text
stringlengths 3
252k
|
|---|
Жеңісбек Мұхамедкәрімұлы Жұманбеков (11 қараша 1945, Жамбыл облысы, Қазақ КСР) — Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің төрағасы (1995-1997), дипломатиялық дәрежесі — бірінші санатты кеңесші.
## Өмірбаяны
1945 жылы 11 қарашада Қазақстан Республикасының Жамбыл облысында дүниеге келген.
Әкесі Мұхамедкәрім ауыл мұғалімі, екі соғыстың: Фин және Ұлы Отан соғыстарының қатысушысы, қатардағы жауынгерден аға лейтенантқа дейін жеткен, аты аңызға айналған «Катюшаны» есептеу бойынша саяси нұсқаушы, соғыстан кейін - нұсқаушы, аудандық атқару комитеті төрағасының орынбасары, ұжымшар төрағасы болды.
1968 жылы Мәскеу тамақ өнеркәсібі технологиялық институтын инженер-технолог мамандығы бойынша бітірді, Алматы қаласындағы Қазақ КСР Астық өнімдері министрлігі жүйесінде жұмыс істеді.
1972 жылы КСРО Министрлер Кеңесі қарамағындағы МҚК оқу орнын бітіргеннен кейін Қазақ КСР Мемлекеттік қауіпсіздік комитеті жүйесінде (орталық аппарат, Алматы және Қарағанды облыстары) жедел және басшылық қызметтерде болды.
1986 жылдан Қазақ КСР МҚК Ақтөбе және Жамбыл облыстары бойынша басқармасы басшысының орынбасары қызметін атқарды.
1992 жылдан бастап — ҚР МҚК/ҰҚК Жамбыл облысы бойынша басқармасының басшысы болды.
1994 жылы Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті төрағасының бірінші орынбасары, 1995 жылдан бастап төрағасы болып тағайындалды.
1997 жылы Қазақстан Республикасы «Барлау» қызметі директорының орынбасары болып тағайындалды.
1999-2002 жылдары — кеңесші ретінде Қазақстан Республикасы ҰҚК-нің Өзбекстан Республикасындағы ресми өкілі, кейін Қазақстан елшіліктерінің кеңесші-елшісі ретінде Қазақстан Республикасы ҰҚК-нің Ресей Федерациясындағы ресми өкілі қызметін атқарды.
2004-2009 жылдары — ШЫҰ ӨЛҚҚ Атқару комитеті директорының әртүрлі салалардағы — әкімшілік-қаржылық және ақпараттық-талдау бойынша орынбасары болды.
2010 жылы 1 қаңтарда Шанхай ынтымақтастығы ұйымы Мемлекет басшылары кеңесінің шешіміне сәйкес, Өңірлік лаңкестікке қарсы құрылым Атқарушы комитетінің директорлығына үш жылдық мерзімге тағайындалды.
Генерал-лейтенант әскери атағы бар.
## Марапаттары
* II дәрежелі «Даңқ» ордені (2002)
* Қазақстан Республикасы ҰҚК құрметті қызметкері.
Кеңес Одағының, Қазақстан Республикасының медалдарымен және Құрмет грамоталарымен, КСРО МҚК құрмет белгілерімен марапатталған.
## Дереккөздер |
Отар (станция) деп шатастырмау керек.
Отару станциясы (жапон. 小樽駅) — Жапонияның Отару (ru), Хоккайдо, Жапония қаласындағы теміржол вокзалы , оны JR Hokkaido (ru) басқарады . Kitaca (ja) (смарт карта) осы станцияда пайдаланылуы мүмкін .
Отару станциясы 1903 жылы 28 маусымда ашылды. 1965 жылы көтерілген станция салынды. JNR жекешелендіруімен ол JR Хоккайдоның бақылауына өтті.
## Маршрут
JR Hokkaido (ru)
* ■Хакодате магистральдық желіс (ru)
## макет
1934 жылы салынған (Шоу 9), бұл болат қаңқалы темірбетоннан (ТҚ) жасалған Хоккайдодағы алғашқы станция ғимараты.
Платформада екі аралдық платформа және төрт жол бар.
### Платформалар
*
*
*
*
*
*
*
*
*
## Вокзал айналасындағы нысандар
* 5-маршрут (ja)
* Отару қалалық әкімшілігі (ja)
* Отару үшбұрышының базары (ja)
* Отару Sun Mall бірінші даңғылы (ja)
* Хоккайдо Чуо автобус Отару терминалы (ja)
* Authent Hotel Otaru (ja)
* Хоккайдо Банк (ja) Отару филиалы
* Хокурику Банк (ja) Отару филиалы
* Хоккайдо Шимбун (ja) Отару филиалы
## Дереккөздер
## Сілтемелер
* Отару станциясы картада - JR Hokkaido (ru) |
Ойбек Олимұлы Бозоров (өзб. Oybek Olim oʻgʻli Bozorov; 7 тамыз 1997 жыл, Касан, Қашқадария облысы) — өзбекстандық футболшы, Өзбекстан Ұлттық футбол құрамасы мен "Насаф" клубының жартылай қорғаушысы.
## Жетістіктері
* Өзбекстан чемпионатының күміс жүлдегері: 2020
* Өзбекстан Кубогы: 2021
* АФК кубогының финалисі: 2021
* Өзбекстан суперкубогы: 2023
## Дереккөздер |
Ойбек Олимұлы Бозоров (өзб. Oybek Olim oʻgʻli Bozorov; 7 тамыз 1997 жыл, Касан, Қашқадария облысы) — өзбекстандық футболшы, Өзбекстан Ұлттық футбол құрамасы мен "Насаф" клубының жартылай қорғаушысы.
## Жетістіктері
* Өзбекстан чемпионатының күміс жүлдегері: 2020
* Өзбекстан Кубогы: 2021
* АФК кубогының финалисі: 2021
* Өзбекстан суперкубогы: 2023
## Дереккөздер |
Санджар Хашимұлы Кувватов (өзб. Sanjar Hoshimovich Quvvatov; 8 қаңтар 1990 жыл, Қашқадария облысы) — өзбекстандық футболшы, қақпашы.
## Карьерасы
### Клубтық
Санджар «Машалдың» түлегі. 2015 жылға дейін ол осы клубта ойнады, оның құрамында жоғары лигаларда 90-нан астам матч өткізді. 2013 жылы өз клубымен бірінші лигада ойнап, жеңімпаз атанды.
2016-2018 жылдары «Насаф» сапында, 2019 жылдан бері «Пахтакор» сапында ойнайды. «Пахтакор» сапында ол бірнеше дүркін ел чемпионы атанды.
### Халықаралық
2011 жылдан Өзбекстан құрамасына шақырыла бастады, бірақ ұзақ уақыт алаңға шықпады. 2019 жылы 22 наурызда Уругвайға қарсы өткен жолдастық кездесуде (0:3) алғашқы ойынын өткізді. Одан кейінгі бес матч қатарынан гол жіберген жоқ.
## Жетістіктері
* Өзбекстан чемпионы: 2019, 2020, 2021
* Өзбекстан Кубогы: 2019, 2020
## Дереккөздер |
Санджар Хашимұлы Кувватов (өзб. Sanjar Hoshimovich Quvvatov; 8 қаңтар 1990 жыл, Қашқадария облысы) — өзбекстандық футболшы, қақпашы.
## Карьерасы
### Клубтық
Санджар «Машалдың» түлегі. 2015 жылға дейін ол осы клубта ойнады, оның құрамында жоғары лигаларда 90-нан астам матч өткізді. 2013 жылы өз клубымен бірінші лигада ойнап, жеңімпаз атанды.
2016-2018 жылдары «Насаф» сапында, 2019 жылдан бері «Пахтакор» сапында ойнайды. «Пахтакор» сапында ол бірнеше дүркін ел чемпионы атанды.
### Халықаралық
2011 жылдан Өзбекстан құрамасына шақырыла бастады, бірақ ұзақ уақыт алаңға шықпады. 2019 жылы 22 наурызда Уругвайға қарсы өткен жолдастық кездесуде (0:3) алғашқы ойынын өткізді. Одан кейінгі бес матч қатарынан гол жіберген жоқ.
## Жетістіктері
* Өзбекстан чемпионы: 2019, 2020, 2021
* Өзбекстан Кубогы: 2019, 2020
## Дереккөздер |
Олександр Володимирович Батіщев (укр. Олександр Володимирович Батіщев; 14 қыркүйек 1991(19910914), Луганск облысы) — украиналық футболшы, жартылай қорғаушы.
## Жетістіктері
### Командалық
«Ордабасы»
* Қазақстан Кубогы: 2022
«Торпедо-БелАЗ»
* Беларусь Кубогы — 2022/2023
## Дереккөздер
## Сілтемелер |
Санджар Хашимұлы Кувватов (өзб. Sanjar Hoshimovich Quvvatov; 8 қаңтар 1990 жыл, Қашқадария облысы) — өзбекстандық футболшы, қақпашы.
## Карьерасы
### Клубтық
Санджар «Машалдың» түлегі. 2015 жылға дейін ол осы клубта ойнады, оның құрамында жоғары лигаларда 90-нан астам матч өткізді. 2013 жылы өз клубымен бірінші лигада ойнап, жеңімпаз атанды.
2016-2018 жылдары «Насаф» сапында, 2019 жылдан бері «Пахтакор» сапында ойнайды. «Пахтакор» сапында ол бірнеше дүркін ел чемпионы атанды.
### Халықаралық
2011 жылдан Өзбекстан құрамасына шақырыла бастады, бірақ ұзақ уақыт алаңға шықпады. 2019 жылы 22 наурызда Уругвайға қарсы өткен жолдастық кездесуде (0:3) алғашқы ойынын өткізді. Одан кейінгі бес матч қатарынан гол жіберген жоқ.
## Жетістіктері
* Өзбекстан чемпионы: 2019, 2020, 2021
* Өзбекстан Кубогы: 2019, 2020
## Дереккөздер |
Олексій Григорович Бєлік (укр. Олексій Григорович Бєлік; 15 ақпан 1981 жыл, Донецк, Донецк облысы) — украиналық футбошы, шабуылшы. 2004–2007 жылдары Украина құрамасында ойнаған.
## Карьерасы
Ұлттық құрама сапында 2004 жылы 8 қыркүйек күні Қазақстан құрамасымен ойында алаңға шығып, матчта есеп ашты. Бұл ӘЧ-2006 іріктеуі болатын. Құрамада 2007 жылға дейін ойнады. Көбіне Андрей Шевченконың алмастырушысы ретінде шақырылып, Андрей қатыса алмағанда ғана алаңға шығып жүрді.
2006 жылғы әлем чемпионатына қатысқан. Тек ширек финалда Италияға қарсы ойында ғана матч барысында алаңға шығып, 20 минуттай ойнады.
1998-2008 жылдары "Шахтер" (Донецк) сапында ойнап, украинаның үш дүркін чемпионы атанды.
Кейін Германияның "Бохум", Украинаның "Днипро", "Металлург" клубтарында доп тепті де, 2012 жылы не бары 30 жасында карьерасын аяқтады.
## Жетістіктер
* ӘЧ-2006 қатысушысы
* Украина чемпионы (3): 2001/02, 2004/05, 2005/06
* Украина кубогы (2): 2001/02, 2003/04
## Марапаттар
* III дәрежедегі «За мужність» орденінің кавалері.
## Әдебиет
* Виктор Хохлюк. «Голеадоры». — 2012. — с. 81. ISBN 978-966-158-934-5
## Сілтемелер |
Ғайрат Эргашевич Әбдиев (өзб. Gʻayrat Ergashevich Abdiev; 24 мамыр 1983 жылы туған, Өзбек КСР, КСРО Самарқан облысы, Үргут ауданы) — өзбек мемлекет қайраткері және тарих мұғалімі. 2020 жылдың қаңтар айынан бастап Самарқанд облысының 70-ші Үргут сайлау округінен Өзбекстан Республикасы Олий Мәжілісінің Заң шығару палатасының 4-ші мерзімге депутаты болды. Өзбекстан либерал-демократиялық партиясының мүшесі.
## Өмірбаяны
Ғайрат Әбдиев 1983 жылы 24 мамырда Самарқанд облысында дүниеге келген. 2014 жылы Самарқан мемлекеттік университетін тарих пәнінің мұғалімі мамандығы бойынша бітірген.
2004 жылдан Үргут ауданындағы «Ғидувон» шаруа қожалығында шаруа қожалығы. 2005-2006 жылдары Үргіт ауданы №2 орта мектебінде тарих пәнінің мұғалімі. 2006-2009 жылдары Самарқанд қаласындағы 75-ші жалпы білім беретін мектепте тарих пәнінің мұғалімі. 2009–2011 жылдары Қарши қаласындағы No38 орта мектепте тарих пәнінің мұғалімі.
2011–2015 жылдары Самарқанд қаласындағы №49 жалпы білім беретін мектептің тарих пәнінің мұғалімі, директордың рухани-тәрбие ісі жөніндегі орынбасары. 2015–2017 жылдары Самарқанд қаласындағы 41-ші жалпы білім беретін мектептің директоры болды.
2017–2018 жылдары Самарқанд облысы Ішкі істер министрлігі Рухани-адамгершілік тәрбие және мектептен тыс тәрбие басқармасы бастығының орынбасары қызметін атқарған.
2018 жылдан Үргіт аудандық білім басқармасының басшысы. 2020 жылдың қаңтар айынан бастап Самарқанд облысының 70-ші Үргут сайлау округінен Өзбекстан Республикасы Олий Мәжілисінің Заң шығару палатасының 4-ші мерзімге депутаты болды. Өзбекстан Республикасы Олий Мажлиси Заң шығару палатасының Азаматтардың денсаулығын қорғау комитетінің мүшесі. Өзбекстан либералдық-демократиялық партиясының мүшесі.
## Дереккөздер |
Хаджиакбар Улугбек оглы Алиджанов (өзб. Hojiakbar Ulugʻbekovich Alijonov, Hojiakbar Ulugʻbek oʻgʻli Alijonov; 19 сәуір 1997 жыл, Ташкент, Өзбекстан) — өзбекстандық футболшы, қорғаушы.
## Жүлделері
### Клубтық
Ұлттық
* Өзбекстан чемпионы: 2019
* Өзбекстан кубогы: 2019
## Дереккөздер |
Хаджиакбар Улугбек оглы Алиджанов (өзб. Hojiakbar Ulugʻbekovich Alijonov, Hojiakbar Ulugʻbek oʻgʻli Alijonov; 19 сәуір 1997 жыл, Ташкент, Өзбекстан) — өзбекстандық футболшы, қорғаушы.
## Жүлделері
### Клубтық
Ұлттық
* Өзбекстан чемпионы: 2019
* Өзбекстан кубогы: 2019
## Дереккөздер |
Отабек Гайратович Шукуров (өзб. Otabek G'ayratovich Shukurov, Otabek G'ayrat o'g'li Shukurov; 22 маусым 1996, Қашқадария облысы) — өзбекстандық футболшы, жартылай қорғаушы. 2019 жылғы Футболдан Азия Кубогына қатысқан.
## Жүлделері
### Өзбекстан
* Өзбекстан чемпионатының күміс жүлдегері: 2016
* Өзбекстан бірінші лигасының жеңімпазы: 2014
### БАӘ
* БАӘ чемпионы: 2018/19
* БАӘ чемпионатында 2-орын: 2021/22
* БАӘ суперкубогы: 2019/20
## Дереккөздер |
Отабек Гайратович Шукуров (өзб. Otabek G'ayratovich Shukurov, Otabek G'ayrat o'g'li Shukurov; 22 маусым 1996, Қашқадария облысы) — өзбекстандық футболшы, жартылай қорғаушы. 2019 жылғы Футболдан Азия Кубогына қатысқан.
## Жүлделері
### Өзбекстан
* Өзбекстан чемпионатының күміс жүлдегері: 2016
* Өзбекстан бірінші лигасының жеңімпазы: 2014
### БАӘ
* БАӘ чемпионы: 2018/19
* БАӘ чемпионатында 2-орын: 2021/22
* БАӘ суперкубогы: 2019/20
## Дереккөздер |
Қазақстан — Оман қатынастары — Қазақстан Республикасы мен Оман Сұлтандығы арасындағы қарым қатынастар. Дипломатиялық қатынастар 1992 жылғы 27 сәуірде орнатылды.
## Дипломатия
Масқаттағы Қазақстан Республикасының Елшілігі 2010 жылдың 15 қазанда ашылды. Қазақстандағы Оман Елшілігі 2006 жылдың тамыз айынан бастап жұмыс істейді.
2019 жылдың мамырында Нажмедин Мұхаметәліұлы Қазақстан Республикасының Оман Сұлтандығындағы Елшісі болып тағайындалды.
2020 жылғы наурыздан бастап Оман Сұлтандығының Қазақстан Республикасындағы Елшісі лауазымына Мұхаммед әл-Бахрани тағайындалды
2022 жылы Қазақстан мен Оман дипломатиялық қарым-қатынастардың 30-жылдығын атап өтуде. Тәуелсіздік жылдарында Қазақстан-Оман ынтымақтастығы тұрақты және серпінді дамып, саясат, экономика, сауда, мәдениет және туризм салаларындағы қатынастар дәйекті түрде нығайтылды.
## Сапарлар
Екіжақты қарым-қатынастарда Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 1997 жылы қыркүйекте Оманға алғашқы ресми сапары тарихи маңызға ие болды.
Экономикалық және мәдени-гуманитарлық салалардағы екіжақты ынтымақтастықты дамыту шеңберінде 2008 жылдың 15-18 наурызында Сұлтан Қабус бен Саидтің шақыруымен Тұңғыш Президент Н.Ә.Назарбаевтың Оманға екінші сапары өтті.
Парламентаралық ынтымақтастық өз жалғасын табуда. 2019 жылғы 23-24 қыркүйекте Астана қаласында өткен Еуразиялық парламентшілер спикерлерінің IV-отырысына Оман Консультативтік кеңестің (Парламенттің төменгі палатасы) Төрағасы Халид Әл-Мауали қатысты. Сапар барысында ол ҚР Тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаевпен, ҚР Парламентінің екі палатасының спикерлері және ҚР Премьер-Министрімен кездесті.
2019 жылғы 9-10 желтоқсанда ҚР Парламенті Сенаты Төрағасының орынбасары Б.Бекназаров Оманға сапармен барды. Сапар барысында қазақстандық делегация Оман Мемлекеттік Кеңестің (жоғарғы палата) төрағасы Яхя әл-Манзери, оның орынбасары Әл-Хаттаб әл-Хинаимен және Консультативтік Кеңестің (төменгі палата) төрағасы шейх Халед әл-Мауалимен кездесті.
## Сауда
Екі ел арасындағы іскерлік әріптестіктің серпінділігі байқалуда. 2022 жылғы қаңтар-тамыз аралығында Қазақстан мен Оман арасындағы тауар айналымы 5,6 млн АҚШ долл. жетті. Екі ел арасындағы тауар айналымы 2021 жылы 2,8 млн. АҚШ долл., 2020 жылы 273,5 мың АҚШ долл., ал 2019 жылы 472 мың АҚШ долл. құраған болатын.
2005 және 2020 жж. желтоқсан аралығында Оманнан Қазақстанға тікелей инвестициялардың жалпы ағыны 253,4 млн. АҚШ долларын құрады. Оманның «OQ» мемлекеттік мұнай компаниясы Халықаралық консорциум шеңберінде Қазақстандағы «Дунга» мұнай кен орынын игеруге қатысады.
## Виза
2019 жылдың қыркүйегінен бастап Қазақстан Оман азаматтары үшін бір ай мерзімге визасыз режим енгізді. 2022 жылдың сәуір айынан бастап Оманда Қазақстан азаматтары үшін 14 күндік визасыз режим жарияланды. Ынтымақтастық туризм, транзит-көлік және басқа да салаларда белсенді дамып келеді.
## Дереккөздер |
2016 жылғы 20 наурызда өткен Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісі депутаттарын сайлаудың қорытындылары бойынша VI сайланымдағы Парламент Мәжілісіне үш саяси партияның депутаттары өтті: «Нұр Отан» партиясы (84 депутат) , Қазақстанның «Ақ жол» демократиялық партиясы (7 депутат), Қазақстан Коммунистік халық партиясы (7 депутат). 2016 жылғы 21 наурызда Қазақстан халқы Ассамблеясынан (ҚХА) 9 депутат сайланды.
Қазақстан Республикасы VI сайланым Парламентінің өкілеттігі 2016 жылғы 25 наурыздағы бірінші сессиясының ашылуынан басталып, 2021 жылғы 15 қаңтардағы VII сайланым Парламентінің бірінші сессиясы басталғанға дейін жалғасты.
Бірінші сессияда Мәжіліс Төрағасы болып Бақтықожа Ізмұхамбетов («Нұр Отан»), оның орынбасарлары болып Владимир Божко (ҚХА) мен Гүлмира Исимбаева («Нұр Отан») сайланды. 2016 жылдың маусымында Ізмұхамбетов өз еркімен отставкаға кетті, 22 маусымда Нұрлан Нығматуллин төраға болып сайланды.
## Депутаттар тізімі
VI сайланым Мәжілісінің өкілеттігі кезеңінде барлығы 116 адам оның депутаты болды.
## Дереккөздер |
Қазақстан — Сингапур қатынастары — Қазақстан Республикасы мен Сингапур Республикасы арасындағы ынтымақтастық
## Дипломатия
Қазақстан Республикасы мен Сингапур Республикасы арасындағы дипломатиялық қатынастар 1993 жылы 30 наурызда орнатылды.
2003 жылы қарашада Сингапурда Қазақстан Дипломатиялық миссиясы ашылып, ол 2008 жылы 11 желтоқсанда Қазақстан Елшілігі болып қайта құрылды.
2022 жылы 21 қазанынан бастап Қазақстанның Сингапурдағы Елшісі – Асқар Сейдахметұлы Құттықадам.
2014 жылы 28 мамырдан бері резиденциясы Сингапурда орналасқан Сингапурдың Қазақстандағы Елшісі – Зулкифли бин Бахарудин.
## Саяси ынтымақтастық
Қазақстан Президенті Н.Назарбаев Сингапур Республикасына 1996 жылы (ресми сапар) және 2003 жылы (мемлекеттік сапар) барды.
Сингапурдың Премьер-Министрі Ли Куан Ю Қазақстанға 1991 жылы қыркүйекте сапармен барды.
Саяси диалогты тереңдету үшін Қазақстан Үкімет басшыларының (2010 жылы қазан, 2015 жылы, 2018 жылы қараша) Сингапурға сапарлары, сондай-ақ Сингапурдың Премьер-Министрі, Құрметті аға министрі Го Чок Тонгтың
Қазақстанға сапары өтті (2016 жылы қыркүйек).
2016 жылы 11 шілдеде Астана қаласында бірінші Қазақстан-Сингапур арасындағы саяси консультациялар өтті және оның қарсаңында cыртқы істер министрлері деңгейінде сапарлар жасалды.
2019 жылы 1 қазанда Ереванда Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңес алаңында Қазақстан Республикасының Президенті Қ.Тоқаев Сингапур Премьер-Министрі Ли Сянь Лунмен кездесті.
2021 жылы 11 қаңтарда Нұр-Сұлтан қ. Қазақстан мен Сингапур сыртқы саяси мекемелері арасында видеоконференц-байланыс форматында саяси консультациялар өтті.
2021 жылы 21 қыркүйекте Қазақстан Премьер-Министрінің орынбасары – Сыртқы істер министрі Мұхтар Тілеуберді БҰҰ БА 76-шы сессиясы шеңберінде СР Сыртқы істер министрі В. Балакришнанмен кездесу өткізді.
2022 жылы 14-17 тамызда Қазақстан Премьер-Министрінің орынбасары - Сыртқы істер министрі М. Тілеубердінің Сингапур республикасына ресми сапары аясында, Сингапур Республикасының Президенті Х.Якобпен, Қаржы Вице-премьері Л. Вонгпен, министр В. Балакришнанмен, Сыртқы істер сауда және өнеркәсіп, еңбек ресурстары министрі Тан Си Ленгпен келіссөздер жүргізілді.
2022 жылы 10-14 қазанда СР Премьер-Министр Кеңсесінің Министрі
М.Осман бастаған Сингапур делегациясының АӨСШК-нің 6-шы Саммитіне (Астана қ.) қатысу үшін Қазақстан-ға сапары өтті.
## Сауда-экономикалық ынтымақтастық
2022 жылы екіжақты тауарайналым 1,9 млрд. АҚШ долл. (+65,1%), оның ішінде Қазақстан-дың СР-ға экспорты – 1,87 млрд. АҚШ долл. (+67,8%),
СР-дан Қазақстан-ға импорт – 47,1 млн. АҚШ (+0,5%) құрады.
Экспорттың негізгі тауарлары: мұнай өнімдері, қара және түрлі-түсті металдар.
Импорттың негізгі тауарлары: химиялық өнімдер, құрал жабдықтар, электроника.
Қазақстан Ұлттық статистика бюросына сәйкес, 2023 жылғы наурыздағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасында Сингапур капиталының қатысуымен жұмыс істеп тұрған 144 заңды тұлға, филиалдар мен өкілдіктер тіркелген.
2010-2022 жжылы аралығында Сингапурдан Қазақстан-ға тікелей шетелдік инвестициялар ағыны 1 млрд. АҚШ долл. құрады.
2022 жылы 3-тоқсанында СР-дан Қазақстан-ға шетелдік инвестициялар ағыны 310,7 млн. АҚШ долл., Қазақстан Республикасынан шетелге ағыны – 11 млн. АҚШ долларын құрады.
## Мәдени-гуманитарлық ынтымақтастық
Жыл сайын 100-ге жуық қазақстандық студенттер Сингапурдың озық жоғары оқу орындарында білім алуда.
2012 жылы бастап Назарбаев Университеті мен Ли Куан Ю мемлекеттік саясат мектебі арасында «ынтымақтастық туралы ұзақ мерзімді келісім жұмыс істейді. Мемлекеттік саясат мектебі Назарбаев Университетінің стратегиялық серіктесі мәртебесіне ие.
2016 жылы Қазақстан Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы мен Сингапурдың Мемлекеттік қызмет колледжі арасында өзара түсіністік туралы Меморандумға қол қойылды.
Д.Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан Мемлекеттік техникалық университетімен бірлесіп Қазақстанда «Management Development Institute of Singapore» (MDIS) филиалын құру, білім беру саласындағы ірі жобалардың бірі болып табылады.
## Дереккөздер |
Динара Болатқызы Зәкиева (22 желтоқсан 1982, Қаратал ауылы, Зайсан ауданы, Шығыс Қазақстан облысы, Қазақ КСР) — қазақстандық мемлекет қайраткер. Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің VII сайланым депутаты (2021 жылдың 15 қаңтарынан бастап).
## Өмірбаяны
1982 жылы 22 желтоқсанда дүниеге келген. Шекара қызметінің бұрынғы директоры, генерал-лейтенант Болат Зәкиевтің қызы. 2006 жылы тұрмысқа шықты, 4 бала тәрбиелеп отыр: 3 қыз, 1 ұл.
## Білімі
Бейжің Тіл және мәдениет институтын (Қытай 2001 жылы), Абай атындағы Алматы мемлекеттік университетін «халықаралық құқық» мамандығы бойынша (2002 жылы), Ресей Федерациясы Сыртқы істер министрлігінің Дипломатиялық академиясын «халықаралық құқық» мамандығы бойынша (Мәскеу, 2004 жылы); MBA Hult international business school (Дубай 2013 жылы) бітірген.
## Еңбек жолы
2004-2005 жылдар аралығында «ТопЮрАудит» ЖШС бас директорының орынбасары болып жұмыс істеген.
2005 жылы — Индустрия және сауда министрлігінің кәсіпкерлікті дамыту департаментінің бас маманы.
2006 жылы — «Antarex» ЖШС және Астана қаласындағы «Rafe» мейрамханалар желісінің негізін қалаушы.
2007-2013 жылдары — Қазақстан президенті әкімшілігінде президент хаттамасының сарапшысы.
2011 жылы — «Қасиетті жол» қоғамдық қайырымдылық қорының тең құрылтайшысы.
2013-2015 жылдары — Nur Otan партиясы төрағасының бірінші орынбасары хатшылығы меңгерушісінің орынбасары – партияның халықаралық ынтымақтастық бөлімінің жетекішісі.
2017-2019 жылдары — Астана қаласы әкімдігінің "Балалар үйі" КММ директоры.
2019 жылы — «Nur Otan» партиясы жанындағы Отбасы, әйелдер мәселелері және балалардың құқықтарын қорғау жөніндегі республикалық қоғамдық кеңестің төрағасы.
2019-2021 жылдары — Нұрсұлтан Назарбаев Қоры жанындағы «Қамқорлық қоры» корпоративтік қорының басшысы.
2022 жылдан бастап "Аманат" партиясының Отбасы және халықты әлеуметтік қорғау жөніндегі республикалық қоғамдық кеңесінің жетекшісі қызметтерін атқарған.
## Дереккөздер |
Зағипа Яхияқызы Балиева — Қазақстан Республикасының Әділет министрі.
## Қысқаша өмірбаяны
1958 ж. қазанның 3-інде Алматы облысы, Кеген ауданының Жалаңаш ауылында дүниеге келген.
1981 ж. Қазақтың С.М.Киров атындағы мемлекеттік университетін бітірген. Мамандығы — заңгер-құқықтанушы.
Еңбек қызметін АПТУ-да лаборант болып бастаған
1981—82 жж. — Жамбыл аудандық, Жамбыл облыстық «Стройбанк» кеңсесінің заң кеңесшісі болып бастаған.
1982—86 жж. — Жамбыл (Тараз) қалалық атқару комитетінің заң кеңесшісі.
1986—92 жж. — Алматы қалалық аткомының тұрғын алаңды есепке алу және бөлу басқармасының инспекторы бөлім меңгерушісі.
1992—94 жж. — Алматы қалалық әкімі аппаратының заң бөлімінің бастығы, меңгерушісі болып істеген.
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің 13-ші шақырылуының депутаты болып сайланған.
1995 ж. наурызынан — Орталық сайлау комиссиясын хатшысы.
1996 ж. қаңтарынан — Орталық сайлау комиссиясы төрайымы болып басқарды.
2005 ж. сәуірден бері Қазақстан Республикасының Әділет министрі.2009 жылдың сәуір айынан бері - ҚР Парламенті Мәжілісі 4-ші шақырылымының депутаты, Заңнама және сот-құқықтық реформа комитетінің мүшесі.
2005-2009 ж.ж. – Қазақстан Республикасының Әділет министрі.
2009-2011 ж.ж. – IV сайланған Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаты, Заңнама және сот-құқықтық реформа комитетінің мүшесі.
2012 жылғы 20 қаңтардан бастап - V сайланған Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаты, Халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің мүшесі. «Нұр Отан» Халықтық Демократиялық партиясының мүшесі, партиялық тізім бойынша сайланған.
«Құрмет», «Парасат», «Күміс алқа», ордендерімен, «Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігіне 10 жыл», «Қазақстан Республикасының Конституциясына 10 жыл», «Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігіне 20 жыл» мерекелік медальдарымен марапатталған.
## Отбасылық жағдайы
Тұрмыста, алты бала және немере тәрбиелеп отыр.
Жұбайы - Балиев Мұхтар Абзалұлы (1957 жылы туған). Ұлдары- Балиев Данияр Мұхтарұлы (1980жылы туған), Бали Ернар Мұхтарұлы (1984 жылы туған), Бали Әлияр Мұхтарұлы (1990 жылы туған), Бали Нұрсұлтан Мұхтарұлы (2006 жылы туған); қыздары - Бали Алдара-Бегім Мұхтарқызы (2004 жылы туған), Бали Дария-Бегім Мұхтарқызы (2007 жылы туған).
## Сілтемелер
Мәжілістің құрамы мен құрылымы, БАЛИЕВА Зағипа Яхянқызы
## Дереккөздер |
Әлия Маратқызы Әбсеметова (21 мамыр 1984, Қарағанды, Қарағанды облысы, Қазақ КСР) — қазақстандық мемлекет қайраткері. 2021 жылдың 15 қаңтары мен 2023 жылдың 19 қаңтары аралығында Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің 7-шақырылым депутаты, 2020 жылы партияішілік праймеризге қатысып, Алматы облысы бойынша бірінші орынды жеңіп алды. «Аманат» партиясының партиялық тізімінен таңдалды, Әлеуметтік-мәдени даму комитетінің мүшесі.
## Өмірбаяны
1984 жылы 21 мамырда Қарағанды қаласында дүниеге келген. Арғын тайпасының Қаракесек руының шұбыртпалы бөлімінен шыққан.[дереккөзі?]Профессор Марат Әбсеметовтің қызы.
## Білімі
2005 жылы «Тұран-Астана» университетін «Халықаралық экономика» мамандығы бойынша бітірген;
2016 жылы Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетін журналистика мамандығы бойынша бітірді, әлеуметтік білім бакалавры;
2021 жылы Махамбет Өтемісов атындағы БҚМУ «Мемлекеттік және жергілікті басқару» мамандығы бойынша бітірді, экономика ғылымдары магистрі.
## Еңбек жолы
Еңбек жолын 2000 жылы аудиторлық компанияда референт болып бастады.
Әртүрлі жылдарда түс бөлу операторы, беттеуші-дизайнер, дизайн бөлімінің басшысы, жарнама агенті, модератор, өндіріс редакторы, бас редактор, жеке ЖШС басшысы қызметтерін атқарды.
2018 жылы Uzyn.kz интернет-басылымын тіркеп, 2021 жылдың қаңтарына дейін бас редактор қызметін атқарды.
## Дереккөздер |
Елнұр Сабыржанұлы Бейсенбаев (27 маусым 1986, Кентау, Шымкент облысы, Қазақ КСР) — қазақстандық қоғам-саяси қайраткер. Қазақстан Парламенті Мәжілісінің VII-VIII сайланым депутаты. «Аманат» партиясының жауапты хатшысы (2023 жылдың 4 қаңтарынан бастап).
## Өмірбаяны
2008 жылы Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетін «Саясаттану» мамандығы бойынша бітірген, 2010 жылы сол жерден саясаттану магистрі дәрежесін алды.
2006-2010 жылдар аралығында «Болашақ» республикалық қозғалысы төрағасының орынбасары, «Жастар үні» журналы бас редакторының орынбасары қызметтерін атқарған.
2010-2012 жылдары — «Жастар үні» жастар қоғамдық бірлестігінің төрағасы.
2012-2015 жылдар аралығында Алматы қаласындағы №48 мектеп-лицейде тарих пәнінің мұғалімі, Қазақстан Коммунистік Халық партиясы Алматы қалалық филиалының хатшысы болды.
2015-2017 жылдары — Алматы қаласы Жастар саясаты мәселелері басқармасының басшысы болды.
2019-2020 жылдары — Нұр-Сұлтан қаласы әкімінің кеңесшісі болды.
2020 жылдың 23 қаңтарынан 2021 жылдың қаңтарына дейін «Нұр Отан» партиясы қарамағындағы «Жас Отан» Жастар қанатының төрағасы болды.
2021 жылдың 15 қаңтарынан 2023 жылдың 4 қаңтарына дейін — «Нұр Отан» партиясының партиялық тізімі бойынша (2022 жылдың 1 наурызынан бастап «Аманат» партиясы болып өзгертілді) Қазақстан Парламенті Мәжілісінің VII сайланым депутаты болды.
2023 жылдың 4 қаңтарынан 17 шілдесіне дейін — «Аманат» партиясының атқарушы хатшысы болды.
2023 жылдың 29 наурызынан бастап — «Аманат» партиясының партиялық тізімі бойынша Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің VIII сайланым депутаты болды.
## Марапаттары
* «Құрмет» ордені (Қазақстан Президентінің 2021 жылғы 2 желтоқсандағы Жарлығы)
* «Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 30 жыл» медалі (2021)
* «Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 25 жыл» медалі (2016)
* Алғыс хаттары: Қазақстан Президенті Н.Ә.Назарбаевтан (2016), Қазақстан Президенті Қ.К.Тоқаевтан (2019)
## Дереккөздер |
Аманжол Қазыбекұлы Жанқұлиев (20 қаңтар 1952, Шу ауданы, Жамбыл облысы, Қазақ КСР) — Қазақстанның мемлекет қайраткері, дипломат, ҰҚШҰ Бас хатшысының орынбасары.
## Өмірбаяны
1972 жылы Алматы педагогикалық шет тілдер институтын француз тілі мұғалімі мамандығы бойынша бітірді.
1973-1984 жылдары — Алматы облыстық ЛКЖО комитетінің нұсқаушысы, сектор меңгерушісі болды.
1984-1987 жылдары — КСРО сыртқы істер министрлігінің Дипломатиялық академиясының тыңдаушысы болды.
1987-1989 жылдары — КСРО Сыртқы істер министрлігі Азиядағы социалистік елдер басқармасының екінші хатшысы болды.
1989-1992 жылдары — КСРО, Ресей Федерациясы Вьетнамдағы Елшілігінің екінші хатшысы болды.
1993-1995 жылдары — Қазақстан Республикасының Франциядағы Елшілігінің бірінші хатшысы, кеңесшісі болды.
1995-1996 жылдары — Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі Еуропа елдерінің жетекші басқармасының кеңесшісі болды.
1996-1999 жылдары — Қазақстан Республикасының Түркиядағы Елшілігінің кеңесшісі болды.
1999-2000 жылдары — Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті «Барлау» қызметінің директоры болды.
2001 жылы Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің өңірлік қауіпсіздік мәселелеріне қатысты Ерекше тапсырмалар жөніндегі Елшісі болып тағайындалды.
2001-2003 жылдары — Тәжікстандағы Төтенше және Өкілетті Елші болды.
2003-2005 жылдары — Түркиядағы Төтенше және Өкілетті Елші болды.
2005 жылдың 6 қазанынан 2008 жылдың 6 ақпанына дейін — Франциядағы Төтенше және Өкілетті Елші болды.
2008 жылдың 6 ақпанынан 2009 жылдың 17 ақпанына дейін — Швейцария Конфедерациясындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі, Қазақстан Республикасының Женева қаласындағы Біріккен Ұлттар Ұйымы бөлімшесі және басқа да халықаралық ұйымдар жанындағы Тұрақты өкілі болды.
2008 жылдың 4 маусымынан 2009 жылдың 17 ақпанына дейін — Швейцария Конфедерациясындағы және Лихтенштейн кінәздігіндегі Төтенше және Өкілетті Елшісі лауазымын қатар атқарды.
2008 жылдың 14 қазанынан 2009 жылдың 17 ақпанына дейін — Швейцария Конфедерациясындағы және Ватикан Мемлекетіндегі Төтенше және Өкілетті Елшісі лауазымын қатар атқарды.
2009 жылдың 17 ақпанынан 2015 жылдың 24 ақпанына дейін — «Сырбар» Қазақстан Республикасы Сыртқы барлау қызметінің директоры болды.
## Марапаттары
* I дәрежелі Даңқ ордені (2016)
* II дәрежелі Даңқ ордені
* «Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл» мерейтойлық медалі (2001)
* «Қазақстан Республикасының Парламентіне 10 жыл» мерейтойлық медалі
* «Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл» мерейтойлық медалі (2011)
* «КСРО Қарулы Күштеріне 70 жыл» мерейтойлық медалі (1988)
## Дереккөздер |
Тамара Тахминдаровна Абдуллаева (наурыз 1914 туған) — Жамбыл облысы, Меркі ауданы, «Қызыл Шығыс» ұжымшар звеношысы, Социалистік еңбек ері.
1914 жылы наурызда дүниеге келген. 12 жасынан бастап жүзім шаруашылығында жұмыс істеді.
1944 жылы Меркі ауданына қарасты «Қызыл Шығыс» ұжымшарына ауысып, қызылша шаруашылығы тобының звеношысы болып тағайындалды. Бірінші маусымда қант қызылшасының әр гектарынан 494 центнер өнім алды. Содан кейін өнімділікті 650-680 ц/га дейін жеткізді.
1948 жылы Еңбек Қызыл Ту орденімен, 1956 жылы «Тың жерлерді игергені үшін» медалімен марапатталған. 1965 жылы Социалистік Еңбек Ері атағы берілді. «Еңбек ардагері» медалімен де марапатталған (1977).
1977 жылдан бастап — зейнеткер.
## Сілтеме
* http://www.libr.e-taraz.kz/?action=contents&page=290&lan=rus(қолжетпейтін сілтеме)
* Музалевский М. В. Герои Социалистического Труда. Биобиблиографический словарь. — М.: РИЦ «Кавалер», 2008. — Т. 2. — 200 с.
* фото https://www.playle.com/listing.php?i=IVANHOE137978(қолжетпейтін сілтеме)
* Абдуллаева Тамара Тахминдаровна. «Герои страны» сайты. |
Ержан Жексенғалиұлы Мырзабаев (12 тамыз 1969, Самар ауылы, Самар ауданы, Шығыс Қазақстан облысы, Қазақ КСР) — Қазақстан Республикасы ҰҚК қолбасшылығының өкілі, полковник, Қазақстан Республикасы Шекара қызметі директорының орынбасары (2013 бастап).
## Өмірбаяны
Ержан Жексенғалиұлы Мырзабаев 1969 жылы 12 тамызда Шығыс Қазақстан облысында дүниеге келген.
Армия генералы А. В. Хрулев атындағы Ярославль жоғары әскери қаржы училищесін, Ресей Федерациясы Үкіметінің жанындағы Қаржы академиясын бітірген.
Еңбек жолын Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің құрылымдарында бастады.
1995-1996 жылдары Қорғаныс министрлігінің Бюджеттік-қаржы басқармасы Қаржы инспекциясының инспектор-ревизоры болып жұмыс істеді.
1999-2000 жылдары ҚР Қорғаныс Министрлігі Экономика және қаржы департаменті Ревизионды-бақылау басқарма басшысының орынбасары-қаржы бөлімінің бастығы, Ревизионды-бақылау басқармасының басшысы болды.
2000-2002 жылдары – ҚР Қорғаныс министрлігі Бас қаржы инспекциясының бастығы.
2002-2006 жылдары – ҚР Республикалық Ұланның ревизиондық-бақылау қызметінің бастығы, әскери-техникалық және қаржылық қамтамасыз ету департаменті бастығының орынбасары – Қаржы-экономикалық басқармасының бастығы.
2007-2009 жылдары – «ДАМУ» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ Активтерді басқару және бюджеттік жоспарлау департаментінің директоры, Алматы қаласы бойынша өңірлік филиалының директоры-басқарушы директоры.
2009-2010 жылдары – «Самұрық-Қазына» жылжымайтын мүлік қоры» АҚ Қаржы және бухгалтерлік есеп департаментінің директоры.
2022 жылдың 20 қазанында Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен Ержан Жексенғалиұлы Мырзабаев ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму вице-министрі болып тағайындалды.
## Сілтеме
* Параграф
* ҚР ҰҚК Шекара қызметінің сайтындағы жеке парақшасы
## Дереккөздер |
Фархат Мусабекович Мусабеков (3 қаңтар 1994 жыл, Бішкек) — қырғызстандық футболшы, жартылай қорғаушы.
2014 жылы Азия ойындарына, 2019 жылы Азия кубогына қатысты.
## Өмірбаяны
Фархат футболдағы мансабын 8 жасында Бішкектегі №57 мектептің секциясында бастаған. Бірінші бапкері – Николай Рослов. 2009 жылдан бастап Бірінші лиганың Қант қаласындағы «Живое пиво» (бұрынғы «Абдыш-Ата-2») және «Наше пиво» командаларында ойнады.
2011 жылдан бастап қаладағы басты клуб – «Абдыш-Ата» сапында өнер көрсетті. 2015 жылы ол Эстонияның «Инфонет» клубына ауыспақ болды, бірақ ойыншымен келісімшартқа қол қойылған жоқ.
2016 жылдың қаңтарында ел чемпионатының үздік ойыншысы болып танылды. |
Нұрила Жидебаева (1922, Шұбар ауылы, Талдықорған уезі, Жетісу облысы, Түркістан АКСР — белгісіз, Шұбар ауылы, Талдықорған ауданы, Алматы облысы, Қазақ КСР) — Қазақ КСР, Талдықорған облысы, Талдықорған ауданы, «Жаңалық» ұжымшар звеношысы. Социалистік еңбек ері (1949).
## Өмірбаяны
1922 жылы Талдықорған уезі, Шұбар ауылында шаруа отбасында дүниеге келген. 1938 жылдан бастап «Жанлық» ауыл шаруашылығы артелінде (кейіннен — «Жаңалық» ұжымшары, төрағасы — Әбдіқадыр Дайыров) қатардағы ұжымшаршы болып жұмыс істеді. 1941 жылдан бастап — қызылша шаруашылығы тобының звеношысы болды.
Тобы оның басшылығымен 1948 жылы 3 гектар алқаптың әр гектарынан орта есеппен 821 центнер қант қызылшасын жинады. КСРО Жоғарғы Кеңесі Төралқасының 1949 жылғы 20 мамырдағы Жарлығымен «1948 жылы бидайдан, күріштен, қант қызылшасынан және картоптан жоғары өнім алғаны үшін» Ленин ордені және «Орақ пен балға» алтын медалімен (№3695) марапатталып, Социалистік еңбек ері атағы берілді.
Сол жарлықпен Талдықорған ауданы «Жаңалық» ұжымшарының агрономы Ахметқұл Рысқұловқа Социалистік еңбек ері атағы берілді.
Денсаулығына байланысты 1955 жылы зейнеткерлікке шыққанға дейін «Жаңалық» ұжымшарында (1950 жылы біріккеннен кейін — Сталин атындағы ұжымшар, төрағасы — Нұрмолда Алдабергенов) еңбек етті. Талдықорған ауданындағы Шұбар ауылында (1977 жылдан бастап — Алдабергенов) тұрды. Қайтыс болған күні белгіленбеген.
Естелік
Алдабергенов ауылында бюсті қойылды.
## Әдебиет
* Герои Социалистического Труда – казахстанцы. — Алма-Ата: Казахстан, 1970. — Т. 3.
## Сілтеме
* Жидебаева Нұрила. «Герои страны» сайты. |
Жұлдыз Досбергенқызы Сүлейменова (25 тамыз 1983, Ақтөбе, Ақтөбе облысы, Қазақ КСР) — қазақстандық саясаткер, Қазақстан Парламенті Мәжілісінің VII-VIII сайланым депутаты (2021 бастап).
## Өмірбаяны
2004 жылы Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің (ҚазҰУ) «Тарих» мамандығы бойынша бакалавриатын, 2008 жылы ҚазҰУ магистратурасын «Философия және саясаттану» мамандығы бойынша, 2011 жылы ҚазҰУ докторантурасын «Философия және саясаттану» мамандығы бойынша бітірді. 2012 жылы «Мәдениеттану» мамандығы бойынша PhD дәрежесін алды.
2000-2004 жылдары — әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің студенттік өзіндік басқарма төрағасы болды.
2004-2006 жылдары — Алматы Экономика және статистика академиясының Ақтөбе институтының әлеуметтік-гуманитарлық пәндер кафедрасының оқытушысы, Жастар ісі жөніндегі комитетінің төрағасы болды.
2006-2007 жылдары — «Отан» Республикалық саяси партиясы филиалының Ақтөбе облысы бойынша жастар ісі жөніндегі кеңесшісі, «Жас Отан» Жастар қанаты республикалық кеңесі төрағасының орынбасары болды.
2007-2008 жылдары — Ы. Алтынсарин №159 көпсалалы гимназиясының тарих және құқық пәнінің мұғалімі (Алматы) болды.
2010-2011 жылдары — Қазақ ұлттық аграрлық университетінің тәрбие ісі жөніндегі проректорының орынбасары, жастар әкімшілігінің төрағасы болды.
2011 ж. — Халықаралық бизнес академиясының студенттермен жұмыс жөніндегі деканы болды.
2011-2012 жылдары — Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің бас ғылыми хатшысы болды.
2012-2014 жылдары — «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ Білім беру саясаты және бағдарламалар департаментінің аға менеджері болды.
2014-2017 жылдары — «Назарбаев Зияткерлік мектептері» Білім беру саясаты және бағдарламалар департаменті директорының орынбасары болды.
2017-2019 жылдары — «Назарбаев Зияткерлік мектептері» Даму департаментінің директоры болды.
2019-2021 жылдары — Алматы қаласындағы физика-математика бағытындағы «Назарбаев Зияткерлік мектебінің» директоры болды.
2021 жылдың 15 қаңтарынан 2023 жылдың 19 қаңтарына дейін — «Нұр Отан» партиясының партиялық тізімі бойынша сайланған Қазақстан Парламенті Мәжілісінің VII сайланым депутаты, әлеуметтік-мәдени даму комитетінің мүшесі, «Нұр Отан» партиясы фракциясының мүшесі. 2022 жылдың маусым айында Қазақстан Республикасы Президентінің қарамағындағы Ұлттық Құрылтайға мүше болды.
2023 жылдың 29 наурызынан бастап — «Аманат» партиясының партиялық тізімі бойынша сайланған Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің VIII сайланым депутаты болды.
## Марапаттары
* 2005 — Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентінің Алғыс хаты;
* 2006 — Қазақстан Республикасы Жастар Конгресі «Жастар» сыйлығы;
* 2015 — Басқарма төрағасының «Назарбаев Зияткерлік мектептерін дамытуға қосқан үлесі үшін» Құрмет грамотасы;
* 2015 — Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Құрмет грамотасы;
* 2019 — Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің «Ыбырай Алтынсарин» медалі;
* 2021 (2 желтоқсан) — Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен «Құрмет» орденімен марапатталды;
* 2021 (2 желтоқсан) — Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен «Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 30 жыл» мерейтойлық медалімен марапатталды;
## Дереккөздер |
Арканж Бинтсука (фра. Archange Bintsouka; 25 қазан 2002, Конго Республикасы) — конголық футболшы, Конго Республикасы Ұлттық футбол құрамасы мен "Партизани" клубының жартылай қорғаушысы.
## Карьерасы
### Клубтық
2020 жылы карьерасын конголық "Кондзо" клубында бастады.
2022 жылы 1 ақпанда "Партизаниге" ауысты. Сол жылы тамызда Косовоның "Дреница" клубына жалға берілді. 2023 жылы жазда "Партизаниге" қайта оралды.
### Халықаралық
2021 жылдан бері Ұлттық құрамада ойнайды.
## Дереккөздер |
«Колумбайн» орта мектебіндегі қырғыны – бұл Колорадо штатының Джефферсон округінің аттас қоғамдастығында орналасқан Колумбайн орта мектебінің екі орта мектеп оқушылары Эрик Харрис пен Дилан Клиболдтың 1999 жылы 20 сәуірде сол мектептің басқа студенттері мен қызметкерлеріне қарсы жоспарланған шабуылы. Атыс қаруын және қолдан жасалған жарылғыш құрылғыларды пайдаланған. Шабуылшылар 13 адамды (12 оқушы мен бір мұғалім) өлтірді, тағы 23 адамды жаралады, содан кейін шабуылдаушылар өздеріне оқ атқан.
## Өлген мен жаратылған тізімі
## Дереккөздер |
Рамазан Батыртайұлы Абылайхан (9 желтоқсан 2001, Атакент, Түркістан облысы) — қазақстандық футболшы, "Жетісай" клубының шабуылшысы.
## Карьерасы
### Клубтық
"Мақтаарал" клубының түлегі. 2019 жылғы дейін "Мақтаралдың" жастар клубында доп тепті.
2019 жылы Қазақстан екінші лигасындағы "Оңтүстік Академия" клубында кәсіпқой карьерасын бастады, кейінгі жылдары "Мақтарал", "Дордой" клубтарында ойнады. "Дордойда" ұзақ ойнамады, жарты маусым ғана доп тепті.
2023 жылы маусым айында "Жетісай" клубына ауысты.
## Дереккөздер
## Сілтемелер
* Профилі |
Бахрейн — Қазақстан қатынастары — Қазақстан Республикасы мен Бахрейн Корольдігі арасындағы қатынастар
## Дипломатия
Қазақстан Республикасы мен Бахрейн Корольдігі арасындағы дипломатиялық қатынастар 1992 жылғы 28 мамырда орнатылды. Қазақстан-бахрейн қарым-қатынастарының шарт-құқықтық базасы Дипломатиялық қатынастар орнату туралы Бірлескен коммюникемен шектелген.
## Сапарлар
Екіжақты қатынастар тарихындағы маңызды оқиға ретінде Н.Ә.Назарбаевтың 1997 жылғы Бахрейнге ресми сапарын атауға болады. Сапар барысында сауда-экономикалық ынтымақтастық пен Инвестицияларды көтермелеу және өзара қорғау туралы келісімге қол қойылды.
2002 ж. Бахрейн Корольдігіне ҚР Ұлттық банк делегациясы сапар жасады. Қазақстанда Бахрейн Корольдігі Сауда-өнеркәсіп палатасының (1998 ж.) және бахрейн компанияларының делегациялары (1999 ж.) сапармен болды.
2008 ж. 16-17 қазанда Астанада өткен Азиядағы ынтымақтастық диалогының Сыртқы істер министрлерінің 7-отырысы мен «Ортақ әлем: әралуандылық арқылы ілгерілеу» сыртқы істер министрлерінің конференциясына Бахрейн Корольдігінің Сыртқы істер жөніндегі Мемлекеттік министрі Низар әл Бахарна бастаған бахрейндік делегация қатысты.
ҚР Индустрия және сауда министрі Ә.Исекешев Манамаға 2009 ж. қазан және желтоқсан айларында сапар шекті. Бахрейннің жоғары лауазымды тұлғаларымен өткен кездесулер барысында Қазақстанда ислам банкингі жүйесін дамытуда техникалық көмек көрсету мен осы салада тәжірибе алмасу, сондай-ақ қазақстандық мамандарды әзірлеу туралы уағдаластықтарға қол жеткізілді.
2010 ж. 15-16 наурызда Астанада өткен «Kazakhstan Islamic Finance Conference» атты форумға Бахрейн Премьер-министрінің арнайы өкілі мен кеңесшісі, Азия Ислам Банкінің басшысы Абдалла Хасан Сейф қатысты.
Қазақстан мен Бахрейн арасындағы тауар айналымының көлемі 2011 жылы 1 млн. долл. құрады.
2023 жылғы 3 мамырда ҚР СІМ басшысы Бахрейн Корольдігіне алғаш рет ресми сапармен барды.
## Дереккөздер |
Рамазан Батыртайұлы Абылайхан (9 желтоқсан 2001, Атакент, Түркістан облысы) — қазақстандық футболшы, "Жетісай" клубының шабуылшысы.
## Карьерасы
### Клубтық
"Мақтаарал" клубының түлегі. 2019 жылғы дейін "Мақтаралдың" жастар клубында доп тепті.
2019 жылы Қазақстан екінші лигасындағы "Оңтүстік Академия" клубында кәсіпқой карьерасын бастады, кейінгі жылдары "Мақтарал", "Дордой" клубтарында ойнады. "Дордойда" ұзақ ойнамады, жарты маусым ғана доп тепті.
2023 жылы маусым айында "Жетісай" клубына ауысты.
## Дереккөздер
## Сілтемелер
* Профилі |
Абдулла Әл-Майюф (араб.: عبد الله المعيوف; 23 қаңтар 1987, Эр-Рияд) — сауд арабиялық футболшы, қақпашы. 2018 жылғы әлем чемпионатына қатысты.
## Карьерасы
«Әл-Хилал» клубының түлегі болған Абдулла әл-Маюф 2006 жылы Жиддадан Сауд Арабиясының «Аль-Ахли» клубына келіп, келесі 10 жылын осында өткізді.
2016 жылдың жазында Абдулла әл-Маюф «Әл-Хилалға» ауысты, онда ол негізгі қақпашы болды. 2020 жылдың 5 ақпанында «Аль-Раед» клубына қарсы ойында Абдулла әл-Маюф ойынның соңында алдымен пенальтиді қайтарып, қарсыласының есепті теңестіруіне кедергі келтірді, содан кейін пенальтиді соғып, матч тағдырын шешті.
## Жетістіктері
* Сауд Арабиясы чемпионы: 2015/16
* Сауд Арабиясының тақ мұрагері кубогының иегері ( 2 ): 2006/07, 2014/15
* Сауд Арабиясы Чемпиондар Кубогының жеңімпазы ( 3 ): 2011, 2012, 2016
## Дереккөздер
## Сілтемелер |
2002 жылғы Жазғы Азия ойындары немесе XIV Азия ойындары Пусанда (Оңтүстік Корея) 29 қыркүйек пен 14 қазан аралығында 2002 жылы өткізілді. Жарыстардың бір бөлігі Ульсанда, Чханвонде, Масанда және Янсанда өтті. Ойындарға 7711 спортшы Азияның 44 елінен қатысты. 419 медальдар жиынтығы 38 түрлері бойынша ойнатылды.
## Қатысушыларигр
## Марапаттарды бөлу
## Спорт түрлері
Азия ойындарының аясында жарыстар келесі спорт түрінен өткізілді:
## Сілтемелер
* Азия ойындары Мұрағатталған 8 қаңтардың 2013 жылы. Қазақстан ҰОК уеб-сайтында
* XIV Азия ойындары Мұрағатталған 14 мамырдың 2013 жылы. Қазақстан ҰОК уеб-сайтында |
Әли әл-Булеахи ( араб.: علي آل بليهي 21 қараша, 1989 жыл) — Сауд Арабиясының футболшысы, "Аль-Хилал" клубында және Сауд Арабиясы ұлттық құрамасында қорғаушы ретінде ойнайды.
## Карьерасы
Али әл-Булеахи футбол мансабын Сауд Арабиясының "Әл-Букирия" клубында бастады. 2014 жылы ол "Әл Нахдаға" ауысты. 2015 жылдан бері «Әл-Фатех» клубында ойнады. Сол жылдың 20 тамызында әл-Булеахи Сауд Арабиясының Про-Лигасында дебютін өткізді, ол «Әл-Халижаға» қарсы қонақта өткен матчтың бірінші таймында қосалқы құрамда шықты. 2016 жылы 3 желтоқсанда Про-Лигадағы алғашқы голын соғып, өз алаңында «Әл Вахдаға» қарсы ойында есепті теңестірді.
2018, 2022 жылдары әлем чемпионатына қатысты.
## Жетістіктері
Сауд Арабиясы чемпионы (1): 2017/18
## Дереккөздер
## Сілтемелер |
Абдулла Утайф ( араб.: عبد الله عطيف; 3 тамыз 1992) - Сауд Арабиясы футболшысы, «Әл-Хилал» клубының және Сауд Арабиясы ұлттық құрамасының жартылай қорғаушысы.
## Карьерасы
### Клубтық
Абдулла Утаиф – туған жері Эр-Риядтың «Аш-Шабаб» клубының түлегі. 2012 жылы португалиялық "Лолетан" клубына ауысты.
2013 жылдың ақпан айында Абдулла Утаиф Сауд Арабиясының "Әл-Хилал" клубының ойыншысы болды. 2014 жылдың 5 желтоқсанында ол Сауд Арабиясының Про-Лигасында дебютін өткізді, ол «Әл-Раедке» қарсы өз алаңындағы матчтың екінші жартысында алаңға шықты.
## Жетістіктері
* Сауд Арабиясы чемпионы: 2015/16
* Сауд Арабиясы Суперкубкогы: 2015
## Дереккөздер
## Сілтемелер |
Халифа Адель әл-Даусари ( араб.: خليفة عادل الدوسري ; 2 қаңтар 1999 жыл) — Сауд Арабиясының кәсіпқой футболшысы, «Әл-Хилал» клубында орталық қорғаушы ретінде ойнайды. 2020 жылғы Жазғы Олимпиадаға қатысқан.
## Карьерасы
2021 жылдың 7 тамызында әл-Даусари «Әл-Хилалға» бес жылдық келісімшарт бойынша қосылды. 2022 жылдың 30 қаңтарында Аль-Даусари «Аль-Фатехке» жалға берілді.
## Жүлделері
* Король кубогы: 2022–23
* Сауд Арабиясы Суперкубогы: 2021
* АФК Чемпиондар лигасы: 2021
## Дереккөздер |
Мохаммед Канно (араб.: محمد كنو; 22 қыркүйек 1994 жыл) — Сауд Арабиясының футболшысы, «Әл-Хилал» және Сауд Арабиясы құрамасының орталық жартылай қорғаушысы. 2018, 2022 жылдары әлем чемпионатына қатысты.
2017 жылдың 25 желтоқсанында Мұхаммед Канно Сауд Арабиясы құрамасы сапында Кувейтте Парсы шығанағы кубогында Біріккен Араб Әмірліктері командасына қарсы матчта тұңғыш рет өнер көрсетті. 2018 жылы 15 мамырда Грекияға қарсы жолдастық ойында ұлттық құрама сапындағы алғашқы голын соқты.
## Жетістіктері
### Командалық
* Сауд Арабиясы чемпионы (1): 2017/18
## Дереккөздер
## Сілтемелер |
Абдулла Утайф ( араб.: عبد الله عطيف; 3 тамыз 1992) - Сауд Арабиясы футболшысы, «Әл-Хилал» клубының және Сауд Арабиясы ұлттық құрамасының жартылай қорғаушысы.
## Карьерасы
### Клубтық
Абдулла Утаиф – туған жері Эр-Риядтың «Аш-Шабаб» клубының түлегі. 2012 жылы португалиялық "Лолетан" клубына ауысты.
2013 жылдың ақпан айында Абдулла Утаиф Сауд Арабиясының "Әл-Хилал" клубының ойыншысы болды. 2014 жылдың 5 желтоқсанында ол Сауд Арабиясының Про-Лигасында дебютін өткізді, ол «Әл-Раедке» қарсы өз алаңындағы матчтың екінші жартысында алаңға шықты.
## Жетістіктері
* Сауд Арабиясы чемпионы: 2015/16
* Сауд Арабиясы Суперкубкогы: 2015
## Дереккөздер
## Сілтемелер |
Батыржан Амангелдіұлы Смаков (13 қыркүйек 1986 жыл, Қарағанды, Майқұдық ауданы) — Қазақстандағы жалғыз контртенор. Қазақ ұлттық өнер университетінің "Хор дирижерлеу" кафедрасының меңгерушісі.
## Өмірбаяны
Қазақконцерт пен "Астана Опера" театрының арнайы шақырған солисті, ҚазҰӨУ-ның аралас хорының көркемдік жетекшісі және дирижері. Сондай-ақ Италиядағы "Coro Lirico Perla Verde" хорының және Нью-Йорктегі "Global Music Partnership" дирижері болып табылады.
Ол "Жас Дарын" (Қазақстан), "Tanysu" (Сан-Марино), "Jumeirah Sounds" (БАӘ), "Young Talents World Festival" (Нью-Йорк) сияқты халықаралық байқауларының қазылар алқасының беделді мүшесі.
2011—2017 жылдар аралығында Италияның Озимо қаласында халықаралық опера академиясында, кейін Пезаро қаласында Джоаккино Россини атындағы консерваториясында Хор дирижерлеу класын оқып, ары қарай магистратураны қызыл дипломмен бітірді. 2016 жылы Сирия балаларына көмек көрсету үшін қайырымдылық концерттер сериясынан кейін ЮНЕСКО әлемі үшін әртісі атағына ие болды.
2016—2017 жылдарда Астана Опера театрында "Орфейдың қайта келуі" атты екі жеке концерт берді.
2018 жылы Қазақстанның "100 жаңа есім" жобасының жеңімпазы атанды.
2019 жылдан 2022 жылға дейін "хор дирижері" зауыттық кафедрасы,
2022 жылдан бастап Халықаралық ынтымақтастық және шығармашылық бөлімінің басшысы. 2020 жылы 26 ақпанда Нью-Йорктегі Карнеги холл концерт залында өнер көрсетті.
2020 жылдың мамыр айынан бастап Шабыт студенттік киностудиясының базасында "Шабыт музыкалық қонақ жайы" онлайн-концерттерінің авторы.
2021 жылдың қаңтарынан "Қазақстан Композиторлар одағының мүшесі".
2022 жылдаң "Қазақстан музыка қайраткерлері одағының мүшесі".
2022 жылы шілденің айыны 21 жұлдызында Италияда, Генуя қаласында "Карло Феличе" театрының сахнасында алғашқы концерт өтетің болды. Әлемнің көптеген елдерінде, соның ішінде Италия, Франция, АҚШ, Мысыр, Иордания, Ресей, Польша, БАӘ-де жеке концерттерін берді. Қазақ музыкасын шетелдерде насихаттаумен белсенді айналысады. Жеке қоржыныда төрт дискографиялық альбом бар.
2024 жылдан бастап Көкшетау қаласындағы Үкілі Ыбырай атындағы филармониясының солисі.
## Ғылыми жұмыстары
* Сүйген сәулем — нота жинағы
* Кең далам — нота жинағы
* Бала бақыты — нота жинағы
* A'cappella хор шығармаларының жинағы
## Марапаттары
* А.Байтұрсынов атындағы алтын медаль
* «Санкт-Петербор бас жүлдесінің» иегері.
* Турин қаласындағы «Ерте музыкалық байқаудың» лауреаты
* «ЮНЕСКО-ның бейбітшілік суретшісі»
* «Қазақстанның жүз жаңа келбеті» ұлттық жобасының жеңімпазы.
## Дереккөздер |
Абдулла Абдулрахман әл-Хамдан ( араб.: عبد الله عبد الرحمن الحمدان; 1999 жылы 13 қыркүйекте дүниеге келген) — Сауд Арабиясының футболшысы, Сауд Арабиясы ұлттық құрамасында «Әл-Хилал» сапында шабуылшы ретінде ойнайды. Ол "Әл-Шабабтың" бұрынғы қақпашысы және "Хеттеннің" бұрынғы менеджері Абдулрахман Әл-Хамданның ұлы.
2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарына қатысты.
## Жетістіктері
* Сауд Арабиясы чемпионы: 2020–21, 2021–22
* АФК Чемпиондар лигасы: 2021
* Король кубогы: 2022–23
* Сауд Арабиясы Суперкубогы: 2021
## Дереккөздер
## Сілтемелер |
Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі (қысқартқанда ҚР ҒЖБМ) — Қазақстандағы жоғары білім, тіл саясаты, ғылым салалары және бұл салалардағы цифрландыру мәселелеріне жауапты Үкімет құрамына кіретін мемлекеттік орган.
## Тарихы
1992 жылы ақпанда Үкімет құрамында Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгi құрылды.
1996 жылы наурызда Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы, Қазақ ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясы мен Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгi біріктіріліп, орталық атқарушы орган Ғылым министрлiгi - Ғылым академиясы құрылды.
1999 жылы қаңтарда Ғылым және жоғары білім министрлігі, ал ақпанда Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы ұйымдастырылды.
1999 жылы қазанда Білім, денсаулық сақтау және спорт министрлігі мен Ғылым және жоғары білім министрлігі бірқатар өкілеттіктерін Денсаулық сақтау ісі жөніндегі агенттігі, Туризм және спорт жөніндегі агенттігі, Энергетика, индустрия және сауда министрлігіне бере отырып, Білім және ғылым министрлігіне бірікті.
2003 жылы қазанда Қазақстанның жетекші ғалымдарының бастамасымен "Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы" республикалық мемлекеттік мекемесі таратылып, қоғамдық бірлестік ретінде жұмысын жалғастырды.
2022 жылдың 11 маусымында президент Тоқаев жарлығымен Білім және ғылым министрлігі екі министрлікке бөлінді: Асхат Аймағамбетов басқарған Оқу-ағарту министрлігі және Саясат Нұрбек басқаратын Ғылым және жоғары білім министрлігі.
## Қызметі
Министрліктің ресми сайтының мәліметінше министрлік «жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру, тіл саясаты, ғылым, ғылым саласындағы сапаны қамтамасыз ету, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру, ғылымды, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беруді цифрландыру саласында басшылықты жүзеге асырады».
## Комитеттері
Ғылым және жоғары білім министрлігінің 4 түрлі ведомствосы бар:
* Ғылым комитеті
* Ғылым және жоғары білім саласындағы сапаны қамтамасыз ету комитеті
* Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім комитеті
* Тіл саясаты комитеті.
## Қарамағындағы ұйымдар
Мемлекеттік заңды тұлғалар
* «Жоғары білім беруді дамыту ұлттық орталығы» ШЖҚ РМК
* «Ұлттық тестілеу орталығы» ШЖҚ РМК
* «Ұлытау техникалық университеті» ШЖҚ РМК
Акцияларының мемлекеттік пакеттері мен қатысу үлестерін иелену және пайдалану құқығы берілген заңды тұлғалар
* "Халықаралық бағдарламалар орталығы" АҚ
* "Қаржы орталығы" АҚ – 50 %.
* "Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті" КеАҚ
* "Сафи Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университеті" КеАҚ
* "Өзбекәлі Жәнібеков атындағы Оңтүстік Қазақстан педагогикалық университеті" КеАҚ
* "Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті" КеАҚ
* "Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті" КеАҚ
* "Ы. Алтынсарин атындағы Арқалық педагогикалық институты" КеАҚ
* "Сәрсен Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университеті" КеАҚ
* "Ілияс Жансүгіров атындағы Жетісу университеті" КеАҚ
* "Қорқыт Ата атындағы Қызылорда университеті" КеАҚ
* "Манаш Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университеті" КеАҚ
* "Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті" КеАҚ
* "Әлкей Марғұлан атындағы Павлодар педагогикалық университеті" КеАҚ
* "Махамбет Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті" КеАҚ
* "Халел Досмұхамедов атындағы Атырау университеті" КеАҚ
* "Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті" КеАҚ
* "Торайғыров университеті" КеАҚ
* "Қарағанды индустриялық университеті" КеАҚ
* "Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Қостанай өңірлік университеті" КеАҚ
* "Академик Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды университеті" КеАҚ
* "Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университеті" КеАҚ
* "М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті" КеАҚ
* "Рудный индустриялық университеті" КеАҚ
* "Ш.Есенов атындағы Каспий технологиялар және инжиниринг университеті" КеАҚ
* "Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау университеті" КеАҚ
* "Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университеті" КеАҚ
* "Д. Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университеті" КеАҚ
* "Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті" КеАҚ
* "Азаматтық авиация академиясы" АҚ
* Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы "Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы" КеАҚ
* "М.Х. Дулати атындағы Тараз университеті" КеАҚ
* "Қазақ ұлттық су шаруашылығы және ирригация университеті" КеАҚ
## Министрлер тізімі
## Дереккөздер |
* Мәскеу ауылдық округі — Ақмола облысы Есіл ауданындағы әкімшілік бірлік.
* Мәскеу ауылдық округі — Қостанай облысы Қостанай ауданындағы әкімшілік бірлік. |
Абдул-Вахаб әл-Хаиль (араб.: عبد الوهاب أبو الهيل لابد الزيرجاوي; 21 желтоқсан 1975, ирактық футболшы, жартылай қорғаушы, футбол жаттықтырушысы. Ирак Ұлттық футбол құрамасында 12 жыл ойнаған.
## Карьерасы
Абу әл-Хайл мансабын Ирактың «Ат-Талаба» клубында ойнаудан бастады. «Аш-Шааб» клубында да ойнаған. 2003 жылы ол ирандық "Эстеглал Ахваз" клубына ауысты. Үш маусымнан кейін ол "Сепахан" клубына қосылды.
1996, 2000 жылдары Азия кубогына, 2004 жылы Жазғы Олимпиада ойындарына, 2009 жылы Конфедерациялар кубогына қатысты.
## Дереккөздер
== Сілтемелер ==} |
Хайдар Махмуд Маджид (араб.: حيدر محمود مجيد; 1973 жылы 19 қыркүйекте дүниеге келген) — ирактық футбол жаттықтырушысы, жартылай қорғаушы. 1996 және 2000 жылы Азия кубогына қатысты.
10 жыл бойы "Әл-Заурада" ойнады.
## Жетістіктері
* Ирак чемпионы: 1995–96, 1998–99, 1999–2000, 2000–01, 2005–06
* Ирак Кубогы: 1995–96, 1997–98, 1998–99, 1999–2000
## Дереккөздер |
Хайдар Махмуд Маджид (араб.: حيدر محمود مجيد; 1973 жылы 19 қыркүйекте дүниеге келген) — ирактық футбол жаттықтырушысы, жартылай қорғаушы. 1996 және 2000 жылы Азия кубогына қатысты.
10 жыл бойы "Әл-Заурада" ойнады.
## Жетістіктері
* Ирак чемпионы: 1995–96, 1998–99, 1999–2000, 2000–01, 2005–06
* Ирак Кубогы: 1995–96, 1997–98, 1998–99, 1999–2000
## Дереккөздер |
Ханс Альбрехт Бете (нем. Hans Albrecht Bethe; 2 шілде 1906, Страсбург, Германия — 6 наурыз 2005, Итака, Нью-Йорк) — американдық астрофизик және ядролық физик, физика бойынша Нобель сыйлығының лауреаты (1967). Оның қызығушылықтарына сонымен қатар кванттық электродинамика және қатты дене физикасы кірді.
АҚШ Ұлттық ғылым академиясының (1944) және Америка философиялық қоғамының мүшесі, Лондон корольдік қоғамының шетелдік мүшесі (1957). Леополдинаның мүшесі (1978). Ресей Ғылым академиясының шетелдік мүшесі (1994).
## Өмірбаяны
1906 жылы Германияның бір бөлігі болған Страсбургте Альбрехт Теодор Юлиус Бете, Страсбург университетінің физиология кафедрасының доценті және Анна (қыз күнінде — Кюн) отбасында дүниеге келген. Оның анасы, Страсбург университетінің профессорының қызы еврей болғанымен, ол әкесі сияқты протестанттық дәстүрде тәрбиеленген. Осыған қарамастан, Бете есейген шағында өзін атеист ретінде сипаттап, діндар болған жоқ.
1912 жылы Ханстың әкесі Киль университетінің физиология институтының профессоры және меңгерушісі қызметін қабылдады, ал отбасы институттағы директордың пәтеріне көшті. Бастапқыда Бете сегіз ұл мен қыздан тұратын топта жеке мұғаліммен бірге оқыды. 1915 жылы Альбрехт Франкфурт-на-Майне университетінің физиология институтының меңгерушісі болып сайланған кезде, Ханс Гете ат. гимназияға оқуға түсіп, отбасы қайтадан көшті. Оның оқуы 1916 жылы туберкулезбен ауырған кезде үзіліп, сауығып кету үшін Бад-Кройцнахқа жіберілді. 1917 жылға қарай ол жергілікті нағыз училищеге түсуге жеткілікті түрде сауығып, келесі жылы оқуын Оденвальдшуледе, жеке, бірлескен мектеп-интернатында жалғастырды. Бете 1922 ж. Гете ат. гимназияға оралып, сонда ол орта мектептің соңғы үш жылын (1924 жылға дейін) оқыды.
Соңғы емтихандарды тапсырып, Бете әкесі жұмыс істеген Франкфурт университетінің химия факультетіне оқуға түсті. Физикалық білімі орташа болды; дегенмен Франкфуртте Карл Сигель және Отто Шас сияқты атақты математиктер болғанымен, Бетеге олардың басқа ғылымдардан оқшауланған оқыту тәсілі ұнамады. Ханс сонымен қатар зертханалық халатқа күкірт қышқылын төгіп алғанда, тәжірибелік ғылымда оған қиынға соғатынын түсінді. Бірақ Вальтер Герлах оқыған жоғары физика курсы оны көбірек қызықтырды. Герлах 1925 жылы кетіп, оның орнына келген Карл Мейснер Бетеге теориялық физиканың күшті мектебі бар университетке, атап айтқанда Арнольд Зоммерфельд жұмыс істеген Людвиг Максимилиан Мюнхен университетіне көшуге кеңес берді.
Мейснердің ұсынысы бойынша Зоммерфельд 1926 жылы сәуірде жаңа студентті қабылдады. Зоммерфельд физикада дифференциалдық теңдеулерді қолдану бойынша тереңдетілген курс берді, бұл Бетеге өте ұнады. Белгілі ғалым ретінде Зоммерфельд апта сайынғы кешкі семинарларда талқылауға ұсынған ғылыми еңбектерінің алдын ала баспаларын жиі алатын. Бете университетке ауысар алдында Зоммерфельд толқын механикасы бойынша Эрвин Шредингердің мақалаларын алды.
Диссертация тақырыбы ретінде Зоммерфельд Бетеге кристалдық ортадағы электрондардың дифракциясын зерттеуді ұсынды. Бастапқыда, Зоммерфельд Бетеге Пол Питер Эвальдтың 1914 жылы рентгендік дифракция туралы мақаласын алуға кеңес берді. Кейінірек Бете өзінің тым мақсатты болғанын мойындады және дәлдікке ұмтылуда есептеулерді қажетсіз қиындатады. Бете Вольфганг Паулимен кездескен кезде, ол оған былай деді: «Зоммерфельдтің сен туралы әңгімелерінен кейін мен сенен диссертацияңнан да көп нәрсені күттім». Кейінірек Бете былай деп есіне алды: «Мен Паулидің аузынан бұл комплимент болды деп ойлаймын».
1924—1928 жж. Франкфурт және Мюнхен университеттерінде оқыды. Соңғысында физика ғылымының докторы дәрежесін алды (1928).
Біраз уақыт ол Штутгарт политехникалық мектебінде Эвальдтың қарамағында және Римдегі Энрико Фермиде жұмыс істеді.
Оның анасы еврей болғандықтан 1933 жылы нацистер билікке келгеннен кейін ол Тюбинген университетінен кетуге мәжбүр болды, оған ол 1932 жылы жұмысқа орналасқан еді. Зоммерфельд оған көмек көрсетті, бірақ Бете бұдан былай нацистік Германияда қала алмады. Ол Ұлыбританияға қоныс аударды, онда Манчестер университетінде оқытушылық қызметке ие болды және Рудольф Пайерлспен бірге қалды, ал 1935 жылдан бастап — АҚШ-та. Сол жылдан бастап Корнелл университетінің профессоры (1937 жылға дейін ассистент, 1975 жылдан эмерит).
Америкаға кетер алдында ол Копенгагендегі Нильс Бор институтында болып, өзінің әріптес физик Хильде Левиге ұсыныс жасады. Ол оны қабылдады, бірақ Бетенің анасы, өзі еврей болса да, оған еврей қызына үйленуге тыйым салды; Ханс жоспарланған үйлену тойына бірнеше күн қалғанда құдалықты тоқтатты, бұл Нильс Бор мен Джеймс Фрэнкті таң қалдырды, олар оны соғыстан кейінгі кезеңге дейін өз институтына шақырмады. 1939 жылы Бете Пол Эвальдтың қызы Роузға үйленді.
1941 жылы ол Америка азаматтығын алды. Соғыс жылдарында ол Лос-Аламос зертханасының теориялық бөлімін басқарып, Манхэттен жобасының бөлігі ретінде жүргізілген жұмыстарға қатысты. Ол атом бомбаларының сыни массасы үшін есептеулерде және «Тринити» сынағында, сондай-ақ Нагасакиді бомбалауда «Майлы адамда» теориялық негіз ретінде пайдаланылған жарылғыш әдісте маңызды рөл атқарды. Арада жылдар өткенде ол былай деп жазады: «Мен әлі күнге дейін қателескенімді сезінемін. Бірақ мен осылай істедім...». Содан кейін Бете де сутегі бомбасын жасауға қатысты, бірақ ол жобаға оның жүзеге асырылмайтынын дәлелдеу үмітімен қосылды.
## Әлеуметтік белсенділік
Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін ол ядролық қарусыздану және атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалануды жақтады. Ол Альберт Эйнштейн негізін қалаған, ядролық қару жарысына қарсы күрескен Атом ғалымдарының төтенше комитетіне қосылды. Ол 1963 жылғы Атмосфералық, ғарыштық және су астындағы сынақтарға тыйым салу туралы шартқа, кейінірек 1972 жылғы баллистикалық зымыранға қарсы келісімге қол қоюды қамтамасыз еткен негізгі ғылыми дауыстардың бірі болды. 1968 жылы Ричард Гарвинмен бірге жазған мақаласында ол АҚШ қорғаныс министрлігі ұсынған қымбат баллистикалық зымыранға қарсы қорғаныс жобасының пайдасыздығын дәлелдеді. 1983 жылы Рональд Рейган әкімшілігі жариялаған Стратегиялық қорғаныс бастамасы одан да өткір сынға лайық болды — Бете бастаған американдық мамандар тобы ұсынылған жүйеге жойқын техникалық-экономикалық баға берді.
1992 жылы Бете «Адамзатқа ескертуге» қол қойды.
1995 жылы 88 жастағы Бете ашық хат жазып, әлемдегі барлық ғалымдарды ядролық қаруды жасауға байланысты кез келген жұмысқа қатыспауға шақырды. 2004 жылы ол «ғылымның үкіметтегі лайықты орнын» қалпына келтіру үшін АҚШ президенттік сайлауында Джордж Бушқа қарсы Джон Керридің кандидатурасын қолдаған 48 Нобель сыйлығының лауреаттарының қатарында болды.
## Ғылыми үлесі
Негізгі еңбектері ядролық физика мен астрофизикаға арналған. Ол термоядролық реакциялардың протон-протондық циклін ашты (1938). Ол массивтік жұлдыздардағы термоядролық реакциялар процесін түсіндіруге мүмкіндік беретін алты сатылы көміртек-азот айналымын ұсынды (1938, К. Вайцзеккерге тәуелсіз). Бетте затта қозғалатын зарядталған бөлшектің энергия жоғалуын анықтау формуласы бар (1934). 1947 жылы Бете Тоқтының ауысуын кванттық теорияға сәулелік түзетулерді енгізу және ренормалану теориясын бастау арқылы түсіндірді. Элементар бөлшектер теориясында өзара әрекеттесетін екі бөлшектердің жүйесін сипаттайтын Бете — Сольпитер теңдеуі кеңінен қолданылады (1951).
1929 жылы ол кристалдық өрістің кванттық-химиялық теориясын жасады, ол молекуланың төменгі энергетикалық күйлерін қоршаған атомдар немесе иондар жасаған электростатикалық өрісте орналасқан бір атомның (ионның) күйлері ретінде қарастырады.
Ханс Бете — 250-ден астам ғылыми мақалалардың авторы, соның ішінде физиктер әлі де кеңінен қолданатын «Бір және екі электрондары бар атомдардың кванттық механикасы» кітабының бірлескен авторы (Эдвин Салпетермен бірге;ағылш. Hans A. Bethe and Edwin E. Salpeter, Quantum mechanics of one- and two-electron atoms. — Берлин: Springer, 1957). Ғылыми қызметін қартайғанша жалғастырды. Өмірінің соңғы 20 жылында ол негізінен нейтрино физикасы саласында жұмыс істеді, атап айтқанда, күн нейтриносының жетіспеушілігі мәселесі бойынша бірқатар мақалалар жариялады. Оның шәкірттерінің бірі Фриман Дайсон Бетені XX ғасырдағы ғылыми мәселелерді шешудегі ең жақсы ғалым деп санадыlang=en}}</ref>.
## Марапаттау және тану
Америка өнер және ғылым академиясының (1947), Америка астрономиялық қоғамының және Америка физикалық қоғамының мүшесі және 1954 жылы соңғысының президенті.
Британдық университеттердің құрметті докторы.
* 1946 — Президенттің еңбегі үшін медалі
* 1947 — Генри Дрейпер медалі
* 1955 — Макс Планк медалі
* 1959 — Франклин медалі
* 1961 — Корольдік астрономиялық қоғамының Эддингтон медалі
* 1961 — Энрико Ферми сыйлығы
* 1963 — Румфорд сыйлығы
* 1967 — Физика бойынша Нобель сыйлығы
* 1975 — АҚШ Ұлттық ғылым медалі
* 1976 — Нильс Бор медалі
* 1978 — Вейцманның мемориалдық лекциялары
* 1981 — Лео Сиярд сыйлығы
* 1985 — Ванневар Буш сыйлығы
* 1989 — М. В. Ломоносов атындағы физикадағы үздік жетістіктері үшін Үлкен алтын медаль
* 1990 — Оскар Кляйн медалі
* 1992 — Albert Einstein Peace Prize
* 1993 — Эрстед медалі
* 1993 — Бейкер дәрісі
* 2001 — Кэтрин Брюс медалі
* 2005 — Американдық Философиялық Қоғамның Бенджамин Франклин медалі
Астероид (30828) Бете Бете есімімен аталды және Ханс Бете сыйлығы тағайындалды.
Кристофер Ноланның «Оппенгеймер» көркем фильмінде Бетені Густаф Скарсгард сомдайды.
## Әдебиет
* Бете (Bethe), Ханс Альбрехт // Лауреаты Нобелевской премии. Энциклопедия / Отв. ред. Е. Ф. Губский. — М.: Прогресс, 1992. — Т. 2. — 862 б. — 25 000 дана. — ISBN 5-01-002539-6.
* Храмов Ю. А. Бете Ханс Альбрехт // Физики : Биографический справочник / Под ред. А. И. Ахиезера. — Ред. 2-ші, өңд. және қос. — М. : Наука, 1983. — Б. 31. — 400 б. — 200 000 дана.
* Bernstein J. Hans Bethe, Prophet of Energy. — New York: Basic Books, 1980. — 224 p. — ISBN 978-0-465-02903-7.
* Brian D. The Voice Of Genius: Conversations With Nobel Scientists And Other Luminaries. — Cambridge, Massachusetts: Perseus Pub, 2001. — 440 p. — ISBN 9780738204475.
* Schweber S. S. Nuclear Forces: The Making of the Physicist Hans Bethe. — Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 2012. — 608 p. — ISBN 9780674065871.
## Дереккөздер
## Сілтемелер
* Нобель сайтындағы ақпарат (ағыл.))
* Г.А. Бете. «Жұлдыз энергиясының көздері». Нобель дәрісі, UFN, 96-том, 3-шығарылым, қараша 1968 ж.
* Бете, Ханс // «Дүние жүзі» энциклопедиясы.
* Ханс Бете KinoPoisk сайтында
Сұхбат
* Interview with Hans Albrecht Bethe by Thomas S. Kuhn At Kuhn's office, Dwinelle Hall, UC, Berkeley, 17 January 1964 (ағыл.). Niels Bohr Library & Archives. American Institute of Physics. Тексерілді, 25 қыркүйек 2014.
* Interview with Hans Bethe by Charles Weiner and Jagdish Mehra at Cornell University, October 27, 1966 (ағыл.). Niels Bohr Library & Archives. American Institute of Physics. Тексерілді, 25 қыркүйек 2014.
* Interview with Hans Bethe by Charles Weiner at Cornell University, November 17, 1967 (ағыл.). Niels Bohr Library & Archives. American Institute of Physics. Тексерілді, 25 қыркүйек 2014.
* Interview with Hans A. Bethe by Charles Weiner at Cornell University, May 8, 1972 (ағыл.). Niels Bohr Library & Archives. American Institute of Physics. Тексерілді, 25 қыркүйек 2014.
* Interview with Hans Albrecht Bethe by Lillian Hoddeson in Sicily, April 29, 1981 (ағыл.). Niels Bohr Library & Archives. American Institute of Physics. Тексерілді, 25 қыркүйек 2014. |
Екатерина Александровна Эктова (30 тамыз 1992, Петропавл) — қазақстандық жеңіл атлетші, ұзындыққа және үш рет қарғып секірудің маманы. 2007-2016 жылдары жеңіл атлетикадан Қазақстан ұлттық құрамасының сапында өнер көрсетті, ел біріншіліктерінің жеңімпазы және жүлдегері, Рио-де-Жанейрода өткен Жазғы Олимпиада ойындарының қатысушысы. Қазақстан Республикасының халықаралық дәрежедегі спорт шебері.
## Өмірбаяны
Екатерина Эктова 1992 жылы 30 тамызда Петропавл қаласында дүниеге келген. Ол жеңіл атлетикадан тәжірибелі жаттықтырушылар ата-анасы Александр Николаевич пен Нина Викторовна Эктовтардың жетекшілігімен секірумен айналысқан. Солтүстік Қазақстан мемлекеттік университетін бітірген.
Өзі жайлы халықаралық деңгейде алғаш рет 2007 жылғы маусымда Қазақстан құрамасына қабылданып, Остравада өткен жастар арасындағы әлем чемпионатында үш рет қарғып секіруден өнер көрсеткен кезде жариялады.
2009 жылы Брессанонеде өткен жастар арасындағы әлем чемпионатында ұзындыққа және үш рет қарғып секіруден өнер көрсетті, екінші жағдайда финалда төртінші болды.
2010 жылы Ханойда өткен жасөспірімдер арасындағы Азия чемпионатында ұзындыққа және үш рет қарғып секіруден төртінші орынға орналасты. Сол тәртіппен Монктондағы жасөспірімдер арасындағы әлем біріншілігінде бастады, бірақ финалға жете алмады.
2011 жылы Кобеде өткен Азия чемпионатында үш рет қарғып секіруден алтыншы орын алды.
2012 жылы Ханчжоуда өткен жабық ғимараттағы Азия чемпионатында үш рет қарғып секіруден төртінші орын алды.
Студент кезінде 2013 жылы Қазан қаласында өткен Дүниежүзілік Универсиадаға Қазақстанның атынан қатысып, үш қарғып секіру жарысында үздік ондыққа енді.
2014 жылы Ханчжоуда өткен жабық ғимараттағы Азия чемпионатында үш рет қарғып секіруден сегізінші орынға ие болды, Пхукетте өткен Азия жағажай ойындарында ұзындыққа секіруден қола жүлдегер атанды.
2016 жылы Дохада өткен жабық ғимараттағы Азия чемпионатында ұзындыққа секіруден оныншы болды. Бірқатар сәтті өнер көрсетуінің арқасында Рио-де-Жанейродағы Жазғы Олимпиада ойындарында ел намысын қорғау құқығына ие болды — үш рет қарғып секірудің алдын ала іріктеу кезеңінде 13,51 метр нәтиже көрсетті, алайда бұл финалға шығуға жеткіліксіз болды.
2018 жылы Алматыда өткен Қазақстан чемпионатында ұзындыққа секіруден 5,95 ұпаймен жеңіске жетті.
2020 жылғы маусымының соңында спорттық мансабын аяқтады.
Көрнекті спорттық жетістіктері үшін оған «Қазақстан Республикасының халықаралық дәрежедегі спорт шебері» құрметті атағы берілді.
Ағасы Евгений Эктов пен жеңгесі Ирина Эктова (Литвиненко) да танымал үш рет қарғып секірушілер болып келеді.
## Сілтеме
* Екатерина Эктова — «Worldathletics» сайтында (ағыл.)
* Екатерина Александровна Эктова — «Olympedia.org» сайтында (ағыл.)
## Дереккөздер |
## Көлiк және коммуникациялар министрлiгi туралы
Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникациялар министрлiгi (www.mtc.gov.kz) көлiк, коммуникация, байланыс, ақпараттандыру, мемлекеттік қызмет көрсетулерді ақпараттандыруды бақылау және халыққа қызмет көрсету орталықтарының қызметін үйлестіру салаларында, сондай-ақ заңнамамен қарастырылған шекте салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган болып табылады.
## Жүзеге асыратын бағдарламалар:
* Қазақстан Республикасында ақпараттық және коммуникациялық технологияларды дамыту бойынша 2010-2014 жылдарға арналған бағдарлама;
* Қазақстан Республикасын үдемелi индустриялық-инновациялық дамыту жөнiндегi 2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарлама;
* «Ақпаратты Қазақстан - 2020» мемлекеттік бағдарламасы;
* Қазақстан Республикасы көлік жүйесінің инфрақұрылымын дамытудың және ықпалдастырудың 2020 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасы.]
### ҚР Үкіметінің қаулысы ҚР Көлік және коммуникация министрлігінің кейбір мәселелері туралы
Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникация министрлiгiнiң мәселелерi
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 24 қарашадағы N 1232 Қаулысы
Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасының мемлекеттiк басқару жүйесiн одан әрi жетiлдiру жөнiндегi шаралар туралы" 2004 жылғы 29 қыркүйектегі N 1449 Жарлығын iске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметі ҚАУЛЫ ЕТЕДI:
* Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникация министрлiгi туралы ереже;
* алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 29.12.2012 N 1819 қаулысымен;
Ескерту. 1-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 29.12.2012 N 1819 қаулысымен.
* Алынып тасталды - 2007.12.06 N 1193 (қолданысқа енгізілу тәртібін 6-тармақтан қараңыз) Қаулысымен.
* Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникация министрлiгінiң Автомобиль жолдары және инфрақұрылымдық кешен құрылысы комитетi мен Темiр жол көлігі комитетi Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникация министрлiгiнiң Көлiк инфрақұрылымын дамыту комитетiне қосу жолымен қайта ұйымдастырылсын.
* Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникация министрлiгiнiң Қатынас жолдары комитетi құрылсын.
* Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникация министрлiгi Автомобиль жолдары және инфрақұрылымдық кешен құрылысы комитетiнiң аумақтық органдары - мемлекеттік мекемелерi Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникация министрлігі Көлiк инфрақұрылымын дамыту комитетiнiң аумақтық органдары - мемлекеттiк мекемелерi болып қайта ұйымдастырылсын.
* Алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 29.12.2012 N 1819 қаулысымен.
* Алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 2007.12.06 N 1193 (қолданысқа енгізілу тәртібін 6-тармақтан қараңыз) Қаулысымен.
* Қосымшаға сәйкес Қазақстан Pecпубликасы Үкiметiнiң кейбiр шешiмдерiнiң күшi жойылды деп танылсын.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігi осы қаулыдан туындайтын қажетті шараларды қабылдасын.
* Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне енедi.
### Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі туралы жалпы ережелер
1. Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі көлік, коммуникация, байланыс, ақпараттандыру, мемлекеттік қызметтерді ақпараттандыруды бақылау және халыққа қызмет көрсету орталықтарының қызметін үйлестіру салаларындағы басшылықты, сондай-ақ заңнамада көзделген шекте салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының мемлекеттік органы болып табылады.2. Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің мынадай ведомстволары бар:
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Автомобиль жолдары комитеті;
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Азаматтық авиация комитеті;
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Мемлекеттік қызметтерді автоматтандыруды бақылау және халыққа қызмет көрсету орталықтарының қызметін үйлестіру комитеті;
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Байланыс және ақпараттандыру комитеті;
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Көлік және қатынас жолдары комитеті;
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Көліктік бақылау комитеті.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі өз қызметін Қазақстан Республикасының Конституциясына және заңдарына, Қазақстан Республикасының Президенті мен Үкіметінің актілеріне, өзге де нормативтік құқықтық актілерге, сондай-ақ осы Ережеге сәйкес жүзеге асырады.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі мемлекеттік мекеменің ұйымдық-құқықтық нысанындағы заңды тұлға болып табылады, өз атауы мемлекеттік тілде жазылған мөрі мен мөртаңбалары, белгіленген үлгідегі бланкілері, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қазынашылық органдарында шоттары болады.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі азаматтық-құқықтық қатынастарға өз атынан түседі.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің, егер оған Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес уәкілеттік берілсе, мемлекеттің атынан азаматтық-құқықтық қатынастардың тарапы болуға құқығы бар.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі өз құзыретіндегі мәселелер бойынша заңнамада белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің (бұдан әрі – Министр) бұйрықтарымен және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген басқа да актілермен ресімделетін шешімдер қабылдайды.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің құрылымы мен штат санының лимиті қолданыстағы заңнамаға сәйкес бекітіледі.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің орналасқан жері: 010000, Астана қаласы, Есіл ауданы, Қабанбай батыр даңғылы, 32/1.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің толық атауы – «Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі» мемлекеттік мекемесі.
* Осы Ереже Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің құрылтай құжаты болып табылады.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің қызметін қаржыландыру республикалық бюджеттен жүзеге асырылады.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің кәсіпкерлік субъектілерімен Министрліктің функциялары болып табылатын міндеттерді орындау мәніне шарттық қатынастарға түсуіне тыйым салынады.
Егер Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігіне заңнамалық актілермен кірістер әкелетін қызметті жүзеге асыру құқығы берілсе, мұндай қызметтен алынған кірістер республикалық бюджеттің кірісіне жіберіледі.
## Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің құрылымы
## Дереккөздер
## Көлiк және коммуникациялар министрлiгi туралы
Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникациялар министрлiгi (www.mtc.gov.kz) көлiк, коммуникация, байланыс, ақпараттандыру, мемлекеттік қызмет көрсетулерді ақпараттандыруды бақылау және халыққа қызмет көрсету орталықтарының қызметін үйлестіру салаларында, сондай-ақ заңнамамен қарастырылған шекте салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган болып табылады.
## Жүзеге асыратын бағдарламалар:
* Қазақстан Республикасында ақпараттық және коммуникациялық технологияларды дамыту бойынша 2010-2014 жылдарға арналған бағдарлама;
* Қазақстан Республикасын үдемелi индустриялық-инновациялық дамыту жөнiндегi 2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарлама;
* «Ақпаратты Қазақстан - 2020» мемлекеттік бағдарламасы;
* Қазақстан Республикасы көлік жүйесінің инфрақұрылымын дамытудың және ықпалдастырудың 2020 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасы.]
### ҚР Үкіметінің қаулысы ҚР Көлік және коммуникация министрлігінің кейбір мәселелері туралы
Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникация министрлiгiнiң мәселелерi
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 24 қарашадағы N 1232 Қаулысы
Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасының мемлекеттiк басқару жүйесiн одан әрi жетiлдiру жөнiндегi шаралар туралы" 2004 жылғы 29 қыркүйектегі N 1449 Жарлығын iске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметі ҚАУЛЫ ЕТЕДI:
* Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникация министрлiгi туралы ереже;
* алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 29.12.2012 N 1819 қаулысымен;
Ескерту. 1-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 29.12.2012 N 1819 қаулысымен.
* Алынып тасталды - 2007.12.06 N 1193 (қолданысқа енгізілу тәртібін 6-тармақтан қараңыз) Қаулысымен.
* Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникация министрлiгінiң Автомобиль жолдары және инфрақұрылымдық кешен құрылысы комитетi мен Темiр жол көлігі комитетi Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникация министрлiгiнiң Көлiк инфрақұрылымын дамыту комитетiне қосу жолымен қайта ұйымдастырылсын.
* Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникация министрлiгiнiң Қатынас жолдары комитетi құрылсын.
* Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникация министрлiгi Автомобиль жолдары және инфрақұрылымдық кешен құрылысы комитетiнiң аумақтық органдары - мемлекеттік мекемелерi Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникация министрлігі Көлiк инфрақұрылымын дамыту комитетiнiң аумақтық органдары - мемлекеттiк мекемелерi болып қайта ұйымдастырылсын.
* Алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 29.12.2012 N 1819 қаулысымен.
* Алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 2007.12.06 N 1193 (қолданысқа енгізілу тәртібін 6-тармақтан қараңыз) Қаулысымен.
* Қосымшаға сәйкес Қазақстан Pecпубликасы Үкiметiнiң кейбiр шешiмдерiнiң күшi жойылды деп танылсын.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігi осы қаулыдан туындайтын қажетті шараларды қабылдасын.
* Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне енедi.
### Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі туралы жалпы ережелер
1. Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі көлік, коммуникация, байланыс, ақпараттандыру, мемлекеттік қызметтерді ақпараттандыруды бақылау және халыққа қызмет көрсету орталықтарының қызметін үйлестіру салаларындағы басшылықты, сондай-ақ заңнамада көзделген шекте салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының мемлекеттік органы болып табылады.2. Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің мынадай ведомстволары бар:
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Автомобиль жолдары комитеті;
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Азаматтық авиация комитеті;
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Мемлекеттік қызметтерді автоматтандыруды бақылау және халыққа қызмет көрсету орталықтарының қызметін үйлестіру комитеті;
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Байланыс және ақпараттандыру комитеті;
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Көлік және қатынас жолдары комитеті;
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Көліктік бақылау комитеті.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі өз қызметін Қазақстан Республикасының Конституциясына және заңдарына, Қазақстан Республикасының Президенті мен Үкіметінің актілеріне, өзге де нормативтік құқықтық актілерге, сондай-ақ осы Ережеге сәйкес жүзеге асырады.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі мемлекеттік мекеменің ұйымдық-құқықтық нысанындағы заңды тұлға болып табылады, өз атауы мемлекеттік тілде жазылған мөрі мен мөртаңбалары, белгіленген үлгідегі бланкілері, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қазынашылық органдарында шоттары болады.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі азаматтық-құқықтық қатынастарға өз атынан түседі.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің, егер оған Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес уәкілеттік берілсе, мемлекеттің атынан азаматтық-құқықтық қатынастардың тарапы болуға құқығы бар.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі өз құзыретіндегі мәселелер бойынша заңнамада белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің (бұдан әрі – Министр) бұйрықтарымен және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген басқа да актілермен ресімделетін шешімдер қабылдайды.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің құрылымы мен штат санының лимиті қолданыстағы заңнамаға сәйкес бекітіледі.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің орналасқан жері: 010000, Астана қаласы, Есіл ауданы, Қабанбай батыр даңғылы, 32/1.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің толық атауы – «Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі» мемлекеттік мекемесі.
* Осы Ереже Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің құрылтай құжаты болып табылады.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің қызметін қаржыландыру республикалық бюджеттен жүзеге асырылады.
* Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің кәсіпкерлік субъектілерімен Министрліктің функциялары болып табылатын міндеттерді орындау мәніне шарттық қатынастарға түсуіне тыйым салынады.
Егер Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігіне заңнамалық актілермен кірістер әкелетін қызметті жүзеге асыру құқығы берілсе, мұндай қызметтен алынған кірістер республикалық бюджеттің кірісіне жіберіледі.
## Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің құрылымы
## Дереккөздер |
Эшкакон (қараш.-малқ. Эшкъакъон, кабард.-шерк. Ешкуэкуэн) — Ресейдегі өзен. Карачаево-Черкесская Республика, Ставропольск өлкесі, Кабардин-Балқар Республикасы жер аумақтарынан ағып өтеді. Өзен сағасы Подкумок өзенінің оң жағалауынан 123 км қашықтықта орналасқан. Өзен ұзындығы 44 км-ді құрайды.
## Су реестрінің мәліметтері
Ресей мемлекеттік су тізілімінің мәліметі бойынша Батыс Каспий су алабы өңіріне жатады, өзеннің сушаруашылық бөлігі — Подкумок бастауынан Кисловодск қаласына дейін. Өзен саласы — Саласы болмайды, өзен алабы — Терек, Дон және Еділ өзендері аралықтарындағы ағынсыз аудандар.
Ресей су ресурстары федералды агенттігі дайындаған РФ территориясын сушаруашылығы бойынша аудандастыру жөніндегі геоақпараттық жүйе мәліметтері бойынша:
* Мемлекеттік су реестріндегі су объектісінің коды — 07010000412108200001777
* Гидрологиялық тұрғыдан зерттелу (ГЗ) коды — 108200177
* Су алабының коды — 07.01.00.004
* ГЗ томының нөмірі — 08
* ГЗ бойынша шығарылуы — 2
## Дереккөздер
## Сыртқы сілтемелер
* Ресей Федерациясы Табиғи ресурстар және экология министрлігі Мұрағатталған 26 мамырдың 2015 жылы. |
Қазақстан Республикасы мәдениет және спорт министрлігі — ҚР Президентінің 2004 ж. 29 қыркүйектегі Жарлығымен ҚР Мәдениет министрлігі, ҚР Ақпарат министрлігі және ҚР Туризм және спорт жөніндегі агенттігі оларды ҚР Мәдениет, ақпарат және спорт министрлігіне біріктіру, туризмді дамыту функциялары ҚР Индустрия және сауда министрлігіне, ал жастар саясаты саласындағы ҚР Білім және ғылым министрлігіне берілу жолымен қайта ұйымдастырылуының нәтижесінде құрылды, ҚР Үкіметінің 2004 ж. 29 қазандағы қаулысымен министрлік туралы ереже бекітілді, министрліктің Спорт істері комитеті құрылды, ҚР Мәдениет министрлігінің Мұрағаттар мен құжаттаманы басқару жөніндегі комитеті ҚР Мәдениет, ақпарат және спорт министрлігінің Ақпарат және мұрағаттар комитеті болып қайта ұйымдастырылды.
Министрлік басшылықты, сондай-ақ заңнамамен көзделген шектерде оның құзіретіне жатқызылған қызмет салаларындағы салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын ҚР орталық атқарушы органы болып табылады. Министрліктің негізгі міндеті мәдениет, ақпарат, ішкі саяси тұрақтылық, ұлтаралық келісім, тілдерді дамыту, мұрағат ісі мен құжаттама, кітап шығару, полиграфия, дене шынықтыру және спорт салаларында мемлекеттік саясатты қалыптастыру болып табылады. Министрліктің ведомстволары бар: Ақпарат және мүрағаттар комитеті, Спорт істері комитеті. Министрлік, оның ведомстволары және ведомстволық қарасты ұйымдары министрліктің біртұтас жүйесін құрады.
ҚР Үкіметінің 2005 ж. 4 ақпандағы қаулысымен министрліктің Тіл комитеті құрылды және оның ведомстволарының құрамына кірді.
## Тағы қараңыз
* Қазақстан Республикасының спорт шебері
## Дереккөздер |
Саката (баската, дзинг) — Конго Демократиялық Республикасындағы банту халықтарының тобы. Жалпы саны 250 мың адам.
## Тілі
Тілі - саката тілі.
## Діні
Дінге сенушілердің діни байланысы: католиктер.
## Кәсібі
Негізгі кәсіптері қолмен атқарылатын егіншілік (маниок, ямс, тәтті картоп, таро, май пальмасы, жержаңғақ, күнжіт), терушілік (кола жаңғағы, кешью) және балық аулау.
## Өмір салты
Тұрғын үйлері төртбұрышты, қабырғалары бамбук пен бұтақтардан жасалған және төбесі рафия пальма жапырақтарымен жабылған.
Дәстүрлі әйелдер киімі - жейде және тігілмеген белдемше, ерлер үшін еуропалық киім басым.
Тағамдары – бәліш, қамыр тәрізді пасталар, жержаңғақ ұнынан жасалған ботқалар, банан.
Музыкалық би фольклоры дамыған. Музыкалық аспаптар: соқпалы аспаптар (ндугу, банди, нгулу, т.б.), ішекті, ксилофондар, флейталар, кернейлер.
## Дереккөздер |
Осы мақалада Қазақстанның саяси партияларының тізімі және тарихы көрсетілген. Дәл қазір Қазақстанда 6 заңды тіркелген партия бар. Партияны тіркеу үшін оның мүшесі кемінде 20 000 адам болуы қажет.
## Тарихы
XX ғасыр басындағы қазақ зиялылары сан жағынан көп болған жоқ. 1917 жылғы Қазан төңкерісіне дейінгі кезеңде қазақ қоғамында жоғары оқу орнын аяқтағандығы туралы дипломды иемденген мамандардың саны жүз отыздан, ал арнайы орта оқу орындарын бітіргендердің саны жеті жүзден асып жығылатын еді. Қазақстанда бірлі-жарым орта білімді мұғалімдер даярланатын курстар мен училищелерді есепке алмағанда, арнайы оқу орындары болған емес. Түрлі мекемелерде, өкімшілік орындарында қызмет жасаған қазақ мамандары, негізінен, ресейлік оқу орындарында білім алды.
Патша үкіметі қазақ халқының жалпы мәдени деңгейінің өсуіне мүдделі болған жоқ, керісінше, қараңғылықта үстау оған тиімдірек көрінді. Ал XIX ғасырдың соңғы ширегінде ашыла бастаған азын-аулақ мектептер мен гимназиялар жергілікті жұртты ислам дінінің «зиянды әсерінен» сақтау және далада орыс ықпалын дамыту үшін керек болды.
Сонымен бірге отаршыл әкімшілік ресейлік оқу орындарынан бірлі-жарым орынды қазақ жастарына бөлуге мәжбүр болды. Мұндай қадамға бара отырып, ол жыл сайын өсе түскен басқару жүйесінің жергілікті ұлттан шыққан мамандарға мұқтаждығын канағаттандыруды көздеді. Осы мақсатта генерал-губернаторлык кеңселері жанынан қазақ студенттеріне жылына 3-4 стипендия белгіленіп отырды. Міне, осы белгіленген стипендияға және қазақ ауқатты топтарының өз еркімен жәрдемге жиған қаржысына сүйеніп қазақ жастары Мәскеу, Санкт-Петербург, Қазан, Орынбор, Омбы, Варшава сияқты қалалардағы оқу орындарында түрлі мамандыктар бойынша білім алды. Мәселен, тек Қазан университеті мен мал дәрігерлік институтын 1917 жылға шейін 35 (20 және 15) қазақ жастары аяктап шыққан.
XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың басында қазақ жастары үшін ірі білім орталығы міндетін Санкт-Петербург қаласы атқарды.Империяның саяси өмірінің де астанасы болған бұл қалада осы мезгілде Ә. Бөкейханов (Орман шаруашылығы институты), Мұхамеджан Тынышпаев (Темір жол көлігі институты), Х.Досмұхамедов, С.Асфендияров (Дәрігерлік академиясы), Б.Қаратаев, Ж.Досмұхамедов, М.Шоқай (Санкт-Петербург университеті) сиякты ұлт-азаттық қозғалысында өшпес із қалдырған қайраткерлер білім алды. Қазақ жастары, сондай-ақ Стамбұл, Каир университеттерінде де оқыды.
Қазақ зиялыларының үлкен бөлігі гимназия, дәрігерлік училище, мұғалімдер даярлайтын семинария түлектерінен тұрды. Бұл топтың қатарында Ахмет Байтұрсынұлы, М.Дулатов, М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов, С. Торайғыров, Ғұмар Қарашев сияқты көптеген ірі тұлғалар бар еді.
Қазақ жастарының белгілі бір бөлігінің ірі орталықтарда оқып, саяси оқиғаларға тікелей араласуы, орыс демократиясының ыкпалында болуы оның қоғамдық көзқарасының кемелденуіне, саяси белсенділігінің артуына әсер етпей коймады.
Саяси қызметке араласу тек ірі қалаларда оқитын студенттерге ғана тиесілі құбылыс емес-тін. Қоғамда болып жатқан саяси оқиғаларға ден қою, түрлі саяси үйірмелер ісіне араласу Омбы, Семей, Орал сияқты жергілікті орталықтарда оқып жүрген жастарға да тән әрекет еді.
XX ғасыр басындағы қазақ зиялылары қоғамдық-саяси қызметке даярлықпен келді, ал олардың дербес саяси күш ретінде белсенді әрекетке көшуі 1905 жылғы революциялық оқиғаларға тұспа-тұс келді. Оған қазақ халкының орыс отаршыл әкімшілігіне тәуелділігі және қоғамдық дамуда ортағасырлық деңгейде қалып қоюы түрткі болған еді. Саяси қызметі тура осы мезгілде басталған Міржақып Дулатұлы 1929 жылы кеңестік абақтыда тергеушілерге берген жауабында жалпы ұлт зиялыларына ортақ мынадай пікір білдірді:«...Ол жылдардағы қазақ халқының қараңғылығы мен надандығын айтып жеткізу қиын. Қазақ бұқарасы губернаторлар мен уезд бастықтарын айтпағанда, ең төменгі урядниктің алдында діріл қағып, адам төзгісіз қорлыққа шыдады, оның бұл халге жетуіне өз арасынан шыққан надан тілмаш шенеуніктер, болыс басқарушылары және басқалары өз үлестерін қосып, ауыр салық, зорлық, парақорлық, құпия өсектер үйреншікті көрініске айналды; қазақ әйелі күң жағдайында болды, ең құнарлы жерлер ешқандай есепсіз қоныс аударушыларға алынып берілді, ал қазақтар шөлге ығыстырылды; патша үкіметі мектептер аштыруға бас-көз қамқоршы болудың орнына, қазақтарға өздері жиған қаржыға мектеп салуға тыйым салды; мектеп ашуға әрекет жасағандар Якут облысына жер аударылды (мысалы, Қосшығұлов, Науан хазірет, т.б.), дәрігерлік көмек жөнінде халықта түсінік те болған емес...Қазақ елі, міне, осындай түнекте ғұмыр кешті. Патша үкіметінің отаршыл саясаты гүлдеу шегіне жетті. Осының бәрін көре түрып өзімнің азын-аулақ біліміме қарамастан, қолымдағы барыммен ар-намысы аяқ асты болған сорлы халқыма көмектесуді өз борышым санадым».
1905 жылғы жазға қарай Қазақстанның барлык өңіріндегі жәрмеңкелерде қазақ жұртының мұқтаждықтарын талқылаған съездер өте бастады. Бірден жандарм мекемелерінің назарына іліккен бұл жиындарда патшаға, ортақ билік орындарына арналған арыз-тілектер жазылды; Жетісу және Семей облыстары атынан жазылған шағымдарды талқылауға 25 мыңнан астам адам қатысты.
Бұл талап-тілектерде қазақ елінің қоғамдық өмірдегі ең негізгі мұқтаждықтары, яғни жергілікті басқару, сот, халыққа білім беру, ұждан және дін бостандығы, бақылаусыз газет шығару және баспахана ашуға рұксат беру, қазақ елінің жоғарғы заң шығарушы орындарға депутат сайлау кұқын мойындау және басқа сол сияқты аса маңызды мәселелер көтерілді.
Барлык арыз-тілектерде жоғарғы билік алдына қойылған үлкен де өзекті мәселе, әрине, жер мәселесі болды. Арыз-тілек авторлары «әкелер қанының өтеуімен азат етілген атамекенін» орыс үкіметінің ешқандай да дәлел-себепсіз мемлекеттік меншік деп жариялап, соған сүйеніп ең кұнарлы жерлер мен тұщы су кездерінің қоныс аударушыларға өтіп жатқандығына наразылықтарын білдірді.
Арыз-тілек науқаны ұлт-азаттық козғалысында өзара айырмашығы бар екі ағымның қалыптасып келе жатқандығын аңғартты. Оның бір жағында қазақ жұртының болашағын еуропалық өркениеттің жетістіктерімен байланыста қарап, дін ісін екінші кезекке ығыстырған зиялылар тұрса, оған қарсы екінші бетте қоғамдық дамуда ұлттық-діни ерекшеліктерді негізгі құндылық ретінде бағалаған топ тұрды. Ә.Бөкейханов алғашқы ағымдағыларды батысшылдар, ал соңғы ағымдағыларды түрікшілдер деп атады.
1905 жылғы 6 тамызда жарияланған манифест бойынша қазақ еліне де Мемлекеттік Думаға депутат сайлау құқығы берілді. Ұлт зиялылары Дума жұмысына белсене араласу арқылы үкіметтің Қазақстандағы саясатына, әсіресе жер мәселесіне ықпал етуге болады деп түсінді. Бірақ сайлау қарсаңындағы қазақ қоғамында Думаға депутат ұсына алатын өз бағдарламасы бар саяси партия жоқ болатын. Уақыттың тарлығына байланысты және баска даярлыктың жоқтығын түсінген ұлт зиялыларының басым бөлігі ресейлік конституциялық демократиялық партияның (кадеттер) бағдарламасын мойындап, қазақ облыстарында осы партияның бөлімшелерін құрып, осы ұйымның атынан депутаттыққа түсті.
I—II Мемлекеттік Дума жанындағы Мұсылман фракциясы жұмысына белсенді араласқан қазақ зиялылары үкіметтен Қазақстанға ішкі Ресейден қоныс аударушыларды жіберуді, жергілікті халықты егіншілікке жарамды жерлерден ығыстыруды тоқтатуды талап етті. Қазақ депутаттарының бұл талабын қазақстандық Т. И. Седельников және сібірлік Н.Л. Скалозубов бастаған демократиялық бағыттағы орыс және баска ұлт депутаттары да қолдады.
### Қазақ зиялылары саяси партия құру жолында
Сайлау науқанына араласқан қазақ зиялылары отарлық тәуелділіктегі қазақ халкының мүддесі тұрғысынан қоғамдык үгіт-насихат жұмысын жүргізіп, депутат сайлап, оған аманат тапсыру ісіне мұрындық болатын саяси ұйымның қажеттігін айқын аңғарды.
1906 жылы 10 маусымда Семей қаласында Мемлекеттік Думаға қазақтардан депутат сайлау үшін өкілдердің жиналысы өтіп, Ә.Бөкейханов жиналғандарды «Халық еркіндігі» (кадеттер) партиясының бағдарламасымен таныстырып, жиналыс оған қатысқандардың аталған партияға косылатындығы жөнінде каулы кабылдады («Семипалатинский листок», 1906, 13 маусым). Саяси күрес жолына енді ғана түсе бастаған қазақ зиялыларының осы кезеңдегі саяси-әлеуметтік бағдары белгілі дәрежеде ресейлік радикалдық-буржуазиялық партия, кадеттердің қызметімен ұштасты. Бірак осы кезеңдегі қазақ кадеттерінің өмірде ұстанған мұраттары орыс кадеттерінің бағдарламасынан мүлдем өзгеше еді. Қазақ кадеттерінің бағдарламасында төмендегідей талаптар қойылды: қазақ жерін бүтіндей қазақ елінің меншігі етіп жариялайтын заң қабылдау, ішкі Ресейден көшіп келушілер легіне тежеу қою, қазақ жұмысшыларына еркіндік, теңдік беру, олардың мүддесін қорғайтын заңдар шығару, қазақ балалары үшін мектеп, медресе, университеттер ашу, т.б. Отарлық езгіге қарсы жалпыұлттык бас көтеру толқынында пайда болған бұл алғашқы әрекеттер саяси партия құрумен аяқталған жоқ, өйткені оған кажетті алғышарттар пісіп-жетіле қойған жоқ еді.
Қазақ зиялылары тарапынан жалпыұлттық саяси партия құру әрекеті 1913 жылы тағы да бой көрсетті. М. Сералин бастаған «Айқап» журналы төңірегіне топтасқан зиялылар ең өзекті қоғамдық мәселелерді талқылап, белгілі бір бағдарламалық тұжырымдарға келу үшін Жалпықазақ съезін шақыру жөнінде бастама көтерді. Бірақ қазақ даласында орнаған катаң әскери-отарлық тәртіппен есептесу қажеттігін айтқан Ә.Бөкейханов бастаған топ мұндай әрекеттерге көшуге үзілді-кесілді қарсы шықты.
### Алаш партиясының құрылуы
Саяси партия құру үшін қажетті алғышарттар тек 1917 жылғы Ақпан революциясынан кейін ғана қалыптасты. Алғашқы жалпықазақ съезін өткізу үшін «Қазақ» газеті жанынан құрылған ұйымдастыру бюросы күн тәртібіне «Қазақ саяси партиясын жасау мәселесін» ұсынып, оған мынадай негіз келтірді: «Ресейде осы күнде түрлі саяси партиялар бар. Олардың көздеген мақсаттары бағдарламасында жазылған. Оны білетін адамдарға мағлұм: қай партияның да болса бағдарламасы түп-түгел қазақ мақсаттарына үйлеспейді. Сондықтан біздің қазақ мақсаттарын түгел көздейтін өз алдына партия жасалмайынша болмайды».
1917 жылғы 21—26 шілде аралығында Орынбор қаласында өткен Жалпықазақ съезі қазақ саяси партиясын құру туралы мәселе қарап, мынадай шешім қабылдайды: «Қазақ халқының өз алдына саяси партиясы болуын тиіс көріп, бұл партияның жобасын жасауды съезд «Шуро-и-Исламға» сайланған қазақ өкілдеріне тапсырды. Партияның негізі демократиялық федеративтік парламенттік республикаға құрылмақ...».
Съездің соңғы күні жаңа қалыптаса бастаған партияның басшысы Ә.Бөкейханов ресейлік Кадеттер партиясына мүшеліктен шығатынын және оның себептерін мәлімдеді. Партияның ұйымдық тұрғыдан құрылуы күзге, яғни Бүкілресейлік Құрылтай жиналысына депутаттар сайлау науқанына тұспа-тұс келді. «Қазақ» газеті өзінің бас мақаласында партияның атын «Алаш» қойып, оған тілектестерді Құрылтай жиналысына депутаттыққа кандидаттар тізімін осы партияның атынан жасауға шақырды. Сонымен бір мезгілде «Қазақ» басқармасынан барлық облыстардағы Қазақ комитеттеріне қазақ саяси партиясының атын «Алаш» деп қою туралы жеделхаттар жіберілді.
Алаш партиясының облыстык ұйымдары 1917 жылдың қазан айынан қалыптаса бастады. Ә.Бөкейхановтың тікелей ұйымдастыруымен және басшылығымен қазанның 12—20 аралығында партияның облыстық ұйымдары алдымен Семейде, кейін Омбыда, ал карашаның 10-на қарай Орынборда ашылды. Семей облыстық партия комитетінің төрағасы болып Халел Ғаббасов, Омбы обкомының төрағасы болып Айдархан Тұрлыбаев, ал Торғай обкомының төрағасы болып Әлихан Бөкейханов сайланды. Партияның арнайы съезін шақырып, баскару орындарын сайлауға, жарғысы мен бағдарламасын бекітуге қолайлы жағдайдың болмауынан Бүкілресейлік Құрылтай жиналысына депутаттыққа кандидат есебінде тіркелген топ партияның басқарушы ұйытқысы саналды.
### Алаш партиясының бағдарламасы
Алаш партиясы жарияланған бағдарламасында Ресей мемлекетінің демократиялық, федеративтік республика болғандығын жақтады. Бағдарлама бойынша шашыраңқы қазақ облыстары өз билігі өзінде тұтас бір мемлекетке бірігіп, автономиялық негізде Ресей Федерациясының құрамына еңбек. Әлеуметтік қатынаста феодалдық ақсүйектер құқын шектеу, таптық жіктелуді жеделдету мәселесі қойылған жоқ, керісінше, жалпыұлттық мүдде, ұлттык тұтастық бағытына басымдылық берілді. «Алаш партиясы ғаділдікке жақ, халі нашарларға жолдас, жебірлерге жау болады. Күш-қуатын игілік жолына жұмсап, жұртты тарқы ету жағына бастайды» деп көрсетілді. Салық мәселесі де осы тұрғыдан шешілуге тиіс болды. «Салық мал-ауқат, табысқа қарай байға байша, кедейге кедейше ғаділ жолмен салынады, ...бар жұмысшылар заң панасында болады».
Бағдарламаның антифеодалдық сипаты «негізгі құқық», «ғылым-білім үйрету» сияқты тарауларынан байқалады. «Ресей республикасында дінге, қанға қарамай, еркек-әйел демей, адам баласы тең. Жиылыс жасауға, қауым ашуға, жария сөйлеуге, газет шығаруға, кітап басуға еркіншілік», заң орындарының рұксатынсыз жеке адамдардың табалдырығынан аттап, ешкім тінту жүргізе алмайды, сот сұрап, билік айтылмай ешкім тұтқынға алынбайды, т.б.
Бағдарламадағы ең негізгі мәселе — жер мәселесі. Қазақ жері, оның асты-үсті байлығы қазақ елінің меншігі болуға тиіс. Қазақ елінің ықтиярынсыз ішкі Ресейден қоныс аудару токтатылады. Жер мәселесіне байланысты заң қабылданып, қазақ алдымен өз жерінен енші алады. Жер сыбағасы тұрған жерінен, атамекенінен әркімнің тілегіне сай ауылға, ұлысқа, руға бөлінеді. Адам басына, жеке үй басына тиетін сыбаға жер шаруаға, жердің топырағына, жергілікті табиғатына байлаулы болады. Жер сыбағасын жергілікті жер комитеттері анықтайды. Заң жерді сатуға тыйым салады.
1917 жылдың соңына карай ұйымдық тұрғыдан қалыптасқан Алаш партиясының жергілікті ұйымдары облыстық, уездік Қазақ комитеттері, ал жергілікті сауатты, партиялық ниеттегі зиялылар партияның активі, тірегі болды. Алаш партиясы күрделі үш ірі мәселені шешуге үлкен үлес қосты. Біріншіден, партия мүшелері халық арасында, қазақ зиялылары ішінде, ең алдымен, шешілуге тиіс жалпыұлттық зәру мәселелерді талқылауға мұрындық болып, сол мәселелер бойынша ортақ тұжырымдарға келуде басты рөл аткарды. Бұл тұжырымдар партия бағдарламасының жобасында берілді. Екіншіден партияның ұйытқысы болған қайраткерлер 1917 жылы желтоқсанда қазақ елінің Алаш автономиясы атанған ұлттық мемлекеттігі өмірге келгенін жария етті. Осы съезде өмірге Алашорда — ұлттық Кеңесі үкіметі келгені мәлім. Оның мүшелері түгелдей дерлік өздерін Алаш партиясының мүшесі санағандығы күмән тудырмайды. Үшіншіден, осы жылғы қарашада болып өткен Бүкілресейлік Құрылтайға депутаттар сайлауында барлық қазақ қайраткерлері Алаш партиясының атынан тіркелді және оның атынан депутат болып сайланды. Осы құрылтайға депутаттар сайлау барысында барлық қазақ облыстарында Алаш партиясы ең көп дауыс алған партия болды. Объективті жағдай, күрделі де қатал өмір ағымы Алаш партиясының саяси күреске білек түріп араласып кеткен ірі саяси күшке айналуына мүмкіндік бермеді. Қым-қиғаш азамат соғысы тұсында ондай міндетті тек Алашорда үкіметі ғана атқара алатын еді.
### Қоғамның саяси өміріндегі басқа ұйымдар мен партиялар
1917 жыл Қазақстанда түрлі саяси ұйымдар мен партиялардың белсенділік танытуымен сипатталады. Олардың біразы Ресейдегі революциялык қозғалыстың тікелей ықпалымен бірінші орыс революциясы жылдарында-ақ қалыптаса бастаған. 1905 жылы социал-демократиялық топтар Верный, Қостанай, Перовск, Орал, Ақтөбе және Семей қалаларында қалыптаса бастайды. Олардың құрамында темір жол, баспахана, пошта және телеграф жұмысшылары, жергілікті зиялылар өкілдері болды. Басым түрде орыс және басқа славян тұрғындар өкілдерінен құралған бұл топтардың мүшелері өздерінің жабық құпия отырыстарында марксистік әдебиеттермен танысты және оларды халық бұқарасы арасында насихаттау ісін қолға алды.
1913 жылы Омбыдағы түрлі оқу орындарында оқитын қазақ жастары «Бірлік» қоғамын құрды. Қоғамның мақсаты бастапқы кезенде, негізінен, ағартушылык қызметтен тұрды, ал оның басқарушы тобы құрамында Мұхтар Саматов, Нығмет Нұрмақов, Мағжан Жұмабаев, Шаймерден Әлжанов, Сәкен Сейфуллин сияқты жастар бар еді. 1917 жылғы Қазан төңкерісінен кейінгі оқиғалар тұсында «Бірлік» ұйымы екі қанатқа жарылып кетті. Оның бір қанаты (Ә. Досов, Ж.Сәдуақасов, Жүсіпбеков, т.б.) кеңестік билік жағында болса, екінші қанаты (Қ.Кемеңгеров, С.Сәдуақасов, т.б.) Алаш партиясының бағдарламасын қолдады, өздерін «жас алашшылар» санады.
Түрлі саяси ұйымдар мен партиялардың саяси белсенділігінің арта түсуі 1917 жылға тұспа-тұс келді. Құрамы жергілікті зиялылар мен оқушы жастардан тұратын бұл ұйымдардың саны жиырмадан асып түсетін еді. Олардың арасында Ақмоладағы «Жасқазақ», Орынбордағы «Еркін дала», Ордадағы «Жігер», Петропавлдағы «Талап», Меркідегі «Қазақ жастарының революциялық одағы» және басқалар бар еді. Бұл қоғамдық ұйымдардың көздеген мақсаты біркелкі болған емес, олардың қайсыбірі жалпыұлттық ұстанымда болса, екінші біреулері соңынан белгілі бір әлеуметтік топтарды ертуді көздеді.
1917 жылы қарашада Мұқан Әйтпенов және Шаймерден Әлжанов бастаған бір топ Омбы зиялылары «Үш жүз» аталатын саяси партия құрағандарын мәлім етті. Бұл партияның өмірге келуі қазақ зиялылар тобының білімі мен саяси мәдениеті түрғысынан біркелкі емес, сондай-ақ түрлі саяси ұстанымда екенінің айғағы. Келесі жылдың басына қарай бұл саяси ұйымдағы басшылық Көлбай Тоғысовтың қолына көшеді. Өздерін саяси партия ретінде жариялаған алғашқы күннен бастап-ақ үшжүздіктер Алаш партиясына қарсы ұстанымда болды. Бүкілресейлік Құрылтайға депутаттар сайлау науқанына дербес тізіммен түсіп, сайлауда бірде-бір өкілін өткізе алмады. Үшжүздіктердің қазақ қоғамы арасында беделінің жоқтығы басшылығында ел мойындаған саяси тұлғаның болмауына, сондай-ақ партияның халықты соңына ерте аларлық нақты бағдарлама ұсына алмауына байланысты еді. «Үш жүз» қазақ арасындағы мұсылмандықты қолдайтындығын және қорғайтындығын айта отырып, сонымен бірге атеистік ұстанымдағы большевиктермен қоян-қолтық жұмыс істеуге күш салды. Өз ретінде большевиктер үшжүздіктерді Алаш партиясының беделін түсіру мақсатында пайдалануға тырысты. Өзін социалистік ұстанымдағы партия санаған «Үш жүздің» қызметінде үйлесімсіз қайшылықтар көп еді, сондықтан да оның қызметі ұзаққа созылған жоқ.1917 жылы құрылған саяси ұйымдардың бірі «Ислам жолындағылар кеңесі» («Шуро-и-Ислам») болды. Орталығы Ташкент қаласында құрылған бұл ұйымның қызметі жалпы Түркістан өңіріне ықпалды болды, сондай-ақ оның басшылығында Мұстафа Шоқай, Сералы Лапин болды.
«Ислам жолындағы кеңестің» ұйымдастыруымен 1917 жылғы қарашада Қоқан қаласында IV төтенше өлкелік мұсылмандар съезі шақырылып, онда кеңестік билікке балама Түркістан (Қокан) автономиясы құрылғандығы жарияланып, үкіметі құрылды.
## Мәжілісте өкілдігі бар партиялар
## Мәжіліс сыртындағы тіркелген партиялар
## Тыйым салынған және тіркелмеген партиялар
## Бұрынғы партиялар
* Қазақстан аграрлық партиясы
* Асар
* Азаматтық партия
* Қазақстан патриоттары партиясы
* Руханият
* Әділет
* Халық бірлігі партиясы
* Кәсіподақтар федерациясы
* Социалистік партия
* Гармония
* Шаруалар одағы
* Адам құқығы демократиялық комитеті
* Жастар одағы
## Дереккөздер |
Қазақстан Республикасы Көлік министрлігі — Қазақстан үкіметіне бағынатын, оның құрамына кіретін орталық атқарушы орган. Министрлік теміржол, автомобиль және ішкі су көлігі, азаматтық авиация қызметі, автомобиль жолдары салаларындағы басшылықты жүзеге асырады.
## Тарихы
Қазақстан тәуелсіздігінен 1994 жылдың маусымына дейін Қазақстан Көлік министрлігінің жалғыз министрі Нығметжан Есенғарин болған. 1994 жылдың маусымында министрлік Көлік және коммуникациялар министрлігі болып өзгертілді.
1999 жылдың қаңтарында министрлік Көлік, коммуникация және туризм министрлігі болып өзгертілді. Сол жылдың қазанында Көлік және коммуникациялар министрлігі қайта құрылды. 2014 жылдың тамызында министрлік ыдыратылды, оның соңғы министрі Жеңіс Қасымбек болды. Министрліктің барлық міндеті Инвестициялар және даму даму министрлігіне берілді.
2023 жылдың 1 қыркүйегінде президент Тоқаев өзінің ресми жолдауында «Көлік министрлігін қайта құрған жөн» екенін айтып кетті. Келесі күні, 2 қыркүйекте Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі ыдырап, президент жарлығымен жаңа құрылған Көлік министрі лауазымына Марат Қарабаев тағайындалды.
Үкіметтің 2023 жылғы 4 қазандағы №862 қаулысымен Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің Көлік комитеті Көлік министрлігінің Автомобиль көлігі және көліктік бақылау комитетіне және Теміржол және су көлігі комитетіне бөлінді.
## Қызметі
Министрліктің ресми сайтындағы ақпарат бойынша министрліктің міндеті — «көлік инфрақұрылымы мен қызметтерін сапалы дамыту, олардың үздіксіз жұмыс істеуі және еліміздің транзиттік мүмкіндіктерін белсенді ілгерілету. Атап айтқанда, темір жол көлігі, автомобиль көлігі және су көлігі салаларын дамыту».
## Комитеттері
2023 жылдың қарашасы бойынша Көлік министрлігінің төрт комитеті бар:
* Автомобиль жолдары комитеті
* Автомобиль көлігі және көліктік бақылау комитеті
* Азаматтық авиация комитеті
* Теміржол және су көлігі комитеті.
## Қарамағындағы ұйым
* «Нұрcұлтан Назарбаев халықаралық әуежайы» АҚ
## Министрлер тізімі
## Дереккөздер |
1989 жылғы Бүкілодақтық халық санағы — 12-19 қаңтар аралығында өткен соңғы КСРО халық санағы.
## Өткізу
Санақ 8 күн бойы, 1989 жылдың 12-19 қаңтары аралығында азаматтардың нақты тұрғылықты жері бойынша сауалнама жүргізу арқылы жүргізілді. Сауалнама мен жазбаларды санақ парақшаларына жазуды кәсіпорындардан, мекемелерден, ұйымдардан алынған арнайы дайындалған санақ қызметкерлері жүргізді. Ақпарат жауаптардың дұрыстығын растайтын құжаттарды талап етпей, сауалнамаға қатысушылардың сөздерінен жазылды.
Санақ аяқталғаннан кейін үш ай өткен соң — 1989 жылдың сәуірінде — елдің жекелеген аймақтарындағы халықтың саны мен таралуының алдын ала қорытындылары жарияланды. 1990 жылдың басында санақ парақшаларын автоматтандырылған өңдеу негізінде халықтың саны мен жас құрамы, отбасылық жағдайы, отбасының саны мен мөлшері, білім деңгейі, ұлты мен тілі, күнкөріске қажетті қаражат көзі бойынша түпкілікті нәтижелер алынды.
Санақ ұрандары: «Жолдас! Сіздердің халық санағына қатысуларыңыз – ел жоспарлары нақтылығының кепілі».
## Санақ нәтижелері
Санақ бойынша халық саны 1989 жылғы 12 қаңтардағы жағдай бойынша 286,7 миллион адамды құрады. 1979 жылғы санақтан кейінгі 10 жыл ішінде ол 24,3 миллион адамға немесе 9%-ға өсті.
Санақ 73,1 миллион отбасын қамтыды, бұл 1979 жылмен салыстырғанда 6,8 миллионға (10%) көп. Отбасы санының ең көп өсімі Орта Азия республикалары мен Әзірбайжан КСР (22-29%), сондай-ақ Қазақ КСР (16%) мен Молдаван КСР (12%) болды. Республика бойынша отбасының орташа саны жалпы алғанда 3,5 адамды, қалалық елді мекендерде – 3,3 адамды, ауылдық жерде – 3,8 адамды құрады. Одақтас республикаларда отбасының орташа мөлшері Тәжік КСР, Латвия КСР және Эстон КСР-де 6,1 адамнан 3,1 адамға дейін ауытқиды, бұл негізінен отбасындағы бала санына байланысты.
1989 жылы отбасында 255,8 млн адам (ел халқының 89%) тұрды. Сонымен қатар, 13 миллион (5%) отбасы мүшелері отбасынан бөлек өмір сүрді, бірақ оған ортақ бюджет арқылы байланысты болды. 16,4 млн (6%) отбасы болмаған немесе онымен материалдық байланысын жоғалтқан (жалғызбасты адамдар). Отбасынан бөлек тұратын және жалғызбасты адамдардан тұратын отбасы мүшелерінің үлесі әсіресе Орталық Азия республикаларында, Грузин КСР және Әзірбайжан КСР-де аз, оларда 4-6%, РКФСР, Украина КСР, БКСР және Балтық республикаларында (11-15%) айтарлықтай көбірек болды.
## Одақтас республикалардың халқы саны
## Тұрғындардың ұлттық құрамы
Соңғы тізімге одақтық, автономиялық республикалардың, автономиялы облыстар мен округтердің «титулдық ұлттар» деп аталатын барлық өкілдері, сондай-ақ немістер мен поляктар кіреді.
## Әдебиет
* Лабутова Т. Ежегодник Большой советской энциклопедии. выпуск 34. стр. 007—011, Москва 1990 г. ISBN 5-85270-041-X.
* В. А. Болдырев. Итоги переписи населения СССР / Госкомстат. — М.: Финансы и статистика, 1990. — 49 с. |
Бахром Бахтиярұлы Назаров (өзб. Bahrom Nazarov); 4 маусым 1984 жылы туған, Өзбек КСР, Әндіжан облысы, Қорғантепа ауданы) — өзбек әншісі, ән жазушысы және музыкалық продюсері.
## Өмірбаяны
Бахром Назаров 1984 жылы 4 маусымда Өзбекстан КСР, Әндіжан облысы, Қорғантепа ауданы – өзбек әншісі, ән авторы және музыкалық продюсері дүниеге келген. Бахромның әкесі – мәдениет қызметкері, анасы – кітапханашы, Қазақстан КСР-ден. Бахром №8 гимназияның шет тілі сыныбында оқыды. 2002 жылы орта мектепті бітіріп, Ташкент теміржол инженерлері институтына оқуға түсті. 20 жасында Өзбекстанның халық әртісі Озодбек Назарбековтың шәкірті болды. Алғаш рет үлкен сахнада ұстазының концертінде «Исминг нима Әндіжанлик қыз» әнін орындады. 2007 жылы «Бұлбұл» әнін шығарды. Бахром Назаров – тәлімгері Озодбек Назарбековтың орындауындағы «Райхон сенга үйланаман», «Ләйлі сенден хафа ана» сияқты хиттердің авторы. 2014 жылы Бахром «Айрылдым» композициясын орындады. Әннің сәтті шыққаны сонша, оны тіпті Назаров күтпеген. Өзбекстанда жыл сайынғы шығармашылық салтанатта қазылар алқасы оны бірауыздан «Жыл әні – 2014» («Жыл әні – 2014») деп таныды.
## Шығармашылық жолы
Бірнеше апта бойы «Пари пари», «Яна күн сайын», «Кечикіш» сынды әндер радиостанциялардың хит-шеруінде бірінші орынды иеленді. 2015 жылы «Истиқлол» сарайында «Шукрона» атты алғашқы жеке концерттік бағдарлама өтті. 2017 жылдың басында әншінің «Бахт учун» альбомы жарық көрді, ал қарашаның ортасында кезекті жеке орындауы өтті. Бахром жыл соңында шыққан жаңа альбомының құрметіне өзінің бағдарламасын «Интизор» деп атады. Мұнда танымал тәжік және түрік әндері де шырқалды.
2018 жылы Назарбеков шәкіртінің шығармашылық өмірбаянында «Юраксиз» әні пайда болды. Кейін Бахром Юлдуз Тұрдиевамен дуэтте жұмыс істеп, «Мавриги» атты жаңа музыкалық шығарма жазды. Назаровтың әріптесімен өнер көрсетуі Sevimli TV YouTube арнасында пайда болды және 1 миллионнан астам қаралым алды (2023 жылдың маусым айының басындағы жағдай бойынша).
2022 жылдың желтоқсан айының соңында «Жыл әні-2014» жүлдесінің иегері Ресейдің 2 қаласында – Мәскеу мен Санкт-Петербургте сахнаға шықты.
## Жеке өмірі
2004 жылы Бахром Назаров әнші әріптесі Малиабоева Фирузаға үйленді. Қазіргі уақытта ол Ташкентте тұрады және екі баласы бар, үлкен ұлы – Озодбек, қызы – Зехина.
## Дискографиясы
* 2014 - «Әндіжандық қыз»
* 2015 - «Шукрона»
* 2016 – «Бахт учун»
* 2017 – «Интизор»
* 2019 - «Юраксиз»
* 2022 - «Узр гузал»
## Марапаттары
* Алтын рекорд (2001)
* Үздік әнші (2003)
* Үздік ынтымақтастық үшін (2006)
* «Достық» ордені (2011)
* Шухрат медалы (2022)
## Дереккөздер
## Сілтемелер
* Instagram ресми парақшасы
* Telegram ресми парақшасы
* YouTube ресми парақшасы |
Аустрия — Қазақстан қатынастары — Аустрия мен Қазақстан арасында екіжақты қатынастар.
Аустрия мен Қазақстанда жеке және заңды тұлғалардың кірістері мен мүлкін қоса алғанда, кірістер мен капиталға салынатын салықтар туралы міндетті Халықаралық конвенция бар.
## Дипломатия
1992 жылы 19 ақпанда дипломатиялық қатынастар орнатылды.
1995 жылы – Қазақстан Аустриядағы Елшілігі ашылды.
2007 жылы – Аустрия Қазақстандағы Елшілігі ашылды.
2020 жылы қыркүйегінен бастап РА Қазақстан -дағы Елшісі Вилли Кемпель болып табылады.
2022 жылы қазан айынан бастап Қазақстан РА-дағы Елшісі Әлібек Бақаев болып табылады.
## Саяси ынтымақтастық
### Жоғары деңгейдегі байланыстар:
Қазақстан Тұңғыш Президенті Н. Назарбаев Аустрияға 1993 жылғы ақпанда, 2000 жылғы ақпанда, 2004 жылғы қыркүйекте және 2012 жылғы қазанда ресми сапарлармен барды.
2010 жылғы 3 желтоқсанда Аустрия Федералдық Президенті Х.Фишер Астанадағы ЕҚЫҰ Саммитіне қатысу аясында Қазақстанға ресми сапармен барды.
2022 жылғы 20 қыркүйекте Қазақстан Президенті Қ.Тоқаевтың Аустрия Федералдық президенті А. Ван дер Белленмен Нью-Йорктегі БҰҰ Бас Ассамблеясының 77-ші сессиясының алаңында кездесуі өтті.
2018 жылғы 24 қыркүйекте Нью-Йоркте БҰҰ Бас Ассамблеясының 73 сессиясының аясында Қазақстан Сыртқы істер министрі К.Әбдірахмановтың Сыртқы істер министрі К. Кнайссельнмен кездесуі өтті.
2018 жылғы 16 қазанда Венада Қазақстан Бас прокуроры Қ.Қожамжаровтың Аустрия Конституция, реформалар, реттеу және Әділет федералдық министрі Й.Мозермен келіссөздері өтті.
2021 жылғы 21 қыркүйекте Нью-Йоркте БҰҰ Бас Ассамблеясының 76-шы сессиясында Қазақстан Премьер-Министрінің орынбасары – Сыртқы істер министрі М.Тілеуберді Аустрия Еуропалық және халықаралық істер жөніндегі федералдық министрі А. Шалленбергпен кездесті.
2021 жылғы 5 қарашада Бішкекте болған кезінде бірінші экономикалық форумға қатысу үшін Қазақстан Президентінің халықаралық ынтымақтастық жөніндегі арнайы өкілі Е. Қазыханның Аустрия Еуропалық және халықаралық істер жөніндегі федералдық министрі М. Линхартпен кездесуі өтті.
2022 жылғы 19 қаңтарда Венаға жұмыс сапары барысында Қазақстан Премьер-Министрінің орынбасары - Сыртқы істер министрі М.Тілеуберді Аустрия Еуропалық және халықаралық істер жөніндегі федералды министрі А. Шалленбергпен кездесті.
2022 жылғы 21 маусымда Венада Ядролық қаруға тыйым салу туралы шарт бойынша бірінші конференцияға қатысу шеңберінде Қазақстан Премьер-Министрінің орынбасары - Сыртқы істер министрі М.Тілеуберді Аустрия Федералдық канцлері К.Нехаммермен келіссөздер жүргізді.
2022 жылғы 1 желтоқсанда Лодзь қаласында ЕҚЫҰ-ның 29-шы СІМК-не қатысу шеңберінде Қазақстан Премьер-Министрінің орынбасары-Сыртқы істер министрі М.Тілеуберді Аустрия Еуропалық және халықаралық істер жөніндегі федералдық министрі А. Шалленбергпен кездесті.
## Парламентаралық ынтымақтастық
### Аустрияға сапарлар:
Қазақстан Парламенті Сенатының Төрағасы Қ.Тоқаев (2007 жылы ақпан, 2009 жылы ақпан, 2010 жылы ақпан, 2011 жылы ақпан, 2016 жылы ақпан),
Қазақстан Парламенті Сенатының Төрағасы Қ. Мәми (2012 жылы ақпан, 2013 жылы ақпан),
Қазақстан Парламенті Мәжілісінің Төрағасы Н. Нығматулин (2019 жылы 19-22 ақпан, 6-8 қыркүйек 2021 г.).
### Қазақстан сапарлары:
Аустрия Парламенті Федералдық кеңесінің президенті И. Аппе (2019 жылы 26-29 маусым),
Аустрия Парламенті Федералдық кеңесінің Президенті К. Бадер (2019 жылы 23-24 қыркүйек).
Аустрия мен Қазақстан парламенттерінде депутаттық достық топтары бар.
## Көпжақты ынтымақтастық
Қазақстан мен Аустрия халықаралық ұйымдар, оның ішінде Венада орналасқан ұйымдар шеңберінде белсенді өзара іс-қимыл жасайды. Екі мемлекет бастамаларды, сондай-ақ халықаралық құрылымдардағы кандидатураларды өзара қолдаудың қалыптасқан тәжірибесін ұстанады
## Экономикалық ынтымақтастық
Екі ел екіжақты сауда алаңы ретінде экономикалық, ауылшаруашылық, экологиялық, өнеркәсіптік және технологиялық қатынастар жөніндегі Австрия-қазақстан бірлескен комиссиясын құрды.
## Мемлекеттік сапарлар
Аустрия Президентінің Қазақстанға алғашқы сапары 2010 жылдың желтоқсанында Астанадағы ЕҚЫҰ Саммитіне қатысу үшін өтті.
## Дереккөздер |
Болгария — Қазақстан қатынастары — Қазақстан Республикасы мен Болгария Республикасы арасындағы екіжақты дипломатиялық қатынастар. 1992 жылы 5 маусымда орнатылды. ХХ ғасырдың 90-жылдарының басына дейін Қазақстан Кеңес Одағының құрамындағы республика болды, ал Болгария халық республикасы болды және шығыс блокта тұрды. Бүгінде елдер БҰҰ, ЕҚЫҰ, ДСҰ сияқты бірқатар халықаралық құрылымдарға қатысады.
## Тарихы
Болгарияның Қазақстандағы елшілігі 1994 жылдың қаңтарында жұмыс істей бастады. Болгариядағы қазақстандық дипломатиялық миссия 2004 жылдың желтоқсанында құрылды.
Болгария Республикасының Тұңғыш Президенті Желю Желев Қазақстанға 1993 жылы шілдеде ресми сапармен келді. Нұрсұлтан Назарбаевтың Болгария астанасына сапары 1999 жылдың қыркүйегінде өтті. Болгарияның екінші президенті Георгий Пырванов 2003 жылдың қыркүйегінде және 2010 жылдың желтоқсанында Астанаға ресми сапарлар жасады. Екі мемлекеттің Сыртқы істер министрліктері арасында үнемі саяси консультациялар өткізіліп тұрады.
2009 жылғы тамыздан бастап Теміртай Ізбастин Қазақстан Республикасының Болгария Республикасындағы істерінде сенім білдірілген өкіл болып табылады. 2015 жылдың наурызында Васил Петков Болгария Республикасының сенімді өкілі болып тағайындалды.
## Экономикалық ынтымақтастық
Қазақстанда Болгар капиталының қатысуымен 55-тен астам кәсіпорын тіркелген. Болгарияда қазақстандық капиталдың қатысуымен 35 компания тіркелген. 2013 жылы Болгария мен ҚР арасындағы тауар айналымы 163,5 млн АҚШ долларын құрады. Болгарияның Қазақстандағы елшісінің өтініші бойынша 2014 жылы елдер арасындағы тауар айналымы 100 млн еуродан асты.
## Қазақстандағы болгарлар
Қазіргі Қазақстан аумағында болгарлар ХХ ғасырда қоныстана бастады. Олардың бір бөлігі Иосиф Сталиннің билігі кезінде сол жерге көшірілді. Бүгінде мұнда төрт мың болгар тұрады. Ірі Болгар диаспоралары Павлодар, Ақтөбе, Атырау облыстарында орналасқан. Қазақстанда болгарлардың ұлттық дәстүрлері мен мәдениетін сақтау мақсатында 1995 жылы Қазақстанның мемлекеттік Мәдени іс-шараларына қатысатын болгар мәдени орталығы құрылды.
## Дереккөздер |
Шолпан Маратқызы Қадырова (1969, Батыс-Қазақстан облысы, Жымпиты ауданы) - білім саласындағы басшы, педагог, мемлекет және қоғам қайраткері. BINOM School мектептер желісін басқарушы компания және Білім Болашағы Қоғамдық қордың басшысы.
## Өмірбаяны
Шолпан Маратқызы 1991 жылы А.С.Пушкин атындағы педагогикалық институтты бітірген.
## Қызметі
Еңбек жолын 1991 жылы Жымпиты орта мектебінің мұғалімі ретінде бастаған.
1994-1995 жылдары Орал педагогикалық колледжінің оқытушысы,
1995-1998 жылдары Сырым ауданының білім бөліміндегі тәрбие орталығының директоры,
1998 жылдан бастап Дәулеткерей атындағы өнер институтында әртүрлі қызметтерде болды.
2000-2002 жылдар аралығында Батыс Қазақстан облыстық педагогикалық кадрлардың біліктілігін арттыру және қайта даярлау институтының әдіскері болып жұмыс жасайды.
2002 жылдан Батыс Қазақстан облыстық білім басқармасының бөлім басшысы қызметін атқарады.
2009-2011 жылдары Орал қаласындағы есту және сөйлеу қабілеті бұзылған балаларға арналған облыстық арнаулы мектеп-интернат-кешенінің директоры болған.
2011 жылдан физика-математика бағытындағы Назарбаев зияткерлік мектебінің Орал қаласындағы филиалының директоры қызметін атқарды.
2017 жылдың қарашасынан бастап Батыс Қазақстан облысы Білім басқармасының басшысы.
## Дереккөздер |
Айвар Джайевер(Ивар Евер норв. Ivar Giæver; 5 сәуір 1929, Берген, Норвегия) — норвегиялық-американдық физик, 1973 жылғы физика бойынша Нобель сыйлығының лауреаты. «Жартылай өткізгіштер мен асқын өткізгіштердегі туннельдік құбылыстардың эксперименталды ашқандары үшін» (Лео Эсакимен бөлісті).
АҚШ Ұлттық ғылым академиясының мүшесі (1974).
## Өмірбаяны
1948 жылдан 1952 жылға дейін оқығаннан кейін Джайевер Тронхеймдегі Норвегия технологиялық институтында инженер дәрежесін алды. 1954 жылы Канадаға қоныс аударды. Ол алдымен сәулет бюросында, содан кейін General Electric компаниясында инженер болып жұмыс істеді. 1956 жылы ол АҚШ-қа көшті. 1958 жылдан 1969 жылға дейін ол Тройдағы (Нью-Йорк) Ренсселлер политехникалық институтында асқын өткізгіштік және туннельдік әсерлер тақырыбы бойынша жұмыс істеді. Осы тақырып бойынша 1964 жылы диссертация қорғады.
1970 жылдан бастап Джайевер биология және биофизика саласында да жұмыс істеді. Иммундық реакцияларды анықтау әдісін әзірледі. 1988 жылдан бастап Ренсселлер политехникалық институтының, сонымен қатар Осло университетінің физика институтының профессоры болды.
1973 жылы Джайевер физика бойынша Нобель сыйлығын Лео Эсакимен бөлісті. Жүлденің бір бөлігін Б. Д. Джозефсон «туннельдік тосқауыл арқылы өтетін токтың қасиеттерін теориялық болжағаны үшін, атап айтқанда қазір Джозефсон эффектілері деп аталатын құбылыстар үшін» алды.
Джайевер келесі мәлімдемені иеленеді: «Адам үшін табиғат ит үшін тоңазытқыш сияқты: ол ішінде тамақ бар екенін біледі, бірақ тоңазытқыштың қалай жұмыс істейтінін ешқашан түсінбейді».
## Әлеуметтік белсенділік
2012 жылы Нобель сыйлығының лауреаттарының кездесуінде ол климаттың өзгеруін жалған ғылым деп атап, жаһандық жылыну теориясын сынап, мынаны айтты:
Жаһандық жылыну жаңа дінге айналды, өйткені сіз оны талқылай алмайсыз
2016 жылы ол Гринписке, Біріккен Ұлттар Ұйымына және дүние жүзіндегі үкіметтерге генетикалық түрлендірілген ағзалармен (ГМО) күресуді тоқтатуға шақыратын хатқа қол қойды
## Дереккөздер
## Сілтемелер
* И. Гивер. «Электрондық туннельдеу және асқын өткізгіштік». Нобель дәрісі // Физика ғылымдарының жетістіктері, 116 том, 4 шығарылым, тамыз 1975 ж.
* Храмов Ю. А. Джиавер Ивар // Физиктер : Өмірбаяндық анықтама / Ред. А.И. Ахиезер. — Ред. 2-ші, өңд. және тол. — М. : Ғылым, 1983. — Б. 111. — 400 б. — 200 000 дана.
* Өмірбаяны «Ғылым және технология» электронды кітапханасының сайтында (орыс.)
* Нобель комитетінің сайтынан ақпарат (ағыл.) |
Қазақстан — Чехия қатынастары — бұл Чехия мен Қазақстан арасындағы екіжақты қатынастар.
## Тарихы
Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін екі ел де кеңестік билікте болды: Чехия Чехословакия Социалистік Республикасының құрамына спутниктік мемлекет ретінде кірді, ал Қазақстан Кеңес Одағының құрамына кірген республикалардың бірі болды
Қазақстан мен Сербияның Чехословакиямен тікелей дипломатиялық қатынастары орнағанға дейін КСРО-ның дипломатиялық қатынастары жұмыс істеді, оның құрамында Қазақ КСР болды. Қазақстан мен Чехия арасындағы дипломатиялық қатынастар 1993 жылғы 1 қаңтарда орнатылды. ҚР-ның Венгрия Республикасындағы және Чехиядағы қоса атқарушы Елшілігінің ашылуы 1993 жылғы қыркүйекте өтті, ал 1994 жылғы желтоқсанда Чехияның ҚР-дағы Елшілігі ашылды. 1997 жылғы сәуірден бастап Чехияда 2004 жылы елшілікке айналған Қазақстан Республикасының Дипломатиялық миссиясы жұмыс істеді. Чехияның Қазақстан Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі 2019 жылдан бастап Рудольф Гикл, ҚР — ның Чехиядағы Төтенше және Өкілетті Елшісі-2015 жылғы 22 сәуірден бастап Сержан Әбдікәрімов болып табылады
Қазақстан мен Чехия арасындағы қазіргі дипломатиялық қатынастар 1993 жылғы 1 қаңтарда орнатылды. 2012 жылы Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Чехия президенті Вацлав Клауспен Чехия мен Австрияға ресми сапары кезінде кездесіп, экономикалық ынтымақтастықты тереңдетуді талқылады. 2014 жылы Назарбаев Президент Милош Земанмен кездесіп, елдердің одан әрі экономикалық ынтымақтастығын және Қазақстан экономикасын әртараптандырудағы Чех көмегін талқылады.
## Сауда
Чехия мен Қазақстан арасындағы экономикалық ынтымақтастық 1996, 1998 және 2004 жылдардағы елдер арасындағы бірнеше екіжақты келісімдерге негізделген. Екі жақты тауар айналымы 2009 жылғы 200 доллардан 2014 жылы 1,2 миллиард долларға дейін өсті. Жаһандық экономикалық дағдарыстың теріс әсеріне және 2015 жылы мұнай бағасының төмендеуіне байланысты ол 666 миллион долларға дейін төмендеді. 2015 жылы чех фирмаларының мәмілелерінің көп бөлігі жоғары технологиялық машина жасау, аспап жасау, ауыл шаруашылығы және киноиндустрия саласында жасалды.
## Дипломатиялық миссиялар
Чехияның Нұр-Сұлтандағы елшілігі және Алматыдағы елшілігінің филиалы бар.
Қазақстанның Прагада елшілігі және Яромеджидегі Құрметті консулдығы бар.
## Дереккөздер |
Қазақстан — Финляндия қатынастары — Финляндия мен Қазақстан арасындағы екіжақты дипломатиялық қатынастар.
Екі ел де Еуропадағы қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымының (ЕҚЫҰ) мүшелері.
Хельсинкиде Қазақстан елшілігі (2012 жылғы наурыздан бастап), ал Астанада Финляндия елшілігі (2010 жылғы 3 наурыздан бастап) жұмыс істейді.
## Тарихы
Екі ел де ұзақ уақыт бойы Ресей империясының құрамында болды.
Екі ел арасындағы дипломатиялық қатынастар 1992 жылы 13 мамырда, Қазақстан тәуелсіздігі жарияланғаннан кейін алты ай өткен соң орнатылды.
## Экономикалық ынтымақтастық
2017 жылдан бастап Финляндияның Finnair компаниясы екі елдің астаналары арасында тікелей маусымдық рейстер ұйымдастырды.
2018 жылғы 17 қазанда Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Финляндияға ресми сапары аясында 520 миллион еуро сомасына сауда келісімдеріне, сондай-ақ жүк теміржол қатынасын ашу туралы келісімге қол қойылды.
## Мәдени-гуманитарлық байланыстар
2010 жылдың мамыр айында Қазақстан Елшілігі Хельсинкиде қазақ киносының алғашқы фестивалін, ал 2012 жылдың желтоқсанында Финляндияда "Қазақстан киносының күндері" фестивалін өткізді.
2012 жылғы 31 қаңтар мен 7 ақпан аралығында құрамына Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің және мектепке дейінгі балалар мекемелерінің өкілдері кіретін қазақстандық делегация білім беру саласындағы жұмыс тәжірибесімен танысу үшін Финляндияға барды.
Финдік хоккей жаттықтырушысы Кари Хейккила қысқа уақыт ішінде "Сарыарқа"Қарағанды ЖХЛ басқарды.
## Дереккөздер |
Дания — Қазақстан қатынастары — Дания мен Қазақстан арасындағы ағымдағы және тарихи қатынастарға жатады. Дания Қазақстанды 1991 жылы 31 Желтоқсанда мойындады, ал дипломатиялық қатынастар 1992 жылы 6 мамырда орнатылды. Екі елде де тұрақты елші Жоқ. Қазақстанның Ұлыбританиядағы Елшісі Данияда аккредиттелген. 2005 жылдан бастап Данияның құрметті консулы-пер Карлсен, Мәскеуде резиденциясы бар. Дания 2005 жылы Алматыда сауда өкілдігін ашты.
## Саяси қатынастар
2000 жылы Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың Данияға ресми сапары екіжақты қатынастардың дамуына маңызды серпін берді, онда ол патшайым Маргрете II және премьер-Министр Пол Нюруп Расмуссенмен кездесті. 2010 жылғы 9 маусымда Қазақстанның Мемлекеттік хатшысы және сыртқы істер министрі Қанат Саудабаев Данияға Премьер-Министрдің орынбасары және сыртқы істер министрі Лене Есперсенмен келіссөздер жүргізу үшін барды.
## Сауда
1993 жылдан 2003 жылға дейін Дания Қазақстан экономикасына шамамен 1,7 миллион доллар инвестициялады. Данияның Қазақстанға экспорты 2004-2008 жылдар аралығында 253 миллионнан 488 миллион Дат кронына дейін өсті. Бірақ 2009 жылы ол 297 миллион Дат кронына дейін қысқарды. Данияның импорты 2009 жылы 247 миллион Дат кронын құрады. Қазақстан Данияға минералдық өнімдерді, химия өнеркәсібі өнімдерін, автомобильдер мен тамақ өнеркәсібі өнімдерін экспорттайды.
## Ынтымақтастық
2007 жылы FLSmidth ішінара қазақстандық East Energy Company компаниясына тиесілі Көкшетауға цемент зауытын жеткізуге шамамен 670 миллион Дат крон сомасына келісімшартқа қол қойды. Қазақстанда бірқатар Дат компаниялары, ең алдымен энергетика, фармацевтика және өңдеу өнеркәсібі саласында жұмыс істейді.
1994 жылы халықаралық делегация, соның ішінде даниялықтар Қазақстандағы Арал теңізіне барды, ал 1995 жылы Аралдың балық шаруашылығы қауымдастығының басшылары Данияға барып, ортақ мақсаттар туралы хаттамаға қол қойды.
Даниялық Maersk Oil компаниясы Дунга кен орнының 60% акциясына ие және ақбөкен кен орнындағы 60% үлесіне ие болды (ол 2010 жылы сатқан). 2009 жылы мұнай өндіру тәулігіне 9000 баррельді құрады.
Baltic Beverages Holding 2002 жылы қазақстандық Irbis сыра зауытының 76% акциясын сатып алды және 45 миллион еуро инвестицияланды. 800 000 гектолитр сыра өндірілді.
## Дереккөздер |
Беларусь — Қазақстан қатынастары — Қазақстан Республикасы мен Беларусь Республикасы арасындағы екіжақты дипломатиялық қатынастар. 1992 жылы 16 қыркүйекте орнатылды. Екі мемлекет те ТМД, Еуразиялық экономикалық одақ және басқа да көптеген халықаралық ұйымдардың мүшелері болып табылады.
## Тарих
1992 жылғы 16 қыркүйекте - Қазақстан Республикасы мен Беларусь Республикасы арасында дипломатиялық қатынастар орнатылды.
Қазақстанның Минскідегі елшілігі 1993 жылы 9 қаңтарда ашылды. Астанадағы Беларусь елшілігі 1997 жылғы 13 шілдеден бастап жұмыс істейді.
2012 жылғы қаңтардан бастап Ерғали Бөлегенов Қазақстан Республикасының Беларусь Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі болып табылады. 2013 жылғы қыркүйектен бастап Беларусь Республикасының Қазақстан Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Анатолий Ничкасов болып табылады.
Беларусь пен Қазақстан халықаралық аренада, оның ішінде БҰҰ, ЕҚЫҰ, ҰҚШҰ шеңберінде белсенді өзара іс-қимыл жасайды.
2023 жылғы 25 тамыздан бастап Ерлан Сапарұлы Байжанов - Қазақстан Республикасының Беларусь Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі,
2020 жылғы шілдеден бастап Павел Владимирович Утюпин - Беларусь Республикасының Қазақстан Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі болып табылады.
## Саяси ынтымақтастық
Екі ел арасындағы қатынастар өзара түсіністік пен сенім атмосферасында дамып келеді. Екі мемлекеттің ұстанымдары өңірлік және халықаралық саясаттың көптеген проблемалары бойынша ұқсас немесе жақын. Бұл екіжақты және көпжақты форматтағы байланыстардың оң динамикасымен расталады.
Қазақстандық-белорус ынтымақтастығының шарттық-құқықтық базасы түрлі салаларды қамтыған 80-ге жуық келісімдер мен келісім-шарттардан тұрады. Негізгі құжаттардың бірі «Достық және ынтымақтастық туралы» келісім-шарт болып табылады.
### Жоғары деңгейдегі сапарлар.
Қазақстан Республикасы Президентінің Беларусь Республикасына ресми сапарлары - 1996 жылғы қарашада, 2009 жылғы қарашада, 2012 жылғы мамырда және 2017 жылғы қарашада өтті. Беларусь Республикасы Президентінің Қазақстан Республикасына ресми сапарлары 1999 жылғы қарашада, 2005 жылғы мамырда, 2011 жылғы мамырда, 2013 жылғы қазанда, 2019 жылғы қазанда және 2022 жылғы қазанда өтті.
## Үкіметаралық ынтымақтастық
Қазақстан Республикасы мен Беларусь Республикасының Үкімет басшылары деңгейінде 2012 жылғы қарашада және 2013 жылғы қыркүйекте Қазақстан және Беларусь Премьер-Министрінің сапарлары, 2013 жылғы сәуірде Қазақстан Премьер – Министрінің Беларуське жауап сапары өтті. 2017 жылғы тамызда Беларусь Премьер-Министрі Қазақстанда жұмыс сапарымен болды. Премьер-министрлер деңгейіндегі кездесулер интеграциялық іс-шаралар шеңберінде және екіжақты форматта 2014 жылғы қарашада, 2015 жылғы мамырда, 2017 жылғы мамырда, 2020 жылғы қаңтарда, шілдеде, 2021 жылғы ақпанда, маусымда және 2022 жылғы қазанда өткізілді.
Беларусь Ұлттық Жиналысы Республика кеңесінің төрағасы бастаған парламенттік делегацияның Қазақстанға ресми және жұмыс сапарлары 2013 жылғы сәуірде, Өкілдер палатасы төрағасының сапарлары – 2015 жылғы маусымда, 2019 жылғы қыркүйекте өтті.
Қазақстан Парламенті Мәжілісінің Төрағасы және Қазақстан Парламенті Сенатының Төрағасы деңгейіндегі парламенттік делегациялардың Беларуське ресми сапарлары тиісінше 2017 жылғы наурызда және 2018 жылғы 30 қазанда өтті.
Қазақстан Республикасының парламенттік делегациясы парламентаралық ынтымақтастық тобы аясында 2022 жылғы маусым және желтоқсан айларында Беларусь Республикасына сапармен барды.
2020 жылғы желтоқсанда Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі мен Беларусь Республикасы Сыртқы істер министрлігінің сыртқы саяси талдау департаменттерінің басшылары арасында СІМ аралық консультациялар өтті.
2023 жылғы ақпанда Қазақстан Республикасының Беларусь Республикасындағы Елшісі А.Бейсенбаев Беларусь Республикасының Сыртқы істер министрі С.Алейникпен кездесті.
Әскери-техникалық ынтымақтастық 1998 жылғы «Әскери ынтымақтастық туралы», «Әскери-техникалық ынтымақтастық туралы» үкіметаралық келісімдерге сәйкес дамып, нығайып келеді. Әскери-техникалық ынтымақтастық жөніндегі кіші комиссия жұмыс жасайды. 2018 жылғы 12 қазанда Минскте кіші комиссияның 9-шы отырысы өтті және бұл басқосуда ынтымақтастықты одан әрі дамыту және бірлескен жобаларды іске асыру бойынша шешім қабылданды.
2009 жылдан бастап Қазақстанның 350-ден астам әскери қызметшісі Беларусь Республикасының Әскери академиясында және Беларусьтің жоғары оқу орындарының төрт әскери факультетінде (БМУ, БМИРУ, БММУ, БҰТУ) білім алды.
## Сауда
Белстаттың деректері бойынша 2000-2019 жылдардағы сыртқы сауда серпіні (млн доллар): Лукашенко Қазақстанға 2017 жылы Беларусь экспортының ірі позицияларын мұнай жеткізу бойынша келіссөздерді жандандыруды ұсынады:
* Тракторлар (44,1 миллион доллар);
* Жүк көліктері (44 миллион доллар);
* Қоюландырылған және құрғақ сүт пен кілегей (43,9 миллион доллар);
* Мұнай өнімдері (29,3 миллион доллар);
* Жиһаз (28,3 миллион доллар);
* Тазалау және бастыру машиналары (19 миллион доллар);
* Қант (17,7 миллион доллар);
* Дәрі-дәрмектер (15,7 миллион доллар);
* Мұздатылған сиыр еті (14,7 миллион доллар);
* Шиналар (14,3 миллион доллар);
* Сары май (11,8 миллион доллар);
* Ірімшіктер мен сүзбе (10,3 миллион доллар).
2017 жылы Қазақстаннан Беларусь импортының ірі позициялары:
* Мұнай өнімдері (22,1 миллион доллар);
* Шикі мұнай (21,1 миллион доллар);
* Көмір (13,6 миллион доллар);
* Өңделмеген алюминий (6,1 миллион доллар);
* Мақта талшығы (5,9 миллион доллар).
2014 жылы елдер арасындағы тауар айналымы 835,1 млн АҚШ долларын құрады. 2015 жылы ол 403,4 миллион АҚШ долларына дейін қысқарды.
## Қазақстандағы белорустар
ҚР аумағында 95 мың Беларусь тұрады. Астанада түрлі мәдени іс-шараларды тұрақты ұйымдастыратын Қазақстан-Беларусь ғылыми-техникалық ынтымақтастық орталығы жұмыс істейді. Қазақстан Республикасының барлық дерлік облыстарында Беларусь мәдени орталықтары жұмыс істейді.
## Қазақстанның Беларусьтағы елшілері
* В. Темірбаев (1994-96)
* Ю. Клочков (1996-98)
* В. Алесин (1998-2003)
* Алдамжаров Қаласы (2003-06)
* Б. Ысқақов (2006-08)
* А. Смирнов (2008-12)
* Е. Бөлегенов (2012-2017)
* Е. Ертісбаев (2017-2019)
* А. Бейсенбаев 2019 жылғы 12 тамыздан бастап
## Беларусьтің Қазақстандағы елшілері
* Пакуш, Лариса Владимировна (10 қыркүйек 1997 — 4 тамыз 2006 )
* Гапеев, Василий Иванович (2006 жылғы 4 тамыз — 2010 жылғы 22 қаңтар)
* Брылев, Валерий Анатольевич (2010 жылғы 22 Қаңтар — 2013 жылғы 28 ақпан )
* Ничкасов, Анатолий Иванович (2013 жылғы 10 қыркүйектен бастап)
## Дереккөздер |
Бельгия — Қазақстан қатынастары — Бельгия мен Қазақстан арасындағы екіжақты дипломатиялық қатынастар.
## Дипломатия
1991 жылғы 31 Желтоқсанда Бельгия Корольдігі Қазақстан Республикасының мемлекеттік егемендігін мойындады.
1992 жылы 25 тамызда дипломатиялық қатынастар орнатылды.
1993 жылғы 15 сәуірде Қазақстан Республикасының Бельгия Корольдігіндегі Елшілігі ашылды.
1996 жылдан бастап Бельгияның ҚР-дағы Құрметті Консулы Д.Париж болып табылады.
1998 жылдың қыркүйегінен бастап Бельгиядағы ҚР Құрметті консулы Антверпен қаласында орналасқан. Ступ.
2006 жылғы қаңтарда Бельгияның Қазақстан Республикасындағы Елшілігі ашылды (Астана қ.).
2012 жылғы 8 маусымда ҚР Бельгиядағы Төтенше және Өкілетті Елшісі болып А. Хамзаев тағайындалды.
2017 жылдың қазан айынан бастап Бельгияның ҚР-дағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Алексис де Кромбрюгге де Пикендаель болды.
## Саяси ынтымақтастық
Дипломатиялық қатынастар орнағаннан бері ҚР Президенті Н.Назарбаев Бельгияға 8 рет (1993, 2000, 2002, 2006, 2010 жылы екі рет, 2014 және 2016 жылдары) сапар жасады.
2006 жылы Бельгия королі Альберт II-мен кездесу барысында ҚР Президенті Бельгияның жоғары мемлекеттік наградасымен-Бельгия мен шет мемлекеттердің көрнекті мемлекет қайраткерлеріне берілетін үлкен крест төсбелгісі бар Леопольд I Орденінің Үлкен лентасымен марапатталды.
Мемлекет басшысының 2010 жылғы 24-26 қазандағы Бельгияға ресми сапары барысында Бельгия королі Альберт II және Бельгия Премьер-Министрі и.Летерммен екіжақты кездесулер өтті. Қазақстандық мүсіншілер "Өлімнен де күшті" Семей мемориалы негізінде орындаған ядролық сынақтардың құрбандарына арналған монументтің ашылу салтанаты өткізілді (оны одан әрі Бельгияның Ипр қаласында орнатумен, онда бірінші және Екінші Дүниежүзілік соғыстардың құрбандарына арналған ескерткіштер орналасқан).
Қазақстанға Бельгияның Премьер-Министрі Ж.-Л. Деан (1998 ж.), Бельгияның тақ мұрагері (қазіргі Король) Филипп (2002 ж., 2010 ж.) келді.
2010 жылғы 1-2 желтоқсанда Астанада өткен ЕҚЫҰ саммитінде Бельгия делегациясын Премьер-Министрдің міндетін атқарушы И.Летерм басқарды.
2014 жылғы 8-9 қазанда Мемлекет басшысының Еурокомиссия президенті Ж. М. Баррозудың шақыруымен Брюссельге жұмыс сапары барысында ҚР Президенті Бельгия Королі Филиппен кездесті. Екіжақты ынтымақтастық мәселелері, оның ішінде ядролық энергетика секторы, сондай — ақ өзекті халықаралық мәселелер әңгіменің тақырыбы болды.
2016 жылғы 29-30 наурызда ҚР Президентінің Брюссельге жұмыс сапары өтті, оның барысында Мемлекет басшысы Еуропалық Кеңес пен Еуропалық Комиссияның президенттерімен кездесулер өткізді. Бельгия астанасына келгеннен кейін Мемлекет басшысы 2016 жылдың 22 наурызында Брюссельде болған шабуылдардың құрбандарын еске алу үшін Малбек метро станциясының кіреберісіне гүл шоқтарын қойды. Салтанатты рәсім аясында Н. Назарбаев Брюссель астаналық өңірінің Үкімет министрі Г. Ванхенгельмен әңгімелесіп, қазақстандық БАҚ-қа қысқаша сұхбат берді.
2014 жылғы 29 қыркүйекте Астанада Қазақстан-Бельгия саяси консультациялары өтті. Бельгия делегациясын Бельгия СІМ Шығыс, Оңтүстік-Шығыс Еуропа және Орталық Азия департаментінің директоры Г. Слюваген басқарды, ол ҚР Сыртқы істер министрінің орынбасары А. Волковпен, ҚР Парламенті Сенатының Халықаралық қатынастар, қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің төрағасы И. Адырбековпен және ҚР Парламенті Мәжілісінің Халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің төрағасы М. Әшімбаевпен кездесулер өткізді.
2015 жылғы 2 наурызда ҚР Сыртқы істер министрі Е. Ыдырысовтың Брюссельге сапары өтті, оның барысында Бельгияның көші-қон және баспана мәселелері жөніндегі мемлекеттік хатшысы Т. Франкенмен кездесу өткізілді және Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Бенилюкс мемлекеттерінің Үкіметтері арасында дипломатиялық паспорттар иелерін визалық талаптардан босату туралы келісімге, Қазақстан Республикасы мен Бенилюкс мемлекеттері арасындағы келісімге қол қойылды реадмисия туралы және оны іске асыру туралы хаттама.
2016 жылғы 8 қазанда Бельгия СІМ бастамасымен Гамбургтегі ЕҚЫҰ СІМК алаңдарында Сыртқы істер министрі Е. Ыдырысовтың Д. Рейндерспен тағы бір кездесуі өтті, оның шеңберінде Қазақстан тарапынан 2019-2020 жж.
## Парламентаралық ынтымақтастық
Парламентаралық ынтымақтастықтың серпіні екі елдің заңнамалық органдарында құрылған "достық топтарының" қызметімен қамтамасыз етіледі.
2011 жылғы сәуірдегі ҚР-дағы мерзімінен бұрын президенттік сайлауға Бельгия Парламентінен бақылаушылар миссиясы қатысты.
ҚР парламенттік делегациясының Бельгияға сапары аясында 2011 жылдың жазында Ипр-да ядролық сынақ құрбандарына монумент орнату рәсімі өткізілді, оны қала әкімдігі мен ҚР Бельгиядағы Елшілігі бірлесіп ұйымдастырды, сондай-ақ ҚР парламенттерінің, Бельгия мен Еуропа Парламентінің депутаттары, көрнекті саяси қайраткерлер мен Еуроодақ институттарының өкілдері, Қазақстан достарының еуропалық клубының тұсаукесері өтті. сараптамалық қоғамдастық, өнеркәсіп және бизнес.
Қазақстанның Достар клубына кірген сенатор П. Вилле 2012 жылы Қазақстандағы парламенттік сайлауды байқауға қатысты. Депутатпен ҚР Парламенті Сенатының Вице-спикері А. Судьин кездесті.
ҚР Парламенті депутаттары Л.Полторабатько мен Г. Исимбаеваның 2013 жылғы 27-29 қарашада Брюссельде өткен әйелдер парламентшілерінің жаһандық форумына қатысуы аясында, оның негізгі тақырыбы "Әйелдер көшбасшылығы арқылы қоғамның трансформациясы" болды, Бельгия Парламенті Сенатының Төрағасы С. Де Бетунмен екіжақты кездесу өтті.
## Сауда-экономикалық ынтымақтастық
Өзара сауда құрылымы дәстүрлі болып табылады. Бельгияға түсті металдар, жүн, тоқыма және тоқыма бұйымдары, асыл емес металдар және олардан жасалған бұйымдар, химия және онымен байланысты өнеркәсіп салаларының өнімдері экспортталады.
Қазақстан машиналар мен жабдықтарды, механизмдерді, электротехникалық жабдықтарды, минералдық өнімдерді, оптикалық, фотографиялық және басқа да аспаптарды, тоқыма бұйымдарын, тамақ өнеркәсібі өнімдерін, темекіні, химия және онымен шектес өнеркәсіп салаларының өнімдерін импорттайды.
ҚР-дағы бельгиялық тікелей инвестициялардың (ТШИ) жалпы көлемі соңғы бес жылда 3 3,7 млрд құрады, осыған байланысты Бельгия Қазақстан экономикасындағы 5-ші ірі еуропалық инвестор болды. 2015 жылы ҚР-дағы бельгиялық ПИ $693 млн құрады, 2016 жылдың бірінші тоқсанында Бельгия ҚР-ға 4 44,1 млн жіберді.
Бұл ретте соңғы 10 жылда Бельгияға тек 0 0,1 млн қазақстандық ПИ жіберілді (жобалар 2007 жылы жүзеге асырылды).
2016 жылы ҚР мен Бельгия арасындағы сауда көлемінің баға көрсеткішінің айтарлықтай өсуі байқалады. Мәселен, 2016 жылдың он айының қорытындысы бойынша тауар айналымы 247,8 млн. АҚШ долл. (экспорт — 109,6 млн., импорт — 138 млн.). 2015 жылдың ұқсас кезеңінде тауар айналымы 218,5 млн. (экспорт — 75,5 млн, импорт — 143 млн.)
Бұл ретте 2016 жылдың бірінші жартыжылдығында бельгиялық тікелей инвестициялардың жалпы көлемі 2015 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда 288 млн. (229,8 млн. 2015 жылдың бірінші жартыжылдығында). Қазіргі уақытта Қазақстанда бельгиялық капиталдың қатысуымен 35-ке жуық компания тіркелген. Олардың ішіндегі ең ірілері: "Solvay Chemicals International SA."(бұдан әрі - "Solvay")," sarens Group "(мұнай-газ саласының инфрақұрылымы)," Besix "(көлік)," Evolion "(баламалы энергия көздері)," Induss " (су тазарту).
Өңірлік үкіметтермен және бизнес-құрылымдармен — Валлондық экспорт және шетелдік инвестициялар жөніндегі агенттікпен (AWEX), фламандиялық сауда-инвестициялық Агенттікпен (FIT) және астаналық "Brussels Exporters"қауымдастығымен байланыстар дамуда.
Елімізде 16 СӨП және шетелде 25 бельгиялық СӨП біріктіретін Бельгияның сауда-өнеркәсіп палаталары Федерациясымен (СӨП) тығыз байланыста.
Тақ мұрагері Филиптің (Қазіргі патша) Қазақстанға сапары аясында 2010 жылғы 11-15 қазанда Астанада Қазақстан-Бельгия бизнес-форумы ұйымдастырылды, оның жұмысына екі елдің іскер топтарының екі жүзге жуық өкілдері, оның ішінде қазақстандық компаниялардың 130 өкілі, олардың арасында "Самұрық — Қазына "ҰӘҚ"АҚ қатысты, "ҚазМұнайГаз" ҰК " АҚ, "Қазатомөнеркәсіп "ҰАК" АҚ және т. б. Іс-шара қорытындысы бойынша бірқатар екіжақты құжаттарға қол қойылды, олардың ішіндегі ең маңыздылары: ҚР СӨП мен Антверпен-Ваасланд өңірінің СӨП арасындағы әріптестік туралы келісім, "Қазатомөнеркәсіп "ҰАК" АҚ мен "Solvay" компаниясы арасындағы ҚР-да бірлескен кәсіпорын құру туралы келісім, Ақтау және Антверпен порттарының кедендері арасында әріптестік қатынастар орнату туралы Меморандум.
2013 жылғы 17-23 қараша аралығында ҚР-дағы Бельгия мен Бельгиядағы елшіліктерінің, сондай-ақ Алматы қаласындағы AWEX өкілдігінің көмегімен Бельгиялық кәсіпкерлердің шағын және орта бизнес саласындағы делегациясының Қазақстанға сапары өтті (шамамен 25 компания). Сапар барысында AWEX басқарма төрағасы Ф. Суинен бастаған делегация өкілдері жергілікті және орталық органдардың, даму институттарының басшылығымен және Астана, Қарағанды және Алматы іскер топтарының өкілдерімен кездесулер өткізді.
Бизнес-форум барысында Қарағандыда "Сары-Арқа "ӘКК "ҰК" АҚ мен AWEX арасында өзара түсіністік туралы Меморандумға қол қойылды.
2014 жылғы 5-8 қарашада Қазақстанға валлондық кәсіпкерлер (шамамен 48 компания) сапармен келді. Сапар барысында AWEX бас директорының орынбасары Ш. Де Бле бастаған бельгиялық делегация ҚР жергілікті және орталық органдарының, даму институттарының басшылығымен, Астана және Алматы іскер топтарының өкілдерімен, сондай-ақ Универсиада-2017 ұйымдастыру комитетінің өкілдерімен кездесулер өткізді. Елшіліктің көмегімен 2016 жылғы 20-24 маусым аралығында AWEX бизнес делегациясының (Валлония ТП) Қазақстанға сапары өтті, оған 7 компания кірді. Миссия Астана, Алматы және Өскемен қалаларында болды. AWEX бизнес делегациясының 2017 жылғы наурызда ҚР-ға кезекті сапарын ұйымдастыру туралы уағдаластыққа қол жеткізілді.
## Мәдени-гуманитарлық ынтымақтастық
Қазақстандық жоғары оқу орындары (Каспий мемлекеттік технологиялар және инжиниринг университеті, ҚазҰТУ, Қазади) мен Гент университеті қауымдастығының мүшесі — бельгиялық "Howest" арасындағы ынтымақтастық табысты дамып келеді.
2011 жылғы 13 қазанда "ядролық қарусыз әлем үшін" халықаралық форумына қатысу аясында Бельгия ядролық зерттеу орталығының делегациясы Назарбаев Университетіне барды. Энергетика орталығының директоры Қ. Байғаринмен кездесу қорытындысы бойынша Семей полигоны ауданында радиациялық ластанудың салдарын бейтараптандыру бойынша бірлескен зерттеулер саласындағы перспективалық ынтымақтастықтың негізгі бағыттары айқындалды.
2012 жылғы 16-19 Наурызда Бельгияның Ипр қаласының мэрі Л. Деане бастаған "бейбітшілік үшін Мэрлер" халықаралық ұйымының Еуропалық делегациясы ШҚО-ға (Өскемен, Семей, Курчатов қалалары) және Астанаға барып, "жаңа ұрпақ — ядролық қарусыз әлем үшін"халықаралық конференциясына қатысты. Басты оқиғалар Семей қаласында Ұйым Хатшылығы өкілінің кеңсесінің ашылуы, сондай-ақ Өскемен, Семей, Курчатов, Қарағанды, Павлодар, Риддер және Зырян қалалары әкімдерінің "бейбітшілік үшін Мэрлерге" кіру рәсімі болды.
Сапар барысында Семей және ОЖБ қалалары арасында бауырластық байланыстар орнату туралы Меморандумға қол қойылды.
2012 жылғы 27-29 наурыз аралығында ЕО "халықтың билікке деген сенім деңгейін арттыру" жобасы аясында Алматы қаласы әкімінің орынбасары С. Сейдумановтың Бельгияға сапары өтті. Сапардың мақсаты жергілікті өзін-өзі басқару деңгейінде шешім қабылдау процесіне азаматтардың қатысуын арттыру үшін Бельгияның жұртшылықпен жұмыс тәжірибесін зерттеу болды. Батыс Фландрия губернаторы К.Декалювемен кездесулер өтті.
Денсаулық сақтау саласындағы екіжақты ынтымақтастықты одан әрі нығайту мақсатында ҚР Денсаулық сақтау вице-министрі Э.Байжүнісов 2012 жылғы сәуірде Бельгияның жетекші клиникалары мен ауруханаларының тобын біріктіретін ірі коммерциялық емес медициналық ұйым — Healthcare Belgium-мен келіссөздер жүргізді.
2013 жылдың мамыр және қазан айларында vyncke Energie президенті Д.Винк бастаған бельгиялық кәсіпкерлер Бельгиядан Қытайға Жібек жолы арқылы, ҚР оңтүстік өңірі арқылы екі апталық автотурлар жасады.
А. Кашечкин атындағы велоспорт академиясы бельгиялық инженер Г. Брюирдің жобасын қолдады, ол 2013 жылдың маусым айында Брюссельден Астанаға күн батареялары бар велосипедпен велошеруді жүзеге асырды.
2013 жылғы 31 қыркүйек — 6 қазан аралығында Антверпен қаласында өткен гимнастикадан әлем чемпионатына сегіз қазақстандық спортшы қатысты.
2014 жылғы 29 наурызда Антверпен қаласында Бельгиядағы Азия елдері қауымдастығының қамқорлығымен және қазақстандық диаспораның қатысуымен Халықаралық ана тілі күні өткізілді. 2014 жылғы 9 маусымда "G-Global" жобасын және EXPO-2017 көрмесін қолдау мақсатында әлемдік мотоцикл жарысы аясында Брюссельге үш қазақстандық мотоциклші келді. Қазақстандық байкерлер бельгиялықтарды ҚР мәдениеті мен жетістіктерімен таныстырды, сондай-ақ әріптестерімен байланыс орнатып, соңғыларын Қазақстанға осындай мотошеру жасауға шақырды.
2014 жылғы 14-20 қыркүйекте Антверпенде зияткерлік мүмкіндіктері шектеулі адамдарға арналған арнайы Олимпиадалық Еуропалық жазғы ойындарға 50 адамнан тұратын қазақстандық делегация қатысты. Жарыс қорытындысы бойынша қазақстандықтар 12 алтын, 11 күміс және 14 қола медаль жеңіп алды.
2014 жылғы 4 қарашада әлемдік тур аясында Бельгияда (Антверпен қ.) алғаш рет "Астана Опера" мемлекеттік опера және балет театрының қойылымы өтті, оған 190 қазақстандық әртіс қатысты.
2014 жылғы 8 қарашада Брюссель қаласының бейнелеу өнері орталығында Астана әкімдігінің қолдауымен Ө. Байбусынованың жетекшілігімен Музыкалық ансамбльдің өнер көрсетуі өтті, онда негізгі аспаптар домбыра мен қобыз болды.
2016 жылғы 15-21 наурызда Астана Опера солисті М. Мудряк Бельгия тарапының шақыруымен Валлон Корольдік операсының (Льеж қ.) театрлық қойылымдарына қатысты.
## Қазақстанның Бельгиядағы елшілері
* А. Қырбасов (1993-98)
* А. Есімов (1998-2001)
* Т. Сүлейменов (2001-03)
* К. Жигалов (2003-09)
* Е. Өтембаев (2009-12)
* А. Хамзаев (2012-22 мамыр 2018 жыл )
* А. Құспан (03.07.2018 бастап)
## Бельгияның Қазақстандағы елшілері
* Кристиан Мершман (Christian Meerschman) 2006-2009
* Даниэль Бертран (Даниэль Бертранд) 2009-2013
* Мишель Питерманс (Michel Peetermans) 2013-2017
* Алекси де Кромбрюгхе де Пикендаель(Alexis de Crombrugghe) 2017 ж-
## Дереккөздер |
Тимур Жақанұлы Сейсенов (20 маусым 1976 жыл, Шымкент) — кеңестік және қазақстандық футболшы, шабуылшы. Бірнеше қазақстандық клуб сапында ойнаған.
## Карьерасы
### Клубтық
"Қайрат" командасының түлегі. 1990 жылы "Қайрат" сапында болғанымен, бір де бір чемпионат ойынында алаңға шықпады. 1991 жылы алматылық тағы бір клуб — "РШВСМ" сапына ауысты. КСРО екінші лигасында 32 ойында алаңға шықты. 1992 жылы Қазақстанның бірінші чемпионатында ЦСКА (Алматы) клубында өнер көрсетті. Маусым барысында туған жеріне оралып, "СКИФ-Ордабасы" клубына қосылды.
1995 жылы азырақ уақыт "Горняк" сапында ойнап, қайтадан Шымкентке оралып, "Жігер" футболшысы атанды.
### Халықаралық
Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы сапында бір ойын өткізген (1994 жылы 17 сәуірде Қырғызстанға қарсы).
## Дереккөздер |
Тимур Жақанұлы Сейсенов (20 маусым 1976 жыл, Шымкент) — кеңестік және қазақстандық футболшы, шабуылшы. Бірнеше қазақстандық клуб сапында ойнаған.
## Карьерасы
### Клубтық
"Қайрат" командасының түлегі. 1990 жылы "Қайрат" сапында болғанымен, бір де бір чемпионат ойынында алаңға шықпады. 1991 жылы алматылық тағы бір клуб — "РШВСМ" сапына ауысты. КСРО екінші лигасында 32 ойында алаңға шықты. 1992 жылы Қазақстанның бірінші чемпионатында ЦСКА (Алматы) клубында өнер көрсетті. Маусым барысында туған жеріне оралып, "СКИФ-Ордабасы" клубына қосылды.
1995 жылы азырақ уақыт "Горняк" сапында ойнап, қайтадан Шымкентке оралып, "Жігер" футболшысы атанды.
### Халықаралық
Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы сапында бір ойын өткізген (1994 жылы 17 сәуірде Қырғызстанға қарсы).
## Дереккөздер |
Қазақстан — Франция қатынастары — Франция мен Қазақстан арасындағы екіжақты дипломатиялық қатынастар.
## Тарихы
Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін Қазақстан 1991 жылғы желтоқсанда Тәуелсіз мемлекет болды. Франция мен Қазақстан 1992 жылы 25 қаңтарда дипломатиялық қарым-қатынас орнатты, ал Франция Қазақстанды мойындаған алғашқы еуропалық ел болды. Қазақстан-француз қатынастарының базалық қағидаттары 1992 жылы Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Францияға ресми сапары кезінде қаланды, оның барысында екі ел арасындағы достық, ынтымақтастық және өзара түсіністік туралы шартқа қол қойылды. 1993 жылдың қыркүйегінде Франция президенті Франсуа Миттеран Қазақстанға ресми сапармен барды.
1992 жылдан бастап елдер бірнеше екіжақты келісімдерге қол қойды, мысалы: достық, өзара түсіністік және ынтымақтастық туралы Келісім (1992); мәдени ынтымақтастық туралы келісім (1993) және Ауғанстанға келетін және одан шығатын француз әскери қызметшілері мен жабдықтары үшін, сондай-ақ Шымкенттегі әуе базасын пайдалану үшін тікелей әуе және теміржол байланысы туралы келісім (2009).
2008 жылдың маусымында елдер стратегиялық серіктестік туралы келісімге қол қойды және 2010 жылы екі мемлекет басшыларының жыл сайынғы сапарларын ұйымдастыратын және 2011 жылдан бастап екі елдің Сыртқы істер министрлері арасында жыл сайынғы консультациялар өткізетін бірлескен президенттік комиссия құрды.
2008 жылы Франция өзінің елшілігін Алматының бұрынғы астанасынан еліміздің жаңа астанасына көшірді. Елшіліктің қолдауымен Альянс Франсез мәдени-ағарту ұйымы Қазақстанда, Астанада және Алматыда екі орталықты басқарады.
Қазақстан мен Франция 2008 жылғы маусымда стратегиялық әріптестікке қол қою арқылы қарым-қатынастарын нығайтты.
2010 жылы елдер франко-Қазақстан президенттік комиссиясын құрды, ол екі мемлекет басшыларының жыл сайынғы кездесуі түрінде өтті: Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Францияға 2011, 2012, 2013, 2015 жылдары ресми сапармен келді, Франция президенті Франсуа Олланд Қазақстанға 2014 жылы келді.
2017 жылы елдер дипломатиялық қатынастардың 25 жылдығын атап өтті, сол жылы Франция Астанада өтетін ЭКСПО-2017 көрмесіне қатысты.
## Сапарлар
Франциядан Қазақстанға президенттік сапарлар:
* Президент Франсуа Миттеран (1993);
* Президент Николя Саркози (2009);
* Президент Франсуа Олланд (2014).
* Президент Эммануэль Макрон (2023).
Қазақстаннан Францияға президенттік сапарлар:
* Президент Нұрсұлтан Назарбаев (2008, 2011, 2012, 2013, 2015).
* Президент Қасым-Жомарт Тоқаев (2022)
## Сауда
2016 жылы елдер арасындағы тауар айналымы 3 миллиард еуроны құрады. Қазақстан Францияның Орталық Азиядағы ең ірі сауда серіктесі, ал Франция Қазақстанның әлемдегі алтыншы ірі сауда серіктесі болып табылады. Франция Қазақстанның үшінші ірі инвесторы болып табылады және осы елдің экономикасына шамамен 10 миллиард АҚШ долларын инвестициялады. Қазақстанда француз компаниялары жұмыс істейді: Alstom, Engie, Peugeot, Renault, Saint-Gobain, Schneider Electric, Total SA, Vicat және басқалар.
## Қазақстанның Франциядағы елшілерінің тізімі
* Тілеухан Қабрахманов (1993-1996)
* Нұрлан Даненов (1997-1999)
* Ақмарал Арыстанбекова (1999-2003)
* Дулат Қуанышев (2003-2005)
* Аманжол Жанқұлиев (2005-2008)
* Мұрат Тәшібаев (2008-2009)
* Нұрлан Даненов (2009-2017)
* Жан Ғалиев (2017-2022)
* Гүлсара Арыстанқұлова (2022 жылдан бастап)
## Францияның Қазақстандағы елшілерінің тізімі
* Бертран Фессар де Фуко (1992-1994)
* Ален Ричард (1994-1999)
* Серж Смессов (1999-2003)
* Жерар Перролет (2003-2006)
* Ален Куанон (2006-2009)
* Жан-Чарльз Бертонне (2009-2013)
* Фрэнсис Этьен (2013-2017)
* Филипп Мартинет (2017-2020)
* Дидье Канесс (2020 жылдан бастап)
## Елшіліктер
* Францияның Астанада елшілігі және Алматыда Бас консулдығы бар.
* Қазақстанның Парижде елшілігі бар.
*
*
## Дереккөздер |
Закария Абухлал (нидер. Zakaria Aboukhlal; араб.: زكريا أبوخلال 18 ақпан 2000, Нидерланд) — марокколық футболшы, француздық «Тулуза» клубы мен Марокко құрамасының шабуылшысы. Әкесі ливиялық, анасы марокколық.
## Карьерасы
Нидерланд жастар құрамасында ойнаған. 2020 жылы Закария өзінің тарихи Отаны құрамасында ойнауды шешті. 13 қарашада Орталық Африка Республикасына қарсы 2021 жылғы Африка кубогының іріктеу матчында тұңғыш рет алаңға шықты. Сол кездесуде Закария ұлттық құрама сапындағы алғашқы голын соқты.
2021 жылғы Африка Ұлттар кубогына қатысты. Турнирде Гана, Комор, Габон, Малави және Египет құрамаларына қарсы матчтарда өнер көрсетті. Коморлықтарға қарсы жекпе-жекте Закария гол соқты.
## Дереккөздер |
Грекия — Қазақстан қатынастары — Қазақстан Республикасы мен Грекия Республикасының екіжақты дипломатиялық қатынастары.
## Тарихы
Қазақстан мен Грекия арасындағы қатынастар орнағанға дейін құрамында Қазақ КСР-і бар КСРО-ның Грекиямен дипломатиялық қатынастары болған. Қазақстан мен Грекия арасындағы дипломатиялық қатынастар 1992 жылдың қазан айында орнатылды. Грекияның Қазақстандағы Елшілігінің ашылуы 1997 жылғы ақпанда өтті, 2005 жылғы қаңтарда Қазақстанның Грекиядағы Дипломатиялық миссиясы ашылды, 2009 жылғы мамырда елшілік болып қайта құрылды. 2012 жылғы сәуірден бастап Грекияның Қазақстан Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Е. Пантзопулос, ҚР Грекиядағы Төтенше және Өкілетті Елшісі — Алексей Юрьевич Волков болып табылады.
## Сапарлар
Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Грекияда 2001 жылдың шілдесінде және 2004 жылдың тамызында, 2004 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының ашылу салтанатында болды. 2002 жылғы маусымда Грекия Президенті Константинос Стефанопулос Қазақстанға сапармен келіп, өз сөзінде екі елдің қарым-қатынасын одан әрі дамытуды қолдады.
## Әріптестік
Қазақстан мен Грекия арасында экономикалық және технологиялық ынтымақтастық туралы келісімдерге қол қойылды. 2006 жылғы шілдеден бастап бірлескен қазақстан-грек министрлераралық комитеті мүшелерінің кездесулері өткізіліп, парламентаралық қатынастар да дамуда. Қазақстанда 10-нан 12 мыңға дейін грек қауымының өкілдері тұрады, олар Қазақстан мен Грекияның Достық федерациясын құрайды, өз газетін шығарады және түрлі әлеуметтік-мәдени іс-шаралар өткізеді. Қазақстан адам құқықтары туралы еуропалық конвенцияларға қосылуға мүдделі, соның салдарынан Қазақстан мен Еуроодақтың жақындасу процесінде Грекияның қолдауына ие.
Қазақстан Еуропалық одақпен қарым-қатынасты дамытуға мүдделі, соның салдарынан Қара теңізден Болгария арқылы Грекияға, Эгей теңізінің жағасындағы Александрополис портына мұнай жеткізу үшін Бургас — Александрополис құбырының құрылысын қолдайды, бұл Қазақстанға Босфор мен Дарданеллді кесіп өтпей, Оңтүстік және Батыс Еуропа нарығына шығуға мүмкіндік береді.
## Қазақстанның Грекиядағы елшілері
* Б. Сәрсенбаев (2005-07)
* С. Нұртаев (2007-09)
* С. Нұртаев (2009-2015)
* А. Волков 2016 жылдың сәуірінен бастап
## Грекияның Қазақстандағы елшілері
* Контантин Тритарис 29/09/1997-17/05/2000 (Алматы)
* Николаос Хатупис 07/06/2000-22/01/2005 (Алматы)
* Христос Контовунисиос 19/02/2005-12.09.2008 (Алматы)
* Евангелос Денаксас 11/12/2008-31/03/2011 (Алматы-Астана )
* Эфтимиос Пандзопулос 28/12/2011 - 10/07/2016
* Александрос Катранис 13/07/2016-31/8/2019 (Астана)
* Адам-Георгиос Адамидис 22/9/2019-сегодня (Астана)
## Дереккөздер |
Италия — Қазақстан қатынастары — бұл Қазақстан Республикасы мен Италия Республикасы арасындағы саяси, экономикалық және мәдени салалардағы екіжақты дипломатиялық қатынастар.
## Тарихы
1992 жылғы тамызда Италия Республикасы мен Қазақстан Республикасы арасында дипломатиялық қатынастар орнату туралы келісімге қол қойылды.
1992 жылдың қазан айында Қазақстанда Италия Республикасының Елшілігі ашылды. 2005 жылдың сәуір айынан бастап елшілік Астана қаласында орналасқан. Ал 1996 жылы Италияда Қазақстан Елшілігі ашылды.
2009 жылы Италия Республикасы мен Қазақстан Республикасы арасындағы стратегиялық әріптестік туралы мемлекетаралық шартқа қол қойылды.
2016 жылғы 28 қаңтарда ауыл шаруашылығы саясаты министрі және Италияның қоршаған ортаны қорғау вице-министрі бастаған Италия делегациясы Астанада болды.
## Мәдени-гуманитарлық ынтымақтастық
2013 жылы Италияда Қазақстанның мәдениет күндері, ал 2016 жылы Қазақстанда Италияның мәдениет күндері өтті.
2015 жылы Қазақстанның Ұлттық мұражайы мен Италияның "Чивита" қауымдастығы арасында келісімге қол қойылды. Амброзиан кітапханасында Қиыр Шығыстағы зерттеу орталығы жұмыс істейді, оған Қазақстанды зерттеу сыныбы кіреді.
2019 жылы Салерно қаласының мемлекеттік университеті мен Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті арасында студенттер мен профессор-оқытушылар құрамымен алмасу бағдарламалары бойынша келісімге қол қойылды.
## Сауда
2019 жылғы қаңтар-қараша айларында Қазақстан мен Италия арасындағы тауар айналымы 9,06 млрд. АҚШ долларын құрады, оның ішінде экспорт – 7,5 млрд., ал импорт-1,5 млрд. қазақстандық экспорттың негізгі өнімдері шикі мұнай, газ конденсаты, мұнай өнімдері, мазут, қара металдардан жасалған бұйымдар және т. б. болып табылады. шарап, машиналар мен жабдықтар.
## Қазақстан елшілерінің тізімі
* О. Сүлейменов (1995-2001)
* Б. Әйтімова (2002-04)
* А. Хамзаев (2004-12)
* А. Елемесов (2012-10 тамыз 2015)
* С. Нұртаев (09.2015-ақпан 2021)
* Е. Сембаев (2021 жылғы ақпаннан бастап)
## Италия елшілерінің тізімі
* Диего Лоренцо Лонго 2002-2006
* Бруно Антонио Паскуино 2006-2011
* Альберто Пири 2011-2014
* Стефано Раваньян 2014-2018
* Паскуале Д 'Авино Паскуале Д' Авино 2018 жылдың 5 сәуірінен бастап қазіргі уақытқа дейін.
## Дереккөздер |
iQanat олимпиадасы - Қазақстанның ауыл мектеп оқушыларына арналған олимпиада. Олимпиаданы Iqanat қоры ұйымдастырады. Олимпиадаға 7-8 сыны оқушылары қатысады және жеңімпаздар жоғары оқу орындарына дайындалу мақсатында Бурабайда орналасқан iQanat Burabay High School мектебінде тегін оқиды.
## Тарихы
## Жетістіктері
## Дереккөздер |
Германия — Қазақстан қатынастары — Қазақстан мен Германия арасындағы екіжақты дипломатиялық қатынастар 1992 жылғы 11 ақпанда орнатылды.
## Тарихы
Қазақстан мен Германия арасында тікелей дипломатиялық қатынастар орнағанға дейін КСРО-ның дипломатиялық қатынастары жұмыс істеді, оның құрамына Қазақ КСР кірді. Қазақстан мен Германия арасындағы дипломатиялық қатынастар 1992 жылғы 11 ақпанда орнатылды.
1992 жылғы 22 қыркүйекте Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Германия Федеративтік Республикасының Үкіметі арасында Қазақстан Республикасының неміс ұлты азаматтарын қолдау жөніндегі ынтымақтастық туралы келісімге қол қойылды.
1992 жылы желтоқсанда Алматыда ГФР Елшілігі ашылды. 1993 жылдың қыркүйегінде Қазақстан Республикасы Боннда өз елшілігін ашты. 1999 жылы ол Берлинге көшірілді.
2008 жылғы 3 қыркүйекте Болашақ үшін серіктестік туралы бірлескен мәлімдеме қабылданды, оның қорытындысы бойынша 2009 жылғы 7 мамырда Берлинде Қазақстан Республикасы мен Германия Федеративтік Республикасы арасындағы Болашақ үшін әріптестік шеңберінде іс-қимыл Бағдарламасына қол қойылды.
2018 жылғы тамыздан бастап Тило Клиннер Германияның Қазақстан Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі болып табылады.
2019 жылғы 9 маусымнан бастап Қазақстан Республикасының Германия Федеративтік Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Дәурен Шәріпов болып табылады.
## Дипломатия
### Қазақстанның Германиядағы елшілері
* Тұрсынов Сағынбек Тоқабайұлы (1993-1995)
* Д. Бердалиев (2001-2003 жылдары)
* Мусалимов, Игорь Идеалович (2003-2004 )
* Ш. Омаров (2004-2007)
* А. Қарашев (2008-28 шілде 2014 жыл)
* С. Әбдікәрімов (2015 - 2019)
* Дәурен Шәріпов (2019 жылғы 9 маусымнан бастап)
### Германияның Қазақстандағы елшілері
* Эйке-Эдзард Бракло (1992-1995)
* Хеннинг фон Вистингхаузен (1995-1998)
* Майкл Либал (1998-2001)
* Андреас Рюдигер Кертинг (2002-2004)
* Гебхардт Вайсс (2004-2007)
* Райнер Евген Шлагетер (2007-2011)
* Гидо Герц (20011-2016)
* Рольф Рафаэль (2016-2018)
* Гидо Герц (2018 жылдан бастап)
## Сапарлар
Дипломатиялық қатынастар кезеңінде Қазақстан Республикасының басшысы Н. Ә. Назарбаев Германияға 7 рет жоғары деңгейде сапарлар жасады (в 1992, 1997, 2001, 2004, 2007, 2009, 2012 жж.). 2015 жылдың қаңтарында Астанадағы Норман Самит мәселесі бойынша Берлинге жұмыс сапары өтті. 2019 жылдың желтоқсанында Германияға Қазақстан Президенті Қасымжомарт Тоқаев келіп, федералды президент Ф.-в. Штайнмайермен және ГФР Федералды канцлері А. Меркельмен кездесулер өткізді.
Германия тарапынан Қазақстанға барды: 1995 жылы ГФР Президенті Р. Герцог, 2003 жылы федералды канцлер г. Шредер, 2008 жылы федералды президент х. Келер, Германияның Федералды канцлері А. Меркель Қазақстанға 2010 жылы екі рет барды: шілдеде ресми сапармен және желтоқсанда, өткен ЕҚЫҰ Саммитіне қатысу шеңберінде Қазақстанның елордада, Астана қаласында төрағалығымен 2017 жылғы 11 шілдеде Қазақстанға ресми сапармен федералды президент Ф. - в. Штайнмайер келді.
## Экономикалық қатынастар
Германия Қазақстанның Еуропадағы жетекші серіктестерінің бірі болып табылады, олармен тұрақты сауда-экономикалық қатынастар сақталады. 2018 жылы елдер арасындағы жалпы тауар айналымы 5,141 млрд еуроны құрады, бұл өткен жылмен салыстырғанда 5,9% - ға артық. Сол жылы Германиядан тікелей инвестициялар көлемі долларлық баламада 183 млн-нан астам және оның 90% - дан астамы "шикізаттық емес" секторға, атап айтқанда АӨК, көлік, қайта өңдеу өнеркәсібі, құрылыс материалдарын өндіру және басқа да салаларға тиесілі болды. Өз кезегінде Қазақстан Германия үшін Орта Азия өңіріндегі басты әріптес болып табылады. Бұл ретте Қазақстанның "Бір белдеу — бір жол"Қытай бастамасына қатысуы маңызды рөл атқарады.
Қазақстанда 900-ге жуық неміс компаниясы табысты жұмыс істеуде. 2019 жылғы желтоқсандағы ҚР Президенті Қ. Тоқаевтың Германияға сапарының қорытындысы бойынша 2020 жылғы қаңтарда Берлинге ҚР СІМ басшысы Мұхтар Тілеуберді келіп, Германия СІМ басшысы х. Мааспен екіжақты кездесу өткізді.
## Мәдени ынтымақтастық
2020 жылғы наурызда 70-ші Халықаралық Берлин кинофестивалінде Мемлекеттік киноны қолдау орталығының өкілдері бірқатар келіссөздер жүргізді, нәтижесінде Қазақстанның халықаралық кинокомиссиялар қауымдастығына (AFCI) кіруі болды. Сонымен қатар Kazakh Cinema Қазақстанның Еуропалық кинокомиссиялар қауымдастығына (EUFCN) кіруі бойынша жұмыс жүргізуде.
## Дереккөздер |
Қазақстан — Польша қатынастары — Қазақстан Республикасы мен Польша Республикасы арасындағы екіжақты дипломатиялық қатынастар. Қазақстанның Варшавада елшілігі бар, сондай-ақ Польшаның Астанада елшілігі бар. Елдер Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымының мүшелері болып табылады.
## Тарихы
Польша мен Қазақстанның өзара қарым-қатынасы этникалық поляктардың Қазақ КСР аумағына, КСРО-ға жаппай жер аударылуынан басталады.
Польша мен Қазақстан 1992 жылы дипломатиялық қатынастар орнатты.
## Сапарлар
Польша президенті Анджей Дуда Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевты Польшада 2016 жылы Поляк-Қазақстан экономикалық форумында қабылдады. Поляк президенттері Квасьневский мен Качинский Қазақстанға тиісінше 1999 және 2007 жылдары келді.
## Экономикалық қатынастар
2014 жылы елдер арасындағы тауар айналымы 2,2 миллион АҚШ долларынан асты. Қазақстанда Қазақстанға шамамен 130 миллион доллар инвестиция салған 200-ден астам поляк кәсіпорны бар. Екі елдің сыртқы сауда агенттіктері кәсіпорындар арасында коммерциялық байланыстар орнату үшін үкіметаралық Польша-Қазақстан экономикалық ынтымақтастық комиссиясын құрды.
## Көлік қатынасы
Поляк LOT авиакомпаниялары Варшава мен Астана арасында ұшады.
## Қазақстанның Польшадағы елшілері
* И. Тутеволь (1999-2000)
* Т. Айтмұхамбетов (2000-01)
* Қ. Жигалов (2000-03)
* Т. Сүлейменов (2003-05)
* А. Волков (2005-12)
* Е. Өтембаев (2012-2016 жыл)
* А. Әбибуллаев (05.2016-02.2017)
* М. Баймұхан 7 маусым, 2017
## Польшаның Қазақстандағы елшілері
* Селим Хазбиевич (пол. Selim Chazbijewicz) (2017—қазіргі уақыт);
* Мачей Ланг (пол. Maciej Lang) (2015—2016);
* Яцек Ключковский (пол. Jacek Kluczkowski) (2011—2015);
* Павел Чепляк (пол. Paweł Cieplak) (2007—2010);
* Владислав Соколовский (пол. Władysław Sokołowski) (2004—2007);
* Здислав Новицкий (пол. Zdzisław Nowicki) (2000—2004);
* Марек Гавенцкий (пол. Marek Gawęcki) (1994—2000).
## Дереккөздер |
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі — Қазақстан үкіметіне бағынатын, оның құрамына кіретін орталық атқарушы орган. Министрлік мәдениет, тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау, кинематография, мемлекеттік рәміздер, архив ісі және құжаттама, ономастика, ақпарат, діни қызмет, мемлекеттік жастар және отбасы саясаты, конфессияаралық және этносаралық келісім салаларындағы басшылықты жүзеге асырады.
## Тарихы
Мәдениет және ақпарат министрлігі тұңғыш рет 27 наурыз күні, 2006 жылы құрылды, оның тұңғыш министрі Ермұхамет Ертісбаев еді. 2010 жылдың наурызында министрлік Мәдениет министрлігі болып өзгертілді.
2012 жылдың қаңтарында министрлік қайта құрылды, оның үшінші министрі болып 23 қаңтар күні Дархан Қамзабекұлы Мыңбай тағайындалды. 2014 жылдың наурызында ол тағы бір рет Мәдениет министрлігіне айналып, тамыз айында Мәдениет және спорт министрлігі болып өзгерді.
2023 жылдың 1 қыркүйегінде президент Тоқаев жарлығымен Мәдениет және ақпарат министрлігі қайта құрылды. Келесі күні, 2 қыркүйекте президент жарлығымен жаңа құрылған министр лауазымына Аида Балаева тағайындалғаны белгілі болды.
## Қызметі
Министрлік мынадай салаларда мемлекеттік саясатты қалыптастыруға қатысады:
* мәдениет, сондай-ақ халықаралық мәдени байланыстар;
* тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану;
* кинематография;
* мемлекеттік рәміздер;
* архив ісі және басқаруды құжаттамалық қамтамасыз ету;
* электрондық құжат айналымы мен электрондық архивтер, оның ішінде таратылуы шектелген қызметтік ақпарат және онымен жұмыс істеу;
* ономастика;
* креативті индустриялар және шығармашылық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру;
* ақпарат;
* ақпаратқа қол жеткізу;
* балаларды олардың денсаулығына және дамуына зиян келтіретін ақпараттан қорғау;
* телерадио хабарларын тарату;
* бұқаралық ақпарат құралдары;
* онлайн-платформалар және онлайн-жарнама;
* діни қызмет;
* мемлекеттік жастар және отбасы саясаты;
* қоғамдық сананы жаңғырту;
* қайырымдылық;
* волонтерлік қызмет;
* медиация;
* ішкі саяси тұрақтылықты, конфессияаралық және этносаралық келісімді қамтамасыз ету;
* мемлекеттің, азаматтық қоғамның және қоғамдық кеңестердің өзара іс-қимылы;
* өз құзыреті шегінде Министрлікке жүктелген өзге де міндеттерді жүзеге асыру.
## Комитеттері
2023 жылдың қазанында жазылған ақпарат бойынша Қазақстан Мәдениет және ақпарат министрлігінің жеті комитеті бар:
* Дін істері комитеті
* Азаматтық қоғам істері комитеті
* Жастар және отбасы істері комитеті
* Ақпарат комитеті
* Этносаралық қатынастарды дамыту комитеті
* Архив, құжаттама және кітап ісі комитеті
* Мәдениет комитеті
## Қарамағындағы мекемелер
* «Азаматтық бастамаларды қолдау орталығы» КеАҚ
* «Александр Селезнев атындағы Алматы хореографиялық училищесі» РМҚК
* «Астана Балет» театры» ЖШС
* «Астана Опера» мемлекеттік опера және балет театры» КеАҚ
* «Жүсіпбек Елебеков атындағы республикалық эстрадалық-цирк колледжі» РМҚК
* «Конфессияаралық және өркениетаралық диалогты дамыту жөніндегі Н. Назарбаев орталығы» КеАҚ
* «Қазақ әуендері» АҚ
* «Қазақ газеттері» ЖШС
* «Қазақстан» республикалық телерадиокорпорациясы» АҚ
* «Қазақстандық қоғамдық даму институты» КеАҚ
* «Қазақ ұлттық хореография академиясы» ШЖҚ РМК
* «Qazcontent» АҚ
* «Қазмедиа орталығы» басқарушы компаниясы» ЖШС
* «Қазтелерадио» АҚ
* «Қолданбалы этносаяси зерттеулер институты» ЖШС
* «Петр Чайковский атындағы Алматы музыкалық колледжі» РМҚК
* «Орал Таңсықбаев атындағы Алматы сәндік-қолданбалы өнер колледжі» РМҚК
* «Ұлттық киноны қолдау мемлекеттік орталығы» КеАҚ
* «Хабар» агенттігі» АҚ
* «Шәкен Айманов атындағы «Қазақфильм» ұлттық киностудиясы» АҚ
* «Жастар» ғылыми-зерттеу орталығы» ЖШС
Республикалық мемлекеттік мекемелер
* «Ахмет Жұбанов атындағы дарынды балаларға арналған республикалық қазақ мамандандырылған музыка мектеп-интернаты» РММ
* «Күләш Байсейітова атындағы дарынды балаларға арналған республикалық мамандандырылған музыка орта мектеп-интернаты» РММ
* «Қазақ ұлттық өнер университеті» РММ
* «Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясы» РММ
* «Темірбек Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясы» РММ
## Министрлер тізімі
### Мәдениет және ақпарат министрлері
### Мәдениет министрлері
### Ақпарат министрлері
## Дереккөздер |
UzAutoMotors (1996-2008), UzDaewooAuto (2008-2019), GM Uzbekistan – Оңтүстік Кореяның Daewoo және Өзбекстанның UzAvtoSanoat компанияларының жылдық қуаттылығы 200 мың автомобильді құрайды. Қазақстанда және Әзірбайжанда өндірістік филиалдары бар. 2021 және 2022 жылдары Қазақстан автокөлік сату бойынша абсолютті көшбасшы болып табылады.
Бұған дейін ол ішінара General Motors-қа тиесілі болды және оны 2019 жылы Өзбекстан үкіметі сатып алып, UzAuto Motors атауын өзгертті. 2023 жылдың ақпан айына дейін компания Ташкент қор биржасында IPO өткізді.
## Дереккөздер |
Испания — Қазақстан қатынастары — Қазақстан мен Испания арасындағы екіжақты қатынастарға жатады. Екі ел де Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымының мүшелері.
## Тарихы
Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін Қазақстан 1991 жылғы желтоқсанда тәуелсіз мемлекет болды. 1992 жылы 11 ақпанда Қазақстан мен Испания дипломатиялық қатынастар орнатты. 1999 жылы Испания 2006 жылы елшілікті Астанаға көшірмес бұрын бұрынғы ел астанасында тұрақты елшілік ашты. Сол жылы Қазақстан Мадридте тұрақты елшілік ашты.
Дипломатиялық қатынастар алғашқы орнатылғаннан бері екі ел де Еуропадағы қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымы сияқты көпұлтты форумдарда тығыз жұмыс істеді. 2017 жылы Испания Астанада өткен EXPO 2017 көрмесіне қатысты.
## Жоғары деңгейдегі сапарлар
Қазақстаннан Испанияға дейінгі жоғары деңгей
* Президент Нұрсұлтан Назарбаев (2008, 2013)
Испаниядан Қазақстанға дейінгі жоғары деңгей
* Король Хуан Карлос I (2007)
* Премьер-министр Хосе Луис Родригес Сапатеро (2011)
* Премьер-министр Мариано Рахой (2013)
## Келісім
1992 жылдан бастап екі ел де бірнеше екіжақты келісімдерге қол қойды, мысалы, Инвестицияларды өзара ынталандыру және қорғау туралы келісім (1995); экономикалық және өнеркәсіптік ынтымақтастық туралы келісім (1997); мәдени, білім беру және ғылыми ынтымақтастық туралы келісім (1997); Испанияны тұрақтандыру үшін жабдықтар мен әскери персоналды Қазақстан аумағы арқылы тасымалдау туралы келісім және қалпына келтіру Ауғанстанда (2009); дипломатиялық төлқұжат иелеріне визаны алып тастау туралы келісім (2009); туризм саласындағы ынтымақтастық туралы келісім (2009); Экстрадициялау туралы келісім (2012) және әскери ынтымақтастық туралы келісім (2013).
## Сауда
2015 жылы Қазақстан мен Испания арасындағы тауар айналымы 1,3 миллиард еуроны құрады. Қазақстанның Испанияға экспортының негізгі баптары: жанар-жағармай материалдары, мыс негізіндегі бұйымдар, бейорганикалық химия өнімдері, болаттан жасалған бұйымдар және электр жабдықтары болып табылады. Испанияның Қазақстанға негізгі экспорты: көлік құралдары, аэронавигациялық жабдықтар, Құрылыс жабдықтары, киім және аяқ киім болып табылады. Қазақстанда Obrascón huarte Lain, Repsol, Talgo және Zara сияқты бірнеше испандық Трансұлттық компаниялар жұмыс істейді.
## Дипломатия
* Қазақстанның Мадридте елшілігі және Барселонада консулдығы бар.
* Испанияның Астанада елшілігі бар.
## Дереккөздер |
Қазақстан — Нидерланд қатынастары — Қазақстан мен Нидерланд арасындағы екіжақты қатынастарға жатады. Нидерландның Астанада елшілігі бар. Қазақстанның Гаагада елшілігі бар.
## Тарихы
1992 жылы 10 қыркүйек дипломатиялық қарым-қатынастың орнауы;
2000 жылы 20 желтоқсан Атырау қаласында Нидерландтың Құрметті консулдігінің ашылуы;
2002 жылы Қазақстан Республикасында Нидерланд Елшілігінің ашылуы;
2003 жылы 17 маусым Амстердам қаласында Бас консулдықтың ашылуы;
2005 жылы 18 ақпан Амстердам қаласында Бас консулдық ҚР Нидерландтағы Дипломатиялық миссиясы болып ауыстырылды;
2019 жылы қазанынан бастап, Нидерланд Корольдігінің ҚР Елшісі болып Андре Карстенс тағайындалды (2019 жылы 11 қарашада ҚР Президентіне Сенім грамотасын табыс етті);
2020 жылы 30 қыркүйекте ҚР Нидерланд Корольдігіндегі Төтенше және Өкілетті Елшісі болып Асқар Қуанышұлы Жұмағалиев тағайындалды.
## Экономикалық қатынастар
Екі ел арасында ауыл шаруашылығы, мұнай өнеркәсібі, химия өнеркәсібі және машина жасауда айтарлықтай сауда көлемі бар.
Нидерланд Қазақстанға тікелей шетелдік инвестициялардың ең ірі көзі болып табылады. 1991 жылдан 2019 жылға дейін Нидерланддан Қазақстанға 90,4 миллиард доллар сомасына тікелей шетелдік инвестициялар жіберілді. Голландиялық компаниялар 2019 жылы Қазақстан экономикасына 7 7,3 млрд инвестициялады, бұл биылғы жылы тікелей шетелдік инвестициялардың жалпы көлемінің 30,2% құрады және Орталық Азия еліндегі ірі инвесторлар болып қала береді.
2002 жылы қол қойылған екіжақты инвестициялық шарт тікелей шетелдік инвестициялар мен сауданы ынталандыратындай тиісті инвестициялар мен капиталды әділ өңдеу үшін негіздеме белгілейді.
## Саяси қарым-қатынас
### Жоғары деңгейдегі байланыстар:
ҚР Тұңғыш Президенті – Елбасы Н.Ә.Назарбаев Нидерланда 2 мәрте болды (бірінші рет - 2002 ж. Беатрикс патшайымның шақыруымен ресми сапармен, екінші рет – Нидерландтың Премьер-Министрі М.Рюттенің шақыруымен Гаагада 2014 ж. 23-25 наурызда өткен Ядролық қауіпсіздік саммиті аясында).
Бұған қоса, Президент Н.Назарбаевпен Премьер-Министрі М.Рютте көпжақты кездесулер барысында 3 рет кездесті – Лиссабондағы НАТО Саммиті (2010 ж. қараша), Миландағы (2014 ж. қазан) және Брюссельдегі (2018 ж. қазан) АСЕМ форумдары кезінде.
ҚР Премьер-Министрі Нидерландта 1 рет болды (НК Премьер-Министрі М.Рюттенің шақыруымен 2019 ж. 30 қазанда ҚР Премьер-Министрі А.Маминнің Гаагаға ресми сапары орын алды).
Нидерланд Премьер-Министрі Қазақстанда 2 рет болды (2010 ж. 1-2 желтоқсанда Астанада өткен ЕҚЫҰ Саммитіне қатысты және 2015 ж. 2 желтоқсанда Нидерланд Премьер-Министрі М.Рюттенің Астанаға ресми сапары болып өтті).
Бұдан бөлек ҚР Премьер-министрі К.Мәсімов Премьер-Министрі М.Рюттемен 2015 ж. Боаода өткен Азиялық Іскерлік форумы аясында және Ұлан-Батырда 2016 ж. 14-15 шілде аралығындағы АСЕМ форумы кезінде кездесті.
### Жоғарғы деңгейдегі кездесулер:
Қазақстан мен Нидерланд Сыртқы істер министрлері М.Тәжин мен Ф.Тиммерманс Гаага мен Астанаға 2009 және сәйкесінше 2014 жылдары ресми іссапарлрамен болып қайтты.
Сонымен қатар НК Сыртқы істер министрі С.Блоктың ҚР Сыртқы істер министрлері Қ.Әбдірахмановпен ЕЫҚҰ СІМК (2018 ж. 7 желтоқсан Италия) және (2019 ж. 9 шілдеде Словакияда) ЕЫҚҰ СІМК кезінде Б.Атамқұловпен кездесулері болып өтті.
Парламентаралық қарым-қатынас
Нидерландқа іссапарлар:
Парламентаралық қарым-қатынастардың негізі әлеуметтік-мәдени мәселелер Комитеті Төрағасы А.Бижанов бастаған ҚР Парламенті сенаторларының делегациясының 2010 ж. Нидерландқа сапары кезінде қаланды.
2015 ж. мамырда Қ.Жақыпов Қазақстан Президентініӊ арнайы өкілі ретінде ҚР БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты емес мүшелігіне кандидатурасын алға жылжыту мақсатымен Нидерландқа іссапары болып өтті.
2019 ж. ақпанда ҚР Парламентінің Мәжілісінің Халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің төрағасы М.Т.Ерманның Нидерландтың Сенатының Президенті А.Брукерс-Кнолмен және Нидерландтың Парламентінің Палата өкілдерінің Халықаралық істер Комитетінің Төрағасы П.Дейкстрамен кездесуі болып өтті.
Қазақстанға сапарлар:
2012 ж. қыркүйекте Нидерландтың Парламенті Сенатының Президенті Р.Ван дер Линденнің Қазақстанға сапары болды.
2015 жылы Нидерланд премьер-Министрі Марк Рютте Нұрсұлтан Назарбаевпен Астанада кездесіп, Еуропалық Одақ пен Қазақстан арасындағы Кеңейтілген әріптестік пен ынтымақтастық туралы келісімді растады.
## Дереккөздер |
Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев (9 шілде 1981 жыл, Саратов облысы, РКФСР) — ресейлік және қазақстандық қаржыгер, мемлекеттік қайраткер, 2023 жылғы қыркүйектен Қазақстан Өнеркәсіп және құрылыс министрі.
2022–2023 жылдары «Бәйтерек» Ұлттық Басқарушы холдингі АҚ Директорлар кеңесінің төрағасы, 2022 жылы «Қазақстан Даму Банкі», «Қазақстан Тұрғын үй компаниясы», «Отбасы банкі» және «Өндірісті дамыту қорына» төрағалық етті және «Ресей сбербанкі» АҚ Директорлар Кеңесінің мүшесі болды.
## Өмірбаяны
Қанат Шарлапаев 1981 жылғы 9 шілдеде, Ресейдің Саратов облысында дүниеге келген. Мансабы банк секторында бастауын алды.
2006–2022 жылдары аралығындағы мансабын Шарлапаев "Сити" инвестициялық банкіне арнаған: 2006 жылдан 2008 жылға дейін Шарлапаев "Сити" инвестициялық банкінің өңірлік кеңсенің қаржы департаментінде, жобаларды басқару департаментінде және операциялық-технологиялық департаменттерінде сатылым басқару секторында (Ұлыбритания, Чехия) жұмыс істеді; 2008–2012 жылдары аралығында ол Лондонда сол банктің қор нарығымен жұмыс жөніндегі аймақтық бөлімшесінде аға талдаушы, вице-президенттің көмекшісі, вице-президенті болды; бұдан кейін, 2015 жылға дейін Шарлапаев сол банктің Еуропа, Таяу Шығыс және Африка үшін аймақтық стратегиялық жоспарлау және талдау тобының вице-президенті болып жұмыс істеген.
2015 жылдан 2017 жылға дейін Шарлапаев «Ситибанк Қазақстанның» бас қаржы директоры, төрағасының орынбасары, аға вице-президенті қызметтерінде болды. Бұдан кейін ол «Ресей Ситибанкінің» Ресей, Украина және Қазақстан бойынша бас қаржы директоры, аға вице-президенті болып тағайындалды. Бұл қызметін ол 2020 жылға дейін жалғастырды. Ол жұмысы аяқталғасын, 2022 жылға дейін ол «Сити» банкінің Африка, Таяу Шығыс пен Шығыс Еуропаның дамушы нарықтарындағы стратегия, жоспарлау және талдау жөніндегі өңірлік директоры болды.
2022 жылғы 3 ақпанда премьер-министр Смайылов ұсынысы бойынша Шарлапаев «Бәйтерек» Ұлттық Басқарушы холдингі» АҚ Директорлар кеңесінің төрағасы және мүшесі болып тағайындалды. Смайылов Шарлапаевтың «әлемдегі ірі инвестициялық банктердің бірі – "Сити" құрылымдарындағы үлкен басқарушылық жұмыс тәжірибесінің» бар екенін айтып кеткен. Сол жылғы 16 қыркүйекте ол «Береке Банк» АҚ-ның төрағасы болды, бұл қызметін ол 2023 жылғы 4 қыркүйекте аяқтады.
2022 жылғы 9 ақпанда ол «Қазақстан Даму Банкіне», «Қазақстан Тұрғын үй компаниясына», 16 ақпанда «Отбасы банкіне» және 28 ақпанда «Өндірісті дамыту қорына» төрағалық етті және 12 қыркүйекте «Ресей сбербанкі» АҚ Директорлар Кеңесінің мүшесі болды.
2023 жылғы 4 қыркүйекте Қанат Шарлапаев Қазақстан президенті Тоқаев жарлығымен Қазақстан Өнеркәсіп және құрылыс министрі болып тағайындалды. 2024 жылғы 6 ақпанда ол өз лауазымына қайта тағайындалды.
## Жеке өмірі
Әкесі Бисимбай Шарлапаев — ресейлік саясаткер, «Біртұтас Ресей» партиясынан Саратов облысының бұрынғы депутаты, пара алғаны үшін екі жылға бас бостандығынан айырылған.
Қанат Шарлапаев үйленген, үш баласы бар, 2017 жылы туған Дана Шарлапаева есімді қызы бар екені белгілі.
Қанат Шарлапаев қазақ, орыс және ағылшын тілдерін меңгерген.
## Сын
### Бисимбай Шарлапаев
Бисимбай Насырұлы Шарлапаев (20 қараша 1958 жыл, Калининское ауылы, Маркс ауданы) — ресейлік саясаткер, «Біртұтас Ресей» саяси партиясынан Саратов облысындағы Маркс ауданы кеңесінің депутаты, ауыл шаруашылығы ғылымдарының кандидаты, 2016 жылғы қарашада Саратов облысы Ауыл шаруашылығы министрінің орынбасары Алексей Гришановқа пара бергені үшін сотталған. Одан кейін ол өз кінәсін мойындап, шартты түрде сотталып, 1 миллион рубль айыппұл төлеуге мәжбүр болды. 2022 жылғы 14 ақпанда Антикор төрағасының бірінші орынбасары Олжас Бектенов Қанат Бисимбайұлының Бәйтерек АҚ басшысы қызметіне тағайындалуы және оның жемқорлықпен айналысқан әкесі жайлы айтқанда «Қолданыстағы заңнамада сыбайлас жемқорлықпен байланысты қылмыс жасағаны үшін қылмыстық жауапкершілікке тартылған жағдайда адамның жақын туыстарға шектеулер қарастырылмаған» деген.
### Бірнеше азаматтығы бар деген айыптар
2022 жылы сол кездегі Бәйтерек ұлттық холдингінің төрағасы Қанат Шарлапаевтың сайтында оның ұлыбританиялық және ресейлік азаматтығының бар екені айтылған еді. Ол жайлы Ұлттық экономика министрі Әлібек Қуантыров «оның қазақстандық азаматтығы жоқ» деген, бірнеше азаматтық алуға қарсы заң тек қазақстан азаматтарына әрекет ететіні белгілі.
2022 жылы Шарлапаев пен оның қызы Дана Қанатқызы Шарлапаева Ресей азаматтығынан айырылу өтінішін жасаған еді. 18 қараша күні Ресей президенті Владимир Путин оның бұл өтінішін орындады.
2022 жылғы қарашада Қазақстан азаматтығын алған. Ресми дереккөздерде оның тек бір ғана қазақстандық азаматтығы бар екені айтылған. Шарлапаевтың ұлыбританиялық азаматтығының қазір бар-жоғы әлі белгісіз.
## Ескертпелер
## Дереккөздер |
Қазақстан — Сербия қатынастары — 1996 жылғы желтоқсанда құрылған Қазақстан Республикасы мен Сербия Республикасының екіжақты қатынастары. 2015 жылғы маусымнан бастап Белградта Қазақстан елшілігі ашылды; өз кезегінде Астанада Сербия елшілігі 2011 жылғы 23 маусымнан бастап жұмыс істейді.
## Тарихы
Қазақстан мен Сербия арасындағы қатынастар орнағанға дейін КСРО-ның құрамында Қазақ КСР-і болған СФРЮ-мен (Сербияның ізашары) дипломатиялық қатынастары болған. Қазақстан Республикасы мен Югославия Одақтас Республикасы арасындағы дипломатиялық қатынастар 1996 жылғы 10 желтоқсанда белгіленді, ол ҚР Елшісі Т.Мансұров пен СРУ Елшісі Д. Маркович қол қойған Мәскеудегі хаттамамен бекітілді. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының Сербиядағы Төтенше және Өкілетті Елшісі қызметін Нұрбах Рүстемов атқарады (2014 жылдан бастап); өз кезегінде Сербияның Қазақстан Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Владан Матич (2017 жылдан бастап) болып табылады.
Қарым-қатынасты дамыту аясында Қазақстан мен Югославия (кейінірек Сербия) саясаткерлерінің бірқатар кездесулері өтті.
* 2003 жылғы 1 желтоқсанда ЕҚЫҰ СІМК 11-ші шеңберінде Қазақстанның Сыртқы істер бірінші вице-министрі Қ.Әбусейітов Сербия және Черногория Сыртқы істер министрінің орынбасары В. Зугичпен кездесті.
* 2005 жылғы 11 қарашада Қазақстан президентінің инаугурациясына Сербия және Черногория елшісі М. Рочен қатысты.
* 2007 жылғы 28 қарашада Сербияның сауда және қызмет министрі П. Бубалов Қазақстанға сапармен келді.
* 2009 жылғы 3-4 қараша аралығында Белградта Еуропалық Одақпен байланыс жөніндегі Қазақстан Республикасының Ұлттық үйлестірушісі Қ. Жигалов сапармен болды.
* 2009 жылғы 1 желтоқсанда Афиныда ЕҚЫҰ СІМК алаңдарында ҚР Сыртқы істер министрі Қ. Саудабаев пен Сербия СІМ басшысы В. Еремичтің кездесуі өтті.
* 5-6 қыркүйек аралығында Белградта Қазақстан делегациясы "Қосылмау қозғалысы" саммитінде бақылаушы болды.
* 2011 жылғы 23 қыркүйекте БҰҰ Бас Ассамблеясының 66-сессиясында Қазақстан мен Сербияның Сыртқы істер министрлері — Е. Қазыханов пен В. Еремич кездесті.
* 2015 жылғы 3-5 маусым аралығында Белградта ҚР СІМ басшысының орынбасары А.Волков сапармен болды, Ол Сербия президенті Т. Николичпен, СІМ басшысы И. Дачичпен және басқалармен келіссөздер жүргізді.
2014 жылғы наурыздан бастап Сербия Республикасының Халықтық сатып алуында Қазақстан Республикасымен достық және ынтымақтастық депутаттық тобы жұмыс істейді.
## Ынтымақтастық
### Экономикалық
Қазақстан мен Сербия арасындағы тауар айналымының көлемі:
* 2008 - $12,5 млн.
* 2009 - $18,5 млн.
* 2010 - $13 млн.
* 2011 - $15,5 млн.
* 2012 - $25,3 млн.
* 2013 — $22,7 млн. (Сербияға экспорт — 4 4,5 млн., Сербиядан импорт-1 18,2 млн.)
* 2014 — $20 млн. (Сербияға экспорт — 0 0,3 млн., Сербиядан импорт-1 19,7 млн.)
* 2015 (екі ай) - $1,7 млн (тек Сербиядан импорт)
Сербия химия өнеркәсібін, ағашты, тоқыма бұйымдарын, қағазды және осы материалдардан жасалған бұйымдарды экспорттайды. Қазақстан минералдық өнімдерді, машиналарды, жабдықтарды, механизмдерді және электротехникалық жабдықтарды экспорттайды. Қазақстанда серб капиталының қатысуымен 10-ға жуық бірлескен кәсіпорын жұмыс істейді: көтерме және бөлшек сауда, ғимараттар салу. Сербиялық "Энергопроект" компаниясы Алматыда (Алмалы және Абай) екі метро станциясын, Ақтау, Орал және Атырау қалаларында сауда және бизнес орталықтарын салумен, сондай-ақ Сарыағашта тұрғын үй кешені мен шарап зауытын салумен айналысады.
### Келісім
* 2009 жылғы 4 қарашадан бастап дипломатиялық және қызметтік паспорттардың иелері үшін визасыз режим туралы Келісім қолданылады.
* 2010 жылғы 7 қазаннан бастап еркін сауда, Инвестицияларды көтермелеу және өзара қорғау, сондай-ақ визасыз режим туралы Келісім қолданылады. Екі елдің Сауда-өнеркәсіп палаталары мен СІМ арасында ынтымақтастық туралы меморандумдарға қол қойылды.
* Қазіргі уақытта қылмысқа қарсы күрес бойынша ынтымақтастық туралы бірқатар пакеттер келісілуде.
### Саяси
Қазақстан Сербияның Косово мемлекеттілігі мәселесі бойынша ұстанымына қолдау білдірді: 2008 жылғы желтоқсанда Премьер-Министр Кәрім Мәсімов тәуелсіздігі 2008 жылы және одан кейін жарияланған мемлекеттерді мойындамайтынын мәлімдеді. Сербия Қазақстанның ЕҚЫҰ-ға төрағалық етуге және Астанада "ЭКСПО-2017" өткізуге өтінімін, сондай-ақ оның 2017-2018 жылдарға арналған БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіне тұрақты емес мүшелікке өтінімін қолдады.
## Сапарлар
2015 жылғы тамызда Сербия Президенті Томислав Николич Қазақстанға сапармен келіп, Экономикалық ынтымақтастық тұрғысынан серб-қазақ қатынастарының тамаша дамуын атап өтті. Бір жылдан кейін, қарым-қатынас орнатудың 20 жылдығына орай, Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Сербияға және Сербияның барлық діни қауымдастықтарының өкілдерімен және серб Патриархы Иренеймен кездесті. Сапар аясында Белградта ақын Жамбыл Жабаевқа ескерткіш ашылды.
## Дереккөздер |
Аустралия — Қазақстан қатынастары — Аустралия мен Қазақстан арасында халықаралық қатынастар . Екі ел де 1992 жылы 22 маусымда дипломатиялық қарым-қатынас орнатты. Аустралия Қазақстанда Ресейдің Мәскеудегі елшілігінде аккредиттелген. Қазақстан Аустралияда Сингапурдағы елшілікте аккредиттелген және Сиднейде Бас консулдығы бар.
## Саяси байланыс
Аустралия 1991 жылы Қазақстанның тәуелсіздігін мойындаған Океаниядағы Жаңа Зеландиядан кейінгі екінші ел. Алматыда Аустралия елшілігі 1995 жылы ашылды, бірақ 1999 жылы бюджеттік шектеулерге байланысты жабылды. Қазақстанның Аустралиядағы елшісі Сингапурда тұрақты тұрады. 2015 жылы Қазақстан Сиднейде Бас консулдығын ашты.
Дипломатиялық қатынастар 1992 жылы 22 маусымда орнады. Аустралия елшілігі Қазақстан Республикасында 1995 жылдан 1999 жылға дейін жұмыс істеді.
1996 жылдан 2003 жылға дейін Қазақстан Республикасының Аустралиядағы консулдығы жұмыс істеді.
2009 жылғы қарашадан бастап Батыс Аустралия штатының Перт қ. Қазақстан Республикасының Құрметті Консулы, Джейсон Стирбинскис, «Drake Resources» компаниясының басқарушы директоры.
2014 жылғы 6 тамыздан бастап Қазақстан Республикасының Мельбурндағы Құрметті консулы «Australasia Pacific Pty Ltd» компаниясының Президенті Эндрю Фернихоу болды.
2014 жылғы 18 қарашада Сидней қаласында Қазақстан Республикасының Бас консулдығының ашылуы туралы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына қол қойылды.
2019 жылғы 26 мамырынан бастап Қазақстан Республикасының Сидней қаласындағы Бас консулы Марат Қалижанов болып табылады.
2019 жылдың 28 маусымынан бастап Аустралияның Ресей Федерациясындағы және Қазақстандағы елшісі қызметін қоса атқаратын Грэм Михан (Graeme Meehan).
2020 жылдың 22 мамырынан бастап Қазақстан Республикасының Сингапур Республикасындағы және Аустралиядағы елшісі қызметін қоса атқаратын Аркен Арыстанов.
2020 жылғы 28 қазанда Қазақстан Республикасының Сингапур Республикасындағы және Аустралиядағы елшісі қызметін қоса атқаратын Аркен Арыстанов Аустралияның Генерал-губернаторы Дэвид Херлейге сенім грамоталарын тапсырды.
Аустралия мен Қазақстан арасында жоғары деңгейде бірқатар сапарлар болды. Қазақстанның бұрынғы премьер-министрі Сергей Терещенко 1993 жылы Аустралияда болды. Аустралия Генерал-губернаторы Билл Хейден 1994 жылы Қазақстанға, ал Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев 1996 жылы Аустралияға барды.
2010 жылы Аустралияның Сыртқы істер министрі Кевин Радд Қазақстан ұйымға төрағалық еткен уақытта өткен ЕҚЫҰ Саммитіне қатысу үшін Астанаға барды. Сыртқы істер министрі Радд Астанада ИЫҰ Сыртқы істер министрлерінің кездесуіне қатысу үшін 2011 жылғы маусымда Қазақстанға тағы да барды.
## Экономикалық байланыс
Қазақстан Аустралияның Орталық Азиядағы жетекші сауда серіктесі болып табылады. Екі ел де 2004 жылы 2 маусымда ратификацияланған экономикалық және сауда ынтымақтастығы туралы келісімге қол қойды. Екі ел арасындағы сауда қатынастары қарапайым. Екі жақты тауар саудасы 2014 жылы 22 миллион долларды құрады.
## Дереккөздер |
Канада — Қазақстан қатынастары — Канада мен Қазақстан арасындағы халықаралық қатынастар. Елдер 1992 жылы бір-бірімен дипломатиялық қарым-қатынас орнатты. Канаданың Нұрсұлтан қаласында елшілігі бар. Қазақстанның Оттавада елшілігі және Торонтода консулдығы бар.
Екі ел де Еуропадағы қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымының толық мүшелері болып табылады. Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев 2003 жылдың мамыр айында Канадаға ресми сапармен барды.
## Саяси
Канада мен Қазақстан 1992 жылы бір-бірімен дипломатиялық қарым-қатынас орнатты. Канада Алматыда елшілік ашты, кейін оны Астанаға көшірді. Қазақстан Канадада Оттавадағы елшілігі арқылы ұсынылған. 2009 жылғы 31 наурызда Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев екіжақты қатынастарды тереңдетуді талқылау үшін Канаданың экс-премьер-министрі Жан Кретьенмен кездесті. Олардың әңгімесінен кейін Кретьен сөзін жалғастырды: "Біз жаңа экономикалық мүмкіндіктерді пайдалануымыз керек. Жаңа жобаларды бастау уақыты келді. Қазақстан Президентімен келіссөздер барысында біз түрлі салалардағы ынтымақтастықты талқыладық. Қазақстан мен Канада бірге жұмыс істей алады". Сондай-ақ, 2009 жылы Қазақстан премьер-Министрі Кәрім Мәсімов канадалық сенатор Консильо Ди Ниномен кездесті.
2013 жылғы 13 қарашада Қазақстан мен Канаданың Сыртқы істер министрлері Джон Бэрд бейбіт атом энергетикасы және жаңа технологиялар туралы жаңа келісімге қол қойды. Олар сондай ақ ауыл шаруашылығы және визалық режим мәселелерін талқылады.
## Экономикалық
Екі ел арасындағы бастапқы сауда мен инвестициялар Канададан Қазақстанға мұнай-газ жабдықтарының номиналды, бірақ азайып бара жатқан экспорты кезінде ауыл шаруашылығы мен тау-кен өнеркәсібіне бағытталған. Канаданың Ресейдегі экспортты дамыту жөніндегі бас өкілі род Левердің айтуынша, "Қазақстан ауыл шаруашылығы мен тау-кен өнеркәсібінің ортақ күштеріне сүйене отырып, Канадамен коммерциялық қатынастарды дамыта алды" және канадалық аэроғарыш пен телекоммуникациялық жабдықтардың экспорты, мысалы, аймақтық реактивті ұшақтар, маңыздылығы артып келеді. Ауыл шаруашылығына баса назар аудару канадалық жабдықтың Қазақстандағы ауыл шаруашылығы техникасы нарығының 25 пайызға жуығын жаулап алуына әкелді.
Канадалық экспорт Қазақстанға тұрақты түрде өсіп келеді және 2007 жылы 50% - дан астам ұлғайды, 2005 жылғы 138 млн.доллармен салыстырғанда биылғы жылы жалпы сомасы 182,7 млн. канадалық долларға жетті. 2008 жылғы жағдай бойынша нарықта 170 канадалық компания белсенді жұмыс істейді және онда қырықтан астам адам тұрақты қатысады. Канада сонымен қатар екі миллиард канадалық доллардан астам инвестициясы бар елдегі ең ірі шетелдік инвесторлардың ондығына кіреді.
## Канаданың Қазақстандағы елшілері
* Майкл Ричард Белл (1992 жылы тамызға дейін)
* Джереми Кинсман (тамыз 1992 жыл - 19 тамыз 1996 жыл)
* Ричард Манн (19 тамыз 1996 жыл - 11 тамыз 1999 жыл)
* Джеральд Скиннер (11 тамыз 1999 жыл - 9 қараша 1999 жыл)
* Эктор Коуэн (16 шілде 2001 жыл - 17 қазан 2001 жыл)
* Анна Биолик (9 тамыз 2004 жыл - қыркүйек 2004 жыл)
* Маргарет Дэп (14 маусым 2006 жыл - 18 қазан 2006 жыл)
* Стивен Миллар (15 шілде 2009 жыл - 19 қараша 2009 жыл)
* Шон Стиль (24 наурыз 2014 жыл - 12 тамыз 2014 жыл)
* Николас Бруссо (17 тамыз 2017 жыл - 19 қазан 2017 жыл)
## Дереккөздер |
Бразилия — Қазақстан қатынастары — Бразилия Федеративтік Республикасы мен Қазақстан Республикасы арасындағы ағымдағы және тарихи қатынастарға жатады. Екі ел де Біріккен Ұлттар Ұйымының мүшелері.
## Тарихы
Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін көп ұзамай Бразилия 1991 жылы 26 желтоқсанда Қазақстанның тәуелсіздігін мойындады. Екі ел арасындағы дипломатиялық қатынастар 1993 жылы 22 қыркүйекте құрылды. Бастапқыда екі ел арасында дипломатиялық байланыстар аз болды және екі елдің өкілдері Біріккен Ұлттар Ұйымы сияқты халықаралық форумдарда ғана кездесті.
2006 жылдың тамызында Бразилия Астанада елшілік ашты. 2007 жылы Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Бразилияға ресми сапармен барды. Жауап сапары Бразилия президенті Луис Инасиу Лула да Силваның 2009 жылы Қазақстанға келуі болды. 2012 жылдың қазан айында Қазақстан Бразилияда тұрақты елшілігін ашты.
Бразилия мен Қазақстан қоршаған ортаны тұрақты дамыту мен сақтауға қатысты мәселелер сияқты жаһандық мәселелер бойынша ұқсас ұстанымдарды ұстанады. Бразилия Қазақстанның Дүниежүзілік сауда ұйымына кіруін қолдады және Біріккен Ұлттар Ұйымының Қауіпсіздік Кеңесінде тұрақты орын алуға ұмтылысында Қазақстанның қолдауына ие болды.
Қазақстанда бірнеше Бразилиялық компаниялар жұмыс істейді және бірнеше басқа бразилиялық компаниялар Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы елдердің нарықтарына шығару және экспорттау үшін елде қатысуды құруға ұмтылады. Негізгі қазақстандық "Air Astana" әуекомпаниясы Бразилияда шығарылған оннан астам Embraer ұшағын иеленеді және пайдаланады.
## Сапарлар
Бразилиядан Қазақстанға жоғары деңгейдегі сапарлар
* Президент Луис Инасио Лула да Силва (2009)
* Сыртқы істер министрі Алоизио Нуньес (2018)
Қазақстаннан Бразилияға жоғары деңгейдегі сапарлар
* Президент Нұрсұлтан Назарбаев (2007)
* Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысов (2013)
## Екіжақты келісімдер
2018 жылы екі ел де экстрадициялау, сотталған адамдарды беру және қылмыстық істер бойынша өзара көмек туралы келісімдерге қол қойды.
## Тұрақты дипломатиялық өкілдіктер
* Бразилияның Астанада елшілігі бар.
* Қазақстанның Бразилиада елшілігі бар.
## Дереккөздер |
Қазақстан — Украина қатынастары — Қазақстан Республикасы мен Украина арасындағы дипломатиялық қатынастар. 1992 жылғы 23 шілдеде орнатылды. 1991 жылға дейін қазақ-украин қатынастары тәртіпсіз, көбінесе кездейсоқ сипатта болды немесе одақішілік байланыстардың жалпы жүйесімен және сәйкесінше орталық билікпен реттелді. Тәуелсіздік алғаннан кейін ғана екі елдің де, олардың халықтарының да ұлттық мүдделеріне сүйене отырып, оларды қарқынды дамыту, тереңдету және жетілдіру мүмкіндігі пайда болды.
## Тарихы
1991 жылғы 16 желтоқсанда Украина алғашқылардың бірі болып Қазақстан Республикасының тәуелсіздігін мойындады. Қазақстан Украинаны сол жылдың 23 желтоқсанында егемен мемлекет деп таныды.
1992 жылдың қаңтарында Украинаның Сыртқы істер министрлігі Дипломатиялық қатынастар орнату туралы ұсыныспен Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігіне нота жіберді. 1992 жылғы 23 шілдедегі жауап нотасымен Қазақстан СІМ осы нотаны, сондай-ақ 1992 жылғы 4 қаңтардағы Украина СІМ нотасын Қазақстан мен Украина арасында дипломатиялық қатынастар орнату туралы келісім деп санауды ұсынды.
Дипломатиялық қатынастар орнағаннан бері — 1992 жылғы 23 шілде — екі ел арасындағы ынтымақтастық қоғамдық өмірдің барлық салаларында тұрақты дамып, нығайып келеді.
2007 жылы Қазақстан жылы Украинада өткізілді. 2008 жыл Қазақстанда Украина жылы ретінде атап өтілді.
Қазақстан Республикасы мен Украина арасындағы екіжақты қатынастар тәуелсіздік алған кезден бастап дәстүрлі достық қарым-қатынаста болып келеді және өзара сыйластықпен және ізгі ниетпен сипатталады, халықаралық деңгейде ашықтықпен және өзара қолдаумен ерекшеленеді. Бұл жағдай бірлескен тарихи өткенге, әлеуметтік-экономикалық қайта құру процестерінің ұқсастығына, екі елдің кәсіпорындары мен тығыз адами байланыстар арасындағы тұрақты кооперациялық байланыстарға байланысты.Алайда, Президент Тоқаевтың Қырым туралы сөзінен кейін Украина Қазақстанға демарш ұсынбақшы. 2019 жылдың 4 желтоқсанында Тоқаев сұхбатында: "Біз Қырымда болған оқиғаны аннексия деп атамаймыз. Біздің ойымызша, болған оқиға болды. "Аннексия" - бұл Қырымға қатысты өте ауыр сөз".
2019 жылғы 5 желтоқсанда Украинаның Киевтегі Сыртқы істер министрлігіне Қазақстанның Елшісі Самат Ордабаев шақырылды. Украиналық тарап "Ресейдің украиналық Қырымды заңсыз аннексиялау әрекетіне қатысты Қазақстанның ұстанымы қалай қабылданатынына" алаңдаушылық білдірді. Бұл туралы ақпарат украин СІМ сайтында жарияланды.
Кездесу барысында тараптар екіжақты қарым-қатынастардың болашағы мен халықаралық ұйымдардағы өзара іс-қимылды талқылады.
Кездесу қорытындысы бойынша екі тарап та тәуелсіздікті, мемлекеттік егемендікті, аумақтық тұтастықты және шекаралардың мызғымастығын өзара құрметтеу қағидаттарына берік ұстанымдарын растады
## Елшілік
Украинаның Қазақстан Республикасындағы елшілігі Алматыда 1994 жылдың мамырында ашылып, 2001 жылдың қаңтарында жаңа елорда — Астанаға көшті. 1994 жылдың желтоқсанында Қазақстан Республикасының Украинадағы Елшілігі Киевте жұмысын бастады.
## Экономикалық ынтымақтастық
2011 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстан мен Украина арасындағы сыртқы сауда айналымы 4,4 млрд. АҚШ доллары Қазақстаннан Экспорт 2010 жылмен салыстырғанда төрт есеге ұлғайып, 2,7 млрд долларды құрады. АҚШ долларын құрады, ал Украинаның Қазақстанға импорты 28% - ға өсіп, 1,7 млрд. АҚШ доллары.
2012 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Қазақстанда Украина капиталының қатысуымен 250-ден астам кәсіпорын жұмыс істейді.
## Мәдени байланыс
2021 жылдың 23 қазанында Харьковта Украина, Қазақстан және Әзірбайжан арасындағы достық қатынастарға арналған Ойшылдар алаңы ашылды.
## Қазақстанның Украинадағы елшілері
* Ю. Клочков (1994-96)
* Н. Искалиев (1997-99)
* Р. Чердабаев (1999-2003)
* А. Жумабаев (2003-11)
* З. Турисбеков (2012-2015)
* С. Ордабаев (2016—2020)
* Д. Калетаев (2020- қазіргі уақыт)
## Дереккөздер |
Сара (нсара) — Чадтың оңтүстік-батысындағы (Шығыс Логон және Батыс Логон, Мандуль және орта Чари префектуралары, елдегі ең үлкен халық) және Орталық Африка Республикасының солтүстігіндегі (Уам-Пенде, Уам, Баминги-Бангоран және Вакага) халық.Жалпы саны 4 миллион адамға дейін. (2014, бағалау). Чадта 3 млн., Орталық Африка Республикасында 205 000 адам тұрады. Олар Судан мен Камерунда да тұрады.
Сар, Мбай, Кабу, Гулай, Дай және Нгамбай сияқты 12 этникалық топқа бөлінеді. Олар Логоне өзені мен Иро көлі аралығында елдің оңтүстік аймақтарын алып жатыр.
## Тілі
Олар Ніл-Сахара макроотбасына кіретін Орталық Судан отбасына жататын сара тілінде сөйлейді.
## Діні
Дінге сенушілер: дәстүрлі нанымдарды ұстанады, кейбірі сүнниттік мұсылмандар. Христиандар да бар (католиктер, аздаған бөлігі протестанттар)
## Кәсібі
Негізгі кәсіптері – қолмен атқарылатын егіншілік (құмай, тары, жүгері, бұршақ, мақта, ямс, тәтті картоп, маниок), мал шаруашылығы (қой, ешкі және т.б.), балық аулау, аңшылық және терушілік. Ең көп тараған қолөнер – ұсталық, керамика, тоқымашылық, ағаш ою, балық аулау торы мен қақпан жасау.
## Өмір салты
Дәстүрлі әлеуметтік ұйымның негізін ауылдық және көп отбасылық қауымдастықтар, рулық ұйым және құпия одақтар құрайды (йо және йондо). Туыстық есеп патрилинейлік болып табылады. Неке қонысы вирилокалды. Полигиния, әмеңгерлік, сорорат, сатып алынған неке жиі кездеседі.Татуировкалар, бетті скарификациялау, тістерді аралау, сүндеттеу қолданылады. Олар әлі күнге дейін дененің әртүрлі бөліктерін безендіру әдет-ғұрпын сақтайды. Әйелдер диаметрі 20-40 см жететін және салмағы 110 грамм болатын ағаш тақтайшалар мен табақтарды («сунду») ерніне салады.
Елді мекендер – шашыраңқы орналасқан үйшіктер тобы. Үйлері дөңгелек пішінді, ағаш еденді, сабан немесе шөп төбесі бар конустық төбесі бар. Қабырғалары бұтақтардан жасалып, ішінен саз балшықпен сыланған.
Дәстүрлі ерлер киімі – былғарыдан, ағаш қабығынан немесе өсімдік талшықтарынан тігілген киім, әйелдер киімі – жапырақтан немесе жамбасқа оралған мата.
Тағамдары - өсімдік тектес тағамдар (ботқа, бұқтырылған тағамдар) және балық.
Негізгі фольклорлық жанрлар – әндер, ертегілер, мақал-мәтелдер.
## Дереккөздер |
Қазақстан — Мадагаскар қатынастары — Қазақстан мен Мадагаскар арасындағы екіжақты дипломатиялық қатынастар.
## Тарихы
Қазақстан Республикасы мен Мадагаскар Республикасы арасындағы екіжақты қатынастар 1992 жылғы 10 сәуірде ноталармен алмасу жолымен белгіленді.
2012 жылы Қазақстан-Мадагаскар қатынастарының 20 жылдығы атап өтілді.
2012 жылғы 12-13 қарашада Мадагаскардың Сыртқы істер министрі Пьеро Раджаонаривелоның Астанаға алғашқы ресми сапары өтті. 12 қарашада Қазақстан Сыртқы істер министрі Пьан Ыдырысовтың Пьеро Раджаонаривеломен кездесуі өтті. Кездесу барысында сыртқы саяси ведомстволардың басшылары Қазақстан мен Мадагаскар арасындағы екіжақты ынтымақтастықтың, сондай-ақ халықаралық ұйымдар аясындағы ынтымақтастықтың перспективалық бағыттарын талқылады. Ерлан Ыдырысов өзінің шетелдік әріптесін "ЭКСПО-2017" халықаралық мамандандырылған көрмесін өткізу құқығына астананың кандидатурасымен таныстырды. Сондай-ақ, экономикалық даму және сауда министрі Ерболат Досаевпен, ауыл шаруашылығы министрі Асылжан Мамытбековпен екіжақты және көпжақты форматтағы Қазақстан-Мадагаскар ынтымақтастығының қазіргі жағдайы мен одан әрі даму перспективаларын талқылау мақсатында кездесулер өткізілді. Келіссөздер барысында тараптар екі елдің сыртқы саяси ведомстволары арасында ақпарат алмасу туралы уағдаласты. Кездесу қорытындысы бойынша Қазақстан Республикасы мен Мадагаскар Республикасы арасында өзара түсіністік туралы Меморандумға қол қойылды.
2021 жылғы 2 сәуірде ТМД Сыртқы істер министрлерінің кеңесіне қатысу шеңберінде Қазақстан премьер-Министрінің орынбасары және сыртқы істер министрі Мұхтар Тілеуберді Қазақстанда қоса аккредиттелген шет мемлекеттердің дипломатиялық өкілдіктерінің 52 басшысымен Мәскеуде резиденциясымен кездесу өткізді. Олардың арасында сыртқы істер министрі Элуа Альфонс Максим Дуву бастаған Мадагаскар өкілдігі болды.
## Дереккөздер |
Раханч (соғдыша rγ'nc) — біздің заманымыздың 7 ғасырында, 600-720 жылдар аралығында қазіргі Тәжікстанның Уструшана кінәздігінің соғды афшині (билеушісі).
Оның Бунжикаттағы Кала-и Кахкаха I сарайының қирандыларынан табылған монеталарының бір бөлігі қазір Тәжікстанның Ұлттық көне жәдігерлер мұражайында сақтаулы. Оның кейбір монеталары, кейбір жағдайларда христиандық тең қырлы крест символы бейнеленген, Сатачари есімді басқа билеушімен бірге Шаш аймағында да табылған.
Оның билігі IV ғасырда Кушан патшалығының құлауы мен 8 ғасырда Соғды мәдениеті Орта Азияға тараған мұсылмандардың Трансоксиананы жаулап алуы арасындағы кезеңді қамтыды.
Рахандж 600-720 жылдар аралығында билік еткен Уструшана билеушілерінің Бірінші әулетінің мүшесі болды. Оның билеушілері реті бойынша: Чирдмиш, Сатахари I, Рахандж I, Сатахари II, Сатахари III, Раханч II, Раханч III.
Екінші әулет б. з. 720-894 жылдар аралығында билік етті, кінәздік Саманидтер мемлекеті басып алғанға дейін. Екінші әулетке Харабугр (720-738), Ханахара (738-800), Кавус (800-825), Хайдар (әл-Афшин) (825-840), Хасан (840-800) билеушілері (860), Абдаллах (860-880), Сайр (880-893/894).
## Дереккөздер |
Қазақстан — Мексика қатынастары — Қазақстан мен Мексика арасындағы екіжақты қатынастар. Екі ел де Біріккен Ұлттар Ұйымының және Дүниежүзілік сауда ұйымының мүшелері.
## Тарихы
Қазақстан мен Мексика 1992 жылы 14 қаңтарда, Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін көп ұзамай ресми түрде дипломатиялық қатынастар орнатты. Содан бері екі ел арасында дипломатиялық байланыстар аз болды және екі елдің өкілдері тек Біріккен Ұлттар Ұйымы сияқты халықаралық форумдарда кездесті.
2014 жылдың қыркүйегінде Қазақстанның Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысов Мексикаға ресми сапармен барды, ол қазақстандық ресми тұлға Мексикаға жасаған ең жоғары сапары болды. Оның сапары кезінде екі ел де бір-бірінің астаналарында сәйкесінше тұрақты елшіліктер ашу жоспарын жариялады. Сапар барысында Сыртқы істер министрі Ыдырысов өзінің мексикалық әріптесі Сыртқы істер министрі Хосе Антонио Мидпен кездесіп, экономика министрі Ильдефонсо Гуахардо Вильярреалмен, Сенат төрағасы Мигель Барбоза Хуэртамен және бұрынғы президент Висенте Фокспен жеке кездесулер өткізді.
Осы сапардан кейін екі ел де өз аймақтарының ядролық қарудан азат аймақтарға айналуына мүмкіндік беретін тетіктерді құрудағы ынтымақтастықты кеңейтті. 2015 жылдың мамырында бортында мексикалық спутнигі бар ресейлік зымыран Қазақстаннан ұшырылды және бірнеше минуттан кейін техникалық ақауларға байланысты апатқа ұшырады.2016 жылы Қазақстан Мехикода тұрақты елшілік ашты. 2017 жылы Мексика Астанада өткен EXPO 2017 көрмесіне қатысты. Көрме барысында екі ел де дипломатиялық қатынастардың 25 жылдығын атап өтті.
2023 жылдың қаңтарында Мексика 2023 жылы Астанада елшілік ашатынын мәлімдеді.
## Сапарлар
Қазақстаннан Мексикаға жоғары деңгейдегі сапарлар
* Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысов (2014)
* Сыртқы істер Вице-министрі Ержан Ашықбаев (2015)
Мексикадан Қазақстанға жоғары деңгейдегі сапарлар
* Сыртқы істер министрінің орынбасары Карлос Де Икаса Гонсалес (2017)
## Екіжақты келісімдер
Екі ел де бірнеше екіжақты келісімдерге қол қойды, мысалы, ресми, қызметтік және дипломатиялық төлқұжаттарға визалық талаптарды жою туралы келісім (2014).; Екі елдің Сыртқы істер министрліктері арасында өзара қызығушылық тудыратын салаларда консультациялар тетігін құру жөніндегі өзара түсіністік туралы Меморандум (2014) және Қазақ мемлекеттік басқару академиясы мен дипломаттар дайындайтын Мексика Матиас Ромеро институты арасындағы ынтымақтастықтағы өзара түсіністік туралы Меморандум, сондай-ақ екі елдің жаһандық мәселелер бойынша екіжақты мәселелері мен ұстанымдарын көрсететін бірлескен мәлімдеме қабылданды (2014).
## Сауда
2018 жылы екі ел арасындағы екіжақты тауар айналымы 23 миллион АҚШ долларын құрады. Мексиканың Қазақстанға экспорты мыналарды қамтиды: металл құбырлар, электр қозғалтқыштары мен генераторлар, медициналық жабдықтар, ауа және вакуумдық сорғылар, тракторлар, жеңіл автомобильдер және басқа да автокөлік құралдары, Молибден кені, алкогольдік сусындар, тамақ өнімдері және химиялық өнімдер. Мексика Қазақстанның Латын Америкасындағы Бразилиядан кейінгі екінші ірі сауда серіктесі болып табылады.
## Дипломатия
* Қазақстанның Мехикода елшілігі бар.
* Мексика Қазақстанда Түркияның Анкара қаласындағы Елшілігінде аккредиттелген және Алматыда Құрметті консулдығы бар.
*
*
## Дереккөздер |
Қазақстан — Швеция қатынастары — Қазақстан Республикасы мен Швеция Корольдігі арасындағы екіжақты дипломатиялық қатынастар 1992 жылғы 7 сәуірде белгіленді.
## Дипломатия
Қазақстанның Швециядағы елшілігі 2013 жылдан бері жұмыс істейді. Сергей Нұртаев Төтенше және Өкілетті Елші болып табылады.
Швецияның Қазақстандағы елшілігі 2010 жылдан бері жұмыс істейді. Төтенше және Өкілетті Елші-Ева Плано.
## Сапарлар
2004 жылы Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Швеция Корольдігіне ресми сапармен барды.
2006 жылдың ақпан айында Швецияның бірінші вице—премьер-министрі Боссе Рингхолм бизнес өкілдерінің делегациясын басқарған Қазақстанға барды.
Швецияның Сыртқы істер министрі Карл Билдт 2010 жылдың желтоқсанында өткен Астанадағы ЕҚЫҰ саммитінде Швед делегациясын басқарды.
2013 жылдың наурыз айында Қазақстанның Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысов Стокгольмге барды. Қазақстан мен Швецияның Сыртқы істер министрлері саяси және сауда-экономикалық салалардағы екіжақты ынтымақтастық, халықаралық аренадағы өзекті халықаралық мәселелер бойынша өзара іс-қимыл мәселелерін талқылады. Сондай-ақ, Қазақстан Швецияға екіжақты ынтымақтастықты одан әрі жандандыру мақсатында Қазақстан 2013 жылы Стокгольмде өз елшілігін ашатынын хабарлады.
2014 жылғы маусымда Парламент Мәжілісі төрағасының орынбасары Дариға Назарбаева бастаған қазақстандық парламентшілер делегациясының Швецияға жұмыс сапары өтті. Риксдагта Дариға Назарбаева мен Швеция парламентінің вице-спикері Ян Эртсборн келіссөздер жүргізді. Сапар барысында қазақстандық парламентшілер Денсаулық сақтау және әлеуметтік қамсыздандыру министрлігінің, Сыртқы істер министрлігінің, сондай-ақ Білім және зерттеулер Министрлігінің өкілдерімен кездесулер өткізді.
2015 жылғы наурызда Боао форумы аясында Қазақстан Премьер-Министрі Кәрім Мәсімов пен Швеция премьер-министрі Стефан Левен, ал Ханойдағы Парламентаралық Одақ Ассамблеясы шеңберінде Қазақстан Парламенті Мәжілісінің Спикері Қабиболла Жақыпов пен Риксдаг спикері Урбан Алин арасында келіссөздер өтті.
## Сауда
2014 жылдың қазан айында Қазақстан-Швед іскерлік кеңесі іске қосылды.
Швецияның Қазақстанға импортының негізгі баптары: техника мен жабдықтар, көлік құралдары, Телекоммуникациялық жабдықтар, Қағаз және картоннан жасалған бұйымдар, ағаш және одан жасалған бұйымдар, темір және болат конструкциялар болып табылады. Швецияға қазақстандық экспорттың негізгі баптарының ішінде аралық өңдеу өнімдері, Тамақ өнімдері, шикізат, сондай-ақ химия өнеркәсібі өнімдері басым.
Қазақстанда Швеция елшісі Христиан Камилл түрлі білім беру ұйымдарында белсенді болып, өңірлердің әкімдерімен кездеседі. 2016 жылғы 6 маусымда Елші Петропавлға жұмыс сапарымен келді, онда Business Sweden Швед сауда және инвестициялық кеңесінің басшысы Игорь Власюкпен бірге Солтүстік Қазақстан облысының әкімі Ерік Сұлтановпен келіссөздер жүргізді. Келіссөздердің қорытындысы 2016 жылдың күзінде Швеция мен Қазақстанның кәсіпкерлері мен кәсіпкерлерінің іскерлік кездесулерін ұйымдастыру болды.
## Мәдени байланыс
2011 жылы Вестероста Қазақстанның Швециядағы Елшілігінің, Дүниежүзілік қазақтар қауымдастығының, Швециядағы қазақ мәдени қауымдастығының және Еуропадағы қазақ диаспорасы Федерациясының қолдауымен Еуропа қазақтарының шағын құрылтайы өтті.
Швед мәдениеті айы аясында Қарағанды және Теміртау оқушылары үшін "Швеция жақын" жобасы ұйымдастырылды, онда қатысушылар Швецияның дәстүрлерімен, мәдениетімен, тарихымен және ұлттық тағамдарымен таныса алды. Жоба аяқталғаннан кейін оның қатысушылары Швецияның Қазақстандағы Елшісімен кездесті.
## Қазақстанның Швециядағы елшілері
* Д. Елеукенов (2013--03.2019)
* Қ. Әбдірахманов 2019 жылғы наурызда
## Швецияның Қазақстандағы елшілері
* Манне Вангборг (Manne Wängborg) 2010 – 2014
* Христиан Камилл (Christian Kamill) 2014-2017;
* Mats foyer (Mats Foyer) 2017 – қазіргі уақыт;
## Дереккөздер |
* Ақадыр — Ақмола облысы Зеренді ауданындағы ауыл.
* Ақадыр — Қарағанды облысы Шет ауданындағы кент. |
Махабатта мен соғыста — 1996 жылы түсірілген биографиялық мелодрама.
Фильмде Эрнест Хемингуэйдың жас шағы, Италиядағы соғысқа қатысқаны жайында баяндалады.
Сценарий «Хемингуэй махабатта мен соғыста» (Hemingway in Love and War) атты 1989 жылғы кітап негізінде жазылған.
## Кейіпкерлер
* Крис О'Доннелл — Эрни
* Сандра Буллок — Агнес фон Куровски
* МакКензи Астин — Генри Виллард
* Эмилио Бонуччи — Доменико Кораччиоло
## Дереккөздер |
Сахо — Солтүстік-Шығыс Эфиопия мен Эритреяда тұратын халық. Саны 150 мың адам. Олар тиграян, афар және араб текті топтарын қоса алғанда идда, иддифер, ироб, манифере, меля, тероа, хазу, асаорта бес тайпасының одағы, т.б. бөлінеді.
## Тілі
Негізгі тілі - кушит тілдер тобына жататын сахо тілі, бірақ араб, тигринья, тигре және кейбір аралас тілдер де кеңінен қолданылады.
## Діні
Діні бойынша көпшілік сахолар мұсылмандар және монофизиттік христиандар.
## Кәсібі
Негізгі кәсібі – жартылай көшпелі мал шаруашылығы (негізінен қой, ішінара ірі қара). Таудағы сахоның бір бөлігі егіншілікпен (бидай, теф, бұршақ дақылдары), Зула шығанағында балық аулаумен айналысады.
## Өмір салты
Сахолар патриархалдық отбасына негізделген тармақталған тайпалық құрылымдармен сипатталады. Ауыл қауымдарын ұйымдастыруда ақсақалдар мен жергілікті дін өкілдерінің рөлі зор. Кез келген мәселе туындаған кезде, сахо жиналыс немесе конференция шақырады, оны рахбе деп атайды. Мұндай басқосуда сахо халқы су, жайылым немесе жерге, рулық дауларға қатысты мәселелерді қалай шешуге болатынын және бұл мәселелерді қалай жеңілдетуге болатынын талқылайды.
Дәстүрлі сахо тұрғын үйлері - бұтақтар мен сабаннан жасалған тегіс шатыры бар тікбұрышты тас үйлер.
Ерлер мен әйелдер дәстүрлі киімдері - шалбар, белбеулі туника тәрізді көйлек және кестемен безендірілген шамма плащ киеді.
Сахо негізінен бидайдан және басқа заттардан жасалған ашытқысыз нанды тұтынады, сондай-ақ буға пісірілген және шикі бидай дәндерін жейді.
## Дереккөздер |
«Төлеубұлақ петроглифтері» — Қазақстандағы тас дәуірінен қалған ең көнеархеологиялық ескерткіштердің бірі болып табылады.
## Орналасқан жері
Төлеубұлақ петроглифтері Ақтөбе облысы, Мұғалжар ауданы, Бұлақты ауылынансолтүстік-шығысқа қарай 13 км, Төлеубұлақ қыстағынынан солтүстікке қарай1,5 км жерде орналасқан.
## Зерттелуі
Төлеубұлақ үңгіріндегі петроглифтер Қазақстан-Ресей бірлескенхалықаралық экспедициясының 2000 жылы Мұғалжар ауданы аумағындағы тасдәуірінің қоныстарын зерттеу кезінде анықталып, ғылыми айналымға енгізілді.Аталған халықаралық экспедицияның жетекшісі Ресей ғылым академиясыныңакадемигі, археолог А.П. Деревянко профессорлар В.Т. Петрин менЖ.К.Таймағамбетов және т.б. археолог ғалымдар болды. Сонымен қатар мұнда2006 жылы Ә.Марғұлан атындағы археология институтының маманы, археолог,, З.Самашев одан әрі зерттеу жұмыстарын жүргізді.
## Қысқаша анықтамасы
Төлеубұлақ үңгірінде – бұдан шамамен 10 мыңжыл бұрын үңгірде мекендеген тас дәуірінің адамдарымен суреттер бейнеленген.Үңгірдің еденіне тереңдігі 5 см, диаметрі 15-25 см көлемінде суреттер ойылыпсалынған. Шағын үңгірлердегі петроглифтерден тұяққа немесе саңырауқұлаққаұқсас пішіндер, антропоморфтар, сонымен қатар терең ойып жасалған сызықтаркездеседі. Жоғарыда аталған символдардың ең алғашқылары мезолит, тіптіпалеолит кезеңінде, неолит кезеңінен әрі уақытта пайда болған деген пікірдеотыр ғалымдар. Алайда бірқатар зерттеушілердіңпікірінше, бұл шұңқыр тәріздес символдар жер бетінде жүздеген мың жылбұрын пайда болған ең көне символдар болуы мүмкін деген болжам бар.
## Аңыз әңгіме
Осыдан шамамен 250-300 жыл бұрын Солтүстік Аралмаңынан Мұғалжар тауына қоныс аударып, мекен еткен Кіші жүздің Шектітайпасы Жақайым руынан шыққан Төлеу деген кісінің атымен Төлеубұлақатанған.
## Дереккөздер |
Қазақстан — Латвия қатынастары — бұл 1992 жылғы 10 желтоқсанда құрылған Қазақстан мен Латвия арасындағы екіжақты дипломатиялық қатынастар. Латвия елшілігі Астанада 2004 жылдың 13 желтоқсанынан бастап жұмыс істей бастады. 2019 жылдың шілдесінен бастап Қазақстанды Ригадағы елшілік жұмыс жасауда.
Бүгінде елдер Біріккен Ұлттар Ұйымы, Еуропадағы қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымы, Дүниежүзілік сауда ұйымы және басқа да халықаралық құрылымдар аясында ынтымақтасады.
## Тарихы
Бұрын екі ел де Кеңес Одағының құрамындағы республикалар болған. Қазақстан 1991 жылғы 23 желтоқсанда Латвияның тәуелсіздігін, ал Латвия 1992 жылғы 8 қаңтарда Қазақстанның тәуелсіздігін мойындады.
## Сапарлар
1994 жылдан бастап кейбір министрлік және мемлекеттік сапарлар өткізілді:
1994 жылғы 18 Желтоқсанда Латвия Президенті Гунтис Улманистің Қазақстанға сапары.
1998 жылғы қыркүйек Вилис Криштопанстың Қазақстанға сапары.
2000 жылғы 26 мамырда Қазақстан Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысовтың Латвияға жұмыс сапары.
2000 жылдың 30 қарашасы мен 1 желтоқсаны аралығында Қазақстанның вице-премьері Даниал Ахметовтың жұмыс сапары өтті.
2001 жылғы 14-15 ақпан аралығында Қазақстан Мәжілісінің төрағасы Жармахан Тұяқбайдың сапары.
2001 жылғы 5-7 қыркүйек аралығында Премьер-Министр Андрис Берзиньштің Қазақстанға ресми сапары.
2004 жылдың наурызы ауыл шаруашылығы вице-премьері және министрі Ахметжан Есімовтің сапары.
2004 жылғы 7-9 қазан аралығында Президент Вайра Вике-Фрейбергидің Қазақстанға сапары.
2006 жылғы 9-12 қаңтар аралығында Премьер-Министр Айгарс Калвитис Президент Нұрсұлтан Назарбаевты ұлықтау рәсіміне қатысты.
2006 жылғы шілде Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Латвияға мемлекеттік сапары.
2006 жылдың қараша айы Министрдің электрондық басқару істеріндегі Ерекше тапсырмалар бойынша Ина Гудельдің Қазақстанға сапары.
2008 жылғы 2-5 қазан аралығында Латвия президенті Валдис Затлерстің Қазақстанға мемлекеттік сапары.
2010 жылғы 3 желтоқсанда Латвия президенті Валдис Затлерс ЕҚЫҰ-ның Қазақстан астанасындағы конференциясына қатысты.
2011 жылдың 20-21 мамыры аралығында Латвияның Қаржы министрі Андрис Уилкс Еуропалық Қайта Құру және даму банкінің сенімді тұлғаларының жылдық жиналысына қатысты.
2013 жылғы 2-4 маусым аралығында Латвия Президенті Андрис Берзиньштің Қазақстанға сапары.
## Қазақстанның Латвиядағы елшілерінің тізімі
* Тимур Владимирович Примбетов (01.11.2019 - қазіргі уақыт)
## Латвияның Қазақстандағы елшілерінің тізімі
* Ретс Плезумс (Rets Plēsums) 2005 – 2009
* Альбертс Сарканис (Альбертс Сарканис) 2009 – 2010
* Юрис Маклаковс (Juris Maklakovs) 2011 – 2015
* Юрий Погребнякс (Jurijs Pogrebņaks) 2015 – 2020
* Ирина Мангуле (Irina Mangale) 2020 жылдан бері
## Дереккөздер |
Қазақстан — Чили қатынастары — Бұл Чили Республикасы мен Қазақстан Республикасы арасындағы халықаралық қатынастар.
## Тарихы
### XX ғасыр
Чили мен Қазақстан арасындағы дипломатиялық қатынастар 1993 жылы 19 тамызда орнатылды.
### XXI ғасыр
2019 жылдың қыркүйегінде Астанада екі ел арасындағы саяси консультациялар бойынша екінші кездесу өтті. Кездесу барысында сауда, инвестициялар, тау-кен өнеркәсібі және энергетика сияқты түрлі салалардағы екіжақты қатынастарды тереңдетуге жалпы қызығушылық атап өтілді, ол үшін Чили мен Қазақстан арасындағы сауда диалогын ресми түрде белгілеу ұсынылды.
2022 жылы 15 маусымда Қазақстан Eлшісі Чили Президентіне сенім грамоталарын тапсырды
2023 жылғы 21-24 тамыз аралығында Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрінің бірінші орынбасары Қайрат Омаровтың Аргентина, Бразилия және Чилиге сапары өтті.
Чилиге сапар аясында Сантьягодағы сімаралық саяси консультациялардың үшінші раунды өткізілді. Келіссөздер барысында Тынық мұхиты альянсы шеңберіндегі өзара тиімді ынтымақтастық мәселесі, Қазақстанның Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымына кіру перспективалары, елдер арасындағы визалық режим, сондай-ақ екіжақты сауда және инвестициялар тарту мәселелері талқыланды.
## Дипломатия
* Ресейдегі Чили елшілігі Қазақстандағы дипломатиялық өкілдікпен ынтымақтасады. Чилидің Астанада да құрметті консулдығы бар.
* Қазақстанның Бразилиядағы Елшілігі Чилидегі дипломатиялық өкілдікпен ынтымақтасады. Сонымен қатар, Қазақстанның Витакура коммунасында Сантьяго-де-Чилиде құрметті Бас консулдығы бар.
## Дереккөздер |
Қазақстан — Румыния қатынастары — Қазақстан мен Румыния арасындағы екіжақты дипломатиялық қатынастар.
## Дипломатия
Қазақстан Республикасы мен Румыния арасындағы дипломатиялық қатынастар 1992 жылғы 15 Шілдеде, 1993 жылғы қарашада, Румынияның Қазақстан Республикасындағы Елшілігі ашылды. 2003 жылдың қыркүйегінде Қазақстан Республикасының Румыниядағы Дипломатиялық миссиясы ашылды. 2012 жылғы наурызда ҚР Президентінің дипломатиялық миссияны Румыниядағы ҚР Елшілігіне айналдыру туралы Жарлығына қол қойылды.
## Саяси қатынас
Қысқа тарихи кезеңде екі мемлекет екіжақты ынтымақтастықтың барлық салаларында, соның ішінде саяси, сауда-экономикалық, мәдени және гуманитарлық салаларда, сондай-ақ көпжақты өзара іс-қимыл саласында айтарлықтай прогреске қол жеткізді. Қазақстан мен Румыния тұрақты саяси диалогты қолдайды, екі елдің парламенттерінде "достық топтары"жұмыс істейді. Екі ел депутаттарының жыл сайынғы кездесулері өткізіледі. Жыл сайын екі елдің Сыртқы істер министрліктері арасында саяси консультациялар өткізіледі.
## Сапарлар
### Президенттік
* 1998 ж. қыркүйек-Президент Н. Ә. Назарбаевтың Румынияға ресми сапары.
* 1999 ж. қараша-Румыния Президенті Э. Константинескудің Қазақстанға ресми сапары.
* 2003 ж. Қыркүйек - Румыния Президенті и. Илиескудің Қазақстанға ресми сапары.
* 2007 ж. қараша-Президент Н. Ә. Назарбаевтың Румынияға ресми сапары.
* 2010 ж. Наурыз - Румыния президенті Т. Басескудің Қазақстанға мемлекеттік сапары.
* 2010 ж. желтоқсан-Румыния президенті Т. Басескудің ЕҚЫҰ Астана Саммитіне қатысу шеңберінде Қазақстанға жұмыс сапары
### Үкіметаралық
* 2013 ж. маусым-Румыния Премьер-Министрі В. Понттың Қазақстанға ресми сапары.
### Сыртқы істер министрлері
* 1992 ж. шілде-Румыния Сыртқы істер министрі А. Настасенің Қазақстанға ресми сапары, оның барысында Қазақстан мен Румыния арасында дипломатиялық қатынастар орнату туралы хаттамаға қол қойылды.
* 2008 ж. қараша-Румыния Сыртқы істер министрі Л. Команескудің Қазақстанға жұмыс сапары.
* 2017 ж. шілде - "ЭКСПО-2017" халықаралық мамандандырылған көрмесінде екі ел арасындағы дипломатиялық қатынастардың орнатылғанына 25 жыл толуына орай Румыния Сыртқы істер министрі Теодор Мелешканның Қазақстанға ресми сапары.
## Экономикалық қатынастар
Екі ел арасындағы қолайлы саяси диалог экономикалық ынтымақтастыққа оң әсер етеді.
Қазақстан-румын сауда-экономикалық ынтымақтастығының негізгі бағыттары энергетика, машина жасау, металлургия, көлік және логистика, сондай-ақ жеңіл өнеркәсіп болып табылады. Румынияда 28 румын-қазақстандық кәсіпорын, Қазақстанда — 39 Қазақстан-румыниялық компания тіркелген.
Сауда-экономикалық ынтымақтастық міндеттерін шешудің маңызды құралдарының бірі сауда-экономикалық және ғылыми-техникалық ынтымақтастық жөніндегі қазақстан-румын үкіметаралық комиссиясы болып табылады. Үкіметаралық комиссияның 14-ші отырысы 2017 жылғы 4-5 қазанда Бухарест қаласында өтті, оның барысында отырыстың хаттамасына қол қойылды.
2016 жылғы қаңтарда Бухарест қаласында жаңартылған румын-Қазақстан екіжақты сауда-өнеркәсіп палатасының тұсаукесері және бірінші отырысы өтті.
## Мәдени қатынастар
Қазақстанда "Ұлы Штефан" (Алматы қ.), "Дачия" (Қарағанды қ.) және "Буковина"(Павлодар қ.) румындық ұлттық-мәдени қоғамдар табысты жұмыс істейді. 2015 жылы Бухарест қаласында қазақ тілінде оқытатын мектепке дейінгі мекеме ашылды және табысты жұмыс істейді.
Жыл сайын қазақ киносының фестивалі өткізіледі, 2016 жылы Қарағанды қаласында румын киносының алғашқы фестивалі өтті; қазақстандық музыканттар классикалық музыка фестиваліне қатысады. Джордж Энеску Бухарестте.
Семей ядролық полигонының жабылуының 25 жылдығына орай 2016 жылдың қыркүйегінде Румыния астанасында Қазақстанның ядролық қаруға қарсы бастамаларына арналған конференция өтті.
## Румыниядағы Қазақстан елшілері
* Ерік Болатбекұлы (2003-05)
* Б. Ордабаев (2005-08)
* Кәлетаев, Қайрат (2008-12)
* Т. Қалиев (2012-14)
* Д. Батрашев 2014 жылғы қыркүйектен бастап
## Қазақстандағы Румыния елшілері
* Василе Соаре (2002-2008)
* Эмиль Рапча (2008-2012)
* Николае Урек (2012-2016)
* Чезар-Маноле Армян (сәуір 2017 -0қазіргі уақыт)
## Дереккөздер |
Гватемала — Қазақстан қатынастары — Қазақстан мен Гватемала арасындағы халықаралық қатынастар. Екі ел 2009 жылдың 2 сәуірінде дипломатиялық қарым-қатынас орнатты.
## Дипломатия
Гватемала мен Қазақстан 2009 жылғы 2 сәуірде дипломатиялық қатынастар орнатты.
2011 жылдың 2 қыркүйегінде екі ел де диалогты ресми түрде рәсімдеп, Мәскеуде екіжақты байланыстарын растау туралы бірлескен келісімге қол қойды. Гватемаланың бір мезгілде Қазақстанда Ресейден елшісі, ал Қазақстанда бір мезгілде Мексикадан Гватемалада елшісі бар және олар екі ел арасындағы достық пен ынтымақтастық байланыстарын дамытуға және нығайтуға ұмтылады.
Қазақстан Орталық Азияның ірі экономикаларының бірі болып табылады және энергияның үлкен қорларына ие. Қазіргі уақытта қазақстандықтар бірқатар Еуропа елдерімен және Ресеймен ғана емес, сонымен қатар бірқатар Латын Америкасы елдерімен де дипломатиялық қарым-қатынаста. 2017 жылдың тамызында Гватемаланың Қазақстан Республикасының Үкіметі жанындағы Ресей Федерациясындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Гисела Аталида Годинес Сасо Қазақстанның Мемлекеттік хатшысы Гүлшара Әбдіқалықоваға сенім грамоталарын табыс етті.
Гватемала Expo Astana 2017 көрмесіне қатысты.
## Дереккөздер |
Ватикан — Қазақстан қатынастары — Папалық тақ пен Қазақстан Рсепубликасының арақатынасы
## Дипломатия
1992 жылы 17 қазанда Папалық Тақ пен Қазақстан Республикасы ресми түрде дипломатиялық қатынастар орнатты. Мемлекеттердің дипломатиялық өкілдері "ad personam" дипломаттары мәртебесіне және Апостолдық Нунция және Төтенше және Өкілетті Елші дәрежесіне ие.
1992 жылдың мамыр айының ортасында Мәскеудегі папалық Нунция архиепископ Франческо Коласуонно және оны ертіп келген Р. Чемус өкілдігінің атташесі Қазақстан Республикасына барды. Олар Қарағанды мен Алматыда болып, Сыртқы істер министрлігінде қабылданды, Ратбек қажы Нысанбайұлы мүфтиімен, православиелік діни қызметкерлермен кездесті. Архиепископ шағын баспасөз мәслихатын берді, жаппай қызмет етті.
1998 жылғы 24 қыркүйекте Президент Нұрсұлтан Назарбаев бастаған Қазақстан Республикасының ресми делегациясы Ватиканға сапары барысында Қазақстан Республикасы мен Папалық Тақ арасындағы өзара қатынастар туралы келісімге қол қойды.
2022 жылдың 13-15 қыркүйегінде Рим Папасы Францисктің Апостолдық сапары өтті. Сапар аясында Франциск әлемдік және дәстүрлі діндердің VII съезіне қатысып, Астанада Папалық масса жасады.
## Саяси ынтымақтастық
## Негізгі шарттар мен келісімдер
* ҚР мен Ватикан арасында дипломатиялық қатынастар орнату туралы Нота, 15.02.92 ж.
* Қазақстан Республикасы мен Папалық Тақ арасындағы өзара қатынастар туралы келісім, 24.09.98 ж. (18.10.12 ж. ратификацияланған).
* Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Папалық Тақтың Мемлекеттік Хатшылығы арасындағы Папалық Тақтың дипломатиялық паспорттарының иелерін Қазақстан Республикасының визалық талаптарынан босату туралы ноталар алмасу нысанындағы келісім, 31.01.13 ж. (19.09.13 ж. күшіне енді).
## Нунциялар
* Мариан Олес (9 сәуір 1994 — 11 желтоқсан 2001);
* Юзеф Весоловский (2002 жылғы 16 ақпан — 2008 жылғы 24 қаңтар);
* Мигель Маури Буэндиа (2008 жылғы 19 мамыр — 2015 жылғы 5 желтоқсан);
* Фрэнсис Ассиси Чулликатт (2016 жылғы 30 сәуір — 2022 жылғы 1 қазан);
* Джордж Панамтхундил (2023 жылғы 16 маусым — қазіргі уақытқа дейін).
## Дереккөздер |
Қазақстан — Молдова қатынастары — Қазақстан мен Молдова арасындағы екіжақты дипломатиялық қатынастар.
## Дипломатия
1992 жылғы 16 қыркүйекте Қазақстан Республикасы мен Молдова Республикасы арасында дипломатиялық қатынастар орнатылды.
1994 жылы Украинада және Молдова Республикасында ҚР елшілігі ашылды.
2014 жылы Кишинев қаласында ҚР Бас консулдығы Бас консул Мусалимов Игорь Идеалович ашылды.
2017 жылғы 23 наурыздан бастап Ордабаев Самат Исламұлы Қазақстан Республикасының Молдова Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі (қоса атқарушы) болып табылады.
Молдова тарапынан дипломатиялық қатынастар Қазақстан Республикасындағы Молдова Республикасының Мәскеудегі резиденциясы бар елшілігі арқылы жүзеге асырылады.
2017 жылдың мамыр айынан бастап Андрей Негуца Молдова Республикасының Ресей Федерациясындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі болып тағайындалды (Мәскеуде сенім грамоталарын тапсыру 2017 жылдың 3 қазанында өтті).
## Саяси қатынас
1999 жылдың қыркүйегінде Молдова Республикасының Президенті Петр Лучинскийдің Қазақстанға ресми сапары өтті.
2003 жылдың қыркүйегінде Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Молдова Республикасына ресми сапармен келді.
2002 жылдың қазан айында Молдоваға ресми сапармен Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі Иманғали Тасмағамбетов келді.
2010 жылғы 31 наурыз — 1 сәуірде ЕҚЫҰ — ның қазіргі Төрағасы Шығыс Еуропа елдері бойынша гастрольдік сапары аясында Қазақстан Республикасының Мемлекеттік хатшысы-Сыртқы істер министрі Қанат Саудабаевтың Кишинев пен Тираспольге (Приднестровье) сапары өтті. Сапар барысында Қанат Саудабаев Молдова Республикасының басшылығымен және Приднестровье басшыларымен ЕҚЫҰ күн тәртібіндегі өзекті мәселелерді, сондай-ақ Приднестровье жанжалын реттеу мәселелерін талқылау үшін келіссөздер жүргізді.
Сапарлардың аздығына қарамастан, тараптар халықаралық ұйымдардың саммиттері аясында бірнеше рет кездесті.
ТМД Үкімет Басшылары Кеңесінің отырысы шеңберінде 2015 жылғы 29 мамырда Бурабайда Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі Кәрім Мәсімов Молдова Республикасының Премьер-Министрі Кирилл Габуричпен екіжақты кездесу өткізді.
2015 жылғы 27 тамызда ҚР Премьер-Министрі Кәрім Мәсімов Молдова министрлер кабинетінің басшысы Валериу Стрелецпен телефон арқылы сөйлесті. Әңгімелесу барысында тараптар барлық бағыттар бойынша өзара тиімді ынтымақтастықты одан әрі дамытуға өз көзқарастарын растады.
Молдова Республикасы БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің 2017-2018 жылдарға арналған тұрақты емес мүшелігіне сайлауда Қазақстан Республикасының кандидатурасын, сондай-ақ Қазақстанның Еуропа Кеңесінің қылмыстық сот ісін жүргізу саласындағы төрт нысаналы конвенциясына қосылуын қолдады.
2017 жылғы 14 сәуірде Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің отырысына қатысу шеңберінде Қазақстан Президенті Н.Назарбаев Молдова тарапының бастамасымен Молдова Президенті и. Додонмен кездесті. Әңгімелесу барысында Мемлекет басшылары Қазақстан мен Молдова арасындағы ынтымақтастықтың перспективалық бағыттарын талқылады. Екіжақты ынтымақтастықтың басым бағыттары сауда-экономикалық және мәдени-гуманитарлық салалар болып белгіленді.
Сыртқы саяси ведомстволар арасында тұрақты байланыс сақталады. Өзара түсіністік пен түйінді халықаралық проблемаларға жақындық Қазақстан-Молдавия саяси диалогына тән белгі болып табылады.
Шарттық-құқықтық база 24 халықаралық шарттар мен келісімдерден тұрады, олардың 15-і мемлекетаралық және үкіметаралық деңгейде қол қойылған.
## Экономикалық қатынас
Екі ел арасындағы экономикалық қатынастарды реттейтін базалық екіжақты құжат өзара саудада тарифтік және сандық шектеулерді алып тастауды және одан әрі қолданбауды көздейтін 1995 жылғы еркін сауда туралы келісім болып табылады.
Бұдан басқа, Қазақстан мен Молдова 2011 жылы Санкт-Петербург қаласында ТМД Үкімет Басшылары Кеңесі отырысының қорытындысы бойынша қол қойылған Еркін сауда аймағы туралы шартқа қатысушы мемлекеттер болып табылады. Шарт оған қол қойған елдер арасындағы сауда-экономикалық қатынастардың құқықтық негіздерін жеңілдетуді, бірқатар көпжақты және Достастық кеңістігіндегі еркін сауда режимін реттейтін 100-ге жуық екіжақты құжаттарды ауыстыруды қамтиды. Шартты Молдова 2012 жылдың 20 қыркүйегінде ратификациялады.
Екіжақты экономикалық ынтымақтастықтың негізгі бағыттары сауда-экономикалық ынтымақтастық жөніндегі Қазақстан-Молдова Үкіметаралық комиссиясы шеңберінде талқылануда. Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы бірінші вице-министрі Қайрат Айтуганов Үкіметаралық комиссияның қазақстандық бөлігінің тең төрағасы болып табылады. Молдова бөлімінің төрағасы бекітілмеген (Молдова Республикасының Үкіметі РМ ауыл шаруашылығы және тамақ өнеркәсібі Вице-министрі Ион Паряның кандидатурасын қарастыруда).
2015 жылғы 22 Шілдеде Кишиневте Үкіметаралық комиссияның бесінші отырысы өтті. Кезекті отырысты 2017 жылдың екінші жартысында Астана қаласында өткізу жоспарлануда.
2014-2016 жылдар аралығында Қазақстан мен Молдова арасындағы өзара сауда көлемі үш есеге қысқарды (91,6-дан 31,8 млн.). Ресей Федерациясының аумағы арқылы Украинадан тауарларды әкелуге және транзиттеуге тыйым салудың енгізілуіне байланысты өзара сауда көлемінің төмендеуінің негізгі себебі көлік-логистикалық қызметтердің қымбаттауы болып табылады. Еуропа елдері мен транскавказдық маршрут арқылы өтетін баламалы логистикалық маршруттар Молдовадан Қазақстанға тауарларды жеткізу құны мен мерзімін едәуір арттырады.
2017 жылдың басынан бастап екі ел арасындағы өзара саудада оң үрдістер байқалды: Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитетінің деректері бойынша 2017 жылғы қаңтар-тамызда тауар айналымы 24,3 млн. бұл 2016 жылдың сәйкес кезеңінен 39,6% — ға жоғары (17,4 млн.), экспорт — 16,2 млн., 80,8% — ға өсу (2016 жылы 8,9 млн.), импорт-8,1 млн., 3,8% - ға төмендеу (2016 жылы 8,4 млн.).
## Инвестициялар
Молдова Республикасының мемлекеттік тіркеу палатасының мәліметтері бойынша, елде жарғылық капиталға қазақстандық инвестициялардың жалпы көлемі 10,5 млн лей (шамамен 40,8 млн доллар) мөлшерінде 29 кәсіпорын тіркелген. АҚШ).
## Мәдени байланыс
2012 жылғы 10 желтоқсанда Комрат қаласында (Ғағауызстан) Даңқ аллеясында Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күніне орай Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың бюстінің салтанатты ашылу рәсімі өтті.
2008 жылғы 9 мамырда Анений Ной ауданы Гура-Быкулуй ауылының Теориялық лицейінің ғимаратында Қазақстандық жауынгер, Кеңес Одағының Батыры Қанаш Қамзиннің құрметіне мемориалдық тақта орнатылды.
2012 жылғы 10 желтоқсанда Комрат қаласында аллеяда Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 70 жылдығын мерекелеу аясында Қазақстан Республикасының Кишиневтегі Бас консулдығының бастамасымен 2015 жылғы 24 сәуірде Ұлы Отан соғысында қаза тапқандарды еске алу үшін "Мәңгілік" мемориалдық кешеніне Ақсу қаласының делегациясы Молдоваға әкелген алма ағаштарының көшеттері отырғызылды. Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күніне орай Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың бюстінің салтанатты ашылу рәсімі өтті.
2008 жылғы 9 мамырда Анений Ной ауданы Гура-Быкулуй ауылының Теориялық лицейінің ғимаратында Қазақстандық жауынгер, Кеңес Одағының Батыры Қанаш Қамзиннің құрметіне мемориалдық тақта орнатылды.
## Дереккөздер |
Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі — үкімет құрамына енетін Қазақстанның орталық атқарушы органы, Қазақстанның сыртқы саяси қызметін атқаратын және Қазақстанның дипломатиялық қызметінің органдарының ортақ жүйесін басқаратын министрлік.
## Тарихы
Қазақ дипломатиясының тарихы Қазақ хандығы кезінде хандар дипломатиялық қарым-қатынастарды дамытып, сыртқы және ішкі саясатты жүзеге асырған кезеңнен бастауын алды. Хандықтың дипломатиядағы негізгі мақсаты сауда, саяхат жолдарын және халықаралық айырбас үшін сауда орталықтарын құру ниетімен аумақтарды кеңейту туралы келіссөздер жүргізу болды.
Қазақтардың алғашқы сыртқы істер министрлігі 1920 жылдардың басында Түркістан АКСР-ның дипломатиялық кеңсесі ретінде құрылды. Министрлікті басқарған адам Түркістан АКСР Сыртқы істер халық комиссары ретінде белгілі болды және ол басқарған мекеме Түркістан АКСР Сыртқы істер комиссариаты болып аталатын. Сыртқы істер министрі лауазымы тұңғыш рет 1944 жылы, «Одақтық республикаларға сыртқы байланыстар саласындағы өкілеттіктер беру және осыған байланысты Сыртқы істер халық комиссариатын Бүкілодақтықтан Одақтық-республикалық халық комиссариатына айналдыру туралы» заңынын қабылдануымен пайда болды. Бұл заң көмегімен Одақтас республикалардың шетел елдерімен тікелей дипломатиялық қатынасқа түсуіне мүмкіндік берді, бірақ сонда да сыртқы саясаттын басты функцияларын атқарған КСРО Сыртқы істер министрлігі еді.
Қазақстанның 1991 жылы тәуелсіздік алғанында ғана елдің қазіргі түріндегі Сыртқы істер министрлігі пайда болған еді. Тәуелсіз Қазақстанның тұңғыш Сыртқы істер министрі Төлеутай Сүлейменов болды.
## Құрылымы
Министрліктің 2 комитеті бар. Олар:
* министрліктің реттеу, іске асыру және бақылау функцияларын жүзеге асыруға, сондай-ақ инвестицияларды тарту жөнінде мемлекеттік саясатты іске асыруға жауапты Инвестиция комитеті;
* елдің саяси, экономикалық, әлеуметтік, гуманитарлық, сондай-ақ көрсетілген мақсаттарда өзге де қызмет салаларында оң имиджін нығайтуға және мемлекеттік саясатын іске асыруға жауапты Халықаралық ақпарат комитеті.
Министрліктің қарамағындағы ұйымдар қатарына «Сыртқы саяси зерттеулер институты» АҚ, «ҚР СІМ «Дипломатиялық сервис» ШЖҚ РМК, «KAZAKH INVEST» Ұлттық компаниясы» АҚ және «KazAID» қазақстандық халықаралық даму агенттігі», «Отандастар қоры» коммерциялық емес акционерлік қоғамдары жатады.
## Міндеттері
Сыртқы істер министрлігінің міндеттері қатарына сыртқы саяси қызмет саласын және Қазақстанның дипломатиялық қызмет органдарын басқару және инвестицияларды тарту жатқызылады.
Министрліктің ресми сайты оның қызмет бағыттары деп сыртқы саясат, визалар және консулдық мәселелер, инвестициялар, Еуразиялық интеграция, протоколдық мәселелер және қоғаммен өзара іс-қимыл атайды.
## Министрлер тізімі
## Дереккөздер |
Subsets and Splits
No saved queries yet
Save your SQL queries to embed, download, and access them later. Queries will appear here once saved.