text
stringlengths 3
252k
|
|---|
Милыбұлақ — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы, Қайнарбұлақ ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 57 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Жекежал — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы, Нұркен Әбдіров ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 34 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Әли әл-Мүктәфи (араб.: علي المكتفي; наурыз 878, Бағдат — 14 тамыз 908, Бағдат) — Ислам халифатының 36-шы халифасы, мүміндердің әмірі.
## Өмірбаяны
Әл-Мүктәфидің дәуірінде аймақтардағы топтардың өз араларындағы талас-тартыстары мен қақтығыстары жалғасын тапты. Осындай бейберекет уақытта карматилер күшін арттырып, Шам, Ирак, Бахрейн мен Мекке жолындағы қарақшылық әрекеттерін үдете түсті. Шамдықтар ақыр соңында халифаға келіп, одан жәрдем сұрады. Әл-Мүктәфи Раққаға барып, сол жерге әскердің жиналуына бұйрық беріп, Мұхаммед ибн Сүлейменді қолбасшы етіп тағайындады. Карматилер мен халифа әскерінің арасындағы қанқұйлы шайқастың нәтижесінде карматилердің әскері ойсырай жеңілді. Бірақ бұл жеңіліс оларды толықтай жойып жібермей, әл-Мұқтадирдің халифалығына дейін өмір сүрді.
Шығыста Исмаил ибн Ахмед әс-Самани ақылды және сындарлы саясатының арқасында күшейе түсті. Әл-Мүктәфидің оған да, оның басшылық саясатына да көңілі толатын. 907 жылы Исмаил дүние салғаннан кейін оның орнына ұлы Ахмед отырды.
Әл-Мүктәфидің дәуірінде мұсылман әлемінің батысында екі мемлекет ыдырады. Олар Аббасилер тарапынан құлатылған Мысырдағы Тулунұлдары мемлекеті мен фатими Әбу Әбдуллаһ тарапынан құлатылған Солтүстік Африкадағы Ағлабилер мемлекеті болды. Әл-Мүктәфидің дәуірінің алғашқы кездерінде Византия императорымен жақсы қарым-қатынас құрылып, екіжақты сыйлық алмасу орын алды. 902-907 жылдардың арасында бір-бірімен тұтқын алмасты. Ал 903 жылы Ислам әскері Антакияны қолдарына қаратты.
Әл-Мүктәфи 295 жылдың басында дертке шалдықты. Дерті уақыт өте меңдей түскенде бауыры Жағфар әл-Мұқтадирді тақ мұрагері етіп тағайындады. Ал алты айдан кейін 14 тамыз 908 жылы дүние салды.
## Дереккөздері |
Атантай — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы, Қоянды ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 67 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Наукен ауданы (қыр. Ноокен району) — Қырғызстанның Жалалабат облысындағы аудан.
Әкімшілік орталығы — Масы ауылы.
## Географиясы
Аудан облыс орталығы Жалалабат қаласынан солтүстік-батысқа қарай Өзбекстанның [[|Наманған облысы|Наманған]] және Әндіжан облыстарымен шекаралас орналасқан.
## Халқы
2009 жылғы Қырғызстан халық санағы деректері бойынша 117055 аудан тұрғындарының ішінен қырғыздар 81 192 адамды құрайды (немесе 69,4 %), өзбектер — 32 702 адам немесе 27,9 %, ұйғырлар — 1181 адам немесе 1,0 %, тәжіктер — 456 адам немесе 0,4 %, орыстар — 375 адам немесе 0,3 %, татарлар — 313 адам немесе 0,3 %, түріктер — 309 адам немесе 0,3 %.
## Әкімшілік бөлінуі
Наукен ауданы Құрамына 8 айылдық (ауылдық) округ кіреді:
* Арал айылдық округі — Арал а.
* Бүргенді айылдық округі — Бүргенді а.
* Достық айылдық округі — Шамалды-Сай а.
* Массы айылдық округі — Массы а.
* Момбеково айылдық округі — Момбеково а.
* Наукен айылдық округі — Құрұлұш а.
* Сақалды айылдық округі — Сақалды а.
* Шайдан айылдық округі — Алма а.
## Тарихы
1935 жылы құрылды. 1992 жылға дейін Ленин ауданы аталып келді.
## Дереккөздер |
Саз — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы, Қайнарбұлақ ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 46 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Талды — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданындағы ауыл, Аманжолов ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 42 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Мамыр төңкерісінің жүз жылдығы кубогы — 1910 жылы Аргентинада өткізілген футбол құрамаларының турнирі. Оған Оңтүстік Американың үш құрамасы (Аргентина, Уругвай, Чили) қатысты. Бұл турнирді көп жерлерде "Футболдан Оңтүстік Американың бейресми" чемпионаты деп те атайды.
Турнир 1810 жылы 25 мамырда аяқталған Мамыр төңкерісінің 100 жылдығы құрметіне өткізілді.
## Матчтар
29 мамыр, 1910
5 маусым, 1910
12 июня, 1910
## Турнир кестесі
## Мергендер
3 гол
* Хейс (Аргентина)
2 гол
* М. Сусан (Аргентина)
* Вьяле (Аргентина)
* Пьендибене (Уругвай)
## Сілтемелер
* rsssf.com сайтында |
Қолбасы — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы, Нығмет Нұрмақов ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 79 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Реджепмұрад Ағабаев (1 тамыз 1973 жыл) — түрікмениялық футболшы, футбол жаттықтырушысы. Карьерасында Түрікменстан, Қазақстан клубтарында және Түрікменстан Ұлттық футбол құрамасында ойнаған.
2005 жылы Қазақстан азаматтығын алды.
2009 жылдан бері бапкерлікпен айналысады.
## Жетістіктері
### Жеке
* Түрікменстан чемпионы: 1996, 1999
* Түрікменстан кубогы: 1998,
* Қазақстан кубогы: 2001
### Жеке
* Түрікменстан чемпионатының үздік мергені 1995, 1996, 1997—1998,
* Қазақстан чемпионатының үздік мергені:1999.
* Нилтон Мендес мергендер клубының мүшесі (73 гол).
## Дереккөздер |
Қарашоқы — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы, Бесоба ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қаласынан солтүстік-батысқа қарай 69 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Қадамжай ауданы (қыр. Кадамжай району) — Қырғызстандағы Баткен облысының құрамындағы үш әкімшілік ауданның бірі. Ауданның әкімшілік орталығы — Қадамжай қаласы (2012 жылға дейін әкімшілік орталығы Пульгон ауылы болды). 1992 жылға дейін Фрунзе ауданы деп аталып келді.
## Географиясы
Батысында Өзбекстанның Сох ауданы-эксклавымен және Баткен облысының Баткен ауданымен, шығысында және оңтүстігінде — Қырғызстанның Ош облысымен, солтүстігінде — Өзбекстанның Ферғана облысы Ферғана ауданымен шектеседі. Аудан сондай-ақ Өзбекстанның Ферғана облысы Ферғана ауданына қарасты Шахимардан (Ердан немесе Иордан) эксклав-территориясын қоршап жатыр.
## Халқы
2009 жылғы Қырғызстанның халық санағы деректері бойынша қырғыздар ауданның 157597 тұрғынының 116 312 адамын құрайды (немесе 73,8%) тәжіктер - 19448 адам немесе 12,3%, өзбектер - 19163 адам немесе 12,2%, орыстар - 1239 адам немесе 0,8%, түріктер - 318 адам немесе 0 , 2%, татарлар - 245 адам немесе 0,2%, хемшилдер - 232 адам немесе 0,2% .
## Әкімшілік бөлінуі
Қадамжай ауданының құрамына 2 қала мен айылдық (ауылдық) округтер кіреді:
* Қалалар:Қадамжай, аудан орталығы (бағынышты ауылдар: Пульгон, Таш-Қия, Чал-Таш)Хайдарқан
* Қадамжай, аудан орталығы (бағынышты ауылдар: Пульгон, Таш-Қия, Чал-Таш)
* Хайдарқан
* Айылдық (ауылдық) округтер:Абсамат Масалиев айылдық округі — Қаратөбе (орталығы)Ақтұрпақ айылдық округі — Жаңажер (орталығы)Алға айылдық округі — Алға а. (орталығы)Бірлік айылдық округі — Ормош а. (орталығы)Көтерме айылдық округі — Қызыл-Бұлақ а. (орталығы)Қырғызқыстақ айылдық округі — Қырғызқыстақ а. (орталығы)Майдан айылдық округі — Қаражығач (орталығы)Марказ айылдық округі — Марказ а. (орталығы)Оразбек айылдық округі — Оразбек а. (орталығы), Охна а.Совет айылдық округі — Советский а. (орталығы)Үшқорған айылдық округі — Үшқорған а.(орталығы)Халмион айылдық округі — Халмион а. (орталығы)Чаувай айылдық округі — Чаувай а. (орталығы)
* Абсамат Масалиев айылдық округі — Қаратөбе (орталығы)
* Ақтұрпақ айылдық округі — Жаңажер (орталығы)
* Алға айылдық округі — Алға а. (орталығы)
* Бірлік айылдық округі — Ормош а. (орталығы)
* Көтерме айылдық округі — Қызыл-Бұлақ а. (орталығы)
* Қырғызқыстақ айылдық округі — Қырғызқыстақ а. (орталығы)
* Майдан айылдық округі — Қаражығач (орталығы)
* Марказ айылдық округі — Марказ а. (орталығы)
* Оразбек айылдық округі — Оразбек а. (орталығы), Охна а.
* Совет айылдық округі — Советский а. (орталығы)
* Үшқорған айылдық округі — Үшқорған а.(орталығы)
* Халмион айылдық округі — Халмион а. (орталығы)
* Чаувай айылдық округі — Чаувай а. (орталығы)
## Дереккөздер
## Сілтемелер
* Облыстың экономикалық картасы |
Қызылту — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы, Бесоба ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қаласынан батысқа қарай 89 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Бесоба — қола дәуірінен қалған обалар тобы. Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданы, Бесоба ауылының маңында.
1955 жылы Орталық Қазақстан археологиялық экспедициясы (Ә. Марғұлан, А. Оразбаев) зерттеген. Ескерткіштер топырақтан дөңгеленте үйілген де, айналасы ірі тас плиталармен көмкерілген. Ішінара іші, тегіс қоршаулар да кездеседі. Бұл жерленген адамдардың әлеуметтік жіктелуінің көрінісі болуы мүмкін. Обалардың әрқайсысының ортасында төрт қабырғасы ірі плиталардан өрілген, шаршы жәшік пішіндес тас қабір бар. Мүрделердің басы батысқа қаратылып, сәл бүгілген күйінде, бір қырымен жатқызылған. Қабірлердің ішінен қыш ыдыстар мен қоладан құйылған бұйымдардың сынықтары алынды. Бесоба қыш құмыраларының (көзелерінің) түбі тегіс, бүйірі сәл шығыңқы, аласалау. Андрон мәдениетінің өрнектеу стиліне жататын түрлі геометриялық оюлармен әшекейленген. Бесоба обалары өз ерекшеліктері жағынан осы өңірдегі Нұра өзенінің жоғарғы ағысы бойында орналасқан Қамқор, Молалыжал, Қараоба сияқты зираттарға өте жақын. Мәдени сипаты бойынша, Орталық Қазақстанның қола дәуірінің Атасу мәдениетінің және Беғазы — Дәндібай мәдениетінің арасындағы өтпелі сатыға жатады (б. з. б. 2-мыңжылдықтың соңы).
## Сілтемелер
1. Көне обалар (Бесоба обалары)
2. [1] Мұрағатталған 6 маусымның 2013 жылы. "Ана Тілі" Сайты
## Дереккөздер |
Борлыбұлақ — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы, Қырғыз ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 18 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Жалолиддин Машарипов (өзб. Jalolidiin Masharipov 1 қыркүйек 1993) — өзбек футболшысы, жартылай қорғаушы. Өзбекстан Ұлттық футбол құрамасында ойнайды.
## Жетістіктері
### Командалық
* Өзбекстан чемпионы: 2014, 2017, 2019
* Өзбекстан кубогының финалисі: 2018
* Өзбекстан кубогы 2019
### Жеке
* Өзбекстанның үздік футболшысы: 2020
## Дереккөздер
## Сілтемелер
* Профилі |
Валерий Юрьевич Кашуба (14 қыркүйек 1984 жыл, КСРО) — қырғыз футболшысы, қақпашы.
Қырғызстан Ұлттық құрамасында 2004 жылдан бері ойнайды. Одан бөлек Қырғызстан, Қазақстан, Тәжікстан клубтарында доп тепті.
2019 жылғы Азия кубогына қатысты.
## Cтатистикасы
### Халықаралық
29 мамыр 2018 күнгі көрсеткіштері
## Жетістіктері
### Клубтық
СКА-ПВО
* Қырғызстан кубогы (1): 2003
Дордой
* Қырғызстан чемпионы (2); 2006, 2007
* Қырғызстан кубогы (1): 2006
* АФК президенті кубогы (1): 2007
Абдыш-Ата
* Қырғызстан кубогы (1): 2009
Алай
* Қырғызстан чемпионы (1); 2013
* Қырғызстан кубогы (1): 2013
## Сілтемелер
* Профилі |
Бүркітті — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы, Қырғыз ауылдық округі құрамындағы темір жол бекеті.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 30 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Лейлек ауданы (қыр. Лейлек району) — Қырғызстанның Баткен облысындағы үш әкімшілік ауданның бірі. Ауданның әкімшілік орталығы — Раззақов қаласы.
## Географиясы
Шығысында Баткен облысының Баткен ауданымен, солтүстігінде, батысында және оңтүстігінде — Тәжікстанмен шектеседі. Қырғызстанның ең батыс ауданы.
## Халқы
2009 жылғы Қырғызстан халық санағы бойынша қырғыздар ауданның 116 861 тұрғынының 77 468 адамын құрайды (немесе 66,3 %), өзбектер — 31 386 адам немесе 26,9 %, тәжіктер — 7 720 адам немесе 6,6 %, татарлар — 126 адам немесе 0,1 %, басқалары — 161 адам немесе 0,1 %.
## Елді мекендері
Лейлек ауданы құрамына 9 айылдық (ауылдық) округ (соның ішінде 39 айыл) кіреді:
* Ақсу айылдық округі — Ақсу а. (орталығы)
* Бескент айылдық округі — Бескент а. (орталығы)
* Марғұн айылдық округі — Марғұн а. (орталығы)
* Жаңажер айылдық округі — Центральное а. (орталығы)
* Лейлек айылдық округі — Қорған а. (орталығы)
* Қатраң айылдық округі — Қатраң а. (орталығы)
* Құлынды айылдық округі — Құлынды а.(орталығы)
* Сүмбіле айылдық округі — Андарақ а. (орталығы)
* Тоғызбұлақ айылдық округі — Тоғызбұлақ а.(орталығы)
## Дереккөздер
## Сілтемелер
* Облыстың экономикалық картасы |
Кент — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы, Қырғыз ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 33 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Қайрат Жырғалбек уулу (қыр. Кайрат Жыргалбек уулу; 13 маусым 1993 жыл, Бішкек, Қырғызстан) — қырғыз футболшысы, жартылай қорғаушы.
## Карьерасы
Бірнеше жыл Қырғызстан ұлттық футбол құрамасы мен "Дордой" клубында доп тепті. "Абдыш-Ата" клубының түлегі. 2014 жылы "Дордойға" ауысты.
2022 жылдың басында "Ақсу" клубына ауысты.
Қырғызстанның 23 жасқа дейінгі құрамасында ойнаған. 2014 жылдан бері Ұлттық құрама сапында өнер көрсетеді. 2018 жылы Азия ойындарына, 2019 жылы Азия кубогына қатысты.
## Жетістіктері
### Командалық
* Қырғызстан вице-чемпионы (3): 2014, 2015, 2016
* Қырғызстан кубогы (2): 2016, 2017
## Сілтемелер
* Профиль Мұрағатталған 24 маусымның 2021 жылы. |
Болат Құрманбекұлы Жандарбеков (9 ақпан, 1932 жыл, Алматы — 25 наурыз, 1991 жыл, Алматы) - режиссер, жазушы, сценарийші, драматург. Құрманбек Жандарбековтың ұлы.
## Өмірбаяны
* ҚазМУ-ді бітірген (1966).
* Қазақ КСР Телевизия және радиохабар жөніндегі мемлекеттік комитеті режиссерінің ассистенті, режиссері.
* «Қазақфильм» киностудиясының режиссері болып жұмыс істеді. Өмірінің соңына дейін шығармашылық қызметпен айналысты.
## Шығармашылығы
Тарихи жанрға қалам тартты. Шығармаларын орыс тілінде жазды.
* «Томирис» атты 1989 жылы жарыққа шыққан тарихи романы оқырман қауымның жоғары бағасына ие болды. «Сақтар» атты тарихи дилогиясы халқымыздың көне дәуірінен сыр шерткен елеулі көркем туындылар тұғырынан орын алды.
* Театр сахнасында қойылған және «Қазақтелефильм» киностудиясында түсірілген бірнеше пьесалар мен сценарийлер авторы.
* Саки. А., 1997.
## Дереккөздер |
Жаңабай Миллионов (27 наурыз, 1952 ж.т, Сарысу ауданы, Өндіріс ауылы) - Жамбыл облысына белгілі журналист және қоғам қайраткері.
Жамбыл облыстық ардагерлер кеңесінің төралқа мүшесі, халықаралық Қонаев қорының Жамбыл облысындағы басқармасы төрағасының орынбасары. Оның "Шоқай Датқа" тарихи танымдық жинағы және "Парасат пен пайым" кітабы жарық көрген. Бірнеше шығармалары ұжымдық кітаптарға енген.
## Өмірбаяны
* Ысты руынан шыққан.
* Байқадам орта мектебін бітірген.
* Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетін журналистика мамандығы бойынша тәмәмдаған.
## Еңбек жолы
* Еңбек жолын 1969 жылы қыркүйек айында Сарысу аудандық "Октябрь таңы" (Қазіргі "Сарысу") газетінде тілші болып бастаған.
* Коммунар кеңшарының комсомол комитетінің хатшысы болып қызмет атқарған.
* 1974-1987 жылдары Жамбыл облыстық "Еңбек Туы" (қазіргі "Ақ жол") газетінде тілші, аға тілші, өнеркәсіп, құрылыс және транспорт бөлімінің меңгерушісі, ауыл шаруашылығы бөлімінің меңгерушісі қызметтерін атқарған.
* 1987-1991 жылдары Қазақстан Компартиясы Сарысу аудандық комитеті идеология бөлімінің меңгерушісі болды және екі рет Сарысу аудандық кеңесінің депутаты болып сайланды. Осы қызметте жүргенінде сол кездегі Сарысу ауданының орталығы болған Байқадам ауылына оның тарихи Саудакент атауының қайтарылуына ықпал етті. Ауданның мәдени-рухани дамуына жанашырлықпен үлес қосты.
* 1991-1997 жылдары Жамбыл облыстық "Ақ жол" газетінің Сарысу және Талас ауданындағы меншікті тілшісі болды.
* 1997 жылдан бастап Сарысу аудандық "Сарысу" газетінің бас редакторы болып үздіксіз 13 жыл жемісті еңбек етті. Осы жылдарда шықпай қалған газетті қайтадан қалпына келтірді, оның полиграфиялық базасын бүтіндей қайтадан жаңғыртты. Жаңа заманға сай баспахана құрастырды.
* 2010 жылы Жамбыл облыстық Мемлекеттік тілдерді оқыту орталығының директоры болып тағайындалды.
* 2013 жылдың маусымынан бері қарай Жамбыл облысының ардагерлеріне арналған "Ғұмыр-Дария" газетінің директоры - бас - редакторы. Алғашында 1000 данамен жарық көрген газет бүгінде облыс көлеміне 5500 данамен тарап, аға буын өкілдерінің рухани қажеттіліктерін өтеуде.
## Марапаттары
* Журналист ретінде оның шығармашылығы облыс әкімінің сыйлығымен аталып өтті.
* 2005 жылы республиканың бірқатар өңірлік бұқаралық ақпарат құралдары жетекшілері қатарында Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың қабылдауында болды. Сол жылы шығармашылық зор жетістіктері үшін және Тәуелсіз еліміздің дамуына қосқан еңбегі бағаланып Елбасы Жарлығымен "Ерен еңбегі үшін" медалімен марапатталды.
* Жаңабай Миллионовтың әр жылдардағы қоғамдық және кәсіби қызметі лайықты бағасын алып, Қазақстан Республикасы Президентінің Алғыс Хатымен,
* екі мәрте Жамбыл облысы әкімінің Құрмет Грамотасымен,
* Жамбыл облыстық Мәслихатының Грамотасымен марапатталды.
* 2018 жылы "Облысқа сіңірген еңбегі үшін" төсбелгісінің иегері атанды.
* 2019 жылы "Қазақ Журналистикасының қайраткері" атағын иеленіп, төсбелгісімен марапатталды
## Шығармалары
Сарысу аудандық газетінің бас редакторы бола жүріп облыстың және ауданның қоғамдық, рухани-мәдени өміріне белсене қатысты.
* ХІХ ғасырда Қаратау өңірінде өмір сүрген тарихи тұлға Шоқай датқа Қарабекұлы жайлы кітап құрастырып басып, оының тарихи еңбегін жарыққа шығарды, Шоқай Датқаның тікелей ұрпағы Серік Аппасовпен бірлесе отырып Шоқай Датқа қорын құрды, қабырғалы қайраткердің кесенесі жанынан оның еңселі ескерткішін тұрғызуға бастамашы болды.
* Шоқай Датқа туралы кейінірек тарихи еңбек жазды. 2012 жылы "Парасат пен Пайым" кітабын жарыққа шығарды. |
Дамир Ісмағұлов – (1991 жылдың 3 ақпанында Оренбург облысы, Ударное ауылында дүниеге келген) Ресей және Қазақстан елдері атынан аралас жекпе жектерде өнер көрсететін кәсіпқой спортшы. Жеңіл салмақтағы "М-1 Challenge" турнирінің және аралас жекпе жек бойынша Ресей кубогының жеңімпазы.
## Мансабы |
Футболдан Қазақстан бірінші Лигасы 2017 — Футболдан Қазақстан чемпионатының бірінші лига клубтары арасындағы 23-ші турнир.
"Алтай" және "Бәйтерек" клубтары қатысқан жоқ, "Алтай" қайтадан құрылды да, екінші лигада ойнады, ал "Бәйтерек" 2017 жылдың басында тарап кетті.
## Қорытынды кесте
## Плей-офф
Үшінші орын алған "Қайрат А" фарм-клуб болғандықтан, жоғары лигада ойнауға құқы болмады, сол себепті 2017 жылы суперлигада 4-орын алған "Мақтарал" жоғары лигада 10 орын алған "Ақжайықпен" жоғары лига жолдамасы үшін ойнады. |
Футболдан Қазақстан бірінші Лигасы 2019 — Қазақстан чемпионатының бірінші лига клубтары арасындағы 25-ші маусым. 14 команда 2,5 жолдама үшін сынға түсті. "Қызылжар" клубы жеңімпаз атанды.
## Шолу
"Қызылжар" бір жылдық үзілістен соң Премьер лигаға қайта жолдама алды.
"Каспий" клубы араға 19 жыл салып Премьер лигаға оралды.
Үшінші орын алған "Ақжайық" премьер лигаға жолдама алу үшін "Тараз" клубымен плей-оффта сынға түсті. Екі ойын қорытындысында 3:1 есебімен жеңске жеткен "Тараз" премьер лигадағы орнын сақтап қалды.
## Турнир кестесі
## Мергендер
* Айдос Тәттібаев ("Каспий") — 19 гол
* Максим Драченко ("Қызылжар") — 13 гол
## Дереккөздер
## Сілтемелер
* http://kaz-football.kz/19/stand19-1.shtml |
Футболдан Қазақстан бірінші Лигасының 2018 жылғы маусымы 1 сәуір - 4 қараша аралығында өткізіліп, 12 клуб қатысты.
## Қорытынды кесте
## Плей-офф
Премьер-Лигада 10-орын алған "Ертіс" пен бірінші лигада 3-орын алған "Қыран" жоғары дигаға соңғы жолдама үшін таласты. |
Футболдан Қазақстан бірінші Лигасы 2016 — Бірінші лиганың 22-ші маусымы.
## Қорытынды кесте
### 1 кезең
### ІІ кезең
1-6 орын үшін
7-10 орын үшін
## Плей-офф
* Тараз - Алтай - 0:3. 5 қараша 2016. Астана. Астана Арена
## Дереккөздер |
Жәнібек — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы, Қырғыз ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 34 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Жаңатоған — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданындағы ауыл, Жаңатоған ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 66 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Ежебай — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы, Жаңатоған ауылдық округінің құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 46 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2014 — Қазақстан футбол біріншілігінің 23-ші маусымы. "Астана" клубы тұңғыш рет ел чемпионы атанды.
## Қорытынды кестелер
### Бірінші кезең
Матч нәтижелері
1-6 орындар үшін
7-12 орындар
## Плей-офф
* Тараз - Қыран - 1:1 (пенальтилер - 3:1). 16 қараша. Астана Арена.
## Рекордтар
## Мергендер
## Сілтемелер
* https://web.archive.org/web/20130127003717/http://pfl.kz/rus/championships/2 |
Қошқар ауданы (қыр. Кочкор району) — Қырғызстан Республикасының Нарын облысындағы аудан. 1939 жылы 23 тамызда құрылды. Әкімшілік орталығы — Қошқар ауылы. 1939 жылдың 21 қазаны мен 1962 жылдың 30 желтоқсаны аралығында Тянь-Шань облысы құрамында болды, Нарын облысында 1970 жылдың 11 желтоқсанынан бері.
## Географиясы
Қошқар ауданы Нарын облысының солтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан. Солтүстігінде Қырғызстанның Шу, шығысында — Ыстықкөл облыстарымен шектеседі.
## Халқы
2009 жылғы Қырғызстан халық санағына сәйкес, ауданда 58267 адам тұрады, оның ішінде қырғыздар 57 582 адам немесе 98,8%, дүнгендер - 299 адам немесе 0,5%, өзбектер - 146 адам немесе 0,3% .
## Әкімшілік бөлінуі
Қошқар ауданының құрамына 11 айылдық (ауылдық) округ кіреді:
* Ақ-Қия — Қара-Су а.
* Қара-Су — Мантыш а.
* Қошқар — Қошқар а.
* Көш-Дебе — Қара Саз а.
* Құм-Дебе — Құм-Дебе а.
* Сары-Бұлақ — Ақ-Қия а.
* Семіз-Бел — Қара-Тау
* Тала-Бұлақ — Ден-Алыш а.
* Кек-Жар — Кек-Жар а.
* Чолпон — Чолпон а.
* Сон-Көл — Телек а.
## Дереккөздер |
Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2019 — Қазақстан біріншілігінің 28-ші маусымы. Наурыз - қараша айларында 12 клубтың арасында өтті. "Астана" клубы қатарынан алтыншы рет топ жарды. "Атырау" мен "Ақтөбе" бірінші лигаға түсіп қалды.
"Астана" 2020/21 жылғы Чемпиондар лигасына жолдама алды.
"Қайрат" пен "Ордабасы" 2020/21 жылғы Еуропа лигасына жолдама алды.
"Қайсар" Қазақстан кубогының жеңімпазы ретінде 2020/21 жылғы Еуропа лигасына жолдама алды.
## Қатысушылар
### Өзгерістер
2018 жылғы маусым бойынша Премьер лигадан кеткендер:
* «Қызылжар» (Петропавловск) — 11-орын
* «Ақжайық» (Орал) — 12-орын
Бірінші лигадан келгендер:
* «Оқжетпес» (Көкшетау) — 1-орын
* «Тараз» — 2-орын
* Плей-офф арқылы "Ертіс" премьер-лигадағы өз орнын сақтап қалды.
### География
## Турнир кестесі
*Қарыздары үшін "Ақтөбеден" 12 ұпай алынды.
## Плей-офф
* 15 қараша. Ақжайық - Тараз - 0:0
* 18 қараша. Тараз - Ақжайық - 3:1
"Тараз" премьер лигадағы орнын сақтап қалды.
## Мергендер
## Сілтемелер
* https://football.kulichki.net/kz/2019/bomb.htm |
* Нарын ауданы — Қырғызстанның Нарын облысындағы әкімшілік бірлік.
* Нарын ауданы — Өзбекстанның Наманған облысындағы әкімшілік бірлік. |
Жаңажол — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы, Қаршығалы ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қаласынан солтүстік-батысқа қарай 52 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Саумалкөл — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы, Қаршығалы ауылдық округі құрамындағы темір жол бекеті.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қаласынан солтүстік-батысқа қарай 58 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Елді мекендер:
* Саумалкөл – Қарағанды облысы Қарқаралы ауданындағы темір жол бекеті.
* Саумалкөл – Солтүстік Қазақстан облысы Айыртау ауданындағы ауыл.
Көлдер:
* Саумалкөл – Қарқаралы ауданының солтүстік-батысында орналасқан көл.
* Саумалкөл – Қарқаралы ауданының солтүстігінде орналасқан көл.
* Саумалкөл – Есіл алабындағы ағынсыз көл.
* Саумалкөл – Нұра алабындағы тұзды көл.
* Саумалкөл – Көң, Құланөтпес өзендері алабындағы ағынсыз көл.
* Саумалкөл – Нұра алабындағы ағынсыз көл.
* Саумалкөл – Шідерті алабындағы көл. |
Токранов Алексей Михайлович — кеңестік және ресейлік ғалым, биолог және гидробиолог-ихтиолог, Тынық мұхиттық География институтының Камчатка филиалының директоры, Ресей ғылым академиясының Қиыр Шығыс филиалы, биология ғылымдарының докторы.
## Өмірбаяны
Токранов Алексей Михайлович 1950 жылы 4 желтоқсанда, Сурхандарьян облысындағы, Өзбек ССР-нің Термез қаласында, шекара әскері жанұясында дүниеге келген.
### Білімі
1975 жылы Ленинград мемлекеттік университетінің Биология және топырақ факультеті ихтиология және гидробиология кафедрасын бітірді.
1985 жылы биология ғылымдарының кандидаты дәрежесіне кандидаттық диссертация қорғады «Камчатка суларының жалпы түрлерінің биологиясы (отбасылық Cottidae)». 1988 жылы аға ғылыми қызметкердің ғылыми атағы берілді.
2009 жылы «Камчатка суларындағы түрлі отбасылардың төменгі және төменгі балықтарының биология ерекшеліктері» тақырыбында докторлық диссертация қорғады.
### Ғылым саласындагы еңбегі
1975-1985 жж. - Кіші ғылыми қызметкер, Төменгі балық лабораториясы, Камчатка филиалы, TINRO
1985-1986 жж. - Үлкен аға ғылыми қызметкер, төменгі балық лабораториясы, Камчатка филиалы, TINRO
1985-1990 ж.ж. - Дальрибттуз (Камчатка мемлекеттік техникалық университеті) Камчатский филиалының Өнеркәсіптік балық аулау және навигация бөлімінің оқытушысы.
1986-1990 жылдары - бастық. Тамбов түбіндегі балықтардың зертханасы TINRO (қазіргі КамчатНИРО)
1990-2000 жж. - Жоғары омыртқалы экология зертханасының аға ғылыми қызметкері, Ресей ғылым академиясының Қиыр Шығыс филиалының Камчатка экология және табиғатты пайдалану институтының ихтиология тобының жетекшісі
1993-2009 жж. - КамчатНИРО төменгі балық зертханасының аға ғылыми қызметкері
1993-2007 жж. - депутат. «TIG FEB RAS» Камчатка филиалының директоры
2000 жылдан бастап - басшы. TIG FEB РҒА Камчатка филиалының гидробиология зертханасы
2003-2009 жж. - Камчатка мемлекеттік университетінің биология және химия кафедрасының доценті. Витус Беринг
2007 жылдан бастап - Ресей ғылым академиясының Қиыр Шығыстық филиалының ТИГ-дің Камчатка филиалының директоры (2007-2009 жж. - Директордың міндетін атқарушы)
2016 жылдан - Орыс географиялық қоғамының Камчатка аймақтық бөлімшесінің төрағасы
2017 жылдан бастап - Ресей ғылым академиясының Қиыр Шығыстық филиалының Тынық мұхиты География институты Ғылыми Кеңесінің мүшесі
2010 жылдан бастап Камчатка мемлекеттік техникалық университетінде докторлық және кандидаттық диссертацияларды қорғау үшін биология ғылымдарының диссертациялық кеңесінің мүшесі болды.
«ВНИРО-ның еңбектері», «Камчатка географиясы мәселелері» ғылыми журналдарының редакциялық алқасының мүшесі, «Камчатка және Суық биологиялық ресурстарды зерттеу және Тынық мұхиттың солтүстік-батыс бөлігін зерттеу».
## Сілтемелер
http://tigdvo.ru/uchenyij-sovet.html
http://www.terrakamchatka.ru/tokranov.php Мұрағатталған 19 қаңтардың 2019 жылы.
https://www.rgo.ru/ru/kamchatskoe-kraevoe-otdelenie/ob-otdelenii/rukovoditeli/tokranov-aleksey-mihaylovich |
Көктас — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданындағы ауыл, Қаршығалы ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қаласынан солтүстік-батысқа қарай 36 км-дей жерде.
## Халқы
## Ауыл тарихы
Көктас ауылының іргесі 1914 жылы құрылған. Кеңес үкіметі тұсында тағдырлары талайпайға түскен неміс ұлтының өкілдерін бір ортаға тоғыстырған үлкен ауылға айналды. Ол кезде ауыл Тельман кеңшары болатын. 1960 жылдардан бастап 1991 жылға дейін Көктас ауылы Кеңес үкіметінің ауылшаруашылығы саласындағы жоспарын межесінен асырып, аты дүркіреген кеңшар болды. Жекешелендіру науқаны жүрген кезде, ауылдан мыңдаған неміс жанұясы өз отандарына көш басын бұрды. Дегенмен Көктас ауылы қаңырап қалмады. Алыстағы ағайындарын өз Отандарына шақырған ұлы көштің біраз шаңырағы осы ауылдың түтінін түтетті. Солардың бірі атақты күйші, домыбырашы, Моңғолияның еңбек сіңірген мәдениет қайраткері - Райхан Мұхаметұлы.
Көктас ауылы тәуелсіздіктің жемісті жылдарының арқасында елдігін танытып, 2014 жылы жұрт болып, халық болып, Көктас ауылының 100 жылдық тойын өткізді. Содан бері ауыл қазақтың мақтан тұтарлық үлкен аймағына айналды.
## Көшелері
* Абай көшесі
* Жастар көшесі
* Жаңа көшесі
* Тельман көшесі
* Гагарин көшесі
* Астық дайындау көшесі
## Дереккөздер |
Expo 2023 — 2023 жылғы 15 қаңтардан 15 сәуірге дейін Буэнос-Айресте (Аргентина) алғаш рет Латын Америкасында өтетін алдағы мамандандырылған көрме. Бұл қала Халықаралық көрмелер бюросының Бас ассамблеясында 2017 жылдың 15 қарашасында таңдалды.
Технополис қаласында өтеді, ауданы - 124 580 м2.
Көрменің тақырыбы: «Ғылым, инновация, өнер және адам дамуы үшін шығармашылық». Сандық эволюциядағы шығармашылық индустрия. « (Ғылым, инновация, адам дамуы үшін өнер шығармашылығы, сандық конвергенциядағы шығармашылық салалары).
Ықтимал үміткерлердің қатарына Лодз (Польша) және Миннеаполис (АҚШ) кірді.<ref>http://www.expobids.com/2022-2023.htm Мұрағатталған 22 қазанның 2014 жылы.<ref>
## Дереккөздер |
Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2015 — Футболдан Қазақстан чемпионатының 24-ші маусымы. "Астана" клубы қатарынан екінші рет чемпион атанды.
## Турнир кестелері
### Бірінші кезең
Матчтар нәтижелері
### Екінші кезең
1-6 орындар
Нәтижелері
7-12 орындар
Нәтижелері
## Плей-офф |
Жарлы — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы, Тегісшілдік ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қалысының солтүстік-батысында 26 км жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Жаңанегіз — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы, Мартбек Мамраев ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қаласынан солтүстікке қарай 6 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Ақдала ауданы (қыр. Ак-Талаа району) — Қырғызстан Республикасының Нарын облысындағы аудан. Әкімшілік орталығы — Баетово ауылы.
1936 жылы 2 қыркүйекте құрылды.
## Географиясы
Ақ-Тала ауданы Нарын облысының оңтүстік-батыс бөлігінде орналасқан. Шығысында Нарын ауданымен, солтүстігінде — Жұмғал ауданымен, оңтүстігінде — Атбасы ауданымен, батысында — Жалалабат және Ош облыстарымен шектеседі.
## Халқы
2009 жылғы Қырғызстан халық санағы деректері бойынша ауданда 30 643 адам (оның ішінде 50,3 % ер адам) тұрады. Халықтың басым көпшілігі (99,9 %) - қырғыздар.
## Әкімшілік бөлінуі
Ақ-Тала ауданы құрамына 13 айылдық (ауылдық) округ кіреді:
* Ақ-Тал — Ақ-Тал а. (Ақ-Талчат)
* Ақ-Чий — Ақ-Чий, Жаны-Тілек а.
* Баетово — Баетово а. (орталығы)
* Жаны-Талап — Жаны-Талап
* Жерге-Тал — Чолоқ-Қайың а.
* Қара-Бүрген — Қара-Бүрген а.
* Кек-Жар — Кек-Жар а.
* Қоңорчоқ — Қоңорчоқ а.
* Көш-Дебе — Көш-Дебе а.
* Қызыл-Белес — Қадыралы
* Терек — Терек а.
* Тоғолоқ-Молдо — Қара-Ой
* Үгіт — Үгіт а.
* Жоғорку Май.
* Ақ-Қыя.
## Дереккөздер |
Жұмғал ауданы (қыр. Жумгал району) — Қырғыз Республикасының Нарын облысындағы аудан.Әкімшілік орталығы — Чаек ауылы.
## Географиясы
Жұмғал ауданы Нарын облысының солтүстік-батыс бөлігінде орналасқан. Жалалабат облысының Тоқтағұл ауданымен, Шу облысының Панфилов ауданымен, сондай-ақ Нарын облысының Ақдала және Қошқар аудандарымен шектеседі.Аумағы — 7150 км2.
## Халқы
2009 жылғы Қырғызстан халық санағы деректері бойынша облыста 40718 адам өмір сүреді, оның ішінде 99,7% - қырғыздар .
## Әкімшілік бөлінуі
Жұмғал ауданы құрамына 12 айылдық (ауылдық) округ пен 1 қала типтес кент кіреді:
* Қала типтес кент:
* кенті, Мың-Куш
* Айылдық округтер:
* Байзақов — Байзақ а.
* Баш-Қуғанды — Баш-Қуғанды
* Жаны-Арық — Жаны-Арық а.
* Жұмғал — Жұмғал а.
* Қабақ — Табылғыты а.
* Кек-Ой — Кек-Ой а.
* Құйрұчұқ — Құйрұчұқ а.
* Чоң-Добо — Чоң-Добо а.
* Түгел-Сай — Түгел-Сай а.
* Сүйімбаев — Таш-Добо а.
* Чаек — Чаек а.
* Қызыл-Жылдыз — Қызыл-Жылдыз а.
* Мың-Куш — Мың-Куш а.
## Дереккөздер |
Калинино — Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы, Тегісшілдік ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарқаралы қалысының солтүстік-батысында 31 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Елді мекендер:
Қазақстан:
* Калинино – Қарағанды облысы Қарқаралы ауданындағы ауыл.
* Калинино – Шығыс Қазақстан облысы Глубокое ауданындағы таратылған ауыл.
Ресей:
* Калинино – Башқұртстанның Илишев ауданындағы ауыл. |
Атбасы ауданы (қыр. Ат-Башы району) — Қырғызстан Республикасының Нарын облысындағы аудан.Әкімшілік орталығы — Атбасы ауылы.
## Географиясы
Ат-Башы ауданы Нарын облысының оңтүстік бөлігінде орналасқан. Солтүстігінде Нарын облысының Ақ-Тала және Нарын аудандарымен, батысында Ош, шығысында — Ыстықкөл облыстарымен, оңтүстікте — Қытаймен (Қызылсу-Қырғыз АО, Шыңжаң Ұйғыр автономиялық ауданы) шектеседі. Теңіз деңгейінен 2300 метр биікте орналасқан. Аумағы бойынша Қырғызстандағы ең үлкен аудан. Аудан бойымен Ат-Башы өзені ағады, өзеннің алабының көлемі 5540 км² құрайды.
## Халқы
2009 жылғы Қырғызстан халық санағы деректері бойынша ауданда 49 238 адам тұралы, соның ішінде қырғыздар - 48 690 адам (98,9%), өзбектер - 256 адам (0,5%), ұйғырлар - 133 адам (0,3 %).
## Әкімшілік бөлінуі
Ат-Башы ауданы құрамына 19 айыл мен 11 айылдық округ кіреді:
* Ақ-Жар — Ақ-Жар а.
* Ақ-Мойын — Ақ-Мойын, Бірдік а.
* Ақ-Мұз — Ақ-Мұз а.
* Ақ-Тала — Калинин атындағы а., Терек-Су а.
* Ат-Башы — Ат-Башы а.
* Ача-Қайыңды — Ача-Қайыңды а.
* Баш-Қайыңды — Баш-Қайыңды, Большевик а.
* Қазыбек — Қазыбек, Жаны-Күч а.
* Қара-Қоюн — Қызыл-Ту, Қара-бұлын а.
* Қара-Су — Қара-Су,Дыйқан а.
* Талды-Су — Талды-Су, Өзгерүш, 1 Май а.
## Дереккөздер |
Азамат Байматов (3 желтоқсан 1988 жыл) — қырғыз футболшысы, қорғаушы. Қырғызстанның жиһанкез футболшыларының бірі, клубты көп ауыстыратын футболшылар қатарына кіреді. Карьерасында Қырғызстан, Латвия, Ресей, Бахрейн, Индонезия клубтарында доп тепкен. Қырғызстанның үш дүркін чемпионы.
2010 жылдан бері Қырғызстан құрамасы сапында ойнайды. Сол жылы AFC Challeng кубогына қатысты. Кейін ұлттық құраманың капитаны боп тағайындалды.
## Жетістіктері
### Командалық
* Қырғызстан чемпионы (3): 2008, 2011, 2012.
* Қырғызстан кубогы (2): 2008, 2012
* Қырғызстан чемпионатының күміс жүлдегері (2): 2013
* Латвия чемпионатының күміс жүлдегері (1): 2009
* АФК президенті кубогының финалисі (2): 2008, 2010
## Дереккөздер
## Сілтемелер
* Профилі |
Ибраһим әл-Мұттақи (араб.: إبراهيم المتقي; 908, Бағдат — шілде 968, Бағдат) — Ислам халифатының 40-шы халифасы, мүміндердің әмірі.
## Өмірбаяны
Әр-Разы қайтыс болған кезде әмірлердің әмірі Бекжам Уасыт қаласында болатын. Ол Бағдатқа хат жазып, мемлекеттің лауазымды тұлғаларының барлығы жиналып, уәзір Әбу Әбдуллаһ әл-Куфимен халифа таңдауға қатысты кеңесулерін бұйырды. Кеңестің нәтижесінде барлығы да Ибраһим ибн әл-Мұқтадирді қолдайтынын білдірген соң, оған серт берілді.
## Ішкі келеңсіздіктер
Бекжам биліктің барлығын уәзір Әбу Әбдуллаһ әл-Куфиге беріп қояды. Бірақ Бекжамның өзі билік басында ұзақ отыра алған жоқ. Өйткені Бағдатты басып алуды көздеген Әбілхасан әл-Бәридидің әскерімен болған соғыста қайтыс болады. Бекжам дүние салған соң, Дәйләм аймағы әл-Бәридидің қолына өтті. Осылайша әл-Бариди күшейіп Бағдатқа қарай жолға шықты. Халифаның оған тосқауыл болатындай күші болмағандықтан 10 маусым 941 жылы Бағдатқа кірді. Оны қаланың барлық лауазымды тұлғалары қарсы алды. Бірақ түркілер мен дәйләмдықтардың қарсылығына тап болғандықтан, әл-Бәриди басшылыққа келе алмай, Бағдатта біраз уақыт болған соң, ол жерден кетуге мәжбүр болады. Халифа әл-Мұттақи Шамдағы Ибн Раиқты қайта шақырып оны әмірлердің әмірі етіп тағайындады.
## Тұлғалық қасиеттері
Әл-Мұттақидің дәуірінде айтарлықтай ештеңе өзгерген жоқ. Ол ораза мен басқа да құлшылықтарды жасағанды жақсы көретін. Халифа деген аты ғана болмаса мемлекеттік істерде де, сыртқы қатынастарда да ешқандай ықпалы болған жоқ.
## Дереккөздері |
Талдысай — Ұлытау облысы Ұлытау ауданы, Ұлытау ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Ұлытау ауылынан оңтүстікке қарай 47 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 116 адам (66 ер адам және 50 әйел адам) болса, 2009 жылы 75 адамды (38 ер адам және 37 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Елді мекендер:
* Талдысай – Ақтөбе облысы Алға ауданындағы ауыл.
* Талдысай – Ақтөбе облысы Әйтеке би ауданындағы ауыл.
* Талдысай – Ақтөбе облысы Қобда ауданындағы ауыл.
* Талдысай – Ақтөбе облысы Мұғалжар ауданындағы ауыл.
* Талдысай – Батыс Қазақстан облысы Шыңғырлау ауданындағы ауыл.
* Талдысай – Қарағанды облысы Нұра ауданындағы ауыл.
* Талдысай – Ұлытау облысы Ұлытау ауданындағы ауыл.
Өзен:
* Талдысай – Қызылорда облысы Сырдария ауданы жеріндегі өзен.
* Талдысай – Қарағанды облысы Ұлытау ауданы жерімен ағып өтетін өзен. |
Айыртау — Ұлытау облысы Ұлытау ауданы, Ұлытау ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Ұлытау ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 17 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 84 адам (38 ер адам және 46 әйел адам) болса, 2009 жылы 81 адамды (52 ер адам және 29 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Жағфар әл-Мұқтадир (араб.: جعفر المقتدر; 14 қараша 895, Бағдат — 31 қазан 932, Бағдат) — Ислам халифатының 37-ші халифасы, мүміндердің әмірі.
## Өмірбаяны
Әл-Мұқтадир халифа тағына он үш жасында отырды. Сол себепті оның халифа болуына көптеген қарсылықтар білдіріліп, оны орнынан алып, Әбдуллаһ ибн Мұғтаззды халифа етіп сайлауға тырысқандар да шыққан. Бірақ Әбдуллаһ ибн Мұғтазз ұсталып, түрмеге қамалған соң, азапталып өлтірілді.
## Басқару ісі
Әл-Мұқтадирдің дәуірінде халифаның ешқандай күші, абырой-беделі қалмағандықтан кейбір адамдар дүние-мүлік ұсыну немесе жақтастарын ортаға салу арқылы мәселелерін шешуге тырысатын. Ал әл-Мұқтадир сауық-сайран мен ырырапшылдыққа бейім еді. Әл-Мұқтадирдің дәуірінде кейбіреулері екі-үш рет қайта тағайындалумен 12 уәзір билікке келді. Уәзірлікке де басқа қызметтер секілді ең көп ақша бергендер келетін. Тіпті уәзір тағайындау ісіне сарайдағы әйелдер мен қызметшілер де араласып кететін. Нәтижеде, әл-Мұқтадирдің дәуірі Аббаси халифатының ең жаман кезеңі болды.
## Ішкі келеңсіздіктер
Карматилердің Бахрейндегі басшысы Әбу Саид әл-Хасан ибн Бахрам 913 жылы өлтірілді. Оның орнына ұлы Әбу Тахир отырып, Басраға қарсы бірінен кейін бірі жалғасқан жорықтар жасады. 923 жылы ең ауыр шабуыл жасап, Басраға кіріп, қалада он күн бойы атой салып, көптеген адамдардың қанын төкті. Сонымен қатар бұл кезде қажылық керуендеріне де қарақшылық шабуылдар жасау жалғасып тапты. Әл-Мұқтадир Әбу Тахир тұтқынға алған қажыларды босатуы үшін хат жазуға мәжбүр болды. Кейін Әбу Тахир қажыларды босатты. Бірақ оның өтеміне Басра мен Әхуаздың билігін беруді сұрады. Алайда халифа оның қалауын орындамағандықтан, қайтадан тыныш жатқан елдің мазасын алып, шабуыл жасауға кірісті. Олар халифат әскерін Куфа мен Анбарда екі рет ойсырата жеңді. 929 жылдың қажылық маусымында Әбу Тахир Меккеге шабуыл жасап, әл-Харам мешітіндегі қажыларды өлтіріп, мал-мүліктерін талан-таражға салды. Ал өлген адамдарды Зәмзәм құдығы мен әл-Харам мешітіне көмді. Әбу Тахир бұнымен де шектелмей «Қара тасты» да өзімен бірге алып кетті. Карматилер имам ретінде қабылдаған Мәһди ибн Ғұбайдулла Әбу Тахирге хат жазып, қолға түскен мал-мүлікті қайтарып, Қағбадағы қара тасты орнына қоюын қалады. Бірақ Әбу Тахир мал-мүліктердің таратылып кеткенін желеу етіп, оның қалауын орындаған жоқ. Бұл дәуірде карматилердің шабуылдарына байланысты қажылар – Мосул-Шам-Мекке бағыттарын қолдана бастады.
Әл-Мұқтадирдің дәуірінде халифат орталығының әлсіреуіне байланысты аймақтардағы шағын мемлекеттердің күші артты. Мосулда Хамдан әулеті мемлекет құруға талпынғанымен әл-Мұқтадирдің дәуірінде жеткілікті күшке ие бола алмаған. Сондай-ақ бұл дәуірде Фатимилерден Ғұбайдулла ибн Мұхаммед Солтүстік Африкаға үстемдік етті. Ол Мағрибтің Сижилмаса мекенінде 908 жылдың соңына таман көтеріліске шығып, 909 жылы халықтан серт алған. Ғұбайдулла Александрияны қолына алып, 914 жылы Мәһдия қаласын тұрғызып, өз билігінің астанасы етіп бекітті. Жиырма төрт жыл сол жерде билік жүргізгеннен кейін 933 жылы дүние салды.
## Сыртқы қатынастар
915 жылы Византия мемлекеті мұсылмандарға шабуыл жасап, Мансұр қаласын қолдарына қаратып, көптеген адамдарды тұтқын етіп алды. Бұл кезде Византияға қарсы тұратын ешқандай күш жоқ болатын. 917 жылы Византияның тұтқындар үшін құн сұрау талабы қабылданды. Византия 926 жылы тағы да шекарадан өтіп Малатьяға басып кірді. Византия әскері Малатьяны жермен-жексен етіп тағы да көптеген адамдарды тұтқынға алды. 927 жылы Тарсустан Византияға әскери жорық жасалғанына қарамастан 400 мұсылман тұтқынға түсті. Осы жылы Византия Арменияға үлкен қолмен шабуыл жасады. Бірақ бұл жолы олар көздеген мақсатына жете алған жоқ. 931 жыл тарихта мұсылмандардың Анадолыға бірнеше дүркін жорық жасаған жылы ретінде қалды. Мұсылмандар бұл сапарлары барысында Анкараға дейін жетті.
## Әл-Мұқтадирдің өлтірілуі
Әл-Мұқтадирдің дәуірінде өте күшті екі қолбасшы бар-тын. Олар бүкіл әскердің бас қолбасшылары Мұғнис әл-Мұзаффар мен Мұхаммед ибн Жақұт. Бұл екі қолбасшының арасында да өзара бақталастық болды. 931 жылы Мұхаммед ибн Жақұттың билігі күшейді. Оның билігіне қауіпсіздік қызметі өтті. Сонымен қатар мемлекет халқының басым көпшілігі оның жағына өтті. Бірақ Мұғнистің қалауына байланысты халифа әл-Мұқтадир Мұхаммедті басқа жаққа қоныс аудартып жіберді. Мұғнис Мұқтадирдің уәзірі болған Құсайын ибн әл-Қасымның да орнынан алынып, мал-мүлкінің тәркіленгенін қалады. Құсайын айналадағы жақтастары мен әскербасыларға хат жазып, оларды Бағдатқа шақырды. Бұл хабар Мұғниске жеткен соң, Мосулға басып кіріп, хамданилерден ол жердің билігін тартып алды. Бағдат, Шам мен Мысырдағы әскери топтар Мұғнистің жасаған жақсылығының себебінен оның айналасына жинала бастады. Әскер жиналған соң, 932 жылдың қазанында Бағдатқа қарай жолға шықты. Мұғнис қандай да бір қарсылыққа кезікпей Бағдатқа жетті. Әл-Мұқтадир Бағдатты тастап шыққысы келгенімен Мұхаммед ибн Жақұт оған бөгет болып, Мұғниске қарсы соғысқа шығуға мәжбүрледі. Бірақ әл-Мұқтадир соғыс алаңына жетпей жатып-ақ халифаның әскері жеңіліске ұшырайды. Мұғнистің адамдары халифамен жолығып, оның кері қайтуын талап етеді. Ол кері қайтып бара жатқанда мағрибтік және берберлік әскерлер тарапынан өлтіріледі.
## Дереккөздері |
ОФК Ұлттар кубогы 1996 — Футболдан Океания чемпионатының үшінші турнирі. 1980 жылдан соң араға он алты жыл салып құрамалар бас қосты. Оған төрт құрама қатысты да, "үйде-сыртта" тәсілімен өткізілді. Финалда Таити құрамасын екі ойын қорытындысында 11:0 есебімен ұтқан Аустралия чемпион атанды.
## Іріктеу турнирі
## Жартылай финал
## Финал |
ОФК Ұлттар кубогы 1973 — Футболдан Океания чемпионатының бірінші жарысы. 1973 жылы 17 - 24 ақпан күндері Жаңа Зеландияда өтіп, алаң иелері чемпион атанды.
## Топтық турнир
## 3 орын
## Финал |
Турсунали Рустамов (31 қаңтар 1990) — қырғыз футболшысы, жартылай қорғаушы. Қырғызстан құрамасы сапында 2019 жылғы Азия кубогына қатысып, 1/8 финалда БАӘ құрамасы қақпасына бір гол соқты (2:3). Чемпионатта жалпы үш кездесуде алаңға шықты.
Ұлттық ққұрама сапында 2012 жылдан бері ойнап келеді.
## Дереккөздер
## Сілтемелер
* Профилі |
Ақкеңсе — Ұлытау облысы Ұлытау ауданы, Мыйбұлақ ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Ұлытау ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 225 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 341 адам (181 ер адам және 160 әйел адам) болса, 2009 жылы 205 адамды (123 ер адам және 82 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Талдықұдық — Ұлытау облысы Ұлытау ауданы, Жангелдин ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Ұлытау ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 101 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 120 адам (57 ер адам және 63 әйел адам) болса, 2009 жылы 74 адамды (35 ер адам және 39 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
* Талдықұдық – Батыс Қазақстан облысы Казталов ауданындағы ауыл.
* Талдықұдық – Ұлытау облысы Ұлытау ауданындағы ауыл. |
Бетбұлақ — Ұлытау облысы Ұлытау ауданындағы ауыл, Алғабас ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Ұлытау ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 81 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 778 адам (408 ер адам және 370 әйел адам) болса, 2009 жылы 565 адамды (303 ер адам және 262 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Қызылүй — Ұлытау облысы Ұлытау ауданы, Жангелдин ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Ұлытау ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 137 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 238 адам (139 ер адам және 99 әйел адам) болса, 2009 жылы 199 адамды (109 ер адам және 90 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Алай ауданы (қыр. Алай району) — Қырғызстанның Ош облысындағы аудан. Аудан орталығы — Гүлчө (қыр. Гүлчө) ауылы.
Аудан көлемі - 7582 км², яғни Ош облысы аумағының 26% құрайды.
Алай ауданы екі аңғардың — Алай және Гүлчө аумағында орналасқан.
## Халқы
1989 жылы Алай ауданы шекарасында (1959-1992 жылдары құрамына кірген Чоң-Алай ауданын қоса есептегенде) Бүкілодақтық халық санағы мәліметі бойынша 66 858 адам тұрды. 2007 жылы аудан халқының саны 72110 адамды құрады, соның ішінде қырғыздар — 71901 адам немесе 99,6 %.
## Елді мекендері
Ауданы 13 айылдық округке, 60 айылдық елді мекен бөлінген.
## Тарихы
1928 жылы Алай-Гүлчө ауданы ретінде құрылды. 1936 жылы оны екі ауданға бөлді — Алай және Чоң-Алай. 1959 жылы екі аудан қайтадан біріктіріліп, Алай ауданы деп аталды.
1992 жылы Қырғызстан тәуелсіздігін жариялаған соң бұл аудан тағы да екі ауданға бөлінеді — шығысында Алай және батысында Чоң-Алай.
2008 жылы 5 қазанда аудандағы Нұра ауылында Рихтер шкаласы бойынша 8 балдық жер сілкінісі болды. 75 адам, оның ішінде 42 бала қаза тапты.
## Дереккөздер
## Сілтемелер
* [1](қолжетпейтін сілтеме)
* [2] |
Мирлан Абдраимович Мурзаев (29 наурыз 1990, Қочқор-Ата, Жалалабад облысы, Қырғыз КСР) — қырғыз футболшысы, жартылай қорғаушы.
## Карьерасы
Қырғызстан, Ресей, Израиль, Түркия клубтарында ойнаған. Қырғызстанның бес дүркін чемпионы атанды.2008 жылдан бері Қырғызстан Ұлттық құрамасында ойнап келеді. 2019 жылғы Азия кубогына қатысып, 1/8 финалда БАӘ қақпасына гол соқты. Бұл ойында Қырғызстан 2:3 есебімен ұтылып қалды.
## Жетістіктері
### Командалық
* Қырғызстан чемпионы (5): 2007, 2008, 2009, 2012, 2014
* Қврғызстан кубогы (3): 2008, 2012, 2014
* АФК президенті кубогы: 2007
## Дереккөздер
## Сілтемелер
* Профилі |
Боздақ — Ұлытау облысы Ұлытау ауданы, Амангелді ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Ұлытау ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 53 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 66 адам (34 ер адам және 32 әйел адам) болса, 2009 жылы 64 адамды (38 ер адам және 20 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Қызылүй — Ұлытау облысы Ұлытау ауданы, Ұлытау ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Ұлытау ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 1 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 127 адам (74 ер адам және 53 әйел адам) болса, 2009 жылы 77 адамды (52 ер адам және 25 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Борсеңгір — Ұлытау облысы Ұлытау ауданындағы ауыл, Борсеңгір ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Ұлытау ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 143 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 746 адам (375 ер адам және 371 әйел адам) болса, 2009 жылы 648 адамды (362 ер адам және 286 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Қазақстан Халық банкі — Қазақстандағы ең ірі банктердің бірі.
«Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның негізі қайта құрылған Қазақстан Республикасы Жинақ банкінің базасында қаланған.
Еліміздегі алғашқы жинақ кассасы сонау 1923 жылы, төңкеріс жылдарынан кейінгі жаңа экономикалық қарым-қатынастар қалыптаса бастаған кезеңде, Ақтөбе қаласында ашылған болатын, кейіннен ұжымдандыру (коллективтендіру) және индустрияландыру науқандары жүргізілген тұста, 1936 жылы, Алматы қаласында КСРО Жинақ банкінің филиалы ашылды. Нақты 1923 жылдан бастап жинақ жүйесін дамытудың және көпшілікке таратудың жаңа белесі басталды.
Ақтөбедегі жинақ кассасы ашылғаннан кейін небәрі 4 жылдың ішінде республикадағы мұндай кассалар саны 335-ке жетті. 1929 жылы Республикалық жинақ кассасы құрылып, ол Қазақстандағы барлық кассалар қызметіне жалпы басшылықты іске асырды. Кейінгі жылдары олардың саны біршама ұлғайып отырды. Касса салымшыларының қатарына жұмысшыларды, қызметкерлер мен колхозшыларды неғұрлым көбірек тарту мақсатында жинақ кассаларын тікелей зауыт-фабрикалардың өзінде, колхоз-совхоздарда, байланыс мекемелерінде және басқа да кәсіпорындар мен ұйымдарда ашу қолға алынды.
Социалистік қоғамда қалыптасқан әлеуметтік-экономикалық және қаржылық қатынастардың өзі әрбір кеңес азаматының Жинақ банкі салымшылары қатарына қосылуына ықпал етті. Халыққа қызмет көрсетудің орасан зор ауқымы жүйесі қаражат жинақтауға және банк ісінің қалыптасқан тарихи дәстүрлерін Қазақстан аумағында да бекітуге қолайлы жағдай туғызды.
Жинақ кассалары сонымен қатар мемлекеттік заем облигацияларының, басқа да бағалы қағаздардың кепілі бойынша мерзімді несиелер берумен айналысты. Оларға қор операцияларын, басқа да бірқатар қаржылық және банктік операцияларды жүргізуге рұқсат етілді.
Бұл кезеңдегі жинақ ісінде мемлекеттік кредит беру қалыптасып, біртіндеп дами бастады. Ол жылдары сегіз рет мемлекеттік заем шығарылды, оның үшеуі – натуралдық заем түрінде болды да, ал екеуі алтынмен есептелді. Натуралдық заемдар (астықпен, қантпен) мен алтынмен есептелетін заемдар реформа кезеңіне дейін шығарылды.
1960 жылдың аяғына қарай жинақ кассаларындағы салымшылар саны 1 770 мың адамға жетті, ал салым ақшаның көлемі 322,7 млн сомды құрады, салымның бір адамға шаққандағы орташа мөлшері 182 сом болды. Жинақ кассаларының саны 1950-1960 жылдар аралығында 1,8 есеге өсіп, 1960 жылдың аяғында 2805-ке жетті.Қазақстандағы жинақ ісі мен жинақ кассалары желісінің кеңінен қанат жаюы ең алдымен еліміздегі тың және тыңайған жерлердің игерілуі нәтижесінде халық шаруашылығының қарқынды дамуымен, еңбекшілердің материалдық тұрмыс жағдайының айтарлықтай жақсаруымен байланысты болды. Тек 1955 жылдың өзінде еліміз бойынша салымшылар шоттарының 44,1 пайызы, ал салымдар қалдығының 44 пайызы тың жерлерді игеру жаппай жүргізілген солтүстік өңірдегі Көкшетау, Қостанай, Солтүстік Қазақстан, Ақмола, Павлодар облыстарының үлесіне тиді (М. Д. Жолдасбеков, «Незаменимые услуги», Алматы,1986 ж.).
60-жылдардың басында жинақ кассаларында тұрғындардан пәтер, коммуналдық және басқа қызметтер ақысын қабылдау операцияларын жүргізу қолға алынды. Сонымен бірге жинақ кассаларының құзырына зауыт-фабрикалардың, жергілікті кәсіподақ комитеттерінің, өзара көмек кассаларының және шаруашылық қызметпен айналыспайтын қоғамдық ұйымдардың ағымдағы шоттарын жүргізу берілді. Жинақ кассаларының жұмысшылар мен қызметкерлердің, сондай-ақ колхозшылардың жалақысынан ақша сомасын қатаң еріктілік қағидатын сақтай отырып, шоттар мен салымдарға қолма-қолсыз аудару операциялары көбірек қолданыла бастады.
Жинақ жүйесінің одан әрі дамуы үшін ақша бірлігін күшейтудің маңызы зор болды. Алайда 1961 жылы жүргізілген реформа айналымдағы ақша массасын бақылау және ақша шығаруды шектеу шарасы ретінде ойластырылғанымен, көздеген мақсатқа қол жеткізілмеді, ол үшін бүкіл шаруашылық құрылымы қайта өзгертілуге тиіс еді, сондықтан аталған реформа ақша белгілерін ауыстырумен және сомның жаңа бағамын белгілеумен ғана шектелді. 1963 жылдан бастап жинақ кассалары Қаржы министрлігінің құрамынан шығарылып, Мемлекеттік банк қарамағына берілді, халық салымдарының қаржысы бұдан былай банктің кредит ресурсын толықтыруға жұмсалатын болды. 60-жылдардың аяғында жинақ ісінің нағыз даму шегіне жетіп, көркейген кезеңі болды: дәл сол жылдары халық шаруашылығына кредит беруге күрделі капитал қаражаты жіберілді, ал оның негізгі көзін тұрғындардың кассалардағы жинақ салымдары құрады.
1988 жылғы банктік реформа бойынша банк жүйесін екі деңгейге көшіру көзделді: орталық банк және арнаулы банктер. Мемлекеттік еңбек жинақ кассалары КСРО Жинақ банкіне айналдырылып, халыққа және заңды тұлғаларға қызмет көрсететін мемлекеттік арнаулы банк болып құрылды.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздік пен егемендікке қол жеткізуімен жинақ ісінің дамуында үшінші қайта құру кезеңі басталды – дәл осы кезден бастап Қазақстан Халық Банкінің құрылымдық банкингке және функционалдық қайта бағдарлауға негізделген ісі қолға алынды.
1990 жылдың желтоқсанынан бастап Қазақстан өзінің нарықтық экономика талаптарына жауап бере алатын банк жүйесін құруға кірісті. 1991 жылдың қаңтарында-ақ «Қазақ КСР-індегі банктер және банк қызметі туралы» деген заң қабылданды, мұның өзі тәуелсіз Қазақстанның банк ісіндегі реформа жұмысының алғашқы қадамы болған еді.Мемлекеттік тәуелсіздігіміз ресми түрде жарияланған соң бір жылдан кейін, 1992 жылы, Қазақстан Республикасының Жинақ банкі құрылды, оның заңды түрдегі ресми құқық иеленушісі бүгінгі Қазақстан Халық Банкі болды.
1993 жылы Жинақ банкі Қазақстан Республикасының Үкіметіне қарайтын дербес заңды құрылым - «Қазақстан Халық Банкі» болып ұйымдастырылды.
Ал 1995 жылы Банк жабық тұрпаттағы Акционерлік қоғам болып қайта құрылды. Қайта құру рәсімі банк басшылығын ауыстырумен, жұмыс стилін түпкілікті өзгертумен ұштастырылды. Жаңа басшылық банк жұмысына әмбебап қызмет көрсету қағидатын негіз етіп алды және бүгінгі күнге дейін банк қызметі түрлерін барынша кеңейтуді, банкингтегі ақпараттық-коммуникативтік технологиялардың соңғы жетістіктерін пайдалануды барынша қолдап әрі дәйектілікпен іске асырып келеді.
1995 жылдың аяғында-ақ Қазақстан Халық Банкі республикадағы аса ірі операциялық банк болып танылды. Қазіргі уақытта Банк қаржы рыногындағы өзінің сол айқындамасынан ауытқымай, қол жеткізген жетістіктерін сақтап қалуға ұмтылып келеді.
1998 жылдың шілдесінде акционерлердің жалпы жиналысының шешімімен Банк жабық тұрпаттағы акционерлік қоғамнан Үкіметтің қатысуы 100 пайызды құрайтын «Қазақстан Халық жинақ банкі» ашық акционерлік қоғамы болып қайта құрылды.
Сол жылы Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулыларына, оның ішінде 1998 жылдың 6 шілдесінде шыққан № 644 «Қазақстан Акционерлік Халық жинақ банкін 1998-2001 жылдары кезең-кезеңмен жекешелендірудің негізгі бағыттары туралы» деген қаулысына сәйкес акционерлік қоғам капиталын ұлғайту бағытында жұмыс жүргізілді.
2001 жылдың қараша айында өткен сауда-саттық аукционында Қазақстан Үкіметі өзіне тиесілі 33,33%-ды құрайтын акцияларды бақылау пакетін және оған қоса бір акцияны сатты.
Халық Банкінің бүгінгі тарихы – бұл оны жекешелендіру және құрылымдық қайта құру процесі ғана емес. Бұл жаңа банктік технологияларды үздіксіз ендіру, қызметтер спектрін кеңейту процесі, жинақ салымдары жүйесін жаңа талаптар бойынша толық сақтауға және жетілдіруге бағытталған ауқымды стратегия, филиалдық инфрақұрылымы дамыған «сатылас біріктірілген» банктік құрылымды жасау процесі. Бұл қазіргі заманғы ақпараттық-коммуникативтік технологияларды ескере отырып Қазақстан Халық Банкінің басты міндеттерін – зейнетақы, жалақы төлеу, салықтық, коммуналдық және басқа да төлемдерді қабылдау, шағын және орта кәсіпорындар мен мемлекеттік мекемелерге есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету міндеттерін шешуге бағдар жасау процесі. Банктің басшысы - Шаяхметова Умут Болатхановна (2019 жылдан бастап).
2022 жылдың наурыз айындағы жағдай бойынша банкте 712 лицензия бар. 22099 мың сот ісін жүргізу. Сондай-ақ оның Қазақстан Республикасы бойынша 24 филиалы бар
## Дереккөздер |
* Егінді – Қарағанды облысы Нұра ауданындағы ауыл.
* Егінді – Ұлытау облысы Ұлытау ауданындағы ауыл.
* Егінді – Шығыс Қазақстан облысы Үлкен Нарын ауданындағы ауыл. |
Түйемойнақ — Ұлытау облысы Ұлытау ауданы, Сарысу ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Ұлытау ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 175 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 162 адам (98 ер адам және 64 әйел адам) болса, 2009 жылы 127 адамды (89 ер адам және 38 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Жоламан Дина(туыл. 31 қазан 1992 жылы )- қазақстандық спортшы(бокс),2016 жылдың әлем чемпионы
Уақ тайпасынан шыққан.
## Мансабы
2007 жылдан бастап Жоламан Дина «Жақсылық» балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінде жаттықтырушы А. А. Высоцкийдің басшылығымен бокспен айналыса бастады. Сонымен қатар, дәл сол жылы Көкшетау қаласында өткен облыстық жарыстардың қола жүлдегері және жастар арасында Қазақстан Республикасы чемпионатының қола жүлдегері атанды.
2008 жылы ҚР жастар чемпионатында алғаш рет Қазақстан Республикасының чемпионы атағын жеңіп алды; Челябинск қаласында өткен "Олимпиада үміті" жастар турнирінде бірінші орынды жеңіп алып, турнирдің үздік боксшысы ретінде хрусталь қолғабымен марапатталды.
2010 жылы Қызылорда қаласында әйелдер арасындағы ҚР Чемпионатында үшінші орын алып, Барбадос аралында өткен Әлем Чемпионатының қатысушысы атанды. 2011 жылы Көкшетау қаласында өткен ҚР спартакиадасында жеңіске жетіп, оған бокстан ҚР спорт шебері атағы берілді.
2013 жылы Қазақстан Республикасының чемпионы атағын тағы да жеңіп алды. 2014 жылғы ҚР чемпионатында жеңіске жеткеннен кейін КХДР-да өткен Әлем Чемпионатының қатысушысы атанды, онда бесінші орынға ие болды, оған халықаралық дәрежедегі спорт шебері атағы берілді.
2015 жылы Шымкент қаласында өткен Қазақстан Республикасының спартакиадасында екінші орын алды.Осы жылы Астана қаласындағы әйелдер арасындағы бокстан мықтылар арасындағы турнирде финалға өтіп, алтын медаль жеңіп алып, оған Алтын қолғап табыс етілді.2015 жылы Атырау қаласында өткен халықаралық турнирде тағы да үздік атанды.
2016 жылы Қазақстан Республикасының чемпионатында жеңіске жетіп, Астана қаласында 2016 жылы әйелдер арасындағы бокстан Әлем чемпионатына қайта қатысуға мүмкіндік алды. Осы Әлем чемпионатында төрт жекпе-жек өткізіп, егеменді Қазақстанның әйелдер арасында бокстан екінші әлем чемпионы атанды, оған ҚР еңбек сіңірген спорт шебері атағы берілді.
### Сілтемелер
Дина Жоламан Мұрағатталған 10 сәуірдің 2019 жылы. |
Камали Жұматайұлы Дүйсембеков (қараша-желтоқсан 1924 -- 1 ақпан 2018), партия, кеңес қызметкері.
Арғын тайпасы Қуандық руының Қареке бөлімінен шыққан. Әкесі Жұматайұлы Дүйсембек, шешесі - Бегімқызы Іңкәр (руы Мұрат). Туған жері қазіргі Бұқар жырау ауданындағы Ақбастау аулының жанындағы Өртен-Жал, Жанбас-бұлақ ауылы.
* Ұлы Отан соғысына қатысушы.
* Спасск кентінің түлегі.
* Қазақстан КП ОК жанындағы партия мектебін бітірген (1953).
* Соғыстан кейін Қазақстан Компартиясы Ворошилов аудандық комитетінің насихатшысы, бөлім меңгерушісі, Жаңаарқа аудандық комитеттің хатшысы, ауатком төрағасы болады.
* 1965-1980 жылы Шет аудандық партия комитетінін 1-хатшысы,
* 1980-1985 жылдары Жезказған облысы полиграфия және баспа басқармасын басқарды.
* 1985 жылдан зейнеткер.
* Дүйсембеков майдандағы ерліктері үшін «Даңқ» орденінің 2-дәрежесімен 2 мәрте және 3-дәрежесімен, 1-және 2-дәрежелі Отан соғысы ордендерімен, жауынгерлік медальдармен марапатталған. Мәскеудегі Жеңіс парадына қатысушы. Бейбіт жылдары Октябрь революциясы, Еңбек Кызыл Ту, «Құрмет Белгісі» ордендерінің иегері болды. Қарағанды қаласының құрметті азаматы.
## Отбасы
* Әйелі: Марфуға Түсіпбекқызы (руы - Мұрат)
* Ұлдары: Сайын, Ғалым, Мейрам.
* Қыздары: Роза, Жания, Бақыт, Гүлжанат, Гүлнұр, Ләззат, Жанай.
## Дереккөздер |
* Түйемойнақ – Қостанай облысы Жангелді ауданындағы ауыл.
* Түйемойнақ – Ұлытау облысы Жезқазған қалалық әкімдігіне қарайтын ауыл.
* Түйемойнақ – Ұлытау облысы Ұлытау ауданындағы ауыл. |
Үңгірлі — Ұлытау облысы Ұлытау ауданы, Шеңбер ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Ұлытау ауылынан солтүстікке қарай 77 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 108 адам (54 ер адам және 54 әйел адам) болса, 2009 жылы 24 адамды (14 ер адам және 10 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Оразақын Асқар (16.05.1935, ҚХР, Іле аймағы, Мүкей-Қаратас ауылы — 24.01.2019, Алматы) — ақын.
Оразақын Асқар 1935 жылы 16 мамырда Шығыс Түркістан өлкесінің Іле аймағына қарасты Мүкей Қаратас деген жерде дүниеге келген. Суан руынан шыққан. Бастауыш білімді Сарыбұлақ мектебінде алып, Құлжа қаласындағы «Білім жұрты» деп аталатын гимназияда оқыған. 1951 жылы Үрімші қаласында ашылған Ұлттар институтының тіл және әдебиет факультетіне түсіп, оның екінші курсын аяқтағаннан кейін «Шыңжаң газеті» редакциясына қызметке тұрды. Бұл жылдары сол газетке және «Шұғыла» журналына өлеңдері жиі жариялана бастайды.
1955 жылы ата-мекені Қазақстанға көшіп келіп, 1961 жылы Қазақ Мемлекеттік университетінің филология факультетін бітіріп шығады. 1955 жылы жарық көрген «Қос жүрек» атты жас ақындардың ұжымдық жинағына өлеңдері енген.
Біраз жыл Қазақ КСР Ғылым академиясының Ш. Уәлиханов атындағы Тарих, этнография және археология институтында кіші ғылыми қызметкер, одан кейін Қазақстан Жазушылар одағының көркем әдебиетті насихаттау бюросында нұсқаушы, республикалық Кітап палатасында бөлім меңгерушісі, «Жалын» баспасында аға редактор болған. Қазақтың қара өлеңін жинап, екі томын бастырды.
«Балауса» баспасында «Әдеби мұра» бағдарламасына орай, «Әлем балалар әдебиетінің» қазақ тіліндегі елу томдығын шығару жұмысына атсалысты.
1996 жылдан Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының мүшесі. Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының лауреаты. «Ерен еңбегі үшін», «Тәуелсіздіктің 10 жылы» медальдарының иегері. Мұқағали атындағы сыйлықтың иегері. Панфилов ауданының Құрметті азаматы.
"Тұңғыш" (1964), "Мейірім" (1969), "Күнгей" (1975), "Ләйла" (1977), "Көкорай" (1979), "Балқарағай" (1981), "Сәулет" (1984), "Таудайбол!" (1984), "Белжайлау" (1985), "Өркеш" (1987), "Керімсал" (1991), "Баркөрнеу" (1992), "Орбұлақ" (2000), "Тәуелсіздік тартулары" (2001) атты жинақтары жарық көрді. Асқар қазақтың қара өлең түрлерін ұзақ жылдар бойы ел ішінен жинап, жиырма мың жолдық екі кітабын жариялады ("Қара өлең" (1989, 1997).
## Жетістіктері
1996 жылдан Қазақстан жазушылар одағы басқармасының мүшесі. Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының лауреаты. «Ерен еңбегі үшін», «Тәуелсіздіктің" 10 жылы» медальдарының иегері. Мұқағали атындағы сыйлықтың иегері.
## Шығармалары
* Тұңғыш. Өлеңдер. А., ҚМКӘБ. 1964;
* Мейірім. Өлеңдер. А., «Жазушы», 1975;
* Күнгей. Өлеңдер мен дастандар. А., «Жазушы», 1975;
* Ләйлә. Өлеңдер. А., «Жалын», 1977;
* Көкорай. Өлеңдер. А., «Жалын», 1979;
* Балқарағай. Өлеңдер мен поэмалар. А., «Жазушы», 1981;
* Сәулет. Өлеңдер мен поэмалар. А., «Жазушы», 1984;
* Таудай бол! Өлеңдер. А., «Жалын», 1984;
* Белжайлау. Өлеңдер мен поэмалар. А., «Жалын», 1985;
* Расти большим. А., «Жалын», 1985;
* Өркеш. Таңдамалы, А., «Жалын», 1987;
* Қара өлең. А., «Жазушы», 1989;
* Баркөрнеу. Таңдамалы, А., «Жалын», 1992;
* Құран хикаялары. Аударма. А., «Жалын», 1992;
* Керімсал. А., «Жазушы», 1994;
* Жарапазан. А., «Балауса», 1995;
* Суретті әліппе. А., «Өнер», 1996;
* Әрі итер әлеміне саяхат. А., «Интерпечать», 1999.
* Орбұлақ. Өлеңдер. А., «Ануар», 2000;
* Тәуелсіздік тартулары. А., «Өнер», 2001;
* Отан деп оянғанда. Өлеңдер мен дастандар. А., «Жалын», 2004;
* Атамекенге оралғанда. Өлеңдер мен поэмалар. А., «Жалын», 2005;
* Ұяда нені көрсең... Өлеңдер. А., «Балауса», 2005;
* Қос қоңырау. Өлеңдер. А., «Балауса», 2005;
* Сүт сыйлықтары. Өлеңдер. А., «Балауса», 2005;
* Ұлттық ойындар. Өлеңдер. А., «Балауса», 2005;
* Жаңа баталар. Өлеңдер. А., «Балауса», 2005;
* Жеткіншек. Өлеңдер мен поэмалар. А., «Балалар әдебиеті», 2005;
* Әріп - дыбыстық таңбасы. Өлеңдер. А., «Аруна», 2005;
* Дербестік дес бер-генде. Өлеңдер мен поэмалар. А., «Жалын», 2006;
* Мерекелер. Өлеңдер. А., 2007;
* Алтын абдыра. А., «Балауса», 2007;
* Елеулі елу ертегі, жебе дей жетпіс жұмбақ. А., «Ана тілі», 2007;
* Ел ішінде. Өлеңдер мен поэмалар. А., «Жалын», 2008;
* Інжу маржан. Әлем елдерінің халықтық жырлары. Аударма. А., «Балауса», 2008;
* Балаларым - бақытым. Өлеңдер. А., «Алматыкітап», 2008;
* Ақша туралы ақиқат. Өлеңдер. А., «Мектеп», 2008;
* История денег. Стихи. А., «Мектеп», 2008;
* Логопедтік әліппе. Өлеңдер. А., 2008.
## Дереккөздер
## Сыртқы сілтемелер
* http://bilimdiler.kz/akin_zhazushi/22649-orazakyn-askar.html
* Ақын Оразақын Асқар қайтыс болды |
Араван ауданы (қыр. Араван району) - Қырғызстан Республикасының Ош облысы құрамындағы әкімшілік-аумақтық бірлік; облыстағы аумағы ең кішкентай аудан.
Әкімшілік орталығы — Араван ауылы.
## Географиясы
Оңтүстігінде онымен Науқат ауданы, шығыстан Қара-Су ауданы шектеседі. Солтүстігінде Араван ауданы Өзбекстан Республикасымен шектеседі.
Екі эксклавтан тұрады — батыстағы кішілеу Араван және шығыста үлкендеу Араван, екеуінің арасын Науқат ауданы бөліп тұр.
## Халқы
2009 жылғы Қырғызстан халқының санағы бойынша аудан тұрғындарының саны 106 134 адам, соның ішінде өзбектер - 62 281 адам немесе 58,7%, қырғыздар - 42 049 адам немесе 39,6%, әзербайжандар - 760 адам немесе 0,7%, тәжіктер - 542 адам немесе 0,5%, татарлар - 135 адам немесе 0,1%.
## Елді мекендері
Ауданы 8 айылдық округ пен 48 ауылдық елді мекенге бөлінген :
* Алля-Анар айылдық округі (Араван, Аччи, Жаны-Араван, Қара-Бұлақ, Сасық-Үңкір);
* Керме-Тау айылдық округі (Гүлбахор, Кичик-Алай, Күнделүк, Майдан-Тал, Мың-Теке, Сары-Бұлақ, Чогом);
* Манғыт айылдық округі (Жаны-Арық, Кесек, Қызыл-Қорған, Мангит, Телейкен);
* Нұрабад айылдық округі (Кайрагач-Арық, Қақыр-Пилтан, Лангар);
* Тео-Мойын айылдық округі (Жеке-Мисте, Керкидан, Найман, Сары-Таш, Сырт, Хауз);
* Тепе-Қорғон айылдық округі (Арап, Жаны-Жол, Интернационал, Кесов, Тепе-Қорған, Ұйғыр-Абад, Чертик, Янги-Абад, Янги-Юл);
* Чек-Абад айылдық округі (Агроном, Жақшылык, Жар-Кышлак, Кочубаев, Кукалапаш, Максим-Тобу, Пахтачи, Телейкен);
* Юсупов айылдық округі (Араван, Қаррақ, Қазан, Сүтқор, Эрке-кашка ).
## Дереккөздер |
Қоскөл — Ұлытау облысы Ұлытау ауданындағы ауыл, Қоскөл ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Ұлытау ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 217 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 601 адам (309 ер адам және 292 әйел адам) болса, 2009 жылы 412 адамды (234 ер адам және 178 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Құлжанбай — Ұлытау облысы Ұлытау ауданы, Қоскөл ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Ұлытау ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 248 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 144 адам (79 ер адам және 65 әйел адам) болса, 2009 жылы 109 адамды (68 ер адам және 41 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Футболдан Қазақстан бірінші Лигасы 2015 — Қазақстан бірінші лигасының 21-ші турнирі. "Ақжайық" клубы жеңімпаз атанды. Екінші орын алған "Восток" плей-оффқа қатысты.
## Қорытынды кесте
* "Лашыннан" бірінші айналымнан соң жарыстан шықты. Қалған ойындарда техникалық жеңіліс жазылды.
## Нәтижелер
### 1 айналым
## Мергендер
## Плей-офф
## Дереккөздер
## Сілтемелер
* КФЛ сайтында Мұрағатталған 27 қаңтардың 2013 жылы. |
Егінді — Ұлытау облысы Ұлытау ауданындағы ауыл, Егінді ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Ұлытау ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 69 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 627 адам (319 ер адам және 308 әйел адам) болса, 2009 жылы 309 адамды (177 ер адам және 132 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Қоскөл — Ұлытау облысы Ұлытау ауданы, Терісаққан ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Ұлытау ауылынан солтүстікке қарай 95 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 107 адам (57 ер адам және 50 әйел адам) болса, 2009 жылы 85 адамды (47 ер адам және 38 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Өрнек — Ұлытау облысы Ұлытау ауданы, Жезді кенттік әкімдігі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Ұлытау ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 75 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 49 адам (22 ер адам және 27 әйел адам) болса, 2009 жылы 21 адамды (13 ер адам және 8 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Рахат-Би Төлегенұлы Әбдісағин (1999 жылы 2 ақпанда Алматыда туған) — пианист, музыкант, композитор, өнертану ғылымдарының магистрі. "Дарын" мемлекеттік жастар сыйлығының лауреаты, «Ең дарынды өнерпазға» Қазақстан Республикасы Президенті кубогының иегері, ТМД Парламентаралық Ассамблеясының «Мәдениет пен өнерді дамытудағы еңбегі үшін» белгісімен марапатталған, «Қазақстанның 100 жаңа есімі» ұлттық жобасының жеңімпазы (2017).
## Өмірбаяны
10 жасында музыка жаза бастады. Көптеген халықаралық байқаулардың лауреаты, П.И.Чайковский атындағы халықаралық байқау лауреаттары қауымдастығының мүшесі. 14 жасынан бастап Грац қаласындағы (Австрия) Impuls заманауи музыканың композиторлары мен орындаушылары халықаралық академиясының тұрақты қатысушысы. International Summer Academy 2015 стипендиаты (Австрия).
## Білімі
Рахат-Би Юрий Каспаров (РФ), Иван Феделе (Италия), Тристан Мюрай (Франция), Беат Фуррер (Швейцария), Пьерлуиджи Биллоне (Италия-Австрия), Клеменс Гаденштаттер (Австрия), Клаус Ланг (Австрия), Марк Андре (Франция-Германия), Саймон Стин-Андерсен (Нидерланд), Клод Леду (Франция), Курт Швертсик (Австрия), Джузеппе Джулиано (Италия), Алессандро Сольбиати (Италия), Ребекка Саундерс (Ұлыбритания), Владимир Тарнопольский (РФ), Кеңес Дүйсекеев (Қазақстан), Бақтияр Аманжол (Қазақстан), Ақтоты Райымқұлова (Қазақстан), Серік Еркімбеков (Қазақстан) және т.б. өнер иелеренінен дәрістер алған.
Фортепианода ойнау өнерін Ирина Вихновская (Қазақстан), Гүлнар Құрамбаева (Қазақстан), Светлана Массовер (Қазақстан), Константина Богино (Италия), Нины Игудесман (Австрия), Елена Иванова (АҚШ), Владимир Овчинников (РФ) сияқты белгілі педагогтардан оқып үйренді. Музыка теориясы бойынша ол музыкатану шеберлері Александр Соколовтың (РФ), Константин Зенкиннің (РФ), Георг Фридрих Хаастың (Австрия-АҚШ), Хая Черновиннің (Израиль-АҚШ), Маттиас Кранебиттердің (Австрия), Агостино Ди Шипионың (Италия), Гүлнар Әлпейісованың (Қазақстан), Үмітжан Жұмақованың (Қазақстан) лекциялары мен семинарларына қатысты.
2017 жылдың күзінде Рахат-Би Италияның екі бірдей жоғары оқу орнының докторантурасына түсті. Халықаралық іріктеу қорытындысы бойынша, ол композициядан Санта-Сесилия ұлттық академиясының (Рим, Италия) жоғары оқыту бағдарламасына, аты аңызға айналған заманауи композитор Иван Феделенің сыныбына қабылданды. Сонымен бірге, оқуға қабылдану емтиханын үздік тапсырып, Чезаре Поллини консерваториясының (Падуя, Италия) post-graduate студенті (Master di II Livello) болды. Мұнда ол белгілі маэстро Константин Богиноның фортепиано сыныбына қабылданды. 2018 жылы ол Джузеппе Верди консерваториясының (Милан, Италия) докторантурасына (Master di II Livello) композициядан жаңа музыка маэстросы Алессандро Сольбиатидің сыныбына қабылданды. Рахат-Би қазақ, орыс, ағылшын, итальян, испан тілдерін меңгерген.
## Қызығушылығы
Музыкамен қатар, Рахат-Би математикаға, физикаға, тарихқа, кітап оқуға, көркемсуретке қызығады. Сонымен қатар, ол ғылыммен айналыса жүріп 14 жасында Мәскеуде өткен VII халықаралық ғылыми жобалар байқауында 1 орын алған «Mathematics and Contemporary Music» («Математика және заманауи музыка») еңбегін жариялады. Сондай-ақ «Жарасым қырлары» (2011), «Күмбірлеген ғарышқа он рет қол тигізу» (2017) шығармалар жинағы, «Құдіретті жол» кітабы және университеттердің және ҚР ҰҒА журналдарында ғылыми мақалалары жарық көрді. 13 жасынан бастап Алматыдағы Оқушылар сарайында, Қазақ ұлттық өнер университетінде, Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясында, Назарбаев Университетінде, Санта-Сесилия музыка академиясында (Бергамо қаласы, Италия) және т.б. жерлерде «Музыка жолдары», «Математика және музыка» лекция-концерттерін өткізіп келеді.
## Шығармашылығы
Рахат-Бидің музыкасы Еуропа елдерінде, сондай-ақ Азия мен Американың бірқатар елдерінде де тұрақты орындалып келеді. Оның шығармаларының әлемдік премьералары Прагада, Парижде, Лондонда, Венада, Грацта, Мюрццушлагта, Берлинде, Байройтта, Майндағы Франкфуртта, Мюнстерде, Детмольдта, Сибиуда, Лос-Анжелесте, Бейжіңде, Сеулде, Анкарада, Ыстамбұлда, Мәскеуде, Томскіде, Рогашке-Слатинде, Бергамода, Аркёйеде, Аликантеде, Теуладе-Морайрада, Каирде, Александрияда, Амманда, Астанада, Алматыда өтті. Көп жағдайда симфониялық шығармаларында негізгі фортепиано партияларын оның өзі ойнайды. Шетелдік сыншылар Рахат-Биді «нағыз қазақ ғажайыбы, қолының күші ерекше, мінезі өр шебер пианиношы» деп атады. Ол – Клин қаласындағы (Ресей) жұмыс кабинетінде П.И.Чайковскийдің жеке роялінде ойнау құрметіне ие болған. Оның шығармалары Бах, Гайдн, Моцарттан бастап қазіргі авторларға дейінгі әлемдік классика шедеврлері жинастырылған Оңтүстік Иллинойс университеті (АҚШ) «Discography» оркестрінің фортепианоға арналған орындалған шығармалардың бүкіләлемдік қорына енген. Рахат-Бидің партитуралары Ресейдің алдыңғы қатарлы музыкалық баспа «Композитор» мен «Verlag für Neue Musik Berlin» (Германия) танымал баспасында партитуралары басылып шыққан. 2018 жылдың 9 сәуірінде Парижде оның 24 флейтадан тұратын Франция флейталар оркестріне арнап жазған «Des pensées de loin» («Қияндағы ойлар») шығармасының әлемдік премьерасы өтті.
## Туындылары
* 2008–2010
Балалық шақ пьесалары мен эскиздері (30-ға жуық шығармалары, олардың бірнешеуі автордың «Грани гармонии» шығармалар жинағында жарияланған, - «Edges of Harmony», Almaty 2011).
* 2011
«Fantasia» 1 адамға фортепианода ойнауға арналған (соло); «Starlight variations» 1 адамға фортепианода ойнауға арналған (соло); «Winter-Qys» атты сьюитасы 1 адамға фортепианода ойнауға арналған (соло); «Petrogliff» 2 фортепианода ойнауға арнлаған.
* 2012
«Tabulatura Nova» клавирда ойнауға арналған; «Landscape» 1 адамға скрипкада ойнауға арналған (соло) «Klavierstück»; «Snowflakes on the starry sky» 1 адамға фортепианода ойнауға арналған (соло); «Messenetique» 1 адамға тромбонда ойнауға арналған (соло); «Multiphonarium» флейтамен, "B" кларнетпен, я фортепианода ойнауға арнлаған; «Brightness» ішекті аспаптар оркестріне ойнауға арналған; «Fantasia Murakami» 1 адамға фортепианода ойнауға арналған (соло); «Light through fog» 1 адамға флейтада ойнауға арналған (соло) «Aqqu» 1 адамға флейтада ойнауға арналған (соло); «Light at the end of tunnel» виолончельмен фортепианода ойнауға арналған.
* 2013
«Tunneling of Quantum» 1 адамға виолончельде ойнауға арналған(соло); «Plateau at night» 1 адамға фортепианода ойнауға арналған(соло); «Bulbul» 1 адамға гобойда ойнауға арналған(соло); «Aurora Polaris» 1 адамға "B" кларнетпен ойнауға арналған(соло); «Nostalgya (White Nights)» сопрано дауыстарымен гобойға арналған; «Óleń-Poem» сопрано дауыстарымен гобойға арналған; Suite «Aport pour Satie» жеке фортепианоға арналған; «Rondine Piangente» фортепиано үшін жеке.
* 2014
«Отзвуки вечности» («Aftersounds of Eternity») "B" кларнетпен, қыл-қобызмен альтта ойнауға арналған; «Tau samaly» скрипкамен фортепианоға арналған
* 2015
«Thunderbolt» (Гранд операдан эпизод) 1 адамға фортепианода ойнауға арналған(соло) транскрипция; Aria «Stargazer» - «Незнакомка» атты камера операсынан; «Games of not parallel lines» "B" кларнетпен фортепианоға арналған,«Verlag für Neue Musik Berlin»-мен жарияланған (Berlin, Germany); «Feeling of Autumn» 1 адамға флейтада ойнауға арналған (соло) , «Verlag für Neue Musik Berlin»-мен жарияланған (Berlin, Germany); «Fantasia quasi una sonata» фортепиано үшін жеке, «Verlag für Neue Musik Berlin»-мен жарияланған (Berlin, Germany); «Painting in sounds» флейтаға, я вибрафонмен гитарада ойнауға арналған, «Verlag für Neue Musik Berlin»-мен жарияланған (Berlin, Germany).
* 2016
«Ancient scroll» 1 адамға гобойда ойнауға арналған(соло); «Internal thoughts» 1 адамға фаготпен ойнауға арналған(соло); «Mirror effect of Ghosts» гобой мен имитаторларға арналған; «Reverberations of Metric (Gμν)» 1 адамға трубамен ойнауға арналған (соло).
* 2017
«La canzone isoritmica del Trovatore» кларнетто "B"-ға жеке арналған; «Noise of Time» 1 адамға флейтада ойнауға арналған(соло); «Reflection of Essence» скрипкаға, виолончельмен фортепианода ойнауға арналған; «Over the vault of depth» 8 орындаушыларға арналған, «Kompozitor» атты баспа үйінде Мәскеуде жарияланған; «The Shadow of Alhambra» 1 адамға гитарамен ойнауға арналған(соло), «Verlag für Neue Musik Berlin»-мен жарияланған (Berlin, Germany); «Lo Sguardo Limpido» скрипка, виолончель және фортепианоға арналған; «The Way of a Scarab Beetle» кларнет, скрипка, виолончель және фортепиано үшін, «Verlag für Neue Musik Berlin»-мен жарияланған (Berlin, Germany); «Chant lunaire du vent» С тональностінде үлкен флейта, Bb тональностінде кларнет, скрипка, виолончель және фортепиано үшін, «Verlag für Neue Musik Berlin»-мен жарияланған (Berlin, Germany); «L’Aura Sonante» кларнет пен виолончельге арналған; «Celesti collisioni» ішекті аспаптар квартетіне арналған.
* 2018
«A fleeting glance away» жеке кларнет үшін; «Fleeting sketches I, II, III» 1 адамға фортепианода ойнауға арналған(соло); «Con tempo» жеке фортепианоға арналған;«Alta tensione» жеке альт үшін; «The Space of Resonance» гобой үшін, Еs-nе альто-саксофон, F-де мүйіз, тромбон, виброфон, фортепиано, скрипка; «Omaggio a Ivan Fedele» жеке флейтаға арналған.
* 2019
«Ombre del Vuoto» 11 орындаушыларға арналған «Тени пустоты» для 11 исполнителей;
Симфониялық оркестрдің негізгі музыкасы:
* 2013
«Kazakh rhapsody» симфониялық оркестрмен фортепианоға арналған.
* 2014
«Forward into the Sunlight»скрипка мен симфониялық оркестрге арналған.
* 2015
«The Will to Live» симфониялық оркестрмен фортепианоға арналған, «Kompozitor» атты баспа үйінде Мәскеуде жарияланған
* 2016
«God’s dwelling» симфониялық оркестрлерге арналған, «Kompozitor» атты баспа үйінде Мәскеуде жарияланған
* 2017
«Aftersounds of Romanticism» симфониялық оркестрлерге арналған; «Beyond the Darkness» тенорлар хоры мен лорд Байронның поэзиясы бойынша симфониялық оркестрге арналған.
* 2018
«Time Run» симфониялық оркестрлерге арналған; «Des pensées de loin» 24 флейтаға ойнауға арналған, Пьер-Ив Арто мен оркестр де Флютес Франсестің комиссиясы; «Tears of Silence», концерт симфониялық оркестрмен фортепианоға арналған.; «A drop of Eternity», концерт скрипка мен симфониялық оркестрге арналған; «The Sacred Universe of Particles» симфониялық оркестрлерге арналған; «Phantom reflections», концерт симфониялық оркестрмен виолончельге арналған.
* 2024
«The Bruce» қойылымы 14 ғасырда билік құрған Шотландия короліне арналған. Оның премьерасы 17 ақпанда Глазго соборында 2024 жылында өткен.
## Дереккөздер
## Сілтемелер
* «100 новых лиц Казахстана» встретились с президентом Нурсултаном Назарбаевым
* Рахат-Би Абдысагин выступил в Кремле
* Rakhat-Bi Abdyssagin "The Will to Live" for piano and symphony orchestra (2015)
* Рахат-Би Абдысагин. Отражение в музыке
* Казахский Моцарт сыграл на личном рояле Чайковского
* Kazakh orchestra triumphs in Spain with concert featuring a Stradivarius
* Казахстанский музыкант посетил музей Чайковского
* The unifying power of music. SCO Headquarters hosts the seventh of the Nine Magic Notes |
Нарөлген — Ұлытау облысы Ұлытау ауданы, Қоскөл ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Ұлытау ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 208 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 100 адам (55 ер адам және 45 әйел адам) болса, 2009 жылы 88 адамды (51 ер адам және 37 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Балқаш қалалық әкімдігі – Қарағанды облысындағы әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Балқаш қаласы, Гүлшат және Саяқ кенттік әкімдігі кіреді. Орталығы - Балқаш қаласы.
## Дереккөздер |
Талап — Ұлытау облысы Жезқазған қалалық әкімдігіне қарайтын ауыл, Талап ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Жезқазған қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 20 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 924 адам (462 ер адам және 462 әйел адам) болса, 2009 жылы 797 адамды (424 ер адам және 373 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
№60-темір жол айрығы — Ұлытау облысы Жезқазған қалалық әкімдігіне қарайтын Кеңгір ауылдық округі құрамындағы темір жол айрығы.
## Географиялық орны
Жезқазған қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 25 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғылықты тұрғындары болмады, 2009 жылы 51 адам (22 ер адам және 29 әйел адам) болды.
## Дереккөздер |
Қорғанбай (2007 жылға дейін – Промышленный) — Ұлытау облысы Жезқазған қалалық әкімдігіне қарайтын Кеңгір ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Жезқазған қаласынан солтүстікке қарай 23 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 180 адам (92 ер адам және 88 әйел адам) болса, 2009 жылы 105 адамды (54 ер адам және 51 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
№366-темір жол айрығы — Ұлытау облысы Жезқазған қалалық әкімдігіне қарайтын Кеңгір ауылдық округі құрамындағы темір жол айрығы.
## Географиялық орны
Жезқазған қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 43 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 46 адам (30 ер адам және 16 әйел адам) болса, 2009 жылы 32 адамды (15 ер адам және 17 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Малшыбай — Ұлытау облысы Жезқазған қалалық әкімдігіне қарайтын ауыл, Сарыкеңгір ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Жезқазған қаласынан солтүстікке қарай 66 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 447 адам (239 ер адам және 208 әйел адам) болса, 2009 жылы 266 адамды (129 ер адам және 137 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Түйемойнақ — Ұлытау облысы Жезқазған қалалық әкімдігіне қарайтын Кеңгір ауылдық округі құрамындағы темір жол бекеті.
## Географиялық орны
Жезқазған қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 109 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 199 адам (95 ер адам және 104 әйел адам) болса, 2009 жылы 140 адамды (73 ер адам және 67 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Жезқазған қалалық әкімдігі – Ұлытау облысындағы әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Әкімдікке 3 ауылдық округке біріктірілген 8 ауыл қарайды:
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 90 661 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Хан Е Сыль - Оңтүстік Кореялық актриса және модель. Шын есімі Э Сил Джи Ким.
## Өмірбаян
Лос-Анджелес, Калифорния штатында дүниеге келіп, балалық шағын сол жерде өткізді. Содан кейін Оңтүстік Кореяға көшіп, актерлік және модельдік мансапқа ұмтылды. Америкада ол Cerritos колледжін бітірді, онда компьютерлік графиканы оқыды. 2004 жылы корейлік нарықта корейлік актриса ретінде өзін толықтай қамтамасыз ету үшін американдық азаматтығынан бас тартты.
2001 жылы Хан өзінің бірінші дебютін модель ретінде алды. Модельдік мансабымен қоса, Хан Е Сил - әнші, фильмдер мен телехикаялардың актрисасы. Ол Кореяда әртүрлі жарнамалық өнімдерді, денсаулық сусындарын, косметиканы, Venus жарнамалық киімін, Samsung және Motorola телефондарын жарнамалады.Өзінің мансабын ол модель ретінде бастады , ал арада біраз уақыт өткеннен кейін актерлік мамандығы оның басты жұмысына айналды. Хан " Без остановки 4» және Breathless секілді дорамалардан кейін өзіне назар аудартты. Оның бірінші басты рөлі «Безумная парочка» болды, онда Хан Анна Чжо есімді кейіпкерді ойнады. Актрисаның маңызды қасиеттерінің бірі ағылшын тілінде сөйлеу қабілеттілігі болып табылды.2011 жылы Хан Э Сыль «Шпионка Мён Воль» сериясында басты рөлге ие болды, онда ол Солтүстік Кореядан келген арнайы агент рөлін сомдады. 14 тамызда режиссермен келіспеушіліктерге байланысты Хан түсірілім алаңын тастап, Лос-Анжелеске ұшып кетті. Кино түсірудің қатаң кестесіне байланысты шиеленіс артып, жаңа жанжалдар пайда болды. Ақырында Хан Е Сил режиссерді ауыстыруды сұрады. KBS өкілдері қосымша режиссёрды қосатындарын айтады, бірақ бұрынғы режиссёрды өзгертпейтінін жеткізеді. Түсірілім тоқтатылды, ал KBS телеарнасының өкілдері, егер қажет болса, актрисаны сотқа беретінін мәлімдеді. Алайда, 17 тамызда актрисаның өкілдері серияның жұмыстарын аяқтау үшін Кореяға оралатынын хабарлады.
Мәселе әлдеқайда үлкен болғандықтан, Хан Е Сил жағдайды түзету үшін елге қайтуға асықты. 2014 жылдың қараша айынан бастап "Рождение красавицы" сериалына түсуде. |
Өзген ауданы (қыр. Өзгөн району) — Қырғызстан Республикасының Ош облысы құрамындағы әкімшілік-аумақтық бірлік; әкімшілік орталығы — Өзген қаласы.
Өзген ауданының көлемі 3,4 мың шаршы километрді құрайды, ауданда 190 мың адам тұрады.
Аудан экономикасының негізгі тетігі — ауыл шаруашылығы.
1928 жылы 24 желтоқсанда Қырғыз АКСР ОАК президиумы арнайы қаулысымен құрылды.
## Халқы
2009 жылғы Қырғызстан халық санағы деректері бойынша аудан халқының саны 228 114 адам болған, оның ішінде қырғыздар - 168 277 адам немесе 73,8%, өзбектер - 50 666 адам немесе 22,2%, түріктер - 7210 адам немесе 3,1%, орыстар - 707 адам немесе 0,3%, ұйғырлар - 595 адам немесе 0,3% .
## Әкімшілік бөлінуі
Аудан 19 айылдық (ауылдық) округ, 1 қалаға бөлінеді
* аудандық бағыныстағы Өзген қаласы
* айылдық округтер:
* Ақ-Жар
* Алтын-Бұлақ
* Баш-Дебе
* Ден-Бұлақ
* Жалпақ-Таш
* Жылалды
* Жазы
* Заргер
* Ийри-Су
* Қара-Таш
* Кароол
* Келдүк
* Құршаб
* Қызыл-Октябрь
* Қызыл-Тау
* Мырза-Ақа
* Саламалик
* Төрт-Көл
* Чангет
* Ильичевка (Қара Дыйқан)
* Мырза әке
## Дереккөздер
## Сілтемелер
* Озгонский район: от глубины веков до наших дней(қолжетпейтін сілтеме) (орыс.) // Эхо Ош
* [1](қолжетпейтін сілтеме) |
## «Қасиетті жол» Қоғамдық Қайырымдылық Қоры
"Қасиетті Жол" Қоғамдық Қайырымдылық Қоры - қазақстандық әлеуметтік жағдайы төмен отбасыларындағы және балалар үйіндегі сал ауруына шалдыққан балаларға тегін оңалту қызметтерін көрсету үшін ашылған мекеме. Қордың бас кеңсесі Астана қаласында орналасқан.
## Даму жолы
2011 жыл - Қор жұмысы Астана қаласындағы балалар үйінде еріктілер ретінде ауыр диагнозы бар балаларға көмек көрсетті.
2012 жыл - 2013 жыл- Қарағанды, Щучинск, Павлодар, Өскемен, Орал, Атырау, Шымкент және Қызылордадағы 9 балалар үйіне жаңа жабдықтар жеткізді.
2014 жыл - Нейро-ортопедиялық патологиясы бар балаларға Астанада «Қасиетті жол» атты алғашқы оңалту орталығын ашты.
2015 жыл - «Менторлар мектебі» жобасы іске қосылады. Ұлыбритания, Түркия, Ресей, БАӘ-ден келген білікті мамандар еліміздегі медицина қызметкерлеріне және оңалту саласы мамандарына арнап шеберлік дәрістерін өткізген.
2016 жыл - «#КазахстанТворитДобро» жобасы қолға алынған. Басты мақсат – еліміз бойынша 14 реабилитация орталығын ашу. Яғни, әр Қазақстандыққа телефон қосымшасы арқылы жылына 365 теңге жіберу жайлы ұсыныс. Соның арқасында, еліміздегі барлық сал ауруына шалдыққан балаға жүйелі түрде оңалтудан тегін өтуіне мүмкіндік беру.
2017 жыл - Астана қаласында 2 жасқа дейінгі шақалақтарға арналған «Балапан» орталығы және Шымкентте Kzhol Shymkent оңалту орталығы ашылды.
## Құрылтайшылар
Іргесін қалаушылар:
* Еркінова Арайлым
* Алимова Гульмира
* Динара Закиева
* Власова Александра
* Нарикбаева Жибек
Құрылтайшылар:
* Еркінова Арайлым
* Алимова Гульмира
* Динара Закиева
* Шолпан Нурумбетова
## Демеушілер
* Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президенті – Елбасы - Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың Қоры.
* "Самұрық-Қазына Траст" әлеуметтік жобаларды қолдау қоры.
* "Нұр Отан" партиясы.
* Астана қаласы әкімдігі.
* Шымкент қаласы әкімдігі.
* "ЭксонМобил Казахстан Инк" компаниясы.
* "Нұр-Медиа" медиа холдингі.
## Оңалту орталықтары
"Қасиетті жол" оңалту орталығы - Астана қаласында орналасқан. Айына бір рет 21 күнге Қазақстан Республикасының Оңтүстік (Қызылорда облысы, Түркістан облысы, Жамбыл облысы және Шымкент қаласы) өңірінен басқа аумақтардан 50 балаға тегін оңалту қызметтерін көрсетеді. 2 жастан 15 жасқа дейін..
"Балапан" ерте араласу орталығы - Астана қаласында орналасқан. Айына бір рет 21 күнге Қазақстан Республикасының барлық аумақтарынан 30 балаға тегін оңалту қызметтерін көрсетеді. 2 жасқа дейін.
"KZhol Shymkent" оңалту орталығы - Шымкент қаласында орналасқан. Айына бір рет 21 күнге Қызылорда облысы, Түркістан облысы, Жамбыл облысы және Шымкент қаласы аумақтарынан 50 балаға тегін оңалту қызметтерін көрсетеді. 2 жастан 15 жасқа дейін.
### Жұмыс көрсеткіштері
2014-2018 жылдар аралығында Шымкент және Астана қалаларындағы оңалту орталықтарында 3047 бала толық оңалту қызметін алған.
Оның ішінде: 246 бала басын ұстауды үйренген, 295 бала отыруды үйренген, 279 бала еңбектеуді үйренген, 166 өздігімен тұруды үйренген, 235 бала сүйенішпен жүруді үйренген, 150 бала алғаш қадамын басқан, 400 бала алғаш сөзін айтқан.
2014-2018 жылдар аралығындағы ақшалай қаражат қозғалысы туралы есептеме - Есептемелер Мұрағатталған 26 қаңтардың 2019 жылы.
## Парақшалар
* Қордың ресми сайты: www.kzhol.kz Мұрағатталған 25 қаңтардың 2019 жылы.
* Facebook әлеуметтік желісіндегі ресми парақшасы БФ KZhol
* Instagram әлеуметтік желісіндегі ресми парақшасы kzhol_charityfund
Санаттар: Қайырымдылық ұйымдары
## Сілтемелер |
Науқат ауданы (қыр. Ноокат району) — Қырғызстан Республикасының Ош облысы құрамындағы әкімшілік-аумақтық бірлік; әкімшілік орталығы — Науқат қаласы.
## Халқы
2009 жылғы Қырғызстан халық санағы деректері бойынша аудан халқы 236455 адамды құрайды, оның ішінде қырғыздар - 173 920 адам немесе 73,6%, өзбектер 61 299 адам немесе 25,9%, хемшилдер - 276 адам немесе 0,1% түріктер - 267 адам немесе 0,1%, орыстар - 241 адам немесе 0,1%, татарлар - 123 адам немесе 0,05%, басқалары - 329 адам немесе 0,1% .
## Әкімшілік бөлінуі
Аудан 16 айылдық (ауылдық) округ, 1 қала типтес кент және 1 қалаға бөлінген:
* Науқат аудандық бағыныстағы қала
* Найман қала типтес кенті
* айылдық округтер:
* Бел (орталығы — Бел а.)
* Гүлстан (орталығы — Фрунзе атындағы ауыл)
* Жаны-Науқат (орталығы — Жаны-Науқат а.)
* Исанов (орталығы — Жаны-Базар а.)
* Қараташ (орталығы — Қараташ а.)
* Кенеш (орталығы — Қуу-Майдан а.
* Құлатов (орталығы — Қожо-Арық а.)
* Қызыл-Октябрь (орталығы — Көк-Жар а.)
* Қырғыз-Ата (орталығы — Котормо а.)
* Мирмахмуд (орталығы — Чапаев атындағы а.)
* Он екі бел (орталығы — Он екі бел а.)
* Тоқтомат Зулпуев атындағы (орталығы — Үчбай)
* Тооло (орталығы — Муркут а.)
* Ынтымақ (орталығы — Ынтымақ а.)
* Көк-Жар
* Көк-Бел (орталығы - Көк-Бел а.)
## Дереккөздер |
Теміртау қалалық әкімдігі – Қарағанды облысындағы әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Теміртау қаласы мен Ақтау кенттік әкімдігі кіреді. Орталығы - Теміртау қаласы.
## Дереккөздер |
Шахтинск қалалық әкімдігі – Қарағанды облысындағы әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Шахтинск қаласы мен Долинка, Новодолин, Шахан кенттік әкімдіктері кіреді. Орталығы - Шахтинск қаласы.
## Дереккөздер |
Қарааспан — Түркістан облысы Ордабасы ауданындағы ауыл, Қарааспан ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 18 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.