Search is not available for this dataset
text
stringlengths 0
31.2k
| en
stringlengths 1
6.69k
⌀ | id
stringlengths 1
36
| dataset_id
stringclasses 4
values | source
null | filename
stringlengths 4
78
| title
stringclasses 360
values | author
stringclasses 53
values |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
, id est non dicerent Judaei: potuimus,
fecimus, egimus quod voluimus.
28 #Non dicant in cordibus suis: Euge, euge animae nostrae: Nec dicant: Devoravimus eum.@#
C Non dicant: Euge, euge, id est bene bene; ista
verba sunt laetantium scelerata mente. H Nec dicant:
Devoravimus eum, id est ne patefiat ultra os
eorum ad me devorandum, id est me similem illis
deputandum. Devorat enim homo quod in os mittit,
ita peccatores nituntur justos in suas nequitias trajicere,
ut eis similes fiant, et unum cum eis corpus.
29 #Erubescant et revereantur simul: Qui gratulantur malis meis.@#
H Erubescant, id est Judaei persecutores et haeretici,
qui gratulabantur: quando me persequebantur,
hoc est, non solum persequentes me erubescant,
sed et illis consentientes qui gratulantur, etc.
Sic erubescant, ut proprios actus sponte damnent,
ut sic convertantur. Et quia potest aliquis erubescere,
et reverentiam non habere, addidit, revereantur
simul, ut conversionis eorum indicia declararet.
Reverentia est enim Domini timor cum
amore permistus.
30 #Induantur confusione et reverentia Qui maligna loquuntur super me.@#
H Induantur confusione, id est confusione aeterna.
Unde dicit: Discedite a me, maledicti (Matth. XXV),
ut qui me quasi hominem judicaverunt, videant ut
Deum judicantem.
31 #Exsultent et laetentur qui volunt justitiam meam: Et dicant semper: Magnificetur Dominus qui volunt pacem servi ejus.@#
H Exsultent, 1. sancti qui volunt Dei justitiam
implere, ipsi exsultent et laetentur de remuneratione
vitae aeternae. Dicant semper, scilicet sancti, ut Dominus
Pater magnificetur, ipse est pax nostra. C Quod
autem dixit, servi ejus, ad humilitatis formam respicit,
qui in assumpta carne (Ephes. II), secundum
humilitatem servus Patris dicitur. Qui ergo
volunt pacem Christo? Illi scilicet qui a vitiis redduntur
alieni.
32 #Et lingua mea meditabitur justitiam tuam: Tota die laudem tuam.@#
H Lingua mea, sancti sunt; illi meditabuntur
mandata Dei. Tota die, toto tempore scilicet laudare
Deum certent. C Quia semper Deum laudant, qui in
omni voluntate sua divina jussa considerant.
ORATIO EX PSAL. XXXIV.
Protectio salusque animae nostrae, operi nos galea
spei, et scuto inexpugnabilis munimenti, ut a
te in causis nostrae necessitatis adjuti, mereamur
cum te diligentibus laetitia et exsultatione perfundi.
Per Dominum nostrum Jesum, etc.
PSALMUS XXXV.
ARGUMENTUM PSAL. XXXV.
C Propheta contemptores legis vehementer accusat,
et sub laude Domini collata beatorum dona describit.
TT. #In finem servo Domini psalmus David.@#
C Nam et in finem Dominum significat, et servo
Domini de ipso dicitur, qui formam servi accipiens,
factus est obediens usque ad mortem (Philip. II).
Psalmus vero et David frequenti expositione jam
noti sunt.
1 #Dixit injustus ut delinquat in semetipso: Non est timor Dei ante oculos ejus.@#
H Dixit injustus, id est decrevit peccare se debere.
C Et ita ideo cogitat, ut sibiipsi licentiam tribuat
peccandi. Non est timor Dei, id est, non putat
curare Deum, ut homines debeant eum formidare.
A Vel injustus quilibet dixit, id est, deliberavit, non
in publico, sed semetipso: ibi proposuit, ubi homo
non videt, et licet Deus videat, hoc non curat, quia
non est timor Dei ante oculos ejus. Homines timet,
ne publice profiteatur iniquitatem. Deum vero non
timet, et ideo in corde; ubi Deus videt, homo non
videt, deliberavit, ut delinquat, id est peccet.
2 #Quoniam dolose egit in conspectu ejus: Ut inveniatur iniquitas ejus ad odium.@#
C Dolose egit in conspectu Dei, id est, in semetipso
quia non est timor, etc. H Diabolus videlicet
et Judaei dolose egerunt in conspectu Dei. Vel ad Judam
proditorem pertinet, quorum iniquitas ad
odium inventa est. A Similiter omnium malorum
invenitur iniquitas ad odium, quia odit Deus iniquitatem,
dum eam perpetuo punit.
3 #Verba oris ejus iniquitas et dolus: Noluit intelligere ut bene ageret.@#
C Verba eorum sunt iniquitates et dolus, iniquitas
pertinet ad blasphemiam, dolus in proximum decipiendum.
Noluit | null | bf308794-b48f-4b3b-b6ae-1cf880ed3690 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
intelligere, illos significat, qui ex
aliqua parte, igniculum sapientiae perceperunt, et a
vero intellectu declinantes, suo vitio perversis erroribus
se polluerunt.
4
#Iniquitatem meditatus est in cubili suo: Astitit omni viae non bonae: malitiam ÷ autem@#
.. #non odivit.@#
C Iniquitatem meditatus est, scilicet haereticus, et
errorem longa meditatione tractavit, libros faciendo
perversos. H In cubili, in corde secreto, ubi animus
bonum vel malum meditatur. Astitit omni viae non
bonae, ideo ad nullum fructum justitiae pervenire potuit.
Malitiam non odivit, sed dilexit, A quod est summa
malitia; qui enim penitus non potest carere malitia,
debet saltem mente odisse.
5 #Domine, in coelo misericordia tua:@#
÷ #Et .. veritas tua usque ad nubes.@#
H Domine, in coelo, id est, in sanctis angelis, qui
in coelo firmati fuerunt, et non ceciderunt. Vel in
coelo, id est Ecclesia. A Vel quolibet sancto est misericordia
Dei causa quod coelum est, et non est injustus,
sicut ille, de quo dictum est: Et veritas tua
usque ad nubes. C Id est, Christus in apostolis et in
prophetis habitat, qui doctrina evangelica irrigant
corda arentia, ut fructum dent fidei; quae steriles
fuerant ariditate peccati. Christus enim veritas est,
apostoli nubes.
6 #Justitia tua sicut montes Dei Judicia tua abyssus multa.@#
C Beatos apostolos montibus comparavit, qui capaces
Domini justitiae devotis sensibus exstiterunt.
Abyssus hic in bonum posuit. Est enim profunditas
aquarum abyssus, quam nec metiri, nec intrinsecus
ex toto videre valeamus, sic divinam justitiam, nec
mente complecti, nec ratione aliqua diffinire possumus.
7 #Homines et jumenta salvabis, Domine: Quemadmodum multiplicasti misericordiam tuam Deus.@#
H Homines et jumenta salvabit Dominus, id est,
rationales et irrationales personas regit et salvat.
C Malos et irrationabiles, salutem temporalem sicut
jumentis; bonos et rationabiles, temporalem et aeternam
tribuendo salvat Deus. Vel bonos malosque
salvas, cum pro omnibus Christum pati volueris.
H Tunc multiplicata est misericordia Domini, cum
nos proprio cruore redemit, ab initio quippe proflua
fuit misericordia tua, sed tunc multiplicata.
8
#Filii autem hominum: In tegmine alarum tuarum sperabunt.@#
C Filii autem hominum sunt qui non sunt jumenta,
sed rationabiliter vivunt, qui gratiam baptismatis
consecuti, in novam progeniem renascuntur. H C
Alae vero Domini sunt praecepta Novi et Veteris
Testamenti. C In quarum protectione omnis justus
sperare cognoscitur, dum eis obedire ostenditur.
9 #Inebriabuntur in ubertate domus tuae: Et torrente voluptatis tuae potabis.@#
H Inebriabuntur, id est ipsi filii Dei a pinguedine #gratia@#
Spiritus sancti, ut habeant intellectum dogmatum
ecclesiasticorum, ut, oblitis flagitiis, virtutibus
impleantur. C Torrentem dicimus esse fluvium
velocem, cui bene comparatur sapientia Christi,
quia et subita est, et ita rapida, ut ad fidem quem
vult sine ulla tarditate detrahat.
10 #Quoniam apud te est fons vitae: Et in lumine tuo videbimus lumen.@#
H Quoniam apud te #est@# fons vitae, id est tu es, et
apud te est origo omnium bonorum. Fons vitae, doctrina
Dei; quae animae vita est. Lumen Patris Christus
est, in quo videbimus lumen, id est Spiritus
sancti illuminationem.
11 #Praetende misericordiam tuam scientibus te: Et justitiam tuam ÷ his .. qui recto sunt corde.@#
C Praetende dixit, id est longe lateque diffunde
tuam misericordiam, ut possint scientes te in isto
saeculo firmius ambulare. Rogat his justitiam, id est
justam vitam permanentem, vel praecepta sua, ut
ea vivendo teneant, qui recto sunt corde, id est
qui hic recta mente praestante Domino vivere meruerunt,
hoc est, qui cor suum in omnibus ad voluntatem
Dei dirigunt.
12 #Non veniat mihi pes superbiae: Et manus peccatoris non moveat me.@#
C Orat ut gressu mentis a justo tramite non recedat,
ne in superbia erectus cadat. Pes autem pro
affectu mentis est positus. Manus vero peccatoris
est operatio male suadentis, quae tunc nos a firmitate
fidei movet, cum iniqua suasione nos sollicitat.
Ideo vero timeo pedem superbiae, quia ibi, etc.
13 #Ibi ceciderunt | null | dba4e497-50e6-4656-98cc-a0c3c1bbc095 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
qui operantur iniquitatem: Expulsi sunt nec potuerunt stare.@#
C Ibi, ubi superius dixit, in pede scilicet superbiae
et nequitia pravae suasionis ceciderunt; ac si diceret,
in profundam foveam corruerunt daemones,
qui adhuc operantur iniquitatem, male suadendo in
hominibus et ad superbiam semper inducentes. H
Expulsi sunt, id est a regno Dei. C Nec potuerunt
stare, quia non eis licebat Domini jussa differre,
sed statim illic praecipitantur, ubi parata eis est
flamma poenalis. A Ibi quoque Adam cecidit et expulsus
est a paradiso; qui dicitur etiam adhuc operari
iniquitatem, dum in peccato suo omnes nascimur.
Nec diabolus, nec Adam potuerunt stare
vi sua
ORATIO EX PSAL. XXXV.
Clarifica nos coelesti misericordia, fons et origo
luminis sempiterni, ut ubertate domus tuae repleti,
omnem iniquitatem et dolum cum procacitate ferocis
superbiae renuamus. Per Dominum nostrum Jesum
Christum.
PSALMUS XXXVI.
ARGUMENTUM PSAL. XXXVI.
C Vox Ecclesiae monentis, non imitandos malignantes:
et de poenis malorum ac praemiis beatorum.
TT. ÷ #Psalmus .. David.@#
H Psalmus iste personam justi glorificat, injusti
notat, mores instruit, bonitatem Dei docet, pravitatem
avellit.
1 #Noli aemulari malignantibus:@#
#Neque zelaveris facientes iniquitatem.@#
H Multas habet aemulatio interpretationes, tamen
hic docet, noli particeps esse malignis, neque
ad zelum, quia zelus ira est, neque ad invidiam; invidia
enim livor est. Neque zelaveris, id est imiteris
eos qui faciunt iniquitatem, qui per iniquas
fraudes divitias congregant, honoresque requirunt.
2 #Quoniam tanquam fenum velociter arescent: Et quemadmodum olera herbarum cito decident.@#
C Fenum, pulchra est res dum floret, sed cum
aruerit mutato protinus colore marcescit. Sic sunt
impii, qui quasi florida laetitia relucentes praematuro
fine siccantur. Olera autem ab #olla@# dicta sunt
ubi collecta decoquuntur. Ostensum est enim hic
cito impios cadere, per similitudinem feni et olerum.
3 #Spera in Domino et fac bonitatem et inhabita terram. Et pasceris in divitiis ejus.@#
C Admonet hic propheta, ut speremus in Dominum,
hoc est introitus fidei, hoc initium salutis.
C H Fac bonitatem, id est, adimple mandata.
H Inhabita terram, hoc est dominare carni, non
caro tibi. C Et pasceris, #ad saturitatem pertinet, et
ad suavitatem perennem.@# In divitiis, id est contemplatione
Domini Christi. H A Vel in Scripturis
sanctis.
4 #Delectare in Domino:@#
#Et dabit sibi petitiones cordis tui.@#
C Delectare cum dicit in Domino, suavem vult
esse tibi ejus recordationem, ut ames quem times.
Dabit tibi petitionem cordis, non carnis. Petitio cordis
est, fides, charitas, intellectus Dei, et operatio
bonorum actuum.
5 #Revela Domino viam tuam et spera in eum: Et ipse faciet.@#
C Velum quoddam est densitas peccatorum,
unde via, id est, vita nostra, tenebroso amictu circumvestita
est: hanc revelamus, quando delicta nostra
promptissime confitemur. H Spera in eum, ut
possit remittere delinquenti. Et ipse faciet id quod
sequitur.
6
#Et educet quasi lumen justitiam tuam: et judicium tuum tanquam meridiem: Subditus esto Domino et ora eum.@#
C Educere enim est aliquid de tenebris ad lumen
proferre, hoc est, de caligne hujus saeculi, ad illam
claritatem futuri judicii perducere, ubi omnia palam
fiant: et tunc justitia nostra humanis aspectibus apparebit.
H Et judicium tuum, quo ea quae bona sunt
elegisti, tanquam meridiem, in pleno splendore
gratiae suae revelabit coram angelis suis. Subditus
esto Domino, non peccato, et ora eum pro delictis
tuis.
7 #Noli aemulari in eo qui prosperatur in via sua: In homine faciente injustitias.@#
H Noli aemulari in eo, id est, non te terreat impii
felicitas brevis.
C In nomine faciente injustitias, id est nequitias, #scilicet cui actus turpis est,@#
et negotia feculenta.
8 #Desine ab ira, et derelinque furorem: Noli aemulari ut maligneris.@#
C Furor est enim, qui celeri motu animum succendit.
Ira quae diutius perseverat. Ergo utraque nos
jubet deserere, per quae ad culpam possumus pervenire.
Noli aemulari ut maligneris. H Ne ipse nequam
efficiaris | null | ca40f700-d8b1-4606-b33a-13f76d1b337e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, provocando alios ad nequitiam.
C Nequitiam vero veteres definierunt, voluntariam
esse malitiam, in quam non casu incidimus, sed delectatione
versamur. Nequam enim dictus est nequaquam,
id est nullo tempore aptus.
9
#Quoniam qui malignantur exterminabuntur: Sustinentes autem Dominum ipsi haereditabunt
terram.@#
C Exterminari est foras terminos projici, id est ab
illa Dei civitate fraudari. Qui vero contra sustinent
Dominum, ipsi haereditate possidebunt terram viventium:
quoniam despiciunt impiorum felicitatem,
Domini judicium exspectantes, et patienter interim
adversa sustinentes.
10 ÷ #Et .. adhuc pusillum et non erit peccator: Et quaeres locum ejus et non invenies.@#
C Pusillum enim a pugno dicitur, et exiguum aliquid
parvulumque significat, quod contractis digitis
manu possit includi. Et hic significat tempus, quod restat
usque in diem judicii, quod comparatione praeteritorum
dierum, omnino parvissimum est. Et non erit
peccator, non quia ipse qui peccaverit non erit, sed
peccare jam desinit. Locum ejus, istum mundum
significat, qui peccatores tantum demulcet, proprieque
ipsis amicus est. H Vel locus ejus, delectatio
peccati.
11 #Mansueti autem haereditabunt terram: Et delectabuntur in multitudine pacis.@#
C Mansuetos autem appellamus manu consuetos,
id est, patientes et mites. H Quos nullus turbo furoris
exagitat. C Ipsi possidebunt futuram Hierusalem,
et in ea permanebunt in saeculum saeculi. In
multitudine pacis, pax futuri saeculi est, ubi nihil
adversum, nihil potest esse contrarium.
12
#Observabit peccator justum: Et stridebit super eum dentibus suis.@#
C Observabit peccator justum, quando illum viderit
sceleratus bonis moribus insudare. H Quia
per opera sanctorum, ipsi cruciantur et torquentur
in praesenti vita. Stridebit malitiae et invidiae dentibus
quibus eum nititur devorare; per motum enim
istum corporis, ostendit motum animae. A C Observabit
igitur quasi de occultis insidiis ut eum alliciat.
Ideo vero occultis insidiis observat, quia dum videt
justum, credit se ab eo accusari, conatur igitur
justum ei similem facere. Quod si non potest, stridebit,
etc.
13 #Dominus ÷ autem .. irridebit eum:@#
÷ #Quoniam .. prospicit quod veniat dies ejus.@#
H Non quia Dominus aliquem irrideat, sed quia
ipsi digni sunt, ut irrideantur in vindicta. Quoniam
prospicit, hoc est Dominus scit quando veniet dies
ultionis et perditionis ejus.
14 #Gladium evaginaverunt peccatores: Intenderunt arcum suum.@#
C Gladius peccatoris est quilibet dolus, alterius
desiderans laesionem; quem educit ille, qui prava
suasione desiderat decipere animas innocentes. Arcum
autem tendere, est opere fraudulento exspectare
tempus, quando possint simplices innocentesque
decipere. A Gladius, apertam persecutionem,
arcus vero occultam indicat; qui enim gladio pugnat,
cominus; qui vero arcu, eminus pugnat.
15 #Ut decipiant pauperem et inopem:@#
#Ut trucident rectos corde.@#
H Ut decipiant pauperem, non divitem mundi, sed
pauperem Christi. C Addidit rectos corde, hoc de
martyribus potest intelligi, qui recti sunt corde, sed
carne trucidantur. Pauper dicitur, qui sibi non sufficit.
Inops qui nec opem habet ab alio, sive alienam.
16 #Gladius eorum intret in corda ipsorum: Et arcus eorum confringatur.@#
C Gladius enim dicitur, qui fit ad hostium clades.
H Et significat vindictam in animas ipsorum. C Et
arcus ipsorum, id est occulta malitia contra pios
confringitur, quia non erit fidelibus in animae parte
nocitura. A Se enim mali prius in corde et anima
laedunt quam justum in corpore et rebus exterioribus.
In corde enim justum laedere non possunt. Quod
si in rebus laesus justus fuerit, dicit: Melius, etc.
17 #Melius est modicum justo: Super divitias peccatorum multas.@#
C Modicum hic sentiatur humilitas, in qua, dum
se animus noster custodit, mundi pretiosa transcendit.
Divitiae peccatorum sunt congregationes criminum.
Unde aestimemus quantum sit melius illud
modicum justi percipere, et molem tantorum scelerum
non habere. Et vere multo melius, quoniam
brachia, etc.
18 #Quoniam brachia peccatorum conterentur: Confirmat autem justos Dominus.@#
C Brachia peccatorum, perversas actiones signat
quae conterentur, id est assidua tritura minuuntur.
H Vel, fortitudo illorum conteretur in vindicta, ne
innocentibus noceant. Justos autem confirmat Dominus
in fide. | null | 6b879204-c754-482f-a857-89ee4bd7d341 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
H A Brachia, potentiam et fortitudinem
peccatorum significat. A Confirmat justos
Dominus per spem in adversis et per exempla,
maxime crucis. Crux enim finita est in poena, sed
manet in gloria. A locis enim suppliciorum transiit
ad frontes imperatorum. Qui tantum honorem dedit
poenis suis, quid faciet fidelibus suis
19 #Novit Dominus dies immaculatorum: Et haereditas eorum in aeternum erit.@#
C Dominus autem novit dies immaculatorum, id
est vias qui eas condidit, quas humana ignorantia
non potest intueri. Haereditas est coelestis Hierusalem,
aeterna pace ditissima, quae in aeternum erit,
quoniam sine fine praestatur.
20 #Non confundentur in tempore malo: et in diebus famis saturabuntur: Quia peccatores peribunt.@#
H C Malum tempus significat diem judicii.
C Quando omnis caro sollicita actuum suorum
retributionem compensationemque formidat, in isto
tempore non confundentur immaculati. Dies famis,
tempus hujus mundi significat, quando beati esuriunt
justitiam, et saturabuntur per Scripturas sanctas et
exempla Dominica. Peccatores peribunt, id est in
illa judicatione damnandi sunt. A Vel tempus malum
dicit tempus tribulationis hic, in quo boni spe saturantur
futurae pacis, peccatores vero hic saturati,
peribunt aeterna fame cruciandi.
21 #Inimici vero Domini mox ut honorificati fuerint et exaltati: Deficientes quemadmodum fumus deficient.@#
H Inimici vero Domini, id est impii, ut honorificati
fuerint in potestate terrena, et exaltati in vanam
gloriam, mox, adveniente morte, omnis gloria
eorum tanquam fumus aut nebula tabescit.
22 #Mutuabitur peccator et non solvet: Justus autem miseretur et tribuet.@#
H C Mutuabitur peccator, quando Dei beneficia
diversa suscipit; et non solvet, hoc est, non dignas
gratias agit Deo. Justus autem miseretur, quamvis
hic pauca suscipiat, promptus tamen ad eleemosynas
faciendas invenitur.
23
#Quia benedicentes ei haereditabunt terram: Maledicentes autem ei disperibunt.@#
C Nam qui benedicunt Dominum, id est qui in
omnibus gratias referunt, et ejus mandata custodiunt,
terram illam viventium accipiunt possidendam.
Maledicentes, id est blasphemi, vel Dei legibus
inobedientes, ab illa patria submoventur.
24 #Apud Dominum gressus hominis dirigentur: Et viam ejus volet.@#
H Apud Dominum gressus, id est sensus uniuscujusque
hominis, a Domino dirigentur. Et viam ejus
scilicet Dei volet, ut ad se veniat, qui est via, veritas,
et vita (Joan. XIV). Gressus dicit opera et affectus,
quos dirigit Deus. A. Et per hoc quod dirigitur
vult justus viam Dei: quamvis dura sit. Via vero
terrae non est dura, sed plena latronibus. Via autem
Domini tuta, quamvis dura. Vel viam justi hominis
volet, in qua cum ceciderit, etc.
25 #Cum ceciderit non collidetur: Quia Dominus supponit manum suam.@#
H Cum ceciderit, propter infirmitatem carnis, quia
septies in die cadit justus et resurgit (Prov. XXIV),
non collidetur, quia Dominus agenti poenitentiam
statim miseretur. Sicut David et Petrus cognitum
delictum purgaverunt lacrymis, et a Domino confirmati
sunt.
26 #Junior fui etenim senui: et non vidi justum derelictum:@#
#Nec semen ejus quaerens panem.@#
A C Junior fui, vox Ecclesiae, quando initia legis
naturalis in ipso protoplasto primaeva suscepit. Senuit,
quando ad honorabilem pervenit aetatem, cum
novissimis temporibus suscipere meruit Dominum
Salvatorem. H A C Semen, opera hominis diximus
esse, quae seminat et metet. H C Ergo opera justi
non quaerunt panem, hoc est verbum Dei, quia verbo
Dei satiatus est, et quo intus revera vivit et pascitur.
A Loquitur enim hic Ecclesia quasi unus homo.
H Vel David loquitur, qui parvulus fuit in malitia:
senex in virtutibus.
27 #Tota die miseretur et commodat: Et semen illius in benedictione erit.@#
H Omni tempore miseretur a Domino et commodat,
qui aliis ministrat doctrinam suam. Et semen
ejus, opera quae gessit, vel doctrina quam docuit, a
Domino benedicentur.
28 #Declina a malo et fac bonum: Et inhabita in saeculum ÷ saeculi@#
..
H Declina a malo, id est, a malo opere, et fac bonum
quod praecepit Deus. Inhabita in unitate fidei.
C Saeculum vero saeculi significat aeternum regnum
quod nulla successione mutabitur.
29 | null | b5fd647d-4f62-40d1-9896-50476945611e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
#Quia Dominus amat judicium, et non derelinquet sanctos suos: In aeternum conservabuntur.@#
H Quia Dominus amat judicium, scilicet justum:
quo justos impiosque discernit. Et non derelinquet
sanctos: qui in eum tota spe confidunt, qui conservabuntur
in aeternum, hoc est in perpetua vita.
30 ÷ #Injusti punientur@# .. #Et semen impiorum peribit.@#
H Injusti punientur in vindicta. Peribit semen, hoc
est opera eorum cum ipsis punientur in tormentis,
et vanitas et delectatio in peccatis quaesita evanescet.
31 #Justi autem haereditabunt terram:@#
÷ #Et .. inhabitabunt in saeculum ÷ saeculi .. super eam.@#
H Justi autem possidebunt terram viventium. Et
inhabitabunt illam, quae est sine fine, de qua fugit
dolor et gemitus (Apoc. XXI).
32
#Os justi meditabitur sapientiam: Et lingua ejus loquetur judicium.@#
H Os justi meditabitur sapientiam, id est Christum.
C Per os enim cogitationes debemus hic accipere,
quia sicut cor meditabitur sapientiam, ita
lingua loquetur per cuncta justitiam et judicium:
H hoc autem fiet: cum omnia mensurate, et non
fraudulenter, neque cum ira, sed cum justo judicio
quae de Deo sentit enarrat, quod erit in patria beatorum.
33 #Lex Dei ejus in corde ipsius:@#
÷ #Et .. non supplantabuntur gressus ejus.@#
C Lex Dei ejus, hoc enim pronomen: gratiam indicat
Domini Salvatoris. Nam cum sit omnium
Deus: ipsius tamen proprie dicitur, quem liberare
dignatus est. In corde ipsius, universum beati sensum
tali bono signat completum esse, scilicet in eo
quod cor consonat linguae, ut lex Dei non solum in
ore, sed etiam sit in corde, et omni sensu. Hujus
gressus supplantare nullus praevalebit. Supplantare
enim dicimus plantis foveas praetendere, ne possit
incidens firmum reperire vestigium, hoc nullatenus
constat esse faciendum, ubi secura et aeterna sunt
omnia. A Quia verbum Dei in corde custodit a laqueis
bonus custos, Christus in corde.
34 #Considerat peccator justum: Et quaerit mortificare eum.@#
H Considerat peccator justum, intuebatur enim
populus Judaeorum justum Filium Dei: et stridebat
in eum, et quaesivit perdere eum, quia gravis erat
doctrina ejus ad audiendum eis, et ipse etiam ad
videndum. Sic et nunc inimicus considerat unumquemque
nostrum ut perdat, sed si vigilanter resistas:
evenit quod sequitur.
35 #Dominus ÷ autem .. non derelinquet eum in manus ejus: Nec damnabit eum cum judicabitur ÷ illi@#
..
H Sicut non dereliquit justum Dominus in manibus
Judaeorum, id est in potestate eorum, ita quemlibet
justum non derelinquet in potestate peccatorum
secundum animam, ut animae noceant, id est ut
malis in malo consentiat. Nec damnabit eum, C id
est justum cum judicat impium: sed discretione meritorum,
justum suscipiet, impium debita poena torquebit.
36
#Exspecta Dominum et custodi viam ejus: et exaltabit te ÷ ut .. haereditate capias terram: Cum perierint peccatores videbis.@#
H Exspecta Dominum, id est patienter age sive
in prosperis seu in adversis. C Qui vias Domini
custodis, hoc est sacratissima praecepta. H Et exaltabit
te, ut haereditate capias terram illam beatitudinis,
in qua justi exaltabuntur. C Tunc justi videbunt
peccatores perire, quando conspecta fuerit poenalis
adversitas, et illis pereuntibus, se in summa
beatitudine videbunt collocatos.
37 #Vidi impium superexaltatum: Et elevatum sicut cedros Libani.@#
C Vidisse impium se dicit, id est crevisse, non ad
honorem: sed potius ad ruinam. Et ne putares eum
tantum supra humiles erectum, addidit, et elevatum
sicut cedros Libani: cujus profectus in honore et
divitiis et potestate ideo tantum extollitur, ut ejus
irremediabilis ruina monstretur. H Hoc de diabolo
fas est intelligi, nec non et Juda. Et si de Juda
exponitur, sequens versiculus sic exponitur.
38 #Et transivi et ecce non erat: Quaesivi eum et non est inventus ÷ locus ejus.@#
H Et transivi, dicat hoc apostolicus coetus. Transivi
tempore passionis Jesu: et illo resurgente, non
erat Judas, quia abiit et laqueo se suspendit. Quaesivi
et non est inventus, scilicet ipsius impii locus
apostolicus, qui tanta velocitate deficiebat. Sed dum
de Juda exponitur, per cedros apostoli intelliguntur;
et | null | 09e18fe2-2aa6-48e6-a1e7-dadaac340574 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quando de diabolo, per cedros angeli signantur.
Dum vero de divitibus impiis vel potentibus exponitur
(qui relicto Deo in divitiis mundi confidunt, qui
quamlibet floreant, quamlibet extollantur et eleventur,
non invenientur, cum ab hoc mundo migraverint),
tunc per cedros mali intelliguntur in hoc
mundo elevati. Sicut enim cedrus super excelsos
montes apparet exaltata, et impulsu ventorum
saepe dilabitur, ita et impius, locus impii impietas
est.
39 #Custodi innocentiam et vide aequitatem: Quoniam sunt reliquiae homini pacifico.@#
H Custodi innocentiam, si nullum noceas et cum
nullo litigiosus eris, videbis Christum qui aequitas
intelligitur, sicut via et veritas et vita. C Reliquiae
sunt homini pacifico, quando spes ejus Domini remuneratione
peragitur, id est impletur quod speravit.
Reliquiae igitur sunt, quae post mortem relinquuntur.
A Relinquit vero justus post mortem memoriam
justitiae suae bonam, et Deus sibi relinquit
praemia aeterna. C Pacificus vero dicitur, qui inter
discordantes pacem facit.
40 #Injusti autem disperibunt simul: Reliquiae impiorum interibunt.@#
C Justi autem, etc. Nam sicut justi post hanc vitam
gratulantur, ita injusti finita ista luce peribunt.
Reliquiae, ut dictum est, significant memoriam justorum,
quam in hoc mundo post obitum derelinquunt,
hoc mereri impii nullatenus possunt, quoniam,
superveniente interitu, falsa laus et fragilis
vita dissolvitur. A Reliquiae quoque eorum, id est
terrena interibunt omnia.
41 #Salus autem justorum a Domino:@#
÷ #Et .. protector eorum in tempore tribulationis.@#
H Salus #autem a Domino@# venit, quia ipse est salus
nostra. C tempus quidem tribulationis est duplex,
nam hic tribulatio temporalis est, sed in judicio
extremo est aeterna; illa igitur mala est, quia
aeterna quae in die judicii impiis venit. In hoc ergo
tempore tribulationis, protector est Christus, quia
ex ipsa eripit justos.
42 #Et adjuvabit eos Dominus ÷ et liberabit eos@# .. #et eruet eos a peccatoribus:@#
÷ #Et salvabit eos .. quia speraverunt in eo.@#
C Et adjuvabit eos, id est fideles famulos in hoc
mundo adjuvat, quando contraria colluctatione fatigantur;
liberat, dum fidem illorum non sinit prava
suasione perverti. #Eruet@# utique, dum in mundi
istius contrarietate servat illaesos. Quoniam speraverunt
in eum, id est spem suam in Domini pietate
posuerunt.
ORATIO EX PSAL. XXXVI.
Beatitudo omnium non incerta justorum, Deus
(qui sanctos tuos non derelinquis in fame, nec in
stadio tribulationum superari permittis), precamur
ut ea nos munias dextera, quam illis ne corruant,
velociter porrigis praeparatam. Per Dominum nostrum
Jesum Christum, etc.
PSALMUS XXXVII.
ARGUMENTUM PSAL. XXXVII.
C Vox poenitentis misericordiam benigni judicis
deprecantis, qui se corpore sauciatum et animo,
amicorum exprobratione dicit esset confusum.
TT. #Psalmus David in commemorationem ÷ de
Sabbato@# ..
C Dicendo in commemoratione, hoc titulus iste
pronuntiat, ut quia peccatum effugere non valeamus,
certe ipsum delictum in commemoratione semper
habere debeamus, ut nos a futuris culpis Deo adjuvante
temperemus. H Sabbatum #requies@# interpretatur,
id est quando requiescet Ecclesia in paradiso,
quem perdidit Adam.
1 #Domine, ne in furore tuo arguas me: Neque in ira tua corripias me.@#
H Totus iste psalmus ex persona poenitentis est,
sed et ad Christum referri potest, sicut et sexagesimus
octavus. Furor, vindicta irrationabilis cum
fellis amaritudine. Ira vero tantum commotio animae.
Ideo iste poenitens qui se peccatorem scit, non in
ira, sed per misericordiam, nec in furore, sed per
patientiam se argui postulat.
2 #Quoniam sagittae tuae infixae sunt mihi: Et confirmasti super me manum tuam.@#
H Sagittae, verba doctrinae sunt, quae ut jaculum
verberant cor poenitentis, ut agat poenitentiam.
Confirmasti, etc., ut tanquam bonus magister, verberibus
castigatum redderes emendatum.
3 #Non est sanitas in carne mea a facie irae tuae:@#
#Non est pax ossibus meis a facie peccatorum meorum.@#
H Non est sanitas a facie irae in carne mea, id est
vidi faciem irae tuae: et non ipsam iram, hoc est, intellexi
per Scripturas sanctas, quanta minabaris peccatoribus,
et extimui, petens ne ipsa ira super me | null | 434c5c75-840b-42fb-a96c-cb834a4895c9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
descenderet. Non est pax ossibus meis, id est nullam
quietem indulsi vel ossibus vel membris meis, antequam
poenitendo mentem purgarem.
4 #Quoniam iniquitates meae supergressae sunt caput
meum: Sicut onus grave gravatae sunt super me.@#
C Iniquitates nostrae elevant se super caput nostrum,
quando amplius cumulantur, quam ratio quae
est caput mentis sufferre valeat; quam si iniquitas
oppresserit, illa protinus victa succumbit. H Sicut
onus grave, quia non est leve onus peccati, sed omnibus
debet esse grave, quia omnibus grave judicii
onus imponit.
5 #Putruerunt et corruptae sunt cicatrices meae: A facie insipientiae meae.@#
H Computrescunt mihi et fetent vulnera peccatorum,
quousque in peccatis jaceo, et nunc desideranter
quaero medicum per poenitentiam. C Cicatrix est
dicta, quod in se vulnus celatum ostendat, significans
occulta peccata. H Quae contingit hominem
propter suam insipientiam celare.
6 #Miser factus sum et curvatus sum usque in finem: Tota die contristatus ingrediebar.@#
H Miser factus sum, usque dum confitendo purgarer,
quia sine confusione et moestitia non dimittuntur
peccata. Contristatus, id est indignum me existimans,
vel ad coelum oculos levare, sed pectus meum
percutiens, aiebam; Deus, propitius esto mihi peccatori (Luc. XVIII).
7 #Quoniam lumbi mei impleti sunt illusionibus: Et non est sanitas in carne mea.@#
H Illusionibus illis confitetur se poenitens esse repletum
atque infirmatum, quibus diabolus humanum
genus quotidie illicit et suadet, ut delinquat. Per
lumbos voluntatem corporis designat titillantem. id
est carnis appetitum.
8 #Afflictus sum et humiliatus sum nimis: Rugiebam a gemitu cordis mei.@#
H Afflictus sum et humiliatus ad poenitentiam nimis,
rugiebam, petens remissionem cum luctu.
Aliud est gemitus corporis, aliud cordis. Gemitus
corporis, propter res terrenas. Gemitus cordis, propter
sua peccata et aliorum. C Rugire autem, proprie
belluarum est, leonum scilicet. A Vel afflictus sum
et humiliatus nimiis miseriis et calamitatibus propter
peccatum, ideo rugio.
9 + #Domine .. ante te omne desiderium meum: Et gemitus meus a te non est absconditus.@#
C Tale fuit desiderium ejus, ut ante Deum esse
mereretur, #Dominus enim quidquid non aspernatur,
amplectitur;@# ille enim gemitus non absconditur a Deo,
qui pius est, et pro animae liberatione persolvitur.
Dictus est autem gemitus quasi geminatus luctus,
quia fit pro exprimendo magno dolore.
10
#Cor meum conturbatum est: dereliquit me virtus mea: Et lumen oculorum meorum, et ipsum non est mecum.@#
C Nunc venit ad gravissimos dolores animi, decursis
corporeis aerumnis. Ideo conturbatum esse
suum cor dicit, quia virtus eum deseruit; dicit ergo,
Dereliquit me virtus mea, A quam habui ante peccatum.
Cur vero virtus me dereliquit, quia et lumen,
etc. Lumen oculorum suorum non esse secum
narrat. H Quia, postposito veritatis lumine, in tenebras
deciderat peccatorum.
11 #Amici mei et proximi mei. Adversum me appropinquaverunt et steterunt.@#
A Hactenus confessus est quae patitur a se intus,
nunc dicit quae foris patitur ab his inter quos habitat.
C Amici sunt extranei sanguine, sed charitate
conjuncti. Amicus enim dictus quasi #animi aequus,@#
id est similis. Proximi sunt autem qui nobis parentela
sociantur. H Potest amicus et proximus de discipulis
accipi, qui in passione Christi territi, in tantum
a Domino recesserunt, ut ipse Petrus negaret.
Exponant alii deinceps de poenitente, ego ab illo
passu usque ad finem: video Dominum meum Jesum
a Judaeis circumdari.
12 #Et qui juxta me erant a longe steterunt: Et vim faciebant qui quaerebant animam meam.@#
H Steterunt de longe discipuli Christi, de quibus
evangelista ait: Stabant noti ejus a longe (Luc. XXIII).
Sed vim faciebant Judaei. C Vel diabolus cum ministris,
qui quanto eum videbant in Dei amore persistere:
tanto ei mortem animae nitebantur inferre.
13 #Et qui inquirebant mala mihi locuti sunt vanitates: Et dolos tota die meditabantur.@#
H Multos quidem dolos meditati sunt, cum interrogarent
si deprehensa mulier lapidari debuisset (Joan. VIII),
et si liceret dare censum Caesari (Matth.
XXII), et similia facerent, sed tunc aperte dolum
inierunt, cum falsos | null | a26aaebf-13c6-4437-9845-f0886ebe4f59 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
testes adducunt. Locuti sunt
vana: In Beelzebub ejicit daemonia (Luc. XI).
14 #Ego autem tanquam surdus non audiebam: Et sicut mutus non aperiens os suum.@#
H Semper quasi surdus sustulit Christus exprobrationem
Judaeorum, et tanquam mutus, dicente Pilato:
Mihi non respondes? (Joan. XIX.) C Nihil potest esse
fortius, nihil egregius quam audire noxia, et non respondere
contraria.
15 #Et factus sum sicut homo non audiens. Et non habens in ore suo redargutiones.@#
H Sic tacuit Christus accusatus a Judaeis quasi
non haberet quid pro se respondere deberet, exemplum
tribuens homini, ut flagella pro Deo patienter
portare debeat, ideo non redarguit se injuste increpantes.
16 #Quoniam in te, Domine, speravi: Tu exaudies me, Domine Deus meus.@#
C Ideo petitionem suam exaudiendam dicit, quia
se in Deum sperasse confidit, talis sanctorum voluntas,
tale fixa mente consilium, ut non emolimento
aliquo praesentis temporis, sed tantum dilectione Dei
capiantur.
17 #Quia dixi: Nequando supergaudeant ÷ mihi@# .. #inimici mei: Et dum commoventur pedes mei super me magna locuti sunt@#
H Insultarent inimici Christo gaudentes, si in
passione humiliatus non surrexisset. Pedes dicuntur
commoveri. id est apostoli de fide ad infidelitatem
commoti. Magna locuti sunt Judaei dicentes: Si Filius
Dei es, descende de cruce (Matth. XXVII).
18 #Quoniam ego in flagella paratus: Et dolor meus in conspectu meo semper.@#
H Paratus est Christus ad flagella sustinenda.
crucem, lanceam, fel, acetum, ut per hanc mortem
suo sancto sanguine pereuntem populum liberaret.
Et dolor meus, quasi dolere Christum dictum est,
donec ejiceret suam victoriam in judicium contra
Judaeos.
19 #Quoniam iniquitatem meam annuntiabo@#
+ #Et .. cogitabo pro peccato meo.@#
H Quoniam iniquitatem meam annuntiabo, id est #sicut maledictioni Christus subjacuit, ut nos a maledicto@#
erueret (Gal. III), ita et peccatorem se profitetur,
qui peccata nostra #portaret.@# Et cogitabo
Cogitabat enim ut clementi cogitatu humani generis
delicta, quae sibi computavit, in semetipso purgaret.
20
#Inimici autem mei vivent et confirmati sunt super me: Et multiplicati sunt qui oderunt me inique.@#
H Vivent inimici ejus, quia non sunt statim
divina ultione puniti. Confirmati sunt in legis littera,
in qua spiritaliter nuntiatum non intellexerunt. C
Vel confirmati sunt in malitia. Multiplicati sunt in
amplitudine seminis, qui oderunt Christum inique.
H Et certe non rationabiliter, sed inique oderunt, qui
in hac littera semen suum, ceu astra coeli multiplicari
credebant.
21 #Qui retribuunt mala pro bonis detrahebant mihi: Quoniam sequebar bonitatem.@#
H Retribuebant mala pro bonis, quia afferentem
dulcedinem vitae aeternae aceto potaverunt et felle.
Detrahebant mihi dicentes: Alios salvos fecit, seipsum
non potest salvum facere (Matth. XXVII). Quoniam
sequebar bonitatem, ut implens voluntatem
Patris, pro vita populi susciperem mortem.
22 #Non derelinquas me, Domine: Deus meus, ne discesseris a me.@#
H Non derelinquas me, inquit Christus, cum penetravero
profunda inferni. C Vel #hoc petit@# poenitens,
ut non conversus relinquatur a Deo iterum
peccare. Nec etiam a me discedas, quia necesse est,
absente te rectissima via semper errare.
23 #Intende in adjutorium meum: Domine, Deus salutis meae:@#
H Intende ergo dicit in adjutorium. Quia graves
sunt pugnae carnis, tu intende in adjutorium meum,
et esto nobis salus in tempore tribulationis. C Ecce
regula poenitentis impleta est, qui gratia Dei se salvatum
exsultat.
ORATIO EX PSAL. XXXVII.
Emitte salutare tuum in infirmitatibus nostris,
vulnerum cicatricumque mortalium, potentissime
Medicator, ut omnem gemitum doloremque nostrum
coram te deplorantes, valeamus evincere insultationes
adversantium vitiorum. Per Dominum
nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS XXXVIII.
ARGUMENTUM PSAL. XXXVIII.
C Vox justi contra inimicos utiliter tacentis et
petentis cognoscere vitae suae finem, si forte incarnationem
Domini intueri possit: petentisque sibi
noxia delicta dimitti.
#TT. In finem pro Idithun.
Canticum David.@#
C In finem quid significet, jam notum est. Idithum
Hebraeum nomen est, quod Latine dicitur #transilitor,@#
signans eum qui mundi | null | af336f01-5876-4cf5-87bb-2ca3ae02e2d7 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
istius vericata vitia
sua puritate transcendit. Canticum vero humanae
vocis divina laus laetantis est, quandoque et dolentis,
nunquam vero poenitentis.
1 #Dixi: Custodiam vitas meas. Ut non delinquam in lingua mea.@#
C Dixi, hoc est, apud me in corde meo deliberavi;
custodiam vias, non dicit a criminibus, quia jam
sanctus erat, sed a superfluis verbis, quae raro potest
vitare vel continens, facilius enim culpa tacendo
refugitur quam loquendo. H Vias, vero dicit
actiones et verba.
2 #Posui ori meo custodiam: Cum consisteret peccator adversum me.@#
C Dicitur os esse ostium linguae, et bene illa clausa
salvabitur si ejus janua custoditur. Dum consistit,
peccator, H id est diabolus, qui instigator est eorum
qui sanctis insidiantur. A #Silui vero a bonis annuntiandis
propter calumniatores verborum meorum.@#
3 #Obmutui et humiliatus sum, et silui a bonis: Et dolor meus renovatus est.@#
H Obmutui, ne cum litigantibus mecum litigarem.
C Humiliatus autem significat humi prostratum
contra eorum improperia siluisse. Siluit a bonis,
quia malorum mos est, quamvis nova audiant, nullatenus
acquiescant. Dolor ejus renovatus est, id est
dolor pietatis, quo bona tacuit malis auditoribus.
A Dolor enim qui fuit in loquendo, a quo quievit
silendo, renovatus est ex silentio, quo negavit conservis
cibaria vitae et verbum Dei.
4 #Concaluit cor meum intra me: Et in meditatione mea exardescet ignis.@#
C Concaluit (dixit) cor meum, id est ab omni
parte succensum est. H A recordatione delictorum
propriorum. C Intra me, in homine interiore, ubi
ratio tacite loquitur. Et in meditatione mea. H Quid
meditaris? Istud inquam qualiter illum ignem reperire
possim, scilicet sancti Spiritus qui peccata
consumit et illuminat mentem. A Vel quia vidi ex
omni parte pericula, et loquendo tacenda, et tacendo
loquenda, coepit cor meum inquietum esse, et
calore fervere divino
5 #Locutus sum in lingua mea: Notum fac mihi, Domine, finem meum.@#
C Proclamavit Propheta conscientiae lingua veraci
Domino, qui siluerat prius dolosis inimicis. Petit
ergo meditatione aeternorum accensus, ut finem
suum noverit, id est Salvatorem. Ipse enim noster
finis est, ad quem pervenisse, vita est. H Non
enim istius vitae finem quaerit sibi notum fieri
Propheta, sed illum, in quo destructa morte Christo
jungatur.
6
#Et numerum dierum meorum. Quis est? Ut sciam quid desit mihi.@#
C Deinde desiderat Propheta scire numerum dierum,
id est ut evidentius appareret, si Christi conspectum
corporeis oculis mereretur aspicere. Addidit,
ut sciam quid desit mihi. Revera deesse sibi
judicabat ad vitam, si ejus non meruisset videre
praesentiam. H Quod autem non de suis diebus haec
loquatur, sequentia docent.
7 #Ecce mensurabiles posuisti dies meos: Et substantia mea tanquam nihilum ante te.@#
H Secundum veterem hominem: usque nunc fuerunt
dies mensurabiles, hoc est sub jugo peccati.
Nunc novo desiderio unum aeternum immensurabilem
diem appeto, quem Abraham vidit et gavisus
est (Joan. VIII), in quo alibi hortamur laetari, in quo
Deus Dominus illuxit nobis (Psal. CXVII). C Merito
substantiam suam dicit nihil esse ante Deum, quae
Adam peccante damnata est, cui nisi aliquid divinitas
contulerit, de propria substantia non habet
quod praesumat. A Dicit vero ante te, id est in comparatione
ad tuam substantiam, vel ante cognitionem
tuam, et in cognitione et illuminatione tua. Ante
homines enim aliquid videtur, sed ante te, tanquam
nihil in comparatione aeternitatis.
#Verumtamen universa vanitas: Omnis homo vivens. Diapsalma.@#
C Vanitas enim (sicut saepe diximus) mutabilitatem
significat, quam omnis homo praeter Christum
sustinet, qui hac carne vestitus est. Intellige vero
non mutationem corporis, quam etiam Christus
sustinuit, sed mentis instabilitatem.
9 #Verumtamen in imagine pertransit homo: Sed et frustra conturbatur.@#
C Verumtamen in imagine pertransit homo. Imago
Dei est illa conditio, quam homo suscepit, quando
dictum est: Faciamus hominem ad imaginem nostram (Gen. I).
Et bene dixit: frustra conturbatur, quia
puritatem mentis perdunt, qui desideriis temporalibus
occupantur, hoc est enim conturbari a puritate | null | d0b1b7b3-7172-4b3c-bf7c-0d62ed02597a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
mentis in actibus saeculi deduci; et hoc frustra, quia
sine utilitate, imo cum damno anima.
10 #Thesaurizat: Et ignorat cui congregabit ea@#
H Saepe enim plerique thesaurizant et congregant
multa, quae aut desidia filiorum perdit, aut fiscus
occupat, aut diripiunt alieni. Beatus autem est ille
qui ibi thesaurizat ubi audire mereatur: Quandiu
fecistis uni ex minimis istis, mihi fecistis (Matth.
XXV). Ubi fures non furantur, nec effodiunt (Matth. VI).
11 #Et nunc quae est exspectatio mea, nonne Dominus? Et substantia mea apud te est.@#
C Et nunc quae est exspectatio mea? nonne Dominus?
pronuntians sibi esse exspectationem Dominum
Christum, nec in caducis desideriis aliam habere
se praesumptionem, nisi illum solum. Substantia,
in bonam partem dicit, quae ante Christum
esse memoratur, ubi nihil est nisi perfectum. A C
Dicit vero substantiam non ab Adam contractam,
aut temporalium rerum, sed bonae conscientiae possessionem;
illa apud Deum est, apud homines non
est, quia ab eis non videtur.
12 #Ab omnibus iniquitatibus meis erue me: Opprobrium insipienti dedisti me.@#
H Petit se eruere ab iniquitatibus praeteritis, praesentibus
et futuris. C Sanctus enim vir opprobrium erat
stultis, quia sibi dissimilem respuebant. Sola enim
ea scelerati laudant quae videntur habere communia.
A Quia omnia, quae hic homines cupiunt, dico vana,
et ignorare avaros cui congregent et thesaurizant,
derideor ab eis, et facis me opprobrium insipienti
avaro. Et quanquam me sic delirare diceret, tamen
obmutui.
13 #Obmutui ÷ et .. non aperui os meum: quoniam
tu fecisti: Amove a me plagas tuas.@#
C Obmutui, scilicet in salubri silentio, quod
coelestis largitas concessit. Quoniam tu fecisti, ipse
utique fecit, qui patientiae dona dedit. Plagae sunt
correptiones, quibus pro nostris peccatis verberamur,
ipsas desiderat sanctus vir a se amoveri, quae
culpis debebantur commissis.
14 #A fortitudine manus tuae ego defeci: In increpationibus propter iniquitatem corripuisti
hominem.@#
C Fortis enim manus graviter flagellat, et necesse
erat #quemlibet@# illum deficere, quem manus
excelsa percuteret. H Incumbente etiam manu vindictae,
virtus delicti deficit, ut Paulus ait apostolus:
Cum infirmor tunc potens sum (II Cor. XII). Increpatur
omnis homo propter iniquitatem, quem perdere
non vult divina majestas.
15 #Et tabescere fecisti sicut araneam animam ejus: Verumtamen vane ÷ conturbatur .. omnis homo. Diapsalma.@#
H Tabescit anima, cum caro luxuriis et concupiscentiis
refrenatur. Est enim tabescere, obstupescere
de anterioribus delictis. Ille vero qui ea agit,
quae mundanae vanitatis sunt, telas texit araneae, hoc
est die noctuque in opere vano vacat, et non utilia
sed dissolubilia et corruptibilia operatur. Sed quia
Propheta animam ceu araneam tabescere dicit, hoc
est intelligendum, ut ad tantam subtilitatem afflicti
anima vigiliis et obsecrationibus per abstinentiam
decoquatur, ut instar filorum illorum deducatur,
scilicet ut nihil crassum durumve peccati contineat. #Qui in vanitatibus vivit,@#
vana est ei et non utilis haec
mundana conturbatio. Sed et qui in Deo vivit, vana
est ei et non utilis haec mundana conturbatio.
16 #Exaudi orationem meam, Domine et deprecationem meam: Auribus percipe lacrymas meas.@#
17 #Ne sileas quoniam advena ego sum apud te: Et peregrinus sicut omnes patres mei.@#
C Prius itaque orationem dixit, post deprecationem.
Oratio est #oris ratio,@# quam proni referimus,
vota nostra pandentes. Deprecatio est frequens et
assidua supplicatio, quae ab imo pectoris profertur
arcano. Addidit lacrymas, quae violentae sunt semper
in precibus, et ad clementiam medicinalem adducunt
animum miserantis.
C Ne sileas dixit, id est audiam te dicentem:
Dimissa sunt tibi peccata. #Incola@# vero dicitur qui
terram colit alienam ad tempus, sicut omnes sancti
in isto saeculo constituti. H Quia et illi, dum erant
in corpore, peregrinabantur a Domino (II Cor. V).
C Omnes enim a divina civitate nos peccatum fecit
extraneos, et in ista regione tenuit captivos.
Omnis etiam qui recipitur in aeternam beatitudinem,
peregrinus dicitur, quia incipit esse ubi non erat.
Peregrinus dicitur, quasi pergens longius. A Vel,
peregrinus dicitur hic | null | d920bcd9-acee-4404-9d7b-51cb911e536e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
vivens, quia etiam apud
Deum est in fide et charitate. C Addit omnes, ne
quis ab hac conditione putaretur exceptus
18 #Remitte mihi ut refrigerer, priusquam abeam: Et amplius non ero.@#
C Merito ergo se refrigerari de securitate regni
coelestis petebat: qui tanti desiderii calore flagrabat.
Addit priusquam eam, id est antequam de ista luce
discedam. Amplius non ero, scilicet in hoc mundo,
vel non ero post mortem, si hic desinas subvenire,
quia non est esse, in aeternis afflictionibus permanere.
Merito ergo dicebat se non esse, si se intellexisset
non habere cum electis portionem, A quia
illi soli sunt qui immutabiliter in Deo beati sunt.
Qui igitur in inferno sunt, in comparatione illius esse
non sunt, quia in aeterna corruptione et dolore non
finiendo sunt.
ORATIO EX PSAL. XXXVIII.
Custodi, Domine, viam nostram, ne delinquamus
in lingua, ut in meditationibus nostris spiritali
igniculo ardescente, ea thesaurizemus in saeculo,
quae te tribuente capiamus in coelo. Per Dominum
nostrum Jesum, etc.
PSALMUS XXXIX.
ARGUMENTUM PSAL. XXXIX.
C Vox Ecclesiae gratias agentis, quia de moerore
mundi liberata est, ipseque Dominus sanctam incarnationem
et justitiam suae praedicationis exponens,
Patris auxilium deprecatur.
TT. #In finem psalmus David.@#
C Saepe diximus per finem, et David Christum
Dominum significari, cui psalmus iste aptandus est.
1 #Exspectans exspectavi Dominum: Et intendit mihi.@#
H Exspectans, vox Ecclesiae. Dicit se exspectare
Dominum in promissionibus prophetarum, quia praevidebat
Propheta per Spiritum sanctum Christum
venturum in carne. H Et intendit mihi, per splendorem
Evangelii, in quo me illuminavit.
2 #Et exaudivit preces meas: Et eduxit me de lacu miseriae, et de luto fecis.@#
H Et exaudivit preces meas, quia ipse mihi in
Novo Testamento refulsit. Et eduxit me de lacu, in
quo immersa eram, cum simulacra muta adorarem.
Et de luto fecis. C Nam sicut lutus laci fetidus
est atque gravis, ita et hominum delicta limosa
sunt et fetoribus horrescunt. H Unde de luto fecis,
id est terrenis desideriis. Vel, lacus, profundum infidelitatis;
lutus, desideria carnalia.
3 #Et statuit supra petram pedes meos: Et direxit gressus meos.@#
H Statuit supra petram, id est super Christum.
Pedes meos, sensus meos. Et direxit gressus meos,
id est sensus bonorum operum dirigit Ecclesiae,
quia unusquisque per se tortuosus est, nisi dirigatur
a Christo. Direxit igitur gressus meos, ne ad
eum veniens, post tergum respicerem ad terrena
quae reliquissem. Vel, pedes, affectus; gressus,
opera sunt.
4
#Et immisit in os meum canticum novum: Carmen Deo nostro.@#
H Et immisit in os meum canticum novum. Laudem
utique suam, quia novus homo venit in mundum,
et novam legem dedit mundo. Carmen, C id
est laudem carminum lege compositam. Deo nostro,
H ut jam non sonos turpes et theatrales concinam,
sed in Dei viventis hymnis per harmoniam Novi
Testamenti delecter.
5 #Videbunt multi et timebunt: Et sperabunt in Domino.@#
H Videbunt multi annuntiatum venisse, et multa
mirabilia fecisse, et timebunt, quia se intelligunt
peccatores. Et sperabunt, ut eis pristina delicta remittantur.
6
#Beatus vir cujus est nomen Domini spes ejus. Et non respexit in vanitates et insanias falsas.@#
H Beatus vir, felix illa anima quae habet firmam
fidem, et spem directam in Christo. C Spes enim
dicta est, quasi #stabilis pes.@# Ille enim habet spem
nominis Dei firmam, qui solum Dominum avidus
concupiscit, non temporalia. Vanitas est a sancta
religione subita varietate mutare. Insaniae falsae
sunt, saxis deum formasse; dictae insaniae, quia
mentem fallunt; H et omnia pro quibus homines
insaniunt ut peccent. Quae nominat Apostolus opera
carnis (Gal. V); insaniae falsae sunt, quia fallunt.
7 #Multa fecisti, tu Domine Deus, mirabilia tua: Et cogitationibus tuis, non est qui similis sit tibi.@#
8 #Annuntiavi et locutus sum:@#
#Multiplicati sunt super numerum.@#
H Multa fecisti, narrat Propheta divina miracula,
id est ostendisti patribus nostris mirabilia tua multa | null | ff3bda6a-38ad-4d55-a6a1-ab550ac5f2ee | latin_170m_raw | null | None | None | None |
.
Non est qui similis sit tibi: C Nunquid tale est,
ignitis facibus in theatro ludere, quale fuit in camino
ignis tribus pueris ambulasse (Dan. III)?
A Prospicis in fune ambulantem quasi mira facientem,
attende Petrum nostrum non funiambulum, sed
ut ita dicam mariambulum (Joan. XXI). Haec miracula
fecit Deus; ipsa intuere oculo fidei. Non est
qui similis sit ei.
H Hucusque credentium populus locutus est.
Hinc ipse Dominus ad Patrem ita exorsus est.
Annuntiavi, dicens: Poenitentiam agite (Matth. IV).
C Locutus sum, scilicet cum inter nos conversatus
evangelizavit. Multiplicati sunt super numerum, #H@#
Judaei in malitia sua foris numerum sunt, quia
non sunt digni numerari in numero justorum. H A C
Vel peccatores, quicunque damnandi, etiam Christiani
dicti sunt super numerum salvandorum, id
est extra.
9 #Sacrificium et oblationem noluisti; Aures autem perfecisti mihi.@#
H Dicit noluisse Patrem sacrificium, quia veniente
Domino cessabant sacrificia Judaeorum. Aures
autem perfecisti mihi, id est ad obediendum
Patri. C. Vel sanctam incarnationem ejus significat,
in qua Patri obediens fuit usque ad mortem, et in
qua sacrificium et oblationem et holocaustum Patri
acceptum pro peccatis omnium obtulit.
10 #Holocaustum et pro peccato non postutasti: Tunc dixi: Ecce venio@#
H Holocaustum autem pro peccato non tibi placuit,
nisi memetipsum pro totius mundi delicto tibi
sacrificium exhiberes. Tunc dixi: Ecce venio, id est,
assumam carnem in qua patiar.
11 #In capite libri scriptum est de me ut facerem voluntatem tuam. Deus meus, volui et legem tuam in medio cordis mei.@#
H A C In capite libri scriptum est de me, in
libro isto Psalmorum. In capite #de se@# dicit esse
scriptum, cum dicitur: Beatus vir qui non abiit,
etc. H Vel in Evangelio: In principio erat Verbum.
Vel in capite libri Veteris Testamenti, ubi dicitur:
A In principio, id est Filio creavit Deus, etc. Voluntatem
Patris fecit quando descendit de coelo.
Volui ut pro vita omnium mortem sustineam. C Lex
divina in medio cordis ipsius fuit, dum in lege
Domini meditabatur die ac nocte.
12 #Annuntiavi justitiam tuam in ecclesia magna: Ecce labia mea non prohibebo Domine, tu scisti.@#
C Bene nuntiavit justitiam, dicens: Non sic impii
non sic. In ecclesia magna, id est in toto mundo
diffusa. Non prohibuit labia sua, qui non destitit
praedicando admonere populum perfidorum: in qua
parte testem Patrem invocat, quia nulla pericula
timuit. H Labia quoque Christi, sancti sunt; non
prohibet illos praedicare, sicut sanctus Paulus dicit,
verbum Dei non est alligatum (II Tim. II).
13 #Justitiam tuam non abscondi in corde meo: Veritatem tuam et salutare tuum dixi.@#
C Justi voluntas, est cum potest prodesse; non
abscondere veritatem, quod Dominus Salvator fecit,
quoniam turbas increpabat, arguebat incredulos.
H Veritatem tuam dixi, quia verax es. Et salutare,
quod salus es omnium.
14 #Non abscondi misericordiam tuam et veritatem tuam: A concilio multo.@#
C Non abscondit misericordiam Patris cum dixit:
Si cum vos sitis mali: nostis bona data dare filiis
vestris, quanto magis Pater vester coelestis?
(Luc. II.)
H Veritas et salutaris Christus est, quem
praedicant sancti. C In congregatione quoque densissima
veritatem dixit Christus, quando Isaiae
librum accipiens et legens, dixit: Hodie impleta est
haec Scriptura (Luc. IV).
15 #Tu ÷ autem .. Domine, ne longe facias miserationes tuas a me: Misericordia tua et veritas tua semper susceperunt me.@#
C Narratis sanctis operibus, ad passionis suae
gloriam redit, ubi merito Patrem precatur, ne
longe ab eo faciat #misericordias suas. Misericordia
enim@# fuit, ut humanam naturam vitio sauciatam
praevaricationis sua incarnatione salvaret. Veritas,
ut resurrectionis beneficio sederet ad dexteram
Patris. Susceperunt me, scilicet ad glorificandum.
16 #Quoniam circumdederunt me mala quorum non est numerus: Comprehenderunt me iniquitates meae, et non potui ut viderem.@#
C Dicit de membris suis, quorum ipse caput est,
se circumdedisse mala, ut se pati profiteretur | null | aff02395-c30b-455e-bafd-3d91dac5e7a6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, id
quod turba fidelium sustinebat, nec esse numerum,
scilicet apud homines. Addit comprehendere se iniquitates,
Dominus enim Salvator nec mala perpetravit,
nec iniquitatibus patuit, sed hoc a parte membrorum
dixit, a quibus talia sustinentur. Pietatis
enim nostri capitis fuit ut qui de se multa dixerat,
de fidelibus facereret mentionem. H Comprehenderunt
humanum genus iniquitates, id est originale
peccatum, ex quo pullularunt iniquitates. Et non
potuit ut viderem, quia lux veritatis fuit abstracta.
17 #Multiplicatae sunt super capillos capitis mei: Et cor meum dereliquit me.@#
C Multiplicata est ipsa iniquitas super capillos, id
est super genus humanum. C Cor nos vero derelinquit,
quando peccatis homo aeger profutura non appetit.
H Vel quando homo peccat, cor suum non habet,
ut cum David dixit: Invenit servus tuus cor suum (II Reg. VII.)
18 #Complaceat tibi, Domine, ut eruas me: Domine, ad adjuvandum me respice.@#
C Complaceat, id est, comiter placeat, concordia
hic Trinitatis ostenditur. Nam quod placet Patri, hoc
Filio, hoc et Spiritui sancto. Addit, tibi, ut sanctam
Trinitatem unum Deum esse cognosceres. Domine,
ad adjuvandum me respice, ut intelligamus conspectum
ejus nostrum praesidium esse; aliter enim liberari
non possumus nisi nos Divinitas clementer
respiciat.
19 #Confundantur et revereantur simul: Qui quaerunt animam meam ut auferant eam.@#
C Confundantur, dixit, id est mirabilium consideratione
turbentur. Et revereantur, hoc est resurrectionis
gloria corrigantur, ut illum confiteantur
Deum, quem dudum putaverunt occisum. Simul, id
est quot persequebantur Christum. Qui quaerunt
animam, ad mortem; ut auferant eam, id est qui contendunt
a corpore meo segregare eam in mortem.
20
#Convertantur retrorsum et revereantur: Qui volunt mihi mala.@#
C Vox Christi retrorsum, hic in bonam partem
dicit, ut redeant in bonum, qui malum cursum habuerunt.
Qui cogitant mala mihi. C Significat Judaeorum
improbas voluntates, quae malae non erant
Domino, sed suis auctoribus. Cogitatio, dicta a #coagitando@#
seu #cogendo.@# H Non solum qui dicunt vel
faciunt, sed etiam qui volunt mihi mala: humiles
sequantur me, qui superbe praeibant.
21 #Ferant confestim confusionem suam. Qui dicunt mihi: Euge, euge.@#
C Ferant dixit, quasi pondus immensum; confestim,
ut peccare coeperint, ne longius progrediendo
peccatis periculosius graventur. Confusionem suam, id
est cogitationem pravam, veritate convictam. Qui
dicunt mihi: Euge, hic falsos arguit laudatores, qui
adulando plus nituntur decipere quam possint vituperationibus
sauciare. H Duos quippe hostes habet
Ecclesia, adulationes et blasphemationes. A Duo
enim genera hostium maxime cavenda sunt, scilicet
qui bona dicunt malo animo, de quibus dixit supra:
qui volunt mihi mala; et qui mala dicunt, dolose
laudando, de quibus hic
22 #Exsultent et laetentur super te omnes quaerentes te: Et dicant semper: Magnificetur Dominus qui diligunt salutare tuum.@#
C Exsultent, scilicet justi, et laetentur in gaudio
aeterno. Super te, H id est in Christo. C #Qui diligunt,
id est qui me spiritali charitate perquirunt.@#
H Magnificetur Dominus in membris, magnificetur
populus sanctorum et glorificatur in eis Deus. Unde
dixit: videant opera vestra bona, et glorificent Patrem
in coelis (Matth. V). A Isti igitur qui Christum
diligunt salutare nostrum, semper dicant: euge,
euge, non ut mali, me laudando, sed te Patrem
magnificando in me.
23 #Ego autem mendicus sum et pauper Dominus sollicitus est mei.@#
H Egenus dicitur, qui aliquid habet et aliquo indiget;
pauper qui nihil habet; inops, id est sine
opere. C Pauper dictus Dominus de nostro; dives
de suo, qui ideo indigentiam humanitatis assumpsit,
ut abundantiae suae nos #faceret@# esse participes.
A Sed vide pauperum consolationem, Dominus sollicitus
est pro eis; secuti sunt.
24 #Adjutor meus et protector meus tu es Deus meus ne tardaveris.@#
C Adjutor et protector cum dicit, ostendit patientiam
diversarum passionum. Unde et #ipse psalmus@#
fecit initium, qui et eodem fine concluditur; quapropter
totus virtuti patientiae merito deputatur.
ORATIO EX | null | ca3a25d0-4b76-468c-9237-aa87aca89ff4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
PSAL. XXXIX.
Exspectatio tuorum unica famulorum Deus, quem
venturam in mundum caput libri principalis edocuit,
insere, precamur, legem tuam in medio cordis
nostri, ut tuas justitias nuntiantes, ab imminentibus
periculis eruamur. Qui cum Patre, etc.
PSALMUS XL.
ARGUMENTUM PSAL. XL.
C Vox Prophetae beatum praedicantis elemosynae
largitorem; et de passione ac resurrectione Christi.
TT. #In finem psalmus David.@#
C Titulus iste jam notissimus est, sed magnificat
hunc psalmum, quod in quadragenario numero
noscitur collocatus; qui calculus emundationi et
purificationi frequenter aptatur.
1 #Beatus qui intelligit super egenum ÷ et pauperem@# .. #In die mala liberabit eum Dominus.@#
A C Beatus qui intelligit, id est ut etiam non petentibus
pauperibus offeratur eleemosyna. Nam qui
petenti tribuit, bonum opus efficit; qui vero tacentem
pauperem intelligit, beatitudinem sine dubitatione
conquirit. Quem Dominus liberabit in die
malo, id est in die judicii, qui malus dies dicitur
malis, quia peccatoribus tunc debita poena persolvitur.
2 #Dominus conservet eum et vivificet eum: et beatum faciat eum in terra: Et non tradat eum in animam inimicorum ejus.@#
C Conservet, dixit, id est inter mala saeculi
perire non sinit, sed ad suam gratiam perducit.
Vivi proprie dicuntur, qui se a Christiana fide non
dividunt. Et beatum faciet, utique in resurrectione,
cum eum in dextera collocabit, et in patriam
beatorum admittit. H Et non tradat in manus vel
animam, id est, in potestates diaboli, qui credulitati
nostrae semper inimicus existit. A H Vel in terra,
id est ecclesia, vel etiam hic viventem in spe.
3 #Dominus opem ferat illi super lectum doloris ejus. Universum stratum ejus versasti in infirmitate ejus.@#
H. Opem ferat illi, hoc est adjutorium praestet
illi, in lecto doloris, id est in infirmitate carnis, qui in
delectatione sua quasi quodam lectulo sauciatur.
Stratum ejus, corpus hic pro stratu accipitur.
C Quod hic diversis calamitatibus versasti, inquietasti
et afflixisti, ut aeternae beatitudinis requiem
consequatur, sicut factum est in Job.
4 #Ego dixi: Domine, miserere mei: Sana animam meam, quia peccavi tibi.@#
C Exclamat Propheta pie trepidus, ut ipse misericordiam
Domini consequatur. Sana animam,
omne enim peccatum morbus est animarum, quo
crescente salus interioris hominis dissipatur.
H Vel hic Propheta immutat ordinem, et deinceps
in persona Christi loquitur, qui animam populi sui
sanari a peccato petit.
3 #Inimici mei dixerunt mala mihi: Quando morietur et peribit nomen ejus@#
C Inimici vero dixerunt mala in passione Christi,
quando falsa locuti sunt. Necesse non erat ut impii
mendacia cogitarent, qui diabolo auctore fremuerunt.
Quando morietur, verba sunt dementium
Judaeorum, #ut Caiphas ait:@# Expedit ut unus
moriatur pro populo (Joan. XI). Periit nomen
ejus, sed ipsis utique qui ei credere noluerunt.
6 #At si ingrediebatur ut videret vana loquebatur cor ejus: Congregavit iniquitatem sibi.@#
C Tempus illud Dominicae passionis exponit,
quando Judas non ad venerandum Dominum, sed
ad prodendum dolosus intrabat. Vana loquebatur
populus Judaeorum, quando de illius morte crudeliter
tractavit. H Congregavit cor ejus iniquitatem
(dum rerum Dominum scelerata cohors crucifigere
decrevit) sibi, dicendo: Sanguis ejus super nos (Matth. XXVII).
7 #Egrediebatur foras: Et loquebatur in idipsum.@#
8 #Adversum me susurrabant omnes inimici mei:@#
#Adversum me cogitabant mala mihi.@#
C Egressa est foras, ab arcano recto fidei plebs
Judaica, quae intus stare non poterat, quia incredulitate
fidei a fidelibus discrepabat. Loquebatur in
idipsum, scilicet vanitatis, id est infidelitate quam
introibat a veritatis sinu exeundo; loquebatur vana et
falsa, et ita loquebatur in idipsum quod ingressus
fuit; scilicet dolum et #falsum, quae@# ingressus fuit.
Malus ingressus, malus egressus.
C Susurratio est oris parvissimus sonus, sineque
aliqua vocis distinctione confusus sermo, tractus ab
apibus, quarum vox prolata susurrus est; quod
inter illos evenit qui ore invicem in auribus murmurabant.
Omnes inimici, id est supradicti Judaei,
qui semper cogitabant contra Dominum mala.
9
#Verbum iniquum constituerunt adversum me: Nunquid qui dormit | null | dd4bd337-8762-480f-a32e-026f207806c1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
non adjiciet ut resurgat?@#
Verbum iniquum, quando clamabant Pilato: Si
hunc dimittis, non es amicus Caesaris (Joan. XIX).
Constituerunt, id est diffinierunt. H Dicentes: Tu
accipe eum et crucifige. Nunquid qui dormit, C audiant
Judaei, audiant et haeretici illum qui dormit,
ipsum sibi adjicere protinus ut resurgat, dicentem:
Potestatem habeo ponendi animam meam, et iterum
sumendi eam (Joan. X). Putabant enim Judaei
quod, si eum occiderent, non resurgeret.
10 #Etenim homo pacis meae in quo speravi ani edebat panes meos: Magnificavit super me supplantationem.@#
C Hominem pacis, dicit Judam, qui illi osculum
pacis dedit, quando eum tradidit. In quo sperabam,
id est in quo sperare putabar, quem antequam nasceretur
cognoscebam. Magnificavit, quando, ignorantibus
quis esset eis, eum ipse monstravit.
11 ÷ #Tu autem, Domine, miserere mei@# .. #Et resuscita me et retribuam ei.@#
C Tu autem, Domine, humanitas rogat ibi hoc
quod alibi divinitas pollicetur, dicens: Solvite templum
hoc, et in triduo suscitabo illud (Joan. II).
Resuscita me, H scilicet a morte, Pater, Filium. Retribuam
ei, quod factum est cum interitus debitus
occupavit Judam. Anticipavit ultio Judam, cum
eum interitus debitus sugillavit. Vel retribuam
eis, scilicet A Judaeis. Quod factum nunc cernimus;
habet enim una littera, ei; alia eis.
12 #In hoc cognovi quoniam voluisti me: Quoniam non gaudebit inimicus meus super me.@#
C In hoc cognovi, dilectionem Patris ostendit se
in hoc cognovisse, quia gloriosa est resurrectio
secutura. Quoniam voluisti me, subaudis glorificari
et exaltari. Quoniam non gaudebit inimicus, hoc
erat quod dixit, quoniam voluisti me, scilicet
quoniam inimicus super eum gaudere non est permissus.
13 #Me autem propter innocentiam suscepisti: Et confirmasti me in conspectu tuo in aeternum.@#
H Maxima innocentia est, cum justus pro impiis
moritur. C Et nulla se contentione defendit. H Propter
quam innocentiam devicta morte a Patre in
coelestibus susceptus est et confirmatus est in aeternum.
C Cujus potestas coelo terraeque imperat, cui
omne genu flectitur coelestium, terrestrium, et infernorum (Philip. II).
14 #Benedictus Dominus Deus Israel A saeculo et in saeculum: fiat fiat:@#
C Dominus autem benedictus est, et si omnes
tacent, quia ille omne bonum non tanquam extraneum
suscipit, sed ab ipso egreditur. A saeculo, praesentem
mundum signat; et usque in saeculum futurum
vult intelligi, ubi jam omnia aeterna consistunt.
H Addit: Fiat fiat, hoc est quod Hebraei dicunt:
Amen, amen.
ORATIO EX PSAL. XL.
Nostrorum peccaminum mitis indultor, qui dignanter
insinuas effugere diem malum, si misericordia
subsequatur egenum, fer opem, quaesumus,
doloribus nostris, ut dum carnalia delicta clementer
arguis, medicinam animae placabiliter largiaris.
Per Dominum nostrum Jesum Christum,
etc.
PSALMUS XLI.
ARGUMENTUM PSAL. XLI.
H Vox fidelium Dominum desiderantium, C animaeque
suae dicentium, ne Deo adjutore in hoc saeculo
turbetur.
TT. #In finem intellectus filiis Core.@#
C Filiis Core. Core Hebraice dicitur #calvaria.@#
Calvaria vero locus est ubi Dominus crucifixus est.
Quapropter filii Core merito dicuntur qui gloriosum
trophaeum coelestis regis, id est signaculum crucis
suscipere meruerunt. Et ideo psalmus hic homini
convenit Christiano, qui amore Domini et flamma
Dominicae charitatis accenditur, de qua re hic
primus psalmus est, quem octogesimus tertius et
centesimus tricesimus tertius subsequitur.
1 #Quemadmodum desiderat cervus ad fontes aquarum: Ita desiderat anima mea ad te, Deus.@#
C Quemadmodum desiderat cervus, non immerito
hoc animal comparatum est fidelibus, est enim
primo innoxium, deinde velocissimum, tertio siticulosum.
H C Serpentes naribus trahit, quos ut voraverit,
aestuante veneno ad fontem festinat. C Hoc
nos admonet, ut quando venena haurimus antiqui
serpentis, ad fontem divinae misericordiae festinemus.
Fons enim semper irriguus est Christus; unde non
dixit ad fluenta, quia siccari possunt; fons autem
semper fluit. H Homo ergo Ecclesiae, qui diu in
actu venenoso degebat, cum hunc gratia Dei videns
derelinquere cupit, clamat, quemadmodum, etc., ut | null | e920cc2e-89f3-4c71-bdc8-6214e5eddd6c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
poenitentia ablutus, gloriam Dei videat.
2 #Sitivit anima mea ÷ ad .. Deum + fortem: vivum: Quando veniam et apparebo ante faciem Dei?@#
H Sitivit anima mea, non ad mortua simulacra,
sed ad illum qui dixit: Vivo ego dicit Dominus (Ezech. XXXIII).
C. Quando veniam, quia tunc manifestus
apparebit, quando nos in judicio suo misericorditer
inspexerit. H Vel quando veniam, quando
e it tempus, ut cum sanctis in claritate tua te videam (Joan. III),
et ita ante conspectum divinitatis apparebo,
te videns sicuti es, quia Ecclesia vult dissolvi
a corpore, et esse cum Christo (Philip. I).
3 #Fuerunt mihi lacrymae meae panes die ac nocte: Dum dicitur mihi quotidie: Ubi est Deus tuus?@#
H Quomodo potest de lacrymis panis fieri? potest,
quia sicut corpus satiatur pane, ita anima per lacrymas,
quia exinde se habere sperat remissionem peccatorum.
C Diem, prosperitatem; noctem vero debemus
accipere tristitiam. Per haec duo omne tempus
hujus vitae indicatur. Dum dicit mihi quotidie,
hoc enim dicebatur assidue persecutionis tempore
Christianis: Non est qui vos vindicet; sustinete
quae volumus, quae jubemus, et videte an Deus vester
vos liberet.
4 #Haec recordatus sum et effudi in me animam meam: Quoniam transibo in locum tabernaculi admirabilis usque ad domum Dei.@#
C Dum haec quae improperabant mihi, vel etiam
quae mihi imputabantur delicta cogitarem, animam
meam in lacrymas subita inundatione profudi. Anima
in se funditur, quotiens compuncta instinctu Dei
in semetipsam revertitur. Sequitur cur se funderet,
quoniam ingrediebatur in locum tabernaculi, hoc
est in Ecclesiam praesentem, ubi amplius gemebat;
differri adhuc illam coelestem Hierusalem. H In qua
sunt multi admirabiles, virtutibus sacris pollentes,
qui aedificati supra fundamentum apostolorum tamquam
una domus, habentur, in quam iste mente ingrediens,
effudit animam.
5 #In voce exsultationis et confessionis: Sonus epulantis.@#
C Quomodo illuc ire sanctissimus ambiebat? In
voce, scilicet, exsultationis et confessionis. Exsultatio,
ad psalmodiam respicit. Confessio, ad peccata
deploranda. Quae duo efficiunt Christianum perfectum.
Sonus epulantis, diffinitio brevis; quid sit
exsultatio et confessio, quia est sonus epulantis. Nam
sonus iste animam pascit, et epulas suavi delectatione
concedit.
6
#Quare tristis es anima mea? Et quare conturbas me?@#
C Loquitur filius Core, id est filius crucis, dicens
ad animam suam: Quare tristis es, id est, quare me
tua afflictione conturbas? necesse est enim, ut te
tristis ac moesta, infirmitas corporis mei turbetur,
dicam tibi salutare remedium.
7 #Spera in Deo quoniam + adhuc .. confitebor illi: Salutare vultus mei et Deus meus.@#
8 #Ad meipsum anima mea conturbata est: Propterea memor ero tui de terra Jordanis et Hermonim a monte modico.@#
C Spera in Deo, quia spes ejus omnia commutat
in melius. Ne forte autem dicat anima: Quomodo
possum sperare in eum, dum mihi mea infirmitas
obsistit? Dicit Filius crucis, id est, homo carnem
crucifigens cum vitiis et concupiscentiis (Gal. V):
respondendo animae suae. Confitebor illi, id est, de
peccatis meis poenitentiam geram ut tui devotione
impediri non possim. Sed cui confiteris: Illi qui est
salutare vultus mei, hoc est Christus.
H. Turbatam dicit animam suam ob recordationem
delictorum priorum. Propterea memor ero tui.
H Memor fuit animae suae iste poenitens in humilitate
poenitentiae, et non se elevat magnum gloriando,
sed efficit parvulum poenitendo. C Dicit
etiam unde memor erit, id est de terra Jordanis,
quod interpretatur #descensio,@# quia ibi Dominus descendit
in fontem, quem nobis consecravit, et significat
baptismum in quo peccata remissa sunt. Memor
est igitur Domini, de beneficio baptismi et
renuntiatione diaboli; unde addit: et Hermonim.
Hermon parvus est mons juxta Jordanem, et interpretatur #anathema,@#
quod dicit hoc diabolo, ut
sit ab eo anathema, quando ad Deum venerit vera
poenitentia. A monte modico, quia Deus non elegit
superbum sed humilem. A monte igitur modico,
qui est Hermonim, memor est Domini, qui se non
extollit
9 #Abyssus abyssum ÷ in .. | null | 296e8514-eff9-4d00-824e-625e0977fd0e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
vocat. In voce cataractarum tuarum.@#
C Abyssus et cataractae Graeca sunt. A C Duabus
enim abyssis duo Testamenta significantur, id est
Novum et Vetus, quae se mutua attestatione confirmant,
quando Vetus Novum praedicit. H Ut ibi prophetam
vobis suscitabit Dominus (Deut. XVIII). Novum
vero Vetus commemorat, ut Paulus. Bibebant
autem de petra, #petra erat Christus (I Cor. X)
@#. C Cataractae
prophetae et apostoli sunt, quia sicut aquarum
multitudo per cataractas evomitur, ita de ore
ipsorum Domini praecepta manaverunt.
10 #Omnia excelsa tua et fluctus tui: Super me transierunt.@#
C Excelsa vero et fluctus Scripturas sacras intelligamus.
Haec ergo dicit justus super se transisse,
quia in eorum notitia, avidus perscrutator se immerserat.
11
#In die mandavit Dominus misericordiam suam: Et nocte canticum ejus.@#
12 #Apud me oratio Deo vitae meae: Dicam Deo susceptor meus es.@#
H In die mandavit Dominus, id est in luce sanctarum
Scripturarum promisit suam misericordiam.
Et nocte canticum, id est in tribulatione positis,
ipsam misericordiam ostendit. A Vel in die, id est
prosperis praecepit Deus misericordiam suam intelligere
et aliis facere, et nocte praecepit canticum,
id est in adversis exsultationem. Unde Apostolus:
In tribulationibus gaudentes (I Thes. I). C Vel in
die prosperitatis docet eam, sed nocte tribulationis
eam manifestat clarius.
C Apud me oratio, ac si diceret, intra me sacrificium
est quod offeram Deo, quod est utique oratio
quam Deus non sprevit. Dicam Deo, etc., id est
cum me gratia baptismatis susceperis, de tuis beneficiis
te laudans, semper susceptorem voco.
13 #Quare oblitus es mei? Et quare contristatus incedo dum affligit me inimicus?@#
C Quare oblitus es mei, dicit vir sanctissimus
more humano, ac si dicat, cur tandiu differs ut me
non inducas in illam patriam, quam sanctis tuis
pollicitus es. Quare contristatus incedo, utique contristamur,
quando flagella in hoc mundo sustinemus.
Dum affligit nos inimicus, id est diabolus, cum fraudulentis
subreptionibus suis nos tentat, quando
carnis vitia invito ac repugnante animo sustinemus.
14
#Dum confringuntur ossa mea: exprobraverunt mihi. Qui tribulant me + inimici mei@#
..
C Franguntur ossa, dum virtus patientiae nostrae
affligitur, hoc irrident videntes inimici, et velut aliquem
probrosum abominantur. H Vel ossa fortiores
in Ecclesia sunt, qui, dum scandalis et diversis
suppliciis urgentur, simplices videntes contristantur.
A H Unde et inimici Ecclesiae, bonis
Christianis exprobrant in martyribus vel confessoribus,
dum a Deo vel occidi vel tribulari permittuntur.
15 #Dum dicunt mihi per singulos dies. Ubi est Deus tuus?@#
#Quare tristis es, anima mea, et quare conturbas me?@#
H Dum dicitur mihi per singulos dies, ac si dicat
sanctus ad Christum. Cum ego te per poenitentiam
et afflictionem corporis animaeque, Christe, placare
desiderarem, inimici mei quasi incassum hoc facere
me dicebant, aientes: Ubi est Deus tuus (Isai. LXIV)?
nescientes illa occulta quae praeparavit Deus diligentibus
se. C Vel hoc dicunt in passione martyres,
quod ipsis a persecutoribus improperetur ubi sit Deus
eorum. H Quare tristis es, quia meum desiderium
prolongatur. Repetita confortatio est contra tribulationes
frequentes.
16 #Spera in Deo quoniam + adhuc .. confitebor illi: Salutare vultus mei + et .. Deus meus@#
H Spera in Deo, quoniam adhuc confitebor illi.
In ipso nostra sit spes semper attenta, ipse omnes
fluctus mitiget, ipse nos conservet in tentationibus,
ipse sitim nostram sua contemplatione saciet, nosque
vultus sui salutari vivificet.
ORATIO EX PSAL. XLI.
Vultus nostri mirificum salutare, quem animae
fidelium ardenter sitiunt servulorum, tribue, ut dum
te (visibili lacrymarum imbre pasti) requirimus,
invisibiliter #te intra@# pectoris nostri tabernaculum
collocemus. Per Dominum nostrum Jesum Christum
Filium tuum, etc.
PSALMUS XLII.
ARGUMENTUM PSAL. XLII.
C Vox Ecclesiae orantis: ut in novissimo examine
ab infidelibus dividatur, et de suo introitu ad Deum.
TT ÷ #In finem Psalmus David@# ...
C Psalmus (sicut saepe dictum est) signat melos coelestium
verborum. David autem fortissimum, ac desiderabilem
nobis indicat Salvatorem | null | efa1be44-0267-4b05-aa2c-ac2833773315 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, ad quem de
persona fidelissimi Christiani psalmus iste dirigitur,
dum mens et intentio ejus ad ipsum desideranter
aptatur.
1 #Judica me, Deus, et discerne causam meam, Deus, de gente non sancta: Ab homine iniquo et doloso erue me.@#
C Judica me, Deus. Non enim petit Propheta peccata
sua discuti, sed ab iniquorum consortio liberari.
Esset enim periculosum dicere: judica me,
nisi addidisset: discerne causam meam, id est divide
permistionem meam ab impiis. De gente non sancta,
id est de perversis, vel male viventibus. Iniquus est
qui male facit aperte. Dolosus est, qui occulte machinatur
malum. Erue me ne vita mea ab eis corrumpatur.
Et possunt haec omnia ad futurum exponi
judicium. H Nemo vero magis iniquus atque dolosus,
quam ille qui iniquitatis inventor atque aemulator
est sanctitatis, id est diabolus.
2 #Quia tu es Deus, fortitudo mea: Quare me repulisti, quare tristis incedo: dum affligit me inimicus?@#
H Scio me infirmum et fragilem, nec sentio me
habere aliquam fortitudinem qua eruar, nisi tu me
salvaveris. Tunc nos repellit Christus, cum peccaverimus.
Tristis incedo, propter peccata mea. Et ideo
affligor in tentationibus variis ab inimico diabolo,
qui superius homo iniquus dictus est. Unde quia me
conturbant tenebrae peccatorum, ad te qui lux es
mundi confugio supplex.
3 #Emitte lucem tuam et veritatem tuam: Ipsa me deduxerunt et adduxerunt in montem sanctum tuum et in tabernacula tua.@#
C Petit Propheta ut Pater mittat Filium ad judicandum,
qui est lux et veritas, ut cum ille venerit,
omnis moeror confusionis abscedat a sanctis ejus, et
aeternae beatitudinis gloriam consequantur. H Ipsa
me deduxerunt, ab errore peccati, et adduxerunt in
Ecclesiam per fidem. C. Tabernaculum, etiam ipsam
Ecclesiam; et mons, Christum significat. H Vel,
aeterna tabernacula in coelis, ad quae, qui fuit in
monte, Christo per fidem veniet.
4 #Et introibo ad altare Dei: Ad Deum qui laetificat juventutem meam.@#
C Altare enim dictum est quasi #alte are,@# ac si dicat:
H Ibi introibo, ubi jam non vitulos et arietes
exhibeam, sed memetipsum hostiam vivam Deo offeram.
Ad Deum qui laetificat juventutem meam. C
Juventutem hic pro novitate ponit vitae, quia Dominus
omnia reparans de vetustate defecta, in novitatem
firmae fidei juventutis reddidit validissimam firmitatem
credentibus.
5 #Confitebor tibi in cithara, Deus, Deus meus: Quare tristis es anima mea, et quare conturbas me?@#
C In cithara vero confitetur, qui mundi hujus adversitatem
sustinens, a laude Dei non recedit. H Vel
qui carnem suam mortificat, in cithara laudat.
Quare tristis es. C Frequenter admonet tristitiam
fugiendam istius saeculi, quoniam bonis rebus semper
adversa est. Per hanc enim robor patientiae
frangitur, charitatis lumen exstinguitur, spei desiderium
virtusque mollescit, et omnis vita confunditur.
Tristitia vero de peccatis amplectenda est, quoniam
ad perpetuam sospitatem dirigit.
6 #Spera in Deo quoniam + adhuc .. confitebor illi: Salutare vultus mei + et .. Deus meus.@#
H Spera in Deo, ipsum confitetur, ab ipso peccata
sua postulat dimitti, ipsumque salutare vultus sui
dicit, quem et nos confitentes exposcimus, ut mereamur
ejus luce illuminari, via dirigi, veritate corrigi,
vita locupletari.
ORATIO EX PSAL. XLII.
Te fontem luminis perpetui, omnipotens Deus,
invocamus et quaesumus ut emissam veritatem tuam
cordibus nostris novae nos lucis claritate perfundas.
Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS XLIII.
ARGUMENTUM PSAL. XLIII.
C Verba martyrum, sive confessorum, precantium
ut in futuro judicio de inimicis vindincentur.
TT. #In finem filiis Core ÷ ad .. intellectum.@#
C Quid significent filii Core, sufficienter jam dictum
est; nunc autem ad intellectum, hoc est ut
intelligamus illum, qui initium sumpsit secundum
carnem ex tempore ante saecula genitus. H A C Ubi
enim in titulis ponitur, intellectus, spiritualem intelligentiam
quaerendam esse demonstrat.
1 #Deus, auribus nostris audivimus: Patres nostri annuntiaverunt nobis.@#
C Deus auribus nostris audivimus. Verba haec
accipienda sunt dicta in persona martyrum sive confessorum,
ac si dixisset H per | null | d17e8781-ee06-41f2-9511-aa8246e59884 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
spiritalem sensum se
cognovisse, juxta illud: Qui habet aures audiendi
audiat. Patres apostolos et prophetas vocavit; quorum
annuntiatione renati sumus ad vitam.
2 #Opus quod operatus es in diebus eorum: Et in diebus antiquis.@#
A C Opus quod operatus est Dominus in diebus
antiquis, hoc est, quando Israeliticum populum illaesum
per maris Rubri fluenta transduxit.
3 #Manus tua gentes disperdidit et plantasti eos: Afflixisti populos et expulisti eos.@#
C Per manus (sicut saepe dictum est) significatur
potestas. Dispersit enim potestas Dei gentes, quando
euntibus Amorrhaeis et Gethaeis de propriis terris,
Hebraei in eorum sedibus sunt plantati (Josue V).
Afflixit autem populos, cum, canentibus tubis sacerdotum,
muri Jericho corruerunt, quos tunc de civitate
constat expulsos.
4 #Nec enim in gladio suo possederunt terram Et brachium eorum non salvavit eos@#
C Ne putarent Hebraei se fuisse triumphatores suis
viribus, ideo dixit: non enim in gladio suo. Brachium
pro robore dicimus, quoniam ipso dimicante
pugnatur, sed eorum brachium non ab inimicis
suis eos liberavit, quos specialiter virtus divina salvavit.
5 #Sed dextera tua et brachium tuum et illuminatio vultus tui: Quoniam complacuisti in eis.@#
C Dextera enim signat prosperam partem; brachium
fortitudinem; illuminatio, consilium: Quae
Dominus communiter confert, quando praeliantibus
victoriam dignatur donare. Complacuit in illis,
quando illa sola gens de toto mundo electa est, de
qua Salvator advenit.
6 #Tu es ipse rex meus et Deus meus: Qui mandas salutes Jacob.@#
C Tu es ipse rex, id est tu ipse: non alius est Dominus
et Salvator, cui nomen regis manifestum est
convenire. Addit vero; et Deus meus, ne dubitares
Dominum Jesum Christum esse illum qui mandavit
salutem Jacob, quando audivit per angelum: jam
non diceris Jacob, sed Israel (Gen. XXXII), id est #vir
videns Deum.@# A Vel, per Jacob populus Israeliticus
intelligitur, cui Deus mandavit salutes corporales
quasi per alium, scilicet angelum non per se. A C
Mandare, enim est per aliquem alium praecipere vel
facere. A Sic Deus antiquis patribus non per se et
suam essentiam visus est, sed per aliquam creaturam
viderunt eum et salvabantur.
7 #In te inimicos nostros ventilabimus cornu: Et in nomine tuo spernemus insurgentes in nobis.@#
C Hoc enim quod ventilandi sunt inimici cornu,
H id est in Christo, eo quod C hostis est antiquus
spernendus; ad judicium futurum pertinet,
ubi talis est victoria, ut probentur subruisse omnia
certamina. H A cornibus aliquid ventilatur, sic
Sedechias factis duobus ferreis cornibus aiebat:
Sic ventilabo totam Syriam (III Reg. XXII). Cornu
vero nostrum Christus est, idem et nomen Patris,
in quo adversarii nostri vel ventilantur vel spernuntur.
8 #Non enim in arcu meo sperabo: Et gladius meus non salvabit me.@#
C Arcus enim est praesidium bellatoris, in quomens
humana confidit; in gladium vero plus praesumit,
sagitta enim saepe incassum mittitur; ensis
vero certius operatur mortis effectum, sed nec in
eo confidit multitudo sanctorum, sed in protectione
divina. Cujus rationem subdit.
9 #Salvasti enim nos de affligentibus nos: Et odientes nos confudisti.@#
C Non est dubium apud sanctos, se liberari in
secundo adventu Domini a persecutione spirituum
pessimorum, qui eos hic multiplicibus insidiis affligebant.
Confundentur etiam qui beatos oderunt,
quando illi aeterna poena damnantur, justi regna
coelorum recipiunt. A C Salvasti enim, pro salvabis
dixit, propter certitudinem futuri in cognitione
Prophetae. C Vel confidentia fidei #futura pro praeteritis@#
dicunt, quoniam apud eos non est dubium
quod absolute norunt esse venturum.
10 #In Deo laudabimur tota die: Et in nomine tuo confitebimur in saeculum. Diapsalma.@#
C Qui dicunt laudabimur; in futuro se profitentur
esse praedicandos. Tota die, perpetuum tempus
ostendit, quod non habet noctem. Confitentur
in saeculum, qui praeconia Domini hic jugiter personare
contendunt. H In Deo dicit, quia ipse est
laus et gloria nostra, et in nomine suo Christiani
dicimur, et in tali nomine confitebimur.
11 #Nunc autem repulisti et confudisti nos: Et non egredieris ÷ Deus .. in virtutibus nostris.@#
C Dicendo | null | 473689df-598d-4205-b076-06b80fdca42c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
enim martyres, nunc autem, significant
de futuris temporibus se ante dixisse, quia
nunc praesens est tempus. Repulisti, id est dilationem
nobis fecisti de illa futura beatitudine
quam nobis promisisti. Confudisti, illa gloriosa
confusione, quam martyres subeunt, cum diversis
injuriis affliguntur, fustibus verberantur, et velut
criminibus obnoxii, morti mancipantur. Nunc etiam
non egredietur Deus in virtutibus martyrum cum
eos tribulationibus subdit, et diversis passionibus
subjacere concedit.
12 #Avertisti nos retrorsum post inimicos nostros: Et qui oderunt nos diripiebant sibi.@#
C Averti enim, est hostem fugere carnalem. H
Debemus enim inimicos nostros ante nos, id est
ante oculos nostros habere, ut sciamus quid cavere
debeamus. Diripiebant sibi. C Hoc solet effugatis
evenire ut in direptionem cadant qui hostibus suis
minime praevaleant resistere. H Diripiebant persecutores
martyres, cum plagis et reliquis tormentis
eos vexabant. A Vel nos, quia sumus retro quasi
victi. Illi autem persecutores ante, quasi victores
nos irrident et torquent
13 #Dedisti nos tanquam oves escarum: Et in gentibus dispersisti nos.@#
C Esca enim luporum est ovium mansueta simplicitas,
quae martyribus merito comparatur, qui
occidi a persecutoribus sine concertatione acquiescunt.
Et in gentibus, traditi martyres libertatem
suam cum patrimoniis perdiderunt.
14
#Vendidisti populum tuum sine pretio: Et non fuit multitudo in commutationibus eorum.@#
H Usque huc locuti sunt martyres, nunc de Judaeorum
populo dicunt, quibus dictum est: In peccatis
vestris venditi esti (Isai. L). Ideo sine pretio,
quia non est effusus sanguis Agni pro eis. H Non
fuit multitudo in commutationibus eorum. C Commutatio
est data rei #aequalia@# consequi. H Sed hic
vilior erat merces quae fuit vendita quod precium,
ideo non est commutatio facta. Nam Dominus populum
quem non auro, sed comparavit proprio sanguine (I Petr. I),
id est humanum genus in peccatis
jacens liberavit.
15 #Posuisti nos opprobrium vicinis nostris: Subsannationem et derisum his qui sunt in circuitu@#
#nostro.@#
C Cum dicit posuisti, ostendit immobilem passionem,
qua sancti a vicinis, id est persecutoribus
patiuntur. Opprobrium contra probum positum est.
Nam sicut omnia proba decora sunt, sic indecentia
opprobria sunt. Derisus vero vox est confusa laetitiae,
insultationem suam denuntians immoderata hilaritate.
Qui sunt in circuitu nostro, infideles et perfidos
exponit illis verbis.
16 #Posuisti nos in similitudinem gentibus: Commotionem capitis in populis.@#
C Martyres enim positi sunt in similitudinem Christi,
quando eos gentes paribus poenis affligebant.
Commotio capitis et martyribus contigit (quae facta
est in passione Domini) cum eos iniqui blasphemabant
H cum irrisione, vel capitis commotione. #Sed
et si quis nunc, o Jesu, in te pie vivere voluerit, protinus
iniqui blasphemant cum irrisione vel capitis commotione.@#
17 #Tota die verecundia mea contra me est: Et confusio faciei meae cooperuit me.@#
H Dominus haec in assumpta carne loquitur,
quia tota die verecundiam pro nobis patiebatur
Christus, atque confusionem etiam, usque ad ipsum
patibulum crucis. C Solet verecundia ad momentum
venire, et brevi tempore sedata discedere, ista vero
gravissima fuit, quae jugiter permanebat.
18 #A voce exprobrantis et obloquentis: A facie inimici et persequentis.@#
H A voce exprobrantis, cum diceretur ei: Si
Filius Dei es, descende de cruce. A facie inimici, id
est Judae; et persequentis, populi Judaei. C Exprobrare,
est in faciem maledicere; obloqui, absenti
detrahere et dolose aliquem sermone mordere.
19 #Haec omnia venerunt super nos: nec obliti sumus te, Et inique non egimus in testamento tuo.@#
H Haec omnia, vox martyrum, omnia quae tu,
Domine, pertulisti: et nos eadem pertulimus. Nec
obliti sumus, sed te semper confessi sumus. Et inique
non egimus, id est fideliter praedicavimus testamentum
tuum, et fideliter viximus in testamento.
Nec obliti. C Nam qui illum mente retinent, ejus
testamentum nesciunt oblivisci.
20 ÷ #Et .. non recessit retro cor nostrum: Et declinasti semitas tuas a via tua.@#
C Retro redit cor eorum qui de Domini bonitate
desperant; quod isti minime fecerunt, qui spem in
Domino habere probati sunt. Via enim a # | null | b51e1509-1327-4816-b82e-5c6660469829 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
violentia@#
nuncupatur. Semita hic in malo posita est, eo quod
dicit nostras. Recte enim humanae semitae, id est
voluptuosi et umbrosi calles quos ambulat humana
fragilitas, a via superna divisae dicuntur, quia illae
ducunt ad mortem, haec via ducit ad sospitatem desiderabilem.
A Vel declinasti, id est repulisse videris
nostris persecutoribus semitas nostras bonas,
quas ambulamus in tribulationibus, in eo quod sequitur.
21
#Quoniam humiliasti nos in loco afflictionis. Et cooperuit nos umbra mortis.@#
H Humiliati sumus in loco afflictionis, id est in
corpore isto, in quo versamur et affligimur propter
Christum. C Umbra mortis vitae istius transitum
dicit, qui sanctis et peccatoribus probatur esse communis.
Illa vero mors vera est, qua impii aeterna
damnatione puniuntur. H Etsi enim sancti hic affliguntur
et morti destinantur, vivunt tamen Deo; ideo
haec mors umbra mortis, non mors est.
22 #Si obliti sumus nomen Dei nostri:@#
÷ #Et .. si expandimus manus nostras ad Deum alienum.@#
H Si obliti sumus nomen Dei, id est Christum.
Si expandimus manus ad Deum alienum id est ad
idolum.
23 #Nonne Deus requiret ista? Ipse enim novit abscondita cordis.@#
C Nonne, cum pondere pronuntiandum est, quoniam
gravissimum est apud Deum, si in ejus religione
peccetur. Requirere autem solemus, quando
illa desideramus agnoscere, quae nostram novimus
conscientiam non tenere. Hoc in Deo non est, quia
omnia novit; sed dicitur requirere, dum pro eis
nos puniens, facit eorum nos recordari. Et quia
agebatur de religionis affectu, qui in corde magis
quam corporis devotione geritur, addit, ipse novit
cordis abscondita. A Et quae sint illa: sequitur.
24 #Quoniam propter te mortificamur tota die:@#
#Aestimati sumus sicut oves occisionis.@#
C Morte vero affici est: per longas passiones praesentis
vitae exitum pro Christo reperire. Tota die:
non per momentaneam mortem, sed per universum
vitae tempus protractum nobis fidelium declarat
exitum pro #Christo. Ovis@# enim non habet arma, nec
dente contendit, sed manibus latronis patienter
acquiescit. Sic famuli Christi sicut ovis aestimati
sunt mori, quoniam sine contentione aliqua videbantur
occidi.
25 #Exsurge, quare obdormis, Domine? Exsurge ÷ et .. ne repellas in finem.@#
C Non autem Deo convenit exsurgere: qui nunquam
noscitur posse dormire, sed humano usu dicitur
dormire, quando nostra exspectatio divina dispensatione
elongatur. Repetitur exsurge, ut quibus
videt pericula crescere, non tardet subvenire. Ne
repellas in finem, id est ubi sunt praemia beatorum,
ubi martyribus coronae praeparantur. H In finem:
mortis aeternae scilicet.
26 #Quare faciem tuam avertis? Oblivisceris inopiae nostrae et tribulationis nostrae?@#
H Avertit Deus faciem ad tempus, ut probet electos
suos. C Oblivisceris inopiae, hoc est: cui consueveras
subvenire, quam sic in aliis amas: ut te
inopem dicas. Addidit tribulationis nostrae. Cujus
tribulationis clemens semper Christus inspector est.
27 #Quoniam humiliata est in pulvere anima nostra: Conglutinatus est in terra venter noster.@#
C Humiliaverunt se in pulvere, qui cinere super
se sparso: animas suas discruciant ad recordationem
peccatorum. H Conglutinatus est in terra: cum
caro infirmatur, sed sensus est intentus in coelestibus.
28 #Exsurge, adjuva nos: Et redime nos propter nomen tuum.@#
C Exsurge, non ad dormitionem: sed ad resurrectionem
est potius applicandum, in qua destructa
agnoscitur humana captivitas. Illo enim resurgente
adjuti sumus, non propter meritum nostrum, sed
propter nomen suum. Ideo Salvator dicitur, quia
per gratiam suae pietatis salvat infirmos.
ORATIO EX PSAL. XLIII.
Exsurge, Domine, in auxilium nostrum, et erue
nos ab opprobriis viciorum: et qui coram patribus
nostris inimicarum gentium regna vicisti, a persequentibus
inimicis vultus tui illuminatione nos eripe.
Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS XLIV
ARGUMENTUM PSAL. XLIV.
C Propheta Spiritu sancto repletus, incarnationem
Domini Christi se eructare promittit, et mysticis
virtutibus sponsam Christi describit Ecclesiam.
TT. #In finem pro his qui commutabuntur filiis
Core ad intellectum. + Canticum pro dilecto@# ..
C In finem: perfectionem significat, hoc est Dominum
Christum. Filii Core: id | null | 1523e76c-d095-4c8d-b391-6770e6973c33 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
est filii crucis, qui
commutabuntur transiendo de tristitia hujus mundi
ad gaudia aeterna. Canticum, textum psalmi significat:
pro dilecto, id est Domino Christo, de quo
Pater dixit: Hic est dilectus Filius meus (Matth. III).
Istius nunc spirituales nuptiae referuntur.
1 #Eructavit cor meum verbum bonum: Dico ego opera mea regi.@#
C Eructare dicimus, quando satietas ciborum digestiones
saluberrimas evaporat. Unde iste vir sanctus
coelesti largitate satiatus eructavit, unde fidelis
populus abundantissime pasceretur. Cor meum:
sinum mentis intellige. Verbum bonum: Filium Dei
vocat. Opera vero: opusculum prophetae fuit, et
psalmi hujus decora contextio.
2
#Lingua mea calamus scribae: Velociter ÷ scribentis@#
..
H Calamus scribae, scriba ipse Christus est, qui
scripsit fidem, spem, et charitatem, in cordibus
sanctorum. Velociter, hoc est, quod non tardantur
quae dixerat, sed velociter adimplentur.
3 #Speciosus forma prae filiis hominum: diffusa est gratia in labiis tuis: Propterea benedixit te Deus in aeternum.@#
C Speciosus dictus prae omnibus hominibus Christus
est, non ex forma corporali, sed veraciter humano
genere pulchrior fuit, quia peccata non habuit.
Illud enim recte speciosum dicimus, quod
gratia mundissimae puritatis ornatur. H Diffusa est
gratia, quia lex per Moysen data est, gratia et veritas
per Jesum Christum facta est (Joan. I). C Bene
dictum est autem: Benedixit te Deus: a forma servi,
quae et passionem pertulit, et ad regna coelorum pervenit.
Propterea, quia diffusa est gratia in labiis
tuis, gratia, scilicet praedicationis. H Et etiam curationis:
cum morbida verbo curas, mare quiescere
facis, Lazarum vocas et venit, et omnia quae loqueris,
gratia labiorum tuorum perficiuntur.
4 #Accingere gladio tuo: Super femur ÷ tuum .., potentissime.@#
5 #Specie tua et pulchritudine tua: Intende prospere procede et regna.@#
C Gladium, hic sermonem divinae praedicationis
debemus accipere: femur incarnationem H accinctus
Christus #gladio,@# verbo praedicationis: dividit
Filium a Patre, etc. Potentissime, non segniter,
neque leviter, sed viriliter.
C Specie tua, hoc pertinet ad humanitatem Christi,
pulchritudo ad deitatem. Intende, ut pereuntem
hominem de coelo miseratus aspicias. Prospere,
quoniam erat humano generi liberationis beneficia
praestiturus. C H Procede ut sponsus de utero virginali.
Regna, id est, in credulitate hominum: potentiam
tuae majestatis ostende.
6 #Propter veritatem et mansuetudinem et justitiam: Et deducet te mirabiliter dextera tua.@#
C Propter veritatem, illud significat, quia veritas
de terra orta est (Psal. LXXXIV). Mansuetudo monstrata
est, quando in cruce pro persequentibus
oravit (Matth. X). Justitia vero, quia praecepta salutaria
pius doctor infudit. Deducet, per cursum vitae
hujus totius inoffensa conversatione custodit. Mirabiliter,
quia die tertia resurrexit. Dextera: potentiam
verbi significat.
7 #Sagittae tuae acutae: Populi sub te cadent in corde inimicorum regis.@#
C Sagittae acutae, sunt verba Domini salvatoris
salutariter corda hominum infigentia, quae ideo
vulnerant ut sanent. Acutae pertinet ad transformationis
celeritatem. Populi sub te cadent, non pedibus
quibus corpora sustinentur, sed corde cadent in
humilitatem: qui prius in elatione erecti erant. Inimicos
Christi dicit, qui a superna lege dissentiunt
contraria voluntate.
8
#Sedes tua Deus in saeculum saeculi: Virga directionis virga regni tui.@#
C Hic enim sedes Dei ad judicium pertinet futurum,
in quo omnia veraciter examinantur. Virga:
regulam significat divinae aequitatis, ista enim virga
justos regit, impios percutit: quae veraciter recta
dicitur, quia nulla pravitate curvatur. Vel fortitudo
invicta et inflexibilis disciplina, virga est directionis.
Et clarius quae sit virga ista: sequendo
ostendit dicens:
9 #Dilexisti justitiam et odisti iniquitatem: Propterea unxit te Deus Deus tuus oleo laetitiae prae consortibus tuis.@#
C Nemo enim perfecte diligit justitiam, nisi qui
et actus pessimos exsecratur. Unctus est Christus in
regem et sacerdotem. H Oleo laetitiae, id est resurrectionis
et ascensionis. C Repetitio ista quod dicit:
Deus Deus, praeconium magnae dilectionis ostendit.
Prae consortibus dictum est, quoniam hanc benedictionem
supra omne humanum genus Christus accepit,
ut unctus singulariter caeteros ungere debuisset | null | 7b84a3f2-56e9-48d1-b9ee-e56f18604f5e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
.
10 #Myrrha et gutta et casia a vestimentis tuis: a domibus eburneis: Ex quibus delectaverunt te filiae regum in honore tuo.@#
C Sanctum Domini corpus: quoddam deitatis
cognoscitur fuisse vestimentum quia majestas verbi:
oculis infidelium, velamine carnis videbatur abscondi.
Ab hoc vestimento, id est, incarnationis arcano
congrue venisse dicitur myrtha et gutta et casia.
Myrrha mortem Christi significat. Gutta quae
dicitur ammoniaca, incarnationi Domini comparatur.
Casia quae a nostris fistula dicitur, crescit in
aquosis locis, significatque aquas baptismatis. Ebur
est os elephantis, qui temperanter suae feminae
commiscetur, et secunda conjuge non utitur. Hoc
pudicis feminis aptum est: quae in domibus eburneis
mansisse noscuntur, dum per castitatem:
praecepta Dei secutae sunt. Filiae regum dicuntur:
qui semetipsos regant et animas suas. H Vel filiae
regum, id est apostolorum praedicatione conversae
animae. A Vel filiae: Ecclesiae sunt ab apostolorum
praedicatione fundatae
11
#Astitit regina a dextris tuis in vestitu deaurato:@#
÷ #Circumdata varietate@# ..
H Regina dicitur Ecclesia, et regina est quae sua
vitia regit vel peccata. C Quae a dextris stetisse dicitur,
quia dextera pars est honorabilis. Aurum ad
charitatem debemus aptare. Ornatur vero Ecclesia
etiam varietate, quia auro apostolorum, argento
prophetarum, gemmis virginum, cocco martyrum,
purpura poenitentium.
12 #Audi filia et vide, et inclina aurem tuam: Et obliviscere populum tuum et domum patris tui.@#
C Dicit audi, scilicet prophetas qui incarnationem
Domini cecinerunt. Filia prophetarum est Ecclesia
dicta, quia eorum praedicationibus nata est. H Et
vide, oculo cordis. C inclina aurem, id est, honorabiliter
verba prophetae percipe. Obliviscere, id
est, desere conve #nticula@# paganorum. Domum: Babyloniam
dicit, id est mundum. #Patrem@# diabol #um,@#
qui revera illam domum confusionis possidebat.
13 #Et concupiscet rex decorem tuum: Quoniam ipse ÷ est .. Dominus Deus tuus + et adorabunt eum@#
...
C Rex itaque iste, Salvator est, qui concupivit
Ecclesiam: in sorte diaboli constitutam. Ipse est
Dominus Deus tuus, non ille quem patrem dicebas:
qui te fecerat tenebrosam, sed qui pristinam submovens
feditatem: pulchritudinem tibi contulit nuptialem,
quem omnes populi adorabunt Christiani.
14 ÷ #Et .. filiae Tyri in muneribus: Vultum tuum deprecabuntur ÷ omnes .. divites@#
#plebis.@#
C Tyrus interpretatur angustia. H Et significat
animas in angustia positas, ille enim muneribus
cordis adorat. Tunc vero in vultum Ecclesiae, id
est, in Christiani populi faciem intendimus, quando
majestatem Christi in angustiis positi: piis fletibus
exoramus. Omnes divites, non enim sola Tyrus,
sed etiam totius mundi adunata diversitas, ut sic
vultus Ecclesiae sit vel fides vel divinitatis majestas.
15 #Omnis gloria ÷ ejus .. filiae regis ab intus: In fimbriis aureis circumamicta varietatibus.@#
16 #Adducenter regi virgines post eam: Proximae ejus afferentur tibi.@#
C Gloria est siquidem Ecclesiae, quando filiae
principum sivejustorum convertuntur ad Dominum,
et secreta se cupiunt cordis devotione offerre. Ab
intus enim est: in secreto sensuum se Christo
offerre. Fimbriae sunt finitima vestium, per quas
significatur extrema vita hominum: quae aureae
dictae sunt, quia in fine tota perfectio est, ubi charitas
plenissima velut aurea reperitur. Circumamicta
varietate, propter varias virtutes fidelium dicit,
quas superius exposuimus.
C Adducentur #regi, virgines, deinde viduae.@# Et vide
in ipsis nominibus non minimam esse distantiam.
Virgines enim dixit adduci, quia integritate corporis
robustae sunt. Viduas vero dixit afferri, quae plerumque
fractae diversis sollicitudinibus: corporis
imbecillitate fatigantur. Afferentur igitur proximae
Christo, hoc est viduae castae, quae gradu inferiori
junguntur. Nam cum virginitas habeat centesimum
fructum, ista sexagesima ubertate gloriatur.
17 #Afferentur in laetitia et exsultatione: Adducentur in templum regis.@#
C Merito ergo dictum est #adducentur@# in laetitia,
quia ille fragilis sexus vicit gravissimas corporum
passiones: quae angelorum sunt ministeriis adductae,
non solum in conspectum sed etiam in templum,
id est, in penetralia regis, id est, in Jerusalem futuram,
ubi venisse: beatum gaudium est et gloriosa
securitas.
18 #Pro patribus tuis nati sunt tibi filii: | null | ce3c76bd-062b-4fa6-84ab-3333a31436ae | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Constitues eos principes super omnem terram.@#
C Pro patribus tuis. Nunc exponit quantum haec
sponsa profecerit, ut pro antiquis patribus, id est,
idolorum cultoribus: nati sint illi filii apostoli:
quos principes praedicationis in toto terrarum orbe
transmisit. Sed quantum sunt ista disparia, tantum
laudatur Ecclesia. Illi enim erant seductores erroris,
isti magistri veritatis. Illi seminabant exitia,
isti hortabantur ad vitam.
19 #Memor ero nominis tui: In omni generatione et generatione.@#
H Ideo memores erunt nominis tui, quia semper
te praedicabunt apostoli, sive aedificabunt in generationibus
sanctorum. Sive populus Christianus apostolorum
praedicatione conversus memor erit nominis
Christi. Habet enim Romana translatio (quam
Hieronimus hic et Cassiodorus sequitur) #memores.@#
20
#Propterea populi confitebuntur tibi in aeternum: Et in saeculum ÷ saeculi@#
...
H Ob eorum praedicationem: confitebuntur Christo
semper populi delicta. Vel confitebuntur. A C #id est in confessione symboli, id est quando symbolum@#
in Ecclesiae facie publice confitentur. A Vel laudando
confitebuntur in saeculum saeculi, hic et post
hanc vitam in aeternum. In saeculnm saeculi futura significat
quando: omnis adversitas conquiescit, et
regnat sola justitia, contrarietate diaboli deleta,
tunc enim confitebuntur: gloriam Dei enarrando
plene.
ORATIO EX PSAL. XLIV.
Christe Domine, verbum Patris (per quem cuncta
creata sunt et creantur), custodi quaesumus Ecclesiam
tuam varietate gentium congregatam, ut dum
te ex ipsa credulitatis justitia corde puro diligimus:
principatum aeterni saeculi cum patribus mereamur.
Qui cum Patre, etc.
PSALMUS XLV.
ARGUMENTUM PSAL. XLV.
C Vox fidelium, in perturbatione saeculi Deo protectore
nihil timentium.
TT. #In finem filiis Core pro arcanis Psalmus.@#
C In finem: notum est quemadmodum ad Christum
possit referri. Filii Core: Filii Christiani, ex
quorum persona psalmus iste canitur. Pro arcanis:
adventum significat Salvatoris, quem mirabili secreto
pro hominum salute disposuit.
1 #Deus noster refugium et virtus:@#
#Adjutor in tribulationibus quae invenerunt nos nimis.@#
C Quam pulchra diffinitio, quasi interrogarentur
Christiani: filii Core. #Quid est Deus noster? respondeant:
refugium et virtus et adjutor.@# Refugium fidelium,
quando eos de animae periculo liberat. Virtus,
quando eorum mentes stabiliter ab iniquo errore
custodit. Adjutor in tribulationibus, cum divina
misericordia nos in tribulationibus suscipit et
defendit.
2 #Propterea non timebimus dum turbabitur terra: Et transferentur montes in cor maris.@#
C Propterea non timebimus, quia in Christum
credimus. H C Dum turbabitur terra, id est, generatio
Judaeorum, qui terrena sapiunt, et dum transferentur
montes, id est, apostoli relictis incredulis
Judaeis. In cor maris, hoc est ad praedicandum gentibus
transierint. C Et inspiciendum, quod aridae
terrae perfidia Judaeorum, aquis vero falsis credulitatem
gentium comparavit: ut illa corda in malum
durata, haec vero evangelico sale condita cognosceres
3 #Sonuerunt et turbatae sunt aquae eorum: Conturbati sunt montes in fortitudine ejus. Diapsalma.@#
C De adventu Domini sonasse dicit apostolos praedicationes
suas, quo tempore turbatas asserit, aquas,
id est, innumeras gentes, quae de tali fuerunt annuntiatione
et miraculorum admiratione perterritae.
Conturbati sunt montes, id est saeculi potestates,
quando contra religionem Dei, leges sacrilegas pagani
inferebant. In fortitudine ejus, scilicet soni
apostolorum: apostolorum enim grandisona praedicatione
totus mundus intremuit, et ad Domini se
crudelitatem limpidato postea corde revocavit.
4 #Fluminis impetus laetificat civitatem Dei: Sanctificavit tabernaculum suum Altissimus.@#
C Iste enim fluvius Christus est, et benedixit fluminis
impetus, quia nihil palustre, nihil morosum
cursus ejus sustinet, cum se potentia divinitatis ejus
infuderit. Tabernaculum Altissimi est Ecclesia, sive
humani corporis gloriosa susceptio.
5 #Deus in medio ejus non commovebitur: Adjuvabit eam Deus mane diluculo.@#
C Deus in medio ejus, id est Ecclesiae, non commovebitur.
Commoveri enim non potest Ecclesia:
quae in solidissima petra, hoc est in Christo: noscitur
esse fundata. Adjuvabit dixit, scilicet in saeculi
adversitate laborantem. H Diluculo, id est, inspectione
sancta quam merebitur cor mundum. Vel
mane, id est, boni operis principio, et hoc diluculo,
id est, illuminatione Spiritus sancti
6 #Conturbatae sunt gentes | null | d1be6f61-2138-4211-b3e1-38ae8b9e0f7e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
et inclinata sunt regna: Dedit vocem suam, mota est terra@#
H Conturbatae sunt gentes, scilicet vitiorum ac
criminum. C Inclinata sunt regna, id est, humiliata
sunt ad adorandum. Dedit vocem: per se praedicando
et per apostolos, ad quam necesse fuit tremefieri
peccatores: qui terreni nuncupantur. Vel gentes
idolatrae: conturbatae sunt: in subito sono
praedicationis incognitae religionis.
7 #Dominus virtutum nobiscum: Susceptor noster, Deus Jacob. Diapsalma.@#
C Dominus virtutum, utique cui virtutes coelestes
serviunt. Nobiscum, quoniam assumpta carne habitavit
in terris. Susceptor: quando carnem pro infidelium
salute suscepit. Dicit vero noster, non enim
Deus solius Jacob, sed omnium qui simili fide devoti
sunt.
8 #Venite et videte opera Domini quae posuit prodigia
super terram: Auferens bella usque ad finem terrae.@#
C Venite cum dicit, hortatur eos, ut fide Domino
proximentur: quae non poterant videre longinquum.
H Opera Domini, id est, virtutes Dei. C Prodigium
dictum est, eo quod porro dicat. Quod factum est in
Nativitate Domini, quando virgo peperit, et stella
magis apparuit. Auferens bella, id est, quia in Nativitate
Domini: regnante Augusto: totus orbis legitur
esse pacatus. H Omnia bella in adventu Domini
quievisse: multorum narrat historia. Vel pugnas
vitiorum accipe.
9 #Arcum conteret et confringet arma: Et scuta comburet igni.@#
H Arcum conteret, id est, occultas insidias spirituum
malorum. Confringet arma, id est, praesentes
pugnas. Et scutum comburet igni, id est, consumet
igne spiritali, phantasias diabolicae excusationis,
defensionis peccatorum, vel protectionis. C Vel de
armis gentium, quibus fidem impugnabant et se defendebant:
accipe, haec enim omnia confringentur dum
veritate vincuntur.
10 #Vacate et videte quoniam ego sum Deus: Exaltabor in gentibus et exaltabor in terra.@#
C Hunc versiculum loquuntur filii Core ex persona
Domini. Merito illis dicitur, vacate: qui mundanis
illusionibus armabantur, et diabolo serviebant. Quoniam
ego sum Deus, non ille qui vos prius armabat
ad malum, sed qui exaltabor in gentibus et in terra,
id est, in gente Judaea, quoniam terrae supra:
Judaeos comparavit.
11 #Dominus virtutum nobiscum: Susceptor noster Deus Jacob. + Diapsalma@#
..
C Talem siquidem professionem ideo secundo repetunt
filii Core, ut per eam nobis declararent liberationem
praestitam fuisse. Deus Jacob ideo frequenter
apponitur, ut victoria Christiani populi declaretur,
qui licet sit tempore posterior: primum tamen
populum fideli devotione transcendit.
ORATIO EX PSAL. XLV.
Perspicuum in imminenti tribulatione refugium
misericors Deus, sanctifica impetu aeterni fluminis
habitaculum cordis nostri: ut te Deo virtutum nobiscum
operante, terrena praelia confutemus. Per
Dominum nostrum, etc.
PSALMUS XLVI.
ARGUMENTUM PSAL XLVI.
C Vox Ecclesiae Deum laudantis, Ascensionemque
ejus praedicantis.
TT. #In finem pro filiis Core psalmus.@#
C Loquuntur et in hoc psalmo filii Core, quos
vexillo crucis mater signat Ecclesia. Commonentur
itaque primo gentes, ut Domino laudes debeant personare,
secundo Domini Ascensio et regnum ejus
sub brevitate describitur.
1 #Omnes gentes plaudite manibus: Jubilate Deo in voce exsultationis.@#
C Plaudunt vero manibus: qui elemosynas faciunt,
aegrotis serviunt. Jubilare vero gaudere est,
qui sermo dictus est a juvando, id est, delectando:
quando magnitudinem gaudii non articulatis sermonibus,
sed confusa voce proferimus. Vox exsultationis
psalmodiam significat, quae Deo pro nominis
sui majestate persolvitur
2 #Quoniam Dominus excelsus terribilis: Rex magnus super omnem terram.@#
H Dominus excelsus dictus, quia coelos ex potentia
sua ascendit. C Rex magnus, quia rex regum
et Dominus dominantium (Apoc. XIX). Terribilis,
quia judicaturus est mundum, et ne tantum putaretur
esse Judaeorum: rex dicit omnium terrarum.
3 #Subjecit populos nobis: Et gentes sub pedibus nostris.@#
C Pedes hic significat sanctissimos praedicatores,
quibus populi merito et gentes esse subjecti dicebantur.
4 #Elegit nobis haereditatem suam: Speciem Jacob quam dilexit. Diapsalma@#
C Elegit nobis, subaudiendum est dare, ut qui
venerat ad salvandum Israeliticum populum: hoc
magis gentibus pia largitate concederet. Speciem
Jacob: Jacob lenticulae et parvo commercio carnalium,
spiritualem honorem assecutus est | null | 61b93c12-9e73-4e58-a5cc-245a896878ab | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, haec ipsa
est enim species Jacob quam Dominus dilexit, adeo
ut et eadem facere velit fideles suos: quae ille mystica
significatione sequenda praemonuit, id est Deo
offerendo terrena, et acquirendo coelestia, sic enim
vere Christiani dicimur. II Vel de pulchritudine
Jacob dilecti, id est de stirpe sua, apostolos elegit.
5 #Ascendit Deus in jubilo: Et Dominus in voce tubae.@#
C Ideo Ascensio Domini in jubilatione esse dicitur,
quia stupentes apostoli tale miraculum: ineffabili
cordis laetitia replebantur. Voce quoque tubae,
verba significat angelorum dicentium: Viri Galilaei (Act. I).
Verba vero ista magno strepitu percussi
aeris fragore tonuerunt.
6 #Psallite Deo ÷ nostro .. psallite: Psallite regi nostro psallite.@#
C Psallere, est bonis actibus laudes Deo canere.
Regi nostro, id est Deo nostro Jesu Christo, non
alieno cuiquam, sed Deo nostro: quem solum decet
ista laudatio.
7 #Quoniam rex omnis terrae Deus: Psallite sapienter.@#
C Quoniam rex omnis terrae, hoc propter illos
dicitur, qui sibi per singula loca diversa numina faciebant,
ut Venerem in Papho, Martem in Thracia,
Jovem in Creta, et alios per loca diversa. Psallite
sapienter, hoc est quod intelligat quae psallit. Nemo
enim sapienter quidquam facit quod non intelligit.
H Vel ut quae canitis per litteram: intelligatis spiritualiter
dicta.
8 #Regnavit Deus super gentes: Deus sedet super sedem sanctam suam.@#
H Regnavit Dominus super gentes, quas in haereditate
accepit a Patre. C Sedet super sedem sanctam
suam, Dominum Salvatorem significat, qui
sedet ad dextram Patris, regnans in saecula saeculorum.
H Vel in angelis sedet, qui propter innocentiam
suam sedes Dei dicuntur, inde dixit coelum
mihi sedes est.
9
#Principes populorum congregati sunt cum Deo Abraham. Quoniam dii fortes terrae vehementer elevati sunt@#
H Principes populorum, id est apostoli, congregati
sunt ad judicandum, cum Deo Abraham, id est,
cum Christo qui est Deus Abrahae. Quoniam dii. C
Hoc est Judaei, qui fuerunt fortes, quia tumuerunt:
per superbiam facti sunt extremi, qui potuerunt per
humilitatem esse praecipui. H Vel dii: sancti sunt,
qui hic per fidem et praedicationem vehementer elevati:
in judicio amplius et gloriosius elevabuntur,
id est apostoli sic congregati in judicio, vehementer
sunt elevati judicantes.
ORATIO EX PSAL. XLVI
Rex omnium saeculorum Deus (cujus regnum super
omnes populos dilatatur), subjice, quaesumus, gentes
vitiorum sub pedibus nostris: ut dum tibi sapienter
Deo nostro psallimus: tuo eas auxilio superemus.
Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS XLVII.
ARGUMENTUM PSAL. XLVII.
C Vox prophetae laudantis Deum, quae Ecclesiam
suam dilataverit
TT. #Psalmus cantici filiis Core ÷ Secunda Sabbati@# ..
C Videamus nunc quid significat secunda sabbati.
Sabbatum synagogam, id est, collectionem debemus
accipere Judaeorum, quae Sabbatum observare videbatur.
Secunda vero, ejus Ecclesia catholica est.
Ideo verba psalmi hujus sacerdotibus tribuuntur: ad
Christianum populum edocendum, quos et filios
crucis haberi posse non dubium est, et secundos
esse tempore post synagogam manifestum est.
1 #Magnus Dominus et laudabilis nimis: In civitate Dei nostri in monte sancto ejus.@#
C Magnus dicitur Dominus, quia potenter omnia
facit. Laudabilis, quia pulchra et mira facit. Additui
nimis, quod non habet terminum, sed sua assiduitate
semper augetur. In civitate: hoc est in Ecclesia.
Mons autem sanctus est Christus.
2 #Fundatur exsultatione universae terrae: Mons Sion latera aquilonis, civitas regis magni.@#
H Fundata est terra exsultatione, ab ascensione
Christi, quae prius maledicto et peccatis subjacebat.
Mons Sion, C natio Judaeorum. Latera aquilonis,
populi gentium, facta est civitas regis, hoc est Ecclesia
catholica, quam de universo mundo constat
esse collectam
3 #Deus in domibus ejus cognoscetur Cum suscipiet eam@#
C Cognoscetur Dominus in domibus, id est in
membris suis sanctissimis, virtus sua et potentia
declarabitur, quando in Ecclesia beatos viros; ipso
largiente: illi offerre monstrabitur.
4 #Quoniam ecce reges congregati sunt: Convenerunt in unum@#
C #Reges@# terrae hoc loco significantur principes
Judaeorum: quos Herodes congregans in unum, quaerens
ubi Christus | null | f5ee60bf-cb51-4870-9e72-2e19ddf4dd9d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
nasceretur et illi congregati
dixerunt, in Bethlehem (Matth. II). Et convenerunt
in unum, quia omnes unam protulere sententiam.
5 #Ipsi videntes sic admirati sunt, conturbati sunt, commoti sunt: Tremor apprehendit eos.@#
6 #Ibi dolores ut parturientis: In spiritu vehementi conteres naves Tharsis.@#
H Ipsi Judaei, scilicet videntes gloriam redemptoris,
admirati de tanta gloria. Conturbati: quia se
noverant peccatores commoti: de infidelitate ad fidem.
Tremor apprehendit eos (Isa. XXVI): a conscientia
delictorum, unde dictum est. A timore tuo
concepimus, et peperimus spiritum salutis.
H Ibi dolores, cum corpora affligere per abstinentiam
coeperint. In spiritu vehementi, #hoc est@# fortissimo,
scilicet sancto Spiritu, conteres naves, humiliabis
superbiam gentium, quia Tharsis a navigatione
negotiorum superba facta est: significans eos
qui hujus saeculi negotiis circumferuntur. C Isti igitur
nunc contriti, credentes dicunt. Sicut audivimus.
A Dolores poenitentis sunt, ut dolores parturientis.
7 #Sicut audivimus, sic vidimus in civitate Domini virtutum, in civitate Dei nostri: Deus fundavit eam in aeternum. Diapsalma.@#
H Sicut audivimus per prophetas, ita videmus in
Evangelio, quod est civitas virtutum. In civitate
Dei, id est, in Ecclesia catholica. C Deus fundavit
eam, quia sola illa veraciter civitas Dei nuncupatur.
8 #Suscepimus Deus misericordiam tuam:@#
#In medio templi tui.@#
C Illi enim misericordiam Dei suscipiunt, qui non
solum per fidem sunt vocati, sed etiam per occultam
praedestinationem ad aeternam beatitudinem sunt
electi. H In medio templi: in Ecclesia. C Misericordia
(quae Christus est) non ab omnibus suscipitur,
sed ab his catholicis qui ejus praecepta sunt
secuti.
9 #Secundum nomen tuum, Deus, sic et laus tua in fines terrae: Justitia plena est dextera tua.@#
C Nomen enim Dei in toto orbe terrarum: sine
dubio creditur adorandum. Plena est ergo dextera
justitia ejus, locum significat, ubi justi sunt collocandi,
ad dexteram enim veniunt in judicio, quia in
illam partem dexteram recipiuntur, qui ejus munere
justi esse meruerunt. A Vel. Secundum nomen
tuum, etc., id #est@# quomodo nominatus es per universas
terras, sic et laudaris per omnes terras. Illi
autem laudant qui bene vivunt: nec potest esse
laus nisi in sanctis ejus.
10 #Laetetur mons Sion + et .. exsultent filiae Judae: Propter judicia tua ÷ Domine@#
..
C Per montem Sion, Ecclesiam significat catholicam.
H Exsultent filiae Judae, id est, animae confessorum,
quia Judas confessio interpretatur. C Quae
propter judicia Domini exsultent, quibus se ad beatitudinem
aeternam #sciant@# esse venturas.
11
#Circumdate Sion et complectimini eam. Narrate in turribus ejus.@#
H Circumdate Sion, id est defendite Ecclesiam
in credulitate vestra. Complectimini eam: in charitate.
Narrate, hoc est praedicate, in turribus, id
est, in principibus Ecclesiae. Quia sicut turris fortis
est, et undique speculatur, sic et sancti et fortes et
praedicatores debent esse in genere humano.
12 #Ponite corda vestra in virtute ejus: et distribuite domus ejus: Ut enarretis in progenie altera.@#
H Ponite, hoc est intelligite corda vestra: in virtute,
hoc est in charitate Christi. C Qua virtute
nihil potest esse praestantius. H O vos doctores ecclesiastici,
distribuite domus, id est, gradus ecclesiastici
ordinis, ut enarretis, non solum his qui credunt:
sed etiam his qui credituri sunt. C Per alteram
enim progeniem signat populum Christianum,
qui ab Hebraeo: quem primum Dominus elegit:
secundus esse dignoscitur. H Ideo vos doctores Ecclesiarum
distribuite ejus ordinationum gradus:
canonice et sancte, non praemiis corrupti, non
personarum acceptione per adulationem lapsi,
ut enarretis. Et quid enarrabimus? quoniam
hic, etc.
13 #Quoniam hic est Deus Deus noster in aeternum et in saeculum ÷ saeculi@#
..: #Ipse reget nos in saecula.@#
H Exponit iste versiculus, quid ecclesiastici sacerdotes
narrare debent: Quoniam hic est Deus
Deus noster. C In aeternum, contra illos dictum,
qui sibi temporales homines deos esse somniabant.
Regat utique ille nos, quia ipse est rex noster.
H Regat | null | 859872be-2a81-4d78-9722-1163714bf251 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
lubricos et tortuosos gressus nostros.
ORATIO EX PSAL. XLVII.
Laudabilis atque terribilis Deus, qui in coelesti
Jerusalem princeps magnificus inveniris: dilata
mentem nostram spiritali intelligentia, ut misericordia
tua in nostri pectoris templo suscepta, digni
narratione tui nominis habeamur. Per Dominum
nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS XLVIII.
ARGUMENTUM PSAL. XLVIII.
C Vox Christi de meritis justorum, poenis impiorum,
et ne divites in hoc saeculo timeantur.
TT. #In finem filiis Core psalmus.@#
C Tituli hujus verba contrabuntur ad Dominum
Salvatorem. Ipse enim et in finem significat, et per
filios crucis intelligitur, et per psalmistam sine dubio
denuntiatur. Et per totum psalmum verba sunt
Omnipotentis filii.
1 #Audite haec, omnes gentes: Auribus percipite, omnes qui habitatis orbem.@#
C Admonetur universalis Ecclesia, ut veniant ad
audiendum Christum, quia non vult Christus tantum
paucis prodesse, sed omnibus cum puro corde
quaerentibus. Auribus percipite, id est, ut in sinibus
suae memoriae reponant. Habitatores orbis: Christianos
et justos accipimus, qui sic noverunt habitare
in orbe, ut in ejus sceleratis non implicentur
erroribus.
2 #Quique terrigenae et filii hominum: In unum dives et pauper.@#
C Quique terrigenae, per hoc intelligendum est,
quod omnes habitatores terrae, ad audiendum verba
Dei vocentur. C Terrigenae peccatores sunt, qui
vitia terrena sectantur. Filii hominum: justos
dicit, quoniam et ipse Christus Filius hominis dictus.
H Per divitem et pauperem liber et servus accipiuntur.
3 #Os meum loquetur sapientiam: Et meditatio cordis mei prudentiam.@#
C Os Christi loquitur sapientiam, id est, ad divina
mysteria declaranda, quae occulta sunt ab hujus
saeculi sapientibus. Prudentia pertinet ad mores
probabiles instituendos, sic omnis divinus sermo
his duabus virtutibus plenissime indicatur. H Semper
in corde meditabor, ut homines relinquentes
stultam vanitatem, Christi prudentiam sequerentur.
4 #Inclinabo in parabolam aurem meam: Aperiam in psalterio propositionem meam.@#
C Aurem inclinaturum se promisit Christus, ut
cognosceret si praedicationem ejus populus devotus
impleret. In parabolam: similitudo enim rei veri
imitatio est, et est sensus ut quod nobis ad exemplum
datum est, devota aemulatione prompte Domino
praestante faciamus. Aperire se dixit in psalterio
propositionem, id est declaraturum praecepta
divinitatis in sanctitate proprii corporis, ut probaretur
docere verbo et exemplo. Psalterium enim
(sicut saepe diximus) corporis Domini decora similitudo
est.
5 #Cur timebo. In die mala Iniquitas calcanei mei circumdabit me.@#
C Cur timebo. Sub interrogatione et responsione
propria versus iste est pronuntiandus, id est
quare formidolosa cogitatione confundar, in die
mala? in die scilicet passionis, quae mala Judaeis,
bona fidelibus fuit. Ille enim debet timere finem
vitae, qui peccatorum recordatione mordetur. Christus
autem mortem timere non poterat, quem non
circumdabat iniquitas calcanei, quemadmodum solet
contingere peccatori in fine vitae, ut tunc iniquitas
scelerato fine vitam claudat. A Vel quilibet homo
sua peccata agnoscens dicit, cur timebo in die
mala? id est, judicii. Et respondet, ideo, quia iniquitas
calcanei mei circumdabit me. H Id est peccatum
actuale vel originale.
6 #Qui confidunt in virtute sua: Et in multitudine divitiarum suarum gloriantur.@#
H Qui confidunt in virtute sua, illi labuntur in
calcaneo. C Et in multitudine divitiarum suarum:
necesse est enim ut tales timeant finem, qui deserere
mundana nolunt, et peccatorum suorum poenas
formidant. Virtutem vero dixit corporis vires,
animi robur, linguae disertitudinem
7
#Frater non redemit, redimet homo? Non dabit Deo placationem suam:@#
H Frater non redemit, id est, Adam, quia mortuus
ipse non surrexit, vel frater non redemit, id
est Moyses. Redimet homo, id est Christus redimet,
quos Moyses non redemit. Ille non dabit Deo placationem,
qui non agit poenitentiam: per quam placatur
Christus. C Vel sub admiratione legendum est
sic: Non redimet vel frater, re #dem@# it, scilicet Christus,
redimet, scilicetne homo? scilicet Adam: quasi
diceret, si Christus non redemit vel redimet, nemo
redimet, unde negative legendum. Non dabit Deo,
etc., ullus homo.
8 #Et pretium redemptionis animae suae. Et laborabit | null | fc6a5371-bf5f-4aed-8a2a-3542592c6834 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in aeternum et vivet + adhuc: in@#
#finem.@#
9 #Non videbit interitum cum viderit sapientes morientes: Simul insipiens et stultus peribunt.@#
H Et pretium redemptionis: subauditur non dabit,
quia non fecit elemosynam per quam peccata
delentur. Laborabit in aeternum, in tormentis per
petuis positus, et vivet in finem, quia non interficitur,
sed semper reparatur ad poenam.
H Non videbit interitum, hoc est, non intelligit
sibi imminere tormenta. Cum viderit hominem in
Deo sapientem, ab hoc mundo migrare, dicit, quid
huic jejunia, quid castitas, quid elemosynae profuerunt,
nonne et ipse mortuus est? Tale quiddam
Redemptori nostro Judaei insultantes dicebant: Nunquid
tu major es patre nostro Abraham (Joan. VIII)?
C Insipiens est qui praedicationibus prophetarum
acquiescere non vult. Stultus vero dictus: qui nec
ipsum Dominum venientem vult recipere. Hi ergo
simul peribunt, quoniam in futuro judicio damnandi
sunt.
10 #Et relinquent alienis divitias suas:@#
+ #Et .. sepulcra eorum domus illorum in aeternum.@#
H Qui in divitiis et non in Domino sperant, perdunt
utrumque, et divitias et Dei adjutorium. Divitias
ideo perdunt, quia ibi posuerunt ubi fures effodiunt:
Dei adjutorium, quia illum spreverunt. Et
divitias quas magnopere diligebant, non suis, sed
(quod gravius uret) extraneis derelinquent propter
quas omnia peccata commiserant. Et fabricant sibi
sepulcra de marmore: firma, magna et pulchra quasi
domus in aeternum mansuras. Ecce etiam morientium
pompa.
11 #Tabernacula eorum in progenie et progenie: Vocaverunt nomina sua in terris suis.@#
H Haec erit illis perpetua habitatio, quia non resurgunt
ut habeant vitam aeternam, sed ut damnentur
in poenam. Vocaverunt, saepe enim pagani supra
defunctorum epulantur sepulcra, et in nomine mortuorum
bibentes, inania quaedam cum modulatione
canunt. C Atque invocant nomina mortuorum, et
credunt hoc illis prodesse. H Sed nihil prodest in
inferno damnatis, et ita per terras, sepulcra accipiuntur.
Et invocaverunt habet alia littera, quod hic
exponitur.
12 #Et homo cum in honore esset non intellexit: Comparatus est jumentis ÷ insipientibus .., et similis factus est illis.@#
H Homo cum in honore esset, non intellexit, esse
se ad imaginem Dei formatum. C Comparatus est
jumentis, digna similitudo datur vecordibus, ut qui
se imaginem Dei gestare non intelligunt, congrue
jumentis insipientibus comp #arentur.@# Nam tolle homini
Dei scientiam, et omnino pecus insipiens est,
praesumptio vana et caduca superbia.
13 #Haec via illorum scandalum ipsis. Et postea in ore suo complacebunt. Diapsalma.@#
C Haec via, id est vita, in qua in hoc saeculo ambulamus.
Sed haec via quid malis faciat: non tacetur.
Scandalum utique actoribus suis, id est stimulum
atque dolorem. Non enim ad securitatem suam
quidquam peccator facit, cui de sua provenit actione,
torqueri. Consuetudo est peccantium, ut postquam
impleverint votum in peccato, mox divinitati gratias
agunt, in ore non in corde, unde dicit: postea in
ore suo complacebunt, Deo gratias agentes quod prospere
peccaverint.
14 #Sicut oves in inferno positi sunt: Mors depascet eos.@#
C Sicut oves lanae suae amissione jugiter perseverant,
sic semper in illis sine imminutione substantiae,
invenit poena quod cruciet. H Merito a morte
depascuntur, qui Christum noluerunt habere pastorem.
15
#Et dominabuntur eorum justi in matutino: Et auxilium eorum veterascet in inferno a gloria eorum.@#
C Et dominabuntur eorum, quod utique in illa
resurrectione felicium est, ut malis #praemineant@#
boni, hic enim justos obtinent peccatores. In matutino,
cum gloria resurrectionis illuxerit. Quorum
auxilia tanquam panni putrefacti veterascunt, quia
eorum divitiae nihil illis prosunt. A gloria sua, quam
in isto saeculo habuerunt. H Id est in comparatione
ad gloriam eorum quam hic habuerunt, quanto enim
amplius hic sunt gloriati, tanto plus in inferno corruptionem
patientur (Apoc. XVIII).
16 #Verumtamen Deus redimet animam meam: de@#
#manu inferi. Cum acceperit me. Diapsalma.@#
C Liberavit Deus animas eorum, qui adventum
ejus constanti animo crediderunt. De manu inferi,
de potestate diaboli: qui ante adventum Christi animas
tenebat obnoxias. C Dives enim dictus | null | 36971be7-f25f-4ec6-863f-baee0b1db462 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
est a
divo, qui quasi Deus creditur nihil indigere: per
quem hic impium debemus accipere. Cum ejus gloria
multiplicata fuerit, junge, ne timueris.
17 #Ne timueris cum dives factus fuerit homo: Et cum multiplicata fuerit gloria domus ejus.@#
H Dives effectus est Judas proditor vendendo magistrum,
sed nihil pretii quod acceperat: secum cum
moriebatur deportavit. Si ergo nunc unusquisque
oppresso paupere dives efficitur, noli timere, cito
praeterit, et nihil secum de his quae rapuerat tollit,
Domino dicente: Stulte, hac nocte animam
tuam repetunt (Luc. XII), quae autem parasti cujus
erunt.
18 #Quoniam cum interierit non sumet omnia: Neque descendet cum eo gloria ejus.@#
C Ecce redditur ratio quare timeri non debeat
mundi gloriosus. Cur enim timemus divitem, qui
moritur pauper, nec aliud secum valet portare, nisi
unde possit ardere? Et bene dicitur descendere in
profundissimam foveam, sed sine gloria saeculi, sine
turba satellitum. Et domus illa quam mirabaris,
remanet tota, sed onera quae non videbas: transmittit
ingentia secum in gehennam.
19
#Quia anima ejus in vita ipsius benedicetur: Confitebitur tibi cum benefeceris ei.@#
C Ista benedictio non ad sanctificationem pertinet,
sed ad favorem. Benedicitur enim dictum est:
propter linguam satellitum, inter epulas suos dominos
collau #dantes.@# Cum ei benefeceris, confitebitur,
id est, tunc agit gratias Deo, quando aliquid lucri
conquirit
20 #Introibit usque in progenies patrum suorum: Usque in aeternum non videbit lumen.@#
C Qui in isto saeculo patres pessimos imitantur,
eorum societate damnandi sunt. Usque in aeternum
non videbit lumen, id est, lumen sapientiae hic et in
aeternum. Lumen quod illuminat omnem hominem,
quod soli sancti in deitate videbunt. Sicut enim peccata
sunt tenebrosa, ita peccatoribus sapientiae lumen
auferunt. H De quibus dicitur: Projicite eum in
tenebras exteriores (Matth. XXII).
21 #Homo cum in honore esset non intellexit: Comparatus est jumentis ÷ insipientibus et .., similis factus est illis.@#
C Conclusit propheta pulcherrimum psalmum parilitate
versus, ut se peccator a malo proposito removeret,
cum stultitiam suam iterata increpatione cognosceret.
ORATIO EX PSAL. XLVIII.
Reple, Domine, os nostrum sapientia tua: ut memores
te hominem factum, nosque redemisse de
tartaro, mereamur vultus tui lumine decorari. Qui
cum Patre et Spiritu sancto, etc.
PSALMUS XLIX.
ARGUMENTUM PSAL. XLIX.
C Vox synagogae de primo et secundo adventu
Christi, ipsiusque admonitio, ut ei sacrificium laudis
fideles offerant.
TT. #Psalmus Asaph.@#
H Asaph erat egregius musicus, cujus nomen interpretatur #congregatio.@#
Psalmus iste discernit
justos ab impiis, coelestes a terrenis, sanctos a peccatoribus:
protestatur etiam non se locutum propheta,
sed ipsum Dominum, dicens Deus, etc.
1 #Deus deorum Dominus locutus est: Et vocavit terram.@#
C Deus enim timor Graeca lingua dicitur. H Igitur
Deus in Trinitate Pater et Filius et Spiritus sanctus.
Unus tamen Deus deorum: dii enim dicuntur boni
homines. Locutus est, C per prophetas et apostolos.
Et vocavit terram, id est genus humanum. H Credentes
deos nuncupari voluit, quia dedit eis potestatem
filios Dei fieri (Joan. I). C Dicuntur itaque filii
sicut et dii: quia utrumque gratia praestat, non natura.
2 #A solis ortu usque ad occasum: Ex Sion species decoris ejus.@#
C A solis ortu, per solis cursum: universum significat
mundum, quia omni terrae oritur et occidit
claritas ejus. Ex Sion species, Hierusalem, in qua
mons iste puris mentibus velut aurea massa resplendet.
De hac enim urbe exeuntes apostoli, speciem
decoris ejus annuntiaverunt in toto orbe terrarum,
sicut Isaias dicit: Ex Sion exibit lex, et verbum
Domini de Hierusalem (Isai. II).
3 #Deus manifeste veniet: Deus noster et non silebit.@#
C Nunc de secundo Christi adventu propheta
dicit, manifeste veniet. Manifeste vero tunc veniet
Christus, quando jam non cruci affigendus, sed judicaturus
est mundum. Silet enim modo per patientiam
cum peccamus, tunc autem non silebit, cum
sceleratis dicturus erit: Ite in ignem aeternum (Matth. XXV).
Manifeste vero dicitur, quasi a | null | 06a4b025-a71c-433c-a853-f430bd6e94ea | latin_170m_raw | null | None | None | None |
mane
dies festus dictum sic a sacrificiis, quia tota die
festivitati vacaretur.
4 #Ignis in conspectu ejus exardescet:@#
+ #Et .. in circuitu ejus tempestas valida.@#
H Ignis hic duplicem habet virtutem, illuminat
enim et exurit. Gaudeant enim justi: quia illuminantur
ex eo, timeant peccatores, quia exurendi
sunt ab eo. C Haec tempestas non ventis agitur, nec
procellis saevientibus excitatur, sed ex divina potentia
vehemens spiritus consurgit, ut area Domini:
aequitatis ejus sententia ventiletur. Tunc frumenta
sequestrat a paleis. Quod judicium merito tempestas
dicitur, quia improvisum veniet, et nimia celeritate
bonos discernet.
5 #Advocavit coelum desursum: Et terram discernere populum suum.@#
H Advocavit coelum, id est, apostolos vel reliquos
sanctos, qui despectis terrenis, quae sursum sunt
sapiunt. Discernit autem terrenos, ut cum coelestes
ponuntur ad dexteram, hi ad sinistram collocentur.
6 #Congregate illi sanctos ejus: Qui ordinant testamentum ejus super sacrificia.@#
C Nunc synagoga Christi, verba facit ad angelos,
qui ministerio suo in fine saeculi congregabunt omnes
sanctos de universo mundo. H Qui ordinant, id
est, qui sancti praedicant vel implent Testamentum
Novum super Vetus, ut per Testamentum novam
legem, per sacrificia veterem intelligas. H C Vel qui
ordinant Testamentum, id est, ordinabiliter dant et
faciunt sicut testatus est Christus eis, qui opera
misericordiae exercent: regnum accepturi aeternum,
in quorum miserationibus Deus super omnia sacrificia
delectatur.
7
#Et annuntiabunt coeli justitiam ejus: Quoniam Deus judex est. Diapsalma.@#
C Coelos, viros justos dicit, quibus verbi coelestis
dispensatio condonatur. Quoniam Deus judex est, ac
si diceret: Qui nescit falli, et sicut omnia manifeste
novit, ita sine reprehensione discernit. H Vel sancti
praedicabunt justitiam, id est mandata ejus, et praedicabunt
quod est judex vivorum et mortuorum, ideo
justitia est timenda.
8 #Audi populus meus et loquar: Israel et testificabor
tibi: Deus Deus tuus ego sum.@#
C Audi populus meus, hic ipsa Veritas ex propria
persona loquitur. Populus hic significat plebem devotam.
Cum dicit audi, id est, devota mente suscipe.
Loquar, subaudi profutura. Testificari, id est, testimonium
dicere. Tunc fidelibus testimonium dabit,
cum dicturus est: Esurivi enim et dedistis mihi
manducare (Matth. XXV). Est hic autem magnum
sacramentum dum dicit: Sum; sum enim proprium
est divinitatis verbum, eo quod semper adest et tempore
non mutatur divinitas. Est vero ibi et aliud
sacramentum, quia scilicet una syllaba tribus litteris
continetur, ut sancta Trinitas unus Deus esse doceatur.
9 #Non in sacrificiis tuis arguam te: Holocausta autem tua in conspectu meo sunt semper.@#
C Non in sacrificiis tuis, ad populum Judaicum
loquitur, non jam exquirenda esse sacrificia pecudum,
sed cor contritum. Holocausta autem esse
accepta in conspectu suo, scilicet quando mens nostra
divino amore succensa, peccata sua lamentatione
decoquit et tribulatione, ut cruciatu corporeo
omnia vitia exusta, consumantur.
10 #Non accipiam de domo tua vitulos: Neque de gregibus tuos hircos.@#
C Cum duo respuit universa primi temporis sacrificia
designat modis omnibus excludenda, significatur
enim a parte totum.
11 #Quoniam meae sunt omnes ferae silvarum: Jumenta in montibus et boves.@#
C Ferae silvarum, gentes significat. Jumenta in
montibus, simplices in catholica Ecclesia, qui in cacumine
fidei habitare noscuntur. Boves, apostolos,
prophetas et praedicatores: qui in agro Domini assiduo
labore versati sunt.
12 #Cognovi omnia volatilia coeli: Et pulchritudo agri mecum est.@#
C Quis enim omnia volatilia coeli potest cognoscere
nisi sola majestas, quo versiculo cuncta complexus
est. H Pulchritudo agri cum illo est, quia
ubi voluerit, copia omnium rerum vel administratur
vel negatur.
13 #Si esuriero non dicam tibi: Meus est enim orbis ÷ terrae .. et plenitudo ejus@#
H Esurire Dei, est non in escis carnalibus, sed
ut faciat quis voluntatem ejus (Joan. IV), ergo tacet
Israeli suam esuriem, quia exspectat peccatoris conversionem.
Orbis terrae illius est, id est, sancta
Ecclesia, ac si diceret, eam redimendam esse suo
sancto sanguine.
14 #Nunquid manducabo carnes taurorum: Aut sanguinem hircorum | null | a0d20463-059b-4f41-897f-b36e7e8d0011 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
potabo?@#
C Quomodo grata erunt Deo, quae non sunt necessaria?
H Vetera hic sacrificia evacuanda esse
declarat. Ideo in moribus bonis sacrificium requirit
dicens: Immola, etc. Sed possunt haec repudiata
nobis proficere, cum acceperint a nobis ista indigentes,
cum esuriens pascatur, sitiens potetur. Et
in pauperibus accipit Deus, quae sibi in sacrificiis
offerri non permittit.
15 #Immola Deo ÷ sacrificium .. et laudis: Et redde Altissimo vota tua.@#
C Ille Deo immolat sacrificium laudis, qui a terrenis
vitiis fuerit segregatus, et moritur mundo, ut
hostia fiat Christo. Vota quoque reddit Altissimo,
qui ei talia immolanda praeparavit, qualia ipse propitius
praecepit. H Hoc est autem sacrificium acceptabile,
hoc est holocaustum pingue ut laudetur
Deus ab homine quem creavit.
16 + #At .. invoca me in die tribulationis: Et eruam te et honorificabis me. Diapsalma.@#
C Praecepit enim invoca me, ne quis spem haberet
in terreno solatio, ubi sunt caduca universa. In die
quando te affligit adversarius. Eruam te, quasi dicat:
Circumdatum a satellitibus diaboli, summa celeritate
liberabo. Magnificabis sive honorabis me, id est,
magnum me esse in aeternum pronunties. Romana
siquidem translatio magnificabis habet, Callicana
vero, honorificabis, quod idem est.
17 #Peccatori autem dixit Deus quare tu enarras justitias meas: Et assumis testamentum meum per os tuum@#
C Interdicitur hic sceleratis qui converti nolunt,
ne se praesumant sermonibus miscere divinis, quia
os debet esse justum, quod justitias Domini enarrare
praesumit. Testamentum vero: Vetus et Novum
significat, quia dum unum suspense dicitur, utraque
memorantur. H Audiant haec doctores vel episcopi
Ecclesiarum, qui peccata populorum resecant praedicando,
qui quod praedicant opere non implent.
18 #Tu vero odisti disciplinam: Et projecisti sermones meos retrorsum.@#
C Odit disciplinam, quia ad correctiones justas
iniqua praesumptione remurmurat, et non vult,
Deum in se vindicare quod peccat. Projicit etiam
post se sermonem Dei, qui sequi divina jussa contemnit.
19 #Si videbas furem currebas cum eo: Et cum adulteris portionem tuam ponebas.@#
C Ita istum versiculum debemus accipere, ut in
his duobus prohibitis, omnia crimina vetuisse videatur.
Ille currit cum fure, qui ei ad faciendum
scelus socia voluntate jungitur. Ponit portionem
cum adultero, qui ei adjutorium praebet, quo sua
vota perficiat. Ibique sine dubio habere dignoscitur
portionem.
20
#Os tuum abundavit malitia: Et lingua tua concinnabat dolos.@#
C Hic enim os, cogitationem cordis debemus accipere:
tunc enim abundant malitia cogitationes,
quando per diversa genera peccatorum iniqua voluntate
grassantur. Et lingua tua. Qui enim falso
laudat alium, dolum in lingua facit.
21 #Sedens adversus fratrem tuum loquebaris: Et adversus filium matris tuae ponebas scandalum: Haec fecisti et tacui.@#
C Sedere enim morantis est, et ideo gravius peccat,
qui moratur in detractione fraterna. Fratrem hic
omnem proximum carnis debemus accipere, quia et
de spirituali dicturus est. Filium matris: sobolem
dicit Ecclesiae. Ponit ergo scandalum fratri suo,
qui haereticas pravitates vel alias interceptiones excogitat:
quibus frater innocens capiatur. Haec fecisti
et tacui. H Quia ea examinanda in futurum reservavi
judicium: tacui enim jam, quia non statim
vindicavi sed sustinui.
22 #Existimasti inique quod ero tui similis: Arguam te et statuam contra faciem tuam@#
C Existimasti inique, hoc est, quia Deus tacet et
differt vindicare peccata, ideo creditur a stultis
illi placuisse scelera humana. H Arguam vero te,
cum in sinistra parte sedis fueris collocatus. C Statuam,
quod superius dixit: peccatorem verba sua
(quae semper ante oculos habere debuit, ut secundum
ea viveret) post tergum et retro projecisse In
judicio igitur peccator ante faciem suam videbit,
quod se putabat oblivionis beneficio praeterisse.
Formido inaestimabilis, illa homines videre, per quae
se norunt ad aeterna supplicia pervenire.
23 #Intelligite haec qui obliviscimini Deum: Nequando rapiat et non sit qui eripiat.@#
C Intelligite, id est, obedite qui obliviscimini
Deum. Ille obliviscitur Dei, qui praecepta ipsius iniqua
praesumptione contemnit. Nequando rapiat,
scilicet diabolus. Quando enim ille rapit non est
qui eripiat ad salutem, nisi Dominus per suam magnam | null | b0a0ec57-96d0-43d7-a9dc-f5dfe154ea76 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
misericordiam. H Vel aliter, quando rapit
Christus obliviscentes se, hoc est praecipitat in
mortem, ei nemo eripere potest. Quando enim diabolus
rapit hic, est qui eripiat ad salutem, Christus
scilicet. Cum vero Dominus rapit ad vindictam, non
est qui liberare possit addictum.
24 #Sacrificium laudis honorificabit me: Et illic iter quo ostendam illi salutare Dei.@#
H Sacrificium laudis, quia de omni bono quod
sancti faciunt Deus honoratur. Iter Christus est per
opera sanctorum. Salutaris Dei Patris est Filius.
C Vel iter beatissimam psalmodiam appellat, quod
non pedibus sed puris mentibus ambulatur, et ducit
ad Christum. H O gloriosa semita, quae ducit ad coeli
terraeque creatorem!
ORATIO EX PSAL. XLIX.
Deorum Domine, te rogamus, uti nos suscipias
in sacrificio laudis, quo sine onere peccati tuas justitias
enarrantes, iter illud quod salutare tuum
ostendit gradiamur. Per Dominum nostrum Jesum,
etc.
PSALMUS L.
ARGUMENTUM PSAL. L.
C Vox poenitentiam agentis.
TT. #In finem psalmus David, cum venit ad eum
Nathan propheta cum intravit ad Bersabee.@#
H Iste quinquagesimus psalmus vocem continet
poenitentis, ostendens, ut qui ceciderit in crimen aliquod,
mala sua confitendo redeat ad salutem.
1 #Miserere mei, Deus: Secundum ÷ magnam .. misericordiam tuam.@#
C Cum se audisset rex potentissimus a Nathan
propheta redargui, peccatum suum non erubuit publice
confiteri (II Reg. XII), dicendo judici: Miserere
mei. Vox ista non discutitur sed sub tranquillitate
semper auditur, solaque res est per quam possumus
rei apud Dominum sine aliqua difficultate defendi.
H Qui enim se miserum putat esse de suis peccatis,
cum illo facit Deus misericordiam magnam.
2 ÷ #Et .. secundum multitudinem miserationum tuarum: Dele iniquitatem meam.@#
H Secundum multitudinem confugio ad miserationes
tuas, ut gravibus vulneribus thiriacam vel
medicinam tuae miserationis infundas. Miserationum
dicit, quia multa sunt peccata mea, et miserationes
tuae multae. C Ille enim solus in libro vitae conscribitur,
cujus omnia peccata delentur.
3 #Amplius lava me ab iniquitate mea: Et a peccato meo munda me.@#
H Amplius lava me ac si dicat: Tu potes plus
mihi remittere quam ego te intelligam rogare. C Addit
munda me, quatenus in eo nihil remanere possit
immundum, post enim aliquis sic lavari, ut non sit
omnino purissimus, recte igitur addidit munda me.
4 #Quoniam iniquitatem meam ego cognosco: Et peccatum meum contra me est semper.@#
C Peccata enim illa fortiora sunt, quae agnoscentes
committimus, non autem illa quae per ignorantiam
perpetramus. Contra se dicit stare delicta,
quia jam hic constitutus, quasi in venturo judicio,
delictorum suorum aspectus teterrimos pertimescit,
et contra se stare dicit delicta, quasi quamdam imaginem
figuratam, et hoc non semel aut bis sed semper.
5 #Tibi soli peccavi et malum coram te feci: Ut justificeris in sermonibus tuis et vincas cum judicaris.@#
C Si quis enim de populo erraverit, et Deo peccat
et regi. Nam quando rex delinquit, soli Deo reus
est. Iste igitur rex soli Deo peccare se dicit, quia
hominem non habet qui ejus facta dijudicet. Et
quia illum ubique esse noverat, jure coram eo malum
se fecisse deplorabat. Sermones autem Domini
merito justificati dicuntur, quoniam sine dubio semper
ejus dicta complentur. Ista autem verba, et
vincas cum judicaris, quidam aptant ad Domini
passionem, cum judicatus vicit, et mundum damnatus
absolvit, sed intelligi recte potest vincere
Deus cum judicatur ab hominibus, quia in omni judicio
Deus justus probatur.
6 #Ecce ÷ enim .. iniquitatibus conceptus sum: Et in peccatis concepit me mater mea.@#
H Hic versiculus totius humani generis casum
exponit. Concipitur enim homo et nascitur in originali
peccato, quod ex Adam trahitur, sed baptismo
per gratiam Dei purificatur.
7 #Ecce enim veritatem dilexisti: Incerta et occulta sapientiae tuae manifestasti mihi.@#
C Non enim delectatur Deus poenis nostris, sed
confessionem veram quaerit erroris. David igitur
peccatum non negans, veritatem confessus est, quam
Deus supra sacrificia quaerit et diligit. Incerta ergo
et occulta sunt, quae Deus prophetae David in filii
sui manifestatione revelavit, id est, ut passionem
ejus futuram | null | f4c1403c-c66e-4ee6-8161-f46abaf3d203 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
praediceret et resurrectionis gloriam
nuntiaret, et inde dicit se non debuisse peccasse,
cum talia meruisset agnoscere. Incerta proprie
sunt quae omnino discerni non possunt, sed aliquibus
ambiguitatibus colliguntur. Occulta vero sunt: quae
nec oculus conspicit nec mens humana dijudicat.
8 #Asperges me, Domine, hyssopo et mundabor: Lavabis me et super nivem dealbabor.@#
H Sicut enim hyssopum, id est humilis herba curandis
pulmonibus aptum est, ita coelesti quis respersus
hyssopo, id est humilitate cordis, ab omni
superbiae malignitate purgatur. Lavabis me, hoc est
per poenitentiam. C Per hyssopum igitur Christi
sanguinem intelligit, qui non solum inquinamenta
detergit, sed etiam super nivem puritatem relucentis
animae ostendit, quia spiritalis anima longe supra
corpora mundana (quorum nullum nive albius est)
resplendet.
9 #Auditui meo dabis gaudium et laetitiam: Et exsultabunt ossa humiliata.@#
H Auditui meo, id est, cum jacens in infirmitate
peccati audire meruero: Homo, dimissa sunt tibi
peccata tua: dabis gaudium auditui meo et laetitiam.
C Gaudium pertinet ad absolutionem peccatorum.
Laetitia vero ad perpetua praemia possidenda. Ossa
vero significant animi firmamenta, quae necesse
fuerat humiliari, usque dum poenitens potuisset absolvi.
H Ossa, id est, virtutes quae peccatis fuerant
humiliatae, vel spei aeternitas, est ossa humiliata.
10 #Averte faciem tuam a peccatis meis: Et omnes iniquitates meas dele.@#
H Averte faciem tuam, id est, ne videas peccata
mea, ne recorderis illa: et omnes iniquitates praeteritas
et praesentes atque futuras dele.
11 #Cor mundum crea in me, Deus: Et spiritum rectum innova in visceribus meis.@#
C Cor mundum petit Propheta sibi creari, id est
restaurari, quod jam impellentibus peccatis commoveri
nullo modo possit ad culpam. Et spiritum
rectum. Nam ut per Adam veteres sumus, ita
Christi Domini beneficiis innovamur. H Vel spiritum
rectum quod recte confitear, vel rectum ad videndum
et discernendum sicut antea rectus fuit in me.
12 #Ne projicias me a facie tua: Et Spiritum sanctum tuum ne auferas a me.@#
H Ne projicias me, ut sicut Cain exsul (Gen. IV) efficiar
a potentia tua. Et ne auferas Spiritum sanctum
tuum a me, sed ab eo consumptis delictis, tuo
me statuas conspectui. Vel Spiritum sanctum, hoc
est spiritum prophetiae.
13 #Redde mihi laetitiam salutaris tui: Et spiritu principali confirma me.@#
H Redde mihi laetitiam, hoc est illam exsultationem
Christi tui, quam in eo habui priusquam peccarem.
Spiritu principali dixit, id est ut ipse in me, et
non vitia principentur. Vel spiritu principali: Patrem,
per Spiritum rectum: Filium, per Spiritum
sanctum: ipsum Spiritum sanctum accipe.
14 #Docebo iniquos vias tuas: Et impii ad te convertentur,@#
H Docebo iniquos, hoc est puniam me ipsum, ut
meum exemplum imitentur. C Quoniam si prophetae
parcatur, maxima spes remissionis delinquentibus
conceditur. Docebo igitur exemplo remissionis meae,
sperare peccatores, et verbo praedicabo mirabilia
miserationis tuae.
15 #Libera me de sanguinibus, Deus Deus salutis meae:@#
÷ #Et .. exsultabit lingua mea justitiam tuam.@#
C Liberari se Propheta petit de sanguinibus, quod
contra Latinam regulam positum est, sed laudandus
omnino translator est, qui elegit aliquid contra
artem saecularium ponere quam a veritate posita
discrepare. Nam si diceret a sanguine, forsitan
unum peccatum videretur ostendere, sed cum pluralem
numerum ponit, multa esse sine dubio delicta
confitetur. Deus salutis, significat Dominum Christum,
per quem salus pie credentibus datur. Exsultavit,
id est, si me liberaveris de peccatis, laudem
tuam lingua mea juste loquetur, propter hoc quod in
praeterito psalmo dictum est: Peccatori autem dixit,
Deus, etc. Absolutus enim recte loqui potuit illud, a
quo peccatorem divina lex suspendit.
16 #Domine, labia mea aperies: Et os meum annuntiabit laudem tuam.@#
H Aperiri sibi petit labia, quae clausa erant per
peccatum. Quia non est pulchra laus ex ore peccatoris (Eccle. XV).
C Os autem dicitur cordis arcanum,
unde veraciter laus divina cantatur.
17 #Quoniam si voluisses sacrificium dedissem Utique: holocaustis non delectaberis.@#
H Audiant Judaei, et sacrificia sua cessasse | null | f3b31d83-ddea-4ed5-b4a8-99324a3fa6e0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
intelligant.
C Etiam immolationes pecudum et ritus sacrorum
in adventu Domini respuendos.
18 #Sacrificium Deo spiritus contribulatus: Cor contritum et humiliatum, Deus, non despicies.@#
C Postquam dixit: Quae sacrificia Deus respuit
nunc dicit illa quae poscit. Istud vero placitum sacrificium
Deo damus, cum spiritum superbiae humilitate
confessionis mactamus: unde non sanguis egreditur,
sed lacrymarum fluenta decurrunt. Cor contritum
dicit: laboribus poenitentiae vehementer afflictum.
Humiliatum Deo scilicet, non enim potuerat
cor humiliari, nisi fuisset frequenti tribulatione contritum.
Tales oblationes Deus non spernit.
19 #Benigne fac Domine, in bona voluntate tua Sion: Ut aedificentur muri Jerusalem.@#
C Supplicat itaque propheta, ut quoniam synagoga
peccavit sub lege posita, succedens Sion per gratiam
Christi, hoc est catholica firmetur Ecclesia. Et aedificentur
muri, si secundum historiam velis advertere,
significat forte tempora Theodosii, quando Eudoxia
ejus conjunx feminarum religiosissima, ampliori
murorum circulo Jerusalem coronavit.
20 #Tunc acceptabis sacrificium justitiae. Oblationes et holocausta: tunc imponent super altare tuum vitulos.@#
C Tunc acceptabis, o Pater, sacrificium, id est, gloriosissimam
passionem Filii tui, qui sacrificium se pro
omnibus obtulit, et est ejus passio sacrificium veracissimum
justitiae. Oblationes et holocausta, pertinent
ad Christianos, qui erant post adventum Domini credituri,
significans immolanda corda hominum viventium,
non pecudum membra mortuorum. Vitulos
quippe posuit, aut pro innocentibus, aut pro praedicatoribus,
quorum imaginem in vituli figura evangelista
Lucas suscepit. Vel illos qui animas suas in
#hostiam@#
suavitatis sacris altaribus obtulerunt.
ORATIO EX PSAL. L.
Profluae miserationis ineffabile nomen Trinitatis,
Deus, qui humani pectoris antrum emundans vitiis,
super candorem efficis nivis, innova, quaesumus, in
visceribus nostris Spiritum sanctum, quo laudem
tuam annuntiare possimus: ut recto principalique
spiritu confirmati, mereamur aeternis sedibus in Jerusalem
coelesti componi. Per ejusdem.
PSALMUS LI.
ARGUMENTUM PSAL. LI.
C B Vox prophetae de Juda vel Antichristo.
TT. #In finem intellectus David. Cum venit Doech
Idumaeus. Et annuntiavit Saul et dixit illi:
Ecce venit David in domum Abimelech.@#
C Totus hic titulus ad adventum Domini secundum,
per tempus Antichristi jure referendus
est, quoniam omnia ad Christi manifestationem
competenter aptantur. Ut a psalmo suo non discrepare
videatur.
H Psalmus iste continet vocem prophetae exprobrantis
peccata Judaici populi. Ad ipsum enim loquitur
dicens:
1 #Quid gloriaris in malitia:@#
÷ #Qui .. potens ÷ es .. iniquitate.@#
C Quid gloriaris in malitia. Cum Scriptura divina
nec in bonis actibus dicat esse gloriandum,
sed praecipiat, qui gloriatur in Domino glorietur
(II Cor. X),
nunc Propheta sceleratum virum redarguit,
de sola se malignitate jactantem, cur velit de
malis gloriari, unde debuit confundi.
2 #Tota die injustitiam cogitavit lingua tua: Sicut novacula acuta fecisti dolum.@#
C Tota die, totum tempus vitae significat, quia
sine aliqua intermissione semper malus malum et
operatur et cogitat. Injustitiam cogitavit, hic enim
linguam dicit cogitasse, quia pessimorum est consuetudo,
ut ante loquantur lingua quam cogitent
corde, id est inconsulta proferre. Bene autem
comparavit mali hominis dolum acutae novaculae,
quia sicut illa pilos radit, et hominem non laedit:
ita nec dolus, animae justi nocere valebit, quando
ei nititur auferre mundana. Terrena enim bona
pilis comparantur, quia pili superfluitates quaedam
sunt corporis: et temporalia bona animae.
3 #Dilexisti malitiam super benignitatem: Iniquitatem magis quam loqui aequitatem. Diapsalma@#
C Ille enim diligit, qui cognoscitur diligere semper
peccare. Super benignitatem, id est, si animum
malevoli benignitas tangit, mox eam ut vitium detestabile
projicit, et magis diligit loqui iniquitatem,
quam verba aequitatis proferre.
4 #Dilexisti omnia verba praecipitationis: Lingua dolosa.@#
C De Antichristo vero dicitur, qui confusis moribus
diligit iniquitatem, currit ad omnia verba
praecipitationis, jubet quod nullum juvat, et totum
cum dolo loquitur, #a quo@# nulli profutura censentur.
5 #Propterea Deus destruet te in finem: evellet te et emigrabit te de tabernaculo tuo: Et radicem tuam de terra viventium. Diapsalma.@#
H Omnia haec in Judaico populo impleta sunt, qui
a legis littera destructus, et evulsus de civitate | null | 1ed8281e-a6b7-422a-b5ff-54e23731b7d4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
,
emigratus est de tabernaculo Dei temporibus Titi et
Vespasiani. C In finem autem qui destruetur:
aeternis suppliciis deputatur. Et radicem tuam, quia
sicut sancti sanctorum, ita imitatores peccantium,
radices eorum appellantur. Radices erant Antichristi,
consentanei, et ideo radicem ipsius cum ipso
dicit esse evellendam: quia cum sanctis Domini,
nec antichristus, nec ministris ejus habebunt aliquam
portionem in regno beatum.
6 #Videbunt justi et timebunt: et super eum ridebunt:@#
÷ #Et dicent .. Ecce homo qui non posuit Deum adjutorem suum.@#
Videbunt justi, hoc est intelligent jam malorum
futuram poenam, et timebunt, ne talia appetant in
isto saeculo. Hic justi flent, ridebunt in futuro.
C Super eum qui longam patientiam Dei, stulta
voluntate contempsit. Ecce cum dicitur, extensa
manu, peccatoris nefanda sors monstratur.
7
#Sed speravit in multitudine divitiarum suarum: Et praevaluit in vanitate sua.@#
C Divitias vero hic universas pompas saeculi debemus
accipere. Qui in illas spem suam ponit et non
in Deum: semetipsum fefellit. Ipse enim praevalet
in vanitate sua, quia sibi profutura nullatenus acquirit.
Vanum enim dicitur quod est inane, fragile vel
caducum, et ab ipsa firmissima veritate discretum.
8 #Ego ÷ autem .. sicut oliva fructifera in domo Dei: Speravi in misericordia Dei in aeternum et in saeculum ÷ saeculi@#
..
H Comparat se propheta olivae fructiferae: propter
pinguedinem sapientiae. Speravi in misericordia, quia
non est humanae fragilitatis facultas, ut per se quis
salvus fiat, sed per misericordiam Domini.
9
#Confitebor tibi in saeculum qui fecisti: Et exspectabo nomen tuum quoniam bonum est in conspectu sanctorum tuorum.@#
C Hic enim datum est confiteri nobis, ubi meremur
absolvi. Quia fecisti: ibi intelligendum est, misericordiam.
Quoniam bonum. Quod jure dicitur bonum,
ubi et spes salutis, et totius vitae palma suscipitur.
Additum est quoque ante conspectum sanctorum
tuorum, id est, quando jam gaudium generale justorum
est. H Vel quia fecisti, scilicet quod sum oliva
fructifera, quod speravi in misericordia Dei in aeternum,
et ideo exspectabo nomen tuum, etc.
ORATIO EX PSAL. LI.
Totius mundanae vanitatis destructor, Omnipotens,
fac nos in domo tua sicut olivam fructiferam florere,
ut in tuam misericordiam sperantes, ab iniquitatis
maledicto salvemur. Per Dominum nostrum, etc.
PSALMUS LII.
ARGUMENTUM PSAL. LII.
C Ecclesia increpat eos qui corde vel opere corrumpuntur,
et fideles monet ut aequanimiter saeculi
molestias sufferant.
TT. #In finem pro Amalech. Intellectus ipsi David.@#
C In finem quid significat jam notum est. Amalech
autem gens fuit, quae contra Dei populum pugnavit.
Ejus nominis interpretatio talis est: pro parturiente
sive dolente, et significat Ecclesiam, quae tanquam
dolens atque parturiens, populum admonet perfidorum,
ut a suis iniquitatibus conquiescat
1 #Dixit insipiens in corde suo: Non est Deus.@#
C Proprium est linguae, verbum dicere, non cordis.
Sed quia cogitationes nostras potentia divinitatis
intelligit, recte dictum est insipientes corde dicere,
quod ad aures Domini potuit pervenire, non ad
ignoscendum, sed vindicandum. H Dicit autem in
corde, diabolus vel Judaeus, non est Deus, ac si dicat:
Non est Christus Filius Dei. A Vel insipiens est quilibet
qui male vivit, et is si putat Deo placere mala,
dicit in corde: Non est Deus, vel qui dicit, Deum
omnibus et semper parcere: Deus enim sua justitia
et bonitas est.
2
#Corrupti sunt et abominabiles facti sunt in iniquitatibus: Non est qui faciat bonum.@#
C Corrupti. Sunt omnes haeretici uno verbo notati,
nam Deo recte non credidisse corruptio est. Hos
subsequitur poena justissima, ut abominabiles in
voluptatibus suis fiant. Non est qui faciat bonum:
hoc est quod parturiebat Ecclesia plena doloribus,
ut in tanta multitudine perditorum non sit qui bonum
possit operari vel imitari.
3 #Deus de coelo prospexit super filios hominum: Ut videat si est intelligens ÷ aut .. requirens Deum.@#
C Prospexit Dominus de coelo, id est, de unoquoque
praedicatore suo, et prospexit super filios hominum:
sub magna pietate, ut non errantes perderet,
sed poenitentes salvaret. Ut videat, | null | 272192fd-18d6-492e-9cc0-eef9045ee881 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
id est, ut videre
faciat sanctos, quis praedicationem eorum intelligat,
id est, intus in seipso legat aut requirat opere
Deum.
4 #Omnes declinaverunt. Simul inutiles facti sunt: Non est qui faciat bonum. Non est usque ad unum.@#
C Illos omnes enim declinasse dicit, qui durato
corde in scelerato proposito permanserunt. Prius
enim fuit ut declinarent; secutum est ut inutiles
fierent sibi. Usque ad unum vero dum dicitur, omnes
negantur. Nam si aliquem bonum voluisset intelligi,
non diceret: usque ad unum, sed praeter
unum. H Omnes hi insipientes qui non requirebant
Deum, inutiles facti sunt, quia mandata Dei implere
nolunt, et ideo sibimetipsis inutiles et aliis, quia
inutilis est qui non operatur aliquid boni, ideoque
projicitur in tenebras exteriores (Matth. XXII), Evangelio
teste.
5 #Nonne scient ÷ omnes .. qui operantur iniquitatem: Qui devorant plebem meam ut cibum panis.@#
H Cognoscunt impii se agere perverse, et non
solum se non emendant, sed etiam Dei populum
devorant dentibus suae malitiae. Sicut escam panis,
qui semper desideranter in usu est. Nam quamvis
singulis quibusque temporibus diversitate escarum
satiemur, jugiter tamen nobis panis edulium est, ita
semper desiderant mali devorare bonos. A Vel,
nonne scient omnes mali in futuro judicio Deum
esse, qui jam scire nolunt? scient utique, poenarum
experimento.
6 #Deum non invocaverunt: Illic trepidaverunt timore ubi non fuit timor.@#
C Deum non invocaverunt. Illa enim quae a peccatoribus
contra voluntatem fiunt Dei, velut fumus fine
celerrimo evanescunt, et trepidant, ne honoribus vel
divitiis acquisitis in isto saeculo priventur. Ubi non
fuit timor, subaudiendum est, videlicet, justus.
A Vel, quia Deum non invocaverunt, cito perituri
sunt. Vel ideo illic trepidaverunt, etc., sed ideo trepidarunt
quoniam, Deus, etc.
7
#Quoniam Deus dissipavit ossa eorum: qui hominibus placent Confusi sunt. Quoniam Deus sprevit eos.@#
C Deus enim dissipat ossa malorum, id est obstinationes
durissimas. H Vel spem aeternitatis eorum,
qui in ejus contumeliam insurgere ausi sunt. Qui
hominibus placent et non Deo, recte confusi dicuntur,
quoniam eos Deus sprevit. Merito vero spernitur
a Deo, qui reliquerit Deum; et quia eum reliquit,
digne tanquam ignotus ab eo confunditur, dicente
Apostolo: ignorans ignorabitur (I Cor. XIV).
8 #Quis dabit ex Sion salutare Israel? Cum converterit Deus captivitatem plebis suae, exsultabit Jacob et laetabitur Israel@#
C Quis dabit, addendum est, nisi tu, Domine;
credentis enim verba sunt, non dubitantis. Ex Sion,
illam dicit speculationem felicem in qua Deus aspicitur.
Ipse etiam in hoc saeculo dat salutare Israel
ex Sion, cum labores sanctorum suis beneficiis consolatur.
H Ipse quoque nos aversa captivitate vitiorum
erexit in libertatem virtutum. Exsultabit Jacob,
id est Christianus populus, dum supplantat Judaicum
populum benedictionemque ejus accipit. Et laetabitur
Israel, dum Deum oculis fidei intuetur.
ORATIO EX PSAL. LII.
Respiciens de coelo sancto tuo, piissime Deus,
pone terminum insipientiae nostrae, ut a terroribus
vanis eruti, tibi soli de puritate cordis integra placeamus.
Per Dominum nostrum Jesum, etc.
PSALMUS LIII.
ARGUMENTUM PSAL. LIII.
C Vox Ecclesiae de haereticis ad Christum.
TT. #In finem in carminibus intellectus David. Cum
venissent Ziphaei et dixissent ad Saul. Nonne ecce
David absconditus est apud nos.@#
C In finem Christum significat. Istud enim carmen
laudes Christi denuntiat. Intellectus David, Dominum
Salvatorem indicat, quem ille proficue intellexit
evenire. Nam Ziphaei a vicu Syriae, in quo habitabat
Ziph, dicti sunt, qui prodiderunt David apud
se esse celatum. H C Ziphaei autem interpretatum
significat #florentes,@# quod in isto mundo peccatoribus
datum est. C David figuram Christi gerebat; H qui
fuit absconditus in inferiore parte terrae, et Dominus
in utero sanctae Mariae, et in una gente Judaeorum,
et divinitas in carne Christi.
1 #Deus in nomine tuo salvum me fac:@#
÷ #Et .. in virtute tua libera me.@#
C Orat enim Propheta, ut in nomine Domini a
persequentium malignitate liberetur, sperans non
aliunde sospitatem, sed quae a Deo | null | 38308cb4-a7e3-4912-8a74-cacc9e80dc00 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
venit; et iterum
rogat, ut in judicio futuro ejus virtute liberetur. H
In nomine tuo, id est in nomine illo humilitatis,
quod est salvatio, id est in nomine Salvatoris, in
nomine Jesu.
2 #Deus exaudi orationem meam: Auribus percipe verba oris mei.@#
C Repetit iterum Propheta nomen Omnipotentis
ut cum frequenter Deus imploratur, non tardet ei
auxilium ferre. H Auribus percipe, aures Domini
dicuntur, quando exaudire dignatur. C Vel auribus,
id est mente.
3 #Quoniam alieni insurrexerunt adversum me: et fortes quaesierunt animam meam: Et non proposuerunt Deum ante conspectum suum. Diapsalma.@#
C Verum hic alienos non vult peregrini generis
viros intelligi, sed operibus a Domino factos extraneos.
Merito dum Ziphaei de tribu Juda fuerunt, ab
illis auxilium quaesivit. Apud ipsos tamen magis insidias
proditionis invenit. Fortes enim, Saulem intellige
cum ministris suis. Perditi ideo non proponunt Deum
ante oculos suos, quia illum ignorare credunt quae
scelerata mente concipiunt.
4
#Ecce enim Deus adjuvat me: Et Dominus susceptor est animae meae.@#
C Adjuvat, dixit utique laborantem, ut potuisset
ferre quae super eum nitebantur impii congregare.
Sequitur etiam quod sit istud adjutorium, id est et
Dominus est susceptor animae meae.
5 #Averte mala inimicis meis: In veritate tua disperde illos.@#
C Orat ergo Propheta, ut mala voluntas removeatur
ab inimicis ejus, unde eos cognoverat ingravandos.
Mali enim cum ad veritatem veniunt, a pristina
voluntate dispereunt, et nisi a mala intentione discedant,
locum in bonis actibus non habebunt. Dispereat
Saul, ne persequatur innoxium; dispereant
Ziphaei ne prodant celatum.
6
#Voluntarie sacrificabo tibi: Et confitebor nomini tuo, Domine, quoniam bonum est.@#
C Voluntarie Deo sacrificat, qui pro inimicis suis
exorat. Sacrificare voluntarie, est Deo puritatem
bonae voluntatis offerre. Confiteri quoque, hic laudare
significat. Illum enim velle laudare, inaestimabile
bonum est. Unde et mens sancta reficitur et
omnis adversitas istius mundi effugatur.
7 #Quoniam ex omni tribulatione eripuisti me:@#
÷ #Et .. super inimicos meos despexit oculus meus.@#
C Ex omnibus tribulationibus se testatur Propheta
ereptum, quod in isto saeculo non potest evenire, nisi
eis qui in Domini dilectione persistunt. Respexit
oculus Domini super inimicos David, id est Ziphaeos,
quando eos nefarias voluntates minime complere
permisit; frequenter enim propitius Deus iniqua non
permittit efficere ut compuncti debeamus de nostris
erroribus supplicare.
ORATIO EX PSAL. LIII.
Salvifica, Domine, Ecclesiam tuam, tui nominis
protectionem confitentem, ut despectis inimicis, voluntaria
te confessione magnificet. Per Dominum
nostrum Jesum Christum Filium tuum, etc.
PSALMUS LIV.
ARGUMENTUM PSAL. LIV.
C Christus Patrem petit, ne ejus despiciatur oratio,
quam ex infirmitate carnis probatur expetere et
quid obstinatis Judaeis in suis sceleribus persistentibus
debeat evenire ostendit.
TT. #In finem in carminibus intellectus David.@#
C.
Bene finis dicitur Christus, quia quidquid recte
ac fideliter agimus, ad ipsum constat sine dubitatione
referendum. In carminibus, in laudibus dicit.
Intellectus iste certus est, ut cum David patrem dicamus
Domini Christi (ut caecus in Evangelio: Miserere
mei, fili David #[Luc. XVIII]@# ), secundum carnem
intelligamus; secundum divinitatem vero, servum
fateamur esse ipsum David Christi, sicut ipse ait:
Dixit Dominus Domino meo (Psal. CIX).
1 #Exaudi, Deus, orationem meam: et ne despexeris deprecationem meam: Intende mihi et exaudi me.@#
C Prima parte petit Propheta exaudiri orationem
suam, deinde postulat ne ejus deprecatio despiciatur.
H Qua ratione intellige homo, quia nisi pura conscientia
depreceris Deum, prorsus a Deo non exaudieris.
2 #Contristatus sum in exercitatione mea: Et conturbatus sum a voce inimici et a tribulatione peccatoris.@#
C Pulcherrime Domini cursus vitae, uno sermone
exponitur. Exercitationem dicimus quae nullo otio
conquiescit. Exercitabatur miraculis et sanctitate
doctrinae, et contristabatur, quod praedicationibus saluberrimis vaesania obstinati populi non credebat.
A voce inimici H dicentis; Samaritanus est et daemonium
habes (Joan. VIII), conturbatus sum. C Tribulatio
erat peccatoris, quando eum ore conspuebant,
caedebant alapis, et alia multa ingerebant.
3 #Quoniam declinaverunt in me iniquitates: | null | 75cd924d-452b-4ca5-a64c-40da27d6a1f3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Et in ira molesti erant mihi.@#
C Declinaverunt enim in Dominum iniquitatem,
quia nullam volentes recipere rationem, effusionem
sanguinis innocentis expetebant. Audiant insipientes
Judaei, tantam se Domino fecisse molestiam accensa
ira ut sibi perpetuam praepararent ruinam. H In ira,
ira festuca; trabs, odium. Ira conturbat, trabs excaecat,
ut illud: Turbatus est prae ira oculus meus.
Molestus, id est saevus. C Vel molestia est, quando
procacitate superflua reddimur inquieti.
4 #Cor meum conturbatum est in me:@#
#Et formido mortis cecidit super me.@#
H Cor meum conturbatum est in me, secundum
hominem: sed virtute divina confortatum est. Et
formido, etc. C Sua suis apte redduntur, consequens
enim erat, ut cujus cor conturbatum fuerat, eum
formido mortis invaderet. Revera cecidit, quando
super eum venit, ulterius non valitura, quae prius
potuit, quia perpetua mors morte Christi victa
est.
5 #Timor et tremor venerunt super me: Et contexerunt me tenebrae.@#
H Humano more loquitur, quibus est timor animae,
et tremor corporis. Tenebrae dicuntur mali homines,
quia qui odit fratrem suum in tenebris est
(I Joan. II).
Contexerunt quidem, sed quia lux eram,
non comprehenderunt.
6 #Et dixi: Quis dabit mihi pennas ÷ sicut .. columbae: Et volabo et requiescam?@#
C Quis dabit mihi, scilicet nisi tu Pater qui humanam
naturam ad coelorum regna perducis. Pennae a #pendendo@#
dictae. Inspice vero quod pennas non
aquilae, non accipitris petiit, sed columbae, quae dicta
est quasi cellae alumna, avis innocens, mansueta,
quae in nullum animal fellita voluntate consurgit,
merito illius pennas Christus petiit, in cujus specie
super eum Spiritus sanctus apparuit (Matth. III).
Volabo, id est celerrima me voluntate transponam, ut
ab eorum iniquitate quiescam qui me persequuntur,
scilicet Judaeorum.
7 #Ecce elongavi fugiens: Et mansi in solitudine. Diapsalma.@#
H Ecce elongavi a Judaeis, scilicet quia longe est
a peccatoribus salus. Et cum gentibus incredulis
mansi, quas in adventu meo florere feci. De quibus
alius ait propheta: Laetetur et floreat desertum (Isai. XXXV).
8 #Exspectabam eum qui salvum me fecit: A pusillanimitate spiritus et tempestate.@#
C Pronuntiat enim se praesidium exspectare Patris,
qui eum poterat a corporea infirmitate salvare,
et quia superius dixit esse turbatum, ideo nunc
modici animi esse se testatur. Tempestates dicit
procellas seditionum quas Judaei commovebant.
9
#Praecipita, Domine, divide linguas eorum: Quoniam vidi iniquitatem et contradictionem in civitate.@#
C Hic Judaico populo salutariter imprecatur, ut
divisione linguarum, non implerent voluntatem malitiae
suae, sicut in illa turri factum est, quam metu
recentis diluvii in altum homines extendere conati
sunt (Gen. X). Digne igitur illos dividi postulabat,
quos iniquos esse in sacrilegis congregationibus praesciebat;
ideo subjunxit, quoniam vidi iniquitatem
in civitate, id est H congregatione; iniquitatem,
cum non crediderunt; contradictionem, cum exprobrant:
Nonne hic est filius fabri (Matth. XIII), et alia
multa.
10 #Die ac nocte circumdabit eam super muros ejus@#
#iniquitas: Et labor in medio ejus et injustitia.@#
H Dicit enim die ac nocte, id est, omni tempore
circumdare eam, hoc est Hierusalem. Super muros
ejus iniquitas, ut quantum murorum machina in altum
potuit crescere, multo magis Judaeorum malitia
se extenderit. Labor in medio ejus, etc.; labor in
oppressione pauperum, et injustitia in judiciis. Per
medium (quia in urbis medio tanquam honorabili
sede morari volunt primates), designans nobilissimos
et primates eorum, quos non lex, non ratio, sed labor
et injustitia possidebat.
11 #Et non deficit de plateis ejus: Usura et dolus.@#
C Intende quod non dixit, occulte, sed in plateis
talia fuisse commissa, quae lex divina damnavit. H
Usura est plus accipere quam dare: Omnia enim quae
in lege prohibita sunt, ad augendum peccati cumulum
excreverunt. In lege enim usurae accipi prohibentur.
Unde propheta: Non foeneravi, neque foeneravit
mihi quisquam (Jer. XV).
12 #Quoniam si inimicus maledixisset mihi: Sustinuissem utique.@#
C Hic monstratur magnae | null | 778e4c6b-b19e-4e5b-ab70-fff44998c35b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
patientiae exemplum, ut,
inimicis contraria nobis loquentibus, non in contentionem
erumpere, vel verbis resistere, sed locum
insanis loquelis dare studeamus.
13 #Et si is qui oderat me super me magna locutus fuisset: Abscondissem me forsitan ab eo.@#
C In isto versiculo et praecedenti ac sequenti Judas
perfidus increpatur, qui caveri potuisset, si publicus
fuisset inimicus, humano modo loquendo; quem tamen
Christus si voluisset, occultum non sibi sed aliis,
cavere potuisset. H Non hic tantum de passione Dominus
queritur, sed et de discipulo proditore, a
quo se non abscondit, licet a Judaeis (ut in Evangelio
legimus) (Joan. VIII) se absconderit sed etiam
convivio sancto ascivit.
14 #Tu vero homo unanimis: Dux meus et notus meus.@#
C Unanimis dictus est Judas, quia inter apostolos
fuit numeratus. Dux, quia ad vicos et castella praemissus
est, ut praedicatione verbi imbueret rudes
animos. Notus, quia ejus proditio nota erat Christo.
H Vel, quia cum aliis ad praedicandum missus fuit,
notus ejus dicitur.
15 #Quoniam simul mecum dulces capiebas cibos: In domo Dei ambulavimus cum consensu.@#
H Qui simul mecum dulces capiebas cibos, id est,
corpus et sanguinem Christi, quod ipse accepit ab eo
indignus. Saepe etiam cum ipso Domino in templo
Salomonis cum consensu praedicationis abiit. C Isti
(ut superiori) versui jungendum est: cur me tradis?
ut, tu homo unanimis dux meus et qui mecum dulces
cibos sumpsisti, etc., cur me tradis?
16 #Veniat mors super illos:@#
÷ #Et .. descendant in infernum viventes.@#
C Veniat mors et devorabit eos terra vivos: Hoc
factum fuit Dathan et Abiron; venit subito ignis et
mortui sunt. C More enim suo emendationem magis
quam consumptionem postulat Propheta venire inimicis.
Mors enim vitae dicitur finis, et qui in meliorem
partem convertitur, finem prioris conversationis reperisse
judicatur. In infernum descendunt viventes,
quando cogitationes suas pessimas expavescunt, et
ad meliora vota feruntur. Tunc enim quasi viventes
ad inferna descendimus, quando malorum nostrorum
recordatione terremur.
17 #Quoniam nequitiae in habitaculis eorum. In medio eorum.@#
H Quoniam nequitiae in habitaculis Judaeorum.
Etenim tam opere quam cogitatione illi nequitia pleni
sunt.
18
#Ego ÷ autem .. ad Deum clamavi: Et Dominus exaudivit me.@#
H Clamavit igitur ex forma servi Christus jugiter
ad Deum pro populo Christiano, et consequens erat
illum exaudiri, quia non poterat a sua majestate
segregari.
19 #Vespere et mane et meridie narrabo et annuntiabo: Et exaudiet vocem meam.@#
C Vespere, significat tempus traditionis, quando
eum Judas cohorti tradidit. Mane, cum ad Pontium
Pilatum ductus est. Meridie, quando hora sexta suspensus
est. Meridies dictus quasi medius dies. His
sequentia verba redduntur, nam narrabo pertinet ad
vesperum, quando omnia praedixit, quae Judas pessimus
facere disposuit. Annuntiabo ad mane, quia
mane annuntiavit respondendo Pilato: In hoc natus
sum (Joan. XVIII), etc. Exaudiet vocem ad meridiem
pertinet, cum dixit: Consummatum est, et emisit spiritum (Joan. XIX).
20 #Redimet in pace animam meam ab his qui appropinquant mihi. Quoniam inter multos erant mecum.@#
H Redimet in pace, narrat videlicet quod eum velociter
exaudivit, cum eum de tribulationibus mortis
eripuit in resurrectione. In pace, hoc est in semetipso.
Ab his qui appropinquant, corpore non vita
et merito. Inter multos, credentes erant mecum,
et tamen non credebant. Vel inter istos qui sunt
multi, id est, inter malos et non inter paucos, id
est, inter bonos qui sunt pauci. Vel in multis, id est,
in baptismo et fide ficta. In paucis non sunt, id est,
in fide firma, spe vera et charitate.
21 #Exaudiet Deus et humiliabit illos: Qui est ante saecula. Diapsalma.@#
H. Exaudiet Deus me benedicentem, non illos
maledicentes. Et humiliabit eos, hoc est superbos.
Qui est ante saecula, Pater utique: quem in me manentem
non cognoverunt.
22 #Non enim est illis commutatio et non timuerunt Deum: Extendit manum suam in retribuendo.@#
H Non est illis commutatio | null | c75030dc-6517-4e0b-bce0-8aedd95a5ba5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, de malo in bonum.
Et non timuerunt Deum, et ea causa, ad ultionem
descendit Deus, sicut sequitur, extendit manum in
retribuendo. Quia cum eis ad auxilium porrecta
fuisset, non eam receperunt. In retribuendo ergo
dicit, id est, in vindicta in die judicii, hoc est, quia
noluerunt converti et recipere a manu misericordiae
gratiam, extendit manum in eos vindictae, ut qui
noluerunt recipere in tribuendo, accipiant in retribuendo.
23 #Contaminaverunt testamentum ejus divisi sunt ab ira vultus ejus: Et appropinquavit cor illius.@#
C Ille enim testamentum Dei contaminat quantum
ad se pertinet, qui minime ipsius imperiis obedit.
Dividuntur etiam perfidi a populo fideli in judicio,
et segregantur tanquam arsurae paleae a granis.
Ira enim hic pro vindicta ponitur, quam impii sustinebunt.
Et appropinquavit cor illius in judicio,
quando cor Domini (hoc est voluntas ejus in prophetis
et apostolis praedicata) omnibus innotescit. H
Vel contaminaverunt Judaei testamentum, quia non
intellexerunt Dominum Jesum in lege promissum,
et quod intelligunt de Scripturis; in malum vertunt,
quia Trinitatem non credunt et ideo divisi sunt a
spirituali intelligentia. A Et ex eorum divisione et
contaminatione, appropiavit voluntas Dei credentibus,
ita ut et in Scripturis Dei voluntatem, quae
latebat, intelligant.
24 #Molliti sunt sermones ejus super oleum; Et ipsi sunt jacula.@#
C Molliti sunt sermones perfidorum Judaeorum
dicentium: Magister, scimus quia a Deo venisti (Matth. XXII).
Super oleum, ne tanto sceleri par potuisset
aliquod inveniri, quia nil levius est oleo.
Ipsi etiam fuerunt jacula, quando dixerunt: Reus
est mortis (Matth. XVI). H Vel revertitur sermo ad
Judam, cujus sermo: Ave rabbi, super oleum erat,
et osculo tradidit. Tale oleum refugientes boni in tribulatione
Deum invocant, ideo sequitur: jacta, etc.
25 #Jacta super Dominum curam tuam et ipse te enutriet; Non dabit in aeternum fluctuationem justo.@#
C Quando cogitatio jactatur in Dominum, non
solum nos non consumit, quemadmodum cogitatio
istius saeculi, sed etiam nutrit: in aeternum enim
(sicut hic dicit) neminem justissimum permittit Deus
fluctuare, quando cum ipso in aeternitate cognoscitur
regnare.
26 #Tu vero Deus: Deduces eos in puteum interitus.@#
C Prius itaque dixit de justis, nunc de impiis qui in
gehennae profunditatem mergendi sunt. Puteus dicitur
hiatus terrae patens, sed ne hunc vitalem puteum
intelligeres, addidit interitus, id est fovea mortalis.
O pietas inaudita judicantis! totum hominibus praedicitur,
ut culpa plectibilis vitetur. Ex putei enim
similitudine gehennae tormenta nos admonet formidare.
27 #Viri sanguinum et dolosi non dimidiabunt dies suos:@#
#Ego autem sperabo in te, Domine@#
C Viri sanguinum proprie non dicuntur qui innocenter
humanum fundunt cruorem, quoniam et justi
judices juste fundunt, propterea addidit, et dolosi,
ut solum illi notentur, qui per iniquissimum dolum
quaerunt alienum exitium. Hos tales non dicit dimidiare
dies suos, quando cum sibi longam vitam promittunt,
exitum celerrimae mortis inveniunt. Ideo
autem additum est, suos, ut voluntarios intelligeres
dies sibi computatos, id est illos quos se victuros
putabant, aut volebant non a Domino constitutos.
ORATIO EX PSAL. LIV.
Jesu Domine, qui ante saecula manens, conditionemque
humanam suscipiens, ab unanimo discipulo
proditus, mortem subisti pro perditis, exaudi
orationem supplicum et praesta, ut, te vespere et
mane meridieque laudantes, mereamur ab hujus
saeculi tempestatibus defensari. Qui cum Patre, etc.
PSALMUS LV.
ARGUMENTUM PSAL. LV.
C Vox Ecclesiae in persecutione positae.
TT. #In finem pro populo qui a sanctis longe factus
est. David in tituli inscriptione cum tenuerunt eum
Allophyli in Geth.@#
C In finem, jam notum est; pro populo dicit, qui
a sanctis longe factus est, quia Judaicus populus
postulabat a Pilato, ne inscriptionem tituli sicut prophetarum
fuit scriberet, nolens Christum suum regem
dici (Joan. XIX). Illa voluntas eos longe fecit a sanctis,
quia sancti Christum suum regem dici gloriantur.
Geth significat #torcular,@# id est pressuram, quam
omnis patitur Christianus ab allophylis, id est ab
alienis. Philistini enim (qui nunc Palaestini dicuntur)
alio nomine | null | 8e6b9b2b-8ae8-4750-87b6-fe91fe13629f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
allophyli dicebantur.
1 #Miserere mei, Deus, quoniam conculcavit me homo: Tota die impugnans tribulavit me.@#
C Virgo mater Ecclesia coelestem sponsum piis
lacrymis rogat, ne se patiatur ab inimicis opprimi.
H In homine conculcante atque impugnante, diabolum
vel reliquarum nequitiarum spiritualium ostendit
persecutionem.
2 #Conculcaverunt me inimici mei tota die:@#
#Quoniam multi bellantes adversum me.@#
3 #Ab altitudine diei timebo: Ego vero in te sperabo.@#
C Vinum enim non profluit, nisi pedibus uva conculcetur.
Sic Ecclesiam in membris suis conculcat
inimicus, ut sanctorum merita gloriosa inde nascantur.
Tota die, omni tempore contra eam rebellant
inimici, sed de his, quia aliqui convertantur, non
dicit omnes, sed multi.
C Ab altitudine diei, istum mundum significat,
ubi tumet altitudo superbiae. Nam sicut Christus humilitatem
praecipit, ita diabolus altitudinis culmina
persuadet. Sed unde timere non debeat Ecclesia nec
cadat, subdit. Ego in te sperabo, qui nunquam in te
decipis confidentes.
4
#In Deo laudabo sermones meos: In Deo speravi non timebo quid faciat mihi caro.@#
C In Deo laudat sermones suos, qui omne quod
loquitur bene: Deo applicare, non sibi, contendit.
Non timebo, licet saeviat carnificum manus, omnia
tamen tormenta despicit Ecclesia in membris suis,
quae exspectat munera Domini Salvatoris.
5 #Tota die verba mea exsecrabantur: adversum me Omnes cogitationes eorum in malum.@#
H Tota die exsecrabantur verba Christi Judaei
dicentes: Non est propheta, sed seducit turbas (Joan. VII).
Cogitationes Judaeorum versae sunt in
malum, contra Christum; et peccatorum, contra
sanctos.
6
#Inhabitabunt et abscondent: Ipsi calcaneum meum observabunt.@#
7 #Sicut sustinuerunt animam meam Pro nihilo salvos facies illos, in ira populos confringes.@#
C Inhabitare videntur subdoli Christiani Ecclesiam,
sed malum suae perversitatis abscondunt, nec
palam ausi sunt prodere, quod sciunt apostolicam
doctrinam non habere. Ipsi calcaneum observabunt,
more diabolico, vel eorum qui ministri ipsius sunt,
qui ultima nostra insidiosa calliditate respiciunt,
cupientes nos a fide evertere, et ad reatus discrimina
pervenire, saltem in extremis.
H Sustinuerunt animam Christi Judaei, ut captum
in verbis accusarent principibus. Salvantur enim
pro nihilo; dum non commutantur ad gloriam, ad
supplicia transferuntur. In ira populos confringes,
quia impacti sunt in petram offensionis, et lapidem
scandali (I Petr. II). A C Vel quamvis illi sustineant
in malum, et ab hoc indignos se faciant salvatione,
tu tamen misericordia omnia peccata superans, pro
nihilo, id est gratis, nullis eorum meritis praecedentibus:
salvos facis ita ut, quasi iratus, multis tribulationibus
populos fatigatos recurrere ad te cogas.
Irasceris et deducis, saevis et salvas, terres et vocas;
ira videtur, sed paterna.
8 #Deus, vitam meam annuntiavi tibi. Posuisti lacrymas meas in conspectu tuo.@#
C Vitam suam annuntiat Deo, qui peccata propria
confiteri non erubescit. Lacrymae, quae in conspectu
Domini ponuntur, jocundae sunt, quia non cruciant,
sed a cruciatibus liberant.
9 #Sicut et in promissione tua: Tunc convertentur inimici mei retrorsum.@#
C Promissio quippe Dei est, ut pias lacrymas non
refutet. H Optando dicit Ecclesia, converti inimicos
retrorsum, id est, ut qui currunt ad infernum convertantur
ad Deum.
10 #In quacunque die invocavero te: Ecce cognovi quoniam Deus meus es.@#
C Hic clementiam Domini pronuntiat mirabilemque
pietatem Propheta, ut in quacunque die invocatus
fuerit Christus, semper se miseratus indulgeat.
Quacunque die, significat diversi temporis
satisfactionem. Alius enim toto tempore vitae Domino
supplicat, alter, media aetate convertitur. Alius
in fine vitae salvatur, ecce cognovi. H Alii cognoscunt
Deum per creaturam coeli et terrae, sicut
Paulus dicit: Per ea quae facta sunt intellecta conspiciuntur (Rom. I);
alii, per inspirationem divinam;
alii, per signa, ut Thomae dixit: Infer digitum
tuum huc (Joan. XX); alii, per indulgentiam.
clementiam, et auxilium, ut poenitentes.
11 #In Deo laudabo verbum, in Domino laudabo sermonem: In Deo speravi, non timebo quid faciet mihi homo.@#
H Laudat iterum Propheta verbum istud, sive
sermonem: | null | e170b749-90e6-4f14-be31-28e74ba445ce | latin_170m_raw | null | None | None | None |
qui erat in principio apud Patrem; et
sperans in eum, non metuit minas adversarii dicens:
in me sunt, Deus, vota tua. C Vel, sermonem,
id est Evangelium ab ore Christi prolatum.
12 #In me sunt, Deus, vota + tua@# ..
÷ #Quae .. reddam laudationes tibi.@#
H Haec sunt vota Prophetae, ut laudem Dominicam
sedule celebret, et cur haec faciat adjecit,
quoniam eripuisti.
13 #Quoniam eripuisti animam meam de morte, et pedes meos de lapsu: Ut placeam coram Deo in lumine@#
viventium.
C Quoniam eripuisti animam meam, id est, populos
fideles de morte perpetua, et bene suam animam
sancta mater dicit ereptam, quae in liberatione filiorum
gaudebat. Dicit vero pedes ereptos a lapsu,
quod non fit hic, sed in futuro saeculo praestabitur.
Dum enim ambulabunt justi in hoc mundo, in
lapsu sunt, sed misericordia divina continentur. Sic
legitur: Septies cadet justus et resurget (Prov.
XXIV). H Lumen viventium Christus est, qui sibi
placentes illuminat. C Vel manifestatio sanctorum
est lumen viventium.
ORATIO EX PSAL. LV.
Bellorum invisibilium optime propugnator, qui in
te fidentes ab inimicis obrui non permittis, exterge
precamur ab oculis nostris peccati lacrymam, ut
dum carnalia bella comprimimus, placere tibi in
lumine viventium mereamur. Per Dominum nostrum
Jesum, etc.
PSALMUS LVI.
ARGUMENTUM PSAL. LVI.
C Ut Christus secundum humanitatem qua passus
est orat, et resurrectionis suae gloriam commemorat,
Patrique laudes decantat.
TT. #In finem ne disperdas David in tituli inscriptione
cum fugeret a facie Saul in speluncam.@#
C Ne disperdas David prohibetur. David a Saulo
disperdi. In tituli inscriptione, hoc non David: sed
in passione Christo evenit, ne a Pilato scriptus titulus
mutaretur (Joan. XIX). Cum fugeret, etc.,
actus iste et David et Domino convenit. Nam sicut
fugit David a facie Saul in speluncam, sic Deitas
abscondita fuit perfidis Judaeis in corpore Christi.
1
#Miserere mei, Deus, miserere mei: Quoniam in te confidit anima mea.@#
C Clamat Christus ad Patrem, ex eo quod futuram
scivit passionem. Repetitio ista: periculum futurae
mortis ostendit. Oravit autem, ut regulam nobis
sanctae orationis ostenderet: passus propter nos,
ut nullus pro ipso pati velle refugiat.
2 ÷ #Et .. in umbra alarum tuarum sperabo: Donec transeat iniquitas.@#
H Umbra enim significat protectionem Divinitatis.
A calore enim solis, umbra quaeritur; sed per
calorem, persecutio vel tribulatio intelligitur. Duae
alae duo Testamenta vel duo praecepta charitatis:
quibus protegi se petit Propheta, donec transeat iniquitas,
id est diabolus cum suis satellitibus.
3 #Clamabo ad Deum altissimum: Deum qui bene fecit mihi.@#
C Clamat ille ab humanitate suscepta, a quo supernae
creaturae non desinunt opem postulare. Qui
bene fecit mihi, hoc significat arcanum Incarnationis
Domini, quod humano generi divina gratia collatum
est.
4 #Misit de coelo et liberavit me. Dedit in opprobrium conculcantes me. Diapsalma.@#
C Misit de coelo, non angelum, non aliquam creaturam,
sed intellige auxilium supernae potentiae suae.
Opprobrium persequentibus fuit, quando illum
quem se credebant exstinguere viderunt resurgere,
et fideles populos de ipsius resurrectione gaudere.
5 #Misit Deus misericordiam suam et veritatem suam:@#
÷ #Et .. eripuit animam meam de medio catulorum leonum: dormivi conturbatus.@#
H Misericordia et veritas Christus est, quem Pater
de coelo misit in mundum, nec una sine altera
esse potuit. Si sola misericordia fuisset, licentia esset
peccandi: et si sola veritas poenam non potuisset
homo sustinere. C Catuli leonum: significat
plebem Judaeorum, quam principes et sacerdotes
(qui sunt leones) ferali voluntate genuerunt. Dormivit
altissima quiete in cruce, conturbatus afrem itu
Judaeorum.
6 #Filii hominum dentes eorum arma et sagittae: Et lingua eorum gladius acutus.@#
C Filii hominum sunt, qui in nece Domini impia
voluntate saeviebant. Quorum dentes fuerunt arma
et sagittae, id est consilia pessima, et verba volantia
ad operationem mortis. Acuto gladio comparantur
voces illae quae dicebant: Crucifige, crucifige,
quoniam sicut acutus ensis celerrimum mortis operatur
effectum, ita et illa | null | 7046fb72-fa23-40dd-b3a0-2118bb5e850a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
verba: citatam exitii complevere
sententiam.
7 #Exaltare super coelos Deus.@#
÷ #Et .. in omnem terram gloria tua.@#
C Exaltare: ut pendens in cruce; semper in tua
majestate cognoscaris regnare. Super coelos dixit,
quia Dominus supernas virtutes noscitur habere
subjectas, et quoniam ascendens super coelos sedensque
ad Patris dexteram glorificatus est. Glorificatus
est quoque super terram, quando totum
mundum replet Ecclesia, in qua laudes Deo jugiter
concinuntur.
8 #Laqueum paraverunt pedibus meis: Et incurvaverunt animam meam.@#
H Laqueum paraverunt: cum interrogationes
Christo inferebant dolosas. Sic quoque voluerunt
Christum incurvare, ut non nominaretur nomen
ejus.
9
#Foderunt ante faciem meam foveam: Et inciderunt in eam. Diapsalma.@#
C Bene fovea dicitur sententia mortis, quae mittit
ad foveam. Dixerunt enim: Reus est mortis, et ideo
dicti sunt foveam fodere, quia visi sunt eum neci
tradidisse. Et ipsi inciderunt. Omnis enim injusta
vox: suos damnat auctores, et antequam alteri noceat:
se prius ipsa condemnat. H Inciderunt, cum
post resurrectionem Domini inimicis traditi, capti,
interfecti et dispersi sunt.
10 #Paratum cor meum Deus paratum cor meum: Cantabo et psalmum dicam.@#
C Agit Filius gratias Patri, per id per quod et resurrexit
a mortuis. Paratum se dicit ad agendas gratias,
quia sibi sciebat venturam gloriam resurrectionis.
Cantare diximus, gratias vocibus referre.
Psalmum dicere, praedicabili actione illum laudare.
11 #Exsurge gloria mea, exsurge psalterium et cithara: Exsurgam diluculo.@#
C Exsurge dicitur quasi surge, ad miraculum faciendum:
exsurge psalterium et cithara. Psalterum
fuit: quando operabatur divina mandata. Cithara
vero: gloriosam passionem significat, quae tensis
nervis et ossibus dinumeratis virtutem patientiae
personabat. Surrexit diluculo, quod est inter tenebras
noctis et claritatem Dei.
12 #Confitebor tibi in populis, Domine: Et psalmum dicam tibi in gentibus.@#
H Confitebor tibi, hoc est, postquam resurrexero:
te in populis Christianis laudabo. C Psalmum
dicam, quia per omnes gentes: linguis variis psalmodia
Domino devota mente persolvitur.
13 #Quoniam magnificata est usque ad coelos misericordia tua: Et usque ad nubes veritas tua.@#
H Magnificata est misericordia, quia Domini resurrectione
pacificata sunt omnia Patri, quae in coelo
et quae in terra sunt. C Nubes significant prophetas,
quos irrigua veritas Spiritus sancti, velut copiosus
imber implevit: et coelesti fonte satiati, super steriles
peccatores spiritualis copiae dona fuderunt.
14 #Exaltare super coelos, Deus. Et super omnem terram gloria tua.@#
H Exaltare, Propheta haec dicit, de gloriosa Christi
ascensione. Erit gloria super terram, cum effuderit
donum Spiritus sancti super omnem carnem (Act. II).
ORATIO EX PSAL. LVI.
Transfer, Domine, iniquitatem familiae humilis,
sub tuarum alarum umbra sperantis, ut missa de
coelo misericordia tua, a nequissimis insidiarum foveis
eruamur. Per Dominum nostrum Jesum, etc.
PSALMUS LVII.
ARGUMENTUM PSAL. LVII.
C Christus exprobrat nequitiam Judaeorum, et eorum
retributiones declarat, ac de laetitia justorum,
cum ultionem viderint peccatorum.
TT. #In finem ne disperdas David in tituli inscriptione.@#
C Commonetur itaque Pontius Pilatus, ne disperdat
scriptum titulum, qui regem Dominum declarabat.
Regem enim illum quis poterit abolere: quem
constat esse coeli terraeque Creatorem.
1 #Si vere utique justitiam loquimini: Recte judicate filii hominum.@#
C Loquuntur enim Judaei falso justitiam legis, qui
non sunt recta judicaturi; vere enim justa loquuntur,
qui justa facturi sunt. Sermo enim rectus: vitae
debet esse consimilis. Hic arguit propheta voces
illorum, quando dolose dicebant: Magister, scimus
quia a Deo venisti. Non recte judicabant, quando
Pilato dicebant: Crucifige, crucifige.
2
#Etenim in corde iniquitates operamini in terra: Injustitias manus vestrae concinnant.@#
C Etenim in corde, ac si diceret: Quomodo potuistis
de me judicare qui in corde vestro iniquitates
operamini? ubi perfectum est crimen antequam fiat
perpetratum. In terra dicit, in arcano pectoris; per
manus significat res actuales malas, quae concinnantur
mente: quando ex multis partibus sibi convenit
perversitas adunata.
3 #Alienati sunt peccatores a vulva: erraverunt ab utero: Locuti sunt falsa.@#
C | null | b3b708d3-cfb0-4ee4-9f1e-2edcc787e7c1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Merito ergo projectos dicit peccatores tanquam
abortivos a vulva Ecclesiae, qui nulla doctrinae confirmatione
perfecte imbuti sunt, sed tanquam tenerae
pecudis fatuata mollities, non ad lucem vitalem,
sed in perfidiae tenebras probantur adjecti. Et recte
Ecclesia uterum habere dicitur, quae nos sacro
baptismate genuit in perpetuam lucem. Erraverunt
ab utero qui contraria matri dogmata secuti sunt.
Ipsi et falsa locuti sunt: qui ab eius sanctis doctrinis
erraverunt.
4 #Furor illis secundum similitudinem serpentis: Sicut aspidis surdae et obturantis aures suas.@#
C Obstinatorum Judaeorum furor irrevocabilis est
sicut serpentis. Quibus etiam mala consuetudo aspidis
comparatur, quae ne exaudiat verba incantantis
et suas latebras derelinquat: unam #aurem@# dicitur
suae caudae obturare inflexione, alteram in terram
deprimere. Sic obturatis auribus cordis Judaei noluerunt
audire saluberrimam jussionem Christi, sive
sanctae Scripturae intelligibilem veritatem.
5 #Quae non exaudiet vocem incantantium: Et venefici incantantis sapienter.@#
C Dicit enim de aspide quae non exaudiet vocem
incantantium, nec passa est audire vocem: quae
illam trahere potuisset ad lucem. Sic etiam Judaeus,
vel quivis obstinatus malevolus: non contrahitur a
docente ad lumen veritatis.
6 #Deus conteret dentes eorum in ore ipsorum: Molas leonum confringet Dominus.@#
C Contrivit Deus dentes Judaeorum, quando dolosa
verba eorum deducebantur ad nihilum. Leones
fuerunt, quando cruento ore clamabant: Crucifige,
crucifige. Confringebantur molae in ore ipsorum,
quando non poterant dictis verissimis respondere.
7 #Ad nihilum devenient tanquam aqua decurrens: Intendit arcum suum donec infirmentur.@#
C O inaudita saevitia Judaeorum! comparantur
illis tot mala ingentia: a quibus novimus immania
venire pericula. Aqua vero decurrens: est torrens
cito deficiens. Deus etiam contra malos arcum suum
intendit, id est, comminationem suae potestatis, et
tandiu terret: donec infirmati cedant, et ad confessionis
salutem se convertant.
8 #Sicut cera quae fluit auferentur: Supercecidit ignis et non viderunt solem.@#
H Sicut cera igne dissolvltur, ita et isti qui in sua
obstinatione perdurant, futuri judicii igne perduntur.
C Auferentur, dicit a conspectu Dei. H Supercecidit
ignis, id est, judicium mortis. Et non viderunt
solem, C id est, Dominum Salvatorem. Illum
enim conspicere nequeunt, nisi qui eum mundis
mentibus intuentur. A C Vel ignis concupiscentiae
malae cecidit hic super mentes malorum, et ideo
justum et bonum et sanctum videre non possunt, id
est, bene agere et bene discernere agenda.
9 #Priusquam intelligerent spinae vestrae rhamnum: Sicut viventes@#
sicut #in ira absorbet eos.@#
H Hic loquitur ad populum peccantem. Rhamnus
spinarum genus est aculeis asperrimum et flore gratissimum,
et significat per flores retributionem bonorum,
per aculeos poenam malorum; justis floret
ad ornatum, peccatoribus praebet spinas ad configendum.
C Dicit vero: Sicut viventes, quia vivere creduntur
et mortui sunt. Omnis enim peccator in peccatis
degens, veritati moritur. Sicut in ira: illud
significat, quia Dominus non iratus: tanquam iratus,
videtur peccatores percellere. Quando autem
additur: Absorbet eos, hoc significat subitum interitum
eorum cum justa vindicta.
10 #Laetabitur justus cum viderit vindictam. Manus suas lavabit in sanguine peccatoris.@#
H Laetabitur justus, quia quando impii damnantur
in poenis, justi laetificantur in praemiis. C Cum enim
sanguis peccatoris effunditur, tunc manus, id est,
actus justi hominis corriguntur. Impio enim pereunte,
commonetur justus se cautius diligentiusque custodire.
11
#Et dicet homo si utique est fructus justo: Utique est Deus judicans eos in terra.@#
C Vult hic enim hoc intelligi, quia nec mali in
hoc saeculo omnino a poena sunt liberi, quamvis florere
videantur, quia qui non crediderit, jam judicatus
est. Nec etiam boni a beneficio sequestrati,
licet mundanis oneribus opprimantur. II Tunc
erit fructus justo: cum ei Dominus regna donaverit.
Illi ante judicium in hac terra judicantur: de
quibus dictum est: Qui non crediderit jam judicatus
est (Joan. III).
ORATIO EX PSALM. LVII.
Justissime Domine, concede populo tuo sequi justitiam,
diligere recta, ne a veritate tua auditum
avertens, a venefici serpentis morsibus saucietur.
Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS LVIII
ARGUMENTUM PSAL. LVIII.
C Christus orat, | null | 3e82f051-5753-43c4-890d-72fcd6e2d308 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ne ei inimici nocere praevaleant,
dicitque quemadmodum in fine saeculi convertendi
sint Judaei, pro quibus et oratio mirabili pietate depromitur.
TT. #In finem ne disperdas. David, in tituli inscriptione:
quando misit Saul et custodivit domum ejus:
ut interficeret eum.@#
In finem: jam dictum est sine fine. Ne disperdas
David in tituli inscriptione. Et hoc quoque frequenter
ponitur, ut passio Domini per haec indicia declaretur.
Domus David indicat monumentum, ubi triduana
morte requievit, quod ad custodiendum miserunt
Judaei mala mente: quod tamen invitis eis factum
est ad gloriam nominis ejus ne per fraudem diceretur
resurgere.
1 #Eripe me de inimicis meis, Deus meus: Et ab insurgentibus in me libera me.@#
C Petit humanitas verbi ex humanitate sine macula
peccatorum: diabolum vel ministros ejus Judaeos
averti a se. Nos autem sic petimus obnoxii:
ab immundis spiritibus divina misericordia liberari.
H Inimici Christi fuerunt Judaei: cum ei invidebant
occulte. Insurrexerunt: cum praeceptis ejus obviaverunt.
2 #Eripe me de operantibus iniquitatem:@#
#Et de viris sanguinum salva me.@#
C Duo genera inimicorum posuit, scilicet inimicos
qui animum tantum habuerunt nocendi, et qui
jam insurgebant nocere, nunc vero tertium genus
eorum qui jam operantur malum. H Quia operarii
iniquitatis effecti sunt (Matth. XXVII), cum manus armaverunt
ad ejus interfectionem. Viri sanguinum
fuerunt, cum sanguinem justi super se suos que
filios venturum esse optaverunt.
3 #Quia ecce ceperunt animam meam: Irruerunt in me fortes.@#
C Anima hic dicitur vita corporalis: caeterum animam
Christi nulla potuit adversitas occupare, sed
per animam captam tempus ostenditur passionis.
Fortes: diabolum significat hic cum ministris Judaeis.
4
#Neque iniquitas mea neque peccatum
meum, Domine: Sine iniquitate cucurri et direxi.@#
C Iniquitas hic pro malitia vel malevolentia accipienda
est; peccatum vero pro operatione sceleris;
quae omnino a Domino fuisse probantur extranea.
Christus enim mundanam vitam recto tramite cucurrit,
nec illi ullo modo potuit obviare iniquitas:
quae actus semper humanitatis intorquet. Hoc enim
ei erat dirigi, unde venerat ut rediret.
5 #Exsurge in occursum meum et vide: Et tu, Domine, Deus virtutum, Deus Israel.@#
H Ad Patrem hic loquitur: a quo se in Evangelio
clarificari postulabat. Et vide, hoc est fac videri, ut
credant me aequalem tibi. Deus virtutum, id est, angelorum
et hominum. Deus Israel, hoc est, animarum
Deum videntium.
6 #Intende ad visitandas omnes gentes: Non miserearis omnibus qui operantur iniquitatem. Diapsalma.@#
C Intende nunc ad visitandas omnes gentes, ut
tibi ex gentibus copia crescat, quia sterilitatem
fidei in Judaico populo comperisti. Omnes gentes
dicit, quoniam de universis gentibus Domino adjuvante
erant credituri. Non miserearis, ostendit illis
esse miserendum: qui puro studio supplicabunt.
Licet omnes operantur iniquitatem, illis tamen parcendum
est qui ad Christum devota mente confugiunt.
7
#Convertentur ad vesperam et famem patientur ut canes: Et circuibunt civitatem.@#
C Declaratur hic futura conversio Judaici populi,
et ex eis in fine mundi innumeros esse credituros:
ut quamvis sera, tamen aliquando salutifera conversione
salventur. H Et usque ad exitum vitae suae
famem verbi Dei patiuntur. C Canis dictus a canendo,
nam illius consuetudo est, illa loca defendere,
ubi se novit alimoniam reperire: ita Judaei jam
conversi defendent civitatem, id est Ecclesiam quam
correctis praedicatoribus circuibunt.
8 #Ecce loquentur in ore suo: et gladius in labiis eorum:@#
#Quoniam quis audivit?@#
C Loquentur certe tunc in ore suo: quod nunc
habere non merentur in corde. A C Erit utique in
labiis eorum gladius coelestis verbi Dei, qui legitur
bis acutus, ex utroque testimonio feriens. C Quis enim
cum pondere proferendum est, quasi nullus gentilis
pene, quasi omnino rarissimus, qui eorum praedicationem
audiet, scilicet Judaeorum, quoniam quando
convertentur Judaei: pene Christiani ex gentibus
Antichristo adhaerebunt, ut rarissimus sit tunc Christianus,
ex gentibus natus.
9 #Et tu, Domine, deridebis eos. Ad nihilum deducis omnes gentes.@#
C De gentibus qui in Antichristi scelerata religione
permanserint, irridendos eos pronuntiat, qui
praedicationes rectas audire noluerint. Gentes, et in
bono et | null | 5d0112a3-1478-4839-8edf-659587ae2760 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in malo poni notissimum est. Ipsas enim
pro nihilo habet Dominus: qui eum creaturarum
omnium non venerantur auctorem. Mos est Scripturae
(sicut hic) dicere pro parte totum, ut omnes
gentes non omnes, sed omnes incredulas accipias.
10 #Fortitudinem meam ad te custodiam: quia Deus susceptor meus: Deus meus, misericordia ejus praeveniet me.@#
C Fortitudinem humanitatis suae dicit Christus
patris beneficiis applicandam. Ad te custodiam:
mutata syllaba significat per te. Custodiam fortitudinem
meam: merito illi fortitudinem suam pronuntiat
deputandam, quem etiam susceptorem suum
esse noscebat. H Praevenit illum misericordia Patris,
cum prius centurio eum confessus est, quam ab
inferis resurrexisse Deum videret. Sed et multi
percutientes pectora sua revertebantur dicentes:
Vere Filius Dei erat iste (Matth. XXVII).
11 #Deus ostendit mihi super inimicos meos: Ne occidas eos nequando obliviscantur populi mei.@#
C Deus ostendit mihi. Secundum jam dicit munus
beneficii, ut etiam inter inimicos virtus ipsius majestatis
possit ostendi, ut de blasphemis fiant religiosi.
Ne occidas eos, precatur ergo ne gens Judaeorum
funditus pereat, sed magis errasse se satisfactione
digna cognoscat.
12 #Disperge illos in virtute tua:@#
#Et depone eos protector meus, Domine.@#
H Disperge illos, hoc dictum est de Judaeis, ut in
toto orbe dispersi, sic emendati non superbiant, vel
in hac dispersione scelus suum poenitendo deplorent.
13 #Delictum oris eorum sermonem labiorum ipsorum: Et comprehendantur in superbia sua.@#
C Delictum oris eorum, id est, cogitationum insaniae
fuerunt, quando consilium fecerunt, ut neci
traderent Dominum. Sermo quoque labiorum detestabilis
fuit, quando dicebant: Reus est mortis.
Captos eos constat in superbia sua, quando viderunt
resurgentem quem respuerant miracula facientem.
14 #Et de exsecratione et mendacio annuntiabuntur@#
#in consummatione: In ira consummationis et non erunt.@#
H Exsecrabantur Dominum, cum eum filium Joseph
fabri dixerant. Innectebant etiam mendacium:
cum eum daemonium dicebant habere. Et non erunt,
id est, ut non possint perseverare in malitia sua, sed
in ea consummentur (Matth. XIII). C Consummationem
enim illam dicit, quam unusquisque patitur. (Joan. VIII):
quando memor peccatorum se cruciat.
Non erunt igitur utique superbi sed poenitendo humiliati.
15 #Et scient quia Deus dominabitur Jacob:@#
÷ #Et .. finium terrae. Diapsalma.@#
C Et scient, Judaei cum fuerint perfecta religione
instituti: Christum esse Dominum Jacob patriarchae,
quod primitus non credebant, et Dominum esse finium
terrae, id est, catholicae Ecclesiae toto orbe diffusae,
quod modo durato corde non sapiunt.
16 #Convertentur ad vesperam et famem patientur ut canes: Et circuibunt civitatem.@#
C Post interjectionem secundi Diapsalmatis: venit
ad tertium ingressum, ubi conversio Judaeorum et
resurrectio Domini ostenditur. Canes hic significat
praedicatores ex Judaeis conversos, ut Paulum et
alios. Civitas vero hic Hierusalem significat terrestrem:
quam Paulus circuivit praedicando gloriose,
et alii Judaei multi credentes. In superiore enim divisione
vesperam diximus finem saeculi significare, sed
hic initium sextae aetatis ostendit, quando Dominus
venit, et post ejus resurrectionem multitudo credidit
Judaeorum.
17 #Ipsi dispergentur ad manducandum: Si vero non fuerint saturati et murmurabunt.@#
C Ipsi vero qui veram meruerunt habere doctrinam,
dispergentur ad manducandum, cibum videlicet
spiritalem, ut convertantur gentes ad fidem, sicut
Petro dictum est in visione: Macta et manduca (Act. X).
Saturantur doctores: quando praedicationes
suas viderint populos desideranter assumere.
Contra jejuni murmurant, si verba sua fructificare
non cognoverint in mentibus perfidorum.
18 #Ego autem cantabo fortitudinem tuam: Et exsultabo mane misericordiam tuam.@#
H Cantabat Christus, id est, praedicabat fortitudinem
Patris, quomodo cum ipso vicerit diabolum.
C Mane exsultabit, cum nox obscura istius saeculi
transierit, quando jam misericordia Domini in remuneratione
sanctorum elucescit. Ibi enim ipse exsultaturus
est tanquam rex et Dominus, ubi suum populum
in se gaudere conspexerit, potest etiam cantatio
et exsultatio ista ad membra magis proprie referri.
Cantavit enim Christus fortitudinem in Petro, aliisque
apostolis et martyribus.
19 #Quia factus es susceptor meu Et refugium meum in die tribulationis meae.@#
C Ipse Christus suscipitur, quando Ecclesia cuncta
salvatur. Tunc etiam aeternum | null | 7495b3ef-5e38-46b1-a1d8-96dc8bff2bd7 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
refugium efficitur
Christus, quando ista desiderantissima vox auditur.
Venite, benedicti, Patris mei, sed et jam gratum
est refugium Christus, quando tempore tribulationis
condonatur.
20 #Adjutor meus, tibi psallam: quia, Deus, susceptor meus es: Deus ÷ meus .. misericordia mea.@#
C Repetit frequenter beneficia, ut nobis quemadmodum
gratias agere debeamus ostendat. Susceptor:
humanitatis nostrae verbum est, quod eam in Mariae
virginis utero sibi sociare dignatus est. Deus meus,
id est, misericordia mea, ibi enim omnia sunt beneficia,
ibi universa munera designata.
ORATIO EX PSAL. LVIII.
Omnipotens Domine, cujus virtutem atque misericordiam
matutino laudamus in tempore: #quo@# fortitudinem
te nostram oramus et quaesumus, ut ab
omni obscuritate tenebrarum eruti: matutino lumine
decoremur. Per Dominum nostrum Jesum Christum,
etc.
PSALMUS LIX.
ARGUMENTUM PSAL. LIX.
C Populus conversus ad Christum orat, ut post
tribulationes quas pertulit: deducatur ad ipsum.
TT. #In finem pro his qui immutabuntur in tituli inscriptione
David in doctrinam cum succendit Mesopotamiam
Syriae et Syriam Sobal. Et convertit
Joab et percussit Edom in valle Salinarum duodecim
millia.@#
C Commutabuntur autem in finem, qui veteris
hominis errore deposito: Domino Salvatori pura
mente famulantur. Tituli inscriptio Christum significat
regem. In doctrinam, id est Christianam. Bella
ista quae sequuntur, historia regum comprehendit,
et significant victorias Domini Salvatoris: quas in
toto mundo de paganis agit et perfidis, quorum verba
iste psalmus dicturus est. Christus manu fortis
et desiderabilis, non ferro, sed conversionis studio,
non per ignem visibilem, sed per charitatis ardorem
(quo modo divinitas debellare ac vincere invisibiliter
consuevit) mundum rebellem subegit.
1 #Deus repulisti ÷ nos .. et: destruxisti nos Iratus es et misertus es nobis.@#
C Populus iste qui erat priscis erroribus illigatus,
repulsum se et destructum sub gratiarum actione
commemorat. Cum dicit repulisti, ostendit se fuisse
gratia Dei revocatum ne in pravis dogmatibus vita
finiretur. Ista destructio sic evertit: ut construat,
sic deponit: ut erigat, ideo merito ad gratiarum
actionem venit ista destructio. Iratus est: quando
superstitiones eorum subvertit. Misertus: cum eos
ad cultum verae religionis adduxit.
2 #Commovisti terram et conturbasti eam: Sana contritiones ejus quia commota est.@#
C Terra: universum coetum peccantium significat,
qui in adventu Domini commoti sunt, quando
culturas suas cognoverunt Deo esse abominabiles.
Conturbati sunt, quando inter doctrinas suas alias
audierunt: Apprehendite disciplinam, nequando
irascatur Dominus (Psal. II); et pereatis de via justa.
Sana contritiones, etc. Coelesti medico produntur
vulnera, ut contritis medicina succurrat. Ista
est contritio quae nos efficit fortiores, quia commota
est, id est, a priore errore translata est, ut tibi Domino
obediat qui ante idolis serviebat.
3 #Ostendisti populo tuo dura: Potasti nos vino compunctionis.@#
C Ostendit enim dura fidelibus justis in isto mundo,
ut reddat in aeternitate pretiosa. Vino comparata
est virtus, in qua non est vitiorum copia, sed compunctionis
ubertas, quae in bono proposito studium
nostrae voluntatis immutatae efficit recta sapere:
dum ea implentur.
4 #Dedisti metuentibus te significationem:@#
#Ut fugiant a facie arcus. Diapsalma.@#
C Dedit timentibus significationem, quando per
Scripturas edocuit in hoc #amenti@# mundo fideles multiplices
passiones sustinere: facies arcus, diem judicii
designat, ubi Novi et Veteris Testamenti quasi
duobus inflexis jugis omnis populus judicatur, sed
ille ab isto arcu sagittam, id est, sententiam non
suscipit, qui se in humilitatem confessionis devote
prostraverit.
5 #Ut liberentur dilecti tui. Salvum fac dextera tua et exaudi me.@#
C Depreeatur iste populus fidelis, ut jam a tribulationibus
libertatus Dei virtus tribulationes ejus in
alacritatem gaudii convertat. Et item precatur ut
salvus fiat dextera, quia in ipsa parte statuendi
sunt, qui perpetua felicitate gaudebunt.
6 #Deus locutus est in sancto suo: laetabor et partibor Sichimam: Et convallem tabernaculorum metibor.@#
C Locutus est Pater in Filio, scilicet evangelicam
veritatem, per quam venit redemptio fidelium. Laetabor.
Juste laetabatur populus, cui prospera locutus
est Dominus. H Sichimam, Samariam significat,
dividit Christus Sichimam, cum aliam partem | null | df75f190-d6e6-4c31-9ef7-f1368d2aa44e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ad
beatitudinem, aliam cum infidelibus ponit. C Convallem
tabernaculorum metiebatur, id est, de Judaica
collectione habet non minimam portionem in fide
catholica. Convallis dicta, quasi cavata vallis.
7 #Meus est Galaad et meus est Manasses' @#
#Et Ephraim fortitudo capitis mei.@#
C Galaad interpretatur acervus testimonii. Testes
enim Graece martyres dicuntur. Acervus iste testimonii
magnam esse significat martyrum congregationem.
Manasses interpretatur #oblitus,@# merito ergo
fidelis populus dicit illam oblivionem suam esse,
quae erat de abolitione scelerum ventura. Ephraim #fructificatio@#
dicitur, quae est fortitudo capitis mei,
id est Dominus Salvator, qui nobis contulit copiosissimum
fructum in passione et resurrectione, quia
nisi granum frumenti, etc., usque multum fructum
affert (Joan. XII). H Universa haec de gentium vocatione
dicuntur, quarum diversae virtutes sub singulorum
nominum interpretatione intelligendae sunt.
8 #Juda, rex meus:@#
#Moab, olla spei meae.@#
C Juda #Christum@# significat, et cum exsultatione
dicendum est: Juda, rex meus, quoniam haec est
fidelium gloriosa confessio. Moab pro gentibus
ponitur, unde congregandam praedicebat Ecclesiam.
Per ollam spei, tribulatio significatur, quam in hoc
saeculo sancti sustinent, quae ad spem vitae aeternae
Domino praestante, porrigitur, ut Paulus ait: Spes
autem non confundit (Rom. V). Olla vero hic in
malam partem ponitur, eo quod in sensu pravo
velut unda decoctionis exaestuat, sed decoctis peccatis
et exustis convertetur nigredo ollae.
9 #In Idumaeam extendam calceamentum meum: Mihi alienigenae subditi sunt.@#
H Idumaea interpretatur #sanguinea@# vel #terrena,@#
ac si dicat: In istos tales extendam calceamentum,
id est praedicationem Evangelii. Mihi alienigenae
subditi sunt, scilicet Christo et Ecclesiae.
10 #Quis deducet me in civitatem munitam: Quis deducet me usque in Idumaeam?@#
C Exclamat populus fidelis ad Dominum: Quis
deducet me in civitatem munitam, id est futuram
Hierusalem, nisi tu solus Deus; quae sic munita est,
ut nulla ulterius persecutione quatiatur; qui eam
te duce ingreditur. Quis deducet, ipse, scilicet
Deus. Desiderat enim Ecclesia illos populos sibi
applicari, qui adhuc non meruerunt esse perfecti, ut
completo numero praedestinatorum, simul ad aeterna
gaudia terreni cum sanctis pervenirent.
11
#Nonne tu, Deus, qui repulisti nos: Et non egredieris Deus in virtutibus nostris?@#
C Dicendo, nonne tu, Deus, ostendit, de quo superius
dicebat, solum esse eum qui deduceret, et
illum solum Creatorem debere nobis esse propitium.
Dicit autem, qui repulisti nos, id est a malo prohibuisti,
ne in nostra voluntate versaremur erronei.
Non egredietur Deus in virtutibus nostris, id est,
cum ita nos intus in praesenti saeculo defendas ab
adversariis nostris, ut tamen foris nos diversis
afflictionibus ad probationem nostram affligamur,
aestimant inimici, quod non egrediaris in virtutibus
nostris, quamvis in mente nos virtuose protegas.
12 #Da nobis auxilium de tribulatione: Et vana salus hominis.@#
C Orat Ecclesia, ut de tribulatione istius mundi,
quam jugiter sustinebat, Domini sibi praeveniret
auxilium, sciens tanto illic amplius unumquemque
consolandum quanto hic pro ejus nomine fuerit vehementer
afflictus. Et vana salus hominis, salutem
praestare non potest homini nisi solus Deus, ideoque
sperare non debet homo in hominem
13 #In Deo faciemus virtutem: Et ipse ad nihilum deducet tributantes nos.@#
C Ipse in Deo faciet virtutem, qui in mandatis
ejus jugiter perseverans, diabolicas tentationes
Christo miserante calcaverit. Ad nihilum quippe
perducit inimicos fidelium, quoniam delet eos de
libro viventium, ubi sibi videbantur scripti elati.
ORATIO EX PSAL. LIX.
Clementissime Domine, salva supplicem populum
auxilio dexterae tuae, et dum ad fructum boni operis
in tribulationibus exercitatur, tua semper gratia
consoletur. Per Dominum nostrum Jesum Christum
Filium tuum, etc.
PSALMUS LX.
ARGUMENTUM PSAL. LX.
C Vox Ecclesiae petentis, ut sub alarum Christi
velamine protegatur.
TT. #In finem in hymnis David.@#
C In finem, Christum significari jam notum est.
In hymnis Graecum vocabulum est, interpretaturque #in laudibus,@#
quia totus Psalmus Christi praeconia
personat. David autem ipsum Christum significat,
cujus laudem decantat populus Christianus.
1 #Exaudi Deus deprecationem | null | 38fbc59a-0690-45a0-a952-01de1e59f9d9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
meam: Intende orationi meae@#
C Deprecatio assidua est communisque Deo et
homini supplicatio. Oratio vero est quam sanctae
Trinitati jure persolvimus, illam postulavit intendi,
id est, prospici a Domino atque misereri.
2 #A finibus terrae ad te clamavi dum anxiaretur cor meum: In petra exaltasti me.@#
3 #Deduxisti me, quia factus es spes mea: Turris fortitudinis a facie inimici.@#
C Clamat congregatio sancta a finibus terrae, H
id est, quatuor partibus mundi, C in quibus omnipotentis
Dei Ecclesia constituta est. In anxietate cordis,
quando enixius oratur et clamatur ad Dominum,
scilicet cum, periclitante anima, animae necessaria
remedia postulantur. Petra significat Christum; in
hac petra se exaltatum esse pronuntiat, in qua
omnis aedificatus est Christianus. C Deduxisti me in
illam, scilicet futuram requiem, quam beatis suis
Dominus pollicetur. Causa etiam redditur, quare sit
ductus ad praemium, quia posuit sibi spem Dominum.
Turris etiam #dominum@# significat; turris enim
civitatis muros defendit, et irruentes hostes ex alto
vulnerat. Sic virtus Domini populum suum defendit;
pugnat vero verbo, non praelio, et turris illa virtutibus
plena est, non gladiis.
4 ÷ #In .. habitabo in tabernaculo tuo in saecula:@#
#Protegar in velamento alarum tuarum. Diapsalma.@#
H Inhabitabo utique in illo tabernaculo, in quo
sine fine mansuri Deum jugiter contemplemus. C
Merito ergo protectio Domini alis comparata est,
quae nec subjectos onerant, et laesionem omnis contrarietatis
emendant.
5 #Quoniam tu, Deus meus, exaudisti orationem meam: Dedisti haereditatem timentibus nomen tuum.@#
C Cur in velamento alarum Domini laetetur, ostendit,
scilicet quoniam ejus exaudita est oratio. Haereditatem
dedisti, significat futuri saeculi regnum,
haec non habet finem; sed cum semel suscepta fuerit,
nunquam a nobis mutatione aliqua discedit.
6
#Dies super dies regis adjicies: Annos ejus usque in diem generationis et generationis.@#
C Dies, aeternitatem significat Salvatoris, qui vere
rex noster dicitur, quoniam ab ipso regimur. H Adjicientur
etiam anni regis hujus et dies inter istas
generationes usque dum, congregatis electis et supplantatis
inimicis, tradiderit regnum Deo Patri,
simul cum ipso regnans et cum sanctis. C Usque
ergo in diem generationis et generationis, id est
usque ad aeternum unum diem in gloria Dei, qui est
dies, ad quem omnis generatio hominum ordinate
facta est.
7 #Permanet in aeternum in conspectu Dei:@#
#Misericordiam et veritatem ejus quis requiret@#
÷ #ei@# ..?
C Permanebit in aeternum, scilicet populus sanctus
in beatitudine, nullo jam in eo mortis dominio
dominante. C Misericordiam quis requiret? ibi
misericordia non requiretur, ubi nullus est miser.
Ibi nec veritas: ubi cuncti Deum videbunt. Nullus
siquidem eorum indignus erit bonorum talium,
cum in aeternum possideant regna coelorum. Negative
igitur legendum est: quis requiret? quasi
diceret: nullus.
8 #Sic psalmum dicam nomini tuo in saeculum@# ÷ #saeculi@#
..: #Ut reddam vota mea de die in diem.@#
C Sic, significat ita, quemadmodum in subsequentibus
declarat. Psallere enim semper dicit populos
beatorum superno nomini, non brevi tempore, sed
in saeculum saeculi. Vota etiam sua se Domino reddere
promittit, ut ei aeternas gratias semper exsolvat.
De die in diem, significat semper, ut et hic vota
nostra reddamus, et ibi laudes cantemus Domino
perpetua hilaritate.
ORATIO EX PSAL. LX.
Anxietatum nostrarum, misericordissime consolator,
Deus, protege familiam tuam a facie inimici,
ut a te turre fortitudinis praemunita, inhabitare
tabernacula mereatur aeterna. Per Dominum
nostrum, etc.
PSALMUS LXI
ARGUMENTUM PSAL. LXI.
C Vox conversi dicentis animam suam Deo esse subjectam,
monentisque errantes, ut magis in Domino
quam in caduca hujus mundi felicitate confidant.
TT. #In finem pro Idithun psalmus David.@#
C Idithum interpretatur #transiliens eos,@# id est amatores
saeculi hujus, quos miles Christi contempta
mundi voluntate transcendit, et in Domino spe firmissima
permanebit. Talis enim praemittit finem, id est
Dominum Christum sequitur quoque psalmus, hoc
est probabilis vita, quae regulis Domini obsecundat,
id est obedit.
1 #Nonne Deo subjecta erit anima mea? Ab ipso enim | null | c075fefb-5fba-4fce-bd48-ea1aa36da560 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
salutare meum@#
C Nonne vertendum est, ut planius fiat, dicamus
enim: nonne Deo subdita erit? Subditus est Deo,
qui semper humiliter illud agit quod ad ejus mandata
cognoverit pertinere, ac praeter eum nihil aliud
mens beata concupiscit. Ab ipso enim salutare
meum, id est unigenitus Filius, qui recte credentibus
salutaris dicitur et existit.
2 #Nam et ipse Deus meus et salutaris meus: Susceptor meus non movebor amplius.@#
C Nam et ipse Deus meus, nunc Deum invocat
quem superius nominavit salutare. Ne crederes
autem minorem esse Filium Patre, dicit: Ipse est
Deus meus. Repetit salutaris meus; salus enim
Christus est humani generis, #quae@# in Adam perierat.
H Addidit susceptor meus, in aeternitate, scilicet
ideo non movebor amplius, quia postquam felici
visione fruar, cadere non timebo. Nec habet quo
currat amplius, nisi usque ad Deum.
3 #Quousque irruitis in hominem? interficitis universi vos: Tanquam parieti inclinato et maceriae depulsae.@#
C Loquitur enim populus Dei ad persecutores
Christianorum: Quandiu agmine facto supra homines
innocentes irruitis? H Addidit, interficitis universi
vos, quia qui voluntatem habet occidendi hominem,
etiam si non percusserit, occidit. C Aptissima
comparatio, Paries inclinatus quamvis non
moveatur, tamen occumbit, quia in casum vergit
quidquid a soliditate sua fuerit inclinatum; et maceriae
depulsae, quae facile in ruinam cadit, si fuerit
aliqua impulsione quassata. H Ita, homicidae, cum
recte sitis creati, ad ruinam proni ferimini, naturalisque
in vobis sensus perversus est. C Est autem
maceria sicca saxorum constructio, quae sine aliquo
ligamine impenso in altum ducta componitur.
4 #Verumtamen pretium meum cogitaverunt repellere: cucurri in siti: Ore suo benedicebant et corde suo maledicebant. Diapsalma.@#
C Iste versus respicit ad Judaeos et ad fictos Christianos.
Cogitabant infideles repellere Christum,
qui est caput et pretium Ecclesiae, quando ne puro
corde coleretur, sacrilegis dogmatibus obviabant.
Tunc sanctus vir cursum vitae suae in siti sterilitatis
peragebat, quia invenire non poterat, quem sacra
doctrina potasset. Sequitur sitis causa: benedicebant
ore, qui legem fallaci emendatione pertranseunt,
et non hoc operibus demonstrant quod ore
pronuntiant. Corde enim maledicebant qui Scripturas
sanctas vitiose intelligebant.
5 #Verumtamen Deo subjecta esto anima mea: Quoniam ab ipso patientia mea.@#
C Nunc repetit Propheta quod superius dixit,
animam suam Deo esse subjectam, ut ipsa repetitio
menti nostrae credulitatem infigeret. Patientia quippe
nostra Christus est, propter quem et adversa libenter
patimur, et susceptae regulae observatione gaudemus.
6 ÷ #Quia, ipse ÷ Deus meus .. et Salvator meus: Adjutor meus, non emigrabo.@#
C Superius Christum patientiam nominavit, nunc
iterum dicit, Deus meus, et salutaris meus, quia revera
animae suae salutem jam tunc per incarnandum
Verbum provenire noscebat. Non emigrabo, scilicet
de hac credulitate quam teneo vel suasu malo vestro,
vel persecutione.
7 #In Deo salutare meum et gloria mea: Deus auxilii mei et spes mea in Deo ÷ est ...@#
C Congeminat in Deo salutem esse, non ut in
gentium diis perpetuam mortem. Et gloria mea, ut
non solum salus, sed etiam illi credidisse sit gloria.
Deus auxilii mei, ne sibi aliquid deputaret humana
infirmitas. Dixit postremo: spes mea in Deo est, ut
et illa praeterita, quae perceperat, Domino deputaret
et futuram suam beatitudinem ipsi applicaret.
8
#Sperate in eo omnis congregatio populi: effundite coram illo corda vestra: Quia Deus adjutor noster ÷ in aeternum@#
..: #Diapsalma.@#
C Sperate in eo, id est in illum, scilicet quem
sibi et #Deum@# professus fuerat et salutem omnis
conventus plebis. Effundit ante Dominum cor suum,
qui peccata sua uberrimis lacrymis confitetur. Cor
aliter effundi non potest, nisi creberrimo imbre lacrymarum.
9 #Verumtamen vani filii hominum: mendaces filii hominum in stateris: Ut decipiant ipsi de vanitate in idipsum.@#
C Verumtamen dicit vani filii hominum, ut vitium
suum cognoscens humanitas, ad auctorem salutis
celeri supplicatione festinet. Vani etenim homines
dicuntur ad comparationem supernae veritatis. Mendaces
illos tangit, qui stateris iniquis ementium decipiunt
simplicitatem; #vel illos@# notat qui sanctitatis
simulatione decipiunt. Ut decipiant | null | d6d987e6-9def-4828-a046-388823f53a7e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, poterant enim
non decipere, si eorum nequitia possit deprehendi.
In idipsum, scilicet in aequitate, quam falso habere
aestimantur, cum justi esse creduntur.
10 #Nolite sperare in iniquitate: et rapinas nolite concupiscere: Divitiae si affluant nolite cor apponere.@#
C Docet enim vitiatos, ne sperare debeant ubi
fructus boni desiderii non potest inveniri. Dicit etiam
ad pauperes, qui necessitate victus furtivum aliquod
concupiscunt. Et rapinas nolite concupiscere; non
enim potest crimen rapinae indigentia tollere, nec
qui vindictae subjacet culpam excusare. Nunc redit
ad divites, dicens: Divitiae si affluant. Merito ergo
praecepit divitibus cor non apponere et quae possident
non amare, cum Paulus dicat: Non sperare in incerto
divitiarum, sed in Deo vivo (I Tim. VI).
11 #Semel locutus est Deus: duo haec audivi. Quia potestas Dei est et tibi, Domine, misericordia: Quia tu reddes unicuique juxta opera sua.@#
C Locutus est frequenter patribus nostris Deus,
sed semel locutus est Filio suo, dicens: Filius meus
es tu, ego hodie genui te (Hebr. I), hoc enim nulli
alteri Patrem fuisse locutum manifestum est. Duo
haec audivi in Evangelio: Potestatem habeo ponendi
animam meam, et iterum sumendi eam (Job X). Sequitur
illud secundum, et tibi, Domine, misericordia,
subaudiendum, placet, utrumque deitatis est, ut,
scilicet misericorditer possit et potenter misereatur.
Et ut hoc de Christo dictum planius intelligas,
sequitur tempus judicii: quia tu reddis; Pater non
judicat quemquam, sed omne judicium dedit Filio (Job V).
Ostenditur ergo ex istis tribus Christo attributis, #scilicet locutione singulari@#
et potestate et
misericordia, similiter judicio eum unum esse verum
cum Patre Deum.
ORATIO EX PSAL. LXI
Subde tibi, Domine, animas nostras, quoniam tu
es patientia vera, ut renuentes incerta divitiarum,
te solum, contempta omni mundana vanitate, sequamur.
Per Dominum nostrum Jesum, etc.
PSALMUS LXII.
ARGUMENTUM PSAL. LXII.
C Ecclesia desiderans Domini videre virtutem,
agit gratias, quia sub protectione Domini precellas
mundi evasit.
TT. #Psalmus David cum esset in deserto Idumaeae.@#
C Idumaea enim locus est ubi David fugiens persecutionem
Saulis, ibi latuisse cognoscitur. Idumaea
interpretatur #terrena,@# et significat terrenos actus,
qui bonis spiritualibus omnino nudati sunt.
1 #Deus, Deus meus: Ad te de luce vigilo.@#
C Deus, Deus meus. In ista repetitione venerandi.
nominis affectum piae deprecationis ostendit. Ad
ipsum vigilatur, quoties in mundi ambitione dormitur.
Addit diluculo, quando Dominicae resurrectionis
tempus eluxit, ut tunc laudes caneret, quando
genus humanum exemplo suae resurrectionis animavit.
2 #Sitivit in te anima mea: Quam multipliciter tibi caro mea.@#
C Sitit ergo anima fidelium Deum, quando mandata
ejus et virtutes eximias concupiscit, et ipsum
desiderat videre, a quo bonorum omnium fluenta
constat emanare. H. Ideo multipliciter caro Deum
quaerit, quia multis afficitur injuriis.
3 #In + terra ÷ deserta .. invia et inaquosa sic in sancto apparui tibi:@#
#Ut + viderem virtutem tuam et gloriam tuam.@#
C In terra deserta sicut titulus dixit, id est indigentia
hujus mundi et sterilitate jejuna. In invia, quia
mundus in se non habet viam nisi Dominum Salvatorem,
qui iter est caecorum. Et inaquosa, id est arida
atque infertili, ut merito ejus anima nimia siccitate
durescat. Unde per haec tria nomina, mundi istius
necessitas indicatur. Tunc se apparuisse dicit sancta
Ecclesia in sancto fidelique proposito, quando
Christum verum Deum esse cognovit. Dicit vero:
Apparui tibi, ut viderem virtutem et gloriam tuam,
quia nemo veritatem videt, nisi Deo prius apparere
potuerit. Nam si sol iste videre nos facit, quando
nobis fulserit, quanto magis virtus divina (sine qua
nec accipere nec tenere aliquid boni possumus) videre
se facit, si ante nos illuminans, sibi apparere
faciat?
4 #Quoniam melior est misericordia tua supervitas: Labia mea laudabunt te.@#
C Misericordiam dicit, praemia Domini, quae
sanctis suis promittit larga pietate; quae longe
melior est vita praesenti. Labia mea laudabunt te,
post beneficia quae promisit, devotae laudis obsequium
pollicetur, | null | fe0719cd-9e69-4cd4-bb7d-0f3358155ffd | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quod Deo noverat esse gratissimum.
H Misericordia tua vitam praestat aeternam,
vita praesens saepe mortem operatur. G Vel, melior
est misericordia tua quam vita, id est modi vivendi
quantumcunque sancti, quia nullus sua sanctitate
salvari posset, si misericordia deesset Dei.
5 #Sic benedicam te in vita mea:@#
÷ #Et .. in nomine tuo levabo manus meas.@#
C Benedicit enim in vita sua perfecte Deum, qui
bonis operibus in hac luce versatur. Levat manus
suas in nomine Domini, qui operibus sanctis insistendo,
tensis manibus orat Dominum, ut ipsa oratio
designet effigiem sanctae crucis.
6 #Sicut adipe et pinguedine repleatur anima mea: Et labiis exsultationis laudabit os meum.@#
C Adipes sunt viscerum crassa velamina, quae
interna jecoris operiunt. Pinguedo vero est saginatae
pecudis nutrita cibis obesitas; ista fuerunt apta
sacrificiis olim. Sed pinguedo animae divinarum rerum
scientia est, et recta fides ac inconcussa patientia,
etc. Unde saeculi istius macies superatur. Et labia
exsultationis; sicca labia ariditate peccati Deum
laudare non possunt, sed cum pinguedinem divinae
misericordiae anima perceperit, labiis exsultationis
laudabit. H Hic, orationes; in patria exsultationes
et laetitia sempiterna sunt.
7 #Sic memor fui tui super stratum meum, in matutinis meditabor in te: Quia fuisti adjutor meus.@#
C Nam cum dicit Ecclesia, sic memor fui tui,
ostendit se recordationem Domini semper habuisse,
nec oblitam fuisse in rebus prosperis, quando solent
humana corda collata beneficia in memoria non
habere. Per stratum significat quietem, ubi solemus
corpora nostra in somnos remittere. In matutinis
etiam fidelis vigilat, quoniam nec in prosperis suis
poterit oblivisci lucis auctorem. In periculis fuit
adjutor, quando fuit in invio deserto.
8 #Et in velamento alarum tuarum exsultabo: adhaesit anima mea post te: Me suscepit dextera tua.@#
H Et in velamento, id est in protectione coelestis
auxilii se dicit Ecclesia exsultare. C Et se adhaesisse
Domino dicit, ut nunquam recedat a bono proposito.
Dextera Patris Christus est Dominus, qui suscepit
Ecclesiam alarum suarum velamento protegendam.
9 #Ipsi vero in vanum quaesierunt animam meam: Introibunt in inferiora terrae: Tradentur in manus gladii partes vulpium erunt.@#
H C Ipsi vero, hoc est inimici. in vano quaesierunt
animam Christi: quando falsis criminibus sanguinem
se effundere decreverunt. C Sequitur: Quia
non ad coelos evecti sunt, sed deorsum eos viscera
terrae absorbuerunt. Tradita est in manus gladii
gens Judaea, quando eam principes Romanorum
Vespasianus et Titus caede incendioque vastabant.
Judaei quoque coelestia credere nolentes, partes
vulpium facti sunt: dum se dolosis et fraudulentis
prava voluntate conjunxerunt, aut in talium potestatem
redacti sunt. Sive cum in Hierosolymitana
vastatione cadavera eorum escae fuerunt vulpium
ferarumque reliquarum.
10 #Rex vero laetabitur in Deo: laudabuntur omnes qui jurant in eo:@#
÷ #Quia obstructum est os loquentium iniqua@# ...
C Regem, dicit Salvatorem, ipse enim rex in
aeternum, qui laetabitur in Domino Deo Patre. Adjecit
laudabuntur omnes, cuni laudant Christum
sancti Dei: ipsi fiunt sine dubitatione laudabiles,
quia non possunt laudes ejus digne narrare, nisi
qui ad palmam indulgentiae meruerunt pervenire.
Illi jurant in eo: qui ei mentis obsequium inviolabile
promittunt. H Obstructum est os Judaeorum et principum
sacerdotum, resurgente Domino, et crescente
testimonio veritatis. C Et os omnium iniquorum
obstruetur in judicio, non in isto saeculo.
ORATIO EX PSAL. LXII.
Ad te diluculo vigilantibus lumen largire perpetuum
ductor lucis aeternae, ut te labia nostra laudent,
te vita benedicat, te meditatio matutina glorificet.
Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS LXIII.
ARGUMENTUM PSAL. LXIII.
C Christus per totum hunc psalmum de sua passione
loquitur.
TT. #In finem psalmus David.@#
C Tituli hujus verba (sicut saepe dictum est) referuntur
ad Dominum Christum, qui per totum
psalmum locutus est, qui sextus esse cognoscitur
horum qui passionem resurrectionemque Dominicam
brevi revelatione contingunt.
1 #Exaudi, Deus, orationem meam cum deprecor: A timore inimici eripe animam meam.@#
C A parte humanitatis assumptae postulabat Dominus
Christus, ut ejus exaudiatur oratio, quando
totis viribus petitur, quod prodesse sentitur. A timore
inimici, id est Judaei, | null | 1786eb4a-7089-4b00-b5f4-1dfaaafeb653 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
H vel diaboli: suos fideles
eripi postulabat.
2 #Protexisti me a conventu malignantium: A multitudine operantium iniquitatem.@#
C Protectus est plane a conventu Judaeorum, quia
dum illi eum crederent communiter mori, ejus resurrectionis
gloria probantur esse confusi. Protectus
est itaque, quia malignorum insidias potentiae
suae virtute superavit. A multitudine dixit, ut
actum exprimeret passionis, superius enim dixit a
conventu malignantium, quod ad consilia potest
referri, hoc autem ad actum eorum, ideo dixit:
Operantium iniquitatem.
3 #Quia exacuerunt ut gladium linguas suas:@#
#Intenderunt arcum rem amaram ut sagittent in occultis immaculatum:@#
C Jam redditur causa, cur protectus sit ab operantibus
iniquitatem, nam quantum illi linguas suas
velut mortiferum gladium exacuerant, tantum eorum
iniquitas frangebatur, et eis magis nocebant
quam Christo. Etenim mos est peccantium, ut primum
sibi noceant, qui alterum gravare festinant.
Linguas exacuerunt, quando voce una dixerunt:
Crucifige. Intenderunt arcum, id est insidias occultas.
O res amara et omni felle deterior. Convivam
ad proditionem, discipulum ad necem, conservatorem
pecuniae praemio pecuniae fuisse corruptum. In
occultis: sic accipiendum est, ut Judaei putarunt:
caeterum, #actus@# eorum occultus esse Christo non
potuit, qui frequenter ante praedictus est quam fiere.
Immaculati dicuntur etiam qui abluti a peccatis Dei
sunt misericordia, sed vere immaculatus solus Christus
est, qui nullam maculam contraxit.
4 #Subito sagittabunt eum et non timebunt: Firmaverunt sibi sermonem nequam.@#
Subito quasi invisi vel ex improviso. H Ut Judaei
dementissimi putaverunt. Quod vero dixit, sagittabunt
et non timebunt: ostendit malignae voluntatis
velocem effectum. Firmaverunt sibi, quando dixerunt:
Reus est mortis; sive: Sanguis ejus super nos
et super filios nostros (Matth. XXVII).
5 #Narraverunt ut absconderent laqueos: Dixerunt: Quis videbit eos?@#
C Consuetudo peccantium est, ut qui dolum parat:
hominem se putet fallere posse, sic Judaei confusi,
Christum tantummodo hominem putantes, maligni
tatem suam non credebant agnosci ab illo, cui cuncta
patent.
6 #Scrutati sunt iniquitates: Defecerunt scrutantes scrutinio.@#
C Scrutati sunt Judaei iniquitates: quas utique
praetermittere debuissent, dum nullum ibi fructum
suae salutis poterant invenire. Dixerunt enim: Si
dimittimus eum sic (Joan. XI), venient Romani, etc.
Defecerunt: quia semper in cogitatione deficiunt,
qui ad res pessimas pervenire contendunt.
7 #Accedet homo ad cor altum: Et exaltabitur Deus.@#
8
#Sagitae parvulorum factae sunt plagae eorum: Et infirmatae sunt contra eos linguae eorum.@#
9 #Conturbati sunt omnes qui videbant eos: Et timuit omnis homo.@#
10 #Et annuntiaverunt opera Dei: Et facta ejus intellexerunt.@#
C Cor enim altum est tunc, quando homo coelestia
cogitat et terrena devitat. Iste non deficit sicut ille
qui scrutabatur scrutinio, sed magis magisque
crescit, quia in ejus corde exaltabitur Deus, non
in se. Deus enim in eo grandescit, qui sanctitate
crescit.
C Parvulorum sagittae: inania tela sunt, qui studio
ludendi fragiles cannas jacere consueverunt in
modum sagittarum. Sic Judaeorum vota inefficaci
malignitate saevissima: non intulerunt flendam
mortem, sed gloriosissimam passionem. H Infirmatae
sunt linguae, quia nullam cepit stabilitatem elocutio
eorum, sed dolus eorum reddidit eos infirmos.
C Conturbati sunt ex illis quidam credentes,
quando venerunt et dixerunt ad apostolos: Quid faciemus,
viri fratres? (Act. II.) Et timuit omnis homo.
Dicit totum pro parte, ut omnis intelligatur qui judicium
Domini futurum formidabat: timuit, quia judicium
futurum sibi imminere formidabat.
C Annuntiaverunt, scilicet gloriam resurrectionis,
et priora miracula quae fecit. Et facta ejus intellexerunt,
scilicet esse divina, quia talia implere non
poterat humana fragilitas. H Compuncti enim corde
intellexerunt, et intellecta aliis nuntiarunt, qui Deum
religiose timuerunt.
11 #Laetabitur justus in Domino et sperabit in eo: Et laudabuntur omnes recti corde.@#
H Laetabitur justus. Sicut enim impius propter
infidelitatem suam formidat, ita justus propter spem
aeternitatis suae exsultat in Domino. C Recti corde
sunt qui per semitas Domini gradiuntur, qui et Dominum
laudant, et ab ipsa veritate laudantur?
Quid laudabilius quam ab ipso audire: Venite, benedicti,
etc.?
ORATIO | null | d238e1c8-3429-4963-b897-1eb3b595bce9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
EX PSAL. LXIII.
Tutela omnium credentium, Deus, custodi Ecclesiam
tuam a conventu malignantium, qui eam occultis
jaculis impugnare nituntur, ut te salubri
rectoque retinens intellectu, justorum meritis perpetualiter
collaetetur. Per Dominum nostrum Jesum
Christum, etc.
PSALMUS LXIV.
ARGUMENTUM PSAL. LXIV.
C Populus a peccato liberatus, orationem suam
postulat exaudiri, diversas laudes Domini potentiamque
enuntians.
#TT. In finem psalmus David + canticum .. ÷ Jeremiae
et Ezechielis de populi transmigratione, cum inciperent
proficisci@# ...
C In finem psalmus David, verba jam nota sunt.
Canticum significat prophetiam Jeremiae et Ezechielis,
qui prophetabant de populo transmigrationis Babyloniae,
eos post 70 annos in patriam esse redituros.
Significat populus rediens a Babylonia: eos qui
mundi hujus confusione damnata, ad coelestem Hierusalem
venire contendunt.
1 #Te decet hymnus, Deus, in Sion: Et tibi reddetur votum ÷ in Hierusalem:@#
..
C Reversa plebs ad Dominum de captivitate peccati,
in magnam exsultationem prorupit dicens:
Dicere hymnum solum Deum, non daemonum turbas,
nec alibi, nisi in Sion, H id est, in Ecclesia. C Et
reddere oportere votum in Hierusalem, non sicut
ab infidelibus vota redduntur Marti et Veneri, caeterisque
daemonibus, sed Deo soli in Hierusalem, id
est, in visione pacis, in qua manet semper fixa felicitas.
2 #Exaudi orationem meam: Ad te omnis caro veniet.@#
C Ipse populus qui prius dixerat, te decet hymnus:
nunc ad Dominum hymnica supplicatione proclamat
dicens: Exaudi orationem meam, rogatque
hoc ut ei parceret, ne in futuro se damnaret. H Omnis
caro, ac si diceret: Ad te convertetur omnis
homo. C Vel omnis homo ad te in judicium veniet,
recipiens prout gessit (II Cor. V), ideo rogo, ut hic
parcas: exaudiens orationem meam.
3 #Verba iniquorum praevaluerunt super nos: Et impietatibus nostris tu propitiaberis.@#
C Praevaluerunt verba iniquorum: quando pagani
parentes persuaserunt filiis suis, ut antiquos ritus
et sacrilegia colerent. Sed his erroribus pietas divina
subvenit, quando salutem mundo adventu Domini
indulsit, et eum in cruce hostiam fecit: per
quam mundum sibi reconciliavit (Ephes. V).
4 #Beatus quem elegisti et assumpsisti: Inhabitabit in atriis tuis.@#
C Beatus est quem Dominus elegit, nec eam electionem
suis meritis tribuit. Assumi vero est: in
aeterna requie collocari. H Ergo qui se dignum
Christi electione praebuerit, inhabitat cum apostolis
sanctis in tabernaculis sempiternis.
5 #Replebimur in bonis domus tuae: Sanctum est templum tuum mirabile in aequitate.@#
C Replebimur, quasi ad mensuram nostram:
quantum possumus capere: potabimur, ut Paulus,
unicuique data est gratia secundum mensuram donationis
Christi (Rom. XII). H Sanctum templum:
est homo ille quem inhabitat plenitudo divinitatis (Ephes. IV).
C. Quod dixit: mirabile, ad praedictum
virum respicit, qui in aequitate judicaturus est mundum.
H Vel quia mirabiliter veritatem incredulis
Judaeis aperuit. C Potest etiam Ecclesia intelligi per
Domini templum, quae est mirabilis in sanctis, qui
aequitatis virtutibus inscrutabiliter sunt praediti.
6 #Exaudi nos, Deus, salutaris noster: Spes omnium finium terrae. Et in mari longe.@#
C Salutaris noster dicitur Deus, qui humano generi
sua pietate salutem contulit: spes enim Domini
non est localis, nec unius gentis, sed omnium finium
terrae. Et in mari longe, sive ad insulas respicit,
quas finibus praedictis videbatur non inclusisse, sive
ad totius saeculi habitationem, quae mare longum
vel magnum recte dicitur, quia mundus iste falsitatibus
diabolicis et fluctibus perturbationum amarus
est.
7 #Praeparans montes in virtute tua accinctus potentia: Qui conturbas profundum maris, sonum fluctuum ejus@#
C Praeparans montes, id est apostolos, qui ad
verbum praedicationis electi sunt: hos praeparavit
in virtute sua Dominus, quia per eos fecit magna
miracula. Accinctus, id est, indutus, potentia
id est majestate sua. Turbavit per praedicationem
apostolorum profundum maris, id est gentilium
corda, qui saeculi hujus (quod mare dicitur) profunditas
fuerunt, quia profundius in errores dimersi
fuerunt. Merito corde turbati sunt, quando deos
suos conticuisse cernerent. Sonus #eorum,@# id est,
dicta crudelia | null | f3b83fe5-ae8d-475a-88a4-889e8d135733 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
persecutorum, quae fuerunt sonus fluctuum,
id est persecutionum maris, id est mundi.
H Vel profundum maris est profunda saeculi jactantia.
8 #Turbabuntur gentes et timebunt qui habitant terminos a signis tuis: Exitus matutini et vespere delectabis.@#
C Turbatae sunt gentes, quando fidelissimos videbant
et vivos virtutes facere, et mortuos supplicantium
vota complere. Timebunt omnes a signis tuis.
H Id est a virtute crucis quae incredulis stultitia
erat. C Sive a signis, id est miraculis apostolorum:
quae prius nunquam vel viderunt vel audierunt. Exitus
matutini est, quando quis ex felicitate mundi
ad Deum convertitur: vespere significat moerentium
tristitiam, quam vertit in gaudium Deus. H Permane:
laetitia, per vesperam tristitia intelligitur.
A Delectat igitur, id est, delectabiles facit mane et
vesperam, dum #et ex@# prosperitate et adversitate
sanctos acquirit.
9 #Visitasti terram et inebriasti eam: Multiplicasti locupletare eam.@#
H Visitavit terram: assumendo corporis materiam,
et inebriavit eam non vino luxuriae, sed infusione
sancti Spiritus. Locupletatavit eam: opibus
diversarum gratiarum C Locuples dicitur loca plura
tenens.
10
#Flumen Dei repletum est aquis: Parasti cibum illorum quoniam ita est praeparatio ejus.@#
H Nos qui credimus: jam Dei flumen sumus, replebimur
aquis, id est misericordia Dei, quae aquis
comparatur, vel Spiritu sancto, vel cum baptismo
abluimur, et locupletamur ab eodem spiritalis infusionis
imbre: cum donis spiritalibus irrigamur.
Cibus iste est panis vitae (Joan. VI). C Talem cibum
nobis Dominus praeparavit: quem sumimus cum
de Christi sanguine bibimus, et de ejus corpore saginamur.
11 #Rivos ejus inebria: multiplica genimina ejus: In stillicidiis ejus laetabitur germinans.@#
12 #Benedicens coronae anni benignitatis tuae:@#
#Et campi tui replebuntur ubertate.@#
C Rivos hic dicit apostolos vel alios fideles, qui
inebriati sunt Spiritu sancto. Multiplica genimina,
id est generationes ejus, id est, illius rivi qui de
flumine sancto profluxit, ut per generationes succedentes
beata praedicatio non deficiat: sed multiplicetur
in sequacibus apostolorum. Stillicidia sunt guttae,
quae de tectis cadunt: non pondere, sed assiduitate
penetrantes, et significant inchoantes: et in quos
non potest introire larga doctrina, de quibus Paulus
ait: Lac vobis potum dedi non escam (I Cor. III).
H Tunc laetabitur germinans terra, id est Ecclesia:
cum ex ea hic spiritalis fructus exoritur.
C.
Corona anni, totus hic mundus per quem catholica
hic dilatatur Ecclesia, accipitur, cui benedicit
Dominus. Campos dicit fideles homines atque justos,
qui pro sua aequitate campi vocantur, quia campi
aequales sunt. Et replentur ubertate, quia fructum
tricenarium, sexagenarium et centenarium Domino
largiente praestabunt.
13 #Pinguescent speciosa deserti: Et exsultatione colles accingentur.@#
C Pinguescent speciosa, id est ecclesia, praedicatione
apostolorum, quae prius in incredulitatis
macie deserta torrebat. Colles vero copiosos martyres
debemus accipere, quia ipsi sunt post apostolos
celsiores. H Qui immensis a Deo praemiis elevati:
perpetuis gaudiis accingentur.
14 #Induti sunt arietes ovium et valles abundabunt frumento:@#
#Clamabunt etenim hymnum dicent.@#
C.
Arietes sunt apostoli dicti, qui duces fuerunt
bono populo Christiano in doctrina, et induti illa
veste nuptiali, H id est immortalitate perpetua.
C Valles: significant populos humiles. Isti ergo
abundant frumento, H id est, fructu aeternae vitae
aluntur. Dicent hymnum: omnes utique electi pro
diversorum munerum donis Deo perpetuam concinunt
laudem. C. Quia vero dixit clamabunt, ne clamore
ipsum crederes confusum esse, addidit et hymnum
dicent, id est laudem quae rationabilibus creaturis
noscitur convenire.
ORATIO EX PSAL. LXIV.
Spes omnium finium terrae: exaudi orationem supplicem
familiae tuae, ut dum te plausu consono hymno
modulante persultat, infusione paraclyti decorata:
multiplici fructu pinguescat. Per Dominum nostrum
Jesum, etc.
PSALMUS LXV.
ARGUMENTUM PSAL. LXV.
C Vox Ecclesiae, universitatem hortantis, ut de Domini
resurrectione congaudeat.
TT. #In finem psalmus David. Canticum ÷ resurrectionis@# ...
C Canticum istud sancta cantavit Ecclesia, promittens
in illo spem resurrectionis, non solum fidelibus
ex Judaeis habitaturam; sed universis gentibus.
1 #Jubilate Deo omnis terra:@#
#Psalmum dicite nomini ejus | null | 059bb2d0-02c9-4257-b5c0-ab5a5742ee70 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
: date gloriam laudi ejus.@#
C Sancta dicit Ecclesia esse omni terrae gaudendum,
quae erat in Christo creditura. Jubilatio dicitur
exsultatio cordis, quae immensitate sua non potest
verbis explicari. Omnis terra, omnes fideles significat.
H Psalmum dicat, id est opere impleat. C
Dat gloriam laudi, qui frequentata exsultatione praeconia
Christi concelebrat.
2 #Dicite Deo: Quam terribilia sunt opera tua ÷ Domine ..? In multitudine virtutis tuae mentientur tibi inimici tui.@#
H Dicite Deo, id est praedicate de eo, ut non creaturam
colant, sed Creatoris virtutem intelligant, in
his quae contemplantur, quia terribilia sunt, hoc est
timenda. In multitudine virtutis mentiti sunt ei, quia
videntes signa in Aegypto dixerunt: Omnia quaecunque
praeceperis faciemus (Exod. XXIV), et non faciebant.
Unde dixit: Mentita est iniquitas sibi, et inimici
Domini mentiti sunt ei. C Vel quando in virtute
multa curabat infirmos, mentientes dixerunt: In
Beelzebub #facit (Matth. XII)
@#: #et@# cum resurrexit in
multitudine virtutis, dicebant custodibus data pecunia:
dicite, discipuli eum furati sunt nocte (Matth. XXVIII).
3 #Omnis terra adoret te et psallat tibi: Psalmum dicat nomini tuo. Diapsalma.@#
H Te adoret, tibi concinat: non creaturae, quam
usibus ejus subjecisti. Hinc interponit Diapsalma, ut
ad nos verba convertat dicens, venite, etc. C Psallat
id est psalmodiam dicat, et psalmum dicat, id est
opera sancta psalmodiae consona ostendat.
4 #Venite et videte opera Dei: Terribilis in consiliis super filios hominum.@#
C Ecclesia invitat gentes, ut miraculis Veteris
Testamenti perspectis: veniant ad fidem. Proprie
vero dictum est: Venite quasi adhuc longe positis.
Videte, hoc est lumime cordis agnoscite opera Dei,
non ista quae omnes pariter vident, coelum, terra,
mare, etc., sed illa quae fidelissimi spiritaliter agnoverunt.
H Terribilis, cum unus reprobatur et alter
eligitur; reprobantur Judaei, et eliguntur gentes.
C Vel filios hominum fecit terribiles atque metuendos,
cum per eos miracula magna monstravit.
5 ÷ #Qui .. convertit mare in aridam: in flumine pertransibunt pede: Ibi laetabimur in ipso.@#
C Nunc ostendit quae sint opera Dei quae videre
debeant. Convertit mare in aridam, quando Hebraeum
populum per medios fluctus eduxit (Exod.
XIV). Flumina pertransibunt pede, cum Jordane dextera
laevaque diviso, in terram promissionis Judaicum
deduxit exercitum #(Josue, III)@#. H Sed quia pertransibunt
dicit: Non pertransibant, melius intelligitur
de praedicatoribus et apostolis, qui Domini flumine
baptizantes, et per flumen persecutionis transeuntes,
amaros persecutores converterunt in aridam
et sitientem Dei gratiam terram. Ibi laetabimur, ubi
est gaudii nostri fons et origo praeparata aeternae salutis.
In ipso, hoc est in Christo.
6 #Qui dominatur in virtute sua + in aeternum@# ..: #oculi ejus super gentes respiciunt: Qui exasperant non exaltentur in semetipsis. Diapsalma.@#
C In illo certe laetabimur qui dominatur, etc., dominari
enim possunt et principes terrarum, sed non
in virtute sua neque in aeternum, ideo haec duo addita
sunt, ut omnipotentis regis virtus possit ostendi.
Oculi ejus super gentes. H Ut reprobentur Judaei, et
eligantur gentes. C Hos prohibet in seipsis exaltari
quos oportet humiles inveniri. Fideles enim non in
se, sed in Christo exaltari oportet, ubi altitudo firma
est, et nunquam ruiturus ascensus.
7
#Benedicite gentes Deum nostrum: Et auditam facite vocem laudis ejus.@#
C Admonet gentes, ut Deum verum consona voce
et praedicatione glorificent. Audite, id est fideli credulitate
suscipite. Vocem laudis, id est quam Pater
dicit de Filio. Dicit enim de eo: Hic est filius meus
dilectus (Matth. III).
8 #Qui posuit animam meam ad vitam: Et non dedit in commotionem pedes meos.@#
C Duo sunt sacramenta liberationis nostrae; primum,
quod nos per baptismum ducit ad vitam;
deinde, ne nos exinde permittat expelli, qui gravibus
vitiis probamur onerari. Ipse pedes et gressus
nostros non sinit commoveri, qui Petro manum ne
mergeretur extendit (Matth. XIV).
9
#Quoniam probasti nos, Deus: Igne nos examinasti sicut examinatur argentum.@#
C Probari | null | 501266f4-e466-4fb6-add7-f568098afa3c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
nos facit Deus, quando per diversa
genera passionum tolerantiam indulget. Igne autem
aliquis examinatur, quando amore Christi tantum
charitas succenditur, ut urentium flammarum tormenta
vincantur. Datur autem exemplum argenti,
quod ideo igne decoquitur, ut purius reddatur, ita
enim sancti tribulationibus a scoria omnis peccati
purgantur.
10 #Induxisti nos in laqueum: posuisti tribulationes in dorso nostro: Imposuisti homines super capita nostra.@#
C Induxisti nos, id est intrare fecisti martyres in
catenas custodiae: quae corpus quidem necterent,
sed animae vincula dissolverent. Tribulatio vero in
dorso posita significat corporeos dolores, quos de
illatis verberibus sustinebant. Homines significat
peccatores, qui capitales sententias dederant in
martyres.
11 #Transivimus per ignem et aquam: Et eduxisti nos in refrigerium.@#
C Transierunt #per ignem martyres,@# quando alios
ignis absumpsit. Alios aqua devoravit, sed induxit
eos in refrigerium, #id est in loca securitatis aeterni
regni. Est enim refrigerium post urentes@# curas delectabilis
et amoena securitas.
12 #Introibo in domum tuam in holocaustis: Reddam tibi vota mea quae distinxerunt labia mea.@#
C Introibo in illam futuram Hierusalem, ubi non
holocausta pecudum, sed puritas quaeritur animarum.
Reddit vota, hoc est laudes in perpetuitate decantat.
Distinguunt labia illa vota, quando sancti
Dominum laudant, et semetipsos accusant in afflictione
positi, id est reputant se meruisse peccatis
suis afflictiones quas sustinent, et in eis gratias
agunt, laudantes Deum et ejus justitiam et misericordiam
praedicantes.
13 #Et locutum est os meum: In tribulatione mea.@#
C Vide beatam tolerantiae sanctitatem, multi in
tribulationibus peccant carnis imbecillitate; et
laudes Dei tacent, sed noverunt sancti in tribulationibus
positi pura mente Dominum laudare, sicut
sanctus Job fecit (Job. I, 2). Unde locutum est os
in tribulatione, intellige: laudes Domini.
14 #Holocausta medullata offeram tibi cum incenso arietum: Offeram tibi boves cum hircis. Diapsalma.@#
C Holocausta medullata sunt sacrificia, quae puro
atque intimo corde Deo offerimus, quae habere debent
medullam, id est fidem rectam. Arietes significant
apostolos, addidit vero incensum arietibus, non
dixit cum incenso solum, sed addidit arietum, quia
ipsum incensum suavissimum est Domino, quod
apostolorum traditionibus probatur adjunctum. Boves,
intelliguntur praedicatores. Hircus, dictus quasi #hirsutus,@#
significat diabolo servientes, qui vitiis
vestiuntur hispidis. Eos offert Ecclesia cum bobus,
quando conversi peccatores Christo confitentur.
15 #Venite audite et narrabo omnes qui timetis Deum: Quanta fecit animae meae.@#
H Venite, vos qui timetis Dominum, et considerate
qualiter animae beatorum in beatitudine sunt constitutae
sempiterna. C Nunc Ecclesia non rudes, ut
prius, sed fideles et devotos vocat. Et nos audiamus
et discamus petere quae matri nostrae cognovimus
Dominum contulisse.
16 ÷ #Ad .. ipsum ore meo clamavi: Et exaltavi sub lingua mea.@#
C His duabus rebus, in isto versiculo expressis,
diligenter impletis perfectus efficitur Christianus.
Ergo ore suo clamat, qui recta conscientia, non voluntate
perversa, pure supplicat Domino. Sub lingua
vero dicit, id est in conscientia, quia cor nostrum
sub lingua nostra est. Et nobis exaltare
illum videmur sub lingua, quando tacita cogitatione
illum laudamus, qui semper probatur Altissimus:
17 #Iniquitatem si aspexi in corde meo: Non exaudiet Dominus.@#
C Sic ergo verba orantis accipiuntur, si nullis
cogitationum sordibus polluantur, dicit enim: Si
hoc feci, non exaudiet Deus, ostendens quoniam, si
taliter orant, inanibus visionibus illuduntur.
18 #Propterea exaudivit Deus:@#
#Et attendit voci deprecationis meae.@#
C Propterea exauditum se dicit, quia non conspexerat
iniquitatem in corde suo. Ideo intendit
voci, quia ille clamor ascendit ad Dominum, qui
pollutionem rerum non habet humanarum.
19 #Benedictus Deus: Qui non amovit orationem meam et misericordiam suam a me.@#
H Nam semper piae aures Christi precibus justorum
patent, sed nos suppliciter deprecemur, ut aperiat
aures suas ad preces nostras, et ipse nos data
remissione peccatorum de praesentibus aerumnis
eripiat. C Duo vero ista connexa sunt, quia quando
Deus orationem non amovet, sine dubitatione misericordiam
concedit, et cum oratio suspenditur, misericordia
protelatur.
ORATIO EX PSAL. LXV.
Insinua, Domine, menti | null | 24be0806-669e-465a-a609-e6a7f4764b2f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
nostrae gloriam laudis
tuae, ut dum hujus saeculi incendia devitamus, in
aeterna refrigeria te praesule transferamur. Per Dominum
nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS LXVI.
ARGUMENTUM PSAL. LXVI.
C Propheta supplicat, ut cum fidelibus mereatur
benedici, illique confitendum dicit, qui populos judicat
in aequitate.
TT #In finem in hymnis psalmus cantici.@#
C Iste hymnus quem nunc Propheta canit; ideo
praemisit in finem, quia tota oratio ad Dominum sine
dubitatione dirigitur. Psalmus vero cantici est, qui
sola modulatione humanae vocis canebatur. Psalmus
vero quando solus ponitur, significatur organis et
timpanis fuisse prolatus. Hymnum vero carmen
esse metricum diximus, cujus lege est compositus.
Aliud est ergo hymnus, aliud psalmus, aliud psalmus
cantici.
1 #Deus, misereatur nostri et benedicat nobis: Illuminat vultum suum super nos ÷ et misereatur nostri .. Diapsalma.@#
H Prima deprecatio, ut misericordiam suam nobis
praebeat Deus, deinde benedictionem suam. C. Haec
autem est petitio benedictionis, ut illuminet vultum
suum super nos; illum enim humanus videre non
potest sensus, nisi qui splendoris ipsius fuerit claritate
perfusus.
2 #Ut cognoscamus in terra viam tuam: In omnibus gentibus salutare tuum.@#
C Petit Propheta ut in hoc mundo cognoscamus
illam viam veritatis (Joan. XIV), id est Dominum
Salvatorem, qui nos ducit ad viam in qua nemo errare
poterit, nisi qui ab ejus regulis deviare praesumit,
cujus salutare, id est Christus in omnes gentes
divulgatur.
3 #Confiteantur tibi populi, Deus: Confiteantur tibi populi omnes.@#
C Confiteantur tibi populi, scilicet peccata sua;
et iterum gloriam Domini praedicare non desinant.
Denique verbum ipsum in uno versu geminatum
docet, ut a fideli populo totum cognosceres faciendum
esse, scilicet ut peccata primo confiteantur,
deinde laudes Domini personent.
4 #Laetentur et exsultent gentes: quoniam judicas populos in aequitate: Et gentes in terra dirigis. Diapsalma.@#
H Laetentur gentes, quoniam de captivitate diaboli
liberatae sunt, quoniam populos judicas in aequitate,
quia non accipis personam unius gentis, sed
omnium Deus es, et gentes dirigis, ut ambulent
viam rectam, quae ante non recto pede gradiebantur.
5 #Confiteantur tibi populi Deus: confiteantur tibi populi omnes: Terra dedit fructum suum.@#
C Dedit etiam terra fructum suum, quando Dominum
Salvatorem diversarum gentium turba suscepit:
et vitalem fructum intulit, cum jussionibus Domini
obedivit, et spinas diaboli tribulosque deseruit.
6 #Benedicat nos Deus. Deus noster. Benedicat nos Deus: Et metuant eum omnes fines terrae@#
H Benedicat nos Deus, id est Deus Pater; Deus
noster, id est Deus Filius, qui Deus est omnium per
naturam, noster factus est proprie Deus per gratiam;
tertio dicit benedicat nos Deus, id est Spiritus
sanctus, Et metuant eum, C hoc est incipientium,
ut et credere incipiant, et credita cauta sollicitudine
custodiant. H Timere, incipientium est; diligere,
perfectorum
ORATIO EX PSAL. LXVI.
Illumina, Domine, vultum tuum super nos, et misericordiam
nobis uberem benedictionemque largire.
Per Dominum nostrum Jesum Christum Filium tuum,
qui tecum vivit et regnat, etc.
PSALMUS LXVII.
ARGUMENTUM PSAL. LXVII
C Propheta Christi adventum annuntiat, inimicorumque
ejus superbiam comprimendam, et de ejus
assumptione in coelos.
#TT. In finem psalmus cantici David.@#
C Vim istius nominis, scilicet in finem hinc debemus
advertere, quia dum finis dicatur, in initio
semper apponitur. Significat enim rerum caput et
aeternale principium, sicut ipse dixit in Evangelio:
Ego principium (Joan. VIII). H Psalmus, opera;
canticum intelligentiam mentis significat. C Psalmus
autem cantici est (ut jam dictum est), qui humana
tantum solet voce cantari.
1 #Exsurgat Deus et dissipentur inimici ejus: Et fugiant qui oderunt eum a facie ejus.@#
A Petit Propheta resurrectionem Christi, in qua
dissiparentur adversarii, scilicet Judaei. Sequitur
inaestimabilis poena maledictionis, ut ab ejus facie
fugiant, cujus ubique constat esse poenitentiam. Qui
oderunt eum, eos significat qui in sua pertinacia
constiterant.
2 #Sicut deficit fumus deficiant:@#
#Sicut fluit cera a facie ignis sic pereant peccatores
a facie Dei.@#
C Fumus est ex flamma surgens corruptibili tenebrosa | null | 447e0c99-7113-4f15-8d32-9fc90aecd081 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
conglobatio, quae quantum plus extollitur,
tantum per inane tenuatur: sic peccatores producunt
fumiferas actiones, quae licet ad altiora superbia faciente
consurgant, necesse est ut in sua elatione deficiant.
Sic etiam in judicio depereunt peccatores a
facie ejus, quemadmodum cera a facie ignis consumitur.
Non dicit autem eos consumi posse penitus
qui perpetuo igne torquendi sunt, sed a facie Dei
tollendos. H Cera enim, licet ab igne solvatur, naturam
non perdit, ita peccatores mollescant a peccati
duritia et #poenitentia@# fluant, ut salventur.
3 #Et justi epulentur et exsultent in conspectu Dei:@#
#Et delectentur in laetitia.@#
H Epulentur justi qui permanent in sua justitia,
et qui vitia non habent. #Delectentur in Domino.@# Exsultent
in conspectu Dei. C Ut illum quem hic juste
metuunt, ipsius munere liberari, sub ejus potentia
gaudeant. In laetitia, quia dum laetitiam suam sciunt
nullo fine claudendam, suavius in ea delectantur.
4 #Cantate Deo, psalmum dicite nomini ejus: Iter facite ei qui ascendit super occasum: Dominus nomen illi.@#
C Cantat enim Domino, qui ejus contemplationem
puro semper et fideli animo contuetur. Psalmum dicit,
qui opera facit quae ille praecepit. Iter facite ei,
id est corda vestra purificata praeparate quae dignetur
Deus introire, qui ascendit super occasum. H
Scilicet mortis, et victor remeavit ex inferno. C Dicit:
Dominus nomen illi, ut nemo dubitaret, Dominum
esse Salvatorem et Deum, quem Judaei ut communem
hominem occidendum putabant.
5 + #Et .. exsultate in conspectu ejus: ÷ turbabuntur a facie ejus@# ..: #Patris orphanorum et judicis viduarum.@#
C Exsultare non in hujus saeculi caduca laetitia,
sed in conspectu ejus, ubi est jugiter vera laetitia.
Turbati autem et nimium formidantes, a facie Dei
expelluntur (qui orphanos et viduas, saeva cupiditate
dilacerant) cum audierint: Ite in ignem aeternum.
Quis autem sit iste, a cujus facie expelluntur, exponit,
id est patris orphanorum et judicis viduarum.
de quo et alibi legitur, pupillo et viduae tu eris adjutor (Psal. IX).
6 #Deus in loco sancto suo: Deus inhabitare facit unius moris in domo.@#
C Deus in loco sancto suo, subaudiendum est,
qui immutabilem servat sententiam, ut sanctus firmus
dicatur, qui mutat tempora, non mutat consilia.
H Vel Deus in loco sancto suo, id est anima
fideli, ubicunque enim sanctitas est, ibi habitaculum
Dei est. Qui inhabitare facit in Ecclesia, in
qua fideliter consistentibus, spiritum charitatis in
fundit, qui unius moris sunt, et non mutantur,
Siquidem justus non mutatur, quia semel judicavit
in justitia sua permanere. In Hebraeo vero habetur:
Dominus inhabitare facit monachos (id est solitarios,
qui, scilicet soli, segregati sunt a vitiis, et
in quibus non habitat peccatum) in domo. Solitarius
enim #monachus@# interpretatur, ut sit solus et
ab omni peccato divisus.
7 ÷ #Qui .. educit vinctos in fortitudine: Similiter eos qui exasperant qui habitant in sepulcris.@#
C Eduxit vinctos, quia alligato diabolo vinctos
ab inferno liberavit, et ad gaudia aeterni regni
elevavit. Similiter eos qui exasperant, id est in
iram provocant Dominum blasphemia. Ipsi sunt qui
habitant in sepulcris. Id est qui in fetida et carnali
actione sepulti sunt. H Vel vinctos in peccatis
ligatos accipe.
8
#Deus, cum egredieris in conspectu populi tui. Cum pertransieris in deserto. Diapsalma.@#
C Egreditur enim coram populo, quando resuscitantur
qui in sepulcris habitant. Ipsum enim
contuetur fidelis, quando in operibus magnis ejus
pietatem cognoscit. Transgressus est in desertum,
quando ad gentes venit, quae, velut eremus, desolatae
a verbo Dei reddebantur alienae, et tunc
(supplendum est) quando haec feceris, cognosceris.
9 #Terra mota est: ÷ etenim .. coeli distillaverunt a facie Dei Sinai A facie Dei Israel.@#
C Terra mota est, id est terreni homines videndo
tam magna miracula crediderunt. Coeli distillaverunt.
H Scilicet manna. Sinai, interpretatur #tentatio.@#
C #Qui firmavit, quando ibi Moyses in duabus
tabulis legem accepit. H Et ille qui tunc Judaicum
populum praecessit in deserto, | null | 3b9e5f11-d8aa-4015-8f92-1ba211251a71 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
hodie in Evangelio
deserta gentium visitavit, et qui tunc manna, ille
hodie corporis sanguinisque manna dedit.@#
10 #Pluviam voluntariam segregabis, Deus haereditati tuae: ÷ et .. infirmata est: Tu ÷ vero .. perfecisti ÷ eam@#
..:
C Exponit illud quod jam dixit: coeli distillaverunt.
Pluvia voluntaria ipsa, fuit manna, non
ista quae generaliter ubique diffunditur. Quod segregavit,
quia non hoc aliis gentibus dedit. Haereditas
ipsius fuit, populus Hebraeorum, quae ad
tempus infirmata est, Domino minime credendo,
quam perfecit, quando gentes reliquas in supplementum
credulitatis admisit.
11 #Animalia tua habitabunt in ea: Parasti in dulcedine tua pauperi, Deus.@#
C Ostendit nunc unde perfecerit infirmatam haereditatem,
quia de gentibus. Animalia fuerunt gentes,
vera religione vacuatae, haec habitabunt in ea,
hoc est in Ecclesia, cum cultum religionis perceperunt.
Parasti, significat praedestinatos. In dulcedine
tua, id est in illa suavitate, in qua pauperes
Dei reges ditissimos antecellunt, non in saeculi
hujus dulcedine, ubi sancti magis amara patiuntur.
12 #Dominus dabit verbum Evangelizantibus: virtutes multas.@#
C Dominus dabit verbum evangelizantibus, id
est apostolis, qui verbum ejus veneranda confessione
praedicabant. Virtutes multas, quando eis concessum
est turbas languentium sanare. Nam ipsum
quoque Evangelium multarum constat esse virtutum.
Quid enim fortius quam animam salvare? A
Dabit etiam Dominus verbum evangelizare multa
miraculorum virtute, vel multa fortitudine secundum
aliam translationem, quae habet: Dominus dabit evangelizantibus,
verbum fortitudinis vel virtutis multae.
13 #Rex virtutum dilecti + dilecti@# ..: #Et speciei domus dividere spolia.@#
C Rex, pater virtutum, hoc est angelorum. D Vel
sanctorum ipsius dilecti Filii, ut est Filius meus dilectus.
C Et speciei domus, id est pulchritudinis
domus divinae, id est Ecclesiae, esse cognoscitur auctor
Filius, quando spolia diaboli, id est homines
sceleratos, in Ecclesiam adduxit ad fidem. H. Vel
quando apostoli in Ecclesia spolia, id est homines,
dividebant: quae acceperunt de idolis, unus enim
Achaiam, alius Cappadociam in sortem accepit ex
spoliis, etc. Duplicat vero Spiritus sanctus, dilecti,
propter amorem quem habet in Filium. Qui enim
aliquem diligit, semper cum in ore habet.
14 #Si dormiatis inter medios cleros pennae columbae deargentatae: Et posteriora dorsi ejus in pallore auri. Diapsalma.@#
C Si dormiatis, id est, si quiescatis in praeceptis
Dei inter duo testamenta. H C Cleri dicuntur duo
Testamenta. H Et singuli libri Veteris et Novi Testamenti.
C Pennae significant virtutum celeritatem,
quae nos in illam patriam ducunt, si hic in lege Dei
quiescere mereamur. Columbae deargentatae, Ecclesiam
vult intelligi, quia innocentiam habet columbae,
et divinis eloquiis, argenteo candore resplendet, #quam@#
in illa futura resurrectione auri specie dicit
esse adornandam. Si itaque sic dormiatis, posteriora
dorsi in pallore auri (subaudiendum est) suscipient
vos. Unde Ecclesia in hoc mundo: argento comparatur,
in resurrectione vero ultima: auro, posteriora
ergo Ecclesiae: novissima sunt Ecclesiae munera.
15
#Dum discernit coelestis reges super eam: nive dealbabuntur in Selmon: Mons Dei, mons pinguis.@#
C Rex a regendo dictus est, unde reges significat
apostolos. D Quos discernit Dominus coelestis, cum
Paulum in gentes (Gal. II), Petrum in circumcisionem
separavit, qui super nivem dealbabuntur. C Hoc est
super candorem nivis elucescunt, qui Ecclesiam regere
noscuntur fideliter. Selmon umbra interpretatur,
quae hic congrue divina virtus intelligitur, ipsa
ab aestu vitiorum nos defendit. Mons Dei mons pinguis,
Christus esse intelligitur ex quo perpetua et
suavia fluenta descendunt.
16 #Mons coagulatus mons pinguis: Ut quid suspicamini montes coagulatos?@#
17
#Mons in quo beneplacitum est Deo habitare in eo: Etenim Dominus habitabit ÷ in finem@#
...
C Mons dicitur Christus coagulatus: propter parvulos
enutriendos, qui non esca, sed coagulato lacte
potandi sunt. Pinguis, quia fertilitate sua uberrimus
est. Dixit superius montem intelligi Salvatorem,
nunc dicit, ut quid suspicamini coagulatos montes?
hoc est, cur montem istum apostolos intelligere voluistis?
Non sunt enim ipsi iste mons coagulatus
quamvis et ipsos per Dei gratiam doctos esse cognoscatis.
Reprehendit ergo | null | 91f4b854-23bb-4cda-b2c4-7a90df99479d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Propheta in hoc illum intellectum,
quo aliquis per montem, apostolos intelligere
voluisset, ostendens hic per montem, solum
Christum intelligendum, quamvis etiam apostoli
montes dicantur coagulati, ideo subdit
C Mons, scilicet iste est in quo Deo beneplacitum
est. Christus enim est solus mons: qui Patri complacuit,
ut in eodem habitaret. Etenim Dominus habitabit
etiam in finem, scilicet in apostolis, de illis enim
nunc loquitur, quod in eis sit habitaturus usque ad
perfectissimum terminum majestatis suae, qui est
finis sine fine.
18 #Currus Dei decem millibus multiplex: millia laetantium: Dominus in eis in Sina in sancto.@#
C Currus Dei, est hominum charitate juncta copulatio.
Sanctorum ergo unanimitas currus Dei est:
quem ille velut auriga insidet, et salutari lege ad
suae voluntatis ministerium moderatur. Ut vero istum
currum non equis, sed humanis cogitationibus attributum
ostenderet, ait decem millibus multiplex, quod
ad innumeros populos non equos noscitur pertinere.
Millia laetantium: quod utique de fidelibus debet intelligi.
Dominus in illis, hoc est in sanctis suis. In
Sinai in sancto. Sina interpretatur mandatum. Ibi
requiescit, ubi ejus mandata perficiuntur.
19 #Ascendisti in altum. Cepisti captivitatem. Accepisti dona in hominibus.@#
C Ascendisti in altum. Ascendit Christus utique
qui propter nos descendit eruendos. In altum scilicet
super coelos coelorum. H Captivasti nos, qui
captivi tenebamur a diabolo. C Dona autem Domini
fuerunt, super apostolos Spiritus sancti concessa
magnalia. Sive, ut Apostolus ait: Unicuique nostrum
data est gratia secundum mensuram donationis
Christi (Ephes. IV).
20 #Etenim non credentes: Inhabitare Dominum Deum.@#
C Etenim non credentes, hic subaudiendum est:
eos convertit, nam qui non credunt inhabitare, id
est qui ad Domini penetralia negligunt pervenire,
ut in domo ejus cum fidelibus habitare praevaleant,
Dominus eos convertit, qui fidem suam humano generi
miseratus indulget, ipsa est enim gratia quae
gratis datur.
21 #Benedictus Dominus die quotidie: Prosperum iter faciet nobis Deus salutarium nostrorum. Diapsalma.@#
C Benedictus Dominus, id est cunctis diebus, omnique
tempore benedicendus est. Iter quippe cursum
vitae significat, qui jam prosper effectus est,
quoniam Redemptorem suum mundus agnovit. H
Bene dicit salutarium pluraliter, a quo tot salutes
habemus, quot peccata commisimus, ab ipso enim
salvamur. Securus esto peccator, noli dubitare quod
quotidie possis Deum benedicere operibus, quoniam
prosperum iter tuum faciet Deus salutarium, qui
enim quotidie proficit, potest quotidie Deum benedicere.
Nil vero prodest, heri benedixisse Deum:
et hodie non.
22 #Deus noster salvos ÷ faciendi@# ..: #Et Domini + Domini .. exitus mortis.@#
C Deus noster, subaudiamus, hic habet potestatem
salvos faciendi nos. Exitus mortis, est Domini,
hoc est resurrectio votiva fidelium. Revera exitus
illi singularis fuit, quia ipse ab inferis egressus est,
et inde nos praestabit exire.
23 #Verumtamen Deus confringet capita inimicorum suorum: Verticem capilli perambulantium in delictis suis.@#
C Capita inimicorum, sunt Judaei, qui primo persecuti
sunt Ecclesiam, vel capita inimicorum sunt
haereticorum doctores, qui in ipsa etiam (si dici fas
est) deitate desaeviunt. Vertex capilli: significat
versutias inanium quaestionum eorum qui utilia
deserunt, et non necessaria detestabili disputatione
perquirunt, in delictis suis perdurantes: ut Manichaei
et caeteri haeretici, tales enim calumniarum
minutias quaerunt, ut ipsos quoque vertices capillorum
perambulare et perscrutari posse videantur.
24 #Dixit Dominus ex Basan convertam: Convertam in profundum maris.@#
C Dixit Dominus, quaeramus quid dixerit, quia
nescio quam magnum est quod promisit. Basan
interpretatur siccitas, quae humanum genus possederat
ariditate peccati, sed eam Dominus convertit
ad viriditatem suam, dum illi fluvios salutis infudit.
H Et item convertit populos de profundis vitiis peccatisque
maris, id est saeculi. A Convertam igitur,
scilicet me vel meam misericordiam: in profundum
maris, id est saeculi vel peccatorum, ut liberem
exinde homines. Et ita convertam: ut intingatur
pes, etc.
25
#Ut intingatur pes tuus in sanguine: Lingua canum tuorum ex inimicis ab ipso.@#
C Intingatur pes tuus, id est actio boni propositi,
usque ad sanguinem gloriosi martyrii perveniat.
Isti enim canes pro | null | 9414fb73-dda4-442d-8aac-af2ef221e860 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
domino latrare non desinunt,
qui canes dicuntur ex inimicis: quia prius inimici
fuerunt, qui postea clamorosis latratibus Ecclesiam
Dei defendebant. Ab ipso, utique Deo, qui amarum
vertit in dulcedinem, ab ipso et nullo alio, lingua
illa canum ex inimicis: facta est salubris.
26 #Viderunt ingressus tuos Deus: Ingressus Dei mei. Regis mei, ÷ qui est .. in sancto.@#
C Viderunt ingressus tuos sive assumpti corporis
formam: sive vestigia praedicationis, quibus in hoc
mundo sanctis gressibus ambulavit. Dei mei regis,
quia ipse est rex, qui in titulo scriptus est: Rex
Judaeorum. Dicit vero secundo ingressus, quia ipse
in hoc mundo specialiter est ingressus. H Vel ingressus
in coelum viderunt in sancto, scilicet in
homine, id est Christo sancto viderunt ascensum in
coelum.
27 #Praevenerunt principes conjuncti psallentibus: In medio juvencularum tympanistriarum. Diapsalma.@#
C Praevenerunt principes, id est apostoli omnes
praevenerunt in sanctitate doctrinae, conjunctamque
dicit illis esse multitudinem psallentium, qui jam
laudes Domini non voce tantum, sed bonis operibus
personarent. Addit juvencularum, id est prima
aetate florentium, quae tympana sua, hoc est corpora:
ad Domini laudes verterunt, macerantes se jejuniis,
carnisque afflictione gaudentes, tensiones etiam corporis
ad laudes Domini vertentes, martyrio consummaverunt.
28 #In Ecclesiis benedicite Deo Domino de fontibus Israel.@#
C Ad fideles ait: In Ecclesiis benedicite Deum,
non in perversis conventiculis paganorum vel haereticorum,
sed in Ecclesia catholica, ubi recta fides
est et vera confessio. De fontibus, de doctrina, scilicet
Christiana, quam gentibus apostoli infuderunt.
Fons quippe a fovendo dictus est, eo quod nostra
corpora labore fessa refoveat. Sive a fundendo quia
effundit aquas, fons enim proprie est qui manat.
29
#Ibi Benjamin adolescentulus: In mentis excessu.@#
H C Ibi Benjamin: Paulus apostolus, qui de tribu
Benjamin descendit. C Adolescentulus exstitit in
mentis excessu, quando Domini voce corruit, qui et
miseratus intonuit: Saule, Saule (Act. IX), adolescens
dicitur ab adolendo, id est crescendo. H Dictus
etiam adolescens, quia novissimus omnium apostolorum:
conversus in excessu quem pertulit dum
iret in Damascum.
30 #Principes Juda duces eorum: Principes Zabulon principes Nephtalim@#
C Principes Juda, Dominum indicat: qui de
tribu Juda descendit. H Apostoli enim sunt principes
Juda, id est Domini Salvatoris, ut Juda sit genitivi
casus. Sicut dixit: Jacob Juda, te laudabunt fratres
tui (Gen. XLIX). C Duces eorum, id est populorum:
qui erant in Ecclesia constituti, Zabulon et Nephtalim
tribus fuerunt, unde apostoli traxerunt originem.
Juda confessio dicitur, Zabulon, habitaculum
fortitudinis; Nephtali, dilatio mea, quae catholicae
Ecclesiae competenter aptabis; si diligenter inspicis.
31 #Danda Deus virtuti tuae: Confirma, Deus, hoc quod operatus es in nobis.@#
C Virtus enim Patris Christus est, quid autem
mandetur edicit. Confirma hoc, Deus, etc. Magna
petitio certe: ut confirmet Deus in nobis fidem suam
quam donare dignatus est. Opus Domini enim fuit:
ut caeca gentilitas lumine veritatis afflata, verum
Dominum salvatorem cognoscere posset. H Confirma
donum baptismi Spiritus sancti infusione: et auxilium
praebe, ut in virtutibus incedere et permanere
possimus.
32 #A templo tuo in Hierusalem. Tibi offerunt reges munera.@#
C A templo Hierusalem offerunt reges munera,
qui in Ecclesia Dei recte viventes, sui cordis offerunt
puritatem. H Munera Christi, virtutes sunt
sanctorum: et qui semetipsos regunt, reges sunt.
Templum igitur corpus est cujuslibet sancti, quod
bene vivendo sanctum fit, ab illo offerunt sancta
opera.
33 #Increpa feras arundinis: congregatio taurorum@#
#in vaccis populorum:@#
÷ #Ut .. excludant eos qui probati sunt argento.@#
C Increpa feras, id est, argue superbos et feroces
qui in prava voluntate consistunt et vacillant velut
arundo. Concilium taurorum, id est, haereticorum
indomitorum: qui erecta cervice seducunt animas
innocentes. H Vaccae significant stultas animas populi
sequentes tauros. Ideo vero dicit eos arguendos,
ut non excludantur a regno Dei, qui probati inventi
sunt justi, verum ista expositio Hieronymi innititur
translationi Romanae: quae habet, ut non | null | 46332bd8-45b5-423d-b184-e40e414e6f44 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
excludantur,
similiter Cassiodori expositio. Sed Augustinus,
exponens nostram translationem ait, ut excludant,
id est apparere faciant eos qui latebant, qui probati
sunt argento, id est Dei eloquio. Oportet enim (ut
ait Apostolus) haereses esse, ut probati manifesti
fiant inter nos.
34 #Dissipa gentes quae bella volunt: veniant legati ex Aegypto: Aethiopia praeveniet manus ejus Deo.@#
Dissipa gentes, hoc est haereticos qui volunt bella,
id est contentiones contra Ecclesiam. Commonet
etiam Propheta gentium populos, ut offerant legati
(id est ab errore conversi) munera, hoc est, animas
suas: a mundana sorde purgatas. Sic Aethiopia
commonetur, ne se tardet Deo tradere, sicut
se victi projectis armis victoribus per manus tradunt,
ut periculum mortis evadant. Aegyptus vero
et Aethiopia mundum significant, vinculis gravibus
et tenebris peccatorum plenum. Idololatrae ergo praevenient
Judaeos, dare manus Deo.
35 #Regna terrae cantate Deo: Psallite Domino. Diapsalma.@#
C Regna terrae. Omne genus humanum significare
voluit, cantate: ad animae respicit puritatem, psallite:
ad opera quae Domino probantur accepta.
36 ÷ #Psallite Deo .. qui ascendit super coelum coeli: Ad orientem.@#
C Nam cui Deo psalli debeat ostendit, scilicet
ei qui super coelum ascendit, Dominus enim Jesus,
qui prius descendit de coelo ad liberandum infirmitatis
nostrae naturam, ipse etiam ascendit, qui sedet
ad dexteram Patris. Ad orientem, Hierosolymam
evidenter ostendit, quae est in orientali parte collocata.
Unde Dominus videntibus apostolis ascendit
ad coelos (Act. I). H Vel ad orientem, scilicet quia
ipse oriens est, sive quia per eum omnes ad vitam
oriuntur, fertur etiam mons Oliveti (Luc. XXIV),
unde Dominus ascendit, esse ad orientem ipsius
Hierusalem.
37 #Ecce dabit voci suae vocem virtutis: date gloriam Deo super Israel: Magnificentia ejus et virtus ejus in nubibus.@#
H C Dabit etiam voci suae vocem virtutis, quando
in novissimo die ut resurgat humanum genus dixerit.
Quid fortius quam revocare favillas ad corpus. Date
gloriam Deo, nam qui Deo dat gloriam, se facit esse
laudabilem. H Super Israel, id est magis honorate
Deum quam carnalis Israel honorat, quia ille labiis,
vos corde. C Magnificentia, quia semper magna facit.
Virtus, quia imperio ejus famulatur opus sive
effectus. Nubes, apostoli et prophetae.
38 #Mirabilis Deus in sanctis suis: Deus Israel ipse dabit virtutem et fortitudinem plebis ÷ suae .. benedictus Deus.@#
C Mirabilis sive in angelis, seu in hominibus sanctis.
Dabit Dominus fidelibus suis virtutem patientiae,
et fidei fortitudinem, ut possit ad aeterna praemia
pervenire. Benedictus Deus, ille potest dare quae
superius dixit, id est, qui omnium ore semper pro
beneficiis debet benedici, ut sicut semper beneficia
praestat, ita benedictiones semper accipiat.
Fit autem benedictio ista multipliciter. Nam et
qui Scripturas sanctas meditatur, benedicit Deum:
et qui ejus jussa compleverit, benedicit: et qui ei
confitetur, benedicit Deum.
ORATIO EX PSAL. LXVII.
Dominator, Domine, qui justis spiritale epulum
tribuens, facis eos in laetitia delectari, concede
gregi tuo, mortem tuam intelligere, teque triumphatorem
mortis sedentem ad Patris dexteram confiteri.
Qui cum eodem Patre, etc.
PSALMUS LXVIII.
ARGUMENTUM PSAL. LXVIII.
C Christus deprecatur, ut salvus fiat a Patre,
quoniam gratis est a Judaeis odio habitus: postulatque
ne decipiatur spes fidelium, in ejus resurrectione
confisa: petensque se a luto hujus saeculi
liberari, pronuntiat quae inimicis contingere noverat.
#TT. In finem pro his qui commutabuntur David.@#
C Pro his qui commutabuntur. Ista igitur commutatio
significat populos Christianos, qui veteris hominis
pravitate deposita, in novae regenerationis
sunt munere commutati. Quod autem dicitur pro
his, ostendit pro his, id est cunctis fidelibus Christi
passionem factam. David quoque subjunctum est, ut
finis et initium tituli Domino Christo congrueret, qui
est α et ω, id est principium et finis. In finem enim
(ut saepissime dictum est) Christum significat, et
David eumdem Christum denotat.
1 #Salvum me ÷ fac .. Deus: quoniam intraverunt aquae@#
#Usque ad animam meam.@#
C Postulabat humanitas a Patre | null | 835eba0b-c2ab-4cdc-9edf-b53e23959c22 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
auxilium resurrectionis.
Aquas pro seditionibus plebis motuque populorum
debere suscipi, saepius divina testatur
Scriptura, ut ibi: Forsitan aquae absorbuissent
nos. Unum et hic Judaeorum populus intrasse usque
ad animam Salvatoris dicitur, quando eum crucifigere
scelerata mente praesumpsit.
2 #Infixus sum in limo profundi: Et non est substantia.@#
C Facti sunt homines limus profundi, quando et
originali et quotidianis peccatis tenentur obnoxii.
Per hunc limum infixus est Christus, quando dementium
turba clamabat: Crucifige. Limus, dictus est
quasi ligans humum. H Non est substantia evadendi,
nisi tu salves, Pater, quia infixus sum in veteribus
peccatis hujus populi scelerata calliditate saevientis.
3 #Veni in altitudinem maris: Et tempestas dimersit me.@#
Hic altitudo maris, copiosa est populi insania.
Eadem tempestas est concitata dementium seditio.
Ipsa demersit Dominum, quando eum venire fecit
ad crucem.
4 #Laboravi clamans: Raucae factae sunt fauces meae: Defecerunt oculi mei dum spero in Deum meum.@#
C Laborabat ergo clamans, quando dicebat: Vae
vobis, Scribae et Pharisaei. Dicit etiam esse raucas
fauces suas, quia dicta ejus nequaquam sacrilegus
populus audiebat. Oculos istos, carnales intelligamus,
qui in morte passionis clausi sunt. Speravit in
eum, id est in Patrem. Nota vero recte dici, laboravi,
quod inauditum significat clamorem. Laborare
enim illum dicimus, qui votum clamoris non est
assecutus, id est ubi audiri recusatur.
5 #Multiplicati sunt super capillos capitis mei: Qui oderunt me gratis.@#
C Ergo ut ostenderet plus esse numerum infidelium,
quam devotorum, dicit multiplicatos perfidos
Judaeos super numerum capillorum, id est credentium.
Gratis enim odisse dicimur, quando quempiam
sine aliquibus offensionibus exsecramur, sicut Judaei
Christo fecerunt.
6
#Confortati sunt qui persecuti sunt me inimici mei injuste: Quae non rapui tunc exsolvebam.@#
C Confortati sunt Judaei, quando id quod conabantur
efficere, implebant. Injusti, revera injustum
fuit: ut qui venerat ad Judaicos populos
salvandos, eos potius invenisset inimicos. Christus
peccata non rapuit, qui delicta nostra abluit, tamen
crucem excepit, et solvit pro nobis, quod pro se
juste non pertulit.
7 #Deus, tu scis insipientiam meam: Et delicta mea a te non sunt abscondita.@#
C Dum dicit Deus tu scis insipientiam meam,
loquitur pro parte membrorum, insipiens enim non
potest esse Christus: cum Dei sapientia esse dignoscitur.
Conversi igitur ad fidem: ante erant insipientes,
nunc in Christo sapientes, isti enim sunt de
quibus dixit titulus, quod commutabuntur, scilicet
insipientia infidelitatis vel peccatorum ad sapientiam
Christi. Idem dicendum est de delictis, quae non
sunt capitis, sed membrorum Christi.
8 #Non erubescant in me qui exspectant te, Domine: Domine virtutum.@#
H Precatur ergo Christus: ne de seipso erubescant,
qui resurrectionem ejus magno desiderio
exspectabant. Cum dicit: Domine, Domine virtutum,
ostendit nihil impossibile esse omnipotentiae
ipsius.
9 #Non confundantur super me:@#
#Qui quaerunt te Deus Israel.@#
H Non confundantur, id est, ne evacuetur spes
credentium de passione mea: sed cognoscant, quia
voluntatem tuam veni facere. C Vel non humanas
insultationes diutius de mea dormitione sustineant,
qui quaerunt te Deus Israel.
10 #Quoniam propter te sustinui opprobrium: Operuit confusio faciem meam.@#
Sustinuit enim Christus opprobrium: cum dicebatur
a Judaeis, in Beelzebub ejicit daemonia (Matth. XII).
H Operuit confusio faci #em meam,@#
quando negaverunt apostoli.
11 #Extraneus factus sum fratribus meis: Et peregrinus filiis matris meae.@#
C Extraneus Christus factus est Judaeis, quando
ei credere noluerunt, quos hic fratres appellat. Filios
matris, ipsos dicit quos superius fratres nominavit.
Sed si filii veri fuissent matris synagogae,
non ut peregrinum, sed ut fratrem charissimum:
Christum suscepissent.
12 #Quoniam zelus domus tuae comedit me: Et opprobria exprobrantium tibi ceciderunt super me.@#
H Comedit eum zelus domus Dei, quando eos de
templo ejecit, quia domum eam fecerunt speluncam
latronum (Matth. XXVII). C Exprobratum est Patri
ab eis, quando dicebant: Hi sunt dii tui qui eduxerunt
te (Exod. XXXII). H Qui vero exprobrant
Patri, exprobrant Filio. C Ceciderunt super me | null | 95616cb8-f45c-4569-af70-65d49417ce71 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
dixit, ut effectum mortis ostenderet, quem crucis
dignatione suscepit. Exprobrabant etiam Patri:
cum Christum dicerent Joseph fabri esse filium, et
daemonium habes (Matth. XIII), opprobrium enim
Filio dictum, redit in Patrem.
13 #Et operui in jejunio animam meam: Et factum est in opprobrium mihi.@#
C Operuit jejunio animam, quia hominum fidem,
quam valde esuriebat, minime poterat invenire, et
ideo quasi aliquo pallio tristitiae cir #cum@# dedit animam
suam jejunio tali afflictam. Semper boni malis opprobrium
sunt, quia minime eorum sceleribus acquiescunt,
et illis studiose detrahunt, quibus nulla
societate junguntur.
14 #Et posui vestimentum meum cilicium:@#
#Et factus sum illis in parabolam.@#
C Per cilicium tristitia significatur et lacrymae,
quando Dominus humani generis imbecillitate permotus,
suscitaturus Lazarum flevit (Joan. XI), dicentibus
Judaeis: Ecce quomodo amabat eum. Factus
est quoque Judaeis in parabolam, quando per similitudines
quasdam carnalem populum docere videbatur:
sicut in Evangelio legitur, dixit Jesus parabolam
ad turbam. Est autem parabola natura
discrepantium rerum, sub aliqua similitudine facta
comparatio. Ideo vero sic loquebatur, ut qui coelestia
capere non poterant, #per@# terrenas similitudines
intelligerent.
15 #Adversum me loquebantur qui sedebant in porta: Et ÷ in me .. psallebant qui bibebant vinum.@#
C Porta quippe dicta est, eo quod inde portantur
omnia. In porta autem sedent, qui conventibus hominum
sedula curiositate miscentur. Ergo dicit passionem
suam genti Judaicae fuisse fabulam. In Deum
psallunt si in bonum accipitur, qui actione probabili
diriguntur. Vinum similiter; non ebrietatis, sed
spiritale. Ipsi enim psallebant, qui per intelligentiam
supernam salutari doctrina potabantur. Et ita
Cassiodorus psallere de fidelibus et bonis exponit
et sequentia. Sed secundum Hieronymum Scribae et
Pharisaei in porta (Matth. XXIII), id est judicio sedebant,
qui clavem scientiae habentes, nec introibant,
nec alios introire sinebant. Illi repleti vino iniquitatis,
qualiter eum interficerent concinebant. H Vel
ebrii erant vino, quando velantes faciem ejus dicebant:
Prophetiza nobis, Christe, quis est qui te percussit? (Luc. XXII.)
16 #Ego vero orationem meam ad te, Domine: Tempus beneplaciti Deus.@#
C Illud tempus est beneplaciti quando Incarnationis
suae beneficio, periclitantem mundum ab imminente
exitio liberavit. H Vel tempus beneplaciti,
tempus est passionis, quo tempore Judaeis crucifigentibus
Christus oravit (Luc XXIII). Ne statuas illis
pater hoc peccatum, etc. summe enim Patri placuit
hominum redemptio.
17 #In multitudine misericordiae tuae: Exaudi me in veritate salutis tuae.@#
C Nam si multitudines misericordiae non fuissent,
nequaquam redimi poteramus obnoxii. Non enim
parva misericordia fuit, quae tam ingentia peccata
superavit. Exaudi me, rogat Patrem, non natura
deitatis, qua ei aequalis est: sed ex infirmitate humana,
in qua minor est Patre.
18 #Eripe me de luto ut non infigar: Libera me ab his qui oderunt me et de profundis aquarum.@#
C Exposcit Christus ex parte membrorum, ut
anima ejus a desideriis luteis, id est hujus mundi
cupiditatibus reddatur aliena. Libera me ab his qui
me oderunt, id est a Judaeis. De profundo aquarum,
ad illum populum pertinet, qui et profundus erat
consilio malignitatis et seditionibus turbulentis.
19 #Non me demergat tempestas aquae: neque absorbeat me profundum:@#
#Neque urgeat super me puteus os suum.@#
H Non me demergat, id est haec passionis tempestas
non eum in profunditate abyssi retineat infernalis.
C Profundum itaque est peccatorum, quod
deglutit animas impiorum, ita ut ad poenitudinem
redire nequeant. Urgere, dicimus concludere. H Petit
ergo ut aditus infernalis non concludat os suum
super eum sive diabolus.
C Puteus autem excavata terrae profunditas est,
qui et in bono et malo in Scriptura ponitur; hic
vero in malo accipitur.
20 #Exaudi me, Domine, quoniam benigna est misericordia tua: Secundum multitudinem miserationum tuarum@#
#respice in me.@#
H Haec secundum humanam fragilitatem postulat
dicens: Qui alios mea passione redimis, me quoque
praecurrente misericordia contemplare.
21 #Et ne avertas faciem tuam a puero tuo. Quoniam tribulor, velociter exaudi me:@#
C Puer enim frequenter #legitur Dominus@# ab innocentiae | null | 9ae98a8c-5999-4bf9-ad67-09fd6388a518 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
puritate, cum simplex aetas hoc beneficium
largiatur, ut vitia mundi non diligat. Velociter
exaudi me. H Ut resumam spiritum, quem tuis manibus
commendavi.
22 #Intende animae meae et libera eam. Propter inimicos meos eripe me.@#
C Intende animae meae, ut revera libera fiat, cum
eam divinitas propitiata respexerit. Propter inimicos
etiam petebat celerrimum resurrectionis auxilium,
ut qui contempserant crucifixum, tertia die resurgentem
crederent.
23 #Tu scis improperium meum et confusionem meam: Et reverentiam meam.@#
C Improperium, confusionem et reverentiam pro
humano genere sic suscepit Salvator libens ut mortem.
Non enim ista pro suo reatu sustinuit, sed
omnia pro nobis pertulit, ut nos bonus magister in
talibus rebus positos, exemplo suae patientiae miseratus
instrueret.
24 #In conspectu tuo sunt omnes qui tribulant me: Improperium exspectavit cor meum et miseriam.@#
H Tu vides, Pater, quales mihi tribulationes inferant
et illusiones ostendant. C Improperium exspectavit
cor ejus, quando iniquitates Judaeorum, et
diversa quae passus est pro sua voluntate sustinuit,
et passione benignus excepit. H Vel improperium
passionis et miseriam, id est contumeliam crucis.
25 #Et sustinui qui simul: contristaretur et non fuit: Qui consolaretur et non inveni.@#
H Et sustinui, non fuit ullus de tanta multitudine
iniquorum, aut compassus doloribus ejus, aut qui
exstitit consolator. C Non enim de fidelibus, sed infidelibus
loquitur persecutoribus; fideles enim auditores,
doctorem consolantur, dum in eis verba
praedicationum proficiunt. Judaeorum igitur pertinacia
Christum non consolabatur, quia ejus verba
non suscepit.
26
#Et dederunt in escam meam fel: Et in siti mea potaverunt me aceto.@#
C Oblatum est illi fel cum aceto mistum, ut revera
facta Judaeorum amaritudo potionis indicaret.
Ipse enim dixit: Sitio (Joan. XIX), quia fidem in
ipsis desideravit invenire, illi obtulerunt amarissimos
mores suos, qui nulla compunctione conversi sunt.
27 #Fiat mensa eorum coram ipsis in laqueum: Et in retributiones et in scandalum.@#
C Non maledicendi voto, sed praescientis more sequentia
promuntur. Mensa Domini est utriusque legis
intellectualis epulatio, quam primo habuerunt
Judaei, quando mandata Dei custodierunt, postquam
vero a fide jejunare coeperunt, coram ipsis gentibus
tradita est, ut gravius dolerent videntibus ipsis
adempta felicitate. In laqueum, id est de littera, in
qua alios astringere conabantur, ipsi in ea potius
caderent obligati. Retributio malorum fuit, quod
subtracta illa mensa fuit, et gentibus tradita. Et
scandalum, quia deserentes pacis auctorem, sibi
concitabant rixam et prava studia
28 #Obscurentur oculi eorum, ne videant: Et dorsum eorum semper incurva.@#
C Praenuntiatur digna poena, ne videant in Scriptura
sua verissimum justitiae Solem, et hoc illis
evenit, qui etiam nimio pondere delictorum praegravati,
cervicem suam in terram cernui semper
incurvant, nec eis ad coelum respiciendi possibilitas
datur. Dorsum dictum, quasi descendens deorsum.
H Vel incurva, ut Romanis serviant semper, vel
sub onere legis maneant, quam secundum litteram
ferre nemo poterat.
29 #Effunde super nos iram tuam: Et furor irae tuae comprehendat eos.@#
C Dum dicitur, effunde, magnitudo irae significatur;
quae in morem fluminis copiosa descendit. Apprehendit
eos furor, quasi damnatos et perterritos, ut non
liceat effugere, quod datur pro sceleribus sustinere.
30 #Fiat habitatio eorum deserta:@#
÷ #Et .. in tabernaculis eorum non sit qui inhabitet.@#
C Fiat habitatio eorum deserta, et in tabernaculis,
etc., hoc utrumque Judaeis contigisse manifestum
est, cum civitas Hierusalem frequenti captivitate deleta
est. Tabernacula, Dei templum et regis palatium,
sine cultore remanserunt. Et nota, quod privatis
domibus posuit habitationem, sed Dei templo
inhabitationem, quia ibi habitamus corpore; hic
autem inhabitamus, ubi devotae mentis affectu locum
frequentamus.
31 #Quoniam quem tu percussisti persecuti sunt: Et super dolorem vulnerum@#
eorum #addiderunt.@#
H De se haec Christus ad Patrem loquitur, de sua
passione dicens, scriptum est: Percutiam pastorem (Zach. XIII);
et in alio propheta ex persona Patris
loquentis, propter peccata populi mei percussi eum (Isa. XIII),
dicitur.
H Quia percussum, id est concessum, persecuti
sunt, sibique traditum detestabili feritate | null | 160d939e-7469-4a53-a16b-84e625de72cd | latin_170m_raw | null | None | None | None |
necaverunt.
H Addiderunt super dolorem, cum vel Ecclesiam
vel apostolos persecuti sunt.
32 #Appone iniquitatem super iniquitatem eorum: Et non intrent in justitiam tuam.@#
C Iniquitas prima fuit Judaeis, ut prophetas
exstinguerent. Apposita est iniquitas super iniquitatem
eorum, quoniam ipsum Dominum crucifigere
maluerunt. Additur poena peccati, ne intrent in
justitiam Dei, id est ne participes Christo fiant, in
illo regno justitiae.
33 #Deleantur de libro viventium: Et cum justis non scribantur.@#
C Dicit ergo Judaeis: Deleantur de libro viventium,
non quia scripti erant, sed quia scriptos esse
se judicabant. Ibi enim quod scribitur, deleri non
potest, quia totum in praedestinatione solidatum est.
Et cum justis non scribantur, hoc eis accidere negat,
qui non sunt (ut titulus ait) piis satisfactionibus
immutati.
34 #Ego sum pauper et dolens: Salus tua Deus suscepit me.@#
C Ego sum pauper, hanc proprietatem sibi vindicavit,
quia nemo alter hanc paupertatem et hunc
dolorem, pro totius mundi culpa sustinuit. Suscepit
itaque humanitatem salus, id est forma Filii, in qua
aequalis est Patri, quando reconciliavit mundum
Patri. H Vel, pauper et dolens fuit in passione, salus
autem eum in resurrectione suscepit.
35 #Laudabo nomen Dei cum cantico: Et magnificabo eum in laude.@#
C Laudat enim caput nostrum nomen Dei cum
cantico, quando in Ecclesia hymnidica exsultatione
fidelium fit adunatio; ipse enim in nobis laudat et
magnificat, quod nos veraciter laudare cognoscit.
36 #Et placebit Deo super vitulum novellum: Cornua producentem et ungulas.@#
C Multo enim est acceptior effusa laus puro corde
Deo, quam potest pecudum placere veteris legis mactatio.
H Vel placebit Deo Patri super vitulum novellum,
id est Christum, cornua producentem, id
est fortitudinem Ecclesiae dantem, et ungulas quibus
sacrilegia conculcet gentium ac divellat. Vitulus novellus
dicitur Christus, qui seipsum Patri obtulit.
Nec super denotat comparationem, sed materiam
notat oblatam, ut sit sensus, Deo erit complacentia
de tali vitulo novo, non carnali, sed mystico, non
veteri figuranti, sed novo figurato.
37 #Videant pauperes et laetentur: Quaerite Deum et vivet anima vestra.@#
C Videant pauperes, quia Deus respuit oblationem
pecudum, et mundissimum cor requirit; ideo
laetentur, quia in mentis affectu posita est oblatio,
ubi et pauper potest esse ditissimus. Quaerite Dominum,
admonet pauperes ut escam mentis quaerant,
unde anima saginetur. Illud quoque proprie
vivere dicimus, quod in beatitudinis jocunditate consistit.
38 #Quoniam exaudivit pauperes Dominus: Et vinctos suos non despexit.@#
C Pauperes sunt Christiani, qui despiciunt voluptates
et divitias mundi istius, et eligunt humanarum
rerum indigentiam, ut epulis spiritalibus
impleantur. Vinctos suos liberat a laqueis carnalibus,
quos suis regulis connexos cognoverit.
39 #Laudent illum coeli et terra: Mare et omnia reptilia in eis.@#
C In coeli commemoratione datur intelligi ut
omnia debeant coelestia laudare. Terrae quoque
commemoratione intellige terrestria; maris, universa
natantia; et ita ad Domini laudes invitatur
quidquid creaturarum esse cognoscitur.
40 #Quoniam Deus salvam faciet Sion: Et aedificabuntur civitates Judae.@#
C Sion enim parvus colliculus est, qui cohaeret
Hierosolymitano templo, sed nominis qualitate grandescens;
significat enim Ecclesiam. H Civitates
Judae animae sunt sanctorum, quae per confessionem
in templum sanctum tanquam vivi lapides deferuntur.
41 #Et inhabitabunt ibi: Et haereditate acquirent eam.@#
C Hanc enim Ecclesiam hic habitant Christiani,
haereditate vero acquirent eam, quando ad Hierosolymam
illam aeternam Dei miseratione pervenerint.
42 #Et semen servorum ejus possidebit eam: Et qui diligunt nomen ejus habitabunt in ea.@#
C Semen enim hic opus perfectum, non carnis
progeniem debemus accipere, quod futuram terram
possidebit, quae nullo jam fine mutanda est; sed in
ea habitabunt, qui diligunt nomen ejus, et perpetua
felicitate potientur.
ORATIO EX PSAL. LXVIII.
Benignissime Domine, exaudi nos in veritate salutis
tuae, ut eruti a squalore peccati, mereamur in
libro vitae digito coelesti conscribi. Per Dominum
nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS LXIX.
ARGUMENTUM PSAL. LXIX.
C Vox martyrum et confessorum deprecantium,
ut a persequentium periculis liberentur.
TT. #In finem David in rememoratione ÷ eo quod | null | b32c57c6-2e60-4538-8d9c-0341327f48e6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
salvum eum fecit Dominus@# ...
C Finis et David, Christum significat. In rememoratione,
spem significat liberationis et certitudinem
futuri praemii, quae suis sanctis pollicitus est.
1 #Deus in adjutorium meum ÷ intende:@#
+ #Domine: ad adjuvandum me festina.@#
C Tunc enim adjutorium poscimus, quando periculis
subjacemus, ut tali remedio sublevati, calamitates
diversarum passionum vincere possimus.
Intende, id est propitius respice, quia omnia Deus
agnoscit, etiam cum non rogatur. Festina sic dicitur,
quasi misericordia divina tardaret, sed tardum videtur
ei auxilium, qui de hujus saeculi clade liberari
festinat.
2
#Confundantur et revereantur Qui quaerunt animam meam.@#
C Confundantur, vox martyrum expostulans
emendationem inimicorum suorum. Confundi est,
quando homo turbatur de factis suae perversitatis.
Revereri est, quando cognoscimus nostra operatione
justitiam laesam, et pro his operibus poenas
incurrere formidamus. Quaerebant inimici animam
fidelium, non in bono, sed ut eam a corpore segregarent.
3 #Avertantur retrorsum et erubescant: Qui volunt mihi mala.@#
C Avertantur retrorsum, quia a prava cogitatione
descendens, jussa Domini subsequitur. Qui volunt
mihi mala, hanc retributionem suscipiant, ne
in sua iniquitate persistant. O pia sanctorum etiam
ipsa quae putatur adversitas, melius optabant inimicis,
quam inimici sibi ipsis in prosperis constituti.
4 #Avertantur statim erubescentes: Qui dicunt mihi: Euge, euge.@#
C Avertantur, petit ut, a suo proposito erubescentes,
velociter se convertant. Qui dicunt: Euge,
euge. Euge, sermo laudantis est, sed hic ironia est.
Seu illos increpat qui afflictiones martyrum poenasque
collaudant, et non ad auctoris gloriam referunt,
quod eis larga pietate est concessum.
5 #Exsultent et laetentur in te omnes qui quaerunt te: Et dicant semper magnificetur Dominus qui diligunt salutare tuum.@#
H Post persequentium iniquitatem et conversionem,
ad gloriam convertitur beatorum, ut exsultent
qui per lacrymas poenitentiae Dominum quaerunt.
C Magnificatur autem Dominus in nobis, qui
in se non habet ut crescat, cum laudes Deo pura
mente persolvimus, nostraque conscientia semper
augetur, cum Christum digne laudamus. Illud quoque
verbum, magnificetur, ab humana consuetudine
mutuatum est; magnificatur enim ille, qui laudibus
crescit, qui bona opinione grandescit.
6 #Ego vero egenus et pauper ÷ sum Deus adjuva me.@#
C Egenos et pauperes eos nominat, qui semper
acquirere gratiam Dei exoptant. Deus, adjuva me, id
est in tribulatione mundana, ubi cum vitiorum pugnamus
adversitate.
7 #Adjutor meus et liberator meus es tu: Domine, ne moreris.@#
C Adjutor meus in necessitatibus, et de saeculi
clade liberator. Ne tardaveris. Mos est periclitantium,
judicare tardum auxilium, quamvis celerrime
praestetur. Christus enim mensurate facit omnia;
sed nos tardum putamus, quod magno desiderio requirimus.
ORATIO EX PSAL. LXIX.
Inexhausti adjutorii, Deus aeterne, ad adjuvandum
familiae supplici festinus occurre, ut evictis malorum
opprobriis, tuis semper auxiliis muniamur. Per
Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS LXX.
ARGUMENTUM PSAL. LXX.
C Vox devotorum, qui ab humanis iniquitatibus
se petunt liberari, ut Domino gratias liberius referre
possint.
TT. ÷ #Psalmus David filiorum Jonadab et
priorum captivorum@# ..
C Jonadab, interpretatur #spontaneus Dei;@# qui fuit
Dei sacerdos, et praecepit filiis suis in Dei templo
degere, ac sobrie servire (Jer. XXXV), quod eos constat
fecisse, qui nunc pro fidelibus ponuntur. Et
priorum captivorum; qui frequenter admoniti, se
emendare noluerunt, sed contumaces effecti Deo,
primae, secundae et tertiae captivitati subjacebant.
Monemur ergo hoc titulo, ut habeamus voluntatem
et devotionem filiorum Jonadab, non contumaciam
Judaeorum, qui captivi esse meruerunt.
1 #In te, Domine, speravi non confundar in aeternum: In justitia tua libera me et eripe me.@#
H Orat ergo mediator noster, ut haec confusio
mortis non sit (ut caeterorum hominum) diuturna.
Justitia Dei est, qui fecerit voluntatem ejus transeat
de morte ad vitam, per quam hic Christus eripi
precatur. C Vel membrorum Christi vox est petentium,
etsi hic temporaliter et utiliter confundantur,
non tamen in aeternum confundi. Et quod dicit in
tua justitia, ostendit suam justitiam non | null | 863020ad-76c6-4752-8b45-5bba9af316d7 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sufficere,
sed necessariam esse sibi misericordiam. Justitia
Dei est, parcere poenitenti.
2 #Inclina ad me aurem tuam. Et salva me.@#
H Aures Domini dicuntur, quando exaudire dignatur
humilem, postulantem veniam pro delictis
suis.
3 #Esto mihi in Deum protectorem et in locum munitum: Ut salvum me facias.@#
H Esto mihi in Deum protectorem, quia absque
eo neque refugium, neque munitio, neque protectio
a quoquam praestari potest. Nec ideo dicitur locus
munitus, ut sit localis, quia ubique Dominus est. C
Sed locus iste divina protectio est.
4
#Quoniam firmamentum meum: Et refugium meum es tu.@#
C Firmamentum in hoc saeculo Dominus dicitur,
ubi et patientia quaeritur. Refugium in illa beatitudine,
ubi jam aliquod periculum non timetur.
5 #Deus meus, eripe me de manu peccatoris: Et de manu contra legem agentis et iniqui.@#
C Contra legem agit qui, accepta lege, facit contra
regulas mandatorum, ut sunt Judaei. Iniqui vero
sunt pagani, qui nulla lege Domini refrenantur,
sed more ferarum faciunt quodcunque libuerit; sic
omnem peecatorem duabus his partibus complectitur.
6 #Quoniam tu es patientia mea, Domine:@#
#Domine, spes mea a juventute mea.@#
C Prius enim est ut cum Dei gratia probemur per
patientiam, et tunc illam fructuosam spem ipso donante
habere merebimur, de qua ait Apostolus:
Tribulatio patientiam operatur, patientia probationem,
probatio spem (Rom. V). A juventute significat,
ex quo coeperit homo contra diabolum pugnare,
quia aetas illa ad certamen dirigitur; nam
quocunque tempore ad ipsum veniatur, merito juventus
dicitur, quia tunc in ipso plenissimo robore
solidamur.
7 #In te confirmatus sum ex utero: De ventre matris meae tu es protector meus.@#
C Tunc enim confirmatio nostra est Deus, quando
ad eum fidei munere venimus. Protector, quoniam
adversus diaboli nequitias ipse nos protegit ac defendit,
hic uterum sanctae matris Ecclesiae debemus
accipere, ubi primum per rudimenta fidei concipimur,
deinde ex aqua et Spiritu sancto regeneramur.
8 #In te cantatio mea semper: Tanquam prodigium factus sum multis, et tu adjutor fortis.@#
C Significat enim cantatio semper, et praesens saeculum
et futurum, hic enim illi pro liberatione cantamus,
ibi autem gratias pro aeterna remuneratione
peragimus. Prodigium in hoc saeculo erit fidelis,
quando alia sectatur quam amare potest multitudo
peccantium; quaerunt peccatores divitias, fideles
pauperiem; quaerunt peccatores epulas, justi jejunia;
quaerunt denique illi gaudia, isti tristitiam. Ne
autem bonorum semitam ire nimis difficile aestimetur,
addit, et tu adjutor fortis.
9 #Repleatur os meum laude@#
÷ #Ut cantem gloriam tuam .. tota die magnitudinem tuam.@#
C Nam si Christus non repleat os nostrum, nec
lingua movetur, nec desideria honesta inflammantur
nostra. Cum vero ponit, tota die, significat omne
tempus, et nunquam a laudibus Domini cessandum.
Causa igitur cur petat os repleri, est, ut cantet
Dei gloriam, sine ejus gratia omnes laudes indignae
sunt.
10
#Ne projicias me in tempore senectutis: Cum deficiet virtus mea ne derelinquas me.@#
C Supplicat fidelis ne projiciatur in tempore senectutis
suae a Deo, quando fessa virtus corporis sui
plus indiget adjuvari. Tunc quoque se petit non debere
derelinqui, #cum@# defecerit virtus patientiae, vel
mollescit sub onere tribulationis, dum tribulationibus
crebris atque martyriis robur animae consenescit,
quia cum Christo totum poterit sustinere, sine ipso
vero nihil.
11 #Quia dixerunt inimici mei mihi: Et qui custodiebant animam meam consilium fecerunt in unum.@#
C Redditur causa, cur ad subveniendum pietas Dei
debeat provocari, quoniam debilitate captata, fervor
insidiantium accensus est, dum credunt facile decipi,
a quo non potest viribus defectis obviari. Truculentior
est inimicorum semper adunata collectio,
et quod non dividitur, gravius uno fasce portatur.
Innuit ergo non leves esse inimicos. Cujusmodi vero
consilium inierint, sequenter aperit.
12 #Dicentes: Deus dereliquit eum: persequimini et comprehendite eum Quia non est qui eripiat.@#
C Hostes enim carnales; cum viderint hominem
crebra calamitate fatigatum, credunt eum a Deo
derelictum. Qui divinam gratiam putant in solis
corporis viribus constitutam, dicentes: Dereliquit
eum Deus, persequimini | null | 0d28dd38-f507-4892-8beb-8eb1959b0bab | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, quia fugere non valet; et
comprehendite, quia nobis reluctari non poterit
violentissimis.
13 #Deus, ne elongeris a me: Deus meus, in auxilium meum respice.@#
Humana putat infirmitas elongare se Deum,
quando ei venire tardat auxilium; ideo petit, ne
gratia ejus ab ipsa discedat, et orat ut per adjutorium
Dei, ei digna patientia tribuatur.
14 #Confundantur et deficiant detrahentes animae meae: Operiantur confusione et pudore. qui quaerunt mala mihi.@#
C Confundantur enim dicit, cum tua vide #rint dis@# posita
non mutari. Deficiant detrahentes, id est
obloquentes inaniter. Operiantur, dixit, quasi quodam
velo, seu verecundia obtegantur eorum facies;
quod solet evenire his, qui actiones pristinas meliore
vita condemnant. Mala quaerunt, qui pravis
blandimentis, occulto vulnere, mentes videntur impetere,
dum carnis salutem suadent ad interitum
animae
15 #Ego autem semper sperabo: Et adjiciam super omnem laudem tuam.@#
C Decursa emendatione peccantium, ad suam delectationem
bonumque convertitur, ut sicut illi de
divina potentia desperabant, ita populus fidelis sperare
se semper dicit in Deo. Adj #iciam laude@# m, nam
cum quis dicit Verbum Patris fecisse coelum et
terram, perfecta devotione Deum laudat. Sed cum
adjunxerit. incarnatum esse pro salute cunctorum,
adjecit cumulum laudibus plenum; ita laus super
laudem adjicitur.
16 #Os meum annuntiabit justitiam tuam. Tota die salutare tuum.@#
C Justitia Patris Salvator est, et salutare dicitur,
quia inde salus mundi, per gloriosam incarnationem
provenit. Tota die, continuum tempus ostendit.
Ostendit igitur se pronuntiaturum gentibus Salvatorem.
H Vel in persona Christi capitis, qui in apostolis
se annuntiavit.
17 #Quoniam non cognovi litteraturam: introibo in potentiam Domini: Domine, memorabor justitiae tuae solius.@#
C Non cognovi litteraturam, id est scientiam saecularem,
et eloquentiam vanam, malis actibus inquinatam.
Ideo introibo in potentiam Dei, hoc est in
Hierusalem coelestem. Tunc memorabor, cum sequ #estrat
a@# gnos ab haedis et impios a fidelibus.
18 #Deus, docuisti me ex juventute mea et usque nunc: Pronuntiabo mirabilia tua.@#
C Docuisti autem, sive ad libros pertinet divinos,
sive ad infusam coelitus fidem. Juventus incipit ex
quo coepit homo ad divinam gratiam pervenire. Utique
mirabilia fuerunt, ut doceretur indoctus, et ex
perfido fieret devotus, et ex peccatore justissimus.
19 #Et usque in senectam et senium: Deus ne derelinquas me.@#
C Apud Graecos duo nomina ista diversa sunt:
senectam, #gravitatem@# vocant; senium, aetatem finitimam.
Latinae vero quasi simili nomine nuncupantur.
Petit itaque populus fidelis, ut neque in matura,
neque in senili aetate deseratur a Domino.
Cum enim a juventute se docuerit et custodierit,
petit id continuari in senectute.
20 #Donec annuntiem brachium tuum: Generationi omni quae ventura est.@#
C Brachium Patris, Salvator Dominus est. Et ne
putares illis tantum denuntiandum fuisse Christum,
qui eo tempore fuerunt, cum ille pro nobis incarnari
dignatus est, addidit, quae ventura est: ut hanc
praedicationem usque ad finem saeculi cognosceres
esse faciendam. Petit ergo Ecclesia se non derelinqui
usque ad finem saeculi.
21 #Potentiam tuam et justitiam tuam Deus usque in@#
#altissima quae fecisti magnalia: Deus quis similis tibi?@#
C Potentiam tuam: hic quoque reddendum est,
donec annuntiem potentiam tuam, etc. Nam potentia
ad gratiam Incarnationis respicit. Justitia ad judicium
in quo Adam judicatus est, id est, morte punitus
cum posteritate sua. Usque in altissima: quia
Deus homo sedet ad dexteram Patris, regnans cum
eo per infinita saecula. Magnalia, a magnitudine vocantur:
quoniam ad vindicandum fortis est Deus,
sicut in Adam: et ad liberandum nullus ei similis
invenitur, sicut in latrone. Deus quoque in operibus
suis cognoscitur esse singularis, ideo subdit: quis
similis tibi? quod cum admiratione legendum est.
22
#Quantas ostendisti mihi tribulationes multas et malas? et conversus vivificasti me: Et de abyssis terrae iterum reduxisti me.@#
C Quantas, sub admiratione legendum est, quasi
innumerabiles passiones; quia fidelibus ad praesens,
duras tribulationes ostendit. Multas ergo, quantitatem:
malas, indicat qualitatem. Conversus | null | fc1ea8ab-5658-4ee5-ae00-0eafb22ec72d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, id est,
converti me fecisti; quia distortus fueram lege
peccati. Sciendum utique est, ideo iterum dictum,
ut medicina Christi, frequentior indicetur, qui nos
de abyssso, id est, de profunditate peccatorum per
multas remissiones eduxit.
23 #Multiplicasti magnificentiam tuam: Et conversus consolatus es me.@#
C Multiplicat magnificentiam, quando nobis per
diversas causas afflictionum subvenire dignatur.
Conversus consolatus es me, hoc est, mentem sanas
diversis languoribus sauciatam: sanas vero mentem
revelando et divinarum Scripturarum alloquio consolando.
24 #Nam et ego confitebor tibi in vasis psalmi veritatem tuam, Deus: Psallam tibi in cithara sanctus Israel.@#
C Hic jam justus ille laetus veritatem se psallere
confitetur. In vasis, H hoc est in fidelibus Ecclesiae:
et in cithara, C id est actione digna: per psalmum,
recta fides: per citharam, recta operatio designatur;
quia psalmus de superioribus, de inferioribus
cithara, melos ad superna transmittit. Vel vasa
psalmi, psalmos dicit quasi spiritualia dolia, vinum
Domini incorrupto sapore servantia. H Vel illos significat,
qui de vino, evangelicae apostolicaeque doctrinae
novo repleti, in psalmis Christum intelligunt
praeconatum.
25 #Exsultabunt labia mea cum cantavero tibi: Et anima mea quam redemisti.@#
C Labia, os interioris hominis dicit: habet enim
et meus vocem suam, qua tacite clamat ad Dominum
suum. Gaudet ergo anima sua, quae se redemptam
esse cognoscit: ut enim de labiis animae intelligeres,
adjecit et anima mea, etc.
26 #Sed et lingua mea tota die meditabitur justitiam tuam: Cum confusi et reveriti fuerint qui quaerunt mala@#
#mihi.@#
C Meditabitur tunc lingua laudes Domini per
omne tempus, quando regnum ejus in illa resurrectione
perceperit. Duobus modis confunduntur et
reverentur inimici, quando aut hic poenitentiam
gerunt, aut certe in adventu Dei, dum illa suis oculis
manifesta vident, quae fieri non credebant. Tunc
ergo securae exsultationis tempus est sanctis,
quando jam locum dominationis impii non habebunt.
ORATIO EX PSAL. LXX.
Excelsi solii, regnator immense, qui sperantes in
te, damnari aeterna confusione non pateris: reple,
quaesumus, labia nostra laude tua, et in his nos #semper@#
meditationibus bonorum insinuator exerce. Per
Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS LXXI.
ARGUMENTUM PSAL. LXXI.
C Propheta Christi adventum praecinens: ab omnibus
regibus eum dicit adorandum, quia humanum
genus a diaboli potestate redemit.
TT. #In Salomonem psalmus.@#
C Salomon interpretatur pacificus, et significat
Christum, de quo Apostolus ait: Ipse est pax nostra
qui fecit utraque unum (Ephes. II). Ipsius verba testantur
eum esse pacificum, qui dixit, pacem meam do
vobis (Joan. XIV).
1 #Deus, judicium tuum regi da: Et justitiam tuam filio regis.@#
C.
Propheta desiderio inflammatus, petit a Patre
judicium dari Filio, quod sciebat esse venturum.
Judicium enim dictum est, quasi juris dicium, id est
quod in eo jus dicatur, vel quasi juris indicium:
quod in eo jus indicetur. Et ut veracissima probaretur
esse petitio, eadem iterum ingeminavit, hoc
est enim quod dicit et justitiam tuam filio regis,
quod superius dixit: judicium tuum regi da, et hoc
secundum humanam naturam qua Patre minor est.
2 #Judicare populum tuum in justitia: Et pauperes tuos in judicio.@#
C Exponit causam quare petierit filio judicium
dari, scilicet ut judicet orbem terrarum per justitiam
Patris. Pauperes Dei sunt, qui mundana superbia
derelicta, se humilitati per omnia subdidere.
Nam et si pauper superbiat, non est Dei pauper, et
si locuples humilitatem diligat, non est saeculi dives,
voluntates enim talium inspiciendae sunt, non nomina
3 #Suscipiant montes pacem populo: Et colles justitiam.@#
C Per montes significantur apostoli et prophetae,
qui pacem, id est Christum suscipiunt, fideli populo
praedicandum. Colles dicit caeteros beatos, qui recte
videntur Domini praedicare mandata. Et Christus
justitia dicitur, quoniam diabolum per justitiam vicit
magis quam per potentiam, et orbem judicat in
justitia.
4 #Judicabit pauperes populi. Et salvos faciet filios pauperum:@#
#Et humiliabit calumniatorem.@#
C Pauperes populi, id est humiles spiritu, sunt
apostoli. | null | 902ca0c4-b2a9-4f9d-aee0-42f606950df9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Filii vero pauperum, filii sunt Ecclesiae, per
apostolorum praedicationem in Christo regenerati.
Calumniator, diabolus, Christi potentia humiliatus.
Calumniator quippe dicitur et est, qui innocentiam
alienam, in reatum nititur exquisita machinatione
perducere, quod diabolum ab initio saeculi usque
in finem constat facere.
5 #Et permanebit cum sole et ante lunam: In generatione generationum.@#
C Sol quippe legitur verbum Patris, qui Deus et
homo, unus ex duabus naturis distinctis atque perfectis
permanet Christus: humanitas enim cum sole,
id est, divinitate semper unita permanet. Permanet
ante lunam, id est ante conspectum Ecclesiae, quem
cordis luminibus semper contuetur. Ecclesia enim a
Christo lumen, sicut luna a sole, recipit.
6 #Descendit sicut pluvia in vellus: Et sicut stillicidia stillantia super terram.@#
C Exponit mysterium gloriosae Nativitatis. Nam
Dominus virtutum, ante cujus faciem terra tremefacta
concutitur, voluit leniter in uterum virginalem,
sine aliquo strepitu tanquam pluvia in vellus
agnae, descendere. H Arida enim erat terra humani
corporis, cum advenit, nec ullum fructum exhibere
poterat sanctitatis, sed ipse eam, stillicidiis praedicationis
suae fecundatam, aeternis fructibus implevit.
7 #Orietur in diebus ejus justitia et abundantia pacis:@#
#Donec auferatur luna.@#
C Orietur, ex tempore sanctae Incarnationis,
quando erat partu virginis nascitura. Justitia enim
verbum est Patris. Abundantia vero pacis est, dum
religio Christianorum toto orbe dilatatur. Donec auferatur,
id est, extollatur luna, id est, quandiu protendatur
et augeatur Ecclesia, vel quousque praedestinatorum
numerus compleatur.
8 #Et dominabitur a mari usque ad mare: Et a flumine usque ad terminos ÷ orbis .. terrarum.@#
H Dominabitur, totum hunc mundum acquisitum
sua passione atque subjectum Christo Domino Propheta
testatur. C A flumine, scilicet Jordane, unde
per totum orbem terrarum saluberrima regula baptismatis
emanavit; pulchra quidem brevitas, sed
ingentia nobis sacramenta profudit.
9 #Coram illo procident Aethiopes: Et inimici ejus terram lingent.@#
C Aethiopes, debemus peccatores advertere, qui
ante illum procidunt, quando se poenitentiae humilitate
prosternunt. Inimici Judaei, qui terram lingent,
id est, terram sapiunt, et Christum non credunt, hoc
enim sapit unusquisque quod lingit. Illos autem Judaeos
intelligit, qui in sua pertinacia permanebunt.
10 #Reges Tharsis et insulae munera offerent: Reges Arabum et Saba dona adducent.@#
C Reges ergo Tharsis, id est, dominatores vitiorum
dona offerunt Deo, quando ei probantur animo
servire devoto. Insulae vero sunt, qui circumfluentia
mundi vitia, a suis corporibus excluserunt. Reges
Arabum sunt, qui blandimenta corporum subjiciunt
rigidae disciplinae. Saba (unde Sabaei) dicti sunt
omnes, qui dona virtutum offerunt Deo suaviora,
quam quae in illa terra sunt aromata redoleant.
11 #Et adorabunt eum omnes reges: Omnes gentes servient ei.@#
C Per omnes reges, cunctas voluit nationes intelligere.
Omnes gentes, scilicet quae per universum
mundum et linguis dividuntur et partibus. Nulla gens
est, quae in parte populi sui, proprium non adoret
auctorem. Et vide, quia reges dicit adoraturos, qui
putabantur adorandi.
12
#Quia liberavit pauperem a potente: Et pauperem, cui non erat adjutor.@#
C Liberavit pauperem, id est, fidelem populum, a
potente diabolo, et pauperem, cui non erat adjutor,
quia humanum genus ad idolorum culturam se contulerat.
Et quid ab eis adjuvari poterant, qui vel
sensum pecudum non habebant?
13 #Parcet pauperi et inopi: Et animas pauperum salvas faciet.@#
C Cum dicit parcet, generaliter omnes homines
peccatores ostendit; illis enim parcitur, qui in aliquo
reatu detinentur. Ipsi autem salvi fiunt, qui regnum
Dei possidebunt.
14 #Ex usuris et iniquitate rediment animas eorum: Et honorabile nomen eorum coram illo.@#
C Usura ab usu nomen accepit, quae creditae pecuniae
procurat semper augmentum. Sic in peccatis
viventibus usura crescit malorum, quando quod in
temporali conversatione delinquunt, in aeterna calamitate
recipiunt. Ab istis ergo usuris liberantur fideles
animae, quando per poenitentiam redduntur
absolutae. Quorum nomen honorabile; revera praeclarum
nomen, ut Christiani dicantur, et a suo rege
resplendeant vocabuli dignitate. Addidit etiam,
coram illo, id est coram Deo quoniam ante ipsum et
in | null | 3f31e111-6fc7-4835-bfe1-316cc14ba49c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ipsius regno victuri sunt.
15 #Et vivet et dabitur ei de auro Arabiae et adorabunt de ipso semper: Tota die benedicent ei.@#
C Nam cum dicit, et vivet, ostendit aeternitatem
Christi, qua non vita creata, sed beatitudine sancta
Trinitas vivit. Aurum Arabiae, prae caeteris terris
fertur esse purissimum, quod ad sapientiam bene
refertur. H Offeruntur enim ei mentes puritate sancta,
tanquam aurum Arabicum splendore pulcherrimo
rutilantes. Et adorabunt de ipso, hoc ad humanitatem
ipsius constat referri, quando ore proprio
quemadmodum oraretur instituit. Tota die, totius
vitae nostrae tempus ostendit.
16 #Erit firmamentum in terra: in summis montium superextolletur super Libanum + fructus ejus@#
.. #Et florebunt de civitate sicut fenum terrae.@#
C Firmamentum montium Christus est. Summa
montium excellentiam significat prophetarum. H Superextolletur,
scilicet gratia baptismi, super omnes
altitudines saeculi, per quam peccata tolluntur. C Florebunt
ergo de civitate justi, id est de Ecclesia Dei,
sicut fenum; cujus aetas non comparatur sanctis, sed
decora viriditas. Et inspice quod dicit, de civitate
florebunt, non in civitate, quia de ista civitate hujus
saeculi laborando, in illa florebunt beatitudine sempiterna
coronando.
17 #Sit nomen ejus ÷ benedictum .. in saecula: Ante solem permanet nomen ejus.@#
C Sit nomen ejus, ac si diceret, in aeternum
glorificetur Deus, quoniam aeternam gloriam praestaturus
esse cognoscitur. Ante omnem creaturam nomen
ejus parmanere professus est (sicut dicitur in
Evangelio: In principio erat Verbum), ne sanctum
Dei Filium, temporalem aliquis blasphema cogitatione
sentiret. Nomen autem dictum est, quod notam rem
faciat. Et hic solem, pro omnibus creaturis ponit,
quoniam conspectibus nostris gratior illucescit,
ubi et sugillantur philosophi, qui solem ponebant
aeternum.
18 #Et benedicentur in ipso ÷ omnes tribus terrae@# .. #Omnes gentes magnificabunt eum.@#
C Et benedicentur in ipso, Domino videlicet Jesu
Christo. Cum dicit magnificabunt, laudabunt utique
significat. Aliter enim magnificari non potest, cui
omnes summitates deserviunt.
19 #Benedictus Dominus, Deus Israel: Qui facit mirabilia solus.@#
C Deus Israel, id est, Deus universae terrae benedicendus
semper est; qui facit mirabilia solus,
quia nullo indiget adjutorio. Nam licet angeli et
multi justi faciant mirabilia, non soli tamen, sed
adjuvante Domino perficiunt. H Debet vero bis poni
Deus, quia et Trinitas in versu ostenditur.
20 #Et benedictum nomen majestatis ejus in aeternum: Et replebitur majestate ejus omnis terra: fiat, fiat.@#
H Benedictum nomen #est, scilicet@# quia de Christo
Christiani sunt dicti, quod vocabulum totum orbem
sacra veneratione complevit. Terram enim hic
sanctos dicit, quia ipsius claritate replendi sunt.
Optantis est dicere fiat, sed nimium desiderantis,
ipsum repetere et dicere: fiat, fiat.
ORATIO EX PSAL. LXXI
Nomen tuum, omnipotens Deus, ante cuncta saecula
benedictum invocantes, oramus ut humiliato
calumniatore, pacem populo justitiamque largiri digneris.
Per Dominum nostrum Jesum Christum etc.
PSALMUS LXXII.
ARGUMENTUM PSAL. LXXII.
C Vox Prophetae admirantis cur inimicis Dei et
paganis prosperitas tanta eveniat.
#Defecerunt laudes David filii Jesse.@# TT. #Psalmus Asaph.@#
H Defecerunt laudes David filii Jesse, ad finem
septuagesimi primi psalmi pertinet. Id vero quod
sequitur, psalmus Asaph, initium sit sequentis.
C Asaph vero #synagoga@# interpretatur, qui ex typo
synagogae per totum loquitur psalmum. Defecerunt
vero laudes David, id est defecerunt immolationes
pecudum et immolationes; nunc corporis et sanguinis
Christi, sancta peragit Ecclesia.
1 #Quam bonus Israel Deus, His qui recto sunt corde!@#
C Bonus enim Deus, his qui recto sunt corde,
id est, qui opera ejus studio pietatis intelligunt.
H Et eum visuri sunt, sicut ait Dominus: Beati
mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt (Matth. V).
2 #Mei autem pene moti sunt pedes: Pene effusi sunt gressus mei.@#
C Pes significat arbitrium mentis; hunc dicit
pene fuisse commotum, quando a vero intellectu
ejus animus discrepabat. Gressus significat actus
humanos, qui prope effusi sunt, cum a vera cogitatione
discrepare coeperunt.
3 #Quia zelavi super iniquos: Pacem peccatorum videns.@#
C | null | 413b532a-0202-4ff9-990f-9c2e1406c5bc | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Secuta est causa cur gressus ejus viderentur
effundi, quia peccatoribus incongruum zelum adhibuit
ut eos putaret felices, quos certum est aeterna
damnatione puniri. Pacem, inquit, peccatorum, quae
putatur, sed revera non est pax. Nam cum peccatores
videntur locupletes, et nihil esse in mundo
quod timeant, putantur habere pacem, sed pax ista
cum conscientia semper litigat, et intrinsecus
rixatur secumque decertat.
4 #Quia non est respectus morti eorum:@#
#Et firmamentum in plaga eorum.@#
C Adhuc dicit de prosperitatibus impiorum, quia
non est respectus morti, id est quia mortem suam
non praevident, ad emendandum se non convertunt.
Et firmamentum subaudiendum non est, quia si
contingit eos praestringi aliqua adversitate, non in
eis videtur diutina permanere tristitia, et ideo non
statim ad medicum verum recurrunt.
5 #In labore hominum non sunt: Et cum hominibus non flagellabuntur.@#
C Homines, hic sanctos viros intelligamus, qui
et labores in hoc saeculo sustinent, et diversa flagella
patiuntur, ut correcti ad Dominum redeant, hoc
peccatoribus non provenit, quod ad salutem datur
devotis, quia in hoc mundo congruas non recipiunt
ultiones.
6 #Ideo tenuit eos superbia: Operti sunt iniquitate et impietate sua.@#
C Tenuit autem, dixit, id est quasi quibusdam
apprehendit manibus eos superbia, ut evadere nequeant.
Dicit quoque secundum aliam translationem,
superbia eorum, quia revera diaboli est, hoc facinus
perpetrare. Operti sunt iniquitate, non dixit amicti
sunt, sed operti, ut eos intelligamus totos esse demersos.
Addidit impietate, quae malorum omnium
probatur extrema, iniquitas enim mediocris esse
potest.
7 #Prodiit quasi ex adipe iniquitas eorum: Transierunt in affectum cordis.@#
C Ex adipe procedit iniquitas, quando hi, qui affluentia
praesentis saeculi praestante Deo repleti sunt,
in divina detractione peccant. Pingue enim est peccatum,
quod magis arbitrio quam necessitate committitur.
Peccatores transierunt in affectum cordis,
id est, erraverunt, quando insensatis idolis serviebant.
H Vel in affectum, id est concupiscentiam, ut
suam non Dei facerent voluntatem.
8 #Cogitaverunt et locuti sunt nequitiam: Iniquitatem in excelso locuti sunt.@#
C Duplex malum est nequitiam cogitare, eamque
tanquam bonum aliquod palam proferre. Iniquitatem
in excelso locuti sunt, hoc est quod mens perfida
parturiebat, ut contra auctorem suum blasphema
verba loqueretur.
9
#Posuerunt in coelum os suum: Et lingua eorum transivit in terra.@#
C Ponit in coelum os suum, qui Jovem, Mercurium
caeteraque portenta, Deo putat esse similia.
Et lingua eorum transivit in terra, qui ultra quam
decet loquuntur, et, dum sunt ipsi fragiles, tenere
se immmortales aestimant dignitates; vel qui Deum
peccata non punire putant. H Aut qui per superbiam
scientiae locuti sunt contra Habitatorem coeli;
illi posuerunt in coelum os suum, sed humiliatum
est iniquum eloquium eorum usque in terram, et
pertransiit, quia firmam stationem non habuit.
10 #Ideo convertetur populus meus hic: Et dies pleni invenientur in eis.@#
C Congruum est illos populos hic advertere, qui
aliquando in accepta Dei lege manserunt, sed per varia
desideria dispersi, iterum vero correcti, ad Dei
praecepta redierunt. Dies pleni sunt, quando Christus
Dominus in plenitudine temporis advenire dignatus
est. H Vel de quibuslibet bonis loquitur, qui
visis his quae dicta sunt, plus ad Deum convertuntur.
11 #Et dixerunt: Quomodo scit Deus: Et si est scientia in Excelso?@#
H Ignorant enim peccatores Deum omnia posse
cognoscere, nescientes, miseri, quia nihil ab ejus
oculis absconditur.
12 #Ecce ipsi peccatores et abundantes in saeculo: Obtinuerunt divitias.@#
H Ecce ipsi peccatores, abundantes divitiis saeculi,
perdiderunt dona paradisi. C Putabant insipientes
Deum nescire quod agebant mali, ex eo quia
peccatores divitias possidebant, et justi non; quasi
justis et fidelibus talia sit pollicitus, et non magis
pauperes in mundo esse voluerit quibus coelorum
regna promisit.
13 #Et ÷ dixi .. Ergo sine causa justificavi cor meum. Et lavi inter innocentes manus meas.@#
C Vox animae fluctuantis et anxiae de prosperitate
peccatorum, et affluentia eorum. Justificatio est
cordis; cogitationes mundae, ablutio manuum, opera
rectitudinis. Causa autem a #casu@# dicta est, quae | null | 436f3a6f-4245-4bb5-bf46-e8ad83664a4d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
saepe bona sit, saepe mala; quod genus causae anceps
dicitur, quoniam dubius est animus quid sequatur.
14
#Et fui flagellatus tota die: Et castigatio mea in matutinis?@#
C Anima aestuans, adhuc de tribulatione sua loquitur,
quam in praesenti saeculo, velut tota die sustinuit,
quasi irrite sustinuerit, dum divitias saeculi
(propter bona opera et tribulationes) non obtinuerit.
15 #Si dicebam: Narrabo sic: Ecce nationem filiorum tuorum reprobavi.@#
H Sensus iste est, ac si dicat anima: Dum me
accuso in orationibus matutinis, si voluero taliter
dicere, et sic Dei occulta rimari, incipio a filiis tuis
alienus fieri, qui per meam praedicationem tui filii
facti sunt. A Vel reprobavi nationem filiorum
tuorum, id est, omnium patriarcharum, prophetarum
et sanctorum, qui dixerunt et scripserunt te humana
curare et justum esse in praemiis.
16 #Et existimabam ut cognoscerem: Hoc labor est ante me.@#
H Hic propheta loquitur: Existimabam, id est
perscrutatus sum cuncta, et quamvis laboriose, existimavi
tamen cum Apostolo, quod non sunt condignae
passiones hujus temporis ad futuram gloriam (Rom. VIII).
C Vel prius existimavi me intelligere,
cum stulte cogitarem, sed nunc illuminatus video
esse laborem magnum scrutari cur Deus ista permittat.
17 #Donec intrem in sanctuarium Dei:@#
÷ #Et .. intelligam in novissimis eorum. Diapsalma.@#
C Sanctuarium Dei est lex Dei, quod contuetur
ut intelligeret novissima peccatorum, quoniam in
futuro judicio felicitas humana damnabitur, quae hic
ad tempus florere monstratur. Ex istis novissimis
quaestio soluta est, cur malos florere hic Deus permittat,
et justos vexari in paucis, in novissimo aevo
optime disponi praemio.
18 #Verumtamen propter dolos posuisti eis: Dejecisti eos dum allevarentur.@#
A Verumtamen propter dolos, hoc est quia dolum
faciunt, dolum patiantur, ut decepti, terrena eligant
et relinquant aeterna. Quod contingit cum
traduntur reprobi in desideria cordis (Rom. I), ut faciant
quae non conveniunt. C Quorum elevatio, dejectio
est, quo enim celsius ruinosa conscendunt, eo
ipso periculosius ruunt, sic enim efferri; jam cadere
est.
19 #Quomodo facti sunt in desolationem? subito defecerunt: Perierunt propter iniquitatem suam.@#
C Quomodo, admirantis est vox, ut subito desolatus
appareat, qui tanta felicitate pollebat. Exponit
etiam modum desolationis, quia subito defecerunt;
quod significat repentinae mortis adventum.
Perierunt, quia mali sic in hoc saeculo deficiunt,
ut iterum perpetua clade moriantur.
20 #Velut somnium surgentium: Domine, in civitate tua imaginem ipsorum ad nihilum rediges.@#
C Pulchra comparatione talem dicit esse felicitatem
malorum quale somnium evigilantium. Sic enim
jam mortui divitias possidere non possunt, sicut
evigilantes sua gaudia perdiderunt. Perit quoque
imago peccatorum, quando se eis ipsa veritas alienata
subtraxerit in coelesti Hierusalem; ibi enim
eorum effigies non videbitur, qui in gehennae sequestrationem
mittendi sunt.
21 #Quia inflammatum est cor meum: et renes mei commutati sunt: Et ego ad nihilum redactus sum et nescivi.@#
H Christus Dominus nunc loquitur, quia inflammatum,
etc. Inflammatum est enim cor Christi, ut
faciat voluntatem Patris. Renes commutati sunt, ne
mihi praevaleret ulla inquinatio cogitationis humanae.
Humiliatum quoque se dicit, ut monstraret se esse
verum hominem. Ignorasse vero se dicit, quia peccatores
et peccata ignorat, qui nulla ignoratione
fallitur. C Vel loquitur idem zelator qui doluit super
temporali abundantia malorum, ponens causam
cur imago eorum ad nihil redigatur, quia inflammatum
est cor meum noxia invidentia per eos, id est,
ipsi bonos faciunt peccare, ut quandoque dubitent
de divina providentia, et renes, id est, mentis constantia
bonorum, movetur ad quaerendum temporalia
pro suis laboribus, quibus debentur aeterna, et ita ad
nihil, id est, peccatum redactus sum, etc.
22 #Ut jumentum factus sum apud te: Et ego semper tecum.@#
H Ut jumentum factus sum dicit Christus, portans
in carne peccata populi, et ego semper tecum, ut
est illud, ego in te et tu in me. C Vel ille loquitur
cujus pene moti sunt pedes. Qui jure jumentum se
dicit, quoniam carnalis aemulatio eum, quasi animal
irrationabile, insidebat super prosperitate malorum | null | 9726f228-f94f-4046-a7f2-8ad0597e81c3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
:
et tamen adhuc tecum sum in fide licet peccator.
23 #Tenuisti manum dexteram meam: ÷ et .. in voluntate tua deduxisti me: Et cum gloria suscepisti me.@#
H. Tenuit dexteram Pater Filio, eo descendente
in infernum, quia sinistra diaboli adversabatur ei
in terris. Deduxit in voluntate resurgentem, suscepit
in gloria ad coelos redeuntem. C Vel, per manum
dexteram remissio peccatorum accipitur et
fidei virtus et coelestium desiderium, et gratuita voluntate
non meis meritis deduxisti me, et naturam
meam incarnatione tua gloriose suscepisti ad dexteram
Patris.
24 #Quid enim mihi est in coelo. Et a te quid volui super terram?@#
H Quid enim mihi est, id est, ad comparationem
coelestis gratiae, quam electis tuis praeparasti, quam
vilia et caduca sunt, quae a te voluit humana mens
super terram? Aliter, neque in coelo, neque in
terra, alium praeter te quaesivi: a te impleta est voluntas
mea, ut mihi flectant omnia genua coelestium,
terrestrium et infernorum (Philip. II).
25 #Defecit caro mea et cor meum: Deus cordis mei et pars mea Deus in aeternum.@#
H Vox Ecclesiae, C defecit, cor utique a mala cogitatione.
Deus cordis, bonum intellectum significat,
cum se errasse sentiebat. Illius hominis pars
Deus est, qui se majestati ipsius credulitate consociat:
In aeternum se ipsi adhaerere promisit, quod
est perfectorum.
26 #Quia ecce qui elongant se a te peribunt: Perdidisti omnem qui fornicatur abs te.@#
C Ipsi enim se elongaverunt ab eo, qui idolis
serviebant. Fornicari est a Deo, quando adulterinis
cogitationibus ab ejus casto amore deviamus; et
quidquid contra catholicam fidem creditur, pollutis
sensibus fornicatur.
27
#Mihi autem adhaerere Deo bonum est: Ponere in Domino Deo spem meam.@#
C Is enim divinitati adhaeret, qui se illi vera fide
atque operum probitate conjungit, et ponit spem
suam semper in Deo, quia nihil potest esse beatius,
quam illi omnia committere, qui novit suis cultoribus
profutura praestare.
28 #Ut annuntiem omnes praedicationes tuas: In portis filiae Sion.@#
C Sion #speculatio@# interpretatur. Istius ergo contemplationis
filiam, catholicam constat esse Ecclesiam,
ubi revera laudes Domini reddit, qui pura
mente crediderit. In portis, ipsum ingressum Christianitatis
dicit, quando ad fidem veram populus
novae regenerationis adducitur.
ORATIO EX PSAL. LXXII.
Fac nos, Domine, tibi jugiter adhaerere, in te totam
virtutem spei nostrae defigere, ut mereamur
laudes tuas in portis aeternalibus nuntiare. Per Dominum
nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS LXXIII.
ARGUMENTUM PSAL. LXXIII.
C Synagoga deplorat, cur sui traditi fuerint gentibus.
TT. #Intellectus Asaph.@#
C Intellectus significat speculationem divinam,
quam psalmus iste denuntiat. Asaph interpretatur #congregatio,@#
quae nunc vocatur Ecclesia.
1 #Ut quid, Deus, repulisti in finem:@#
#Iratus est furor tuus super oves pascuae tuae?@#
C Israelitarum populus per totum loquitur psalmum,
qui quaerebat territus, cur sanctuarium Domini
passurum esset nefandissimam vastitatem. Repulisti,
id est abjecisti, quasi alienos a tua defensione
fecisti. In finem: captivitatem significat, quae fuerat
sub tempore Vespasiani et Titi. Oves dicit populum
Judaeorum.
2 #Memor esto congregationis tuae: Quam possedisti ab initio.@#
C Congregatio Judaeorum vehementer praevaluit:
cum eos sub Aegypti populo crescere faciebat. Ab
initio dicit fidei, scilicet culturae traditae, quam per
Moysen accepit populus Hebraeus.
3 #Redemisti virgam haereditatis tuae:@#
#Mons Sion in quo habitasti ÷ in eo ...@#
C Haereditas fuit Dei populus Judaeorum, quandiu
ei puro animo serviebat: hanc haereditatem appellavit
et virgam, propter Moysen famulum ejus, qui per
virgam pro populo magnalia fecit. Per montem Sion,
Hierosolymam significat civitatem, in qua Israeliticus
populus habitabat.
4 #Leva manus tuas in superbias eorum in finem: Quanta malignatus est inimicus in sancto.@#
C Elevata est ergo in ipsis populis potentia Dei:
quando superbiam eorum gratia humilitatis commutavit:
perducens eos in finem, id est in Dominum
Salvatorem. Inimicus: significat populum Romanorum,
qui in illo tempore insignis idolorum cultor habebatur,
qui malignatus est in locis sanctis Hierusalem,
quando sacerdotes totaque ministeria templi in
praedam missa | null | 428ef8dd-54d0-4f38-aebd-c48eb19f5294 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
patuerunt, cunctaque gens Judaeorum,
aut gladio subjacuit, aut captivitati subjugata
fuit.
5 #Et gloriati sunt qui oderunt te: In medio solemnitatis tuae.@#
H Gloriantur peccatores, cum instinctu diaboli ex
Dei odio, sanctos martyres poenis affligunt. C Vel
gloriati sunt Romani, dum etiam in templo Dei in
Hierusalem sacrilegium committerent.
6 #Posuerunt signa sua ÷ signa .. et non cognoverunt: Sicut in exitu super summum.@#
C Posuit Romanus exercitus signa, scilicet aquilas,
dracones, caeteraque quibus #in@# praelio uti solebat.
Addit signa, ut ipsa repetitio commoveret judicem
ad vindictam celerem, et non cognoverunt,
quod si cognovissent, tibi utique sacrificarent, et
non elegissent ad daemonum redire culturas. Et signa
sua super summum, in tuo templo sancto posuisse
memorantur, quemadmodum solent principum
statuae: in plateis per loca aedita collocari, ut memoria
viantium instruatur visis talibus.
7 #Quasi in silva lignorum securibus exciderunt januas ejus in idipsum: In securi et ascia dejecerunt ÷ eam@#
..
C Janua enim a Jano dicta est, quod per ipsum #anni@#
(ut putabant idololatrae) praeberetur ingressus.
Ergo ut civitatem illam, in modum silvarum ostenderet
funditus esse vastatam, per haec instrumenta fabrilia
dicit esse dejectam. Ejus vero: templi intellige.
8 #Incenderunt igni sanctuarium tuum: In terra polluerunt tabernaculum nominis tui.@#
C Crescit dolor: ubi calamitas eversionis augetur.
Sanctuarium illud: templum fuit quod Salomon
mirabili aedificatione construxit. Istud enim
templum, quod visitabat virtus coelestis: manus
polluit vastatoris, et usque ad terram culmina deduxit:
quae ad laudem Domini probabantur esse
constructa. Crescit autem hic atrocitas facti in narratione
prophetae, ut tam immaniter excidentibus et
vastantibus debeat ab omnipotenti judice obviari.
9
#Dixerunt in corde suo cognatio eorum simul:@#
÷ #Quiescere .. faciamus omnes dies festos Dei a terra.@#
C Hic verba referuntur irascentium Judaeorum:
quoniam viderunt sanctam civitatem, et Dei sanctuaria
diruta, furiose et insipienter dixerunt: Abjiciamus
legem Dei; et ne pauci viderentur esse, dixit
cognatio eorum simul. Et mala superius enumerata
potuissent Domini misericordiam commovere, nisi
adhuc in Judaeis fuisset obstinata superbia. Ideo et
impoenitenti cordi merito non fuit calamitas abstracta,
quoniam a blasphemiis eorum animus non recessit,
etiam in poenis.
10
#Signa nostra non vidimus: jam non est propheta: Et nos non cognoscet amplius@#
C Adhuc ista verba sunt desperantium Judaeorum,
dicentium signa, quae patribus eorum fuerunt collata,
semetipsos non vidisse in illis calamitatibus, ac
prophetas, de quibus instruerentur, non habuisse, et
ideo se a Deo fuisse derelictos.
11 #Usquequo, Deus, improperabit inimicus: Irritat adversarius nomen tuum in finem?@#
H Facta sunt haec, quae jam narrata sunt, secundum
historiam, cum Nabuchodonosor abduxit Judaeos
in Babylonem, vel cum Titus et Vespasianus
succensa civitate multos perimerunt. C Irritat, a canibus
tractum est, quorum latratibus, id est littera plurimum
sonat. De Judaeis itaque ex impatientia contra
Dominum loquentibus quaerit. Quandiu ita eos
improperare sinis? quandiu inimicum et adversarium
illum tibi populum non convertis ad confessionem
veram laudis tuae? In finem, scilicet mundi,
quando gens illa convertetur.
12 #Ut quid avertis manum tuam et dexteram tuam: De medio sinu tuo in finem?@#
Spiritualiter hic Ecclesia Deum Patrem deprecatur
de unigenito Filio, qui in sinu Patris est, qui et dextera
appellatur, et manus, ne tardet eum transmittere
in terris. H C Tunc autem avertere manum dicitur,
cum nos peccare sinit. C Tunc vero convertit
manum, cum peccata hic corrigit. H Sinus autem
Dei, sanctuarium ejus est, templum ejus, vel ejus
custodia. C Vel ad litteram. cur a sinu, id est Judaeis
avertis manum, id est Christum, usque ad finem
saeculi? quando iterum ad sinum tuum convertis manum,
id est Judaeos convertes ad Christum.
13 #Deus autem rex noster ante saecula: Operatus ÷ est .. salutem in medio terrae.@#
C Saecula autem dicta sunt, quod in se revolvant
tempora. Ne crederet quis temporalem Dominum,
ideo dicit eum esse regem ante saecula. In medio
terrae, id est hominum qui terrae nomine significantur;
cunctis, scilicet cernentibus | null | 4d14a6cc-778a-4212-b96f-57947acdef3c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
populis, operatus est salutem
humani generis; H vel, in Judaea, quae medium
terrae dicitur.
14 #Aut confirmasti in virtute tua mare: Contribulasti capita draconum in aquis.@#
C Ostendit nunc eumdem Salvatorem esse eum
qui quondam fecit mirabilia. Confirmavit enim liquidas
Rubri maris abyssos, quando in duobus lateribus
ita est defixum, ut mare navigerum iter faceret
esse terrenum. Capita draconum, superbia daemoniorum,
quae perducuntur ad nihilum, quando animas
quas illi inquinabant fons salutaris emundat baptismi.
In hoc enim versu mysterium jam dicti miraculi
exponit; significabat enim transitus maris Rubri
baptismum et diaboli victoriam. Unde in aquis,
scilicet baptismi, intellige
15 #Tu confregisti capita draconis: Dedisti eum escam populis Aethiopum.@#
C Confractum est caput draconis, id est Satan,
quando superbia ejus de coelo dejecta est, et quando
vitia in baptismo sunt exstincta. Aethiopes, peccatores
advertimus, qui ad Dominum conversi escam
coeperunt habere diabolum, quia a Christianis detractionum
morsibus comeditur. H Sive ut ab his comminueretur
per signum crucis, quos prius devoraverat
in suasionibus vanis.
16 #Tu dirupisti fontes et torrentes:@#
+ #Tu siccasti fluvios Etham@# ...
C Fontes, dixit peccatores, quorum mala jugiter
influunt; torrentes, qui subito suscitati, rapide peccando
irruunt in bonos: Hos disrupit Deus cum a
famulatione diaboli divisit. Etham, #fortis@# interpretatur,
et significat diabolum, cujus flumina, id est,
ejus doctrinam exsiccavit Deus, et ad nihilum redegit.
17
#Tuus est dies, et tua est nox: Tu fabricatus es auroram et solem.@#
H Tuus est dies, id est claritas Evangelii, et nox,
id est obscuritas legis, quia te utraque pronuntiant.
Auroram, id est illum hominem, per quem sedentes
in tenebris lucem viderunt. Lunam vero Ecclesiam
dicit, quae in obscuritatibus saeculi lucet.
18 #Tu fecisti omnes terminos terrae: Aestatem et ver tu psalmasti ea.@#
H Terminos terrae, apostolos et prophetas dicimus.
H Ver, significat justos, qui in hoc saeculo bonis operibus
florent; per aestatem fructum laboris sui percipiunt.
C Vel, ver confessores, qui aequabili devotione
et mansuetudine temperati Domino serviunt.
Aestas, vero eos qui martyrii calore fervent.
19
#Memor esto hujus: inimicus improperavit Domino: Et populus insipiens incitavit nomen tuum.@#
H Memor esto, scilicet martyrum qui ab amore
nominis tui talia patiuntur. Inimicus diabolus. Populus
insipiens, id est gentilis vel haeretici, qui incitant
semper nomen Domini. C Vel, inimicus, intelligitur
Judaeorum popuplus, qui et insipiens recte
dicitur, dum dies festos et legem Dei sui a terra
quiescere volebant facere, #et@# talia dicerent quibus
Deum incitarent.
20 #Ne tradas bestiis animam confitentem tibi: Et animas pauperum tuorum ne obliviscaris in finem.@#
C Supplicat enim vir sanctus, quod sciebat de
Judaeis devotis esse venturum, ut non tradat animas
fidelium, ne diabolus ad sua vota perveniat. Bestias
posuit diabolum cum ministris. Pauperes sunt, qui
se ad humilitatem sanctissimam hic contulerunt, ut
illic divites fiant.
21 #Respice in testamentum tuum: Quia repleti sunt qui obscurati sunt terrae domibus iniquitatum.@#
C Respice, dixit, ut digneris implere quae cognosceris
ante promisisse, quia repleti sunt, scilicet peccatores,
qui ignorantiae obscuritate dimersi sunt, quoniam
lumen sapientiae perdiderunt. Repleti sunt
autem terrae domorum iniquitatum, sive terrae domibus
iniquitatum, A id est terrenis desideriis
de domo iniquitatum, id est conscientia iniqua;
domus enim iniquitatum, id est conscientiae malae,
obscurae, sunt terrenis desideriis et repletae malitia.
22 #Ne avertatur humilis factus confusus: Pauper et inops laudabunt nomen tuum.@#
C Rogat Propheta non debere confundi humiles,
qui Deum jugiter laudant; pauper Dei dicitur hic, et
dives saeculi nuncupatur: iste est regis aeterni, ille
temporis fugitivi. Iste Dei pauper, et cum videtur
silere, Deum laudat; ille dives saeculi superbus,
mutus est quamvis psallat.
23 #Exsurge Deus, judica causam tuam: Memor esto improperiorum tuorum eorum quae@#
#ab insipiente sunt tota die.@#
H Exsurge, Deus, judica causam pro his improperiis,
quae vel tu sustinuisti pro nobis, vel nunc
Ecclesia sustinet. Memor esto | null | 4d3b7a54-b9db-4a27-ac64-d8a1af90d632 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, ut in judicio confundantur,
qui tibi vel tuis semper improperabant.
C Vel, Deus judicat causam suam, dum errantes
convertens facit errorem suum cognoscere et illud
praedicare quod prius abnuebant. Et ad litteram,
illorum improperiorum supradictorum: Jam non est
propheta, etc., quae ab insipiente populo dicta sunt,
memor esto.
24 #Ne obliviscaris voces inimicorum tuorum: Superbia eorum qui te oderunt ascendit semper.@#
C Ne obliviscaris, scilicet in damnatione perpetua,
voces obstinatorum. C Vel, qui in praesentibus
pressuris te invocant, consolentur propter voces
persequentium. C Superbia est enim, quam Dominus
spiritualiter odit, per quam et angelus corruit,
et primi hominis beatitudo discessit. Et hoc congrue
de Romanis accipimus, qui superbia elati super
templum Dei vexilla erigebant et ipsum incenderunt.
ORATIO EX PSAL LXXIII.
Creator omnium elementorum, Domine, ante saecula
rex aeterne, memento gregis tui, quem effusione
cruoris proprii redemisti atque omnium te
quaerentium voces propitiatus exaudi. Per Dominum
nostrum Jesum, etc.
PSALMUS LXXIV.
ARGUMENTUM PSAL. LXXIV.
C Vox fidelium Judaeorum, qui Christi mirabilia
narrare se profitentur, et de Christi futuro judicio.
TT. #In finem ne corrumpas. Psalmus Asaph cantici.@#
C Asaph #synogoga@# interpretatur, id est congregatio
quae ex Judaeis credidit, non quae obstinata permansit.
Iste Asaph hic admonet populum Judaeorum
ne fidem suam corrumpat in finem, id est
in Christum. Psalmum vero cantici diximus esse,
cum res actuales spirituali contemplatione discernimus.
1
#Confitebimur tibi, Deus, confitebimur: Et invocabimus nomen tuum.@#
2 #Narrabimus mirabilia tua: Cum accepero tempus ego justitias judicabo.@#
C Erupit populus Judaicus in vocem confessionis.
Sequitur iterum: confitebimur, ista repetitio soliditatem
promissionis testatur. Deo enim frequentata
confessio non parturit periculum, sed salutem,
quamvis terreno judici vel semel confiteri crimina,
plerumque mortem generet. Est autem confiteri
multorum confessione aliquid profiteri.
C Introducta est vox fidelium, qui pura mente
Deo merentur servire. Mutatio personae deinde est;
loquitur enim Deus: cum accepero tempus, scilicet
per id quod factus est homo, se justitiam judicaturum,
ut compuncta corda mortalia ante tempus
judicii se precarentur absolvi, ne in futuro duram
sententiam judicis sustinerent. H Nunc non est judex,
sed erit. Si enim esset nunc judex, peccatores
non erigerentur, et in saeculo non obtinerent divitias.
3 #Liquefacta est terra et omnes qui habitant in ea: Ego confirmavi columnas ejus. Diapsal.@#
C Dominus dicit, ante adventum suum, esse terram
liquefactam, id est, genus humanum, ab illa
soliditate veritatis in peccatorum labem resolutum
esse, nefandis Idolis serviendo. Columnas apostolos
dicit qui confirmati sunt in resurrectione Christi,
quoniam in passione ejus nutaverunt.
4 #Dixi iniquis: Nolite inique agere:@#
#Et delinquentibus: Nolite exaltare cornu.@#
C Dixit enim per prophetas et apostolos monita
veritatis, ne scelerati male agerent. Delinquentes
sunt, qui de propria justitia praesumentes, et exaltantes
se in superbia, collum suum subm #itti@# jugo
Christi contemnunt. Vel cornu exaltant, qui se in
peccatis excusant, modo diabolum arguentes, modo
alium incusantes suasorem.
5 #Nolite extollere in altum cornu vestrum: ÷ Nolite .. loqui adversus Deum iniquitatem.@#
C Ille quoque in altum erigit cornu, qui contra
Deum (concepta iniquitate) remurmurat. Loquitur
autem contra Deum iniquitatem, quando aliquis se
sic aestimat constitutum a Deo, ut peccata minime
declinare potuisset, dicens non culpa sua, sed necessitate
ad aliquod se flagitium pervenisse quod propria
voluntate peccavit.
6 #Quia neque ab oriente neque ab occidente neque a desertis montibus: Quoniam Deus judex est.@#
C Neque ab oriente, etc., addendum: Dominus
deest, ut te non possit agnoscere. Orientem dicit,
homines divina #clari@# tate conspicuos; occidentem,
peccatores quibus adhuc lumen veritatis absconditur;
desertos montes, falsos praedicatores, id est,
haereticos. Ergo cum his omnibus Deus praesens esse
et cognitor et judex justus monstratur, ne quisquam
praesumat facere quod eum possit in futuro judicio
damnare
7
#Hunc humiliat et hunc exaltat: Quia calix in manu Domini vini meri plenus misto.@#
C Humiliat utique superbum, exaltat humilem,
quia | null | 2b6ff72e-2604-4af7-b542-252d562db1ad | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ille in se, iste in Deum confidit. H Calix vero
retributio est; plenus vini meri, id est veritate, quoniam
in die judicii unicuique propinabitur quod meretur;
mistus est autem misericordia et judicio.
8 #Et inclinavit ex hoc ÷ in hoc@# .. #Verumtamen fex ejus non est exinanita: Bibent omnes peccatores terrae.@#
C Hic duos populos significat, Judaeorum et gentium,
quoniam tulit ex ore non credentium Judaeorum.
Quod potandum inclinavit conversis populis
gentium; feces enim hic non sordes, sed ultimam
fidem debemus accipere, quando Judaei cum aliis
peccatoribus credere meruerint; multi vero peccatores
in sua obstinatione mansuri sunt.
9 #Ego autem annuntiabo in saeculum: Cantabo Deo Jacob.@#
C Vox Ecclesiae de futuro judicio in Deum gloriantis.
Cantat Deo Jacob, dum psalmodiam dicit
Ecclesia.
10 #Et omnia cornua peccatorum confringam: Et exaltabuntur cornua justi.@#
C Cornua peccatorum sunt regna superborum, et
omnis eorum potestas, et jactantia in futuro judicio
conterenda. Cornua vero justi, munera sunt futuri
judicii, quae revera firmiter eriguntur, quoniam in
aeterna pulchritudine permanebunt.
ORATIO EX PSAL. LXXIV.
Pastor bone, qui propter mortalium ovium redemptionem
hausisti calicem passionis, nomen tuum supplices
invocamus, ut nos super columnas sapientiae
stabiliter septiformis Spiritus sanctificatione confirmes.
Qui cum Patre, etc.
PSALMUS LXXV.
ARGUMENTUM PSAL. LXXV.
C Vox Ecclesiae, hortantis ut Deo potenti fidelis
anima munera offerat.
TT. #In finem in laudibus psalmus Asaph canticum
÷ ad Assyrios@# ...
C Nota sunt verba istius tituli, sed de Assyriis
dicemus. Qui interpretantur #dirigentes;@# qui designant
Judaeos fideles; qui jam docti #regulis fidei@#
rectis semitis ambulare contendunt. Hos alloquitur
Asaph, laudem Dei mirabiliter decantans.
1 #Notus in Judaea Deus: In Israel magnum nomen ejus.@#
C Judaea enim #confitens@# interpretatur, credens in
illum regem, qui per Mariam virginem ex tribu venit
Juda; Israel, #vir videns Deum@# interpretatur. Et
ad illos loquitur qui vero lumine radiati a perfidorum
iniquitate discreti sunt, et nomen Domini
puro corde confitentur, #non@# ad eos qui in perfidia
manent, solo nomine Judaeos et Israel.
2 #Et factus est in pace locus ejus: Et habitatio ejus in Sion.@#
C Ille enim pacem habere probat cum Domino,
qui sequitur jussa dominantis; pax enim vera est
concordiam habere cum moribus propriis et litigare
cum vitiis. Sion #speculatio@# interpretatur, per quam
Deus fidelium corde prospicitur. Nam et ipse mons
fit Sion qui eum meruerit sincera mente conspicere.
3 #Ibi confregit potentias arcuum: Scutum et gladium et bellum. Diapsalma.@#
C Ibi, in illa scilicet pace, ubi Dominus pacis habitare
dignatur; istic ista franguntur. Potentia arcuum,
significat malitiam superborum. Scutum, hic
significat concertationes diabolica fraude praesumptas;
gladius, manifesta vulnera, bellum monstratur
esse paci contrarium. Haec omnia fracta erunt, veniente
auctore pacis.
4
#Illuminans tu mirabiliter a montibus aeternis: Turbati sunt ÷ omnes .. insipientes corde.@#
C Illuminare dixit Dominum per aeternos montes,
quia ipse per prophetas atque apostolos dedit Christianum
populum eorum praedicatione illuminari.
Dicuntur autem illi montes aeterni, quia perpetua et #incommutabili@#
sublimitate consistunt. Turbatos dicit
insipientes, quoniam recedentes a vero lumine tenebrosa
mundi desideria secuti sunt, et unde justi sunt
illuminati, inde isti sunt turbati.
5 #Dormierunt somnium suum: et nihil invenerunt omnes viri Divitiarum in manibus suis.@#
C Dormierunt tanquam vigilantes habentes somnium
in bonis actibus. Nihilque in manibus suis inveniuntur
habuisse in futuro, qui divitias suas hic
relinquunt, quas erogare pro se debuerunt.
6 #Ab increpatione tua, Deus Jacob: Dormitaverunt qui ascenderunt equos.@#
C Dormitasse dicit incredulos, qui sancta monita
Domini (qui est Deus Jacob) audire contempserunt.
Ipsi ascenderunt equos, quia in superbia elevati per
illecebras istius mundi vagantur, quasi equis currentibus
insiderent.
7 #Tu terribilis es et quis resistet tibi? Extunc ira tua.@#
Terribilem dicit esse Christum in illo judicio,
quando in sede suae majestatis apparebit, ubi nemo
potest reproborum resistere, ubi cognoscunt Dominum
omnia scel #erata@# damnare. Extunc dicit, id est
tempore judicii | null | 9ccad2e2-124a-4635-ad5d-eadf52680f47 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, quae etiam dies irae dicitur (Soph.
I): quia nihil ulterius per patientiam dissimulabitur,
quando jam in impios vindicatur.
8 #De coelo auditum fecisti judicium: Terra tremuit et quievit.@#
De coelo Deus Pater judicium auditum fecit, quando
Filium suum propter redemptionem humani generis
in mundum misit. Terra tremuit, quia peccatores
in adventu ejus perterriti, pro peccatis suis poenitentiam
egerunt, et de futuro a pravis operibus
quieverunt. C Vel, in extremo judicio de coelo
Christus veniens auditum fecit, id est faciet judicium.
9
#Cum exsurgeret in judicium Deus: Ut salvos faceret omnes mansuetos terrae.@#
÷ #Diapsal@#
...
C Exsurgere tractum est a judicibus mundi, qui,
quando aliquid cum severitate censuerint, dicuntur
exsurgere, quia commoti videntur commissa crimina
vindicare. Mansueti terrae, sunt qui nullis
vitiis istius mundi inflammantur.
10 #Quoniam cogitatio hominis confitebitur tibi: Et reliquiae cogitationis diem festum agent tibi.@#
C Cogitatio nostra confitetur Domino, quando
peccata praeterita satisfactione damnaverit. Reliquiae
cogitationum sunt, post effusas lacrymas, praeteritorum
criminum recordata pernicies et lamentatio.
Haec agit diem festum Deo, quando se ab illo interitu
peccatorum sentit esse liberatum.
11 #Vovete et reddite Domino Deo vestro: Omnes qui in circuitu ejus sunt, offerent munera.@#
12 #Terribili et ei qui aufert spiritum principum. Terribili apud reges terrae.@#
C Sunt quaedam quae, nisi voveamus, implere nulla
lege constringimur, ut virginitatem servare, eremum
petere, quotidie jejunare; sed, cum promissa fuerint,
jubet esse reddenda Deo. In circuitu quippe res agitur,
cum munera fidelium sacris altaribus offeruntur,
hoc est circumeundo altare offeruntur.
C Terribilis, dicitur Deus non reprobis, nam si
Deum metuerent vitam emendarent, sed devotis est
terribilis et suavis. Qui aufert spiritum, scilicet
superbiae vel tumoris, utique ab illis regibus, qui
corpus suum regere ac moderari Dei munere meruerunt,
id est illi vovete et reddite, qui principum spiritum
auferens, scilicet superbiae, dat illis principibus
elatis humilem spiritum, ut deinceps contremiscant
ad sermones Dei, et sint vere reges terrae,
id est corporis sui et aliorum; vel etiam reprobis
terribilis in judicio, quando piis dulcis erit.
ORATIO EX PSAL. LXXV.
Cogitationibus te confitentibus effectum largire,
terribilis Deus, ut a montibus aeternis illuminati,
dum resurrectionis tuae gloriam suscipimus, futuri
judicii ignominia careamus. Qui cum Patre, etc.
PSALMUS LXXVI.
ARGUMENTUM PSAL. LXXVI.
C Psalmus hic ad fidelium congregationem pertinet,
quae vitia hujus saeculi transiliens, ad illum
finem pervenit cui nihil potest simile reperiri.
TT. #In finem pro Idithun ÷ psalmus Asaph@# ...
1 #Voce mea ad Dominum clamavi: Voce mea ad Deum et intendit mihi.@#
C Ille enim tantum clamat ad Deum, qui talia
eum petit qualia se fidelibus daturum pollicetur.
Nam qui eum pro rebus transitoriis rogat, non ad
Deum clamare cognoscitur, quamvis ipsum petere
videatur. Et intendit mihi, illius quippe intendere,
liberare est, et tam magna conferre qualia non
praevalet avidus precator expetere.
2
#In die tribulationis meae Deum exquisivi, manibus meis nocte contra eum: Et non sum deceptus.@#
H Ista sententia talis est, ac si diceret: Filium
perdidi, pauper factus sum, incensa est domus mea,
non quaero illud quod perdidi, sed Dominum quaero;
si illum invenio, in ipso omnia habeo. C Manibus,
operibus dicit bonis; nocte, mundi hujus significat
vitam. Ille revera non decipitur, cui promissa Dei
complentur. H. Vel, non sum deceptus ab insidiis
diaboli; et vide. Iste in tribulatione Deum manibus
quaerit; nos, quando tribulamur, nihil aliud nisi
de tribulatione cogitamus et conquerimur.
3 #Renuit consolari anima mea: memor fui Dei et delectatus sum:@#
#Et exercitatus sum et defecit spiritus meus. Diapsalma.@#
C Consolari noluit in praesenti de rebus transitoriis
et caducis, ut aeternam consolationem acciperet
in futuro. Delectatus sum. Nam cum Dei memores
sumus, totius suavitatis munere replemur: Quod
his evenit qui transitoriis nolunt consolari. Exercitatum
se dicit in illa contemplatione divina: cum
tractaret quali sapientia Deus cuncta disponat, defecit
spiritus in ipsa consideratione tali, tam innumerabilia | null | c48967dc-eca0-432a-8dbe-f5ffa5164402 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
opera Dei, tam ingentia comprehendere non
valens.
4 #Anticipaverunt vigilias oculi mei: Turbatus sum et non sum locutus.@#
H Anticipaverunt, id est antequam aliquis vigilaret
ego vigilabam. Ergo monachus qui non vigilat,
hunc versum non potest dicere: turbatus sum
quasi homo; non sum locutus, ut Christianum decet;
iracundiam in corde habui, sed eam in verbo
non protuli. H Vel, turbatus sum, recordatione peccantium
pro quibus crucior condolens. Et ideo causam
turbationis subjungit:
5 #Cogitavi dies antiquos Et annos aeternos ÷ in mente habui@#
...
C Cogitavi dies antiquos, Adae videlicet, quibus
humanum genus peccatis tenebatur obnoxium. Et
annos aeternos, quia sicut isti dies antiqui, in quibus
sumus, momento pereunt, sic futuri dies et
anni in coelo perenni longaevitate consistunt. In
istis mors dominatur; in illis vita regnat perpetua.
6 #Et meditatus sum nocte cum corde meo:@#
÷ #Et .. exercitabar et scobebam spiritum meum.@#
C Meditatur etiam cum corde suo, qui animam
facit suam aliquid cum ratione tractare. Exercemur
vero, quando per cogitationes innumeras aestuamus.
H Scobebam spiritum, hoc est fodiebam quasi
agrum, ut ibi mitterem semen doctrinae Dei. Et ita
dicit etiam in epistola ad Sunniam et Fretulam Hieronymus,
dicendum esse et scribendum esse, scilicet
scobebam, id est scrutabar et fodiebam, quasi qui
in agro herbas quaerit.
7
#Nunquid in aeternum projiciet Deus:@#
÷ #Et .. non apponet ut complacitior sit adhuc?@#
C Nunquid proficiet, scilicet genus humanum, ut
non adventus sui miseratione ipsum adjuvet. Istud
nunquid non est negantis sed affirmantis; apponet
enim, id est praestabit ut ei beneplacitum sit humanum
genus. Adhuc exspectantis est non dolentis.
H Haec erat tota cogitatio mea: Deus hominem fecit,
et vitam promisit ei aeternam; quomodo ergo de
paradiso est ejectus, ut non adjiciat ut ei placeat
adhuc?
8 #Aut in finem misericordiam suam abscidet: A generatione in generationem?@#
C Misericordia Dei est quod de Maria virgine
nasci dignatus est. Hanc Dominus non abscidit a generatione,
Judaica videlicet, in generationem gentium,
H id est, nec a Judaeis, nec a gentibus abscidit.
C In finem vero significat plenitudinem temporis,
de quo Joannes ait: Filioli, novissima hora est (Joan. II).
9 #Aut obliviscetur misereri Deus? Aut continebit in ira sua misericordias suas? Diapsalma.@#
C Hinc pronuntiabat misereri Deum, quia ejus
praevidebat adventum. Non etiam in ira continebit
Deus misericordiam suam, sed in misericordia sua
ab ira se potius abstinebit.
10 #Ut dixi: Nunc coepi: Haec mutatio dexterae Excelsi.@#
C Dicit etiam: nunc coepi, scilicet sapere vel intelligere,
et quid sit illud quod nunc coepit exponit,
quia hoc coepi intelligere quod sanctam commutationem
dextera Domini, id est Christus consuevit
in nobis operari, ut de conditione saeculi
commutati, mereamur ejus filii nuncupari. H Vel
haec mutatio, quod juste perdito pie miseretur.
11 #Memor fui operum Domini: Quia memor ero ab initio mirabilium tuorum.@#
H Memor fui operum Dei quae fecerat Moysi, vel
aliis sanctis. C Memor ero ab initio quod fecit Adam
ad imaginem suam, deinde quod oblationem Abel
justi susc #eperat,@# et quod in arca Noe diversi generis
animalia in mysterio Ecclesiae salvavit, quod typum
adventus sui in Isaac oblatione coelesti pietate monstravit,
et similia quae ab initio mirabilia fuerunt,
in quibus tamen omnibus Dei misericordia homini
ostenditur.
12 #Et meditabor in omnibus operibus tuis: Et adinventionibus tuis exercebor.@#
H Tota mea cogitatio de virtutibus tuis est, et
exercebor, C id est, in praeceptis tuis salutaribus humili
devotione versabor, vel meditabor in omnibus
operibus, id est Scripturis divinis.
13 #Deus in sancto via tua: quis Deus magnus sicut Deus ÷ noster@#
..? #Tu es Deus qui facis mirabilia.@#
14 #Notam fecisti in populis virtutem tuam: redemisti in brachio ÷ tuo populum tuum@# ...
#Filios Jacob et Joseph. Diapsalma.@#
C Sanctus, Christus est Dominus, idem ipse est
via; qui juste dicitur via Patris, quia per ipsum
quemadmodum Trinitas colitur accipimus. Dicit
enim: Ite, baptisate omnes | null | 49e1babd-88a3-4fd4-b363-d7c2b1320ac3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
gentes in nomine Patris
et Filii et Spiritus sancti (Matth. XXVIII). H Dii dicuntur
sancti secundum gratiam, tu vero naturaliter
Deus es, et tu etiam ex natura solus facis mirabilia
quotidie. Deus facit mirabilia, ut in latrone;
heri latro, hodie Christianus. Alius heri fornicator,
hodie continens; heri rapiebas aliena, hodie tua
porrigis.
C Notam fecisti, scilicet cum in hunc mundum
misisti Dominum Salvatorem, qui Dei virtus et Dei
sapientia est (I Cor. I); et notus tantum corpore
infidelibus populis, fidelibus autem et divinitate, ut
est; Beati mundo corde. H C Redemit in brachio,
id est in Filio. Filios Jacob, Judaicam plebem: et
Joseph, gentilem populum; qui ei credere puro corde
maluerunt. Joseph enim #augmentum@# interpretatur,
Judaei ergo praecesserunt, et nos adjuncti fidelibus
sumus.
15 #Viderunt te aquae, Deus, viderunt te aquae et timuerunt: Et turbatae sunt abyssi.@#
Viderunt te aquae, id est, populi gentium credendo
timuerunt; conturbatae sunt abyssi, C hoc est humana
corda tenebrosa quae ista salubri turbatione
conversa sunt. H Vel aquae, mentes et animae purae
sunt et timuerunt; sed timor non fuit de odio,
sed fide.
16 #Multitudo sonitus aquarum: Vocem dederunt nubes.@#
C Multitudo est sonitus aquarum, quando psalmodia
dulcis effertur Domino, quando gemitibus et lacrymis
culpa diluitur. Nubes significat praedicatores
qui vocem dederunt cum praecepta Dei vulgaverunt
per totum mundum, ex qua vulgatione sonitus iste
aquarum provenit.
17 #Etenim sagittae tuae transeunt: Vox tonitrui tui in rota.@#
C Sagittas hic evangelistas dicit, qui praedicationibus
suis devotos usque ad cordis intima medicinaliter
transfoderunt, non inflicto vulnere sed salute.
Per rotam orbem terrarum dicit, qui in speciem
rotae rotunditate concluditur, ubi vox praedicationis
conspergitur. Sed illae nubes illa tonitrua quid fecerint
subditur.
18 #Illuxerunt coruscationes tuae orbi terrae: Commota est et contremuit terra.@#
C Illuxerunt coruscationes, id est, divina praecepta
veritatis lumine radiantia. Commotos et tremefactos
illos dicit, qui verbum Dei fideliter audientes,
ad emendationis studium Christi munere pervenerunt.
19 #In mari via tua et semitae tuae in aquis multis: Et vestigia tua non cognoscentur.@#
C In mari, id est, in cogitationibus hominum, quae
velut mare fluctuant, ubi Christus habet vias, quando
eos gratia sua sibi subdiderit. Aquae multae conversarum
turba gentium, ubi sunt semitae Dei, dum ad
eos venire dignatur: quod dicit vestigia tua non cognoscentur,
significat praesentiam corporalem quam
populus Judaicus agnoscere noluit.
20 #Deduxisti sicut oves populum tuum In manu Moysi et Aaron.@#
C Deducti sunt enim populi Hebraeorum in manu
Moysi et Aaron, id est operatione, quam diversorum
miraculorum novitate faciebant. Et benedixit sicut
oves et non absolute, oves, sed sicut oves, qui non
credendo facti sunt haedi. Moyses interpretatur
assumptus. Aaron fortitudinis mons, quae nomina
ipsorum virtutes quas fecerant exprimunt.
ORATIO EX PSAL. LXXVI.
Mirabilium omnium operator immense, qui
quondam aquas in aspectu tuo sistentes, deinceps
in vina mutasti: te humiliter imploramus, ut
suscepta voce clamoris nostri, misericordiam nobis
(quam nunquam oblivisceris) largiaris. Qui cum
Patre et Filio, etc.
PSALMUS LXXVII.
ARGUMENTUM PSAL. LXXVII.
C Vox prophetae ad Judaeos, enumerantis quanta
munera Deus eis tribuerit, vel mirabilia ostenderit,
qualisque in eis vindicta provenerit.
TT. #Intellectus Asaph.@#
C Asaph, ut dictum est, Hebraea lingua synagogam,
Latine collectionem significat; sed quia intellectum
praemisit, fidelem hic synagogam loqui posse declaravit.
1 #Attendite popule meus legem meam: Inclinate aurem vestram in verba oris mei.@#
C In hoc principio loquitur Deus, qui per Moysen
legem dedit Hebraeis. Attendit autem audita, qui res
dictas devota mente perspexerit. Populus meus:
illos dicit qui ejus mandatis obediebant. Inclinare
cognoscitur aurem suam, qui toto corde vult audita
percipere: unde sicut per hoc quod dixit attendite,
intellectum jubet apponere, ita per hoc quod dicit,
inclinate aurem, affectum audiendi prae #cipit@# habere.
H Vel ista, et sequentis versus, verba sunt
Christi.
2
#Aperiam in parabolis os meum: Loquar | null | 87c372d7-c07b-45b1-a892-5602ab993d27 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
propositiones ab initio.@#
C Parabola enim Graeco vocabulo dicitur similitudo:
quando illud quod intelligi volumus, per
aliquas comparationes indicamus. Propositiones:
obscuras et abditas significat quaestiones, quae adhibita
disputatione solvendae sunt. Quod vero dicit
ab initio, videlicet Veteris Testamenti intellige.
3 #Quanta audivimus et cognovimus ÷ ea@# .. #Et patres nostri narraverunt nobis.@#
H Quanta audivimus: hoc pertinet ad apostolos.
Et cognovimus ea: a patriarchis et prophetis.
C Patres suos: Moysen et alios prophetas, qui de
Domini adventu multa locuti sunt, dicit.
4
#Non sunt occultata a filiis eorum: In generatione altera.@#
C Non sunt occultata, scilicet a spiritalibus filiis,
qui eorum imitatores fuerunt. Altera generatio, non
Hebraeorum, sed gentium significat congregationem.
5 #Narrantes laudes Domini et virtutes ejus: Et mirabilia ejus quae fecit.@#
C Narrare quippe opera Domini laudasse est.
Cujus facta dum narrantur, gloria semper augetur.
Virtutes, liberationes dicit, quas fecit in populo cum
eos de Pharaone liberavit: mirabilia vero, quod eos
in deserto manna pavit, et modica et levissima
concertatione gentes potentissimas subjecit.
6 #Et suscitavit testimonium in Jacob:@#
#Et legem posuit in Israel.@#
C Suscitatum esse testimonium in Jacob dicit:
quando cum angelo colluctans, tactus uno femore
claudicavit (Gen. XXXII): quod significat Israeliticum
populum, partim fidei firmitate, constare
partim a sua salute discedere. Posuit legem in Israel,
ut eos devotos esse suo Domino commoneret, hoc
est quod superius dicit, aperiam in parabolis et
loquar propositiones, quia iste versus figurate
loquitur.
7 #Quanta mandavit patribus nostris Nota facere ea filiis suis: Ut cognoscat generatio altera.@#
C Versus iste significat, per generationes hominum
fuisse mandata Dei transmissa, ne quis
putaret uni datum quod omnibus est concessum.
Altera hic generatio, extraneos significat non propinquos,
et gentes non Judaeos.
8 #Filii qui nascentur et exurgent: Et narrabunt filiis suis.@#
C Filii Christiani sunt, qui praedicationes sanctas
ad animarum salutem conferendam suis posteris
tradiderunt.
9 #Ut ponant in Deo spem suam: et non obliviscantur operum Dei: Et mandata ejus exquirant.@#
C Admonet hic, ut posteri spem suam non ponant
in legem, quae punit, sed in gratiam concessam,
quae liberat: et non obliviscantur operum Dei,
H id est contemnant, sicut fecerunt perfidi Judaei,
sed mandata ejus exquirant ut Christiani.
10 #Ne fiant sicut patres eorum: Generatio prava et exasperans.@#
H Hic notatur perfidia Judaeorum, qui murmurabant
semper in deserto contra Dominum. C Prava
dicta: quia veritatem recipere noluerunt. H. Exasperantes:
quia contra Dominum blasphemabant
irritantes ad vindictam.
11 #Generatio quae non direxit cor suum: Et non est creditus cum Deo spiritus ejus.@#
H Usque hodie perversus est Israel, et non est
directus cum Deo Spiritus ejus, et quoniam non
recepit Filium, propterea non recipit Spiritum sanctum.
C Ille dirigit cor suum, qui ad divinas se corrigit
jussiones. A Illius vero Spiritus creditus est
cum Deo, qui in Deum credit.
12 #Filii Ephrem intendentes et mittentes arcum: Conversi sunt in die belli.@#
C Ephrem vel Ephraim interpretatur frugifer:
hic fuit filius Joseph junior, quem avus suus primario
loco benedixit: ejus vero filii paterna benedictione
crescentes (Gen. XLVIII), de fructu fidei corruerunt.
Intenderunt arcum: cum admonente Moyse
dixerunt, quaecunque locutus est Deus faciemus.
Conversi vero sunt: quando Aaron dixerunt: Fac
nobis deos quos adoremus (Gen. XXXII).
13 #Non custodierunt testamentum Dei. Et in lege ejus noluerunt ambulare.@#
C Non custodierunt testamentum Dei: ideo conversi
sunt in die belli.
14 #Et obliti sunt benefactorum ejus: Et mirabilium ejus quae ostendit eis.@#
C Obliti sunt Judaei beneficiorum Dei et omnium
signorum ejus.
15 #Coram patribus eorum fecit mirabilia in terra Aegypti: In campo Taneos.@#
C Narrat enim facta miracula coram patribus
eorum, id est Moyse, Aaron et aliis senioribus, ut et
manifestis rebus constantius credere debuissent:
et ideo etiam provinciam dixit et locum, ubi haec
facta sunt. Campus Tanis significat humile mandatum,
quod in terris positus Christus docuit dicens:
Discite | null | b6fab2cd-0bd0-4d4e-9ab4-eb5e8c524bad | latin_170m_raw | null | None | None | None |
a me, quia mitis sum et humilis (Matth. XI).
16
#Interrupit mare et perduxit eos: Et statuit aquas quasi in utrem.@#
C Ruptum est mare: quando in geminum latus
permansit, ut non tam pelagus quam excisa rupes
putaretur. Perduxit eos ad promissam, scilicet terram:
statuit aquas, id est, ut sic staret unda immobilis:
tanquam fuisset inclusa in vasis.
17 #Et deduxit eos in nube diei: Et tota nocte in illuminatione ignis.@#
C Nubes diei, mystice significat Dominum Christum:
quia et ipse est verus dies, tamen perfidis
celatus est nube carnis suae. Et tota nocte: hic significat
Christianos, quos custodit in nocte saeculi, claritate
sui luminis.
18 #Interrupit petram in eremo:@#
#Et adaquavit eos velut in abysso multa.@#
C Tunc interrupta est petra in eremo: quando
percussit et fluxerunt aquae; ideo hoc, ut ostenderet
universas creaturas ejus jussionibus obedire, prius
aquas, hic petram. Adaquavit dixit: ut jumenta magis
videretur significare, quam homines, qui tantis
beneficiis gratias agere noluerunt. In abysso multa:
copiam largissimae undae declaravit, quae velut de
abysso palagi, ita multa profluxit.
19 #Et eduxit aquam de petra: Et deduxit tanquam flumina aquas.@#
H C Petra hic significat Christum, in ligno crucis
lancea percussum, de cujus latere sacramentum
baptismatis profluxit.
20
#Et apposuerunt adhuc peccare ei: In ira concitaverunt excelsum in inaquoso.@#
C Apposuerunt, id est adjecerunt, ut inter tanta
miracula non crederent. Peccare dixit non credere:
quod nimis improbum constat esse delictum eis, qui
de percep #tis gra@# tias non retulerunt. In ira concitaverunt
excelsum, qui tot miraculis irrigati, perfidiae
suae sterilitate in eum credere nolebant: ut sic in
inaquoso vel sicco, non tam locum ubi facta sunt
miracula, quam mentem eorum significet.
21 #Et tentaverunt Deum in cordibus suis: Ut peterent escas animabus suis.@#
C Tentaverunt: tentare enim dicimus aliquid sermonibus
dolosis postulare, ut videatur in verbis
simplicitas, cum sit in corde malitia. Isti ergo animabus
suis, non spiritales sed carnales escas, subdole
poposcerunt.
22 #Et male locuti sunt de Deo: Dixerunt nunquid poterit Deus parare mensam in deserto?@#
C Utique male locuti sunt, quia falsa, non credentes
posse parare mensam in deserto, qui dat escam
omni carni: sed mensa ista significat passionem,
in qua reficimur esurientes.
23 #Quoniam percussit petram et fluxerunt aquae: Et torrentes inundaverunt.@#
H Aquae, mystice significant donum Spiritus sancti
et fluenta divinae praedicationis, a petra, hoc est
a Christo prolata: vel aqua, apostolos: torrentes
vero, reliquos Ecclesiae doctores, ex quorum praedicatione
sitim verbi Dei restringimus: vel Christo,
qui est petra, percusso propter peccata nostra, fluxerunt
aquae baptismi et martyrii.
24 #Nunquid et panem poterit dare: Aut parare mensam populo suo?@#
H Diffidentia populi Judaeorum addit: Nunquid
et panem, etc., sed #et panem coeli posse sibi dari
negantes, qui est Christus,@# ita inquiunt: Quomodo
potest hic nobis dare suam carnem ad manducandum? (Joan. VI.)
25 #Ideo audivit Dominus et distulit: Et ignis accensus est in Jacob: et ira ascendit in Israel.@#
C Deus enim cogitationes murmurationum, etiam
lingua tacente, cognoscit: sed et vindictam distulit
ideo, ne si vindicaret ad praesens, non crederetur
potuisse murmurantes satiare. Iterum distulit vindictam,
ut ostenderet patientiam. Et ignis accensus
est in Jacob. Jacob, qui interpretatur supplantator,
significat gentes, quae supplantabant Judaeos, quia
illis intrantibus, illi expulsi sunt: in quibus accensus
est ignis charitatis; in Israel vero, id est populo
Judaeorum ascendit ira formidabilis.
26 #Quia non crediderunt: in ÷ Deo@# .. #Nec speraverunt in salutari ejus.@#
C Dicit enim non credidisse eos in Deo suo: ut
ostenderet eos pertinaces fuisse. Nec speraverunt
in salutare ejus, id est in Salvatorem Dominum.
27
#Et mandavit nubibus desuper: Et januas coeli aperuit.@#
C Hoc quod sequitur, etsi per historiam videatur
factum, oportet tamen ad Christum referri. Mandatum
est igitur nubibus, id est praedicatoribus, ut | null | dc3faa69-6d44-4b32-9cf3-590ec5e1d451 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
per januas coeli, hoc est Scripturas sacras, praedicatio
gloriosa adventum Salvatoris nuntiaret.
28 #Et pluit illis manna ad manducandum: Et panem coeli dedit eis.@#
C Manna interpretatur, quid est hoc? quod sanctae
communioni corporis Christi decenter aptamus: quia
dum admirando cibus assumitur iste, declarantur
munera Dominici corporis Christi. Panis coeli Christus
est, unde coelestia escam spiritalem capiunt et
delectatione inaestimabili perfruuntur.
29
#Panem angelorum manducavit ÷ homo@# .. #Cibaria misit eis in abundantiam.@#
C Panis ergo angelorum bene dicitur Christus,
quia videlicet ipsius laude pascuntur: verum hic
panis, in coelo replet angelos, nos pascit in terris.
H Cibaria misit, ut jam non litterae hordeo, sed spiritalis
tritici dogmate satientur.
30 #Transtulit Austrum de coelo: Et induxit in virtute sua Africum.@#
C Austrum enim et Africum ventos scimus esse
meridianos: quibus flantibus, pigrum frigus expellitur,
et aeris temperamenta praestantur; sic et verba
Domini, charitatis igne flagrantia, mundo salutarem
praestiterunt temperantiam.
31 #Et pluit super eos sicut pulverem carnes:@#
#Et sicut arenam maris volatilia pennata.@#
C Et pluit super eos carnes, id est pabula doctrinae,
unde fidelium animae satiarentur. Pulvis hic significat
subtilitatem intelligentiae. Arena vero innumerabilem
prudentiam significat, salsi maris sapore
conditam. Sed pennata volatilia: coelestia desideria,
quibus anima velut carnibus repleta pinguescat.
Arenam quoque maris dixit, quae salsum saporem
habet: nam est et fluviorum arena, quae hunc saporem
non habet. Vide itaque omnia ista, ad litteram
nota, in parabolis dicta, dum ad Christum
referuntur.
32 #Et ceciderunt in medio castrorum eorum: Circa tabernacula eorum.@#
C Castra enim a castitate dicta sunt, eo quod exercitus
bellis occupatus, foedo luxui non vacaret. Nobis
autem significatur, quod intra septa sanctae Ecclesiae
omnia superna munera possumus accipere,
si expleri bona desideria nostra divino munere postulemus.
33 #Et manducaverunt et saturati sunt nimis: Et desiderium eorum attulit eis: Non sunt fraudati a desiderio suo.@#
34 #Adhuc escae eorum erant in ore ipsorum: Et ira Dei ascendit super eos.@#
35 #Et occidit pingues eorum: Et electos Israel impedivit.@#
C Expleverunt desideria carnis, ratione jejuni.
ventre pleni, sed mente vacuati. Fraus enim dicitur,
quasi fracta fides. Satiati sunt ergo ad suam
ruinam, non ut inde viverent sed potius interirent.
C Adhuc escae erant in ore, scilicet dum manna
et coturnicum carnibus vescerentur (Exod. XXXII).
Esca autem ab edendo dicta est. Tunc ira Dei ascendit:
quando Dominus iratus Moysi dixit: Graviter
peccavit populus iste vitulum conflando et adorando,
nam eum colendo, mugituri erant in poena, nam
sequitur.
C Occidit pingues eorum, id est fortes Judaeorum:
propter peccatum vituli, quem fecit Aaron, occisi
leguntur viginti tria millia eorum una die. Sicque
factum est, ut electos Israel, pravitas peccantium
impediret, ne venirent in terram promissionis. scilicet
ipsum Moysen et Aaron.
36 #In omnibus his peccaverunt adhuc: Et non crediderunt in mirabilibus ejus.@#
H Peccavit adhuc ille populus, qui contra famulum
Dei Moysen murmurabat: peccant quotidie iniqui,
qui sacerdotibus Dei obedire contemnunt: et tandiu
peccant, quousque deficiunt, et cum festinatione
deficiunt.
37 #Et defecerunt in vanitate dies eorum: Et anni eorum cum festinatione.@#
C Dies eorum defecisse dicit, quasi tabe languida
consumptos; dies enim peccatorum cum festinatione
transeunt, sicut legitur: Viri sanguinum et dolosi,
non dimidiabunt dies suos (Psal. LIV).
38 #Cum occideret eos quaerebant eum et revertebantur:@#
#Et diluculo veniebant ad Deum.@#
C Non ipsi inquisierunt Deum, quos dicit occisos:
sed exemplo talium populus reliquus supplicavit.
Judaicus itaque populus tunc timuit, et exquisivit
Deum, quando suos socios cernebat exstingui. Veniebant
diluculo: H flagellati in peccatis revertebantur,
et excusso infidelitatis somno, veniebant mane
ut audirent verbum Dei.
39 #Et rememorati sunt quia Deus adjutor ÷ est: eorum: Et Deus excelsus redemptor eorum ÷ est:@#
C Memorati sunt: quando irascente Domino extrema
castrorum divino igne consumpta sunt, quo
facto, rogaverunt Moysen ut pro eis Dominum supplicaret
(Num. XVI).
H Intellexerunt nullum | null | 6781c908-c7bb-4c3f-b6eb-adc7ad714065 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
alium
posse in tali periculo adjutorium ferre, nisi illum
qui eos de servitute Aegypti liberavit.
40 #Et dilexerunt eum in ore suo: Et lingua sua mentiti sunt ei.@#
C Sic illis contingit qui se putant per solum timorem
credere. Nam nisi Dominus metuatur, misto
amore: toto corde non quaeritur; hoc enim peccatum
est maximum, ut se dicat illi confiteri lingua,
dum cordis ima dissentiant: quasi ille omnia non
cognoscat, quae aguntur in tenebris, qui scrutator
est renum et cordium. H Dilexerunt autem ore,
quando dicebant Moysi: Quaecunque praeceperit Dominus
faciemus.
41
#Cor autem eorum non erat rectum cum eo: Nec fideles habiti sunt in testimonio ejus.@#
C Nam et Dominus de ipsis per Isaiam dicit:
Populus hic labiis me honorat, cor autem ipsorum
longe est a me (Isai. XXIX). Fidelis est in testimonio
Dei, qui eum veraciter diligit: fides autem dicta est
ab eo quod fiant dicta.
42 #Ipse autem ÷ est .. misericors et propitius fiet peccatis eorum: Et non disperdet ÷ eos@#
...
H Ipse autem est misericors: dum enim exspectat
poenitentiam, non statim punit delinquentem, quoniam
peccatoris non vult mortem, sed conversionem (Ezech. XVIII).
43 #Et abundavit ut averteret iram suam:@#
#Et non accendit omnem iram suam.@#
C Abundavit: quando oravit pro Judaeis in cruce
positus, Pater, ignosce illis (Luc. XXIII): sic istius
supplicatione actum est, ut ita Dei in eis placaretur:
propitius enim peccatis eorum factus est, cum
ad ipsius satisfactionem in cruce, non quidem
omnes, sed multi ex his redire meruerunt.
44 #Et recordatus est quia caro sunt: Spiritus vadens et non rediens.@#
H Scit enim Deus, quia caro semper resistit legi
Dei. C Caro autem dicta est, quod chara sit animae
suae. Spiritus vadens et non rediens (subaudiendum
est) in hoc mundo: quoniam ad suum eum corpus
in resurrectione constat esse rediturum; unde mirabili
brevitate hic hominis mors temporalis definitur,
id est spiritus vadens et non rediens.
45 #Quoties exacerbaverunt eum in deserto. In ira concitaverunt eum in inaquoso.@#
H Incredulitate utique atque ariditate cordis sui
exacerbaverunt in deserto.
46 #Et conversi sunt et tentaverunt Deum: Et sanctum Israel exacerbaverunt.@#
H Conversi sunt, scilicet retrorsum et acerbabant
sanctum Israel, id est Moysen, qui Deum videbat
mente et oculis: sed et nunc eum exacerbant, cum
audierint quod Christum Dominum in carne nasciturum
annuntiat.
47 #Non sunt recordati manus ejus: Die qua redemit eos ÷ de manu .. tribulantis.@#
C Recordari enim dictum est, revocare ad cor.
Manus ejus, id est beneficiorum Domini, H qui eos
liberavit de manu Pharaonis, qui figuraliter diabolum
significat.
48 #Sicut posuit in Aegypto signa sua: Et prodigia sua in campo Taneos.@#
C Thaneos enim civitas est Aegypti, ubi sunt
facta prodigia quae leguntur. Prodigia vero dicta
quasi porro dicentia, id est quae praefigurabant esse
aliqua ventura: omnes enim plagae illae aliquid significabant.
49 #At convertit in sanguinem flumina eorum: Et imbres eorum ne biberent.@#
C Hinc prima plaga inchoat Aegyptiorum: nam
sicut aqua in vinum conversa legitur (Joan. II.)
quae significat permutationem populorum in melius,
ita hic, conversa in sanguinem, significat populum
Judaicum in deterius permutatum. Imbrem dicit
coelestem praedicationem: quam similiter ait in sanguinem
versam, ut eos qui spiritaliter intelligere
deberent; intelligere carnaliter ostenderet, quomodo
enim spiritaliter intelligerent, qui erant carnalibus
sensibus occupati?
50 #Misit in eos coenomyiam et comedit eos: Et ranam et disperdidit eos.@#
H In coenomyia cynicorum sectam indicavit, quae
libidinem atque luxuriam summum praedicat bonum.
C Rana est loquacissima vanitas haereticorum: quae
commorata coenosis sensibus, improbis clamoribus
garrire non desinit.
51
#Et dedit aerugini fructus eorum: Et labores eorum locustae.@#
C Aerugo est amor turpis, honestatem consumens,
imminutione occulta. Locusta est malevola detractio,
actus alienos invida oblocutione corrodens.
52 #Et occidit in grandine vineas eorum: Et moros eorum in pruina.@#
C Grando est comminatio Dei, qua verberat contumaces.
Pruina: praecurrens anticipansque malitia,
quae labores alienos | null | 04b6ab6f-b6cd-4496-a55b-95963e5ebb7a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
pervenire ad fructum non
permittit.
53 #Et tradidit grandini jumenta eorum: Et possessionem eorum igni.@#
H In grandine, castigatio divina monstratur. C
Morte pecudum stultorum significatur occasus. H
Ab hac autem grandine et haec jumenta occiduntur,
ut eorum insipientia arguatur, qui divinum nomen
bestiis indiderunt. C Ignis quoque immittitur, ut
illuminentur corda credentium, et vitia depascantur.
Sicut ait Dominus: Ignem veni mittere in terram,
et quid volo nisi ut ardeat? (Luc. XII.)
54 #Misit in eos iram indignationis suae. indignationem et iram et tribulationem: Immissionem per angelos malos.@#
C Ordo vindictae verissima descriptione narratur.
Prius enim Dominus peccatis hominum irascitur,
quando nulla compunctione convertuntur: ac deinde
malitiam hominis in sua indignatione et ira et tribulatione
derelinquit, et postremo nudati defensione
divina in praedam cadunt diaboli. Constat enim cuncta
quae creata sunt, Creatoris permissioni aut imperio
subjacere. Dicit vero immissionem illam malorum,
factam per angelos malos, scilicet indignationem,
id est, tumorem superbiae, iram audaciae, tribulationem
desperationis. H Ut qui divinis plagis
non arguebantur, diabolicis insidiis tunderentur.
55 #Viam fecit semitae irae suae: non pepercit a morte animarum eorum: Et jumenta eorum in morte conclusit.@#
H Viam habet divina ira, cum in peccati ultionem
quis traditus, non liberat animam suam a supplicio
gehennae: vel cum insipientia (quae jumentis est
similis) in morte sempiterna concluditur. C Cum
igitur dicit viam fecisse Dominum, qua possit ad
vindictam infidelium pervenire, ostendit non posse
ad eos venire vindictam, nisi fuerint Domini defensione
privati: per mortem vero animarum, hominum
intellige interitum eorum, qui in illa clade occisi sunt.
56 #Et percussit omne primogenitum in terra Aegypti: Primitias omnis laboris eorum in tabernaculis Cham.@#
H Sicut haec gesta in Aegypto referuntur, ita et
Dominus principatus et potestates daemoniorum,
sive vitiorum, in hoc mundo delevit suo sancto adventu,
et triumphavit in ligno sanctae crucis, et ab
eorum corde depulit: qui calliditati diabolicae dediti
erant, quia Cham #calliditas@# interpretatur. C Per
primitias vero omne primogenitum intellige: primitiae
quippe laborum ad totum pertinent quidquid
humana possibilitas habere potuerat.
57 #Et abstulit sicut oves populum suum: Et perduxit eos tanquam gregem in deserto.@#
C Nam cum dixit oves et gregem, significat populum
Christianum, qui in hoc saeculo tanquam in
deserto pascitur, si mundanarum rerum desideria
non sequatur: quamvis ad litteram Judaeos in terram
promissionis inductos, oves accipere possis;
tamen quia in parabolis se locuturum dixit, Christianum
populum his signatum, magis quam signum,
intellectu amplecti debes; nam sequitur: Et eduxit,
etc.
58 #Et eduxit eos in spe et non timuerunt: Et inimicos eorum operuit mare.@#
C Educti enim nos sumus in spe a terra Aegypti,
id est a tenebris peccatorum, qui fidei lumen accepimus.
Et inimicos operuit mare: cum nos abluebamur
in baptismo, diabolus mergebatur in abysso cum
ministris suis. Sic illis in figura omnia facta sunt (I Cor. X),
ut ait Apostolus, quae nostrae salutis indicia
nuntiabant.
59 #Et induxit eos in montem sanctificationis suae: Montem quem acquisivit dextera ejus.@#
C Mons sanctificationis: sancta Ecclesia in latitudine
fidei sublimata. Sive superna illa coelestis
Hierusalem, in quam populum Dei sua gratia Salvator
introduxit. Ad litteram vero mons Sion, ubi
circa quem templum fuit aedificatum, est mons sanctificationis.
60
#Et ejecit a facie eorum gentes: Et sorte divisit eis ÷ terram .. in funiculo distributionis.@#
C Ejicit a facie nostra gentes, quando a nobis barbarici
et immites fugantur errores: dividit terram,
cum pro sua gratia unicuique beatam dederit portionem
regni Dei: funiculus autem distributionis
sic dictus est ab illis, qui terram tenso fune dividebant.
61 #Et habitare fecit in tabernaculis eorum: Tribus Israel.@#
C Mystice, tribubus Israel, id est videntibus Deum,
dabit inhabitare tabernacula, quae ante ruinam superbiae
adhuc innocentes angeli possidebant
62
#Et tentaverunt et exacerbaverunt Deum excelsum: Et testimonia ejus non custodierunt.@#
C Nunc dicit contumaciam Judaeorum, qui Dominum
tentaverunt, et monita ejus non custodierunt:
et quid eis irato Domino contigerit, ut talia inobedientes
debeant exempla | null | 8275d3c0-00c2-4cef-9d2f-44c5eab01ce0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
metuere.
63 #Et averterunt se et non servaverunt pactum: quemadmodum patres eorum conversi sunt in arcum pravum.@#
H Averterunt se, quos nec virtus nec beneficia
mollierunt divina; sed sicut patres occiderunt prophetas,
ita et isti ipsum Deum persequuntur (Matth.
XXIII). C Arcus pravus: est malitia peccatorum, quae
non eminus vulnera jaculatur, sed in se magis spicula
directa convertit; quia dolosus dum nititur
ingerere plagas, in se convertere potius suas probatur
insidias. H Pravus enim arcus dicitur, qui jacula in
tendentem se mittit, et dum contra inimicos sagittam
putatur jacere, sauciat tenentem.
64 #In ira concitaverunt eum in collibus suis: Et in sculptilibus suis ad aemulationem ÷ eum@#
.. #provocaverunt.@#
C Colles, superbas et tumidas hominum cogitationes
significant, quibus semper Dominus invenitur
adversus. Ad aemulationem quoque eum provocabant,
dum suum honorem idolis impendebant. H Relicto
enim Deo servierunt idolis, adorantes etiam in
montibus.
65 #Audivit Deus et sprevit:@#
#Et ad nihilum redegit valde Israel.@#
H Illos vero sprevit, qui tantum nomine et non
visione Israel erant.
66 #Et repulit tabernaculum Silo: Tabernaculum suum ubi habitavit in homitibus.@#
C Silo civitas erat, ubi arca Dei fuisse legitur
constituta. Silo #avulsio@# vel #dimissio ejus@# interpretatur,
et significat sacerdotium Judaeorum a Deo reprobatum.
67 #Et tradidit in captivitatem virtutem eorum: Et pulchritudinem eorum in manus inimici.@#
C Traditi sunt Judaei in captivitatem, quando ab
Allophylis, id est Philisthaeis, capta arca, sunt victi.
Virtutem et fortitudinem, dicit arcam testamenti,
per quam inter gentes videbantur invicti, et summa
decoris laude esse praecipui.
68 #Et conclusit in gladio populum suum: Et haereditatem suam sprevit.@#
C Consequens fuit ut populus gladio corrueret in
ruinam, cui arcae dignitas fuit ablata. Sprevit suam
haereditatem, quando pro scelerum suorum immanitate
projecit populum quem elegerat.
69 #Juvenes eorum comedit ignis: Et virgines eorum non sunt lamentatae.@#
C Ignem hic, iram bellantium debemus advertere.
Lamentare, vacantis est: nam cum omnes imminentia
pericula formidarent, nulli licuit alterius
funeri justa persolvere. Lamenta enim dicta sunt
intra lares monumenta, sicut antiquis mos erat
sepelire.
70 #Sacerdotes eorum in gladio ceciderunt Et viduae eorum non plorabantur.@#
C In ipsa igitur captivitate filii Heli sacerdotis,
ab Allophylis leguntur gladio exstincti: quorum
unius uxor vidua facta, post subitum partum morte
praeventa est (I Reg. IV): et ita contigit ut minime
ploraretur, dum universos interitus communis occuparet,
licet et id aliis multis accidisse non dubitaretur.
71 #Et excitatus est tanquam dormiens Dominus: Tanquam potens crapulatus a vino.@#
C Excitatur enim Dominus ad vindictam, nostris
malis actibus provocatus; cujus patientia dormitasse
credebatur. Resurgens etiam Dominus a mortuis,
tanquam vino passionis crapulatus. Ad litteram
autem: crapulati et ebrii vino irasci consueverunt
dum excitantur, et fortes se exhibere; ita per simitudinem
de Deo dictum est.
72 #Et percussit inimicos suos in posteriora: Opprobrium sempiternum dedit illis.@#
C Percussit Allophylos in posteriora, ut etiam
vivi, a soricibus exsecrabili sorde roderentur (I
Reg. V): quod opprobrium permanet eis sempiternum.
Sic peccatores in posteriora percutit, quando
eis sua debita non relinquit; et quasi a soricibus
consumuntur, dum eos diaboli cohors inimica vallaverit.
73 #Et repulit tabernaculum Joseph:@#
#Et tribum Ephrem non elegit.@#
H C Hic reprobatio Judaeorum atque haereticorum,
et electio narratur sanctae Ecclesiae. C Joseph
interpretatur #augmentum,@# quod hic in contrarium
accipiendum est, quia constat esse repudiatum;
Ephrem #frugifer,@# seu #ubertas.@#
74 #Sed elegit tribum Juda: Montem Sion quem dilexit.@#
C Juda interpretatur #confitens,@# sive #glorificans.@#
Illam tribum merito diligit, quae et confessione fuit
humilis et conversione laudabilis. H C Mons, significat
sanctam Ecclesiam.
75 #Et aedificavit sicut unicornium sanctificium suum: In terra quam fundavit in saecula.@#
H Unicorni singularis potentia dicitur, H C et
unicam Christi Ecclesiam, quam fundavit in saecula,
significat.
76 #Et elegit David servum suum: et sustulit eum de gregibus ovium: De postfetantes accepit eum.@#
H C David | null | 8ce884c7-c8a7-4211-92a8-53836449ee87 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
(interpretatur #manu fortis,@# sive #desiderabilis@# )
Christum significat, ex populo Judaeorum,
velut de gregibus ovium, desumptum atque translatum
ad populum pascendum Ecclesiae. H Vel, qui
de grege mortalium electus et sublevatus est, C et
acceptus de post fetantes, id est, de loco qui est post
fetantes, id est fecundas et fetosas oves, quia Christus
pastor est ovium fecundarum, spiritualique
gratia multos filios generantium in sancta fide et
ecclesia: pastor quippe sequitur oves, ideo dicitur
post fetantes, non ante.
77 #Pascere Jacob servum suum: Et Israel haereditatem suam.@#
C Possumus per Jacob intelligere populum Christianum,
qui hic degit in terris, H et supplantat
vitia et carnalia desideria. C Haereditatem vero
Israel futuram congregationem, quae Domini contemplatione
pascenda est.
78 #Et pavit eos in innocentia cordis sui: Et in intellectibus manuum suarum deduxit eos.@#
C Pavit enim Praeceptor egregius, quos docere
dignatus est, sicut ipse dixit: Non in solo pane vivit
homo (Matth. IV). Intellectus vero manuum, actualem
significat sanctitatem, ad quam fideles suos
(prout ipse tribuit) gloriosa imitatione perduxit.
ORATIO EX PSAL. LXXVII.
Refice nos mannae spiritalis alimento, opulentissime
largitor Omnipotens, ut in sensum manuum
tuarum directi, mereamur in monte tua acquisitum
dextera, gloriari. Per Dominum nostrum, etc.
PSALMUS LXXVIII.
ARGUMENTUM PSAL. LXXVIII.
C Vox Judaeorum dicentium, quanta in persecutione
Antiochi vel gentium pertulerint, Deique potentia
supplicantium correctionis voto vindicari. H
Quae tamen persecutio ad animam, quae saepe civitas
scribitur, referenda est.
TT. #Psalmus Asaph.@#
C Asaph significat #synagogam;@# est ergo totus iste
psalmus in lamentatione positus, qui futura tempora
velut praeterita deplorat. Deplorat vero Antiochi
persecutionem, tempore Macchabaeorum factam,
tunc futuram, sed in spiritu prophetico quasi praeteritam,
propter certitudinem eventus.
1 #Deus, venerunt gentes in haereditatem tuum: polluerunt templum sanctum tuum: Posuerunt Hierusalem in pomorum custodiam.@#
H Propheta de persecutione gentilium adversus
Ecclesiam Dei (quae est haereditas ejus), sive Hierusalem,
dicit: Deus, etc. C Gens enim dicta est, quod
uno sit genere procreata. Polluerunt, cum impiae
gentes in sanctissimis Hierusalem et templi locis simulacra
nefanda posuerunt. H Sicut enim poma,
cum maturescere coeperint, diligentius custodiuntur
maturaque facilius devorantur, ita adversarius conscientem
sibi animam custodit, donec ad plenum
eam valeat devorare. Est enim Dei haereditas anima
sancta. In cujus figuram, terrenae Hierusalem captivitatem
deplorat Propheta.
2 #Posuerunt morticina servorum tuorum escas volatilibus coeli: Carnes sanctorum tuorum bestiis terrae.@#
C Dicendo Propheta: posuerunt morticina,
martyres significat, qui in illa captivitate copiosa
persecutione floruerunt, et elegerunt magis
mori, quam cibis a Domino vetitis coinquinari. Sepelire,
quia officium est pietatis, volatilibus ac bestiis
abjicere magnae crudelitatis constat exemplum.
3 #Effuderunt sanguinem eorum tanquam aquam in circuitu Herusalem: Et non erat qui sepeliret.@#
C Secundum litteram de populo dicit Judaeorum,
qui a gentibus non solum intra urbem, verum etiam
circa muros civitatis est interemptus, quatenus officium
sepulturae nullus implere valuisset, dum
par conditio omnes tam circa muros quam in corde
civitatis involveret. H Haec quidem ante Christi adventum
in Hierusalem acta sunt, sed passionem
infantium figurarunt, ubi et carnes eorum bestiis et
volucribus expositae sunt, id est persecutoribus, et
tanta sanguinis multitudo effusa est, ut vix omnium
possent corpuscula sepeliri.
4 #Facti sumus opprobrium vicinis nostris: Subsannatio et illusio his qui in circuitu nostro sunt.@#
C Dicit enim Hebraeos fuisse in opprobrium et in
derisum, qui prius fuerant Domini devotione reverendi.
H Opprobium etiam fiunt sancti his qui prius
fratres fuerunt; qui meliores factos odii stimulo
persequuntur.
5 #Usquequo, Domine, irasceris in finem: Accendetur velut ignis zelus tuus?@#
C Rogat enim pium judicem, ne usque in finem
irascatur genti Judaicae, sed ut incenderetur zelus
illius in eis, sicut in Mathathia (I Mach. II): qui
zelo paternae traditionis incensus, quemdam Judaeum
idolis immolantem supra ipsas aras occidit.
6 #Effunde iram tuam in gentes quae te non noverunt: Et in regna quae nomen tuum non invocaverunt.@#
C Effunde iram super adversarios | null | 1f818bea-9df7-43c5-a61c-91a62afe1533 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Judaeorum; indignationem
tuam abundanter emitte, ut sicut illi
nos comprimunt, ita tuis viribus opprimantur. Nec
vacat quod ante dixit in gentes, postea in regna;
prius enim populis imprecatus est, deinde ipsis
regnis, quae talia fieri imperabant.
7 #Quia comederunt Jacob: Et locum ejus desolaverunt.@#
C Dicendo enim comederunt, saevitiam impiae
gentis ostendit; comederunt vero significat comedi
fecerunt, dum cadavera mortuorum ferarum morsibus
exposuerunt. Locum desolaverunt, cum pulcherrimam
civitatem civium suorum habitatione
nudaverunt.
8 #Ne memineris iniquitatum nostrarum antiquarum cito anticipent nos misericordiae tuae: Quia pauperes facti sumus nimis.@#
H Praeveniat nos, quaesumus, Domine, misericordia
tua, qui est Unigenitus tuus ut veniens propitietur
iniquitatibus nostris, et eruat nos a peccatis;
pauperes enim facti sumus in mundo propter illum.
C Confessione itaque delictorum propitium sibi reddit
judicem, et qui timet judicium Domini, anticipari
se ejus misericordia recte desiderat, pauperesque
factos dicit nimis; paupertas est enim nobis
bonorum, et non habemus quid offerre justitiae, si
non incipiat vigor aequitatis inquirere.
9 #Adjuva nos, Deus salutaris noster: Et propter gloriam nominis tui, Domine, libera nos, et propitius esto peccatis nostris propter nomen tuum.@#
C Bene ergo infirmitatem suam intellexit qui Salvatorem
medicum totis viribus invocavit. Et utiliter
subdit: propter gloriam Dei, non propter aliquod
suum proprium meritum. Ideo enim Salvator dicitur,
quia in se sperantes salvat, et imminentes poenas
peccatorum commutat in praemia.
10 #Ne forte dicant in gentibus: Ubi est Deus eorum? Et innotescat in nationibus coram oculis nostris.@#
H Gentes spiritualiter, potestates adversae sunt,
quae invalescunt adversum nos, dicentes: Ubi est
Deus vester? sicut pagani martyribus saepe dixerunt.
C Et innotescat, subaudiendum est vindicta,
quam solet Dominus de perfidis facere, quando eos
cogit prava desideria damnare. Cum vero dicit,
coram oculis, celeritatem postulat ultionis, ut videat
fieri quod aliquando novit posse concedi.
11 #Ultio sanguinis servorum tuorum qui effusus est: Introeat in conspectu tuo gemitus compeditorum.@#
H Judicium hic invocat, quo sanguis martyrum
exquiratur a Domino. Compeditos apostolos accipe,
qui propter Christum colligati in carcere sunt (Act.
V), et in exsilio sunt damnati. C Vel illos dicit,
quos pro nomine Domini vinxerat irreligiosa gentilitas.
Non autem amari cordis vindictam intelligas
petitam, sed eam quae ad conversionem respicit inimici.
Est autem vindicatio, per quam jus ab injuria
justa retributione defenditur.
12 #Secundum magnitudinem brachii tui: Posside filios mortificatorum.@#
H Filii mortificatorum, spiritualiter sunt fideles
populi, per apostolorum praedicationem in Christo
regenerati. C Vel, filii eorum, qui pro ejus religione
morte puniti sunt, pro quibus orat Propheta ut
parentum virtute proficiant, et ita eos Dominus possideat
ne diaboli virtute seducantur.
13 #Et redde vicinis nostris septuplum in sinu eorum: Improperium ipsorum quod exprobraverunt tibi, Domine.@#
C Non contra illos, sed pro illis rogat Ecclesia.
Nam afflictio corporum salutem tribuit animarum.
Septuplum, perfectionem significat coelestis doni,
quod accipimus, quando Spiritus sancti illuminatione
complemur. Improperium, ut quia injurias
fecerunt, dicant laudes nunc; fuerunt increduli, sint
devoti; exstiterunt superbi, fiant humiles. In sinu
vero eorum, in animas eorum et animarum secreta
intellige, ubi semper fit gloriosa conversio.
14 #Nos autem populus tuus et oves pascuae tuae: Confitebimur tibi in saeculum.@#
H Propter innocentiam autem, oves vocantur fideles,
vel quia Christum pastorem habent. C Recte
vocantur oves, qui ejus gloriam confitentes, in fidei
firmitate permanserunt.
15
#In generatione et generatione: Annuntiabimus laudem tuam.@#
H In generatione, id est in prophetis; et generatione,
hoc est in Evangeliis, semper annuntiabuntur
laudes Christi. C Vel in generatione ista hic Ecclesiae,
et generatione coelesti in patria, cum omnibus
beatis aeternaliter laudabimus te.
ORATIO EX PSAL. LXXVIII.
Anticipa nos, Domine, misericordia tua, priusquam
zelus irae desaeviat, ut adjuti patrociniis beatorum,
quorum propter te sanguis effusus est, propitationem
tuam cum peccatorum venia consequamur. Per Dominum
nostrum, etc.
PSALMUS LXXIX.
ARGUMENTUM PSAL. LXXIX.
C.
Vox Prophetae de adventu Christi, et de vineae | null | 640f6649-5427-4997-906f-9b3f52923cd1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
,
id est Ecclesiae, dilatatione.
TT. #In finem pro his qui commutabuntur testimonium
Asaph psalmus.@#
C Finis legis Christus est. Asaph interpretatur #colligens,@#
et significat Christum et Ecclesiam. A quo
omnes in fidem collecti immutantur, scilicet de pejoribus
ad meliora, de vetustate ad novitatem
vitae (Rom. X).
1 #Qui regis Israel, intende: Qui deducis velut ovem Joseph.@#
C Recte igitur dicitur regem coeli regere Israel,
quia ipsos propitius regit, qui eum puro corde respiciunt.
Intende, ac si diceret: Super nos lumen tuae
pietatis infunde. Joseph, fidelem populum dicit, qui
sic in caulam Dei deducitur, quasi oves ad pascua
congregentur.
2 #Qui sedes super Cherubim, manifestare: Coram, Ephraim Benjamin et Manasse.@#
C Cherubim #plenitudo scientiae@# interpretatur, in
qua Christum sedere manifestum est. Rogat, dum
dicit manifestare, ut beneficio sanctae incarnationis
appareat. Ephraim vero interpretatur #fructificatio;@#
Benjamin, #filius dexterae;@# Manasses, #oblitus.@# Has
virtutes constat inesse Salvatori. Fructificavit nobis,
quando surrexit; filius dextrae, id est omnipotentis
Patris; oblitus dicitur, quando injuriarum
suarum in cruce positus oblitus est, pro persequentibus
orans (Luc. XXIII).
3 #Excita, Domine, potentiam tuam et veni: Ut salvos facias nos.@#
C Deprecatur tanto studiosius quanto novit maximam
utilitatem nobis Domini incarnatione futuram,
ut excitet potentiam, id est, ut veniat ad peccata humani
generis abluenda. Quae enim preces, vel quae
vota sufficiant illud expetere quod mundum possit
a sua impietate salvare?
4 #Deus, converte nos, et ostende faciem tuam: Et salvi erimus.@#
C Postulat enim se magnopere converti, quia se
noverat esse distortum. Ostendit faciem Pater manifestatione
Filii, cum ait: Ipsum audite (Matth. VII);
in quo et salvati sumus, ideo dicit, et salvi erimus;
vel ostendit, cum incarnavit. Nemini vero ostendit
Deus faciem, nisi converso.
5 #Domine Deus virtutum: Quousque irasceris super orationem servi tui?@#
C Juste Deum virtutum vocavit, qui solus praevalet
de morte incredulitatis liberare. H Non irascitur
Deus, si justitiam petamus; sed putat conscientia
delicti ob orationem nostram Deum irasci. C Et iratum
Propheta credebat, quoniam humano generi
subvenire tardabat; ex quo innotescit pietas, et
magnum desiderium Prophetae.
6 #Cibabis nos pane lacrymarum: Et potum dabis nobis in lacrymis in mensura.@#
C Panis enim lacrymarum, vita est plena doloribus;
sed tamen in ea miseratione Dei cibamur,
quando cladibus et aerumnis non exstinguimur, sed
potius erudimur. Nullum itaque tempus a lacrymis
ostendit posse esse vacuum quibus et ipsa refectio
erat ploratio. In mensura, vero in distributo modulo
dicit, ostendere volens illud Apostoli: quod Deus
supra vires nostras tentari nos et vexari non permittit (I Cor. X).
7 #Posuisti nos in contradictionem vicinis nostris: Et inimici nostri subsannaverunt nos.@#
C Contradictio illa gentilis erat, quae adversum
praedicatores Christi pravis concionibus erigebatur.
H Subsannabant inimici (id est haeretici) doctores
Christi: similiter Judaei et infideles omnes, qui in
circuitu Ecclesiae obstrepunt, nosque impugnant.
8
#Deus virtutum, converte nos: et ostende faciem tuam. Et salvi erimus.@#
C Repetit versum, quia desiderantis mos est ea
repetere quae desiderat magnopere advenire. Ipsa
est ergo facies, id est potentia Christi, per quam
laqueos mortis evasimus; ipsa denique quae dignis
et confitentibus coelorum regna largitur.
9 #Vineam de Aegypto transtulisti: Ejecisti gentes et plantasti eam.@#
C Vineam dicit Hebraeorum gentem, quam positam
in typo constat Ecclesiae. Vinea autem a #vitibus@#
dicta est; hanc ex Aegypto deduxit magnis miraculis,
et (expulsis gentibus, hoc est Amorrheis caeterisque
finitimis eorum) tanquam mirabilis agricola
eam plantavit. Per hanc autem, Ecclesia, ut dixi,
intelligitur, quae hic in sanctis optimos fructus affert,
qui tribulationibus pressi, saporem dulcem emanant,
et passionum sarculo fossi et putati, sicut
vites, multiplicantur. Sola enim hoc proprium habet
Ecclesia, ut persecutionibus crescat.
10 #Dux itineris fuisti in conspectu ejus: Et plantasti radices ejus, et implevit terram.@#
C Dux est Christus sanctae | null | 9de04430-3167-4c3e-91aa-2f276682cc92 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Ecclesiae Dei. Radices
ejus sunt prophetae coelestis regis operatione plantati;
ex quibus illa felices palmites tendens, universum
mundum, quasi amoenis fidei umbraculis, occupavit.
Hoc est quod titulus dicit, de commutatis Judaeis,
ut vineam Judaicam commutatam intelligas in
Christianam; et quae de Judaica hic dicuntur, impleta
intelligas in vinea Christiana.
11 #Operuit montes umbra ejus: Et arbusta ejus cedros Dei.@#
H Hos Ecclesia protegit, qui in ejus esse gremio
comprobantur, id est patriarchas et diversos doctores
et apostolos. C Istos enim operit, quos nutrit,
quoniam ejus umbra fructificat, et amplius facit
crescere quos magis tegit. Unde cedros Dei, id est
martyres, qui in Ecclesia inter altissima cacumina
constituti sunt, ipsa quoque protegit Ecclesia.
12 #Extendit palmites suos usque ad mare: Et usque ad flumen propagines ejus.@#
C Palmites significant discipulos Domini, quibus
ipse dixit: Ego vitis, vos palmites (Joan. XV).
Mare, omnium gentium sanctissimam credulitatem.
Extendit vero dicit, quoniam ab Hierosolymis haec
praedicatio in cunctas partes mundi extensa est.
Propagines, filios regenerationis dicit, qui a flumine
Jordane manaverunt, ubi Dominus baptizari dignatus
est in exemplum nostrae salutis.
13 #Utquid destruxisti maceriam ejus Et vindemiant eam omnes qui praetergrediuntur viam.@#
C Nunc de vinea prima, id est Judaeae gentis, miratur
cur eam Deus dereliquerit, et ejus munitio
eversa fuerit, id est, Dei defensio ablata. H Tunc
enim munitio synagogae deposita est, cum ei caecitas
contigit, donec plenitudo gentium subintraret (Rom. XI).
C Vindemiant eam, id est, diripiunt qui
praetergrediuntur, id est gentes, quae viam, id est
Christum, pertranseuntes, in idolorum sacrificiis jugiter
permanebant. Quod etiam Isaias praedixit dicens:
Destruam maceriam ejus, et erit in direptionem,
etc. (Isai. V).
14 #Exterminavit eam aper de silva: Et singularis ferus depastus est eam.@#
C Aprum hunc Vespasianum principem Romanorum
nonnulli intelligunt. Aper, dictus est ab eo, qui
in locis asperis commoratur. Singularem autem ferum,
Titum ejus filium memorat. H C Spiritualiter
autem, aprum singularem, dic diabolum, qui de
silva gentilium egressus, plebem Judaicam exterminavit
propter incredulitatem.
15
#Deus virtutum, convertere: Respice de coelo et vide et visita vineam istam.@#
C Petit hic Asaph ut supplices Judaeos suos
operis Agricola serenus aspiceret, et periclitantibus
subveniret. Visita, adventum sanctae incarnationis
expostulat, ut praesente Cultore, vinea plantata proficiat.
H Dicit igitur: Domine, Deus virtutum, convertere
ab ira tua, et converte synagogam ad Ecclesiam.
16 #Et perfice eam quam plantavit dextera tua: Et super filium hominis quem confirmasti tibi.@#
H Et perfice eam, scilicet Ecclesiam quam plantavit
dextera vel virtus, hoc est, Filius tuus in resurrectione
sua fundavit. Et super filium hominis, id
est filium Virginis, quem tibi confirmasti ac devicta
morte in tua dextera collocasti. H Perfice ergo eam,
in vera fide, super te et Filium tuum Dominum nostrum
Jesum Christum fundatam vineam, quem
confirmasti tibi.
17 #Incensa igni et suffossa: Ab increpatione vultus tui peribunt.@#
C Incenditur igne aliquis cupiditatis, quando crimen
nefandum commiserit. Effossa vero manu sunt,
cum per operationem sceleratam aliis praeparamus
insidias, et decipere volumus nescientes, dum nos
magis in ipsam foveam corruamus. Haec ergo peccata
peribunt ab increpatione vultus Dei, dum dicit:
Ite in ignem aeternum (Matth. XXV). H Vel incensa
et suffossa, Synagoga est non credens.
18 #Fiat manus tua super virum dexterae tuae:@#
#Et super filium hominis quem confirmasti tibi.@#
C Fiat manus tua, id est, operatio sancta ad effectum
promissa perducat. Filius hominis, ipse Christus
est, qui etiam dextera Patris est, et confirmatus
apud homines, sicut dicit in Evangelio: Hic est
Filius meus dilectus (Matth. XVII). Operationem itaque
sanctae incarnationis exposcit.
19 #Et non discedimus a te: Vivificabis nos et nomen tuum invocabimus.@#
H Non discedimus, id est, si tibi fide adhaeserimus,
tunc pane illo, quem de coelo misisti (Joan. VI), reficimur.
C Et #ipsum@# nomen invocabimus in oratione
Dominica | null | 70be765f-27d8-428d-b6b6-2c90c203e266 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, H id est, eum cui dedisti nomen supra
omne nomen (Philip. II). C Vel si miseris Filium
tuum incarnandum, non discedimus a te, qui tanto
desiderio eum petivimus; et dum non discedimus,
vivificabis nos, etc.
20 #Domine Deus virtutum, converte nos: Et ostende faciem tuam, et salvi erimus.@#
C In isto versu regulam totius religionis exponit,
ubi primum est, ut nos Dominus convertat; deinde,
ut ostendat faciem suam; tertio, ut salvos efficiat.
Per istum quoque versum sub brevitate petimus
quidquid nobis expedire monstratur.
ORATIO EX PSAL. LXXIX.
Visita, Domine, vineam tuam, quam de Aegypto
tribulationum potenti dextera liberasti; ut respectu
vultus tui vivificata, bonorum vitae fructuum ubertate
laetetur. Per Dominum nostrum Jesum, etc.
PSALMUS LXXX.
ARGUMENTUM PSAL. LXXX.
C Propheta fideles admonet ut multimodis vocibus
Deum magnificent, et ne quisquam idola, sed solum
Deum adoret.
TT. #In finem pro torcularibus Asaph ÷ quinti
Sabbati@# ...
C Intentio tituli est ut, in finem, Christum designet;
pro torcularibus, Ecclesiam; Asaph, congregationem
fidelium; quinta Sabbati, baptizatos, nam
quinta die ex aquis Deus animantia fecit, et in baptismo
novus homo generatur.
1 #Exsultate Deo adjutori nostro: Jubilate Deo Jacob.@#
C Asaph iste, quem saepe diximus synagogam,
populos commonet fideles, ut non desinant cum
summa laetitia Deo laudes dicere, qui eos a saevis
periculis dignatus est eripere. Deo adjutori nostro,
contra fictitios deos gentilium dicit, qui juvare nec
se possunt. Jubilare a #juvando,@# id est delectando,
dictum est. Jacob populum significat Christianum.
2 #Sumite psalmum et date tympanum: Psalterium jucundum cum cithara.@#
C Psalmus enim ad divina verba pertinet intimanda.
Et date #tympanum, id est operationes bonas.
Addit: psalterium jucundum date,@# id est, praedicationem
sanctam cum cithara, id est carnis mortificatione
vel operatione. Nam psalterium idem
quod psalmus significat, et cithara idem quod tympanum.
3
#Buccinate in neomenia tuba: In insigni die solemnitatis nostrae.@#
H Canebant Judaei tuba in Pascha, Pentecoste, et
Scenopegia: nos praecipue in inchoatione evangelicae
praedicationis atque initio fidei, cum resurgimus
in Christo, eum remissionem accipimus, et in dedicatione
domus pectoris nostri, cum innovata fuerit
post ruinam.
4 #Quia praeceptum in Israel est: Et judicium Deo Jacob.@#
C Israel, populus electus, fide videns Deum; idem
et Jacob, propter utramque plebem, ex circumcisione
venientem et praeputio. Christus enim utrumque
fecit, et legem dedit, et judicium futurum suae potestatis
innotuit.
5
#Testimonium in Joseph posuit ÷ illud .. cum exiret de terra Aegypti: Linguam quam non noverat audivit.@#
C Joseph interpretatur #augmentatio;@# cujus nominis
interpretatio testimonium est Hebraei populi, qui de
terra Aegypti multiplicatus exivit. Et sicut ille per
maris Rubri undas ejectus est, sic nos a terra Aegypti,
id est, a vitiis carnalibus absoluti, regenerante
sancta unda, renascimur. Et sicut illud mare fuit
rubrum, ita aqua baptismi (quae cum sanguine de
latere Christi profluxit) rubra potest nuncupari.
Audivit linguam, H C id est praecepta evangelica,
quae prius non novit.
6 #Divertit ab oneribus dorsum ejus: Manus ejus in cophino servierunt.@#
C Evertit Deus a dorso Christianorum onera peccatorum,
quando felici humilitate prosternuntur.
Cophinos dicimus, per quos sordium purgamenta
abjicimus. Manus in eis tenent, qui peccatorum immunditiis
occupantur. Ab hac servitute liberamur,
quando scelerum nostrum sordibus expiamur.
7 #In tribulatione invocasti me et liberavi te: exaudivi te in abscondito tempestatis: Probavi te apud aquam contradictionis. Diapsal.@#
H C Nunc introducitur persona Dei loquens ad
populum. C Ipse enim nos de tribulatione liberat; ipse
in abscondito angustiam nostrae tempestatis exaudit:
sed probat nos in contradictionibus haereticorum,
qui resistentes, et voluntatem electorum mutare
conantes, velut venti flantes mentem concitant.
8 #Audi, populus meus, et contestabor te, Israel, si me audieris. Non erit in te Deus recens: Neque adorabis Deum alienum.@#
C Ipse est populus Dei, qui nescit cum malis aliqua
mistione morum confundi. Testificatur | null | 19f79c3c-ce58-4e81-a4bd-c782e495ccb6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
autem Deus,
quando in futuro judicio unicuique dederit pro factorum
suorum qualitate sententiam (Matth. XVI). Dixit
quoque: Non erit in te Deus recens, ne Verbum
Patris quisquam putaret esse sub tempore. Quoniam
ipse est qui ante omne principium genitus de Patris
substantia, aequali cum eo coaeternitate consistit.
Nec adorabis, ostendit ut pene par sit scelus, recentem
Deum putare, et nefandis idolis servire.
9 #Ego ÷ enim .. sum Dominus Deus tuus qui eduxi@#
#te de terra Aegypti: Dilata os tuum et implebo illud.@#
C Ego ipse, qui dudum eduxi te de terra Aegypti,
nunc adveni per potentiam carnis, et educo de terra
Aegypti, quando per regenerationis gratiam, a peccatis
teterrimis liberabo te. Dilata os, id est, divulga
et dissemina, confitendo vel admonendo quae digna
sunt auditu. H Vis comedere Dominum Deum tuum?
dilata os tuum; ipse hortatur nos ut eum comedamus.
Quantum igitur dilataveris, tantum accipies. Si
volueris, totum accipies; si nolueris, saltem accipe
partem. Totum accipit, qui omnia propter eum relinquens,
sequitur eum.
10 #Et non audivit populus meus vocem meam: Et Israel non intendit mihi.@#
C Non audivit populus Judaeorum, qui Christo
Filio Dei credere noluit. H Ego sto ad ostium et
pulso (Apoc. III): volo ut aperias, et ingrediar, et
aperire non vis.
11 #Et dimisi eos secundum desideria cordis eorum: Ibunt in adinventionibus suis.@#
C Sequitur ultio digna peccatoris. Non enim dimittitur
impunitus, qui a Domini defensione deseritur.
Quia malorum omnium retributio est, tanta
bonitate fraudari. Putat enim peccator genus esse
beneficii, si suis voluptatibus permittitur expleri,
cum in poenam eorum dicat Apostolus: Tradidit illos
Deus in concupiscentias cordis eorum (Rom. II).
H Infelix qui a Deo non corripitur. Si quis peccans
non percutitur, iste miser est; ideo et illos
dimisit, quia saepe percussi, et disciplinam non receperunt.
12 #Si populus meus audisset me: Israel si in viis meis ambulasset.@#
C Ideo suum dixit populum, quia ei legem dedit
et miracula magna monstravit, ut culpa cresceret,
cum in eum plebs electa peccasset. Ille autem ambulat
in viis ejus, qui mandatis ejus non reperitur
adversus.
13 #Pro nihilo forsitan inimicos eorum humiliassem: Et super tribulantes eos misissem manum meam.@#
C.
Vide ergo, quod si Deo male agentes resistimus,
ille nostris #non@# contradicit inimicis, id est daemonibus
vel vitiis: sed tamen et justos quandoque tentari
sinit. Sed justos sic tentari patitur, ut non deserat:
impios autem tribulari permittit, ut se ab eis reddat
alienum.
14 #Inimici Domini mentiti sunt ei: Et erit tempus eorum in saecula.@#
C Mentiuntur enim qui se bonis promissionibus
obligantes, in pessimos iterum relabuntur errores.
Addidit: in aeternum erit tempus eorum, scilicet
punitionis, quando illis dicitur: Ite in ignem aeternum (Matth. XXV).
H Inimici isti Judaei sunt, qui
mentiti sunt, id est negaverunt Dominum. Et erit
tempus conversionis eorum in saecula, id est finem
saeculi, quando omnis Israel salvabitur.
15 #Et cibavit illos ex adipe frumenti:@#
#Et de petra melle saturavit eos.@#
C Adeps frumenti, sacramentum est corporis
Christi. Quid enim adeps in frumento signat, nisi
divinitatem in carne? Petra, Christus; mel, dulcedo
ipsius, a quo omnes credentes praedicatione sancta
satiantur; sed perfidi jejuni fuerunt, qui auribus
aggravatis, Christo obaudire noluerunt. Ad litteram:
cibavit eos manna.
ORATIO EX PSAL. LXXX.
Dilata, Domine, supplicum ora, ad annuntiandum
gloriam tuam, ut, Aegyptiis operibus retrorsum relictis,
nominis tui confessione laetemur. Per Dominum
nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS LXXXI.
ARGUMENTUM PSAL. LXXXI.
C Propheta contra Judaeos de Christi adventu
loquitur, monens ut intelligant ipsum esse Christum,
qui in assumptione carnis pauper esse videbatur.
TT. #Psalmus Asaph.@#
C Asaph (quem pro significatione sui nominis in
titulo constat appositum) contra Judaeos, de Christi
adventu, per totum loquitur psalmum, monens ut
intelligant ipsum esse Christum, qui assumptione
carnis pauper esse videbatur. | null | 2308c409-a47f-48a0-a66c-8257497635eb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
1 #Deus stetit in synagoga deorum: In medio ÷ autem .. deos dijudicat.@#
C De corporali situ humanitatis Christi loquitur.
Nam non potest dici a natura deitatis, stare vel
sedere, qui nulla loci determinatione concluditur.
Addit etiam deorum, ut evidentius de hominibus
dictum adverteres, inter quos corporaliter habitasse
cognoscitur Christus. H Deos appellat omnes praesides
Ecclesiarum, quos Deus deorum non per alios, sed
per semetipsum discernit ac judicat. C Vel apostolos
et justos dicit deos, quos Deus dijudicat, id est discernit
ab aliis. Possunt et angeli dii dici.
2 #Usquequo judicatis iniquitatem: Et facies peccatorum sumitis? Diapsalma.@#
H Usquequo judicatis, Scribarum et Pharisaeorum,
sive quorumdam redarguit episcoporum pravitatem,
qui personas accipientes, secundum faciem,
et non secundum Deum judicant. #Ac si dicat:@# Si
venerit pauper habens justum negotium, et iterum
dives habens perversum, vos personam aspicitis
non negotium; judicium vero non consideratis, non
causam, sed personas eorum qui causas habent.
3 #Judicate egeno et pupillo: Humilem et pauperem justificate.@#
C Admonet obnixius Judaeos ut debuissent intelligere
Christum, quem videbant, egenum propter
nos factum et pauperem, cujus sunt omnia in coelo
et in terra. Pupillum, cui pater carnalis solatia non
praebebat.
4 #Eripite pauperem: et egenum De manu peccatoris liberate.@#
C Commonentur hic ergo, qui manus suas in nece
Domini minime polluerunt, ne desinant injuste traditum
sceleratis eripere, qui paupertatem et indigentiam
cum humanitate suscepit; ideo recte pauper
dicitur et egenus.
5 #Nescierunt neque intellexerunt, in tenebris ambulant: Movebuntur omnia fundamenta terrae.@#
C Vera sententia est, quae illos dicit non intellexisse
auctorem luminis, qui in tenebris ambulabant,
quia si cognovissent, nunquam Dominum gloriae
crucifixissent (I Cor. II). Movebuntur fundamenta,
signum dicit, quod in crucifixione Domini
constat evenisse. Terra mota est, petrae scissae
sunt (Matth. XXVII). Sive quia illo tempore multi
peccatores, id est terreni, viso tali miraculo, crediderunt,
ut centurio.
6
#Ego dixi: Dii estis: Et filii Excelsi omnes.@#
H C Videte qualis sit dignitas fidelibus dii vocari
et filii. C Omnes autem ejus filii vocantur, qui suis
jussionibus acquiescunt. Iste ergo versus solos justos
respicit.
7 #Vos autem sicut homines moriemini: Et sicut unus de principibus cadetis.@#
C Increpat etiam incredulos, qui mori potius per
superbiam voluerunt, quam per obedientiam vivere.
Dicendo autem: sicut homines, significat peccatores,
qui nullo pretio sunt redempti, nec de peccatis
liberi propter perfidiam. Unus de principibus significat
diabolum, qui de coelo projectus corruit, et
poenam suae perversitatis invenit (Apoc. XII).
8
#Surge, Deus, judica terram: Quoniam tu haereditabis ÷ in omnibus gentibus.@#
C Surge, dicitur illi, qui in sepulcro #triduanus@#
somno dormivit. Et judica eos, qui terrena sapiendo,
merito terrae comparantur. Haereditabis illam terram,
scilicet quam beati possidebunt. H Vel, haereditabis
per fidem, in omnibus gentibus, quia in
omnem terram exivit sonus apostolorum (Rom. X):
et ex omnibus gentibus haereditatem recipient in
regno coelorum.
ORATIO EX PSAL. LXXXI.
Da nobis, Domine, secundum praeceptum tuum,
ab iniquitatis judicio declinare, pauperumque necessitatibus
subvenire, ut mereamur filiorum tuorum
numero copulari. Per Dominum nostrum Jesum
Christum, etc.
PSALMUS LXXXII.
ARGUMENTUM PSAL. LXXXII.
C Vox fidelium deprecantium ne a satellitibus Antichristi
diutius Ecclesia torqueatur, sed cito eorum
contumacia opprimatur.
TT. #Canticum psalmi Asaph.@#
1 #Deus ÷ quis similis erit tibi@# ..: #Ne taceas neque compescaris, Deus.@#
C Quis enim similis erit ei, qui coelum terramque,
vel cuncta quae in eis sunt, summa celeritate perfecit?
quem vir iste contuebatur talem et tantum, et
ideo, merito nullum ei similem esse profitetur. Ne
taceas, in illo futuro adventu. Compescuit etiam
virtutem suam, quando passus est, quasi reum se
teneri et Pontio Pilato tradi. Ista in futuro judicio
cessabunt, ubi potentia divinitatis elucescet
2 #Quoniam ecce inimici tui sonuerunt: Et qui oderunt te extulerunt caput.@#
C Iste versiculus ad tempora Antichristi aptatur, | null | 2a47574e-9a38-4a8c-974d-58a5f34a6cc6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quando inimici Dei tumultuosis seditionibus insonabunt.
Sonuerunt vero dixit, et non ait, locuti
sunt, ut eis negarentur verba hominum, qui voces
rationabiles non habebant. Dicit extulerunt caput,
dum capita potuisset dici; sed omnibus insanis
unum est caput, Antichristus.
3 #Super populum tuum malignaverunt consilium:@#
#Et cogitaverunt adversus sanctos tuos.@#
Populus Dei est, qui praecepta veritatis toto nisu
implere satagit. C Addidit adversus sanctos, ut non
solum mediocribus, verum etiam ipsis coelestibus
viris inferre conarentur exitium.
4 #Dixerunt: Venite, et disperdamus eos de gente: Et non memoretur nomen Israel ultra.@#
C Talem intentionem habebit Antichristus, ut
Christianum nomen de orbe terrarum funditus deleatur,
nesciens miser, quia, dum servos Christi
necare cupit, sanctorum numerum assidua persecutione
complebit. De gente significat populum Christianum,
qui, quamvis ex pluribus gentibus sit collectus,
unus tamen, quia de uno fonte baptismatis
noscitur procreatus.
5 #Quoniam cogitaverunt unanimiter simul: Adversum te testamentum disposuerunt tabernacula Idumaeorum et Ismahelitae.@#
H O infelicitas! Non potest populus Dei tantum
in bono habere concordiam quantum mali habent
in malo. Videte ergo quid pugnet adversus sanctos.
Tabernacula Idumaeorum (qui #terreni@# interpretantur).
Ismahelitae, qui #obedientes sibi@# dicuntur, hoc est,
quodcunque cor habuerit et mala cogitatio statim
faciunt. C Testamentum in Scripturis divinis, non
illud solum dicitur, quod non valet nisi testatoribus
mortuis, sed omne pactum et placitum, testamentum
vocatur, etiam inter vivos.
6
#Moab et Agareni. Gebat et Ammon et Amalec: Alienigenae cum habitantibus Tyrum.@#
H Moab #ex patre@# interpretatur, hoc est diabolo;
Agareni, id est #advenae,@# scilicet populo Dei alieni;
Gebal, #vallis vana@#, Ge dicitur #vallis;@# bal, #vana,@#
quod est praesens mundus, in quo vanitas regnat.
Ammon, #populus turbidus,@# id est haeretici; C Amalec, #populus lingens,@#
id est fallaciter blandiens;
H Alienigenae, id est Philistini, qui dicuntur #cadentes
potione,@# hoc est qui inebriati sunt de calice
diaboli. Tyrus dicitur #sor@# Hebraea lingua, quod interpretatur #angustia animae:@#
qui oppugnant populum
Dei hi sunt. Sed videamus quem habeant principem.
Sequitur enim:
7
#Etenim Assur venit cum illis: Facti sunt in adjutorium filiis Loth. Diapsalma.@#
H Assur, pro ipso diabolo positus est. C Qui
revera simul cum eis venit ad oppugnationem fidelium.
H Loth #declinans@# interpretatur; filii Loth,
immundi spiritus. C Unde merito tale nomen in
fine positum est, quod declinationem significaret:
ac si diceret: Omnis haec turba perditorum simul
declinavit in malum; non est qui faciat bonum.
8 #Fac illis sicut Madian et Sisarae: Sicut Jabin in torrente Cison.@#
C Madian, #declinans judicium;@# Sisara, #gaudii exclusio;@#
Jabin, #sapiens mundi;@# Cison, #duritia eorum.@#
Qui omnes in torrente Cison et in Endor perierunt.
9
#Disperierunt in Endor: Facti sunt ut stercus terrae.@#
H Endor, id est #fons generationis,@# scilicet carnalis,
non baptismatis. C Facti sunt ut stercus
terrae, dum cadavera eorum corporali putredine solverentur.
10 #Pone principes eorum sicut Oreb et Zeb: Et Zebee et Salmana.@#
H Oreb #foramen@# interpretatur, in quod coluber
ingreditur; Zeb, #lupus;@# C Zebee, #victima,@# H sive #hostia,@#
scilicet diaboli; Salmana, #perfectus in malitia.@#
C Haec omnia exercitui aptat Antichristi. Qui nulla
conversione salvandi sunt.
11
#Omnes principes eorum: Qui dixerunt ÷ haereditate .. possideamus sanctuarium Dei.@#
C Isti superius nominati dixerunt: Possideamus
sanctuarium Dei, id est populum Christianum. H
Sed non perfecerunt, quia Dominus pugnabat pro
populo suo.
12 #Deus meus, pone illos ut rotam: Et sicut stipulam ante faciem venti.@#
C Impii enim dum mala cogitatione volvuntur,
rotis fiunt similes, H non habentes ulla fundamenta
in malis actibus. Sicut stipulam, C ut levitas peccantium,
quasi vento meabili transferatur. Facies
autem venti, praesentiam ejus significat.
13
#Sicut ignis qui comburit silvam: Et sicut flamma comburens | null | a3d30ced-43b5-4bcc-86d6-906d32c94300 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
montes.@#
C Ignem quoque et flammam, posuit tempus judicii,
quando silvae densissimae peccatorum, et montes
superbiae concremantur. H Vel, silvam dixit steriles
homines, qui frugibus carent. Sterilitas igitur pereat
in eis, et superbia, quae montium nomine significatur.
14 #Ita persequeris illos in tempestate tua: Et in ira tua turbabis eos.@#
C Ita persequeris eos, hoc respicit ad illa, quae
superius dixit: ut sic debeant exterminari, quemadmodum
comparationem ante faciem venti commemorat.
In tempestate, hoc est judicii tempore,
quod tempestati merito comparatur. Primum, quia
improvisum est; deinde, quod subito fragore conturbat.
Saepe diximus iram divinitati non posse congruere,
sed ab hominibus tractum est, qui quando
sceleratos judicant, irato animo moventur.
15 #Imple facies eorum ignominia:@#
÷ #Et quaerent nomen tuum, Domine@# ...
C Nunc convertitur ad illos, qui sunt Domino
credituri; nam illorum facies impletur ignominia,
qui peccatorum suorum non invenerunt laudatores,
et statim quaerunt invocare nomen Domini.
16 #Erubescant et conturbentur in saeculum ÷ saeculi@# ..: #Et confundantur et pereant.@#
H Pereant secundum hoc quod mali sunt, ut salventur
in hoc quod bonum est. Perditio enim haec,
non abolitionem sonat, sed salutem.
17 #Ut cognoscant quia nomen tibi Dominus: Tu solus Altissimus super omnem terram.@#
C Omnes enim cognoscent (sive ad mortem destinati
seu ad vitam) omnipotentiam Dei: et quia ipse
solus est Altissimus, dum ipsum cognoverint, et
conversis parcere, et obduratos aeterna ultione damnare.
ORATIO EX PSAL. LXXXII.
Discute a nobis, Domine, omnem superfluitatis
errorem, ut, relictis gentibus vitiorum, te solum (qui
super omnem terram Altissimus inhabitas) metuamus.
Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS LXXXIII.
ARGUMENTUM PSAL. LXXXIII.
C Vox Ecclesiae Deum vehementer desiderantis,
beatum esse profitentis cui Dominus praestat auxilium.
TT. #In finem pro torcularibus. Filiis Core. Psalmus.@#
C Tres sunt psalmi, qui pro torcularibus describuntur,
scilicet octavus, et octogesimus, atque octogesimus
tertius, et significat ad sanctam Trinitatem
hoc mysterium Ecclesiae pertinere, quod trini
numeri repetitione sacratum est. Core #calvum@# interpretari
diximus, cujus nominis interpretatio denuntiat
locum, ubi Christus crucifixus est: et ideo filii
Core, Christiani vocantur. Ex quorum persona
psalmus iste cantatur.
1
#Quam dilecta tabernacula tua, Domine virtutum: Concupiscit et deficit anima mea in atria Domini.@#
H Multi desiderant possessiones, alii saeculi divitias,
alii apparere in ecclesiis et gloriam habere;
mihi solum hoc desiderium est: videre aeterna tabernacula.
Dilecta utique sunt, ubi congregatio virtutum
est, non vitiorum. Concupiscit anima, hic est
solus amor meus ac desiderium ut videam atria tua.
C Deficit vero mens necessario in illud, quo directa
ad praesens non valet pervenire. Considerabat
enim ille coelestia gaudia, sed ad ea e vestigio non
poterat pervenire.
2 #Cor meum et caro mea:@#
#Exsultaverunt in Deum vivum.@#
C Hic advertendum est, quanta vir iste sanctitate
fuerit praeclarus: ut non solum ejus anima,
verum etiam caro (quae plus praevaricationis vitio
probatur obnoxia) in exsultatione Dei, felici sorte
proruperit, praevidens bona futuri saeculi, quae confidebat
se gratia Christi adipisci.
3 #Etenim passer invenit ÷ sibi .. domum: Et turtur nidum sibi, ubi reponat pullos suos.@#
C Passer est nimia velocitate celerrimus, habitans
in foraminibus parietum, qui, dum habitationem
invenerit, valde laetus exsultat; sic anima, dum
in regno coelorum mansionem suam senserit esse
praeparatam, gaudet. Turtur vero castissima avis
est, qui una tantum est copulatione contentus, filiisque
suis nidificare cognoscitur, et significat Ecclesiam,
quae, praeter Christi Domini, alterius nescit
habere consortium.
4 #Altaria tua, Domine virtutum: Rex meus et Deus meus.@#
C Altaria tua, ubi jungendum est quod in primo
versu dictum est: quam amabilia sunt et dilecta
sunt: ubi satietas semper magis incitat, nec beata
esuries aliquando discedit. Rex a #regendo@# dicitur,
Deus vero a #creando,@# quamvis et timorem nomen
illud indicet.
5 #Beati qui habitant in domo tua: In saecula saeculorum | null | 59740330-ba4c-4c36-862a-a14bcd7e1a60 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.