمندی چند صدایی‌ها در این موسیقی را پیامد خواهد داشت
اجرای قطعات متعدد در چهارچوب انجمن موسیقی مدرن سیمی دیگر در گراتس و اسلوانی
اجرای قطعه «لالایی زیر آوار» به یاد زلزله‌زدگان شمال کشور به رهبری نصیر حیدریان با ارکستر سمفونیک تهران در تالار وحدت
انتشار سی دی‌های لالایی زیر آوار – موسیقی برای ارکستر و کامپیوتر و … و اینجا در سکوت – بداهه نوازی‌های پیانو
کارگاه موسیقی – زمستان ۱۳۷۸
دعوت از آهنگسازان ایرانی مقیم خارج و داخل کشور برای نوشتن قطعاتی برای اجرا در اطریش
برگزاری کنسرت نوای ایران در سال ۲۰۰۲ برای کوارتت زهی آثار آهنگسازان ایران
موسیقی فیلم Outer Space ساخته پتر چرکاسکی – برنده جایزه فستیوال بینالمللی فیلم گراتس
موسیقی آرم تریلر فستیوال بینالمللی فیلم ۹۹ Viennale در وین
موسیقی غرفه ایران در نمایشگاه جهانی اکسپو ۲۰۰۰ در هانوور، آلمان
شرکت در فستیوال بینالمللی موسیقی مدرن اطریش ۲۰۰۰ Musik Protokoll با قطعه «لحظه منجمد شده»
برنده جایزه موسیقی شهر گراتس در سال ۲۰۰۱
شرکت در فستیوال بینالمللی موسیقی مدرن اطریش ۲۰۰۲ Hoergaenge با قطعه «Memento»
تابستان ۲۰۰۲ فارغ‌التحصیل در رشته آهنگسازی و تئوری موسیقی با درجه ممتاز با موضوع پایان‌نامه "میکروتونالیته در موسیقی ایران" — بررسی نظریات مختلف در باب اندازه‌گیری فواصل در موسیقی ردیف
برگزاری سمینارهای آشنایی با موسیقی معاصر و آهنگسازی در قرنی که گذشت در ایران- تابستان ۷۹ و ۸۱
ترجمه کتب متعدد در باب موسیقی میکروتونال، شیوه‌های نوین اجرایی در سازهای اروپایی وآشنایی کودکان با ارکستر
برنده بورسیه بزرگ آهنگسازی اطریش ۲۰۰۳
قطعه memento Ia برای ۱۲ نوازنده - اجرا توسط آنسامبال Klangforum Wien -
گراتس؛ در پروژه Klangwege ۲۰۰۳ پروژه‌ای مشترک بین گراتس ۲۰۰۳؛ پاییز اشتایری و دانشگاه موسیقی و هنر گراتس- ۱۱ نوامبر ۲۰۰۳
رساله دکترا در دانشگاه موسیقی گراتس انسیتو الکترونیک، انسیتو اتنوموزیکولوژی با همکاری دانشگاه موتزارتیوم سالزبورگ؛ "میکروتونالیته در موسیقی ایران" —نقدی بر روش‌های اندازه‌گیری فواصل درموسیقی ایران از ابتدا تاکنون- پیشنهاد متد جدید و معرفی نتایج آن
پایه‌گذاری انجمن نوای ایران با هدف معرفی موسیقی ایران در اطریش
پایه‌گذاری ارکستر Zeitfluss باادومیچیچ و کلمنس فروشتوگ برای اجرای قطعات موسیقی مدرن
اجرای قطعه در جدال با خاموشی- برای گوینده و ارکستر – بر اساس شعری از احمد شاملو (ترجمه به آلمانی)
اجرای قطعه حصار برای ساکسفون و ارکستر – سلو: کلمنس فروشتوک، به رهبری: ادو میچیچ - ۲۷ آوریل ۲۰۰۴
اجرای کوارتت ورن توسط کوارتت باربد در نیویورک آمریکا – ۲۵ ژوئن ۲۰۰۴
قطعه Deja-Vu (آشنا پنداری) برای ابوا- برایMarkus Deuter) مارکوس دویتر (نوازنده ابوای Klangforum)کلانگ فوروم) – ۲۱ مه ۲۰۰۴
انتشار سی دی لحظه‌ها – قطعاتی برای پیانو، نشر هرمس – تهران؛ تابستان ۲۰۰۴
قطعه Illusion (اوهام) برای ۲۰ نوازنده – به رهبری: ادو میچیچ، ارکستر Zeitfluss، ۳۱ ژانویه ۲۰۰۵
پروژه مولتی مدیا سعیده - یک مونولوگ بر اساس بریده‌ای ۲۱ دقیقه‌ای از مستند سعیده ساخته فرشاد فدائیان
اردیبهشت ۸۴ - دبیر جشنواره موسیقی آهنگسازان معاصر ایران در بنیاد آفرینش‌های نیاوران - طرح، جمع‌آوری آثار، برنامه‌ریزی کنسرت، نشر صوتی و انتشار پارتیتور آثار اجرا شده توسط بنیاد نیاوران- اجرای ۱۱ کوارتت زهی از آهنگسازان ایرانی توسط کوارتت زهی آنی از ارمنستان با حمایت واحد موسیقی بنیاد آفرینش‌های نیاوران
بهمن ۸۴ - بازگشت به ایران- شروع به تدریس آهنگسازی، ارکستراسیون، هارمونی تحلیلی، آکوستیک، مبانی موسیقی قرن بیستم و سازشناسی در دانشگاه تهران، دانشکده موسیقی ی دانشگاه هنر، دانشگاه سوره و هنرستان موسیقی دختران
تیر ۸۶- اجرای قطعه "۱۰ – ۹+۱ # " برای آنسامبل توسط ارکستر رود زمان به رهبری ادو میچیچ در سالن مینوریتن شهر گراتس
مهر ۸۶ و آذر ۸۶ - اجرای قطعه کو برای سه تار و ارکستر – سفارش فستیوال پاییزی پاریس و آنسامبل نو هلند – اپرا باستی پاریس، گرونوبل و هلند – سه تار: مسعود شعاری
آبان ۸۶ اجرای قطعه زرمان برای کنترباس سولو – کنترباس: اولی فوسنگر Uli Fussenegerنوازنده کلانگ فوروم (وین)Klangforum
دی ۸۶ تاکنون عضویت در شورای نویسندگان مجله تخصصی فرهنگ و آهنگ و انتشار مقالات مختلف در این مجله.
مهر ۹۰ قطعه ندانستگی یا آگنوزی به سفارش انجمن فلوت ایران برای بخش کنکور فلوت ۱۳۹۰
بهمن ۹۱، پایه‌گذاری ارکستر مجلسی نوفه با اولین اجرای منتخبی از آثار مجلسی کیاوش صاحب نسق در تالار رودکی
خرداد ۹۳، قطعه دیسلکسیا(Dyslexia) خوانش پریشی /دش خوانی برای روز موسیقی نو گراتس - برای ۱۰ سالگی آنسامبل روز زمان (zeitfluss)
اردی بهشت ۹۴، قطعه دمنزا(Demenza) زوال عقل برای Academia Filarmonica Romana و انسامبل Imago Sonora
شهریور ۹۴، پروژه رستم و سهراب با خوانش و تحلیل محمود دولت‌آبادی، موسیقی: کیاوش صاحب نسق با اجرای کهن سازگان ایران
آثار
سی دی‌های منتشر شده
لحظه‌ها – قطعاتی برای پیانو، نشر هرمس – تهران؛ تابستان ۲۰۰۴
لالایی زیر آوار – موسیقی برای ارکستر و کامپیوتر، کارگاه موسیقی – زمستان ۱۳۷۸
… و اینجا در سکوت – بداهه نواری‌های پیانو، کارگاه موسیقی – زمستان ۱۳۷۸
زرمان – سه قطعه برای ارکستر و سه قطعه برای سولو- مجموعه ۲ سی دی - آوای باربد - پاییز ۸۸
ورن – قطعاتی برای ارکستر آکوستیک و الکترو آکوستیک - باصدای احمد شاملو - آوا خورشید - شهریور ۹۱
پیانوی همراه - دی وی دی تصویری مبایل بداهه نوازی برای پیانو - بداهه نوازی برای پیانو و آیفون - آوا خورشید - اسفند ۹۳
موسیقی برای فیلم، نقاشی متحرک و ویدئو آرت
موسیقی فیلم، تریلر، نقاشی متحرک و غرفه نمایشگاه:
موسیقی فیلم کوتاه خاطرات عکاس پیر
موسیقی آواز قناری (مرگ کلاغ)
موسیقی نقاشی متحرک شرکت زیراکس
Outer Space ساخته پتر چرکاسکی – برنده جایزه فستیوال بین الملی فیلم گراتس
موسیقی آرم تریلر فستیوال بینالمللی فیلم 99 Viennale در وین۱۹۹۹
موسیقی غرفه ایران در نمایشگاه جهانی اکسپو ۰۲۰۰ در هانوور، آلمان
موسیقی فیلم Dream work ساخته پتر چرکاسکی ۲۰۰۱
موسیقی فیلم چهره تو در نگاه من ساخته سیمین کرامتی
موسیقی فیلم بر دریچه تنهایی ساخنه سیمین کرامتی
موسیقی فیلم آهنگر خانه بهروز ساخته فرشاد فداییان ۱۳۸۳
موسیقی فیلم انگشتان پای چپ ساخته فرشاد فداییان ۱۳۸۵
موسیقی فیلم انارکوچک ساخته مریم سپهری ۱۳۸۶
موسیقی فیلم کهنه نو می‌شود ساخته فرشاد فداییان ۱۳۸۷
موسیقی فیلم موزه هنرهای معاصر ساخته بهمن کیارستمی ۱۳۸۷
موسیقی فیلم زار خاک ساخته رضا توفیق جو ۱۳۹۳
موسیقی فیلم این بامداد خسته - زندگی احمد شاملو ساخته فرشاد فداییان ۱۳۹۴
مولتی مدیا
پروژه مولتی مدیا سعیده - یک مونولوگ بر اساس بریده‌ای ۲۱ دقیقه‌ای از مستند سعیده ساخته فرشاد فدائیان
لحظه منجمد شده – مولتی مدیا برای سه تار، ساکسفون، ترومپت، کنتر باس، پرکاشن، الکترونیک و هفت مونیتور
پژواک سکوت – چیدمان صوتی برای۱۶ ستون میدان اکسپو هانور، ۱۳۸۹
دکه - چیدمان صوتی با دخالت مخاطب - بداهه نوازان زروان- گالری ایست، مهر ۱۳۹۱
سی دی‌های در دست انتشار
رستم و سهراب/ طومار- خوانش محمود دولت‌آبادی از رستم و سهراب شاهنامه فردوسی با تحلیل داستان رستم و سهراب، موسیقی: کیاوش صاحب نسق
۴۰ رباعی تا شیخ خرقان - شعر: دکتر امیر حسین الهیاری، خوانش اشعار: دکتر امیر حسین الهیاری، موسیقی: کیاوش صاحب نسق
ترجمه
تینا و ارکستر – کتابی برای آشنایی کودکان و نوجوانان با سازهای ارکستر کلاسیک اروپایی - آوای باربد، ۱۳۹۱
شعر
هیج هیج از کوچه برنمی‌تابد، نشر نخبگان، اسفند ۱۳۹۴
سمینارها و سخنرانی‌ها
برگزاری سمینارهای آشنایی با موسیقی معاصر و آهنگسازی در قرنی که گذشت در ایران- فرهنگسرای نیاورن- تابستان ۷۹
برگزاری سمینارهای آشنایی با موسیقی معاصر و آهنگسازی در قرنی که گذشت در ایران - ۸۱، دانشگده علوم اجتماعی۱۳۸۶، دانشگاه هنر – هفته پژوهش ۱۳۸۶
سیر تکامل تاریخ اجتماعی موسیقی از رنسانس تا عصر حاضر - دانشگده علوم اجتماعی- ۱۳۸۷
سمینار پژوهشی ارتباط موسیقی و معماری – دانشگاه هنر - ۱۳۸۷
سمینار پژوهشی موسیقی الکترونیک- شاهرخ خواجه نوری و کیاوش صاحب نسق؛ گروه موسیقی یارآوا- بهمن ۱۳۸۷
بررسی موجز در آثار پژوهشی داریوش طلایی – مرکز هنرپژوهی نقش جهان، فرهنگستان هنر – ۱۳۸۷
سمینار آهنگسازان ایران و برخورد با موسیقی دستگاهی و محلی ایران- پژوهشکده ارتباطات وزارت ارشاد
پایه‌گذار و عضو انجمن
پایه‌گذاری انجمن نوای ایران با هدف معرفی موسیقی ایران در اطریش
پایه‌گذاری ارکستر Zeitfluss (رود زمان) با ادومیچیچ و کلمنس فروشتوگ برای اجرای قطعات موسیقی مدرن
عضو انجمن سیمی دگر- آهنگسازان مدرن در گراتس
عضو سازمان کپی رایت ASTRO-MECHANA و AKM
عضو شورای تخصصی واژه گزینی موسیقی فرهنگستان زبان از تابستان ۱۳۸۷ تا مهر ۱۳۹۴
عضو شورای نویسندگان مجله فرهنگ و آهنگ تا ۱۳۹۴
عضو هیئت داوران بخش رقابتی آهنگسازی در جشنواره فجر ۱۳۸۸
عضو شورای سیاست‌گذاری موسیقی ۱۳۹۰
موسس مدرسه موسیقی رنگآهنگ تیر ۱۳۹۲ | [
"۱۳۴۷",
"تهران",
"ایران",
"آهنگساز",
"پیانو",
"آهنگساز",
"آذر",
"فرمان بهبود",
"سلفژ",
"شریف لطفی",
"هارمونی",
"کنترپوان",
"مهران روحانی",
"محمدرضا درویشی",
"علیرضا مشایخی",
"سه تار",
"ردیف",
"مسعود شعاری",
"حسین علیزاده",
"بداهه‌نوازی",
"جاز",
"کامپیوتر",
"صدا و سیما",
"ارکستر مجلسی",
"ارکستر",
"فیلم کوتاه",
"تئاتر",
"گراتس",
"اطریش",
"آهنگسازی",
"ردیف موسیقی ایران",
"اسلوانی",
"نصیر حیدریان",
"ارکستر سمفونیک تهران",
"تالار وحدت",
"بداهه نوازی",
"احمد شاملو",
"پارتیتور",
"کوارتت زهی",
"ارمنستان",
"قرن بیستم",
"پاریس",
"هلند",
"اپرا",
"کنترباس"
] | [
"استادان دانشگاه سوره",
"آهنگسازان اهل ایران",
"استادان دانشگاه تهران",
"استادان دانشگاه هنر",
"افراد زنده",
"اهالی تهران",
"زادگان ۱۳۴۷",
"زادگان ۱۹۶۸ (میلادی)",
"نوازندگان پیانو اهل ایران"
] |
2,588 | مصطفی کمال پورتراب | 6 | 112 | 0 | [
"مصطفي كمال پورتراب",
"مصطفی پورتراب",
"مصطفي پورتراب",
"پورتراب",
"مصطفی‌کمال پورتراب"
] | false | 66 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "name",
"Item2": "مصطفی کمال پورتراب"
},
{
"Item1": "image",
"Item2": "Mostafa Kamal Pourtorab.jpg"
},
{
"Item1": "background",
"Item2": "non_performing_personnel"
},
{
"Item1": "birth_name",
"Item2": "مصطفی کمال پورتراب"
},
{
"Item1": "alias",
"Item2": "کمال پورتراب"
},
{
"Item1": "birth_date",
"Item2": "۱۳۰۳"
},
{
"Item1": "birth_place",
"Item2": "تهران"
},
{
"Item1": "death_date",
"Item2": "۲ تیر ۱۳۹۵"
},
{
"Item1": "death_place",
"Item2": "تهران"
},
{
"Item1": "occupation",
"Item2": "[[آهنگساز]] و استاد [[تئوری موسیقی]]"
},
{
"Item1": "instrument",
"Item2": "پیانو، [[فاگوت]]، [[ویولن]]، [[تار]]"
}
],
"Title": "musical artist"
} | مصطفی کمال پورتراب (زاده ۱۳۰۳ در تهران - درگذشته ۲ تیر ۱۳۹۵)، آهنگساز ایرانی و از استادان تئوری موسیقی بود. او از اعضای هیئت موسس و نایب‌رئیس شورای عالی خانه موسیقی ایران بود.
زندگینامه
کمال پورتراب سال ۱۳۰۳ در تهران به دنیا آمد. پدرش از افسران نظامی شوروی بود که بعد از انقلاب اکتبر سال ۱۹۱۷ به ایران آمد و ازدواج کرد. فرزند اول خانواده بود و در پنج سالگی، پدرش یک فلوت برایش خرید و مصطفی با آن برای بچه‌های محله آهنگهایی را که شنیده بود می‌نواخت. پس از آموختن مقدمات موسیقی سال ۱۳۱۸ وارد دوره شش ساله متوسطه هنرستان عالی موسیقی شد و تا سال ۱۳۲۴ که مدرک دیپلم را دریافت کرد، سازهای متنوعی نظیر فاگوت را از یاروسلاوبیزا، ویولن را از حشمت سنجری و عطاالله خادم میثاق و تار را از موسی معروفی فرا گرفت. وی همچنین تئوری موسیقی ایرانی را نزد روح‌الله خالقی آموخت و در فراگیری آواز گروهی از آموزش‌های روبیک گریگوریان و در سرایش از آموزش‌های فریدون فرزانه و پاتما گریان استفاده کرد. پس از آن، به دلیل این که امکان تحصیل در دوره عالی آهنگسازی در هنرستان وجود نداشت، به‌طور خصوصی نزد پرویز محمود به فراگیری آهنگسازی پرداخت. او بعدا همین رشته را در هنرستان نیز ادامه داد و در سال ۱۳۳۹ فارغ‌التحصیل شد. او بعدها در سال ۱۳۴۶ دوره‌ای تکمیلی نیز در فرانسه گذراند.
کمال پورتراب از ۱۳۲۴ تدریس موسیقی را آغاز کرد. وی در سال ۱۳۴۰ سرپرستی یکی از ارکسترهای وزارت فرهنگ و هنر ایران را به عهده گرفت. همچنین در فاصله ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۲ مدیر هنرستان موسیقی ایران شد.
بعد از انقلاب ۱۳۵۷ در ایران، کمال پورتراب به تدریس هارمونی و کنترپوان به صورت خصوصی ادامه داد و پس از گذشت چند سال، به عنوان استاد دانشکده موسیقی دانشگاه هنر و دانشگاه آزاد نیز به صورت رسمی در این زمینه تدریس کرد.
کمال پورتراب چندین قطعه موسیقی خلق کرده و چند کتاب نیز نوشته یا ترجمه کرده‌است. یکی از پرفروش‌ترین آثار او کتابی به نام «تئوری موسیقی» است که تا سال ۱۳۹۱ به چاپ چهل و هشتم رسید.
وی در سال ۱۳۸۷ به عنوان چهره ماندگار موسیقی ایران انتخاب شد.
درگذشت
وی در ۲ تیر ۱۳۹۵ در ۹۲ سالگی در تهران درگذشت و پیکرش صبح روز جمعه، ۴ تیرماه از مقابل تالار وحدت تشییع و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا دفن شد.
کتاب‌شناسی
تالیف
«تئوری موسیقی»، نشر چشمه،
«مق‌دمه‌ای بر مبانی آهنگسازی»، نشر چشمه،
«آهنگهای برگزیده برای پیانو» ، انتشارات سرود،
ترجمه
«متد آموزش پیانو اروپا»، ترجمه پویان آزاده، ویرایش مصطفی کمال پورتراب، نشر چشمه
«کنترپوان به زبان ساده»، نوشته اچ. سی.ال. است‌اک،
«تجزیه و تحلیل موسیقی برای جوانان»، نوشته ل‌ی‌ونارد برنس‌تاین،
«هارمونی بر روی شستی‌های پیانو»، نوشته کارل پدرن، انتشارات چنگ،
«تک‌الی‌ف و حل مس‌ای‌ل ت‌ی‌وری موسیقی و تعلیم خط و خوشن‌ویس‌ی»، نوشته اتوره پوتس‌ولی،
«آموزش کنتر پوان مدال (مقامی)»، نوشته مارسل دوپر، انتشارات چنگ،
«هارمونی کلاسیک»، نوشته سی. اچ. کی‌تس‌ون
«موسیقی مدرن»، نوشته موریس لورو،
«موتس‌ارت»، نوشته یان مک لی‌ن
«زندگی پراضطراب چایکوفسکی»، نوشته هربرت ولس‌توک
«هانون»، نوشته شارل لویی،
«هارمونی مدرن (توضیح و کاربرد آن)»، نوشته ایگ‌لف‌یل‌د هال
«هماهنگی علمی و عملی»، نوشته هانری سارلی، انتشارات چنگ، ۹–۹۲–۸۰۲۶۰۳–۰–۹۷۹ ISMN | [
"آهنگساز",
"تئوری موسیقی",
"فاگوت",
"ویولن",
"تار",
"خانه موسیقی ایران",
"شوروی",
"انقلاب اکتبر روسیه",
"حشمت سنجری",
"موسی معروفی",
"روح‌الله خالقی",
"پرویز محمود",
"انقلاب ۱۳۵۷",
"هارمونی",
"کنترپوان",
"دانشگاه هنر",
"تئوری موسیقی (کتاب)",
"نشر چشمه",
"تالار وحدت",
"قطعه هنرمندان بهشت زهرا",
"پویان آزاده"
] | [
"آهنگسازان اهل ایران",
"استادان دانشگاه آزاد اسلامی",
"استادان دانشگاه هنر",
"اهالی تهران",
"برگزیدگان همایش چهره‌های ماندگار در موسیقی",
"زادگان ۱۳۰۳",
"مجله خروس جنگی",
"درگذشتگان ۱۳۹۵",
"خاک‌سپاری‌ها در قطعه هنرمندان بهشت زهرا",
"موسیقیدانان اهل ایران"
] |
2,589 | انوشیروان روحانی | 1 | 207 | 0 | [
"انوشيروان روحاني",
"موسیقی شناسی انوشیروان روحانی",
"موسيقي شناسي انوشيروان روحاني"
] | false | 70 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام",
"Item2": "انوشیروان روحانی"
},
{
"Item1": "تصویر",
"Item2": "Anoushiravan Rohani from Zan-e Rooz, Issue 700 - 7 October 1978.jpg"
},
{
"Item1": "پس‌زمینه",
"Item2": "non_vocal_instrumentalist"
},
{
"Item1": "نام_اصلی",
"Item2": "''انوشیروان روحانی''"
},
{
"Item1": "تولد",
"Item2": "۱ مرداد ۱۳۱۸ ()[[رشت]]"
},
{
"Item1": "ملیت",
"Item2": "[[ایران]]"
},
{
"Item1": "ساز",
"Item2": "[[پیانو]]، [[ارگ]]، [[آکاردئون]]"
},
{
"Item1": "فعالیت",
"Item2": "[[آهنگساز]]، [[موسیقیدان]]، نوازنده [[پیانو]]، [[ارگ]]، [[آکاردئون]]"
},
{
"Item1": "سازهای_برجسته",
"Item2": "[[پیانو]]، [[آکاردئون]]"
}
],
"Title": "هنرمند موسیقی"
} | انوشیروان روحانی (زاده ۱ مرداد ۱۳۱۸ در رشت)، آهنگساز و نوازنده ارگ و پیانو اهل ایران است.
زندگینامه
انوشیروان روحانی پنجشنبه یکم مرداد ۱۳۱۸ در یک خانواده هنرمند، در رشت به دنیا آمد. انوشیروان روحانی پس از سه سال که مدت ماموریت پدرش به پایان رسید، به اتفاق خانواده به تهران آمد و در همان سال یک ملودیکا برای او خریدند. سپس با راهنمایی پدر و تداوم در راه فراگیری موسیقی، به شکلی پیشرفت کرد که در سن ۹ سالگی در «جامعه باربد» که به سرپرستی اسماعیل مهرتاش اداره می‌شد، برنامه‌هایی اجرا کرد که مورد تشویق مهرتاش و مدعوین قرار گرفت. روحانی در سن ۶ سالگی با راهنمایی‌های پدر، با نت آشنا شد و در همین اوقات وارد هنرستان موسیقی شد. در هنرستان موسیقی، جواد معروفی، روح‌الله خالقی و سایر استادان هنرستان موسیقی تعلیم وی را بر عهده گرفتند. وی در کنار تحصیل در زمینه موسیقی در سال ۱۳۴۷ موفق به دریافت گواهینامه خلبانی نیز گردید.
روحانی از این تاریخ به بعد مدارج ترقی را به سرعت طی نموده و پس از چند سال به رادیو راه یافت و در ارکسترهای مختلف برنامه‌هایی اجرا کرد. در اولین جلسه‌ای که او را در ۷ سالگی جهت اجرای برنامه کودک به رادیو می‌برند به علت خردسالی، صبحی مهتدی مجری برنامه و قصه گوی شهیر، او را روی صندلی گذاشت تا سازش به میکروفن نزدیک شود. او اولین تانگوی خود را به نام «تانگوی مامانی» را در سن ۶ سالگی ساخت و از سن ۱۵ سالگی عضو روزمزد رادیو شد. در ۲۱ سالگی اولین آهنگش را بنام «اسرار ساز» با کلام کریم فکور ساخت که با صدای پوران اجرا شد.
روحانی بیش از ۲۵ سال نداشت که عضو شورای موسیقی رادیو شد و تا آخرین سالی که در آن سازمان فعالیت داشت، این سمت را عهده‌دار بود. وی از اولین برنامه «گلها» با این برنامه همکاری فراوان داشت و رهبری ارکستر شماره ۴ به عهده او بود.
روحانی در سالهای اخیر به عنوان آهنگساز با ارکسترهای معروف جهان همکاری نزدیک دارد، که نشان دهنده تسلط او بر سبک‌های جهانی موسیقی از جمله موسیقی کلاسیک است.
همچنین روحانی در سال ۱۳۵۰ به هزینه شخصی مدرسه‌ای در روستای کلشتر واقع در شهر رودبار استان گیلان احداث نمود.
آثار
او یکی از آهنگسازان معاصر است که بیش از پانصد آهنگ ساخته‌است که در حدود ۲۵۰ اثر ضبط گردیده‌است اکثر آنها از معروفترین آهنگهای زمان خود بوده‌اند. روحانی در آهنگسازی ویژه فیلم و سینما نیز دارای آثار معروف و ارزنده‌ای می‌باشد. اولین بار در سال ۱۳۴۶ توسط وی «ارگ» به ایران آورده‌شد.
«تولدت مبارک» یکی از آثار انوشیروان روحانی است که تقریبا تمامی ایرانیان در مراسم‌های تولد با آن خاطره دارند. این ترانه اولین بار به مناسبت جشن تولد خودرو ایرانی پیکان در سال ۱۳۴۹ ساخته و رو نمایی شد.
از آخرین آثار او می‌توان به آهنگ «Maybe I Maybe You» از آلبوم Unbreakable گروه اسکورپینز اشاره کرد که حاصل همکاری روحانی با این گروه در اواخر سال ۲۰۰۰ می‌باشد. قطعه «Maybe I Maybe You» در سال ۲۰۰۳ در آخرین اجرای این گروه معروف در «راک هال» (ROCK HALL) آلمان اجرا شد، که باعث شد این گروه علاوه بر این قطعه، یک قطعه دیگر را در آلبوم جدید خود از «روحانی» خواستار باشند. نکته جالب توجه در این قطعه استفاده از تم‌های ایرانی است که در زمان انتشارش درجدول تاپ تونتی (TOP 20) در رده نهم قطعات موسیقی دنیا قرار گرفته‌است.
همچنین آثار زیر را نیز خلق نموده‌است:
ساخت و تنظیم و اجرای ۴۵ قطعه برای گروه کر دختران بین سالهای ۱۳۴۷ الی ۱۳۵۴.
ساخت موسیقی برای تبلیغات رادیو تلویزیونی از جمله برای بلیط بخت آزمایی با شعر «بنی آدم اعضای یکدیگرند».
نوشابه شوئپس پرتقالی.
او آهنگساز تعدادی از مهمترین آثار هایده بوده‌است. از معروفترین قطعات او می‌توان به «آواز جدایی» «راز خلقت» (دارم سوالی از خدا)، «هوس»، «تولدت مبارک»، «مجنون تو»، «عاشق شدم من»، «سلطان قلبها» و «گل سنگ» اشاره کرد.
اصغر فرهادی در مصاحبه‌ای از علاقه خود به آهنگ سلطان قلبها گفت و اینکه به همین دلیل از این آهنگ در فیلم شهر زیبا استفاده کرد.
ترانه‌ها
ردیف
نام ترانه
خواننده
ترانه‌سرا
توضیحات
۱
زندگی قشنگه
هایده
امان منطقی
تنظیم از مجتبی میرزاده
۲
فریاد
هایده
کریم فکور
۳
ترانه سال
هایده
بیژن سمندر
۴
کاشکی دوست نداشتم
هایده
امان منطقی
۵
مینای دل
هایده
هما میرافشار
۶
غمت در نهانخانه دل نشیند
هایده
طبیب اصفهانی
۷
سراب
هایده
مهین عمید
۸
ای یار من
هایده
مولانا
۹
نوروز آمد
هایده
بیژن سمندر
۱۰
کتاب هستی
هایده
هما میرافشار
۱۱
میهمان
هایده
هما میرافشار
ویولون: سیاوش زندگانی
۱۲
گل سنگ
هایده
بیژن سمندر
۱۳
فدات بگردم من
هایده
هما میرافشار
۱۴
آواز شوشتری
هایده
هاتف اصفهانی
۱۵
دشت سرخ
پوران
کریم فکور
۱۶
سیمای شب
پوران
دکتر نیر سینا
۱۷
جهان گذران
پوران
بهادر یگانه
۱۸
دختر کولی
پوران
محمدعلی شیرازی
۱۹
دوستت دارم
پوران
شهر آشوب
۲۰
دل من طاقت نداره
پوران
کریم فکور
۲۱
از من بگذر
پوران و ایرج
کریم فکور
۲۲
ملا ممد جان
پوران
محلی افغانی
تنظیم از انوشیروان روحانی
۲۳
دل کوچولو
مهستی
هما میر افشار
۲۴
قمار زندگی
مهستی
هما میر افشار
۲۵
لیلی و مجنون
مهستی
بیژن سمندر
۲۶
راز خلقت
مهستی
معینی کرمانشاهی
۲۷
جمجمک برگ خزون
مهستی
پرویز وکیلی
۲۸
یاد او
مهستی
معینی کرمانشاهی
۲۹
سکوت جاویدان
مهستی
نواب صفا
۳۰
زمین‌تر
پوران
نادر نادرپور
۳۱
مجنون تو
مرضیه
جواهری وجدی
۳۲
فرشته‌ها
عهدیه
هما میر افشار
۳۳
همراه بهار
عهدیه
لعبت والا
۳۴
سلطان قلبها
عهدیه
محمدعلی شیرازی
۳۵
لالایی
عهدیه
محمدعلی شیرازی
۳۶
نامه (سلطان قلبها)
عهدیه
محمدعلی شیرازی
۳۷
ماشین سواری (سلطان قلبها)
عهدیه
محمدعلی شیرازی
۳۸
یک روز یک شب یک ماه (سلطان قلبها)
عهدیه
محمدعلی شیرازی
۳۹
ای خدا دلم تنگه
عهدیه
هما میر افشار
۴۰
قسم
عهدیه
نواب صفا
۴۱
تولد
عهدیه
پرویز خطیبی، نوذر پرنگ
۴۲
عاشقم شدم من
عهدیه
مهدی سهیلی
۴۳
خاطر خواه
عهدیه
شهرزاد
۴۴
اوستا کریم
عهدیه
نظام فاطمی
ویولون: مجتبی میرزاده
۴۵
یار پیمانه
گلپا
بیژن ترقی
۴۶
گلهای صحرایی شمار ۵۰
ویگن
محلی ارمنی
پیانو: انوشیروان روحانی
۴۷
وطن من
سپهر
امان منطقی
۴۸
ای خدا
عارف
امان منطقی
۴۹
انتظار
عارف
اردلان سرفراز
۵۰
مستم مستم (محلی)
عارف
امان منطقی
تنظیم از انوشیروان روحانی
۵۱
همه چیم یار
عارف
امان منطقی
۵۲
زیبا پرستی (گل حسرت)
ستار
نظام فاطمی
تنظیم از انوشیروان روحانی
۵۳
با تو بودن
ستار
محمودی
۵۴
بود و نبود
ستار
معینی کرمانشاهی
۵۵
گل سنگ
ستار
بیژن سمندر
۵۶
انتظار (خون عشق تو)
لیلا فروهر
هما میر افشار
۵۷
فریاد
لیلا فروهر
هما میر افشار
۵۸
عاشق شدم
لیلا فروهر
مهدی سهیلی
۵۹
افسوس
لیلا فروهر
نواب صفا
۶۰
قسم به تو
لیلا فروهر
نواب صفا
۶۱
خالق عشق
لیلا فروهر
هما میر افشار
۶۲
من و تو
لیلا فروهر
بیژن سمندر
۶۳
گل خشخاش
لیلا فروهر
نظام فاطمی
۶۴
بهانه
لیلا فروهر
بیژن سمندر
۶۵
هوس
معین
هما میر افشار
۶۶
آواز جدایی
معین
وحشی بافقی
۶۷
زندونی
داریوش
محمدعلی شیرازی
۶۸
امید زندگانی
الهه
تورج نگهبان
۶۹
تو مرو
رویا
تورج نگهبان
۷۰
سیمین بری
امل سایین
جمشید شیبانی
تنظیم و اجرای زنده با ارگ در تلویزیون ملی ایران
۷۱
چیلی بلبل
امل سایین
ترکی
تنظیم و اجرای زنده با ارگ در تلویزیون ملی ایران
۷۲
اشک یتیم
عارف
کریم فکور
۷۳
کیمیایی محبت
عارف
کریم فکور
۷۴
قصه عشق
عهدیه
رهی معیری
۷۵
روز بی‌فردا
پوران
نواب صفا
۷۶
عشقت چه‌ها نکرد
دلکش
رحیم معینی کرمانشاهی
۷۷
سرباز وطن
دلکش
رحیم معینی کرمانشاهی
78
Maybe I ,maybe you (شاید من، شاید تو)
اسکورپیونز
کلوز مین
۷۹
تو مهری، تو ماهی
یاسمین
نواب صفا
۸۰
راز خلقت
معین
رحیم معینی کرمانشاهی
۸۱
دنیا دنیا
حمیرا
۸۲
ساقی می‌خواران
ویگن
جمشید ارجمند
۸۳
خاطر خواه
شهرام کاشانی
شهرزاد
بازخوانی آهنگ خاطر خواه از عهدیه، تنظیم:شوبرت آواکیان
آثار بی‌کلام
نام آهنگ
توضیحات
۱: پیش‌درآمد فریاد
آلبوم فریاد با صدای هایده
۲:ورزش صبحگاهی
۳: یادگار عمر
۴: جدایی
۵: نوا
۶: بهانه
آلبوم بهانه لیلا فروهر
۷: همزبان
۸: مهتاب
۹: راز و نیاز
۱۰: مقدمه قسم به تو
آلبوم بهانه لیلا فروهر
۱۱: مقدمه من و تو
آلبوم بهانه لیلا فروهر
۱۲: افسون
۱۳: غمزه
موسیقی فیلم
ردیف
نام فیلم
کارگردان
سال تولید
توضیحات
۱
خداحافظ تهران
ساموئل خاچیکیان
۱۳۴۵
۲
جاده زرین
ناصر ملک مطیعی
۱۳۴۶
خواننده: عماد رام
۳
دشت سرخ
حکمت آقا نیکان
۱۳۴۷
خوانندگان: پوران، عهدیه
۴
آسمون بی‌ستاره
حمید مجتهدی
۱۳۵۰
۵
مرغ تخم طلا
مهدی رئیس‌فیروز
۱۳۵۱
ترانه‌سرا پرویز خطیبی
۶
گذر اکبر
محمد علی زرندی
۱۳۵۱
خوانندگان: سیما افشار، ناهید، قشری
۷
خاطر خواه
امیر شروان
۱۳۵۱
خواننده: عهدیه
۸
ناخدا
امیر شروان
۱۳۵۲
خوانندگان: عهدیه
۹
دشمن
خسرو پرویزی
۱۳۵۲
خوانندگان: عارف، عهدیه
۱۰
میرم بابا بخرم
امان منطقی
۱۳۵۳
خوانندگان :عارف، عهدیه، منوچهر اسماعیلی، بلا
۱۱
شبگرد
امان منطقی
۱۳۵۳
خوانندگان :هایده، هوشمند عقیلی، عهدیه
۱۲
میهمان
کامران قدکچیان
۱۳۵۵
خوانندگان: هایده، لیلا فروهر
۱۳
دلقک
قدرت احسانی
۱۳۵۵
همکاری با گالوئیت گورکیان، خوانندگان: عهدیه، بلا
۱۴
سلطان قلبها
محمد علی فردین
۱۳۴۷
خوانندگان: عهدیه، عارف
۱۵
من هم گریه کردم
ساموئل خاچیکیان
۱۳۴۷
همکاری به عنوان رهبر ارکستر و نوازنده
ردیف
نام فیلم
کارگردان
سال تولید
توضیحات
۱
لاله آتشین
نوذری-لطیف پور
۱۳۴۱
۲
گرگهای گرسنه
فردین-فاطمی
۱۳۴۱
۳
طلای سفید
جمشید شیبانی
۱۳۴۱
۴
اشک‌ها و خنده‌ها
اسماعیل کوشان
۱۳۴۲
۵
آقای قرن بیستم
سیامک یاسمی
۱۳۴۳
خوانندگان: پوران، ایرج، پریا
۶
مو طلایی شهر ما
عباس شباویز
۱۳۴۴
خواننده :ایرج
۷
دنیای پول
قدرت احسانی
۱۳۴۴
خوانندگان: ویگن، پوران، بهشته (خواننده)، عارف
۸
کلید بهشت
حسین مدنی
۱۳۴۵
خوانندگان: عباس شیرازی، عهدیه، ایرج
۹
حسین کرد
اسماعیل کوشان
۱۳۴۵
۱۰
حاتم طائی
فردین
۱۳۴۵
۱۱
امیر ارسلان نام دار
اسماعیل کوشان
۱۳۴۵
خوانندگان: ایرج، پوران
۱۲
گوهر شب چراغ
اسماعیل کوشان
۱۳۴۶
خوانندگان: ایرج، عهدیه
۱۳
ببر مازندران
ساموئل خاچیکیان
۱۳۴۷
۱۴
ملا ممد جان
حمید شیبانی
۱۳۵۰
خوانندگان: کوروس سرهنگ‌زاده، پوران. ترانه‌سرا: تورج نگهبان
۱۵
ظفر
صابر رهبر
۱۳۵۵
خواننده: عهدیه
۱۶
جهنم + من
فردین
۱۳۵۱
خوانندگان: عماد رام، عهدیه
۱۷
بابا نان داد
امان منطقی
۱۳۵۱
خوانندگان:منوچهر اسماعیلی، عارف عهدیه
۱۸
هلوی پوست کنده
عباس دستمالچی
۱۳۵۲
۱۹
گدای میلیونر
محمود کوشان
۱۳۵۲
شاعر: کریم فکور
۲۰
قصه شب
فردین
۱۳۵۲
خواننده: دینامیک، عارف، عهدیه
۲۱
سرجوخه جبار
امان منطقی
۱۳۵۲
خوانندگان: جمال وفایی، رامش
۲۲
اوستا کریم
محمود کوشان
۱۳۵۳
ترانه سرایان: نظام فاطمی، مسعود هوشمند. خوانندگان :پروا، عهدیه
۲۳
خداحافظ کوچولو
امیر شیروان
۱۳۵۴
ترانه‌سرا: رضا شمس. خواننده: عهدیه
۲۴
حسرت
نظام فاطمی
۱۳۵۴
۲۵
مهدی پاشنه طلا
نظام فاطمی
۱۳۵۴
خواننده: عهدیه
۲۶
اخم نکن سرکار
امیر شروان
۱۳۵۴
خواننده: عهدیه
۲۷
گل خشخاش
داریوش کوشان
۱۳۵۵
خواننده: لیلا فروهر. ترانه‌سرا: نظام فاطمی
۲۸
غلام ژاندارم
امان منطقی
۱۳۵۰
عارف، علی حمایتی
خانواده
پدرش رضا روحانی مهندس کشاورزی، در استان گیلان بود (کاوه) که در نواختن ویولن و نیز سرودن شعر تجربیات زیادی داشت. انوشیروان روحانی ۳ برادر با نامهای اردشیر، شهرداد، شهریار دارد که آنها هم در زمینه موسیقی فعالیت میکنند. اردشیر معلم پیانو است. شهرداد روحانی آهنگساز و رهبر ارکستر است و بیشتر آهنگهای «انوشیروان» را تنظیم کرده‌است و شهریار روحانی که فارغ‌التحصیل مدرسه موسیقی «وین» و یکی از چهره‌های شناخته‌شده موسیقی نوین ایران است.
او همچنین همسر خواهر پوران خواننده ایرانی است که در دهه‌های ۳۰، ۴۰ و ۵۰ آثار پرارزشی را اجرا کرده‌اند. انوشیروان روحانی دارای ۳ فرزند با نام رضا روحانی ، نوا روحانی و ندا روحانی است. رضا در راه پدر تحصیلاتش را در زمینه موسیقی ادامه داده‌است.
کلاسها
وی درحال حاضر مستر کلاس‌هایی را در بعضی از شهرها مثل(تهران، مشهد، اصفهان و……) برگزار می‌کند | [
"رشت",
"ایران",
"پیانو",
"ارگ (ساز)",
"آکاردئون",
"آهنگساز",
"موسیقیدان",
"ملودیکا",
"جامعه باربد",
"اسماعیل مهرتاش",
"نت (موسیقی)",
"هنرستان موسیقی ملی",
"جواد معروفی",
"روح‌الله خالقی",
"صداوسیمای ایران",
"صبحی مهتدی",
"تانگو",
"کریم فکور",
"پوران (خواننده)",
"تولدت مبارک",
"پیکان (خودرو)",
"اسکورپینز",
"آلمان",
"گروه کر دختران",
"بنی آدم اعضای یکدیگرند",
"اصغر فرهادی",
"هایده",
"امان منطقی",
"مجتبی میرزاده",
"بیژن سمندر",
"هما میرافشار",
"طبیب اصفهانی",
"مهین عمید",
"مولانا",
"ویولون",
"سیاوش زندگانی",
"هاتف اصفهانی",
"بهادر یگانه",
"محمدعلی شیرازی (شاعر)",
"ایرج (خواننده)",
"مهستی",
"هما میر افشار",
"رحیم معینی کرمانشاهی",
"پرویز وکیلی",
"نواب صفا",
"نادر نادرپور",
"مرضیه",
"جواهری وجدی",
"عهدیه",
"لعبت والا",
"پرویز خطیبی",
"نوذر پرنگ",
"مهدی سهیلی",
"نظام فاطمی",
"گلپا",
"بیژن ترقی",
"گلهای صحرایی",
"ویگن",
"عارف (خواننده)",
"اردلان سرفراز",
"ستار",
"لیلا فروهر",
"نصرالله معین",
"وحشی بافقی",
"داریوش",
"الهه (خواننده)",
"تورج نگهبان",
"امل سایین",
"جمشید شیبانی",
"رهی معیری",
"دلکش",
"اسکورپیونز",
"یاسمین",
"معین",
"حمیرا",
"جمشید ارجمند",
"شهرام کاشانی",
"عماد رام",
"منوچهر اسماعیلی",
"هوشمند عقیلی",
"بهشته (خواننده)",
"کوروس سرهنگ‌زاده",
"جمال وفایی",
"رامش (خواننده)",
"مسعود هوشمند",
"رضا شمس",
"ویولن",
"اردشیر روحانی",
"شهرداد روحانی",
"شهریار روحانی",
"رضا روحانی",
"استیج"
] | [
"آهنگسازان سده ۲۰ (میلادی)",
"آهنگسازان سده ۲۱ (میلادی)",
"آهنگسازان اهل ایران",
"افراد زنده",
"اهالی رشت",
"ایرانیان مقیم لس آنجلس",
"پیانونوازان سده ۲۱ (میلادی)",
"تنظیم‌کنندگان موسیقی اهل ایران",
"زادگان ۱۳۱۹",
"زادگان ۱۹۳۹ (میلادی)",
"زندگی‌نامه‌های دارای امضاء",
"فارسی‌زبانان",
"موسیقیدانان اهل ایران",
"نوازندگان پیانو اهل ایران",
"نوازندگان پیانو سده ۲۰ (میلادی)",
"موسیقیدانان فارسی‌زبان",
"ارگ‌نوازان اهل ایران"
] |
2,590 | تلسکوپ | 0 | 371 | 0 | [
"تلسكوپ",
"دوربین نجومی",
"اختربین",
"اختربين",
"دوربين نجومي"
] | false | 157 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | رصدخانه مکدونالد دانشگاه تگزاس در آستین حاوی تلسکوپ هابی ابرلی با قطر آیینه مرکب ۹ متر و ۲۰ سانتیمتر
تلسکوپ وسیله‌ای برای دیدن اجرام آسمانی با استفاده از تابش الکترومغناطیس (مانند نور مرئی) بصورت واضح و دقیق است. اولین تلسکوپ کارا در ابتدای قرن هفدهم و با استفاده از لنزهای شیشه‌ای در هلند اختراع شد. در درازای چند دهه، تلسکوپ‌بازتابی که از آینه استفاده می‌کند اختراع شد، بسیاری از انواع نوتری از تلسکوپها در قرن ۲۰امیلادی زاده شدند، رادیوتلسکوپ در دهه ۱۹۳۰ و تلسکوپ فرابنفش در سال ۱۹۶۰ از جمله این اختراعات بودند. واژه تلسکوپ می‌تواند به تمام حیطه وسایل عملیاتی درسرتاسر ناحیه میدان الکترومغناطیس اشاره داشته باشد.
واژه تلسکوپ، از دو واژه یونانی تله به معنی دور و اسکوپین به معنی دیدن، گرفته شده است، نخستین بار در سال ۱۶۱۱ به نام یک ریاضیدان ایتالیایی به نام جووانی دمیزیانی که برای یکی از ابزارهای گالیلئو گالیله که در آکادمی‌دلینچی به نمایش گذاشته شده بود بکار گرفته شد.
پیشینه
طرح تلسکوپ گالیله
طرح تلسکوپ نیوتن
طرح تلسکوپ کسگرین
اولین مدارک استفاده از تلسکوپ مربوط به تلسکوپ شکستی است که در سال ۱۶۰۸ در هلند پدیدار شد. پیشرفت آن به سه نفر نسبت داده می‌شود: هانس لیپرشی و زاخاریاس یانسن که در میدل‌بورخ آلمان، عینک ساز بودند، و یک ابزار ساز و کارشناس عدسی‌ها به نام یاکوب میتیوس از شهر آلکمار.
در ماه جون سال ۱۶۰۹ گالیله از ساخته‌شدن تلسکوپ آلمانی با خبر می‌شود و تلسکوپ خود را در یک‌ماه می‌سازد و در درازای یک‌سال برای بهبود طراحی آن می‌کوشد.
این ایده که شیئی(عدسی شیئی|) یا عنصر جمع‌آوری‌کننده نور، می‌تواند به جای یک عدسی، یک آیینه باشد، محصول تحقیقی بود که مدت کمی پس از اختراع تلسکوپ شکستی انجام شد. مزایای استفاده از آینه‌های سهمی‌گون به جای عدسی، از جمله کاهش ابیراهی‌کروی و عدم وجود ابیراهی‌رنگی، باعث شد تعداد زیادی طرح پیشنهادی و چندین تلاش برای ساخت آینه بازتابی صورت گیرد. در سال ۱۶۶۸ ایزاک نیوتن اولین تلسکوپ بازتابی کاربردی را ساخت که بعدها تلسکوپ نیوتنی نام گرفت. وسیله او از یک آینه مقعر و یک آینه تخت تشکیل می‌شد که در یک لوله قرار گرفته بودند. آینه تلسکوپ نیوتون از فلز ساخته شده بود و قطری در حدود۵ سانتیمتر داشت.
اختراع عدسی‌بی‌رنگ در سال ۱۷۳۳ میلادی، خطای رنگی را اندکی تصحیح کرد و امکان ساخت عدسی‌هایی با فاصله کانونی کمتر که به کوتاه شدن لوله تلسکوپ می‌انجامید را فراهم ساخت. تلسکوپهای بازتابی اگرچه ابیراهی رنگی نداشتند، ولی در درازای قرن‌های ۱۸ و ۱۹ آینه فلزی آنها که از مس و قلع ساخته‌شده بودند به مرور زمان تیره می‌شدند. این مشکل با اندود کردن سطح شیشه با نقره در ۱۸۵۷ یا آلومینیم در سال ۱۹۳۲ حل شد.
حداکثر اندازه عدسی شیئی تلسکوپهای شکستی در حدود یک متر است. اغلب تلسکوپهای ساخته شده در قرن بیستم از نوع بازتابی بودند، این درحالی است که بزرگترین تلسکوپهای بازتابی در حال کار، بزرگتر از ۱۰ متر هستند. قرن بیستم همچنین پیشرفت در ساخت تلسکوپهای فعال در طیف وسیعی از طول موجها از امواج رادیویی تا امواج گاما را نشان می‌دهد. اولین تلسکوپ رادیویی هدفمند نیز در سال ۱۹۳۷ وارد عملیات ساخت شد و از آن زمان پیشرفتهای شگرفی در تنوع مجموعه ابزار نجومی انجام شده‌است.
انواع تلسکوپها
واژه تلسکوپ می‌تواند به تمام حیطه وسایل عملیاتی درسرتاسر ناحیه میدان الکترومغناطیس اشاره داشته باشد، اما تفاوتهای عمده‌ای در جمع‌آوری نور (تابش الکترومغناطیس) توسط ستاره‌شناسان و منجمان در پهناهای فرکانسی مختلف وجود دارد.
تلسکوپها ممکن است براساس طول موج نوری که تشخیص می‌دهند، دسته‌بندی شوند:
ایکس‌ری، استفاده از طول‌موج کوتاه‌تر از نور فرابنفش
فرابنفش، استفاده از طول‌موج کوتاه‌تر از نور مرئی
نوری، استفاده از نور مرئی
فرابنفش، استفاده از طول‌موج بلندتر از نور مرئی
ساب‌میلی‌متر، استفاده از طول‌موج بلندتر از نور فرابنفش
مقایسه نورها
نام
طول‌موج (نانومتر)
فرکانس (هرتز)
انرژی فوتون (کیلو الکترون ولت)
اشعه گاما
کمتر از ۰٫۰۱
بیش از ۱۰ EHZ
۱۰۰ keV تا +۳۰۰ GeV
اشعه ایکس
۰٫۰۱ تا ۱۰
۳۰ PHz تا ۳۰ EHZ
۱۲۰ eV تا ۱۲۰ keV
فرابنفش
۱۰–۴۰۰
۳۰ EHZ تا ۷۹۰ THz
۳ ev تا ۱۲۴ eV
مرئی
۳۹۰–۷۵۰
۷۹۰ THz تا ۴۵۰ THz
۱٫۷ eV تا ۳٫۳ eV
فروسرخ
۷۵۰–۱ میلی‌متر
۴۵۰ Thz تا ۳۰۰ GHz
۱٫۲۴ meV تا ۱٫۷ eV
ریزموج
۱ م‌م تا ۱ متر
۳۰۰ GHz تا ۳۰۰ MHz
۱٫۲۴ meV تا ۱٫۲۴ eV
رادیو
۱ م‌م تا ۱ کیلومتر
۳ Hz تا ۳۰۰ GHz
۱٫۲۴ meV تا ۱۲٫۴ feV
هرچه میزان طول‌موج، بلندتر می‌شود، استفاده از فناوری آنتن برای تعامل با تابش الکترومغناطیس آسان‌تر می‌شود، حتی ممکن است برای دریافت آنها بتوان آنتن‌های بسیار کوچکی ساخت. نورهای نزدیک به طول‌موج فرابنفش را می‌توان بسیار شبیه به تور مرئی بکارگرفت، با این حال در محدوده نور مادون‌قرمز دور و ساب‌میلی‌متر، تلسکوپها می‌تواند بیشتر شبیه یک تلسکوپ رادیویی به کار گرفته شوند. برای نمونه، تلسکوپ جیمز کلارک ماکسول می‌تواند با استفاده از یک آنتن سهمی آلومینیومی، از طول‌موج ۳ میکرومتر(۰٫۰۰۳ میلی‌متر) تا ۲۰۰۰ میکرومتر(۲ میلی‌متر) را مشاهده کند، از سوی دیگر، تلسکوپ فضایی اسپیتزر ، با استفاده از یک آینه بازتابنده (بازتاب نوری)، از طول‌موج ۳ میکرومتر(۰٫۰۰۳ میلی‌متر) تا ۱۸۰ میکرومتر(۰٫۱۸ میلی‌متر) را مشاهده می‌کند. همچنین با استفاده از بازتاب‌های نوری، تلسکوپ فضایی هابل ، توسط دوربین دید گسترده ۳، توان مشاهده طول موج‌های بین ۲ میکرومتر(۰٫۰۰۲ میلی‌متر) تا ۱٫۷ میکرومتر(۰٫۰۰۱۷ میلی‌متر)، از محدوده نور فرابنفش تا فروسرخ را دارد.
تصویرساز فرنل ، یک فناوری لنز نوری
تجهیزات نوری اشعه ایکس، برای برخی از طول‌موج‌های اشعه ایکس
ˌ
یکی دیگر دست‌آوردها در طراحی تلسکوپ، و برای افزایش انرژی فوتونها (طول‌موج کوتاه‌تر و فرکانس(بسامد) بالاتر) استفاده از یک بازتابنده کامل نوری است. تلسکوپهایی مانند تریس و سوهو، از آیینه‌های ویژه‌ای برای تشدید انعکاس اشعه فرابنفش استفاده میکنند، به همین دلیل تولید تفکیک‌پذیری بالاتر و وضوح بیشتر تصاویر از این تلسکوپها ممکن شده‌است. دهانه بزرگتر تنها به معنی جمع‌آوری نور بیشتر نیست، بلکه تلسکوپ را قادر به تفکیک‌پذیری زاویه‌ای دقیق‌تری می‌کند.
تلسکوپها همچنین بر اساس محل قرارگیری نیز دسته‌بندی می‌شوند: نوع زمینی، تلسکوپ فضایی یا تلسکوپ پروازی یا بر پایه استفاده توسط منجمان حرفه‌ای یا آماتور.
تلسکوپ نوری
یک تلسکوپ مدرن آماتوری
تلسکوپ فضایی مادون قرمز IRAS
یک تلسکوپ نوری طیف مرئی نور را گردآوری می‌کند. تلسکوپهای نوری قطر زاویه‌ای و روشنی اجرام مورد رصد را افزایش می‌دهند. در یک تلسکوپ نوری به منظور ایجاد تصویر از آینه یا عدسی استفاده شده‌است. از این نظر تلسکوپها را به سه گروه عمده تقسیم‌بندی میکنند:
تلسکوپهای شکستی
تلسکوپهای بازتابی
تلسکوپهای شکستی – بازتابی
تلسکوپهای شکستی
تلسکوپ گالیله‌ای
در یک تلسکوپ شکستی برای ایجاد تصویر از عدسی استفاده می‌شود. اولین بار گالیله از این نوع تلسکوپ استفاده کرد و از این رو به این گونه تلسکوپها گالیله‌ای نیز می‌گویند.
تلسکوپهای شکستی انواع مختلفی دارند که عبارتند از:
تلسکوپ شکستی آکروماتیک
تلسکوپ شکستی آپوکروماتیک
تلسکوپ شکستی آکروماتیک
در تلسکوپهای شکستی از دو عدسی شیئی و چشمی استفاده می‌شود. عدسی شیئی برای جمع‌آوری نور و کانونی کردن آن و عدسی چشمی برای بزرگنمایی تصویر. استفاده اشز عدسی به عنوان شیئی دارای معایب مهمی مانند ابیراهی رنگی است. برای رفع این مشکل می‌توان شیئی را از دو عدسی ساخت که منجر به ساخت تلسکوپ شکستی نوع آکروماتیک می‌شود. نسبت کانونی این نوع تلسکوپها از f/۷ تا f/۱۱ است که به این تلسکوپها اصطلاحا «تلسکوپ کند» می‌گویند.
تلسکوپ شکستی آپوکروماتیک
تلسکوپهای شکستی آکروماتیک سنتی پس از دو قرن استفاده گسترده حالا جای خود را به مدلی پیشرفته‌تر به نام آپوکروماتیک می‌دهند. عدسی شیئی این نوع تلسکوپها از چندین عدسی ساخته شده‌است که از جنس ED هستند. تلسکوپهایی که شیئی آنها از سه قسمت تشکیل شده باشد به اصطلاح تریبلت می‌گویند. فضای بین این عدسی‌ها را از گاز نیتروژن پر میکنند. نسبت کانونی تلسکوپهای شکستی آپوکروماتیک معمولا ازf/۴ تا f/۹ می‌باشد که به این تلسکوپها «تلسکوپ تند» می‌گویند. همچنین به علت پایین بودن نسبت کانونی از این نوع تلسکوپها برای عکاسی نجومی نیز استفاده میکنند.
تلسکوپهای بازتابی
در این تلسکوپها جمع‌آوری نور به عهده یک آینه مقعر است. پوشش بازتابنده آینه می‌تواند نقره یا آلومینیم باشد. پوشش آلومینیومی این مزیت را دارد که اکسیده شدن آن باعث از بین رفتن قابلیت بازتاب آینه نمی‌شود. در بعضی دیگر از تلسکوپها از نقره استفاده می‌شود، سپس روی آن پوششی قرار میگیرد که مانع اکسید شدن نقره می‌شود. آینه مقعر می‌تواند قسمتی از یک کره (کروی) یا قسمتی از یک سهمی (سهموی) باشد. در تلسکوپهای بازتابی اگر از آینه سهموی استفاده شود، ابیراهی کروی به حداقل کاهش می‌یابد. تلسکوپهای بازتابی پس از مدتی نیاز به تمیز کردن آینه و پس از آن بسته به کیفیت روکش آلومینیوم، نیاز به تجدید روکش دارند. تلسکوپهای بازتابی در مقایسه با نوع شکستی یک مزیت عمده دارند: آینه خمیده در قسمت انتهایی تلسکوپ نصب می‌شود که باعث می‌شود آینه زیر وزن خود تغییر شکل ندهد.
تلسکوپهای بازتابی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
تلسکوپ نیوتنی
تلسکوپ کسگرین
تلسکوپ نیوتنی
تلسکوپ نیوتونی
در این نوع تلسکوپ، نور جمع‌آوری شده به وسیله یک آیینه کاو (مقعر)، با یک آینه ثانویه تخت یا منشور به بیرون از لوله تلسکوپ هدایت شده و به عدسی چشمی ارسال می‌شود. اگرچه تلسکوپهای نیوتنی از انواع شکستی کوتاهترند، ولی همچنان از مدل‌های جدیدتر کسگرین یا اشمیت-کسگرین بلندتر و سنگین‌تر هستند.
تلسکوپ کسگرین
تلسکوپهای نیوتنی نسبتا بلند هستند و هنگامی که اندازه آینه اصلی آنها بزرگتر می‌شود، طول تلسکوپ بسیار زیاد می‌شود. برای حل این مشکل از روشی به نام کاسگرین استفاده می‌شود.
در این روش مرکز آینه اصلی تلسکوپ سوراخ شده و چشمی در پشت تلسکوپ قرار میگیرد. آینه ثانویه پرتوهای آینه اصلی را از میان سوراخ آینه اصلی به سمت چشمی می‌فرستد. در این روش به دلیل اینکه پرتوها طول تلسکوپ را دوبار طی میکنند، طول تلسکوپ به نصف کاهش می‌یابد.
از روش کاسگرین در لنزهای آینه‌ای دوربین‌های عکاسی نیز استفاده می‌شود.
تلسکوپهای شکستی-بازتابی
این تلسکوپها شبیه تلسکوپهای بازتابی هستند، با این تفاوت که در ساخت آنان از تیغه‌های شیشه‌ای‌ای استفاده شده‌است تا بتوان از آینه کروی به جای آینه سهموی استفاده کرد. تلسکوپهای اشمیت و ماکسوتف - باورز از این دسته‌اند.
تلسکوپ اشمیت
در دهانه این تلسکوپ تیغه باریکی به نام تیغه اشمیت قرار میگیرد که کار تصحیح خطای آینه را بر عهده دارد و بر اساس تراش و خطای آینه ساخته می‌شود.
تلسکوپ اشمیت-کاسگرین
تلسکوپ اشمیت-کاسگرین
تلسکوپ اشمیت-کاسگرین به تلسکوپی گفته می‌شود که از هر دو فناوری کاسگرین و تیغه اشمیت در آن استفاده شده باشد. این روش عموما برای تلسکوپهای ۸ اینچ به بالا به کار می‌رود.
عدم شفافیت جو برای امواج الکترومغناطیس
نمودار طیف الکترومغناطیس با مشخص شدن قسمت‌هایی که جو برای آن شفاف یا غیرشفاف است به همراه انواع تلسکوپهایی که برای دریافت تصویر از قسمتهای مختلف طیف به کار می‌رود.
از آنجا که جو زمین برای عمده طیف الکترومغناطیس شفاف نیست، تنها چند محدوده از امواج الکترومغناطیس در سطح زمین قابل دریافت است. این محدوده‌ها عبارتند از فروسرخ نزدیک و بعضی از امواج رادیویی. به همین دلیل هیچ تلسکوپ پرتو ایکس یا فروسرخ دوری در سطح زمین قابل استفاده نیست. چنین تلسکوپهایی باید به مدار زمین زمین فرستاده شوند تا خارج از جو رصد خود را انجام دهند. حتی برای طول موج‌هایی که در سطح زمین قابل دریافت‌اند، تلسکوپی در مدار زمین به دلیل بدور بودن از اغتشاشات جوی، کارایی بسیار بیشتری دارد.
استقرار تلسکوپ
تکیه‌گاه تلسکوپ باید محکم و استوار باشد تا از لرزش آن جلوگیری کند؛ ضمن اینکه باید در هنگام رصد، تلسکوپ را به نرمی و به صورت یکنواخت چرخاند. دو شیوه اصلی در استقرار تلسکوپ وجود دارد: استوایی و سمتی-ارتفاعی.
استقرار استوایی
در استقرار استوایی، یک محور تلسکوپ به سمت قطب سماوی نشانه می‌رود. این محور را محور قطبی یا محور ساعت نام نهاده‌ند. محور دیگر، عمود بر این محور، محور میل است. با توجه به موازی بودن محور ساعت و محور چرخش زمین، اگر تلسکوپ را با یک سرعت ثابت حول این محور بچرخانیم، چرخش ظاهری آسمان جبران می‌شود. مهمترین مشکل فنی در نصب استوایی، محور میل می‌باشد. زمانی که تلسکوپ به سمت جنوب نشانه رفته است، وزن آن، نیرویی عمود بر این محور وارد می‌کند. چنانچه تلسکوپ در تعقیب یک جسم به سمت غرب بچرخد، یاتاقان‌ها باید یک بار اضافی را، موازی با محور میل، تحمل کنند.
استقرار سمتی-ارتفاعی
در استقرار سمتی- ارتفاعی، یکی از محورها عمودی و دیگری افقی است. سوار کردن تلسکوپ به این صورت، از نصب استوایی ساده‌تر بوده، پایداری آن در تلسکوپهای خیلی بزرگ بیشتر می‌باشد. برای دنبال کردن چرخش آسمان، تلسکوپ باید با سرعت متغیر حول هر دو محور بچرخد. بدین ترتیب میدان دید نیز می‌چرخد؛ و این مسئله‌ای است که باید در هنگام استفاده از تلسکوپ جهت عکس‌برداری مورد توجه قرار گرفته، جبران شود. زمانی که یک جسم سماوی به سمت‌الراس نزدیک می‌شود، مختصه سمتی آن در مدت زمانی بسیار کوتاه تغییر می‌کند. از این رو، در اطراف سمت‌الراس ناحیه کوچکی وجود دارد که رصد آن با یک تلسکوپ سمتی غیرممکن است.
استقرار سمت ارتفاعی بهتر است یا استوایی؟
پایه‌های سمتی-ارتفاعی، درست مانند پایه‌های دروبین عکاسی فقط به بالا و پایین و چپ و راست حرکت میکنند و از این رو لوله تلسکوپ فقط در همین جهات حرکت خواهد کرد. بهترین نوع از پایه‌های سمت-ارتفاعی، آنهایی هستند که پیچ حرکت آرام دارند که به درد دنبال کردن جرم مورد نظر می‌خورند (البته فقط در جهت‌های گفته شده). با وجود این، پایه‌های سمت-ارتفاعی نمی‌توانند ستاره‌ها را در حرکت قوسی شان دنبال کند.
رادیو تلسکوپ
رادیو تلسکوپها انتن‌های رادیویی کنترل شونده‌ای هستند که در اخترشناسی رادیویی استفاده می‌شوند. این دیش‌ها گاهی روی شبکه فلزی رسانایی با دهانه‌ای کوچکتر از طول موج در حال مشاهده ساخته می‌شوند. رادیو تلسکوپهای چند قسمتی از جفت یا گروه‌های بزرگتری از این دیش‌ها ساخته شده‌اند. برای برهم نهی دهانه‌های مجازی که اندازه‌های یکسانی دارند به منظور تفکیک بین دو تلسکوپ.
این فرایند به تطبیق دهانه‌ها معروف است. رکورد فعلی مربوط به اندازه چینش تلسکوپها برای سال ۲۰۰۵ است که برای چندین بار عرض زمین با استفاده از پایه‌های فضایی براساس تداخل طولانی‌ترین مدار مبنا (VLBI) تلسکوپها از قبیل هالسی (HALCA) ژاپنی (آزمایشگاه پیشرفته برای ارتباطات و نجوم) ماهواره VSOP(VLBI برنامه رصد فضایی)
با استفاده از اطلاعات نوری (کنار هم قرار دادن تلسکوپهایی نوری) و مانع دید شدن تداخل دهانه‌ها در تلسکوپهای بازتابی تنها برهم نهی دهانه‌ها هم اکنون در مورد تلسکوپهای نوری نیز عملی شده‌است. از رادیوتلسکوپها برای گردآوری اشعه میکروموجی استفاده می‌شود. همچنین برای گردآوری اشعه وقتی که یک نور مرئی یا تیرگی (از قبیل اخترنماها) مانع می‌شود. بعضی از رادیو تلسکوپها در پروژه‌هایی از قبیل SETI و رصدخانه AREIBO برای بررسی کردن زندگی EXTERRESTRIAL استفاده می‌شوند.
رادیو تلسکوپ نوعی آنتن رادیویی است که در اخترشناسی رادیویی به منظور پیدا کردن و جمع‌آوری اطلاعات از ماهواره‌ها و کاوشگرهای فضایی و هر گونه منبع رادیویی در فضا استفاده می‌شود.
این نوع تلسکوپها با تلسکوپهای نوری متفاوت هستند چون فقط میتوانند از منابع رادیویی اطلاعات بگیرند.
رادیو تلسکوپها دارای دیش‌های بزرگی هستند که به صورت تکی یا چند تایی کار میکنند و معمولا برای جلوگیری از تداخل امواج الکترومغناطیسی منتشر شده از تلویزیون و رادیو و رادار و… در مکانهای خالی از جمعیت واقع شده‌اند این دقیقا مانند تلسکوپهای نوری است که باید از آلودگی نوری پرهیز کند.
رادیو تلسکوپ برای مطالعه رخدادهای رادیویی از ستاره‌ها، کهکشان‌ها اخترنماها، و سایر اشیاء فضایی استفاده می‌شود در طول موجی بین ۱۰ متر (۳۰ مگاهرتز) و ۱ میلی‌متر (۳۰۰کیلوهرتز) در طول موج‌های بلندتر مانند ۲۰ سانتیمتر (۱۰۵ گیگاهرتز) بی‌قاعدگی‌ها در طبقه یونسفر زمین باعث خمیدگی امواج ورودی می‌شود، به این پدیده جرقه زدن می‌گویند که قابل قیاس با چشمک زدن ستارگان در طول موج مرئی می‌شود جذب امواج کهکشانی توسط لایه یونسفر با افزایش طول موج افزایش می‌یابد تا جایی که طول موجها ی بالاتر از ۱۰ متر با رادیو تلسکوپهای زمینی قابل دریافت نیستند.
اولین رادیو تلسکوپ Reber در سال ۱۹۳۷
رادیو تلسکوپهای اولیه
اولین آنتن رادیویی استفاده شده برای تشخیص منابع رادیویی نجومی توسط Karl Guthe Jansky یکی از مهندسان لابراتوار تلفن بل در سال ۱۹۳۱ ساخته شد. جان اسکای شغل خود را به شناسایی منابع ایستا که توانایی مداخله با سرویس رادیویی تلفن را دارند اختصاص داد.آنتن جان اسکای برای دریافت سیگنال‌های رادیویی موج کوتاه در یک فرکانس ۲۰٫۵ MHz (طول موجی تقریبا ۱۴٫۶ m) طراحی شده بود. آن نصب شده بوددر یک صفحه گردون که اجازه می‌داد تابه هر سمتی بچرخد، و چرخ و فلک جان اسکای نام گرفت. آن دارای ضخامتی تقریبا ۱۰۰ فوت(۳۰ متر) و ۲۰فوت (۶ متر) ارتفاع بود. و بوسیله مجموعهای از چهار چرخ چرخش و هدایت می‌شد در دریافت منابع رادیویی مزاحم (ایستا) و می‌توانست با دقت اشاره کند. بخشی کوچک امواج از یک طرف آنتن با سیستم خودکار و کاغذ آنالوگ ذخیره می‌شدند. بعد از ثبت سیگنال‌ها از همه مسیرها در چندین ماه، جان اسکای عاقبت آنها را به سه نوع ایستا دسته‌بندی کرد:نزدیک بوسیله توفان همراه با آذرخش و صاعقه، دور توفان همراه با آذرخش و صاعقه و یک صدای ضعیف هیس از منبعی نا شناخته.
اخترشناسی رادیویی
اخترشناسی رادیویی یکی از شاخه‌های مهم اخترشناسی است که به مطالعه اجرام سماوی در زمینه امواج الکترومغناطیسی می‌پردازد.
تکنیک‌های اخترشناسی رادیویی شبیه به تکنیک‌های اخترشناسی اپتیکی است با این تفاوت که در اخترشناسی رادیویی از رادیو تلسکوپ استفاده می‌شود ولی در اخترشناسی از تلسکوپ نوری از این رو تنها می‌تواند از منابع رادیویی اطلاعات بگیرد.
تاریخچه
این ایده که اجرام سماوی میتوانند تشعشعات رادیویی داشته باشند نخستین بار توسط معادله ماکسول نشان داده شد که تشعشعات رادیویی از ستارگان میتوانند با هر طول موجی وجود داشته باشند.
بسیاری از دانشمندان برجسته مانند توماس الوا ادیسون، الیور جوزف لوج و ماکس پلانک پیش‌بینی کرده بودنند که خورشید دارای تشعشعات رادیویی است. حتی لوج سعی کرد که سیگنال‌های خورشیدی را دریافت کند ولی به دلیل مشکلات دستگاهش در این امر موفق نبود.
اولین تشعشعات دریافت شده از یک منبع رادیویی در فضا که به‌طور اتفاقی در اوایل دهه ۳۰ ثبت شد به وسیله کارل گوت جانسکی انجام شد. او که به عنوان یک مهندس در آزمایشگاه تلفن بل کار می‌کرد در حال تحقیق و بررسی روی فرستادن امواج صوتی به آن سوی اقیانوس اطلس بود که بدین منظور از یک آنتن بزرگ استفاده می‌کرد سپس او متوجه شد که سیستم آنالوگ ضبط وی مدام یک سیگنال را از منبعی نامعین ضبط می‌کند از آنجا که این سیگنال روزی شدت گرفت جانسکی گمان کرد که منبع آن ممکن است خورشید باشد. پس از بررسی‌ها او متوجه شد که سیگنال دقیقا با طلوع و غروب خورشید مطابق نیست ولی در عوض در یک سیکل ۲۳ ساعت و ۵۶ دقیقه تکرار می‌شود نوعی از اجرام سماوی که ساکن در کره سماوی می‌باشند و با شب و روز زمین می‌چرخند با مقایسه مشاهدات وی با نقشه‌های فضایی، دریافت که این سیگنال‌ها از کهکشان راه شیری می‌آید و در مرکز کهکشان قوت میگیرد در صورت فلکی کماندار او نتایج مشاهدات و اکتشافاتش را در سال ۱۹۳۳ رسما اعلام کرد؛ ولی از آنجا که آزمایشگاه بل وی را به شاخه دیگری منتقل کرد او نتوانست تحقیقات خود را در این زمینه ادامه دهد.
گرت ربر با ساختن یک دیش شلجمی با ۹ متر طول در شعاع که در ساخت رادیو تلسکوپ استفاده می‌شد کمک شایانی به اخترشناسی رادیوی کرد این کار در ۱۹۳۷ انجام گرفت بعد از مدتی وی موفق به ترسیم اولین نقشه آسمانی از امواج رادیویی شد.
در ۱۹۴۲ ج. س هی که یک محقق نظامی در بریتانیا بود کشف کرد که خورشید امواج رادیویی می‌دهد.
در اوایل دهه ۵۰ مارتین ریل و آنتونی هویش دردانشگاه کمبریج از تداخل سنج امواج که در دانشگاه موجود بود استفاده کرده و موفق به ترسیم نقشه‌های معروف ۲c و ۳c شدند.
تلسکوپهای ذرات پر انرژی
تلسکوپ امواج ایکس از تلسکوپ WOLTER که ترکیب شده از شکل حلقوی اجمالی اینه‌های ساخته شده از فلزات سنگین قادر به بازتاب امواج با درجه کم هستند، استفاده میکنند. این آینه‌ها معمولا مقطعی از یک سهمی دوران داده شده و هذلولی یا بیضی هستند. در سال۱۹۵۲هانس والتر سه راه که یک تلسکوپ می‌توانست با استفاده از این نوع خاص از آینه‌ها ساخته شود را شرح داد. تلسکوپهای امواج گاما مانع از تمرکز کامل می‌شوند و از پنهان کردن رمزی دهانه استفاده میکنند. الگوهای پنهان کردن ایجاد شده می‌تواند برای تشکیل یک تصویر احیا شوند.
تلسکوپهای امواج ایکس و گاما معمولا در ماهواره‌هایی در مدار زمین یا بالن‌های بلند پرواز خارج از جو زمین که برای این قسمت از طیف الکترو مغناطیس مات هست، قرار دارند.
در گونه‌های دیگر از تلسکوپهای ذرات پرانرژی، هیچ سیستم تشکیل تصویر نوری وجود ندارد. تلسکوپهای امواج کیهانی معمولا از کنار هم قرار دادن انواع آشکار سازهای مختلف پخش شده در یک منطقه بزرگ، تشکیل شده‌اند. تلسکوپ نوترینو از جرم زیادی از آب ویخ احاطه شده به وسیله مجموعهای از آشکار سازهای حساس به نور به نام لوله PHOTOMULTIPLIER تشکیل شده‌است.
تلسکوپ فضایی
تلسکوپ رادیویی
تلسکوپ انعکاسی
بزرگترین تلسکوپهای جهان
برنارد لیوت (مخترع تلسکوپ تاج‌نما یا کوروناگراف)
، از وب‌گاه دانش فضایی
، از وب‌گاه دانش فضایی
، از وب‌گاه دانش فضایی | [
"دانشگاه تگزاس در آستین",
"تلسکوپ هابی ابرلی",
"اجرام آسمانی",
"تابش الکترومغناطیس",
"نور مرئی",
"هلند",
"تلسکوپ‌بازتابی",
"زبان یونانی",
"ریاضیدان",
"جووانی دمیزیانی",
"گالیلئو گالیله",
"آکادمی دلینچی",
"Telescope#Reference-Sobel-2000",
"Telescope#Reference-Drake-1978",
"تلسکوپ شکستی",
"هانس لیپرشی",
"زاخاریاس یانسن",
"میدل‌بورخ",
"عینک ساز",
"یاکوب میتیوس",
"آلکمار",
"عدسی شیئی",
"سهمی گون",
"ابیراهی کروی",
"ابیراهی رنگی",
"ایزاک نیوتن",
"تلسکوپ بازتابی",
"عدسی‌بی‌رنگ",
"فاصلهٔ کانونی",
"مس",
"قلع",
"نقره",
"آلومینیم",
"قرن بیستم",
"امواج رادیویی",
"امواج گاما",
"اشعه گاما",
"اشعه ایکس",
"فرابنفش",
"فروسرخ",
"میلی",
"ریزموج",
"میکرو",
"رادیو",
"فمتو",
"تلسکوپ فضایی اسپیتزر",
"تلسکوپ فضایی هابل",
"تصویرساز فرنل",
"فوتون",
"بسامد",
"قطر زاویه‌ای",
"گاز نیتروژن",
"عکاسی نجومی",
"آینه خمیده",
"عدسی چشمی",
"جو زمین",
"کتاب مبانی ستاره‌شناسی",
"اخترشناسی رادیویی",
"آنتن رادیویی",
"امواج الکترومغناطیسی",
"آلودگی نوری",
"چشمک زدن",
"طول موج",
"موج کوتاه",
"چرخ و فلک",
"رادیو تلسکوپ",
"توماس الوا ادیسون",
"الیور جوزف لوج",
"ماکس پلانک",
"کارل گوت",
"امواج صوتی",
"اقیانوس اطلس",
"غروب خورشید",
"کره سماوی",
"کهکشان راه شیری",
"مرکز کهکشان",
"صورت فلکی",
"آزمایشگاه بل",
"آنتونی هویش",
"تداخل سنج",
"الکترو مغناطیس",
"تلسکوپ فضایی",
"تلسکوپ رادیویی",
"تلسکوپ انعکاسی",
"بزرگترین تلسکوپهای جهان",
"برنارد لیوت",
"دانش فضایی (وب‌گاه)",
"امیر صدیقی",
"سعدالله نصیری",
"مبانی ستاره‌شناسی (کتاب)"
] | [
"ابزارهای اخترشناسی",
"اختراع‌های هلندی",
"اخترشناسی رصدی",
"تصویربرداری نجومی",
"تلسکوپها",
"دوران طلایی هلند",
"رصدخانه‌ها",
"علم و فناوری در جمهوری هلند",
"معرفی‌شده‌های سده ۱۷ (میلادی)",
"ناوبری"
] |
2,591 | شیخ زاهد گیلانی | 1 | 46 | 0 | [
"شيخ زاهد گيلاني"
] | false | 21 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | آرامگاه شیخ زاهد در نزدیکی لاهیجان
تصویری از داخل مقبره
تاج‌الدین ابراهیم سنجانی معروف به شیخ زاهد گیلانی (۶۱۵–۷۰۰ / ۱۲۱۸–۱۳۰۱) از صوفیان بزرگ ایران بود.
زندگی
شیخ صفی‌الدین اردبیلی بنیانگذار دودمان صفوی ۲۵ سال نزد شیخ زاهد گیلانی گذرانید و دختر او را به زنی گرفت. شیخ زاهد، صفی‌الدین را به جانشینی خود در طریقت برگزید. پس از مرگ شیخ زاهد، و به روایتی در همان دوران زندگی وی، صفی‌الدین به اردبیل بازمی‌گردد و طریقتی به نام صفویه در آنجا بنیاد می‌گذارد.
طریقت
طریقت او به رهبران تصوف مانند ابونجیب سهروردی و حسن بصری می‌رسد.
مدفن
آرامگاه شیخ زاهد گیلانی (مربوط به سده هشتم هجری) در جاده لاهیجان به لنگرود در ۳ کیلومتری لاهیجان، روستایی به نام شیخانبر واقع شده‌است.
کتاب درباره او
از نویسندگان نامدار ایران، سعید نفیسی، کتابی درباره وی نوشته به نام «شیخ زاهد گیلانی».
بازماندگان
خوانین حاکم بر بختیاری(ایلخانان بختیاری) از زمان شاه تهماسب اول صفوی تا زمان عادل شاه افشار از نسل شیخ زاهد گیلانی بودند
تبار حزین لاهیجی، از عالمان اصفهان در اواخر صفوی و افشاریان و زندیه با ۱۶ نسل به شیخ زاهد گیلانی می‌رسد؛ چنان‌که پدر حزین، ابوطالب زاهدی نیز از نسل زاهد گیلانی است.
میرزا احمد حکیم تنکابنی پزشک فتح‌علی شاه قاجار نیز نسب به شیخ زاهد گیلانی می‌رسانده است. شمایل او، به قولی، در یکی از تالارهای کاخ گلستان آویزان است. | [
"سنجان",
"صوفی",
"شیخ صفی‌الدین اردبیلی",
"صفویان",
"طریقت",
"تصوف",
"ابونجیب سهروردی",
"حسن بصری",
"آرامگاه شیخ زاهد گیلانی",
"لاهیجان",
"لنگرود",
"شیخانبر",
"سعید نفیسی",
"بختیاری",
"شاه طهماسب یکم",
"عادل‌شاه",
"حزین لاهیجی",
"گلشن ابرار",
"میرزا احمد حکیم تنکابنی",
"کاخ گلستان"
] | [
"اهالی لاهیجان",
"درگذشتگان ۱۳۰۱ (میلادی)",
"درگذشتگان ۷۰۰ (قمری)",
"روحانیان اهل ایران",
"روحانیان شیعه",
"زادگان ۱۲۱۶ (میلادی)",
"زادگان ۶۱۵ (قمری)",
"شاعران مرد اهل ایران",
"صوفیان اهل ایران",
"صوفیان کرد",
"عارفان شیعه"
] |
2,593 | چاووش | 0 | 28 | 0 | [
"چاوش‌خوانی",
"چاووش‌خوانی",
"چاووش‌خواني",
"چاووش خوانی",
"چاووش خواني",
"چاوش خواني",
"چاوش خوانی",
"چاوش"
] | false | 17 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | چاووش یا چاوش برگرفته از واژه ترکی چاو و به معنی اعلان، خطاب، نقیب، پیشرو لشکر یا کاروان، نگهبان و مراقب سپاهیان، راهنما و کسی که کاروانیان را به حرکت و جنگجویان را به جنگ تشجیع می‌کند. چاووش‌ها صفوف لشکر را در جنگ منظم می‌کرده‌اند و شماره افراد لشکر و هویت و وظیفه یکایک آنان را می‌دانسته‌اند.
چاووش و چاووشی، شغلی بوده‌است در تشکیلات دولت ترکان عثمانی که بعدها این واژه در زبان فارسی وارد شده است.
چاووش‌خوانان در ایران قدیم یه کسانی گفته می‌شد که چوب به دست در محل گذر پادشاهان پیشاپیش حرکت کرده و مردم را از عبور شاه آگاه می‌کرده‌اند.
در ایران قدیم به افرادی که برای چاووش‌خوانی یا اعلام چاووش در خدمت شاهان بودند چاووش‌باشی گفته می‌شد.
دورباش‌داران
جلودار
نقیب
شاطر | [
"عثمانی",
"فارسی",
"دورباش‌دار",
"جلودار",
"نقیب",
"شاطر"
] | [
"پیشه‌ها"
] |
2,594 | دورباش‌دار | 0 | 6 | 0 | [
"دورباش دار"
] | false | 1 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | دورباش‌دار نام یکی از مناصب دستگاه سلطنتی ایران قدیم است.
دورباش‌دار یکی از افراد خبررسان بوده و حاملان دورباش دارای مقام و منصب مهمی بوده‌اند. دورباش نیزه دو سر یا سه سر یا زوبینی بوده که در هنگام حرکت امیران و پادشاهان، پیشاپیش آنها حرکت داده‌می‌شد. دورباش‌داران، معمولا دوازده نفر از سربازان ویژه بودند که به فاصله حدود پنجاه متر جلو موکب پادشاه بودند و مردم با دیدن زوبین‌های برافراشته بر دست دورباشان متوجه می‌شدند که باید از سر راه موکب به‌کناری روند و حتی روی خود را به طرف امیر برنگردانند.
چاووش‌خوانی
برگرفته از
برداشت از آن وب‌گاه با یادکرد منبع آزاد است. | [
"ژوبین",
"چاووش‌خوانی"
] | [
"درجات نظامی"
] |
2,596 | بنه‌گز | 0 | 14 | 0 | [
"بنه گز",
"بنهٔ گز"
] | false | 2 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | تصویر ماهواره‌ای بنه گز (اسفند 1392) بنه‌گز ، روستایی است از توابع بخش مرکزی شهرستان تنگستان استان بوشهر ایران.
روستای بنه گز جزء شمالی‌ترین روستاهای تابعه شهرستان تنگستان و در حدود سی کیلومتری شهر بوشهر قرار دارد.
جمعیت
این روستا در دهستان باغک قرار داشته و بر اساس سرشماری رسمی 1390 جمعیت آن حدود 3305نفر (897
خانوار) بوده‌است. زبان مردم پارسی با لهجه محلی بوده و مذهب آنها شیعه دوازده امامی می‌باشد .
پیشینه
روستای بنه گز از دیر زمان جز روستاهای شناخته شده در تنگستان بوده‌است محمد علی خان سدید السلطنه کبابی که در سال 1322 قمری (حدود سالهای 1282 شمسی) از روستاهای تنگستان بازدید کرده از احوال برخی از روستاهای تنگستان از جمله بنه گز چنین یاد کرده‌است: «بنه گز تقریبا دویست خانوار و ششصد نفر نفوس شوند. قریب سیصد نفرشان سلاح ورزند پنجاه قبضه تفگ طراز جدید در آن دیده شود یک حسینیه در قریه موجود است. اجاره دیوان اینجا سیصد و هفتاد تومان است. نخلستانشان شاید چهار هزار اصله شود. شش خانه در قریه و چهار خانه در خارج قریه تعلق به روسا دارد و صاحب برج باشند. | [
"بخش مرکزی شهرستان تنگستان",
"شهرستان تنگستان",
"استان بوشهر",
"ایران",
"تنگستان",
"بوشهر",
"دهستان باغک",
"سدید السلطنه کبابی"
] | [
"روستاهای شهرستان تنگستان"
] |
2,597 | بوشهر | 2 | 875 | 0 | [
"بندربوشهر",
"بندر بوشهر",
"ﺑﻮﺷﻬﺮ"
] | false | 661 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام‌رسمی",
"Item2": "بندر ازاد بوشهر"
},
{
"Item1": "نامهای قدیمی",
"Item2": "رام‌اردشیر، ابوشهر، لیان، ریشهر"
},
{
"Item1": "نامهای دیگر",
"Item2": "لیان، سیراف"
},
{
"Item1": "تصویر",
"Item2": "Bushehr In Frame.JPG"
},
{
"Item1": "اندازه تصویر",
"Item2": "۲۴۰"
},
{
"Item1": "عنوان تصویر",
"Item2": "به ترتیب: ساحل بوشهر - نیروگاه اتمی بوشهر - تندیس رئیس علی دلواری - عمارت ملک"
},
{
"Item1": "عرض‌جغرافیایی",
"Item2": "۲۸٫۹۵۷۶"
},
{
"Item1": "طول‌جغرافیایی",
"Item2": "۵۰٫۸۳۷۱"
},
{
"Item1": "استان",
"Item2": "بوشهر"
},
{
"Item1": "شهرستان",
"Item2": "بوشهر"
},
{
"Item1": "بخش",
"Item2": "[[مرکزی]]"
},
{
"Item1": "سال شهرشدن",
"Item2": "۱۳۰۱"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۲۲۳،۵۰۴ نفر"
},
{
"Item1": "رشد جمعیت",
"Item2": "۱٫۴ درصد"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۳۶٫۹"
},
{
"Item1": "زبان",
"Item2": "[[زبان فارسی]]"
},
{
"Item1": "مذهب",
"Item2": "[[شیعه]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۹۸۴٫۵ کیلومتر مربع"
},
{
"Item1": "ارتفاع",
"Item2": "بین ۰ تا ۴۰ متر\nمتوسط ۱۸ متر"
},
{
"Item1": "میانگین دما",
"Item2": "۲۵ درجه سانتیگراد"
},
{
"Item1": "میانگین بارش",
"Item2": "۲۲۰ میلی‌متر"
},
{
"Item1": "روزهای یخبندان",
"Item2": "۱ روز"
},
{
"Item1": "شهردار",
"Item2": "یونس خسروانی (شهردار منتخب)"
},
{
"Item1": "ره‌آورد",
"Item2": "[[ماهی]]، [[میگو]]، [[خرما]]، [[ارده]]، [[گلیم]]، [[قالی]]، کالا، [[مسقطی]]، حصیر"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره",
"Item2": "۰۷۷"
},
{
"Item1": "پلاک اتومبیل",
"Item2": "ایران ۴۸"
}
],
"Title": "شهر ایران"
} | بندر بوشهر ، شهری بندری و مرکز استان بوشهر از استانهای جنوب غربی ایران است. جمعیت این شهر در سال ۱۳۹۵ خورشیدی بالغ بر ۲۲۳،۵۰۴ نفر بوده‌است.
بوشهر بندری شبه‌جزیره‌ای در بخش مرکزی شهرستان بوشهر است که از سمت شمال، غرب و جنوب به خلیج فارس محدود شده‌است، این بندر در ارتفاع ۱۸ متری از سطح دریا و در منطقه ساحلی خلیج فارس واقع شده و آب‌وهوای نیمه بیابانی گرم دارد.
نام بوشهر در کتاب‌ها و اسناد تاریخی، تحت نامهای مختلفی نظیر «رام اردشیر»، «ابوشهر»، «بخت اردشیر»، «لیان» و «ریشهر» به ثبت رسیده‌است.
بیشتر مردم بوشهر به زبان فارسی با لهجه محلی تکلم میکنند. بندر امروزی بوشهر را نادرشاه افشار در ۱۷۳۶ میلادی رونق دوباره بخشید. نام این محل پیش از آن ریشهر بود.
بندر بوشهر به خاطر عواملی مانند صیادی، وجود نیروگاه اتمی، کشتی سازی و صادرات از این بندر رونق اقتصادی گرفته‌است.
هم‌اکنون ۱۸ اسفند سالروز تاسیس مدرسه سعادت، روز بوشهر نام گرفته شده‌است.
نام بوشهر
بنای بوشهر به اردشیر ساسانی نسبت داده شده و نام اصلی آن «رام اردشیر» بوده‌است. گفته می‌شود که «رام اردشیر» به مرور زمان به «ریشهر» تبدیل شد. به نظر می‌رسد که بوشهر تحریف شده ریشهر- همان شهر قدیمی است. در عصر هخامنشی از تمدنهای بزرگ در ایران تمدن لیان بوده‌است که برخی به اشتباه نام آن را از نامهای بوشهر می‌دانند. هم‌اکنون نام خیابانی در بازار بوشهر به همین نام است
طبق آثار کشف شده در منطقه باستانی هلیله و ریشهر نام این سرزمین ژرمانسیکا بوده‌است. همچنین در آثار باستانی شوش از این بندر نام برده شده‌است. در زمان اسکندر نام آن به موزامبری تغییر یافت.
نام دیگر اباشهر در زمان اردشیر بابکان به معنی شهر بابک و بعد از آن بوشهر به معنای شهر پایین به دلیل اختلاف سطحی که با ریشهر داشته‌است.
پیشینه
نمایی از شهر بوشهر (اثر والتر میتل‌هولتسر اواخر سال ۱۳۰۳)
نقشه محدوده بوشهر در قسمتی از
بنای بوشهر را به اردشیر ساسانی نسبت دادهاند. در کارنامه اردشیر بابکان به وجود بندری به نام بخت اردشیر اشاره شده که در کنار مدارک دیگر نشان دهنده اهمیت خلیج فارس برای شاهان آغازین ساسانی است. اهمیت این بندر چنان بود که بخت اردشیر با جاده‌ای به کازرون و شیراز وصل می‌شد و از آن کالاهای صادراتی به مناطق دیگر حمل می‌شدند. ولی بوشهر کنونی که تاریخچه ۳۰۰ ساله دارد را «ابومهیری» پسر شیخ ناصرخان آل مذکور (ناخدا باشی کشتیهای نادرشاه و بنیانگذار خاندان آل مذکور) در سال هزار و صد و پنجاه قمری (۱۱۱۴ش/ ۱۷۳۵م) پایه‌گذاری کرد، علت تاسیس این شهر به دلیل این بود که نادر شاه می‌خواست بندری در جنوب بسازد و همچنین نیروی دریایی را تاسیس کند. این بندر چنان پر رونق شد که به عنوان رقیب بزرگی برای بندر بصره به حساب می‌آمد. این شکوفایی تجاری تا آنجا پیشرفت که «حاج محمد شفیع» اجازه چاپ و نشر اسکناس رایج بوشهر را به دست آورد و این امتیاز تا برقراری بانک شاهی، در بوشهر باقی بود. بندر بوشهر از اولین مراکزی بود که دارای صنعت چاپ سنگی شد و همچنین بعدها در صنعت یخ‌سازی و برق پیشرو بود، مردم این شهر از اولین مردمان ایران بودند که با نشریات و مجلات آشنا شدند از اولین نشریات بوشهر می‌توان به روزنامه‌های مظفری. خلیج ایران و ندای جنوب اشاره کرد، همچنین به دلیل رونق و موقعیت خاص اولین نمایندگی‌های شرکت‌های تجاری و کنسولگری دولتهای خارجی از جمله بریتانیا، آلمان و روسیه و امپراطوری عثمانی در این شهر دایر شد ولی این رونق با توسعه راه‌آهن به خرمشهر منتقل شد.
بوشهر تاکنون دو بار توسط بریتانیا تصرف شده‌است.
جبهه ساحلی بافت قدیم بوشهر در سال ۱۳۷۸ تحت شماره ۲۳۶۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
منظره شهر آمیزه‌ای از رنگ‌های سفید، زرد و قهوه‌ای است. بافت شهر بوشهر از حدود هفتاد سال پیش یعنی پس از جنگ جهانی اول رونق خود را از دست داده و مصالح مورد نیاز آن که از آفریقا و هند تامین می‌شده کمتر در دسترس بوده و ساکنین اصلی شهر شروع به ترک آن و مهاجرت به سایر نقاط کشور کرده‌اند. پس از جنگ دوم جهانی این مسئله شدت گرفته و پس از انقلاب اسلامی نیز با تخریب بیش از یک چهارم این بافت توسط اداره بندر سیر صعودی این مهاجرت و تخریب شدت چند برابر یافته و هم‌اکنون به صورت نیمه ویرانه‌ای درآمده‌است.
روز ملی بوشهر
هم‌اکنون ۱۸ اسفند ماه سالروز تاسیس مدرسه سعادت روز بوشهر نام گرفته شده‌است. هم‌اکنون در مورد روز بوشهر نظراتی بر طبق این که ۱۲ شهریور ماه، سالروز شهادت رئیس علی دلواری روز بوشهر باشد بیان شده‌است.
جغرافیا
موقعیت
بندر بوشهر در بخش مرکزی استان بوشهر، در ارتفاع ۱۸ متری از سطح دریا و در منطقه ساحلی خلیج فارس واقع شده و آب و هوای نیمه بیابانی گرم دارد. این شهر از سمت شمال، غرب و جنوب به خلیج فارس محدود شده‌است.
آب و هوا
نقشه آب و هوایی ایران؛ بندر بوشهر در جنوب غرب کشور قرار گرفته و آب و هوای آن نیمه بیایانی گرم است.
میانگین دما در تیرماه (گرمترین ماه سال) ۳۳ درجه سانتیگراد، در دی‌ماه (سردترین ماه سال)، ۱۴ درجه سانتیگراد، در فروردین‌ماه ۲۰ درجه سانتیگراد و در مهرماه ۲۸ درجه سانتیگراد می‌باشد و میانگین سالانه دما ۲۵ درجه سانتیگراد است.
یکی از ویژگی‌های مهم آب و هوایی استان بوشهر، پدیده شرجی است و بر این اساس آب و هوای استان را می‌توان به دو دسته تقسیم‌بندی نمود:
الف) نواحی ساحلی با گرمای شدید و رطوبت نسبی بالا
ب) نواحی داخلی با گرمای شدید و رطوبت نسبی پایین
رطوبت برخاسته از خلیج فارس در نواحی ساحلی استان بوشهر مانع از کاهش دما در زمستان و افزایش بیش از حد آن در تابستان می‌شود در نتیجه اختلاف دمای روز و شب و اختلاف دما در فصول مختلف سال در این استان کم است. میانگین رطوبت سالانه استان بوشهر ۷۱ درصد است.
محلات و مراکز شهری
عمارت گلشن (محله بهبهانی بوشهر)
محله‌های دهدشتی، شنبدی، کوتی و بهبهانی چهار محله قدیمی بندر بوشهر هستند.
از دیگر محله‌های این بندر می‌توان از بن مانع، بهمنی، صلح‌آباد، جفره علی‌باش، جفره ماهینی، سنگی، شکری (بهشت صادق)، باغ زهرا، جبری، شغاب، کوی فرهنگیان، عالی‌آباد، رونی، سبزآباد، جلالی، مخ بلند، دواس، تل کوتی، عسلو، هلالی، نیدی، خواجه‌ها، دستک، ریشهر، امامزاده، سرتل، تنگک (شمالی، وسطی، جنوبی)، تنگک غریب، تنگک محمد جعفری (رئیس)، تنگک زنگنه، هلیله، بندرگاه، دروازه، چاه‌کوتاه، آب طویل، توحید.
محلات سنتی ساحلی یا قطبهای صیادی محلی که در دو قسمت شرق و غرب بوشهر قرار دارند، شامل محلات جفره (مفگه)، صلح‌آباد و جبری می‌گردد؛ و نیز محلات جنوبی تنگک غریب به دیگر نام تنگک صفری و نیز تنگک اول، تنگک محمدجعفری به دیگر نام تنگک رئیسی و نیز تنگک دوم، تنگک زنگنه به دیگر نام تنگک سوم.
همچنین گردان تکاوران دریایی بوشهر و پایگاه ششم شکاری از مراکز مهم نظامی بندر بوشهر می‌باشد.
ساکنان کنونی
در حال حاضر اکثریت ساکنان شهر بوشهر، اهل همین بندر هستند؛ همچنین در بین جمعیت غیربومی، اهالی کازرون، شیراز، آبادان، دشتستان، دشتی، تنگستان، افغانستان و پاکستان بیشترین درصد را نسبت به سایر غیربومی‌ها دارند. گویش قدیمی شهر بوشهر گونه‌ای گویش بوشهری نزدیک به گویش تنگستانی موسوم به بوشهری مرکزی است.
رسانه‌ها
صدا و سیما
صدا و سیمای مرکز بوشهر که شامل دو بخش تلویزیونی و رادیویی است، برنامه‌های متعددی را پخش می‌کند. شبکه بوشهر هم‌اکنون هر روز به مدت ۱۷ ساعت برنامه‌های خود را به مخاطبان ارائه می‌کند.
رادیو بوشهر نیز به‌عنوان یکی از رادیوهای محلی کشور هم‌اکنون فعالیت می‌کند.
نشریه‌ها
آگهی انتشار نشریه نسیم جنوب
بوشهر سابقه صد ساله در داشتن مطبوعات دارد. تبادل فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بوشهر با نقاط دیگر جهان موجب ارتقاء فرهنگی سیاسی و گسترش نشر و چاپ روزنامه‌ها و هفته‌نامه‌های مختلف از دوران مشروطیت در بوشهر شده‌است. روزنامه‌ها و هفته‌نامه‌هایی چون ندای جنوب، سنگلاخ، دریاکنار، پست خلیج، عرشه، طلوع، مظفری، اصلاح، ندای حق و… در دهه‌های گذشته تا زمان کودتای سال ۱۳۳۲، در بندر بوشهر، چاپ، نشر و توزیع می‌شده‌است. بعد از انقلاب ایران با تاخیر چند ساله، اولین هفته نامه بوشهر «آئینه جنوب» در سال (۱۳۷۳) نشر گردید. نسیم جنوب دومین هفته‌نامه استان بوشهر و قدیمیترین نشریه در حال انتشار بوشهر از اسفندماه ۱۳۷۶ تاکنون است.
بامداد جنوب (روزنامه استانی)، آئینه جنوب، نسیم جنوب، آوای بهارستان، ماهرویان (هفته نامه سراسری)، خبر بوشهر، لیان، پیغام، شناشیر، خلیج فارس، فایز، دلوار، صدای بوشهر، سینیز، نصیر جنوب، اتحاد جنوب، دریای جنوب، دریادلان، میثاق منتظران، دلیران تنگستان، چغادک نیوز از نشریات بوشهرند.
حمل ونقل شهری و برون‌شهری
اتوبوس شهری
سازمان اتوبوسرانی بوشهر و حومه برای خدمات رسانی به مردم ۱۲۰ دستگاه اتوبوس در اختیار دارد که در مسیرهای شهری و خیابان‌های اصلی تردد دارند.
تاکسی
علاوه بر حضور دو سیستم تاکسی بیسیم هماهنگ با سامانه یکپارچه کشوری (۱۸۳۳) و دیگری (۱۸۴۴)، نزدیک به ۱۵۰۰ تاکسی گردشی، خط ویژه (مانند تاکسی فرودگاه و تاکسی پایانه مسافربری)، تاکسی بانوان، دفتر تاکسی تلفنی و مسافربرهای شخصی در شهر فعالیت دارند.
فرودگاه
بندر بوشهر دارای یک فرودگاه بینالمللی است که جزو سه فرودگاه قدیمی کشور می‌باشد. پروازهای بینالمللی این فرودگاه به کشورهای عراق، سوریه، عربستان سعودی و کشورهای حوزه خلیج فارس چون امارات متحده عربی انجام می‌شود. پروازهای داخلی نیز در مسیرهای بوشهر به تهران، جزیره کیش، اصفهان، شیراز، مشهد، عسلویه و خارک انجام می‌شود. میانگین پرواز از فرودگاه بینالمللی بوشهر ۷۰ پرواز در هفته می‌باشد. یکی از مهمترین ویژگی‌های این فرودگاه بدون سانحه بودن آن است.
هم‌اکنون کار مطالعات احداث فرودگاه جدید بوشهر آغاز شده‌است و قرار است این فرودگاه در ۲۵ کیلومتری بندر بوشهر با پنج هزار هکتار وسعت ایجاد گردد. احداث این فرودگاه نیاز ۱۰۰ سال آینده استان بوشهر را برطرف می‌نماید. فرودگاه جدید بوشهر به گونه‌ای جانمایی شده‌است که در مرکز شش شهر گناوه، برازجان، دلوار، خورموج، اهرم و بوشهر قرار گرفته‌است.
شبکه راه‌آهن
محور راه‌آهن شیراز-بوشهر-عسلویه هم‌اکنون در دست ساخت است.
قطعه اول پروژه به طول ۳۷ کیلومتر و قطعه دوم نیز به طول ۶۱ کیلومتر با اعتباری بالغ بر ۵۱ میلیارد تومان آغاز شده‌است.
این محور از ایستگاه مرودشت در شمال شیراز آغاز و پس از عبور از رحمت‌آباد، ایزدخواست، فتح‌آباد، کوار، فیروزآباد، فراشبند، کلمه، اهرم و چغادک به بوشهر منتهی می‌شود. ادامه این محور نیز از اهرم شروع و پس از خورموج و بندر کنگان به بندر عسلویه منتهی خواهد شد.
به لحاظ وجود تاسیسات عظیم در پارس جنوبی و به منظور ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و توسعه فعالیت اقتصادی محور بوشهر به سمت عسلویه در اولویت قرار گرفته‌است. تامین اعتبار این پروژه توسط وزارت راه و نفت صورت گرفته‌است. طول کل پروژه راه‌آهن شیراز - بوشهر - عسلویه ۶۴۷ کیلومتر می‌باشد.
هتل‌ها
بندر بوشهر در زمان محمدشاه قاجار
بندر بوشهر در زمان حاضر
هتل سیراف (رضا، سابق)؛ خیابان امام خمینی (سنگی)
هتل دلوار، میدان رئیس علی دلواری
هتل پرواز :خیابان ساحلی، روبروی پارک مرجان
هتل آپارتمان آسمان: بوشهر. خیابان حافظ جنوبی
هتل هتل آپارتمان پاسارگاد: بوشهر. خیابان خمینی
مهمانسرای ایران؛ خیابان صفوی
مهمانسرای سعدی؛ خیابان حافظ
مهمانسرای کسری؛ خیابان نادر
مهمانسرای قصر طلائی؛ خیابان لیان
هتل آپارتمان یاس؛ خیابان عاشوری
هتل آپارتمان جزیره؛ کوی بندر
هتل ورزش؛ خیابان ورزش
هتل پلاس چهارراه کشتیرانی
بیمارستانها
شماری از بیمارستان‌های بندر بوشهر عبارتند از:
بیمارستان شهدای خلیج فارس بوشهر،
بیمارستان قلب بوشهر،
بیمارستان پایگاه هوایی،
بیمارستان نیروگاه اتمی بوشهر،
بیمارستان سلمان فارسی (تامین اجتماعی) بوشهر،
بیمارستان کودکان علی‌اصغر بوشهر،
بیمارستان امیرالمومنین،
مرکز جراحی دی
بیمارستان ۶۴تخت خوابی قائم
بیمارستان خاتم النبیا
غذا و رستوران
در بوشهر رستوران‌های متعددی وجود دارد، این رستوران‌ها شامل رستوران‌های سنتی ایرانی و بینالمللی می‌باشد. غذاهای محلی بوشهر قلیه ماهی، قلیه میگو و قیمه‌بوشهری است. غذاهای غربی فست فود نیز طرفداران زیادی مخصوصا بین جوانان و کودکان دارد. مغازه‌های ساندویچ و پیتزافروشی و همچنین رستوران‌ها و غذا فروشی‌های سنتی که غذاهای محلی تهیه میکنند، نیز وجود دارند. از سالهای دور اماکنی با نام قهوه‌خانه‌های سنتی نیز در بوشهر وجود داشته‌است.
دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی
دانشگاه خلیج فارس
دانشکده فنی پسران بوشهر
این دانشکده واقع در بوشهر کیلومتر ۲ جاده بوشهر- برازجان و دارای رشته‌های فنی در مقطع کاردانی از جمله مکانیک خودرو، عمران، کامپیوتر، الکترونیک، الکتروتکنیک، صنایع شیمیایی و همچنین رشته کنترل و ابزار دقیق، صنایع شیمایی در مقطع کارشناسی می‌باشد
دانشگاه الزهرا
دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر عالیشهر.
دانشگاه علوم پزشکی بوشهر
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات استان بوشهر
دانشگاه پیام نور مرکز بوشهر
دانشگاه جامع علمی کاربردی بوشهر
مرکز تربیت معلم بنت الهدی صدر بوشهر
موسسه غیرانتفاعی لیان بوشهر
موسسه غیرانتفاعی خرد بوشهر
آموزشکده فنی و حرفه‌ای سماء بوشهر.
دانشگاه تربیت معلم علامه طباطبایی بوشهر
مدرسه علمیه خمینی بوشهر
دانشگاه علمی کاربردی فرهنگ و هنر بوشهر(IT) که جز دانشگاه‌هایی مییاشد که در زمینه مهندسی فناوری اطلاعات (کارشناسی) فعالیت مستمر در جهت ارتقا سطح(IT) داراست.
تعداد مدارس استان بوشهر
این اطلاعات بر اساس آمار وب سایت رشد می‌باشد.
تعداد مدارس: ۲،۲۹۵ مدرسه
تعداد کلاس درس: ۹،۴۷۶ کلاس
تعداد کل دانش‌آموزان: ۱۹۱،۳۷۲ نفر
تعداد دانش‌آموزان دختر: ۹۴،۰۹۳ نفر
تعداد دانش‌آموزان پسر: ۹۷،۲۷۹ نفر
مراکز تجاری
مجتمع تجاری، تفریحی و مسکونی زیتون بوشهر، مراکز خرید ملت، آزادی، بوشهر، لیان و آزادگان در کنار بازارهای سنتی چون بازار صفا، بازار قدیمی، بازار شهرداری و بازار روزفعال هستند.
هم‌اکنون پروژه تجاری- اداری‌ای نیز با نام زیتون ۲ بوشهر با مساحت تقریبی ۴۰،۰۰۰ متر مربع مراحل پایانی طراحی خود را سپری می‌نماید که بلا درنگ پس از اتمام مراحل طراحی وارد فاز ساخت خواهد شد.
یکی دیگر از مجتمع‌های تجاری در دست احداث در بندر بوشهر مجتمع تجاری خورشید می‌باشد. این مجتمع بزرگ تجاری و تفریحی شامل یک طبقه زیرزمین و سیزده طبقه بالای آن است و دارای کارکرد تجاری در طبقات اولیه و فضای پارکینگ در طبقه سوم و هتل در طبقات بالایی است به‌طوری‌که لابی هتل در طبقه ششم قرار دارد. مجتمع خورشید علاوه بر بخشهای تجاری و اقامتی، دارای بخشهای اداری و چندین سالن کنفرانس و آمفی تئاتر، کتابخانه، رستوران، کافی شاپ، سالن‌های ورزشی و بدنسازی، شهر بازی، استخر شنا، کلینیک درمانی، تراس‌های رو به دریا و حیاط سبز نیز می‌باشد.
مناطق ویژه اقتصادی
منطقه ویژه اقتصادی بندر بوشهر
منطقه ویژه اقتصادی بوشهر
منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس
مراکز تاریخی و دیدنی
بازاری در بوشهر (اثر والتر میتل‌هولتسر حوالی سال ۱۳۰۴)
عمارت حاج رئیس
از اماکن تاریخی و دیدنی این شهر می‌توان به مراکز ذیل اشاره نمود:
ریشهر
آب انبار قوام
خانه قاضی
عمارت دهدشتی
مدرسه گلستان
بافت شهر بوشهر
خانه قاضی
امامزاده عبدالمهیمن
عمارت کلاه‌فرنگی بوشهر
عمارت گلشن
کلیسای ارامنه گریگوری
گورستان مهاجمین انگلیسی
قبر جنرال
عمارت کوتی
مدرسه سعادت
ریشهر
عمارت ملک بوشهر
آرامگاه اصفهانی
معبد خدا دریا
کلیسای مسیح مقدس
قلعه هلندیها
کنیسه یهودیان
قبرستان انگلیسی‌ها
عمارت حاج رئیس
هزار مردان هلیله
بوستان‌ها
ردیف
مهمترین‌ها
۱
بوستان مرجان
۲
بوستان مروارید
۳
بوستان لیان
۴
بوستان خلیج فارس
۵
بوستان شغاب
موزه‌ها
موزه مردم‌شناسی بوشهر.
ردیف
عناوین
۱
موزه باستانشناسی
۲
موزه مردم‌شناسی بوشهر
۳
موزه دهدشتی
۴
موزه دریا و دریانوردی خلیج فارس
۵
موزه تاریخ طبیعی
۶
موزه رئیسعلی دلواری واقع در دلور
شهرهای خواهرخوانده
بندر بوشهر با دو شهر جهان خواهرخوانده است:
کشور
شهر خواهرخوانده
تصویر
ترکیه
مرسین
مرسین یکی از خواهرخوانده‌های بوشهر
هند
حیدرآباد
چهارمنار نماد مشهور حیدرآباد، شهر خواهرخوانده بوشهر
بوشهر قدیم
این تصاویر مربوط به حوالی بهمن و اسفند ۱۳۰۳ خورشیدی است و توسط والتر میتل‌هولتسر تهیه شده‌اند.
بوشهر امروزی
کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران
بندر دیر
بندر گناوه
ویکی‌سفر (آزمایشی)
فرودگاه قشم
خبرگزاری جمهوری اسلامی
قاصد نیوز
پایگاه خبری جنوب نیوز
عکس ویکیمپیا
بوشهر
زیارتگاه‌های معروف
قدمگاه عباسعلی
مسجدهای معروف
مسجد قرآن
عالمان دینی
آیت‌الله سید هاشم حسینی بوشهری
هتل‌های معروف
دلوار |هتل سیراف |هتل پاسارگاد
مدارس معروف
مدرسه شهید باهنر
بیمارستان‌های معروف
سلمان فارسی
سینماها
سینما شهید آوینی (شاهد)
گردشگاه‌های طبیعی
ساحلی
پارک‌ها
پارک خلیج فارس
دانشمندان
شاعران و نویسندگان معروف
محسن شریف
مبارزان
رئیسعلی دلواری
مسئولان پس از انقلاب اسلامی
غلامعلی میگلی نژاد
سوغات
میگو
مراکز آموزش عالی
دانشگاه علوم پزشکی بوشهر
مراکز علمی کمک درسی دانش آموزان
مجتمع فنی تهران آموزشگاه موسیقی توانه
ورزشگاه‌ها
ورزشگاه شهید بهشتی
موزه‌ها
موزه دهدشتی
فرودگاه
فرودگاه بینالمللی بوشهر
تیم‌های ورزشی
شاهین بوشهر (فوتبال)، ایران جوان بوشهر (فوتبال)، صبا آذین (بسکتبال)
ورزشکاران معروف
مهدی کریمیان، عبدالرضا بازیاری، حسین ماهینی، لیلا رجبی
بوشهر | [
"بخش مرکزی شهرستان بوشهر",
"زبان فارسی",
"شیعه",
"ماهی",
"میگو",
"خرما",
"ارده",
"گلیم",
"قالی",
"مسقطی",
"همشهری آنلاین",
"استان بوشهر",
"ایران",
"خلیج فارس",
"رام اردشیر",
"بخت اردشیر",
"لیان",
"ریشهر",
"نیروگاه اتمی بوشهر",
"مدرسه سعادت",
"اردشیر",
"تمدن لیان",
"هلیله",
"ژرمانسیکا",
"شوش",
"اسکندر",
"موزامبری",
"نادر شاه",
"بندر بصره",
"اسکناس",
"بانک شاهی",
"مظفری",
"خلیج ایران",
"ندای جنوب",
"بریتانیا",
"آلمان",
"روسیه",
"امپراطوری عثمانی",
"بافت شهر بوشهر",
"فهرست آثار ملی ایران",
"جنگ جهانی اول",
"آفریقا",
"هند",
"جنگ دوم جهانی",
"انقلاب ایران (۱۳۵۷)",
"بندر گناوه",
"برازجان",
"فراشبند",
"دلوار",
"جزیره خارگ",
"دهدشتی",
"شنبدی",
"کوتی (محله)",
"بهبهانی",
"جفره ماهینی",
"تنگک زنگنه",
"گردان تکاوران دریایی بوشهر",
"پایگاه ششم شکاری بوشهر",
"کازرون",
"شیراز",
"آبادان",
"دشتستان",
"دشتی",
"تنگستان",
"افغانستان",
"پاکستان",
"گویش بوشهری",
"صدا و سیمای مرکز بوشهر",
"شبکه استانی بوشهر",
"مشروطیت",
"سنگلاخ (مطبوعات)",
"دریاکنار",
"طلوع (روزنامه)",
"مظفری (روزنامه)",
"ندای حق",
"انقلاب ایران",
"آئینه جنوب",
"نسیم جنوب",
"اتوبوس",
"عراق",
"سوریه",
"عربستان سعودی",
"امارات متحده عربی",
"گناوه",
"خورموج",
"اهرم",
"مرودشت",
"رحمت‌آباد",
"ایزدخواست",
"فتح‌آباد",
"کوار",
"فیروزآباد",
"کلمه (شهر)",
"اهرم (شهر)",
"چغادک",
"فست فود",
"دانشگاه خلیج فارس",
"دانشگاه علوم پزشکی بوشهر",
"دانشگاه پیام نور مرکز بوشهر",
"منطقه ویژه اقتصادی بندر بوشهر",
"منطقه ویژه اقتصادی بوشهر",
"منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس",
"آب انبار قوام",
"خانه قاضی",
"عمارت دهدشتی",
"مدرسه گلستان",
"امامزاده عبدالمهیمن",
"عمارت کلاه‌فرنگی بوشهر",
"عمارت گلشن",
"کلیسای ارامنه گریگوری",
"گورستان مهاجمین انگلیسی",
"قبر جنرال",
"عمارت کوتی",
"عمارت ملک بوشهر",
"کنیسه یهودیان",
"موزه مردم‌شناسی بوشهر",
"موزه دریا و دریانوردی خلیج فارس",
"خواهرخواندگی (شهرها)",
"ترکیه",
"مرسین",
"حیدرآباد (هند)",
"والتر میتل‌هولتسر",
"کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران",
"بندر دیر",
"زیارتگاه‌های معروف",
"امامزاده عبدالباقر",
"میرمحمد حنیفه",
"قدمگاه عباسعلی",
"مسجدهای معروف",
"مسجد شیخ سعدون",
"مسجد حضرت ابوالفضل",
"مسجد توحید",
"مسجد دهدشتی",
"مسجد اذربایجانی‌ها",
"مسجد بهبهانی‌ها",
"مسجد شنبدی",
"مسجد امام حسن",
"مسجد مصطفی خمینی",
"مسجد قرآن",
"عالمان دینی",
"غلامعلی صفایی بوشهری",
"سید هاشم حسینی بوشهری",
"هتل‌های معروف",
"هتل دلوار",
"هتل سیراف",
"هتل پاسارگاد",
"مدارس معروف",
"مدرسه شهیدبهشتی",
"مدرسه فرزانگان",
"مدرسه امام خمینی",
"مدرسه حدیث",
"مدرسه شاهد",
"مدرسه شهید باهنر بوشهر",
"بیمارستان‌های معروف",
"بیمارستان فاطمه زهرا بوشهر",
"بیمارستان سلمان فارسی بوشهر",
"سینماها",
"سینما بهمن",
"سینما کانون بوشهر",
"سینما شهید آوینی",
"گردشگاه‌های طبیعی",
"چاکوتاه",
"ساحلی",
"پارک‌ها",
"پارک شغاب",
"پارک نوجوان",
"پارک بادی",
"پارک خلیج فارس بوشهر",
"دانشمندان",
"شاعران و نویسندگان معروف",
"منوچهر آتشی",
"صادق چوبک",
"محسن شریف",
"مبارزان",
"شیخ حسین خان چاه کوتاهی",
"رئیسعلی دلواری",
"مسئولان پس از انقلاب اسلامی",
"غلامعلی میگلی نژاد",
"سوغات",
"مراکز آموزش عالی",
"حوزه علمیه بوشهر",
"دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر",
"دانشگاه پیام نور بوشهر",
"دانشگاه جامع علمی کاربردی بوشهر",
"دانشگاه تربیت معلم بوشهر",
"دانشگاه خلیج فارس بوشهر",
"مراکز علمی کمک درسی دانش آموزان",
"پارک علم و فناوری خلیج فارس",
"کانون فرهنگی آموزش",
"گزینه دو",
"آزمون‌های گاج",
"آموزشگاه علوی",
"زبانسرا",
"کانون زبان ایران",
"مؤسسه آموزشی افق‌های نو",
"کانون زبان معرفت",
"پژوهشگاه رشد",
"مؤسسه آموزشی سفیر لیان",
"کانون زبان سروش",
"مجتمع فنی تهران",
"آموزشگاه موسیقی توانه",
"ورزشگاه‌ها",
"ورزشگاه شهید بهشتی بوشهر",
"موزه‌ها",
"موزه مردم‌شناسی",
"موزه خلیج فارس(دریانوردی)",
"موزه دهدشتی",
"فرودگاه",
"فرودگاه بینالمللی بوشهر",
"تیم‌های ورزشی",
"شاهین بوشهر",
"ایران جوان بوشهر",
"صبا آذین",
"ورزشکاران معروف",
"مهدی کریمیان",
"عبدالرضا بازیاری",
"حسین ماهینی",
"لیلا رجبی"
] | [
"شهرستان بوشهر",
"شهرها و شهرک‌های بندری خلیج فارس",
"شهرهای استان بوشهر",
"شهرهای بندری استان بوشهر",
"شهرهای بندری در ایران",
"مراکز استانهای ایران",
"شهرهای شهرستان بوشهر"
] |
2,598 | فهرست تجهیزات رایانه‌ای | 0 | 16 | 0 | [
"همه تجهیزات کامپیوتری و وابسته به کامپیوتر و الکترونیک",
"همه تجهيزات كامپيوتري و وابسته به كامپيوتر و الكترونيك",
"فهرست تجهیزات رایانه ای",
"فهرست تجهيزات رايانه اي",
"همه تجهیزات رایانه‌ای و وابسته به رایانه و الکترونیک",
"همه تجهيزات رايانه اي و وابسته به رايانه و الكترونيك",
"همه تجهیزات رایانه ای و وابسته به رایانه و الکترونیک"
] | false | 1 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | پردازنده
صفحه کلید
موشی (موشواره)
حافظه
حافظه فقط‌خواندنی(ROM)
حافظه با دسترسی اتفاقی(RAM)
دیسک نرم(فلاپی‌دیسک)
دیسک‌گردان (فلاپی‌دیسک درایو)
سیدی‌خوان (سیدی رام)
سیدی‌نویس
دیسک سخت(هارد دیسک)
مادربورد
مودم
کارت گرافیک
کارت صدا
کارت شبکه باسیم
کارت شبکه بیسیم
مودم دی‌اس‌ال
کارت اسکازی
کارت‌خوان(کارت ریدر)
وب‌بین(وب کم)
بلندگو
منبع تغذیه رایانه
نمایشگر(صفحه نمایش)
چاپگر
پویشگر(اسکنر)
حافظه فلاش
کارت تلویزیون و رادیو
کارت فایر وایر | [
"پردازنده",
"صفحه کلید",
"موشی",
"حافظه (رایانه)",
"حافظه فقط‌خواندنی",
"حافظه با دسترسی اتفاقی",
"دیسک نرم",
"فلاپی‌دیسک",
"دیسک‌گردان",
"سیدی‌خوان",
"سیدی‌نویس",
"دیسک سخت",
"هارد دیسک",
"مادربورد",
"مودم",
"کارت گرافیک",
"کارت صدا",
"کارت شبکه باسیم",
"کارت شبکه بیسیم",
"مودم دی‌اس‌ال",
"کارت اسکازی",
"کارت‌خوان",
"کارت ریدر",
"وب‌بین",
"وب کم",
"بلندگو",
"منبع تغذیه رایانه",
"نمایشگر",
"صفحه نمایش",
"چاپگر",
"پویشگر",
"اسکنر",
"حافظه فلاش",
"کارت تلویزیون و رادیو",
"کارت فایر وایر"
] | [
"سخت‌افزار رایانه"
] |
2,599 | پی‌اچ‌پی | 0 | 438 | 0 | [
"PHP",
"زبان برنامه نویسی پی اچ پی",
"Php",
"پی چی پی",
"پی اچ پی",
"زبان برنامه‌نویسی پی‌اچ‌پی",
"ابرمتن‌پرداز (PHP)",
"پي اچ پي (زبان برنامه نويسي)",
"پی اچ پی (زبان برنامه نویسی)",
"پی‌اچ‌پی (زبان برنامه‌نویسی)",
"پي اچ پي",
"ابرمتن پرداز (PHP)",
"زبان برنامه نويسي پي اچ پي",
"زبان برنامهٔ نویسی پی اچ پی",
"زبان برنامهٔ نويسي پي اچ پي",
"پي چي پي",
"زبان PHP"
] | false | 176 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام",
"Item2": "پی‌اچ‌پی"
},
{
"Item1": "تصویر",
"Item2": "PHP-logo.svg"
},
{
"Item1": "توضیح تصویر",
"Item2": "پی‌اچ‌پی - [[پیش‌پردازنده]] [[ابرمتن]]"
},
{
"Item1": "گونه",
"Item2": "* [[برنامه‌نویسی دستوری]]\n* [[برنامه‌نویسی شیءگرا]]\n* [[برنامه‌نویسی رویه‌ای]]\n* [[برنامه‌نویسی بازتابی]]"
},
{
"Item1": "منتشر شده در",
"Item2": "[[۱۹۹۵]]"
},
{
"Item1": "طراح",
"Item2": "[[راسموس لردورف]]"
},
{
"Item1": "توسعه‌دهنده",
"Item2": "[[گروه پی‌اچ‌پی]]"
},
{
"Item1": "اولین نسخه",
"Item2": "۱٫۰ - ۱۹۹۵-۰۶-۰۸"
},
{
"Item1": "آخرین نسخه پایدار",
"Item2": "7.0.10"
},
{
"Item1": "آخرین نسخه آزمایشی",
"Item2": "۷٫۱٫۰ بتا سه"
},
{
"Item1": "زبان برنامه‌نویسی",
"Item2": "[[سی]]"
},
{
"Item1": "سیستم‌عامل",
"Item2": "[[چندسکویی]]"
},
{
"Item1": "سکو",
"Item2": "[[لینوکس]]، [[یونیکس]]، [[ویندوز]]، [[اواس‌ده]]"
},
{
"Item1": "تاثیر گرفته از",
"Item2": "[[تی‌سی‌ال]]، [[سی++]]، [[سی]]، [[جاوا]]، [[پرل]]"
},
{
"Item1": "وضعیت توسعه",
"Item2": "در حال توسعه"
},
{
"Item1": "پروانه",
"Item2": "[[مجوز پی‌اچ‌پی]]"
}
],
"Title": "زبان برنامه‌نویسی"
} | پی‌اچ‌پی یک زبان برنامه‌نویسی شیءگرا است که برای طراحی وب توسعه یافته‌است، اما می‌توان از آن به عنوان یک زبان عمومی نیز استفاده‌کرد. تا ژانویه سال ۲۰۱۳ میلادی پی‌اچ‌پی بر روی ۲۴۴ میلیون وب‌گاه و ۲٫۱ میلیون سرور وب نصب شده‌است. این زبان در سال ۱۹۹۵ میلادی توسط راسموس لردورف ساخته‌شد و در حال حاضر توسعه آن بر عهده گروه پی‌اچ‌پی می‌باشد. در ابتدا پی‌اچ‌پی از عبارت صفحه خانگی شخصی گرفته شده‌بود. اما اکنون این کلمه مخفف بازگشتی PHP: Hypertext Preprocessor به معنی پی‌اچ‌پی: پیش‌پردازنده ابرمتن می‌باشد.
کدهای پی‌اچ‌پی توسط یک سرور وب که نرم‌افزار پی‌اچ‌پی بر روی آن نصب باشد، تفسیر می‌شوند. دستورهای این زبان میتوانند به صورت مستقیم در درون کدهای اچ‌تی‌ام‌ال قرار بگیرند. زبان پی‌اچ‌پی از نسخه ۴٫۳ به بعد قابلیت پشتیبانی از واسط خط فرمان را نیز به امکانات خود اضافه کرد. این قابلیت می‌تواند برای ایجاد نرم‌افزارهای غیر وبی یا نرم‌افزارهایی با واسط گرافیکی کاربر مورد استفاده قرار بگیرد.
پی‌اچ‌پی یک نرم‌افزار آزاد است که تحت مجوز پی‌اچ‌پی انتشار یافته‌است. این مجوز به دلیل قرار دادن محدودیت بر روی استفاده از عنوان پی‌اچ‌پی، با مجوز همگانی گنو (GPL) سازگار نیست. پی‌اچ‌پی را می‌توان بر روی اکثر سرورهای وب نصب کرد. همچنین قابلیت نصب آن به صورت یک شل جداگانه بر روی تقریبا تمامی سیستمهای عامل و پلت‌فرم‌ها (یا سکوها) وجود دارد. تمامی این استفاده‌ها رایگان است.
تاریخچه
توسعه‌پی‌اچ‌پی از سال ۱۹۹۴ و زمانی که راسموس لردورف تعدادی اسکریپت به زبان سی نوشت تا صفحه خانگی خود را مدیریت کند، آغاز شد. این اسکریپت‌ها که به صورت رابط دروازه مشترک نوشته شده‌بودند، مسئول انجام عملیات‌های ساده‌ای مانند نشان دادن رزومه راسموس و بررسی آمارهای بازدید از وب‌گاه او بودند. با گسترش اسکریپت‌ها و افزودن توانایی تعامل با فرم‌های وب و ارتباط با پایگاه‌های داده، نام صفحه خانگی شخصی/مفسر فرم یا PHP/FI برای آنها انتخاب شد. PHP/FI می‌توانست برای ایجاد نرم‌افزارهای ساده وب مورد استفاده قرار بگیرد. لردورف در ابتدا برای یافتن خطاهای این اسکریپت‌ها و بهبود آنها، در ۸ جون سال ۱۹۹۵ میلادی اسکریپت‌ها را با نام ابزارهای صفحه خانگی شخصی نسخه ۱٫۰ تحت مجوز عمومی گنو بر روی گروه خبری یوزنت منتشر کرد. این نسخه اولیه بسیاری از ویژگی‌های نسخه کنونی این زبان را دارا بود. متغیرها به سبک زبان پرل بودند، مدیریت فرم‌ها وجود داشت و می‌شد کدها را در درون کدهای اچ‌تی‌ام‌ال قرار داد. قواعد پی‌اچ‌پی نیز از زبان پرل پیروی می‌کردند، اما ساده‌تر، محدودتر و ناپایدارتر بودند. با شکل‌گیری یک گروه برنامه‌نویسی و بعد از انجام تست‌های فراوان بر روی نسخه بتا و بازنویسی موتور تجزیه‌کننده، سرانجام PHP/FI نسخه ۲٫۰ در نوامبر سال ۱۹۹۷ میلادی منتشر گردید.
اندی گاتسمن و زیو سوراسکی با بازنویسی موتور تجزیه‌کننده در سال ۱۹۹۷ میلادی، پایه و اساس نسخه ۳ پی‌اچ‌پی را بنیان نهادند. این ۲ نفر با همراهی لردورف با تغییر نام پی‌اچ‌پی به پی‌اچ‌پی: پیش‌پردازنده ابرمتن که یک مخفف بازگشتی است، در ماه جون ۱۹۹۸ میلادی رسما پی‌اچ‌پی نسخه ۳٫۰ را منتشر کردند. بعد از این اتفاق گاتسمن و سوراسکی شروع به نوشتن هسته جدیدی برای زبان پی‌اچ‌پی کردند که منجر به به‌وجودآمدن موتور زند در سال ۱۹۹۹ میلادی شد. آنها همچنین شرکت زند تکنولوژی را در کشور اسرائیل تاسیس کردند.
در تاریخ ۲۲ می‌سال ۲۰۰۰ میلادی پی‌اچ‌پی نسخه ۴ که از موتور زند نسخه ۱٫۰ استفاده می‌کرد، منتشر شد. این نسخه تا ماه اوت سال ۲۰۰۸ میلادی توسعه یافت و به زیرنسخه ۴٫۴٫۹ رسید. هم‌اکنون پشتیبانی این نسخه به پایان رسیده‌است و هیچ به‌روزرسانی برای آن منتشر نمی‌شود.
در ۱۳ ژوئیه سال ۲۰۰۴ میلادی، نسخه ۵ پی‌اچ‌پی که از موتور زند نسخه ۲ بهره می‌برد، منتشر شد. نسخه ۵ ویژگی‌های زیادی را به پی‌اچ‌پی اضافه کرد. پشتیبانی کامل از شیء گرایی، افزونه PDO (که دسترسی به بانک‌های اطلاعاتی را ممکن می‌ساخت) و بهبود بازدهی از جمله این ویژگی‌ها محسوب می‌شد. از سال ۲۰۰۸ به بعد، با پایان یافتن پشتیبانی از تمامی نسخه‌های قدیمی‌تر پی‌اچ‌پی، نسخه ۵ تنها نسخه در حال گسترش است.
در کنار نسخه ۵ پی‌اچ‌پی یک نسخه اصلی دیگر در حال توسعه است. با توجه به تغییرات عمده موجود در این نسخه از جمله پشتیبانی کامل از یونیکد، قرار بود این نسخه به عنوان نسخه ۶ پی‌اچ‌پی منتشر گردد. اما پیاده‌سازی پشتیبانی از یونیکد بیش از آنچه انتظار می‌رفت به طول انجامید. این امر باعث شد تا در مارچ سال ۲۰۱۰ میلادی، این نسخه به بخش در حال توسعه منتقل شد و دیگر به آن نسخه ۶ گفته نمی‌شود.
مهمترین تغییرات این بخش جدید شامل حذف register_globals ، magic quotes و safe mode می‌باشد.
دلیل حذف magic quotes تاثیرات غیرقابل پیش‌بینی و دلیل حذف register_globals خطرهای امنیتی بود که در نرم‌افزارها ایجاد می‌کرد. به جای استفاده از magic qoutes برنامهنویسها میتوانند از تابع addslashes() یا توابع دقیق‌تری که برای هر پایگاه داده ایجاد شده‌اند مانند mysql_real_escape_string() که برای پایگاه داده مای‌اس‌کیوال طراحی شده‌است، استفاده کنند. توابعی که قرار است در نسخه ۶ حذف شوند، از نسخه ۵٫۳ به صورت توصیه‌نشده درآمده‌اند و استفاده از آنها باعث بروز هشدار در نرم‌افزار خواهد شد.
تعداد بسیار زیادی از پروژه‌های بزرگ و متن‌باز که از زبان پی‌اچ‌پی استفاده میکنند، از سال ۲۰۰۸ با به وجود آمدن جنبش ابتکاری GoPHP5 به معنای برو به پی‌اچ‌پی ۵ دیگر از پی‌اچ‌پی نسخه ۴ استفاده نمی‌کنند. این جنبش توسط بسیاری از توسعه‌دهندگان پی‌اچ‌پی پشتیبانی شد تا بتوانند به گسترش استفاده از نسخه ۵ پی‌اچ‌پی کمک کنند.
مفسرهای زبان پی‌اچ‌پی برای هر دو معماری ۳۲بیتی و ۶۴بیتی موجود می‌باشند. تنها استثنا سیستم‌عامل ویندوز است که فقط نسخه‌های ۳۲بیتی برای آن منتشر می‌شود. اما مدتی است که نسخه‌های ۶۴بیتی ویندوزی نیز به صورت امتحانی بر روی وب‌گاه پی‌اچ‌پی منتشر می‌شوند. استفاده از نسخه‌های امتحانی ۶۴بیتی ویندوز برای سرورهای بزرگ توصیه نمی‌شود.
تاریخچه انتشار
+ جدول راهنما
رنگ
مفهوم
وضعیت توسعه
قرمز
نسخه قدیمی
بدون توسعه
زرد
نسخه پایدار
تنها به‌روزرسانی‌های امنیتی
سبز
نسخه پایدار
به‌روزرسانی فعال
آبی
نسخه آینده
امکانات جدید
نسخه
تاریخ انتشار
تاریخ اتمام پشتیبانی
یادداشت‌ها
۱٫۰
۱۹۹۵/۰۶/۰۸
این نسخه به صورت رسمی "Personal Home Page Tools" یا "PHP Tools" نامیده شد. کلمه پی‌اچ‌پی اولین بار در اینجا به کار رفت.
۲٫۰
۱۹۹۷/۱۱/۰۱
۳٫۰
۱۹۹۸/۰۶/۰۶
۲۰۰۰/۱۰/۲۰
توسعه‌دهندگان از یک به چند نفر افزایش یافتند. زیو سوراسکی و اندی گاتمنس هسته این نسخه را بازنویسی کردند.
۴٫۰
۲۰۰۰/۰۵/۲۲
۲۰۰۱/۰۱/۲۳
سیستم دومرحله‌ای تجزیه/اجرای پیشرفته تحت عنوان موتور زند به این نسخه اضافه شد.
۴٫۱
۲۰۰۱/۱۲/۱۰
۲۰۰۲/۰۳/۱۲
متغیرهای فوق سراسری(Superglobal) معرفی شدند. ( GET ، $_POST ، $_SESSION و…)
۴٫۲
۲۰۰۲/۰۴/۲۲
۲۰۰۲/۰۹/۰۶
تنظیم register_globals به صورت پیش‌فرض غیرفعال شد. با این تغییر اطلاعاتی که از طریق شبکه ارسال می‌شدند، دیگر به‌طور مستقیم در محدوده متغیرهای فوق سراسری قرار نمی‌گرفتند. این نکته مشکلات امنیتی احتمالی بسیاری از نرم‌افزارها را برطرف کرد.
۴٫۳
۲۰۰۲/۱۲/۲۷
۲۰۰۵/۰۳/۳۱
واسط خط فرمان یا همان CLI به این نسخه اضافه شد.
۴٫۴
۲۰۰۵/۰۷/۱۱
۲۰۰۸/۰۸/۰۷
صفحات راهنما(man page) برای درستورات phpsize و config-php اضافه شد.
۵٫۰
۲۰۰۴/۰۷/۱۳
۲۰۰۵/۰۹/۰۵
موتور زند نسخه ۲ معرفی شد.
۵٫۱
۲۰۰۵/۱۱/۲۴
۲۰۰۶/۰۸/۲۴
بهبود بازدهی با معرفی متغیرهای مترجم (Compiler Variables) در موتور جدید پی‌اچ‌پی. مدل PDO به عنوان یک رابط پایدار برای برقراری ارتباط با بانک‌های اطلاعاتی معرفی شد.
۵٫۲
۲۰۰۶/۱۱/۰۲
۲۰۱۱/۰۱/۰۶
افزونه فیلتر (Filter Extension) به صورت پیش‌فرض فعال شد. پشتیبانی از جی‌سن (JSON) افزوده شد.
۵٫۳
۲۰۰۹/۰۶/۳۰
ژوئیه ۲۰۱۴
پشتیبانی از namespace, late static binding، دستور jump (نسخه ضعیف شده دستور Goto) و زباله جمع‌کن. پشتیبانی بهتر از سیستم‌عامل ویندوز. پشتیبانی از اس‌کیوال‌لایت نسخه ۳. کتابخانه Mysqlnd جایگزین کتابخانه libmysql (که مسئول برقراری ارتباط با بانک‌اطلاعاتی مای‌اس‌کیوال بود) شد. افزونه fileinfo که کارایی بهتری در مورد MIMEها دارد، جایگزین افزونه mime_magic شد. افزونه بین‌الملل (Internationalization) اضافه شد و توابع ereg از دور خارج شدند.
۵٫۴
۲۰۱۲/۰۳/۰۱
۳ سال بعد از انتشار
پشتیبانی از Trait. پشتیبانی از آرایه‌ها با فرمت کوتاه. سرور وب داخلی. بهبود کارایی و استفاده از حافظه به میزان کمتر.توابع حذف شده: register_globals , safe_mode , allow_call_time_pass_reference , session_register
۵٫۵
۲۰۱۳/۰۶/۲۰
۳ سال بعد از انتشار
جنراتورها افزوده شدند(Generators). بهینه‌ساز زند+ (Zend Optimizer+) افزوده شد.
۵٫۶
۲۰۱۴/۰۸/۲۸
۳ سال بعد از انتشار
قابلیت بازنویسی عملگرها (Operator Overloading). ایجاد تغییرات در GMP یا GNU Multiple Precision.
۶٫x
عرضه نشده
عدم پشتیبانی
نسخه رها شده‌ای از php
۷٫۰
۲۰۱۵/۱۲/۳
۳ سال بعد از انتشار
معرفی نسخه سوم موتور زند و بهبود کارایی، پشتیبانی از متغیرهای ۶۴ بیتی در ویندوز
۷٫۱
۲۰۱۶/۱۱
۱۰ آذر ۱۳۹۸
قابلیت بازگردانی نوع void توسط توابع
۷٫۲
۲۰۱۷/۱۱
۱۰ آذر ۱۳۹۹
شمارش اشیاء غیر شمردنی
از تاریخ ۲۸ جون سال ۲۰۱۱ میلادی، گروه پی‌اچ‌پی برنامه‌ای مدون برای انتشار نسخه‌های آینده این زبان را منتشر کرد. بر اساس این برنامه هر ماه یک انتشار جزئی و هر سال یک انتشار اصلی اتفاق خواهد افتاد. از هر نسخه از پی‌اچ‌پی تا ۳ سال پشتیبانی می‌شود. تا ۲ سال تمامی به‌روزرسانی‌ها و سال سوم تنها به‌روزرسانی‌های امنیتی برای هر نسخه منتشر می‌شود.
ساختار
برنامه Hello World زیر با استفاده از زبان پی‌اچ‌پی که در درون کدهای اچ‌تی‌ام‌ال قرار گرفته‌است، نوشته شده:
PHP Test
از آنجایی که پی‌اچ‌پی نیازی ندارد که در درون کدهای اچ‌تی‌ام‌ال قرار بگیرد یا بر روی سرور وب اجرا شود، کوتاهترین برنامه Hello World پی‌اچ‌پی به صورت زیر است:
است. جداکننده‌های دیگری مانند و یا جداکننده کوتاه یا (که برای خروجی دادن متن یا متغیر استفاده می‌شود) و نیز وجود دارند. تمامی نوشته‌هایی که در خارج از جداکننده‌های پی‌اچ‌پی قرار بگیرند، توسط مفسر تفسیر نشده و به عنوان خروجی ارسال خواهند شد. استفاده از جداکننده‌های کوتاه می‌تواند از قابلیت حمل برنامه بکاهد، از آنجا که این جداکننده‌های توسط تنظیمات پی‌اچ‌پی قابل غیرفعال‌سازی هستند. از این رو استفاده از این جداکننده‌ها توصیه نمی‌شود. هدف تمامی این جداکننده‌ها این است که کد پی‌اچ‌پی را از قسمت غیر-پی‌اج‌پی مانند اچ‌تی‌ام‌ال جدا کند.
نام متغیرها در زبان پی‌اچ‌پی حتما باید با نماد دلار آغاز شود و نیازی به مشخص کردن نوع آنها نیست. برخلاف نام توابع و کلاسها نام متغیرها به بزرگی و کوچکی حروف حساس هستند. خطوط جدید و فاصله‌ها نادیده گرفته شده (به جز فاصله‌هایی که در درون رشته‌ها قرار داشته باشند) و تمامی دستورهای این زبان با علامت سمی‌کولن (;) پایان می‌یابند. در زبان پی‌اچ‌پی به ۳ صورت متفاوت می‌توان کامنت گذاشت. از علامت‌های /* */ برای کامنت‌های چندخطی و از علامت‌های // یا # برای کامنت‌های یک خطی استفاده می‌شود.
مقایسه ۲ حالت کد پی‌اچ‌پی
از نظر ساختار کلی و کلمات کلیدی، پی‌اچ‌پی مانند بسیاری از زبانهای سطح بالا از قواعد زبان سی پیروی می‌کند. اما برای تمام ساختارهای کنترلی قواعد نوع دومی نیز وجود دارد که می‌توان از آنها مانند ساختار اصلی بهره برد. این قواعد نوع دوم مانند زبانهای خانواده بیسیک است.
انواع داده
زبان پی‌اچ‌پی داده‌های عددی صحیح را بر اساس نوع پلت‌فرم ذخیره می‌کند. در سیستمهای ۳۲بیتی و ۶۴بیتی به ترتیب اعداد صحیح به‌صورت ۳۲ و ۶۴بیتی ذخیره می‌شوند. اعداد بدون‌علامت در عملکردی که مانند هیچ‌کدام از زبان‌ها برنامه‌نویسی دیگر نیست، در موقعیت‌هایی به اعداد علامت‌دار تبدیل می‌شوند.
اعداد صحیح میتوانند با مبنای ده (به صورت مثبت یا منفی یا مثبت)، در مبنای ۱۶، در مبنای ۸ یا در مبنای ۲ مقداردهی شوند.
اعداد اعشاری نیز با توجه به پلت‌فرم ذخیره می‌شوند. این اعداد را به صورت اعشاری ساده یا ۲ حالت از نمایش علمی می‌توان مشخص کرد.
پی‌اچ‌پی مانند زبانهای جاوا و سی++ به‌صورت پیش‌فرض داده‌های بولی (صحیح و غلط) را در خود تعریف کرده‌است. بر اساس قوانین تبدیل متغیرها در این زبان، تمامی متغرهای غیر صفر به صحیح و تمامی متغیرها با مقدار صفر به غلط تبدیل می‌شوند. عملکردی مشابه در زبان پرل و سی++ وجود دارد. نوع داده‌ای به نام نال (null) نیز در این زبان وجود دارد. متغیر نال هیچ مقداری ندارد. تنها متغیر از نوع نال NULL (کلمه نال با حروف بزرگ) است.
داده‌هایی که از نوع منبع (Resource) هستند، نمایانگر اشاره‌گرهایی به منابع خارجی می‌باشند. این نوع متغیرها توسط خانواده خاصی از توابع که از معمولا در یک افزونه قرار دارند ایجاد شده و تنها توسط همین خانواده از توابع قابل استفاده است. داده‌هایی مانند فایلها، تصاویر و اتصال‌ها به پایگاه‌های داده مثال‌هایی از منابع خارجی هستند که نیاز به متغیرهای منبع دارند.
آرایه‌ها میتوانند اعضایی از تمامی انواع داده‌ای که پی‌اچ‌پی از آنها پشتیبانی می‌کند، را در خود داشته‌باشند. ترتیب در آرایه‌های پی‌اچ‌پی حفظ می‌گردد. آرایه‌ها در واقع جداول درهم‌سازی هستند که میتوانند برای هر عضو خود یک کلید داشته‌باشند. در صورتی که کلیدی برای عضو مشخص نگردد، مانند آرایه‌های معمولی، به‌صورت خودکار از اعداد به‌عنوان کلید استفاده می‌گردد. این شماره‌گذاری از عدد صفر آغاز می‌شود. همچنین اعضای با کلید و بدون کلید میتوانند در کنار هم در یک آرایه قرار بگیرند. پی‌اچ‌پی داده‌های رشته‌ای نیز دارد. رشته‌ها میتوانند در درون علامت یا قرار گرفته یا با قواعد نوداک (nowdoc) و هیرداک (heredoc) نوشته‌شوند.
کتابخانه استاندارد پی‌اچ‌پی (SPL: Standard PHP Library) در تلاش است تا بتواند انواع داده‌های استاندارد را به بهترین نحو توسط کلاس و اینترفیس پیاده‌سازی کند. این داده‌ها شامل لیست پیوندی، پشته، صف و … می‌باشد.
توابع
زبان پی‌اچ‌پی صدها تابع پایه و هزاران تابع افزونه دارد. اکثر این توابع به‌خوبی بر روی وب‌گاه پی‌اچ‌پی مستندسازی شده‌اند. نامگذاری توابع پایه این زبان از قوانین یکسانی و مشخصی پیروی نمی‌کند. پی‌اچ‌پی تاکنون توابعی برای پشتیبانی از رشته‌های اجرایی (Thread) ارائه نکرده‌است اما از سیستمهای چندپردازنده پازیکس (POSIX) پشتیبانی می‌کند.
توابع جدید میتوانند به شکل زیر تعریف شوند:
function myNameFunction() { // تابع را تعریف می‌کند
return John Doe; // مقداری را بازمی‌گرداند
echo My name is . myNameFunction() . !;
// خروجی متن مقابل خواهد بود: My name is John Doe!
در نسخه ۵٫۲ و نسخه‌های قبل آن توابع دست اول نبوده و تنها به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم با نام‌شان قابل فراخوانی هستند. توابع پی‌اچ‌پی میتوانند بدون نوشتن نمونه اولیه (Prototype) تعریف شوند. تعریف توابع می‌تواند در درون بلاک‌های شرطی قرار بگیرند تا در شرایط خاص تعریف شود. تمامی توابع پی‌اچ‌پی در هنگام فراخوانی باید در جلوی خود پرانتز داشته‌باشند. متغیرهایی که با دستور new ساخته می‌شوند در صورتی آرگومان نداشته‌باشند، از این قاعده مستثنی هستند. پی‌اچ‌پی قابلیت تعریف توابع بدون نام را ندارد اما می‌توان با قرار دادن نام یک تابع در متغیر، تابع را به‌صورت غیرمستقیم فراخوانی کرد.
از نسخه ۵٫۳ به بعد می‌توان با استفاده از قابلیت بستار (Closure)، توابع بدون‌اسم را به صورت زیر تعریف کرد:
function getAdder($x) {
return function($y) use ($x) {
return $x + $y;
$adder = getAdder(8);
echo $adder(2); // خروجی عدد ۱۰ خواهد بود
در تکه‌کد بالا تابع getAdder به کمک متغیر $x یک بستار تعریف می‌کند که متغیر $y را به‌عنوان ورودی میگیرد. این نوع تابع یک شیء دست اول است به این معنی که می‌توان آن را در یک متغیر نگاه داشت، می‌توان به‌عنوان ورودی آن را به توابع دیگر داد و استفاده‌های دیگری از آن کرد. (توضیحات کامل‌تر در موجود است)
دستور goto نیز در زبان پی‌اچ‌پی به‌شکل زیر قابل استفاده است:
function lock() {
$file = fopen(file.txt, r+);
retry:
if (!flock($file, LOCK_EX | LOCK_NB)) {
goto retry;
fwrite($file, Success!);
fclose($file);
هنگامی که تایع flock فراخوانده می‌شود، پی‌اچ‌پی سعی می‌کند تا فایلی را قفل کند. کلمه‌ای که قبل از علامت : در ابتدای خط قرار میگیرد، نام خط را مشخص می‌کند. (در اینجا retry ) این نام را می‌توان در دستور goto به‌عنوان مقصد مورد استفاده قرار داد. مقصدهای دستور goto در زبان پی‌اچ‌پی باید درون فایل و محیط جاری باشند. پشتیبانی از این دستور از نسخه ۵٫۳ به پی‌اچ‌پی افزوده شده‌است.
اشیاء
قابلیت برنامه‌نویسی شیءگرایی به‌صورت ابتدایی در نسخه ۳ به زبان پی‌اچ‌پی افزوده و در نسخه ۴ بهتر شد. این قابلیت که در نسخه ۵ کاملا بازنویسی شده‌بود با افزایش قابلیت‌ها و بهبود عملکرد در درون زبان قرار گرفت. در نسخه‌های قبلی پی‌اچ‌پی، با اشیا مانند یک نوع داده برخورد می‌شد. بنابراین باید در هر بار مقداردهی یا ارسال شیء به یک تابع، کل محتویات شیء در یک فضای حافظه جدید کپی شود. اما در نسخه ۵ نحوه مدیریت اشیا تغییر کرد. از این پس اشیا با یک اشاره‌گر به فضای حافظه مشخص می‌شوند نه با مقادیرشان. در کنار این بهبودها مفاهیم جدیدی مانند متغیرهای شخصی (Private member variables) و عمومی (Public member variables) و همچنین کلاسهای انتزاعی (Abstract Class)، کلاسهای نهایی (Final Class) وبسیاری موارد دیگر نیز معرفی شدند. نحوه تعریف متدهای سازنده (Constructors) و تخرب‌کننده (Destructors) نیز مانند زبان سی++ استانداردسازی شد و راه حلی برای مدیریت خطاها و استثناها ارائه گردید. علاوه‌بر این موارد، پی‌اچ‌پی ۵ قابلیت استفاده از اینترفس‌ها (Interface) را نیز معرفی و از پیاده‌سازی چندین اینترفیس در یک کلاس پشتیبانی کرد. در این میان اینترفیس‌های خاصی برای برقرار کردن رابطه با ساختارهای زبان به‌وجود آمدند. برا مثال با کلاس‌هایی که اینترفیس ArrayAccess را پیاده‌سازی کنند، می‌توان مانند آرایه‌ها برخورد کرد.
اگر شخص برنامه‌نویس با استفاده از کلمه کلیدی clone سعی کند که یک شیء را کپی کند، موتور زند ابتدا بررسی می‌کند که متد __clone در درون کلاس تعریف شده‌است یا خیر. در صورتی که تعریف نشده‌باشد، متد پیش‌فرض __clone فراخوانی می‌شود که تمامی خصوصیات کلاس را کپی می‌کند. اما اگر این متد در کلاس وجود داشته‌باشد، مسئولیت کپی کردن و مقداردهی در کلاس کپی‌شده بر عهده این متد خواهد بود.
یک نمونه‌کد ابتدایی از برنامه‌نویسی شیءگرا به زبان پی‌اچ‌پی به‌شکل زیر است:
class Person {
public $firstName;
public $lastName;
public function __construct($firstName, $lastName = ) {
$this->firstName = $firstName;
$this->lastName = $lastName;
public function greet() {
return "Hello, my name is " . $this->firstName . " " . $this->lastName . ".";
public static function staticGreet($firstName, $lastName) {
return "Hello, my name is " . $firstName . " " . $lastName . ".";
$he = new Person(John, Smith);
$she = new Person(Sally, Davis);
$other = new Person(iAmine);
echo $he->greet(); // prints "Hello, my name is John Smith."
echo ;
echo $she->greet(); // prints "Hello, my name is Sally Davis."
echo ;
echo $other->greet(); // prints "Hello, my name is iAmine."
echo ;
echo Person::staticGreet(Jane, Doe); // prints "Hello, my name is Jane Doe."
میدان دید متغیرها و متدهایی که در درون کلاسهای پی‌اچ‌پی تعریف می‌شوند به‌وسیله کلمات کلیدی public ، private و protected مشخص می‌گردند. کلمه کلیدی var نیز که در نسخه‌های قدیمی‌تر استفاده می‌شد، هم‌اکنون معادل public می‌باشد. متدها و خاصیت‌های public در همه‌جا قابل دسترسی هستند. protected دسترسی آنها را به کلاسهای مشتق‌شده (Inherited Class) محدود کرده و private دسترسی را فقط برای کلاس تعریف‌کننده میسر می‌سازد. در پی‌اچ‌پی اشیائی از یک نوع میتوانند به متدها و خاصیت‌های خصوصی (private) یکدیگر دسترسی داشته‌باشند. در بسیاری از موارد، قابلیت‌های میدان دید در این زبان مفید دانسته می‌شود. با این حال عده‌ای نیز آنها را ناکارآمد می‌دانند.
پیاده‌سازی‌ها
زبان پی‌اچ‌پی در ابتدا به صورت یک زبان مفسری پیاده‌سازی شد و امروزه نیز این پیاده‌سازی پرکاربردترین نسخه مورد استفاده است. تعدادی مترجم نیز برای این زبان ایجاد شده‌است که این زبان را از مفسرها دور می‌کند. مترجم‌ها در زمان اجرا، قابلیت آنالیز ایستا (Static Analysis) و رابطه بهینه با زبانهای دیگر نسبت به مفسرها برتری دارند.
از مترجم‌های مطرح زبان پی‌اچ‌پی می‌توان به فالانگر که کد پی‌اچ‌پی را به بایت‌کد زبان میانی مشترک (CIL) تبدیل می‌کند، و هیپ‌هاپ که به صورت منبع‌باز توسط فیس‌بوک توسعه داده می‌شود، اشاره کرد. مترجم هیپ‌هاپ با تبدیل کد پی‌اچ‌پی به کد زبان سی++ می‌تواند سربار سرور را تا ۶ برابر کاهش دهد.
از روش‌های دیگری که برای بهبود زمان اجرا مورد استفاده قرار میگیرد، می‌توان از بهینه‌سازی کد نام برد. این عمل با کاهش حجم کد، حذف و ادغام قسمتهای تکراری و تغییرات متفاوت دیگر صورت میگیرد. قابلیت بهینه‌سازی کد در زبان پی‌اچ‌پی نیز موجود بوده، و برنامه‌ها و افزونه‌هایی مانند eAccelerator برای این منظور توسعه داده می‌شوند.
برای کاهش سربار ترجمه در زبان پی‌اچ‌پی می‌توان از حافظه نهان برای کدهای عملیاتی (Opcode Caching) نیز استفاده کرد. در این روش دستورهای ترجمه‌شده، در حافظه مشترک (Shared Memory) قرار می‌گیرند تا از ترجمه مجدد آنها جلوگیری شود. از نسخه ۵٫۵ به بعد افزونه Zend Opcache که از این روش برای افزایش کارایی استفاده می‌کند، به صورت پیش‌فرض به زبان پی‌اچ‌پی افزوده شد. از نمونه‌های دیگر حافظه نهان برای کدهای عملیاتی می‌توان به Alternative PHP Cache (APC) اشاره کرد.
پروانه انتشار
پی‌اچ‌پی یک نرم‌افزار آزاد است که با پروانه پی‌اچ‌پی منتشر می‌شود. این پروانه علاوه بر قوانین موجود در نرم‌افزارهای آزاد اعلام می‌دارد که:
تمامی محصولاتی که بر پایه پی‌اچ‌پی گسترش می‌یابند، نباید بدون اجازه قبلی از [email protected] از نام "PHP" برای نامگذاری استفاده کنند. شما می‌توانید با قرار دادن کلمه "for PHP" (به‌معنای برای پی‌اچ‌پی) در نام محصول خود نشان دهید که محصول شما با زبان پی‌اچ‌پی کار می‌کند. مثلا استفاده از نام "PHP Foo" غیرمجاز است، در حالیکه استفاده از "Foo for PHP" بدون مشکل خواهد بود.
وجود این محدودیت در پروانه این زبان، آن را با پروانه عمومی همگانی گنو (GPL) ناسازگار می‌کند.
نصب و تنظیمات
به‌طور کلی دو روش اصلی برای نصب زبان پی‌اچ‌پی بر روی سرورهای وب وجود دارد. در بسیاری از سرورهای وب یک ماژول مستقیم به نام Server Application Programming Interface یا SAPI وجود دارد. برای مثال سرورهای آپاچی، مایکروسافت آی‌آی‌اس و آی‌پلنت (iPlanet) از این روش استفاده میکنند. تعدادی دیگر از سرورهای وب نیز از Internet Server Application Programming Interface یا ISAPI پشتیبانی میکنند. اگر زبان پی‌اچ‌پی در سرور وب ماژولی نداشته‌باشد، همواره می‌توان از آن به عنوان Common Gateway Interface یا CGI و FastCGI استفاده کرد. در این حالت باید سرور را تنظیم کرد تا تمامی درخواست‌های مربوط به زبان پی‌اچ‌پی را با فایلهای CGI اجرا کند.
برای نوشتن برنامه‌های دارای رابط گرافیکی نیز می‌توان از افزونه PHP-GTK در زبان پی‌اچ‌پی استفاده کرد. این افزونه در نسخه منتشر شده موجود نیست و باید به این زبان افزوده‌شود. برای استفاده از این افزونه، نسخه پی‌اچ‌پی باید بالاتر از ۵٫۱ باشد. رایج‌ترین روش برای نصب این افزونه، ترجمه کد آن می‌باشد.
هنگامی که از زبان پی‌اچ‌پی در محیطهای ابری استفاده می‌شود، کیت‌های توسعه نرم‌افزار (SDK) خاصی برای استفاده از امکانات محیط نیز همراه با آن منتشر می‌گردد. برای مثال:
سرویسهای وب آمازون کیت را ارائه کرده‌است.
ویندوز اژور (Windows Azure) نیز کیت را در اختیار عموم قرار داده‌است.
امنیت
۲۹٪ از مشکلات امنیتی که در ماه سپتامبر سال ۲۰۱۳ میلادی توسط پایگاه داده امنیتی ملی (National Vulnerability Database) منتشر شد، با زبان پی‌اچ‌پی مرتبط هستند. این مسائل اکثرا به دلیل عدم استفاده از روش‌های مناسب توسط برنامه‌نویسان ایجاد می‌شود. این در حالی‌است که مشکلات تکنیکی که در خود زبان پی‌اچ‌پی وجود دارند، بسیار کم هستند. (۲۳ مشکل در سال ۲۰۰۸، کمتر از ۱٪ مشکلات) با توجه به اینکه برنامهنویسها اشتباهات بسیاری میکنند، بارها پیشنهاد شده‌است که قابلیت‌هایی برای تشخیص خطاهای امنیتی در زبان پی‌اچ‌پی گنجانده شود تا این خطاها را به برنامه‌نویس گزارش بدهد. با اینکه چنین ابزاری برای زبان پی‌اچ‌پی در حال توسعه است، اما این پیشنهادها تاکنون رد شده و این ابزارها به زبان افزوده نشده‌اند.
تست PHP
تست برنامه‌های کاربردی و نرم‌افزارهای توسعه داده شده با PHP از جهت‌های مختلف حایز اهمیت هستند. با توجه به استفاده فراگیر PHP در برنامه‌های کاربردی وب (Web Applications)تست کارایی (Performance Testing)از اهمیت دوچندانی برخوردار است. همچنین ابزارهای بازبینی و مرور کد نیز کمک فراوانی به توسعه دهندگان می‌کند که بتوانیم بسیاری از اشکالات را در سطح کد و قبل از تست برطرف نماییم.
طراحی وب
اچ‌تی‌ام‌ال | [
"پیش‌پردازنده",
"ابرمتن",
"برنامه‌نویسی دستوری",
"برنامه‌نویسی شیءگرا",
"برنامه‌نویسی رویه‌ای",
"بازتاب (علوم رایانه)",
"۱۹۹۵ (میلادی)",
"راسموس لردورف",
"گروه پی‌اچ‌پی",
"سی (زبان برنامه‌نویسی)",
"چندسکویی",
"لینوکس",
"یونیکس",
"ویندوز",
"اواس‌ده",
"تی‌سی‌ال",
"سی++",
"جاوا (زبان برنامه‌نویسی)",
"پرل (زبان برنامه‌نویسی)",
"مجوز پی‌اچ‌پی",
"زبان برنامه‌نویسی",
"شیءگرا",
"طراحی وب",
"وب‌گاه",
"سرور وب",
"نرم‌افزار",
"مفسر (رایانه)",
"اچ‌تی‌ام‌ال",
"واسط خط فرمان",
"واسط گرافیکی کاربر",
"نرم‌افزار آزاد",
"مجوز گنو",
"شل (رایانه)",
"سیستم عامل",
"سکوی رایانش",
"اندی گاتمنس",
"زیو سوراسکی",
"اسکریپت",
"فرم (اچ‌تی‌ام‌ال)",
"پایگاه داده",
"برنامه کاربردی وب",
"پروانه عمومی همگانی گنو",
"یوزنت",
"پرل",
"نحو",
"برنامه‌نویس",
"چرخه ارائه نرم‌افزار#بتا (Beta)",
"تجزیه‌کننده",
"اندی گاتسمن",
"موتور زند",
"زِند تکنولوژی",
"اسرائیل",
"بانک اطلاعاتی",
"مای‌اس‌کیوال",
"متن‌باز",
"سیستم‌عامل",
"سرور (رایانه)",
"جی‌سن",
"زباله جمع‌کن (علوم رایانه)",
"اس‌کیوال لایت",
"Trait",
"برنامه Hello World",
"نماد دلار",
"کامنت",
"زبان برنامه‌نویسی سطح بالا",
"زبان سی",
"بیسیک",
"پلت‌فرم رایانه",
"فایل",
"تصویر",
"آرایه (ساختمان داده‌ها)",
"رشته",
"کلاس (برنامه‌نویسی)",
"اینترفیس (برنامه‌نویسی)",
"لیست پیوندی",
"پشته",
"صف (ساختمان داده‌ها)",
"ریسه (رایانه)",
"چندپردازنده",
"پازیکس",
"بستار (علوم رایانه)",
"زبان سی++",
"مدیریت استثنا",
"مترجم (رایانه)",
"فالانگر (مترجم)",
"زبان میانی مشترک",
"هیپ‌هاپ (مترجم)",
"منبع‌باز",
"فیس‌بوک",
"بهینه‌سازی کد",
"حافظه پنهان",
"پروانه پی‌اچ‌پی",
"کارساز اچ‌تی‌تی‌پی آپاچی",
"رابط گرافیکی کاربر",
"محاسبات ابری",
"کیت توسعه نرم‌افزار",
"سرویسهای وب آمازون",
"ویندوز اژور"
] | [
"پسوند نام پرونده",
"زبان برنامه‌نویسی پی‌اچ‌پی",
"زبانهای اسکریپت‌نویسی",
"زبانهای برنامه‌نویسی اسکریپتی",
"زبانهای برنامه‌نویسی خانواده سی",
"زبانهای برنامه‌نویسی رویه‌ای",
"زبانهای برنامه‌نویسی زنده",
"زبانهای برنامه‌نویسی ساخته‌شده در ۱۹۹۵ (میلادی)",
"زبانهای برنامه‌نویسی سطح بالا",
"زبانهای برنامه‌نویسی شیءگرا",
"زبانهای برنامه‌نویسی کلاس محور",
"زبانهای برنامه‌نویسی ماشینی پویا",
"زبانهای برنامه‌نویسی وب",
"سرواژه‌سازی‌ها",
"کامپایلرها و مفسرهای آزاد",
"نرم‌افزارهای پی‌اچ‌پی",
"نرم‌افزارهای چندسکویی",
"واژگان اینترنت"
] |
2,601 | واصف باختری | 1 | 37 | 0 | [
"واصف باختري"
] | false | 7 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام",
"Item2": "واصف باختری"
},
{
"Item1": "تصویر",
"Item2": "Bakhtari.jpg"
},
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "محمد شاه واصف باختری"
},
{
"Item1": "زمینه فعالیت",
"Item2": "[[ادبیات]]، [[شعر]]، [[ترجمه]]، [[نویسنده]]"
},
{
"Item1": "ملیت",
"Item2": "[[افغانستان]]"
},
{
"Item1": "محل تولد",
"Item2": "[[مزار شریف]]، [[بلخ]]"
},
{
"Item1": "محل زندگی",
"Item2": "[[لس آنجلس]]"
},
{
"Item1": "کتاب‌ها",
"Item2": "'[[و آفتاب نمی‌میرد]]''، ''[[از میعاد تا هرگز]]''، ''[[از این آیینه بشکسته تاریخ]]''، ''[[دیباچه یی در فرجام]]''"
},
{
"Item1": "دانشگاه",
"Item2": "'[[دانشگاه کابل]]''، ''[[دانشگاه کلمبیا]]''"
},
{
"Item1": "تأثیرپذیرفته از",
"Item2": "[[نیما یوشیج]]"
}
],
"Title": "شاعر و نویسنده"
} | واصف باختری از شاعران فارسی‌زبان بنام افغانستان است.
زندگینامه
محمد شاه واصف باختری، در جوزای (۱۳۲۱)، در بلخ زاده شد. وی لیسه باختر و حبیبیه را در افغانستان خوانده‌است. درسال (۱۳۴۵) لیسانس زبان و ادبیات فارسی دری را از دانشگاه کابل به دست آورده؛ مدتی ویراستار کتابهای درسی وزارت تعلیم و تربیه بوده‌است. وی در سال (۱۳۵۴) گواهینامه ماستری را در آموزش و پرورش از دانشگاه کلمبیای شهر نیویورک به دست آورده‌است. از سال (۱۳۴۶) تا سال (۱۳۷۵)، عضو ریاست دارالتالیف، مدیر مسوول مجله ژوندون ارگان نشراتی انجمن نویسندگان افغانستان و دبیر بخش شعر آن انجمن بود. سالیان چند در پیشاور به سر برد و اینک به عنوان پناهنده، در ایالات متحده آمریکا زندگی می‌کند.
استاد واصف باختری در حال حاضر در علم ادبیات و تاریخ ادبیات دری/فارسی عالم بی‌بدیل و بی‌نظیر می‌باشد. در غزلسرایی به ملک الشعرا بهار و در سرایش شعر نو به مهدی اخوان ثالث پهلو می‌زند.
آثار
از واصف باختری تا اکنون هفت دفتر شعر و یک گزینه از میان این هفت دفتر، و کتابی در زمینه عرفان و شعر فارسی به نام نردبان آسمان چاپ و انتشار یافته‌است که چیزی شبیه کتاب عبدالحسین زرین کوب به نام پله پله تا ملاقات خدا (کتاب) است.
۱. و آفتاب نمی‌میرد
۲. از میعاد تا هرگز
۳. از این آیینه بشکسته تاریخ
۴. تا شهر پنج ضلعی آزادی
۵. دیباچه یی در فرجام
۶. در استوای فصل شکستن
۷. مویه‌های اسفندیار گمشده
۸. دروازه‌های بسته تقویم
آثار پژوهشی و ادبی دیگر واصف باختری ازین قرارند:
سرود و سخن در ترازو
گزارش عقل سرخ، پژوهشی
درنگ‌ها و پیرنگها، پژوهشی
بازگشت به الفبا، پژوهشی
اسطوره یی بزرگ شهادت، ترجمه یی شعر | [
"ادبیات",
"شعر",
"ترجمه",
"نویسنده",
"افغانستان",
"مزار شریف",
"بلخ",
"لس آنجلس",
"و آفتاب نمی‌میرد",
"از میعاد تا هرگز",
"از این آیینه بشکسته تاریخ",
"دیباچه یی در فرجام",
"دانشگاه کابل",
"دانشگاه کلمبیا",
"نیما یوشیج",
"شاعر",
"جوزا",
"لیسه باختر",
"حبیبیه",
"وزارت تعلیم و تربیه",
"مجله ژوندون",
"انجمن نویسندگان افغانستان",
"پیشاور",
"نردبان آسمان",
"عبدالحسین زرین کوب",
"پله پله تا ملاقات خدا (کتاب)"
] | [
"افراد زنده",
"تاجیک‌های اهل افغانستان",
"زادگان ۱۳۲۱",
"زادگان ۱۹۴۲ (میلادی)",
"شاعران تاجیک",
"شاعران فارسی‌زبان اهل افغانستان",
"شاعران سده ۲۰ (میلادی) اهل افغانستان",
"شاعران سده ۲۱ (میلادی) اهل افغانستان"
] |
2,603 | نظریه ریسمان | 0 | 168 | 0 | [
"ابر ریسمان",
"ابرریسمان",
"ابر ريسمان",
"ابرريسمان",
"نظريه ريسمان",
"تئوری ریسمان",
"نظریه‌پرداز ریسمان",
"نظریهٔ ریسمان",
"تئوري ريسمان",
"نظريهٔ ريسمان",
"نظريه پرداز ريسمان",
"نظریه پرداز ریسمان"
] | false | 80 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | نظریه ریسمان مبحث و دیدگاهی در
فیزیک نظری و بیشتر مربوط به حوزه فیزیک انرژی‌های بالاست. این نظریه در ابتدا برای توجیه کامل نیروی هسته‌ای قوی به وجود آمد، ولی پس از مدتی با گسترش کرومودینامیک کوانتومی کنار گذاشته شد و در حدود سالهای ۱۹۸۰ دوباره برای اتحاد نیروی گرانشی و برطرف‌کردن ناهنجاری‌های تئوری ابر گرانش وارد صحنه شد.
بنابر آن، ماده در بنیادین‌ترین صورت خود نه ذره بلکه ریسمان است.
همان‌طور که حالتهای مختلف نوسانی در سیم‌های سازهای زهی مثل گیتار صداهای گوناگونی ایجاد می‌کند، حالتهای مختلف نوسانی این ریسمان‌های بنیادین نیز به صورت ذرات بنیادین گوناگون جلوه‌گر می‌شود.
خاصیت مهم ابرریسمان که فیزیکدانان را به سمت خود کشاند این بود که این نظریه به طرزی بسیار طبیعی گرانش (نسبیت عام) و مدل استاندارد (نظریه میدان کوانتوم) که سه نیروی دیگر موجود در طبیعت (یعنی نیروی الکترومغناطیس، نیروی ضعیف و نیروی هسته‌ای قوی) را توصیف می‌کند به هم مرتبط می‌سازد.
ابعاد بالاتر
به‌طور سنتی فضایی که ریسمان‌ها در آن می‌زیند بیست و شش بعدی است. عدد بیست و شش از روی ضوابط ریاضی و نظریه گروه‌ها (برای حفظ هموردایی لورنتز) به دست می‌آید. این بعدهای اضافی برخلاف چهار بعد دیگر کوچک و نیز فشرده هستند. فشرده یعنی آنکه اگر در جهت آنها به اندازه کافی پیشروی کنید به جای اول خود بازمی‌گردید. کوچک بودن هم معنایش اینست که برای آنکه به جای نخست بازگردید باید مسافت خیلی کمی را طی کنید.
برای نمونه یک لوله بینهایت دراز را در نظر بگیرید. سطح این لوله مسلما دوبعدی است. یعنی مورچه‌ای که روی سطح این لوله قرار دارد می‌تواند در دو راستای مستقل از هم حرکت کند. فرض کنید که سر مورچه در راستای طول لوله‌است. مورچه می‌تواند یا عقب-جلو برود یا چپ-و-راست. اما اگر به‌فرض این مورچه به اندازه کافی (یعنی به اندازه محیط لوله) در جهت چپ حرکت کند به جای اول خود بازمی‌گردد اما قضیه در مورد عقب جلو رفتن صدق نمی‌کند. پس یکی از بعدهای این فضای دوبعدی (یعنی یکی از بعدهای سطح لوله) فشرده و یکی نافشرده است.
اینک فرض کنید که این مورچه روی یک توپ قرار دارد. باز هم می‌تواند در دو راستای مستقل از هم حرکت کند منتهی این‌بار در هر جهتی روی سطح کره مستقیم حرکت کند، پس از طی مسافتی (برابر با محیط دایره عظیمه کره) به جای نخست بازمی‌گردد. پس این بار هر دو بعد این فضای دوبعدی (یعنی سطح توپ) فشرده‌است.
بازگردیم به فضای دوبعدی سطح لوله. این بار فرض کنید که محیط این لوله خیلی کم باشد یا مثلا به جای لوله یک کابل برق داشته‌باشیم. برای مورچه (اگر به اندازه کافی کوچک باشد) این کابل هنوز یک سطح دو بعدی است یعنی وقتی که روی سطح کابل قرار دارد می‌تواند در دو راستای مستقل از هم حرکت کند. اما برای ما انسان‌ها کابل برق یک شی یک بعدی محسوب می‌شود چون فقط درازای آن قابل درک است.
حالتی بسیار شبیه به این در مورد این بعدهای اضافه در نظریه ریسمان رخ می‌دهد. به این معنی که ما به خاطر اندازه بزرگ خود از درک این ابعاد اضافی عاجز هستیم اما این ابعاد برای بعضی از ذره‌ها با انرژی زیاد قابل دسترسی است.
انواع نظریه ریسمان
باید گفت که چندین نظریه ریسمان وجود دارد. اما تنها تعداد کمی از آنها میتوانند نامزدی برای توصیف طبیعت باشند. برای مثال نظریه ریسمانی که در طیف ذراتش (یعنی در حالتهای مختلف نوسانی‌اش) ذره‌ای دارد که سریعتر از نور حرکت می‌کند نمی‌تواند مدل خوبی از طبیعت باشد. چون به سرعت بیشتر از سرعت نور اشاره دارد که درکش سخت‌تر است اما حتی نظریه‌های ریسمانی که مدل خوبی از طبیعت نیستند میتوانند به فهم فیزیکدانان از این نظریه و نظریه‌هایی که میتوانند به فهم طبیعت کمک کنند.
به‌طور کلی دو گونه نظریه ریسمان وجود دارد:
ریسمان بوزونی
ابرریسمان
ریسمان بوزونی
نخستین و ساده‌ترین گونه نظریه ریسمان است. به‌طور سنتی احتیاج به ۲۶ بعد برای همخوانی با ضوابط و پیش‌فرضهای فیزیکی (مانند تقارن لورنس) دارد. متاسفانه در طیف ذرات آن تاکیون (ذره‌ای که سریعتر از نور حرکت می‌کند) وجود دارد بنابراین نمی‌تواند مدلی از طبیعت باشد. همچنین از آمار بوز (در مقابل فرمی در مکانیک آماری) پیروی می‌کند بنابراین به‌طور طبیعی نمی‌تواند توصیف‌گر ذراتی مثل الکترون باشد. البته این نظریه در توصیف ذرات میدانی مانند گراویتون‌ها و فوتونها موفق است.
ابرریسمان
با استفاده از فرض ابرتقارن (یعنی در مقابل هر ذره بوزی ذره‌ای فرمیی داریم) گونه‌ای نظریه است که قابلیت آن را دارد که توصیف‌گر طبیعت باشد. تعداد ابعاد مورد نیاز در ابرریسمان غالبا ده است. در حال حاضر پنج نظریه ابرریسمان وجود دارند که میتوانند توصیف‌گر طبیعت باشند. این پنج نظریه شامل گونه I، IIA IIB و دو نظریه ابرریسمان دیگر که به هتروتیک معروف‌اند می‌شود.
د-وسته
مفهوم دیگری که وابستگی به ریسمان دارد د-وسته است. د-وسته‌ها اشیایی هستند که دو سر ریسمان‌های باز روی آنها می‌لغزند. این اشیاء میتوانند صفر-بعدی تا تعداد ابعاد-فضایی (غیر زمانی)-بعدی باشند. به د-وسته دو بعدی یعنی شکلی مثل یک صفحه‌کاغذ با ضخامت صفر «پوسته» یا د۲-وسته (تلفظ می‌شود دال-دووسته) می‌گویند. (نام د-وسته هم به قرینه پوسته انتخاب شده‌است). د۱-وسته (خوانده می‌شود دال-یکوسته) خود به شکل ریسمان است. به همین منوال می‌توانیم د۰-وسته (دال-صفروسته) د۳-وسته (دال-سووسته) د۴-وسته و… داشته‌باشیم. حرف «د» که در ابتدای این کلمه‌ها می‌آید حرف نخستین نام دریشله است؛ بنابراین د-وسته هرچند بعدی که داشته‌باشیم آن را به صورت «د تعداد ابعاد-وسته» می‌نویسیم.
در سالهای اخیر د-وسته‌ها اهمیت فزاینده‌ای یافته‌اند و به خودی خود اهمیت دارند. یعنی اهمیت آنها دیگر فقط به خاطر این نیست که دو سر ریسمان‌ها روی آنها می‌لغزد. مثلا با چیدن د-وسته‌ها در فضا و از این رو محدود کردن جاهایی که ریسمان می‌تواند آغاز یا انجام یابد، می‌توان نظریه‌های پیمانهای مختلف ایجاد کرد. همچنین می‌توان کنش توصیف‌کننده یک د-وسته را نوشت.
تاریخچه نظریه ریسمان
نظریه ریسمان اولین بار برای توضیح نیروی بین‌هسته‌ای قوی پیشنهاد شد. لیکن معلوم شد که مدل کرومودینامیک کوانتومی (QCD) که اینک بخشی از مدل استاندارداست در توضیح این پدیده بسیار موفق‌تر است. طبیعتا نظریه ریسمان به نفع کرومودینایک کوانتوم وانهاده شد.
بعدها نظریه ریسمان به عنوان یک تئوری نامتناقض گرانش کوانتومی از نو توسط فاینمن و گرین و شوارتز مطرح شد. این‌بار اندازه و مقیاس ریسمان‌ها بسیار کوچکتر از آن ریسمان‌های توضیح‌دهنده نیروی ضعیف در نظر گرفته شد. به این احیای مجدد نظریه ریسمان اصطلاحا انقلاب نخست ابرریسمان گفته می‌شود. پیشوند ابر در ابتدای کلمه ریسمان به این دلیل آمده‌است که برای داشتن یک نظریه ریسمان فاقد تناقض و همچنین امکان داشتن ریسمان‌های فرمیونی (که در نهایت به توضیح خواص ذرات فرمیونی خواهد پرداخت)، نیاز به معرفی یک تقارن جدید موسوم به ابرتقارن در کنش ریسمان داریم. به این موضوع پیشتر اشاره گذرایی شد. به هرحال چنان‌که پیشتر اشاره شد تنها پنج نظریه ریسمان نامتناقض داریم؛ و این سوال هم مطرح بود که کدام یک از این نظریه‌ها توصیف‌گر طبیعت‌اند.
نظریه-ام
در سال ۱۹۹۵ ادوارد ویتن و دیگران ثابت کردند که پنج نظریه ابرریسمان موجود بی‌ارتباط به هم نیستند و با گونه‌ای روابط همزادی (duality) به هم مربوط می‌شوند. ایشان نشان دادند که این پنج نظریه درواقع پنج «نمود» (=جلوه) گوناگون از یک نظریه مادر و بزرگتر هستند. یعنی این نظریه مادر که آن را نظریه-م (تلفظ می‌شود نظریه میم) نام نهادند در شرایط خاص به هر یک از این پنج نظریه تقلیل می‌یابد (بسته به شرایط به نظریه‌های مختلف). عموما از این واقعه با عنوانانقلاب دوم ابرریسمان یاد می‌شود.
هرچه هست هم‌اکنون بسیاری از فیزیکدانان به دنبال کشف و درک نظریه-م هستند. احتمالا یافتن نظریه-م از بزرگترین دستاوردهای بشر خواهد بود زیرا این نظریه قادر خواهد بود تمام دنیا را در بنیادین‌ترین حالت توصیف کند.
باید توجه داشت که نظریه ریسمان (و به تبع آن نظریه-م)، نظریه‌ای فاقد پارامتر آزاد است. یعنی جایی برای تنظیم پارامترها به کمک آزمایش باقی نمی‌گذارد. به بیان روشن‌تر خواص تمام ذرات باید از روی معادلات ریاضی درآورده شود؛ بنابراین مثلا این نظریه باید بگوید چرا الکترون وجود دارد و چرا جرم آن فلان اندازه و چرا اسپین آن یک‌دوم و چرا بار الکتریکی آن بهمان مقداری است
نظریه ریسمان نوع صفر
اصل تمام‌نگاری
کامران وفا
نیما ارکانی حامد | [
"فیزیک نظری",
"نیروی هسته‌ای قوی",
"کرومودینامیک کوانتومی",
"نیروی گرانشی",
"تئوری ابر گرانش",
"ذره",
"ریسمان",
"سازهای زهی",
"گیتار",
"گرانش",
"مدل استاندارد (ذرات بنیادی)",
"نظریه میدان کوانتوم",
"نیروی الکترومغناطیس",
"نیروی هسته‌ای ضعیف",
"هموردایی لورنتز",
"پیش‌فرض",
"تاکیون",
"الکترون",
"ابرتقارن",
"یوهان پتر گوستاف لوژون دیریکله",
"نظریه پیمانهای",
"کنش",
"ادوارد ویتن",
"نظریه ریسمان نوع صفر",
"اصل تمام‌نگاری",
"کامران وفا",
"نیما ارکانی حامد"
] | [
"نظریه ریسمان",
"بعد",
"صفحات نیمه‌حفاظت‌شده ویکی‌پدیا در برابر خرابکاری",
"فیزیک ذرات بنیادی",
"فیزیک فراتر از مدل استاندارد",
"فیزیک نظری",
"کیهان‌شناسی فیزیکی",
"مفاهیم بنیادین فیزیک",
"مکانیک کوانتم",
"هندسه چند بعدی"
] |
2,605 | استرالیا | 2 | 6,205 | 0 | [
"استراليا",
"استرالیایی",
"استراليايي",
"آسترالیا",
"آستراليا"
] | false | 5,948 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "conventional_long_name",
"Item2": "کشور مشترک‌المنافع استرالیا"
},
{
"Item1": "common_name",
"Item2": "استرالیا"
},
{
"Item1": "image_flag",
"Item2": "Flag of Australia (converted).svg"
},
{
"Item1": "alt_flag",
"Item2": "A blue field with the Union Flag in the upper hoist quarter, a large white seven-pointed star in the lower hoist quarter, and constellation of five white stars in the fly – one small five-pointed star and four, larger, seven-pointed stars."
},
{
"Item1": "image_coat",
"Item2": "Coat of Arms of Australia.svg"
},
{
"Item1": "national_anthem",
"Item2": "\"[[سرود ملی استرالیا]]\"<center>پرونده:U.S. Navy Band, Advance Australia Fair (instrumental).ogg</center>"
},
{
"Item1": "image_map",
"Item2": "Australia_with_AAT_(orthographic_projection).svg"
},
{
"Item1": "map_width",
"Item2": "220px"
},
{
"Item1": "capital",
"Item2": "[[کانبرا]]"
},
{
"Item1": "largest_city",
"Item2": "[[سیدنی]]"
},
{
"Item1": "official_languages",
"Item2": "ندارد"
},
{
"Item1": "languages_type",
"Item2": "[[زبان رسمی]]"
},
{
"Item1": "languages",
"Item2": "'''استرالیا''' زبان رسمی ندارد و [[زبان ملی]] آن [[انگلیسی استرالیایی]] است."
},
{
"Item1": "religion",
"Item2": "۶۱٫۱٪ [[مسیحی]]۲٫۵٪ [[بودایی]]۲٫۲٪ [[مسلمان]]۱٫۳٪ [[هندو]]۱٫۲٪ دیگر مذاهب۲۲٫۳٪ [[بی‌دینی]] یا [[خداناباور]]۹٫۴٪ اعلام نکرده یا نا مشخص"
},
{
"Item1": "government_type",
"Item2": "[[فدرال]] [[نظام پارلمانی]][[پادشاهی مشروطه]]"
},
{
"Item1": "leader_title1",
"Item2": "[[نماینده ملکه]]"
},
{
"Item1": "leader_name1",
"Item2": "[[الیزابت دوم]]"
},
{
"Item1": "leader_name2",
"Item2": "[[پیتر کازگرو]]"
},
{
"Item1": "leader_title3",
"Item2": "[[نخست‌وزیر استرالیا]]"
},
{
"Item1": "leader_name3",
"Item2": "[[مالکوم ترنبول]]"
},
{
"Item1": "leader_title4",
"Item2": "[[قاضی ارشد استرالیا]]"
},
{
"Item1": "leader_name4",
"Item2": "سوزان کیفل"
},
{
"Item1": "legislature",
"Item2": "[[پارلمان استرالیا]]"
},
{
"Item1": "upper_house",
"Item2": "[[سنای استرالیا]]"
},
{
"Item1": "lower_house",
"Item2": "[[مجلس نمایندگان استرالیا]]"
},
{
"Item1": "sovereignty_type",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "sovereignty_note",
"Item2": "از [[پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند]]"
},
{
"Item1": "established_event1",
"Item2": "[[فدراسیون]]، [[قانون اساسی]]"
},
{
"Item1": "established_date1",
"Item2": "۱ ژانویه ۱۹۰۱"
},
{
"Item1": "established_event2",
"Item2": "اساسنامه قانون پذیرش وست‌مینستر ۱۹۴۲"
},
{
"Item1": "established_event3",
"Item2": "لایحه استرالیا"
},
{
"Item1": "established_date3",
"Item2": "۳ مارس ۱۹۸۶"
},
{
"Item1": "area_rank",
"Item2": "ششم"
},
{
"Item1": "area_magnitude",
"Item2": "1 E12"
},
{
"Item1": "area_km2",
"Item2": "7692024"
},
{
"Item1": "population_estimate_rank",
"Item2": "پنجاه و یکم"
},
{
"Item1": "population_census",
"Item2": "۲۱،۵۰۷،۷۱۷"
},
{
"Item1": "population_census_year",
"Item2": "۲۰۱۱"
},
{
"Item1": "population_density_rank",
"Item2": "۲۳۶ام"
},
{
"Item1": "GDP_PPP_rank",
"Item2": "نوزدهم"
},
{
"Item1": "GDP_PPP_year",
"Item2": "۲۰۱۶"
},
{
"Item1": "GDP_PPP_per_capita",
"Item2": "۴۸،۸۰۶ دلار آمریکا"
},
{
"Item1": "GDP_PPP_per_capita_rank",
"Item2": "هفدهم"
},
{
"Item1": "GDP_nominal_rank",
"Item2": "سیزدهم"
},
{
"Item1": "GDP_nominal_year",
"Item2": "۲۰۱۶"
},
{
"Item1": "GDP_nominal_per_capita",
"Item2": "۵۱،۵۹۳ دلار آمریکا"
},
{
"Item1": "GDP_nominal_per_capita_rank",
"Item2": "نهم"
},
{
"Item1": "Gini",
"Item2": "۳۳٫۶"
},
{
"Item1": "Gini_rank",
"Item2": "نوزدهم"
},
{
"Item1": "Gini_year",
"Item2": "۲۰۱۲"
},
{
"Item1": "HDI",
"Item2": "۰٫۹۳۹"
},
{
"Item1": "HDI_rank",
"Item2": "دوم"
},
{
"Item1": "HDI_year",
"Item2": "۲۰۱۵"
},
{
"Item1": "HDI_change",
"Item2": "increase"
},
{
"Item1": "currency",
"Item2": "[[دلار استرالیا]]"
},
{
"Item1": "currency_code",
"Item2": "AUD"
},
{
"Item1": "time_zone",
"Item2": "[[متفاوت]]"
},
{
"Item1": "utc_offset",
"Item2": "۸+ تا ۱۰٫۳۰+"
},
{
"Item1": "time_zone_DST",
"Item2": "متفاوت"
},
{
"Item1": "utc_offset_DST",
"Item2": "۸+ تا ۱۱٫۳۰+"
},
{
"Item1": "date_format",
"Item2": "سال/ماه/روز"
},
{
"Item1": "drives_on",
"Item2": "چپ"
},
{
"Item1": "cctld",
"Item2": "[[.au]]"
},
{
"Item1": "calling_code",
"Item2": "[[۶۱+]]"
}
],
"Title": "country"
} | کشور همسود استرالیا کشوری است توسعه یافته در نیمکره جنوبی. این کشور با ۷،۶۸۶،۸۵۰ کیلومتر مربع وسعت، ششمین کشور پهناور دنیا است. استرالیا یکی از قلمروهای همسود است و در سال ۱۹۰۱ از بریتانیای کبیر استقلال یافته‌است. پایتخت استرالیا شهر کانبرا است، شهری که در آن مجلس کشور و خانه فرماندار کل قرار دارد. او به صورت تشریفاتی و به نمایندگی ملکه الیزابت دوم ریاست دولت را در استرالیا به عهده دارد. در عمل نخست وزیر منتخب در کنار دولت و مجلس اداره کشور را در دست دارند. استرالیا از نظر مساحت دومین کشور پهناور عضو مجموعه اتحادیه کشورهای همسود است.
سیدنی و ملبورن دو شهر بزرگ استرالیا هستند. این کشور دارای مرز خاکی با کشور دیگری نیست و دور آن را از شرق، اقیانوس آرام، از جنوب اقیانوس منجمد جنوبی، از غرب اقیانوس هند و از شمال چندین دریا و خلیج دربر گرفته‌است. استرالیا همچنین سرزمین اصلی قاره اقیانوسیه به‌شمار می‌آید که کوچک‌ترین قاره دنیاست.
تاریخ
بومی ۱۰۰ سال پیش
نقشه استرالیا در نقشه ساموئل دان
نمای هوایی ملبورن دومین شهر بزرگ استرالیا
بر پایه شواهد به جای مانده، حدود چهل و دو هزار سال قبل گروهی از مردمان شکارچی جنوب آسیا، برای یافتن غذا و شکار حیوانات، اندک اندک شروع به مهاجرت به سرزمین‌های جنوبی‌تر نمودند و از راه جزیره‌ها و کانال‌هایی که آسیا را به شمال استرالیا وارد می‌کند به شمال کوئینزلند وارد شدند و سپس با پراکنده شدن در سراسر استرالیا، قبایل مختلف بومیان استرالیا را پای نهادند. این مردمان، ده‌ها هزار سال بدون ارتباط با سایر مناطق دنیا در این سرزمین زیسته‌اند.
پیشینه تاریخی تلاش برای دستیابی به سرزمین‌های ناشناخته در جنوب خاوری آسیا و نیز اقیانوسیه به هزاره نخست پس از میلاد بازمی‌گردد. در این دوره هندی‌های بودایی و هندو اقدام به استعمار جزیره‌های اندونزی و فراتر از آن کردند و تا جزیره لومبوک هم پیش رفتند. اما با لشکرکشی مسلمانان به هند در سده پانزدهم میلادی، پیش روی آنها در این منطقه هم متوقف شد. مهاجر نشینی در جزیره‌های این منطقه از سوی چینی‌ها در سده نهم میلادی آغاز شد. بازرگانان چینی در اوایل سده پانزدهم با سوماترا، جاوه و ماکاسار در سلبز داد و ستد میکرند. در نهایت این بازرگانان قایق‌های بسیار بزرگ ماهیگیری خود را تا به کرانه‌های شمالی استرالیا گسیل داشتند. سر انجام در سال ۱۳۴۲ در نتیجه دگرگونی در حکومت پکن و روی کار آمدن گروهی که با بازرگانان خارجی مخالف بودند جلوی پیشرفت چینی‌ها به دریاهای جنوب نیز گرفته شد.
نخستین بار هلندیها در سال ۱۶۰۶ میلادی شبه جزیره کیپ یورک (Cape York Peninsula) در شمال کوئینزلند را اکتشاف کردند و در دهه‌های بعد، بیشتر مناطق شمالی و غربی استرالیا را مشاهده و ثبت نمودند. آبل تاسمان هلندی نام این سرزمین را هلند نو گذاشت. هلندیها خود علاقه چندانی به سکونت در هلندنو نشان ندادند و این سرزمین تا چندین دهه بعد دست نخورده باقی‌ماند.
در سال ۱۷۷۰ م. کاپیتان جیمز کوک دریانورد بریتانیایی، نواحی اطراف سیدنی در شرق استرالیا را اکتشاف و ثبت کرد. کاپیتان آرتور فیلیپ در ۱۸ ژوئیه ۱۷۸۸ با یازده کشتی و ۱۳۵۰ مسافر به حدود سیدنی رسید و ضمن اعلام این منطقه با نام نیو ساوت ولز به عنوان یکی از مستعمره‌های بریتانیا، خود به فرمانداری آن برگزیده شد. بریتانیایی‌ها در دید اول به استرالیا به عنوان سرزمینی دوردست و خشک برای تبعید محکومین و زندانیان نگاه می‌کردند. به همین دلیل بیشتر مسافران اولیه، به اجبار به منطقه ولز جنوبی جدید آمدند. اما ساکنان دیگر ایالتها اغلب به اختیار خود به سرزمین جدید مهاجرت کردند.
در سال ۱۹۰۰ میلادی، ملکه ویکتوریا طی قانونی به استرالیا استقلال سیاسی اعطا کرد. استقلال کشور استرالیا بطور رسمی در روز اول ژانویه ۱۹۰۱ اعلام شد و از این به بعد استرالیا به عنوان یک قلمرو همسود یا سرزمینی با حکومت مستقل اما در زمره کشورهای تحت حمایت بریتانیا درآمد. استرالیایی‌ها از این روز به عنوان روز ملی خود یاد میکنند. از سال ۱۹۰۱ تا سال ۱۹۲۷ که کانبرا ساخته شد، فدراسیون استرالیا، ملبورن را پایتخت موقت کشور قلمداد می‌کرد.
این کشور در جنگ جهانی اول به عنوان حامی بریتانیا جنگید و «ارتش مشترک استرالیا و نیوزلند» یا به اختصار انزک در نبرد گالیپولی در ترکیه امروزی شرکت کرد. در مجموع بیش از شصت هزار استرالیایی در خلال جنگ جهانی اول کشته شدند. در جنگ جهانی دوم مناطقی از شمال و شرق این کشور توسط ژاپنی‌ها بمباران شد و نیروهای آمریکایی در این کشور پیاده شدند. اما استرالیا از صدمات این جنگ به کنار ماند. طی قانونی در سال ۱۹۸۶ استرالیا به‌طور رسمی دخالت پادشاهی متحده را در امور سیاسی و نظامی این کشور خاتمه داد، استرالیایی‌ها در ۶ نوامبر ۱۹۹۹ با رای اکثریت (۸۲٪ آرا) رای به تحت قیمومیت بودن ملکه دادند تا همچنان ملکه انگلیس برایشان «فرماندار کل» تعین کند.
جغرافیا
استرالیا یا اقیانوسیه با ۶/۷ میلیون کیلومتر مربع مساحت، کوچک‌ترین قاره جهان به حساب می‌آید. استرالیا سرزمینی تقریبا هموار است. ناحیه غربی آن را فلات غربی استرالیا و شرق آن را رشته کوه‌های جداکننده تشکیل می‌دهد و بین این دو، سرزمین پست و همواری قرار گرفته که بیشتر آن خشک و خالی از سکنه‌است. بلندترین نقطه استرالیا قله‌ای در کوهستان برفی است که ۲۲۲۸ متر ارتفاع دارد و پستترین نقطه آن ۱۵- متر است که در دریاچه ایر قرار دارد. بلندترین رودخانه استرالیا رود دارلینگ است که بیش از ۲۷۰۰ کیلومتر طول دارد. این رود با پیوستن به رود ماری که دومین رود بزرگ استرالیاست در نهایت در جنوب ویکتوریا به اقیانوس منجمد جنوبی می‌ریزد.
استرالیا که همچون جزیره‌ای بزرگ در اقیانوس آرام واقع شده، از نظر زمین‌شناسی کهنترین خشکی جهان به‌شمار می‌آید. استرالیا اقیانوس آرام جنوبی را از اقیانوس هند جدا می‌کند. درازای سرزمین اصلی از شمال تا جنوب ۳،۱۳۵ کیلومتر و پهنای آن از شرق به غرب ۳،۷۸۲ کیلومتر است. استرالیا ۲۵،۷۶۰ کیلومتر مرز دارد که تماما مرز آبی است.
کشور استرالیا با داشتن ۷۵۵ گونه متنوع‌ترین کشور در دنیا از لحاظ زیست‌بوم است.
مردم‌شناسی
بیشتر استرالیایی‌ها در نزدیکی خط ساحلی زندگی میکنند. در اینجا تصویر گلد کوست است.
جمعیت استرالیا در ژوئیه ۲۰۱۵ بطور تقریبی ۲۲،۷۵۱،۰۱۴ نفر بوده‌است. و با تراکم نسبی ۳/۱۴ نفر در هر کیلومتر مربع، یکی از پایین‌ترین ارقام میزان تراکم در جهان را دارا می‌باشد. کرانه جنوب شرق این کشور تراکم جمعیتی بیشتری نسبت به سایر نقاط دارد. یک سوم جمعیت کشور در ایالت نیو ساوت ولز و یک چهارم دیگر در ایالت ویکتوریا به سر می‌برند. میانگین نرخ رشد جمعیت در سال ۱/۲۲۱ است و تقریبا در هر دو دقیقه یک نوزاد جدید در این کشور متولد می‌شود.
بومیان استرالیا حدود نیم میلیون نفر تخمین زده شده‌اند که دو و نیم درصد جمعیت کل کشور را تشکیل می‌دهند .
ایالتها و شهرها
لازم است ذکر شود استرالیا پنجمین قاره ازنظر بزرگی است.
استرالیا از شش ایالت و دو سرزمین یا قلمرو (territory) تشکیل شده‌است که اختیاراتشان کمتر از ایالت‌هاست. ایالتها و قلمروهای استرالیا عبارت‌اند از:
نیو ساوت ولز (NSW) یا ولز جنوبی جدید که مرکز آن سیدنی است.
کوئینزلند (QLD) که مرکز آن بریزبن می‌باشد.
استرالیای جنوبی (SA) با مرکزیت آدلاید.
تاسمانی (TAS) که جزیره‌ای است در جنوب شرقی سرزمین اصلی و مرکز آن هوبارت می‌باشد.
ایالت ویکتوریا (VIC) که مرکز آن ملبورن است.
استرالیای غربی (WA) که مرکز آن پرت می‌باشد.
قلمرو سرزمین شمالی (NT) مرکز آن داروین است.
سرزمین پایتخت استرالیا (ACT) مشتمل بر شهر کانبرا و اطراف آن.
شهرها
پایتخت استرالیا شهر کانبرا است و شهرهای بزرگ آن عبارت‌اند از سیدنی، ملبورن، بریزبن، پرت، آدلاید و تانزویل.
ادیان و مذاهب
تا پیش از ورود اروپاییان به استرالیا، مردمان بومی این سرزمین از آیین دیرینه و بدوی خود پیروی می‌کردند، ولی امروزه برخی از این بومیان به مسیحیت گرویده‌اند. مسیحیت را اروپاییان به استرالیا آوردند و با آغاز مهاجرت به این سرزمین فرقه‌های گوناگون مسیحیت، در آنجا به فعالیت پرداختند. در سده بیستم، با مهاجرت شمار اندکی از آسیایی‌ها از چین، آسیای جنوب شرقی، هند و خاورمیانه، آیین‌ها و ادیان بودایی، اسلام، یهودی و بهائی به آن راه یافتند. در استرالیا دین از حکومت جدا بوده و طبق قانون، دین و مذهب آزاد بوده و هر کس می‌تواند آئینهای ویژه دینی خود را آزادانه پیگیری کند. در سال ۲۰۰۱، بیش از ۷۰٪ استرالیایی‌ها خود را مسیحی معرفی کرده‌اند و بیش از ۱۵٪ نیز پیرو هیچ آئینی نبوده‌اند. بودائیسم و اسلام نیز هر یک با کمتر از دو درصد، در رده‌های بعدی قرار داشته‌اند.
اقوام
حدود ۴۰ هزار سال پیش اولین انسان‌ها (بومیان استرالیا) از جنوب آسیا و گینه نو وارد استرالیا شدند. بر اساس اولین برآوردها جمعیت بومیان استرالیا در سال ۱۷۸۸ که اروپایی‌ها وارد این قاره شدند حدود ۳۱۴ هزار نفر بود اما مطالعات جدیدتر نشان می‌دهد که جمعیت بومیان می‌توانسته بین ۵۰۰ تا ۷۵۰ هزار نفر و حتی تا یک میلیون نفر باشد و بیشترین تراکم جمعیتی هم بر اساس تمامی شواهد در منطقه کوئینزلند بوده‌است. از جمعیت بومیان استرالیا به تدریج کاسته شده و امروزه بومیان، بخش کوچکی از جمعیت استرالیا را تشکیل می‌دهند.
بر اساس سرشماری سال ۲۰۱۱ حدود ۳۶ درصد مردم اصلیت خود را انگلیسی ذکر کرده‌اند. ایرلندی‌ها ۱۰٫۴٪، اسکاتلندی ۸٫۹٪، ایتالیایی ۴٫۶٪، آلمانی ۴٫۵٪، چینی ۴٫۳٪، هندی ۲٪، یونانی ۱٫۹٪ و هلندی ۱٫۷٪ در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند. تعداد بومیان در این سرشماری ۵۴۶ هزار نفر (۲٫۵٪) بود.
زبان و خط
زبان رسمی کشور زبان انگلیسی با گویش استرالیایی است. اختلافات بسیار نامحسوسی در لهجه مناطق گوناگون وجود دارد. زبانهای دیگر مانند ایتالیایی و چینی نیز در بین مهاجران بسیار رایج است.
اقتصاد
استرالیا کشوری توسعه یافته با اقتصاد متکی بر بازرگانی و کشاورزی است. در میان قابل زندگی‌ترین شهرهای جهان در سال ۲۰۰۸ به گزارش اکونومیست، ملبورن دوم، پرت چهارم، آدلید هفتم و سیدنی نهم بود. محصولات اصلی استرالیا نیشکر، پنبه، غلات و گوشت است. این کشور معادن فراوانی دارد. شرکای بازرگانی استرالیا بیشتر چین، ژاپن و کره جنوبی در آسیا و نیز ایالات متحده آمریکا هستند. بنا بر گزارش بانک جهانی، این کشور در سال ۲۰۰۵، از نظر تولید ناخالص داخلی یا GDP در رده پانزدهم جهان قرار داشته‌است و نیز بر اساس گزارش برنامه توسعه سازمان ملل متحد، استرالیا از نظر شاخص توسعه انسانی در سال ۲۰۰۶ سومین کشور توسعه یافته دنیا به حساب می‌آید.
سیاست و حکومت
استرالیا کشوری است که از مجموعه کشورهای مشترک‌المنافع که دارای حکومت پادشاهی مشروطه است و بالاترین مقام سلطنتی بریتانیای کبیر یعنی ملکه الیزابت دوم ملکه این کشور نیز به حساب می‌آید. جانشین ملکه در این کشور فرماندار کل استرالیا است که وی نیز به نوبه خود فرمانداران ایالتهای این کشور را تعیین می‌کند. هرچند فرماندار کل بر طبق قانون اساسی، از اختیارات فراوانی برخوردار است اما در عمل شخص اجرایی اول در استرالیا نخست وزیر است که طی یک فرایند دموکراتیک انتخاب می‌شود و دولت را تشکیل می‌دهد.
در استرالیا، مردم ابتدا نمایندگان مجلس را انتخاب میکنند. رئیس حزبی که بیشترین نفرات انتخاب شده را در مجلس داشته باشد به‌عنوان نخست وزیر مسئول تشکیل کابینه دولت می‌شود. دولت استرالیا از سه زیرشاخه تشکیل می‌شود:قانون گذاری، اجرایی و قضایی.
پارلمان استرالیا از دو مجلس تشکیل شده‌است. مجلس سنا (مجلس علیا) و مجلس نمایندگان (مجلس سفلا).
دادگاه عالی استرالیا نیز قدرت والای قضایی را در این کشور در اختیار دارد.
حزب‌ها
احزاب عمده استرالیا عبارت‌اند از:
حزب لیبرال استرالیا (ایدئولوژی: محافظه کاری)
حزب کارگر استرالیا (ایدئولوژی: جنبش کارگری)
حزب سبز (ایدئولوژی: محیط‌زیست‌گرایی)
حزب یک ملت (ایدئولوژی: ضداسلام)
از سال ۱۹۹۶ تا نوامبر ۲۰۰۷ حزب لیبرال قدرت را در این کشور در دست داشت و جان هوارد به مدت یازده سال نخست وزیر این کشور بود. در انتخابات فدرال که در نوامبر سال ۲۰۰۷ برگزار شد حزب کارگر توانست رقیب خود حزب لیبرال را شکست دهد و به این ترتیب کوین راد رئیس این حزب به عنوان نخست وزیر جدید استرالیا مسئول تشکیل کابینه دولت شد.
در ماه ژوئن سال ۲۰۱۰ پس از کناره‌گیری کوین راد از مقام نخست وزیری، خانم جولیا گیلارد که رهبری حزب کارگر را بر عهده دارد توانست به عنوان نخستین نخست وزیر زن استرالیا زمام امور را به دست بگیرد
در فوریه سال ۲۰۱۳ پس از انتقاداتی که از رهبری حزب کارگر خانم جولیا گیلارد شد و همچنین با درخواست ۳۰ درصد از اعضای حزب، ایشان با انتخابات درون حزبی برای رهبری حزب موافقت کردند که منجر به پیروزی کوین راد گردید.
در تاریخ ۷ سپتامبر ۲۰۱۳ و در انتخابات فدرال، جناح ائتلافی استرالیا پیروز شد و در نتیجه رهبر این حزب، آقای تونی ابوت، به عنوان نخست وزیر آینده استرالیا انتخاب شد. وی بیست و هشتمین نخست وزیر استرالیا، محسوب می‌شود. پیروزی تونی ابوت به شش سال حاکمیت حزب چپگرای کار بر استرالیا خاتمه داد.
۲۹ مین نخست وزیر استرالیا ملکوم ترنبال با پیروزی بر تونی ابوت در انتخابات داخلی حزب در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۵، به این مقام رسید.
دفاع
در کشور استرالیا هیچ اجباری برای خدمت وظیفه عمومی وجود نداشته و افراد برای عضویت و خدمت در ارتش مثل سایر شغل‌ها حقوق دریافت میکنند.
فرهنگ و هنر
با اسکان اروپاییان در استرالیا در قرن هجدهم میلادی، شیوه زندگی اروپایی به فرهنگ غالب استرالیا تبدیل شد. افزایش جذابیت فرهنگ استرالیا توسط کمکهای مالی دولت بود که این کمک برای هنر، تغذیه و بهبود وسایل رفاهی بود. شهرهای کوچک و بزرگی ساخته شد که پر از ساختمان‌های هنری، گالری و تئاتر بود. در اواخر قرن ۱۹ «ملبورن حیرت‌آور» marvelous melbourne پرجمعیت‌ترین شهر استرالیا و از ثروتمندترین شهرهای جهان و پس از لندن بزرگترین شهر در سراسر امپراتوری بریتانیا و دارای گالریها، تئاترها و موزه بود. بهترین معماران، خانه اپرای سیدنی را ساختند. اپرا، رقص باله، ارکسترسمفونیها، بازیگران، نمایشنامه نویسان، شرکت‌های هنری و غیره توسط مجلس استرالیا حمایت می‌شدند. دولتهای فدرال بر روی کمپانی‌های رادیویی استرالیایی مستقل از شبکه رادیویی و تلویزیونی سراسری سرمایه‌گذاری کردند. استرالیا همچنین دارای شرکت‌های رسانه‌ای، روزنامه و مجلات زیادی است که به فرهنگ منطقه‌ای کمک بسزایی می‌کند. امروزه شهر ملبورن به عنوان پایتخت فرهنگی کشور شهرت دارد.
تلویزیون و سینما
استرالیا دارای پنج شبکه تلویزیونی هر یک با چند کانال در سطح ملی است که برنامه‌های آنها در نواحی مختلف ممکن است متفاوت باشد. همچنین شبکه‌های تلویزیونی پولی زیادی در این کشور قابل دریافت است. به دلیل بزرگی سرزمین استرالیا، تعداد ایستگاه‌های رادیویی این کشور بسیار زیاد است و اغلب شهرهای کوچک نیز یک یا چند رادیوی محلی دارند.
سینمای استرالیا بیشتر بازتاب زندگی استرالیایی‌ها به ویژه در نقاط غیرشهری است. سینما از تفریحات مورد علاقه استرالیائی هاست و سالن‌های سینمای این کشور از رونق و کثرت زیادی برخوردارند. صنعت فیلمسازی استرالیا با «داستان دار و دسته کلی» که اولین فیلم بلند ساخته شده در جهان است در سال ۱۹۰۶ در ملبورن آغاز گشت. این کشور هنرمندانی چون نیکول کیدمن، راسل کرو، کیت بلانشت، مل گیبسون، نائومی واتس، هیت لجر، هیو جکمن، ارول فلین، جودیت اندرسون، جفری راش و تونی کلترا و اریک بانا به سینمای جهانی عرضه کرده‌است. شکوفایی مجدد صنعت فیلمسازی در استرالیا به موج نوی دهه ۱۹۷۰ بازمی‌گردد با فیلم‌هایی مانند «پیک نیک در هنگینگ راک» (۱۹۷۵) به کارگردانی پیتر ویر. برخی از معروفترین فیلم‌های استرالیا در عرصه جهانی عبارتند از: پیانو، کروکودیل دندی، پریسلا ملکه بیابان، گالیپولی، مدمکس، شاین، بابی پسر بدو ده کانو.
موسیقی، رقص و نمایش
نمایی از ساختمان اپرا هاوس شهر سیدنی
قدیمیترین نوع موسیقی در استرالیا مربوط به مردمان بومی آنجا است در منطقه بومی استرالیا، آهنگهایی با درون مایه اجتماعی و روحانی اجرا می‌شود. در طی اجتماعات بومیان که به «کوروبوری» معروف است، رقص و آواز قسمت مهمی از سرگرمی‌ها را شامل می‌شود. در مراسم و جشنهای مذهبی، سرودها روح بومیان مختلف را به هم پیوند می‌دهد که به آن «زمان رویایی» می‌گویند. مردم بومی بر این باورند که در گذشته‌ای دور، در زمان رویایی نغمه‌هایی خوانده شد که باعث حیات خونی بخشیدن به ارواح در زمین شد. امروزه این آوازها در مراسم مذهبی برای بقاء و گسترش زندگی گیاهان و حیوانات خوانده می‌شود.
تاریخ موسیقی اروپایی در استرالیا به دوران ساکن شدن بریتانیایی‌ها در این قاره برمی گردد که با خود آواهای دسته جمعی را نیز آوردند. امروزه هر شهر بزرگ، دارای سالن ارکستر و اپرا به همراه شرکت رادیویی استرالیا است. ستارگان بزرگ و رهبران ارکستر از بسیاری از کشورها مرتبا به استرالیا سفر کرده و گرد هم می‌آیند. استرالیا از طریق صدای رسا و بی‌همتای «نلی ملبا» و «جان ساترلند» برای موسیقی جهان اقدام به جمع‌آوری کمکهای مالی می‌کند. استرالیا در زمینه موسیقی مردمی (پاپ)، راک و متال نیز هنرمندان مشهوری دارد. گروه متال ایسی/دی‌سی (AC/DC) و خواننده پاپ مشهور کایلی مینوگ این از دسته هستند. کایلی مینوگ که اکنون ساکن بریتانیا است در سال ۲۰۰۷ «نشان امپراتوری بریتانیا» (OBE) را به خاطر خدمات ارزنده‌اش به هنر موسیقی از ملکه الیزابت دوم دریافت کرد. او همچنین در یکی از قسمتهای سریال تلویزیونی محبوب «دکتر وو» (Doctor Who) نقش آفرید که در شب کریسمس سال ۲۰۰۷ از شبکه تلویزیونی بی‌بی‌سی پخش شد.
همچنین گروه پاپ مشهور فایو سکندز آو سامر نیز ماهیت استرالیایی دارد و در سیدنی تشکیل شده‌است.
رقص باله کلاسیک توسط یک رقاص مشهور محلی به نام «لرد رابرت هلپمن» به استرالیا آورده شد. وی یکی از پایه ریزان رقص، به خصوص باله کلاسیک در استرالیا است.
ورزش
ورزش در استرالیا به صورت جدی و گسترده پیگیری می‌شود و به جزیی از سبک زندگی و فرهنگ مردمان آن درآمده‌است. استرالیا از مدال آورترین کشورها در بازیهای المپیک است. شهر ملبورن به عنوان پایتخت ورزشی استرالیا، همه ساله میزبان بسیاری از رخدادهای مهم ورزشی جهان است. مانند مسابقات ماشین رانی جام بزرگ فورمول وان - Australian Grand Prix F1، جام اسب سواری معروف ملبورن کاپ Melbourne Cup و نیز تنیس آزاد استرالیاAustralian Open. المپیک تابستانی ۱۹۶۵ و بازیهای مشترک‌المنافع ۲۰۰۶ در ملبورن برگزار شد همچنین المپیک تابستانی ۲۰۰۰ در سیدنی برگزار شد. ورزشهای گروهی پرطرفدار در استرالیا عبارت‌اند از: راگبی ۱۵ نفره، راگبی ۱۳ نفره، فوتبال استرالیایی (نوعی از ورزش راگبی که به فوتی هم معروف است)، کریکت و بسکتبال. علاوه بر این تیم ملی هاکی روی چمن و تیم ملی واترپولو و والیبال ساحلی بانوان این کشور هم در جمع بهترین تیم‌های دنیا قرار دارند.
استرالیایی‌ها در برخی ورزشهای انفرادی هم مانند گلف، شنا و دیگر ورزشهای آبی، تنیس و اسکواش هم در ردیف کشورهای درجه اول دنیا قرار می‌گیرند.
در سالهای اخیر کوشش زیادی برای گسترش ورزش فوتبال در این کشور به عمل آمده‌است از دهه ۱۹۹۰ تعداد زیادی از فوتبالیست‌های شاخص استرالیایی در لیگ برتر انگلستان بازی میکنند. از جمله این بازیکنان می‌توان به هری کیول، مارک بوسنیچ و مارک ویدوکا اشاره کرد.
استرالیا میزبان دو المپیک ۱۹۵۶ ملبورن و المپیک ۲۰۰۰ سیدنی بوده‌است و یکی از شش کشوریست که بیش از یک بار میزبان المپیک تابستانی بوده‌اند. این کشور در تمام ادوار المپیک حاضر و بیش از همه در شنا و دو و میدانی موفق بوده، ضمن اینکه در پاروزنی، دوچرخه‌سواری و سوارکاری نیز موفقیت‌هایی داشته‌است. داون فریزر، مورای روز، یان تورپ، گرانت هکت و سوزی اونیل در شنا و مارجوری جکسون، بتی کاتبرت، هرب الیوت و ران کلارک در دو و میدانی از موفقترین ورزشکاران استرالیایی در المپیک بوده‌اند. باشکوه‌ترین موفقیت این کشور در المپیک سیدنی به دست آمد که آنها به ۵۸ مدال (شامل ۱۶ طلا) در بیست رشته دست یافت. در المپیک آتن نیز با ۱۷ مدال طلا رده چهارم جدول مدال‌ها را به خود اختصاص دادند.
بازیهای کشورهای همسود هم تاکنون ۴ بار در استرالیا برگزار شده؛ ۱۹۳۸ در سیدنی، ۱۹۶۲ پرث، ۱۹۸۲ بریزبن و ۲۰۰۶ ملبورن. استرالیا با ۱۰ قهرمانی در ۱۸ دوره این مسابقات در جدول مدال‌ها بهترین نتیجه را به دست آورده‌است.
رقابت‌های بینالمللی تنیس آزاد استرالیا نیز که هرساله در ملبورن برگزار می‌شود، یکی از ۴ گرنداسلم ورزش تنیس است. کاپ اسپ سواری ملبورن نیز به عنوان یکی از پر طرفدارترین بازی‌ها دا استرالیا شناخته می‌شود.
محیط زیست
استرالیا بخشی از بهترین محیط از نظر پوشش گیاهی است حیواناتی همچون کوالا و کانگورو و سگ‌های دینگو را دارد؛ حیواناتی که تنها در این کشور ادامه حیات می‌دهند.
یک کوآلا و اکالیپتوس بخشی از نماد محیط زیست استرالیا
اتحادیه کشورهای همسود
قلمروهای همسود
بومیان استرالیا
انتخابات در استرالیا
رتبه‌های جهانی | [
"سرود ملی استرالیا",
"کانبرا",
"سیدنی",
"زبان رسمی",
"زبان ملی",
"انگلیسی استرالیایی",
"مسیحیت",
"آیین بودایی",
"مسلمان",
"هندوئیسم",
"بی‌دینی",
"خداناباوری",
"استرالیایی‌ها",
"آزی",
"فدرالیسم",
"نظام پارلمانی",
"پادشاهی مشروطه",
"پادشاهی استرالیا",
"الیزابت دوم",
"فرماندار کل استرالیا",
"پیتر کازگرو",
"نخست‌وزیر استرالیا",
"مالکوم ترنبول",
"قاضی ارشد استرالیا",
"پارلمان استرالیا",
"سنای استرالیا",
"مجلس نمایندگان استرالیا",
"پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند",
"فدراسیون استرالیا",
"قانون اساسی استرالیا",
"Australian Bureau of Statistics",
"دلار آمریکا",
"دلار استرالیا",
"زمان در استرالیا",
".au",
"فهرست پیش‌شماره تلفنی کشورها",
"نیمکره جنوبی",
"قلمروهای همسود",
"بریتانیای کبیر",
"ملکه الیزابت دوم",
"اتحادیه کشورهای همسود",
"ملبورن",
"اقیانوس آرام",
"اقیانوس منجمد جنوبی",
"اقیانوس هند",
"اقیانوسیه",
"کوئینزلند",
"بومیان استرالیا",
"استرالیا (۱۷۹۴)",
"هلندی",
"آبل تاسمان",
"هلند",
"هلند نو",
"جیمز کوک",
"بریتانیا",
"آرتور فیلیپ",
"نیو ساوت ولز",
"ملکه ویکتوریا",
"جنگ جهانی اول",
"نیوزلند",
"انزک",
"نبرد گالیپولی",
"جنگ جهانی دوم",
"ژاپن",
"آمریکا",
"پادشاهی متحده",
"فلات غربی استرالیا",
"رشته کوه‌های جداکننده",
"کوهستان برفی",
"دریاچه ایر",
"رود دارلینگ",
"رود ماری",
"ژوئیه",
"۲۰۱۵ (میلادی)",
"ایالت ویکتوریا",
"بریزبن",
"استرالیای جنوبی",
"آدلاید",
"تاسمانی",
"هوبارت",
"استرالیای غربی",
"پرت",
"قلمرو سرزمین شمالی",
"داروین (استرالیا)",
"سرزمین پایتخت استرالیا",
"تانزویل",
"هند",
"خاورمیانه",
"بودایی",
"اسلام",
"یهودی",
"دیانت بهائی",
"زبان انگلیسی",
"زبان ایتالیایی",
"زبان چینی",
"اکونومیست",
"غلات",
"چین",
"کره جنوبی",
"ایالات متحده آمریکا",
"بانک جهانی",
"تولید ناخالص داخلی",
"برنامه توسعه سازمان ملل متحد",
"شاخص توسعه انسانی",
"کشورهای مشترک‌المنافع",
"نخست وزیر",
"مجلس علیا",
"مجلس سفلا",
"دادگاه عالی استرالیا",
"حزب لیبرال استرالیا",
"محافظه کاری",
"حزب کارگر استرالیا",
"جنبش کارگری",
"حزب سبز",
"محیط‌زیست‌گرایی",
"حزب یک ملت",
"ضداسلام",
"جان هوارد",
"انتخابات فدرال استرالیا (۲۰۰۷)",
"کوین راد",
"جولیا گیلارد",
"تونی ابوت",
"ملکوم ترنبال",
"اروپا",
"اپرای سیدنی",
"اپرا",
"رقص باله",
"ارکسترسمفونی",
"نیکول کیدمن",
"راسل کرو",
"کیت بلانشت",
"مل گیبسون",
"نائومی واتس",
"هیت لجر",
"هیو جکمن",
"ارول فلین",
"جودیت اندرسون",
"جفری راش",
"تونی کلت",
"موسیقی پاپ",
"راک",
"متال",
"ایسی/دی‌سی",
"کایلی مینوگ",
"بی‌بی‌سی",
"فایو سکندز آو سامر",
"باله (رقص)",
"ورزش",
"تنیس آزاد استرالیا",
"راگبی ۱۵ نفره",
"راگبی ۱۳ نفره",
"فوتبال استرالیایی",
"راگبی فوتبال",
"کریکت",
"بسکتبال",
"هاکی روی چمن",
"واترپولو",
"والیبال ساحلی",
"گلف",
"ورزش شنا",
"تنیس",
"اسکواش",
"فوتبال",
"هری کیول",
"مارک بوسنیچ",
"مارک ویدوکا",
"بازیهای المپیک تابستانی ۱۹۵۶",
"بازیهای المپیک تابستانی ۲۰۰۰",
"دو و میدانی",
"پاروزنی",
"دوچرخه‌سواری",
"سوارکاری",
"داون فریزر",
"مورای روز",
"یان تورپ",
"گرانت هکت",
"سوزی اونیل",
"مارجوری جکسون",
"بتی کاتبرت",
"هرب الیوت",
"ران کلارک",
"المپیک آتن",
"بازیهای کشورهای همسود",
"گرنداسلم",
"جام جهانی کریکت",
"مسابقات جهانی ورزشهای آبی ۲۰۱۵",
"کوالا",
"کانگورو",
"دینگو",
"اکالیپتوس",
"انتخابات در استرالیا"
] | [
"استرالیا",
"اعضای اتحادیه کشورهای همسود",
"اعضاء اتحادیه کشورهای همسود",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۰۱ (میلادی)",
"پادشاهی مشروطه",
"جزیره‌ها",
"کشورها در استرالزی",
"کشورها و سرزمین‌های انگلیسی‌زبان",
"کشورهای اقیانوس هند",
"کشورهای اقیانوسیه",
"کشورهای جزیره‌ای",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای گروه ۲۰",
"کشورهای هم‌مرز با اقیانوس آرام",
"لیبرال دموکراسی",
"مستعمره‌های پیشین بریتانیا"
] |
2,607 | اسلواکی | 2 | 820 | 0 | [
"اسلوواکی",
"اسلواكي",
"سلواک",
"اسلواکیا",
"اسلواكيا",
"اسلواكيايي",
"اسلوواكي",
"سلواك",
"سلواکیا",
"سلواكيا",
"سلواکی",
"سلواكي"
] | false | 683 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "Slovak Republic"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری اسلواکی"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "اسلواکی"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Slovakia.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of Arms of Slovakia.svg"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[آذرخش بر فراز تاترا]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "EU-Slovakia.svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[براتیسلاوا]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "48"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "09"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "17"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "07"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[براتیسلاوا]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان اسلوواک]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس‌جمهور]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[آندری کیسکا]][[روبرت فیچو]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "انحلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "[[چکسلواکی]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۵ اوت]] [[۱۹۹۳]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۴۹٫۰۳۷٫۲۰"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۳۰ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "جزئی"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۱]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۵،۳۷۹،۴۵۵"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۰۹ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۱۱"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۸۸ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "[[۲۰۱۵]]"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۸۷٫۵۲میلیارد دلار"
},
{
"Item1": "رتبه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۵۹ام"
},
{
"Item1": "سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۱۶٫۱۳۸ دلار"
},
{
"Item1": "رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۴۲ام"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "[[۲۰۰۴]]"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۸۶۳ دلار"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۴۲ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[یورو]] (€)"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "EUR"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "CET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "CEST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۱"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۲"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.sk]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۴۲۱+"
}
],
"Title": "کشور"
} | اسلواکی کشوری محصور به خشکی در اروپای مرکزی است. جمعیت آن حدود ۵٫۴ میلیون نفر و پایتخت آن براتیسلاوا است. شهر براتیسلاوا ۴۱۳ هزار نفر جمعیت دارد. واحد پول این کشور یورو است. زبان رسمی آن زبان اسلوواک (به اسلوواک:slovenčina، اسلوونچینا؛ یا slovenský jazyk، اسلوونسکی یازیک) است که یک زبان هندواروپایی و از خانواده زبانهای اسلاوی است.
این کشور از غرب با جمهوری چک و اتریش، از شمال با لهستان، از شرق با اوکراین و از جنوب با مجارستان هم‌مرز است.
تاریخ استقلال این کشور ۱ ژانویه ۱۹۹۳، از چکسلواکی است. اسلواکی در سال ۲۰۰۴ به اتحادیه اروپا و در ۱ ژانویه ۲۰۰۹ به منطقه یورو پیوست. اسلواکی همچنین عضوی از منطقه شنگن، سازمان تجارت جهانی، سازمان همکاری اقتصادی و توسعه و سازمان ملل متحد می‌باشد.
اسلواکی به همراه اسلوونی، استونی، لتونی و لیتوانی تنها کشورهای کمونیست سابق هستند که اکنون همزمان عضو اتحادیه اروپا، منطقه یورو، منطقه شنگن، و سازمان ناتو می‌باشند.
حدود ۸۱ درصد از جمعیت این کشور از اسلواکی‌تباران، ۸٫۵ درصد از مجاری‌تباران و دو درصد از مردمان روما (کولیان) تشکیل شده‌است.
حدود ۱۳ درصد از مردم اسلواکی بی‌دین هستند و حدود ۱۰ درصد نیز در نظرسنجی‌ها دین و باور خود را اعلام نکرده‌اند. بقیه جمعیت این کشور مسیحی هستند که بیشتر آن را پیروان شاخه کاتولیک رومی تشکیل می‌دهند.
تاریخ
مردمان قوم اسلاو در سده‌های پنجم و ششم میلادی به منطقه اسلواکی رسیدند و این منطقه در دورانی از تاریخ جزئی از امپراتوری سامو بود که نخستین واحد سیاسی اسلاوها به‌شمار می‌آید.
تا سال ۱۹۱۸، اسلواکی بخشی از کشور اتریش-مجارستان بود و در بخش مجاری قرار داشت.
اسلواکی از ۱۹۱۸–۱۹۳۹ بخشی از چکسلواکی شد که بعد از جنگ جهانی اول تشکیل شده بود. اسلواکی در دوره ۱۹۳۹–۱۹۴۵ تحت نام جمهوری اسلواکی رسما کشوری مستقل بود، اما در عمل، از مناطق اقماری آلمان نازی بود. از ۱۹۴۵–۱۹۹۲ اسلواکی دوباره بخشی از چکسلواکی شد.
در تاریخ ۱۰ اوت سال ۱۹۶۸ نیروهای ارتش شوروی که در آن مجارها نیز عضویت داشتند وارد خاک اسلواکی (که در آن زمان چکسلواکی، متشکل از دو کشور چک و اسلواکی بود) شدند و به دوره‌ای از اصلاحات موسوم به بهار پراگ در این کشور خاتمه دادند.
در ۱ ژانویه ۱۹۹۳، چکسلواکی به دو کشور جمهوری چک و اسلواکی تقسیم شد.
از ۱ مه سال ۲۰۰۴، اسلواکی یکی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا است. مردم این کشور در ۱۸ ماه مه ۲۰۰۳ در یک همه‌پرسی به پیوستن به این اتحادیه رای مثبت داده‌بودند.
یک ماه پیش از پیوستن به اتحادیه اروپا، اسلواکی در ۲۹ مارس ۲۰۰۴، به پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو، پیوست. در تاریخ ۲۱ دسامبر ۲۰۰۷ اسلواکی به حوزه شنگن پیوست که از طریق آن رفت‌وآمد آزاد بین اسلواکی و کشورهای همسایه‌اش، به استثنای اوکراین مجاز شمرده می‌شود.
جغرافیا
مساحت این کشور: ۴۹۰۳۵ کیلومتر مربع (صدوبیست و هفتمین کشور جهان) است.
بیشتر سطح اسلواکی با کوهستان‌ها پوشیده شده‌است و این کوه‌ها همگی جزئی از رشته‌کوه‌های بسکید و کارپات هستند. کوه‌های کارپات بیشتر نیمه شمالی کشور را دربر میگیرد. دشتهای پست اسلواکی تنها در جنوب غربی و منتهی‌الیه جنوب شرقی کشور قرار گرفته‌اند که جزئی از فلات پانونی به‌شمار می‌آیند.
کوه‌های تاترا با ۲۰ قله بلندتر از ۲۵۰۰ متر مرتفع‌ترین بخش از کوهستان کارپات را تشکیل می‌دهند؛ بیشتر مساحت تاترا در خاک اسلواکی قرار گرفته‌است.
در شمال، نزدیک به مرز لهستان، کوه‌های تاترای علیا قرار دارند که از مناطق محبوب کوهنوردی و اسکی است و بسیاری از دریاچه‌ها و دره‌های خوش‌منظره کشور در این محل قرار گرفته‌است. بلندترین نقطه اسلواکی، یعنی قله گرلاخ (Gerlachovský štít) که ۲،۶۵۵ متر ارتفاع دارد و کوه کریوان (Kriváň) که از نمادهای اسلواکی است نیز در همین منطقه واقع شده‌اند.
مهمترین رودهای اسلواکی عبارتند از دانوب، واه و هرون، و هورناد. رود تیسا ۵ کیلومتر از مرز اسلواکی-مجارستان را در بر میگیرد.
نقشه موضع‌نگاری (توپوگرافی) اسلواکی.
اسلواکی در میان کوه‌های خود صدها غار دارد که ۱۵ عدد از آنها برای بازدید عموم باز است. پنج غار اسلواکی به نامهای غار یخی دوبشینسکا، غار دومیتسا، گومباسک، یاسوفسکا، و غار آرگونیتی اوختینسکا در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌اند.
میانگین دمای سالیانه حدود ۹–۱۰ درجه سانتیگراد است. میانگین دمای گرمترین ماه حدود ۲۰ درجه و میانگین دمای سردترین ماه بیشتر از ۳- است. این‌گونه آب و هوا در زاهورسکا نیژنا و پودونایسکا نیژنا دیده می‌شود. آب و هوای غالب پایتخت براتیسلاوا این‌گونه‌است.
میانگین دمای سالیانه کمتر از ۵ درجه سانتیگراد است. میانگین دمای گرمترین ماه کمتر از ۱۵ درجه و میانگین دمای سردترین ماه کمتر از ۵- است. آب و هوای کوهستانی در کوه‌ها و در برخی روستاها در دره «اوراوا» و «اسپیش» دیده می‌شود.
شهرهای مهم آن کوشیتسه، نیترا، ژیلینا است.
تقسیمات کشوری
نام به فارسی
نام به اسلواکیایی
مرکز
جمعیت (۲۰۱۱)
استان براتیسلاوا
Bratislavský kraj
براتیسلاوا
۶۰۲،۴۳۶
استان ترناوا
Trnavský kraj
ترناوا
۵۵۴،۷۴۱
استان نیترا
Nitriansky kraj
نیترا
۶۸۹،۸۶۷
استان ترنچین
Trenčiansky kraj
ترنچین
۵۹۴،۳۲۸
استان بانسکا بیستریتسا
Banskobystrický kraj
بانسکا بیستریتسا
۶۶۰،۵۶۳
استان ژیلینا
Žilinský kraj
ژیلینا
۶۸۸،۸۵۱
استان کوشیتسه
Košický kraj
کوشیتسه
۷۹۱،۷۲۳
استان پرشوف
Prešovský kraj
پرشوف
۸۱۴،۵۲۷
اقتصاد
واحد پول این کشور یورو است.
اقتصاد اسلواکی به تولید و صدور خودرو و وسایل الکترونیکی، به ویژه به آلمان وابسته است و موتور محرکه رشد اقتصادی اسلواکی به‌طور انحصاری تقاضای خارجی است.
منابع طبیعی آن شامل انواع زغال سنگ؛ اوره آهن، مس و منگنز؛ نمک؛ زمینهای کشاورزی؛ و مقدار کمی نفت و گاز است. مهمترین صنایع آن ماشین‌سازی، صنایع فلزی، صنایع الکتریکی و اپتیک، صنایع نظامی، خودروسازی، نساجی، منابع غذایی و آشامیدنی، شیمیایی، کاغذ و چاپ، صنعت برق، صنایع گاز، سرامیک، و تولید سوخت هسته‌ای است. فراورده‌های کشاورزی اسلواکی جو، سیب زمینی، چغندرقند، رازک، میوه، احشام و خوک، و تولیدات جنگلی است.
سیاست
ایوان گاشپاروویچ، رئیس‌جمهور کنونی اسلواکی از سال ۲۰۰۴ در این منصب بوده‌است.
حکومت اسلواکی، جمهوری مبتنی بر دموکراسی پارلمانی است. روز ملی این کشور مصادف با روز تصویب قانون اساسی (تصویب این قانون، شروعی برای استقلال اسلواکی بود) در اول سپتامبر ۱۹۹۲ می‌باشد.
نظام حکومتی اسلواکی جمهوری مبتنی بر دموکراسی پارلمانی است که رئیس‌جمهور، دولت و مجلس سه رکن اصلی آن را تشکیل می‌دهند. مجلس اسلواکی دارای ۱۵۰ کرسی است.
رئیس‌جمهور تا پیش از سال ۹۸ توسط نمایندگان پارلمان انتخاب می‌گردید ولی پس از اصلاح قانون انتخابات این کشور، با آراء مستقیم مردم و به مدت ۴ سال انتخاب می‌شود و مهمترین وظایف رئیس‌جمهور عزل و نصب دولت، انحلال مجلس، عزل و نصب فرماندهان ارتش، عزل و نصب روسای دانشگاه‌ها، توشیح مصوبات مجلس می‌باشد.
ایوان گاشپاروویچ از سال ۱۳۸۳ (۲۰۰۴ میلادی) به مقام رئیس‌جمهوری اسلواکی منصوب شد. او اولین رئیس‌جمهوری است که دوبار به این سمت برگزیده می‌شود.
آندری کیسکا (به اسلواکی: Andrej Kiska) رئیس‌جمهور فعلی اسلواکی از سال ۲۰۱۴ تاکنون است.
طرح اتهام فساد مالی علیه دولتمردان اسلواکی و سوء مدیریت بر بحث‌های انتخاباتی سال ۲۰۱۲ در این کشور سایه انداخت. گفته می‌شود که تعدادی از احزاب سیاسی این کشور تحت کنترل نهادهای امنیتی هستند و گفتگوهای بسیاری از سیاستمداران شنود می‌شود. کنترل‌هایی که از ساختارهای مافیایی گسترده‌ای میان سیاستمداران اسلواکی خبر می‌دهند.
مردم
اکثر ساکنان اسلواکی اسلواک هستند. مجارها بزرگترین اقلیت قومی هستند. (۹٫۵٪) طبق سرشماری ۲۰۰۱ دیگر گروه‌های قومی شامل ۱٫۷ درصد کولی‌ها، ۱ درصد روسین و اوکراینی و نیز ۱٫۸٪ دیگر گروه‌ها بوده‌است.
زبان این کشور زبان اسلواکیایی است. این زبان به زبان چکی نزدیک است و گویشوران دو زبان همدیگر را می‌فهمند. گویش‌های شرق اسلواکی البته تفاوت بیشتری با چکی و دیگر گویش‌های اسلواکییایی دارند و درک متقابل میان مردم چک‌زبان با گویشوران شرق اسلواکی محدود است.
دین
قانون اساسی اسلواکی آزادی ادیان را در این کشور تضمین می‌کند. ۶۸/۹٪ مردم این کشور مسیحی کاتولیک هستند. پیش از جنگ جهانی دوم این کشور ۹۰،۰۰۰ یهودی در این کشور می‌زیستند که از آنها تنها ۲،۳۰۰ نفر برجا مانده‌اند.
فرهنگ
کلیسای چوبی بودروژال، نمونه‌ای از معماری مردمی اسلواک.
فرهنگ فولکلور اسلواکی در جشنواره فرهنگ عامه ویخودنا (Východná) تجلی می‌یابد. ویخودنا قدیمیترین و بزرگترین جشنواره سراسری کشور است که هرساله در روستایی به همین نام برگزار می‌شود. بزرگترین گروه هنرهای مردمی اسلواکی است، که در حفظ سنت فولکلور کشور می‌کوشد «اجتماع هنر مردمی اسلواک» (Slovenský ľudový umelecký kolektív یا به اختصار SĽUK) نام دارد.
نمونه‌ای از معماری چوبی قوم اسلواک را می‌شود در روستای ولکولینتس (Vlkolínec) مشاهده کرد که از سال ۱۹۹۳ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌است. قابل توجه‌ترین سازه‌های چوبی کشور کلیساهای چوبی بخش شرقی اسلواکی هستند که به ویژه در منطقه اسپیش (Spiš) قابل مشاهده‌اند.
معروفترین قهرمان اسلواک، که در بسیاری از افسانه‌های محلی از او یاد شده، «یورای یانوشیک» (Juraj Jánošík) (۱۶۸۸–۱۷۱۳) نام دارد که معادل اسلواکی رابین هود است و بر پایه افسانه‌ها دارایی‌هایی را از ثروتمندان گرفته و به فقرا می‌داد.
زندگی یانوشیک طی سده بیستم در شمار زیادی از آثار ادبی و بسیاری از فیلم‌ها به تصویر کشیده شده‌است. یکی از محبوبترین این فیلم‌ها یانوشیک نام دارد که مارتین فریچ آن را در سال ۱۹۳۵ کارگردانی کرده‌است.
در آشپزی سنتی اسلواکی عمدتا از گوشت خوک، طیور (بیشتر مرغ و در درجه دوم اردک، غاز و بوقلمون) استفاده می‌شود. آرد، سیب زمینی، کلم، و فراورده‌های لبنی نیز در غذاهای این کشور کاربرد زیادی دارند. آشپزی اسلواکی نسبتا نزدیک به آشپزی مجاری، چک و اتریشی است. در شرق اسلواکی نیز تاثیر آشپزی اوکراینی و لهستانی دیده می‌شود.
غذای ملی اسلواکی برینجووه هالوشکی (Bryndzové Halušky) نام دارد که از قطعات نان سیب‌زمینی با پنیر گوسفند و کالباس سرخ‌کرده خوک تهیه می‌شود. | [
"سرود ملی اسلواکی",
"براتیسلاوا",
"زبان اسلوواک",
"جمهوری",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"آندری کیسکا",
"روبرت فیچو",
"چکسلواکی",
"۵ اوت",
"۱۹۹۳ (میلادی)",
"۲۰۰۱ (میلادی)",
"۲۰۱۵ (میلادی)",
"۲۰۰۴ (میلادی)",
"یورو",
".sk",
"اروپای مرکزی",
"هندواروپایی",
"زبانهای اسلاوی",
"جمهوری چک",
"اتریش",
"لهستان",
"اوکراین",
"مجارستان",
"۱ ژانویه",
"اتحادیه اروپا",
"منطقه یورو",
"منطقه شنگن",
"سازمان تجارت جهانی",
"سازمان همکاری اقتصادی و توسعه",
"سازمان ملل متحد",
"اسلوونی",
"استونی",
"لتونی",
"لیتوانی",
"ناتو",
"کولی",
"اسلاو",
"امپراتوری سامو",
"اسلاوها",
"جمهوری اسلواکی",
"آلمان نازی",
"بهار پراگ",
"بسکید",
"کوه‌های کارپات",
"پانونی",
"سیا",
"قله گرلاخ",
"کوه کریوان",
"دانوب",
"واه",
"هرون",
"تیسا",
"فهرست میراث جهانی یونسکو",
"سرزمین پست دانوب",
"پودونایسکا نیژنا",
"کوشیتسه",
"نیترا",
"ژیلینا",
"تاترای علیا",
"تاترای غربی",
"کریوان",
"زبان فارسی",
"زبان اسلواکیایی",
"استان براتیسلاوا",
"استان ترناوا",
"ترناوا",
"استان نیترا",
"استان ترنچین",
"ترنچین",
"استان بانسکا بیستریتسا",
"بانسکا بیستریتسا",
"استان ژیلینا",
"استان کوشیتسه",
"استان پرشوف",
"پرشوف",
"اوره",
"منگنز",
"سوخت هسته‌ای",
"رازک،",
"۱ سپتامبر",
"۱۹۹۲ (میلادی)",
"دموکراسی پارلمانی",
"ایوان گاشپاروویچ",
"شنود",
"مافیا",
"اسلواک‌ها",
"مجارهای اسلواکی",
"ولکولینتس",
"اسپیش",
"یورای یانوشیک",
"رابین هود",
"مارتین فریچ",
"برینجووه هالوشکی"
] | [
"اسلواکی",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۹۳ (میلادی)",
"جمهوری‌ها",
"کشورها و سرزمین‌های اسلاوی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های اسلواکیایی‌زبان",
"کشورهای اروپایی",
"کشورهای عضو اتحادیه اروپا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو ناتو",
"کشورهای محصور در خشکی",
"لیبرال دموکراسی"
] |
2,608 | تالین | 2 | 376 | 0 | [
"تالين"
] | false | 302 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "name",
"Item2": "تالین"
},
{
"Item1": "native_name",
"Item2": "Tallinn"
},
{
"Item1": "settlement_type",
"Item2": "[[شهر]]"
},
{
"Item1": "image_skyline",
"Item2": "Tallinn_montage1.jpg"
},
{
"Item1": "image_flag",
"Item2": "Flag of Tallinn.svg"
},
{
"Item1": "image_seal",
"Item2": "Tallinn_greater_coatofarms.png"
},
{
"Item1": "image_map",
"Item2": "Eesti tallinna linn.png"
},
{
"Item1": "image_map1",
"Item2": "Tallinn location.png"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "۵۹"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "۲۶"
},
{
"Item1": "lats",
"Item2": "۱۴"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "۲۴"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "۴۴"
},
{
"Item1": "longs",
"Item2": "۴۳"
},
{
"Item1": "coordinates_display",
"Item2": "inline,title"
},
{
"Item1": "subdivision_type",
"Item2": "[[کشور]]"
},
{
"Item1": "subdivision_type1",
"Item2": "شهرستان"
},
{
"Item1": "subdivision_name1",
"Item2": "22px [[شهرستان هاریو]]"
},
{
"Item1": "established_title",
"Item2": "نخستین نمایش روی نقشه"
},
{
"Item1": "established_date",
"Item2": "۱۱۵۴"
},
{
"Item1": "established_title1",
"Item2": "تاریخ شهرشدن"
},
{
"Item1": "established_date1",
"Item2": "۱۲۴۸"
},
{
"Item1": "leader_party",
"Item2": "(Centre Party"
},
{
"Item1": "leader_title",
"Item2": "شهردار"
},
{
"Item1": "leader_name",
"Item2": "[[تاوی آس]]"
},
{
"Item1": "unit_pref",
"Item2": "Metric"
},
{
"Item1": "area_total_km2",
"Item2": "۱۵۹٫۲"
},
{
"Item1": "population_total",
"Item2": "۴۴۰،۹۵۰"
},
{
"Item1": "population_as_of",
"Item2": "۱ ژوئن ۲۰۱۶"
},
{
"Item1": "population_density_km2",
"Item2": "auto"
},
{
"Item1": "timezone1",
"Item2": "EET"
},
{
"Item1": "utc_offset1",
"Item2": "۲+"
},
{
"Item1": "timezone1_DST",
"Item2": "EEST"
},
{
"Item1": "postal_code_type",
"Item2": "[[کدپستی]]"
},
{
"Item1": "postal_code",
"Item2": "۱۵۱۹۹"
},
{
"Item1": "area_code",
"Item2": "۶۴ (۳۷۲)+"
},
{
"Item1": "registration_plate",
"Item2": "A-B"
}
],
"Title": "settlement"
} | چپ
تالین بزرگترین شهر و پایتخت کشور استونی است. شهر تالین حدود ۱۵۹٫۲ کیلومترمربع مساحت دارد و شهری بندری در شمال این کشور در نزدیکی خلیج فنلاند واقع شده‌است. این شهر در ۸۰ کیلومتری جنوب شهر هلسینکی، ۳۸۰ کیلومتری شرق استکهلم و ۳۲۴ کیلومتری غرب سن پترزبورگ واقع شده‌است.
این شهر که به‌عنوان پایتخت فرهنگی اروپا در سال ۲۰۱۱ نیز معرفی شده در فهرست آثار جهانی یونسکو قرار داشته و جزو ده شهر برتر فناوری رقومی (دیجیتال) دنیا می‌باشد و تا ژوئن سال ۲۰۱۶ میلادی ۴۴۰،۹۵۰ نفر جمعیت داشته‌است.
نامگذاری
در گذشته نام این شهر کلون بوده‌است و شریف ادریسی مورخ مسلمان در آثار خود به این شهر اشاراتی را نموده و آن را مانند قلعه کوچکی توصیف نموده است.
واژه امروزی تالین در زبان استونیایی معنی قلعه دانمارکی می‌دهد.
تاریخچه
تالین در شمالی‌ترین نقطه اروپا قبل از کشورهای اسکاندیناوی واقع شده‌است و از این‌رو می‌شود تقریبا آن را یک کشور شمالی نیز نامید. تالین قدیمیترین پایتخت در میان کشورهای شمال اروپا را داراست که دارای سابقه‌ای از قرن ۱۳ میلادی تا سال ۱۹۱۷ و دوباره در تعرض و تاخت‌وتاز نازی‌ها ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۴ می‌باشد.
جغرافیا
تالین در جنوب خلیج فنلاند و شمال غربی استونی واقع شده‌است و دارای دو دریاچه به نامهای اولمیسته (۹٫۴۴ کیلومتر مربع) و هارکو (۱،۶۳۵ کیلومتر مربع) می‌باشد.
بلندترین نقطه در تالین ۶۴ متر ارتفاع از سطح دریا است و در ناحیه Hiiu, Nõmme در جنوب غربی شهر واقع شده‌است. تالین همچنین دارای ۴۶ کیلومتر طول خط ساحلی است و از ۳ بخش بزرگ Kopli peninsula و Paljassaare peninsula و Kakumäe peninsula تشکیل می‌شود.
ناحیه‌ها
ناحیه
جمعیت(سپتامبر)
مساحت
تراکم
۱. هابرستی
۲. کسکلین (مرکز)
۳. کریستینه
۴. لاسنامه
۵. موستامه
۶. نومه
۷. پیریتا
۸. پوهیا-تالین
آب و هوا
آب و هوای تالین بسیار سرد است و دمای هوا در زمستانها گاهی به ۳۲ درجه زیر صفر می‌رسد. این درحالی است که در فصول گرم بندرت دما از سی درجه سانتیگراد تجاوز می‌نماید.
مردم
بیشتر مردم شهر تالین استونیایی تبار هستند و برخی اقلیتهای فنلاندی و روس نیز در این شهر ساکن می‌باشند.
گردشگری
شهر تالین به دلیل ثبت بخش قدیمی آن در میراث جهانی یونسکو به دلیل وجود آثار بسیار زیاد سالم به‌جای مانده از قرون وسطی سالانه میزبان گردشگران زیادی می‌باشد، از آثار تاریخی این شهر می‌توان به کاخ کادریورگ،موزه هنر استونی، کلیسای جامع الکساندر نوسکی، کلیسای جامع سنت ماری و دیوارهای تالین اشاره کرد.
سالانه حدود ۴.۳ میلیون نفر از شهر تالین بازدید میکنند و این تعداد در طول یک دهه گذشته پیوسته رشد داشته‌است.
آموزش و پرورش
دانشگاه صنعتی تالین
موسسات آموزش عالی تالین عبارتند از:
مدرسه فیلم و رسانه بالتیک
آکادمی هنرهای استونی
آکادمی علوم امنیتی استونی
آکادمی موسیقی و تئاتر استونی
مدرسه بازرگانی استونی
آکادمی دریانوردی استونی
موسسه ملی فیزیک شیمی و بیوفیزیک
دانشگاه تالین
دانشگاه صنعتی تالین
ترابری
تالین دارای ۷۳ خط اتوبوس داخل شهری، ۴ خط تراموا و ۴ خط اتوبوس برقی می‌باشد، فرودگاه تالین در سال ۱۹۳۶ تاسیس شده و به نقاط مختلف اروپا پرواز دارد، همچنین ایستگاه راه‌آهن بالتی یام به عنوان ایستگاه مرکزی شهر در سال ۱۸۷۰ میلادی راه‌اندازی شده و به نقاط مختلف استونی و شهرهای مسکو و سنت پترزبورگ خدمات‌دهی دارد.
شهرهای خواهرخوانده
آناپولیس، مریلند، ایالات متحده آمریکا
کارکاسون، فرانسه
دارتفورد، انگلستان، بریتانیا
خنت، بلژیک
یوتبری، سوئد
خرونینگن، هلند
هانگژو، جمهوری خلق چین
کیل، آلمان
کوتکا، فنلاند (1955)
لوس گاتوس، کالیفرنیا، کالیفرنیا، ایالات متحده آمریکا
مالمو، سوئد
مسکو، روسیه
پورتلند، اورگن، آرگن، ایالات متحده آمریکا
ریگا، لتونی
سن پترزبورگ، روسیه
شورین، آلمان
استکهلم، سوئد
ونیز، ایتالیا
ویلنیوس، لیتوانی | [
"فهرست شهرهای استونی",
"فهرست کشورهای جهان",
"شهرستان هاریو",
"تاوی آس",
"کدپستی",
"پایتخت",
"استونی",
"خلیج فنلاند",
"استکهلم",
"سن پترزبورگ",
"پایتخت فرهنگی اروپا",
"فهرست آثار میراث جهانی",
"شریف ادریسی",
"زبان استونیایی",
"دریاچه اولمیسته",
"دریاچه هارکو",
"ارتفاع از سطح دریا",
"هابرستی",
"کسکلین، تالین",
"کریستینه",
"لاسنامه",
"موستامه",
"نومه",
"پیریتا",
"پوهیا-تالین",
"دمای هوا",
"زمستان",
"درجه سانتیگراد",
"فنلاند",
"روس",
"ونلین",
"میراث جهانی یونسکو",
"قرون وسطی",
"کاخ کادریورگ",
"موزه هنر استونی",
"کلیسای جامع الکساندر نوسکی، تالین",
"کلیسای جامع سنت ماری",
"دیوارهای تالین",
"مدرسه فیلم و رسانه بالتیک",
"آکادمی هنرهای استونی",
"آکادمی علوم امنیتی استونی",
"آکادمی موسیقی و تئاتر استونی",
"مدرسه بازرگانی استونی",
"آکادمی دریانوردی استونی",
"موسسه ملی فیزیک شیمی و بیوفیزیک",
"دانشگاه تالین",
"دانشگاه صنعتی تالین",
"تراموا تالین",
"فرودگاه تالین",
"ایستگاه راه‌آهن بالتی یام",
"مسکو",
"سنت پترزبورگ",
"آناپولیس",
"مریلند",
"ایالات متحده آمریکا",
"کارکاسون",
"فرانسه",
"دارتفورد",
"انگلستان",
"بریتانیا",
"خنت",
"بلژیک",
"یوتبری",
"سوئد",
"خرونینگن",
"هلند",
"هانگژو",
"جمهوری خلق چین",
"کیل",
"آلمان",
"کوتکا",
"لوس گاتوس، کالیفرنیا",
"کالیفرنیا",
"مالمو",
"روسیه",
"پورتلند، اورگن",
"آرگن",
"ریگا",
"لتونی",
"Riga City Council",
"شورین",
"ونیز",
"ایتالیا",
"ویلنیوس",
"لیتوانی",
"کلیسای سنت نیکولا، تالین",
"رائاپتیک",
"کیک این ده کوک، تالین",
"پیک هرمان",
"صومعه پیریتا"
] | [
"تالین",
"اعضای پیمان هانزایی",
"پایتخت‌ها",
"پایتخت‌های اروپا",
"پایتخت‌های فرهنگی اروپا",
"شهرداری‌های استونی",
"شهرها و شهرک‌های استونی",
"کرییس هارین",
"مناطق مسکونی ساحلی در استونی",
"مناطق مسکونی در شهرستان هاریو",
"میراث جهانی یونسکو در استونی"
] |
2,609 | استونی | 2 | 1,401 | 0 | [
"استوني",
"جمهوری استونی",
"ایستونیا",
"استونیا",
"استونيا",
"ايستونيا",
"جمهوري استوني"
] | false | 1,237 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "Eesti Vabariik"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری استونی"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "استونی"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Estonia.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Estonia_coatofarms.png"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[میهن من، خوشی من، خرمی من]] center"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "EU-Estonia.svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[تالین]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "59"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "25"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "24"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "45"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[تالین]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان استونیایی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس جمهور]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[کرستی کالیولاید]][[یوری راتاس]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[شوروی]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۲۰ اوت]] [[۱۹۹۱]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۴۵،۲۲۷"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۳۲ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۴٫۴۵"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "۲۰۱۷"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۱،۳۱۷،۷۹۷"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۵۱ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۲۹"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۷۳ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "[[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۲۷٫۸۱۳ میلیارد دلار"
},
{
"Item1": "رتبه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۱۰۳ام"
},
{
"Item1": "سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۲۰۷۵۳ دلار"
},
{
"Item1": "رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "نامعلوم"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "[[۲۰۰۶]]"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۸۷۱"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۴۲ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[یورو]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "EUR"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "EET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "DST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۲"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۳"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.ee]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۳۷۲"
}
],
"Title": "کشور"
} | جمهوری استونی کشوری در منطقه بالتیک در شمال اروپا است. این کشور از غرب به دریای بالتیک و از شمال به خلیج فنلاند می‌رسد و مرز شرقی آن با روسیه و مرز جنوبی آن با لتونی مشترک است. جمعیت آن ۱،۳۱۵،۹۴۴ نفر و پایتخت آن تالین است. واحد پول این کشور یورو و تنها زبان رسمی این کشور استونیایی بسیار به زبان فنلاندی نزدیک است. این زبان برخلاف اکثریت زبانهای قاره اروپا که از ریشه هندواروپایی هستند جزو زبانهای خانواده اورالی است. استونی از کم‌جمعیت‌ترین کشورهای اتحادیه اروپا است.
۶۹ درصد از مردم این کشور از تبار استونیایی و حدود ۲۵ درصد روس‌تبارند. استونی یکی از بی‌دین‌ترین مردمان جهان را دارد و بیش از ۷۰ درصد از مردم این کشور اعلام کرده‌اند که به هیچ‌یک از ادیان باور ندارند. نظرسنجی سال ۲۰۰۵ اروپایی نشان داد که تنها ۱۶ درصد از استونیایی‌ها به خدا باور دارند که این پایین‌ترین درصد در میان کشورهای اتحادیه اروپا است.
استونی از سوی نهادهای مالی جهان به عنوان کشوری با اقتصاد پیشرفته رده‌بندی شده‌است و سازمان ملل نیز استونی را در رده کشورهای دارای شاخص توسعه انسانی بسیار بالا قرار می‌دهد. استونی از نظر آزادی مطبوعات، آزادی اقتصادی، آزادی سیاسی و آموزش در سطوح بالای جهانی قرار دارد. استونی در زمان شوروی نیز در میان جمهوریهای آن اتحادیه بالاترین سرانه تولید ناخالص را داشت.
در درازای چند سده اخیر، کشورهای گوناگون از جمله دانمارک، سوئد، لهستان، روسیه هرکدام برای مدتی بر این کشور مسلط بودند اما پس از شکست روسیه تزاری در جنگ جهانی اول و انقلاب بلشویکی در روسیه، استونی توانست استقلال خود را از روسیه به دست آورد. جمهوری مستقل استونی تا سال ۱۹۴۰ دوام یافت اما براساس توافق پنهانی جوزف استالین با آدولف هیتلر برای تقسیم بخشهایی از اروپا، به اشغال نیروهای شوروی درآمد و پس از آغاز جنگ بین شوروی و آلمان در سال ۱۹۴۱، توسط نیروهای آلمانی اشغال شد. شکست آلمان در جنگ دوم به تسلط مجدد شوروی منجر شد که تا فروپاشی اتحاد شوروی در سال ۱۹۹۱ و اعلام استقلال جمهوری استونی ادامه یافت.
استونی در سال ۲۰۰۴ به اتحادیه اروپا پیوست و به عضویت سازمان پیمان آتلانتیک شمالی - ناتو - پذیرفته شد. کشور استونی آزادترین شبکه اینترنتی دنیا را دارد.
تاریخ
گفته شده‌است که نام استونی از یک قوم باستانی به نام آئستی (Aesti) گرفته شده‌است. وایکینگ‌ها از سده هفدهم در سواحل استونی مستقر شدند. در سال ۱۲۰۲ استونی در اختیار یکی از گروه‌های شوالیه‌ای مذهبی به نام برادران شمشیر قرار گرفت که مردم استونی را به زور شمشیر مسیحی کردند.
قسمت جنوبی استونی به همراه لتونی امروزی زیر سلطه این گروه باقی‌ماند اما قسمت شمالی در بهار ۱۲۲۴ جزئی از قلمرو پادشاه دانمارک شد ولی در سال ۱۳۴۶ فرمانروایی این قسمت نیز به گروه «برادران شمشیر» واگذار شد.
در این زمان به‌جز شهر «روال» (تالین امروزی) که پایتخت بود، ده‌ها دژ نیز در استونی ساخته شد که در کنار آنها به مرور شهرهایی شکل گرفتند. این شهرها به اتحادیه بازرگانی هانزا پیوسته بودند و ساکنان آنها نیز بیشتر از اهالی مناطق شمالی امپراتوری آلمان بودند.
دوره معاصر
زمانی که کمونیستها قدرت را در روسیه به دست گرفتند (۱۹۱۷) استونی جدا شد ولی اشغال آلمانیها و دو جمله از سوی روسیه استقلال را تا ۱۹۱۹ به تعویق انداخت.
در ۱۹۳۴ دیکتاتوری جایگزین دموکراسی ضعیف استونی گردید. پیمان عدم تعرض (۱۹۳۹) بین هیتلر و استالین استونی را به شوروی واگذاشت.
کلیسای وایک مارجا
بزودی در ژوئن ۱۹۴۰، روسیه به بهانه تحریکات دولت وقت استونی علیه نیروهای روسی مقیم، خواستار افزایش تعداد این نیروها در خاک استونی و تغییر دولت آن شد. در این دوره با پیشروی نظامی نیروهای آلمان نازی در جبهه‌های اروپای غربی، استالین به منظور تقویت مرزهای غربی، تصمیم به الحاق سه کشور بالتیک به شوروی گرفت، به ویژه که واکنشی از ناحیه انگلستان یا فرانسه انتظار نمی‌رفت و ضمنا اپوزیسیون چپ داخلی نیز به دلیل بحران فزاینده اقتصادی، نفوذ و قدرت فراوان یافته بود. سرانجام استونی تسلیم تهدیدات شوروی شده و در ۲۱ ژوئن ۱۹۴۰ با حضور و نظارت نمایندگان اعزامی از مسکو، یک «دولت خلقی» با اعضایی کاملا وابسته به شوروی، زمام امور را در دست گرفت. یک ماه بعد در حالیکه اعضای حزب کمونیست و طرفداران شوروی، مجلس استونی را نیز در اختیار داشتند، پارلمان رسما تاسیس جمهوری سوسیالیستی استونی را اعلام و تقاضای الحاق به اتحاد جماهیر شوروی را نمود که البته در ۶ اوت ۱۹۴۰ پذیرفته شد.
از ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۴ استونی تحت اشغال آلمان نازی بود.
زمانی که سلطه شوروی دوباره تحمیل گشت (۱۹۴۵)، مهاجرت گسترده روسها جایگزین ۱۲۰،۰۰۰ استونیایی شد که کشته یا به سیبری تبعید شده بودند. در ۱۹۸۸ اصلاحات در شوروی به استونیایی‌های ملی‌گرا این فرصت را داد تا آشکارا فعالیت کنند.
ملی‌گرایان در پارلمان این جمهوری به اکثریت دست یافتند و خودمختاری بیشتری کسب کردند و به دنبال کودتای نافرجام کمونیست‌های تندرو در مسکو (اوت ۱۹۹۱) استونی را از اتحاد شوروی خارج کردند. در سپتامبر ۱۹۹۱ شوروی استقلال استونی را به رسمیت شناخت.
روسیه بر این نکته اصرار دارد که ارتش اتحاد جماهیر شوروی سابق اروپا را از چنگ نازی‌ها آزاد کرد و رئیس جمهوری روسیه از درخواست کشورهای لتونی، لیتوانی و استونی برای عذرخواهی در مورد اقدام شوروی سابق در الحاق این کشورها خشمگین است.
دولت استونی آخرین یادبود تسلط پنجاه ساله شوروی بر این کشور را روز ۲۷ آوریل ۲۰۰۷ از پایتخت برداشت. این اقدام با اعتراض روس‌تبارهای استونی روبرو شده‌است. تظاهرات خشونت بار آنها دستکم یک نفر کشته و حداقل ۱۵۳ زخمی برجای گذاشت.
سیاست
ساختمان مجلس استونی در قلعه تومپئا.
استنبوک هاوس ساختمان اصلی دولت استونی در شهر تالین
نظام سیاسی استونی جمهوری پارلمانی است و رئیس جمهوری، که اختیارات اجرایی محدودی دارد، از سوی نمایندگان پارلمان برای دوره پنج ساله به این سمت برگزیده می‌شود.
پارلمان این کشور دارای یک مجلس با ۱۰۱ نماینده‌است که با رای مستقیم مردم برای دوره‌های چهارساله به عضویت مجلس انتخاب می‌شوند.
مجمع ۱۰۶ نفره و رئیس جمهور با رای تمامی افراد بالغ برای چهار سال انتخاب می‌شود. رئیس جمهور، نخست وزیر و شورای وزیرانی را انتصاب می‌کند که به مجمع پاسخگو هستند.
احزاب عمده سیاسی عمده عبارت‌اند از: جبهه خلق سوسیال دموکرات، حزب لیبرال دموکرات، و حزب کمونیست.
توماس هندریک ایلوس در سپتامبر ۲۰۰۶ به عنوان رئیس جمهور جدید این کشور انتخاب شد. ایلوس در انتخابات آن سال موفق به شکست دادن آرنولد روتل، رئیس جمهور پیشین شد. هرچند نقش رئیس جمهور در استونی عمدتا تشریفاتی است، اما آقای ایلوس قول داده‌است از آن برای افزایش وجهه کشورش در سطح بینالمللی استفاده کند.
کشور استونی بیش از ۱۳۰ سرباز در چهارچوب نیروهای بینالمللی کمک به امنیت، آیساف در افغانستان داشت که در ولایت آشوب‌زده هلمند مستقر بودند.
با امضای توافقنامه‌ای میان آمریکا و جمهوری استونی، شهروندان استونیایی از اواخر سال ۲۰۰۸ میلادی میتوانند بدون روادید به آمریکا سفر کنند.
جغرافیا
بندانگشتی
استونی ۴۵،۲۲۷ کیلومتر مربع (۱۷۴۶۲ مایل مربع) وسعت دارد.
استونی کوچک‌ترین و شمالی‌ترین کشور منطقه بالتیک بوده و از تعداد زیادی جزیره در ساحل جنوبی خلیج فنلاند تشکیل شده‌است. این کشور متشکل است از سرزمینی کم‌ارتفاع، که در جنوب شرق ۳۱۸ متر ارتفاع می‌یابد، و دو جزیره اصلی. ۲۲ درصد آن را جنگل پوشانیده‌است و از چوب آن برای کاغذ و کبریت‌سازی استفاده می‌شود. استونی، از نظر منابع طبیعی فقیر می‌باشد.
در این کشور، دریاچه‌های فراوان و جنگلهای متراکم زیادی، به چشم می‌خورد. استونی سه رودخانه اصلی دارد به نامهای امایوگی، پارنو و ناروا.
آب‌وهوای این کشور معتدل و مرطوب با تابستانهای ملایم و زمستان‌های سرد است.
استونی ۵۶۱ کیلومتر مرز دارد و طول سواحل آن بسیار بیشتر از این یعنی ۳۷۹۴ کیلومتر است. در مرز شرقی استونی با روسیه، دریاچه پیپوس واقع شده و مرز شمالی را رودخانه ناروا تشکیل می‌دهد. استونی تنها در مرز جنوبی خود عارضه طبیعی مشخصی ندارد.
سطح کشور استونی کمابیش هموار است ولی در برخی سواحل آن زمین‌ها گاه با شیب زیادی از دریا بیرون آمده‌اند و در جنوب شرق کشور در پشت این سواحل نیز تپه‌زارها ادامه می‌یابند. بلندترین نقطه استونی یعنی سور مونامگی (به معنی کوه تخم‌مرغی بزرگ) که ۳۱۸ متر ارتفاع دارد نیز در این بخش از کشور واقع شده‌است.
در مناطق غربی و شمالی استونی صدها جزیره واقع شده که بیشتر آنها غیرمسکونی هستند و از شماری از آنها در زمان شوروی به عنوان منطقه نظامی استفاده می‌شد. بزرگترین این جزایر ساره و هیو هستند که هر یک استانهای جداگانه‌ای به‌شمار می‌آیند. از جزیره‌های کوچکتر مسکونی می‌توان به موهو، وورمسی، ویلساندی، آبروکا، کیهنو، و روهنو اشاره کرد.
تقسیمات کشوری
استونی به ۱۵ شهرستان (به استونیایی: maakonnad) تقسیم می‌شود که ناحیه‌های مدیریتی کشور هستند.
نقشه
شهرستان
مرکز استان
جمعیت
440px
ایدا-ویرو
یووی
۱۴۹،۲۴۴
پارنو
پارنو
۸۲،۵۸۴
پولوا
پولوا
۲۷،۴۵۲
تارتو
تارتو
۱۵۰،۲۸۷
رپلا
رپلا
۳۴،۹۰۵
ساره
کورساره
۳۱،۳۴۴
لنه-ویرو
راکوره
۵۹،۸۶۱
لنه
هاپسالو
۲۴،۱۸۴
هاریو
تالین
۵۵۲،۶۴۳
هیو
کاردلا
۸،۴۷۰
والگا
والگا
۳۰،۱۵۸
وورو
وورو
۳۳،۴۳۹
ویلیاندی
ویلیاندی
۴۷،۵۹۴
یاروا
پایده
۳۰،۵۵۳
یوگوا
یوگوا
۳۱،۳۹۸
شهرها
اقتصاد
خاک استونی، قابلیت کشت مناسبی نداشته، و دامداری آن نیز، فقط جوابگوی ۲۰ درصد نیاز کشور است. در سالیان اخیر، منابع محدودی از نفت و فسفریت در این کشور یافت شده‌است.
صنایع عمده این کشور عبارتند از: صنایع چوب، نساجی، صنایع مهندسی، فرآوری غذایی.
گاز برای استفاده گرمایشی و صنعتی از شیست قیردار استخراج می‌شود. محصول عمده بخش مهم کشاورزی و دامپروری لبنیات است. مشکلات بزرگ اقتصادی نتیجه وابستگی شدید استونی به تجارت با روسیه بوده‌است.
اقتصاد کشور هنوز در حد وسیعی در اختیار دولت است، ولی در زمینه خصوصی‌سازی اندکی پیشرفت حاصل شده‌است.
جمهوری استونی هفدهمین کشور اتحادیه اروپاست که به حوزه یورو پیوسته است. استونی نخستین کشور از جمهوریهای شوروی سابق بود که واحد پول یورو را به جای پول ملی، به گردش درآورد. بیست سال پس از جدا شدن استونی از اتحاد جماهیر شوروی، برای بسیاری از مردم استونی، پیوستن به یورو این موضوع را ثابت کرد که آنها به غرب پیوسته‌اند. کاهش هزینه‌های دولتی که برای پیوستن استونی به حوزه یورو ضروری بوده، سبب افزایش نرخ بیکاری در این کشور و رسیدن آن به ۱۶ درصد شد. بحران بدهیهای اروپا در گذشته به شدت به استونی صدمه زده‌بود.
مردم
پیش از جنگ جهانی دوم، مردم استونیایی‌تبار ۸۸ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌داد و اقلیتهای قومی ۱۲ درصد باقیمانده را تشکیل می‌دادند.
بزرگترین گروه‌های اقلیتی در سال ۱۹۳۴ عبارت بود از روس، آلمانی، سوئدی، لتونیایی، یهود، لهستانی، فنلاندی و اینگری‌ها.
بین سالهای ۱۹۴۵ و ۱۹۸۹، با اجرای برنامه روسی‌سازی شوروی‌ها درصد استونیایی‌تبارها در میان مردم این کشور به به ۶۱ درصد کاهش یافت.
شوروی مهاجرت انبوه کارگران صنعتی از روسیه، اوکراین، و بلاروس را به استونی ترویج کرد و بسیاری از استونیایی‌ها در زمان جنگ ناچار به مهاجرت شدند. جوزف استالین نیز دست به تبعیدهای دسته جمعی و اعدام مردم استونی زد به‌طوری‌که در جریان دوران «پاکسازی» او ۱۱۰ هزار تن از مردم استونی کشته یا تبعید شدند.
در دهه پس از استقلال، مهاجرت گسترده روسها از استونی و برچیده شدن پایگاه‌های نظامی روسیه در سال ۱۹۹۴ باعث شد که نسبت قوم استونیایی در استونی از ۶۱٪ در سال ۲۰۰۶ میلادی به ۶۹٪ درصد افزایش پیدا کند.
فرهنگ
در سال ۲۰۱۰، تعداد ۲۴۵ موزه در استونی وجود داشت که به‌طور جمعی بیش از ۱۰ میلیون شیء در آنها به نمایش درآمده‌است.
فرهنگستان هنر استونی (به استونیایی: Eesti Kunstiakadeemia, EKA) ارائه آموزش عالی در هنر، طراحی، معماری، رسانه، تاریخ هنر و آموزش مرمت آثار را برعهده دارد.
رویکرد فرهنگسرای ویلیاندی (Viljandi) دانشگاه تارتو همگانی کردن فرهنگ بومی از طریق ارائه برنامه‌های درسی در رشته‌های ساختمان‌سازی بومی، آهنگری بومی، طراحی پارچه و لباس بومی، صنایع دستی سنتی و موسیقی سنتی است.
هسته اولیه شعر معاصر استونی با آرمان‌گرایی استقلال‌طلبانه آن، موجب پدید آمدن گروهی از شاعرانی شد که کارشان را از ۱۹۰۵ آغاز کردند و با نام «استونی‌های جوان» شهرت دارند.
پس از استقلال جمهوری استونی از امپراطوری تزاری روس و قرنها سلطه فئودالی آلمانیها، شعر «ماری اوندر» به عنوان الگوی سنتی شعر استونی شناخته شد و نام او را به عنوان نامزد جایزه ادبی نوبل مطرح کرد.
در دهه ۱۹۳۰ نسل سوم شاعران استونی قدم به عرصه وجود گذاشتند، که از آن میان می‌توان به شاعرانی چون: «بتی الور»، «اوکو ماسینگ» و «برنارد کانگرو» اشاره کرد؛ که از میان آنان «بتی الور»، پس از درگذشت «ماری اوندر» عنوان شاعر ملی استونی را به دست آورد.
حرکت جدید شعر معاصر استونی که از دهه پنجاه به بعد رو به رشد نهاده بود، در دهه‌های بعد نیز به حرکت خود ادامه داد و در حال حاضر نیز به رشد خود ادامه می‌دهد. | [
"سرود ملی استونی",
"تالین",
"زبان استونیایی",
"جمهوری",
"رئیس جمهور",
"نخست‌وزیر",
"کرستی کالیولاید",
"یوری راتاس",
"شوروی",
"۲۰ اوت",
"۱۹۹۱ (میلادی)",
"۲۰۰۸ (میلادی)",
"۲۰۰۶ (میلادی)",
"یورو",
".ee",
"کشور مستقل",
"دریای بالتیک",
"خلیج فنلاند",
"روسیه",
"لتونی",
"زبان فنلاندی",
"زبانهای هندواروپایی",
"زبانهای اورالی",
"بی‌دینی",
"آزادی مطبوعات",
"تولید ناخالص ملی",
"انقلاب بلشویکی",
"جوزف استالین",
"آدولف هیتلر",
"ناتو",
"وایکینگ‌ها",
"برادران شمشیر",
"دانمارک",
"هانزا",
"۱۹۱۷ (میلادی)",
"۱۹۱۹ (میلادی)",
"۱۹۳۴ (میلادی)",
"۱۹۳۹ (میلادی)",
"هیتلر",
"استالین",
"جمهوری سوسیالیستی استونی",
"۱۹۴۱ (میلادی)",
"۱۹۴۴ (میلادی)",
"۱۹۴۵ (میلادی)",
"سیبری",
"۱۹۸۸ (میلادی)",
"ملی‌گرا",
"اوت",
"قلعه تومپئا",
"دولت استونی",
"توماس هندریک ایلوس",
"آرنولد روتل",
"نیروهای بینالمللی کمک به امنیت",
"روادید",
"قلعه آلاتسکیوی",
"بالتیک",
"رود امایوگی",
"رود پارنو",
"رود ناروا",
"دریاچه پیپوس",
"سور مونامگی",
"موهو",
"وورمسی",
"ویلساندی",
"آبروکا",
"کیهنو",
"روهنو",
"اوسموسار",
"پارک ملی لاهما",
"شهرستان ایدا-ویرو",
"یووی",
"شهرستان پارنو",
"پارنو",
"شهرستان پولوا",
"پولوا",
"شهرستان تارتو",
"تارتو",
"شهرستان رپلا",
"رپلا",
"شهرستان ساره",
"کورساره",
"شهرستان لنه-ویرو",
"راکوره",
"شهرستان لنه",
"هاپسالو",
"شهرستان هاریو",
"شهرستان هیو",
"کاردلا",
"شهرستان والگا",
"والگا، استونی",
"شهرستان وورو",
"وورو",
"شهرستان ویلیاندی",
"ویلیاندی",
"شهرستان یاروا",
"پایده",
"شهرستان یوگوا",
"یوگوا",
"اتحاد جماهیر شوروی",
"بحران بدهیهای اروپا",
"جنگ جهانی دوم",
"اینگری‌ها",
"تبعید",
"لوتریانیسم",
"کلیسای ارتدکس شرقی",
"فرهنگستان هنر استونی",
"دانشگاه تارتو",
"استونی‌های جوان",
"ماری اوندر",
"بتی الور",
"اوکو ماسینگ",
"برنارد کانگرو"
] | [
"استونی",
"اروپای شمالی",
"اعضای سازمان ملت‌ها و اقلیتهای غیررسمی",
"ایالات و نواحی بنیان‌گذاری‌شده در سال ۱۹۹۱ (میلادی)",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۱۸ (میلادی)",
"جمهوری‌ها",
"کشورهای اروپایی",
"کشورهای حوزه دریای بالتیک",
"کشورهای عضو اتحادیه اروپا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو ناتو",
"لیبرال دموکراسی"
] |
2,610 | اسلوونی | 2 | 859 | 0 | [
"اسلونی",
"اسلووني",
"اسلوانی",
"جمهوری اسلوونی",
"اسلواني",
"اسلوني",
"جمهوري اسلووني",
"سلونیا"
] | false | 737 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری اسلوونی"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag_of_Slovenia.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of Arms of Slovenia.svg"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "EU-Slovenia.svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "شهر [[لیوبلیانا]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "59"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "21"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "18"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[لیوبلیانا]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[اسلوونیایی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "[[رئیس جمهور]][[نخست وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[دانیلو تورک]][[بوروت پاهور]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[یوگسلاوی]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۱۹۹۱]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۲۰٫۲۷۳"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۵۳ ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۰٫۶"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۹]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۲٫۰۵۳٫۳۵۵"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۴۲ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۹۹٫۶"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۸۰ ام"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۲۰۰۶"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۹۲۳"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۲۶"
},
{
"Item1": "وضع شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "بالا"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "یورو"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "EUR"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "EET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "DST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۲"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۳"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "si"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۳۸۶"
}
],
"Title": "کشور"
} | جمهوری اسلوونی (به اسلونیایی: Slovenija) کشوری است در جنوب اروپای مرکزی. پایتخت و بزرگترین شهر آن لیوبلیانا است.
اسلوونی از سوی غرب با ایتالیا، از شمال با اتریش، از جنوب و جنوب شرقی با کرواسی و از سمت شمال شرق با مجارستان هم‌مرز است. اسلوونی یک جمهوری پارلمانی است و از اقتصاد و وضعیت اجتماعی پیشرفتهای برخوردار است. ۶۱ درصد از مردم اسلوونی مسیحی و بقیه بی‌دین یا پیرو دیگر ادیان هستند.
این کشور تا سال ۱۹۹۱ جزئی از کشور یوگسلاوی بود و پس از آن تاریخ مستقل گردید. اسلوونی شمالی‌ترین بخش جمهوری فدراتیو یوگسلاوی سابق بوده‌است و در سال ۱۹۹۱ و پس از یک درگیری مختصر نظامی(جنگ ده روزه) با صربستان، استقلال خود را اعلام کرد. این جمهوری، همواره پل ارتباطی شبه‌جزیره بالکان با مرکز و غرب اروپا بوده‌است. بخش زیادی از این کشور، کوهستانی است و اکثر جمعیتش، در شهر لیوبلیانا و حومه آن زندگی میکنند.
جمعیت این کشور دو میلیون و شصت هزار نفر است. واحد پول این کشور یورو و زبان رسمی آن اسلوونیایی است. اسلوونی از اعضای اتحادیه اروپا و سازمان ناتو است.
تاریخچه
اسلوونی نظیر کرواسی زیر سلطه امپراتوری عثمانی نرفت ولی قدرتهای ناحیه‌ای اروپایی نظیر جمهوری ونیز و باواریا به ویژه امپراتوری اتریش-مجارستان قرنها بر این قسمت حاکمیت داشتند. حکومت محلی باواریا از قرن هفتم و همزمان با ورود اسلاوها به اسلوونی بر آن دست یافت و تا قرن سیزدهم و ورود امپراتوری اتریش-مجارستان به حضور خود ادامه داد. منطقه اسلوونی امروزی قرنها متعلق به اتریش بود. اسلوونی‌ها در این دوره در مناطق مختلف خالصه و دوک‌نشین اتریشی زندگی می‌کردند.
در سال ۱۸۶۶ برخی از نواحی اسلوونی‌نشین جزئی از ایتالیا شدند. اسلوونی در سال ۱۹۱۸، بخشی از کشور کوتاه‌مدت «اسلوونی‌ها، کروات‌ها و صرب‌ها» (SHS) شد، و پس از آن و از سال ۱۹۱۸ به بعد اسلاونی در زمره جمهوریهای سه‌گانه پادشاهی یوگسلاوی قرار گرفت. در آن زمان، در دوره ۱۹۱۹–۱۹۲۰، مرزهای اسلوونی در پیمان سن ژرمن (مرز شمالی)، پیمان راپالو (مرز غربی) و پیمان تریانون (مرز شمال شرقی) تعیین شد.
پس از اشغال اسلوونی در سال ۱۹۴۱، که در آن خاک این کشور بین آلمان، ایتالیا و مجارستان تقسیم شد، جبهه آزادیبخش اسلوونی مبارزه شدیدی را برای آزادی آغاز کرد و این جبهه در این نبرد به پارتیزان‌های تیتو پیوست. در ۱۰ اوت ۱۹۴۵، اسلوونی با عنوان «جمهوری خلق اسلوونی» تبدیل به بخشی از جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی شد. این واحد سیاسی جدید چند ماه بعد، در پی یک انتخابات غیرآزاد که در ۱۱ نوامبر برگزار شد، جمهوری خلق فدرال یوگسلاوی، نام گرفت و باری دیگر پس از آن، در ۱۹۶۳–۱۹۹۱، نام آن به جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی (SFRJ) تغییر نام داد.
پس از ۱۹۴۴ در کنار پاکسازی‌های سیاسی، پاکسازی قومی نیز در اسلوونی صورت گرفت. در آن زمان آلمانی‌تباران بومی اسلوونی به همراه آلمانی‌های مهاجری که توسط نازی‌ها به اینجا فرستاده شده‌بودند از کشور اخراج شدند. این آلمانیها به تعداد ده‌ها هزار نفر به‌ویژه در چند شهر و حومه آنها ازجمله ماریبور (ماربورگ)، چلیه (چیلی)، پتوی (پتاو) سکونت داشتند.
با ضمیمه شدن منطقه ایستریا به یوگسلاوی بیشتر ایتالیایی‌ها ساکن نواحی کرانه‌ای ایستریا نیز از کشور اخراج شدند.
اسلوونی ثروتمندترین جمهوری در فدراسیون یوگسلاوی بود. در ۷ مارس ۱۹۹۰ نام «جمهوری سوسیالیستی اسلوونی» به «جمهوری اسلوونی» تغییر کرد. اسلوونی در سال ۱۹۹۱ کشوری مستقل شد. پیش از این استقلال جنگی ده‌روزه درگرفت، که با توافقنامه بریونی متوقف شد. اسلوونی در ۱ مه سال ۲۰۰۴، به اتحادیه اروپا پیوست و پس از آن نیز عضو ناتو شد. یکم ژانویه ۲۰۰۷، اسلوونی رسما به منطقه یورو پیوست و واحد پول پیشین یعنی تولار اسلوونی را کنار گذاشت.
سیاست
پس از درگذشت «یانزدرونشکا» رئیس جمهور سابق اسلوونی، «دانیلو تورک» از اواخر سال ۲۰۰۷ میلادی به سمت رئیس‌جمهور این کشور برگزیده شد.
اداره هیئت دولت اسلوونی نیز با نخست‌وزیر یانیز یانسا است. همچنین مجلس نمایندگان اسلوونی ۹۰ عضو دارد که برای دوره‌های چهارساله به نمایندگی انتخاب می‌شوند.
احزاب لیبرال دمکرات، اسلوونی جدید، دمکرات اسلوونی، حزب ملی اسلوونی، حزب مردم و سوسیال دمکرات در این کشور فعالیت سیاسی دارند.
دادگاه قانون اساسی اسلوونی والاترین قدرت قضایی در این کشور است که از ۹ قاضی تشکیل شده‌است قاضی‌ها توسط مجلس شورای ملی برای یک دوره نه ساله انتخاب می‌شوند.
جغرافیا
بندانگشتی
کشور اسلوونی با ۲۰،۲۷۳ کیلومتر مربع (۷۸۲۷ مایل مربع) مساحت در مرکز قاره اروپا و در مجاورت رشته کوه آلپ و دریای آدریاتیک واقع است. محیط ۲۸۳۱ کیلومتری اسلوونی از سمت شمال به اتریش، از سمت شرق به مجارستان، از سمت جنوب به کرواسی و از سمت غرب به ایتالیا محدود می‌شود.
اسلوونی سرزمین ناهموار با آب و هوای متنوع است. مناطق شمالی آب و هوایی سرد و کوهستانی و مناطق جنوبی و غربی آب و هوایی معتدل دارند. پستترین بخش این سرزمین در ساحل دریای آدریاتیک (هم‌سطح آبهای آزاد جهان) و بلندترین نقطه آن در قله «تری گلاو» با ۴۶۸۲ متر ارتفاع واقع است.
مراتع طبیعی و دشتهای سرسبز بیش از ۰۲ درصد از خاک اسلوونی را شامل می‌شوند و حداقل ۸۲ درصد از پهنه این سرزمین مستعد کشاورزی است.
پراکندگی جمعیت در اسلاونی از شرایط توپوگرافیک تابعیت می‌کند به‌گونه‌ای که با غلبه شدید ناهمواری‌ها، ساکنان اولیه آن یعنی اسلاوها به دنبل مسطحترین مناطق بوده و هرجا به نقطه‌ای صاف و هموار رسیده‌اند در آنجا مستقر شده و از آنجا که این نوع محدوده‌های در اسلاونی کمتر به چشم می‌خورد با نگاه به نقشه دموگرافیک موجود متوجه عدم تعدد در مراکز جمعیتی شهری و روستایی می‌شویم. در این میان دو شهر لیوبلیانا و ماریبور بزرگترین دشتهای واسطه‌ای را به خود اختصاص دادهاند.
افزایش آلاینده‌های صنعتی در رود ساوا که درست از وسط اسلوونی عبور می‌کند و بالا رفتن غلظت ذرات معلق در هوای شهرهای صنعتی و نیز فرسایش بی‌رویه جنگلها، از مهمترین مشکلات زیست‌محیطی این سرزمین قلمداد می‌شود.
شهرها
اقتصاد
نمودار رشد اقتصادی اسلوونی، شامل جهش اقتصادی در سالهای ۲۰۰۵–۲۰۰۸
اگرچه وسعت اراضی کشاورزی بسیار اندک است، ولی وجود چراگاه‌های کوهستانی باعث رونق دامپروری شده‌اند.
در قسمتهای شمال غربی، معادن عظیمی از جیوه قرارگرفته‌است، که همراه با صنایع سبک و صنعت گردشگری، نقش مهمی در تامین درآمدهای کشور، ایفا میکنند. در سالیان اخیر، رشد صنایع دستی و محلی در این کشور، بسیار چشمگیر بوده‌است.
اسلوونی دارای ذخایر غنی از قلع، روی، زغال‌سنگ و سنگهای ساختمانی است. از سوی دیگر، عبور رودخانه ساوا از داخل این کشور باعث شده تا ظرفیت قابل‌توجهی از توان تولید انرژی الکتریکی در اسلوونی ایجاد شود.
اسلوونی با پیروی از یک مدل اقتصاد باز به یکی از کشورهای موفق در حوزه بالکان تبدیل شده و برای سرمایه‌گذاران شرق اروپا به مثابه یک بهشت اقتصادی است.
اسلوونی در ضمن، سالانه پنج میلیون مترمکعب گاز طبیعی استخراج می‌کند که بخش ناچیزی از تقاضای مصرف داخلی خود را پوشش می‌دهد. اسلوونی به عنوان کشوری با پتانسیل‌های قوی اقتصادی در اتحادیه اروپا در بخش صنایع الکترونیک، مکانیک، تجهیزات مخابراتی و نیروگاه سازی به خصوص در ساخت دریچه‌های سد صاحب فناوری است.
این کشور در بخش کشاورزی تولیدکننده فراورده‌هایی همچون سیب‌زمینی، نخود، گندم، نیشکر، ذرت و لوبیا و در بخش دامپروری و شیلات تولیدکننده گوشت و پشم گاو و گوسفند و نیز فراورده‌های شیلاتی است.
صنایع ذوب و ریخته‌گری آلومینیوم، قلع و روی مهمترین بخش ذوب فلزات اسلوونی را تشکیل می‌دهند. همچنین صنایع دیگری در زمینه تولید تجهیزات الکترونیک، کامیون سازی، خودروسازی، تجهیزات نیروگاهی، تسلیحات نظامی، محصولات چوبی، مواد شیمیایی، بافندگی و ماشین‌ابزار در اسلوونی فعالند.
باتوجه به شرایط طبیعی و انسانی موجود اسلوونی نقشی در اقتصاد کشاورزی یوگسلاوی نداشت و در عوض در برگیرنده پیچیده‌ترین و فناوری برترین صنایع یوگسلاوی بود. تنها نیروگاه هسته‌ای یوگسلاوی نیز که احداث آن با اعتراضات دولتهای همسایه همراه بود در کرچکا و با فناوری بومی به کار افتاد.
اقتصاد این کشور در سالهای اخیر به لحاظ پایداری و ثبت نسبت به دهه گذشته در وضعیت مطلوبتری قرار گرفته‌است و اسلوونی با اعمال سیاست بازار آزاد در شرایط حساس اقتصادی منطقه اروپا توانسته خود را به عنوان یک رقیب جدی در برابر دیگر کشورهای صنعتی معرفی کند. کسر هزینه‌های اضافی کار در خطوط تولید، موجب افزایش تمایل صنایع اسلوونی به فناوری‌های برتر، و نیز عوامل موفقیت در صحنه‌های رقابت جهانی شده و به همین سبب زمینه افزایش دستمزدها و سطح رفاه عمومی در این کشور فراهم آمده‌است.
همچنین، با کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در این کشور و ایجاد فضاها و بازار آزاد، روزبه‌روز بر علاقه سرمایه‌گذاران برای مشارکت در طرحهای بزرگ اقتصادی این کشور افزوده می‌شود.
بندر «کوپر» مهمترین اسکله تجاری و صنعتی اسلوونی است و اراضی اطراف این بندر یکی از مهمترین مناطق ویژه اقتصادی این کشور قلمداد می‌شود.
مردم
ترکیب قومی اسلوونی س(آمار ۲۰۰۲)
titlebar = #ddd
bars =
caption =
بیشتر مردم اسلوونی از تبار اسلاو هستند و زبان اسلوونیایی نیز از زبانهای اسلاوی است.
عدم علاقه‌مندی خانواده‌ها به بچه‌دار شدن و رشد مهاجرت جوانان به سایر کشورهای اروپایی باعث شده که در سالهای اخیر نرخ رشد جمعیت اسلوونی منفی شود. هم‌اینک نرخ رشد جمعیت این کشور حدود منفی ۰/۸۰ درصد است.
در سال ۲۰۰۹، میزان خودکشی در اسلوونی ۲۲ در هر ۱۰۰ هزار نفر در سال بود که با این حساب اسلوونی در میان بالاترین رتبه‌ها در کشورهای اروپایی در این زمینه قرار دارد. با این حال، از سال ۲۰۰۰ تا سال ۲۰۱۰، نرخ خودکشی‌ها در این کشور حدود ۳۰ درصد کاهش یافته‌است.
اسلوونی در میان جمهوریهای یوگسلاوی یک منطقه فرهنگی کاملا جدا را تشکیل می‌داد. متاثر از همجواری با کشورهای ژرمنی اروپا و اقامت طولانی نیروهای آنان جوانب فرهنگی اسلوونی به کلی با آنچه که در کشورهای شرقی‌تر یوگسلاوی پیشین مشاهده می‌شود متفاوت است. شاخص‌هایی از فرهنگ باروک اروپای مرکزی در کنار اسلوب خاص زندگی مردمان اسلاو چهره شهرها و روستاهای آن را عموما حالتی ویژه بخشیده‌است. | [
"لیوبلیانا",
"زبان اسلوونیایی",
"جمهوری",
"رئیس جمهور",
"نخست وزیر",
"دانیلو تورک",
"بوروت پاهور",
"یوگسلاوی",
"۱۹۹۱ (میلادی)",
"۲۰۰۹ (میلادی)",
"زبان اسلونیایی",
"جمهوری پارلمانی",
"جمهوری سوسیالیستی یوگسلاوی",
"جنگ ده روزه",
"صربستان",
"یورو",
"اتحادیه اروپا",
"ناتو",
"امپراتوری عثمانی",
"امپراتوری اتریش-مجارستان",
"خالصه",
"پادشاهی یوگسلاوی",
"پیمان تریانون",
"تیتو",
"جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی",
"پاکسازی قومی",
"نازی‌ها",
"ماریبور",
"ایستریا",
"مجلس شورای ملی (اسلوونی)",
"دادگاه قانون اساسی اسلوونی",
"دریای آدریاتیک",
"پراکندگی جمعیت",
"رود ساوا",
"صنعت گردشگری",
"تولید انرژی الکتریکی",
"شیلات",
"اقتصاد کشاورزی",
"نیروگاه هسته‌ای",
"کشورهای صنعتی",
"اسلاو",
"زبانهای اسلاوی",
"کشورهای اروپایی",
"ژرمنی",
"باروک"
] | [
"اسلوونی",
"ایالات و نواحی بنیان‌گذاری‌شده در سال ۱۹۹۱ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۹۱ (میلادی) در اروپا",
"جمهوری‌ها",
"جنوب شرقی اروپا",
"کشورها و سرزمین‌های اسلاوی‌زبان",
"کشورهای آلپ",
"کشورهای اروپایی",
"کشورهای ساحلی مدیترانه",
"کشورهای عضو اتحادیه اروپا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو ناتو",
"لیبرال دموکراسی"
] |
2,611 | گارینشا | 1 | 52 | 0 | [
"گارينشا",
"گارینچا",
"گارينچا"
] | false | 9 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام بازیکن",
"Item2": "گارینشا"
},
{
"Item1": "تصویر",
"Item2": "MFdSantos-Garrincha.jpg"
},
{
"Item1": "اندازه تصویر",
"Item2": "250px"
},
{
"Item1": "توضیح تصویر",
"Item2": "گارینشا در [[جام جهانی فوتبال ۱۹۶۲]]"
},
{
"Item1": "نام کامل",
"Item2": "مانوئل فرانسیسکو دوس سانتوس"
},
{
"Item1": "زادروز",
"Item2": "[[۲۸ اکتبر]] [[۱۹۳۳]]"
},
{
"Item1": "شهر تولد",
"Item2": "[[پائوگرانده]]"
},
{
"Item1": "شهر مرگ",
"Item2": "[[سائوپائولو]]"
},
{
"Item1": "قد",
"Item2": "۱۶۹ سانتیمتر"
},
{
"Item1": "پست",
"Item2": "[[هافبک]]، [[مهاجم]]"
},
{
"Item1": "سالهای",
"Item2": "[[۱۹۵۳]]-[[۱۹۶۵]][[۱۹۶۶]][[۱۹۶۷]][[۱۹۶۸]][[۱۹۶۸]]-[[۱۹۶۹]][[۱۹۷۲]]"
},
{
"Item1": "باشگاه‌های",
"Item2": "[[بوتافوگو]][[کورینتیانس]][[پورتوگوئزا]][[آتلتیکو جونیور]][[فلامنگو]][[اولاریا]]"
},
{
"Item1": "تعداد گل",
"Item2": "۵۸۱ (۲۳۲)۴ (۰)۰ (۰)۱ (۰)۴ (۰)۸ (۰)"
},
{
"Item1": "سالهای بازی ملی",
"Item2": "۱۹۵۵–۱۹۶۶"
},
{
"Item1": "گلهای زدهٔ ملی",
"Item2": "۵۰ (۱۲)"
}
],
"Title": "بازیکن فوتبال"
} | مانوئل فرانسیسکو دوس سانتوس ملقب به گارینشا (زاده ۲۸ اکتبر ۱۹۳۳، پائوگرانده، درگذشته ۲۰ ژانویه ۱۹۸۳در سائوپائولو) از بهترین بازیکنان فوتبال تاریخ برزیل است. نام او را گاه در فارسی گارینچا هم نوشته‌اند.
او را به عنوان یکی از تکنیکی‌ترین، بهترین و محبوبترین بازیکنان تاریخ فوتبال می‌شناسند. مهارت بی‌نظیر او در دریبل‌زدن و تک‌روی مشهور است. همچنین زوج او با پله از به یادماندنی‌ترین‌های تاریخ جهان است. تیم برزیل در تاریخ خود هرگز با حضور همزمان پله و گارینشا شکست نخورده‌است.
تولد
گارینشا در پائو گراده (واقع در ایالت ریو دو ژانیروی برزیل) متولد شد. اودچار مشکل جسمانی مادرزاد بود و پای راستش از پای چپش شش سانتیمتر کوتاه‌تر بود و بعضی‌ها این نقیصه را از علل درخشش او در فوتبال دانسته‌اند.
گارینشا به معنی پرنده کوچک است عده اورا تکنیکی‌ترین بازیکن جهان لقب دادهاند اما چیزی که باعث ماندگاری وی شده است ابداع پاس به بیرون بوده است . هم نسلانش او را فوتبالیست آینده می‌خوانند ، اما این پرنده کوچک باعث پیشرفت این ورزش شد .
کارنامه حرفه‌ای
باشگاهی
در سطح باشگاهی گارینچا جمعا ۵۸۱ بار برای بوتافوگو به میدان آمد و ۲۳۲ گل به ثمر رساند. او همچنین برای باشگاه‌های دیگری در برزیل مانند کورینتیانس (در ۱۹۶۶)، پورتوگوئزا (در ۱۹۶۷)، فلامنگو (در ۱۹۶۸ و ۱۹۶۹) و اولاریا (در ۱۹۷۱ و ۱۹۷۲) به میدان آمد. او برای مدتی در ۱۹۶۸ برای باشگاه آتلتیکو جونیور در کشور کلمبیا نیز بازی کرد. دوره حرفه‌ای فوتبال او از ۱۹۵۳ آغاز شد و در ۱۹۷۲ پایان یافت اما او تا ۱۹۸۲ (یک سال پیش از مرگ) نیز در مسابقاتی ظاهر می‌شد.
تیم ملی برزیل
گارینشا بین سالهای ۱۹۵۵ و ۱۹۶۶ برای تیم ملی برزیل بازی کرد و جمعا در ۶۰ بازی به میدان آمد.
او در جام‌های جهانی ۱۹۵۸، ۱۹۶۲ و ۱۹۶۶ شرکت داشت.
او در پنجاه و نه بازی اول خود هرگز شکست را تجربه نکرد و تنها آخرین بازی ملی او (در جام جهانی ۱۹۶۶ در مقابل مجارستان) با شکست ۳ بر یک همراه بود. برزیل با حضور همزمان او و پله هرگز شکست نخورد. وی در سال ۱۹۵۸ یکی از بهترین‌ها بود. وضعیت وی در سال ۱۹۶۲ در جام جهانی بهتر هم شد و گل هم زد.
مطالب جانبی
گارینشا پدر حداقل چهارده فرزند از زن‌های مختلف بود. معروف است که با یک خواننده پاپ، رابطه‌ای جنجالی داشت.
مادر زنش را، به سهو، در یک سانحه رانندگی به کشتن داد و خود اسیر مشروبات الکلی شد تا بسیار زود و در سن چهل و نه سالگی، بر اثر سیروز کبدی، جهان را وداع گوید. | [
"جام جهانی فوتبال ۱۹۶۲",
"۲۸ اکتبر",
"۱۹۳۳ (میلادی)",
"پائوگرانده",
"سائوپائولو",
"هافبک",
"مهاجم (فوتبال)",
"۱۹۵۳ (میلادی)",
"۱۹۶۵ (میلادی)",
"۱۹۶۶ (میلادی)",
"۱۹۶۷ (میلادی)",
"۱۹۶۸ (میلادی)",
"۱۹۶۹ (میلادی)",
"۱۹۷۲ (میلادی)",
"بوتافوگو",
"کورینتیانس",
"پورتوگوئزا",
"آتلتیکو جونیور",
"باشگاه فوتبال فلامینگو",
"اولاریا",
"فوتبال",
"برزیل",
"پله (بازیکن فوتبال)"
] | [
"بازیکنان باشگاه بوتافوگو",
"بازیکنان باشگاه فلامینگو",
"بازیکنان باشگاه کورینتیانس",
"بازیکنان باشگاه ورزشی اتلتیکو جونیور",
"بازیکنان برنده جام جهانی فوتبال",
"بازیکنان تیم ملی فوتبال برزیل",
"بازیکنان جام جهانی فوتبال ۱۹۵۸",
"بازیکنان جام جهانی فوتبال ۱۹۶۲",
"بازیکنان جام جهانی فوتبال ۱۹۶۶",
"بازیکنان فوتبال اهل برزیل",
"بازیکنان فوتبال دور از وطن در کلمبیا",
"بازیکنان لیگ سری آ کلمبیا",
"درگذشتگان ۱۹۸۳ (میلادی)",
"درگذشتگان به علت سیروز",
"زادگان ۱۹۳۳ (میلادی)",
"مهاجمان فوتبال",
"هافبک‌های کناری فوتبال"
] |
2,612 | جی.کی. رولینگ | 1 | 286 | 0 | [
"جی کی رولینگ",
"جی.کی.رولینگ",
"جوئن رولینگ",
"جی‌کی‌رولینگ",
"جوآن رولينگ",
"جوآن رولینگ",
"جي .كي رولينگ",
"جی. کی. رولینگ",
"ج. ک. رولینگ",
"جی .کی رولینگ",
"جي.كي. رولينگ",
"ج. ك. رولينگ",
"جوان رولينگ",
"جوان رولینگ",
"جوئن رولينگ",
"جي. كي. رولينگ",
"جي.كي.رولينگ",
"جي كي رولينگ",
"رابرت گالبریث",
"رابرت گالبریت"
] | false | 138 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام",
"Item2": "جی.کی. رولینگ"
},
{
"Item1": "تصویر",
"Item2": "J. K. Rowling 2010.jpg"
},
{
"Item1": "توضیح تصویر",
"Item2": "رولینگ در [[کاخ سفید]]، عید پاک ۲۰۱۰"
},
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "جوآن رولینگ"
},
{
"Item1": "ملیت",
"Item2": "[[بریتانیایی]]"
},
{
"Item1": "محل تولد",
"Item2": "[[ییت]]، [[گلاسترشر]]، [[انگلستان]]"
},
{
"Item1": "پیشه",
"Item2": "[[رمان‌نویس]]"
},
{
"Item1": "سبک نوشتاری",
"Item2": "[[ادبیات کودک و نوجوان]]، [[داستان جنایی]]"
},
{
"Item1": "کتاب‌ها",
"Item2": "مجموعه [[هری پاتر]] - [[خلاء موقت]]"
},
{
"Item1": "فیلم (های) ساخته بر اساس اثر(ها)",
"Item2": "[[هری پاتر و سنگ جادو]][[هری پاتر و تالار اسرار]][[هری پاتر و زندانی آزکابان]][[هری پاتر و جام آتش]][[هری پاتر و محفل ققنوس]][[هری پاتر و شاهزاده دورگه]][[هری پاتر و یادگاران مرگ - قسمت اول]][[هری پاتر و یادگاران مرگ - قسمت دوم]]"
},
{
"Item1": "همسر",
"Item2": "ژورگه آرانتس (۱۹۹۲ تا ۱۹۹۵)نیل ماری (۲۰۰۱ تاکنون)"
},
{
"Item1": "فرزندان",
"Item2": "۲ دختر، ۱ پسر"
},
{
"Item1": "تحصیلات",
"Item2": "[[دانشگاه اکستر]] [[B.A]]"
},
{
"Item1": "امضاء",
"Item2": "JKRowlingsignature.png"
}
],
"Title": "شاعر و نویسنده"
} | جوآن "جو" رولینگ (زاده ۳۱ ژوئیه ۱۹۶۵) با نامهای هنری جی. کی. رولینگ و رابرت گالبریث رمان‌نویس، فیلمنامهنویس و بشر دوست اهل بریتانیا است که عمده شهرتش را برای نوشتن مجموعه داستان‌های هری پاتر کسب کرده‌است. این مجموعه داستانی به ۶۵ زبان و به‌طور تقریبی در ۴۵۰ میلیون نسخه منتشر شده‌است.
کتابهای هری پاتر از پرفروش‌ترین کتابهای تاریخ بشر بوده‌اند.
در سال ۲۰۰۷ فهرست ثروتمندان ساندی تایمز میزان ثروت رولینگ را به ۴۵۴ میلیون پوند (۱٫۰۷ میلیارد دلار) تخمین زد و در بین پولدارترین زنان انگلیس رولینگ را در رده ۱۳ جدول قرار داد. همچنین در همین سال به انتخاب مجله تایم، رولینگ پس از ولادیمیر پوتین به عنوان دومین شخص تاثیرگذار سال انتخاب شد . مجله فوربز رولینگ را در رده چهل و هشتمین شخصیت معروف در سال ۲۰۰۷ معرفی کرد. او در حال حاضر فعالیت‌های انسان دوستانه و خیرخواهانه بسیاری را به عهده گرفته و پشتیبانی می‌کند.
در سال ۲۰۱۴ جایزه ادبیات داستانی زنان، اقدام به انتخاب بیست نویسنده زنی کرد که بیشترین تاثیر را بر روی خوانندگان خود گذاشته‌اند. در این فهرست، رولینگ پس از هارپر لی، مارگارت اتوود و شارلوت برونته در جایگاه چهارم قرار گرفت.
نام
رولینگ باآن که همواره با نام هنری "جی.کی. رولینگ " کتابهایش را امضاء می‌کند، اما هیچگاه نام میانی نداشته‌است. هنگامی که نخستین کتاب هری پاتر را نگاشت، آن را با نام «جوان رولینگ» امضاء کرد. انتشارات بلومزبری، ناشر کتاب هری پاتر پیش از انتشار آن با در نظر گرفتن این مطلب که خوانندگان کتاب پسران جوان هستند و ممکن است کتابی را که نویسنده آن زن باشد نخرند به همین دلیل رولینگ پیشنهاد کرد به جای به کار بردن از نام واقعی‌اش، کتاب را با دو واژه کوتاه شده امضاء کند. ازآنجاکه وی مانند دیگران نام وسط نداشت، واژه ک به جای نام کاتلین را به عنوان دومین واژه انتخاب کرد. این نام مربوط به مادربزرگ پدری‌اش بود. رولینگ پس از ازدواج گاهی از نام "جوان ماری" استفاده می‌کند. او درباره نام "جوآن " هم می‌گوید در دوران جوانی‌اش هیچگاه کسی وی را "جوآن" خطاب نمی‌کرد مگر این که ازدست وی عصبانی شده‌باشد و همه او را "جو" می‌نامیدند.
تحصیلات
رولینگ در سال ۱۹۶۵ در شهر ییت نزدیک بریستول انگلستان متولد شد. او در رشته زبان و ادبیات فرانسه در دانشگاه اکستر انگلستان به تحصیل پرداخت. رولینگ درسال ۱۹۹۰ هنگامی که در انتظار یک قطار که تاخیر داشت، بود، ایده هری پاتر و مدرسه جادوگری در ذهنش شکل گرفت و سه سال بعد در زمانی که از همسر روزنامه‌نگار پرتغالی‌اش جدا شده‌بود و در حالی که همراه دخترش - جسیکا - که حاصل ازدواج نافرجامش بود نوشتن داستان را شروع کرده‌بود.
ازدواج و جدایی
با توجه به مقاله چاپ شده در روزنامه گاردین برای تدریس زبان انگلیسی به عنوان زبان خارجی به پورتو پرتغال مهاجرت کرد او یک روز پس از گوش سپردن به یکی از کنسرتهای چایکوفسکی نوشتن را آغاز کرد پس از گذر هجده ماه (۱۶ اکتبر ۱۹۹۲) زندگی در پورتو او با روزنامه‌نگار پرتغالی به نام ژورگه آرانتس ازدواج کرد و کمتر از یک سال دختر آنها به نام جسیکا به دنیا آمد. رولینگ پیشتر در زمان بارداری یک بار دچار سقط خودبه‌خودی شده‌بود که با این وجود در ۱۷ نوامبر ۱۹۹۳ از همسر پرتغالی خود جدا شد. برخی از زندگینامه نویسان مدعی شده‌اند که علت این جدایی را رنج رولینگ از رفتار خشونت‌آمیز شوهرش دانسته‌اند، هرچند که صحت این ادعا کاملا مشخص نیست. مدتی پس از این جدایی او به همراه دختر کوچکش به ادینبرو اسکاتلند مهاجرت کرد. هفت سال پس از فارغ‌التحصیلی، او خود را یک شکست خورده واقعی می‌دانست، او با داشتن دختری هفت ساله، هم در ازدواجش ناکام شده‌بود و هم بدون شغل بود؛ پس او تمرکز خود بر روی نویسندگی را بیشتر کرد مدتی نیز او در درمانگاه افسردگی به علت افسردگی و اقدام به خودکشی ناموفق بستری بود. خلق موجودی به نام دیوانه ساز در مجموعه داستان‌های هری پاتر برگرفته از همین دوره از زندگی رولینگ است.
هری پاتر
فعالیت‌های بشر دوستانه
رولینگ ریاست بنگاه خیریه «جینجربرد» را عهده‌دار است. این بنگاه در سال ۱۹۱۸ بنا نهاده شده‌است و هدف آن حمایت خانوارهای تک سرپرست به ویژه مادرانی است که خارج از پیوند زناشویی صاحب فرزند شده‌اند. در سال ۲۰۰۵ میلادی، رولینگ با تاسیس انجمن خیریه‌ای به نام لوموس سعی در پوشش کودکان آسیب‌پذیری کرد که مورد آزار و اذیت جنسی و جسمی یا در معرض فقر و معلولیت هستند و هدف خود را بالابردن سطح سلامت، آموزش و رفاه اجتماعی این کودکان عنوان کرد. بر اساس آمار منتشر شده، این بنگاه خیریه تا سال ۲۰۱۶ توانسته‌است نزدیک به سی‌وپنج هزار کودک را تحت پوشش خود قرار دهد که اکثریت این کودکان در کشورهای شرق اروپا و آفریقا زندگی میکنند
دیدگاه سیاسی و مذهبی
رولینگ به عنوان یک چپ میانه شناخته می‌شود و وی در سال ۲۰۰۸ مبلغ یک میلیون پوند به حزب چپگرای کارگر کمک کرد .
بسیاری از افراد باورمند به مذهب به ویژه مسیحیان، کتابهای رولینگ را موثر در تبلیغ جادو و خرافه می‌دانند، اما او خود را معتقد به خدا خوانده و ذکر کرده برای نوشتن مجموعه هری پاتر از بسیاری از متون مسیحی الهام گرفته‌است.
او در مصاحبه‌ای با مجله تاتلر عنوان کرده‌است گرچه خود را نسبت به برخ مسائل شک‌گرا می‌داند اما به خدا و زندگی پس از مرگ از دید خودش باور دارد و این مسئله را از دیدگاه خود در کتابهایش مطرح کرده‌است.
در اوت سال ۲۰۰۷ میلادی روزنامه کیهان که از حمایت رهبر جمهوری اسلامی، سید علی خامنه‌ای برخوردار است، در مقاله‌ای خاطر نشان کرد که مجموعه داستانی هری پاتر، ارزشهای مخالف با ارزشهای جمهوری اسلامی را تبلیغ می‌کند و با خرج میلیون‌ها میلیون دلار و لابی صهیونیسم سعی در اغفال و انحراف جوانان دارد و تلاش نهایی این کتاب را حکمرانی یهودیان بر جهان اعلام کرد.
رولینگ در سال ۲۰۱۵ و پس از تصویب همه‌پرسی ازدواج همجنسگرایان در کشور ایرلند در حساب رسمی توییتر خود به طنز خواستار ازدواج آلبوس دامبلدور و گندالف شد و به نوعی از تصویب این قانون در جمهوری ایرلند حمایت کرد که این توییت سبب واکنش کلیسای تندروی وستبرو باپتیست شد. پس از آن، رولینگ در توییتی دیگر به این واکنش پاسخ داد و عنوان کرد که ذهن بسته و متعصب شما توانایی درک این مسئله را ندارد
جوایز و افتخارات
۱۹۹۷: جایزه ادبی نسل اسمارتیس بوک: نشان طلا برایهری پاتر و سنگ جادو
۱۹۹۸: جایزه ادبی نسل اسمارتیس بوک: نشان طلا برای هری پاتر و تالار اسرار
۱۹۹۸: جایزه کتاب کودک سال بریتانیا: هری پاتر و سنگ جادو"
۱۹۹۹: جایزه ادبی نسل اسمارتیس بوک: نشان طلا برای هری پاتر و زندانی آزکابان
۱۹۹۹: جایزه کتاب کودک سال بریتانیا: هری پاتر و زندانی آزکابان
۱۹۹۹: جایزه ادبی کاستا بوک (بخش کودک): هری پاتر و زندانی آزکابان
۲۰۰۰: جایزه کتاب سال بریتانیا: نویسنده سال بریتانیا
۲۰۰۰: رتبه امپراتوری بریتانیا
۲۰۰۰: جایزه لوکاس: هری پاتر و زندانی آزکابان
۲۰۰۱: جایزه برترین رمان هوگو: هری پاتر و جام آتش
۲۰۰۳: جایزه شاهزاده آستوریاس: نشان کنکورد
۲۰۰۳: جایزه برام استوکر: هری پاتر و محفل ققنوس
۲۰۰۶: جایزه کتاب سال بریتانیا: هری پاتر و شاهزاده دورگه
۲۰۰۷: جایزه نشان آبی پیتر
۲۰۰۸: کتاب سال بریتانیا: دستاوردهای برجسته
۲۰۱۰: جایزه هانس کریستیان آندرسن
۲۰۱۱: جوایز آکادمی فیلم بریتانیا: سهم برجسته در مشارکت با سینمای بریتانیا، (مشترک با دیوید هیمن)
۲۰۱۲: نشان آزادی شهر لندن از سوی شهردار این شهر
۲۰۱۷: جایزه افتخاری خانواده سلطنتی بریتانیا
کتاب‌شناسی
کودکان و نوجوانان
مجموعه هری پاتر
۱. هری پاتر و سنگ جادو (۲۶ ژوئن ۱۹۹۷)
۲. هری پاتر و تالار اسرار (۲ ژوئیه ۱۹۹۸)
۳. هری پاتر و زندانی آزکابان (۸ ژوئیه ۱۹۹۸)
۴. هری پاتر و جام آتش (۸ ژوئیه ۱۹۹۹)
۵. هری پاتر و محفل ققنوس (۲۱ ژوئن ۲۰۰۳)
۶. هری پاتر و شاهزاده دورگه (۱۶ ژوئیه ۲۰۰۵)
۷. هری پاتر و یادگاران مرگ (۲۱ ژوئیه ۲۰۰۷)
۸. «هری پاتر و فرزند نفرین شده»(۲۰۱۶)
آثار مرتبط
جانوران شگفت‌انگیز و زیستگاه آنها (مکمل مجموعه هری پاتر) (۱ مارس ۲۰۰۱)
کوییدیچ در گذر زمان (مکمل کتاب هری پاتر) (۱ مارس ۲۰۰۱)
قصه‌های بیدل نقال (۴ دسامبر ۲۰۰۸)
هری پاتر و فرزند نفرین‌شده (طرح کلی داستان) (نمایشنامه‌ای نوشته جک تورن) (۳۱ ژوئیه ۲۰۱۶)
راهنمای ناکامل و نامعتبر هاگوارتز (۶ سپتامبر ۲۰۱۶)
داستان‌های کوتاهی از قدرت، سیاست و اشباح مزاحم در هاگوارتز (۶ سپتامبر ۲۰۱۶)
داستان‌های کوتاهی از قهرمانی‌ها، سخت‌کوشی‌ها و سرگرمی‌های خطرناک در هاگوارتز (۶ سپتامبر ۲۰۱۶)
جانوران شگفت‌انگیز و زیستگاه آنها (فیلمنامه) (۱۹ مارس ۲۰۱۶)
داستان‌های کوتاه
پیش‌درآمد هری پاتر (ژوئیه ۲۰۰۸)
تجدید دیدار ارتش دامبلدور در مسابقه نهایی جام جهانی کویییدیچ (ژوئن ۲۰۱۴)
بزرگسالان
خلاء موقت (۲۷ سپتامبر ۲۰۱۲)
مجموعه کورمورن استرایک
آوای فاخته (با نام مستعار روبرت گالبریث) (۱۸ آوریل ۲۰۱۳)
کرم ابریشم (با نام مستعار روبرت گالبریث) (۱۹ ژوئن ۲۰۱۴)
ردپای شیطان (با نام مستعار روبرت گالبریث) (۲۰ اکتبر ۲۰۱۵)
سفید کشنده (با نام مستعار روبرت گالبریث) (در آینده)
فیلم‌شناسی
+کلید
نشان‌دهنده این است که فیلم هنوز منتشر نشده‌است
سال
عنوان
نقش
یادداشت‌ها
منابع
فیلمنامهنویس
تهیه‌کننده
تهیه‌کننده اجرایی
۲۰۱۰
هری پاتر و یادگاران مرگ - قسمت اول
بر اساس رمان وی، هری پاتر و یادگاران مرگ
۲۰۱۱
هری پاتر و یادگاران مرگ - قسمت دوم
بر اساس رمان وی، هری پاتر و یادگاران مرگ
۲۰۱۵
خلا موقت
مینی‌سریال تلویزیونی بر اساس رمان وی، خلا موقت
۲۰۱۶
جانوران شگفت‌انگیز و زیستگاه آنها (فیلم)
بر اساس کتاب فرعی هری پاتر وی، جانوران شگفت‌انگیز و زیستگاه آنها
۲۰۱۷
کورمورن استرایک
در حال تولید، سریال تلویزیونی بر اساس رمان‌های کورمورن استرایک وی | [
"کاخ سفید",
"بریتانیایی‌ها",
"یاته",
"گلاسترشر",
"انگلستان",
"رمان‌نویس",
"ادبیات کودک و نوجوان",
"ادبیات داستانی جنایی",
"هری پاتر",
"جای خالی تصادفی",
"هری پاتر و سنگ جادو (فیلم)",
"هری پاتر و تالار اسرار (فیلم)",
"هری پاتر و زندانی آزکابان (فیلم)",
"هری پاتر و جام آتش (فیلم)",
"هری پاتر و محفل ققنوس (فیلم)",
"هری پاتر و شاهزاده دورگه (فیلم)",
"هری پاتر و یادگاران مرگ - قسمت اول",
"هری پاتر و یادگاران مرگ - قسمت دوم",
"دانشگاه اکستر",
"بی‌ای",
"فیلمنامه",
"انسان‌دوستی",
"بریتانیا",
"فهرست پرفروش‌ترین کتابهای تاریخ",
"فهرست ثروتمندان ساندِی تایمز",
"تایم",
"ولادیمیر پوتین",
"شخص سال",
"فوربز",
"جایزه ادبیات داستانی زنان",
"هارپر لی",
"مارگارت اتوود",
"شارلوت برونته",
"انتشارات بلومزبری",
"ییت",
"بریستول",
"گاردین",
"زبان انگلیسی",
"پورتو",
"پرتغال",
"پیوتر ایلیچ چایکوفسکی",
"سقط خودبه‌خودی",
"خشونت خانگی",
"ادینبرو",
"اسکاتلند",
"موجودات جادویی هری پاتر",
"لوموس(بنگاه خیریه)",
"کودک‌آزاری",
"فقر",
"معلول",
"چپ میانه",
"حزب کارگر (بریتانیا)",
"مسیحیت",
"The American Prospect",
"شک‌گرایی",
"کیهان (روزنامه)",
"رهبر ایران",
"سید علی خامنه‌ای",
"صهیونیسم",
"یهود",
"همه‌پرسی",
"ازدواج همجنسگرایان در جمهوری ایرلند",
"ایرلند",
"توییتر",
"آلبوس دامبلدور",
"گندالف",
"کلیسای وستبرو باپتیست",
"جایزه ادبی نسل اسمارتیس بوک",
"جایزه کتاب کودک سال بریتانیا",
"جایزه ادبی کاستا بوک",
"جایزه کتاب سال بریتانیا",
"رتبه امپراتوری بریتانیا",
"جایزه هوگو",
"جایزه شاهزاده آستوریاس",
"جایزه برام استوکر",
"جایزه هانس کریستیان آندرسن",
"جوایز آکادمی فیلم بریتانیا",
"دیوید هیمن",
"هری پاتر و سنگ جادو",
"هری پاتر و تالار اسرار",
"هری پاتر و زندانی آزکابان",
"هری پاتر و جام آتش",
"هری پاتر و محفل ققنوس",
"هری پاتر و شاهزاده دورگه",
"هری پاتر و یادگاران مرگ",
"هری پاتر و فرزند نفرین شده",
"جانوران شگفت‌انگیز و زیستگاه آنها (کتاب)",
"کوییدیچ در گذر زمان",
"قصه‌های بیدل نقال",
"هری پاتر و فرزند نفرین‌شده",
"جک تورن",
"راهنمای ناکامل و نامعتبر هاگوارتز",
"داستان‌های کوتاهی از قدرت، سیاست و اشباح مزاحم در هاگوارتز",
"داستان‌های کوتاهی از قهرمانی‌ها، سخت‌کوشی‌ها و سرگرمی‌های خطرناک در هاگوارتز",
"جانوران شگفت‌انگیز و زیستگاه آنها (فیلمنامه)",
"پیش‌درآمد هری پاتر",
"آوای فاخته (رمان)",
"کرم ابریشم (رمان)",
"ردپای شیطان",
"سفید کشنده",
"خلأ موقت (سریال)",
"خلأ موقت",
"جانوران شگفت‌انگیز و زیستگاه آنها (فیلم)",
"کورمورن استرایک (سریال)",
"کورمورن استرایک"
] | [
"جی.کی. رولینگ",
"آزادمردان شهر لندن",
"آموزگاران اهل انگلستان",
"اعضای انجمن پادشاهی ادبیات انگلستان",
"افراد انگلیسی اسکاتلندی‌تبار",
"افراد انگلیسی فرانسوی‌تبار",
"افراد در حزب کارگر (بریتانیا)",
"افراد زنده",
"افراد مرتبط با ادینبرو",
"افراد مرتبط با پرث‌های و کینروز",
"افسران رتبه امپراتوری بریتانیا",
"انگلیکان‌های اهل انگلستان",
"اهالی یاته",
"برندگان جایزه آنتونی",
"برندگان جایزه تونی",
"برندگان جایزه کتاب بریتانیا",
"پیروان کلیسای اسقفی اسکاتلند",
"تهیه‌کنندگان فیلم اهل انگلستان",
"دانش‌آموختگان دانشگاه ادینبرو",
"دانش‌آموختگان دانشگاه اکستر",
"دور از وطن‌های اهل بریتانیا در پرتغال",
"رمان‌نویسان زن اهل بریتانیا",
"رمان‌نویسان سده ۲۰ (میلادی) اهل انگلستان",
"رمان‌نویسان سده ۲۰ (میلادی) اهل بریتانیا",
"رمان‌نویسان سده ۲۱ (میلادی) اهل بریتانیا",
"زادگان ۱۹۶۵ (میلادی)",
"رمان‌نویسان زن اهل انگلستان",
"سوسیالیست‌های اهل بریتانیا",
"شوالیه‌های لژیون دونور",
"فیلم‌نامه‌نویسان اهل بریتانیا",
"میلیاردرهای اهل انگلستان",
"میلیاردرهای زن",
"نشر",
"نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان اهل انگلستان",
"نویسندگان با نامهای مستعار",
"نویسندگان برنده جایزه هوگو",
"نویسندگان خیال‌پردازی اهل انگلستان",
"نویسندگان داستان کوتاه زن اهل بریتانیا",
"نویسندگان زن اهل بریتانیا",
"نویسندگان زن سده ۲۰ (میلادی)",
"نویسندگان زن سده ۲۰ (میلادی) اهل بریتانیا",
"نویسندگان زن سده ۲۱ (میلادی)",
"نویسندگان زن سده ۲۱ (میلادی) اهل بریتانیا",
"نویسندگان زن علمی تخیلی و فانتزی",
"نویسندگان مسیحی",
"نیکوکاران اهل انگلستان",
"هری پاتر",
"طرفداران مبارزه با فقر"
] |
2,615 | هارولد در ایتالیا | 0 | 20 | 0 | [
"هارولد در ايتاليا"
] | false | 1 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | هارولد در ایتالیا (به فرانسوی: Harold en Italie ) نام دومین سمفونی هکتور برلیوز آهنگساز فرانسوی است. این سمفونی در چهار موومان در سال ۱۸۳۴ میلادی و ظاهرا به تقاضای نیکولو پاگانینی ویلون‌نواز استثنایی نوشته‌شد. نخستین اجرای این قطعه در ۲۳ نوامبر بود. این اثر با الهام از یکی از اشعار ("Childe-Harold") لرد بایرن شاعر بزرگ انگلیسی نوشته‌شده است. گویند پاگانینی پس از اتمام این اثر وجهی کلان به برلیوز پرداخت هرچند که خودش هرگز آن را اجرا نکرد.
در این سمفونی شخصیت هارولد در قالب ساز ویولا نشان داده شده است. «استفاده از تک‌نوازی ساز برای نشان‌دادن یک شخصیت بخصوص از ابداعات برلیوز است. هرچند که ممکن است این نوآوری ملهم از بعضی اپراهای وبر (مانند پیمان‌کار رایگان یا Euryanthe) باشد که در آنها از تک‌ساز برای همراهی با آواز قهرمان داستان استفاده شده است.» بعدها ریمسکی کرساکوف در شهرزاد و ریچارد اشتراوس در دن کیشوت و Ein Heldenleben از این نوآوری سود جستند.
در این قطعه همانند سمفونی فانتاستیک تم اصلی (ملودی آغازین ویولا) در تمام طول اثر بازتولید می‌شود.
برلیوز در خاطراتش می‌نویسد: «علی‌رغم پیچیدگی هارمونیک اثر، من این سمفونی را به همان سرعت اکثر سایر کارهایم تصنیف کردم ولی زمان زیادی را صرف تمیزکاری‌های پایانی کردم.»
چهار موومان سمفونی از قرار زیر است:
هارولد در کوهستان (Harold aux montagnes)
مارش زائران (Marche des pélerins)
اظهار عشق (سرناد) (Sérénade)
عیاشی تبهکاران (Orgie de brigands)
به آلمانی Der Freischütz
http://www.hberlioz.com/Scores/sharold.htm
http://www.hberlioz.com/Scores/harold.htm
http://www.hberlioz.com | [
"سمفونی",
"هکتور برلیوز",
"موومان",
"نیکولو پاگانینی",
"لرد بایرن",
"ویولا",
"کارل ماریا فون وبر",
"شهرزاد",
"سمفونی فانتاستیک"
] | [
"آثار برای ویولا و ارکستر",
"آثار موسیقایی ۱۸۳۴ (میلادی)",
"آثار هکتور برلیوز",
"سمفونی‌ها",
"سمفونیهای رمانتیک",
"سمفونیهای کنسرتانت"
] |
2,616 | هکتور برلیوز | 1 | 75 | 0 | [
"برلیوز ، هکتور",
"هكتور برليوز",
"برليوز ، هكتور",
"برلیوز، هکتور",
"برليوز، هكتور",
"برلیوز"
] | false | 31 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام",
"Item2": "''هکتور برلیوز''"
},
{
"Item1": "تصویر",
"Item2": "Berlioz Petit BNF Gallica-crop.jpg"
},
{
"Item1": "توضیح_تصویر",
"Item2": "عکس پرتره‌ای از هکتور برلیوز به سال [[۱۸۶۳]] میلادی، اثر [[پی‌یر پتیت]]."
},
{
"Item1": "پس‌زمینه",
"Item2": "non_vocal_instrumentalist"
},
{
"Item1": "نام_اصلی",
"Item2": "''لوئی هکتور برلیوز''"
},
{
"Item1": "تولد",
"Item2": "[[۱۱ دسامبر]] [[۱۸۰۳]]لا کوت سن آندره،"
},
{
"Item1": "مرگ",
"Item2": "[[۸ مارس]] [[۱۸۶۹]][[پاریس]]،"
},
{
"Item1": "ملیت",
"Item2": "[[فرانسوی]]"
},
{
"Item1": "سبک",
"Item2": "[[رمانتیک]]"
},
{
"Item1": "فعالیت",
"Item2": "[[آهنگساز]]"
}
],
"Title": "هنرمند موسیقی"
} | لوئی هکتور برلیوز (۱۱ دسامبر ۱۸۰۳ تا ۸ مارس ۱۸۶۹) آهنگساز فرانسوی از چهره‌های تاثیرگذار در موسیقی عهد رمانتیک و از بهترین رهبران ارکستر در زمان خود و منتقدی کارآزموده در موسیقی بود. در سال ۱۸۳۰ جایزه رم را کسب کرد و برای آشنایی با موسیقی ایتالیا رهسپار آن کشور شد. در آنجا آثاری چون شاه لیر و له لویه را نوشت.
از سمفونیهای او می‌توان به سمفونی فانتاستیک و هارولد در ایتالیا که به سفارش نیکولو پاگانینی آهنگساز بزگ ایتالیایی نوشته شده اشاره کرد.
آثار
نقاشی پرتره‌ای از برلیوز جوان، کشیده توسط امیل سیگنول به سال ۱۸۳۲ میلادی.
بیان شوریده، آتش درونی و نامنتظره بودن ویژگی‌های حاکم بر موسیقی برلیوز هستند. کیفیت صوتی و موسیقی برلیوز در دوره رمانتیک از برجستگی و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. موسیقی او دربرگیرنده تضادهای زیاد و ناگهانی میان رنگ صدای زیر بادی‌های چوبی و زهی‌های بم، نوای پرآشوب سازهای بادی برنجی و کوبه‌ای است. پویایی موسیقی او همواره در آنها در نوسان است و تمپو در آنها بارها تغییر می‌کند. بیشتر آثار هکتور برلیوز به صورت تک‌خوان یا همراهی گروه کر سرایده شده‌اند. سمفونی فانتاستیک، یکی از سمفونیهای معروف اوست که در سال ۱۸۶۰ آن را سرود. ایده تصنیف این سمفونی از منظومه فاوست گوته به ذهن برلیوز خطور کرده‌است که نتیجه آن مبادرت به ساخت این سمفونی شده‌است. از دیگر آثار مهم او می‌توان به:
هارولد در ایتالیا (سمفونی - ۱۸۳۴)
رومئو و ژولیت (سمفونی - ۱۸۳۹)
بنونوتو چلینی (اپرا - ۱۸۴۸)
تروایی‌ها (اپرا - ۱۸۵۶ تا ۱۸۵۸)
بئاتریکس و بندیک (اپرا - ۱۸۶۰ تا ۱۸۶۲)
دید مذهبی
هکتور برلیوز در واپسین نامهای که نگاشته‌است، در آن ذکر کرده‌است که ندانم‌گرا است. هرچند که در دانشنامه کاتولیک قید شده‌است که او کاتولیکی باورمند بوده که نتوانسته تا پایان بر ایمان کاتولیکی خود بماند. | [
"۱۸۶۳ (میلادی)",
"پی‌یر پتیت",
"۱۱ دسامبر",
"۱۸۰۳ (میلادی)",
"۸ مارس",
"۱۸۶۹ (میلادی)",
"پاریس",
"مردم فرانسوی",
"رمانتیک",
"آهنگساز",
"ارکستر",
"۱۸۳۰ (میلادی)",
"جایزه رم",
"شاه لیر",
"له لویه",
"سمفونی",
"سمفونی فانتاستیک",
"هارولد در ایتالیا",
"نیکولو پاگانینی",
"نشر چشمه",
"فاوست",
"رومئو و ژولیت (هکتور برلیوز)",
"بنونوتو چلینی",
"تروایی‌ها",
"بئاتریکس و بندیک",
"ندانم‌گرایی",
"کاتولیک"
] | [
"هکتور برلیوز",
"آهنگسازان اپرا",
"آهنگسازان اپرا اهل فرانسه",
"آهنگسازان اپرای مرد",
"آهنگسازان اهل فرانسه",
"آهنگسازان رمانتیک",
"آهنگسازان کلاسیک اهل فرانسه",
"آهنگسازان کلاسیک سده ۱۹ (میلادی)",
"آهنگسازان کلاسیک مرد",
"آهنگسازان کلاسیک مرد اهل فرانسه",
"آهنگسازان رمانتیک اهل فرانسه",
"اپرانامه‌نویسان فرانسه",
"اهالی ایزر",
"بی‌خدایان",
"بی‌خدایان اهل فرانسه",
"جایزه بزرگ رم برای آهنگسازی",
"درگذشتگان ۱۸۶۹ (میلادی)",
"روزنامه‌نگاران سده ۱۹ (میلادی)",
"روزنامه‌نگاران مرد",
"روزنامه‌نگاران مرد اهل فرانسه",
"رهبران ارکستر اهل فرانسه",
"رهبران ارکستر سده ۱۹ (میلادی)",
"زادگان ۱۸۰۳ (میلادی)",
"مدفونان در گورستان مون‌مارتر",
"منتقدان اپرا",
"منتقدان موسیقی اهل فرانسه",
"ندانم‌گرایان اهل فرانسه",
"نمایشنامهنویسان مرد اهل فرانسه",
"نویسندگان مرد اهل فرانسه"
] |
2,617 | آذری | 0 | 79 | 0 | [
"آذري",
"آذري (ابهام زدايي)",
"اذری",
"آذری (ابهام زدایی)",
"اذری (ابهام‌زدایی)",
"اذري",
"اذري (ابهام زدايي)",
"اذری (ابهام زدایی)",
"آذری (ابهام‌زدایی)"
] | false | 70 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | آذری دارای معانی و کاربردهای زیر است:
منسوب به آذربایجان
مردم آذری
زبان آذری (زبان ایرانی)
زبان ترکی آذربایجانی (زبان ترکی‌تبار)
سیاوش آذری روزنامه نگار ایرانی
باغ آذری در تهران
آذری (محله)
آذری (خیابان)
سه‌راه آذری
آذربایجانی (ابهام‌زدایی) | [
"آذربایجان",
"مردم آذری",
"زبان آذری",
"زبانهای ایرانی",
"زبان ترکی آذربایجانی",
"زبانهای ترکی",
"سیاوش آذری",
"باغ آذری",
"آذری (محله)",
"آذری (خیابان)",
"سه‌راه آذری",
"آذربایجانی (ابهام‌زدایی)"
] | [] |
2,618 | بهومیل هرابال | 1 | 78 | 0 | [
"بهوميل هرابال",
"هرابال"
] | false | 10 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام",
"Item2": "بهومیل هرابال"
},
{
"Item1": "تصویر",
"Item2": "Bohumil Hrabal 1988 český spisovatel foto Hana Hamplová.jpg"
},
{
"Item1": "توضیح تصویر",
"Item2": "هرابال در سال ۱۹۸۸ (میلادی)"
},
{
"Item1": "زمینه فعالیت",
"Item2": "داستان‌نویس"
},
{
"Item1": "ملیت",
"Item2": "[[چکی]]"
},
{
"Item1": "محل تولد",
"Item2": "[[برنو]]، [[جمهوری چک]]"
},
{
"Item1": "محل مرگ",
"Item2": "[[پراگ]]، [[جمهوری چک]]"
},
{
"Item1": "تحصیلات",
"Item2": "دکترای حقوق"
}
],
"Title": "شاعر و نویسنده"
} | بهومیل هرابال (زاده ۲۸ مارس ۱۹۱۴ در برنو، درگذشته ۳ فوریه ۱۹۹۷ در پراگ) از داستان نویسندگان برجسته جمهوری چک (چکسلواکی آنزمان) است. میلان کوندرا رمان‌نویس سرشناس، او را بهترین نویسنده معاصر چک می‌خواند.
زندگی
هرابال در سال ۱۹۴۸ دکترای حقوق گرفت و ضمن تحصیل دوره‌هایی در سطح دانشگاهی در فلسفه ادبیات و تاریخ گذراند اما پس از تحصیل از مدرک و سابقه تحصیلی‌اش هیچ استفاده‌ای نکرد و به قول خودش به یک سری مشاغل جنون‌آمیز از جمله سوزن‌بانی راه‌آهن و راهنمایی قطارها، نمایندهی بیمه، دست‌فروش دوره‌گرد اسباب‌بازی، کارگر ذوب‌آهن و کار در کارگاه پرس کاغذ باطله پرداخت. هرابال در این دوره یک کارگر-روشنفکر بود. در جامعه آن زمان چک کارگر-روشنفکر پدیده‌ای استثنایی محسوب نمی‌شد. بسیاری از روشنفکران استادان دانشگاه فلاسفه و هنرمندان در زمینه‌های متفاوت به اجبار یا اختیار مشاغلی چون کارگری ساختمان، شیشه‌شویی، سوخت‌اندازی، رانندگی تاکسی و غیره را در پیش می‌گرفتند. آنچه در آثار هرابال به وضوح به چشم می‌خورد آشنایی خیره کننده هرابال با ظرایف شغل و زندگی این مشاغل است.
نوشته‌های هرابال
نگاره بهومیل هرابال در میان گربه‌های محبوبش بر روی دیوار هرابال در پراگ
در سال ۱۹۶۳ مجموعه «مرواریدهای اعماق» تقریبا اولین اثر نویسنده به فاصله یکی دو ساعت به فروش رفت و نایاب شد و در ادبیات معاصر چک حادثه‌ای قلمداد گردید.
بسیاری از آثار هرابال پس از چاپ در کشورهای مختلف و کسب شهرت دست آخر در مملکت خودی چاپ می‌شد. با این که هنوز کتاب هرابال چاپ نشده بود اما میلیون‌ها نفر در داخل و خارج مملکت آن را خوانده بودند. بهترین اثر وی را داستان «قطارهای تحت نظر» دانسته‌اند که از آن فیلمی نیز ساخته شده‌است.
آثار وی در داخل به شکل خودنشر (سامیزدات) تکثیر و در خارج اغلب توسط سازمان انتشاراتی ۶۸ در کانادا چاپ و توزیع و به زبانهای مختلف ترجمه می‌شد. در مقدمه کتابهای چاپ خارج قید می‌کردند که کتاب بدون اجازه نویسنده چاپ شده تا در مملکت باعث دردسر نویسنده نشود برای مثال کتاب «تنهایی پرهیاهو» هرابال به سالهای ۱۹۷۴ تا ۱۹۷۶ نوشته به سال ۱۹۷۷ به صورت سامیزدات (شبنامه) پخش به‌سال ۱۹۸۰ در خارج و بالاخره به سال ۱۹۸۹ در چک چاپ شد.
با تمام این اوصاف هرابال یک سیاسی‌نویس نبود. هرابال از زندگی روانی و مناسبات حاکم بر زندگی مردم می‌نوشت. آثار وی یک گواهی نافذ و پایدار بر تاریخ معنوی معاصرش است. به نوشته تایمز آثار هرابال نوعی تاریخچه غیررسمی روان تسخیرناپذیر ملت چک و از آن بالاتر روان آدمیان در هر کجای جهان است.
کارگر-روشنفکر شخصیت اصلی رمان کوتاه «تنهایی پرهیاهو» او است. «هانتا کارگر کارگاه پرس کاغذهای باطله» است. شخصیتی بسیار خاص و کم‌نظیر در ادبیات داستانی جهان. آنچه بیش از همه ما را شوک زده می‌کند سواد و اطلاعات فوق‌العاده یک کارگر گوشه‌گیر و ساده چنین کارگاهی در زمینه‌های الهیات، فلسفه، نقاشی، ادبیات و… است. کارگری که در خلوت خود جهان را تمسخر می‌کند و تنهایی‌اش را با هیاهوی جنگ موش‌ها و موسیقی بی‌پایان فاضلاب‌های پراگ و رفت و برگشت پیستون پرس هیدرولیک پر می‌کند. هانتا یک شخصیت فراموش نشدنی در ادبیات امروز است. شخصیتی است که به آشنایی‌اش می‌ارزد. در طول تاریخ ادبیات نویسندگان نادری موفق به معرفی و خلق شخصیت‌های جدید و بکر شده‌اند و بی‌گمان هرابال یکی از آنهاست.
تنهایی پرهیاهو درنظرخواهی از ناقدان ادبی و استادان دانشگاه و نویسندگان در آغاز سده کنونی به عنوان دومین اثر متمایز ادبیات نیمه دوم سده بیستم چک برگزیده شد.
مترجم فارسی، پرویز دوایی با پیشینه سی و چند سال اقامت در چک و ایالت بوهمیا تنهایی پرهیاهو را در سال ۱۳۸۳ از زبان چک به زبان فارسی برگردانده است. . پس از این کتاب «قطارهای تحت نظر» با عنوان چشم‌های تیزبین روی قطارها با ترجمه عدنان غریفی در ایران به زبان فارسی منتشر شد. مرگ آقای بالتیس برگر (مجموعه ۱۳ داستان کوتاه از هرابال) با ترجمه ساغر اسرار و همه ترس‌هایم با ترجمه شیما روحانی نیز در ایران نشر یافته‌اند. در سال ۱۳۹۴ مجموعهای از داستان‌های کوتاه هرابال بار دیگر با ترجمه پرویز دوایی در ایران به چاپ رسید؛ این مجموعه نی سحرآمیز و چند داستان دیگر نام دارد.
آثار هرابال به همه زبانهای اروپایی ترجمه شده‌اند. آثارش در اسپانیا، ایتالیا، فرانسه، لهستان و مجارستان در شمارگانی حتی بیشتر از چک چاپ شده‌است. آثار زیادی از وی به فیلم برگردانده شده و فیلم قطارهای به شدت مراقبت شده اسکار بهترین فیلم‌خارجی سال ۱۹۶۷ را به دست آورد.
یان لوگنش منتقد ادبی چک معتقد است: با مرگ هرابال دوران یک نسل بزرگ ادبی قرن حاضر چک به نحوی بی‌بازگشت به پایان می‌رسد.
روزی در ماه فوریه ۱۹۹۷ هرابال گفت که می‌رود به کبوترها دانه بدهد. پس رفت که به کبوترها دانه بدهد. هنگامی که در بیمارستان بستری بود، از پنجره طبقه پنجم به زیر افتاد.
معروفترین آثار وی
برخی از معروفترین آثار وی عبارت‌اند از:
کلاس رقص اکابر (۱۹۶۴)
قطارهای تحت نظر (۱۹۶۵)
آگهی واگذاری خانهای که دیگر در آن نمی‌خواهم زندگی کنم (۱۹۶۵)
مرگ آقای بالتیسبرگر (۱۹۶۶)
اخبار قتل‌ها و افسانه‌ها (۱۹۶۸)
تکلیف خانگی (۱۹۷۰)
جوانه (۱۹۷۰)
من پیشخدمت شاه انگلیس بودم (۱۹۷۱)
وحشی نجیب (۱۹۷۳)
کوتاه کردن مو (۱۹۷۴)
شهرکی که در آن زمان از حرکت ایستاد (۱۹۷۴)
تنهایی پرهیاهو (۱۹۷۷)
جشن گلهای برفی (۱۹۷۸)
اندوه زیبا (۱۹۷۹)
مشق عشق (۱۹۸۲)
زندگی بدون لباس رسمی (۱۹۸۶)
مشق از شاعرنه‌ها (۱۹۸۴)
عروسی در خانه (۱۹۸۶)
زندگی جدید (۱۹۸۶)
گره دستمال (۱۹۸۷)
زمینهای خالی (۱۹۸۷)
برای دیدن پراگ طلایی؟: مجموعه داستان کوتاه (۱۹۸۹)
همه ترس‌ها (۱۹۹۰)
توفان ماه نوامبر (۱۹۹۰)
رودخانه‌های زیرزمینی (۱۹۹۱)
شوالیه صورتی (۱۹۹۱)
سپیده‌دم در ساحل شنی (۱۹۹۲)
قصه شبانه برای کاسیوس (۱۹۹۳)
تنها و تنها روزهای آفتابی را به یاد می‌آورم (۱۹۹۸) | [
"جمهوری چک",
"برنو",
"پراگ",
"میلان کوندرا",
"رمان‌نویس",
"سوزن‌بانی",
"دوره‌گرد",
"مرواریدهای اعماق",
"قطارهای تحت نظر",
"سامیزدات",
"رمان کوتاه",
"تنهایی پرهیاهو",
"ادبیات داستانی",
"پرس هیدرولیک",
"تاریخ ادبیات",
"سده بیستم",
"پرویز دوایی",
"زبان چک",
"زبان فارسی",
"چشم‌های تیزبین روی قطارها",
"عدنان غریفی",
"مرگ آقای بالتیس برگر",
"همه ترس‌هایم",
"نی سحرآمیز و چند داستان دیگر",
"زبانهای اروپایی",
"قطارهای به شدت مراقبت شده",
"یان لوگنش",
"منتقد ادبی",
"وحشی نجیب"
] | [
"اهالی برنو، جمهوری چک",
"حوادث مرگبار در اثر سقوط",
"دانش‌آموختگان دانشگاه چارلز پراگ",
"درگذشتگان ۱۹۹۷ (میلادی)",
"درگذشتگان در سوانح در جمهوری چک",
"رمان‌نویسان اهل چک",
"رمان‌نویسان سده ۲۰ (میلادی) بر پایه ملیت",
"رمان‌نویسان مرد",
"زادگان ۱۹۱۴ (میلادی)",
"کشته‌شدگان پرت‌شده از پنجره",
"نویسندگان اهل چک",
"نویسندگان مرد اهل جمهوری چک"
] |
2,620 | دن کیشوت | 6 | 180 | 0 | [
"دن‌کیشوت",
"دون کیشوت",
"دن كيشوت",
"دون کیشوته",
"دان کیشوت",
"دن کیخوته",
"دان كيشوت",
"دن كيخوته",
"دون كيشوت",
"دون كيشوته",
"دن کیخوت",
"دن كيخوت"
] | false | 56 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "عنوان",
"Item2": "دن کیشوت"
},
{
"Item1": "عنوان اصلی",
"Item2": "Don Quijote de la Mancha"
},
{
"Item1": "برگرداننده",
"Item2": "[[محمد قاضی]]"
},
{
"Item1": "تصویر",
"Item2": "El ingenioso hidalgo don Quijote de la Mancha.jpg"
},
{
"Item1": "زیرنویس تصویر",
"Item2": "تصویر چاپ نخست بخش اول کتاب، چاپ ۱۶۰۵ میلادی"
},
{
"Item1": "نویسنده",
"Item2": "[[میگل د سروانتس]]"
},
{
"Item1": "زبان",
"Item2": "[[اسپانیایی]]"
},
{
"Item1": "سبک",
"Item2": "[[رندنامه (پیکارسک)]]"
},
{
"Item1": "محل انتشارات",
"Item2": "[[مادرید]]"
},
{
"Item1": "تاریخ نشر",
"Item2": "۱۶۰۵ (بخش اول)۱۶۱۵ (بخش دوم)"
},
{
"Item1": "نوع رسانه",
"Item2": "کتاب"
}
],
"Title": "کتاب"
} | دن کیشوت (به اسپانیایی: Don Quijote de la Mancha؛ دن کیخوته د لا مانچا) نام رمانی اثر نویسنده اسپانیایی میگل سروانتس ساآودرا (۱۶۱۶–۱۵۴۷) است. این اثر از قدیمیترین رمانها در زبانهای نوین اروپایی است. بسیاری آن را بهترین کتاب نوشته‌شده به زبان اسپانیایی و از برجسته‌ترین نمونه‌های رمان پیکارسک می‌دانند.
سروانتس بخش اول دن کیشوت را در زندان نوشت. این بخش نخستین بار در سال ۱۶۰۵ و بخش دوم در سال ۱۶۱۵ چاپ شد.
بخش اول رمان دن کیشوت در سال ۱۶۰۵ در مادرید منتشر شد و بخش دوم آن ده سال بعد، در ۱۶۱۵ به چاپ رسید.
داستان
دن کیشوت زندگی فردی را به مخاطب نشان می‌دهد که دچار توهم است و وقت خود را با خواندن آثار ممنوعه می‌گذراند. در زمان روایت داستان، نوشتن و خواندن آثاری که به شوالیه‌ها می‌پرداخت ممنوع بود و شخصیت اصلی داستان، خود را جای یکی از همین شوالیه‌ها می‌بیند و دشمنانی فرضی در برابر خود می‌بیند که اغلب کوه‌ها و درخت‌ها هستند. «دن کیشوت» پهلوانی خیالی و بی‌دست‌وپاست که خود را شکست‌ناپذیر می‌پندارد.
او، با همراهی خدمتکارش، سانچو پانزا، به سفرهایی طولانی می‌رود و در میانه همین سفرهاست که اعمالی عجیب‌وغریب از وی سر می‌زند. او که هدفی جز نجات مردم از ظلم و استبداد حاکمان ظالم ندارد، نگاهی تخیلی به اطرافش دارد و همه چیز را در قالب ابزار جنگی می‌بیند.
خلاصه داستان
کتاب اول
آلونسو کیشانو پنجاه‌ساله و نه چندان ثروتمند، لاغر اندام و با صورت استخوانی، به همراه خواهرزاده‌اش، آنتونیا و خدمتکار بداخلاقش در روستای اسپانیایی لامانشا زندگی می‌کند. کیشانو در اغلب کارهایش مردی عملگراست. او نسبت به هم‌رده‌هایش در جامعه، کشیش روستا و طبقه خدمتکاران مهربان است. کیشانو برای طبقه حاکم احترام ویژه‌ای قائل است و آنها را بدون چون و چرا از خود بالاتر می‌داند. او نه میلی به ثروت و مقام دارد و نه فقر آبرومندانه‌اش مایه کج‌خلقی‌اش می‌شود.
باارزش‌ترین دارایی کیشانو که کتاب‌خوان و اهل تفکر است، کتابهایش هستند. او تحت تاثیر کتابهایش، ابتدا به آیین‌ها، ماجراها و قصه‌های شوالیه‌گری علاقه‌مند می‌شود و سپس به تدریج شیفته شوالیه‌های ماجراجویی می‌شود که دنبال ماموریتی شرافتمندانه و آرمانی هستند. اشتهای کیشانو به داستان‌های شوالیه‌گری تشدید می‌شود و برای خرید کتابهای بیشتر زمین‌هایش را می‌فروشد. کتاب‌ها پشت سر هم قطار می‌شوند و او بیشتر از قبل خودش را غرق مطالعه می‌کند. به گفته سروانتس بر اثر مطالعه زیاد و خواب کم، مغز دن‌کیشوت آب می‌رود و هوش و حواسش را از دست می‌دهد. رویای کیشانو این است که شوالیه‌ای ماجراجو شود و سوار بر اسب و زره بر تن در دنیا ماجراجویی کند. با این هدف که تمام اشتباهات عالم را درست کند.
پس از مدتی طولانی شیفتگی‌اش به آیین شوالیه‌گری او را وادار می‌کند تا دست به عمل بزند. کیشانو ملبس به زره‌ای زنگ‌زده، بر اسبی لنگ سوار می‌شود تا به جستجوی ماجراهای شوالیه‌ای برود. او که امیدوار است اشراف‌زاده‌ای محترم به او لقبی اعطا کند، سرانجام به دست مسافرخانه‌داری که کیشانو را صاحب تیول می‌پندارد به دن‌کیشوت د لا مانشا ملقب می‌شود. اسب لنگ و از پا افتاده‌اش هم به مقام رزینانته ارتقا پیدا می‌کند.
اکنون دن‌کیشوت برای آغاز سفرش تنها به دو چیز احتیاج دارد؛ بانویی که دن‌کیشوت خودش را وقف او کند و یک خدمتکار. برای اولی، دن‌کیشوت نام دولسینیا دل توبوسا را برمی‌گزیند، به‌یاد آلدونزا لورنزو، همان دختر روستایی که زمانی دلش را برده‌است…
کتاب دوم
کتاب دوم ماجراهای دن‌کیشوت که در مجلدی جداگانه چاپ شد، ویژگی منحصر به فردی دارد. کمی بعد از انتشار کتاب اول که سروانتس نوشتن کتاب دوم را شروع کرده بود، خبری به گوشش رسید که نویسنده‌ای به نام اولاندو نسخه‌ای جعلی از ادامه ماجراهای دن‌کیشوت نوشته و کار را به جایی رسانده که دن‌کیشوت از وفاداری به دولسینیا دست می‌کشد. در این زمان سروانتس در حال نوشتن فصل ۵۹ از کتاب دوم بود، جایی که دن‌کیشوت و سانچو به قصد شرکت در یک تورنمنت نیزه‌زنی به سمت ساراگوسا حرکت میکنند. اکنون سروانتس خشمگین از نسخه جعلی، به قصد انتقام ترتیبی می‌دهد که دن‌کیشوت و سانچو حین صرف شام در مسافرخانه‌ای، خبر نسخه اولاندو را بشنوند. شوالیه و خدمتکارش سریع به سمت بارسلونا، خانه دن‌آلوارو ترفه یکی از شخصیت‌های کتاب اولاندو، حرکت میکنند و پس از رسیدن به بارسلونا او را می‌ربایند.
کتاب دوم شخصیتی به نام سامسون کاراسکو را هم معرفی می‌کند، مردی جوان از روستای دن‌کیشوت که به تازگی از دانشگاه سالامانکا فارغ‌التحصیل شده‌است. کاراسکو نقش پیشین کشیش و سلمانی را به عهده میگیرد و خواهان نجات دن‌کیشوت و حفظ جانش در برابر خطرات است. اما دن‌کیشوت چندان علاقه ندارد نجاتش دهند. دن‌کیشوت قصد دارد برای ادای احترام به دولسینیا به توبوسوا سفر کند. او و سانچو در راه با سه دختر روستایی روبه‌رو می‌شوند و سانچو با توسل به حیله‌ای امیدوار است اربابش یکی از این سه دختر را به عنوان دولسینیا بپذیرد. هر وقت وقایع برخلاف انتظار پیش می‌روند، دن‌کیشوت گمان می‌کند دست جادوگران در کار است. در این مورد خاص هم گمان می‌کند جادوگران دولسینیا را به هیئت دختر روستایی زشت‌رویی درآورده‌اند.
دن‌کیشوت به شکل غیرمنتظره‌ای در نبرد با شوالیه آینه‌ها به پیروزی می‌رسد. شوالیه‌ای که معلوم می‌شود کسی جز سامسون کاراسکوی تغییر چهره داده نیست. سامسون قصد کرده بود از طریق تغییر چهره و درآمدن در هیئت شوالیه‌ای رقیب، دن‌کیشوت را به خانه بازگرداند. نقشه او تاثیر معکوسی دارد. اندکی بعد از این واقعه، دن‌کیشوت و سانچو پانزا با شوالیه سبزپوش روبه‌رو می‌شوند. در این اپیزود شیری وجود داردکه دن‌کیشوت تصمیم میگیرد با آن مبارزه کند.
بخش اعظم این بخش به دوک و دوشسی بی‌نام اختصاص می‌یابد که به کمک خدمتکاران خانه‌زادشان، در قالب مجالس مضحکه، سربه‌سر دن‌کیشوت می‌گذراند. به‌علاوه دوک و دوشس باعث می‌شوند شوالیه و خدمتکارش مجروح شوند. عنصر مهم دیگر داستان انتصاب سانچو پانزا به فرماندهی یک جزیره است، شوخی دیگری که در نهایت با اعلام برائت سانچو از زندگی ارباب‌های فئودال خاتمه می‌یابد و عمق وفاداری او به دن‌کیشوت را نشان می‌دهد…
تحلیل داستان
در دنیای ایده‌آل شوالیه، افراد جامعه فقط در پی کسب دارایی و رفاه فردی نیستند و در فضایی ساده و صمیمی به دور از فساد و ظلم، در کنار هم زندگی میکنند. بدیهی است که این دنیای اسطوره‌ای را نمی‌توان در مکان و زمان معینی پیدا کرد. شوالیه‌های قرون وسطایی فقط در دنیای شانس و جادو میتوانند زندگی کنند و هویت خود را شکل دهند. به همین دلیل مختصات جغرافیایی و موقعیت تاریخی رخدادها و ماجراهای داستان سروانتس مبهم است.
ماجراجویی‌های شوالیه از لحاظ زمانی هم بیرون از چرخه توالی زمان واقعی هستند. خلاف رخدادهایی که در زندگی واقعی وجود دارند، ترتیب زمانی ماجراهای او معنای خاصی ندارد. دن‌کیشوت برای رسیدن به آرمانشهر طلایی‌اش هم خود را از مکان حقیقی دور می‌کند و هم زمان حال واقعی زندگی‌اش را ترک می‌کند و از یک نازمان آرمانی سر درمی‌آورد. به همین دلیل ماجراهای شوالیه سروانتس ماهیتی رویاگونه پیدا میکنند.
دن‌کیشوت در حسرت رسیدن به دنیایی مانند سرزمین آرمانی آرکیدیا است که در آن زندگی ساده و بی‌پیرایه روستایی در فضایی عاری از تبعیض و ستم و خشونت جریان دارد. او در پی احیای ارزشهای سنتی عصر طلایی و نوعی ساده‌زیستی رمانتیک است. اما آرمانشهر سانچو به منزله نماینده طبقه فرودست، عشرت‌کده‌ای است که در آن هیچ‌کس مجبور نیست برای گذراندن زندگی تلاش کند و نیازها و آرزوهای افراد بدون هیچ زحمتی برآورده می‌شود. رویارویی روایت رسمی و مردمی از جهان و همجواری آرمان‌شهرهای برخاسته از آنها، دو نکته را برای مخاطب روشن می‌کند. اول اینکه فانتزی‌های طبقات فرودست جامعه چه تفاوت‌هایی با فانتزی‌های فرهنگ حاکم دارد و دنیای آرمانی نمایندگان هر فرهنگ چه ویژگی‌هایی دارد. نکته دوم توضیحی است درباره ارتباط جایگاه اجتماعی افراد با ماهیت ماجراهایی که از سر می‌گذرانند.
فرهنگ رسمی در رمان دن‌کیشوت، زبانی باستانی و کهن دارد که با زندگی ساده روستایی جور در نمی‌آید. در دنیای ایده‌آل دن‌کیشوت، تصویری آرمان‌گرایانه از زندگی بی‌غل و غش روستایی وجود دارد. نامناسب بودن زبان رسمی او در مواجهه با گفتمان کنایی و شوخ روستاییان به چشم می‌آید. قطعیت آرمان‌شهری فانتزی دن‌کیشوت درباره زندگی روستایی هم در مواجهه با کنایه‌های کارناوالی خرده‌فرهنگ مردمی متزلزل می‌شود. حضور این خرده‌فرهنگ در کنار فرهنگ رسمی سه کارکرد در رمان دارد: نشان دادن شکاف‌های بین دو فرهنگ، اشاره به توزیع نامتوازن سرمایه‌های فرهنگی و افشای بی‌پایه و اساس بودن ادعاهای مبنی بر اصالت، درستی و حقانیت ذاتی.
نکته . در تحلیل رمان دن کیشوت باید به کاست‌های باطنی توجه داشت. در آیین هندو طبقه یا کاست دوم یعنی کشتریه، پهلوانان و جوانمردانی هستند که در پی اصلاح امور و تلاش برای برقراری آرمانشهر هستند، اما این تلاش باید در مسیر هدایت کاست بالاتر یعنی براهمنه صورت گیرد که طبقه عارفان و حقیقت شناسان است، وگرنه پهلوانان به خطا خواهند رفت. این طبقه بندی باطنی که جلوه ظاهری نیز دارد در ایران باستان یلانی هستند که پیرو خسروان هستند. و در اسلام اهل فتوتی که پیرو امام و ولی هستند. در مجموع باید توجه داشت دن کیشوت اگر به ورطه تخیل و خطا افتاده به معنی خطای طبقه شوالیه نیست بلکه فقدان طبقه باطنی فوق آن سبب گمراهی است. شوالیه‌ها، کشتریه‌ها، یلان و طبقه خواستار برقراری آرمانشهر پیش از عالم ظاهر باید نفس خود را اصلاح کنند تا به خطا و تخیل نیفتند بلکه در حوزه باطنی و ازوتریک موثر باشند.
ارزشهای اثر
نگاره‌ای از دن کیشوت و سانچو پانزا، اثر گوستاو دوره (۱۸۶۳)
شیوه نگارش این کتاب بسیار مهم است و زمان نوشتنش اهمیت آن را بیشتر می‌کند. شاید تاکنون هیچ کتابی به اندازه دن کیشوت اینهمه مورد عشق و علاقه ملل گوناگون نبوده‌است. بسیاری از کتاب‌ها هستند که تنها به یک قوم و ملت اختصاص دارند و از حدود مرز یک کشور فراتر نمی‌روند، بسیاری دیگر نیز هستند که در میان ملل دیگر هم خواننده دارند اما تنها مورد پسند طبقه روشنفکر یا مردم عادی یا طبقات ممتاز اند؛ اما دن کیشوت تمام حصارهای جغرافیایی و نژادی و اجتماعی و طبقاتی را در هم شکسته و نام خود را با دنیا و بشریت گره زده‌است.
رمان دن‌کیشوت از مهمترین آثار ادبی است که حضور دو فرهنگ رسمی و غیررسمی و تعامل آنها را به تصویر می‌کشد. این اثر زاده دورانی است که فرهنگ‌های گوناگون درهم آمیخته‌اند. ردپای همه اختلاف‌نظرها، تضادها و کشمکش‌های اروپای قرن شانزدهم میلادی را می‌شود در این رمان دید. سروانتس در زمانهای شخصیت‌ها و ماجراهای دن‌کیشوت را آفرید که تغییرات دوران، روایت‌های جدیدی از جهان را در کنار روایت‌های موجود گذاشت و فرهنگ‌های گوناگون در عرصه‌های مختلف با یکدیگر مواجه شدند.
ترجمه‌های فارسی
این رمان با همین عنوان دن کیشوت نخستین بار به‌دست محمد قاضی از زبان فرانسوی به زبان فارسی ترجمه شده‌است و انتشارات نیل و ثالث چندین بار آن را به چاپ رسانده‌اند.
همچنین این اثر در سال ۱۳۹۱ با تلفظ اسپانیایی‌اش یعنی دن کیخوته توسط کیومرث پارسای برای اولین بار از زبان اسپانیایی به زبان فارسی ترجمه شده‌است.
انیمیشن تلویزیونی
از داستان دن کیشوت یک انیمیشن کامپیوتری ساخته شده‌است به نام دن کیشوت.
پی‌نوشت | [
"محمد قاضی",
"میگل د سروانتس",
"زبان اسپانیایی",
"رندنامه",
"مادرید",
"رمان",
"اسپانیا",
"شوالیه",
"میخائیل باختین",
"۱۸۶۳ (میلادی)",
"روایت",
"محمد قاضی (مترجم)",
"زبان فرانسوی",
"زبان فارسی",
"ثالث (انتشارات)",
"کیومرث پارسای",
"انیمیشن کامپیوتری",
"دن کیشوت (فیلم)",
"ایبنا",
"هفته نامه"
] | [
"دن کیشوت",
"آثار ۱۶۱۵ (میلادی)",
"آثار فراداستانی",
"ادبیات اسپانیا",
"اسپانیا در ادبیات داستانی",
"اهالی داستانی اسپانیایی",
"رمان‌های ۱۶۰۵ (میلادی)",
"رمان‌های ۱۶۱۵ (میلادی)",
"رمان‌های اسپانیایی که بر پایه آنها فیلم ساخته شده‌است",
"رمان‌های اسپانیایی که بر پایه آنها نمایشنامه ساخته شده‌است",
"رمان‌های خیال‌پردازی دهه ۱۶۰۰ (میلادی)",
"رمان‌های خیال‌پردازی دهه ۱۶۱۰ (میلادی)",
"رمان‌های سده ۱۷ (میلادی)",
"رمان‌های فراداستانی",
"رمان‌های میگل د سروانتس",
"رمان‌های واقع‌شده در بارسلون",
"رمان‌هایی که بر پایه آنها فیلم ساخته شده‌است",
"رمان‌هایی که بر پایه‌شان برنامه تلویزیونی ساخته شده",
"رندنامه‌ها",
"شخصیت‌های تخیلی معرفی شده در ۱۶۰۵ (میلادی)",
"شخصیت‌های دن کیشوت",
"شوالیه‌گری",
"شوالیه‌های تخیلی",
"عصر طلایی اسپانیا",
"نوشته‌های زندان"
] |
2,624 | جمهوری آفریقای مرکزی | 2 | 342 | 0 | [
"افريقاي مركزي",
"افریقای مرکزی",
"جمهوري آفريقاي مركزي",
"جمهوری افریقای مرکزی",
"آفريقاي مركزي",
"جمهوري افريقاي مركزي",
"جمهوری مرکزی آفریقا"
] | false | 214 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "Ködörösêse tî BêafrîkaRépublique centrafricaine"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری آفریقای مرکزی"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "آفریقای مرکزی"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of the Central African Republic.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of arms of the Central African Republic-NEW.png"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "'''یگانگی، شرافت، کار'''"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[نوزایی]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Central African Republic (orthographic projection).svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[بانگی]]"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "22"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "18"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "35"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[بانگی]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان فرانسوی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس‌جمهور]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[فوستن-آرکانژ توادرا]][[آندره انزاپایکه]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[فرانسه]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "۱۳ اوت ۱۹۶۰"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۶۲۲،۹۸۴"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۴۳ام"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "۲۰۰۷"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۰۰۰، ۶۱۶، ۴ نفر"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۱۹ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۶٫۷۷"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۸۹ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۲۰۰۶"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۳٫۱۰۲ بیلیون دلار"
},
{
"Item1": "سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۷۲۶ دلار"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۲۰۰۷"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۶۱٫۳"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۱۷۱ام"
},
{
"Item1": "وضع شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "پایین"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[فرانک سی اف آ]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "XOF"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "WAT"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "DST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۱"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۱"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.cf]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۲۳۶"
}
],
"Title": "کشور"
} | جمهوری آفریقای مرکزی کشوری است در مرکز آفریقا که پایتخت آن شهر بانگی است. آفریقای مرکزی روز ۱۳ اوت ۱۹۶۰ از فرانسه استقلال یافت و این پس از آن صورت گرفت که دو سال پیش از آن به خودمختاری دست یافته‌بود. کشور آفریقای مرکزی مدت ۳۰ سال توسط روسای جمهوری که قدرت را به زور و با انتخابات تقلب‌آمیز به‌دست آورده‌بودند اداره شد. نخستین انتخابات دموکراتیک در سال ۱۹۹۳ برگزار شد که درپی آن آنژ-فلیکس پاتاسه به ریاست‌جمهوری رسید. وی اما در سال ۲۰۰۳ توسط ژنرال فرانسوا بوزیزه کنار زده‌شد؛ بوزیزه در انتخابات ۲۰۰۵ پیروز شد. پس از او فاوستین-آرچانگه توادرا در سال ۲۰۱۶ به ریاست‌جمهوری این کشور رسید.
۸۰ درصد جمعیت جمهوری آفریقای مرکزی را مسیحیان و ۱۵ درصد آن را مسلمانان سنی تشکیل می‌دهند.
صلح‌بانان سازمان ملل متحد پس از بروز ناآرامی در جمهوری آفریقای مرکزی در سال ۲۰۱۴ مستقر شدند؛ زمانی که پس از سرنگونی رئیس‌جمهور وقت توسط شورشیان عمدتا مسلمان که باعث خشم شبه نظامیان مسیحی شد، و اوضاع بحرانی شد. هزاران نفر در خشونت‌ها کشته شدند و صدها هزار نفر به کشورهای همسایه گریختند.
تنشهای قومی در جمهوری آفریقای مرکزی تاکنون منجر به فرار ۱۰ درصد از مردم شده‌است. به‌رغم حضور ۱۱ هزار نیروی حافظ صلح سازمان ملل متحد، هنوز بسیاری از بخشهای این کشور تحت کنترل نیروهای شورشی و باندهای تبهکاری است.
جمهوری آفریقای مرکزی از کشورهای فقیر جهان است. قوم آکا در این کشور ساکنند.
تاریخ
جمهوری آفریقای مرکزی ابتدا بخاطر مجاورت با رود اوبانگی به کشور اوبانگی معروف بوده‌است که احتمالا به دلیل وضعیت انسانی و سیاسی، اوبانگی‌شاری (Ubangishari) نیز نامیده می‌شده‌است. در قرن نوزدهم با تسلط استعمار فرانسه، این کشور با سیزده کشور دیگر آفریقایی مجموعا به «آفریقای سیاه فرانسه» موسوم گشت. از سال ۱۸۹۱م تا ۱۹۱۰م به آفریقای مرکزی نام «کنگوی فرانسه» دادند. در جریان میارزات استقلال طلبانه مردم این کشور برای نخستین بار نام «آفریقای مرکزی» برای آن رایج شد چون در مرکز قاره آفریقا واقع شده‌است.
در سال ۱۹۶۰م این کشور استقلال خود را بدست آورد و به جمهوری آفریقای مرکزی موسوم گشت که نام رسمی و بینالمللی آن نیز می‌باشد.
این کشور شاهد بیشترین بهره‌کشی‌های استعمارگران فرانسوی در بین تمامی کشورهای آفریقایی بوده‌است و بیشترین زیان‌های دوران استعمار را تجربه کرده‌است.
جغرافیا
نقشه ناهمواری‌های جمهوری آفریقای مرکزی.
این کشور در جنوب کشور چاد، جنوب و جنوب غربی کشور سودان، شرق کامرون و شمال دو کشور جمهوری دموکراتیک کنگو (زئیر) و جمهوری کنگو (کنگوی برازاویل) قرار گرفته‌است.
جمهوری آفریقای مرکزی محصور به خشکی است و از هیچ طرف به دریا راه ندارد. آب و هوای گرمسیری داشته و شمال آن را بیابان فراگرفته‌است و از جنوب نیز به رودخانه بانگوئی محدود است.
بیشتر این کشور فلاتی پست است در حدود ۵۰۰ متر بالاتر از سطح دریا، که در امتداد مرز سودان با کوه‌های بونگوس و در غرب با کوه‌های کاره مرتفع می‌گردد، در شمال شرق کشور تپه‌ماهورهای حاصلخیز و در جنوب غرب نیز تپه‌های پراکنده قرار دارند.
در منطقه جنوب شرقی کشور پوشش گیاهی گرم‌دشتی (ساوانا) به حد وفور، به چشم می‌خورد.
بیشتر نیمه شمالی کشور در ناحیه گرم‌دشت شرقی سودان واقع شده که در فهرست صندوق جهانی طبیعت قرار دارد.
رودهای مهم آن اوبانگی، زئیر، و شاری و بلندترین نقطه کشور قله گائو با ۱۴۲۰ متر است. در علفزارهای استوایی شمال میزان بارندگی بین نوامبر تا مارس کم است. در مناطق جنوبی با دمای بالا و بارش سنگین، استوایی است.
بیشتر مرز جنوبی این کشور را شاخه‌های رود کنگو تشکیل دادهاند. رودخانه مبومو در شرق با رودخانه اوئله ادغام می‌شود و رود اوبانگی را تشکیل می‌دهد که بخشی از مرز جنوبی جمهوری آفریقای مرکزی را تشکیل می‌دهد.
رود سانگها در بخشی از مناطق غربی این کشور جریان دارد. مرز شرقی جمهوری آفریقای مرکزی در امتداد کناره‌های حوضه آبریز رود نیل قرار گرفته‌است.
در حدود ۸ درصد کشور را جنگلها پوشانده‌اند. متراکم‌ترین جنگلها در جنوب قرار دارند. جنگلهای این کشور تنوع بسیار زیادی دارند و گونه‌های مهم تجاری نظیر درخت قاب و ماهون ستونی در آن می‌رویند. نرخ جنگل‌زدایی در این کشور در حدود ۴ دهم درصد در سال است و تجارت غیرقانونی الوار در آن رواج زیادی دارد.
در سال ۲۰۰۸ جمهوری آفریقای مرکزی در بین کشورهای جهان کمترین آلودگی نوری را داشت.
right
نمایی از رود اوبانگی در نزدیکی بانگی (پایتخت)
از آنجا که آفریقای مرکزی کشور نسبتا وسیع و گسترده‌ای می‌باشد، این کشور را از نظر جغرافیایی و طبیعی به سه منطقه تقسیم میکنند:
منطقه شرقی آفریقای مرکزی: شامل ۵ استان
منطقه مرکزی آفریقای مرکزی: شامل ۶ استان به همراه شهر بانگوئی، پایتخت
منطقه غربی آفریقای مرکزی: شامل ۵ استان
توجه داشته باشید که این سه منطقه از تقسیمات اداری یا سیاسی این کشور نمی‌باشند و تنها از نظر جغرافیایی به این سه منطقه طبیعی تقسیم گردیده‌است.
شهرهای مهم این کشور بربراتی، بامباری، امبایکی، بودا، بیمبو، کارنوت هستند.
تقسیمات کشوری
کشور آفریقای مرکزی به ۱۶ استان بخش شده‌است که از میان آنها، دو استان، ناحیه ویژه اقتصادی هستند.
شهر بانگوئی، پایتخت، به صورت خودمختار و مستقل از سایر استانها اداره می‌شود.
فهرست استانهای آفریقای مرکزی:
thumb
thumb
لوبای
بامینگوبانگوران
کوتو سفلی
کوتو علیا
امبومو علیا
کومو
مامبرکادی
امبومو
نانامامبر
اومبلا مپوکو
اوواکا
اوهام
اوهامپونده
واکاگا
ناحیه اقتصادی ناناگربیزی
ناحیه اقتصادی سانگا امبیری
استانهای آفریقای مرکزی، خود به ۷۱ شهرستان تقسیم می‌گردند.
سیاست
این کشور دارای رژیم جمهوری است. آفریقای مرکزی در سال ۱۹۶۰ به استقلال رسید و در همان سال نیز به عضویت سازمان ملل متحد درآمد.
جمهوری آفریقای مرکزی از سال ۲۰۱۳ درگیر خشونت‌های فرقه‌ای شده‌است؛ کمی پس از آنکه ائتلافی از شورشیان عمدتا مسلمان با عنوان «سلکا» رئیس‌جمهوری وقت آفریقای مرکزی، فرانسوا بوزیزه را در دسامبر ۲۰۱۲ از قدرت برکنار کردند. میشل جوتودیا، رهبر ائتلاف شورشیان که آقای بوزیزیه را از قدرت خلع کرد، خود را به عنوان اولین رئیس‌جمهور مسلمان در جمهوری آفریقای مرکزی با اکثریت شهروندان مسیحی معرفی کرد.
همزمان مسیحیان راست‌گرای افراطی گروه‌های شبه‌نظامی «آنتی بالاکا» را برای دفاع از خود تشکیل دادهاند که بیشتر آنها به آقای بوزیزیه وفادار هستند. معنی بالاکا در زبان محلی، قمه یا قداره است. این گروه‌ها غیرنظامیان مسلمان در آفریقای مرکزی را هدف حملات تلافی‌جویانه قرار دادند. پس از آن گروه‌های مسلح مسلمان نیز به تلافی‌جویی پرداختند. گروه شورشیان سلکا رسما منحل شده‌است و بیشتر آنها به ارتش پیوسته‌اند.
بر اساس اعلام سازمان ملل متحد در این درگیریها تا کنون هزاران نفر در این کشور کشته شدند و ده‌ها هزار مسلمان مجبور شدند محل زندگی خود را رها کنند.
بنا بر گزارش‌های سازمان ملل متحد حدود دو میلیون و ۲۰۰ هزار نفر (نیمی از جمعیت این کشور) به کمک بشردوستانه نیاز دارند.
مداخله نیروی نظامی فرانسه در آفریقای مرکزی موسوم به «سانگاری» و پس از آن استقرار نیروهای صلحبان بینالمللی در این کشور موسوم به «مینوسکا» تا اندازه‌ای موجب بازگشت ثبات به این کشور شد و شرایط را برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری فراهم ساخت با این حال اوضاع در آفریقای مرکزی هنوز هم ناآرام و پیچیده‌است و دولت جدید آفریقای مرکزی نیز قادر نیست بر همه مناطق این کشور حاکمیت خود را اعمال کند.
ماموریت صلحبانی سازمان ملل در جمهوری آفریقای مرکزی موسوم به «مینوسکو» شامل ۱۲ هزار و ۸۷۰ نظامی و پرسنل پلیس می‌شود.
سازمان ملل در مارس ۲۰۱۳ نسبت به امکان نسل‌کشی در جمهوری آفریقای مرکزی هشدار داد. پس از آن دولت وقت ایالات متحده نیز نسبت به وقوع چنین اتفاقی ابراز نگرانی کرد. سلکا و آنتی بالاکا در ژوئیه ۲۰۱۴ پیمان آتش‌بس امضا کردند، اما خشونت‌ها هنوز ادامه دارد. اکنون اگرچه جمهوری آفریقای مرکزی رسما کشوری یکپارچه محسوب می‌شود، اما در واقع به دو بخش شمالی (تحت کنترل سلکا) و جنوبی (تحت کنترل آنتی بالاکا) تقسیم شده.
فاوستین-آرچانگه توادرا، رئیس‌جمهور آفریقای مرکزی که از سال ۲۰۱۶ که زمام قدرت را به دست گرفته‌است تاکنون بارها بر لزوم و اهمیت انجام برنامه خلع سلاح گروه‌های مسلح و ایجاد صلح و یکپارچه‌سازی کشور که از زمان براندازی فرانسوا بوزیزه، رئیس‌جمهور سابق این کشور دچار شکاف و درگیر کشمکش شده‌است، تاکید کرده‌است.
آبیاری مزارع کاهو
اقتصاد
واحد پول این کشور فرانک جامعه مالی آفریقا موسوم به فرانک سی اف آ می‌باشد.
جنگلهای درخت سارج در جنوب شرقی، الوار صادراتی را تامین میکنند. همچنین در منطقه جنوب شرقی کشور پوشش گیاهی ساوانا به وفور، به چشم می‌خورد. صادرات این جمهوری شامل: قهوه – کاکائو – الوار – تنباکو – اورانیوم – الماس و مقدار کمی طلا می‌باشد.
سه سال خشونت و بی‌خانمانی نزدیک به یک میلیون نفر در جمهوری آفریقای مرکزی کشاورزی را در این کشور مختل کرده و موجب افزایش بهای مواد غذایی در این کشور شده‌است.
مدیر برنامه جهانی غذا در جمهوری آفریقای مرکزی در سال ۲۰۱۶ اعلام کرد که در این کشور بسیاری از خانواده‌ها با کمبود مواد غذایی مواجه هستند. به گفته او، نزدیک به دو میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در حال حاضر با کمبود مواد غذایی مواجه هستند و این مسئله موجب شده‌است تا کودکان از ادامه تحصیل محروم شوند و خانواده‌ها به تکدی‌گری روی آورند. برنامه جهانی غذا و سازمان خواربار و کشاورزی در گزارشی اعلام کرده‌است که تولید فرآورده‌های کشاورزی در سال ۲۰۱۵ کمتر از متوسط نیمی از این محصولات پیش از آغاز بحران در جمهوری آفریقای مرکزی بوده‌است.
مردم
این کشور نزدیک به چهار میلیون و چهارصد هزار تن جمعیت دارد که بیشتر آنها از نژاد سیاه هستند و زندگی قبیلهای دارند. ۸۰٪ مردم این کشور مسیحی، پانزده درصد آنها مسلمان سنی و دیگران آنیمیست هستند. زبان رسمی این کشور نیز فرانسوی است. اما زبان ملی سانگو می‌باشد که در بین مردم بومی رایج‌تر است. کشور آفریقای مرکزی.
فرهنگ | [
"نوزایی (سرود)",
"بانگی",
"زبان فرانسوی",
"جمهوری",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"فوستن-آرکانژ توادرا",
"آندره انزاپایکه",
"فرانسه",
"فرانک سی اف آ",
".cf",
"مرکز آفریقا",
"آنژ-فلیکس پاتاسه",
"فرانسوا بوزیزه",
"فاوستین-آرچانگه توادرا",
"صلح‌بانان",
"آکا (قوم)",
"رود اوبانگی",
"تاریخ استعمارگری فرانسه",
"کنگوی فرانسه",
"چاد",
"سودان",
"کامرون",
"جمهوری دموکراتیک کنگو",
"جمهوری کنگو",
"رود بانگوئی",
"گرم‌دشت",
"ناحیه بوم‌شناختی",
"صندوق جهانی طبیعت",
"قله گائو",
"کنگو (رود)",
"رود مبومو",
"رود اوئله",
"رود سانگها",
"حوضه آبریز",
"نیل",
"درخت قاب",
"ماهون ستونی",
"جنگل‌زدایی",
"الوار",
"آفریقای مرکزی",
"منطقه شرقی آفریقای مرکزی",
"منطقه مرکزی آفریقای مرکزی",
"بانگوئی",
"منطقه غربی آفریقای مرکزی",
"جغرافیا",
"بربراتی",
"بامباری",
"امبایکی",
"بُودا",
"بیمبو",
"کارنوت",
"استانهای آفریقای مرکزی",
"لوبای",
"ناحیه اقتصادی ناناگربیزی",
"ناحیه اقتصادی سانگا امبیری",
"استقلال",
"سازمان ملل متحد",
"سلکا",
"میشل جوتودیا",
"آنتی بالاکا",
"قمه",
"قداره",
"سانگاری",
"مینوسکو",
"فرانک جامعه مالی آفریقا",
"سارج",
"ساوانا",
"تکدی‌گری",
"سازمان خواربار و کشاورزی",
"نژاد سیاه",
"قبیله",
"مسیحیت",
"مسلمان",
"سنی",
"آنیمیست",
"سانگو"
] | [
"جمهوری آفریقای مرکزی",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۶۰ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۶۰ (میلادی) در جمهوری آفریقای مرکزی",
"جمهوری‌ها",
"کشورها و سرزمین‌های فرانسوی‌زبان",
"کشورهای آفریقا",
"کشورهای توسعه‌نیافته",
"کشورهای عضو اتحادیه آفریقا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای محصور در خشکی"
] |
2,625 | اوگاندا | 2 | 474 | 0 | [] | false | 338 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "The Republic of Uganda"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری اوگاندا"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "اوگاندا"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Uganda.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of arms of Uganda.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "«برای خدا و کشورم»"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "«[[ای اوگاندا، سرزمین زیبایی]]»\"Oh Uganda, Land of Beauty\"پرونده:Uganda flag and national anthem - Oh Uganda Land o.ogg"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Location Uganda AU Africa.svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[کامپالا]]"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "19"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "32"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "35"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[کامپالا]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان انگلیسی]] و [[زبان سواحلی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس‌جمهور]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[یوری موسونی]][[رواکانا روگوندا]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[انگلیس]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۹ اکتبر]] [[۱۹۶۲]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۲۳۶،۰۴۰"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۸۱ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۱۵٫۳۹"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۷]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۳۶،۸۲۴،۰۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۳۵ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۱۹"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۸۰ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[شیلینگ]] (€)<sup>۱</sup>"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "XOF"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "EAT"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۳"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.ug]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۲۵۶"
}
],
"Title": "کشور"
} | اوگاندا به صورت رسمی جمهوری اوگانادا ، کشوری است در حاشیه دریاچه ویکتوریا واقع در شرق میانه آفریقا. همسایه‌های آن عبارت‌اند از سودان جنوبی، کنگو، رواندا، بروندی، تانزانیا، کنیا. پایتخت آن کامپالا است.
جمعیت این کشور ۳۷ میلیون و ۸۷۰ هزار نفر است. زبان اول رسمی در اوگاندا انگلیسی و زبان رسمی دوم سواحلی است. واحد پول این کشور شیلینگ اوگاندا است. ۸۵ درصد مردم این کشور مسیحی و ۱۲ درصد مسلمان هستند. ۷
یووری موسونی، رئیس‌جمهوری اوگاندا، در ژانویه ۱۹۸۶ و در پی جنگهای چریکی شش‌ساله بر سر کار آمد.
تاریخ
اوگاندا در ۱۸۹۴ به عنوان کشوری تحت‌الحمایه بریتانیا و در ابتدا به صورت یک پادشاهی مقتدر تشکیل گردید. اوگاندادر سال ۱۹۶۲ استقلال خود را از بریتانیای کبیر به دست آورد و به عنوان یک جمهوری اعلام موجودیت کرد.
در سال ۱۹۷۱ حکومت میلتون اوبوته رئیس‌جمهور اوگاندا که در ۱۹۶۶ به قدرت رسیده بود، طی کودتایی به رهبری عیدی امین که در دوره ریاست جمهوری میلتون اوبوته فرماندهی ارتش و نیروی دریایی اوگاندا را در دست داشت سرنگون شد. در سال ۱۹۷۱، هنگامی که میلتون اوبوته در سفر خارج به سر می‌برد، امین دست به کودتا زد و حکومت وی را سرنگون کرد. قذافی رهبر لیبی جزو اولین کسانی بود که حمایت خود را از امین اعلام نمود. رژیم عیدی امین در سال ۱۹۷۹ و پس از آن که نیروهای نظامی تانزانیا، همسایه اوگاندا، این کشور را اشغال کردند سرنگون شد. اشغال اوگاندا به هشت سال حکومت امین خاتمه داد در حالیکه گفته می‌شد در این دوره، هزاران نفر در اوگاندا کشته شده بودند. از آن زمان تا کنون یووری موسوینی رهبری کشور را در دست دارد.
اوگاندا رشد اقتصادی حدود ۸ درصدی تولید ناخالص ملی در طول سه سال گذشته تجربه کرده‌است. شورشهای مسلحانه در شمال و شرق اوگاندا یکی از بزرگترین جمعیت‌های آواره آفریقا را به وجود آورده‌است. این شورش در مدتی نزدیک به دو دهه ۶/۱ میلیون نفر از مردم اوگاندا را مجبور به پناه گرفتن در اردوگاه‌های پناهندگان کرده‌است. تعداد آوارگان داخل این کشور از سال ۲۰۰۲ تقریبا سه برابر شده‌است. سوء تغذیه کودکان در بعضی مناطق تا ۳۰ درصد برآورد شده‌است. وحشت از عوارض جنگ داخلی و شورش تاثیر شدیدی برای فصل کشاورزی سال ۲۰۰۴ داشته‌است. با تمام شدن ذخایر دارویی و فرار امدادگران بهداشتی موسسات بهداشتی با دشواری به کار ادامه می‌دهند.
سیاست
نظام سیاسی اوگاندا جمهوری است و دارای پارلمان قانونگذاری است.
یوری موسونی، رئیس‌جمهور اوگاندا
یووری موسونی فرمانده ارتش مقاومت ملی، که در ۱۹۸۶ قدرت را در دست گرفت، رئیس‌جمهور است. او نخست‌وزیر و دیگر وزیران را انتصاب می‌کند. شورای مقاومت ملی با ۲۷۸ عضو نقش مشورتی دارد و متشکل است از ۲۱۰ عضو که به‌طور غیر مستقیم انتخاب شده‌اند و ۶۸ عضو منتصب از سوی رئیس‌جمهور است.
درگیری‌های سیاسی در پی تنش میان دولت و جناح مخالف در اوگاندا و پس از انتخابات ریاست جمهوری ۱۸ فوریه ۲۰۱۱ (۲۹ بهمن) در این کشور روی داد. «یووری موسوینی» نتیجه انتخابات ریاست جمهوری اوگاندا را از آن خود کرد.
«کیزا بزیگیه» مهمترین رقیب موسوینی و رقبای دیگر نتیجه انتخابات ریاست جمهوری را رد کرده و آن را فریبکارانه خوانده‌اند.
بزیگیه که تاکنون ۴ بار در مقابل موسوینی شکست خورده‌است، در سالهای ۲۰۰۱ و ۲۰۰۶ میلادی نیز نتایج انتخابات را زیر سئوال برد. در هر دو پرونده دادگاه اعلام کرد که تخلف‌هایی صورت گرفته به قدری نیست که نتایج انتخابات باطل شود.
نیروهای دمکراتیک کنگو یک نیروی شبه نظامی اوگاندایی است که در جمهوری دمکراتیک کنگو پایگاه دارد و گفته می‌شود که با القاعده در ارتباط است. نیروهای دمکراتیک کنگو در اواسط دهه ۹۰ میلادی علیه «یووری موسوینی» رئیس‌جمهوری اوگاندا شورش کردند و بعدها در طرف کنگویی مرز مشترک این کشور با جمهوری دمکراتیک کنگو پایگاه ایجاد کردند. این نیروی شبه نظامی به غارتگری، استفاده نظامی از کودکان و تجارت غیرقانونی چوب متهم است.
ارتش مقاومت پروردگار
گروه «ارتش مقاومت پروردگار» طی دو دهه گذشته حداقل ۳۰ هزار غیرنظامی را در شمال اوگاندا، جنوب سودان و جمهوری دموکراتیک کنگو به قتل رسانده‌است. جوزف کانی، بنیانگذار «ارتش مقاومت پروردگار» مبارزات خود را در سال ۱۹۸۷ میلادی با هدف تاسیس یک حکومت دینی در اوگاندا آغاز کرد.
گروه او که در ابتدا تعداد آنها بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ نفر بود، توسل به خشونت را مجاز می‌داند و در موارد زیادی به قطع عضو مردم دست زده‌است. او به ویژه به تجاوز جنسی، شکنجه و قتل برای از بین بردن مخالفان یا ارعاب مردم و وادار کردن آنان به همکاری متوسل شده‌است.
تلاش‌های بینالمللی برای مذاکره و خلع سلاح این گروه بی‌نتیجه بوده و دولت اوگاندا نیز قادر به شکست نظامی آن نبوده‌است. ایالات متحده آمریکا بعد از رخداد تروریستی یازدهم سپتامبر سال ۲۰۰۱ میلادی، شورشیان «ارتش مقاومت پروردگار» را در شمار سازمانهای تروریستی قرار داد و از همان زمان، تمام سعی ارتش اوگاندا مبارزه برای نابودی این شورشیان است. دولت این کشور با این اقدام، خواستار حمایت اقتصادی و سیاسی آمریکاست.
جوزف کانی در سال ۲۰۰۸ میلادی از امضای یک معاهده صلح با دولت اوگاندا خودداری کرد. دولت اوگاندا گفته بود که نمی‌تواند تضمین کند دیوان کیفری بینالمللی پیگرد قضایی او را متوقف خواهد کرد.
دومینیک آونگون، یکی از مخوف‌ترین فرماندهان ارشد گروه شورشیان اوگاندا موسوم به «نیروی مقاومت الهی»، به اتهام ارتکاب جرایم جنگی و جرایم علیه بشریت در دیوان کیفری بینالمللی در لاهه محاکمه شد. دومینیک آونگون خود یکی از صدها کودک ربوده شده از سوی «ارتش مقاومت پروردگار» بوده‌است که با ارتقا یافتن در سلسله مراتب سازمانی این گروه موفق شد به یکی از سران این گروه شورشی مبدل گردد.
جغرافیا
منطقه کاباله، جنوب غربی اوگاندا
اوگاندا تقریبا به‌طور کامل در حوضه نیل قرار دارد.
این کشور که دارای یک فلات مرکزی کم‌ارتفاع با پوشش گیاهی گرم‌دشت (ساوانا) می‌باشد. در اطراف دریاچه ویکتوریا، استعداد خاک برای کشاورزی بیش از سایر نقاط است. همچنین این دریاچه از نظر ماهیگیری نیز اهمیت به سزایی دارد. در غرب این کشور رشته کوهی با حد اکثر ارتفاع ۵۱۱۸ متر وجود دارد. اوگاندا دارای آب و هوای معتدل با میانگین دمای ۲۴–۲۱ درجه سانتی گراد، و میزان بارش سالانه ۱۵۰–۷۵ سانتیمتر می‌باشد. رودهای مهم جاری در این کشور نیل و سملیکی است.
اگرچه اوگاندا محصور به خشکی است و به دریاها راه ندارد اما دارای شمار زیادی دریاچه بزرگ است. از آن میان، علاوه بر دریاچه‌های ویکتوریا و کیوگا، می‌توان دریاچه آلبرت، دریاچه ادوارد و دریاچه کوچکتر جرج را نام برد.
بخش عمده‌ای از جنوب کشور به شدت تحت تاثیر یکی از بزرگترین دریاچه‌های جهان، یعنی دریاچه ویکتوریا، قرار دارد که دارای شمار زیادی جزیره نیز هست. مهمترین شهرهای کشور در جنوب، یعنی در نزدیکی این دریاچه واقع شده‌اند، از جمله پایتخت کشور، کامپالا و شهر نزدیک به آن، انتبه. تمساح‌ها در کرانه دریاچه ویکتوریا، با حملات برق‌آسا به کشاورزان و ماهیگیران حمله میکنند.
دریاچه کیوگا در مرکز کشور قرار دارد و توسط مناطق وسیع مردابی احاطه شده‌است.
تقسیمات کشوری
شمالی
کشور اوگاندا به چهار استان تقسیم شده‌است. این استانها به نوبه خود به ۱۱۱ شهرستان به اضافه منطقه پایتختی تقسیم شده‌اند.
+ مساحت و جمعیت منطقه‌های اوگاندا
استان
جمعیت(سرشماری ۱۹۹۱)
جمعیت(سرشماری ۲۰۰۲)
جمعیت(سرشماری ۲۰۱۴)
مساحت
مرکزی
غربی
شرقی
شمالی
اقتصاد
مرکز شهر کامپالا
اوگاندا دارای منابع طبیعی ثابت، شامل خاک حاصلخیز، بارش باران دائمی، معادن غنی و قابل ملاحظه مس و کبالت است. اوگاندا دارای منابع بسیار بزرگ بکر و دست نخورده نفت خام و گاز است. عمده صادارات سالانه اوگاندا شامل:قهوه (۴۶۶٫۶ میلیون دلار)، چای (۷۲٫۱ میلیون دلار) و پرورش آب‌زی (۳۶٫۲ میلیون دلار) است.
هرچند فقر در این کشور بواسطه استعمار انگلیس و حکومتهای پادشاهی وابسته ریشه تاریخی دارد، اما رشد اقتصادی اوگاندا علی‌رغم رقم نرخ تورم ۲۴۰٪ در سال ۱۹۸۷ تحت حکومت پیشین، در سال ۲۰۰۳ معادل ۵٫۱٪ برآورد گردیده‌است و این کشور شاهد رشد اقتصادی کم‌نظیری بوده‌است. رشد اقتصادی در این کشور در سال ۲۰۰۹ معادل ۷٫۲٪ و در ۲۰۱۰ برابر ۵٫۹٪ و در ۲۰۱۱ به نرخ ۶٫۷٪ رسیده‌است.
کشاورزی بیش از سه چهارم نیروی کار اوگاندا را دربردارد. قهوه معمولا ۹۰٪ صادرات اوگاندا را تشکیل می‌دهد. چای و توتون محصول عمده صادراتی دیگر است و کشتهای معیشتی شامل سیب زمینی شیرین است. چای سومین محصول صادراتی پس از قهوه و ماهی است و صادرات ۴/۳۶ میلیون کیلوی آن در سال ۲۰۰۰ مبلغ ۴/۳۶ میلیون دلار عاید این کشور نموده‌است. این رقم در سال ۲۰۰۱ علی‌رغم افزایش حجم صادرات به جهت کاهش جهانی قیمت چای به ۲/۳۳ میلیون دلار رسیده‌است. میزان صادرات چای برای سال ۲۰۰۵ چهل میلیون کیلوگرم برآورد شده‌است.
این کشور همچنین دارای معادن غنی آهن است. هرچند در اثر کمبود سرمایه‌گذاری در توسعه معادن، تولید و صادرات آهن و فولاد حجم بزرگی از صادرات آنرا تشکیل نمی‌دهد.
گردشگری منبع دیگری از درآمدهای خارجی اوگاندا را تشکیل می‌دهد.
فرهنگ
دو مرد اوگاندایی
مردم اوگاندا از قبایل مختلفی تشکیل شده‌اند و ۱۲ پادشاه رهبری قبایل را برعهده دارد. هریک از قبایل آداب و رسوم خاصی دارند. اسلام در سالهای ۱۸۰۰ توسط بلوچهای ایرانی و عمانی وارد دربار کاباکا شد. مسیحیت نیز در سالهای ۱۸۵۶ به دربار ارائه گردید.
قوم کراموجونگ یا برهنه‌گرایان که همسایه قوم ماساها و تورکانه‌ها در مرز کنیا هستند از دیدنی‌ترین اقوام اوگاندا هستند. هر جوان کراموجونگ برای اینکه شایستگی ازدواج پیدا کند باید یک شیر یا پلنگ یا گرگ شکار کند و به خانه عروس بیاورد.
در اوگاندا، قرن‌هاست که لباس سنتی مردم از الیافی ساخته می‌شود که پوست درختانی مثل درخت موز است. در سالهای اخیر استفاده از این جامه‌ها کاهش پیدا کرده و بیشتر در مراسم ویژه پوشیده می‌شود. اما طراحان اوگاندایی دوباره به این سنت روی آورده‌اند.
در چارچوب قانونی که رئیس‌جمهوری اوگاندا در ماه فوریه ۲۰۱۴ تایید کرد، برای همجنسگرایان مجازات سنگینی در نظر گرفته شده بود و حتی اگر کسی از وجود رابطه‌ای همجنسگرایانه بین افراد خبر داشت و به پلیس گزارش نمی‌کرد، مجرم شناخته می‌شد. بحث درباره قانون ضدهمجنسگرایی اوگاندا از سال ۲۰۰۹ میلادی در جریان بود و پس از تصویب آن، چندین موسسه و نهاد خیریه فعالیت خود را در اوگاندا متوقف کردند. بانک جهانی اعلام کرد که اعطای کمک ۹۰ میلیون دلاری به طرحهای سلامت و بهداشت در اوگاندا را متوقف خواهد کرد و دولت آمریکا این مصوبه را ناقض حقوق بشر خواند و گفت که به دلیل وضع این قانون، اوگاندا را تحریم می‌کند. چند کشور اروپایی از جمله دانمارک، نروژ، هلند و سوئد هم کمکهای مالی خود را به اوگاندا قطع کردند.
آموزش
میزان با سوادی: ۵۲٪ (۱۹۸۵).
میزان تحصیل اجباری: تحصیل اجباری نیست.
تعداد دانشگاه: ۱
وضعیت نیروهای مسلح
کل نیروهای مسلح: ۷۰،۰۰۰ (۱۹۹۱) به علاوه ۱۶،۸۹۰ پلیس.
خدمت سربازی اجباری: ندارد.
مشخصات آماری اوگاندا
پرچم تحت‌الحمایه بریتانیا (۱۹۱۴–۱۹۶۲)
نام رسمی جمهوری اوگاندا (The Republic of Uganda)
عضو سازمان ملل متحد، جنبش عدم تعهد، اتحادیه کشورهای همسود (مشترک‌المنافع)، سازمان وحدت آفریقا
مساحت: ۲۴۱۱۳۹کیلومتر مربع
مختصات جغرافیایی: ۱ درجه شمالی و ۳۲ درجه شرقی
جمعیت: ۳۶،۸۲۴،۰۰۰ نفر - (۳۷،۸۷۳،۲۵۳ تخمین در ۲۰۱۳)
پایتخت: کامپالا
شهرهای عمده: جینیجا، امبالی، ماساکا، انتبه
زبان رسمی: انگلیسی و سواحلی و زبانهای محلی از جمله لوگاندا
مذهب: کاتولیک رومی، پروتستان، آنیمیست، اسلام سنی
امید به زندگی: ۵۱ سال
واحد پول: شیلینگ اوگاندا
دین
بر طبق سرشماری سال ۲۰۰۲، ۸۴٪ از مردم کشور اوگاندا مسیحی هستند. در این آمار اکثرا پیرو کلیسای کاتولیک و کلیسا انگلیکن هستند. | [
"سرود ملی اوگاندا",
"کامپالا",
"زبان انگلیسی",
"زبان سواحلی",
"جمهوری",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"یوری موسونی",
"رواکانا روگوندا",
"انگلیس",
"۹ اکتبر",
"۱۹۶۲ (میلادی)",
"۲۰۰۷ (میلادی)",
"شیلینگ",
".ug",
"دریاچه ویکتوریا",
"سودان جنوبی",
"جمهوری دموکراتیک کنگو",
"رواندا",
"بروندی",
"تانزانیا",
"کنیا",
"شیلینگ اوگاندا",
"یووری موسونی",
"بریتانیا",
"بریتانیای کبیر",
"میلتون اوبوته",
"عیدی امین",
"معمر قذافی",
"لیبی",
"کیزا بزیگیه",
"ارتش مقاومت پروردگار",
"جوزف کانی",
"قطع عضو",
"دومینیک آونگون،",
"دیوان لاهه",
"رود نیل",
"گرم‌دشت",
"کشور محصور در خشکی",
"دریاچه آلبرت",
"دریاچه ادوارد",
"انتبه",
"دریاچه کیوگا",
"استان مرکزی، اوگاندا",
"استان غربی، اوگاندا",
"استان شرقی، اوگاندا",
"استان شمالی، اوگاندا",
"مس",
"کبالت",
"استعمار انگلیس",
"رشد اقتصادی",
"سیب زمینی شیرین",
"آهن",
"سرمایه‌گذاری",
"گردشگری",
"برهنه‌گرا",
"موز",
"سازمان ملل متحد",
"جنبش عدم تعهد",
"اتحادیه کشورهای همسود",
"سازمان وحدت آفریقا",
"جینیجا",
"امبالی",
"ماساکا",
"کلیسای کاتولیک",
"انگلیکان"
] | [
"اوگاندا",
"آفریقای شرقی",
"اعضاء اتحادیه کشورهای همسود",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۶۲ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۶۲ (میلادی) در اوگاندا",
"جمهوری‌ها",
"کشورها و سرزمین‌های انگلیسی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های سواحیلی‌زبان",
"کشورهای آفریقا",
"کشورهای توسعه‌نیافته",
"کشورهای عضو اتحادیه آفریقا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی",
"کشورهای محصور در خشکی"
] |
2,626 | ایسلند | 2 | 791 | 0 | [
"ايسلند",
"آیسلند",
"آيسلند"
] | false | 604 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "Lýðveldið Ísland"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری ایسلند"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "ایسلند"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Iceland.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat_of_arms_of_Iceland.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "بلیکه"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "''[[سرود ستایش]]''"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Island (orthographic projection).svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[ریکیاویک]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "۶۴"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "۰۸"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "۲۱"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "۵۶"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[ریکیاویک]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[ایسلندی]] (زبان رسمی)<small></small>"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری چندحزبی]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس‌جمهور]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[اولافور راگنار گریمسون]][[سیگور اینگی یوهانسون]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[دانمارک]]حکومت خانگیحق حاکمیتجمهوری"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۱ فوریه]] [[۱۹۰۴]][[۱ دسامبر]] [[۱۹۱۸]][[۱۷ ژوئن]] [[۱۹۴۴ میلادی]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۱۰۳،۰۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۰۷ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۲٫۷"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۳۵۰۷۱۰"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۷۲ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۱٫۳"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۹۵ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "[[۲۰۰۶]]"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۱۲،۱۷۲ میلیارد [[دلار]]"
},
{
"Item1": "رتبه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۱۳۲ام"
},
{
"Item1": "سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۴۰،۲۷۷ [[دلار]] (۲۰۰۵ میلادی)"
},
{
"Item1": "رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۵ام"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "[[۲۰۰۷]]"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۹۶۸"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "نخست"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[کرونای ایسلند]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "ISK"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "GMT"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": ".is"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۳۵۴"
}
],
"Title": "کشور"
} | جمهوری ایسلند شمالی‌ترین کشور اروپا و کشوری است جزیره‌ای در شمال اقیانوس اطلس.
پایتخت و بزرگترین شهر آن ریکیاویک و جمعیت این کشور ۳۵۰۷۱۰ (مارس ۲۰۱۸) نفر است. واحد پول این کشور کرونای ایسلند نام دارد و زبان رسمی آن زبان ایسلندی است. ۹۳٫۳۶ درصد مردم آن را ایسلندی‌ها تشکیل می‌دهند که از تبار ژرمن هستند و مابقی عمدتا از مهاجران دیگر کشورهای اروپایی هستند. حدود ۸۸ درصد از مردم این کشور مسیحی و بیشترشان پیرو آیین پروتستان هستند.
کشور ایسلند در تاریخ ۱ دسامبر ۱۹۱۸ از دانمارک مستقل شده‌است.
ایسلند که تا قرن بیستم از فقیرترین کشورهای جهان بود در سالهای پس از جنگ جهانی دوم با صنعتی کردن ماهیگیری خود و دریافت کمک از طرح مارشال به رفاه دست یافت و توانست در دهه ۱۹۹۰ تبدیل به یکی از مرفه‌ترین کشورهای جهان شود و حتی از لحاظ شاخص توسعه انسانی در سال ۲۰۰۵ رتبه اول را در میان کشورهای جهان به‌دست‌آورد. ایسلند دارای بازاری آزاد است و میزان مالیات در این کشور نسبت به دیگر اعضای سازمان همکاری اقتصادی و توسعه نسبتا پایین است.
در سال ۲۰۰۸ نظام بانکداری کشور با دشواری عظیمی روبه‌رو شد و این امر به ناآرامی سیاسی انجامید و آثار این بحران هنوز به‌طور کامل رفع نشده‌است. با این وجود بنا به اعلام سازمان ملل، ایسلند در سال ۲۰۱۱ چهاردهمین کشور توسعه‌یافته در جهان بود.
ایسلند با مساحت ۱۰۳،۰۷۰ کیلومتر مربع کمی بزرگتر از کره جنوبی است و کناره‌های حاشیه‌ای جزیره در جنوب غرب جزیره ایسلند، دوسوم جمعیت این کشور را در خود جای داده‌است. زمین این کشور از نظر آتشفشانی و زمین‌شناختی فعال است و در آن آبفشان‌های بسیار یافت می‌شود و انرژی زمین‌گرمایی نیز در بسیاری از نقاط آن در دسترس است.
منطقه ایسلند که کمی پایینتر از مدار قطبی واقع شده آب‌وهوای سرد و قطبی دارد ولی حضور جبهه‌هایی از هوای معتدل از سرمای شدید این جزیره کاسته‌است. منطقه داخلی جزیره بیشتر از فلاتی تشکیل شده که با ماسه‌زارها، کوه‌ها و یخچال‌ها پوشیده شده‌است. شمار زیادی از رودخانه‌هایی که از این یخچال‌ها سرچشمه می‌گیرند نیز با گذر از زمینهای پست‌تر به سوی دریا سرازیر می‌شوند.
اسکان دائمی انسان در ایسلند از سال ۸۷۴ آغاز شد یعنی زمانی که اینگولفور آرنارسون، یک رئیس قبیله از نروژ با افراد خود به این جزیره آمده و به‌طور دائمی در آن مستقر شد. پیش از او افراد دیگری به‌طور فصلی و موقت به جزیره ایسلند می‌آمدند.
ایسلند از سال ۱۲۶۲ تا ۱۹۱۸ جزئی از پادشاهی نروژ و پس از آن بخشی از پادشاهی دانمارک بود و در سال ۱۹۱۸ به استقلال رسید. هم‌اینک ایسلند کم‌جمعیت‌ترین کشور عضو پیمان ناتو است و تنها عضو این سازمان است که ارتش دائمی ندارد.
سفارت دانمارک در تهران امور مربوط به صدور روادید ایسلند را انجام می‌دهد. کشور ایسلند عضو اتحاد شنگن می‌باشد.
تاریخ
نخستین کسانی که در ایسلند نشیمن گزیدند گروهی از کشیش‌های ایرلندی بودند که در سده‌های هفتم و هشتم میلادی به این جزیره آمدند. این کشیش‌ها اما در سده نهم به‌دست وایکینگ‌ها از ایسلند رانده شدند. وایکینگ‌های نورس (نروژی) در دهه ۸۶۹ میلادی ایسلند را کشف کردند. بر پایه روایات قدیمی، نخستین وایکینگی که ایسلند را کشف کرد مردی بود به نام «نادودور» که در راه رسیدن به جزایر فارو راه خود را گم کرده و پس از مدت زیادی سفر دریایی به ایسلند رسید.
نخستین تلاش وایکینگ‌ها برای سکونت دائمی در ایسلند توسط شخصی به نام «فلوکی ویلگروآسون» صورت گرفت. او در شمال غرب جزیره به خشکی آمد اما زمستان سخت آن سال حیوانات اهلی همراه او را کشت و او به نروژ بازگشت. «فلوکی ویلگروآسون» کسی بود که نام ایسلند، به معنای «سرزمین یخ» را به این جزیره داد.
مهاجران بعدی با هدف سکونت دائمی از حدود سال ۸۷۱ از نروژ و کوچ‌نشین‌های وایکینگ در جزایر بریتانیا به سوی ایسلند آمدند و فردی نروژی به نام «اینگولفور آرنارسون» آنها را رهبری می‌کرد. آرنارسون با خانواده و برده‌ها و حیوانات خود در ریکیاویک مستقر شد.
در سال ۹۳۰ میلادی جمعیت ایسلند به حدود ۳۰ تا ۴۰ هزار نفر رسید. در این سال نخستین جرگه ریش‌سفیدان این کشور تحت عنوان آلدینگ در محلی به نام دینگوتلیر تشکیل شد و از آن زمان تاکنون پارلمان ایسلند آلدینگ نام دارد.
ایسلند از سال ۱۲۶۲ تا ۱۹۱۸ جزئی از پادشاهی نروژ و پس از آن بخشی از پادشاهی دانمارک بود. ملی‌گرایی ایسلندی در قرن نوزدهم رشد کرد، و در ۱۹۱۸ این کشور از دانمارک مستقل شد. با این حال، دو کشور به واسطه پادشاهی مشترکشان به هم پیوسته بودند. در جنگ جهانی دوم پیوند دانمارک گسسته شد و در ۱۹۴۴ جمهوری اعلام شد. در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۷۰، اختلاف درباره حق ماهیگیری در آبهای ساحلی ایسلند منجر به درگیری با نیروی دریایی بریتانیا گشت.
این درگیریها که به جنگهای روغن‌ماهی معروف شد سه جنگ را در بر می‌گرفت:
جنگ اول ۱۹۵۸
جنگ دوم ۱۹۷۳–۱۹۷۲
جنگ سوم ۱۹۷۶–۱۹۷۵
جغرافیا
چشمه‌های آبگرم لیرنیوکور (Leirhnjúkur) ایسلند
کشور ایسلند با مساحت ۱۰۲٫۸۱۹ کیلومتر مربع هیجدهمین جزیره بزرگ جهان و دومین جزیره بزرگ اروپا، پس از بریتانیای کبیر است. این کشور شامل یک جزیره بزرگ و ۳۰ جزیره کوچک در اقیانوس اطلس شمالی است که اندکی پایینتر از مدار شمالگان قرار گرفته‌اند.
فاصله ایسلند به قاره اروپا نزدیکتر است تا به آمریکای شمالی و به همین خاطر عموما از نظر تاریخی، سیاسی، و فرهنگی به عنوان جزیره‌ای اروپایی در نظر گرفته شده‌است.
فاصله ایسلند تا نروژ ۹۷۰ کیلومتر، تا اسکاتلند ۷۹۸ کیلومتر و تا گرینلند ۲۸۷ کیلومتر می‌باشد. ایسلند منطقه‌ای آتشفشانی است، که چشمه‌های آب گرم زیادی داشته و پوششی از یخ و خاکسترهای آتشفشانی، سطح جزیره را دربر گرفته‌است. ایسلند ۴،۹۷۰ کیلومتر ساحل دارد که شامل شمار زیادی آبدره است و بیشتر سکونتگاه‌های ایسلند نیز در همین آب‌دره‌ها تشکیل شده‌اند.
ایسلند دارای آب و هوای سرد و قطبی است، اما تا حدی تحت تاثیر جبهه‌هایی از هوای معتدل قرار دارد. جریان‌های آب گرم گلف استریم در کرانه‌های جنوبی ایسلند سبب افزایش نسبی دما و جلوگیری از یخبندان‌های گسترده در زمستان می‌شود.
بیش از نیمی از پهناوری جزیره اصلی ایسلند، فلاتی است که ۴۰۰ متر از سطح دریا بلندی دارد و فاقد پوشش گیاهی چشمگیر است. دوازده درصد پهنه ایسلند پوشیده از یخکوه است، که انباشته‌ای از بارش‌های زمستانی برف در ایسلند هستند. یک دهم رویه ایسلند پوشیده از بقایای فوران‌های آتشفشانی است که در حدود ده هزار سال گذشته روی دادهاند. ۲۵ آتشفشان فعال در ایسلند وجود دارند که مهمترین آنها عبارتند از: اورایفا یوکل (Oraefa Jokull) با بلندی ۲۱۱۹ متر، هلکا (Helka) با ۱۵۲۰ بلندی متر، و سنایفلس یوکل (Snaefells Jokull) با بلندی ۱۱۴۶ متر. در حدود ۳۰۰ چاه بخار در کشور ایسلند پراکنده هستند که منابع بالقوه زمین‌گرمایی به‌شمار می‌آیند و از آنها برای تولید برق و انرژی گرمایی استفاده می‌شود.
ایسلند دارای نزدیک به ۱۸۰۰ دریاچه است که دریاچه پینگوالاواتن (Pingvallavaten) با پهناوری ۸۴ کیلومتر مربع و ژرفای ۱۱۴ متر بزرگترین آنهاست. همچنین بیش از ۲۵۰ رودخانه در سطح جزیره جریان دارد که طولانی‌ترین آنها رودخانه پیورسا (Pjorsa) با ۲۳۷ کیلومتر طول است.
تقسیمات کشوری
کشور ایسلند هشت استان دارد:
350px
عدد
نام استان
نام به ایسلندی
معنی نام
جمعیت
مرکز
۱
هوفودبورگارسودید
Höfuðborgarsvæðið
منطقه پایتختی
۲۱۳،۶۱۹
ریکیاویک
۲
سودورنس
Suðurnes
شبه جزیره جنوبی
۲۲،۵۰۹
کفلاویک
۳
وستورلاند
Vesturland
سرزمین غرب
۱۵،۷۶۶
بورگارنس
۴
وست‌فیردیر
Vestfirðir
آبدرههای غرب
۶،۸۸۳
ایسافیوردور
۵
نوردورلاند وسترا
Norðurland vestra
شمالستان غرب
۷،۱۲۸
سودارکروکور
۶
نوردورلاند ایسترا
Norðurland eystra
شمالستان شرق
۲۹،۳۶۱
آکوریری
۷
آستورلاند
Austurland
سرزمین شرق
۱۲،۴۵۲
اگیلس‌استادیر
۸
سودورلاند
Suðurland
سرزمین جنوب
۲۴،۸۱۱
سلفوس
شهرها
سیاست
ساختمان پارلمان ایسلند
نخست‌وزیرهای کشورهای نوردیک در سال ۲۰۱۰، یوهانا سیگورداردوتیر نخست‌وزیر ایسلند نفر وسط
حکومت ایسلند جمهوری پارلمانی با پارلمان تک‌مجلسی است، که نمایندگان آن با رای مردم برای یک دوره چهارساله انتخاب می‌شوند. این مجلس که به زبان ایسلندی آلثینگی نامیده می‌شود، نخستین بار در سال ۱۸۴۵ میلادی به عنوان یک نهاد مشورتی به پادشاه دانمارک گشایش یافت. پیش از آن بین سالهای ۹۳۰ تا ۱۷۹۹ میلادی یک مجمع ملی در ایسلند فعالیت می‌کرد و تاسیس السینگ را معمولا بازگشایی آن مجمع تعبیر میکنند. به همین دلیل برخی ایسلند را صاحب «قدیمیترین دمکراسی پارلمانی» دنیا دانسته‌اند.
رئیس کشور ایسلند رئیس‌جمهور است که با رای مردم برای یک دوره چهارساله انتخاب می‌شود و محدودیتی برای دوره‌های ریاست‌جمهوری او وجود ندارد. البته رئیس‌جمهور بیشتر نقش تشریفاتی دارد و از اختیارات چندانی برخوردار نیست. با این حال قادر است مصوبات مجلس را وتو کرده و آنها را به همه‌پرسی بگذارد. همچنین اگر رهبران احزاب پیروز در انتخابات مجلس نتوانند در یک بازه زمانی مشخص نخست‌وزیر و دیگر اعضای کابینه را تعیین کنند، رئیس‌جمهور خودش کابینه را معرفی می‌کند که این اتفاق از زمان تاسیس جمهوری ایسلند در سال ۱۹۴۴ روی نداده‌است. حکومت ایسلند همیشه ائتلافی بوده و در طول دوران جمهوری در این کشور هیچگاه حزبی نتوانسته بیش از ۵۰ درصد آرا را به دست آورد و همواره دو یا چند حزب دولتی ائتلافی را تشکیل دادهاند.
ایسلند نخستین کشوری است که یک حزب کاملا تشکیل یافته از زنان در آن تاسیس شده‌است. این حزب «ائتلاف زنان» نام داشت که در سال ۱۹۸۳ با هدف پیشبرد نیازهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی زنان پایه‌گذاری شد و هرچند در سال ۱۹۹۹ به فعالیت خود پایان دارد و در ائتلاف سوسیال دمکراتیک ادغام شد اما تاثیر بادوامی بر سپهر سیاسی ایسلند گذارد و باعث افزایش حضور زنان در مجلس این کشور شد. ایسلند همچنین نخستین کشوری است که در سال ۱۹۸۰ یک زن در انتخابات مردمی به عنوان رئیس‌جمهور آن انتخاب شد. ویگدیس فینبوگادوتیر که در این سال رئیس‌جمهور ایسلند شد تا سال ۱۹۹۶ در این مقام باقی ماند.
ایسلند عضو سازمان ملل متحد و ناتو است و دارای روابط دیپلماتیک با تقریبا تمامی کشورهای دنیاست اما به‌طور خاص با کشورهای نوردیک (فنلاند، سوئد، نروژ و دانمارک)، آلمان، ایالات متحده، کانادا و اعضای دیگر ناتو روابط نزدیک دارد. ایسلند عضو اتحادیه اروپا نیست اما در سال ۲۰۰۹ درخواست عضویت در این اتحادیه را ارائه کرد. اما در سال ۲۰۱۳ دو حزب حاکم کشور (حزب مرکزگرای ترقی‌خواه و حزب راست‌گرای استقلال) اعلام کردند که با برگزاری یک همه‌پرسی نظر مردم کشور در مورد عضویت در اتحادیه اروپا را جویا خواهند شد. در ماه مارس ۲۰۱۵ دولت ایسلند بدون ارائه هیچ دلیلی اعلام کرد که دیگر تمایلی برای عضویت در اتحادیه اروپا ندارد.
ایسلند ارتش دائمی ندارد. تا سال ۲۰۰۶ نیروی هوایی آمریکا پایگاهی در این کشور داشت و چهار تا شش هواپیمای رهگیر را در آن مستقر کرده بود. پس از تعطیلی این پایگاه جنگنده‌های ناتو به صورت دوره‌ای ماموریت‌های گشت و مراقبت را در حریم هوایی این کشور انجام می‌دهند. ایسلند در جنگ عراق در سال ۲۰۰۳ مشارکت داشت و یک واحد خنثی‌سازی بمب از گارد ساحلی خود را به عراق اعزام کرد. این کشور در جنگ افغانستان (۲۰۰۱–۲۰۱۴) و بمباران سال ۱۹۹۹ یوگسلاوی نیز مشارکت داشت.
ایسلندی‌ها در سال ۱۹۸۶ میزبان نشست تاریخی ریگان و گورباچف بودند که اهمیت زیادی در پایان دادن به جنگ سرد داشت. بیشتر اختلافات بینالمللی ایسلند در تاریخ این کشور به مسئله حق ماهیگیری مربوط بوده‌است.
اقتصاد
اقتصاد ایسلند برپایه ماهیگیری و صنایع شیلات، کشاورزی، گردشگری و منابع انرژی تجدیدپذیر برق‌آبی و زمین‌گرمایی استوار است. سیب‌زمینی، مهمترین فراورده کشاورزی ایسلند است. تولید ناخالص داخلی ایسلند، در سال ۲۰۰۷ میلادی، ۱۱٫۸۹ دلار می‌باشد که در مقایسه با سال گذشته ۱٫۸ درصد رشد داشته‌است. صادرات ایسلند، بیشتر شامل ماهی، فلز آلومینیم، فراورده‌های حیوانی و کانی سیلیس است که بیشتر این فراورده‌ها را به کشورهای هلند، بریتانیا، اسپانیا، ایالات متحده و آلمان صادر می‌کند. نیز از کشورهای ایالات متحده، آلمان، چین، دانمارک، سوئد، ژاپن و هلند، ماشین‌آلات، فراورده‌های نفتی، مواد خوراکی و پوشاک وارد می‌کند.
ایسلند بالاترین تولید سرانه برق را در بین تمامی کشورهای دنیا دارد و نزدیک به ۱۰۰ درصد برق و ۸۵ درصد کل انرژی مصرفی خود را از منابع انرژی تجدیدپذیر به دست می‌آورد. تقریبا تمام برق کشور در نیروگاه‌های برق‌آبی و زمین‌گرمایی تولید می‌شوند، و ایسلند تنها کشور دنیا در این زمینه است. این کشور مقداری فراورده‌های نفتی را نیز برای حمل و نقل و ناوگان ماهیگیری خود وارد می‌کند. ایسلند یکی از معدود کشورهای دنیاست که توانایی تولید هیدروژن کافی به قیمت قابل قبول را دارد و در آن ایستگاه‌های فروش انرژی هیدروژن برای خودروهایی که از سوخت هیدروژن استفاده میکنند، ساخته شده‌است. از سال ۲۰۱۲ گفتگوهایی بین این کشور و بریتانیا برای برقراری یک خط انتقال برق به منظور صادرات برق این کشور انجام شده‌است.
مردم
رشد جمعیت در ایسلند ۱۷۰۳–۲۰۱۷ بنا بر آمار ایسلند
بر اساس آمار ۲۰۱۲ کشور ایسلند ۳۱۳،۳۷۶ نفر جمعیت داشته که میانگین سنی ایشان ۳۴،۵ سال بوده‌است. امید به زندگی برای زنان در این کشور ۸۲٫۶۲ سال و برای مردان ۷۸٫۳۳ سال بوده‌است. هم‌اکنون جمعیت این کشور ۳۵۰۷۱۰ (مارس ۲۰۱۸) نفر است.
ایسلندی‌ها طبق قانون اساسی ایسلند از آزادی دینی برخوردارند گرچه کلیسای ایسلند، که لوتری است، کلیسای رسمی است.
ایسلند کشوری بسیار سکولار است: همچون دیگر کشورهای نوردیک میزان فعالیت مذهبی مردم نسبتا پایین است.
فرهنگ
فرهنگ ایسلند از مهاجران وایکینگ سده نهم این ناحیه سرچشمه میگیرد. ایسلندی‌ها به میراث نیاکان وایکینگ خود افتخار میکنند و شجره‌نامه بسیاری از آنان به نخستین مهاجران بازمی‌گردد. زبان ایسلندی به زبان وایکینگ‌ها یعنی زبان نورس قدیم نزدیک است و از این‌رو ایسلندی‌ها به راحتی میتوانند ساگاها – تاریخ و فولکلور مهاجران اولیه ایسلند- که به قرون وسطی تعلق دارند را بخوانند.
دورافتادگی و سده‌ها انزوا باعث شده تا فرهنگ نوردیک این کشور به‌نسبت دست‌نخورده بماند و زبان ایسلندی نیز (به‌جز زبان فاروئی) از دیگر زبانهای اسکاندیناوی به زبان نورس قدیم نزدیکتر باقی مانده‌است.
ایسلندی‌ها همچنین نسبت به دیگر کشورهای اسکاندیناوی و اروپا اهمیت بیشتری برای استقلال و خودکفایی قائلند؛ در یک نظرسنجی که از سوی کمیسیون اروپایی انجام شد، ۸۵ درصد از ایسلندی‌ها استقلال را «بسیار مهم» توصیف کردند در حالیکه این درصد برای نروژی‌ها ۴۷ درصد، برای دانمارکی‌ها ۴۹ درصد و میانگین آن در میان کشورهای اتحادیه اروپا ۵۳ درصد بود. ایسلندی‌ها همچنین از تعهد کاری قوی برخوردارند و ساعات کاری روزانه آنها از طولانی‌ترین ساعات کاری در میان کشورهای صنعتی است.
برابری‌خواهی در ایسلند از اهمیت بالایی برخوردار است و اختلاف درآمد در میان مردم آن از پایین‌ترین‌ها در جهان است. برابری میان زنان و مردان نیز در این کشور از وضعیت بسیار خوبی برخوردار است و ایسلند در میان سه کشور برتر در این زمینه است.
بر اساس آمار سال ۲۰۱۳ شاخص صلح جهانی ایسلند با توجه به نداشتن ارتش، آمار ناچیز جرم و جنایت و ثبات قابل توجه سیاسی-اقتصادی مسالمت‌آمیزترین فضا را در بین تمامی کشورهای دنیا داشته‌است. ایسلند یکی از کشورهاییست که کمترین آمار جرم و جنایت را دارد به‌طوری‌که حتی نیروهای پلیس معمولا غیر مسلح هستند. در سال ۲۰۱۳ برای اولین بار در تاریخ این کشور شخصی در درگیری مسلحانه با پلیس کشته شد. | [
"سرود ملی ایسلند",
"ریکیاویک",
"زبان ایسلندی",
"نظام چندحزبی",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"اولافور راگنار گریمسون",
"سیگور اینگی یوهانسون",
"دانمارک",
"۱ فوریه",
"۱۹۰۴ (میلادی)",
"۱ دسامبر",
"۱۹۱۸ (میلادی)",
"۱۷ ژوئن",
"۱۹۴۴ (میلادی)",
"۲۰۰۸ (میلادی)",
"۲۰۰۶ (میلادی)",
"دلار",
"۲۰۰۷ (میلادی)",
"کرونای ایسلند",
"اروپا",
"ژرمن",
"پروتستان",
"طرح مارشال",
"شاخص توسعه انسانی",
"۲۰۰۵ (میلادی)",
"سازمان همکاری اقتصادی و توسعه",
"آب‌فشان",
"مدار قطبی",
"یخچال‌های طبیعی",
"اینگولفور آرنارسون",
"نروژ",
"ناتو",
"وایکینگ‌ها",
"فلوکی ویلگروآسون",
"آلدینگ",
"دینگوتلیر",
"پادشاهی دانمارک",
"ملی‌گرایی",
"قرن نوزدهم",
"جنگ جهانی دوم",
"جمهوری",
"نیروی دریایی بریتانیا",
"جنگهای روغن‌ماهی",
"مدار شمالگان",
"اسکاتلند",
"گرینلند",
"آبدره",
"گلف استریم",
"یخکوه",
"چاه بخار",
"انرژی زمین‌گرمایی",
"برق",
"گرما",
"هوفودبورگارسودید",
"سودورنس",
"کِفلاویک",
"وستورلاند",
"بورگارنس",
"وست‌فیردیر",
"ایسافیوردور",
"نوردورلاند وسترا",
"سودارکروکور",
"نوردورلاند ایسترا",
"آکوریری",
"آستورلاند",
"اگیلس‌استادیر",
"سودورلاند",
"سلفوس (شهر)",
"یوهانا سیگورداردوتیر",
"جمهوری پارلمانی",
"پارلمان",
"آلثینگی",
"رئیس کشور",
"وتو",
"کابینه",
"اتحادیه اروپا",
"نیروی هوایی آمریکا",
"هواپیمای رهگیر",
"جنگ عراق",
"گارد ساحلی",
"جنگ افغانستان (۲۰۰۱–۲۰۱۴)",
"جنگ سرد",
"ماهیگیری",
"شیلات",
"کشاورزی",
"گردشگری",
"انرژی برقابی",
"زمین‌گرمایی",
"سیب‌زمینی",
"ماهی",
"آلومینیم",
"سیلیس",
"هلند",
"بریتانیا",
"اسپانیا",
"ایالات متحده",
"آلمان",
"چین",
"سوئد",
"ژاپن",
"فراورده‌های نفتی",
"مواد خوراکی",
"پوشاک",
"انرژی تجدیدپذیر",
"انرژی هیدروژن",
"لوتریانیسم",
"کلیسای رسمی",
"سکولاریته",
"کلیسای ایسلند",
"کاتولیک",
"مسیحیت",
"وایکینگ",
"زبان نورس باستان",
"ساگاها",
"زبان فاروئی",
"اسکاندیناوی",
"استقلال",
"خودکفایی",
"مساوات‌خواهی",
"شاخص صلح جهانی"
] | [
"ایسلند",
"اروپای شمالی",
"اروپای غربی",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۴۴ (میلادی)",
"جزیره‌های ایسلند",
"جمهوری‌ها",
"سرزمین‌های شمالی",
"قلمروها و کشورهای ژرمنی‌زبان",
"کشورهای اروپایی",
"کشورهای جزیره‌ای",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو ناتو",
"کشورهای هم‌مرز با اقیانوس اطلس",
"لیبرال دموکراسی",
"مستعمره‌های پیشین دانمارک",
"مستعمره‌های پیشین نروژ"
] |
2,627 | بلاروس | 2 | 887 | 0 | [
"روسیه سفید",
"روسيه سفيد",
"روسيهٔ سفيد",
"روسیهٔ سفید",
"جمهوری بلاروس"
] | false | 590 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری بلاروس"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "بلاروس"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Belarus.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of arms of Belarus.svg"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[ما بلاروسی‌ها]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Europe-Belarus.svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[مینسک]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "53"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "54"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "27"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "34"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان روسی]][[زبان بلاروسی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "جمهوری[[آنوکراسی]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "[[رئیس‌جمهور]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[الکساندر لوکاشنکو]][[سرگی سیدورسکی]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از[[اتحاد جماهیر شوروی]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "۲۷ ژوئیه ۱۹۹۰"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۲۰۷،۶۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۸۵ام"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "۱۹۹۹"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۱۰۰۴۵۲۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۸۵ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۴۹"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۴۲ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "[[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۱۱۵۰۲۷ بیلیون [[دلار]]"
},
{
"Item1": "رتبه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۵۸"
},
{
"Item1": "سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۱۱۹۹۱ [[دلار]]"
},
{
"Item1": "رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۶۵"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "[[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۸۰۴"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۶۴"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[روبل بلاروس]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "(BYR)"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "EET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "EEST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "-۵ تا +۲"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "-۴ تا +۳"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": ".by"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "+۳۷۵"
}
],
"Title": "کشور"
} | بلاروس (بلاروسی: ، الفبای لاسینکا: Belaruś؛ ، نام قدیمی‌تر: ́ تلفظ: بلروسییا)
یک سرزمین دور از دریا در اروپای خاوری است، که با کشورهای روسیه، اوکراین، لهستان، لیتوانی، و لتونی هم‌مرز است. پایتخت آن شهر مینسک است، و شهرهای مهم دیگر آن برست، برست ، گرودنو، گومل، موگلیف و ویتبسک هستند.
در بیشتر دوران تاریخ، این ناحیه که هم‌اکنون تحت عنوان بلاروس شناخته می‌شود، بخشی از سرزمین‌های دیگر بود که از آن جمله می‌توان به دوک‌نشین پولاتسک، دوک‌نشین بزرگ لیتوانی، همسود لهستان-لیتوانی و امپراتوری روسیه اشاره کرد. نهایتا، در سال ۱۹۲۲، به یک جمهوری در اتحاد شوروی تحت عنوان بلاروسیه SSR تبدیل شد. این جمهوری به‌طور رسمی در ۲۷ اوت ۱۹۹۰، حاکمیت خود را اعلام کرد، و در پی فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، استقلال خود را به عنوان جمهوری بلاروس در ۲۵ اوت ۱۹۹۱ اعلام کرد. از سال ۱۹۹۴ تاکنون، الکساندر لوکاشنکو رئیس‌جمهور این کشور بوده‌است. بلاروس فعلا در حال مذاکره با همسایه خود روسیه است تا هر دو کشور در میان سایر موارد، اقتصاد خود را در طرحی به نام اتحادیه روسیه و بلاروس با همدیگر یکپارچه کنند. این کشور هنوز هم متحمل آثار انفجار هسته‌ای در حادثه چرنوبیل در سال ۱۹۸۶ است، که در همسایگی جمهوری سوسیالیست شوروی اوکراین قرار داشت.
از لحاظ رسمی، این کشور تحت عنوان جمهوری بلاروس (به زبان بلاروسی: ، زبان روسی: ،Respublika Belarus) شناخته می‌شود، در حالی که نام کوتاه آن بلاروس است. برخی کاربرد عبارت " بلاروسی " را که با استفاده از بیان مستقیم روسی‌سازی آن بوده، کسر شان می‌دانند. این نام به‌طور نادرست به "روسیه سفید" ترجمه شده، که این نام به یک منطقه‌ای جداگانه اشاره دارد.
تاریخچه نام
از لحاظ تاریخی، نام این کشور در زبان انگلیسی به " روسیه سفید " یا به نام تلفظ اصلی خودش ("بلا":سفید") اشاره شده‌است. اما این نام دقیقا درست نیست؛ ترجمه درست آن عبارت است از:"روتنیای سفید" (ناحیه‌ای در اوکراین)؛ که این اقدام (نادرست) تا امروز در زبانهای دیگر نیز تداوم یافته‌است.
نخستین کاربرد شناخته‌شده از کلمه "روسیه سفید" راجع به بلاروس در اواخر قرن شانزدهم از سوی فردی اروپایی به نام جرومی هورسی صورت گرفت. او این اصطلاح را برای تشریح امپراتوری ایوان آزارنده به کار برد. طی قرن هفدهم، تزارهای روسی از عبارت "روتنیای سفید" استفاده کردند که تلاش می‌کردند میراث خود را از (سرزمین) همسود لهستان-لیتوانی بگیرند. پس از آن که این همسود فروپاشیده شد، سرزمین‌هایی که هم‌اکنون بلاروس را تشکیل می‌دهند به‌طور رسمی تحت عنوان " بلاروس " و" بلاروسی " نامیده شدند و این نام‌ها جایگزین نامهای ممنوعه "لیتوا" و "لیسوینی" بودند و کاربرد آن شدند.
تلفظهای بلوروسیه و بیلوروسیه نقل حروف نام این کشور بر اساس (تلفظ) روسی است. بلاروس در روزهای امپراتوری روسیه "بلوروسیه " نامیده می‌شد و تزار روسیه معمولا "امپراتور کل روسها- روسیه بزرگ، روسیه کوچک، و سفید" خوانده می‌شد. این کار در سراسر دوران شوروی ادمه یافت، ضمن آنکه نام رسمی این کشور نام جمهوری سوسیالیست روسیه شوروی " برای خود انتخاب کرده بود. برخی از اهالی بلاروس با نام "بلاروسیه " مخالف هستند، زیرا این نام، در نظرشان روزهای تسلط حکومت روسیه و شوروی را تداعی می‌کند.
در سال۲۰۰۲، یک بررسی اطلاعاتی از سوی وب‌سایتی
انجام گرفت تا ببینند کدام نسخه از این نام در اکثر وب سایت‌ها مورد استفاده قرار میگیرد. با استفاده از گوگل، وب سایت به جستجوی اصطلاحات گوناگون و عباراتی پرداخت که در آن کلمه "بلاروس" وجود داشت، و شکل رسمی کوتاه آن نام برای ۹۳٪ از وب سایت‌ها مورد استفاده قرار گرفته بود. تلفظهای "بلاروسیه"، " بیلوروسیه " و بیلوروسیا " در ۱٪ تا ۲٪ از موارد به کار رفته بود.
امروزه تعدادی از زبان‌ها هنوز از بلاروس به عنوان روسیه سفید نام می‌برند، همچون " Weirussland " در زبان آلمانی، "بیاض روسیه" در زبان ترکی یا " " (لوکوروسیه) در زبان یونانی.
تاریخ
بین قرون ۶ و ۸ ام، آنچه که هم‌اکنون به نام بلاروس نامیده می‌شود تحت سکونت اسلاوها قرار داشت، که هنوز هم بر آن کشور سیطره دارند. کم‌کم اسلاوهای قدیمی شرق شروع به برقراری ارتباط با ورنجیان‌ها نمودند و کشوری را تحت عنوان روسیه تشکیل دادند، که عمدتا نواحی اطراف پولوتسک نوین امروزی در بخش شمالی آن کشور در بر میگیرد. در قرن ۱۳ ام، این کشور به نحو ناهنجاری تحت تاثیر حمله مغولها قرار گرفت، و نهایتا بخشهایی از روسیه توسط دوک نشین بزرگ لیتوانی بلعیده (تصرف) شد. سرزمین‌های اصلی این دوک نشین شامل نواحی اطراف شهرهای کرناوه، تراکای، ویلنیوس، بودند، اما خود دوک نشین اغلب در حال نبرد بود و فتوحات مشهوری را علیه مغولها در شرق، ترکها در جنوب و سرداران تیوتونیک در غرب داشتند. تا قرن ۱۵ ام، دوک نشین بزرگ لیتوانی تا بخش عمده‌ای از اروپای باختری، از دریای بالتیک تا دریای سیاه گسترش یافت.
در ۲ فوریه ۱۳۸۶، دوک بزرگ لیتوانی، ولادسلاو دوم جوگایلا، پادشاه لهستان شد، و دوک نشین بزرگ را با لهستان در یک اتحادیه شخصی تحت کنترل یک حکومت درآورد. این اتحادیه شخصی نهایتا به ایجاد همسود لهستان-لیتوانی، یک کشور جدید در سال ۱۵۶۹، منجر گردید. اما، تا سال ۱۷۹۵، این کشور تقسیم شد و بر مبنای تقسیمات همسود لهستان-لیتوانی از طریق الحاق روسیه امپراتوری، پروسیا و اتریش به هم پیوست. مناطق بلاروس تا زمان اشغال آن به وسیله آلمان طی جنگ جهانی اول به عنوان بخشی از قلمرو روسیه باقی‌ماند.
نخستین بار بلاروس استقلال خود را در ۲۵ مارس ۱۹۱۸ با تشکیل جمهوری خلق بلاروس اعلام نمود. اما این جمهوری، عمر کوتاهی داشت، و حکومت آن به زودی پس از خروج آلمان سرنگون شد. در سال ۱۹۱۹، بلاروس به جمهوری سوسیالیستی بلاروس شوروی تبدیل شد، و پس از اشغال لیتوانی شرقی از سوی روسیه، در جمهوری سوسیالیست لیتوانی-بلاروسیه شوروی ادغام شد. پس از پایان جنگ لهستان-شوروی در سال ۱۹۲۱، سرزمین‌های بلاروس میان لهستان و بلاروسیه تازه تاسیس SSR تقسیم گردید، که یک عضو بنیادی اتحاد شوروی| جمهوریهای سوسیالیست اتحاد شوروی در سال ۱۹۲۲ شد. در سپتامبر ۱۹۳۹، اتحاد شوروی در نتیجه معاهده مولوتف-ریبنتروپ، به سرزمین بلاروس تحت کنترل لهستان پیوست شد.
در سال۱۹۴۱، آلمان نازی عملیات بارباروسا را با حمله به اتحاد شوروی انجام داد. بلاروس به زودی پس از آن تسخیر شد، و اشغال بلاروس توسط آلمان نازی|باقیمانده در دست نازی‌ها تا سال ۱۹۴۴ ادامه یافت. بیشتر زیرساخت‌های کشور نابود شد و بخش عمده‌ای از جمعیت آن در حمله آلمان کشته شدند. مردم یهودی بلاروس نیز طی واقعه هولوکاست دچار فاجعه شدند. این موضوع تا سال ۱۹۷۱ ادمه داشت تا این که جمعیت مردم بلاروس به سطح پیش از جنگ رسید. اما جمعیت یهودیان هرگز ترمیم نشد.
پس از پایان جنگ، بلاروسیه، یکی از ۵۱ امضاکننده بنیاد ملل متحد در سال ۱۹۴۵ بود. بازسازی که پس از جنگ در بلاروس انجام گرفت در مقایسه با جمهوری شوروی آبادانی قابل مقایسه‌ای را به دنبال داشت. در طی این زمان، بلاروس به مرکزی اصلی سازندگی در ناحیه غرب اتحاد جماهیر شوروی USSR تبدیل شد. افزایش مشاغل باعث سرازیر شدن جمعیت مهاجر فراوانی از جمهوری شوروی فدراتیو سوسیالیستی روسیه به این کشور گردید.
طی دوران ژوزف استالین، سیاست روسی کردن برای «حفاظت» SSR بلاروسیه در برابر نفوذهای کشورهای غربی آغاز شد. این برنامه قرار بود در هویت فرهنگی بلاروس ریشه داشته باشد که با عناصر روسی جایگزین شد. این سیاست شامل اعزام روسها از نقاط گوناگون اتحاد شوروی و قرار دادن آنها در نقاط کلیدی داخل حکومت SSR بلاروسیه بود. استفاده رسمی از زبان بلاروسی و دیگر جنبه‌های فرهنگی نیز به سیاستهای اتحاد شوروی|مسکو محدود می‌شد. پس از مرگ استالین در سال۱۹۵۳، جانشین او، نیکیتا خروشچف به برنامه روسی‌سازی ادامه داد، پایتخت SSR بلاروسیه را شهر مینسک قرار داد که " هرچه همه ما زودتر به روسی صحبت کنیم، باید زودتر کمونیسم را برقرار نماییم.
در سال۱۹۸۶، بخشی از بلاروس تحت تاثیر انفجار نیروگاه چرنوبیل قرار گرفت که حادثه در همسایگی اوکراین رخ داد. زمانی که نخست‌وزیر شوروی میخائیل گورباچف شروع به اجرای برنامه پرستوریکای خود نمود، مردم بلاروس با فرستادن نامهای به وی در دسامبر۱۹۸۶، درباره نزول فرهنگ خود شرح دادند. این رخداد از سوی مورخین، «چرنوبیل فرهنگی ۱» نامگذاری شده‌است.
در ژوئن۱۹۸۸، گورهای دسته جمعی در شهر کوراپاتی کشف گردید. بنا به ادعا آنها، این گورها در حدود ۲۵۰هزار نفر از قربانیان (دوره) استالین را در خود جای می‌داد. برخی اظهار مینمایند که این کشف گواهی بر این مسئله‌است که دولت شوروی تلاش می‌نموده که مردم بلاروسی را از بین ببرد و همین موجب شده تا برخی از آنها خواهان استقلال شوند.
بلاروس در ۲۷ ژوئیه ۱۹۹۰ موجودیت خود را اعلام نمود، و در ۲۵ اوت ۱۹۹۱، BSSR با به دست آوردن استقلال کامل خود، رسما به جمهوری بلاروس تبدیل شد. در حدود همان زمان بود که استانیسلاو ششکویچ رئیس شورای عالی بلاروس درمقام رهبری بلندپایه بلاروس گردید. ششکویچ، در کنار بوریس یلتسین از روسیه و لئونید کراوچک از اوکراین در ۸ دسامبر۱۹۹۱ در بلاوژسکایا پوشچا در همایشی رسما انحلال اتحاد شوروی و تشکیل همسود کشورهای مستقل را اعلام نمودند. تا سال ۱۹۹۴، کشور به وسیله الکساندر لوکاشنکو رهبری می‌شد، که مورد انتقاد دولتهای غربی، (گروه) ناظر حقوق بشر، و دیگر سازمانهای غیردولتی غربی به خاطر سیاستهای داخلی خود به سبک اتحاد شوروی پیشین، واقع شد.
از سال ۲۰۰۵، به نظر می‌رسد که جنبشی در بلاروس به سوی اتحاد دوباره با روسیه صورت گرفته باشد. در نوامبر۲۰۰۵، یک پیش نویس از قانون اساسی برای تصویب به هردو (رئیس‌جمهور) ولادیمیر پوتین و لوکاشنکو تسلیم شده‌است.
این حرکت، در کنار دیگر موارد، بخشی از طرح ۱۹۹۶ بود که توسط لوکاشنکو و رئیس‌جمهور پیشین روسیه، بوریس یلتسین برای ایجاد اتحادیه روسیه و بلاروس انجام گرفت.
سیاست
میدان پیروزی، مینسک
بلاروس یک جمهوری است که توسط رئیس‌جمهور و مجلس دوگانه آن –مجلس ملی جمهوری بلاروس و مجمع ملی- اداره می‌شود که شامل یک مجلس پایین دستی، مرکب از ۱۱۰عضو مجلس نمایندگان جمهوری بلاروس مجلس نمایندگان، و یک مجلس بالادست، با ۶۴عضو شورای جمهوری بلاروس شورای جمهوری می‌باشد. مجلس نمایندگان اختیار دارند تا نخست‌وزیر بلاروس را منصوب نمایند، اصلاحاتی در قانون اساسی بدهند، به نخست‌وزیر رای اعتماد داده و پیشنهادهایی راجع به سیاست خارجی و داخلی بلاروس ارائه نمایند. شورای جمهوری این قدرت را دارد که مقامات گوناگون دولتی را انتخاب نموده، رئیس‌جمهور را استیضاح کرده و نیز اختیار دارد تا لوایح مورد تصویب مجلس نمایندگان را قبول یا رد نماید.
هر یک از این مجامع میتوانند هرگونه قانون مصوب از سوی مقامات محلی را در صورتی که مغایر با قانون اساسی بلاروس باشد، رد (وتو) کنند. رئیس‌جمهور- از سال۱۹۹۴، الکساندر لوکاشنکو- رهبر کشور می‌باشد. دولت، شورایی از وزرا به ریاست نخست‌وزیر بلاروس نخست‌وزیر است؛ اعضای شورای وزیران لازم نیست عضو مجلس (قوه مقننه) باشند، و از سوی رئیس‌جمهور تعیین می‌شوند. قوه قضائیه شامل دادگاه عالی و دادگاه‌های ویژه گوناگونی همچون دادگاه قانون اساسی بلاروس است، که به قانون اساسی یا قوانین اجرایی می‌پردازد. قضات دادگاه قانون اساسی از سوی رئیس‌جمهور انتخاب شده و مورد تایید شورای (مجمع) جمهوری قرار می‌گیرند.
در بلاروس، با این که احزاب سیاسی وجود دارند که یا موافق یا مخالف رئیس‌جمهور لوکاشنکو هستند، اکثریت کرسی‌های مجمع ملی توسط افرادی اشغال می‌شود که وابستگی به هیچ‌یک از احزاب سیاسی ندارند. اما، سه حزب وجود داند که کرسی‌های مجلس نمایندگان را اشغال میکنند: حزب کمونیست بلاروس (۸کرسی)، حزب کشاورزان بلاروس (۳کرسی)، و حزب لیبرال دموکرات بلاروس (۱کرسی). دو حزب دیگر که متعهد به حمایت از لوکاشنکو، حزب سوسیالیست ورزش دوست بلاروس و حزب جمهوریخواه کار و عدالت می‌باشند که در انتخابات اکتبر۲۰۰۴هیچ کرسی را به دست نیاوردند. احزاب مخالف، همچون جبهه خلق بلاروس و حزب متحد غیرنظامی بلاروس نیز هیچ کرسی را در آن احراز نکردند. UCPB و BPF احزاب دیگری هستند که ائتلاف خلق به علاوه ۵، گروهی از احزاب سیاسی مخالف لوکاشنکو، را شامل می‌شوند. سازمانهای متعددی از جمله OSCE سازمان امنیت و همکاری در اروپا OSCE، این انتخابات را به سبب نتایج منفی احزاب مخالف و غرض ورزی رسانه‌های بلاروس به سود دولت، فاقد آزادی لازم اعلام نمودند.
گزارش راجع به انتخابات پارلمانی دسامبر ۲۰۰۴
در انتخابات۲۰۰۰، مجلس نتایج چهار دور از رای‌گیری را پیش از آن که تمامی کرسی‌ها پر شود، به خود اختصاص داد؛ و سرانجام، ۸۶٪ نمایندگان منتخب از میان اعضای مستقل بودند، و باقی آنها نمایندگان از میان احزابی انتخاب شدند که از لحاظ سنتی به رئیس‌جمهور وفادار بودند.
دور بعدی انتخابات در۱۹مارس ۲۰۰۶ واقع شد و این انتخابات نیز گزینش رئیس‌جمهور را شامل می‌شد. لوکاشنکو در این انتخابات در برابر الکساندر میلینکویچ، نامزد معرفی شده از سوی ائتلاف احزاب مخالف قرار گرفت. دیگر نامزد مخالف، الکساندر کازولین از دموکرات‌های سوسیالیستی بود که طی اعتراضاتی که توسط مجمع کل خلق بلاروس پیرامون موضوع تصدی لوکاشنکو ابراز شد، دستگیر و مورد ضرب و شتم قرار گرفت. این واقعه در بین سایر حوادث، به دلیل اظهار نگرانی نسبت به انتخابات ۲۰۰۶ بود که بی‌نظمی‌هایی را به همراه خود داشت. رئیس‌جمهور با به دست آوردن ۸۰٪ آراء، پیروز بلامنازع انتخابات شد. اما این انتخاب از نظر سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) ناعادلانه بود. از لوکاشنکو نقل قول شده که گفته بود وی سبک حکومت خودکامه را برای کنترل و نظارت بر کشور به کار میگیرد.
شورای (مجمع) اروپا از سال ۱۹۹۷ به دلیل تخلفات غیر دموکراتیک در انتخابات در همه‌پرسی قانون اساسی و مجلس از طریق برگزاری انتخابات ثانویه از عضویت در این اتحادیه محروم نمود. بر طبق مفاد کمیسیون و نیز مجمع اروپا، قانون اساسی بلاروس «نامشروع بوده و حداقل استانداردهای دموکراتیک را در برندارد و از این رو از اصول جداسازی اختیارات و اصل قانون عدول می‌نماید.»
دولت بلاروس همچنین به خاطر موارد تجاوز به حقوق بشر، و فعالیت‌های آن علیه سازمان غیردولتی| سازمانهای غیردولتی، روزنامه‌نگاران مستقل، اقلیتهای ملی و سیاستمداران مخالف خود مورد انتقاد قرار گرفت.
طی دوره زمامداری دستگاه جاری حکومت در بلاروس، موارد متعددی از تعقیب قانونی و آزار و اذیت وجود داشته‌است، از جمله غیبت اجباری، ناپدید شدن یا مرگ رهبران سرشناس مخالف و روزنامه‌نگاران مستقل. بلاروس همچنین یکی از تنها دو کشوری در اروپا است که مجازات مرگ را برای جنایات خاص اعمال می‌کند (کشور دیگر آلبانی است). وزیر خارجه آمریکا، کاندولیزا رایس خطاب به کمیته سنای آمریکا در روابط خارجی، بلاروس را در میان شش کشوری معرفی نمود که به عنوان بخشی از فهرست " بازماندگان (دوران) ستمگری " آمریکا قرار دارند. وزارت خارجه بلاروس اظهار داشت که بیانات وزیر خارجه آمریکا، رایس «پایه سستی» برای ایجاد یک اتحاد مناسب بین بلاروس و آمریکا می‌باشد.
بلاروس به عنوان " یک اتحاد شوروی در مقیاس کوچک در بهترین دوره‌ها " توصیف شده‌است.
تقسیمات کشوری
right تقسیمات کشوری
بلاروس به شش استان ("oblast") تقسیم می‌شود، که شهرهای آن به عنوان مراکز اداری آن نامیده می‌شوند. شهر مینسک، واقع در ایالت مینسک، دارای جایگاه ویژه‌ای از یک زیر مجموعه کشوری است که هیچ‌یک از این ووبلاست‌ها آن را شامل نمی‌شوند.
تقسیم‌بندی زیر گروهی " اوبلاست " میراث دوره شوروی می‌باشد. اوبلاست‌ها نیز خود به زیرگروه‌هایی به نام " رایون "ها تقسیم می‌شوند. ترجمه رایج این واژه " بخش "ها یا " نواحی" است. مقامات اداری محلی (" رایساوت "، "مشاور رایون ") از سوی ساکنین رایون انتخاب می‌شوند؛ و مقامات اجرایی محلی ("مدیریت رایون ") نیز توسط مسئولان بالاتر اجرایی منسوب می‌گردند. به همین صورت، هر اوبلاستی دارای یک مقام قانونگذار خود ("اوبلزووت ") بوده که از طرف ساکنان آنجا انتخاب می‌شود، و نیز یک مقام اجرایی ("مدیریت اوبلاست ") که رهبر آن از سوی رئیس‌جمهور تعیین می‌شود.
(مراکز مدیریتی در داخل پرانتزها قرار گرفته‌اند)
مینسک (پایتخت)
ایالت برست (برست)
ایالت گومیل (گومیل)
ایالت گرودنا (گرودنا)
ایالت ماگیلیوف (ماگیلیوف)
ایالت مینسک (مینسک)
ایالت ویتبسک (ویتبسک)
جغرافیا
تالاب‌ها، جنگلها و دریاچه‌ای در بلاروس
مساحت کشور بلاروس ۲۰۷،۵۹۵ کیلومتر مربع و کم و بیش اندازه گویان است. بلاروس یک کشور دور از دریا، نسبتا پست، و شامل نواحی گسترده‌ای از سرزمین‌های باتلاقی (تالابی) می‌باشد. دریاچه‌ها و رودخانه‌ها این کشور را بریده بریده نموده‌اند.
بزرگترین منطقه باتلاقی آن پولزیا است که در میان وسیع‌ترین تالاب‌های اروپایی قرار دارد. ۱۱ هزار دریاچه در بلاروس وجود دارد، اما اکثر این دریاچه‌ها کمتر از ۵/۰ کیلومتر مربع (۱۲۴ مایل مربع) وسعت دارند. سه رودخانه اصلی در داخل این کشور جریان دارند، رود نمان، رودخانه پریپیات، و رود دنپر.
بلندترین نقطه بلاروس در جیارژیانسکارا هارا (تپه جیارژیانسکارا) به بلندای ۳۴۵ متر (۱۱۳۲ پا) می‌باشد. آب و هوای آن از زمستان‌های بسیار سرد (دمای متوسط در ژانویه در دامنه‌ای بین ۸- درجه سلسیوس تا ۲- درجه سلسیوس) تا تابستانهای خنک و بارانی (میانگین دمای ۱۵ درجه سلسیوس تا ۲۰درجه سلسیوس) در نوسان است.
جنگلها ۳۴٪ کل مناظر این کشور را پوشانده‌اند، و محصولات جنگلی را یکی از پررونق‌ترین منابع طبیعی برای این سرزمین میکنند. دیگر منابع طبیعی که می‌توان در بلاروس یافت شامل ذخایر زغال سنگ نارس، مقادیر اندکی نفت و گاز طبیعی، گرانیت، دولومیت، سنگ آهک، خاک رسوبی (آهک دار)، گل سفید، ماسه، شن و خاک رس می‌شود.
در حدود یک پنجم این سرزمین، بیشتر در ایالات جنوب خاوری و گومیل و ماگیلیوف هنوز تحت تاثیر انفجار سال ۱۹۸۶ درفاجعه نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل، اوکراین قرار دارد. با این که مقدار پرتوافکنی از زمان فاجعه تاکنون (تا یک درصد) کاهش یافته، بیشتر این ناحیه به عنوان نواحی غیرقابل سکونت درنظر گرفته شده‌است.
اقتصاد
واحد پول ملی ،(BYB/BYR) تنزل اسکناس ۲۰۰۰روبلی به ۵۰۰ روبل بلاروس
نظام اقتصادی تا حدود ۸۰٪ تحت کنترل دولت قرار دارد، و از زمان اتحاد شوروی تاکنون چنین بوده‌است. این کشور از لحاظ اقتصادی نسبتا با ثبات است، اما تا حدود زیادی در تامین مواد خام به متحد نزدیک خود روسیه وابسته است. صنعت و کشاورزی عمدتا در دست دولت قرار دارد؛ بنابراین بلاروس یکی از معدودترین بازمانده‌های اقتصادهای ملی با سرمایه‌گذاری دولتی می‌باشد. کشاورزی تحت کنترل کشت اشتراکی با زیربخش‌های عمده کشت سیب زمینی و پرورش دام است.
از لحاظ تاریخی مهمترین شعب صنعت شامل منسوجات و فرآوری چوب (جنگلی) می‌باشد. پس از سال۱۹۶۵، ایجاد صنعت سنگین و مهندسی مکانیک (تراکتور، یخچال) عمدتا سبب ارتقاء توسعه صنعتی گردید. در داخل اتحاد شوروی، بلاروس یکی از توسعه یافته‌ترین جمهوری‌ها از لحاظ صنعتی بود. به لحاظ اقتصادی، بلاروس خود در همسود کشورهای مستقل، مجمع اقتصادی اوراسیا و اتحادیه روسیه و بلاروس شرکت دارد. پس از سال۱۹۹۰، با عرضه ساختارهای بازار آزاد به داخل اتحاد شوروی پیشین، تولید صنعتی شناور گردید. اما، رشد اقتصادی در سال ۱۹۹۶ به آن بازگشت و بلاروس در سال۲۰۰۱ اولین کشور از گروه کشورهای مستقل همسود (CIS) بود که به سطوح تولید صنعتی و کشاورزی سال۱۹۹۰رسید.
تولید ناخالص ملی برای سال۲۰۰۵ (تخمینا) بالغ بر ۱۳/۷۹ میلیارد دلار که تقریبا برابر با درآمد سالانه ۷۷۰۰ دلار به ازای هر فرد می‌شود. در سال۲۰۰۵، تولید ناخالص ملی تا حدود ۹٪–۸ با وجود نرخ متوسط تورم حدود ۸٪، افزایش یافت. بر طبق (آمار) سازمان ملل، طی ده سال گذشته، متوسط ماهانه درآمد از ۲۰دلار آمریکا به ۲۲۵ دلار آن افزایش یافته‌است.
نرخ بیکاری، بر اساس آمار دولت بلاروس، در سال۲۰۰۵، ۲٪ بوده‌است. اما، کارشناسان خارجی معتقد بوده‌اند که نرخ واقعی آن احتمالا از این میزان بیشتر است. موضوع بحث برانگیزتر، تصمیم این کشور به کنار گذاشتن روبل بلاروس (BYR) به نفع روبل روسیه (RUB) می‌باشد که بر طبق آژانس خبری روسیه، آژانس ایتارتاس، از ۱ ژانویه ۲۰۰۸ آغاز می‌شود.
اقتصاد بلاروس تحت فشار اوضاع سیاسی داخل این جمهوری است. این فشار عمدتا به شکل تحریم‌ها علیه این کشور یا رهبری بلاروس قابل احساس است. مثلا، اتحادیه اروپا، قطعنامه شورای (EC) به شماره ۲۰۰۶/۷۶۵ را در۱۸ می۲۰۰۶، تصویب نمود. این قانون موجب مسدود شدن حساب‌های رئیس‌جمهور لوکاشنکو و نیز بین ۳۰ تا ۳۵ نفر از مقامات بلندپایه بلاروس در بانک‌های خارجی می‌شود. این تحریم‌ها همچنین شامل ممنوعیت سفرهای رهبران یادشده به نقاط گوناگون می‌شود. این تحریم از سوی اتحادیه اروپا پس از زمانی اعمال شد که فراکسیون این کشور اعلام نمود که انتخابات ۱۹ مارس ۲۰۰۶ فریبکارانه بوده و نیز گروه‌های مخالف در این کشور سرکوب شده‌اند.
جمعیت‌شناسی
تغییر در جمعیت بلاروس (۲۰۱۰–۱۹۶۰)
بزرگترین قوم در این کشور بلاروسی‌ها هستند که ۸۳ درصد جمعیت ۱۰ میلیون نفری این کشور را تشکیل می‌دهند. روسها دومین گروه پرجمعیت این کشور با حدود ۸٪ از ترکیب جمعیتی این کشور می‌باشند. لهستانیها با ۳٫۱٪ و اوکراینی‌ها با ۱٫۷٪ دیگر اقلیتهای قومی این کشور هستند. روسی و بلاروسی هر دو زبانهای رسمی این کشور هستند. روسی زبان اصلی کشور است و ۷۲ درصد به آن صحبت میکنند.
جمعیت این کشور مثل اغلب کشورهای اروپای شرقی در دو دهه اخیر روند کاهشی داشته و از بیش از ده میلیون در اواخر دهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰ به ۹٫۵ میلیون در سرشماری سال ۲۰۰۹ رسیده‌است. تراکم جمعیت در حدود ۵۰ نفر به ازای کیلومتر مربع است و حدود ۷۲٪ مردم شهرنشین هستند. از جمعیت شهرنشین ۲۴٪ در مینسک، پایتخت و بزرگترین شهر بلاروس زندگی میکنند.
سن میانگین جمعیت ۳۷ سال است. نرخ باروری در سال ۲۰۰۷ حدود ۱٫۲۲ (بسیار پایینتر از نرخ جانشینی) بود و نرخ مهاجرت نیز منفی بود. امید به زندگی ۶۸٫۷ سال (۶۳ سال برای مردان و ۷۴٫۹ سال برای زنان) است. تعداد زنان بیشتر است و به ازای هر ۱۰۰ زن ۸۷ مرد وجود دارد. ۹۹ درصد افراد بالای ۱۵ سال باسواد هستند.
بر اساس آمارهای دولتی در سال ۲۰۰۹ ۵۸٫۹٪ درصد به یک مذهب اعتقاد دارند و ۴۱٫۱٪ درصد بی‌دین هستند. بیشتر مذهبی‌ها به کلیسای ارتدوکس شرقی پایبند هستند و کلیسای کاتولیک نیز در نواحی غربی (۷ درصد کل جمعیت) پیروانی دارد. این کشور در گذشته از مهمترین مراکز جمعیتی یهودیان اروپا بود و جمعیت یهودیان آن به ۱۰ درصد می‌رسید اما از میانه‌های قرن بیستم جمعیت آنها به شدت کاهش یافته و اکنون اقلیت کوچک کمتر از یک درصدی را تشکیل می‌دهند.
نرخ مهاجرت به ازای هر هزار نفر در بلاروس برابر با ۳/۲+ است. بر طبق گزارش سازمان بینالمللی مراقبت (از) کودکان، (در مقایسه با ۱۶۷ کشور) بلاروس دارای بالاترین نرخ در میان همه کشورهای اتحاد شوروی سابق می‌باشد. آن دارای رتبه ۱۶ برای نسبت شاخص مادران، رتبه ۱۴ برای نسبت شاخص زنان و رتبه ۲۰برای نسبت شاخص کودکان است. نزدیکترین کشورها به آن در بین کشورهای اتحاد پیشین شوروی، استونی (رتبه ۱۸ برای رده زنان)، اوکراین (۲۶/۳۱/۲۱) و روسیه (۶۴/۳۴/۲۷) هستند.
بزرگترین شهرهای بلاروس (جمعیت بر اساس هزار نفر، ۲۰۰۶):
مینسک – ۴/۱۷۴۱
گومیل – ۲/۴۸۱
موگیلف – ۱/۳۶۵
ویتبسک – ۴/۳۴۲
گرودنا – ۸/۳۱۴
برست – ۳/۲۹۸
بابرویسکا – ۸/۲۲۰
بارانویچی – ۶/۱۶۸
باریساوو – ۴/۱۵۰
اورشا – ۵/۱۳۰
پینسکا – ۳/۱۲۵
مازیر – ۸/۱۱۱
سالیگورسک – ۴/۱۰۱
نواپولاتسک – ۳/۱۰۱
فرهنگ
کلیسای صوفیا در پولاتسک
تمبر پستی اتحاد شوروی در سال ۱۹۶۱، نشان دهنده آداب سنتی بلاروس
تاریخچه لباس سنتی بلاروس به زمان روسیه کییفی بر می‌گردد و در طول زمان تحت تاثیر فرهنگ‌های همسایه: لهستانیها، لیتوانیایی‌ها، تویان‌ها، روسها و دیگر کشورهای اروپایی قرار گرفته‌است. گذشته از ریشه‌های غالب روتنیایی (در اوکراین)، سبک آشپزی بلاروسی بسیار به لیتوانیایی نزدیک می‌باشد. برخی اوقات آن را تاحدودی نسبت به همسایگان بانفوذ خود از غنا و تاثیر کمتری برخوردار است. اما، در واقع این می‌تواند حاصل نبود کلی هویت ملی باشد که هنوز به عقب نگهداشتن کشور از توسعه ادامه داده و نیز سبب افت وجود سنتهای آشپزی در ۱۰۰سال گذشته شده‌است.
جنبه‌های خاص فرهنگ بلاروس به دلیل روسی شدن آن، در طول زمان از دست رفته‌است. رئیس‌جمهور لوکاشنکو قوانینی را عرضه نموده که ایستگاه‌های رادیویی و تلویزیونی را وادار می‌نماید پیشرفت روزبه روز بلاروس را نمایش دهند، اما این اجرای این کار، تفاوتی ندارد به زبان بلاروسی باشد یا به زبان روسی. ایستگاه‌های رادیو و تلویزیونی مذکور، دولتی بوده، و توسط شرکت تلویزیونی-رادیویی دولتی کشور اداره می‌شود.
دولت روسیه بسیاری از جشنوارههای فرهنگی سالانه را برگزار می‌نماید: "بازار اسلاویانتسکی در ویتبسک"، "چشمه مینسک "؛ "همایش‌های تئاتری اسلاوونیک"؛ "جشنواره ملی دروگری"؛ "هنرها برای کودکان و جوانان "؛ "مسابقه هنرهای نمایشی گروه جوانان"؛ "مشاعره‌های نیزویژ "؛ " قصر صلح "؛ و جشنواره ملی ترانه و شعر بلاروس. این وقایع اجرا کنندگان با استعداد بلاروسی را نمایش می‌دهد، اعم از این که در موسیقی، هنر، شعر، رقص یا تئاتر دارای ذوق باشند. در این جشنواره‌ها، جوایز گوناگونی تحت عنوان قهرمانان شوروی و بلاروسی به خاطر مهارت آنها در موسیقی یا هنر اعطاء می‌شود. شماری از روزهای تعطیل در این کشور نظیر روز استقلال یا روز پیروزی جمعیت فراوانی را به خود جذب می‌کند و نمایش‌های متعددی همچون آتش بازی و رژه‌های نظامی در آنها برگزار می‌شود. بیشتر این جشنواره‌ها در ویتبسک یا مینسک برپا می‌شود.
بلاروس دارای چهار مکان میراث (فرهنگی) جهانی است، که دو تا از آنها بین این کشور و کشورهای همسایه مشترک هستند. این چهار مورد عبارتنداز: مجموعه قصر صلح؛ قصر نیازویژ؛ بلووژسکایا پوشاچا (مشترک با لهستان)؛ طاق زمین پیمای استروو (که در آن با کشورهای استونی، فنلاند، لیتوانی، لتونی، نروژ، مولداوی، روسیه، سوئد و اوکراین سهیم می‌باشد)
کشورهای همسایه
شمال باختری:لیتوانی
شمال:لیتوانی؛ روسیه
شمال خاوری:
باختر:لهستان
مرکز: بلاروس
خاور:روسیه
جنوب باختری:
جنوب:اوکراین
جنوب خاوری:
مناطق دیدنی کشور بلاروس
قلعه میر (mir castle complex)
جنگل بیالوزا (bialowieza forest)
قلعه برست (twierdza brzeska)
کلیسای سنت سیمون و هلنا (church of saints simon and helena minsk)
پارک گورگی (gorky park)
کاخ گومل (gomel palace)
برج کامیانتس (tower of kamyanets)
باغ گیاه‌شناسی (botanical garden)
رتبه‌بندی بینالمللی
هر سال، تعدادی از گروه‌های غیردولتی و سازمانهای بینالمللی درجه‌بندی‌هایی را ارائه میکنند که در آن به مقایسه کشورها با یکدیگر درباره موارد فساد، آزادی در مطبوعات، فعالیت اقتصادی و حقوق زنان می‌پردازند. این، یک نمونه برداری از گروه‌های گوناگون با گزارش آنها، در کنار نتایجی است که به چگونگی وضعیت رتبه‌بندی در بلاروس اشاره دارد.
مراقبت از کودکان، وضعیت زنان، مادران و کودکان جهان در سال ۲۰۰۶ - رتبه ۱۶ ام برای مادران، ۱۴ ام برای زنان و ۲۰ ام برای کودکان در بین ۱۶۷ کشور
ای.تی. کندی/مجله سیاست خارجی:فهرست جهانی شدن ۲۰۰۵، کشور رتبه‌بندی نشده‌اند
بنیاد میراث (فرهنگی)/ روزنامه وال استریت: شاخص آزادی اقتصادی رتبه ۱۴۳ ام در بین ۱۵۵ کشور (با رتبه ۹۹/۳، رکود اقتصادی)
نرخ توسعه مالی بینالمللی: ۶۰ (کشور و ناحیه) در این رتبه‌بندی شرکت نکرده‌اند.
(هفته نامه) اکونومیست: جهان در سال ۲۰۰۵- شاخص کیفیت زندگی در سراسر دنیا، رتبه ۱۰۰ ام از بین ۱۱۱ کشور
گزارشگران بدون مرز: - فهرست سالانه آزادی مطبوعات در سراسر دنیا (۲۰۰۴)، رتبه ۱۴۴ ام از میان ۱۶۷ کشور
شفاف‌سازی بینالمللی: - فهرست آمار فساد ۲۰۰۴- رتبه ۷۴ ام در بین ۱۴۶ کشور
برنامه توسعه سازمان ملل: - مقام ۶۲ ام از بین ۱۷۷ کشور
عرصه اقتصادی جهان: گزارش رقابت جهانی ۲۰۰۵–۲۰۰۴ – رتبه‌بندی فهرست رقابت رشد، ۱۰۴ کشور در این درجه‌بندی وجود نداشتند.
تحصیلات دانشگاهی
تحصیلات دانشگاهی در بلاروس ملزم به دارا بودن مدرک پیش دانشگاهی روسی (پاتفک) است. در بلاروس چندین دانشگاه وجود دارد که همه ساله دانشجویانی را از بلاروس و سایر کشورها به خود جذب میکنند. ایرانیان بسیاری نیز برای ادامه تحصیل به خصوص در رشته‌های شاخه پزشکی این کشور را انتخاب میکنند. از جمله دلایل آن می‌توان به امکان تحصیل به انگلیسی و هزینه پایین و پذیرش آسان‌تر نسبت به کشورهای غرب اروپا اشاره کرد. از تابستان ۱۳۹۵، مدارک این کشور برای دانشجویان رشته‌های وزارت بهداشت در ایران، فاقد اعتبار اعلام شد.
وب سایت‌های دولتی
اطلاعاتی-فرهنگی | [
"سرود ملی بلاروس",
"مینسک",
"زبان روسی",
"زبان بلاروسی",
"آنوکراسی",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"الکساندر لوکاشنکو",
"سرگی سیدورسکی",
"اتحاد جماهیر شوروی",
"۲۰۰۸ (میلادی)",
"دلار",
"روبل بلاروس",
"کشور",
"روسیه",
"اوکراین",
"لهستان",
"لیتوانی",
"لتونی",
"هرودنا",
"هومیل",
"دوک‌نشین پولاتسک",
"دوک‌نشین بزرگ لیتوانی",
"همسود لهستان-لیتوانی",
"امپراتوری روسیه",
"فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی",
"اتحادیه روسیه و بلاروس",
"روسیه سفید",
"روتنیای سفید",
"جرومی هورسی",
"ایوان چهارم",
"تزارهای روسی",
"مشترک‌المنافع لهستان–لیتوانی",
"لیتوا",
"لیسوینی",
"بلاروسیه SSR",
"زبان آلمانی",
"ترکی",
"زبان یونانی",
"مردم اسلاو",
"روسیه کییفی",
"پولوتسک",
"امپراتوری مغول",
"دوک نشین",
"مردم ترکیه",
"سرداران تیوتونیک",
"دریای بالتیک",
"دریای سیاه",
"جاگییلو",
"تقسیمات لهستان",
"پروسیا",
"اتریش",
"جمهوری ملی بلاروس",
"جمهوری سوسیالیستی بلاروس شوروی",
"قرارداد عدم تجاوز",
"عملیات بارباروسا",
"هولوکاست",
"جمهوری شوروی فدراتیو سوسیالیستی روسیه",
"ژوزف استالین",
"حادثه چرنوبیل",
"جمهوری سوسیالیستی شوروی اوکراین",
"میخائیل گورباچف",
"پرستوریکا",
"چرنوبیل فرهنگی ۱",
"سازمانهای غیردولتی",
"ولادیمیر پوتین",
"بوریس یلتسین",
"رهبر بلاروس",
"مجلس نمایندگان",
"نخست‌وزیر بلاروس نخست‌وزیر",
"دادگاه عالی بلاروس",
"دادگاه قانون اساسی بلاروس",
"دادگاه قانون اساسی",
"حزب سیاسی",
"حزب کمونیست بلاروس",
"حزب کشاورزان بلاروس",
"حزب لیبرال دموکرات بلاروس",
"حزب سوسیالیست ورزش دوست بلاروس",
"حزب جمهوریخواه کار و عدالت",
"جبهه خلق بلاروس",
"حزب متحد غیرنظامی بلاروس",
"UCPB",
"BPF",
"انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۰۶ بلاروس",
"لکساندر میلینکویچ",
"الکساندر کازولین",
"مجمع کل خلق بلاروس",
"لوکاشنکو",
"سازمان امنیت و همکاری اروپا",
"همه‌پرسی قانون اساسی",
"روزنامه‌نگاران",
"مجازات بزرگ بلاروس",
"آلبانی",
"وزیر خارجه آمریکا",
"کاندولیزا رایس",
"رایون",
"برست، بلاروس",
"ووبلاست گرودنا",
"ووبلاست ماگیلوف",
"ایالت مینسک (بلاروس)",
"ووبلاست ویتبسک",
"گویان",
"تالابی",
"پولزیا",
"اروپایی",
"نمان",
"پریپیات",
"رود دنپر",
"جیارژیانسکارا هارا",
"تپه جیارژیانسکارا",
"نفت خام",
"گرانیت",
"دولومیت",
"سنگ آهک",
"خاک رسوبی",
"گل سفید",
"ماسه",
"شن",
"خاک رس",
"اوبلاست گومیل",
"اوبلاست ماگیلیوف",
"نیروگاه هسته‌ای",
"دامپروری",
"مجمع اقتصادی اوراسیا",
"کشورهای مستقل همسود",
"تولید ناخالص ملی",
"سازمان ملل",
"اطلاعات از راه دور روسیه",
"بلاروسی‌ها",
"روسها",
"قوم لهستانی",
"اوکراینی‌ها",
"امید به زندگی",
"کلیسای ارتدوکس شرقی",
"سازمان بینالمللی",
"کشورهای اروپایی",
"شاخص آزادی اقتصادی",
"شاخص کیفیت زندگی"
] | [
"بلاروس",
"ایالات و نواحی بنیان‌گذاری‌شده در سال ۱۹۹۱ (میلادی)",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در دهه ۹۸۰ (میلادی)",
"جمهوری‌ها",
"روس کیف",
"کشورها و سرزمین‌های اسلاوی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های روسی‌زبان",
"کشورهای اروپایی",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای محصور در خشکی",
"ویکی‌سازی رباتیک"
] |
2,628 | بلژیک | 2 | 3,678 | 0 | [
"بلژيك",
"بلجیم",
"بلجيم",
"بلژيكي"
] | false | 3,414 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "کشور پادشاهی بلژیک"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "بلژیک(Belxiye)"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Belgium.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "State Coat of Arms of Belgium.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "یکپارچگی نیرومندی‌است"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[برابانسون]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "EU-Belgium.svg"
},
{
"Item1": "نقشه۲",
"Item2": "Belgium - Location Map (2013) - BEL - UNOCHA.svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[بروکسل]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "۵۰"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "۵۴"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "۲۲"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[بروکسل]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[فرانسوی]]. [[هلندی]]، [[آلمانی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[مشروطه سلطنتی]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "[[پادشاه]][[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[فیلیپ]][[شارل میشل]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "اس"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "اعلانرسمیت"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۴ اکتبر]] [[۱۸۳۰]][[۱۹ آوریل]] [[۱۸۳۹]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۳۰،۵۲۸"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۳۹ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۶٫۴"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۷]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۱۰،۵۸۴،۵۳۴"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۴۵ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۲۳۱٫۱"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۳۴ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "[[۲۰۰۷]]"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۳۷۷٫۲۱۵ میلیارد دلار"
},
{
"Item1": "سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۳۵, ۳۸۷۱۲۰ دلار"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "[[۲۰۰۵]]"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۹۴۶"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۱۷ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[یورو]] (€)<sup>۱</sup>"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "EUR"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "CET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "CEST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۱"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۲"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.be]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۳۲"
}
],
"Title": "کشور"
} | بلژیک با نام رسمی (Belxiye) پادشاهی بلژیک ، کشوری در غرب اروپا و یکی از اعضای اتحادیه اروپا است. پایتخت آن بروکسل است.
بلژیک در شمال با هلند، در شرق با آلمان، در جنوب شرقی با لوکزامبورگ، در جنوب با فرانسه و از شمال غربی با دریای شمال مجاور است. خط جدایی فرهنگی ژرمن‌ها و رومی‌زبانان از میانه‌های کشور بلژیک می‌گذرد.
در ۶۰٪ از مناطق بلژیک، زبان هلندی (گویش فلاندری) صحبت می‌شود و فرانسوی در ۴۰٪ مناطق جنوبی مثل والونی صحبت می‌شود و در منطقه پایتخت (بروکسل) هر دو زبان در نهادهای دولتی رایج است. کمتر از ۱٪ مردم بلژیک آلمانی‌زبان هستند و در شرق کشور زندگی میکنند.
نام بلژیک از نام لاتین که برای اکثر بخشهای شمالی منطقه گل‌نشین استفاده می‌شد یعنی «گاولیا بلژیکا» گرفته شده‌است. این نام لاتین خود برگرفته از گروهی از قبایل سلت است که قبیله بلژها نام داشتند. به لحاظ تاریخی، بلژیک قسمتی از کشورهای فروبوم بوده که شامل هلند و لوکزامبورگ نیز می‌شده‌است و پیشترها نواحی گسترده‌تری را نسبت به گروه کشورهای بنلوکس امروزی دربر می‌گرفته‌است.
بلژیک از اواخر سده‌های میانه تا سده هفدهم، کانون بازرگانی و فرهنگی پر رونقی به‌شمار می‌رفته‌است. از سده شانزدهم تا انقلاب بلژیک در سال ۱۸۳۰ و جدایی این کشور از هلند، بلژیک محل جنگهای بسیاری بین قدرتهای اروپایی بود و به همین دلیل با عنوان «میدان جنگ اروپا» لقب گذاری شده بود. اخیرا بلژیک عضو برجسته‌ای از اتحادیه اروپا به‌شمار می‌رود و میزبان تعدادی از نهادهای اتحادیه اروپا و سازمانهای بینالمللی از جمله ناتو است.
معروفترین محصول بلژیک شکلات است
تاریخ
بیش از دو هزار سال پیش، ناحیه‌ای که اینک بلژیک خوانده می‌شود، دارای جمعیت زیادی بوده و تنشهای فرهنگی و سیاسی فراوانی را شاهد بوده‌است. اولین حرکت مستند شده مردمی تصرف منطقه توسط جمهوری روم، در قرن اول بعد از میلاد مسیح بود که تا سده پنجم توسط آلمانیها، فرانکها ادامه پیدا کرد. فرانکها پادشاهی مروونژیان را تثبیت کردند که در سده هشتم پادشاهی کارولنژیان نام گرفت. در طی قرون وسطی، کشورهای فروبوم به چندین ایالت فئودال کوچک تقسیم شدند. بسیاری از آنان در طی قرون چهاردهم و پانزدهم توسط خاندان برگندی با عنوان هلند برگندین متحد گشتند. این ایالات در قرن پانزدهم استقلال بیشتری یافتند و پس از آن ایالات هفده‌گانه نام گرفتند.
ایالات هفده‌گانه (نواحی نارنجی، قهوه‌ای و زرد رنگ) و ناحیه تحت فرماندهی اسقف Liège (منطقه سبز). برای توضیحات دقیقتر ایالات هفده‌گانه را مشاهده کنید.
تاریخ بلژیک را می‌توان از قرن شانزدهم از تاریخ اسکاندیناوی تفکیک کرد. جنگ هشتاد ساله (۱۶۴۸–۱۵۶۸)، ایالات هفده‌گانه را به جمهوری هفت ایالات متحده در شمال و هلند جنوبی در جنوب تقسیم کرد. ایالات جنوبی توسط هابسبورگ اسپانیایی، آستریایی با موفقیت قانونگذاری شد. تا زمان استقلال، هلند جنوبی توسط بسیاری از متصرفان فرانسوی بازدید شد و محل بسیاری از جنگهای فرانسه – اسپانیا و فرانسه - استریا در قرون هفده و هجده بود. در پی جنگهای انقلاب فرانسه: نبرد ۱۷۹۴ در جنگهای انقلاب فرانسه، مناطقی از اسکاندیناوی که هرگز تحت اختیار هابسبورگ نبودند، مانند اسقف ارباب توسط فرانسه اشغال شدند و نقش اسپانیایی‌ها و آستریایی‌ها در منطقه پایان یافت. الحاق مجدد اسکاندیناوی پادشاهی متحده هلند در پایان اولین امپراطوری فرانسه در ۱۸۱۵ اتفاق افتاد.
انقلاب ۱۸۳۰ بلژیک موجب تثبیت استقلال کاتولیکها و بیطرف شدن بلژیک تحت حکومتی موقتی شد. از زمان انتصاب لئوپولد اول به عنوان پادشاه در سال ۱۸۳۱ بلژیک دارای یک نظام سلطنتی قانون اساسی و دموکراسی پارلمانی شد. در میان دوره استقلال و جنگ جهانی دوم، سیستم دموکراتیک از حکومت معدودی از ثروتمندان ناشی گشت که با دو حزب اصلی مشخص می‌گشتند. کاتولیکها و لیبرالها، برای دستیابی به یک سیستم هماهنگ که سومین حزب را شامل می‌شد، حزب کارگری و نقش قدرتمند اتحادیه بازرگانی. در اصل، فرانسوی، که زبان سازگار شده اشراف و بورژواها بود، زبان رسمی و اداری به‌شمار می‌رفت. این کشور تا این زمان با یک سیستم دوزبانه هلندی – فرانسوی گسترش یافته‌است.
کنفرانس برلین در سال ۱۸۸۵ با پیمان استعمار کنگو با پادشاه لئوپولد دوم به عنوان املاک شخصی‌اش موافقت کرد و آن را ایالت آزاد کنگو نامید. در سال ۱۹۰۸، کنگو به عنوان مستعمره به کشور بلژیک واگذار گردید و از آن زمان به بعد کنگو بلژیک نامیده شد. بیطرفی بلژیک در سال ۱۹۱۴، در زمانی که آلمان بلژیک را به عنوان بخشی از نقشه شلیفن مورد حمله قرار داد. مستعمره‌های سابق آلمان، روآندا و اوروندی-که امروزه روآندا و بروندی نامیده می‌شوند توسط کنگو بلژیک در سال ۱۹۱۶ تصرف شد. در سال ۱۹۲۴ این مناطق توسط اتحادیه ملل تحت اختیار بلژیک درآمدند. بار دیگر بلژیک توسط آلمان‌ها در سال ۱۹۴۰ طی یک یورش وحشیانه مورد حمله قرار گرفت. تا زمستان سال ۴۵–۱۹۴۴ که توسط نیروی متفقین آزاد شد تحت اشغال قرار داشت. کنگو بلژیک استقلالش را طی بحران کنگو در سال ۱۹۶۰ به دست آورد و روآندا اوروندی در سال ۱۹۶۲ مستقل شد.
"رویداد انقلاب بلژیک در سال ۱۸۳۰ رخ داد، چارلز گوستاو واپرز (۱۸۳۴)در موزه هنرهای باستان – بروکسل
بعد از جنگ جهانی دوم بلژیک به نیروهای ناتو پیوست و همراه با هلند و لوگزامبورگ گروه ملل بنلوکس را تشکیل داد. بلژیک همچنین یکی از شش عضو پایه‌گذار اتحادیه اروپایی فولاد و ذغالسنگ تاسیس شده در سال۱۹۵۱، اتحادیه اقتصادی اروپایی تشکیل شده در سال ۱۹۵۷ و اتحادیه انرژی اتمی اروپایی می‌باشد. بلژیک میزبانی فرماندهی ستاد مرکزی ناتو بر عهده دارد و همچنین بخش مهمی از نهادها و موسسات اتحادیه اروپاست که شامل هیئت اروپایی، شورای اتحادیه اروپا و جلسات فوق‌العاده پارلمان اروپا بعلاوه بخشی از موسساتش می‌باشد.
در طول قرن بیستم و به‌طور اخص از جنگ جهانی دوم تاریخ بلژیک به سرعت تحت تاثیر دو کمیته اصلی خودگردان آن قرار گرفته‌است. این دوره شاهد افزایش کشمکش‌های فرقه‌ای بوده‌است و اتحاد ایالات بلژیک تحت بررسی قرار گرفته‌است.
از طریق اصلاحات قانون اساسی در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، تقسیم نواحی کشور به ایجاد نظامی سه ردیفه منجر شد: فدرالیسم، انجمن زبان شناختی و دولت منطقه‌ای، مصالحه برای کاستن کشمکش‌های زبانی. امروزه این نهادهای فدرال قدرت قانونی بیشتری نسبت به پارلمان دو مجلس شورا و سنا کسب کرده‌اند در حالی که دولت ملی هنوز تقریبا تمام مالکیت را کنترل می‌کند، بیش از ۸۰ درصد از دارایی‌های انجمن زبان شناختی و دولت منطقه‌ای و صد در صد تامین اجتماعی.
دولت و سیاست
نخست‌وزیر اسبق بلژیک گای ورهوفستات
بلژیک کشوری پادشاهیست. پادشاهی‌ای دارای وجهه ملی و دموکراسی مجلسی که پس از جنگ جهانی دوم از یک ایالات متحده به یک اتحادیه تبدیل شد. سیستم دو پارلمانی از سنا و مجلس شورا تشکیل شده‌است. در حالی که سنا مجموعهای از سیاستمداران بالارتبه منتخب و نمایندگان انجمنها و مناطق است، مجلس شورا نشانگر تمام بلژیکی‌های بالاتر از هجده سال در یک نظام رای‌گیری همزمان می‌باشد. بلژیک از معدود کشورهاییست که رای دادن در آن اجباریست و به همین علت در جهان یکی از بالاترین آمار رای‌گیری را داراست.
دولت فدرال که رسما توسط پادشاه معرفی می‌شود، باید از مجلس شورا رای اعتماد بگیرد. توسط نخست‌وزیر رهبری می‌شود. تعداد وزرای هلندی و فرانسوی زبان طبق آنچه توسط قانون اساسی تعریف شده باید مساوی باشد.
شاه یا ملکه رهبر کشور محسوب می‌شوند اگرچه از طریق امتیاز مخصوص حق ارثی محدود. قدرت حقیقی در دست نخست‌وزیر و دولتهای مختلفی‌است که کشور را اداره میکنند. نظام قضایی بر پایه حقوق مدنیست و از مجموعه قوانین ناپلئونی سرچشمه میگیرد. دادگاه استان یک رده از دادگاه فرجام خواهی که نهادی بر پایه دادگاه فرجام خواهی فرانسوی‌است پایینتر است.
نهادهای سیاسی بلژیک پیچیده‌اند. بیشتر قدرت سیاسی حول و حوش نیاز به ارائه انجمن‌های زبان می‌گردد. از حدود سال ۱۹۷۰، حزب‌های سیاسی ملی مهم بلژیک به اجزای جداگانه‌ای تقسیم شده‌اند که به‌طور عمده علایق این انجمنها را نشان می‌دهند. حزب اصلی در هر انجمن به سه خانواده مهم سیاسی تعلق دارند: جناح راست یا همان لیبرالها، دموکرات‌های مسیحی و جناح چپ یا همان سوسیال دموکراتها. دیگر حزب‌های جدیدتر مهم عبارتند از حزب سبز و به خصوص در فلاندرز حزب ملی یا ناسیونالیست و احزاب راست‌گرای افراطی. سیاست تحت تاثیر گروه‌های تحمیل گرا مانند اتحادیه‌های تجاری و منافع تجاری به صورت بنگاه اقتصادی بلژیک می‌باشد.
پادشاه کنونی بلژیک فیلیپ بعد از پادشاه آلبرت دوم در سال ۲۰۱۳ به حکومت رسید. از سال ۱۹۹۹، نخست‌وزیر، گای ورهوفستات از دموکراتها و آزادی خواهان فلاندری رهبری شش حزب آزادی خواهان، سوسیال دموکراتها، حزب سبز را بر عهده داشته و اغلب از دولت او با نام دولت رنگین کمان نام برده می‌شود. این اولین دولت بدون دموکرات‌های مسیحی بود که از سال ۱۹۵۸ به روی کار آمد.
در انتخابات عمومی بلژیک در سال ۲۰۰۳، ورهوفستات برای بار دوم برنده دوره انتصاب مجلس شد و رهبری ائتلاف چهار حزبی لیبرال سوسیال دموکراتها را بر عهده گرفت.
ساختمان مجلس شورا بر روی سایت رسمی مجلس به زبان فرانسه. در سالهای اخیر همچنین در حزب راست‌گرای افراطی جدائی طلبان ملی فلاندری‌ها تحرکات زیادی مشاهده شده‌است که در عین حال این حزب بر حزب Vlaams Belang که با اتهام نژادپرستی روبه‌رواست غلبه کرده‌است.
هدف اصلی دو حکومت ورهوفستات متعادل کردن بودجه بود؛ بلژیک یکی از معدود اعضاء اتحادیه اروپا است که تاکنون به این هدف نایل گشته‌است. این سیاست توسط حکومتهای موفق در طی دهه ۱۹۹۰، تحت فشار از جانب شورای اروپا به کار گرفته می‌شد. سقوط دولت پیشین عمدتا به خاطر بحران دی اکسین بود.
بر ملا شدن مسمومیت‌های شدید غذایی در ۱۹۹۹ موجب تشکیل دایره غذایی بلژیک شد.
این رویداد به جنجال بزرگ و نابهنجار حزب سبز در مجلس انجامید و تاکید بیشتری بر روی سیاستهای محیطی طی دولت اول ورهوفستات به وجود آورد. به عنوان مثال یکی از سیاستهای حزب سبز باعث تصویب قانون خارج کردن قدرت هسته‌ای بلژیک شد، که توسط دولت جاری تعیین شده‌است. غیاب حزب دموکرات‌های مسیحی در مقامات دولتی به ورهوفستات این توانایی را داد تا موضوعات اجتماعی را با دیدگاهی لیبرال‌تر بر عهده بگیرد و قانون استفاده از مواد مخدر ملایم، ازدواج هم جنسان و کشتن از روی ترحم را به تصویب برساند. در دوره دو تا از مهمترین مجالس بلژیک دولت سیاست فعالی را در آفریقا اتخاذ کرده‌است،
این سیاست‌ها بر خلاف دخالت سیاسی طی بحران خلع سلاح عراق بود و باعث تصویب قانونی در رابطه با جنایت‌های جنگ شد. در هر دو دوره حکومت ورهوفستات این مسئله مورد بحث انجمن بلژیک شد. از موارد مورد بحث اصلی می‌توان به راه‌های هوایی شبانه در فرودگاه بروکسل و وضعیت ناحیه انتخاباتی بروکسل – هال –ویلوود اشاره نمود.
کشمکش بین افراد از طریق دادگاه حکمیت حل و فصل می‌شود. چنین روشی باعث مصالحه شده و به فرهنگ‌های گوناگون امکان همزیستی مسالمت آمیز می‌بخشد.
اقلیت فلاندری در سال ۱۹۸۰ منطقه فلاندر را برای تشکیل دولت فلاندری به دست آورد.
مرزهای مشترک مناطق و انجمنها دو ویژگی همه را ایجاد کرده‌است:محدوده منطقه پایتختی بروکسل شامل دو اقلیت فرانسوی و فلاندری‌است و محدوده اقلیت آلمانی زبان کاملا داخل منطقه والون قرار گرفته‌است. مناطق فلاندری و والون به نهادهای اجرایی بیشتری در استانها تقسیم شده‌اند.
در بالاترین رده از این طرح سه رده‌ای دولت فدرال قرار دارد که امور خارجه، معاونت توسعه وزارت دفاع، ارتش، پلیس، مدیریت اقتصادی، رفاه اجتماعی، انتقال تامین اجتماعی، انرژی، مخابرات و تحقیقات علمی، صلاحیت‌های محدود در حوزه تعلیم و تربیت و فرهنگ و سرپرستی امور مالیات‌ها را توسط مقامات کنترل می‌کند. دولت فدرال بیش از ۹۰ ٪ از تمام مالیات را در دست کنترل دارد. دولتهای اقلیت مسئول توسعه زبان، فرهنگ و آموزش و پرورش در مدارس، کتابخانه‌ها، و تئاترها می‌باشند. رده سوم دولتهای محلی هستند که بیشتر مسائل مربوط به اموال منقول و غیرمنقول مانند خانه، وسایط ترابری را کنترل می‌نماید. به عنوان مثال، ساختمانی که به یک مدرسه در بروکسل اختصاص داده شده‌است و متعلق به نظام مدرسه عمومی‌است، توسط دولت منطقه‌ای بروکسل کنترل می‌شود. با این حال، مدرسه به عنوان یک موسسه، اگر فرانسوی زبان باشد، تحت قوانین دولت فلاندری درمی‌آید.
پرچم
چالش دوزبانگی
بلژیک به علت دوزبانگی کشور همواره با بحران وحدت و هویت روبروست. گرچه اختلافات بیشتر در ظاهر، جنبه زبانی و فرهنگی دارند، ولی در دهه‌های اخیر مولفه اقتصادی نیز بیش از پیش در آنها عمده شده‌است.
در فلاندر حزب ناسیونالیست «ائتلاف نوین فلامن» که هدف نهایی‌اش تجزیه بلژیک است، در سال ۲۰۱۱ بیش از ۳۰ درصد آرا را کسب کرد و در والونی، سوسیالیست‌ها که به شدت خواهان ادامه موجودیت بلژیک هستند، با آرایی مشابه پیروز انتخابات شدند.
پس از تشکیل بلژیک در سال ۱۸۳۰، زبان فرانسوی زبان رسمی و اداری و آموزشی این کشور بود و در مدارس ابتدایی تدریس می‌شد. به تدریج در میان فلاندری‌ها جنبشی برای ارتقای موقعیت زبانی خود و شکست اقتدار زبان فرانسه در بخشهای مختلف شکل گرفت که اوج موفقیت آن مجاز شدن مدارس دوزبانه در سطح متوسطه بود.
این جنبش در اواخر سده نوزده متعاقبا بسیج اقلیت فرانسوی‌زبان مقیم در منطقه فلاندر را به دنبال داشت که نگران از دست‌رفتن امتیازات خود در میان اکثریت فلاندری‌ها بودند. روند خودیابی هویتی و زبانی فلامن‌ها سال ۱۹۳۰ با ایجاد دانشگاه خنت در فلاندر که تنها به زبان هلندی در آن تدریس می‌شد نقطه عطف تازهای پیدا کرد.
کشمکش‌های زبانی و فرهنگی دو بخش بلژیک در پیش و پس از جنگهای اول و دوم جهانی خود را در انواع یارگیری‌های منطقه‌ای به نمایش گذاشت.
به ویژه در دوران جنگ جهانی دوم، بخشهایی از فلامن‌ها اتحاد با آلمان نازی را حربه‌ای برای مقابله با سلطه فرهنگی، زبانی و سیاسی فرانسوی‌زبان‌ها یافتند و چالش میان دو جامعه بیش از پیش عمیق شد.
تا نیم قرن پیش بخش والونی بلژیک با صنایع فولاد، زغال سنگ و نساجی حرف اول را در تولید ناخالص ملی این کشور می‌زد و فلاندری‌ها با کشاورزی و دامداری خود سهم عمده‌ای در این اقتصاد نداشتند. در دهه‌های گذشته اما فلاندری‌ها توانستند با تمرکز بر صنایع پتروشیمی و خدماتی، با به‌کارگیری بنادر و با سودجستن از نیروی کار ارزان، به گونه‌ای چشمگیر سهم اساسی را در اقتصاد بلژیک از آن خود کنند.
همزمان، صنایع سنگینی همچون فولاد و زغال‌سنگ روز به روز نقش محوری خود را در اقتصاد از دست دادند و از این رهگذر سهم منطقه والونی نیز در اقتصاد بلژیک به تدریج کمتر شد. اصلاحات و نوسازی اقتصادی نیز نتوانسته عقب‌ماندگی والونی را جبران کند.
سال ۱۹۶۲ برای اولین بار ساختار کشوری بلژیک بر اساس سه حوزه زبانی تعریف شد: حوزه فلامن‌ها (با بیش از ۱۰ میلیون نفر جمعیت)، حوزه والونی‌ها (با نزدیک به ۴ میلیون نفر جمعیت) و حوزه آلمانی‌زبان‌ها با جمعیت معادل ۷۰ هزار نفر. بروکسل که به لحاظ تقسیمات کشوری به منطقه فلاندر تعلق دارد، دوزبانه ماند.
۸۰ درصد بلژیکی‌ها زبان فرانسوی را به خوبی صحبت میکنند، والونی‌ها با اشاره به خصلت جهانی‌بودن زبان فرانسوی، خود را بی‌نیاز از یادگیری زبان فلاندری‌ها می‌دانند و تنها ۱۰ درصد آنها قادر به گفتگو به این زبان هستند.
تقسیمات کشوری
جغرافیا، آب و هوا و محیط زیست
لی یژ، بروخس (بروخ) و شهر نامور، از جمله هفت شهر بزرگ بلژیک، هرکدام با جمعیتی بیش از صدهزار نفر می‌باشند.
چشم‌اندازی از منطقه آردنس Hautes Fagnes
بلژیک با ۳۰۵۲۸ کیلومتر مربع (۱۱۷۸۷ مایل مربع) کمابیش اندازه ارمنستان است. طبق معاهده ورسای، ناحیه اوپن – مالمدی به بلژیک و «پزناتی» به لهستان داده شده که از طریق کریدور لهستان به دریا راه می‌یافت. بلژیک سه منطقه جغرافیایی مهم دارد: دشت ساحلی در شمال غربی، فلات مرکزی و کوه‌های آردن در جنوب شرقی. دشت ساحلی عمدتا شامل تپه‌های شنی و پلدرها (زمینهای خشک‌شده از دریا) می‌شوند. اراضی پست کنار دریا نواحی‌ای از زمین، نزدیک یا زیر سطح دریا هستند که از دریا به جا مانده یا اراضی داخلی بیشتری که از کانال‌ها زهکشی شده و توسط خاکریزها محافظت شده‌اند. منطقه جغرافیایی دوم، زمین‌هایی‌است که در نواحی دورتر قرار دارد. این یک منطقه روان، و پیش رونده‌است که دره‌های حاصلخیز را در برمی‌گیرد و توسط زهکشی‌های متعددی آبیاری می‌شود. در اینجا همچنین می‌توان زمینهای سخت‌تری را یافت که شامل غارها و تنگه‌های کوچک می‌شود.
سومین منطقه جغرافیایی، که آردن نامیده می‌شود، ناهموارتر از دو مورد اولی‌است. انبوه جلگه‌های جنگلی، که بسیار صخره‌ای‌است و برای کشاورزی چندان مناسب نمی‌باشد، و تا فرانسه شمالی وسعت یافته‌اند. در اینجا، می‌توان بسیاری از نمونه‌های حیات وحش بلژیک را یافت. مرتفع‌ترین نقطه بلژیک، signsl de Boglange در این منطقه در ۶۹۴ متری (۲٫۲۷۷ فوت) واقع شده‌است.
آب و هوای در بلژیک، معتدل دریایی‌است، همراه با میزان بارندگی زیاد در تمام فصول (طبقه‌بندی آب و هوایی کپن). میانگین دمای هوا برابر با ۳درجه سلسیوس در ژانویه، و ۱۸ درجه سلسیوس در ژوئیه و میانگین میزان بارندگی ۶۵ میلی‌متر در ژانویه و ۷۸ میلی‌متر در ژوئیه می‌باشد.
به دلیل تراکم بالای جمعیت و مکان در مرکز اروپای غربی، بلژیک با مشکلات محیطی مهمی روبه‌روست. در گزارش سال ۲۰۰۳
گفته می‌شود آب رودخانه‌های بلژیک جزء کم کیفیت‌ترین آبهای اروپاست و در پایین‌ترین رده فهرست ۱۲۲ کشوریست که مورد مطالعه قرار گرفته‌اند.
جمعیت‌شناسی
تراکم جمعیت بلژیک (۳۴۲ نفر در هر کیلومتر یا ۸۸۶ نفر در هر مایل مربع) یکی از بالاترین تراکمات جمعیت بعد از هلند و بعضی ابرایالات مانند موناکو در اروپاست. پرتراکم‌ترین مناطق از نظر جمعیت در اطراف بروکسل قرار دارند، شهرهای پرتراکمی مانند آنتورپ، خنت و موون که به نام الماس فلاندری معروف اند و مراکز شهری مهم دیگری مانند لیژ، شارلوا، مونز، کورتریک، بروژ، هسلت و شهر نامور. شهر آردنس کمترین تراکم جمعیت را داراست. آمار سال ۲۰۰۵ جمعیت منطقه فلاندری را در حدود ۶۰۴۳۱۶۱، والونی ۳۳۹۵۹۴۲ و بروکسل را ۱۰۰۶۷۴۹ نشان می‌دهد.
هلندی (فلاندری)
در حدود ۵۸ درصد از جمعیت کشور هلندی زبان، ۴۱ درصد فرانسه زبان و کمتر از یک درصد آلمانی زبانند. بروکسل، با ۸ درصد از جمعیت کشور، به‌طور رسمی دوزبانست. (فرانسه-هلندی). بروکسل از شهری عمدتا هلندی زبان هنگامی که ایالت بلژین در سال ۱۸۳۰ با زبان رسمی فرانسوی در آن زمان به استقلال رسید، نشات گرفت. اکثریت عظیمی از جمعیتش (در حدود ۸۵ تا ۹۰٪ محاسبه شده که به‌طور دقیق نمی‌توان گفت چراکه آمار دقیقی در دست نیست) تحت عنوان ضد فرانسه ثبت شده‌اند، این میزان از جمعیت شامل تعداد زیادی از شهروندان خارجی بروکسل است که زبان فرانسه را به عنوان زبان دوم (بعد از زبان مادری شان) یا زبان اصلی انتخاب نموده‌اند.
هم هلندی زبانان و هم فرانسه زبانان بلژیکی تفاوتهای جزئی در لغت و معنا با لهجه‌های زیادی که در هلند و فرانسه صحبت می‌شوند دارند. بسیاری از مردم هنوزه میتوانند به لهجه‌های زبان هلندی صحبت کنند. اما در مورد زبان والونیایی می‌توان گفت که اغلب بیشتر توسط افراد مسن صحبت و فهمیده می‌شود. این لهجه‌ها همراه با لهجه‌های دیگری مثل زبان پیکاردیایی یا لیمبورخی
در زندگی روزمره به کار برده نمی‌شود.
در حدود ۸۶٪ از جمعیت بلژیکی دارای ملیت بلژیکی هستند. ۹٪ (بر اساس تعداد) ایتالیایی، مراکشی، فرانسوی، ترکی یا هلندی هستند و ۵٪ یکی از ملیت‌های دیگر را دارا می‌باشند.
از زمان استقلال، اصول مذهبی کاتولیکی با اصول قوی آزاداندیشی و به خصوص جریانات فراماسونری هم تراز شده و نقشی مهم در سیاست بلژیک ایفا نموده‌است. قانون اساسی بلژیک معتقد به آزادی مذهب است و دولت به‌طور کلی عملا به این حق احترام می‌گذارد.
طبق تحقیق و مطالعات مذهب در سال ۲۰۰۱ در حدود ۴۷٪ از جمعیت خود را متعلق به کلیسای کاتولیک می‌دانند در حالی که دین اسلام با ۱۰ ٪ دومین دین بزرگ به‌شمار می‌رود. بررسی‌ای که در سال ۲۰۰۶ در فلاندرز انجام شد نشان می‌دهد که ۵۵٪ از مردم خود را مذهبی می‌دانند و ۳۶٪ اعتقاد دارند که خداوند جهان را خلق کرده‌است. (همچنین به مذهب در بلژیک توجه بفرمایید).
۹۸٪ از جمعیت بزرگسال شمارش شده باسواد هستند تحصیلات از سنین ۶ تا ۱۸ سال اجباری است اما بسیاری از بلژیکی‌ها تا سن حدودا ۲۳ سالگی به تحصیل ادامه می‌دهند. در بین کشورهایOECD در سال ۱۹۹۹ بلژیک سومین مقام تحصیل را در بین جوانان ۱۸ تا ۲۱ ساله که ۴۲٪ از جمعیتش را تشکیل می‌دادند، کسب نمود. با وجود این در سالهای اخیر توجه مردم به سواد حرفه‌ای رو به افزایش است. در دوره ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۸، ۱۸٫۴ ٪ از جمعیت دچار کمبود مهارت‌های سواد حرفه‌ای بودند. با توجه به این که نظام آموزشی بلژیک همواره منعکس‌کننده کشمکش‌های سیاسی تاریخی بین بخشهای کاتولیک و آزادی اندیش جمعیت کشورش بوده‌است، در هر اقلیت به شاخه لائیک تقسیم شده که توسط همان اقلیت، استانها، یا شهرستان‌ها و مذاهب خیریه اکثرا کاتولیک، تحت کنترل مقام‌های مذهبی و اقلیتی، اغلب اسقف نشین - کنترل می‌شوند.
با این حال باید در نظر داشت که – حداقل برای مدارس کاتولیک –مقام‌های مذهبی قدرت بسیار محدودی در این مدارس دارند.
اقتصاد
بلژیک، با جمعیت متراکم، در قلب یکی از مهمترین مناطق صنعتی جهان قرار گرفته‌است. به‌طور جاری، اقتصاد بلژیک، عمدتا بر پایه خدمت است و طبیعتی با بخشهای دوگانه فلاندری جلوه پویایی از خود بروز داده و بروکسل به عنوان مرکز چند نژادی و چند زبانه آن، و یکی از بلندمرتبه‌ترین اعضای اتحادیه اروپا ست و اقتصادی والونی که از لحاظ تولید ناخالص ملی یک چهارم عقب مانده‌است.
بلژیک اولین کشور اروپایی اقلیمی بود که در اوایل دهه ۱۸۰۰ دستخوش انقلاب صنعتی شد. شهرهای لیژ و شارلوا به سرعت در صنایع معدن و فولادسازی توسعه یافتند و در اوایل قرن بیستم کاملا شکوفا شدند. با این حال، در دهه ۱۸۴۰ صنعت پارچه بافی فلاندرز به بحران شدیدی دچار شد و فلاندر از این جهت دچار قحطی شد. بعد از جنگ جهانی دوم، شهرهای خنت و آنتورپ توسعه سریع صنایع شیمی و پتروشیمی را تجربه نمودند. بحران‌های نفت ۱۹۷۳ و بحران نفت ۱۹۷۹ اقتصاد را به سمت ترقی طولانی مدت پیش برد. صنعت فولادسازی بلژیک تاکنون رکودهای اقتصادی زیادی را تجربه نموده‌است. این مسئله مانع از توسعه اقتصادی والونی شده‌است.
فولادسازی در امتداد رودخانه مئوس در اوگری نزدیکی شهر لیژ
در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ توسعه مرکز اقتصادی کشور به سمت شمال فلاندرز ادامه یافت. امروزه، صنعت در مناطق پرجمعیت فلاندری در شمال متمرکز شده‌است.
در پایان دهه ۱۹۸۰، سیاستهای اقتصاد کلان بلژیک به بدهی انباشته دولت در حدود ۱۲۰ درصد از تولید ناخالص داخلی منجر شد. به‌طور جاری، بودجه در تعادل است و بدهی عمومی با ۹۴٫۳ درصد از تولید ناخالص داخلی (تا پایان سال ۲۰۰۵) هم تراز می‌باشد
در سال۲۰۰۴ نرخ حقیقی رشد تولید ناخالص داخلی در حدود ۲٫۷ درصد محاسبه شد. اما انتظار می‌رود در سال ۲۰۰۵ این مقدار به ۱٫۳ درصد تنزل کرده باشد. بلژیک به‌طور خاص دارای اقتصاد باز است. از دیدگاه ترابری بلژیک، دارای زیربنای محکم بنادر، کانال‌ها و راه‌آهن و بزرگ راه است که امکان یکپارچه شدن صنعتش با صنایع همسایگانش را به آن می‌دهد. بندر آنتورپ دومین بندر بزرگ اروپاست. بلژیک، به عنوان یکی از اعضای پایه‌گذار اتحادیه اروپا، از توسعه قدرت سازمانهای این اتحادیه برای یکپارچه سازی اقتصاد کشورهای عضو شدیدا حمایت می‌نماید. در سال ۱۹۹۹، بلژیک، یورو، تنها واحد پول اروپایی، را به عنوان واحد پول پذیرفت و در سال ۲۰۰۲، آن را جایگزین فرانک بلژیک کرد. اقتصاد بلژیک، قویا به بازرگانی خارجی به ویژه کالاهای ارزش افزوده وابسته‌است. واردات عمده آن عبارتند از تولیدات غذایی، ماشین آلات، الماس خام، نفت خام و تولیدات نفتی، مواد شیمیایی، لباس و لوازم و بافتنی‌ها. صادرات عمده آن عبارتند از اتومبیل، غذا و تولیدات غذایی، آهن و فولاد، الماس پرداخته، منسوجات، پلاستیک، تولیدات نفتی و فلزات غیر آهنی. از سال ۱۹۲۲، بلژیک و لوکزامبورگ دارای یک بازار تجاری مشترک با گمرک و واحد پول یکسان بوده‌اند که تحت عنوان اتحادیه اقتصادی بلژیک لوکزامبورگ فعالیت می‌نماید. شرکای تجاری اصلی این اتحادیه عبارتند از آلمان، هلند، فرانسه، بریتانیای کبیر، ایتالیا، ایالات متحده آمریکا و اسپانیا. بلژیک در سال ۲۰۰۵، از نظر شاخص توسعه انسانی، در سازمان ملل، در رده نهم قرار داشته‌است.
فرهنگ
مشاهیر
هرژه خالق ماجراهای تن‌تن و میلو
موریس مترلینک نویسنده پرنده آبی
موریس گرویس نویسنده کتاب جامع دستور زبان فرانسه
آندره وزالیوس بنیانگذار کالبدشناسی جدید
فهرست شهرهای بلژیک
قانون اساسی بلژیک
آشپزی بلژیکی
آبجوی بلژیکی | [
"سرود ملی بلژیک",
"بروکسل",
"زبان فرانسوی",
"زبان فلاندری",
"زبان آلمانی",
"مشروطه سلطنتی",
"پادشاه",
"نخست‌وزیر",
"فیلیپ بلژیک",
"شارل میشل",
"۴ اکتبر",
"۱۸۳۰ (میلادی)",
"۱۹ آوریل",
"۱۸۳۹ (میلادی)",
"۲۰۰۷ (میلادی)",
"۲۰۰۵ (میلادی)",
"یورو",
".be",
"اعضای اتحادیه اروپا",
"هلند",
"آلمان",
"لوکزامبورگ",
"فرانسه",
"دریای شمال",
"ژرمن‌ها",
"زبانهای رومی",
"والونی",
"سرزمین گل",
"سلت",
"بلژها",
"فروبوم",
"بنلوکس",
"سده‌های میانه",
"انقلاب بلژیک",
"اتحادیه اروپا",
"میلاد مسیح",
"مردم آلمانی",
"مروونژیان",
"کارولنژیان",
"قرن شانزدهم",
"ایالت متحد هلند",
"ایالات جنوبی",
"اسپین",
"تاریخ آستریا#چارلز پنجم و ماریا ترزا (۱۷۸۰-۱۷۱۱)",
"اولین فرانسویان دوره مدرن فرانسه#فرانسه در قرن هفده و هجده",
"نبرد ۱۷۹۴",
"پادشاهی متحده",
"امپراطوری فرانسه",
"لئوپولد اول بلژیک",
"قانون اساسی",
"کنگو",
"لئوپولد دوم بلژیک",
"پارلمان اروپا",
"دموکراسی",
"آمار رأی‌گیری",
"دادگاه فرجام",
"فرجام خواهی",
"راست (گرایش سیاسی)",
"چپ (گرایش سیاسی)",
"سوسیال دموکرات",
"راست‌گرا",
"آلبرت دوم بلژیک",
"شورای اروپا",
"قدرت هسته‌ای",
"فرودگاه بروکسل",
"دادگاه حکمیت بلژیک",
"همزیستی مسالمت آمیز",
"دولت فدرال بلژیک",
"تعلیم و تربیت",
"فدرال",
"آموزش و پرورش",
"اموال منقول",
"دوزبانگی",
"زبان فرانسه",
"دانشگاه خنت",
"تولید ناخالص ملی",
"پتروشیمی",
"تقسیمات کشوری",
"یادگیری زبان",
"ارمنستان",
"معاهده ورسای",
"کریدور لهستان",
"پلدر",
"۲۰۰۳-۰۳-۰۵",
"موناکو",
"منطقه فلاندری",
"زبان هلندی",
"فرانسه زبان",
"هلندی",
"SIL International",
"مردم ایتالیا",
"مراکشی",
"مردم فرانسوی",
"ترکی",
"کلیسای کاتولیک",
"اسلام",
"رستاخیز",
"انقلاب صنعتی",
"لیژ",
"شارلوا",
"توسعه اقتصادی",
"مرکز اقتصادی",
"اقتصاد کلان",
"تولید ناخالص داخلی",
"ترابری",
"فرانک بلژیک",
"ارزش افزوده",
"ایالات متحده آمریکا",
"شاخص توسعه انسانی",
"هرژه",
"ماجراهای تن‌تن و میلو",
"موریس مترلینک",
"موریس گرویس",
"آندره وزالیوس",
"کالبدشناسی",
"فهرست شهرهای بلژیک",
"قانون اساسی بلژیک",
"آشپزی بلژیکی",
"آبجوی بلژیکی"
] | [
"بلژیک",
"اروپای شمالی",
"اروپای غربی",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۸۳۰ (میلادی)",
"بنلوکس",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۸۳۱ (میلادی) در بلژیک",
"پادشاهی مشروطه",
"قلمروها و کشورهای ژرمنی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های آلمانی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های فرانسوی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های هلندی‌زبان",
"کشورهای اروپایی",
"کشورهای عضو اتحادیه اروپا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو فرانسه‌زبانی",
"کشورهای عضو ناتو",
"کشورهای فدرال",
"کشورهای هم‌مرز با اقیانوس اطلس",
"لیبرال دموکراسی"
] |
2,629 | بنگلادش | 2 | 824 | 0 | [
"بنگله‌دیش",
"بنگله ديش",
"بنگله دیش"
] | false | 672 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری خلق بنگلادش"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "بنگلادش"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Bangladesh.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat_of_arms_of_Bangladesh.svg"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[بنگاله زرین من]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Bangladesh (orthographic projection).svg"
},
{
"Item1": "نقشه۲",
"Item2": "Bangladesh in its region.svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[داکا]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "23"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "42"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "90"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "21"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[داکا]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان بنگالی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری پارلمانی]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس جمهور]]• [[نخست وزیر]]• [[مشاور رئیس]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[محمد عبدالحمید]][[شیخ حسینه]] (CDU)[[فخرالدین احمد]] (SPD)"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال از [[پاکستان]]"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "[[اعلان]][[روز پیروزی]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۲۶ مارس]] [[۱۹۷۱]][[۱۶ دسامبر]] [[۱۹۷۱]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۱۴۷،۵۷۰"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۹۴ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۷٫۰"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۰]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۱۶۱،۳۰۰،۰۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۷ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۰۴۵"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۱ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[تاکا]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "BDT"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "CET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "DST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۶"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۶"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": ".bd"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۸۸۰"
}
],
"Title": "کشور"
} | جمهوری خلق بنگلادش کشوری است واقع در جنوب قاره آسیا و شرق هند،
پایتخت آن داکا و جمعیت آن ۱۶۱ میلیون نفر است. واحد پول بنگلادش تاکا نام دارد و زبان رسمی آن بنگالی است. زبان بنگالی از ریشه زبانهای هندوآریایی است و خط ویژه خود را دارد. از زبان انگلیسی نیز در آموزش عالی و دادگستری استفاده زیادی می‌شود و طبقه متوسط و بالا از آن به عنوان زبان دوم استفاده میکنند. ۹۸ درصد از مردم این کشور بنگال هستند.
این کشور که پیش از این پاکستان خاوری نام داشت در پی جنگ آزادیبخش بنگلادش، در تاریخ ۲۶ مارس ۱۹۷۱ به کمک هند از پاکستان باختری (پاکستان امروزی) جدا شده و کشوری جداگانه شد.
۸۹٫۷ درصد از مردم بنگلادش مسلمان و اکثریت آنها سنی‌مذهب هستند. ۹٫۲ درصد از بنگلادشی‌ها نیز پیرو آیین هندو است. از آنجا که اسلام از نظر تاریخی توسط صوفیان به بنگلادش آورده‌شد پیروان طریقت‌های صوفی همچون دیوبندی و اهل حدیث نیز در این کشور حضور درخور توجهی دارند.
بنگلادش نهمین کشور پرجمعیت جهان و از پرتراکم‌ترین کشورها از نظر جمعیت است. بنگلادش بر روی زمینهای حاصلخیز دلتای رود گنگ واقع شده و در معرض آسیب سیل‌ها و چرخندهای سالانه قرار دارد.
بنگلادش از نظر جغرافیای سیاسی در محاصره کامل هند قرار دارد و به دلیل واقع بودن در شبه قاره هند شدیدا تحت تاثیر آن می‌باشد و مهمترین روابط را در نظام بینالمللی، با هند دارد. بخش کوچکی از مرزهای زمینی این کشور نیز در اشتراک با برمه می‌باشد.
بنگلادش در موسیقی، معماری و مجسمه‌سازی و نقاشی پیشینه‌ای غنی دارد. ادبیات بنگالی از زبان و ادبیات فارسی تاثیر بسیاری گرفته‌است.
تاریخ
مرزهای قدیمی بنگلادش در جنوب آسیا ناشناخته است. در کتابهای جغرافیا به اجتماعی از مردم که بنگا نامیده می‌شدند اشاره شده‌است. مهابهاراتا چندین درگیری را در این اجتماع ذکر می‌کند. مارکوپولو نیز در خاطرات خود به نام بنگلا اشاره می‌کند. تاریخ‌نگاران دیگری هم با نامهای گوناگون به این منطقه جغرافیایی اشاره کرده‌اند ولی برای نخستین بار نام بنگال در دوران سلطنت اکبرشاه استفاده شد؛ هنگامی که استان شرقی موخالز به عنوان سوبا - بنگلا شناخته شد. در روزگار چیرگی بریتانیا بر هند بین سالهای ۱۸۵۴–۱۸۷۴ بنگال شامل این قسمت‌ها بود: ۱-بنگال خاص؛ ۲- ایالت بیهار در هند کنونی و مناطق اریسا و چوتانگپور در غرب؛ ۳- قسمتی از دره سورما در شمال شرقی.
در ۱۸۷۵م هنگامی که ایالت آسام به وجود آمد، بخشهای کاچار و سیلهت در دره سورما از بنگال جدا شد و به ایالت جدید واگذار گردید. در ۱۹۰۵م ایالت بنگال شرقی و آسام از ترکیب پانزده بخش از بنگال، ایالت آسام و ایالتهای کوچ بیهار، تریپورا و منپور تشکیل شد و داکا، مقر دولت، ایالت جدید شد.
این کشور در زمان تسلط بریتانیا به شبه قاره هند تا سال ۱۹۴۷ به عنوان پاکستان خاوری شناخته می‌شد، در ۲۶ مارس ۱۹۷۱ این کشور بعد از سال‌ها جنگهای داخلی با نام کشور مستقل «بنگلادش» از پاکستان اعلام استقلال کرد.
با تجزیه هند بریتانیا در ۱۹۴۷، این ناحیه به دلیل مسلمان بودن اکثریت جمعیت به ایالت شرقی پاکستان مستقل تبدیل شد. پاکستان شرقی به خاطر فاصله ۱۶۰۰ کیلومتری از ایالت غربی اردوزبان و از نظر سیاسی حکمفرما، خود را قربانی بی‌عدالتی اقتصادی و قومی یافت. در ۱۹۷۱ این انزجار باعث بروز جنگ داخلی شد و کمک هند به نیروهای نامنظم بنگالی منجر به ایجاد جمهوری خلق بنگلادش (بنگال آزاد) مستقلی تحت رهبری شیخ مجیب‌الرحمن شد.
ترور این شیخ در ۱۹۷۵ در نهایت منجر به قدرت رسیدن ژنرال ضیاءالرحمان شد و وی با انجام اصلاحاتی در قانون اساسی، کشوری اسلامی به وجود آورد. این ژنرال نیز خود در ۱۹۸۱ ترور شد و ژنرال ارشاد در ۱۹۸۲ به قدرت رسید. در ۱۹۸۶ حکومت نظامی ملغی گشت و با اصلاحاتی در قانون اساسی دولتی غیرنظامی زمام امور را به دست گرفت. به دنبال مدتی اغتشاش، ارشاد خلع و متهم به فساد شد. در مارس ۱۹۹۱، حزب ملی بنگلادش به رهبری بیوه ضیاء الرحمن، برنده انتخابات چندحزبی گردید. از آن زمان نظام حکومتی بنگلادش از محور رئیس جمهور به محور پارلمان تغییر یافته‌است.
جغرافیا
236px
236px
کشور بنگلادش در جنوب قاره آسیا و در شبه قاره هند قرار گرفته‌است. این کشور از شمال و شرق و غرب به هندوستان و قسمتی از جنوب شرقی به کشور برمه محدود بوده و در قسمت جنوبی آن خلیج بنگال قرار دارد.
پایتخت این کشور شهر داکا با ۱۲،۲۹۵،۷۲۸ نفر جمعیت می‌باشد. مساحت بنگلادش ۱۴۷،۵۷۰ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۱۵۰،۴۴۸،۳۴۰ نفر است که به نسبت وسعت تراکم جمعیت بسیار زیاد است. از شهرهای مهم بنگلادش می‌توان به چیتاگونگ ۲،۵۳۲،۴۲۱ نفر، خولنا ۸۴۲،۹۹۵ نفر و راجشاهی ۷۲۷،۰۸۳ نفر اشاره کرد.
بنگلادش به دو منطقه طبیعی تقسیم می‌شود: جلگه آبرفتی وسیعی که ۹۰٪ کشور را تشکیل می‌دهد و دوسوم بخش شرقی جلگه دلتایی براهماپوترا گنگ، بزرگترین دلتای جهان، است و از خلیج بنگال به طرف شمال امتداد می‌یابد؛ و منطقه دوم منطقه تپه‌های چتاگانگ که در گوشه جنوب شرقی کشور قرار دارد و حدود یک ششم سرزمین را در برمی‌گیرد.
این کشور از نظر طبیعی در جلگه هموار بنگال قرار دارد. نزدیکی این کشور به خط استوا موجب وجود باران‌های موسمی شده‌است و نیز دارای رودخانه‌های بسیاری می‌باشد که نقش مهمی را در اقتصاد این کشور بر عهده دارند. از نظر آب و هوایی، بنگلادش دارای آب و هوای گرم و مرطوب است و به سبب واقع شدن در کنار خلیج بنگال و اقیانوس هند تابستان‌ها این کشور به شدت در مقابل سیل‌های ناشی از جریان‌های موسمی اقیانوس هند آسیب‌پذیر است و سالانه صدها نفر قربانی این باران‌های موسمی می‌شوند.
رودهای گنگ، براهماپوترا (جمونا)، میگهنا و پدما مهمترین رودهای بنگلادش‌اند و این کشور را آبیاری میکنند. رودهای گنگ و براهماپوترا که از کوه‌های هیمالیا سرچشمه گرفته و به خلیج بنگال می‌ریزند. رود گنگ و رودهایی که به آن می‌ریزد، ناحیه وسیعی از جنوب غربی بنگلادش را در برمی‌گیرد. سرچشمه هیچ‌یک از رودهای بنگلادش در داخل این سرزمین قرار ندارد، ازینرو بنگلادش بر جریان رودهایی که سرزمین آن را آبیاری می‌کند نظارت کامل ندارد؛ برای نمونه، ساخت سدی بر بالای رود گنگ در ایالت بنگال غربی هند، موجب تغییر مسیر مقادیر قابل ملاحظه‌ای آب به نفع این ایالت شده‌است.
رودخانه‌های پرشمار، مهمترین چشم‌انداز طبیعی بنگلادش است و به‌طور چشمگیری بر سبک زندگی مردم آنجا تاثیر گذاشته‌است. این رودها زمینهای گسترده‌ای را آبیاری کرده و نوعی سامانه ترابری مناسب و ارزان به وجود آورده‌اند. ته‌نشینی رسوبات آبرفتی این رودها باعث غنای خاک کشاورزی می‌شود و ذخایر بزرگ ماهی آنها، منبع غذایی مهمی برای ساکنان این کشور است. با اینهمه، به سبب تغییرات پیوسته و بعضا سریع در مسیر این رودها و طغیان آنها، خسارت زیادی متوجه بنگلادش می‌شود.
به هر صورت، سرزمین بنگلادش بسیار حاصلخیز بوده و امکان زندگی را برای جمعیت بزرگی فراهم نموده‌است. قسمتهای جنوب شرقی این کشور، از جنگلهای خیزران پوشیده شده‌است.
کشاورزی بنگلادش متکی به باران‌های موسمی است. ۸۲ درصد جمعیت بنگلادش به کشاورزی مشغول هستند و برنج و کنف از محصولات آنان می‌باشد. به تازگی، در اعماق خلیج بنگال منابع گاز طبیعی، کشف شده‌است. این کشور فاقد منابع معدنی و ذخایر زیرزمینی قابل توجه است.
تقسیمات کشوری
استانهای بنگلادش
کشور بنگلادش مشتمل بر ۷ استان می‌باشد:
باریسال (Barisal)
چیتاگونگ (Chittagong)
داکا (Dhaka)
خولنا (Khulna)
راجشاهی (Rajshahi)
رنگ پور (Rangpur)
سیلهت (Sylhet)
سیاست
شیخ حسینه.
خالده ضیاء.
حزب ملی‌گرای بنگلادش در ائتلاف با هفت حزب سیاسی دیگر سرانجام دولت نظامی بنگلادش به رهبری ژنرال ارشاد را وادار کرد تا به برگزاری انتخابات آزاد در سال ۱۹۸۳ تن در دهد.
با وجود تصمیم ژنرال ارشاد به تشکیل مجدد پارلمان، خالده ضیا در اعتراض به ادامه محدودیتهای سیاسی در بنگلادش، انتخابات پارلمانی را تا سال ۱۹۹۱ تحریم کرد.
با فراهم شدن زمینه برگزاری انتخابات آزاد، ائتلاف به رهبری حزب ملی‌گرای بنگلادش در انتخابات فوریه سال ۱۹۹۱ توانست اکثریت کرسی‌های پارلمان را به دست آورد و رهبر این حزب عبدالرحمان بیسواس در همین سال رئیس جمهور بنگلادش شد و خالده ضیا به عنوان نخستین نخست وزیر زن در بنگلادش رای اعتماد پارلمان را کسب کرد.
این حزب توانست در دور بعدی انتخابات در سال ۱۹۹۶ به پیروزی چشمگیری دست یابد و خانم ضیا مجددا به سمت نخست وزیری منصوب شد.
در انتخابات سال ۲۰۰۱ نیز حزب ملی‌گرای بنگلادش با ائتلاف با احزاب اسلامگرا در انتخابات شرکت کرد و برای سومین بار به پیروزی دست یافت.
خالده ضیا همسر ژنرال ضیاء الرحمن، رئیس جمهوری پیشین بنگلادش است که از سال ۱۹۷۷ تا زمان ترور او در سال ۱۹۸۱ زمام امور این کشور را در دست داشت. در پی ترور ژنرال ضیاء الرحمان، خالده ضیا وارد صحنه سیاست شد و رهبری حزب ملی‌گرای بنگلادش را در دست گرفت. شیخ حسینه، که دختر مجیب‌الرحمن، پایه‌گذار کشور بنگلادش است، از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ مقام نخست وزیری این کشور را در دست داشت و به عنوان رهبر حزب عوامی لیگ، از رهبران سیاسی مهم بنگلادش به‌شمار می‌آمد. در انتخابات سال ۲۰۰۲ میلادی تاج‌الدین احمد با اکثریت آرا حائز پست ریاست جمهوری شد.
از ماه اکتبر سال ۲۰۰۶ و پایان دوره زمامداری خالده ضیا یک دولت انتقالی زمام امور بنگلادش را در دست گرفت.
براساس قوانین بنگلادش، در صورتی که در پایان یک دوره پارلمانی انتخابات جدیدی برگزار نشده باشد، دولت انتقالی می‌تواند به مدت سه ماه زمام امور را به منظور فراهم کردن زمینه برگزاری انتخابات در دست بگیرد.
با این همه، دولت انتقالی انتخابات پارلمانی را که برای ماه ژانویه سال ۲۰۰۷ برنامه‌ریزی شده بود به دلیل درگیری‌های خونین بین طرفداران حزب ملی‌گرا و حزب عوامی لیگ به تعویق انداخت و با اعلام وضعیت اضطراری در بنگلادش، گفت به اقداماتی برای پاکسازی صحنه سیاست این کشور از فساد دست خواهد زد. حدود دو دهه خصومت سیاسی بین شیخ حسینه و خالده ضیا از عوامل ناآرامی و بی‌ثباتی در این کشور بوده‌است.
ده‌ها تن از سیاستمداران بنگلادشی، از جمله طارق رحمن، فرزند خانم خالده ضیا، به اتهام فساد مالی بازداشت شدند.
در سال ۲۰۰۹ به دنبال به قدرت رسیدن شیخ حسینه، نیروهای شبه نظامی بنگلادش دست به شورش زدند. شورشی که از داکا آغاز شد و تدریجا به دیگر شهرهای بنگلادش گسترش یافت ولی بعدا به‌طور کامل سرکوب شد. اصلاحاتی که دولت شیخ حسینه به منظور سکولارتر کردن قانون اساسی بنگلادش صورت داد، باعث خشم تندروها در این کشور شد.
مردم
۹۸٪ نژاد این کشور را بنگالی‌ها تشکیل می‌دهند. دین ۸۹٫۷ درصد مردم بنگلادش مسلمان است که اکثریت آنها را اهل تسنن تشکیل می‌دهند. ۹٫۲ درصد از بنگلادشی‌ها نیز پیرو آیین هندو است. زبان رسمی بنگلادش، بنگالی است، زبان انگلیسی هم اگرچه رسمی نیست ولی به عنوان زبان دوم شناخته می‌شود،
طبق آخرین گزارش‌ها از بانک توسعه آسیایی، ۹۵ درصد از زنان در بنگلادش زیر خط فقر زندگی میکنند و با شرایط دشواری روبرو هستند.
براساس برآورد انجام شده، بیش از ۷۷ میلیون نفر از مردم بنگلادش یعنی حدود نیمی از جمعیت این کشور، از دهه ۷۰ میلادی و در پی حفر چاه‌هایی که امکان استفاده از منابع آب زیرزمینی را می‌دهد، در معرض سم آرسنیک قرار گرفته‌اند.
اقتصاد
بنگلادش دومین صادرکننده پوشاک جهان است. کارمزد پایین کارگران، این کشور را به یکی از قطبهای مورد توجه مارک‌های شناخته‌شده جهانی تبدیل کرده‌است.
واحد پول بنگلادش تاکا با واحد جزء (پیسه) است. این کشور از اعضای کشورهای همسود (مشترک‌المنافع) است،
بنگلادش با جمعیتی سریعا در حال رشد یکی از فقیرترین کشورهاست و به کمک خارجی شدیدا وابسته است. کشاورزی و دامداری بیش از ۷۰٪ جمعیت را به خود اختصاص می‌دهد. برنج در بیش از سه چهارم زمین قابل کشت تولید می‌شود. با وجود حاصلخیزی زمین، محصول اغلب با سیل و توفان از بین می‌رود. در ۱۹۹۲ طرحی بزرگ با عنوان طرح مهار سیل آغاز شد، که طبق آن مسیر رودخانه‌ها تغییر کرده و دیواره آنها مرتفع خواهد شد. کشت تجاری عمده کشور چای و کنف است که بنگلادش ۹۰٪ تولید جهانی کنف را در دست دارد. صنایع معدنی کم است ولی ذخایر گاز طبیعی وجود دارد.
دیدنی‌ها
تندیس بودایی. سده ۱۱ میلادی.
دلتای بنگلادش آبشارها و کشتزارهای چای و طبیعتی سرسبز دارد. سواحل کاکس در ۱۵۰ کیلومتری بندر چیتاگونگ و بازار آن و باغ وحش داکا از مناطق دیدنی آن کشور به‌شمار می‌رود.
معماری سنتی بنگلادش در آثار باقیمانده از دوره گورکانیان، نمود می‌یابد. آثار و سازه‌های تاریخی مانند مسجد کوسومبا (۹۶۵) در راجشاهی؛ مسجد شاه محمد (۱۰۹۱) در اگرا سندور؛ مسجد داکا و دژ لال باغ (۱۱۹۱–۱۱۹۲)؛ مسجد هفتاد و هفت گنبد در باگرهات و آرامگاه بیبی پری در داکا از دیدنی‌های معماری دوران اسلامی در بنگلادش است.
ترابری
در شهر داکا، ریکشا (سه چرخه‌هایی که توسط انسان یا موتور حرکت میکنند) از معروفترین وسایل نقلیه برای زنان به حساب می‌آمد، اما در سال ۲۰۰۲ دولت استفاده از این وسیله نقلیه را در بسیاری از شهرها ممنوع کرد. از آن زمان به بعد تنها وسیله حمل و نقل اتوبوس‌های خصوصی و عمومی برای رفت‌وآمد جمعیت هفت میلیونی این شهر است. | [
"سرود ملی بنگلادش",
"داکا",
"زبان بنگالی",
"جمهوری پارلمانی",
"رئیس جمهور",
"نخست وزیر",
"مشاور رئیس",
"محمد عبدالحمید",
"شیخ حسینه",
"فخرالدین احمد",
"پاکستان",
"اعلان",
"روز پیروزی",
"۲۶ مارس",
"۱۹۷۱ (میلادی)",
"۱۶ دسامبر",
"۲۰۰۰ (میلادی)",
"تاکا",
"آسیا",
"هند",
"زبانهای هندوآریایی",
"بنگال",
"پاکستان خاوری",
"جنگ آزادیبخش بنگلادش",
"هندو",
"دیوبندی",
"اهل حدیث",
"دلتای گنگ",
"چرخند",
"شبه قاره هند",
"مهابهاراتا",
"۱۹۴۷ (میلادی)",
"شیخ مجیب‌الرحمن",
"ضیاءالرحمان",
"استوا",
"گنگ (رود)",
"براهماپوترا",
"هیمالیا",
"خلیج بنگال",
"بنگال غربی",
"آبرفت",
"خیزران",
"برنج",
"کنف",
"استانهای بنگلادش",
"باریسال",
"چیتاگونگ",
"خولنا",
"راجشاهی",
"رنگ پور",
"سیلهت",
"۱۹۹۱ (میلادی)",
"عبدالرحمان بیسواس",
"۲۰۰۲ (میلادی)",
"تاج‌الدین احمد",
"آرسنیک",
"پوشاک",
"گورکانیان",
"مسجد کوسومبا",
"مسجد شاه محمد",
"مسجد داکا",
"دژِ لال باغ",
"مسجد هفتاد و هفت گنبد",
"آرامگاه بیبی پری",
"ریکشا"
] | [
"بنگلادش",
"اعضای اتحادیه کشورهای همسود",
"اعضاء اتحادیه کشورهای همسود",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۷۱ (میلادی)",
"بنگال",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۷۱ (میلادی) در آسیا",
"جمهوری‌ها",
"کشورها و سرزمین‌های بنگالی‌زبان",
"کشورهای آسیایی",
"کشورهای اقیانوس هند",
"کشورهای توسعه‌نیافته",
"کشورهای جنوب آسیا",
"کشورهای سوسیالیستی",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی",
"گروه هشت کشور اسلامی در حال توسعه",
"لیبرال دموکراسی",
"مستعمره‌ها و تحت‌الحمایه‌های پیشین بریتانیا در آسیا",
"مستعمره‌های پیشین بریتانیا",
"مناطق تقسیم‌شده"
] |
2,630 | پرتغال | 2 | 1,764 | 0 | [
"پرتقال (کشور)",
"پرتغال (کشور)",
"کشور پرتغال",
"پرتغال (كشور)",
"پرتقال (كشور)",
"كشور پرتغال",
"پرتگال"
] | false | 1,564 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "República Portuguese"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری پرتغال"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "پرتغال"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Portugal.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat_of_arms_of_Portugal.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "موجود نیست"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[پرتغالی]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Portugal (orthographic projection).svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[لیسبون]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "۳۸"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "۴۶"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "۱۱"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[لیسبون]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان پرتغالی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس‌جمهور]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[آنیبال کاواکو سیلوا]][[خوزه سوکراتس]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "پادشاهی"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۲۵ ژوئیه]] [[۱۱۳۹]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۹۲،۲۱۲"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۱۰ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۰٫۵"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۱۰،۶۷۶،۹۱۰"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۷۷ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۱۵٫۳"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۸۷ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "[[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۲۳۶،۶۹۷ بیلیون دلار"
},
{
"Item1": "رتبه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۴۳ام"
},
{
"Item1": "سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۲۲،۲۶۴"
},
{
"Item1": "رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۳۴ام"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "[[۲۰۰۶]]"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۹۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۳۳ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[یورو]] (€)"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "EUR"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "WET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "WEST"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۱"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.pt]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۳۵۱"
}
],
"Title": "کشور"
} | پرتغال کشوری در جنوب غربی اروپا است. پایتخت آن لیسبون و زبان رسمی آن پرتغالی است که از شاخه زبانهای رومی‌تبار است.
جمعیت این کشور ۱۰٫۵ میلیون نفر و واحد پول آن یورو است. این کشور از اعضای اتحادیه اروپا و ناتو است و شیوه حکومتی آن جمهوری پارلمانی است. پرتغال جزء کشورهای توسعه‌یافته به‌شمار می‌آید. دین مردم این کشور مسیحیت از شاخه کاتولیک رومی است.
پرتغال غربی‌ترین کشور سرزمین اصلی اروپاست و خاک پرتغال به همراه تنها همسایه خود اسپانیا شبه‌جزیره ایبری را تشکیل می‌دهد.
پرتغال از سوی غرب به اقیانوس اطلس محدود شده‌است و دو مجمع‌الجزایر آزور و مادیرا واقع در این اقیانوس نیز جزء خاک پرتغال هستند.
کشور پرتغال دو منطقه کلان‌شهری عمده دارد که یکی کلان‌شهر لسیبون در جنوب و دیگری کلان‌شهر پورتو در شمال است. نام کامل پورتو، پورتو-کاله بوده‌است که به معنی بندر کال‌ها (نام قومی سلتی) است و نام پرتغال نیز تلفظی از نام پورتوکاله است. مناطق پورتو و لیسبون از قدیم با یکدیگر در رقابت بوده‌اند.
در دوران باستان ساکنان سرزمین کنونی پرتغال را اقوام سلتی گالاسی و لوسیتانی تشکیل می‌دادند و این منطقه بعدا بخشی از امپراتوری روم شد و سپس قبایل گوناگون ژرمن نیز به این سرزمین آمدند. ناحیه پرتغال در سده هشتم میلادی به تصرف مسلمانان موری (مراکشی) درآمد ولی شهسواران مسیحی بعدا مسلمانان را از این منطقه راندند. زبان پرتغالی امروزه به زبان لاتینی رومیها بیش از سایر زبانهای اروپایی شباهت دارد.
پرتغال در سال ۱۱۳۹ میلادی اعلام پادشاهی مستقل کرد. گرچه امپراتوری بزرگی که با کوشش دریانوردان پرتغالی به وجود آمده بود بعدا روی به افول نهاد، آنچه هنوز برجای مانده به حدی است که امروزه دولت پرتغال سومین کشور بزرگ مستعمراتی جهان به‌شمار می‌رود.
روزگاری حکومت استعماری پرتغال شامل برزیل، گینه بیسائو، موزامبیک در آفریقا، تیمور شرقی و بخشهایی از قلمرو هند بود. در دهه ۱۹۶۰ میلادی، به دنبال استقلال بسیاری از کشورهای آفریقایی که پیش از آن مستعمره سایر قدرتهای استعماری بودند، پرتغال با نگرانی، بخشهای استعماری را بخشهای جدایی‌ناپذیر خود دانست به این ترتیب، بسیاری از این مناطق در حدود پانزده سال برای کسب آزادی و استقلال مبارزه کردند و سرانجام، در سال ۱۹۷۴ این امر به سقوط نظام دیکتاتوری و فاشیستی پرتغال منجر شد. یک سال بعد، کشورهای تحت سلطه و استعمار پرتغال، البته به جز ماکائو، صاحب استقلال شدند.
سیب زمینی، گوجه فرنگی، زیتون، انگور، و لبنیات از فراورده‌های کشاورزی پرتغال و پارچه و کفش، کاغذ، پالایش نفت، پلاستیک، سفالگری، و مشروبات از تولیدات آن است.
تاریخ
نام نخست پرتغال، پروتوکال بود و آن نام شهر کوچکی بود واقع در کنار رودخانه دورو که در زمانهای قدیم شکوه و رونقی خاص داشت و ناحیه اطراف این شهر (اوپورتوی کنونی) سرزمین پرتغالی (Terra portucalense) نامیده می‌شد.
رومیان در این سرزمین آیین مسیحیت را جایگزین پرستش خدایان قدیم ساختند. این دین حتی در دوره خلفای اسلامی بر پرتغال نیز همواره باقی و برجا بود.
ویریاتوس رهبر قوم جنگاور لوسیتانی با افراد خود به پاسگاه‌های رومیان حمله کرده و با این عمل خود نظر و توجه دنیای متمدن آن روز را به خویش معطوف داشت. نجبا و اشراف مسیحی در بحبوحه قدرت دولت اسلامی، یعنی در آن زمان که سپاهیان اسلام تا سواحل رود دوئرو پیش رفته بودند، با آنها دست و پنجه نرم می‌کردند. آلفونسو هانریکوس، نبردهای ملی را متمرکز ساخت و دولت پرتغال را بنیان نهاد و خود اولین سلطان آن شد (۱۱۴۰م). پادشاهانی که پس از وی به سلطنت رسیدند در راه تحقق وحدت کشور کوشش بسیار به‌عمل آوردند و سرزمین پرتغال را مستحکم ساختند. از جمله این سلاطین سانچوی مستعمره‌گیر، آلفونسوی دوم، معروف به چاق، دینیژ کشتکار و پدروی ستمگر هستند.
روزگار دریانوردی
بیش از چهارصد سال قبل، دریانوردان پرتغالی راه‌های دریایی گوناگونی را کشف و بر روی نقشه ثبت کردند. همین راه‌ها بود که سنگ اول بنای امپراتوری مستعمراتی عظیم پرتغال را بنیان نهاد.
در بین مردانی که در سده‌های میانه برای تبدیل پرتغال به یک ملت بزرگ دریانورد کمک کرده‌اند باید شاهزاده هانری دریانورد (۱۳۹۵–۱۴۶۰ م) را نام برد. وی، به جای آنکه به زندگی اشرافی و درباری بپردازد، گروهی از بهترین اخترشناسان، ریاضیدان و دریانوردان روزگار را گرد خود جمع کرد تا به پژوهش و بررسی جهان‌های نادیده‌ای که در ورای تمدن غرب قرار داشت، بپردازند.
کوشش‌های او منجر به این شد که دریانوردان پرتغالی از دماغه بوژادور در سواحل آفریقا بگذرند و پرتغال چنان ثروت و قدرتی پیدا کند که مدت‌ها پس از مرگ او باقی بماند.
در دوره‌ای که در تاریخ پرتغال به‌عصر زرین شهرت دارد، اکتشافات جغرافیایی مهمی به‌عمل آمد. بارتولومئو دیاز تا دماغه امید نیک. یعنی جنوبی‌ترین نقطه قاره آفریقا پیش راند (۱۴۸۷م). پس از وی واسکو دو گاما بزرگترین کاوشگر پرتغالی، راه‌های دریایی هند و شرق را پیدا کرد. شبکه عظیم راه‌های دریایی پرتغال موجب آن شد که این دولت پایگاه‌هایی در ایران، سیلان، چین، ژاپن، و سایر قسمتهای جهان به‌دست‌آورد. جنگ شاه عباس با پرتغالیها جنگی بود که دست آنها را از تنگه هرمز کوتاه کرد. این عصر زرین تا زمانی که یکی از پادشاهان اسپانیا پرتغال را تسخیر کرد، ادامه یافت.
تسلط اسپانیا بر پرتغال ۶۰ سال به طول انجامید. سرانجام پرتغالیها در ۱۶۴۰م استقلال خود را بازیافتند و دگربار اقدامات سریعی به‌منظور تحکیم پایه‌های سیادت دریایی، که در مدت تسلط اسپانیایی‌ها تا حدی به دست انگلیسی‌ها و هلندیها افتاده بود، به‌عمل آوردند. در همین دوره‌است که پرتغالیها سرزمین گسترده و پر ثروت برزیل را کشف کردند و آن را مستعمره خویش ساخته قهوه و شکر و برنج و الماس آن را به کشور خود بردند.
روزگار معاصر
در آغاز سده نوزدهم آتش جنگ سراسر اروپا را فراگرفت. در ۱۸۰۷ م نیروهای فرانسه از مرزهای پرتغال عبور کرده مقاومت مردم این سرزمین را در هم شکستند و به لیسبون هجوم آوردند. در مدت اشغال پرتغال به دست فرانسوی‌ها پایتخت به برزیل انتقال یافت. پس از شکست ناپلئون، خاندان سلطنتی و دولت به لیسبون بازگشت. برزیل هم استقلال یافت.
پرتغال در سده نوزدهم غالبا دچار بی‌ثباتی سیاسی بود. امپراتوری پرتغال در آفریقا تثبیت شد، هر چند این کشور در رقابت برای استعمار آفریقا توان دستیابی به سرزمین‌های بیشتر را نداشت. رژیم پرتغال پس از انقلاب خونین ۱۹۱۰ م که منجر به سرنگون کردن رژیم استبدادی آن کشور شد، به یک حکومت جمهوری مبدل شد، ولی جمهوری پرتغال نیز بی‌ثبات بود و در ۱۹۲۶ نظامیان قدرت را در دست گرفتند.
در ۱۹۳۲ ژنرال «آنتونیو اولیویرا سالازار» یک حکومت دیکتاتوری را که از فاشیسم ایتالیایی الهام می‌گرفت در پرتغال برپا داشت. دیکتاتوری سالازار مانند دیکتاتوری فرانکو در اسپانیا متکی به ارتش و اقتدار اخلاقی کلیسای پرتغال بود. سالازار هرگونه تحول و پیشرفت اجتماعی در درون کشور را سد کرد و از سوی دیگر جنبش‌های ملی در مستعمرات پرتغال را سرکوب کرد. او پس از سقوط فاشیسم در آلمان نیز توانست بر مسند قدرت باقی بماند و آمریکا و حتی اروپای زخم دیده از فاشیسم، از بیم نفوذ کمونیستها در پرتغال و اسپانیا، این دو ژنرال متحد هیتلر را حمایت کردند تا بر قدرت باقی بمانند و با موج سقوط فاشیسم از صحنه حذف نشوند. آنها بتدریج به دیکتاتورهای مصلح پرتغال و اسپانیا مشهور شدند. البته روی امواج خونی که در هر دو کشور از انقلابیون و نیروهای مترقی براه انداخته بودند. سالازار، دیکتاتور پرتغال، به همراه ژنرال فرانکو در اسپانیا، آخرین بازمانده‌های دوران سلطه فاشیسم بر بخش مهمی از اروپا بودند.
در ۱۹۷۴ کودتای نظامی چپگرای روی داد که رهبران آن به مستعمرات آفریقایی استقلال دادند (۱۹۷۴ تا ۱۹۷۵) و در آغاز کوشیدند تا نظامی مارکسیستی بر کشور تحمیل کنند؛ ولی انتخابات در ۱۹۷۶ چپ افراطی را قاطعانه کنار زد. پرتغال انتقال از دیکتاتوری به دموکراسی را به اجرا گذاشت و دولت غیرنظامی بار دیگر استقرار یافت و این کشور در عین حال با از دست رفتن مستعمرات و عضویت در جامعه اروپا (از ۱۹۸۶) اتحاد نزدیکتری با دیگر ملل اروپا یافت.
سیاست
پارلمان کشور پرتغال
این کشور تا ۵ اکتبر ۱۹۱۰ رژیم پادشاهی داشت ولی با گریز پادشاه به برزیل این کشور دارای جمهوری شد.
در ژوئن ۲۰۱۱ سوسیال دموکراتها توانستند در انتخابات، سوسیالیست‌های تحت رهبری ژوزه سوکراتس نخست‌وزیر وقت پرتغال را که از سال ۲۰۰۵ زمام قدرت را در این کشور در دست داشتند شکست دهند.
نخست‌وزیر پرتغال پس از شکست حزب حاکم سوسیالیست در انتخابات با پذیرش مسئولیت این شکست از رهبری حزب استعفا داد.
نخست‌وزیر کنونی پرتغال آنتونیو کوشتا می‌باشد که در سال ۲۰۱۵ با ائتلاف احزاب چپگرا موفق به تشکیل دولت گردید.
شیوه حکومتی پرتغال، دموکراسی پارلمانی است و این کشور جمهوری نیز هست که رئیس‌جمهور آن برای دوره‌های پنج‌ساله از سوی مردم انتخاب می‌شود. رئیس‌جمهوری کنونی پرتغال مارسلو ربلو ده سوزا است که او را در سال ۲۰۱۶ برگزیدند.
مجلس جمهوری، قوه مقننه پرتغال است که از ۲۳۰ نماینده تشکیل شده‌است.
در خردادماه ۹۶ در پی آتش‌سوزی در جنگلهای مرکز این کشور دستکم ۶۱ نفر جان خود را از دست دادهاند و ده‌ها نفر دیگر نیز مصدوم شدند. در آن ماه در چندین منطقه پرتغال دمای هوا به بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد رسید که نزدیک به ۶۰ مورد آتش‌سوزی در جنگلهای این کشور در پی داشت. اما این آتش‌سوزی یک قربانی سیاسی نیز داشت. کونستانکا اوربانو دسوزا، وزیر کشور پرتغال ناگزیر به استعفا شد. خشم پایتخت نشینان پرتغالی موجب شد که مردم به خیابان‌های لیسبون بریزند و خواستار استعفای تمامی وزرای کابینه شوند.
قانون و عدالت کیفری
مجازات اعدام در پرتغال در سال ۱۸۶۷ لغو شده‌است. حکم اعدام تا سال ۱۹۷۶ و تنها در زمان جنگ و در موارد معدود در پرتغال صادر می‌شد. مجازات اعدام در دوران آنتونیو ده الیویرا سالازار (۱۹۲۶ ۱۹۷۴) یک بار هم اجرا نشده‌است. قانون اساسی، که در دوره حکومت نظامیان چپگرا در پرتغال تدوین شد، مجازات حبس ابد را هم منع کرده‌است. طولانی‌ترین مجازات زندان در این کشور ۲۵ سال است.
پرتغال همین‌طور به‌خاطر جرم‌زدایی از مواد مخدر در سال ۲۰۰۱ نیز شناخته می‌شود و اولین کشوری است که دست به چنین اقدامی زده‌است. در پرتغال، از در اختیار داشتن تمام ماده‌های مخدری که مصرف آنها در دیگر کشورهای توسعه‌یافته ممنوع است مانند حشیش، کوکائین، هروئین و ال‌اس‌دی، جرم‌زدایی شده‌است. در حالی که داشتن مواد جرم نیست، قاچاق (حمل و نقل) آن و در اختیار داشتن بیش از مقدار مورد نیاز برای «مصرف شخصی در ۱۰ روز» جرم بوده و می‌تواند با مجازات‌هایی همچون زندان و جریمه مواجه شود. مصرف این نوع از مواد (به جز ماری‌جوآنا) برای رده سنی ۱۶ تا ۱۸ سال ممنوع است. پس از جرم‌زدایی در پرتغال، آمار ابتلای به اچ‌آی‌وی در سال ۲۰۰۹ تا ۵۰ درصد، کاهش یافته‌است.
در ۳۱ مه ۲۰۱۰، پرتغال ششمین کشور اروپایی و هشتمین کشور در جهان شد که ازدواج همجنسگرایان را در سراسر کشور مجاز شمرد. این قانون از ۵ ژوئن ۲۰۱۰ به اجرا گذاشته شد.
جغرافیا
پرتغال کشوری است کوچک که در حاشیه غربی شبه جزیره ایبری یعنی پایین‌ترین بخش جنوب غربی اروپا قرار دارد.
این سرزمین را می‌توان دنباله فلات مرتفع مرکزی اسپانیا دانست که هرچه به طرف دریا پیش می‌رود، ارتفاعش کم و کمتر می‌شود. سواحل غربی و جنوبی آن را اقیانوس اطلس فرا گرفته و در شرق آن کشور اسپانیا قرار دارد.
پلایا دلا مارینا، آلگاروه.
پرتغال از مشرق و شمال به اسپانیا محدود است. هیچگونه مرز طبیعی عمده‌ای بین دو کشور وجود ندارد. مساحت پرتغال ۹۱۷۲۰ کیلومتر مربع است. طول این کشور، از شمال به جنوب، ۶۳۰ کیلومتر و حداکثر عرضش ۲۱۷ کیلومتر است. طول خطوط ساحلی آن، در مغرب از رود مرزی مینیو در شمال تا تخته‌سنگ‌های ساحلی و پرتگاه‌های مرتفع دماغه سنن وینسنت ۶۴۰ کیلومتر است، و در جبهه جنوبی، از این دماغه تا دهانه رود گوادیانا ۱۶۰ کیلومتراست. کلیه بندرگاه‌های عمده در مغرب کشور قرار دارند.
جزایر مادیرا و آزور در اقیانوس اطلس به ترتیب حدود ۱۰۰۰ کیلومتر و ۱۲۰۰ کیلومتر در سمت جنوب غربی سرزمین اصلی جای دارد. رودهای مهم پرتغال، تاگوس (ریو تژو)، دورو، و گوادیانا و بلندترین نقطه سرزمین اصلی قله استرلا با ۱۹۹۳ متر ارتفاع است. پرتغال آب و هوایی معتدل دارد که در شمال مرطوب‌تر و در جنوب و نواحی دور از دریا خشک‌تر و گرم‌تر است.
در پس جلگه‌ای ساحلی در شمال رود تاگوس ناحیه مرتفعی قرار دارد که در مرکز آن رشته‌کوه اصلی کشور یعنی سرا دا استرالا قرار دارد و فلاتی عریض در شمال شرق ادامه گسل مسستای اسپانیا است. در جنوب رود تاگوس زمین پست پرفرازونشیبی وجود دارد.
بیشتر رشته‌کوه‌های پرتغال در شمال رود تاگوس ممتد است. این رشته‌کوه‌ها را می‌توان امتداد کوه‌های پیرنه دانست که از اسپانیا بدانجا کشیده شده‌اند. بر ارتفاعات همین رشته‌ها است که روزگاری قبایل سلتی ایبری لوسیتانی‌ها دژها و استحکاماتی بنا نهادند و گله‌های بز و گوسفند خود را در آن می‌چرانیدند و در عین حال با هم دست و پنجه نرم می‌کردند. در نواحی مرکزی تپه‌هایی وجود دارد پوشیده از جنگلهای کاج، که در سده‌های گذشته برای متوقف ساختن توده‌های ریگ روان کاشته شده‌است.
از این جنگلها استفاده‌های دیگری هم می‌شود، و آن تهیه الوار برای ساختن کشتی‌هایی است که در کارخانجات کشتی‌سازی اوپورتو و لیسبون ساخته می‌شود.
عمده‌ترین رودهای پرتغال رود تاگوس و رود دوئرو می‌باشند که هر دو از خاک اسپانیا سرچشمه می‌گیرند. تاگوس در دشت حاصلخیزی جاری است که محل پرورش دام است (بیشتر گاوهایی که برای مسابقات گاوبازی آماده می‌شوند، از این دشت است). لیسبون بزرگترین شهر پرتغال و پایتخت آن، نزدیک دهانه این رود قرار دارد.
دوئرو رودی است پرجوش و خروش که در دره‌های عمیق جریان یافته و تاکستان‌های نواحی کوهستانی اوپورتو را که دومین شهر بزرگ پرتغال است مشروب می‌سازد. قایق‌های موسوم به رابلوس با بادبان‌های سیاه یا قهوه‌ای، در تمام ساعات روز در شاخه‌های این رود رفت‌وآمد میکنند.
شهر لیسبون، پایتخت، بیشترین ثروت کشور پرتغال را در خود ذخیره کرده و از شهرهای مهم اتحادیه اروپا به‌شمار می‌آید؛ به‌طوری که ۴۵ درصد از کل تولیدات کشور به این ناحیه اختصاص دارد. شهر لیسبون قطب سیاسی پرتغال بوده و دولت این کشور در این شهر مستقر شده‌است.
تقسیمات کشوری
250px
Lisbon (Lisboa in Portuguese)
Leiria
Santarém
Setúbal
بژا Beja
Faro
Évora
Portalegre
Castelo Branco
Guarda
Coimbra
Aveiro
Viseu
Bragança
Vila Real
Porto
Braga
Viana do Castelo
کشور پرتغال به هفت ناحیه و دو منطقه خودمختار (عبارت از مجمع‌الجزایرها) بخش شده‌است
250px
اقتصاد
صنایع عمده پرتغال عبارت است از ماهیگیری، شراب‌سازی و مصنوعات چوب‌پنبه‌ای و آمادن غذا و ساردین. کشتیهای ماهیگیری آنان برای صید ماهی تا سواحل نیوفاوندلند (یکی از ایالتهای کانادا) و ایسلند پیش می‌روند و حداکثر بهره‌برداری را از دریا به عمل می‌آورند. شراب را در سرداب‌های کارخانجات شراب‌سازی در اوپورتو نگهداری میکنند تا کهنه شود. امروز قسمت عمده چوب‌پنبه‌ای که در جهان مصرف می‌شود از درختان چوب‌پنبه‌ای که در جنوب رود تاگوس می‌روید، به دست می‌آید.
در سال ۲۰۱۱ دولت پرتغال مقاومت زیادی در برابر وام خارجی کرد، اما سرانجام اذعان کرد که نتوانسته به اهداف سال ۲۰۱۰ برای کاهش کسری بودجه دست یابد.
ماه مارس ۲۰۱۱ دولت اقلیت سوسیالیست بدنبال شکست طرح ریاضتی اقتصادی‌اش در پارلمان استعفا داد.
در حالی که اعتصاب‌های عمومی در اعتراض به طرح ریاضت اقتصادی دولت پرتغال رایج‌اند اما پرتغال برای دریافت کمکهای بینالمللی برای پرداخت بدهیهای خود ناچار است کسری بودجه خود را شدیدا کاهش دهد.
در سال ۲۰۱۴، پرتغال رسما اعلام کرد که از بحران اقتصادی خارج شده‌است. همچنین دولت میانه‌گرا که در نوامبر سال ۲۰۱۵ به قدرت رسید، اعلام نمود که بودجه سال ۲۰۱۶ را بدون در نظر گرفتن ریاضت اقتصادی تدوین می‌نماید.
مردم
مناطق پرتغالی‌زبان جهان.
بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۱ جمعیت این کشور بالغ بر ۱۰٫۳۵۵٫۸۲۴ نفر بود که ۵۲٪ آن زن و ۴۸٪ آن مرد بود. در سال ۲۰۰۷ این جمعیت به ۱۰٫۶۱۷٫۵۷۵ رسید که ۳۳۲٫۱۳۷ نفر آنها مهاجرین قانونی بودند.
پرتغال از نظر قومی کشوری یک‌دست است و نزدیک به ۹۷ درصد از مردم آن را پرتغالیان تشکیل می‌دهند. در تمامی کشور زبان پرتغالی رایج است و تنها در روستاهای پیرامون «میراندا دو دورو» گویشی از زبان آستوری به نام می‌راندی صحبت می‌شود که آن هم از گویش‌های رومی‌تبار است. گویش می‌راندی در پرتغال به عنوان یک زبان اقلیتی رسمیت دارد. بیشتر جمعیت پرتغال کاتولیک رومی هستند.
امید به زندگی در پرتغال برای مردان۷۴/۶سال و برای زنان ۸۱/۳۶سال است. در حدود ۰/۴درصد از مردم این کشور در سال ۲۰۰۱ میلادی به ویروس اچ‌آی‌وی مبتلا بودند که جمعیتی در حدود ۲۲ هزار نفر را شامل می‌شد. هرچند در این کشور دین رسمی تعیین نشده‌است، ۸۴٫۵ درصد از مردم آن کاتولیک و پیرو کلیسای رم هستند. زبان رسمی آن پرتغالی است.
left
پرتغالیها عموما مردمانی هستند کوتاه قد دارای پوستی زردرنگ، چشمانی سیاه و موهایی تیره. در قسمتهای شمالی که تاثیر قبایل ژرمنی زیادتر بوده‌است، افرادی با چشمان آبی و موهای روشن دیده می‌شوند. بیشتر عقیده براین است که نیاکان پرتغالیها همان لوسیانی‌ها یعنی نژاد سلتی ایبری بوده‌اند که روزگاری در برابر حملات رومیان مقاومت کرده‌اند. اقوام فینیقی، رومی، ژرمن، و مور هر یک اثری از خود در چهره این مردمان باقی گذارده‌است. از آمیزش همین اقوام و نژادهاست که پرتغالی‌های امروزی به وجود آمده‌اند.
بخش اعظم جمعیت پرتغال در کشتزارها، تاکستان‌ها، و جنگلها کار میکنند و کار روزانه در مزارع پایه و اساس تفریحات و سرگرمی‌ها و حتی جشنها و اعیاد آنان است.
فرهنگ
دست‌نوشته‌هایی که در بعضی صومعه‌های پرتغال وجود دارد متضمن ماجراها و افسانه‌های کهن و دیرینی است. این افسانه‌ها که مدرک و مبنای چکامه‌های حماسی پرتغال به‌شمار می‌رود، اکنون کلا وارد تاریخ گذشته این کشور شده‌است.
ادبیات پرتغال
فرهنگ کاتولیک
فهرست شهرهای پرتغال
ناحیه‌های پرتغال | [
"سرود ملی پرتغال",
"لیسبون",
"زبان پرتغالی",
"جمهوری",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"آنیبال کاواکو سیلوا",
"خوزه سوکراتس",
"۲۵ ژوئیه",
"۱۱۳۹ (میلادی)",
"۲۰۰۸ (میلادی)",
"۲۰۰۶ (میلادی)",
"یورو",
".pt",
"زبانهای رومی‌تبار",
"اتحادیه اروپا",
"ناتو",
"جمهوری پارلمانی",
"کشورهای توسعه‌یافته",
"کاتولیک رومی",
"شبه‌جزیره ایبری",
"آزور",
"مادیرا",
"کلان‌شهر",
"پورتو",
"سلتی",
"گالاسی",
"لوسیتانی",
"شوالیه",
"برزیل",
"گینه بیسائو",
"موزامبیک",
"تیمور شرقی",
"هند",
"ماکائو",
"زیتون",
"ویریاتوس",
"دوئرو",
"آلفونسو هانریکوس",
"آلفونسوی دوم",
"دینیژ",
"هانری دریانورد",
"واسکو دو گاما",
"شاه عباس",
"تنگه هرمز",
"سالازار",
"فاشیسم",
"فرانکو",
"ژوزه سوکراتس",
"آنتونیو کوستا",
"مارسلو ربلو ده سوزا",
"مجلس جمهوری (پرتغال)",
"اعدام",
"آنتونیو ده الیویرا سالازار",
"مخدر",
"حشیش",
"کوکائین",
"هروئین",
"ال‌اس‌دی",
"بزه",
"زندان",
"ماری‌جوآنا",
"اچ‌آی‌وی",
"Time (magazine)",
"ازدواج همجنسگرایان در پرتغال",
"شبه جزیره ایبری",
"اسپانیا",
"دماغه سنن وینسنت",
"تاگوس",
"دورو",
"گوادیانا",
"استرلا",
"سرا دا استرالا",
"لوسیتانی‌ها",
"کاج",
"اوپورتو",
"رابلوس",
"بژا (پرتغال)",
"نیوفاوندلند",
"میراندا دو دورو",
"زبان آستوری",
"زبان می‌راندی",
"کاتولیک",
"لوسیانی‌ها",
"ژرمن",
"ادبیات پرتغال",
"فرهنگ کاتولیک",
"فهرست شهرهای پرتغال",
"ناحیه‌های پرتغال"
] | [
"پرتغال",
"اروپای جنوبی",
"اروپای غربی",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۸۶۸ (میلادی)",
"جمهوری‌ها",
"کشورها و سرزمین‌های پرتغالی‌زبان",
"کشورهای اروپایی",
"کشورهای عضو اتحادیه اروپا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو ناتو",
"کشورهای هم‌مرز با اقیانوس اطلس",
"لیبرال دموکراسی"
] |
2,631 | پلاتین | 0 | 225 | 0 | [
"پلاتين",
"پلاتینیوم",
"پلاتينيوم"
] | false | 137 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | عنصر پلاتین
مبدل‌های کاتالیست خودروهاست.
پلاتین یکی از عنصرهای شیمیایی و از فلزات است. عدد اتمی این عنصر ۷۸ و نشانه اختصاری آن Pt است. پلاتین از گروه فلزات واسطه به رنگ سفید-خاکستری، متراکم، رسانا و شکل‌پذیر است و از باارزش‌ترین فلزات گران‌بها محسوب می‌شود. نام این فلز برگرفته از واژه اسپانیایی پلاتینا به معنی «نقره کوچک» است.
پلاتین کمترین واکنش‌پذیری در بین تمامی فلزات را دارد و همچنین مقاومت بسیار بالایی نسبت به خوردگی دارد و حتی در محیطهای بسیار داغ نیز این ویژگی را حفظ می‌کند. بیشتر کاربردهای پلاتین به دلیل این ویژگی‌ها و خاصیت کاتالیزوری بالای آن است. بیشترین استفاده پلاتین در ساخت مبدل‌های کاتالیست و جواهرات است. ابزارهای مخصوص آزمایشگاهی، اتصال‌های الکتریکی و الکترودها، تجهیزات پزشکی و دندان‌پزشکی، دستگاه‌های مقاوم در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی، تجهیزات حرارت‌سنج برای کوره‌های الکتریکی، پوشش موشکها، و سوخت موتور جت از دیگر موارد استفاده این فلز است.
پلاتین از نادرترین عناصر در پوسته زمین است و غلظت آن فقط ۵ در میلیارد است. پلاتین به صورت آزاد در طبیعت وجود دارد و معمولا همراه دیگر فلزهای خانواده پلاتین یعنی پالادیم، روتنیم، رودیم، ایریدیم و اسمیم دیده می‌شود. همگی این ۶ عنصر ویژگی‌هایی شبیه به هم دارند و عناصری بسیار نادر هستند.
تاریخچه
ناگت پلاتین آزاد
نخستین مورد شناخته‌شده از کاربرد پلاتین در تاریخ بشر به بومیان قاره آمریکا در کشور اکوادور کنونی برمی‌گردد که این فلز را از شن‌های رودخانه به دست آورده و از آلیاژ پلاتین و طلا برای ساخت زینت‌آلات استفاده می‌کردند. ژولیوس سزار اسکالیگر مردم‌شناس ایتالیایی در سال ۱۵۵۷ نخستین اروپایی بود که وجود این فلز را گزارش کرد. وی آن را فلزی توصیف کرده بود؛ «که نه آتش و نه هیچ ابزار اسپانیایی قادر به ذوب کردن آن نیست». این توصیف اشاره به دمای بالای ذوب این فلز دارد. نقطه ذوب پلاتین ۱۷۶۸ درجه سانتیگراد و نقطه جوش آن در ۳۸۲۵ درجه است.
تولید
پلاتین در نهشته‌های آبرفتی و به ویژه نهشته‌های نیکلی دیده می‌شود و به عنوان فراورده ثانویه معادن نیکل و مس به دست می‌آید. تولید جهانی پلاتین در سال ۲۰۱۰ حدود ۱۹۲ تن بوده‌است که که معادل کمتر از یک‌سیزدهم تولید طلا در همان سال است. حدود ۷۷٪ از این میزان در آفریقای جنوبی تولید شده‌است. روسیه ۱۳ درصد تولید پلاتین دنیا را به خود اختصاص داده و کانادا، زیمبابوه و آمریکا هم در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
مجموعه معادن سنگهای آذرین بوچولد در آفریقای جنوبی بیشترین تولید پلاتین و بیشترین ذخیره پلاتین و دیگر سنگهای گروه پلاتین دنیا را به خود اختصاص دادهاند. معدن سنگهای آذرین نیکل و مس در نزدیکی شهر نوریلسک در روسیه و معدن نیکل حوضه سادبری در کانادا که بر اثر برخورد شهابسنگ ایجاد شده، دو ذخیره‌گاه عمده دیگر پلاتین هستند. سنگهای معدن سادبری فقط نیم گرم در هر تن پلاتین دارند و حجم عظیم استخراج نیکل این معادن است که تولید پلاتین را اقتصادی می‌کند. معادن کوچکتری هم در ایالتهای غربی آمریکا قرار دارند. معدنی در کلمبیا که از زمان پیش از ورود اروپاییان از آن برداشت می‌شده هم هنوز به تولید خود ادامه می‌دهد.
قیمت
نمودار قیمت پلاتین از ۱۹۹۲ تا ۲۰۱۲
قیمت پلاتین از طلا نوسان بیشتری دارد. این فلز معمولا در وضعیت ثبات و رشد اقتصادی گرانتر از طلاست و قیمت آن تا دو برابر طلا می‌رسد اما در دوره‌های بی‌ثباتی اقتصادی گاهی از طلا ارزانتر می‌شود. چراکه پلاتین در درجه اول کاربرد صنعتی دارد و در زمان رشد اقتصادی تقاضای آن افزایش پیدا می‌کند در حالی که طلا بیشتر کاربرد سرمایه‌گذاری دارد و در زمان ناآرامی اقتصادی تقاضای آن بیشتر می‌شود. مثلا در جریان رکود اقتصادی سال ۲۰۰۸ قیمت پلاتین از ۲۲۵۲ دلار برای هر اونس تروا (۳۱٫۱ گرم) به ۷۷۴ دلار رسید و در واقع دوسوم ارزش خود را از دست داد اما در همان مقطع طلا از ۱۰۰۰ دلار به ۷۰۰ دلار کاهش یافت و فقط کمتر از یک‌سوم ارزش آن کاهش یافت. قیمت پلاتین در اوایل سال ۲۰۱۳ حدود ۱۴۵۰ دلار برای هر اونس (نزدیک به ۱۴۰ هزار تومان برای هر گرم) بوده‌است.
کاربردها
در سال ۲۰۱۰ در مجموع ۲۴۵ تن پلاتین فروخته شد که از این میان ۱۱۳ تن در تولید ابزارهای کنترل گازهای سمی خودروها (۴۶٪) و ۷۶ تن در ساخت جواهرات (۳۱٪) استفاده شده‌اند و ۳۵ تن باقیمانده هم به کاربردهایی چون سرمایه‌گذاری، الکترودها، داروهای ضدسرطان، حسگرهای اکسیژن، کلیدهای اشتعال و موتورهای توربینی (مثل جت) اختصاص یافته‌اند.
کاتالیزور
حلقه پلاتین با نگین الماس
بیشترین مورد استفاده پلاتین به ساخت مبدل‌های کاتالیست خودروها مربوط می‌شود که گازهای سمی ناشی از احتراق سوخت در موتور یعنی مونوکسیدکربن، هیدروکربن‌های نسوخته و اکسیدهای نیتروژن را به مواد بی‌خطر مثل بخار آب و دی‌اکسیدکربن تبدیل میکنند. برای این استفاده از پودر پلاتین همراه با دو فلز هم‌گروه آن پالادیم و رودیم استفاده می‌شود. قابلیت جذب هیدروژن و خاصیت‌های کاتالیزوری بالای پلاتین باعث شده تا در فرایندهای شیمیایی مختلف از جمله در تولید اسید سولفوریک، فرایند تبدیل الکل به فرمالدئید و کراکینگ تولیدات نفتی کاربرد داشته باشد و از آلیاژهای پلاتین - رنیوم برای تولید بنزین‌های مرغوب بدون سرب و اکتان بالا استفاده شود.
جواهرات
دومین کاربرد اصلی پلاتین در ساخت زیورآلات است. مقاومت پلاتین در مقابل تیرگی و خوردگی بسیار بیشتر از طلاست و شکل‌پذیری آن هم بالاتر از طلا و نقره و مس است. از همین رو پلاتین گزینه مناسبی برای ساخت جواهرات محسوب می‌شود. جواهرات پلاتین عمولا با عیار ۹۵۰ از هزار ساخته می‌شوند.
سرمایه‌گذاری
پلاتین کاربرد سرمایه‌گذاری و مالی محدودی نیز دارد که البته قابل مقایسه با طلا و نقره نیست. نخستین بار اسپانیایی‌ها در قرن هجدهم در مستعمرات آمریکایی خود سکه پلاتین را ضرب کردند و امپراتوری روسیه نیز در قرن نوزدهم اقدام مشابهی انجام داد. هرچند در عمل استفاده از این سکه‌ها به عنوان پول نقد موفقیت‌آمیز نبود چون هم تشخیص پلاتین از فلزات کم‌ارزش دشوار بود و هم ضرب سکه با آن سخت‌تر از فلزات دیگری مثل طلا و مس بود.
امروزه این فلز در بازار بورس نیویورک و بازار بورس لندن معامله می‌شود. چند کشور اقدام به ضرب سکه‌های پلاتین هم کرده‌اند. سکه عقاب پلاتین آمریکا، برگ افرای پلاتین کانادا، کوالای پلاتین استرالیا، پاندای پلاتین چین و چندین نوع سکه پلاتین شوروی سابق و روسیه کنونی از جمله این سکه‌ها هستند.
استاندارد
لوپ‌های پلاتین که در کشت باکتری آزمایشگاهی استفاده می‌شوند
اندازه دقیق واحد کیلوگرم از سال ۱۸۷۹ جرم یک وزنه ساخته شده از آلیاژ ۹۰٪ پلاتین و ۱۰٪ ایریدیوم است. الکترود استاندارد هیدروژن نیز از پلاتین ساخته شده‌است. از سال ۱۸۸۹ تا ۱۹۶۰ اندازه دقیق متر طول یک میله از ۹۰٪ پلاتین و ۱۰٪ ایریدیوم بود. پیش از آن هم در سال ۱۷۹۹ تا ۱۸۸۹ یک میله ساخته شده از پلاتین اندازه دقیق متر را مشخص می‌کرد.
پلاتین به دلیل خصوصیت ضدفرسایش بالای خود برای این کاربردهای مرجع انتخاب شده‌است.
کاربردهای دیگر
در سطح لابراتواری از سیم‌های پلاتین برای استفاده در الکترودها استفاده می‌شود. همچنین با توجه به خنثایی شیمیایی در حرارت‌های بالا (تا حدود هزار درجه سانتیگراد) در ساخت ظرف‌های مخصوص ذوب فلز کاربرد دارد. از این فلز در ساخت ابزارهای مختلف پزشکی، پروتزهای دندان‌پزشکی، ترموکوپل‌ها و اتصال‌های الکتریکی نیز استفاده می‌شود. همچنین برای ساختن آهنرباهای قوی پلاتین و کبالت را با هم ترکیب میکنند. آندهای پلاتین هم به‌طور گسترده در سیستمهای حفاظتی کاتدی برای کشتیهای بزرگ، موج‌شکن‌های فولادی و لوله‌کشی‌ها کاربرد دارد.
تاثیر بر سلامتی
از برخی از ترکیبات دارویی حاوی پلاتین برای شیمی‌درمانی برخی انواع سرطان استفاده می‌شود. پلاتین به عنوان فلز خطر جدی برای انسان ندارد، اما نمک‌های پلاتین خطراتی از قبیل دگرگونی ژنتیکی، سرطان از قبیل سیسس، حساسیت‌های پوستی، تخریب ارگانهای بدن مانند معده، کلیه و مغز استخوان روده بینایی و سیستم شنوایی دارد. البته با توجه به مقاومت بسیار بالای پلاتین در مقابل فرسایش خطر واقعی این فلز در حد فلزات دیگر نیست. | [
"عنصرهای شیمیایی",
"فلز",
"عدد اتمی",
"فلزات واسطه",
"رسانا",
"شکل‌پذیری",
"فلز گران‌بها",
"خوردگی",
"کاتالیزور",
"مبدل کاتالیست",
"جواهرات",
"الکترود",
"تجهیزات پزشکی",
"موتور جت",
"پوسته زمین",
"خانواده پلاتین",
"پالادیم",
"روتنیم",
"رودیم",
"ایریدیم",
"اسمیم",
"اکوادور",
"طلا",
"نقطه ذوب",
"نقطه جوش",
"آبرفت",
"نیکل",
"مس",
"آفریقای جنوبی",
"روسیه",
"زیمبابوه",
"نوریلسک",
"کانادا",
"کلمبیا",
"اونس تروا",
"جت",
"مونوکسیدکربن",
"اسید سولفوریک",
"فرمالدئید",
"کراکینگ",
"رنیوم",
"اکتان",
"نقره",
"سکه پلاتین",
"بازار بورس نیویورک",
"بازار بورس لندن",
"ایریدیوم",
"الکترود استاندارد هیدروژن",
"متر",
"پروتز",
"ترموکوپل",
"آهنربا",
"کبالت",
"آند (شیمی)",
"شیمی‌درمانی",
"سرطان از قبیل سیسس",
"معده",
"کلیه",
"مغز استخوان"
] | [
"پلاتین",
"سندهای عندالمطالبه صادرشده در بازار سهام هنگ کنگ",
"علم و فناوری در اسپانیا",
"عناصر شیمیایی",
"فلزات گران‌بها",
"فلزات واسطه",
"فلزهای کمیاب",
"کاتالیزگر",
"کانی‌های عناصر آزاد",
"کانی‌های مکعبی"
] |
2,632 | ننسی لوپز | 1 | 51 | 0 | [
"ننسي لوپز"
] | false | 1 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "name",
"Item2": "ننسی لوپز"
},
{
"Item1": "image",
"Item2": "NancyLopezGolfer.jpg"
},
{
"Item1": "imagesize",
"Item2": "200px"
},
{
"Item1": "fullname",
"Item2": "Nancy Marie Lopez"
},
{
"Item1": "birth_place",
"Item2": "[[تورانس، کالیفرنیا]]"
},
{
"Item1": "residence",
"Item2": "[[ده ویلجز، فلوریدا]]"
},
{
"Item1": "spouse",
"Item2": "[[Ray Knight]] (۱۹۸۲–۲۰۰۹)Tim Melton (۱۹۷۹–۸۲)"
},
{
"Item1": "children",
"Item2": "Ashley, Erinn, Torri"
},
{
"Item1": "college",
"Item2": "[[University of Tulsa]](two years)"
},
{
"Item1": "yearpro",
"Item2": "[[۱۹۷۷]]"
},
{
"Item1": "retired",
"Item2": "[[2003]], unretired [[۲۰۰۷]]"
},
{
"Item1": "tour",
"Item2": "LPGA Tour"
},
{
"Item1": "prowins",
"Item2": "۵۲"
},
{
"Item1": "lpgawins",
"Item2": "۴۸"
},
{
"Item1": "nabisco",
"Item2": "T3: [[۱۹۹۵]]"
},
{
"Item1": "lpga",
"Item2": "'''Won''': [[۱۹۷۸]]، [[۱۹۸۵]]، [[۱۹۸۹]]"
},
{
"Item1": "wusopen",
"Item2": "2nd/T2: [[۱۹۷۵]]، [[۱۹۷۷]]، [[۱۹۸۹]]، [[۱۹۹۷]]"
},
{
"Item1": "dumaurier",
"Item2": "2nd/T2: ۱۹۷۹, ۱۹۸۱, ۱۹۹۶"
},
{
"Item1": "wbritopen",
"Item2": "DNP"
},
{
"Item1": "wghofid",
"Item2": "nancy-lopez"
},
{
"Item1": "wghofyear",
"Item2": "۱۹۸۷"
},
{
"Item1": "award1",
"Item2": "[[LPGA TourRookie of the Year]]"
},
{
"Item1": "year1",
"Item2": "۱۹۷۸"
},
{
"Item1": "award2",
"Item2": "[[LPGA TourMoney Winner]]"
},
{
"Item1": "year2",
"Item2": "۱۹۷۸, ۱۹۷۹, ۱۹۸۵"
},
{
"Item1": "award3",
"Item2": "[[LPGA TourPlayer of the Year]]"
},
{
"Item1": "year3",
"Item2": "۱۹۷۸, ۱۹۷۹, ۱۹۸۵, ۱۹۸۸"
},
{
"Item1": "award4",
"Item2": "[[LPGA TourVare Trophy]]"
},
{
"Item1": "year4",
"Item2": "۱۹۷۸, ۱۹۷۹, ۱۹۸۵"
},
{
"Item1": "award5",
"Item2": "GWAA FemalePlayer of the Year"
},
{
"Item1": "year5",
"Item2": "۱۹۷۸, ۱۹۷۹, ۱۹۸۵"
},
{
"Item1": "award6",
"Item2": "[[Associated PressFemale Athlete of the Year]]"
},
{
"Item1": "year6",
"Item2": "۱۹۷۸, ۱۹۸۵"
},
{
"Item1": "award7",
"Item2": "[[LPGA William andMousie Powell Award]]"
},
{
"Item1": "year7",
"Item2": "۱۹۸۷"
},
{
"Item1": "award8",
"Item2": "[[Flo Hyman Memorial Award]]"
},
{
"Item1": "year8",
"Item2": "۱۹۹۲"
},
{
"Item1": "award9",
"Item2": "[[USGA Bob Jones Award]]"
},
{
"Item1": "year9",
"Item2": "۱۹۹۸"
},
{
"Item1": "award10",
"Item2": "[[Old Tom Morris Award]]"
},
{
"Item1": "year10",
"Item2": "۲۰۰۰"
}
],
"Title": "golfer"
} | ننسی لوپز (زاده زاده ۶ ژانویه ۱۹۵۷ در کالیفرنیا) یکی از محبوبترین و موفقترین زنان گلف باز دنیا است. وی پس از ازدواج به نام ننسی نایت (Nancy Knight) تغییر هویت داد.
ستاره‌ای که از سال ۱۹۷۸ گلف را به صورت تفننی آغاز کرد، استعداد ویژه خود را به همه گلف بازان نشان داد. او گلف را زمانی که دختر بچه‌ای بیشتر نبود آغاز کرد هنگامی که سال دوم دانشگاه تولسا در اوکلاهاما بود آن را به صورت حرفه‌ای پی گرفت. ننسی از سوی انجمن حرفه‌ای گلف زنان چهار مرتبه عنوان بهترین بازیکن سال طی سالهای ۱۹۷۸، ۱۹۷۹، ۱۹۸۵ و ۱۹۸۸ از آن خود کرد و نام خود را در زمره بهترین‌های گلف در رده‌های سنی مختلف ثبت کرد.
وی نخستین بار در سن ۸ سالگی تحت آموزش پدرش دومینگو بازی گلف را تجربه کرد و اولین عنوانش را در ۱۲ سالگی با پیروزی در رقابت‌های زنان آماتور مکزیک کسب کرد. پس از آن دو بار در سالهای ۱۹۷۲ و ۱۹۷۴ فاتح رقابت‌های دختران آمریکا تحت عنوان (USGA Junior Girls Championship) شد.
در سال ۱۹۷۵، او سه بار قهرمان بازیهای (Western Junior) و (Mexican Amateur) گشت و به سرعت نام خود را مطرح ساخت. در همان سال وارد مدرسه گلف زنان آمریکا و با بهترین نمره از آنجا دانش‌آموخته شد. پیشرفت او در گلف تا جایی ادامه پیدا کرد که سال بعد مدعی قهرمانی رقابت‌های جهانی (AIAW) در تیم اعزامی ایالات متحده شد. او در سال ۱۹۷۶ یکه‌تاز بلامنازع گلف دانشگاه تولسا در رده زنان بود.
سال ۱۹۷۸ فصلی جدید با ۹ عنوان قهرمانی برای او بود. همچنین در رقابت‌های رولکس روکی ((Rolex Rookie و ورا (Vera) پیشتاز بود.
سال ۱۹۷۹ برای او در ۸ تورنمنت پیروزی به ارمغان آورد و ۶ سال بعد او مجددا در رولکس روکی و ورا برای سومین بار صاحب عنوان شد. سال۱۹۸۷ برای این قهرمان ۳۵ ساله بسیار به یاد ماندنی بود و توانست در رقابت‌های ساراسوتا کلاسیک «Sarasota Classic» (همان دوره رقابت‌هایی که نخستین بار در سال ۱۹۷۸ مدعی آن شد) پیروز شود. در سال ۱۹۹۷ چهل و هشتمین عنوان قهرمانی‌اش را کسب کرده و در بازیهای اوپن زنان ایالات متحده با رکورد امتیازات ۶۹-۶۸-۶۹-۶۹ در رده دوم ایستاد.
یکه‌تاز گلف آمریکا
او اولین زنی در آمریکا است که در تاریخ رقابت‌های اوپن زنان در شش دوره تا مراحل نهایی صعود کرده‌است و در این میان تنها آلسون نیکولاس (Alison Nicholas)و جیمز نیل (James Nill) با وی در رقابت بود.
در میان همه این افتخارات ریز و درشت، وی در سال ۱۹۹۲ از سوی بنیاد ورزشی زنان یکی از معتبرترین عناوین ورزشی زنان را دریافت کرد. در فصل ۲۰۰۱ او مدت خیلی محدودی توانست گلف بازی کند چرا که از ناحیه زانو مصدوم بود و از ادامه رقابت‌ها باز ماند.
در مجموع نانسی لوپز را باید یکی از مستعدترین و کوشاترین زنان گلف باز دنیا دانست که توانسته در این رشته ورزشی به عناوین مختلف جهانی دست پیدا کند. | [
"تورانس، کالیفرنیا",
"ده ویلجز، فلوریدا",
"Ray Knight",
"Tulsa Golden Hurricane",
"1977 LPGA Tour",
"2003 LPGA Tour",
"2007 LPGA Tour",
"1995 Nabisco Dinah Shore",
"1978 LPGA Championship",
"1985 LPGA Championship",
"1989 LPGA Championship",
"1975 U.S. Women's Open Golf Championship",
"1977 U.S. Women's Open Golf Championship",
"1989 U.S. Women's Open Golf Championship",
"1997 U.S. Women's Open Golf Championship",
"LPGA Tour#LPGA Tour awards",
"LPGA Tour#Leading money winners by year",
"Associated Press Athlete of the Year",
"William and Mousie Powell Award",
"Flo Hyman Award",
"Bob Jones Award",
"Old Tom Morris Award",
"گلف",
"اوکلاهاما",
"دانشگاه تولسا"
] | [
"افراد زنده",
"اهالی ایالت کالیفرنیا",
"اهالی ده ویلجز، فلوریدا",
"اهالی راسول، نیومکزیکو",
"اهالی شهرستان سومتر، فلوریدا",
"زادگان ۱۹۵۷ (میلادی)",
"گلف‌بازان اهل ایالات متحده آمریکا",
"گلف‌بازان زن اهل ایالات متحده آمریکا",
"ورزشکاران اهل آلبانی، جورجیا",
"ورزشکاران مکزیکی‌تبار اهل ایالات متحده آمریکا"
] |
2,633 | بوکس | 0 | 589 | 0 | [
"مشتزني",
"مشت زنی",
"بکسور",
"بوکسور",
"مشت‌زن",
"مشتزنی",
"مشت زني",
"مشتزنی",
"بوكس",
"بوكسور",
"بكسور",
"مشتزني",
"مشت زن"
] | false | 449 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | مسابقه بوکس حرفه‌ای زنان میان کریس نموس (چپ) و لتیسیا روجو (راست)
یک مسابقه مشتزنی حرفه‌ای مردان میان ریکاردو دومینگوئز (چپ) و رافائل اورتیس
بوکس یا مشتزنی یکی از رشته‌های ورزش رزمی است که در آن دو نفر با ضربات مشت در دو نوع آماتور و حرفه‌ای، با یکدیگر مبارزه میکنند.بوکس تاریخچه‌ای طولانی در کشور یونان دارد.البته بوکس مدرن در واقع از کشور آمریکا سرچشمه میگیرد.
تاریخچه بوکس
مسابقه ورزش بوکس به‌طور رسمی در ششصد و هفتاد و هفت سال پیش از میلاد مسیح در بیست و سومین بازی المپیک در هاین که نخستین نبرد این ورزش است شروع شده و «ابراستوس» اهل سمیرنا در این مسابقه فاتح و قهرمان شناخته شد.
اینکه قدیمیترین نبرد بوکس به چه نوع صورت گرفت و چگونه با یکدیگر می‌جنگیدند معلوم نیست. چنان‌که در تواریخ روم ذکر شده‌است که طرفین مشت‌های خود را به چرمهای خامی محکم بسته و سعی می‌کردند که با ضربات محکمی از این مشت‌های سخت و سنگین حریف را از پای درآورند. البته این مسابقات بدون رعایت وزن بدن انجام می‌شد.
ملائکوماس که پدرش نیز چهل و پنج سال پس از میلاد مسیح فاتح بوکس و قهرمان المپیک گردیده بود، عموم رقیب‌های خود را تنها با فن (نه با زور و قدرت) مغلوب می‌ساخت. مسابقه‌هایی که بدین صورت وقوع می‌یافت بدون انقطاع بود و دائما در میدان‌های مسابقه یک ورزشکار با قهرمانان آماده بنبرد بوده و هرکس که از بین تماشاچیان داوطلب مسابقه بود دست خود را بلند می‌کرد. ملائکوماس قهرمان رومی که در اکثر نبردهای ورزشی بدین نوع فاتح می‌گردید بالاخره در یک مسابقه که حریف او کشته شد به شهرت بسزایی دست یافت. در این مسابقه‌ها قهرمانان دوره امپراتوری روم دستهای خود را باآلتی شبیه به دستکش که روی آن میخهای محکم فولادی کوفته شده بود مجهز می‌کردند و نیز یک نوع دستکش مخصوص دیگر که از چرمهای سخت و محکم تشکیل شده بود در دست می‌گرفتند و مسابقه را شروع می‌کردند.
این مسئله که با استفاده این دستکشها در هر مسابقه یکی از دو طرف حتما سخت مجروح یا مقتول می‌شد، سبب منسوخ شدن برگزاری مسابقه‌های بوکس بدین نحو گردید.
در واقع بازی بوکس با از بین رفتن مسابقه‌های المپیک توام گردیده و در سال ۴۰۰ بعد از میلاد قهرمانان ورزشهای مختلف بوکس را به کلی فراموش کردند.
در همان عصر یا چند قرن بعد ورزش کشتی‌گیری که خطرات آن کمتر از این‌گونه بوکس‌ها نبود متداول شد و از ورزشهای عمومی گردید.
مقارن با آغاز قرن هیجدهم مجددا بازی بوکس و کشتی‌گیری که هر دو از بین رفته بودند شروع شد به‌طوری‌که حکایت می‌شود یک نفر کشیش ایتالیایی که نامش «سن برنادن» بود به جوانان عصر خود فن بوکس را می‌آموخت و منظورش از این عمل این بود که دوئل (مبارزه با شمشیر) که پیوسته با مرگ یکی از دو حریف پایان می‌یافت را منسوخ نماید و به جای آن نبرد با مشت که خطر آن کمتر است، متداول کند.
سن برنادن رواج این فن را یک نوع احسان و نیکوکاری می‌دانست از این رو او را پدر بوکس نامیده‌اند.
در لندن هم یکی از استادان شمشیر بازی به نام جمس فیک مدرسه ورزش بزرگی دائر کرد که گذشته از تعلیم شمشیر بازی و نیزه‌پرانی و غیره فنون بوکس را نیز به شاگردان خود می‌آموخت.
جمس فیک برای مشتزنی قواعد و قوانین مخصوصی وضع نکرد بلکه مثل امروز محوطه‌ای که اطراف آن با طناب محصور است ایجاد کرد و به شاگردان خود چنین اجازه داد که در حین بوکس حق دارند یکدیگر را گرفته و به شکل کشتی به زمین زنند در این کشتی‌گیری هر کس که بر زمین‌نمی‌خورد فاتح محسوب می‌شد.
برای این چنین مسابقه‌ها چنان‌که ذکر شد قواعد خاصی وضع نشده بود از این لحاظ بسیار خطرناک می‌شد و داوطلبان بوکس پس از مشت زدن و گلاویز شدن با یکدیگر گاهی هر دو به زمین‌می‌خوردند و در نتیجه تعیین و معرفی فاتح بسیار مشکل می‌شد.
پس از ایجاد بوکس به این صورت یکی از استادان ورزشکار انگلیسی موسوم به چک بروکتون در سال ۱۷۴۹ در مسابقه‌ای که داور قوانین و دستورات مخصوص وضع کرد وسعت میزان مسابقه و عده اشخاصی که حق ورود به محوطه میدان بازی را داشتند معلوم کرد؛ ولی هنوز این بازی به‌طور رسمی معمول نشده بود و در هر جا که مشت زن‌ها مسابقه می‌دادند پلیس آنها را متفرق می‌ساخت.
در قرن هیجدهم با اینکه انواع ورزشها در انگلستان بحد اعلای ترقی خود رسیدند اما قهرمانان بسیاری به این دلیل که تصور می‌شد برای پیروزی در بوکس یکی از داوطلبان حتما بایستی کشته یا سخت مجروح گردد بوکس را ورزش خطرناکی تلقی می‌کردند، و اهمیتی به این ورزش نمی‌دادند.
«جون جاکسون» که از استادان بوکس قرن هیجدهم بود تدریجا بوکس را رسمی کرد و چون خود استاد بی‌نظیری بود در هر مسابقه مبالغ هنگفتی عاید او گردید زیرا از همان موقع جوائز سنگینی برای قهرمانان این فن معین شده بود.
این شخص اولین مشت زن و قهرمان عصر خود بود و توانسته بود این ورزش را در دنیا رواج دهد.
در سال ۱۸۳۵ جمس پورله ورزشکار انگلیسی این ورزش را به آمریکا برد؛ ولی پیشرفت آن به قدری سریع بود و به اندازه‌ای آمریکایی‌ها به این ورزش راغب بودند که در سال ۱۸۶۰ یعنی ۲۵ سال پس از ورود این ورزش در آمریکا جون سن هیس آمریکایی توانست در سرزمین انگلستان که این بازی وضع شده و قرنها قهرمانان دنیا از آن مملکت بوده‌اند فاتح گردد و در تمام دنیا بی‌رقیب باشد.
با آنکه جک بروگتون مدت‌ها بود که دست کش مخصوص بوکس را اختراع کرده بود ولی بیش از یکی دو مورد آن را به کار نبرده بودند و در اکثر مسابقه‌ها با مشت گره شده و بدون دست کش با یکدیگر می‌جنگیدند از همین جهت مدت مسابقه و دوره آن خیلی طول می‌کشید طویل‌ترین دوره‌ای بوکس که در سال ۱۸۲۴ در ۲۳ ژوئیه بین قهرمانان آمریکایی میکه مادن و بیل هایس انگلیسی در انبرگ انگلستان انجام شد. این مبارزه جمعا شش ساعت و سه دقیقه به طول انجامید.
ورزش بوکس با وضعیت کنونی از سال ۱۸۹۰ یعنی پس از آنکه مارکیز کوئینزبری قواعد جدیدتری وضع کرد و استعمال دست کش بوکس را رسمی کرد شروع شد. او مدت هر دوره بوکس را سه دقیقه و فواصل بین دورها را یک دقیقه معین کرد و چون این دستور می‌توانست نتیجه نیکویی برای ورزیدن و رفع خستگی بشود از طرف عموم ورزشکاران دنیا قبول شد و طریقه‌ای که کینز معین کرده بود متداول و مرسوم گردید.
برای اولین دفعه مسابقه با وضع جدید در سال ۱۸۹۲ در هفتم سپتامبر در ارولئون بین جون سولیوان آخرین قهرمان مشت‌زن بدون دست کش که قهرمان تمام آمریکا بود و جوانی بیست و شش ساله موسوم به جمس می‌کوربت که او نیز آمریکایی و از رقیب خود دو سال کوچکتر بود انجام و پس از ۲۱ دوره (راند) مبارزه قهرمان قدیم دنیا که بدون دستکش عنوان و مقام عجیبی پیدا کرده بود مغلوب قهرمانی شد که با دستکش بوکس را آموخته بود.
پس از گذشت چندین دهه از ورود بوکس به آمریکا این ورزش جزو رده محبوبترین ورزشهای آمریکا قرار گرفت و از این سو پای مافیا به این ورزش بازگردید تا جایی که در سال ۲۰۱۱ این ورزش با انتقال مالی سالیانه ۶۸۲ میلیارد دلار در رده ۲ پر مبادله‌ترین ورزشهای جهان پس از اسب دوانی قرار گرفت.
تاریخچه بوکس در ایران
معروف است که هوارد باسکرویل از آمریکا که به عنوان مدرس کالج آمریکایی (مدرسه مموریال) در تبریز منصوب شده بود، نخستین کسی است که ورزش بوکس را به ایران آورد. او بعدها با مشروطه‌خواهان ایران همراه شد و در جریان جنبش مشروطه و تلاش برای شکستن محاصره تبریز در این شهر کشته شد. شایان ذکر است در دوره‌ای که نفت در ایران کشف شد و مهندسین و کارگران اروپایی وارد ایران شدندو با مسابقه برگزار کردن بوکس باعث آشنایی بیشتر مردم با این ورزش شدند سالهایی که صنعت سینمای ایران ترقی کرد جوانان روی پرده سینما این ورزش را دیده و با خود تمرین می‌کردند چند نفری هم که در آن سال‌ها برای تحصیل به خارج رفته بودند با این ورزش آشنا شدند. در سال ۱۳۱۴ یک مهندس اهل چک اسلواکی موسوم به فایت که مامور ایران در کمپانی اشکودا در تهران شده بود وارد ایران شد. فایت یکی از قهرمانان معروف سنگین وزن اروپا بود و یک بار هم ماکس شملینگ آلمانی را مغلوب کرده بود. چند نفر از علاقه‌مندان در آن دوران نزد او مشغول به تمرین شدند که آقایان ناطقی (محصل مدرسه نظام) و استوار زنگنه پور از جمله این افراد بودند.
در همین سال‌ها در بعضی از شهرهای ایران جوانان به این ورزش آشنا شدند برای مثال در مشهد منوچهر مهران و حسین بنایی و چند نفر دیگر نزد یک نفر آلمانی مهندس برق به تمرین این فن مشغول بودند.
از سال ۱۳۱۸ که به دستور رضا شاه مسابقات قهرمانی کشور رشته‌های مختلف ورزشی شروع شد تا سال ۱۳۲۴ این ورزش جزء برنامه نبود. علت اصلی نبودن وسائل و مربی و نبودن مقررات لازم بود.
بالاخره در سال ۱۳۲۳ این ورزش مورد توجه اداره تربیت بدنی واقع شد و برای اولین دفعه به‌طور رسمی جزء برنامه مدارس و دانشکده‌ها شد. این مسابقه با وسائل و قضاوت آمریکایی‌ها و «محمد پور» و «عبدالله نادری» انجام شد. در سال ۱۳۲۴ برای اولین بار با کمک اولیای ارتش آمریکایی مقیم ایران و با واگذاری مقدار کافی وسائل و قضاوت و لوازم مورد احتیاج مسابقه دستجات آزاد انجام شد.
در المپیک ۱۹۴۸ لندن که ایران برای نخستین بار در المپیک شرکت داشت. بوکسورها نیز به مسابقات اعزام شدند که به موفقیتی دست نیافتند. بوکس در ایران پس از فعالیتی ۳۴ ساله با پیروزی انقلاب تعطیل شد. البته هیچ قانون یا فرمان رسمی یا فتوای مذهبی مشخصی مطرح نشد. این رشته در سال ۱۳۶۸ دوباره راه‌اندازی شد و احمد ناطق نوری که چندین سال نمایندگی مجلس را بر عهده داشت، ریاست فدراسیون آن را برعهده گرفت؛ اما همچنان مورد بی‌توجهی مسئولان حکومت قرار داشته‌است، به‌طوری‌که تنها پخش مستقیم تلویزیونی این رشته به دیدار فینال وزن ۹۱- کیلو بازیهای آسیایی دوحه بین علی مظاهری و حریف سوریه‌ای بازمی‌گردد. به گفته احمد ناطق نوری که همچنان (۱۳۹۵) ریاست فدراسیون را بر عهده دارد مقامات عالی جمهوری اسلامی از جمله سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی و حسین‌علی منتظری قائم مقام سابق رهبری با این رشته مخالف بوده‌اند هرچند دستوری مبنی بر ممنوعیت آن نداده‌اند: «ایشان خامنه‌ای یکی دو بار از اینکه بنده در بوکس هستم گلایه کردند و به اخوی ما گفتند که این احمد آقای شما چرا رفته بوکس را گرفته‌است. من به ایشان -اخوی‌مان- گفتم به ایشان بگویند اگر حرام است من دیگر انجام نمی‌دهم. یک بار هم در یک جمع عمومی گفتند من نمی‌دانم این آقای ناطق مجوز فدراسیون بوکس را از کجا گرفت. چون ممنوع نشده بود که مجوزش را بگیرم. یک عده بی‌خودی ۱۰ سال تعطیلش کرده بودند. آقای منتظری گفته بود: «این چه ورزشی است؟ وحشی‌گری است. ببندیدش.» یک عده آمدند بستند. فتوا هم نداده بود. در یک جمعی گفته بود.»
چارت سازمانی هیئت بوکس
چارت سازمانی هیئت بوکس از چند نفر ورزشکار اعم از بوکسر یا غیربوکسر (اغلب رزمی کار) تشکیل شده‌است که وظیفه مدیریت بوکس آن منطقه را عهده‌دار می‌باشند.
چارت سازمانی به صورت زیر می‌باشد:
-- رئیس هیئت—نایب رئیس—دبیر هیئت—خزانه دار—اعضای هیئت رئیسه
- مسئولین کمیته‌ها که شامل:
-- کمیته مربیان—کمیته داوران—کمیته انضباطی—کمیته مسابقات—کمیته استعدادیابی
در ۴ مورد اصلی (رئیس هیئت، نایب رئیس، دبیر هیئت، خزانه دار) چارت هیئت بوکس نباید اعضای تکراری بکارگیری شود ولی موارد دیگر می‌تواند از این قانون پیروی نکند و از اعضای تکراری استفاده شود.
بیشتر در چارت هیئت بوکس از افراد بوکسر و رزمی کار استفاده می‌شود.
در چارت هیئت بوکس از افرادی استفاده می‌شود که فاقد سوءسابقه کیفری باشند.
مربیان و داوران نیز باید فاقد سوءسابقه کیفری باشند لذا اگر مربی یا داور سوءسابقه کیفری داشته باشد خلاف قانون بوده و شخص از لحاظ قانون مجرم شناخته می‌شود.
در چارت هیئت بوکس باید از افراد تحصیل کرده با حداقل مدرک دیپلم استفاده شود.
مربیان و داوران نیز باید دارای حداقل مدرک دیپلم باشد در غیر اینصورت اگر مربی یا داور فاقد مدرک دیپلم به بالا باشند صلاحیت مربی گری و داوری را ندارند؛ لذا از لحاظ قانونی نیز باید از افرادی که فاقد مدرک دیپلم به بالا هستند جهت ورود به آزمون مربیگری یا داوری جلوگیری به عمل آورده شود و اگر متصدی برگزارکننده آزمون مدرک تحصیلی را ملاک قرار نداد نهادهای قانونی میتوانند علیه متصدی متخلف طرح دعوا کنند.
اکثرا در چارت هیئت بوکس از افراد با تجربه در مسابقات و داوری که به اصطلاح بوکسر یا فایتر گفته می‌شود استفاده می‌شود.
وزن دستکش
وزن دستکش تا متوسط وزن ۸ اونس برابر با ۲۲۷ گرم؛ متوسط ۱۰ اونس برابر با ۲۸۴ گرم و برای سنگین وزن ۱۲ اونس برابر ۳۴۰ گرم کمتر نباشد.
معمولا برای مسابقات دستکش‌هایی با وزن ۸ الی ۱۰ اونس استفاده می‌شود و برای تمرین و کیسه زدن از دستکش ۱۰ الی ۱۴ انس استفاده می‌شود.
دستکش‌هایی با وزن غیرمعمول عبارتند از: ۶-۱۴-۱۶-۱۸
محل بوکس
محل مسابقه بوکس، سکوی مشتزنی یا رینگ نام دارد که محوطه‌ای چهارگوش، معمولا حدود یک متر بالاتر از سطح زمین است که اطراف آن با سه یا چهار ردیف طناب موازی محصور است.
این سکوها معمولا از چهار طرف توسط چهار ردیف طناب با فاصله ۳۰، ۶۰، ۹۰ و ۱۲۰ سانتیمتر از زمین پوشیده شده‌اند. قطر طنابها یک اینچ و روی آن توسط پارچه نرمی یا لاستیک پوشانده می‌شود. اندازه استاندارد رینگ بوکس آن از داخل طنابها ۶٫۱۰ × ۶٫۱۰ متر مساوی با ۲۰ ×۲۰ فوت و از خارج ۸ × ۸ متر مساوی با ۲۶ × ۲۶ فوت است.
کف محوطه بوکس بایستی با تشک پوشانیده و روی تشک را نیز با برزنت محکم شده و توسط طناب به کف محوطه بسته شود.
اوزان مسابقه
مسابقات بوکس آماتور در یازده گروه وزنی و مسابقات بوکس حرفه‌ای در پانزده وزن برگزار می‌شود.
مگس وزن سبک
مگس وزن
خروس وزن
پر ورزن
سبک وزن
میان سبک وزن
سبک وزن ویژه
میان وزن (متوسط)
نیمه سنگین
سنگین وزن
سوپر وزن
48 kg
48> 51 kg
51> 54 kg
54> 57 kg
57> 60 kg
60> 63.5 kg
63.5> 67 kg
67> 75 kg
75> 81 kg
81> 91 kg
+91 kg
نکاتی در مورد امتیازات مسابقه
تعداد ضربات – ضرباتی که مطابق قانون و بدون دفاع به هدف اصابت نماید
حمله و روش صحیح بوکس لازم است کاملا مورد نظر باشد.
ضربات خطا و غیر فنی حساب نمی‌شود
در موقعی که داور وسط خطا را دیده و تذکر می‌دهد در صورتی که از سه بار بیشتر تکرار شود امتیاز کسر شود
توسط داورها ضربات صحیح بایستی با مشت بسته و با سطح جلو چهار انگشت یا چهار بند دست زده شود.
محل صحیح ضربات جلوی صورت و طرفین آن، جلوی بدن بالاتر از کمربند و طرفین ضربه زده شود، روی ساعد و بازو و دستکش امتیاز نخواهد داشت.
نسبت به اتفاقات آنی تصمیم داور وسط قطعی است و در غیر این صورت کمیته مسابقات تصمیم لازم را میگیرد. | [
"ورزشهای رزمی",
"مشت",
"یونان",
"آمریکا",
"المپیک",
"ازمیر",
"چرم",
"امپراتوری روم",
"بعد از میلاد",
"ورزش کشتی",
"ورزش در آمریکا",
"مارکیز کوئینزبری",
"مافیا",
"هوارد باسکرویل",
"مدرسه مموریال",
"جنبش مشروطه",
"محاصرهٔ تبریز",
"سینمای ایران",
"اشکودا",
"شهرهای ایران",
"مهندس برق",
"رضا شاه",
"تربیت بدنی",
"بازیهای المپیک تابستانی ۱۹۴۸",
"احمد ناطق نوری",
"بازیهای آسیایی دوحه",
"علی مظاهری",
"جمهوری اسلامی",
"سید علی خامنه‌ای",
"رهبر جمهوری اسلامی",
"حسین‌علی منتظری",
"قائم مقام",
"خامنه‌ای",
"برزنت",
"بند دست",
"کمربند",
"علی حق‌شناس"
] | [
"بوکس",
"ورزشهای ابداع‌شده در انگلستان",
"ورزشهای المپیک",
"ورزشهای المپیک تابستانی",
"ورزشهای فردی",
"ورزشهای مبارزه‌ای",
"هنرهای رزمی",
"هنرهای رزمی اروپایی"
] |
2,634 | مردم ارمنی | 6 | 1,046 | 0 | [
"ارامنه",
"ارمنيان",
"ارمنیان خارج از ارمنستان",
"ارامنهٔ",
"ارمنی‌ها",
"مردم ارمني",
"ارامنه ٔ",
"ارمنيان خارج از ارمنستان",
"ارمني ها",
"ارمنی ها",
"ارامنهٔ ٔ",
"مردمان ارمنی",
"مردمان ارمني",
"خاستگاه ارمنیان",
"خاستگاه ارمنيان",
"ارمنی‌تبار",
"ارمنیان"
] | false | 881 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "group",
"Item2": "''ارمنیانArmenians Hayer''"
},
{
"Item1": "image",
"Item2": "Flag of Armenia.svg"
},
{
"Item1": "population",
"Item2": "۸ میلیون"
},
{
"Item1": "pop1",
"Item2": "۳،۱۴۵،۳۵۴"
},
{
"Item1": "pop2",
"Item2": "۱،۱۸۲،۳۸۸ –۲،۹۰۰،۰۰۰"
},
{
"Item1": "pop3",
"Item2": "۴۸۳،۳۶۶ –۱،۵۰۰،۰۰۰"
},
{
"Item1": "pop4",
"Item2": "۲۵۰،۰۰۰ –۷۵۰،۰۰۰"
},
{
"Item1": "region5",
"Item2": "<small>(excl. Abkhazia)</small>"
},
{
"Item1": "pop5",
"Item2": "۲۴۸،۹۲۹"
},
{
"Item1": "pop6",
"Item2": "۱۵۰،۰۰۰"
},
{
"Item1": "pop7",
"Item2": "۱۳۷،۳۸۰"
},
{
"Item1": "pop8",
"Item2": "۱۲۰،۰۰۰"
},
{
"Item1": "pop9",
"Item2": "۱۰۰،۰۰۰"
},
{
"Item1": "pop10",
"Item2": "۱۰۰،۰۰۰"
},
{
"Item1": "pop11",
"Item2": "۶۰،۰۰۰"
},
{
"Item1": "pop12",
"Item2": "۵۵،۷۴۰"
},
{
"Item1": "pop13",
"Item2": "۴۱،۸۶۴"
},
{
"Item1": "region14",
"Item2": "''see [[جماعت ارمنیان پراکنده]] for other regions''"
},
{
"Item1": "languages",
"Item2": "[[ارمنی]]"
},
{
"Item1": "religions",
"Item2": "'''†''' [[مسیحیت]]predominantly [[کلیسای حواری ارمنی]]minorities: [[Catholic]], [[Protestant]]"
}
],
"Title": "ethnic group"
} | شمار مردم ارمنی () تبار در جهان حدود ۱۱،۰۰۰،۰۰۰ (یازده میلیون) نفر برآورد شده‌است. حدود ۳ میلیون نفر از آنان در جمهوری ارمنستان زندگی میکنند؛ بقیه در بسیاری از کشورهای جهان پراکنده‌اند و جامعه‌ای به نام جماعت ارمنیان پراکنده را تشکیل دادند.
خاستگاه
دیدگاه نخست چنین است که این قوم در اثر ادغام تدریجی اقوام مهاجر هند و اروپایی (قوم آرمن) با اقوام بومی قدیمی‌تر ساکن در فلات ارمنستان مانند :هوری، اورارتویی، لوویان و هایاسا بوجود آمده‌است. بر پایه دیدگاه دیگر ارمنیان از آغاز در موطن اصلی خود فلات ارمنستان می‌زیستند لیکن از ادغام اقوام گوناگون پدید آمده‌اند. ارمنیان خود را «های» و کشورشان را هایک یا «هایاستان» می‌نامند.
در مورد پیدایش و نام ارمنیان موسس خورناتسی در کتاب خود این‌گونه می‌نویسد که:
در متون کهن ارمنی، هایک را یکی از نوادگان نوح و از دودمان یافث دانسته‌اند. در کتاب موسس خورناتسی آمده‌است که هایک پس از کشتن بل و در هم شکستن سپاه وی در محل نبرد ملکی بنا کرد و آن را «هایخ» نامید. از این رو تا زمان موسس خورناتسی (سده ۵ میلادی) نیز این ناحیه «هایوتس – دزور» نامیده می‌شد. هایوتس در زبان ارمنی به مفهوم «ارمنیان» و دزور به معنای «دره» است.
تنی چند از دانشمندان نام «های» را با واژه «هاتی» که نام حتیان بوده مربوط دانسته‌اند. پیوتروفسکی این نظریه را مستدل و استوار دانسته‌است. پاتکانوف بر آن بود که «های» در آغاز نام قومی جداگانه بوده که بر دیگر اقوام مجاور برتری داشته و نام خود را به همه آنها داده‌است. در آسیای صغیر به هنگام کاوش‌های باستانشناسی در ناحیه هتوشش تختگاه کهن دولت حتیان، کتیبه‌ای متعلق به هزاره دوم قبل از میلاد کشف شده و این قدیمترین منابعی است که در آن از کشور هایاسا و مردم آن یاد شده‌است. با کشف کتیبه «حتی» سده ۱۴ قبل از میلاد معلوم شد که سرزمین شمال غرب ارمنستان، هایاسا نام داشته‌است. «کاپانتسیان» یادآور شده که (سا) و (شا) در زبانهای اقوام آسیای صغیر صورت پسوندی را داشته که مشخص‌کننده نام سرزمین و محل معینی بوده‌است. چنین نتیجه‌ای حاصل شده‌است که وجود دو قوم در تشکیل مردم ارمنستان موثر بوده‌است که یکی از آنها ساکن ارمنستان شرقی و شامل اتحاد قومی «ارمنیا» و دیگری ساکن ارمنستان غربی و شامل اتحاد قومی «هایاسا» بوده‌است.
ارمنیان در سایر نقاط جهان
نقشه جماعت ارمنیان پراکنده
جماعت ارمنیان پراکنده یا دیاسپورای ارمنی (و یا به ارمنی اسپیورکاهایوتیون و به انگلیسی Spiurkahayutiun) جوامع ارمنی ساکن در خارج از ارمنستان و قره‌باغ (آرتساخ) را به‌وجود آورده‌است.
جمعیت ارمنی ساکن در سراسر جهان حدود ۱۱،۰۰۰،۰۰۰ نفر تخمین زده می‌شود، اما تنها حدود ۲،۹۹۸،۶۰۰ نفر آنها در ارمنستان و حدود ۱۴۰،۰۰۰ نفرشان نیز در قره‌باغ و حدود ۱۲۰،۰۰۰ نفرشان هم در جاواختی ساکنند.
جمعیت دیاسپورای ارمنی (با بیشترین میزان جمعیتش در روسیه، ایالات متحده، فرانسه، آرژانتین، اوکراین، لبنان، سوریه، ایران و گرجستان) حدود هشت میلیون نفر تخمین زده می‌شود. تنها یک پنجم ارمنیان در جمهور سابق ارمنستان شوروی ساکنند و قبل از جنگ جهانی اول و تا ۱۹۲۰ میلادی ارمنستان، قسمت شرقی ترکیه، جنوب گرجستان، قره‌باغ و نخجوان را هم در بر می‌گرفت.
فرهنگ
فرهنگ ارمنی بر پایه فرهنگ اقوام و طوایف از دیرباز ساکن در سرزمین کوهستانی ارمنستان رشد و تکامل یافته‌است؛ لذا در تکوین و رشد این فرهنگ نقش فرهنگ اورارتوها نقشی بسزا و بزرگ است. بخشهای زیادی از فرهنگ ارمنستان براساس جغرافیا، ادب و هنر و موسیقی ارمنی پایه‌گذاری شده‌است. ارمنیان خود برای زبانشان نامهای «هایرن» و «آشخارابار» یا «آشخاری» را بکار می‌برند. البته نام «آشخاری» بیشتر از سوی ادیبان بکار می‌رود.
تاریخ
تاریخ ارمنستان
ارمنستان بزرگ at its greatest extent under تیگران دوم (95–55 BC)
در زمان دودمان یرواندونی روند تشکیل ملت ارمنی به مرحله پایانی خود رسید. پس از لشکر کشی اسکندر مقدونی و پایه‌گذاری حکومت سلوکی، آرتاشس اول پادشاه ارمنستان بر آنان شوریده و پادشاه ارمنستان بزرگ را بنیان نهاد که در زمان تیگران بزرگ به اوج قدرت خود رسید.
در زمان سلسله اشکانی ارمنستان تحولات جدیدی به وقوع پیوست. به سال ۳۰۱ میلادی مسیحیت را به عنوان دین رسمی حکومت خود پذیرفتند، در این هنگام جمعیت آنان به ۴ میلیون نفر بالغ می‌گردید و وسعت ارمنستان بزرگ به ۳۱۲ هزار کیلومتر مربع می‌رسید پس از فروپاشی پادشاهی اشکانی ارمنستان با مبارزات آزادیبخش خود در برابر ساسانیان و امپراتوری رم شرقی و آنگاه حکومت اعراب توانستند هویت ملی و معنوی-فرهنگی خود را نگهدارند. در سال ۴۰۵ میلادی الفبای ارمنی ابداع شده باعث استواری هر چه بیشتر فرهنگی و معنوی گردید که در شرایط غیبت حکومت ملی توانست در یکپارچگی آنان سهیم گردد.
پس از پیکار و شورشهای بی‌امان آزادیبخش مردم در برابر چیرگان خارجی حکومت متحد ارمنیان بدست دودمان باگراتونی بنیان نهاده شد. پس از چندی حکومتهای دیگری نیز تاسیس یافت مانند حکومت آرزرونی که بسال ۱۰۲۱ میلادی بدست بیزانس منقرض گردید. در اثر ستم‌های حکومتهای بیزانس، اعراب و سپس در اثر تاخت و تازهای ترکان سلجوقی ارمنیان بسیاری از سرزمین خود کوچ نموده به کشورهای دیگر رفتند. یکی از مهمترین آنها کیلیکیه در کنار دریای مدیترانه بود و در آنجا آنان توانستند حکومتی مستقل تاسیس نمایند که به پادشاهی ارمنی کیلیکیه یا «ارمنستان کوچک» شهرت یافت.
در زمان تقویت گرجستان (سده‌های ۱۲ و ۱۳ میلادی) بخشهای شمالی و مرکزی ارمنستان از دست سلجوقیان آزاد شده به سرکردگی ارمنستان زاکارید حکومت ارمنستان احیاء شد. مهاجرت ارمنیان و رکود اقتصادی و فرهنگی آنان در زمان لشکرکشی تاتارها و مغولان و تاخت تازهای تیمور لنگ و طوائف آق‌قویونلو و قره قویونلو (سده‌های ۱۴ و ۱۵ میلادی) برای ارمنستان اسفناک بود. در سده ۱۶ میلادی ارمنستان تحت سیطره امپراتوری عثمانی و صفویان ایران قرار گرفت. روسیه تزاری بسال ۱۸۲۸ میلادی ارمنستان شرقی را بتصرف خود درآورد بدین سان ارمنیان در زیر سه حکومت روسیه، عثمانی و ایران قرار گرفتند. حکومت سلطان عثمانی با سیاست ضد ارمنی خود دست به کشتارهای توده‌ای در ارمنستان غربی زده از ۱۸۹۴ تا ۱۸۹۶ میلادی بیش از ۳۰۰ هزار نفر را قتل‌عام کردند.
مبارزه ارمنیان در رهایی از دولت عثمانی آغاز گردید و مسئله ارمنی در محافل حکومتی و سیاسی اروپا مطرح شده آنان گهگاه در اثر ضرورت از این مسئله به عنوان حربه‌ای در برابر سلطان عثمانی استفاده نمودند. در سال ۱۹۱۵ حکومت ترکان جوان دست به نخستین نسل‌کشی سده بیستم میلادی زده بیش از یک و نیم میلیون ارمنی را در ارمنستان غربی به کام نیستی فرستاد.
در اثر مبارزات ارمنیان آنان موفق شدند پس از نبرد سارداراباد و نبرد قره کلیسا بسال ۱۹۱۸ میلادی پس از پنج سده حکومت خود را احیاء نمایند. در مدت حدود دو سال اولین جمهوری ارمنستان در بخش کوچکی از ارمنستان باستان تاسیس شد. بر اساس معاهده سور ترکیه مکلف شد شش ولایت ارمنی را به جمهوری ارمنستان بازپس دهد؛ لیکن با قدرت رسیدن کمال آتاتورک این امر جامه عمل نپوشید. از سویی دیگر قسمتی از آرتساخ و تمامی خاک نخجوان و آخالکالاکی در تصرف جمهوریهای آذربایجان و گرجستان شوروی باقی ماند. از سال ۱۹۲۰ حکومت سوسیالیستی؛ ارمنستان شوروی جانشین آن گردید.
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی؛ جمهوری ارمنستان در تاریخ ۲۱ سپتامبر ۱۹۹۱ اعلام گردید.
تاریخچه مردم ارمنی در ایران
بسیاری از مناطق آذربایجان از دیرباز محل سکونت ارمنی‌ها بوده‌است. وجود یکصد و هشتاد و هفت کلیسا و کلیسای کوچک (دیر) ارمنی در نقاط مختلف آذربایجان، مانند قره کلیسا در چالدران (دوره صفوی)، کلیسای استفانوس مقدس در جلفای ارس (سده نهم میلادی)، کلیسای زور زور در در چالدران (دوره صفوی)، کلیسای مریم‌مقدس دره‌شام (سده شانزدهم میلادی) و کلیسای موجومبار نشانه‌هایی از حضور ارمنیان در این منطقه است.
سال‌ها پیش از آنکه شاه عباس بزرگ، ارمنیان را به داخل فلات ایران کوچ دهد، بازرگانان ارمنی از طریق شیراز و بندرعباس با هندوستان داد و ستد داشتند. «هایک عجمیان»، محقق نام آشنای ارمنی، شش دهه پیش در قبرستان ارمنیان شیراز در باباکوهی، سنگ مزارهایی از ارمنیان یافت که تاریخ ۱۵۵۰ میلادی داشتند. این امر نشان می‌دهد که حداقل پنجاه سال پیش از مهاجرت اجباری بزرگ ارمنیان بازرگانان ارمنی در شیراز مستقر بوده و کلیسا و خانه‌هایی داشتند.
در سال ۹۹۹ ه.ق به موجب پیمان منعقده میان نمایندگان شاه عباس صفوی و سلطان مراد سوم خلیفه عثمانی، تبریز، باختر ایران و ارمنستان، شکی، شروان، گرجستان و قره‌باغ تحت سیطره دولت عثمانی درآمد.
درسال ۱۰۱۳ ه.ق شاه عباس بخش اعظمی از آذربایجان، ارمنستان و قره‌باغ را از عثمانیان بازپس گرفت ولی بمحض اطلاع از حرکت سردار عثمانی از شروان بسوی قارص، ساحل جنوبی رودخانه ارس عقب‌نشینی کرد و دستور داد ارمنیانی که در مسیر حرکت سپاهیان عثمانی اسکان داشتند، خانه و کاشانه خود را رها و به این منطقه کوچانده شوند. طبق فرمان شاه عباس ارمنیان جلفای نخجوان به اصفهان کوچانده و ابتدا در شمس‌آباد اصفهان سکنی گزیدند و به مرور زمان جلفای اصفهان را بنا نهادند.
آراکل داوریژتسی توصیف کاملی از وقایع این دوران را به شرح ذیل بازگو کرده‌است:
«پس از خروج از ایروان، شاه عباس دستور داد سپاهیانش عقب‌نشینی کنند و تمامی شهرها و روستاهای سر راهشان را تا مرزهای ایران ویران سازند تا به این ترتیب مانع از تعقیب سریع سپاهیان عثمانی شوند. آنها به هر شهر و روستایی که می‌رسیدند خانه‌ها را ویران می‌کردند، مزارع را آتش می‌زدند، دام‌ها را هلاک می‌ساختند و ساکنان آنجا را وادار به ترک خانه‌هایشان می‌کردند و آنان را کوچ می‌دادند. هر کس در مقابلشان ایستادگی می‌کرد و حاضر به رفتن نمی‌شد یا اینکه توان رفتن نداشت محکوم به مرگ بود. بدین ترتیب، سپاهیان شاه عباس اکثر شهرها و روستاهای ارمنی‌نشین واقع در دشت آرارات را ویران کردند و سکنه آن مناطق را به مقصد ایران با خود همراه ساختند.
هنگامی که این جمیعت به واغارشاپات رسیدند به شاه عباس خبر رسید که دستهای از سپاهیان عثمانی در حال نزدیک شدن به آنان هستند. شاه عباس که می‌دانست با این جمیعت انبوه از مردم بی‌دفاع نخواهد توانست در برابر این سپاهیان بایستد و بجنگد به سرداران لشکرش دستور داد که دسته‌های مردم را با سرعت بیشتری حرکت دهند؛ بنابراین، آن تعداد از جمیعت که قادر به حرکت نبودند، از جمله پیران و بیماران و کودکان، ناگزیر ماندند و پر واضح است که به چه سرنوشتی گرفتار آمدند. بالاخره، شاه عباس به همراه جمعیت مهاجر ارمنی به جلفا رسید. اکنون باید از رودخانه ارس عبور می‌کردند. دوباره به شاه عباس خبر دادند که سپاه عثمانی به نخجوان رسیده‌است. با شنیدن این خبر شاه عباس که می‌دانست فرصت زیادی ندارد به سپاهیان خود دستور داد تا مردم را وادار به عبور هر چه سریعتر از رودخانه کنند. رودخانه خروشان بود و خطرناک و مردم یا باید عبور می‌کردند یا در آنجا منتظر رسیدن قشون عثمانی می‌ماندند که در آن صورت مرگشان حتمی بود. به ناچار عبور از رودخانه را انتخاب کردند.»
از حدود سیصد و پنجاه هزار تن از ارمنیان به تعداد سیصد هزار تن از آنان در رودخانه غرق شدند. اگر چه شاه عباس بخش اعظمی از ساکنان ارمنی شهرها و روستاهای ارمنستان را به ایران کوچ داد، اما این بدان معنا نبود که این سرزمین‌ها خالی از سکنه شدند. هنوز بسیاری از ارمنیان در شهرها و روستاهای این نواحی سکونت داشتند که از آن پس تا نیمه اول سده نوزدهم زندگی آنها کم و بیش دستخوش حوادث و تهاجم‌های ناگوار است. به علت ناسازگاری اوضاع اقلیمی گیلان با طبیعت ارمنیان تعداد بسیاری از ارمنیان گیلان درگذشتند. ارمنیان مازندران بیشتر در فرح‌آباد سکونت گزیدند.
ارمنیان ساکن در نواحی روستایی به کشاورزی، دامداری و باغداری و ارمنیان جلفا به داد و ستد اشتغال یافتند. به موجب اعتماد خاصی که شاه عباس به تجار ارمنی داشت آنان را جهت صدور ابریشم که دراختیار خود شاه بود به خدمت گرفت. پس از درگذشت شاه عباس اوضاع ارمنیان دگرگون شد. جانشینان شاه عباس به آزار و اذیت تجار ارمنی پرداختند و مالیات‌های بسیار سنگینی به دارائی‌های آنان بستند.
در دوران حکومت نادرشاه هم ارمنیان از شرایط مساعدی بهره‌مند نبودند، به عنوان مثال، ناچار بودند سالیانه ۶۰،۵۰۰ نادری به حکومت غرامت بپردازند و بدین ترتیب بدنبال اعمال ناشایست عمال نادرشاه برخی از ارمنیان به هندوستان، هندوچین و جاوه مهاجرت کردند. در برخی از نواحی ایران، ارمنیان حق نداشتند سواره وارد شهر شوند و فقط می‌توانستند به مشاغلی چون زرگری، نجاری، تجارت و تهیه شراب اشتغال یابند.
در دوران قاجار تحول قابل ملاحظه‌ای در اوضاع ارمنیان ایران حادث شد و به دنبال خدمات ارزنده آنان در دوران مشروطیت، آنان سرانجام حقوق یک شهروند ایرانی که سال‌ها از آن محروم بودند را یافتند.
تاریخ ارمنستان
ارمنستان
نسل‌کشی ارمنیان | [
"Russian Federal State Statistics Service",
"Armenian National Committee of America",
"The Armenian Weekly",
"رویترز",
"جمهوری آذربایجان",
"Noravank Foundation",
"Today's Zaman",
"گرجستان",
"Delfi (web portal)",
"جماعت ارمنیان پراکنده",
"زبان ارمنی",
"مسیحیت",
"کلیسای حواری ارمنی",
"Armenian Catholic Church",
"Armenian Evangelical Church",
"ارمنستان",
"سرزمین کوهستانی ارمنستان",
"هوری‌ها",
"اورارتویان",
"هایاسا",
"هایک (اسطوره)",
"موسس خورناتسی",
"سورن یرمیان",
"ارمنستان بزرگ",
"ارمنستان کوچک",
"سنگ‌نبشته",
"نوح",
"یافث",
"حتیان",
"آسیای صغیر",
"خاتوشا",
"هایاس",
"قره باغ",
"آرتساخ",
"جاواختی",
"روسیه",
"ارمنی‌های آمریکا",
"ارمنی‌های فرانسه",
"آرژانتین",
"اوکراین",
"ارمنی‌های لبنان",
"ارمنی‌های سوریه",
"ارمنی‌های ایران",
"ارمنی‌های گرجستان",
"ارمنستان شوروی",
"جنگ جهانی اول",
"ترکیه",
"نخجوان",
"فرهنگ",
"اورارتو",
"جغرافیا",
"ادب",
"هنر",
"موسیقی ارمنی",
"تیگران دوم",
"دودمان اروندی",
"اسکندر",
"سلوکیان",
"آرتاشس اول",
"تیگران بزرگ",
"سلسله اشکانی ارمنستان",
"ساسانیان",
"امپراتوری رم شرقی",
"الفبای ارمنی",
"دودمان باگراتونی",
"حکومت آرزرونی",
"ترکان سلجوقی",
"کیلیکیه",
"دریای مدیترانه",
"پادشاهی ارمنی کیلیکیه",
"ملکه تامار",
"ارمنستان زاکارید",
"تاتارها",
"مغولان",
"تیمور لنگ",
"آق‌قویونلو",
"قره قویونلو",
"امپراتوری عثمانی",
"ارمنستان صفویه-افشاریه-قاجاریه",
"روسیه تزاری",
"ارمنستان روسیه",
"کشتار حمیدیه",
"جنبش آزادی بخش ملی ارمنی",
"مسئله ارمنی",
"ترکان جوان",
"نسل‌کشی ارمنی‌ها",
"ارمنستان غربی",
"نبرد سارداراباد",
"نبرد قره کلیسا",
"اولین جمهوری ارمنستان",
"معاهده سور",
"شش ولایت ارمنی",
"کمال آتاتورک",
"آخالکالاکی",
"فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی",
"آذربایجان",
"آندرانیک هویان",
"قره کلیسا",
"شهرستان چالدران",
"کلیسای استفانوس مقدس",
"کلیسای زور زور",
"کلیسای مریم‌مقدس دره‌شام",
"کلیسای موجومبار",
"شاه عباس بزرگ",
"شیراز",
"بندرعباس",
"هندوستان",
"هایک عجمیان",
"باباکوهی (کوه)",
"مراد سوم",
"شکی",
"شروان",
"قره‌باغ",
"شاه عباس یکم صفوی",
"قارص",
"ارس",
"اصفهان",
"آراکل داوریژتسی",
"واغارشاپات",
"روستا",
"کشاورزی",
"دامداری",
"نادرشاه",
"هندوچین",
"جاوه",
"تاریخ ارمنستان",
"نسل‌کشی ارمنیان"
] | [
"ارمنی‌تبارها",
"اقوام اروپا",
"اقوام خاورمیانه",
"اقوام در اتحادیه عرب",
"اقوام در ارمنستان",
"اقوام در اوکراین",
"اقوام در ایران",
"اقوام در ترکیه",
"اقوام در جمهوری آذربایجان",
"اقوام در روسیه",
"اقوام در فرانسه",
"اقوام در گرجستان",
"اقوام در لبنان",
"اهالی ارمنستان",
"اهالی ارمنستان بر پایه پیشه",
"مردمان باستانی",
"مردمان باستانی خاور نزدیک",
"مردمان قفقاز",
"مردمان هندواروپایی"
] |
2,635 | ترانزیستور | 0 | 332 | 0 | [
"ترانزيستور",
"ترانزیستورها",
"ترانزيستورها"
] | false | 123 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | چند نمونه ترانزیستور
چند نمونه ترانزیستور
ترانزیستور یکی از مهمترین قطعات الکترونیکی و الکتریکی است که برای تقویت و قطع و وصل سیگنال‌های الکترونیکی و توان الکتریکی کاربرد دارد. ترانزیستور یکی از ادوات حالت جامد است که از مواد نیمه رسانایی مانند سیلیسیم و ژرمانیم ساخته می‌شود. یک ترانزیستور در ساختار خود دارای پیوندهای نوع N و نوع P است.
ترانزیستورهای جدید به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: ترانزیستورهای اتصال دوقطبی (BJT) و ترانزیستورهای اثر میدانی (FET). اعمال جریان در BJTها و ولتاژ در FETها بین ورودی و ترمینال مشترک، میزان رسانایی بین خروجی و ترمینال مشترک را افزایش می‌دهد، از این‌رو سبب کنترل شدت جریان بین آنها می‌شود. مشخصات ترانزیستورها به نوع آنها بستگی دارد. شکل ظاهری ترانزیستورها با توجه به توان و فرکانس کاریشان متفاوت است.
در مدارهای آنالوگ، ترانزیستورها در تقویت‌کننده‌ها استفاده می‌شوند؛ (تقویت‌کننده‌های جریان مستقیم، تقویت‌کننده‌های صدا، تقویت‌کننده‌های امواج رادیویی) و منابع تغذیه تنظیم شده خطی. همچنین از ترانزیستورها در مدارهای دیجیتال به‌عنوان یک سوئیچ الکترونیکی استفاده می‌شود، اما به ندرت به صورت یک قطعه جدا، بلکه به صورت به هم پیوسته در مدارهای مجتمع یکپارچه به‌کار می‌روند. مدارهای دیجیتال شامل گیت‌های منطقی (logic gates)، حافظه با دسترسی تصادفی (RAM)، ریزپردازنده‌ها و پردازشگرهای سیگنال دیجیتال (DSPs) هستند.
ترانزیستور می‌تواند به‌عنوان کلید نیز کار کند. ترانزیستور سه‌پایه دارد: بیس (پایه Base)، کلکتور یا کالکتر (جمع‌کننده Collector) و امیتر (منتشرکننده Emitter).
ساختمان ترانزیستور
ترانزیستورهای اتصال دوقطبی BJT از اتصال سه لایه بلور نیمه هادی تشکیل می‌شوند. لایه وسطی بیس یا پایه ، و دو لایه جانبی، یکی امیتر و دیگری کلکتور نام دارد. نوع بلور بیس، با نوع بلورهای امیتر و کلکتور متفاوت است. معمولا میزان ناخالصی در امیتر بیشتر از دو لایه دیگر و همچنین عرض لایه بیس کمتر و عرض لایه کلکتور بیشتر از لایه‌های دیگر است.
در یک ترانزیستور دو قطبی، لایه امیتر یا گسیلنده بیشترین مقدار ناخالصی را دارد؛ که الکترونها از امیتر به‌سوی لایه کلکتور که ناخالصی کمتری دارد، گسیل داده می‌شوند.
اهمیت
ترانزیستور از سوی بسیاری به‌عنوان یکی از بزرگترین اختراعات در تاریخ نوین مطرح شده‌است، در رتبه‌بندی از لحاظ اهمیت در کنار ماشین چاپ، خودرو و ارتباطات الکترونیکی و الکتریکی قرار دارد. ترانزیستور عنصر فعال کلیدی در الکترونیک مدرن است. اهمیت ترانزیستور در جامعه امروز متکی به قابلیت آن برای تولید انبوه است که از یک فرایند (ساخت) کاملا اتوماتیک که قیمت تمام شده هر ترانزیستور در آن بسیار ناچیز می‌باشد، استفاده می‌کند. اگرچه میلیون‌ها ترانزیستور هنوز تکی (به صورت جداگانه) استفاده می‌شوند ولی اکثریت آنها به صورت مدار مجتمع (اغلب به صورت مختصر IC و همچنین میکرو چیپ یا به صورت ساده چیپ ساخته و نامیده می‌شوند) همراه با دیودها، مقاومتها، خازنها و دیگر قطعات الکترونیکی برای ساخت یک مدار کامل الکترونیک ساخته می‌شوند. یک گیت منطقی حاوی حدود بیست ترانزیستور است در مقابل یک ریزپردازنده پیشرفته سال ۲۰۰۶ که می‌تواند از بیش از ۷/۱ میلیون ترانزیستور استفاده کند (ماسفتها)۱.
قیمت کم، انعطافپذیری و اطمینان از ترانزیستور یک قطعه همه‌کاره برای وظایف غیر مکانیکی مانند محاسبه‌های دیجیتال ساخته‌است. مدارهای ترانزیستوری به خوبی جایگزین دستگاه‌های کنترل ادوات و ماشین‌ها شده‌اند. استفاده از یک میکروکنترلر استاندارد و نوشتن یک برنامه رایانه‌ای که عمل کنترل را انجام می‌دهد اغلب ارزانتر و موثرتر از طراحی مکانیکی معادل آن است.
به سبب قیمت کم ترانزیستورها، در ساختن رایانه‌ها گرایشی برای دیجیتال کردن اطلاعات وجود دارد. در رایانه‌های دیجیتالی؛ که توانایی جستجوی سریع، دسته‌بندی و پردازش اطلاعات دیجیتال را ارائه میکنند، تلاش بیشتری برای دیجیتال کردن اطلاعات شده‌است. در نتیجه امروزه داده‌های رسانه‌ای بیشتری به دیجیتال تبدیل می‌شوند، در پایان توسط رایانه تبدیل شده و به صورت آنالوگ در اختیار قرار میگیرد. تلویزیون، رادیو و روزنامه‌ها از جمله وسایل و چیزهایی هستند که بیشتر تحت تاثیر این انقلاب دیجیتالی قرار داشته‌اند.
مزایای ترانزیستورها بر لامپ‌های خلاء
قبل از گسترش ترانزیستورها، لامپ‌های خلاء (که در بریتانیا به آنها لامپ ترمیونیک یا فقط لامپ هم می‌گویند) قطعات فعال اصلی تجهیزات الکترونیک بودند. مزایای کلیدی که به ترانزیستورها اجازه جایگزینی با لامپ‌های خلاء سابق در بیشتر کاربردها را داد در زیر آمده‌است:
اندازه کوچکتر (با وجود ادامه کوچک‌سازی لامپ‌های خلاء)
تولید کاملا اتوماتیک
هزینه کمتر (در حجم تولید)
امکان ولتاژ کاری پایینتر (اما لامپ‌های خلاء در ولتاژهای بالاتر میتوانند کار کنند)
نداشتن دوره گرم شدن (بیشتر لامپ‌های خلاء به ۱۰ تا ۶۰ ثانیه زمان برای عملکرد صحیح نیاز دارند)
تلفات توان کمتر (نداشتن توان گرمایی، ولتاژ اشباع خیلی پایین)
قابلیت اطمینان بالاتر و سختی فیزیکی بیشتر (اگرچه لامپ‌های خلاء از نظر الکتریکی مقاوم ترند. همچنین لامپ خلاء در برابر پالس‌های الکترومغناطیسی هسته‌ای (NEMP) و تخلیه الکترواستاتیکی (ESD) مقاوم ترند.
عمر خیلی بیشتر (قطب منفی لامپ خلاء سرانجام ازبین می‌رود و خلاء آن می‌تواند آلوده بشود)
فراهم آوردن دستگاه‌های مکمل (امکان ساختن مدارات مکمل متقارن: لامپ خلاء قطبی معادل نوع مثبت BJTها و نوع مثبت FETها در دسترس نیست)
قابلیت کنترل جریان بالا (ترانزیستورهای قدرت برای کنترل صدها آمپر در دسترسند، لامپ‌های خلاء برای کنترل حتی یک آمپر بسیار بزرگ و هزینه برند)
میکروفونیک بسیار کمتر (لرزش می‌تواند با خصوصیات لامپ خلاء تلفیق شود، به هر حال این ممکن است در صدای تقویت‌کننده‌های گیتار شرکت کند).
تاریخچه
نماد ترانزیستوردر یک پیاده رودر دانشگاه آویرو، کشور پرتغال
اولین حق ثبت اختراع ترانزیستور اثر میدان در سال ۱۹۲۸ در آلمان توسط فیزیک‌دانی به نام ژولیوس ادگار لیلینفلد ثبت شد، اما او هیچ مقاله‌ای درباره قطعه‌اش چاپ نکرد و این سه ثبت اختراع از طرف صنعت نادیده گرفته شد. در سال ۱۹۳۴ فیزیکدان آلمانی دکتر اسکار هایل ترانزیستور اثر میدان دیگری را به ثبت رساند. هیچ مدرک مستقیمی وجود ندارد که این قطعه ساخته شده‌است، اما بعدا کارهایی در دهه ۱۹۹۰ نشان داد که یکی از طرحهای لیلینفلد کار کرده و گین قابل توجه‌ای داده‌است. اوراق قانونی از آزمایشگاه‌های ثبت اختراع بل نشان می‌دهد که ویلیام شاکلی و جرالد پیرسن یک نسخه قابل استفاده از اختراع لیلینفلد ساخته‌اند، در حالی که آنها هیچگاه این را در تحقیقات و مقالات خود ذکر نکردند.
در ۲۳ دسامبر ۱۹۴۷، ویلیام شاکلی، جان باردین و والتر براتین موفق به ساخت اولین ترانزیستور اتصال نقطه‌ای در آزمایشگاه‌های بل شدند. این کار با تلاش‌های زمان جنگ برای تولید دیودهای مخلوط‌کننده ژرمانیم خالص «کریستال» ادامه یافت، این دیودها در واحدهای رادار به عنوان عنصر میکسر فرکانس در گیرنده‌های میکروموج استفاده می‌شد. یک پروژه موازی دیودهای ژرمانیم در دانشگاه پردو موفق شد کریستال‌های نیمه هادی ژرمانیم را با کیفیت خوب که در آزمایشگاه‌های بل استفاده می‌شد را تولید کند. سرعت سوئیچ تکنولوژی لامپی اولیه برای این کار کافی نبود، همین تیم بل را سوق داد تا از دیودهای حالت جامد به جای آن استفاده کنند. آنها با دانشی که در دست داشتند شروع به طراحی سه قطبی نیمه هادی کردند، اما دریافتند که کار ساده‌ای نیست. جان باردین سرانجام یک شاخه جدید فیزیک سطحی را برای محاسبه رفتار عجیبی که دیده بودند ایجاد کرد و سرانجام براتین و باردین موفق به ساخت یک قطعه کاری شدند.
آزمایشگاه‌های تلفن بل به یک اسم کلی برای اختراع جدید نیاز داشتند: «سه قطبی نیمه هادی»، «سه قطبی جامد»، «سه قطبی اجزاء سطحی»، «سه قطبی کریستال» و «لاتاتورن» که همه مطرح شده بودند، اما «ترانزیستور» که توسط جان رابینسون پیرس ابداع شده بود، برنده یک قرعه کشی داخلی شد. اساس و بنیاد این اسم در یاداشت فنی بعدی شرکت رای‌گیری شد:
ترانزیستور، این یک ترکیب مختصر از کلمات «ترانسکانداکتانس» یا «انتقال» و «مقاومت متغیر» است. این قطعه منطقا متعلق به خانواده مقاومت متغیر می‌باشد و یک امپدانس انتقال یا گین دارد بنابراین این اسم یک ترکیب توصیفی است. -آزمایشگاه‌های تلفن بل- یاداشت فنی(۲۸ می۱۹۴۸)
در آن زمان تصور می‌شد که این قطعه مثل دو لامپ خلاء است. لامپ‌های خلاء هدایت انتقالی دارند بنابراین ترانزیستور مقاومت انتقالی دارد؛ و این اسم می‌بایست متناسب با نام دیگر قطعات مثل وریستور، ترمیستور باشد؛ و نام ترانزیستور پیشنهاد شد.
بل فورا ترانزیستور تک اتصالی را جزء تولیدات انحصاری شرکت وسترن الکتریک، شهر آلنتون در ایالت پنسیلوانیا قرار داد. نخستین ترانزیستورهای گیرنده‌های رادیو AM در معرض نمایش قرار گرفتند، اما در واقع فقط در سطح آزمایشگاهی بودند. به هر حال در سال ۱۹۵۰ شاکلی یک نوع کاملا متفاوت ترانزیستور را ارائه داد که به ترانزیستور اتصال دوقطبی معروف شد. اگرچه اصول کاری این قطعه با ترانزیستور تک اتصالی کاملا فرق می‌کند، قطعه‌ای است که امروزه به عنوان ترانزیستور شناخته می‌شود. پروانه تولید این قطعه نیز به تعدادی از شرکت‌های الکترونیک شامل تگزاس اینسترومنتس که تعداد محدودی رادیو ترانزیستوری به عنوان ابزار فروش تولید می‌کرد داده شد. ترانزیستورهای اولیه از نظر شیمیایی ناپایدار بودند و فقط برای کاربردهای فرکانس و توان پایین مناسب بودند، اما همینکه طراحی ترانزیستور توسعه یافت این مشکلات نیز کم‌کم رفع شدند.
هنگامیکه ماسارو ایبوکا، موسس شرکت ژاپنی سونی از آمریکا دیدن می‌کرد آزمایشگاه‌های بل ارائه مجوز ساخت شامل ریز دستورهایی مبنی بر چگونگی ساخت ترانزیستور را اعلام کرده بودند. ایبوکا مجوز خرید ۵۰۰۰۰ دلاری پروانه تولید را از وزیر دارایی ژاپن گرفت و در سال ۱۹۵۵ رادیوی جیبی خود را تحت مارک سونی معرفی کرد. بعد از دو دهه ترانزیستورها به تدریج جای لامپ‌های خلاء را در بسیاری از کاربردها گرفتند و بعدها امکان تولید دستگاه‌های جدیدی از قبیل مدارات مجتمع و رایانه‌های شخصی را فراهم آوردند.
از ویلیام شاکلی، جان باردین و والتر هاوسر براتین بخاطر تحقیقاتشان در مورد نیمه هادی‌ها و کشف اثر ترانزیستور با جایزه نوبل فیزیک قدردانی شد.
کاربرد
ترانزیستور دارای ۳ ناحیه کاری می‌باشد:
ناحیه قطع
ناحیه فعال (کاری یا خطی)
ناحیه اشباع
ناحیه قطع حالتی است که ترانزیستور در ان ناحیه فعالیت خاصی انجام نمی‌دهد. اگر ولتاژ بیس را افزایش دهیم ترانزیستور از حالت قطع بیرون آمده و به ناحیه فعال وارد می‌شود در حالت فعال ترانزیستور مثل یک عنصر تقریبا خطی عمل می‌کند اگر ولتاژ بیس را همچنان افزایش دهیم به ناحیه‌ای می‌رسیم که با افزایش جریان ورودی در بیس دیگر شاهد افزایش جریان بین کلکتور و امیتر نخواهیم بود به این حالت می‌گویند حالت اشباع و اگر جریان ورودی به بیس زیادتر شود امکان سوختن ترانزیستور وجود دارد.
ترانزیستور هم در مدارات الکترونیک آنالوگ و هم در مدارات الکترونیک دیجیتال کاربردهای بسیار وسیعی دارد. در مدارات آنالوگ ترانزیستور در حالت فعال کار می‌کند و می‌توان از آن به عنوان تقویت‌کننده یا تنظیم‌کننده ولتاژ (رگولاتور) و… استفاده کرد؛ و در مدارات دیجیتال ترانزیستور در دو ناحیه قطع و اشباع فعالیت می‌کند که می‌توان از این حالت ترانزیستور در پیاده‌سازی مدار منطقی، حافظه، سوئیچ کردن و… استفاده کرد. به جرات می‌توان گفت که ترانزیستور قلب تپنده الکترونیک است.
عملکرد
ترانزیستور از دیدگاه مداری یک عنصر سه‌پایه می‌باشد که با اعمال یک سیگنال به یکی از پایه‌های آن میزان جریان عبورکننده از دوپایه دیگر آن را می‌توان تنظیم کرد. برای عملکرد صحیح ترانزیستور در مدار باید توسط المانهای دیگر مانند مقاومتها و… جریان‌ها و ولتاژهای لازم را برای آن فراهم کرد یا اصطلاحا آن را بایاس کرد.
انواع
دو دسته مهم از ترانزیستورها ترانزیستور دوقطبی پیوندی (BJT) (Bipolar Junction Transistors) و ترانزیستور اثر میدان (FET) (Field Effect Transistors) هستند. ترانزیستورهای اثر میدان نیز خود به دو دسته ترانزیستور پیوند اثر میدانی (JFET) و ماسفتها (Metal Oxide SemiConductor Field Effect Transistor) (ترانزیستور اثر میدان نیمه هادی فلز اکسید) تقسیم می‌شوند.
ترانزیستور دوقطبی پیوندی
در ترانزیستور دو قطبی پیوندی با اعمال یک جریان به پایه بیس جریان عبوری از دوپایه کلکتور و امیتر کنترل می‌شود. ترانزیستورهای دوقطبی پیوندی در دونوع npn و pnp ساخته می‌شوند. بسته به حالت بایاس این ترانزیستورها ممکن است در ناحیه قطع، فعال یا اشباع کار کنند.
سرعت بالای این ترانزیستورها و بعضی قابلیت‌های دیگر باعث شده که هنوز هم از آنها در بعضی مدارات خاص استفاده شود.
امروزه به جای استفاده از مقاومت و خازن و… در مدارات مجتمع تماما از ترانزیستور استفاده میکنند.
ترانزیستور پیوند اثر میدانی (JFET)
در ترانزیستورهای پیوند اثر میدانی (JFET) در اثر میدان، با اعمال یک ولتاژ به پایه گیت میزان جریان عبوری از دوپایه سورس و درین کنترل می‌شود. ترانزیستور اثر میدانی به دو نوع تقسیم می‌شود: نوع n یا N-Type و نوع p یا P-Type. از دیدگاهی دیگر این ترانزیستورها در دو نوع افزایشی و تخلیه‌ای ساخته می‌شوند. نواحی کار این ترانزیستورها شامل «فعال» و «اشباع» و «ترایود» است
این ترانزیستورها تقریبا هیچ استفاده‌ای ندارند چون جریان دهی آنها محدود است و به سختی مجتمع می‌شوند.
انواع ترانزیستور پیوندی
pnp
شامل سه لایه نیم هادی که دو لایه کناری از نوع p و لایه میانی از نوع n است و مزیت اصلی آن در تشریح عملکرد ترانزیستور این است که جهت جاری شدن حفره‌ها با جهت جریان یکی است.
npn
شامل سه لایه نیم هادی که دو لایه کناری از نوع n و لایه میانی از نوع p است. پس از درک ایده‌های اساسی برای قطعه pnp می‌توان به سادگی آنها را به ترانزیستور پرکاربردتر npn مربوط ساخت.
ساختمان ترانزیستور پیوندی
ترانزیستور دارای دو پیوندگاه‌است. یکی بین امیتر و بیس و دیگری بین بیس و کلکتور. به همین دلیل ترانزیستور شبیه دو دیود است. دیود سمت چپ را دیود بیس _ امیتر یا صرفا دیود امیتر و دیود سمت راست را دیود کلکتور _ بیس یا دیود کلکتور می‌نامیم. میزان ناخالصی ناحیه وسط به مراتب کمتر از دو ناحیه جانبی است. این کاهش ناخالصی باعث کم شدن هدایت و بالعکس باعث زیاد شدن مقاومت این ناحیه می‌گردد.
امیتر که به شدت آلائیده شده، نقش گسیل یا تزریق الکترون به درون بیس را به عهده دارد. بیس بسیار نازک ساخته شده و آلایش آن ضعیف است و لذا بیشتر الکترونهای تزریق شده از امیتر را به کلکتور عبور می‌دهد. میزان آلایش کلکتور کمتر از میزان آلایش شدید امیتر و بیشتر از آلایش ضعیف بیس است و کلکتور الکترونها را از بیس جمع‌آوری می‌کند.
بازسازی اولین ترانزیستور جهان
طرز کار ترانزیستور پیوندی
طرز کار ترانزیستور را با استفاده از نوع npn مورد بررسی قرار می‌دهیم. طرز کار pnp هم دقیقا مشابه npn خواهد بود، به شرط اینکه الکترونها و حفره‌ها با یکدیگر عوض شوند. در نوع npn به علت تغذیه مستقیم دیود امیتر ناحیه تهی کم عرض می‌شود، در نتیجه حاملهای اکثریت یعنی الکترونها از ماده n به ماده p هجوم می‌آورند. حال اگر دیود بیس _ کلکتور را به حالت معکوس تغذیه نماییم، دیود کلکتور به علت بایاس معکوس عریض‌تر می‌شود.
الکترونهای جاری شده به ناحیه p در دو جهت جاری می‌شوند، بخشی از آنها از پیوندگاه کلکتور عبور کرده، به ناحیه کلکتور می‌رسند و تعدادی از آنها با حفره‌های بیس بازترکیب شده و به عنوان الکترونهای ظرفیت به سوی پایه خارجی بیس روانه می‌شوند، این مولفه بسیار کوچک است.
شیوه اتصال ترانزیستورها
اتصال بیس مشترک
در این اتصال پایه بیس بین هر دو بخش ورودی و خروجی مدار مشترک است. جهت‌های انتخابی برای جریان شاخه‌ها جهت قراردادی جریان در همان جهت حفره‌ها می‌شود.
اتصال امیتر مشترک
مدار امیتر مشترک بیشتر از سایر روش‌ها در مدارهای الکترونیکی کاربرد دارد و مداری است که در آن امیتر بین بیس و کلکتور مشترک است. این مدار دارای امپدانس ورودی کم بوده، ولی امپدانس خروجی مدار بالا می‌باشد.
اتصال کلکتور مشترک
اتصال کلکتور مشترک برای تطبیق امپدانس در مدار بکار می‌رود، زیرا برعکس حالت قبلی دارای امپدانس ورودی زیاد و امپدانس خروجی پائین است. اتصال کلکتور مشترک غالبا به همراه مقاومتی بین امیتر و زمین به نام مقاومت بار بسته می‌شود.
ترانزیستور اثر میدان FET
این ترانزیستورها نیز مانند Jfetها عمل میکنند با این تفاوت که جریان ورودی گیت آنها صفر است. همچنین رابطه جریان با ولتاژ نیز متفاوت است.
این ترانزیستورها دارای دو نوع PMOS و NMOS هستند که فناوری استفاده از دو نوع آن در یک مدار تکنولوژی CMOS نام دارد.
این ترانزیستورها امروزه بسیار کاربرد دارند زیرا به راحتی مجتمع می‌شوند و فضای کمتری اشغال میکنند. همچنین مصرف توان بسیار ناچیزی دارند.
به تکنولوژی‌هایی که از دو نوع ترانزیستورهای دوقطبی و Mosfet در آن واحد استفاده میکنند Bicmos می‌گویند.
البته نقطه کار این ترانزیستورها نسبت به دما حساس است و تغییر می‌کند؛ بنابراین بیشتر در سوئیچینگ بکار می‌روند.
ساختار و طرز کار ترانزیستور اثر میدانی - فت
همانگونه که از نام این المان مشخص است، پایه کنترلی آن جریانی مصرف نمی‌کند و تنها با اعمال ولتاژ و ایجاد میدان درون نیمه هادی، جریان عبوری از FET کنترل می‌شود. به همین دلیل ورودی این مدار هیچ گونه اثر بارگذاری بر روی طبقات تقویت قبلی نمی‌گذارد و امپدانس بسیار بالایی دارد.
فت دارای سه‌پایه با نامهای درین D، سورس S و گیت G است که پایه گیت، جریان عبوری از درین به سورس را کنترل می‌نماید. فت‌ها دارای دو نوع N کانال و P کانال هستند. در فت نوع N کانال زمانی که گیت نسبت به سورس مثبت باشد جریان از درین به سورس عبور می‌کند. FETها معمولا بسیار حساس بوده و حتی با الکتریسیته ساکن بدن نیز تحریک می‌گردند. به همین دلیل نسبت به نویز بسیار حساس هستند.
نوع دیگر ترانزیستورهای اثر میدانی MOSFETها هستند (ترانزیستور اثر میدانی اکسید فلزی نیمه هادی - Metal-Oxide Semiconductor Field Efect Transistor) یکی از اساسی‌ترین مزیت‌های ماسفتها نویز کمتر آنها در مدار است.
فت‌ها در ساخت فرستنده باند اف ام رادیو نیز کاربرد فراوانی دارند. برای تست کردن فت کانال N با مالتی متر، نخست پایه گیت را پیدا می‌کنیم. یعنی پایه‌ای که نسبت به دوپایه دیگر در یک جهت مقداری رسانایی دارد و در جهت دیگر مقاومت آن بینهایت است. معمولا مقاومت بین پایه درین و گیت از مقاومت پایه درین و سورس بیشتر است که از این طریق می‌توان پایه درین را از سورس تشخیص داد.
نحوه سوختن ترانزیستورها
ترانزیستورها فارغ از نحوه اتصال و نحوه ورود شوک به مدار آن به دو صورت کلی می‌سوزند:
الف) حالت سوختن اتصال کوتاه امیتر به کلکتور یا حالت Junction:
در این حالت مسیر امیتر به کلکتور به صورت یکسره برقرار می‌گردد که این حالت ترانزیستور با قطع ورودی تریگر روی پایه base یا gain همچنان برقرار است. در واقع در این حالت مثل آن می‌ماند که سوئیچ به صورت یکسره و تا زمان وجود ولتاژ روی پایه امیتر همچنان برقرار باشد.
ب) حالت سوختن قطع ارتباط مسیر امیتر به کلکتور یا حالت Cut off Circuite:
حالت سوختن Cut off Circuite: در این حالت ارتباط امیتر به کلکتور به صورت دائمی قطع می‌گردد. یعنی حتی با تحریک base یا gain ترانزیستور، دیگر هیچ اثر خروجی ولتاژ روی پایه کلکتور ترانزیستور وجود ندارد. بطور کلی در این حالت، ارتباط پایه امیتر به کلکتور تحت هیچ شرایطی برقرار نمی‌گردد.
دلایل سوختن ترانزیستورها
سوختن ترانزیستور می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. از جمله این دلایل می‌توان به اعمال ولتاژ بالای خارج از محدوده ولتاژ ترانزیستور به آن اشاره کرد که این ولتاژ می‌تواند از طریق پایه Emitter به ترانزیستور منتقل شده یا در مدارات مکانیکی اعمال بار سلفی سیم پیچ مصرف‌کننده و در زمان Peak Off آن به پایه کلکتور اشاره کرد که جلوگیری از هرکدام از آنها روش‌های مربوط به خود را دارد.
یکی دیگر از دلایل آن می‌تواند قراردادن مصرف‌کننده با جریان بیش از اندازه قدرت سوئیچ ترانزیستور باشد که منجر به گرم شدن، داغ شدن و نهایتا سوختن ترانزیستور می‌گردد.
همچنین قطعات نیمه هادی که در نقش سویچینگ هستند و اتصال کوتاه می‌شوند به دلیل وجود جریان‌های ضربه‌ها یا ولتاژ بالاست (بهترین وقتی رخ می‌دهد که ولتاژ ضربه‌ای، متغیر با زمان فرکانس بالا و … باشد)
همچنین از دلایل سوختن قطعات نیمه هادی که در نقش سویچینگ هستند و اتصال باز می‌شوند به دلیل وجود جریان‌های dc ضربه‌ای می‌باشد.
این دو دلیل هم بابت عدم ایدئال بودن دیفیوژن قطعات در هنگام ساخت قطعه است. یعنی وقتی که قطعه p روی n قرار میگیرد به جای اینکه سطوح صاف و مثلا مثل مستطیل باشند، لبه‌های تند و تیز یا در جاهایی یکنواختی وجود دارد که لبه‌های تیز باعت حالت اول و لبه‌های صاف ایجاد حالت دوم می‌کند.
اختراع‌ها در ایالات متحده (۱۹۴۶–۱۹۹۱)
ترانزیستور ۲ان۳۹۰۴
ترانزیستور ۲ان۳۹۰۶
ترانزیستور بی‌سی ۵۴۸
۲ان۲۲۲۲ | [
"قطعات الکترونیکی",
"الکترونیکی",
"الکتریکی",
"تقویت‌کننده الکترونیکی",
"کلید (مدار)",
"سیگنال",
"توان الکتریکی",
"حالت جامد (الکترونیک)",
"نیمه رسانا",
"سیلیسیم",
"ژرمانیم",
"پیوند نوع N",
"پیوند نوع P",
"ترانزیستورهای اتصال دوقطبی",
"ترانزیستورهای اثر میدانی",
"جریان الکتریکی",
"ولتاژ",
"رسانایی الکتریکی",
"شدت جریان",
"الکترونیک آنالوگ",
"جریان مستقیم",
"امواج رادیویی",
"منابع تغذیه",
"الکترونیک دیجیتال",
"مدار مجتمع",
"گیت‌های منطقی",
"حافظه با دسترسی تصادفی",
"میکروپروسسورها",
"پردازشگر سیگنال دیجیتال",
"نیمه هادی",
"بیس",
"امیتر",
"کلکتور",
"تولید انبوه",
"دیود",
"مقاومت",
"خازن",
"گیت منطقی",
"انعطافپذیری",
"برنامه رایانه‌ای",
"پردازش اطلاعات",
"انقلاب دیجیتال",
"لامپ خلاء",
"بریتانیا",
"لامپ‌های خلاء",
"قابلیت اطمینان",
"تخلیه الکترواستاتیکی",
"میکروفونیک",
"ثبت اختراع",
"ژولیوس ادگار لیلینفلد",
"اسکار هایل",
"ویلیام شاکلی",
"جرالد پیرسن",
"جان باردین",
"والتر هاوسر براتین",
"ترانزیستور اتصال نقطه‌ای",
"آزمایشگاه‌های بل",
"دانشگاه پردو",
"شاخه جدید",
"جان رابینسون پیرس",
"قرعه کشی",
"بل",
"ترانزیستور تک اتصالی",
"آلنتون",
"پنسیلوانیا",
"تگزاس اینسترومنتس",
"ماسارو ایبوکا",
"رایانه‌های شخصی",
"جایزه نوبل فیزیک",
"سیگنال آنالوگ",
"دیجیتال",
"تقویت‌کننده",
"تنظیم‌کننده ولتاژ",
"رگولاتور",
"مدار منطقی",
"حافظه (رایانه)",
"سوئیچ کردن",
"المان",
"مقاومت (برق)",
"بایاس",
"ترانزیستور دوقطبی پیوندی",
"ترانزیستور اثر میدان",
"ترانزیستور پیوند اثر میدانی",
"ماسفت",
"جریان",
"پیوند اثر میدانی",
"دروازه (ترانزیستورFET)",
"سورس",
"درین",
"افزایشی",
"تخلیه‌ای",
"اتصال بیس مشترک",
"اتصال امیتر مشترک",
"مدارهای الکترونیکی",
"اتصال کلکتور مشترک",
"گیت",
"ترانزیستور اثر میدانی",
"الکتریسیته ساکن",
"اف ام",
"بینهایت (ریاضی)",
"جدول زمانی اختراع‌ها در ایالات متحده (۱۹۴۶–۱۹۹۱)",
"ترانزیستور ۲ان۳۹۰۴",
"ترانزیستور ۲ان۳۹۰۶",
"ترانزیستور بی سی ۵۴۸",
"۲ان۲۲۲۲"
] | [
"آزمایشگاه‌های بل",
"اختراع‌های آمریکایی",
"ادوات نیمه هادی",
"ترانزیستورها",
"دستگاه‌های نیمه‌رسانا",
"علوم رایانه در ۱۹۴۷ (میلادی)",
"فناوری در ۱۹۴۷ (میلادی)",
"معرفی‌شده‌های ۱۹۴۷ (میلادی)",
"معرفی‌شده‌های مرتبط با رایانه در ۱۹۴۷ (میلادی)"
] |
2,637 | عید پاک | 0 | 133 | 0 | [
"عيد پاك",
"سنتهای عید پاک",
"خوراک‌های عید پاک"
] | false | 91 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | شمایلی از سده ۱۶ مربوط به مذهب ارتودکس روسی که در آن رستاخیز عیسی مسیح ترسیم شده‌است.
عید پاک یکی از روزهای تعطیل در سال مسیحی است که یکشنبه‌ای در ماه مارس یا آوریل است. مسیحیان بر این باورند که در این روز عیسی مسیح پس از اینکه به صلیب کشیده شده بود دوباره زنده شده و برخاست. مسیحیان از این رویداد به‌عنوان رستاخیز مسیح یاد میکنند.
عید پاک در پایان هفته مقدسی است که عیسی وارد اورشلیم می‌شود و توسط سربازان رومی دستگیر و پس از تحمل مصائب و سختی‌ها بر فراز تپه جلجتا در اورشلیم مصلوب می‌شود. زمان این عید، برخلاف سایر اعیاد و مراسم، ثابت نیست و هر سال میان ۲۲ مارس (۲ فروردین) تا ۲۵ آوریل (۵ اردیبهشت) تغییر می‌کند و بدین گونه محاسبه می‌شود که اولین یکشنبه بعد از ماه کاملی که پس از اعتدال بهاری باشد، عید پاک است.
بزرگترین عید مسیحیان
برای مسیحیان، عید پاک با رستاخیز و قیام مسیح پیوند خورده است. طبق انجیل «عهد جدید»، عیسی مسیح دو روز پیش از «روز فصح» به صلیب کشیده شد، و روز سوم، در یکشنبه‌ای که ماه به حالت قرص تمام بود، از قبر برخاست، ۴۰ روز در زمین زندگی کرد و بعد به آسمان رفت.
مسیحیان نخستین، که در جامعه‌ای یهودی می‌زیستند، جشن رستاخیز پیشوای خود را همزمان با مراسم عید فصح برپا می‌کردند.
در سال ۳۲۵ میلادی و پس از آن که مسیحیت توسط دولت روم دین رسمی شناخته شد، آبای کلیسا، عید قیام مسیح را از عید فصح یهود جدا کردند، و آن را با روایات مسیحی هماهنگ ساختند.
بدین ترتیب اولین یکشنبه بعد از برآمدن ماه کامل (بدر) پس از رسیدن خورشید به برج حمل را روز قیام دانستند، که می‌تواند میان دوم فروردین تا پنجم اردیبهشت (۲۲ مارس تا ۲۵ آوریل) قرار گیرد.
در این روز مومنان برای نماز و عبادت به کلیسا می‌روند، و به همراه دیگران سرودها و اوراد دینی می‌خوانند.
شام آخر
شامگاه پنجشنبه عیسی مسیح یاران نزدیک خود (حواریون) را فرا خواند تا با او شام بخورند. در این مهمانی، او به آنها نان و شراب عرضه کرد، سپس برای آنها سخنرانی کرد و خبر داد که به زودی دستگیر خواهد شد. پس از پایان شام، بر اساس روایات یکی از حواریون، به نام یهودا اسخریوطی، مخفیانه به نزد حاکمان رومی رفت و در ازای پولی ناچیز مخفیگاه مسیح را به آنها لو داد و زمینه دستگیری او را فراهم کرد. در پایان شب، وقتی حواریون به بستر خواب رفتند، مسیح با دو تن از یارانش به بالای کوه زیتون رفت و به مناجات پرداخت و دانست که عقوبتی سخت در انتظار اوست. سحرگاه جمعه (آدینه نیک) سربازان رومی مسیح را در موضعی به نام «باغ جتسمانی» دستگیر کردند و به مقر فرماندهی بردند. حاکمان رومی اورشلیم، به تحریک «روسای کهنه و مشایخ قوم یهود»، مسیح را پس از شکنجه و آزار فراوان، واداشتند که صلیبی سنگین را بر روی دوش تا بالای تپه جلجتا حمل کند.
«جمعه نیک» روز سوگواری است. پیروان کلیسا در این روز معمولا از خوردن گوشت پرهیز میکنند. در این روز هم سبزی‌خواری و هم سبزه‌کاری توصیه شده است.
روز شنبه را که روز خاکسپاری مسیح است، اهل کلیسا به عبادت و تامل و خویشتن‌داری برگزار میکنند. مسیحیان در روز «شنبه مقدس» معمولا به خانه‌تکانی و خرید و آشپزی و تدارک بساط روز عید پاک مشغول هستند.
مطابق روایت، در سومین روز پس از تصلیب، یاران و نزدیکان مسیح سپیده دم به مدفن او رفتند تا جسد را تدفین کنند، اما عیسی را نیافتند و دانستند که به سوی «خداوند» رفته است.
روزهای یکشنبه و دوشنبه در همه خانه‌ها جشن برگزار می‌شود، که با شادمانی و بزم و نوشخواری همراه است. غذای اصلی در این روز معمولا از گوشت بره است.
آداب و رسوم
یکی از رسوم بسیار رایج در عید پاک رنگ کردن تخم مرغ و خوردن آن است، که بی‌تردید معنای نمادین دارد. روز عید به ویژه بچه‌ها تخم مرغ‌های رنگین را، که «خرگوش» در گوشه و کنار باغ پنهان کرده، پیدا میکنند و با لذت می‌خورند. رنگ کردن تخم مرغ سنتی دیرین است، و احتمالا اشاره به هنر رنگرزی عیسی مسیح است که جامه‌ها را به هر رنگی که می‌خواست درمی‌آورد. چنان‌که خاقانی شروانی، شاعر ایرانی هم به آن اشاره کرده‌است:
عیسی به حکم رنگرزی بر مصیبتش نزدیک آفتاب لباس سیاه برد
پسح
تخم‌مرغ عید پاک
رستاخیز مسیح
پاسکا | [
"مارس",
"آوریل",
"عیسی مسیح",
"رستاخیز مسیح",
"اورشلیم",
"جلجتا",
"اعتدال بهاری",
"انجیل",
"ماه کامل",
"برج حمل",
"نان و شراب",
"یهودا اسخریوطی",
"گوشت بره",
"تخم‌مرغ رنگی",
"تخم‌مرغ عید پاک",
"تخم مرغ",
"خاقانی شروانی",
"پسح",
"پاسکا"
] | [
"عید پاک",
"پسح",
"مسیحیت",
"هفته مقدس"
] |
2,638 | فهرست اعیاد بر پایه کشور | 0 | 16 | 0 | [
"فهرست عیدها",
"فهرست اعياد",
"فهرست عيدها",
"فهرست اعیاد",
"فهرست اعياد بر پايه كشور",
"فهرست اعیاد بر پایهٔ کشور",
"فهرست اعياد بر پايهٔ كشور"
] | false | 4 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | فهرستی از نام جشنها، اعیاد و سالروزها در سراسر جهان:
ایران
جشن فروردینگان
جشن خردادگان
مهرگان
نوروز
نوروز انهار
جشن سده
ویتنام
عید تت
برزیل
ماردی گرا
ایالات متحده
روز شکرگزاری
اسرائیل
پسح
جشن سایه‌بان‌ها (سوکوت)
سایر مناطق
کارناوال (جشن فاشینگ)
سینکو دی مایو
عید پاک
نیوالی
فورت آو ژوئیه
جهان اسلام
جمعه
عید قربان
عید فطر
بعثت
امامت | [
"فروردینگان",
"جشن خردادگان",
"مهرگان",
"نوروز",
"نوروز انهار",
"جشن سده",
"عید تت",
"ماردی گرا",
"روز شکرگزاری (آمریکا)",
"پسح",
"جشن سایه‌بان‌ها",
"سوکوت",
"کارناوال",
"جشن فاشینگ",
"سینکو دی مایو",
"عید پاک",
"نیوالی",
"فورت آو ژوئیه",
"جمعه",
"عید قربان",
"عید فطر",
"بعثت",
"امامت"
] | [
"جشنها و اعیاد",
"تعطیلات عمومی بر پایه کشور",
"فهرست‌ها بر پایه کشور"
] |
2,639 | برونئی | 2 | 216 | 0 | [
"برونئي",
"برونیی",
"برونئی دارالسلام",
"برونئي دارالسلام",
"برونيي",
"برونی"
] | false | 149 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "نکارا برونی دارالسلامکشور برونئی سرای صلح"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Brunei.svg"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "برونئی"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat_of_arms_of_Brunei.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "همیشه نیکوکار به راهنمایی خدا"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[خدا سلطان را نگاه دارد]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Location Brunei ASEAN.svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[سریگاوان]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "11"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "33"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "104"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "55"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[سریگاوان]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "از [[بریتانیای کبیر]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[مالایی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[الیگیراشی]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۵،۷۶۵"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "[[پادشاه]][[شاهزاده]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[سلطان حسن البلقیه]][[المهتدی بالله]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[بریتانیا]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۱ ژانویه]]، [[۱۹۸۴]]"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۷۲ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۸٫۶"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۳۸۱،۳۷۱"
},
{
"Item1": "دین",
"Item2": "اسلام"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "KHR"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۶۶"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۳۴ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[دلار برونئی]]"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "[[PST]]"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "+۸٫۱"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۸٫۱"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": ".bn"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۶۷۳"
}
],
"Title": "کشور"
} | برونئی با نام رسمی کشور برونئی سرای صلح ، کشوری است در جزیره بورنئو در جنوب شرقی آسیا. پایتخت آن بندر سری بگاوان است.
نام رسمی این کشور «کشور برونئی سرزمین آشتی» (به مالزیایی با خط عربی: نکارا برونی دارالسلام) است. نام "برونئی" از واژه سانسکریت "varun" به معنی اقیانوس گرفته شده‌است
این کشور کوچک با اکثریت مسلمان، در آسیا قرار دارد، بیشتر به دلیل نام پادشاهش و ثروت افسانه‌ای او شناخته شده‌است. جمعیت این کشور در سال ۲۰۰۱ میلادی برابر با ۴۰۰ هزار نفر بود و زبان رسمی آن زبان مالایی است.
برونئی در کنار مالزی قرار گرفته‌است و در حقیقت در گذشته به همراه دیگر بخشهای مالزی یکی از کشورهای تحت‌الحمایه انگلیس بود. برونئی تنها بخش در مجموعه این بخشها است که در سال ۱۹۶۳ ترجیح داد تحت‌الحمایه انگلیس باقی بماند و به مالزی نپیوندد.
این کشور در سال ۱۹۸۴ استقلال یافت و به دلیل داشتن منابع فراوان نفت و گاز، یکی از بالاترین استانداردهای زندگی در جهان را دارد.
تاریخ
در سده نوزدهم سلاطین برونئی بخش کوچکی از قلمرو پیشینشان را زیر حکومت داشتند. بریتانیای کبیر به جایی که به صورت بهشت دزدان دریایی درآمده بود نظم و ترتیب داد و از ۱۸۸۸ تا ۱۹۷۱ این سرزمین را همسود خود کرد.
نفت در سال ۱۹۲۹ کشف شد. در ۱۹۸۴ حکومت سلطان حسن البولکیاه مجددا برقرار شد. ادعا شده‌است که وی ثروتمندترین مرد جهان است. وی در حال حاضر بزرگترین کلکسیون اتومبیل دنیا را در اختیار دارد که بسیاری از اتومبیل‌های موجود در آن منحصرا به سفارش وی ساخته شده‌اند.
سیاست
سلطان که پادشاهی موروثی است با کمک شورای وزیرانی که خود انتصاب می‌کند با صدور فرمان حکومت می‌کند. هیچ حزب سیاسی وجود ندارد.
حاجی حسن البولکیاه سلطان برونئی که گفته می‌شود ثروتمندترین مرد جهان است پس از استعفای پدرش در ۵ اکتبر ۱۹۶۷ جانشین وی شد.
مجلس قانونگذاری این کشور در سال ۲۰۰۴ برای نخستین بار پس از ۲۰ سال تشکیل شد. البته سلطان این مجلس را در سال ۲۰۰۵ ملغی کرد و مجلس جدیدی را با ۲۹ کرسی روز بعد از آن تشکیل داد.
قوانین این کشور برگرفته از قوانین انگلیسی است. در برخی بخشها قوانین شرعی دین اسلام در دادگاه‌ها برای مسلمانان ارجحیت دارد.
تقسیمات کشوری
کشور برونئی به چهار استان (daerah) تقسیم شده که این استانها نیز ۳۸ شهرستان (mukims) را در خود جای دادهاند.
چهار استان این کشور عبارتند از: بلائیت، توتونگ، برونئی-موآرا، و تمبورونگ.
جغرافیا
جزیره بورنئو که برونئی در آن قرار دارد.
این کشور در شمال غربی کرانه بورنئو واقع شده، و دارای آب و هوای استوایی گرم و مرطوب است.
برونئی متشکل است از دو سرزمین محصور ساحلی. قسمت (بزرگتر) غربی تپه‌دار است؛ سرزمین شرقی بیشتر کوهستانی و جنگلی است.
رود مهم آن برونئی، و بلندترین نقطه این کشور بوکیت پاگون (در مرز مالزی) با ارتفاع ۱۸۵۰ متر است.
برونئی آب و هوای استوایی با بادهای موسمی دارد. بارش باران در سال از ۲۵۰ سانتیمتر در سواحل تا ۵۰۰ سانتیمتر در کوهستان‌ها متغیر است.
اقتصاد
اقتصاد برونئی برپایه صادرات، نفت، الوار، کائوچو و گاز طبیعی به ژاپن استوار گشته‌است. نفت در سال ۱۹۲۹ کشف شد.
استخراج ذخایر فراوان نفت و گاز طبیعی برونئی را از یکی از بالاترین میزانهای درآمد سرانه در جهان برخوردار کرده‌است، بیشتر غذای مورد نیاز کشور باید وارد شود.
در این کشور ۸۰ هزار و ۲۰۰ خط تلفن ثابت و ۲۵۴ هزار خط تلفن همراه وجود دارد.
برونئی ۱۵ هزار و ۳۴۷ میزبان اینترنتی و ۱۶۵ هزار و ۶۰۰ کاربر اینترنت دارد.
مردم
مردم برونئی از نژاد مالزیایی می‌باشند.
فرهنگ
میزان با سوادی:۸/۸۶٪ (۱۹۹۰).
سنین تحصیل اجباری: تحصیل اجباری نیست.
تعداد دانشگاه: ۱.
کشور برونئی خدمت سربازی اجباری ندارد. | [
"خدا سلطان را نگاه دارد",
"بندرسری‌بگاوان",
"بریتانیای کبیر",
"مالایی",
"پادشاهی",
"پادشاه",
"شاهزاده",
"حسن البلقیه",
"المهتدی بالله",
"بریتانیا",
"۱ ژانویه",
"۱۹۸۴ (میلادی)",
"۲۰۰۸ (میلادی)",
"دلار برونئی",
"زمان استاندارد برونئی",
"جزیره بورنئو",
"بندر سری بگاوان",
"زبان مالایی",
"مالزی",
"انگلیس",
"دزد دریایی",
"اتحادیه کشورهای همسود",
"سلطان حسن البولکیاه",
"اتومبیل",
"حسن البولکیاه",
"بلائیت",
"توتونگ",
"برونئی-موآرا",
"تمبورونگ",
"بوکیت پاگون",
"کائوچو",
"ناحیه ی استوایی",
"آسیا"
] | [
"برونئی",
"اعضای اتحادیه کشورهای همسود",
"اعضاء اتحادیه کشورهای همسود",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۸۴ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۸۸۸ (میلادی) در امپراتوری بریتانیا",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۸۴ (میلادی) در برونئی",
"بورنئو",
"پادشاهی مشروطه",
"سلطنت‌ها",
"کشورها و سرزمین‌های انگلیسی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های مالایی‌زبان",
"کشورهای آسیای جنوب شرقی",
"کشورهای آسیایی",
"کشورهای جزیره‌ای",
"کشورهای عضو انجمن ملل آسیای جنوب شرقی",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی",
"مستعمره‌ها و تحت‌الحمایه‌های پیشین بریتانیا در آسیا",
"مستعمره‌های پیشین بریتانیا",
"مقاله‌های دانشنامه رشد"
] |
2,640 | پسح | 0 | 86 | 0 | [
"عید پسح",
"عید فطیر",
"عيد فطير",
"عيد پسح",
"فطير",
"عید پصح",
"پسخ",
"عید پسخ"
] | false | 54 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "image",
"Item2": "Pessach Pesach Pascha Judentum Ungesaeuert Seder datafox.jpg"
},
{
"Item1": "imagesize",
"Item2": "150px"
},
{
"Item1": "caption",
"Item2": "یک میز چیده‌شده برای جشن پسح."
},
{
"Item1": "holiday_name",
"Item2": "پسح"
},
{
"Item1": "type",
"Item2": "jewish"
},
{
"Item1": "official_name",
"Item2": "'''پسح''' ."
},
{
"Item1": "observedby",
"Item2": "'''[[یهودیان]]''' وهمچنین [[سامریان]]"
},
{
"Item1": "longtype",
"Item2": "یکی‌از جشنهای اصلی [[شالوش رگالیم]]"
},
{
"Item1": "begins",
"Item2": "۱۵ام [[ماه نیسان]]"
},
{
"Item1": "ends",
"Item2": "۲۱ام [[ماه نیسان]] در [[اسرائیل]]"
},
{
"Item1": "date2013",
"Item2": "sunset of Monday 25 March to nightfall of Monday 1 April / Tuesday 2 April (7th day)"
},
{
"Item1": "date2014",
"Item2": "sunset of Monday 14 April to nightfall of Monday 21 April / Tuesday 22 April (7th day)"
},
{
"Item1": "date2015",
"Item2": "sunset of Friday 3 April to nightfall of Friday 10 April / Saturday 11 April (7th day)"
},
{
"Item1": "date2016",
"Item2": "sunset of Friday 22 April to nightfall of Friday 29 April / Saturday 30 April (7th day)"
},
{
"Item1": "date2017",
"Item2": "sunset of Monday 10 April to nightfall of Monday 17 April / Tuesday 18 April (7th day)"
},
{
"Item1": "significance",
"Item2": "رهایی [[بنی‌اسرائیل]] از [[برده‌داری]] در مصر باستان."
},
{
"Item1": "relatedto",
"Item2": "[[شاوت]]"
}
],
"Title": "holiday"
} | پسح همچنین معروف به فطیر ، عید آزادی قوم یهود از قید برده‌داری فرعون‌های مصر است. عید پسح با مراسمی پرشکوه و نیایش‌ها و آوازهای مذهبی همراه است و خوراکی‌های ویژه دارد. این عید، یکی از سه عید بزرگ یهودیان به شمار می‌آید. این عید در نیمه ماه نیسان در تقویم عبری که در نیمکره شمالی در بهار است، آغاز شده و به مدت یک هفته یا هشت روز ادامه دارد.
ریشه‌شناسی
معادل انگلیسی کلمه پسح در زبان انگلیسی، passover بود که اولین بار در اولین ترجمه انگلیسی کینگ جیمز از نسخه لاتین کتاب مقدس (Bible) بود. معادل این کلمه در فارسی، «عبور» است.
رسوم مراسم شب عید پسح
شام شب عید پسح، یکی از نکات برجسته عید پسح است.
در شب عید پسح، تمامی اعضای خانواده به دور سفره غذا می‌نشینند و هر یک از اعضای خانواده، به نوبت بخشی از هگادا (داستان خروج از مصر) را می‌خواند. در جریان مراسم عید، چهار جام شراب کوشر نوشیده می‌شود، ولی کودکان آب انگور می‌نوشند. شام شب عید بسیار مفصل است و تخم مرغ، کاهو و ران مرغ، بخشی از خوراک‌های سنتی شب عید پسح است. پس از صرف شام، اعضای خانواده به خواندن غزل غزل‌های سلیمان و دیگر سروده‌های مذهبی ویژه عید پسح می‌پردازند.
کشتار روز پسح
در در تاریخ ۲۷ مارس ۲۰۰۲ و در جشن عید پسح در شهر نهاریای اسرائیل، توسط گروه شبه‌نظامی حماس عملیاتی انتحاری در این روز انجام گرفت که در طی آن بیش از ۳۰ شهروند غیرنظامی اسرائیلی کشته و بیش از ۱۴۰ نفر دیگر زخمی‌شدند.
کشتار روز پسح
حنوکا
یوم کیپور
روش هاشانا
عید پاک | [
"یهودی",
"سامری‌ها",
"شالوش رگالیم",
"نیسان (عبری)",
"اسرائیل",
"بنی‌اسرائیل",
"برده‌داری",
"شاوت",
"آزادی",
"قوم یهود",
"مصر باستان",
"قاهره",
"انجمن کلیمیان ایران",
"تقویم عبری",
"نیمکره شمالی",
"هگادا",
"فیلادلفیا",
"شراب",
"کوشر",
"آب انگور",
"تخم مرغ",
"کاهو",
"ران",
"مرغ",
"غزل غزل‌های سلیمان",
"۲۷ مارس",
"۲۰۰۲ (میلادی)",
"عید پسح",
"نهاریا",
"حماس",
"عملیات انتحاری",
"CNN",
"دیلی تلگراف",
"کشتار روز پسح",
"حنوکا",
"یوم کیپور",
"روش هاشانا",
"عید پاک"
] | [
"پسح",
"اعیاد یهود",
"تعطیلات عمومی در اسرائیل",
"شالوش رگالیم"
] |
2,641 | بلیز | 2 | 253 | 0 | [
"بليز"
] | false | 136 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "Belize"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "بلیز"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Belize.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat_of_arms_of_Belize.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "خدا میهن عشق به مردم"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "\"[[سرزمین آزادگان (Land of the Free)]]\"center<hr/>'''[[سرود ملی سلطنتی]]:''' \"[[خدا نگهدار ملکه باد]]\""
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "BLZ orthographic.svg"
},
{
"Item1": "نقشه۲",
"Item2": "Belize - Location Map (2013) - BLZ - UNOCHA.svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[بلموپان]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "17"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "15"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "88"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "46"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[بلیزسیتی]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[انگلیسی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "دموکراسی پارلمانیمشروطه سلطنتی"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "•[[ملکه]]•[[فرماندار]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[ملکه الیزابت دوم]][[سر کالویل یانگ]][[دین بارو]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[بریتانیای کبیر]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۲۱ سپتامبر]] [[۱۹۸۱]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۲۲،۹۶۶"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۵۰ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۰٫۷"
},
{
"Item1": "سال براورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۳۲۰،۰۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۷۴ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۳"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۲۰۲ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "دلار بلیز"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "BZD"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "UTC"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "-۶"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.bz]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۹۶۳"
}
],
"Title": "کشور"
} | بلیز.
بلیز () () کشوری در آمریکای مرکزی است، پایتختش بلموپان است.
جمعیت این کشور ۳۳۳٫۲۰۰ نفر و زبان رسمی آن انگلیسی است. در سال ۱۹۸۱ از بریتانیا مستقل شده و واحد پول آن دلار بلیز است. مردم این کشور از تبارهای گوناگون و آمیخته سرخپوست، سفیدپوست و سیاه‌پوست‌اند؛ ۳۶ درصد از مردم بلیز مستیزو (دورگه سرخپوست و سفیدپوست) هستند.
عمده‌ترین منابع مالی این کشور کشاورزی، بانکداری و گردشگری است. عمده‌ترین فراورده‌های صادراتی این کشور شکر و طرف‌های اقتصادی عمده این کشور آمریکا، مکزیک و اتحادیه اروپا هستند. بانکداری در این کشور از وضعیت مطلوبی برخوردار است.
بلیز کم جمعیت‌ترین و کوچک‌ترین کشور منطقه آمریکای مرکزی به شمار می‌آید. این کشور از شمال با مکزیک و از غرب و جنوب با گواتمالا همسایه است. در شرق این کشور دریای کارائیب قرار دارد. دین اغلب مردم این کشور مسیحی است. ۴۰ درصد از بلیزی‌ها کاتولیک رومی و ۳۱٫۷ درصد پروتستان هستند.
این کشور در دوره‌های مختلف تحت حکومت اسپانیا و بعد هم انگلیس بود و در دوره‌ای «هندوراس بریتانیا» نامیده می‌شد و سپس به استقلال رسید. این کشور جزو کشورهای همسود (مشترک‌المنافع) است. گردشگری مهمترین منبع درآمد خارجی این کشور است. در این کشور چشم‌اندازهای طبیعی زیبا و بازمانده‌های تاریخی از دوره مایاها را می‌توان یافت. تولید شکر و موز و مرکبات برای صدور بخش عمده اقتصاد را تشکیل می‌دهد. در عین حال این کشور به مرکزی برای داد و ستد مواد مخدر نیز تبدیل شده‌است و به همین دلیل جنایات و قتل‌های زیادی در آن روی می‌دهد.
مستعمره هندوراس بریتانیا در ۱۹۷۳ به بلیز تغییر نام دارد و در ۱۹۸۱ استقلال یافت. به دنبال توفندی شدید در ۱۹۶۱، مقر پایتخت از بلیزسیتی به جایی دور از دریا و به شهر نوبنیاد بلموپان انتقال یافت. گواتمالا تا ۱۹۹۱ بر ادعای مالکیت بر بلیز به عنوان بخشی از قلمروش ادامه داد.
بلیز به عنوان تنها کشور عضو کاریکام در منطقه آمریکای مرکزی است که تمامی مردم آن به دو زبان انگلیسی و اسپانیایی مسلط هستند.
تاریخ
شونانتونیچ
نام بلیز از زبان قوم مایا آمده و به معنای «آب گل‌آلود» است که به رودخانه بلیز اشاره دارد.
میان سالهای ۱۵۰۰ پیش از میلاد و ۳۰۰ پس از میلاد تمدن مایا در منطقه بلیز کنونی گسترش فزاینده‌ای یافت، کاوش‌ها در مناطق باستان شناسی همچون، کاراکول، لامانای، لوبا آنتون، «آلتون‌ها» و شونانتونیچ صحت این مدعا و گسترش تمدن مایا را در منطقه بلیز تایید می‌کند. نخستین ارتباط اروپاییان با این منطقه به سال ۱۵۰۲ و پیاده شدن کاشف اسپانیایی، کریستوف کلمب در سواحل بلیز باز می‌گردد، از سال ۱۶۳۰ میلادی بریتانیا نفوذ خود را در این منطقه گسترش داد و کشتی‌هایی را که حامل مهاجران و مستعمره‌نشینان بریتانیایی بود به بلیز گسیل داشت، در سال ۱۹۳۸ یکی از این کشتیهای مهاجرنشینان در دریای کارائیب غرق شد. طی سالهای ۱۶۵۰ و ۱۸۰۰ و در طول این ۱۵۰ سال بلیز شاهد دزدی‌های دریایی و حمله سرخپوستان و اسپانیایی‌تباران مناطق مجاور بود. در رقابت دو قدرت استعماری یعنی اسپانیا و بریتانیا بر سر بلیز پیروزی از آن بریتانیا بود، در طی نبردی موسوم به نبرد سنت جورجز کی در سال ۱۷۹۸ نیروی دریایی بریتانیا موفق به شکست اسپانیایی‌ها شد.
در سال ۱۸۴۰ بریتانیا این منطقه را مستعمره خود قلمداد و نام آن را هندوراس بریتانیا نهاد. هندوراس بریتانیا در سال ۱۸۶۲ به مستعمره سلطنتی بریتانیا بدل گشت. خودمختاری داخلی در ژانویه ۱۹۶۴ به هندوراس بریتانیا داده شد. در سال ۱۹۷۳ هندوراس بریتانیا به بلیز تغییر نام داد. کشور بلیز در ۲۱ سپتامبر ۱۹۸۱ رسما از بریتانیا اعلام استقلال کرد. اما گواتمالا که از سال ۱۸۰۰ ادعای مالکیت بلیز را مطرح کرده بود از به رسمیت شناختن استقلال بلیز خودداری کرد. در همین ارتباط نیروهای بریتانیایی همچنان برای دفاع از بلیز در این کشور باقی‌ماندند و مناقشه بین بریتانیا و گواتمالا بر سر بلیز همچنان حل‌ناشده ماند. سرانجام گواتمالا در سال ۱۹۹۱ حاکمیت بلیز را به رسمیت شناخت، هرچند هنوز هم ادعای مالکیت بر بیش از نیمی از بلیز را تکرار می‌کند.
جغرافیا
جنگلی استوایی بیشتر بلیز را پوشانده‌است. در جنوب بلیز کوه‌های مایا جای دارد. شمال عمدتا باتلاقی و کم ارتفاع است. رودهای مهم این کشور، هندو، بلیز، و نیو هستند. آب و هوای نیمه استوایی این کشور را بادهای تجارتی معتدل می‌کند. بارندگی سنگین است، ولی فصل خنک از فوریه تا مه است.
بلیز دارای آب و هوایی گرمسیری، گرم و مرطوب است، همچنین بلیز دارای اقلیمی صاف و مسطح، دشتهای باتلاقی در امتداد ساحل و کوه‌های پست در جنوب است. بلندترین نقطه بلیز، قله دویلز دیلایت نام دارد که با ۱۱۶۰ متر ارتفاع در جنوب بلیز واقع شده‌است، قله ویکتوریا نیز با ۱۱۲۲ متر ارتفاع، دیگر قله مرتفع بلیز به شمار می‌رود.
از مهمترین شهرهای بلیز می‌توان به بلیزسیتی ۶۳ هزار نفر، سان ایگناسیو ۲۲ هزار نفر، اورنج واک ۱۶ هزار نفر و دانگریگا ۱۱ هزار نفر اشاره کرد.
تقسیمات کشوری
استانهای بلیز
بلیز به ۶ استان بخش می‌گردد که نام، مساحت و جمعیت آنها در زیر آمده‌است:
استان بلیز ۴،۲۰۴ کیلومتر مربع – ۸۹،۲۴۷ نفر
استان کایو ۵،۳۳۸ – ۷۳،۲۰۲
استان کوروزال ۱،۸۶۰ – ۴۰،۳۲۴
استان اورنج واک ۴،۷۳۷ – ۴۵،۴۱۹
استان استن کریک ۲،۱۷۶ – ۳۲،۱۶۶
استان تولیدو ۴،۶۴۹ – ۳۰،۵۳۸
جمع مساحت و جمعیت ۲۲،۹۶۴ – ۳۱۲،۹۷۱
سیاست
رئیس حکومت در این کشور به طور رسمی ملکه انگلیس است که نمایندگی از او را فرماندار کل به عهده دارد. نخست‌وزیر، رئیس دولت است. رهبر حزب پیروز در انتخابات مجلس ملی به عنوان نخست وزیر انتخاب می‌شود.
قوه قانونگذاری این کشور از دو بخش تشکیل شده‌است. مجلس سنا ۱۲ کرسی دارد و نمایندگان آن را فرماندار کل تعیین می‌کند. مجلس ملی این کشور ۳۱ کرسی دارد. نمایندگان این مجلس با رای مردم برای دوره‌ای پنج ساله انتخاب می‌شوند.
هشت عضو مجلس سنا از طرف فرماندار کل گمارده می‌شوند. ۲۸ عضو مجلس نمایندگان برای دوره‌ای پنج ساله با رای تمامی افراد بالغ انتخاب می‌شوند. فرماندار کل شخصی را به نخست وزیری منصوب می‌کند که از پشتیبانی اکثریت مجلس نمایندگان برخوردار است و همچنین کابینه را با توصیه نخست وزیر، انتصاب می‌کند. کابینه به مجلس نمایندگان پاسخگو است.
احزاب عمده سیاسی بلیز عبارتند از حزب متحد مردم و حزب دموکراتیک متحد.
سعید موسی برای دوره سوم نیز در سال ۲۰۰۳ به نخست وزیری بلیز منصوب شد. در ۱۷ نوامبر ۱۹۹۳ سر کولویل یانگ از جانب بریتانیا به عنوان فرماندار کل بلیز منصوب شد. در روز ۸ فوریه ۲۰۰۸ نیز دین بارو به سمت نخست وزیر بلیز منصوب شد
در انتخابات پارلمانی بلیز نیز که در ۶ فوریه برگزار شد حزب دموکراتیک متحد به رهبری دین بارو با کسب ۵۷ ٪ آراء ۲۵ جایگاه از ۳۱ جایگاه مجمع نمایندگان بلیز را به خود اختصاص داد. دین بارو بلافاصله در ۱۱ فوریه کابینه خود را تشکیل داد و علاوه بر پست نخست وزیری، پست وزیر امور مالی کشور نیز را به خود محول کرد، در این کابینه ویلفرد الرینگتون به سمت وزیر خارجه، کارلوس پدرومو به سمت وزیر امنیت ملی و همچنین در ۱۲ فوریه، گاسپار وگا را نیز به سمت کفیل خود معرفی کرد.
اقتصاد
چال بزرگ آبی، نزدیک به امبرگری کی، بلیز.
از مهمترین صادرات بلیز می‌توان به شکر، موز، مرکبات، پوشاک، فراورده‌های شیلات، شیره قند و چوب اشاره کرد. گردشگری نیز از جمله صنایع مهم در بلیز به شمار می‌رود.
تولید ناخالص داخلی در این کشور ۴۴۴/۲میلیارد دلار است. ۱۱۳ هزار نفر نیروی کار این کشور را تشکیل می‌دهند. محصولات وارداتی این کشور شامل ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقل، کالاهای تولیدی کارخانه‌ای، سوخت، مواد شیمیایی، دارو، مواد غذایی، نوشیدنی‌ها و تنباکو است که از کشورهای آمریکا (۷/۳۵ درصد)، مکزیک (۱۳ درصد)، کوبا (۷٫۷ درصد)، گواتمالا (۲/۷ درصد) و چین (۳/۴ درصد) وارد می‌شود.
فراورده‌های صادراتی این کشور شامل شکر، موز، مرکبات، پوشاک، ماهی، شیره قند و چوب است که به کشورهای آمریکا (۹/۳۳درصد)، انگلیس (۶/۳۳درصد) و ساحل عاج (۷/۳ درصد) صادر می‌شود.
برپایه گزارش دومین بررسی سیاست تجاری کشور بلیز، این کشور با داشتن یک اقتصاد باز کوچک در معرض خطر شوکهای خارجی اقتصادی و زیست‌محیطی قرار دارد و در نتیجه با چالشهای بسیار عمده‌ای روبرو می‌باشد. بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ نیز تاثیرات سوئی بر اقتصاد بلیز به ویژه در بخش سرمایه‌گذاری خارجی، گردشگری و پرداختهای خارجی گذارده، که از قضا تمامی این بخشها نقش مهمی در تراز پرداخت‌ها و غلبه بر کسری بزرگ تجارت کالایی این کشور ایفا مینمایند. سطح بالای بدهی خارجی و وابستگی به وام‌های سازمانهای بینالمللی فضای چندانی برای انعطافپذیری مالی کشور بلیز باقی نگذارده‌است. از طرف دیگر رابطه ثابت میان دلار بلیز و دلار ایالات متحده آمریکا با همه محاسنی که دارد، فضا را برای سیاستهای پولی این کشور محدود کرده‌است. به‌رغم محدودیتهای موجود در سیاست‌گذاری‌های داخلی، بلیز پیشرفتهای چشمگیری در مقابله با شوکهای خارجی داشته‌است که از طریق متنوع‌سازی اقتصاد خود و دور کردن آن از وابستگی به صادرات معدود فراورده‌های کشاورزی بدست آورده‌است. گونه‌گون‌سازی اقتصاد بلیز تنها منحصر به گسترش بخش خدمات این کشور نمی‌شود، بلکه تنوع بخشی به ترکیب صادرات کشاورزی این کشور در مورد محصولاتی چون خربزه درختی، کشمش، برنج و غیره نیز سرایت کرده‌است.
مردم
نژاد ۳۶ ٪ از بلیزی‌ها، مستیزو (دورگه اسپانیایی و سرخ پوست «سرخ و سفید») ۲۴ ٪ را کریول (دورگه سیاه و سفید)، ۱۰ ٪ را مایا و ۶ ٪ را گاریفونا تشکیل می‌دهند، همچنین دین ۴۹ ٪ از مردم بلیز، کاتولیک، ۲۷ ٪ پروستان (شامل: ۷ ٪ پنتکوستال، ۵ ٪ انگلیکن، ۵ ٪ ادونتیست روز هفتم، ۴ ٪ منونایت و ۳ ٪ متدیست) می‌باشد.
فرهنگ
نماد ملی بلیز گل ارکیده سیاه است. | [
"سرود ملی بلیز",
"سرود ملی سلطنتی",
"خدا نگهدار ملکه باد",
"بلموپان",
"بلیزسیتی",
"زبان انگلیسی",
"ملکه سلطنتی",
"فرماندار",
"نخست‌وزیر",
"ملکه الیزابت دوم",
"سر کالویل یانگ",
"دین بارو",
"بریتانیای کبیر",
"۲۱ سپتامبر",
"۱۹۸۱ (میلادی)",
"۲۰۰۸ (میلادی)",
".bz",
"آمریکای مرکزی",
"دلار بلیز",
"مستیزو",
"شکر",
"بانکداری",
"مکزیک",
"گواتمالا",
"دریای کارائیب",
"هندوراس بریتانیا",
"کشورهای همسود",
"توفند",
"کاریکام",
"مایا",
"رودخانه بلیز",
"سرخپوستان",
"نبرد سنت جورجز کی",
"کتابخانه دیجیتال جهانی",
"گواتمال",
"دویلز دیلایت",
"سان ایگناسیو",
"اورنج واک",
"دانگریگا",
"استان بلیز",
"استان کایو",
"استان کوروزال",
"استان اورنج واک",
"استان استن کریک",
"استان تولیدو",
"سعید موسی",
"کولویل یانگ",
"حزب دموکراتیک متحد، بلیز",
"شیره",
"متنوع‌سازی",
"خربزه درختی",
"کشمش",
"برن",
"کاتولیک رومی",
"پروتستان",
"ارکیده سیاه"
] | [
"بلیز",
"اعضای اتحادیه کشورهای همسود",
"اعضاء اتحادیه کشورهای همسود",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۸۱ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۸۱ (میلادی) در آمریکای شمالی",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۸۱ (میلادی) در بلیز",
"پادشاهی مشروطه",
"شبه‌جزیره یوکاتان",
"کشورها و سرزمین‌های اسپانیایی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های انگلیسی‌زبان",
"کشورهای آمریکای مرکزی",
"کشورهای جزایر کارائیب",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"لیبرال دموکراسی",
"مستعمره‌های پیشین بریتانیا",
"مستعمره‌های پیشین اسپانیا"
] |
2,642 | بنین | 2 | 365 | 0 | [
"بنين"
] | false | 245 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "République du Bénin"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری بنین"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "بنین"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Benin.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat_of_arms_of_Benin.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "«برادری، دادگری، کار»"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[پگاه روزی نو]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Benin (orthographic projection with inset).svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[پورتو نووو]]"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "20"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "40"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[کوتونو]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان فرانسوی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس جمهور]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[یایی بونی]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال از [[فرانسه]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۱ اوت]] [[۱۹۶۰]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۱۱۲،۶۲۲"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۰۱ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۱٫۸"
},
{
"Item1": "سال براورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۵]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۸،۴۳۹،۰۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۸۹ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۷۵"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۱۸ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[فرانک]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "XOF"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "WAT"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "DST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+1"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+1"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.bj]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۲۲۹"
}
],
"Title": "کشور"
} | جمهوری بنین کشوری است واقع در غرب آفریقا. نام پیشین این کشور داهومی بوده‌است.
پایتخت آن پورتو نووو است اما مرکز سیاسی کشور در «کوتونو» قرار گرفته‌است که در عین حال بزرگترین شهر و مرکز اقتصادی کشور نیز هست. جمعیت این کشور ۱۰ میلیون ۳۰۰ هزار نفر و زبان رسمی آن فرانسوی است. واحد پولی رایج در این کشور فرانک سی‌اف‌ای آفریقای غربی است. بنین در تاریخ اوت ۱۹۶۰ میلادی از فرانسه مستقل شده‌است.
حدود ۴۰ درصد از مردم این کشور از قوم فون و بقیه از تعداد زیادی اقوام دیگر هستند.
نام
بنین تا سیام نوامبر ۱۹۷۵ داهومی نام داشت که از نام امپراتوری داهومی گرفته شده‌است. برگزیدن نام جدید بنین برای کشور با هدف بیطرفی صورت گرفته و به این خاطر است که منطقه تاریخی داهومی تنها یک‌سوم جنوبی کشور کنونی را دربر می‌گرفت و پورتو نوو و همچنین بخشی از شمال را شامل نمی‌شد.
نام بنین از نام خلیج بنین گرفته شده که نامگذاری آن هم خود ریشه در حضور امپراتوری بنین در نزدیکی آن دارد.
تاریخ
بنین از پادشاهی داهومی پدید آمده‌است. داهومی در آغاز سلطان‌نشینی بود به نام فون که در سده هفتم در اطراف شهر آبو پدید آمد و با گذر زمان بر وسعت خود بسوی شمال و جنوب افزود. در قرن ۱۷ امپراتوری داهومی بخش قابل توجهی از غرب آفریقا را دربر می‌گرفت. این پادشاهی در سده هفدهم به یک پادشاهی مرفه تبدیل شده‌بود که اسیران جنگی خود را به عنوان برده به اروپایی‌ها، به‌ویژه به پرتغالیها و هلندیها می‌فروخت.
ساحل داهومی نیز در آن زمان به عنوان «ساحل بردگان» شهرت یافته‌بود.
یک دژ قدیمی پرتغالی که در حال حاضر موزه است در شهر ساحلی «اویدا» یادگاری است از دوران تجارت برده‌ها. در نیمه قرن ۱۹، بسیاری از بردگان پیشین برزیلی (آگودا) در شهرهایی مانند پورتو نووو و اویدا ساکن شدهد و به بازرگانی روی آوردند. این گروه از لحاظ فرهنگی تاثیر زیادی بر مردم محلی به‌ویژه بر یوروباها داشته‌اند.
از سده هیجدهم امپراتوری داهومی آغاز به فروپاشی کرد به‌گونه‌ای که فرانسوی‌ها در سال ۱۸۹۲ موفق شدند بخش بزرگی از این منطقه را در کنترل خود بگیرند. داهومی در سال ۱۸۹۹ به عنوان جزئی از «غرب آفریقای فرانسه» درآمد. در سال ۱۹۵۸ این کشور تحت عنوان جمهوری داهومی به خودمختاری رسید. این کشور در ۱ اوت ۱۹۶۰ استقلالش را بدست آورد و جمهوری داهومی بنیان نهاده شد.
پرچم جمهوری خلق بنین (۱۹۹۰-۱۹۷۵)
طی دوازده سال پس از استقلال، کشور از درگیری‌های قومی رنج می‌برد و چندین کودتا و تغییر حکومت در بنین رخ داد.
سورو آپیتی، هوبرت ماگا و ژوستین آهومادگبه که هر یک بخشی از کشور را نمایندگی می‌کردند صحنه سیاسی بنین را در دست داشتند. پس از آنکه خشونت‌ها به خدشه‌دار شدن اعتبار انتخابات ۱۹۷۰ منجر شد این سه چهره سیاسی برای تشکیل یک شورای ریاست‌جمهوری به توافق رسیدند. در سال ۱۹۷۲ این شورای ریاست‌جمهوری با یک کودتای نظامی تحت رهبری ماتیو کرکو سرنگون شد. کرکو حکومتی مارکسیستی را مستقر کرد و در سال ۱۹۷۵ بنین را «جمهوری خلق بنین نامید.
کرکو در اواخر دهه ۸۰ پس از یک بحران اقتصادی ایدئولوژی مارکسیسیتی را کنار گذاشت و تصمیم گرفت تا دموکراسی را دوباره در کشور مستقر کند.
جغرافیا
نقشه توپوگرافیک بنین
این کشور که قبلا «داهومی» نامیده می‌شد، سرزمین کوچکی بین نیجریه و توگو است. بنین ۱۱۲،۶۲۲ کیلومتر مربع مساحت دارد و از شمال به کشور نیجر و از شرق به نیجریه و از جنوب به خلیج بنین، از غرب به کشور توگو و از شمال غربی به بورکینافاسو محدود است.
بنین به صورت نوار باریکی از خلیج بنین به سوی شمال کشیده شده‌است. در شمال غرب کوه آتاکورا قرار دارد. در شمال شرق، جلگه‌ها به سوی دره نیجر متمایل است. فلاتهای مرکزی بنین به منطقه کم ارتفاع حاصلخیزی در جنوب منتهی می‌شود. در پشت جلگه‌ای ساحلی و باریک مرداب‌ها جای دارند. آب و هوای آن گرم و مرطوب در جنوب همراه با باران بسیار که به آن نوعی آب هوای شبه استوایی می‌بخشد. هر چه از جنوب به سمت شمال کشور پیش برویم از مقدار بارندگی‌ها کاسته می‌شود. از این رو پوشش گیاهی آن از جنگلهای استوایی در جنوب و بوته‌زارها در شمال در اختلاف است.
مهمترین شهرهای بنین نیز کوتونو با ۸۱۸ هزار نفر، پاراکو با ۲۲۷ هزار نفر، جوگو با ۲۰۶ هزار نفر و آبومی با ۱۲۶ هزار نفر می‌باشد. رودهای مهم این کشور، ومه، نیجر هستند و بلندترین نقطه بنین گرانکوه آتاکورا با ارتفاع ۳۵ متر است.
تقسیمات کشوری
کشور بنین دارای ۱۲ استان می‌باشد:
نقشه
نام استان
مرکز
مساحتکیلومتر مربع
جمعیت(۲۰۰۶)
تراکمجمعیت
۱
220px
آلیبوری
کندی
۲۵،۶۸۳
۵۹۵۱۹۶
۲۳
۲
آتاکورا
ناتیتینگو
۲۰،۴۵۹
۶۰۱،۵۳۷
۲۹٫۴
۳
آتلانتیک
اویده
۳،۲۳۳
۹۲۹۳۱۴
۲۸۷٫۴
۴
بورگو
پاراکو
۲۵،۳۱۰
۸۳۱۸۴۲
۵
کولینس
ساوالو
۱۳،۵۶۱
۶۲۵۹۳۳
۴۶٫۱۶
۶
کوفو
آپلاهویه
۲،۴۰۴
۵۷۲۹۲۴
۲۳۸٫۳
۷
دونگا
جوگو
۱۰،۶۹۱
۳۹۵،۴۱۶
۲۷
۸
لیتورال
کوتونو
۷۹
۷۰۱،۱۳۷
۸،۹۰۰
۹
مونو
لوکوسا
۱،۳۹۶
۳۸۷،۳۴۶
۲۸۰
۱۰
اومه
پورتو نووو
۱،۸۶۵
۷۸۸،۵۰۸
۴۲۰
۱۱
پلاتو
پوبه
۲،۸۳۵
۴۴۵،۴۹۷
۱۶۰
۱۲
زو
آبومی
۵،۱۰۶
۶۳۹،۲۹۶
۱۳۰
سیاست
بنین در ۱۸۷۲ به مستعمره فرانسه تبدیل شد. این کشور در ۱ اوت ۱۹۶۰ از فرانسه زیر نام داهومی اعلام استقلال کرد. در ۱۹۷۲ یک دولت دیکتاتوری مارکسیست لنینیست در بنین برآمد و به حکومت نظامی‌ها در بنین پایان داد. رهبر این حکومت ماتیو کرکو بود.
رئیس جمهور کنونی بنین، یایی بونی
ماتیو کریکو در سال ۱۹۷۲ قدرت را در دست گرفت، و در سال ۱۹۷۵ نظام تک‌حزبی به نام حزب انقلاب مردمی بنین در این کشور برقرار کرد که خود رهبر آن بود. در ۱۹۸۹ و با فروپاشی شوروی زمینه‌های حرکت به سوی یک حکومت انتخابی فراهم شد. فشار اقتصادی و ناآرامی‌های فزاینده کرکو را مجبور کرد در ۱۹۹۰ کنفرانسی ملی را برگزار کند. نتیجه کنفرانس قانونی اعلام شدن فعالیت احزاب سیاسی در این کشور در سال ۱۹۹۰ و همچنین برگزاری انتخابات در ۱۹۹۱ بود. در انتخابات ۱۹۹۱ کرکو شکست خورد، قدرت را به شکلی صلح‌آمیز واگذار کرد و نخست‌وزیر پیشین نیکفور سوگلو به ریاست جمهوری رسید. نیکفور سوگلو با ائتلاف سه‌حزبی در مسند قدرت قرار گرفت. بنابر آمار وضعیت حقوق بشر پس از این تغییر و تحولات پیشرفت چشمگیری پیدا کرد. سوگلو در سال ۱۹۹۳ به حزب رنسانس بنین پیوست.
کرکو در انتخابات سال ۱۹۹۶ به قدرت رسید و پیروزی خود را در سال ۲۰۰۱ نیز تکرار کرد. انتخابات سال ۲۰۰۱ انتخاباتی ناسالم بود و منجر به آن شد که نفرات دوم و سوم انتخابات در دور اول در دور دوم انتخابات را تحریم کنند و کرکو با ۸۴٪ آرا برنده انتخابات شود. در مارس ۲۰۰۳ ائتلاف حاکم در انتخابات پارلمان به پیروزی چشمگیری دست یافت. بنا بر گفته منابع بیطرف درصد شرکت کنندگان در انتخابات به شکل معناداری پایین بود اما تقلب انتخاباتی چشمگیری مشاهده نشد. اپوزیسیون این انتخابات را اگر چه مخدوش ندانست اما بدان اعتراض کرد. در انتخابات سال ۲۰۰۶ میلادی یایی بونی به عنوان رئیس جمهور بنین برگزیده شد.
آزمون دموکراسی
انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۶ آزمون دموکراسی بنین بود. در این انتخابات، نیکفور سوگلو نیز که بین سالهای ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۶ رئیس جمهور بنین بود، به دلیل بالاتر بودن سنش از حد نصاب قانون اساسی، نمی‌توانست نامزد ریاست جمهوری شود. «ماتیو کرکو» که به مدت ۱۰ سال رئیس جمهوری بنین بود، نیز به دلیل پیروزی در دو دوره گذشته و براساس قانون اساسی، حق کاندیدا شدن در انتخابات را نداشت. از آنجا که در کشورهای مختلف جهان (بویژه آفریقا)، سیاستمداران قدرتمند در چنین مواقعی قانون اساسی را به سود خود تغییر می‌دهند، تصور می‌شد کرکو نیز دست به چنین کاری بزند. درست چندماه پیش، همین مشکل برای «موسونی» رئیس جمهوری اوگاندا بوجود آمد و او با اصلاح قانون اساسی باز هم رئیس جمهور شد. اما کرکو قانون اساسی را عوض نکرد و در عوض، از آن اطاعت کرد، مسئله‌ای که در کشورهای آفریقایی سابقه کمی دارد. از سوی دیگر او هیچ کس را به عنوان وارث و جانشین خود نیز اعلام نکرد. امری که در میان رهبران آفریقا بسیار نادر بود. در مرحله دوم انتخابات بونی با ۷۵ درصد آرا انتخاب شد. درصد شرکت کنندگان در هر دو مرحله بسیار بالا بود و ناظران مستقل انتخابات را آزاد و منصفانه ارزیابی کردند.
اقتصاد
واحد پول بنین، فرانک سی اف آ با واحد جزء (سانتیم) می‌باشد. صادرات بنین را نفت، پنبه، روغن نخل، دانه‌های روغنی و کاکائو تشکیل می‌دهند.
اقتصاد این سرزمین وابسته به کشاورزی است. پنبه، هسته روغن نخل سه چهارم صادرات کشور را تشکیل می‌دهد. تهیه لوازم زندگی و صنایع کوچک از جمله مصنوعات بنین به‌شمار می‌رود. دولت برای ترقی صنعتی کشور در سال ۱۹۷۵ برنامه هائی از جمله تاسیس کارخانه پارچه بافی با دو هزار نفر کارگر به مرحله اجرا در آورده‌است. از هر ده نفر نه نفر به کارهای زراعی و مشاغل وابسته به آن اشتغال دارند. بیشتر کالاهای بازرگانی کشور از بندر کوتونو که در عین حال بزرگترین شهر بنین است می‌گذرد. بنین یکی از اعضای اتحادیه آفریقاست.
مردم
۴۰٪ نژاد مردم بنین را قبایل فون، ۱۲٪ را یوروبا، ۱۱٪ را آجارا و ۸٪ را باریبا تشکیل می‌دهند. زبان رسمی مردم بنین، فرانسوی است که در کنار آن بیش از ۶۰ زبان و لهجه محلی نیز وجود دارد.
در مرحله شمالی بنین که تحت نفوذ سودانی‌ها یا هوساها به اسلام گردیده‌اند تحت تاثیر فرقه قادریه قرار گرفته‌اند. برخی از اقوام بومی این سرزمین در برابر اسلام مطلقا غیر قابل نفوذ باقی ماندند. در کوه‌های آتاکورا جزء فاراجبانی که از نیجر، نیجریه و غنا آمده‌اند و مسلمانند مسلما دیگری وجود ندارد. در منطقه جنوب بنین اسلام اساسا شهری است. پیروان مذهب تیجانیه در کوتونو و پورتونوو و اطراف آن زندگی می‌کند. شهر پورتونوو محل برخورد مسلمانان آفریقایی و مسلمانان مهاجری بود که از آمریکای جنوبی آمده بودند. اسلام خیلی زود به این شهر وارد شد و حضور تاجران مسلمان در این شهر در اواخر قرن ۱۷ ذکر کرده‌اند.
مذهب
طبق آمار سال ۲۰۰۲ میلادی، دین ۴۲٫۸٪ مردم بنین مسیحی(۲۷٫۱٪ کاتولیک، ۵٪ پیرو کلیسای آسمانی مسیح، ۳٫۲٪ متدیست و ۷٫۵٪ پیرو سایر فرقه‌های مسیحیت)، ۲۴٫۴٪ مسلمان، ۱۷٫۳٪ پیروی از آیین وودوو، ۶٪ پیرو سایر آیین‌های بومی مرسوم، ۱٫۹٪ پیرو سایر مذاهب و ۶٫۹٪ بدون دین بودند. | [
"سرود ملی بنین",
"پورتو نووو",
"کوتونو",
"زبان فرانسوی",
"جمهوری",
"رئیس جمهور",
"یایی بونی",
"فرانسه",
"۱ اوت",
"۱۹۶۰ (میلادی)",
"۲۰۰۵ (میلادی)",
"فرانک سی‌اف‌ای آفریقای غربی",
".bj",
"داهومی",
"کوتون",
"قوم فون",
"امپراتوری قدیمی داهومی",
"خلیج بنین",
"امپراتوری قدیمی بنین",
"فون",
"آبو",
"اویدا",
"یوروبا",
"سورو آپیتی",
"هوبرت ماگا",
"ژوستین آهومادگبه",
"نیجر",
"نیجریه",
"توگو",
"بورکینافاسو",
"فهرست شهرهای بنین",
"استان آلیبوری",
"کندی، بنین",
"استان آتاکورا",
"ناتیتینگو، بنین",
"استان آتلانتیک",
"اویده، بنین",
"استان بورگو",
"پاراکو، بنین",
"استان کولینس",
"ساوالو، بنین",
"استان کوفو",
"آپلاهویه، بنین",
"استان دونگا",
"جوگو، بنین",
"استان لیتورال",
"استان مونو",
"لوکوسا، بنین",
"استان اومه",
"استان پلاتو",
"پوبه، بنین",
"استان زو",
"آبومی، بنین",
"مارکسیست لنینیست",
"نیکفور سوگلو",
"هوساها",
"قادریه",
"تیجانیه",
"کلیسای آسمانی مسیح",
"متدیسم",
"وودوو"
] | [
"بنین",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۶۰ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۶۰ (میلادی) در آفریقا",
"جمهوری‌ها",
"کشورها و سرزمین‌های فرانسوی‌زبان",
"کشورهای آفریقا",
"کشورهای توسعه‌نیافته",
"کشورهای عضو اتحادیه آفریقا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی",
"کشورهای عضو فرانسه‌زبانی",
"کشورهای هم‌مرز با اقیانوس اطلس",
"لیبرال دموکراسی"
] |
2,643 | محمد قاضی | 1 | 210 | 0 | [
"محمد قاضي",
"محمد قاضي (مترجم)",
"محمد قاضی (مترجم)",
"محمّد قاضی"
] | false | 78 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام_شخص",
"Item2": "محمد قاضی"
},
{
"Item1": "نام_تصویر",
"Item2": "MohammadQazi.jpg"
},
{
"Item1": "عرض_تصویر",
"Item2": "۱۵۰"
},
{
"Item1": "لقب‌ها",
"Item2": "زوربای ایرانی"
},
{
"Item1": "زمینه فعالیت",
"Item2": "ترجمه"
},
{
"Item1": "ملیت",
"Item2": "[[ایرانی]]"
},
{
"Item1": "محل زندگی",
"Item2": "[[تهران]]"
},
{
"Item1": "مذهب",
"Item2": "[[سنی]]"
},
{
"Item1": "نهاد",
"Item2": "[[حزب توده ایران]]"
},
{
"Item1": "همسر",
"Item2": "ایران"
},
{
"Item1": "فرزندان",
"Item2": "فرهاد و مریم"
},
{
"Item1": "والدین",
"Item2": "میرزاعبدالخالق قاضی، آمنه خانم"
},
{
"Item1": "مدفن",
"Item2": "مقبره الشعراء [[مهاباد]]"
},
{
"Item1": "نقشهای برجسته",
"Item2": "ترجمه «[[دن کیشوت]]» و «[[نان و شراب]]» و «[[شازده کوچولو]]» به فارسی"
},
{
"Item1": "پیشه",
"Item2": "[[مترجم]]، [[شاعر]]"
},
{
"Item1": "تاریخ_تولد",
"Item2": "۱۲ مرداد ۱۲۹۲"
},
{
"Item1": "محل_تولد",
"Item2": "[[مهاباد]]"
},
{
"Item1": "تاریخ_مرگ",
"Item2": "۲۴ دی ۱۳۷۶ ()"
},
{
"Item1": "محل_مرگ",
"Item2": "[[بیمارستان دی]] [[تهران]]"
}
],
"Title": "زندگینامه"
} | محمد قاضی (زاده ۱۲ مرداد ۱۲۹۲ در مهاباد - درگذشته ۲۴ دی ۱۳۷۶ در تهران) مترجم برجسته ایرانی، و مترجم آثاری چون دن کیشوت و زوربای یونانی و شازده کوچولو به زبان فارسی است.
زندگی
محمد قاضی فرزند میرزاعبدالخالق قاضی در ۱۲ مرداد ۱۲۹۲ در شهر مهاباد در استان آذربایجان غربی ایران به دنیا آمد. وی در کتاب سرگذشت خود به نام خاطرات یک مترجم می‌نویسد: پدر من ابتدا یک فرزند به نام محمد داشت که فوت کرد، سپس یک دختر داشت، آن هم فوت کرد، خداوند پسر دیگری به پدر و مادرم داد و به دلیل اینکه پدرم به نام محمد علاقه داشت نام این کودک را نیز محمد گذاشت، اما این محمد ثانی هم بعد از مدتی فوت کرد. اما پدرم دست از تلاش برنداشت و دوباره صاحب فرزند پسر دیگری شد و نام وی را نیز محمد گذاشت. این محمد ثالث من هستم و خدا رحم کرد که شهید ثالث نشدم. میرزاعبدالخالق امام جمعه مهاباد بود. محمد قاضی آموختن زبان فرانسه را در مهاباد نزد ادیب کرد «گیو مکریانی» آغاز کرد.
قاضی در سال ۱۳۰۸ با کمک عموی خود میرزاجواد قاضی که از آلمان دیپلم حقوق گرفته بود و در وزارت دادگستری کار می‌کرد، به تهران آمد و در سال ۱۳۱۵ از دارالفنون در رشته ادبی دیپلم گرفت. در سال ۱۳۱۸ دوره دانشکده حقوق دانشگاه تهران را در رشته قضایی به پایان برد. او در طول این دوران همیشه جزو بهترین شاگردان زبان فرانسه بود. از سال ۱۳۱۸ تا ۱۳۲۰ دوره خدمت نظام را با درجه ستوان دومی در دادرسی ارتش گذراند.
محمد قاضی در مهر ۱۳۲۰ به استخدام وزارت دارایی درآمد. در سال ۱۳۵۵ از خدمت دولتی بازنشسته شد. وی از اعضای حزب توده ایران بود، و به عقاید خویش وفادار ماند.
از ابتدای دهه ۱۳۲۰ با ترجمه اثری کوچک از ویکتور هوگو به نام «کلود ولگرد»، نخستین قدم را در راه ترجمه برداشت و پس از آن ۱۰ سال ترجمه را کنار گذاشت.
در سال ۱۳۲۹ پس از صرف یک سال‌و نیم وقت برای ترجمه جزیره پنگوئن‌ها اثر آناتول فرانس، به‌زحمت توانست ناشری برای این کتاب پیدا کند، اما سه سال بعد که این اثر انتشار یافت، به دلیل شیوایی و روانی و موضوع متفاوت کتاب، آناتول فرانس از ردیف نویسندگان بی‌بازار که کتابشان را در انبار کتاب‌فروشان در ایران خاک می‌خورد به درآمد. در این باره نجف دریابندری در روزنامه اطلاعات مطلبی با عنوان «مترجمی که آناتول فرانس را نجات داد» نوشت. در سال ۱۳۳۳ کتاب «شازده کوچولو» نوشته سنت اگزوپری را ترجمه کرد که بارها تجدید چاپ شد. محمد قاضی با ترجمه دوره کامل «دن کیشوت» اثر سروانتس در سالهای ۱۳۳۶ تا ۱۳۳۷ جایزه بهترین ترجمه سال را از دانشگاه تهران دریافت کرد.
محمد قاضی پس از بازنشستگی به فعالیت در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پرداخت که حاصل این دوره ترجمه کتابهای «باخانمان» از هکتور مالو، «ماجراجوی جوان» از ژاک ژروند و «زوربای یونانی» از نیکوس کازانتزاکیس است.
محمد قاضی در ۱۳۵۴ به بیماری سرطان حنجره دچار شد و هنگامی که برای معالجه به آلمان رفت، بیماری تارهای صوتی و نای او را گرفته بود و پس از جراحی، به‌علت از دست دادن تارهای صوتی، دیگر نمی‌توانست سخن بگوید و از دستگاهی استفاده می‌کرد که صدایی ویژه تولید می‌کرد. با این حال کار ترجمه را ادامه داد، و ترجمه‌های جدیدی از او تا آخرین سال حیاتش انتشار می‌یافت. وی ۵۰ سال ترجمه کرد و نوشت و نتیجه تلاش او ۶۸ اثر اعم از ترجمه ادبی و آثار خود او به زبان فارسی است.
از آثار مهم ترجمه‌شده توسط او می‌توان به «دن کیشوت» اثر سروانتس، «نان و شراب» اثر اینیاتسیو سیلونه، «آزادی یا مرگ»، و «در زیر یوغ» نام برد. وی بیشتر از زبان فرانسوی به فارسی ترجمه می‌کرد. همچنین آثاری را از روسی و کردی به فارسی برگرداند. او در مقدمه کتابهایش بسیار تحلیلهای عالی و عقاید جالبی راگنجانده که کتابهای مورد ترجمه او را بسیار جذاب‌تر می‌کند. او در مقدمه کتاب زوربای یونانی، خود را «زوربای ایرانی» نامیده‌است.
خودش می‌گوید: «من زوربای ایرانی هستم.»
محمد قاضی در سحرگاه چهارشنبه ۲۴ دی ۱۳۷۶ در ۸۴ سالگی در تهران درگذشت. همسر وی، «ایران» پیش از او درگذشته بود. محمد قاضی در شهر زادگاه خود مهاباد به خاک سپرده شد.
در فروردین ۱۳۸۶ خورشیدی در کوی دانشگاه مهاباد از مجسمه محمد قاضی به بالای چهار متر ساخته هادی ضیاءالدینی پرده‌برداری شد.
در نتیجه تلاش‌های انجمن صنفی مترجمان ایران، نام بوستان سهیل به بوستان محمد قاضی، مترجم شهیر معاصر، تغییر یافت
بوستان محمد قاضی در تهران
در ۲۷ مرداد سال ۱۳۹۴، انجمن صنفی مترجمان ایران به پاس قدردانی از پنجاه سال تلاش بی‌وقفه قاضی در برگرداندن ارزشمندترین آثار ادبی و داستانی ادبیات فرانسه به زبان فارسی، توانست پس از یک سال و نیم تلاش و پیگیری، موافقت شورای شهر تهران را برای تغییر نام نزدیکترین بوستان به محل زندگی محمد قاضی در یکی از خیابان‌های منتهی به خیابان شریعتی در تهران، جلب کند و به این ترتیب بر اثر فرجام‌نگری انجمن صنفی مترجمان ایران نام «بوستان سهیل» به «بوستان محمد قاضی» تغییر نام یافت.
آثار
برخی از کتابهای قاضی از این قرار است:
سناریوی دن کیشوت
۱۳۱۹ و ۱۳۳۶
دو جلدی (چاپ چهارم)
کلود ولگرد
۱۳۱۹
چاپ هشتم
سپیددندان
۱۳۳۱
چاپ دهم
جزیره پنگوئن‌ها
۱۳۳۲
چاپ ششم
در آغوش خانواده
۱۳۳۴
چاپ چهارم
شاهزاده و گدا
۱۳۳۴
چاپ هشتم
شازده کوچولو
۱۳۳۵
چاپ دهم
ساده دل
۱۳۳۵
چاپ پنجم
مادام بوواری
۱۳۴۱
چاپ چهارم
نان و شراب
۱۳۴۵
چاپ پنجم
نظری به طبیعت و اسرار آن
۱۳۳۵
چاپ دوم
آخرین روز یک محکوم
۱۳۳۴
چاپ هشتم
تاریک‌ترین زندان
۱۳۳۷
چاپ چهارم
نیه توچکا
۱۳۳۸
چاپ چهارم
مهاتما گاندی
۱۳۴۳
چاپ پنجم
دوریت کوچک
۱۳۴۳
چاپ سوم
طلا
۱۳۴۳
چاپ دوم
مرده ریگ
۱۳۴۵
تپلی
۱۳۴۶
که مکمل مرده ریگ است، چاپ ششم
مادر
۱۳۴۵
چاپ ششم
دکتر کنوک
انتشارات فرهنگ جاوید
۱۳۴۵/ ۱۳۹۵
چاپ پنجم
آدم‌ها و خرچنگ‌ها
۱۳۴۶
چاپ پنجم
آزادی یا مرگ
۱۳۴۸
چاپ ششم
درباره مفهوم انجیل‌ها
۱۳۴۷
چاپ پنجم
ناپلئون
۱۳۴۹
چاپ چهارم
مسیح باز مصلوب
۱۳۴۹
چاپ ششم
ایالات نامتحد
۱۳۵۱
چاپ چهارم
بردگان سیاه
۱۳۵۱
چاپ دوم
ماجرای یک پیشوای شهید
انتشارات نیل انتشارات فرهنگ جاوید
۱۳۵۲/ ۱۳۹۳
چاپ سوم، چاپ اول با نام ماجرای یک مسیحی فقیر
سرمایه‌داری آمریکا
۱۳۵۲
چاپ اول
ماجراجوی جوان
۱۳۵۲
چاپ پنجم برای نوجوانان
پولینا چشم و چراغ کوهپایه
۱۳۵۳
چاپ هفتم برای نوجوانان
داستان کودکی من
۱۳۳۵
چاپ دوم برای نوجوانان
فاجعه سرخپوستان آمریکا
۱۳۵۳
چاپ دوم
باخانمان
۱۳۵۶
چاپ سوم
قربانی
۱۳۵۶
چاپ سوم
سگ کینه‌توز
۱۳۵۶
چاپ دوم
۱۳۵۶
مجموعه داستان، چاپ اول
زن نانوا
۱۳۵۶
چاپ دوم
قلعه مالویل
انتشارات نیلوفر
۱۳۵۶
چاپ اول
زوربای یونانی
۱۳۵۷
چاپ اول
بیست کشور آمریکای لاتین
۱۳۵۶
چاپ دوم در سه جلد
درد ملت
۱۳۵۸
ترجمه از کردی به فارسی با همکاری احمد قاضی از رمان کردی ژانی گل (درد ملت)، چاپ اول
کمون پاریس
۱۳۵۹
چاپ اول
پنج قصه از هانس کریستیان آندرسن
۱۳۵۸
چاپ اول برای نوجوانان
در نبردی مشکوک
۱۳۶۰
چاپ دوم
مادر
۱۳۶۱
چاپ اول
زمین و زمان
انتشارات علمی
۱۳۶۱
چاپ اول
کلیم سامگین
۱۳۶۱
چاپ اول در چهار جلد
عروج
۱۳۶۳
ترجمه با همکاری غلامحسین میرزاصالح، چاپ اول
در زیر یوغ
۱۳۶۲
چاپ اول
کرد و کردستان
حلقه سوم
۱۳۶۳
چاپ اول
دکامرون
دو جلد
پسرک روزنامه فروش
سقوط پاریس
کتاب زمان انتشارات نیلوفر
۱۳۶۹/ ۱۳۹۶
بازخوانی و ویرایش در چاپ دوم توسط هژبر سنجرخانی
چهل روز موسی داغ
۱۳۷۳
صلاح‌الدین ایوبی
تاریخ ارمنستان
تاریخ مردمی آمریکا
غروب فرشتگان
کوروش کبیر
۱۳۲۰
چاپ اول
در مورد قاضی
دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی در هشتاد و یکمین زادروز قاضی او را نویسنده، شاعر و ادیب بزرگ زمانه خواند و با ابراز ارادت به پیشگاه آن استاد، این شعر را پیشکش او کرد.
قاضیا، نادره مردا، بزرگا، رادا
سال هشتاد و یکم بر تو مبارک بادا
شادی مردم ایران چو بود شادی تو
بو که بینم همه ایام به کامت شادا
پیر دیری چو تو در دهر نبینم امروز
از در بلخ گزین تا به در بغدادا
شمع کردانی و کردان دل ایران شهرند
ای تو شمع دل ما پرتو ت افزون بادا
مایه و دایه پروردن ایران مهین
بود آیین مهابادی و ملک مادا
فخر تاریخ و تبار همه ماست زکرد
شیخ اشراق و نظامی دوتن از اکرادا
عمری‌ای دوست به فرهنگ وطن جان بخشید
قلمت، صاعقه هر بد و هر بیدادا
همچنین شاد و هشیوار و سخن پیشه بزی
نیز هشتاد دگر بر سر این هشتادا
عمران صلاحی در سوگ محمد قاضی سرود.
بی‌حنجره
صدای خموشت رساتر است
بی‌پنجره
فضای زمین خوش نماتر است
فریاد بی‌صدای تو از هر صدا
با گوش‌های بسته من آشنا‌تر است
مکث تو از تمام صداها صدا‌تر است
سنگین نشسته برف
بر بام
اما درون خانه
از آسمان و باغ خدا دلگشا‌تر است
از خنده ستاره و گل با صفا‌تر است
با تارهای صوتی
بانگ تو نارسا بود
اینک صدای تو در باد
از گیسوان دلبر جانان رهاتر است.
آثار نوشته شده در مورد قاضی
کتابهایی که مستقلا در مورد محمد قاضی نوشته شده‌اند:
حنجره ترجمه، شناخت نامه استاد محمد قاضی، صلاح پایانیانی، ناشر مولف، مهاباد ۱۳۹۴،
محمد قاضی و رسالت مترجم، عرفان قانعی فرد، انتشارات نقش و نگار، تهران ۱۳۷۹
دمی با قاضی و ترجمه، عرفان قانعی فرد، نشر ژیار، سنندج ۱۳۷۶
سرگذشت ترجمه‌های من، محمد قاضی، نشر روایت، تهران ۱۳۷۳
خاطرات یک مترجم، محمد قاضی، انتشارات زنده رود، اصفهان ۱۳۷۱
محمد قاضی کیست و چه کرد؟ سید علی صالحی، نشر ققنوس، تهران ۱۳۶۸ | [
"ایرانی‌ها",
"تهران",
"سنی",
"حزب توده ایران",
"مهاباد",
"دن کیشوت",
"نان و شراب",
"شازده کوچولو",
"مترجم",
"شاعر",
"بیمارستان دی",
"زوربای یونانی",
"زبان فارسی",
"استان آذربایجان غربی",
"زبان فرانسه",
"آلمان",
"حقوق",
"وزارت دادگستری",
"دارالفنون",
"دانشگاه تهران",
"ارتش",
"وزارت دارایی",
"ویکتور هوگو",
"کلود ولگرد",
"جزیره پنگوئن‌ها",
"آناتول فرانس",
"نجف دریابندری",
"سنت اگزوپری",
"سروانتس",
"کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان",
"باخانمان",
"هکتور مالو",
"ماجراجوی جوان",
"ژاک ژروند",
"نیکوس کازانتزاکیس",
"سرطان حنجره",
"اینیاتسیو سیلونه",
"آزادی یا مرگ",
"در زیر یوغ",
"دانشگاه مهاباد",
"هادی ضیاءالدّینی",
"انجمن صنفی مترجمان ایران",
"میگل سروانتس",
"سپیددندان",
"جک لندن",
"در آغوش خانواده",
"شاهزاده و گدا",
"مارک توین",
"آنتوان دو سنت‌اگزوپری",
"ساده دل",
"ولتر",
"مادام بوواری",
"گوستاو فلوبر",
"نظری به طبیعت و اسرار آن",
"لئون برتون",
"آخرین روز یک محکوم",
"تاریک‌ترین زندان",
"ایوان اولبرخت",
"نیه توچکا",
"فئودور داستایوسکی",
"مهاتما گاندی",
"رومن رولان",
"دوریت کوچک",
"چارلز دیکنز",
"طلا",
"بلز ساندرار",
"مرده ریگ",
"گی دو موپاسان",
"تپلی (داستان کوتاه)",
"مادر (رمان پرل باک)",
"پرل باک",
"دکتر کنوک",
"ژول رومن",
"انتشارات فرهنگ جاوید",
"آدم‌ها و خرچنگ‌ها",
"خوزه دو کاسترو",
"درباره مفهوم انجیل‌ها",
"کری ولف",
"ناپلئون",
"تارله",
"مسیح باز مصلوب",
"ایالات نامتحد",
"ولادیمیر پوزنر",
"بردگان سیاه",
"کایل آنستوت",
"ماجرای یک پیشوای شهید",
"انتشارات نیل",
"ماجرای یک مسیحی فقیر",
"سرمایه‌داری آمریکا",
"ماریان دوبوزی",
"ژاک سروون",
"پولینا چشم و چراغ کوهپایه",
"آناماریا ماتوته",
"داستان کودکی من",
"چارلی چاپلین",
"فاجعه سرخپوستان آمریکا",
"دی براون",
"کورتزیو مالاپارته",
"سگ کینه‌توز",
"آلبرتو واسکز فیگه‌رو",
"بی ریشه",
"زن نانوا",
"مارسل پانیول",
"قلعه مالویل",
"روبر مرل",
"بیست کشور آمریکای لاتین",
"مارسل نیدرگانگ",
"درد ملت (رمان کردی)",
"ابراهیم احمد",
"احمد قاضی",
"رمان",
"پنج قصه از هانس کریستیان آندرسن",
"هانس کریستیان آندرسن",
"در نبردی مشکوک",
"جان جان استاین‌بک",
"مادر (رمان گورکی)",
"ماکسیم گورکی",
"زمین و زمان",
"آولکوف",
"انتشارات علمی",
"کلیم سامگین",
"حضور (رمان)",
"جرزی کوزینسکی",
"غلامحسین میرزاصالح",
"ایوان وازوف",
"کرد و کردستان",
"بازیل نیکیتین",
"حلقه سوم",
"کوستاس تاکتیس",
"دکامرون",
"بوکاچیو",
"پسرک روزنامه فروش",
"هانس دومینیک (نویسنده)",
"ایلیا ارنبورگ",
"انتشارات نیلوفر",
"چهل روز موسی داغ",
"فرانتس ورفل",
"آلبر شاندور",
"تاریخ ارمنستان (کتاب نوشته پاسدرماجیان)",
"هراند پاسدرماجیان",
"تاریخ مردمی آمریکا",
"هاروی واسرمن",
"غروب فرشتگان",
"پاسکال چاکماکیان",
"زارا، عشق چوپان",
"محمدرضا شفیعی کدکنی",
"عمران صلاحی",
"صلاح پایانیانی",
"بدرالسادات رئوفی",
"از ''شازده کوچولو'' تا ''زوربای یونانی''"
] | [
"اعضای حزب توده",
"اهالی مهاباد",
"دانش‌آموختگان مدارس آلیانس",
"درگذشتگان ۱۳۷۶",
"درگذشتگان ۱۹۹۸ (میلادی)",
"زادگان ۱۲۹۲",
"زادگان ۱۹۱۳ (میلادی)",
"شاعران مرد اهل ایران",
"کردهای اهل ایران",
"مترجمان اهل ایران",
"مترجمان سده ۲۰ (میلادی)",
"محققان کرد",
"نویسندگان کرد",
"نویسندگان کرد اهل ایران",
"نویسندگان مرد کرد"
] |
2,644 | یونان | 2 | 2,774 | 0 | [
"يونان",
"یونانیان",
"يوناني",
"يونانيان",
"هلاس"
] | false | 2,619 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری یونان"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "یونان"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Greece.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat_of_arms_of_Greece.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "آزادی یا مرگ"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[سرودی برای آزادی]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "EU location GRE.png"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[آتن]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "38"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "00"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "23"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "43"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[آتن]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان یونانی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری پارلمانی]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس‌جمهور]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[کارلوس پاپولیاس]][[آلکسیس سیپراس]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "تشکیل"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "-اولین تمدن یونانی شناخته‌شده-استقلال از [[امپراتوری عثمانی]]-به‌رسمیت شناخته‌شدن"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۳۰۰۰ (پیش از میلاد)]][[۲۵ مارس]] [[۱۸۲۱]][[۳ اکتبر]] [[۱۸۲۹]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۱۳۱،۹۹۰"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۹۶ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۰٫۸۶۶۹"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۱۱]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۱۰،۸۱۶،۲۸۶"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۷۴ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۸۲"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۲۰ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "[[۲۰۰۷]]"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۳۰۵٫۵۹۵ میلیارد [[دلار]]"
},
{
"Item1": "رتبه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۳۷ام"
},
{
"Item1": "سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۲۷،۳۶۰ [[دلار]]"
},
{
"Item1": "رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۲۷ام"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "[[۲۰۰۴]]"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۹۲۱"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۲۴ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[یورو]] (€)<sup>۱</sup>"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "EUR"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "EET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "EEST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۲"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۳"
},
{
"Item1": "جهت رانندگی",
"Item2": "راست"
},
{
"Item1": "کد بینالمللی خودرو",
"Item2": "GR"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": ".gr"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۳۰"
},
{
"Item1": "پاورقی",
"Item2": "<sup>۱</sup> تا پیش از سال [[۲۰۰۲]]: [[دراخما]]"
}
],
"Title": "کشور"
} | یونان (Hellas) کشوری در جنوب شرقی اروپا و جنوب شبه جزیره بالکان است. این کشور از شمال با آلبانی، مقدونیه و بلغارستان و از شرق با ترکیه دارای مرز مشترک زمینی است. سرزمین اصلی یونان در جنوب و شرق به وسیله دریای مدیترانه احاطه شده و از غرب به دریای یونان نزدیک است. «یونان» نام فارسی این کشور است و این نام از ایونیا منطقه یونانی‌نشین آسیای صغیر گرفته شده‌است.
یونان در محل پیوند سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا واقع شده‌است و میراث‌دار یونان باستان، امپراتوری بیزانس و نزدیک چهار سده سلطه ترکان عثمانی است.
این کشور به عنوان مهد تمدن مغرب زمین و زادبوم دموکراسی، فلسفه غرب، بازیهای المپیک، علوم سیاسی، نمایشنامه‌نویسی (شامل هر دو نوع کمدی و تراژدی) قابل توجه است.
یونان دارای تاریخی ویژه و پرحادثه و دارنده میراث فرهنگی است که به‌طور قابل توجهی دارای نفوذ در آفریقای شمالی و منطقه خاورمیانه است و ساختاری بنیادی برای فرهنگ اروپا و آنچه امروز به عنوان غرب خوانده می‌شود، به حساب می‌آید.
امروز یونان کشوری توسعه‌یافته و یکی از اعضای اتحادیه اروپا (از ۱۹۸۱ میلادی)، عضو اتحادیه اقتصادی و پولی اتحادیه اروپا (از ۲۰۰۱ میلادی)، ناتو (از ۱۹۵۱ میلادی)، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی یا OECD (از ۱۹۶۰ میلادی)، آژانس فضایی اروپا یا ESA (از ۲۰۰۱ میلادی) است.
آتن پایتخت و سالونیک، پاتراس و هراکلیون از شهرهای بزرگ آن به‌شمار می‌روند.
نام
نام یونان نامی است که مردم باستانی شرق برای اشاره به یونانیها به کار می‌بردند که از زبان پارسی باستان آمده و این واژه نیز از زبان یونانی و از شهر ایونیا در کناره غربی آسیای صغیر گرفته شده‌است. تمام ملت‌های زیر تسلط ایرانی‌ها با این نام که از واژه سانسکریت Yavana گرفته شده بود، خو گرفتند. در آغاز در دستور زبان پانینی و سپس در زبان پالی Yona و در هند و یونانی Yonaka ذکر شده‌است. واژه یونان هم‌اکنون در فارسی، ترکی، عربی، هندی، ارمنی، آرامی، مالایی و اندونزیایی به کار می‌رود.
تاریخ
یونان باستان
سازوکار آنتیکیترا (۱۰۰ پیش از میلاد) نخستین رایانه آنالوگ جهان متعلق به عصر هلنیستی (موزه باستانشناسی ملی آتن).
سواحل دریای اژه یونان به‌طور غیرمنتظره‌ای شاهد بروز نخستین تمدن پیشرفته در اروپا بود که امروزه (تاثیرش) بخشی جدانشدنی از ساختار و فرهنگ و توسعه سیاسی در غرب است.
نقشه امپراتوری اسکندر و مسیر لشکرکشی او
در سال ۵۰۰ پیش از میلاد، امپراتوری هخامنشیان، استانهای یونان را در آسیای میانه و مقدونیه تصرف و تحت کنترل خود درآورد. تلاش‌های برخی از شهرهای یونان در آسیای میانه برای سرنگونی ایرانیان شکست خورد و ایران در ۴۹۲ سال قبل از میلاد به کشورهای سرزمین اصلی یونان حمله کرد اما پس از شکستی که در یکی از جنگ‌ها متحمل شد، در سال ۴۹۰ پیش از میلاد مجبور به عقب‌نشینی شد. شورش ایونیه (ایونیا) نیز از سال ۴۹۹ تا ۴۹۳ پیش از میلاد رخ داد. با تحریک یونانیان اروپا، آتش جنگ استقلال طلبانه ایونیه بر ضد دولت هخامنشی آغاز شد. در همین زمان گروهی از یونانیان به شهر سارد هخامنشی حمله کردند که به آتش‌سوزی بزرگی انجامید. جنگ ایونیه، شش سال به درازا کشید و فرجام آن پیروزی کامل و قطعی داریوش بزرگ بود. حمله دوم توسط ایرانی‌ها در سال ۴۸۰ قبل از میلاد رخ داد. پس از پیروزی یونانیان در سالهای ۴۸۰ و ۴۷۹ قبل از میلاد در سالامین و چند شهر دیگر، ایرانی‌ها مجبور شدند برای دومین بار سرزمین‌های اروپایی خود را ترک کنند، که نشان از خروج نهایی آنها از سرزمین‌های اروپایی تصرف شده توسط آنها بود. پیروزی‌های یونان در جنگهای یونان-پارس، به‌عنوان یک لحظه محوری و بسیار مهم در تاریخ جهان یاد می‌شود.
روابط با روسیه
ساموئل هانتینگتون صاحبنظر علوم سیاسی در فرضیه مشهور خود با عنوان "برخورد تمدنها یونان را در محور ارتدوکس‌ها قرار می‌داد که رهبری آن با روسیه است. بسیاری از پژوهشگران و صاحبنظران این فرضیه را رد میکنند اما بسیاری از یونانیها آن را قبول دارند. مردم یونان همیشه خواهان روابط نزدیک با روسیه بوده‌اند. بر اساس نظر سنجی بینالمللی که در سپتامبر ۲۰۱۳ توسط موسسه پیو انجام شد ۶۳ درصد از مردم یونان در قبال روسیه دیدگاه مثبتی داشتند. این نگاه مثبت به روسیه در تاریخ یونان ریشه‌های عمیقی دارد.
۱) در دورانی که یونان بخشی از امپراتوری عثمانی بود، یونانیها برای کمک معمولا به هم مذهبان ارتدکس خود در روسیه روی می‌آوردند.
۲) جنگ استقلال یونان در سال ۱۸۲۱ توسط یک گروه زیر زمینی به نام "انجمن دوستان" آغاز شد که در اودسا، یکی از بنادر امپراتوری روسیه در ساحل دریای سیاه، تشکیل شده بود.
۳) لوئانیس کاپودیستریاس، وزیر خارجه یونانی‌تبار امپراطوری روسیه در سال ۱۸۲۷ به عنوان اولین رئیس حکومت مستقل و نوپای یونان انتخاب شد.
۴) "حزب روسیه" در کشور و حکومت نوپای یونان پس از جنگ جهانی اول قوی‌ترین نیروی سیاسی بود.
هم‌اکنون یونان می‌خواهد به خرید گاز ارزانتر از روسیه امید ببندد تا مشکل اضطراری تامین سوخت و انرژی برای خانواده‌های فقیر این کشور را بر طرف کند. علاوه بر این سرمایه‌گذاری روسیه در یونان یا توسعه مناسبات جهانگردی با روسیه در رونق اقتصاد یونان موثر خواهد بود. در مقابل روسیه از یک متحد صاحب حق وتو در اتحادیه اروپا برخوردار خواهد شد که در شرایط فعلی و تنش بر سر بحران اوکراین برای مسکو بسیار مهم است. در فوریه ۲۰۱۵ روسیه قبول کرد که شرایط بازپرداخت وام ۲٫۵ میلیارد یورویی قبرس را تسهیل کرده و در آن کشور سرمایه‌گذاری بیشتری بکند؛ ولی این کمک در قبال تصمیم جدید دولت قبرس پیشنهاد شد که قبول کرد کشتیهای نظامی روسیه از بنادر این کشور استفاده کنند.
ارتباط با ایران
از تاریخ ۲۴ خرداد ماه ۱۳۹۴ شمسی، اولین پرواز مسافربری از طریق شرکت هواپیمایی ماهان از تهران به آتن برقرار شد.
این شرکت در هفته سه بار در روزهای یکشنبه - سه شنبه - جمعه در این مسیر پرواز برقرار کرده‌است.
تقسیمات کشوری
نمایی گسترده از جزیره‌ای در یونان
یونان حدود ۶۰۰۰ جزیره دارد که تنها ۲۲۷ مورد آن دارای سکنه است. مالک بسیاری از این جزایر افراد ثروتمند جهان هستند.
کشور یونان به ۱۳ ناحیه (به یونانی: ، تلفظ: پریفرئیس) تقسیم شده‌است. این ناحیه‌ها نیز به نوبه خود به ۵۴ شهرستان تقسیم شده‌اند.
نام ناحیه‌های یونان از این قرار است:
آتیک
یونان مرکزی
مقدوینه مرکزی
کرت
مقدونیه شرقی و تراکیه
اپیروس
جزایر ایونی
اژه شمالی
پلپونز
اژه جنوبی
تسالی
یونان غربی
مقدونیه غربی
نقشه ناحیه‌های یونان
اقتصاد
رشد تولید ناخالص داخلی یونان از بسیاری از اعضای اتحادیه اروپا بیشتر بوده‌است. صنعت گردشگری یکی از منابع عمده درآمدزایی برای یونان است و ۱۵٪ از سهم تولید ناخالص داخلی را شامل می‌شود. به‌طور مستقیم و غیر مستقیم ۱۶٫۵٪ از نیروی کار یونان در این صنعت به کار گرفته شده‌اند.
نیروی کار یونان بیش از ۴٫۹ میلیون نفر است که در میان کشورهای سازمان همکاری اقتصادی و توسعه بعد از کره جنوبی در رتبه دوم قرار دارد. بر پایه یک نظر سنجی که توسط دانشگاه گرونینگن انجام شد یونان بین سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۵ در رتبه سوم ساعات کار در هر سال در بین کشورهای اروپایی قرار دارد. به این ترتیب یونانیها در هر سال ۱،۸۱۱ ساعت کار کرده‌اند. در سال ۲۰۰۷ کارگران متوسط ۲۰ دلار در هر ساعت تولید کرده‌اند. این رقم مشابه اسپانیا و کمی بیش از نصف متوسط تولید کارگران در آمریکا است. نزدیک به یک پنجم نیروی کار را مهاجران خارجی تشکیل می‌دهند که در بخشهای کشاورزی و ساخت و ساز به کار گرفته شده‌اند.
از سال ۲۰۰۸ بحران اقتصادی، یونان را بارها به مرز ورشکستگی کامل کشانده و ۲۵ درصد از تولید ناخالص ملی و بیش از یک میلیون فرصت شغلی را از بین برده و در پی آن، ستون اصلی سیاست خارجی کشور یعنی تعلق به اروپا و غرب به شدت لطمه خورده‌است.
بحران بدهی‌ها
جورج پاپاندرئو در سال ۲۰۰۹ پس از نشستن بر مسند نخست‌وزیری پرده از کسری بودجه واقعی دولت برداشت. یونان پیش از این برای ورود به منطقه یورو در مورد وضعیت مالی خود و کلیه آمارهای مربوط به آن دروغ گفته بود. این آغازی بود بر بحران یونان در اروپا که عملا با سنگین شدن بیش از حد بدهیهای خارجی با خطر ناتوانی برای بازپرداخت وام‌ها روبرو می‌شد. آتن پس از آن وعده داد سیاستهای ریاضت اقتصادی را در پیش گیرد اما خیلی دیر بود چرا که عملا دچار ورشکستگی شده بود. کشورهای عضو اتحادیه اروپا اوایل فوریه ۲۰۱۰ در بروکسل وعده دادند از یونان حمایت کنند. اندکی بعد با اعلام اینکه بدهیهای یونان به بیش از پانزده درصد رسیده‌است، بازارهای مالی دچار آشفتگی شد و در ماه دسامبر موسسات اعتبارسنجی مانورهای خود را برای تنزل رتبه اعتباری یونان آغاز کردند.
در سال ۲۰۱۲، بدهیهای این کشور به سیصد و پنجاه میلیارد یورو افزایش پیدا کرد. یونان دیگر قادر به تامین نیازهای مالی خود نبود و از اروپا و جامعه بین‌الملل درخواست کمک کرد. بدین ترتیب یونان نخستین کشور منطقه یورو بود که کمک مالی بینالمللی به ارزش یکصد و ده میلیارد یورو دریافت کرد. یک سال بعد دومین بسته کمک نیز از راه رسید. با این حال یونان هنوز با خطر ناتوانی در بازپرداخت وام‌ها روبرو بود. مارس ۲۰۱۲ بیش از هشتاد و سه درصد از طلبکاران خصوصی یونان موافقت کردند بخشی از طلب خود را ببخشند و این مرهمی بود بر بخشی از بدهیهای سنگین این کشور.
ژانویه ۲۰۱۵ حزب سیریزا به رهبری آلکسیس سیپراس با وعده مذاکره مجدد در خصوص طرح نجات اقتصادی و پایان دادن به سیاستهای ریاضتی در انتخابات قانونگذاری به پیروزی رسید. این پیروزی در واقع واکنشی بود به سیاستهای پنج سال گذشته این کشور که نتیجه‌ای جز سقوط بیست و پنج درصدی تولید ناخالص داخلی و بیکارشدن یک چهارم از جمعیت یونان به همراه نداشت. مردم یونان با امید به رها شدن از سیاستهای ریاضت اقتصادی، حزب سیریزا را به قدرت رساندند.
پیامدها
این بحران باعث تعطیلی چند هفته‌ای بانک هاو ایجاد تظاهرات گسترده شد. همچنین مردم یونان روزانه فقط حق برداشتن ۶۰ یورو از حساب‌هایشان را دارند. همچنین این بحران باعث احتمال خروج دولت یونان از حوزه یرو و اتحادیه اروپا شده‌است.
همچنین بحران بدهی یونان تا جایی پیشرفت که حکومت آن مجبور شد یک رفراندوم راه‌اندازی کند تا برای پذیرش طرح نجات مالی اتحادیه اروپا و ادامه سیاستهای ریاضت اقتصادی از مردم نظرخواهی کند.
فرهنگ
فرهنگ یونان در طی هزاران سال تکامل یافته‌است.
در یونان باستان پسرها مهم‌تر از دخترها در نظر گرفته می‌شده‌اند.
خاستگاه بسیاری از هنرها همچون تئاتر در یونان و به ویژه در دولت شهر آتن بوده‌است.
نمای سراسرنما از تئاتر باستانی اپیداروس
ورزش
آنجلوس چاریستیس در حال زدن گل پیروزی یونان در فینال جام ملت‌های اروپا ۲۰۰۴
یونان زادگاه بازیهای المپیک است که برای اولین بار سال ۷۷۶ پیش از میلاد برگزار شده‌است. کشور یونان همچنین دو بار میزبان بازیهای نوین المپیک در سالهای ۱۸۹۶ و ۲۰۰۴ میلادی بوده‌است.
قهرمانی تیم ملی فوتبال یونان در مسابقات جام ملت‌های اروپا ۲۰۰۴ یکی از مهمترین اتفاقات ورزشی در تاریخ ورزش این کشور بوده‌است.
سوپر لیگ فوتبال یونان بالاترین سطح لیگ فوتبال در کشور یونان است که از ۱۹۵۹ میلادی تاکنون در این کشور برگزار می‌شود. این لیگ از ۱۶ تیم که از سراسر کشور یونان در آن شرکت میکنند، تشکیل می‌شود. المپیاکوس و پاناتینایکوس از موفقترین باشگاه‌های یونان هستند.
فهرست شهرهای یونان
فهرست شهرستان‌های یونان
فهرست استانهای یونان
زبان یونانی
الفبای یونانی
خدایان اساطیر یونانی
فهرست شخصیت‌ها، مکان‌ها و رویدادهای افسانه‌ای یونان باستان
فهرست شخصیت‌های اسطوره‌های یونانی
تاریخ حوادث یونان
جغرافیای تاریخی یونان | [
"سرود ملی یونان",
"آتن",
"زبان یونانی",
"جمهوری پارلمانی",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"کارلوس پاپولیاس",
"آلکسیس سیپراس",
"امپراتوری عثمانی",
"۳۰۰۰ (پیش از میلاد)",
"۲۵ مارس",
"۱۸۲۱ (میلادی)",
"۳ اکتبر",
"۱۸۲۹ (میلادی)",
"۲۰۱۱ (میلادی)",
"۲۰۰۷ (میلادی)",
"دلار آمریکا",
"۲۰۰۴ (میلادی)",
"یورو",
"۲۰۰۲ (میلادی)",
"دراخما",
"اروپا",
"بالکان",
"آلبانی",
"مقدونیه",
"بلغارستان",
"ترکیه",
"دریای مدیترانه",
"دریای یونان",
"فارسی",
"ایونیا",
"آسیای صغیر",
"عباس باقری",
"آسیا",
"آفریقا",
"یونان باستان",
"امپراتوری بیزانس",
"مردمان ترک",
"عثمانی",
"دموکراسی",
"فلسفه غرب",
"بازیهای المپیک",
"علوم سیاسی",
"نمایشنامه‌نویسی",
"کمدی",
"تراژدی",
"آفریقای شمالی",
"خاورمیانه",
"اتحادیه اروپا",
"اتحادیه اقتصادی و پولی اتحادیه اروپا",
"ناتو",
"سازمان همکاری و توسعه اقتصادی",
"آژانس فضایی اروپا",
"سالونیک",
"پاتراس",
"هراکلیون",
"پارسی باستان",
"سانسکریت",
"پانینی",
"پالی",
"ترکی",
"عربی",
"زبان هندی",
"زبان ارمنی",
"آرامی",
"مالایی",
"اندونزیایی",
"عصر هلنیستی",
"موزه باستانشناسی ملی آتن",
"دریای اژه",
"تمدن",
"فرهنگ",
"غرب",
"شاهنشاهی هخامنشی",
"ایونیه",
"ساموئل هانتینگتون",
"ارتدکس",
"جنگ استقلال یونان",
"اودسا",
"امپراتوری روسیه",
"دریای سیاه",
"لوئانیس کاپودیستریاس",
"جنگ جهانی اول",
"حق وتو",
"مداخله نظامی روسیه در اوکراین",
"مسکو",
"قبرس",
"پرواز",
"هواپیمایی ماهان",
"تهران",
"جزیره",
"بی‌بی‌سی فارسی",
"استان آتیک",
"استان یونان مرکزی",
"مقدوینه مرکزی",
"جزیره کرت",
"مقدونیه شرقی و تراکیه",
"استان اپیروس",
"استان جزایر ایونی",
"استان اژه شمالی",
"استان پلپونز",
"استان اژه جنوبی",
"تسالی",
"یونان غربی",
"مقدونیه غربی",
"سازمان همکاری اقتصادی و توسعه",
"کره جنوبی",
"جورج پاپاندرئو",
"ریاضت اقتصادی",
"ورشکستگی",
"بروکسل",
"مؤسسات اعتبارسنجی",
"منطقه یورو",
"سیریزا",
"دولت شهر",
"فینال جام ملت‌های اروپا ۲۰۰۴",
"بازیهای المپیک تابستانی ۱۸۹۶",
"بازیهای المپیک تابستانی ۲۰۰۴",
"تیم ملی فوتبال یونان",
"جام ملت‌های اروپا ۲۰۰۴",
"سوپر لیگ فوتبال یونان",
"۱۹۵۹ میلادی",
"باشگاه فوتبال المپیاکوس",
"باشگاه فوتبال پاناتینایکوس",
"فهرست شهرهای یونان",
"فهرست شهرستان‌های یونان",
"فهرست استانهای یونان",
"الفبای یونانی",
"خدایان اساطیر یونانی",
"فهرست شخصیت‌ها، مکان‌ها و رویدادهای افسانه‌ای یونان باستان",
"فهرست شخصیت‌های اسطوره‌های یونانی",
"تاریخ حوادث یونان",
"جغرافیای تاریخی یونان"
] | [
"یونان",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۸۲۱ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۸۲۱ (میلادی) در اروپا",
"جمهوری‌ها",
"جنوب شرقی اروپا",
"کشورهای اروپایی",
"کشورهای ساحلی مدیترانه",
"کشورهای عضو اتحادیه اروپا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو ناتو",
"لیبرال دموکراسی"
] |
2,645 | محمد قاضی (نگارگر) | 1 | 34 | 0 | [
"محمد قاضي (نگارگر)"
] | false | 5 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "رنگ پس‌زمینه",
"Item2": "#BCD4E6"
},
{
"Item1": "عنوان",
"Item2": "محمد قاضی"
},
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "'''محمد قاضی اسداللهی'''"
},
{
"Item1": "تاریخ تولد",
"Item2": "[[مهر]] ۱۳۰۳"
},
{
"Item1": "شهر تولد",
"Item2": "[[تهران]]"
},
{
"Item1": "تاریخ مرگ",
"Item2": "۲۰ آذر ۱۳۸۲"
},
{
"Item1": "شهر مرگ",
"Item2": "[[تهران]]"
},
{
"Item1": "ملیت",
"Item2": "ایرانی"
},
{
"Item1": "رشته",
"Item2": "هنرمند، [[نقاش]] ([[پرتره]])، [[مجسمه‌ساز]] ([[سردیس]]) و [[خوشنویس]]"
},
{
"Item1": "همسر",
"Item2": "[[زبیده جهانگیری]]"
}
],
"Title": "هنرمند"
} | محمد قاضی اسداللهی (زاده مهر ۱۳۰۳ در تهران - درگذشته ۲۰ آذر ۱۳۸۲ در تهران) هنرمند ایرانی، نقاش (پرتره)، مجسمه‌ساز (سردیس) و خوشنویس معاصر است.
زندگی
محمد قاضی اولین تابلوی رنگ و روغن خود را در سن پانزده سالگی روی جعبه شیرینی ساخت. در سال ۱۳۲۲ دانشگاه هنر را نیمه کاره رها کرد و بلافاصله از او دعوت شد به عنوان معلم و سپس دبیر نقاشی در مدارس «فردوسی» و «فیروز بهرام» به تدریس بپردازد. تابلوی معروف «عیسی مسیح» او که در سن شانزده سالگی کشیده بود از تلویزیون آمریکا به نمایش درآمد و برای او شهرت و موفقیت بسیاری به ارمغان آورد، این کار در سال ۱۹۵۸ در یک حراج آمریکایی ۴۰٫۰۰۰ دلار قیمت گذاری شد. او در سال ۱۳۳۷ در شیکاگوی آمریکا در «استودیوی مک» مشغول به آموزش نقاشی و مجسمه‌سازی شد.
همسر محمد قاضی پس از درگذشت او در سال ۱۳۸۲ طی یک موافقت اصولی نگهداری بخشی از آثارش را به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری سپرد که بعدها از سرنوشت آنها خبری منتشر نشد.
محمدقاضی اسداللهی از نوادگان قاضی اسدالله کوهپایی کاشانی یا (قاضی اسدقهبایی قاسانی) عارف معروف و قاضی کاشان درعهد صفوی است
که مقبره‌اش در میدان قاضی اسدالله کاشان زیارتگاه اهل دل ودردمندان است. پدر در پدر خطاط واهل هنر بودند. ابوالفضل ساوجی و فضل‌الله ساوجی و ذبیح بهروز هم ازاین خاندان اند.
آثار
از کارهای معروف او می‌توان به پرتره‌هایی از «بهزاد»ها، «ملک الشعرای بهار»، پروفسور «محسن هشترودی»، «کمال الملک»، دکتر «محمد مصدق»، «ابوالحسن صبا»، «فرانس یوناس» (رئیس‌جمهور اسبق اتریش)، «الکسی کاسیگین» (نخست‌وزیر سابق اتحاد جماهیر شوروی) و جمعی دیگر از بزرگان ایرانی و غیر ایرانی اشاره کرد. از جمله آثار اهدایی به میراث فرهنگی، که جمعا ۲۳ تابلو از خود نقاش و چند کپی را شامل می‌شود، تابوی مادر استاد است و نیز «عیسی مسیح» که در تاریخ نقاشی ایران نظیر ندارد. تابلوها به موزه کاخ سعدآباد سپرده شده‌است. | [
"مهر (ماه)",
"تهران",
"نقاش",
"پرتره",
"مجسمه‌ساز",
"سردیس",
"خوشنویس",
"زبیده جهانگیری",
"رنگ و روغن",
"دانشگاه هنر",
"۱۹۵۸ (میلادی)",
"شیکاگو",
"سازمان میراث فرهنگی و گردشگری",
"ذبیح بهروز",
"بهزاد",
"ملک الشعرای بهار",
"محسن هشترودی",
"کمال الملک",
"محمد مصدق",
"ابوالحسن صبا",
"فرانس یوناس",
"الکسی کاسیگین"
] | [
"اهالی تهران",
"درگذشتگان ۱۳۸۲",
"زادگان ۱۳۰۳",
"مجسمه‌سازان اهل ایران",
"نقاشان اهل ایران"
] |
2,646 | هلند | 2 | 4,298 | 0 | [
"هلندي",
"هالند",
"نیدرلند",
"نيدرلند",
"کشور هلند"
] | false | 4,151 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "هلند"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "هلند"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of the Netherlands.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Royal Coat of Arms of the Netherlands.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "«ماندگار خواهم شد»"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[ویلهلموس]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "EU location NED.png"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[آمستردام]]<sup>۱</sup>"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "52"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "21"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "04"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "52"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[آمستردام]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[هلندی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[پادشاهی]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[شاه]]• [[وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[شاه ویلم الکساندر]][[مارک روته]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "[[استقلال]] از [[آلمان]]"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "]اعلام [[استقلال]]به‌رسمیت شناخته‌شدن"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۲۶ ژوئیه]] [[۱۵۸۱]][[۳۰ ژانویه]] [[۱۶۴۸]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۴۱،۵۲۶"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۳۴ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۱۸٫۴۱"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۷]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۱۶،۵۷۰،۶۱۳"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۵۹ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۳۹۵"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۲۳ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "[[۲۰۰۶]]"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۵۴۱٫۵۱۳ میلیارد [[دلار]]"
},
{
"Item1": "رتبه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۲۳ام"
},
{
"Item1": "سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۳۵،۰۷۸ [[دلار]]"
},
{
"Item1": "رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۱۰ام"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "[[۲۰۰۶]]"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۹۴۷"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۱۰ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[یورو]] (€)<sup>۲</sup>"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "EUR"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "CET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "CEST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۱"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۲"
},
{
"Item1": "کد بینالمللی خودرو",
"Item2": "NL"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": ".nl"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۳۱"
},
{
"Item1": "پاورقی",
"Item2": "<sup>۱</sup> [[لاهه]] پایتخت اداری کشور است.<sup>۲</sup> تا پیش از سال [[۲۰۰۲]]: [[گیلدر هلند]]"
}
],
"Title": "کشور"
} | هلند (به هلندی: Nederland (تلفظ: نیدرلانت)) کشوری است کوچک از قلمروهای پادشاهی هلند در شمال غربی اروپا با شانزده و نیم میلیون جمعیت که بیشترشان مسیحی پروتستان هستند. جمعیت مسلمانان هلند نزدیک به یک میلیون نفر است. پایتخت هلند شهر آمستردام است، اما به منظور تمرکززدایی بسیاری از وزارتخانه‌ها و سفارتخانه‌ها در شهر لاهه یا پیرامون آن مستقر شده‌اند. هلند بخش اصلی و اروپایی پادشاهی هلند (به زبان هلندی: Koninkrijk der Nederlanden کنینک‌ریک در نیدرلاندن) به‌شمار می‌رود که جزایری را در آمریکای مرکزی نیز شامل می‌شود. هلند از شرق با آلمان همسایه‌است و از جنوب با بلژیک و از غرب نیز از طریق دریا با بریتانیا هم‌جوار است.
بندر روتردام دومین شهر بزرگ هلند است و از نظر مساحت و تعداد اسکله‌هایی که دارد، بزرگترین بندر اروپا نیز به‌شمار می‌رود.
۲۵ درصد از زمینهای کشور هلند پایینتر از سطح دریای آزاد قرار دارد و ۲۱ درصد از جمعیت آن در این مناطق زندگی میکنند.
نام
حدود ۵۰ درصد از زمینهای هلند نیز ارتفاعی کمتر از یک متر از سطح دریا دارد. به این خاطر است که نام این کشور در زبان هلندی Nederland به معنی «سرزمین پست» (فروبوم) است و نامی که بسیاری زبانهای دیگر برای این کشور به‌کار می‌برند هم همین معنی را می‌دهد. هلند را در آلمانی Niederlande، در انگلیسی the Netherlands، در کرواتی Nizozemska، در فرانسوی Les Pays-Bas، در ایتالیایی Paesi Bassi، در فنلاندی Alankomaat و در اسپانیایی Países Bajos می‌نامند که همگی در این زبان‌ها به معنی «سرزمین پست» است.
واژه هلند که در زبان فارسی برای این کشور به‌کار می‌رود در اصل نام منطقه‌ای از این کشور بوده (مقایسه شود: پارس/ایران) که برای اشاره همه کشور به‌کار رفته‌است. واژه هلند Holland در زبان هلندی میانه به شکل holtland بود و معنی آن «سرزمین چوب» است.
جغرافیا
مساحت بخش اروپایی پادشاهی هلند ۴۱،۵۲۸ کیلومتر مربع است. هلند بین عرض‌های ۵۰ درجه و ۵۴ درجه شمالی و طول‌های ۳ و ۸ درجه شرقی قرار گرفته است.
هلند کشوری است بسیار کم‌ارتفاع و هموار، به‌طوری‌که حدود ۲۶ درصد از مساحت آن و ۲۱ درصد از جمعیت آن در زمین‌هایی زیر سطح دریاهای آزاد زندگی میکنند. حدود ۵۰ درصد از سرزمین هلند نیز تنها یک متر بالاتر از سطح دریا جای گرفته است.
بخش اعظم قسمت اروپایی کشور مسطح است، به استثنای مقداری تپه در انتهای جنوب شرقی کشور، و یک منطقه تپه‌ماهوری در مرکز کشور. بلندترین تپه‌ها که در جنوب شرق واقع شده‌اند بیش از ۳۲۱ متر ارتفاع ندارند.
اکثر نواحی زیر سطح دریا، توسط مردم هلند ایجاد شده‌اند، این کار در پی حفر زمین‌ها برای استخراج ذغالسنگ یا خشک کردن آب دریا و سدبندی جلوی دریا انجام شده‌است.
از اواخر سده شانزدهم، زمینهای پهناور خشک‌شده از دریا که پلدر نامیده می‌شوند توسط سامانه‌های زهکشی دقیق و حساسی که شامل خاکریزها، کانال‌ها و ایستگاه‌های پمپاژ هستند، حفظ می‌شوند. تقریبا ۱۷ درصد از اراضی کشور پیش از این دریا و دریاچه بوده که در چارچوب پروژه‌های مختلف خشک و قابل استفاده شده‌است.
بخش اعظم خاک هلند ابتدائا بر اثر رسوبات سه رودخانه بزرگ اروپایی در ریزشگاه آنها به دریا تشکیل شده‌است. این سه رودخانه عبارتند از راین، رود موز (ماس) و اسخلده. بخش جنوب غربی هلند تا به امروز همچنان دلتای این سه رودخانه است و دلتای راین-موز-اسخلده نامیده می‌شود.
پیشینه
استقلال هلند
هلند تا پیش از استقلال به هلند هابسبورگ شناخته می‌شد. چراکه زیر فرمان امپراتوری هابسبورگ بود. در پی جنگی خونین و هشتادساله در سال ۱۶۴۸ میلادی از زیر فرمان امپراتور اسپانیا خارج شد. پس از آن با برقراری جمهوری و در پی آن با ایجاد آرامش در کشور، فعالیت‌های بازرگانی، فرهنگی و سیاسی گسترده‌ای از سوی هلندیان آغاز شد که از آن به عنوان دوران طلایی هلند نام برده می‌شود.
جنگهای انگلستان-هلند
مقاله اصلی: جنگهای انگلستان-هلند
مقاله اصلی: فهرست شاهان هلند
اقتصاد
تولید ناخالص داخلی هلند (نه تولید ملی) در سال ۲۰۰۶ بیش از پانصد میلیارد یورو بوده‌است و نرخ رشد اقتصادی در همین سال نزدیک به ۳ درصد بوده‌است. رشد تورم در هلند از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۷ بطور میانگین حدود دو درصد گزارش شده‌است. نرخ بیکاری در دوره مشابه حدود دو درصد بوده‌است (۴۰۰ هزار نفر و کمتر).
هلند در پرورش و تجارت گل مقام اول را در جهان داراست. دامداری و کشاورزی نیز از پایه‌های اقتصاد هلند محسوب می‌شود. هلندیها علی‌رغم کوچکی کشورشان سهم بزرگی در تجارت و بانکداری جهانی دارند. ایالات متحده آمریکا یکی از بازارهای اصلی هلند است و کشورهای اتحادیه اروپا مهمترین شرکای تجاری آن هستند. بیش از نیمی از سهام شرکت نفتی- گازی شل را هلند در اختیار دارد و مابقی را بریتانیا. این شرکت که بخش هلندی آن به رویال داچ شل معروف است در زمینه استخراج و تجارت نفت و گاز در سراسر جهان از جمله ایران فعالیت می‌کند. هلند خود نیز دارای ذخایر گاز طبیعی است و بخش از آن را صادر می‌کند. کشتی‌سازی و صنایع شیمیایی از دیگر صنایع مادر در هلند هستند. از شرکت‌های بزرگ هلندی می‌توان به فیلیپس (صنایع الکترونیک)، هاینکن (یکی از عمده‌ترین تولیدکنندگان آبجو در جهان) و (صنایع شیمیایی مانند آکزونوبل) اشاره کرد.
واحد پول هلند پیش از تبدیل به یورو، فلورن یا گیلدر هلندی بود.
سیاست
حکومت هلند پادشاهی مشروطه‌است که در آن شاه یا ملکه نقش چندان تعیین‌کننده‌ای در سیاست ندارد و بیشتر نماد وحدت ملی است. در ۳۰ آوریل ۲۰۱۳ میلادی، ملکه بئاتریکس از سمت خود کناره‌گیری کرد و پسرش ویلم الکساندر رسما پادشاه کشور شد. پیش از ویلم الکساندر به مدت ۱۲۰ سال زنان (ملکه‌ها) بر هلند حکومت کرده‌اند.
دو مجلس نمایندگان در این کشور وجود دارد و حزب دارای بیشترین رای در انتخابات پارلمانی نخست‌وزیر را برمی‌گزیند و دولت را تشکیل می‌دهد. او مهمترین مقام سیاسی کشور شناخته می‌شود. احزاب دموکرات مسیحی، سوسیال دموکرات (کار)، سوسیالیست، حزب سبزها و لیبرال از احزاب عمده در این کشور هستند. طی چند سال اخیر و بخصوص در انتخابات پارلمانی ۲۰۱۰ حزب آزادی (راست افراطی به رهبری خیرت ویلدرس) صندلی‌های بیشتری در مجلس هلند بدست آورده و ممکن است در دولت آتی به رهبری لیبرالها VVD حضور داشته باشد. تعداد قابل توجهی از نمایندگان مجلس هلند را شهروندان مهاجر ترک تبار و مراکشی‌تبار تشکیل می‌دهند. از ایرانیان مقیم هلند نیز «فرح کریمی» به نمایندگی از حزب سبزها در مجلس هلند حضور داشته‌است.
جریان راست‌گرای افراطی در هلند از جمله به خاطر رشد تعداد مهاجران در این کشور، در دهه حاضر قدرت گرفت که نتیجه آن ورود احزابی چون ال‌پی‌اف (فهرست پیم فورتاین) به پارلمان و دولت بود. با کشته شدن پیم فرتاین بدست یک هلندی، او و بعد حزب اش از صحنه سیاست حذف شدند و خیرت ویلدرس با «حزب آزادی» طرفداران او را به سوی خود جلب کرد و وارد پارلمان شد. ویلدرز مخالف حضور مسلمانان در هلند است چرا که اسلام را یک تهدید رو به گسترش می‌داند که باید جلوی آن را گرفت. قتل فیلمساز هلندی تئو فان خخ (ون گوگ) توسط یک مراکشی در سال ۲۰۰۴ به حزب ضد اسلامی ویلدرس کمک کرد تا وارد پارلمان بشوند.
در فروردین ۱۳۸۷ نمایش فیلم کوتاهی از خیرت ویلدرس به نام فتنه مخالفت‌های زیادی در هلند و خارج از این کشور برانگیخت. او در این فیلم قرآن و مسلمانان را مروج خشونت می‌داند. نخست‌وزیر پیشین دولت هلند، یان پیتر بالکننده که از حزب دموکرات مسیحی است این فیلم را محکوم کرد. بر خلاف نگرانی‌ها، مسلمانان هلند خشونتی علیه این فیلم نشان ندادند و از روش‌های قانونی برای اعتراض به آن استفاده کردند. رسانه‌های دولتی هلند آگاهانه به مسلمانان میدان دادند تا مخالفت‌هایشان را ابراز کنند.
هلند عضو قدیمی اتحادیه اروپا و همچنین عضو پیمان نظامی ناتو است. دولت هلند از حمله آمریکا به افغانستان و عراق پشتیبانی کرد و هم اکنون در افغانستان نیرو دارد.
هلند همراه با بلژیک و لوکزامبورگ، بنلوکس را تشکیل می‌دهند. این نام یک پیمان همکاری منطقه‌ای بین این سه کشور است و از ترکیب نخستین حروف نام این کشورها ساخته شده‌است و این پیمان مادر پیمان اروپای یکپارچه‌است.
تقسیمات کشوری
left
استانهای هلند
استان
مرکز
درنته
آسن
فلیوولاند
لیلی‌استاد
فریس‌لاند
لیوواردن
خلدرلاند
آرنهم
خرونینگن
خرونینگن
لیمبورخ
ماستریخت
برابانت شمالی
سرتوخن‌بوس
هلند شمالی
هارلم
افریسل
زووله
هلند جنوبی
لاهه
اوترخت
اوترخت
زیلاند
میدل‌بورخ
تصویر ماهواره‌ای از کشور هلند، سال ۲۰۰۰
و معروف به گل لاله (لقبشان) است
اما کنترل شده برای این سرزمین کوچک محسوب می‌شوند. مهار آب دریا و رودخانه‌ها همواره یکی از چالشهای هلند بوده‌است و آنها در این کار و نیز در ایجاد خشکی در دریا بسیار پرتجربه هستند. شهرهای جدیدی چون آلمیره و لیلی‌استاد که در جنوب دریاچه ایسل‌میر واقع اند، در چنین زمین‌هایی بنا شده‌اند.
مردم
نماد فرهنگ هلندی
زبان رسمی هلند، هلندی است (به هلندی:Nederlands). این زبان شاخه‌ای از زبانهای ژرمنی است و به آلمانی شباهت‌هایی دارد. برخی واژگان فرانسوی نیز از دوره‌های تسلط فرانسویان بر این منطقه، در زبان هلندی جذب شده‌اند. گستره جغرافیایی زبان هلندی به جز کشور هلند، استانهای شمالی بلژیک را نیز دربر میگیرد. در مستعمرات هلند از جمله در سورینام لهجه‌های بومی‌شده هلندی کاربرد داشته‌است. همچنین هلندیان علاقه‌مند به یادگیری زبانهای خارجی هستند به گونه‌ای که بین ۹۱ تا ۹۳ درصد آنها به انگلیسی، ۷۱ درصد به آلمانی، ۲۹ درصد به فرانسوی و ۵ درصد به اسپانیایی میتوانند محاوره کنند.
در کشور هلند در حدود ۳۰ هزار فارسی‌زبان ایرانی سکونت دارند، ۳۵ هزار نفر از کشور افغانستان هستند که آنها به زبانهای فارسی دری، پشتو، اردو، ترکی ازبکی صحبت میکنند.
میانگین قد مردان هلندی ۱۸۴ سانتیمتر است که کشور هلند را در رتبه اول بلند قامت‌ترین مردمان جهان قرار داده‌است، پس از هلند مردان نروژ نیز با ۱۸۳ سانتیمتر در جایگاه دوم جای دارند.
فرهنگ
هلند نقاش‌های شناخته شده‌ای داشته‌است. در سده ۱۷ میلادی، در زمانی که جمهوری هلند در اوج خود بود، استادان بزرگی همچون رامبرانت، یوهانس ورمر، جان استین، جیکوب ایساکزون و بسیاری دیگر فعالیت می‌کردند. نقاش‌های مشهور سده ۱۹ و ۲۰ هلند، ون گوگ و پیت موندریان بوده‌اند. موریس اشر هنرمند گرافیست این دوران بود. هلند خانه فیلسوف‌های بزرگی چون اسپینوزا و دزیدریوس اراسموس بوده‌است. تمام کارهای اصلی دکارت در هلند انجام شده‌است.
زبان هلندی
فهرست شهرهای هلند
باشگاه فوتبال آژاکس آمستردام
آموزش عالی در هلند
مذهب تشیع در هلند
امپراتوری هلند
آنتیل هلند | [
"سرود ملی هلند",
"آمستردام",
"زبان هلندی",
"پادشاهی مشروطه",
"پادشاه",
"نخست‌وزیر",
"ویلم-الکساندر هلند",
"مارک روته",
"استقلال",
"آلمان نازی",
"۲۶ ژوئیه",
"۱۵۸۱ (میلادی)",
"۳۰ ژانویه",
"۱۶۴۸ (میلادی)",
"۲۰۰۷ (میلادی)",
"۲۰۰۶ (میلادی)",
"دلار آمریکا",
"یورو",
"لاهه",
"۲۰۰۲ (میلادی)",
"گیلدر هلند",
"قلمرو",
"پادشاهی هلند",
"شمال غربی اروپا",
"اروپا",
"مسیحی",
"پروتستان",
"مسلمانان",
"آمریکای مرکزی",
"آلمان",
"بلژیک",
"بریتانیا",
"روتردام",
"Centraal Bureau voor de Statistiek",
"تپه",
"پلدر",
"زهکشی",
"خاکریز",
"پمپاژ",
"راین (رود)",
"رود موز",
"اسخلده",
"هلند هابسبورگ",
"امپراتوری هابسبورگ",
"جنگ هشتادساله",
"اسپانیا",
"جمهوری هلند",
"دوران طلایی هلند",
"جنگهای انگلستان-هلند",
"فهرست شاهان هلند",
"ایالات متحده آمریکا",
"اتحادیه اروپا",
"رویال داچ شل",
"ایران",
"فیلیپس",
"هاینکن",
"آبجو",
"آکزونوبل",
"فلورن",
"گیلدر",
"ویلم الکساندر",
"فرح کریمی",
"فهرست پیم فورتاین",
"خیرت ویلدرس",
"تئو ون گوگ",
"فتنه (فیلم)",
"یان پیتر بالکننده",
"بنلوکس",
"استانهای هلند",
"پایتخت",
"درنته",
"آسن",
"فلیوولاند",
"لیلی‌استاد",
"فریس‌لاند",
"لیوواردن",
"خلدرلاند",
"آرنهم",
"خرونینگن (استان)",
"خرونینگن (شهر)",
"لیمبورخ (هلند)",
"ماستریخت",
"برابانت شمالی",
"سرتوخن‌بوس",
"هلند شمالی",
"هارلم",
"افریسل",
"زووله",
"هلند جنوبی",
"اوترخت (استان)",
"اوترخت (شهر)",
"زیلاند",
"میدل‌بورخ",
"آلمیره",
"دریاچه ایسل‌میر",
"زبانهای ژرمنی",
"زبان آلمانی",
"سورینام",
"زبان انگلیسی",
"زبان فرانسوی",
"زبان اسپانیایی",
"محاوره",
"سانتیمتر",
"نقاش",
"رامبرانت",
"یوهانس ورمر",
"جان استین",
"جیکوب ایساکزون",
"ون گوگ",
"پیت موندریان",
"موریس اشر",
"اسپینوزا",
"دزیدریوس اراسموس",
"دکارت",
"فهرست شهرهای هلند",
"باشگاه فوتبال آژاکس آمستردام",
"آموزش عالی در هلند",
"مذهب تشیع در هلند",
"امپراتوری هلند",
"آنتیل هلند"
] | [
"هلند",
"اروپای شمالی",
"اروپای غربی",
"بنلوکس",
"پادشاهی مشروطه",
"پادشاهی هلند",
"فهرست کشورهای در گستره بیش از یک قاره",
"قلمروها و کشورهای ژرمنی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های هلندی‌زبان",
"کشورهای اروپایی",
"کشورهای جزایر کارائیب",
"کشورهای عضو اتحادیه اروپا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو ناتو",
"کشورهای هم‌مرز با اقیانوس اطلس",
"لیبرال دموکراسی"
] |
2,647 | ویتنام | 2 | 1,089 | 0 | [
"جمهوری سوسیالیستی ویتنام",
"ويتنام",
"جمهوري سوسياليستي ويتنام",
"ویت نام"
] | false | 1,007 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری سوسیالیستی ویتنام"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "ویتنام"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Vietnam.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Emblem of Vietnam.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "استقلال-آزادی-شادی"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[سرود سربازان حمله‌ور]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Location0fVietnam.svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[هانوی]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "21"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "105"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "51"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[شهر هوشی مینه]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[ویتنامی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری سوسیالیستی]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس‌جمهور]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[ترونگ تان سانگ]][[نگوین تان دونگ]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال از [[فرانسه]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۲ سپتامبر]] [[۱۹۴۵]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۳۳۱،۶۹۰"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۶۵ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۱،۳"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۹۴،۵۶۹،۰۷۲"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۳ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۲۵۳"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۴۶ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[دونگ]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "VND"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "GMT"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "DST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۷"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۷"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.vn]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۸۴"
}
],
"Title": "کشور"
} | جمهوری سوسیالیستی ویتنام که با نام رایج ویتنام معروف است، کشوری است در جنوب شرقی آسیا و پایتخت آن هانوی است.
تاریخ
در ۱۸۰۲، «نگوین آن» تونکن (شمال کشور)، آنام (مرکز) و کوشن‌شین (جنوب) را متحد و خود را امپراتور ویتنام ساخت. از دهه ۱۸۶۰ فرانسویان در این منطقه مداخله کردند، در ۱۸۸۳ سرزمینی تحت‌الحمایه در ویتنام بوجود آوردند و در ۱۸۸۷ اتحاد هندوچین را - شامل کامبوج و لائوس - تشکیل دادند. در دهه ۱۹۳۰ شورشهای ضد استعماری آغازگر دوره‌ای از جنگ و اشغال بود که به مدت ۴۰ سال طول کشید. در ۱۹۴۰ ژاپن، ویتنام را اشغال و سرانجام حکومت دست‌نشانده‌ای تحت امپراتوری بائودای برپا کرد. در ۱۹۴۱هوشی مین، رهبر کمونیست، ویت مین را به صورت ارتش ملی‌گرای چریکی برای جنگ با ژاپنی‌ها بنیاد نهاد. در ماه‌های آخر جنگ، ویت‌مین از آمریکا کمک دریافت کرد. پس از تسلیم ژاپن، جمهوری دمکراتیک ویتنام با ریاست هوشی‌مین در هانوی تاسیس شد. فرانسه تا ۱۹۴۶ سلطه خود را بازنیافت، و در ابتدا جمهوری دموکراتیک ویتنام را به عنوان یک «کشور آزاد» داخل هندوچین فرانسه به رسمیت شناخت. پس از برخورد میان حکومت هانوی و فرانسویان، هوشی‌مین هانوی را ترک و جنگ چریکی را با استعمارگران و بائودای، امپراتور به تخت بازگشته، آغاز کرد. ویت‌مین به تدریج تمام تونکن را به دست آورد و در ۱۹۵۴ فرانسویان را در دین‌بین‌فو، پس از ۵۵ روز محاصره، وادار به تسلیم کرد. قرارداد صلح ژنو (ژوئیه ۱۹۵۴) ویتنام را به منطقه کمونیست در شمال و منطقه حکومت بائودای در جنوب تقسیم کرد. انتخابات در سراسر کشور برای ۱۹۵۶ زمان‌بندی شده بود، ولی شمال از شرکت امتناع کرد. در ۱۹۵۵ بائودین خلع شد و نگودین‌دیم در ویتنام جنوبی اعلام جمهوری کرد. رژیم سرکوبگر دیم موجب تشویق فعالیت چریکهای کمونیست در جنوب شد و در ۱۹۶۰ نیروی چریکی ویت کنگ (کمونیست) با هدف سرنگون کردن دولت طرفدار غرب در ویتنام جنوبی تشکیل گردید. در ۱۹۶۱ جان فیتزجرالد کندی، رئیس‌جمهور آمریکا، مستشاران نظامی آمریکایی را برای کمک به ویتنام جنوبی اعزام کرد. در ۱۹۶۴ گروه «مستشاران» به ارتشی از سربازان کادر آمریکا بسط یافته بود. پس از حمله‌ای که ادعا می‌شود، ویتنام شمالی به ناوهای نیروی دریایی آمریکا کرد (۱۹۶۴)، آمریکا بمباران هوایی شمال را به‌طور منظم آغاز کرد. در پایان ۱۹۶۴ قریب به ۲۰۰،۰۰۰ نفر از نیروهای رزمی آمریکا در ویتنام درگیر عملیات بودند. در برابر حمله موسوم به تت، کمونیستها در ۱۹۶۸ مقاومت شدند و ضعف ویتنام جنوبی آشکار گردید. مخالفت با جنگ در آمریکا افزایش یافت. در ۱۹۶۹ مذاکرات صلح آغاز شد ولی در ۱۹۷۰ نیروهای آمریکایی بر ضد ویت‌کنگ در لائوس و کامبوج فعال بودند. این جنگ طبق موافقات صلح پاریس (۱۹۷۳) رسما به پایان رسید، ولی پس از عقب‌نشینی سربازان آمریکایی ادامه یافت. از زمان تسخیر جنوب (۱۹۷۵) از طرف کمونیستها و اتحاد مجدد ویتنام بازسازی کشور را جنگ مرزی با چین (۱۹۷۹) و اشغال کامبوج (۱۹۷۹ تا ۱۹۸۹) به دست نیروهای ویتنامی به تاخیر انداخته‌است. فقدان کمک و سرمایه‌گذاری غربی مانع توسعه اقتصادی بوده، و این وضع، در ترکیب با سرکوب سیاسی، منجر به فرار شمار کثیری پناه‌جو («قایق‌سوار»)از کشور شده‌است. از ۱۹۸۹ کوشش برای جذب سرمایه غربی موجب اتخاذ سیاستهای عملی‌گرایانه‌تری شده‌است.
جغرافیای سیاسی
جمهوری سوسیالیستی ویتنام با مساحت ۳۳۰۳۶۳ کیلومتر مربع در قسمت شرقی شبه جزیره هند و چین در منطقه جنوب شرقی آسیا واقع شده‌است. ویتنام از شمال با جمهوری خلق چین همسایه بوده و از شرق به خلیج Tonkin و دریای چین جنوبی محدود است. این کشور از غرب با کشور لائوس و در قسمت جنوب غرب با کشور کامبوج مرز مشترک دارد. ویتنام از جنوب نیز به دریای چین جنوبی محدود است. ویتنام باریکه طویلی به طول یک هزار مایل می‌باشد که از کرانه دلتای رود مکونگ در جنوب تا مرز چین در شمال بطول ۱۶۵۰ کیلومتر امتداد دارد. طول سواحل این کشور ۳۴۴۴ کیلومتر است.
جغرافیای طبیعی
بطور کلی ویتنام از سه منطقه شمالی، منطقه مرتفع مرکزی و دلتای رودمکونگ تشکیل شده‌است. از نظر جغرافیای طبیعی این کشور باریکه طویلی بطول یک هزار مایل از دلتای رود مکونگ در جنوب تا دلتای رود سرخ در شمال امتداد دارد. دو رودخانه اصلی کشور، رود مکونگ و رود سرخ می‌باشد. رود مکونگ بطول ۴ هزار کیلومتر و دلتای آن در جنوب بعنوان بزرگترین رود جنوب شرق آسیا و هفتمین رود قاره آسیا می‌باشد که از کشورهای چین، تایلند و لائوس و کامبوج گذشته و به ویتنام وارد می‌شود. رود سرخ و دلتای آن در شمال محل اصلی تشکیل مدنیت در این کشور بوده‌است.
تقسیمات کشوری
شهر هانوی
شهر هانوی بعنوان مرکز سیاسی و فرهنگی کشور در منطقه شمالی ویتنام قرار دارد. متوسط دمای این شهر ۲۳ درجه سانتیگراد با رطوبت بیش از هشتاد درصد می‌باشد. این شهر جزء هیچ‌یک از استانهای کشور به حساب نیامده و دارای شهرداری مستقل می‌باشد. شهرهای هوشی مین و هایفونگ نیز وضعیت مشابه‌ای دارند با این تفاوت که از نظر جمعیت و وسعت از هانوی بزرگتر می‌باشند.
شهر هوشی مین
شهر هوشی مین یا بندر سابق سایگون مرکز حکومت ویتنام جنوبی بوده‌است که پس از خروج نیروهای آمریکایی از این کشور بنام رهبر فقید این کشور نام گذاری شده‌است. شهر هوشی مین در حال حاضر قطب اصلی اقتصاد ویتنام محسوب می‌گردد. این شهر بیش از ۳۸ درصد از تولید ناخالص داخلی ویتنام را بخود اختصاص داده‌است.
بندر هایفونگ
بندر هایفونگ یکی دیگر از مناطق استراتژیک و مهم در منطقه شمال ویتنام بشمار می‌آید. این شهر در زمان جنگهای استقلال طلبانه و آزادی‌خواهانه ویتنام راه اصلی مواصلاتی نیروهای شمالی کشور بوده‌است. در حال حاضر این بندر با سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته یکی از قطبهای اقتصادی ویتنام می‌باشد.
شهر هویه
شهر هویه واقع در جنوبی‌ترین قسمت منطقه شمالی ویتنام دارای متوسط دمای ۲۵ درجه سانتیگراد می‌باشد و یکی از قطبهای گردشگری فرهنگی ویتنام بشمار می‌آید.
آب و هوا
ویتنام دارای آب و هوای موسمی استوایی می‌باشد. منطقه شمالی بواسطه مجاورت با چین از هوایی کاملا استوایی برخوردار نمی‌باشد ولیکن قسمت جنوبی این کشور کاملا دارای آب و هوایی استوایی و برخوردار از ویژه گیهای آن می‌باشد. متوسط دما در هانوی ۲۳ درجه و در هوشی مین ۲۶ درجه سانتی گراد است.
اقتصاد
ناحیه بازرگانی مرکزی شهر چی‌مین بزرگترین شهر ویتنام
ویتنام با جمعیتی حدود ۹۴،۵۶۹،۰۷۲ نفر و وسعتی بالغ بر ۳۲۹،۰۰۰ کیلومتر مربع یکی از کشورهای تابعه بلوک شرق و اقتصاد کمونیستی است که در سالهای اخیر و به ویژه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی تلاش موثری برای آزاد سازی اقتصاد خود به خرج داده و پس از حدود ۱۱ سال گفتگوی سخت با اعضای سازمان جهانی تجارت، از سال ۲۰۰۷ به این سازمان پیوسته‌است.
جنگ ویتنام | [
"سرود ملی ویتنام",
"هانوی",
"هوشی‌مین (شهر)",
"زبان ویتنامی",
"جمهوری سوسیالیستی",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"ترونگ تان سانگ",
"نگوین تان دونگ",
"فرانسه",
"۲ سپتامبر",
"۱۹۴۵ (میلادی)",
"۲۰۰۸ (میلادی)",
"دونگ",
".vn",
"آسیای جنوب شرقی",
"تونکن",
"آنام",
"ویتنام جنوبی",
"چین",
"جنگ ویتنام"
] | [
"ویتنام",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۷۶ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۷۶ (میلادی) در ویتنام",
"کشورها و سرزمین‌های ویتنامی‌زبان",
"کشورهای آسیای جنوب شرقی",
"کشورهای آسیایی",
"کشورهای تک حزبی",
"کشورهای سوسیالیستی",
"کشورهای عضو انجمن ملل آسیای جنوب شرقی",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای کمونیستی"
] |
2,648 | هائیتی | 2 | 387 | 0 | [
"هاییتی",
"هائيتي",
"ها ئی تی",
"هایتی",
"هائی تی",
"ها ئي تي",
"هائي تي",
"هايتي",
"هاييتي"
] | false | 261 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "République d'Haïti\nRepiblik Ayiti"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری هائیتی"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "هائیتی"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Haiti.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of arms of Haiti.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "«نیرومندی در یکپارچگی است»"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "''[[سرود دسالینی]]''"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Haiti (orthographic projection).png"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[پورتو پرنس]]"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "۱۰"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "۶۱"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "۱۴"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[پورت او پرنس]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[فرانسوی]] (زبان رسمی)[[هائیتیایی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری پارلمانی]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "[[رئیس‌جمهور]] [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[میشل مارتلی]][[اونس پل]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[فرانسه]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۱ ژانویه]] [[۱۸۰۴]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۲۷،۷۵۱"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۴۰ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۰٫۷"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "۲۰۱۴"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۹،۹۹۶،۷۳۱"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۸۴ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۳۶۱٫۵"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۳۱ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[گورد]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "HTG"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "UTC"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "-۵"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": ".ht"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۵۰۹"
}
],
"Title": "کشور"
} | هائیتی (کریول هائیتی: Ayiti) کشوری است در جزیره هیسپانیولا در دریای کارائیب. پایتخت آن پورتو پرنس است.
جمعیت این کشور ۹٫۷ میلیون نفر و زبانهای رسمی آن فرانسوی و کریول هائیتی است. واحد پول آن گورد است.
۹۵ درصد از مردم هائیتی سیاه‌پوست و ۲٫۵ درصد مولاتو (دورگه سفیدپوست و سیاه) و سفیدپوست هستند. حدود ۸۰ درصد از مردم هائیتی مسیحی کاتولیک و حدود ۱۶ درصد نیز پروتستان هستند. برخی از هائیتیایی‌ها عناصر باورهای بومی جادو-باورانه معروف به وودوو را نیز با باورهای کاتولیکی مخلوط میکنند.
هائیتی نخستین کشوری بود در آمریکای لاتین و حوزه کارائیب به استقلال رسید و نخستین جمهوری در جهان است که رهبران آن سیاه‌پوست بودند. هائیتی تنها کشور مستقل در قاره آمریکا است که اکثریت جمعیت آن فرانسوی‌زبان‌اند.
امروزه هائیتی با منابع ناچیز و جمعیت زیاد فقیرترین کشور نیمکره غربی است. خشونت‌های سیاسی نیز در این کشور بارها رخ داده و باعث بی‌ثباتی دولتی شده‌است.
هرسال چندین هزار نفر از اهالی هائیتی مبادرت به ورود غیرقانونی به ایالات متحده آمریکا میکنند. مهاجران اهل هائیتی که تلاش دارند از فقر موجود کشورشان فرار کنند، در قایق‌های پوسیده و بسیار شلوغ در دریای کارائیب با وضعیت فلاکت‌باری مواجه می‌شوند.
اسپانیایی‌ها از اواخر سده پانزدهم میلادی استعمار سرزمین هائیتی را آغاز کردند، اما در نیمه دوم سده هفدهم، سایر اروپاییان و از جمله فرانسویان وارد این منطقه شدند. حضور نیروهای کشورهای دیگر اروپایی باعث وقوع جنگ‌هایی بین آنان گردید که در یک مورد آن، جنگ بین نیروهای اسپانیا و فرانسه درگرفت و در بیستم فوریه ۱۶۷۷م، به شکست اسپانیایی‌ها انجامید. پس از این جنگ فرانسویان موفق شدند بخشهایی از هائیتی را تصرف نمایند و حضور خود را در آن منطقه تحمیل کنند. فرانسویان پس از بیست سال، در سال ۱۶۹۷م با اسپانیا در تقسیم این جزیره به توافق رسیدند و بخش غربی جزیره به فرانسویان واگذار گردید و فرانسوی‌ها آن را نزدیک به یکصد وسی سال در اشغال خود داشتند. همزمان با آغاز انقلاب کبیر فرانسه در ۱۷۸۹م، سیاهپوستان و بومیان هائیتی قیام نمودند. شورش سال ۱۸۰۴ به رهبری ژان ژاک دسالین و هانری کریستف آغاز شد و سرانجام این کشور در سال ۱۸۰۴م به عنوان اولین کشور آمریکای لاتین به استقلال رسید؛ و هر دو رهبر در مقام پادشاه هائیتی سلطنت کردند. در ۱۸۲۰ جمهوری متحدی تشکیل شد. تنش میان سیاهپوستان و دورگه‌ها، کودتا و بی‌ثباتی موجب زوال هائیتی شد و مداخله آمریکا (۱۹۱۵ تا ۱۹۲۵) را در پی داشت.
روز دوازدهم ژانویه ۲۰۱۰ زمین‌لرزه‌ای به قدرت هفت ریشتر در هائیتی روی داد که منجر به کشته شدن حدود ۳۰۰ هزار نفر شد و بر اثر آن تقریبا ۲ میلیون نفر بی‌سرپناه شدند. این زمین‌لرزه قوی زندگی چهار میلیون نفر را دگرگون کرد و همچنان بیش از ۵۰۰ هزار نفر در چادرهای اردوگاه‌های موقت زندگی میکنند. بیشتر اردوگاه‌ها به‌طور خودجوش بنا شده و از امکانات لازم برخوردار نیست.
منتقدان به عدم پیشرفت در کار بازسازی هائیتی از سوی دولت و جامعه بینالمللی اعتراض کرده‌اند. شیوع وبا، مشکلات را برای کشور زلزله‌زده و فقیر هائیتی پیچیده‌تر کرده‌است.
تاریخ
اسپانیایی‌ها در سده ۱۷ از این کشور، که در آن زمان هیسپانیولا خوانده می‌شد و شامل جمهوری دومینیکن کنونی و هائیتی می‌شد، به عنوان سکویی برای تجارت برده و حمله به دیگر کشورهای منطقه کارائیب و آمریکای جنوبی استفاده می‌کردند. بعدها فرانسوی‌ها اقدام به تسخیر سنت دومنیک کرده و با اجیر و برده نمودن مردم بومی و همچنین آوردن برده از آفریقا دست به کشت نیشکر و قهوه زدند و بدین طریق منطقه سنت دومنیک را به یکی از ثروتمندترین مستعمرات فرانسوی تبدیل نمودند.
در تاریخ ۱۷۹۱ برده‌ها با الهام از انقلاب کبیر فرانسه، به رهبری توسیادت لواورتو، ژان ژلک دسالین و هانری کریستوف علیه فرانسوی‌ها قیام نمودند و کنترل منطقه را به‌دست گرفتند. در سال ۱۸۰۴ بعد از اینکه ناپلئون لوئیزیانا را به آمریکا فروخت، مردم هائیتی طی شورشی موفقیت‌آمیز، ارتش ناپلئون را شکست داده و کشور مستقل هائیتی را بنا نمودند. بدین روی می‌توان گفت که هائیتی قدیمیترین سیاهپوستان منطقه را دارد و همچنین قدیمیترین جمهوری در کل منطقه نیم کره جنوبی است.
مردم فقیر هائیتی ناامیدانه از کشورهای جهان در آن زمان در خواست می‌کردند که کشور نوی آنها را به‌رسمیت بشناسند اما هیچ کشوری حاضر به این امر نبود. منطقه شرقی جزیره سنت دومنیک، که تحت کنترل اسپانیایی‌ها قرار داشت در سال ۱۸۲۲ بدست مردم هائیتی افتاد. در همین اثنا دولت فرانسه هائیتی را تهدید به اشغال مجدد و برقراری مجدد برده‌داری می‌نمود تا اینکه در سال ۱۸۲۵ دولت فرانسه مقامات این کشور را مجبور به امضای قراردادی نمودند که با امضای آن نه تنها هائیتی استقلال بدست آورده خود را بار دیگر از دست می‌داد بلکه باید مبلغ ۱۵۰ میلیون فرانک به دولت فرانسه غرامت بپردازد.
دولت فرانسه تا وصول آخرین فرانک این غرامت آرام ننشست و آخرین قسط این مبلغ را مردم هائیتی سالهای پس از جنگ دوم جهانی پرداخت نمودند.
از سال ۱۸۴۴ تا ۱۹۱۹ زمانی که آمریکایی‌ها این کشور را اشغال نمودند ۲۲ دولت در هائیتی قدرت را در دست داشتند. در سال ۱۹۱۹ ودرو ویلسون با فرستادن نیروهای نظامی به هائیتی این کشور را اشغال نمود و آنجا را به جولانگاه نیروهای آمریکایی تبدیل نمود و سرانجام در سال ۱۹۳۴ قدرت را به ارتشیان تحویل داد.
فرانسوا دووالیه («پاپادوک»؛ رئیس‌جمهور از ۱۹۵۶ تا ۱۹۷۱) و پسرش ژان کلود («بیبی داک»؛ رئیس‌جمهور از ۱۹۷۱ تا ۱۹۸۶) با کمک نیروی شبه نظامی بدنام و خصوصی خود، موسوم به «تون‌تون ماکوت» ملت را مرعوب و فرمانبردار ساختند.
پس از فرار دووالیه جوان به دنبال شورش خشونت‌آمیز مردم، نظامیان قدرت را در دست گرفتند. دوره‌ای از ناآرامی قبل از تنها انتخابات چندحزبی دموکراتیک در ۱۹۹۱ سپری شد. برنده این انتخابات روحانی‌ای به نام پدر آریستید بود. ارتش تا انتخابات آن سال از او پشتیبانی کرد اما ارتش نتیجه انتخابات دموکراتیک را تحمل نکرد و نظامیان به رهبری ژنرال رائول سدراس ظرف هفت ماه حکومت آریستید را سرنگون کردند و وی را مجبور به ترک کشور نمودند. خشونت و تهدید از سوی تون‌تون ماکوت همچنان رواج دارد.
زمین‌لرزه
530px
زمین‌لرزه هائیتی در ۲۰۱۰ در تاریخ ۱۲ ژانویه ۲۰۱۰ با قدرت هفت ریشتر رخ داد که کانون آن در ۱۵ کیلومتری جنوب پورتو پرنس واقع شده بود و خسارات بسیاری را به این شهر وارد کرد.
این زمین‌لرزه گذشته از تلفات گسترده جانی شمار زیادی از آثار باستانی و زیرساخت‌های فرهنگی هائیتی را ویران کرد. در این زمین‌لرزه تقریبا همه ساختمان‌های قدیمی و مهم پورتو پرنس، پایتخت هائیتی، از جمله کلیسای بزرگ، کاخ ملی، کاخ دادگستری، پادگان دسالین، مدرسه الکساندر پسیون، کلیساهای ترینیته، سنت آن و سن ژوزف، ساختمان‌های وزارت دادگستری و وزارت فرهنگ و همچنین مدرسه سن لوئی گونزاگ آسیب دید. شهرهای ژکمل و لئوگان از جمله شهرهای هائیتی است که قرار بود در فهرست میراث فرهنگی یونسکو گنجانده شوند تخریب شدند.
همچنین تعداد زیادی هنرکده شخصی و دولتی، موزه، کتابخانه و بایگانی در این زمین‌لرزه تخریب شدند.
سیاست
در قانون اساسی ۱۹۸۷ انتخابات، با رای تمامی افراد بالغ، برای مجلس سنای ۲۷ نفره، مجلس نمایندگان ۷۷ نفره و رئیس‌جمهور، همگی برای دوره‌ای پنج‌ساله پیش‌بینی شده‌است. طی سالهای ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۰، تعداد زیادی حزب سیاسی جدید تشکیل شد، ولی حکومت قانونی را نظامیان در ۱۹۹۱ سرنگون کردند.
ژان کلود دووالیه در سال ۱۹۷۱ میلادی عنوان رئیس‌جمهوری مادام العمر را از پدرش، فرانسوا دووالیه به ارث برد. فرانسوا دوالیه در سال ۱۹۵۷ به حکومت رسیده بود.
دووالیه پسر نیز مانند پدرش با اتکا به یک گروه شبه نظامی خشن هرگونه مخالفتی را به شدت سرکوب می‌کرد. منتقدان می‌گویند او میلیون‌ها دلار از اموال ملی را غارت کرده‌است. دووالیه ۱۵ سال بر هائیتی حکومت کرد. او در سال ۱۹۸۶ از قدرت برکنار و به فرانسه پناهنده شد.
در سال ۲۰۰۰ انتخابات برای مجلس و همچنین رئیس‌جمهوری صورت گرفت که حزب آریستید، فانمی لاوالاس در انتخابات حداکثر آرا را به خود اختصاص داد.
در فوریه ۲۰۱۲ (اسفند ۱۳۹۰) گری کنیل، نخست‌وزیر هائیتی، پس از چهار ماه از قدرت کناره گرفت.
از احزاب کشور می‌توان به جبهه ملی برای بازسازی دموکراسی و اتحاد ملی برای دموکراسی و پیشرفت اشاره کرد.
جغرافیا
450px
هائیتی از کشورهای آمریکای مرکزی است که از شمال به اقیانوس اطلس، از مشرق به جمهوری دومینیکن، از جنوب به دریای کارائیب و از مغرب به گذرگاه ویندوارد محدود می‌شود.
هائیتی بخش غربی جزیره هیسپانیولا است. رشته‌کوه‌هایی از شرق تا غرب کشور امتداد دارد و در میان آنها دره‌ها و جلگه‌های پرجمعیت قرار دارد. مهمترین رود هائیتی آرتیبونیت و بلندترین نقطه کشور قله سل با ارتفاع ۲۶۸۰ متر است.
آب و هوای استوایی هائیتی به واسطه ارتفاع و دریا معتدل است.
شهرهای مهم هائیتی لس کایس، کاپ هایتین، گونایوس و سنت رافائل هستند. سنت مارک، له کایه و کاپ هایتین از بندرهای مهم گوناو، تورتو، گراند کائی میت، واش و آروبا از جزیره‌های مهم هستند.
عوارض جغرافیایی مهم این کشور شامل دماغه فوکس (در شمال غربی)، خلیج سنت مارک (در مغرب) و دریاچه آزوتی (در مرز با جمهوری دومینیکن) هستند.
تقسیمات کشوری
250px
شماره
نام استان به فارسی
نام استان به لاتین
مرکز به فارسی
مرکز به لاتین
۱
آرتیبونیت
Artibonite
گونیو
Gonaïves
۲
مرکزی
Centre
هینشی
Hinche
۳
گرندآنسه
GrandAnse
ژرمی
Jérémie
۴
نیپ
Nippes
میراگوان
Miragoâne
۵
شمالی
Nord
کاپ-هائیتین
Cap-Haïtien
۶
شمال شرقی
Nord-Est
فورت-لیبرتی
Fort-Liberté
۷
شمال غربی
Nord-Ouest
پورت-دو-په
Port-de-Paix
۸
غربی
Ouest
پورتوپرنس
Port-au-Prince
۹
جنوب شرقی
Sud-Est
ژاکمل
Jacmel
۱۰
جنوبی
Sud
له کای
Les Cayes
اقتصاد
دوسوم نیروی کاری کشور هائیتی در بخش کشاورزی اشتغال دارند، و فراورده‌هایشان عمدتا در بازار داخلی مصرف می‌شود. قهوه کالای اصلی ارزآور این کشور است. هائیتی با منابع ناچیز و جمعیت زیاد فقیرترین کشور نیمکره غربی است.
واردات این کشور مواد غذایی، ماشین آلات و وسایل نقلیه و صادرات آن محصولات صنایع سبک، شامل منسوجات، لوازم برقی، وسایل ورزشی و قهوه است. | [
"سرود ملی هائیتی",
"پورتو پرنس",
"پورت او پرنس",
"زبان فرانسوی",
"کریول هائیتی",
"جمهوری پارلمانی",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"میشل مارتلی",
"اونس پل",
"فرانسه",
"۱ ژانویه",
"۱۸۰۴ (میلادی)",
"گورد (یکای پول)",
"جزیره هیسپانیولا",
"دریای کارائیب",
"زبان کریول آییسینی",
"گورد",
"مولاتو",
"کاتولیک",
"پروتستان",
"وودوو",
"نیمکره غربی",
"ژان ژاک دسالین",
"هانری کریستف",
"وبا",
"هیسپانیولا",
"ژان ژلک دسالین",
"هانری کریستوف",
"لوئیزیانا",
"سنت دومنیک",
"برده‌داری",
"فرانسوا دووالیه",
"آریستید",
"رائول سدراس",
"زمین‌لرزه هائیتی (۲۰۱۰)",
"۱۲ ژانویه",
"۲۰۱۰",
"ریشتر",
"گری کنیل",
"اقیانوس اطلس",
"جمهوری دومینیکن",
"ویندوارد",
"شهرستان آرتیبونیت",
"گونیو",
"شهرستان مرکزی",
"هینشی",
"شهرستان گرندآنسه",
"ژرمی",
"شهرستان نیپ",
"میراگوان",
"شهرستان شمالی",
"کاپ-هائیتین",
"فورت-لیبرتی",
"شهرستان شمال غربی",
"پورت-دو-په",
"شهرستان غربی",
"پورتوپرنس",
"شهرستان جنوب شرقی",
"ژاکمل",
"شهرستان جنوبی",
"له کای"
] | [
"هائیتی",
"آمریکای لاتین",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۸۰۴ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۸۰۴ (میلادی) در آمریکای شمالی",
"تاریخ هائیتی",
"جمهوری‌ها",
"کارائیب فرانسه",
"کشورها و سرزمین‌های فرانسوی‌زبان",
"کشورهای جزایر کارائیب",
"کشورهای جزیره‌ای",
"کشورهای توسعه‌نیافته",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو فرانسه‌زبانی",
"مستعمره‌های پیشین فرانسه",
"مستعمره‌های پیشین اسپانیا"
] |
2,649 | بوتان (کشور) | 2 | 240 | 0 | [
"بوتان (كشور)",
"پادشاهي بوتان",
"پادشاهی بوتان"
] | false | 160 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "Kingdom of Bhutan"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "پادشاهی بوتان"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "بوتان"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Bhutan.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Emblem_of_Bhutan.svg"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Bhutan in its region.svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[تیمفو]] (تیمپو)"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "23"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "42"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "90"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "21"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "ندارد"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[دزونگنخا]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[پارلمانی]] [[متمرکز]][[پادشاهی مشروطه]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[پادشاه]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[جیگمی خسار نامگیال وانگچک]][[تشرینگ توبگای]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "شکل‌گیری"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "سلسله وانگچوکمشروطه سلطنتی"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۱۷ دسامبر]] [[۱۹۰۷]][[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۴۷،۰۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۳۱ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "بدون دسترس"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۵]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۶۷۲،۴۲۵"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "نامعلوم"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۴"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۵۴ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[نگولتروم]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "BTN"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "BTT"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "DST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۶"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۶"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.bt]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۹۷۵"
}
],
"Title": "کشور"
} | پادشاهی بوتان کشوری است در جنوب آسیا. پایتخت آن تیمفو است. زبان رسمی این کشور دزونگخا نام دارد و واحد پول آن نگولتروم بوتان و روپیه هند است. جمعیت بوتان ۸۰۰ هزار نفر و دین مردم آیین بودا است.
انزوای این کشور از جهان باعث شده‌است فرهنگ غنی و محیط زیست آن دست نخورده بماند. حفظ شیوه زندگی مردم در این سال‌ها یک اولویت بسیار با اهمیت بوده‌است. محدود کردن ورود گردشگران یکی از راه‌های حفاظت در مقابل تاثیرات خارجی به‌شمار می‌رفت. تاریخ اولین گردشگری که از بوتان دیدن کرد، به سال ۱۹۷۴ بازمی‌گردد. در آن سال تنها ۳۰۰ گردشگر از این کشور دیدن کردند. پس از سال‌ها انزوا، برای اولین بار، پادشاهی بوتان تصمیم گرفت که تغییرات سیاسی و اجتماعی بزرگی را ایجاد کند. با تغییر از پادشاهی مطلق به دموکراسی پارلمانی، اولین انتخابات این کشور در سال ۲۰۰۸ برگزار شد.
تاریخ
right
right
بوتان به علت نداشتن موقعیت استراتژیک، همچنین کوهستانی و سخت‌گذر بودن منطقه هرگز مورد توجه استعمارگران قرار نگرفت و حکومت همواره در اختیار پادشاهان محلی بوده‌است. در قرن ۱۷ به علت همجواری بوتان با منطقه تبت و شهر لهاسا مرکز بوداییان، بوتان به تدریج تحت تاثیر افکار بودایی قرار گرفت، و در این کشور حکومت بودایی شکل گرفت.
بوتان حکومت مذهبی بودایی دارد و معابد بوداییان از اماکن مرکز قدرت سیاسی محسوب می‌شود.
سیاست
در سال ۱۹۷۲ جیگمه سینگیه وانگچوک پادشاه شد و بر تخت سلطنت تکیه زد.
در سال ۲۰۰۵ نیز لیونپو سانگای نگدوپ نخست‌وزیر بوتان شد.
در این کشور هیچ حزب سیاسی وجود ندارد.
اگرچه بوتان کشوری مستقل است ولی به دلیل عدم تحصیلات به خصوص در حوزه امور خارجه بیشتر از هند راهنمایی و هدایت می‌طلبد. در این کشور همیشه کشاکش‌ها و درگیری‌های قومی و نژادی بین اکثریت دروکپا و اقلیت جامعه نپالی منشا آشفتگی داخلی بوده‌است.
پارلمان کشور بوتان نوپا است و از سال ۲۰۰۸ با دو پارلمان به فعالیت خود ادامه می‌دهد، که یک پارلمان شورای محلی و یک پارلمان ملی است، که کمیسیون‌ها و احزاب مختلفی در این پارلمان‌ها فعالیت میکنند. پارلمان شورای محلی ۱۱ کمیسیون دارد که کمیسیون سیاست خارجی، محیط زیست، بودجه، اقتصادی و… از جمله این کمیسیون‌ها است.
پادشاهان بوتان
در سال ۲۰۰۶ میلادی جیگمه سینگیه وانگچوک به دلیل بیماری نقرس و ضعف روده از حکومت تاجش را به پسرش جیگمی خسار نامگیال وانگچوک در کاخ سنتی سفید واگذار کرد.
جغرافیا
مساحت این کشور ۴۷۰۰۰ کیلومتر مربع است که از نظر وسعت صد و سی و پنجمین کشور جهان محسوب می‌شود.
بوتان در ارتفاعات هیمالیا و در بین کشورهای چین و هند، و در شرق نپال قرار دارد. میزان بارندگی در این کشور بیش از ۳۰۰ سانتیمتر در سال می‌باشد، و درجه حرارت آن به ۲۷ درجه سانتی گراد در جنگلهای جنوبی می‌رسد. کوه‌های هیمالیا بیشتر کشور را در بر میگیرد. دره‌های مرکز بوتان فراخ و حاصلخیز است. جلگه باریک دورارز که جنگلی نیمه استوایی است، در امتداد مرز هند جای دارد.
شهرهای مهم این کشور فونت‌شولینگ، پارودز، یاتونگ هستند. قله جومولهاری با ارتفاع ۷۳۲۶ متر بلندترین قله این کشور در مرز مشترک با تبت است.
دوکلم منطقه‌ای در خاک بوتان است که چین نسبت به آن ادعای ارضی دارد. تنش مرزی بین چین، هند و بوتان که در سال ۲۰۱۷ میلادی، پس از آغاز ساخت جاده مرزی توسط ارتش چین در خاک بوتان و ورود نیروهای هندی به خاک چین افزایش یافته بود پس از عقب‌نشینی نیروهای دو کشور از دوکلم پایان یافت. چین ورود کاروانی از نیروهای هندی به همراه تانک و کامیون به منطقه مرزی سیکیم را خلاف توافقات دو کشور می‌داند. هند نیز می‌گوید چین با احداث جاده در دوکلم عامل اصلی تنش در مرزهای دو کشور است.
صومعه کنام ببر یکی از معروفترین صومعه‌های بودائیان بوتان است که در دهکده پارو در غرب بوتان واقع شده. این معبد بر بالای یک پرتگاه به ارتفاع ۹۰۰ متر بر فراز دهکده قرار گرفته‌است.
استانها
بومتهنگ
چوخا (چهوخا)
داگانا
گاسا
ها
لهونتس
مانجار
پارو
پماگاتشل (پماگاتسل)
پوناخا
سمدراپ جانگخار
سامتس (سامچی)
سرپنگ (سربهنگ)
تیمفو
ترشیگنگ (تشیگنگ)
تراشیانگتس
ترانگسا (تانگسا)
تسیرنگ (چیرنگ)
ونگداو فدارنگ (ونگدی فدرانگ)
ژمجانگ (شمشانگ)
اقتصاد
واحد پول بوتان نگولترم با واحد جزء (چتروم) می‌باشد.
صادرات بوتان را نیز سیمان، مواد معدنی، الوار، هل و زنجبیل و سایر ادویه جات تشکیل می‌دهد. در سال ۱۹۸۰ بوتان تنها کشور جهان بود که تلفن نداشت. در بوتان تنها از سال ۱۹۹۹ به این سو است که اینترنت در دسترس همگان قرار گرفته‌است.
مردم
جمعیت این کشور در سال ۲۰۱۱ حدود ۷۰۸،۴۲۷ نفر بوده‌است و از نظر جمعیتی صد و شصت و پنجمین کشور جهان محسوب می‌شود.
زبان رسمی مردم بوتان (دزونگخا) (نوعی زبان تبتی) است، این زبان یکی از ۵۸ زبان خانواده زبانی تبتی است. همچنین گویش نپالی نیز در این کشور متداول است.
مردم بوتان عمدتا شامل انگالوپها و شارچوپها که به ترتیب بوتانی‌ها غربی و بوتانی‌های شرقی نامیده می‌شوند، هستند.
کشور بوتان از سال ۲۰۰۴ هرگونه خرید و فروش دخانیات و محصولات تنباکو را ممنوع کرده‌است.
دین
دین رسمی بوتان بودایی است. پیش از پادشاهی، کشور تحت حکومت روحانیون اداره می‌شد.
در حدود ۷۵٪ از مردم پیرو آیین بودایی‌اند، بقیه عمدتا پیرو مذهب هندو می‌باشند که در بخشهای جنوبی کشور زندگی میکنند هر دو آیین با صلح و حمایت برابر دولت همزیستی دارند.
مناظر طبیعی | [
"سرود ملی بوتان",
"تیمفو",
"دزونگنخا",
"نظام پارلمانی",
"حکومت متمرکز",
"پادشاهی مشروطه",
"پادشاه",
"نخست‌وزیر",
"جیگمی خسار نامگیال وانگچک",
"تشرینگ توبگای",
"۱۷ دسامبر",
"۱۹۰۷ (میلادی)",
"۲۰۰۸ (میلادی)",
"۲۰۰۵ (میلادی)",
"نگولتروم",
".bt",
"دزونگخا",
"نگولتروم بوتان",
"روپیه هند",
"آیین بودا",
"تبت",
"لهاسا",
"جیگمه سینگیه وانگچوک",
"پارلمان",
"جیگمی خسار نامگیال وانگچوک",
"مساحت",
"کشور",
"کیلومتر مربع",
"فونت‌شولینگ",
"جومولهاری",
"دوکلم",
"سیکیم",
"صومعه کنام ببر",
"استانهای پادشاهی بوتان",
"استانهای بوتان",
"Government of Bhutan",
"استان بومتهنگ",
"استان چوخا",
"استان داگانا",
"استان گاسا",
"استان ها",
"استان لهونتس",
"استان مانجار",
"استان پارو",
"استان پماگاتشل",
"استان پوناخا",
"استان سمدراپ جانگخار",
"استان سامتس",
"استان سرپنگ",
"استان تیمفو",
"استان ترشیگنگ",
"استان تراشیانگتس",
"استان ترانگسا",
"استان تسیرنگ",
"استان ونگداو فدارنگ",
"استان ژمجانگ",
"نگولترم",
"سیمان",
"مواد معدنی",
"الوار",
"هل",
"زنجبیل",
"ادویه جات",
"جمعیت",
"۲۰۱۱ (میلادی)",
"اثنولوگ",
"بودایی"
] | [
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۴۹ (میلادی)",
"بوتان",
"پادشاهی مشروطه",
"کشورهای جنوب آسیا",
"کشورهای توسعه‌نیافته",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای محصور در خشکی",
"کشورهای آسیایی"
] |
2,650 | بورکینافاسو | 2 | 1,158 | 0 | [
"بورکینا فاسو",
"ولتاي عليا",
"بوركينافاسو",
"جمهوری ولتا علیا",
"بوركينا فاسو",
"جمهوري ولتا عليا"
] | false | 1,070 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "Burkina Faso"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "بورکینافاسو"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "بورکینافاسو"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Burkina Faso.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Burkina Faso COA.png"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "یگانگی، پیشرفت، دادگری"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[یکی از شب‌ها]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Burkina Faso (orthographic projection).svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[اوآگادوگو]]"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "20"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "40"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[اوآگادوگو]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[فرانسوی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس‌جمهور]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[بلز کمپائوره]][[ترتیوس زونگو]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[فرانسه]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۵ اوت]] [[۱۹۶۰]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۲۷۴،۰۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۷۴ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۰٫۱"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۵]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۱۳،۲۲۸،۲۲۸"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۶۶ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۴۸"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۴۵ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[فرانک]] (€)<sup>۱</sup>"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "XOF"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "GMT"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.bf]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۲۲۶"
}
],
"Title": "کشور"
} | بورکینافاسو کشوری محصور در خشکی در غرب آفریقا است. پایتخت آن اوآگادوگو است.
نام قدیم این کشور ولتای علیا بود.
تاریخ
پرچم ولتای علیا (۱۹۸۴–۱۹۵۹)
بورکینافاسو در گذشته مستعمره فرانسه بود. در دوران مستعمراتی، این کشور نقش ذخیره نیروی کار برای مستعمرات توسعه یافته‌تر جنوب را داشت. از زمان کسب استقلال در ۱۹۶۰، این کشور، که در سال ۱۹۸۴ در نخستین سالگرد به قدرت رسیدن توماس سانکارا نامش به بورکینافاسو تغییر یافت، تاریخ سیاسی متلاطمی با یک سری کودتاهای نظامی داشته‌است.
پس از فشار برای آزادی (۱۹۹۰ و ۱۹۹۱) قانون اساسی جدیدی در ۱۹۹۱ وضع شد و در ۱۹۹۲ نظام چند حزبی دوباره بر قرار گشت.
سیاست
ترتیوس زونگو
در قانون اساسی انتخابات با رای تمامی افراد بالغ برای مجمع ۷۷ نفره هر چهار سال و برای ریاست جمهوری هر هفت سال تصریح شده‌است. اعضای مجلس نمایندگان به‌طور غیر مستقیم انتخاب می‌شوند.
حرب عمده سیاسی (ائتلاف) جبهه مردمی (FP) است.
جغرافیا
right
این کشور فقیر که در جنوب صحرا واقع شده‌است.
کشوری است محصور در خشکی، که دشتهای پهناور آن، فاقد هرگونه پوشش گیاهی مناسب است. این کشور متشکل از فلاتهای با ارتفاع تقریبی ۵۰۰ متر می‌باشد.
جغرافیای طبیعی
رودهای مهم: موهون (ولتای سیاه)، ناکامیه (ولتای سفید)، نازینون (ولتای سرخ)
بلندترین نقطه: قله تما با ارتفاع ۷۴۹ متر
آب و هوا: آب و هوا خشک و داغ است و فقط در علفزار استوایی جنوب میزان بارندگی (۱۰۰۰ میلی‌متر) کافی است. شمال کشور نیمه کویری است.
تقسیمات کشوری
400px
Boucle du Mouhoun
Cascades
Centre
Centre-Est
Centre-Nord
Centre-Ouest
Centre-Sud
Est
Hauts-Bassins
Nord
Plateau-Central
Sahel
Sud-Ouest
اقتصاد
روستایی سنتی در جنوب شرق بورکینافاسو
بور کینافاسو یکی از فقیرترین کشورهای جهان، در دو دهه گذشته گرفتار خشکسالی شدید بوده‌است.
دامداران چادرنشین و کشاورزانی که در حد معیشت زراعت میکنند، عمدتا کشت ذرت خوشه‌ای، نیشکر و ارزن را انجام می‌دهند، قسمت اعظم جمعیت را تشکیل می‌دهند. بور کینافاسو اقتصاد خود را برپایه کشاورزی و دامپروری بنا نهاده‌است.
بورکینافاسو نیز پنبه و منگنز و روی صادر می‌کند.
فرهنگ
سینمای سانیون
کلیسای اواگا
آنچه تاکنون در مورد چگونگی ورود اسلام به کشور گفته و نوشته شده‌است، از ورود این دین توسط بازرگانان و مبلغان نیجر، مالی و غنا به شهرهای جنوب، شمال غربی و شرق کشور حکایت می‌کند.
در سالهای دهه ۱۹۲۰ م، فرمانده اداره امور ولتای علیا (نام پیشین بورکینافاسو)، در گزارشی به فرمانده مستعمرات غرب آفریقا در داکار، از هسته‌های اسلامی شهرهای بوبودیولاسو، شرکت بعضی از مسلمانان در آیین حج و رواج کلاسهای آموزش قرآن خبر داد.
مذهب در این سرزمین مولفه‌ای مهم و موثر در رفتارهای اجتماعی مردم به‌شمار می‌آید. جامعه این کشور، شاهد برخی فعالیت‌های اجتماعی است که انگیزه‌های مذهبی دارند؛ بنابراین، دین و مذهب، نفوذ درخور توجهی در عرصه اجتماعی دارد.
از سوی دیگر، با توجه به نوع حکومت، تصمیم‌ها، رفتارها و سیاستهای دولتمردان در زمینه‌های گوناگون سیاسی و اقتصادی، ارتباطی با ملاحظات مذهبی ندارد و دولتمردان حتی‌الامکان می‌کوشند از ورود رهبران مذهبی به مسائل سیاسی با انگیزه‌های دینی و مذهبی جلوگیری کنند.
برخی از تشکیلات مذهبی، از نظر دولت به رسمیت شناخته شده‌اند و در مراسم رسمی از نمایندگان آنها دعوت می‌شود. این گروه‌ها عبارتند از: تیجانیه، جماعت اسلامی، وهابیون، احمدیه.
فرقه تیجانیه، یکی از تشکیلات بانفوذ و دارای پیروان پرشمار در بورکینافاسو به‌شمار می‌رود. این فرقه نزدیک به هشتاد سال پیش توسط فردی به نام «ابوبکر مایگا» از قبیله مارانشی در بورکینافاسو پایه‌گذاری شد.
مایگا به مرور به تبلیغ و نشر دین اسلام پرداخت و در نتیجه تلاش‌های وی، افرادی به دین اسلام گرویدند.
یکی دیگر از رهبران تیجانیه در بورکینافاسو، «شیخ محمد مایگا» بود. وی فرزند بزرگ شیخ ابوبکر بود که به جای پدر، رهبری جریان تیجانیه را به عهده گرفت. با تلاش وی، دولت فرقه تیجانیه را به رسمیت شناخت.
یکی دیگر از تشکل‌های اسلامی در بورکینافاسوف جنبش وهابیت است. این جنبش در دهه ۱۹۶۰ م توسط فردی به نام «محمد کوته»، که به تجارت با بازرگانان سعودی مشغول بود، از طریق شهر بوبو وارد بورکینافاسو شد. وی با برخورداری از حمایت و امکانات مالی عربستان، به جذب پیروان بیشتر در بورکینافاسو پرداخت.
فرقه احمدیه، فعالیت خود را در سال ۱۹۸۹ م به‌طور رسمی در واگادوگو آغاز کرد. رئیس این فرقه، «شیخ محمد ادریس» و معاون وی، «تاریک محمود» (هر دو پاکستانی‌تبار) نام دارد.
مبلغان این فرقه، در مرکز تربیت مبلغان فرقه احمدیه در غنا آموزش و دوره دیده‌اند.
جماعت اسلامی، یکی از تشکیلات اسلامی و باسابقه در بورکینافاسو است. این تشکیلات توسط امامان مساجد و پیرمردان به روش قدیمی اداره می‌شود.
این تشکیلات، با وجود قدمت فعالیت، قادر به جذب نیروهای روشنفکر و جوان نیست. از این رو، روز به روز از قدرت و نفوذش در کشور کاسته می‌شود.
انجمن اسلامی دانشجویان و دانش آموزان، تشکیلاتی نسبتا جدید، فعال و پرتحرک می‌باشد که تلاش خود را با هدف جذب جوانان و تربیت آنها از طریق مدارس و دانشگاه متمرکز نموده‌است و تاکنون نیز به پیشرفتهای چشمگیر دست یافته‌اند.
بیشتر اعضای این انجمن، دارای تحصیلات عالی و مشاغلی در وزارت خانه‌ها و دوایر دولتی می‌باشند. آنها از نظر بنیان‌های عقیدتی، ضعیف، ولی مشتاق فراگیری و آشنایی با اسلام هستند.
به‌طور کلی، اعیاد و روزهای تعطیل در بورکینافاسو، دارای دو مناسبت اسلامی و ملی است. عید فطر، عید قربان و میلاد پیامبر اسلام، از جمله اعیاد مذهبی مسلمانان بورکینافاسو به‌شمار می‌رود و در این روزها، مراسمی باشکوه برگزار می‌شود.
در این میان، لازم است به جشن میلاد پیامبر اسلام اشاره شود که هر ساله با شکوه ویژه‌ای در میان مسلمانان در مساجد شهرهای گوناگون بورکینافاسو برپا می‌شود. روزهای یادشده در بورکینافاسو، تعطیل رسمی است.
آموزش
میزان با سوادی: ۱۸٫۲ ٪ (۱۹۹۰).
سنین تحصیل اجباری: (فرضا) ۷ تا ۱۴ سال.
تعداد دانشگاه: ۱.
دفاع
کل نیروهای مسلح: ۸،۷۰۰ (۱۹۹۱).
خدمت سربازی: ندارد.
مشخصات آماری
thumb
نام رسمی: بورکینافاسو (Burkina Faso) (ولتای علیای سابق)
عضو: سازمان ملل متحد، سازمان وحدت آفریقا، جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا
مساحت: ۲۷۴،۰۰۰ کیلومتر مربع
خط ساحلی: خط ساحلی ندارد
مختصات جغرافیایی: ۱۳ درجه شمالی و ۲ درجه غربی
جمعیت: ۱۷،۳۲۲،۷۹۶ نفر (برآورد ۲۰۱۴)
پایتخت: اوآگادوگو
شهرهای عمده: بوبودیولاسو، کودوگو، اهیگویا، بانفورا
زبان: فرانسوی (رسمی)، موسی، فولانی
مذهب: اسلام، مسیحیت (۲۳٫۲٪) و عقاید محلی (۱۵٫۳٪)
امید طول عمر: ۴۷،۲ سال
رشد سالانه جمعیت: ۲،۵۷ ٪ درصد
واحد پول: فرانک Communaute Financiere Africaine franc | [
"یکی از شب‌ها",
"اوآگادوگو",
"زبان فرانسوی",
"جمهوری",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"بلز کمپائوره",
"ترتیوس زونگو",
"فرانسه",
"۵ اوت",
"۱۹۶۰ (میلادی)",
"۲۰۰۵ (میلادی)",
"فرانک سی‌اف‌ای آفریقای غربی",
".bf",
"کشور محصور در خشکی",
"غرب آفریقا",
"ولتای علیا",
"نیروی کار",
"توماس سانکارا",
"قانون اساسی",
"ریاست جمهوری",
"مجلس نمایندگان",
"آب و هوا",
"دین اسلام",
"تحصیلات عالی",
"میلاد پیامبر",
"نیروهای مسلح",
"خدمت سربازی",
"سازمان ملل",
"مختصات جغرافیایی",
"بوبودیولاسو",
"کودوگو",
"اهیگویا",
"بانفورا",
"واحد پول"
] | [
"بورکینافاسو",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۶۰ (میلادی)",
"جمهوری‌ها",
"کشورها و سرزمین‌های فرانسوی‌زبان",
"کشورهای آفریقا",
"کشورهای توسعه‌نیافته",
"کشورهای عضو اتحادیه آفریقا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی",
"کشورهای عضو فرانسه‌زبانی",
"کشورهای محصور در خشکی",
"مهندسی سیاسی بر پایه کودتا",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۶۰ (میلادی) در آفریقا",
"آفریقای غربی فرانسه"
] |
2,651 | پاناما | 2 | 469 | 0 | [
"پانامه"
] | false | 339 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "República de Panamá"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری پاناما"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Panama.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat_of_arms_of_Panama.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "از برای سودمندی جهان"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[سرود باریکه خاکی]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Panama (orthographic projection).svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[شهر پاناما]]"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "58"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "79"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "32"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[شهر پاناما]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان اسپانیایی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس‌جمهور]]• [[معاون اول رئیس‌جمهور]]• [[معاون دوم رئیس‌جمهور]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[ریکاردو مارتینلی]][[ساموئل لوئیس]][[روبن آروسمنا]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال از [[اسپانیا]]"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "استقلال از [[کلمبیا]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۲۸ نوامبر]] [[۱۸۲۱]][[۳ نوامبر]] [[۱۹۰۳]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۷۵،۵۱۷"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۱۸ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۲٫۹"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۳،۳۰۹،۶۷۹"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۳۳ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۴۳"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۵۶ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[بالبوا]] / [[دلار آمریکا]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "PAB / USD"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "DST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "-۵"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "-۵"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.pa]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۵۰۷"
}
],
"Title": "کشور"
} | پاناما کشوری است در آمریکای مرکزی. پایتخت آن پاناماسیتی است.
جمعیت این کشور سه میلیون و چهارصد هزار نفر، زبان رسمی آن اسپانیایی و واحد پول آن بالبوآ و دلار آمریکا است. پاناما در سال ۱۸۲۱ از اسپانیا و سپس در سال ۱۹۰۳ از کلمبیا مستقل شد. جمهوری پاناما کم‌جمعیت‌ترین کشور اسپانیایی‌زبان در آمریکای لاتین است.
پاناما با ۷۵۵۱۷ کیلومتر مربع وسعت صد و شانزدهمین کشور جهان از لحاظ وسعت است. این کشور از شمال به دریای کارائیب (اقیانوس اطلس)، از شرق به کشور کلمبیا، از جنوب به اقیانوس آرام و از غرب به کشور کاستاریکا محدود است. منطقه پاناما دارای باریکترین خشکی در آمریکای مرکزی است که دو نیم‌قاره آمریکای شمالی و جنوبی را به یکدیگر متصل می‌کند. جمهوری پاناما عضو سازمان ملل متحد، و سازمان کشورهای آمریکایی است.
۷۰ درصد از مردم پاناما از تبار مستیزو (دورگه سرخپوست و سفیدپوست)، ۱۴ درصد سیاه‌پوست، ۱۰ درصد سفیدپوست، و ۶ درصد سرخپوست هستند. ۷۵ تا ۸۵ درصد از مردم این کشور کاتولیک رومی و ۱۵ تا ۲۵ درصد مسیحی اوانجلیست هستند.
کانال پاناما که دو اقیانوس آرام و اطلس را به یکدیگر پیوند می‌دهد به لحاظ بازرگانی و ترابری دریایی اهمیت فراوانی دارد و مهمترین کانال جهان به‌شمار می‌آید؛ ساخت این کانال ۷۷ کیلومتری یکی از بزرگترین و دشوارترین پروژه‌های مهندسی در جهان بود. منطقه آزاد کولون در مدخل ورودی این کانال قرار دارد و از موقعیت مناسبی برای بازرگانی بینالمللی برخوردار است.
پس از رد پیشنهادهای آمریکا از سوی کلمبیا مبنی بر تکمیل کانال پاناما، منطقه پاناما با حمایت آمریکا کشوری مستقل گشت. امروزه کانال پاناما از منابع اصلی درآمد ارز خارجی این کشور است و به این خاطر سطح زندگی در پاناما به نسبت کشورهای همسایه بالاتر است، هر چند بحران سیاسی ۱۹۸۹ به اقتصاد لطمه زد. کالاهای صادراتی عمده شامل موز و میگو و چوب ماهون است.
در سال ۱۹۹۰ ارتش پاناما منحل شد و امروزه یک نیروی پلیس ملی متشکل از ۱۱۰۰۰ نفر امور انتظامی کشور را برعهده دارد که بخشی از آن به گارد ساحلی اختصاص یافته‌است.
محمدرضا شاه، شاه پیشین ایران، در ۱۵ دسامبر ۱۹۷۹ رهسپار پاناما شد و آخرین ماه‌های زندگی خود را در پاناما و مصر سپری کرد.
تاریخ
پاناما بخشی از گرانادای جدید اسپانیا (کلمبیا) بود. در دهه ۱۸۸۰ کوشش فرانسویان در احداث کانالی در پاناما که اقیانوس اطلس را به آرام وصل کند ناموفق بود.
از زمان جنگ ایالات متحده و اسپانیا در سال ۱۸۹۹ میلادی، ایالات متحده متوجه شد به مسیر کوتاهتری برای اینکه کشتی‌هایش از ساحل غربی کالیفرنیا خود را به ساحل شرقی این کشور برسانند، نیاز دارد. زیرا در آن زمان کشتیهای آمریکایی برای اینکه از ساحل غربی به ساحل شرقی و بالعکس رفت‌وآمد کنند ناگزیر به دور زدن قاره آمریکای جنوبی از طریق تنگه ماژلان بودند. در آغاز کشور کلمبیا که در آن زمان پاناما جزو خاک این کشور بود از احداث کانال استقبال کرد اما در آخرین روزهای پیش از آغاز عملیات اجرایی نمایندگان مجلس کلمبیا از اینکه حاکمیت خود بر بخشی از قلمروی کشورشان را به بیگانگان واگذار کنند با طرح واشینگتن برای احداث کانال پاناما مخالفت کردند.
در پی این تصمیم، دولت تئودور روزولت، رئیس‌جمهور وقت آمریکا به‌طور آشکار ساکنان پاناما را به جدایی‌طلبی تشویق کرد و کشتیهای جنگی آمریکا در ساحل مقابل شهرهای کولون و پاناما لنگر انداخته و مانع دخالت ارتش کلمبیا شدند.
پس از اعلام استقلال منطقه پاناما از کلمبیا در نوامبر سال ۱۹۰۳ میلادی ایالات متحده این کشور نوبنیاد را به رسمیت شناخته و در روز ۱۸ نوامبر قرارداد احداث کانال میان ایالات متحده و پاناما امضاء شد. این کانال سرانجام در ۱۹۱۴ گشوده شد.
براساس این قرارداد یک نوار خشکی به عرض ۸ کیلومتر از خاک پاناما مجزا شده و به آمریکا تعلق می‌گرفت. تا سال ۱۹۹۹ کنترل کانال پاناما در اختیار دولت آمریکا بوده و واشینگتن در ۳۱ دسامبر این سال این کانال را به دولت پاناما بازپس داد.
از ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۹ قدرت در پاناما عملا در دست ژنرال دیکتاتور، مانوئل آنتونیو نوریگا بود.
در سال ۱۹۸۹ میلادی حمله‌ای از جانب دولت وقت آمریکا به پاناما صورت گرفت و نوریگا در این حمله دستگیر شد و به «میامی» انتقال یافت. وی حدود ۲۰ سال به اتهام قاچاق موادمخدر و پول‌شویی در زندان‌های آمریکا و فرانسه حبس بود و در ۱۱ دسامبر سال ۲۰۱۱ میلادی به پاناما بازگردانده شد.
سیاست
در قانون اساسی انتخابات مجمع قانونگذاری ۶۷ نفره، رئیس‌جمهور و دو معاون رئیس‌جمهور برای دوره‌ای ۵ ساله با رای اجباری تمامی افراد بالغ پیش‌بینی شده‌است. رئیس‌جمهور کابینه وزیران را انتصاب می‌کند. احزاب عمده سیاسی عبارتند از حزب اعتبار لیبرال، حزب دموکرات مسیحی، جنبش آزادیبخش جمهوری ملی (که در انتخابات ۱۹۸۹ با عنوان اتحاد دموکراتیک همکاری کردند)، حزب اعتبار پاناما، و (ائتلاف) کولینا.
نوع حکومت پاناما جمهوری است. قوه مقننه این کشور از یک مجلس قانونگذار با ۷۱ عضو تشکیل یافته‌است و دوره عضویت در آن ۵ سال است. توزیع کرسی‌های این مجلس قانونگذاری در سال ۱۹۹۹ بدین شرح بود: ائتلاف ملت جدید ۴۱۰ کرسی، ائتلاف اتحاد پاناما ۲۴ کرسی، سایرین ۱۳ کرسی.
از سال ۱۹۹۹ ریاست حکومت و دولت آن را میریا الیسا موسگوسو رودریگز به عهده داشت. رئیس‌جمهور کنونی ریکاردو مارتینلی است. وی نماینده ائتلاف «اتحاد برای تغییرات» است که این ائتلاف از اتحاد حزب «تغییر دمکراتیک»، حزب «پاناما» و حزب «اتحاد مولینرا و میهن‌دوست» ایجاد شده‌است. خط مشی سیاسی مارتینلی شامل کمک به نظام سرمایه‌داری و احیای قرارداد بازرگانی آزاد با آمریکا است. این سیاستمدار که صاحب بزرگترین فروشگاه‌های زنجیره‌ای کشور است، در انتخابات از بیش از دو میلیون نفر دارای رای خواست که با آرای خود «از لغزش کشور به سراشیب چپ جلوگیری کنند».
معروفترین مسئله سیاسی مربوط به پاناما، بحران آبراه پاناما می‌باشد که با مداخله نظامی آمریکا و کشته شدن ۴۰۰۰ شهروند پانامایی همراه بود.
جغرافیا
نقشه ناهمواری‌های پاناما.
یکی از آخرین تحولات بزرگ کره زمین، سه‌میلیون و چهارصد هزار سال پیش رخ داد. این تحول پیدایش خشکی باریکی بود که سرزمین پاناما نام گرفت. پیدایش پاناما، پل ارتباطی آمریکایی شمالی و جنوبی، امکان مهاجرت گونه‌های مختلف جانوری را فراهم کرد. این سرزمین خود اکنون غنی از گونه‌های کمیاب جانوری است.
کشور پاناما از شمال به دریای کارائیب، از مشرق به کلمبیا، از جنوب به خلیج پاناما و اقیانوس آرام و از مغرب به کاستاریکا محدود می‌شود. پاناما باریکه‌ای است کوهستانی با جنگلهای انبوه که آمریکای مرکزی را به آمریکای جنوبی پیوند می‌دهد. رودهای مهم آن توئیرا (با چوکوناکه)، بایانو، سانتاماریا و بلندترین نقطه آن قله آتشفشان بارو با ۳۴۷۵ متر ارتفاع است.
اقلیم پاناما در ارتفاعات، معتدل، مرطوب و نسبتا پرباران و در جلگه‌های ساحلی، مرطوب و بارانی است. پاناما با تغییر دمای کم فصلی، آب و هوایی استوایی دارد.
رشته‌کوه‌های نسبتا مرتفعی که از خاور به باختر این سرزمین کشیده شده‌اند که آن را به دو منطقه شمالی و جنوبی تقسیم میکنند. چند رودخانه که همگی از ارتفاعات مرکزی سرچشمه می‌گیرند، این سرزمین را آبیاری میکنند که عمده‌ترین این رودها عبارتند از بایامو، توئیرا و چپو.
شهر پاناما با ۴۶۳۰۹۳ نفر جمعیت پایتخت کشور پاناما است و شهرهای پاناما و جمعیت آنها طبق آمار سال ۱۹۹۶ عبارتند از: سان میگلیتو با ۳۰۷۲۳۰، نفر و پنونوم با ۶۷۹۰۱ نفر.
خلیج‌های این کشور عبارتند از پاناما، لورابا، موسکیتوس، داروین، و سان میگوئل.
با عرض کنونی کانال پاناما، تنها نفتکش‌های پاناماگذر، با ظرفیت جابه‌جایی ۵۰ هزار تن نفت توان حرکت در آن را دارند، اما طرح‌هایی برای تعریض این کانال در سال ۲۰۱۴ وجود دارد که در آن صورت نفتکش‌های افرامکس با ظرفیت جابه‌جایی ۸۰ هزار تن نیز میتوانند از آن عبور کنند.
جزایر اصلی پاناما، ری، کویبا، سباکو، جی کارون، پاریدا، و کولون هستند.
تقسیمات کشوری
پاناما به ۹ استان (provincias) و پنج قلمرو (comarcas) تقسیم شده‌است. در پنج قلمروی خودگردان، مدیریت در دست چهار گروه قومی سرخ‌پوستی کونا، نگوبه بوگله، امبرا، و وونان است:
تقسیمات کشوری پاناما.
استانهای پاناما (مراکز استان در پرانتز):
۱ بوکاس دل‌تورو (بوکاس دل‌تورو)
۲ چیریکی (داوید)
۳ کوکله (پنونومه)
۴ کولون (کولون)
۵ دارین (لاپالما)
۶ هررا (چیتره)
۷ لس سانتوس (لاس تابلاس)
۸ استان پاناما (پاناماسیتی)
۹ وراگوآس (سانتیاگو)
قلمروهای خودگردان که استان به‌شمار می‌آیند:
C1 امبرا-وونان (کیریلو گوآئینورا)
C2 کونا یالا (ال پورونیر)
C4 نگوبه-بولگه (کوئبرادا گوآبو)
قلمروهای خودگردان که استان به‌شمار نمی‌آیند:
C3 مادوگاندی (آکوئا یالا)
C5 وارگاندی (نورا)
اقتصاد
برپایه آمار سال ۱۹۹۹ فراورده‌های عمده پاناما عبارتند از: نیشکر، موز، برنج، موز سبز، ذرت، سیب زمینی، پرتقال، قهوه و توتون. همچنین مهمترین صنایع آن، مواد غذایی، فراورده‌های نفتی، نوشیدنی، سیمان، آجر و کاشی هستند.
طول خط آهن پاناما در سال ۱۹۹۸ بالغ بر ۳۵۴ کیلومتر و طول راه‌های اتومبیل‌رو آن ۱۱۳۰۱ کیلومتر بود که ۳۳ درصد راه‌های اتومبیل‌رو آسفالت بودند.
مردم
۷۰ درصد از مردم پاناما از تبار مستیزو (دورگه سرخپوست و سفیدپوست)، ۱۴ درصد سیاه‌پوست، ۱۰ درصد سفیدپوست، و ۶ درصد سرخپوست هستند. سرخپوستان این کشور از هفت قبیله به نامهای امبرا، وونان، نگوبه بوگله، کونا، ناسو و بریبری تشکیل شده‌اند. بیش از نیمی از جمعیت پاناما در منطقه کلان‌شهری پاناماسیتی-کولون سکونت دارند.
۷۵ تا ۸۵ درصد از مردم این کشور کاتولیک رومی و ۱۵ تا ۲۵ درصد مسیحی اوانجلیست هستند.
فرهنگ
فرهنگ پاناما از سنت‌ها، موسیقی، و هنر اروپایی مشتق شده و به همراه اسپانیایی‌ها به این منطقه آمده‌است. در عین حال بر اثر آمیزش این فرهنگ با فرهنگ‌های آفریقایی و سرخ‌پوستی فرهنگ‌هایی دورگه نیز در پاناما پدید آمده‌اند. برای نمونه تامبوریتو نوعی رقص اسپانیایی است که با ضرب‌آهنگ‌های آفریقایی آمیخته‌است.
فرهنگ عامه این کشور در جشنوارههای متعدد و مراسم رقص که نسل به نسل برگزار شده بازتاب یافته‌است.
شهرهای پاناما شاهد برگزاری جشنوارههای موسیقی در سبک‌های رگی، رگی آن اسپانیول، رگتون، هائیتیانو، جاز، بلوز، سالسا، و راک هستند.
اسناد پاناما
در سال ۲۰۱۶ یک گروه هکر ناشناس یکی از شرکت‌های حقوقی کشور پاناما به اسم شرکت موساک فونسکا را هک کرده و بیش از ۱۱۴۰۰۰۰۰ سند مربوط به فرار مالیاتی سران جهان از جمله ولادمیر پوتین و دیوید کامرون و بسیاری دیگر از سران جهان را فاش کرد.
به نظر کارشناسان این درز اطلاعاتی بالاتر از اسناد ویکی‌لیکس قرار گرفت و به عنوان بزرگترین درز اطلاعاتی تاریخ قرار گرفته‌است. این اسناد به اسناد پاناما معروف است | [
"سرود باریکه خاکی",
"شهر پاناما",
"زبان اسپانیایی",
"جمهوری",
"رئیس‌جمهور",
"معاون اول رئیس‌جمهور",
"معاون دوم رئیس‌جمهور",
"ریکاردو مارتینلی",
"ساموئل لوئیس",
"روبن آروسمنا",
"اسپانیا",
"کلمبیا",
"۲۸ نوامبر",
"۱۸۲۱ (میلادی)",
"۳ نوامبر",
"۱۹۰۳ (میلادی)",
"۲۰۰۸ (میلادی)",
"بالبوا",
"دلار آمریکا",
".pa",
"آمریکای مرکزی",
"پاناماسیتی",
"بالبوآ پاناما",
"دلار",
"ایالات متحده آمریکا",
"آمریکای لاتین",
"دریای کارائیب",
"مستیزو",
"کاتولیک رومی",
"اوانجلیست",
"کانال پاناما",
"چوب ماهون",
"محمدرضا شاه",
"گرانادای جدید اسپانیا",
"کالیفرنیا",
"تنگه ماژلان",
"تئودور روزولت",
"مانوئل آنتونیو نوریگا",
"پول‌شویی",
"میریا الیسا موسگوسو رودریگز",
"بحران آبراه پاناما",
"خلیج پاناما",
"اقیانوس آرام",
"کاستاریکا",
"آتشفشان بارو",
"سان میگلیتو",
"پاناماگذر",
"افرامکس",
"بوکاس دل‌تورو",
"بوکاس دل‌تورو (شهر)",
"استان چیریکی",
"داوید (پاناما)",
"کوکله",
"استان کولون",
"کولون (شهر)",
"دارین",
"استان هررا",
"لس سانتوس (استان)",
"استان پاناما",
"وراگوآس",
"امبرا-وونان",
"کونا یالا",
"نگوبه-بولگه",
"کونا ده مادوگاندی",
"کونا ده وارگاندی",
"توتون",
"تامبوریتو",
"ضرب‌آهنگ",
"رگی",
"رگی آن اسپانیول",
"رگتون",
"هائیتیانو",
"جاز",
"بلوز",
"سالسا (موسیقی)",
"موسیقی راک",
"موساک فونسکا",
"ولادمیر پوتین",
"دیوید کامرون",
"ویکی‌لیکس",
"اسناد پاناما"
] | [
"پاناما",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۸۲۱ (میلادی)",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۰۳ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۰۳ (میلادی) در آمریکای جنوبی",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۰۳ (میلادی) در آمریکای شمالی",
"جمهوری‌ها",
"فهرست کشورهای در گستره بیش از یک قاره",
"کشورها و سرزمین‌های اسپانیایی‌زبان",
"کشورهای جزایر کارائیب",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای هم‌مرز با اقیانوس آرام",
"لیبرال دموکراسی"
] |
2,652 | پاکستان | 2 | 5,031 | 0 | [
"پاكستان",
"جمهوری اسلامی پاکستان",
"جمهوري اسلامي پاكستان",
"پاكستاني"
] | false | 4,621 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "جمهوری اسلامی پاکستان"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "پاکستان"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Pakistan.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of arms of Pakistan.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "''یکپارچگی، انضباط، ایمان استوار''<small>(به زبان اردو: اتحاد، تنظیم، یقین محکم)</small>"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[سرود ملی پاکستان]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Pakistan (orthographic projection).svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[اسلام‌آباد]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "33"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "40"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "32"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "50"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[کراچی]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان اردو]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[عارف علوی]][[عمران خان]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": " ؛ از [[امپراتوری بریتانیا]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "۲۲ مرداد ۱۳۲۶[[۱۴ اوت]] [[۱۹۴۷]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۸۰۳،۹۴۰"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۳۴ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۳،۱"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "۱۳۹۴ (۲۰۱۵)"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۱۹۹،۰۸۵،۸۴۷"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۶ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۲۰۶"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۵۳ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۱۳۸۶ (۲۰۰۷)"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۴۱۰، ۲۹۵ میلیارد [[دلار]]"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۱۳۸۶"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۵۵۱/۰"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۱۳۶ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[روپیه پاکستان]] (pkr)"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "TRY"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "EET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "EEST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۵"
},
{
"Item1": "کد بینالمللی خودرو",
"Item2": "TR"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.pk]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۹۲"
}
],
"Title": "کشور"
} | پاکستان با نام رسمی « جمهوری اسلامی پاکستان » (به زبان اردو: اسلامی جمهوریه پاکستان)، کشوری در جنوب غربی آسیا است و پایتخت آن اسلام‌آباد نام دارد. این کشور در جنوب مرز آبی هزار کیلومتری با دریای مکران دارد و از غرب با ایران، از شمال با افغانستان، از شرق با هندوستان، و از شمال شرق با جمهوری خلق چین هم‌مرز است. ناحیه کشمیر مورد ادعای هندوستان و پاکستان است. هر دو کشور هند و پاکستان به‌طور جداگانه بخشهایی از این منطقه را اداره میکنند و این مناطق توسط خط کنترل از هم جدا شده‌اند.
دین رسمی پاکستان اسلام است و در میان کشورهای اسلامی، دومین کشور از نظر تعداد مسلمانان محسوب می‌شود. این کشور در سال ۱۹۴۷ به عنوان یک دولت و کشور جدید از هند مستقل شد. در سال ۱۹۷۱ جنگ داخلی به جدایی پاکستان شرقی با نام بنگلادش از این کشور منجر شد. این منطقه تاریخچه کهنی از زندگی و تمدن را داراست که شامل تمدن دره سند می‌شود. از زمان استقلال، پاکستان دوره‌های رشد نظامی و اقتصادی و همچنین بی‌ثباتی را همگام با جدا شدن بنگلادش از خود، تجربه کرده‌است. پاکستان از لحاظ بزرگی نیروهای مسلح در رده هفتم جهان است و تنها کشور اسلامی دارنده جنگ‌افزار هسته‌ای می‌باشد.
پاکستان بر اساس برآورد سال ۲۰۱۲ با بیش از ۱۹۹ میلیون نفر جمعیت ششمین کشور پرجمعیت دنیاست. نوع حکومت این کشور جمهوری پارلمانی فدرال است و از ۴ ایالت و چهار قلمرو فدرالی تشکیل می‌شود. پاکستان هم از نظر زبانی و قومی و هم از نظر جغرافیایی کشور متنوع است. اردو زبانهای رسمی این کشور، اسلام‌آباد پایتخت و کراچی بزرگترین شهر پاکستان است. در شهریور ماه ۱۳۹۴ دیوان عالی پاکستان با صدور حکمی، زبان اردو را به عنوان زبان اداری این کشور اعلام کرد.
پاکستان هفتمین کشور جهان بر پایه تعداد نیروهای نظامی دائمی است، این کشور از قدرتهای هسته‌ای و از کشورهای دارای سلاح هسته‌ای است.
+ نمادهای ملی پاکستان (رسمی)
جانور ملی
50px
پرنده ملی
50px
درخت ملی
50px
گل ملی
50px
جانور میراث ملی
50px
پرنده میراث ملی
50px
پستاندار آبی دریایی ملی
50px
خزنده ملی
50px
دوزیست ملی
50px
میوه ملی
50px
مسجد ملی
50px
آرامگاه ملی
رود ملی
50px
کوه ملی
50px
نام
نام پاکستان (پاک + ستان) به زبانهای زبان اردو و زبان فارسی یعنی سرزمین پاکی. این نام نخستین بار در سال ۱۳۱۲ (۱۹۳۳) توسط چودهاری رحمت علی که آن را در نشریه «امروز» یا «هرگز» منتشر کرد، به کار برده شد. این نام به عنوان سرواژه از نامهای سرزمین‌های اصلی اسلامی مربوط به هند غربی ساخته شده‌است.
به‌طور رسمی این کشور به عنوان قلمرو پاکستان در سال ۱۳۲۶ (۱۹۴۷) بنا نهاده شد و در سال ۱۳۳۶ (۱۹۵۷) به «جمهوری اسلامی پاکستان» تغییر نام داد.
پاکستان را بخصوص در شبه قاره هند معمولا با نام مخفف «پاک» می‌شناسند.
جمهوری اسلامی پاکستان از ترکیب حروف ایالتهای زیر به دست آمده‌است:
۱- پ از حرف اول ایالت پنجاب
۲- ا از حرف اول ایالت سرحد شمال غرب (که حالا بنام خیبر پختونخوا مبدل گردیده‌است)
۳- ک از حرف اول ایالت کشمیر
۴- س از حرف اول ایالت سند
۵- تان از حروف انتهایی ایالت بلوچستان
تاریخ
تندیسی متعلق به ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد در موزه ملی پاکستان.
در هنگام قیام گاندی علیه استعمار انگلیس، پاکستان به رهبری محمدعلی جناح (از یاران گاندی) پیش از استقلال هند، استقلال خود را بازیافت.
پاکستان دارای تمدن آسیایی بوده‌است و یکی از تمدنها بزرگ جهان به حساب می‌آید که پس از میان‌رودان و مصر تمدن دوره سند (۲۵۰۰ تا ۱۵۰۰ قبل از میلاد) است. کشور کنونی پاکستان در تاریخ ۱۴ اوت (۱۹۴۷) تاسیس شد. اما ناحیه‌ای که دربرمی گیرد تاریخچه گسترده‌ای دارد که با تاریخ هندوستان، اشتراک دارد. این منطقه محل تقاطع راه‌های تجاری تاریخی مانند راه ابریشم بوده‌است و در هزاران سال توسط گروه‌های مختلفی به عنوان سرزمین سکونت به کار برده شد. این گروه‌ها دراویدیها، هندواروپایی، مصریها، سکاها، پارتها، کوشانها، افغان‌ها، ترکتباران، مغولها و اعراب بودند. این منطقه را بیشتر به نام موزه اقوام و نژادها می‌شناسند.
مورخ و جغرافی دان دو بلیج مولر هنگامی که گفت: «اگر آنگونه که می‌گویند مصر موهبتی از سوی نیل است، پاکستان نیز موهبتی از سند است.» اهمیت تاریخی این منطقه را آشکار ساخت. نخستین نشانه وجود آدمیان در این منطقه ابزارهای سنگی هستند که در استان منطقه پنجاب از فرهنگ سوان برجای مانده‌اند و مربوط به ۱۰۰ هزار تا ۵۰۰ هزار سال پیش هستند. رود سند (ایندوس) محل فرهنگ‌های باستانی متعددی از قبیل مهرگره (یکی از اولین شهرهای شناخته شده جهانی) و تمدن دره سند در هاراپا و موهنجودارو است. تمدن دره سند در اواسط هزاره دوم پیش از میلاد دچار انحطاط شد و پس از آن تمدن ودابی پدید آمد که در بیشتر شمال هند و پاکستان گسترده شد.
پادشاهی هندویونانی که توسط دمتریوس اول باختری تاسیس شد، شامل گاندهارا و ناحیه منطقه پنجاب از ۱۸۴ قبل از میلاد می‌شد و در زمان حکومت مناندر اول که با پیشرفتهای تجاری و فرهنگی دوره یونانی–بودائیسم همراه بود را بنا نهاد و به بیشترین رشد و پیشرفت خود رسید.
شهر تاکسیلا مرکز مهم آموزشی در دوران باستانی شد. بقایای شهر که در غرب اسلام‌آباد واقع هستند، یکی از مکانهای باستانشناسی عمده کشور است.
کشور کنونی پاکستان در زمان سلسله‌های هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان، صفویان، افشاریان جزو خاک ایران بوده
همچنین در زمان سلسله‌های سامانیان و قاجار بخشهایی از آن جزو ایران بود.
مسجد پادشاهی؛ که در سده هفدهم میلادی توسط اورنگ زیب امپراتور مغولها در لاهور ساخته شد.
در سال ۷۱۲ میلادی، فرمانده عرب به نام محمد بن قاسم، سند و مولتان در جنوب منطقه پنجاب (پاکستان) را فتح کرد. در طول این دوره مروجان دینی صوفی نقش محوری را در تغییر دین اکثریت جمعیت منطقه به اسلام ایفا نمودند. این تحولات مرحله‌ای را برای حاکمیت چندین امپراتوری مسلمان در منطقه ایجاد کرد و بنای حکومتهای بعدی مسلمانان را که شامل حکومت غزنویان، پادشاهی غوریان، سلطنت دهلی و حکومت گورکانیان هند می‌شدند گذاشت. انحطاط تدریجی حکومت مغول در اوایل سده هیجدهم موقعیت‌هایی را برای جمعیت افغانستان، بلوچها و سیکها برای اعمال قدرت و کنترل خود بر نواحی گسترده‌ای را فراهم نهاد تا زمانی که کمپانی هند شرقی بریتانیا سلطه خود را بر جنوب آسیا گسترانید.
جنگ استقلال هند در ۱۲۳۶ هجری خورشیدی (۱۸۵۷) آخرین نبرد مسلحانه منطقه برضد راج بریتانیا بود و زمینه‌های نبرد آزادی خواهانه غیرمسلحانه که توسط مجلس ملی هند رهبری می‌شد را بنا نهاد. با این وجود لیگ مسلمانان هند در نیمه دوم دهه ۱۹۳۰ در میان ارسی از نادیده گرفتن مسلمانان در سیاست به محبوبیت رسید در ۲۹ دسامبر ۱۹۳۰ خطابه مربوط به ریاست جمهوری علامه اقبال لاهوری خواهان ایجاد یک کشور مسلمان مجزا در شمال غربی و آسیای جنوب شرقی شد. محمدعلی جناح تئوری دو ملت را حمایت کرد و لیگ مسلمانان را به سوی پذیرش «قطعنامه لاهور» مربوط به ۱۹۴۰ هدایت کرد که سرانجام به ایجاد کشور پاکستان انجامید.
تشکیل پاکستان ۱۹۴۷
پاکستان در ۱۴ اوت ۱۹۴۷ با دو جناح دارای اکثریت مسلمان در قسمت شرقی و شمال غربی مناطق آسیای جنوبی تشکیل شد که توسط هند که اکثریت آن هندو بودند از هم جدا شد و از استانهای بلوچستان (پاکستان)، بنگلادش شرقی، استان مرزی شمال غرب، پنجاب غربی و سند تشکیل می‌شد. تقسیم تقسیم هند تحت کنترل بریتانیا به شورشهای فرقه‌ای منجر گردید.
در سراسر هند و پاکستان مخصوصا جامو و کشمیر تب جنگ بالا گرفت و به اولین جنگ کشمیر (۱۹۴۸) منتهی شد که در آن پاکستان و هند هر یک قسمتهای عظیمی از کشمیر را تصرف کردند. پاکستان بعد از استقلال در ۱۴ اوت ۱۹۴۷ (همزمان با هند) اما همچنان بطور رسمی مستقل نشده بود تا اینکه در ۲۳ مارس ۱۹۵۶ بطور رسمی مستقل شد و ژنرال اسکندر میرزا به عنوان اولین رئیس‌جمهور هر دو بخش پاکستان غربی و شرقی (بعدها بنگلادش) برگزیده شد و در سال ۱۹۵۸ با کودتایی توسط ژنرال ایوب خان (۶۹–۱۹۵۸) برکنار شد. ژنرال ایوب خان در طول یک دوره ناآرامی داخلی و همچنین در دوره جنگ ۱۹۶۵ هند - پاکستان رئیس جمهور بود. جانشین او ژنرال یحیی خان (۷۱–۱۹۶۹) با طوفان - بهولا ۱۹۷۰ - مواجه شد که باعث مرگ ۵۰۰ هزار تن شد.
تفرقه‌های اقتصادی و سیاسی در پاکستان شرقی (بنگلادش امروزی) منجر به سرکوبی‌ها و تنشهای شدید سیاسی گردید، که نهایتا به جنگ آزادسازی بنگلادش و جنگ ۱۹۷۱ هند و پاکستان و نهایتا جدا شدن پاکستان شرقی به عنوان کشور مستقل بنگلادش انجامید. حکومت غیرنظامی از سال ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۷ توسط ذوالفقار علی بوتو تا زمانی که خلع شد و توسط یک جنایت قضایی در سال ۱۹۷۹ به دست ژنرال محمد ضیا الحق اعدام شد، از سرگرفته شد. ضیاء الحق چهارمین رئیس جمهور نظامی شد. سیاستهای سکولار (غیر دینی) پاکستان با معرفی قوانین اسلامی شریعت توسط ضیاء از بین رفتند و این روند تاثیرات مذهبی و دینی بر جامعه شهریب، و همچنین نظامی را افزایش داد. با مرگ ژنرال ضیاء در حادثه سقوط هواپیما در سال ۱۳۶۷ (۱۹۸۸)، بی‌نظیر بوتو دختر ذوالفقار علی بوتو به عنوان اولین نخست‌وزیر زن پاکستانی انتخاب شد. در طول دهه بعد با خرابتر شدن اوضاع سیاسی و اقتصادی کشور، او قدرت را به نواز شریف واگذار کرد.
تنشهای نظامی در جنگ کارگیل که پاکستان و هند در سال ۱۹۹۹ با آن مواجه بودند، با یک کودتای نظامی دنبال شد که در این کودتا ژنرال پرویز مشرف توانست قدرت اجرایی را به دست گیرد. در سال ۲۰۰۱ مشرف توانست با استعفای رفیق ترار، رئیس جمهور پاکستان شود. پس از انتخابات مجلس ۲۰۰۲، مشرف قدرتهای اجرایی را به نخست وزیر تازه منتخب ظفرالله خان جمالی واگذار کرد که او نیز در انتخابات نخست وزیری ۲۰۰۴ پاکستان، جای خود را به شوکت عزیز داد.
توان نظامی
براساس اطلاعات منتشر شده توسط سازمان سیا و کتابخانه کنگره آمریکا و برآورد آنها در سال ۲۰۱۱، هم‌اکنون پاکستان از نظر توان نظامی در رده پانزدهم قدرتهای نظامی جهان قرار دارد.
بر اساس اطلاعات عنوان شده از سوی سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) و کنگره آمریکا، پاکستان که جمعیت آن ۱۸۷ میلیون و ۳۴۲ هزار نفر است، هم‌اکنون دارای ۶۱۷ هزار پرسنل فعال نظامی است و تعداد نیروهای ذخیره فعال این کشور ۵۱۵ هزار نفر است.
نیروی زمینی پاکستان دارای ۲۶۴۰ دستگاه تانک، ۴۶۲۰ دستگاه نفربر، ۱۰۸۶ عراده توپ کششی، ۵۹۵ عراده توپ خودکششی، ۲۰۰ سامانه پدافند موشکی، ۳۲۰۰ خمپاره انداز، ۳۴۰۰ سامانه ضد تانک، ۲۵۰۰ سامانه پدافند هوایی و ۱۱۵۰۰ وسیله نقلیه لجستیکی است.
نیروی هوایی پاکستان نیز دارای ۱۴۱۴ فروند جنگنده و هواپیما، ۵۳۵ فروند هلیکوپتر و ۱۴۸ فرودگاه عملیاتی است.
نیروی دریایی پاکستان نیز دارای یازده فروند کشتی، دو بندر، ۵ زیر دریایی، ۱۵ قایق نظامی گشت زنی، ۱۱ ناوچه، یک ناوشکن و یک قایق جنگی خشکی آبی است. نیروی دریایی پاکستان دارای ناو هواپیمابر نیست.
بودجه نظامی پاکستان در سال ۲۰۱۱، شش میلیارد و ۴۱۰ دلار بوده‌است. کشور پاکستان دارای مساحت ۷۹۶ هزار و ۹۵ کیلومتر مربع، ۱۰۴۶ کیلومتر خط ساحلی و ۶ هزار و ۷۷۴ کیلومتر مرز مشترک است.
تقسیمات کشوری
نقشه سیاسی پاکستان
پاکستان از پنج ایالت، یک منطقه خودمختار قبایلی، یک منطقه فدرال پایتخت (اسلام‌آباد) و دو منطقه مربوط به جامو و کشمیر تشکیل شده‌است.
منطقه زرد رنگ (شماره ۱) ایالت بلوچستان به مرکزیت کویته
منطقه بنفش رنگ (شماره ۲) ایالت خیبر پختونخوا به مرکزیت پیشاور (NWFP)
منطقه آبی رنگ (شماره ۳) ایالت پنجاب به مرکزیت لاهور
منطقه سرخ رنگ (شماره ۴) ایالت سند به مرکزیت بندر کراچی
منطقه سفید رنگ (شماره ۵) منطقه فدرال پایتخت (ناحیه پایتختی اسلام‌آباد) (IST)
منطقه سبز رنگ (شماره ۶) منطقه خودمختار قبایلی
منطقه فیروزه‌ای رنگ (شماره ۷) منطقه کشمیر پاکستان (جامو و کشمیر آزاد) به مرکزیت مظفرآباد (AJK)
منطقه سیاه رنگ (شماره ۸) ایالت گلگت بلتستان به مرکزیت گلگت
ایالت بلوچستان و ایالت خیبر پختونخوا (سرحد شمال غربی)، خود نیز دارای مناطق خودمختار قبایلی هستند که آنها را (Provincially Administered Tribal Areas (PATA گویند.
شهرها
شهرهای بزرگ پاکستان عبارتند:
کراچی بزرگترین و مهمترین شهر و بندر پاکستان است. لاهور، راولپندی، پیشاور، ایالت جامو و کشمیر، اسلام‌آباد
جغرافیا و آب و هوا
دومین کوه بلند جهان، کی ۲
پهناوری پاکستان معادل ۸۰۳، ۹۴۰ کیلومتر مربع است که حدودا معادل مجموع پهناوری کشورهای فرانسه و انگلستان است. نواحی شرق آن بر روی فلات هند و نواحی غربی و شمالی بر روی فلات ایران و سرزمین اوراسیا قرار گرفته‌است. ۱۰۴۶ کیلومتر (۶۵۰ مایل) مرز آبی با دریای عمان از طرف جنوب دارد و از سوی غرب با افغانستان ۵۲۳ کیلومتر (۳۲۵ مایل) و از طرف شمال شرق با چین ۲۹۱۲ کیلومتر (۱۸۰۹ مایل) از طرف شرق با هند و ۹۰۹ کیلومتر (۵۶۵ مایل) از طرف جنوب غرب با ایران مرز دارد.
ظهر روز دوشنبه ۴ آبان ۱۳۹۴ زلزله ۷/۷ ریشتری شمال پاکستان را لرزاند و باعث کشته شدن صدها نفر شد.
در این کشور انواع ویژگی‌های طبیعی از سواحل شنی مردابی و باتلاق‌های دارای حرا در ساحل جنوبی گرفته تا جنگلهای معتدل و مرطوب حفاظت شده و قلمروهای یخی کوه‌های (هیمالیا) قراقوروم، هندوکش در شمال همگی به چشم می‌خورند. به‌طور تقریبی ۱۰۸ قله با بلندی بیش از ۷۰۰۰ متر (۲۳۰۰۰ فوت) وجود دارد که با برف و یخچال پوشیده شده‌اند. پنج کوه در پاکستان ازجمله کی۲ (در بلتستان) و نانگا پاربات بیش از ۸۰۰۰ متر (۲۶۰۰۰ فوت) ارتفاع دارند. در قسمتی از کشمیر که توسط هند اداره می‌شود تا نواحی شمالی پاکستان رودخانه سند در طول کشور جریان دارد. هر ساله قسمتهای شمالی پاکستان شمار زیادی جهانگرد خارجی را به خود جلب میکنند. کوهنوردان از سراسر دنیا بلتستان در پاکستان را به عنوان مقصد نهایی خود می‌دانند. در غرب رود سند بیابان‌های خشک و تپه‌ای بلوچستان پاکستان وجود دارند؛ در قسمت شرق هم شن‌های روان بیابان تار وجود دارد. بیشتر نواحی منطقه پنجاب و قسمت‌هایی از سند دشتهای حاصلخیزی هستند که کشاورزی در آنجا از اهمیت زیادی برخوردار است.
آب وهوا نیز به همین روال متفاوت است؛ زمستان‌های سرد و تابستانهای گرم در شمال و آب و هوای معتدل درجنوب که متاثر از اقیانوس هند است. نواحی مرکزی تابستانهای بسیار گرم دارند و دمای آنها به بیش از ۴۵ درجه سانتی گراد (۱۱۳ درجه فارنهایت) می‌رسد و زمستان‌های سردی که دمای هوا کمتر از دمای انجماد می‌رسد. میزان بارش باران نیز کم است و از ۲۵۰ میلی‌متر و تا ۱۲۵۰ میلی‌متر که بیشتر با دمای موسم (مونسون) غیرقابل اطمینان جنوب غربی در اواخر تابستان همراه هستند در نوسان است. مسئله کمبود آب نیز توسط ساخت سدها بر روی رودخانه‌ها و استفاده از آب چاه‌ها در مناطق خشک‌تر تا حدی حل شده‌است.
مردم
گروه‌های قومی اصلی پاکستان؛ بلوچ (صورتی)، پشتون‌ها (سبز)، پنجابی‌ها (قهوه‌ای)، سندی (زرد)
پاکستان بر اساس آمار تخمینی ۱۳۸۷ (۲۰۰۸)، جمعیتی حدود ۱۷۲،۸۰۰،۰۰۰ تن دارد. پاکستان ششمین جمعیت بزرگ جهان را داراست که بیشتر از روسیه و کمتر از برزیل است. به علت نرخ رشد بالای جمعیت پاکستان انتظار می‌رود جمعیت آن در سال ۲۰۲۰ از جمعیت برزیل فراتر رود. نشان دادن جمعیت پاکستان نسبتا مشکل است و این به علت تفاوتهای آشکار در دقت هر سرشماری و عدم هماهنگی بین بررسی‌های گوناگون مربوط به نرخ رشد جمعیت است اما احتمالا بتوان گفت نرخ رشد جمعیت در دهه ۱۹۸۰ به اوج خود رسید. جمعیت این کشور تاریخ ۱ ژوئیه ۲۰۰۵ حدود ۱۶۲، ۴۰۰، ۰۰۰ تن و نرخ رشد جمعیت نیز ۳۴ در هزار و نرخ مرگ و میر حدود ۱۰ در هزار و نرخ رشد طبیعی جمعیت حدود ۴٪/۲ تخمین زده شد. منابع غیردولتی و بینالمللی گزارش می‌دهند که جمعیت کنونی پاکستان حدود ۱۷۰ تا ۱۹۰ میلیون تخمین زده می‌شود.
زبان اردو زبان پاکستانی و زبان مشترک این کشور است، اما انگلیسی زبان رسمی است که در قانون اساسی پاکستان و در تجارت و همچنین طبقه خاص و تحصیل کرده و شهری و بسیاری از دانشگاه‌ها به کار برده می‌شود. زبان پنجابی نیز زبان بیش از ۶۰ میلیون نفر است، اما رسمیتی از سوی کشور ندارد. پاکستانی‌ها از نژادها و گروه‌های قومی متعددی تشکیل یافته‌اند که بیشتر آنها از نوع مردم هندواروپایی هستند و به همین دلیل بسیار متفاوت از افراد بومی ساکن این بخش از شبه قاره هند هستند.
اکثریت پاکستانی‌ها به گروه قومی هندوآریایی تعلق دارند. در حالی که تعداد قابل توجهی از نژادهای ایرانی و تعداد کمتری از دراویدیان‌ها نیز به چشم می‌خوردند. این گروه‌های قومی عمده به گروه‌های قومی کوچکتری تقسیم می‌شوند. پنجابی‌ها ۴۴٫۶۸٪، پشتون‌ها ۱۵٫۴۲٪، سندیها ۱۴٫۱٪، زبان سرائیکی ۸٫۳۸٪، مهاجر اردو ۷٫۵۷٪، بلوچها ۳٫۵۷٪ و سایرین ۶٫۲۸٪ جمعیت را تشکیل می‌دهند.
داده‌های سرشماری نشان می‌دهند که ۹۶٪ جمعیت کشور مسلمان هستند که ۸۰٪ آنها سنی و ۱۹٪ آنها شیعه هستند. پاکستان پس از ایران دومین کشور دارای جمعیت شیعه در جهان است. بقیه جمعیت پاکستان را مسیحیت، هندوئیسم، یهودیها، سیکها، زرتشتی‌ها، احمدی‌ها و آنیمیست‌ها (که عمدتا کالاشهای چیترال هستند) تشکیل می‌دهند. تعداد کمی بودایی نیر در آمار پاکستان وجود دارند؛ البته این افراد در قسمت لداخ که توسط هند اداره می‌شود و پاکستان ادعای مالکیت آن را دارد زندگی میکنند. ساختار جمعیتی پاکستان در سال ۱۹۴۷ با ورود مسلمانان به پاکستان و هندوها و سیکها به هندوستان به‌شدت تحت تاثیر قرار گرفت. از سال ۲۰۰۵ به بعد بیش از ۳ میلیون مهاجر (که تقریبا ۸۱٪ آنها را پشتون‌ها تشکیل می‌دهند) به علت جنگهای جاری در افغانستان در پاکستان باقی‌مانده‌اند و براساس کمیسیون عالی مهاجران سازمان ملل، ۸۳٪ مهاجران هدف خود را اقامت دائم در پاکستان می‌دانند.
۹۶٪ از جمعیت پاکستان مسلمان هستند (۷۷٪ سنی و ۱۹٪ شیعه). به علاوه ۱٫۸۵٪ هندو، ۱٫۶٪ مسیحی و ۰٫۰۴٪ سیک نیز در کشور می‌زیند.
سیاست
نواز شریف، نخست وزیر کنونی پاکستان
یوسف رضا گیلانی، نخست وزیر پیشین پاکستان
پاکستان عضو سازمان ملل متحد، سازمان کنفرانس اسلامی، سازمان همکاری منطقه‌ای جنوب آسیا (سارک)، و سازمان اکو می‌باشد. همچنین از دوران استقلال پاکستان و هند از بریتانیای کبیر، این کشور عضوی از اتحادیه کشورهای همسود (مشترک‌المنافع) بوده‌است. گرچه عضویت پاکستان در این اتحادیه سه بار لغو شده‌است؛ نخستین بار در سال ۱۳۵۱ (۱۹۷۲) پس از آنکه اتحادیه کشورهای همسود استقلال بنگلادش (پاکستان شرقی) را از پاکستان به رسمیت شناخت، دولت پاکستان به نشانه اعتراض این اتحادیه را ترک کرد، که البته دوباره در سال ۱۹۸۹ به اتحادیه بازگشت. عضویت پاکستان از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۴ به دلیل کودتای غیرقانونی ژنرال پرویز مشرف از طرف اتحادیه لغو شد. سومین بار در نوامبر ۲۰۰۷، عضویت پاکستان به دلیل اعلام وضعیت فوق‌العاده توسط پرویز مشرف از سوی اتحادیه لغو شده‌است.
مسلم لیگ، اولین دولت پاکستان را به رهبری محمد علی جناح و لیاقت علی خان تشکیل داد. رهبری سیاست پاکستان به دست مسلم لیگ با ظهور احزاب سیاسی دیگر و با ظهور حزب مردم پاکستان در غرب پاکستان و عوامی لیگ در شرق پاکستان که نهایتا به ایجاد بنگلادش منجر شد، به میزان زیادی رو به افول گذاشت. اولین قانون اساسی پاکستان در سال ۱۳۳۵ (۱۹۵۶) اتخاذ شد، اما در سال ۱۹۵۸ توسط ایوب خان به حال تعلیق درآمد. قانون اساسی مصوب ۱۹۷۳ توسط ضیاءالحق در سال ۱۹۷۷ به تعلیق درآمد و دگربار در سال ۱۹۹۱ به تصویب رسید و این مهمترین سندی است که پایه‌های دولت و حکومت را بنا می‌نهد. پاکستان یک جمهوری فدرال است و اسلام به عنوان دین رسمی کشور محسوب می‌شود. سیستم نیمه–رئیس جمهوری شامل قوه مقننه‌ای متشکل از دو مجلس است که خود شامل سنای پاکستان که شامل ۱۰۰ عضو است و مجمع ملی پاکستان که دارای ۳۴۲ عضو است، می‌شود.
رئیس جمهور پاکستان، رئیس دولت و همچنین فرمانده کل نیروهای مسلح است و توسط کالج الکتورال پاکستان انتخاب می‌شود. نخست وزیر معمولا رهبر بزرگترین حزب در مجمع ملی است. هر ایالت، سیستم حکومتی مشابهی دارد و دارای یک مجمع اسالتی است که مستقیما انتخاب می‌شود؛ در مجمع ایالتی، رهبر بزرگترین حزب یا ائتلاف به عنوان وزیر انتخاب می‌شود. روسای ایالت نیز توسط مجامع ایالتی و به پیشنهاد وزراء انتخاب می‌شوند.
ارتش پاکستان نقش موثری را در سیاستهای عمده کشور در طول تاریخ این کشور ایفا کرده‌است؛ روسای جمهور نظامی از ۱۹۵۸ و ۷۱، ۱۹۷۷ و ۸۸ و از ۱۹۹۹ تا به امروز رهبری کشور را به عهده داشتند. حزب چپ گرای مردم پاکستان (PPP) که توسط ذوالفقار علی بوتو رهبری می‌شد، به عنوان یک بازیگر سیاسی مهم در دهه ۱۹۷۰ ظهور کرد.
تحت رهبری نظامی محمد ضیاءالحق پاکستان سیاست خود را از سیاست سکولار بریتانیایی جدا کرد و به سوی شریعت و دیگر قوانین اسلام پایه تغییر موضع داد. در طول دهه ۱۹۸۰ جنبش متحد قومی (MQM) که ضد فئودالی و طرفدار مهاجر اردو |مهاجر بود توسط ساکنان شهری تحصیل کرده و غیرسنتی ایالت سند و به‌ویژه کراچی آغاز به کار کرد. سالهای دهه ۱۹۹۰ شاهد سیاستهای ائتلافی که توسط حزب مردم و مسلم لیگ احیا شده رهبری می‌شد بود.
در انتخابات عمومی اکتبر ۲۰۰۲، مسلم لیگ پاکستان (PML –Q) تعداد زیادی از کرسی‌های مجلس ملی را با قرار گرفتن در رده دوم از میان دیگر گروه‌ها از آن خود کرد و به عنوان حزب مجلس ملت پاکستان که شاخه‌ای از حزب PPP بود شناخته شد. ظفرالله خان جمالی از PML –Q به عنوان نخست وزیر شناخته شد، اما درتاریخ ۲۶ ژوئن ۲۰۰۴ استعفا داد و رهبر PML –Q چادهری مبثوجات (شجاعت) حسین به عنوان نخست وزیر موقت جایگزین او شد. در ۲۸ اوت ۲۰۰۴ مجمع ملی به وزیر اقتصاد پاکستان و قائم مقام پیشین سیتی بانک، شوکت عزیز رای داد و او را به عنوان نخست وزیر انتخاب کرد. مجلس متحده عمل که ائتلاف احزاب مذهبی اسلامی بود درانتخابات ایالت مرزی شمال غرب پیروز شد و حضور خود را در مجمع ملی پاکستان افزایش داد.
پاکستان عضو فعالی از سازمان ملل و سازمان کنفرانس اسلامی است و OIC را به عنوان محلی برای گروه اعتدال روشنفکران به کار برده‌است؛ که برنامه‌ای برای ایجاد یک رنسانس و عنصر روشنگری در دنیای اسلام است. پاکستان همچنین یکی از اعضا سازمانهای مهم منطقه‌ای سازمانهای همکاری‌های منطقه‌ای جنوب آسیا (سارک) و سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) است. پاکستان در گذشته روابط گوناگونی را با آمریکا به خصوص در اوایل دهه ۱۹۵۰ هنگامی که پاکستان مهمترین متحد آسیایی بود رقم زده‌است.
پاکستان همچنین عضو سازمان پیمان مرکزی (سنتو) و سازمان پیمان جنوب شرقی آسیا (SEATO) بود. در طول جنگ شوروی–افغانستان در دهه ۱۹۸۰ پاکستان یکی از متحدان اصلی آمریکا بود. اما روابط آنها هنگامی که آمریکا به‌خاطر سوءظن‌هایی نسبت به استفاده پاکستان از فعالیت‌های هسته‌ای تحریم‌هایی را بر او اعمال کرد، روبه سردی گذاشت. پس از حملات ۱۱ سپتامبر و جنگ بر سر تروریسم روابط آمریکا و پاکستان به‌ویژه پس از اینکه پاکستان حمایت خود را از رژیم طالبان در کابل ظاهرا متوقف نمود، بهبود یافته‌است. در ژانویه ۲۰۰۴، موسس برنامه هسته‌ای پاکستان عبدالقدیر خان به موضوع گسترش نیروی هسته‌ای به لیبی، ایران و کره شمالی اعتراف کرد. در ۵ فوریه ۲۰۰۴ پرزیدنت پرویز مشرف اعلام کرد که او عبدالقدیر خان را بخشوده‌است.
پاکستان مدتهای زیادی روابط ناآرامی را با همسایه‌اش هند داشته‌است. اختلاف بلندمدت بر سر کشمیر به جنگهای تمام عیاری در جنگ هند – پاکستان در ۱۹۴۷ و جنگ هند و پاکستان در ۱۹۶۵ انجامید. جنگ داخلی در ۱۹۷۱ به جنگ آزادی خواهانه بنگلادش که خودجوش بود و جنگ ۱۹۷۱ هند– پاکستان تبدیل شد. پاکستان برای نشان دادن برابری خود با آزمایش‌های هسته‌ای Pokhran-II هند در سال ۱۹۹۸ آزمایش‌های سلاح‌های هسته‌ای را انجام داد و تنها کشور مسلمان دارای سلاح‌های هسته‌ای به‌طور رسمی گردید. روابط این کشور با هند پس از آغاز مذاکرات صلح در ۲۰۰۲ رو به بهبودی است. پاکستان روابط نزدیک اقتصادی نظامی و سیاسی را با جمهوری خلق چین دارا می‌باشد.
پاکستان همچنین در نواحی قبیلهای که به صورت فدرال اداره می‌شوند و رهبران قبیلهای از طالبان حمایت میکنند با بی‌ثباتی‌هایی روبه‌رو است. پاکستان برای سرکوبی ناآرامی‌های محلی مجبور به استقرار نیروهای ارتش خود در این نواحی شده‌است. این در حالی است که آتش‌بس اعلام شده بین رهبران قبیلهای و دولت پاکستان ثبات لازم را به منطقه بازنگردانده‌است.
اضافه بر این، پاکستان مدت زیادی است که در بزرگترین ایالت خود، بلوچستان (پاکستان) دچار بی‌ثباتی است. ارتش برای جنگ با شورش جدی در این استان از سال ۱۹۷۳ تا سال ۱۹۷۶ مستقر شد. ثبات اجتماعی پس از اینکه رحیم الدین خان به عنوان مجری حکومت نظامی که آغاز آن در سال ۱۹۷۷ بود منصوب شد. در پاکستان از سرگرفته شد. پس از صلح و آرامش نسبی در طول دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ برخی از رهبران قبیلهای بانفوذ بلوچ بازهم یک جنبش جدایی طلبانه را پس از اینکه پرویز مشرف در ۱۹۹۹ به قدرت رسید آغاز کردند.
نحوه انتخاب رئیس‌جمهور در پاکستان
هر رئیس جمهوری در پاکستان برای پنج سال انتخاب می‌شود. رئیس‌جمهور مقامی تقریبا تشریفاتی در پاکستان به‌شمار می‌آید.
نمایندگان هر دو پارلمان ملی پاکستان یعنی؛ مجلس ملی و سنا، به همراه چهار مجلس استانی یا مجالس ایالتی که شامل سند، پنجاب، خیبرپختونخواه و بلوچستان رئیس جمهور این کشور را با رای‌گیری انتخاب میکنند؛ که حدودا تعداد این نمایندگان به هزار و صد نفر می‌رسد.
روند اخذ رای انتخابات ریاست جمهوری پاکستان در اسلام‌آباد تحت نظارت قاضی انور کاسی رئیس دادگاه عالی این شهر برگزار می‌شود.
احزاب در پاکستان
اقتصاد
پاکستان کشوری در حال توسعه‌است که در جبهه‌های سیاسی و اقتصادی با چالش‌هایی روبه‌رو بوده‌است. با وجود اینکه در سال ۱۹۴۷ این کشور بسیار فقیر بود نرخ رشد اقتصادی پاکستان در طول ۴ دهه بعد از آن بهتر از میانگین جهانی بوده‌است. اما سیاستهای ناآگاهانه به پایین آمدن این نرخ در دهه ۱۹۹۰ منجر شد.
اخیرا تغییرات گسترده اقتصادی به اقتصادی قدرتمندتر منجر شده‌اند و به نرخ رشد به‌ویژه در زمینه‌های ساخت و تولید و بخشهای خدمات مالی (اقتصادی) سرعت بخشیده‌اند. پیشرفتهای بزرگی نیز در موقعیت ارز خارجی و رشد سریع در منابع ارز ثابت در سالهای اخیر شاهد بوده‌ایم. تخمین بدهی خارجی در سال ۲۰۰۵ در حدود ۴۰ میلیارد دلار آمریکا بود. با این حال این بدهی با کمکهای صندوق بینالمللی پول و بخشودگی بدهی از طرف ایالات متحده آمریکا کاهش یافته‌است. تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۰۵ حدود ۶/۴۰۴ میلیارد دلار برآورد شد و تولید سرانه ناخالص ملی آن ۲۴۰۰ دلار آمریکا بود.
نرخ‌های رشد تولید ناخالص ملی پاکستان در ۵ سال اخیر شاهد یک افزایش ثابت بوده‌اند. در سال ۲۰۰۱ نرخ رشد تولید ناخالص داخلی کشور ۸٪/۱ بود ولی در سال مالی که ۳۰ ژوئن ۲۰۰۵ پایان یافت، نرخ رشد تولید ناخالص داخلی اسمی به حدود ۴٪/۸ رسید. این نرخ رشد پاکستان را پس از چین دارنده دومین نرخ رشد اقتصادی در میان پرجمعیت‌ترین کشورهای جهان قرار داد. با این حال فشارهای تورمی و میزان ذخیره کمتر از مقدار لازم و همچنین عوامل اقتصادی دخیل دیگر امر نگه داشتن نرخ رشد به این میزان را مشکل می‌سازد.
رشد بخشهای غیرکشاورزی ساختار اقتصاد را تغییر داده‌است و اکنون اقتصاد تنها ۲۰٪ تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد. بخش خدماتی حدود ۵۳٪ تولید ناخالص داخلی کشور که تجارت عمده و خرد کشور حدود ۳۰٪ این بخش را تشکیل می‌دهد. اخیرا بازار بورس کراچی همراه با دیگر بازارهای در حال ایجاد دنیا اوج گرفته‌است. مقادیر هنگفتی از سرمایه‌گذاری‌های خارجی در صنایع متعددی به کار گرفته شده‌اند. با این حال سرانه بازار بورس همچنان مخابرات، نرم‌افزار، خودرو، نساجی، سیمان، کود، فولاد و ساخت کشتی هستند.
صنعت مهم دیگری که در گذشته از دسترسی خارجی محروم مانده‌است، هوافضا است. تیپ‌های مختلف توپخانه در ارتش از پیش به گسترده شدن میزان مهمات نظامی پاکستان کمک کرده‌اند. خبرهایی از احتمال مشارکت عمومی یا خصوصی در برنامه‌های آینده موشکی به گوش می‌خورد که می‌تواند با برنامه فضایی پاکستان همراه شود؛ زیرا توانایی‌های کنونی این کشور شامل موشکهای بالستیک میان برد و تحقیقاتی بر روی موشکهای بالستیک قاره‌پیما می‌شوند. رویکرد ساختاری برای استفاده از این توانایی‌های هوافضایی ممکن است باعث رونق سریعتر اقتصادی پاکستان شود زیرا صنعت هوانوردی پیشتر هم شاهد رشد چشمگیری در سالهای گذشته بوده‌است که با حضور شرکت‌های هواپیمایی متعددی همراه بوده‌است.
جانوران و گیاهان
مارخور، حیوان ملی پاکستان
گونه‌های مختلف مناظر و آب و هوا در پاکستان به این ناحیه اجازه می‌دهد تا از گونه‌های مختلف حیوانات و پرندگان وحشی برخوردار باشد. در جنگلها درخت‌های سوزنی‌شکل آلپی و شبه آلپی از قبیل کاج فرنگی و کاج و سدر دیودار در کوه‌های شمالی و درختان پهن‌برگ مانند جگ و توت– شکل در رشته‌کوه‌های سلیمان در جنوب وجود دارند. تپه‌های غربی دارای سرو کوهی و تمرسیک و علفهای خشن و گیاهان خاردار هستند. در طول ساحل جنگلهای پوشیده از منگرو که بیشتر زمینهای مرطوب ساحلی را تشکیل می‌دهند به چشم می‌خورد.
در جنوب در آبهای تیره در دهانه رودخانه سند تمساح نیز وجود دارند. در حالی که در سواحل رودخانه گراز، آهو، خارپشت و جوندگان کوچک به چشم می‌خورند، در زمینهای شنی پوشیده از خار مرکز پاکستان شغال، کفتار، گربه وحشی، پلنگ و در آسمان‌های آبی شاهین، قوش (قرقی)، باز و عقاب دیده می‌شوند. در بیابان‌های جنوب غربی چیتای کمیاب آسیایی نیز وجود دارد.
در کوه‌های شمالی گونه‌هایی از حیوانات در حال خطر از قبیل قوچ و میش مارکوپولو، قوچ و میش اوریال، مارخور، بز کوهی، خرس سیاه آسیایی، خرس قهوه‌ای هیمالیایی و پلنگ برفی وجود دارند. در اوت ۲۰۰۶ پاکستان یک بچه پلنگ برفی یتیم کمیاب را که لئو نام داشت به آمریکا هدیه کرد.
گونه کمیاب دیگری دلفین رودخانه سند است که تصور می‌شود ۱۰۰۰ عدد دیگر از آن باقی باشد که در ۲ منطقه حفاظت شده نگهداری می‌شوند. در سالهای اخیر شمار حیوانات وحشی که برای بازرگانی خز و چرم کشته می‌شدند به ایجاد قانون منع شکار حیوانات و پرندگان وحشی در مناطق حفاظت شده حیات وحش منجر شد.
فرهنگ و تمدن
موزه ملی پاکستان، در شهر کراچی واقع شده‌است.
مسجد شاه فیصل در اسلام‌آباد که از بزرگترین مسجدهای جهان است.
آرامگاه اقبال لاهوری
پاکستان دارای فرهنگ منحصربه‌فرد و غنی است که سنتهای خود را در طول تاریخ حفظ کرده‌است، اتفاقات مختلف در طول تاریخ نتوانسته‌اند خللی به این فرهنگ وارد نمایند. واقعیت پیش از ورود اسلام بسیاری از پنجابی‌ها و سندیها، هندو و بودایی بودند؛ اما این روند در طول دوره توسعه اسلام، توسط حاکمان اموی، محمد بن قاسم، سلطان محمود غزنوی و دیگران تغییر یافت. بسیاری از فعالیت‌ها، غذاها بقایای تاریخی و مکانهای مقدس از حکومت مغول مسلمان و فرمانروایان افغان‌ها برجای مانده که شامل لباس ملی شلوار کمیز (تمیز) می‌شود. زنان نیز شلوار قمیز با رنگ‌های شاد می‌پوشند.
در حالی که مردان شلوارهایی با رنگ‌های تیره‌تر می‌پوشند و معمولا شیروانی یا اچکان (نوعی کت بلند) که بر روی لباس‌ها می‌آید برتن میکنند. انواع موسیقی پاکستانی متنوع است؛ موسیقی محلی و گونه‌های سنتی مانند قوالی و غزل گایاکی و گونه‌های جدید که موسیقی سنتی و غربی را در هم می‌آمیزند مانند اجرای همزمان قوالی و موسیقی غربی که توسط نصرت فاتح علی خان مشهور انجام می‌شود. دیگر خوانندگان عمده غزل، مهدی حسن، غلام علی و فریده خانم طاهره، سید عبید پروین و اقبال بانو هستند.
ورود مهاجران افغان در استانهای غربی، موسیقی پشتو و زبان فارسی را دوباره زنده کرده‌است و پیشاور را به عنوان محلی برای موسیقی دانای افغان و محلی برای گسترش موسیقی افغان به خارج از کشور مبدل ساخته‌است. تا دهه ۱۹۹۰ شرکت تلویزیون پاکستان که توسط دولت اداره می‌شد (PTV) و شرکت خبرگزاری پاکستان رسانه‌های عمده کشور بودند. اما اکنون کانال‌های تلویزیونی شخصی متعددی از قبیل Geo TV، تلویزیون ایندوس، Hum TV و گروه ARY نیز وجود دارند. کانال‌ها و فیلم‌های متعدد آمریکایی، اروپایی و آسیایی نیز برای اکثریت جمعیت پاکستان از طریق Cask TV و ماهواره قابل دسترسی هستند. همچنین صنایع فیلمسازی بومی کوچکی نیز در لاهور و پیشاور (که اغلب با نام لالی وود و پولی وود آنها را می‌شناسند) وجود دارند. با وجود اینکه فیلم‌های بالیوود امروزه ممنوع هستند ستاره‌های سینمای هند در پاکستان بسیار محبوب هستند.
باغ شالیمار لاهور
جامعه پاکستان عمدتا چند زبانه و مسلمان است، و اغلب آنها احترام خاصی را به ارزشهای خانوادگی سنتی دارند. با وجود اینکه خانواده‌های شهری به سیستم خانواده هسته‌ای تغییر یافته‌اند و این به دلیل محدودیتهای اجتماعی–اقتصادی است که توسط سیستم سنتی خانواده مشترک بر آن تحمیل می‌شود. دهه‌های اخیر حضور طبقه متوسط را در شهرهایی نظیر کراچی، لاهور، راولپندی، حیدرآباد پاکستان، فیصل آباد، سوکور و پیشاور شاهد بوده‌است که خواهان حرکت در سوی یک جهت آزادی خواهانه‌تر هستند و این در مقابل نواحی قبیلهای شمال غربی است که با افغانستان هم‌مرز هستند و سنتهای دیرینه و روش محافظه کارانه را پیش می‌گیرند. افزایش فرایند جهانی شدن تاثیر فرهنگ غربی را افزایش داده و اکنون پاکستان رتبه ۴۶ را در ایندکس جهانی شدن دارا است. در حدود ۴ میلیون پاکستانی در خارج از کشور زندگی میکنند و حدود نیم میلیون نفر مقیم خارج نیز در ایالات متحده آمریکا زندگی میکنند.
دانشگاه پنجاب
گردشگری یک صنعت در حال رشد در پاکستان است و بر فرهنگ‌ها و ملل و مناظر متنوع آن استوار است. بازمانده‌های تمدن باستانی از قبیل موهنجودارو و هاراپا و تاکسیلا تا بخشهای تپه‌ای هیمالیا همه جهانگردانی را به خود جذب میکنند. پاکستان چندین رشته کوه با ارتفاع بیش از ۷۰۰۰ متر دارد که ماجراجویان و کوهنوردانی را از سراسر دنیا به خود جذب می‌کند، به‌ویژه کی۲.
قسمتهای شمالی پاکستان دژها و برج‌ها و دیگر آثار معماری کهن و همچنین دره هونزا و دره‌های چیترال را دارا است. دره‌های چیترال محل جامعه کوچک پیش از اسلام آنیمیست کلشه است که از تباری هندوایرانی هستند. شهر لاهور دارای نمونه‌های بسیاری از معماری مغول مانند مسجد بدشاهی، باغهای شالیمار (لاهور)، مقبره جهانگیر و دژ لاهور است.
روزهای تعطیل
روزهای تعطیل و جشنوارههای بسیاری سالانه در پاکستان جشن گرفته می‌شوند. در حالی که پاکستان یک ملت مسلمان است روزهای تعطیل غیر مذهبی نیز در پاکستان وجود دارد که عبارتند از: روز پاکستان (۲۳ مارس)، روز استقلال (۱۴ اوت)، روز دفاع پاکستان ۶ سپتامبر، روز نیروی هوایی پاکستان ۷ دسامبر سالگرد تولد (۵ دسامبر)، و مرگ (۱۱ سپتامبر) محمدعلی جناح، علامه اقبال لاهوری (۹ نوامبر) و تولد (۳۰ ژوئیه) و فوت (۸ ژوئیه) فاطمه جناح (مادر ملت) و همچنین سند کارگر (که به نام سندمی هم شناخته می‌شود) در روز ۱ می.
چند جشنواره مهم توسط مسلمان‌های پاکستانی در طول سال گرامی داشته می‌شوند که وابسته به تقویم اسلامی است. در رمضان که نهمین ماه تقویم است ۲۹ یا ۳۰روز را روزه می‌گیرند و سپس جشن عید فطر است. در یک جشن دیگر عید قربان را به یاد قربانی ابراهیم انجام قربانی میکنند و گوشت آن را بین دوستان و خانواده و فقرا تقسیم میکنند. هر دو عید از تعطیلات عمومی هستند و مردم میتوانند در این دو روز از خانواده و دوستان دیدن کنند و بچه‌ها لباس نو هدیه و شیرینی می‌گیرند. بعضی از مسلمانان تولد محمد، پیامبر اسلام را در سومین ماه تقویم ربیع‌الاول جشن می‌گیرند. مسلمان‌های شیعه روز عاشورا را در روزهای نهم و دهم اولین ماه تقویم (ماه محرم) گرامی می‌دارند.
هندوها، بوداییها، سیکها و مسیحیان پاکستان نیز جشنهای خودشان را برگزار میکنند. سیکها از سراسر جهان می‌آیند تا مکانهای مقدسی را در پنجاب، مانند آرامگاه گورو ننک موسس سیکسیم در حسن عبدلی واقع در ناحیه اتوک و زادگاه او نانکانا صاحب را دیدن کنند. جشنوارههای محلی و منطقه‌ای نیز مانند جشنواره بسنت در پنجاب که آغاز بهار را نشان می‌دهد و با هوا کردن بادبادک‌ها همراه است، نیز جشن گرفته می‌شوند.
در ضمن اینکه پنجم فوریه به نام روز کشمیر در پاکستان تعطیل رسمی است.
ورزش
کریکت، محبوبترین ورزش در پاکستان است.
ورزش رسمی و ملی پاکستان هاکی روی چمن است، با وجود اینکه اسکواش و کریکت نیز بسیار محبوب هستند. تیم ملی کریکت پاکستان یکبار جام جهانی را در مسابقات جهانی کریکت ۱۹۹۲ از آن خود کرد. یکبار هم در جام جهانی کریکت ۱۹۹۹ نایب قهرمان شد و دوبار میزبان بازیهای جام جهانی کریکت ۱۹۸۷ و جام جهانی کریکت ۱۹۹۶ شده‌اند. این تیم همچنین جام استرالیا را در سالهای ۱۹۸۶ و ۱۹۹۰ و ۱۹۹۴ از آن خود کرده‌است.
حقوق بشر
دیوان عالی پاکستان در سال ۲۰۱۲ میلادی، تراجنسیتی را به عنوان «جنسیت سوم» در پاکستان به رسمیت شناخت.
بر اساس آمار سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۵ میلادی، بین ۱،۲ میلیون تا ۱،۵ میلیون کودک در خیابان‌های پاکستان زندگی میکنند. به گفته سازمانهای مدافع حقوق بشر بیش از ۱۲ میلیون کودک برای فرار از فقر به خیابان‌ها پناه می‌برند یا در خانه غریبه‌ها کارگری میکنند.
برده‌داری به صورت کار بدون دستمزد در همه نقاط پاکستان جاری است، این پدیده در بخشهای کشاورزی و صنایع آجرسازی پاکستان دامنه و گستره بسیار وسیعی دارد.
در پاکستان اقلیتهای دینی و مذهبی در موارد زیادی مورد حملات انتقام‌جویانه از سوی عامه مردم یا گروه‌های تندرو مذهبی قرار می‌گیرند. در بسیاری از موارد گروه‌های وهابی، غالبا پیروان مذهب شیعه را به ویژه در کویته، مرکز ایالت بلوچستان هدف قرار می‌دهند. در پاکستان همچنین پیروان فرقه احمدیه که اواخر سده ۱۹ میلادی در آن کشور بنیان‌گذاری شد، مورد اذیت و آزار گاه‌وبیگاه قرار دارند.
در پاکستان حداقل سن برای محاکمه کیفری به جرم «۷ سال» است.
شیعه‌ستیزی در پاکستان
زبان اردو
قومی ترانه
جمهوری اسلامی
سازمان همکاری شانگهای
فدراسیون ایران | [
"سرود ملی پاکستان",
"اسلام‌آباد",
"کراچی",
"زبان اردو",
"رئیس جمهور",
"نخست‌وزیر",
"عارف علوی",
"عمران خان",
"امپراتوری بریتانیا",
"۱۴ اوت",
"۱۹۴۷ (میلادی)",
"دلار آمریکا",
"سرانه",
"روپیه پاکستان",
".pk",
"آسیا",
"دریای مکران",
"ایران",
"افغانستان",
"هندوستان",
"جمهوری خلق چین",
"کشمیر",
"خط کنترل",
"اسلام",
"کشورهای اسلامی",
"بنگلادش",
"دره سند",
"جنگ‌افزار هسته‌ای",
"ستان",
"زبان فارسی",
"جمهوری اسلامی",
"شبه قاره هند",
"موزه ملی پاکستان",
"گاندی",
"محمدعلی جناح",
"هند",
"میان‌رودان",
"مصر",
"ایالت سند",
"قبل از میلاد",
"اوت",
"راه ابریشم",
"قوم دراویدی",
"مصری",
"سکاها",
"پارت",
"کوشان",
"افغان‌ها",
"مردمان ترک",
"مغول",
"مردم عرب",
"نیل",
"منطقه پنجاب",
"رود سند",
"مهرگره",
"هاراپا",
"موهنجودارو",
"ودابی",
"هندویونانی",
"دمتریوس اول",
"تاکسیلا",
"هخامنشیان",
"اشکانیان",
"ساسانیان",
"صفویان",
"افشاریان",
"سامانیان",
"قاجار",
"لاهور",
"مولتان",
"غزنویان",
"غوریان",
"سلطنت دهلی",
"گورکانیان",
"بلوچ",
"سیک",
"کمپانی هند شرقی",
"بریتانیا",
"هجری خورشیدی",
"اقبال لاهوری",
"هندو",
"پنجاب",
"جامو و کشمیر",
"ایوب خان",
"یحیی خان",
"ذوالفقار علی بوتو",
"محمد ضیا الحق",
"بی نظیر بوتو",
"نواز شریف",
"پرویز مشرف",
"ظفرالله خان جمالی",
"شوکت عزیز",
"ایالت بلوچستان",
"کویته",
"خیبر پختونخوا",
"پیشاور",
"ایالت پنجاب",
"ناحیه پایتختی اسلام‌آباد",
"مناطق قبیلهای فدرال",
"کشمیر پاکستان",
"مظفرآباد",
"ایالت گلگت بلتستان",
"گلگت",
"فرانسه",
"انگلستان",
"فلات هند",
"فلات ایران",
"اوراسیا",
"دریای عمان",
"چین",
"حرا",
"هیمالیا",
"هندوکش",
"کی۲",
"بلتستان",
"بلوچستان پاکستان",
"بیابان تار",
"اقیانوس هند",
"مونسون",
"پشتون‌ها",
"پنجابی‌ها",
"زبان سندی",
"روسیه",
"برزیل",
"زبان انگلیسی",
"قانون اساسی پاکستان",
"زبان پنجابی",
"هندواروپایی",
"زبان سرائیکی",
"مسلمان",
"سنی",
"شیعه",
"مسیحیت",
"هندوئیسم",
"یهودی",
"پارسیان هند",
"احمدیه",
"آنیمیسم",
"کالاش",
"بودایی",
"لداخ",
"سازمان ملل",
"مسیحی",
"نخست وزیر",
"سازمان ملل متحد",
"سازمان کنفرانس اسلامی",
"سارک",
"سازمان اکو",
"بریتانیای کبیر",
"اتحادیه کشورهای همسود",
"مسلم لیگ",
"حزب مردم",
"عوامی لیگ",
"جمهوری فدرال",
"نخست وزیر پاکستان",
"ایالت",
"سکولار",
"اکو",
"سنتو",
"شوروی",
"آمریکا",
"طالبان",
"کابل",
"عبدالقدیر خان",
"لیبی",
"کره شمالی",
"رشد اقتصادی",
"صندوق بینالمللی پول",
"ایالات متحده آمریکا",
"تولید ناخالص داخلی",
"بورس",
"مخابرات",
"نرم‌افزار",
"خودرو",
"نساجی",
"سیمان",
"کود",
"فولاد",
"کشتی (شناور)",
"هوافضا",
"موشک بالستیک",
"جنگل",
"جگ",
"سرو",
"تمساح",
"گراز",
"آهو",
"خارپشت",
"شغال",
"کفتار",
"گربه وحشی",
"پلنگ",
"شاهین",
"قوش",
"قرقی",
"باز (پرنده)",
"عقاب",
"بز کوهی",
"خرس سیاه آسیایی",
"خرس قهوه‌ای هیمالیایی",
"پلنگ برفی",
"دلفین",
"امویان",
"سلطان محمود غزنوی",
"قوالی",
"نصرت فاتح علی خان",
"مهدی حسن (خواننده)",
"عبید پروین",
"اقبال بانو",
"پشتو",
"بالیوود",
"حیدرآباد پاکستان",
"فیصل آباد",
"سوکور",
"جهانی شدن",
"گردشگری",
"دره هونزا",
"دره‌های چیترال",
"هندوایرانی",
"جهانگیرشاه",
"دژ لاهور",
"جشنواره",
"روز پاکستان",
"روز استقلال",
"روز دفاع پاکستان",
"روز نیروی هوایی پاکستان",
"علامه اقبال لاهوری",
"فاطمه جناح",
"مادر ملت",
"سند کارگر",
"عید فطر",
"عید قربان",
"ربیع‌الاول",
"عاشورا",
"مسیحیان",
"نانکانا",
"بسنت",
"هاکی روی چمن",
"اسکواش",
"کریکت",
"استرالیا",
"دیوان عالی پاکستان",
"۲۰۱۲ (میلادی)",
"تراجنسیتی",
"۲۰۰۵ (میلادی)",
"کودک",
"فقر",
"کودکان فراری",
"برده‌داری",
"کشاورزی در پاکستان",
"آجرسازی",
"وهابیت",
"مذهب شیعه",
"سده ۱۹ (میلادی)",
"راکاپوشی",
"مسجد پادشاهی",
"تندیس بودا",
"موزه لاهور",
"قراقروم (کوه)",
"شاه جهان",
"شیعه‌ستیزی در پاکستان",
"قومی ترانه",
"سازمان همکاری شانگهای",
"فدراسیون ایران"
] | [
"پاکستان",
"اعضاء اتحادیه کشورهای همسود",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۴۷ (میلادی)",
"جمهوری‌ها",
"جمهوریهای اسلامی",
"جمهوریهای فدرال",
"جنبش پاکستان",
"فلات ایران",
"فلاتهای هند",
"کشورها و سرزمین‌های انگلیسی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های پشتوزبان",
"کشورها و سرزمین‌های هندوستانی‌زبان",
"کشورهای اسلامی",
"کشورهای اقیانوس هند",
"کشورهای جنوب آسیا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی",
"کشورهای فدرال",
"گروه هشت کشور اسلامی در حال توسعه",
"مستعمره‌های پیشین بریتانیا",
"کشورهای آسیایی"
] |
2,653 | عمان | 2 | 1,022 | 0 | [
"سلطان نشین عمان",
"عمانی",
"پادشاهی عمان",
"سلطنت عمان",
"سلطان نشين عمان",
"عماني",
"پادشاهي عمان",
"کشور عمان",
"كشور عمان"
] | false | 753 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "سلطنه عمان"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "سلطنت عمان"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "عمان"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Oman.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat_of_arms_of_Oman.svg"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "سلام سلطانی"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Oman in its region.svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[مسقط]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "23"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "36"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "58"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "33"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[مسقط]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان عربی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[سلطنت مطلقه]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[سلطان]]• [[صدراعظم]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[قابوس بن سعید]][[فهد بن محمود السعید]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "استقلال از [[پرتغال]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۱۶۵۱]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۳۰۹، ۵۰۰"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "جزئی"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۵]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۲،۵۷۷،۰۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۳۹ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۸،۳"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۸۲ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "[[۲۰۱۲]]"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۷۶،۴۶۴ میلیارد [[دلار]]"
},
{
"Item1": "سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۲۴،۷۶۴ [[دلار]]"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۲۰۱۳"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۷۳۱"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۸۴ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "ریال عمان"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "OMR"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "UTC +۴"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "۴+ UTC"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "om."
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۹۶۸+"
}
],
"Title": "کشور"
} | سلطان‌نشین عمان کشوری پادشاهی است در خاور شبه جزیره عربستان. پایتخت این کشور شهر مسقط است. عمان از خاور به دریای عرب و از شمال به دریای عمان
منتهی می‌شود. این کشور از جنوب با یمن و از باختر با عربستان سعودی و امارت متحده عربی همسایه است. عمان همچنین دارای مرز دریایی با ایران است.
این کشور دارای دو برون‌بوم است. بخش کوچکی از عمان در قسمت جنوبی تنگه هرمز قرار دارد که مسندم نام دارد. این بخش از سرزمین اصلی جدا افتاده‌است. برون بوم دیگر مدحاء نام دارد که توسط امارات متحده عربی احاطه شده‌است.
از سده ۱۷ میلادی عمان دارای پادشاهی خودکفا بوده‌است. در سده ۱۹ میلادی این کشور در اوج قدرت خود بوده‌است. با کاهش قدرت در سده بیستم میلادی این کشور تحت تاثیر و نفوذ گسترده پادشاهی بریتانیای کبیر قرار گرفت اما هیچگاه به شکل رسمی بخشی از آن نگردید. عمان پیوند گسترده نظامی و سیاسی با ایالات متحده آمریکا و پادشاهی بریتانیای بزرگ دارد ولی سیاست خارجی آزادانه‌ای درپیش میگیرد.
فرمانروایی این کشور پادشاهی بی‌چون و چراست اما پارلمان نیز نقش قانونگذاری و بازرسی اندکی دارد.
همانند سایر کشورهای عربی خلیج فارس منبع اصلی درآمد کشور، نفت است. هر چند نسبت به همسایگان، این کشور تولیدکننده متوسطی است. کشاورزی و ماهیگیری نیز دو منبع مهم درآمد در عمان هستند. منبع جایگزین دیگر گردشگری است.
نام
سرزمین فعلی عمان در طول تاریخ به نامهای مختلفی نامیده شده‌است. اما بارزترین نام‌ها مگان و تغییر یافته آن مجان بوده‌است. مجان در زمانهای قدیم‌تر نام ایالتی در جنوب ایران بوده‌است که بعدها به آن مکران نیز گفته‌اند همین نام را به منطقه عمان فعلی نیز این نام ارتباط زیادی با صنعت کشتی‌سازی و معادن مس «نحاس» در زبان سومریان داشته‌است. همچنین مدتی نام عمان «مزون» بوده‌است بخاطر وجود تعداد زیادی از چشمه‌های آب شیرین در این مناطق. همچنین «عمان» نام مکانی بسیار قدیمی بوده‌است در یمن و از آنجا قبائل عربی بعد از ویران شدن سد مارب به عمان مهاجرت نموده‌اند. اما بعضی از مورخان نوشته‌اند که علت نامگذاری عمان به (عمان بن سبا بن یغثان بن ابراهیم).
تاریخ
تاریخ عمان به دوران بسیار دور بر می‌گردد. به گفته باستانشناسان تاریخ عمان به هزاره دوازدهم قبل از میلاد بر می‌گردد. در آن دوران عمان تازه از عصر یخبندان خارج شده بود. درآن دوران عمان سرزمینی سرسبز و حاصلخیز و پربار بوده‌است. در نتیجه حفریات و کنجکاوی در مناطق مختلف باستانی و قبرستان‌های ولایت بریمی در منطقه ظاهره و ولایت ابراء در منطقه شرقیه و محوت در منطقه وسطی و نزوی در منطقه داخلیه و دیگر مناطق سلطنت عمان و به ویژه مناطق ساحلی. از این حفریات پیدا می‌شود که عمان درآن دوران روابط تجارتی گسترده‌ای در مابین ایران و هند و میان‌رودان داشته‌است و این روابط تجارتی متین بوده‌است.
عمان درهزاره سوم قبل از میلاد
در هزاره سوم قبل از میلاد عمان به نام «مجان» مشهور بوده‌است. حسب دلاله گویش سومریان که به ساخت کشتی و معادن مس می‌گفتند. نوعی کشتی در عمان وجود دارد که بنام «مجان» معروف است. همچنین مس یکی از کالاهای تجارتی اصلی عمان بوده که با کشتیهای «مجان» بارکشی می‌شده‌است. در پی کنجاوی و حفریات در طول و عرض کشور عمان آثار معادن مس پیدا شده‌است. هم‌اکنون نیز مس یکی از منابع اصلی اقتصادی عمان به شما می‌آید. معدن مس صحار بعد از بازسازی توسط جانب دولت یکی از معادن مهم کشور است.
تاریخ عمان نشان می‌دهد که مردم عرب از زمانهای قدیم در عمان ساکن شده‌اند. «عاد و قبیله‌اش» در تپه‌های شنی (کثبان رملی) و تلماسه‌هایی که بین عمان و استان حضرموت قرار دارد زندگی می‌کرده‌اند.
عمان در دوران
در قرن ششم قبل از میلاد سپاهیان پارس (۵۵۰ _ ۵۳۰ ق م)، عمان را فتح نمودند. گفته شده که سازه قنات که به عربی به آن «الفلج» و جمع آن «الافلاج» می‌گویند در آن دوران احداث شده‌است. این‌گونه آبیاری در عمان شهرت فراوانی دارد و در حال حاضر صدها رشته قنات در کشور عمان وجود دارد. همچنین رشته دیگری از قنات نیز در عمان وجود دارد که به نام «داوودی» مشهور است. گفتاره‌است که «قنات داوودی» از ابتکار نبی الله داوود است.
عمان در دوران ساسانیان
تاریخ عمان نشان می‌دهد که در دوران ساسانیان از سالهای (۲۲۶_ ۶۱۰ م) عمان و یمن تحت حاکمیت امپراتوری ساسانی بوده‌است.
عمان و بنی ازد
در اواخر قرن سوم و اوائل قرن دوم قبل از میلاد سد مارب در مملکت سبا ویران می‌شود. با ویران شدن سد شورشی اجتماعی واقتصادی برپا می‌شود و تمام مردم سبا به مناطق اطراف پراکنده می‌شوند، و پس از ویرانی و انحطاط سد مارب، قبیله بزرگ بنی ازد به عمان مهاجرت میکنند. در این کوچ بزرگ قبیله بنی ازد به سرپرستی بزرگ قوم مالک بن فهم الازدی وارد عمان می‌شوند. بعد از مدتی و پس از استقرار در عمان بنی ازد دست به نبرد مسلحانه با دیگر اقوام بیگانه‌ای که در عمان وجود داشتند می‌زند و در مدت کوتاهی بنی ازد می‌تواند تمام بیگانگان از عمان خارج نماید و استقرار و امنیت در عمان برقرار نماید و اولین مملکت عربی در عمان بنیادگذاری کند.
مهمترین جنگ بنی ازد با ایرانیان مقیم عمان بود که به جنگ سلوت مشهور است.
سلوت نام صحرایی است که در آن سپاهیان ازد به فرماندهی مالک بن فهم با ارتش ایرانی موجود در عمان در زمان امپراطوری دارا بن داراب یا همان داریوش سوم می‌جنگد و پس از چندین نبرد، ایرانیان را وادار به خروج از عمان می‌کند.
تاریخ نویسان عرب چنین می‌نویسند که بنی ازد پادشاهان کوه و صحرا بودند. این دودمان از پادشاهان بنام آلجلندی معروف بودند. سلسله پادشاهان آلجلندی در طول تاریخ عمان مشهور بوده‌اند.
عمان در دوران اسلام
در دوران حکمرانی «آلجلندی» اسلام وارد عمان شده‌است. درآن دوران محمد، عمرو بن العاص و ابازید الانصاری برای دعوت مردم به اسلام به عمان می‌فرستد. درآن دوران پادشاه عمان جیفر الجلندی و برادرش عبد الجلندی بر عمان حکمران بودند. پادشاه عمان اسلام را پذیرفتند و مردم عمان یک پارچه به دین اسلام گرویدند و از آن به بعد عمان یکی از قلعه‌های بزرگ اسلام و از مدافعین اسلام در نبرد یمامه (یا همان جنگهای رده) بود.
بعد از وفات محمد بسیاری از اعراب شبه جزیره عربستان اسلام را رها نموده و به دین اجدادشان برگشتند. عمانیها برای غلبه بر این مردم در نبرد یمامه (یا همان جنگهای رده) شرکت داشتند. همچنین رجالات عمان در فتوحات اسلامی در عراق، ایران، هند، ایالت سند، شام، مصرد مراکش و اندلس نیز شرکت داشته‌اند.
عمانیها در طول تاریخشان به تجارت مشهور بودند و کشتیهای باری متعددی داشته‌اند و تا نقاطی دور دست و حتی حدود چین و شرق آفریقا رسیده بودند. در آن دوران صحار یکی از بنادر مهم تجارتی عمان بود و کشتیهای تجارتی از این بندر مهم به سواحل آفریقا و مدغشقر (ماداگاسکار) و شرق اقصی رسیده بودند.
اما در نیمه قرن ششم هجری بنی نبهان منطقه داخلی پایتخت حکم خود قرار دادند و مناطق ساحلی را رها نمودند بنا براین پرتغالیها این مناطق را اشغال نمودند. حکم بنی نبهان در منطقه داخلی در قرن نهم هجری پایان یافت.
دین مردم عمان
تقریبا تمام عمانیها مسلمان هستند. جامعیت مردم، اکثریت مردم عمان سنی هستند و اقلیت شیعه در امتداد منطقه آل بیتی و ساحل مسقط زندگی می‌کند.
پرتغالیها در عمان
در قرن ۱۶ میلادی پرتغالیها از راس الرجاء الصالح می‌گذرند و تقریبا بر تمام شهرهای ساحلی شرق آفریقا دست می‌یابند. سپس به ساحل هند و اقیانوس هند می‌رسند.
در سال ۱۵۰۷ میلادی پرتغالیها بر عمان حمله میکنند و بعد از مقاومت شدید از جانب عمانیها سر انجام موفق می‌شوند عمان را اشغال کنند. پرتغالیها مدت یک قرن ونیم در عمان می‌مانند.
دولت یعرب‌ها
در سال ۱۶۲۴ دولت «یعاربه» به سرپرستی امام ناصر بن مرشد الیعربی تاسیس می‌شود. با به روی صحنه آمدن ناصر الیعربی در پی بیرون راندن پرتغالیها از عمان می‌شود ولی درک می‌کند که بیرون راندن پرتغالیها از عمان بدون همبستگی تمام مردم عمان امکان‌پذیر نیست؛ بنابراین در آغاز می‌کوشد تمام مردم و طوایف عمان دور خود جمع‌آوری کند و سپس با پرتغالیها وارد جنگ شود. بعد از همبستگی و گردهمایی عمانیها و تقویت جبهه داخلی، امام ناصر بن مرشد الیعربی یقین داشت که نبرد با پرتغالیها فقط یک معرکه زمینی نیست و معرکه آزادی در مقام اول است. همچنین می‌دانست که سر قوت پرتغالیها در ناو دریایی ایشان است؛ بنابراین اولین کاری که انجام داد ساخت و تاسیس یک ناوگان بزرگ و قوی همچنین تامین ذخیره و تجهیزات و مهمات و با تدبیر کامل و تهیه ما یحتاج جنگ با پرتغالیها وارد نبرد شد.
در مدت کوتاهی چند شهر ساحلی از چنگ پرتغالیها آزاد نمود؛ ولی مرگ به او امان نداد و درگذشت. پس از وین جانشینش امام سیف بن سلطان الیعربی راهش را ادامه داد و در سال ۱۶۴۹ میلادی توانست مسقط را از قبضه پرتغالیها رها سازد. بعد از آزادی مسقط تمام اردوگاه‌های پرتغالیها یکی پس از دیگری سقوط کردند و سر انجام تمام عمان از قبضه پرتغالیها رها گردید. عمانیها با آزادی بلادشان از تسلط پرتغالیها اکتفا نکردند و قوای پرتغالیها در سواحل هند و ساحل شرقی آفریقا و اقیانوس هند را تعقیب نمودند و توانستند در چند حمله پی در پی قشون پرتغالیها از این مناطق خارج کنند تا اینکه سر انجام در سال ۱۶۹۸ میلادی پرتغالیها برای همیشه از منطقه رانده شدند. با این عمل شجاعانه، عمانیها توانستند نام عمان در صفحه درخشان تاریخ ثبت نمایند. در نتیجه این پیروزی، یک دولت بزرگ و قدرتمند در عمان پدید آمد و باداشتن یک ناوگان بزرگ دریائی بر تمامی آبهای منطقه تسلط یافتند. پس از آن عمانیها صاحب بزرگترین ناوگان دریائی و تجارتی در اقیانوس هند بودند در آن دوران، همچنین حدود مملکت عمان تا ساحل شرقی آفریقا گسترش یافت و دولت عمان بر تمامی جزیره‌های این مناطق و ساحل آفریقا تا دهه شست از قرن بیستم بر این مناطق حاکم بودند. در این دوران عمان یکی از ثروتمندترین دولت منطقه بودند. در پی آن ده‌ها قنات برای آبیاری ایجاد نموند و به کشاورزی پرداختند و باغهای مرکبات متعدی ایجاد نمودند و برای حفاظت از منطقه سه دژ بزرگ و مهم در مناطق مختلف عمان بنا نهادند. قلعه‌های مذکور عبارت‌اند از: قلعه نزوی، حصن الحزم و حصن جبرین. باضافه دو قلعه مشهور قلعه می‌رانی و قلعه جلالی که بر شهر مسقط نظارت داشتند.
دولت آل بوسعید
پس از پیروزی بزرگ «العیاربه» در جنگ با پرتغالیها مدتی عمان در آرامش و امنیت و استقرار می‌گذراند؛ ولی در اواخر حکومتی این خاندان اختلافاتی بروز می‌کند و ناامنی در مناطق داخلی شروع می‌شود. رفته رفته کشور دچار شورش و هرج ومرج می‌شود و آشوب و ناامنی آغاز می‌گردد. در اینجا احمد بن سعید البوسعیدی که والی شهر صحار بود علیه دولت الیعاربه قیام می‌کند.
احمد بن سعید توانست مردم صحار و رستاق دور خود جمع نماید و به کمک ایشان مخالفان خود از طریق خود بردارد و شکست دهد. در سال ۱۷۴۴ میلادی مردم و اهل الحل و العقد در رستاق اجتماع میکنند و احمد بن سعید بطور رسمی به رهبری برمی‌گزینند و به ایشان لقب «الامام احمد بن سعید» می‌دهند. این امامت و رهبری آغاز سلطنت پادشاهان آلبوسعیدی بود که تا امروز در حکم عمان ادامه دارند.
بعد از انتخاب الامام احمد بن سعید البوسعیدی به امامت و رهبری ولایت رستاق پایتخت حکم خود قرار داده و به انشاء و تاسیس یک قوه نظامی دریائی می‌پردازد که بتواند از مملکت حمایت نماید. همچنین شهر مسقط یکی از مراکز مهم تجارتی درآورده و ارتباط خاصی بین هند و آفریقا برقرار می‌نماید و نیروی دریائی ایشان بر تمام مناطق آبی نفوذ داشته‌است. در آن دوران مجموعهای از دزدان دریائی از ملبار به کشتیهای تجارتی حمله میکنند و کالاهای کشتیهای تجارتی می‌ربایند. ایشان کشتی سرستون نیروی دریایی‌اش «الرحمان» را به دنبال آنها می‌فرستند و رهبر دزدان دستگیر می‌کند. همچنین در سال ۱۷۵۵ میلادی وقتی که بغداد مورد حمله چپاولگران و شورشیان قرار گرفت به کمک والی بغداد می‌شتابد و شهر بصره از دست شورشیان آزاد می‌کند. پس از استقرار امنیت در عمان و مناطق دریائی و اطراف عمان، الامام احمد بن سعید در سال ۱۱۹۹ میلادی این دار فانی به درود حیات گفتند. پس از وفاتش پسرش بر مسند حکم می‌نشیند. سعید بن احمد بن سعید (۱۷۸۳–۱۷۸۴) میلادی حکمران عمان می‌شوند. پس از فوتش پسرش حمد بن سعید (۱۷۸۴–۱۷۹۲) میلادی حاکم عمان بودند. حمد بن سعید پایتخت خود را از رستاق به مسقط منتقل می‌کند و نفوذ خود را تا دریای شرقی آفریقا گسترش می‌دهد. پس از مرگش سلطان بن احمد بن سعید (۱۸۰۴–۱۷۹۲ میلادی) برجایش نشست.
در دوران حکومتی سلطان بن احمد تعداد کشتیهای نیروی دریائی عمانی دو برابر افزوده می‌شود. پس از سلطان بن احم، د السلطان سعید بن سلطان (۱۸۵۶–۱۸۰۴) میلادی بر مسند حکم می‌نشیند. در ایام حکم سعید بن سلطان قدرت نیروی دریائی عمان به اوج خود می‌رسد. السلطان سعید بن سلطان یکی از شخصیت‌های برجسته عمان با شخصیتی مدیر و سیاستمدار و جنگجویی شجاع و تاجر بود. مردی هشیار زیرک، حیله‌گر، مکار و دنیا دیده. شعارش این یود (آنچه نمی‌توانید با جنگ بدست بیاورید ممکن است با حیله و مکر بدست آورید). السید سعید بن سلطان در دوران حکم طولانی خود که ۵۲ سال بطول انجامید توانست امپراطوری گسترده‌ای تاسیس نماید که حدودش از شرق آفریقا تا ساحل ایران تشکیل می‌رسید. درآن دوران که طوفان جنگ و ستیز تمام منطقه را دربرگرفته بود او مانند یک ربانی ماهر و دنیا دیده توانست ثبات عمان را حفظ کند. در ابتدای حاکمیتش فقط قسمتی از خاک عمان و مقاطعات این دیار را زیر نفوذ داشت که راه‌های شنی‌اش را کاروانهای شتر با دشواری و نا امنی طی می‌کردند. اما در روز وفاتش یک امپراطوری قدرتمند و گسترده از خود برجای گذاشت. حدود امپراطوری وی از سواحل عمان، بندر گوادر، مکران، جزیره زنگبار و بمبا در ساحل شرقی آفریقا تا اجاره نمودن بندرعباس، جزیره قشم و جزیره هرمز در خلیج فارس و پیمان تجارتی بستن با حکومت انگلستان، فرانسه، هلند، پرتغال و ایالات متحده آمریکا.
در سال ۱۸۴۰ میلادی سعید بن سلطان نماینده شخصی خود احمد بن نعمان الکعبی را به عنوان اولین سفیر عرب به وسیله کشتی شخصی خود که به «سفینه سلطانه» معروف بود به نیویورک فرستاد. این کشتی اولین کشتی عربی بود که به نیویورک می‌رفت.
السید سعید بن سلطان عشق خاصی به دریا داشت. می‌گویند که بیش از ۲۰ کشتی مخصوص داشته و دوران زندگی وی در دریا یعنی بیشتر از زندگی‌اش در خشکی بوده‌است. ازآنجا بود که به او لقب «السید البحار» (سید دریا) داده بودند. سعید بن سلطان بیشتر اوقات زندگی‌اش را در سفر و برفراز آبهای دریا گذرانیده بو. لازم است ذکر شود که السلطان سعید بن سلطان هنگام وفاتش در سال ۱۸۵۶ میلادی نیز بر روی دریا در سفر از مسقط به زنگبار در کشتی شخصی خود «ویکتوریا» در دریای سیشیل بود.
پس از وفات السید سعید بن سلطان عمان دچار هرج و مرج شد. روزگاری بسیار درخشان و روزگاری تاریک ونا بسامان داشته‌است تا اینکه در ۲۳ ژوئیه سال ۱۹۷۰ سلطان قابوس بن سعید بن تیمور البوسعیدی بر مسند حکم می‌نشینند. زمامداری فردی وی سبب شده که حکومت تمام و کمال به خود وی وابسته باشد.
فرمانروایان
۱ احمد بن سعید البوسعیدی
۲ سعید بن احمد بن سعید
۳ حمد بن سعید
۴ سلطان بن احمد بن سعید
۵ بدر بن سیف
۶ سعید بن سلطان بن احمد
۷ ثوینی بن سعید بن سلطان
۸ سالم بن ثوینی بن سعید
۹ عزان بن قیس بن عزان
۱۰ ترکی بن سعید بن سلطان
۱۱ فیصل بن ترکی بن سعید
۱۲ تیمور بن فیصل
۱۳ سعید بن تیمور
۱۴ قابوس بن سعید
جغرافیا
نقشه ناهمواری‌های عمان
کشور عمان از غرب به امارات متحده عربی و عربستان سعودی، از جنوب به یمن، از شمال به تنگه هرمز، و از سمت شرق به دریای عرب محدود می‌شود.
عمان با مساحت ۳۰۹،۵۰۰ کیلومتر مربع، سومین کشور بزرگ بعد از سعودی و یمن در شبه جزیره عربستان است. عمان در جنوب شرق این شبه‌جزیره قرار گرفته و تقریبا نیمه شرقی جنوب شبه‌جزیره عربستان را پوشانده است. خطوط ساحلی عمان ۱،۷۰۰ کیلومتر طول دارند.
یک شنزار بیابانی بزرگ بیشتر مناطق مرکزی عمان را دربر گرفته‌است. دو منطقه کوهستانی در دو سوی این بیابان دیده می‌شود، یکی در شمال به نام رشته‌کوه حجر و دیگری در کرانه جنوب شرق کشور که کوه‌های ظفار هستند. بیشتر شهرهای اصلی کشور نیز در کوهپایه‌های این دو کوهستان قرار گرفته‌اند: مسقط (پایتخت)، صحار و صور در شمال، و صلاله در جنوب.
در میانه‌های کوهستان حجر، جبل اخضر قرار دارد که با ارتفاع ۳۰۷۵ متر بلندترین نقطه عمان و بلندترین نقطه در شرق شبه‌جزیره عربستان است. ارتفاعات این کوه رنگ‌های مختلفی دارد و به‌شکل پله‌پله است. این کوه در میان شنزارها و دشت و تپه‌ماهورهای بزرگ واقع شده‌است.
آب‌وهوای عمان در مناطق داخلی گرم و خشک و در امتداد کرانه‌ها شرجی است. در دوره‌های قدیم زمین‌شناسی، اقیانوس سطح عمان را پوشانده بود و به این خاطر سنگواره‌های متعدد صدف‌های دریایی و دیگر آبزیان در خاک بیابان‌های این کشور پراکنده است.
عمان از مناطق مناسب برای صخره‌نوردی است. بسیاری از صخره‌های سرزمین عمان در کف اقیانوس باستانی تتیس که میان ایران و عمان قرار داشت شکل گرفتند.
شبه‌جزیره مسندم که به کشور عمان تعلق دارد، به‌طور جدا از خاک این کشور در جنوب تنگه راهبردی هرمز قرار گرفته‌است. امارات متحده عربی مسندم را از بقیه عمان جدا می‌کند. تنگه هرمز یکی از مهمترین تنگه‌های جهان است.
کشور عمان همچنین دارای شهرستانی برون‌بومی است بنام شهرستان مدحاء که در خاک امارات متحده عربی واقع شده‌است به‌طوری‌که خاک امارات از چهار جهت این شهرستان را احاطه نموده‌است. جمعیت آن پیرامون ۲،۶۰۰ نفر می‌باشد. همچنین دو روستا به نامهای شیص و نحوه که از توابع امارت شارجه امارات متحده عربی هستند در میان اراضی این شهرستان واقع می‌باشد.
تقسیمات کشوری
کشور عمان به نه واحد اداری بخش می‌گردد:
شماره
استان
مرکز استان
تعداد شهرستان‌ها
مساحت (کیلومتر ۲ )
۱
استان مسندم
خصب
۴
۱،۸۰۰
۲
استان بریمی
بریمی
۳
۴،۲۵۵
۳
منطقه باطنه
صحار - رستاق
۱۲
۱۲،۵۰۰
۴
استان مسقط
مسقط
۶
۳،۹۰۰
۵
منطقه ظاهره
عبری
۳
۴۴،۰۰۰
۶
منطقه داخلیه
نزوی
۸
۳۱،۹۰۰
۷
منطقه شرقیه
صور- ابرا
۱۱
۳۶،۴۰۰
۸
منطقه وسطی
هیما
۴
۷۹،۷۰۰
۹
استان ظفار
صلاله
۱۰
۹۹،۳۰۰
سیاست
در عرصه سیاست خارجی عمان پیوسته به نوعی از ثبات محافظه‌کارانه در رویکردها و جهت‌گیری‌های بینالمللی و منطقه‌ای مشهور بوده‌است. با این همه، ثبات و تمایز در سیاست خارجی عمان تا به حدی است که در سی و دو سال گذشته (از آزادسازی خرمشهر به این سو) بر خلاف اکثر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس کمتر تنشی در مناسبات مسقط و تهران به وجود آمده‌است. داشتن مناسبات نزدیک با تهران برای مسقط این فرصت را هم ایجاد می‌کرده که بتواند استقلال و امکان مانور خود را در برابر عربستان سعودی تا حدی حفظ کند.
روابط با ایران
اندکی پس از به قدرت رسیدن قابوس، او با شورش گروهی چپگرا در ایالت استان ظفار طی شورش ظفار مواجه شد ولی توانست با حمایت محمدرضا شاه پهلوی و ارتش ایران بر آنها غلبه کند. از همین رو، او بقای تخت و تاج خود را تا حد زیادی مدیون ایران می‌داند.
بنا به اسناد ویکی‌لیکس، در حالی که در مناقشه بر سر برنامه هسته‌ای ایران بالا گرفت و بیشتر کشورهای عربی از آمریکا درخواست حمله به ایران را داشتند، عمان تلاش داشته تا نقش میانجیگر را بین ایران و آمریکا حتی از پیش از روی کار آمدن دولت باراک اوباما داشته باشد.
علاوه بر سابقه قدیمی روابط دو کشور، این که ایران و عمان بر دو سوی تنگه هرمز مسلط هستند هم عاملی مهم در حسن همجواری آنها به‌شمار می‌رود. ثبات و آرامش این تنگه هم به لحاظ امنیت عمان و هم به دلیل اهمیت آن برای تدوام صدور نفت از خلیج فارس به جهان اهمیت زیادی دارد. همه اینها ایجاب می‌کند که مسقط روابط حسنه و عاری از تنشی با تهران داشته باشد و حتی بکوشد تنشهای بالقوه خطرناک در روابط ایران با سایر کشورها را هم تا حد ممکن کاهش دهد.
همین مناسبات خوب با تهران سبب شده که به خصوص در دهه گذشته عمان نقش میانجیگرانه بی‌بدیل در مناسبات ایران و غرب برای آزادی گروگان‌ها و شهروندان زندانی دو طرف (مانند بازداشت سه شهروند آمریکایی در سال ۲۰۰۹ و آزادی شماری از افراد نزدیک به حکومت ایران از زندان‌های غرب) بازی کند.
اقتصاد
کشور عمان با ۵،۵ میلیارد بشکه ذخایر اثبات شده نفت خام، بیست و دومین کشور در جهان و هفتمین کشور در منطقه خاورمیانه از نظر میزان ذخایر نفت است.
این ذخایر به‌طور عمده در مناطق خشکی شمالی و مرکزی و در میدان‌های کوچک و پراکنده واقع شده‌اند. عمان با تولید حدود یک میلیون بشکه در روز، بیست و پنجمین تولیدکننده نفت خام جهان است. اقتصاد این کشور همانند تعداد زیادی از کشورهای خاورمیانه وابسته به درآمد نفت است. بیش از ۶۷ درصد از درآمد این کشور از صنایع نفت و گاز حاصل می‌شود. هرچند که طبق آمارهای منتشر شده از سوی بانک مرکزی عمان، در سال ۲۰۱۶ تنها ۲۶ درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) این کشور مبتنی بر درآمدهای نفتی بوده‌است. مقصد اکثر محمولات نفت خام صادراتی عمان کشورهای چین، تایلند، کره جنوبی و ژاپن هستند. سامانه خط لوله عمان بیشتر روی تحویل نفت خام به تنها پایانه صادرات نفت این کشور در بندر فحل (میناء الفحل) متمرکز است. مهمترین پروژه راهبردی نفتی این کشور تا سال ۲۰۲۱، طرح احداث یک پالایشگاه ۲۳۰ هزار بشکه‌ای با مشارکت شرکت نفت بینالمللی کویت (KPI) به ارزش هفت میلیارد دلار، ساخت چندین مجتمع پتروشیمی در مجاورت این پالایشگاه و احداث مخازن ذخیره‌سازی نفت خام تا ظرفیت ۲۰۰ میلیون بشکه در منطقه الدقم است.
کالاهای صادراتی مهم عمان شامل نفت خام، صادرات مجدد کالا، ماهی، فلزات و پارچه است و کالاهای وارداتی مهم آن نیز شامل ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقل، کالاهای صنعتی مواد غذایی و روغن صنعتی است.
مردم
پیروان مذهب اباضیه اکثریت جمعیت عمان را تشکیل می‌دهند. این گروه از مسلمانان پیرو عبدالله بن اباض تمیمی بوده و در سراسر عمان سکونت گزیده‌اند. اهل سنت عمان در استان جنوبی ظفار و سور و نواحی اطراف آن حضور دارند. شیعیان به عنوان سومین گروه مذهبی عمان خود به سه گروه «عجم‌ها» و «لوایتا» و «بحارنه» تقسیم شده‌اند و بیشتر در امتداد ساحل باطنه و منطقه بین مسقط و مطرح زندگی میکنند. مسیحیان نیز در شهرهای مسقط و صلاله سکنی دارند.
این کشور در قرن نهم میلادی به اوج رونق خود رسید و با گذشت زمان این عظمت را از دست داد. اختلافات مذهبی و برخوردهای ناشی از آن که بین سنی‌ها و اباضی‌ها آغاز شده بود به مرور زمان به درگیری‌هایی بین امامت و سلطنت منجر شد.
با توجه به این که دین رسمی عمان اسلام است سایر ادیان نقشی در ساختار سیاسی کشور ندارند. در این میان اکثریت مردم عمان پیرو مذهب اباضی بوده و برتری در دست آنهاست. با توجه به این که از صدر اسلام تاکنون حکومت در عمان در دست رهبران مذهبی بوده امروزه نیز نفوذ مذهب در این کشور زیاد است و کشور طبق اصول شرعی فرقه اباضی اداره می‌شود. سلطان قابوس با وجود تلاش برای اداره مملکت به شکلی سکولار هنوز نتوانسته‌است در این زمینه به موفقیت دست یابد و شرایط حاکم بر جامعه کاملا مذهبی و مبتنی بر اصول شرعی اباضیه است.
بلوچها یک سوم از جمعیت بومیان عمان را تشکیل می‌دهند. بخش اعظم سپاه عمان در جنگ علیه پرتغالیها را بلوچها تشکیل می‌دادند. فتح مومباسا توسط ارتش سلطان عمان که اکثرا بلوچ بودند صورت گرفت. بلوچهای عمان در پست‌های حساس اداری و نظامی حضور دارند.
دیدبان حقوق بشر در گزارشی اعلام کرد حقوق بسیاری از زنان تانزانیایی که به عنوان خدمتکار در عمان یا امارات عربی متحده کار میکنند، پایمال می‌شود. طبق این گزارش، زنان تانزانیایی در این دو کشور عربی نه تنها دستمزد کافی بابت کار خود دریافت نمی‌کنند بلکه مورد سوء استفاده جنسی نیز قرار می‌گیرند.
عمان | [
"مسقط",
"زبان عربی",
"سلطنت مطلقه",
"سلطان",
"صدراعظم",
"قابوس بن سعید",
"فهد بن محمود السعید",
"پرتغال",
"۱۶۵۱ (میلادی)",
"۲۰۰۵ (میلادی)",
"۲۰۱۲",
"دلار آمریکا",
"شبه جزیره عربستان",
"پایتخت",
"دریای عرب",
"دریای عمان",
"یمن",
"عربستان سعودی",
"امارت متحده عربی",
"مرز (سرحد)",
"ایران",
"برون‌بوم",
"تنگه هرمز",
"مسندم",
"مدحاء",
"امارات متحده عربی",
"پادشاهی بریتانیای کبیر",
"ایالات متحده آمریکا",
"کشورهای عربی خلیج فارس",
"کشاورزی",
"ماهیگیری",
"گردشگری",
"معدن",
"مس",
"سومریان",
"سد مأرب",
"بریمی",
"ظاهره",
"ابراء (شهر)",
"منطقه شرقیه",
"محوت",
"منطقه وسطی",
"نزوی",
"منطقه داخلیه",
"سلطنت عمان",
"هند",
"میان‌رودان",
"کِشتی",
"معدن مس صحار",
"مردم عرب",
"تلماسه",
"استان حضرموت",
"قنات",
"نبی الله داوود",
"ساسانیان",
"سبا",
"سد",
"بنی ازد",
"مالک بن فهم الأزدی",
"جنگ سلوت",
"سلوت",
"دارا بن داراب",
"داریوش سوم",
"آلجلندی",
"اسلام",
"محمد",
"عمرو بن العاص",
"ابازید الأنصاری",
"جیفر الجلندی",
"نبرد یمامه",
"عراق",
"ایالت سند",
"شام (سرزمین)",
"مصر",
"مراکش",
"اندلس",
"چین",
"آفریقا",
"ماداگاسکار",
"بنی نبهان",
"رأس الرجاء الصالح",
"اقیانوس هند",
"۱۶۲۴ (میلادی)",
"ناصر بن مرشد الیعربی",
"سیف بن سلطان الیعربی",
"دژ",
"قلعه نزوی",
"حصن الحزم",
"حصن جبرین",
"قلعه می‌رانی",
"قلعه جلالی",
"احمد بن سعید البوسعیدی",
"رستاق (عمان)",
"الحل (عمان)",
"العقد (عمان)",
"ملبار",
"بغداد",
"بصره",
"سعید بن احمد بن سعید",
"حمد بن سعید",
"سلطان بن احمد بن سعید",
"السلطان سعید بن سلطان",
"شتر",
"گوادر",
"مکران",
"زنگبار",
"بمبا",
"بندرعباس",
"قشم",
"جزیره هرمز",
"خلیج فارس",
"انگلستان",
"فرانسه",
"هلند",
"احمد بن نعمان الکعبی",
"نیویورک",
"سیشیل",
"قابوس بن سعید بن تیمور البوسعیدی",
"بدر بن سیف",
"سعید بن سلطان بن احمد",
"ثوینی بن سعید بن سلطان",
"سالم بن ثوینی بن سعید",
"عزان بن قیس بن عزان",
"ترکی بن سعید بن سلطان",
"فیصل بن ترکی بن سعید",
"تیمور بن فیصل",
"سعید بن تیمور",
"رشته‌کوه حجر",
"جبل اخضر",
"شرجی",
"سنگواره",
"صخره‌نوردی",
"شبه‌جزیره مسندم",
"شیص",
"نحوه",
"شارجه",
"خصب",
"استان بریمی",
"باطنه",
"صحار",
"استان مسقط",
"عبری (عمان)",
"صور (عمان)",
"شهرستان ابرا",
"هیما",
"ظفار",
"صلاله",
"استان ظفار",
"شورش ظفار",
"محمدرضا شاه پهلوی",
"ویکی‌لیکس",
"تأسیسات هسته‌ای ایران",
"باراک اوباما",
"بازداشت سه آمریکایی توسط ایران",
"نفت",
"میناء الفحل",
"الدقم",
"نفت خام",
"ماهی",
"فلز",
"پارچه",
"اباضیه",
"عبدالله بن اباض",
"شیعه",
"مطرح",
"مسیحیت",
"سکولاریسم",
"مردم بلوچ",
"مومباسا",
"تانزانیا"
] | [
"عمان",
"آسیای غربی",
"اتحادیه عرب",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۷۵۱ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های دهه ۷۵۰ (میلادی) در آسیا",
"سلطنت‌ها",
"شبه‌جزیره عربستان",
"کشورها و سرزمین‌های عربی‌زبان",
"کشورهای آسیای غربی",
"کشورهای آسیایی",
"کشورهای اسلامی",
"کشورهای حاشیه خلیج فارس",
"کشورهای خاور نزدیک",
"کشورهای خاورمیانه",
"کشورهای عضو اتحادیه عرب",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی"
] |
2,654 | مراکش | 2 | 1,675 | 0 | [
"مراكش",
"مراکشی",
"کشور مغرب",
"مغرب (کشور)",
"مراكشي",
"مغرب (كشور)",
"كشور مغرب"
] | false | 1,449 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "ⵜⴰⴳⴻⵍⴷⵉⵜ ⵏ ⵎⵓⵔⴰⴽⵓⵛتاگلدیت ن موراکوشالمملکه المغربیه"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "پادشاهی مراکش"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "مراکش، مغرب"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Morocco.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat_of_arms_of_Morocco.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "الله، وطن، ملک"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[سرود شریفین]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Morocco in its region (all claimed).svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[رباط]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "34"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "02"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "51"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[کازابلانکا]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[عربی]] و [[آمازیغی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[پادشاهی مشروطه]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[پادشاه]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[محمد ششم]][[سعد الدین العثمانی]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "اتحاد"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "[[سعدیان]][[علویان مراکش]]استقلال از [[فرانسه]]استقلال از [[اسپانیا]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۱۵۵۴]][[۱۶۶۶]][[۲ مارس]] [[۱۹۵۶]][[۷ آوریل]] [[۱۹۵۶]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۷۱۲٫۵۵۰"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۳۹"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۲۵۰"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۳۱،۳۵۲،۰۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۳۷ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۷۰"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۸ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "[[۲۰۰۷]]"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۱۲۶٫۹۴۳ بیلیون [[دلار]]"
},
{
"Item1": "رتبه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۵۴ام"
},
{
"Item1": "سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۴،۰۹۳ [[دلار]]"
},
{
"Item1": "رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۱۰۹ام"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "[[۲۰۰۷]]"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۶۴۶"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۱۲۶ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[درهم مراکش]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "MAD"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "WET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "WEST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۰"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۱"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.ma]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۲۱۲"
}
],
"Title": "کشور"
} | مراکش یا مغرب (به آمازیغی: Murakuc ، موراکوش ، ⵎⵓⵔⴰⴽⵓⵛ ، به عربی: المغرب)، کشوری است در شمال غربی آفریقا. مراکش ساحلی طولانی با اقیانوس اطلس دارد که از شمال به جبل‌الطارق و دریای مدیترانه می‌رسد.کشور مراکش از سوی خاور با کشور الجزایر، از غرب با اقیانوس اطلس، از جنوب با کشور موریتانی و از شمال با دریای مدیترانه همسایه‌است.
مراکش ادعای مالکیت صحرای غربی را دارد و آن را از سال ۱۹۷۵ اداره می‌کند. وضعیت صحرای غربی هنوز مورد اختلاف و مناقشه‌است.
پایتخت مراکش شهر رباط است.
از آنجا که مراکش در زمان هارون الرشید از سلطه بغداد خارج شده و تحت تسلط ترکان عثمانی نیز درنیامده بود، از جمله کشورهای عربی بود که توانست بر فرهنگ منطقه‌ای خود تاکید ورزد، اما بعدها تحت سیطره استعمار فرانسه و اسپانیا واقع شد و به تدریج تلاشها برای استقلال کشور آغاز شد.
نام
نام مراکش از نام پایتخت کهن یعنی شهر مراکش برگرفته شده‌است، که واژه‌ای بربر به معنای «سرزمین خدا» است. نام Morocco در انگلیسی هم تغییر یافته واژه مراکش است. تا همین چند دهه اخیر هم این سرزمین در زبان عربی مراکش خوانده می‌شد.
نام «مراکش» در فارسی امروز معمولتر از «مغرب» است و نیز نام بینالمللی پادشاهی مغرب مراکو است که برگرفته از نام مراکش است. دولت آن کشور هم نام رسمی بینالمللی مراکو را به رسمیت می‌شناسد و نه نام عربی المغرب. ترکیه تنها کشور دنیا است که از پادشاهی مراکش با نام کشور فاس نام می‌برد.
ابوالحسن نجفی در غلط ننویسیم می‌نویسد: «این کشور در قدیم مغرب نامیده می‌شده مراکش فقط ایالتی از این کشور، و نیز نام کرسی این ایالت است. علت این اطلاق جزء بر کل ظاهرا این بوده که در دوران اخیر کلمه مغرب به کشورهای اروپا و آمریکا اطلاق شده‌است و در کتابهای فارسی، برای رفع ابهام، لفظ مراکش را بر کل کشور مغرب تعمیم دادهاند. باید دانست که هم در متون گذشته فارسی و عربی و هم در اصطلاح امروزه کشورهای عربی‌زبان، نام این کشور مغرب است و نه مراکش.» و نیز کمیته تخصصی نام‌نگاری و یکسان‌سازی نامهای جغرافیایی ایران نام این کشور را به صورت «مغرب» ضبط کرده‌است.
تاریخ
230px
تاریخ کهن
قبایل بربری یا آمازیغ ساکن منطقه شمال آفریقا از دیرباز دارای روابطی گسترده با ملل و تمدنهای کهن فنیقی، کارتاژی، رومانی، وندالی و بیزانسی بوده‌اند. با این وجود هیچ‌یک از این تمدنها توانائی تسلط کامل بر منطقه را نداشتند. چرا که قبایل ساکن آن دارای صفات متمایزی چون ایستادگی و مقاومت و همچنین آزادیخواهی و پایبندی به فرهنگ و زبان خود بودند.
با رسیدن دعوت اسلامی به آن منطقه در سال ۵۰ هجری قمری (برابر سال ۶۶۵ میلادی) ساکنان منطقه با اهداف اسلامی آشنا گشته و در نتیجه دین اسلام را پذیرا شدند.
اسلام سرانجام در سال ۱۷۰ هجری قمری (برابر سال ۷۸۶ میلادی) و بطور مشخص پس از گریز یکی از نوادگان محمد، پیامبر اسلام، معروف به مولا ادریس بن عبدالله بن الحسن بن الحسن ابن علی از دست حاکمان عباسی بغداد به صورت ریشه‌ای و بنیادین در منطقه گسترش یافته تا اینکه مراکشیان وی را به امیرالمومنین بودن برگزیده و پس از بیعت و اعلام وفاداری، با کمک او نخستین دولت اسلامی مستقل از خلافت مشرق عربی را بر پا نمودند که نام دولت ادریسیان را به خود گرفت.
ساکنان و حکمرانان مراکش، گذشته از تفاوتهای قبیلهای و ریشه‌ای خود همواره کوشیده بودند تا دین اسلام را نه تنها در سراسر کشور بلکه در مناطق جنوب و دیگر سرزمین‌های آفریقایی و همچنین در مناطق شمال و کشورهایی همچون اسپانیا، پرتغال و جنوب فرانسه گسترش دهند.
تاریخ معاصر
چپ
سالهای ۱۹۱۲–۱۸۷۳ مصادف با حکومتهای حسن اول، عبدالعزیز و مولای حفیظ است. این دوران در پرتو رقابت قدرتهای بزرگ استعماری، مراکش استقلال خود را حفظ می‌کند. لیکن در سال ۱۹۱۲ پس از موافقتنامه‌های الجزیره (۱۹۰۶ م)، فرانسه بخش عظیمی از مراکش را اشغال می‌کند و از این سال به بعد مبارزه علنی مردم علیه سلطه فرانسه تحت رهبری عبدالکریم خطاب آغاز می‌گردد. در سال ۱۹۲۷ میلادی، محمدبن یوسف (محمد پنجم) به تخت سلطنت می‌نشیند و بعلت مخالفت با سلطه فرانسویان بدون اینکه خواهان گسستن کامل از فرانسه باشد تبدیل به یک چهره ملی می‌گردد که در آینده به پدر استقلال مراکش شهرت می‌یابد. فرانسه که حاضر به پذیرش استقلال مراکش نبود کوشید از برخی گروه‌ها علیه محمد پنجم استفاده نماید که در راس آنها الجلاوی بود.
از این‌رو به خواسته هواداران الجلاوی که خواستار عزل محد پنجم بودند جواب مثبت داد و محمدپنجم را بهمراه خانواده‌اش به ماداگاسکار تبعید نمود. تبعید محمد پنجم نقش مثبتی در تحقق استقلال این کشور ایفاد نمود و مردم خواستار بازگشت وی و اعلام استقلال کشور شدند. از طرفی قیام الجزایر علیه فرانسه عاملی در جهت تضعیف حضور فرانسه در مراکش گردید و فرانسه به منظور جلوگیری از سرایت این قیام بر تمامی منطقه و فشارهای مردمی در داخل به تدریج زمینه را برای پذیرش خواست عمومی مردم مراکش فراهم نمود. در ۱۶ نوامبر ۱۹۵۵ محمد پنجم به کشور بازگشت و در ۳ مارس ۱۹۵۶ فرانسه استقلال کشور مراکش را به رسمیت شناخت. پس از استقلال مراکش ملک محمد پنجم (تا مارس ۱۹۶۱)، ملک حسن دوم (تا ژوئیه ۱۹۹۹) بر تخت سلطنت می‌نشینند و از این پس تاکنون نیز ملک محمد ششم بر این کشور حکومت دارد.
گاهشمار رویدادهای مراکش
جشنواره بدوی‌ها و قبایل طانطان در مراکش، شامل چابک‌سواری، اسب‌دوانی با اسبهای عربی، مسابقات شترسواری، تیراندازی و رقص عشایری و بزم است. این جشنواره هرساله در ماه دسامبر برگزار می‌شود.
قرن هفتم پس از ورود عربها مولای ادریس حکومت اسلامی برپانمود.
پس از تشکیل دولت ادریسیان، بدین سوی، مراکش شاهد حکمرانی دودمان‌های متعددی به شرح زیر بوده‌است:
(۱۶۶۶ - تا دوران معاصر) دودمان علوی ۱۰۵۵ م - ۱۱۴۷ م) که در طول مدت حکمرانی نفوذ خود را در سراسر مغرب عربی بزرگ و اسپانیا و پرتغال گسترش داده بودند، و سپس سلسله موحدون (۱۱۴۷ م- ۱۲۶۹ م) و سپس سلسله مرینیان (۱۲۶۹ م - ۱۵۵۴ م) که معاصر شکست مسلمانان در اندلس بوده‌اند و در زمان ایشان بود که شهرهای مراکشی سبته و ملیلیه و طنجه از سوی اسپانیا اشغال شد و سپس دودمان سعدیون (۱۵۵۴ م- ۱۶۶۰ م) که خاستگاه صحرایی و بربری دارند در این کشور به فرمانروایی رسید؛ و در این دوره پرتغالیها شکست خورده و سلطه آنان به پایان رسید.
از سال ۱۶۶۰ میلادی سلسله شرفای علوی توسط مولای رشید در مراکش بنیان گذارده شدکه حکومت کنونی این کشور و حاکمان آن از همین دودمان به‌شمار می‌آیند.
۱۸۶۰ - اختلاف با اسپانیا بر سر شهر سبته
۱۸۸۴ - اسپانیا در سواحل مغرب مستعمره ایجاد می‌کند
۱۹۰۴ - فرانسه و اسپانیا بر سر موضوع مناطق تحت حاکمیت در مغرب به توافق می‌رسند.
۱۹۰۶ - کنفرانس الجزیراس در خصوص چگونگی تعرفه بین فرانسه و اسپانیا در منطقه
۱۹۱۲ - قرارداد فاس برای قیمومیت مراکش توسط فرانسه
۱۹۲۱–۶ قیام ریف و سرکوب آن توسط اسپانیا و فرانسه
۱۹۵۶ استقلال مراکش
۱۹۵۷. ملک محمد پادشاه اعلام می‌شود.
۱۹۶۱ - مرگ ملک محمد و جانشینی حسن دوم
۱۹۶۳ - اولین انتخابات
۱۹۶۵ - اعلام وضعیت نظامی و فرار مهدی بن برکه به الجزایر
۱۹۷۱ - کودتای ناکام نظامیان صخیرات
۱۹۷۳ - قیام پولیساریو علیه اسپانیا
۱۹۷۵ - راهپیمایی ۳۵۰ هزار نفری برای تصرف شهر عیون و صحرای غربی
اسپانیا از صحرا خارج شد و صحرا را به مراکش و موریتانی واگذار نمود..
۱۹۷۶ - نبرد الجزایر و مراکش
۱۹۸۳ - دیدار رهبران الجزایر و مراکش
۱۹۸۴ - مراکش در اعتراض به حضور پولیساریو سازمان وحدت آفریقا را ترک کرد.
۱۹۸۸ - برقراری روابط دیپلماتیک بین الجزایر و مراکش
۱۹۹۱ - آتش‌بس بین پولیساریو و مراکش
۱۹۹۸ - اولین دولت توسط مخالفان شاه حسن تشکیل می‌شود
۱۹۹۹: درگذشت شاه حسن دوم بر تخت‌نشینی محمد ششم
۲۰۰۱ - بازدید ملک محمد از صحرا
۲۰۰۲- موافقت اسپانیا و مراکش در خصوص جزیره پرخیل و عادی‌سازی روابط دو کشور
۲۰۰۲ - کشف توطئه بمب‌گذاری در تنگه جبل طارق
۲۰۰۳ می۱۶–۴۱ نفر در عملیات انتحاری در کازابلانکا به قتل رسیدند.
۲۰۰۴ قرارداد تجارت آزاد با آمریکا
اکتبر ۲۰۰۵ کشته شدن ۱۴ مهاجر سری در ملیله توسط مرزبانان اسپانیا و مراکش
ژانویه ۲۰۰۶ ملک محمد گزارش هیئت عدالت و سازش مبنی بر اینکه ۶۰۰ نفر در دوره ملک حسن به قتل رسیده‌اند و شایسته اعاده آبرو و جبران خسارت هستند را تایید کرد.
جغرافیا
کشور پادشاهی مراکش که در زبان عربی به آن «المملکه المغربیه» گفته می‌شود نخستین کشور شکل گرفته مغرب مسلمان است. این کشور در ایران به نام «مراکش» شناخته می‌شود. در سازمانهای بینالمللی از جمله سازمان ملل متحد برحسب مورد زبانی، به نام Maroc یا Morocco است چرا که واژه مغرب، مفهوم گسترده «مغرب بزرگ» (شامل کشورهای الجزایر، تونس و مراکش) را افاده می‌کند. مراکش نزدیکترین کشور آفریقایی به اروپا است که به وسیله تنگه جبل الطارق از آن جدا می‌گردد. فاصله میان مراکش و اسپانیا حدود ۱۵ کیلومتر است.
مهمترین بندرهای مراکش عبارت‌اند از: کازابلانکا (دارالبیضاء)، طنجه، ناظور، محمدیه، آسفی و اگادیر.
مهمترین شهرهای مراکش نیز: رباط (پایتخت سیاسی _ اداری)، کازابلانکا (دارای مرکزیت اقتصادی _ تجاری)، فاس (دارای نوعی مرکزیت مذهبی - فرهنگی)، مراکش (دژ فرهنگ بربر)، طنجه، اگادیر (شهرهای توریستی)، ایفرن، مکناس، وجده، تطوان، محمدیه، قنیطره (کنیترا) هستند.
همچنین فهرست شهرهای مراکش را ببینید.
جغرافیای طبیعی
230pxجغرافیای طبیعی مراکش
مراکش در دورترین قسمت شمال غربی قاره آفریقا واقع شده‌است. از شمال به دریای مدیترانه و جبل الطارق (۴۶۸ کیلومتر) و از غرب به اقیانوس اطلس (۲۷۰۰ کیلومتر) منتهی می‌شود. این کشور از شرق با الجزایر (۱۵۵۹ کیلومتر) و از جنوب با سرزمین مورد اختلاف صحرای غربی (۴۴۳ کیلومتر) هم‌مرز است. بر اساس نظر دولت و مردم مراکش که صحرای غربی را به‌طور تاریخی از آن خود می‌دانند، این کشور در جنوب با موریتانی هم‌مرز می‌گردد.
شایان ذکر است دو شهر سبته و ملیلا که مشرف بر دریای مدیترانه هستند در حاکمیت ۵ قرنی اسپانیا قرار دارند و از نظر دولت مراکش این دوشهر و چند جزیره کوچک دیگر متعلق به آنها است اما اسپانیا این سرزمین‌ها را اسپانیایی می‌داند که در این صورت ۳/۶ کیلومتر به خاطر شهر سبته و ۶/۹ کیلومتر به خاطر شهر ملیلا مرز زمینی با اسپانیا وجود دارد.
بطور کلی مراکش دارای آب و هوایی معتدل و بارانی است. این کشور در مناطق شمالی تحت تاثیر آب و هوای مدیترانه‌ای و در مناطق غربی و شمال غرب متاثر از آب و هوای اقیانوس اطلس است. در مناطق داخلی، مراکش دارای آب و هوای قاره‌ای بوده و در رشته کوه‌های اطلس بارش برف و باران بیشتر می‌شود. مناطق جنوبی دارای آب و هوای گرم و بیابانی است.
جغرافیای انسانی
جمعیت مراکش (با احتساب صحرای غربی) حدود ۳۱ میلیون نفر است که ۴۹/۸ درصد را مردان و ۵۰/۲ درصد را زنان تشکیل دادهاند از این تعداد جمعیت ۴۳ درصد در مناطق روستایی و ۵۷ درصد در مناطق شهری زندگی میکنند. تراکم جمعیت در هر کیلومتر مربع ۴۱ نفر، میانگین نفرات خانوار ۴/۵ و نرخ رشد سالیانه جمعیت ۶۴/۱ درصد است. میزان بیسوادی در کشور نیز حدود ۵۰ درصد جمعیت است که نرخ بیسوادی در زنان ۶۲ درصد و در مردان حدود ۳۸ درصد است. نرخ بیکاری در این کشور بالغ بر۲۲ درصد جمعیت فعال است.
جغرافیای سیاسی
مراکش در ساحل جنوبی دریای مدیترانه و جنوب تنگه جبل الطارق قرار دارد که توسط آن ارتباط میان دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس فراهم می‌شود. از سویی مراکش از جایگاهی راهبردی در میان کشورهای شمال آفریقا برخوردار است چرا که علاوه بر واقع شدن در حوزه جنوبی دریای مدیترانه و جنوب تنگه جبل الطارق و نزدیکی به اروپا (نزدیکترین کشور آفریقایی به اروپاست)، این کشور در مجاور اقیانوس اطلس است اندوخته عظیم ماهیان گوناگون در آبهای نزدیک به این سرزمین قرار دارند. دسترسی به دریای آزاد و وجود منابع عظیم فسفات و دیگر مواد کانی بر اهمیت مراکش می‌افزاید و چنانچه صحرای غربی را به‌عنوان بخشی از این کشور در نظر بگیریم بر امکانات راهبردی آن افزوده می‌گردد چرا که صحرای غربی دارای ذخایر نفتی، فسفات و گاز است و ذخایر ماهیان اقیانوس اطلس در آبهای مجاور صحرای غربی بسیار غنی است.
شهرهای بزرگ مراکش
ساختار سیاسی
پس از استقلال مراکش (۳ مارس ۱۹۵۶)، نخستین قانون اساسی کشور در دسامبر۱۹۶۲، با برگزاری همه‌پرسی به تصویب رسید. مطابق این قانون اساسی پادشاه بالاترین مرجع چه از نظر سیاسی و چه از نظر مذهبی قلمداد می‌شود. پادشاهی مراکش حدود ۱۲ قرن عمر دارد و از ابتدا نیز با مذهب آمیخته بوده‌است. در واقع قانون اساسی مذکور درخصوص مرجعیت سیاسی _ مذهبی پادشاه آنچه را که قبلا وجود داشت در قالب قانون درآورد. قانون اساسی مراکش در مقاطع سالهای ۹۶، ۹۲، ۸۰، ۷۲، ۷۰ ویرایش‌ها و پیرایش‌هایی به خود دید که مهمترین تغییر آن مربوط به سال ۱۹۹۶ است که پارلمان مراکش دومجلسی گردید. قانون اساسی کنونی (در همه‌پرسی مورخ ۱۳ سپتامبر ۱۹۹۶ به تصویب رسید) قانون اساسی کنونی دارای یک دیباچه و صد و هشت اصل است که در سیزده بخش تنظیم گردیده‌است. بر پایه اصل یکم مراکش دارای نظام پادشاهی مشروطه، دمکراتیک و اجتماعی و مطابق اصل دوم، حاکمیت از آن مردم است.
برای اطلاعات بیشتر در مورد ساختار پارلمانی و احزاب در مراکش پارلمان و احزاب مراکش را ببینید.
همچنین مراکش عضو سازمانهای بینالمللی زیر است: ABEDA, ACCT, AfDB, AFESD, AMF, AMU, EBRD, FAO, G-۷۷، IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICCt (signatory), ICFTU, ICRM, IDA, IDB, IFAD, IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IOM, IPU, ISO, ITU, LAS, MIGA, MINUSTAH, MONUC, NAM, OAS (observer), OIC, OIF, OPCW, OSCE (partner), PCA, UN, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UNITAR, UNOCI, UPU, WCL, WCO, WHO, WIPO, WMO, WToO, WTO
اوضاع فرهنگی
مراکش در فرایند تاریخی خود همواره از فرهنگی نسبتا غنی و متنوع برخوردار بوده و هر نقطه آن نیز ضمن وابستگی به این میراث فرهنگی، ویژگی‌های خاص خود را دارا بوده‌است. جمعیت این کشور از دو قوم سامی عرب و بربرآمازیغ تشکیل شده که علاوه بر نقاط مشترک از جمله دین اسلام، میراث بر فرهنگ خاص خود هستند. بربرهای مراکش در تشکیل و تداوم فرهنگ و تمدن‌سازی کشور خود بمیزان اعراب شریک بوده‌اند. از لحاظ تاریخی، مراکش در زمان هارون الرشید از سلطه بغداد خارج شده و تحت تسلط ترکان عثمانی نیز درنیامد. از این‌رو با حفظ عنصر اسلامی ملی، بر فرهنگ مراکشی خود تاکید ورزیده‌است.
مراکش تنها کشور در جهان عرب است که از سوی امپراتوری عثمانی مورد هجوم و تسخیر قرار نگرفت. بطور کلی می‌توان اذعان داشت که مراکش در مسیر تاریخی خود، از تبادلات فرهنگی با بیگانگان جز آنچه را که خودشان خواسته‌اند، سرباز زده‌اند و هویت فرهنگی خویش را در اولویت اول قرار دادهاند. مردم مراکش همواره تلاش نموده‌اند در گذر زمان به سنتهای مذهبی ملی خود حتی در پوشیدن لباس سنتی خود، پایبند باشند.
هنر در مراکش
سینما در مراکش
موسیقی در مراکش
دین در مراکش
مطابق اصل ششم قانون اساسی مراکش، دین رسمی کشور اسلام است. قانون اساسی در نوع مذهب سکوت اختیار کرده لیکن از دیرباز (قرن ۱۱ میلادی) مذهب مالکی (امام مالک بن انس) در این کشور مستقر گشته و اکثریت قریب به اتفاق مردم پیرو مکتب فقهی امام مالک هستند. حاکمیت نیز تاکید زیادی بر وحدت مذهبی به‌عنوان یکی از پایه‌های وحدت مردم دارد. در مراکش تعداد اندکی مسیحی و یهودی زندگی میکنند.
قسمت اعظم یهودیان مراکش حدود ۲۵۰ هزار نفر که در حال حاضر نسل آنها در اسرائیل به ۹۰۰ هزار نفر می‌رسد در زمان ملک حسن دوم به اسرائیل مهاجرت کردند. یهودیان فعلی در شهر کازابلانکا و مراکش مکناس و فاس و طنجه و صویره و رباط و سلا اقامت دارند. بر پایه اصل ششم قانون اساسی، دولت موظف است آزادی انجام امور مذهبی را برای همگان تضمین نماید.
شهر فاس از دیرباز و حتی از زمان تاسیس توسط دودمان ادریسیان، شهری مذهبی بوده و جهت آموزش فقه مالکی و علوم قرآنی بنیاد نهاده شده‌است. حوزه علمیه شهر فاس که «جامعه القرویین» نام دارد از بزرگترین حوزه‌های علمی مراکش است و طلاب تربیت شده در این حوزه به سراسر کشور و حتی دیگر نقاط اتحادیه مراکش بزرگ جهت تبلیغ مذهبی اعزام می‌شوند. حوزه علمیه دیگری به نام «مولای یوسف» در شهر مراکش که در واقع دژ فرهنگ اسلامی بربری است، وجود دارد.
بدیهی است که علماء و فضلای برخاسته از این حوزه‌های علمیه به ویژه در شهر فاس در حکومتها نقش و مشارکت داشته‌اند. مشایخ صوفیه که عمدتا از نژاد بربرند، دارای استقلال شخصی و نیز نفوذ و پایگاه مردمی دارند. مردم مغرب و مسلمانان مالکی نسبت به سایر شاخه‌های اسلام از تسامح و بردباری بیشتری برخوردارند این شاخه از اسلام با نمادهای شیعی ستیز ندارند و بطور کلی مردم عموما نسبت به ایران احترام قائل هستند و آن را بلاد فارس و سرزمین سلمان فارسی می‌دانند و سلمان نزد آنها از احترام ویژه‌ای برخوردار است.
رسانه‌های گروهی
الف - رادیو و تلویزیون: برنامه‌های رادیو و تلویزیون در حال حاضر اکثر مناطق پادشاهی مراکش را در بر میگیرد وقتی از چارچوب سرزمین ملی نیز فراتر رفته و برخی مناطق جهان را می‌پوشاند. پخش برنامه رادیویی مراکش از سال ۱۹۲۸ میلادی آغاز شده‌است و زبانهای پخش برنامه رادیویی عربی، فرانسه، اسپانیایی و بربری است همچنین یک رادیویی خصوصی تحت عنوان رادیو بینالمللی مدیترانه (RMI) در سال ۱۹۸۰ میلادی بر اساس اراده مشترک مراکش و فرانسه تاسیس شد که به دو زبان عربی و فرانسه برنامه پخش می‌کند. تلویزیون مراکش (TVM) نیز در سال ۱۹۶۲ میلادی راه‌اندازی رسمی گردید. همچنین کانال دوم تلویزیون مراکش (۲ M) در مارس ۱۹۸۹ میلادی تاسیس شد. این کانال از جهت کیفیت برنامه و نیز از جهت شکل ارائه برنامه‌ها در حد بسیار بالایی است.
ب - مطبوعات: حدود ششصد و پنجاه عنوان نشریه به زبانهای عربی و فرانسوی منتشر می‌گردد که غالبا متعلق به احزاب و گروه‌های سیاسی یا دولتی است. نام روزنامه‌های اصلی و مهم مراکش در فهرست روزنامه‌های مراکش آمده‌اند.
ج - خبرگزاری: خبرگزاری مغرب عربی «وکاله المغرب العربی» در سال ۱۹۵۹ تحت نظارت دولت تاسیس شده و زبانهای کاری‌اش عبارتست از: فرانسه، انگلیسی و اسپانیایی. همچنین آژانس خبری مراکش در سال ۱۹۵۸ توسط محمد پنجم گشایش یافت که درسال ۱۹۷۷ دولتی گردید و هم اکنون با افزایش شعبه‌های خود توانسته‌است در ردیف خبرگزاری‌های بزرگ جهان عرب و آفریقایی و کشورهای اسلامی قرار گیرد.
د - اینترنت: سایت مراکش در سال ۱۹۹۶ افتتاح شد. برای وارد شدن به وب‌گاه اطلاعاتی مراکش از آدرس زیر استفاده می‌شود: http://www.mincom.gov.ma. اطلاعات موجود در وب‌گاه مزبور به دو زبان فرانسه و انگلیسی است. کد اینترنتی کشور (.ma) است. کد تلفن کشوری ۰۰۲۱۲ است.
اوضاع اقتصادی
واحد پول مراکش درهم می‌باشد.
آثار تاریخی، باستانی و مراکز دیدنی
آثار عمده تاریخی این کشور که عبارت‌اند از مساجد، آرامگاه‌های سلاطین و کاخها در سه شهر تاریخی فاس، مکناس و شهر مراکش واقع هستند. البته در شهرهای کازابلانکا و رباط و شمال کشور مثل طنجه آثار تاریخی و سیاحتی بسیاری وجود دارد. در زیر برخی از معروفترین آن آثار آورده می‌شود:
رباط: آرامگاه ملک محمد پنجم و ملک حسن دوم
معبد حسان که فقط ستونها و برج آن باقی مانده‌است (تور حسان)
شاله، قلعه بازمانده از دوران رم
مدینه (بخش قدیمی شهر رباط)
موزه باستانشناسی
موزه ودایه
دارالبیضا (کازابلانکا): مسجد حسن دوم که گنجایش ۸۰۰۰۰ نمازگزار را دارد و بر کرانه اقیانوس اطلس ساخته شده‌است. دو سوم این مسجد بر روی آب قرار دارد.
مکناس: ضریح مولای اسماعیل
باب‌المنصور
موزه دارالجامع
فاس: مسجد بوعینیه
جامع قرویین
موزه باتا
الحمرا که دیوارهای آن باقی مانده‌است
مقبره‌های شاهان و شاهزادگان سلسله سعدیون
موزه دار سی سعید نیز قابل توجه هستند. اما امروزه شهر مراکش به دلیل برگزاری جشنواره بینالمللی فیلم مراکش شهرت دارد.
طنجه: آرامگاه ابن بطوطه
غار هرکول (در این غار تعداد زیادی غار صخره‌ای وجود دارد که به یکدیگر وصل می‌شوند و بسوی اقیانوس سرازیر می‌گردند)
موزه هنرهای معاصر
موزه کازبا «قصبه»
شهر مراکش: مراکش. مرکزشهر با نام Medina of Marrakesh تحت شماره N31 38 W۰۸ ۰۰ تاریخ ثبت: ۱۹۸۵ جزو مناطق تحت حمایت یونسکو به ثبت رسیده‌است.
مراکش که در سال ۱۰۷۰–۷۲ توسط طایفه المراود بنا شد، مدتهای زیادی مرکز فرهنگی، اقتصادی و سیاسی کشور مغرب بوده‌است. تاثیر این شهر بر تمامی دنیای اسلام در غرب، از شمال آفریقا تا اندلس، مشاهده می‌شد. بناهای شگفت‌انگیز از آن دوران به جای مانده‌است که از آن جمله: مسجد کتبیه، قصبات، برج و بارو، درهای بسیار بزرگ، باغ‌ها و غیره را می‌توان نام برد. بعدها شاهکارهای معماری از قبیل کاخ Bandia، مدرسه بن یوسف، مقبره‌های سعدیون، بناهای مسکونی و تئاتر روباز جامع الفنا به این مجموعه اضافه شد.
فهرست شهرهای مراکش
فهرست روزنامه‌های مراکش
فهرست مقامات و وزرای مراکش
سفرنامه ابن بطوطه
فهرست جشنوارههای مراکش
خاندان علویان (مراکش) | [
"سرود شریفین",
"رباط (مراکش)",
"کازابلانکا (شهر)",
"عربی",
"زبان آمازیغی",
"پادشاهی مشروطه",
"پادشاه",
"نخست‌وزیر",
"محمد ششم (مراکش)",
"سعد الدين العثماني",
"سعدیان",
"علویان (مراکش)",
"فرانسه",
"اسپانیا",
"۱۵۵۴ (میلادی)",
"۱۶۶۶ (میلادی)",
"۲ مارس",
"۱۹۵۶ (میلادی)",
"۷ آوریل",
"۲۰۰۸ (میلادی)",
"۲۰۰۷ (میلادی)",
"دلار",
"درهم مراکش",
".ma",
"زبان عربی",
"آفریقا",
"اقیانوس اطلس",
"جبل‌الطارق",
"دریای مدیترانه",
"الجزایر",
"موریتانی",
"مدیترانه",
"صحرای غربی",
"۱۹۷۵ (میلادی)",
"هارون الرشید",
"عثمانی",
"مراکش (شهر)",
"ابوالحسن نجفی",
"غلط ننویسیم",
"کمیته تخصصی نام‌نگاری و یکسان‌سازی نامهای جغرافیایی ایران",
"بربری",
"آمازیغ",
"فنیقی",
"کارتاژ",
"وندال",
"ادریسیان",
"محمد پنجم",
"ماداگاسکار",
"محمد ششم",
"طانطان",
"اسب‌دوانی",
"اسب عربی",
"تیراندازی",
"بزم",
"علویان (شمال آفریقا)",
"اندلس",
"سبته",
"ملیلیه",
"طنجه",
"سعدیون",
"پولیساریو",
"شاه حسن دوم",
"جبل الطارق",
"کازابلانکا",
"ناظور",
"محمدیه",
"آسفی",
"اگادیر",
"فاس",
"بربر",
"ایفرن",
"مکناس",
"تطوان",
"فهرست شهرهای مراکش",
"جغرافیای طبیعی مراکش",
"ملیلا",
"همه‌پرسی",
"پارلمان و احزاب مراکش",
"مذهب مالکی",
"یهودیان مراکش",
"یهودیان",
"جامعه القرویین",
"سلمان فارسی",
"رادیو بینالمللی مدیترانه",
"فهرست روزنامه‌های مراکش",
"ضریح",
"الحمرا",
"جشنواره بینالمللی فیلم مراکش",
"ابن بطوطه",
"مقامات و وزرای مراکش",
"سفرنامه ابن بطوطه",
"فهرست جشنوارههای مراکش",
"خاندان علویان (مراکش)"
] | [
"مراکش",
"اتحادیه عرب",
"پادشاهی مشروطه",
"سرزمین‌های بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۵۶ (میلادی)",
"کشورها و سرزمین‌های عربی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های فرانسوی‌زبان",
"کشورهای آفریقا",
"کشورهای ساحلی مدیترانه",
"کشورهای شمال آفریقا",
"کشورهای عضو اتحادیه آفریقا",
"کشورهای عضو اتحادیه عرب",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی",
"کشورهای عضو فرانسه‌زبانی",
"کشورهای هم‌مرز با اقیانوس اطلس"
] |
2,657 | واشینگتن | 0 | 628 | 0 | [
"واشنگتن (ابهام‌زدايي)",
"واشنگتن (ابهام زدایی)",
"واشنگتن",
"واشنگتن (ابهام زدايي)",
"واشنگتن (ابهام‌زدایی)",
"واشينگتن (ابهام زدايي)",
"واشنگتون",
"واشینگتن (ابهام زدایی)",
"واشینگتن (ابهام‌زدایی)"
] | false | 600 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | ; در ایالات متحده
واشینگتن (ایالت) ایالتی در ایالات متحده
واشینگتن، دی.سی. پایتخت ایالات متحده
واشینگتن، نیوجرسی شهری در ایالت نیوجرسی کشور ایالات متحده آمریکا
واشینگتن، کانزاس شهری در ایالت کانزاس کشور ایالات متحده آمریکا
واشینگتن، ماساچوست شهرکی در ایالت ماساچوست کشور ایالات متحده آمریکا
واشینگتن، یوتا شهری در ایالت یوتا کشور ایالات متحده آمریکا
واشینگتن، پنسیلوانیا شهری در ایالت پنسیلوانیا کشور ایالات متحده آمریکا
پورت واشینگتن، ویسکانسین شهری در ایالت ویسکانسین کشور ایالات متحده آمریکا
فورت واشینگتن، مریلند شهری در ایالت مریلند کشور ایالات متحده آمریکا
واشینگتن گرووو، مریلند شهری در ایالت مریلند کشور ایالات متحده آمریکا
واشینگتن کورت هاوس، اوهایو شهری در ایالت اوهایو کشور ایالات متحده آمریکا
واشینگتن تراس، یوتا
مونت واشینگتون، ماساچوست
شهرستان واشینگتن، ایلینوی در ایلینوی
شهرستان واشینگتون، میسیسیپی در میسیسیپی
در بریتانیا
واشینگتن (تاین و ویر): شهری در شمال شرقی انگلستان که نامش را به نخستین رئیس جمهوری و پایتخت آمریکا داده است
افراد
جرج واشنگتن رئیس جمهور آمریکا
دنزل واشینگتن کارگردان و بازیگر آمریکایی
واشنگتن اروینگ نویسنده و سیاستمدار آمریکایی
جورج واشنگتن گوتالس افسر ارتش ایالات متحده
دانشگاه‌ها
دانشگاه جرج واشینگتن
دانشگاه واشینگتن
دانشگاه ایالتی واشینگتن
دانشگاه واشینگتن در سن‌لوئیس
روزنامه‌ها
واشینگتن تایمز
واشینگتن پست
تیم‌های ورزشی
واشینگتن ردسکینز
واشینگتن ویزاردز
دیگر چیزها
پل جرج واشنگتن نام یکی از پل‌های معلق و بزرگ ایالات متحده آمریکا
یادبود واشینگتن از بناهای مشهور شهر واشینگتن، دی.سی. در ایالات متحده آمریکا | [
"واشینگتن (ایالت)",
"واشینگتن، دی.سی.",
"واشینگتن، نیوجرسی",
"واشینگتن، کانزاس",
"واشینگتن، ماساچوست",
"واشینگتن، یوتا",
"واشینگتن، پنسیلوانیا",
"پورت واشینگتن، ویسکانسین",
"فورت واشینگتن، مریلند",
"واشینگتن گرووو، مریلند",
"واشینگتن کورت هاوس، اوهایو",
"واشینگتن تراس",
"مونت واشینگتون",
"شهرستان واشینگتن، ایلینوی",
"ایلینوی",
"شهرستان واشینگتون، میسیسیپی",
"میسیسیپی",
"واشینگتن (تاین و ویر)",
"انگلستان",
"جرج واشنگتن",
"دنزل واشینگتن",
"واشنگتن اروینگ",
"جورج واشنگتن گوتالس",
"دانشگاه جرج واشینگتن",
"دانشگاه واشینگتن",
"دانشگاه ایالتی واشینگتن",
"دانشگاه واشینگتن در سن‌لوئیس",
"واشینگتن تایمز",
"واشینگتن پست",
"واشینگتن ردسکینز",
"واشینگتن ویزاردز",
"پل جرج واشنگتن",
"یادبود واشینگتن",
"ایالات متحده آمریکا"
] | [
"صفحه‌های ابهام‌زدایی مکان‌ها",
"صفحه‌های ابهام‌زدایی نام شهر",
"صفحه‌های ابهام‌زدایی شهرستان‌های آمریکا",
"صفحه‌های ابهام‌زدایی نام خانوادگی"
] |
2,658 | مالدیو | 2 | 348 | 0 | [
"مالديو",
"جمهوری مالدیو",
"جمهوري مالديو"
] | false | 197 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "'''به [[دیوهی]]: ر ر"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری مالدیو"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "مالدیو"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag_of_Maldives.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of arms of Maldives.png"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "ندارد"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[درود ملی]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Maldives on the globe (Afro-Eurasia centered).svg"
},
{
"Item1": "نقشه۲",
"Item2": "LocationMaldives.png"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[ماله]]"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[ماله]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان دیوهی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس‌جمهور]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[محمد وحید حسن]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[بریتانیای کبیر]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۲۶ ژوئیه]] [[۱۹۶۵]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۲۹۸"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۸۹ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "جزئی"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "۲۰۱۵"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۴۲۷،۷۵۶ نفر"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۷۵ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۱۰۵"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "یازدهم"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "[[۲۰۰۷]]"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۷۴۱"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۱۰۰ام"
},
{
"Item1": "وضع شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "بالا"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[روفیه مالدیو]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "MRF"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "UTC"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۵"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "mv."
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۹۶۰"
}
],
"Title": "کشور"
} | مالدیو کشوری است جزیره‌ای در اقیانوس هند واقع در در جنوب غربی هند. پایتخت آن ماله است. جمعیت این کشور حدود ۴۲۷،۰۰۰ نفر و واحد پول آن روفیه مالدیو است.
زبان رسمی این کشور دیوهی نام دارد که زبانی هندواروپایی است و همانندی‌هایی با زبان سینهالی قدیم دارد. مردم آن از قوم مالدیوی هستند که تبارشان به مردم سریلانکا و هند (آمیخته آریایی و دراویدی) می‌رسد و رگه‌هایی از اعراب نیز در میان آنها وجود دارد. هم زبان و هم مردم آن با نام دیوهی نامیده می‌شوند که واژه دیبجات و دیباجات که در فارسی و عربی در قدیم برای مالدیو به کار می‌رفت نیز شکلی از همین واژه دیوهی است.
دین رسمی این کشور اسلام است و پیروی از دیگر ادیان در ملا عام ممنوع و قابل پیگرد قانونی است.
مالدیو در سال ۱۹۶۵ از بریتانیا مستقل شد.
مالدیو هم از نظر جمعیت و هم مساحت کوچک‌ترین کشور قاره آسیا است. زمینهای این کشور به‌طور میانگین ۱٫۵ متر از سطح دریا ارتفاع دارند و بنابراین کم‌ارتفاع‌ترین کشور جهان به‌شمار می‌آید. بلندترین نقطه این کشور تنها ۲٫۴ متر ارتفاع دارد. ماله، پایتخت مالدیو ۱۰۴ هزار نفر جمعیت دارد و به‌طور سنتی محل اقامت شاه و تاج‌گذاری‌ها بود.
جزایر مالدیو از مکانهای جذاب برای غواصان است و ایستگاه‌های غواصی زیادی در این جزایر وجود دارد.
تاریخ
نام یوسف تبریزی بر کاشی‌کاری مسجد آدینه ماله.
بنا بر روایات تاریخی مالدیو، یک روحانی ایرانی به نام یوسف تبریزی مردم مالدیو را مسلمان کرده‌است؛ و در سفرنامه ابن بطوطه آمده‌است که شخصی به نام ابوالبرکات بربری که از مغرب (مراکش) به آن محل رسیده بود آنها را به دین اسلام دعوت نمود که خود پیرو مذهب مالکی نیز بود و آنها دین اسلام را پذیرفتند.
دریانوردان قدیم ایران و عرب آن را دیباجات و دیبجات می‌گفتند و به همین شکل در نقشه‌ها ضبط شده‌است. سالهای سال بازرگانان عرب سر راه دریانوردی به شرق دور در بنادر مالدیو پهلو می‌گرفتند. اولین اشاره‌شان به مالدیو که دیباجاتش می‌نامیدند از سده دو میلادی است. دیباجات را جزایر پول هم می‌گفتند زیرا مقادیر کلانی از صدف نرم‌تن دریائی کوری (به انگلیسی cowry) که خرمهره نامیده و در قدیم چون پول بینالمللی کار می‌گرفتند از آنجا بدست می‌آوردند. امروزه صدف کوری نماد نهاد چاپ پول مالدیو است. به احتمال فراوان در روزگار قدیم این سرزمین را که موج دریا پول به سواحلش می‌ریخت جادوئی می‌شمردند.
جغرافیا
نمایی از ماله، پایتخت مالدیو.
مجمع‌الجزایر مالدیو بر روی فلات زیرآبی چاگوس-لاکادیو قرار گرفته و به همراه جزایر چاگوس و لکشدویپ یک زیست‌بوم خاکی را تشکیل می‌دهد.
مجمع الجزایر مالدیو در جنوب غربی کرانه‌های هندوستان قرار گرفته و کوتاهترین فاصله آن تا کرانه‌های هند، ۶۰۰ کیلومتر است. مالدیو تپه ماهور و رودخانه‌ای ندارد.
جمهوری مالدیو مجمع‌الجزایری متشکل از ۱۱۹۲ جزیره مرجانی است که در ۲۶ گروه آب‌سنگی گروه‌بندی می‌شوند. این جزایر در پهنه‌ای آبی در حدود ۹۰ هزار کیلومتر مربع پراکنده‌اند اما کل مساحت خشکی آنها فقط ۲۹۸ کیلومتر مربع است. بزرگترین جزیره ۵ کیلومتر مربع مساحت دارد و در مالدیو تنها ۹ جزیره با مساحتی بزرگتر از ۲ کیلومتر مربع وجود دارند. ۲۰۰ عدد از جزیره‌ها مسکونی هستند و ۸۸ جزیره دیگر دارای اقامتگاه‌های گردشگری هستند.
پایتخت کشور ماله نام دارد و در کناره جنوبی آبسنگ ماله شمالی قرار گرفته که جزئی از آبسنگ کافو به‌شمار می‌آید.
ماله پایتخت و بزرگترین شهر و مرکز تجاری کشور مالدیو به‌شمار می‌رود که دارای مرز آبی با کشور سریلانکا است و فرودگاه مجهز و مدرنی دارد. نام ماله از کلمه «ماهالای» گرفته شده که در زبان سانسکریت به معنای «خانه بزرگ» است و به‌طور کلی در این زبان این کلمه اشاره به قصر پادشاه دارد. این شهر مرکز همه فعالیت‌های تجاری است که از چهار بخش: هنویرو، گالولهو، مافانو و ماچانگولی. تشکیل شده‌است. مسجد جامع، موزه ملی، مقر مولی آگ، مسجد قدیمی و بازار ماهی از نقاط دیدنی شهر ماله می‌باشند.
دمای هوای مالدیو تحت تاثیر اقیانوس هند در تمام مدت سال بین ۲۴ تا ۳۳ درجه سانتیگراد متغیر می‌باشد. علی‌رغم وجود هوای شرجی نسبتا بالا، نسیم دریایی مداوم خنک باعث جابجا شدن هوا و تعدیل گرما می‌شود. فصول عمده این کشور را دو فصل خشک و بارانی تشکیل می‌دهند که فصل بارانی از اواخر آوریل تا اواخر اکتبر با باد و طوفان همراه می‌باشد.
تقسیمات کشوری
آب‌سنگ‌ها و تقسیمات در مالدیو.
مالدیو هفت استان دارد به شرح زیر (ماله، پایتخت، واحد تقسیماتی جداگانه‌ای به‌شمار می‌آید):
استان ماتی اوتورو: شامل آب‌سنگ‌ها الیف، آب‌سنگ‌ها دالو و آبسنگ شاویانی.
استان اوتورو: شامل آبسنگ نونو، آبسنگ را، آبسنگ با و آبسنگ لاویانی.
استان مدو اوتورو: شامل آبسنگ کافو، آبسنگ الیفو الیفو، آبسنگ الیفو دالو و آبسنگ واوو.
استان مدو: شامل آبسنگ میمو، آبسنگ فافو و آبسنگ دالو.
استان مدو دکونو: شامل آبسنگ تا و آبسنگ لامو.
استان ماتی دکونو: شامل آبسنگ گافو الیفو و آبسنگ گافو دالو.
استان دکونو: شامل آبسنگ گناویانی و شهر آدو.
سیاست
حکومت مالدیو جمهوری است. این کشور عضو اتحادیه کشورهای همسود می‌باشد.
این کشور در ۲۹/۲/۹۵ کلیه روابط خود را با ایران قطع کرد و اتهامات دولت سعودی را علیه ایران تکرار کرد
مجمع الجزایر مالدیو پس از چند دهه حکومت غیر دموکراتیک، در سال ۲۰۰۸ شاهد اولین انتخابات آزاد بود که در آن آقای نشید به ریاست جمهوری رسید، اما دولت او چندی بعد در اثر کودتای نظامی سقوط کرد.
عبدالله یمین رهبر حزب ˈپیشروˈ، از ۱۷ نوامبر ۲۰۱۳ ششمین رئیس‌جمهوری منتخب مالدیو است. محمد نشید، رئیس‌جمهوری پیشین مالدیو، رقیب اصلی او در انتخابات بود.
عبدالله یمین که برادر ناتنی مامون عبدالقیوم، رئیس‌جمهور مستبد پیشین مالدیو است، بر پیروی از محافظه‌کاری مذهبی، تاکید کرده‌است.
ملی کردن سرمایه‌گذاری‌های عظیم خارجی، نگرانی‌ها درباره نقض حقوق بشر از جمله شلاق زدن دختران نابالغی که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند، به اتهام روابط جنسی خارج از ازدواج و بدرفتاری گسترده با کارگران مهاجری که یک سوم جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، از جمله انتقادات بینالمللی به حکومت مالدیو است. ولی عربستان سعودی که کمکهای نقدی‌اش صرف پرداخت حقوق تعداد زیاد کارمندان دولت مالدیو می‌شود، انتقادی از این وضعیت نمی‌کند. دولت آقای یمین، قوانینی را که به پیروان سایر مذاهب اجازه انجام فرایض دینی شان را می‌دهد، انعطاف ناپذیرتر کرده و ممنوع کردن ورود مواد غذایی حلال را مد نظر قرار داده‌است. این امر نگرانی‌هایی از نفوذ عربستان سعودی در مالدیو و به تبع آن تندروی اسلامی در این کشور را برانگیخته است.
نشید و انتخابات
محمد نشید که از فعالان باسابقه حقوق بشر است، در سال ۲۰۰۸ در اولین انتخابات آزاد مالدیو به قدرت رسید اما در سال ۲۰۱۲ در پی اعتراضات خشونت‌بار و شورش افسران ارشد پلیس از مقامش استعفا کرد. آقای نشید پس از کناره‌گیری از ریاست‌جمهوری، سمتش را به معاونش تحویل داد. او در آن زمان گفت که تهدید شده بود اگر از قدرت کنار نرود، نظامیان و نیروهای پلیس دست به خشونت خواهند زد.
اتهاماتی که علیه رئیس‌جمهور سابق مالدیو مطرح شده‌است، به ماه ژانویه ۲۰۱۲ مربوط می‌شود. گفته شده‌است که او در آن زمان به‌طور غیرقانونی دستور بازداشت یک قاضی را که به فساد متهم شده بود، صادر کرده‌است.
نشید در انتخابات هفتم سپتامبر ۲۰۱۳ به پیروزی رسید، اما دیوان عالی نتیجه انتخابات را به دلیل تخلف باطل اعلام کرد و برگزاری مجدد انتخابات به ۱۹ اکتبر موکول شد که دادگاه‌ها و پلیس مانع برگزاری آن شدند و نامزدها در نهایت در برابر فشار کشورهای خارجی از جمله آمریکا، انگلیس و کانادا تسلیم شده و موافقت خود را برای برگزاری انتخابات اعلام کردند. نشید در نوامبر ۲۰۱۳ یک سخنرانی ضمن پذیرش شکست خود در انتخابات جدید ریاست جمهوری این کشور با اشاره به اینکه حزب دموکراتیک در پی خشونت نیست، خواستار تبدیل این حزب به یک حزب مخالف وفادار به کشور و تمرکز بر پیروزی در انتخابات پارلمانی شد.
اقتصاد
بازاری در ماله.
اقتصاد مالدیو بر پایه کشاورزی، ماهیگیری و گردشگری استوار است. در مالدیو، نارگیل، ذرت، ارزن، سیب‌زمینی شیرین و میوه‌جات به عمل می‌آید. در این کشور صنعت کشتی‌سازی رونق دارد و مردم آن به صنایع‌دستی علاقه‌مندند. از مالدیو، ماهی، گوشت، صنایع‌دستی و نارگیل صادر می‌شود.
صنعت گردشگری مهمترین منبع درآمد مالدیو است. شیلات، دومین صنعت مهم مالدیو است که بیست درصد نیروی کار این کشور را جذب کرده‌است. پس از این که اتحادیه اروپا معافیت گمرکی واردات ماهی از مالدیو را لغو کرد، این کشور در صدد یافتن بازارهای جدید برآمد.
یک مقام صندوق بینالمللی پول که اخیرا به مالدیو رفته بود پیشنهاد کرد با توجه به کسری بودجه فاحش مالدیو، مالیات صنعت گردشگری کشور افزایش یابد.
گردشگری
جاذبه‌های گردشگری در مالدیو.
صنعت گردشگری مهمترین منبع درآمد مالدیو است و برخی از جزایر مالدیو برای گردشگری اختصاص یافته‌اند. در این جزایر هتل‌هایی برای اقامت گردشگران ساخته شده که بیشتر کارمندان آن از مهاجران کشورهای همسایه هستند. گردشگران مستقیما از فرودگاه بینالمللی ماله به این جزایر می‌آیند. مردم عادی مالدیو، ارتباط چندانی با گردشگران خارجی ندارند.
مقامات پولی مالدیو تخمین زده‌اند که ۷۰ درصد اقتصاد و ۹۰ درصد ارز خارجی کشور را به‌طور غیر مستقیم گردشگران خارجی تامین میکنند. سال ۲۰۱۳ میلادی یک میلیون و دویست هزار جهانگرد از مالدیو که جمعیتش تنها ۳۳۰ هزار نفر است، دیدن کردند.
اگر چه محل‌های گران‌قیمت گردشگری مالدیو در مالکیت شرکت‌های بین الملی از جمله آمریکایی و فرانسوی است یا توسط آنها اداره می‌شود، این کشور چین است که تعداد گردشگرانش در مالدیو روز به روز افزایش می‌یابد. در سال ۲۰۱۳ در مقایسه با سال ۲۰۱۲ شمار گردشگران چینی در مالدیو ۴۴ درصد افزایش داشت.
در فروردین‌ماه ۹۳ امیر سلمان بن عبدالعزیز آل سعود، پادشاه عربستان سعودی برای تقریبا یک ماه سه جزیره مالدیو را برای مقاصد تفریحی رزرو کرد.
مردم
مردم مالدیو، آمیزه‌ای از نژادهای سینهالی، دراویدی، آفریقایی و عرب هستند.
زبان رسمی مالدیو، زبان دیوهی است که زبانی از خانواده هندوآریایی بوده و با زبان سینهالی (زبان رسمی سری لانکا) هم‌خانواده‌است.
مسجدی در جزیره هولهوماله، مالدیو.
بیشینه مطلق (صد در صد) مردم بومی مالدیو مسلمان سنی هستند و اسلام دین رسمی این کشور است. پیشینه اسلام در مالدیو به سده دوازدهم میلادی بازمی‌گردد، هنگامی که دریانوردان مسلمان به این سرزمین آمده‌اند. پیشتر، ساکنان مالدیو پیرو آیین بودا بوده‌اند.
فرهنگ
فرهنگ مالدیو به شدت تحت تاثیر فرهنگ کشورهای همسایه خود یعنی سریلانکا و هند جنوبی می‌باشد. از میانه‌های سده دوازدهم با تغییر دین مردم این کشور از بودایی به اسلام شاهد تاثیر اسلام، فرهنگ عربی و همچنین فرقه‌های تصوف بر فرهنگ و میراث این کشور بوده‌ایم.
معابد سنگی، حصیربافی، مجسمه‌های چوبی، خطاطی و ساخت قایق از چوب نارگیل از تولیدات فرهنگی این کشور است. فوتبال، کریکت، بای بالا (بازی محلی) و والیبال ساحلی عمده ورزشهای محبوب در مالدیو می‌باشند.
محوریت غذا در مالدیو روی ماهی (بخصوص ماهی تن) می‌باشد و متاثر از ذائقه غذایی سریلانکا و هند جنوبی قرار دارد. خوراک‌ها عمدتا گرم، تند و با ادویه‌جات مختلف بخصوص نارگیل بوده و نوع سنتی آن شامل برنج، ماهی پاک کرده، لیمو ترش، چیلی و پیاز است.
ماهی تن از پایه‌های اصلی در بسیاری از خوراک‌های مالدیوی است.
برخی از غذاهای محلی مالدیو:
گارودیا: یک غذای سنتی شامل برنج و ماهی است که همراه فلفل تند و پیاز سرو می‌شود
ماس هونی: یک وعده غذایی برای صبحانه، شامل ماهی دودی و نارگیل رنده شده
فیهونو ماس: ماهی با فلفل قرمز
هدیکا: یک میان‌وعده که از ماهی درست شده و در روغن سرخ شده که در بیشتر رستوران‌ها یافت می‌شود
باجیا: یک شیرینی شامل ماهی، نارگیل و پیاز
گولها: شیرینی‌های توپی شکل از ماهی دودی
کیمیا: ماهی سرخ شده رولتی
کولهی بورکیبا: کیک ماهی ادویه دار
تلولی ماس: ماهی سرخ شده با فلفل قرمز و سیر
جمعیت مالدیو مسلمان سنی و پایبند هستند و مصرف الکل برای مردم محلی منع قانونی دارد؛ اما کشتیهای تفریحی مجاز به سرو الکل هستند و خارجی‌ها نیز میتوانند در ماله الکل را خریداری کنند. اکثر مالدیوی‌ها الکل نمی‌نوشند، اما ممکن است بعضی از جوانترها بنوشند.
آب مراکز اقامتی به صورت لوله‌کشی است و غیرقابل نوشیدنی.
پدیده گرم شدن زمین و مالدیو
زمانی که نخست‌وزیر مالدیو به هیئت دولت خویش دستور داد تا غواصی یاد بگیرند محافل خبری این خبر را به صورت طنز گونه منتشر کردند حتی برخی گمان کردند که محمد ناشید در پی افزایش جاذبه‌های توریستی کشورش است ولی در اصل غرق شدن مالدیو در اب‌های اقیانوس بر اثر گرم شدن زمین واقعیتی بود که محمد ناشید و هیئت دولتش سعی داشت تا به وسیله جلسه نا متعارفشان به جهانیان گوشزد کنند. پدیده بالا آمدن سطح اب اقیانوس‌ها حدودا با یک سوم جمعیت جهان به‌طور مستقیم سر و کار دارد کشور مالدیو نیز به علت ارتفاع بسیار کم از سطح دریا مطمئنا با این مشکل روبه رو خواهد بود. | [
"دیوهی",
"سرود ملی مالدیو",
"ماله (مالدیو)",
"زبان دیوهی",
"جمهوری",
"رئیس‌جمهور",
"محمد وحید حسن",
"بریتانیای کبیر",
"۲۶ ژوئیه",
"۱۹۶۵ (میلادی)",
"۲۰۰۷ (میلادی)",
"روفیه مالدیو",
"اقیانوس هند",
"زبان سینهالی",
"مالدیوی",
"سریلانکا",
"هند",
"آریایی",
"قوم دراویدی",
"غواصی",
"یوسف تبریزی",
"ابن بطوطه",
"فلات چاگوس-لاکادیو",
"استان ماتی اوتورو",
"آب‌سنگ‌ها الیف",
"آب‌سنگ‌ها دالو",
"آبسنگ شاویانی",
"استان اوتورو",
"آبسنگ نونو",
"آبسنگ را",
"آبسنگ با",
"آبسنگ لاویانی",
"استان مدو اوتورو",
"آبسنگ کافو",
"آبسنگ الیفو الیفو",
"آبسنگ الیفو دالو",
"آبسنگ واوو",
"استان مدو",
"آبسنگ میمو",
"آبسنگ فافو",
"آبسنگ دالو",
"استان مدو دکونو",
"آبسنگ تا",
"آبسنگ لامو",
"استان ماتی دکونو",
"آبسنگ گافو الیفو",
"آبسنگ گافو دالو",
"استان دکونو",
"آبسنگ گناویانی",
"شهر آدو",
"اتحادیه کشورهای همسود",
"عبدالله یمین",
"محمد نشید",
"مأمون عبدالقیوم",
"عربستان سعودی",
"حلال",
"پذیرش شکست (علوم سیاسی)",
"کشاورزی",
"ماهیگیری",
"گردشگری",
"هتل",
"سلمان بن عبدالعزیز آل سعود",
"سینهالی",
"آفریقایی",
"عرب",
"هندوآریایی",
"سری لانکا",
"هولهوماله",
"مسلمان",
"سنی",
"اسلام",
"بودا",
"سریلانکا",
"ادویه‌جات",
"چیلی"
] | [
"مالدیو",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۶۵ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۶۵ (میلادی) در آسیا",
"جزیره‌های اقیانوس هند",
"جمهوری‌ها",
"اعضاء اتحادیه کشورهای همسود",
"کشورهای اسلامی",
"کشورهای اقیانوس هند",
"کشورهای جزیره‌ای",
"کشورهای جنوب آسیا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی",
"مجمع‌الجزایرهای اقیانوس هند",
"کشورهای آسیایی",
"زمین‌چهرهای آسیای جنوبی"
] |
2,660 | تایلند | 2 | 1,307 | 0 | [
"تايلند",
"سیام",
"سيام"
] | false | 1,150 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "پادشاهی تایلند"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "تایلند"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Thailand.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Emblem of Thailand.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "Phleng Chat"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "Phleng Sansoen Phra Bar"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "LocationThailand.png"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[بانکوک]]"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "۲۰"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "۴۰"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[بانکوک]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان تایلندی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[مشروطه سلطنتی]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[پادشاه]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[واجیرالونگکورن]][[پرایوت چان]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۱۲۳۸]][[۶ آوریل]] [[۱۹۳۲]][[۲۴ ژوئن]] [[۱۹۳۲]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۵۱۳،۱۱۵"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۴۹ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۰،۴"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "۲۰۱۱"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۶۶،۷۲۰،۱۵۳"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۹ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۳۲"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۸۸ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۲۰۱۰"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۵۸۶،۸۷۷ میلیارد دلار"
},
{
"Item1": "رتبه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۲۴"
},
{
"Item1": "سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۹،۱۸۷"
},
{
"Item1": "رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۸۶"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۲۰۱۱"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۶۸۲"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۱۰۳"
},
{
"Item1": "وضع شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "متوسط"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[بات]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "THB"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "GMT"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۷"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.th]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۶۶"
}
],
"Title": "کشور"
} | تایلند با نام رسمی پادشاهی تایلند و نام سابق سیام ، کشوری در شبه‌جزیره هندوچین واقع در جنوب شرقی آسیاست. این کشور از شمال با برمه و لائوس، از شرق با لائوس و کامبوج، از جنوب با مالزی و خلیج تایلند، و از غرب با برمه و دریای آندامان همسایه‌است. زبان رسمی کشور تایلندی، پایتخت و همچنین پرجمعیت‌ترین شهر آن بانکوک و مذهب حدود ۹۵ درصد مردم بودایی است. نام تایلند در زبان مردم محلی برگرفته از دو لغت Thi و Land می‌باشد که به معنای سرزمین حوری یا همان تایی است.
سیاست و دولت
در پی کودتای پرایوث چان اوچا فرمانده ارتش علیه تاکسین شیناواترا نخست‌وزیر سابق این کشور، در سال ۱۳۹۳ حکومت نظامیان بار دیگر بر این کشور استوار شد. در ۱۳۹۵ (۲۰۱۶) همه‌پرسی قانون اساسی توسط نظامیان برگزار شد که رای مثبت مردم به آن باعث شد تا اختیارات وسیعی به خونتا (حکومت نظامی تایلند) داده شود.
نظام سلطنتی
تایلند از سال ۱۹۳۲ یک کشور مشروطه سلطنتی است که طبق قانون اساسی قدرت سیاسی در دست نخست‌وزیر و پارلمان کشور است. پادشاه رئیس حکومت است و «جایگاهی درخور احترام و عبادت» دارد.
در تایلند، مقام سلطنت از محبوبیت و حتی «قداست ویژه‌ای» در میان اکثریت مردم برخوردار است.
هم‌اکنون واجیرالونگکورن از دودمان چاکری پادشاه تایلند است.
وی با درگذشت پدرش، بومیپول آدولیاده به سلطنت رسید. پادشاه سابق تایلند، علی‌رغم وقوع چندین کودتای نظامی دردوران سلطنتش، نقشی مهم در ثبات کشور داشت. پیش از بومیپول، برادرش آناندا ماهیدول پادشاه تایلند بود که در شرایط مرموزی در کاخ سلطنتی به قتل رسید.
تقسیمات کشوری
نقشه کشور تایلند
شمال (سبز)
چیانگ مای
چیانگ رای
لامپانگ
لامفون
مای هونگ سون
نان
فایاو
فرای
اوتارادیت
جنوب
چومفون
کرابی
ناخون سی ثاممارات
ناراثیوات
پاتانی
فانگ نگا
فاتالونگ
پوکت
رانونگ
ساتون
سونگخلا
سورات ثانی
ترانگ
مرکز (زرد)
آنگ ثونگ
آیوتثایا
بانکوک
چای نات
کامفائنگ فت
لوپبوری
ناخون نایوک
ناخون پاتوم
نونتابوری
فرا ناخون سی آیوتایا
پراتچواب خیری خان
ساموت پراکان
ساموت ساخون
ساموت سونقخرام
سارابوری
سینگ بوری
سوپان بوری
یوتای ثانی
کامفائنگ فیت
ناخون ساوان نان
فتچابون
فیچیت
پیتسانولوک
سوخوثای
270px
منطقه شمال شرقی
امنات چاروین
بوری رام
چایافوم
کالاسین
خون کاین
لویی
ماها ساراخام
موکداهان
ناخون فانوم
ناخون راتچاسیما
نونگ بوآ لامفو
نونگ خای
روی‌ات
ساکون ناخون
سی سا کت
سورن
وبون راتچاثانی
ودون ثانی
یاسوثون
شرق
چاچوینگسسو
چانتابوری
چونبوری
براچینبوری
رایونگ
سا کایو
ترات
غرب
کانچانابوری
راتچابوری
تاک
جغرافیا
این کشور با مساحت حدود ۵۱۳ هزار کیلومتر حدود ۶۴ میلیون نفر را در خود جای داده‌است.
موقعیت جغرافیایی: جنوب شرق آسیا(۱۵ درجه شمالی و ۱۰۰ درجه شرقی - نیمکره شمالی)
مساحت: ۵۱۳٫۱۱۵ کیلومتر مربع
همسایگان: میانمار در غرب و شمال- لائوس در شمال و شمال شرق- کامبوج در جنوب شرق و مالزی در جنوب
مرزهای زمینی: ۴۸۶۴ کیلومتر
مرزهای دریایی: ۳۲۱۹ کیلومتر
آب و هوا: آب و هوای گرمسیری با سه فصل متمایز گرم و خشک، بارانی و خنک
فصل گرم و خشک از ماه مارس تا ماه می‌ادامه دارد در این فصل متوسط درجه حرارت ۳۴ درجه سلسیوس است و رطوبت هوا ۷۵٪ ست.
فصل بارانی از ماه ژوئن تا ماه اکتبر ادامه دارد و متوسط درجه حرارت به ۲۹ درجه سلسیوس و میزان رطوبت به ۸۷٪ افزایش می‌یابد.
فصل خنک از ماه نوامبر تا فوریه‌است. در این فصل درجه حرارت بین ۲۰ تا ۳۲ درجه سلسیوس در نوسان است.
منابع طبیعی: کائوچو، قلع، تنگستن، الوار چوبی، سرب، سنگ گچ، زغال سنگ، فلوراید، زمینهای کشاورزی
اقتصاد
صادرات مهم: اتو مبیل - کولر - برنج و محصولات کشاورزی - پوشاک و محصولات نساجی - شیلات و غذاهای دریایی - ترانزیستور و قطعات کامپیوتر
واردات مهم: سوخت (نفت و گاز) - مواد خام
صنایع: اتو مبیل سازی - توریسم - نساجی و پوشاک- کشاورزی - نوشابه سازی - تنباکو- سیمان - صنایع سبک نظیر سنگهای قیمتی - تجهیزات الکترونیکی - قطعات کامپیوتر - مدارات مجتمع - دومین تولیدکننده تنگستن در جهان و سومین تولیدکننده قلع
محصولات کشاورزی: برنج - نشاسته کاساو یا مانیوک - کائوچو- نیشکر - ذرت - نارگیل - و سویا
واحد پول: بات (Baht) - هر دلار آمریکا تقریبا معادل ۳۰ بات است و هر بات معادل 500 تومان
شاخص‌های اقتصادی
واحد پول: بات (= ۱۰۰ ساتانگ)
نرخ برابری بات با دلار: هر دلار برابر با ۳۵ (آذر ۱۳۹۵)
میزان تولیدات داخلی: ۷/ ۱۲۱میلیارد دلار(۲۰۰۲)
رشد تولید ناخالص داخلی: ۶/۴ درصد(۲۰۰۰)، ۸/۱درصد(۲۰۰۱)، ۹/۴درصد(۲۰۰۲)
نرخ تورم: ۵/۱ درصد (۲۰۰۰)، ۷/۱درصد (۲۰۰۱)، ۴/۱درصد(۲۰۰۲)
نرخ بیکاری:۹/۲ د رصد(۲۰۰۳)
نیروی کار: ۳۴ میلیون نفر
صادرات: ۶/۶۹ میلیارد دلار(۲۰۰۰)، ۱/۶۵ میلیارد دلار(۲۰۰۱)، ۸/۶۸میلیارد دلار(۲۰۰۲)، ۲/۸۰میلیارد دلار (۲۰۰۳)
واردات: ۱/۶۲ میلیارد دلار (۲۰۰۰)، ۷/۶۱ میلیار دلار(۲۰۰۱)، ۲/۶۴میلیارد دلار(۲۰۰۲) و ۷۵ میلیارد دلار (۲۰۰۳)
توازن تجاری:۵/۷میلیارد دلار(۲۰۰۰)، ۴/۳میلیارد دلار(۲۰۰۱)، ۶/۴ میلیارد دلار(۲۰۰۲) و ۲/۵میلیارد دلار (۲۰۰۳)
بدهی خارجی: ۱۳/۶۷ میلیارد دلار (۲۰۰۱)
سرمایه‌گذاری خارجی: ۵/۱ میلیارد دلار (۲۰۰۲)
مهمترین کالاهای صادراتی: لوازم برقی و الکترونیک، منسوجات، اتومبیل، غذاهای کنسرو شده، مرغ، شکر، میگو، برنج، کائوچو، ذرت و سنگهای قیمتی
مهمترین کالاهای وارداتی: غذا و حبوبات، لوازم خانگی، مواد شیمیایی، فولاد، ماشین آلات، سوخت و روغن
بزرگترین شرکای تجاری: ژاپن، ایالات متحده آمریکا، مالزی، سنگاپور، اتحادیه اروپا
بودجه:سال ۲۰۰۰ (۸۶۰۰۰۰ میلیون بات) کسری بودجه معادل ۱۲ میلیارد بات، سال ۲۰۰۱ (۹۱۰۰۰۰ هزار میلیون بات) کسری بودجه۱۰۵ میلیارد بات و سال ۲۰۰۲ بالغ بر ۱۰۲۳ میلیارد بات معادل ۲۵ میلیارد دلار است.
مهمترین منابع درآمد ارزی: صادرات، گردشگری و سرمایه‌گذاری خارجی
درآمد حاصل از روسپیگری در تولید ناخالص ملی حساب می‌شود.
انرژی
ذخایر اثبات شده نفت: ۶/۳۵۱ میلیون بشکه
تولیدات نفتی: ۱۷۸۰۰۰ بشکه در روز (۲۰۰۱)
تولید گاز طبیعی: ۸/۱۷ میلیارد متر مکعب(۲۰۰۰)
مصرف نفت: ۷۵۹ هزار بشکه در روز
واردات نفت خام: ۷۸۸ هزار بشکه در روز (عمدتا از کشورهای خلیج فارس)
ذخایر اثبات شده گاز:۱۶۸/۱۲ تریلیون متر مکعب
وابستگی روزافزون تایلند به منابع انرژی وارداتی، اقتصاد این کشور را بیش از پیش در مقابل تغییرات و نوسان در عرضه و قیمت این مواد حساس و آسیب‌پذیر می‌کند و از این رو تلاش دولت تایلند برای حصول اطمینان از ادامه واردات انرژی به قیمت مناسب و بصورت مطمئن، در عین تاکید بر اجرای سیاستهایی برای صرفه جویی در مصرف این منابع دور از انتظار نیست.
مردم
حدود ۷۵ درصد مردم قومیت تایی، حدود ۱۴ درصد چینی‌تبار، ۳ درصد مالایی و بقیه از اقوام کوچکتری چون مون‌ها، خمرها، و طوایف کوه‌نشین متعدد هستند.
زبان
زبان تایلندی یکی از قدیمیترین زبانهای شرق آسیاست و بیشتر مردم تایلند به این زبان صحبت میکنند هرچند گویش‌های قومی و منطقه‌ای بسیاری نیز در نقاط مختلف این کشور وجود دارند. تایلندی زبان رسمی این کشور است و الفبای مخصوص خود را دارد. زبان گفتاری و نوشتاری این کشور کاملا برای کسانی که به این کشور سفر میکنند، غیرقابل فهم است. این زبان، تک سیلابی و با پنج لحن (آهنگ) مختلف است که هر لحنی، معنای یک سیلاب واحد را تغییر می‌دهد. ترکیب این لحن‌ها و سیستم نوشتاری پیچیده و نیز تلفظهای دشوار این زبان سبب شده که یادگیری این زبان برای خارجی‌ها سخت شود. با اینکه زبان انگلیسی در مدارس تایلند آموزش داده می‌شود، اما میزان تسلط به آن میان مردم این کشور چندان زیاد نیست. با این وجود در بیشتر هتل‌ها، رستوران‌ها و فروشگاه‌های این کشور، انگلیسی و برخی از زبانهای اروپایی استفاده می‌شود و اسامی خیابان‌ها نیز به هر دو زبان انگلیسی و تایلندی هستند. هر چند یادگیری این زبان ساده نیست اما کسانی که به این کشور سفر میکنند، با یادگیری واژگان اندک میتوانند تجربه دلپذیرتری داشته باشند به ویژه اینکه مردم این کشور انتظار ندارند خارجیان زبان آنها را بدانند و از این رو بسیار شگفت زده شده و به آنها می‌گویند که بسیار خوب صحبت میکنند. برای تبدیل نوشتاری زبان تایلندی به لاتین، هیچ روش استانداردی وجود ندارد و بنابراین ممکن است یک کلمه واحد تایلندی به چندین شکل لاتین نوشته شود به همین دلیل هم در کتابهای راهنما، واژه‌نامه‌ها و سایر متون، از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. استانداردترین روش موجود «سیستم نوشتاری پادشاهی تایلند» است که استفاده از آن رو به افزایش است و برای اسامی خیابان‌ها نیز همین شیوه به کار برده می‌شود. ترتیب جملات در این زبان به صورت فاعل، فعل، مفعول است که فاعل معمولا در جمله حذف می‌شود. ضمایر نیز بنابر جنسیت افراد تغییر می‌کند. هم چنین افعال در زبان تایلندی صرف نمی‌شوند و هیچ شناسه‌ای ندارند.
همچنین، درباره زبان تایلندی می‌توان به این مورد جالب اشاره کرد که پادشاه تایلند زبانی منحصر به خود دارد که در هیچ جای کشور به این زبان صحبت نمی‌شود و با پادشاه تنها به این زبان می‌توان سخن گفت
بانکوک مجموعه نیایشی وات فرا کائو فرا سری راتانا چدی Wat Phra Kaew
مذهب
در حدود ۹۵٪ مردم تایلند بودایی هستند. مسلمانان، با حدود ۴٪ جمعیت، بعد از بوداییان بزرگترین گروه مذهبی این کشور هستند. گفته می‌شود یک نفر ایرانی به نام شیخ احمد قمی مذهب شیعه را به تایلند آورد.
۹۵٪ جمعیت بودایی - ۴٪ مسلمان و یک درصد باقیمانده سایر ادیان و مذاهب در مناطق خاصی از تایلند، اکثریت جمعیت با مسلمان است که بزرگترین اقلیت مذهبی تایلند بوده و در اجتماعاتی مجزا از غیر مسلمانان زندگی میکنند. مسیحیان تایلند که اغلب کاتولیک هستند، کمتر از یک درصد جمعیت تایلند را تشکیل می‌دهند و در کنار آنها پیروان آیین سیک و هندو زندگی میکنند. در تایلند، ۹۴٫۶ درصد مردم بودایی، ۴٫۶ درصد مسلمان، ۰٫۷ درصد مسیحی و ۰٫۱ درصد باقی ادیان هستند. در تایلند برای پیروان تمامی ادیان، آزادی مذهبی وجود دارد.
آب و هوا
چون تایلند به دریا نزدیک است بیشتر مواقع دارای یک آب هوای معتدل می‌باشد کشور تایلند در موقعیت استراتژیکی جنوب شرقی آسیا قرار داشته و بسیار حاصلخیز می‌باشد. شمال کشور کوهستانی و دارای جنگلهای بسیاری است و نواحی مرکزی آن پوشیده از شالیزارهای سرسبز برنج است. قسمت غرب و شرق سرزمین دارای باغهای میوه، درختان کائوچو، جنگلهای همیشه سبز و ساحل شنی سفید است. علاوه بر آن دارای جزایر بسیاری است که هر کدام، گویی تصویری از بهشت را برای گردشگران به نمایش می‌گذارد.
اما بهترین فصل تایلند از نظر کم بودن گرما و باران در تایلند، بین ماه‌های نوامبر تا فوریه و در فصل سرماست. دمای هوا تایلند در این فصل روزها ۲۸ درجه سانتیگراد و شب‌ها ۱۲ درجه سانتیگراد است و هوا کمترین رطوبت را دارد. پس از آن فصل گرما آغاز می‌شود که آوریل گرمترین ماه آن است و جشن آب در تایلند نیز به همین دلیل در نیمه این ماه برگزار می‌شود.
فصل گرم و خشک در تایلند
• از فوریه (دومین ماه سال ۱۳ بهمن تا ۱۱ اسفند) تا می(۱۲ اردیبهشت تا ۱۱ خرداد)، میانگین دمای ۳۴ درجه، رطوبت ۷۵ درصد
فصل بارانی و آفتابی در تایلند
از ژوئن(۱۲ خرداد تا۱۰تیر) تا اکتبر (۱۰ مهر تا ۱۰ آبان)، میانگین دمای ۲۹ درجه، رطوبت ۸۷ درصد
فصل سرد در تایلند
از نوامبر (۱۱ آبان تا ۱۰ آذر) تا فوریه دومین ماه سال ۱۳ بهمن تا ۱۱ اسفند)، میانگین دما تا زیر ۲۰درجه، کاهش رطوبت
فصل بارانی و آفتابی در تایلند
در بانکوک معمولا باران زیادی در ماه‌های آگوست (۱۱ مرداد تا ۱۰ شهریور) و سپتامبر (۱۱ شهریور تا ۹ مهر) می‌بارد و در اکتبر (۱۰ مهر تا ۱۰ آبان) به بیشترین حد خود رسیده و سیلاب‌هایی نیز در شهر جاری می‌شوند.
left
بهداشت
به گزارش سازمان بهداشت جهانی، تایلند نخستین کشور آسیایی است که توانسته موارد انتقال ویروس اچ‌آی‌وی از مادر به نوزاد را ریشه‌کن کند.
امید زندگی: به‌طور متوسط ۷۱٫۲۴ سال
تعداد بیمارستانها: ۴۰۰۰ بیمارستان
تعداد تختهای بیمارستانی: ۱۴۵۰۰۰
نرخ شیوع ایدز: ۱٫۸ درصد (تخمین سال ۲۰۰۱)
نرخ با سوادی: ۹۶ درصد باسواد
متوسط سن ورود به مدرسه: ۷٫۲ سال
نرخ تولد: ۱۶٫۳۷ تولد در هر هزار نفر
نرخ مرگ و میر: ۶٫۸۶ در هر هزار نفر
نرخ مرگ نوزادان در بدو تولد: ۲۱٫۸۳ در هر هزار تولد نوزاد زنده
متوسط عمر: ۷۱ سال (۶۹ سال مردان و ۷۳ سال زنان)
فرهنگ
کشور بودایی تایلند که قرنها با نام سیام Siam شناخته می‌شد، شاهراه مذهب، فرهنگ و مهاجرت آسیای جنوب شرقی بوده‌است. تایلند کنونی به سال ۱۲۳۸ ایجاد شده و برخلاف کشورهای منطقه، هیچگاه مستعمره و تحت سلطه قدرتهای اروپایی نبوده‌است. کلمه تای Thai به معنی آزادمرد است و تایلند یعنی سرزمین آزادی.
قرنها پیش، مردمی از جنوب چین به تدریج به سوخوتای (تایلند کنونی) مهاجرت کرده و به تدریج در مناطق حاصلخیز کناره رودی در جنوب چین ساکن شدند. در اوایل قرن ۱۴، تایلندی‌ها شهر کوچکی را در سوخوتای بنا کرده و در اواسط این قرن نیز آنجا را به پادشاهی مستقل تایلند تبدیل کردند که پیدایش زبان، فرهنگ و معماری این کشور هم متعلق به همین دوره‌است.
مکانهای تفریحی تایلند
مکانهای تفریحی بانکوک
مکانهای تفریحی ساموئی
مکانهای تفریحی پاتایا
مکانهای تفریحی پوکت
تایلند در یک نگاه
این بخش باید با جعبه اطلاعات ادغام شود.
کشور: تایلند
پایتخت: بانکوک
وسعت:۵۱۳،۱۱۵ کیلومتر مربع
جمعیت: ۶۳٫۴۳۰٫۰۰۰ نفر
نرخ رشد جمعیت: ۰٫۹۵ درصد
تقسیمات قومی: ۸۰٪ تایی (نژاد تایلندی) - ۱۰٪ چینی - ۳٪ مالایی و ۷٪ سایر اقوام نظیر خمر، برمه‌ای و سایر اقوام
شهرهای بزرگ: بانکوک، ناخون راتچاسیما، ساموت پراکان، چیانگ مای، خن کائن، نونتابوری
همسایگان: میانمار، لائوس، کامبوج، مالزی
آب و هوا: گرم و مرطوب
محصولات کشاورزی: برنج، کائوچو، تاپیوکا (نوعی گیاه غذایی)، ذرت و نیشکر (تایلند با ۷ میلیون تن *صادرات اولین کشور صادرکننده برنج جهان است)
منابع طبیعی: چوب، قلع، تنگستن، سرب، آنتیمون، منگنز، آهن، گچ، سنگهای قیمتی، نفت و گاز،
مذهب: بودایی(۹۰ تا۹۵ ٪)، مسلمان (۴ تا ۹٪)، سایر ادیان ۱ درصد
زبان: تایی زبان رسمی کشور است. چینی، مالایی و انگلیسی دیگر زبانهای رایج هستند.
خطوط راه‌آهن: ۴۰۷۱ کیلومتر
بزرگراه‌ها: ۶۴۶۰۰ کیلومتر
کد تلفن بینالمللی: +۶۶
اختلاف زمانی: +۷ ساعت (هفت ساعت جلوتر از زمان مبدا گرینویچ)
ولتاژ برق: ۲۲۰ ولت - ۵۰_۶۰ هرتز | [
"بانکوک",
"زبان تایلندی",
"مشروطه سلطنتی",
"پادشاه",
"نخست‌وزیر",
"واجیرالونگکورن",
"پرایوت چان",
"سلطنت مطلقه",
"۱۲۳۸ (میلادی)",
"۶ آوریل",
"۱۹۳۲ (میلادی)",
"۲۴ ژوئن",
"بات",
".th",
"هندوچین",
"جنوب شرقی آسیا",
"برمه",
"لائوس",
"کامبوج",
"مالزی",
"خلیج تایلند",
"غرب",
"دریای آندامان",
"بودایی",
"پرایوث چان اوچا",
"تاکسین شیناواترا",
"همه‌پرسی قانون اساسی تایلند (۲۰۱۶)",
"قانون اساسی تایلند",
"مجلس نمایندگان تایلند",
"شاه",
"دودمان چاکری",
"بومیپول آدولیاده",
"آناندا ماهیدول",
"کاخ بزرگ",
"درجه حرارت",
"درجه سلسیوس",
"کرابی",
"غذاهای دریایی",
"سنگهای قیمتی",
"دلار آمریکا",
"سرمایه‌گذاری خارجی",
"مواد شیمیایی",
"ژاپن",
"ایالات متحده آمریکا",
"سنگاپور",
"اتحادیه اروپا",
"کسری بودجه",
"سرمایه‌گذاری",
"تولید ناخالص ملی",
"تایی",
"زبان گفتاری",
"زبان انگلیسی",
"زبانهای اروپایی",
"وات فرا کائو",
"فرا سری راتانا چدی",
"شیخ احمد قمی",
"شیعه",
"بودا",
"آزادی مذهبی",
"درجه سانتیگراد",
"سازمان بهداشت جهانی",
"اچ‌آی‌وی",
"آسیای جنوب شرقی",
"مکانهای تفریحی بانکوک",
"مکانهای تفریحی پاتایا",
"چینی",
"مالایی",
"ناخون راتچاسیما",
"ساموت پراکان",
"میانمار",
"برنج",
"کائوچو",
"ذرت",
"زبان چینی",
"زبان مالایی"
] | [
"تایلند",
"پادشاهی مشروطه",
"کشورهای آسیای جنوب شرقی",
"کشورهای آسیایی",
"کشورهای اقیانوس هند",
"کشورهای عضو انجمن ملل آسیای جنوب شرقی",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد"
] |
2,661 | سوئد | 2 | 4,188 | 0 | [
"سوید",
"سويدن",
"سویدن",
"سويد",
"پادشاهی سوئد",
"سوادن",
"پادشاهي سوئد"
] | false | 4,003 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "Konungariket Sverige"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "پادشاهی سوئد"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "سوئد"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag_of_Sweden.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Great coat of arms of Sweden.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "''(شعار: پادشاهی)'': برای سوئد، در هر زمان"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[ای باستانی، ای آزاد]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "EU location SWE.png"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "شهر [[استکهلم]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "۵۹"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "۲۱"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "۱۸"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[استکهلم]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[سوئدی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[پادشاهی مشروطه]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "[[شاه]] [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[کارل گوستاف]][[استفان لوفون]]"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۲٫۴۱۶"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "۲۰۱۷"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۱۰،۰۶۵،۳۸۹"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۲۰۰ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۹٫۵"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "نامشخص"
},
{
"Item1": "وضع شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "نامشخص"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[کرون سوئد]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "SEK"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "CET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "CEST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۱"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۲"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.se]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۴۶"
}
],
"Title": "کشور"
} | پادشاهی سوئد ( ; )، کشوری است در شمال اروپا در شبه‌جزیره اسکاندیناوی. از غرب با کشور نروژ، از شمال شرق با کشور فنلاند، از شرق با خلیج بوتنی، از جنوب شرقی با دریای بالتیک و از جنوب غربی با کشور دانمارک همسایه‌است. نام این کشور در فارسی از نام آن در زبان فرانسوی (Suède) گرفته شده‌است. پایتخت و بزرگترین شهر این کشور استکهلم است.
سوئد با مساحت ۴۴۹،۹۶۴ کیلومتر مربع، کمابیش اندازه عراق و چهارمین کشور بزرگ اروپا (پنجمین کشور بزرگ اروپا با احتساب بخش اروپایی روسیه از نظر مساحت می‌باشد. جمعیت سوئد بیش از ۱۰ میلیون نفر است. که تقریبا ۷٫۹ میلیون نفر آن را سوئدی‌ها تشکیل می‌دهند. این کشور با تعداد ۲۱ نفر در هر کیلومتر مربع تراکم جمعیت پایینی دارد و بیشتر این جمعیت نیز در جنوب سوئد مستقر هستند. همچنین بیش از ۸۵٪ مردم سوئد در ناحیه شهری زندگی میکنند.
حکومت کشور سوئد پادشاهی مشروطه است و دولت به شکل پارلمانی اداره می‌گردد. پادشاه در این کشور مقامی تشریفاتی است و کشور را نخست‌وزیر اداره می‌کند.
پس از پایان جنگ سرد، سوئد در تاریخ ۱ ژوئن ۱۹۹۵ به کشورهای عضو ناتو پیوست اما بعدها همانند کاری که در قبال منطقه یورو کردند، با یک رفراندوم از ناتو خارج شدند. سوئد همچنین عضو سازمان ملل متحد، شورای اروپا، سازمان تجارت جهانی، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، شورای نوردیک و مدل نوردیک می‌باشد. سوئد هشتمین سرانه تولید ناخالص داخلی را در جهان دارا می‌باشد و جایگاه خوبی در جنبه‌های مختلف ملی مانند کیفیت زندگی، آزادی شهروندی، بهداشت، آموزش، اختلاف طبقاتی، رفاه و توسعه انسانی دارد.
مردم
مردم سوئد همراه با مردمان نروژ، ایسلند و دانمارک از شاخه ژرمنی اقوام هندواروپایی بوده و تبارشان به وایکینگ‌ها می‌رسد.
کیفیت زندگی شهروندان سوئدی بالا و نرخ بیکاری در آن کشور پایین است و اقتصاد آن بر پایه مشارکت مردم در سرمایه‌گذاری‌ها استوار است.
تاریخ سوئد
تاریخ این کشور مانند اکثر کشورهای باستانی آغازی آمیخته با افسانه‌ها و اسطوره‌ها دارد، دوره هائی که پادشاهان و حکمرانان قهرمانان افسانه‌ای به‌شمار می‌آمدند.
حدود دو هزار سال قبل، یخهای متراکم شبه جزیره اسکاندیناوی شروع به ذوب و به تدریج از شمال به جنوب عقب نشستند.
در آن زمان مردمی در شمال آلمان امروزی و جنوب اسکاندیناوی زندگی می‌کردند که اصل و منشا آنها مشخص نیست، آنان به دنبال یخ‌ها به راه افتادند و ناگهان سرزمینی پوشیده از جنگلهای انبوه و مملو از دریاچه‌ها، برکه‌ها و آبگیرها یافتند. قدیمیترین نوشته‌ها حکایت از قومی نیرومند به نام آسورها در این سرزمین می‌نماید، این قوم به دارا و فقیر تقسیم شده بودند و روسا و سرکردگان آن به ثروت خود اتکا داشتند.
اسورها از شاه یگانهای به سیستم شاه – کاهنی پیروی می‌کردند و به پادشاه به چشم یک روحانی بزرگ نگاه می‌کردند و قدرتشان به ویژه به سازمان نیروی دریائی آنها بستگی داشت.
وایکینگ‌ها
یک یورش بزرگ و سخت و ویرانگر از سوی این اقوام شمالی، اسکاندیناوی و اروپا را فرا گرفت.
شمالی‌ها که وایکینگ نامیده می‌شدند کشورهای اروپائی و شهرها را مورد تاخت و تاز خود قرار دادند، هر جا را که توانستند غارت کردند، در آنجا که توانستند به داد و ستد و تجارت پرداخته و گاه در آنجا ساکن گردیدند.
ابن قبائل شمالی که بعدها نرمن نامیده شدند تا حدود مدیترانه پیش رفتند و با کشتیهای خود در داخل رودهای بزرگ حرکت نموده و به هر کجا که وارد شدند آن را ویران کرده و ساکنان آن نقاط را قتل‌عام و اموال آنان را غارت نمودند.
این راهزنان و آدمکشان، ناحیه شمال غربی فرانسه را که امروز نرماندی نامیده می‌شود را متصرف شدند، همچنین جنوب ایتالیا و سیسیل را به تصرف خود درآورده و به تدریج در این نقاط مستقر و ساکن شدند و به صورت مالکان و اشراف بزرگ درآمدند.
کلمه وایکینگ که از ریشه ویکن به معنای خلیج گرفته شده به مردمی اطلاق می‌شده که در اطراف آبگیرهای اسلو زندگی می‌نموده‌اند، علت تجاوزها و یورش‌های وایکینگ‌ها را عده‌ای به خاطر ازدیاد جمعیت و عدم کفایت محصولات کشاورزی دانسته وگروهی معتقدند که رفاه و ثروت زیاد و ماجراجویی‌های آن قوم علت آن بوده‌است.
حملات وایکینگ‌ها منجر به چندین بار فتح انگلستان و بخش هائی از فرانسه شد و تجاوزات آنان تا قسطنطنیه و حتی دریای خزر و مرزهای ایران نیز توسعه یافت.
پس از وایکینگ‌ها، تاریخ سوئد را می‌توان به دورانهای زیر تقسیم کرد:
وایکینگ‌ها ۱۰۵۰ – ۸۰۰ میلادی
پیش از سده‌های میانه ۱۲۵۰–۱۰۰۰ میلادی
سده‌های ۱۳۸۹–۱۲۵۰ میلادی
عصر یکپارچگی ۱۵۲۰–۱۳۸۹ میلادی
عصر واسا ۱۶۱۱–۱۵۲۰ میلادی
عصر ابرقدرت‌ها ۱۷۱۸–۱۶۱۱ میلادی
عصر آزادی ۱۷۷۲–۱۷۱۸ میلادی
عصر گوستاو ۱۸۰۹–۱۷۷۲ میلادی
عصر آخرین بازسازی ۱۸۶۶–۱۸۰۹ میلادی
عصر گسترش صنعتی ۱۹۱۸–۱۸۶۶ میلادی
عصر دموکراسی ۱۹۳۹–۱۹۱۸ میلادی
و جنگ جهانی دوم به بعد
قرن دهم میلادی
در حدود سالهای ۱۰۰۰ میلادی سوئد سازمانی کاملا ساده داشت، سازمانی که از مدت‌ها قبل آن را حفظ کرده بود، کشور در وجود شاه تشخص می‌یافت، اما در عین حال پادشاه بر اساس آداب و سنن و برخی قوانین و مقررات سلطنت می‌نمود و موظف به رعایت آنها بود.
سرزمین سوئد از ایالتهای گوناگونی تشکیل می‌شد که این ایالتها با هم پیوندهایی داشتند، در امور داخلی این ایالات خودمختار بودند.
در سطح کشوری مجمع همگانی بنام تینگس (Tings) وجود داشت که موارد خاصی مانند جنگ و صلح وظیفه اصلی آن بوده و تعیین انواع مالیات و میزان آن کار بعدی آن را تشکیل می‌داد، تصویب و اجرای قوانین و احکام قضائی و حقوقی نیز در وظایف تینگس قرار می‌گرفت.
پادشاه علاوه بر مقام سلطنت مقامی روحانی نیز داشت، این مقام از طرف تینگس به پادشاه تفویض می‌شد، مقام روحانیت شاه تا زمان مسیحیت ادامه پیدا کرد ولی در قرون وسطی این نظام به هم ریخت و شاه قدرت کامل را به خود اختصاص داد.
در قرون وسطی، با ورود مسیحیت به سوئد مناقشات و درگیری‌های دامنه‌داری میان پیروان مسیحیت و طرفداران آئینهای سنتی آغاز گردید، نمونه‌ای از نتیجه‌های این درگیریها اخراج اینگه پادشاه وقت از مجمع تینگس توسط توده‌های خشمگین ملت بود، یکی از نزدیکان اینگه تعهد نمود که با انجام مراسم قربانی برای خدایان آنها را به سر مهر آورد و با این تعهد به جانشینی اینکه برگزیده شد.
قرن دوازدهم
در اوائل قرن دوازدهم پادشاهی به نام اسورکر به سلطنت رسید، وی فردی مسیحی از فرقه گریگوریان بود، بر اساس دستورها این فرقه کلیسا قدرتی مافوق مردم و قوانین داشت، اسورکر در یک بامداد نوئل وقتی برای ادای نماز به کلیسا می‌رفت بوسیله یکی از خدمتکارانش به قتل رسید، پس از او اریک یدوارسون به سلطنت رسید وی دودمانی را بنیان گذاشت که به سلسله اریک معروف می‌باشند، سیمای تاریخی اریک با افسانه و مذهب درآمیخته، هر کار نیکی که انجام می‌گردید به او نسبت داده می‌شد، اریک در روز معراج مسیح توسط یک شاهزاده دانمارکی به قتل رسید و به لقب شهید معروف گردید.
در دوران سلطنت کنوت، پسر اریک، ارتباط ویژه‌ای میان دو کشور آلمان و سوئد برقرار گردید، این ارتباط با ورود عده‌ای از معدنچیان آلمانی که کنوت فعالیت آنها را برای صنعتی کردن کشور لازم می‌دانست آغاز شد، این معدنچیان پیشروان صنعتی شدن کشور سوئد شدند.
بعد از کنوت یکی از مشاوران او به نام بیرجر یارل به سلطنت رسید، اولین اقدام بیرجر ایجاد وحدت سراسری کشور بود، وی پادشاهی بود قانون گذار، از قوانین این پادشاه می‌توان از قوانین مربوط به خانواده، قوانین مربوط به کلیسا، قوانین ارث (بر اساس یکی از مواد این قانون دختران یک دوم پسران می‌توانستند ارث ببرند) نام برد. برجر یارل بانی شهر استکهلم می‌باشد.
سیاست
در زمان سلطنت گوستاو واسا در قرن ۱۶ اولین مجلس ملی سوئد متشکل از نمایندگانی از ۴ طبقه اشراف، روحانیون، طبقه متوسط و دهقانان گشایش یافت. طی قرون آتی، قوانین پیچیده‌تری برای ریکسدگ وضع گردیده و به تدریج تعداد دستگاه‌های اجرائی افزایشی یافت. قدرت مجلس ملی به‌طور عمده‌ای تغییر یافته و از زمانی به زمان دیگر نسبت به سلطنت از جایگاه بینهایت سستی برخوردار بوده‌است. این درحالیست که در دوره آزادی طی قرن ۱۸، مجلس ملی جایگاه خود را بهبود بخشیده و نظام منسجمی پایه‌ریزی گردید. تا پیش از ۱۸۰۹ قدرت سلطنت و مجلس در یکدیگر ادغام بود، تا اینکه پس از سال ۱۸۰۹ دربار و سایر مراجع قدرت، استقلال یافتند. در سال ۱۸۶۵ مجلس دوگانه‌ای جایگزین مجلس قبلی گردید. تا سال ۱۹۱۷ نظام دوگانه‌ای برقرار بود، تا این که سازمانی با ۳۵۰ نماینده و کمیته‌های مختلفی در زمینه‌های گوناگون تاسیس گردید. در سال ۱۹۷۴ دولت سوئد به طراحی قانون اساسی جدیدی مبادرت نمود. پس از گذشت مدت زمان ۲۰ سال دوره نمایندگی به دوره چهار ساله تغییر یافت. کشور سوئد از نظام دموکراتیک انتخابی برخوردار می‌باشد به این معنا که کلیه احزاب سیاسی با بیش از ۴در صد آراء انتخابات عمومی از کرسی در مجلس برخوردار می‌گردند. شهروندان سوئدی اجازه حضور در انتخابات مجلس را دارند. درحال حاضر تعدادی حزب سیاسی در مجلس ملی سوئد فعالیت دارند. سال ۱۹۲۱ آغاز قطعی دموکراسی در سوئد محسوب می‌شود. سال ۱۹۱۹ پارلمان سوئد در مورد حق شرکت همگانی در انتخابات و آراء یکسان زنان و مردان تصمیم‌گیری کرد. دو سال بعد از این تصمیم اولین انتخابات پارلمان برگزار شد. در پی انتخابات سال ۱۹۲۱ پنج زن به پارلمان سوئد راه یافتند.
انتخابات پارلمان سوئد چهارسال یکبار برگزار می‌شود.
گشایش مجلس در هر پائیز وظیفه پادشاه سوئد است. در این هنگام سال پارلمانی آغاز می‌گردد. پادشاه شخص اول کشور سوئد است ولی این مقام در درجه نخست جنبه نمایندگی مملکت و تشریفاتی دارد.
احزاب سیاسی
در سوئد احزاب سیاسی کوچک و بزرگ بسیاری فعال هستند. شاخص‌ترین آنها هشت حزب سیاسی زیر است:
حزب سوسیال دموکرات Socialdemokraterna
حزب میانه‌رو یا مدرات Moderaterna
حزب مرکزی یا سنترال پارتی Centralpartiet
حزب خلق - لیبرالها یا فولک پارتی Folkpartiet
حزب دموکرات مسیحی Kristdemokraterna
حزب چپ Vänsterpartiet
حزب سبز Miljöpartiet
حزب دموکرات سوئد Sverigedemokraterna
جغرافیا
لاپلاند
سوئد در شمال اروپا واقع شده و دارای آب و هوای بسیار سردی است. این کشور از نظر طبیعی، از ۴ ناحیه تشکیل شده‌است. کوه‌های پوشیده از جنگل در منطقه نورلند در شمال، دریاچه دیستریکت در ناحیه مرکزی، زمینهای مرتفع یونکوپینگ در جنوب و جلگه حاصلخیز اسکانیا در منتهی‌الیه بخش جنوبی کشور. تابستان‌ها کوتاه و گرم و زمستان‌های سرد و طولانی از ویژگی‌های آب و هوای این کشور است. میانگین بارش سالانه از ۲۰۰ سانتیمتر در غرب و جنوب غربی، تا ۵۰ سانتیمتر در شرق و جنوب شرقی متغیر است. بیش از نیمی از مساحت این کشور از جنگل پوشیده شده و طبعا، صنایع چوب و ساخت ماشین آلات مرتبط با آن، معمول و متداول است.
در قسمتهای شمالی سوئد شش ماه از سال روز و شش ماه شب است که این به خاطر نزدیک بودن به قطب شمال است؛ ولی در قسمتهای جنوبی می‌توان چهار فصل را دید.
تقسیمات کشوری
استانهای سوئد
کشور سوئد به ۲۵ استان تقسیم می‌شود:
استانهای سوئد
- بلکینگ
- بوهوسلن
- دالارنا
- دالس‌لند
- گوت‌لند
- گستریکلاند
- هاللاند
- هلسینگلاند
- هریدالن
- یمتلاند
- لاپلاند
- مدلپاد
- نوربوتن
- نرکه
- اسکونه
- اسمالند
- سودرمانلاند
- اوپلاند
- ورملاند
- وستمانلاند
- وستربوتن
- وسترگوت‌لند
- انگرمانلاند
- اولاند
- اوسترگوت‌لند
شهرهای بزرگ
شهرهای پرجمعیت سوئد به ترتیب عبارت‌اند از:
اقتصاد
در گذشته نه چندان دور، تا اواخر قرن هجدهم میلادی، سوئد یکی از فقیرترین کشورهای اروپا بود، اما بعدها دوران رشد اقتصادی سوئد آغاز شد. بعد جنگ جهانی دوم این رشد اقتصادی شتاب بیشتری به خود گرفت، درآمد خالص ملی کشور بالا رفت و شکوفائی رشد اقتصادی به وجود آمد. درآمد کشور سوئد مثل دیگر کشورهای نسبتا کوچک صنعتی، وابسته به صادرات تولیدات صنعتی است که در حال حاضر از رشد بالائی در توازن بین صادرات و واردات برخوردار است.
تولید ناخالص داخلی این کشور در سال ۲۰۰۶ میلادی ۱/۱۲۰۰ میلیارد دلار بود و رشدی ۵/۴ درصدی را نسبت به سال پیش از آن نشان می‌داد.
نرخ بیکاری این کشور ۶/۵درصد است. آماری از جمعیت زیر خط فقر این کشور در دسترس نیست اما به نظر می‌رسد این آمار نباید چندان بالا باشد. تورم در این کشور ۴/۱درصد است.
۳۵ درصد از محصولات صادراتی این کشور را ماشین‌آلات تشکیل می‌دهد و بقیه شامل وسایل نقلیه موتوری، کاغذ و مشتقات آن، چوب، محصولات آهنی و فولادی و مواد شیمیایی است که به کشورهای آلمان (۸/۹درصد)، آمریکا (۳/۹ درصد)، انگلستان (۱/۷ درصد)، دانمارک(۹/۶ درصد)، فنلاند(۶ درصد)، فرانسه(۹/۴ درصد)، هلند(۷/۴ درصد) و بلژیک(۵/۴درصد) صادر می‌شود.
فرهنگ
زبان
زبان سوئدی از خانواده زبانهای هندواروپایی شاخه ژرمنی است و با زبانهای نروژی و دانمارکی نزدیکی دارد. این سه زبان بسیار به هم نزدیک بوده و اغلب گویشوران آنها میتوانند هر کدام به زبان خود با هم ارتباط زبانی برقرار کنند.
زبان سوئدی، زبان رسمی کشور سوئد می‌باشد. در برخی نواحی شمالی کشور، به زبان فنلاندی نیز تکلم می‌گردد. تعداد ۴ زبان اقلیمی اعم از فنلاندی، تورندال، رومانی (زبان کولی‌ها) و ییدیش (زبان یهودیان) در کشور سوئد تکلم می‌گردد. شهروندان سوئدی تا حدود معینی در تعامل با دستگاه‌های دولتی از حق استفاده از این زبان‌ها برخوردار بوده و هم چنین درخصوص مراقبت‌های کودکان و بزرگسالان از حق استفاده از زبانهای فنلاندی و سامی نیز برخوردار می‌باشند.
دین
مسیحیت پروتستان لوتری با عضویت ۶۶ درصد از جمعیت این کشور در کلیسای سوئد
بزرگترین مذهب در سوئد است. مذاهب مسیحی دیگر موجود در سوئد شامل کاتولیک و ارتدکس شرقی می‌باشند. طبق سندی به نام «آزادی بینالمللی دینی» از وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا اسلام در سوئد با دارا بودن ۵ درصد از جمعیت، دومین مذهب بزرگ به حساب می‌آید. بقیه جمعیت یا بی‌دین هستند یا متعلق به ادیان دیگر می‌باشند.
تعداد زندانی‌ها
سوئد در رده ۱۷۲ام کشورهایی که بیشترین تعداد زندانی را دارا هستند قرار دارد. بر پایه آمار رسمی، تعداد زندانی‌های این کشور در سال ۲۰۰۴ میلادی به ۵،۷۲۲ نفر رسید. پس از این سال شمار زندانی‌ها رو به کاهش نهاد و سالانه ۱ درصد کاهش داشته‌است. میزان کاهش در میان سالهای ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ به ۶ درصد رسید، به‌طوری‌که از جمعیت ۹٫۵ میلیون‌نفری این کشور در سال ۲۰۱۲، ۴،۸۵۲ زندانی بودند. انتظار می‌رود در سالهای ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ نیز این روند ادامه یابد. کاهش شدید تعداد زندانی‌ها در این کشور باعث شد که در نوامبر ۲۰۱۳ اعلام شود که این کشور قصد دارد ۴ زندان و بازداشتگاه موقت خود را تعطیل کند. با وجود اینکه دلیل قطعی کاهش زندانیان مشخص نشده اما حدس زده می‌شود تاکید بر روند بازپروری زندانیان و کمک به پذیرفته‌شدنشان در جامعه، و نیز اتخاذ مجازات‌های ملایم‌تر برای برخی جرایم از جمله در زمینه مواد مخدر که از سال ۲۰۱۱ در این کشور اجرا شده، در این زمینه موثر بوده‌است.
مهاجرت
سوئد به عنوان یکی از مهاجر پذیرترین کشورهای اروپا در طول تاریخ یکی از مقصدهای اصلی مردم کشورهای دیگر برای مهاجرت بوده‌است و همواره یکی از دلایل رشد جمعیت آن بوده‌است، در سال ۲۰۱۱ حدود ۲۷٪ یا دو میلیون نفر از جمعیت سوئد به صورت کامل یا جزئی غیر سوئدی بوده‌اند از این تعداد ۱۴۲۷۲۹۶ نفر که در سوئد زندگی می‌کرده‌اند در خارج از کشور به دنیا آمده‌اند.
در سال ۲۰۰۹ مهاجرت به سوئد به بالاترین سطح خود رسیده و ۱۰۲،۲۸۰ نفر به این کشور مهاجرت کرده‌اند.
ده گروه بزرگ افراد متولد خارج در سال ۲۰۱۲ به شرح زیر بوده‌است:
(۱۶۳،۸۶۷)
(۱۲۷،۸۶۰)
(۷۵،۳۲۳)
یوگسلاوی سابق (۶۹،۲۶۹)
(۶۵،۶۴۹)
(۵۶،۵۹۵)
(۴۸،۷۳۱)
(۴۵،۰۸۵)
(۴۴،۲۰۹)
(۴۳،۹۶۶)
گوستاو آدولف ششم سوئد
شارل چهاردهم | [
"سرود ملی سوئد",
"استکهلم",
"زبان سوئدی",
"پادشاهی مشروطه",
"شاه",
"نخست‌وزیر",
"کارل گوستاف شانزدهم سوئد",
"استفان لوفون",
"کرون سوئد",
".se",
"اروپا",
"شبه‌جزیره",
"اسکاندیناوی",
"نروژ",
"فنلاند",
"خلیج بوتنی",
"دریای بالتیک",
"دانمارک",
"زبان فارسی",
"زبان فرانسوی",
"عراق",
"بخش اروپایی روسیه",
"تراکم جمعیت",
"شهر",
"حکومت مشروطه",
"پارلمانی",
"پادشاه",
"جنگ سرد",
"ناتو",
"منطقه یورو",
"رفراندوم",
"سازمان ملل متحد",
"شورای اروپا",
"سازمان تجارت جهانی",
"سازمان همکاری و توسعه اقتصادی",
"شورای نوردیک",
"مدل نوردیک",
"تولید ناخالص داخلی",
"کیفیت زندگی",
"بهداشت",
"شاخص جینی",
"شاخص رفاه لگاتوم",
"توسعه انسانی",
"هاف‌پست",
"United Nations Development Programme",
"OECD Publishing",
"Legatum",
"ایسلند",
"هندواروپایی",
"وایکینگ",
"افسانه",
"اسطوره",
"یخ",
"آسور",
"نرمن",
"مدیترانه",
"کشتی (شناور)",
"راهزن",
"فرانسه",
"نرماندی",
"ایتالیا",
"سیسیل",
"خلیج",
"انگلستان",
"قسطنطنیه",
"دریای خزر",
"ایران",
"سده‌های میانه",
"دموکراسی",
"جنگ جهانی دوم",
"تینگس",
"فرقه گریگوری",
"کلیسا",
"نماز",
"مسیح",
"شهید",
"کنوت",
"ارث",
"حزب سوسیال دموکرات سوئد",
"حزب میانه‌رو (سوئد)",
"حزب مرکزی سوئد",
"حزب خلق - لیبرالها (سوئد)",
"حزب دموکرات مسیحی (سوئد)",
"حزب چپ (سوئد)",
"حزب سبز (سوئد)",
"بلکینگ",
"بوهوسلن",
"دالارنا",
"دالس‌لند",
"گوت‌لند",
"گستریکلاند",
"هاللاند",
"هلسینگلاند",
"هریدالن",
"یمتلاند",
"لاپلاند (سوئد)",
"مدلپاد",
"نوربوتن",
"نرکه",
"اسکونه",
"اسمالند",
"سودرمانلاند",
"اوپلاند",
"ورملاند",
"وستمانلاند",
"وستربوتن",
"وسترگوت‌لند",
"انگرمانلاند",
"اولاند",
"اوسترگوت‌لند",
"زبانهای هندواروپایی",
"زبانهای ژرمنی",
"زبان نروژی",
"دانمارکی‌ها",
"کولی‌ها",
"ییدیش",
"مسیحیت",
"پروتستانتیسم",
"لوتریانیسم",
"کاتولیک",
"کلیسای ارتدوکس شرقی",
"اسلام",
"Statistics Sweden",
"گوستاو آدولف ششم سوئد",
"شارل چهاردهم"
] | [
"سوئد",
"اروپای شمالی",
"اسکاندیناوی",
"پادشاهی مشروطه",
"سرزمین‌های شمالی",
"قلمروها و کشورهای ژرمنی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های سوئدی‌زبان",
"کشورهای اروپایی",
"کشورهای اسکاندیناوی",
"کشورهای عضو اتحادیه اروپا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای هم‌مرز با اقیانوس اطلس",
"لیبرال دموکراسی"
] |
2,662 | مسلمان | 0 | 1,173 | 0 | [
"مسلمانان",
"مسلمانی",
"مسلمین",
"مسلماني",
"مسلمين"
] | false | 1,133 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | پراکندگی مسلمانان در جهان
مسلمان کسی است که دین اسلام را باور دارد. اسلام آخرین و یکی از سه دین ابراهیمی بزرگ است. مسلمانان به دو گروه مذهبی کلی سنی و شیعه تقسیم می‌شوند. مسلمان بودن داشتن اعتقاد به سه اصل دینی؛ توحید، نبوت و معاد است و اسلام آوردن با اقرار شهادتین است. در مذهب شیعه علاوه بر اینها در توحید برای عدل خدا معنایی متمایز وجود دارد و اعتقاد بر امامت نیز ادامه پذیرش نبوت دانسته می‌شود و این دو را علاوه بر اصول دین، اصول مذهب خود می‌دانند.
واژه «مسلمان» صفت فارسی؛ در اصل جمع فارسی واژه عربی «مسلم» بوده، با تغییر حرکات به صورت صفت مفرد کاربرد یافته و جمع کاربردی آن مسلمانان می‌باشد.
اولین مسلمانان
پس از شخص محمد (پیامبر اسلام)، اولین زن، خدیجه همسر وی، و اولین مرد، علی بن ابی‌طالب، و سپس ابوبکر، زید بن حارثه، ابوذر غفاری، سعد بن ابی‌وقاص، لبابه بنت حارث، عبدالرحمن بن عوف، ابوعبیده جراح، عبدالله بن مسعود، عمار بن یاسر و سمیه مادر وی، در منابع با اختلاف در پسی و پیشی ذکر شده‌اند.
جمعیت
جمعیت مسلمانان در سال ۲۰۱۷ (میلادی) ،حدود ۲۴٪ جمعیت ۷/۶ میلیاردی جهان، یعنی ۱/۸ میلیارد نفر بود. نزدیک به ۶۰٪ از مسلمانان جهان در آسیا زندگی میکنند. از این شمار نزدیک به ۲۰۰ میلیون نفر شیعه و بقیه سنی هستند. (۸۵درصد شیعه ۱۲ امامی) همچنین ۰٫۸٪ از جمعیت کشور آمریکا را مسلمانان تشکیل می‌دهند.
جمعیت مسلمانان در سال ۲۰۰۷، ۲۰٫۱۲٪ از جمعیت ۶٫۶ میلیاردی جهان، یعنی ۱٫۳۲ میلیارد نفر بود که در رتبه دوم دین‌های جهان و ادیان ابراهیمی پس از مسیحیت که ۲٫۲میلیارد پیرو دارد، قرار دارد.
پیش‌بینی جمعیت مسلمانان تا سال ۲۰۷۰
آلن کوپرمن مدیر بخش تحقیقات دینی در مرکز تحقیقاتی پیو گفت: یک طرز تفکر این است که مسیحیت هفت قرن جلوتر از اسلام بوده‌است و اکنون پیروان اسلام با مسیحیت درحال رسیدن به یک میزان مساوی هستند.
درحال حاضر مسیحیت پرجمعیت‌ترین دین دنیا است و یک سوم از جمعیت ۲٫۲ میلیاردی پیروان ادیان جهان را به خود اختصاص داده‌است. تحقیقات پیو نشان می‌دهد که سرعت رشد اسلام با هیچ‌کدام از ادیان دیگر برابری نمی‌کند و از همه آنها بیشتر است.
براساس این تحقیق، گروه‌های دینی تا سال ۲۰۵۰ حدود ۳۰ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. این درحالی است که گروه‌های دینی در سال ۲۰۱۰ تنها ۲۳ درصد از جمعیت دنیا را تشکیل می‌دادند. این بدان معناست که تعداد مسلمانان دنیا تا سال ۲۰۵۰ تقریبا برابر با تعداد مسیحیان برابر یا از آنها بیشتر خواهد شد.
اگر رشد اسلام با همین میزان پیش برود، تعدد مسلمانان تا سال ۲۰۷۰ از مسیحیان بیشتر خواهد شد.
این آمار بیان‌کننده این مطلب نیست که تعداد مسیحیان درحال کاهش است، مسئله مهم اینجاست که سرعت رشد مسیحیت به اندازه اسلام نیست. این درحالی است که تعداد مسیحیان از ۲٫۱ میلیارد نفر تا سال ۲۰۵۰ به ۲٫۹ میلیارد نفر می‌رسد. اما افزایش تعداد مسلمانان از ۱٫۶ میلیارد نفر به ۲٫۸ میلیارد نفر می‌رسد.
این رشد هم به سن نسبتا جوان جمعیت مسلمان ارتباط دارد و هم به نرخ باروری میان آنها. سایر گروه‌های دینی دارای جمعیتی سالخورده هستند. برای مثال نیمی از پیروان بودا بیش از ۳۰ ساله هستند و نرخ باروری میان آنها ۱٫۶ است. در مقام مقایسه در سال ۲۰۱۰، یک سوم از جمعیت مسلمانان زیر ۱۵ سال داشتند و نرخ تولد به ازای هر زن مسلمان ۳٫۱ کودک است درحالی که این رقم برای زنان مسیحی ۲٫۷ کودک است. | [
"دین",
"اسلام",
"دین ابراهیمی",
"سنی",
"شیعه",
"اصول دین",
"توحید (اسلام)",
"نبوت",
"معاد",
"شهادتین",
"عدل (کلام)",
"امامت",
"محمد",
"پیامبر اسلام",
"زن",
"خدیجه",
"همسر",
"علی بن ابی‌طالب",
"ابوبکر",
"زید بن حارثه",
"ابوذر غفاری",
"سعد بن ابی‌وقاص",
"لبابه بنت حارث",
"عبدالرحمن بن عوف",
"ابوعبیده جراح",
"عبدالله بن مسعود",
"عمار بن یاسر",
"سمیه",
"۲٠۱۷ (میلادی)",
"آسیا",
"آمریکا",
"۲۰۰۷ (میلادی)",
"جهان",
"ادیان ابراهیمی",
"آلن کوپرمن",
"مرکز تحقیقاتی پیو",
"مسیحیت",
"۲۰۵۰",
"۲۰۱۰",
"مسیحی",
"نرخ باروری",
"آیین بودایی"
] | [
"مسلمانان"
] |
2,664 | برنامه‌نویسی | 0 | 473 | 0 | [
"برنامه نویسی",
"برنامه‌سازی",
"کدنویسی",
"كدنويسي",
"برنامه‌نويسي",
"برنامه‌ساز",
"برنامه ساز",
"برنامه‌نویسی رایانه",
"برنامه نويسي",
"برنامهٔ ساز",
"برنامهٔ نويسي",
"برنامهٔ نویسی",
"برنامه سازي",
"برنامه سازی",
"برنامه نويسي رايانه",
"برنامه نویسی رایانه",
"برنامهٔ سازي",
"برنامهٔ سازی",
"برنامهٔ نويسي رايانه",
"برنامهٔ نویسی رایانه",
"برنامه‌نویسی کامپیوتر",
"برنامه نويسي كامپيوتر",
"برنامه نویسی کامپیوتر",
"برنامه‌نویسی رایانه‌ای",
"برنامه نویسی کامپیوتری",
"نرم‌افزارنویس"
] | false | 330 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | برنامه‌نویسی کامپیوتر (به انگلیسی: Computer Programming ) (یا به اختصار برنامه‌نویسی ) به‌طور کلی به فرایند نوشتن و توسعه نرم‌افزار کامپیوتر گفته می‌شود. به بیان جزئی‌تر برنامه‌نویسی رایانه به معنای فرایند تبدیل و سوق دادن فرمول حل یک مسئله یا الگوریتم محاسباتی، به یک برنامه قابل اجرا (نرم‌افزار) می‌باشد.
معنای برنامه‌نویسی رایانه در فرهنگ عامه می‌تواند به تمامی فرایند توسعه نرم‌افزار (به انگلیسی: Software Development) اطلاق گردد که شامل فعالیت‌های مختلفی همچون بررسی، توسعه، درک، طراحی الگوریتم؛ پیاده‌سازی، تست، اشکال زدایی و نگهداری نرم‌افزارهای کامپیوتری نیز می‌شود. همچنین برنامه‌نویس به شخصی اطلاق می‌گردد که عمل برنامه‌نویسی و توسعه نرم‌افزار را انجام می‌دهد.
برنامه‌نویسی مستلزم فعالیت‌هایی همچون تحلیل و درک مسئله است و عموما حل چنین مسایلی منجر به ایجاد یک الگوریتم می‌شود، بازبینی نیازمندی‌های الگوریتم که شامل صحت و میزان منابع مصرفی است، پیاده‌سازی (که معمولا به عنوان کدینگ از آن یاد می‌شود) این الگوریتم در یک زبان برنامه‌نویسی مقصد، تست کردن، اشکال زدایی، نگهداری کد منبع، پیاده‌سازی سیستم ساخت(build system) و مدیریت مصنوعات مشتق شده مانند کد ترجمه شده به زبان ماشین برنامه‌های کامپیوتری. الگوریتم اغلب تنها به شکل قابل تجزیه و تحلیل برای انسان و قابل استدلال با منطق نمایش داده می‌شود. کد منبع به یک یا چند زبان برنامه‌نویسی، مانند ویژوال بیسیک، جاوااسکریپت، اسمال‌تاک، پایتون، جاوا، سی شارپ، سی پلاس‌پلاس و سی نوشته شده‌است.
تاریخچه
موضوع دستگاه‌هایی که به دنباله‌ای از دستورالعمل‌های از قبل تعریف شده عمل می‌کند برمی‌گردد به Greek Mythology.
برنامه‌نویسی مدرن
نیازهای کیفیتی
هر روشی که برای برنامه‌نویسی به کار برود، برنامه نهایی باید دارای تعدادی مشخصات پایه باشد. مشخصات زیر تعدادی از مهمترین آنها هستند.
قابلیت اطمینان: این که چقدر نتایج یک برنامه درست باشند، به صحت طراحی الگوریتم و به حداقل رساندن اشتباهات برنامه‌نویسی مربوط می‌شود. اشتباهات برنامه‌نویسی شامل اشکالاتی مثل اشکال در مدیریت منابع (مثل سرریز شدن بافر یا وضعیت رقابتی) و اشکالات منطقی (مثل تقسیم بر صفر یا خطاهای off-by-one).
پایایی: این که یک برنامه چگونه اشکالاتی (نه باگ‌ها) را که ممکن است پیش بیایند، پیش‌بینی کرده‌است. این شامل حالتهایی مانند دریافت اطلاعات نادرست، نامناسب یا غلط می‌شود؛ همچنین کمبود منابعی مانند حافظه، سرویسهای سیستم عامل یا اتصال به شبکه و سایر اشکالات مانند خطای کاربر یا اشکالات قطع برق نیز در این دسته قرار می‌گیرند.
کاربرد پذیری: ارگونومی یک برنامه: آسانی استفاده از برنامه برای شخصی که می‌خواهد از آن برای کار در نظر گرفته شده استفاده کند یا گاهی برای کارهای پیش‌بینی نشده آن را به کار برد. این مورد می‌تواند به تنهایی و علی‌رغم تمام موارد دیگر باعث موفقیت یا شکست شود. طیف وسیعی از عناصر متنی، تصویری و گاهی سخت‌افزاری وجود دارند که میتوانند باعث ارتقای وضوح، درک، پیوستگی، کامل بودن واسط کاربری برنامه شوند.
قابلیت انتقال: طیف سخت‌افزارها و سیستم عاملهایی که کد منبع برنامه را بتوان روی آنها با مترجم یا مفسر اجرا کرد. این قابلیت بستگی به تفاوت در تسهیلاتی دارد که سیستمهای مختلف از نظر منابع سخت‌افزاری و سیستم عاملها برای برنامه‌نویسی ارائه میکنند. همچنین رفتار پیش‌بینی شده سخت‌افزارها و سیستمهای عامل، و در دسترس بودن مترجم‌ها (و منابع کتابخانه‌ای) اختصاصی در آن سیستم‌ها برای کد منبع موجود نیز مهم است.
نگهداشت پذیری: این که سازندگان و ارتقا دهندگان فعلی برنامه یا افراد دیگری در آینده بتوانند به راحتی ارتقاها یا تغییراتی در برنامه انجام دهند تا خطاها و حفره‌های امنیتی را رفع کنند یا بتوانند آن را برای محیط جدیدی تطبیق دهند. در این مورد تلاش مناسب اولیه در ایجاد برنامه است که نقش عمده‌ای بازی می‌کند. این خاصیت ممکن است تاثیر خیلی زیادی روی کاربر نهایی برنامه نداشته باشد ولی در بلند مدت برای سرنوشت یک برنامه خیلی مهم است.
کارایی / عملکرد :اندازه‌گیری منابع سیستمی مورد نیاز برای یک برنامه (زمان پردازنده، فضای حافظه، وسایل کند مثل دیسکها، پهنای باند شبکه و موارد دیگری مثل تعامل با کاربر): هر چقدر کمتر، بهتر. این خاصیت همچنین شامل مدیریت صحیح منابع مانند پاک کردن فایلهای موقت و از بین بردن نشتی‌های حافظه نیز می‌شود.
خوانایی کد منبع
در برنامه‌ریزی رایانه، خوانایی عبارت است از این که خواننده متن کد منبع بتواند هدف، جریان برنامه و عملکرد کد منبع را متوجه شود. این موضوع در مجموعه نیازهای کیفیتی شامل موارد قابلیت انتقال، کاربرد پذیری و نگهداشت پذیری می‌شود.
خوانایی خیلی مهم است به این علت که برنامه نویسان بیشترین وقتشان را به جای این که صرف نوشتن کد جدید بکنند، در زمینه درک و تغییر کد منبع موجود میکنند. کدهای ناخوانا معمولا به خطا، نارسایی و کدهای تکراری ختم می‌شوند. یک تحقیق نشان داد که تغییرات جزئی و ساده‌ای برای خوانایی برنامه می‌تواند منجر به این شود که کد نهایی نوشته شده کوتاه‌تر شود و همچنین زمان فهم آن به‌طور قابل توجهی کاهش یابد.
پیروی از یک سبک برنامه‌نویسی منسجم معمولا به خوانایی کمک می‌کند؛ اگر چه خوانایی چیزی بیش از فقط سبک برنامه‌نویسی است. عوامل زیادی که معمولا دخالتی در توانایی رایانه برای ترجمه مناسب و اجرای بهتر برنامه ندارند، به خوانایی کمک میکنند. بعضی از این عوامل اینها هستند:
بلوک بندی متفاوت (فاصله سفید)
یادآورها
تکه‌تکه کردن نوشته‌های طولانی
قواعد نامگذاری برای اشیا (مثل متغیرها، کلاسها، روالها و غیره)
جنبه‌های دیداری برای این کار (مثل تورفتگی، شکستن خطوط، علامت‌گذاری رنگی و مانند اینها) معمولا به وسیله ویرایشگر کد منبع فراهم می‌شود، اما جنبه‌های محتوایی بازتابی از استعداد و توانایی‌های برنامه‌نویس است.
زبانهای برنامه‌نویسی دیداری متعددی با این منظور توسعه داده شده‌اند تا بتوانند از روش‌های غیر سنتی برای ارائه کد و تصویر استفاده کنند. محیطهای یکپارچه توسعه نرم‌افزار (IDEها) می‌خواهند تا تمام این گونه کمکها را به شکل یک پارچه ارائه کنند. تکنیکهایی برای بازسازی کد می‌تواند خوانایی را افزایش دهد.
پیچیدگی الگوریتمی
محیطهای دانشگاهی و همچنین مهندسین فعال در برنامه‌نویسی هر دو عمیقا به دنبال کشف و تکمیل الگوریتهای کارآمد‌تر برای گروه مشکلات مشخص شده هستند. برای نیل به این هدف الگوریتم‌ها در ترتیب‌هایی طبقه‌بندی می‌شوند که به عنوان نماد O بزرگ خوانده می‌شوند. این طبقه‌بندی نشانگر استفاده الگوریتم از منابع، مثل زمان اجرا یا انباشت حافظه در ازای اندازه یک داده وارده است.
برنامه نویسان حرفه‌ای با گستره‌ای از الگوریتهای خوب سازمان یافته آشنایی دارند و پیچیدگی‌های مخصوص آنها را می‌دانند و در نتیجه از این دانسته‌ها برای انتخاب الگوریتم‌های مناسب برای شرایط مورد نظر خود، استفاده میکنند.
روش‌ها
قدم اول در فرایند توسعه بیشتر نرم‌افزارها به شکل معمول شامل بررسی نیازمندی‌ها، سپس آزمایش برای تشخیص الگوی متغیرها، اجرا و سپس حذف خرابی‌ها (اشکال زدایی) است. راه‌های مختلفی برای رسیدن به هر کدام از این وظایف وجود دارند. یک راه پرطرفدار برای تحلیل نیازمندی‌ها تحلیل مورد کاربردی است. بسیاری از برنامه نویسان از شکل توسعه چابک نرم‌افزاری استفاده میکنند؛ در این روش مراحل مختلف توسعه نرم‌افزار به شکل چرخه‌های کوتاه با هم ترکیب می‌شوند به‌طوری‌که هر کدام از این چرخه‌ها فقط چند هفته طول بکشند. این درمقابل روش معمول است که ممکن است چند سال زمان ببرد. روش‌های خیلی زیادی برای روند توسعه برنامه‌ها وجود دارند.
محبوبترین زبان در برنامه‌نویسی
تعیین اینکه محبوبترین زبان برنامه‌نویسی مدرن کدام است کار بسیار مشکلی است. بعضی از زبان‌ها در کاربردهای خاصی محبوب است و بعضی دیگر مرتبا در نوشتن کاربردهای گوناگون استفاده می‌شود.
روش‌های اندازه‌گیری محبوبیت زبان شامل موارد زیر می‌باشد:
شمردن تعداد آگهی‌های اشتغال و توجه به یک زبان، تعداد کتابهای آموزشی فروخته شده در مورد یک زبان، تخمین تعداد خطوط کد نوشته شده در یک زبان.
که می‌توان با استفاده سوابق کاری ایجاد شده با نرم‌افزارهای برنامه‌نویسی ،زبان برنامه ویژوال بیسیک را جز محبوبترین زبان یاد کرد.
اشکال زدایی
اشکال زدایی وظیفه بسیار مهمی در فرایند توسعه نرم‌افزار می‌باشد، زیرا یک برنامه غلط می‌تواند پیامدهای مهمی برای کاربر خود داشته باشد. بعضی از زبان‌ها بیشتر در معرض برخی اشتباهات می‌باشند، به خاطر خصوصیاتشان نیاز به بررسی بیشتر کامپایلر نسبت به زبانهای دیگر ندارند.
کاربرد زبان برنامه‌نویسی
اجرا و عملی ساختن الگوریتم‌های انتزاعی وابسته به هم به‌وسیله تولید یک برنامه رایانه‌ای مشخص با ابزار زبان برنامه‌نویسی ممکن است.
نمونه یک برنامه
یک برنامه ساده در زبان برنامه‌نویسیBasic که از ساده‌ترین زبانهای برنامه‌نویسی است می‌تواند به شکل زیر باشد:
REM MY FIRST TRY TO COMMAND THIS MACHINE TO DO WHAT I LIKE
PRINT "HELLO NEW WORLD!"
END
سطر نخست که با واژه کلیدی "REM" آغاز شده و از سوی برنامه واسط درنظر گرفته نمی‌شود و تنها برای نگاه داشتن یک توضیح یا مانند آن برای خود برنامه‌نویس است. سطر دوم با واژه کلیدی "PRINT" به دستگاه فرمان می‌دهد تا نوشته "HELLO NEW WORLD!" ("سلام دنیای نو!") را روی نمایشگر بنویسد (چاپ کند). سطر آخر پایان فرامین و برنامه را به ماشین اطلاع می‌دهد.
پس از نوشتن یک برنامه مانند بالا، برنامه مترجم (در اینجا Basic) دستورها را تبدیل به فرامینی می‌کند که لایه زیرین، که ممکن است همان سخت‌افزار باشد، می‌تواند آنها را اجرا کند.
برای راحت‌تر شدن کدنویسی (برنامه‌نویسی) از نرم‌افزارهای مختلفی وابسته به زبان ان استفاده میکنند به عنوان مثال برای کدنویسی به زبان c# از نرم‌افزار visual studio, sql server… استفاده می‌شود.
پارادایم‌ها
مقاله اصلی: پارادایم برنامه‌نویسی
زبانهای برنامه‌نویسی گوناگون براساس قابلیت‌های درنظر گرفته شده از شیوه خط‌های مختلف استفاده میکنند. موارد ریزتری مانند چگونگی برخورد با نیازهای پشت پرده ماشین مانند مدیریت حافظه و مدیریت زباله نیز در زبانهای مختلف متفاوت است. علاوه بر اینها، مفاهیمی متفاوت از (اجرای) یک برنامه تصور شده‌اند که پارادایم یا الگو نام دارند.
زبانهای برنامه‌نویسی
مقاله اصلی: زبان برنامه‌نویسی
زبانهای متعدد برنامه‌نویسی وجود دارند که هر کدام از آنها سبک‌های خاصی را پشتیبانی میکنند . انتخاب زبان برنامه‌نویسی مورد نظر بر اساس ملاحظات متعددی صورت میگیرد: مانند سیاست شرکت، مناسب بودن برای وظیفه در نظر گرفته شده، موجود بودن بسته‌های برنامه از پیش آماده شده یا نظرات شخصی. به شکل ایده‌آل مناسب‌ترین زبان برنامه‌نویسی برای کاربرد مورد نظر که در دسترس باشد ، انتخاب می‌شود. موضوعاتی که باعث می‌شوند از این وضعیت ایده‌آل فاصله گرفته شوند شامل موضوعاتی مانند یافتن تعداد کافی برنامه نویسان ماهر که بتوانند تیم کاری تشکیل دهند، در دسترس بودن کامپایلرهای مناسب برای زبان مورد نظر، کارایی برنامه‌های نوشته شده با زبان مورد نظر، است.
زبانهای برنامه‌نویسی در طیفی بین زبانهای "سطح پائین " تا "زبانهای سطح بالا قرار می‌گیرند. زبانهای سطح پائین معمولا به زبان ماشین نزدیکتر هستند و سریعتر اجرا می‌شوند، در مقابل زبانهای سطح بالا خلاصه‌تر و برای کاربرد آسان‌تر هستند ولی با سرعت کمتری اجرا می‌شوند. کد نویسی با زبانهای سطح بالا معمولا آسان‌تر از کد نویسی با زبانهای سطح پائین هستند.
آلن داونی در کتاب " چگونه به شکل یک استاد رایانه فکر کنیم " می‌نویسد:
جزئیات در زبانهای برنامه‌نویسی مختلف متفاوت به نظر می‌رسند ولی تعدادی از ساختارهای اساسی در همه زبانهای برنامه‌نویسی یکسان هستند:
ورودی: داده‌ها را از صفحه کلید، یک فایل یا وسایل دیگر فراهم می‌کند.
خروجی: اطلاعات را روی صفحه تصویر نشان می‌دهد، به یک فایل می‌فرستد یا به دستگاه‌های دیگری انتقال می‌دهد.
محاسبات: اعمال محاسباتی اساسی مثل جمع و ضرب را انجام می‌دهد.
حالتهای شرطی: شرطهای مشخصی را کنترل می‌کند و بر اساس آن رشته مناسبی از عبارات را اجرا می‌کند.
حلقه: بعضی اعمال را به شکل تکراری انجام می‌دهد، معمولا با استفاده از تعدادی از متغیرها این کار انجام می‌شود.
بسیاری از زبانهای برنامه‌نویسی مکانیسم‌هایی را برای استفاده از کتابخانه‌های مشترک فراهم میکنند. توابعی در این کتابخانه‌ها بر اساس الگوهای مناسب اجرایی ایجاد می‌شوند (مانند روش‌های انتقال آرگومانها) و سپس می‌توان از این توابع در زبانهای متعدد برنامه‌نویسی استفاده کرد.
برنامهنویسها
مقاله اصلی: برنامه‌نویس
همچنین ببینید: توسعه دهنده نرم‌افزار، مهندس نرم‌افزار
برنامه نویسان رایانه کسانی هستند که نرم‌افزارهای رایانه را می‌نویسند. معمولا شغل آنها شامل موارد زیر است:
کد نویسی
خطایابی
سندپردازی
یکپارچه سازی
نگهداشت
بررسی‌های مورد نیاز
معماری نرم‌افزار
آزمایش نرم‌افزار
مشخصات | [
"انگلیسی",
"فرایند",
"نرم‌افزار",
"رایانه",
"فرمول",
"الگوریتم",
"اجراپذیر",
"توسعه نرم‌افزار",
"توسعه",
"اشکال‌زدایی",
"برنامه‌نویس",
"زبان برنامه‌نویسی",
"تست نرم‌افزار",
"اشکال زدایی",
"کد منبع",
"برنامه (رایانه)",
"منطق",
"ویژوال بیسیک",
"جاوااسکریپت",
"اسمال‌تاک",
"پایتون (زبان برنامه‌نویسی)",
"جاوا (زبان برنامه‌نویسی)",
"سی شارپ",
"سی پلاس‌پلاس",
"سی (زبان برنامه‌نویسی)",
"مهندسی قابلیت اطمینان",
"سرریز بافر",
"وضعیت رقابتی",
"بخش بر صفر",
"خطای off-by-one",
"پایایی برنامه",
"باگ",
"کاربردپذیری",
"ارگونومی",
"قابلیت انتقال",
"سخت‌افزار رایانه",
"سیستم‌عامل",
"کامپایلر",
"مفسر (رایانه)",
"نگهداشت‌پذیری",
"اشکال نرم‌افزاری",
"آسیب‌پذیری (رایانه)",
"کارایی الگوریتمی",
"مهندسی عملکرد",
"فایلهای موقت",
"کمبود حافظه",
"خوانایی",
"جریان برنامه",
"کدهای تکراری",
"ویرایشگر کد منبع",
"زبان برنامه‌نویسی تصویری",
"محیط یکپارچه توسعه نرم‌افزار",
"بازسازی کد",
"نماد O بزرگ",
"تحلیل نیازمندی‌ها",
"مورد استفاده",
"توسعه نرم‌افزاری چابک",
"بیسیک",
"واژه کلیدی",
"سخت‌افزار",
"پارادایم برنامه‌نویسی",
"مدیریت حافظه",
"مدیریت زباله",
"پارادایم",
"آلن داونی",
"کتابخانه‌های مشترک",
"توسعه‌دهنده نرم‌افزار",
"مهندس نرم‌افزار",
"کد نویسی",
"خطایابی",
"سندپردازی",
"یکپارچه سازی",
"نگهداشت",
"بررسی‌های مورد نیاز",
"معماری نرم‌افزار",
"آزمایش نرم‌افزار",
"مشخصات",
"برنامه‌سازی موازی"
] | [
"برنامه‌نویسی",
"رایانه",
"پیشه‌ها"
] |
2,666 | موریتانی | 2 | 404 | 0 | [
"موريتانيا",
"موريتاني",
"جمهوری اسلامی موریتانی",
"جمهوري اسلامي موريتاني",
"جمهوری اسلامی موریتانیا",
"جمهوري اسلامي موريتانيا",
"موریتانیا"
] | false | 234 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "الجمهوریه الاسلامیه الموریتانیه"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری اسلامی موریتانی"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "موریتانی"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Mauritania.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Seal of Mauritania.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "سربلندی، برادری، دادگری"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[سرود ملی موریتانی]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Mauritania (orthographic projection).svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[نواکشوت]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "۱۸"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "۰۹"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "۱۵"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "۵۸"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[نواکشوت]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[عربی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری اسلامی چند حزبی]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس‌جمهور]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[محمد ولد عبدالعزیز]][[مولا اولد محمد لاقدف]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[فرانسه]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۲۸ نوامبر]] [[۱۹۶۰]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۱،۰۳۰،۷۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۲۹ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۰٫۰۳"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۵]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۳،۰۶۹،۰۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۳۵ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۳٫۰"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۲۲۱ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[اوگیا]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "MRO"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "GMT"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۰"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.mr]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۲۲۲"
}
],
"Title": "کشور"
} | موریتانی یا جمهوری اسلامی موریتانی (عربی: الجمهوریه الاسلامیه الموریتانیه) کشوری در شمال غربی آفریقا به پایتختی نواکشوت است و بندر نواذیبو نیز دومین شهر مهم کشور می‌باشد. زبان رسمی این کشور عربی و واحد پول آن اوقیه است. نزدیک به صد در صد مردم این کشور مسلمان سنی‌مذهب هستند.
پهناوری موریتانی یک میلیون و سی هزار و هفتصد کیلومتر مربع است که نود درصد آن را بیابان پوشانده‌است. جمعیت این کشور چهار میلیون و سیصد هزار نفر متشکل از عرب از قبایل بنی حسان، هلالی و بنی سلیم، و اقوام آمازیغ (بربر) و سیاه‌پوست است. تمرکز جمعیت در این کشور بیشتر به بخش جنوبی که بارش آن مقداری بیشتر است، محدود می‌شود. یک‌سوم جمعیت کشور در پایتخت زندگی میکنند که بر ساحل اقیانوس اطلس واقع شده‌است.
نام این کشور از مملکت تاریخی موریطنیه گرفته شده‌است که یک پادشاهی اقوام بربر بود که از سده سوم پیش از میلاد تا سده هفتم پس از میلاد در منتهی‌الیه شمال مراکش و الجزیره امروزی مستقر بود.
ماهی از اقیانوس اطلس و سنگ آهن تقریبا تنها کالاهای صادراتی موریتانی هستند. جمهوری اسلامی موریتانی با مشکلات پرشمار حقوق بشری روبه‌رو است و دستکم چهار درصد از جمعیت کشور (۱۵۵،۶۰۰ نفر) برده هستند. درآمد ۲۰ درصد مردم موریتانی از یک دلار و ۲۵ سنت در روز هم کمتر است.
اطلاعات عمومی
نرخ رشد سالانه جمعیت: دو درصد.
تراکم جمعیت: ۲٫۵ نفر در هر کیلومتر مربع.
شاخص توسعه انسانی (رتبه): صد و پنجاهمین کشور در بین صد و هفتاد و هفت کشور.
جمعیت زیر خط فقر: ۴۶٫۳ درصد.
امید به زندگی: پنجاه و دو سال.
مرگ و میر کودکان: صد و بیست در هزار نفر.
شیوع ویروس ایدز: ۰٫۶ درصد.
درصد باسوادی: ۵۱٫۲ (مرد: ۵۹٫۵، زن: ۴۳٫۴).
تولید ناخالص داخلی (PIB): ۱٫۲ میلیارد دلار.
تولید ناخالص ملی بر سهم قدرت خرید هر فرد(PPA): ۱۷۷۶.
تولید ناخالص ملی(PNB) بر جمعیت: ۴۲۰ دلار.
بدهیهای خارجی: ۷۸۵٫۴ میلیون دلار. سرعت رشد: ۶٫۶ درصد.
تعداد خطوط تلفنی و تلفن همراه: یک تلفن برای ۱۴۱٫۴ نفر.
مهمترین شرکای اقتصادی: الجزایر، بلژیک و لوکزامبورگ، برزیل، چین و فرانسه. سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در استخراج نفت صورت گرفته که در سال جاری بهره‌برداری از آن آغاز شده‌است و بهره‌برداری و درآمد حاصل از نفت آینده درخشانی را برای اقتصاد موریتانی رقم خواهد زد.
واحد پول: اوقیه (یک یورو حدودا برابر با چهارصد اوقیه).
منابع اصلی:. معادن و صنایع(۳۰ درصد): آهن، سنگ گچ؛ کشاورزی (۲۴ درصد): دامپروری، تولید برنج، ذرت خوشه‌ای و ذرت، ماهیگیری (هشت پا)؛ گردشگری.
یارانه سرانه: ۸۵٫۲۰ دلار.
تاریخ
سرزمین موریتانی در قدیم بنام شنقیط شناخته می‌شد در دوره استعمار فرانسه به موریتانی مشهور گردید. در سال ۷۰۸ میلادی در دوره موسی بن نصیر اسلام و بعضی قبایل عرب وارد این منطقه شدند
در قرن هفدهم فرانسویان بر ساحل این سرزمین پا گذاشتند، ولی تا ۱۹۰۳ امیرنشین‌های دور از ساحل را ضمیمه نکردند. موریتانی در ۱۹۶۰ استقلال یافت. در ۱۹۷۶ وقتی اسپانیا از صحرای غربی دست کشید، مراکش و موریتانی این سرزمین را بین خود تقسیم کردند، ولی موریتانی نتوانست چریکهای پولیساریو را، که برای استقلال صحرای غربی می‌جنگند، شکست دهد و از ادعای خود منصرف شد (۱۹۷۹). در ۱۹۸۹، تنش میان اعراب مسلط شمال و سیاهپوستان آفریقای جنوبی به خشونت انجامید. این کشور پس از ۱۹۷۶ تحت حاکمیت نظامیان بود و در ۱۹۷۹ تک‌حزبی گردید. در ۱۹۹۲ انتخابات چندحزبی برگزار شد.
ماه
سال
رخداد
سالهای ۱۴۹۰
اولین گروه‌های پرتغالی و اسپانیایی وارد این سرزمین شدند
۱۹۲۰
این سرزمین تحت سیطره فرانسه قرار گرفت
۲۸ نوامبر
۱۹۶۰
به دنبال قیام رهبران قبایل و از جمله سیدی ولد مولای الزین و احمد العیده فرانسه استقلال موریتانی را به رسمیت شناخت و جمهوری اسلامی موریتانی تاسیس شد.
۲۸ نوامبر
۱۹۶۰
استقلال مستعمره سابق فرانسه با نام جمهوری اسلامی موریتانی
مختار پسر دادا نظامی تک حزبی را برقرار کرد
۱۹۷۴
کنار گذاشتن فرانک و جایگزینی واحد پول ملی با نام اوقیه
۱۹۷۵
در ماه فوریه موریتانی عهدنامه‌ای را با مغرب و اسپانیادر مورد صحرای غربی امضاء کرد و جنوب ریو دو ارو را به تصرف خود درآوردجبهه پولیساریو مقاومت کرد
ژوئیه
۱۹۷۸
کودتای سرهنگ مصطفی ولد محمد صالح. آتش‌بس با جبهه پولیساریو
۵ اوت
۱۹۷۹
موریتانی از ادعاهای خویش بر صحرای غربی صرفنظر کرد
دسامبر
۱۹۸۰
رئیس ستاد ارتش معاویه ولد سید احمد طایع دولت نظامی را تشکیل داد. طرح قانون اساسی دمکراتیک به کنار نهاده شد
دسامبر
۱۹۸۴
کودتای سرهنگ معاویه پسر طایع
آوریل
۱۹۸۶
انتشار «بیانیه آفریقایی‌های سیاه ستمدیده» موجب بروز نا آرامی و سرکوب آن شد
۱۹۸۹
به دنبال ادعای جامعه آفریقاییان سیاه‌پوست تنش شدیدی با داکار پیش آمد: ده‌ها هزار مربی مذهبی سیاه‌پوست به سنگال رانده شده بودند و این کشور نیز صد هزار موریتانی‌تبار ساکن سنگال را به کشورشان بازگردانده بود. درگیری سختی بین گروه‌ها پیش آمد
آوریل
۱۹۸۹
بروز درگیری‌های مرزی با سنگال که صدها کشته برای طرفین به جا گذاشت
اوت ۱۹۸۹
آوریل ۱۹۹۲
روابط دیپلماتیک با سنگال به حال تعلیق درآمد
فوریه
۱۹۸۹
موریتانی در تاسیس کشورهای مغرب عربی(UMA) شرکت کرد
۱۹۹۱
حکومت در پی تنشهای اجتماعی و تحت فشار بینالمللی، قانون اساسی جدیدی را تدوین و نظام چند حزبی را برقرار نمود
۱۲ ژوئیه
۱۹۹۱
قانون اساسی که در نظام چند حزبی پیش‌بینی شده بود، از طریق همه‌پرسی تصویب شد. زبان عربی تنها زبان رسمی کشور اعلام گردید
۱۷ ژانویه
۱۹۹۲
معاویه پسر طایع در انتخابات ریاست جمهوری به پیروزی رسید. نیروهای مخالف تقلب در انتخابات را افشا کردند. در انتخابات مجلس و شهرداریها نیز همین پیشامد تکرار شد
۱۹۹۹
۱۹۹۵
برقراری روابط دیپلماتیک با اسراییل که با مخالفت در سطح کشور مواجه شد
دسامبر
۲۰۰۰
موریتانی از جامعه اقتصادی دولتهای غرب آفریقا (Cedeao) خارج شد
۸ و ۹ ژوئن
۲۰۰۳
شکست کودتا علیه رئیس‌جمهور ولد طایع
سوم اوت
۲۰۰۵
اعلام کودتا: سرهنگ علی پسر محمد وال برای یک دوره انتقالی دو ساله به ریاست جمهوری برگزیده شد
۲۲ نوامبر
۲۰۰۵
اولین سفر رسمی دوجانبه علی محمد وال به مغرب که اولین سفر رسمی او به خارج از کشور بعد از کودتا محسوب می‌شود و انعقاد سه قرارداد همکاری با مغرب
۸ دسامبر
۲۰۰۵
حضور رئیس‌جمهور جدید موریتانی در راس هیئت بلندپایه در اجلاس فوق‌العاده سران کشورهای اسلامی در جده و ملاقات وی با بسیاری از رهبران کشورهای اسلامی از جمله رئیس‌جمهور ایران و استقبال دوستانه سعودیها از هیئت موریتانی
۲۰۰۷
اولین انتخابات دمکراتیک در موریتانی - انتخاب سیدی ولد الشیخ عبدالله رئیس‌جمهوری
۶ اوت
۲۰۰۸
کودتاچیان، شیخ عبداللهی رئیس‌جمهور و یحیی ولد احمد وقف، نخست‌وزیر موریتانی را در اردوگاه نظامی وابسته به گارد ریاست جمهوری بازداشت کردند
جغرافیا
نقشه ناهمواری‌های موریتانی.
موریتانی یازدهمین کشور بزرگ آفریقا و کشوری است در شمال غربی آفریقا به پایتختی نواکشوت. بندر نواذیبو نیز دومین شهر مهم آن است.
موریتانی از سوی باختر به اقیانوس اطلس و از شمال با صحرای غربی در شمال شرقی با الجزایر از سوی خاور با مالی و در جنوب با سنگال هم‌مرز است. مساحت موریتانی حدود یک میلیون و ۳۰ هزار کیلومتر مربع است که ۹۰ درصد آن را بیابان پوشانده‌است. هرچه به سمت شمال می‌روید اندازه و سرعت حرکت تپه‌های شنی روان نیز بیشتر می‌شود. در نتیجه خشکسالی‌های شدید، مساحت صحرا از میانه‌های دهه ۱۹۶۰ به این‌سو رو به گسترش داشته‌است.
بیشتر مساحت موریتانی پوشیده‌است از فلاتهای صحرای بزرگ که بر فرازشان قله‌های منفرد قرار دارد. قله‌های منفرد صحرای موریتانی معمولا مواد معدنی زیادی در خود جای دادهاند. در موریتانی به قله‌های کم‌ارتفاع‌تر اصطلاحا «گلابه» و به بلندترها «کدیه» می‌گویند. یک سازند کروی و متشکل از دایره‌های هم‌مرکز به نام گلابه‌الریشات و معروف به سازند ریشات از عارضه‌های مهم جغرافیایی بخش مرکزی شمال کشور است. فلات ادرار از فلاتهای بلند کشور است با ۵۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا.
رود مهم این کشور رود سنگال است و بلندترین نقطه آن کدیه‌الجل، با ۹۱۵ متر است که در نزدیکی شهر زویرات واقع شده‌است.
آب و هوای این کشور خشک و داغ است و فقط در جنوب کشور باران کافی می‌بارد. خشکسالی مداوم گله‌های گاو و گوسفند بادیه‌نشینان را تلف کرده‌است.
منطقه شمامه منطقه حاصلخیزی است در موریتانی که در کرانه شمالی رود سنگال واقع شده و مرز طبیعی کشور با سنگال را تشکیل می‌دهد.
تقسیمات کشوری
تقسیمات کشوری موریتانی
موریتانی به ۱۲ استان و ۵۸ شهرستان بخش شده‌است. تقسیمات موریتانی شامل ۱۲ استان افزون بر نواکشوت، ۵۳ شهرستان و ۲۸۰ شهر است. استانهای این کشور از این قرارند:
استان حوض الشرقی
استان حوض الغربی
استان عصابا
استان گورگول
استان براکنا
استان ترارزا
استان ادرار
استان داخلت نواذیبو
استان تگانت
استان گیدیماکا
استان تیریس زمور
استان اینچیری
نواکشوت (مرکز ناحیه)
سیاست
محمد ولد عبدالعزیز
در موریتانی رئیس‌جمهور و ۷۷ عضو مجمع ملی با رای تمامی افراد بالغ برای شش سال انتخاب می‌شوند. مجلس سنا به‌طور غیرمستقیم انتخاب می‌گردد. رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر و شورای وزیران را انتصاب می‌کند. احزاب عمده سیاسی عبارتند از: • حزب دموکراتیک و سوسیالیست جمهوریخواه (تنها احزاب قانونی سابق) • حزب بازسازی و تجمع برای دموکراسی • وحدت ملی.
مخالفان دولت موریتانی، دولت کنونی در این کشور به ریاست جمهوری محمد ولد عبدالعزیز را یک رژیم نظامی می‌دانند. این ژنرال پیشین در کودتای ۲۰۰۵ و سال ۲۰۰۸ میلادی شرکت داشت و این دو کودتا باعث به دست گرفتن قدرت توسط وی شده‌است.
عبدالعزیز همچنین ریاست دولت انتقالی را بر عهده گرفت و مدتی بعد از این مقام کناره‌گیری کرد تا در انتخابات سال ۲۰۰۹ شرکت کند و در این انتخابات پیروز شد. مخالفان در موریتانی این اقدام عبدالعزیز را نیرنگی برای کسب قدرت توصیف میکنند.
از زمان روی کار آمدن محمد ولد عبدالعزیز به عنوان رئیس‌جمهوری این کشور سرمایه‌گذاری‌های عربستان در موریتانی نیز کاهش یافته‌است و همچنین سطح روابط موریتانی و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به سبب نزدیک شدن نواکشوت به تهران و سفرهای متقابل میان مقامات ایرانی و موریتانیایی به‌طور چشمگیری کاهش یافته‌است.
در بهمن‌ماه ۸۹ و پس از روی دادن بهار عربی در بسیاری از کشورهای منطقه، دولت موریتانی در پی تهدید سندیکاهای کارگری و احزاب مخالف دولت به برگزاری تظاهرات اعتراض‌آمیز، قیمت مواد غذایی اساسی را ۳۰درصد کاهش داد.
در مردادماه ۹۶ خورشیدی، ۸۵ درصد رای‌دهندگان در این کشور با اصلاحات پیشنهادی دولت و برخی احزاب مخالف در قانون اساسی موافقت کردند. رای‌دهندگان با برگزاری همه‌پرسی برای لغو مجلس سنا و جایگزینی آن با شوراهای منطقه‌ای، تغییر پرچم ملی و ادغام برخی نهادهای قانون اساسی در یک ساختار موافق کردند. مسئولان برجسته موریتانی حمایت خود را از لغو محدودیت‌ها بر تعداد دوره‌های ریاست جمهوری که در حال حاضر طبق قانون اساسی موریتانی تنها دو دوره است، اعلام کردند. این در حالی است که برخی تحلیلگران این اصلاحات را گامی در مسیر تقویت پایه‌های قدرت محمد ولد عبدالعزیز و تمدید دوره ریاست وی می‌دانند.
موریتانی مناطق هم‌مرز خود با الجزایر را منطقه نظامی اعلام کرده‌است.
وزارت دفاع موریتانی اعلام کرده‌است که این اقدام پس از گسترش دامنه حرکت و فعالیت قاچاقچیان انجام می‌شود زیرا تشخیص غیر نظامیان از کسانی که در شبکه‌های قاچاق دست دارند، دشوار است. بر اساس اعلام این وزراتخانه، هر کس که وارد منطقه مرزی شود یا بخواهد از آنجا عبور کند، خود را در معرض خطر شلیک گلوله بدون هشدار قبلی قرار می‌دهد و به همین دلیل مردم برای نجات جان خود نباید وارد این منطقه شوند. مقام‌های نواکشوت، منطقه نظامی ممنوعه را مربع بین منطقه «الشکات» در شمال شرقی، «عین بن تلی» در شمال غربی، «ظهر تیشیت»، در جنوب غربی و «لمریه» در جنوب اعلام کرده‌اند و بدین ترتیب کل نوار مرزی موریتانی با الجزایر منطقه نظامی اعلام شده‌است.
مردم
جمعیت موریتانی بر اساس برآورد سال ۲۰۱۳ حدود ۳ میلیون و ۵۳۷ هزار نفر بوده‌است. موروها (ترکیب آفریقایی‌ها، عربها و بربرها) حدود ۷۰ درصد جمعیت موریتانی و سایر اقوام غیر عرب‌زبان آفریقایی حدود ۳۰ درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند.
تقریبا صددرصد جمعیت مسلمان و اکثرا سنی هستند. فرقه صوفیه تیجانیه نیز در این کشور (و همچنین مراکش و سنگال) پیروان زیادی دارد. زبان رسمی کشور عربی است. گویش عربی حسانیه و زبانهای ولوف، سونینکه و فولانی نیز زبانهای اصلی گفتاری مردم هستند. زبان فرانسوی نیز در رسانه‌ها و میان تحصیلکردگان رواج زیادی دارد. در کلاس اول ابتدایی فقط عربی آموزش داده می‌شود اما از کلاس دوم آموزش زبان فرانسوی آغاز می‌شود و مباحث علمی به این زبان آموزش داده می‌شود.
به‌رغم اینکه موریتانی در سال ۱۹۸۱ رسما پایان نظام برده‌داری در کشور را اعلام کرد، گزارشگر ویژه سازمان ملل در سال ۲۰۱۰ از تداوم مناسبات برده‌داری در این کشور خبر داد. نظام برده‌داری موریتانی در این کشور «حراطین» نامیده می‌شود.
بنا بر اعلام فعالان سیاسی، فرزندان سیاهان آفریقایی که در جریان حمله تاریخی برده داران به اسارت درآمدند، همچنان به عنوان برده به کار گرفته می‌شوند.
طبق آمارهای رسمی، موریتانی آخرین کشور حال حاضر جهان بوده که به نظام برده داری در کشور خود پایان داده‌است.
برده‌داری همچنان در موریتانی رواج دارد و این کشور از نظر درصد جمعیت برده در رتبه نخست دنیاست. بر اساس گزارش سی‌ان‌ان در سال ۲۰۱۲ حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد جمعیت این کشور برده (به معنی واقعی کلمه) هستند. تازه در سال ۲۰۰۷ بود که برده‌داری در این کشور غیرقانونی اعلام شد و از آن هنگام تنها یک نفر در دادگاه به این جرم محکوم شده‌است. بیشتر برده‌ها سیاهپوست‌هایی هستند که نیاکانشان سده‌ها پیش به اسارت بربرهای عرب، که پوست روشن‌تری دارند، درآمده‌اند. خریدوفروش برده معمول نیست اما هدیه دادن آنها رایج است. به ویژه هدیه کودکان برده در هنگام عروسی رواج دارد. با این حال دولت موریتانی وجود برده‌داری در این کشور را انکار می‌کند و فعالان مخالف برده‌داری را نیز به زندان می‌اندازد.
در موریتانی دانشگاه نواکشوت و چند نهاد دیگر آموزش عالی فعالیت دارند اما بیشتر موریتانیایی‌های دارای تحصیلات بالا در خارج از کشور تحصیل کرده‌اند. | [
"سرود ملی موریتانی",
"نواکشوت",
"عربی",
"جمهوری اسلامی چند حزبی",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"محمد ولد عبدالعزیز",
"مولا اولد محمد لاقدف",
"فرانسه",
"۲۸ نوامبر",
"۱۹۶۰ (میلادی)",
"۲۰۰۵ (میلادی)",
"اوگیا",
".mr",
"آفریقا",
"نواذیبو",
"اوقیه",
"بیابان",
"آمازیغ",
"اقیانوس اطلس",
"موریطنیه",
"برده",
"پولیساریو",
"۱۹۷۴ (میلادی)",
"۱۹۷۵ (میلادی)",
"ژوئیه",
"۱۹۷۸ (میلادی)",
"۵ اوت",
"۱۹۷۹ (میلادی)",
"دسامبر",
"۱۹۸۰ (میلادی)",
"۱۹۸۴ (میلادی)",
"آوریل",
"۱۹۸۶ (میلادی)",
"۱۹۸۹ (میلادی)",
"اوت",
"۱۹۹۲ (میلادی)",
"فوریه",
"۱۹۹۱ (میلادی)",
"۱۲ ژوئیه",
"۱۷ ژانویه",
"۱۹۹۹ (میلادی)",
"۱۹۹۵ (میلادی)",
"۲۰۰۰ (میلادی)",
"۸ ژوئن",
"۹ ژوئن",
"۲۰۰۳ (میلادی)",
"سوم اوت",
"۲۲ نوامبر",
"۸ دسامبر",
"۲۰۰۷ (میلادی)",
"۶ اوت",
"۲۰۰۸ (میلادی)",
"شیخ عبداللهی",
"یحیی ولد احمد وقف",
"الجزایر",
"مالی",
"سنگال",
"سازند ریشات",
"فلات ادرار",
"رود سنگال",
"کدیه‌الجل",
"زویرات",
"منطقه شمامه",
"شنقیط",
"استان حوض الشرقی",
"استان حوض الغربی",
"استان عصابا",
"استان گورگول",
"استان براکنا",
"استان ترارزا",
"استان اَدرار",
"استان داخلت نواذیبو",
"استان تگانت",
"استان گیدیماکا",
"استان تیریس زمور",
"استان اینچیری",
"دولت انتقالی",
"بهار عربی",
"همه‌پرسی",
"سنا",
"پرچم موریتانی",
"قاچاق",
"عین بن تلی",
"ظهر تیشیت",
"لمریه",
"موروها",
"تیجانیه",
"عربی حسانیه",
"زبان ولوف",
"سونینکه",
"زبان فولانی",
"زبان فرانسوی",
"برده‌داری",
"آفریقای سیاه"
] | [
"موریتانی",
"آفریقای شمالی",
"اتحادیه عرب",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۶۰ (میلادی)",
"جمهوریهای اسلامی",
"دیکتاتوری نظامی",
"کشورها و سرزمین‌های عربی‌زبان",
"کشورهای آفریقا",
"کشورهای اسلامی",
"کشورهای توسعه‌نیافته",
"کشورهای عضو اتحادیه آفریقا",
"کشورهای عضو اتحادیه عرب",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی",
"کشورهای عضو فرانسه‌زبانی",
"کشورها و سرزمین‌های فرانسوی‌زبان",
"کشورهای هم‌مرز با اقیانوس اطلس",
"مهندسی سیاسی بر پایه کودتا",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۶۰ (میلادی) در آفریقا",
"جمهوری‌ها"
] |
2,667 | مغولستان | 2 | 649 | 0 | [
"جمهوری مغولستان",
"جمهوري مغولستان",
"منگولیا"
] | false | 509 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "50px ''Mongol uls''"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "مغولستان"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Mongolia.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of Arms of Mongolia.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "ندارد"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[سرود ملی مغولستان]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Mongolia (orthographic projection).svg"
},
{
"Item1": "نقشه۲",
"Item2": "Mongolia CIA map.png"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[اولان باتور]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "۴۷"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "۵۵"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "۱۰۶"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "۵۳"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[اولان باتور]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[مغولی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]] پارلمانی"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس جمهور]][[نخست وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[تساخیاگین البگدورج]][[ساانجاگین بایار]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "اعلان استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[سلسله چینگ]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۲۹ دسامبر]] [[۱۹۱۱]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۱،۵۶۴،۱۱۶"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۹ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۲٫۵"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۲،۹۵۱،۷۸۶"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۳۹ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۱٫۷"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۲۳۸ام"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "[[۲۰۰۷]]"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۷۲۷"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۱۱۵ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[توگروگ]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "MNT"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "UTC"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۷ / +۸"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.mn]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۹۷۶"
}
],
"Title": "کشور"
} | مغولستان کشوری در مرکز قاره آسیا است.
جمعیت این کشور دو میلیون و ۷۵۰ هزار نفر است که ۹۵ درصد از آنها مغول و حدود ۴ درصد از اقلیت قزاق هستند. بیش از ۴۵ درصد مردم این کشور نیز در شهر اولان‌باتور، پایتخت آن زندگی میکنند.
زبان رسمی این کشور مغولی است که به دو خط سیریلیک و مغولی نوشته می‌شود. مذهب ۵۳ درصد از مردم آن بودیسم تبتی است و حدود ۴۰ درصد نیز بی‌دین هستند. واحد پول این کشور توگروگ نام دارد و نظام سیاسی آن جمهوری پارلمانی است.
مغولستان تنها با روسیه و چین مرز دارد و با وجودی که نوزدهمین کشور بزرگ جهان از نظر مساحت است اما کم‌تراکم‌ترین کشور جهان از نظر جمعیت به‌شمار می‌آید. مغولستان همچنین پس از قزاقستان دومین کشور بزرگ محصور در خشکی در جهان است.
ناحیه کشور کنونی مغولستان توسط پادشاهی‌های گوناگونی ازجمله شیونگنو، شیان‌بی، روران و گوگ‌ترک‌ها فرمانروایی می‌شد و چنگیزخان در سال ۱۲۰۶ امپراتوری مغول را در این نواحی برپا کرد. پس از فروپاشی دودمان یوآن، مغولها به همان روش دیرین درگیری‌های قبیلهای و یورش‌های هراز گاهی به مرز چین بازگشتند. مغولستان در سده‌های ۱۶ و ۱۷ میلادی تحت نفوذ بوداگرایی تبتی آمد، و در پایان سده هفدهم تمامی مغولستان بخشی از قلمرو دودمان چینگ شد. پس از فروپاشی سلسله چینگ در سال ۱۹۱۱، مغولستان نیز اعلام استقلال کرد اما ناچار شد برای مستحکم کردن استقلال واقعی خود تا سال ۱۹۲۱ با جمهوری چین مبارزه کند. رسمیت بینالمللی استقلال مغولستان در سال ۱۹۴۵ انجام شد.
پس از آن این کشور به طور فزاینده تحت نفوذ شوروی قرار گرفت و در سال ۱۹۲۴ جمهوری خلق مغولستان شکل گرفت و سیاستمداران آن دنباله‌روی سیاستهای شوروی شدند. پس از فروپاشی نظام‌های کمونیستی در اروپای شرقی که در اواخر ۱۹۸۹ روی داد، مغولستان نیز در اوایل سال ۱۹۹۰ شاهد یک انقلاب دموکراتیک در داخل کشور بود که باعث تشکیل نظام چندحزبی و تنظیم یک قانون اساسی در سال ۱۹۹۲ شده و این کشور را به سوی اقتصاد بازار آزاد سوق داد.
تاریخ
کشور مغولستان زادگاه و خاستگاه قوم مغول است.
مغولها بیش از هر کشوری با چین ارتباط داشتند و گاه به کشور چین حمله می‌کردند و امپراتوران چین برای جلوگیری از حملات ایشان دست به ساخت دیوار چین زدند.
بزرگترین رهبر تاریخی مغولها چنگیزخان بود که توانست قبیله‌های مغول را یکپارچه سازد و رقیبان را نابود گرداند.
وی نخست چین را گشود. آنگاه به ایران و اروپا تاخت و پیروزی‌های بسیار پدید آورد. فرزندان او تا سال‌ها فتح‌های نیای خود را پی می‌گرفتند. فتح ایران و آسیای میانه توسط مغولها را از فجیع‌ترین وقایع تاریخ می‌دانند که شمار زیادی از مردم این مناطق در پی این هجوم‌ها از بین رفتند.
پس از چنگیز و فرزندانش سرزمین مغولستان گمنام ماند. اما امپراتوری‌هایی مانند ایلخانان ایران و امپراتوری مغولی هند در بیرون از مرزهای تاریخی مغولستان مدت‌ها به حیات خود ادامه داد. در زمان نزدیک به ما این سرزمین زیر چیرگی شوروی گردانده می‌شد.
سیاست و روابط خارجی
پس از جنگ جهانی دوم مغولستان تحت‌تاثیر عواقب شوم جنگ و فراز و نشیب‌های فراوان و نفوذ قدرتهای بزرگ مانند چین و اتحاد جماهیر شوروی قرار گرفت.
در ۱۹۲۴ حزب خلق مغول به حزب انقلابی خلق مغولستان تغییر نام داد و مغولستان در اکتبر ۱۹۴۵ طی یک همه‌پرسی عمومی به استقلال دست یافت و از لحاظ سیاسی به دو قسمت تقسیم شد: یک منطقه خودمختار در جمهوری خلق چین موسوم به «مغولستان داخلی» و دیگر جمهوری خلق مغولستان موسوم به مغولستان خارجی که در ۱۹۴۶ به‌وسیله دولت چین به رسمیت شناخته شد.
رئیس جمهور مغولستان
نوع حکومت مغولستان جمهوری پارلمانی است و پارلمان کشور مغولستان توسط مردم انتخاب می‌شود. انتخاب رئیس جمهور نیز جداگانه و توسط مردم صورت می‌پذیرد. حسب قانون اساسی مغولستان حق آزادی بیان و مذهب پیش بینی شده و حق مالکیت کشور از آن مردم می‌باشد. دو حزب فعال کشور مغولستان حزب حلق مغولستان و حزب دموکرات می‌باشند. رئیس جمهور مغولستان در صورت اینکه دوسوم پارلمان رای منفی به او بدهند از مقام خود خلع خواهد شد. مغولستان در بخش سیاست خارجی فعال است و روابط اصلی خود را با دولتهای روسیه، چین، هند، کره شمالی، کره جنوبی، ژاپن و ایالات متحده آمریکا برقرار کرده‌است. مغولستان در رویدادهایی مانند جنگ آمریکا و عراق، جنگ افغانستان و نیز نبرد سیرالئون نیروهایی معدودی اعزام کرده‌است. همچنین مغولستان بعنوان همپیمان سازمان امنیت و همکاری اروپا در آسیا شناخته شده‌است.
نامبار انخبایار از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹ رئیس جمهور مغولستان بوده است.
جغرافیا
نقشه توپوگرافیک مغولستان
مغولستان در شمال آسیای میانه قرار دارد و مناطق مغول‌نشین از سوی شمال با سیبری و از جنوب با چین محصور شده‌اند.
پایتخت آن اولان باتور است. مساحت مغولستان ۱،۵۶۵،۰۰۰ کیلومتر مربع است.
مغولستان نوزدهمین کشور بزرگ جهان (پس از ایران) و در عین حال کم‌تراکم‌ترین کشور جهان است.
مغولستان مجموعا ۸،۱۱۴ کیلومتر مرز دارد که ۴،۶۷۳ کیلومتر آن با چین و ۳،۴۴۱ کیلومتر آن با روسیه است. به خاطر دوری مغولستان از دریا آب‌وهوای آن بری و سرد و خشک است.
ارتفاع سرزمین مغولستان از سطح دریا بین هزار تا دو هزار متر متغیر است. قسمتهای شمالی و غربی آن را کوه‌ها پوشانیده‌اند و کوه‌های آلتای در غرب کشور تا سیبری ادامه می‌یابند. بلندترین نقطه مغولستان کوه «تاوان بوگد» با ۴،۳۷۴ متر ارتفاع است که در مرز با چین و روسیه قرار گرفته‌است. در قسمت جنوبی این کشور بیابان گبی قرار دارد که تا چین ادامه می‌یابد. اکثر مناطق در این کشور تابستانهای کوتاه و گرم و زمستان‌های بسیار سرد و پربرف دارند و اولان‌باتور، پایتخت این کشور، از نظر میانگین سالیانه دما سردترین پایتخت جهان به‌شمار می‌آید. مغولستان بطور کلی کشوری سرد مرتفع و بادخیز است.
رودهای نیمه شمالی کشور پس از گذر در روسیه به اقیانوس منجمد شمالی و اقیانوس آرام می‌ریزند. رودهای نیمه جنوبی در راه خشک شده یا مقدار کمی از آب آنها به شوره‌زارهای گبی وارد می‌شود.
ترابری
سامانه ترابری در مغولستان علاوه بر جاده‌ها و راه‌ها مبتنی بر جابجایی ریلی نیز می‌باشد. راه آهن سیبری از خاک مغولستان نیز می‌گذرد و سامانه قطار برای جابجایی کالا و مسافران کاربرد دارد. همچنین در مغولستان پروازهای هوایی هم انجام می‌شود و بیشتر فرودگاه‌های این کشور تنها پروازهای داخلی انجام می‌دهند. تنها فرودگاه بینالمللی در کشور مغولستان فرودگاه بینالمللی چنگیزخان است که در اولان باتور قرار دارد و پروازهایی از آن فرودگاه به کره جنوبی، چین ژاپن، روسیه و آلمان و قرقیزستان و ترکیه انجام می‌شود.
اقتصاد
270px
واحد پول مغولستان توگروگ است.
اقتصاد مغولستان به دامداری اشتراکی (گاو، گوسفند، بز و شتر) وابسته است. غلات (از جمله محصولات علوفه‌ای) در مقیاسی بزرگ در مزارع دولتی تولید می‌شود. بخش صنعتی عمدتا به صنایع غذایی و پوست و پشم مربوط است.
مغولستان دارای اقتصاد کشاورزی بوده، و صادرات آن شامل: گندم، جو، سیب زمینی، اسب و گاو است.
ذخایر زیرزمینی آن نفت، سنگ آهن، طلا، مس و روی (قلع) است. مس یکی از کالاهای اصلی صادرات است.
ازهم‌پاشی تجارت با اتحاد شوروی سابق در برهه‌ای از زمان مشکلات شدید اقتصادی ایجاد کرد و باعث شد مغولستان به‌طور فزاینده‌ای برای تجارت و کمک اقتصادی به چین و ژاپن چشم بدوزد.
اقتصاد مغولستان که مبتنی بر منابع غنی کانی‌ها است، در سال ۲۰۱۱ میلادی هفده ممیز سه دهم درصد رشد داشت. البته مغولستان این رشد اقتصادی را تا حدی مدیون سرمایه‌گذاری‌های خارجی مانند طرح معدن اویو تولگوی است که به او تی نیز شهرت دارد. بیشتر سنگ مس استخراج شده از این معدن به آن سوی مرزها در چین فرستاده می‌شود. این طرح عظیم و زیرساخت‌های مرتبط با آن منجر به رونق اقتصاد محلی شده‌است، اما در عین حال بر مراتع طبیعی و زندگی گله‌داران منطقه نیز تاثیر ناگوار گذاشته‌است.
مردم
نادام بزرگترین جشن تابستانی
در آمارگیری سال ۲۰۰۷ عنوان شد که مغولستان ۲،۹۵۱،۷۸۶ نفر جمعیت دارد؛ که بر این حساب صد و سی و هشتمین کشور پرجمعیت جهان بشمار می‌رود.
نرخ رشد جمعیت در کشور نیز برابر ۱٫۲٪ محاسبه شده‌است. مغولستان جمعیتی نسبتا جوان دارد و ۵۹ درصد مردم آن کشور زیر سی سال سن دارند و ۲۹ درصد آنان کسانی هستند که سنشان از ۱۴ سال کمتر است. تا سال ۱۹۷۵ مغولستان بالاترین نرخ کلی زاد و ولد را که ۷٫۳۳ کودک به ازا هر زن بود را از آن خود داشت. با از میان رفتن حکومت سوسیالیستی امروزه این نرخ حدود چهار برابر کمتر شده‌است و در سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰ این نرخ به۱٫۸۷ رسیده‌است. شهرنشینی رشد زیادی در مغولستان داشته‌است و حدود ۴۰٪ از مردم در اولان باتور بسر می‌برند. همچنین قبایل کوچ‌نشین و نیمه‌کوچ‌نشین نیز در این کشور هنوز سبک قدیمی زندگی خود را حفظ کرده‌اند. ۸۵٪ مردم مغولستان مغول نژاد هستند که یشتر آنها از تار خالخایی بشمار می‌روند. دومین قوم پر جمعیت این کشور پس از مغول بوریاتها می‌باشند که از اقوام آلتایی‌زبان بشمار می‌روند. همچنین اقوام قزاق، تووا، بوریات و روس نیز در این کشور بسر می‌برند.
زبان مغولی زبان رسمی مغولستان است. گویش اصلی مورد تکلم مغولی خالخایی است که بیش از ۹۰ درصد جمعیت این کشور بدان سخن می‌گویند. زبانهای دیگر شامل قزاقی، زبان تووایی و بوریاتی می‌شود. زبان روسی و همچنین انگلیسی و چینی نیز کاربردهایی در زندگی روزانه دارد. زبان مغولی برخلاف مغول‌های چین که به خط مغولی نوشته می‌شود در این کشور به الفبای سیریلیک نگارش می‌گردد.
بیش از ۹۰٪ از مردم مغولستان بودایی هستند و مذهب بودایی تبتی دارند. ۵٪ جمعیت آن کشور مسلمان سنی هستند که بیشتر اقلیتهای ترک و نیز مغول‌های خوتونی را شامل می‌شود. همچنین ۴٪ جمعیت این کشور را مسیحیان تشکیل می‌دهند که اکثریت قریب به اتفاق آنان را پروتستانها تشکیل می‌دهند. گروه‌های بسیار اندکی از قبایل بدوی آداب و عبادات شمنی را دنبال میکنند. هرچند شمنیسم در مغولستان متروک است و تنها در حد برخی آداب سنتی ردی از آن بجای مانده‌است. در طول دوره حکومت کمونیسم بر مغولستان در قرن بیستم آداب و عبادات دینی ممنوع بود تا حد زیادی از آن جلوگیری می‌شد. در سالهای میانی نیمه نخست قرن بیستم ممنوعیت‌ها شدت یافت و ده‌ها هزار نفر از کسانی که اعتراض داشتند کشته یا دستگیر شدند. شمار بسیاری از آنان را روحانیان بودایی تشکیل می‌دادند.
فرهنگ
فرهنگ مردم این کشور تا حد بسیار زیادی تحت تاثیرات فرهنگ روسی و چینی قرار گرفته‌است. ایشان به سوارکاری و رزم دلبستگی بسیاری دارند و در جشنوارههای بومی خویش مرد و زن بدینگونه کارها دست می‌زنند. مراسم نادام مراسم ملی آنهاست که بازیهای محلی در آن انجام می‌شود. نوعی کشتی سنتی مغولی نیز در آن کشور انجام می‌شود که از محبوبترین ورزشها بشمار می‌رود. سبک معماری مغولستان تا حد قابل ملاحظه‌ای متاثر از معماری چینی است که گرایش به سبک تبتی در آن مشهود می‌باشد.
موسیقی بومی مغولستان نیز شباهت زیادی با اقوام آسیای میانه دارد. سازها عمدتا سیمی هستند و نوعی آهنگ سنتی بنام اورتین دو در موسیقی آن کشور رایج است به ترانه طولانی معنی می‌دهد و معمولا دونفره اجرا می‌گردد.
مردم مغولستان بسیار به چنگیزخان مغول احترام می‌گذارند و او را شخصیت اسطوره‌ای و ملی خود می‌دانند.
تقسیمات کشوری
استانهای مغولستان
سازمان همکاری شانگهای
منابع و پانویس
Wikipedia contributors, "Mongolia," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Mongolia-oldid=505347489 (accessed August 8, 2012). | [
"سرود ملی مغولستان",
"اولان باتور",
"زبان مغولی",
"جمهوری",
"رئیس جمهور",
"نخست وزیر",
"تساخیاگین البگدورج",
"ساانجاگین بایار",
"سلسله چینگ",
"۲۹ دسامبر",
"۱۹۱۱ (میلادی)",
"۲۰۰۸ (میلادی)",
"۲۰۰۷ (میلادی)",
"توگروگ",
".mn",
"قاره آسیا",
"اولان‌باتور",
"سیریلیک",
"خط مغولی",
"بودیسم تبتی",
"بی‌دینی",
"قزاقستان",
"شیونگنو",
"شیان‌بی",
"روران",
"گوگ‌ترک‌ها",
"چنگیزخان",
"امپراتوری مغول",
"دودمان یوآن",
"دودمان چینگ",
"شوروی",
"بازار آزاد",
"مغول",
"چین",
"دیوار چین",
"ایران",
"اروپا",
"ایلخانان",
"امپراتوری مغولی هند",
"حزب انقلابی خلق مغولستان",
"مغولستان داخلی",
"جنگ عراق",
"جنگ افغانستان (۲۰۰۱–۲۰۱۴)",
"سیرالئون",
"سازمان امنیت و همکاری اروپا",
"نامبار انخبایار",
"۲۰۰۵ (میلادی)",
"۲۰۰۹ (میلادی)",
"بیابان گبی",
"پایتخت",
"ترابری در مغولستان",
"فرودگاه",
"فرودگاه بینالمللی چنگیزخان",
"گندم",
"جو (گیاه)",
"سیب زمینی",
"اسب",
"گاو",
"نفت",
"سنگ آهن",
"طلا",
"مس",
"روی",
"رشد جمعیت",
"نرخ کلی زاد و ولد",
"سوسیالیسم",
"بوریات",
"قزاق",
"تووا",
"روس",
"قزاقی",
"زبان تووایی",
"زبان بوریاتی",
"زبان روسی",
"زبان انگلیسی",
"زبان چینی",
"بودایی",
"تبت",
"مسلمان",
"سنی",
"مردمان ترک",
"مسیحی",
"پروتستان",
"شمن",
"شمنیسم",
"معماری",
"موسیقی",
"آسیای میانه",
"چنگیزخان مغول",
"استانهای مغولستان",
"سازمان همکاری شانگهای"
] | [
"مغولستان",
"استپ‌های اوراسیا",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۱۱ (میلادی)",
"جمهوری‌ها",
"کشورهای آسیای شرقی",
"کشورهای آسیای مرکزی",
"کشورهای آسیایی",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای محصور در خشکی",
"لیبرال دموکراسی"
] |
2,668 | اولان‌باتور | 0 | 102 | 0 | [
"اولانباتار",
"اولان باتور"
] | false | 79 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | اولان‌باتور (اولانباتار) پایتخت و بزرگترین شهر مغولستان است.
جمعیت
جمعیت این شهر در سال ۲۰۰۸ میلادی، بیش از یک‌میلیون نفر بوده‌است.
تاریخچه
اولان‌باتور در سال ۱۶۳۹ میلادی به عنوان صومعه‌ای برای چادرنشینان بودایی بنیاد شد و از سال ۱۷۷۸ در محل کنونی‌اش یعنی پیوندگاه دو رود تول و سلبه به صورت سکونتگاهی دائمی درآمد. پیش از این تاریخ، این سکونتگاه ۲۸ مرتبه تغییر مکان داد و هر بار نقطه‌ای جدید را طی مراسمی دینی برای آن برمی‌گزیدند. در سده بیستم کارخانه‌های زیادی در این شهر تاسیس شدند.
اقتصاد
Ulaanbaatar view from Zaisan hill
چشم‌اندازی از اولان‌باتور
اولان‌باتور مرکز فرهنگی، صنعتی و اقتصادی مغولستان می‌باشد. این شهر همچنین مرکز شبکه راه‌های مغولستان است و در مسیر راه‌آهن سراسری سیبری و شبکه راه‌آهن چین قرار گرفته است. امروزه آلودگی هوا در این شهر بالا است و علت آن سوزاندن هیزم و زغال‌سنگ در منازل طی زمستان‌های سرد اولان‌باتور است. این آلودگی در زمستانها گاه چنان زیاد است که مانع دید کافی هواپیماها برای فرود در فرودگاه این شهر می‌شود.
معنی نام این شهر در زبان مغولی «قهرمان سرخ» است. واژه باتور مغولی به‌معنی قهرمان به‌صورت بهادر به فارسی راه یافته‌است.
جغرافیا
اولان‌باتور در شمال مغولستان و در دره رودخانه تول (از شاخه‌های سلنگا) و در درهای بر دامنه کوه بوگدا اول قرار گرفته‌است و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۳۱۰ متر می‌باشد.
شهر اولان‌باتور به ۹ منطقه شهری تقسیم شده‌است که عبارتند از: باگانور، باگاخانگای، بایان‌گول، بایان‌زورخ، چینگل‌تی، خان اول، نالایخ، سونگینو خیرخان، و سوخ‌باتار. هر منطقه شهری به چندین محله تقسیم شده که مجموع تعداد آنها ۱۲۱ محله است.
تاریخچه
پس از سال ۱۷۷۸ میلادی، این شهر به‌سمت دره رودخانه تول گسترش پیدا کرده‌است. در سده بیستم، اولان‌باتور به‌بزرگ‌ترین مرکز ساخت‌وساز در سطح مغولستان تبدیل شد.
سراسرنما | [
"مغولستان",
"بودایی",
"راه‌آهن سراسری سیبری",
"چین",
"آلودگی هوا",
"زبان مغولی",
"بهادر",
"فارسی",
"تول (رودخانه)",
"سلنگا",
"بوگدا اول",
"منطقه شهری",
"سدهٔ بیستم",
"بنای یادبود زایسان"
] | [
"اولان‌باتور",
"استانهای مغولستان",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۶۳۹ (میلادی) در آسیا",
"پایتخت‌های آسیا",
"شهرهای مغولستان",
"مناطق مسکونی بنیان‌گذاری‌شده در ۱۶۳۹ (میلادی)"
] |
2,669 | تانزانیا | 2 | 719 | 0 | [
"تانزانيا",
"جمهوری تانزانیا",
"جمهوری متحده تانزانیا",
"جمهوري تانزانيا",
"جمهوري متحده تانزانيا",
"جمهوری متحدهٔ تانزانیا",
"جمهوري متحدهٔ تانزانيا"
] | false | 510 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "United Republic of Tanzania"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری متحد تانزانیا"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "تانزانیا"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Tanzania.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of arms of tanzania.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "آزادی و یکپارچگی"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "خدا تانزانیا را خجسته بدارد''Mungu ibariki Afrika''پرونده:\"God Bless Africa\", by the United States Navy Band.oga"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Location Tanzania AU Africa.svg"
},
{
"Item1": "نقشه۲",
"Item2": "1st parallel Tanzania.png"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[دودوما]]"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "۲۰"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "۴۰"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[دارالسلام]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان سواحلی]] / [[زبان انگلیسی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس جمهور]]• [[نخست وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[جان پومبه مگوفولی]][[میزنگو پیندا]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال از [[انگلیس]]"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "استقلال تانگانیکااستقلال زنگبار"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "۹ دسامبر ۱۹۶۱۱۰ اکتبر ۱۹۶۳"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۹۴۷،۲۰۳"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۳۰ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۶٫۴"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۵۱٫۸۲۰٫۰۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۲۸ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۴۱"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۵۹ام"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۲۰۱۵"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۵۳۱"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۱۵۱ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[شیلینگ تانزانیا]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "TZS"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "EAT"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۳"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.tz]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۲۵۵"
}
],
"Title": "کشور"
} | تانزانیا به صورت رسمی جمهوری متحد تانزانیا United Republic of Tanzania (), کشوری است در شرق آفریقا که از شمال با کنیا و اوگاندا، از غرب با رواندا، بوروندی و جمهوری دمکراتیک کنگو و از جنوب با زامبیا، مالاوی و موزامبیک همسایه‌است و از شرق به اقیانوس هند محدود می‌شود.
در سال ۱۹۹۶ پایتخت رسمی تانزانیا از شهر ساحلی و بزرگ دارالسلام به شهر دودوما منتقل شد. با این حال دارالسلام هنوز پایتخت تجاری و مقر بسیاری از نهادهای حکومتی کشور است و بندری مهم برای تانزانیا و همسایگان محصور در خشکی اوست. از شهرهای مهم دیگر آن می‌توان به آروشا، امبیا، موانزا، موروگور و زنگبار اشاره کرد.
نام تانزانیا واژه‌ای مرکب از تانگانیکا و زنگبار است. این دو کشور در سال ۱۹۶۴ یا یکدیگر متحد شده و جمهوری تانزانیا را تشکیل دادند.
سالهای متمادی اجرای ناموفق سیاستهای «سوسیالیسم آفریقایی»، مانند احداث اجباری مزارع اشتراکی، این کشور را یکی از فقیرترین، توسعه‌نیافته‌ترین و وابسته‌ترین کشورهای جهان ساخته‌است. فرایند اصلاحات تدریجی در کشور از میانه دهه ۱۹۸۰ آغاز شده‌است.
اسلام، مسیحیت و آئینهای بومی، سه دین اصلی این کشور، هرکدام حدود یک‌سوم از جمعیت کشور را به خود اختصاص دادهاند.
تانزانیا زبان رسمی ندارد اما زبان سواحلی زبان ملی دوفاکتو و عاملی برای وحدت ملی در کشور است. اگرچه در آموزش عالی و متوسطه و دادگاه‌های عالی از انگلیسی استفاده می‌شود.
تاریخ
بازرگانان عرب و ایرانی نخستین بار در سال ۷۰۰ میلادی در این منطقه شروع به تشکیل مستعمره کردند. پرتغالیها در ۱۵۰۰ میلادی به مناطق ساحلی این ناحیه رسیدند و تا قرن ۱۷ کنترل منطقه تانزانیای کنونی را در دست داشتند. پس از آن سلطان عمان بر این منطقه مسلط شد. مناطقی که اکنون روآندا و بوروندی نامیده می‌شوند به انضمام تانگانیکا (تانزانیای فعلی) در سال ۱۸۸۵ به مستعمرات شرق آفریقای آلمان بدل شدند. بعد از جنگ جهانی اول قیومیت منطقه از طرف جامعه ملل به بریتانیا واگذار شد. اگرچه اطلاع مشخصی از تاریخ زنگبار در دست نیست ولی آنچه مسلم است این است که زنگبار با کشورهای عربی جنوب غرب آسیا در ارتباط بوده‌است، در سال ۱۵۰۳ زنگبار به خراج‌گذار پرتغال تبدیل شد و از مناطق عمده بازرگانی منطقه تبدیل شد ولی در سال ۱۶۹۸ تحت تسلط عمان و اعراب قرار گرفت. زنگبار در سال ۱۸۶۱ از عمان اعلام استقلال کرد و در سال ۱۸۹۰ تحت‌الحمایگی بریتانیا را پذیرفت. تانگانیکا در ۹ دسامبر ۱۹۶۱ از بریتانیا اعلام استقلال کرد، زنگبار نیز در ۱۰ دسامبر ۱۹۶۱ از بریتانیا مستقل شد. دو ملت در ۲۶ آوریل ۱۹۶۴ با یکدیگر ادغام شده و «جمهوری متحد تانگانیکا و زنگبار» را تشکیل دادند، شش ماه بعد نام این جمهوری به تانزانیا تغییر یافت.
شیرازی‌ها
در دوره بعد از اسلام مهاجران زیادی از شیراز، شوشتر و سیراف به زنگبار کوچیدند و در آنجا ساکن شدند. رهبر شیرازی‌های کوچنده، حاکم ایالت شیراز علی بن سلطان حسن نام داشت. او در سال ۹۵۶، در زمان حکومت آل بویه، با هفت پسرش علی، محمد، باشت، سلیمان، حسین و داوود و حدود ۷۰۰ نفر از یارانش با چندین کشتی راهی آفریقا گردیدند و در زنگبار ساکن شدند. این گروه که بعدها به شیرازی معروف شدند و بعدها در قرن ۱۹ به همراه اعراب و بلوچهای عمانی تاثیر زیادی در شکل‌گیری مدنیت و بازرگانی در زنگبار داشتند. شیرازی‌ها این سرزمین جدید را زنگی‌بار (کرانه سیاهپوستان) نامیدند که بعدها به زنگبار تغییر یافت.
بعد از شیرازی‌ها که نام ماندگاری در جزایر شرق آفریقا دارند، اهالی روستای بلوچی کائوله تانزانیا هم می‌گویند از ایرانی‌ها و نوادگان سربازان بلوچی هستند که عمانیها در قرن ۱۸ آنها را در این منطقه مستقر کردند. آنها در کارنامه‌شان ساخت نخستین مدرسه تانزانیا و همچنین ساخت بیمارستان را ثبت کردند. هرچند نسل شیرازی‌تبار زیادی درآفریقا وجود ندارد اما در میان باورهای فرهنگی ساکنان شرق آفریقا عنوان «شیرازی» بسیار باارزش است و نشانگر اصالت خانوادگی افراد به‌شمار می‌رود. در برخی از مناطق زنگبار نیز افراد سالخورده، خاطرات ارزشمندی از شیرازی‌ها تعریف میکنند. از همین رو بسیاری از شخصیت‌های سیاسی و مذهبی خود را «شیرازی‌تبار» معرفی میکنند. حزبی سیاسی موسوم به «شیرازی‌ها» و نیز تیم فوتبالی به همین نام در جزیره زنگبار وجود دارد اما نام بلوچها در جرایز شرق آفریقا کمتر شنیده شده‌است. محوطه شهر تاریخی کائوله یکی از مهمترین محوطه‌های تاریخی تانزانیاست که در سال ۱۹۶۴ میلادی در فهرست آثار تاریخی تانزانیا به ثبت رسیده و مورد حفاظت (هر چند ابتدایی) قرار گرفته‌است.
سیاست
حکومت تانزانیا جمهوری چند حزبی فدرال با یک مجلس قانونگذاری می‌باشد.
در نوامبر ۱۹۷۸ ارتش اوگاندا به تانزانیا یورش برد، تانزانیا نیز در ژانویه ۱۹۷۹ به حمله متقابل دست زد، ۵ هزار تن از نیروهای تانزانیا به ۳ هزار تن از اوگاندایی‌های مخالف در تبعید پیوستند. در مدت یک ماه، جنگی تمام عیار گسترش یافت. رئیس جمهور تانزانیا، جولیوس نیرره نیروهایش را در اوگاندا نگه داشت و از رئیس جمهور سابق اوگاندا، میلتون اوبوته اعلام حمایت کرد که این روند تا دسامبر ۱۹۸۰ و برگزاری انتخابات در اوگاندا ادامه یافت. در نوامبر ۱۹۸۵ نیرره از قدرت کناره گرفت و معاونش، علی حسن اموینی در یک انتخابات تک حزبی و غیر دموکراتیک جانشین او شد. سرانجام در اکتبر ۱۹۹۵ اولین انتخابات چند حزبی و دموکراتیک در تانزانیا برگزار شد و بنیامین ویلیام امکاپا با اکثریت آرا رئیس جمهور تانزانیا شد. در ۷ اوت ۱۹۹۸ انفجار تروریستی در کنار سفارت آمریکا در دارالسلام به وقوع پیوست که بیش از ۱۰ کشته بر جای گذاشت، حادثه مشابهی نیز چند روز بعد در کنار سفارت آمریکا در نایروبی، کنیا اتفاق افتاد. پرزیدنت امکاپا، اقتصاد تانزانیا را سر و سامان داد و با آلودگی محیط زیست و قطع درختان جنگلی به مقابله برخاست و سیاستهای تازهای را نیز برای مقابله با بیماری مهلک ایدز در دستور کار قرار داد. در زمینه سیاست خارجی نیز تانزانیا نقش دیپلماتیک پر رنگ‌تری در شرق آفریقا ایفا کرد و میزبان مذاکرات صلح کشورهایی چون روآندا و بوروندی شد. در اکتبر ۲۰۰۰، امکاپا مجددا در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری پیروز شد. در سال ۲۰۰۲ رهبر مخالفان دولت از رئیس جمهوری به خاطر خریدن یک جت شخصی به ارزش ۲۱ میلیون دلار به شدت انتقاد کرد. در ۲۱ دسامبر ۲۰۰۵ در انتخابات ریاست جمهوری در تانزانیا، وزیر خارجه کابینه امکاپا، «جاکایا کی‌کوته» از حزب (CCM) با کسب ۸۰ ٪ آرا، اصلی‌ترین رقیبش، ابراهیم لیپومبا از حزب (CUF) را که تنها ۱۱ ٪ آرا را به دست آورد به برتری رسید و به عنوان رئیس جمهور تانزانیا معرفی شد.
رئیس جمهور تانزانیا از سال ۲۰۱۵ جان مگوفولی است.
تقسیمات کشوری
تانزانیا دارای ۳۰ استان می‌باشد و هر کدام از این استانها دارای چندین شهرستان‌های تابعه می‌باشند. اسامی این استانها به شرح زیر فهرست شده‌است:
جغرافیا
تانزانیا در قسمت شرقی آفریقا واقع شده‌است و با کشورهای کنیا، روآندا، بوروندی، زامبیا، مالاوی و موزامبیک همسایه‌است. همچنین در شرق تانزانیا در دریاچه تانگانیکا با کنگو، و در شمال در دریاچه ویکتوریا با اوگاندا مرز آبی دارد.
تانزانیا با ۹۴۷،۳۰۳ کیلومتر مربع مساحت سیزدهمین کشور بزرگ در آفریقا و سی‌ویکمین کشور بزرگتر در جهان است. مساحت آن از مصر بزرگتر و نیجریه کوچکتر است.
بیشتر خاک تانزانیا از یک فلات با پوشش گیاهی بوته‌زار و علفزار تشکیل شده که در شمال به ناحیه آتشفشانی کلیمانجارو، در شرق به دریاچه تانگانیکا، و در جنوب به زمینهای مرتفع، محدود می‌شود. علی‌رغم مجاورت با خط استوا، ارتفاع زیاد این سرزمین، باعث شده که دمای هوا بین ۲۹–۱۸ درجه سانتیگراد ثابت بماند. البته در جلگه‌های ساحلی، آب و هوا گرمسیری است و میزان بارش آن، به ۱۰۶–۵۷ سانتیمتر در سال بالغ می‌شود.
خط ساحلی تانزانیا در کرانه اقیانوس هند در حدود ۱۴۲۴ کیلومتر (۸۸۵ مایل) طول دارد. این کشور همچنین جزایر متعددی را در روبه‌روی سواحل خود شامل می‌شود که از آن جمله می‌توان به اونگوجا، پمبا، و مافیا اشاره کرد.
مرتفع‌ترین و پستترین نقطه‌های قاره آفریقا هر دو در تانزانیا قرار دارند. این دو نقطه به ترتیب عبارتند از قله کلیمانجارو به ارتفاع ۵۸۹۵ متر بالاتر از سطح دریا و کف دریاچه تانگانیکا به ارتفاع ۳۵۲ متر پایینتر از سطح دریا.
تانزانیا در شمال شرق کوهستانی است و جنگلهای متراکم دارد و کوه کلیمانجارو نیز در همین ناحیه واقع شده‌است. بخشی از سطح سه دریاچه از دریاچه‌های بزرگ آفریقا در تانزانیا قرار دارد. در شمال و غرب کشور، دریاچه ویکتوریا، بزرگترین دریاچه آفریقا و دریاچه تانگانیکا، عمیق‌ترین دریاچه قاره واقع شده‌اند. دریاچه تانگانیکا به خاطر گونه‌های منحصر به فرد ماهی در آن معروف است. در جنوب غرب کشور نیز دریاچه نیاسا قرار دارد.
بخش مرکزی تانزانیا یک فلات بزرگ است با دشت‌ها و زمینهای قابل کشت. ساحل شرقی کشور نیز گرم و مرطوب است و مجمع‌الجزایر زنگبار نیز در روبه‌روی این ساحل قرار گرفته‌است.
آبشارهای کالامبو در استان رکوا، در جنوب غرب کشور، دومین آبشار بلند در آفریقا را در خود جای دادهاند. این آبشارها در نزدیکی ساحل جنوب شرقی دریاچه تانگانیکا در مرز با زامبیا واقع شده‌اند. منطقه حفاظت‌شده خلیج منای بزرگترین منطقه حفاظت‌شده دریایی زنگبار است.
اقتصاد
بانک تانزانیا، دارالسلام
بازار میوه در نزدیکی آروشا
اقتصاد تانزانیا بر پایه کشاورزی استوار است که بیش از نیمی از تولید ناخالص داخلی، حدود ۸۵٪ صادرات و ۸۰٪ نیروی کار را تشکیل می‌دهد. با این حال شرایط آب‌وهوایی و ناهمواری موجب شده تا فقط ۴٪ از کشور به کشاورزی اختصاص یابد. محصولات مهم کشاورزی در تانزانیا قهوه، پنبه، چای، توتون و بادام هندی است. قهوه و پنبه و نوعی کنف به نام سیسال در تانگانیکا و نارگیل و گرد میخک در جزایر زنگبار و پمبا کشت می‌شود.
تانزانیا از بزرگترین تولیدکنندگان ماهی در شرق آفریقا ست. ماهی از سواحل دریا و آبهای داخلی، به ویژه دریاچه‌های ویکتوریا و تانگانیکا و نیاسا، صید می‌شود.
تانزانیا منابع معدنی فراوانی چون طلا، الماس، فسفات، زغال سنگ، آهن، اورانیوم، نیکل، کروم، پلاتین و قلع دارد. استخراج و صادرات گاز طبیعی هم در دهه اخیر آغاز شده‌است. تانزانیا همچنین سومین تولیدکننده بزرگ طلا در آفریقا پس از آفریقای جنوبی و غنا ست. توسعه‌نیافتگی کشور باعث شده تا بهره‌برداری از معادن با مشکل روبرو شود.
بخش صنعت عمدتا محدود به فرآوری محصولات کشاورزی و تولید کالاهای مصرفی است.
صنعت گردشگری بخش مهمی در اقتصاد تانزانیاست. دو پارک طبیعی سرنگتی و نگورونگورو شهرت جهانی دارند.
خشکسالی در سالهای آغازین سده بیست‌ویکم تولید الکتریسیته در کشور را بسیار کاهش داد، چراکه حدود ۶۰٪ برق تانزانیا توسط نیروگاه‌های برق‌آبی تامین می‌شود.
واحد پول این کشور شلینگ تانزانیا است.
مردم
زن زنگباری، دهه ۱۸۸۰
در سال ۲۰۰۶ جمعیت کشور ۳۸،۳۲۹،۰۰۰ و رشد جمعیت آن حدود ۲٪ برآورد می‌شد. پراکندگی جمعیت بسیار نامتوازن است. تراکم جمعیتی از ۱ نفر در کیلومترمربع در مناطق خشک تا ۵۳ نفر در کیلومتر مربع در مناطق کوهستانی متغیر است. بیش از ۸۰٪ مردم روستانشین‌اند.
تانزانیا، به رغم فقیربودن، از باسوادترین کشورهای آفریقایی است و بیش از ۸۵٪ مردم آن خواندن و نوشتن می‌دانند.
نژاد ۹۹٪ تانزانیایی‌ها، آفریقایی و ۱٪ نیز غیر آفریقایی از جمله آسیایی (بیشتر هندی-پاکستانی)، اروپایی و عرب می‌باشد. اکثر آفریقایی‌تبارهای تانزانیا از قبایل بانتو هستند. بزرگترین گروه قومی، سوکوما نام دارد که در جنوب دریاچه ویکتوریا سکونت دارند. دومین گروه بزرگ قومی نیاموزی است که در جنوب ناحیه سوکوماها زندگی میکنند و با مردم همسایگان شمالی خود (کنیا و اوگاندا) پیوندهای فرهنگی و زبانی دارند. ههه، بنا، گوگو، هایا، ماکونده، چاگا و نیاکیوسا قبایل بزرگ دیگرند که هر یک بیش از یک میلیون جمعیت دارند. از قبایل نیلی می‌توان به کوچ‌نشینان ماسایی و لو اشاره کرد که هر دو در شمار بیشتری در کشور همسایه یعنی کنیا هم زندگی میکنند. همچنین قبایل ساناداوه و هادزا که به زبانهای خانواده خوسا شبیه به زبان اهالی کالاهاری صحبت میکنند. در سال ۱۹۹۵ جمعیت آسیایی ۵۰،۰۰۰ نفر در سرزمین اصلی و ۴،۰۰۰ نفر در زنگبار برآورد شد. جمعیت اعراب حدود ۷۰،۰۰۰ نفر و اروپائی‌ها هم حدود ۱۰،۰۰۰ برآورد می‌شود. انقلاب ژانویه ۱۹۶۴ زنگبار که به سلطه اعراب بر این جزیره پایان داد، قتل‌عام هزاران نفر از اعراب و هندی‌ها و فرار ده‌ها هزار نفر دیگر از آنها را در پی داشت.
به رغم این تنوع قومی، توزیع نسبی قبایل در سرتاسر سرزمین و واگذاری مناصب مهم به هریک از آنها، موجب ثبات نسبی تانزانیا شده‌است.
زبان
هر یک از اقوام ساکن تانزانیا به زبان بومی سخن خویش سخن می‌گویند. در این کشور زبان رسمی وجود ندارد ولی سواحیلی زبان ملی دوفاکتو کشور است. پس از استقلال کاربرد زبان انگلیسی همچنان در برخی مسائل رسمی ادامه یافته‌است، هرچند در مسائل اداری، یا جلسات مجلس نمایندگان و دولت از آن استفاده نمی‌شود. به همین جهت انگلیسی را نمی‌توان یک زبان رسمی دوفاکتو در مفهوم مضیق آن دانست؛ و تانزانیا یکی از معدود کشورهای آفریقایی است که یک زبان محلی زبان دوران استعمار را زیر سایه خود برده‌است. البته انگلیسی هنوز در دادگاه‌های عالی استفاده می‌شود و به این اعتبار می‌توان آن را یک زبان رسمی دوفاکتو در مفهوم موسع محسوب کرد. کاربرد انگلیسی در آموزش عالی و تجارت نیز چشمگیر است.
بر اساس سیاستهای رسمی زبانی تانزانیا که در سال ۱۹۸۴ اعلام شد، سواحیلی زبان عرصه اجتماعی و سیاسی کشور و آموزش ابتدایی و آموزش بزرگسالان است. انگلیسی زبان آموزش متوسطه، دانشگاه‌ها، فناوری و دادگاه‌های عالی است. اگرچه دولت بریتانیا از کاربرد انگلیسی در تانزانیا پشتیبانی مالی می‌کند، اما استفاده از این زبان در دهه‌های اخیر کاهش یافته‌است. پیشتر در دانشگاه‌های تانزانیا معمولا دانشجویان با یکدیگر انگلیسی صحبت می‌کردند اما امروزه خارج از کلاس درس فقط از سواحیلی استفاده می‌شود و حتی در کلاسهای دانشگاه‌ها و دبیرستان‌ها هم استفاده از ترکیبی از سواحلی و انگلیسی کاملا رایج است.
از دیگر زبانهای کشور می‌توان به زبانهای هندی، به ویژه گجراتی، زبان پرتغالی که هر دو توسط سیاهان موزامبیکی و گوان‌ها استفاده می‌شود و در سطح محدودتری زبان فرانسوی در همسایگی رواندا، بوروندی و کنگو اشاره کرد. بطور تاریخی زبان آلمانی در دوران استعمار کاربرد زیادی داشت اما امروزه کمتر بازمانده‌ای از آن دوران زنده مانده‌است.
مذهب
اسلام، مسیحیت و آئینهای بومی سه دین اصلی در این کشور هستند. برآورد دقیقی از میزان پیروان هریک از این ادیان در دست نیست اما تصور می‌شود هر کدام حدود یک‌سوم از جمعیت کشور را به خود اختصاص داده‌باشند. در جزیره زنگبار جمعیت مسلمانان حدود ۹۹٪ برآورد می‌شود. اکثر مسلمانان سنی مذهب، پیرو مکتب شافعی و صوفیمسلک‌اند. اما هندی-پاکستانی‌تبارها بیشتر حنفی، یمنی‌تبارها پیرو مذهب مالکی یا حنبلی و تعدادی از آسیایی‌تبارها اسماعیلی نزاری (خوجه‌ها)، اسماعیلی مستعلوی (بهره‌ها) و شیعه دوازده امامی‌اند. مسلمانان عمانی‌تبار اغلب اباضی‌اند و گروه کوچک فعالی از احمدیه (پیروان غلام احمد قادیانی) در تانزانیا وجود دارد که هندی تبارند. به گفته برخی محققان، سه چهارم مسلمانان تانزانیا صوفی مسلک‌اند. طریقت‌های صوفیه در آنجا عبارت است از: شاذلیه (قدیمترین طریقت)، قادریه (بزرگترین طریقت)، رفاعیه، دندراویه، احمدیه یا ادریسیه و علویه.
گروه‌های کوچک هندو، بودایی و بهایی نیز در این کشور حضور دارند.
رسانه
تلویزیون زنگبار (TVZ) نخستین ایستگاه پخش تلویزیونی رنگی در آفریقا بود. دیلی نیوز قدیمیترین روزنامه کشور است که توسط دولت اداره و به انگلیسی منتشر می‌شود. علاوه بر رادیو و تلویزیون و روزنامه‌های دولتی بخش خصوصی نیز رسانه‌های مهمی در اختیار دارد؛ بیش از ۲۰ روزنامه، بیش از ۲۰ ایستگاه تلویزیونی و بیش از ۳۰ ایستگاه رادیویی. برخی از روزنامه‌ها و رادیوهای خصوصی به احزاب سیاسی تعلق دارند.
فرهنگ
مردم تانزانیا از لحاظ فرهنگی با مردمان ایرانی و اعراب عمانی خویشاوندی دارند. وجود تعداد زیادی از کلمات فارسی همچون شاه، کاکا و بابا در زبان سواحلی که یکی از زبانهای رسمی این کشور می‌باشد، نشان دهنده عمق روابط دو فرهنگ است. در خلال سالهای پایانی قرن سوم هجری تا اوایل قرن چهارم، گروه‌هایی از خانواده‌های شیرازی به زنگبار مهاجرت کردند. هنوز هم پس از گذشت قرنها در زنگبار، اصل و نسب شیرازی به نوعی نجیب زادگی محسوب می‌شود. آیین نوروز امروزه در زنگبار برگزار می‌شود.
زبان‌ها انگلیسی و سواحلی زبانهای رسمی این کشور هستند.
از آثار ایرانی در تانزانیا می‌توان به حمام ساخته شده گویا برای دختر محمد شاه قاجار، چاه آب افشاری و مسجد جزیره دلفین اشاره نمود. همچنین دو توپ غنیمت گرفته شده در نبرد هرمز (شاه عباس اول) نیز در برابر خانه عجایب تانزانیا نگهداری می‌شود.
در تانزانیا حدود چهارهزار بلوچ زندگی میکنند. | [
"دودوما",
"دارالسلام (تانزانیا)",
"زبان سواحلی",
"زبان انگلیسی",
"جمهوری",
"رئیس جمهور",
"نخست وزیر",
"جان پومبه مگوفولی",
"میزنگو پیندا",
"انگلیس",
"شیلینگ تانزانیا",
".tz",
"آفریقا",
"کنیا",
"اوگاندا",
"رواندا",
"بوروندی",
"جمهوری دمکراتیک کنگو",
"زامبیا",
"مالاوی",
"موزامبیک",
"اقیانوس هند",
"آروشا",
"زنگبار",
"تانگانیکا",
"اسلام",
"مسیحیت",
"دین",
"دوفاکتو",
"آموزش عالی",
"عرب",
"عمان",
"روآندا",
"آلمان",
"جنگ جهانی اول",
"جامعه ملل",
"بریتانیا",
"جنوب غرب آسیا",
"شیراز",
"شوشتر",
"سیراف",
"علی بن حسن شیرازی",
"آل بویه",
"عمانی",
"کائوله",
"بلوچی",
"جولیوس نیرره",
"میلتون اوبوته",
"حسن اموینی",
"بنیامین ویلیام امکاپا",
"جاکایا کی‌کوته",
"ابراهیم لیپومبا",
"جان مگوفولی",
"استانهای تانزانیا",
"استان آروشا",
"استان امبیا",
"استان امتوارا",
"استان انجومبه",
"استان ایرینگا",
"استان پوانی",
"استان تابورا",
"استان تانگا",
"استان دودوما",
"استان روکاوا",
"استان روووما",
"استان سونگوه",
"استان سیمیو",
"استان سینگیدا",
"استان شینیانگا",
"استان کاتاوی",
"استان کاگرا",
"استان کلیمانجارو",
"استان کیگوما",
"استان گیتا",
"استان لیندی",
"استان مارا",
"استان مانیارا",
"استان موانزا",
"استان موروگورو",
"استان زنگبار شهری غربی",
"استان پمبای شمالی",
"استان پمبای جنوبی",
"استان اونگوجای شمالی",
"استان اونگوجای جنوبی",
"دریاچه تانگانیکا",
"کنگو",
"دریاچه ویکتوریا",
"فلات",
"کلیمانجارو",
"خط استوا",
"اونگوجا",
"پمبا",
"مافیا (جزیره)",
"دریاچه نیاسا",
"مجمع‌الجزایر",
"آبشارهای کالامبو",
"خلیج منای",
"کشاورزی",
"تولید ناخالص داخلی",
"قهوه",
"پنبه",
"چای",
"توتون",
"بادام هندی",
"کنف",
"نارگیل",
"میخک",
"ماهی",
"شرق آفریقا",
"طلا",
"الماس",
"زغال سنگ",
"آهن",
"پلاتین",
"قلع",
"گاز طبیعی",
"آفریقای جنوبی",
"غنا",
"صنعت",
"گردشگری",
"سرنگتی",
"نگورونگورو",
"خشکسالی",
"الکتریسیته",
"نیروی برق‌آبی",
"آفریقایی",
"سوکوما",
"نیاموزی",
"ماسایی",
"خوسا",
"کالاهاری",
"زبان رسمی",
"زبان سواحیلی",
"زبان ملی",
"مجلس نمایندگان",
"آموزش متوسطه",
"دانشگاه",
"گجراتی",
"زبان پرتغالی",
"زبان فرانسوی",
"زبان آلمانی",
"سنی",
"شافعی",
"صوفی",
"حنفی",
"مالکی",
"حنبلی",
"اسماعیلی",
"شیعه دوازده امامی",
"اباضی",
"احمدیه",
"شاذلیه",
"قادریه",
"رفاعیه",
"هندو",
"بودایی",
"بهایی",
"روزنامه",
"آیین",
"نوروز",
"حمام کدیچی",
"محمد شاه قاجار",
"افشار",
"مسجد",
"دلفین",
"نبرد هرمز",
"شاه عباس اول",
"خانه عجایب",
"بلوچ"
] | [
"تانزانیا",
"آفریقای شرقی",
"اعضاء اتحادیه کشورهای همسود",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۶۴ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۶۴ (میلادی) در تانزانیا",
"جمهوری‌ها",
"کشورها و سرزمین‌های انگلیسی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های سواحیلی‌زبان",
"کشورهای آفریقا",
"کشورهای اقیانوس هند",
"کشورهای توسعه‌نیافته",
"کشورهای عضو اتحادیه آفریقا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"ایرانیان در آفریقا"
] |
2,670 | جمهوری چک | 2 | 7,207 | 0 | [
"جمهوري چك",
"چِک (کشور)",
"کشور چک",
"دولت جمهوری چک",
"دولت جمهوري چك",
"چِك (كشور)",
"كشور چك"
] | false | 7,088 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "Česká republika, Česko"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری چک"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "جمهوری چک"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag_of_the_Czech_Republic.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of arms of the Czech Republic.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "«''Pravda vítězí''» «چیرگی حقیقت»"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "''[[Kde domov můj?]]'' «خانه‌ام کجاست؟»"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "EU-Czech Republic.svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[پراگ]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "50"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "05"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "14"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "28"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[پراگ]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[چکی/زبان چک]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس‌جمهور]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[میلوش زمان]][[بوهوسلاو سوبوتکا]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "انحلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "۵-[[چکسلواکی]] ۴-[[یگانگی چکسلواکی]] ۳-[[فروپاشی امپراتوری اتریش-مجارستان]] ۲-[[دوک نشین بوهم چک]] ۱-[[امپراتوری مقدس روم]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۱ ژانویه]] [[۱۹۹۳]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۷۸،۸۶۶"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۱۶"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۱۰،۲۳۰،۰۶۰"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۷۸"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۳۲"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۷۷"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "[[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۲۶۵،۸۸۰ بیلیون دلار"
},
{
"Item1": "رتبه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۳۹"
},
{
"Item1": "سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۲۱،۰۴۰"
},
{
"Item1": "رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۳۳"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "[[۲۰۰۶]]"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۸۹۷"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۳۵"
},
{
"Item1": "وضع شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "بالا"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[کرونا چک]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "CZK"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "CET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "CEST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۱"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۲"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.cz]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۴۲۰"
}
],
"Title": "کشور"
} | جمهوری چک کشوری واقع در اروپای مرکزی و یکی از اعضای اتحادیه اروپا است. این کشور در تاریخ اول ژانویه ۱۹۹۳ و به دنبال تقسیم کشور چکسلواکی سابق پدید آمد. پایتخت و بزرگترین شهر آن شهر پراگ است با وجودی که عضو اتحادیه اروپا است واحد پول آن کرونا است.
جمعیت جمهوری چک ۱۰ میلیون و پانصد هزار نفر و زبان رسمی این کشور چکی است که از زبانهای اسلاوی است. شهر پراگ ۱٫۳ میلیون نفر جمعیت دارد. جمهوری چک به دریا راه ندارد و سه ناحیه تاریخی بوهم، موراوی، و بخش کوچکی از سیلزی را شامل می‌شود. مردم چک از تبار اسلاو و از مردمان هندواروپایی هستند.
مردم چک به‌طور تاریخی به عنوان «بی‌اعتنا به مذهب» توصیف شده‌اند و این کشور کم‌مذهبی‌ترین مردم را در جهان دارد. در سرشماری سال ۲۰۱۱ میلادی، ۴۵٫۲ درصد پاسخی به پرسش در مورد دین خود ندادند و ۳۴٫۲ درصد نیز گفتند که بی‌دین هستند. ۱۰٫۳ درصد از مردم این کشور مسیحی از شاخه کاتولیک رومی هستند و ۹٫۴ درصد نیز باورهای دیگر را دنبال میکنند.
در یک نظرسنجی سال ۲۰۰۵ میلادی ۱۰ درصد از مردم چک گفتند که به وجود خدا باور دارند.
جمهوری چک نخستین کشور از اعضای پیشین کمکان است که بنا به گزارش بانک جهانی در زمره کشورهای توسعه‌یافته قرار گرفته‌است. این کشور همچنین بالاترین شاخص توسعه انسانی را در اروپای مرکزی و اروپای شرقی داراست. جمهوری چک همچنین چهارمین کشور در اروپا از نظر برقراری صلح و آشتی و دموکرات‌ترین کشور در منطقه خود است.
جغرافیا
راست
جمهوری چک کشوری محصور به خشکی است که در اروپای مرکزی واقع شده‌است و از نظر تاریخی به سه ناحیه بوهم، موراویا، و سیلزی تقسیم می‌شود. بیشتر مرزهای جمهوری چک از مناطق کوهستانی تشکیل شده‌اند. در مرزهای جنوب غرب جنگل بوهم، در شمال غرب کوهستان ارتس، و در شمال کشور ناحیه زودت و کوهستان کرکونوشه (Krkonoše) قرار گرفته‌است. آبهای روان در سرزمین چک پس از گذر از دیگر کشورها به سه دریا یعنی دریای شمال، دریای بالتیک و دریای سیاه می‌ریزند.
جمهوری چک سرزمین متنوعی دارد. منطقه بوهم که در غرب کشور واقع شده توسط رودهای البه (چکی: Labe) و مولداو (چکی: Vltava) آبیاری می‌شود و کوهستان‌های کم‌ارتفاع کرکونوشه و زودت آن را احاطه کرده‌اند. بلندترین نقطه کشور یعنی اسنیژکا (Sněžka) که ۱۶۰۲ متر ارتفاع دارد در همین منطقه و در مرز بوهم با لهستان واقع شده‌است. اسنیژکا در زبان چکی به معنای «برف‌پوش» است.
موراویا که بخش شرقی کشور را تشکیل می‌دهد نیز منطقه‌ای پر از تپه و ماهور است. این منطقه توسط رودخانه موراوا آبیاری می‌شود و سرچشمه رود اودر (چکی: Odra) نیز در این ناحیه قرار دارد. مرز شرقی موراویا از کوهستان بسکید و کارپات سفید تشکیل شده‌است. تنها مرز چک با اتریش کوه‌های کمی دارد و عمدتا با رود تایا (چکی: Dyje دیه) مشخص شده‌است.
کم‌ارتفاع‌ترین نقطه جمهوری چک با ۱۱۵ متر ارتفاع هژنسکو (Hřensko) نام دارد و در محلی واقع شده که رودخانه البه کشور را ترک می‌کند.
سیاست
نظام سیاسی جمهوری چک یک دموکراسی نیابتی پارلمانی چندحزبی است که نخست‌وزیر در آن رئیس کشور تلقی می‌شود. پارلمان این کشور دو مجلسی است و اعضای مجلس نمایندگان ۲۰۰ نفر و اعضای مجلس سنا ۸۱ نفر هستند. در آخرین انتخابات سنای این کشور ائتلاف حاکم حزب سوسیال دموکرات چک (ČSSD)، آنو ۲۰۱۱ و اتحادیه مسیحی و دموکراتیک (KDU-ČSL) اکثریت سنا را در دست خود حفظ کردند.
فرهنگ
مردم چک به زبان چکی سخن می‌گویند. اکثریت مردم این جمهوری بی‌دین‌اند. بعد از پراگ، برنو، پلزن، استراوا و لیبه رتس از شهرهای مهم این کشورند. دانشگاه بزرگ چارلز دانشجویان بسیاری را از نقاط گوناگون جهان به این کشور کوچک کشانده؛ از جمله دانشجویان زیادی از ایران که اکثرا در رشته پزشکی تحصیل می‌کند.
ادبیات و هنر
فرانتز کافکا اگر چه آثارش را به آلمانی می‌نوشت اما همه عمر در پراگ و منطقه بوهمیا زندگی کرد.
واسلاو هاول نخستین رئیس جمهوری چک خود نمایشنامه‌نویس مشهوری است.
داوید چرنی مجسمه‌ساز جوان چک است که کارهایش اغلب جنجالی است.
میلان کوندرا نویسنده چک که از سال ۱۹۷۵ در فرانسه زندگی می‌کند و از سال ۱۹۸۱ یک شهروند فرانسوی شده‌است.
بهومیل هرابال زاده ۲۸ مارس ۱۹۱۴ در برنو، درگذشته ۳ فوریه ۱۹۹۷ در پراگ. میلان کوندرا او را بهترین نویسنده معاصر چک خوانده‌است.
تقسیمات کشوری
جمهوری چک از سال ۲۰۰۰ میلادی به ۱۳ پروینسیک (به چکی: kraje، به انگلیسی: region) تقسیم شده‌است.
هر یک از این مناطق یک شورای منطقه‌ای (krajské zastupitelstvo) و یک رئیس شورای منطقه‌ای (hejtman) برای خود انتخاب می‌کند.
نقشه جمهوری چک به تفکیک منطقه‌ها.
(پلاک خودرو)
منطقه
مرکز
جمعیت (برآورد ۲۰۰۴)
جمعیت (برآورد ۲۰۱۰)
A
، پایتخت (Hlavní město Praha)
۱،۱۷۰،۵۷۱
۱،۲۵۱،۰۷۲
S
(Středočeský kraj)
مرکز اداری‌اش: پراگ
۱،۱۴۴،۰۷۱
۱،۲۵۶،۸۵۰
C
(Jihočeský kraj)
چسکه بودیوویتسه
۶۲۵،۷۱۲
۶۳۷،۷۲۳
P
(Plzeňský kraj)
پلزن
۵۴۹،۶۱۸
۵۷۱،۸۳۱
K
(Karlovarský kraj)
کارلووی واری
۳۰۴،۵۸۸
۳۰۷،۳۸۰
U
(Ústecký kraj)
اوستی ناد لابم
۸۲۲،۱۳۳
۸۳۵،۸۱۴
L
(Liberecký kraj)
لیبرتس
۴۲۷،۵۶۳
۴۳۹،۴۵۸
H
(Královéhradecký kraj)
هرادتس کرالووه
۵۴۷،۲۹۶
۵۵۴،۳۷۰
E
(Pardubický kraj)
پاردوبیتسه
۵۰۵،۲۸۵
۵۱۶،۷۷۷
M
(Olomoucký kraj)
الوموتس
۶۳۵،۱۲۶
۶۴۱،۵۵۵
T
(Moravskoslezský kraj)
استراوا
۱،۲۵۷،۵۵۴
۱،۲۴۴،۸۳۷
B
(Jihomoravský kraj)
برنو
۱،۱۲۳،۲۰۱
۱،۱۵۲،۸۱۹
Z
(Zlínský kraj)
زلین
۵۹۰،۷۰۶
۵۹۰،۵۲۷
J
(Vysočina)
ییهلاوا
۵۱۷،۱۵۳
۵۱۴،۸۰۵
شهرها
مردم
در جمهوری چک بخش تقریبا وسیعی به نام ایالت زودت وجود دارد که اهالی آن آلمانی بوده‌اند. نزدیک به یک سوم از این کشور را شامل می‌شود و در تمام نواحی چک به خصوص اطراف مرز با آلمان ساکن‌اند. زودت از ایالت تاریخی آلمان بود که در دوره حکومت رایش سوم برای مدتی به آلمان الحاق شد.
اقتصاد
به سبب وجود نیروی کار فوق‌العاده ماهر، این کشور به قدرت صنعتی کشورهای بلوک شرق سابق تبدیل شد. این کشور که در قلب اروپا واقع شده، دارای تابستانهای خنک و زمستان‌های سرد و مرطوب بوده، و میزان بارندگی آن بسیار زیاد است. کشاورزی در اقتصاد کشور، نقش مهمی به عهده دارد، و عمده محصولات آن، جو و چغندر قند می‌باشد. دامداری و جنگل‌داری نیز در این کشور متداول است. کارخانه ماشین‌سازی اشکودا، صنعت تولید آبجو و الکل و کارخانه‌های تولید کریستال کمک بسیاری به اقتصاد پویای این جمهوری می‌کند. صنعت گردشگری و طبیعت زیبای این کشور سالانه جمعیت بسیاری را میهمان خود می‌کند. از صادرات جمهوری چک، می‌توان به سنگ آهن و زغال سنگ اشاره کرد. جمهوری چک، هم‌اکنون، در حال گذر از نظام اقتصاد کمونیستی، به سمت بازار آزاد و خصوصی‌سازی صنعت و کشاورزی است.
آشپزی
سوویچکوا نا اسمتانیه (Svíčková na smetaně)، راسته سس‌زده گاو، از غذاهای اصیل چکی است که با نان‌های خمیری سفید به نام کندلیکی سرو می‌شود.
در آشپزی چکی تمرکز، بر استفاده از گوشت است. گوشت خوک، گاو، مرغ استفاده زیادی دارد و در کنار آن غذاهای مختلفی نیز با گوشت غاز، اردک، و خرگوش تهیه می‌شود.
از ماهی در آشپزی چکی کم استفاده می‌شود، به استثنای مراسم کریسمس که در آن هنگام مردم چک ماهی قزل‌آلای تازه و کپور می‌خورند.
نانی خمیری که بدون مخمر تهیه شده و به صورت قطعات گرد بریده می‌شود به نام «کندلیکی» معروف است استفاده زیادی در غذاهای چکی دارد و با انواع گولاش خورده می‌شود. کیک‌های شکلاتی و میوه‌ای مانند دیگر کشورهای اروپای مرکزی، در جمهوری چک نیز از دسرهای مورد علاقه هستند.
آبجو چک دارای سابقه‌ای طولانی و مهم است. نخستین آبجوسازی در این کشور از سال ۱۱۱۸ میلادی به‌وجود آمد و جمهوری چک، امروزه دارای بالاترین مصرف سرانه آبجو در جهان است. آبجو از نوع پیلزنر که خاستگاه آن شهر پلزن است و همچنین آبجویی که در شهر چسکه بودیویتسه (به آلمانی: بودوایز) تهیه می‌شود از آبجوهای معروف این کشور هستند. نام آبجوی آمریکایی بادوایزر نیز به همین شهر اشاره دارد.
منطقه جنوب موراویا از قرون وسطی شراب تولید می‌کند و حدود ۹۴ درصد از باغهای انگور جمهوری چک در موراویا قرار دارد. گذشته از نوشیدنی ودکامانند با طعم میوه به نام اسلیوویتسه، آبجو و شراب، جمهوری چک مشروب مخصوص به‌خودی نیز به نام بخروفکا تولید می‌کند. از نوشیدنی‌های کولا-مانند تولید محل می‌شود به کوفالا اشاره کرد.
بهار پراگ | [
"خانه‌ام کجاست؟",
"پراگ",
"زبان چک",
"جمهوری",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"میلوش زمان",
"بوهوسلاو سوبوتکا",
"چکسلواکی",
"سرزمین‌های چک",
"اتریش-مجارستان",
"دوک نشین بوهم",
"امپراتوری مقدس روم",
"۱ ژانویه",
"۱۹۹۳ (میلادی)",
"۲۰۰۸ (میلادی)",
"۲۰۰۶ (میلادی)",
"کرونا چک",
".cz",
"کشور",
"اتحادیه اروپا",
"پایتخت",
"کرون چک",
"زبان چکی",
"زبانهای اسلاوی",
"بوهم",
"موراوی",
"سیلزی",
"اسلاو",
"مردمان هندواروپایی",
"کمکان",
"بانک جهانی",
"کشورهای توسعه‌یافته",
"شاخص توسعه انسانی",
"موراویا",
"کوهستان ارتس",
"زودت",
"کرکونوشه",
"البه",
"مولداو",
"اسنیژکا",
"اودر",
"بسکید",
"کارپات سفید",
"تایا",
"هژنسکو",
"دموکراسی نیابتی",
"نظام پارلمانی",
"نظام چندحزبی",
"نخست‌وزیر جمهوری چک",
"رئیس کشور",
"پارلمان جمهوری چک",
"دو مجلسی",
"انتخابات سنای چک (۲۰۱۶)",
"حزب سوسیال دموکرات چک",
"برنو (جمهوری چک)",
"پلزن",
"استراوا",
"لیبه رتس",
"دانشگاه چارلز پراگ",
"فرانتز کافکا",
"بوهمیا",
"واسلاو هاول",
"داوید چرنی",
"میلان کوندرا",
"منطقه (تقسیمات کشوری)",
"پلاک خودرو",
"چسکه بودیوویتسه",
"کارلووی واری",
"اوستی ناد لابم",
"لیبرتس",
"هرادتس کرالووه",
"پاردوبیتسه",
"الوموتس",
"زلین",
"ییهلاوا",
"اشکودا",
"آبجو",
"کریستال",
"کنودل",
"اردک",
"قزل‌آلا",
"کپور",
"گولاش",
"پیلزنر",
"چسکه بودیویتسه",
"بادوایزر",
"اسلیوویتسه",
"بخروفکا",
"کوفالا",
"بهار پراگ"
] | [
"جمهوری چک",
"اروپای مرکزی",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۹۳ (میلادی)",
"جمهوری‌ها",
"کشورها و سرزمین‌های اسلاوی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های چک‌زبان",
"کشورهای اروپایی",
"کشورهای عضو اتحادیه اروپا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو ناتو",
"کشورهای محصور در خشکی",
"لیبرال دموکراسی"
] |
2,671 | جیبوتی | 2 | 281 | 0 | [
"جمهوری جیبوتی",
"جيبوتي",
"جمهوري جيبوتي"
] | false | 172 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "Jomhuriye JibutiRépublique de Djibouti"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری جیبوتی"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "جیبوتی"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Djibouti.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat_of_arms_of_Djibouti.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "«یکپارچگی، برابری، آشتی»"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[جیبوتی]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Location Djibouti AU Africa.svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[جیبوتی]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "۱۱"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "۳۶"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "۴۳"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "۱۰"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[جیبوتی]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[عربی]]، [[فرانسوی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری نیمه‌ریاستی]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "[[رئیس‌جمهور]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[اسماعیل عمر غیله]][[عبدالقادر کمال محمد]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[فرانسه]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "۲۷ ژوئن ۱۹۷۷"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۲۳،۲۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۴۹ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۰٫۰۹"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "سرشماری ۲۰۰۹"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۸۱۸،۱۵۹"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۶۰ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۳۷٫۲"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۶۸ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "فرانک"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "DJT"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "EAT"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "DST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۳"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۳"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "dj."
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۲۵۳"
}
],
"Title": "کشور"
} | جمهوری جیبوتی (عربی: جمهوریه جیبوتی، فرانسوی: République de Djibouti) کشوری است در شاخ آفریقا.
پایتخت این کشور شهر جیبوتی با ۴۰۰،۰۰۰ نفر جمعیت می‌باشد.
جمهوری جیبوتی با ۲۴ هزار کیلومتر مربع مساحت، در شرق قاره آفریقا مستقر است. جیبوتی با ۸۱۸،۱۵۹ نفر جمعیت در سرشماری سال ۲۰۰۹ و ۲۳،۲۰۰ کیلومتر مربع مساحت از کوچک‌ترین و کم‌جمعیت‌ترین کشورهای آفریقاست. ۹۴ درصد از مردم جیبوتی مسلمان و اهل تسنن هستند. زبان رسمی مردم این کشور عربی و فرانسوی است، ولی عمده مردم به زبان قبایل محلی با یکدیگر صحبت میکنند.
دسترسی آسان جیبوتی به آبهای بینالمللی از یکسو، و ارتباط زمینی آن با کشورهای مرکزی قاره آفریقا از سوی دیگر، بر اهمیت راهبردی آن افزوده‌اند.
خاک جیبوتی مساعد برای کشاورزی نیست و مراتع طبیعی کمتر از ۵ درصد از خاک این کشور را تشکیل می‌دهند.
جیبوتی از اعضای اتحادیه آفریقا و اتحادیه عرب است. جیبوتی به پیمانهای بینالمللی تغییرات آب وهوا، بیابان‌زدایی، حفظ محیط زیست، قانون دریاها، حراست از لایه ازون و مقررات کشتیرانی پایبند است.
تاریخ
این کشور از مستعمرات فرانسه بوده‌است که در اصل سومالی‌لند فرانسه نامیده می‌شده‌است. جیبوتی در روز ۲۷ ژوئن ۱۹۷۷ از فرانسه اعلام استقلال کرد و به جمهوری جیبوتی تغییر نام داد. جنگهای قومی بین عفار و ایساس (سومالیایی‌نژادها) بعد از استقلال نیز در جیبوتی ادامه داشت، تا اینکه بالاخره در سال ۱۹۹۴ موافقتنامه صلح میان اقوام درگیر جیبوتی به امضا رسید.
سیاست
حزب (RPP) تنها حزب سیاسی جیبوتی بین سالهای ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۳ بود، در سال ۱۹۹۳ انتخابات به صورت چندحزبی در جیبوتی برگزار شد که حسن گولد آپتیدون که از ایساس بود به رئیس‌جمهوری انتخاب شد، بارکاد گوراد هامودو که از عفار بود در همین سال نخست‌وزیر جیبوتی شد. از سال ۱۹۹۹ اسماعیل عمر حیله به عنوان رئیس‌جمهور و در سال ۲۰۰۱ نیز دلیطه محمد دلیطه به سمت نخست‌وزیر منصوب شدند.
تعداد زیادی از آوارگان اتیوپی و سومالی در این کشور زندگی میکنند. تا سال ۱۹۹۱ شورش ارتشیان بر قسمت‌هایی از جیبوتی حکمفرما بود.
جیبوتی علاوه بر سازمان ملل، در بانک توسعه آفریقا، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، گروه ۷۷، بانک بینالمللی ترمیم و توسعه، سازمان بینالمللی هواپیمایی کشوری، جامعه بینالمللی توسعه، بنگاه مالی بینالمللی، سازمان بینالمللی کار، صندوق بینالمللی پول، سازمان بینالمللی ارتباطات دور ماهواره‌ای، سازمان بینالمللی پلیس جنایی، اتحادیه بینالمللی ارتباطات دور، جنبش عدم تعهد، سازمان جهانی بهداشت، سازمان جهانی مالکیت معنوی و سازمان جهانی تجارت عضویت دارد.
جغرافیا
250px
جمهوری جیبوتی کشوری است واقع در شمال شرق آفریقا، در کنار خلیج عدن و دریای سرخ، بین اریتره و سومالی.
جیبوتی از شرق با اریتره، از جنوب و غرب با اتیوپی و از جنوب شرقی با سومالی همسایه است و بقیه مرزهای آنها در کنار خلیج عدن و دریای سرخ قرار گرفته‌است.
مساحت جیبوتی ۲۳،۲۰۰ کیلومتر مربع و جمیعت آن ۴۹۶،۳۷۴ نفر است. از شهرهای مهم جیبوتی می‌توان، علی سبیح ۸۰۰۰ نفر، تاجوارا ۲۵۰۰۰ نفر و دخیل با جمعیت ۳۰۰۰۰ نفر را نام برد.
حدود ۲۲ هزار و ۹۸۰ کیلومتر مربع از خاک این سرزمین در مناطق خشکی و بقیه در زیر آب قرار دارد. جیبوتی از سمت جنوب به طول ۵۸ کیلومتر با سومالی، از سمت غرب به طول ۳۴۹ کیلومتر با اتیوپی و از سمت شمال به طول ۱۰۹ کیلومتر با اریتره مرز مشترک دارد. بخش شرقی جیبوتی ۳۱۴ کیلومتر از ساحل خلیج عدن را تشکیل می‌دهد.
جیبوتی از دو بخش کوهستانی و فلاتی تشکیل شده و ارتفاعات شمالی آن تا حدودی پرباران است، ولی در نقاط دیگر آن فقط هنگام وزش بادهای موسمی، بارندگی صورت میگیرد. این سرزمین در سایر مناطق آب و هوای گرم و سوزان دارد. پستترین نقطه جیبوتی در منطقه «عسل» حد اقل ۱۵۵ متر پایینتر از سطح آبهای بینالمللی است و ارتفاع بلندترین نقطه این کشور در تپه‌های «موسی علی» به ۲ هزار و ۲۸ متر می‌رسد.
200px
جیبوتی به لحاظ فرورفتگی آب خلیج عدن در خاک خود، حایز اهمیت ویژه‌ای است و در دادوستدهای سیاسی و اقتصادی منطقه شرق آفریقا، جزو کشورهای راهبردی به‌شمار می‌آید.
نیروی نظامی
ارتش جیبوتی، الجیش الجیبوتی یا Ciidanka Jabuuti متشکل از ۱۶ هزار نفر نیروی بومی و ۹۵۰۰ نفر ذخیره است که در شاخه‌های دریای، هوایی و زمینی به دفاع از این کشور مشغول هستند. فرمانده ارشد آن پرزیدنت اسماعیل عمر گوتله رئیس‌جمهور وقت جیبوتی می‌باشد. از جمله بزرگترین حامیان ارتش جیبوتی کشورهایی همچون ایالت متحده، فرانسه، ایتالیا، ژاپن و چین هستند. به گفته کارشناسان ارتش جیبوتی که تمرکز ویژه‌ای روی نیروی دریای خود دارد یکی از بازیگران مهم تنگه باب المندب است. نیروی دریایی آن از سال ۲۰۱۶ به دلیل انجام ماموریت‌های کنترلی وارد این تنگه و دریای سرخ شده‌اند و با حمایت مستقیم مالی و اطلاعاتی عربستان سعودی مشغول مقابله دریایی با قایق‌های جنگی شبه نظامیان حوثی تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران است. از ماموریت‌های برون مرزی ارتش جیبوتی می‌توان به برقراری نظم در کشور سومالی و سودان اشاره کرد که طبق بیانیه سازمان ملل جیبوتی به همراه سه کشور دیگر وظیفه برقراری امنیت بخشهایی از کشورهای نامبرده را دارند. اولین کمک نظامی جیبوتی به حفظ صلح سازمان ملل در سال ۲۰۱۰ در دارفور، سودان بود.
در حال حاضر این کشور روابط گسترده نظامی خود را با ارتش چین برقرار کرده و سربازانش در پایگاه بزرگ این کشور تحت آموزش مستشاران چینی قرار دارند.
تقسیمات کشوری
220px
+ منطقه‌های جیبوتی
منطقه
مساحت (km 2 )
جمعیت (۲۰۱۰)
مرکز
منطقه علی صبیح،
(Région dAli Sabieh)
۲،۲۰۰
۷۱،۶۴۰
علی صبیح
منطقه عرتا،
(Région dArta)
۱،۸۰۰
۴۰،۱۶۳
ارتا، جیبوتی
منطقه دخیل،
(Région de Dikhil)
۷،۲۰۰
۸۳،۴۰۹
دخیل
جیبوتی،
(Ville de Djibouti)
۲۰۰
۵۲۹،۹۰۰ (۲۰۱۵)
جیبوتی
منطقه اوبوک،(Région dObock)
۴،۷۰۰
۳۶،۰۸۳
اوبوک
منطقه تاجوره،
(Région de Tadjourah)
۷،۱۰۰
۸۴،۰۴۱
تاجوره
اقتصاد
واحد پول جیبوتی فرانک با واحد جزء (سانتیم) نام دارد.
از نظر صادراتی، صادرات جیبوتی را فراورده‌های کشاورزی تشکیل می‌دهد، گوشت شتر و گوسفند و میوه و سبزیجات در رده مهمترین تولیدات بخش کشاورزی و دامپروری جیبوتی قرار دارند.
این کشور از لحاظ ذخایر معدنی در فقر شدید به سر می‌برد و کانی باارزشی ندارد.
این کشور به عنوان یک منطقه آزاد تجاری-صنعتی در شمال شرقی قاره آفریقا، اساس اقتصاد خود را بر مبنای ارائه خدمات بازرگانی به سایر کشورها بنا نهاده‌است.
ترانزیت کالا و خدمات ترابری محموله‌های عبوری از خلیج عدن، منبع درآمد اصلی مردم جیبوتی را تشکیل می‌دهد و بخش صنعت و کشاورزی این کشور چندان رونقی ندارد.
نرخ تولید ناخالص داخلی جیبوتی در پایان سال ۲۰۰۲ به حدود ۵۸۶ میلیون دلار رسید. نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشور یک دهم درصد است، درحالی‌که میانگین نرخ یادشده در فاصله سالهای ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۸ حدود ۱٫۳ درصد بود.
جیبوتی کشور تقریبا فقیری است و درآمد سرانه ملی آن به ۱۴۰۰ دلار در سال می‌رسد. از سوی دیگر، حدود ۵۰ درصد از جمعیت این سرزمین، زیر خط فقر زندگی میکنند و نرخ بالای بیکاری (۴۰ تا ۵۰ درصد) بزرگترین مشکل اقتصادی جیبوتی به‌شمار می‌رود.
فراورده‌های کشاورزی حدود ۳ درصد، صنعتی ۱۰ درصد و فعالیت‌های خدماتی بیشتر از ۸۷ درصد تولید ناخالص جیبوتی را تشکیل می‌دهند.
جیبوتی حدود ۲ درصد نرخ تورم و بالغ بر ۲۸۲ هزار نفر نیروی کار دارد. همچنین، ظرفیت تولید انرژی الکتریکی جیبوتی به ۱۸۰ میلیون کیلووات ساعت می‌رسد.
کشور جیبوتی با دریافت حق تردد از کشتی‌ها و نفتکش‌هایی که از تنگه باب‌المندب گذر میکنند بخشی از بودجه خود را تامین می‌کند.
مردم
حدود ۹۴٪ مردم این کشور مسلمان و ۶٪ مسیحی می‌باشند.
۴۶ ٪ نژاد مردم جیبوتی را ایساس یا سومالیایی تبارها، ۳۵ ٪ را عفار و ۱۱ ٪ را نیز عرب تشکیل می‌دهند، غالب مسلمانان این کشور مسلمان سنی (شافعی) و درصدی هم اهل فرقه صوفیه هستند. عربی و فرانسوی دو زبان رسمی مردم جیبوتی هستند.
زبانهای رسمی آن عربی و فرانسوی است اما بیشتر مردم به دو زبان عفاری و سومالی صحبت میکنند. دو قوم اصلی ساکن این کشور عفارها و سومالی‌ها هستند بقیه جمعیت هم اروپایی (عمدتا فرانسوی و ایتالیایی، عرب و اتیوپیایی می‌باشند.
هم‌اینک نزدیک به ۸۳٫۱ درصد از جمعیت جیبوتی در مناطق شهری ساکن هستند.
کمبود امکانات بهداشتی و دارویی از یک طرف، و شیوع گسترده بیماریهای مرگبار مانند هپاتیت، ایدز، حصبه و وبا از سوی دیگر، رشد مرگ‌ومیر نوزادان جیبوتی را به همراه داشته‌است.
تصاویری از جیبوتی | [
"سرود ملی جیبوتی",
"جیبوتی (شهر)",
"زبان عربی",
"زبان فرانسوی",
"جمهوری نیمه‌ریاستی",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"اسماعیل عمر غیله",
"عبدالقادر کمال محمد",
"فرانسه",
"شاخ آفریقا",
"شهر جیبوتی",
"لایه ازون",
"سومالی‌لند فرانسه",
"۲۷ ژوئن",
"۱۹۷۷ (میلادی)",
"حسن گولد آپتیدون",
"بارکاد گوراد هامودو",
"اسماعیل عمر حیله",
"دلیطه محمد دلیطه",
"اریتره",
"اتیوپی",
"سومالی",
"خلیج عدن",
"دریای سرخ",
"علی سبیح",
"تاجوارا",
"دخیل",
"فلات",
"اسماعیل عمر گوتله",
"ایالت متحده",
"ایتالیا",
"ژاپن",
"چین",
"باب المندب",
"عربستان سعودی",
"نظامیان حوثی",
"جمهوری اسلامی ایران",
"سودان",
"سازمان ملل",
"دارفور",
"ارتش چین",
"منطقه علی صبیح",
"علی صبیح",
"منطقه عرتا",
"ارتا، جیبوتی",
"منطقه دخیل",
"منطقه اوبوک",
"اوبوک",
"منطقه تاجوره",
"تاجوره",
"شتر",
"کانی",
"کیلووات",
"تنگه باب‌المندب",
"زبان عفاری",
"زبان سومالی",
"قوم عفار",
"قوم سومالی"
] | [
"جیبوتی",
"اتحادیه عرب",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۷۷ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۷۷ (میلادی) در جیبوتی",
"جمهوری‌ها",
"خلیج عدن",
"شاخ آفریقا",
"کشورها و سرزمین‌های عربی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های فرانسوی‌زبان",
"کشورهای آفریقا",
"کشورهای توسعه‌نیافته",
"کشورهای عضو اتحادیه آفریقا",
"کشورهای عضو اتحادیه عرب",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی",
"کشورهای عضو فرانسه‌زبانی",
"مستعمره‌های پیشین فرانسه"
] |
2,672 | دانمارک | 2 | 2,121 | 0 | [
"دانمارك",
"پادشاهی دانمارک",
"دنمارک",
"دنمارك",
"پادشاهي دانمارك"
] | false | 1,846 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "Kongeriget Danmark"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "پادشاهی دانمارک"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "دانمارک"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Denmark.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "National Coat of arms of Denmark.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "(سلطنتی): \"یاری ایزد، مهر مردم، نیرومندی دانمارک\""
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[سرزمینی است دوست‌داشتنی]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "EU-Denmark.svg"
},
{
"Item1": "زیرنویس نقشه",
"Item2": "دانمارک در اتحادیه اروپا"
},
{
"Item1": "نقشه۲",
"Item2": "Kingdom of Denmark (orthographic projection).svg"
},
{
"Item1": "زیرنویس نقشه۲",
"Item2": "پادشاهی دانمارک"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[کپنهاگ]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "۵۵"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "۴۳"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "۱۲"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "۳۴"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[کپنهاگن]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان دانمارکی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[پادشاهی مشروطه]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[ملکه]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[مارگارت دوم]][[لارس لوکه راسموسن]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "تثبیت"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۹۸۰ (میلادی)]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۴۳،۰۹۴"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۳۴ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۱٫۶"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۷]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۵،۴۴۷،۰۸۴"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۰۹ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۲۸٫۴۸"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۷۸ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "[[۲۰۰۶]]"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۱۹۸٫۵ میلیارد [[دلار]]"
},
{
"Item1": "رتبه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۴۵ام"
},
{
"Item1": "سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۳۷،۰۰۰ [[دلار]]"
},
{
"Item1": "رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۶ام"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "[[۲۰۰۴]]"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۹۴۳"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۱۵ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[کرون دانمارک]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "DKK"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "CET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "CEST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۱"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۲"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.dk]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۴۵"
}
],
"Title": "کشور"
} | پادشاهی دانمارک کشوری است در شمال اروپا و پایتخت آن کپنهاگ است.
جمعیت این کشور ۵٫۵ میلیون نفر و زبان رسمی آن دانمارکی است. زبانهای فاروئی، گرینلندی و آلمانی نیز به عنوان زبانهای محلی در این کشور رسمیت دارند.
واحد پول این کشور کرون دانمارک است و با اینکه این کشور در سال ۱۹۷۳ به اتحادیه اروپا پیوسته اما به حوزه یورو نپیوسته‌است. ۸۰٫۴ درصد مردم دانمارک مسیحی لوتری هستند.
جزایر فارو و گرینلند بخشی از پادشاهی دانمارک به‌شمار می‌آیند اما به ترتیب در سالهای ۱۹۴۸ و ۱۹۷۹ به آنها خودگردانی اعطا شده‌است. دانمارک جنوبی‌ترین کشور اسکاندیناوی است و تنها مرزی که دارد با کشور آلمان است. پلی دریایی به نام پل اورسوند، دانمارک را به سوئد متصل می‌کند.
دانمارک از اعضای موسس سازمان ملل و ناتو است. کشور دانمارک دارای دولت رفاه‌است و از نظر کم بودن اختلاف درآمد مردم، در رتبه اول جهان قرار دارد. دانمارک از نظر درآمد سرانه در رتبه هفتم جهان قرار دارد و در بررسی‌های سالانه، مردم آن مکررا به عنوان «راضی‌ترین» مردم جهان اعلام می‌شوند و همچنین در سال ۲۰۱۶ شرکت یونیورسام با انتشار شاخص سالانه شادی، کشور دانمارک را در رتبه نخست شادترین و راضی‌ترین نیروی کار در دنیا قرار داد. این کشور به عنوان کشوری با کمترین فساد اداری در جهان به‌شمار می‌آید.
پرچم این کشور که شامل یک صلیب سفید در میان آن است قدیمیترین پرچمی در جهان است که از سال ۱۸۲۱ تا به حال استفاده می‌شود. صلیب سفید این پرچم را در پرچم کشورهای انگلیس، سوئد، نروژ، فنلاند و ایسلند هم می‌توان دید.
کشور پادشاهی دانمارک بعد از کشور ژاپن دارای قدیمیترین خاندان پادشاهی است.
دانمارک دو سرود ملی دارد: یکی سرود شهروندان (با نام سرزمینی است دوست‌داشتنی) و دیگری سرود سلطنتی (به نام شاه کریستیان نزد دکل رفیع ایستاد).
تاریخ
دوران کهن
دانمارک از حدود ۱۲،۵۰۰ سال پیش مسکونی بوده و پیشینه کشاورزی در این سرزمین به ۳۹۰۰ پیش از میلاد بازمی‌گردد.
به باور تاریخدانان، پیش از مهاجرت مردم دانمارکی که گروهی از ژرمن‌ها هستند، قوم دیگری از ژرمن‌ها به نام ژوت‌ها به این منطقه آمده‌بودند و ژوتلند و جزایر پیرامون آن را مسکونی کرده‌بودند. ژوت‌ها به همراه آنگلها و ساکسونها سه قوم نیرومند ژرمن در زمان خود به‌شمار می‌آمدند.
از سده سوم به بعد در این منطقه به مرور سازه‌های دفاعی دانه‌ویرکه ساخته شد و با ظهور شاهان دانمارکی، تلاش‌های ساخت‌وساز در سال ۷۳۷ گسترده‌تر شد. دانمارکی‌ها از سده هشتم تا دهم میلادی به عنوان وایکینگ شناخته می‌شدند. دانمارکی‌ها همراه با نروژی‌ها و سوئدی‌ها به اقصی نقاط اروپا حمله برده و به غارت و تجارت پرداختند. وایکینگ‌های دانمارکی بیشتر در جزایر بریتانیا و غرب اروپا فعالیت داشتند.
سده‌های میانه
به‌سال ۱۲۱۹ و در ۱۵ ژوئن، شاه «والدمار دوم» دانمارکی که او را فاتح می‌نامیدند در تنگنای بدی گرفتار شده بود. در این وضعیت، اسقف‌های دانمارکی که همراه لشکر جنگی بودند، بر تپه‌ای گرد آمده و به دعا پرداختند. بنا بر داستان‌های در این هنگام، ناگاه ابرها کنار رفتند و پارچه سرخ‌رنگ بزرگی از آسمان به زیر افتاد که صلیب سفید رنگی برآن دیده می‌شد. به قول داستان‌ها این نشانه‌ای عینی از جانب خداوند بود که نشان می‌داد او برای دانمارکی‌ها رحیم و خیرخواه خواهد بود.
تاریخ روشن و آشکار دانمارک به سده دهم میلادی بازمی‌گردد. در اوایل سده یازدهم کنوت فرزند سوین فتوحات زیادی را در اروپا برای دانمارک کسب کرد که از آن جمله انگلستان و نروژ بود.
پس از مرگ کنوت، دانمارک مدت‌ها درگیر کشمکش‌های داخلی بود. در طی سده‌های دوازده و سیزدهم میلادی نیز بر وسعت متصرفات دانمارک افزوده شد و به خاطر وجود پادشاهانی مانند والدمار یکم و دوم بود در قرن چهاردهم والدمار چهارم پادشاه وقت، کوشش‌های زیادی را برای عظمت دانمارک آغاز کرد که تا اندازه‌ای هم به پیشرفت‌هایی نایل آمد ولی سرانجام مغلوب رقبای اروپائیش گردید.
در سال ۱۳۹۷ میلادی پادشاه وقت ملکه مارگریت (دختر والدمار چهارم) اتحادیه کالمار را بین دانمارک و سوئد و نروژ برقرار ساخت. اتحاد با نروژ تا سال ۱۸۱۴ دوام داشت ولی اتحاد با سوئد در سال ۱۵۲۳ پایان یافت. در سال ۱۴۴۸ کریستیان اول به پادشاهی دانمارک رسید. او از خاندان اولندنبورگ بوده و نواحی شلسویگ و هولشتاین (دو ناحیه در جنوب دانمارک که در آن زمان دوک‌نشین آلمانی بودند) را تحت تسلط دانمارک درآورد.
پس از کرستیان اول پسرش ژان و سپس پسر ژان، کریستیان دوم به پادشاهی رسیدند. کریستیان دوم در سال ۱۵۱۳ به سلطنت دانمارک رسید. وی در سال ۱۵۲۰ با اقداماتی که انجام داد سوئد را تسخیر و ضمیمه دانمارک کرد. اما سوئدی‌ها در سال ۱۵۲۳ متحد شده و با لغو قرارداد کالمار کشور خود را مستقل اعلام نمودند. در همان سال اشراف دانمارک علیه کریستیان قیام نموده و پس از سرنگون کردن او عمویش فردریک اول را به سلطنت منصوب کردند.
در سال ۱۵۳۴ میلادی پس از مرگ فردریک اول (۱۵۳۳)، فرزند او کریستیان سوم به پادشاهی دانمارک (و همچنین نروژ) رسید. وی با کمک گوستاو اول پادشاه سوئد نیروهای لویک را که به دانمارک تجاوز کرده بودند شکست داد (۱۵۳۶). او مذهب لوتری را در دانمارک تثبیت کرده و به نروژی‌ها نیز تحمیل نمود. در دوران سلطنت او دانمارک به عظمت زیادی رسید. در سال ۱۵۵۹ فردریک دوم فرزند کریستیان سوم به پادشاهی رسید. در زمان وی اصلاحات اقتصادی و سیاسی زیادی انجام گرفت و دانمارک دارای نیروی دریایی گردید. پس از وی، پسر اول کریستیان چهارم به پادشاهی کشور رسید (۱۵۵۸). لیکن به علت خردسالی وی، تا سال ۱۵۹۶ حکومت در دست نایب السلطنه‌اش بود که در آن سال خود حکومت را به دست گرفت. در زمان سلطنت ۶۰ ساله وی، بارها با سوئد جنگید؛ و همچنین در جنگهای سی ساله درگیر شد ولی سیاست اقتصادی وی باعث رونق بازارهای کشور گردید.
در سال ۱۶۴۸ فرزند کریستیان با نام فردریک سوم به تخت نشست. در زمان او نیز جنگ‌هایی با سوئد واقع شد. جانشین کریستیان فرزند وی، فردریک چهارم بود. وی نیز طی جنگ‌هایی با سوئد کوشید تا نواحی شلسویگ و سوئد جنوبی را به دست بیآورد ولی فقط موفق به دست آوردن ناحیه اولی شد. پس از او به ترتیب: کریستیان ششم (۱۷۳۰ میلادی)، فردریک پنجم (۱۷۴۶)، کریستیان هفتم (۱۷۶۶)، و سپس فردریک ششم (۱۸۰۸) به سلطنت دانمارک و نروژ رسیدند.
تاریخ معاصر
در زمان فردریک ششم جنگ‌هایی میان دانمارک و انگلستان درگرفت. در سالهای ۱۵ – ۱۸۱۴ برپایه پیمان وین، نروژ از دانمارک تجزیه شد و ضمیمه سوئد گردید؛ ولی سایر مستعمرات همچنان در دست دانمارک باقی‌ماند. پس از فردریک ششم حکومت به دست یکی از خویشان او (کریستیان هشتم) افتاد. در این دوره دانمارک پیشرفتهای اقتصادی فراوانی یافت. پس از درگذشت وی (۱۸۴۸) پسرش فردریک هفتم و سپس کریستیان نهم (۱۸۶۳) به سلطنت رسیدند. کریستیان نهم که از خاندان سوندربورگ گلوکسبورگ بود در کنفرانس سال ۱۸۵۲ لندن مقامش در ولایتعهدی تثبت شده بود. او در آغاز سلطنتش در سال ۱۸۶۳ ناحیه شلسویگ – هولشتاین را به دانمارک الحاق نمود. در نتیجه این عمل جنگی میان دانمارک با پروس (آلمان) و اتریش روی داد که موجب از دست رفتن ناحیه نامبرده و چند منطقه دیگر شد. در طول پادشاهی کریستیان نهم فعالیت آزادی‌خواهان برای تدوین قانون اساسی جدید تشدید شد.
پس از کریستیان نهم فرزندش فردریک هشتم در سال ۱۹۰۶ به سلطنت رسید. وی بیشتر به مسائل نظامی توجه داشت. بعد از وی کریستیان دهم در سال ۱۹۱۲ به سلطنت نشست. دانمارک در جنگ جهانی اول بیطرف باقی‌ماند ولی در طی جنگ جهانی دوم، در سالهای ۴۵ – ۱۹۴۰ به اشغال آلمان نازی درآمده و کریستیان تحت نظر قرار گرفت. در پایان جنگ جهانی دوم دانمارک از اشغال آلمان نازی خارج شد. در سال ۱۹۴۷ با درگذشت کریستیان دهم، فردریک نهم پادشاه شد. در زمان او دانمارک به حد اعلای پیشرفتهای اقتصادی و سیاسی خویش رسید. در سال ۱۹۷۲ با مرگ فردریک نهم، دختر وی مارگرت دوم به پادشاهی رسید.
ولی در ۱۹۲۰ قسمت شمالی شلسویگ به دانمارک پس داده شد. در قرن بیستم، آخرین مستعمرات دانمارک یا فروخته شد (جزایر ویرجین) یا به استقلال رسید (ایسلند) یا خود مختار گشت (گرینلند و جزایر فارو). این کشور در جنگ جهانی دوم به اشغال آلمان نازی درآمد (۱۹۴۰تا ۱۹۴۵) و از آن پس یکی از اعضای اتحاد غربی بوده‌است. از دهه ۱۹۶۰ روابط دانمارک به‌طور فزاینده‌ای با آلمان و بریتانیا بوده‌است تا با کشورهای شمالی (نروژ و سوئد) که با آنها روابط منفی دارد. دانمارک در ۱۹۷۳ به جامعه اروپا ملحق شد، ولی پیامد پیوستن به این بازار مشترک دسته‌بندی هر چه بیشتر بین احزاب سیاسی کشور بوده و تشکیل دولتهای ائتلافی و اقلیت را فرایندی وقت‌گیر و مشکل ساخته‌است. عدم پذیرش پیمان ماستریخت (۱۹۹۲) از سوی رای دهندگان دانمارکی اقدام برای اتحاد اروپا را زیر سوال برد.
جغرافیا
نقشه ناهمواری‌های دانمارک.
دانمارک بخشی از اسکاندیناوی است.
دانمارک، ۴۳،۰۶۹ کیلومتر مربع (یک دوم جمهوری آذربایجان) مساحت دارد و از خاور به دریای بالتیک، از باختر به دریای شمال، از جنوب به کشور آلمان و از شمال به تنگه اسکاژراک محدود می‌شود. به دلیل شمار زیاد جزایر، دانمارک دارای خط طولانی ساحلی به درازای ۷٫۴۱۳ کیلومتر است. بیشتر نقاط دانمارک در نزدیکی ساحل دریا قرار دارند و بخش اعظم خاک کشور دانمارک را زمینهای کشاورزی تشکیل می‌دهند. خاک اصلی دانمارک سرزمینی فاقد کوهستان است و بلندترین نقطه طبیعی آن موله‌هوی (Møllehøj) نام دارد که ارتفاع آن از سطح دریا ۱۷۰٫۸۶ متر است.
دانمارک سرزمینی کم ارتفاع بوده و بر روی هم از جلگه‌ای سرسبز و بسیار حاصلخیز، و مراتع فراوان تشکیل یافته‌است. رودهای آن کوتاه ولی پرآب است، از جمله استورو، اسکیرن، وارده و گودنا. بلندترین نقطه کشور ۱۷۳ متر ارتفاع دارد. آب و هوای آن معتدل و مرطوب و پرباران است.
مهمترین شهرهای دانمارک عبارت‌اند از کپنهاگ (پایتخت) در جزیره شیلند، اوهوس، آلبورگ و اسبرگ در شبه جزیره یولند و اودنسه در جزیره فیون.
خاک اصلی دانمارک از یک شبه جزیره به نام شبه جزیره یولند (به دانمارکی: یولند jylland) و ۴۴۳ جزیره شکل گرفته‌است. تنها ۷۶ جزیره مسکونی هستند و بسیاری از جزیره‌ها کوچک هستند و افراد کمی در آنها سکونت دارند. مهمترین این جزیره شیلند ، جزیره فیون و برنهلم (bornholm) (شرقی‌ترین مکان دانمارک) هستند.
جزایر فارو و گرینلند بخشی از اتحاد مشترک پادشاهی دانمارک* بوده، ولی خودمختار می‌باشند. یعنی مردم آنها شهروند دانمارک محسوب شده و نمایندگان خود را برای «پارلمان دانمارک» انتخاب میکنند و علاوه بر آن مجامع دموکراتیک خود را دارند.
تقسیمات کشوری
در تقسیمات کشوری جدید دانمارک که در سال ۲۰۰۷ انجام شد، خاک اصلی کشور دانمارک به پنج استان (که در دانمارکی Region نامیده می‌شود) تقسیم گردید.
خاک اصلی دانمارک به پنج استان و ۹۸ شهرستان تقسیم شده‌است. استانهای دانمارک عبارتند از هوودستادن، نوردیولند، میدیولند، شیلند، و سیددانمارک.
گرینلند و جزایر فارو نیز دو قلمرو برون‌مرزی و خودگردان دانمارک به‌شمار می‌آیند.
استانها
شهرستان‌ها
نام فارسی
نام دانمارکی
معنی نام
مرکز استان
بزرگترین شهر
جمعیت (۱ ژانویه ۲۰۰۸)
مساحت (کیلومتر مربع)
تراکم جمعیت (بر کیلومتر مربع)
تعداد شهرستان‌ها
هوودستادن
Hovedstaden
منطقه پایتختی
هیلرود
کپنهاگ
۱،۶۴۵،۸۲۵
۲،۵۶۱
۶۴۲٫۶
۲۹
میدیولند
Midtjylland
منطقه مرکزی
ویبرورگ
آرهوس
۱،۲۳۷،۰۴۱
۱۳،۱۴۲
۹۴٫۲
۱۹
نوردیولند
Nordjylland
یولند شمالی
آلبورگ
آلبورگ
۵۷۸،۸۳۹
۷،۹۲۷
۷۳٫۲
۱۱
شیلند
Sjælland
منطقه سرزمین دریا
سورو
روسکیلده
۸۱۹،۴۲۷
۷،۲۷۳
۱۱۲٫۷
۱۷
سیددانمارک
Syddanmark
منطقه دانمارک جنوبی
ویله
اودنسه
۱،۱۹۴،۶۵۹
۱۲،۱۹۱
۹۷٫۹۹
۲۲
سیاست
این کشور حکومت مشروطه پادشاهی دارد و از سال ۱۹۴۵ در سازمان ملل متحد عضو است.
نظام دموکراسی دانمارک بر اساس قانون اساسی دانمارک در سال ۱۸۴۹ بنیاد گذاشته شده‌است. این قانون اساسی در تمام این سال‌ها تغییر کرده‌است، به عنوان مثال در سال ۱۹۱۵، حق رای به زنان نیز اعطا شد. قانون اساسی کنونی در سال ۱۹۵۳ تعدیل شده‌است، ولی بیشتر اصول آن از شکل اولیه خود بدون تغییر باقی مانده‌است.
پارلمان دانمارک که فلکتین (Folketinget) نام دارد قوانین دانمارک را به رای گذاشته و تصویب می‌کند. پارلمان دانمارک دارای ۱۷۹ عضو می‌باشد که از احزاب سیاسی مختلف برخاسته‌اند. اعضای پارلمان در هر نوبت برای یک دوره خدمت چهار ساله انتخاب می‌شوند. با این حال نخست‌وزیر می‌تواند قبل از این دوره چهار ساله پارلمان را منحل کرده و خواستار انتخابات عمومی شود.
دو تن از اعضای پارلمان دانمارک در گرینلند و دو تن از آنها در جزایر فارو انتخاب می‌شوند.
در انتخابات سپتامبر ۲۰۱۱ (شهریور ۱۳۹۰) در دانمارک سوسیال دموکراتها به رهبری هله تورنینگ اشمیت، با فاصله اندکی توانستند پیروز شوند و با این کار، دولت راست میانه پس از یک دهه حکومت، جای خود را به احزاب چپ و اولین نخست‌وزیر زن در دانمارک داد.
هله تورنینگ اشمیت، جایگزین لارس لوک راسموسن شد و راسموسن را متهم کرد که با اعمال سیاستهای غلط باعث افزایش کسری بودجه شده‌است. هله تورنینگ اشمیت در این انتخابات قول داد قوانین مهاجرتی سختگیرانه را تغییر دهد، سیاستهای مالیاتی و هزینه‌های عمومی را اصلاح کند.
در دانمارک «حزب مردم» از حدود سال ۲۰۰۱ با نمایندگان خود در مجلس حامی یک دولت اقلیت دست راستی است توانسته با این حمایت تا حدود زیادی بر سیاستهای مهاجرتی دولت تاثیر بگذارد و آن را به سوی سخت‌تر شدن سوق دهد.
در دانمارک قانون اساسی دانمارک یا حکومت مردمی در سال ۱۸۴۹ بنیاد گذاشته شد. این قانون جانشین حکومت مطلق شد که بر طبق آن پادشاه از سال ۱۶۶۰ اختیار تام را داشت.
پایه آن، قانون اساسی ژوئن ۱۸۴۹ بود که اولین قانون اساسی دمکراتیک دانمارک بود. با وجود تغییرات در قانون اساسی، اصول آن را می‌توان هنوز در قانون اساسی فعلی مورخ ۱۹۵۳ یافت. با تغییر قانون اساسی در سال ۱۹۱۵ به زنان حق رای داده شد.
دانمارک یکسری عهدنامه‌های بینالمللی به منظور دفاع از حقوق بشر را امضاء کرده‌است. مثلا قطعنامه‌های سازمان ملل علیه شکنجه، مبارزه با هر نوع تبعیض نژادی، هر نوع تبعیض علیه زنان و حقوق کودکان را امضا کرده‌است.
دانمارک با عضویت در شورای اروپا به عهدنامه حقوق بشر اروپا پیوسته‌است که خود تاثیر فراوانی روی قوانین دانمارک دارد.
از سال ۱۹۷۳ دانمارک عضو اتحادیه اروپا – که سابقا بازار مشترک اروپا نامیده می‌شد – بوده‌است. در طی دوران عضویت دانمارک، اتحادیه اروپا در فعالیت‌های بیشماری نفوذ پیدا کرده‌است و مردم دانمارک اغلب در مسائل مربوط به رابطه کشور با اتحادیه اروپا به دو دسته تقسیم شده‌اند.
دانمارک با عضویت خود در سازمان ملل در کمک به نیازمندان و برقراری صلح و ایجاد رشد و پیشرفت در دنیا و پیشبرد احترام به حقوق بشر کوشیده‌است.
عضویت دانمارک در سازمان نظامی ناتو و سازمان همکاری‌های اقتصادی و بنیادی جهان غرب (او ای سی دی) این کشور را به ایالات متحده آمریکا، کانادا و یکسری کشورهای اروپایی نزدیکتر کرده‌است.
دانمارک یکی از کشورهای معدودی است که بیش از میزان تعیین شده سازمان ملل برابر هفت دهم درصد از درآمد ناخالص ملی را صرف همکاری‌های بنیادی در کشورهای فقیر قاره آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین می‌کند.
این کمک مالی از طریق سازمان ملل و دیگر سازمانهای بینالمللی و همچنین مستقیما از دانمارک به کشورهای دریافت‌کننده تقدیم می‌شود. این کمک بر پایه همکاری با ممالک دریافت‌کننده قرار دارد تا آنان شخصا مسئولیت رشد و پیشرفت جوامع خود را بعهده بگیرند.
اقتصاد
توربین‌های بادی نزدیک ساحل کپنهاگ
فراورده‌های لبنی و گوشتی، توربین‌های بادی، پوست سمور و روباه، اسباب‌بازی، دارو و تجهیزات پزشکی مهمترین کالاهای صادراتی دانمارک هستند.
واحد پولی دانمارک کرون دانمارک است.
از نظر شاخص فساد اقتصادی، دانمارک (به همراه کشورهای دیگری همچون فنلاند و نیوزیلند) سالهای زیادی به عنوان کشور نمونه که کمترین فساد اقتصادی را داشته‌است، معرفی شده‌است.
دانمارک به عنوان یکی از کشورهای اتحادیه اروپا که از واحد پول یورو استفاده نمی‌کند با رکود اقتصادی شدیدی روبه‌روست. این کشور از جنگ جهانی دوم تاکنون با چنین رکودی مواجه نبوده‌است.
بحران اقتصادی سبب شده که مازاد مالی به کسری بودجه تبدیل شود و تصور می‌شود که این کسری در سال ۲۰۱۲ معادل ۴٫۶ درصد تولید ناخالص داخلی باشد.
مردم
بیشینه مردم دانمارک اسکاندیناویایی و با مردم سوئد و نروژ خویشاوندند. اسکاندیناویایی‌ها از تبار وایکینگ‌ها و شاخه‌ای از نژاد ژرمن هستند. ۸٫۵٪ مردم مهاجرانی هستند که بیشتر از کشورهای جنوب آسیا و خاورمیانه به دانمارک آمده‌اند.
جمعیت دانمارک بیش از ۵،۴ میلیون نفر است. ۸۵ درصد از این جمعیت در شهرها زندگی میکنند. تقریبا ۱،۶ میلیون نفر در پایتخت آن کپنهاگ و حوزه کپنهاگ بزرگ زندگی میکنند. دومین شهر بزرگ دانمارک آرهوس (Århus) با جمعیتی در حدود۳۰۰۰۰۰ نفر می‌باشد. زبان رایج در سراسر کشور دانمارکی است. تقریبا ۵ درصد از کل جمعیت دانمارک یعنی حدود ۲۷۰۰۰۰ نفر خارجی هستند - که شامل مردم کشورهای شمال اروپا، اروپای مرکزی، آمریکای شمالی، خاورمیانه و آفریقا و آسیای جنوبی می‌شوند.
طبق تحقیقات یونسکو مردم دانمارک بعد از مردم کشور نروژ به خوشبخت‌ترین مردم روی زمین شهرت دارند ولی طی چندین سال متوالی اخیر مقام اول در رضایتمندی از زندگی را کسب کرده‌اند.
زبان رسمی کشور، زبان دانمارکی است که از خانواده زبانهای هندواروپایی، شاخه زبانهای ژرمنی بوده و با زبانهای سوئدی و نروژی زیرشاخه شمالی زبانهای ژرمن را می‌سازد.
تحصیل در دانمارک رایگان و برای کودکان ۷ تا ۱۶ ساله (دوره ابتدایی و سیکل اول متوسطه) اجباری است. حدود ۹۰ درصد دانش آموزان ۷–۱۶ ساله در مدارس دولتی و ۱۰ درصد بقیه در مدارس خصوصی که تحت حمایت مالی دولت هستند، تحصیل میکنند.
تا کلاس هفتم محتوای آموزش برای همه دانش آموزان یکسان است. اما دانش آموزان ممکن است در پایه‌های هشتم تا دهم در دروس ریاضی، انگلیسی، آلمانی فیزیک و شیمی، به کلاسهای با سطوح پایه و پیشرفته هدایت شوند. تحصیل در پایه دهم اختیاری است. دانش آموزان میتوانند پس از گذراندن پایه نهم مدرسه را ترک کنند. پایه دهم با دو هدف آماده‌سازی دانش آموزان برای زندگی خارج از مدرسه و دادن دانش لازم برای تحصیل در دوره‌های بالاتر در نظر گرفته شده‌است.
در تمام مدارس دانمارک، دانش آموزان به صورت طبیعی و بر اساس سن به کلاس بالاتر ارتقاء می‌یابند. در هفت سال اول تحصیل هیچگونه امتحانی وجود ندارد و هیچگونه نمره‌ای به دانش‌آموزان داده نمی‌شود.
در پایه‌های هشتم تا دهم نمره در مقیاس ۱۰، ممکن است به دانش آموزان داده شود. در پایان کلاس نهم و در پایان کلاس دهم امتحان وجود دارد که در دروس مختلف به عمل می‌آید. دانش آموزان در شرکت یا عدم شرکت در این امتحانات آزادند و به هر حال نمره قبولی وجود ندارد.
دین
۸۰٫۴ درصد مردم پیرو کلیسای پروتستان لوتری (لوتران) هستند به غیر از کلیسای مردمی پروتستان، جوامع مذهبی بسیاری در دانمارک هست. برآورد شده‌است که حدود۱۵۰ جامعه مذهبی بزرگ و کوچک در دانمارک وجود دارد. کاتولیکها، مسلمانان و یهودیان اکثریت جمعیت دانمارک را تشکیل می‌دهند.
در دانمارک، تمام افراد تا زمانی که قانون را رعایت کنند، میتوانند آزادانه به امور دینی خود پرداخته و عقاید خود در مورد زندگی را دنبال نمایند. تمام افراد آزادند که عقاید یا وابستگی‌های مذهبی خود را تغییر دهند - و این کار را میتوانند به عنوان مثال با ترک یک جامعه مذهبی و عضویت در یک جامعه مذهبی دیگر انجام دهند.
به دنبال چاپ کاریکاتورهای پیامبر اسلام در دانمارک و اعتراض‌های مسلمانان به این حرکت، مجامع فرهنگی آن کشور برنامه‌های مختلفی را برای آشنایی بیشتر مردم با اسلام و دیدگاه‌های آن به اجرا می‌گذارند که طرح انتخاب ملکه روسری دانمارک نیز، یکی از برنامه‌های تشویقی جوانان برای پیوستن به این مباحث است.
یک شبکه تلویزیونی در دانمارک اعلام کرد، خانم هدی فلاح، دختر عراقی مقیم آن کشور را به عنوان نفر برگزیده ملکه روسری دانمارک در سال ۲۰۰۸ معرفی کرد. جایزه نفر اول مسابقه یک دستگاه آی پاد، یک روسری طراحی شده بوسیله Danish fashion boutique و یک سال آبونمان رایگان مجله انگلیسی «دختر مسلمان» است.
مسابقه روسری در حالی انجام می‌شود که دولت دانمارک در تلاش است، استفاده از نمادهای مختلف مذهبی، از جمله حجاب، صلیب، عرقچین یهودی و عمامه هندی را در کشور ممنوع کند.
فرهنگ
ساندویچ دانمارکی (اسموربرود) بر روی نان چاودار تیره.
در سال ۱۹۶۹ دانمارک نخستین کشور جهان بود که پورنوگرافی را قانونا آزاد کرد. پارلمان دانمارک در ۱۸ خرداد ۱۳۹۱ (۷ ژوئن ۲۰۱۲) به ازدواج همجنسگرایان رای مثبت داد.
برابری اجتماعی، میانه‌روی و وقت‌شناسی از جنبه‌های مهم روش زندگی دانمارکی است.
دانمارک متشکل از جمعیتها است و در جهان دانمارک جزو کشورهایی است که بالاترین تعداد عضویت در انجمنها و جمعیتها را دارد. ۷۳٪ افراد دست کم عضو ۲ انجمن یا کلوپ هستند.
از دهه ۱۹۹۰ فیلم‌های دانمارکی توجه بینالمللی را به خود جلب کرده و کارل تئودور درایر از کارگردان‌های معروف این کشور در عرصه بینالمللی است.
فوتبال، پرطرفدارترین ورزش دانمارک است. قایقرانی و دیگر ورزشهای آبی نیز طرفداران فراوان دارد، و همچنین هندبال، بدمینتون و ژیمناستیک. گروهی از مردم نیز به ورزش اتومبیل‌رانی علاقه‌مندند. یکی از قهرمانان مسابقات ۲۴ ساعته لا مانس، تام کریستنسن اهل دانمارک است.
دانمارک یکی از کشورهایی است که در جهان دارای بیشترین تعداد دوچرخه‌سوار می‌باشد. در ساعات شلوغی ترافیک شهر، تعداد زیادی دوچرخه سوار- والدینی که فرزندان خود را حمل میکنند - را در راه منزل یا محل کار، مهدکودک و کودکستان مشاهده خواهید نمود.
آشپزی
آشپزی دانمارکی مانند سایر کشورهای شمال اروپا و همچنین شمال آلمان، عمدتا شامل گوشت قرمز و ماهی است. این ناشی از پیشینه کشاورزی کشور، و همچنین جغرافیای کشور و زمستان‌های سرد و طولانی آن است. با مصرف سرانه ۱۴۵٫۹ کیلوگرم گوشت در سال ۲۰۰۲، دانمارکی‌ها در آن سال گوشتخوارترین مردم جهان به‌شمار آمدند.
ساندویچ‌های باز، معروف به عنوان اسموربرود (smørrebrød) را می‌توان غذای ویژه دانمارک به‌شمار آورد. آبجوهای کارلسبرگ و توبورگ دانمارک معروف هستند.
در دانمارک مزاح در روابط مردمی نقش بسزایی دارد. به‌علاوه بسیاری نیز طعنه می‌زنند. به این دلیل نحوه صحبت بخصوص در بسیاری از محیطهای کار تند بنظر می‌آید. افراد میتوانند چیزهایی به یکدیگر بگویند که به گوش شنونده ناخوشایند است و به راحتی باعث ترس و وحشت یک فرد جدید می‌شود؛ ولی اغلب نشانه رفاقت و احترام متقابل است، گرچه یکدیگر را کمی مسخره میکنند.
مشاهیر دانمارک
بدون شک پرآوازه‌ترین نویسنده دانمارکی در سطح جهان هانس کریستین آندرسن (دانمارکی: H.C. Andersen)، نویسنده افسانه‌های مشهوری چون پری کوچک دریایی (دانمارکی: Den Lille Havfrue) و جوجه اردک زشت (دانمارکی: Den Grimme Ælling)، می‌باشد.
بقیه نویسندگان مشهور دانمارکی عبارت‌اند از: سورن کیرکه گارد (دانمارکی: Søren Kierkegaard)(نویسنده و فیلسوف)، کارن بلیکسن (دانمارکی:Karen Blixen) و یوهانس ویلهلم ینسن (دانمارکی: Johannes V. Jensen).
پرآوازه‌ترین موسیقی دانان دانمارکی کارل نیلسن (دانمارکی: Carl Nielsen)، بنت فابریسوس بی‌یره (دانمارکی: Bent Fabricius-Bjerre)، یورن اینگمن (دانمارکی: Jørgen Ingmann)، سافری دوو (دانمارکی: Safri Duo)، آکوا (Aqua (musik)|Aqua) و توی باکس (Toy-Box) می‌باشند.
دیگر شخصیت‌های سرشناس دانمارکی:
فیزیکدانان نیلز بور (Niels Bohr|Niels Bohr) و هانس کریستین اورستد (Hans Christian Ørsted).
فیلمسازان بیله آوگوست (Bille August) و لارس ون تریر (Lars von Trier).
ستاره‌شناس تیکو براهه (Tycho Brahe).
فوتبالیست و مربی فوتبال میکایل لاودروپ (Michael Laudrup).
پیتر اشمایکل (به دانمارکی Peter Schmeichel، تلفظ دانمارکی: پیتر اسمایکل) دروازه‌بان دانمارکی (زاده ۱۸ نوامبر ۱۹۶۳ در گلادساکس)
طراح جورج ینسن (Georg Jensen).
معمار یورن اوتزون (Jørn Utzon).
طراح مبلمان آرنه یاکوبسن (Arne Jacobsen).
مدل و عکاس هلنا کریستنسن (Helena Christensen).
هنرپیشه و پیانست ویکتور بورگه (Victor Borge).
طبل نواز گروه متالیکا لارس اولریک (Lars Ulrich).
بازیگر مدس میکلسن (Mads Mikkelsen). | [
"سرود ملی دانمارک",
"کپنهاگ",
"کپنهاگن",
"زبان دانمارکی",
"پادشاهی مشروطه",
"ملکه سلطنتی",
"نخست‌وزیر",
"مارگریت دوم دانمارک",
"لارس لوکه راسموسن",
"۹۸۰ (میلادی)",
"۲۰۰۷ (میلادی)",
"۲۰۰۶ (میلادی)",
"دلار آمریکا",
"۲۰۰۴ (میلادی)",
"کرون دانمارک",
".dk",
"شمال",
"اروپا",
"پایتخت",
"زبان فاروئی",
"زبان گرینلندی",
"زبان آلمانی",
"اتحادیه",
"حوزه یورو",
"لوتری",
"جزایر فارو",
"گرینلند",
"اسکاندیناوی",
"پل اورسوند",
"سازمان ملل",
"ناتو",
"انگلستان",
"سوئد",
"نروژ",
"فنلاند",
"ایسلند",
"ژاپن",
"شاه کریستیان نزد دکل رفیع ایستاد",
"ژرمن‌ها",
"ژوت‌ها",
"ژوتلند",
"آنگلها",
"ساکسونها",
"دانه‌ویرکه",
"وایکینگ",
"اسقف",
"صلیب",
"سوین",
"کنوت",
"والدمار چهارم",
"ملکه مارگریت",
"اولندنبورگ",
"کریستیان دوم",
"کریستیان سوم",
"فردریک سوم",
"سوندربورگ گلوکسبورگ",
"پروس",
"شلسویگ",
"جزایر ویرجین",
"پیمان ماستریخت",
"جمهوری آذربایجان",
"دریای بالتیک",
"دریای شمال",
"آلمان",
"تنگه اسکاژراک",
"موله‌هوی",
"اوهوس",
"آلبورگ",
"اسبرگ",
"شبه جزیره یولند",
"اودنسه",
"جزیره فیون",
"شبه جزیره",
"جزیره",
"جزیره شیلند",
"برنهلم",
"هوودستادن",
"نوردیولند",
"میدیولند",
"شیلند",
"سیددانمارک",
"استانهای دانمارک",
"شهرستان",
"هیلرود",
"ویبرورگ",
"آرهوس",
"سورو",
"روسکیلده",
"ویله",
"۱۹۴۵",
"سازمان ملل متحد",
"پادشاهی در دانمارک",
"هله تورنینگ-اشمیت",
"نخست‌وزیران دانمارک",
"دموکراسی",
"پارلمان دانمارک",
"فلکتین",
"سوسیال دموکراتها",
"لارس لوک راسموسن",
"حقوق بشر",
"تبعیض نژاد",
"تبعیض علیه زنان",
"حقوق کودکان",
"سازمان همکاری‌های اقتصادی و بنیادی جهان غرب",
"ایالات متحده آمریکا",
"کانادا",
"آفریقا",
"آسیا",
"آمریکای لاتین",
"نیوزیلند",
"اسکاندیناویایی",
"ژرمن",
"جنوب آسیا",
"خاورمیانه",
"حوزه کپنهاگ بزرگ",
"شمال اروپا",
"اروپای مرکزی",
"آمریکای شمالی",
"آسیای جنوبی",
"یونسکو",
"زبانهای هندواروپایی",
"زبانهای ژرمنی",
"پروتستان",
"کاتولیک",
"مسلمان",
"یهودی",
"ملکه روسری دانمارک",
"آی پاد",
"حجاب",
"عرقچین یهودی",
"عمامه هندی",
"میانه‌روی",
"کارل تئودور درایر",
"فوتبال",
"قایقرانی",
"هندبال",
"بدمینتون",
"ژیمناستیک",
"اتومبیل‌رانی",
"مسابقات ۲۴ ساعته لا مانس",
"تام کریستنسن",
"دوچرخه",
"گوشت",
"اسموربرود",
"کارلسبرگ",
"توبورگ",
"هانس کریستین آندرسن",
"پری کوچک دریایی",
"جوجه اردک زشت",
"سورن کیرکه گارد",
"کارِن بلیکسن",
"یوهانس ویلهلم ینسن",
"کارل نیلسن",
"بنت فابریسوس بی یِره",
"یورِن اینگمَن",
"سافری دوو",
"آکوا",
"توی باکس",
"نیلز بور",
"هانس کریستین اورستد",
"بیله آوگوست",
"تیکو براهه",
"میکایل لاودروپ",
"پیتر اشمایکل",
"جورج ینسن",
"یورن اوتزون",
"آرنه یاکوبسن",
"هلنا کریستنسن",
"ویکتور بورگه",
"گروه متالیکا",
"لارس اولریک",
"مَدس میکلسن"
] | [
"دانمارک",
"اروپای شمالی",
"اسکاندیناوی",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۸۱۴ (میلادی)",
"پادشاهی مشروطه",
"توضیحات داده‌های الگو",
"دومین سطح کد جغرافیایی اتحادیه اروپا",
"سرزمین‌های شمالی",
"قلمروها و کشورهای ژرمنی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های دانمارکی‌زبان",
"کشورهای اروپایی",
"کشورهای اسکاندیناوی",
"کشورهای عضو اتحادیه اروپا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو ناتو",
"کشورهای هم‌مرز با اقیانوس اطلس",
"لیبرال دموکراسی"
] |
2,673 | فنلاند | 2 | 1,619 | 0 | [
"جمهوری فنلاند",
"جمهوري فنلاند",
"فنلند"
] | false | 1,381 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "Suomen tasavaltaRepubliken Finland"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری فنلاند"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "فنلاند"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag_of_Finland.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of arms of Finland.svg"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[سرزمین ما]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "EU-Finland.svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "شهر [[هلسینکی]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "۵۹"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "۲۱"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "۱۸"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[هلسینکی]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[فنلاندی]]، [[سوئدی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری (سوسالیستی)]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "[[رئیس]][[وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[سالی نینیستو]][[الکساندر اشتوب]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[روسیه بزرگ]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۱۹۱۷]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۳۳۸،۱۴۵"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۶۴ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۱۰،۰"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۵٫۳۲۵٫۶۴۲"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۱۱ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۶"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۲۰۱ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "[[۲۰۰۷]]"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۱۸۶ میلیارد یورو ۲۰۰۸"
},
{
"Item1": "۱\nرتبه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۵۲ام"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "[[۲۰۰۷]]"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۹۵۲ دلار"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۱۱ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "یورو"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "EUR"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "EET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "DST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۲"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۳"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": ".fi"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۳۵۸+"
}
],
"Title": "کشور"
} | جمهوری فنلاند کشوری است در منطقه اسکاندیناوی در شمال اروپا. این کشور ۵٫۴ میلیون نفر جمعیت دارد و پایتخت آن هلسینکی است. حدود یک میلیون نفر از جمعیت کشور در منطقه کلان‌شهری هلسینکی زندگی میکنند.
واحد پول این کشور یورو است.
دو زبان فنلاندی و سوئدی در این کشور رسمیت دارند. ۸۹٫۳۳ درصد از مردم کشور فنلاندی‌زبان هستند و سوئدی در چند منطقه ساحلی در غرب، جنوب، و منطقه خودگردان الند صحبت می‌شود.
حدود ۷۸ درصد از مردم این کشور پیرو آیین لوتری از دین مسیحیت هستند و ۲۰ درصد نیز مذهبی ندارند.
کشور فنلاند در زبان فنلاندی سوئومی (Suomi) نامیده می‌شود. واژه فنلاند که در فارسی به‌کار می‌رود از نام فرانسوی آن کشور گرفته شده‌است.
از نظر مساحت، فنلاند هشتمین کشور در اروپا و پس از جمهوری کنگو شصت و پنجمین کشور در جهان است. فنلاند از نظر جمعیت کم‌تراکم‌ترین کشور در اتحادیه اروپا به‌شمار می‌آید.
فنلاند از سده دوازدهم تا آغاز سده نوزدهم جزئی از سوئد بود و پس از آن در دوره‌ای تبدیل به یک دوک‌نشین بزرگ خودگردان در امپراتوری روسیه شد و این وضعیت تا انقلاب روسیه ادامه یافت.
فنلاند هرساله یکی از کشورهایی است که در صدر جدول کیفیت بالای زندگی در جهان قرار میگیرد.
تاریخ
پیشینیان مردم کنونی فنلاند یعنی فین‌ها در اواخر قرن اول و در اوایل قرن دوم میلادی مهاجرت خود را از ساحل جنوبی خلیج فنلاند به سوی فنلاند آغاز کردند. تا آن زمان فنلاند تقریبا غیرمسکونی بود و فقط قوم لاپ در آن پراکنده بودند. پس از ورود فین‌ها، لاپ‌ها به سمت شمال رفتند.
در سده دوازدهم، فنلاندی‌ها برای حفظ خود در مقابل دشمنانشان، به‌ویژه روسها، از سوئد کمک خواستند و بدین گونه فنلاند به تصرف سوئد درآمد.
فنلاند در طی جنگهای پی‌درپی میان روسیه و سوئد صدمات سختی دید. سوئد در سال ۱۸۰۹ فنلاند را به الکساندر یکم (روسیه) تسلیم کرد.
دراوائل قرن نوزدهم نهضت استقلال‌طلبی به رهبری کسانی چون روزنبرگ نیرو گرفت. در سال ۱۸۶۳ زبان فنلاندی رسمیت یافت. از اواخر قرن نوزدهم نهضت روسی‌سازی فنلاند بوسیله تزار نیکلای دوم آغاز شد ولی منجر به مقاومت شدید فنلاندی‌ها و اعتصابات عمومی گردید. در سال ۱۹۰۱ مردم فنلاند دارای مجلس قانونگذاری و حق رای شدند.
با روی کار آمدن مجلس بلشویک‌ها در روسیه در سال ۱۹۱۷، همان مجلس، استقلال فنلاند را اعلام کرد. در سال ۱۹۲۰ اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی نیز استقلال فنلاند را به رسمیت شناخت.
پس از جنگ جهانی دوم به‌ویژه با آغاز نیمه دوم سده بیستم، فنلاند وضع طبیعی خود را به دست آورد و با وجود روابط تلخ گذشته با شوروی، هم‌اکنون دارای روابطی دوستانه با این کشور است. فنلاند رشد اقتصادی و اجتماعی خوبی دارد و توانسته در سالهای اخیر به کشوری پیشرفته تبدیل شود.
جغرافیا
نقشه ناهمواری‌های فنلاند.
فنلاند بین طول جغرافیایی ۲۲ تا ۳۲ درجه شرقی و عرض جغرافیایی ۶۰ تا ۷۰ درجه شمالی قرار دارد. فنلاند از شمال با نروژ، از شرق با روسیه، از غرب با سوئد همسایه است. خلیج بوتنی در غرب، خلیج فنلاند در جنوب و دریای بالتیک در جنوب غربی آن قرار دارد.
هلسینکی در جنوبی‌ترین نقطه کشور قرار دارد اما از همه پایتخت‌های جهان به شمال نزدیکتر است. فاصله هلسینکی تا سرحد شمالی کشور در حدود ۱۱۲۰ کیلومتر است. مرز شمالی فنلاند نزدیک به انتهای جنوبی آبدرههای سواحل اقیانوس منجمد شمالی است اما خود آب‌دره‌ها در باریکه‌ای از خاک نروژ قرار گرفته‌اند. فنلاند به اقیانوس منجمد شمالی راه ندارد.
فنلاند سرزمینی است پست، مشتمل بر چندین دریاچه (معروف به کشور هزار دریاچه با پوشش ۱۰ درصد از مساحت کل کشور) و ۸۶ درصد کشور پوشیده از جنگلهای توندرا و تایگا است. رشته کوه‌های آن اغلب در نیمه شمالی واقع شده‌اند. بزرگترین دریاچه فنلاند سایمای بزرگ نام دارد که ۴۳۷۷ کیلومتر مربع مساحت آن است. طولانی‌ترین رود فنلاند نیز کمی یوکی با ۴۸۳ کیلومتر درازا است.
این کشور ۲۰۰۰۰ جزیره با وسعتی بیش از ۱۰۰۰۰۰ کیلومتر مربع دارد. تابستان فنلاند بسیار درخشنده و گرم و کوتاه و زمستان آن بسیار تاریک، سرد و بسیار بلند دارد. در لاپلند در شمال فنلاند به مدت دو ماه تمام در زمستان خورشید طلوع نمی‌کند و در تابستان نیز دو ماه غروب آفتاب وجود ندارد.
قرار داشتن یک سوم از خاک فنلاند در بالای مدار شمالگان، این کشور را پس از ایسلند، به شمالی‌ترین کشور جهان مبدل ساخته‌است.
در شمالی‌ترین نقطه فنلاند تابستان‌ها خورشید برای ۷۳ روز غروب نمی‌کند و همه ۲۴ ساعت روز هوا روشن است. در زمستان نیز ۵۱ روز خورشید طلوع نمی‌کند. به علت نامساعد بودن آب و هوای شمال فنلاند، جمعیت بسیار کمی در این مناطق زندگی می‌کند.
خاک خوب در این کشور کم است. در زمانهای بسیار قدیم در عصر یخبندان، یخپهنه‌ها خاک این سرزمین را کنده و برده‌اند و در بسیاری مناطق جز سنگ خارا چیزی بر جای نمانده‌است. بخشی از زمینهای فنلاند مردابی است. تابستانهای این کشور کوتاه است اما در عوض روزهای تابستان آن بسیار طولانی است. به همین جهت کشاورزان فنلاند در همان مقدار زمین کشاورزی خود خوب عمل میکنند. محصولات کشاورزی آنها عبارت است از جو دوسر، سیب‌زمینی، گندم و جو. بسیاری از روستاهای فنلاند روستاهای لبنیاتی است. اقلیم فنلاند برای روییدن علف مناسب‌تر است تا برای غلات. چند سده است که جماعتی از مردم فنلاند ماهیگیری میکنند ولی چوب فنلاند منبع مهم ثروت طبیعی آن کشور به‌شمار می‌آید. سه چهارم مساحت کشور را جنگل فرا گرفته‌است.
سیاست
نظام سیاسی فنلاند جمهوری است که بر اساس مجلس اداره می‌شود. رئیس‌جمهور مسئول معرفی نخست‌وزیر است و کابینه را نخست‌وزیر اداره می‌کند. نخست‌وزیر و کابینه‌اش باید بتوانند از مجلس رای اعتماد بگیرند.
مجلس این کشور ۲۰۰ کرسی دارد که نمایندگان آن برای دوره‌ای چهار ساله انتخاب می‌شوند. رئیس‌جمهور که مسئولیت اصلیش هدایت سیاستهای خارجی است، هر شش سال یکبار توسط انجمن انتخاباتی برگزیده می‌شود.
سن رای در این کشور ۱۸ سالگی است و رای دادن حق عمومی است.
در حال حاضر سائولی نینیسته رئیس‌جمهور این کشور است که در سال ۲۰۱۲ به ریاست جمهوری انتخاب شد.
نخست‌وزیر فنلاند یوها سیپیلا است که در سال ۲۰۱۵ به این سمت برگزیده شد.
مقام‌های فنلاند با جدیت بیشتری در حال بررسی پیوستن کشورشان به ائتلاف نظامی ناتو به رغم هشدارهای روسیه هستند. فنلاند از سال ۱۹۹۴ در برنامه مشارکت برای صلح ناتو شرکت کرده و از آن زمان تاکنون به شکلی مداوم مشارکت‌هایش در این سازمان را افزایش داده‌است. فنلاند مدت زیادی است که شرط تعیین شده از سوی ناتو برای هزینه‌کرد دو درصد تولید ناخالص داخلی در بودجه دفاعی را عملی کرده‌است و در قابلیت‌های دریایی و هوایی سرمایه‌گذاری‌های هنگفت کرده‌است. اخیرا یک نظرسنجی نشان داد که ۲۱ درصد فنلاندی‌ها از پیوستن به ناتو حمایت میکنند در حالی که ۵۱ درصد با آن مخالف هستند و ۲۸ درصد نیز بیطرفی را ترجیح می‌دهند.
دولت فنلاند ساخت شبکه پناهگاه‌ها و تونل‌های زیرزمینی شهر هلسینکی به طول ۲۰۰ کیلومتر را برای استفاده مردم در شرایط جنگی و برای مقابله با تهدیدهای احتمالی روسیه تکمیل کرده‌است. مقام‌های فنلاند از آن بیم دارند که در صورت تنش روسیه با کشورهای غربی، مورد حمله ارتش روسیه قرار گیرند.
ساختار حکومتی و روابط سه قوه در فنلاند
از میان کشورهای سرزمین‌های نوردیک، دو کشور ایسلند و فنلاند دارای سیستم حکومت جمهوری و دیگران سلطنتی هستند. البته فنلاند در یک مرحله از تاریخ به استقرار نظام سلطنتی نزدیک شده بود و آن هنگامی بود که در سال ۱۹۱۸ شاهزاده آلمانی به عنوان پادشاه فنلاند انتخاب گردید؛ اما به علت جنگ جهانی دوم هرگز موفق نشد پا به خاک فنلاند بگذارد؛ بنابراین، اکثر مردم فنلاند طی انجام یک همه‌پرسی به نظام جمهوری رای دادند. با وجود این، در قانون اساسی فنلاند همچنان رگه‌هایی از نظام سلطنتی باقی ماند و آن بدین معنی است که به رئیس‌جمهور قدرت واقعی بیشتری نسبت به بسیاری از جمهوریهای دیگر اروپا داده شد. قدرت رئیس‌جمهوری فنلاند خیلی بیشتر از پادشاهان سوئد، هلند و انگلستان است و شاید قابل قیاس نیز نباشد. رئیس‌جمهور فنلاند قادر است پارلمان را منحل نموده و پیرامون انتخابات جدید تصمیم بگیرد. تصمیم‌گیری در سیاست خارجی فنلاند به عهده رئیس‌جمهور است. وی فرمانده نیروهای مسلح به هنگام صلح می‌باشد. او همچنین تمامی مقامات ارشد کشور را منصوب می‌نماید.
تعداد دوره‌های ریاست‌جمهوری فنلاند طبق متمم قانون‌اساسی که از اکتبر ۱۹۹۱ به مورد اجراء درآمد و در ژوئیه سال ۱۹۹۱ از سوی پارلمان به تصویب رسید، مقرر گردید رئیس‌جمهور فنلاند:
۱. مستقیما با رای مردم انتخاب گردد. پیش از این توسط ۳۰۰ نفر از نمایندگان ویژه انتخاب رئیس‌جمهور برگزیده می‌شد. این ۳۰۰ نفر را مردم برمی‌گزیدند.
رئیس‌جمهور فقط دوبار می‌تواند به این سمت انتخاب گردد.
برخی از اختیارات وی کاسته و بر اختیارات نخست‌وزیر افزوده گردید.
انحلال مجلس از سوی رئیس‌جمهور تنها به ابتکار موجه نخست‌وزیر و پس از شنیدن توضیحات رئیس مجلس و نظرات احزاب صورت خواهد گرفت.
رئیس‌جمهور پس از شنیدن اظهارات و دیدگاه‌های احزاب در پارلمان به انتخاب وزیران اقدام خواهد نمود.
دولت موظف است به هنگام تشکیل یا به هنگام وقوع از هر گونه تغییرات سیاسی قابل‌توجهی، برنامه سیاسی خود را به پارلمان تسلیم نماید و پس از گفتگو پیرامون بیانیه و برنامه سیاسی در پارلمان، دولت می‌باید رای اعتماد حاصل نماید.
اصلاحات مزبور برای دهه‌ها است که مورد بحث و مجادله محافل سیاسی فنلاند واقع شده‌است. این گفتگوها سرانجام به نتیجه رسید و فنلاند به سوی یک سیستم با دموکراسی مستقیم گام گذاشت و مردم خود مستقیما بالاترین مقام کشور را انتخاب خواهند کرد.
نقش پارلمان
پارلمان مهمترین ارگان کشور فنلاند می‌باشد که دارای ۲۰۰ نماینده است. دولت منتصب رئیس‌جمهور باید رای اعتماد کامل از پارلمان بدست آورد. مرجع قانونگذاری کشور پارلمان است که رئیس‌جمهور آن را به تصویب می‌رساند.
رئیس‌جمهور این قدرت را ندارد که از اجراء قوانینی که پارلمان وضع کرده جلوگیری نماید.
کمیته روابط خارجی فنلاند از فعالیت‌های بینالمللی گسترده‌ای برخوردار است و معمولا جو داخلی را جهت سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری مهیا می‌نماید.
به علت قدرت پارلمان، فنلاند از دیدگاه غرب یک کشور با سیستم حکومت جمهوری پارلمانی تلقی می‌گردد که عالی‌ترین نهادهای سیاسی آن رئیس‌جمهور و پارلمان می‌باشد.
پارلمان فنلاند از ۹ گروه پارلمانی برخوردار است که از نمایندگان هشت حزب تشکیل شده و گروه نهم پارلمانی از سبزها می‌باشند.
قوه قضائیه
قوه قضائیه فنلاند مستقل از قوای دیگر می‌باشد و این قوه از نهادهای وزارت دادگستری، دیوان‌عالی و دیوان‌عالی اداری برخوردار است. سیستم دادگستری فنلاند شامل دادگاه‌های عمومی جهت دادرسی شکایات و جرائم و نیز دیوان‌عالی به عنوان عالی‌ترین مرجع قضائی نظارت بر پایبندی قضات بر قانون، رفتار مجرمان قضایی و مقامات انتظامی می‌باشد.
دیوان‌عالی فنلاند مرکب از رئیس و تعدادی دادستان می‌باشد. آن دسته از موضوعات اداره قضائی که برطبق مواد خاص باید باز سوی دیوان‌عالی عمل گردد از قبل توسط وزارت دادگستری تهیه شده و جهت اجراء به دیوان‌عالی تسلیم می‌گردد.
دیوان‌عالی اداری فنلاند شامل رئیس و تعدادی دادستان ذی‌ربط می‌باشد. در صورت نیاز به تغییر قوانین قضائی یا نیاز به اصلاح و متمم قوانین، دیوان‌عالی و دیوان‌عالی اداری مشترکا پیشنهادهای مربوطه را تسلیم رئیس‌جمهور نموده تا مقدمات قانونگذاری آن فراهم گردد.
تقسیمات کشوری
نشان
به فارسی
به فنلاندی
به سوئدی
مرکز
نقشه
Lapland
لاپلند
رووانیه‌می
North Ostrobothnia
اوستروبوتنیای شمالی
اولو
Kainuu
کاینو
کایانی
North Karelia
کارلیای شمالی
یوئنسو
North Savonia
ساوونیای شمالی
کوئوپیو
South Savonia
ساوونیای جنوبی
میکلی
South Ostrobothnia
اوستروبوتنیای جنوبی
سینه‌یوکی
Central Ostrobothnia
اوستروبوتنیای مرکزی
کوکولا
Ostrobothnia
اوستروبوتنیا
واسا
Pirkanmaa
پیرکانما
تامپره
Central Finland
فنلاند مرکزی
ییوسکیله
Satakunta
ساتاکونتا
پوری
Finland Proper
فنلاند اصلی
تورکو
South Karelia
کارلیای جنوبی
لاپه‌انرانتا
Päijänne Tavastia
پی‌ینه تاواستیا
لاهتی
Tavastia Proper
تاواستایای اصلی
همه‌انلینا
Uusimaa
اوسیما
هلسینکی
Kymenlaakso
کیمن‌لاکسو
کوتکا
Åland
الند
فرهنگ
مهمترین رویدادهای مهم تاریخی یا ورزشی در فنلاند «پاوو نورمی» و «لاسه ویرن» هستند. این کشور موفقیت‌های ورزشی مهمی در زمینه اتومبیل‌رانی و قهرمانی فرمول یک داشته‌است. «یاری لیتمن» و «سامی هیپیا»، دو ستاره فوتبال این کشور هستند.
از شخصیت‌هایی فرهنگی فنلاند می‌توان به «ژان سیبلیوس» یا آهنگسازان معاصری چون «کایا ساآریاهو» و «ماگنوس لینبرگ» و رهبران ارکستری مانند «پکا سالونن»، «یوکا پا ساراسته»، «ساکاری اورامو» و «اوسو وانسکا» را نام برد.
فنلاندی‌ها به فنلاندی بودن شرکت نوکیا و «لینوس توروالدز»، سازنده لینوکس افتخار میکنند. فنلاندی‌ها شدیدا علاقه‌مندند که هر چه در خارج در مورد آنها می‌نویسند را بخوانند و همیشه نظر بازدیدکنندگان از فنلاند را درباره این کشور می‌پرسند.
آموزش
فنلاند به عنوان یکی از بهترین‌ها و شاید بهترین نظام آموزشی دنیا شناخته می‌شود. نظام آموزشی فنلاند سیستمی برابرطلب بدون هیچ گونه شهریه‌ای می‌باشد. در مدرسه به دانش آموزان تمام وقت نهار رایگان داده می‌شود. برنامه‌های آموزش پیش دبستانی که عمدتا در مهدکودک‌ها به کودکان رده‌های سنی ۰ تا ۶ سال ارائه می‌گردد. علاوه براین، مراکز مراقبتی روزانه خانوادگی نیز جهت نگهداری و مراقبت از کودکان مادران شاغل دایر می‌باشند. کودکان رده‌های سنی ۶ تا ۷ سال نیز قادر به پیگیری آموزش خود در مراکز پیش دبستانی یا مدارس جامع می‌باشند. مدارس جامع، مدارسی می‌باشند که آموزش در آن ۹ سال به طول می‌انجامد. در این مدارس همچنین آموزش پیش دبستانی به کودکان رده سنی ۶ سال عرضه می‌گردد.
مقطع تکمیلی متوسطه LUKIO، که مدت زمان سه سال آموزش عمومی به طول انجامیده و سرانجام به آزمون نهایی سراسری منتهی می‌گردد. آموزش مقدماتی حرفه‌ای (آموزش ۳–۲ ساله) که در مدارس فنی وحرفه‌ای تخصصی یا چند رشته‌ای ارائه می‌شود. آموزش عالی فنی و حرفه‌ای (آموزش ۵–۳ سال) که معمولا در دانشکده‌های تخصصی عرضه می‌گردد که می‌توان یا پس از مدرسه جامع یا پس از اتمام تحصیلات مقطع متوسطه درآن حضور یافت. مدارک کار آموزی دوره‌های مذکور به صورت روش جایگزین عرضه می‌شود.
به‌طور کلی می‌توان گفت که ساختار آموزشی کشور فنلاند بر ساختار ذیل استوار می‌باشد:
آموزش پایه
نوع مدارس عرضه‌کننده این آموزش: مدارس جامع
مدت برنامه: ۹ سال
طی مقاطع سنی: ۷ تا ۱۶ سال
گواهینامه یا دیپلم اعطایی: گواهی فراغت از تحصیل
آموزش تکمیلی متوسطه
مدرسه عمومی است که به آزمون نهایی سراسری منتهی می‌شود. در این آزمون صلاحیت ورود به کلیه اشکال آموزش عالی تعیین می‌گردد.
نوع مدارس عرضه‌کننده این آموزش: LUKIO/ GYMNASIET
مدت برنامه: ۳ سال
طی مقاطع سنی: ۱۶تا۱۹ سال
گواهینامه یا دیپلم اعطایی: گواهی قبولی در آزمون نهایی
آموزش فنی و حرفه‌ای
نوع مدارس عرضه‌کننده این آموزش: Ammatillinen Koulutus / Yrkesutbildning
مدت برنامه: ۳ سال
طی مقاطع سنی: ۱۶ تا ۱۹ سال
گواهینامه یا دیپلم اعطایی:گواهی آموزش حرفه‌ای مقدماتی، گواهی آموزش حرفه‌ای پیشرفته، گواهی آموزش حرفه‌ای تخصصی
نظام آموزشی جدید
از سال ۲۰۱۶، تمام مدارس این کشور شمال اروپا نظام آموزشی جدید را با عنوان «یادگیری پدیده محور» در پیش خواهند گرفت. برای نمونه، دانش آموزان کلاس چهارم یک مدرسه علاقه دارند تا همراه با معلم‌های خود تاریخ تکامل تلفن‌های هوشمند را بررسی کنند. برای بررسی این موضوع، وقتی صحبت از این می‌شود که چرا مردم از تلفن همراه استفاده میکنند، ریاضیات و آمار به کار گرفته می‌شوند و برای فهمیدن اینکه پیامک چگونه شیوه نگارش مردم را تغییر داده پای ادبیات به میان می‌آید. به این ترتیب، دانش‌آموزان بسرعت با موضوع ارتباط برقرار میکنند.
اقتصاد
با اینکه فنلاند به‌عنوان یکی از کشورهای عضو منطقه یورو به‌صورت رسمی در رکود اقتصادی به سر می‌برد، ولی وضع اقتصاد این کشور بهتر از سایر کشورهای منطقه یورو است. اقتصاد فنلاند وابستگی فراوانی به صادرات دارد و بحران اقتصادی سایر کشورهای اروپایی تاثیر زیادی روی صادرات این کشور گذاشته‌است. فنلاند تنها کشور منطقه یورو است که بر اساس اعلام سه نهاد مطرح مالی در زمینه اعتبار و درستی‌سنجی، از وضع باثبات (AAA) برخوردار است.
بدهیهای دولت در فنلاند تقریبا نصف بدهیهای حوزه یورو است.
بحران بدهی‌ها، دستکم در سال ۲۰۱۲ میلادی مهمترین موضوعی بود که بر مبارزات انتخابات ریاست جمهوری فنلاند سایه افکند. فنلاند یکی از کشورهای حوزه پولی یورو است که بحران جهانی اقتصاد آن را بی‌نصیب نگذاشت. صادرات این کشور که ۴۵ درصد تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد در سال ۲۰۰۹، ۳۲ درصد کاهش یافت.
از نظر شاخص فساد اقتصادی، فنلاند (به همراه کشورهای دیگری همچون دانمارک و نیوزیلند) سالهای زیادی به عنوان کشور نمونه که کمترین فساد اقتصادی را داشته، معرفی شده‌است. دو میلیون و ۶۸ هزار نیروی کار در این کشور وجود دارد و نرخ بیکاری در آن ۶٫۶ درصد است. نرخ تورم فنلاند در سال ۲۰۰۷ میلادی ۲٫۷ درصد بود.
تولید ناخالص داخلی فنلاند ۱۸۵٫۹ میلیارد دلار است که ۲٫۵ درصد آن در بخش کشاورزی، ۳۱٫۷ درصد آن در بخش صنعت و ۶۵٫۹ درصد آن در بخش خدمات تولید می‌شود. صادرات این کشور شامل ماشین‌آلات و تجهیزات، مواد شیمیایی، آهن‌آلات، الوار، کاغذ و خمیر کاغذ است که به کشورهای آلمان (۱۱٫۳ درصد)، سوئد (۱۰٫۵ درصد)، روسیه (۱۰٫۱ درصد)، بریتانیا (۵٫۶ درصد)، ایالات متحده آمریکا (۶٫۵ درصد) و هلند (۵٫۱ درصد) صادر می‌شود. واردات این کشور شامل مواد غذایی، نفت خام و فراورده‌های آن، مواد شیمیایی، تجهیزات حمل و نقل، آهن و فولاد، ماشین‌آلات، پارچه و الیاف پارچه و پشم است که از کشورهای آلمان (۱۵٫۶ درصد)، روسیه (۱۴ درصد)، سوئد (۱۳٫۷ درصد)، هلند (۶٫۶ درصد)، چین (۵٫۴ درصد)، بریتانیا (۴٫۷ درصد) و دانمارک (۴٫۵ درصد) است.
مردم
دریاچه یخ زده
جمعیت فنلاند پنج میلیون و ۲۳۴ هزار و ۶۲۴ نفر است که میانگین سنی آنها ۴۱٫۶ سال است. امید به زندگی برای زنان ۸۲٫۳۱ سال و برای مردان ۷۵٫۱۵ سال است. کمتر از ۰٫۱ درصد از جمعیت این کشور (حدود هزار و پانصد نفر) به بیماری ایدز مبتلا هستند. ۹۳٫۴ درصد از جمعیت آن فینی، ۵٫۷ درصد سوئدی و ۰٫۴ درصد روسی هستند. بقیه از تبارهای استونیایی، کولی‌های اروپا و سامی هستند. ۸۴٫۲ درصد از جمعیت آن مسیحی و پیرو کلیسای لوتری فنلاند هستند. ادیان اسلام و یهود نیز به ویژه میان مهاجران فنلاند رایج است. همچنین بخشی از مردم این کشور بی‌دین می‌باشند.
بیشتر مردم فنلاند به زبان فنلاندی که از زبانهای فینو اوگریایی است صحبت میکنند. این زبان که تا حدودی با زبان مجاری نیز نزدیکی دارد و به همراه زبانهای استونیایی، مجاری و مالتی، زبانهای رسمی غیر هندواروپایی اتحادیه اروپا می‌باشند.
گاهی اوقات فنلاند را به دلیل تناسبات فرهنگی زیاد با کشورهای سوئد، نروژ و دانمارک، در رده کشورهای اسکاندیناوی قرار می‌دهند که گذشته آنها به وایکینگ‌ها برمی‌گردد.
زبانهای رایج در فنلاند
زبان
۱۹۹۰
۲۰۰۰
۲۰۱۰
فنلاندی
۴،۶۷۴،۰۹۵
۴،۷۸۷،۲۵۹
۴،۸۵۶،۵۲۹
سوئدی
۲۷۳،۴۹۵
۲۶۷،۴۸۸
۲۶۵،۹۸۲
سامی
۱،۷۳۴
۱،۷۳۴
۱،۸۳۲
زبانهای خارجی
۲۴،۵۵۰
۹۸،۸۵۸
۲۲۲،۹۲۶
روسی
۳،۸۸۴
۲۸،۱۷۹
۵۴،۵۴۶
استونیایی
۱،۳۹۴
۱۰،۱۵۳
۲۸،۳۵۵
سومالی
۰
۶،۴۵۴
۱۲،۹۸۵
انگلیسی
۳،۵۱۸
۶،۸۵۰
۱۲،۷۵۸
عربی
۱،۱۳۳
۴،۸۷۵
۱۰،۳۷۹
جمعیت‌شناسی
امید به زندگی در فنلاند
سال
مردان
زنان
هردو جنس
۱۹۸۶
۷۰٫۵
۷۸٫۷
۷۴٫۷
۱۹۹۶
۷۳٫۰
۸۰٫۵
۷۶٫۸
۲۰۰۶
۷۵٫۸
۸۲٫۸
۷۹٫۴
۲۰۰۸
۷۶٫۳
۸۳٫۰
۷۹٫۷
۲۰۰۹
۷۶٫۵
۸۳٫۱
۷۹٫۸
ارتباطات
سیستم تلویزیون در فنلاند پیشرفته‌است. در حال حاضر تمامی شبکه‌ها و کانال‌های تلویزیونی در این کشور دیجیتال است و آخرین سیستم آنالوگ از رده خارج شده‌است.
بر طبق قانون اساسی فنلاند، هر شهروندی حق انتشار مطالب چاپی را دارد. روزنامه‌ها را بخش خصوصی اداره می‌کند و تاثیر زیادی در آرای سیاسی دارد.
در فنلاند یک میلیون و ۹۲۰ هزار خط تلفن ثابت و پنج میلیون و ۶۷۰ هزار خط تلفن همراه و دو میلیون و ۳۲۳ هزار میزبان اینترنتی و دو میلیون و ۹۲۵ هزار کاربر اینترنت وجود دارد.
مشخصات آماری
حکومت: جمهوری
مساحت: ۳۳۸،۱۴۵ کیلومترمربع (پنجمین کشور پهناور اروپایی)
جمعیت: ۵٫۲۱۴٫۵۱۲ نفر
رشد سالانه جمعیت: ۰٫۱۸ درصد
پایتخت: هلسینکی
زبان رسمی: فنلاندی (۸۹/۳۳٪) و سوئدی (۵/۳۴٪) - { ۰۳/۰٪ زبان محلی
خط: لاتین با الفبای مخصوص
دین: مسیحی ۸۹٪ پروتستان شاخه لوتراناوانجلیک
واحد پول:یورو
اقوام و نژادها: ۹۳ درصد فنلاندی، ۶درصد سوئدی و ۱درصد اقوام دیگر
اقلیتها: کولی‌ها، کاریالایی‌ها، سامه‌ها، سوئدی زبان
زنان در فنلاند:
امسال برای زنان کشور فنلاند سال مهمی است. زیرا، در ۱۰۰ سال پیش آنان توانستند که برای خود حق رای و حق ورود به مجلس را -به صورتی نامحدود- به دست آورند. در واقع، آنان بعد از زنان نیوزیلندی نخستین زنان جهان بودند که این دو حق را با هم به دست آوردند.
تروریسم در فنلاند | [
"سرود ملی فنلاند",
"هلسینکی",
"زبان فنلاندی",
"زبان سوئدی",
"جمهوری",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"سالی نینیستو",
"الکساندر اشتوب",
"امپراتوری روسیه",
"۱۹۱۷ (میلادی)",
"۲۰۰۸ (میلادی)",
"۲۰۰۷ (میلادی)",
"اسکاندیناوی",
"اروپا",
"یورو",
"جزیره الند",
"لوتریانیسم",
"مسیحیت",
"جمهوری کنگو",
"اتحادیه اروپا",
"سوئد",
"انقلاب روسیه (۱۹۱۷)",
"قوم لاپ",
"الکساندر یکم (روسیه)",
"روسی‌سازی",
"نیکلای دوم",
"بلشویک",
"اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی",
"جنگ جهانی دوم",
"نروژ",
"روسیه",
"خلیج بوتنی",
"خلیج فنلاند",
"دریای بالتیک",
"آبدره",
"دریاچه",
"جنگل",
"توندرا",
"تایگا",
"سایمای بزرگ",
"کمی یوکی",
"تابستان",
"زمستان",
"مدار شمالگان",
"ایسلند",
"عصر یخبندان",
"سنگ خارا",
"مرداب",
"جو دوسر",
"علف",
"رأی اعتماد",
"سائولی نینیسته",
"رئیس‌جمهور فنلاند",
"یوها سیپیلا",
"نخست‌وزیران فنلاند",
"ناتو",
"تولید ناخالص داخلی",
"پناهگاه",
"سرزمین‌های نوردیک",
"دادستان",
"لاپلند، فنلاند",
"رووانیه‌می",
"اوستروبوتنیای شمالی",
"اولو",
"کاینو",
"کایانی",
"کارلیای شمالی",
"یوئنسو",
"ساوونیای شمالی",
"کوئوپیو",
"ساوونیای جنوبی",
"میکلی",
"اوستروبوتنیای جنوبی",
"سینه‌یوکی",
"اوستروبوتنیای مرکزی",
"کوکولا",
"اوستروبوتنیا",
"واسا",
"پیرکانما",
"تامپره",
"فنلاند مرکزی",
"ییوسکیله",
"ساتاکونتا",
"پوری",
"فنلاند اصلی",
"تورکو",
"کارلیای جنوبی",
"لاپه‌انرانتا",
"پی‌ینه تاواستیا",
"لاهتی",
"تاواستایای اصلی",
"همه‌انلینا",
"اوسیما",
"کیمن‌لاکسو",
"کوتکا",
"جزایر الند",
"Mariehamn",
"پاوو نورمی",
"لاسه ویرن",
"اتومبیل‌رانی",
"فرمول یک",
"یاری لیتمن",
"سامی هیپیا",
"ژان سیبلیوس",
"کایا ساآریاهو",
"ماگنوس لینبرگ",
"رهبر (موسیقی)",
"پکا سالونن",
"یوکا پا ساراسته",
"اوسو وانسکا",
"نوکیا",
"لینوس توروالدز",
"لینوکس",
"کودکستان",
"یادگیری پدیده محور(نظام آموزشی)",
"تلفن هوشمند",
"تلفن همراه",
"ریاضیات",
"آمار",
"پیامک",
"اعتبار و درستی‌سنجی",
"دانمارک",
"نیوزیلند",
"نرخ بیکاری",
"نرخ تورم",
"کشاورزی",
"صنعت",
"خدمات",
"آلمان",
"بریتانیا",
"ایالات متحده آمریکا",
"هلند",
"خوراک",
"نفت خام",
"پتروشیمی",
"مواد شیمیایی",
"آهن",
"فولاد",
"پارچه",
"الیاف",
"چین",
"ایدز",
"مردم استونی",
"کولی‌های اروپا",
"سامی (قوم)",
"اسلام",
"یهود",
"بی‌دین",
"زبان مجاری",
"وایکینگ‌ها",
"میزبان (شبکه)",
"پروتستانتیسم",
"تروریسم در فنلاند"
] | [
"فنلاند",
"اروپای شمالی",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۱۷ (میلادی)",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۱۸ (میلادی)",
"جمهوری‌ها",
"سرزمین‌های شمالی",
"کشورها و سرزمین‌های سوئدی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های فنلاندی‌زبان",
"کشورهای اروپایی",
"کشورهای عضو اتحادیه اروپا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"لیبرال دموکراسی"
] |
2,674 | قبرس | 2 | 1,012 | 0 | [
"جمهوری قبرس",
"جمهوري قبرس",
"جزیره قبرس",
"جزيره قبرس"
] | false | 858 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری قبرس"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "قبرس"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Cyprus.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of arms of Cyprus (old).svg"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[سرودی برای آزادی]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Cyprus in its region (de-facto).svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[نیکوزیا]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "35"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "08"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "33"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "28"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[نیکوزیا]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[یونانی]] / [[ترکی استانبولی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "[[رئیس‌جمهور]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[نیکوس آناستاسیادس]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از مستعمره [[بریتانیا]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۱ اکتبر]] [[۱۹۶۰]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۹،۲۵۱"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۵۴ام"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۱۳]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۱،۱۴۱،۱۶۶"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۸۵"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۸۵ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[یورو]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "EUR"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "EET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "DST"
},
{
"Item1": "EET",
"Item2": "+۲"
},
{
"Item1": "EEST",
"Item2": "+۳"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.cy]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۳۵۷+"
},
{
"Item1": "تولید اصلی",
"Item2": "خر"
}
],
"Title": "کشور"
} | جمهوری قبرس کشوری جزیره‌ای است، در شرق دریای مدیترانه که پایتخت آن نیکوزیا است.
این کشور به دو بخش قبرس شمالی (بخش ترک‌نشین) و بخش یونانی‌نشین تقسیم می‌شود که در آن هردو زبان یونانی و زبان ترکی رسمی هستند. یونانیها ارتودوکس و ترکهای قبرس مسلمان هستند.
جزیره قبرس بعد از جزیره ساردنی و سیسیل سومین جزیره بزرگ در دریای مدیترانه‌است و جمهوری قبرس از اعضای اتحادیه اروپا می‌باشد. قبرس از نقاط گردشگرپذیر مدیترانه‌است و در ۱ ژانویه ۲۰۰۸ به حوزه یورو پیوست.
جمعیت کل جزیره یک میلیون و صد هزار نفر است و جمعیت جمهوری قبرس بدون احتساب قبرس شمالی ۸۴۰ هزار نفر است. ۷۷ درصد مردم این جزیره یونانی و ۱۸ درصد نیز از ترکان قبرس هستند.
این جزیره به خاطر مکان راهبردی خود در طی تاریخ مورد حمله و اشغال امپراتوری‌های گوناگون ازجمله هیتی‌ها، آشوری‌ها، مصریها، ایرانیان، یونانیها، رومیها، بیزانسی‌ها، عثمانیها و اعراب قرار گرفته‌است. اسکندر مقدونی در ۳۳۳ پیش از میلاد قبرس را از ایران جدا کرد.
از سال ۱۹۷۴ که ارتش ترکیه در واکنش به کودتای یونانیها به شمال قبرس هجوم برد، این جزیره به دو بخش تقسیم شد.
پس از آن بخش جنوبی قبرس که در اختیار یونانی‌هاست به اتحادیه اروپا پیوست اما بخش ترک‌نشین شمالی جدا ماند.
بخش شمالی قبرس تنها توسط ترکیه به عنوان کشوری مستقل به رسمیت شناخته شده‌است.
تاریخ
قبرس در دوران باستان به خاطر کان‌های مس خود مشهور بود به طوری‌که خود واژه مس در زبانهای اروپایی (برای نمونه copper انگلیسی) از نام یونانی این جزیره یعنی Kupros گرفته شده‌است. قبرسی‌ها برای اولین بار در هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح به ساخت ابزار مسی روی آوردند. یکی از پایه‌های اقتصادی امپراتوری هیتی‌ها همین مس جزیره قبرس بود.
قبرس جزیره‌ای است که در طول تاریخ در تصرف ایرانیان، رومیها، یونانیها، امپراتوری عثمانی و سرانجام انگلیسی‌ها بوده‌است؛ اما پس از جنگ جهانی دوم انگلیس به علت ضعف اقتصادی و کاهش نفوذ جهانی از این جزیره خارج شد. سپس رهبران سه کشور انگلیس، یونان و ترکیه به همراه رهبران دو بخش قبرس در ۱۱ فوریه ۱۹۵۹ پیمانی را امضا کردند که به موجب آن مسائل جزیره به نسبت ۷ به ۳ میان یونانی‌تبارها و ترک‌تبارها تقسیم شد.
قبرس در سال ۱۹۶۰ استقلال خود را از بریتانیا کسب کرد و حکومت مستقل قبرس بر پایه مشارکت جوامع ترک و یونانی در اداره امور این جزیره اعلام موجودیت کرد و بریتانیا، یونان و ترکیه حق حاکمیت دولت قبرس را تضمین کردند.
در دسامبر ۱۹۶۳، نمایندگان ترک در پی اختلاف بر سر نحوه اجرای این توافق از دولت قبرس بر اثر حادثه کریسمس خونین از قبرس اخراج شدند با آغاز عملیات نظامی یونانی‌های این جزیره، ترکهای قبرس کشور را ترک کردند و این سرآغاز درگیری‌های قومی میان ترکها و یونانیها در این جزیره بود که برای ۱۱ سال ادامه پیدا کرد. و در پی بروز درگیری بین دو طرف، سازمان ملل متحد در سال ۱۹۶۴ یک نیروی پاسدار صلح را به این جزیره اعزام داشت که ماموریت آن تا کنون تمدید شده‌است. در این درگیریها طرف ترک تلفات سنگین‌تری را متحمل شد و حدود ۲۵ هزار نفر که یک پنجم جمعیت ترکها را شامل می‌شد آواره شدند. این افراد در حدود ۱۰ سال تا پیش از حمله سال ۱۹۷۴ ترکیه به جزیره قبرس به صورت پناهنده زندگی می‌کردند. تا اواخر سال ۱۹۶۰ تنش ادامه پیدا کرد و در طی این مدت حدود ۶۰ هزار نفر از ترکهای قبرسی مجبور به ترک خانه‌های خود و مهاجرت به کشورهای دیگر شدند.
در سال ۱۹۷۴ دولت سراسقف ماکاریوس سوم، رئیس‌جمهور وقت قبرس، در کودتایی به تحریک حکومت نظامیان یونان سرنگون شد و ترکیه با استناد به موقعیت خود به عنوان یکی از تضمین‌کنندگان حق حاکمیت قبرس، یگانهای ارتش خود را در شمال این سرزمین مستقر کرد که عملا باعث تقسیم این جزیره شد. بحران قبرس پس از حمله ترکیه به قبرس و اعلام استقلال جمهوری ترک قبرس شمالی که فقط از سوی ترکیه مورد تایید قرار گرفت آغاز شد.
جغرافیا
دید قبرس از بالا.
دشت مرکزی مسائوریا بین دو رشته‌کوه اصلی قبرس.
قبرس، پس از سیسیل و ساردنی، سومین جزیره بزرگ دریای مدیترانه است. درازای جزیره قبرس در طولانی‌ترین شکل خود ۲۴۰ کیلومتر و پهنای آن در عریض‌ترین حالت، ۱۰۰ کیلومتر است. کرانه‌های ترکیه در ۷۵ کیلومتری شمال قبرس قرار دارند.
منابع مختلف، قبرس را از دید جغرافیایی، گاه جزئی از اروپا، گاه بخشی از غرب آسیا و گاه در خاورمیانه به‌شمار آورده‌اند.
قبرس دارای تابستانهای گرم و خشک و زمستان‌های معتدل است. حدود ۱۲٪ زمینهای آن زیر کشت بوده و در آن مرکبات، سیب زمینی، گندم، زیتون و جو به عمل می‌آید. پرورش گوسفند، بز و خوک نیز رایج است. صنایع قبرس چندان پیشرفته نیست و شامل صنایع دستی و محلی می‌باشد. گردشگری، منبع درآمد مهمی برای قبرس به‌شمار می‌آید.
در جزیره قبرس دو رشته‌کوه اصلی خودنمایی میکنند، کوهستان ترودوس و کوهستان کوچکتر کیرنیا. دشت مرکزی میان این رشته‌کوه، مسائوریا نام دارد. این دشت توسط رودخانه پدیه‌ئوس آبیاری می‌شود که طولانی‌تر رود جزیره نیز هست. کوه‌های ترودوس بیشتر مناطق جنوب و غربی قبرس را دربر می‌گیرند و کمابیش نیمی از جزیره در اختیار این کوهستان است. بلندترین نقطه در قبرس کوه الیمپوس است که در مرکز کوهستان ترودوس واقع شده و ۱۹۵۲ متر ارتفاع دارد. کوهستان کم‌پهناتر کیرنیا که در امتداد کرانه‌های شمالی جزیره قرار گرفته به نسبت ترودوس مساحت بسیار کمتری را اشغال کرده و بلندی‌های آن نیز کم‌ارتفاع‌ترند. بلندترین نقطه کیرنیا ۱۰۲۴ متر بالاتر از سطح دریا است. جزیره قبرس از نظر زمین‌شناختی بخشی از صفحه آناتولی به‌شمار می‌آید.
قبرسی‌های یونان در بخش جنوبی و قبرسی‌های ترکیه در بخش شمالی قبرس قرار دارند که با مرزی به نام «خط سبز» تفکیک شده‌اند که تا نیکوزیا (لفگوشا) کشیده می‌شود؛ و پایتخت قبرس شمالی و جنوبی را به دو بخش تقسیم می‌کند. درحال حاضر پنج تقاطع مرزی وجود دارد که ۲۴ ساعته برای عبور و مرور شهروندان باز است.
تقسیمات کشوری
جمهوری قبرس به شش استان تقسیم شده‌است. نام این استانها فاماگوستا)، گیرنه، لارناکا، لیماسول، نیکوزیا، و پافوس است.
نقشه استانهای قبرس
استانها
به یونانی
به ترکی
File:Cyprus districts not named.svg|370px|
poly ۱۷۳ ۵۸۵ ۶۲ ۵۳۱ ۵۹ ۴۸۴ ۲۴ ۴۴۹ ۲۰ ۳۹۶ ۱۱ ۳۳۹ ۶۸ ۳۷۴ ۱۱۸ ۳۲۱ ۱۳۱ ۳۰۱ ۱۷۲ ۳۳۶ ۱۶۲ ۳۶۱ ۱۸۵ ۳۹۲ ۱۸۳ ۴۳۸ ۱۹۸ ۴۵۱ ۲۰۸ ۴۵۸ ۲۲۰ ۴۴۳ ۲۴۲ ۴۶۲ ۱۹۸ ۵۱۲ ۲۱۲ ۵۲۰ ۱۷۴ ۵۵۶ ۱۷۴ ۵۸۵ پافوس
poly ۱۴۱ ۳۰۴ ۱۷۰ ۳۳۷ ۱۶۱ ۳۶۲ ۱۸۷ ۳۹۷ ۱۸۵ ۴۳۹ ۲۰۵ ۴۵۴ ۲۱۹ ۴۴۳ ۲۳۴ ۴۵۲ ۲۳۹ ۴۲۲ ۲۵۲ ۴۲۱ ۳۰۳ ۴۳۲ ۳۱۸ ۴۲۳ ۳۳۶ ۴۲۶ ۳۵۳ ۴۴۵ ۳۷۹ ۴۵۳ ۳۹۵ ۴۵۸ ۴۱۷ ۴۴۰ ۴۵۵ ۴۴۸ ۴۸۵ ۴۲۸ ۵۰۹ ۴۳۲ ۵۲۰ ۴۱۱ ۵۶۱ ۴۱۱ ۵۶۱ ۳۸۰ ۵۶۴ ۳۴۰ ۵۹۴ ۳۴۵ ۶۰۱ ۳۳۱ ۵۷۷ ۳۱۹ ۵۸۹ ۲۹۶ ۵۸۱ ۲۴۹ ۵۳۹ ۲۴۹ ۵۱۰ ۲۷۰ ۴۱۰ ۲۶۴ ۳۰۶ ۲۵۴ ۲۸۶ ۳۰۶ ۲۶۰ ۳۲۳ ۲۰۶ ۳۰۱ ۱۷۷ ۲۹۱ نیکوزیا
poly ۱۷۴ ۵۸۴ ۱۷۵ ۵۶۱ ۲۰۴ ۵۳۷ ۲۱۱ ۵۲۰ ۱۹۹ ۵۱۱ ۲۴۱ ۴۶۴ ۲۳۴ ۴۵۴ ۲۳۸ ۴۲۶ ۲۴۶ ۴۲۰ ۲۷۸ ۴۳۳ ۲۹۵ ۴۳۳ ۳۱۵ ۴۲۲ ۳۳۳ ۴۲۵ ۳۴۰ ۴۳۸ ۳۵۲ ۴۴۰ ۳۶۳ ۴۶۰ ۳۷۷ ۴۵۴ ۳۹۱ ۴۶۰ ۳۹۴ ۴۷۶ ۴۲۷ ۴۸۳ ۴۵۳ ۵۱۰ ۴۵۴ ۵۳۶ ۴۵۷ ۵۵۱ ۴۰۰ ۵۵۶ ۳۴۴ ۵۸۲ ۳۱۴ ۵۹۷ ۳۱۳ ۵۸۳ ۳۲۳ ۵۸۸ ۳۲۹ ۵۸۶ ۳۳۰ ۵۷۳ ۳۱۳ ۵۷۲ ۳۰۴ ۵۷۹ ۲۸۸ ۵۸۰ ۲۶۶ ۵۶۱ ۲۵۴ ۵۶۰ ۲۳۷ ۵۷۶ ۲۲۶ ۵۷۱ ۲۲۳ ۵۸۴ ۲۰۴ ۵۹۴ لیماسول
poly ۳۹۳ ۴۷۲ ۴۱۴ ۴۴۵ ۴۲۸ ۴۵۱ ۴۴۱ ۴۴۹ ۴۵۳ ۴۵۷ ۴۷۳ ۴۴۵ ۴۷۸ ۴۳۵ ۴۸۲ ۴۳۱ ۴۹۰ ۴۳۸ ۵۱۴ ۴۳۶ ۵۲۴ ۴۲۹ ۵۱۹ ۴۱۴ ۵۳۴ ۴۲۱ ۵۴۹ ۴۱۲ ۵۶۱ ۴۱۹ ۵۶۹ ۳۹۵ ۵۵۵ ۳۶۷ ۵۶۵ ۳۴۳ ۵۹۲ ۳۴۹ ۶۰۴ ۳۳۸ ۶۲۲ ۳۳۷ ۶۲۹ ۳۶۴ ۶۵۴ ۳۹۱ ۶۴۹ ۴۱۰ ۶۲۲ ۴۳۶ ۶۰۴ ۴۹۷ ۴۷۵ ۵۵۳ ۴۵۷ ۵۵۱ ۴۵۷ ۵۱۷ ۴۳۱ ۴۸۱ لارناکا
poly ۲۹۹ ۱۷۹ ۳۰۷ ۲۵۰ ۴۸۳ ۲۷۰ ۵۳۲ ۲۶۱ ۵۳۴ ۲۵۲ ۵۸۳ ۲۴۵ ۶۳۷ ۲۱۵ ۶۲۷ ۲۰۵ ۵۱۷ ۲۱۸ ۳۸۶ ۲۰۳ ۳۳۴ ۱۹۹ کیرنیا
poly ۵۸۲ ۲۳۹ ۵۸۹ ۳۰۰ ۵۷۷ ۳۲۳ ۶۲۱ ۳۳۷ ۶۳۲ ۳۶۵ ۶۸۰ ۳۷۳ ۶۹۳ ۳۶۹ ۷۳۶ ۴۱۰ ۷۸۱ ۴۰۶ ۸۱۷ ۴۱۹ ۷۸۰ ۳۶۲ ۷۴۰ ۲۶۶ ۷۶۵ ۲۲۴ ۸۰۹ ۲۱۳ ۸۴۶ ۱۶۹ ۹۱۷ ۱۳۳ ۹۶۴ ۹۱ ۹۷۲ ۷۲ ۱۰۳۴ ۴۳ ۱۰۴۲ ۱۵ ۹۱۹ ۷۶ ۷۱۶ ۱۷۳ ۶۸۴ ۱۷۰ ۶۳۰ ۲۰۱ ۶۳۴ ۲۰۹ استان آیاناپا (فاماگوستا)
poly ۲۲۴ ۵۸۷ ۲۲۵ ۵۷۲ ۲۳۷ ۵۷۸ ۲۶۱ ۵۶۰ ۲۸۷ ۵۷۹ ۳۱۹ ۵۷۶ ۳۲۸ ۵۷۸ ۳۱۷ ۵۸۸ ۳۳۸ ۵۹۵ ۳۵۱ ۶۳۸ ۳۰۸ ۶۳۶ ۲۸۲ ۵۸۵ آکروتیری
poly ۶۴۹ ۴۱۰ ۶۵۴ ۳۹۵ ۶۳۸ ۳۷۱ ۶۵۲ ۳۵۸ ۶۵۶ ۳۷۸ ۶۶۷ ۳۶۸ ۶۹۰ ۳۷۳ ۷۳۷ ۴۱۸ ۷۲۳ ۴۲۸ ۶۸۱ ۴۰۹ دکلیا
فاماگوستا
(Ammochostos)
Gazimağusa/Mağusa
گیرنه
v (Keryneia)
Girne
لارناکا
(Larnaka)
Larnaka/İskele
لیماسول
(Lemesos)
Limasol/Leymosun
نیکوزیا
(Lefkosia)
Lefkoşa
پافوس
(Pafos)
Baf/Gazibaf
سیاست
جزیره قبرس در پی اختلاف بین آتن و آنکارا در سال ۱۹۷۴ و پس از درگیری‌های نظامی بین دو کشور به دو بخش ترک‌نشین (شمالی) و یونانی‌نشین (جنوبی) تجزیه شد.
بخش جنوبی و یونانی‌نشین قبرس به عنوان یک کشور مستقل توسط سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته می‌شود و عضو اتحادیه اروپا است، ولی بخش شمالی (ترک‌نشین) جزیره قبرس فقط توسط ترکیه به عنوان یک کشور به رسمیت شناخته شده‌است.
از سال ۱۹۷۴ تاکنون تمام تلاش‌های سازمان ملل متحد و دیگر مجامع بینالمللی برای حل مسئله قبرس و وحدت مجدد دو بخش این جزیره که یکی از مشکلات اصلی و اختلافات بین آتن و آنکارا محسوب می‌شود، به بن‌بست خورده‌است.
طی سالهای ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ میلادی سازمان ملل متحد دور جدیدی از تلاش دیپلماتیک را برای به نتیجه رساندن مذاکرات وحدت قبرس پیش برد و پس از گفتگوی مستمر در سوئیس، دور نهایی این مذاکرات از صبح پنجشنبه ۶ ژوئیه ۲۰۱۷ با میانجیگری مستقیم آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد و با حضور روسای دولت دو بخش یونانی و ترک‌نشین قبرس آغاز شد و تا ساعت ۳ بامداد جمعه ۷ ژوئیه ادامه یافت. گوترش طی این دور از میانجیگری تلاش کرد تا نیکوس آناستاسیادیس رئیس دولت بخش یونانی و مصطفی آکینچی رئیس دولت بخش ترک‌نشین را برای دست یابی به توافق نهایی مجاب کند. این گفتگوها روز جمعه با شکست مواجه شد و آنتونیو گوترش پس از پایان مذاکرات در یک نشست خبری گفت: «بسیار متاسفم که بگویم با وجود تعهد و تلاش همه هیئت‌های مذاکره کننده و دیگر طرف‌ها … کنفرانس قبرس بدون رسیدن به نتیجه پایان یافت.»
مایک پنس معاون رئیس‌جمهوری ایالات متحده نیز از طریق تلفن با طرفین گفتگو کرد و از آنها خواست همه تلاش خود را برای «استفاده از این فرصت تاریخی» و رسیدن به توافق نهایی بر سر وحدت این جزیره واقع در دریای مدیترانه بکنند.
با وجود شکست آخرین دور مذاکرات در ژوئیه ۲۰۱۷ اسپن بارت آید مشاور ویژه سازمان ملل متحد در امور قبرس در مقام خود باقی خواهد ماند و به تلاش‌های خود برای از سرگیری گفتگوها با هدف وحدت دوباره قبرس همچنان ادامه خواهد داد.
اقتصاد
نقشهای تاریخی از قبرس، نگاشته پیری رئیس.
الاغ‌های قبرسی در ایران شهرت بسیاری پیدا کرده‌اند.
اقتصاد جزیره قبرس از آغاز استقلال مبتنی بر نظام بازار آزاد بوده‌است.
صادرات عمده قبرس شامل: محصولات کشاورزی (گندم. جو. سیب زمینی. و مرکبات). میوه‌های مختلف
. تنباکو. محصولات صنعتی. انواع پوشاک. کفش و صنایع دستی بوده‌است.
واردات عمده نیز شامل: مواد خوراکی. دام زنده. نفت و فراورده‌های شیمیایی می‌باشد.
در شهریورماه ۱۳۹۶ خبر رسید که دولت بخش یونانی‌نشین قبرس در آبهای اطراف این جزیره در دریای مدیترانه یک مخزن ۲۸ میلیارد متر مکعبی گاز طبیعی کشف کرده‌است. این میزان گاز کشف شده معادل مصرف هفت‌ماهه ترکیه است اما برای جزیره کوچک و کم جمعیت قبرس ذخیره قابل توجهی به‌شمار می‌آید. شرکت‌هایی که به نام قبرس در منطقه فعالیت میکنند، برای کشف ذخایر بزرگتر در اطراف این کشور و در آبهای دریای مدیترانه در تلاش هستند.
قبرس در سال ۲۰۱۳ قوانین خود در رابطه با دریافت تابعیت را تغییر داد. طبق این قوانین جدید، متقاضیان لازم نیست ثابت کنند که به زبان محلی سخن می‌گویند یا برای زمانی طولانی در این جزیره ساکن بوده‌اند. یک سرمایه‌گذاری مسکن دو میلیون یورویی یا دو و نیم میلیون یورویی در حوزه شرکت‌ها یا اوراق قرضه دولتی کفایت می‌کند. طی چند سال، صدها ثروتمند روس و اوکراینی، از جمله شماری از مظنونان به فساد مالی، از طریق برنامه مناقشه‌برانگیز صدور روادید، از دولت قبرس گذرنامه گرفته و بدین‌ترتیب عملا امکان ورود همیشگی به کشورهای امضاکننده توافقنامه شینگن را یافته‌اند. دولت نیکوزیا از سال ۲۰۱۳ میلادی با معامله گذرنامه بیش از ۴ میلیارد یورو درآمد داشته‌است. تنها در سال ۲۰۱۶ بیش از ۴۰۰ گذرنامه به این شکل در قبرس فروخته شده‌اند.
مردم و فرهنگ
بر پایه آمارهای پذیرفته شده ۸۰٪ یونانی‌تبار، ۱۸٪ ترک‌تبار و ۲٪ نیز از دیگر اقلیتهای مسیحی (مارونی، کاتولیک لاتینی و ارمنی) هستند.
قسمت شمالی قبرس فرهنگی برگرفته از ترکیه و بخش جنوبی آن برگرفته از یونان دارد.
خیابان لدرا
جمهوری ترک قبرس شمالی
خط آتیلا
عملیات آتیلا
فهرست مساجد قبرس | [
"سرود ملی یونان",
"نیکوزیا",
"زبان یونانی",
"ترکی استانبولی",
"جمهوری",
"رئیس‌جمهور",
"نیکوس آناستاسیادس",
"بریتانیا",
"۱ اکتبر",
"۱۹۶۰ (میلادی)",
"۲۰۱۳ (میلادی)",
"یورو",
".cy",
"دریای مدیترانه",
"قبرس شمالی",
"زبان ترکی",
"ارتودوکس",
"ترکهای قبرس",
"مسلمان",
"ساردنی",
"سیسیل",
"راهبردی",
"هیتی‌ها",
"ایرانیان",
"بیزانسی‌ها",
"اسکندر مقدونی",
"ایران",
"۱۹۷۴ (میلادی)",
"اتحادیه اروپا",
"مس",
"جنگ جهانی دوم",
"انگلیس",
"یونان",
"ترکیه",
"مردم ترکیه",
"کریسمس خونین",
"سازمان ملل متحد",
"ماکاریوس سوم",
"تجاوز نظامی ترکیه به قبرس",
"جمهوری ترک قبرس شمالی",
"خاورمیانه",
"United Nations Statistics Division",
"کوهستان ترودوس",
"کیرنیا",
"مسائوریا",
"کوه الیمپوس (قبرس)",
"صفحه آناتولی",
"ناحیه فاماگوستا",
"ناحیه گیرنه",
"ناحیه لارناکا",
"ناحیه لیماسول",
"ناحیه نیکوزیا",
"ناحیه پافوس",
"استان پافوس",
"استان نیکوزیا",
"استان لارناکا",
"استان کیرنیا",
"فاماگوستا",
"آکروتیری و دکلیا",
"سوئیس",
"آنتونیو گوترش",
"یونانی",
"مایک پنس",
"رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا",
"مدیترانه",
"بازار آزاد",
"محصولات کشاورزی",
"گندم",
"جو (گیاه)",
"سیب زمینی",
"مرکبات",
"تنباکو",
"محصولات صنعتی",
"پوشاک",
"کفش",
"صنایع دستی",
"مواد خوراکی",
"دام زنده",
"نفت",
"فراورده‌های شیمیایی",
"متر مکعب",
"گاز طبیعی",
"شهروندی",
"اوراق قرضه",
"روادید",
"گذرنامه",
"شینگن",
"خیابان لدرا",
"خط آتیلا",
"عملیات آتیلا",
"فهرست مساجد قبرس"
] | [
"قبرس",
"اعضاء اتحادیه کشورهای همسود",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۶۰ (میلادی)",
"جزیره‌های آسیا",
"جزیره‌های اروپا",
"جزیره‌های بینالمللی",
"جزیره‌های دریای مدیترانه",
"جمهوری‌ها",
"شام (سرزمین)",
"فهرست کشورهای در گستره بیش از یک قاره",
"کشورهای آسیای غربی",
"کشورهای آسیایی",
"کشورهای اروپایی",
"کشورهای جزیره‌ای",
"کشورهای خاور نزدیک",
"کشورهای خاورمیانه",
"کشورهای ساحلی مدیترانه",
"کشورهای عضو اتحادیه اروپا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"لیبرال دموکراسی",
"مستعمره‌های پیشین بریتانیا",
"مستعمره‌های فینیقیه",
"مناطق تقسیم‌شده"
] |
2,675 | چاد | 2 | 350 | 0 | [
"جمهوری چاد",
"جمهوري چاد"
] | false | 233 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "جمهوریه تشادRépublique du Tchad"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری چاد"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "چاد"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Chad.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of arms of Chad.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "«یکپارچگی، کار، پیشرفت»"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "«[[لا چادین]]»"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Chad (orthographic projection).svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[انجامنا]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "12"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "06"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "15"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "02"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[انجامنا]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[فرانسوی]]، [[عربی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس‌جمهور]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[ادریس دبی]][[جلاسم نادینگار]] از سال [[۲۰۱۰ (میلادی)]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[فرانسه]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۱۱ اوت]] [[۱۹۶۰]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۱،۲۸۴،۰۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۲۱ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۱٫۹"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "۲۰۰۹"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۱۰،۳۲۹،۲۰۸"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۷۵ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۷٫۹"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۲۱۲ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[فرانک سی‌اف‌ای آفریقای میانه]] CFA"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "XAF"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "WAT"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "DST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۱"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۱"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.td]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۲۳۵"
}
],
"Title": "کشور"
} | چاد ( ,: () با نام رسمی جمهوری چاد ، کشوری بی‌دریا و همه سو خشک در مرکز آفریقاست. پایتخت آن انجامنا است. مساحت این کشور در حدود۱،۲۸۴،۰۰۰ کیلومتر مربع است. این کشور از نظر رده مساحتی در جهان رتبه بیستم را به نام خود کرده‌است که جزء سی کشور بزرگ دنیا و از بزرگترین کشورهای آفریقا است. با این که مساحت این کشور اندکی از کشور ایران کوچکتر است، و مقدار
بسیار ناچیزی از نیجر بزرگتر است، اما جمعیت آن از یک هفتم ایران کمتر و حتی از جمعیت نیجر هم کمتر است. مقدار عظیمی از این مساحت این کشور در بیابان صحرا است و اکثر زمینهای
آن، غیرقابل کشت می‌باشد. نژادهای این کشور به این ترتیبند:۲۷/۷درصد سارا، ۱۲/۳درصدعرب، ۱۱/۵درصد مایوکبی، ۹درصد کانم بورنو و ۳۹/۵درصد بقیه. سیستم
حکومتی این کشور بر اساس نظام جمهوری است. جمهوری چاد از شمال با کشور لیبی، از شرق با کشور سودان شمالی، از جنوب با کشورهای آفریقای مرکزی و کامرون و از غرب با کشورهای
نیجر و نیجریه همسایه است.
سیاست
جمهوری چاد در تاریخ ۱۱ اوت ۱۹۶۰ به استقلال رسید ولی هنوز آرامش کامل در آن برقرار نشده و این کشور در سالهای اخیر بارها به تحریک نیروهای خارجی با جنگ داخلی روبرو شده‌است.
آقای «ادریس دبی» درحال حاضر به عنوان رئیس‌جمهور بر کشور چاد حکومت می‌کند.
جمهوری چاد علاوه بر سازمان ملل متحد (UN)، در بانک توسعه آفریقا (ADB)، کمیسیون اقتصادی آفریقا (ECA)، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، گروه ۷۷ (G-۷۷)، بانک بینالمللی ترمیم و توسعه (IBRD)، سازمان وحدت آفریقا (OAU)، جنبش غیرمتعهد (NAM)، سازمان کنفرانس اسلامی (OIC)، سازمان تجارت جهانی (WTO)، صندوق بینالمللی پول (IMF)، سازمان بینالمللی هواپیمایی کشوری (ICAO)، اتاق بازرگانی اسلامی (ICC)، جامعه بینالمللی توسعه (IDA)، صندوق بینالمللی توسعه کشاورزی (IFAD)، سازمان بینالمللی کار (ILO)، سازمان بینالمللی ارتباطات دور ماهواره‌ای (INTELSAT)، کمیسیون سازمان ملل متحد برای تجارت و توسعه (UNCTAD)، سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO)، سازمان هواشناسی جهانی (WMO) و سازمان جهانی بهداشت (WHO) عضویت دارد.
جغرافیای طبیعی و ویژگی‌های اقلیمی
thumb
جمهوری چاد با ۱،۲۸۴،۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت در آفریقای مرکزی و در ناحیه صحرای بزرگ آفریقا واقع است. این کشور ۱۰۹۴ کیلومتر با کامرون، ۱۱۹۷ کیلومتر با جمهوری آفریقای مرکزی، یکهزار و ۵۵ کیلومتر با جمهوری عربی لیبی، ۱۱۷۵ کیلومتر با نیجر، ۸۷ کیلومتر با نیجریه و ۱۳۶۰ کیلومتر با سودان مرز مشترک دارد.
چاد سرزمین جلگه‌ای و صحرایی است و مهمترین ارتفاعات آن در مرز لیبی قرار دارد. حداقل ۱۲۵۹۰۰۰ کیلومتر مربع از خاک این سرزمین را خشکی‌ها فرا گرفته‌اند. به همین دلیل آب و هوای چاد در اکثر نقاط گرم و خشک ولی در بخشهای جنوبی توام با رطوبت و بارندگی است.
پستترین نقطه چاد در گودال جوراب ۱۶۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و بلندای مرتفع‌ترین بخش این کشور در قله امی کوزی به ۳۴۱۵ متر می‌رسد.
اراضی قابل کشت و زرع ۳ درصد، مراتع طبیعی ۳۶ درصد و اراضی جنگلی کمتر از ۲۶ درصد خاک چاد را شامل می‌شوند.
thumb
از سوی دیگر دریاچه چاد درغرب این کشور واقع است و رود شاری پس از مشروب کردن جنوب غربی چاد و عبور از پایتخت وارد دریاچه مزبور می‌شود.
دولت چاد معاهدات بینالمللی مختلفی را در زمینه حفظ محیط زیست امضا کرده‌است که از آن جمله می‌توان به پروتکل حفظ و جلوگیری از تخریب لایه اوزون، موافقتنامه‌های بیابان‌زدایی و حراست از گونه‌های گیاهی و جانوری درحال انقراض، پاکسازی کوهستان و دفن زباله‌ها اشاره کرد.
تقسیمات کشوری
شهر «انجامنا» پایتخت چاد است و از دیگر شهرهای مهم آن می‌توان به «سارح»، «موند» و «آبشه» اشاره کرد.
اقتصاد
thumb
چاد مرکز راه‌های تجاری و ارتباط میان آفریقای شمالی و آفریقای مرکزی و یکی از کشورهای فقیر جهان است. به دلیل محصور بودن در خشکی و عدم دسترسی به دریاهای آزاد، وسعت زیاد و گسترش صحراها، و بالاخره عدم ثبات سیاسی تاریخی ناشی از اختلافات بخش شمالی و جنوبی؛ توسعه اقتصادی و سیاسی چاد به تاخیر افتاده‌است. شورش سال ۱۹۶۶ میلادی، همچنین خشکسالی سالهای ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۴ و وابستگی به کمکهای خارجی این عقب ماندگی را تشدید کرده‌است.
میزان تولید ناخالص داخلی این کشور در پایان سال ۱۹۹۹ به ۶/۱ میلیارد دلار رسید و نرخ رشد آن (۰/۱-) درصد بود.
۹/۳۷ درصد از تولید ناخالص داخلی این جمهوری مربوط به بخش کشاورزی، ۹/۱۳ درصد مربوط به بخش صنعت و ۲/۴۸ درصد از آن مربوط به بخش خدمات است. میانگین نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشور در فاصله سالهای ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۸ حدود (۳۳/۰-) درصد بود. از سوی دیگر نرخ تورم اقتصاد چاد در سال ۱۹۹۹ به ۱۵ درصد رسید.
چاد نزدیک به ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر نیروی کار دارد و نرخ بیکاری این کشور حدود ۲۰ درصد است.
thumb
درآمد سرانه ملی چاد به عنوان یک کشور فقیر کمتر از ۵۵۰ دلار در سال است. ضمن آنکه میزان بدهیهای خارجی این کشور به حدود ۷۵۰ میلیون دلار می‌رسد.
جمهوری چاد ذخایر غنی از نمک، اورانیوم، خاک چینی، الماس و تنگستن دارد. صنایع چاد عمدتا در زمینه تولید منسوجات، بسته‌بندی مواد غذایی، تولید کربنات سدیم، صابون، سیگار، مصالح ساختمانی و صنایع دستی فعال است.
از سوی دیگر پنبه، ارزن، بادام زمینی، برنج و سیب‌زمینی جزو مهمترین تولیدات بخش کشاورزی چاد به‌شمار می‌روند.
ارزش صادرات چاد در سال ۱۹۹۹ به ۲۷۰ میلیون دلار رسید. کشورهای فرانسه، کامرون و آمریکا در این سال بزرگترین شرکای صادراتی چاد بودند.
همچنین در این سال جمهوری چاد بیش از ۲۰۱ میلیون دلار کالا وارد کرد. کامرون، فرانسه، نیجریه، ژاپن، زئیر، کنگو و آمریکا بزرگترین صادرکنندگان کالا به چاد هستند.
واحد رسمی پول چاد «فرانک» است و هر دلار آمریکا تقریبا با ۲۰۰ فرانک چاد برابری می‌کند.
ذخایر معدنی: نمک، اورانیوم، خاک چینی، الماس و تنگستن
تولیدات صنعتی: منسوجات، کربنات سدیم، صابون، سیگار
محصولات کشاورزی: پنبه، ارزن، بادام زمینی، برنج، سیب زمینی
شرکای عمده وارداتی: فرانسه، کامرون، آمریکا
شرکای عمده صادراتی: کامرون، فرانسه، نیجر، ژاپن، زئیر
نیروی نظامی
تلاش‌های زیادی برای افزایش بودجه نظامی تا سقف ۴ درصد تولید ناخالص ملی صورت گرفته‌است. با این حال نیروی نظامی چاد با بودجه‌ای معادل ۴۰۰ میلیون دلار، در رده کوچک‌ترین ارتش‌های جهان قرار دارد.
بزرگترین ماموریت این نیروها که با پشتیبانی تسلیحاتی کشورهای مختلف اروپایی و آسیایی صورت گرفته‌است، مبارزه با شورشیان داخلی کشور است.
از عملیات‌های خارجی ارتش می‌توان به مشارکت در طرح افزایش امنیت جمهوری آفریقای مرکزی نام برد.
مردم
thumb
براساس جدیدترین آمار (۲۰۰۷ میلادی) جمهوری چاد بالغ بر ۱۰،۷۸۰،۶۰۰ نفر جمعیت دارد.
نرخ رشد جمعیت این کشور نزدیک به ۳۱/۳ درصداست. از سوی دیگر به‌طور میانگین در هر کیلومتر مربع از خاک این سرزمین ۷۷/۶ نفر زندگی میکنند.
چاد به ازای هر هزار نفر از جمعیت خود ۸/۴۸ نفر نرخ زاد و ولد و ۷/۱۵ نفر نرخ مرگ و میر دارد.
امید به زندگی در میان مردان چاد ۵/۴۸ سال و در بین زنان این کشور ۵/۵۲ سال است. حدود ۷۵ درصداز مردم چاد مسلمانند و مابقی افراد به دین مسیح اعتقاد دارند. زبان رسمی مردم چاد فرانسوی است ولی در برخی از نقاط مردم به زبان عربی صحبت میکنند.
حداقل ۱/۶۲ درصد از مردان و ۷/۳۴ درصد از زنان بالای ۱۵ سال چاد باسوادند.
چاد یکی از کشورهای عقب مانده جهان است و شیوع گسترده برخی بیماریهای مرگبار همه ساله جان تعداد کثیری از ساکنین این کشور را میگیرد.
مردم چاد از نژاد عرب، سودانی و بانتویی هستند. اعراب شمال این کشور زندگی بادیه‌نشینی دارند ولی جنوبی‌ها اکثرا سیاهپوستان قبایل بانتویی هستند.
برخی از ویژگی‌های جمعیتی چاد در آستانه سال ۲۰۰۰ میلادی
thumb
مساحت: ۱،۲۸۴،۰۰۰ کیلومتر مربع
جمعیت: ۱۰،۳۲۹،۲۰۸ نفر (برآورد ۲۰۰۹)
نرخ رشد سالانه جمعیت :۳۱/۳ درصد
میانگین نرخ رشد جمعیت در سالهای ۱۹۹۸–۱۹۹۰: ۷/۲ درصد
نسبت جمعیت زیر ۱۴ سال: ۴۸ درصد
نسبت جمعیت ۱۵ تا۶۴ سال: ۴۹ درصد
نسبت جمعیت بالای ۶۵ سال: ۳ درصد
نرخ زاد و ولد در هر هزار نفر: ۸۱/۴۸ نفر
نرخ مرگ و میر در هر هزار نفر: ۷۱/۱۵ نفر
نسبت جنسی مردان در کل جمعیت: ۹۴/۰
نرخ مرگ و میر کودکان در هر هزار نفر: ۶۶/۹۶ درصد
نرخ باروری زنان: ۶۳/۶ درصد
امید به زندگی در بین مردان: ۵/۴۸ سال
امید به زندگی در بین زنان: ۵۶/۵۲ سال
تراکم نسبی جمعیت در هر کیلومتر مربع: ۷۷/۶ نفر
نسبت با سوادی مردان بالای ۱۵ سال: ۱/۶۲ درصد
نسبت با سوادی زنان بالای ۱۵ سال: ۷/۳۴ درصد
تیره‌های جمعیتی:عرب، سودانی، بانتوئی
مذهب اکثریت جمعیت: اسلام ۵۵ درصد، مسیحی ۴۰ درصد (۲۲ درصد کاتولیک و ۱۸ درصد پروتستان)
مذهب اقلیت جمعیت: آنیمیست ۵ درصد
زبان رسمی: فرانسوی، عربی
افسردگی
هر ساله آماری از سوی موسسه‌های آمارگیری و سازمان جهانی بهداشت درباره میزان شادی و افسردگی در کشورهای جهان بر اساس فاکتورهایی مانند میزان مشارکت مردم در فعالیت‌های ورزشی و آمار شیوع افسردگی و همچنین میزان اشتیاق برای فعالیت‌های شغلی و کارهای داوطلبانه اعلام می‌شود. کشور آفریقایی چاد به عنوان افسرده‌ترین کشور جهان و رتبه اول افسردگی در جهان انتخاب شد.
ارتباطات
توسعه نیافتگی چاد حتی در بخش مخابرات نیز به چشم می‌خورد به گونه‌ای که در پایان سال ۲۰۰۰ بسیاری از مناطق شهری و روستایی این کشور از نعمت امکانات مخابراتی محروم بودند.
تا پایان سال ۱۹۹۹ حداکثر ۶۵ هزار شماره تلفن ثابت در این جمهوری فعال بود ولی آمار دقیقی از تعداد خطوط تلفن همراه در دست نیست.
از نظر راه‌های مواصلاتی نیز بیش از ۲۳ فرودگاه بزرگ و کوچک و ۹۲ هزار کیلومتر جاده اصلی و فرعی در این جمهوری وجود دارد. البته تنها فرودگاه «انجامنا» توانایی پذیرش هواپیماهای بزرگ را دارد.
مناسبات اقتصادی با ایران
ایران و چاد در قالب همکاری‌های بین کشورهای مسلمان ارتباطات محدود اقتصادی دارند. بیشتر طرحهای مشترک دو کشور مربوط به فعالیت بخش فنی و مهندسی ایران در چاد است.
در شش‌ماهه نخست سال ۱۳۷۹ هیچ کالایی بین دو کشور مبادله نشد و تقریبا ارتباطات بازرگانی در حد صفر بود.
جمهوری اسلامی ایران طی سال ۱۳۷۸ حدود ۱۵ هزار دلار کالا به چاد فروخت که یک دهم رقم مشابه سال پیش از آن بود. نمایشگاه اختصاصی کالاهای ایرانی طی خرداد ماه ۱۳۷۸ در شهر انجامنا برپا شد. | [
"سرود ملی چاد",
"انجامنا",
"زبان فرانسوی",
"زبان عربی",
"جمهوری",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"ادریس دبی",
"جلاسم نادینگار",
"۲۰۱۰ (میلادی)",
"فرانسه",
"۱۱ اوت",
"۱۹۶۰ (میلادی)",
"فرانک سی‌اف‌ای آفریقای میانه",
".td",
"کشور محصور در خشکی",
"مرکز آفریقا",
"دنیا",
"کشت",
"سارا",
"عرب",
"مایوکبی",
"کانم بورنو",
"سازمان ملل متحد",
"صحرای بزرگ آفریقا",
"کامرون",
"جمهوری آفریقای مرکزی",
"لیبی",
"نیجر",
"نیجریه",
"سودان",
"گودال جوراب",
"امی کوزی",
"دریاچه چاد",
"رود شاری",
"بودجه نظامی",
"تولید ناخالص ملی",
"تخاصم چاد و سودان"
] | [
"چاد",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۶۰ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۶۰ (میلادی) در چاد",
"جمهوری‌ها",
"کشورها و سرزمین‌های عربی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های فرانسوی‌زبان",
"کشورهای توسعه‌نیافته",
"کشورهای عضو اتحادیه آفریقا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی",
"کشورهای عضو فرانسه‌زبانی",
"کشورهای محصور در خشکی"
] |
2,676 | رومانی | 2 | 2,071 | 0 | [
"روماني",
"رومانیا"
] | false | 1,881 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "Romania"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "رومانی"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "رومانی"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag_of_Romania.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of arms of Romania.svg"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[بیدار شو ای رومانیایی!]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "EU-Romania.svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "شهر [[بخارست]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "44"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "25"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "26"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "06"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[بخارست]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[رومانیایی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "جمهورینیمه-ریاستیمتمرکز"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "*[[رئیس جمهور]]• [[نخست وزیر]]"
},
{
"Item1": "داچیان چولوش\nنام حاکمان",
"Item2": "[[کلاوس یوهانیس]][[ویکتور پونتا]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "•ترانسیلوانیا•والاشی•مولداویا•وحدت نخست•وحدت دوباره والشی و مولداویا•اعلام رسمی استقلال•وحدت دوباره با ترانسیلوانیا"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "قرن دهم•[[۱۲۹۰]]•[[۱۳۴۶]]•[[۱۵۹۹]]•[[۱۸۵۹]]•[[۱۸۷۸]]•[[۱۹۱۸]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۲۳۸،۳۹۱"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۸۲ام"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۲۲،۲۴۶،۸۶۲"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۵۰ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۹۳"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۰۴ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "[[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۲۷۲،۸۸۱ بیلیون دلار"
},
{
"Item1": "رتبه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۴۱ام"
},
{
"Item1": "سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۹،۹۵۳٫۳۳ دلار"
},
{
"Item1": "رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۶۴ام"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "[[۲۰۰۶]]"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۸۲۵"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۶۲"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[لئو]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "RON"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "EET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "DST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۲"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۳"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.ro]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۴۰+"
}
],
"Title": "کشور"
} | رومانی (به رومانیایی România) کشوری است در جنوب شرقی اروپا. پایتخت آن بخارست است. رومانی از غرب با مجارستان و صربستان، از شمال شرقی و شرق با مولداوی و اوکراین و از جنوب با بلغارستان همسایه است.
رومانی با داشتن مساحت ۲۳۸،۴۰۰ کیلومتر مربع نهمین کشور اتحادیه اروپا از نظر مساحت است و همچنین با داشتن ۱۹.۹۴ میلیون جمعیت هفتمین کشور اتحادیه اروپا از نظر جمعیت است. پایتخت و بزرگترین شهر آن بخارست ششمین شهر بزرگ اتحادیه اروپا است.
رومانی عضوی از اتحادیه اروپا و سازمان ناتو می‌باشد.
زبان رسمی این کشور زبان رومانیایی و واحد پول آن لئو رومانی است. اکثریت مردم رومانی مسیحی هستند که حدود ۸۷ درصد از شاخه ارتدکس تعلق دارند.
مردم رومانی از آمیزش قوم بومی داچیا (قومی هندواروپایی مرتبط به تراکیهای‌ها) و رومیها پدید آمده و زبان رومانیایی از ریشه لاتین و هم‌خانواده با زبان ایتالیایی است.
کشور رومانی در سال ۱۹۴۴م به اشغال ارتش سرخ شوروی درآمد و تا سال ۱۹۵۸م ادامه یافت. در این مدت شوروی با مداخله در امور رومانی موفق شد زمینه‌های شکل‌گیری و تسلط دولت کمونیستی را بر رومانی فراهم آورد. از این پس به مدت چهل سال و اندی از ۱۹۴۵ تا ۱۹۸۹م دولت کمونیستی بر رومانی فرمان راند.
در سال ۱۹۸۹، نیکلای چائوشسکو، دیکتاتور کمونیست کشور در پی شورش مردم رومانی سرنگون و نظام این کشور به یک نظام چندحزبی مبدل شد.
با کنار رفتن پرده آهنین، دوره‌گذار رومانی به سوی دموکراسی و اقتصاد بازار سرمایه‌داری آغاز شد. پس از یک دهه مشکلات اقتصادی بعد از انقلاب و کاهش استانداردهای زندگی، انجام اصلاحات گسترده، بهبود اقتصادی را به دنبال داشت. در سال ۲۰۱۰، رومانی یک کشور با درآمد متوسط رو به بالا با شاخص توسعه انسانی بالا بود.
رومانی در ۲۹ مارس ۲۰۰۴ به ناتو، و در ۱ ژانویه ۲۰۰۷ به اتحادیه اروپا پیوست.
تاریخ
در سال ۵۱۳ پ. م. داریوش بزرگ، شاهنشاه ایرانی، طی لشکرکشی‌اش برضد اسکیت‌ها، در جنوب رود دانوب، کنفدراسیون ایلی گت‌ها را شکست داد. (هرودوت فصل چهار ۹۳). بیش از پانصد سال بعد گت‌ها بدست تراژان امپراتور روم شکست خوردند و هسته اصلی پادشاهی ایشان به عنوان استان رومی داچیا نامیده شد.
داچیا شکل اولیه کشوری بود که بعدها رومانی نام گرفت.
در سال ۱۸۵۹ میلادی با اتحاد بخش ولاشکا و مولداوی، کشوری به نام رومانی ایجاد شد، نام واژه رومانی از سال ۱۸۶۲ متداول گشت. رومانی تا کنگره برلین در سال ۱۸۷۸ تقریبا تحت نظارت ترکان عثمانی بود ولی در همان سال استقلال کامل را کسب کرد. رومانی در اواخر سده هجده در نتیجه دغدغه‌های فرهنگی و زبانی، مبارزه برای کسب هویت و آزادی ملی را با دست زدن به تاسیس جنبشی فرهنگی به نام «مدرسه ترانسیلوانیا» آغاز کرد. نخبگان برای بیداری ملی مردم، از فرهنگ و زبان نهایت استفاده را بردند. این مدرسه برای رشد یک زبان ادبی رومانی شمول استفاده از الفبای لاتین به جای سریلیک و همین طور خلق گرامر جدید کوشش کرد. از سال ۱۸۴۰ تا سال ۱۸۵۰ میلادی، جنبشی به نام «روح فرانسه» فرهنگ رومانی را معطوف فرهنگ غربی ساخت. فئودالیسم در سال ۱۸۶۴ لغو شد و مدارس ابتدایی و دانشگاه‌ها ایجاد و گسترش یافتند.
سرزمینی که امروزه بنام رومانی معروف است ابتدا داچیا نامیده می‌شد. عمده ساکنان آن از منطقه تراچ در یونان بودند که یونانیها آنها را بنام گتای می‌شناختند. بین سالهای ۱۰۱ تا ۱۰۶ میلادی سرزمین داچیا توسط ترایان، امپراتور روم، فتح و تبدیل به یکی از استانهای این امپراتوری شد. در سال ۲۷۰ میلادی امپراطوری روم نیروهای خود را از داچیا عقب کشید اما تعدادی از رومیها ترجیح دادند در این منطقه بمانند، از این‌رو تحت نفوذ رومیها مردم داچیا زبان لاتین را انتخاب کردند. در طی هزار سال پس از آن این منطقه مورد هجوم هونها، اسلاوها و بلغارها قرار گرفت. اسلاوها در قرن چهارم مسیحیت را به این منطقه آوردند و با اقامت در رومانی و مبادرت به ازدواج با ساکنان داچیا موازنه نژادی قبلی در داچیا را متحول نمودند. به تدریج اسلاوها تبدیل به یک گروه نژادی قوی شده و به ولاخ‌ها معروف شدند. در قرن نهم میلادی بلغارها ساختار شرقی مذهب ارتدکس را در این منطقه رواج دادند.
در سال ۱۰۰۳ میلادی شاه اشتفان اول از مجارستان کنترل خود را براغلب بخشهای ترانسیلوانیا (مناطق مرکزی و شمالغرب فعلی رومانی) اعمال نمود و در قرن ۱۳ مجارستان ساکسونها و قبائلی از آلمانیها را به این منطقه انتقال داد تا نفوذ و کنترل خود بر آنجا را استوار نماید. در اواسط قرن ۱۳ تحت فشار مجارها تعداد زیادی از ولاخ‌های ساکن ترانسیلوانیا به مناطق جنوبی و شرقی کوه‌های کارپات مهاجرت نموده و در آنجا استان والاچیا و سپس استان ملداویا را ایجاد کردند که توسط شاهان محلی و تحت نفوذ مجارستان و بعضا لهستان اداره می‌شدند.
حملات عثمانی
در قرن ۱۵ عثمانی حمله خود به منطقه والاچیا را آغاز نموده و این ناحیه را تحت کنترل خود درآورد اما این کنترل تا سال ۱۵۲۶ که عثمانی مجارستان را شکست داد غیرمستقیم بوده و تغییری در دین، سرزمین و مدیریت منطقه نداد. در اواخر سده ۱۶ یکی از فرمانروایان محلی والاچیا بنام میخائیل شجاع علیه عثمانی قیام نموده و توانست برای مدتی کوتا ه والاچیا، ملداویا و ترانسیلوانیا را متحد نماید. اگرچه این دوران طولی نکشیده و با مرگ میخائیل شجاع در سال ۱۶۰۱ مجددا عثمانیها بر والاچیا و ملداویا و مجارها بر ترانسیلوانیا مسلط شدند اما همین حرکت حاکم مزبور سبب شد زمینه تحرکات بعدی جهت متحد نمودن بخشهای مختلف سرزمین رومانی ایجاد شود.
تاریخ منطقه ملداویای رومانی نیز شبیه والاچیا می‌باشد. عثمانیها پس از تسلط بر والاچیا، ملداویا را هم تحت کنترل خود درآوردند اما قبل از آن این منطقه تحت نفوذ مجارها و لهستانیها بود. اشتفان بزرگ، یکی از حکام محلی ملداویا، در سالهای ۱۴۵۷ تا ۱۵۰۴ مبارزات سختی را علیه عثمانیها انجام داده و همراه با میخائیل شجاع به عنوان قهرمانان ملی رومانی در تاریخ این کشور معروف شدند. از ابتدای سال ۱۷۰۰ میلادی نفوذ عثمانیها در منطقه روبه کاهش نهاد و در قرن ۱۸ کاترین بزرگ روسیه، مسکو را حامی تمامی ارتدکس‌های تحت نفوذ عثمانی اعلام و والاچیا و ملداویا را تحت نفوذ خود درآورد.
در پی جنگهای متعدد روسیه و عثمانی، مسکو امتیازاتی را در خصوص رومانی از ترکها گرفت، از جمله اینکه طی قرارداد بخارست (۱۸۱۲) روسیه منطقه باسارابی در ملداوی را به خاک خود ملحق ساخت و در قرارداد آدریانوپل (۱۸۲۹) نیز والاچیا و ملداویا تحت‌الحمایه روسیه قرار گرفت. از اوایل ۱۸۰۰ جنبشهایی در ملداویا و والاچیا صورت گرفت که مرتبا توسط روسیه و عثمانی سرکوب می‌شد و نهایتا در قرارداد پاریس (۱۸۵۶) که در پایان جنگهای کریمه میان روسیه و عثمانی به امضا رسید، خراجگزاری ملداویا و والاچیا به عثمانی مورد تاکید قرار گرفت و روسیه هم بسارابی جنوبی را به ملداویا بازگرداند. در سال ۱۸۵۷ شوراهای حاکمیت والاچیا و ملداویا رای به اتحاد این دو منطقه دادند که زمینه را برای وحدت آنها با ترانسیلوانیا فراهم نمود. در سال ۱۸۷۸ و در پی جنگ روسیه و عثمانی کنترل ۵۰۰ ساله عثمانی بر والاچیا و ملداویا خاتمه یافت و در همان سال طی کنفرانس برلین استقلال رومانی به رسمیت شناخته شد، بسارابی جنوبی به روسیه داده شد و در عوض منطقه دوبروجای شمالی از بلغارستان گرفته شد و به خاک رومانی ملحق گردید. در سالهای ۱۹۱۲ و ۱۹۱۳ دو جنگ در بالکان درگرفت که رومانی با ورود به جنگ دوم بالکان منطقه دوبروجای جنوبی را هم از بلغارستان گرفته و بخاک خود افزود. در سال ۱۹۱۴ کارول اول که مدتی بر رومانی حکمفرمایی کرده بود درگذشت و نوه‌اش فردیناند اول به جای او نشست. در ابتدای جنگ جهانی اول رومانی اعلام بیطرفی کرد اما در آگوست ۱۹۱۶ به متفقین پیوست و پس از پایان جنگ ترانسیلوانیا، بخشی از بنات و مارامورش را از مجارستان، بوکووینا را از اتریش و بسارابی را از روسیه بدست آورد، از این‌رو عملا در پایان جنگ سرزمین جمعیت رومانی دوبرابر شد. در طی سالهای دهه ۱۹۲۰ رومانی از رشد اقتصادی خوبی برخوردار بود و در این دوران رژیم پارلمانی در این کشور استقرار یافت اما اختلافات نژادی، ناشی از نارضایتی مردم سرزمین‌هایی که به رومانی ملحق شده بود، بی‌ثباتی سیاسی را در این کشور رقم زد.
بعد از سال ۱۹۲۹ رومانی هم از پیامدهای بحران اقتصادی جهانی آسیب دید و بیکاری و فقر موجب شکل‌گیری و رشد سازمانهای فاشیستی شد که عمده‌ترین آنها سازمان ضدنژادی گارد آهنین بود. در سال ۱۹۳۰ شاه کارول دوم به قدرت رسید و رومانی به تدریج تحت نفوذ آلمان نازی درآمد. در سال ۱۹۳۹ به‌دنبال امضای قراردادی میان روسیه و آلمان، رومانی بخشی از ترانسیلوانیا را به مجارستان داد، بسارابی و بوکوونیای شمالی را به شوروی واگذار و دوبروجای جنوبی را نیز به بلغارستان داد. در جنگ جهانی دوم رومانی به عنوان متحد آلمان علیه روسیه اعلان جنگ داد. قوای این کشور بسارابی و بوکووینا را تصرف نموده و تا جنوب اوکراین هم پیش رفتند اما در جنگهای استالینگراد در سالهای ۱۹۴۲ و ۱۹۴۳ شکست خوردند که به‌دنبال آن نیروهای روسیه در سال ۱۹۴۴ وارد رومانی شده و بخارست را مجبور به تسلیم در مقابل روسیه و اعلام جنگ علیه آلمان نمودند. از آن پس تا زمان بقدرت رسیدن چائوشسکو تحت فشار روسها چپگراها همواره در رومانی بر سر قدرت بودند تا اینکه این نفوذ روسیه با روی کارآمدن چائوشسکو و تبعید شاه میهای نهادینه شد. شاه میهای اینک به رومانی بازگشته و بخشی از اموال خود را بازپس گرفته‌است.
جغرافیا
توپوگرافی رومانی.
مساحت رومانی ۲۳۸٫۳۹۱ کیلومتر مربع و مجموع مرزهای زمینی آن ۳۱۴۹،۹ کیلومتر است.
کوه‌های کارپات، رومانی را به سه منطقه تقسیم میکنند: در شمال غربی ترانسیلوانیا، در جنوب والاچیا، در و شرق مولدووا. در امتداد ساحل، در شرق دانوب، دوبروجا واقع شده‌است. جنوب رومانی عمدتا از دو دشت اصلی «کامپا رومانا» (دشت رومانی)، و دشت دانوب سفلی تشکیل شده‌است. در میانه کشور یعنی در ترانسیلوانیا زمینهای مرتفعی به حالت فلات قرار دارند.
زمینهای منتهی‌الیه غرب رومانی نیز به صورت دشت است که در زبان رومانیایی به آن دشت غربی (câmpia de vest) می‌گویند.
در شمال دوبروجا دلتای رود دانوب واقع شده که بزرگترین دلتای اروپا است و پرندگان و ماهیان زیادی در آن زندگی میکنند. بزرگترین رودخانه رومانی دانوب است که عمدتا در مرز این کشور با بلغارستان جریان دارد. شهرهای بندرگاهی مهم رومانی چون گالاتی، برایلا، و تولسئا نیز در کناره رود دانوب واقع شده‌اند. رودهای دیگر کشور که اهمیت بازرگانی چندانی ندارند عبارتند از مورش، سومش، اولت، سیرت، و پروت.
بلندترین نقطه کوهستان کارپات، مولدووئانو با ۲۵۵۴ متر ارتفاع است.
تقسیمات کشوری
سیاست
نیکلای چائوشسکو، رهبر خودکامه رومانی از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۸۹.
این کشور در زمره کشورهای بلوک شرق سابق قرار داشت و دوران حکومت کمونیستی به رهبری نیکلای چائوشسکو در این کشور حدود سی سال به طول انجامید.
دوران حکومت چائوشسکو در رومانی با سرکوب و روش‌های خشن گره خورده بود و گفته می‌شود رومانی در آن هنگام سرسخت‌ترین حکومت استالینی در بلوک شوروی را دارا بود. این دوران آمیخته با سیاستهای شخصیت‌پرستانه، ملی‌گرایی، و دشمنی با کشورهای خارجی بود که نه تنها قدرتهای غربی که شوروی را نیز در بر می‌گرفت.
در سال ۱۹۴۸ سازمان انیت کمونیستی رومانی موسوم به «سکوریتاته» تاسیس شد این سازمان مسئولیت سرکوبی مخالفان نظام کمونیستی و عوامل آن را داشت.
دولت او سرانجام در سال ۱۹۸۹ در پی انقلاب رومانی سقوط کرد و چائوشسکو و همسرش پس از محاکمه‌ای شتاب‌زده و کوتاه، که به گونه مستقیم از تلویزیون نیز پخش می‌شد، به اعدام محکوم شدند و در برابر جوخه آتش قرار گرفتند. کشتن آنها واپسین اعدام در رومانی پیش از ملغی شدن قانون اعدام در ۷ ژانویه ۱۹۹۰ بود.
سرانجام در دسامبر سال ۱۹۸۹ حکومت کمونیستی سرنگون شد و جمهوری سوسیالیستی رومانی جای خود را به جمهوری رومانی داد که به گروه کشورهای آزاد پیوسته بود. در دهه ۹۰ و در پی تحولات به وجود آمده اقتصاد رومانی شرایط بسیار سختی را گذراند و گرانی و تورم بیش از پیش بر مردم فشار آورد.
در سال ۲۰۰۷ رومانی رسما عضو اتحادیه اروپا شد. دولتمردان رومانی معتقدند عضویت در اتحادیه اروپا هر چند در کوتاه مدت باعث فشار آمدن به مردم و مخصوصا قشر کم درآمد خواهد شد اما در دراز مدت منافع فراوانی برای رومانیایی‌ها در پی خواهد داشت.
اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۶، طی گزارشی رومانی و بلغارستان را به عنوان فاسدترین کشورهای این اتحادیه از نظر فساد اداری معرفی کرد.
رئیس جمهور کنونی رومانی ترایان باسسکو است و کالین پوپسکو-تاریچانو نخست وزیر و رئیس دولت است.
ششم ژوئیه ۲۰۱۲ و در پی اختلاف نظر بین دولت چپگرا و رئیس جمهوری، پارلمان با رای اکثریت احزاب چپ، ترایان باسسکو را از مقام خود تعلیق کرد و خواستار یک همه‌پرسی برای استیضاح او شد. این در حالی است که ۳ ماه پیش، حمایت آقای باسسکو از سیاستهای ریاضت اقتصادی موجب سقوط دولت راستگرایش و تشکیل دولت ائتلافی سوسیالیست‌ها و لیبرالها شده بود.
یک هفته بعد، ویکتور پونتا از حزب چپ میانه به عنوان نخست وزیر رومانی قسم خورد؛ و از آن زمان، نبرد میان رئیس جمهور و نخست وزیر آشکارا شدت گرفت؛ ویکتور پونتا، توسط اطرافیان و هوادارانش، بارها، رئیس جمهوری را به سوءاستفاده از قدرت، تخطی از حوزه اختیاراتش و دخالت در امور دولت متهم کرد. افزایش فقر و بیکاری و طرح پیشنهادی ریاضت اقتصادی خشم مردم را برانگیخت، از محبوبیت باسسکو کاست و اعضای اتحادیه اروپا را به توان باسسکو در حفظ آرامش در رومانی بدبین کرد. اما تریان باسسکو تمام اتهامات را رد کرد. در پی این اتهامات در رومانی یک همه‌پرسی برای برکناری رئیس جمهوری برگزار شد اما به دلیل عدم مشارکت کافی مردم، به حد نصاب قانونی نرسید و بی‌اعتبار اعلام شد و باسسکو در سمت خود ابقاء شد.
اقتصاد
دولت رومانی در دهه ۱۹۷۰ برای ساخت یک پایگاه صنعتی بزرگ و اختصاصی، مبلغ هنگفتی از غرب قرض گرفت.
چائوشسکو در دهه ۷۰ اعلام داشت که بدهی ۱۱ میلیارد دلاری کشورش را ظرف همان دهه پرداخت خواهد کرد. در پی عاقب اتخاذ این سیاست، ریاضت اقتصادی اعمال کرد امری که از یک سو موجبات پرداخت بدهی خارجی شد و از سوی دیگر به کاهش شدید سطح زندگی منجر گردید. مخالفت رومانی با اصلاحات انجام شد.
از زمانی که رژیم چائوشسکو در سال ۱۹۸۹ سقوط کرد، دولتهای موفق در پی این بودند که نظام اقتصادی بازارهایشان را به سبک غربی بنا کنند. سرعت بازسازی آهسته بود اما با نزدیکی سال ۱۹۹۴ بنیاد قانونی برای نظام اقتصادی بازار بسیار مناسب بود.
شرکت اکسون موبیل آمریکا و اوام‌وی پتروم اتریش سال ۹۰ خورشیدی اعلام کرده بودند که پس از حفاری در بلوک نپتون واقع در ۱۷۰ کیلومتری سواحل رومانی و در عمق حدود یکهزار متری، یک ذخیره گازی که شاید بتوان آن را بزرگترین یافته گازی‌شان در دریای سیاه نامید، کشف کرده‌اند. پیش‌بینی می‌شود برآوردها درباره وجود ۶۰۰ تریلیون مترمکعب گاز فراساحلی در رومانی و اکتشاف‌های جدید گاز در این کشور، رومانی تا سال ۲۰۲۰ به یک صادرکننده خالص گاز تبدیل شود.
۲۵ بانی - (۳۹ × ۵۱ mm)پول خرد کشور رومانی معروف به سکه‌های کاغذی، موسوم به بانی چاپ شده در سال ۱۹۱۷ میلادی - چهره فردیناند اول رومانی پادشاه این کشور بر روی پول‌های خرد می‌باشد. هر لئوی رومانی برابر ۱۰۰ بانی است.
مردم
برپایه داده‌های آماری سال ۲۰۱۱ میلادی، جمعیت رومانی در آن سال ۱۹،۰۴۳،۷۶۷ نفر بود. این کشور مانند دیگر کشورهای منطقه رشد منفی زادوولد دارد و انتظار می‌رود که طی سالهای آینده جمعیتش رو به کاهش بگذارد. در اکتبر ۲۰۱۱ رومانیایی‌تباران ۸۸٫۶ درصد از جمعیت، و مجارها ۶٫۵ درصد و مردم روما (کولیان) ۳٫۲ درصد را تشکیل می‌دادند.
رومانی یک کشور سکولار است و مذهب رسمی دولتی ندارد، اما اکثریت جمعیت آن مسیحی هستند. در سرشماری سال ۲۰۰۲ میلادی ۸۶٫۷ درصد از مردم رومانی خود را مسیحی ارتدکس معرفی کردند. بیشتر ارتدکس‌های این کشور به کلیسای ارتدکس رومانی تعلق دارند.
آیون ایلیچسکو
نیکلای چائوشسکو | [
"سرود ملی رومانی",
"بخارست",
"زبان رومانیایی",
"رئیس جمهور",
"نخست وزیر",
"كلاوس يوهانيس",
"ويكتور پونتا",
"۱۲۹۰ (میلادی)",
"۱۳۴۶ (میلادی)",
"۱۵۹۹ (میلادی)",
"۱۸۵۹ (میلادی)",
"۱۸۷۸ (میلادی)",
"۱۹۱۸ (میلادی)",
"۲۰۰۸ (میلادی)",
"۲۰۰۶ (میلادی)",
"لئو",
".ro",
"مجارستان",
"صربستان",
"مولداوی",
"اوکراین",
"بلغارستان",
"اتحادیه اروپا",
"ناتو",
"لئو رومانی",
"ارتدکس",
"داچیا",
"تراکیه",
"ارتش سرخ",
"شوروی",
"نیکلای چائوشسکو",
"شاخص توسعه انسانی",
"داریوش بزرگ",
"اسکیت‌ها",
"دانوب",
"گت‌ها",
"هرودوت",
"تراژان",
"امپراتور روم",
"ولاشکا",
"۱۸۶۲ (میلادی)",
"۱۸۴۰ (میلادی)",
"۱۸۵۰ (میلادی)",
"۱۸۶۴ (میلادی)",
"۱۰۱ (میلادی)",
"۱۰۶ (میلادی)",
"۲۷۰ (میلادی)",
"۱۰۰۳ (میلادی)",
"کارپات",
"۱۵۲۶ (میلادی)",
"والاچیا",
"میخائیل شجاع",
"عثمانی",
"۱۶۰۱ (میلادی)",
"ملداویا",
"ترانسیلوانیا",
"ملداویای",
"۱۴۵۷ (میلادی)",
"۱۵۰۴ (میلادی)",
"۱۷۰۰ (میلادی)",
"کاترین دوم روسیه",
"روسیه",
"مسکو",
"قرارداد بخارست",
"۱۸۱۲ (میلادی)",
"باسارابی",
"ملداوی",
"قرارداد آدریانوپل",
"۱۸۲۹ (میلادی)",
"۱۸۰۰ (میلادی)",
"قرارداد پاریس",
"۱۸۵۶ (میلادی)",
"جنگهای کریمه",
"بسارابی جنوبی",
"۱۸۵۷ (میلادی)",
"دوبروجای شمالی",
"۱۹۱۲ (میلادی)",
"۱۹۱۳ (میلادی)",
"جنگ دوم بالکان",
"دوبروجای جنوبی",
"۱۹۱۴ (میلادی)",
"آگوست",
"۱۹۱۶ (میلادی)",
"بوکووینا",
"اتریش",
"بسارابی",
"۱۹۲۰ (میلادی)",
"۱۹۲۹ (میلادی)",
"۱۹۳۰ (میلادی)",
"۱۹۳۹ (میلادی)",
"بوکوونیای شمالی",
"جنگ جهانی دوم",
"۱۹۴۲ (میلادی)",
"۱۹۴۳ (میلادی)",
"۱۹۴۴ (میلادی)",
"چائوشسکو",
"کوه‌های کارپات",
"گالاتی",
"برایلا",
"تولسئا",
"مورش",
"سومش",
"مولدووئانو",
"استالینیسم",
"اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی",
"کیش شخصیت",
"سکوریتاته",
"انقلاب رومانی",
"اعدام",
"دسامبر",
"۱۹۸۹",
"ترایان باسسکو",
"کالین پوپسکو",
"تاریچانو",
"ویکتور پونتا",
"ریاضت اقتصادی",
"اکسون موبیل",
"تریلیون",
"لئوی رومانی",
"کلیسای ارتدکس رومانی",
"پروتستانتیسم",
"کاتولیک رومی",
"کلیسای کاتولیک شرقی",
"اسلام در رومانی",
"مجارها",
"کولیان",
"سکولار",
"آیون ایلیچسکو"
] | [
"رومانی",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۸۵۹ (میلادی)",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۸۷۸ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۸۵۹ (میلادی) در اروپا",
"پادشاهی‌های گذشته در اروپا",
"جمهوری‌ها",
"جنوب شرقی اروپا",
"کشورها و سرزمین‌های رومانیایی‌زبان",
"کشورهای اروپایی",
"کشورهای عضو اتحادیه اروپا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو ناتو",
"لیبرال دموکراسی"
] |
2,677 | لوکزامبورگ | 2 | 613 | 0 | [
"لوکسامبورگ",
"لوگسامبورگ",
"لوكزامبورگ",
"لوگزامبورگ",
"لوگزامبورگ (بلژیک)",
"لوكسامبورگ",
"لوگزامبورگ (بلژيك)"
] | false | 533 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "Groussherzogtum Lëtzebuerg"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "دوک نشین لوکزامبورگ"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "لوکزامبورگ"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Luxembourg.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of Arms of Luxembourg.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "''Mir wélle bleiwe wat mir sinn'' می‌خواهیم همچنان بمانیم که هستیم."
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "«Ons Heemecht» (میهن‌مان)"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Location Luxembourg EU Europe.png"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "لوکزامبورگ"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "۴۹"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "۳۶"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "لوکزامبورگ"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[آلمانی]]، [[فرانسوی]] و[[زبان لوکزامبورگی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[پادشاهی مشروطه]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[دوک]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[آنری]] [[زاویه بتل]] (CDU)"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[امپراتوری فرانسه]][[پیمان پاریس]][[اولین پیمان لندن]][[دومین پیمان لندن]] [[اتحاد]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۹ ژوئن]] [[۱۸۱۵]][[۱۹ آوریل]] [[۱۸۳۹]][[۱۱ مه]] [[۱۸۶۷]][[۲۳ نوامبر]] [[۱۸۹۰]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۲،۵۸۶"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۶۹ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "جزئی"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۱۵]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۶۰۲۰۰۵"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۶۴ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۸۶"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۵۹ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "[[۲۰۰۶]]"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۳۲ میلیارد [[دلار]]"
},
{
"Item1": "رتبه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۶۵ام"
},
{
"Item1": "سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۳۱،۴۷۲ [[دلار]]"
},
{
"Item1": "رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۱ام"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "[[۲۰۰۴]]"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "(؟)ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[یورو]] (€)<sup>۱</sup>"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "EUR"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "CET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "CEST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۱"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۲"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.lu]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۳۵۲"
}
],
"Title": "کشور"
} | لوکزامبورگ، اش-سور-الزت، دودلانژ، دیفردانژ
دانشگاه لوکزامبورگ، تنها دانشگاه کشور
نمایی از طبیعت لوکزامبورگ
لوکزامبورگ ، کشور کوچکی در شمال اروپا است. پایتخت آن شهر لوکزامبورگ می‌باشد. لوکزامبورگ با آلمان، فرانسه و بلژیک مرز مشترک دارد. این کشور با توجه به جمعیت ششصد هزار نفری‌اش از کشورهای ثروتمند اروپایی به حساب می‌آید. لوکزامبورگ همواره شرایط سیاسی و اقتصادی باثباتی داشته‌است.
تاریخ
به‌خاطر موقعیت لوکزامبورگ، این کشور باستانی قرنها را در جنگ گذرانده‌است. خاندان سلطنتی لوکزامبورگ که در سال ۹۶۳ به‌وسیله زیگفری تاسیس شد، چهار فرمانروا از امپراتوری مقدس روم را شامل می‌شد. یکی از آنها، شارل چهارم بود که در ۱۳۵۴ لوکزامبورگ را به سطح دوک نشین ارتقا داد. این دوک نشین در ۱۴۴۳ با بورگاندی متحد شد.
بعد از ۳۰۰ سال محاصره سخت و نبردهای خونین، دژ لوکزامبورگ بر اساس معاهده اوترخت (۱۷۱۳) به اتریش واگذار، و پس از آن بر اساس صلح‌نامه کامپو فورمیو به فرانسه ملحق شد. بعد از کنگره وین (۱۸۱۵) لوکزامبورگ به‌عنوان ملک شخصی به ویلیام اول، پادشاه هلند، واگذار شد.
لوکزامبورگ در ۱۸۳۹ استقلال یافت و بخش غربی این کشور باستانی به بلژیک داده شد. عهدنامه لندن در ۱۸۶۷ بیطرفی دائمی دوک‌نشین را اعلام کرد. ارتش آلمان در ۱۹۱۴ و ۱۹۴۰ این بیطرفی را نقض کرد. بعد از جنگ جهانی دوم لوکزامبورگ نقش مهمی در تاسیس بنلوکس، ناتو، و جامعه اروپا داشت.
سیاست
براساس قانون اساسی سال ۱۸۶۸، قدرت اجرایی در دست دوک اعظم و کابینه است. دوک اعظم می‌تواند قوه قانونگذاری را منحل کند که در آن صورت باید در طول سه ماه انتخابات برگزار شود. مجلس نمایندگان لوکزامبورگ از شصت نماینده تشکیل شده‌است که مستقیما از طریق انتخابات برای یک دوره پنج ساله انتخاب می‌شوند.
لوکزامبورگ از اعضای موسس اتحادیه اقتصادی اروپا (اکنون اتحادیه اروپا) بود. این کشور همچنین در پیمان شنگن شرکت داشت که نام آن از روستای شنگن لوکزامبورگ گرفته شده‌است و هدف آن آزادسازی جابجایی شهروندان در کشورهای عضو است.
در سال ۲۰۱۳ اگزاویه بتل از حزب دموکراتیک به عنوان نخست‌وزیر لوکزامبورگ انتخاب شد و به نخست‌وزیری ۱۸ ساله ژان-کلود یونکر پایان داد.
مجلس نمایندگان لوکزامبورگ در سال ۲۰۱۴ ازدواج همجنسگرایان را در این کشور قانونی کرد.
جغرافیا
مناطق پست این کشور در گوت‌لاند (Gutland) واقع است که دو سوم مساحت این کشور را در برمی‌گیرند و دارای جمعیت بیشتری هستند و مناطق مرتفع در یک سوم شمالی کشور که اوسلینگ (Osling) نام دارد و دارای جمعیت محدودی است.
سردترین و مرتفع‌ترین شهر در لوکزامبورگ وایسوامپاخ است.
تقسیمات کشوری
لوکزامبورگ به سه بخش تقسیم می‌شود:
دیکیرش (Diekirch)
گرونماخر (Grevenmacher)
لوکزامبورگ (Luxembourg)
در ادامه این سه بخش به ۱۲ ناحیه (کانتون) تقسیم شده‌اند که شامل ۱۰۶ کمون می‌شوند.
اقتصاد
بیشترین درآمد سالانه بین کشورهای اروپا را دارا می‌باشد.
بخش صنعتی این کشور در حوزه‌هایی همچون فولاد، مواد شیمیایی و لاستیک فعال است. بخش زیادی از اقتصاد لوکزامبورگ به خدمات، به ویژه بانکداری و امور مالی متکی است. لوکزامبورگ مهمترین مرکز بانکداری خصوصی در ناحیه یورو است.
واحد پول
واحد پول لوکزامبورگ از سال ۲۰۰۲ یورو است. پیش از سال ۲۰۰۲ و در تمام طول قرن بیستم واحد پول این کشور فرانک لوکزامبورگ بود.
مردم
تعداد ساکنان این کشور طبق سرشماری سال ۲۰۰۴، ۴۵۵ هزار نفر بوده‌است. از این تعداد افراد ۴۰٪ غیر بومی بودند.
زبان
سه زبان رسمی این کشور آلمانی، فرانسوی و لوکزامبورگی هستند.
دین
کلیسای جامع لوکزامبورگ
غالب ساکنان این کشور کاتولیک هستند. در این میان مسیحیان پروتستان و لوتری در این کشور نیز وجود دارند.
سطح فرهنگی بالای کشور باعث رشد لوکزامبورگ شده‌است.
فهرست شهرهای لوکزامبورگ | [
"زبان آلمانی",
"زبان فرانسوی",
"زبان لوکزامبورگی",
"پادشاهی مشروطه",
"دوک (لقب)",
"نخست‌وزیر",
"آنری، دوک اعظم لوگزامبورگ",
"زاویه بتل",
"امپراتوری فرانسه",
"پیمان پاریس",
"اولین پیمان لندن",
"دومین پیمان لندن",
"اتحاد (فلسفه)",
"۹ ژوئن",
"۱۸۱۵ (میلادی)",
"۱۹ آوریل",
"۱۸۳۹ (میلادی)",
"۱۱ مه",
"۱۸۶۷ (میلادی)",
"۲۳ نوامبر",
"۱۸۹۰ (میلادی)",
"۲۰۱۵(میلادی)",
"۲۰۰۶ (میلادی)",
"دلار",
"۲۰۰۴ (میلادی)",
"یورو",
".lu",
"اش-سور-الزت",
"دودلانژ",
"دیفردانژ",
"اروپا",
"لوکزامبورگ (شهر)",
"سده",
"جنگ",
"خاندان سلطنتی لوکزامبورگ",
"۹۶۳ (میلادی)",
"زیگفری",
"فرمانروا",
"امپراتوری مقدس روم",
"شارل چهارم",
"۱۳۵۴ (میلادی)",
"دوک نشین",
"۱۴۴۳ (میلادی)",
"بورگاندی",
"محاصره",
"معاهده اوترخت",
"۱۷۱۳ (میلادی)",
"اتریش",
"صلح‌نامه کامپو فورمیو",
"فرانسه",
"کنگره وین",
"ویلیام اول هلند",
"هلند",
"استقلال",
"بلژیک",
"عهدنامه لندن",
"ارتش آلمان",
"۱۹۱۴ (میلادی)",
"۱۹۴۰ (میلادی)",
"جنگ جهانی دوم",
"بنلوکس",
"ناتو",
"جامعه اروپا",
"کابینه",
"قوه قانونگذاری",
"اتحادیه اقتصادی اروپا",
"اتحادیه اروپا",
"پیمان شنگن",
"شنگن لوکزامبورگ",
"اگزاویه بتل",
"ژان-کلود یونکر",
"ازدواج همجنسگرایان در لوکزامبورگ",
"وایسوامپاخ",
"کشور",
"سرشماری",
"۲۰۰۴",
"پروتستان",
"فهرست شهرهای لوکزامبورگ"
] | [
"لوکزامبورگ",
"اروپای غربی",
"ایالات کنفدراسیون آلمان",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۸۱۵ (میلادی)",
"بنلوکس",
"پادشاهی مشروطه",
"دوک‌نشین لوکزامبورگ",
"دومین سطح کد جغرافیایی اتحادیه اروپا",
"قلمروها و کشورهای ژرمنی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های آلمانی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های فرانسوی‌زبان",
"کشورهای اروپایی",
"کشورهای عضو اتحادیه اروپا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو ناتو",
"کشورهای محصور در خشکی",
"لیبرال دموکراسی",
"مناطق تقسیم‌شده"
] |
2,678 | لهستان | 2 | 13,908 | 0 | [
"جمهوری لهستان",
"پولند",
"جمهوري لهستان",
"کشور لهستان"
] | false | 13,720 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "Rzeczpospolita Polska"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری لهستان"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "لهستان"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Poland.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Herb Polski.svg"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "پرونده:Mazurek Dabrowskiego.ogg[[لهستان هنوز از دست نرفته‌است]]\n# [[سرود ملی لهستان]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "EU-Poland.svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[کرکوس-ورشو]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "52"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "13"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "21"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "02"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[کرکوس-ورشو]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان لهستانی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[نظام دوگانه جمهوری-دولتی]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس دولت-رئیس‌جمهور]]• [[نخست‌وزیر-معاون]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[آندژی دودا]][[ماتئوش موراویه‌تسکی]][[بئاتا شدوو]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۱۱ نوامبر]] [[۱۹۱۸]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۳۱۱،۹۰۴"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۶۸ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۲٫۶۵"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۶]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۳۸٫۶۲۳٫۰۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۳۲ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۲۳٫۵"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۶۴ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "[[۲۰۰۵]]"
},
{
"Item1": "تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۴۹۵٫۹ میلیارد [[دلار]]"
},
{
"Item1": "رتبه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۲۴ام"
},
{
"Item1": "سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۱۲،۹۹۴ [[دلار]]"
},
{
"Item1": "رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "۵۱ام"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "[[۲۰۰۳]]"
},
{
"Item1": "شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۰٫۸۵۸"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۳۶ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "Złoty"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "PLN"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "CET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "CEST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۱"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۲"
},
{
"Item1": "کد بینالمللی خودرو",
"Item2": "PL"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": ".pl"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۴۸"
}
],
"Title": "کشور"
} | لهستان (رایج‌تر: لهستان) با نام رسمی جمهوری لهستان کشوری است در مرکز اروپا، از غرب با آلمان، از جنوب غربی با جمهوری چک، از جنوب با اسلوواکی، از شمال شرقی با لیتوانی و روسیه (منطقه برون‌بومی کالینینگراد)، از شرق با بلاروس، از جنوب شرقی با اوکراین و از شمال با دریای بالتیک همسایه است. مساحت این کشور عددی بالغ بر ۳۱۲٫۶ هزار کیلومتر مربع است که آن را شصت و نهمین کشور بزرگ جهان و نهمین کشور بزرگ اروپا کرده‌است. همچنین با جمعیت ۳۸٫۵ میلیون نفری این کشور سی و چهارمین کشور پرجمعیت جهان، هشتمین در قاره اروپا و ششمین در اتحادیه اروپایی می‌باشد. لهستان با حاکمیتی متمرکز دارای ۱۶ استان است و پایتخت آن ورشو نام دارد.
قوه مجریه این کشور به ترتیب رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر و هیئت وزیران است. رئیس‌جمهور برای مدت ۵ سال انتخاب می‌گردد که حداکثر یک رئیس‌جمهور می‌تواند دو دوره در این پست خدمت کند.
نام
نام این کشور در بیشتر زبانهای اروپایی صورتی از پول (Pole) است. در برخی زبانهای اروپای شرقی به آن صورتی از «لخ» یا «له» می‌گویند. لخ یا له از نام قومی می‌آید که حدود بیش از یک هزار سال پیش در سرزمین کنونی لهستان زندگی می‌کرده‌اند و به لخ (lęch) معروف بودند.
به این کشور به زبان لیتوانیایی Lenkija، به زبان مجاری Lengyelország، به زبان ارمنی Lehastan، و به فارسی لهستان یا لهستان می‌گویند.
تاریخ
لهستان بزرگ در سال ۹۶۶ میلادی توسط میزکوی اول بنا نهاده شد که متعلق به خاندان پیاست بود. قبایل جنوبی لهستان، لهستان کوچک را تشکیل دادند. دو لهستان در سال ۱۰۴۷ میلادی توسط کازیمیر اول با یکدیگر متحد شدند، لهستان با یک ازدواج سلطنتی در سال ۱۳۸۶ میلادی بین دختر پادشاه لهستان و پسر پادشاه لیتوانی با این کشور ادغام شد. این دولت لهستانی - لیتوانیایی بین قرون ۱۴ تا ۱۶ میلادی به اوج اقتدار خود رسید. این دولت توانست در مقابل قدرتهای برتر آن زمان مانند شوالیه‌های آلمانی، توتنی‌ها، روسها و ترکهای عثمانی، موفقیت‌هایی حاصل کند. فقدان یک پادشاهی نیرومند در سده ۱۸ میلادی باعث شد که ابرقدرت‌های آن زمان مثل، روسیه، پروس و اتریش بتوانند، لهستان را سه بار در سالهای ۱۷۷۲، ۱۷۹۲ و ۱۷۹۵ میلادی تجزیه و تقسیم کنند، از آن پس دوران زوال لهستان آغاز شد.
تانک‌های ارتش لهستان، مدتی قبل از تهاجم به لهستان
در سال ۱۹۱۸ و با به حکومت رسیدن مارشال یوزف پیلسودسکی (Marshall Józef Piłsudski) لهستان بار دیگر در اروپا عرض اندام کرد، در ۱۱ نوامبر ۱۹۱۸ در لهستان یک نظام جمهوری برقرار گردید. در سال ۱۹۱۹، پیانیست و میهن‌پرست مشهور، ایگناس پادورسکی (Ignace Paderewski) نخست‌وزیر لهستان شد. در سال ۱۹۲۶ پیلسودسکی در یک کودتا قدرت کامل را از آن خود کرد و تا زمان مرگش در ۱۲ می۱۹۳۵ در لهستان یک حکومت دیکتاتوری برقرار نمود. در سال ۱۹۳۹ و پس از جنگ جهانی اول پیمان محرمانه عدم تجاوز بین هیتلر (آلمان) و استالین (شوروی)، موسوم به پیمان مولوتوف - روبین تروپ امضا شد و این دو کشور لهستان را به‌طور مخفیانه بین خود تقسیم نمودند و با هم قرار گذاشتند که شوروی از شرق و آلمان از غرب لهستان را اشغال کنند، در ۱ سپتامبر ۱۹۳۹ همین اتفاق هم افتاد و شوروی و آلمان از شرق و غرب لهستان را اشغال کردند، و معاهده تقسیم لهستان در ۲۸ سپتامبر ۱۹۳۹ به امضای دو طرف رسید. والدیسلاو رازکیویس (Władysław Raczkiewicz) رهبر تبعیدی لهستان که به فرانسه تبعید شده بود در تبعید یک حکومت تشکیل داد، پس از شکست و اشغال فرانسه در سال ۱۹۴۰، رازکیویس به لندن نقل مکان کرد. در ژوئن ۱۹۴۱، ارتش هیلتر با نادیده گرفتن پیمان خود با شوروی به این کشور حمله برد، در جریان این حمله کلیه خاک لهستان به اشغال نازی‌ها درآمد. در دوران اشغال لهستان، نازی‌ها تلاش داشتند با ریشه‌کنی فرهنگ لهستانی، فرهنگ نازیسمی را جایگزین آن کنند.
با پیشروی ارتش شوروی به سمت ورشو، لهستانی‌های این شهر علیه اشغالگران نازی شورش کردند که به شورش ورشو مشهور هست. هدف این شورش این بود که اداره ورشو و لهستان پس از خروج آلمانیها در دست لهستانیها بماند. ارتش شوروی که از این شورش مطلع شده بود، از پیش روی به سوی ورشو بازایستاد و ارتش آلمان توانست این قیام را سرکوب کند. تنها کمکی که به شورشیان شد، به صورت مرسوله‌های هوایی بریتانیایی بود. ارتش آمریکا از ارسال محموله کمک‌رسانی به لهستانیها خودداری کرد و شوروی نیز اجازه نداد که بریتانیایی‌ها از فرودگاه‌های تحت کنترل شوروی در عملیات کمک‌رسانی استفاده بکنند.
دولت در تبعید لهستان در سال ۱۹۴۴ جایگزین حکومت کمونیستی شد که توسط شوروی در لهستان روی کار آمده بود، آنها پس از آزادسازی شهر لوبلین واقع در شرق لهستان از دست کمونیست‌های وابسته به شوروی به این شهر رفته و در آنجا «دولت موقت لهستان» را تشکیل دادند. تعدادی از اعضای سابق دولت لهستان در تبعید (لندن) نیز به دولت لوبلین پیوسته و دولت وحدت ملی لهستان را پایه‌گذاری کردند. بلافاصله بریتانیا و آمریکا این دولت را به رسمیت شناختند، در ۲ اوت ۱۹۴۵ در برلین، هری ترومن رئیس‌جمهور آمریکا، جوزف استالین رهبر شوروی کمونیست و کلمنت اتلی نخست‌وزیر بریتانیا برای تعیین مرزهای غربی لهستان وارد عمل شدند. آنها امتداد رودهای اودر و نیسه را مرز بین لهستان و غرب تعیین کردند (این مرز سرانجام به وسیله آلمان غربی در امضای پیمان عدم تجاوز در ۷ دسامبر ۱۹۷۰ پذیرفته شد). همچنین در ۱۶ اگوست ۱۹۴۵ لهستان مرزهای خود را با شوروی تعیین کرد. قانون اساسی جدید در سال ۱۹۵۲ از لهستان یک نظام دموکراتیک خلق که به نوعی تاثیرپذیری از شوروی بود، ساخت. در سال ۱۹۵۵ لهستان به عضویت پیمان ورشو درآمد و همچنین سیاست خارجی لهستان کاملا مطابق و الگو برداری شده از شوروی بود.
سیاست
والدیسلاو گومولکا (Władysław Gomułka) در سال ۱۹۵۶ به عنوان رهبر حزب کارگران متحد (کمونیست) لهستان انتخاب شد، او خط فکری استالینیسم را تقبیح نموده و بسیاری از استالینیست‌ها را از کشور اخراج کرد، گومولکا تلاش کرد روابط خود را با کلیسا بهبود بخشد، او همچنین بسیاری از مزارع اشتراکی را منحل کرد و مالکیت خصوصی را ترویج نمود.
پس از از هم پاشیدن شوروی سوسیالیست دوران حکومت کمونیستها بر لهستان نیز به پایان رسید. لهستان به همراه چک و مجارستان در سال ۱۹۹۹ به عضویت ناتو درآمد. در آغاز جنگ عراق لهستان همواره یار وفادار آمریکا بود، لهستان در قالب نیروهای چندملیتی در عراق، ۲۰۰ سرباز به این کشور گسیل داشت. در آوریل ۲۰۰۵ لهستان اعلام نمود تا پایان این سال کلیه نظامیان خود مستقر در عراق را از این کشور خارج می‌کند.
در ۱ مارس ۲۰۰۴ میلادی لهستان به اتحادیه اروپا پیوست، در ۲ مه همین سال لسزاک میلر (Leszek Miller) از سمت خود استعفا داد، زیرا محبوبیت او به علت فساد گسترده و افسار گسیخته و همچنین ادامه آشفتگی اقتصادی این کشور به کمتر از ۱۰ ٪ رسیده بود، مارک بلکا Marek Belka وزیر پیشین دارایی لهستان جایگزین او شد. در ۲۳ دسامبر ۲۰۰۵ لخ کاچینسکی از حزب محافظه کار رئیس‌جمهور جدید لهستان معرفی و جایگزین الکساندر کواشنیوسکی از حزب کمونیست شد، کازیمیرز مارسینکیویسز (Kazimierz Marcinkiewicz) نیز به سمت نخست‌وزیر منصوب شد. در ژوئیه ۲۰۰۶ رئیس‌جمهور لهستان، نخست‌وزیر مارسینکیویسز را برکنار و برادر دوقلوی خود، یاروسواف کاچینسکی که رهبر حزب قانون و عدالت بود را به عنوان نخست‌وزیر جدید لهستان منصوب کرد. یاروسلاو، نخست‌وزیر به علت داشتن حمایت برادرش که رئیس‌جمهور بود از هیچ اعمال خلافی فروگذار نکرد و این امر دست او را برای اختلاس‌های کلان اقتصادی باز گذاشت، رسوایی‌های اقتصادی بیشماری که یاروسلاو در طی دوران نخست‌وزیری‌اش مرتکب شد، پارلمان لهستان را وادار کرد که دیگر سکوت نکند، همچنین او نام حزبش «قانون و عدالت» را نیز با اعمال خلاف قانونش زیر سوال برده بود. پارلمان سرانجام در آوریل ۲۰۰۷ رای به عدم صلاحیت یاروسلاو کاسزینسکی داد، این بار برادرش نیز نتوانست کاری برایش انجام دهد، رئیس‌جمهور لچ کاسزینسکی در سپتامبر ۲۰۰۷ حکم عزل همزادش را صادر نمود، و در نوامبر ۲۰۰۷ دونالد توسک را به عنوان نخست‌وزیر جدید لهستان انتخاب کرد،
امروزه مهمترین دغدغه سیاست خارجی لهستان برپایی سامانه دفاع ضد موشکی آمریکا در خاک این کشور است که با مخالفت شدید روسیه همراه شده‌است.
نوع حکومت لهستان، جمهوری چندحزبی است که دارای دو مجلس قانونگذاری است. از اوت ۲۰۱۰، رئیس‌جمهور این کشور، برونیسلاو کوموروفسکی، و نخست‌وزیر وی، اوا کوپاچ است.
قانون
قانون اساسی لهستان قانون عالی در لهستان است و نظام حقوقی لهستان بر اساس اصل حقوق مدنی و آزادی افراد در برابر دولت و حکومت کشور است.
نیروی نظامی
نیروی هوایی لهستان
نیروهای مسلح لهستانی از چهار شاخه تشکیل شده‌اند: نیروهای زمینی (Wojska Lądowe)، نیروی دریایی (Marynarka Wojenna)، نیروی هوایی (Siły Powietrzne)، نیروهای ویژه (Wojska Specjalne) و نیروی دفاع منطقه‌ای - یک بخش نظامی از نیروهای لهستانی لهستان از سال ۲۰۱۶ برنامه‌ریزی شده‌است. نیروهای نظامی، هنگامی که به‌طور کامل فعال هستند، شامل ۵۳۰۰۰ نفر می‌شود که برای مقابله با تهدیدات بالقوه جنگهای ترکیبی آموزش دیده و مجهز خواهند بود. ارتش متعلق به وزیر دفاع کشور است؛ با این حال، فرمانده ارشد رئیس‌جمهوری است.
مهمترین ماموریت نیروهای مسلح، دفاع از تمامیت ارضی لهستان و منافع ملی لهستان است. یکی از هدف‌های امنیت ملی لهستان این است که با نوسازی و سازماندهی مجدد ارتش خود، با نهادهای دفاع، اقتصادی و سیاسی ناتو و اروپا هماهنگ شود. نیروهای مسلح بر اساس استانداردهای ناتو سازماندهی شده‌اند. خدمت نظامی اجباری (سربازی) برای مردان در سال ۲۰۰۸ متوقف شد. از سال ۲۰۰۷ تا سال ۲۰۰۸، خدمات اجباری ۹ ماه بود.
تقسیمات کشوری
570px
لهستان شامل ۱۶ استان می‌باشد:
استان
عنوان لهستانی
مرکز
دولنواشلونسکی (سلیزیا سفلی)
Dolnoslaskie
وروتسلاو
کویاواسکو پومورسکی
kujawsko-pomorskie
بیدگوشچترونی
ووجکی
Lodzkie
ووج
لوبلسکی (لوبلین)
Lubelskie
لوبلین
لوبوسکی (لوبوش)
Lubuskie
گورژوف ویلکوپولسکیژلونا گورا
ماووپولسکی (لهستان کوچکتر)
Malopolskie
کراکوف
ماسوویان
Masovian
ورشو
اوپولسکی (اوپوله)
Opolskie
اوپوله
پودکاروپاسکی (پودکارپاکیه)
Podkaropackie
ژشوف
پودلاسکی
Podlaskie
بیاویستوک
پومورسکی (پومرانی)
Pomorskie
گدانسک
اشلونسکی (سیلسیان)
Slaskie
کاتوویتس
اشفیتوکشیسکی
Swietokrzyskie
کیلتس
وارمینسکو مازورسکی وارمی-ماسوری)
Warminsko-Mazurskie
الشتین
ویلکوپولسکی (لهستان بزرگتر)
Wielkopolskie
پوزنان
زاخودنی پومورسکی (پومرانی غربی)
Zachodniopomorskie
شچچین
جغرافیا
پایتخت لهستان شهر ورشو (Warsaw)، با جمعیت بالغ بر ۱٫۷۱۶٫۰۰۰ نفری (طبق سرشماری سال ۲۰۱۰) بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر این کشور محسوب می‌شود. این کشور دارای قدمت تاریخی است.
مساحت آن ۳۱۲۶۸۵ کیلومتر مربع است که در رده شصت و هشتم کشورهای جهان قرار میگیرد. در سال ۱۹۹۷ جمعیتی بالغ بر ۳۸۸۰۲۰۰۰ نفر را دارا بود که بدین ترتیب در رده بیست و نهم کشورهای جهان قرار می‌گرفت.
از مهمترین شهرهای لهستان می‌توان به کراکوف ۷۵۶ هزار نفر، ووچ ۷۴۲ هزار نفر، وروتسلاو ۶۳۲ هزار نفر، پوزنان ۵۵۶ هزار نفر، گدانسک ۴۵۵ هزار نفر، اشچچین و کاتوویتس اشاره کرد.
کوه‌های تاترا در بخش جنوبی لهستان
جنوب لهستان را کوه‌های کارپات دربر گرفته‌اند، رودهای اودر (Oder) و نیسه (Neisse) هم نیز در غرب لهستان جریان دارند، از جمله رودهای مهم لهستان می‌توان به، ویستولا (Vistula)، وارتا (Warta) و باگ (Bug) اشاره کرد که نقش مهمی در تجارت لهستان ایفا میکنند. بلندترین نقطه لهستان، کوه ریسی (Rysy) با ارتفاع ۲۴۹۹ متر می‌باشد که در جنوب لهستان و هم‌مرز با اسلوواکی در میان کوهستان کارپات قرار دارد.
اقتصاد
واحدهای پول این کشور عبارت است از: زلوتی = ۱۰۰ گروش = ۹۷۵۰ ریال
مهمترین صادرات لهستان را، ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقل، خواربار و حیوانات زنده و فراورده‌های کشاورزی تشکیل می‌دهند.
مردم
۹۶ ٪ نژاد مردم لهستان را، لهستانیها، ۱ ٪ را آلمانی، ۱ ٪ را بلاروس‌ها و ۱ ٪ را نیز اوکراینی‌ها تشکیل می‌دهند، همچنین دین ۹۰ ٪ لهستانیها، کاتولیک، ۱ ٪ ارتدکس و ۱ ٪ نیز پروتستان می‌باشد. زبان لهستانی، زبان رسمی کشور لهستان است.
نژادهای زیر در لهستان به چشم می‌خورد:
۱- لهستانی ۹۸٫۷ درصد
۲- اوکراینی ۰٫۶ درصد
۳- آلمانی ۰٫۴ درصد
۴- بلاروسی ۰٫۱ درصد
در مورد مذاهب موجود در این کشور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- کاتولیک ۹۵ درصد
۲- ارتودوکس ۲٫۳ درصد
۳- پروتستان ۰٫۴ درصد
گردشگری
لهستان پس از پیوستن به اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۴، تعداد گردشگرانش به‌شدت افزایش یافت. گردشگری به‌طور کلی به اقتصاد این کشور کمک می‌کند و بخش نسبتا زیادی از بازار اقتصادی خدماتی کشور را تشکیل می‌دهد. لهستان ششمین کشور پر بازدید جهان توسط گردشگران خارجی است که توسط سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) رتبه‌بندی شده‌است.
جاذبه‌های گردشگری در لهستان بسیار گوناگون هستند و از کوه‌های جنوبی تا سواحل شنی در شمال، با دنباله‌ای از تقریبا هر سبک معماری، مقصد جذابی برای گردشگران است. پرطرفدارترین شهر کراکوف است که سابقه پایتخت لهستان بودن را داشته و به‌عنوان عتیقه عصر طلایی رنسانس لهستان عمل می‌کند. ارائه خدمات توریستی مهم لهستان شامل فعالیت‌های در فضای بازمانند اسکی، قایقرانی، پیاده‌روی کوهستانی و صعود به قله و همچنین آژانس گردشگری، یا بازدید از آثار تاریخی است. مقصدهای گردشگری شامل ساحل دریای بالتیک در شمال است؛ منطقه دریاچه ماسوره و جنگل Białowieża در شرق؛ در جنوب Karkonosze و کوه‌های تاترا است؛ در این کشور بیش از صد قلعه نیز وجود دارد که بسیاری در ویلوسی سلیس پایین و در امتداد تپه‌های محبوب «غارهای عقاب» قرار دارند.
ورزش
رالی در لهستان
ورزش در لهستان شامل تقریبا تمام رشته‌های ورزشی است، به ویژه: رالی، جاده سریع‌السیر، بسکتبال، بوکس، شمشیربازی، فوتبال، فوتبال آمریکایی، هندبال، هاکی روی یخ، شنا، سوارکاری، والیبال، وزنه‌برداری، اسکی، دوچرخه‌سواری، دومیدانی و فرمول یک. والیبال ورزش اول لهستان و فوتبال و والیبال محبوبترین ورزشهای کشور لهستان محسوب می‌شوند.
مهاجرت لهستانیها به ایران
مهاجرت لهستانیها به ایران در میانه جنگ دوم جهانی روی داد. در طی سالهای ۱۳۲۰ الی ۱۳۲۳ خورشیدی بیش از ۱۵۰ هزار نفر از لهستانیها برای مهاجرت به فلسطین و آفریقا، از کشور اتحاد جماهیر شوروی وارد خاک ایران شدند.
پس از دو سال و با آغاز حمله آلمان به شوروی، استالین مجبور شد با دولت در تبعید لهستان از در دوستی درآمده و فرماندهی واحدی در مقابل آلمان در جبهه لهستان ایجاد کند. طبق این توافق قرار بر این شد که علاوه بر عبور افراد نظامی تجهیز شده لهستانی از خاک ایران، زندانیان و افراد داخل اردوگاه‌ها نیز از طریق ایران به فلسطین و آفریقا مهاجرت کنند. این عمل با نقض بیطرفی ایران و اشغال ایران توسط قوای انگلیسی و سپس روسیه در تاریخ سوم شهریور ۱۳۲۰، امکان‌پذیر گشت.
نخستین گروه در اوایل فروردین ۱۳۲۱ با چهار کشتی روسی که حامل ۲۹۰۰ نفر سرباز و مهاجر بود، وارد بندر انزلی (پهلوی سابق) شدند. این نیروی نظامی قرار بود از طریق همدان و کرمانشاه به عراق بروند. تعداد مهاجرین در اردیبهشت ۱۳۲۱ خورشیدی به حدود ۱۳۰۰۰ نفر رسید.
ایران در جنگ جهانی دوم
گورستان کاتولیک لهستانی‌های تهران
گورستان لهستانی بندر انزلی
کنیسه دانیال
مردم لهستان
کشتار کاتین
جنگ جهانی
جنگ جهانی دوم
اشغال ایران در جنگ جهانی دوم
مهاجرت لهستانیها به ایران | [
"لهستان هنوز از دست نرفته‌است",
"سرود ملی لهستان",
"ورشو",
"زبان لهستانی",
"جمهوری",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"آندژی دودا",
"ماتئوش موراویه‌تسکی",
"بئاتا شدوو",
"۱۱ نوامبر",
"۱۹۱۸ (میلادی)",
"۲۰۰۶ (میلادی)",
"۲۰۰۵ (میلادی)",
"دلار",
"۲۰۰۳ (میلادی)",
"اروپا",
"آلمان",
"جمهوری چک",
"اسلوواکی",
"لیتوانی",
"روسیه",
"برون بوم",
"کالینینگراد",
"بلاروس",
"اوکراین",
"دریای بالتیک",
"جهان",
"اتحادیه اروپایی",
"استان",
"پایتخت",
"هیئت وزیران",
"زبان لیتوانیایی",
"زبان مجاری",
"زبان ارمنی",
"فارسی",
"میزکوی اول",
"کازیمیر اول",
"توتنی‌ها",
"روسها",
"عثمانی",
"پروس",
"اتریش",
"یوزف پیلسودسکی",
"ایگناس پادورسکی",
"جنگ جهانی اول",
"آدولف هیتلر",
"استالین",
"پیمان مولوتوف - روبین تروپ",
"شوروی",
"والدیسلاو رازکیویس",
"فرانسه",
"لندن",
"نازی‌ها",
"شورش ورشو",
"لوبلین",
"هری ترومن",
"جوزف استالین",
"کلمنت اتلی",
"بریتانیا",
"پیمان ورشو",
"والدیسلاو گومولکا",
"لسزاک میلر",
"مارک بلکا",
"لخ کاچینسکی",
"الکساندر کواشنیوسکی",
"کازیمیرز مارسینکیویسز",
"یاروسواف کاچینسکی",
"یاروسلاو کاسزینسکی",
"لچ کاسزینسکی",
"دونالد توسک",
"برونیسلاو کوموروفسکی",
"اوا کوپاچ",
"قانون اساسی لهستان",
"ناتو",
"سربازی",
"استان سیلزی سفلی",
"وروتسلاو",
"استان کویافسکو-پومورسکی",
"بیدگوشچ",
"ترونی",
"استان ووتسکی",
"ووج",
"استان لوبلین",
"استان لوبوسکی",
"گورژوف ویلکوپولسکی",
"ژلونا گورا",
"استان لهستان کوچکتر",
"کراکوف",
"استان ماسوویان",
"استان اوپوله",
"اوپوله",
"استان پودکارپاکیه",
"ژشوف",
"استان پودلاسکی",
"بیاویستوک",
"استان پومرانی",
"گدانسک",
"استان سیلسیان",
"کاتوویتس",
"استان اشوی‌داشکسیه",
"کیلتس",
"استان وارمی-ماسوری",
"الشتین",
"استان لهستان بزرگتر",
"پوزنان",
"استان پومرانی غربی",
"شچچین",
"ووچ",
"اشچچین",
"کوه‌های کارپات",
"زلوتی",
"گروش",
"ریال",
"لهستانیها",
"بلاروس‌ها",
"مردم اوکراین",
"لهستانی",
"اوکراینی",
"کاتولیک",
"ارتودوکس",
"پروتستان",
"جنگ دوم جهانی",
"اتحاد جماهیر شوروی",
"ایران",
"فلسطین",
"بندر انزلی",
"ایران در جنگ جهانی دوم",
"گورستان کاتولیک لهستانی‌های تهران",
"گورستان لهستانی بندر انزلی",
"کنیسه دانیال",
"مردم لهستان",
"کشتار کاتین",
"جنگ جهانی",
"جنگ جهانی دوم",
"اشغال ایران در جنگ جهانی دوم",
"مهاجرت لهستانیها به ایران"
] | [
"لهستان",
"اروپای شرقی",
"اروپای مرکزی",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۱۸ (میلادی)",
"جمهوری‌ها",
"کشورها و سرزمین‌های اسلاوی‌زبان",
"کشورهای اروپایی",
"کشورهای عضو اتحادیه اروپا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو ناتو",
"لیبرال دموکراسی"
] |
2,679 | کوبا | 2 | 995 | 0 | [
"كوبا",
"کیوبا",
"کوبایی"
] | false | 808 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "conventional_long_name",
"Item2": "جمهوری کوبا"
},
{
"Item1": "common_name",
"Item2": "کوبا"
},
{
"Item1": "image_flag",
"Item2": "Flag of Cuba.svg"
},
{
"Item1": "alt_flag",
"Item2": "با پنج خط افقی موازی: سه آبی و دو سفید. یک مثلث متساوی الاضلاع با یک ستاره سفید د میانه آن."
},
{
"Item1": "image_coat",
"Item2": "Coat of Arms of Cuba.svg"
},
{
"Item1": "symbol_type",
"Item2": "نشان ملی"
},
{
"Item1": "alt_coat",
"Item2": "A shield in front of a fasces crowned by the Phrygian Cap, all supported by an oak branch and a laurel wreath"
},
{
"Item1": "image_map",
"Item2": "Cuba (orthographic projection).svg"
},
{
"Item1": "national_anthem",
"Item2": "''[[سرود بایامو]]''پرونده:United States Navy Band - La Bayamesa.ogg"
},
{
"Item1": "official_languages",
"Item2": "[[زبان اسپانیایی]]"
},
{
"Item1": "demonym",
"Item2": "کوبایی"
},
{
"Item1": "ethnic_groups_year",
"Item2": "۲۰۱۲"
},
{
"Item1": "capital",
"Item2": "[[هاوانا]]"
},
{
"Item1": "latd",
"Item2": "۲۳"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "82"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "23"
},
{
"Item1": "largest_city",
"Item2": "capital"
},
{
"Item1": "government_type",
"Item2": "[[مارکسیسم-لنینیسم]] [[نظام تک‌حزبی]]"
},
{
"Item1": "leader_name1",
"Item2": "[[میگل دایاز-کانل]]"
},
{
"Item1": "leader_name2",
"Item2": "[[Salvador Valdés Mesa]]"
},
{
"Item1": "legislature",
"Item2": "[[National Assembly of People's Power]]"
},
{
"Item1": "established_event1",
"Item2": "[[جنگ استقلال]]"
},
{
"Item1": "established_date1",
"Item2": "فوریه ۲۴، ۱۸۹۵"
},
{
"Item1": "established_event2",
"Item2": "[[به رسمیت شناخته شده]] (بیش از [[اسپانیا]] دست به ایالات متحده)"
},
{
"Item1": "established_date2",
"Item2": "دسامبر ۱۰، ۱۸۹۸"
},
{
"Item1": "established_event3",
"Item2": "جمهوری اعلام کرد (استقلال از [[ایالات متحده]])"
},
{
"Item1": "established_date3",
"Item2": "مه ۲۰، ۱۹۰۲"
},
{
"Item1": "established_event4",
"Item2": "[[انقلاب کوبا]]"
},
{
"Item1": "established_date4",
"Item2": "۲۶ ژوئیه ۱۹۵۳ - ژانویه ۱، ۱۹۵۹"
},
{
"Item1": "established_event5",
"Item2": "قانون اساسی کنونی"
},
{
"Item1": "established_date5",
"Item2": "فوریه ۲۴، ۱۹۸۴"
},
{
"Item1": "area_km2",
"Item2": "۱۰۹،۸۸۴"
},
{
"Item1": "area_sq_mi",
"Item2": "۴۲،۴۲۶"
},
{
"Item1": "area_magnitude",
"Item2": "1_E11"
},
{
"Item1": "area_rank",
"Item2": "۱۰۶مین"
},
{
"Item1": "percent_water",
"Item2": "ناچیز"
},
{
"Item1": "population_census",
"Item2": "۱۱،۲۱۰،۰۶۴"
},
{
"Item1": "population_census_year",
"Item2": "۲۰۱۳"
},
{
"Item1": "population_density_km2",
"Item2": "۱۰۲"
},
{
"Item1": "population_density_sq_mi",
"Item2": "۲۶۴٫۰"
},
{
"Item1": "population_density_rank",
"Item2": "۱۰۶مین"
},
{
"Item1": "GDP_PPP_year",
"Item2": "۲۰۱۱"
},
{
"Item1": "GDP_PPP",
"Item2": "$۲۱۲ billion"
},
{
"Item1": "GDP_PPP_rank",
"Item2": "۵۸مین"
},
{
"Item1": "GDP_PPP_per_capita",
"Item2": "$18,796"
},
{
"Item1": "GDP_PPP_per_capita_rank",
"Item2": "61st"
},
{
"Item1": "GDP_nominal_year",
"Item2": "۲۰۱۳"
},
{
"Item1": "GDP_nominal",
"Item2": "$۷۸٫۶۹۴ billion"
},
{
"Item1": "GDP_nominal_rank",
"Item2": "۶۵مین"
},
{
"Item1": "GDP_nominal_per_capita",
"Item2": "$6,985"
},
{
"Item1": "GDP_nominal_per_capita_rank",
"Item2": "86th"
},
{
"Item1": "Gini_year",
"Item2": "۲۰۰۰"
},
{
"Item1": "Gini",
"Item2": "۳۸٫۰"
},
{
"Item1": "HDI_year",
"Item2": "۲۰۱۳"
},
{
"Item1": "HDI_change",
"Item2": "steady"
},
{
"Item1": "HDI",
"Item2": "۰٫۸۱۵"
},
{
"Item1": "HDI_rank",
"Item2": "44th"
},
{
"Item1": "currency_code",
"Item2": "CUC"
},
{
"Item1": "time_zone",
"Item2": "[[CST]]"
},
{
"Item1": "utc_offset",
"Item2": "−۵"
},
{
"Item1": "time_zone_DST",
"Item2": "[[CDT]]"
},
{
"Item1": "utc_offset_DST",
"Item2": "−۴"
},
{
"Item1": "drives_on",
"Item2": "راست"
},
{
"Item1": "calling_code",
"Item2": "[[+۵۳]]"
},
{
"Item1": "cctld",
"Item2": "[[.cu]]"
},
{
"Item1": "footnote_a",
"Item2": "From 1993 to 2004, the [[United States dollar]] was used alongside the peso until the dollar was replaced by the convertible peso."
}
],
"Title": "country"
} | جمهوری کوبا کشوری است تشکیل شده از مجمع الجزایری در دریای کارائیب و پایتخت آن هاوانا است.
تاریخ
حمله کشتیهای نیروی دریایی بریتانیا به بندر هاوانا.
در ۱۴۹۲ کریستف کلمب جزیره‌ای را کشف کرد که هم‌اکنون کوبا نام دارد. در آن زمان این جزیره به امپراتوری اسپانیا تعلق گرفت. در ۱۵۱۱ اولین اقامتگاه‌های اسپانیایی‌ها در کوبا تاسیس شد. اسپانیا حدود ۱۰۰ هزار نفر از مردم بومی را به بردگی گرفت، آنها را مسیحی کرد و به جستجوی طلا واداشت. با این وجود پس از گذشت یک قرن عملا این افراد بومی از بین رفتند. از جمله دلایل این اتفاق، شیوع بیماری عفونی اوراسیایی بود که به دلیل عدم مقاومت بومی گسترش یافت و به همین شکل privation stemming from repressive colonial subjugation.
کوبا به مدت ۴۰۰ سال تحت استعمار اسپانیا قرار داشت (۱۵۱۱–۱۸۹۸). در این مدت اقتصادش بر پایه کشاورزی، معدن و صادرات شکر، قهوه و تنباکو به اروپا و بعدها آمریکای شمالی بود. این کارها در ابتدا توسط برده‌های آفریقایی که به کوبا آورده شده بودند انجام می‌شد. جمعیت کوبا در ۱۸۱۷ عبارت بود از ۶۳۰،۰۰۰ هزار نفر که ۲۹۱،۰۰۰ نفر از آنها سفیدپوست، ۱۱۵،۰۰۰ نفر سیاه‌پوست غیربرده و ۲۲۴،۰۰۰ نفر سیاه‌پوست برده بودند.
جنگ ۱۸۹۵
در ۱۸۹۲ یک مخالف تبعید شده به نام خوزه مارتی، حزب انقلابی کوبا را در نیویورک پایه‌ریزی کرد. هدف این حزب استقلال کوبا از اسپانیا بود. در ۱۸۹۵، خوزه مارتی برای پیوستن به تلاش‌های ماکسیمو گومز به مونته کریستی و سانتو دومینگو رفت. مارتی دیدگاه‌های سیاسی خود را در بیانیه مونته کریستی به تحریر درآورد. جنگ علیه نیروهای نظامی اسپانیا در ۲۴ فوریه ۱۸۹۵ در کوبا آغاز شد. اما مارتی تا آوریل ۱۸۹۵ نتوانست خود را به کوبا برساند. مارتی در دوس ریوس در ۱۹ می۱۸۹۵ کشته شد. مرگ او او را به قهرمان ملی کوبا بدل کرد.
حدود ۲۰۰ هزار اسپانیایی کوبا را به توپ بستند. فرمانده نظامی کوبا مردم را کمپ‌هایی فرستاد. در میان بین ۲۰۰،۰۰۰ تا ۴۰۰،۰۰۰ شهروند کوبایی بر اثر گرسنگی یا بیماری در این کمپ‌ها جان باختند.
استقلال از اسپانیا
کوبا تا پایان جنگ اسپانیا-آمریکا در ۱۸۹۸ همچنان مستعمره اسپانیا باقی‌ماند. پس از جنگ آمریکا-اسپانیا، این دو کشور معاهده‌ای به نام معاهده پاریس را در ۱۸۹۸ امضا کردند که طی آن اسپانیا کشورهای پورتوریکو، فیلیپین و گوام را به ازای جمعا ۲۰ میلیون دلار به آمریکا واگذار کرد. در یک پیمان مشابه، اسپانیا متعهد شد که از پادشاهی بر کوبا چشم پوشی کند. تئودور روزولت که در جنگ آمریکا-اسپانیا شرکت کرده بود و تا اندازه‌ای نیز به جنبش‌های استقلال خواهانه روی خوش نشان می‌دهد، در ۱۹۰۱ پس از مک کینلی به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا انتخاب شد و معاهده را واگذار کرد. به این شکل کوبا در ۱۹۰۲ به صورت رسمی از آمریکا مستقل شد و نام جمهوری کوبا به خود گرفت. تحت شرایط جدید کوبا، آمریکا حق مداخله در امور داخلی کوبا و همچنین روابط اقتصادی و سیاسی‌اش با دیگر کشورها را برای خود محفوظ نگه داشت.
بین ۱۹۵۳ و ۱۹۵۹ انقلاب کوبا اتفاق افتاد که منجر به براندازی دیکتاتوری فولخنثیو باتیستا ثالدیوار و روی کار آمدن دولت جدید به رهبری فیدل کاسترو گردید.
در سال ۱۹۵۲ استقلال خود را از اسپانیا اعلام کرد.
رویدادهای اخیر
طبق سرشماری سال ۲۰۰۲، حدود ۱٫۲ میلیون از افراد کوبایی‌تبار (حدود ۱۰ درصد جمعیت کنونی کوبا) در آمریکا اقامت دارند. بسیاری از این کوباییان برای رفتن به آمریکا راه دریا را پیش گرفتند و با استفاده از قایق‌های کوچک و زورق‌های کوچک مسیر بین این دو کشور را طی کردند. در ۶ آوریل ۱۹۸۰، حدود ۱۰ هزار کوبایی به سفارت پرو در هاوانا رفته و درخواست پناهندگی سیاسی کردند. طی چند روز بعد، دولت کوبا برای کوبایی‌هایی که از سفارت پرو درخواست پناهندگی کرده بودند مجوز مهاجرت صادر کرد. در ۱۶ آوریل، ۵۰۰ کوبایی سفارت پرو را به قصد کاستاریکا ترک کردند. در ۲۱ آوریل، بسیاری از این افراد شروع به سفر به میامی از طریق قایق‌های شخصی کردند که آمریکا از ورود آنها جلوگیری کرد. اما مهاجرت‌ها ادامه یافت چرا که کاسترو اعلام کرد که هر کسی که تمایل به ترک کشور دارد آزاد است این کار را از طریق منطقه پورت ماریل انجام دهد. بیش از ۱۲۵،۰۰۰ کوبایی پیش از پایان این جریان در ۱۵ ژوئن، کوبا را به مقصد آمریکا ترک کردند.
فروپاشی شوروی که در کوبا به عنوان دوره ویژه شناخته می‌شود، فرصت بسیار خوبی فراهم آورد تا قوانین وضع شده توسط کاسترو به‌طور جدی آزمایش خود را پس بدهند. در این دوران کوبا دچار کمبود مواد غذایی شد. با این وجود دولت کوبا، کمکهای غذایی، دارویی و مالی آمریکا را تا سال ۱۹۹۳ نپذیرفت. در ۵ اوت ۱۹۹۴، دولت، گروهی معترض را که در یک اعتراض ناگهانی در هاوانا تجمع کرده بودند متفرق کرد.
در سالهای اخیر کوبا به یک منبع جدید حمایت‌کننده به نام جمهوری خلق چین دست یافته‌است و همچنین اتحادهای جدیدی را با هوگو چاوز، رئیس‌جمهور ونزوئلا و همین‌طور اوو مورالس، رئیس‌جمهور بولیوی که هر دو از صادرکننده‌های نفت و گاز هستند ایجاد کرده‌است. در سال ۲۰۰۳، دولت شمار زیادی از فعالان مدنی را دستگیر و بازداشت کرد. این دوره به بهار سیاه معروف است.
در ۳۱ ژوئیه ۲۰۰۶، فیدل کاسترو وظایف اصلی‌اش را به برادرش، اولین نخست‌وزیر کوبا یعنی رائول کاسترو واگذار کرد. دلیل این واگذاری عمل جراحی فیدل کاسترو بود. در ۲۴ فوریه ۲۰۰۸ رائول کاسترو به عنوان رئیس‌جمهور جدید کوبا انتخاب شد. او در سخنرانی ابتدایی خود، قول داد که برخی محدودیت‌هایی اعمال شده بر زندگی کوبایی‌ها را از میان بردارد. در مارس ۲۰۰۹، رائول کاسترو برخی از مقامات دوران کاسترو را از میان برداشت.
در ۱۴ اوت ۲۰۱۵، با سفر جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحد، به هاوانا، در مراسمی رسمی و در حضور مقام‌های عالی‌رتبه آمریکا و کوبا، پس از بیش از ۵۴ سال قطع روابط دیپلماتیک این دو کشور، سفارت آمریکا در کوبا بازگشایی شد.
در مارس ۲۰۱۶، باراک اوباما اولین رئیس‌جمهور آمریکا بود که پس از گذشت ۸۸ سال ازین کشور دیدار می‌کرد.
در ۱۸ آوریل ۲۰۱۸، میگل دایاز-کانل تنها نامزد ریاست جمهوری بود و به عنوان رئیس‌جمهور کوبا انتخاب و جانشین رائول کاسترو شد و یک روز بعد در ۱۹ آوریل به‌طور رسمی ۱۹مین رئیس‌جمهور کوبا شد.
جغرافیا
نقشه استانهای کوبا
کوبا جزیره‌ای است که در میان دریای کارائیب و اقیانوس آتلانتیک شمالی قرار گرفته‌است و دارای مساحتی برابر ۱۱۰،۸۶۱ کیلومتر مربع می‌باشد.
مرز زمینی آن تنها با پایگاه دریائی ایالات متحده‌است که خلیج گوانتانامو نام دارد.
اقلیم کوبا معتدل و بادهای بسامان در این کشور در جریانند. موقعیت جغرافیایی آن ۰۰ ۸۰ غربی و ۳۰ ۲۱ شمالی است.
بهداشت
نوشتار اصلی: خدمات بهداشتی در کوبا
بر مبنای آمارهای سازمان بهداشت جهانی:
سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۳، امید زندگی در کوبا برای مردان ۷۷ و برای زنان ۸۰ ثبت کرد. (میانگین جهانی ۶۸ سال)
میزان مرگ و میر کودکان در کوبا ۸٫۷ در هر ۱۰۰۰ نفر است.
میزان مرگ و میر بزرگسالان در کوبا ۱۳۱٫۸۵ در هر ۱۰۰۰ نفر
مجموع هزینه‌های بهداشت به ازای هر نفر در کوبا ۳۶۳ دلار است. (۲۰۰۶)
نسبت مجموع هزینه‌های بهداشت به تولید ناخالص داخلی در کوبا ۷٫۱٪ است. (۲۰۰۶)
احتمال مرگ کودک قبل از ۵ سالگی: ۶ در هر ۱۰۰۰ نفر (میانگین جهانی ۶۵ نفر در هر هزار نفر)
میزان شیوع ایدز: ۱ نفر در هر هزار نفر (میانگین جهانی ۸ نفر در هر هزار نفر)
درصدی از جمعیت که در مناطق شهری زندگی میکنند: ۷۶٪ (میانگین جهانی ۵۰٪)
میزان شیوع سل: ۲ نفر در هر هزار نفر (میانگین جهانی ۱۷۰ نفر در هر هزار نفر)
میزان افراد چاق در جمعیت مذکر ۸٪ و در مونث ۱۵٫۴٪ است.
۹۵٫۲٪ جمعیت کوبا به آب آشامیدنی سالم دسترسی دارند.
۹۴٪ جمعیت کوبا دارای دستگاه‌های بازیافت آب و استفاده مجدد از آن هستند.
همچنین: در کوبا مراقبت‌های بهداشتی به عنوان یک حقوق شهروندی درنظر گرفته می‌شود. مراقبت‌های بهداشتی همگانی برای تمام شهروندان مجانی است. کوبا دارای بالاترین نسبت دکتر به بیمار در سطح جهان و برابر با ۶/۷ در هر ۱۰۰۰ نفر است. در سال ۲۰۱۴، نرخ مرگ و میر نوزادان در کوبا، یکی از کمترین نرخ‌ها در جهان و برابر با ۴/۲ در هر ۱۰۰۰ تولد زنده بود.
مراقبت‌های پزشکی در کوبا بر پیشگیری امراض تاکید دارد، تا این که تنها متکی به دارو باشد، یا دسترسی محدود به داروهایی داشته باشد که گاهی از طرف آمریکا در محاصره و تحریم است. مجله لانسیت در سال ۲۰۱۴ نوشت: «اگر دستاوردهای کوبا بتواند در سراسر طیف گسترده‌ای از کشورهای کم‌درآمد و متوسط رواج پیدا کند، سلامت جمعیت جهان دگرگون می‌شود.» کوبا پیشگام توسعه داروهایی جهت معالجه و پیشگیری سرطان ریه است، و از قطع عضو بدن، مرتبط با دیابت، پیشگیری نموده‌است.
موقعیت زنان در کوبا
مردم کوبا
درکوبا، تعداد قابل توجهی از قضات، وکلای دادگستری، دانشمندان علوم، کارگران فنی، کارکنان بهداشت عمومی و حرفه‌ای را زنان تشکیل می‌دهند. کوبا از نظر نجات کودکان در رتبه اول فهرست مادر «کشورهای کمتر توسعه یافته» قرار دارد. کوبا با بیش از ۴۸ درصد زنان به عنوان نماینده مجلس، با بالاترین درصد زنان پارلمان در ردیف سوم در جهان است. زنان در دوران حاملگی ۹ ماه حقوق کامل، و سپس ۳ ماه را با ۷۵ درصد حقوق، مرخصی زایمان خود را دریافت میکنند. دولت برای سقط جنین و طرح تشکیل خانواده یارانه می‌دهد، و برای مراقبت قبل از بارداری ارزش والایی قائل است، و برای زنان قبل از تولد فرزند «مسکن زایمان» ارائه می‌دهد.
حقوق بشر
هرچند کوبا سالهای در بین کشورهای دارای بیشترین تعداد خبرنگار زندانی بود اما در سال ۲۰۱۶ فقط دو روزنامه‌نگار زندانی دارد.
در نتیجه منع مالکیت فردی، مردم کوبا در بین کشورهایی با کمترین مالکیت کامپیوتر شخصی رده‌بندی شده‌اند. حق استفاده از اینترنت فقط به تعدادی محدوی از افراد داده می‌شود و آنها هم شدیدا تحت نظر هستند.
خروج ازکشور و ورود به کشور به‌طور کلی ممنوع است و در صورتی کسی بخواهد کشور را ترک کند نیاز به کسب مجوز دارد؛ که اکثر درخواست‌های خروج از کشور رد می‌شوند و در مواردی که اجازه داده می‌شود، به عنوان مثال کل یک خانواده نمی‌تواند کشور را ترک کنند و بچه‌ها به عنوان ضمانت نگه داشته می‌شوند تا والدین آنها برگردند.
کوبا در سال ۲۰۱۵ از نظر آزادی رسانه در میان ۱۸۰ کشور در جایگاه ۱۶۹ قرار گرفته‌است.
پناهندگی
بر اساس گزارش دولت آمریکا ۱،۲۰۰،۰۰۰ نفر (حدود ۱۰٪ جمعیت کوبا) در بین سالهای ۱۹۵۹ (زمان وقوع انقلاب کوبا) تا ۱۹۹۳ این کشور را ترک کرده‌اند.
اعدام‌های سیاسی
گزارش‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد که مدعی اعدام بین ۴،۰۰۰ تا ۳۳،۰۰۰ نفر بین سالهای ۱۹۵۸ تا ۱۹۸۷ می‌باشند.
تحقیق توسط دانشکده حقوق کرنل در ماه اکتبر سال ۲۰۱۵ نشان می‌دهد که در کوبا هیچ‌کسی محکوم به اعدام یا هیچ‌کس در انتظار اعدام نیست. دادگاه عالی کوبا، آخرین زندانی باقیمانده محکوم به اعدام، حکم یک آمریکایی کوبایی محکوم به قتل در اجرای حمله تروریستی سال ۱۹۹۴ به این جزیره را در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۰ تخفیف داد؛ و از آن زمان تاکنون هیچ حکم اعدام شناخته شده جدیدی صورت نگرفته‌است.
انتخابات در کوبا
انتخابات مجلس ملی کوبا (شورای ملی) هر پنج سال صورت میگیرد و انتخابات انجمن‌های شهر و شهرداری مناطق، هر دو سال و نیم برگزار می‌شود. پس از آن نمایندگان مجلس شورای ملی، شورای دولت/کشور را انتخاب میکنند، که به نوبه خود شورای وزیران را منصوب می‌کند که رئیس‌جمهور را انتخاب می‌کند.
از سال ۲۰۱۸ میلادی (تاریخ انتخابات عمومی آینده در کوبا)، برای تمام موقعیت مقامات منتخب ارشد، از جمله رئیس‌جمهور، فقط دو دوره پنج ساله حق تصدی آن پست را خواهد داشت. هر کسی می‌تواند نامزد و یک کاندید شود. لازم نیست شخص، عضو حزب کمونیست (سی پی) باشد. نمی‌توان هیچ پولی برای ترویج و تبلیغ نامزدهای انتخاباتی خرج کرد و هیچ حزب سیاسی (از جمله حزب کمونیست) اجازه ندارند در طول انتخابات، کمپین راه بیندازند. پرسنل نظامی در حوزه‌های رای‌گیری انجام وظیفه نمی‌کنند؛ و دانش‌آموزان از صندوق‌های رای حفاظت میکنند.
حق تحصیل رایگان در کوبا
آموزش رایگان تا سطح تحصیلات عالی و از جمله آموزش‌های عالی، یک حق همگانی است. در مقایسه با دیگر کشورها در جهان، کوبا بخش قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی خود را صرف آموزش و پرورش شهروندان کوبایی می‌کند. «معلمان سیار» (معلم سر خانه) برای خانه کودکانی فراهم شده‌است که قادر به رفتن به مدرسه نیستند. بسیاری از مدارس مراقبت‌های مجانی را در صبح و پس از مدرسه برای والدین شاغلی فراهم ساخته که فامیل دیگری ندارند تا از کودکانشان پرستاری و مراقبت نماید. در کوبا ۲۲ دانشکده پزشکی وجود دارد، در حالی که تا سال ۱۹۵۹ و قبل از انقلاب کوبا، تنها ۳ دانشکده وجود داشت.
حقوق کارگران در کوبا
قانون کوبا حق داوطلبانه تشکیل اتحادیه‌های کارگری و پیوستن به آنها را تضمین می‌کند. اتحادیه‌ها بطور قانونی مستقل و از نظر مالی خودمختارند، و مستقل از حزب کمونیست و دولت هستند، و توسط حق عضویت اعضای خود تامین مالی می‌شوند. حقوق کارگران توسط اتحادیه‌ها از جمله با یک قرارداد کتبی، یک کار ۴۴–۴۰ ساعت در هفته، ۳۰ روز مرخصی سالیانه با حقوق در بخش دولتی حمایت شده‌است.
چنانچه اتحادیه فکر کنند که کار کردن خطرناک است، حق دارند که کار را متوقف کنند. آنها حق دارند که در مدیریت کارخانه حضور یابند، اطلاعات مدیریت را در فضای اداره و مصالح، و زمان تسهیلات را برای نمایندگان دریافت کنند. توافق اتحادیه برای اخراج‌ها، تغییرات در سبک ساعات کاری، اضافه کاری، و گزارش ایمنی سالانه، ضروری است. اتحادیه‌ها هم چنین در کوبا دارای نقش سیاسی هستند و یک حق قانونی (قانون اساسی) درباره مشورت قانون استخدامی دارند. آنها هم چنین دارای حق پیشنهاد قوانین جدید به مجلس شورای ملی هستند.
اقتصاد
منابع طبیعی آن شامل معادن کبالت، نیکل، آهن، مس، کروم و سیلیکون است.
با وجود دولت متمرکز، دولت کوبا درصدد است تا قوانین اقتصادی این کشور را سهل کند. با هدف بهبود کارکرد موسسات تجاری، کاستن کمبود جدی خوراک، بهبود کالاهای مصرفی و خدمات، اصلاحاتی در دهه ۱۹۹۰ میلادی انجام شد. با این حال متوسط استاندارد زندگی هنوز هم بخاطر تحریم‌های آمریکا، از پیش از دهه ۱۹۹۰ میلادی و قطع کمکهای شوروی سابق پائین‌تر است. از اواخر سال ۲۰۰۰ کشور ونزوئلا قراردادی برای همکاری نفتی با این کشور به امضاء رساند و اکنون روزانه ۱۰۰،۰۰۰ بشکه نفت به این کشور تحویل می‌دهد. کوبا بخشی از پرداخت خود را بابت نفت به صورت خدمات انجام می‌دهد. ۲۰،۰۰۰ کوبایی متخصص پزشکی که در ونزوئلا کار میکنند جزو این برنامه هستند. افزایش قیمت فلزات در سال ۲۰۰۷ موجب بالا رفتن درآمدهای کوبا از تولید کبالت و نیکل شده‌است. هاوانا با هدف کاهش قطع برق که از سال ۲۰۰۴ موجب نارضایتی مردم را فراهم آورده، سرمایه‌گذاری در بخش انرژی را ادامه می‌دهد.
تولید ناخالص داخلی این کشور ۵۱٫۱۱ میلیارد دلار است که ۴٫۶ درصد آن در بخش کشاورزی، ۲۶٫۱ درصد آن در بخش صنعت و ۶۹٫۳ درصد آن در بخش خدمات تولید می‌شود. ۴،۸۵۳،۰۰۰ نفر نیروی کار این کشور کار میکنند.
بیکاری و تورم
نرخ بیکاری در کوبا ۱٫۷ درصد و نرخ تورم ۱٫۵ درصد است.
صادرات و واردات
محصولات صادراتی این کشور شامل شکر، نیکل، تنباکو، ماهی، محصولات پزشکی، مرکبات و قهوه است که به کشورهای هلند (۲۱٫۸ درصد)، کانادا (۲۱٫۶ درصد)، چین (۱۸٫۷ درصد) و اسپانیا (۵٫۹ درصد) صادر می‌شود.
محصولات وارداتی این کشور شامل نفت، مواد غذایی، ماشین‌آلات و تجهیزات و مواد شیمیایی است که از کشورهای ونزوئلا (۲۶٫۶ درصد)، چین (۱۵٫۶ درصد)، اسپانیا (۹٫۶ درصد)، آلمان (۶٫۴ درصد)، کانادا (۵٫۶ درصد)، ایتالیا (۴٫۴ درصد)، آمریکا (۴٫۳ درصد) و برزیل (۴٫۲ درصد) وارد می‌شود. | [
"سرود ملی کوبا",
"اسپانیایی کوبا",
"مولاتو",
"مستیزو",
"هاوانا",
"مارکسیسم-لنینیسم",
"نظام تک‌حزبی",
"رئیس‌جمهوری کوبا",
"میگل دایاز-کانل",
"President of Cuba",
"Salvador Valdés Mesa",
"National Assembly of People's Power",
"Esteban Lazo Hernández",
"استقلال",
"Cuban War of Independence",
"Treaty of Paris (1898)",
"اسپانیا",
"ایالات متحده",
"انقلاب کوبا",
"پزوی کوبا",
"ISO 4217",
"پزوی تبدیل‌پذیر کوبا",
"+۵۳",
".cu",
"United States dollar",
"دریای کارائیب",
"کریستف کلمب",
"۱۸۱۷ (میلادی)",
"۱۸۹۲ (میلادی)",
"خوزه مارتی",
"۱۸۹۵ (میلادی)",
"۲۴ فوریه",
"آوریل",
"۱۹ می",
"۱۸۹۸ (میلادی)",
"۱۹۰۱ (میلادی)",
"۱۹۰۲ (میلادی)",
"۱۹۵۳ (میلادی)",
"۱۹۵۹ (میلادی)",
"فولخنثیو باتیستا ثالدیوار",
"فیدل کاسترو",
"۱۹۵۲ (میلادی)",
"۲۰۰۲ (میلادی)",
"۶ آوریل",
"۱۹۸۰ (میلادی)",
"۱۶ آوریل",
"۲۱ آوریل",
"۱۵ ژوئن",
"فروپاشی شوروی",
"دورهٔ ویژه",
"۱۹۹۳ (میلادی)",
"۵ اوت",
"۱۹۹۴ (میلادی)",
"چین",
"هوگو چاوز",
"ونزوئلا",
"اوو مورالس",
"بولیوی",
"۲۰۰۳ (میلادی)",
"بهار سیاه",
"۳۱ ژوئیه",
"۲۰۰۶ (میلادی)",
"۲۰۰۸ (میلادی)",
"۱۴ اوت",
"۲۰۱۵ (میلادی)",
"جان کری",
"فهرست وزیران امور خارجه ایالات متحده آمریکا",
"ایالات متحده آمریکا",
"باراک اوباما",
"رائول کاسترو",
"نیویورک تایمز",
"اقیانوس اطلس",
"زندان گوانتانامو",
"خدمات بهداشتی در کوبا",
"سرطان ریه",
"دیابت",
"۱۹۹۰ (میلادی)",
"شوروی",
"۲۰۰۰ (میلادی)",
"۲۰۰۷ (میلادی)",
"۲۰۰۴ (میلادی)",
"نرخ بیکاری",
"نیکل",
"کبالت",
"امید به زندگی",
"صندوق جهانی طبیعت",
"توسعهٔ پایدار",
"ردپای بوم‌شناختی",
"شاخص توسعه انسانی",
"کاتولیک",
"بلوک شرق"
] | [
"کوبا",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۰۲ (میلادی)",
"بلوک شرق",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۰۲ (میلادی) در آمریکای شمالی",
"جزایر کارائیب",
"جمهوری‌ها",
"خلیج مکزیک",
"کارائیب اسپانیا",
"کشورها و سرزمین‌های اسپانیایی‌زبان",
"کشورهای تک حزبی",
"کشورهای جزایر کارائیب",
"کشورهای جزیره‌ای",
"کشورهای سوسیالیستی",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای کمونیستی",
"مستعمره‌های پیشین اسپانیا"
] |
2,680 | توگو | 2 | 233 | 0 | [] | false | 147 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "République Togolaise"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری توگو"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "توگو"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Togo.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of arms of Togo.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "\"کار، آزادی، میهن"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[درود بر تو باد، سرزمین نیاکان]]<center></center>"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Location Togo AU Africa.svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[لومه]]"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "13"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[لومه]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان فرانسوی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس جمهور]]• [[نخست وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[فاوره گناسینگبه]][[گیلبرت هونگبو]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[فرانسه]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۲۷ آوزیل]] [[۱۹۶۰]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۵۶،۷۸۵"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۲۵ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۴٫۲"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۶]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۷،۶۰۶،۳۷۴"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۰۰ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۰۸"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۹۳ام"
},
{
"Item1": "سال تولید ناخالص داخلی",
"Item2": "[[۲۰۰۷]]"
},
{
"Item1": "سال شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "[[۲۰۰۷]]"
},
{
"Item1": "رتبه شاخص توسعه انسانی",
"Item2": "۱۵۲ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[فرانک]] سی اف ای"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "XOF"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "GMT"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۰"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": ".tg"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۲۲۸"
}
],
"Title": "کشور"
} | توگو (), به صورت رسمی جمهوری توگو (), کشوری است در غرب آفریقا. یکی از کوچک‌ترین کشورهای آفریقا به‌شمار می‌آید.
جمعیت این کشور ۷ میلیون نفر و پایتخت آن شهر لومه است. زبان رسمی این کشور فرانسوی و واحد پول آن فرانک سی‌اف‌ای نام دارد. در کنار فرانسوی زبانهای بومی رایج عبارتند از زبانهای گبه، زبان کوتوکولی، و کابیه. توگو در سال ۱۹۶۰ از فرانسه استقلال یافت.
۵۱ درصد از مردم توگو به اعتقادات بومی آفریقا باور دارند، ۲۹ درصد از جمعیت کشور مسیحی و ۲۰ درصد نیز مسلمان هستند.
توگو از سوی غرب با غنا، از سوی شرق با بنین و از سوی شمال با بورکینا فاسو هم‌مرز است. در جنوب، توگو ساحل کم‌مسافتی در کنار خلیج گینه دارد.
توگو آب‌وهوایی گرمسیری دارد و اقتصاد آن وابستگی زیادی به کشاورزی دارد.
تاریخ
مردم ولتائی و کوآ اولین ساکنان منطقه توگوی فعلی بودند، سپس قبایل اوه در قرن ۱۴ و آنه در قرن ۱۸ میلادی در این منطقه سکنی گزیدند. در قرن ۱۸ میلادی دانمارک ادعای مالکیت این سرزمین را مطرح نمود ولی در سال ۱۸۸۴ این منطقه تحت عنوان توگولند به عنوان مستعمره آلمان درآمد. پس از جنگ جهانی اول و شکست آلمان‌ها، توگو دو تکه شد و با نظارت اتحادیه ملل تحت قیومیت فرانسه و بریتانیا درآمد. قسمت بریتانیایی توگو به غنا الصاق گردید و قسمت فرانسوی آن در ۲۷ آوریل ۱۹۶۰ با عنوان کشور مستقل توگو از فرانسه اعلام استقلال کرد.
سیاست
سیلوانوس اولیمپیو (نفر سمت چپ)
اولین رئیس جمهوری توگو پس از استقلال که به شیوه دموکراتیک انتخاب شد، سیلوانوس اولیمپیو نام داشت، حکومت اولیمپیوس در سال ۱۹۶۳ سرنگون شد، پس از آن اولیمپیوس که تحت تعقیب قانونی قرار داشت در حالی که سعی داشت از راه دیوار به سفارت آمریکا در لومه پناه ببرد به ضرب گلوله یکی از افسران ارتش به نام اتین ایادیما کشته شد.
پس از او نیکولاس گرونیتزکی به عنوان رئیس جمهور توگو انتخاب شد. حکومت گرونیتزکی نیز سرنوشتی مشابه اولیمپیوس داشت، در ۱۳ ژانویه ۱۹۶۷ طی یک کودتای بدون خونریزی توسط قاتل رئیس جمهور پیشین، سرهنگ اتینه ایادما که اکنون ژنرال گناسینگبی ایادیما نام گرفته بود، به وقوع پیوست و حکومت گرونیتزکی ساقط شد.
پس از آن یک کمیسیون آشتی ملی در کشور برقرار شد، ولی در ماه آوریل ایامدا با انحلال این کمیسیون، به صورت دیکتاتور گونه‌ای خود را رئیس جمهور نامید. او با به حالت تعلیق درآوردن قانون اساسی فعالیت همه احزاب را نیز ممنوع اعلام کرد و تنها عقاید شخصی و مکتب فکری خود را پیرامون حیطه کاری و مسئولیت ریاست جمهوری‌اش قرار می‌داد. تحت فشار غرب ایادما در سال ۱۹۹۳ مجبور شد فعالیت احزاب سیاسی را قانونی اعلام کند. در اوت ۱۹۹۳ اولین انتخابات ریاست جمهوری به صورت چند حزبی در توگو برگزار شد که باز هم ایادما با کسب بیش از ۹۶٪ آرا رئیس جمهور توگو باقی‌ماند، تقلبات گسترده در این انتخابات نیز کانون توجه محافل داخلی و خارجی قرار گرفت، ایادما ۵ سال بعد در سال ۱۹۹۸ نیز مجددا رئیس جمهور توگو شد. سرانجام ایادما پس از ۳۸ سال دیکتاتوری در توگو، در اوایل فوریه سال ۲۰۰۵ میلادی درگذشت تا در میان کشورهای آفریقایی دارای بیشترین عمر سیاسی یک سیاستمدار را به خود اختصاص داده باشد.
پس از او پسرش، فاوره گناسینگبه با برقراری یک دولت نظامی دیکتاتوری پدر را ادامه داد. گناسینگبه رسما کار خود را در ۷ فوریه ۳۸ در حالی کار خود را به عنوان رئیس جمهور توگو آغاز کرد که شروع کارش به علت عدم برگزاری انتخابات و عدم منتخب بودن وی با محکومیت‌های بینالمللی همراه بود. سرانجام گناسینگبه پذیرفت در ۲۴ آوریل انتخابات ریاست جمهوری برگزار کند، در انتخابات ریاست جمهوری ۲۴ آوریل، گناسینگبه با کسب ۶۰٪ آرا، رقیبش امانوئل آکیتانی باب از حزب اپوزیسیون که تنها ۳۸٪ آرا را کسب کرد پشت سر گذاشت و در ۴ مه ۳۸ رسما به عنوان رئیس جمهور توگو انتخاب شد. در ماه ژوئن رئیس جمهور، یکی از رهبران مخالفان، ادم کوجو به به سمت نخست وزیر توگو منصوب کرد.
نقشه توگو
در اوت ۲۰۰۶ دولت و شش حزب سیاسی با انعقاد پیمانی با ایجاد یک دولت انتقالی موافقت کردند که شامل احزاب مخالف نیز می‌شود. یاووی آگبوییبو در سپتامبر ۲۰۰۶ به عنوان نخست وزیر جدید توگو معرفی شد. در انتخابات پارلمانی که در اکتبر ۲۰۰۷ در توگو برگزار شد، حزب وابسته به رئیس جمهور (RPT) موفق شد ۴۹ کرسی از ۸۱ کرسی پارلمان توگو را بدست آورده و پیروز انتخابات شود. ظرف ۲۰ سال گذشته این اولین باری بود که احزاب اپوزیسیون نیز حق شرکت در انتخابات پارلمانی را داشتند. آگبوییبو در نوامبر ۲۰۰۷ از سمت خود استعفا داد، رئیس جمهور نیز «کوملان مالی» را در ۳ دسامبر ۲۰۰۷ به سمت نخست وزیر توگو برگزید.
جغرافیا
پایتخت توگو، شهر لومه با ۷۵۰ هزار نفر جمعیت می‌باشد. مساحت توگو ۵۶،۷۸۵ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۶،۳۰۰،۰۰۰ نفر است.
از مهمترین شهرهای توگو می‌توان به، سوکوده ۸۵،۰۰۰ نفر، کپالیمه ۷۵،۰۰۰ نفر، آتاکپامه ۶۵،۰۰۰ نفر و کارا ۵۰،۰۰۰ نفر اشاره کرد.
توگو دارای آب و هوایی گرمسیری و استوایی می‌باشد، گرم و مرطوب در جنوب و نیمه خشک و ساوان در شمال. با وجود وسعت کم، توگو دارای پوشش گیاهی و ۶ ناحیه جغرافیایی متفاوت می‌باشد، از جنگلهای گرمسیری گرفته تا ساوان.
رود مونو از سمت شرق (بنین) وارد توگو شده و پس از طی مسافتی در توگو به خلیج بنین می‌ریزد. بلندترین نقطه توگو، قله مونت آگو با ۹۸۶ متر ارتفاع می‌باشد که در جنوب این کشور قرار دارد.
تقسیمات کشوری
File:TG-Regions.png|150px|راست|A clickable map of Togo exhibiting its five regions.
rect 9 23 102 62 استان ساوان، توگو
rect 69 325 181 370 استان پلاتو، توگو
rect 75 140 130 172 استان کارا
rect 82 230 167 264 استان سانترال، توگو
rect 94 439 188 476 استان ماریتیم
desc bottom-left
توگو ۵ منطقه دارد که به نوبه خود به ۳۰ استان و یک بخشداری تقسیم شده‌اند.
منطقه‌های توگو از شمال به جنوب عبارتند از ساوان، کارا، سنترال، پلاتو، و ماریتیم.
نام این مناطق ویژگی‌های جغرافیایی آنها را نشان می‌دهد چنان‌که ساوان به معنی علفزار، سنترال به معنی مرکزی، پلاتو به معنی فلات، و ماریتیم به معنای دریایی است.
مردم
thumb
نژاد ۹۹٪ توگویی‌ها، آفریقایی (مهمترین آنها قبایل اوه، مینا و کابره می‌باشند)، کمتر از ۱٪ نیز اروپاییان و سوری و لبنانی می‌باشند،
همچنین دین ۲۹٪ مردم توگو، مسیحی، ۲۰٪ مسلمان و بیش از ۵۱٪ نیز پیرو آیین‌های بومی و سنتی هستند. زبان رسمی در توگو، فرانسوی می‌باشد، همچنین زبانهای بومی مانند اوه، مینا در جنوب، کابیه و داگومبا نیز در شمال کشور رایج است.
اقتصاد
واحد پول توگو، فرانک سی اف آ با واحد جزء (سانتیم) نام دارد.
از مهمترین صادرات توگو می‌توان به صادرات مجدد، پنبه، فسفات، قهوه و کاکائو اشاره کرد. توگو از اعضای کشورهای اتحادیه آفریقا می‌باشد. | [
"درود بر تو باد، سرزمین نیاکان",
"Salut à toi, pays de nos aïeux",
"لومه",
"زبان فرانسوی",
"جمهوری",
"رئیس جمهور",
"نخست وزیر",
"فاوره گناسینگبه",
"گیلبرت هونگبو",
"فرانسه",
"۲۷ آوزیل",
"۱۹۶۰ (میلادی)",
"۲۰۰۶ (میلادی)",
"۲۰۰۷ (میلادی)",
"فرانک سی‌اف‌ای",
"آفریقا",
"زبانهای خانواده گبه",
"کوتوکولی",
"کابیه",
"غنا",
"بنین",
"بورکینا فاسو",
"خلیج گینه",
"ولتائی",
"جنگ جهانی اول",
"سیلوانوس اولیمپیو",
"اتین ایادیما",
"نیکولاس گرونیتزکی",
"اتینه ایادما",
"گناسینگبی ایادیما",
"امانوئل آکیتانی باب",
"ادم کوجو",
"کوملان مالی",
"استان ساوان، توگو",
"استان پلاتو، توگو",
"استان کارا",
"استان سانترال، توگو",
"استان ماریتیم"
] | [
"توگو",
"آفریقای غربی",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۶۰ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۶۰ (میلادی) در توگو",
"کشورها و سرزمین‌های فرانسوی‌زبان",
"کشورهای آفریقا",
"کشورهای توسعه‌نیافته",
"کشورهای عضو اتحادیه آفریقا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی",
"کشورهای عضو فرانسه‌زبانی",
"کشورهای هم‌مرز با اقیانوس اطلس"
] |
2,681 | تیمور شرقی | 2 | 307 | 0 | [
"تيمور شرقي"
] | false | 155 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "جمهوری دموکراتیک تیمور شرقیRepúblika Demokrátika Timór Lorosa'e"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of East Timor.svg"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "تیمور شرقی"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat_of_arms_of_East_Timor.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "یگانگی، اقدام، پیشرفت"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[میهن]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Timor Leste (orthographic projection).svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[دیلی]]"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "۳۴"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "۱۲۵"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "۳۴"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[دیلی]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال از [[پرتغال]]"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "اعلان"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "زبان تتوم / [[پرتغالی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۱۴،۸۷۴"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "-[[رئیس‌جمهور]]-[[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[تائور ماتان رواک]][[زانانا گاسمائو]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۲۸ نوامبر]] [[۱۹۷۵]]"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۵۹ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "جزئی"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۱،۱۱۵،۰۰۰"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "۲۴"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "USD"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۱۴ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۶۴"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۳۲ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[دلار آمریکا]]"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "UTC"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۹"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": ".tl"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۶۷۰+"
}
],
"Title": "کشور"
} | جمهوری دموکراتیک تیمور شرقی کشوری است واقع در جنوب شرق آسیا، کنار دریای باندا، دریای تیمور و دریای فلورس، شرق ایالت سوندای شرقی اندونزی، جنوب مجموعه جزایر ملوک اندونزی و شمال غرب استرالیا، پایتخت آن دیلی است.
تیمور شرقی یک میلیون و ۱۶۰ هزار نفر جمعیت دارد که ۹۷ درصد آنان مسیحی کاتولیک هستند. زبان تتومی و پرتغالی زبانهای رسمی تیمور شرقی هستند. واحد پول این کشور دلار آمریکا است.
در جریان خشونت‌ها در سال ۱۹۹۹ بیش از یک هزار نفر کشته و عده زیادی بی‌خانمان شدند. بیشتر موارد نقض حقوق بشر و خونریزی‌ها در تیمور شرقی در سال ۱۹۹۹، نتیجه اقدامات شبه نظامیان مسلح بوده و ارتش اندونزی مسئول مسلح کردن و متشکل کردن این شبه نظامیان بوده‌است .
تیمور شرقی تا سال ۲۰۰۲ میلادی از جمله استانهای اندونزی بود و در پی قیام‌ها و شورشهای استقلال‌طلبانه از این کشور جدا شد، سرانجام ۲۰ مه ۲۰۰۲ میلادی تیمور شرقی از اندونزی اعلام استقلال کرد.
۷۸/۵ درصد مردم این کشور کوچک طی همه‌پرسی عمومی و زیر نظارت نیروهای حافظ صلح ملل متحد، در ۳۰ اوت ۱۹۹۹ به استقلال خود از اندونزی رای دادند که با توجه به عدم داشتن تجربه جهت امور کشور، آماده‌سازی دولت جهت به دست گرفتن قدرت و استقرار نظام اداری جدید، مقدماتی لازم داشت که با سپردن موقتی به سازمان ملل تحت عنوان دولت انتقالی این امر در سال ۲۰۰۲ فراهم گردید.
این کشور کوچک و نوپاترین دموکراسی آسیا، در سال ۲۰۱۸ میلادی به رغم گذشت ۱۵ سال بعد از استقلال از اندونزی با چالشهای اقتصادی بسیار زیادی مبارزه می‌کرد.
تاریخ
نخستین انسان‌ها ۴۲ هزار سال پیش به تیمور شرقی رسیدند. نوادگان دستکم سه موج از مهاجرت هنوز در تیمور شرقی از یکدیگر متمایز هستند. نخستین موج را انسان‌شناسان مردمانی از گونه مردم ودا-استرالی‌وار می‌نامند. حدود سه هزار سال پیش از میلاد موج دوم، ملانزی‌ها را به این نواحی آورد. با ورود تازه واردان، مردم ودا-استرالی‌وار در این زمان به کوهستان‌های داخلی پناه بردند.
سرانجام مالای‌های اولیه با موج سوم از جنوب چین و شمال هندوچین به راه افتاده و به تیمور شرقی رسیدند. بازرگانان هاکا از جمله نوادگان این گروه آخر هستند. افسانه‌های آفرینش تیموری‌ها از نیاکانی نام می‌برند که پیرامون انتهای شرقی تیمور دریانوردی کرده و در جنوب پا به خاک گذاشتند.
بعدها پرتغالیها پایگاه‌هایی در تیمور و مالوکو برپا کردند. اشغال موثر اروپایی بخشهای کوچکی از این ناحیه در سال ۱۷۶۹ آغاز شد، زمانی که شهر دیلی تاسیس شد و ایجاد مستعمره پرتغالی تیمور اعلام شد. مرز قطعی میان نیمه غربی جزیره که مستعمره هلند، و نواحی شرقی جزیره که مستعمره پرتغال بود، در سال ۱۹۱۴ توسط دیوان دائمی داوری معین شد. این همین مرز است که امروزه مرز بین کشور تیمور شرقی و اندونزی را تشکیل می‌دهد.
برای پرتغالیها، تیمور شرقی تا اواخر سده نوزدهم چیزی بیش از یک پایگاه بازرگانی دورافتاده و کم‌اهمیت نبود و سرمایه‌گذاری پرتغالیها در زیرساخت، بهداشت، و آموزش و پرورش این ناحیه در سطح حداقل‌ها ماند.
سال‌ها، چوب صندل همچنان فراورده عمده صادراتی تیمور شرقی بود تا اینکه صادرات قهوه نیز در میانه‌های سده نوزدهم حجمی قابل توجه پیدا کرد. حکومت پرتغالیها در تیمور شرقی به‌طور کلی با نادیده گرفتن حق بومی‌ها و بهره‌کشی همراه بود.
سپس نوبت هلندیها بود که به مجمع‌الجزایر اندونزی بیایند. هلندیها بزودی پرتغالیها را از اندونزی بیرون راندند و فقط قسمت شرقی جزیره تیمور را برای آنها باقی گذاشتند. در پایان جنگ جهانی دوم و در پی مبارزات فراوان مردم اندونزی به رهبری احمد سوکارنو هلندیها از اندونزی بیرون رفته و کشور اندونزی استقلال خود را کسب کرد. از جمله بخش غربی جزیره تیمور که متعلق به اندونزی بود مستقل شد اما بخش شرقی هنوز تحت استعمار پرتغال قرار داشت.
در روز ۲۵ آوریل سال ۱۹۷۴ میلادی حکومت استبدادی کائتانو، جانشین سالازار، دیکتاتور پرتغال در جریان یک انقلاب سرنگون گردید. نظامیان که قدرت را در دست گرفته بودند تصمیم به ترک مستعمرات گرفتند؛ بنابراین، پرتغال از مستعمرات خود از جمله تیمور شرقی خارج شد.
در پی بروز ناآرامی در جزیره تیمور، ارتش اندونزی به دستور سوهارتو بخش شرقی تیمور را اشغال کرد. به این ترتیب، در روز ۷ دسامبر سال ۱۹۷۵ میلادی ارتش اندونزی تیمور شرقی را به اشغال خود درآورد. این ماجرا سرآغاز یک جنگ قومی طولانی شد که به قتل‌عام‌های گسترده‌ای منجر گردید.
در جریان خشونت‌ها در سال ۱۹۹۹ بیش از یک هزار نفر کشته و عده زیادی بی‌خانمان شدند. بیشتر موارد نقض حقوق بشر و خونریزی‌ها در تیمور شرقی در سال ۱۹۹۹، نتیجه اقدامات شبه نظامیان مسلح بوده و ارتش اندونزی مسئول مسلح کردن و سازماندهی این شبه نظامیان بوده‌است.
تاریخ معاصر:
در سال ۱۹۹۹ مردم تیمور شرقی با شرکت در یک همه‌پرسی که تحت نظر سازمان ملل برگزار شد به استقلال از اندونزی رای دادند. نتیجه این همه‌پرسی واکنش خشونت‌آمیز شبه نظامیان طرفدار اندونزی را به دنبال داشت.
اقدامات شبه نظامیان با ورود یگان‌هایی از ارتش استرالیا، که بر اساس قطعنامه شورای امنیت به این سرزمین اعزام شده بودند، خاتمه یافت اما در جریان خشونت‌ها، بیش از یک هزار تن از اهالی تیمور شرقی کشته شدند.
با خروج نیروهای اندونزی از تیمور شرقی، اداره امور این سرزمین به‌طور موقت برعهده نماینده سازمان ملل قرار گرفت و روز ۲۰ ماه مه سال ۲۰۰۲، تیمور شرقی به عنوان یک کشور مستقل مورد شناسایی بینالمللی قرار گرفت.
جغرافیا
جزیره تیمور در جنوب شرقی آسیا واقع شده و بخشی از ناحیه دریایی جنوب شرق آسیا به‌شمار می‌آید. جزیره تیمور در منتهی‌الیه شرقی مجمع الجزایر اندونزی واقع شده و به دلیل فاصله نزدیک به استرالیا از آب و هوایی خشک برخوردار است. تیمور شرقی بزرگترین و شرقی‌ترین جزیره از جزایر سوندای کوچک است. در شمال این جزیره، تنگه امبای، تنگه وتار و دریای بزرگ باندا واقع شده‌اند. دریای تیمور جزیره را از سمت جنوب از استرالیا جدا می‌کند و استان سوندای شرقی اندونزی در غرب تیمور قرار دارد.
مساحت تیمور شرقی ۱۴٫۸۷۴ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۹۷۵ هزار نفر است.
نقشه ناهمواری‌های تیمور شرقی.
بیشتر این کشور کوهستانی است و بلندترین نقطه آن تاتامایلائو (نام دیگر: راملائو) است به ارتفاع ۲۹۶۳ متر. آب و هوای تیمور شرقی گرمسیری و به‌طور کلی گرم و مرطوب است اما فصل‌های بارانی و خشک مشخصی دارد.
پایتخت و بزرگترین شهر این کشور بندر دیلی با ۴۸ هزار نفر جمعیت است و دومین شهر بزرگ کشور بائوکائو نام دارد. از دیگر شهرهای مهم تیمور شرقی می‌توان، داره ۱۷ هزار نفر، مالیانا ۱۲ هزار نفر و ارمرا ۱۲ هزار نفر را نام برد.
تیمور شرقی بین عرض‌های ۸ درجه جنوبی و ۱۰ درجه جنوبی و طول‌های ۱۲۴ درجه شرقی و ۱۲۸ درجه شرقی قرار دارد.
شرقی‌ترین منطقه تیمور شرقی از کوهستان پایت‌چاو و منطقه دریاچه ایرا لالارو تشکیل شده‌است که نخستین منطقه حفاظت‌شده کشور یعنی پارک ملی نینو کنیس سانتانا در آن قرار دارد. آخرین منطقه باقیمانده از جنگلهای خشک تیمور شرقی در این پارک ملی واقع شده‌است. این پارک شماری از گیاهان و گونه‌های جانوری منحصر به فرد را در خود جای داده و جمعیت انسانی آن کم است. ساحل شمالی کشور دارای تعدادی از مجموعه‌های آبسنگ مرجانی است که بقای آنها در معرض خطر است.
کارشناسان محیط زیست در بررسی‌ها دریافته‌اند که آبهای اطراف جزیره آتائورو در تیمور شرقی، بالاترین نرخ میانگین تنوع ماهی‌های صخره‌های مرجانی را در جهان دارد. زیست‌شناسان در بررسی روی ۱۰ منطقه صخره‌ای در جزیره «آتائورو» متوجه شدند در هر منطقه به‌طور متوسط ۲۵۳ گونه ماهی مرجانی وجود دارد. به این ترتیب این منطقه رکورد پیشین بدست آمده در جزیره «راجا آمپات» در اندونزی را از آن خود کرد. در طول انجام این مطالعه محققان مجموع ۶۴۲ گونه ماهی ساکن صخره‌های مرجانی را در سراسر این جزیره به ثبت رساندند.
تقسیمات کشوری
تیمور شرقی به سیزده استان تقسیم شده که این استانها به نوبه خود به ۶۵ شهرستان و ۴۴۲ دهستان (sucos) تقسیم شده‌اند و جمعا ۲۲۲۵ دهکده (aldeias) دارند.
350px
استان
مرکز
استان
مرکز
1
لائوتم Lautém
لس‌پالوس Lospalos
8
لیکوئیسا Liquiçá
لیکوئیسا
2
باوکاو Baucau
باوکاو
9
ارمرا Ermera
گلنو Gleno
3
ویکه‌که Viqueque
ویکه‌که
10
آینارو Ainaro
آینارو
4
ماناتوتو Manatuto
ماناتوتو
11
بوبونارو Bobonaro
مالیانا Maliana
5
دیلی Díli
دیلی
12
کوا لیما Cova Lima
سوآی Suai
6
آیلئو Aileu
آیلئو
13
اوکوسه Oecusse
پانته ماکاسار Pante Macassar
7
مانوفاهی Manufahi
سامه Same
سیاست
نقش رئیس‌جمهور در نظام سیاسی این کشور نمادین است و قدرت اجرایی در دست نخست‌وزیر است. نخست‌وزیر رئیس حزبی است که بیشترین آرا را در انتخابات مجلس به دست آورد. نخست‌وزیر جدید این مستعمره سابق پرتغال را نیز حزب اکثریت حاضر در مجلس انتخاب می‌کند. نخست‌وزیر به عنوان رئیس دولت در این کشور کابینه را تعیین می‌کند.
نمایندگان مجلس ملی تیمور شرقی با رای مردم برای دوره‌ای پنج ساله انتخاب می‌شوند. تعداد کرسی‌های این مجلس می‌تواند بین ۵۲ تا ۶۵ کرسی تغییر کند.
تیمور شرقی تا سال ۲۰۰۲ میلادی یکی از استانهای اندونزی بود. مردم این کشور کوچک جنوب شرق آسیا در یک همه‌پرسی عمومی و زیر نظارت نیروهای حافظ صلح ملل متحد، در ۳۰ اوت ۱۹۹۹ به استقلال خود از اندونزی رای دادند و سرانجام این کشور در روز ۲۰ مه ۲۰۰۲ میلادی اعلام استقلال کرد.
از سال ۲۰۰۲ میلادی زانانا گوسمائو به سمت رئیس‌جمهور و ژوزه راموس هورتا از سال ۲۰۰۶ به عنوان نخست‌وزیر انتخاب شدند.
مردم تیمور شرقی در مارس ۲۰۱۷ به فرانسیسکو گوترش رئیس‌جمهوری جدید این کشور رای دادند. رئیس حکومت در این کشور رئیس‌جمهور است که با رای مردم برای دوره‌ای پنج ساله انتخاب می‌شود.
در سال ۲۰۱۸ رئیس‌جمهوری جدید تیمور شرقی پس از آنکه دولت این کشور بر سر مسائل مختلف و از جمله لایحه بودجه با پارلمان اختلاف شدید پیدا کرد و تنشهای سیاسی در این کشور افزایش یافت اقدام به انحلال مجلس نمود تا مردم این کشور در انتخاباتی جدید نمایندگان پارلمان را تعیین کنند.
اقتصاد
واحد پول تیمور شرقی، دلار آمریکا با واحد جزء (سنت) می‌باشد. الوار، نارگیل، موز و سایر محصولات نواحی گرمسیری استوایی از صادرات تیمور شرقی محسوب می‌شود.
thumb
این کشور با جمعیت ۱٫۲ میلیون نفری با مشکلات زیادی روبه است که ازجمله می‌توان به فقر نیمی از این جمعیت اشاره کرد.
در اواخر سال ۱۹۹۹، ۷۰ درصد زیرساخت‌های اقتصادی تیمور شرقی توسط نظامیان اندونزیایی و شبه‌نظامیان تخریب شد و به دنبال آن نزدیک به ۲۶۰ هزار نفر از مردم تیمور شرقی از این کشور مهاجرت کردند. با به استقلال رسیدن این کشور در سال ۲۰۰۲، سازمان ملل با کمک دیگر سازمانهای بینالمللی شروع به بازسازی زیرساخت‌های تخریب شده کردند. تنها در عرض چند ماه نزدیک به ۵۰ هزار نفر از مهاجران به کشور بازگشتند.
مهمترین محصول این کشور چوب صندل است که در کنار فراورده‌های دیگری همچون قهوه و مرمر به کشورهای آمریکا، آلمان، پرتغال، استرالیا و اندونزی صادر می‌شود. مواد غذایی، گازوئیل، نفت سفید و ماشین‌آلات نیز جزو واردات این کشور از همین کشورهاست.
آمار دقیقی از نیروی کار این کشور در دست نیست، اما تخمین زده می‌شود نرخ بیکاری در این کشور ۵۰ درصد باشد. ۴۲ درصد مردم این کشور زیر خط فقر زندگی میکنند. در سال ۲۰۰۷ نرخ تورم در آن ۴/۵ درصد بود.
ذخایر گازی که زمانی مورد ادعای مالکیت استرالیا بود، از عوامل کلیدی تاثیرگذار در اقتصاد تیمور شرقی است. میدان گازی سان رایز بزرگ بیش از ۱۴۴ میلیارد متر مکعب گاز و همچنین ۲۲۶ میلیون بشکه میعانات گازی که حدود ۴۰ میلیارد دلار ارزش دارد را در خود جای داده‌است. در سال ۲۰۱۷ دادگاه بینالمللی لاهه اعلام کرد که تیمور شرقی و استرالیا در مورد این میدان گازی توافق کردند یک نظم خاص برای میدان سان رایز بزرگ ایجاد نمایند تا مسیر توسعه این میدان و اشتراک درآمدهای حاصل از آن را هموار سازند.
مردم
اکثریت نژاد تیمور شرقی را رامائوبره‌ها تشکیل می‌دهند، چینی‌ها، اندونزیایی‌ها و پرتغالیها در اقلیت هستند. تتوم و پرتغالی زبانهای رسمی تیمور شرقی هستند.
تیمور شرقی دومین کشور مسیحی قاره آسیا بعد از فیلیپین است. تیموری‌ها ۷۸ درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند و از دو گروه عمده Austtonesian و پاپوایی تشکیل شده‌اند.
دین ۸۶ ٪ مردم تیمور شرقی، کاتولیک، ۵ ٪ پروتستان و ۳ ٪ مسلمان است.
غذاهای تیمور شرقی شامل غذاهای منطقه‌ای محبوب مانند گوشت خوک، ماهی، ریحان، تمر هندی، حبوبات، ذرت، برنج، سبزیجات ریشه‌ای و میوه‌های گرمسیری می‌باشد. آشپزی در تیمور شرقی از آشپزی جنوب شرقی آسیا و از غذاهای پرتغالی تاثیر تاثیر گرفته‌است. به خاطر قرنها حضور پرتغالی در این جزیره باشد ادویه‌های بخشهای دیگر مستعمرات پرتغالی در جهان در تیمور شرقی نیز کاربرد دارند. | [
"سرود ملی تیمور شرقی",
"دیلی",
"پرتغال",
"زبان پرتغالی",
"جمهوری",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"تائور ماتان رواک",
"زانانا گاسمائو",
"۲۸ نوامبر",
"۱۹۷۵ (میلادی)",
"دلار آمریکا",
"کاتولیک",
"زبان تتومی",
"اندونزی",
"قیام",
"شورش",
"کشور",
"همه‌پرسی",
"نیروهای حافظ صلح",
"ملل متحد",
"دموکراسی",
"مردم ودا",
"ملانزی‌ها",
"مالوکو",
"دیوان دائمی داوری",
"چوب صندل",
"بهره‌کشی",
"جنگ جهانی دوم",
"احمد سوکارنو",
"کائتانو",
"سالازار",
"سوهارتو",
"شبه‌نظامی",
"سازمان ملل",
"ناحیه دریایی جنوب شرق آسیا",
"جزایر سوندای کوچک",
"تنگه امبای",
"تنگه وتار",
"دریای باندا",
"استرالیا",
"سوندای شرقی",
"تاتامایلائو",
"بائوکائو",
"مدار ۸ درجه جنوبی",
"مدار ۱۰ درجه جنوبی",
"نصف‌النهار ۱۲۴ درجه شرقی",
"نصف‌النهار ۱۲۸ درجه شرقی",
"کوهستان پایت‌چاو",
"دریاچه ایرا لالارو",
"پارک ملی نینو کنیس سانتانا",
"جنگلهای پهن‌برگ خشک گرمسیری و نیمه گرمسیری",
"آبسنگ مرجانی",
"آتائورو",
"راجا آمپات",
"استان لائوتم",
"لس‌پالوس",
"استان لیکوئیسا",
"لیکوئیسا",
"استان باوکاو",
"باوکاو",
"استان ارمرا",
"گلنو",
"استان ویکه‌که",
"ویکه‌که",
"استان آینارو",
"آینارو",
"استان ماناتوتو",
"ماناتوتو",
"استان بوبونارو",
"مالیانا",
"استان دیلی",
"کوا لیما",
"سوآی",
"استان آیلئو",
"آیلئو",
"اوکوسه",
"پانته ماکاسار",
"مانوفاهی",
"سامه",
"زانانا گوسمائو",
"ژوزه راموس هورتا",
"فرانسیسکو گوترش",
"زیرساخت",
"قهوه",
"مرمر",
"گازوئیل",
"سان رایز بزرگ",
"فیلیپین",
"آشپزی پرتغالی"
] | [
"تیمور شرقی",
"اعضای سازمان ملت‌ها و اقلیتهای غیررسمی",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۷۵ (میلادی)",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۲۰۰۲ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۷۵ (میلادی) در آسیا",
"بنیان‌گذاری‌های ۲۰۰۲ (میلادی) در آسیا",
"جزیره تیمور",
"جمهوری‌ها",
"فهرست کشورهای در گستره بیش از یک قاره",
"کشورها و سرزمین‌های پرتغالی‌زبان",
"کشورهای آسیای جنوب شرقی",
"کشورهای آسیایی",
"کشورهای اقیانوس هند",
"کشورهای توسعه‌نیافته",
"کشورهای جزیره‌ای",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"مستعمره‌های پیشین پرتغال",
"مناطق تقسیم‌شده"
] |
2,682 | جمهوری دموکراتیک کنگو | 2 | 562 | 0 | [
"جمهوري دموكراتيك كنگو",
"جمهوری دمکراتیک کنگو",
"کنگو کینشاسا",
"جمهوري دمكراتيك كنگو",
"زئير",
"كنگو كينشاسا",
"جمهوری دموکراتیک کونگو",
"جمهوري دموكراتيك كونگو",
"کانگو - کینشاسا"
] | false | 436 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "République démocratique du Congo"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "جمهوری دموکراتیک کنگو"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of the Democratic Republic of the Congo.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat of arms of the Democratic Republic of the Congo.svg"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "دادگری - آشتی - کار"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[بپاخیز! ای کنگویی]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Democratic Republic of the Congo (orthographic projection).svg"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[کینشاسا]]"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "20"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "40"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[کینشاسا]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[فرانسوی]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[ژوزف کابیلا]][[آدولف موزیتو]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[بلژیک]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۳۰ ژوئن]] [[۱۹۶۰]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۲،۳۴۴،۸۵۸"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۲ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۳٫۳"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۸]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۶۲،۰۰۰،۰۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۲۱ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۲۵"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۸۸ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[فرانک کنگو]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "CDF"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "WAT"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "DST"
},
{
"Item1": "utc",
"Item2": "+۱/+۲"
},
{
"Item1": "dst",
"Item2": "+۱/+۲"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.cd]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۲۴۳"
}
],
"Title": "کشور"
} | جمهوری دموکراتیک کنگو یا کشور کنگو دموکراتیک (کنگو کینشاسا) کشوری است در مرکز آفریقا. پایتخت آن کینشاسا است. جمهوری دموکراتیک کنگو دومین کشور بزرگ در آفریقا و یازدهمین کشور بزرگ جهان به‌شمار می‌آید؛ و با جمعیت بیش از ۷۲ میلیون نفر، نوزدهمین کشور پرجمعیت جهان، و چهارمین کشور پرجمعیت در آفریقا است، و همچنین به عنوان پرجمعیت‌ترین کشوری که زبان رسمی آن فرانسوی است شناخته می‌شود.
جمهوری دمکراتیک کنگو از شمال با سودان جنوبی و آفریقای مرکزی، از شرق با اوگاندا، رواندا، بروندی و تانزانیا از جنوب با آنگولا و زامبیا و از غرب با جمهوری کنگو همسایه است. در غرب این کشور هم ساحل اقیانوس اطلس به طول تنها ۴۰ کیلومتر در کنار دهانه ۹ کیلومتری رود کنگو واقع است.
این کشور در ۳۰ ژوئن ۱۹۶۰ از بلژیک استقلال یافت. از سال ۱۹۷۱ تا ۱۹۹۷ زئیر نام داشت. پیش از آن کنگوی کینشاسا و پیش از آن نیز برای تمایز از کنگو برازاویل (جمهوری کنگو کنونی)، کنگو لئوپولدویل نامیده می‌شد. کنگوی بلژیک٫ و کشور آزاد کنگو دو نام دیگری هستند که در گذشته برای این کشور به کار می‌رفتند.
واحد پول این کشور فرانک کنگو است و در حالی که این کشور از غنی‌ترین کشورهای جهان از نظر منابع طبیعی به‌شمار می‌آید مردم آن از فقیرترین مردم جهان هستند. ۹۶ درصد از مردم این کشور مسیحی هستند و به ۲۵۰ قوم گوناگون سیاه‌پوست تعلق دارند. بیشتر مردم این کشور از اقوام کنگو، لوبا و مونگو هستند.
جنگ دوم کنگو که از سال ۱۹۹۸ آغاز شده و همچنان در جریان است، این کشور را ویران کرد. گاه به این جنگ «جنگ جهانی آفریقا» نیز می‌گویند زیرا ۹ کشور آفریقایی و حدود بیست گروه مسلح در آن شرکت کرده‌اند. به رغم امضای توافق صلح در سال ۲۰۰۳، جنگ همچنان در شرق کشور ادامه دارد. در شرق کنگو شیوع تجاوز به عنف و دیگر خشونت‌های جنسی از همه جهان وخیم‌تر است. در یک دوره ۱۲ ماهه در سالهای ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ در این کشور به ۴۰۰ هزار زن که بین ۱۵ تا ۴۹ سال سن داشتند، تجاوز شده‌است. جنگی که در این کشور جریان دارد مرگبارترین درگیری جهان پس از پایان جنگ داخلی چین است و کشته شدن ۵٫۴ میلیون نفر را از سال ۱۹۹۸ در پی داشته‌است. بیشتر قربانیان از مالاریا، اسهال، ذات‌الریه و سوء تغذیه جان خود را از دست دادهاند.
کنگو را باید در زمره پرتحول‌ترین اوضاع سیاسی میان کشورهای آفریقایی دانست. طی سالهای اخیر، دخالت‌های بی‌حد و حصر همسایگان کنگو در امور این کشور منجر به راه‌اندازی جنگ خانمان‌برانداز با جمهوری روآندا شده‌است که با استقرار نیروهای حافظ صلح سازمان ملل متحد در مرزهای مشترک دو کشور آرامش نسبی برقرار شده‌است. جنگ داخلی این کشور در سال ۲۰۰۳ به پایان رسید، اما نواحی شرقی آن به علت فعالیت ده‌ها گروه شورشی همچنان بی‌ثبات است. در کنگو از خشونت جنسی همراه با ددمنشی غیرعادی به عنوان یک سلاح جنگی استفاده می‌شود. تجاوز گروهی رواج دارد و گاهی از قنداق تفنگ در این کار استفاده می‌شود.
تاریخچه
این کشور به‌وسیله یک بلژیکی کشف شد و تا سال ۱۹۶۰ تحت استعمار بلژیک بود.
ناحیه کنگو را تجارت برده چپاول کرد و در ۱۸۸۵ تبدیل به ملک شخصی لئوپولد دوم پادشاه بلژیک گردید؛ ولی در ۱۹۰۸ انزجار بینالمللی از قساوت رژیم حاکم در «کشور آزاد کنگو» پادشاه را مجبور ساخت تا این ناحیه را به صورت مستعمره بلژیک به صادرکننده عمده‌ای از مواد معدنی تبدیل کند.
حکومت در تامین خدمات اجتماعی به ویژه آموزش ابتدایی نسبتا پیشرفته بود، ولی تقریبا هر گونه فعالیت سیاسی آفریقایی‌ها را محدود کرد. در نتیجه زمانی که بلژیک در ۱۹۶۰ به استعمار کنگو خاتمه داد، این کشور به اندازه کافی آماده نبود. ظرف چند روز بعد از استقلال ارتش شورش کرد و ثروتمندترین ناحیه – کاتانگا، تحت حکومت موسی چومبه – مبادرت به جدایی کرد. کنگو سازمان ملل متحد را دعوت به مداخله کرد، ولی نیروهای این سازمان در غالب آمدن بر تداوم جنگ داخلی فقط تا حدودی موفق شدند. سرهنگ موبوتو دو بار در حکومت مداخله کرد و در ۱۹۶۵ خود را رهبر کشور ساخت. وی که خواهان «اصالت» بود نام کشور را به زئیر و نام خود را به موبوتو سسه سکو تغییر داد. او اقتدار دولت مرکزی را به تدریج اعاده کرد و نظام تک‌حزبی را برقرار ساخت (۱۹۶۷).
حکومت سکو شدیدا مورد انتقاد بینالمللی قرار گرفت، ولی او پشتیبانی کشورهای غربی را که برای کنگو به صورت منبعی از مواد معدنی راهبردی ارزش قائل بودند حفظ کرد. در ۱۹۹۰، نارضایتی عمومی موجب کسب برخی اصلاحات شد و – به دنبال لغو قانونی نظام تک حزبی – کنفرانس ملی به منظور ایجاد دموکراسی در زئیر برگزار شد (۱۹۹۱). طی ۱۹۹۲ و ۱۹۹۳ درگیری بین کنفرانس ملی و نخست‌وزیر در یک طرف و رئیس‌جمهور موبوتو در طرف دیگر روی داد. بخشهایی از نیروی مسلح ناراضی شدند و نظم و قانون در قسمت‌هایی از کشور به هم ریخت.
سیاست
نام پاتریس لومومبا، قهرمان ملی کنگو با مبارزات استقلال‌طلبانه این کشور عجین است. اما سالهای بعد حکومت دمکراتیک کنگو به دست یکی از دیکتاتورترین افراد یعنی موبوتو سسه سوکو افتاد و در زمان حکومت وی تاراج ذخایر معدنی این کشور آغاز شد.
در سال ۱۹۹۶ با کودتای یک افسر نظامی به نام لوران کابیلا، موبوتو از کشور گریخت و از آن زمان نام زئیر به جمهوری دموکراتیک کنگو تغییر یافت. پس از سرنگونی موبوتو خط مشی سوسیالیستی و کمونیستی بیشتری در کنگو به کار گرفته شد
از سال ۱۹۹۶ این کشور درگیر جنگ داخلی شد که تا سال ۲۰۰۲ ادامه یافته و منجر به کشته شدن ۴ میلیون نفر و آوارگی ده‌ها میلیون نفر از مردم کنگو به ویژه در مناطق شرقی آن شد.
در سال ۲۰۰۲ لوران کابیلا در حالی که مشغول مذاکره در دفتر کار خود بود، توسط یک ستوان نظامی از محافظین خود به نام رشیدی کاسریکا ترور شد و پسر وی به نام ژوزف کابیلا از تمام سران شورشی خواست تا از جنگ دست بردارند. همزمان با این تحول و در پی تلاش‌های چند کشور عمده و سازمانهای بینالمللی و منطقه‌ای سرانجام موافقتنامه دریاچه‌های بزرگ در سال ۲۰۰۳ به امضا رسید و جنگ داخلی پایان یافت.
به موجب این موافقتنامه دولت ائتلافی به ریاست جمهوری ژوزف کابیلا و ۴ رهبر عمده شورشی این کشور به عنوان معاون وی تشکیل شد. بر پایه این موافقتنامه دولت با کمک سازمان ملل و دیگر کشورهای کمک کننده بایستی تا سال ۲۰۰۶ زمینه برگزاری انتخابات برای تعیین رئیس‌جمهور این کشور را فراهم می‌ساخت.
احزاب جمهوری خلق، دمکراتیک مسیحی، جنبش اتحاد و همبستگی، حرکت پیشتاز ملی، اتحاد برای دمکراسی و پیشرفت اجتماعی و… در جمهوری دمکراتیک کنگو فعالیت سیاسی دارند.
انتخابات سال ۲۰۰۶
سرانجام در ژوئن ۲۰۰۶ انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی این کشور برگزار شد. ژوزف کابیلا رئیس‌جمهور و ژان پیر بمبا یکی از معاونان وی بیشترین آراء را به‌دست‌آورد و به دور دوم راه یافتند. اما در همان زمان اعلام نتایج دور اول در ۲۱ اوت، کینشاسا پایتخت این کشور صحنه جنگ خونین ۳ روزهای میان نظامیان دو رقیب دور دوم شد که با پادرمیانی سازمان ملل، اتحادیه اروپا و دیگر بازیگران عمده منطقه‌ای پایان یافت.
دور دوم انتخابات در ۲۹ اکتبر ۲۰۰۶ برگزار گردید و با توجه به ائتلاف برخی از احزاب در پارلمان با یکدیگر به نفع کابیلا و رای ۴۴ درصدی او در دور اول انتخابات، وی توانست بر رقیب نیرومند خود چیره گردد و از ماه دسامبر ۲۰۰۶ رسما به عنوان رئیس‌جمهور این کشور برگزیده شود.
thumb
جغرافیا
کنگو با وسعتی برابر با ۲،۳۴۴،۸۵۸ کیلومتر مربع در زمره بزرگترین کشورهای جهان قرار دارد.
این کشور از سوی شمال با جمهوری آفریقای مرکزی و سودان جنوبی هم‌مرز است، از سوی شرق با اوگاندا، رواندا و بوروندی، از جنوب با زامبیا و آنگولا مرز دارد و از سمت غرب به جمهوری کنگو، برون‌بوم کابیندا متعلق به آنگولا و اقیانوس اطلس محدود شده‌است. دریاچه تانگانیکا در شرق کشور، خاک آن را از تانزانیا جدا می‌کند.
این کشور در موآندا کرانه‌ای ۴۰ کیلومتری در کنار اقیانوس دارد و دهانه ۹ کیلومتری رود کنگو نیز به خلیج گینه می‌ریزد.
بیش از ۶۰٪ مساحت این کشور متشکل است از حوضه آب‌گیری با جنگلهای بارانی استوایی که رود زئیر (کنگو) و شاخه‌هایش در آن جریان دارد. فلات‌ها و رشته‌کوه‌هایی که این آبگیر را احاطه کرده‌است شامل گرانکوه رونزوری در شرق است. کنگو سرزمین ناهمواری است و ارتفاعات کمابیش بلند در نقاط مختلف آن به چشم می‌خورد رودهای مهم کنگو، لولابا، لومامی، اوبانگی، کاسای و بلندترین نقطه این کشور قله نگالیئما، با ۵۱۰۹ متر ارتفاع است. کنگو آب و هوایی مرطوب و استوایی با تغییر اندک فصلی دارد، هر چند از دسامبر تا فوریه شمال کشور خنک‌تر است.
زمینهای زیر کشت بالغ بر پنج درصد از خاک کنگو و مراتع طبیعی و جنگل نیز بیش از ۳۵ درصد از این کشور را شامل می‌شود.
آلودگی آبهای سطحی به آلاینده‌های صنعتی و استفاده غیر بهداشتی از آن توسط بومیان و روستانشینان، فرسایش خاک و بارش باران‌های اسیدی و برداشت‌های غیراصولی منابع جنگلی بزرگترین مشکلات زیست‌محیطی کنگو طی سالهای اخیر بوده‌است.
طبیعت
گوریل‌ها ازجمله حیوانات سرشناس در جمهوری دمکراتیک کنگو هستند، که در معرض انقراض نیز قرار دارند.
اقتصاد
thumb
ارزش منابع معدنی کنگو ۲۴ تریلیون دلار برآورد شده‌است که برابر با تولید ناخالص داخلی آمریکا و اروپاست. تصاحب این ثروت غیرعادی زیرزمینی انگیزه اصلی جنگ داخلی این کشور بوده‌است. این کشور هشتاد درصد ذخایر سنگهای کولتان (دو فلز باارزش و شبیه به هم تانتالوم و نیوبیوم) را در خود جای داده‌است و بزرگترین تولیدکننده کبالت در دنیا، دومین تولیدکننده بزرگ الماس در دنیا و بزرگترین تولیدکننده مس در آفریقاست. ضمن اینکه ذخایر قابل توجهی از قلع، روی، طلا و نفت نیز دارد. ذخایر بزرگی از اورانیوم نیز در این کشور قرار دارد و اورانیومی که در پروژه منهتن برای ساخت نخستین بمب‌های اتمی دنیا استفاده شد از اورانیوم‌های کنگویی بودند. جنگلهای وسیع این کشور نیز بیش از نیمی از ذخایر الوار آفریقای جنوب صحرا را در خود جای دادهاند.
بیش از دو سوم نیروی کار به کشاورزی اشتغال دارد و قهوه، چای، کاکائو، کائوچو و محصولات نخلی از این کشور صادر می‌شود. مواد معدنی نقطه اتکای اقتصاد این کشور است، مس، کبالت، روی و الماس معمولا حدود ۶۰٪ از صادرات را تشکیل می‌دهد. کنگو دارای تورمی افسارگسیخته و دارای یکی از پایین‌ترین سطوح زندگی در آفریقا است. | [
"سرود ملی جمهوری دموکراتیک کنگو",
"کینشاسا",
"زبان فرانسوی",
"جمهوری",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"ژوزف کابیلا",
"آدولف موزیتو",
"بلژیک",
"۳۰ ژوئن",
"۱۹۶۰ (میلادی)",
"۲۰۰۸ (میلادی)",
"فرانک کنگو",
".cd",
"آفریقا",
"سودان جنوبی",
"جمهوری آفریقای مرکزی",
"اوگاندا",
"رواندا",
"بروندی",
"تانزانیا",
"آنگولا",
"زامبیا",
"جمهوری کنگو",
"اقیانوس اطلس",
"رود کنگو",
"زئیر",
"کنگوی بلژیک",
"مسیحی",
"سیاه‌پوست",
"کنگو (قوم)",
"مونگو",
"جنگ دوم کنگو",
"تجاوز به عنف",
"جنگ داخلی چین",
"مالاریا",
"اسهال",
"ذات‌الریه",
"سوء تغذیه",
"روآندا",
"بلژیکی‌ها",
"برده",
"لئوپولد دوم",
"مواد معدنی",
"استان کاتانگا",
"موسی چومبه",
"موبوتو سسه سکو",
"پاتریس لومومبا",
"موبوتو سسه سوکو",
"لوران کابیلا",
"ستوان",
"رشیدی کاسریکا",
"ژان پیر بمبا",
"برون‌بوم",
"کابیندا",
"خلیج گینه",
"نگالیئما",
"گوریل",
"تانتالوم",
"نیوبیوم",
"کبالت",
"الماس",
"مس",
"قلع",
"روی",
"طلا",
"نفت",
"اورانیوم",
"پروژه منهتن",
"الوار",
"نرجه"
] | [
"جمهوری دموکراتیک کنگو",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۶۰ (میلادی)",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۹۷ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۶۰ (میلادی) در جمهوری دموکراتیک کنگو",
"جمهوری‌ها",
"کشورها و سرزمین‌های سواحیلی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های فرانسوی‌زبان",
"کشورهای آفریقا",
"کشورهای توسعه‌نیافته",
"کشورهای عضو اتحادیه آفریقا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو فرانسه‌زبانی",
"کشورهای هم‌مرز با اقیانوس اطلس"
] |
2,683 | جمهوری کنگو | 2 | 252 | 0 | [
"جمهوری خلق کنگو",
"جمهوري كنگو",
"جمهوري خلق كنگو",
"کنگوی برازاویل",
"کنگو برازاویل",
"كنگو برازاويل",
"كنگوي برازاويل",
"کانگو - برازویل"
] | false | 134 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "République du Congo"
},
{
"Item1": "نام فارسی رسمی",
"Item2": "کنگو برازاویل"
},
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "کنگو"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Congo coa n7061.gif"
},
{
"Item1": "شعار ملی",
"Item2": "یگانگی، کار، پیشرفت"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[کنگولز]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "Republic of the Congo (orthographic projection).svg"
},
{
"Item1": "نقشه۲",
"Item2": "Un-congo-brazzaville.png"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[برازاویل]]"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "14"
},
{
"Item1": "longd",
"Item2": "15"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "14"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[برازاویل]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[زبان فرانسوی]]"
},
{
"Item1": "نوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "•[[رئیس‌جمهور]]• [[نخست‌وزیر]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[دنیس ساسو نگسو]][[ایزیدور مووبا]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[فرانسه]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "[[۱۵ اوت]] [[۱۹۶۰]]"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۳۴۲،۰۰۰"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۶۴ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۳٫۳"
},
{
"Item1": "سال برآورد جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۰۵]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۴،۳۶۶،۲۶۶"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۲۸ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۱۲"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۲۰۴ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[فرانک آفریقای مرکزی]] CAF"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "XAF"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "WAT"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": "[[.cg]]"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۲۴۲"
}
],
"Title": "کشور"
} | جمهوری کنگو که به نام کنگو برازاویل نیز شناخته می‌شود کشوری است در مرکز آفریقا. پایتخت آن برازاویل است.
این کشور به کنگوی برازاویل شهرت دارد، که برای تمایز با کشور همسایه بزرگتر هم‌نام آن جمهوری دموکراتیک کنگو استفاده می‌شود.
جمعیت این کشور حدود ۴ میلیون ۳۰۰ هزار نفر و زبان رسمی آن فرانسوی است. واحد پول این کشور فرانک سی‌اف‌ای آفریقای میانه (فرانک سی‌اف‌آ) است.
کنگو برازاویل در آفریقای مرکزی واقع شده و با گابن، کامرون، جمهوری آفریقای مرکزی، جمهوری دموکراتیک کنگو و برون‌بوم کابیندا که متعلق به آنگولا است هم‌مرز است.
تاریخچه
ساکنان کنگو تا سده پانزدهم میلادی عمدتا از مردم پیگمه (کوتوله‌تبار) بودند و از قرن پانزده تا ۱۹ بسیاری از کنگویی‌ها به بردگی کشیده می‌شدند. در سده نوزدهم کاشف فرانسوی دوک پیر ساوورنیان به پاسگاهی دورافتاده به نام «برازا اوگو» در نتامو رسید و آن را برازاویل (شهر برازا) نام گذاشت. ساوورنیان در سال ۱۸۸۰ پیمانی با یکی از روسای محلی قبایل بست که بر پایه آن از آن پس این منطقه «تحت‌الحمایه» فرانسه شد. بین سالهای ۱۸۸۵ تا ۱۸۸۷ مرزهای این مستعمره جدید فرانسه کشیده شد و در ۱۸۹۱ رسما نام کنگوی فرانسه به آن داده شد.
کنگو برازاویل در سال ۱۹۱۰ جزئی از آفریقای استوایی فرانسه شد و سپس در ۱۹۴۶ جزئی از سرزمین‌های فرادریا (ماوراءبحار) فرانسه به‌شمار آمد. در سال ۱۹۵۸ این منطقه تبدیل به یک جمهوری خودگردان در چارچوب مستعمرات فرانسه شد و یک کشیش سابق به نام فولبرت یولو که از ملی‌گرایان بود به نخست‌وزیر آن رسید.
کنگوی برازاویل در سال ۱۹۶۰ به استقلال کامل دست یافت به عنوان جمهوری کنگو شناخته شد. فولبرت یولو به رئیس جمهوری این کشور رسید و دولتئی ائتلافی را متشکل از سه حزب تشکیل داد.
در سال ۱۹۶۲، رئیس‌جمهور یولو این سه حزب را در حزبی به نام جنبش ملی انقلاب ادغام کرد. رئیس‌جمهور همه تلاش خود را انجام داد تا ژوزف کاساووبو که هم‌قبیله‌ای خود از قبیله باکونگو بود را در قدرت نگاه دارد. یولو در سال ۱۹۶۳ خلع شد و آلفونس ماسامبا-دبات به ریاست‌جمهوری رسید. ماسامبا رویه میانه‌روی چپی را ادامه داد و روابط کشور را با کنگو کینشاسا پس از آنکه سرهنگ موبوتو در آنجا قدرت را در دست گرفت بهبود بخشید.
در ۴ سپتامبر ۱۹۶۸ مارین نگوآبی به قدرت رسیده و رئیس‌جمهور شد. در این دوره «حزب کار کنگو» تنها حزب سیاسی مجاز اعلام شد. این حزب مارکسیسم لنینیسم را مبنای خود قرار داد و نگوآبی به عنوان دبیرکل «حزب کار کنگو» انتخاب شد. در سال ۱۹۷۰، جمهوری خلق کنگو اعلام موجودیت کرد.
سیاست خارجی نگوآبی بر رابطه با اتحاد جماهیر شوروی و فرانسه متمرکز شده‌بود و وی خواستار پیوندهای نزدیک با این دو کشور بود.
در مارس ۱۹۷۷ نگوآبی به قتل رسید. رئیس‌جمهور پیشین آلفونس ماسامبا-دبات در ارتباط با این قتل محاکمه شد. به عنوان جانشین نگوآبی، ژاک یومبی-اوپانگو منصوب شد که ریاست کمیته نظامی «حزب کار کنگو» را نیز به دست گرفت. در سال ۱۹۷۹ کنگو به حکومتی غیرنظامی دست یافت که دنیس ساسو-نگسو رئیس‌جمهور آن و همزمان دبیرکل «حزب کار کنگو» بود.
در ماه ژوئیه سال ۱۹۸۷ علیه حکومت ساسو-نگسو یک کودتای نظامی رخ داد اما شکست خورد. ساسو-نگسو در سپتامبر همان سال موفق شد با کمک نیروهای فرانسوی شورشی را در شمال کشور سرکوب کند. در پایان سال ۱۹۸۹، یک حزب از مخالفان دولت به نام «اتحاد برای دموکراسی کنگو» بنیاد شد. ساسو-نگسو در سال ۱۹۹۱ برنامه‌های خود برای تبدیل کنگو به یک کشور دارای دموکراسی را علنی کرد.
در سال ۱۹۹۲، یک قانون اساسی جدید و دموکراتیک به تصویب رسید و نام کشور به جمهوری کنگو تغییر کرد. موقعیت انحصاری «حزب کار کنگو» در سیاست این کشور نیز لغو شد.
در انتخابات مجلس در سال ۱۹۹۲، «اتحادیه سراسری آفریقا برای سوسیال دموکراسی» (UPADS) بزرگترین حزب شد. پاسکال لیسوبا رئیس‌جمهور شد و استفان بونگهو-نوآره را به عنوان نخست‌وزیر خود برگمارد. در اکتبر سال ۱۹۹۷ اما رئیس‌جمهور لیسوبا منصب نخست‌وزیری را حذف کرد. در سال ۱۹۹۳ «اتحادیه سراسری آفریقا برای سوسیال دموکراسی» بار دیگر برنده انتخابات شد، اما اپوزیسیون این حزب را به تقلب در انتخابات متهم کرد. شورش و ناآرامی در بین سالهای ۱۹۹۳ و ۱۹۹۷ تلفات و کشته‌های زیادی برجای گذاشت. در سال ۱۹۹۶، آزادی بیان ممنوع شد و بر مطبوعات آزاد نیز در این کشور نقطه پایانی نهاده شد.
رئیس‌جمهور پیشین، دنیس ساسو-نگسو، که پس از اقامت در فرانسه دوباره به کنگو آمده بود از سوی پاسکال لیسوبا، رئیس‌جمهور، احتمالا به عنوان یک تهدید بالقوه دیده می‌شد. لیسوبا به ارتش دستور داد تا خانه ساسو-نگسو را محاصره کنند اما شبه نظامیان در خدمت ساسو-نگسو در برابر این محاصره مقاومت کردند. ساسو-نگسو موفق به فرار شد و بعدا در اکتبر ۱۹۹۷ توانست با پشتیبانی نیروهای نظامی خود و آنگولا کودتایی را ترتیب دهد و به ریاست‌جمهوری برسد. او سپس وعده داد که پس از سه سال دموکراسی را به کشور بازگرداند.
در سال ۲۰۰۲، رئیس‌جمهور وقت ۹۰ درصد از آرا را در انتخابات ریاست جمهوری به دست آورد و یک قانون اساسی جدید نیز به تصویب رسید که قدرت زیادی را به رئیس‌جمهور واگذار نمود.
سیاست
دنیس ساسو نگسو، رئیس جمهوری کنگو برازاویل.
منطقه کنگو برازاویل در قدیم تحت سلطه قبایل بانتوزبان بود که با حوزه رودخانه کنگو پیوندهای بازرگانی ایجاد کرده بودند. کنگو برازاویل بود پیش از این بخشی از مستعمره فرانسه آفریقای استوایی بود. منطقه جمهوری کنگو پس از آن «کنگوی فرانسه» نامیده می‌شد تا اینکه در سال ۱۹۶۰ با نام جمهوری کنگو استقلال یافت.
جمهوری خلق کنگو از سال ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۱ دولتی مارکسیست-لنینیستی و تک‌حزبی داشت. از سال ۱۹۹۲ در این کشور انتخابات چندحزبی شده‌اند برگزار شده‌است، هرچند دولتی که به صورت دموکراتیک انتخاب شده بود در سال ۱۹۹۷ در جریان جنگ داخلی جمهوری کنگو خلع شد.
نام رسمی این کشور جمهوری کنگو و نوع حکومت این کشور جمهوری و با دو مجلس قانونگذاری است.
رئیس‌جمهور کنگو در سال ۲۰۰۶ دنیس ساسو نگسو بوده‌است.
رئیس‌جمهور در این کشور با رای عمومی مردم برای دوره‌ای هفت ساله انتخاب می‌شود. رئیس کابینه نخست‌وزیر است که او و اعضای کابینه را رئیس‌جمهور تایید می‌کند.
مجلس ملی این کشور ۶۶ کرسی دارد که نمایندگان آن با رای مردم برای دوره‌ای پنج ساله انتخاب می‌شوند. قانون اساسی جدید این کشور در سال ۲۰۰۲ میلادی تصویب شده‌است. نظام حقوقی آن برگرفته از نظام حقوقی فرانسه است.
بر اساس قانون جدید انتخاباتی، در انتخابات پارلمانی جمهوری کنگو که پانزدهم ژوئیه ۲۰۱۳ برگزار شد شمار کرسی‌های مجمع ملی این کشور از یکصد و سی و هفت کرسی به یکصد و سی و نه کرسی افزایش یافت.
در ابتدا قرار بود انتخابات پارلمانی کنگو برازاویل ماه ژوئن آن سال برگزار شود اما این انتخابات به علت انفجار در انبار مهمات و تسلیحات که چهارم ماه مارس در برازاویل روی داد و سیصد نفر را کشته و هزاران نفر را آواره کرد، به تعویق افتاد.
در این انتخابات پارلمانی، حزب کار کنگو برازاویل به ریاست دنیس ساسو نگسو رئیس جمهوری این کشور با کسب هشتاد و نه کرسی از مجموع یکصد و سی و شش کرسی اکثریت مطلق را بدست آورد.
این حزب که از سال ۱۹۹۷ قدرت را در کنگو برازاویل در دست داشته در دور نخست این انتخابات که پانزدهم ژوئیه برگزار شد پنجاه و هفت کرسی را از آن خود کرد.
ریاست جمهوری ساسو نگسو
دنیس ساسو نگسو از زمان کودتای سال ۱۹۷۹ به‌طور متناوب، رئیس‌جمهور کنگو است؛ وی در انتخابات سال ۱۹۹۲ شکست خورد اما در سال ۱۹۹۷ با جنگی که بیشتر مناطق پایتخت را ویران کرد به قدرت بازگشت. وی در سال ۲۰۰۲ در حالی که رقبای اصلی او انتخابات را تحریم کرده یا انصراف دادند، در انتخابات پیروز شد.
جغرافیا
۳۴۲،۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت کنگو برازاویل است که از این لحاظ این کشور را در رده شصت و دومین کشور جهان جای می‌دهد.
کنگو برازاویل با کشورهای آفریقای مرکزی، کامرون، گابن، قسمتی از آنگولا و کنگو (زئیر) همسایه می‌باشد.
برازاویل پایتخت کنگو در سال ۲۰۰۵ جمعیتی برابر با ۱،۱۷۴،۵۰۰ داشت.
تقسیمات کشوری
کنگو برازاویل به ۱۲ استان تقسیم شده‌است. هر یک از این استانها نیز به نوبه خود به بخشهایی (communes) تقسیم‌بندی شده‌اند.
استانهای کنگو برازاویل عبارتند از:
استان
به فرانسوی
مرکز استان
به فرانسوی
بوئنزا
Bouenza
مادینگو
Madingou
پلاتو
Plateaux
جامبالا
Djambala
پوآن نوآر
Pointe-Noire
پوآن نوآر
Pointe-Noire
پول
Pool
کینکالا
Kinkala
سانگها
Sangha
اوئسو
Ouésso
کووت
Cuvette
اوئاندو
Owando
کووت شرقی
Cuvette-Ouest
اوو
Ewo
کویلو
Kouilou
پوآن نوآر
Pointe-Noire
لکومو
Lékoumou
سیبیتی
Sibiti
لیکوآلا
Likouala
ایمپفوندو
Impfondo
نیاری
Niari
دولیسی
Dolisie
منطقه پایتختی برازاویل
Brazzaville
مردم
در سال ۲۰۱۲ میلادی جمعیت این کشور ۴،۳۶۶،۲۶۶ نفر بوده‌است.
پیش از آن در سال ۲۰۰۵ میلادی جمعیت این کشور ۳،۹۹۹،۰۰۰ نفر بود.
ترکیب اقوام این کشور عبار است از ۴۸٪ کنگویی، ۲۰٪ سانگها، ۱۷٪ تکه، ۱۲٪ مبوشی و ۳٪ اروپایی و غیره.
شهرهای مهم
پوانت نوار، دولیسیه، انکایی، اوئسو
زبان
زبان رسمی کنگو برازاویل فرانسوی می‌باشد، اما در این کشور به زبانهای لینگا، کیکنگو و گویش تکه نیز صحبت می‌شود.
واحد پول
thumb
فرانک سی اف آ= ۱۰۰ سانتیم
هر یک فرانک سی اف آ برابر ۱۸ ریال است. | [
"کنگولز",
"برازاویل",
"زبان فرانسوی",
"جمهوری",
"رئیس‌جمهور",
"نخست‌وزیر",
"دنیس ساسو نگسو",
"ایزیدور مووبا",
"فرانسه",
"۱۵ اوت",
"۱۹۶۰ (میلادی)",
"۲۰۰۵ (میلادی)",
"فرانک آفریقای مرکزی",
".cg",
"مرکز آفریقا",
"جمهوری دموکراتیک کنگو",
"فرانک سی‌اف‌ای آفریقای میانه",
"برون‌بوم",
"پیر ساوورنیان",
"تحت‌الحمایه",
"سرزمین‌های فرادریا",
"فولبرت یولو",
"ژوزف کاساووبو",
"آلفونس ماسامبا-دبات",
"کنگو کینشاسا",
"مارکسیسم لنینیسم",
"ژاک یومبی-اوپانگو",
"دموکراسی",
"استفان بونگهو-نوآره",
"اتحادیه سراسری آفریقا برای سوسیال دموکراسی",
"پاسکال لیسوبا",
"آنگولا",
"بانتوزبان",
"آفریقای استوایی",
"مارکسیسم-لنینیسم",
"جنگ داخلی جمهوری کنگو",
"مجمع ملی",
"کرسی",
"آفریقای مرکزی",
"کامرون",
"گابن",
"زئیر",
"استان بوئنزا",
"مادینگو",
"استان پلاتو (کنگو)",
"جامبالا",
"استان پوآن نوآر",
"پوآن نوآر",
"استان پول",
"کینکالا",
"استان سانگها (کنگو)",
"اوئسو",
"استان کووت",
"اوئاندو",
"استان کووت شرقی",
"اوو",
"استان کویلو",
"استان لکومو",
"سیبیتی",
"استان لیکوآلا",
"ایمپفوندو",
"استان نیاری",
"دولیسی",
"کلیسای کاتولیک",
"پروتستانتیسم",
"مسلمان",
"روح‌باوری",
"بهائیت"
] | [
"جمهوری کنگو",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۶۰ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۶۰ (میلادی) در آفریقا",
"جمهوری‌ها",
"کشورها و سرزمین‌های فرانسوی‌زبان",
"کشورهای آفریقا",
"کشورهای عضو اتحادیه آفریقا",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو فرانسه‌زبانی",
"کشورهای هم‌مرز با اقیانوس اطلس"
] |
2,684 | کنگو | 0 | 80 | 0 | [
"كنگو (ابهام‌زدايي)",
"کنگو (ابهام زدایی)",
"كنگو (ابهام زدايي)",
"کنگو (ابهام‌زدایی)",
"كنگو"
] | false | 72 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | کنگو ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:
جغرافیا
کشورها
جمهوری کنگو کشوری در غرب آفریقای غربی
جمهوری دموکراتیک کنگو
کنگو کراتون، منطقه‌ای ماقبل تاریخی
رودخانه
کنگو (رود) رودی در آفریقا
حوزه رودخانه کنگو
سایر موارد
پادشاهی کنگو
رمان کنگو
کنگو (فیلم) فیلمی بر اساس رمان کنگو
موسیقی و رقص کنگو نوعی موسیقی و رقص در برزیل | [
"جمهوری کنگو",
"آفریقای غربی",
"جمهوری دموکراتیک کنگو",
"کنگو کراتون",
"کنگو (رود)",
"حوزه رودخانه کنگو",
"پادشاهی کنگو",
"رمان کنگو",
"کنگو (فیلم)",
"موسیقی و رقص کنگو"
] | [
"صفحه‌های ابهام‌زدایی کشتی",
"صفحه‌های ابهام‌زدایی مکان‌ها",
"صفحه‌های ابهام‌زدایی نام خانوادگی"
] |
2,685 | کنگو (رود) | 2 | 40 | 0 | [
"رود كنگو",
"رود کنگو",
"كنگو (رود)"
] | false | 26 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | رود کنگو پس از رود نیل بزرگترین رود آفریقا است.
طول این رود که ۴۷۰۰ کیلومتر است در کشورهای آنگولا، بوروندی، کامرون، جمهوری آفریقای مرکزی، جمهوری دموکراتیک کنگو، گابن، جمهوری کنگو، رواندا، تانزانیا و زامبیا جریان دارد و به اقیانوس اطلس می‌ریزد. | [
"آنگولا",
"بوروندی",
"کامرون",
"جمهوری آفریقای مرکزی",
"جمهوری دموکراتیک کنگو",
"گابن",
"جمهوری کنگو",
"رواندا",
"تانزانیا",
"زامبیا",
"آبشار بویوما",
"اقیانوس اطلس",
"رود نیل"
] | [
"بخشهای فیزیوگرافی",
"رود کنگو",
"رودهای آفریقا",
"رودهای آنگولا",
"رودهای بینالمللی",
"رودهای بینالمللی آفریقا",
"رودهای جمهوری دموکراتیک کنگو",
"رودهای جمهوری کنگو",
"رودهای مرزی",
"مرز جمهوری کنگو و جمهوری دموکراتیک کنگو"
] |
2,686 | تمدن چین | 0 | 17 | 0 | [
"تمدن چین (ابهام‌زدایی)"
] | false | 17 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | تمدن چین می‌تواند به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:
تاریخ چین
فرهنگ چینی | [
"تاریخ چین",
"فرهنگ چینی"
] | [] |
2,687 | ماکو | 2 | 159 | 0 | [
"شهر ماکو",
"ماكو",
"ماکو (شهر)",
"شهر ماكو",
"ماكو (شهر)"
] | false | 102 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام‌رسمی",
"Item2": "ماکو"
},
{
"Item1": "روی‌نقشه",
"Item2": "آری"
},
{
"Item1": "عرض‌جغرافیایی",
"Item2": "۳۹٫۲۸۶۷"
},
{
"Item1": "طول‌جغرافیایی",
"Item2": "۴۴٫۵۵۸۶"
},
{
"Item1": "تصویر",
"Item2": "5.jpg"
},
{
"Item1": "اندازه‌تصویر",
"Item2": "۲۸۰"
},
{
"Item1": "برچسب‌تصویر",
"Item2": "سراسرنما از ماکو"
},
{
"Item1": "استان",
"Item2": "آذربایجان غربی"
},
{
"Item1": "شهرستان",
"Item2": "ماکو"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۸۱۴۵۵"
},
{
"Item1": "زبان",
"Item2": "اکثریت: [[کردی کرمانجی]] اقلیت: [[کردی]]"
},
{
"Item1": "مذهب",
"Item2": "اکثریت:سنی شافعی] اقلیت:[[سنی]]"
},
{
"Item1": "ارتفاع",
"Item2": "۱۱۸۲ متر"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره",
"Item2": "۰۴۴۳۴۲"
}
],
"Title": "شهر ایران"
} | ماکو یکی از شهرهای استان آذربایجان غربی در شمال غربی ایران است. این شهر در نزدیکی مرز ایران و ترکیه قرار دارد. شهر ماکو مرکز شهرستان ماکو است.
شهر ماکو در درهای بنا شده که رودخانه زنگمار از آن می‌گذرد و شهر را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند. قسمت جنوبی شهر در دامنه کوه سبد قرار گرفته و بخش شمالی در دامنه کوه قیه است.
شهر ماکو- شیرزاده
بخش شمالی ماکو که زیر کوه قیه قرار دارد.
این شهر به دلیل آنکه در کنار مرز و گمرک بازرگان واقع شده‌است محل عبور مسافرینی است که قصد دارند از طریق زمینی به ترکیه سفر کنند.
مردم
بافت مردمی ماکو از مردمان آذربایجانی و کرد تشکیل شده که ترکهای آذربایجانی شیعه بوده و به زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند و کردها سنی بوده و به زبان کردی کرمانجی صحبت میکنند.
وجه تسمیه
ساکنین ماکو در سده اول قبل از میلاد مسیح به دلیل اینکه به مذهب زرتشتی گرویده بودند این شهر را «ماغ کوی» یعنی شهر روحانیان زرتشتی می‌نامیدند. (مغ در زبان زرتشتی و زبان کهن به معنای روحانی زرتشتی می‌باشد)
ماکو به زبان ارمنی به معنی چراگاه‌است و از این رو به آن ماکو گفته‌اند چرا که چراگاه‌های بزرگ در پیرامون ماکو وجود دارد. همچنین برخی معتقدند مادها که در زمان پادشاهی ایشتوویگو در این منطقه ساکن شدند، آن را مادکوه (کوه مادها) نامیدند. این نام بعدا به صورت ماکو درآمد. یاقوت حموی عقیده دارد ماکو محل زندگی روحانیون زردشتی بوده‌است لذا در اصل ماغ کوی نام داشته که به مرور ایام ماکو شده‌است.
تاریخ
در منطقه آزاد تجاری ماکو بازمانده‌های یک شهر بزرگ قدیمی که دامبات و خاورزمین نام داشت دیده می‌شود.
گله‌داران ساسانی از ساکنان این منطقه بودند. این شهر ویرانه را هنوز خاورزمین می‌نامند.
در دوره‌های بعدی ماکو بخشی از ایالت واسپورکان ارمنستان شد
گروهی محل شهر کنونی ماکو را محل قبلی دژ قابان دانسته‌اند.
در جلد ششم فرهنگ معین (به تالیف جعفر شهیدی) آمده‌است: «ماکو در قدیم قلعه‌ای بود به نام قابان که چون محل دزدان بود شاه عباس آن را خراب کرد. بنای شهر ماکوی امروزی را می‌توان از سال ۱۰۱۲ ه.ش دانست.»
در دوره‌های بعد، اعراب و ترکان سلجوقی بر منطقه چیره شدند.
کلاویخو، سفیر پادشاه اسپانیا، که درتاریخ اول ژوئن ۱۴۰۳ م از ماکو دیدن می‌کند، آن را قلعه‌ای می‌نامد که حاکمش مسیحی و نورالدین نام دارد. به گفته وی قراولان همگی از ارمنستان هستند ولی آشنا به زبانهای ترکی و فارسی.
به هنگام انعقاد عهدنامه گلستان، در مورد ماکو میان روس و عثمانی رقابت بود. در پی آن به مردم و خانهای ماکو اختیار داده شد تا به هر سو که مایلند ملحق شوند و آنان الحاق به ایران را انتخاب کردند. از این حیث خوانین ماکو به‌ویژه تیمورپاشا و اقبال‌السلطنه طرف رعایت و ملاحظه قاجاریه بودند.
آب و هوا
ماکو دارای آب و هوای نیمه خشک با توجه به مکانش تحت تاثیر باران‌هایی از کوه‌های زاگرس است. هوای شهر گرم و خشک در تابستان، و سرد همراه با بارش برف در زمستان است. بیشترین بارش ناشی از رگبارهای بهاری است.
اماکن مهم گردشگری ماکو
معبد سنگی در ده شدی دشت زنگنه
برج و بارو و کتیبه در، ساری قیه و در صخره ماکو
خرابه‌های تعدادی کلیساهای ارمنی در دهات مختلف
آثار تاریخی شهر دامبات
خرابه‌های قدیمی گزلو در ده مخند
سنگهای بازالتی قرمزلیخ در روستا ی آواجیق
آبشار شرشر در روستای آواجیق
اب‌های گازدار روستای عرب دیزج در آواجیق
آثار و علایم منقوش در سنگ در ده قزلجه قلعه دهستان قره قویون
دالانها و غارهای زیرزمین در اطراف آرارات
شهر روسا یا قلعه جم خور در ده بسطام چایپاره
اتاق سنگی در ده چیره کندی چای پارا
گورستان تاریخی پیر احمد کندی در دهات آواجیق
پل بشگوز در نزدیک شهر ماکو
خرابه‌های سه گوش در ده قزلداغ
اتاق سنگی در ده دلیک داش
کلیسای زور زور در ده بارون
دیری متعلق به فرقه دمینکن در پای کوه قیه
اتاق سنگی در ده سنگر
کلیسای مریم ننه در شمال شهر ماکو
بنای باشکوه کلاه فرنگی در بیمارستان ماکو
کاخ باغچه جوق
از ارتفاعات ماکو می‌توان چهارکشورایران ترکیه آذربایجان و ارمنستان رادید.
ماکو روستاهای زیبایی نیز دارد قره خاچ با آب هوای ییلاقی و محیطی آرام یکی از جاذبه‌های طبیعی این شهر می‌باشد علاوه بر آن روستاهای بارون، رند، هندور، سنگر، و قلعه جوق و باغچه جوق از زیباترین روستاهای ماکو می‌باشند. | [
"زبان کردی کرمانجی",
"زبانهای کردی",
"سنی",
"استان آذربایجان غربی",
"شهرستان ماکو",
"ترکیه",
"مردم آذربایجانی",
"کُرد",
"شیعه",
"زبان ترکی آذربایجانی",
"کردی کرمانجی",
"مادها",
"ایشتوویگو",
"یاقوت حموی",
"روحانیون زردشتی",
"دامبات",
"خاورزمین",
"ساسانی",
"واسپورکان",
"جعفر شهیدی",
"کلاویخو",
"عهدنامه گلستان",
"روس",
"عثمانی",
"ایران",
"تیمورپاشا",
"اقبال‌السلطنه",
"مخبرالسلطنه",
"آب و هوای نیمه خشک",
"کوه‌های زاگرس",
"تابستان",
"زمستان",
"قره قویون",
"چایپاره",
"آواجیق",
"کلیسای زور زور",
"کاخ باغچه جوق",
"Www.ghlab.ir",
"مینورسکی"
] | [
"تجارت خارجی ایران",
"شهرستان ماکو",
"شهرهای استان آذربایجان غربی",
"شهرهای ایران",
"شهرهای شهرستان ماکو",
"مناطق ویژه اقتصادی",
"منطقه‌های تاریخی ارمنستان"
] |
2,689 | لبنان | 2 | 1,655 | 0 | [
"لبنانی",
"جمهوری لبنان",
"جمهوري لبنان",
"لبناني"
] | false | 1,481 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام عادی",
"Item2": "لبنان"
},
{
"Item1": "تصویر پرچم",
"Item2": "Flag of Lebanon.svg"
},
{
"Item1": "تصویر نشان ملی",
"Item2": "Coat_of_arms_of_Lebanon.svg"
},
{
"Item1": "سرود ملی",
"Item2": "[[کلنا للوطن]]"
},
{
"Item1": "نقشه",
"Item2": "LocationLebanon.png"
},
{
"Item1": "پایتخت",
"Item2": "[[بیروت]]"
},
{
"Item1": "latm",
"Item2": "20"
},
{
"Item1": "longm",
"Item2": "40"
},
{
"Item1": "بزرگترین شهر",
"Item2": "[[بیروت]]"
},
{
"Item1": "زبان رسمی",
"Item2": "[[عربی]]"
},
{
"Item1": ",فرانسوی\nنوع حکومت",
"Item2": "[[جمهوری]]"
},
{
"Item1": "نوع حاکمان",
"Item2": "• [[رئیس دولت لبنان]]• [[صدر اعظم لبنان]]• [[رئیس شورا لبنان]]"
},
{
"Item1": "نام حاکمان",
"Item2": "[[میشل عون]][[سعد حریری]][[نبیه بری]]"
},
{
"Item1": "نحوه تشکیل",
"Item2": "استقلال"
},
{
"Item1": "موارد منجر به تشکیل",
"Item2": "از [[جمهوری فرانک]]"
},
{
"Item1": "تاریخ تشکیل",
"Item2": "<small>[[لبنان بزرگ]] ۱ سپتامبر ۱۹۲۰[[قانون اساسی]] ۲۳ مه ۱۹۲۶اعلام استقلال ۲۲ نوامبر ۱۹۴۵استقلال و الحاق به [[سازمان ملل]] ۲۴ اکتبر ۱۹۴۵خروج نیروهای نظامی فرانسه ۳۱ دسامبر ۱۹۴۶</small>"
},
{
"Item1": "مساحت",
"Item2": "۱۰،۴۵۲"
},
{
"Item1": "رتبه مساحت",
"Item2": "۱۶۶ام"
},
{
"Item1": "درصد آبها",
"Item2": "۱،۶"
},
{
"Item1": "سال تخمین جمعیت",
"Item2": "[[۲۰۱۶]]"
},
{
"Item1": "جمعیت",
"Item2": "۶،۰۰۶،۶۶۸"
},
{
"Item1": "رتبه جمعیت",
"Item2": "۱۱۲ام"
},
{
"Item1": "تراکم جمعیت",
"Item2": "۴۰۱"
},
{
"Item1": "رتبه تراکم جمعیت",
"Item2": "۲۵ام"
},
{
"Item1": "واحد پول",
"Item2": "[[لیره لبنان]]"
},
{
"Item1": "کد واحد پول",
"Item2": "LBP"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی",
"Item2": "EET"
},
{
"Item1": "منطقه زمانی تابستانی",
"Item2": "DST"
},
{
"Item1": "دامنه اینترنتی",
"Item2": ".lb"
},
{
"Item1": "پیش‌شماره تلفنی",
"Item2": "۹۶۱"
}
],
"Title": "کشور"
} | لبنان با نام رسمی جمهوری لبنان کشوری در غرب آسیاست. لبنان در شمال با سوریه و در جنوب با فلسطین مرز مشترک دارد. موقعیت جغرافیایی لبنان در نقطه طلاقی مدیترانه و جهان عرب منجر به شکل‌گیری تاریخی غنی و تنوع دینی، نژادی و فرهنگی شده‌است. لبنان را عروس خاورمیانه گویند.
نخستین نشانه‌های تمدن در لبنان مربوط به ۷۰۰۰ سال پیش است، این کشور خاستگاه فینیقی‌ها (۱۵۵۰–۵۳۹ ق. م) و پادشاهی آنهاست. در سال ۶۴ ق.م لبنان زیر سلطه امپراتوری روم قرار گرفت و به یکی از مراکز عمده مسیحیت تبدیل شد. سنت رهبانی رایج در منطقه جبل لبنان به بنیان‌گذاری کلیسای مارونی انجامید. در دوران اسلامی و پس از فتح این سرزمین به دست اعراب مسلمان، مارونی‌ها دین و هویت فرهنگی خود را حفظ کردند. سپس و با پایه‌گذاری مذهب دروزی این مذهب در سراسر کشور رایج شد ولی در دوران جنگهای صلیبی مارونی‌ها در ارتباط با کلیسای کاتولیک و امپراتوری روم هویت خود را بازسازی کردند.
بین سالهای ۱۵۱۶ تا ۱۹۱۸ این منطقه زیر سلطه امپراتوری عثمانی قرار گرفت. با فروپاشی امپراتوری عثمانی بعد از جنگ جهانی اول، فرانسه این منطقه را به ۵ جزء کوچکتر تقسیم کرد که یکی از این اجزا لبنان بود، نظامی که تا سال ۱۹۴۳ و اعلام استقلال لبنان برقرار بود. لبنان هم‌اکنون دارای یک نظام تقسیم قدرت خاص بر اساس جوامع دینی است.
بشاره الخوری (نخستین رئیس‌جمهور لبنان)، ریاض الصلح (نخستین نخست‌وزیر)، مجید ارسلان (نخستین وزیر دفاع) بنیان‌گذاران جمهوری لبنان و قهرمانان ملی این کشورند که نهضت استقلال لبنان را تا خروج آخرین نیروهای نظامی خارجی در ۳۱ دسامبر ۱۹۴۶ رهبری کردند.
لبنان تا پیش از جنگ داخلی در سال ۱۹۷۵ کشوری نسبتا آرام و مرفه بود که اقتصادی بر پایه توریسم، کشاورزی، تجارت، خدمات مالی و بانکداری داشت. بیروت پایتخت این کشور است که مشهور به پاریس خاورمیانه یا منشا جذب گردشگران خارجی بود. در سالهای پس از جنگ نیز تلاش‌های گسترده‌ای برای بازسازی زیرساخت‌ها و اقتصاد لبنان انجام شده‌است.
نام
نام لبنان از ریشه واژه سامی لبن معنای سفید است، که احتمالا اشاره به کوه‌های برفگیر لبنان دارد. نخستین اشاره به این نام به هزاره سوم پیش از میلاد و در متون مختلف یافت شده در ابلا برمی‌گردد، سپس در کتاب مقدس عبری و همین‌طور در افسانه گیل گمش به لبنان اشاره شده‌است.
تاریخ
تاریخ لبنان به ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد بازمی‌گردد. نخستین ساکنان شناخته شده لبنان، کنعانی‌ها، مردمی از نژاد سامی بوده‌اند که به احتمال زیاد با یونانیان دادوستد داشته‌اند، و یونانیان آنان را فنیقی می‌نامیده‌اند. فنیقی‌ها قومی دریانورد و بازرگان بودند و قلمرو آنان شامل دولت-شهرهایی مستقل در شرق مدیترانه و مهاجرنشین‌هایی در کرانه‌های مدیترانه بود.
کوروش بزرگ، فنیقیه را گشود، و به مدت دو سده، هخامنشیان فرمانروای این منطقه بوده‌اند. پس از آن، اسکندر مقدونی، شهر صور (پایتخت فنیقیه) را فتح نمود.
دولت‌ها و امپراتوری‌های گوناگونی بر لبنان فرمان رانده‌اند، از جمله شاهنشاهان هخامنشی و ساسانی، یونانیان، امپراتوران روم و بیزانس، خلفای مسلمان، صلیبیان و امپراتوری عثمانی. لبنان برای ۴۰۰ سال در قلمرو عثمانی بود (در منطقه‌ای که سوریه بزرگ نامیده می‌شد). سال ۱۹۱۶، این مناطق به قسمتی از حاکمیت فرانسه درآمد (در طول جنگ اول جهانی). پس از جنگ جهانی اول سوریه و لبنان کنونی تحت حاکمیت فرانسه قرار گرفت.
جنگ داخلی
در ۱۹۷۵ در پی مبارزات و قدرت‌نمایی فلسطینیهای مهاجر و فشار اسرائیل بر کشورهای میزبان برای اخراج آنان؛ میان احزاب مسیحی مارونی لبنان و گروه‌های سنی چپ سوسیالیست و متحدشان مبارزان فلسطینی اختلاف و درگیری و جنگ داخلی روی داد، در ادامه وساطت شیعیان و دخالت نظامی سوریه بنفع مسیحیان باعث پایان موقت جنگ داخلی دو ساله شد. سال ۱۹۷۸ حمله اسرائیل به جنوب لبنان تا رودخانه لیطانی در تقابل با فلسطینیهای مبارز درون لبنان؛ در سال ۱۹۸۲ حمله اسرائیل به بیروت اشغال لبنان و جنگ اسرائیل با سوریه در خاک لبنان و ایجاد منطقه حایل و ارتش جنوب لبنان شد که فلسطینیها و سوریه و شیعیان در مقابل اسرائیل و مسیحیان و تسنن و آمریکا فرانسه؛ جنگ بین دو گروه شیعه حزب‌الله اسلامگرا و امل سکولار در جنوب لبنان و تاثیر ایران نیز در اواخر دهه هشتاد اتفاق افتاد؛ بدین ترتیب جنگ داخلی لبنان طولانی و وسیع شد. شروع درگیریها در ماه آوریل ۱۹۷۵ بود که مردان مسلح فلسطینی به روی کلیسایی در شرق بیروت آتش گشودند تا پیر جمیل موسس حزب فالانژ مسیحی لبنان را ترور کنند. البته او جان سالم به در برد ولی این سوءقصد باعث مجموعهای از اقدامات متقابل شد که در نهایت به جنگ داخلی ۱۵ ساله در لبنان منجر شد که تا سال ۱۹۹۰ ادامه داشت.
جغرافیا
لبنان سرزمینی بلند و کوهستانی است که در کرانه شرقی دریای مدیترانه قرار دارد. کرانه‌های لبنان ۲۵۵ کیلومتر درازا دارد. رودخانه‌های مهم لبنان عبارت‌اند از: عاصی و لیطانی در دره سهل‌البقاع، و کلب. رشته‌کوه‌های لبنان عبارت‌اند از: رشته‌کوه‌های لبنان شرقی و رشته‌کوه‌های لبنان غربی که میان این دو رشته کوه، دره سهل‌البقاع قرار گرفته‌است.
لبنان به عنوان یک کشور خاورمیانه‌ای از غرب با دریای مدیترانه حدود ۲۲۵ کیلومتر مرز ساحلی دارد. لبنان از شمال و شرق با سوریه و از جنوب با اسرائیل هم‌مرز است. مرز لبنان با سوریه ۳۷۵ کیلومتر است در حالیکه مرز لبنان با اسرائیل تنها ۷۹ کیلومتر است. قسمتی از مرز جنوبی لبنان که همچنان تحت اشغال اسرائیل است مزارع شبعا نام دارد.
لبنان یکی از کوچک‌ترین کشورهای دنیاست که مساحتی حدود ۱۰۴۵۲ کیلومتر مربع (۴۰۳۵ مایل مربع) دارد و از لحاظ بزرگی، رده ۱۶۲ را در بین کشورهای جهان داراست. بسیاری از مناطق لبنان کوهستانی است به جز مناطق ساحلی کم عرض و دره بقاع که بخش مهمی از صنعت کشاورزی لبنان در آن متمرکز شده‌است.
اقلیم
سرزمین لبنان آب‌وهوای مدیترانه‌ای دارد. هوای سواحل در زمستانها سرد و بارانی و در تابستان‌ها گرم و شرجی است. در نواحی بلندتر به ویژه کوهستان‌ها، زمستانها با بارش برف همراه است و دمای هوا به زیر صفر می‌رسد. بخشهای دیگر این کشور، تابستانهای گرم و خشک دارد.
در مناطق ساحلی لبنان، زمستانها کلا سرد و بارانی است و تابستان‌ها گرم و مرطوب است. در مناطق مرتفع‌تر در طول زمستان دما به زیر صفر درجه سلسیوس می‌رسد. تابستان‌ها از سوی دیگر گرم و خشک هستند. بیشتر مناطق لبنان سالانه شاهد باران‌های بسیاری است، ولی در مناطق خاصی در شمال شرق لبنان به علت وجود قله‌های مرتفع کوه‌های غرب که مسیر ابرهای باران‌زای پدید آمده از مدیترانه را سد میکنند، باران زیادی نمی‌بارد.
لبنان دارای جنگلهای وسیع درختان سدر است. سدر به نماد ملی لبنان نیز تبدیل شده‌است.
تقسیمات کشوری لبنان
left
از آنجا که مردم لبنان در ۶۰ سال گذشته به شهرنشینی روی آورده‌اند، بیشتر جمعیت این کشور در شهرها یه ویژه در پایتخت آن بیروت و اطراف آن سکنی گزیده‌اند. بیش از نیمی از لبنانی‌ها در بیروت زندگی میکنند.
لبنان شامل ۶ استان و ۲۵ ناحیه است. نواحی خود به چندین منطقه تقسیم می‌شوند که این نواحی نیز شامل چندین شهر و روستا می‌باشند. استانهای لبنان شامل استان بیروت (که تنها محدود به شهر بیروت می‌گردد)، استان بقاع (که شامل نواحی هرمل، بعلبک، زهله، بقاع غربی و رایشه می‌گردد)، استان نبطیه (جبل عامل) که شامل نبطیه، حصبیه، مرجعیون و نبت جبیل می‌گردد، استان شمالی (الشمال) شامل ۷ ناحیه عکار، طرابلس، زغرتا، بشری، البترون، الکوره و المینیه دانیه می‌گردد، استان جنوبی (الجنوب) شامل صیدا، صور و جزین و استان جبل لبنان (جبل البنانیه) شامل جمیل، کسروان، المتن، بعبدا، عالیه، و الشموف می‌باشد.
لبنان از شش استان (به عربی: المحافظه) تشکیل شده‌است.
استان بیروت
استان جبل لبنان
استان شمالی لبنان
استان بقاع
استان نبطیه
استان جنوبی لبنان
مردم
۶۰ درصد از جمعیت لبنان مسلمان (شیعه، سنی، دروزی و علوی) و ۴۰ درصد مسیحی هستند (غالبا مارونی، ارتدوکس یونانی، کاتولیک یونانی، کلیسای آشوری و ارضی) می‌باشند. لبنان دارای جمعیت کوچکی از کردها نیز می‌باشد که از مناطق شمالی سوریه و جنوب شرق ترکیه مهاجرت نموده‌اند و بین ۷۵ تا ۱۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شوند که در مناطق سنی نشین زندگی میکنند. کردها طی سالهای اخیر توانسته‌اند شهروندی دولت لبنان را کسب نمایند. شیعیان (به تنهایی) بزرگترین فرقه در لبنان می‌باشند.
حدود ۱۶ میلیون نفر با نسب و اصالت لبنانی در سراسر دنیا زندگی میکنند. برزیل دارای بزرگترین جوامع لبنانی است. آرژانتین، استرالیا، کانادا، کلمبیا، فرانسه، انگلیس، مکزیک، ونزوئلا و آمریکا دارای جوامع لبنانی بزرگی هستند. حدود ۴۰۰ هزار نفر آواره فلسطینی نیز از سال ۱۹۴۸ در لبنان زندگی میکنند.
گروه‌های نژادی و قومی لبنان:
عربها ۶۰٪، آسوریان و سریانیها ۳۶٪ و ارمنی‌ها ۴٪، کردها و یهودیان ۱٪ جمعیت را تشکیل می‌دهند.
میانگین سنی مردم لبنان ۲۴٫۶ سال است.
زبان
زبان رسمی لبنان عربی است، اما هر یک از اقلیتهای نژادی به زبان خود سخن می‌گویند. زبان فرانسه نیز کاربرد دارد.
لهجه لبنانی از شاخه عربی شامی است، در کاربرد و تلفظ کلمات با دیگر شاخه‌های زبان عربی تفاوت دارد اما به عربی سوری، فلسطینی و مصری نزدیک است. در تلفظ واج «ج»، «ژ» خوانده می‌شود. به جای «ق»، حرف «ی» و به جای «ث» نیز «ت» تلفظ می‌شود. برای مثال کلمه کثیر به معنای زیاد، کتیر.
قلب به معنای دل، ئلب و جدید به معنای تازه، ژدید ادا می‌گردند.
اقتصاد
دین
برآوردی که مردم لبنان را از نظر دین بررسی می‌کند بطور تقریبی بصورت ۴-۳-۳ این گونه است:
۵۹٫۷٪ مسلمان
۲۷٪ مسلمان اهل سنت و ۳۲٫۷٪ مسلمان شیعه لبنان
۳۹٪ مسیحی
۲۱٪ مارونی/ ۸٪ ارتودکس یونانی/۵٪ دروزی/۵٪ کاتولیک یونانی
۱٫۳٪ پیروان ادیان دیگر
موسسه بینالمللی پژوهشی CIRI آمریکا در یک پژوهش نشان داد که لبنان در صدر کشورهای است که محدودیت‌هایی را بر آزادی شهروندان در زمینه دینی، اعمال نمی‌کنند.
فرهنگ و هنر
امروزه فرهنگ و هنر این ملت در آثار موسیقی آن ظاهر شده‌است که بر دیگر ملل عرب نیز تاثیر گذاشته‌است. خوانندگان مطرح جهان عرب اغلب از لبنان می‌باشند: الیسا، نوال الزغبی، هیفا وهبی، نانسی عجرم، فیروز، راغب علامه.
لبنان برای هزاران سال محل عبور تمدنهای مختلف بوده‌است. پس جای تعجب نیست که این کشور کوچک دارای فرهنگی فوق‌العاده غنی و زنده باشد. وجود گونه‌های بسیار قومی و مذهبی به رسوم پربار موسیقی، آشپزی و جشنهای لبنان کمک بسیاری کرده‌است. مخصوصا در بیروت دارای هنر غنی است و نمایش‌ها و نمایشگاه‌ها و شوهای مد و کنسرتهای زیادی در طول سال در نگارخانه‌ها، موزه‌ها، تئاترها و اماکن عمومی برگزار می‌شود.
جوان امروز لبنانی اگرچه ظاهری مدرن دارد؛ اما به لبنان متحد همچنان وفادار است. فرهنگ جاری در لبنان تبلوری از فرهنگ چند هزار ساله فینیقی‌ها، یونانیها، آشوری‌ها، ایرانی‌ها، رومیها، اعراب و ترکهای عثمانی می‌باشد و طی چند دهه اخیر فرهنگ فرانسوی نیز به این مجموعه اضافه گردیده‌است.
جامعه لبنان مدرن، تحصیلکرده و شاید قابل مقایسه با جوامع اروپایی مدیترانه است. اکثر لبنانی‌ها دو زبانه هستند و عربی و فرانسه صحبت میکنند. به همین دلیل لبنان عضو سازمان بینالمللی کشورهای فرانسوی زبان است. با این حال زبان انگلیسی مخصوصا بین دانشجویان لبنانی رایج شده‌است. این کشور نه تنها محل تلاقی مسیحیت با اسلام بلکه دروازه‌ای است که جهان عرب را به اروپا متصل می‌کند.
لبنان همچنین میزبان دانشگاه‌های معتبر مختلفی همچون دانشگاه لبنان، دانشگاه آمریکایی بیروت، دانشگاه سنت جوزف و دانشگاه آمریکایی لبنان است.
فستیوالهای بینالمللی مختلفی در لبنان برگزار می‌شوند که هنرمندان پر آوازه جهان و مردم بسیار از لبنان و کشورهای دیگر را به سوی خود جذب میکنند. مهمترین آنها فستیوالهای تابستانی در بعلبک، بیت الدین و بیبلوس است.
سیاست
سیستم سیاسی در لبنان پارلمانی است. نظام پارلمانی در لبنان متاثر از وضعیت فرقه‌ای، اجتماعی و مذهبی خاص این کشور می‌باشد. مسیحیان و مسلمان سنی و مسلمان شیعه. این سیستم به گونه‌ای طراحی شده‌است که تمامی اقوام و مذاهب در آن سهمی از قدرت سیاسی داشته باشند. برطبق این توافق، رئیس‌جمهور از میان مسیحیان مارونی، نخست‌وزیر از میان مسلمانان سنی مذهب، رئیس پارلمان از بین شیعیان و معاون نخست‌وزیر از بین مسیحیان ارتدوکس انتخاب می‌شود. پارلمان لبنان دارای ۱۲۸ کرسی است که به‌طور مساوی بین مسیحیان و مسلمانان تقسیم شده‌است. این توافق حاصل قرارداد طائف (۱۹۹۰) می‌باشد که به جنگهای داخلی ۱۵ ساله در لبنان پایان داد. تا قبل از این توافق سهم مسیحیان در قدرت سیاسی بیشتر از مسلمانان بود و تقسیم‌بندی بصورت ۵ - ۳ - ۲ بترتیب مسیحی-سنی-شیعه انجام می‌گردید.
انتخابات پارلمانی هر چهار سال یک بار برگزار می‌شود و فرد معرفی شده از جانب حزب یا ائتلاف پیروز با احتساب شرط تسنن نخست‌وزیر خواهد شد. رئیس‌جمهور لبنان نیز فرد مسیحی برای یک دوره ۶ ساله توسط پارلمان برگزیده می‌شود، رئیس‌جمهور فرمانده نیروهای مسلح نظامی و امنیتی است. اما این مسئله با تمدید یک دوره ۳ ساله ریاست جمهوری الیاس هراوی (۱۹۹۵) و امیل لحود (۲۰۰۴)، رعایت نگردید.
تقسیم قضایی لبنان تابع قوانین ناپلئونی (نظام قضایی فرانسه) می‌باشد، اما هر کدام از مذاهب مختلف دادگاه‌های خاص خود را در مورد قوانین مربوط به ازدواج، طلاق و… دارا می‌باشند.
احزاب سیاسی مهم لبنان از این قرارند:
تسنن: گروه المستقبل به رهبری سعد حریری. حزب سوسیالیست ترقی‌خواه به رهبری ولید جنبلاط (نماینده دروزی‌ها).
مسیحیان: جنبش میهنی آزاد به رهبری ژنرال سابق میشل عون (هواداران وی بیشتر در بین مسیحیان شمال و منطقه متن قرار دارند و از حمایت سلیمان فرنجیه و شیل مور دو سیاستمدار برجسته مسیحی برخوردار است).
شیعیان: جنبش مقاومت اسلامی حزب‌الله در سال ۱۹۸۲ تشکیل گردید و عمدتا شامل شیعیان مذهبی جنوب لبنان می‌شود. سیدحسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله شده‌است. مناطق نفوذ و حضور هواداران حزب‌الله بیشتر در مناطق جنوب لبنان و بقاع (مشرق لبنان) و عالیه (در استان جبل لبنان) می‌باشد. جنبش امل که سکولار است به دبیرکلی نبیه بری که سال‌هاست ریاست مجلس لبنان را در اختیار دارد. جنبش امل نیز بخشی از بدنه شیعیان لبنان را نمایندگی می‌کند. جنبش امل در ارتباط و نزدیکی کاملی با حزب‌الله می‌باشد.
جاذبه‌های گردشگری
مناطق ساحلی لبنان در مجاورت دریای مدیترانه واقع شده‌اند.
فهرست شهرهای لبنان
آموزش در لبنان | [
"سرود ملی لبنان",
"بیروت",
"زبان عربی",
"جمهوری پارلمانی",
"ریاست جمهوری",
"نخست‌وزیر",
"رئیس مجلس",
"میشل عون",
"سعد حریری",
"نبیه بری",
"فرانسه",
"لبنان بزرگ",
"قانون اساسی لبنان",
"سازمان ملل متحد",
"۲۰۱۶ (میلادی)",
"لیره لبنان",
"سوریه",
"فلسطین",
"مدیترانه",
"جهان عرب",
"تاریخ لبنان",
"عروس",
"فینیقی‌ها",
"امپراتوری روم",
"مسیحیت",
"کلیسای مارونی",
"دروزی",
"امپراتوری عثمانی",
"جنگ جهانی اول",
"قیمومت فرانسه بر سوریه و لبنان",
"بشاره الخوری",
"ریاض الصلح",
"مجید ارسلان",
"سامی",
"سفید",
"ابلا",
"کتاب مقدس عبری",
"گیل گمش",
"فنیقی",
"مهاجرنشین",
"کوروش بزرگ",
"فنیقیه",
"صور",
"هخامنشی",
"ساسانی",
"یونانیان",
"روم",
"بیزانس",
"خلفای مسلمان",
"صلیبیان",
"مسیحی مارونی",
"سنی چپ سوسیالیست",
"فلسطینی",
"حزب‌الله",
"امل",
"۱۹۷۵",
"پیر جمیل",
"حزب فالانژ مسیحی لبنان",
"ترور",
"۱۹۹۰",
"عاصی",
"لیطانی",
"سهل‌البقاع",
"کلب",
"مزارع شبعا",
"دره بقاع",
"سلسیوس",
"سدر",
"استان بیروت",
"استان جبل لبنان",
"استان شمالی لبنان",
"استان بقاع",
"استان نبطیه",
"استان جنوبی لبنان",
"عربها",
"آسوریان",
"سریانی",
"مردم ارمنی",
"کردها",
"یهودی",
"میانگین سنی",
"زبان فرانسه",
"عربی لبنانی",
"سنی",
"شیعیان لبنان",
"یهودیت",
"ارتودوکس یونانی",
"کاتولیک یونانی",
"مسلمان",
"مسیحی",
"اهل سنت",
"مارونی",
"ارتودکس یونانی",
"الیسا (خواننده)",
"نوال الزغبی",
"هیفا وهبی",
"نانسی عجرم",
"فیروز",
"راغب علامه",
"دانشگاه لبنان",
"دانشگاه آمریکایی بیروت",
"دانشگاه سنت جوزف",
"دانشگاه آمریکایی لبنان",
"ولید جنبلاط",
"دریای مدیترانه",
"فهرست شهرهای لبنان",
"آموزش در لبنان",
"علی حق‌شناس",
"ساختار سیاسی اجتماعی لبنان",
"ژان-پیر تیوله",
"نمای کلی لبنان"
] | [
"لبنان",
"آسیای غربی",
"اتحادیه عرب",
"ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۴۳ (میلادی)",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۴۳ (میلادی) در آسیا",
"بنیان‌گذاری‌های ۱۹۴۳ (میلادی) در لبنان",
"جمهوری‌ها",
"خاور نزدیک جنوبی",
"شام (سرزمین)",
"کشورها و سرزمین‌های عربی‌زبان",
"کشورها و سرزمین‌های فرانسوی‌زبان",
"کشورهای آسیای غربی",
"کشورهای آسیایی",
"کشورهای خاور نزدیک",
"کشورهای خاورمیانه",
"کشورهای ساحلی مدیترانه",
"کشورهای عضو اتحادیه عرب",
"کشورهای عضو سازمان ملل متحد",
"کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی",
"کشورهای عضو فرانسه‌زبانی",
"مدیترانه شرقی",
"هلال حاصلخیز"
] |
2,690 | اروپا | 0 | 4,055 | 0 | [
"قاره اروپا",
"اروپای پیر",
"اروپا پیر",
"اروپا ی پیر",
"اروپاي پير",
"اروپا پير",
"اروپا ي پير"
] | false | 3,842 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | قاره اروپا ، در نیمکره شمالی زمین قرار دارد و پس از قاره اقیانوسیه، دومین قاره کوچک جهان است. قاره اروپا با قاره آسیا در یک پهنه خشکی قرار گرفته‌اند و با یکدیگر خشکی بزرگ اوراسیا را تشکیل می‌دهند. مرز طبیعی میان اروپا و آسیا را کوه‌های اورال تشکیل می‌دهند.مساحت اروپا حدود ۱۰ میلیون کیلومتر مربع است و بیش از ۷۳۰ میلیون نفر جمعیت دارد که یازده درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. با وجود مساحت نسبتا کم خود، اروپا پس از آسیا دومین قاره جهان از نظر تراکم جمعیت است.
اروپا در اصل شبه جزیره‌ای در شمال غرب اوراسیا و در شمال قاره آفریقا است. اروپا که به دلیل قرار گرفتن در منطقه معتدل شمالی به قاره سبز معروف است بین آبهای دریای خزر و دریای سیاه در جنوب شرقی، مدیترانه در جنوب، اقیانوس اطلس در غرب و دریای آدریاتیک در شمال قرار دارد.
اروپا همچنین جزایر بسیاری دارد که از جزایر بزرگ آن می‌توان به جزایر بریتانیا و ایسلند اشاره کرد.
شماری از شهرهای مهم و تاریخی جهان ازجمله لندن، رم، مسکو، آتن، پاریس، و برلین در اروپا قرار گرفته‌اند.
یک‌سوم از زمینهای این قاره قابل کشاورزی است که این درصدی بسیار بالاتر از دیگر قاره‌های جهان است. آب‌وهوای آن نیز در کل معتدل است و انسان از ده‌ها هزار سال پیش از قاره اروپا سکونت یافته‌است. وجود جریان آب گرم موسوم به گلف استریم که از اقیانوس به آبهای غربی اروپا جریان دارد باعث معتدل شدن آب‌وهوای آن شده‌است. بیشتر مردم قاره اروپا سفیدپوست هستند و درصد بالای آنها به زبانهای هندواروپایی سخن می‌گویند.
پهنه اروپا به‌طور کل کم‌ارتفاع است اما کوهستان‌های آلپ، پیرنه، کارپات و بالکان از این قاعده مستثنا است. رودهای اصلی اروپا عبارتند از ولگا، دانوب، راین، رون، و البه. بزرگترین رود اروپا ولگا است. این رودها در جابه‌جایی مردم و کالا کمک زیادی به اهالی این قاره می‌کند.
از دیدگاه سیاسی قاره اروپا را به‌طور معمول به اروپای غربی و اروپای شرقی تقسیم میکنند. بیشتر کشورهای اروپای شرقی ازجمله روسیه، در دوره‌ای در زمره کشورهای بلوک شرق به‌شمار می‌آمدند و بخشی از آنها نیز در میان کشورهای اتحاد شوروی بودند. خاک روسیه که بزرگترین کشور جهان است در هر دو قاره آسیا و اروپا گسترده شده‌است. با وجودی که بیشتر خاک روسیه در قسمت آسیایی آن قرار دارد، بیشتر جمعیت این کشور در بخش اروپایی که در غرب کوه‌های آرال است زندگی میکنند.
واژه
واژه اروپا را برگرفته از واژه سامی به‌معنی غروب دانسته‌اند که از ریشه اکدی erebu وارد زبانهای اروپایی شده‌است.
منشا نام اروپا به نخستین دوره‌های تاریخی مربوط می‌شود در زبان سامی جهت طلوع آفتاب را آچو (Acu) یا آسو(Asu) و سمتی را که خورشید غروب می‌کرد ارب(Erb) یا اریب(Irib) می‌نامیدند. همین کلمات به محض آنکه از زبان فنیقها به زیان یونانیان نفوذ کرد به کلمه آسیا و اروپا تبدیل گردید. به این ترتیب که کلمه اولی به سرزمین‌های مشرق دریای اژه و واژه اروپا به ممالک مغرب دریای اژه اطلاق می‌گردد.
جغرافیا
توپوگرافیک قاره اروپا.
بعد از قاره اقیانوسیه قاره اروپا با ۱۰ میلیون کیلومتر مربع کوچک‌ترین قاره زمین است. اروپا از شمال به اقیانوس منجمد شمالی و از جنوب به دریای مدیرانه و دریای سیاه و از طرف غرب به اقیانوس اطلس محدود شده‌است و مشخص کردن سمت شرقی به قاره آسیا متصل است.
قاره اروپا در میان مدارهای ۳۵ تا ۷۵ جغرافیایی قرار گرفته‌است.
در مناطق شمالی اروپا کوه‌ها از نظر زمین‌شناسی فرسوده و قدیمی‌اند، ارتفاع آنها کم است و دارای قله‌های گنبدی شکل‌اند. در این مناطق، جلگه‌های پهناور و دریاچه‌های بسیاری وجود دارد. به این منطقه ار اروپا که فرسایش، طی یک دوره بسیار طولانی، بلندی‌های آن را صاف کرده و ناهمواری‌های ملایم در آن به وجود آورده‌است، اروپای پیر می‌گویند.
آب فراوان موجب پیدایش جنگلهای سرسبز و رواج کشاورزی و دامداری در این قاره شده‌است. از این رو، این سرزمین پرآب و سرسبز از گذشته‌های دور، محل زندگی انسان و بسیاری از جانوران بوده‌است و به همین علت به این قاره، قاره سبز گفته می‌شود.
تعریف سیاسی اروپا
تاریخ اروپا
یونانیان
یونان باستان از صدها دولت - شهر مستقل تشکیل می‌شد. از سده هشتم پیش از میلاد، یونانیها ساخت شهرهای جدید در سراسر مدیترانه را آغاز کردند. این مستعمره‌های یونانی با شاهنشاهی نیرومند ایران در تماس بودند. در نتیجه تشنج بین یونان و ایران افزایش یافته و در سال ۵۰۰ (پیش از میلاد)، جنگی بین آنها درگرفت. در سال ۴۷۹ (پیش از میلاد) ارتش متحد دولت - شهرهای یونان، از ارتش قدرتمند ایران شکست خورد.
آکروپولیس
باقیماندههای آکروپولیس، آتن امروزی را در بر میگیرد. آتن ثروتمندترین و بزرگترین ناحیه شهری یونان بود. شهروندان این شهر از یک دموکراسی ابتدایی (دولت مردمی) برخوردار بودند.
تا پیش از قرن پنجم قبل از میلاد، ناحیه شهری اسپارت بیشتر نواحی جنوب یونان را تحت کنترل داشت. این ناحیه را منطقه «پلویونی» می‌نامند. زندگی اسپارتی‌ها در جنگ می‌گذشت. همه شهروندان مذکر و بالغ، اعضاء تمام وقت ارتش محسوب می‌شدند. زن‌ها آموزش‌های فیزیکی می‌دیدند تا بتوانند فرزندانی قوی و نیرومند به دنیا بیاورند. هنگامی که شهروندان اسپارتی مشغول پرداختن به امور جنگی بودند، بردگان روی زمین‌ها کشاورزی می‌کردند.
اولین مسابقات المپیک، در شهر المپیا، در جنوب یونان برگزار شد.
رومیان
امپراتوری روم در اوج اقتدار
حکومت اولین امپراتور روم، آگوستوس در سال ۲۷ (پیش از میلاد) آغاز شد. این حکومت شاهد آغاز پکس رومانا، یا دوران ثبات سیاسی و شکوه و جلال فراوان که حدود ۲۰۰ سال ادامه داشت، بود. در طول این دوره، امپراتور روم به مدیترانه و بخش اعظم اروپای غربی حکومت می‌کرد. امپراتوری به شکل کاملی سازماندهی شده بود و به خوبی اداره و کنترل می‌شد. یک شبکه از راه‌ها، سرزمین‌های امپراتوری را به پایتخت، رم، متصل می‌کرد. لژیون آموزش دیده روم از تمام نقاط بحرانی در طول مرزهایش دفاع می‌کرد. شهروندان رومی از یک قانون مشترک، فرهنگ مشترک و زبان مشترک لاتینی، بهره‌مند بودند.
تا سال ۴۵۰ رومیان باستان، انگلستان را ترک کرده بودند و به جای آنها تعداد زیادی از مردم شمال اروپا در آنجا اقامت داشتند. اقوامی که در آنجا سکونت داشتند متعلق به چهار قبیله، آنگلها، یوتها، فرزینها و ساکسونها بودند. این ساکنان، «آنگلوساکسون» نامیده شدند. قبرهای منطقه ساتن هو با یادداشت‌های راهبانی مثل عالیجناب «بید»، اطلاعات مربوط به تاریخ آنها را بیان می‌کند. قرنها بعد، شاهان آنگلوساکسون مانند آلفردکبیر با مهاجمان وایکینگ جنگیدند.
در دنیای رومیها سایو بودن افراد (شهروند رومی)، اهمیت زیادی داشت. ابتدا، مقام شهروند فقط به افرادی که در درون شهرها زندگی می‌کردند، داده می‌شد. در سال ۸۹ (پیش از میلاد)، مقام شهروند به تمام ایتالیایی‌ها اعطا شد. تا پیش از ۲۱۲، مقام شهروند رومی به همه مردان آزادی که در محدوده امپراتوری روم زندگی می‌کردند، اعطا شد. مقام شهروندی به بردگان و زن‌ها داده نمی‌شد.
اروپای قرون وسطی
تا سده ۱۳ (میلادی)، قلعه‌های متعلق به شوالیه‌ها بیش از هرچیز دیگری در پهنه اروپا خودنمایی می‌کرد. شوالیه‌ها از زندگی مرفهی برخوردار بودند که با زندگی دهقانانی که روی زمینهای آنها کار می‌کردند، تفاوت زیادی داشت. شهرهایی در اطراف قلعه‌ها به وجود آمدند و توسعه یافتند. بازرگانان برای تجارت از راه‌های سخت گذر سفر می‌کردند. زائران سفرهایی طولانی را برای زیارت اماکن مقدس انجام می‌دادند. زندگی دشوار بود و جنگ، قحطی و طاعون همواره جان مردم را تهدید می‌کرد.
در اواخر قرن پانزدهم میلادی، آخرین بخش از قلمرو مسلمانان اسپانیایی گرانادا یا همان شهر قرناطه در اندلس، به حکمرانان مسیحی آن دیار، فردیناند فرمانروای آراگون و ایزابلا فرمانروای کاستیل، تسلیم شد. در همان سال، با حمایت مالی فردیناند و ایزابلا، کریستف کلمب از اقیانوس اطلس گذشت و به جزایر هند غربی (در نزدیکی سواحل آمریکا) رسید. در اروپای قرون وسطی، کاری که مردم انجام می‌دادند، غذایی که می‌خوردند، لباسی که می‌پوشیدند و محلی که در آن زندگی می‌کردند، همگی بستگی به جایگاه اجتماعی آنها داشت.
حدودا از تاریخ ۸۰۰ تا ۱۰۵۰ به مدت سه قرن، جنگجویان وایکینگ با کشتیهای دراز و براق خود، اروپا را به وحشت می‌انداختند. آنها از اسکاندیناوی برای جستجوی نقره، بردگان و زمین به دریا می‌رفتند. گروهی به بریتانیا و فرانسه حمله می‌کردند، در حالیکه دیگران روسیه و رودخانه‌های دوردست آسیا را مورد تاخت و تاز قرار می‌دادند. وایکینگ‌ها کاشفان دلیر و شجاعی بودند. آنها با شجاعت از میان امواج خروشان اقیانوس اطلس عبور کرده، ایسلند و گروئنلند را کشف کردند و حتی به شمال آمریکا نیز قدم گذاشتند.
دوره جنگهای صلیبی
تذهیبی متعلق به قرن ۱۵ام که پاپ اوربان دوم را در حال موعظه جمعیت برای بازپس‌گیری سرزمین‌های مقدس نشان می‌دهد.
در سال ۱۰۹۵ «پاپ اوربان دوم» همه مسیحیان اروپایی را مجبور کرد تا علیه ترکان مسلمان قیام کنند و شهر اورشلیم (بیت‌المقدس فعلی) واقع در فلسطین را بازپس گیرند. در همان سال، سپاه بزرگی مهیا و رهسپار نخستین جنگ صلیبی گردید. در سال ۱۰۹۶، بالغ بر ۱۵۰ هزار اروپایی به راستی تصمیم گرفتند که به صف اول جنگجویان صلیبی بپیوندند. جنگهای صلیبی یکی از پرشورترین وقایع قرون وسطی بوده‌است. در آن سال، بزرگترین سپاه‌هایی که اروپا تا آن زمان به چشم ندیده بود، به رهبری شوالیه‌های جوشن پوش، با بیرق‌های در اهتزازی که تقریبا نشان تمامی خانواده‌های اصیل اروپای غربی را بر خود داشت، سه هزار مایل راه را تا فلسطین پیمودند تا به نام کلیسای کاتولیک رومی، سرزمین مقدس را فتح کنند. آنها تمامی خطرها را به جان خریدند تا شهر مقدس اورشلیم (بیت المقدس) را فتح کنند.
تعداد زیادی از جنگجویان صلیبی در طول سفر خطرناک از اروپا تا خاورمیانه جان خود را از دست دادند. آنها که زنده ماندند در سال ۱۰۹۹ بیت‌المقدس را تسخیر کردند. در بین سالهای ۱۰۹۹ تا ۱۲۵۰، شش جنگ صلیبی دیگر رخ داد اما در هیچ‌یک از آنها صلیبیان موفقیتی به دست نیاورند.
مسلمانان اسپانیا را به تصرف خود درآوردند
اروپای فئودالی
از حدود سال ۸۰۰ تا ۱۳۰۰، بیشتر مناطق اروپای غربی توسط سیستم فئودالی سازماندهی شده بود. پادشاه، مالک تمام زمینی بود که به مناطقی به نام ملک اربابی تقسیم می‌شد و ارباب هر ملک، خراج‌گزار پادشاه محسوب می‌شد. او سوگند وفاداری یاد می‌کرد و متعهد می‌شد که برای حفاظت از اموال پادشاه، سربازانی (مردان جنگی) استخدام کند. رعیت‌ها در روستاها زندگی می‌کردند. آنها سهمی از محصولات خود را به املاک شاه (خراج‌گزار شاه) می‌دادند.
پاپ یکی از قدرتمندترین حاکمان اروپایی فئودالی محسوب می‌شد. او رئیس کلیسای کاتولیک رومی بود که مقدار زیادی زمین تحت مالکیت خود داشت. پاپ از همه پادشاهان انتظار داشت از او اطاعت کنند. اما هنگامی که قدرت پادشاهان و امپراتورها زیادتر شد، سعی کردند با کلیسا مبارزه کنند.
رنسانس
با نوشته شدن کمدی الهی توسط دانته آلیگیری، رنسانس آغاز می‌شود.
دانش و هنر پیشرفتهای عظیمی در ایتالیای سده ۱۵ (میلادی) و سده ۱۶ (میلادی) به وجود آورد. این احیای فرهنگی به رنسانس (یعنی «نوزایی») مشهور شده‌است. دانشمندان، شعرا و فیلسوفانی ظهور کردند که با الهام از میراث اصیل روم و یونان باستان، با دیدگاهی تازه‌تر به جهان می‌نگریستند. نقاش‌ها به مطالعه آناتومی (علم تشریح) پرداختند و اعضای بدن انسان را به شیوه‌ای واقع‌گرایانه نقاشی کردند. فرمانروایان ساختمان‌ها و آثار بزرگ هنری را سفارش دادند. این عقاید تازه به زودی در سراسر اروپا گسترش یافت.
مطلوب «انسان عصر رنسانس»، فرد درخشان و همه فن حریفی بود که در موضوعات فراوانی کارآزموده باشد. لئوناردو دا وینچی و میکل آنژ مشهورترین آنان هستند؛ دستاوردهای آنان احترام‌شان را در جامعه افزایش داد.
اروپا در سده‌های ۱۶ و ۱۷
مردم اروپا در طول سده ۱۶ (میلادی) و سده ۱۷ (میلادی)، عقاید سنتی را زیر سوال بردند. دانشمندانی همچون گالیله و اسحاق نیوتن روش‌های جدید را توسعه داده و بر مبنای مشاهدات و تجارب خود به کشفیات فراوانی دست یافتند. در بسیاری از شاخه‌های دانش از جمله فیزیک، کالبدشناسی، نجوم، و ریاضیات، پیشرفتهای بزرگی حاصل شد. نیکولاس کوپرنیک ستاره‌شناس لهستانی، کتاب «گردش افلاک آسمانی» را منتشر کرد. او در این کتاب، عقاید جدید خود را مبنی بر گردش سیارات به دور خورشید، بر خلاف نظریه گردش سیارات به دور زمین، مطرح کرد.
در سده ۱۷ (میلادی)، دانشمندان متوجه این مسئله شدند که سیارات به دور خورشید حرکت میکنند. مدل‌های مکانیکی منظومه شمسی برای نشان دادن این موضوع ساخته می‌شدند. این دستگاه‌های جهان‌نما به نام «ارری» مشهور شد زیرا اولین بار برای «ارل ارری» ساخته شد.
انقلاب فرانسه
لویی شانزدهم
در ۱۴ ژوئیه ۱۷۸۹، جماعتی از گرسنگان به زندان «باستیل» در پاریس، حمله کردند. فقرای پاریس که سان کولوت نامیده می‌شدند، از سیاستهای لویی شانزدهم، پادشاه فرانسه، به خشم آمده بودند. لویی که با بحران مالی شدیدی دست به گریبان بود، از مجلس طبقات عمومی در خواست کرد تا مالیات‌ها را افزایش دهد. این امر، موجب بروز انقلاب فرانسه شد و به مدت ۱۰ سال این کشور را دچار هرج و مرج کرد. در ۱۷۹۱، دو سال پس از انقلاب فرانسه، حکومت دستگاه جدیدی را برای اعدام در ملاء عام به خدمت گرفت. این دستگاه که گیوتین نامیده می‌شد، برای قطع سر انسان با سرعت و بدون درد، طراحی شده بود. این ابزار اما به زودی تبدیل به سمبل خوف‌ناک دوره ترور شد.
لویی شانزدهم در سال ۱۷۹۲ اعدام (با گیوتین) شد و سرانجام، در سال ۱۷۹۹، هنگامی که ژنرال ناپلئون بناپارت به قدرت رسید، انقلاب پایان پذیرفت.
نقشه اروپا در نقشه ساموئل دان
انقلاب صنعتی
با اختراع ماشین بخار انقلاب صنعتی آغاز شد.
تغییرات بزرگی که در سده ۱۸ (میلادی) در انگلستان رخ داد به نام انقلاب صنعتی شناخته می‌شود. اختراعات جدیدی مثل ماشین بخار، کالاها را سریعتر و ارزانتر از قبل تولید می‌کرد. در قرن نوزدهم، گسترش صنعت به بقیه اروپا و سرزمین آمریکا رسید. راه‌آهن سرعت مسافرت را زیاد کرد. مردم زیادی در کارخانه‌ها کار و در شهرها زندگی می‌کردند.
جنگ جهانی اول
250px
در ماه اوت ۱۹۱۴ جنگ عظیمی در اروپا بین آلمان، رهبر دول محور، و نیروهای متفقین به رهبری فرانسه و بریتانیا درگرفت. هیچ‌یک از دو طرف نتوانستند به پیروزی کامل دست یابند و جنگ تا چهار سال به طول انجامید. پیش از پیروزی متفقین در نوامبر ۱۹۱۸ حدود ۱۰ میلیون نفر کشته شدند. هنگامی که در ماه اوت ۱۹۱۴ جنگ اعلام شد، میلیون‌ها تن از مردم شادمان در خیابان‌های شهرهای مهم اروپا شروع به رقص و پایکوبی کردند. مردم تصمیم حاکمان خود برای رفتن به جنگ را مورد حمایت قرار دادند. مردان جوان داوطلب برای جنگیدن، هجوم می‌آورند. با این وجود، صحنه‌های وحشت‌انگیز جنگ جهانی اول، نگرش مردم به جنگ را تغییر داد؛ یک نسل کامل از مردان جوان به خاک و خون کشیده شدند.
جنگ جهانی اول، چهار امپراتوری را نابود کرد؛ امپراتوری آلمان تاج و تخت را از دست داد و جمهوری وایمار جایگزین آن شد. امپراتوری‌های شکست خورده امپراتوری اتریش - مجارستان و عثمانی از هم گسیختند و امپراتوری روسیه نیز به دست انقلابی‌های بلشویک افتاد.
جنگ جهانی دوم
سربازان آلمانی در نبرد استالینگراد
در قرن بیستم بین دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ بسیاری از کشورهای اروپایی از دموکراسی دست کشیدند. حزب نازی به رهبری آدولف هیتلر در آلمان به قدرت می‌رسد و فاشیست‌ها به رهبری موسولینی بر ایتالیا حکومت میکنند. ابتدا بریتانیا و فرانسه کوشیدند با این دیکتاتورهای جنگ‌طلب سازش کنند. اما عاقبت در سال ۱۹۳۹ در برابر تهاجم هیتلر ایستادند و اروپا به جنگ جهانی دوم کشیده شد.
در سپتامبر ۱۹۳۹، جنگ جهانی دوم در اروپا آغاز شد. آدولف هیتلر، می‌خواست تا رایش سوم به یک قدرت مطلقه در اروپا تبدیل شود. در آغاز تاکتیک حملات برق‌آسا موفقیت‌آمیز می‌نمود. اما پس از سال ۱۹۴۳، قوای متفقین، متشکل از نیروهای آمریکا، شوروی و انگلستان، بر آلمان برتری یافتند. سرانجام، آلمان در ماه مه ۱۹۴۵، نه روز پس از خودکشی هیتلر، تسلیم شد. بیش از بیست میلیون اروپایی در این جنگ کشته شدند.
اتحادیه اروپا
نمودار مشارکت کشورهای اروپایی در توافق‌نامه‌های مهم اروپایی. رنگ سبز: حوزه پولی
اتحادیه اروپا یک اتحادیه اقتصادی-سیاسی است که از ۲۸ کشور اروپایی تشکیل شده‌است. منشا اتحادیه اروپا به جامعه اقتصادی اروپا که در سال ۱۹۵۷ با توافقنامه رم بین ۶ کشور اروپایی شکل گرفت، بازمی‌گردد. از آن تاریخ با اضافه شدن اعضای جدید، اتحادیه اروپا بزرگتر شده‌است.
در سال ۱۹۹۳، توافق ماستریخت چارچوب قانونی کنونی اتحادیه را پایه‌گذاری کرد.
اتحادیه اروپا در سال ۱۹۹۹ واحد پول مشترکی به نام یورو را معرفی کرد که تاکنون در ۱۷ کشور جایگزین پول‌های ملی شده‌است.
اتحادیه اروپا با ۵۰۰ میلیون شهروند ۳۱٪ تولید ناخالص داخلی سال ۲۰۰۷ در جهان را تولید کرده‌است. (۱۵٫۸ تریلیون دلار)
جانوران
در اروپا جانورانی مانند خرس، گوزن، گربه وحشی، خرگوش، روباه، گرگ، سنجاب، گراز و پرندگانی مانند عقاب، کرکس، لک‌لک، شانه به سر، مرغ سقا و بسیاری دیگر زندگی میکنند.
مردم
مردم ساکن اروپا، از اقوام گوناگون هستند و به زبانهای مختلفی از جمله انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، هلندی، پرتغالی، یونانی، روسی، مجاری، فنلاندی و سوئدی حرف می‌زنند.
ادبیات
اروپایی‌ها مهمترین نویسندگان کتابهای کودکان و نوجوانان را تربیت کرده‌اند، نویسندگانی مانند هانس کریستین آندرسن دانمارکی، چارلز دیکنز و خواهران برونته انگلیسی، لئو تولستوی روسی، سیمون دو بووار، ویکتور هوگو فرانسوی، لیندگرن سوئدی و کستنر آلمانی.
صنعت
اغلب دانشمندان و مخترعان و نویسندگان جهان اروپایی بوده و هستند. مردم اروپا زیاد کار میکنند و به این وسیله توانسته‌اند فقر و گرسنگی را در قاره خود تا حد زیادی نابود کنند. از این رو، اروپایی‌ها از ثروتمندترین مردم جهان هستند. خودروهای مشهوری مانند پژو، رنو، بی‌ام و، ولوو، بنز و فولکس نخستین بار در کشورهای اروپایی ساخته شده‌اند و همچنین نخستین کسانی که در آسمان پرواز کردند، اروپایی بودند.
منابع و پانویس
Blanchard, Raoul, and Raymond E. Crist. 1935. A geography of Europe. New York: H. Holt and Co.
Gottmann, Jean. 1962. A geography of Europe. New York: Holt, Rinehart and Winston.
اروپا | [
"زبانهای اروپا",
"ساعت گرینویچ",
"گرینویچ+۵",
".eu",
"اتحادیه اروپا",
"فهرست کلان‌شهرهای اروپا بر پایه جمعیت",
"قاره",
"زمین",
"اقیانوسیه",
"آسیا",
"اوراسیا",
"رشته‌کوه اورال",
"مساحت",
"کیلومتر مربع",
"جمعیت",
"شبه جزیره",
"شمال غرب",
"شمال",
"آفریقا",
"منطقه معتدل شمالی",
"دریای خزر",
"دریای سیاه",
"جنوب شرقی",
"مدیترانه",
"جنوب",
"اقیانوس اطلس",
"غرب",
"دریای آدریاتیک",
"بریتانیا",
"ایسلند",
"لندن",
"رم",
"مسکو",
"آتن",
"پاریس",
"برلین",
"گلف استریم",
"سفیدپوست",
"زبانهای هندواروپایی",
"آلپ",
"پیرنه",
"کارپات",
"بالکان",
"ولگا",
"دانوب",
"راین (رود)",
"رون",
"البه (رود)",
"اروپای غربی",
"اروپای شرقی",
"روسیه",
"بلوک شرق",
"اتحاد شوروی",
"زبانهای سامی (آفریقایی-آسیایی)",
"غروب",
"اکدی",
"اقیانوس منجمد شمالی",
"کوه",
"یونان",
"دولت - شهر",
"سده",
"ایران",
"۵۰۰ (پیش از میلاد)",
"جنگ",
"۴۷۹ (پیش از میلاد)",
"دموکراسی",
"اسپارت",
"پلویونی",
"المپیک",
"المپیا",
"روم",
"آگوستوس",
"۲۷ (پیش از میلاد)",
"پکس رومانا",
"لژیون",
"زبان لاتین",
"۴۵۰ (میلادی)",
"انگلستان",
"آنگل",
"یوت",
"فرزین",
"زاکسن‌ها",
"آنگلوساکسون",
"ساتن هو",
"راهب",
"آلفردکبیر",
"وایکینگ",
"۸۹ (پیش از میلاد)",
"۲۱۲ (میلادی)",
"سده ۱۳ (میلادی)",
"شوالیه",
"کشاورز",
"قلعه",
"زائر",
"طاعون",
"گرانادا",
"قرناطه",
"اندلس",
"فردیناند دوم آراگون",
"ایزابلا",
"کاستیل",
"کریستف کلمب",
"هند غربی",
"آمریکا",
"۸۰۰ (میلادی)",
"۱۰۵۰ (میلادی)",
"اسکاندیناوی",
"فرانسه",
"گروئنلند",
"اوربان دوم",
"۱۰۹۵ (میلادی)",
"اورشلیم",
"بیت‌المقدس",
"فلسطین",
"۱۰۹۶ (میلادی)",
"کلیسای کاتولیک رومی",
"سرزمین مقدس",
"۱۰۹۹ (میلادی)",
"۱۲۵۰ (میلادی)",
"۱۳۰۰ (میلادی)",
"فئودالی",
"پاپ",
"کلیسا",
"دانته آلیگیری",
"سده ۱۵ (میلادی)",
"سده ۱۶ (میلادی)",
"یونان باستان",
"آناتومی",
"لئوناردو دا وینچی",
"میکل آنژ",
"سده ۱۷ (میلادی)",
"گالیله",
"اسحاق نیوتن",
"فیزیک",
"کالبدشناسی",
"نجوم",
"ریاضیات",
"نیکولاس کوپرنیک",
"گردش افلاک آسمانی",
"خورشید",
"منظومه شمسی",
"ارری",
"ارل ارری",
"۱۴ ژوئیه",
"۱۷۸۹ (میلادی)",
"قلعه باستیل",
"سان کولوت",
"لویی شانزدهم",
"مجلس طبقات عمومی",
"انقلاب فرانسه",
"۱۷۹۱ (میلادی)",
"اعدام",
"گیوتین",
"دوره ترور",
"۱۷۹۲ (میلادی)",
"۱۷۹۹ (میلادی)",
"ناپلئون بناپارت",
"سده ۱۸ (میلادی)",
"انقلاب صنعتی",
"ماشین بخار",
"سده ۱۹ (میلادی)",
"اوت",
"۱۹۱۴ (میلادی)",
"آلمان",
"دول محور",
"متفقین",
"نوامبر",
"۱۹۱۸ (میلادی)",
"جنگ جهانی اول",
"جمهوری وایمار",
"اتریش-مجارستان",
"عثمانی",
"امپراتوری روسیه",
"بلشویک",
"قرن بیستم",
"دهه ۱۹۲۰ (میلادی)",
"دهه ۱۹۳۰ (میلادی)",
"حزب نازی",
"آدولف هیتلر",
"فاشیسم",
"موسولینی",
"ایتالیا",
"۱۹۳۹ (میلادی)",
"جنگ جهانی دوم",
"سپتامبر",
"رایش سوم",
"حملات برق‌آسا",
"۱۹۴۳ (میلادی)",
"شوروی",
"مه (ماه)",
"۱۹۴۵ (میلادی)",
"پیمان شنگن",
"انجمن تجارت آزاد اروپا",
"جامعه اقتصادی اروپا",
"۱۹۵۷ (میلادی)",
"توافقنامه رم",
"۱۹۹۳ (میلادی)",
"توافق ماستریخت",
"۱۹۹۹ (میلادی)",
"یورو",
"شهروندی",
"تولید ناخالص داخلی",
"۲۰۰۷ (میلادی)",
"دلار آمریکا",
"خرس",
"گوزن",
"گربه وحشی",
"خرگوش",
"روباه",
"گرگ",
"سنجاب",
"گراز",
"عقاب",
"کرکس",
"لک‌لک",
"شانه به سر",
"مرغ سقا",
"هانس کریستین آندرسن",
"چارلز دیکنز",
"خواهران برونته",
"لئو تولستوی",
"سیمون دو بووار",
"ویکتور هوگو"
] | [
"اروپا",
"شبه‌جزیره‌های آسیا",
"قاره‌ها"
] |
2,691 | ویلیام فاکنر | 1 | 195 | 0 | [
"ویلیام فالکنر",
"ويليام فاكنر",
"ويليام فالكنر",
"فاکنر",
"فاكنر"
] | false | 103 | {
"KeysAndValues": [
{
"Item1": "نام",
"Item2": "ویلیام فاکنر"
},
{
"Item1": "تصویر",
"Item2": "William_Faulkner_1954_%283%29_%28photo_by_Carl_van_Vechten%29.jpg"
},
{
"Item1": "توضیح تصویر",
"Item2": "فاکنر در سال ۱۹۵۴"
},
{
"Item1": "نام اصلی",
"Item2": "'''ویلیام کاتبرت فاکنر'''"
},
{
"Item1": "ملیت",
"Item2": "[[آمریکایی]]"
},
{
"Item1": "محل تولد",
"Item2": "[[نیو آلبانی]]، [[میسیسیپی]]"
},
{
"Item1": "محل مرگ",
"Item2": "[[بیهالیا]]، [[میسیسیپی]]"
},
{
"Item1": "پیشه",
"Item2": "[[رمان‌نویس]]، [[شاعر]]"
},
{
"Item1": "سالهای نویسندگی",
"Item2": "۱۹۶۲–۱۹۱۹"
},
{
"Item1": "کتاب‌ها",
"Item2": "[[خشم و هیاهو]]، [[برخیز ای موسی]]، [[گور به گور]]، [[ابشالوم، ابشالوم!]]، [[نخل‌های وحشی]]، [[حریم]]، [[یک گل سرخ برای امیلی]]"
},
{
"Item1": "فیلم (های) ساخته بر اساس اثر(ها)",
"Item2": "جان که می‌دادم"
},
{
"Item1": "همسر",
"Item2": "'''استل اولدم''' [[۱۹۶۲]] تا [[۱۹۲۹]]"
},
{
"Item1": "جوایز",
"Item2": "25px [[جایزه ادبی نوبل]] (۱۹۴۹)[[جایزه پولیتزر]] برای داستان (۱۹۵۵) , (۱۹۶۳)[[جایزه او. هنری]] (۱۹۴۹)و(۱۹۳۹)"
},
{
"Item1": "گفتاورد",
"Item2": "«بین غم و تهی بودن، غم را انتخاب می‌کنم.» به نقل از [[نخل‌های وحشی]]"
},
{
"Item1": "امضا",
"Item2": "Faulkner signature.png"
}
],
"Title": "شاعر و نویسنده"
} | ویلیام کاتبرت فاکنر (۱۸۹۷ - ۱۹۶۲) رمان نویس آمریکایی و برنده جایزه نوبل ادبیات بود. فاکنر در سبک‌های گوناگون شامل رمان، داستان کوتاه، نمایشنامه، شعر و مقاله صاحب اثر است. شهرت او عمدتا به خاطر رمانها و داستان‌های کوتاهش است که بسیاری از آنها در شهر خیالی یوکناپاتافا اتفاق می‌افتد که فاکنر آن را بر اساس ناحیه لافایت ، که بیشتر زندگی خود را در آنجا سپری کرده بود، و ناحیه هالی اسپرینگز/مارشال آفریده‌است.
فاکنر یکی از مهمترین نویسندگان ادبیات آمریکا و مشخصا ادبیات جنوب آمریکاست. با اینکه اولین آثار فاکنر از سال ۱۹۱۹، و بیشترشان در دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ منتشر شده بود، وی تا هنگام دریافت جایزه نوبل در سال ۱۹۴۹ نسبتا ناشناخته مانده بود. حکایت و رمان آخر او چپاولگران برنده جایزه پولیتزر داستان شدند. در سال ۱۹۹۸، موسسه کتابخانه نوین رمان خشم و هیاهوی او را ششمین کتاب در فهرست صد رمان برتر انگلیسی قرن بیستم قرار داد، رمان گوربه‌گور و روشنایی در ماه اوت هم در این فهرست قرار دارند. رمان آبشالوم، آبشالوم! او هم اغلب در فهرست‌های مشابه گنجانده می‌شود. بیشتر کتابهای او توسط مترجمانی مانند صالح حسینی و نجف دریابندری به فارسی برگردانده شده‌اند. او بزرگترین رمان‌نویس آمریکایی بین دو جنگ جهانی شناخته می‌شود.
زندگینامه
فاکنر در سال ۱۸۹۷ میلادی در نیو آلبانی، میسیسیپی به دنیا آمد. در ۱۹۰۲ خانواده‌اش به آکسفورد، مرکز دانشگاهی میسیسیپی، نقل مکان کرد.
به دلیل وزن کم و قد کوتاه در ارتش ایالات متحده پذیرفته نشد ولی به عنوان دانشجوی دانشگاه افسری در یگان پرواز سلطنتی در تورنتوی کانادا نام‌نویسی کرد و در ۲ دسامبر ۱۹۱۸ به عنوان افتخاری ستوان دومی نایل شد.
فاکنر وارد دانشگاه میسیسیپی شد و در سال ۱۹۲۴ از دانشگاه انصراف داد و در ۱۹۲۵ همراه با دوستش با یک کشتی باربری به ایتالیا رفت و از آنجا پای پیاده رهسپار آلمان و فرانسه شد.
در ژوئن ۱۹۲۹ با استل اولدم ازدواج کرد. سفرهایی به هالیوود و نیویورک داشت و درین فاصله چندین فیلمنامه و نمایشنامه نوشت.
مطالعات در مورد فاکنر در ۱۹۴۶ به صورت جدی توسط ملکم کاوی آغاز شد. در ۱۹۴۹ جایزه نوبل ادبیات به او داده شد و خطابه مشهور خود را در آنجا خواند. بعدا نیز جایزه پولیتزر را برای کتاب شهر در سال ۱۹۵۷ دریافت نمود.
او در ۶ ژوئیه ۱۹۶۲، سه هفته بعد از آنکه از اسب افتاد، بر اثر سکته قلبی در بیهالیا، میسیسیپی در گذشت.
سبک نوشتن
فاکنر از اوایل دهه بیست میلادی تا شروع جنگ جهانی دوم، که به کالیفرنیا نقل مکان کرد، ۱۳ رمان و تعداد زیادی داستان کوتاه منتشر کرد. مجموعه این آثار پایه شهرت او شد و در نهایت منجر به دریافت جایزه نوبل در سن ۵۲ سالگی شد. این مجموعه مفصل، که محرک اصلی‌اش نیاز یک نویسنده ناشناخته به پول بود، مشهورترین آثار او را دربردارد: خشم و هیاهو (۱۹۲۹)، گوربه‌گور (۱۹۳۰)، روشنایی در ماه اوت (۱۹۳۲) و آبشالوم، آبشالوم! (۱۹۳۶). فاکنر در این دوره تعداد زیادی داستان کوتاه هم نوشت.
نخستین مجموعه داستان کوتاه او این ۱۳ تا شامل بسیاری از داستان‌های تحسین‌شده‌اش مانند یک گل سرخ برای امیلی، سرخپوست می‌رود، خورشید آن عصر، و سپتامبر بی‌باران بود. بسیاری از رمانها و داستان‌های کوتاه فاکنر در یوکناپاتافا روی می‌دهند که از نظر جغرافیایی تقریبا برابر بخش لافایت است که آکسفورد میسیسیپی، شهر محل تولد او، مرکز آن است. فاکنر یوکناپاتافا را همچون تمبر پستی مخصوص خود می‌دانست و بسیاری از منتقدان مجموعه آثاری که آن را به نمایش می‌گذارد عظیم‌ترین آفرینش خیالی در ادبیات می‌دانند. سه رمان، هملت، شهر، و عمارت که با هم به عنوان سه‌گانه اسنوپس خوانده می‌شوند جزئیات شهر جفرسن و محیط آن را شرح می‌دهند که خانواده‌ای به سرپرستی فلم اسنوپس خود را در زندگی و روح و روان مردم محل وارد میکنند.
شهرت فاکنر به سبک تجربی او و توجه دقیقش به شیوه بیان و آهنگ نوشتار است. فاکنر برخلاف شیوه مینیمالیستی ارنست همینگوی، نویسنده معاصرش، در نوشته‌هایش مکررا از جریان سیال ذهن بهره میگیرد و غالبا داستان‌هایی عمیقا عاطفی، ظریف، پیچیده، و گاه گوتیک با شخصیت‌های گوناگون شامل برده‌های آزادشده، یا اعقاب برده‌ها، سفیدپوستان تهیدست، جنوبی‌های طبقه کارگر یا اعیان می‌نوشت.
آثار
رمانها
مواجب بخور و نمیر (۱۹۲۶)
پشه‌ها (۱۹۲۷)
سارتوریس (۱۹۲۹)
خشم و هیاهو (۱۹۲۹)
گوربه‌گور (۱۹۳۰)
حریم (۱۹۳۱)
روشنایی ماه اوت (۱۹۳۲)
دو دکل (۱۹۳۵)
ابشالوم، ابشالوم! (۱۹۳۶)
شکست‌ناپذیر (۱۹۳۸)
نخل‌های وحشی (۱۹۳۹)
دهکده (۱۹۴۰)
برخیز ای موسی (۱۹۴۲)
مزاحم در خاک (۱۹۴۸)
مرثیه برای راهب (۱۹۵۱)
حکایت (۱۹۵۴)
شهر (۱۹۵۷)
عمارت (۱۹۵۷)
چپاولگران (حرامیان) (۱۹۶۲)
مواجب سرباز
محراب
هنگامی که در حال مرگ بودم
آثار ترجمه شده به زبان فارسی
گوربه‌گور. ترجمه نجف دریابندری. نشر چشمه
ابشالوم، ابشالوم!. ترجمه صالح حسینی. انتشارات نیلوفر
برخیز ای موسی. ترجمه صالح حسینی . انتشارات نیلوفر
حریم. ترجمه فرهاد غبرایی. انتشارات نیلوفر
خشم و هیاهو. ترجمه صالح حسینی. انتشارات نیلوفر
داستان‌های یوکناپاتافا. ترجمه عبدالله توکل، رضا سیدحسینی. انتشارات نیلوفر
یک گل سرخ برای امیلی. ترجمه نجف دریابندری. انتشارات نیلوفر
نخل‌های وحشی. ترجمه تورج یاراحمدی . انتشارات نیلوفر
تسخیر ناپذیر. ترجمه پرویز داریوش . انتشارات امیرکبیر
روشنایی ماه اوت ترجمه عبدالحسین شریفیان نشر چشمه
اسبهای خالدار. ترجمه احمد اخوت. نشر فردا
حرامیان. ترجمه تورج یار احمدی . انتشارات نیلوفر
گنج نامه. ترجمه احمد اخوت . انتشارات افق
جنگل بزرگ. ترجمه احمد اخوت . انتشارات افق
اسب‌ها و آدم‌ها. ترجمه احمد اخوت . انتشارات افق
سرخپوست می‌رود
آن خورشید شامگاهی | [
"ایالات متحده",
"نیو آلبانی، میسیسیپی",
"میسیسیپی",
"بیهالیا، میسیسیپی",
"رمان‌نویس",
"شاعر",
"خشم و هیاهو",
"برخیز ای موسی",
"گور به گور",
"ابشالوم، ابشالوم!",
"نخل‌های وحشی",
"حریم (رمان)",
"یک گل سرخ برای امیلی",
"۱۹۶۲ (میلادی)",
"۱۹۲۹ (میلادی)",
"جایزه ادبی نوبل",
"جایزه پولیتزر",
"جایزه او. هنری",
"۱۸۹۷ (میلادی)",
"رمان",
"آمریکایی‌ها",
"جایزه نوبل ادبیات",
"ولایت یوکناپاتافا",
"شهرستان لافایت، میسیسیپی",
"کتابخانه نوین",
"گوربه‌گور",
"روشنایی در ماه اوت",
"آبشالوم، آبشالوم!",
"صالح حسینی",
"نجف دریابندری",
"۱۹۰۲ (میلادی)",
"یگان",
"تورنتو",
"کانادا",
"۲ دسامبر",
"۱۹۱۸ (میلادی)",
"میسیسیپی",
"۱۹۲۴ (میلادی)",
"۱۹۲۵ (میلادی)",
"ایتالیا",
"آلمان",
"فرانسه",
"ژوئن",
"هالیوود",
"نیویورک",
"فیلمنامه",
"نمایشنامه",
"۱۹۴۶ (میلادی)",
"۱۹۴۹ (میلادی)",
"۱۹۵۷ (میلادی)",
"۶ ژوئیه",
"ارنست همینگوی",
"جریان سیال ذهن",
"مواجب بخور و نمیر",
"پشه‌ها",
"سارتوریس",
"روشنایی ماه اوت",
"دو دکل",
"شکست‌ناپذیر (رمان ویلیام فاکنر)",
"دهکده",
"مزاحم در خاک",
"مرثیه برای راهب",
"حکایت (رمان)",
"شهر (کتاب)",
"عمارت (کتاب)",
"چپاولگران (حرامیان)",
"مواجب سرباز",
"محراب",
"هنگامی که در حال مرگ بودم",
"فرهاد غبرایی",
"داستان‌های یوکناپاتافا",
"عبدالله توکل",
"رضا سیدحسینی",
"تورج یاراحمدی",
"تسخیر ناپذیر",
"پرویز داریوش",
"اسبهای خالدار",
"احمد اخوت",
"حرامیان",
"تورج یار احمدی",
"گنج نامه",
"جنگل بزرگ",
"اسب ها و آدم ها"
] | [
"اهالی آکسفورد، میسیسیپی",
"اهالی ریپلی، میسیسیپی",
"اهالی شهرستان یونیون، میسیسیپی",
"اهالی نیو آلبانی، میسیسیپی",
"ایالتهای جنوبی آمریکا در ادبیات داستانی",
"برندگان جایزه ادبی پولیتزر",
"برندگان جایزه او. هنری",
"برندگان جایزه پولیتزر برای داستان",
"برندگان جایزه ملی کتاب",
"برندگان جایزه نوبل ادبیات",
"برندگان جایزه نوبل اهل ایالات متحده آمریکا",
"نویسندگان داستان کوتاه مرد اهل ایالات متحده آمریکا",
"دانش‌آموختگان دانشگاه ویرجینیا",
"درگذشتگان ۱۹۶۲ (میلادی)",
"درگذشتگان به علت سکته قلبی",
"رمان‌نویسان سده ۲۰ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا",
"رمان‌نویسان مرد اهل ایالات متحده آمریکا",
"رئیسان پست ایالات متحده آمریکا",
"زادگان ۱۸۸۷ (میلادی)",
"زادگان ۱۸۹۷ (میلادی)",
"شاعران سده ۲۰ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا",
"فیلم‌نامه‌نویسان مرد اهل ایالات متحده آمریکا",
"مرگ‌های تصادفی به دلیل اسب‌سواری",
"نمایشنامهنویسان سده ۲۰ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا",
"نویسندگان اهل ایالات متحده آمریکا",
"نویسندگان اهل میسیسیپی",
"نویسندگان پست‌مدرن",
"نویسندگان داستان کوتاه سده ۲۰ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا",
"نویسندگان شهوانی اهل ایالات متحده آمریکا",
"نویسندگان نوگرا"
] |
2,693 | نورشناسی | 0 | 192 | 0 | [
"اپتیک",
"فیزیک نوری",
"فیزیک نور",
"اپتیکی",
"نورشناخت",
"نورشناسي",
"اپتيك",
"اپتيكي",
"فيزيك نور",
"فيزيك نوري"
] | false | 152 | {
"KeysAndValues": [],
"Title": ""
} | شکست نور در منشور و دیدن طیف‌های نور سفید
نورشناسی (Optics) , اپتیک یا فیزیک نور ، شاخه‌ای از فیزیک است که به بررسی نور و خواص آن و برهمکنش آن با ماده می‌پردازد. نورشناسی به مطالعه حوزه نور مرئی، ماوراء بنفش و فروسرخ امواج الکترومغناطیسی می‌پردازد.
کمال‌الدین فارسی ریاضیدان و فیزیکدان برجسته ایرانی سهم عمده‌ای در گسترش فیزیک نور داشته‌است.
تاریخچه
در یونان باستان عقیده بر این بود که نور از چشم به سمت اشیا می‌تابد و بازتاب آن باعث دیدن و دیده شدن، می‌شود. موزی، ارسطو و اقلیدس در سده ۵ و ۴ پیش از میلاد با استفاده از تئوری سوراخ‌سوزنی یا اتاقک تاریک تلاش کردند خلاف آن نظریه را ثابت کنند. آنها در پشت دوربین‌های سوراخ سوزنی صفحه‌ای نیمه‌مات قرار می‌دادند تا تصویر بازتاب شده روی آن با چشم دیده شود. در قرن ششم میلادی، آنتمیوس در آزمایش‌های خود از دوربین تاریکخانه‌ای استفاده کرد.
اما ابن هیثم پدر علم نورشناسی یا فیزیک نور، در سده پنجم هجری/یازدهم میلادی، بود که رساله‌ای درباره نورشناسی نوشت و در نهایت تئوری دوربین سوراخ سوزنی را گسترش داد و در مشاهدات خورشید گرفتگی خود از وسیله‌ای به نام اتاقک تاریک استفاده کرد. او برای نخستین‌بار از دوربین سوراخ سوزنی و دوربین تاریکخانه‌ای در آزمایش‌هایش جهت بررسی خواص نور، استفاده نمود و آن را به جهان معرفی کرد.
نورشناسی هندسی (Geometrical optics)
نورشناسی هندسی نور به صورت یک پرتو منتشر شونده در یک خط راست مدل بندی می‌کند. این نظریه توانسته‌است بسیاری از ویژگی‌های نور مثل شکست نور، بازتاب نور از سطوح را به خوبی توصیف نماید.
نورشناسی موجی (Physical/Wave Optics)
پدیده‌هایی وجود دارند که دیگر نمی‌توان آنها را با دید نور هندسی مورد مطالعه قرار داد که نمونه‌ای از این پدیده‌ها پراش، پاشندگی، تداخل نور می‌باشد. آشناترین این پدیده‌ها آزمایش دو شکاف یانگ است که دو شکاف عبور دهنده نور یک منبع، روی پرده یک طرح تداخلی ایجاد می‌کند و کاملا ناقض نظریه ذره‌ای نور و نورشناسی هندسی است. با تلاش‌های ماکسول مشخص شد که رفتار نور به خوبی با استفاده از یک موج الکترومغناطیسی قابل توصیف است.
نورشناسی کوانتومی (Quantum Optics)
با وجود همه موفقیت‌هایی که در زمینه نورشناسی انجام شده‌بود باز هم هنوز نور ماهیت اصلی خود را هویدا نکرده‌بود. اما با پیشرفت‌هایی که در زمینه مکانیک کوانتومی انجام شدT کاربرد آن در حوزه نورشناسی جبهه‌های جدیدی در این علم گشود و نمودهای تازهای از نور مشاهده شد. این موضوع تا جایی ادامه یافت که اعتقاد دانشمندان فیزیک بر آن شد که نور ذاتا یک موجود کاملا کوانتمی است و آنچه که در تئوری‌های کلاسیک به آن پرداخته می‌شود یک تقریب نسبتا خوب از نور است. در این مدل بندی جدید پدیده‌هایی پیش‌بینی و توصیف شدند که پیش از این بررسی نمی‌شدند. اپتیک کوانتومی یکی از دانش‌های بنیادین در طراحی رایانه‌های کوانتمی است که به دلیل تحول شگرف حجم و سرعت محاسبات، نمی‌توان آن را دست کم گرفت. امروزه موفقترین مدل برای توصیف نور مدل نورشناسی کوانتومی است.
تابیدن لیزر در آزمایشگاه نور | [
"فیزیک",
"نور",
"نور مرئی",
"ماوراء بنفش",
"فروسرخ",
"کمال‌الدین فارسی",
"ریاضیدان",
"فیزیکدان",
"اپتیک",
"یونان باستان",
"بازتاب",
"موزی",
"ارسطو",
"اقلیدس",
"پیش از میلاد",
"دوربین سوراخ سوزنی",
"آنتمیوس",
"دوربین تاریکخانه‌ای",
"ابن هیثم",
"خورشید گرفتگی",
"اتاقک تاریک",
"نورشناسی هندسی",
"شکست نور",
"بازتاب نور",
"پراش",
"پاشندگی (اپتیک)",
"تداخل نور",
"ماکسول",
"الکترومغناطیس",
"مکانیک کوانتوم",
"رایانه کوانتومی",
"نورشناسی کوانتومی"
] | [
"تابش الکترومغناطیسی",
"فیزیک کاربردی",
"فیزیک نور"
] |
Subsets and Splits
No saved queries yet
Save your SQL queries to embed, download, and access them later. Queries will appear here once saved.