Datasets:
akylbekmaxutov
/
KK_calibration_dataset

Dataset card Data Studio Files Community
1
text
stringlengths
3
252k
Қосөткел (2008 жылға дейін — Социализм) — Түркістан облысы Келес ауданы, Бірлік ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Абай ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 24 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Құрөзек — Түркістан облысы Келес ауданы, Бірлік ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Абай ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 40 км-дей жерде, Құркелес өзенінің Шардара бөгеніне құяр тұсында орналасқан. ## Халқы ## Дереккөздер
Мәдениет — Түркістан облысы Келес ауданы, Бірлік ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Абай ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 46 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Үшағаш — Түркістан облысы Келес ауданы, Бірлік ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Абай ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 57 км-дей жерде, Шардара бөгенінің солтүстік-шығыс жағалауында орналасқан. ## Халқы ## Дереккөздер
Жаскешу — Түркістан облысы Сарыағаш ауданы, Қызылжар ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Сарыағаш қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 10 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Қызылжар — Түркістан облысы Сарыағаш ауданындағы ауыл, Қызылжар ауылдық округі орталығы. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Сарыағаш қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 7 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Қызылжар ауылдық округі – Павлодар облысы Ертіс ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Қызылжар, Тоғызақ ауылдары кіреді. Орталығы – Қызылжар ауылы. ## Дереккөздер
Қызылжар ауылдық округі – Түркістан облысы Сарыағаш ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Жаскешу, Қызылжар ауылдары кіреді. Орталығы – Қызылжар ауылы. ## Дереккөздер
Қызылжар ауылдық округі – Павлодар облысы Ақсу қалалық әкімдігі аумағындағы бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Борықтал, Жаңашаруа, Қызылжар, Сарышығанақ, Суаткөл ауылдары кіреді. Орталығы – Қызылжар ауылы. 2013 жылы округ құрамына қысқартылған Сарышығанақ ауылдық округі ауылдары (Сарышығанақ (орталығы), Жаңашаруа, Суаткөл) қосылды. ## Дереккөздер
Қызылжар ауылдық округі – Солтүстік Қазақстан облысы Қызылжар ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Бәйтерек, Қарлыға, Приишимка, Подгорное, Трудовая Нива, Чапаев ауылдары кіреді. Орталығы – Бәйтерек ауылы. ## Халқы 2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1931 адамды құрады. ## Дереккөздер
№49-темір жол айрығы — Түркістан облысы Сарыағаш ауданы, Жылға ауылдық округі құрамында болған темір жол айрығы, 2023 жылы таратылды. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Сарыағаш қаласынан солтүстік-батысқа қарай 40 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Шымырбай — Түркістан облысы Сарыағаш ауданы, Жылға ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Сарыағаш қаласынан солтүстік-батысқа қарай 51 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Шеңгелді — Түркістан облысы Сарыағаш ауданы, Жылға ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Сарыағаш қаласынан солтүстік-батысқа қарай 50 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Қапанза — Түркістан облысы Сарыағаш ауданы, Жылға ауылдық округі құрамында болған таратылған ауыл. ## Халқы 1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 269 адам (142 ер адам және 127 әйел адам) болса, 2009 жылы 91 адамды (47 ер адам және 44 әйел адам) құрады. ## Дереккөздер
Нұрауыл (2002 жылға дейін – Северная Казарма) — Түркістан облысы Сарыағаш ауданы, Жылға ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2023 жылы таратылды. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Сарыағаш қаласынан солтүстік-батысқа қарай 48 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Қарақалпақ — Түркістан облысы Сарыағаш ауданы, Жылға ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Сарыағаш қаласынан солтүстік-батысқа қарай 55 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Қауыншы — Түркістан облысы Келес ауданы, Алпамыс батыр ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Абай ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 8 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Қызыласу (2002 жылға дейін – Қызылабад) — Түркістан облысы Сарыағаш ауданы, Жылға ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Сарыағаш қаласынан солтүстік-батысқа қарай 71 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Шәйхана — Түркістан облысы Сарыағаш ауданы, Жылға ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Сарыағаш қаласынан солтүстік-батысқа қарай 25 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Ақжол (2021 ж. дейін – Ленинжолы) — Түркістан облысы Келес ауданындағы ауыл, Алпамыс батыр ауылдық округі орталығы. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Абай ауылынан шығысқа қарай 5 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Шыныр — Түркістан облысы Келес ауданы, Қошқарата ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Абай ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 9 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Сарқырама (2008 жылға дейін – Красный Водопад) — Түркістан облысы Сарыағаш ауданы, Жібек жолы ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Сарыағаш қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 20 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Тың — Түркістан облысы Сарыағаш ауданы, Жемісті ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Сарыағаш қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 15 км-дей жерде, Ханарық өзенінің оң жағалауында. ## Халқы ## Дереккөздер
Граф Иван Осипович де Витт (1781—1840) —1812 жылғы соғыстағы басты тұлға, орыс қызметіндегі генерал. Танымал авантюристка София Глявоненің және польшалық генералдың ұлы. ## Өмірбаяны ### Ерте жылдары Голландық архитектордың немересі. Әкесі польско-уркаиндік помещик Иосиф ве Витт (1738-1814), Каменец-Подольский қорғанында комендат қызметкері болған. Әпкесі Ольга Нарышкина және София Киселева, әйеліс П.Д. Киселева. 11 жасында ақ Иванның анасы оны гвардияға қызметке орналастырды. 1792 жылдың 17 қыркүйегінде Атты әскер полкының лейб-гвардиясына корнет қылдырып сайлады. 100 жылдың 1 қаңтарында ол Кавалергардтық полкқа көшті. ## Марапаттары Ресей империясы: * Әулие Жохан Иерусалимского 1-ші дәрежелі ордені (1800) * Әулие Анна 1-ші дәрежелі ордені (1813) * Әулие Александр Невский ордені(1820) * Әулие Владимир 1-ші дәрежелі ордені (1823) * Алмазные белгілері - орденіне Әулие Александр Невский (1826) * Әулие Георгий 2-ші дәрежелі ордені (1831) * Ақ қыран ордені (1831) * Алтын қылыш "ерлігі Үшін"  ордені(1831) * Әскери қадір-қасиеті 1-ші дәрежелі белгі (1832) * Әулие апостол Андрей Первозванного ордені (1833) * Әулие апостол Андрей Первозванного орденіне алтын белгілер (1837) Шет мемлекеттердің: * Швед Қылыш ордені (1813) * Прусс Pour le Mérite (1814) * Прусс  Қызыл қыран 1-ші дәрежелі орден (1835) ## Дереккөздер
Абай — Түркістан облысы Созақ ауданы, Шолаққорған ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан батысқа қарай 22 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Балдысу — Түркістан облысы Созақ ауданы, Шолаққорған ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 15 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Теріскей — Түркістан облысы Созақ ауданы, Шолаққорған ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2017 жылы Шолаққорған ауылына қосылған. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылының солтүстік-шығыс іргесінде орналасқан. ## Халқы ## Дереккөздер
Қарабұлақ — Түркістан облысы Созақ ауданы, Шолаққорған ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 14 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Аққолтық — Түркістан облысы Созақ ауданы, Жартытөбе ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан оңтүстікке қарай 23 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Төрегелді Шарманұлы Шарманов (19 қазан 1930 жыл, Ұлытау ауданы, Қарағанды облысы — 25 мамыр 2024) — қазақстандық гигиенист-нутрициолог ғалым, медицина ғылымдарының докторы, профессор. Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері. Қазақ тағамтану академиясының президенті. Ресей Медицина Ғылым Академиясының және Қазақстан Ұлттық Ғылым Академиясының академигі. ҚР Мемлекеттік сыйлығының иегері. Алматы және Жезқазғанның Құрметті азаматы. ## Өмірбаяны Төрегелді Шарманұлы 1930 жылы 19 қазанда Қарағанды облысының Ұлытау ауданында туған. 1949 жылы мектепті бітірісімен Қарағанды мемлекеттік медициналық институтына оқуға түсіп, өте жақсы көрсеткішпен аяқтап шықты. 1955–1958 жылдары Қарағанды мемлекеттік медициналық институтынның асперантурасын жақсы нәтижемен бітірген. 2024 жылы 25 мамырда қайтыс болды. ## Еңбек жолы * 1958–1962 жылдары — Қарағанды облысы Ұлытау ауданында орталық аурухананың бас дәрігері. * 1962–1968 жылдары — Қазақстан Денсаулық сақтау министрінің Өлкелік патология ғылыми-зерттеу институтында бөлім меңгерушісі. * 1968–1971 жылдары — Ақтөбе медицина институтының ректоры. * 1971–1982 жылдары — Қазақ КСР-і Денсаулық сақтау министрі. * 1973–1984 және 1988 жылдан — КСРО Медицина ҒА-ның Тағам институты Қазақ бөлімшесінің директоры (қазіргі Қазақ тағамтану академиясының президенті). * 1985–1988 жылдары — Бүкілодақтық «Тағамтану сұрақтары» атты журналының бас редакторы және Мәскеу қаласындағы Дәрігерлердің біліктілігін жетілдіру институтының тағамтану кафедрасының меңгерушісі қызметтерін атқарған. * 1995 жылдың мамыр айынан — Қазақстанның Профилакториялық медицина академиясының негізін қалаушысы және оның президенті. * 1997 жылдан бастап «Здоровье и болезнь» журналының бас редакторы. * Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің депутаты (8-10 мәрте сайланған). ## Ғылыми еңбектері Негізгі ғылыми еңбектері тамақтану физиологиясына арналған. Ол тамақтану тәртібінің бұзылу себептерін зерттеп, адам денесінде ақуыз, дәрумен жетіспеу жөнінде тұжырым жасады; мешел ауруының даму механизімін ашты. Оның басшылығымен емшектегі балаларға арналған «Бөбек», «Аруана», «Антихолестерин» тағам қоспаларын шығарды. Оның бастамасымен 1978 жылы Дүниежүзілік денсаулық ұйымы (ДДҰ) мен ЮНИСЕФ-тің Халықаралық Алматы конференциясы өтіп, онда медицина санатының алғашқы жәрдемнің ұлттық жүйесін ұйымдастырудың ұстанымдары алғаш рет тұжырымдалған Алматы декларациясы қабылданды. ## Марапаттары * 1969 жылы "Қажырлы еңбегі үшін" медалі; * 1970 жылы "Ерен еңбегі үшін" медалі; * 1976 жылы КСРО-ның «Октябрь революциясы» ордені; * 1980 жылы КСРО-ның «Халықтар достастығы» ордені; * 1996 жылы ҚР-ның «Парасат ордені»; * 2010 жылы ҚР-ның жоғарғы І дәрежедегі «Достық ордені» * 2016 жылы ҚР-ның жоғарғы ІІІ дәрежедегі «Барыс ордені» * Бірнеше мемлекеттік және мерейтойлық медалдармен марапатталған. * «Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері» құрметті атағы; * Қазақстан Республикасының ғылым саласындағы Мемлекеттік сыйлығының иегері; * Тәуелсіз «Платинды Тарлан» сыйлығының лауреаты; * «Жыл адамы» сыйлығының иегері; * Алматы қаласының Құрметті азаматы (құрметті атағы); * Жезқазған қаласының Құрметті азаматы (құрметті атағы); * «Қазақстан Денсаулық сақтау ісіне қосқан үлесі үшін» медалі; * «Денсаулық сақтау ісінің Үздігі» төсбелгісі; * Дүние жүзінің денсаулық сақтау ассамблясының «Леона Бернард» атындағы дүниежүзілік сыйлығын алды. (2005 жылы); (Бұл сыйлықпен әлем бойынша 42 адам ғана марапатталған); * 2022 жылы «Қазақстанның Еңбек Ері» төсбелгісі» ## Ғылыми атақтары * 1967 жылы «Медицина ғылымдарының докторы» ғылыми атағы; * 1968 жылы профессор; * 1994 жылдан бастап Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясының академигі; * Ресей Медицина Ғылым Академиясының академигі. ## Дереккөздер
Жартытөбе — Түркістан облысы Созақ ауданындағы ауыл, Жартытөбе ауылдық округі орталығы. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан оңтүстікке қарай 21 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Корнелий Александрович Баздеров (22 ақпан 1924, Пенза — 17 наурыз 2009, Мурманск) — кеңестік және ресейлік театр актері, Ұлы Отан соғысының қатысушысы, РСФСР халық әртісі. ## Өмірбаяны 1924 жылы 22 ақпанда Пензада актер отбасысында дүниеге Корнелий Баздеров келеді. Театр қызметін бала кезінде Таганрог драма театрында бастаған. Содан соң отбасы Астраханьға көшіп, 1942 жылы театралды студияны Астрахан драма театрында аяқтаған. 1942 жылы майданға аттанды. Астраханьды қорғауға қатысқан және қоршалған болатын.. Қалмақияда соққы ортасына алынып, түрлі күйулер мен үсік түрлерін де алған. Госпитальдан кейін оқытуға алынып бітірген соң, 1943 жылы гвардиялық миномет(ауыр "Катюшаның" БМ-31-12) дәлдеушісі маңсабында соғысқан. Украина, Румыния, Польша, Германия, Чехословакияны босатқан. Соғысты Берлинде сержант гвардии атағымен аяқтаған. Ферганском орыс театрында және Ижевск орыс театрында 1947 жылдан сөз сөйлеген. "1949-2009 жылдары аралығында Мурман облыстық драма театрының әртісі болған, 200 - ден астам рөлді ойнаған. Мурманскьта 86 жасында 2009 жылдың 17 наурызында дүниеден өткен. ### Отбасы * Әйелі — театр қайраткері Валентина Соломоновна Варшава (1920-2008), еңбек сіңірген мәдениет қызметкері РСФСР (1970). ## Марапаттары * РСФСР еңбек сіңірген әртісі (27.03.1967). * РСФСР-дің халық әртісі (25.04.1980). * II дәрежелі Отан соғысының ордені. * Еңбек Қызыл Ту Ордені. * Орден Почета (Ресей) (2000). * "Ерлігі Үшін"медалі * Медаль "За победу над Германией в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг." және т. б. медальдар (барлығы 12 медаль). * Мурманск Қаласының құрметті азаматы (1986). * Құрметті азаматы Мурманск облысы (2004). * "Солтүстік" Ника облыстық СТД номинациялары бойынша "ең үздік ер адам рөлі" (1996) және "намысы мен ерлігі" (2002). ## Театрында жұмыс істеген * 1985 — "Свадьба Кречинского" А. Сухово-Кобылина — Кречинский * "Осылай болады" Константин Симонов — Савельев * "Ақсүйектер" — Костя-капитан * "Годы странствий" — Ведерников * "Бес кештер" А. Володина — Ильин * "Чайка" А. Чехов — Тригорин * "Коля" — Герасимов * "Ақ бұлт Шыңғысхан" романы бойынша Шыңғыс Айтматов — чужеземец * "Трояндық соғыс емес" пьесасы бойынша Жаңа Жироду ## Жады * 2011 жылы Мурманского облыстық драма театрының  ғимараттың қасбетінде ескерткіш тақта Корнелия Александрович Баздерова. ## Әдебиет * Мурманск Алтын кітабы — Мурманск, 2006; Никитин В. Жизнь, отданная театрға // Балық Мурман. 1985. 24 мамыр. * Корнелий Александрович Баздеров // "Мурманский вестник", 2008. 20 наурыз (некролог). ## Ескертпелер Үлгі:Примечания
Таскөмірсай — Түркістан облысы Созақ ауданы, Жартытөбе ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2015 жылы таратылған. ## Географиялық орны Аудан орталығы - Шолаққорған ауылынан оңтүстікке қарай 37 км-дей жерде. ## Халқы 1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 10 адам (5 ер адам және 5 әйел адам) болса, 2009 жылы 23 адамды (10 ер адам және 13 әйел адам) құрады. ## Дереккөздер
Баязит шаһзада (түр. Şehzade Bayezid; желтоқсан 1612 — 27 шілде 1635) — I Ахмет пен оның сүйікті күңі Махфируз Қадиша сұлтанның кенжесі, II Османның інісі. ## Өмірбаяны Баязит шаһзада 1612 жылы желтоқсанда дүниеге келген. Оның ата-анасы I Ахмет пен оның сүйікті күңі Махфируз Қадиша сұлтан, сондай-ақ оның екі туған ағасы және бір қарындасы болған. 1617 жылы I Ахмет қайтыс болғаннан кейін таққа оның ағасы II Осман отыру керек еді, ал шаһзада мен оның аға-інілерін, Фатиха заңы бойынша, өлім жазасы күтіп тұрды. Алайда осыдан бірнеше жыл бұрын I Ахмет ұлдары туса да I Мұстафаға өмірін сақтап қалды. Тарихшылар Мұстафаның психикалық аурулары үшін таққа кауіп төндіруге қабілетсіз болғандықтан I Ахмет өлтірмеді деп санайды. Тағы бір себеп: Көсем сұлтан өзінің балаларынның болашағына қауіптенгендіктен Ахметті көндірді, себебі болашақ сұлтан Османның анасы басқа әйел еді, ал бұл Көсемнің балаларына үлкен қауіп туғызды. Нәтижесінде, әкесінің өлімінен кейін таққа оның есалаң көкесі I Мұстафа отырды. Баласыз I Мұстафаның сұлтанаты қысқа болды: 1618 жылы төңкеріс нәтижесінде II Осман таққа шықты. Көсем сұлтанның әсері осы жолы да балаларының өмірін сақтап қалуға көмектесті. Төрт жылдан соң, кезекті төңкеріс орын алды: Осман құлатылып, өлтірілді. Алайда, таққа Баязит емес, Мұстафа шықты. 1623 жылы Мустафаны екінші рет тақтан түсірді. Баязит бұл күндері інісі Сүлейменмен Ыстамбұлда болмаған еді. Мұндай мән-жайларда Көсем таққа өзінің он бір жастағы ұлы IV Мұратты отырғызды. 1635 жылы IV Мұрат Сүлеймен мен Баязитті өлім жазасына кесті. Екі ағайынды Сұлтанахмет мешітінің жаңындағы I Ахмет мазарында әкесінің жаңында жерленді. ## Өнерде * «Ғаламат ғасыр: Көсем дәуірі» телехикаясы (2015-қ.у., Баязит шаһзада рөлінде — Жігіт Ұшан) ## Дереккөздер
Қасым шаһзада (түр. Şehzade Kâsım; 1614 — 1 қаңтар 1638) — I Ахмет пен оның сүйікті күңі Көсем сұлтанның ортаңғы ұлы, IV Мұраттың інісі. ## Өмірбаяны Қасым шаһзада Ι Ахмет пен оның сүйікті күңі Көсем сұлтан шаңырағында дүниеге келді. 1617 жылы I Ахмет қайтыс болғаннан кейін таққа оның ағасы II Осман отыру керек еді, ал шаһзада мен оның аға-інілерін, Фатих заңы бойынша, өлім жазасы күтіп тұрды. Алайда осыдан бірнеше жыл бұрын I Ахмет ұлдары туса да өз інісі I Мұстафаға өмірін сақтап қалды. Тарихшылар Мұстафаның психикалық аурулары үшін таққа кауіп төндіруге қабілетсіз болғандықтан I Ахмет өлтірмеді деп санайды. Тағы бір себеп: Көсем өзінің балаларынның болашағына қауіптенгендіңтен Ахметті көндірді, себебі болашақ сұлтан Османның анасы басқа әйел еді, ал бұл Қасым үшін үлкен қауіп туғызды. Нәтижесінде, әкесінің өлімінен кейін таққа оның есалаң көкесі I Мұстафа отырды. Баласыз I Мұстафаның басқармасы қысқа болды: 1618 жылы төңкеріс нәтижесінде II Осман таққа шықты. Көсем сұлтанның әсері осы жолы да балаларының өмірін сақтап қалуға көмектесті. Төрт жылдан соң, кезекті төңкеріс орын алды: Осман құлатылып, өлтірілді. 1623 жылы Мұстафаны екінші рет тақтан түсірді. Таққа өзінің Қасымның туған ағасы IV Мұрат отырды. Алайда 1638 жылы Қасым IV Мұрат бұйрығы бойынша өлтірді. Қасым Айя София мешітінің  жаңындағы III Мұрат мазарында жерленді. ## Өнерде * «Ғаламат ғасыр: Көсем дәуірі» телехикаясы (2015-қ.у., Қасым шаһзада рөлінде — Доғаш Жұлдыз) ## Дереккөздер
Қоңыратарық — Түркістан облысы Созақ ауданы, Жуантөбе ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2023 жылы таратылды. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан солтүстік-батысқа қарай 135 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Нұретдин Қадыров (15 ақпан 1915 жыл - 12 шілде 1988 жыл) — Ұлы Отан соғысының жауынгері. Кіші сержант. 340 атқыштар дивизиясы 1144 атқыштар полкінің саперлік взвод бөлімшесінің командирі. ## Өмірбаяны Нуретдин Кадыров 1915 жылдың 15 ақпанында Ресей империясының бодандығындағы Хиуа хандығының Таза-Ярмыш ауылында (кәзіргі — Дашогуз велаятының С. А. Ниязов атындағы этрабы) қазақ отбасында дүниеге келді. Жас шағынан арабша, парсыша хат танып, молдадан білім алған. Соғыстан бұрын ауылда бастауыш білім ұстазы болып жұмыс атқарған. 1941 жыл Ташкент қаласына әскерге шақырылып, Қызыл Әскер құрамына қабылданды. Сол жерден 1942 жыл соғысқа аттандырылды. Ұлы Отан соғысының қатысушысы. 340 атқыштар дивизиясының 1144 атқыштар полкының құрамында болып, 1941-1943 жылдар аралығында Воронеж-Ворошиловград және Валуйск-Россошан қорғаныс, және де Воронеж-Харьков, Острогожск-Россошан, Воронеж-Касторнен, Харьков, Белгород-Харьков, Белгород-Богодухов шабуыл операцияларына қатысты. Урыв ауылы мен Острогожск қаласының маңында ерлікпен айрықша көзге түсті. 1943 жыл ауыр жарақаттан госпитальге және ары қарай толықтай ем алу үшін Батуми (Грузия) қаласындағы шипажәйға жіберілді. Алған жарақаттарына байланысты әскерге жарамсыз деп танылып, емнен соң демобилизацияға ілінді. Урыв ауылының және Острогожск қаласының маңындағы көрсеткен ерлігі үшін Қызыл Жұлдыз Орденімен марапатталды. Соғыстан кейін Түрікмен КСР-ның Ташауз облысының Калининск ауданына қарасты Калининск кентінде өмір сүріп, жұмыс істеді. 1988 жылдың 12 шілдесінде қайтыс болды. ## Марапаттары * 1943 жыл Қызыл Жұлдыз Орденімен марапатталды. * Тағы да II дәрежелі Ұлы Отан соғысының ордені, «1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 20 жылдығы», «1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 25 жылдығы», «1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 30 жылдығы», «1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 40 жылдығы» және т.б. медальдармен марапатталды.
Ақсүмбе — Түркістан облысы Созақ ауданы, Қаратау ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан солтүстік-батысқа қарай 156 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Бақырлы — Түркістан облысы Созақ ауданындағы ауыл, Қаратау ауылдық округі орталығы. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан солтүстік-батысқа қарай 134 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Балтабек بالتابەك (қазақ. балта — балта) — қазақ ер есімі. Өзбек-ұйғыр Палта, хакас — Малта есімдерге сәйкес келеді. Балтабеков — кең таралған тегі. Балтабек Мұқанұлы Қуандықов — ҰК "Қазақойл" президенті Балтабек Құмарұлы Мұқашев — "Чаралтын" компаниясының президенті. ## Сілтемелер
Сүлеймен шаһзада (осман. شاهزاده سليمان‎ — Şahzade Süleymân; 1615 — 27 шілде 1635) — I Ахмет пен Көсем сұлтанның ұлы. ## Өмірбаяны Сүлеймен шаһзада 1610 жылы немесе 1611 жылы I Ахмет пен Көсем сұлтанның шаңырағында дүниеге келді. 1617 жылы I Ахмет қайтыс болғаннан кейін таққа оның баласы II Осман отыру керек еді, ал қалған шаһзадаларды, Фатиха заңы бойынша, өлім жазасы күтіп тұрды. Алайда осыдан бірнеше жыл бұрын I Ахмет ұлдары туылса да, I Мұстафаға өмірді сақтап қалды. Тарихшылар Мұстафаның психикалық аурулары үшін таққа кауіп төндіруге қабілетсіз болғандықтан I Ахмет өлтірмеді деп санайды. Тағы бір себеп: Көсем өзінің балаларынның болашағына қауіптенгендіктен Ахметті көндірді, себебі болашақ сұлтан Османның анасы басқа әйел еді, ал бұл Мехмет шаһзада үшін үлкен қауіп туғызды. Нәтижесінде, әкесінің өлімінен кейін таққа оның есалаң інісі I Мұстафа отырды. Баласыз I Мұстафаның сұлтанаты қысқа болды: 1618 жылы төңкеріс нәтижесінже II Осман таққа шықты. Көсем сұлтанның әсері осы жолы да балаларының өмірін сақтап қалуға көмектесті. Төрт жылдан соң, кезекті төңкеріс орын алды: Осман құлатылып, өлтірілді. Алайда, таққа жаңадан Сүлеймен емес, Мұстафа шықты. 1623 жылы Мұстафаны екінші рет тақтан түсірді. Сүлеймен бұл күндері ағасы Баязитпен Ыстамбұлда болмаған еді. Мұндай мән-жайларда Көсем өзінің он бір жастағы ұлы IV Мұратты таққа отырғызды. 1635 жылы IV Мұрат Сүлеймен мен Баязитті өлім жазасына кесті. Екі ағайынды Сұлтанахмет мешітінің жаңындағы I Ахмет мазарында әкесінің жанында жерленді. ## Дереккөздер
Шаға — Түркістан облысы Созақ ауданы, Қарақұр ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан солтүстік-батысқа қарай 92 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Бабата — Түркістан облысы Созақ ауданы, Жартытөбе ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 27 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Таңыбай батыр Бекназарұлы (1670–1755) қазақ халқының тәуелсіздігі үшін күрескен, Орта жүз құрамындағы Арғын тайпасынан шыққан батыр. ## Қысқаша өмірбаяны Арғын тайпасы Қаракесек руының Кәрсөн бұтағынан шыққан. Жастайынан әскер ойынын үйренуге тырысып, жаужүрек, қайыспайтын батырға айналған. Таңыбай батыр қол бастап жоңғарлардың қолында қалған біраз жерлерді азат еткен. Жекпе-жекте жоңғардың бас батыры Қапалды жеңген. Сол заманда жаулардың жайлаған жерлері – шешенқара өңірін, Таятқан-Шұнақтағы Батбақсу өзені мен Қалмаққырылған аймағын, Ақ келіншек, Қара келіншек, Қапал таулы мекендерін, Ешкіөлмес, Ойран жерлерін қайысқан жоңғар қолдарынан азат еткен.Таңыбай батыр «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама» заманында 1700-1740 жылдары жоңғарларға қарсы Болат тауының маңында, дуана өзенінің бойында жасақ құрған. Әй, деп жасақ құрғанда үш жүзден аса қол, кейін келе бес мыңдай жасақты басқарған ер Таңыбайдың үзенгілес достары Тарақты Наймантай батыр, Тобықты Қарамеде батыр, Тарақты Орақ батыр, немере інісі Керней Жарылғап батыр, Тарақты Байғозы батырлармен бірге жауға қарсы тұрған. Таңыбай батыр қартайып, 85 жасында дүние салған. ## Шежіресі Жанарыс б з.д. 2200 ж - Аргын 2-3 ғ.ғ.- Мейрам 8 ғ,- Қаракесек 12 ғ.- Ақша 14 ғ.т,- Сырт Бошан 14-15 ғғ- Машай 15 ғ.- Бораншы 15-16ғғ- Сұраулы 16ғ.т. - Тәңірімберді (Кәрсон)17 ғ.т. - Таңыбай 1680 ж.т
Сызған — Түркістан облысы Созақ ауданы, Сызған ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан солтүстік-батысқа қарай 56 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Қозмолдақ — Түркістан облысы Созақ ауданындағы ауыл, Сызған ауылдық округі орталығы. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан солтүстік-батысқа қарай 54 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Қайнар — Түркістан облысы Созақ ауданы, Сызған ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан солтүстік-батысқа қарай 62 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Ыбырай Жаукебаев ауылы (1999 жылға дейін – Ынтымақ) — Түркістан облысы Созақ ауданы, Созақ ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан солтүстік-батысқа қарай 84 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Қақпансор — Түркістан облысы Созақ ауданы, Созақ ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2023 жылы таратылды. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан солтүстік-батысқа қарай 153 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Әбдіғаппар Әшімұлы Әшімов (1 қаңтар 1937 жылы, Жамбыл облысы Мойынқұм ауданы Бірлікте туған) — ғалым. Техника ғылымдарының докторы, профессор. Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясының академигі, Қазақстанға еңбегі сіңген ғылым қайраткері (1981). Қаныш Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университетінің профессоры. ## Білімі * 1944 - 1954 жылдары Қазақ темір жолының Шу станциясының №62 орта метебін бітірген. * 1954 - 1960 жылдары Қаныш Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті (бұрынғы Қазақ политехникалық иниституты металлургия факултетенің "металлургия процестерін автоматтандыру" мамандығы бойынша бітірген. * 1960 - 1963 жылдары Мәскеудегі болат және қорытпалар иниститутының асперантурасын бітірген. ## Еңбек жолы * 1963 - 1989 жылдары Қазақ политехнологикалық институтынында аға инженер, доцент, кафедра меңгерушісі; * 1976 - 1985 жылдары Қаныш Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті (бұрынғы Қазақ политехникалық иниститутының ректоры; * 1989 - 1991 жылдары ҚР Ұлттық ғылым академиясының Математика және механика институтынының директорының орынбасары; *1991 - 1994 жылдары ҚР Ұлттық ғылым академиясының Ақпараттану және басқару проблемалары институтынының директоры; * 1994 - 1997 жылдары Қазақстан Республикасы министрлер кабинеті жанындағы мемлекеттік аттестациялық камитеттінің төрағасы болды. * 1997 жылдан ҚР Білім және ғылым министрлігінің Ақпараттану және басқару проблемалары институтынында бөлім меңгерушісі. * 1997 жылдан Қаныш Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университетінің "Ақпараттық технологиялар" кафидрасының профессоры. ## Ғылыми шығармашылығы * 1964 жылы Мәскеудегі болат және қорытпалар иниститутының "Қара және түсті металдарыды өндіру саласында автоматты реттеу және басқару" мамандығынан "Тотықталған никель рудаларын шахталық қортуды матаматикалық модулдердің көмегімен зерттеу" тақырыбы бойынша техника ғылымының канидаты ғылыми дәрежесін алу үшін диссертация қорғады. * 1972 жылы Мәскеудегі болат және қорытпалар иниститутының "Қара және түсті металдарыды өндіру саласында автоматты реттеу және басқару" мамандығынан "Шахталық пештерде түсті металдардың концентрантары мен рудаларды қортуды оптималды басқару" тақырыбы бойынша техника ғылымының докторы ғылыми дәрежесін алу үшін дессертация қорғады. * Әшімовтің негізгі ғылым еңбектері бірегейлендірудің теориялық негіздері, автоматтық басқару теориясы, жүйелік талдау, ұйымдастыру жүйелерін басқару, өндірістік процестерді жобалау мен ғылыми-зерттеужұмыстарын автоматтандыру, т.б. мәселелерді зерттеуге арналған. Халықтар достығы орденімен, т.б. медальдермен марапатталған. ## Мемлекеттік марапаттары * 1970 жылы "Қажырлы еңбегі үшін" медалі; * 1980 жылы "Қазақ КСРнің еңбек сіңірген ғылым қайраткері" құрметті атағы берілді. * 1981 жылы "Халықтар достығы" ордені; * 1984 жылы 26 шілдеде "Еңбек Қызыл Ту" Орденімен марапатталды. * 1984 жылы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің құрмет грамотасы; * 1989 жылы Қазақ КСР министрлер кеңесінің сыйлығының иегері; * 2006 жылы елбасының жарлығымен Парасат орденімен марапатталды. * 2012 жылғы елбасының қолынан жоғарғы мемелекеттік награда ІІ дәрежедегі Барыс орденімен марапатталды. ## Ғылыми еңбектері * Справочник по теории автоматического управления, М., 1987; * Оптимизация структур данных в АСУ, М., 1988 (соавт.); * Статистическая теория автоматических систем с динамической частотно-импульсной модуляцией, М., 1988 (соавт.); * Введение в теорию систем автоматического управления с изменяющейся конфигурацией, А., 1993 (соавт.). ## Сыртқы сілтемелер * [1](қолжетпейтін сілтеме)
Құмкент — Түркістан облысы Созақ ауданындағы ауыл, Құмкент ауылдық округі орталығы. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 39 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Босбұлақ — Түркістан облысы Созақ ауданы, Сызған ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан солтүстік-батысқа қарай 51 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Қызылкөл — Түркістан облысы Созақ ауданы, Құмкент ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан шығысқа қарай 36 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Қыземшек — Түркістан облысы Созақ ауданындағы кент, Қыземшек кенттік әкімдігі орталығы. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан солтүстік-батысқа қарай 200 км-дей жерде. Шу өзені құмға сіңер жерінде Жуантөбе елді мекенінен солтүстік бөлікте 60 км жерде, Бетпақ-Дала тасты шөлінің оңтүстігінде орналасқан. ## Тарихы Кент тарихы өз бастауын өткен ғасырдың 70 - жылдарынан бастау алады. "Уанас" кенішінің негізінде пайда болған. Кентте сары кек (уран концентраты) тау-кен байыту комбинаты ашылған. Қазіргі таңда кентте «ҚазАтомӨнеркәсіп- SaUran» ЖШС «Степное-РУ» филиалы орналасқан. Кент атауы кенттен солтүстік-батысқа 2,5 шақырым жерде орналасқан денудациялық төбе атауына берілген. ## Халқы ## Дереккөздер
Құдайберген Тәуекелұлы Сұлтанбаев (1947 жылы Қызылорда облысының Арал ауданы - 2010 жыл) - актер, қоғам қайраткері. Қазақстанның халық әртісі. ## Жалпы мәліметтер Әлімұлы тайпасы Шекті руы Құрманай бөлімінен шыққан. * Өнердегі жолын 1970 жылы Гүлдер (ансамбль)нде жарық берушіліктен бастаған ол сан қырлы талантымен халықтың сүйікті актеріне айналды. Жас кезінде ауыр атлетикамен, акробатикамен айналысқан. 1974-1992 жылдары Құрманғазы атындағы Қазақ Мемлекеттік өнер институтының актерлік мамандығын, Абай атындағы Мемлекеттік университетінің заң факультетін бітірген. * Мұхтар Әуезов атындағы қазақ академиялық драма театрының актерлік тобына қабылданып, өмірінің соңына дейін осы театрда қызмет етті. Қара шаңырақ сахнада: Мұхтар Әуезовтің «Айман-Шолпанында» Жарас, Ғабит Мүсіреповтің «Қозы Көрпеш - Баян сұлуында» Жантық, Шыңғыс Айтматовтың «Ана-Жер-Анасында» Майсалбек, «Ғасырдан ұзақ күнінде» Сәбитжан, Оралхан Бөкеевтің «Құлыным меніңінде» Гитарашы жігіт, Асқар Сүлейменовтің «Төрт тақта-жайнамазында» Собес, Әбжәміл Нүрпейісовтің «Қан мен терінде» Тілмаш, Дулат Исабековтің «Әпкесінде» Тимур, Уильям Шекспирдің «Гамлетінде» актер, «Ричард Ш»-де Епископ, Ф.Эрвенің «Түлкі бикешінде» режиссер көмекшісі, Николай Гогольдің «Ревизорында» Бобчинский, С.Ахмадтың «Келіндер көтерілісінде» Тілші, Е.Уахитовтың «Құдаларында» Әбдісалам, тағы да басқа көптеген толымды бейне сомдады. Актердің соңғы сәтті жаңа жұмысы премьерасы жуырда ғана өткен Ә.Рахимовтің «Қылмыскерге куәлік» спектакліндегі Әкім бейнесі еді. Оның бұл бейнелері қазақ театр тарихынан өзіне лайықты орнын алары анық. Қ.Сұлтанбаев сан қырлы талант болды. Оның ерекше бір таланты – сатира жанрында жарқырай көрінді. Бұл тұста Тамаша әзіл-сықақ театрының іргесін қалаушылардың бірі болған актер өмірінің соңына дейін оның бағдарламаларына белсене қатысып, көрерменін хас өнерімен сусындатып өткенін атап айту керек.Көрнекті актер кино өнерінде де өзіндік із қалдырды. Ол режиссер Сатыбалды Нарымбетовтің бірнеше фильмінде, сондай-ақ «Б.Шамшиевтің «Көктөбедегі кездесу», З.Подольскийдің «Қош бол, Медеу», С.Тәукелдің «Махамбет», Рүстем Әбдірашевтің «Қаладан келген қыз», «Құрақ көрпе», т.б. көркем фильмдерде әрқилы да қызғылықты бейнелер жасады. * Сан қырлы талант иесі ән салып, бірнеше аспапта шебер ойнады, суретшілік өнерден де кенде болмады. Ал, Қазақ ұлттық өнер академиясында ұстаздық еткен кезеңінде 2005 жылы оның студенттері Қырымда өткен Халықаралық студенттер мен жастар фестивалінде Бас жүлдеге ие болды. * Құдайберген Сұлтанбаев 1995-1999 жылдар аралығында Қазақстан Республикасы 1 сайланған кәсіби Парламентінің депутаттығына сайланды. Ол осы кезеңде ел үшін өзекті мәселенің бірі Арал мәселесіне ерекше назар аудартып, сайлаушыларының аманатын орындады. Қазақ өнері үлкен қазаға ұшырады. 64 жасқа қараған шағында көрнекті актер, Қазақстанның халық артисі Құдайберген Сұлтанбаев 2010 жылы 20 желтоқсанда қайтыс болды. ## Марапаттары * "Қазақ КСР Еңбек сіңірген артисі" * "Қазақстанның халық әртісі" (1996) құрметті атақтары берілді. * 2008 жылы "Құрмет" орденімен марапатталған. ## Дереккөздер
Қылты — Түркістан облысы Созақ ауданы, Тасты ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан солтүстікке қарай 175 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Тайқоңыр — Түркістан облысы Созақ ауданы, Қыземшек кенттік әкімдігі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан солтүстік-батысқа қарай 243 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Тасты — Түркістан облысының Созақ ауданындағы ауыл, Тасты ауылдық округі орталығы. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан солтүстікке қарай 176 км-дей жерде, Мойынқұм шөлі мен Бетпақ Дала жазығының аралығында, Шу өзені бойында орналасқан. ## Халқы ## Әкімшілік бөлімшелері Ауыл әкімдігінде 1 мектеп, 1 балабақша, 1 аурухана, 1 мешіт, 1 ФАП, 2 кітапхана бар. ## Әр жылдардағы ауыл әкімдері: * Жүнісұлы Жұмабек (1994-1996 жылдары). * Бектаев Амангелді (1996-1997 жылдары). * Алпамысов Жорабек (1997-2006 жылдары). * Сақтапбергенұлы Пердебек (2006-2010 жылдары). * Абенов Бауыржан (2010-2012). * Ештай Берік (2012-2016 жылдары). * Мырзабеков Бағдат (2018-2019). * Тілеулинов Манас 2019 жылдан. ## Дереккөздер
Шу — Түркістан облысы Созақ ауданындағы ауыл, Шу ауылдық округі орталығы. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан солтүстікке қарай 196 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Торыұстаған — Түркістан облысы Созақ ауданы, Шу ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2015 жылы таратылған. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан солтүстікке қарай 212 км-дей жерде. ## Халқы 1999 жылы ауылда тұрғылықты тұрғындар болмады, 2009 жылы тұрғындар саны 8 адамды (7 ер адам және 1 әйел адам) құрады. ## Дереккөздер
Ергежейлі мемлекет — кейбір көрсеткіштер бойынша (мысалы, аумағы бойынша, халық саны бойынша және т. б.) басқа мемлекеттерден аз жағына қарай едәуір ерекшеленетін мемлекет. Аудан өлшемі бойынша, ергежейлі деп, әдеттегідей, Люксембург ауданынан кем мемлекеттер аталады. Кейде Люксембургтің өзі де ергежейлі мемлекеттердің қатарына жатқызылады. Сонымен қатар көрсеткіш ретінде жиі халық саны қолданылады. Сонымен бірге БҰҰ және Дүниежүзілік банктің терминологиясы бойынша ергежейлі деп, халық саны 1 млн адамнан аспайтын мемлекеттер саналады. Ұлттар достастығының баяндамаларында кіші елдер деген термин қолданылады және халық санның шегі 1,5 млн адам. Кейде ергежейлі деп халық саны 500 мың адамнан кем мемлекеттер аталады. ## Ергежейлі мемлекет Ергежейлі мемлекеттердің көбісі біршама жас құрылымдар болып табылады (Шығыс Тимор және басқалар). Сонымен қатар Еуропадағы ергежейлі мемлекеттердің басым бөлігі сан ғасырлық тарихына ие. Мысалы, Сан-Марино Еуропадағы ең ескі ел болып саналады. Кейде ергежейлі ел ұғымы қолданылады, олардың қатарына шағын тәуелсіз мемлекеттер ғана емес, басқа да шағын географиялық және тарихи оқшауланған (көбінесе аралды) аумақтар кіреді — тәуелді аймақтар, әкімшілік автономялар және т. б. Мысалдар — Мэн аралы, Гернси, Борнхольм, Гибралтар, Майотта, Гуам, Ниуэ, Гельголанд, Афон және т. б. ### Аумағы бойынша Ауданы 1000 км²-ден кем тәіелсіз елдер (теңіз аймағы саналмаған). ### Халық саны бойынша Сингапур және Бахрейн тізімге кірмеген, өйткені олардың халық саны 500,000 адамнан көп. ## Дереккөздер
Қызылқанат — Түркістан облысы Созақ ауданы, Құмкент ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2017 жылы Құмкент ауылымен біріктірлген. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Шолаққорған ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 38 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Үрбұлақ — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Балықты ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан батысқа қарай 13 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Абай — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Балықты ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан солтүстік-батысқа қарай 21 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Абайыл — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Жабағылы ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 11 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Шәріп Омарұлы Омаров (10 қыркүйек 1948 жылы Жамбыл облысы, Талас ауданы, Тамды - 29 тамыз 2007 жылы Алматы) — қазақстандық мемлекет және қоғам қайраткері, музыкант. Техника және саяси ғылымдарының канидаты. Дос-Мұқасан ансамблінің негізін қалаушылардың бірі әрі музыканты. ## Өмірбаяны * Шәріп Шәмілұлы 10 қыркүйек 1948 жылы Жамбыл облысы, Талас ауданы, Тамды ауылында туған. * 2007 жылдың 29 тамыз күні Алматы қаласында қайтыс болған. ## Білімі * 1965 - 1970 жылдары Қаныш Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университетін бітірген. * 1970 - 1972 жылдары осы оқу орынның асперантурасын бітірген. * 1988 жылы Алматы жоғарғы партия мектебін бітірген. * 1997 жылы Абай атындағы АМУ бітірген. ## Еңбек жолы * 1970 - 1972 жылдары Қаныш Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университетінің инженері, ассисенті, комсомол комитеті хатшысының орынбасары қызыметтерін атқарған. * 1972 – 77 жылы Алматы қаласы Совет ауданы комсомол комитетінің хатшысы, Алматы қаласы комсомол комитетінің хатшысы * 1977 – 85 жылы Алматы қаласы Совет ауданы партия комитетінде бөлім меңгерушісі, Алматы қаласы партия комитетінде бөлім меңгерушісі * 1985 – 1987 жылы Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің шетелдік туризм КП ОК-інде бөлім меңгерушісі * 1987 - 1990 жылдары Қазақ КСР Жоғарғы кеңесінің депутаты * 1988 – 1989 жылы Алматы қаласы партия комитетінің 2-хатшысы * 1989 – 90 жылы КОКП ОК-нің идеологиялық бөлімінде жауапты ұйымдастырушы * 1990 – 1991 жылдары Алматы облысы партия комитетінің хатшысы * 1991 – 1993 жылы ҚР Жастар ісі жөніндегі мемлекеттік комитет төрағасының орынбасары * 1993 – 94 жылы мемлекеттік «Қазақстан» телерадио компаниясы төрағасының орынбасары * 1994 – 95 жылы Алматы қаласы әкімінің орынбасары * 1996 – 99 жылы ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты, Халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік жөніндегі Комитеттің төрағасы болған. * ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты болды. ## Қоғамдық қызыметтері * ЕХҚҚ Парламентік ассамблиясының мүшесі; * ТМД Халықаралық Парламенттік Ассамблиясының ішкі саясат комиссиясының төрағасы болды. ## Марапаттары * 1970 жылы КСРОның «Қажырлы еңбегі үшін» медалі; * 1974 жылы «Досмұқасан» ансамблінің құрамында жүргенде Бүкілодақтық Ленин Комсомолы сыйлығының лауреаты; * 1982 жылы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамотасының иегері; * Қазақстан Республикасының футболдан еңбек сіңірген жаттықтырушысы (құрметті атағы); * 1998 жылы «Астана» медалі; * 2001 жылы президент жарлығымен жоғарғы мемлекеттік марапат «Парасат ордені» берілді. * 2001 жылы ТМДның Халықаралық парламент ассамблиясының «Достастық» Ордені берілді; * 2005жылы «Қазақстан конститутциясына 10 жыл» медалі; * АҚШтың Небраск штаты және Линкольн қаласының Құрметті азаматы; * Техника ғылымының канидаты (ғылыми атағы); * Саяси ғылымдарының канидаты (ғылыми атағы).
Жабағылы (2005 жылға дейін – Новониколаевка) — Түркістан облысы Түлкібас ауданындағы ауыл, Жабағылы ауылдық округі орталығы. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 17 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Көкбұлақ (2010 жылға дейін – Калинин) — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Балықты ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан солтүстік-батысқа қарай 17 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Шарафкент (2007 жылға дейін – Чапаево) — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Балықты ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан батысқа қарай 11 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Сафи Өтебайұлы Өтебаев (25 мамыр 1909 жылы Атырау облысы, Қызылқоға ауданы, Қарабау - 12 сәуір 2007 жылы Алматы) – даңқты мұнайшы, КСРО Құрметті мұнайшысы, Қазақ КСРнің Еңбек сіңірген ғылым мен техника қайраткері. Атырау облысының және Ақтау қаласының, Жаңаөзеннің Құрметті азаматы. ҚР жоғарғы мемлекеттік марапаты «Отан ордені» мен марапатталған (1999 жылы). ## Биография * 1909 жылдың 25 мамырда Атырау облысы (бұрынғы Гурев облысы) Қарабау ауылында дүниеге келген. Руы Есентемір Әжімбет. * 1928 – 1930 жылдары Орынборда жұмысшы факультетінде оқыған. * 1931 – 1935 жылдары Баку қаласында мұнай институтында оқыған. * 2007 жылдың 12 сәуірнде Алматыда өмірден өтті. ## Еңбек жолы * 1936 – 1945 жылдары «Ембі мұнай» өндірісінде және оған қарасыты мекемелерде жауапты қызметтер атқарды; * 1938 – 1959 жылдары Қазақ КСР және КСРО Жоғарғы Кеңесінің депутаты болып сайланған; * 1945 - 1951 жылдары Жылыой ауданының партия комитетінің 1-хатшысы; * 1951 – 1957 жылдары «Қазақстанмұнай» бірлестігінің басшысы; * 1957 - 1965 жылдары әуелі Гурьев, кейін Батыс Қазақстан облыстық халық шаруашылық кеңесінің төрағасы; * 1965 – 1971 жылдары «Қазақстанмұнай», кейін «Маңғыстаумұнай» бірлестігінің басшысы; * 1971 – 1980 жылдары Қазақ КСР-і Жоспарлау комитетінің ғылыми-техникалық информация институты бастығының орынбасары болды; * 1980 жылы Құрметті демалысқа шықты. ## Ғылыми еңбектері Маңғыстау байлығын игеру мәселелеріне арналған 30-дан астам ғылым мақалалары салалық-техникалық журналдарда, брошюраларда және және басқа да басылымдарда жарияланған. Өмір жолын Қазақстан мұнай өнеркәсібінің қаз тұру, даму кезеңдерін суреттейтін «Өмір мұраты» (1988) атты кітабы жарық көрді. ## Марапаттары * 1942 жылы «Құрмет белгісі» Ордені; * 1946 жылы «Отан соғысы» ІІ дәрежелі Ордені; * 1966 жылы «Еңбек Қызыл Ту» Ордені; * 1971 жылы «Октябр революциясы» Ордені; * КСРОның Ең жоғарғы «Ленин» Ордені; * КСРОның бірнеше мерекелік медалдар мен құрметті төсбелгілерімен марапатталған; * «КСРОның Құрметті мұнайшысы» құрметті атағы; * «Қазақ КСРнің Еңбек сіңірген ғылым мен техника қайраткері» құрметті атағы; * «Қазақстан мұнайына сіңірген еңбегі үшін» медалі; * 1999 жылы ҚР Ең жоғарғы мемлекеттік марапаты «Отан ордені» мен марапатталды. * 2004 жылы президент жарлығымен жоғарғы мемлекеттік марапат І дәрежедегі «Барыс ордені» мен марапаттады. * Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің бірнеше мәрте құрмет грамотасының иегері. * «Қазақ мұнайына – 110 жыл» толуына орай «Қазақ Мұнай Газ» компаниясының басшылығы Сафи Өтебайұлының атындағы степендия жариялады. * Атырау, Ақтау, Жаңаөзен және т.б көптеген аудандардың Құрметті азаматы атағы берілді. ## Өтебаев Сафи туралы Фильм 2009 — «Қазақ мұнайының атасы — Сафи Өтебаев» режиссері: Қ.Умаров. ## Дереккөздер
№115-темір жол айрығы — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Жабағылы ауылдық округі құрамындағы темір жол айрығы. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 11 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Жаңаталап — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Рысқұлов ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан солтүстік-батысқа қарай 11 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Ақбиік (1993 жылға дейін – Куйбышево) — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Ақбиік ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан шығысқа қарай 2,5 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Сарытөр — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Ақбиік ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 4 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Дәубаба — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Келтемашат ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 53 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Қоғалы (1993 жылға дейін – Военка) — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Келтемашат ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 43 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Сеславино — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Келтемашат ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 61 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Жиынбай (2007 жылға дейін – Димитрово) — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Келтемашат ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 41 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Алғабас — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Кемербастау ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан оңтүстікке қарай 6 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Елтай — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Кемербастау ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 18 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
* №117-темір жол айрығы – Түркістан облысы Түлкібас ауданындағы таратылған темір жол айрығы. * №117-темір жол айрығы – Ұлытау облысы Жаңаарқа ауданындағы темір жол айрығы.
Майлыкент — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Кемербастау ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 21 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Келтемашат — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Келтемашат ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 45 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Күмісбастау — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Кемербастау ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 22 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Тастыбұлақ (2007 жылға дейін – Қызыләскер) — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Рысқұлов ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 5 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Амангелді — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Тастұмсық ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан батысқа қарай 6 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Мәнтай Жарымбетов ауылы (2007 жылға дейін – Екінші Түлкібас) — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Кемербастау ауылдық округі құрамындағы ауыл. Ауыл Социалистік еңбек ері, егінші Мәнтай Жарымбетовтың есімімен аталады. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 4 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Тастұмсық (1993 жылға дейін – Вознесеновка) — Түркістан облысы Түлкібас ауданындағы ауыл, Тастұмсық ауылдық округі орталығы. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан батысқа қарай 4 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Қарабастау — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Тастұмсық ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан солтүстік-батысқа қарай 15 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Айрықша экономика аймағы — ерекше құқықтық аумақтың әрекет аймағына кіретін аумақтақ теңіздің шегінен тысқары орналасқан және оған іргелес жатқан аудан. Оның ені бастапқы сызықтардан бастап өлешентін 200 теңіз милясын (370,4 км) артық болмауы тиіс. Мемлекет өз айрықша экономика аумағында айрықша құқыққа ие: * теңіз түбін жабатын суларда, теңіз түбінде және оның қойнауында табиғи тірі және тірі емес ресурстарды барлау, пайдалану және сақтау * келесі пунктілер жайында хұкім:жасанды аралдарды, қондырғыларды және құрылыстарды жасау және қолдануғылыми теңіз зерттеулерітеңіз ортаны қорғау және сақтау * жасанды аралдарды, қондырғыларды және құрылыстарды жасау және қолдану * ғылыми теңіз зерттеулері * теңіз ортаны қорғау және сақтау Айрықша экономика аймағында басқа мемлекеттердің құқықтары және міндеттері: * Айрықша экономика аймағында барлық мемлекеттер ерікті кеме қатынасына және ұшу құқығына, су асты кабелдерді және құбырлар желісін тартуға және де халықаралық құқық көзқарасы жағынан басқа теңіз пайдалануының заңды әрекет түрлеріне ие * мемлекеттер айрықша экономика аймағында өз құқықтарын жүзеге асырған кезде және өз міндеттерін атқарған жағыдайда лайықты түрде мемлекеттің жағалық құқықтарын және міндеттерін ескереді, сонымен қатар жағалық мемлекеттің қабылданған құқықтарын және ережелерін сақтайды. (1982 жылғы БҰҰ теңіз құқығы бойынша Конвенциясының 56, 58 баптары) ## Тағы қараңыз * Аумақтық сулар * Қайраң
«Қазақстан Республикасының Білім беру ісінің құрметті қызметкері» құрметті төсбелгісі – 2000 жылдың 12 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің білім беру және ғылым саласындағы белсенді оқытушыларын және педагогика қызметкерлерін ынталандыру мақсатында және моральдық өсу үшін тағайындалған Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің №1159 министрліктің қаулысы бойынша бекітілген марапаты. ## Толығырақ «Қазақстан Республикасының Білім беру ісінің Құрметті Қызметкері» құрметті белгісімен: * Оқу үдерісі белсенді формалары мен сабақтар ұйымдастыру және өткізу әдістері, білім мен жаңа интерактивті технологияларды бақылауды жүзеге асыру студенттер, оқушылар мен студенттердің тәуелсіздігінің дамуын қамтамасыз ету үшін, олардың оқыту даралалығы; * студенттердің көшбасшылық зерттеу және жобалау саласындағы табыстар үшін, Облыстық, республикалық және халықаралық білім беру және ғылыми-техникалық бағдарламалар мен жобаларды жетістіктері үшін; * білім берудің өзекті мәселелері бойынша зерттеулер үшін; * педагогикалық және мұғалімдер, білім беру жүйесінің мамандарын даярлау ғылыми біліктілігін дайындау және жетілдіру қызметтері үшін; * оқу-әдістемелік материалдар мен оқу-әдістемелік материалдар мен жабдықтарды өндірісін дамыту саласындағы жетістіктері үшін; * қаржылық және экономикалық қызметін ұйымдастыру табысқа білім беру ұйымдарының материалдық-техникалық және тәжірибелік-өнеркәсіптік базаны дамыту және нығайту. * бұл атақпен оқу орындарында жұмыс тәжірибесі бар қызметкерлер марапатталады, он жылға және (профессорлық-оқытушылық құрамы үшін) ең жоғары алғаш біліктілік санаты кем емес. ## Құрметті төсбелгісінің сипаттамасы * «Білім беру ісінің құрметті қызметкері» белгісі көк лента 25 х 15 мм, өлшеу кестесінде бекітілген 2 мм қалыңдығы 28 мм диаметрі, бір шеңберден тұрады. * Күн, шеңбердің оң жағында лавр филиалының жатыр, оның орталығында ашық кітабының белгісі бейнеленген туралы мәлімет. * Артқы жағында қазақ тілі белгісі деген жазуы («Қазақстан Республикасының білім беру ісінің құрметті қызметкері») бар. * «Білім беру ісінің құрметті қызметкері» белгісі мыс-никель материалынан жасалған.
«Қазақстан Республикасының ғылымын дамытуға сіңірген еңбегі үшін» құрметті төсбелгісі – 2000 жылдың 12 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің білім беру және ғылым саласындағыбелсенді оқытушыларын және педагогика қызыметкерлерін ынталандыру көтермелеу және моральдық өсу үшін тағайындалған Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің №1159 министрліктің қаулысы бойынша бекітілген ведомстволық наградасы. ## Толығырақ * «Қазақстан Республикасының Ғылымын дамытуға сіңірген еңбегі үшін" құрметті төсбелгісімен: * негізгі және саласындағы маңызды нәтижелер әлемдік жетістіктері деңгейінің ұлттық ғылым мен техниканың қорытындыға ықпал ететін, қолданбалы зерттеулері; * ғылым, техника және мәдениет басым бағыттары бойынша халықаралық, республикалық, аймақтық және басқа да ғылыми-техникалық бағдарламаларды іске асыруға жетістіктері; * жаңа және қолданыстағы техника мен технологияларды жетілдіру құруға үлкен үлес қосуда өнертабысы; * үлкен практикалық маңызы бар жаңа технологияларды, дамытуы; * ғылым және мәдениет қазіргі заманғы жетістіктерін ескере отырып ғылыми-зерттеу үдерісін ұйымдастыру және жетілдіру үшін елеулі прогресстері; * ғылыми кадрларды біліктілігін дайындау жоғары жетістіктері; * ғылым материалдық-техникалық және тәжірибелік-өндірістік базасының ғылыми қаржы-экономикалық қызмет саласындағы, нығайту және дамыту басқармасының ұйымдастыру жоғары жетістіктері үшін беріледі. «Қазақстан Республикасының Ғылымын дамытуға сіңірген еңбегі үшін" құрметті төсбелгісімен 10 жыл (ғалымдарға арналған) кем емес, әдетте ғылыми тәжірибесі бар қызметкерлер марапатталады. ## Құрметті белгінің сипаттамасы * «Қазақстан Республикасының Ғылымын дамытуға сіңірген еңбегі үшін" төсбелгісі көк лента (25 х 15 мм) көлемді бекітілген. 2 мм қалыңдығы медалімен диаметрі 28 мм, білдіреді. * «Мәңгіліктің» ежелгі белгісі ортасында жапсырма суреті бар. * Қазақ тілінде жазу белгісінің артқы жағында «Қазақстан Республикасының Ғылымын дамытуға сіңірген еңбегі үшін" деген жазу бар. * белгі мыс-никель қорытпасынан жасалған.
Қадыр Бияшұлы Бияшев (18 маусым 1939 жылы Ақтөбе облысы, Ойыл ауданында туған) – қазақстандық ветеринариялық ғалым, Ветеринария ғылымдарының докторы, профессор. РФ Ветеринария ғылымы халықаралық академиясының академигі. Қазақ ұлттық аграрлық университетіінің профессоры. Қазақстан Білім беру ісінің Құрметті қызыметкері. ## Биография * 1939 жылы 18 маусымда Ақтөбе облысы, Ойыл ауданында дүниеге келген. ## Білімі * 1967 жылы Қазақ ұлттық аграрлық университетіінің (бұрынғы Алматы зоотехника-малдәрігерлік институтын) бітірген. * 1971 жылы осы оқу орнының асперантурасын бітірген. ## Еңбек жолы * 1971 жылы Қазақ ұлттық аграрлық университетіінің (бұрынғы Алматы зоотехника-малдәрігерлік институтын) ның кіші қызыметкері, аға ғылыми қызыметкері; * 1974 – 1982 жылдары Осы оқу орнында доцент, профессор және кафедра меңгерушісі болды; * 2002 жылдан бастап Қазақ ұлттық аграрлық университетіінің «Микробиология, вирусология және иммунология» кафедрасын басқарып келеді. ## Ғылыми шығармашылығы * Профессор К.Бияшевтың 300-ден аса ғылыми-әдістемелік жұмысы жарияланып, 2 авторлық куәлігі (КСРО), Қазақстан Республикасының интеллектуалдық меншігі, Қазақстан институтынан 36 патенті бар. Ол Ресей ғалымдарымен бірлесе жануарлар қанының 60 метаболитінен толық анализ алуға мүмкіндігі бар «Метабол» компьютерлік бағдарламасын дайындады. * Профессор Қадыр Бияшұлы – Қазақстан ветеринария саласы, оның ішінде экологиялық таза жоғары тиімді вакцина және қан сарысуын жасау биотехнологиясы, генді инженерия бойынша танылған ғалым. Ол жануарлардың денсаулығын аса қауіпті аурулардан қорғайтын 20-дан астам биологиялық препаратты дайындау, бақылау әдістемесі және нормативтік-техникалық құжаттамалар технологиясын әзірлеп және енгізді. Адамдар да шалдығуы мүмкін бұл аурудың алдын алу өте маңызды еді. Препараттар тізімі Кеңес Одағының Халық шаруашылығы жетістіктер көрмесінде койылды және «Құрмет» грамотасымен марапатталды, сондай-ақ Сан-Диего (АҚШ) қаласында өткен «Қазақстан-95» көрме-конференциясында ұсынылды. ## Әлем таныған ғалым * Қадыр Бияшұлы – Ресей ветеринарлық ғылымының Халықаралық академиясыньң мүшесі. Ол 14 доктор және 18 ғылым кандидатын дайындады. Оның басшылығымен ғылыми-зерттеу жобаларының орындалуы жүргізіледі. * 1990 жылы Лейпцик қаласында микробиология және эпидемиология институтында ғылыми өтіл мерзімінен өтті, ветеринарлық эпидемиология бойынша халықаралық ғылыми конференцияларға (Мюнхен 1991, Анкара 1995, Бейрут 1996, Барнаул (Ресей) 1996, Йемен 1997, Израиль 1999, Иордания 2000, Пекин-2003, Будапешт 2005) қатысты. ## Марапаттары * 1979 жылы КСРО ауыл шаруашылығы министрлігінің «Құрмет» Грамотасы; * 1985 жылы «КСРО Жоғарғы Мектебінің Үздігі» құрметті атағы; * 1999 жылы ҚР тұңғыш президенті – елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың өзі қазақстан ветеринария саласындағы ғылыми еңбектері мен сіңірген еңбегі үшін ҚР жоғарғы мемлекеттік марапаты «Парасат ордені» мен марапатталды. * 2005 жылы «Қазақстан ғылымының дамуына сіңірген еңбегі үшін» құрметті төсбелгісі; * 2008 жылы ҚР Білім және Ғылым министрлігінің «Жоғарғы оқу орнының Үздік оқытушысы» мемлекеттік грантымен құрметті белгісімен марапатталды. * 2008 жылы «Қазақстан ғылымына сіңірген еңбегі үшін» медалі; * 2009 жылы «Қазақстан Республикасының Білім беру ісінің Құрметті қызыметкері» құрметті атағымен марапатталды. ## Дереккөздер ## Сілтемелер * "Күрделі саланың қайраткері" мақала (Бияшев туралы) Мұрағатталған 5 наурыздың 2016 жылы.
Айхан Акман (түр. Ayhan Akman; 23 ақпан 1977, Инегель, Түркия) — түрік футболшысы, жартылай қорғаушы. ## Мансабы 1993 жылдан "Инегельспор" командасында ойнады. Көп ұзамай ол "Газиантепспор" командасына ауысып, онда 1998 жылға дейін доп тепті. Содан кейін "Бешикташ" командасына ауысты. 2001 жылдан бастап және 2012 жылда мансабының аяқталуына дейін Айхан "Галатасарайда" ойнады. Бұдан басқа Айхан 1998 жылдан бастап 2009 жылдар аралығында Түркия құрамасы сапында 22 ойында алаңға шықты. Карьерасын аяқтаған соң бапкерлікпен айналысты. ## Жетістіктері ### Клубтық * Түркия Чемпионы: 2001/02, 2005/06, 2007/08, 2011/12 * Түркия Кубогы: 1998, 2005 ### Халықаралық * Еуропа чемпионатының қола жүлдегері: 2008 ## Сілтемелер
Бақыбек (2007 жылға дейін – Кезең) — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Майлыкент ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан оңтүстікке қарай 1 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Алтынай Бауыржанқызы Нөгербек (26 қараша 1976 жылы Алматыда туған) – қазақстандық кино және театр актрисасы. Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері. Қазақстан жастар одағының «Серпер» сыйлығының лауреаты. ҚР Мемлекеттік степендиясының иегері. ## Биография * 1976 жылы 26 қарашада Алматыда дүниеге келген. * 1983-1993 жылдары Алматыдағы №12 қазақ орта мектебінде білім алған. * 1993-1997 жылдары Т.Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясы (бұрынғы Қазақ Мемлекеттік театр және кино институты)ның «Кино» факультетінің «Кино және театр әртісі» бөлімін Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері,Мемлекеттік сыйлықтың иегері, театр сыншы Ә.Сығай және Қазақстанның халық әртісі, мемлекеттік сыйлықтың иегері, профессор Т.Жаманқұовтың сыныбынан қызыл дипломмен үздік нәтежемен бітіріп шығады. * 1997 жылдан бастап Астана қаласының Қ. Қуанышбаев атындағы Мемлекеттік академиялық қазақ музыкалық драма театрында еңбек жасап келеді. ## Сахнадағы рөлдері М. Байджиев «Құдалар» – Әсел, Ғ. Мүсірепов «Қозы Көрпеш-Баян Сұлу» – Баян, Күнікей, «Қыз Жібек» – Айгөз, М. Әуезов «Қарагөз» – Қарагөз, «Абай» – Қарлығаш, «Айман-Шолпан» – Айманның тобындағы қыздардың бірі, Ш. Айтматов «Ана-Жер Ана» – Әлиман, «Ғасырдан да ұзақ күн» – Үкібала, С. Тұрғынбекұлы «Мұқағали» – Муза, Ж. Мольер «Скапеннің айласы» – Геацинта, «Баянсыз бақ» – Кора, Б. Ұзақов «Үміт» – Әлия, Дж. Патрик «Қымбатты Памела» – Глория, И. Штраус «Жұбайлар жұмбағы» – Амалия, М. Фриш «Дож Жуанның думаны» – Донна Эльвира, Ж.М. Шевре «Ізгілік формуласы» – Маривонн, У. Шекспир «Гамлет» – Гертруда, Ш.Мұртаза «Бір кем дүние» – Құртқа, С. Балғабаев «Ең жақсы еркек» – Гүлмайдан, Ә. Тарази «Үкілі жұлдыз» – Ри, Қ. Жүнісов «Сәкен-Сұңқар» – Гүлбахрам, Р. Отарбаев «Көлеңкесіз жолаушы» – Камила, С. Мұқанов, Ш. Уәлиханов «Шоқан» – Зейнеп, т.б. ## Марапаттары * 2006 жылы Қазақстан жастар одағының «Серпер» сыйлығының лауреаты; * 2006 жылы «Керемет» тәуелсіз сыйлығының «Үздік актриса» аталымы бойынша иегері. * 2011 жылы елбасының жарлығымен «Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері» құрметті атағымен марапатталды. * «Тұлпар» сыйлығының лауреаты; * «Еуразиялық көпір» халықаралық кинофистивальінде «Ең үздік әйел рөлі» аталымы бойынша жүлдегері; * ҚР тұңғыш президенті – елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың жеке алғыс хатымен марапатталған. * 2016 жылғы ҚР тұңғыш президенті – елбасының мәдениет пен өнер саласындағы президенттік степендияысының иегері. ## Фильмографиясы * 2010 – «Жерұйық» - Қадырдың әйелі * 2011 – «Жан жүрегім – Астана!» - Болаттың анасы * 2015 – «Жат» - эпизод * 2016 – «Анаға апарар жол» - Мәриям * 2016 – «Жұлдыздар тоғысқанда» - Сара Назарбаева * 2018 – «Алтын Орда» - Үш-Хатун ## Отбасы * Әкесі – кинотанушы, сыншы, профессор, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Бауыржан Рамазанұлы Нөгербек; * Анасы – театртанушы, Әуезов театрында жұмыс жасаған. * Жары – театртанушы, Біржан. * Балалары – Ақан (ұлы 2000 жылғы); Қыздары Баян (2007ж) және Мариям (2016ж).
Иірсу — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Түлкібас кенттік әкімдігіне қарасты ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 16 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Ақсай — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Келтемашат ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2023 жылы таратылды. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 60 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Қабанбай — Түркістан облысы Түлкібас ауданы, Тастұмсық ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылынан батысқа қарай 8 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Майлыкент ауылдық округі – Түркістан облысы Түлкібас ауданындағы әкімшілік бірлік. 2007 жылға дейін Ванновка ауылдық округі деп аталды. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Бақыбек, Қараағашты, Тұрар Рысқұлов ауылдары кіреді. Орталығы – Тұрар Рысқұлов ауылы. ## Дереккөздер