Search is not available for this dataset
text
stringlengths 0
31.2k
| en
stringlengths 1
6.69k
⌀ | id
stringlengths 1
36
| dataset_id
stringclasses 4
values | source
null | filename
stringlengths 4
78
| title
stringclasses 360
values | author
stringclasses 53
values |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
introibimus in tabernaculum Dei: qui in
adunatione Ecclesiae per Dominum congregamur.
C Pedes significant evangelicas jussiones: ibi enim
steterunt pedes ejus, ubi fidei veritas dignoscitur
esse fundata: stant enim Domini pedes aeterna soliditate
veritatis fixi. H Ibi ergo adorabimus, ubi apostolicae
praedicationes audiuntur, quae sustentant totum
corpus Ecclesiae: locus itaque iste, Ecclesia
est.
8 #Surge, Domine, in requiem tuam: Tu et arca@#
sanctificationis #tuae.@#
H C Surge, Domine, id est ab inferis revertere in
deitatis tuae beatitudinem sempiternam. C Tuam
dico quam tibi tua majestas attribuit. Tu et arca,
hoc est Ecclesia, quam sanctificare dignatus es. Ideo
vero Propheta ad Christum dicit: surge, quia jam
spiritu praevidit omnia impleta in praedestinatione,
quae superius Christus promisit. H Quasi diceret:
jam explesti juramentum, reddidisti votum, invenisti
locum Deo, jam produxisti ex latere tuo Ecclesiam;
exsurge nunc, revertere in tabernaculum et
requiem tuam.
9 #Sacerdotes tui induantur justitia: Et sancti tui exsultent@#
H Sacerdotes Dei induantur justitia, ut lorica justitiae
muniti (Ephes. VI), non saucientur a jaculis
inimici. C Et sancti tui exsultent qui Christum
in baptismo induerunt. A Vel, omnes sancti, sacerdotes
dicti sunt, regali illo sacerdotio fidei et charitatis
decorati.
10 #Propter David servum tuum: Non avertas faciem Christi tui.@#
H Propter illum qui ex semine David formam
servilem suscepit, non avertatur claritas imaginis
tuae a sanctis, in quibus inhabitet Christus, sed illuminet
eos. A C Vel petit Propheta ut a gente Judaeorum
non avertat faciem suam, propter mortem Christi.
Exaudita est oratio, quia multi de gente illa
salvi sunt (Act. XXI), ut apostoli et alii multi.
11 #Juravit Dominus David veritatem et non frustrabitur eum: De fructu ventris tui ponam super sedem tuam.@#
C Quid enim firmius potest dici quam quando ille
jurat per quem juratur. Ille promittit qui non potest
falli. Frustrare est in irritum promissa deducere,
quod hic merito denegat posse evenire ubi locus esse
deceptioni non potuit. Fructus est ventris, doctrina
Christi coelestis, de qua populus Christianus est generatus,
sedens super sedem ejus, quando similia
mandata illius docere probatur. Successores itaque
Christi, apostoli et alii positi sunt super sedem Christi
qui fuerunt fructus praedicationis Christi, verbo
illius geniti. Per David igitur Christus intelligitur,
cui Pater hoc juravit, id est, firmiter promisit secundum
humanitatem.
#Si custodierint filii tui, testamentum meum: Et testimonia mea haec quae docebo eos.@#
C Dicitur etiam et hoc de apostolis et Christianis,
qui filii Dei dici meruerunt integritate fidei, si testamentum
Dei omnemque doctrinam pura devotione
custodiant. Sedere semper in coelestibus et aeternaliter,
hoc est usque in saeculum, scilicet futurum in
coelo, cujus non erit finis.
13 #Et filii eorum usque in saeculum: Sedebunt super sedem tuam.@#
H Sedebunt et filii nostri, hoc est rememorabuntur
opera bona, quae ob amorem illius operati sumus
in conspectu ejus.
14 #Quoniam elegit Dominus Sion: Elegit eam in habitationem sibi.@#
H Sion, sancta Ecclesia, in ipsa enim requiescit
Dominus, id est, in cordibus electorum suorum, id
est, in sanctis animabus, sacramentis coelestibus sanctificatis.
15 #Haec requies mea in saeculum ÷ saeculi@# ..: #Hic habitabo quoniam elegi eam.@#
C Ipsa est enim requies Dominum ipsum speciale
tabernaculum in religiosis hominum pectoribus insidere,
et sic ubique esse, ut in his dicatur immensus
et incomprehensibilis habitare.
16 #Viduam ejus benedicens benedicam: Pauperes ejus saturabo panibus.@#
A Vox Patris de Filio suo, viduam ejus, etc.
A C Vidua Christi dicitur Ecclesia, quae omni auxilio
mundano destituta, solam spem suam ponit in
Domino. Quam benedicens benedicit qui jugi eam
benedictione sanctificat. Revera pauperes Christi
coelesti pane saginantur, quoniam in mundanis copiis
semper esuriunt, de quibus dicitur. Beati pauperes
spiritu (Matth. V).
17 #Sacerdotes ejus induam salutari: Et sancti ejus exsultatione exsultabunt.@#
C Sacerdotes Dei induuntur salutari, quando Dominum
Salvatorem summa fidei integritate recipiunt,
et ipsius misericordia vestiuntur. Exsultatione exsultabunt,
perpetuam laetitiam vult significare sanctorum.
18 #Illic producam cornu David | null | 2684d842-d5e7-48ba-bf72-3fd6aab110ef | latin_170m_raw | null | None | None | None |
: Paravi lucernam Christo meo.@#
C Illic, cum dicitur, illa beatitudinis requies designatur,
de qua superius dixit: Haec requies mea,
etc. Cornu David, fortitudo potestatis Christi in illa
judicatione monstranda est, ubi ab ipso sanctis
aeterna praemia conceduntur. Paravi lucernam, H,
A C id est Joannem Baptistam, vel ejus lumen praedicationis,
scilicet Joannis Baptistae, qui fuit vera
lucerna Christi (Joan. V).
19
#Inimicos ejus induam confusione: Super ipsum autem efflorebit sanctificatio mea.@#
C Sicut sacerdotes Dei induuntur salutari, ita
inimici ejus, hoc est haeretici vel pagani, vel quicunque
contra ejus instituta vixerunt, confusionis velamine
vestiuntur, quando illi audiunt: Venite, benedicti;
isti autem: Ite in ignem aeternum. Efflorebit
autem dixit, ad exprimendam sanctitatem gloriosae
incarnationis; floruit enim in Christo paterna semper
sanctificatio, quidquid egit vel quidquid pertulit.
ORATIO EX PSAL. CXXXI.
In omni ingressu nostro, memor esto nostri, omnipotens
Deus, indue nos sacerdotali justitia, ut induci
mereamur in tabernacula sempiterna. Per Dominum
nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS CXXXII.
ARGUMENTUM PSAL. CXXXII.
C Post praecedentis psalmi gloriosissimam praedicationem,
Propheta beatam praedicat unitatem, ut
qui se Christiana religione constringunt in una charitatis
convenientia perseverent.
TT. #Canticum graduum.@#
1 #Ecce quam bonum et quam jucundum: Habitare fratres in unum.@#
H Hic duo posuit, bonum, scilicet et jucundum,
et, quod sibi videbatur esse contrarium, uno sermone
conjunxit, cum martyrium sit bonum non jucundum;
voluptas jucunda non bona. C Dicendo
autem fratres in unum, significat non carnales fratres,
sed eos qui fidei societate sub uno patre sunt
constituti, quibus est cor unum et anima una (Act.
IV).
2 #Sicut unguentum in capite: Quod descendit in barbam, barbam Aaron.@#
C Unguentum in capite, est Spiritus sanctus, qui
descendit supra Christum in baptismo in specie columbae (Matth. III);
qui est caput corporis Ecclesiae.
Quod descendit in barbam, id est idem ipse
Spiritus in apostolos, qui barba bene dicti sunt,
quoniam viriliter fixi sub Christo suo capite velut
barba perseverant. Addidit Aaron qui Christi speciem
gestabat in suo sacerdotio, ut non cujuscunque hominis
barbam, sed Christi intelligeres.
3
#Quod descendit in ora vestimenti ejus: Sicut ros Hermon, qui descendit in montem Sion.@#
C Per oram vestimenti Dei significatur Ecclesia,
in cujus ora descendit unctio ista, quia usque in
finem saeculi descendit Spiritus sanctus super #eam@#
in baptismo, suaque miseratione sanctificat. H Hermon,
Hebraeum nomen est montis ultra Jordanem
fluvium constituti, et interpretatur #anathema,@# significatque
populum Judaeorum a Deo reprobatum. Ros
Hermon, divina Scriptura, quae prius Judaeis credita
est, et postea ad montem Sion, id est Christi Ecclesiam,
transcendit, A vel fides et gratia Dei. Ros,
iste est a Judaea in gentes descendens, quae nunc
speculantur fide Deum, et ideo Sion sunt.
4
#Quoniam illic mandavit Dominus benedictionem:@#
÷ #Et: vitam usque in saeculum.@#
C Illic, scilicet in Sion, id est in Ecclesia, quae
fratrum adunatione consistit. Mandavit benedictionem,
hoc est misit Salvatorem, qui credentium est
vita et #beatitudo@# perpetua. C Nulla, non discordantibus
benedictio praestatur. Illic ergo ubi concordia
est benedictio Dei mandatur.
ORATIO EX PSAL. CXXXII.
Infunde, Domine, in Ecclesiam tuam, charitatem
nostrae fraternitatis et pacis, ut, rore unguenti spiritalis
aspersi, benedictionis tuae gratia jucundemur.
Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS CXXXIII.
ARGUMENTUM PSAL. CXXXIII.
C Post mutuae dilectionis monita, nunc consequenter
suadet ut felix adunatio in laudes Domini
flagrantissimo charitatis studio concitetur.
TT #Canticum graduum.@#
1 #Ecce ÷ nunc .. benedicite Domino: Omnes servi Domini.@#
C Ecce, dictum est, ut rebus certis atque perfectis
non solum sermo, sed etiam articularis praestaretur
ostensio. Sed, nunc, dictum est, id est in
aeterna patria, quia, tot gradibus ascensis, solus ille
laudari debuit, mirabiliter qui tanta concessit. Tunc
enim majori studio praedicandus est Dominus,
quando facit sua largitate securos. Vel, nunc, | null | 0c6336b4-9d03-485d-969d-65ac8c4b96f0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
id
est, in praesenti vita, ubi exercendus est animus,
ut in futuro aeternis laudibus occupetur. Benedicite,
id est, laudate, quia nos illum benedicendo
laudamus, ille nos benedicendo sanctificat. H Servi
Domini sunt quibus ira non imperat, quibus peccata
non regnant, quibus non dominantur vitia.
2 #Qui statis in domo Domini:@#
÷ #In atriis domus Dei nostri@# ...
C Illi stant in domo Domini, quorum animus in
religione Dei firmo vestigio perseverat. Atrium, est
ingressus mansionis significans eos qui meruerunt
esse, #vel in penetralibus,@# jam sunt vel in ingressu
sanctae Dei Ecclesiae Dei nostri, id est, non quem
gentilitas colit, sed quem vera religio confitetur.
3 #In noctibus extollite manus vestras in sancta:@#
#Et benedicite Domino.@#
C In noctibus significat terminum istius mundi,
tempus quod semper tribulationibus obscuratur. Ibi
enim levandae sunt manus ubi meretur bona operatio
auxilium Domini. Cum dicit, extollite, hoc est
uberius eleemosynam et bona opera facite. Addidit
vero, in sancta, scilicet Ecclesia, vel in sancto, scilicet
Christo, ut in Hebraeo est, vel in sancta opera,
quae solum in Ecclesia sancta sunt. Illam enim solam
eleemosynam Christus accipit, quam ejus nomine,
id est, in sancta Ecclesia fidelis Christianus
obtulerit. Sed, ne quis sibi aliquid arroget, Dominum
dicit esse benedicendum, quia ipse dat et animam
misericordem, et substantiam largiorem.
4
#Benedicat te Dominus ex Sion: Qui fecit coelum et terram.@#
H Istum versiculum Spiritus sanctus loquitur,
sive Propheta, ad illum, qui per quindecim gradus
ascendit ad benedictionem, ut recipiat mercedem.
Benedicat te Dominus ex Sion, qui fecit coelum et
terram, ad distinctionem eorum dicit. Qui sunt dii
falsi.
ORATIO EX PSAL. CXXXIII.
Benedicentes te, Domine, deprecamur, ut nos
mundi hujus nocte contectos, illuminare digneris
quatenus dum manus nostras in bonis operibus elevamus,
benedictionem a te largissimam consequamur.
Per Dominum nostrum Jesum, etc.
PSALMUS CXXXIV.
ARGUMENTUM PSAL. CXXXIV.
C Propheta laudes Domino dicit, esse solvendas,
magnalia ipsius diversa commemorans destruensque
falsitatem idolorum cultores redarguit.
TT. #Alleluia.@#
C Perascensis gradibus usque ad illam summitatem,
quae securos efficit Christianos, congrue nimis
ponitur, alleluia, ut laudibus Domini perfruatur sancta
Ecclesia, cui tale munus noscitur esse praeparatum.
Quapropter sinceris mentibus alleluia dicamus,
ut illi sancto populo, per divinam gratiam misceamur.
1 #Laudate nomen Domini: Laudate, servi, Dominum.@#
H Laudate nomen Domini, quod per fidem cognovistis
esse super omne nomen. Laudate servi, C id
est qui servi ipsius estis prona voluntate devoti et
dimisistis servire diabolo.
2 #Qui statis in domo Domini: In atriis domus Dei nostri.@#
C Qui statis, hoc est qui perseveranti voluntate
in ejus credulitate consistis. Atrium dicitur amplissimae
domus primus ingressus, ubi habitantes focos
facere solebant. Et ab atro fumo appellata sunt atria,
quasi #atra,@# illos enim Deum benedicere in his verbis
debere dicit, qui in primum membrum domus Dominicae
videntur ingressi.
3 #Laudate Dominum quia bonus Dominus.@#
#Psallite nomini ejus quoniam suave ÷ est@#
..
H Considerate quod, laudate tertio posuit, ut, per
laudis similem qualitatem, sanctae Trinitatis indivisibilem
unitatem nobis ostenderet. Quoniam bonus,
qui non solum bonus sed optimus. Psallere vero ad
bonas operationes corporis refertur, ut in hac conversatione
Dominum videamur de nostra probitate
laudare.
4 #Quoniam Jacob elegit sibi Dominus Israel in possessionem sibi.@#
C Elegit itaque Jacob Dominus, dum populum
Ecclesiae diversarum gentium adunavit. Possidet
Israel, quando in illa resurrectione beatorum, ipse
in omnibus habitare probatur.
5
#Quoniam ego cognovi quod magnus est Dominus, Et Deus noster prae omnibus diis.@#
C Videbat enim vir sanctissimus majestatem illam,
mirabilem, virtutibus coelorum imperantem, et illius
magnitudinem revelante spiritu cognovit, merito
prae omnibus diis magnum Dominum dixit, a quo
cuncta creata sunt. Non autem deos dixit:
quod eos deos crederet, quos stulta gentilitas adorabat;
sed, quia ipsi eos deos dicebant, quos suggillando
eorum vocabulo commemorat.
6 #Omnia quaecunque voluit Dominus fecit in coelo et in terra: | null | 0ff89be3-9c99-4ec0-afa3-075ee48fbefc | latin_170m_raw | null | None | None | None |
In mari et in omnibus abyssis.@#
C Coelum, positum est, pro cunctis coelestibus,
terra, pro omnibus quae in humo gignuntur; mare,
pro istis sinibus, quos commeantium discursus invisitat;
abyssus, Oceanum significat, qui propter
altitudinem suam nobis ignotus est. In his omnibus
voluntas Dei sine dubitatione completur.
7 #E ducens nubes ab extremo terrae: Fulgura in pluviam fecit.@#
C Si sequentia ad litteram accipis, vera sunt. Sed,
quia de Hebraeo populo dicit inferius, convenit haec
quoque hominibus applicare. A C Educens nubes, id
est, elevans prophetas ab humili proposito, et fecit
pervenire ad fastigium praedicationis. Fulgura, sunt
prophetarum praedicationes, cum terrendo percutiunt
peccatores, et pluviae fiunt, cum diluunt delinquentes
a peccatis, et imbrem salutarem infundunt,
unde spirituales fructus germinent.
8 #Qui producit ventos de thesauris suis: Qui percussit primogenita Aegypti ab homini usque ad pecus@#
C Ventos, apostolos dicit, quorum praedicatio totum
mundum tanquam ventus celerrimus percurrit.
De thesauris, H id est, de arcanis coelestibus. C Primogenita
mundi percutit Deus quasi Aegypti, quando
natos homines originali peccato sua potentiae inspiratione
correxit. Ab homine, id est, prudentioribus
hujus saeculi usque ad mansuetos ac simplices viros;
omnes enim, ni per gratia Domini liberentur a diabolo,
velut Pharaonis impia dominatione deprimuntur.
9
#Emisit signa et prodigia in medio tui, Aegypte: In Pharaonem et in omnes servos ejus.@#
C Misit signa, quando in passione Christi terra
tremuit, saxa disrupta sunt. Dictum est signum ab
eo quod significet, sicut vestigio viso, transisse animal
cujus vestigium est cogitamus, prodigia quasi
porro dicia, id est, longe praedicentia; quae tunc
facit, cum animas fideles per aliqua signa praemissa
convertit. Pharao #dissipatio@# interpretatur, et diabolum
significat. In omnes servos ejus, id est, in
illos qui illi serviunt; illius enim servi sumus cui
spontanea mente servimus. Submergitur enim cum
servis suis diabolus, quando salutari fonte baptismi
populus a diaboli errore liberatur.
10
#Qui percussit gentes multas: Et occidit reges fortes.@#
C Gentes, dicit catervas vitiorum. Has percutimus,
quando satisfactione per poenitentiam vulneramus;
quod enim est illis vulnus, nobis salus est.
Reges fortes, spiritus immundos dicit, quos occidit
Dominus, cum nos mundat a delictis, et illos facit a
nobis extraneos.
11 #Sehon regem Amorrhaeorum et Og regem Basan: Et omnia regna Chanaan.@#
C Sehon interpretatur #tentatio oculorum;@# Amorrhaei, #amaricantes.@#
Vere amara sunt vitia, quae nos ab illa
beatitudine jucundissima deducunt. Haec habent regem
diabolum, qui est tentatio oculorum, quando
se transformat in angelum lucis (II Cor. XI), ut per
speciem boni devotos decipiat. Ista Deus occidit,
quando nos a talium servitute #liberaverit.@# Og, #conclusio;@#
Basan, #confusio@# interpretatur. Merito ergo
confusionis rex conclusio perhibetur. Diabolus enim
nobis conclusit regnum coeleste, et in confusionem
dejecit. H Chanaan, #commotio@# interpretatur, quia
diaboli illa regna commovent nos a Deo. C Quae
ille occidit, qui crucem pro omnium salute suscepit.
12 #Et dedit terram eorum haereditatem: Haereditatem Israel populo suo.@#
C Terra, illa est quam sine dubio Christiani aeterna
pace possidebunt in haereditatem. Ideo addit, haereditatem
Israel populo suo; ista ergo haereditas beatitudinis
est ipsa perpetuitas, H in quam nos sua
gratia ascivit.
13 #Domine nomen tuum in aeternum: Domine, memoriale tuum in generatione et generationem.@#
C Precatur ergo, ut humano generi nomen ejus
semper debeat permanere quatenus ab adventu
Christi usque ad finem saeculi semper dici et esse
debeant Christiani. H Vel, illo nomine in aeternum
permanente, hoc nobis sit haereditas sempiterna.
C Memoriale Dei est quidquid in Scripturis sanctis
commonitione saluberrima continetur. Saeculum
saeculi significat diem sempiternum; ubi enim nos
habemus, generatione et generatione, Cassiodori
translatio habet, in saeculum saeculi. H Vel, generatione
et generatione, scilicet Judaeorum et Christianorum,
ut, quod legis umbra praefiguravit, in Evangelio
agnoscatur. A Vel, in hoc saeculo et futuro.
14 #Quia judicabit Dominus populum suum Et in servis suis deprecabitur.@# | null | 43ba1351-9e9f-4a19-a1d7-b41a2ff4074b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
C Judicabit, id est damnabit Dominus Judaeos non
credentes, quia noluerunt esse ipsius, quos de cunctis
elegit nationibus ad possidendum. Et in servis
suis, id est fidelibus, quibus dictum est. Qui credit
in me, non judicabitur, sed transit de morte ad
vitam (Joan. XI). In illis deprecabitur, id est propitiabitur,
quibus aeterna promissa dat. Ab illis deprecatur
quos et exaudit.
15
#Simulacra gentium argentum et aurum: Opera manuum hominum.@#
C Designantur autem hic simulacra per illud unde
sunt, id est aurum et argentum, metallorum, scilicet
qualitate formata, ad irrisionem gentium. Bene enim
gentiles irridentur, cum putant deos suos homini
praestare quod capiunt ab homine, scilicet aurum,
argentum, etc. Melius enim consulerent sibi homines,
ea frangentes; tunc enim aliquid prosunt, si ad pecunias
translata descendunt. Unde Deus eorum non
exaudit integer, sed praestat potius imminutus.
16 #Os habent et non loquentur: Oculos habent et non videbunt.@#
C Quid prodest os quod non loquitur? quid oculus
qui non videt? Vocabula enim sunt vana, non officia
profutura.
17 #Aures habent et non audient Neque enim est spiritus in ore ipsorum.@#
C Quid prodest auris quae non audit? quid nares
quae non odorant? nomina vana sine rebus, praesumptio
caduca. Quae utilitas manus quae non palpat?
quid pes qui non movetur? quid guttur quod
non sonat? noxia sunt deliramenta, non veritas firma.
Abunde enim gentium simulacra derisa sunt.
18 #Similes illis fiant qui faciunt ea:@#
÷ #Et .. omnes qui confidunt in eis.@#
C Dignum est enim ut careant collatis sensibus
qui deos insensatos sibimet effecerunt. Et intuere
quoniam fabricatores et cultores omnes idolorum
una complectitur damnatione, dum dicit, qui faciunt
et qui confidunt in eis.
19 #Domus Irael benedicite Domino: Domus Aaron, benedicite Domino.@#
C Admonet hic ut vero Domino debeant personare
laudes fidelium. Per Israel, omnis justus significatur
qui divina contemplatione gratulatur. In Aaron,
sacerdotes sancti significantur.
20 #Domus Levi benedicite Domino: Qui timetis Dominum, benedicite Domino.@#
C In Levi etiam, sancti ministri, id est diaconi
significantur; ad postremum, qui Domino in qualibet
conversatione famulantur. Sic omnis populus
Deo devotus per diversas partes Deum laudate praecipitur.
21
#Benedictus Dominus ex Sion: Qui habitat in Hierusalem.@#
C Benedictus Dominus, id est Christus, qui est
Sion; id est suam Ecclesiam sancta incarnatione visitavit.
Ipse est qui habitat in Hierusalem, quae diversorum
sanctorum congregatione construitur, et
regis sui praesentia, felicitate laetatur aeterna.
ORATIO EX PSAL. CXXXIV.
Suavitatis eximiae Deus quem omnis terra pro dulcedinis
benignitate collaudat rogamus ut, abluto a
nobis vanae superstitionis errore, tuis voluntatibus
connectamur. Per Dominum nostrum Jesum Christum,
etc.
PSALMUS CXXXV.
ARGUMENTUM PSAL. CXXXV.
C Magnificentiam Domini Propheta declarans miracula
refert quae fecerit in Aegypto et gente Judaeorum,
misericordiam ejus saepius nobis inculcans,
quia, illius est misericordia, omne quod possumus,
et clementia, omne quod vivimus.
TT. #Alleluia.@#
C Mirabilis psalmus, et nimia virtute profundus.
Cujus enim virtutis sit, in Paralipomenon ostenditur,
ubi ait: Cum coepissent Deum laudare et dicere:
Confitemini Domino, etc., implebatur domus
nube et caligine, ita quod nec sacerdotes poterant
stare et ministrare propter caliginem; compleverat
enim gloria Domini domum Dei (II Paral. V). Nam
licet in omnibus psalmis, si pure cantantur, certum
sit adesse divinam praesentiam, hoc tamen magis
creditur quod legis auctoritate firmatur.
1 #Confitemini Domino quoniam bonus: Quoniam in aeternum misericordia ejus.@#
C Confitemini, tam confessio peccatorum quam
laudis intelligitur. #Quod@# vero misericordia, in singulis
versibus repetitur, hoc indicat, quia omnia
quae dicuntur, ex misericordia Dei procedunt, sine
qua nec esse nec valere possumus. Quapropter nec
ab ore nostro debet nec a corde discedere, quatenus
et ipsa dignetur nos jugi tuitione servare. Bonus,
vero dicitur, quoniam laudes suas clementer
audit, et supplicantibus miseratus indulget. Addit,
in aeternum misericordia ejus, quia hic praestat ut
recreet; parcit, ut corrigat; et in futuro misericordiam
tribuit | null | 38f06733-b28c-4014-8667-21a7d246a1a4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, ut coronet.
2 #Confitemini Deo deorum: Quoniam in aeternum misericordia ejus.@#
C Deus ille deorum est, cui nullus similis invenitur.
Et non potest Deus deorum, nisi sola Trinitas
sancta, nuncupari.
3 #Confitemini Domino Dominorum: Quoniam in aeternum,@#
etc.
C Dominus dominorum ille solus est, cui cuncta
deserviunt. Ipse est etiam sanctus sanctorum, ipse
rex regum et omnium potestatum.
4 #Qui facit mirabilia magna solus: Quoniam.@#
A C Per istos omnes versus, usque in finem subaudiendum
est: confitemini, ut nobis plena possit
constare sententia. Dicit itaque solum illum fecisse
mirabilia, quasi et non per Angelos et apostolos fecerit
mirabilia, sed hic memorat ista mirabilia fecisse
solum, quando verbo suo conditiones rerum
fabricasse monstratur, quas sine ministerio fecit
creaturae, unde sequitur: Qui fecit, etc.
5 #Qui fecit coelos in intellectu: Quoniam.@#
C In intellectu ergo coelos fecit, quia nulla confusione,
nulla inordinatione, nulla informitate creati
sunt, sed distincti atque compositi, in sapientia
creatoris sui peracti sunt.
6
#Qui firmavit terram super aquas. Quoniam.@#
C Firmavit terram super aquas, scilicet sacri baptismatis.
Terra nostra, hoc est corpus nostrum, reficitur,
dum stabilitate religionis firmatur. Sive ad litteram,
super aquas, id est juxta aquas. Vel etiam,
superiorem aquis una parte sui.
7 #Qui fecit luminaria magna: Quoniam.@#
C Etsi ad litteram de astris verum sit, spiritaliter
tamen magna luminaria fecit, cum Angelos ac Potestates,
Thronos, Dominationes creavit: #quae pie@# tate
sanctissima coelesti lumine irradian
8 #Solem in potestatem diei: Quoniam.@#
C Potestas diei: est adventus solis, #quia@# per
cum omnibus declaratur visibilis creatura. Potest
et de Christo dici, qui illuminat mentium tenebras.
9 #Lunam et stellas in potestatem noctis: Quoniam.@#
C Lunam, Ecclesiam debemus accipere: stellas,
ejus diversos ordines, ut sunt episcopi, presbyteri,
diaconi: qui velut stellae coelesti noscuntur conversatione
radiare. Qui in potestatem noctis, id est
istius saeculi dati sunt: ut per eos caliginosa reluceant
corda mortalium.
10 #Qui percussit Aegyptum cum primogenitis eorum: Quoniam.@#
C Quoniam historia nota est, videamus quid hic
possit spiritualiter intelligi. Percussit Christus primitiva
Aegypti: quando istius saeculi damnavit gloriam,
quae putabatur esse praecipua. Nam luxus et
superbia ac avaritia, quasi primitiva sunt mundi:
ipsa enim primo generat pessimus venter, et velut
charos filios amplectitur, dum rerum istarum cupiditate
gratulatur. Haec percussit dum damnavit.
11 #Qui eduxit Israel de medio eorum: Quoniam.@#
C Per medium enim Aegyptiorum eduxit Israel:
quando sanctos suos a conversatione liberavit pessimorum,
et a mundi istius teterrima habitatione in
lucem suae veritatis adducit.
12
#In manu potenti et brachio excelso Quoniam.@#
C Manus fortis: ad invincibilem pertinet actionem.
Brachium excelsum: ad omnipotentiam Domini
singularem, quae semper demonstrat omnium
rerum auctorem.
13 #Qui divisit mare Rubrum in divisiones Quoniam.@#
C Rubrum mare: est istius saeculi permista profunditas:
quam multis divisionibus transimus, quando
conversi ad terram viventium festinamus: alter
enim per eleemosynas, #alter per assiduas orationes,
alter per virginitatem, alter per charitatem tra@# nsit ad
Deum.
14
÷ #Et .. eduxit Israel per medium ejus: Quoniam.@#
C Et eduxit Israel: quoniam iste versiculus repetitus
est, expositio superius dicta sufficiat.
15 #Et excussit Pharaonem, et virtutem ejus in mari Rubro: Quoniam.@#
C Et excussit Pharaonem, id est, diabolum cum
ministris suis, in fonte salutis, id est baptismi:
ubi eos suae potentiae virtute removet. Excussit autem
dixit (hoc est quasi pulverem projecit) ut de
celeritate et virtutem divinitatis ostenderet, et illos
terrenas sordes esse monstraret.
16 #Qui transduxit populum suum per desertum: Quoniam.@#
C Desertus enim dicitur mundus: qui divina electione
privatus fuit, et merito sic vocatur, quia ad
se venientem non recepit auctorem. Illi ergo a
Christo per eum transducuntur, qui illaesi a malis
ejus pertranseunt.
17 #Qui percussit reges magnos Quoniam in aeternum.@#
C Percussit reges magnos: quando in corde nostro
coelestis medicus impia | null | a16fdb9a-6e16-49ad-95d1-e8e6f9b8197b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
desideria exstinxit: tunc
enim nos vivimus, dum illa moriuntur: Econtrario
necesse est nos succumbere, si contingat illa superare.
18 #Et occidit reges fortes: Quoniam in aeternum.@#
C Reges fortes occidit: quando a nobis expellit
daemonia, immissione varia grassantia: quorum voluntas
mala tunc exstinguitur, si fidelium animae ab
eorum potestate tollantur.
19 #Seon regem Amorrhaeorum: Quoniam.@#
C Seon quidem interpretatur tentatio oculorum,
sive arbor infructuosa. Amorrhaeus, exacerbatio,
quae omnia videntur ad diabolum pertinere. Ipse est
enim arbor infructuosa, ipse est exacerbatio. Sed
haec in nobis Dominus occidit, quando nos ad instituta
sua morum sanctitate perduxerit.
20 #Et Og, regem Basan: Quoniam.@#
C Og: conclusio seu coacervans interpretatum dicitur.
Basan: confusio, et diabolum significat. Qui
recte confusio dicitur: quoniam suos sequaces
confundit, et ipse in judicio Dei de beatitudine discedit
confusus: ipse quoque peccata nostra coacervat
ut accuset, et viam ad Deum concludit ne videatur.
21 ÷ #Et dedit terram eorum haereditatem@# ..: #Quoniam.@#
C Data est terra illa aeternae beatitudinis populo
Christiano, quae fuerat pollicita Judaeis. Illis enim
in sua iniquitate projectis, sanctis ac fidelibus promissa
haereditatis praemia conferuntur.
22 #Haereditatem Israel servo suo: Quoniam@#
C Cum dicit servo suo, id est Christiano populo.
Illos enim sequestrat: qui jussionibus ejus restiterunt,
sive Judaeos, sive Christianos.
23 #Quia in humilitate nostra memor fuit nostri: Quoniam.@#
C Ipse enim Christus monstravit nobis et humilitatis
viam, et patientiae disciplinam. Quapropter in
humilitate positorum memor fuit: quando in adventu
suo eos proprio cruore liberavit. Tunc quoque latius
coepit desiderari humilitas, quando eam in se Dominus
Salvator ostendit.
24 #Et redemit nos ab inimicis nostris: Quoniam.@#
C Redemit enim nos a diversis injuriis, de potestate
diaboli, quando alapis caesus, flagellatus, verberatus
est et sanguinem in pretium dedit.
25
#Qui dat escam omni carni: Quoniam.@#
C Dat escam carni: cum suos fideles corpore et
sanguine suo saginare et satiare dignatur. Si etiam
ad litteram intelligas, sua misericordia omnia tenet
et cibat.
26 #Confitemini Deo coeli: Quoniam in aeternum.@#
C Confitemini Deo coeli, id est debitas ei reddite
laudes, qui nos a terrenis ad coelestia commutavit.
27 ÷ #Confitemini Domino dominorum: Quoniam@#
...
C Memorat iterum in fine, per ipsum versum
quem in capite posuit, esse confitendum: ne quid
praeter ejus laudem et misericordiam agi posse crederetur.
ORATIO EX PSAL. CXXXV.
Memor humanitatis nostrae miserere, omnipotens
Deus; ut qui quondam patribus nostris terram adversariorum
in haereditatem donasti: nos a peccatis
liberos cum tua haereditate constitue. Per Dominum
nostrum Jesum, etc.
PSALMUS CXXXVI.
ARGUMENTUM PSAL. CXXXVI.
B Tripliciter hic psalmus intelligi potest: de captivitate
Judaica in Babylone: et de peccatoribus ab
Ecclesia ejectis: et de ea ejectione, qua primi nostri
parentes de paradiso expulsi sunt.
TT. ÷ #David psalmus@# ..
1
#Super flumina Babylonis illic sedimus et flerimus: Dum recordaremur Sion.@#
H Babylon: confusio interpretatur, et significat
praesentem mundum. Flumen: significat unumquemque
pulchrum ad horam, cujus flos sicut flumen
transit. C Supra flumina sedent fideles: qui
captivitatem in hoc mundo patiuntur, et suspirantes
desiderio patriae coelestis Hierusalem, amaras lacrymas
fundunt.
2 #In salicibus in medio ejus: Suspendimus organa nostra.@#
H Salix est lignum infructuosum, et dicitur quod
si quis ex illa accipiat potionem aut manducet, filios
non facit. Organum autem, hominis corpus est. Sicut
enim organum ex multis fistulis compositum est,
ita corpus nostrum ex multis organis et membris:
per ipsum quoque tactum manibus, hoc est per
opera, melos et cantica et hymnos referimus Deo.
Dicitur iterum salix radicem non habere, tamen si
abscinditur et secus aquam plantatur, statim virescit:
sic peccator, licet peccaverit et ceciderit,
tamen si sit secus aquam, id est, si legit sacras Scripturas,
viret anima ejus.
3 #Quia illic interrogaverunt nos qui captivos duxerunt nos: Verba cantionum.@#
H Daemones qui deceperunt nos et captivos duxerunt,
nunc quasi gloriantes et deridentes dicunt nobis | null | b442851a-17b4-42db-8bb4-b4f674662532 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
,
reddite verbum de fide vestra, et quemadmodum
quando eratis in Hierusalem, id est paradiso,
hymnum dicebatis Deo, ita nunc canite. C Tenet
quippe nos lex peccati in membris nostris captivos
secundum mentem, ut non quod volumus faciamus,
sed quod nolumus.
4 #Et qui abduxerunt nos Hymnum cantate nobis de canticis Sion.@#
C Et qui abduxerunt nos, id est concupiscentiae
carnales (quae nos jure captivitatis illaqueant) frequenter
suadent, ut verba psalmodiae in locis immundis
canere debeamus.
5 #Quomodo cantabimus canticum Domini: In terra aliena?@#
C Quomodo cantabimus? illis respondendum est:
nos in peccatis constituti. In terra aliena, id est
inter actus vitiosos, qui sunt a Deo alieni. Canticum
Do #mino.@# H Peccator etenim non debet cantare, sed
lugere peccata sua. Non potest enim nisi sanctuvere
Deum laudare (Psal. XLIX; Eccli. XV).
6 #Si oblitus fuero tui Hierusalem: Oblivioni detur dextera mea.@#
C Astringit itaque se Propheta duris conditionibus
et vinculis, non ab ejus mente discedere coelestem
Hierusalem, quae est regio beatorum. Quam qui hic
obliviscitur in regnum Dei minime collocatur. H
Dextera, quippe bonorum sunt opera recta. Si vis
semper in memoria Dei esse, opera fac dexterae.
7 #Adhaereat lingua mea faucibus meis: Si non meminero tui.@#
C Nunc proponitur secunda poenalis conditio. Quid
enim probatur deterius esse, quam illud non posse
loqui, unde consuevit medicina praestari? psalmodia
est enim consolatio flentium, cura dolentium, sanitas
aegrotorum, hoc animae remedium, hoc miserorum
omnium cognoscitur esse suffugium. Recordari
igitur semper Christi debes, ne tali munere priveris.
8 + #Si non proposuero .. Hierusalem: In principio laetitiae meae.@#
C Principium laetitiae est semper validum, semper
amplissimum, quoniam in ipsis initiis voluntas accenditur
gaudiorum. Omnia enim subita violenta
sunt, et quod diuturnum in hoc saeculo fuerit, intepescit.
Vel, principium laetitiae, Filius natus est Dei.
9
#Memor esto, Domine, filiorum Edom. In die Hierusalem.@#
C Edom, alii #sanguineum,@# alii #terrenum@# interpretantur.
H Quis ergo est, nisi diabolus? diabolus est
enim qui decipit genus humanum, cui petit Propheta
retribui, ut sentiat poenam quam ipse sua malitia
homini adduxit, trahens et adducens in Babylonem.
10 #Qui dicunt: Exinanite, exinanite: Usque ad fundamentum in ea.@#
C Verba ista filiorum sunt Edom, persequentium
populum Christianum; qui persequebantur usque ad
fundamentum, id est usque ad mortem martyrii.
Dicere autem, exinanite, est dicere, lucem temporalem
eripite. A similitudine cisternae tracta sunt
verba; quae quanto plus exhauritur, tanto magis
exinanitur. Verum quid prodest malis usque ad
fundamentum, quod Christus est, exinanire Christianorum
temporalia, dum fundamentum Christum
eripere non possint, neque aeterna bona minuere?
11 #Filia Babylonis misera: Beatus qui retribuet tibi retributionem tuam quam retribuisti nobis.@#
C Filia Babylonis, caro nostra est, quae confusionem
nobis ingerit peccatorum, quae misera est dicta,
quia illicitis concupiscentiis semper #sauciat@# animam
vulnere peccatorum. Cui retribuere, est eam jejuniis
et diversis tribulationibus subditam facere virtutibus,
quae nos concupiscentiis suis concitavit ad vitia, ut
quae traxit ad culpam, adjutorio Dei perducatur ad
gloriam.
12
#Beatus qui tenebit: Et allidet parvulos suos ad petram.@#
C Adhuc loquitur ad ipsam carnem, beatum esse
commemorans, qui filios ejus, id est vitia nocentia
tenet et cohibet, et non permittit sibi nocere. Et
allidet ad petram, id est ad Christum, ut non moretur
tenens, ne voluptas blanda #subripiat,@# sed ut statim
confracta dispereant quae nos teterrimis motibus
instigabant.
ORATIO EX PSAL. CXXXVI.
Captivitatum nostrarum potentissime Absolutor,
concede nobis laudes tuas spiritali canere concentu,
ut, quos onus noxae ante fecit exsules, alleviatio potentis
dexterae coelestes restituat cives. Per Dominum
nostrum Jesum, etc.
PSALMUS CXXXVII.
ARGUMENTUM PSAL. CXXXVII.
C Universalis Ecclesia Domini beneficia sibi attributa
collaudans monet ut reges terrae Deum confiteantur
excelsum, oratque ne peccatores conversos
despiciat, quos creare dignatus est.
TT. ÷ #Ipsi .. David.@#
C Quamvis David Christum significet, tamen addendo,
ipsi, | null | 71212866-984c-47c3-b403-fbd42436f214 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
plus indicat. Ipsi enim reverentius pronuntiandum
est, quasi altissimo, quasi omnipotenti,
quasi coelesti regi. Et tunc David jungendum est;
quod vocabulum non ex deitate sumitur, sed per
assumptae carnis originem venire monstratur.
1
#Confitebor tibi Domine in toto corde meo:@#
÷ #Quoniam audisti verba oris mei@# ...
H Si quis pro omnibus vitiis et passionibus animae
suae agit poenitentiam, iste confitetur ex toto corde.
Si quis vero pro uno vitio confitetur, puta quia avarus
est, hoc confitetur, non autem confitetur, quia
fornicator aut detractor est, quia non in toto
corde confitetur, non auditur a Deo. C Considerat
autem meritum orationis, ut omnia verba sua profiteatur
audita.
2 #In conspectu angelorum psallam tibi: Adorabo ad templum sanctum tuum et confitebor nomini tuo.@#
H Vide perfectionem poenitentis, quia post confessionem
et poenitentiam cum angelis meretur
psallere et gratias agere Deo. C Templum orationis,
est beatae incarnationis adventus, quem quotidie
adorat Ecclesia, dum corpus et sanguinem ipsius in
sacramento veneratur; sed illa adoratio perfecta
est quam confessio beata comitatur.
3 #Super misericordia tua et veritate tua: Quoniam magnificasti super + omne .. nomen sanctum tuum.@#
C Misericordia est, quod sine cujusquam meritis
ad liberandos nos venire dignatus est. Veritas,
quia prophetarum suorum promissa complevit. Magnificatum
est nomen, cum nobis culturae ipsius
virtus innotuit. H Peccator audiat misericordiam;
justus autem et superbus audiat veritatem.
4 #In quacunque die invocavero te exaudi me:@#
#Multiplicabis in anima mea virtutem.@#
C Dies hic lucida petitio sinceraque est, quam non
cupiditas nec ulla avaritia nub #ilat,@# sed de illo sole
lucet, qui omnes caligines mortalitatis emundat. In
talibus petitionibus devotus populus se audiri precatur.
H Multiplicabis, id est multis sollicitudinibus
subjacere animam facis. C Per hoc enim ostendit
se innumera passurum contra quae tam multiplicia
virtutum petit auxilia.
5 #Confiteantur tibi, Domine, omnes reges terrae: Quia audierunt omnia verba oris tui.@#
C Reges terrae sunt qui corporibus suis divinitatis
munere dominantur. Nam ille vere rex non dicitur,
qui vitiis servire monstratur. Quia audierunt,
audire enim ad illos pertinet qui obedientes esse
noscuntur. Illos enim non dicimus audisse quos
contumaces sacris jussionibus esse scimus.
6 #Et cantent in viis Domini: Quoniam magna est gloria Domini.@#
H Viae Domini, sunt misericordia et veritas, quas
cantare et laudare regibus et religiosis et vere
Christianis passionum animae et concupiscentiarum
rectoribus praecipitur. Gloria quippe Domini est, ut
saeculum respuentes, ejus laudes cantare non desinant.
7 #Quoniam excelsus Dominus et humilia respicit: Et alta a longe cognoscit.@#
C Cum enim sit Dominus excelsus, tamen humilia
respicit, ne quis subjectorum putaret, non se ab
excelso Domino respici, cum se cognosceret magna
devotione prosterni. Alta, superba significat; quae
ideo longe cognoscit, quoniam ejus gratiae minime
proximantur. Et ne putarent superbi, quia alti sunt,
se Deum non videre, ait, cognoscit.
8 #Si ambulavero in medio tribulationis vivificabis me ÷ et .. super iram inimicorum meorum extendisti manum tuam: Et salvum me fecit dextera tua.@#
C Vivificatur ergo populus, id est laetificatur, dum
enim in diversis angustiis fuerit constitutus, aeternorum
gaudiorum suavitate recordans reficitur.
Sciens enim aurum igne probari, et premium maximum
post labores dari, et tribulationes Domini
virtute superandas, laetatur in tribulationibus, et in
mente vivificatur. Extendit manum super iram,
quando illi inimici conversi hic gravius tribulantur,
quam contristaverant subjectos humiles, et incipiunt
se juste persequi, qui prius innocentibus parcere
noluerunt. Dextera vero virtus dicitur, et Christus
est.
9 #Dominus retribuet pro me: Domine, misericordia tua in saeculum: Opera manuum tuarum ne despicias.@#
C Dominus retribuet, perfecta nimis et qualem
fundere monemur oratio est, causam suam Domino
commendare, qui novit unicuique digna rependere.
Et ut non irato animo dictum putares, addit: Domine
misericordia tua, etc., quam facis etiam in
nostros persecutores, dum eos conversos pro fide
tua multa pati facis. Pertinet ergo quod dicit, misericordia,
ad illos qui nos persequuntur. Opera manuum,
id est inimicos nostros, quia et ipsi sunt
opera manuum | null | 563209a7-b1c3-4985-90d7-8bb3855baa63 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
tuarum. Ideo ergo rogat pius populus
pro inimicis suis, ut eis miseratus indulgeat, qui
in se peccaverunt persequendo, ut indulgentia percepta
convertantur.
ORATIO EX PSAL. CXXXVII.
Multiplica Domine, virtutem tuam in animabus
supplicum, ut, dum in templo sancto jugiter adoramus,
in conspectu tuo cum sanctis angelis gloriemur.
Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS CXXXVIII
ARGUMENTUM PSAL. CXXXVIII.
C Christus ad Patrem de pausatione et resurrectione
sua loquitur, potentiam paternae divinitatis
exponens, quia in eo, quod homo est, nusquam ab ejus
notitia se possit abscondere, ac super omnem asserens
sanctorum confortatum esse principatum.
TT. #In finem psalmus David.@#
C Totus hic psalmus, ad Christi Domini personam
referendus est, #et@# ad Patrem, quoniam de pausatione
sua et resurrectione loquitur. A Potest vero et
de poenitente exponi.
1 #Domine, probasti me et cognovisti me: Tu cognovisti sessionem meam et resurrectionem meam.@#
C Probavit Pater Filium, quando manifestam fecit
humilitatem ipsius, cum a Joanne baptizari voluit.
Cognovit eum, id est ostendit, quando dixit:
Hic est Filius meus dilectus in quo mihi complacui:
ipsum audite (Matth. XIII). Bene autem appellata,
sessio, mors est Salvatoris, in qua non poena, sed
requies fuit. A Vel, probasti me, in passione: et
cognovisti, id est cognitum fecisti, in resurrectione.
Repetit enim in quo cognitum eum fecerit, in sessione
scilicet, id est passione, quia sedens se humiliat,
et Christus humiliavit se usque ad mortem crucis,
et in resurrectione notum omnibus fecit, ita probavit,
id est probatum ostendit et cognitum Filium
suum pater aeternus.
2 #Intellexisti cogitationes meas de longe: Semitam meam et funiculum meum investigasti.@#
C A longe, hic non locum, sed tempus significat,
quia non solum facta nostra praevidet, verum cogitationes
nostras, antequam nos ipsi existimamus,
agnoscit. Semitae pertinent ad tacitas cogitationes,
funiculus ad justa judicia.
3 #Et omnes vias meas praevidisti Quia non est sermo in lingua mea.@#
C Viae ad actus pertinent humanos. Praevisae vero #adeo@#
sunt viae ejus, id est opera, ut #et prophetata
longe ante noscantur Christi opera,@# sicut de Christi #mansue@#
tudine Isaias dixit: Sicut ovis ad occisionem
ductus est, etc. (Isa. LIII). Non est sermo,
utique falsitatis, quia nunquam sub aliqua falsitate
locutus est Christus.
4 #Ecce, Domine ÷ tu .. cognovisti omnia novissima et antiqua:@#
÷ #Tu .. formasti me et posuisti super me manum tuam.@#
C #Quod@# dicit cognovisti omnia novissima, hoc
pertinet ad incarnationem ipsius, quae facta est novissimis
temporibus (Gal. IV); ut Paulus ait. Et
Johannes ait: Filioli, novissima hora est (I Joan.
II). Antiqua, id est aeterna, quae nec initio nec fine
clauduntur. Formasti me, significat, genuisti. Posuit
Pater manum super eum, cum in ipso virtutem
suae majestatis ostendit.
5 #Mirabilis facta est scientia tua ex me: Confortata est et non potero ad eam.@#
C Scientia Patris est, quae per Christum ubique
terrarum praedicata est. Quae est facta mirabilis per
Christum, dum terrigenis sacramenta sacrae legis
narrata sunt. Nec potero ad eam, ex humanitate et #infirmit@#
ate carnis loquitur, ut in alio loco: Pater
major me est (Joan. XIV): ut sit sensus: Humanam
naturam, quam assumpsi, divinae substantiae adaequare
non possum. A Vel poenitens, peccatis suis a
divina contemplatione dejectus, illam dicit supra
suam fragilitatem confortatam, mirabiliterque excelsam.
6 #Quo ibi a spiritu tuo: Et quo a facie tua fugiam?@#
C Dicendo, quo ibo: significat naturam humanitatis
non ex se habere quo fugiat, cum spiritus sanctus
ubique sit totus. Facies autem: substantiam
deitatis significat, quae omnia complectitur, omnia
contuetur, omnia penetrat. A Vel poenitens quaerit
locum, quo fugiat ab ira Dei.
7 #Si ascendero in coelum, tu illic es: Si descendero in infernum, ades.@#
C Ait autem per id quod homo est: si ascendero
in coelum, tu illic | null | d69fe3e2-1552-4fd1-8381-71219d4f94ee | latin_170m_raw | null | None | None | None |
es, scilicet ubi erat ad dexteram
Patris collocandus. Descendit quoque in infernum,
cum disrupit infernorum loca, et piissimus redemptor
humano generi subvenit. Ades, quoniam triduana
celeritate surrexit. A Vel poenitens ait, si superbiero
me extollens, ibi me punis; et si in profundum
peccatorum descendero, et ibi vindicas.
8 #Si sumpsero pennas ÷ meas .. diluculo:@#
÷ #Et: habitavero in extremis maris.@#
C Pennas suas, dicit celeritatem divinae majestatis,
quoniam sanctum corpus ad superna elevavit.
Dum quoque dicit, meas, intellige gloriam propriae
potestatis, quia propria potestate deitas, non angelico
adjutorio humanitatem ad dexteram Patris collocavit.
Has pennas cum sumpserat diluculo resurrectionis,
et habitavit in extremis maris, hoc est
supra istius saeculi amplissimum finem manus paterna
deduxit. A Vel, pennae, duo praecepta sunt
charitatis, quibus mane a peccatis surgens poenitens
habitat in extremis saeculi, id est in gaudio coelesti.
Quod post finem hujus vitae datur, et tamen
jam in eo spe habitatur.
9 #Etenim illic manus tua deducet me: Et tenebit me dextera tua.@#
C Deduxit Christum paterna manus, qui est dextera
Patris, qui assumptam humanitatem et sibi unitam
per aeterna saecula continebit.
10 #Et dixi. Forsitan tenebrae conculcabunt me: Et nox illuminatio mea in deliciis meis.@#
C Iste versus sub ironia pronuntiandus est, quomodo
enim cum tenebrae conculcare poterant qui
est lux mundi? sed ille potius tenebras conculcavit,
cum caecitatem primi hominis luce suae misericordiae
reparavit. Nox, significat inferni claustrum, quod
certe illuminavit, cum potestatem diaboli contrivit.
Deliciae, paradisum significat, ad quem animae sanctorum
praestante Domino reversae sunt. A Vel poenitentis
verba sunt, a tenebrosis actibus male suadentium
seduci timentis.
11 ÷ #Quia .. tenebrae non obscurabuntur@# a te: #et@#
#nox sicut dies illuminabitur: Sicut tenebrae ejus, ita et lumen ejus.@#
C Causa redditur cur nox sit illuminatio in deliciis.
Tenebras dicit mystica et profunda quaeque
divinarum Scripturarum, quae non obscurabuntur,
sed illuminantur a Domino, et quae fuerant quasi
nox, sub mystica complexione prophetarum tenebrosa
dicta, in adventu Domini patuerunt. Sicut
tenebrae ejus, ita et lumen ejus, quia in utroque veritas
fuit, seu cum obscura, sive cum illuminata viderentur.
A Vel poenitens ait: tenebrae peccatorum
non redduntur a te magis obscurae, sed a me, dum
peccatum excusare volo; tu vero, si confessus fuero,
illuminas noctem et tenebras.
12
#Quia tu possedisti renes meos: Suscepisti me de utero matris meae.@#
C Renes significat fortitudinem corporalem, unde
merito dicit renes suos esse a Patre possessos, quoniam
coelestis justitiae firmitate consistens, peccatum
fragilis corporis ignoravit. De utero vero matris,
id est de Synagogae sinu, dicit se susceptum
a deitate Patris, quae in eo cum Patre una est. Nam
si de virginali utero velis accipere, non solum
quando est de castissimo utero egressus, sed, et
quando Spiritu sancto conceptus est, a Domino
probatur assumptus. A Vel verba poenitentis sunt.
13 #Confitebor tibi quia terribiliter magnificatus es: mirabilia opera tua: Et anima mea cognoscet nimis.@#
C Terribiliter enim magnificatus est Pater, quando
in passione Christi terra tremuit, saxa disrupta sunt,
sepulcra patuerunt. Necesseque fuit illum mirabilem
cognoscere, quem tantorum beneficiorum piissimum
largitorem cernebat Christi humanitas. Vel poenitens
dicit in conversione peccatorum Deum terribiliter
magnificari et mirabiliter. Et sequentes versus de
poenitente exponere vales.
14 #Non est occultatum os meum a te quod fecisti in occulto: Et substantia mea in inferioribus terrae.@#
C Per os enim significat sacramenta divina, quae
ante adventum Domini, occulta fuerunt, ut baptismum
sacrum, et corpus et sanguis Domini, quae eo
veniente claruerunt. Inferiora terrae, fuerunt gentium
culturae. Sed ipsis facta est nota substantia Salvatoris
Dei, quando, in ipso intelligentes divinitatem,
eum devotis mentibus per apostolicam doctrinam
Deum esse crediderunt. Terra itaque humanum genus
est, cujus partes superiores, Judaei fuerunt
recte credendo ante Christi nativitatem, et partes
ejus inferiores, gentes terram adorantes et lapides.
Quae nunc fide factae sunt superiores.
15 #Imperfectum meum viderunt oculi tui: et in libro tuo omnes scribentur: | null | d70862dc-e21b-4d9c-8d45-837a05688ae7 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Dies formabuntur et nemo in eis.@#
C Dixit, ex persona Ecclesiae, suum imperfectum
Patrem vidisse, quia illa usque ad finem saeculi congregabitur
et perficietur, sed deitas ista jam vidit
quae adhuc futura post longis temporibus servantur.
Et in libro scribentur, qui aeterna felicitate gaudebunt.
Dies formabuntur, id est sancti in perpetua
felicitate. Nemo in eis, subaudiendum est, informabitur,
id est informis et defectuosus erit in coelesti
patria, quia omnis infirmitas carnis consumpta disperibit.
16 #Mihi autem nimis honorificati sunt amici tui, Deus: Nimis confortatus est principatus eorum.@#
C Amicos, dicit sanctos apostolos. Nimis, valde
significat. Confortatus est principatus eorum, quem
praestante Domino perceperunt intantum ut arietes
gregum et principes fidelium meruerint esse populorum.
17
#Dinumerabo eos et super arenam multiplicabuntur: Exsurrexi et adhuc sum tecum.@#
C Arena maris, significat Judaeos propter ariditatem
fidei; arena enim est dicta ab #ariditate,@# promittit
ergo Christus se dinumeraturum populum fidelem,
qui numerosior populo Judaico invenitur. Exsurrexi,
a pausatione dormitionis. Adhuc tecum sum, non
quod aliquando ab ipso dividendus sit, sed qui modo
nobis est invisibilis, ad dexteram Patris in coelestibus
residens, omnibus postea gentibus apparebit.
18 #Si occideris Deus peccatores: Viri sanguinum declinate a me.@#
19 #Quia dicitis in cogitatione:@#
#Accipient in vanitate civitates suas.@#
C Occidit Deus peccatorem, cum moritur peccato,
ut vivat Deo: ut Paulus ait: Mortuus sum legi, ut
vivam Christo (Gal. II). Viri sanguinum, sunt qui
carnaliter vivunt, et quae sunt sanguinis peragunt,
quibus dicitur: Declinate a me. A C Videtur autem
sic connecti verborum ordo: Si occideris Deus
peccatores, accipient in vanitate civitates suas, C
id est, #si peccatores@# a malis cogitationibus in bona
studia transferas, priores consuetudines et peccata,
in quibus habitabant, in vano accipient, id est vanas
respuent, et dicent his qui adhuc in illis vanis et
malis permanent: Declinate a me, quia dicitis in
cogitationibus, id est loquimini in mente et murmuratis
contra illa, quae vobis Spiritus sancti virtute
praedicata sunt, ideoque quia sic loquimini in cogitatione
contra Deum, declinate a me. C Quia dicitis,
id est contra illa murmuratis quae virtute Spiritus
sancti vobis praedicata sunt.
20 #Nonne qui oderunt te, Domine, oderam: Et super inimicos tuos tabescebam?@#
C Merito nostros adversarios jubemur diligere,
quos nos nostro vitio contingit offendere; Dei vero
inimici, quando obstinati sunt, competenti et religiosa
exsecratione damnantur, quoniam cum ab ipso
creati sint, ipsique debeant omne quod vivunt, suo
tamen contumaces redduntur auctori, ideo juste tales
horrendi sunt, qui et suorum beneficiorum memores
non fuerunt. Tabescere, hoc verbum indicium
est magni doloris, tabescere enim illos dicimus,
qui curis jugibus affliguntur, et pene usque ad
interitum vitae corpore deficiente perveniunt.
21 #Perfecto odio oderam illos: Inimici facti sunt mihi.@#
C Perfectum est odium, homines diligere, et
eorum vitia semper odire, odium quippe dictum est
quasi oris repudium. Inimicos factos etiam sibi dicit,
qui contrarii paternis jussionibus exstiterunt,
ut ostenderet unitatem suae divinitatis cum Patre.
22 #Proba me, Deus, et scito cor meum: Interroga me et cognosce semitas meas.@#
C Proba me, istud nemo potest dicere, nisi ille
solus qui peccata non fecit Christus. Scito cor, quia
te derelinquere in persecutione non novi. Interroga,
ad inquisitionem pertinet minutissimam, praemisit
enim, scito cor meum. #Sciens vero acute interrogat,
et falli non potest, quia nemo scienti interrogatus potest
negare quae gessit.@# Semitae ad operationes pertinet
bonas, quas ille jugiter gessit et coelesti sanctitate
transegit.
23 #Et vide si via iniquitatis in me est: Et deduc me in via aeterna.@#
C Merito ergo humana in Christo substantia petit
se, deduci in aeterna via, quae declinavit a via iniquitatis,
id est ab actibus diabolicis. Quod vero dicit,
vi #de si@# est, intellige, non dubitatione prolatum,
sed scientiae securitate, quasi diceret, vide si est,
id est, videbis quod non est.
ORATIO EX PSAL. CXXXVIII.
Celi | null | 171272f6-5bba-4205-95f0-c058c890aabc | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ter #raeque pro@# spector, Deus, quo moriente,
illuminata sunt tartara, quo resurgente, sanctorum
est multitudo gavisa, quo ascendente, angelorum
exsultavit caterva, precamur tantae gloriae excellentem
virtutem, ut directi in via aeterna, illo tueamur
brachio, quo honorabiles amici tui tecum gloriantur
in coelo. Qui vivis, etc.
PSALMUS CXXXIX.
ARGUMENTUM PSAL. CXXXIX.
C Ecclesia Dominum deprecatur, ut ab iniquo
diabolo liberetur: vindictam dicens in futuro judicio
super eos venturam, qui pauperes ejus insanis
motibus persequuntur.
TT. #In finem psalmus David.@#
C In finem, Dominum significat Salvatorem, qui
est finis legis ad justitiam omni credenti (Rom. X):
Qui nobis in hoc psalmo, quasi praeconis voce, judex
terribilis, omnipotens, pius quoque, et nimium
desiderabilis advenire praedicitur.
1 #Eripe me, Domine, ab homine malo: A viro iniquo eripe me.@#
C Sciens mater Ecclesia quanta in membris suis
ab insidiis diaboli pateretur clamat ad Dominum,
qui solus potest ejus superare nequitias, ut ab ipsius
multiplici tentatione liberetur. Hominem malum,
appellat diabolum. Vir iniquus est homo sequax
diaboli. Duo enim simul epitheta uni personae non
poterant convenire, quod eloquentiae lege prohibitum
sit.
2 #Qui cogitaverunt iniquitates in corde: Tota die constituebant praelia.@#
C Graviora sunt semper pericula, quae habentur
occulta. Significat per hoc vero haereticos, qui pravis
dogmatibus in sacrilega certamina proruperunt.
Tota die, ait ut eorum nequitiam continuam monstraret,
ut nulla eos lassitudo, nulla temporis longinquitas
mitigaret.
3 #Acuerunt linguas suas sicut serpentes: Venenum aspidum sub labiis eorum. Diapsalma.@#
C Per linguas significat verba haereticorum, quibus
vulnerare contendunt corda fidelium. Venenum
aspidum, H quoniam videntur amicitiae verba habere,
et plena sunt veneno mortifero.
4
#Custodi me, Domine, de manu peccatoris: Ab hominibus iniquis eripe me.@#
C Peccator: iterum diabolum significat, qui multis
dolis, multis fallit insidiis. Sequuntur etiam ejus
ministri: quoniam quod non possunt per se occulte
inspirando mentibus nostris, per suos sequaces
publice con #antur@# implere.
5 #Qui cogitaverunt supplantare gressus meos: Absconderunt superbi laqueum mihi.@#
C Supplantari proprie dicimur: quando plantis
nostris terra subducitur, ut in tenebrosis cavernis
graviter incidamus: quod nobis facit diabolus, cum
peccatorum foveas parat. Superbi: haeretici sunt,
qui pravis dogmatibus populos decipere potius
quam docere festinant, et laqueos ponunt sanctae
plebi: quando eos vanis enigmatibus obligare contendunt.
6 #Et funes extenderunt in laqueum: Juxta iter scandalum posuerunt mihi. Diapsalma.@#
C Extenderunt ipsi funes, id est tortuosas et dolosas
objectiones, quibus capiant sensus humanos:
ut quasi pedibus laqueum, ita mentibus tendere
probentur scandalum. Juxta iter dicit: quoniam
non capiunt nisi illos qui a recto virtutum calle discedunt.
Laqueus aut funis ideo positus est: quia
vincula sua gravius semper astringit, nec amplexus
ejus aliqua lenitate dilabitur, cum nodosis quibusdam
sinibus illaqueata concludit.
7
#Dixi Domino, Deus meus es tu: Exaudi Domine vocem deprecationis meae.@#
C Orat Ecclesia ne pessimis tradatur insidiis: dicit
enim Ecclesia, resplendens purissima fide de
gentibus advocata, quae sanctam Trinitatem veracissima
fide confitetur, dixi Domino, etc. Sequitur,
exaudi, Domine, vocem, etc., suffecisset dicere,
exaudi deprecationem meam: sed altius quid innotescere
volens, dixit, vocem deprecationis meae. Vox
enim deprecationis: est puritas orationis, et clamor
ille tacitus qui ascendit ad Dominum. Sanctae enim
operationis vox, est rerum ipsarum loquacissimus
clamor: non hominibus notus, sed soli Deo cognitus,
unde et tacenti Moysi dicitur, quid clamas ad
me? (Exod. XIV.) et Cain dicitur, vox sanguinis fratris
tui clamat ad me de terra (Gen. IV).
8 #Domine Domine, virtus salutis meae: Obumbrasti super caput meum in die belli.@#
C Repetitio ista, Domine, Domine, piae precationis
affectum ostendit. Cum autem dicit, virtus salutis
meae: patientiam perseverantiamque in certamine,
demonstrat Domini esse donum. Virtus enim a viriditate
dicta, quae nescit aliquo labore marcescere.
Caput autem suum obumbratum cum dicit Ecclesia,
significat beatam Domini passionem: qui sic obumbratus
est in ea | null | d7f3e6c5-6d3b-45e8-afbe-08db77ee1ffb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
(hoc est defensus,) ut nec animus
ejus confusionem, nec caro ipsius corruptionis injuriam
sustineret. In die autem belli: bene dictum
est, in die passionis ejus et mortis: quia diabolo
victo, inferno fracto, captivi liberati sunt, et triumphans
de morte rediit.
9 #Non tradas, Domine, desiderium ÷ meum .. peccatori: cogitaverunt contra me ne derelinquas me: Ne forte exaltentur. Diapsalma.@#
C Traditur enim peccatori (id est diabolo) desiderium
istius qui concupiscentias carnis perficit: talis
enim non nisi quod diabolus vult desiderat, et
ideo in desideriis suis diabolo traditur ad possidendum.
Et quia inimici cogitaverunt (consilium scilicet
faciendo) contra me: juste peto, Domine, ne derelinquas
me. Et subinfertur causa justissima petitionis
et exauditionis: ne exaltentur impii in perditione
justorum.
10
#Caput circuitus eorum: Labor labiorum ipsorum operiet eos.@#
A C Deus obumbrat super caput justorum, sed
malorum caput operit labor labiorum. Ordo verborum
talis est, caput eorum circuitus, scilicet est,
id est caput impiorum est diabolus, qui semper circuit
quaerens quem devoret (I Petr. V). Labor vero
labiorum: est prolatum ore mendacium, quod semper
laboriose fingitur, quoniam exquisita machinatione
formatur. Veritas enim sine labore dicitur,
quia sine difficultate profertur. A Vel ipsius circuitus
eorum caput est superbia, quae provenit ex labore
labiorum, id est mendacio.
11 #Cadent super eos carbones: in ignem dejicies eos:@#
#In miseriis non subsistent.@#
C Carbones ignis: sunt poenitentiae cruciatus,
quod tamen incendium nascitur ex imbre lacrymarum.
In ignem dejiciuntur: quando jam flamma
charitatis accensi, fervere sanctis operibus incipiunt:
his evenit, ut in peccatorum miseriis non
subsistant: quoniam jam in bonam partem transferuntur.
12 #Vir linguosus non dirigetur in terra: Virum injustum mala capient in interitum.@#
C Vir linguosus: est qui multa inutiliter verba
profert, qui non dirigitur: quia multiloquio non
effugiet peccatum. Injustus vir est, qui divinas regulas
contemnens, propriae voluntatis fervore traducitur (Prov. X):
illum mala capient, quia semper
sibi noxia cogitat, qui praecepta Domini declinat.
13 #Cognovi quia faciet Dominus judicium inopis:@#
÷ #Et .. vindictam pauperum.@#
C Faciet ergo judicium inopum, quando in illa
judicatione, promissa illis retr #ibuit:@# et tunc vindicat
pauperes, cum eorum persecutores a suo sancto
separabit regno.
14 #Verumtamen justi confitebuntur nomini tuo: Et habitabunt recti cum vultu tuo.@#
H Quid enim vultus Dei, nisi Christus Filius ejus?
nisi cogitatio divinitatis ipsius? C Cum ipso etiam
Dei vultu, justi in aeternum habitabunt, cum (ut
ait Apostolus) non per speculum, sed facie ad faciem
contuebuntur eum (I Cor. XIII). Vide autem quod
justi, cum persecutionem patiuntur, confitentur
laudes Deo (tunc enim magna virtus est, laudare
Deum) et facilius discedit inimicus et tribulatio, et
videbunt faciem Dei post vitam istam tales aeternaliter.
ORATIO EX PSAL. CXXXIX.
Virtus salutis nostrae, Deus, defende Ecclesiam
tuam a dissidentium veneno mortifero, ut a te obumbrati
nunquam obligemur a laqueis inimici. Per Dominum
nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS CXL.
ARGUMENTUM PSAL. CXL.
C Propheta supplicat, ut inter mundanos actus
a diversis liberetur erroribus, ne in peccatorum retiacula
cadat.
TT. #Psalmus David.@#
1 #Domine, clamavi ad te, exaudi me: Intende voci meae dum clamavero ad te.@#
C Domine, clamavi. Volens propheta affectum
orationis continuae humano generi infundere, duo
tempora videtur discrepantia posuisse: clamavi de
praeterito dicit, quod perfectam significat orationem:
et iterum clamavero, quod utique de futuro
constat positum: ut sicut nullum tempus a culpis
est vacuum, ita a devotis precibus nunquam est
cessandum.
2 #Dirigatur oratio mea sicut incensum in conspectu tuo. Elevatio manuum mearum sacrificium vespertinum.@#
C Dirigatur ad te oratio mea sicut incensum, hoc
est ut est recta veniat ad te oratio mea in odore
virtutum, non habens sordes aut vitia. C Incensum
est odoriferi pigmenti suavis adustio, et spiritualiter
hic. H Incensum, orationes sanctorum sunt (Apoc.
VIII). C Sacrificium vespertinum fortasse significat
illam oblationem, quam | null | 68b97c3d-c756-435b-90a7-86ffac0da66f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in fine vitae Domino solet
offerre religiosa devotio, et ideo nullus desperet, si
ultimo #sua@# peccata lacrymarum fonte detergat.
Elevatio vero manuum opera pia significat: sic remissio
earumdem, cessationem a bono opere. Vespera
quoque nostra, tempus prope finem vitae hujus
significat.
3 #Pone, Domine, custodiam ori meo: Et ostium circumstantiae labiis meis.@#
C Petit propheta, ne quid tale dicat, quod pervenire
debeat ad reatum. Ostium quippe ab obstando
dictum est. Illud ergo vidit Propheta magnis precibus
esse muniendum, unde tam facile noverat venire
peccatum: quod si fragilitate peccaverit, saltem
hoc precatur ne illud excuset, unde sequitur:
4 #Non declines cor meum in verba malitiae: Ad excusandas excusationes in peccatis.@#
C Verba malitiae sunt, ut quis post peccatum
suum falso ad excusationes confugiat, quia consuetudo
est peccantium, quando deprehensi fuerint,
primum se aliqua falsitate excusare, et cum fuerint
inde convicti, alias assumunt excusationes cum
peccato falsitatis (nequando veritati acquiescat inverecunda
protervitas), modo enim tempori, modo
necessitati, modo aliis imputando quod peccant:
hoc autem maximum vitium est quo homines laborant.
5 #Cum hominibus operantibus iniquitatem: Et non communicabo cum electis eorum.@#
H Petit et hic propheta, a collegio liberari eorum
qui operantur iniquitatem. Sicut enim Dominus habet
electos suos sanctos: ita et diabolus habet electos
suos, sicut principes haereticorum, qui apud reprobos
electi putantur: sed et omnes electi in scelere,
electi diaboli dicuntur. C Et communicabo: refertur
tam ad operantes homines iniquitatem, quam
ad electos eorum. H Vel prima pars hujus versiculi
combinanda est cum praecedenti versu: ut sit sensus,
non declines, etc., ad excusandas, etc., cum
hominibus operantibus iniquitatem.
6 #Corripiet me justus in misericordia et increpabit me: Oleum ÷ autem .. peccatoris non impinguet caput meum.@#
C Praeelegit vir sanctus justorum increpationes,
peccantium blandimentis. Quae autem sit correptio
justi intimavit dicens, in misericordia: quoniam vir
sanctus non in ira corripit, sed per dilectionem increpat:
melius est enim corripi a justo, quam laudari
a peccatore. Oleum enim peccatoris: adulatio
est deceptoris et ficti amoris, periculosa est adulatio,
quae excludere potest hominem a regno Dei.
7 #Quoniam adhuc ÷ et .. oratio mea in beneplacitis@#
#eorum. Absorpti sunt juncti petrae judices eorum.@#
H Quoniam adhuc, etc,: ipsi in beneplacitis suis
manent. Ego autem pro ipsis orabam ut converterentur.
C Vel se adhuc imperfectum ostendit: quando
orando talia sibi provenire cupiebat, quae malis
erant beneplacita. Et secundum primum intellectum
Christus pro inimicis suis ut converterentur Patrem
orabat. Absorpti sunt, id est convicti judices Judaeorum,
scilicet vel gentilium, ut Plato, Aristoteles,
sive haereticorum, quando sunt per fidem juncti
petrae, id est Christo, et segregati a diabolo. A Sive
juncti, id est comparati: videntur enim philosophi
aliquid dicere: sed scripta eorum comparata divinae
Scripturae absorbentur, nihil sunt, et velut stulta
jacent.
8 #Audient verba mea quoniam potuerunt: Sicut crassitudo terrae erepta est super terram.@#
C Verba sua ab haereticis et tyrannis dicit audita,
quae praesentis libri textus eloquitur (quantis enim
in eis locis increpantur ut debeant corrigi), potuerunt
ergo toties admoniti cognoscere Dei voluntatem.
Crassitudo autem terrae est superbia tyrannorum,
quae grassabatur in sanctos martyres.
9 #Dissipata sunt ossa nostra secus infernum: quia ad te, Domine, Domine, oculi mei: In te speravi, non auferas animam meam.@#
C Martyres: ossa fidelium dicit esse propheta:
quia constat eos Christianae fidei esse validissima
firmamenta. Secus infernum dicit: vide proprietatem
verborum, non ait in infernum: quia licet mori
communi sorte videantur, tamen vita illis conceditur
aeterna. Non auferas animam meam, scilicet a
bonis tuis: sed spes mea in te sit, et oculi mei
semper te intendant.
10 #Custodi me a laqueo quem statuerunt mihi: Et a scandalis operantium iniquitatem.@#
C Per laqueos et scandala: totius mundi mala breviter
propheta complexus est: a quibus se supplicat
custodiri, ne per insidias eorum possit decipi. H
Semper etiam nobis laqueos ponunt daemones: vitia
enim vicina sunt virtutibus. In eleemosyna | null | 9db75091-5a9c-4178-bcfc-02bcafc28f58 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
laqueum
ponunt: si ut videar facio. Cervis ponuntur retia,
et sancti cervi sunt, spinas transilientes, et alti cornibus,
et serpentes interficiunt.
11 #Cadent in retiaculo ejus peccatores: Singulariter sum ego donec transeam.@#
C Retiacula dicta, quasi retinentia. In diaboli retiacula
cadit, qui peccatorum suorum abscisionem
non facit. Singularis est, qui cum pessimis hominibus
non ambulat combinatus, id est ligatus, qui Trinitatem
sanctam unum Deum confitetur, qui spem suam
in solo Deo ponit. Donec transeam, id est quandiu in
hoc mundo fuero commoratus, hoc enim saeculum beati
velut viantes transire dicuntur, quia in ipso non
tenentur aliqua mundi delectatione. A Vel Christus
dicit, singularis, id est solus sum donec transeam,
id est moriar, tunc enim cum granum frumenti
in terra mortuum fuerit, non manet solum, sed
multum fructum affert (Joan. XII), quia multi postea
crediderunt et omnis terra Christo.
ORATIO EX PSAL. CXL
Pone, Domine, custodiam ori nostro, ne inania
proferamus, ut misericordia tua correpti, ab omnibus
iniquitatum scandalis protegamur. Per Dominum
nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS CXLI.
ARGUMENTUM PSAL. CXLI.
C Christus ad Patrem clamat, dolos Judaicae persecutionis
exponens: liberarique se de inferno deprecatur:
quoniam omnium sanctorum fides in
ejus resurrectione pendebat.
TT. #Intellectus David cum esset in spelunca oratio.@#
C Psalmi causa praesenti titulo continetur. David
enim filius Jesse, Saulem principem fugit, et cum
in spelunca lateret, oravit (I Reg. XXIV), quod Dominum
Christum in corpore ante passionem suam significabat
esse facturum. H Quoniam enim in titulo
ponitur intellectus David, spiritualiter ostendit David
intelligendum et psalmum. Saul igitur spiritualiter
diabolus. Spelunca, mundus est iste, in quo
diabolus non immittit aliquid boni, sed solum stercus
et putridum. Est enim spelunca tenebrosa, et
mundus iste tenebrosus peccatis est, nec in eo sancti
perfectum lumen habent, quod erit in alio mundo,
Christus tamen lumen venit in hunc mundum, et ex
parte illuminavit. Et sicut David absconsus est in spelunca
Sauli, ita Dominus Jesus diabolo in hoc mundo,
et persecutionem passus est sicut David.
1 #Voce mea ad Dominum clamavi: Voce mea ad Dominum deprecatus sum.@#
H Voce mea ad Dominum: omnia verba haec in
humilitate corporali loquitur, ut se verum hominem
manifestet. C Et ne clamor intelligeretur transitorius, #addidit depr@#
ecatus sum, quod frequentata supplicatione
peragitur. Est enim deprecari frequenter
supplicare.
2 #Effundo in conspectu ejus orationem meam:@#
÷ #Et .. tribulationem meam ante ipsum pronuntio.@#
C Quam pura, quam suavis oratio, quae in
conspectu Patris, velut perspicui fontis copia fundebatur?
fundebatur certe non ut ad ima deflueret,
sed ut perveniret ejus oratio ad altitudinem supernae
pietatis. Pronuntiat tribulationes ante Patrem, ut
indulgentiam pro nostris possit obtinere peccatis.
Et nota quod in his duobus versibus quatuor modis
oratum est secundum hortationem Apostoli, ubi jubet
primo fieri precationes, orationes, postulationes,
gratiarum actiones (I Tim. II)
3 #In deficiendo ex me spiritum meum: Et tu cognovisti semitas meas.@#
C Quod dicit in deficiendo spiritum, hoc a parte
membrorum debemus accipere. Vel ita in deficiendo,
etc., hoc ex superioribus pendet, ac si diceret:
Tribulationem meam ante ipsum pronuntio, cum defecit
ex me spiritus meus. H Cognovit Pater semitas,
id est, doctrinas quas docuit.
4 #In via hac qua ambulabam: Absconderunt laqueum mihi.@#
C Diabolus juxta viam abscondit laqueum, ut eos
decipiat, qui rectas semitas declinare praesumunt,
Christus vero (quia nunquam a sua sanctitate discessit)
necesse fuit ut in ipsa via rectitudinis tentamenta
pateretur invalida, ut in Evangelio legitur.
5 #Considerabam ad dexteram et videbam: Et non erat qui cognosceret me.@#
C Considerabam ad dexteram, illud tempus facit
intelligi, quando ibat ad crucem, quia nullum illic
fidelium potuit intueri. Ideo vero non sunt visi
ad dexteram stare, quia carnali metu dispersi sunt (Matth. IV).
Et non erat qui cognosceret: illam videlicet
deitatem quae haec omnia in assumpta carne
voluntarie sustinebat.
6 #Periit fuga a me:@#
÷ #Et | null | a9ef83b5-9d87-46d9-8589-61e64232c63a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
.. non est qui requirat animam meam.@#
C Periit fuga a Christo, cum se impiorum manibus
permisit occidi. Et nemo quaesivit animam ejus,
dum illi nulla consolatio praeberetur, sed solus ad
passionem relictus est, qui erat pro omnium salute
moriturus.
7 #Clamavi ad te, Domine: dixi, tu es spes mea. Portio mea in terra viventium.@#
C Clamavit spemque suam posuit in Dominum
cum dixit: Pater, in manus tuas commendo spiritum
meum (Luc. XXIII). Portio mea, probat hoc specialiter
locus ille, quando latroni dixit: Amen, dico
tibi: Hodie mecum eris in paradiso (Ibid.), hoc est
in terra viventium; paradisus enim est terra viventium,
quam soli beati introibunt.
8 #Intende ad deprecationem meam: Quia humiliatus sum nimis.@#
C Merito dicit, humiliatus sum nimis, quia semetipsum
exinanivit, formam servi accipiens: et adhuc
amplius humiliatus est, factus obediens usque ad
mortem crucis (Phil. II). Nam quemadmodum crucifigi
potuisset, nisi se humiliasset, naturam nostram
assumendo, qui coelum terramque creavit?
9 #Libera me a persequentibus ÷ me@# ..: #Quia confortati sunt super me.@#
C Orat, ut reverentiam Patri exhiberet, qui se liberare
poterat. Orat ergo, ut a persequentibus Judaeis
divina virtute liberetur, qui adeo corporaliter
fortiores fuerant ut et manus injicerent in eum, et
de ejus morte gauderent; sed hoc miseri fecerunt,
non considerantes virtutem divinae potestatis in eo.
10 #Educ de custodia animam meam ad confitendum nomini tuo: Me exspectant justi donec retribuas mihi.@#
H C Dicens, educ de custodia, scilicet inferni animam
meam, petit Patrem, a parte qua mortuus est,
qua et postea de imis penetrabilibus ad superna est
translatus, ut de carcere inferni animam celeriter
educat ad corporis resurrectionem. Et hoc ad confitendum
nomini suo, ista enim confessio laudis Patri
exhibita a fidelibus ostenditur, quando eum resurrectionis
miraculo de inferni carcere constat eductum.
Exspectant justi, H id est apostoli, vel reliqui
sancti. Donec retribuas mihi claritatem illam quam
habui priusquam mundus fieret (Joan. XVII). C Vel,
donec retribuas pro passione resurrectionem. Exspectant
illo triduo apostoli et alii.
ORATIO EX PSAL. CXLI.
Deprecantes, Domine, voce humili pietatem tuam #exposcimus,@#
ut adjuti a te, spes nostra, portionem
cum electis tuis in terra viventium sortiamur. Per
Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS CXLII.
ARGUMENTUM PSAL. CXLII.
C Propheta, ex persona uniuscujusque fidelis supplicans
sibi Domini misericordiam subvenire, rogat
Dominum Christum, ne cum suo servo velit inire
judicium, velociterque se petit pervenire ad veniam,
ne inimicorum traderetur insidiis.
TT. #Psalmus David. ÷ quando filius suus eum
persequebatur@# ...
C David, significat Christum; persequens ejus filius,
populum Judaeorum, vel Judam proditorem significat.
1 #Domine, exaudi orationem meam: Auribus percipe obsecrationem meam in veritate tua: exaudi me in tua justitia.@#
H Domine, exaudi, verba humilia et plena humilitatis
et misericordiae, quae ad aures Domini pervenire
merentur. C Veritas enim et justitia ipsius est,
ne cum rogante disceptet, nec ad judicium illum
trahat qui se hic prius ipse condemnat. Superbos
enim Dominus ad examen adducit, qui se bona putant
habere negotia.
2 #Et non intres in judicium cum servo tuo: Quia non justificabitur in conspectu tuo omnis vivens.@#
C Nec moveat quod judici dicitur, non intres in
judicium cum servo tuo. H Quantumvis enim quis
sit justus, quamlibet perfectus, non potest intrare in
judicium Domini, nisi sit cum misericordia conditum,
stellae enim non sunt mundae in conspectu
ejus. C Omnis vivens omnem hominem significat,
etiam quemlibet infantem nondum baptizatum, ut
Job ait: Nemo mundus ante te, nec infans unius diei (Job XV),
id est nemo liber esse potest, nisi per divinam
gratiam. Ideo nec Abraham, nec Isaac, nec
Jacob justificabuntur in conspectu Dei.
3 ÷ #Quia .. persecutus est inimicus animam meam: Humiliavit in terra vitam meam.@#
H C Inimicus, diabolus qui persequitur humanum
genus. C Humiliatur autem in terra, cujus vita carnalibus
delectationibus polluitur, non humilitate
probabili, | null | 3bb4b8bd-63ad-4e65-ad17-85ac6863e110 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sed declinatione vitiosa.
4 #Collocavit me in obscuris sicut mortuos saeculi: et anxiatus est in me spiritus meus: In me turbatum est cor meum.@#
H Collocantur in tenebrosis factis peccatores, et
sunt mortui saeculi. Sed #sunt si@# cut mortui, dum
poenitere incipiunt; nondum enim mortuus est,
quia in poenitentia stat. Si quis autem peccans non
agit poenitentiam, hic mortuus est saeculi, et non
sicut mortuus, sed perfectus mortuus, usquedum
non egerit poenitentiam. Anxiatus est spiritus,
quia scriptum est: si solum suspiraveris de peccatis
tuis, salvus eris. Turbatum est cor, id est conscientia
mea, quia peccavi. C Vel, anxiatus spiritus,
vicinitatem periculi indicat. Et turbatum cor, humanam
sapientiam testatur confusam, ut spem
suam de caetero in Domino poneret, cum virium
suarum confidentiam non haberet.
5 #Memor fui dierum antiquorum, meditatus sum in omnibus operibus tuis:@#
#In factis manuum tuarum meditabar.@#
C Juste cor ejus fuerat turbatum, quoniam memor
erat ingentium peccatorum priorum. Ipsi enim dies
antiqui, sunt veteris illius hominis antiquitate
fuscati. Opera Domini dicit, quibus coelum terramque
fundavit; patriarchis bona fecit, et populum per
mare transtulit Hebraeorum. Quae se dicit frequenter
iterasse memoria et lectione, ut excluderet amaritudinem
mundi suavitas lectionis. Quod exemplum
pro maximo remedio positum credamus, ut nos
quoque similis possit medicina salvare.
6 #Expandi manus meas ad te: Anima mea sicut terra sine aqua tibi. Diapsal.@#
C Hic extensione manuum, Christum in cruce designavit.
Unde et qui expansis manibus orat, illam
crucem Redemptoris imitatur. Quae, licet a perfidis
Judaeis data est Christo ad poenam, tamen concessa
est credentibus ad salutem. Sequitur comparatio,
in qua dicit: sic animam suam desiderare Deum,
quem admodum sicca terra copiosas pluvias. Dicit
enim tibi, scilicet non alteri, talis est anima mea,
id est soli Deo sitiens inhaeret.
7 #Velociter exaudi me, Domine: Defecit spiritus meus.@#
C Petit sibi poenitens iste imbrem misericordiae
celerrime subvenire, et ut velocius potuisset audiri,
defecisse dicit in se spiritum suum. Quod his contingit,
qui passionum diversarum pondere praegravantur.
8
#Non avertas faciem tuam a me: Et similis ero descendentibus in lacum.@#
C Convenit enim misericordiae Dei, ut humiles
respiciat qui superborum corda contemnit. Lacus
hic infernum significat. Petit ergo, ne superbis
similis fiat, qui hic peccata sua deplorat, quoniam,
si illis similis fiat, pariter quoque cum eis descendet
in lacum.
9 #Auditam fac mihi mane misericordiam tuam: Quia in te speravi.@#
C Auditam misericordiam, clementiam dicit Dei
toto orbe notissimam, qua supplicantibus praestat
et indulget afflictis. Mane, tempus veniae designat;
nam post noctem peccatorum merito mane dicitur,
quando culpa laxatur. Causam quoque exauditionis
addit, quia in te, qui sperantem decipere non potes,
speravi. Vel, mane, tempus resurrectionis Christi
ostendit.
10 #Notam fac mihi viam in qua ambulem: Quia ad te levavi animam meam.@#
C Cum a Deo petit sibi viam notam fieri, ostendit
quod haec via hominibus habetur incognita. Illius
enim lucerna et lumen hoc iter ostendit, qui illuminat
omnem hominem, sicut superius dixit. Intellectum
tibi dabo, et instruam te in via hac qua
gradieris. Rogat ergo Propheta, ut ei viam salutis
ostendat, et sic notam semper habeat, ne de ejus
corde aliquando discedat. Et subditur solemnis confessio,
quia ad te, etc. Illud enim nos postulata
facit mereri, si animam nostram non inclinemus ad
mundum, sed semper levemus ad Deum.
11 #Eripe me de inimicis meis, Domine ad te confugi: doce me facere voluntatem tuam: Quia Deus meus ÷ es tu@#
...
C Inimici nostri sunt daemones: qui jugiter circumdant
fideles, ut eis possint spem divinitatis auferre.
Ad eum confugit, qui ejus jussionibus obedit.
Doce me: nolebat prorsus errare, qui tanti magistri
cupiebat esse discipulus, et ejus voluntati obedire.
Et causam et rationem addit, quoniam Deus
meus es: ideo juste a clementissimo te peto.
12
#Spiritus tuus bonus deaucet me in terra recta: Propter nomen tuum, Domine, vivificabis | null | 1c738012-260f-4402-a5a4-41e89e6ff36f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
me in aequitate tua.@#
H C Spiritus bonus: designatur per hoc nomen,
Deum esse Spiritum sanctum; scriptum est enim:
Nemo bonus, nisi solus Deus (Matth. XIX). Igitur si
Spiritus sanctus bonus dicitur Deus, necessario est.
C Qui nos deducit in terra recta: quando corpus
nostrum suis regulis subdit. Vel terra recta est in
futuro saeculo, ubi recti ambulabunt. Propter nomen
tuum, etc., nam quamvis, omnia gratis Christus
donet: justitiae ipsius est supplicantes justificare et
vivificare. Ideo non dicit in aequitate mea, sed
tua: quia non meritis meis, sed nominis Christi gratia.
13 #Educes de tribulatione animam meam:@#
#Et in misericordia tua disperdes inimicos meos.@#
C Educuntur de tribulatione tanquam de carceribus
sanctae animae: quando concessa venia de isto
saeculo ubi tribulantur, praecipiuntur exire. In misericordia
autem disperduntur inimici: quando studio
compunctionis de sceleratis cogitationibus abstrahuntur;
quod ad illos pertinet, qui poenas debitas
remedio supplicationis evadunt.
14 #Et perdes omnes qui tribulant animam meam: Quoniam ego servus tuus sum.@#
C Hic dicit esse perdendos diabolum et omnes impios
in futuro judicio, qui in sua obstinatione moriuntur.
Illi tribulabant prius justos viros, quia eos
famulos Dei esse noscebant: et necesse est illos in
judicio perire, qui innocentes viros ideo persequuntur,
quia Dei esse famulos cognoscunt.
ORATIO EX PSAL. CXLII.
Deus qui matutinam sacrae resurrectionis tuae auditam
fecisti jucunditatem, cum ex inferno rediens,
replesti terram gaudiis, quam reliqueras in obscuris:
rogamus potentiae tuae ineffabilem majestatem,
ut sicut tunc catervam apostolicam gaudere sacra
fecisti in anastasi, ita hanc Ecclesiam, tuam misericordiam
expansis manibus flagitantem, splendore
coelestis jubaris illustrare digneris. Qui cum Patre
et Filio, etc.
PSALMUS CXLIII.
ARGUMENTUM PSAL. CXLII.
C Bellum istud Davidicum, ad designandum certamen
Domini Salvatoris est praemissum: ut sicut
iste Goliam saxei teli dimicatione prostravit; ita per
petram (quae est Christus) fortitudo diabolica vinceretur.
TT. #David ÷ ad Goliam@# ...
1 #Benedictus Deus meus qui docet manus meas ad praelium:@#
÷ #Et .. digitos meos ad bellum.@#
H C Bellum utique dicit spiritale non carnale, quo
anima justi adversus daemones et passiones carnales
invisibiliter dimicat. C Manus operationem significant:
digiti, salutaria consilia: quae de corde nostro
velut quidam radii prosiliunt, dum aliqua subtilitate
causas necessarias obtinere contendunt.
Quandoque etiam digiti Trinitatem indicant, ut ibi.
Qui appendit tribus digitis molem terrae (Isa. XL),
quandoque Spiritum sanctum, ut ibi: Accepit Moyses
duas tabulas scriptas digito Dei (Exod. XXXIV).
2 #Misericordia mea et refugium meum: Susceptor meus et liberator meus.@#
C Misericordiam fecit Dominus #cum@# David: quando
eum de fratribus suis ultimum, per Samuelem ad
regale culmen elegit (I Reg. XVI). Refugium: quando
ei consilium dedit, ut hostem suum petra dejiceret,
quem gladio non poterat. Susceptor: quando fecit
eum a Saule suscipi in generum. Liberator: cum
eum a periculo regiae indignationis eripuit.
3 #Protector meus et in ipso speravi: Qui subdis populum meum sub me.@#
C Protector: quando in spelunca latens, in Saulem
regem jus ultionis accepit. Et in ipso speravi:
a tali spe scit vir sanctus non esse cessandum.
Subdis populos: quia multis populis imperaturus
erat.
4 #Domine, quid est homo quia innotuisti ei:@#
÷ #Aut .. filius hominis quia reputas eum?@#
C Sub interrogatione et despectu pronuntiandum
est, quid est homo? quasi pulvis: qui vento flante
nullam habet firmitatem. Quia innotuisti ei, id est
inaestimabile deitatis arcanum, per assumptam carnem
rectis fide ostendisti. Simili modo interrogandum
est: aut filius hominis? et item respondeatur
quoniam reputas eum; utique in ovibus tuis, in numero
praedestinatorum
5
#Homo vanitati similis factus est: Dies ejus sicut umbra praetereunt.@#
C Exponit breviter quod superius dixit, quid est
homo? Adam enim quando creatus est, simplex,
purus et verax et immortalis fuit: sed postquam
peccavit, factus est vanitati similis: quoniam et
mutabilis et mortalis effectus est, vanum enim illud
dicimus, quod de sua substantia cadens, in auras
tenues | null | 3a464182-ee08-4ade-865c-9560c2eca730 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
evanescit: ut umbra, ut fumus; unde addidit:
Dies ejus sicut umbra praetereunt; sicut umbra
praeterit, sic hominum vita post peccatum Adae, nisi
fuerit confessione reparata.
6 #Domine, inclina coelos tuos et descende: Tange montes et fumigabunt.@#
C Inclinatio coelorum fuit: quando ad hominem
virtus et honor supernorum descendit, scilicet Dei
Filius. Montes hic superbos dicit: quos Dominus
tetigit, quando eis compunctionem tribuit. Fumigabunt:
cum crebris suspiriis sua peccata plorabunt,
crassus enim fumus ore vomitur, cum se in planctum
homo commoverit.
7 #Fulgura coruscationem et dissipabis eos: Emitte sagittas tuas et conturbabis eos.@#
C Fulgura coruscationis dedit: quando tenebrosis
peccatoribus, prophetarum praedicatione lumen
suae veritatis infudit. Dissipavit autem, dispersit
significat, ut qui ante fuerant cultores idolorum,
subinde ad Ecclesiae septa confugerent. Sagittas
apostolos dicit, qui praedicationum veritate (quasi
jacula pennata) hominum pectora transfoderunt. Et
conturbabis, scilicet bona contritionis turbatione:
quia sic prius turbati, postea laeti erunt. Eos autem,
ad montes referendum est.
8 #Emitte manum tuam de alto: eripe me et libera me de aquis multis: Et de manu filiorum alienorum.@#
C Hic ad Patrem verba convertit, manum dicit
Dominum Salvatorem, quem venire deprecatur, ut
liberaret mundum de alto, id est de potestatis
excelso, ubi cum Patre regnat parilitate virtutis et
unitate substantiae. De aquis autem, id est de populis
undosis, et quasi procella saevissima concitatis.
De manu filiorum: de his qui fidelibus parcere
nesciunt, quia de diabolo generantur qui filiis Dei
adversantur. Recte igitur diaboli filii alieni dicuntur
a filiis Dei: quia haereditatem cum ipsis in coelo
nullam habent.
9 #Quorum os locutum est vanitatem: Et dextera eorum dextera iniquitatis.@#
C Os eorum vana loquitur: quoniam a divinis regulis
discrepare praesumunt, vanum est enim omne
quidquid veritati contrarium est. Dextera reproborum:
prosperitas ipsorum, unde elevati licentiam
sibi peccandi assumunt.
10 #Deus canticum novum cantabo tibi: In psalterio decachordo psallam tibi.@#
C Novum merito dicitur Christi canticum, quia
dum a Judaeis non sit receptus (quibus fuerat ut
veniret promissus), transivit ad gentes. Novum est
etiam, quod nos corpore et sanguine suo saginare
dignatur. Decem chordarum psalterium, decalogus
est datus tribubus Hebraeorum.
11 #Qui das salutem regibus: qui redemisti David servum tuum: De gladio maligno eripe me.@#
C Reges, homines justos significat et veraces, qui
regunt corpora sua. Istis dat salutem, cum eos liberos
a vitiis facit. Redemit, de pugna #Goliae:@# vel
spiritualiter, de vitiis. De gladio maligno: quia gladius
diaboli malignus est, quoniam dividit a bonis:
benignus autem Christi, quoniam separat a malis.
12 #Et erue me de manu filiorum alienorum: Quorum os locutum est vanitatem: Et dextera eorum dextera iniquitatis.@#
C Hunc versum jam diximus: quem ideo repetit,
ut detestabiliores iniquos homines reddat ipsa geminatio:
et maxime nunc de haereticis verba intelligenda
sunt, licet enim sequentia sicut et praecedentia
ad litteram vera sint intellecta: quia tamen
litteralis sensus apertus est, mystice aliqua carpenda
sunt.
13 #Quorum filii sicut novellae plantationes: A juventute sua.@#
C Filios enim dicit, qui generantur praedicatione
pravi dogmatis. Isti novellis plantationibus comparantur:
quia nulla veteri et a Patribus tradita praedicatione
viguerunt, sed novis erroribus (a patribus
ipsorum traditis) pullularunt. H #Plantatio enim haereticorum
non est vetus, sed novella. Non est enim de
veteri lege,@# non de prophetis, non de apostolis, sed
de novis magistris suborta.
14 #Filiae eorum compositae: Circum ornatae ut similitudo templi.@#
H Filiae eorum (hoc est verba haereticorum) compositae
(id est, ornata a sapientia saeculari), sed quia
filiae sunt non filii, vires non habent. Circum ornatae
ut similitudo templi: et pulchre dixit similitudo
templi: non enim habent veram Ecclesiam aut
templum, sed similitudinem Ecclesiae. C Quippe similitudo
non habet veritatem: sed alicujus rei subsistentis
portat imaginem.
15 #Promptuaria eorum plena: Eructantia ex hoc ÷ in .. illud.@#
C Promptuaria sunt: quae cellaria vulgus appellat,
et haereticorum corda significat: ubi diversarum
rerum species | null | b1d1b353-9d11-472b-823c-63b8bb948e2f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, vel doctrinarum epulae repositae
sunt: et inde emittunt diversas eructationes pessimas.
Quos si auctoritate convincas, ad interpretationum
nequitias transferuntur: cum inde quoque
fuerint Domino juvante superati, ad sophistarum se
versutias calumniasque convertunt: et ita ex una
parte vertunt se in aliam, semper vagi et instabiles:
quia radicem nequeunt habere veritatis.
16 #Oves eorum fetosae abundantes in egressibus suis: Boves eorum crassi.@#
C Secundum litteram hi fetosa dicuntur habere
pecora: dum ipsi fide steriles esse doceantur. Abundans
quippe dictus est, ab unda, quasi redundans.
Ipsa quoque pecora, quae habere cernuntur, non
dixit eos in ingressibus, sed in egressibus possidere:
quia totum ab eis egreditur, quando ipsi quoque
perituri esse monstrantur. H Pulchre quoque dixit
boves eorum crassi: quorum Deus venter est, et
gloria eorum in confusione (Philip. III).
17 #Non est ruina maceriae: neque transitus Neque clamor in plateis eorum.@#
H Non est ruina: difficile enim haereticum invenis
imperitum. Omnes enim magistri sunt, et scientia
saeculari instructi, et immuniti doctrinis apostolorum.
Si tecum disputant: verba eorum brevia sunt, sic artificioso
sermone conclusa, ut evadere inde difficile
sit. Cum enim te ligaverint et clauserint syllogismis
suis, et quasi maceriam syllogismum texerint: teneris
inclusus: non potes exire: non est ruina neque
transitus. Cum eis consenseris, et ibi conclusus
fueris: eris in plateis eorum, et in lata via, quae ad
infernum ducit: et non in angusta via, quae ducit ad
vitam (Matth. VII), quae est transitus sanctorum.
Neque clamor Jesu (qui ad se omnes vocat) in plateis
haereticorum est: sed in angusta via est.
18 #Beatum ÷ dixerunt .. populum cui haec sunt: Beatus populus cujus Dominus Deus ejus.@#
H Multi nescientes, beatos tales putant, et dicunt
beatum populum cui haec sunt. Nos autem dicamus,
beatus populus, cujus est Dominus Deus ejus. Quia
ille est beatus, qui pro omnibus divitiis habet Christum,
et illum diligit, #et ei dominatur.@#
ORATIO EX PSAL. CXLIII.
Doce nos, Domine, spiritalibus armis, noxialibus
culpis resistere: ne vanitati mundanae subjecti, a tui
juris dominatione pellamur. Per Dominum nostrum
Jesum Christum Filium tuum, etc.
PSALMUS CXLIV.
ARGUMENTUM PSAL. CXLIV.
C Laudationem Domini propheta variis narrationibus
explicat.
TT. #Laudatio David.@#
1 #Exaltabo te, Deus, meus rex: Et benedicam nomini tuo in saeculum Et in saeculum ÷ saeculi@#
...
C Exaltabo te dictum est: notum faciam te, praedicando
quod es. Nam quemadmodum putetur aliqua
laude Deus altior fieri, cum divina perfectio non
possit augeri? H Sed aequalem Patri credo te. C Rex
meus: professio fidei est; quoniam ab ipso se dicebat
regi, cui se noverat pura mente famulari. Benedicere
vero nomini: est per psalmodiae gratiam supplicare:
quod qui fecerit, et in aeternitate eum laudare
merebitur; ideo subditur et in saeculum saeculi,
ubi nullus est finis.
2 #Per singulos dies benedicam tibi: Et laudabo nomen tuum in saeculum et in saeculum ÷ saeculi@#
...
C Qui hic per singulos dies benedicit Deum: ibi
in illo aeterno uno die (qui venturus est) cum beatis
continua exsultatione laudabit.
3 #Magnus Dominus et laudabilis nimis: Et magnitudinis ejus non est finis.@#
H Magnus Dominus: quia sine fine magnus, sine
fine laudabilis. C Cujus virtus inexplicabilis, cujus
pietas incomprehensibilis, cujus sapientia ineffabilis,
cujus vera #diffinitio@# est, finem in sanctis laudibus
non habere.
4 #Generatio et generatio laudabit opera tua: Et potentiam tuam pronuntiabunt.@#
C Generatio et generatio: ad duos populos debet
applicari, unus Hebraeorum est, alter ex gentibus.
Ipsi sunt enim, qui Domini beneficia susceperunt,
et merito ejus potentiam laudando pronuntiant.
5 #Magnificentiam gloriae sanctitatis tuae loquentur:@#
#Et mirabilia tua narrabunt.@#
H Ipsi enim duo populi, ejus magnificentiam ac
mirabilia, quae quotidie Christus in Ecclesia operatur,
pio ore pronuntiant.
6 #Et virtutem terribilium tuorum dicent: Et magnitudinem tuam narrabunt.@#
H Virtus Christi est terribilis, cum in impiis ulciscetur,
ut in Pharaone | null | 69f713fb-c434-43c2-a2cd-53a623247271 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Magnitudo est, cum justi
eruuntur, ut frequenter Israel ab adversariis erutus
est.
7 #Memoriam abundantiae suavitatis tuae eructabunt: Et justitia tua exsultabunt.@#
H Eructabunt ipsi suavitatem Christi, qua eos fovere
dignatus est. Et justitia exsultabunt: qua in
impiis ulciscetur.
8 #Miserator et misericors Dominus: Patiens et multum misericors.@#
C Quod misericors dicitur, naturae ipsius virtus est:
quod miserator, causa salutis est nostrae fragilitati.
Patiens: cum excessus humanos (propter quos debuimus
puniri) per patientiam sustinet. Multum misericors:
ut ipse ait: Nolo mortem peccatoris.
9 #Suavis Dominus universis: Et miserationes ejus super omnia opera ejus.@#
C Quid enim magnificentius, quam suavem esse
universis, qui tamen devotis mentibus munera ipsius
gustaverunt. Sed dicis cur ergo peccatores damnat,
qui opera sua non fecerunt? Misericordia enim sua
dicitur esse super omnia opera ejus, scilicet Dei.
Illud enim per misericordiam coronat, quod in nobis
gratia sua operatur. Illud vero damnat, quod diabolo
machinante construitur. Unde opera Domini
semper eliguntur: nostra vero vel diaboli, sine dubitatione
damnantur.
10 #Confiteantur tibi, Domine, omnia opera tua Et sancti tui benedicant tibi.@#
H Confiteantur tibi, Domine, scilicet ut per sanctos,
qui te jugiter benedicunt et laudant, intelligaris
omnium esse rerum conditor et creator. C Vel omnia
opera (etiam lapides et insensata) sua admirabili
dispositione Deum eorum factorem praedicant.
11 #Gloriam regni tui dicent: Et potentiam tuam loquentur.@#
H Gloriam regni tui dicent, id est praedicant, ut
ab omnibus ameris et clarificeris. Et potentiam tuam
loquentur, ut ab omnibus timearis. H C Omnia
igitur creata indicant quanta gloria ei debeatur, qui
incogitabili et incomprehensibili sapientia ea creavit,
et potentiam ejus infinitam ostendunt.
12 #Ut notam faciant filiis hominum potentiam tuam: Et gloriam magnificentiae regni tui.@#
C Sanctis enim praedicationibus nota est facta potentia
Dei et gloria regni ejus, ne ignoratus minus
forsitan quaereretur. Nota facta est potentia, dum
diversas virtutes apostoli invocato ejus nomine perfecerunt.
13 #Regnum tuum, regnum omnium saeculorum:@#
#Et dominatio tua in omni generatione et generatione.@#
H Regnum tuum regnum omnium, omnia enim
saecula dominatione tui regni volvuntur. C Vel, non
sicut alia mundi regna aliquo tempore durat, sed
toto mundi tempore. Et non solum toto tempore,
verum etiam post, aeternaliter; unde et idem clarius
repetitur: et dominatio tua, id est, perpetuitas
aeterna, quae permanet in omni generatione et generatione.
A Vel, regnum omnium saeculorum, et in
omni generatione et generatione, est regnum coeleste,
ubi de omni generatione et saeculo una generatio
erit aeterna, et unum solum aeternaliter gloriosum
regnum.
14
÷ #Fidelis Dominus in omnibus viis suis@# ..: #Et sanctus in omnibus operibus suis.@#
H Fidelis Dominus in omnibus verbis suis, cum
omnia quae per prophetas locutus est adimplevit.
Sanctus, ut sicut ille sanctus est, ita et nos, qui
opera ejus sumus, sancti efficiamur in illo.
15 #Allevat Dominus omnes qui corruunt: Et erigit omnes elisos.@#
C Ipse enim allevat ruentes, qui adhuc minime
corruerunt. Ipse erigit elisos, qui jam ruinam sustinuisse
noscuntur. Et merito ipse haec facere dicitur,
quoniam ne cadamus, ipso custode defendimur, ut
vero prostrati surgere valeamus, virtute ipsius nihilominus
sublevamur.
16
#Oculi omnium in te sperant: Et tu das escam illorum in tempore opportuno.@#
H Oculi omnium, id est sanctorum interior
aspectus in illo futuro tempore retributiones, quas
exspectat, suscipit. C Vel etiam de omnibus rebus
accipi potest, sed tunc esca, uniuscujusque rei continentia
debet intelligi: Alia enim corporalia, alia
spiritualia expetunt, sed his omnibus una esca est,
largitas dispensata.
17 #Aperis ÷ tu .. manum tuam: Et imples omne animal benedictione.@#
H Aperit manum, et implet omne animal, id est
omnem animam, sua benedictione, quae maledictiones
et opprobria mundi pro nomine ejus sustinuit.
C Vel, quia in manu ejus est omnis esca, intelligimus
per manum ejus, potestatem, in qua omnium
creaturarum vita constituta est et esse. Sed
melius est ut solum rationale animal intelligamus | null | 3582d629-bb7f-4cd7-9524-32a61a7cb58d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
,
quod revera constat posse benedici.
18 #Justus Dominus in omnibus viis suis: Et sanctus in omnibus operibus suis.@#
C Justus vere Dominus est, quia, cum nos verberat,
aequitatem facit, quia peccatis digna restituit.
Viae pertinent ad dispositionem; operatio ad effectum,
apud nos; apud illum vero, hoc est velle quod
facere, hoc disponere quod jubere. Sanctus vero, et
pium significat, et patientem, et bonorum omnium
largitorem, quoniam quidquid ab illo efficitur, virtutum
laude completur.
19 #Prope est Dominus omnibus invocantibus eum:@#
+ #Omnibus invocantibus eum .. inveritate.@#
H Prope est Dominus his, qui eum fide et operatione
invocant, ut ipse ait: Ego sum Deus de prope,
et non Deus de longe. C Prope autem dicitur, id
est, proximus, quando est propitius; iratus vero,
longinquus. Nam praesentia ejus semper et ubique
est. Si enim ascendero in coelum, illic es, etc. (Psal.
CXXXVIII). Sed quoniam et illi invocant, qui sua cupiunt
vana et nociva desideria impleri, additum
est, in veritate, quia solus veraciter invocat, qui
ab eo petit quae ipse postulanda docuit et profutura
novit.
20
#Voluntatem timentium se faciet: et deprecationem eorum exaudiet. Et salvos faciet eos.@#
H Voluntatem timentium se facit Dominus, dum
eos eripit, vel ab instigatione diaboli, qui eum
puro corde deprecantur, vel ab ardore peccati.
21 #Custodit Dominus omnes diligentes se: Et omnes peccatores disperdet.@#
H Custodit Dominus eos, qui eum diligunt, et qui
dilectionem ejus mundanis dilectionibus praetulerunt.
Illos vero disperdet, qui ejus amori amorem
saeculi praeposuerunt. C Omnes vero dicens disperdendos
peccatores, eos dicit qui in sua obstinatione
persistunt.
22 #Laudationem Domini loquetur os meum:@#
#Et benedicat omnis caro nomini sancto ejus in saeculum et in saeculum ÷ saeculi@#
...
H Loquetur os meum laudem Domini, nunc et in
futuro retributionis tempore. Et benedicat omnis
caro, hoc est omne corpus Ecclesiae. Quod nos
sumus, qui Dominum laudare, benedicere, extollere
et praedicare debemus. Dicit autem os suum, cordis
arcanum, unde se Propheta noverat libenter audiri.
Carnem quoque per synecdochen dixit totum hominem.
ORATIO EX PSAL. CXLIV.
Regnator omnium sanctorum, Domine, qui spiritalem
cibum omni animae opportuno ministras in
tempore, concede nobis te perpetualiter benedicere,
tuamque potentiam cum electis tuis fiducialiter exaltare.
Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS CXLV.
ARGUMENTUM PSAL. CXLV.
C Propheta dicit in hominibus minime confidendum,
sed totam spem in Domino esse ponendam, ne
aliquid ab eo peteretur tepide, si et alius crederetur
posse praestare.
TT. #Alleluia.@#
1 #Lauda anima mea Dominum: laudabo Dominum in vita mea:@#
Psallam #Deo meo quandiu fuero.@#
C Hortatur Psalmista suaviter animam laudare
Dominum, ut explosis cogitationibus supervacuis,
in ipso tantum negotio totis viribus occupetur.
Laudabo, dixit, ut futurum tempus ostenderet,
quando angelis justisque hominibus sors ista communis
est. Psallam quandiu fuero, scilicet in praesenti,
quod ad bona opera pertinet. H Vide etiam,
quando juste aliquid agimus, sumus; quando peccamus,
esse desistimus. Unde dicit laudabo quandiu
ero, quia non est laus in ore peccatoris (Eccli. XV).
2 #Nolite confidere in principibus: In filiis hominum in quibus non est salus.@#
C Nolite confidere, id est nec in daemonibus, qui
principes dicuntur; nec in hominibus est praesumendum,
solus enim est filius hominis, qui tribuit
unicuique salutem. H Intellige nihilominus etiam de
saeculi potestatibus, noli confidere #in imperatore,@#
non in praefectis, non in judicibus saeculi, qui sunt
filii hominum et in eis non est salus.
3 #Exibit spiritus ejus et revertetur in terram suam: In illa die peribunt omnes cogitationes eorum:@#
C Causam ponit cur in istis non sit confidendum.
Hic spiritum animam debemus accipere. Egressa
itaque illa #de@# claustro corporis, revertitur caro in
terram, unde sumpsit initium; ideo enim addidit
suam, quia inde fuit procreata. Illo #die@# peribunt,
tempore, scilicet mortis, humanae cogitationes, quae
se in diversos ambitus | null | 62860e93-3bb0-4b30-bf63-1f173921cc6f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
prius extendebant. H Tunc
quoque peribit omnis principum et hominum confidentia,
et cogitationes illorum qui in eis sperabant.
4
#Beatus cujus Deus Jacob adjutor ejus: Spes ejus in domino Deo ipsius: Qui fecit coelum et terram, mare et omnia quae in eis sunt.@#
C Israel, id est vir videns Deum (quod vocabulum
ad omnes electos competenter aptatur) adjutor
est illis, qui ipso donante gradus virtutum
ascendere nituntur. Qui fecit coelum et terram, quid
potest esse magnificentius quam coelum et terram
fecisse et omnia quae in eis sunt? H Qui ergo fecit
coelum et terram (in quorum comparatione homo
est secundum conditionem carnis quasi formica) hominem
potest liberare quem fecit. Ideo bene spes
nostra in eo.
5 #Qui custodit veritatem in saeculum: facit judicium injuriam patientibus@#
#Dat escam esurientibus.@#
C Qui custodit veritatem: ipse est, scilicet Dominus
Jesus Christus: qui facit judicium, quoniam verus
est judex, et gubernator aeternus, et vindicat
injuriam patientis: et dat escam esurientibus, id
est qui esuriunt audire verbum Dei. H Dat quoque
(si ad litteram intelligas) cibum corporum: dat et
cibum, corpus suum in sacramento: dat denique cibum
doctrinam coelestem, sed solum esurientibus:
talis etiam solvit compeditos.
6 #Dominus solvit compeditos. Dominus illuminat caecos.@#
H C Dominus solvit: qui prius ligati erant in peccatis
suis, postea ad Christum conversi per ipsum
soluti sunt. Dominus illuminat caecos: C Vitiosi enim
omnes caeci sunt (quia peccatorum obscuritatibus
implicantur), hos illuminat ille solus, qui illuminat
omnem hominem.
7 #Dominus erigit elisos: Dominus diligit justos.@#
C Dominus erigit: nec hoc quoque dubium est,
quia elisos Christus erigit. Nam cum diabolus elidat:
Dominus sublevat. Cujus etiam est justos diligere,
nisi qui eos praevalet in aeterna beatitudine collocare?
8 #Dominus custodit advenas, pupillum et viduam suscipiet: Et viam peccatorum disperdet.@#
C Dominus custodit advenas, id est qui de Babylonia
(diaboli civitate) ad Hierusalem (civitatem
Dei) confugerint. Pupillos et viduas dicit: qui Dominum
pura mente respiciunt, humanis solatiis destituti.
Hos recipit Christus ad vindicandos, et exterminabit
diabolum (qui est via peccatorum, sicut Christus
est via justorum) et omnes in ea via eum imitantes.
9 #Regnabit Dominus in saecula Deus tuus Sion: In generatione et generatione.@#
C Erit tunc regnaturus perfecte in sanctis: quando
erit (sicut scriptum est): Deus omnia in omnibus (Coloss. III.)
Hic enim quamvis in sanctis regnet: non
tamen perfecte: quia corda eorum interdum inanibus
cogitationibus occupantur. In Sion, id est Ecclesia
in futura beatitudine: regnabit enim ipse, et cum
ea, et in eadem, qui est benedictus in saecula. H Vel
regnabit: in generatione Judaeorum, et generatione
Christianorum: vel in generatione ista Ecclesiae, et
generatione ventura in coelo.
ORATIO EX PSAL. CXLV.
Gloriose, omnipotens Deus: in quem beatorum
animae totam spei confidentiam ponunt: concede
nobis, ut adju #torio@# tuo illuminati, valeamus te jugiter
mente pura diligere. Per Dominum nostrum Jesum,
etc.
PSALMUS CXLVI.
ARGUMENTUM PSAL. CXLVI.
C Hortatur Propheta populum devotum laudare
Dominum, qui supplicantibus beneficia profutura
concedit: quoniam qui de suis viribus confidunt, ei
placere non possunt.
TT. ÷ #Alleluia@# ...
1 #Laudate Dominum quoniam bonus est psalmus: Deo nostro sit jucunda + decoraque .. laudatio.@#
H Laudate Dominum: non dixit bonus psalmus,
sed absolute bonum, id est bonum est psallere et
laudare Dominum. Sed noveris hic Hieronymum, non
nostram translationem secutum, sed gallicanam quae
habet: Quoniam bonum psalmus: psallere vero non
voce, sed corde dicit. Quanti enim bonam vocem habent:
sed quoniam peccatores sunt male psallunt.
C Tunc est enim Dommo jucunda laudatio: quando
in unam societatem vox et vita convenerint. Nam
quale est, ut psalmus castitatem dicat, et cantor se
ab obscenitate non retrahat? unde non potest a Domino
bene percipi: quod contraria inter se noscitur
adversitate luctari. H Bene ergo psallit, qui cantat
in corde et conscientia: fitque Deo jucunda, non
voce, sed conscientia | null | bbc4b496-af7a-4793-a198-f91e05de0870 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
laudatio.
2 #Aedificans Hierusalem Dominus: Dispersiones Israel congregabit.@#
C Aedificat Dominus civitatem Hierusalem: quando
dispersiones Israelis congregans (quae in toto mundo
habitare noscuntur), de vivis lapidibus coelestem construit
civitatem: sicut scriptum est: Et mittet angelos
suos, cum tuba et voce magna; et congregabit
electos a quatuor angulis terrae (Matth. XXIV.) H Vel
etiam jam aedificat: dum sanat contritos corde, et
alia facit quae sequuntur.
3
#Qui sanat contritos corde: Et alligat contritiones eorum.@#
C Quando enim coelestis medicus poenitentium
corda invenerit gravi afflictione contrita: ea (quasi
quadam fascia sua pietate superducta) constringit
atque consolidat, et ad firmissimam spem sanitatis
adducit.
4 #Qui numerat multitudinem stellarum: Et omnibus eis nomina vocans.@#
C Qui numerat stellas, id est sanctos viros. Illi
enim lucent velut astra in nocte hujus saeculi: #quia@#
meruerunt in numero sanctorum congregari. Scimus
etiam a Deo posse sanctorum nomina vocari, quando
eos legimus in coelo esse conscriptos. Vel etiam ad
litteram de stellis materialibus firmamenti accipi
potest.
5 #Magnus Dominus noster et magna virtus ejus: Et sapientiae ejus non est numerus.@#
C Magnus Dominus noster: utique cujus nec facta
numerari, nec laus praevalet apprehendi. Virtus
etiam magna: quia singularis, quia Omnipotens,
quia rerum omnium gubernator et conditor: cujus
sapientiae numerus non praevalet ullo modo comprehendi.
Numerus enim hic pro fine ponitur:
quod enim numeratur finitur.
6 #Suscipiens mansuetos Dominus: Humilians ÷ autem .. peccatores usque ad terram.@#
C Mansueti: #sunt patientes@# afflicti per multas tribulationes.
Rectum quoque est ut hi suscipiantur in
coelum, superbi dejiciantur in terram: ut permutatione
vicaria unde humilis levatus est, inde superbus
corruat:
7 #Praecinite Domino in confessione: Psallite Deo nostro in cithara:@#
C Illis dicitur praecinite, qui adhuc tacere noscuntur:
et quomodo et cui canendum sit ostendit,
dum subdit: Domino in confessione. Cithara autem:
significat virtutes, consona operatione praecinentes:
quae tunc veram citharam reddunt, quando nulla
rupta est chorda, id est virtus. Quomodo enim integra
esset cithara, una chorda rupta? nec sonus
perfectus redditur, dum rupta non sonat.
8 #Qui operit coelum nubibus: Et parat terrae pluviam.@#
C Coelum: sanctam prophetiam congruenter advertimus.
Hanc divina provisione obscuritas, similis
nubibus, tegit: ut sensus incitet nostros ad quaerendum,
dum gratius acciptur ad quod fatigato desiderio
pervenitur. Sed quid istae nubes parturiunt?
scilicet copiam pluviarum, hoc est fontes divinae
praedicationis irriguos: quamvis et ista ad litteram
sint vera et salubriter intelligenda.
9 #Qui producit in montibus fenum: ÷ et herbam Servituti hominum@#
...
C Et hoc quoque spiritualiter accipi recte potest.
Nam montes, viros significant sanctos: in quibus
Dominus fenum producit (id est praedicationem robustam),
herbamque, id est monita molliora, unde
simplicia jumenta pascantur.
10
#Qui dat jumentis escam ipsorum:@#
÷ #Et .. pullis corvorum invocantibus eum.@#
C Jumenta: ecclesiasticos signant greges: qui
competenti refectione pascuntur, alii lacte, alii cibo
solido. Corvi: sunt irreligiosi viri et pagani, qui
peccatorum nigredine vestiuntur. Pulli vero corvorum
(filii paganorum, vel aliorum hominum malorum)
pascuntur a Deo, dum Deum invocant quem
patres eorum contempserant: unde addit non omnibus
eorum pullis et filiis dat fidei escam, sed invocantibus
eum: quoniam soli ipsi eum invocant,
qui regulas Scripturarum nulla haeretica pravitate
subvertunt.
11 #Non in fortitudine equi voluntatem habebit: Neque in tibiis veri beneplacitum erit ei.@#
C Equus: superbum hominem atque tumidum
significat, cui divinitas non potest esse placabilis,
quoniam mansuetos eligit. H Tibiae hic (sicut et femora)
libidinem significant: quae ullo modo in viro
aut in femina Deo placere non potest. Potest autem
et per equi fortitudinem et tibias praesumptio de
viribus suis intelligi; non enim placet vir Deo in virtute
sua, sed in timore Dei, ut sequens verbum indicat.
12 #Beneplacitum est Dominio super timentes eum: Et ÷ in eis .. qui sperant super misericordia ejus.@#
C Beneplacitum est itaque Domino in eis qui eum
formidant, sed non degeneri timore. Multi enim
timent: | null | 6a6acc5e-fa56-4bb1-a555-d307ac72f032 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sed quia desperant de misericordia ejus,
minime diliguntur: sicut Judas. Ille timor Deo probatur
acceptus, qui cum amore maximo et pia spe
conjungitur. Timeat ergo unusquisque, ne peccet:
amet ut supplicet, ne tamen desperet.
ORATIO EX PSAL. CXLVI.
Aedificator coelestis Hierusalem, Deus, qui multitudinem
stellarum et concludis numero, et nominatim
singula vocas, sana, quaesumus, contritos corde,
dispersos congrega, atque nos innumerabili sapientia
tua locuple. Per Dominum nostrum Jesum
Christum, etc.
PSALMUS CXLVII.
ARGUMENTUM PSAL. CXLVII.
C Propheta Hierusalem, id est, supernam alloquitur
civitatem: ut secura jam reddita in civibus
suis, Dominum jugi exsultatione collaudet: enumeratque
quanta populo suo pius miserator indulserit.
TT. ÷ #Alleluia:@#
C.
Ad consuetum quidem alleluia revertimur: sed
nullatenus repetiisse fastidium sit, cujus verbi tantus
honor est, ut cum sit in Hebraea lingua reconditum,
nullo tamen constet alio sermone translatum:
hoc Graecus, hoc Latinus, hoc Chaldaeus, hoc Syrus,
hoc Persa, hoc Arabs, hoc tenet natio cuncta terrarum
et pia devotione veneratur: hoc ergo et nos
pura mente canamus.
1 #Lauda, Hierusalem, Dominum: Lauda Deum tuum, Sion.@#
C Hierusalem (sicut saepe dictum est) interpretatur
#visio pacis:@#
quae proprie ad illam civitatem
pertinet, quae vitiorum et scandalorum consortia
non habebit. Sion quoque #speculatio@# interpretatur:
in illa enim Dei civitate videbimus eum sicuti est:
unde merito haec duo nomina futurae civitati conveniunt.
2 #Quoniam confortavit seras portarum tuarum: Benedixit filiis tuis in te.@#
C Cum enim seras confortatas dicit esse portarum,
clausas januas beatae civitatis ostendit: quod
tunc accidit, quando sponsus intravit (et quae paratae
sunt cum eo) ad nuptias, ut in Evangelio de
virginibus dicitur (Matth. XXV): nec quisquam ulterius
sanctus exibit, nec aliquis postea novus intrabit.
Magna est quidem ibi benedictio filiorum.
Dicitur autem in te: quia nunquam ab illa exire
poterunt, quia aeterno munere consecrantur.
3 #Qui posuit fines tuos pacem:@#
÷ #Et .. adipe frumenti satiat te.@#
C Sicut autem beata Hierusalem pacem possidet:
sic infelix Babylon dolorum pugnam procul dubio
sustinebit. Adipem quippe frumenti, dicit ipsam
contuibilem deitatem: unde sic justorum sensus
reficitur, ut omnem societatem superare noscatur.
4 #Qui emittit eloquium suum terrae: Velociter currit sermo ejus.@#
C Eloquium Domini, Verbum Patris est: quod
ad terras misit, quando humilitatem piae incarnationis
assumpsit. Tunc sic cucurrit sermo ejus velociter,
ut sanctae Trinitatis agnitio, mirabili velocitate
mundum compleverit, idolorum cultores veritatis
ipsius manifestatione convertens.
5 #Qui dat nivem sicut lanam: Nebulam sicut cinerem spargit.@#
C Qui dat nivem sicut lanam: dat dicit, id est
facit: quod fit utique, quando frigidissima peccatis
corda mortalium, ad ardorem satisfactionis adduxerit.
Nix est homo, cum recedit a Domino: lana, cum
ad ejus venerit medicinam. Nebula: significat omne
peccatum, quod semper caliginosa obscuritate peragitur.
Sed velut cinis dispergitur: dum pura confessione
ex Christi gratia dissipatur.
6 #Mittit crystallum suum sicut buccellas: Ante faciem frigoris ejus quis sustinebit?@#
C Crystallus est in modum vitri glacies, per multas
hiemes condurata, et in duritiam saxi perducta
substantia. H C Cui comparantur: qui frigore
perfidiae constricti, per singulos dies congelascunt.
Hos #emittit@# Dominus sicut buccellas: quando conversos
praedicare sua facit magnalia, unde populus esuriens
coelesti pane vescatur. Ante faciem, id est praesentiam
frigoris ejus dicitur, non quod ab ipso frigus
illud veniat, sed fieri forte #permittit,@# ut est: Induravit
Deus cor Pharaonis (Exod. X). Ante illud frigus,
quod ipse Deus non removet, nemo potest
subsistere, nemo illud potest sustinere.
7 #Emittet verbum suum et liquefaciet ea: Flabit spiritus ejus et fluent aquae.@#
H C Veniente verbo, id est praedicatione, Dei liquefacit
ea ut compuncti incipiant agere poenitentiam.
Flabit spiritus, id est, Dei calor amoris. Fluent
aquae, id est, profundunt fluenta spiritalis beneficii.
Sicut factum est de persecutore Saulo, sic fit hodie
de plurimis.
8 #Qui annuntiat verbum suum Jacob | null | fa53350d-152d-4be1-8870-277fd9043d46 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
: Justitias et judicia sua Israel.@#
C Per Jacob et Israel, significatur Ecclesia, nam
et modo Israelita est quicunque est fidelis, et ante
Jacob, fuit qui Domino pura devotione complacuit;
illi enim verbum suum, illi noscitur pronuntiasse
justitias.
9 #Non fecit taliter omni nationi: Et judicia sua non manifestavit ÷ eis@#
...
C Non fecit taliter, quia licet omnes gentes religio
Christiana complexa sit, tamen nulli facie ad faciem
locutus est, aut mare divisit, nisi tantum Israelitico
populo: A vel nationi Jacob, qui ex Abraham descendit,
in cujus fide omnes Christiani sunt. Illi nationi
soli manifestavit judicia sua.
ORATIO EX PSAL. CXLVII.
Conforta, Domine, portas Ecclesiae tuae, et pone
terminis ejus pacem, eique adipem spiritalis tritici
dignanter attribue. Per Dominum nostrum Jesum
Christum Filium tuum, etc.
PSALMUM CXLVIII.
ARGUMENTUM PSAL. CXLVIII.
C Propheta per paucorum commemorationem
creaturarum omnes creaturas ad Domini laudes
hortatur, rationales et intellectuales per se, intellectu
autem vel sensu carentes, per illas utique, quae
opera Domini sapientissima consideratione collaudant.
TT. #Alleluia.@#
1 #Laudate Dominum de coelis: Laudate eum in excelsis.@#
C Quia dignum est, ut creatura suum laudet Creatorem,
ait: Laudate Dominum. H Ad laudem Dei
sola hominum natura non sufficit, jungantur et coeli.
Non autem dixit, laudate coeli, sed vos qui estis in
coelis, hoc est throni, dominationes, principatus,
potestates, et caetera in excelsis, id est excelsi, digne
laudate Excelsum.
2 #Laudate eum, omnes angeli ejus: Laudate eum, omnes virtutes ejus.@#
C Laudate eum, omnes angeli ejus, quod angelus
Graeca lingua, Latine #nuntius@# interpretatur; angelus
enim officii nomine dicitur, non naturae. Omnes virtutes
ejus, hoc generale nomen est, ibi enim concluduntur
omnia quae dignitate coelestis militiae grandescunt.
3 #Laudate eum, sol et luna: Laudate eum, omnes stellae et lumen.@#
H Ideo sol, et luna, et stellae laudant eum, quae a
suo officio et servitio non recedunt; et servitium
ipsorum laus Dei est. Addit, lumen, ut quomodo de
invisibilibus dixit, laudate, omnes virtutes, sic de
visibilibus dicit, laudate eum, omne quod lucet.
4 #Laudate eum, coeli coelorum:@#
#Et aquae quae super coelos sunt Laudent nomen Domini.@#
C Quamvis in Genesi unum coelum factum esse
legerimus, tamen in Paulo et hic plurali nuncupantur
numero. Aquae vero, quae super coelos sunt, istas
esse quae depluunt non dubium est, nam dicitur et
in Genesi: Cataractae coeli apertae sunt (Gen. VII).
Dicit vero, laudent nomen Domini, et praecipit ex
operibus suis Dominum debere laudari. Et quid dignius,
quam quod conditio rerum proprium laudet
auctorem?
5 #Quia ÷ ipse dixit, et facta sunt@# ..: #Ipse mandavit et creata sunt.@#
C Dicendo ipse, Dominum significat Salvatorem.
Ipse enim est Verbum caro factum, cujus jussione
cuncta creata sunt. Distant autem facere et creare;
facere enim possumus et nos, qui creare non possumus.
Et ideo quia dixit, facta sunt, quod est generale
verbum, addidit quod erat divinitatis proprium,
scilicet creata sunt. Mandavit, significat constituit
atque formavit.
6 #Statuit ea in saeculum et in saeculum ÷ saeculi@# ..: #Praeceptum posuit et non praeteribit.@#
C Statuit ea, declarat potentiam Domini, virtutemque
ejus, ut dubium non sit omnipotentem esse
Dominum, quando quae ille constituit nulla mutabilitate
vertuntur. Praeceptum, legem dicit sive conditionem,
ut omnia sub ipsius potestate esse noscantur.
Ideo addidit, et non praeteribit; praeterire non
potest, quod Omnipotens statuit et veritas promisit.
7
#Laudate Dominum de terra: Dracones et omnes abyssi.@#
C Dracones et abyssos mystice personas truculentas
et validas debemus accipere, quae hic in bonum
conversae, in illa patria Dominicis laudibus
gloriantur. Quamvis etiam secundum litteram intelligendo,
dracones venenosi, Deum laudent ut
aliae creaturae.
8 #Ignis, grando, nix, glacies, spiritus procellarum: Quae faciunt verbum ejus.@#
C Ignis, grando, nix, glacies, mystice significant
homines, qui in hoc | null | 5ee9b7e0-a6bd-4ba2-ab85-1ee9934ac404 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
saeculo ex turbulentis sunt et
pessimis studiis conversi ad Dominum. Et spiritus
procellarum sunt, qui ex tempestuosis et improbis
operibus ad confessionis gratiam venire meruerunt.
9 #Montes et omnes colles: Ligna fructifera et omnes cedri.@#
C Montes, homines significat praetumida potestate
sublimes; colles, mediocres; ligna fructifera, eos
qui ex duritia peccatorum conversi, fructus morum
faciunt. Cedri, absolute superbos significat.
10 #Bestiae et universa peccora: Serpentes et volucres pennatae.@#
C Bestiae, crudeles significat et indomitos; universa
pecora, communem plebem; serpentes, venenosos
et callidos: volucres, philosophos, qui cogitationum
velocitate, naturas discurrunt significant,
de quibus omnibus sibi Christus parat electos, qui
in illa resurrectione et laude, angelorum possint
coetibus congregari.
11 #Reges terrae et omnes populi: Principes et omnes judices terrae.@#
C Reges, sanctos viros significant, qui semet regunt;
omnes populi, turbas, quae ad Deum conveniunt;
principes, potestates excelsas advertimus;
judices, nobiles et potentes. Hi enim ut frequenter
evenit, subito mundi potestate derelicta, diligunt
Domini servitia subire.
12 #Juvenes et virgines, senes cum junioribus laudent nomen Domini: Quia exaltatum est nomen ejus solius.@#
C Juvenes, qui aetatis natura ferventes, ad modestiae
temperamenta se convertunt. Seniores cum
junioribus: permistam significat aetatem. Quia de
omni sexu, et de omni aetate, potens Dominus est
evocare quos vult. Causa hic laudis justissima ponitur,
quia exaltatum, etc.; exaltatum est enim,
dum illi, sicut dicit Apostolus, omne genu flectitur
coelestium, terrestrium et infernorum (Philip. II).
13 #Confessio ejus super coelum et terram: Et exaltavit cornu populi sui.@#
C Confessio ejus super coelum et terram. Haec
confessio laudem illam significat, quae illi post finem
saeculi istius ab omnibus in beatitudine creaturis
absolvitur rationabilibus. Quod autem dicit, super
coelum et terram, significat quod nec coelestia
nec terrestria laudibus Dei possunt aequalia reperiri.
Exaltavit cornu, id est potestatem, quia populus
fidelis ibi exaltabitur, ubi omnis gloria praestatur.
14 #Hymnus omnibus sanctis ejus: Filiis Israel populo appropinquanti sibi.@#
C Hymnus omnibus: vox ista promissio est et totius
beatitudinis summa perfectio. Et quibus santis?
filiis Israel, qui non solum genere, sed fide nomen
istud habere merebantur.
ORATIO EX PSAL. CXLVIII.
Excelsorum omnium #supereminens@# et excelsa potestas,
Deus, concede famulis tuis, ut, sicut cuncta
quae cernimus te jubente creata sunt, ita quae praecipis
te custode serventur. Per Dominum nostrum
Jesum, etc.
PSALMUS CXLIX.
ARGUMENTUM PSAL. CXLIX.
C Canticum novum Propheta Domino Christo dicit
esse cantandum, qui de toto orbe terrarum universalem
Hierusalem construxit sua pietate; et gaudia
sanctorum virtutesque describens vindictam peccantium,
gloriam dicit esse justorum.
TT. #Alleluia.@#
1 #Cantate Domino canticum novum: Laus ejus in Ecclesia sanctorum.@#
C Nam Propheta, in hoc mundo tantum corpore
constitutus, intellectu et fide in illa patria cum angelica
multitudine miscebatur, in quam commonet
beatum populum canticum novum cantare. Canticum
autem novum, est sanctae incarnationis arcanum,
nativitas mirabilis, etc. Laus ejus, sive in ista Ecclesia,
sive in illa coelesti Hierusalem.
2 #Laetetur Israel in eo qui fecit eum:@#
÷ #Et .. filiae Sion exsultent in rege suo.@#
C Israel et Sion, diversa vocabula, sed virtus una
sanctorum est. Nam Israel interpretatur #vir videns
Deum;@# Sion, #speculatio,@# quod utrumque ad beatum
populum pertinet, qui laetari et exsultare in rege
suo Christo Domino commonetur.
3 #Laudent nomen ejus in choro: In tympano et psalterio psallant ei.@#
C Qualis sit iste chorus, alius psalmus exponit:
A solis ortu usque ad occasum laudate nomen Domini
(Psal. CXII).
Chorus est igitur, qui a mundi
initio, de numerositate hominum congregatur in
fide, et nisi in illa beata patria, non potest esse totus
collectus. Tympanum et psalterium, probabiles actus
significant, qui ad divina munera referuntur, quoniam
actus isti, hic illis rebus significati, et hic
exercitati, faciunt nos alibi Deum aeternaliter laudare.
4 #Quia beneplacitum est Domino in populo suo: Et exaltabit | null | 5bdd3aba-4afd-425a-b2f9-a55d2931c638 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
mansuetos in salutem.@#
C Tunc beneplacitum est Domino in suo populo,
quando illum fecerit perfecta suavitate gaudere.
Mansueti, sunt patientes, qui diversas hic nequitias
pro Dei regno pertulerunt. Quos exaltabit in salutem,
id est in vitam aeternam.
5
#Exsultabunt sancti in gloria: Laetabuntur in cubilibus suis.@#
C Ibi enim est exsultatio et laetitia sanctorum ubi
sic bonum Dominum se habere cognoscunt, ut reis
donet veniam, peccantibus gratiam, non merentibus
gloriam sempiternam. In cubilibus autem, id est in
secreto cordis, ubi solus ille cognoscit qui donare
dignatus est. H Vel, in cubilibus, in coelesti patria.
Quia hic in cubili sancti plorant, et rigant lectum
lacrymis (Psal. VI).
6 #Exsultationes Dei in gulture eorum: Et gladii ancipites in manibus eorum.@#
C Habent exsultationes in gutture sancti, quoniam
sive cogitatione, sive in lingua laudare non desinunt,
a quo aeterna dona percipiunt. Anceps gladius,
sermo Domini Salvatoris; ideo anceps quod duo
continet Testamenta. In manibus, id est potestate
sanctorum, sicut legitur: Factus est sermo Domini
in manu Aggei prophetae (Agg. I).
7 #Ad faciendam vindictam in nationibus: Increpationes in populis.@#
C Ad faciendum vindictam, ista enim tunc vere
fiunt, quando cum Domino judicabunt sedentes super
sedes duodecim, judicantes duodecim tribus
Israel (Matth. XIX).
8 #Ad alligandos reges eorum in compedibus: Et nobiles eorum in manicis ferreis.@#
C Exponit iste versus quid ille gladius faciat bis
acutus, alligat reges terrae in compedibus, unde non
sit liberum exire; vincula quoque ferrea supra
mundi nobiles ponit, ut et gravia sint cum portantur,
et nexus eorum rumpere nulla virtute praevaleant
in aeterna damnatione.
9 #Ut faciant in eis judicium conscriptum: Gloria ÷ haec .. est omnibus sanctis ejus.@#
C Ut faciant in eis judicium conscriptum, utique
quod dicet Apostolus: Quoniam angelos judicabimus (I Cor. VI).
Et ne solos apostolos judicaturos
putares, adjecit: Gloria haec est omnibus sanctis ejus,
omnes enim sancti cum Christo judicant, qui ejus
regulis non repugnant. C Conscriptum judicium:
hoc est, ut sic eos judicent, quomodo in Scripturis
sanctis digestum est.
ORATIO EX PSAL. CXLIX.
Auctor totius bonitatis, Deus (qui omnem mansuetudinem
te humiliter confitentem exaltas), praesta,
ut sicut sanctos exsultare facis in gloria, ita
praesentem Ecclesiam custodire digneris ab hujus
saeculi delectationibus. Per Dominum nostrum Jesum
Christum, etc.
PSALMUS CL.
ARGUMENTUM PSAL. CL.
B Admonetur civitas Dei, ut de mundi ambitu
congregata, Domino laudes et ore cantet et animo.
C B Quinquagesimus psalmus, est de poenitentia;
centesimus, de misericordia et judicio; centesimus
quinquagesimus, de Dei laude in sanctis ejus. Sic
enim ad aeternam tendimus vitam: primitus nostra
peccata damnando: deinde bene vivendo: ut post
condemnatam malam vitam, et gestam bonam, mereamur
aeternam. Vocati enim renuntiamus diabolo
per poenitentiam, ne sub jugo ejus remaneamus;
justificati sanamur per misericordiam, ne judicium,
timeamus; glorificati transimus in vitam aeternam,
ubi Dominum sine fine laudamus.
TT. #Alleluia.@#
1 #Laudate Dominum in sanctis ejus: Laudate eum in firmamento virtutis ejus.@#
H Laudate Dominum in sanctis: quod eos post
celebratum judicium in aeternitatis gloria collocabit.
Laudate eum in firmamento: eo quod omni infirmitate
sublata, firmamentum sanctis aeternae virtutis
invexerit. C Docet autem qualiter sanctos laudare
oportet: scilicet ut non ipsi, sed Dominus debeat
de eorum praedicatione glorificari.
2 #Laudate eum in virtutibus ejus: Laudate eum secundum multitudinem magnitudinis ejus.@#
H Laudate eum in virtutibus: pro eo quod mortem
potentialiter immortalitate consumens, incommutabilis
vitae his contribuerit gloriam. Laudate eum
secundum multitudinem: quia suis tribuit tantam
gloriam, qualem nec oculus vidit, nec auris audivit,
nec in cor hominis ascendit (I Cor. II). C Vel secundum
multitudinem magnitudinis ejus: cujus (ut
alius psalmus dixit) non est finis (Psal. CXLIV). Ideo
aeternaliter et sine fine laudandus praecipitur, qui secundum
multitudinem magnitudinis laudari jubetur.
3
#Laudate eum in sono tubae: Laudate eum in psalterio et cithara.@#
C Hinc instrumenta ponuntur musica aliqua, significabili
modo | null | afda9a49-b4c7-4f23-b6a6-79ce749c4395 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in ordine: ut tuba concrepet, regi:
psalterium canat, Deo: cithara cum reliquis, sponso:
quae omnia figuraliter dicuntur laudes Domini personare.
H In psalterio enim et cithara, vel decalogus
opere servatus, vel mortificatio carnis (quae citharae
nomine intelligitur) designatur: quia enim
mortificatam carnem in se vivificaverit, jure laudatur
in cithara, et in psalterio: quoniam decalogi #observatione@#
coronam aeternam assecutus est.
4 #Laudate eum in tympano et choro: Laudate eum in chordis et organo.@#
H Laudate eum in tympano, id est, in mortificatione
carnis, et concordia charitatis, et in spiritalibus
praeceptis.
5 #Laudate eum in cymbalis ÷ bene .. sonantibus: Laudate eum in cymbalis jubilationis: omnis spiritus laudet Dominum.@#
H Impletur haec laus in cymbalis: quando corruptione
carnis sanguinisque depulsa, conformati ad
imaginem Creatoris, omni plenitudine spei completa,
resplendent in regno Patris. Omnis spiritus:
in illo igitur regno, non caro, nec sanguis, non corruptio,
sed homo jam spiritalis totus effectus, Deum
in spiritu (qui spiritus est) laudare jam non desinat.
A Jubet Deus se laudari in sanctis: in firmamento
virtutis, etc., et quae sunt illa omnia? vos, sancti ejus:
virtus ejus estis, sed quam fecit in vobis: vos, firmamentum
virtutis et multitudo magnitudinis ejus,
quam fecit et ostendit in vobis: vos estis tuba, psalterium,
cithara et tympanum, chordae et organum,
et cymbala jubilationis bene sonantia, quia consonantia:
vos estis haec omnia. Nihil hic vile, nihil
transitorium, nihil ludicre cogitetur. Et quia sapere
secundum carnem mors est: omnis spiritus laudet
Dominum.
ORATIO EX PSAL. CL.
Harmoniae nostrae suavissimum melos, qui nostri
pectoris modulamina, nunc flatibus, nunc fidibus
praecipis exerceri, praesta, ut dum illa spiritali concinimus
affectu, perpetualibus choris inserti, te #cum sanctis omnibus@#
collaudemus. Per Dominum nostrum
Jesum Christum Filium tuum, etc.
FINIT LIBER PSALMORUM, NUMERO CENTUM QUINQUAGINTA.
PSALMUS CLI ( #apocryphus@# ).
ARGUMENTUM HUJUS PSALMI.
B Hic psalmus proprie inscribitur Davidi, extra
numerum psalmorum, cum pugnavit cum Goliat.
#Pusillus eram inter fratres meos: Et adolescentior in domo patris mei. Pascebam oves patris mei: Manus meae fecerunt organum: Digiti mei aptaverunt psalterium: Et quis annuntiavit Domino meo? Ipse Dominus, ipse omnium exauditor: Ipse misit angelum suum. Et tulit me de ovibus patris mei: Et unxit me in misericordia unctionis suae. Fratres mei boni et magni: Et non fuit beneplacitum in eis Domino. Exivi alienigenae obviam:@#
#Et maledixit mihi in simulacris suis. Ego autem evaginato ab eo gladio ipsius amputavi caput ejus: Et abstuli opprobrium a filiis Israel.@#
Expositio Psalmorum
In Christi nomine incipit psalterium de translatione
septuaginta Interpretum, emendatum a sancto
Hieronymo in novum.
Origo prophetiae David regis psalmorum numero
centum quinquaginta.
PSALMUS PRIMUS.
C.
B. Iste psalmus ideo titulum non habet, quoniam
capiti Domino nostro Salvatori (de quo absolute
dicturus est) nihil praeponi debuit; sanctam enim
ejus incarnationis vitam, impiorumque ultiones insinuat.
Unde et materia hujus psalmi eadem est
quae et totius libri, scilicet Christus integer. Id est
caput Redemptor noster cum membris, id est omnibus
justis et sanctis.
1 #Beatus vir qui non abiit in consilio impiorum: et
in via peccatorum non stetit, et in cathedra
pestilentiae non sedit.@#
C Beatus vir, dictus quasi bene aptus (qui est
Christus) est, cui optata omnia vel desiderata succedunt,
virum egregie subjunxit. Vir enim a viribus
dictus est, qui nescit tolerando adversa deficere, aut
in prosperis aliqua se elatione jactare. Tribus modis
hic ostendit evenire humanos errores, cogitatione,
facto, et dicto. Cogitatione peccatrice abitur, facto
malo statur longe a Deo. Dicto vero malae doctrinae,
sive gloriationis, sive peccati consuetudine, in cathedra
inficiente pestilentiae sedetur. A Beatus igitur
qui non abiit cogitatione a Deo in regionem longinquam
dissimilitudinis, id est cogitatione non peccavit.
Quamvis esset positus in concilio impiorum,
id est quamvis impii hoc molirentur ut abiret, veluti
Christus quamvis inter peccatores sit conversatus,
in viam eorum tamen non abiit | null | 08e5aaeb-14fa-45ba-8fe2-794ef8fe2b10 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Adam vero abiit,
dum uxori a diabolo deceptae consensit, impii vero
hoc molientes sunt diaboli, Scribae et Pharisaei, vel
omnes mali, in quorum viam Christus sicut non
abiit, ita in ea non stetit. Quoniam eum saeculi et
peccatorum illecebra non tenuit, nec in cathedra
pestilentiae sedit, id est prava consuetudine vel potius
doctrina, quia salubrem doctrinam docuit, et
exempla malae doctrinae Christus posteris non relinquit.
C Est enim cathedra doctorum, tribunal judicum,
et regum solium proprie dicitur. H Unde sensus
versiculi hujus est: Beatus qui non cogitavit,
non fecit, non docuit mala.
2 #Sed in lege Domini voluntas ejus: Et in lege ejus meditabitur die ac nocte.@#
C Lex Dei est in declinandis peccatis sancta praeceptio,
in qua voluntas illius fuit, qui peccata non
fecit. A C Intende vero quod secundo dicit in lege,
non sub lege, quia Christus in lege fuit qui peccata
non habuit, caeteri mortales sub lege qui delictis
onerant. C Lex dicitur eo quod animos nostros liget,
suisque teneat obnoxios constitutis. Meditari semper
nullus valet legem Domini nisi Christus, sed et
ille qui membrum ejus est, meditabitur semper legem
Dei, qui eam omni puritate inquantum poterit
implebit. H Sive enim manducat, sive bibit, sive dormit.
In nomine Domini omnia faciens, meditabitur
legem Dei die ac nocte. C Dies dicta est a paganorum
diis. Nox eo quod noceat aspectibus, sive actionibus
nostris, dicta est.
3 #Et erit tanquam lignum quod plantatum ÷ est .. secus decursus aquarum: Quod fructum suum dabit in tempore suo@#
C Bene ligno fructifero comparatus est Christus,
propter crucem quam pro nobis sustinuit. Plantatum,
id est praedicatum, secus decursus aquarum. Sicut
terrestris enim aqua, vita et lignorum virentium,
sic aqua baptismi salus est in Crucifixum credentium.
Fructum dabit, id est Ecclesias constituet;
tempore suo, id est quando beatae Incarnationis sacramenta
suscepit. Fructus a fruendo dicitur. H Lignum
(cui Christus comparatur secundum membra
sua, id est quosvis vere Christianos) sapientiam
puto, de qua et Salomon loquitur; lignum est vitae
his qui sequuntur eam, et Apostolus Christum ait
Dei virtutem et Dei sapientiam. Erit itaque Christianus
verus tanquam lignum, hoc est Christo Filio Dei
conformis factus corpori gloriae ejus, scilicet
Christi.
4
#Et folium ejus non defluet: Et omnia quaecunque faciet prosperabuntur.@#
C Folium ejus, sermones ipsius promissionis
intellige, qui nullo casu a veritate decidunt, sed
omnia quae agit in actu prosperitatis perficit, quae
omnia accipienda sunt fructus et folia, id est facta
et dicta.
5 #Non sic impij ÷ non sic ..: sed tanquam pulvis Quem projicit ventus ÷ a facie terrae.@#
C #Non sic impii,@# vox est terrentis, sicut est
invitantis, beatus vir, quoniam non erit sic impius,
ut superius dixit beatos esse. Pulvis est resolutio
terrae, cui homo terrenus comparatur cum inflatur
vento superbiae, et abjicitur sua levitate a firmamento
praeceptorum Dei. Pulvis huc illucque
dispergitur, sic et impius (qui semel Deum negaverit)
quocunque eum aura diaboli traxerit, illuc
errore perducitur.
6 #Ideo non resurgunt impii in judicio: Neque peccatores in consilio justorum.@#
C Impii sunt, qui sanctam Trinitatem nullatenus
confitentur. C H Resurgunt impii, sed non in
judicio, quia jam judicati sunt. C Justus surgit ut
judicet, peccator ut judicetur. Impius, ut sine judicio
puniatur. Peccatores sunt Christiani sed peccatis
obnoxii, qui ideo non resurgunt in consilio justorum,
id est in judicio justorum, quia jam illis, scilicet
justis, per gratiam confessionis peccata dimissa
sunt. In quo numero et sancti sunt, quia nullus nisi
Deus sine peccato est. B Super Job: Hic ordines
notantur quatuor de die judicii, id est sancti qui jam
judicati sunt ad regnum, et cum Christo veniunt
ad judicandum. Et impii jam adjudicati sunt ad
supplicium. Peccatoribus dicitur qui poenitentiam
egerunt: Venite, benedicti; et qui non
egerunt: Discedite a me. In consilio, id est in
aeterno bono, quod sequi consilium fuit sanctis.
C Vel in consilio, id est in judicio, ut cum
eis judicent | null | db9e8f6f-4cc5-448a-a3f5-0c42cb05bc71 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Judicium enim in consilio est, dum
quasi ex consilio assessorum, diversa peccata
diversis poenis punientur
7 #Quoniam novit Dominus viam justorum: Et iter impiorum peribit.@#
C Bonorum viam, id est, opera dicit nosse Deum,
iter impiorum perire, quasi Dominus utcunque
nesciat. Sed est sensus, hoc scit Dominus quod in
beatitudine permanebit, hoc nescit, quod peribit,
id est diabolus cum sequacibus suis, qui est iter
impiorum in poena perpetua. A Peribit igitur, pro
non novit, dixit, sed et planius dicitur, quia hoc
est nesciri quod perire, et sciri manere et esse.
C.
B. Iste psalmus ideo titulum non habet, quoniam
capiti Domino nostro Salvatori (de quo absolute
dicturus est) nihil praeponi debuit; sanctam enim
ejus incarnationis vitam, impiorumque ultiones insinuat.
Unde et materia hujus psalmi eadem est
quae et totius libri, scilicet Christus integer. Id est
caput Redemptor noster cum membris, id est omnibus
justis et sanctis.
1 #Beatus vir qui non abiit in consilio impiorum: et
in via peccatorum non stetit, et in cathedra
pestilentiae non sedit.@#
C Beatus vir, dictus quasi bene aptus (qui est
Christus) est, cui optata omnia vel desiderata succedunt,
virum egregie subjunxit. Vir enim a viribus
dictus est, qui nescit tolerando adversa deficere, aut
in prosperis aliqua se elatione jactare. Tribus modis
hic ostendit evenire humanos errores, cogitatione,
facto, et dicto. Cogitatione peccatrice abitur, facto
malo statur longe a Deo. Dicto vero malae doctrinae,
sive gloriationis, sive peccati consuetudine, in cathedra
inficiente pestilentiae sedetur. A Beatus igitur
qui non abiit cogitatione a Deo in regionem longinquam
dissimilitudinis, id est cogitatione non peccavit.
Quamvis esset positus in concilio impiorum,
id est quamvis impii hoc molirentur ut abiret, veluti
Christus quamvis inter peccatores sit conversatus,
in viam eorum tamen non abiit. Adam vero abiit,
dum uxori a diabolo deceptae consensit, impii vero
hoc molientes sunt diaboli, Scribae et Pharisaei, vel
omnes mali, in quorum viam Christus sicut non
abiit, ita in ea non stetit. Quoniam eum saeculi et
peccatorum illecebra non tenuit, nec in cathedra
pestilentiae sedit, id est prava consuetudine vel potius
doctrina, quia salubrem doctrinam docuit, et
exempla malae doctrinae Christus posteris non relinquit.
C Est enim cathedra doctorum, tribunal judicum,
et regum solium proprie dicitur. H Unde sensus
versiculi hujus est: Beatus qui non cogitavit,
non fecit, non docuit mala.
2 #Sed in lege Domini voluntas ejus: Et in lege ejus meditabitur die ac nocte.@#
C Lex Dei est in declinandis peccatis sancta praeceptio,
in qua voluntas illius fuit, qui peccata non
fecit. A C Intende vero quod secundo dicit in lege,
non sub lege, quia Christus in lege fuit qui peccata
non habuit, caeteri mortales sub lege qui delictis
onerant. C Lex dicitur eo quod animos nostros liget,
suisque teneat obnoxios constitutis. Meditari semper
nullus valet legem Domini nisi Christus, sed et
ille qui membrum ejus est, meditabitur semper legem
Dei, qui eam omni puritate inquantum poterit
implebit. H Sive enim manducat, sive bibit, sive dormit.
In nomine Domini omnia faciens, meditabitur
legem Dei die ac nocte. C Dies dicta est a paganorum
diis. Nox eo quod noceat aspectibus, sive actionibus
nostris, dicta est.
3 #Et erit tanquam lignum quod plantatum ÷ est .. secus decursus aquarum: Quod fructum suum dabit in tempore suo@#
C Bene ligno fructifero comparatus est Christus,
propter crucem quam pro nobis sustinuit. Plantatum,
id est praedicatum, secus decursus aquarum. Sicut
terrestris enim aqua, vita et lignorum virentium,
sic aqua baptismi salus est in Crucifixum credentium.
Fructum dabit, id est Ecclesias constituet;
tempore suo, id est quando beatae Incarnationis sacramenta
suscepit. Fructus a fruendo dicitur. H Lignum
(cui Christus comparatur secundum membra
sua, id est quosvis vere Christianos) sapientiam
puto, de qua et Salomon loquitur; lignum est vitae
his qui sequuntur eam, et Apostolus Christum ait
Dei virtutem et Dei sapientiam. Erit itaque Christianus
verus tanquam lignum, hoc est Christo Filio Dei
conformis factus corpori | null | 557773ba-6b87-4d91-94c4-8d58dfd704eb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
gloriae ejus, scilicet
Christi.
4
#Et folium ejus non defluet: Et omnia quaecunque faciet prosperabuntur.@#
C Folium ejus, sermones ipsius promissionis
intellige, qui nullo casu a veritate decidunt, sed
omnia quae agit in actu prosperitatis perficit, quae
omnia accipienda sunt fructus et folia, id est facta
et dicta.
5 #Non sic impij ÷ non sic ..: sed tanquam pulvis Quem projicit ventus ÷ a facie terrae.@#
C #Non sic impii,@# vox est terrentis, sicut est
invitantis, beatus vir, quoniam non erit sic impius,
ut superius dixit beatos esse. Pulvis est resolutio
terrae, cui homo terrenus comparatur cum inflatur
vento superbiae, et abjicitur sua levitate a firmamento
praeceptorum Dei. Pulvis huc illucque
dispergitur, sic et impius (qui semel Deum negaverit)
quocunque eum aura diaboli traxerit, illuc
errore perducitur.
6 #Ideo non resurgunt impii in judicio: Neque peccatores in consilio justorum.@#
C Impii sunt, qui sanctam Trinitatem nullatenus
confitentur. C H Resurgunt impii, sed non in
judicio, quia jam judicati sunt. C Justus surgit ut
judicet, peccator ut judicetur. Impius, ut sine judicio
puniatur. Peccatores sunt Christiani sed peccatis
obnoxii, qui ideo non resurgunt in consilio justorum,
id est in judicio justorum, quia jam illis, scilicet
justis, per gratiam confessionis peccata dimissa
sunt. In quo numero et sancti sunt, quia nullus nisi
Deus sine peccato est. B Super Job: Hic ordines
notantur quatuor de die judicii, id est sancti qui jam
judicati sunt ad regnum, et cum Christo veniunt
ad judicandum. Et impii jam adjudicati sunt ad
supplicium. Peccatoribus dicitur qui poenitentiam
egerunt: Venite, benedicti; et qui non
egerunt: Discedite a me. In consilio, id est in
aeterno bono, quod sequi consilium fuit sanctis.
C Vel in consilio, id est in judicio, ut cum
eis judicent. Judicium enim in consilio est, dum
quasi ex consilio assessorum, diversa peccata
diversis poenis punientur
7 #Quoniam novit Dominus viam justorum: Et iter impiorum peribit.@#
C Bonorum viam, id est, opera dicit nosse Deum,
iter impiorum perire, quasi Dominus utcunque
nesciat. Sed est sensus, hoc scit Dominus quod in
beatitudine permanebit, hoc nescit, quod peribit,
id est diabolus cum sequacibus suis, qui est iter
impiorum in poena perpetua. A Peribit igitur, pro
non novit, dixit, sed et planius dicitur, quia hoc
est nesciri quod perire, et sciri manere et esse.
ORATIO EX PSALMO I.
Effice nos, Domine, tanquam fructuosissimum
lignum ante conspectum tuum, ut tuis imbribus
irrigati, mereamur tibi suavium fructuum ubertate
placere per Dominum nostrum, etc.
PSALMUS II.
ARGUMENTUM PSALMI II.
C Propheta de conventu infidelium contra
Christum in passione loquitur. Et Dominus Christus
de omnipotenti regno et de inenarrabili generatione
sua.
TT. ÷ #Psalmus David@# ..
C Est iste psalmus habendus, primus in titulo,
secundus in ordine; unde in Actibus apostolorum
dicitur primus. H Vel quia apud Hebraeos, iste cum
primo unus psalmus habentur sine titulo. Per titulum
autem intelligitur uniuscujusque Psalmi intellectus.
Quid est enim titulus nisi clavis, ut ita dixerim. In
domum non ingreditur nisi per clavem, ita et
uniuscujusque psalmi intellectus, per clavem hoc
est, per titulum intelligitur, in cujus, scilicet persona
cantatur, aut in persona Christi, aut in persona
Ecclesiae, aut in persona Prophetae, et de qua
re sit.
1 #Quare fremuerunt gentes: Et populi meditati sunt inania.@#
C Corripit hic Propheta populos, non solum
Judaeos, sed et gentiles, cur fremuissent contra
Christum, quod proprie ferarum est; fremuerunt
enim belluino furore, quia recta ratione carebant.
Meditati sunt inania, non intelligentes ejus adventum
esse fructuosum omnibus credentibus.
2 #Astiterunt reges terrae et principes convenerunt in unum Adversus Dominum: et adversus Christum ejus.@#
÷ #Diapsalma@# ..
C.
Reges autem terrae, Herodem dicit, qui infantes
occidit, alterumque Herodem nepotem ejus qui
Pilato in nece Christi consensit. Principes Pharisaeos
dicit: princeps dictus quasi prima capiens. Venerunt
in unam voluntatem, non in unum conventum,
adversus Dominum, id | null | bdad5d34-65d5-4b2f-8e32-89af7cac5d39 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
est Patrem,
Christum ejus, id est Filium.
3 #Disrumpamus vincula eorum: Et projiciamus ÷ a nobis .. jugum ipsorum.@#
C Verba ista sunt dementium Judaeorum. Putabant
enim se vincula dirumpere, id est, evangelica
praecepta, si in auctorem legis et in apostolos
ejus malivola voluntate consurgerent, et jugum
ipsorum projicere, cum jugum Domini sit suave
et onus ejus leve (Matth. XI). Vanaque voluntate decepti,
putebant ejus dominationem gravissimam,
quam se abjicere festinabant, unde salvari poterant.
4 #Qui habitat in coelis irridebit ÷ eos@# .. #Et Dominus subsannabit eos.@#
C Coelos hic sanctos dicit, in quibus Christus
habitat. Irridebit et subsannabit, ex humano more
suscipienda sunt. Caeterum, nec irridet ullum
Deus, nec vultu subsannat, sed virtute sua peragit
quaecunque disponit.
5 #Tunc loquetur ad eos in ira sua: Et in furore suo conturbabit eos.@#
C Tunc loquetur. Illud tempus significat venturi
judicii. Ira ergo Dei et furor vocatur retributio
peccatorum, nam illos motus Divinitas non patitur,
sed humana consuetudine hic loquitur. H Non
autem ait puniet sed turbabit, ut absque poenis
qui turbatus est corrigatur, nam ira aliquando
necessaria correptio est, ut patris in filium, medici
in aegrotum.
6 #Ego autem constitutus sum rex ÷ ab eo .. super Sion montem sanctum ejus, Praedicans praeceptum ejus.@#
H Ego autem (vox Christi) constitutus sum rex
a Deo Patre pro parte carnis. C Sion Hebraica
lingua, Latine #specula@# dicitur, et hic Ecclesiam
significat, quam et montem appellat, propter altitudinem
honoris et fidei firmitatem. Praedicans
praeceptum, H C hoc est Evangelium.
7 #Dominus dixit ad me: Filius meus es tu; Ego hodie genui te.@#
C Dominus, significat Patrem. Filius meus es
tu, ut in Evangelio: Hic est Filius meus dilectus (Math. III, 17).
Dicendo autem hodie, cooeternitatem
suae majestatis ostendit. Genui te, illam nativitatem
significat, de qua dicitur: Generationem ejus
quis enarrabit (Isa. LIII)?
8 #Postula a me, et dabo tibi gentes haereditatem tuam: Et possessionem tuam terminos terrae.@#
C Postula a me, id est obedi ut possis postulare.
Postulare enim hic jubetur, ut petat secundum
humanitatem, et accepta possideat. Gentes nationes
significat; gens enim a #genere@# vocitatur. Cum dicit
haereditatem tuam, naturam suae Deitatis ostendit.
Haereditas ab #hero@# dicta est, id est a Domino quod
in ea potestate libera dominetur. Cum dicit possessionem,
universas gentes credituras significat.
Termini terrae, substantiam in hoc omnium creaturarum
vult intelligi.
9 #Reges eos in virga ferrea: Et tanquam vas figuli confringes eos.@#
C Reges eos, id est potestatem tyrannicam auteres
ab eis. Illi enim reguntur qui salvantur. Virga
ferrea fortitudo est aequitatis. Confringes, id est
per conversionis studium conteres in eis terrenas
cupiditates. Bene enim peccator vasi luteo comparatur,
ut confractio ejus facilis et vita lutea
monstretur, sed in melius reparatur, cum divina
gratia in spiritualem hominem perducitur.
10 #Et nunc, reges, intelligite: Erudimini ÷ qui .. judicatis terram.@#
C Nunc, reges. Reges dominatores vitiorum dicit,
qui haec intelligere et implere Domino praestante
valent. H Erudiri, doceri est; ipsi enim bene
judicant terram, id est ecclesiam, qui bona quae
intelligunt alios docent. C Terra autem dicta est a #terendo.@#
11 #Servite Domino in timore: Ei exsultate ÷ ei .. cum tremore.@#
A Servite Domino. Et ne superbiant, subdit, in
timore. C Sicut enim timor Dei delicta excludit,
ita securitas culpas admittit. Sed ne misera servitus
propter timorem videatur, addit, et exsultate,
sed ne iterum in temeritatem eatur, subdit,
cum tremore. Itaque ne exsultatio faceret nos elatos,
addit, cum tremore, ut reverenter Deo serviatur.
12 #Apprehendite disciplinam: nequando irascatur ÷ Dominus .. et pereatis de via ÷ justa@#
..
C Ille apprehendit disciplinam qui se munit poenitentia
vera contra noxia vitia. Nequando in longa Dei
patientia pereat de via justa, id est de Christo, qui
est vera via recte ambulantium ad | null | e470408a-4cd7-44fe-9229-e1f270b0bc95 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
vitam, dux
euntium, iter ad beatitudinem festinantium.
13 #Cum exarserit in brevi ira ejus beati omnes qui confidunt in eo.@#
C Exarsit enim in brevi ira ejus, in illo judicio
brevi, ubi non est singulorum discussio, sed simul omnia
judicat judex. H Beati omnes, qui non in homines
neque in semetipsos, sed in Deum confidunt. Iste
psalmus finit, unde superior incipit, id est a beatitudine,
et ideo apud Hebraeos pro uno habentur.
C.
Reges autem terrae, Herodem dicit, qui infantes
occidit, alterumque Herodem nepotem ejus qui
Pilato in nece Christi consensit. Principes Pharisaeos
dicit: princeps dictus quasi prima capiens. Venerunt
in unam voluntatem, non in unum conventum,
adversus Dominum, id est Patrem,
Christum ejus, id est Filium.
3 #Disrumpamus vincula eorum: Et projiciamus ÷ a nobis .. jugum ipsorum.@#
C Verba ista sunt dementium Judaeorum. Putabant
enim se vincula dirumpere, id est, evangelica
praecepta, si in auctorem legis et in apostolos
ejus malivola voluntate consurgerent, et jugum
ipsorum projicere, cum jugum Domini sit suave
et onus ejus leve (Matth. XI). Vanaque voluntate decepti,
putebant ejus dominationem gravissimam,
quam se abjicere festinabant, unde salvari poterant.
4 #Qui habitat in coelis irridebit ÷ eos@# .. #Et Dominus subsannabit eos.@#
C Coelos hic sanctos dicit, in quibus Christus
habitat. Irridebit et subsannabit, ex humano more
suscipienda sunt. Caeterum, nec irridet ullum
Deus, nec vultu subsannat, sed virtute sua peragit
quaecunque disponit.
5 #Tunc loquetur ad eos in ira sua: Et in furore suo conturbabit eos.@#
C Tunc loquetur. Illud tempus significat venturi
judicii. Ira ergo Dei et furor vocatur retributio
peccatorum, nam illos motus Divinitas non patitur,
sed humana consuetudine hic loquitur. H Non
autem ait puniet sed turbabit, ut absque poenis
qui turbatus est corrigatur, nam ira aliquando
necessaria correptio est, ut patris in filium, medici
in aegrotum.
6 #Ego autem constitutus sum rex ÷ ab eo .. super Sion montem sanctum ejus, Praedicans praeceptum ejus.@#
H Ego autem (vox Christi) constitutus sum rex
a Deo Patre pro parte carnis. C Sion Hebraica
lingua, Latine #specula@# dicitur, et hic Ecclesiam
significat, quam et montem appellat, propter altitudinem
honoris et fidei firmitatem. Praedicans
praeceptum, H C hoc est Evangelium.
7 #Dominus dixit ad me: Filius meus es tu; Ego hodie genui te.@#
C Dominus, significat Patrem. Filius meus es
tu, ut in Evangelio: Hic est Filius meus dilectus (Math. III, 17).
Dicendo autem hodie, cooeternitatem
suae majestatis ostendit. Genui te, illam nativitatem
significat, de qua dicitur: Generationem ejus
quis enarrabit (Isa. LIII)?
8 #Postula a me, et dabo tibi gentes haereditatem tuam: Et possessionem tuam terminos terrae.@#
C Postula a me, id est obedi ut possis postulare.
Postulare enim hic jubetur, ut petat secundum
humanitatem, et accepta possideat. Gentes nationes
significat; gens enim a #genere@# vocitatur. Cum dicit
haereditatem tuam, naturam suae Deitatis ostendit.
Haereditas ab #hero@# dicta est, id est a Domino quod
in ea potestate libera dominetur. Cum dicit possessionem,
universas gentes credituras significat.
Termini terrae, substantiam in hoc omnium creaturarum
vult intelligi.
9 #Reges eos in virga ferrea: Et tanquam vas figuli confringes eos.@#
C Reges eos, id est potestatem tyrannicam auteres
ab eis. Illi enim reguntur qui salvantur. Virga
ferrea fortitudo est aequitatis. Confringes, id est
per conversionis studium conteres in eis terrenas
cupiditates. Bene enim peccator vasi luteo comparatur,
ut confractio ejus facilis et vita lutea
monstretur, sed in melius reparatur, cum divina
gratia in spiritualem hominem perducitur.
10 #Et nunc, reges, intelligite: Erudimini ÷ qui .. judicatis terram.@#
C Nunc, reges. Reges dominatores vitiorum dicit,
qui haec intelligere et implere Domino praestante
valent. H Erudiri, doceri est; ipsi enim bene
judicant terram, id est ecclesiam, qui bona quae
intelligunt alios docent. C Terra autem dicta est a #terendo.@# | null | 2c36a758-2f33-423e-b773-10bbb5298b2c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
11 #Servite Domino in timore: Ei exsultate ÷ ei .. cum tremore.@#
A Servite Domino. Et ne superbiant, subdit, in
timore. C Sicut enim timor Dei delicta excludit,
ita securitas culpas admittit. Sed ne misera servitus
propter timorem videatur, addit, et exsultate,
sed ne iterum in temeritatem eatur, subdit,
cum tremore. Itaque ne exsultatio faceret nos elatos,
addit, cum tremore, ut reverenter Deo serviatur.
12 #Apprehendite disciplinam: nequando irascatur ÷ Dominus .. et pereatis de via ÷ justa@#
..
C Ille apprehendit disciplinam qui se munit poenitentia
vera contra noxia vitia. Nequando in longa Dei
patientia pereat de via justa, id est de Christo, qui
est vera via recte ambulantium ad vitam, dux
euntium, iter ad beatitudinem festinantium.
13 #Cum exarserit in brevi ira ejus beati omnes qui confidunt in eo.@#
C Exarsit enim in brevi ira ejus, in illo judicio
brevi, ubi non est singulorum discussio, sed simul omnia
judicat judex. H Beati omnes, qui non in homines
neque in semetipsos, sed in Deum confidunt. Iste
psalmus finit, unde superior incipit, id est a beatitudine,
et ideo apud Hebraeos pro uno habentur.
ORATIO EX PSAL. II.
Disrumpe, Domine, nostrorum vincula peccatorum,
ut jugo tuae servitutis innexi, valeamus tibi cum
timore et reverentia famulari. Per Dominum nostrum
Jesum Christum, etc.
PSALMUS III.
ARGUMENTUM PSAL. III.
C Christus ad Patrem de persecutoribus suis loquitur.
Instruitur fidelis populus ne mortem formidet,
quia auctor ejus resurgendo spem verae resurrectionis
exhibuit.
TITULUS PSALMI: #Psalmus David cum fugeret a facie
Absalon filii sui.@#
C Totus hic psalmus ad personam Christi refertur.
Oportet autem eum tertium locum tenere,
quia sanctae Trinitatis, et triduanae resurrectionis in
se mysteria continet. Nam per liberationem David
resurrectio Christi significatur.
1 #Domine, quid multiplicati sunt qui tribulant me? Multi insurgunt adversum me.@#
C Ista verba dicit Propheta admirando, cur Judaei
Dominum tribulassent et gentes, a quo salvari dedebeant,
tam multi enim fuerunt surgentes contra
Christum, ut de numero discipulorum Judas illis fuerit
unus aggregatus.
2 #Multi dicunt animae meae: Non est salus ipsi in Deo ÷ ejus@#
.. #Diapsalma.@#
C Repetit, multi dicunt, ut ostendat densissimam
stultissimamque impiorum vesaniam. Ideo dicunt:
Non est illi salus; putabant enim non habere Patrem
dilectionem Filii, quem carnaliter permisit occidi.
3 #Tu autem, Domine susceptor meus ÷ es@# .. #Gloria mea et exaltans caput meum@#
C Hic, Filius susceptorem Patrem vocat secundum
formam servi, necnon gloriam et exaltationem capitis
sui, ut divina humanaque substantia una esset sine
aliqua confusione persona.
4
#Voce mea ad Dominum clamavi, Et exaudivit me de monte sancto suo. Diapsalma.@#
C Cum dicit: Voce mea ad Dominum clamavi,
hoc est: Pater, clarifica Filium tuum. Exaudivit me;
ut ibi, Clarificavi et iterum clarificabo (Joan. XII).
De monte, id est de Divinitatis altissima summitate.
5 #Ego dormivi et soporatus ÷ sum .. et exsurrexi: Quia Dominus suscepit me.@#
C Ego dormivi, dixit, id est, post passionem in sepulcro
quievi, quia celeriter resurrexit. Soporatus
sum, signat securam dormitionem. Est enim sopor
dulcis quies et somni suavitas. Exsurrexi, cum alacritate,
deposita mortalitate. Suscepit Filium divina
potentia, quia per se non potuit resurgere humana
natura.
6 #Non timebo millia populi crcumdantis me.@#
÷ #Ex .. surge, Domine, salvum me fac, Deus meus.@#
C Timere non potuit iniquum populum, cui erat
in sua divinitate maximum praesidium. Non dicit Filius
excitando Patrem, Exsurge, Domine, sed tropologice
et figuraliter postulat in resurrectione paternum
auxilium. Est enim tropus dictio, ab eo loco in
quo propria est, translata in eum locum in quo propria
non est. Est itaque Scripturis divinis mos iste
ad experimendam causam, per tropologiam ex nostra
consuetudine aliqua de Deo dicere
7 #Quoniam ÷ tu .. percussisti omnes adversantes@#
#mihi sine causa Dentes peccatorum contrivisti.@#
C Percussit Dominus Pater adversantes Filio, id
est haereticos, qui insequuntur catholicas | null | 49140273-4786-428a-8296-11abd35121fa | latin_170m_raw | null | None | None | None |
regulas
sine causa, id est sine ratione. Dentes contrivit,
id est verba mordacia detrahentium divinis dogmatibus.
Deus dictus a #demendo@# est, quoniam omnia
demunt dentes.
8 #Domini est salus. Et ÷ super populum tuum benedictio tua.@#
+ #Diapsalma@# ..
II Domini est salus, id est non ab homine, sed a
Deo Patre, et super populum Christianum benedictio
Domini descendit.
ORATIO EX PSAL. III.
Effunde, Domine, benedictionem tuam super populum
tuum, ut tua resurrectione muniti, non timeamus
ab adversantium vitiorum millibus circumdari.
Per Jesum Christum, etc.
PSALMUS IIII
ARGUMENTUM PSAL. IIII.
C Ecclesia orat ut ejus audiatur oratio, increpans
infideles quia vanitatem sequantur, monetque generalitatem,
ut sacrificium justitiae Deo immolet, unde
ingentia ejus beneficia consequatur.
TT. #In finem psalmus David canticum.@#
C Psalmorum finis non modo significat alicujus
rei consumptionem, sed perfectionem, et ideo hic
ad Christum est referendum, qui est finis legis
(Rom. X).
Psalmus est musicum organum capite
sonorum, vel potius est melodia qua divina praeconia
canebantur. Canticum, quod supernas laudes
humanis vocibus personabat.
1 #Cum invocarem exaudivit me Deus justitiae meae, In tribulatione dilatasti mihi.@#
C Vox Ecclesiae ad Christum; licet sciat se esse
auditam, tamen orare non cessat. Tribulatio est,
quae dilatat in martyrio sanctam Dei Ecclesiam,
quando eodem tempore confessores fiunt et martyres
coronantur, totaque turba justorum contritionibus
semper augetur.
2 #Miserere mei: et exaudi orationem meam.@#
C Miserendum sibi esse dicit pia mater, si ejus
oratio pro filiis audiretur, quoniam quidquid membris
tribuitur toti hoc corpori sine dubitatione praestatur.
3 #Filii hominum, usquequo gravi corde? Ut quid diligitis vanitatem et quaeritis mendacium? Diapsalma.@#
C Graves corde dicit filios qui, agnita veritate,
hoc est Christo, adorare magis elegerunt idola vanitatis.
Vanitas quidem nomen est generale vitiorum,
sed illud proprie vanum dicitur quod a Deo
probatur alienum. Mendacium, hoc est idolum, tale
enim merito susceperunt, quia contra veritatem
erecta sunt. Diligere enim debemus proficua, non
noxia.
4 #Et scitote quoniam mirificavit Dominus sanctum@#
#suum: Dominus exaudiet ÷ me .. cum clamavero ad eum.@#
C Hic indicat Propheta arcanum sanctae Incarnationis.
Sanctum dicit, id est Filium. Merito se exauditum
dicit, quoniam Christum populis praedicavit.
Clamat ad Christum, qui illum bonis operibus supplicat.
5 #Irascimini et nolite peccare. Quae dicitis in cordibus vestris et in cubilibus vestris compungimini. Diapsalma.@#
C Irasci debemus praeteritis peccatis, scilicet
poenitendo, ut horreat nos, qui peccavimus. Cum
dicit in cordibus et in cubilibus, ostendit agnoscere
Deum cogitationes hominum. Cubile enim a #cubando@#
dicitur, quod est domicilium ferarum, et est sensus:
Deserite pravas cogitationes, antequam scelera perpetretis,
id est antequam in opera malas cogitationes
ducatis; dum adhuc in corde sunt, exstinguite.
H Vel nocte expiate per lacrymas, quod in die cogitando
peccastis.
6 #Sacrificate sacrificium justitiae et sperate in Domino. Multi dicunt: Quis ostendit nobis bona?@#
C.
Superius admonuit mater clementissima Ecclesia
ab antiquis idolorum sacrificiis et culturis
recedendum, nunc hortatur et Christianos semetipsos,
non pecudes, recte vivendo Deo sacrificare.
Sperareque docemur in Deo, qui salutaria ejus promissa
consequamur. Quis ostendit nobis bona, dicunt
multi dubitando, quod nec pauci debuerant, id
est resurrectionem esse venturam et bonorum praemia?
Cui interrogationi statim sancta mater respondet
dicens: Signatum, etc.
7 #Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine, Dedisti laetitiam in corde meo.@#
C Signatum est super nos lumen vultus tui, quia
sicut nummus imperatoris habet imaginem, ita fidelibus
signa coelestis regis imprimuntur in baptismo
et aliis sacramentis, hoc est, signaculum sanctae
crucis, quo diabolus effugatur. Lumen est vultus
Dei, impressio crucis, quia eos illuminat semper
qui se non polluunt ulla pravitate. Laetitiam dicit
rectae fidei, tunc enim laetamur veraciter, quando
recte credimus. A Vel lumen illud gratia Dei est,
infusa menti reparandae, qua ratio insignitur ut denarius
regis imagine, et hoc lumen est totum et verum
hominis bonum.
8 #A fructu frumenti | null | 54466bb5-44cd-4130-be51-dbf298cc1dae | latin_170m_raw | null | None | None | None |
et vini ÷ et olei sui@# .. #Multiplicati sunt.@#
C Admonet eos qui carnalibus rebus intenti esse
probantur, multiplicati sunt enim pessimis actibus,
id est mundana voluptate completi. Ideo addidit, sui,
quia peccatores istis utuntur terrenis fructibus, non
secundum praecepta Dei, sed secundum desideria
sua. Vel, sui, id est Christi, panis cujus vivus est,
et vinum inebrians, et oleum caput, id est mentem
impinguans. Frumentum vero dictum est a #frumine,@#
id est a summa parte gulae; antiqui enim caput gulae
frumen vocabant.
9 #In pace in idipsum: Dormiam et requiescam.@#
C Ne putares pacem istam temporalem significari,
sed incommutabilem coelestemque in corde permanentem,
ideo dicit in idipsum, ut intelligas, nulla
varietate in seipsa veram pacem mutatam. Dormiam,
id est in ipsa pace vitam finiam. Requiescam in
futura beatitudine, quando jam requies dabitur sanctis
et pausatio gloriosa.
10. #Quoniam tu, Domine, Singulariter in spe constituisti me.@#
C Singularis spes est Ecclesiae in membris suis,
quia sola recipit regnum Dei, quod impii non possunt
adipisci. Cum dicit, Constituisti me, significat
dignam deliberatamque sententiam, quam hic habemus
in spe, ibi possidetur in re.
C.
Superius admonuit mater clementissima Ecclesia
ab antiquis idolorum sacrificiis et culturis
recedendum, nunc hortatur et Christianos semetipsos,
non pecudes, recte vivendo Deo sacrificare.
Sperareque docemur in Deo, qui salutaria ejus promissa
consequamur. Quis ostendit nobis bona, dicunt
multi dubitando, quod nec pauci debuerant, id
est resurrectionem esse venturam et bonorum praemia?
Cui interrogationi statim sancta mater respondet
dicens: Signatum, etc.
7 #Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine, Dedisti laetitiam in corde meo.@#
C Signatum est super nos lumen vultus tui, quia
sicut nummus imperatoris habet imaginem, ita fidelibus
signa coelestis regis imprimuntur in baptismo
et aliis sacramentis, hoc est, signaculum sanctae
crucis, quo diabolus effugatur. Lumen est vultus
Dei, impressio crucis, quia eos illuminat semper
qui se non polluunt ulla pravitate. Laetitiam dicit
rectae fidei, tunc enim laetamur veraciter, quando
recte credimus. A Vel lumen illud gratia Dei est,
infusa menti reparandae, qua ratio insignitur ut denarius
regis imagine, et hoc lumen est totum et verum
hominis bonum.
8 #A fructu frumenti et vini ÷ et olei sui@# .. #Multiplicati sunt.@#
C Admonet eos qui carnalibus rebus intenti esse
probantur, multiplicati sunt enim pessimis actibus,
id est mundana voluptate completi. Ideo addidit, sui,
quia peccatores istis utuntur terrenis fructibus, non
secundum praecepta Dei, sed secundum desideria
sua. Vel, sui, id est Christi, panis cujus vivus est,
et vinum inebrians, et oleum caput, id est mentem
impinguans. Frumentum vero dictum est a #frumine,@#
id est a summa parte gulae; antiqui enim caput gulae
frumen vocabant.
9 #In pace in idipsum: Dormiam et requiescam.@#
C Ne putares pacem istam temporalem significari,
sed incommutabilem coelestemque in corde permanentem,
ideo dicit in idipsum, ut intelligas, nulla
varietate in seipsa veram pacem mutatam. Dormiam,
id est in ipsa pace vitam finiam. Requiescam in
futura beatitudine, quando jam requies dabitur sanctis
et pausatio gloriosa.
10. #Quoniam tu, Domine, Singulariter in spe constituisti me.@#
C Singularis spes est Ecclesiae in membris suis,
quia sola recipit regnum Dei, quod impii non possunt
adipisci. Cum dicit, Constituisti me, significat
dignam deliberatamque sententiam, quam hic habemus
in spe, ibi possidetur in re.
ORATIO EX PSAL. IIII.
Exaudi nos, Domine, et in tribulationibus nostris
miserere nobis, et qui solus magnificaris in populis,
spiritalem laetitiam tribue, et in spe munerum futurorum
constitutis. Per Dominum nostrum, etc.
PSALMUS V.
ARGUMENTUM PSAL. V.
C Ecclesia, suam poscens orationem audiri, praedicat
haereticos et schismaticos a Domini munere
excludendos, felicia insuper commemorans praemia
beatorum.
TT. #Psalmus David pro ea quae haereditatem consequitur.@#
C Pro ea quae haereditatem consequitur, Ecclesiam
significat, cujus persona in hoc psalmo introducitur,
quia, resurgente Christo, ad eam spiritualia bona
pervenerunt, id est | null | 05148e72-bcc4-4043-8017-ca5cc613a311 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
fides, spes, charitas.
1 #Verba mea ÷ auribus: percipe, Domine@# .. #Intellige clamorem meum.@#
C Psalmus iste, ut superior, ad Christi Ecclesiam
pertinet. Dicendo autem verba mea, oris significat
psalmodiam. Intellige clamorem meum, ut affectum
cordis aperiret petit. Trina ista repetitio unum significat,
cum dicit percipe, intellige, intende, per
figuram metabolem, quae est unius rei sub varietate
verborum iteratio, auris ab auditu dicitur.
2
÷ #Intende voci orationis meae@# .. #Rex meus et Deus meus.@#
C Intende voci, modo dicit, ut declaret orationem
hanc esse perfectam quae inflammat affectus mentis.
Rex meus et Deus meus et quoniam ad te orabo
Domine, ista sententia distinguitur in personis, unitas
tamen credatur in natura, quamvis enim tres
nominet, non tamen intendite, sed intende, tanquam
ad unum dixit.
3 #Quoniam ad te orabo, Domine: Mane exaudies vocem meam.@#
C Ad te orabo, id est, non ad alium, ut pagani et
increduli, tunc se merito credit Ecclesia mane exaudiri,
cum in lucem coelestis conversationis eruperit,
et in exordio bonorum actuum veritatem coeperit
mens illuminata cognoscere. Mane enim deprecatur,
qui in lucida conversatione degere dignoscitur,
mane enim dicimus, cum, discussis tenebris, clari
luminis adventus infulsit.
4 #Mane astabo tibi et videbo: Quoniam non Deus volens iniquitatem tu es.@#
H. Repetit mane, id est, incipiente luce virtutum in
anima mea, #quando tibi stare non alii sed tibi stare
coepero.@# Non sedere, non jacere, sed stare, et statueris
supra petram pedes meos, tunc per istos gradus
merebor te videre. Vel astabo tibi recte vivendo,
et videbo, subauditur te oculis cordis. C Est ordo,
tu es Deus, qui iniquitatem nolle cognosceris, quid
enim aliud potest Deus velle, nisi quod ipse probatur
praecipere? sicut ait Isaias, ego Dominus qui
loquor justitiam et annuntio recta (Isa. XLV).
5 #Neque habitabit juxta te malignus; Neque permanebunt injusti ante oculos tuos.@#
C Nequeunt habitare juxta Christum in beato
regno, qui gehennae cruciatione damnandi sunt.
H Recte illi coram ipso non permanere dicuntur qui
ab ejus regno privandi sunt. Si enim Deus ignis
est, et ignis consumens, quicunque stipula est,
quicunque lignum est, fugit ab igne ne consumatur.
Si vero aurum, ignem non fugit quo purificatur (Deut. IV).
6 #Odisti omnes qui operantur iniquitatem: Perdes ÷ omnes .. qui loquuntur mendacium.@#
H Non dixit, qui operati sunt iniquitatem, sed
qui operantur iniquitatem. Nam habentur odio a
Domino, qui persevevant in peccatis usque in finem
vitae; amantur qui quod operati sunt male, emendant.
Perdes eos, haereticos significat, qui tot
homines cum mendacio occidunt, quot in haeresim
introducunt.
7 #Virum sanguinum et dolosum abominabitur Dominus; Ego autem in multitudine misericordiae tuae.@#
C Vir sanguinum est, qui humano cruore polluitur,
ille similiter, qui decipit in gratia vivum, ut
haeretici. Dolosus est, qui sciens malum, alienum
operari nititur exitium, ut eum fraude decipiat. Et
est dolus proprie in facto, fraus in verbo. Illi abominantur,
qui Christi praemia consequi non merentur.
A Solent enim abominati dici exhaeredati. Qui
autem consequitur haereditatem coelestem, exsultat
in spe dicens: Ego autem, etc.
8 #Introibo in domum tuam; Adorabo ad templum sanctum tuum in timore tuo.@#
H C Introibunt justi in domum Christi, id est
sanctam Ecclesiam, sive coelestem Hierusalem. C
Templum sanctum, corpus est Domini quod jure
adorat Ecclesia in timore. Quia tunc fides firma est,
quando amore casto et timore, divinitas adoratur.
A Vel templum coeleste: ad quod adoro, dum ei
operibus bonis et orationibus appropinquo, non in
eo vero sed prope et ad ipsum adoro, dum gloriam
Dei non video.
9
#Domine, deduc me in justitia tua propter inimicos meos; Dirige in conspectu meo viam tuam.@#
C Postulat a Domino deduci ad aeterna gaudia
mater Ecclesia, quae hic fatigatur diversis angustiis.
Justum est, ut in sua justitia velit Christus suscipere
supplicantes, propter inimicos, | null | 0ed35a22-5a30-493d-9e86-b9f95b90d60e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
hoc est haereticos
et paganos. Unus pravo dogmate maledicendo,
alter non credendo, inimici dicti. H Viam, Scripturam
sanctam dicit, ne male intelligendo, in ea
corruat. A Vel viam qua itur ad te, praecepta accipe.
Istam tuam viam dirige, id est ostende in conspectu
meo, ut prae oculis habeam praecepta, et per
ea me regas. H Dirige in conspectu tuo viam meam,
nec LXX habent, nec Aquila, nec Simmachus, nec
Theodocion, sed sola coine editio, denique in Hebraeo
habetur: Dirige in conspectu meo viam tuam,
sicut in oratione enim Dominica nomen Domini
sanctificari petitur, non quo nobis orantibus sanctificetur
quod per se sanctum est, sed quo petamus,
ut quod per naturam sui sanctum est, sanctificetur
in nobis. Ergo et nunc propheta postulat, ut
via Domini, quae per se recta est, etiam sibi recta
fiat.
10 #Quoniam non est in ore eorum veritas; Cor eorum vanum est.@#
H C Recte enim dicitur, non esse in ore heraeticorum
veritatem quae Christus est, quorum cor vanitas
possidebat, quia nec in corde est, et non solum
veritas non est in ore eorum, verum etiam sepulcrum,
etc.
11 #Sepulcrum patens est guttur eorum. Linguis suis dolose agebant; Judica illos, Deus.@#
C Sepulcrum mortui, est guttur mentientis,
quia sicut de sepulcro fetor malus, ita de ore haeretici
prava doctrina #profertur.@# Patens, si clausum
esset, minus feteret; si tacuisset, minus nocuisset.
Agebant dolose linguis, quia malitiam non solum in
lingua sed etiam in actu ostendebant, non autem
optavit Ecclesia voto maledictionis, sed futura praedixit.
H Judica illos, Deus, ut sentiant te judicem,
qui te patrem sentire nolunt: qui judicaturus es in
fine, judica etiam nunc, ut #sciant te res humanas
respicere.@#
12 #Occidant a cogitationibus suis: secundum multitudinem impietatum eorum expelle eos; Quoniam irritaverunt te, Domine.@#
C Decidere proprie dicitur, qui spei suae amissione
fraudatur, decidant igitur inimici, ne impietates
impietatibus augeant. H Expelle eos, ab impietatibus
suis, vel ab Ecclesia. C Quia tantum peccator
ab illa longius redditur, quantum numeroso
crimine dilatatur. Irritaverunt aegroti mali, medicum
bonum, id est Christum, quia remedia suae salutis
respuerunt.
13 #At laetentur omnes qui sperant in te; In aeternum exsultabunt et habitabis in eis.@#
C Laetentur et exsultabunt in aeternum, sperantes
in Domino, quoniam videntur et impii in hoc saeculo
gaudere, soli autem justi in futuro saeculo gaudebunt.
H Felices sunt, qui merentur tabernacula esse
Christi. A Laetentur igitur nunc, qui in isto saeculo
sperant in Domino, quoniam post mortem in aeternum
exsultabunt.
14 #At gloriabuntur in te ÷ omnes .. qui diligunt nomen tuum, Quoniam tu benedices justo.@#
C Gloriabuntur omnes, significat in illa patria
esse felices, qui Domini visione fruuntur. Benedices
justo, ne quis putet praemissa praemia gaudiorum,
sibi suis meritis esse attributa, sed a benedictione
Domini fieri accipienda. A Gloriabuntur igitur tunc
qui hic diligunt, quoniam ad fruendum habebunt
quod diligunt, quae est haereditas aeterna, de qua
psalmus intitulatur.
15 #Domine Ut scuto bonae voluntatis tuae coronasti eos.@#
C Proteget nos Dominus scuto bonae voluntatis,
cum nos ditabit ineffabilibus muneribus, et ad regna
perpetua ad coronandum perducet. A Bona itaque
Dei voluntas et misericordia in praesenti nobis est
ut scutum protegens; in futuro, ut corona. C Dicit
vero bonae, non justae, voluntatis, ostendens
sola Dei bonitate, non nostra justitia, nos salvari.
ORATIO EX PSAL. V.
Pie Domine, qui attriti cordis gemitum, priusquam
proferatur, intelligis: effice nos, quaesumus
templum paraclyti, ut mereamur scuto coelestis benevolentiae
coronari. Per Dominum nostrum, etc.
PSALMUS VI.
ARGUMENTUM PSAL. VI.
B. Fideles orant, benevolum sibi judicem fieri,
aerumnas proprias quibus afflicti ingemiscunt narrantes,
seque a peccatorum consortio segregantes,
nullam cum ipsis habere cupiunt portionem.
TT. #In finem in hymnis pro octava David.@#
C In finem jam notum est. Hymnus est laus Divinitatis,
metri alicujus lege composita. Siquidem
hymnus proprie canticum | null | 13db84db-0f04-4f63-a9f4-24dc582095ff | latin_170m_raw | null | None | None | None |
laudis est, non cujuslibet,
sed Dei: quorum quodlibet deest, non dicitur hymnus.
Sive enim non canatur, sive canatur et non in
laudem, sive etiam in laudem sed non Dei canatur,
hymnus dici non meretur. Pro octava vero significat
adventum Domini, quando finita hebdomada saeculi:
ad judicandum venerit mundum, unde et psalmus
iste cum tremore maximo fecit initium dicens: Domine,
ne in ira tua arguas me, neque in furore tuo
corripias me.
1 #Domine, ne in furore tuo arguas me; Neque in ira tua corripias me.@#
C Iste Psalmus primus est psalmorum poenitentiae.
Sequitur XXXI, XXXVII, L, CI, CXXIX, CXLII. Ideo
septem, quia VII modis peccata dimittuntur, id est
baptismo, martyrio, eleemosynis, remittendo fratri
peccata, convertendo peccatorem, abundantia charitatis,
poenitentia pura; addenda quoque est et
communio corporis Christi. Inveniuntur vero diligenter
inquirenti fortasse et alii remissionis modi:
psalmos vero poenitentiales non credas incassum ad
septenarium numerum a majoribus perductos. C Non
enim supplicat Dominum propheta ut non arguatur,
cum legitur: Quos amo, arguo; sed ne in severitate
judicii damnetur. Ira est longa indignatio; furor
velox accensio mentis, sed ira vehementior, quibus
Dominus nunquam movebitur, sed justa tranquillitate
consistit etiam puniendo. Translativis igitur
verbis haec de Deo dicta sunt.
2 #Miserere mei, Domine, quoniam infirmus sum; Sana me, Domine, quoniam conturbata sunt ossa mea.@#
C Infirmitatis confessio: Dei misericordiam movet,
a quo facile impetrantur remedia, cum vulnera
peccati manifestantur. Ossa hic fortitudinem mentis
significant, quae cum deficit, vigor mentis omnis
elabitur, sicut et ossibus corporis quassatis, omne
corpus infirmatur.
3 #Et anima mea turbata est valde; Et tu, Domine, usquequo?@#
H Dixit animam suam turbatam esse, scilicet per
poenitentiam ad emendandum. C Valde: ideo dixit,
ne clemens Christus pateretur diutius tardare adjutorium.
Usquequo, subauditur differs misereri, qui
usque ad finem preces supplicum non soles oblivisci.
H Vel usquequo animam meam vehementer conturbatam
non eripis, non corrigis, non emendas.
4
#Convertere, Domine, et eripe animam meam; Salvum me fac propter misericordiam tuam.@#
C Cum dicit: Convertere, vindictae relaxatio postulatur,
ut non exigat a nobis debitas ultiones.
Eripe: ab imminenti supplicio. Salvum se petit fieri,
non secundum sua merita, sed propter misericordiam
divinam, in qua dum fixa spes ponitur venia
facilius impetratur.
5 #Quoniam non est in morte qui memor sit tui; In inferno ÷ autem .. quis confitebitur tibi?@#
C Bene perfidos dicimus esse immemores Dei, qui
nullam fiduciam confessionis habent. H Est igitur
mors: peccatum mortale, infernus; caecitas desperationis.
C Vel post mortem temporalem non est
confessio ad veniam, quantominus in inferno: ideo
addidit: Quis confitebitur tibi? subauditur: ad veniam
in inferno, ubi nulla remissio invenitur.
6 #Laboravi in gemitu meo; Lavabo per singulas noctes lectum meum: lacrymis meis stratum meum rigabo.@#
C Gemitus est enim dictus geminatus luctus, cum
malorum nostrorum reminiscimur, et futurae poenae
timore terremur. Lectum: delectationem corporis
dicit, quam potest homo lacrymis lavare: si eum
contingat coelesti inspiratione deflere. Stratum: significat
cumulum peccatorum, quod ideo homo lacrymis
rigat, ut eodem saluberrimo imbre peccata
deleantur. Lectus autem ab electis ac mollibus herbis
dictus est, supra quas antiquitus quiescentium
corpora remittebantur in #somnum.@# Rigare uberius
aliquid significat quam lavare: qui quotidie lacrymis
stratum rigat, non potest in cogitatione ejus, libidinum
pompa #subripere.@#
7 #Turbatus est a furore oculus meus; Inveteravi inter omnes inimicos meos.@#
C Oculus dictus quasi ocior lux, quod cito intenta
respiciat, sive quae palpebris occulentibus probatur
occultus. Unde hic: Oculum cordis dicit turbatum,
id est, H totum principale cordis mei contremuit. Inveteravi,
id est, C in veteris hominis Adae antiquitate
permansi. Inter inimicos, id est, inter spiritus
diabolicos, sive inter nostra peccata, quae ideo inimica,
quia nostras animas ad tartara deducunt, et
ad hoc feraliter blandiuntur.
8 #Discedite a me, omnes qui operamini iniquitatem;@#
#Quoniam | null | 5131e1e0-11fd-4b0d-9cab-8f8b9844fd4d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
exaudivit Dominus vocem fletus mei.@#
C Petit propheta a se recedere societatem malorum,
ut securius possit suo Domino servire, ut quae
malorum collegio peccaverat, fugatis a se talibus,
mandatis Domini devotissimus appareret. Eo quoque
modo se probat ad plenam correctionem venisse,
quia se voluit a malorum societate dividere: unde
sequitur: Exaudivit Dominus.
9 #Exaudivit Dominus deprecationem meam; Dominus orationem meam suscepit@#
C Deprecatio est: cum pietate frequens oratio, et
deprecatio sola est: quae nimia decet, et importuna
conciliat. Nec vacat quae in una postulatione, ter Dominum
dicit praestitisse quod petiit: scilicet ut
monstraret sanctam Trinitatem adfuisse suae petitioni.
10 #Erubescant et conturbentur + vehementer .. omnes inimici mei, Convertantur et erubescant valde velociter.@#
C Cum dicit erubescant: vult peccatores tanta
compunctione illuminari, ut pro his quae prius faciebant: #se erubescant et emendent.@#
Conturbentur
scilicet timore futuri judicii. Dum dicit, mei: relaxavit
odium, cui multitudo erat donata culparum.
Avertantur, id est, ut non permittantur ire quo tendunt,
hoc est peccare. H Erubescant: non leviter
sed vehementer, non crastino tempore sed cito. C
Et vide quae iste poenitens statim exauditus et a
peccatis liberatus, evangelicae regulae obsecundans,
pro inimicis suis ut convertantur exorat: ut sicut
ipse accepit veniam, ita carnales inimicos ejus ad
Domini gratiam redire contingat.
ORATIO EX PSAL. VI.
Exauditor omnium Deus, exaudi nostrorum fletuum
supplicem vocem: et tribue infirmitatibus nostris
perpetuam sospitatem, ut dum dignanter gemitum
nostri laboris suspicis: tua nos semper misericordia
consoleris. Per.
PSALMUS VII.
ARGUMENTUM PSAL. VII.
C Iste Psalmus ad Christi humanitatem pertinet,
qui per id quod factus est humilis: secundum suam
justitiam veritatemque se expetit judicari.
TT. #Psalmus David quem cantavit Domino pro
verbis Chusi filii Jemini.@#
H Sciendum itaque Chusi interpretari #Ethiopem,@#
et totum istum psalmum contra Saul esse conscriptum:
quem Aethiopem vocat, propter tetros ejus
mores. Jemini vero dicitur familia Benjamin, de qua
Saul ortus est. C Vel Chusi, Patre Augustino docente,
interpretatur silentium; filii autem Jemini,
filii dextrae interpretatur.
1 #Domine Deus meus, in te speravi; Salvum me fac ex omnibus persequentibus me et libera me.@#
C Postulat propheta liberari de universis inimicis,
maxime de spiritalibus nequitiis, quia carnales hostes
corpus impetunt, spiritales vero animas necare
contendunt. Salvum fac a peccato, libera a diabolo,
ut ab ipsius potestate tollamur; quando misericordia
Domini a delictorum sordibus expiamur.
2 #Nequando rapiat ut leo animam meam; Dum non est qui redimat neque qui salvum faciat.@#
C Leoni confertur diabolus, leoni et comparatur
Christus. Ille quod ad interitum rapit, Christus quod
eripit ad salutem. Non est qui redimat, id est cum
Christus subvenire cessaverit, obstantibus nostris
peccatis, illo tempore praevalet diabolus rapere.
3 #Domine Deus meus, si feci istud: Si est iniquitas in manibus meis.@#
H Iste versiculus et sequens ad Christum pertinet,
qui nullam iniquitatem perpetravit, et ad David
qui Sauli bis in manu ejus cadenti, nulla mala reddidit.
4 #Si reddidi retribuentibus mihi mala; Decidam merito ab inimicis meis inanis.@#
C Nemo enim retribuit, nisi qui aliquid ante percepit.
Sed iste vir Deo plenus et patientiae virtute
firmissimus et benevolus petit, ut si malum pro malo
reddiderit, decidat ab inimicis inanis, id est, vacuatus
sit fructu magnae mansuetudinis. Et non solum
hoc, verum etiam (quod gravius est) si reddidi, etc.,
persequatur.
5 #Persequatur inimicus animam meam et comprehendat: et conculcet in terra vitam meam, Et gloriam meam in pulverem deducat. Diapsalma.@#
C Inimicum, diabolum dicit, qui animas quas
comprehendit conterit, quia homines corpus solum
persequi possunt, sed diabolus etiam animam, quod
plus est. Ac si dixisset, Si inimicis mala reddidi,
quod tu prohibuisti, deducat honorem suscepti hominis
(qui ad imaginem Dei constat factus) in illum
pulverem, quem projicit ventus a facie terrae, id
est, quasi in nihilum redigat.
6 ÷ #Ex .. surge, Domine, in ira tua, Et exaltare in finibus inimicorum meorum.@#
C | null | 374e33e1-9b2b-4551-aa11-05923d4fffa5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Consurgat Dominus in ira, qui non habet
iram, id est in vindictam. H Verum haec vindicta
quae dicitur ira, in diabolum potius debet averti, qui
toties punitur, quoties sibi peccator eripitur, ut sic
inimici illum sentiant per vindictam, quem noluerunt
per beneficia. C Exaltatur Deus, quando conversis
peccatoribus confessio laudis offertur Christo;
et hoc: In finibus, id est possessione diaboli,
in qua utique exaltatur Christus, dum a conversis
laudatur.
7 * #Et: exsurge ÷, Domine Deus meus .. in praecepto quod mandasti, Et synagoga populorum circumdabit te.@#
C Mandavit Dominus in praecepto, hoc est, in
Evangelio discipulis: tertia die resurgam, praecedam
vos in Galileam, dixit vero propter certitudinem
prophetiae praeteritum pro futuro. Synagoga, hic collectionem
signat reproborum, quae Christum circumdabat,
non credendo, propter rebelles Judaeos qui
Christum persequebantur. H Vel Synagoga, populum
fidelium significat, qui credendo, Christum post resurrectionem
circumdederunt.
8 #Et propter hanc in altum regredere; Dominus judicat populos.@#
C Propter hanc, id est Synagogam, in qua habitare
Christus non potuit propter infidelitatem. Regredi
enim est, unde veneris iterata via reverti.
Cum dicit, judicat populos, omnipotentis Patris
majestas ostenditur.
9 #Judica me, Domine, secundum justitiam meam, Et secundum innocentiam meam super me.@#
C Cum ponitur, judica me, humilitas Christi humanitatis
exprimitur, quae de Mariae utero assumpta
est. Constat etiam eum peccatum nullatenus habuisse,
quia peccatum non fecit, ideo innocentiam suam
ostendit.
10 #Consumetur nequitia peccatorum; Et diriges justum scrutans corda et renes, Deus@#
C Petit propheta in persona Christi accelerare
nequitiam peccatorum, id est, ut caro pro nobis cito
crucifigeretur, ut cito suus ascensus clarificetur. Directus
est justus, quando resurrexit a mortuis, et ad
coelorum regna conscendit. Virtutis enim Dei est,
et corda nostra discutere, et corporeas delectationes
intelligere, hoc est corda scrutari et renes.
11 #Justum adjutorium meum a Domino, Qui salvos facit rectos corde.@#
A Justum adjutorium, quia jam justo tribuitur, et
est quasi medicina servans salutem. C Dicit etiam
humanitas, suum adjutorium a Deo Patre, ut nobis
spem in se credentibus suae pietatis largiretur, quod
rectis corde et veniam tribuit et salutem.
12 #Deus judex justus fortis ÷ et .. patiens: Nunquid irascetur per singulos dies?@#
C Justus judex dicitur Deus, quia tribuit unicuique
in fine quod gessit. Fortis quia nullus valet resistere
voluntati ejus. Et patiens, quia quotidie exspectat,
ut convertat se peccans in poenitentiam (II Cor. V).
Irasci enim judicum more dicitur, cum illud in divinitate
non invenitur. Per singulos dies, id est
cunctis momentis, quibus peccata committimus,
nam ubi esset gloriosa patientia, si mox sequeretur
sua vindicta culpam?
13 #Nisi conversi fueritis gladium suum vibrabit; Arcum suum tetendit et paravit illum.@#
C Gladium vibrabit (terret propheta contumaces
Judaeos qui culturis idolorum serviebant) id est unicum
Filium suum sub lucente claritate missurus est.
Vibrare enim illud dicimus quod modo lumen, modo
tremulas umbras ostendit, quod constat de Christi
incarnatione provenisse, quando perfidis tenebras,
fidelibus lumen suae deitatis ostendit. Arcum, scripturas
Novi et Veteris Testamenti accipimus, quibus
contumaces terrentur. Tetendit dixit, ne ejus patientia
remissa putaretur. Et paravit illum, hoc potest
de Deo dici, ut mos ipse sagittantium plene videatur
expressus.
14
#Et in eo paravit vasa mortis; Sagittas suas ardentibus effecit.@#
C Per arcum Vetus ac Novum Testamentum diximus,
unde effectus mortis venit malis, qui ex scripturis
quandoque occasionem mortis capiunt, et sagittis
ipsius vita praestatur. De isto arcu, egressae
sunt sagittae, id sunt apostoli, qui desiderantissimis
animis, hoc est ardentibus, praecepta salutaria uti
sagittae transmiserunt, quibus impii vulnerentur et
fideles curentur. Effecit, id est, operatus est. Et quis
hoc Deus fecit, tamen ecce, etc.
15 #Ecce parturit injustitiam: ÷ et .. concepit dolorem, Et peperit iniquitatem.@#
C Parturivit injustitiam, plebs Judaea, cum videret
Dominum miracula facientem, et de ejus morte tractavit.
Concepit dolorem, quando eos increpavit diversis
parabolis et a sua perversitate | null | 4d49722a-5d61-41f1-b9bb-66f0b7583bf0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
illos convertit.
Peperit iniquitatem, quando dixit Crucifige, ordo
praeposterus est. Prius enim suggestione diaboli peccatum
concipitur, deinde parturitur et paritur.
16 #Lacum aperuit et effodit eum, Et incidit in foveam quam fecit.@#
C Lacus dicitur quia ejus fundus latet, et pro
fraude hic ponitur, quem Judae pravitas aperuit, quia
primus nequiter contra Christum fraudem inchoavit.
Effodit, dum eum in sua damnatione perfecit.
Incidit in foveam, in mortis scilicet locum. A Prius
enim fraudator laeditur damno innocentiae, quam alium
laedat damno pecuniae
17
#Convertetur dolor ejus in caput ejus; Et in verticem ipsius iniquitas ejus descendet.@#
C Dolor enim dictus quasi domabilis horror, hic
debemus caput pro anima accipere, huic subjecta
sunt peccata obnoxia, quando refrenantur ne perpetrentur.
Vertex enim dictus, quae dextra laevaque
vertat capillos, signat rationem, quae supereminet
menti haec anima si peccatis facientibus inclinatur,
necesse est, ut in verticem, id est supra rationem
ipsius, iniquitas descendat, nam cum supra impios
peccata propria descendunt, suis sceleribus in poenas
debitas destinantur.
18 #Confitebor Domino secundum justitiam ejus Et psallam nomini Domini altissimi.@#
C Duobus modis confessio dicitur, cum peccata
nostra satisfactione damnamus, aut dignas Deo laudes
cum exsultatione celebramus. Justitiam qua superbis
resistit, humilibus dat gratiam, quia superbos
facit sua crimina sustinere, humiles vero dignatur
absolvere. Psallere est mandata Domini peragere
et hymnos, voce et intimo corde cantare.
ORATIO EX PSAL. VII.
Scrutator cordium Deus, libera nos a persequentibus
nos, et da nobis in tui exspectatione judicii,
firmam custodiam mentis, ut non retribuamus inimicis
mala pro malis. Per dominum nostrum Jesum,
etc.
PSALMUS VIII.
ARGUMENTUM PSAL. VIII.
C.
Ecclesia laudes majestatemque Domini Christi
decantans, naturam ejus humanam, ad magnarum
rerum dicit crevisse fastigia.
TT. #In finem pro torcularibus, psalmus David.@#
C In finem significare Dominum jam diximus. Pro
torcularibus, Ecclesia declarata est, quae primo ingressu
laudem Domini laeta decantat. A Ecclesia
autem eadem ratione torcular qua area dicitur.
Multis enim variisque similitudinibus eadem res in
Scripturis saepe insinuatur. In area quippe grana a
paleis, in torculari vinum a vinaciis dividitur, ita
in Ecclesia boni a malis non loco sed affectu separantur.
1
#Domine Dominus noster, Quam admirabile est nomen tuum in universa terra!@#
C Nomen Domini vocabulum inenarrabile sonat,
unde cum dicit, quam admirabile est: non potest
explicare quod sentit. Universa terra, quia per totum
mundum ejus religio sancta dilatatur. H Quod pro
nobis homo factus es, quod mortuus, quod resurrexisti,
in cunctis gentibus est vulgatum, sed et
illud quod elevata est, etc.
2 #Quam elevata est magnificentia tua Super coelos.@#
C Magnificentia Dei est arcanum Incarnationis
Christi: quae elevata est, quando Christus resurgens
ascendit in coelos, ut in alio psalmo: Exaltare, dicitur,
super coelos Deus, et super omnem terram gloria
tua (Psalm. LVI).
3 #Ex ore infantium et lactentium perfecisti laudem propter inimicos tuos, Ut destruas inimicum et ultorem.@#
H Haec prophetia in Evangelio completa est,
quando in templo pueri clamabant: Osanna filio
David, benedictus qui venit in nomine Domini (Matth. XXI).
C Ut sit sensus, non solum a perfectis
et doctis es laudabilis, sed etiam ab incipientium et
ore parvulorum mirabilis praedicaris, ut per infantes
et lactentes, non pueros materiali lacte alendos, sed
in fide parvulos qui rudimentis fidei imbuti, fortiorem
cibum non recipiunt intelligamus #(I Cor. III;
Hebr. V)@#. Inimicos: paganos et blasphaemos designat.
Defensorem: Judaeum perfidum, C H vel haereticum
dicit, A vel diabolum suae sectae defensorem
et peccati: dicunt quoque haeretici fidem se defendere
Christianam, et peccatores veritatem, dum
peccata excusant. C Inimicum vero et defensorem
vel ultorem: Judaeum perfidum specialiter dicit, qui
dum Patrem se putat defendere, Filio existit inimicus,
ita factum est, ut Dei quasi defensor, apertissimus
Deo probaretur adversarius.
4 #Quoniam videbo coelos .. tuos + opera digitorum tuorum: Lunam et stellas quas ÷ tu .. fundasti@#
C Videbo coelos, id est libros evangelicos. Digitus
Dei dicitur | null | 9dc2438f-93b8-4c45-a3f7-94378e914e0e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
: divinae operationis effectus. Lunam,
Ecclesiam dicit; stellas, justos homines. Fundasti,
ut intelligamus omnia in praedestinatione Dei fundata
5 #Quid est homo quod memor es ejus, Aut filius hominis quoniam visitas eum?@#
C Quid est homo, cum despectione pronuntiandum
est, id est fragilis et caduci Adae sequax, qui in
veteri peccato socia pravitate permistus est. Hujus
memor Dominus est, quando ei per suam misericordiam
peccata dimittit. Filium hominis: filium
virginis Mariae dicit; A C quia visitavit nos, corpus
humilitatis nostrae assumendo, et ita a peccato
veteri liberando, visitavit Dei Filius, #hominis@# filium;
quando Dei Filius factus est hominis filius.
6
#Minuisti eum paulo minus ab angelis: gloria et honore coronasti eum, Et constituisti eum super opera manuum tuarum.@#
C Minoratus est enim, non necessitate sed pietate
et spontanae voluntate, formam servi accipiens: ex
ea siquidem parte minor factus est angelis, qua crucem
pro omnium salute suscepit. Bene autem dixit
paulo minus, quia et si mortalem carnem accepit;
tamen nulla peccata habuit. H Gloria, cum in ejus
descensu inferi claruerunt. Honore, cum vicit mortem.
Coronatus, circumdatus choro sanctorum
rediit ex infernis. C Dum dicit opera manuum,
omnis illi creatura subjecta monstratur.
7 #Omnia subjecisti sub pedibus ejus: Oves et boves universas: insuper et pecora campi.@#
C Cum dicit omnia, ostendit et terrena et superiora
ei esse subjecta. Oves electum populum signat.
Boves praedicatores dicit. Insuper, id est non solum
sancti, sed etiam peccatores (quos pecora significant)
ei subjecti sunt, qui bene sunt pecora: dum
in mundi istius voluptate pascuntur. Oves sunt
autem, cum intra Dei septa clauduntur.
8 #Volucres coeli et pisces maris, Qui perambulant semitas maris@#
C Volucres coeli a volatu crebro dictae, superbi
homines sunt, qui inflati vento jactantiae quasi per
inane aeris volitant, et humilia despiciunt. Pisces
philosophos dicit, qui hujus mundi naturam erratica
curiositate pertractantes: sicut pisces in mari
natant, qui per nimiam curiositatem non contemplantes
coelestia, inter hujus saeculi fluctus, rerum
fluentium occultas angustias scrutantes, putant esse
vitam aeternam. Et hi pedibus Christi subjecti sunt,
dum convertuntur. Nam licet Christo omnia jure
subjecta sint, illos tamen proprie dicimus esse subjectos,
qui ad ejus onus laeve pervenire meruerunt.
9 #Domine Dominus noster, Quam admirabile est nomen tuum in universa terra!@#
C Repetit sancta Ecclesia congrue siquidem versum
de laude Domini, quem in capite dixit, quia
ipse dixit, Ego sum #alpha et omega,@# id est initium et
finis (Apoc. I).
C.
Ecclesia laudes majestatemque Domini Christi
decantans, naturam ejus humanam, ad magnarum
rerum dicit crevisse fastigia.
TT. #In finem pro torcularibus, psalmus David.@#
C In finem significare Dominum jam diximus. Pro
torcularibus, Ecclesia declarata est, quae primo ingressu
laudem Domini laeta decantat. A Ecclesia
autem eadem ratione torcular qua area dicitur.
Multis enim variisque similitudinibus eadem res in
Scripturis saepe insinuatur. In area quippe grana a
paleis, in torculari vinum a vinaciis dividitur, ita
in Ecclesia boni a malis non loco sed affectu separantur.
1
#Domine Dominus noster, Quam admirabile est nomen tuum in universa terra!@#
C Nomen Domini vocabulum inenarrabile sonat,
unde cum dicit, quam admirabile est: non potest
explicare quod sentit. Universa terra, quia per totum
mundum ejus religio sancta dilatatur. H Quod pro
nobis homo factus es, quod mortuus, quod resurrexisti,
in cunctis gentibus est vulgatum, sed et
illud quod elevata est, etc.
2 #Quam elevata est magnificentia tua Super coelos.@#
C Magnificentia Dei est arcanum Incarnationis
Christi: quae elevata est, quando Christus resurgens
ascendit in coelos, ut in alio psalmo: Exaltare, dicitur,
super coelos Deus, et super omnem terram gloria
tua (Psalm. LVI).
3 #Ex ore infantium et lactentium perfecisti laudem propter inimicos tuos, Ut destruas inimicum et ultorem.@#
H Haec prophetia in Evangelio completa est,
quando in templo pueri clamabant: Osanna filio
David, benedictus qui venit in nomine Domini (Matth. XXI).
C Ut sit sensus, | null | f342bc88-cf47-4fd0-9a68-102d3a119284 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
non solum a perfectis
et doctis es laudabilis, sed etiam ab incipientium et
ore parvulorum mirabilis praedicaris, ut per infantes
et lactentes, non pueros materiali lacte alendos, sed
in fide parvulos qui rudimentis fidei imbuti, fortiorem
cibum non recipiunt intelligamus #(I Cor. III;
Hebr. V)@#. Inimicos: paganos et blasphaemos designat.
Defensorem: Judaeum perfidum, C H vel haereticum
dicit, A vel diabolum suae sectae defensorem
et peccati: dicunt quoque haeretici fidem se defendere
Christianam, et peccatores veritatem, dum
peccata excusant. C Inimicum vero et defensorem
vel ultorem: Judaeum perfidum specialiter dicit, qui
dum Patrem se putat defendere, Filio existit inimicus,
ita factum est, ut Dei quasi defensor, apertissimus
Deo probaretur adversarius.
4 #Quoniam videbo coelos .. tuos + opera digitorum tuorum: Lunam et stellas quas ÷ tu .. fundasti@#
C Videbo coelos, id est libros evangelicos. Digitus
Dei dicitur: divinae operationis effectus. Lunam,
Ecclesiam dicit; stellas, justos homines. Fundasti,
ut intelligamus omnia in praedestinatione Dei fundata
5 #Quid est homo quod memor es ejus, Aut filius hominis quoniam visitas eum?@#
C Quid est homo, cum despectione pronuntiandum
est, id est fragilis et caduci Adae sequax, qui in
veteri peccato socia pravitate permistus est. Hujus
memor Dominus est, quando ei per suam misericordiam
peccata dimittit. Filium hominis: filium
virginis Mariae dicit; A C quia visitavit nos, corpus
humilitatis nostrae assumendo, et ita a peccato
veteri liberando, visitavit Dei Filius, #hominis@# filium;
quando Dei Filius factus est hominis filius.
6
#Minuisti eum paulo minus ab angelis: gloria et honore coronasti eum, Et constituisti eum super opera manuum tuarum.@#
C Minoratus est enim, non necessitate sed pietate
et spontanae voluntate, formam servi accipiens: ex
ea siquidem parte minor factus est angelis, qua crucem
pro omnium salute suscepit. Bene autem dixit
paulo minus, quia et si mortalem carnem accepit;
tamen nulla peccata habuit. H Gloria, cum in ejus
descensu inferi claruerunt. Honore, cum vicit mortem.
Coronatus, circumdatus choro sanctorum
rediit ex infernis. C Dum dicit opera manuum,
omnis illi creatura subjecta monstratur.
7 #Omnia subjecisti sub pedibus ejus: Oves et boves universas: insuper et pecora campi.@#
C Cum dicit omnia, ostendit et terrena et superiora
ei esse subjecta. Oves electum populum signat.
Boves praedicatores dicit. Insuper, id est non solum
sancti, sed etiam peccatores (quos pecora significant)
ei subjecti sunt, qui bene sunt pecora: dum
in mundi istius voluptate pascuntur. Oves sunt
autem, cum intra Dei septa clauduntur.
8 #Volucres coeli et pisces maris, Qui perambulant semitas maris@#
C Volucres coeli a volatu crebro dictae, superbi
homines sunt, qui inflati vento jactantiae quasi per
inane aeris volitant, et humilia despiciunt. Pisces
philosophos dicit, qui hujus mundi naturam erratica
curiositate pertractantes: sicut pisces in mari
natant, qui per nimiam curiositatem non contemplantes
coelestia, inter hujus saeculi fluctus, rerum
fluentium occultas angustias scrutantes, putant esse
vitam aeternam. Et hi pedibus Christi subjecti sunt,
dum convertuntur. Nam licet Christo omnia jure
subjecta sint, illos tamen proprie dicimus esse subjectos,
qui ad ejus onus laeve pervenire meruerunt.
9 #Domine Dominus noster, Quam admirabile est nomen tuum in universa terra!@#
C Repetit sancta Ecclesia congrue siquidem versum
de laude Domini, quem in capite dixit, quia
ipse dixit, Ego sum #alpha et omega,@# id est initium et
finis (Apoc. I).
ORATIO EX PSAL. VIII.
Admirabile nomen tuum, omnipotens Domine,
supplices exoramus, ut qui omnem creaturam mundi,
ad usus hominis subjecisti, nos ad tuae servitutis
officium dignos digneris efficere. Per Dominum nostrum,
etc.
PSALMUS IX.
ARGUMENTUM PSAL. IX.
C Propheta laetum se dicit Domino psalliturum,
quoniam confudit diabolum pauperumque sanguinem
vindicat, et peccatores cum antichristo dicens perituros,
judicii tempus velociter advenire deprecatur,
ne cujuslibet iniquitas ultra praevaleat.
TT. #In finem pro occultis filii.
Psalmus David.@#
C In finem, pro occultis #filii@# David psalmus. Finis
iste signat illum: non in | null | 50b5715b-140f-42a5-9309-0a2047aa0239 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quo deficitur, sed in quo
crescitur, qui nobis initium est boni, finis est mali.
Pro occultis filii: personam significat Salvatoris,
cujus mysteria et judicia nobis sunt occulta. Totus
hic psalmus, in persona Ecclesiae per prophetam
canitur.
1 #Confitebor ÷ tibi .. Domine, in toto corde meo; Narrabo omnia mirabilia tua.@#
C In toto corde confitetur Deum, qui nullis cogitationibus
mundanis fluctuat, quod est perfectorum.
Narrabo, etc. H Ac si dixisset quantum me docuisti,
tantum narrabo. Qui narrat quantum intelligit:
omnia mirabilia Dei narrat, quamvis in se plura
sint.
2 #Laetabor et exsultabo in te; Psallam nomini tuo, Altissime.@#
C Plus est enim exsultare quam laetari. Exsultare
est animi et corporis motu majori jocundissima libertate
gaudere, laetari vero: animo dilatari in
gaudio, laetitia enim quasi latitia, id est mentis latitudo,
in gaudio dicitur. Psallam, H opere compleam.
Nomen Patris Filius est. Altissimus ipse est
Deus.
3 #In convertendo inimicum meum retrorsum: Infirmabuntur et peribunt a facie tua.@#
H. Inimicum dicit diabolum, cui Dominus dixit:
Vade retro, Satana (Matth. XVI). Putant enim quidam,
non Petro sed diabolo, Petro suggerenti Dominum
respondisse: Vade, retro, Satana, id est adversarie,
seu inimice. Infirmabuntur. Hic pluraliter
omnes satellites diaboli comprehendit, qui prius
fortes erant propter peccata nostra, modo infirmi;
nos autem in Deo fortes. Peribunt ante faciem. C Id
est ante gratiam [ #al.@# faciem] Christi.
4 #Quoniam fecisti judicium meum et causam meam. Sedisti super thronum ÷ qui .. judicas justitiam.@#
H. Fecisti judicium meum, vox Ecclesiae. Ac si
dicat: gentes elegisti, Judaeos reprobasti. Causam
meam, id est, causasti pro me contra adversarios,
et vindicasti me, et fecisti causam meam bonam.
Thronum Graecum est, Latine #sedes,@# quia unusquisque
sedes Dei est. C Hic praesens tempus pro futuro
dixit, judicas, quia judicaturus sit aequitatem.
5 #Increpasti gentes, ÷ et .. periit impius: Nomen eorum delesti in aeternum, et in saeculum@#
÷ #saeculi@# ..
H. Increpasti gentes per apostolos, quia idola adorabant.
Et periit impius, quia ab impio per praedicationem
factus est pius. Nomen eorum delevit, id
est nomen impietatis. C In saeculum saeculi, futurum
regnum signat, quod nulla aetate nullo tempore
finietur, est enim saeculum aeternum post istud mutabile
saeculum; quod est saeculum, id est sequens
aeternitas istius saeculi, id est, isto finito aliud incipit.
6
#Inimici defecerunt frameae in finem: Et civitates ÷ eorum .. destruxisti.@#
C Inimici genitivus casus est, id est diaboli, cujus
frameam defecisse testatur, quando virtus diaboli
in fine Omnipotentis judicio destruetur. Framea Hebraicus
sermo, Latine #gladius.@# Civitates, populos infideles,
quorum pectora diabolus in hoc saeculo possidebat;
in ultima Christi manifestatione dicit convictos.
#Periit memoria eorum cum sonitu: Et Dominus in aeternum permanet.@#
C Cum sonitu dicit, id est cum clamore maximo,
quod fieri solet, quando res prosperae gravissimo
fine clauduntur, ut nec potestas eorum videatur remanere,
nec nomen. Et ecce decora nimisque apta
diversitas, quia prius dixit impios perire, nunc in
aeternum Dominum permanere dicit.
8 #Paravit in judicio thronum suum, et ipse judicabit orbem terrae in aequitate: Judicabit populos in justitia.@#
C Paravit, scilicet Deus homo, ut qui hic in humilitate
judicatus est, ibi in majestate judicaturus adveniat.
Et ipse utique Dominus Christus judicabit.
Orbem terrae sanctos viros debemus accipere. Isti
judicandi sunt in aequitate qui audituri sunt: Venite,
benedicti Patris mei (Matth. XXV); aequitas enim pro
placiditate et leni judicio poni solet. Populos, peccatores
dicit. Isti cum justitia judicandi sunt, quibus
dicetur: Ite in ignem aeternum (Ibid.).
9 #Et factus est Dominus refugium pauperi:@#
#Adjutor in opportunitatibus, in tribulatione.@#
C Magna cogitatio gaudiorum, ipsum habere refugium
quem et judicem. Pauper Dei est ille, qui terrena
despiciens, coelestia desiderat. Illud adjutorium
dulcissimum est, quod in opportunitate, id est | null | 7d4643fa-aee9-4936-a3dc-4350407f57e6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
necessitate
praestatur. In tribulatione, cum animus afflictorum
ad compunctionem avidius incitatur.
10 #Et sperent in te qui noverunt nomen tuum Quoniam non dereliquisti quaerentes te, Domine.@#
C Sperent in te, non in saeculi blandimenta respiciant,
sed in tuam promissionem confidant, qui noverunt
nomen, id est qui majestatem tuam sanctissima
devotione venerantur. A Nomen enim est Dei:
Dominus, vel Est. Quod novit, qui libenter ei servit
qui vere est. Ideo nemo speret in transitoriis, praeter
fuit et erit nihil habentibus. Nam quod in illis futurum
est, cum venerit fit statim praeteritum, exspectatur
cum cupiditate, amittitur cum dolore, non
tenetur cum certitudine. C Sequitur causa cur sperent
in Deum, quia non patitur eos deserere quos
videt ad se confugere
11 #Psallite Domino ÷ qui .. habitat ÷ in .. Sion: Annuntiate inter gentes studia ejus.@#
H Psallite Domino, id est praedicate Dominum,
et opere implete quod praedicatis. Sion #speculatio@#
dicitur, id est Ecclesia, in qua habitat Christus.
Annuntiate. Vox Prophetae admonet praedicatores
praedicare studia ejus, id est mandata Christi.
12
#Quoniam requirens sanguinem eorum recordatus est: Non est oblitus clamorem pauperum.@#
C Quia superius dixit, praedicate gentibus; ne
quis putaret inultum esse sanguinem martyrum,
dixit requirens sanguinem, ut vindicta terreret
persecutores, et martyres promissio mulceret. Non
est oblitus dicit, ne putent oblivisci Deum (propter
longinquitatem futuri judicii) retribuere bona pauperibus
Christi.
13 #Miserere mei, Domine: Vide humilitatem meam de inimicis meis.@#
C Postulat sibi Propheta sic subveniri, ut videatur
a rege Christo, quia ejus conspectus auxilium est.
Supplicat iterum intelligi a Domino suam humilitatem
de superbia persecutorum, quia tantum videntur
extolli persecutores, quantum humiliantur martyres.
14 #Qui exaltas me de portis mortis: Ut annuntiem omnes laudationes tuas in portis filiae Sion.@#
C Porta vero mortis est diabolus vel vitia illecebrosa,
per quae introitur ad aeternam mortem. Exaltas
me, id est longe facis a talibus. Liberatus ex
illis portis mortis, pollicetur se pronuntiaturum
laudes Domini in portis Sion, id est in toto orbe
sanctae Dei Ecclesiae. A Portae enim Ecclesiae sicut
sunt apostoli, ita omnia optima studia, per quae
venitur ad visionem pacis in Ecclesia. H. Portae
etiam mortis haeretici, et omnis mala doctrina.
Portae Sion, id est Ecclesiae boni praedicatores et
sancta doctrina.
15 #Exsultabo in salutari tuo: Infixae sunt gentes in interitu quem fecerunt.@#
C Merito ergo se dicit Propheta in ipso gaudere,
id est in Christo, ubi gaudii nullus est finis. Infixas
enim gentes dicit, quae timore Domini non tenentur,
id est quasi quibusdam clavis peccatorum ligatas,
ut non valeant se excutere, quod non improbe
ad Judaeos pertinere dicimus; ut ita sint malis suis
affixi Judaei perfidi, sicut in cruce clavis Dominum
infigere decreverunt: poena etiam cuique sua est iniquitas.
16 #In laqueo isto quem absconderunt: Comprehensus est pes eorum.@#
C Laqueum vero occultaverunt quantum potuerunt,
et tamen Christum nil celare valuerunt. Comprehensos
illos dicimus quos captio nodosa constringit,
sic fuit pes eorum, id est gressus animi, et
desiderium pravum, quod eos ambulare fecit ad
vitia. A Laqueus quippe occultus dolosa cogitatio;
pes animae amor, qui, si pravus est, dicitur cupiditas;
si rectus, charitas. Eo movetur anima quasi
ad locum quo tendit, id est delectationem bonam
vel malam.
17 #Cognoscet Dominus judicia faciens: In operibus manuum suarum comprehensus est peccator. Canticum diapsalmatis.@#
C Cognoscetur Dominus, quando humanum genus
sive a sinistris seu a dexteris judicio Dei erit segregatum.
Comprehensus est peccator operibus suis,
cum secundum qualitatem operis sui dignam recipit
ultionem.
18 #Convertantur peccatores in infernum Omnes gentes quae obliviscuntur Deum@#
C Convertantur peccatores, dicit, id est ab hujus
mundi delectatione tollantur, ne diutius possint in
sua voluptate gaudere. Infernus autem dictus est ab
eo quae illic animae jugiter interantur, ad quem sine
dubio perventuri sunt, qui Domini praecepta contemnunt.
Oblivisci Dominum est involvi erroribus
superstitionum et coeno voluptatis, nam e contrario
illius memores sunt qui talia non requirunt.
19 #Quoniam non in finem oblivio erit | null | ddec6cb3-2ab8-4763-84d6-1259674150f3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
pauperis:@#
#Patientia pauperum non peribit in finem.@#
C Non enim oblivio erit pauperis, quando venerit
Dominus in fine saeculi judicare mundum, dicit etiam
non perire patientiam quae fideles coronat. Nam si
deest homini patientia, anima ejus non est perfecta.
In finem. H Quia si differtur auxilium a sanctis,
tamen non aufertur nisi venit
20 #Exsurge, Domine, non confortetur homo: Judicentur gentes in conspectu tuo.@#
C Prospexit Propheta adventum Antichristi et
proclamavit. Exsurge, Domine, non confortetur,
id est non praevaleat homo pessimus scilicet Antichristus,
cujus nequitiam non valet sustinere humana
conditio. Gentes etiam petit judicari celerrimo adventu,
quae cum ipso Antichristo scelera magna
facturae sunt.
21 #Constitue, Domine, legislatorem super eos: Ut sciant gentes quam homines sunt. Diapsalma:@#
C Legislatorem, hic Antichristum dicit, ut talis
princeps detur peccatoribus, non qui eos regat sed
cum ipsis simul depereat. H Sciant, cum damnatae
fuerint gentes, etc., quoniam spem suam in hominem
posuerunt et non in Deum. C Tamen legislator verissimus
solus Deus, Antichristus vero male et false
legislator erit.
22 #Ut quid, Domine, recessisti longe? Despicis in opportunitatibus, in tribulatione?@#
C Non cessit longe Christus, quia ubique totus
est, sed quasi recessisse creditur cum subvenire tardaverit.
Despici enim nos credimus si vel minimo
tempore ab auxilio Dei differamur, hoc dixit Propheta
pro anxietate gementium. Sed ille tunc magis
praestat, cum magnae patientiae nobis solatia ministrat.
23 #Dum superbit impius. Incenditur pauper: Comprehenduntur in consiliis quibus cogitant.@#
C Superbit impius. Cum facta suae malignae voluntatis
superbus expleverit, tunc magis incenditur
pauper catholicus ad studium virtutis, quia, dum
viderit peccatorem nimis exaltatum, facile novit casurum,
sed isti impii comprehenduntur debitis poenis
puniendi. A Vel, in consiliis cogitationum malarum,
quibus cogitant comprehendere sanctos ad affligendum.
Et cur superbiat ipius subdit, quoniam laudatur,
etc. Et haec est magna ira Dei in impium, ut desit
correctio et assit adulatio, adulantium enim linguae
alligant animas in peccatis.
24 #Quoniam laudatur peccator in desideriis animae suae: et iniquus benedicitur@#
25 #Exacerbabit Dominum peccator: Secundum multitudinem irae suae non quaeret.@#
C Malus enim, dum ab alio peccatore laudatur,
extollitur in desiderio laudis, nec de correctione cogitat,
cui laudator blandiens invenitur. Sequitur
argumentum ejus iniquitatis, ut ille benedicatur qui
male potius agere cognoscitur, deceptus adulantium
falsitate. C Exacerbabit Dominum peccator, id est ad
iracundiam concitabit sua indicibili superbia, quod
proprie de Antichristo datur intelligi, qui irritat
Dominum, quando se sua fallacia non solum
terrenum regem sed etiam rerum omnium praedicabit
Deum, sed hoc ei erit ad ruinam, ideo, ut falsus
Deus, flammis dignis punietur. Non requiret Deum
Antichristus, ut sua peccata crudelia dimittantur,
quia in conspectu suo non habet Deum; ideo subditur,
non est, etc.
26 #Non est Deus in conspectu ejus: Inquinatae sunt viae illius in omni tempore.@#
C O quam profunda caecitas, Deum ante oculos
non habere. De Antichristo dicit, omnes semitas ejus
esse pollutas, id est cogitationes et facta sordida;
necesse enim est ut sint contaminata quae pestiferi
ducatu diaboli sordidantur
27
#Auferuntur judicia tua a facie ejus: Omnium inimicorum suorum dominabitur.@#
C Auferuntur judicia Dei a corde impii, quando
videt tardius venire quod celeriter meruerit sustinere.
Hoc illi quoque auget interitum, quod dicitur
tenere principatum inimicorum suorum, qua gloriatione
ad scelera pronior erit: cum nullum sibi
obviam ire cognoverit.
28 #Dixit enim in corde suo: Non movebor a generatione in generationem sine malo.@#
C Dicit Antichristus, Non movebor, id est nullam
gentem intactam relinquo, sed pergam de gente in
gentem vindicandus. Actus vero suos ostendit uno
verbo, quando se dicit sine malo nihil esse facturum.
29
#Cujus maledictione os plenum est et amaritudine et dolo: Sub lingua ejus labor et dolor.@#
C Nequitia ejus duplici perversitate describitur.
In ore quippe habebit blasphemam maledictionem,
cum se filium Dei mentitur. Amaritudinem, quando
contradicentibus sibi poenam mortis indicit et ad
supplicia jubet pervenire. Labor, cum diversis cladibus
affligit innoxios. Dolor, cum | null | e9d9eeea-2e30-4cff-bf5f-32608095a2f8 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
martyres facit.
Haec habet in ore quae locuturus est publice; haec vero
habet sub lingua quae cogitat. Cogitat vero laborem
et dolorem, quia sine his consummari non potest
corona martyrii.
30
#Sedet in insidiis cum divitibus in occultis: Ut interficiat innocentem.@#
C Cum dicit, sedet in insidiis, actus Antichristi
comparavit consuetudini latronum, qui se occultant
ut interficiant innocentes. Divites hic in malo
accipiuntur, sicut pauperes in bono. A Divites enim
saeculi dicit, quos ditabit ut eorum gloria alios decipiat.
C Interficere innocentem est de religioso facere
sacrilegum, ejusque animam perpetua morte
damnare.
31 #Oculi ejus in pauperem respiciunt: Insidiatur in abscondito quasi leo in spelunca sua.@#
C Cum dicit oculos ejus in pauperem, scilicet
spiritu respicere, sciendum quod non respicit ut
proficiat illi pauperi, sed ideo intendit ut occidat.
H Leonem Antichristum nominat, diabolus quoque
et leo et draco dicitur. Leo quando aperte persequitur,
draco quando occulte nocet. C Quod ait, ut
leo, ad vim pertinet; sed quod addit, in cubili suo,
ad dolos pertinet suos, quibus laceraturus est Christianos.
32 #Insidiatur ut rapiat pauperem: Rapere pauperem dum attrahit eum.@#
C Iteratio insidiarum nimiam calliditatem hostis
ostendit. Rapere pauperem subitum periculum animae
significat. Dum attrahit eum, id est, dum illum
molitur a veritate reducere, et ad venerationem sui
nominis molitur adducere.
33 #In laqueo suo humiliabit eum:@#
#Inclinabit se et cadet cum dominatus fuerit pauperum.@#
C Laqueus significat dolum, quo corda simplicium
capiuntur. Humiliabit autem, quando de vera
religione cadunt ex suasione diaboli, qui ad insanam
doctrinam perducuntur. Inclinabit se tyrannus, cum
animum suum remiserit in aliquod otium cessando
a tanta persecutione, nimia acquisitione perditorum
satiatus. Post poenas afflictionesque justorum,
cadet nequissimus cum suis sequacibus de sua praesumptione,
quando illi supervenerit repentinus interitus;
finem enim saeculi infelix nescit, quoniam
eum in sua potestate Dominus constituit. H Ideo
cum se sperabit adhuc longe victurum, repentinus
ei superveniet interitus.
34
#Dixit enim in corde suo: Oblitus est Deus: Avertit faciem suam ne videat in finem.@#
C Nimis stulta cogitatio, putans Dominum fideles
suos nolle respicere, pro quibus passionem sustinuit,
cum propter ipsum doceantur omnia poenalia
et adversa sustinere.
35 ÷ #Ex .. surge, Domine Deus. Exaltetur manus tua: ne obliviscaris pauperum.@#
C Exsurge, Deus, hoc est, celeriter veni; exaltetur
manus tua, operationem judicii significat. Illud
enim Propheta desiderabat venire, unde Antichristus
posset occumbere. Ne obliviscaris, nunc rogat,
ne secundum votum tyranni obliviscatur pauperum
in finem saeculi, ubi retributio est futura
meritorum.
36 #Propter quid irritavit impius Deum? Dixit enim in corde suo: Non requiret.@#
C Interrogando enim dicendum est, propter quid
irritavit impius Deum. Respondendum, ideo quippe
quoniam Deum impius putabat non posse sua facta
requirere et pauperum injurias, quasi circa cardines
coeli Deus ambulans, nostra non consideraret,
sed inveniet memorem in futuro, quem sperabat
oblitum.
37 #Vides quoniam tu laborem et dolorem consideras Ut tradas eos in manus tuas.@#
C Propheta loquitur ad Deum: Vides quoniam
tibi nullus illudat; consideras enim laborem et dolorem,
quem ille perfidus sub lingua habuit, id est
in cogitatione sua revolvit. Ut tradas eum, id est
judicio traditus non evadet, sed digna factis recipiet,
cum aeterna damnatione torquebitur.
38 #Tibi derelictus est pauper: Orphano tu eris adjutor.@#
C Cum dicit, tibi derelictus est pauper, ostendit
quoniam qui Domino derelinquitur, nulla utilitate
fraudatur, hoc est enim pio principi dimitti, quod
bonis omnibus tradi. Pauper enim dictus a #paulo
lare.@# Pupillum vero dicit non cujus genitor carnalis
occubuit, sed cui pater sepultus est, id est mundus
quem non amavit. Tu eris adjutor dicit, ut cum carnaliter
affligi videas, eos non dubites esse liberandos.
39 #Contere brachium peccatoris et maligni: Quaeretur peccatum illius et non invenietur.@#
C Redit nequitia Antichristi ante oculos Prophetae
et rogat: Contere brachium ejus, id est ad nihilum
redige potentiam, qua male utebantur peccatores,
quia insigniter impia faciebant. Malignus, quia iniquus
suasor erit, ut | null | d140c8f9-030c-4d8a-90c5-752b7157dc20 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quos terrore non potest pervertere,
saltem per noxia praemia conetur declinare.
H Quaeritur peccatum illius nec invenietur, hoc est
ad emendationem non est dignus venire. C Addidit,
nec invenietur, quia dubium non est perire scelestam
potestatem, cujus auctor est damnandus. A Ut
sic inveniatur peccatum et peccator ad damnationem,
quae non inveniuntur ad emendationem.
40
#Dominus regnabit in aeternum et in saeculum@# ÷ #saeculi@#
.. #Peribitis gentes de terra illius.@#
C Interfecto Antichristo, redit Propheta ad ordinem
futurarum rerum, ubi jam securitas sanctorum
et regnum aeternum Christo Deo est. Gentes, peccatores
et impios dicit, qui feraliter vivunt. De terra
illius, regnum signat Salvatoris, quo soli beati perfruuntur.
41 #Desiderium pauperum exaudivit Dominus: Praeparationem cordis eorum audivit auris tua.@#
H Desiderium pauperum, dicit voluntatem Ecclesiae,
ut ei tribueret regna coelorum. C Et praeparationem
cordis, id est concupiscentiam, quae ostendit
virtutem animi ardore mentis. H Aurem Dei, clementiam
divinam dicit.
42 #Judicare pupillo et humili: Ut non apponat ultra magnificare se homo super terram.@#
C Ecce auctoritate prophetica admonemur, pupillum
humilem Deo esse gratissimum. Cum pupillus
humilis dicitur, justissimus approbatur, ut non apponat
ultra, hoc est, H ut non elevet Antichristus
se ultra super electos Dei, quia C tunc omnia mala
finienda sunt, cum auctor mortis cum sua plebe damnabitur.
Haec sunt occulta Filii, quae psalmi hujus
titulus canit.
ORATIO EX PSAL. IX.
Confessioni nostrae piam aurem, Deus clemens,
aperi, qui sperantes in te nunquam consuevisti derelinquere,
ut exaltati de portis mortis perpetuae,
possimus salvi tentatoris occultas insidias effugere.
Per Dominum nostrum.
PSALMUS X.
ARGUMENTUM PSAL. X.
C De haereticis Propheta dicit, qui nituntur catholicos
in suam convertere pravitatem, Domini illis
judicium comminans, et quid in illa retributione debeant
sustinere.
TT. #In finem ÷ Psalmus .. David.@#
C Sciendum est hunc psalmum probatum esse ad
haereticos destruendos.
1 #In Domino confido:@#
#Quomodo dicitis animae meae: Transmigra in montem sicut passer?@#
H In Domino confido. Vox Ecclesiae contra haereticos.
C Ac si dixisset, Dum ego sum in religionis
fixo cacumine constitutus, quomodo suadetis me:
Transmigra in montem, id est ad haereticam pravitatem,
mentientes esse Christum ibi, ubi veritas esse
nulla probatur? Mons significat elevatam superbiam
mentis, qua sola haeresis incurritur, dum haeretici
humilibus consentire nolentes, super Ecclesiam se
erigere conantur. Passer haereticum signat, qui ad
nequissimas praedicationes inconstantis animi levitate
transfertur. Instabilis enim avis passer, et alii
in foraminibus parietum, alii in roscidis vallibus,
nonnulli in squalidis montibus habitant.
2
#Quoniam ecce peccatores intenderunt arcum: paraverunt sagittas suas in pharetra: Ut sagittent in obscuro rectos corde.@#
H Quoniam ecce peccatores, id est haeretici, intenderunt
arcum, id est ora illorum contra Ecclesiam.
Intenderunt arcum, id est potentiam verbositatis
suae. C Paraverunt sagittas, id est verba venenosa. In
pharetra, id est in corde. H ut sagittent, etc., id est
cum viderint in Ecclesia obscuratos imperitia vel
simplices, laqueis dolosis vel occultis illiciant.
C Recti corde sunt dicti, qui nulla iniqua persuasione
decipi poterunt, vel in obscuro, id est obscuris
et ambiguis sententiis eorum, vel cum persecutionibus
tetris perturbatur Ecclesia. Quando timore
periculi carnalis homines creduntur facilius immutari.
3 #Quoniam quae perfecisti destruxerunt: Justus ÷ autem .. quid fecit?@#
C Dicit idem Propheta destruxisse haereticos legem
Dei cum interpretationibus falsis, convertentes in
necem quae a Domino prophetata sunt ad salutem.
Subjungitur defensio Domino Christi: Justus quid
fecit? H hoc est, Christus mundum redemit. C Vel,
si Scripturas subvertere volunt, quid fecit eis
justus, quod etiam illum persequuntur?
4 #Dominus in templo sancto suo: Dominus in coelo sedes ejus.@#
C Templum enim Dei sanctum est, quod estis vos (I Cor. III),
ut sciat haereticus se posse a Deo disperdi,
a quo noscuntur corda recte credentium possideri.
Coelum enim sanctos viros significat, quos
divinitas insidere dignatur. Terrere igitur haereticos
a seductione bonorum per Domini judicium nititur
Propheta, ut si justos seducere non timent | null | 5d7fca56-ef55-491c-9632-efe567de9f5e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, saltem
eum qui in justis est et habitat timeant.
5 #Oculi ejus ÷ in pauperem .. respiciunt, Palpebrae ejus interrogant filios hominum.@#
H Oculi Domini, id est aspectus et clementia Divinitatis
pauperem populum Christianum respicit ad
adjuvandum. C Palpebrae, dictae a #palpitando,@# signant
subtilitatem divini judicii ac judicia Dei occulta, in
quibus nos interrogat, id est cognoscit quid habeat
unusquisque.
6 #Dominus interrogat justum et impium:@#
#Qui autem diligit iniquitatem odit animam suam.@#
H Dominus interrogat, id est cognoscit et probat
justum et impium. C Hoc ideo dicitur, ut unusquisque
circumspiciat conscientiam suam, de qua
novit solum Deum ferre judicium. Non enim justus
est quem homines dicunt, sed quem Deus probat
justum. Quid est diligere iniquitatem, nisi diabolum
sequi? semetipsum persequitur qui diabolum sequitur,
dum illas semitas vult ire, quae ad #fugienda@#
loca poenarum perducunt.
7 #Pluit super peccatores laqueos: Ignis + et .. sulphur + et .. spiritus procellarum, pars calicis eorum.@#
C Pluit, scilicet verba praedicationis, quae piis imbres
sunt, perfidis autem laquei igniti. Ignis etiam est,
cum eos flammea cura consumit cupiditatis. H Sulphur,
putredo peccatorum. C spiritus procellarum,
dum se confundunt mente tumultuosa, pars calicis
eorum, id est mensura, quae pollutis actibus ebriantur.
H Vel, ignis, cupiditas, sulphur, peccatorum
putredo, spiritus procellarum, poena aeterna; et
quos ignis exurit, tempestas exanimat.
8 #Quoniam justus Dominus et justitias dilexit: Aequitatem vidit vultus ejus.@#
C Justum dicit Dominum amare justitiam, quia
nescit alios respicere, nisi qui norunt custodire
justitiam, aequitatem illam, scilicet quam ipse propitius
concedit. Vultus Dei propitiationem significat.
ORATIO EX PSALM. X.
Dirige oculos pietatis tuae super humilem paupertatis
nostrae personam, omnipotens Domine, et circumda
nos fidei armis, ut ab iniquitatum sagittis
eruti, valeamus aequitatem et justitiam custodire.
Per Dominum.
PSALMUS XI.
ARGUMENTUM PSAL. XI.
C Salvum se Propheta a mundi istius perversitate
fieri petit, quoniam dolosi atque superbi, potentiam
Dei sceleratis oblocutionibus abnegabant; promissionemque
Patris per Filium dicens faciendam, eloquia
Domini sub brevitate collaudat.
#In finem pro octava die. Psalmus David.@#
C In finem pro octava die, ut in sexto psalmo jam
dictum est, ad aeternam pertinet requiem, petit itaque
Propheta iniquitatem mundi destrui, ut ad illam
veritatem futurae promissionis debeat pervenire.
1 #Salvum ÷ me .. fac, Domine, quoniam defecit sanctus: Quoniam diminutae sunt veritates a filiis hominum.@#
C Salvum me fac, exclamat ad Dominum Propheta,
petit se salvum fieri ab illo a quo veram
medicinam noverat invenire, dicens sanctum deesse;
aliter enim sanctus deficere non poterat nisi fuisset
inter homines veritas imminuta. Verum cum dicit
diminutas, evidenter ostendit depravata Dei munera
ex culpis hominum, et collata beneficia propria
perversitate maculata. Dicit vero veritates, de veritatibus
hominum loquens, una est Dei veritas, qua
illustrantur animae sanctae.
2 #Vana locuti sunt unusquisque ad proximum suum: Labia dolosa in corde et corde ÷ locuti sunt@#
...
C Vana falsa significat, quando contra Dominum
testimonia falsa quaerebant, tunc imminutae sunt
veritates. Proximos dicit, non tam cognatione generis
quam participatione sceleris sociatos. In corde
et corde, quoties volumus dolosos ostendere, duplicia
eorum corda declaramus, quando simplices,
unum cor in eis esse testamur. Locuti sunt, ut subaudias
mala.
3 #Disperdat Dominus universa labia dolosa: Linguam magniloquam.@#
C Disperdat dicitur contra Judaeos, ut passim
pereant, qui se in una pravitate collegerant. Lingua
magniloqua est quae sibi aliquid magnae potestatis
assumit, et, ne hic in bono linguam magniloquam
accepisses, praedixit labia dolosa. Considera vero
pietatem dicentis, quod non hominibus (quia aliqui
convertendi erant) sed ipsis vitiis maledicit.
4 #Qui dixerunt: Linguam nostram magnificabimus: Labia nostra a nobis sunt: Quis noster Dominus est?@#
C Illos exponit, qui in prosperis rebus se jactantes,
gloriam suam exaltare praesumunt, et sibi ipsis
deputant non a Deo accepisse. Istud quis noster
Dominus est, sacrilegorum verba sunt contradicentium
vero Deo, et superborum. A Hypocritarum et
philosophorum, qui | null | 7ca59980-cc80-4207-887a-4ee0c40a2044 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ingenio et studio scientias et
eloquentiam acquisitas ex seipsis habere putant,
contemnentes non habentes eas, ideo subdit:
5 #Propter miseriam inopum et gemitum pauperum: Nunc exsurgam, dicit Dominus.@#
C Exsurgam, dicit Propheta in personam Patris
de Filio; exsurgam, id est, apparebo et manifestabor
in Filio, H ut eos qui in miseria sunt in mundo
redimat.
6 #Ponam in salutari: Fiducialiter ÷ agam .. in eo:@#
H Ponam in salutari (vox Patris), id est salutem et
consolationem pauperum, forte gentium in Filio;
qui est laetitia contra gemitum. Fiducialiter agam
in eo, C id est in Filio, quia potestas Patris; fiducia
est Filii, cujus voluntati nullus valet obviare, quia
eloquia, etc.
7 #Eloquia Domini, eloquia casta: argentum igne examinatum: Probatum terrae: purgatum septuplum.@#
Hic eloquia Domini laudantur (quae nullo mendacio,
nulla adulterina falsitate fuscantur) cum dicit,
eloquia casta. Superius vero sermo humanus
arguitur, cum dicit, vana locuti sunt. Argentum
terrae, igne examinatum solet esse purissimum,
quando frequenti fuerit decoctione mundatum; sic
eloquia Domini pura, pulchra et rara. Purgatum vel
examinatum, contra illud ponitur, quod de peccatoribus
ait, labia dolosa in corde, etc. Septuplum, septiformem
Spiritum significat, id est, timorem Domini,
pietatem, scientiam, fortitudinem, consilium, intelligentiam,
sapientiam. A Per quae divinum eloquium
splendet, dum verbi Dei praedicatores et secundum
eloquia ejus viventes his charismatibus refulgent.
8 #Tu, Domine, servabis nos: Et custodies nos a generatione hac in aeternum.@#
H Tu, Domine, servabis nos in aeternum (Ecclesia
rogat), id est in fide servabis. Et custodies ab
haereticis vel Judaeis, sive a peccatoribus, sive a dialecticis
et philosophis istius mundi in aeternum. C
Hic conservat ne pereamus, ibi laetificat in aeternum
et coronat.
9 #In circuitu impii ambulant:@#
#Secundum altitudinem tuam multiplicasti filios hominum.@#
C In circuitu impios ambulare, est tortuosis moribus
vivere, qui nunquam rectam viam ambulant,
Christo derelicto, qui est vera via. Secundum altitudinem
tuam, non secundum meritum hominis
sed secundum potentiam divinae voluntatis multiplicatur
Ecclesia, hoc est de pietate et misericordia
ejus, percipiens in retributione Christi promissa.
ORATIO EX PSAL. XI.
Miserere fragilitatis nostrae, sanctissime Pater,
et concede nobis eloquia tua, pudico corde continere,
ut possimus multiloquam dolositatem insanientium
declinare. Per Dominum nostrum.
PSALMUS XII.
ARGUMENTUM PSAL. XII.
C Respiciens Propheta mundum idololatriae mancipatum,
credulitatem suam adventu sanctae Incarnationis
poscit expleri, ut vel sic confusa gentilitas
suum posset agnoscere Creatorem.
TT. #In finem psalmus David.@#
C In finem: hic tempus significat incarnationis
Christi. C Totus hic psalmus de charitate loquitur
Christi; plenus Propheta Domini charitate, confidenter
dicit differri se diutius ab exspectatione sua
et adventu illius, quem licet firma fide crederet esse
venturum, tamen de ejus tarditate conqueritur.
Cujus adhuc speratum adventum citius non merebatur
cernere, quoniam omni desideranti valde molesta
dilatio est.
1 #Usquequo, Domine, oblivisceris me in finem? Usquequo avertis faciem tuam a me?@#
C Usquequo cum dicit, apparitionem postulat Christi,
quam in spiritu videbat; usquequo, id est, quousque,
quandiu non liberas. H Potest vero cum
Propheta quilibet poenitens sub peccatis gemens
dicere: Usquequo, etc., persequuntur enim daemones
et mali homines gravissime vere poenitentes et
Christi mandata servare cupientes. C In finem, id
est usque ad Christi adventum.
2 #Quandiu ponam consilia in anima mea, dolorem in corde meo per diem?@#
C Cum dicit quandiu, exprimitur hic maximus
ardor exspectantis adventum Dei. H Ac si dicat: Patior
istam angustiam quousque te videam, sicut promisisti
venire. A Dicit vero consilia, id est cogitationes
et tractatus, quomodo et quando a servitute
peccati et diaboli liberari possit per adventum Salvatoris,
et quia spes salutis protrahitur, crescit desiderium
in dolorem. C Per diem, id est per singulos
dies ille amor tui adventus, versus est in dolorem
mentis quo tardaveris.
3 #Usquequo exaltabitur inimicus meus super me? Respice et exaudi me, Domine Deus meus.@#
C Inimicum, | null | d5e5cc0d-ac38-4089-957d-bf895d1f9488 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
diabolum dicit, qui dicitur exaltatus
ante adventum Domini, cum gaudebat de humana
captivitate. Super me, id est super credulitatem
meam. Exaudi me, non sibi tantum subvenire petit
sed universis fidelibus. Respice, ad illud referendum;
usquequo avertis faciem tuam a me. Exaudi
vero, ad illud quod dicit in capite psalmi: usquequo
oblivisceris me in finem.
4 #Illumina oculos meos ne unquam obdormiam in morte: Nequando dicat inimicus meus: Praevalui adversus eum.@#
C Dum petit illuminari oculos, cordis oculos dicit,
qui obdormiunt in morte, quando, fidei lumine
sepulto, carnali delectatione clauduntur; ipse est
enim somnus, de quo laetatur inimicus. Inimicum,
diabolum dicit et angelos ejus, quorum consuetudo
est insultare dum capiunt, et gaudere dum deceptos
a se cognoverint possideri.
5
#Qui tribulant me exsultabunt si motus fuero: ego autem in misericordia tua speravi.@#
C Exsultabunt si motus fuero, id est si a te fuero
divisus per incredulitatem vel peccatum; inimici
efficiuntur laeti. In tua misericordia dicit, quia qui
aliunde suam spem ponit nisi in Deum, sua fides
vacua est. O virtus fidei et firmitas magna credentis
in eum credere a quo pro certo scit posse salvari!
6 #Exsultabit cor meum in salutari tuo: Cantabo Domino qui ÷ bona .. tribuit mihi: ÷ et Psallam nomini Domini altissimi@#
...
C Interior homo salutare Dei conspexerat, quem
cernere cupiebat carnalibus oculis. Cantabo, scilicet
corde ubi nimia laetitia complebatur. Psallam operibus
bonis, quod maxime Divinitas quaerit.
ORATIO EX PSAL. XII.
Ne avertas faciem tuam a nobis, omnipotens Deus,
ne inimici nostri exaltentur adversus nos; sed ita
cor nostrum salutaris tui exsultatione perfunde,
ut facias somnum secundae mortis evadere. Per Dominum
nostrum.
PSALMUS XIII.
ARGUMENTUM PSAL. XIII.
C Ecclesia Judaeos increpans qui viso Domino
minime crediderunt, inani eos trepidatione dicit
confundi qui fructuosum timorem Domini cognoscere
noluerunt, eorum in fine saeculi conversionem
praedicens.
TT. #In finem ÷ Psalmus .. David.@#
C Finis Christum significat, ideo frequenter repetitur,
ut semper ad Omnipotentem audientis animus
erigatur. C Psalmus iste, Judaeorum vesaniam
vehementi increpatione castigat, asper invectionibus,
terribilis profanis, amarus incredulis, ut haec increpatio
merito detur Ecclesiae.
1 #Dixit insipiens in corde suo: Non est Deus.@#
C Videns populis Judaeorum Christum humiliter
venisse dixit: Non est Deus, nec intellexit ipsum
esse qui a prophetis praedictus est. Et ideo insuper
gravius est, quia dixerunt hoc non in labiis, sed in
corde, ut malo voto pejor incredulitas jungeretur.
A Vel insipiens etiam gentilis dicitur, Deum non
esse putans, qui corruptus est mente, lignum sibi
Deum faciens.
2
#Corrupti sunt et abominabiles facti sunt in studiis ÷ suis@# .. #Non est qui faciat bonum ÷ non est usque ad unum@#
...
H Si enim notitiam habuissent Dei, corrupti per
infidelitatem et abominabiles, id est odibiles non
fuissent. Non est usque ad unum. C Revera solus
Christus est, sine quo aliquod bonum vel incipere
vel implere nullus valet. Alia littera habet: Corrupti
sunt in voluntatibus suis. Voluntas autem
dicta est a #volatu,@# quoniam animus quo vult nimia
velocitate transfertur. Corrupti igitur sunt Judaei,
dum a Scripturarum sanitate recedentes, in vitiosos
sensus inciderunt, et ita nefandissima #incredulitate@#
maculati, in poenam peccati etiam Deo abominabiles
facti sunt.
3 #Dominus de coelo prospexit super filios hominum: Ut videat si est intelligens, aut requirens Deum.@#
C Prospexit Dominus, scilicet ut nobis mitteret unigenitum
Filium suum. Super filios, id est humanum
genus. H Ut videre sanctos suos faciat, per quos
respicit, et in quibus habitat, si sit sapiens. C Qui
Deum mente intelligat esse verum Deum et hominem,
et requirat operatione Deum, sequendo mandata
ejus, ut ab ejus voluntate non discrepet. Sed
quid viderint sancti Dei, per quos Deus videre dicitur,
subdit, omnes declinaverunt, etc.
4 #Omnes declinaverunt, simul inutiles facti sunt: Non est qui faciat bonum. Non est usque ad unum.@#
C Hic dicit omnes, id est totum, et significat
partem. Declinaverunt, scilicet a | null | 6584edb3-9fe7-4acc-99b8-323510a3b509 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
gratia Dei, et facti
sunt inutiles sibi et aliis. Tanti enim et tot de Judaeis
impii fuerunt, ut pene omnes perfidi esse ac perisso
putarentur. A Similiter de gentibus, omnes igitur
non intelligunt nec requirunt, sed declinaverunt
tam Judaei quam gentiles.
5 ÷ #Sepulcrum patens est guttur eorum ... ÷ Linguis suis dolose agebant@# ...
÷ #Venenum aspidum sub labiis eorum.@#
C Merito ergo sepulcrum dictum est guttur eorum:
qui pestiferos sermones proferebant, sicut sepulcrum
fetidos odores exhalat. Linguis suis dolose
agebant, quibus mortifera verba loquebantur. #Aspidum@#
immane genus est serpentium, quod naturali
obstinatione verba incantantium perhibetur non admittere,
nec a voto suo potest removeri, et quod
non valet ullo carmine mitigari, sicut alia genera
serpentina; quod significat surditatem mortiferam
Judaeorum. Venenum dictum est quod per venas currat;
sic et vota malignorum occulta cogitatione
grassantur.
6 ÷ #Quorum os maledictione et amaritudine plenum est@#
..:
÷ #Veloces pedes eorum ad effundendum sanguinem@# ...
C.
Quorum os, id est Judaeorum, quando pro bonis
admonitionibus blasphemabant Christum. Amaritudine,
cum de nece ejus tractabant. Pedes, consilii
progressus appellat, quibus de incepto movemur
ad exitus rerum. Cum dicit, veloces, defuisse
illis ostendit consilia moderationis. Ad effundendum
sanguinem, id est Domini Salvatoris et suorum, ut
sceleratae rei crescat immanitas actionis, dum et in
Dominum Salvatorem manus noxias injiciunt.
7 ÷ #Contritio et infelicitas in viis eorum .. ÷ et viam pacis non cognoverunt@#
..:
÷ #Non est timor Dei ante oculos eorum@# ...
H Contritio, scilicet corporis Judaeorum, infelicitas
animae. In viis, in operibus eorum. Cur? quia
viam pacis, id est Christum non cognoverunt, nec
per fidem nec per opera. Quare? quia non est timor
Dei in sensu eorum, non enim metuunt futurum
judicium. C. Via impiorum contritio est, quia terit
et teritur; infelicitasque in ea est, quia nunquam
per ipsam nisi ad infausta supplicia pervenitur.
8 #Nonne cognoscent omnes qui operantur iniquitatem: Qui devorant plebem meam sicut escam panis?@#
H Nonne cognoscent, ac si dicat: Si modo non
cognoscent venturam ultionem, cognoscent in judicio
qui modo mala operantur. Plebem meam devorant,
id est haeretici populum Christianum seducunt,
vel mali occidunt bonos, vel idololatrae credentes.
Sicut nullus esuriens sine pane bene potest
saturari, sic haeretici nunquam satiantur iniquitatibus
suis, nisi persequantur Christianos. A Vel satiantur
persecutione Christianorum, sicut esca panis
satiatur esuriens.
9 #Dominum non invocaverunt: Illic trepidaverunt timore ÷ ubi non erat timor@#
...
H Dominum non invocaverunt, si enim invocassent,
salvi essent. Illic trepidaverunt in idolis et #ritibus@#
vanis simulacrorum, qui Deum timere debebant.
C Et quando dicebant de Christo: Si dimittimus
eum sic, etc.
10 #Quoniam Deus in generatione justa est: consilium inopis confudistis: Quoniam Dominus spes ejus est.@#
H Quoniam Deus est in generatione justa, id est
in populo Christiano. C Christi consilium confudistis,
id est suscipere noluistis H dicentis: Poenitentiam
agite. Inops dicitur Christus, qui pro nobis
pauper factus est. Dominus spes ejus est. Pater
utique Filii, quia humanitas confortata est de Divinitate.
A Vel quodlibet membrum Christi existens, qua
Dominus spes ejusdem; inde contemnitur magis
unde magis reverendus esset.
11 #Quis dabit ex Sion salutare Israel? cum averterit Dominus captivitatem plebis suae, Exsultabit Jacob et laetabitur Israel.@#
C Cum dicit, quis dabit, vult intelligi Dominum
Patrem, qui Dominum Christum in Sion, id est in
Jerusalem mittere dignatus est. Ipse est aeterna salus
Israel, id est credentium. Dum #avertit,@# id est
diabolum damnaverit, qui Dei plebem persequi et
captivare festinat. Exsultabit Jacob, id est Judaeorum
et gentium populus collectus per gratiam Dei. Laetabitur
Israel, hoc est universalis Ecclesia.
C.
Quorum os, id est Judaeorum, quando pro bonis
admonitionibus blasphemabant Christum. Amaritudine,
cum de nece ejus tractabant. Pedes, consilii
progressus appellat, quibus de incepto movemur
ad exitus rerum. Cum dicit, veloces, defuisse
illis ostendit consilia moderationis. Ad effundendum
sanguinem, id est Domini Salvatoris et | null | 3e4f72a0-0a96-4f6c-92fb-9246b7a91ff3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
suorum, ut
sceleratae rei crescat immanitas actionis, dum et in
Dominum Salvatorem manus noxias injiciunt.
7 ÷ #Contritio et infelicitas in viis eorum .. ÷ et viam pacis non cognoverunt@#
..:
÷ #Non est timor Dei ante oculos eorum@# ...
H Contritio, scilicet corporis Judaeorum, infelicitas
animae. In viis, in operibus eorum. Cur? quia
viam pacis, id est Christum non cognoverunt, nec
per fidem nec per opera. Quare? quia non est timor
Dei in sensu eorum, non enim metuunt futurum
judicium. C. Via impiorum contritio est, quia terit
et teritur; infelicitasque in ea est, quia nunquam
per ipsam nisi ad infausta supplicia pervenitur.
8 #Nonne cognoscent omnes qui operantur iniquitatem: Qui devorant plebem meam sicut escam panis?@#
H Nonne cognoscent, ac si dicat: Si modo non
cognoscent venturam ultionem, cognoscent in judicio
qui modo mala operantur. Plebem meam devorant,
id est haeretici populum Christianum seducunt,
vel mali occidunt bonos, vel idololatrae credentes.
Sicut nullus esuriens sine pane bene potest
saturari, sic haeretici nunquam satiantur iniquitatibus
suis, nisi persequantur Christianos. A Vel satiantur
persecutione Christianorum, sicut esca panis
satiatur esuriens.
9 #Dominum non invocaverunt: Illic trepidaverunt timore ÷ ubi non erat timor@#
...
H Dominum non invocaverunt, si enim invocassent,
salvi essent. Illic trepidaverunt in idolis et #ritibus@#
vanis simulacrorum, qui Deum timere debebant.
C Et quando dicebant de Christo: Si dimittimus
eum sic, etc.
10 #Quoniam Deus in generatione justa est: consilium inopis confudistis: Quoniam Dominus spes ejus est.@#
H Quoniam Deus est in generatione justa, id est
in populo Christiano. C Christi consilium confudistis,
id est suscipere noluistis H dicentis: Poenitentiam
agite. Inops dicitur Christus, qui pro nobis
pauper factus est. Dominus spes ejus est. Pater
utique Filii, quia humanitas confortata est de Divinitate.
A Vel quodlibet membrum Christi existens, qua
Dominus spes ejusdem; inde contemnitur magis
unde magis reverendus esset.
11 #Quis dabit ex Sion salutare Israel? cum averterit Dominus captivitatem plebis suae, Exsultabit Jacob et laetabitur Israel.@#
C Cum dicit, quis dabit, vult intelligi Dominum
Patrem, qui Dominum Christum in Sion, id est in
Jerusalem mittere dignatus est. Ipse est aeterna salus
Israel, id est credentium. Dum #avertit,@# id est
diabolum damnaverit, qui Dei plebem persequi et
captivare festinat. Exsultabit Jacob, id est Judaeorum
et gentium populus collectus per gratiam Dei. Laetabitur
Israel, hoc est universalis Ecclesia.
ORATIO EX PSAL. XIII.
Dignare, Domine, de coelo sancto tuo respicere
super filios hominum, et da nobis agnoscere viam
pacis, ut, aversa vitiorum captivitate, coelestis Jerusalem
habitaculo perfruamur. Per Dominum nostrum.
PSALMUS XIV.
ARGUMENTUM PSAL. XIV.
C Propheticae interrogationi respondet Dominus,
in Decalogi exemplum decem virtutibus ad suae
beatitudinis atria perveniri.
TT. #Psalmus David.@#
C Psalmus iste non profunditate velatus est, sed
propheticae interrogationi respondet Dominus, in
Decalogi exemplum; decem virtutibus ad beatitudinis
suae atria perveniri.
1 #Domine, quis habitabit in tabernaculo tuo: Aut quis requiescet in monte sancto tuo?@#
C Tabernaculum dictum ex duobus nominibus, id
est a taberna (quae est domus pauperum, quia non
adhuc tegulis sed tantum trabibus tegebatur) et coenaculo
(quia ibi coenabant, sicut antiquis mos erat
semel in die cibum sumere) significat catholicam
fidem in qua habitat sancta Dei Ecclesia. Mons signat
futuram Jerusalem. A Non autem quaerit quis
in Ecclesia absolute habitet, in qua et boni et mali
sunt, sed subaudiendum reliquit, digne. Quis in ea,
scilicet digne, habitet. Quod ex eo probatur quod
subdit, aut quis, etc.
2 #Qui ingreditur sine macula, Et operatur justitiam.@#
C Ingredi tabernaculum sine omni macula solius
Domini fuit. Operabatur justitiam: cum ejecit de
templo vendentes et ementes. H Membrorum vero
suorum est, sine macula peccati mortalis incedere,
et per baptismum sine omni macula ingredi, quia
sine minimis esse non possumus.
3 #Qui loquitur veritatem in corde suo; Qui non egit dolum in lingua sua.@#
H Multi loquuntur veritatem | null | 6682cdcc-797e-4526-964d-2a9f599e24d3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
labiis, sed non in
corde, qui videntur vera dicere, sed cor cum labiis
non consonat, quod Christus non fecit. Non elegit
dolum Christus, quia quae locutus est ore, complevit
opere. Ille dolose agit, qui aliud agit et aliud dicit.
4 #Nec fecit proximo suo malum, Et opprobrium non accepit adversus proximos
suos.@#
H Proximi sunt nobis omnes homines, et nulli
debemus malum facere. Ille opprobrium, id est detractionem
non accipit de fratre, qui prius non
credit mala de illo antequam probat. Qui ista superius
comprehensa complet, ille habitat in vita
aeterna.
5 #Ad nihilum deductus est in conspectu ejus malignus, Timentes autem Dominum glorificat.@#
H Ad nihilum deductus est malignus, id est diabolus,
quia apud sanctos pro nihilo habetur. Qui
timent Dominum timore sancto, Dominus eos magnificat.
C Vel ad nihilum deductus est, quando ei
dixit: Redi retro, Satanas, non tentabis Dominum
Deum tuum.
6 #Qui jurat ÷ proximo suo .. et non decipit: qui pecuniam suam non dedit ad usuram; Et munera super innocentes non accepit.@#
C Jurare enim dictum est, quasi juste orare,
hoc est juste loqui. A Non decipit proximum: qui
jurat dare et subvenire proximo et promissum
reddit. H Vel non decipit anima proximum, id est
corpus, si praecepta Dei observat quae observare
promittit. Sicut enim pecunia visibilis prohibetur ad
usuram dari, ne is qui accipit magis spolietur quam
juvetur: ita verbum Dei non solum divitibus qui
pascunt, verum etiam pauperibus hominibus gratis
debet insinuari. Non accipit munera super, id est
contra innocentes, qui judicium justum propter
aliquod munus non subvertit.
7 #Qui facit haec: Non commovebitur in aeternum.@#
C Non dixit qui cantat, sed #qui@# facit haec, ipse
habitabit in tabernaculo Domini, et in regno sancto
ejus requiescet: ut nos ad actualem virtutem
interposita lege constringeret, ne secreta tanti
ministerii, intenti solis cantibus, inaniter psalleremus.
ORATIO EX PSAL. XIIII.
Concede nos, piissime Deus, sine macula ingredi
ecclesiam tuam, et averte nos a dolis proximi vel
usuris, ut dum haec secundum tuum observamus
praeceptum, non commoveamur ab aemulis suppliciis
in aeternum. Per Dominum nostrum.
PSALMUS XV.
ARGUMENTUM PSAL. XV.
C Christus pro humanitate suscepta a patre se
conservari petit, eique gratias refert qui sua potentia
iniquitatem hujus saeculi superavit: et post
resurrectionis gloriam in delectationibus dextrae
suae eum collocavit.
#Tituli inscriptio ÷ ipsi .. David.@#
C Tituli inscriptio ipsi David, verum hanc tituli
inscriptionem non ad quamlibet aliam personam,
sed ad Christum referri debuisse: adjectum est,
ipsi David, quod ad Dominum Salvatorem competenter
referri valet. Deprecatur hic assumpta humanitatis
natura, pro nostra protectione conservari
a Judaeis.
1 #Conserva me, Domine, quoniam speravi in te: Dixi Domino, Deus meus es tu: quoniam bonorum meorum non eges.@#
C Sperasse se semper dicit in Domino. Dixi Domino:
Filius dicit, a forma servi ad Patrem, qui in divinitate
aequalis est Patri. H Non indiguit Pater secundum
suam majestatem incarnationis aut passionis vel resurrectionis,
quae ad Filium pertinent secundum humanitatem,
ut nos redimeret. Sed quibus illa prosint:
addit sanctis, etc., istis haec sunt necessaria.
2
#Sanctis qui in terra sunt ejus; Mirificavit + omnes .. voluntates meas in eis.@#
C Sanctos qui sunt in terra viventium, significat
innocentes et justos. H In Ecclesia, quae terra dicitur
ejus. C Per quos mirae factae sunt voluntates Dei Salvatoris,
quando illis obedientibus, et jussa Christi
facientibus, reddidit eos de mortalibus aeternos. A
Sive mirificavit, dum eos magnificavit miraculis, per
quae miracula ostensum est, quod praedicatio eorum
et fides et opera fuerint voluntatis Dei.
3 #Multiplicatae sunt infirmitates eorum:@#
Postea #acceleraverunt.@#
H Multiplicatae sunt gentibus infirmitates, id est
idola quae (Domino veniente in carne) relinquentes
celerrime ad eum sunt reversi, habet enim Hebraica
veritas, multiplicata sunt idola eorum.
4 #Non congregabo conventicula eorum de sanguinibus; Nec memor ero nominum eorum per labia mea.@#
C Quas gentes dicit non sanguine pecudum aut
victimarum consuetudine congregandas, sed | null | 67bccfbf-1853-42cc-bf68-c587e857fab6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
immolatione
corporis et sanguinis Christi. Non fuit ergo
memor Christus nominum illorum quibus prius nominabantur,
dicti filii irae, filii diaboli, sed novorum
nominum memor est, quibus dicuntur nunc Christiani
et filii Dei. Labia vero Christi: duo Testamenta
significant, quando utraque regnum Dei praedicant
et in unius soni concordia sicut labia temperantur.
5 #Dominus pars haereditatis meae et calicis mei;@#
#Tu es qui restitues haereditatem meam mihi.@#
C Pars haereditatis et calicis Dominus est. Dicit
Filius ad Patrem non deitate minor, sed humanitate
subjectus: esse Patrem partem haereditatis suae, scilicet
in fide gentium Patri et Filio credentium. C
Calix, voluntatem ac distributionem Domini signat.
Restitues autem dixit, quoniam faciente diabolo perierat
genus humanum. A Ipsa haereditas restituta
est, quando electos suos ad immortalitatem attraxit.
C Dicta est autem haereditas ab hero, id est Domino.
6 #Funes ceciderunt mihi in praeclaris: Etenim haereditas mea praeclara est mihi.@#
H Funes: patriarchas et prophetas et apostolos
vel quoscunque advocaverit Christus, signat: quos
ille recipit, in praeclaris, id est in optimis, C haereditas
Christi: est multitudo sanctorum, quae praeclara
dicitur Christo, licet ab saeculi hominibus despiciatur,
quia ab eo electa. Cecidisse dixit, pro venisse.
7 #Benedicam Dominum qui tribuit mihi intellectum; Insuper et usque ad noctem increpuerunt me renes mei.@#
C Benedicit Filius Patri, secundum humanitatem
tribuenti sibi intellectum, quo omnia vera sanctaque
cernebat, ne sibi humana infirmitas aliquid sine
gratia Patris applicaret. H Nox significat tempus
passionis. C Renes vero, cognationem significant Judaeorum
de qua Christus secundum carnem nascebatur,
a quibus frequenter et usque in mortem increpatus
est. H Vel renes, id est delectationes carnis
tunc increpant, quando stimulant ut peccetur. Et ita
est vox ista non capitis sed membrorum Christi, vel
capitis pro membris.
8 #Providebam Dominum in conspectu meo semper: Quoniam a dextris est mihi ne commovear.@#
H Nam qui Dominum semper intuetur oculis mentis
nullatenus ad delicta convertitur. Dicit autem
causam cur non moveatur, quoniam a dextris est Dominus,
siquidem, a dextris Domino adjuvante, sinistra
non praevalet nocere; quod si Dominus dexteram
partem non tenuerit, statim eam diabolus occupabit.
9 #Propter hoc laetatum est cor meum. Et exsultavit lingua mea: ÷ insuper .. et caro mea requiescet in spe.@#
C Propter hoc quod ille a dextris, scilicet astitit,
et in corde suo jocunditatem et exsultationem linguae
sibi esse testatur. II Caro Ecclesiam significat,
quae requiescit ad tempus in spe futurae resurrectionis.
Ecclesia enim est caro Christi, ideo Christus
loquitur: Ecclesia, quae est caro mea, modo requiescit
in spe resurrectionis, ut ubi caput praecessit, et
membra sequantur, quoniam, etc. C Vel intelligitur
de carne hominis Christi, quam pro nostra salute
suscepit, quae in sepulcro quievit, in spe resurrectionis
die tertia factae.
10 #Quoniam non derelinques animam meam in inferno: Nec dabis Sanctum tuum videre corruptionem.@#
C Ecce Filius gratias agit Patri, quia ejus anima
non sit more communi in inferno derelicta, sed clarificata
celeri resurrectione. Hic corruptionem, id
est putredinem juste negat fieri, quae carnem consumit
humanam. Caro enim Christi non potuit corrumpi
in sepulcro.
11 #Notas mihi fecisti vias vitae: àdimplebis me laetitia
cum vultu tuo: Delectationes in dextera tua ÷ usque .. in finem.@#
II Vox justorum, notas mihi fecisti, id est, me
cognoscere fecisti mandata Christi. Tunc erit plena
laetitia, cum adunatum fuerit corpus, id est Ecclesia
in regno Dei, ubi speculatur vultus Dei. C In dextera
sua dicit, quoniam nullatenus a paterna contemplatione
discessit. Finis significat perfectionem
atque aeternitatem, ut usque in finem, id est perfecte
et aeternaliter.
ORATIO EX PSAL. XV.
Conserva, Domine, sperantes in te, et effice voluntates
tuas nobiscum, ut clarificati laetitia resurrectionis
tuae, mereamur a dextris tuis cum sanctis
omnibus delectari. Per Dominum nostrum, etc.
PSALMUS XVI.
ARGUMENTUM PSAL. XVI.
C Trifaria oratio ab humanitate Christi in psalmo
depromitur. Primo, secundum justitiam sibi petit
debere restitui. Secundo, ut a Judaeorum insidiis ejus
puritas liberetur. Tertio, | null | d17212c2-e4d5-4588-8fb8-ce2f10d5c0be | latin_170m_raw | null | None | None | None |
resurrectionem velocissimam
deprecatur, ne inimicis diutius liceat insultare.
TT. #Oratio David.@#
H Oratio David. Iste psalmus cantatur contra Judaeos
ex persona Christi; vel contra haereticos, ex
persona Ecclesiae.
1 #Exaudi, Domine, justitiam meam: Intende deprecationem meam@#
C Vox Christi in passione, et vox Ecclesiae in tribulatione.
Et Christus petit exaudiri justitiam suam,
quia obediens fuit Patri usque ad mortem. Inter deprecationem
et orationem differentia est: oratio
sanctior est, quae fit pro devotis ut perseverent;
deprecatio vero pro suis peccatis vel alienis: vel
aliquid fortius est deprecatio quam oratio.
2 #Auribus percipe orationem meam: Non in labiis dolosis.@#
H Orat enim Filius (ex infirmitate carnis, non ex
diminutione deitatis) ut exaudiatur quod rogat. Non
in labiis dolosis, sicut est oratio eorum qui me inique
damnant et meos, ut sunt Judaei. A A Judaeis
enim manavit falsa sententia, apud quos innocens
damnatus est, et latro cognoscitur absolutus.
3 #De vultu tuo judicium meum prodeat: Oculi tui videant aequitates.@#
C De vultu tuo prodeat judicium. Inusitata locutio
est, quia de mente solet venire sententia non de
vultu, sed hoc Christo convenienter aptatur, quia ille
quod judicat videt, qui solus omnia secreta cognoscit.
Oculi mei videant aequitatem, hic aequitatem,
ipsam divinitatem significat, quam ipse Filius semper
videt, qui aequalis est Patri. Sic alia littera habet.
Nostra habet: Oculi tui; et tunc aequitas non
divinitatem, sed merita Christi et Judaeorum significat.
4 #Probasti cor meum ÷ et .. visitasti nocte: Igne me examinasti. Et non est inventa in me iniquitas.@#
5 #Ut non loquatur os meum opera hominum: Propter verba labiorum tuorum ego custodivi vias duras.@#
C Probatio hic significat passionem, quando inter
pericula mortis optima documenta patientiae ostendit;
visitatio, resurrectionem. Visitatus est nocte,
quando anima ejus in inferno non est derelicta. Igne
examinatus, id est, tribulatione passionis. Non est
inventa iniquitas in illo, quam adustio ulla decoqueret.
C Viae durae sunt, quas debent homines imitari,
quibus iter vitiorum leve est. Nam cum peccata
vitantur, homini viae durae sunt; quas vias immaculatus
peccatis Christus ambulavit. A Vel viae durae
dicuntur opera hominum, quas scilicet merentur opera
hominum, opera enim mala sunt opera hominum,
non Dei, illa autem merentur poenam quam Christus
sustinuit.
6 #Perfice gressus meos in semitis tuis: Ut non moveantur vestigia mea.@#
C Petit ergo Christus gressus suos custodiri, id
est, actus humanos fidelium suorum membrorum. In
semitis, id est in mandatis tuis. Perfice, id est fac
perseverare. Vestigia sunt signa plantarum; quae
significant apostolos, pro quibus petit Christus ut se
imitantes non moveantur a Patre. A Vel, vestigia
sunt doctrina sua, ab eo relicta post ascensionem.
Quam petit non moveri, quae ita firmata est, ut etiam
coelum terraque transibunt, verba autem Christi
non (Matth. XXIV).
7 #Ego clamavi quoniam exaudisti me, Deus: Inclina aurem tuam mihi ÷ et .. exaudi verba mea@#
C Ego clamavi. Ideo Christus clamavit ad Patrem,
id est oravit, quoniam confidenter suam orationem
exaudiri a Patre sciebat. Inclinari autem petit, quoniam
ad eum non valet humana infirmitas per se pervenire.
Tunc exaudit cum se benignum indulserit.
8
#Mirifica misericordias tuas: Qui salvos facis sperantes in te.@#
H Tunc mirificavit misericordias pater suas,
quando per apostolos et caeteros sanctos infirmitates
indigentium curavit. C Salvos facis, id est in aeterna
vita constitues sperantes in te.
9 #A resistentibus dexterae tuae custodi me: Ut pupillam oculi.@#
C Dextera enim Patris Filius est, cui Judaei resistere,
id est repugnare ausi sunt. Pupilla enim
pars est oculi, qua discernimus qualitates rerum,
dicta a parvitate quasi #pusilla.@# Cui comparatus est
Christus, qui in suo judicio justos a peccatoribus
segregandos conspicit. Aptissime se petit custodiri
ut pupillam, cum per ipsam res visuales discernimus,
et in nostro corpore nil praestantius invenitur.
10 #Sub umbra alarum tuarum protege me: A facie impiorum qui me afflixerunt.@#
C Alae sunt Patris: misericordia et charitas | null | b1325aad-8e97-4d93-b9b9-abc43835dc83 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, quibus
se protegi sancta Dei Ecclesia expostulat. C A
facie impiorum, daemones significat et sequaces
eorum, qui ardorem insidiarum in necem Domini
vel in sanctos cumulabant. Facies instantiam impiorum
notat, vel ipsorum truculentam praesentiam.
11 #Inimici mei animam meam circumdederunt: adipem
suum concluserunt: Os eorum locutum est superbiam.@#
C Inimicos, Judaeos dicit. Animam, vitam temporalem,
quam arripere voluerunt, cum eum gladiis
et fustibus circumdederunt. Concludunt adipem qui
multa voracitate pinguescunt; sic Judaei scelerum
nimietate incrassati, locuti sunt superbiam contra
Christum impii; H vel contra Ecclesiam, C sua
mala facta defendendo.
12 #Projicientes me nunc circumdederunt me: Oculos suos statuerunt declinare in terram.@#
C Projicientes, scilicet Christum extra civitatem.
Circumdederunt, non obsequio sed furore in cruce.
Oculos mali declinant in terram, quamdo mala cogitatione
aliqua in mente volvunt. H Vel oculos in
terram statuerunt declinare, quando de terrenis cogitabant,
et de coelestibus non meditabantur.
13 #Susceperunt me sicut leo paratus ad praedam: Et sicut catulus leonis habitans in abditis.@#
C Susceperunt me, id est, Judaei a Pilato, quando
dixit: Tollite eum et crucifigite; leo diabolus intelligitur,
cui hic Judaei merito comparantur, cum
etiam eo pejores visi sint, quoniam ille fuit ausus
Dominum tentare, Judaei autem Dominum crucifigere.
Catulus leonis reliquum populum Judaeorum
signat, qui se diaboli filios effecerunt. Habitans in
abditis, id est, in insidiis occultis; malorum enim
hominum consuetudo est mala vota tegere, ut sic
consilia eorum possint ad effectum venire.
14 #÷ Ex .. surge, Domine, praeveni eum et supplanta
eum: Eripe animam meam ab impio: frameam tuam ab inimicis manus tuae.@#
15
#Domine, a paucis ae terra divide eos in vita eorum: De absconditis tuis adimpletus est venter eorum.@#
H Vox Christi ad Patrem ut praeveniat animae suae
ne laederetur a principe diabolo, praevenitque eum
potestas divinitatis, et alligavit et ad infernum perduxit.
C Framea, modo contum, modo loricam,
modo gladium significat bis acutum, quae tamen
omnia ad instrumenta armorum certum est pertinere.
H Framea est enim Patris, anima Salvatoris,
quando per ipsum diabolum vicit. C Sunt enim diaboli
inimici manus Domini, qui humanum genus
contra voluntatem Domini semper perversa voluntate
dilacerant.
C Precatur etiam Patrem Filius, ut dividantur
creduli a paucis, id est ab apostolis, ut convertantur
ad Dominum de terra, scilicet hujus mundi vitiosa.
In vita eorum, id est in mundo isto, ubi poenitentiae
locus est, ut in Christum crederent. De
absconditis tuis. Omne peccatum illi abominabile
est atque a conspectu ejus quasi absconditum, quia
extraneum est illi. Inde dicit adimpletum esse ventrem,
id est, sensum incredulorum. A C Vel divido
Judaeos a terra eorum in universum orbem, et hoc
in vita illa eorum, quam solam suam putant, de
aeterna desperantes. In futuro autem quid tunc erit:
16 #Saturati sunt filiis: Et dimiserunt reliquias suas parvulis suis.@#
H Saturati sunt filiis, scilicet Judaei qui in procreatione
filiorum multiplicati sunt, et rebus saeculi.
Dimiserunt reliquias maledictionis, hoc est vindictam
illam quam merebantur, dicentes: Sanguis
ejus super nos et super filios nostros. Reliquerunt
filiis suis, quia illi sicut patres excaecati dispersique
sunt.
17 #Ego ÷ autem .. in justitia apparebo in conspectu
tuo: Satiabor cum apparuerit gloria tua.@#
C Apparere se dicit in conspectu Patris cum justitia,
quoniam ejus voluntatem impleverat. Satiabor
de humani generis credulitate, quando numerus
sanctorum est supplendus. Gloria Patris manifestatur
in judicio Domini Salvatoris, cum unusquisque
recipiet pro actibus suis.
ORATIO EX PSAL. XVI.
Converte, Domine, oculos cordis nostri ad cernendam
tui judicii veritatem, ut dum hic igne spirituali
probamur, de tuis in aeternum conspectibus
cum fructu justitiae satiemur. Per Dominum nostrum,
etc.
PSALMUS XVII.
ARGUMENTUM PSAL. XVII.
C Propheta Domino gratias agit, quod eum de gravibus
periculis liberavit, loquiturque Ecclesia quod
ante adventum Domini innumeras pertulerit calamitates:
vox etiam Christi inducitur ubi virtus ejus
potestasque describitur.
TT. #In finem puero domini David, qui locutus est
ad Dominum verba cantici hujus, in die qua eripuit | null | a27900da-7a67-4de1-80cb-5c057a596c45 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
eum Dominus de manu omnium inimicorum
ejus: et de manu Saul et dixit.@#
Totus hic psalmus sub persona David ad Christum
pertinet, qui est finis, et puer vocitatus, et
manu fortis, quod David sonat. Canticum ad contemplationem
coelestium rerum pertinet.
1 #Diligam te, Domine, fortitudo mea: Dominus firmamentum meum et refugium meum et liberator meus.@#
C Diligit Dominum qui mandatis ejus obtemperat.
Diligo dicitur quasi de omnibus eligo. Recte confitetur
Dominum esse suam virtutem, quo donante fortior
factus est David suis inimicis. Pulchre ostendit
propheta quis ejus sit Dominus, singulis enim diversisque
verbis praedicando: declarat quid sit Dominus,
qui est modo virtus, modo firmamentum, modo
refugium, modo adjutor, modo protector, modo liberator,
modo cornu salutis, quae omnia Christus
est Ecclesiae.
2 #Deus meus adjutor meus: Et sperabo in eum.@#
C Nam sperare de futuro specialiter se dicit, qui
eum in praeteritis senserat adjutorem.
3 #Protector meus et cornu salutis meae: Et susceptor meus.@#
H Protector meus, quia me protegis et defendis.
Cornu salutis, quia infirmitatem confortabis, C ad
inimicos dissipandos. Cornua enim arma sunt belluarum,
quibus salutem suam solerti concertatione defendunt.
Susceptor meus. Quoniam susceptus est
Christus a Patre.
4 #Laudans invocabo Dominum: Et ab inimicis meis salvus ero.@#
C Laudantem se dicit invocare Dominum, et ipsi
universam suam victoriam tribuere (non sibi) qui
dignatus est cuncta praestare. Et ideo ab inimicis
salvum se faciendum dicit, quia victoriam suam non
sibi videbatur applicasse sed Domino. Nam qui aliter
facit, vitiis suis captivus redditur, quamvis hostes
superasse videatur.
5 #Circumdederunt me dolores mortis: Et torrentes iniquitatis conturbaverunt me.@#
H Circumdederunt Christum, qui in inferno gemebant.
Torrens dicitur fluvius excitatus hibernis
imbribus, et significat turbam iniquorum rapidam ad
iniquitatem, qui conturbant Ecclesiam, et more
torrentis hieme tribulationis intumescunt, sed, adjuvante
Domino, cito deficiunt et defluunt.
6 #Dolores inferni circumdederunt me: Praeoccupaverunt me laquei mortis.@#
C Fiat, istius versiculi talis est ordo verborum.
Circumdederunt me dolores inferni, et de paganis
dicit, qui erunt dolores inferni, id est, qui in inferno
debito dolore torquendi sunt. Praeoccupare David se
dicit laqueos mortis, id est reatus originalis peccati,
qui nos ab ipso conceptu facit obnoxios priusquam
nascamur in mundum. A Vel Christus in persona
membrorum suorum loquitur haec.
7 #In tribulatione mea invocavi Dominum: Et ad Deum meum clamavi.@#
H Humanitas invocavit divinitatem in passione, et
Ecclesia Christum. C Clamare autem plus est quam
invocare. Crevit sermo, progrediente desiderio, et
accensus animus prosilivit avidius in clamorem.
8 #÷ Et: exaudivit de templo ÷ sancto .. suo vocem meam: Et clamor meus in conspectu ejus introivit in aures ejus.@#
H Templum, corpus Dominicum, ubi exaudita est
humanitas a divinitate. C Clamor iste: causae justitia
est, quae ad Deum intrare poterat, quia pro mundi
cladibus supplicabat.
9 #Commota est et contremuit terra. Et fundamenta montium conturbata sunt et commota sunt: Quoniam iratus est ÷ eis ...@#
C Nunc propheta ad Incarnationis secreta pervenit,
ordinemque ipsum mirabili narratione describit.
II Commota est terra, quando terreni de infidelitate
in adventu Christi ad fidem venerunt et contremiscunt
peccata sua. C Fundamenta montium, significat
praesumptiones superborum, id est divitias vel
honores, caeteraque humana quibus illi innituntur.
Iratus est eis Deus, quia vitia humana probantur
Domino esse exosa.
10 #Ascendit fumus in ira ejus: et ignis a facie ejus exarsit:@#
#Carbones succensi sunt ab eo.@#
C Fumus hic in bono positus est, qui succensus
profudit lacrymas poenitentiae. Ira ejus: conturbationem
signat timoris futuri judicii quo conturbantur
adeo peccatores, ut ad remedium poenitentiae perducantur.
Ignis est charitas Dei, qui egreditur a facie
Domini, quoniam ipsius illuminatione eis conceditur
charitas qui peccare dimittunt. Carbones succensos
peccatores dicit, qui velut carbones mortui erant
prius peccando, iterum reviviscunt, succensi igne
poenitentiae. Quomodo autem succensi sint carbones
mortui, sequenter docet, scilicet veniente Domino
redemptore, quia inclinavit, etc.
11 #Inclinavit coelos et descendit: Et caligo sub pedibus ejus | null | 67a86e13-dab7-430d-ae15-95864592f28e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
.@#
H Coeli, id est, angeli, sunt inclinati, quando Gabriel
ad Mariam venit. Et descendit, scilicet Christus,
id est venit in carne. Caligo est profunditas
Scripturarum quam dedit Deus pedibus, hoc est apostolis,
vel caeteris sanctis. C Vel caligo diabolus est,
qua mentes obnubilat.
12 #Et ascendit super cherubim et volavit: ÷ Volavit .. super pennas ventorum.@#
C Cherubim interpretatur plenitudo scientiae.
Ascendit super cherubim Christus, quando videntibus
apostolis coelos conscendit. Volavit, id est, per
mundi spatia ejus fama velocior vento cucurrit,
quando ipso in cunabulis jacente, magis eum stellae
claritas nuntiavit. Quid enim dici potest velocius
eo, qui mox ut natus in alia mundi parte conspectus
est? Tunc ergo superata est celeritas ventorum,
quamvis in mundo nihil velocius eis esse monstretur.
13 ÷ #Et .. posuit tenebras latibulum suum: in circuitu
ejus tabernaculum ejus: Tenebrosa aqua in nubibus aeris.@#
C Tenebras, mysterium dicit ejus Incarnationis,
ut qui in deitate sua videri non poterat velata carne
humana, Redemptor noster appareret. Latibulum
secretum majestatis ejus significat, quod tunc #revelat@#
justis quando eum facie ad faciem videbunt in gloria.
In circuitu proximitatem signat tabernaculi, id
est dignitatem beatorum sanctorum, ut in coelo juxta
ipsum habitent, qui in ejus Ecclesia fideliter perseverant.
Aquam: Scripturam dicit, quae est tenebrosa,
id est obscura in prophetis, in praedicatoribus verbi,
quia et si dicta eorum se quis putet intelligere, tamen
ad ipsam dictorum virtutem, sicuti est totaliter,
vix potest pervenire.
14 #Praefulgurae in conspectu ejus nubes transierunt:@#
+ #Grando et carbones ignis ...@#
C Praefulgurae nominativus pluralis respondet ad
nubes. Nubes sunt praedicatores divini Verbi. Et est
sensus: Illae nubes quae aquam continent Dei, id est
eloquia divina, sicut in hoc aere tenebrosae, id est,
obscurae videntur, ita in conspectu Dei praefulgurae
sunt, id est praelucidae, quia ibi omnia praeclare patent
quae hic sunt obscura. Transierunt nubes, id
est, praedicatores ad gentes, relicto Israelitico populo.
Grando, hoc est increpatio praedicantium, quibus
corda incredulorum stimulantur. Carbones
ignis, charitatis incendia, quibus mens fidelium reviviscit.
15 #Et intonuit de coelo Dominus: Altissimus dedit vocem suam: + grando et carbones
ignis ...@#
C Intonuit, vox omnipotentis Patris est: Clarificavi
et iterum clarificabo (Joan. XII). Unde multi
crediderunt tonitruum esse. Altissimus dedit vocem
suam quando dixit: Hic est Filius meus dilectus.
etc.
A Vel intonuit Dominus per apostolos et praedicatores
minis, quae sunt de poenis aeternis: et per
eosdem dedit suavem vocem, quae est de praemiis
aeternis, quia nubes transierunt comminando supplicia
aeterna non credentibus: praemia quoque aeterna
credentibus promittendo.
16 #Et misit sagittas suas et dissipavit eos: Fulgura multiplicavit et conturbavit eos.@#
C Sagittas, evangelistas dicit, virtutum pennis,
non suis sed ejus a quo missi sunt, recta itinera
transvolantes. Eos dissipavit, ad quos missi sunt,
id est, separavit fideles recipiendo, impios abjiciendo.
Fulgura multiplicavit, hoc est miracula multa
fecit. H Conturbavit, quia per miracula apostolorum
compuncti sunt ad poenitentiam.
17 #Et apparuerunt fontes aquarum: Et revelata sunt fundamenta orbis ÷ terrarum ...@#
H Fontes apostolos dicit. C Qui aquas, id est
praedicamenta aeternae vitae ore fundebant. H Fundamenta,
prophetas atque apostolos dicit esse manifestatos.
C Supra quos, orbis terrarum, id est
Ecclesiae aedificatio constructa est. Christo enim veniente
patuit quod obscuritas divini tegebat eloquii.
18 #Ab increpatione ÷ tua .., Domine: Ab inspiratione spiritus irae tuae.@#
H Ab increpatione: cum diceret, nisi vos Filius
liberaverit, moriemini in peccatis vestris (Joan. VIII).
C Spiritus irae tuae, praedicatores dicit, qui a Spiritu
sancto inspirati: delinquentes populos increpabant,
vel increpatio prophetarum objurgationem notat
justam in peccatores populos.
19 #Misit de summo et accepit me: Et assumpsit me de aquis multis.@#
C Vox Ecclesiae, misit itaque Pater de summo, id
est Filium de coelo: et accepit Ecclesiam ac sibi
conjunxit. Assumpsit Ecclesiam de aquis, quando
baptismatis regeneratione eam conquirit. Sive de
aquis multis, id est populis | null | cc997a6c-35b0-44f9-ae74-d318ba63b0c2 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
multis collecta est Ecclesia.
20 #Eripuit me de inimicis meis fortissimis et ab his qui oderunt me: Quoniam confortati sunt super me.@#
C H Fortissimos inimicos, persecutores et haereticos
dicit, qui sanctam Ecclesiam semper affligebant.
C Et ideo se magis dicit ereptam, quia inimici
confortati sunt supra ipsam in afflictione temporali.
Tunc enim crescere meruit, cum eam data
desuper potestate inimicus afflixit. O vere divina
providentia, ut suis nisibus destruatur inimicus, et
quanto se putat amplius laedere, tanto necesse sit
eum etiam saevissima insecutione praestare.
21 #Praevenerunt me in die afflictionis meae: Et factus est Dominus protector meus.@#
C Praevenerunt pseudoapostoli; praedicatores Christi,
conantes subvertere corda simplicium. In die
afflictionis, quando martyria Christiani sustinuerunt.
Ideo Deus protector, quia homo exstitit impugnator,
Deus enim Ecclesiam in persecutionibus
protexit.
#Et eduxit me in latitudinem: Salvum me fecit quoniam voluit me.@#
C Producta est Ecclesia in latitudinem, quando
per saevitiam persecutorum numerum crevisse constat
fidelium. Quoniam voluit, id est, me eligit qui
gratis vocat universos, et salvos efficit sibi subjectos.
In Ecclesia igitur catholica hunc esse morem fidelium
nullus ignorat, ut quanto plus persecutionibus
stringitur, tanto amplius fidei augmento dilatetur:
tunc enim per gratiam Dei exsurgunt invicti animi,
tunc incendium charitatis ardescit, et facto agmine,
in gladios suaviter ruunt, qui aeternae vitae praemia
concupiscunt.
23 ÷ #Et .. retribuet mihi Dominus secundum justitiam
meam Et secundum puritatem manuum mearum retribuet
mihi.@#
C Secundum justitiam meam, id est, secundum
voluntatem meam a te mihi datam bonam per gratiam.
Innocentiam manuum, opera dicit pietatis,
quam sanctorum virtus divino munere semper
exercet.
24 #Quia custodivi vias Domini: Nec impie gessi a Deo meo.@#
C Viae Domini, sunt dilectio Dei et proximi quas
constat eos custodire, qui nolunt a mandato Dei declinare.
Impie agit, qui jussa Domini declinare praesumit.
25 #Quoniam omnia judicia ejus in conspectu meo: Et justitias ejus non repuli a me.@#
C Habet in conspectu suo judicia Dei, qui jugiter
ejus terribilia judicia cogitat. Nunquam repulit justitiam
Dei a se, cui semper in corde Christus sive
justitia permanet. Repellunt justitias Dei, qui carnis
fragilitate superati, longa praeceptorum observatione
deficientes, aequitatem (quam custodire coeperunt)
deserunt.
26 #Et ero immaculatus cum eo: Et observabo me ab iniquitate mea.@#
H Ero immaculatus, id est, perseverabo in illa
innocentia Christianitatis in qua vocatus sum. Observabo
me, ut non convertar ad infidelitatem in
qua prius fui, sed firmiter perseverare volo in illa
credulitate Christianitatis quam teneo.
27 ÷ #Et .. retribuet mihi Dominus secundum justitiam
meam: Et secundum puritatem manuum mearum in conspectu
oculorum ejus.@#
C Justitiam meam, quam tu, Deus, donasti. H Per
oculos, aspectus intelligitur divinitatis. C Quia sicut
justi semper corde Deum considerant, ita eos virtus
divina jugiter respicit, et unicuique reddit secundum
puritatem bonorum actuum.
28 #Cum sancto sanctus eris: Et cum viro innocente innocens eris.@#
C Cum sancto viro, id est Domino Salvatore, ipso
praestante sancti esse possumus, praecipitur etiam
ut cum innocentia ejus innocentes esse mereamur.
Solent enim mores hominum frequenter eis
similes fieri quos habuerunt doctores et praeceptores.
29 ÷ #Et .. cum electo electus eris:@#
#Et cum perverso perverteris.@#
C Petendum est ut cum electione Christi (qui electus
ab Isaia dicitur) #[Isai XLII]@# eligamur, quod tunc
accidit nobis quando praeceptis ejus obedimus. Cum
perverso, id est, cum diabolo subverteris, qui propria
iniquitate perversus est, illos etenim iniquissimos
similes sibi facit, quos ad suae obedientiae jura
convertit.
30 #Quoniam tu populum humilem salvum facies: Et oculos superborum humiliabis.@#
C Salvum faciet populum, cum in die judicii ad
dexteram suam humiles collocabit. Oculi superborum,
arrogantes dicit, H qui poenitentiam agere dedignantur;
C quos humiliabit cum descendent in
profunditatem gehennae.
31
#Quoniam tu illuminas lucernam meam: Domine Deus meus, illumina tenebras meus.@#
H Lucerna est intellectus animae quae illuminatur
a Christo. Tenebras dicit ignorantiam cordis, quam
petit a Christo illuminari.
32 #Quoniam in te eripiar a tentatione: | null | 5f3e0713-dd9b-4961-93d3-5adc43ce586f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Et in Deo meo transgrediar murum.@#
C In te eripiar, non a me, tentatio diabolum
signat, qui omnibus momentis #tentat.@# Bene dixit
transgrediar murum, id est obstaculum peccatorum,
quod est murus mortis non salutis, quem inter
Deum et homines mortalium nequitiae construxerunt.
33 #Deus ÷ meus .. impolluta via ejus eloquia Domini igne examinata:@#
#Protector est omnium sperantium in se.@#
C Impolluta via ejus, hoc est Incarnatio Verbi,
quam constat pollutionem non habuisse peccati. H
Eloquia Dei, sunt ejus igne fidei sive tribulationis
examinata mandata, ideo Deo sunt placita sicut aurum
igne probatum. Qui in Christum credunt proteguntur.
C Nullus dimissus est nisi qui in eum sperare
neglexit.
34 #Quoniam quis Deus praeter Dominum? Et quis Deus praeter Deum nostrum?@#
C Hoc contra paganorum dementiam dicitur:
qui deos sibi multifaria vanitate finxere. Dominum
posuit, quia ipsius servi sumus et eum adoramus.
Iste enim Deus Trinitas est inseparabilis, tantum
distincta personis non substantia deitatis.
35
#Deus qui praecinxit me virtute: Et posuit immaculatam viam meam.@#
H Quod ait, praecinxit me, scilicet Spiritus sanctus,
qui nos armat contra potestates iniquas. C
Immaculatam viam, hoc est viam purissimam sine
sorde delicti, quam solus ille ambulavit qui peccata
non fecit, et alios ambulare fecit in ea.
36 #Qui perfecit pedes meos tanquam cervorum: Et super excelsa statuens me.@#
C Transmeavit Christus, delicta pungentia hujus
saeculi et facies peccatorum profundissimas, sicut
cervus spinosa fructecta. Super excelsa statuit eum,
id est Deus Pater super omnem altitudinem creaturarum,
ut Apostolus ait: Et donavit illi nomen, quod
est super omne nomen.
37
#Qui docet manus meas ad praelium: Et posuisti ut arcum aereum brachia mea.@#
C Doceri, est ab imminentibus insidiis cautum
fieri. Manus operationes significant, praelium certamen
diaboli: brachia vero Christi, prophetae sunt
et apostoli per quos desiderium suae voluntatis operatus
est. His comparat arcum aereum, quia nesciunt
servi Dei praedicando mollescere, sed in coelesti
fortitudine permanentes, verbis salutaribus
emissis, velut sagittis eminus jaculatis, devotorum
hominum corda compungunt.
38 ÷ #Et .. dedisti mihi protectionem salutis tuae: Et dextera tua suscepit me.@#
C Protectio salutis, gloriam significat resurrectionis,
quando, mortali carne deposita, eamdem
incorruptibilem resumpsit. Dextera, potentia divinitatis
est, quae assumpta inhumanitatem in aeterna
majestate constituit.
39 ÷ #Et disciplina tua correxit me in finem ..: Et disciplina tua ipsa me docebit.@#
H Vox Ecclesiae, quem enim diligit Deus corripit,
et doctrina tua (ut habet alia littera) ipsa me docebit,
quia necesse est, dum hic sumus, semper sub
doctrina esse. Unde Paulus, omnis, inquit, doctrina,
in praesenti non videtur esse gaudii sed moeroris,
in futuro vero multum fructum affert.
40 #Dilatasti gressus meos subtus me: Et non sunt infirmata vestigia mea.@#
II Dilatasti gressus meos, id est sensum meum in
amplitudine tuae charitatis. A Quia latam fecisti charitatem,
hilariter operantem etiam in his scilicet
mortalibus rebus et membris quae sunt sub me. H
Non sunt infirmata vestigia, id est exempla ejus, a
successoribus sequenda, et doctrina ejus.
41 #Persequar inimicos et comprehendam illos: Et non convertar donec deficiant.@#
H Persequar, vox Christi, id est Christus Judaeos vel
gentiles, qui ei injuste inimici facti sunt, vel Ecclesia
persequitur carnales affectus, et comprehendam
illos antequam comprehendar ab illis, et non convertar,
scilicet ab hac intentione. Donec deficiant
hujusmodi carnales affectus in me sive inimici
Judaei et mali omnes a malitia vel a cogitationibus
pravis.
42
#Confringam illos nec poterunt stare: Cadent subtus pedes meos.@#
H Affligam illos (ut habet alia translatio) scilicet in
multis malis, sicut jam factum legimus Judaeis, temporibus
Titi. Nec stare poterant, quia in superbia
erecti fuerant. Cadent, sive ut adorent se humiliando,
seu ut conculcentur damnati.
43 ÷ #Et .. praecinxisti me virtute ad bellum: Supplantasti insurgentes in me subtus me.@#
C Praecinctus est enim virtute Christus, quando
patientia et fortitudine, adversa inimicorum superavit.
Supplantavit eos, #quando@# qui contra eum insana
conspiratione tumuerunt | null | 1a76db59-0ec8-4e18-91c1-cd1705e9ab7e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, suo judicio sine dubio
subdendi sunt, ut cum suo instigatore pereant, qui
auctori suo credere noluerunt. Hoc enim de spiritibus
immundis dictum est, qui per Judaeos Christo iniqua
certamina moverunt.
44 ÷ #Et .. inimicos meos dedisti mihi dorsum: Et odientes me disperdidisti.@#
C H Dorsum signat conversionem eorum, qui
resistentes nomini Christi, prius dorsum verterunt
ad Christum non faciem, postea conversi facti sunt
Christiani, ut Paulus apostolus. C Vel dorsum dederunt
quando victi sunt, et conversi, quorum fuga
(quae per dorsum signatur) facta est Christi gloriosa
victoria. Sicut Saulus victus (Act. IX), factus est
victor Paulus, quoniam alios vicit convertendo, prius
ipse victus. Dispersit odientes, quando Judaeos in
eorum perfidia dimisit dicentes: Sanguis ejus super
nos (Matth. XXVII), haec enim est causa dispersionis
eorum, sanguis Christi scilicet.
45 #Clamaverunt nec erat qui salvos faceret ad Dominum: Nec exaudivit eos.@#
H Clamabunt impii et Judaei in futuro judicio ad
Christum, cum viderint spem suam in diabolo corruisse.
C Non exaudiet eos, quoniam infructuosa
illis est poenitentia, ubi jam cognoscitur esse justa
damnatio.
46 #Et comminuam eos ut pulverem ante faciem venit: Ut lutum platearum delebo eos.@#
C Intelligant se superbi et grandiloqui comminuendos
ut pulverem: qui moliuntur Domino pravis mentibus
contradicere. Ante faciem venti, ut quiescere
non possint cum fuerint imminuti. Bene luto comparat
peccatores qui fetidis peccatis inquinantur.
Delebo, id est, de medio sanctorum tollam, quod
pertinet ad lutum platearum; lutum quippe quia
mollissimum facile tollitur.
47 #Eripies me de contradictionibus populi: Constitues me in caput gentium.@#
C Ereptus est Christus de contradictionibus populi:
quando explosis perfidis Judaeis, ad gentium fidem devotionemque
translatus est. Constitutus est in caput
gentium, quandoper fidem illorum susceptus est; quia
in frontibus gentium, crucis habuerunt vexilla radiare.
48 #Populus quem non cognovi servivit mihi.@#
÷ #In .. auditu auris obedivit mihi.@#
C Servit populus Christo, idem gentes crediderunt
Christo, quem prius non cognovit, quia in illum
credit. H Obedivit auditu auris; quia mirabilia Dei
non videntes neque praesentiam corporalem, sed
postea audierunt, et suis doctoribus obedientes crediderunt,
et opere fidem impleverunt.
49 #Filii alieni mentiti sunt mihi: filii alieni inveterati sunt: Et claudicaverunt a semitis suis.@#
H Filii alieni, filii diaboli, quibus ipse dixit:
Vos ex patre diabolo (Joan. VIII) estis. C Mentiti
sunt mihi, quando dicebant: Magister, scimus
quia a Deo venisti, et in veritate viam Dei doces (Matth. XXII).
Mentiri est enim contra mentem loqui,
et illud in lingua promere quod constat in
animo non habere. A H Inveterati sunt, id est in
veteri homine remanserunt, quos innovare veni,
Et claudicarunt. C Nam claudicare dicimus eos,
qui uno pede debiles sunt. H Ille claudicat qui Patrem
credit, et Filium non credit. C Judaei claudicant,
qui unam partem Scripturae, Vetus scilicet
Testamentum carnaliter intelligentes, aliam, id
est Novum Testamentum respuentes non habent.
50 #Vivit Dominus et benedictus Deus meus. Et exaltetur Deus salutis meae.@#
H Recte dicit Ecclesia: Vivit Dominus, quem
Judaei in sepulcro clauserant. C Benedictus dicitur
Deus, cum ei digna devotione laus persolvitur.
Exaltetur, id est in toto orbe credatur. Nec poterat
aliter exaltari, qui solus vocatur et est Altissimus.
51 #Deus, qui das vindictas mihi. Et subdis populos sub me: Liberator meus de inimicis meis ÷ iracundis@#
...
H Deus, qui das vindictam mihi, subvertendo
Judaeos; vel, Deus, qui das vindictas sanctis apostolis
eorumque successoribus Ecclesiae solvendi et
corrigendi. Et dedit potestatem praedicatoribus ad
regendum gentes incredulas. Liberatorem Deum
dicit. Petit Ecclesia se liberari ab haereticis, seu a
peccatoribus, et hoc ab iracundis, C id est a fervida
malignitate succensis. Vindicari dicitur Ecclesia,
quando ejus inimici ad verae religionis penetralia
reducuntur.
52 + #Et .. ab insurgentibus in me exaltabis me:@#
#A viro iniquo eripies me.@#
H Ab insurgentibus, id est a persecutoribus. A
viro iniquo, id est a diabolo, | null | aeb1683c-d4eb-4aa5-a70d-94a2e346031d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ut in Evangelio:
Inimicus homo hoc fecit (Matth. XIII); C Vel a
quilibet schismatico.
53 #Propterea confitebor tibi in nationibus, Domine: Et nomini tuo psalmum dicam.@#
C Propter illa quae superius dicta sunt: Confitebor
tibi, id est laudabo te per populos Christianos.
Psalmus opus significat actuale, per quod #divinitas
melius@# opere quam vocibus laudatur, quod
etiam Deus citius quam voces exaudit. Unde dicit:
Confitebor tibi, id est laudabo et operabor.
54 #Magnificans salutes regis ejus: et faciens misericordiam christo suo David:@#
#Et semini ejus usque in saeculum.@#
C Magnificat Pater regem ipsius, id est Filium
in toto orbe terrarum regnaturum. Christus #unctus@#
interpretatur. H David, #manu fortis.@# C Fecit in
David misericordiam, quia eum de persequentium
ferocitate liberavit. Semen ejus, Dominum significat
Salvatorem. Usque in saeculum, hoc est usque
in aeternum. Semini Christo misericordia facta est,
quando resurrexit coelosque accendit, et nunc sedet
ad dexteram Patris, rex in aeternum.
ORATIO EX PSAL. XVII.
Firmamentum spei et refugium pressurae, piissime
Deus, salva nos ab inimicis et a laqueis mortis,
ut assumpti de multitudine circumstantium tribulationum,
devotissime sancto nomini tuo cum innocentiae
puritate psallamus. Per Dominum nostrum
Jesum Christum Filium tuum, etc.
PSALMUS XVIII.
ARGUMENTUM PSAL. XVIII.
C Domini praedicatores Propheta collaudans, ejus
incarnationem speciosissime describit; necnon praecepta
Novi ac Veteris Testamenti magnificans, ab
occultis vitiis purgari se a Domino precatur.
TT. #In finem psalmus David.@#
C Inscriptio tituli hujus frequenter exposita est.
Per totum igitur psalmus Prophetae verba sunt
de Christo loquentis.
1
#Coeli enarrant gloriam Dei: Et opera manuum ejus annunti@#
ant #firmamentum.@#
C Coeli apostoli sunt et prophetae, qui de adventu
Christi annuntiant gloriam ipsius. Opera manuum
ejus, id est ipse homo qui ex manibus Christi
plasmatus est. Annunti #ant@# firmamentum, id est
praedicationes, scilicet incarnationis Christi, per
quam firmabatur soliditas nostrae fidei, et ita in
plurali dici oportet, annuntiant. Sed secundum istam
litteram quae habet, annuntiant, oportet dici firmamentum
apostolos et prophetas, qui annuntiarunt
opera Dei, id est facta virtutum secundum
hominem, ut incarnationem, mortem, etc.
2 #Dies diei eructat verbum:@#
#Et nox nocti indicat scientiam.@#
H Dies, Christus sive apostoli. C. Eructat verbum
cum irradiando corda apostolorum purissima coelestia
verba intimavit; vel, cum apostoli corda fidelium
luminosa praedicatione illuminant. Nox nocti
indicat scientiam, cum Judas Judaeis Christum prodidit
ac tradidit ad occidendum.
3 #Non sunt loquelae neque sermones: Quorum non audiantur voces eorum.@#
H C Non sunt loquelae. Negando dicit nullos esse
sermones neque loquelas, quos apostoli non potuissent
loqui. C Sermones, pertinet ad communes narrationes;
loquelae, ad publicas suasiones. Quod utrumque
apostolos fecisse certissimum est.
4 #In omnem terram exivit sonus eorum:@#
#Et in fines orbis ÷ terrae .. verba eorum.@#
C Terram: hic hominem debemus accipere. Sonus
vero, fama miraculorum est. Fines terrae, sunt
reges, id est non solum ad humiles, sed etiam ad
principes gentium Evangelii verba pervenerunt, et
omnes homines salubri doctrina docuerunt.
5 #In sole posuit tabernaculum suum: Et ipse tanquam sponsus procedens de thalamo
suo.@#
C In sole posuit, id est, in manifestatione, quia
manifeste venit. Dicit tabernaculum scilicet sui corporis.
Et ipse, Christum Dominum dicit, qui, tanquam
sponsus Ecclesiae suae, processit de thalamo
suo, id est de utero virginali. Bene sponsus a #spondendo@#
dicitur Christus, qui toties est promissus a
prophetis.
6 #Exsultavit ut gigas ad curren damviam ÷ suam@# .. #A summo coelo egressio ejus.@#
C Bene giganti comparatur Christus, qui humanam
naturam superans magnitudine suae potentiae, omnia
mundi vitia cum suo truculentissimo auctore prostravit.
Hic via cursum significat ejus vitae, quia
scilicet homo natus, crevit, docuit, passus est. A
summo Patrem significat. Egressio nativitas Filii
non temporalis, sed coaeterna Patri.
7 #Et occursus ejus usque ad summum ejus: Nec est qui se abscondat a calore ejus | null | 829716ac-ea36-40b0-afe9-ec9470fb10cb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
.@#
C Occursus ejus, secundum hominem dicitur, quia
post assumptionem carnis, in utraque natura
Christus permanens occurrit usque ad summum, id
est, usque ad sedem paternae majestatis, qua Patri
Filius semper aequalis est. Calor ejus Spiritus sanctus
est, a quo nemo potest abscondi, quia potentia suae
divinitatis uniuscujusque corda cognoscit.
8 #Lex Domini immaculata, convertens animas: testimonium Domini fidele: Sapientiam praestans parvulis.@#
H Lex Domini Christus est irreprehensibilis, quia
non habuit peccatum. Convertit animas: de captivitate
in libertatem. C. Testimonia quae dedit Israelitico
populo fidelia fuerunt, quia plenissima veritate
cognita sunt. H Sapientiam praestat parvulis,
non sensu sed humilibus et innocentibus. C Vel lex
Domini vetus est immaculata, quia per legem novam
approbata.
9 #Justitiae Domini rectae, laetificantes corda: Praeceptum Domini lucidum, illuminans oculos.@#
Justitiae Domini revera recte, quia non aliter fecit
Dominus quae docuit. Rectae, ibi non sunt, quia
aliud est in ore, aliud in opere. Laetificantur corda:
subauditur justorum. Lucidum praeceptum dicit, quia
sincerum et purum. Illuminat oculos, non istos carnales,
sed illos interiores.
10 #Timor Domini sanctus permanens in saeculum@# ÷ #saeculi@#
... #Judicia Domini vera justificata in semetipsa.@#
C Timor Domini mista cum pavore charitas est,
qui imperturbata constantia, non trepida confusione,
permanet sanctus: qui timor usu saeculari,
reverentia nuncupatur. Judicia Dei, dicit mandata
Dei, quae in Veteri et Novo Testamento conscripta
sunt, quae in semetipsis permanent, quia status eorum
nulla varietate mutatur.
H A Nec alterius auctoritate (ut firma habeantur)
nisi Domini egent, qui neminem fallere potest.
11 #Desiderabilia super aurum et lapidem pretiosum multum. Et dulciora super mel et favum.@#
C Desiderabilia judicia Domini, id est mandata
Novi et Veteris Testamenti; super aurum, quod
humana cupiditas maxime desiderat possidere. Addidit
lapidem pretiosum, qui multum valet in parvissimo
margarito. Sed quia inveniri poterant qui
divitias contemnerent, addidit sapores: mel et favum.
Vetus Testamentum superat mel; Novum vincit
favum.
12 #Etenim servus tuus custodit ea: In custodiendis illis retributio multa.@#
C Cum dicit servus tuus, justum signat et devotum,
qui ideo custodit mandata Dei, quia obedientibus
retributio subsequitur. Merito dicta sunt multa,
quia comprehendi non possunt universa, quae praeparavit
Deus diligentibus se.
13 #Delicta quis intelligit? ab occultis ÷ meis .. munda me:@#
÷ #Et .. ab alienis parce servo tuo@#
H Delicta quis intelligit? nisi scrutator cordium,
Deus, qui etiam potens est dimittere ea. Ab occultis,
id est a praeteritis peccatis. C Occultum est quod
originale dicitur, in quo concipimur et nascimur et
secreta voluntate peccamus. Alienum est quod malis
hominibus suadentibus, sive diabolo suadenti committitur,
sed fit proprium, quia consensus noster
plectibilis ex arbitrio nostro adhibetur, et ex illa
traduce massa mortalium ab hoste spiritali corrupta,
sine gratia Dei velociter subvertitur, quia in primo
homine per inobedientiam vitiata monstratur. Nam
quam facile est antiquo insidiatori infectis vetita
suadere, qui potuit liberos atque incorruptos sua
calliditate decipere? Sunt ergo aliena, quae ab aliis
nostra suasione vel culpa acta sunt, vel aliorum
suasu aut auxilio nos facimus.
14 #Si mei non fuerint dominati: tunc immaculatus ero.@#
#Et emundabor a delicto maximo@#
H Tunc delicta dicuntur, cum hoc servus fit peccati.
Si ista peccata non perpetravero, ero immaculatus.
Et emundabor a delicto maximo, id est a
superbia. C Qua et diabolus cecidit et hominem
traxit, et concessa beatitudine vacuavit. A Non ergo
petit tolli a se hic omnia omnino peccata, quod est
impossibile, sed ne dominentur
15 #Et erunt ut complaceant eloquia oris mei: Et meditatio cordis mei in conspectu tuo ÷
semper@#
...
C Possunt placere Domino eloquia oris, si a vitiis,
quae superius dixit, reddatur homo alienus. Meditatio
cordis, quae potest ad Deum pervenire, est spes,
charitas, et fides.
16 #Domine, adjutor meus: Et redemptor meus.@#
C Adjutorem suum dicit Deum in bonis actibus;
redemptorem, a malis, ut nemo meritis suis applicet
quod susceperit coelesti | null | d0f59380-1fb7-4745-b2b0-eff57f95f686 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
largitate.
ORATIO EX PSAL. XVIII.
Piissime Deus, qui virginalis thalami egressu
procedens liberatis nobis ad Patris dexteram conscendisti,
immensam misericordiam tuam exposcimus,
ut lege tua conversi, praeceptis illuminati,
testimoniis eruditi, mereamur et ab alienis et ab
occultis vit is emundari. Qui cum Patre, etc.
PSALMUS XIX.
ARGUMENTUM PSAL. XIX.
C Rogat Propheta Ecclesiam exaudiri, petens
illius consilium a Domino confirmari, dicensque
fideles, non potestate mundana, sed divina potentia
magnificandos.
TT. #In finem psalmus David@#
C Jam nota sunt verba tituli. Nunc rogat Propheta
in hoc psalmo prospera evenire sanctae Dei
Ecclesiae, quae longo tempore fieri posse per adventum
Domini praevidebat dicendo: Exaudiat, etc.
1 #Exaudiat te Dominus in die tribulationis: Protegat te nomen Dei Jacob.@#
C In die tribulationis, ostendit tempus gravissimae
afflictionis. Cum dicit: Protegat te nomen Dei Jacob,
hujusmodi benedictionem concedendam petit
Propheta a Domino Christiano populo, sicut sanctus
patriarcha Jacob priscis temporibus ab ipso accepit,
quando Esau fratri praelatus est. Audiri cognoscimur,
quando omnimodis aliquid obtinemus.
2 #Mittat tibi auxilium de sancto: Et de Sion tueatur te.@#
Optando dicens mittat: ostendit a Patre Filium
missum suum, in auxilium sanctae Dei Ecclesiae.
Sion enim mons signat #speculationem,@# quae convenit
divinitati, quoniam illi cuncta sunt nota.
3 #Memor sit omnis sacrificii tui: Et holocaustum tuum pingue fiat. Diapsalma.@#
C Sacrificium sanctae Ecclesiae, est ritus accipiendus,
qui nunc agitur corporis et sanguinis Domini
immolatione solemni. Holocaustum, totum incensum
dicitur, et repraesentat idem jam dictum sacrificium.
Quod pingue fit atque jocundum, quando
nostra oblatio mentis et corporis a gratia divinitatis
assumitur.
4 #Tribuat tibi secundum cor tuum: Et omne consilium tuum confirmet.@#
C Dicit, tribuat tibi secundum cor tuum, id est
secundum intellectum quem habes de Domino, ut
eum credas unum ex trinitate, passum carne, resurrexisse,
ascendisse in coelum, etc. Et omne consilium
tuum confirmet, hoc est consilium sanctae
Ecclesiae: Patrem et Filium et Spiritum sanctum
unum Deum credere, a quo sunt omnia; et ex consilio
deliberate omnia pro ista fide spernere mundi
delectamenta
5 #Laetabimur in salutari tuo: Et in nomine Dei nostri magnificabimur@#
C Nam in salutari Ecclesiae (quod est Christus
Jesus) laetaturum se esse declaravit, ut se unum
esse ex ejus corpore monstraret. Et in ipsius nomine
se esse magnificandum, quia ex ipso Christiani
fuerant nuncupandi. Magnificari est magnum
fieri.
6 #Impleat Dominus omnes petitiones tuas: Nunc cognovi quoniam salvum fecit Dominus christum suum.@#
C Impleat Dominus, fit iterum ad Ecclesiam grata
conversio. Nunc cognovi dicendo, magnam virtututem
suae prophetationis ostendit, cum se dicat
in praesenti cognovisse quae post saecula multa implenda
erant. Salvum fecit Pater Filium in resurrectione
gloriosa et in coelos ascensione.
7 #Exaudiet illum de coelo sancto suo: In potentatibus salus dexterae ejus.@#
C Sensus iste talis est: Exaudiet Filium Pater
de coelo, quia in dextera ejus est salus, quam habens
ex propria deitate, tamen expetere videtur ex
carne. Potentatibus dicit, quia nos potentes efficit,
cum gratia sua in praesenti, et in futura vita in
beata perennitate custodiendo; quae per dexteram
intelligitur.
8
#Hi in curribus et hi in equis: Nos autem in nomine Domini Dei nostri invocabimus.@#
H Per currus, voluptas mundi sive cupiditas designatur,
quoniam superbi et cupidi velut rotae
instabiles, mente huc illusque discurrunt. Per
equos, superbi intelliguntur; ipsi sunt cupidi. H C
Nos autem in illis non gloriemur, sed in nomine
Dei, quod ad praemia aeterna perducit.
9 #Ipsi obligati sunt et ceciderunt: Nos autem surreximus et erecti sumus.@#
C Dicit Propheta humanis honoribus vel pravis
desideriis obligatos cecidisse arrogantes, quod necesse
est illis contingere qui se videntur nexuosis
erroribus illigare. Resurgere duobus modis Christianus
dicitur, scilicet a morte vitiorum, et in illa resurrectione,
in qua justi aeterna praemia accipiunt,
de utraque hic intelligi manifestum est.
10 #Domine, salvum fac regem ÷ et .. exaudi nos: In die qua invocaverimus ÷ te@#
...
C Dicitur Patri, Salvum fac regem, id est | null | 1bb162e8-1cfb-4a4a-b9f8-0cd1ba4fdd06 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, ut
Christus resurgat a mortuis. Exaudi nos, provenit
illud tunc generi humano, quando resurrectionem
Christi firme credit et laetanter aspicit, vel per eum
regem exaudi nos in die necessitatis nostrae.
ORATIO EX PSAL. XIX
Imple, Domine petitiones nostras, et tanquam
pinguissimum nos holocaustum assume, ut, inimicorum
curribus obligatis, salutaris tui opitulatione
laetemur. Per Dominum nostrum Jesum, etc.
PSALMUS XX.
ARGUMENTUM PSAL. XX.
C Hic psalmus, Domini Salvatoris primo incarnationem,
et postea deitatis facta, Propheta narrante,
decantat.
TT. #In finem psalmus David.@#
C Ideo titulus hic nono decimo psalmo par est,
quoniam et iste quidem de Domino Salvatore loquitur
sicut superior, sed sub aliqua diversitate.
1 #Domine, in virtute tua laetabitur rex: Et super salutare tuum exsultabit vehementer.@#
C Domine, dicit Propheta ad Patrem; in virtute
tua, id est in omnipotentia majestatis tuae, in qua
et Filius regnat. Laetabitur rex, gaudet Christus
Jesus. Exsultabit, id est in eo quod per eum salvasti
homines, Filius tuus exsultabit, qui est Salvator.
Vehementer, ostendit magnitudinem gaudii, ut,
quanta est copia in beneficio, tanta sit et gaudii
magnitudo.
2 #Desiderium cordis ejus tribuisti ei: Et voluntate labiorum ejus non fraudasti eum. Diapsalma.@#
C Desiderium animae ejus fuit pro omnium salute
occidi, ut pretiosus sanguis ejus mundum redimeret.
Voluntas labiorum fuit, quando immundis spiritibus
imperabat, languores diversos sermonis sui sanabat
imperio, et praedicationes populis inserebat. Constat
in nullo voluntatem ejus fuisse fraudatam, quando
omnia quae fieri jussit impleta sunt.
3
#Quoniam praevenisti eum in benedictionibus dulcedinis: Posuisti in capite ejus coronam de lapide pretioso.@#
C Quoniam praevenisti, significat humanitatem
praeventam gratia divinitatis. A Benedictio dulcedinis
fuit immunitas peccati, qua donatus est Christus;
nos enim in amaritudine Adae concipimur. C Vel
benedictio dulcedinis fuit, quando dictum est: Hic
est Filius meus dilectus. Corona conventum signat
discipulorum; haec erat corona capitis, hoc regale
diadema, quoniam ipsum docentem circuitus apostolorum
ambiebat. Diadema illud non ideo ut ornaret
est impositum, sed ut de Christo potius ornaretur.
Lapides pretiosi, apostoli sunt.
4
#Vitam petiit a te et tribuisti ei: Longitudinem dierum in saeculum, et in saeculum ÷ saeculi@#
..
C Vita resurrectionem signat quam ille petiit dicendo:
Pater, clarifica Filium tuum. Longitudo
dierum signat perennitatem Christi, quae nullo fine
concluditur. In saeculum saeculi, indefectam stabilitatem
futuri saeculi indicat. Sed memento quod haec
et his similia ab illa dicuntur parte passus est.
5 #Magna gloria ejus in salutari tuo: Gloriam et ÷ magnum .. decorem impones super eum.@#
C Nam gloria et magnum decus tempus signat judicii,
ubi in deitate sua Altissimus apparebit, habens
gloriam ex judicio, decorem de majestate. Sanctae
etiam incarnationi magna est gloria in salutari, id
est in verbo Patris.
6 #Quoniam dabis eum in benedictionem in saeculum ÷ saeculi@# .. #Laetificabis eum in gaudio cum vultu tuo.@#
H Quoniam dabis eum in benedictionem, quia
omnis creatura benedicit eum. Laetificabis eum in
gaudio, cum coadunata fuerit multitudo sanctorum,
eique sanctorum numerus restitutus. C Cum vultu
tuo dicit, ut una intelligatur persona sine dubio
esse Christi, quia humanitas de divinitate gaudet.
Quamvis etiam de membris illud accipi Christi recte
possit.
7 #Quoniam rex sperat in Domino:@#
#Et in misericordia Altissimi non commovebitur.@#
C Rex est iste, qui in passione sua ascriptus, tribus
linguis legebatur. Speravit in Domino, secundum
hominem. Non commovebitur A misericordia
Patris, quia protector est olim sperantium in se.
8 #Inveniatur manus tua omnibus inimicis tuis: Dextera tua inveniat ÷ omnes .. qui te oderunt.@#
C Inveniatur manus tua, id est operatio tua reperiatur.
H Ut revertantur inimici, afflicti potestate
tua in bonum. Dextera Patris Dominus est Salvator.
Qui eum oderunt poena perpetua damnandi sunt, et
sine fine cum diabolo et satellitibus suis in aeternis
tenebris torquendi. Invenitur igitur Dei manus in
judicio futuro inimicis ejus.
9
#Pones eos ut clibanum ignis in tempore vultus tui: Dominus in ira sua conturbabit eos: et devorabit eos ignis.@# | null | 14b5c601-881f-4310-976e-f67983ab5325 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
C Clibanus est coquendis panibus aenei vasculi
deducta rotunditas, quae suburentibus flammis ardet
intrinsecus; quod signat peccatores, qui in judicio
torquendi sunt et moerore animi et poenali excruciatione.
Tempus vultus Dei, dies est judicii. H Hic
ira Dei non punit, sed conturbat ad poenitentiam, et
hic ignis Spiritus sancti devorat, id est peccata
consumit. C Sive quando audient: Ite in ignem
aeternum, tunc judicis sententia conturbabit, et ignis
devorabit perpetuo.
10 #Fructum eorum de terra perdes: Et semen eorum a filiis hominum.@#
C H Fructum dicit opera iniquorum. Perdere de
terra, id est de sancta Ecclesia vel terra viventium.
C Semen, id est vota vel facta peccantium. A filiis,
id est de sanctis eos facis alienos, quos in haereditatem
aeternam tua largitate missurus es.
11 #Quoniam declinaverunt in te mala: Cogitaverunt consilia, quae non potuerunt@#
÷ #stabilire@#
..
H Visi sunt Judaei declinare mala in Christum,
quando dixerunt: Dignus est morte. Cogitaverunt
concilium dicendo: Jube ergo custodiri sepulcrum (Matth. XXVII),
nolentes nec etiam credentes Christum
resurgere. Quod non potuerunt stabilire, quia,
quando voluit Christus, resurrexit. C Declinare dicimus
mala supra alios, poenitentia in alios causam
iniquitatis relidere, quod Judaei Christo fecerunt,
dum destructionem civitatis et gentis vitae Christi
ascripserunt, dicentes: Si dimittimus eum sic (Joan. XI),
etc.
12 #Quoniam pones eos dorsum: In reliquiis tuis praeparabis vultum eorum.@#
A Positi sunt Judaei dorsum, quando vitio suo
terrena sapientes, non meruerunt coelestia contueri.
H Praeparabuntur reliquiae Judaeorum, quando per
Enoch et Eliam in fine credituri sunt, et tunc praeparabis
vultum eorum, scilicet in te credentium, ut
scilicet convertantur corda patrum in filios.
13 #Exaltare, Domine, in virtute tua: Cantabimus et psallemus virtutes tuas.@#
H Exaltare in virtute, id est demonstra in judicio
majestatem tuam et potestatem, qui prius venisti
in humilitate. C Cantare est verba Domini ore proferre;
psallere, mandata divina bonis operibus constanter
implere.
ORATIO EX PSAL. XX.
Benedic, Domine, benedictione dulcedinis, et comple
tibi placitum desiderium nostrum, ut dum jugiter
virtutes tuas suavi modulatione concinimus,
longitudinem vitae perpetuae consequamur. Per Dominum
nostrum Jesum, etc.
PSALMUS XXI.
ARGUMENTUM PSAL. XXI.
C In hoc psalmo Christus de passione sua ad
Patrem loquitur, admonetque fideles laudare Dominum,
quia in resurrectione sua catholicam respexerit
Ecclesiam.
TT. #In finem pro susceptione matutina psalmus
÷ David@# ..
C In finem; sive psalmus, sive David, quid signet
expositum est. Susceptio matutina est tempus reresurrectionis,
quando mortale corpus in magna
gloria clarificatum assumpsit. Matutinum dictum
est, quasi #manu primitivum,@# quod tempus innumeris
locis ad resurrectionem Domini constat aptatum.
1 #Deus, Deus meus ÷ respice in me .. quare me dereliquisti: Longe a salute mea verba delictorum meorum.@#
C Deus sermo Graecus est, et interpretatatur #timor.@#
Unde quidam ait gentilium poetarum: primus
in orbe deos fecit timor; unde Christus, quasi vicina
passione permotus, ex humanitate clamat: Respice
in me, deprecans sibi celerrimum auxilium resurrectionis.
H Quod se dicit derelictum, non ex propria,
sed ex populi sui persona loquitur, cujus peccata
ipse suscepit. C Dicit a se longe fieri verba quae delicta
parturiunt, et iterum sua dicit esse peccata nostra
delicta, qui non habuit peccata. A Dicit igitur
se derelictum in persona membrorum, quae quod
petunt non accipiunt, eo quod verba delictorum sunt
petitiones eorum, dum vel petunt contra salutem
vel non mox exauditi murmurant, et derelictos se
conqueruntur.
2
#Deus meus, clamabo per diem et non exaudies: Et nocte et non ad insipientiam mihi.@#
C Clamabat humanitas Verbi per diem, quam non
circumdabant tenebrae peccatorum. H non exauditur:
propter destinatos ad mortem, qui noctis nomine
vocitantur. C Non ad insipientiam, subaudiendum
reputabis mihi, id est Pater Filio, petebat ergo
mediator Dei et hominum non insipienter sed prudenter,
et tamen non constat auditum, quia petitione
et passione mundum erat redempturus. H C A
Vel dies prospera, nox adversa significat. In quibus | null | 35e089c2-0627-4fe6-a252-4438a818d4e1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quandoque petentes Deus non exaudit, et hoc non
ad insipientiam eorum, sed ut sic sapientes fiant et
discant sapienter petere, non terrena sed coelestia,
vel terrena ad salutem animae.
3
#Cum autem in sancto habitas: Laus Israel.@#
C In sancto habitas laus, incarnationem per hoc
Christi declaravit propheta, quia in Filio habitat
laus, id est Pater qui est laus Israel, id est Ecclesiae
videntis per fidem te. Ideo etiam non exauditum se
ostendit, non propter insipientiam, sed propter salutem
generis humani per passionem suam alias
factam sanctam, quoniam Pater semper audit Filium
in quo semper habitat.
4 #In te speraverunt patres nostri: Speraverunt et liberasti eos.@#
H Speraverunt patriarchae, et liberavit eos de
Aegypto. H Speraverunt in deserto et liberati sunt,
quanto amplius filium pater liberat dum petit et vult
liberari.
5 #Ad te clamaverunt et salvi facti sunt: In te speraverunt et non sunt confusi.@#
C Clamaverunt martyres ad Christum: dum eos
corporalis poena consumpsit, et putabantur ab infidelibus
non exaudiri, sed illi potius valde auditi
sunt, quia coronam percipere meruerunt. Nec sunt
confusi: quos constat venisse ad praemium, non enim
confunditur, qui aeternum regnum consequitur.
6 #Ego autem sum vermis et non homo: Opprobrium hominum et abjectio plebis.@#
C Vermi enim comparatur Christus, quia mortalis
et de carne sine mistione seminis natus est. Similiter
vermis sine concubitu nascitur. Non homo, id
est non peccator, quod in illo esse non potuit. Opprobrium
hominum: quando in eum spuebant, et
alapis verberabant. Abjectio, cum elegerunt Barabbam,
Christum abjecerunt.
7 #Omnes videntes me deriserunt me: Locuti sunt labiis. Et moverunt caput.@#
C Omnes, de malis suscipiendum est: deriserunt,
non credendo in Christum. H Locuti sunt labiis:
Si Filius Dei est descendat de cruce (Matth. XXVII).
Moverunt caput. C Per iracundiam: quod minantes
faciunt non judicantes ex corde, ore enim non corde
loquebantur, quibus non provenit ex firma deliberatione
sententia.
8 #Speravit in Domino eripiat eum:@#
#Salvum faciat eum quoniam vult eum.@#
H Vox prophetae. Speravit, hoc est humanitas in
divinitatem. Eripiat, id est de Judaeis, vult eum,
quoniam Deus Pater talem Filium habere voluit sine
peccato, per quem peccata tolleret mundi. C Vel
melius hoc per ironiam dictum est a Judaeis, quae
figura Latine #irrisio@# dicitur, aliud quam conatur
quis ostendens.
9 #Quoniam tu es qui extraxisti me de ventre: Spes mea ab uberibus matris meae: in te projectus sum ex utero.@#
H Vox humanitatis, eduxisti me ventre, id est
de utero sanctae Mariae. C Quia tunc ab originali
peccati vitio sequestratus: tanquam sponsus processit
de thalamo. Spes mea ab uberibus, H id est
secundum humanitatem, secundum quam non dedignatus
est sugere ubera matris. In te projectus sum.
C Ostendit se fuisse ab humana iniquitate divisum.
10 #De ventre matris meae Deus meus es tu: Ne discesseris a me.@#
C Cum dicit de ventre matris meae: ostendit non
fuisse sine Deo nec ipsam conceptionem carnis. Ne
discedas a me. H In die passionis.
11 #Quoniam tribulatio proxima est Quoniam non est qui adjuvet.@#
H Quoniam proxima est tribulatio, ut ipse dixit:
Surgite, eamus, ecce appropinquabit qui me tradet (Matth. XXVI).
Non est qui adjuvet, neque angelus,
neque homo, nisi tu, Pater.
12
#Circumdederunt me vituli multi: Tauri pingues obsederunt me.@#
C Vituli populi Judaeorum, qui ignorato jugo
Dei: inconsiderata procacitate lasciviunt, simul petulantes
et fatui, qui gressus suos nulla moderatione
distinguunt, sed vagi ac penduli: ad iniqua consilia
quibusdam saltibus efferuntur. Tauri principes Judaeorum
designant. Addidit pingues, quia feroces
circumdederunt Christum cum gladiis et fustibus,
animal enim impinguatum: inquietum et ferox efficitur.
13 #Aperuerunt super me os suum: Sicut leo rapiens et rugiens.@#
C Aperuerunt Judaei os dicentes: Crucifige, crucifige (Matth. XXVII.)
Suum videlicet, quod non illis sapientia
aperuit, sed cogitatio scelerata. Rapiens: pertinet
ad insanissimam seditionem cum eum raptum
traxerunt ad tribunalia | null | 5a7f3399-1a41-450d-b8f1-531719c936af | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Rugiens: ad blasphemas
voces, quibus dicebant: Crucifige, crucifige.
14 #Sicut aqua effusus sum: Et dispersa sunt omnia ossa mea@#
H Ossa Christi apostoli dicuntur, C qui dispersi
sunt et effusi sicut aqua, qui orbem terrarum divino
imbre satiantes: a sordibus peccatorum abluerunt,
A vel Christus ita viliter occisus, sicut aqua effunditur,
et ejus sanguinis effusio nos rigavit et abluit,
et dispersi sunt in morte ejus discipuli.
15 #Factum est cor meum tanquam cera liquescens: In medio ventris mei.@#
H Cor suum, sapientiam suam dixit, quae ante
passionem suam non intelligebatur. C Impleta vero
passione omnis veritas promissa revelata est. Bene
mysteria legis comparata sunt cerae, quae tunc reddit
splendorem luminis, cum a calore dissolvitur; sic
per ignem passionis Christi, illuminata sunt mysteria
legis. Ventrem Ecclesia dicit.
16 #Aruit tanquam testa virtus mea: et lingua mea adhaesit faucibus meis: Et in pulverem mortis deduxisti me.@#
H C Virtus Christi testae comparatur, quia sicut
illa igne decocta, fortior erit, sicut virtus Christi
in passione solidita est, quae prius quasi lutea videbatur
incredulis. C Lingua sua: significat praedicatores,
qui adhaerent faucibus suis, dum ejus mandata
custodiunt. In pulverem deductum dicit, ad voluntatem
Judaeorum, qui hoc nitebantur et se fecisse
putabant, quia ejus resurrectionem credere noluerunt,
sed se putabant Christo mortem dedisse communem,
ut usque in pulverem perductum crederent.
17 ÷ #Quoniam .. circumdederunt me canes ÷ multi@# .. #Concilium malignantium obsedit me.@#
H Canum natura est: dominos amare, contra latrones
latrare: econtra Judaei contra suum Dominum
non loquentes recta, sed latrantres iniqua,
latronem elegerunt. C Concilium malignantium:
quando cogitabant Jesum dolo tenere, mortique
trahere.
18
#Foderunt manus meas et pedes meos: Dinumeraverunt omnia ossa mea.@#
H Foderunt manus, id est, clavis fixerunt, et fructum
magnum invenerunt id est, salutem omnium
gentium. C Dinumeraverunt ossa ejus, mystice, id
est, apostolos seu reliquos Christianos, quos quaerebant
Judaei persecutione facta exstinguere, ne in
majore numerum convalescerent. Vel corpus ejus sic
extenderunt in cruce, ut ossa ejus numerabilia viderentur.
19 #Ipsi vero consideraverunt et inspexerunt me; Diviserunt sibi vestimenta mea, et super vestem meam miserunt sortem.@#
C Dicit Judaeos considerare secundum incrudelitatem
eorum, ut non transitorie vel casualiter fecisse
videantur, sed diligenter considerasse et inspexisse
ad ea quae fiebant, et tamen cor eorum lapideum tot
miraculis non fuisse molitum. Diviserunt sibi vestimenta
mea (Job XIX). H Hoc in passione Christi completum
est, quando fecerunt, quatuor partes, quatuor
milites. Tunica tamen non est divisa significans unitatem
Ecclesiae, quae non scinditur, quamvis haeretici
eam scindere contendant.
20 #Tu autem, Domine, ne elongaveris auxilium meum: Ad defensionem meam conspice:@#
H Hic humanitas ad divinitatem loquitur. C Et
resurrectionem celerrimam deprecatur: ut veniente
tali gloria, perfidorum incredulitas destruatur. Auxilium
signat resurrectionem Christi, quae elongata
non est: quando triduana provenit. C Ad defensionem,
ne quid praevaleat in me pars illa vocatis
inferni.
21 #Erue a framea animam meam:@#
÷ #Et .. de manu canis unicam meam.@#
C Liberari se postulat a morte quam subire voluit.
Framea autem significat hastam, sive gladium seu
quaelibet arma, et significat hic malitiam Judaeorum.
De manu canis dixit: cum canis manus non habeat,
sed vult intelligi potestatem Judaeorum. H Unicam
dicit animam suam, quae non habeat peccatum: vel
Ecclesiam catholicam. C Ut intelligatur doctrinas
novas et conciliabula perditorum respuisse.
22 #Salva me ex ore leonis:@#
#Et a cornibus unicornium humilitatem meam.@#
C De ore leonis: de potestate diaboli dicit, qui
bene comparatur feris, quoniam humanis existens
semper delectatur. A cornibus, id est a superbis.
Unicornium, qui nimia elatione surgentes: similes
socios ferre non possunt, a talibus secerni suos
humiles Christus postulavit, talia quippe animalia
quae uno cornu armantur, multo #fortiores@# sunt his
quibus duplicia tribuuntur.
23 #Narrabo nomen tuum fratribus meis: In medio Ecclesiae laudabo te.@#
C Post sacram passionem dicit gloriam divinitatis
toto orbe vulgandam. Narrabo, id | null | 41d19dae-fb2c-4826-bc5b-7a8541693cb4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
est narrari faciam.
Fratres dicuntur qui diligunt et diliguntur. In medio
Ecclesiae. II In medio credentium populorum praedicabo
te et laudabo te.
24 #Qui timetis Dominum laudate eum: Universum semen Jacob glorificate eum.@#
C Timor Dei: justus est et rectus, laudemque
generat, amorem tribuit, et ardorem charitatis inflammat.
Semen Jacob, qui fidei Jacob, devotione
consentiunt, et supplantatores vitiorum sunt. Laudate
igitur, qui timetis, id est reverentiam habetis
nominis ejus, quia eum non meretur praedicare, nisi
qui cognoscitur et timere.
25 #Timeat eum omne semen Israel@# .. #Quoniam non sprevit neque despexit deprecationem
pauperis.@#
H Timeat eum omne semen Israel, id est, unusquisque
renatus per baptismum, et mente Deum
videns. Quoniam non sprevit preces pauperum. Id
est filium. C Sicut facere solent gloriantes in istius
mundi honore, spernere pauperes et despicere supplicantes,
causamque de habitus qualitate metiri, ut
si sit vestibus nitidus: verax putetur, si amictu
sordidus: mendacissimus habeatur.
26 #Nec avertit faciem suam a me: Et cum clamarem ad eum exaudivit ÷ me@#
..
H Nec avertit faciem, sed resuscitavit me a mortuis.
Cum clamarem, respondit: Clarificavi et iterum
clarificabo (Joan. XII). C Vel aliter, clamavit itaque:
ut mors nostra ejus morte finiretur, et peccatum
veteris hominis; redimeretur pretio sanctissimae
passionis.
27 #Apud te laus mea in Ecclesia magna Vota mea reddam in conspectu timentium eum.@#
C Apud te significat de te, laus mea in Ecclesia,
scilicet catholica, magna enim et amplitudine dicitur
et honore. Vota, sacramenta corporis et sanguinis,
quae illis praesentibus redduntur: qui ei sancto
timore subjecti sunt, denique quae sint vota ista subjungit.
Edent pauperes, etc.
28 #Edent pauperes et saturabuntur: ÷ et .. laudabunt
Dominum qui requirunt eum: Vivent corda eorum in saeculum ÷ saeculi@#
..
C Pauperes, id est, regnum Dei esurientes. Saturari
enim non possunt nisi quos talis possidet
esuries. Pauperes saturati Deum laudant, divites
semetipsos exaltant. H Qui requirunt: fide et opere,
intelligentes, quae ipse est panis qui de coelo
descendit. Vivit cor, id est, spes eorum immobilis
vegetatur. Illud vivere dicimus veraciter: quod in
divinitatis gratia perseverat.
29 #Reminiscentur et convertentur ad Dominum: Universi fines terrae.@#
C Reminisci illos dicimus: quos constat post
oblivionem Christi redisse ad veram medicinam. Et
quando Deus ab illis fideliter cognoscitur, recte ab
eis dicitur reminisci, ut ad illum redeant veraciter:
quem prius perversa voluntate neglexerunt.
Universi fines, id est universalis Ecclesia, quam
nunc constat toto orbe esse diffusam. H Et quotidie
religiosa doctrina ad verum Christum alios convertere
satagunt Christi veri praedicatores.
30 #Et adorabunt in conspectu ejus: Universae familiae gentium.@#
C Illi adorant in conspectu Domini, qui sincera
fide et operibus Christum rogant. Conspectus enim
illius non est nisi supra fidelissimos et beatos.
Universae familiae, cunctos credentes conclusit, qui
nihil excepit.
31 #Quoniam Domini est regnum: Et ÷ ipse .. dominabitur gentium.@#
C Quoniam Domini est regnum, quia non sunt
gentium regna, sed Domini, qui potestate sua et
mutat reges et continet. Et necesse est ipsum debere
ubique coli: quem constat intelligi Dominum
omnium rerum.
32 #Manducaverunt et adoraverunt omnes pingues terrae: In conspectu ejus cadent omnes qui descendunt in terram.@#
H. Manducaverunt omnes divites, id est apostoli
vel caeteri sancti corpus Christi. Adoraverunt: in
fide et operatione. Descendunt: a superbia saeculi,
ut adorent in humilitate pura. H A Vel hic pingues:
divites terrae, qui etiam sacramentum corporis
Christi manducant, sed non saturabuntur ut pauperes
Christi, adorantque, sed fraternitatem charitatis
non habent: et ideo quia mente in terrena
descendunt, cadent in infernum.
33
#At anima mea illi vivet: Et semen meum serviet ipsi.@#
C Animam vero suam dicit Deo Patri vivere,
quoniam hunc mundum immaculata conversatione
transivit. H Semen meum, filii Ecclesiae serviunt
Christo, C vel opera Christi servient laudando
Deum.
34 #Annuntiabitur Domino generatio ventura: Et annuntiabunt coeli justitiam ejus populo qui nascetur, quem fecit ÷ | null | ef9fb94f-fc17-48f7-9577-5d93c9f75f70 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Dominus@#
..
H C Propheta dicit generationem venturam:
populum gentium, quae ex aqua et Spiritu erat
procreanda, haec annuntiabitur Domino, id est
annuntiando convertetur Domino, hoc est in honorem
Domini. H Annuntiant coeli, id est, apostoli
praedicant Filium Dei, ipse est enim justitia Patris.
C Apte vero dictum est Christianum populum
Dominum fecisse, quoniam eum praedestinavit ante
saecula et creavit illum et redemit et suo sancto corpore
a peccatis liberum fecit.
ORATIO EX PSAL. XXI.
Caput misericordiae Deus qui propter nos descendens
in uterum virginis addictus ligno, perfossus
clavo, vestimentis insuper sorte divisis, surrexisti
liber ab inferis: praecamur ut hujus commercii non
immemor, sis populis ab ore leonis ereptor, qui
fuisti quondam patribus in te sperantibus liberator.
Qui vivis et, etc.
PSALMUS XXII.
ARGUMENTUM PSAL. XXII.
C Per totum psalmum renatus in baptismo
Christianus gratias agit: quia de ariditate peccati
ad loca pascuae et ad aquas refectionis sit inductus.
TT. #Psalmus David.@#
C Psalmus David, per totum istum psalmum
Christianus fidelis gratias agit Domino, quis liberatus
vetustate deposita: ad loca pascuae et
aquam refectionis Domino largiente sit perductus.
1 #Dominus regit me ÷ et .. nihil mihi deerit: In loco pascuae ibi ÷ me .. collocavit.@#
L Loquitur hic Ecclesia fiducialiter per fidem.
Dominus regit me, quia ante adventum Christi,
mundum diabolus regebat. Nihil deerit boni ei qui
adhaeret Deo. In loco pascuae, id est in futura beatitudine
eum collocabit, sed jam in spe ejusdem beatitudinis
collocavit, vel in Ecclesiae et fidei unitate
spem meam composuit.
2 #Super aquam refectionis educavit me: Animam meam convertit.@#
H C Aqua refectionis: est baptismi lavacrum,
quo anima sterilis irrigatur. Educavit, C id est paulatim
nutrivit, quasi parvulos et renatos doctrina.
H Patriarcharum et prophetarum sive apostolorum,
C Convertit fidelis animam ad Christum: quae
dudum sub diabolo probatur esse captiva.
3 #Deduxit me super semitas justitiae: Propter nomen suum.@#
C Semitae justitiae, sunt duo praecepta salutaria,
id est, dilectio Dei et proximi. Quae semitae dicuntur,
quia arcta est via ad regnum coelorum (Matth.
VII). Propter nomen suum gaudet se famulus Christi
deductum esse ad illam scientiam, ut possit jussa Dei
vulgare, et hoc non suis meritis, sed divina gratia
sibi concessam esse; ac si diceret: deductus sum in
semitas mandatorum, non propter meritum meum,
sed propter nomen suum.
4 #Nam etsi ambulavero in medio umbrae mortis non timebo mala. Quoniam tu mecum es.@#
C Dicit catholicus, si ambulavero inter haereticos
(qui recte umbrae mortis dicuntur) non timebo
eorum pravas suasiones, quoniam tu me, Domine,
defendis. H Vel inter saeculi obscuritates, ignorantias
et peccata: peccata enim umbra mortis sunt,
quia exprimunt similitudinem mortis. Sed et ideo
non timebo, quia virga tua, etc.
5 #Virga tua et baculus tuus: Ipsa me consolata sunt.@#
C Virga enim ad justitiam et fortitudinem Domini
Salvatoris pertinet. Baculus: ad adjutorium humanum
quo gubernatur et a Deo sustentatur homo,
sicut infirmus baculo sustinetur, quo et pes caute
defigitur, et totum corpus desuper innixum sustinetur.
Istis ergo duabus rebus fidelis consolatur, una
est districtio quae conterit vitia, et malos qui bonis
nocere cupiunt: altera gubernatio, quae sustinet
fideles. H A Virga certe etiam consolatur: quando
corrigendo peccatorem in viam salutis ducit.
6 #Parasti in conspectu me mensam: Adversus eos qui tribulant me.@#
C Parasti, id est, praedestinati altare sanctum,
mensa dicta a mense, quoniam quolibet mense
primo die, convivia ritu gentium exercebantur, etc.
H Significat Scripturam sanctam. Adversus eos, id
est, haereticos qui tribulant Ecclesiam, vel persecutores
Ecclesiae et daemones.
7 #Impinguasti ÷ in .. oleo caput meum:@#
÷ #et .. calix meus inebrians ÷ quam praeclarus est@#
..
H Vox Ecclesiae. Laetificasti caput, id est mentem
meam, oleo hoc est spiritali laetitia. Calix intelligitur
verbum Dei quod inebriat mentem hominis. C Praeclarum
itaque quia ad regnum coelorum perducit.
Vel calix sanguis Christi, qui digne sumentibus praeclarus
est.
8 #Et | null | abccd79c-7103-4f4f-87a6-c2357b057c7b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
misericordia tua subsequetur me: Omnibus diebus vitae meae.@#
C Subsequitur misericordia, fideli utique ad custodiam,
sed praecedit ad gratiam conferendam. Nisi
Domini misericordia subsequeretur: facile humana
fragilitas deciperetur, quia a tergo diabolus insidias
parat: quandiu in hoc corpore mortali versatur,
unde nimis necessarium est, ut semper nos gratia
Dei praecedat, et misericordia subsequatur.
9 + #Et .. ÷ ut .. inhabitem in domo Domini: In longitudine dierum.@#
A Ideo illa concessa sibi, quae dicta sunt fatetur,
ut inhabitet, etc. Domus quippe Domini: futuram
signat Hierusalem quae consistit in longitudine dierum,
quia in ipsa est perpetua laetitia et beatitudo
sine fine.
ORATIO EX PSAL. XXII.
Rege nos, Domine, suavibus tuae praeceptionis habenis,
ut aeterni tabernaculi habitatione percepta:
plenitudine perennis poculi repleamur. Per Dominum
nostrum Jesum Christum filium tuum qui, etc.
PSALMUS XXIII.
ARGUMENTUM PSAL. XXIII.
C Propheta testatur Christi ditioni universum orbem
esse subjectum definiens quibus virtutibus praediti
sunt in ejus Ecclesia constituti, alloquiturque
superstitiosos ut vero Domino famulentur.
TT. #Psalmus David ÷ Prima Sabbati@# ..
C Prima Sabbati significat diem Dominicum, quo
Dominus surrexit, et resurgendo isti saeculo subvenit,
mundumque ipso die creavit, qui propter excellentiam
tanti miraculi: proprie dies Dominica
nuncupatur, id est Domini, quamvis omnes sint
Domini.
1 #Domini est terra et plenitudo ejus: Orbis terrarum et ÷ universi .. qui habitant in eo.@#
C Domini est terra, id est, Ecclesia quae Domino
specialiter pura mente famulatur. Nam licet omnia
ab ipso sint condita: tamen ipsius esse proprium
dicimus illud quod eum veneratur auctorem. Plenitudo,
id est, multitudo sancta qua repletur Ecclesia.
Ille habitat Ecclesiam, qui usque ad obitum suum
in fide recta perseverat, habitare enim manere dicimus.
2 #Quia ipse super maria fundavit eum: Et super flumina praeparavit eum.@#
C Quid est super maria fundare: nisi super tremulos
fluctus vitiorum, Ecclesiam in firma fide solidare
flumina: H Potentes saeculi vel cupidi. Super
ista flumina est Ecclesia, ut illis praedicet, et convertantur.
3 #Quis ascendet in montem Domini: Aut quis stabit in loco sancto ejus?@#
C Quia omnia quae condidit Domini esse docuit
sequenter interrogando ostendit quales esse debeant:
qui se ipsius nuncupari desiderant. H Et est
vox prophetae interrogantis: Quis ascendet in montem,
id est, coelestem Hierusalem. C. Vel justitiam
ad quam magno nisu tendimus, quoniam peccatis
obviantibus impedimur. H. Aut quis stabit,
id est, quis perseverabit in justitia. C Multo quippe
utilius est in sancto loco stare, quam ad ejus fastigium
pervenire. H Quia multi ascendunt, sed
non perseverant. Quis igitur pro raritate ponitur.
4 #Innocens manibus et mundo corde: qui non accepit
in vano animam suam: Nec juravit in dolo proximo suo.@#
C Innocens manibus est: cujus operatio neminem
laedit, sed juvare contendit. Mundo corde. H Sanctus
in cogitatione. Ille non accipit in vanum animam
suam, qui opera bona agit. C Per dolum itaque jurat:
quisquis aliter facturus est quam promittit,
credens perjurium non esse: decepisse nequiter
credentis errorem.
5 ÷ #Hic .. accipiet benedictionem a Domino. Et misericordiam a Deo salutari suo.@#
C Ergo accipit benedictionem non ab alio, sed a
Domino. H Qui se custodierit ab istis supradictis
maculis, H salutaris ergo noster: Christus est, a
quo et beatitudo tribuitur et peccata laxantur. H Misericordiam
a Deo solus ille consequitur, qui se miserum
putat, C et nullus hominum est qui sibi misereri
non egeat.
6
#Haec est generatio quaerentium eum: Quaerentium faciem Dei Jacob. Diapsalma.@#
H Generatio hoc est populus Christianorum qui
jacuit in tenebris, sed nunc quaerens Dominum, requirit
faciem Dei per fidem et operationem, id est
Christi per illius illuminationem, qui posterius nato
primatum dedit honoris, scilicet Christiano populo,
quod per Jacob intelligi occulte dedit.
7 #Attolite portas principes vestras: et elevamini portae aeternales: Et introibit rex gloriae.@#
C Praecipit enim propheta portas mortis auferre,
id est, cupiditatem et malitiam aliaque vitia, quae
principe diabolo positae erant, quae ideo portae appellatae | null | a19241db-27bf-4483-8200-e7adc42071b2 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sunt, quia per ea transeant peccatores sua
facta portantes, et per ea diabolus ad corda intrat.
Siquidem a #portando@# porta dicta est. Et iterum praecepit
elevare portas, id est, H fidem et charitatem,
quae aeternales sunt dictae, quia per eas Christus
introivit ad Ecclesiam.
8 #Quis est iste rex gloriae? Dominus fortis et potens. Dominus potens in praelio.@#
H Vox daemonum. Ac si dicerent, nostrum regem
habemus diabolum. Iste rex quis est? vox iterum
angelorum bonorum, fortis est, quia alligavit diabolum (Luc. XI).
Potens cum vicit infernum. In praelio
potens cum spoliavit tartarum. Sic quaerere visi
sunt diaboli, a gentium cordibus, imperio Christi,
et praedicatione et gratia expulsi.
9 #Attollite portas, principes, vestras: et elevamini portae aeternales: Et introibit rex gloriae.@#
C Admonet iterum degentes in diversis erroribus
auferre claustra mortis, H hoc est superbiam et cupiditatem
et avaritiam, quia per has tres omnis
homo ad infernum descendebat. Elevatae sunt portae
aeternales, C id est, gratia baptismatis, honor chrismatis,
salus praedicationis, per quas rex gloriae dignatus
est introire.
10 #Quis est iste rex gloriae? Dominus virtutum ipse est rex gloriae. + Diapsalma@#
..
H Merito virtutum Dominus dictus, quia virtute
sua conculcans inferos, cum triumpho rediens ad
superos. Rex gloriae, C qui facit, se glorificando,
gloriosos.
ORATIO EX PSAL. XXIII.
Stabilitor terrae, Deus (cui cuncta mundi plenitudo
deservit) restitue nos in innocentiam vitae, ut possimus,
te praevio, montem sanctificationis ascendere.
Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS XXIV.
ARGUMENTUM PSAL. XXIV.
C Per totum hunc psalmum deprecatur Ecclesia
ne ante conspectum Domini contemptibilis appareat
inimicis.
TT. #In finem psalmus David.@#
1 #Ad te, Domine, levavi animam meam:@#
#Deus meus, in te confido, non erubescam.@#
C Dicit mater Ecclesia se levasse animam suam,
ad contemplationem coelestium rerum per spem,
fidem et charitatem, quia humana facile despicit qui
divina conspexerit. Erubescere est repentina conturbatione
animi confundi; quod non evenit Ecclesiae,
quia in Deum confidit.
2 #Neque irrideant me inimici mei: Etenim universi, qui sustinent te, non confundentur.@#
C Ridere plerumque benigni, irridere autem semper
adversi est. H Inimici Ecclesiae sunt daemones,
haeretici, vitia, peccata. Non confundentur, qui exspectant
Dominum, neque hic neque in futuro. C
Exspectare est sub malorum patientia Deum viriliter #sustinere,@#
ut ille veniens in judicio reddat quod devoti
animus exspectabat.
3 #Confundantur ÷ omnes .. iniqua agentes: Supervacue.@#
H Propheta dicit non optando, sed prophetando:
confundantur. Confundentur enim qui usque in finem
in malitia perseverant. C Vanum dicimus infructuosum
atque vacuum, quod a Domino probatur alienum.
A Vel optative, confundantur hic pro peccatis
salubriter. Quod si hic nolunt, confundantur tandem
aeternaliter.
4 #Vias tuas, Domine, demonstra mihi:@#
÷ #Et .. semitas tuas edoce me.@#
C Viae dictae sunt a #vehendo,@# et significant hic
mandata. Semita dicta quasi #semi via,@# quia angusto
calle dirigitur, nec vulgo nota est, sed occulto itinere
ambulatur. H Per semitam intelligitur angusta via
quae ducit ad vitam. Edoce me. C Qui sermo non ad
callem sed ad legem magis noscitur pertinere.
5 #Dirige me in veritate tua et doce me: Quia tu es Deus salvator meus: ÷ et .. te sustinui
tota die.@#
C Dirige me ad vitam pertinet, doce: ad scientiam.
H Id est ut nihil perverse agam. C Salutare
est Christiano: ut Deum sibi salutarem credat. Tota
die, ac si diceret: omni die, scilicet non interposito
die, sed continua vita exspectavi misericordiam tuam
et retributionem. A Sustinui itaque te, quem homines
putant oblitum eorum dum tardas, exspectans
patienter miserationis tuae dilationem in subveniendo.
6 #Reminiscere miserationum tuarum, Domine: Et misericordiarum tuarum quae a saeculo sunt.@#
C Humano usu hic dicitur, reminiscere, qui nunquam
potest aliquid oblivisci. Miserationes pertinet
ad operationes pias. Misericordia vero ad clementem
naturam, quoniam miseratio | null | 9cd0863c-eb11-449b-9e30-f99b7d1bf26a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, operis est; misericordia,
cordis. Saecula dicta, quo in se revolvant jugiter
tempora, a #sequendo@# esse dicta.
7 #Delicta juventutis meae. Et ignorantias meas: ne memineris.@#
C Delictum quidam volunt levius esse peccatum,
quasi derelictum, dictum ab eo quod viam derelinquat
aequitatis. H Juventutis, id est, quae in adolescentia
gessi. C Ignorantias dixit, quia multa facimus
quae mala esse nescimus, ideo precatur ne delicta
ejus meminerit, sed potius memor ejus sit per suam
misericordiam.
8 #Secundum misericordiam tuam memento mei tu: Propter bonitatem tuam, Domine.@#
H Secundum tuam misericordiam, id est, non
propter meum meritum, sed propter tuam misericordiam
memor esto mei. C Merito etiam illius bonitas
praedicatur, de quo dicitur, nemo bonus nisi
solus Deus (Matth. XIX).
9 #Dulcis et rectus Dominus: Propter hoc legem dabit delinquentibus in via.@#
C Dulcis dicitur, a quo suavia dona praestantur
coelestis vitae. Rectus, H quia reddit unicuique secundum
opera sua. Legem charitatis dabit, per
quam dimittentes offensam reconciliamur Deo. C In
via, id est praesenti vita, ubi lex ponitur, in qua recte
vivere commonemur.
10 #Diriget mansuetos in judicio: Docebit mites vias suas.@#
C Directus quippe dicitur qui de curvo rectus efficitur.
Mansueti dicuntur, quasi #manu consueti,@# hoc
est, tolerantes injurias, non reddentes malum pro
malo. Mites sunt, qui nullo furore turbantur, sed
lenitate animi jugiter perseverant; illos dirigit in
judicio, quia ad promissam beatitudinem eos facit
pervenire. Quae vero sint viae Domini, sequenti versu
exponit.
11
#Universae viae Domini misericordia et veritas: Requirentibus testamentum ejus et testimonia ejus.@#
C Universae viae Domini misericordia, quia praevenit
cuncta bonitate sua. Veritas, quia omnia juste
dijudicat. Quibus vero possunt talia convenire,
sequitur: requirentibus testamentum. H Id est, novum;
et testimonia, id est dicta praecedentium prophetarum.
12 #Propter nomen tuum ÷ Domine .. propitiaberis peccato meo: Multum est enim.@#
C Hoc bene refertur ad personam Ecclesiae, quae
se salvatam dicit propter nomen Jesu, quod linguam
nostra #Salvator@# interpretatur. Peccato meo multum
est enim, quia nisi fuerit divina miseratione subventum,
quantum vita protenditur, tantum humana
fragilitas peccatis involvitur, quoniam cursu temporis
semper augetur.
13 #Quis est homo qui timet Dominum? Legem statuit ei in via quam elegit.@#
C More suo interrogando dicit Propheta: Quis est
homo qui timeat Dominum? constituta est illi lex,
ne sub securitate ignorantiae peccet, in via, id est
in sanctitate propositi. H Vel, in via fidei, si enim
timet, securitate non decipitur.
14 #Anima ejus in bonis demorabitur: Et semen ejus haereditabit terram.@#
H Anima justi in bonis demorabitur, hoc est perseverabit
sperando in praemiis futuris semen ejus. C
Id est opera bona haereditabunt terram viventium,
id est in aeterna securitate recipientur, et possessio
ejus nulla ulterius expulsione turbabitur, qui enim
aliquid ex haereditate tenet, firmissima possessione
gloriatur.
15 #Firmamentum est Dominus timentibus eum: Et testamentum ipsius ut manifestetur illis.@#
H Nos infirmi et imbecilles, si timemus Dominum,
erit nostrum firmamentum, ne ab hujus saeculi
fluctibus quatiamur. Et manifestatur lex nobis
in Christo, quae prius velata erat per litteram.
C #Et@# valde nobis necessarium, ut lex ejus ipsius
munere declaretur nobis, sine quo nec intelligere
quidquam boni, nec perficere possumus.
16
#Oculi mei semper ad Dominum: Quoniam ipse evellet de laqueo pedes meos.@#
H Oculi mei ad Dominum, id est oculi cordis, vel
mens mea semper cogitet Dominum, quoniam de
laqueo diaboli sensus meos (a quo prius per voluptates
saeculi capiebar) evellet.
17 #Respice in me et miserere mei: Quia unicus et pauper sum ego.@#
C Superius dixit, oculi mei semper ad Dominum;
nunc dicit, respice in me quemadmodum ego in te.
Miserere mei, H quia miser sum, unicus est populus
Christianus. C Qui unicus est ei, quia solus
sacramenta fidei custodit, pauper: quoniam a mundi
illecebris segregatus, nulla saeculi ambititione refertus
est.
18 #Tribulationes | null | de82045e-8777-41bb-b1f6-b20018a1be05 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
cordis mei multiplicatae sunt: De necessitatibus meis erue me.@#
C Multiplicatae sunt tribulationes Ecclesiae, dum
cogitationes suas per calamitates mundi (ubi est
seminata) distendit; necesse est enim ut copioso
fasce deprimatur, qui pro multis affligitur. De necessitatibus
dicit, quas persecutorum atque haereticorum
patiebatur insidiis, hi sunt enim qui necem
cupiunt inferre Christianis. A Et necessitates
recte adversitates dicuntur, quia necessariae sunt
ad regnum coelorum tendentibus. G Vel necessitates,
venialia dicit peccata, sine quibus vivere non
possumus.
19
#Vide humilitatem meam et laborem meum: Et dimitte universa delicta mea.@#
A C Vide, id est propitius respice. Humilitas est
Ecclesiae, quando indisciplinatos docendo sustinet.
C Labor ipsius est, quia multis persecutionibus
fatigatur. Merito sibi omnia peccata deprecatur dimitti,
quia durus labor tolerantiae semper clementiam
judicis exspectat, id est, propter istam humilitatem
et laborem, meretur indulgentiam delictorum.
20 #Respice inimicos meos, quoniam multiplicati sunt: Et odio iniquo oderunt me.@#
H Respice, vox Ecclesiae pro persecutoribus.
C Orat ut redeant, quia quem ille respicit, sine
dilatione convertit. Multiplicati sunt, in peccatis.
Odio iniquo, addidit, quia et justum odium est,
ut illud est: Perfecto odio oderam illos (Psal.
CXXXVIII). Isti autem non illo justo odio sed iniquo
oderunt me.
21 #Custodi animam meam et erue me: Non erubescam, quoniam speravi in te.@#
H Custodi, vox Ecclesiae supplicat ut custodiatur.
A Ne declinet ad imitationem eorum, #et eripe@# ab
omni malo. H #Ne confundar neque@# hic, neque in futuro,
quia in te speravi et te invocavi. C Ipsum
enim elegit invocare, cui nescit pie supplicantes
abjicere. A Quia igitur non in me, sed in te speravi,
non confundar.
22
#Innocentes et recti adhaeserunt mihi: Quia sustinui te.@#
C Innocentes, parvulos dicit sacro baptismate
regeneratos. Rectos qui jam matura aetate conversi
sunt a peccatis. Ideo vero illos adhaesisse dicit Ecclesia
sibi, quoniam sustinuit Deum, patienter adversitates
sustinendo
23 #Libera, Deus Israel: Ex omnibus tribulationibus suis.@#
C Libera Deus Israel, id est Deus te videntium.
A Vel, o Deus, libera Israel, id est populum, quem
ad visionem tuam praeparasti. C Quia ipsos gratos
habet, quibus conspectum suae contemplationis indulget.
ORATIO EX PSAL. XXIV.
Libera nos omnibus angustiis nostris, mitissime
Deus, quia ad te animas nostras erigimus: Obliviscere,
quaesumus, delicta juventutis et ignorantiae
prioris, et si quid negligenter delinquimus,
clementer ignoce. Per Dominum nostrum Jesum
Christum, etc.
PSALMUS XXV.
ARGUMENTUM PSAL. XXV.
C Totus psalmi hujus textus ad perfectum aptandus
est Christianum, qui diversorum laude meritorum
in Ecclesia perseverans: divinis se beneficiis
consolatur.
TT. #Ipsi ÷ Psalmus .. David.@#
C Totus hic psalmus ad perfectum #aptandus@# est
Christianum; sed tamen, cum a tali hymnus dicitur,
necesse est ut ad Christum Dominum intelligentiae
virtute referatur.
1 #Judica me, Domine, quoniam ego in innocentia mea ingressus sum: Et in Domino sperans non infirmabor.@#
C Judica me, Domine; postulat enim vir sanctus
judicia, quia certus erat de ejus misericordia. In
innocentia ingreditur, id est inter peccatores habitans
non peccat. Non confidit etiam in suas vires
sed in Deum, ideo non infirmabitur.
2 #Proba me, Domino, et tenta me: Ure renes meos et cor meum.@#
H. Probari se rogat Ecclesia, ut se cognoscat et
ab aliis cognoscatur. C Duae sunt tentationes una
Domini, qua bonos tentat ut eos erudiat; altera
diaboli, quae semper ducit ad mortem. Ure renes.
H Id est, Spiritum sanctum adhibe delectationibus.
Et cor meum, id est cogitationibus meis Spiritum
sanctum adhibe.
3 #Quoniam misericordia tua ante oculos meos est: Et complacui in veritate tua.@#
C Quia Domini misericordiam ante oculos cordis
Propheta habebat, ideo pericula tentationum non
timebat. Complacere, est cum sanctis aeternam gratiam
promereri. H C In veritate, id est in Christo,
qui est veritas. Gratia igitur illustratus, Deo sibique
complacuit in mente.
4
#Non sedi | null | 903320fd-8725-4518-9db9-1cd09853db0c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in concilio vanitatis: Et cum iniqua gerentibus non introibo.@#
H Non sedi in concilio, id est non sum conjunctus
his, qui contra Christum meum vanum agunt
concilium. Introitus hic initium significat operationis
malae, quod vir sanctus a se profitetur alienum. Vani
autem sunt, qui caducis inquisitionibus occupantur,
et in superflua narratione tempus consumunt. Impii
autem, qui quaestionibus perversis Scripturas divinas
depravare contendunt, ut haeretici.
5 #Odivi Ecclesiam malignantium: Et cum impiis non sedebo.@#
C Non satis est vitasse perversos et malos, nisi et
mente displiceant, ideo dicit. Odivi Ecclesiam malignantium,
H id est Judaeorum vel haereticorum, qui
maligni dicuntur. Et cum impiis, qui non solum
mala cogitaverunt sed in opere perfecerunt; cum
his placitum non habebo.
6 #Lavabo inter innocentes manus meas: Et circumdabo altare tuum, Domine.@#
C Lavit manus suas, quisquis propria facta lacrymabili
satisfactione diluerit. Altare autem ab altitudine
dictum quasi #alta ara.@# H Et significat fidem,
quam circumdare, est operibus bonis ornare. C Vel
altare coeleste quo Dominus introivit sacerdos pro
nobis. A Vel altare, id est mentem.
7 #Ut audiam vocem laudis: Et enarrem universa mirabilia tua.@#
A Ut audiam vocem laudis, id est discam quomodo
te laudem, non ex ipso bono de me praesumens.
C Vocem autem laudis forte illud dicit quod
in coelesti templo coram Christo semper canitur:
Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus Sabaoth (Isa. XVI).
Et se enarrare dicit mirabilia, quae quotidie
beata canit Ecclesia in celebratione missarum.
8 #Domine, dilexi decorem domus tuae: Et locum habitationis gloriae tuae.@#
H Domine, dilexi decorem domus, id est sanctos
sacerdotes et alios sanctos. C In quibus gloria Dei
habitare cognoscitur. Locum habitationis, significat
arcanum humani pectoris. Gloriae tuae, quia Christus
gloriosum efficit quidquid inhabitare dignatur. Idem
enim sunt decor domus Dei et locus habitationis ejus.
A Diligere igitur decorem domus Dei, est bonos in
Ecclesia diligere, qui decorant Ecclesiam.
9 #Ne perdas cum impiis animam meam: Et cum viris sanguinum vitam meam.@#
H Ne perdas cum impiis, scilicet Judaeis, qui per
impietatem mitem tradiderunt. A Vel impii omnes
mali sunt. C #Viri sanguinum@# sunt, qui carnaliter vivunt,
vel qui Christi sanguinem fuderunt. Tales
pereunt de futura Hierusalem.
10 #In quorum manibus iniquitates sunt. Dextera eorum repleta est muneribus.@#
H In quorum manibus, id est in operibus eorum,
iniquitates sunt. Repleta est dextera muneribus,
quando proditor Judas pecuniam pro Christo accepit.
A Vel illorum qui, si quid boni agunt, pro muneribus
faciunt. H A Quod enim eis datum est ad
accipienda aeterna convertunt ad saeculi dona, estimantes
quaestum esse pietatem.
11 #Ego autem in innocentia mea ingressus sum: Redime me et miserere mei.@#
H Ego autem in innocentia. Ecclesia loquitur pro
parte bonorum. C Et per studium vitae sanctae ingressa
in thesauros spirituales. Redime me, id est in
adventu tui pretioso sanguine. Miserere scilicet in
hoc mundo, ubi supplicantibus parcis.
12 #Pes meus stetit in directo: In ecclesiis benedicam ÷ te .. Domine.@#
H Pes meus, id est sensus meus vel affectio mea
stetit in Christo qui est recta via. In ecclesiis, C in
populis Christianis, dicit se laudaturum Dominum
Christum.
ORATIO EX PSAL. XXV
Largire, Domine, misericordiam tuam famulis
supplicibus, et fac nos in tua veritate devotos, ut
actibus in innocentiam restitutis, liberari mereamur
ab impiis. Per Dominum nostrum Jesum Christum.
PSALMUS XXVI.
ARGUMENTUM PSAL. XXVI.
C Vox Prophetae dicentis se Deum metuere et nullum
alium formidare, quia inter adversa saeculi ipse
est suffugium ejus, et spiritu prophetiae, spem sibi
futurae beatitudinis pollicetur.
TT. #Psalmus David ÷ priusque liniretur:@#
H Unctus est David semel sub patre Jesse in Bethlehem (I Reg. XVI);
secundo, in Hebron (II Reg. II);
tertio (II Reg. V) quando regnavit super Israel. Sed
de his tribus unctionibus media ad istum psalmum
pertinet, David figuram Christi tenet; unctus est
Christus in baptismo.
1 #Dominus | null | 86b9ecaf-2e9c-48d9-8086-f88ea34b0882 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
illumnatio mea, et salus mea: Quem timebo?@#
H Vox Ecclesiae ad Christum. Dicit se non formidare
ullis tenebris obtegi, quam Dominus semper
illuminat et salvat, nec posse ullum timere, tali defensore
protegente
2 #Dominus protector vitae meae: A quo trepidabo?@#
H Confitetur se habere protectorem ipsum Dominum
idcirco non metuit coram inimico trepidare,
id est, a diabolo, vel haeretico seu persecutore.
3 #Dum appropiant super me nocentes:@#
Ut edant carnes meas.
C Dum appropiant super me. Truculentium inicorum
hic vota ostendit, qui non solum exstinguere,
sed etiam aviditate furoris ipsas humanas carnes
cupiunt crudeliter devorare. A Vel carnes, affectus
carnis sunt, qui sunt cibus nocentium inimicorum
spirituum et persecutorum, vel etiam corpora sanctorum
ipsis ad persequendum concessa-carnes sunt
quibus vesci delectantur persequendo.
4 #Qui tribulant me inimici mei: Ipsi infirmati sunt et ceciderunt.@#
H Qui tribulant me, id est daemones vel persecutores,
tunc infirmati sunt, quando Christus suscepit
nostram humanitatem. C Illi etenim corruunt, qui
innocentem sanguinem devorare festinant.
5 #Si consistant adversum me castra: Non timebit cor meum.@#
C Castra enim valida munitio est, quam expugnare
facile non potest impetus irruentis, sed haec omnia
dicit sibi esse contemptibilia, cum valletur, auxiliatione
divina.
6 #Si exsurgat adversum me praelium: In hoc ego sperabo.@#
H Si exsurgat adversum me praelium. Praelium
dicit Ecclesia pugnas daemonum, et se sperare in
auxilium et defensionem Christi. C In concitatis
enim praeliis gloria vincentis semper apparet. Non
virtus probatur latere, quae non fuerit explorata
certamine.
7 #Unam petii a Domino, hanc requiram: Ut inhabitem in domo Domini omnibus diebus
vitae meae.@#
H Unam petii, quidam putant unam charitatem
sive gratiam, aut certe ipsam petitionem dicit, cum
in Hebraeo neutraliter unum dicatur, id est Dominum.
Hanc, id est, Dominum requiram, etc. Ut inhabitem
in domo Domini, id est in vita perpetua.
C Et hoc non in parvo tempore, sed in omnibus
diebus vitae meae.
8 #Ut videam voluntatem Domini: Et visitem templum ejus.@#
H Ut videam voluntatem Domini, id est dilectionem
Dei. C Videt etiam voluntatem Domini, qui
praecepta ejus intelligit et custodit. Ille visitat templum
ejus, qui Ecclesiam Christi sacris admonitionibus
corroborat. A Vel templum contemplationem
dicit gloriae Domini; habet enim alia littera, ut contempler
delectationem Domini.
9 #Quoniam abscondit me in tabernaculo suo: In die malorum protexit me in abscondito tabernaculi
sui.@#
H Abscondit ergo Ecclesiam apud se Christus,
ne sibi tentationum obessent procellae; vel, ut ait
Apostolus: Mortui enim estis, et vita vestra abscondita
est cum Christo in Deo (Col. III). Non dicit
malos dies esse, sed in nostris operibus malis
mali esse dicuntur. C In abscondito tabernaculi, id
est in divinitatis secreto potentiae semper nos protexit
et protegit. H Vel in die malorum quo mali vigent.
C Abscondi, est quaerentium oculis non praeberi;
protegi autem ab omni metu periculoque liberari.
10 #In petra exaltavit me: Et nunc exaltavit caput meum super inimicos meos.@#
In petra exaltavit, id est in Christo per fidem.
Hunc exaltavit caput. C A Caput hic pro mente
ponitur, quo vegetante possumus contineri. Super
inimicos, H id est motus carnales. C Sive appetitus
vitiosos, supra quos mens nostra erigitur, quando
divino adjutorio pura servatur.
11
#Circuivi et imolavi in tabernaculo ejus hostiam vociferationis: Cantabo et psalmum dicam Domino.@#
C Circuivi hoc est animo perscrutatus sum, qua
potentia coelum fecit Deus et omnia ex nihilo creavit.
A Hominem redemit et mundum in eo credentem;
et inveni quid immolem, scilicet laudem. C
Et immolavi in tabernaculo ejus, id est obtuli in
ejus ecclesia sacrificium laudis. Vociferationis dicit,
scilicet pro magnitudine laudis.
C C Cantabo, id est praedicabo. Psalmum dicam,
id est opere complebo. C Cantare est enim sola voce
laudes dicere, sed psallere opere praedicare.
12 #Exaudi, Domine, vocem meam qua clamavi ad te:@#
#Miserere mei et exaudi me.@#
C Nunc iterum rogat Ecclesia ut exaudiatur;
clamavit enim et prius | null | 9625ce15-4509-45d6-96c8-9aff7002dfb6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, cum dixit: ut inhabitem in
domo Domini, scilicet quia divinarum rerum nulla
satietas est, sed quanto gustatur Deus suavius, tanto
appetitur plus, vel ideo iterat, quia spe habitat in
aeterna gloria, nondum re.
13 #Tibi dixit cor meum, exquisivit te facies mea: Faciem tuam, Domine, requiram.@#
C Itaque vir fidelis cor, hoc est desiderium suum,
dixit ad Dominum loqui, quoniam hoc videbatur offerre
quod cogitabat. A Facies mea, id est praesentia
mea tuam, vel pulchritudo animae meae a te
data tuam pulchritudinem. C Quaerit vero faciem Dei,
qui se sancta conversatione custodit. De quibus
dictum est: Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum
videbunt. Geminat quoque, faciem tuam requiram,
una quidem res, sed frequentata ostendit, quod ardenti
studio Christum quaerebat.
14 #Ne avertas faciem tuam a me: Ne declines in ira a servo tuo.@#
C Sanctus enim vir rogat, ne a facie Dei reddatur
alienus. Iterumque rogat ne ab ipso declinet Deus,
tunc quando sanctis vultum suae majestatis indulget.
Iram ponit judicii tempus, cum discernit malos a
bonis. A Vel non in ira declinat, quando cadere
permittit ut cautior et fortior surgat.
15 #Adjutor meus es tu, ne derelinquas me: Neque despicias me, Deus, salutaris meus.@#
C Petit Propheta ne deseratur a Domino, scit
enim si ille reliquerit, quod nulla potestas se regere
praevalebit. H Salutaris noster Christus est; et hoc
rogat Propheta ne despiciatur ab illo, id est ne
committat ulla peccata per quae a Deo despiciatur.
A Quasi diceret, frustra creasti, Deus, et redemisti,
Salvator, si despicis me conservare in bono quod
dedisti, quia sine te nihil est conatus meus.
16 #Quoniam pater meus et mater mea dereliquerunt
me: Dominus autem assumpsit me.@#
C Patrem suum, Adam primum hominem dicit,
matrem ejus uxorem Evam, unde generatio humana
descendit. Hi dereliquerunt me in ista miseria ad
quam me exposuerunt. Dominus autem carne accepta
assumpsit me H loco, scilicet veri parentis ad
haereditatem aeternam.
17 #Legem pone mihi, Domine, in via tua: Et dirige me in semita recta propter inimicos meos.@#
C Legem pone mihi, postulat Propheta legem sibi
statui, id est Evangelii intellectum venturis aperiri.
In via tua, id est in Christo. Propter inimicos, id
est haereticos qui illam semitam, hoc est intelligentiam
scripturarum prava intentione subvertere nitebantur.
A Vel, o Domine, quia ad te tendo, et
jam etiam in via ad te sum; pone legem in ea me
dirigentem ne errem, et ne aberrantem disciplina
tua deserat, et dirige me ulterius in rectitudine angustiarum,
propter insidiantes, etc.
18
#Ne tradideris me in animas tribulantium me: quoniam
insurrexerunt in me testes iniqui: Et mentita est inquitas ÷ sibi@#
..
H Ne tradideris me, id est ut non satietur animus
perversorum de adversitatibus quae accidunt mihi.
Insurrexerunt contra Christum testes iniqui dicentes:
Hic dixit: Destruite templum hoc, et in triduo
reaedificabo illud (Matth. XXVI). Mentita est iniquitas
sibi, quia uniuscujusque vitium in suum recurrit
auctorem. C Bene dixit autem sibi, quia poenas recipit
sui mendacii, qui falsum testimonium proferre
contendit.
19 #Credo videre bona Domini: In terra viventium.@#
H Vox Ecclesiae, quae quamvis tot periculis sit
exposita, tamen credit se videre bona, id est accipere
per fidem haereditatem regni coelorum, in qua
sancti cum Christo regnant.
20 #Exspecta Dominum viriliter age: et confortetur
cor tuum. Et sustine Dominum.@#
C Exspecta Dominum, scilicet qui promittendo
non fallit, qui praestando non imputat, nec improperat.
Viriliter, non solum viris sed et feminis #est
mandatum, agere. Confortetur cor,@# ne taedio fatigante
desperet. Sustine Dominum, id est sustine
quod pateris, non lassescas neque discedas, et quod
credis exspecta.
ORATIO EX PSAL. XXVI.
Defende nos a castris et a praellis inimici adjutor
omnium, Deus, ut in domo tua perpetuitate durantes,
mereamur vultum tuum spiritali contemplatione
suscipere. Per Dominum nostrum, etc.
PSALMUS XXVII.
ARGUMENTUM PSAL. XXVII.
C Orat | null | 44f4531b-72f6-4331-9906-e5c0c839c4c4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Dominus Christus, per id quod homo est,
ut ejus audiatur oratio, agitque gratias, quoniam
exauditus est rogans, ut sicut ipse suscitatus est potestate
divinitatis suae, ita salvus fiat populus ejus
nomini crediturus.
TT. ÷ #Ipsi .. David.@#
C David (sicut diximus) interpretatur #manu fortis,@#
et significat Salvatorem, qui fortis utique manu,
quia prostravit principem tenebrarum. Notandum
igitur hunc psalmum tertium esse horum, qui passionem
et resurrectionem Dominicam sub brevitate
commemorant.
1 #Ad te, Domine, clamabo: Deus meus, ne sileas a me: +Nequando taceas a me .. et assimilabor descendentibus
in lacum.@#
C Christus Dominus clamat ad Patrem tempore
passionis ne ab ipso sileat, hoc est ne petenti non
annuat sed magis respondeat. H Ac si dixisset: Si silucris
ero similis pereuntibus, si taces non cognosceris.
C Lacus autem significat hoc saeculum, lacus
enim dicitur quae sub ipsa terra lateat. Rogat ergo
humanitas Verbi, ne similis esset caeteris hominibus,
quia etsi communem conditionem carnis assumpsit,
excellentiam tamen omnium creaturarum promerdit.
H Vel lacus infernum significat.
2 ÷ #Ex .. audi + Domine .. vocem deprecationis@#
meae #dum oro ad te: Dum extollo manus meas ad templum sanctum tuum.@#
H Oravit Christus in cruce pro toto mundo. Extulit
manus, id est, extendit eas in cruce. Ad templum
sanctum, hoc est, ut templum Patri praepararet, id
est corpus Ecclesiae. C Non est etiam absurdum,
templum accipi coelum, quoniam Domini sedes esse
divina lectione monstratur.
3 #Ne ÷ simul .. tradas me cum peccatoribus: Et cum operantibus iniquitatem ÷ ne@#
perdas #me@# ..
H Peccatores, latrones inter quos pendebat dicit.
C Cum operantibus iniquitatem petit ne haberet aliquam
portionem.
4 #Qui loquuntur pacem cum proximo suo: Mala autem in cordibus eorum:@#
H Loquebantur (Matth. XXII). Judaei pacem cum
Christo dicentes: Magister scimus quia verax est.
Erat pax in eorum labiis, sed in corde malitia. C
Qui juste mali dicebantur, quia proximum malitiose
prodere festinabant.
5 #Da illis secundum opera ipsorum: Et secundum nequitiam adinventionum ipsorum:@#
H Petit illis dari secundum opera ipsorum, non
optando sed praenuntiando. Et secundum nequitiam
adinventionum. C Hoc est, ut innoxio nocerent, qui
ad eos venerat salvandos, ut eum morti traderent.
6 + #Secundum opera manuum eorum .. tribue illis Redde retributionem eorum ipsis.@#
C Quatuor sunt species retributionum, quarum
una est, cum tribuuntur mala pro bonis, sicut Judaei
Christo. Altera cum bonum pro bono, ut Deus electis.
Tertia cum retribuitur malum pro malo, ut
est illud: Ite in ignem aeternum (Matth. XXV). Quarta
cum tribuitur quod hic dicit bonum pro malo, ut qui
persecutores exstiterant, fiant conversi postea laudatores
Christi.
7 #Quoniam non intellexerunt opera Domini: et in opera manuum ejus: Destrues illos et non aedificabis ÷ eos@#
..
C Non intellexerunt opera Dei, scilicet tunc quando
docuit populum viam veritatis. Et in opera manuum
ejus utique non consideraverunt; si considerassent,
expavissent potiusquam sprevissent. Sic ergo illos
dicit destrui, ut non iterum debeant aedificari, quod
tamen videtur dictum esse prophetice potiusquam
ad iracundiae qualitatem referendum.
8 #Benedictus Dominus: Quoniam exaudivit vocem deprecationis meae.@#
C Benedictus Dominus. Vox Christi ad Patrem,
quoniam exaudivit (qui est utique benedictus, etsi
non exaudiat vocem deprecationis) dicens: Clarificavi
et iterum clarificabo (Job XII), sed proprie benedictus
dicitur, cum gratias agimus benedicendo;
apte igitur dictus est benedictus qui exaudire dignatus
est.
9
#Dominus adjutor meus et protector meus:@#
÷ #Et .. in ipso speravit cor meum. Et adjutus sum.@#
C Adjutor, ad pericula vitae pertinet, quae Patre
adjuvante in passione superavit. Protector, quia eum
ab insidiis diabolicis sua defensione vallavit. In morte
speravit humanitas in divinitatem. Adjutus sum, in
tribulatione ut resurgerem.
10 #At refloruit caro mea: Et ex voluntate mea confitebor ei.@#
C Floruit ergo caro quando ex Virgine sine peccato
emicuit, tanquam pulchrum floris decus, ut
Isaias: Et flos de radice ejus ascendet (Isa | null | 936f7f2a-b244-40f8-bb26-79751e6038a0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. II),
Sed refloruit, cum resurrexit. #Confitebor,@# H #ut illud:@#
Confitebor tibi, Domine Pater coeli et terrae (Matth.
II), etc.
11
#Dominus fortitudo plebis suae: Et protector salvationum Christi sui est.@#
C Merito dicitur Dominus fortitudo plebis suae,
quando adversa cuncta ipso auxiliante superantur.
Protector, quoniam eos tegit et liberat ab imminentibus
malis. Salvationum, id est justorum.
H Addidit, Christi sui, quicunque enim in Christo
baptizatus est: et ipse Christus, id est unctus vocatus
est.
12 #Salvum fac populum tuum, Domine, et benedic
haereditati tuae: Et rege eos, et extolle illos usque in aeternum.@#
C Orat humanitas Verbi pro populo Christiano
(propter quem et probatur esse assumpta) ut satisfactione
#fideli@#
in hoc mundo salvus fiat. Haereditatem
Christi Ecclesiam dicit, quam suo sancto sanguine
acquisivit. H Quae Patris est et sua, quia dixit: Omnia
tua mea sunt et mea tua (Joan. II), huic haereditati
petit benedici, ut virtutibus et numero augeatur.
C Regere populos devotos petit ne carnalia concupiscant.
Extollere ut in intellectu Scripturarum
et opere sancto proficiant, ut a terrenis vitiis purgati,
ad aeterna #praemia@# perducantur, et hoc #petunt@#
debere fieri usque ad illud saeculum aeternum, cui
nullum aliud succedit.
ORATIO EX PSAL. XXVII.
Fortitudo omnium, fortissime Deus, salva populum
tuum a descendentibus in lacum, #et@# ita nos in
templo sancto suo unanimiter innecte, ut pacem
quam proximis ore proferimus, cordibus teneamus.
Per Dominum nostrum, etc.
PSALMUS XXVIII.
ARGUMENTUM PSAL. XXVIII.
C Credentes Propheta generaliter admonet, ut
Domino sacrificia devota mente persolvant septenaria
narratione sancti Spiritus virtutes enumerans.
TT. #Psalmus David ÷ in consummatione tabernaculi@# ..
C Consummatio tabernaculi perfectionem significat
Ecclesiae catholicae, quae per totum orbem probatur
esse constructa. Est enim totus iste psalmus,
Spiritus sancti laude plenissimus.
1 ÷ #Afferte Domino, filii Dei@# .. #Afferte Domino filios arietum.@#
H Vox Christi praedicatores admonet, qui per gratiam
in adoptionem filiorum vocati sunt. Quid admonet?
afferre praedicationem et exemplum. H C Arietes
apostoli sunt accipiendi. C Aries enim dictus
quasi a #fronte ruens,@# id est diruens. H Qui duo cornua
habet in capite, sicut sancti apostoli habuerunt
duo Testamenta quae praedicaverunt. Filii arietum,
successores apostolorum sunt.
2 #Afferte Domino gloriam et honorem: Afferte Domino gloriam nomini ejus: Adorate Dominum in atrio sancto ÷ ejus@#
..
H Afferte Domino gloriam, ut per opera vestra
glorificetur aeternus Deus. Afferte nomini ejus, nomen
Patris Filius est; gloria Christi, Ecclesia est; id
est, ut per vos nomen ejus in cunctis gentibus innotescat.
Adorate in atrio sancto. C Id est, colite eum
in conscientia vestra mundissima, ipsa est enim aula
regalis et habitatio Spiritus sancti.
3 #Vox Domini super aquas: Deus majestatis intonuit: Dominus super aquas multas.@#
H Vox Domini, id est praedicatio Dei, scilicet Christi
per se et apostolos suos, super aquas, id est super
populos, ut est illud: Aquae multae populi multi (Apoc. XII).
Deus majestatis, Deus potestatis, intonuit
Dominus super aquas, id est terribiliter praedicavit,
de tabernaculo assumpti corporis populis dicens:
Poenitentiam agite (Matth. IV). G Ecce primum
donum Spiritus sancti, scilicet. Timor quem praedicando
Christus cordibus hominum dedit. Initium
enim sapientiae et poenitentiae timor Domini est (Psal. CX).
4 #Vox Domini in virtute: Vox Domini in magnificentia.@#
H Merito ergo vox Domini in virtute dicitur, quia
in unoquoque sancto loquitur. C Et ei nullis obstaculis
obviatur. In magnificentia, quid enim Spiritu sancto
magnificentius? qui illuminato corde sentire facit,
ut appetantur bona, et pessima quaeque fugiantur.
G In virtute, donum pietatis; in magnificentia, donum
scientiae notatur.
5 #Vox Domini confringentis cedros: Et confringet Dominus cedros Libani.@#
H Cedri dicuntur superbi vel sublimes. C Bene
enim comparatur cedrus superbis, quae nullos utiles
fructus generat, sic nec #elatio@# detestabilis quae peccatum
intulit mundo. Cedri quae in Libano nascuntur | null | a23145f1-1836-4184-9bd2-6f426d58cd04 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
altiores fiunt cedris quae alicubi nascuntur, et
significat nobiles istius mundi et reges, qui reliquos
homines tanquam humilia fruteta despiciunt; quos
Dominus confringet, quando abjectis superbis humiles
eliget. G In confractione cedrorum, donum
fortitudinis intelligitur, dum fractos, id est humiliatos
et conversos quaelibet pro Christo sustinere
facit.
6 #Et comminuet eos tanquam vitulus Libani: Et dilectus quemadmodum filius unicornium.@#
H Iste vitulus significat Christum, sicut enim confringit
vitulus virgulta tenera cornibus, ita Christus
confringet Judaeos. #Qui etiam dilectus Filius
Dei dicitur per assumptionem corporis, et filius unicornium,
id est Judaeorum,@# quia ex stirpe Judaeorum
secundum carnem fuit. Judaei unicornes dicuntur
pro una lege quam habuerunt per quam in superbia
se extulerunt. Nos utrumque testamentum
habemus, ipsi vetus tantum recipiunt, nos duo cornua
habemus, id est utrumque Testamentum.
7 #Vox Domini intercidentis flammam ignis: Vox Domini concutientis desertum: ÷ et commovebit
Dominus desertum .. Cades.@#
H Vox Domini intercidentis, id est auxilium illius
inter persecutores, quo suis sanctis subvenit, ut
persecutio furibundorum flamma ignis intelligatur,
vel flammam dicit libidines quas per confessionem
et gratiam facit cessare. Concutit desertum vox Domini,
id est praedicatio animam quae deserta fuerat
commovebit, quia anima quae vitiis occupata est,
deserta dicitur, illius excussis habitabilis Deo fit.
C Desertum appellati sunt, qui necdum fidei donum
perceperunt. H Quos commovebit Dominus de infidelitate
ad fidem. Cades interpretatur commotio tineae.
G Intercisio ista flammae: donum consilii innuit,
quo interrumpitur consensus actusque peccati
vel persecutionis, in concussione vero deserti donum
intellectus notatur.
8 #Vox Domini praeparantis cervos, et revelabit condensa: Et in templo ejus omnes dicent gloriam.@#
H Cervi praedicatores significat, quos praeparavit,
quando illis Spiritum sanctum dedit ac illos praedicare
misit. Revelavit condensa, id est obscura divinarum
Scripturarum per Spiritum sanctum illis patefecit.
G Per cervos igitur sapientes intelliguntur,
qui contemplatione, alta conscendentes, A superant
et repellunt venenosas linguas haereticorum, Habes
igitur septimum donum Spiritus sancti, scilicet sapientiam.
C Pro qua re, in Ecclesia ejus, omnes illi
haec dona habentes, referunt gloriam.
9 #Dominus diluvium inhabitare facit: Et sedebit Dominus rex in aeternum.@#
C Dominus diluvium inhabitare facit. Hic significat
diluvium baptismum sive aquas baptismi (per
quas purgatur homo sicut per diluvium purgatus est
mundus) et eas Spiritus sanctus inhabitat. H Et sedebit
Dominus in sanctis (qui sedes ejus dicuntur)
in aeternum, id est in saeculum saeculi, vel sedebit
Christus ad dexteram Patris.
10 #Dominus virtutem populo suo dabit: Dominus benedicet populo suo in pace.@#
H Dominus virtutem, id est fidem et fortitudinem
contra hujus mundi procellas populo Christiano dabit.
Et benedicet hic et in futuro, quando dicturus
erit: Venite, benedicti Patris mei. In pace, in semetipso,
quia ipse est pax vera nostra.
ORATIO EX PSAL. XXVIII.
Dona, Domine, virtutem populo tuo, et effice nos
templum Spiritus sancti: ut tibi de corde puro, holocaustum
acceptabile praeparemus. Per Dominum
nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS XXIX.
ARGUMENTUM PSAL. XXIX.
C Vox Christi ad Patrem, gratias agentis post
ejus gloriosissimam resurrectionem.
TT. #Psalmus cantici dedicationis domus David.@#
C Domus significat templum Dominici corporis.
Dedicatio vero, resurrectionem ejusdem Domini
nostri. Tunc dedicavit: cum a mortuis resurrexit,
tunc enim corpus ejus in aeternam gloriam perductum
est. Dedicare enim dicimus cum novitas domus
alicujus in usum celeberrimum deputatur. Domus
autem David propter semen ejus est posita.
Unde Salvator carnis traxit originem.
1 #Exaltabo te, Domine, quoniam suscepisti me: Nec delectasti inimicos meos super me.@#
H Exaltabo te, Domine. Vox Christi ad Patrem,
vel vox Ecclesiae ad Christum, id est laudabo te,
quoniam suscepisti me. C Per dispensationem qua
resurrexi a mortuis. Nec delectasti, quia non potuerunt
Judaei Christum exstinguere sicut voluerunt.
Delectasti vero posuit pro delectare fecisti.
2 #Deus meus clamavi ad te: Et sanasti me.@#
H Oratio Christi sive Ecclesiae, sanasti me, id est
resurgere me fecisti. C Tunc enim sanatus est Christus,
quando carnem fragilitatis nostrae, resurgendo
in aeterna vitae gaudia | null | 16b73938-8350-46c5-8c3f-2fc81c14cc88 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
collocavit, et nos salvos
fecit.
3 #Domine, deduxisti ab inferno animam meam: Salvasti me a descendentibus in lacum.@#
A H Domine, deduxisti, hoc expositione non eget.
Manifestum est enim, animam Christi cum aliis animabus
sanctorum, de inferno revocatam a Deo. C
Descendentes vero in lacum sunt qui in iniquitate
istius saeculi versantur. Salvatus est itaque a talibus,
quia a communione eorum liberatus est cum
resurrexit a mortuis.
4 #Psallite Domino sancti ejus: Et confitemini memoriae sanctitatis ejus.@#
H Propheta hortatur sanctos, ut laudent illum a
quo salvati sunt. Memoriae sanctitatis ejus dixit,
quia memor nostri esse dignatus est, qui in umbra
mortis, id est peccati versabantur, H id est, memores
sitis istius beneficii quo vos liberavit.
5
#Quoniam ira in indignatione ejus: Et vita in voluntate ejus.@#
C Indignatio illius, mors est peccatoris. H Indignatio
Dei fuit quando Adam peccavit. Ira, justa #vindicta,@#
quando eum de paradiso ejecit. Et vita in
voluntate ejus, ut qui #fecerit@# voluntatem Dei, maneat
in aeterna vita. Et sicut in Adam, ita in uno quoque
peccatore.
6 #Ad vesperum demorabitur fletus: Et ad matutinum laetitia.@#
H Vesperum, tota vita ista praesens intelligitur,
quia per peccatum Adae omnes usque in finem saeculi
flent vel gemunt, quando recordantur bona paradisi
quae perdiderunt in Adam. Et mane, laetitia,
quando in resurrectione simul in libertatem veniunt;
vel alibi, vesperum quando flebat Maria,
laetitia quoniam Christus resurrexit. A Dicit vero
demorabitur, id est diu morabitur, quia a tempore
peccati Adae usque in finem saeculi.
7 #Ego autem dixi in abundantia mea: Non movebor in aeternum.@#
C Ego autem dixi in abundantia. Abundantia erat
Filio semper virginis Mariae, quod Verbum caro
factum est, et habitavit in nobis. Jure dicebat se
moveri non posse in aeternum, a Deo scilicet, cui
sua majestas confidentiae dona praestabat.
8 #Domine, in voluntate tua: Praestitisti decori meo virtutem.@#
C Domine in voluntate tua. Vox Christi, asserit
sibi homini datam desuper virtutem a Patre, virtutem,
scilicet illam qua non movetur a Deo, A qua
immunis ab omni peccato: omni gratiarum plenitudine
resplendet. Similiter et decorem illum, de
quo scriptum est: Speciosus forma prae filiis hominum (Psal. XLIV).
9 #Avertisti faciem tuam a me: Et factus sum conturbatus.@#
H Tunc avertit Deus faciem suam ab Adam, quando
peccavit. Tunc turbatus est, quando sub maledictione
de paradiso projectus est. A Vel a Christo vertit
faciem, quando passioni eum exposuit, et coepit pavere
et turbari et moesta esse humanitas et carnis
infirmitas.
10 #Ad te, Domine, clamabo:@#
#Et ad Deum meum deprecabor.@#
H Ad te, Domine, clamabo, Christus Dominus hoc
dicit, qui in cruce clamavit, cum pro redempto populo
Patrem interpellavit.
11 #Quae utilitas in sanguine meo: Dum descendo in corruptionem?@#
C Petit ergo Christus non ut non moriatur, sed
ne caro ipsius corruptione resoluta maculetur. H Ac
si dixisset humanitas, nulla est utilitas quod sanguinem
effudi, nisi resurrexero a mortuis. A Si enim
non resurgam: nemini annuntiabo, nullum lucrabor,
ideo subdit: Nunquid, etc.
12 #Nunquid confitebitur tibi pulvis: Aut annuntiabit veritatem tuam?@#
H Nunquid confitebitur tibi pulvis, id est non poterit
turba impiorum, quae adhuc velut pulvis omni
vento doctrinae movetur; justificari, si ego non resurgam?
Nec etiam annuntiabit veritatem tuam,
hoc est Christum tuum qui est veritas.
13 #Audivit Dominus et misertus est mei: Dominus ÷ factus .. est adjutor meus.@#
H Audivit Dominus, id est Deus Pater. Misertus
est, quia resurgere me fecit a mortuis. Factus est
adjutor, quia me fecit primogenitum mortuorum.
14 #Convertisti planctum meum gaudium mihi: Concidisti saccum meum, et circumdedisti me laetitia.@#
H Convertisti planctum meum, cum dicerem tristis
est anima mea. In gaudium cum dixi: Ite nuntiate
fratribus meis (Matth. XXVIII). C Concisus est
saccus, id est corpus Christi, cum pro nobis ipse
mori dignatus est. H | null | cd73a10e-a45b-4787-bed6-95217c12f213 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Praecinxit laetitia, scilicet per
resurrectionem immortalitatis.
15 #Ut cantet tibi gloria mea et non compungar: Domine Deus meus in aeternum confitebor tibi.@#
C Cantare enim diximus ad mentis laetitiam proprie
pertinere. Gloria vero Christi: majestas Patris,
a quo audivit, hic est Filius meus dilectus (Matth.
XVII). A Et cantat Patri gloria Filii, quoniam causa
est gloria Filii: ut laudetur Pater et ametur. C Et
quia compunctus est semel, id est crucifixus: nulli
se ulterius subjacere memorat passioni. Confitebor,
id est, cum sanctis aeterna voce te laudabo.
ORATIO EX PSAL. XXIX.
Susceptor omnium, clementissime Deus, ne permittas
delectari inimicos nostros super nos, sed ita
nos in tua virtute corrobora, ut converso planctu
nostro in gaudium: memoriam sanctitatis tuae jugiter
excolamus. Per Dominum nostrum Jesum Christum,
etc.
PSALMUS XXX.
ARGUMENTUM PSAL. XXX.
C A Vox Christi positi in cruce, orantis Patrem,
ut de malis imminentibus liberetur; agitque gratias
pro se et populo fideli.
TT. #In finem psalmus David.@#
C Verba quae titulus continet, ad Christum frequenter
diximus referenda, cui totius hic psalmus
aptandus est, quoniam ejus passionem et resurrectionem
decantat.
1 #In te, Domine, speravi non confundar in aeternum: In justitia tua libera me.@#
C Orat Christus ad Patrem ex natura humanitatis
assumpta, ne de sua spe dejectus, humanae insultationis
patiatur opprobria, addens in aeternum, ubi
ejus contemplatio fixa permanebat. In tua justitia
qua consuesti subvenire rogantibus. Libera, ad pericula
hujus mundi pertinet amovenda.
2 #Inclina ad me aurem tuam: Accelera ut eruas me.@#
C Inclina dixit, propter membrorum suorum humilitatem,
ut quoniam non poterat humana conditio
ad divinitatem attingere, divinitas inclinata ad eam
descenderet. Accelera, id est festina resurrectionem
dare celerrimam.
3 #Esto mihi in Deum protectorem et in domum refugii: Ut salvum me facias.@#
H Vox Ecclesiae: in Deum protectorem, hoc est
in Deum defensorem, quia multi sunt dii nuncupativi,
nobis autem unus Deus, una fides, unum baptisma.
Domus refugii ipse est, in qua pater habitat.
4 #Quoniam fortitudo mea et refugium meum es tu: Et propter nomen tuum deduces me et enutries me.@#
C Fortitudo, pertinet ad toleranda quae passus
est, refugium ad finem malorum: quando istius
saeculi iniquitates superavit fine gloriosae mortis.
Dux erat humanitate Dominus, quando suum nomen
per universas gentes fecit cognosci. Enutritum
se dicit, quousque ad perfectionem catholica Ecclesia
ipsius munere perveniret, H A id est paulatim
sanctos aggregando, corpus ipsius, id est, Ecclesiam
auget.
5 #Educes me de laqueo hoc quem absconderunt mihi: Quoniam tu es protector meus.@#
C Ergo laqueum absconderunt Judaei Christo,
quia occultis eum machinabantur perdere insidiis,
unde se dicit educendum, id est resurrectionis beneficio
ad superna velociter elevandum. Protectorem
Dominum dicit, quia eo protegente nulla potest adversitas
praevalere.
6
#In manus tuas commendo spiritum meum: Redemisti me, Domine Deus veritatis.@#
H In manus tuas, id est potestati tuae. C Dignum
ergo fuit, ut tanto susceptori talis commendaretur
spiritus. Addidit etiam, quis esset iste Dominus,
quia est Deus veritatis, illorum enim Deus est specialiter
qui veritatem diligunt, nec in aliqua falsitate
miscentur.
7 #Odisti observantes vanitates Supervacue.@#
C Juste ergo veritas, oderat vanitatem, quia vanitas
in falsitate versatur. H Odire enim Deus dicitur
in quod reprobat. Addidit supervacue, quae non
solum vacua vanitas dicitur sed etiam supervacua.
A Vanitas est hujus saeculi falsa felicitas, quae vacue
observatur, quia perditur; et supervacue observatur,
quando pro ea habenda etiam male agitur.
8 #Ego autem in Domino speravi: Exsultabo et laetabor in misericordia tua.@#
C Speravi in Domino dicit, ubi nihil vanum, nihil
supervacuum est sed totum fixum. Exsultare: est
cum magna alacritate animi gaudere. Laetari: temperata
mentis affectione mulceri.
9 #Quoniam respexisti humilitatem meam: Salvasti de necessitatibus animam meam.@#
C Ideo erat in Altissimo humilitas, quia illi humanitas
adhaerebat ab ipsa conceptione. Necessitas
dicitur quod in nece sit posita, id est in mortis angustiis
constituta. | null | 3a7dbc45-c242-40ab-a8bf-668335ddc971 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Nam quando peccatorum laqueis
innodamur, nec nostra virtute possumus absolvi,
necessitas appellatur. A Necessitates igitur peccata
sunt, ex quibus se homo solvere nequit.
10 #Nec conclusisti me in manus inimici: Statuisti in loco spatioso pedes meos.@#
C Nec conclusisti me dicit, quia liber effectus est
a potestate diaboli. Statuisti dicit, hoc est firmasti
In loco spatioso, id est in patria virtutum, in regione
beatorum. Pedes suos dicit virtutes morales, per
quas hunc mundum fixis gressibus ambulavit. A Locus
spaciosus, charitas est: pedes, affectus animae.
11 #Miserere mei, Domine, quoniam tribulor: conturbatus
est in ira oculus meus: Anima mea et venter meus.@#
H Miserere mei, Domine, quoniam tribulor. Vox
eorum est qui qualibet tribulatione tribulantur, in
quorum persona Christus loquitur hic, sicut superius
in persona erutorum de tribulatione, dum dixit
nec conclusisti, etc., potest dici et de Christo, quando
ait: Tristis est anima mea usque ad mortem (Matth. XXVI).
C Iram posuit: inimicorum indignationem.
Oculus, intellectum signat, quem semper
conturbamus, quando imminentia pericula formidamus.
Ventrem dicit suam memoriam, ubi habebat
reposita, quae illi Dominus de sua clarificatione
promiserat. Animam: sensualitatem putat.
12 #Quoniam defecit in dolore vita mea: Et anni mei in gemitibus.@#
C Deficere enim est, paulatim minus facere, et ad
finem, per aliquas valetudinis minutias pervenire,
et signat hic illam conturbationem carnis Christi
qua in passione ejus vita carnis defecerat. Et anni
mei in gemitibus, quia non fuit levis dolor: ubi
continuus gemitus insonabat. A Anni Christi omnes
in gemitibus, quoniam futuram mortem semper vidit,
et in persecutionibus completi sunt
13 #Infirmata est in paupertate virtus mea: Et ossa mea conturbata sunt.@#
C Virtus animi, in paupertate firmatur in membris
Christi, quoniam omnibus bonis indiget humana
fragilitas. Ossa: fortitudinem corporis significant,
quia neque in animi robore, neque in spe carnis
debet ulla esse praesumptio. H Virtus etiam corporis
in egestate fuit et derelictione in passione.
14 #Super omnes inimicos meos factus sum opprobrium, et vicinis meis valde: Et timor notis meis.@#
C Inimicos, Judaeos dicit, habebatur inter eos
opprobrium innocens Christus, qui se nefario scelere
polluebant. Contra probum dicimus improbum,
id est inhonestum et indecorum. Opprobrium autem
significat valde abominabile facinus. Vicinos dicit
qui ei in civitate fidei conjuncti, tamen perfecte non
credebant. Notos apostolos significat, qui in ejus
passione turbati sunt. H A Vel Christianos malos
dicit vicinos tales esse, qui sunt in malitia pejores
omnibus aliis Christi inimicis.
15
#Qui videbant me foras fugerunt a me: Oblivioni datus sum tanquam mortuus a corde.@#
H Fugerunt apostoli in passione Christi eo relicto.
Oblivioni datus est Christus infidelibus, quando
eum in carne mortuum pro nihilo computaverunt. C
Tanquam mortuus, non enim a fidelibus mortuus
dicitur, cujus divinitas impassibilis veraciter aestimatur,
sed a mente infidelium mortuus aestimabatur.
A A corde moritur, cujus memoria recedit a
corde, sicut oblivisci solent homines mortuorum.
16 #Factus sum tanquam vas perditum: Quoniam audivi vituperationem multorum commorantium in circuitu.@#
C Vas perditum est quod fractum est, et ad nullos
usus necessarium, quod semper abjicitur, ita et
Christus mortuus quasi fractum vas abjiciendus
putabatur perfidis Judaeis. Audivi vituperationem,
id est, circumhabitantium perfidorum Judaeorum.
Merito tales circumhabitantes dicuntur, qui legem
Dei non spiritualiter sed carnaliter advertere volunt.
A Sunt enim ut cortex medullam circuiens,
sic litteram tenentes: spiritum intrant Scripturarum
sed semper in circuitu morantur et cortice occidentis
litterae.
17 #In eo dum convenirent simul adversum me: Accipere animam meam consiliati sunt@#
C In eo consiliatam partem maximam dicit Judaeorum,
ut Deum neci traderent. H Omnes simul
consiliati sunt, ut quaererent animam Christi, sive
haeretici: animam Ecclesiae. C Omne autem scelus
gravius est quod consilio geritur plurimorum.
18 #Ego autem in te speravi, Domine: dixi Deus meus es tu: In manibus tuis sortes meae.@#
C Speravit in Patrem Filius, quia sciebat nullam
esse potestatem Judaeorum contra se, sed ipso creante
existimus, ipso disponente vegetamur. H In manibus | null | 8644bd7b-ecc3-4231-880e-2cdb5b270942 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
tuis sortes meae, id est in gratia sancti Spiritus. A
Qui sine merito quos vult eligit. Sortes itaque, id est
Dei gratuita electio est in manibus, id est potestate
Dei, non nostra.
19 #Eripe me de manu inimicorum meorum: Et a persequentibus me.@#
C Ipsum Patrem rogat se eripere de manu inimicorum,
id est Judaeorum, et a persequentibus, hoc
est paganis vel haereticis, qui Ecclesiam Dei insequuntur
fraudulentis machinationibus. A Maxime
illi persequuntur Ecclesiam, qui cum sint Christiani,
nolunt bene vivere, per hos opprobrium habet Ecclesia,
inter quos gemens iste ait: Illustra, etc.
20 #Illustra faciem tuam super servum tuum: Salvum me fac in misericordia tua: Domine, ne confundar, quoniam invocavi te.@#
C Illustra faciem tuam, id est, fac videri, quod
supra me dignaris intendere, ut sicut de moriente
desperant, ita de resurrectione confidant. H Ut non
confundar, sed salver ab his persecutionibus.
21 #Erubescant impii et deducantur in infernum: Muta fiant labia dolosa.@#
H Erubescant impii, sive iniqui daemones vel quicunque
mali, cum viderint sanctos coronatos, quos
in despectione habuerunt, et se condemnatos. C Seque
cum respexerint, in gravi periculo constitutos:
velociter obmutescant.
22 #Quae loquuntur adversus justum iniquitatem: In superbia et abusione.@#
C Loquitur enim falsitas contra veritatem, quando
Ariani creaturam Dominum creatorem dicunt. Addidit
in superbia et abusione, id est in contemptu.
Nam cum audivit ista falsitas flagellis caesum, statim
in blasphema verba prosilivit. A Abusio fuit
quando eum qui propter eos venit in carnem crucifixerunt
abutentes Dei beneficio.
23 #Quam magna multitudo dulcedinis tuae ÷, Domine@# ..
#Quam abscondisti timentibus te.@#
H Multitudo dulcedinis est, multa praemia quae
praeparavit Ecclesiae suae, ut esset sine fine cum angelis
suis regnatura. C Quae hic sentitur abscondita,
sed in futuro judicio ostenditur manifesta. A C Est
etiam dulcedo hic Dei multiplex, dum corrigit bonos
vel parcit, promittit, vel emendat quos amat, quam
tamen impius non sentit, qui palatum cordis perdidit
de febre iniquitatis.
24 #Perfecisti eis qui sperant in te: In conspectu filiorum hominum.@#
C Perfecit illam dulcedinem in illis qui constanti
animo eam exquirunt. In conspectu filiorum, id est,
in illa resurrectione quando sanctis suis praemia
aeterna restituet. H Perfecisti, ac si dicat perfecturus
eris, vel in conspectu eorum qui humana et non
coelestia quaesierunt.
25 #Abscondes eos in abscondito faciei tuae: A conturbatione hominum.@#
C Abscondes eos in abscondito, id est, in illa resurrectione,
quando justi contemplatione Dei perfruuntur,
et praemia aeterna consequentur, quam
gloriam impii non vident. Homines hic omnes persecutores
et schismaticos dicit, qui hic consueverunt
conturbare populum Christianum.
26 #Proteges eos in tabernaculo tuo: A contradictione linguarum.@#
C Hic proteguntur justi in tabernaculo, id est in
Ecclesia, ibi enim proteguntur: ubi malorum improbitas
minime nocere illis permittitur, quando
illaesae animae justorum, sub qualibet afflictione corporea
servantur.
27 #Benedictus Dominus; Quoniam mirificavit misericordiam suam mihi in civitate munita.@#
H Benedictus Dominus, cui benedicit omnis creatura.
Sed non ideo quasi egeat nostra benedictione
a nobis benedicitur, sed ut nos ab ipso benedictionem
accipere mereamur. Mirificavit misericordiam
in civitate, H C id est in Hierusalem quam circumdant
omnes gentes. H Quae est in medio mundi,
quia ibi natus passus et resurrexit.
28
#Ego autem dixi in excessu mentis meae; Projectus sum a facie oculorum tuorum.@#
H Tunc in excessu mentis est Ecclesia: quando
cogitat quae in paradiso amisit, et qualiter Deus per
angelum apud Adam loquebatur: et quomodo oculis
interioribus Deum videbat, qui projectus est a facie
Dei, quando transgressus est mandata Dei, et omnis
posteritas est in illo projecta.
29 #Ideo exaudisti vocem orationis meae: Dum clamarem ad te.@#
C Ideo exauditum se dicit Christus in membris
suis, quia non tardat gratia Dei adjuvare illum, qui
humiliter Dominum rogat. Et exauditus est Christus:
quando audita est paterna vox dicens: Hic est filius
meus dilectus. Et quando clamavit ad Patrem: Deus
meus, Deus meus, quare me dereliquisti (Matth. | null | 5df090da-6444-49db-ab87-dc4c20d28996 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
XVII)?
30 #Diligite Dominum omnes sancti ejus ÷ quoniam@# .. #veritatem requiret Dominus: Et retribuet abundanter facientibus superbiam.@#
C Diligite dicit, jam tanquam ad amicos, non tanquam
ad servos (Joan. XV): servorum est enim formidare,
amicorum diligere. Requirit Dominus veritatem,
quam nesciunt haeretici, falsis erroribus illigati.
Hic superbiam, non unum vitium dicit, sed
quidquid morum pravitate peccatur. Illis tribuit
abundanter qui praecepta Dei despiciunt.
31 #Viriliter agite et confortetur cor vestrum: Omnes qui speratis in Domino.@#
C Viriliter agite, id est in bonis operibus constantissime
perdurate: ne feminea mollitie deficiatis qui
corda vestra Domino constanter offertis. Si enim
roborantur corda fidelium: si spem suam domini
virtute confirment.
ORATIO EX PSAL. XXX.
Immensam multitudinem dulcedinis tuae, piissime
Domine, suppliciter exoramus, ut dum veritatem
tuam requirimus, tumorem exsecrabilis superbiae
conteramus. Per Dominum nostrum Jesum Christum,
etc.
PSALMUS XXXI.
ARGUMENTUM PSAL. XXXI.
C Vox poenitentis et Domini verba respondentis,
se circumdare misericordia sua in se sperantes.
TT. #David intellectus.@#
C Cur in hoc titulo posuit David intellectus? cum
omnes psalmi propter intellectum eorum habendum
sint scripti. Responsio: Primo meminit David, propter
Dominum Christum, quoniam ad ipsum respicit
quidquid poenitens iste dicturus est. Deinde addidit
intellectus, ut cum nos intelligere divinitas praestiterit
peccata nostra: pro eis tunc diluendis supplicemus,
in alio enim psalmo dictum est, delicta
quis intelligit (Psal. XVIII), de intellectu igitur peccatorum
loquitur.
1 #Beati quorum remissae sunt iniquitates: Et quorum tecta sunt peccata.@#
H Beati quorum remissae sunt iniquitates, id est
per confessionem a Domino diluuntur. Vel quorum
tecta sunt, id est per charitatem, quae operit multitudinem
peccatorum (Prov. X), vel velata per poenitentiam
ne in judicio revelentur (I Petr. IV). C Iniquitates
sunt, quae ante susceptam fidem committuntur,
peccata quae post fidei cogitationem vel gratiam
baptismatis contrahuntur.
2 #Beatus vir cui non imputavit Dominus peccatum: Nec est in spiritu ejus dolus.@#
H Illi non imputatur peccatum, qui in hoc saeculo
se per poenitentiam sufficienter expurgat, vel per
martyrium purgat. Quod tegitur: non videtur, quod
non videtur: non imputatur, quod non imputatur,
nec punietur. In illius ore dolus non est qui se peccatorem
profitetur. C Quia dum nosmetipsos culpamus:
veriloquium est, cum nos volumus laudare:
mendacium est, ipse enim Domino placet qui sibi
displicet.
3 #Quoniam tacui inveteraverunt ossa mea Dum clamarem tota die.@#
H Tacui, vox malorum est, qui tacent sua peccata,
et in confessione nolunt dicere, ideo omnis fortitudo
mea, id est virtus in infirmitate consenuit. A C More
vulneris corporalis, quod dum occultatur medico putrescit.
Dum clamarem. H Clamant, id est si aliquid
boni habent, per vanitatem demonstrant. Tota die,
H A id est tota vita (quae brevis est) tacent peccata,
clamant et jactant merita.
4 #Quoniam die ac nocte gravata est super me manus tua: Conversus sum in aerumna + mea .. dum configitur spina. + Diapsalma@#
..
H Gravata est manus Dei super peccatores, id est
potestas vindictae in die judicii. C Die et nocte: continuum
tempus significat. Aerumnosus dicitur valde
ruinosus. Ruina quippe appellata est, quasi ruens
in ima. Conversus est in aerumna: qui ceciderat de
superbia, ut qui ante erat superba; nunc humilis
factus est. Spina est quae corpus erigit atque retinet,
haec pro superbia merito posita est, quae confracta
non dejicit ad interitum, sed erigit ad salutem.
H Aerumna miseria est. A Vel configitur spina, cum
pungitur conscientia et dolet.
5 #Delictum meum cognitum + tibi .. feci: Et injustitiam meam non abscondi.@#
C Ille delictum cognitum facit, qui illud in
confessionem veram perducit. Operire est valde aliquid
silentio tegere, aut cordis dissimulatione celare,
hoc faciunt stulti, qui putant Deum ignorare quod
agunt. Delictum quidam leve putant esse peccatum
quasi negligentius derelictum. Injustitia autem est
immane aliquid vel saevum commissum. Sed et hic
puritas confitentis ostenditur, quia non vult celare
quod credebatur esse veniale
6 | null | f3daea9c-07a0-491f-94f0-79c384063322 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
#Dixi, Confitebor adversum me injustitiam meam Domino: Et tu remisisti impietatem peccati mei. Diapsalma.@#
H Dixi in corde, ubi Deus videt, Confitebor,
C id est publice fatebor, ut alios ad imitationem
trahat pia fidelisque confessio. Impietas cordis fuit,
quia tacere decreverat, ut illi crederet esse aliquid
celatum, qui antequam fiant, omnia novit.
7 #Pro hac orabat ad te omnis sanctus: In tempore opportuno.@#
H Pro hac orabit, id est, pro iniquitate hac vel
remissione, quod superius dixit. Omnis sanctus,
dicit, quia nemo est a peccatis immunis. C In tempore
opportuno, in ista scilicet mundi vita, ubi converti
fas est. Nam in inferno (sicut superius dictum
est) nemo proficue Domino confitetur.
8 #Verumtamen in diluvio aquarum multarum: Ad eum non approximabunt.@#
C Diluvium aquarum multarum est error hominum
pessimorum, qui variis pravitatibus fluctuantes,
multiplices sibi doctrinas constituunt, et hi ad
Dominum non approximabunt, quoniam a vera religione
discedunt.
9 #Tu es refugium meum a tribulatione quae circumdedit me: Exultatio mea erue me a circumdantibus me. Diapsalma.@#
C Refugium, est ad quod confugitur, ut pericula
declinentur.
H Exsultatio mea, dicit Ecclesia, quia in te gaudeo.
C Erue me ab inimicis, sive a vitiis carnalibus,
seu spiritibus immundis, qui nos perdere praecipiti
velocitate festinant.
10 #Intellectum tibi dabo, et instruam te in via hac qua gradieris: Firmabo super te oculos meos.@#
C Intellectum non habent peccatores: nisi quando
conversis Dominus propitiatus eis indulget. Intelligere
est bene agere et ad mandata Dei vota convertere.
Et instruam te, quasi nescientem docebam.
In via hac qua gradieris. H A Viam confessionis dicit
docebam te, ut non recedas ab ea. C Firmabo super
te oculos, id est, in te dirigam lumen intelligentiae
meae.
11 #Nolite fieri sicut equus et mulus: Quibus non est intellectus.@#
C Equus sine discretione: sessoris arbitrio servit,
et a quocunque ascensus fuerit, excurrit. Mulus patienter
onera portat, et per hoc utrique intellectum
non habent, quia nec equus eligit cui obediat, nec
mulus quibus oneribus ingravetur intelligit, ergo
diabolicis fraudibus insideri et vitiorum onere gravari
homines prohibet propheta.
12 #In chamo et freno maxillas eorum constringe: Qui non approximant ad te.@#
C Chamus ad mulum pertinet, frenum ad equum
respicit. Frenum enim a fero retinendo dictum est;
ferum: antiqui gaballum dixerunt. Ergo ista retinacula,
haec duo animalia cohibent, ut ad arbitrium
jubentis incedant, ne suis voluntatibus ferantur.
Maxillae adminicula sunt animalium quibus esca
manditur. Ipsas ergo maxillas per figuram allegoricam
dicit debere inobedientibus constringi, id est
victum parcius dari eis, ut, jejuniis macerati, creatoris
subdantur imperio.
13
#Multa flagella peccatoris: Sperantem autem in Domino misericordia circumdabit.@#
C Multa flagella sustinent peccatores contumaces,
nolentes ire per semitas rectas, ut quod non faciunt
sponte: plagis adhibitis cogantur implere. Sperantes
autem in Domino circumdabit misericordia,
ut non sit locus relictus, unde possit diabolus ad eos
introire.
14 #Laetamini in Domino et exsultate justi: Et gloriamini omnes recti corde.@#
C Omnis justus laetatur in Domino. Nam qui in se
gaudet, fallaci praesumptione decipitur; qui vero in
Domino laetatur, perpetua delectatione perfruitur.
Laetari est tacitae mentis suavitate mulceri. Exsultare
vero est concitati animi fervore gaudere. Et
gloriamini qui recti corde estis et creditis, ex
servitio Dei eos ad aeternae beatitudinis praemia pervenire.
ORATIO EX PSAL. XXXI.
Sancte Domine, qui remissis delictis, beatitudinem
te confessis attribuis: exaudi vota praesentis
familiae, et confracto peccati aculeo: spiritali nos
exsultatione perfunde. Per Dominum nostrum Jesum
Christum, etc.
PSALMUS XXXII.
ARGUMENTUM PSAL. XXXII.
C Propheta in Domino gaudere admonet justos,
beatosque appellat, qui ad ejus meruerint pertinere
culturam.
TT. #Psalmus David@#
C.
Hic titulus omnino notus est, et ideo lector in
eo sequatur expositionem priorem.
1 #Exsultate justi in Domino: Rectos decet collaudatio.@#
C Commonet propheta Christianos, ut non in
terrenis delectationibus exsultent, sed in Domino,
ubi gaudia continua suavitate perfecta sunt. Rectos | null | daa60de5-3e7b-4318-b39c-2670ff4a7e60 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
decet collaudatio, non haereticos pravos decet, sed
rectos. H Qui in regula veritatis sua corda dirigunt.
C Collaudatio vero multorum ore una laudatio est,
propter unitatem Ecclesiae.
2 #Confitemini Domino in cithara: In psalterio decem chordarum psallite illi.@#
C Cithara dicta, quae cita iteratione percutitur.
H Habens deorsum #cavamen,@# superius sex chordas,
et significat sex opera misericordiae. Et de illis chordis
aliae bene cantant, aliae murmurant. Sic et sancti
alii sic alii vero sic. Psalterium de sursum habet #cavamen@#
et decem chordas, et signat decem praecepta
legis, quae de supernis veniunt in sanctos.
3 #Cantate ei canticum novum: Bene psallite ei in vociferatione.@#
C Novum canticum dicit Incarnationem Domini, qua
angeli Domini cantabant dicentes: Gloria in altissimis (Luc. II).
H Ille bene psallit qui implet opere quod
docet. Vociferatio: jubilatio est, quia nec verbis
nec syllabis nec litteris nec in vocem potest erumpere
aut mens comprehendere potest, quantum
homo debet laudare Deum, quod est jubilus.
4 #Quia rectum est verbum Domini: Et omnia opera ejus in fide.@#
C Rectus est itaque sermo Domini, ad dirigendos
scilicet homines, veraciter enim rectus dicitur, qui
rectos facit. H Opera ejus in fide sanctorum, quia
quod promittit Deus sanctis: non mentitur.
5 #Diligit misericordiam et judicium: Misericordia Domini plena est terra.@#
C Diligit misericordiam in hoc mundo, ubi eam
longe lateque disseminat. Videlicet ubi sustinet
peccatores, ubi blasphemos patienter exspectat. Judicium:
cum pios sequestrat ab impiis. Et merita
eorum aequalitatis lance discernit. H Plena est
terra: totus mundus, vel Ecclesia, quia sicut ille
ubique est, ita misericordia cum illo est ubique.
6 #Verbo Domini coeli firmati sunt: Et Spiritu oris ejus omnis virtus eorum.@#
H C Verbo Domini, hoc est a Filio Dei, coeli firmati
sunt, id est apostoli. C Spiritu oris, utique
quando Spiritus sanctus eorum doctrinam declaravit
signis et miraculis. Virtus enim, et ad miracula pertinet,
et ad praedicationem eorum.
7 #Congregans sicut in utrem aquas maris: Ponens in thesauris abyssos.@#
C Uter est exutum pecoris tergus; quod usibus
humanis deservit ad liquores aliquos congregandos,
et hic uter Ecclesiae comparatur, quia sicut iste complectitur
liquores, ita et illam adunationem credentis
populi includit. Aqua maris populum Christianum
significat. H C Ponit in thesauris, id est in Scripturis
divinis. Abyssos, id est profunditatem sensuum.
8 #Timeat Dominum omnis terra: Ab eo autem commoveantur omnes inhabitantes orbem.@#
C Hic terra durum significat per omnia peccatorem,
qui merito terra dicitur, quia tantum terrena
diligit. H Commoveantur omnes, id est de infidelitate
ad credulitatem. Et aliter, in admiratione Creatoris
creaturae ipsius commotae sunt.
9 #Quoniam ipse dixit et facta sunt: Ipse mandavit et creata sunt.@#
H Quoniam ipse dixit, Ideo ipsum cuncta timeant,
quia ab ipso facta sunt creata.
10
#Dominus dissipat consilia gentium: reprobat autem cogitationes populorum:@#
÷ #Et .. reprobat consilia principum.@#
C Dominus dissipavit consilia gentium, quando
eas in idolorum cultura non dimisit diutius permanere.
H Reprobat cogitationes Sadducaeorum et
Pharisaeorum, vel reliquarum potestatum genera.
Consilia principum Annae et Caiphae, quorum omnium
consilium semper in malo fuit, quod Dominus
resurgendo destruxit.
11 #Consilium ÷ autem .. Domini in aeternum manet. Cogitationes cordis ejus in generatione et generationem.@#
H Consilium Domini fuit ut resurgeret a mortuis,
sicut et fecit. C Vel Consilium autem Domini intelligimus
incarnationis arcanum, quod ad consulendum
humano generi constat esse concessum. Hoc
nulla aetate dissolvitur, sed manet in aeternum. A C
Cogitationes cordis ejus significant praedestinationem,
in qua cuncta reposita sunt quae permanent in
aeternum. Aeterna igitur sanctorum praedestinatio,
cogitationes cordis ejus dicuntur.
12 #Beata gens cujus est Dominus Deus ejus: Populus quem elegit in haereditatem sibi.@#
C Ipsa utique gens beata est, a qua Dominus colitur,
qui eam protegit ac gubernat. Populus Christianus
haereditas Christi est, quia eum auctor suus
possidet, quem praedicationibus sanctis et pretioso
sanguine acquisivit.
13
#De coelo respexit Dominus: Vidit omnes filios hominum.@#
C | null | 2e476ec9-2d01-44bb-b530-6a79ae240aab | latin_170m_raw | null | None | None | None |
De coelo respexit Dominus, quando donavit adventum
proprii Filii. Vidit, significat gratiam miserentis.
Filios hominum. H Id est peccatores absolvit,
quia nunquam respectus ejus sine misericordia fuit.
C Nota vero, quod dum Deus dicitur in Scripturis
respicere peccata, punit; cum vero hominem, absolvit.
14 #De praeparato habitaculo suo: Respexit super omnes qui habitant terram.@#
C De praeparato habitaculo, id est, de futuro Domini
corpore, quod praeparatum in praedestinatione
fuerat. Respexit super omnes, id est disposuit, ut
periclitanti mundo (quem disposuerat facere) subveniret.
15 #Qui finxit singillatim corda eorum: Qui intelligit omnia opera eorum.@#
C Finxit corda quibus intelligentiae suae dona largitus
est. Singillatim, id est divisim vel distinctim,
corda eorum, scilicet sanctorum sub Domini timore
viventium. Intelligit, quando actibus bonorum praemia
digna restituit. Omnia opera, id est cogitationes,
dicta, #et@# facta.
16 #Non salvatur rex per multam virtutem: Et gigas non salvabitur in multitudine virtutis@#
÷ #suae@# ..
C Regem dicit, hominem continentem, qui quamvis
regat corpus suum miseratione divina a vitiis
tamen carnalibus salvus fieri non potest, dum de
sua virtute praesumpserit. Eumdem etiam gigantem
vult intelligi, qui virtutum magnitudine roboratus,
contra immanitatem diaboli dimicat fortiter. Et licet
sic fortiter confligat, si tamen sublevatus fuerit
vitio superbiae, salvus esse non poterit. Gigas vero
interpretatur #terrigena.@# Et juste virtus humana a
Deo deseritur, quando datum bonum, non largitori
Deo, sed propriis vitibus applicatur.
17 #Fallax equus ad salutem: In abundantia autem virtutis ÷ suae .. non salvabitur.@#
C Equum ponit pro felicitate humana, quae homines
sic portat et accipit, sicut equus fallax. Ille
enim, dum appetit campos, solet incautos fallere in
se praesumentes, ideo dicitur fallax equus.
18 #Ecce oculi Domini super metuentes eum:@#
÷ #Et in eis .. qui sperant super misericordia ejus.@#
C Ergo oculi Domini sunt super timentes eum,
quia eos protegit, quos se timere cognoscit. Qui
sunt enim timentes Deum exponit, id est sperantes
in misericordia ejus.
19 #Ut eruat a morte animas eorum Et alat eos in fame.@#
C Eruit a morte animas justorum, cum eas tulit
de potestate diabolica. Alimentum dictum est, quasi #mentis nutrimentum.@#
In fame enim positi sunt, qui
se coelestium rerum desiderio semper accendunt.
20
#Anima nostra sustinet Dominum: Quoniam adjutor et protector noster est.@#
C Cum dicit, anima nostra sustinet, patientiam
significat Christiani, haec confirmat omnes virtutes
in homine. Adjutor est, dum ad eum ipsius gratia
conamur accedere. Protector, dum resistimus adversario.
21 #Quia in eo laetabitur cor nostrum: Et in nomine sancto ejus speravimus.@#
H Laetabitur cor nostrum, id est anima nostra de
spe futurae remunerationis. Nomen Patris Filius est,
in quem semper sperare debemus.
22 #Fiat misericordia tua, Domine, super nos: Quemadmodum speravimus in te.@#
H Unusquisque antequam cantet istum versum,
debet cogitare ut fideliter dicat: Quemadmodum
speravimus in te, ne alibi sua mens vacet, sed firma
spes sit ut vere dicat: Fiat, etc., ut qui nos per
baptismum abluisti, Spiritus sancti infusione confirmes.
Sicut in Actibus apostolorum cernimus
factum, cum baptizati receperunt. Spiritum sanctum (Act. XIX).
C.
Hic titulus omnino notus est, et ideo lector in
eo sequatur expositionem priorem.
1 #Exsultate justi in Domino: Rectos decet collaudatio.@#
C Commonet propheta Christianos, ut non in
terrenis delectationibus exsultent, sed in Domino,
ubi gaudia continua suavitate perfecta sunt. Rectos
decet collaudatio, non haereticos pravos decet, sed
rectos. H Qui in regula veritatis sua corda dirigunt.
C Collaudatio vero multorum ore una laudatio est,
propter unitatem Ecclesiae.
2 #Confitemini Domino in cithara: In psalterio decem chordarum psallite illi.@#
C Cithara dicta, quae cita iteratione percutitur.
H Habens deorsum #cavamen,@# superius sex chordas,
et significat sex opera misericordiae. Et de illis chordis
aliae bene cantant, aliae murmurant. Sic et sancti
alii sic alii vero sic. Psalterium de sursum habet #cavamen@#
et decem | null | edf38469-40da-4820-bd5b-4bb5da8c6371 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
chordas, et signat decem praecepta
legis, quae de supernis veniunt in sanctos.
3 #Cantate ei canticum novum: Bene psallite ei in vociferatione.@#
C Novum canticum dicit Incarnationem Domini, qua
angeli Domini cantabant dicentes: Gloria in altissimis (Luc. II).
H Ille bene psallit qui implet opere quod
docet. Vociferatio: jubilatio est, quia nec verbis
nec syllabis nec litteris nec in vocem potest erumpere
aut mens comprehendere potest, quantum
homo debet laudare Deum, quod est jubilus.
4 #Quia rectum est verbum Domini: Et omnia opera ejus in fide.@#
C Rectus est itaque sermo Domini, ad dirigendos
scilicet homines, veraciter enim rectus dicitur, qui
rectos facit. H Opera ejus in fide sanctorum, quia
quod promittit Deus sanctis: non mentitur.
5 #Diligit misericordiam et judicium: Misericordia Domini plena est terra.@#
C Diligit misericordiam in hoc mundo, ubi eam
longe lateque disseminat. Videlicet ubi sustinet
peccatores, ubi blasphemos patienter exspectat. Judicium:
cum pios sequestrat ab impiis. Et merita
eorum aequalitatis lance discernit. H Plena est
terra: totus mundus, vel Ecclesia, quia sicut ille
ubique est, ita misericordia cum illo est ubique.
6 #Verbo Domini coeli firmati sunt: Et Spiritu oris ejus omnis virtus eorum.@#
H C Verbo Domini, hoc est a Filio Dei, coeli firmati
sunt, id est apostoli. C Spiritu oris, utique
quando Spiritus sanctus eorum doctrinam declaravit
signis et miraculis. Virtus enim, et ad miracula pertinet,
et ad praedicationem eorum.
7 #Congregans sicut in utrem aquas maris: Ponens in thesauris abyssos.@#
C Uter est exutum pecoris tergus; quod usibus
humanis deservit ad liquores aliquos congregandos,
et hic uter Ecclesiae comparatur, quia sicut iste complectitur
liquores, ita et illam adunationem credentis
populi includit. Aqua maris populum Christianum
significat. H C Ponit in thesauris, id est in Scripturis
divinis. Abyssos, id est profunditatem sensuum.
8 #Timeat Dominum omnis terra: Ab eo autem commoveantur omnes inhabitantes orbem.@#
C Hic terra durum significat per omnia peccatorem,
qui merito terra dicitur, quia tantum terrena
diligit. H Commoveantur omnes, id est de infidelitate
ad credulitatem. Et aliter, in admiratione Creatoris
creaturae ipsius commotae sunt.
9 #Quoniam ipse dixit et facta sunt: Ipse mandavit et creata sunt.@#
H Quoniam ipse dixit, Ideo ipsum cuncta timeant,
quia ab ipso facta sunt creata.
10
#Dominus dissipat consilia gentium: reprobat autem cogitationes populorum:@#
÷ #Et .. reprobat consilia principum.@#
C Dominus dissipavit consilia gentium, quando
eas in idolorum cultura non dimisit diutius permanere.
H Reprobat cogitationes Sadducaeorum et
Pharisaeorum, vel reliquarum potestatum genera.
Consilia principum Annae et Caiphae, quorum omnium
consilium semper in malo fuit, quod Dominus
resurgendo destruxit.
11 #Consilium ÷ autem .. Domini in aeternum manet. Cogitationes cordis ejus in generatione et generationem.@#
H Consilium Domini fuit ut resurgeret a mortuis,
sicut et fecit. C Vel Consilium autem Domini intelligimus
incarnationis arcanum, quod ad consulendum
humano generi constat esse concessum. Hoc
nulla aetate dissolvitur, sed manet in aeternum. A C
Cogitationes cordis ejus significant praedestinationem,
in qua cuncta reposita sunt quae permanent in
aeternum. Aeterna igitur sanctorum praedestinatio,
cogitationes cordis ejus dicuntur.
12 #Beata gens cujus est Dominus Deus ejus: Populus quem elegit in haereditatem sibi.@#
C Ipsa utique gens beata est, a qua Dominus colitur,
qui eam protegit ac gubernat. Populus Christianus
haereditas Christi est, quia eum auctor suus
possidet, quem praedicationibus sanctis et pretioso
sanguine acquisivit.
13
#De coelo respexit Dominus: Vidit omnes filios hominum.@#
C De coelo respexit Dominus, quando donavit adventum
proprii Filii. Vidit, significat gratiam miserentis.
Filios hominum. H Id est peccatores absolvit,
quia nunquam respectus ejus sine misericordia fuit.
C Nota vero, quod dum Deus dicitur in Scripturis
respicere peccata, punit; cum vero hominem, absolvit.
14 #De praeparato habitaculo suo: Respexit super omnes qui habitant terram.@#
C De praeparato habitaculo, id est, de futuro Domini
corpore, quod praeparatum in praedestinatione
fuerat. Respexit super omnes, id est disposuit, ut
periclitanti mundo (quem | null | 15d50585-502c-4e20-a6dd-b1d5070c4588 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
disposuerat facere) subveniret.
15 #Qui finxit singillatim corda eorum: Qui intelligit omnia opera eorum.@#
C Finxit corda quibus intelligentiae suae dona largitus
est. Singillatim, id est divisim vel distinctim,
corda eorum, scilicet sanctorum sub Domini timore
viventium. Intelligit, quando actibus bonorum praemia
digna restituit. Omnia opera, id est cogitationes,
dicta, #et@# facta.
16 #Non salvatur rex per multam virtutem: Et gigas non salvabitur in multitudine virtutis@#
÷ #suae@# ..
C Regem dicit, hominem continentem, qui quamvis
regat corpus suum miseratione divina a vitiis
tamen carnalibus salvus fieri non potest, dum de
sua virtute praesumpserit. Eumdem etiam gigantem
vult intelligi, qui virtutum magnitudine roboratus,
contra immanitatem diaboli dimicat fortiter. Et licet
sic fortiter confligat, si tamen sublevatus fuerit
vitio superbiae, salvus esse non poterit. Gigas vero
interpretatur #terrigena.@# Et juste virtus humana a
Deo deseritur, quando datum bonum, non largitori
Deo, sed propriis vitibus applicatur.
17 #Fallax equus ad salutem: In abundantia autem virtutis ÷ suae .. non salvabitur.@#
C Equum ponit pro felicitate humana, quae homines
sic portat et accipit, sicut equus fallax. Ille
enim, dum appetit campos, solet incautos fallere in
se praesumentes, ideo dicitur fallax equus.
18 #Ecce oculi Domini super metuentes eum:@#
÷ #Et in eis .. qui sperant super misericordia ejus.@#
C Ergo oculi Domini sunt super timentes eum,
quia eos protegit, quos se timere cognoscit. Qui
sunt enim timentes Deum exponit, id est sperantes
in misericordia ejus.
19 #Ut eruat a morte animas eorum Et alat eos in fame.@#
C Eruit a morte animas justorum, cum eas tulit
de potestate diabolica. Alimentum dictum est, quasi #mentis nutrimentum.@#
In fame enim positi sunt, qui
se coelestium rerum desiderio semper accendunt.
20
#Anima nostra sustinet Dominum: Quoniam adjutor et protector noster est.@#
C Cum dicit, anima nostra sustinet, patientiam
significat Christiani, haec confirmat omnes virtutes
in homine. Adjutor est, dum ad eum ipsius gratia
conamur accedere. Protector, dum resistimus adversario.
21 #Quia in eo laetabitur cor nostrum: Et in nomine sancto ejus speravimus.@#
H Laetabitur cor nostrum, id est anima nostra de
spe futurae remunerationis. Nomen Patris Filius est,
in quem semper sperare debemus.
22 #Fiat misericordia tua, Domine, super nos: Quemadmodum speravimus in te.@#
H Unusquisque antequam cantet istum versum,
debet cogitare ut fideliter dicat: Quemadmodum
speravimus in te, ne alibi sua mens vacet, sed firma
spes sit ut vere dicat: Fiat, etc., ut qui nos per
baptismum abluisti, Spiritus sancti infusione confirmes.
Sicut in Actibus apostolorum cernimus
factum, cum baptizati receperunt. Spiritum sanctum (Act. XIX).
ORATIO EX PSAL. XXXII.
Pasce, Domine, plebem tuam in fame verbi, et
eripe animas nostras de morte peccati, ut repleti
misericordia tua, aggregari justorum gaudiis impertiente
te mereamur. Per Dominum nostrum
Jesum Christum, etc.
PSALMUS XXXIII.
ARGUMENTUM PSAL. XXXIII.
C Vox Prophetae benedicentis Deum, et admonentis
mansuetos, ut cum ipso in ejus laude perseverent,
et ut a deliciis se abstineant, justosque dicit in sua
justitia liberandos: impios vero perituros.
TT. #Psalmus David cum mutavit vultum suum
coram Abimelech et dimisit eum et abiit.@#
C Cum Saul persequeretur David, fugit ad Achis
regem, ibique dum esset, invidia eum occidere volebant;
ille vero de industria mutavit vultum, ita
ut salivis ora compleret, ut furibundus aestimaretur,
et illaesus relinqueretur. Cum fugit inde, istum psalmum
cantavit (I Reg. XXI).
1
#Benedicam Dominum in omni tempore: Semper laus ejus in ore meo.@#
H Cum se dicit Deum benedicere omni tempore,
docet nos nec in adversis succumbere, nec in prosperis
extolli. C Semper est laus Dei in ore hominis,
quando talia vel cogitat aut loquitur, ut nulla redargutione
culpetur. Laus vero a #lauro@# dicta est, quae
solebat coronare victores.
2 #In Domino laudabitur anima mea: Audiant mansueti et laetentur.@#
C Tunc enim glorificatur fidelis servus, quando laudabilem
Dominum habere | null | fa752559-5f0a-47da-8325-51125b3d851e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
cognoscitur. Audiant mansueti,
H id est sancti. C Qui charitate praecipua
omnium rerum habere temperantiam consueverunt.
3 #Magnificate Dominum mecum@#
#Et exaltemus nomen ejus in idipsum.@#
C Vocat Ecclesia fratres, hortatur populos obedientes,
ut nomen Domini gloriosa societate magnificent,
ne inter officia sanctitatis detestabilis invidia
misceatur. Exaltemus nomen ejus in idipsum. In
idipsum significat compositos choros, quando psalmodiam
Domini alterna sibi successione respondent.
4 #Exquisivi Dominum et exaudivit me: Et ex omnibus tribulationibus meis eripuit me.@#
C Exquisivi Dominum, non longo spatio terrarum,
sed in corde meo. Et exaudivit me, quoniam
intellectus Christi universa complectitur, id est
ubique intelligit se quaeri, et exaudit. Dicendo ex
omnibus liberavit me, nihil relictum est, quod remansisse
suspiceris adversum. A Qui ergo non audiuntur,
non Dominum quaerunt. Non enim dixit,
Exquisivi aurum a Domino sed Dominum.
5 #Accedite ad eum et illuminamini. Et facies vestrae non confundentur.@#
H Accedite ad eum, non loco, sed fide et opere,
et illuminamini, scilicet mente et intellectu, quia
nisi credideritis, non intelligetis (Isai. VII). Et facies
vestrae non confundentur in judicio, quo impii confundentur
in condemnationem.
6 #Iste pauper clamavit et Dominus exaudivit ÷ eum@#
.. #Et de omnibus tribulationibus ejus salvavit eum.@#
H Iste pauper clamavit, id est Christus, qui pro
nobis pauper factus est, in passione clamavit ad
Patrem. C Quando clamavit, salutariter est auditus;
sed ex omnibus mundanis angustiis est liberatus,
H quando eum resuscitavit a mortuis.
7 #Immittet angelus Domini in circuitu timentium eum: Et eripiet eos.@#
H Haud dubium est timentes Dominum ab angelis
custodiri. Ideo alia littera habet: Emittet angelum
Dominus. C Angelus enim minister est voluntatis
divinae; quapropter si vis angelum te fieri, fac
quod praecipit, ut liberes periclitantem, eripias innocentem,
subvenias anxio, etc. Quae divina jubet
auctoritas.
8
#Gustate et videte quoniam suavis ÷ est Dominus@# .. #Beatus vir qui sperat in eo.@#
C Gustate, non pertinet ad palatum, sed ad animae
suavissimum sensum. H Qui perfecto animo Deum
timet et praecepta custodit, et ita sentit Christum,
tunc intelligit quia suavis est, quia ipse est panis
vivus, qui de coelo descendit. Beatus dicitur qui in
eum sperat, et non in incertum divitiarum. Et ideo
beatus, quia illum habet qui omnia habet, hoc est
Deum.
9 #Timete Dominum ÷ omnes .. sancti ejus: Quoniam non est inopia timentibus eum.@#
H Timete Dominum, omnibus sanctis imperat, ne
accepta securitate decipiantur. C Solus ipse nihil
indiget, qui timore Dei ditatus est. Omne enim
bonum habet, quia Deum timendo amat.
10 #Divites eguerunt et esurierunt: Inquirentes autem Dominum, non minuentur omni bono. ÷ Diapsalma@#
...
C Tunc egent divites, quando non habent rectam
fidem. Esuriunt, quando minime a Domini corpore
satiantur; divites ventre, esurientes semper spiritu.
Quid enim habeant qui Dominum non habent? Inquirentes
Dominum non deficient ullo bono, quoniam
spirituali desiderio perfruuntur. Nam cum
diligimus Dominum, in Christo omnia reperimus.
11 #Venite, filii, audite me: Timorem Domini docebo vos.@#
C Vox paterna sonat ad illos qui prima rudimenta
suscipiunt, ut veniant ad fidem Christianam. Dum
dicit: Docebo vos, admonet ne pavescamus quod
audivimus timorem. Non est enim iste timor qui formidetur,
sed qui diligatur. Timor humanus amaritudinem
habet, iste dulcedinem.
12 #Quis est homo qui vult vitam: Diligit dies videre bonos?@#
H Propheta hoc interrogando loquitur, quis vitam
aeternam cupit videre, ut cum sanctis jocundetur in
regno Dei? quod si vis, fac quod sequitur et videbis,
id est habebis vitam aeternam et dies bonos et
aeternos.
13 #Prohibe linguam tuam a malo: Et labia tua ne loquantur dolum.@#
C Prohibe linguam tuam a malo colloquio. Addidit
labia, quae linguae motum protinus consequuntur.
Dolus autem est, quando fallimus audientem.
14 #Diverte a malo. Et fac bonum: Inquire pacem. Et persequere eam.@#
H Diverte a malo et fac bonum, id est | null | 9605d446-31dc-4679-9e61-50ebb2b7caa9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
destrue
vitia, et aedifica virtutes. Inquire pacem. C Nullus
potest pervenire ad auctorem pacis, nisi hic diligentius
per pura opera inquirat.
15 #Oculi Domini super justos: Et aures ejus in preces eorum.@#
C Cum dicit, oculi Domini super justos, continuam
gratiam divinitatis ostendit. H Et aures ejus, quia
quidquid sancti rogant de bono, exaudit Deus. C Quae
enim mora fiat ad audiendum, cum in ipsis habitet
ipse Deus qui exaudit.
16 #Vultus ÷ autem .. Domini super facientes mala: Ut perdat de terra memoriam eorum.@#
C Ne dicerent pessimi, Justos attendit, nos autem
non respicit, securi faciamus, quia ab illo conspici
non meremur, ideo pronuntiat, vultum Domini, id
est intellectum vel considerationem esse super malos.
De terra vero dicit eos disperdere, id est de futura
patria, quam soli Deo placiti possidebunt. Peribit
memoria eorum, quia non erit iniquorum inter
justos ulla commemoratio. H Vel vultum hic furorem
intelligimus, qui minando iram memoriam peccati
a terra disperdit.
17 #Clamaverunt ÷ justi .. et Dominus exaudivit@# ÷ #eos@#
.. #Et ex omnibus tribulationibus eorum liberavit eos.@#
C Justos clamasse ad Deum dicit, et semper profitetur
auditos, Martyres etiam (quos de suppliciis
tyrannorum minime liberavit Deus) sunt exauditi et
liberati, quando ad coelorum regna perducti, omnibus
tribulationibus probantur exuti.
18 #Juxta est Dominus his qui tribulato sunt corde: Et humiles spiritu salvabit.@#
H C Juxta significat, non loco, sed auxilio. C Qui
tribulato sunt corde, multi enim tribulantur, sed non
ex corde, qui peccata non deflent, sed mundana eos
damna contristant. H Humiles spiritu, id est mites,
quos Christus salvabit, coelestia regna tribuendo.
19
#Multae tribulationes justorum Et de omnibus his liberavit eos Dominus.@#
C Multae revera sunt tribulationes justorum, quia
eos diabolus validius insequitur. Sed in hoc quo
subditur, liberavit eos Dominus de omnibus his,
ostenditur potentia Creatoris, quae liberat justum ab
omnibus tribulationibus. H Quia vero multae tribulationes
justorum, ideo qui tribulationem non patitur,
justus non est.
20 #Custodit ÷ Dominus .. omnia ossa eorum: Unum ex his non conteretur.@#
C Ossa dixit, fidelium in virtutibus firmitatem, id
est patientiam et mansuetudinem, quae perire in
sanctis nequeunt, nec conteri a diabolo, quia Domino
custode servantur.
21
#Mors peccatorum pessima: Et qui oderunt justum delinquent.@#
C Revera pessima est mors peccatorum quia eam
aeterna poena comitatur. Pessima enim dicta, quasi #pessundata,@#
scilicet poenis aeternis. Et qui oderunt
justum, H id est Christum, sine causa, delinquunt,
id est, Deum derelinquunt odiendo bonum, et ita ad
mortem aeternam peccant. Vel justum, id est unumquemque
sanctum.
22 #Redimet Dominus animas servorum suorum: Et non delinquent omnes qui sperant in eo@#
H Redimet Dominus, scilicet sanguine pretioso.
C quia qui in ipso recte crediderit, a peccatorum
debita captivitate redimitur. Animas frequenter
Scriptura divina ponit pro hominibus. Addidit servorum
suorum, id est non iniqua libertate viventium.
C Et non delinquet, scilicet #tanquam pastor
bonus.@# H Neque hic, neque in futuro, C qui sperant
in eum, non in propriis viribus praesumentes.
ORATIO EX PSAL. XXXIII.
Angelorum et totius creaturae dispositor, Deus,
emitte angelum tuum in circuitu nostro, cujus ambitione
muniti, mereamur a peccatorum morte pessima
liberari. Per Dominum nostrum Jesum Christum,
etc.
PSALMUS XXXIV.
ARGUMENTUM PSAL. XXXIV.
C Christus de sua passione dicit ad Patrem, petens
se ab inimicorum persecutione liberari.
TT. ÷ #Ipsi .. David.@#
C David (sicut diximus) duas significationes amplectitur,
manu fortis et desiderabilis, quod utrumque
Domino Salvatori certum est convenire.
1 #Judica, Domine, nocentes me: Expugna impugnantes me.@#
C Clamat Christus ex humana infirmitate, ut
damnentur nocentes, id est, diabolus cum ministris,
malos enim judicare damnare est. Qui impugnat
superare contendit. Qui expugnatur, jam omnino
victus est. Immundi spiritus impugnatores dicuntur,
quia licet sanctos vincere nequeant, contendere tamen
cum eis non desistunt.
2 #Apprehende arma et scutum | null | 346ceb7c-3e0a-4bbe-bd0c-3fb5b0761c6f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
:@#
#Et exsurge in adjutorium mihi:@#
C Arma ab #arcendo@# dicta sunt, quod per ea hostes
violentissimos arceamus; per arma, coelestia adjutoria;
per scutum, divina protectio designatur. Scutum
enim dictum est quasi #sculptum,@# quod in ipso
antiqui facta sua signabant. Sola vero voluntas Domini
est qua protegit periclitantem, et expugnat
adversum.
3 #Effunde frameam et conclude adversus eos qui persequuntur me: Dic animae meae: Salus tua ego sum.@#
H Framea hic intelligitur anima Christi vel cujuslibet
sancti, quia Deus per animam Christi fecit
vindictam contra diabolum, et per animam cujuslibet
sancti facit vindictam, sicut per Petrum fecit Ananiae
et Saphirae (Act. V). Et conclude. Petit Ecclesia,
ut concludat adversarios suos, ne valeant ad nocendum
exire. Dic animae meae, ut te intelligat, quia tu
salus ejus es.
4 #Confundantur et revereantur, Quaerentes animam meam.@#
C Confundi, enim facta sua erubescere et in melius
commutare. Nam licet confusi dicantur, qui
convincuntur ad poenam, tamen ut hic ad conversionem
intelligeres confusionem petitam, addidit, revereantur,
id est emendati diligant quem persequendum
esse putaverant. Quaerentes animam, in malam
partem dicit, qui scilicet sic quaerunt ut eam a corpore
segregare festinent.
5
#Avertantur retrorsum et confundantur: Cogitantes mihi mala.@#
C Averti autem retrorsum, non dicitur nisi illis
qui corrigendi judicantur, ut Petro: Redi retro me,
Satana (Matth. XVI.) Qui cogitant sive de Judaeis,
sive de haereticis, sive de paganis dixit, mala enim
omnes cogitant, qui praeter catholicam fidem aliqua,
prava intentione docere festinant:
6 #Fiant tanquam pulvis ante faciem venti:@#
÷ #Et .. angelus Domini coarctans ÷ eos@# ..
H Pulvis, leves et infructuosi homines dicti sunt,
quia sicut pulvis a vento, sic peccatores a sententia
divina in die judicii projiciuntur. Angelus Domini,
id est spiritus malus, non natura, sed sua inventione.
Coarctat eos, id est in quantum potest, persequitur
eos, id est quantum sibi permittitur. Habet enim
diabolus voluntatem nocendi, sed non habet potestatem
faciendi.
78 #Fiat via illorum tenebrae et lubricum: Et angelus Domini persequens eos.@#
C Via, id est opera, tenebrosa illis fiant, ut horreant
mala facere. Lubrica, ut in eisdem stare diutius
non possint. Et si decreverint plus immorari
virtus Domini persequatur eos, ita ut in sceleribus
suis longius haerere non sinat, qui ad interitum
festinant.
8 #Quoniam gratis absconderunt mihi interitum laquei sui: Supervacue exprobraverunt animam meam.@#
C Absconderunt mihi gratis, id est sine causa,
scilicet Judaei, ut illi putabant. Qui enim divinitatis
ejus potentiam non credebant, illi putabant se
abscondisse interitum. Bene dictum est, interitum
laquei sui, quia ille laqueus non morientis erat
Domini, sed peccantis interitus. Supervacue, id est
false exprobraverunt, quando Christo dicta sua veracia
quasi aliquod crimen imputabant. H Et inutiliter
egerunt, quia exprobratio ista nullam habuit
utilitatem.
9 #Veniat illi laqueus quem ignorat: et captio quam abscondit apprehendat eum:@#
+ #Et .. in laqueum cadat ÷ in ipsum@# ..
H Excidium illud minatur Propheta quod advenit
Judaeis in temporibus Vespasiani. Et captio, quam
occultaverunt, apprehendit eos, id est mors repentina,
quam Domino nostro moliebantur occulte.
10 #Anima autem mea exsultabit in Domino: Et delectabitur super salutari suo.@#
C Prima quippe sanctae animae beatitudo est exsultare
in Domino. Delectabitur super salutare ejus.
H Salutaris noster, Christus est, quia in eo delectabitur
Ecclesia.
11 #Omnia ossa mea dicent: Domine, Quis similis tui.@#
C Ossa fortitudinem animi et constantiam mentis
significant, quae merito ossibus comparantur, quia sicut
illa corpus, ita et haec sanctas voluntates corroborant.
C Quis, negativum est; similis tui, H id est
nullus. Quis potest similis esse Deo?
12
#Eripiens inopem de manu fortiorum ejus: Egenum et pauperem a diripientibus eum.@#
C Eripuit Christus pene totum genus humanum,
de illa potestate diaboli qui tunc per mundum regnabat.
Homo enim erat inops: quia mortalis, egenus,
quia in labore et sudore panem quaesivit. Pauper,
quia | null | fb8cc13d-e53c-48ac-b0b0-5f14357dc51a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
de sapientia et puritate dejectus a diripientibus
immundis spiritibus, solam tenuem et umbratilem
ratiunculam possidebat.
13 #Surgentes testes iniqui: Quae ignorabam interrogabant me@#
C Nunc commemorat Christus de propria passione.
Contra eum enim testes subito impetu consurgebant,
revera iniqui, quia erant contra aequitatem
locuturi. Addidit, ignorabam, id est ipsi narrabant
illa quae me dixisse omnimodis nesciebam.
14 #Retribuebant mihi mala pro bonis: Sterilitatem animae meae.@#
C Retribuebant mihi mala pro bonis, quia cum
Christus vitam credentibus contulerit, illi mortem
e contra reddere maluerunt. Sterilitas animae fuit,
quando Magister bonus in ipsis fructum fidei reperire
non potuit.
15 #Ego autem cum mihi molesti essent: Induebar cilicio.@#
C Ego dum mihi molesti essent, id est dum Judaei
essent molesti per contumelias et insidias Christo,
induit se cilicio. H Id est divinitas carne, et de
peccato damnavit peccatum (Rom. VIII). C Induit
vero se carne divinitas, id est occultavit per carnis
velamen se tenebrosis mentibus.
16 #Humiliabam in jejunio animam meam: Et oratio mea in sinu meo convertetur.@#
C Jejunium dictum est enim quasi inedium, quod
abstinentes diutius ad inediam usque perducat. Jejunavit
Christus in monte quadraginta diebus (Matth. IV).
Et oratio mea, id est dum fundebatur a
Domino in cruce, et eam miseri Judaei minime suscipere
mererentur, remeabat in sinum ejus, id est
in secretum pectoris, unde fuerat egressa.
17 #Quasi proximum, quasi fratrem nostrum sic complacebam: Quasi lugens et contristatus sic humiliabar.@#
C Mutatus est hic casus nominum, pro ablativis
enim sunt accusativi positi. Dicit enim, quasi de
proximo, quasi de fratre nostro ita mihi complacebam,
id est de eorum conjunctione gaudebam, qui
me hostiliter insequebantur. Complacebat enim in
illis Domino, quando eos docebat non delinquere.
Lugens et contristatus et humiliatus Christus erat,
quia in cunctis Judaeis, quos ut fratres et proximos
dilexit, fidem invenire non potuit.
18 #Et adversum me laetati sunt et convenerunt: Congregata sunt super me flagella et ignoravi.@#
H Laetati sunt Judaei, quando Christum comprehenderunt.
Convenerunt, ut eum crucifigerent, non
ut crederent. Congregata sunt flagella, ut Pilatus
dixit: Emendatum eum, id est flagellatum, dimittam (Luc. XXIII).
Et ignoravi, id est non habui conscientiam
peccati, propter quod flagellari vel crucifigi
debuerim.
19 #Dissipati sunt nec compuncti: tentaverunt me. Subsannaverunt me subsannatione: Frenduerunt super me dentibus suis.@#
H Dissipati sunt, a vinculo charitatis, nec compuncti
ut agerent poenitentiam. Tentaverunt multis
modis Judaei Christum. Subsannaverunt dicentes:
Ave, rex Judaeorum. Frenduerunt, clamantes: Crucifigatur.
Per motus corporis ostenditur motus animae.
H C. Stridunt saevi homines dentibus, quando
ratione vincuntur, nam, cum eis pro veritate verba
defecerint, impatienter dentibus fremunt, suasque
voluntates tacita interminatione denuntiant.
20 #Domine, quando respicies: restitue animam meam@#
#a malignitate eorum: A leonibus unicam meam.@#
C Quando respicies, pro consuetudine infirmitatis
humanae dicitur, cui morosum videtur quodcunque
futurum est; quae mox, ut cupit, festinat aliquid
impleri. Restitue, quasi ereptam animam redde. A
malignitate, quia injuste probatur occisus. A leonibus,
H id est a persecutoribus; unicam, animam
suam dicit; quae unica est sine peccato. C Vel unica,
quia de Virgine natus unicus est, id est solum
unus de virgine est natus. Vel, unicam, Ecclesiam
suam.
21 #Confitebor tibi in ecclesia magna: In populo gravi laudabo te.@#
C Duas esse diximus confessiones, unam laudis,
alteram poenitentiae; sed hic ad laudem pertinet
Magna vero Ecclesia est populus Christianus, recta
fide firmus. In populo gravi; H quia non est levis
ad peccandum, ideo firmus in fide. A Sic palea levis
vento tollitur, granum manet, quia grave; talis est
bonus Christianus, quia granum est.
22 #Non supergaudeant mihi qui adversantur mihi inique: Qui oderunt me gratis. Et annuunt oculis.@#
C Non supergaudeant mihi, id est non insultent
haeretici, quando aliquos de numero fidelium perdit
sancta Ecclesia, quia haeretici semper adversantur
Christo et Ecclesiae. Qui oderunt me | null | fdeebd12-90e3-49a2-8e07-35be3d52953b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
gratis, hoc est
inaniter, quibus nihil nocui. C Annuunt oculis; annuit
oculis, quando hoc tacite et dolose vult aliquid
declarare. H Sic fecerunt Judaei, quia nihil boni in
opere ostenderunt. A Pronuntiabant vultu quod
corde non gestabant.
23 #Quoniam mihi quidem pacifice loquebantur: Et in iracundia + terrae .. loquentes dolos cogitabant.@#
H C Pacifice loquebantur dicentes: Magister, scimus
quia verax es (Matth. XXII). C Et in iracundia,
ut illud: Oportet unum pro omnibus mori (Joan. XI),
quasi invidentes toti populo terrae. Potest enim aliquis
dolum loqui, cum non cogitat occidere, ut si
quis pecuniam proximo conatur auferre, propterea
addidit, in iracundia terrae, ut dolus eorum exitialis
fuisse declaretur.
24
#Et ditataverunt super me os suum: Dixerunt: Euge, euge viderunt oculi nostri.@#
C Dilataverunt os suum, postulantes aperta voce:
Crucifige. Euge, ac si dicerent sibi in cruce: Bene
bene videmus de te quid desideravimus efficere, ut
praedicator plebis in cruce cum latronibus penderes.
H Vel, euge, euge, id est bene bene vidimus nunc,
quod virtutes, quas prius fecisti, nihil erant, quia
teipsum in cruce juvare non potes. C Euge, vox irrisoria
et insultatoria est. Ac si dicerent: Jam viderunt
oculi nostri facta et mirabilia tua; cur non
descendis de cruce: sed jam videmus quod non potes.
25 #Vidisti, Domine, ne sileas: Domine, ne discedas a me.@#
C Vidisti, hoc est probasti quam crudelis exstitit
mihi populus. Ne sileas, ne differas dare sententiam,
quod utique tacendo non potest fieri, sed loquendo.
26 #Exsurge et intende judicium meum Deus meus; et Dominus meus in causam meam.@#
H Exsurge, #Domine,@# id est discerne inter me et
Judaeos. Intende judicium meum, qualiter judicantes
condemnaverunt me morti. Deus meus in causam
meam. C Ista est causa sua, scilicet ut qui dare
venerat salutem humano generi, ab insanis probaretur
occidi. Intende judicium, A id est quomodo
in laboribus et doloribus cruciatus sum. Sed quia et
ista mali patiuntur, addit: intende in causam meam
pro qua patior. Poena enim similis est sceleratis et
bonis, sed non eam. Martyrem ita quod non facit
poena, sed causa.
27
#Judica me secundum justitiam tuam, Domine, Deus meus: Et non supergaudeant mihi.@#
C Petit se judicari Christus secundum justitiam, id
est secundum misericordiam, qui peccata non fecit,
ut nobis ostenderet deprecationis exemplum. Ut
non supergaudeant, id est non dicerent Judaei: potuimus,
fecimus, egimus quod voluimus.
28 #Non dicant in cordibus suis: Euge, euge animae nostrae: Nec dicant: Devoravimus eum.@#
C Non dicant: Euge, euge, id est bene bene; ista
verba sunt laetantium scelerata mente. H Nec dicant:
Devoravimus eum, id est ne patefiat ultra os
eorum ad me devorandum, id est me similem illis
deputandum. Devorat enim homo quod in os mittit,
ita peccatores nituntur justos in suas nequitias trajicere,
ut eis similes fiant, et unum cum eis corpus.
29 #Erubescant et revereantur simul: Qui gratulantur malis meis.@#
H Erubescant, id est Judaei persecutores et haeretici,
qui gratulabantur: quando me persequebantur,
hoc est, non solum persequentes me erubescant,
sed et illis consentientes qui gratulantur, etc.
Sic erubescant, ut proprios actus sponte damnent,
ut sic convertantur. Et quia potest aliquis erubescere,
et reverentiam non habere, addidit, revereantur
simul, ut conversionis eorum indicia declararet.
Reverentia est enim Domini timor cum
amore permistus.
30 #Induantur confusione et reverentia Qui maligna loquuntur super me.@#
H Induantur confusione, id est confusione aeterna.
Unde dicit: Discedite a me, maledicti (Matth. XXV),
ut qui me quasi hominem judicaverunt, videant ut
Deum judicantem.
31 #Exsultent et laetentur qui volunt justitiam meam: Et dicant semper: Magnificetur Dominus qui volunt pacem servi ejus.@#
H Exsultent, 1. sancti qui volunt Dei justitiam
implere, ipsi exsultent et laetentur de remuneratione
vitae aeternae. Dicant semper, scilicet sancti, ut Dominus | null | ca9d2fd2-945a-4459-9e43-11ae007c9ff3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Pater magnificetur, ipse est pax nostra. C Quod
autem dixit, servi ejus, ad humilitatis formam respicit,
qui in assumpta carne (Ephes. II), secundum
humilitatem servus Patris dicitur. Qui ergo
volunt pacem Christo? Illi scilicet qui a vitiis redduntur
alieni.
32 #Et lingua mea meditabitur justitiam tuam: Tota die laudem tuam.@#
H Lingua mea, sancti sunt; illi meditabuntur
mandata Dei. Tota die, toto tempore scilicet laudare
Deum certent. C Quia semper Deum laudant, qui in
omni voluntate sua divina jussa considerant.
ORATIO EX PSAL. XXXIV.
Protectio salusque animae nostrae, operi nos galea
spei, et scuto inexpugnabilis munimenti, ut a
te in causis nostrae necessitatis adjuti, mereamur
cum te diligentibus laetitia et exsultatione perfundi.
Per Dominum nostrum Jesum, etc.
PSALMUS XXXV.
ARGUMENTUM PSAL. XXXV.
C Propheta contemptores legis vehementer accusat,
et sub laude Domini collata beatorum dona describit.
TT. #In finem servo Domini psalmus David.@#
C Nam et in finem Dominum significat, et servo
Domini de ipso dicitur, qui formam servi accipiens,
factus est obediens usque ad mortem (Philip. II).
Psalmus vero et David frequenti expositione jam
noti sunt.
1 #Dixit injustus ut delinquat in semetipso: Non est timor Dei ante oculos ejus.@#
H Dixit injustus, id est decrevit peccare se debere.
C Et ita ideo cogitat, ut sibiipsi licentiam tribuat
peccandi. Non est timor Dei, id est, non putat
curare Deum, ut homines debeant eum formidare.
A Vel injustus quilibet dixit, id est, deliberavit, non
in publico, sed semetipso: ibi proposuit, ubi homo
non videt, et licet Deus videat, hoc non curat, quia
non est timor Dei ante oculos ejus. Homines timet,
ne publice profiteatur iniquitatem. Deum vero non
timet, et ideo in corde; ubi Deus videt, homo non
videt, deliberavit, ut delinquat, id est peccet.
2 #Quoniam dolose egit in conspectu ejus: Ut inveniatur iniquitas ejus ad odium.@#
C Dolose egit in conspectu Dei, id est, in semetipso
quia non est timor, etc. H Diabolus videlicet
et Judaei dolose egerunt in conspectu Dei. Vel ad Judam
proditorem pertinet, quorum iniquitas ad
odium inventa est. A Similiter omnium malorum
invenitur iniquitas ad odium, quia odit Deus iniquitatem,
dum eam perpetuo punit.
3 #Verba oris ejus iniquitas et dolus: Noluit intelligere ut bene ageret.@#
C Verba eorum sunt iniquitates et dolus, iniquitas
pertinet ad blasphemiam, dolus in proximum decipiendum.
Noluit intelligere, illos significat, qui ex
aliqua parte, igniculum sapientiae perceperunt, et a
vero intellectu declinantes, suo vitio perversis erroribus
se polluerunt.
4
#Iniquitatem meditatus est in cubili suo: Astitit omni viae non bonae: malitiam ÷ autem@#
.. #non odivit.@#
C Iniquitatem meditatus est, scilicet haereticus, et
errorem longa meditatione tractavit, libros faciendo
perversos. H In cubili, in corde secreto, ubi animus
bonum vel malum meditatur. Astitit omni viae non
bonae, ideo ad nullum fructum justitiae pervenire potuit.
Malitiam non odivit, sed dilexit, A quod est summa
malitia; qui enim penitus non potest carere malitia,
debet saltem mente odisse.
5 #Domine, in coelo misericordia tua:@#
÷ #Et .. veritas tua usque ad nubes.@#
H Domine, in coelo, id est, in sanctis angelis, qui
in coelo firmati fuerunt, et non ceciderunt. Vel in
coelo, id est Ecclesia. A Vel quolibet sancto est misericordia
Dei causa quod coelum est, et non est injustus,
sicut ille, de quo dictum est: Et veritas tua
usque ad nubes. C Id est, Christus in apostolis et in
prophetis habitat, qui doctrina evangelica irrigant
corda arentia, ut fructum dent fidei; quae steriles
fuerant ariditate peccati. Christus enim veritas est,
apostoli nubes.
6 #Justitia tua sicut montes Dei Judicia tua abyssus multa.@#
C Beatos apostolos montibus comparavit, qui capaces
Domini justitiae devotis sensibus exstiterunt.
Abyssus hic in bonum posuit. Est enim profunditas
aquarum abyssus, quam nec metiri, nec intrinsecus
ex toto videre valeamus, sic divinam justitiam | null | e37db571-951d-4c51-9637-af9abaef5a71 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.