Search is not available for this dataset
text
stringlengths 0
31.2k
| en
stringlengths 1
6.69k
⌀ | id
stringlengths 1
36
| dataset_id
stringclasses 4
values | source
null | filename
stringlengths 4
78
| title
stringclasses 360
values | author
stringclasses 53
values |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
. XXIV): et nolentis
in eum credere qui a Moyse praedicatus est (Deut.
XVII). Arva quoque, id est agri, id est Judaea, quae
olim in montibus sanctis, nunc in plano sita, depressionis
exsiccata peccatis, non fert cibum, nec pecori,
id est simplicibus, nec armentis, id est praelatis;
et ideo abscindetur.
29 #Abscindetur de ovili pecus: Et non erit armentum in praesepibus.@#
Abscindetur de ovili: Apud Judaeos sunt praesepia
litterarum coelestium, sed quia pabulum coelestis
intellectus in his non sapiunt, qui jugum Evangelii
bajulent absunt. Armentum enim quasi aramentum
dicitur, quia aratri jugo terram aret; vel ab armis
cornuum dicitur armentum, et praelatum vel
quemlibet Christi jugum ferentem significat.
30 #Ego autem in Domino gaudebo: Et exsultabo in Deo Jesu meo.@#
Ego autem in Domino, id est non in mea justitia,
sed in fide divinae protectionis gaudebo. Illi enim
haec patientur, ego autem gaudebo (II Cor. I): ego
compassus hic Jesu meo, gaudebo alibi cum eo: illi
hic in profanis gavisi, alibi patientur aeternaliter.
Ego autem hic tribulatus pro Jesu meo, post hanc
vitam in re, sicut nunc in spe gaudebo et exsultabo
in Deo Jesu meo. Exsultent alii in idolis suis, alii
in divitiis, in honoribus, alii et libidine, ego exsultabo
in redemptione mea, in Salvatore et Jesu
meo.
31 #Dominus Deus fortitudo mea: Et ponet pedes meos quasi cervorum.@#
Deus Dominus fortitudo: in illo quippe me virtutem
facere confido. Et sicut cervi spinosa transeunt,
ita ego pericula delictorum Domini auxilio transcendam
omnia.
32 #Et super excelsa mea deducet me victor: In psalmis canentem.@#
Et super excelsa, id est omnem mundanam sublimitatem
contemplatione coelestium transcendere
facit me, victoriam ejus atque triumphum canentem.
CANTICUM MOYSI. DEUTERONOMII CAPITULO XXXII.
1
#Audite coeli quae@# loquar: #Audiat terra verba oris mei.@#
Audite, coeli. Maxima elementa in testimonium vocat,
ut intentum faciat auditorem, et significet se de
magnis locuturum.
2 #Concrescat in pluvia doctrina mea: Fluat ut ros eloquium meum.@#
Concrescat in pluvia doctrina mea, etc., sicut innumerabiles
sunt pluviarum guttae et roris, sic in hoc
carmine de inscrutabilibus judiciis Dei disputabo.
Vel sicut pluvia et ros terram faciunt fructificare,
sic doctrina mea in vobis virtutum reviviscere fructus
faciat.
3
#Quasi imber super herbam: et quasi stillae super gramina: Quia nomen Domini invocabo.@#
Quasi imber iste versus superius sensum habet,
quia nomen Domini invocabo, id est de Domino mihi
sermo est.
4 #Date magnificentiam Deo nostro: Dei perfecta sunt opera: Et omnes viae ejus judicia.@#
Date magnificentiam, id est digne eum honorate
fide et operibus. Dei perfecta sunt opera, quia summe
perfectus est. Et omnes viae ejus, id est opera
ejus judicia, id est cum discretione rationis, id est
providentissima ratione et discretione disposita et
facta.
5
#Deus fidelis et absque ulla iniquitate justus et rectus: Peccaverunt ei non filii ejus in sordibus.@#
Deus fidelis in omnibus promissis; in judiciis justus
et rectus. Non filii, quia degeneraverant a vero
patre, sequentes idola; sic et nunc qui peccata sequuntur,
quasi degeneres sunt quod patrem bonum
non imitantur.
6 #Generatio prava atque perversa: Haeccine reddis Domino, popule stulte et insipiens.@#
Generatio prava et perversa est, scilicet sensu et
opere. Haeccine reddis, id est haec ne, scilicet mala
tua, vel nonne haec? Stultus dicitur et insipiens, quia
beneficiis Domini ingratus existit et exstitit, vel prava
affectu, vel perversa intellectu. Populus stultus,
putans utile quod est nocivum; et insipiens, non
intelligens ei esse utile quod est utile.
7 #Nunquid non ipse est pater tuus: Qui possedit et fecit et creavit te?@#
Nunquid non ipse est pater tuus? omnes enim
homines Deum Patrem habent naturaliter, quia Deus
generare aliquid dicitur, cum noviter vel de novo
producit, unde dicitur. Istae sunt generationes
coeli et terrae (Gen. II): non quod ea genuerit ex sua
substantia, sed quod nova produxerit. Qui possedit
et fecit et creavit te | null | d4daa50a-ae04-481e-acc7-916de67c598f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, e contrario legendum est, scilicet
ita, ut quod primo creaverit disponendo ut faceret,
fecerit formando. In quo enim possideret nisi
prius crearet?
8
#Memento dierum antiquorum: Cogita generationes singulas.@#
Memento dierum, memento quomodo electus sis in
patriarchis, et cogita quomodo Abraham, Isaac et
Jacob, et plurimos alios elegerit.
9 #Interroga patrem tuum et annuntiabit tibi: Majores tuos et dicent tibi.@#
Interroga patrem, interroga spiritualem doctorem
et eos qui majores sunt scientia.
10 #Quando dividebat Altissimus gentes: Quando separabat filios Adam.@#
Quando dividebat, scilicet in constructione
turris Babylonicae, quando per divisionem linguarum
divisit gentes (Gen. XI); vel divisione
maris Rubri, quando divisit eos ab Aegyptiis (Exod.
XIV).
11 #Constituit terminos populorum: Juxta numerum filiorum Israel.@#
Constituit, hyperbolice loquitur, quia tot, dicit,
constituit terminos populorum, id est, singulas gentes,
quot erant singulae personae in populo Israel. Vel
dicit tot esse singulas gentes constitutas, quot homines
ingressi sunt de populo Israel in Aegyptum, id est septuaginta (Gen. XLVI).
Quod autem alia translatio dicit,
statuit terminos gentium juxta numerum angelorum
Dei, sic intelligitur, quod sicut unicuique hominum
custodem angelum legimus deputatum (Matth. XVIII):
sic et angelos principes gentium credamus constitutos.
Nam in Daniele legimus Michaelem principem
populo, et angelum Persarum vel Graecorum (Dan. X).
12 #Pars autem Domini populus ejus: Jacob funiculus haereditatis ejus.@#
Pars autem Domini, quam elegit de omnibus istis
populis et nationibus, et mirabilia sua ostendit, et
singularia beneficia exhibuit, fuit populus ejus, scilicet
Judaeorum. Haec dicit ut validius eis beneficia Dei
commendaret, quod tanta de multitudine gentium,
sibi eos elegisset, qui de Jacob stirpe descenderant,
ut essent funiculus haereditatis ejus, id est, quasi
haereditaria possessio ejus.
13 #Invenit eum in terra deserta. In loco horroris et vastae solitudinis.@#
Invenit eum in terra deserta, id est, in monte
Sina, ubi illum legibus suis constrinxit (Exod. XX).
In loco horroris et vastae solitudinis, id est Arabiae,
quae circa desertum est.
14 #Circumduxit eum et docuit Et custodivit quasi pupillam oculi sui.@#
Circumduxit, id est, per viam montis Seir
duxit eum (Deut. II). Et docuit, scilicet patientiam
vel leges ejus. Et sicut pupillam oculi, ita diligenti
cura servavit eum. Pupilla enim omnibus membris
cautius custoditur.
15 #Sicut aquila provocans ad volandum pullos suos: Et super eos volitans.@#
Sicut aquila provocans ad volandum pullos suos,
et reliqua. Ferunt physici aquilam pullos contra
solem ponere, et quem viderit aciem in radio solis
fortiter figere, illum nutrit; quem vero torpentem
viderit, dimittit: sic et Dominus docet nos semper
oculo intelligentiae solem divinae majestatis intendere.
Quae etiam super eos volitans provocat pullos ad volandum:
ita divina pietas vult nos proficere de
virtute in virtutem.
16 #Expandit alas suas et assumpsit eum: Atque portavit in humeris suis.@#
Expandit alas. Quae etiam aquila, Deus, scilicet,
bene lassescentes in se sublevat, quia ubi nos minus
sufficiamus, divinum speramus auxilium. Ipse enim
portat nos, sicut aquila dicitur portare pullos suos in
humeris, ut si sagittetur ad eam, ipsa antequam
pulli excipiat sagittas; ita Christus pro nobis vulneratus
est, et humeris suae protectionis nos defendit
et Judeos olim ita portavit. Aptat autem se ita Dominus
infirmis, ut intelligamus ejus pro nobis compassionem,
qui etiam in Evangelio gallinae se assimulavit (Matth. XXIII).
17 #Dominus solus dux ejus fuit: Et non erat cum eo Deus alienus.@#
Dominus solus: quia solum ejus virtutis erat, sic
glorifice populum suum educere, quod nullus aliorum
deorum facere valuit.
18 #Constituit eum super excelsam terram: Ut comederet fructus agrorum.@#
Constituit, terra enim repromissionis vertex mundi
esse dicitur, unde et Hierusalem umbilicus terrae
esse videtur. Ferunt autem sapientes mundi, terram
globo similem, undique convexam, nostra autem
terra, id est, Ecclesia, omnibus mundi virtutibus
excelsior est.
19 #Ut sugeret mel de petra: Et oleum de saxo durissimo.@#
Ut sugeret, propter affluentiam omnium bonorum | null | 657ed8c9-2454-45a1-824e-a49e4a07821f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
dicitur, quia quamvis #rupibus@# aspera, terra melle et
oleo abundabat. Caeterum de petra melle, id est, de
Christo dulcedo doctrinae ante passionem fidelibus
in ista terra ministrata est. Oleum autem de saxo
durissimo, id est, post resurrectionem, quando jam
immortalis effectus est. Oleum Spiritus sancti Christus #effudit@#
in eadem terra.
20 #Butyrum de armento, et tac de ovibus: Cum adipe agnorum et arietum filiorum Basan.@#
Butyrum et lac: abundantiam rerum demonstrat,
nam et terra Basan fertilissima ad alendos greges
erat; unde Rubenitis et Gadditis, qui plurima pecora
habebant, illa terra tradita est (Num. XXXII).
Nobis autem butyrum de armento, id est, fortis doctrina
nobis de patriarchis et prophetis ministratur.
Et lac de ovibus, lenior doctrina simplicium, cum
adipe agnorum, et arietum, id est, per exempla magistrorum
et subditorum desiderium spiritale, quod
in adipe signatur, praestatur. Basan interpretatur #pinguedo,@#
quia sancti pinguedinem charitatis
ostendunt.
21 #Et hircos cum medulla tritici: Et sanguinem uvae biberet meracissimum.@#
Et hircos, per hircos poenitentiarum exempla intelligimus;
sancti enim sic vivunt in mundo, quasi
semper peccata defleant. Qualis est eremitarum et
verorum monachorum vita. Medulla tritici et sanguis
uvae: corpus et sanguinem Christi significat,
meracissimum, id est, purissimum.
22 #Incrassatus est dilectus et recalcitravit: Incrassatus, impinguatus, dilatatus, Dereliquit Deum factorem suum: Et recessit a Deo salutari suo.@#
Incrassatus est dilectus, propter rerum omnium
abundantiam: et recalcitravit, sequendo deos alienos;
dilatatus, scilicet in generationis propagine.
Vel incrassatus deliciis, impinguatus divitiis, dilatatus
honoribus et potentia; et ideo dereliquit
Deum, quasi ejus auxilio non indigeret amplius.
24 #Provocaverunt eum in diis alienis: Et in abominationibus ad iracundiam concitaverunt.@#
Provocaverunt eum, id est ad iracundiam et vindictam
talibus ausis irritaverunt. Ille quoque qui
post baptismum ad idololatriam convertitur, vel vitiis
vel malignis spiritibus sese mancipat, Domini vindictam
in se incitat.
25 #Immolaverunt daemoniis et non Deo: Diis quos ignorabant.@#
Immolaverunt, hoc manifestum est.
26 #Novi recentesque venerunt: Quos non coluerunt patres eorum.@#
Novi recentesque, id est, quia stabiles non erant
in cultura Dei, quam a patribus didicerant, noviter
accedebant ad deos colendos, quos non coluerunt
patres eorum.
27. #Deum qui te genuit dereliquisti: Et oblitus es Domini creatoris tui.@#
Deum qui te genuit, id est qui te formavit ut esses.
Sed et nos aliter generat per baptismum in remissionem
peccatorum.
28 #Vidit Dominus et ad iracundiam concitatus est: Quia provocaverunt eum filii sui et filiae.@#
Vidit Dominus quem nihil latere potest, et corripuit
eos propter peccatum: quia eum provocaverunt
in cultura deorum, quos adoptaverat in filios et in
filias.
29
#Et ait. Abscondam faciem meam ab eis: Et considerabo novissima eorum. Generatio enim perversa est: Et infideles filii.@#
Et ait, abscondam (hoc est subtraham auxilium,
et considerabo novissima eorum: id est ad qualem
finem perveniant.
31 #Ipsi me provocaverunt in eo qui non erat Deus: Et irritaverunt in vanitatibus suis.@#
Ipsi me provocaverunt: Sicut enim illi me unum,
in multis diis provocaverunt: ita et ego assumam
multas gentes, et hanc respuam.
32 #Et ego provocabo eos in eo qui non est populus: Et in gente stulta irritabo illos.@#
Et ego eos provocabo, in eo qui non est populus:
per quem populum significat omnes gentes: quae ad
comparationem Israel: quasi non essent, reputabantur:
vel quia gentes idola colentes, non dicebantur
Dei populus.
33 #Ignis succensus est in furore meo: Et ardebit usque ad inferni novissima.@#
Ignis succensus est: vindicta mea in hoc tempore
incipiet, et ardebit usque ad inferni novissima, id
est usque ad aeternam damnationem. Malos enim et
impios Dominus nonnunquam hic incipit flagellare, ut
de temporali poena ad aeternam transeant (Act. XII).
Sic in Herode et Antiocho factum legimus (I Mach
VIII).
34
#Devorabitque terram cum germine suo: Et montium fundamenta comburet.@#
Devorabitque terram, id est peccatores cum operibus
suis devorabit: | null | 3bd6afb1-81a4-4310-b269-75e8159b4f81 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
et montium, id est superborum,
cogitationes et confidentiam destruet.
35 #Congregabo super eos mala: Et sagittas meas complebo in eis.@#
Congregabo: #Mala sunt@# poenae, quae sufferentibus
malae videntur, sed justae apud inferentem. Et sagittas:
id est vindictas exercebo.
36 #Consumentur fame: Et devorabunt eos aves morsu amarissimo.@#
Consumentur: quod illis factum legimus, quorum
cadavera volucres et bestiae comederunt, quos fames
ac gladius consumpserunt. Consumuntur etiam nunc
peccatores, fame verbi Dei: et devorantur ab avibus,
id est a malignis spiritibus lacerantur.
37 #Dentes bestiarum immittam in eos: Cum furore trahentium super terram atque serpentium.@#
Dentes bestiarum: saevitia diaboli immittetur eis,
qui eos in furore Dei trahat super terram, id est in
mundanis desideriis subruat.
38 #Foris vastabit eos gladius: Et intus pavor.@#
Foris vastabit eos; quia poenas sustinentes, conscientia
propria torquentur (Isai. LXVI): unde dicitur:
Ignis eorum non exstinguetur, et vermis eorum
non morietur (Marc. IX).
39
#Juvenem simul ac virginem: Lactentem cum homine sene.@#
Juvenem simul, id est nulli vindicando parcet aetati.
Allegorice autem in juvene, libidinosum; in virgine,
a bonis operibus sterilem; in lactente, hebetem;
in sene, inutilem diu per pigritiam accipere possumus:
quos omnes vindicta Dei consumet.
40 #Et dixi: Ubinam sunt Cessare faciam ex hominibus memoriam eorum.@#
Et dixi, ubinam? Non per ignorantiam interrogans,
sed alios discere faciam. Cessare faciam ex hominibus
eorum memoriam, scilicet tunc cum Judaei in
terra repromissionis non apparent: vel cum iniqui
de communione sanctorum discernentur, et pro nihilo
reputantur: cujus rei multa exempla sunt.
41
#Sed propter iram inimicorum distuli: Ne forte superbirent hostes eorum. Et dicerent: Manus nostra excelsa: Et non Dominus fecit haec omnia.@#
Sed propter. Isti duo versiculi sunt jungendi; ideo
enim saepe priorem populum sustinuit, ne gentes circumpositae,
ejus nomen blasphemarent: sic et nos
sustinet peccatores, nec statim peccantes damnat;
ne glorientur maligni spiritus in perditione nostra,
et se victoriam jactent percepisse.
43 #Gens absque consilio est et sine prudentia: Utinam saperent et intelligerent ac novissima providerent.@#
Gens absque. Gens Judaeorum et omnium impiorum
sine consilio salutis est: quia in futurum sibi praevidere
nesciunt.
44 #Quomodo persequebatur unus mille: Et duo fugarent decem millia? Nonne ideo quia Deus suus vendidit eos: Et Dominus conclusit illos?@#
Quomodo persequebatur. Non potuisset fieri, ut
unus hostium mille Judaeorum persequeretur: nisi
Dominus suus vendidisset eos, id est a se projecisset,
et exosos haberet, et concluderet eos in manus inimicorum.
46 #Non enim est Deus noster ut dii eorum: Et inimici nostri sunt judices.@#
Non enim est Deus noster. Dominus enim Deus
noster verax et justus; idola autem gentium, falsa et
inutilia. Et inimici nostri sunt judices, id est approbatores.
Omnes enim gentes (quamvis varia colant
idola) unius Dei potentia mundum regi confitentur.
47 #De vinea Sodomorum vinum eorum: Et de suburbanis Gomorrhae.@#
De vinea Sodomorum. Saepe in Scripturis synagoga
vel Hierusalem, Sodomae comparatur (Ezech.
XVI); quia sicut illi male abusi sunt donis Dei, sic et
isti beneficiis Dei semper ingrati exstiterunt. Peccatum
primo est in corde per consensum, secundo in
interiori machinatione ad opus perpetrandum, tertio
in actu exteriori perpetrato: primum hic vinea, secundum
uva, tertium vinum dicitur.
48 #Uva eorum uva fellis:@#
#Et botrus amarissimus.@#
Uva eorum: vinea (quae est domus Israel) conversa
in amaritudinem (Isai. V), id est in mortem Christi
conspirans) et pendenti in cruce acetum felle mistum
porrexerunt (Joan. XIX), et botrum malitiae suae
protulerunt amarissimum.
49 #Fel draconum vinum eorum: Et venenum aspidum insanabile.@#
Fel draconum: sicut fel dracones, et aspides venena
occultat; ita conscientia eorum plena est malitia.
50 #Nonne haec condita sunt apud me: Et signata in thesauris meis:@#
Nonne haec condita sunt, id est haec sunt reservata
apud me, nec oblivioni tradita: haec, scilicet peccata
vestra, non enim quia vindicare | null | 20f00179-ebe1-419a-996f-ac5995846969 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
distuli oblitus
sum, sed recondita sunt usque in diem ultionis.
51 #Mea est ultio et ego retribuam eis in tempore: Ut labatur pes eorum.@#
Mea est ultio, id est, retribuam illis in tempore
vindictae quae merentur. Ut labatur pes eorum, id est
qui videbantur stare, pereant.
52 #Juxta est dies perditionis Et adesse festinant tempora.@#
Juxta est dies perditionis, scilicet quia certum est:
vel quia quamvis millia multa annorum hic habeat,
ad comparationem tamen aeternitatis modicum est,
appropinquant igitur ultionis dies, et quando non
putamus adsunt (Matth. XXIV).
53
#Judicabit Dominus populum suum: Et in servis suis miserebitur.@#
Judicabit Dominus, id est discernet sanctos suos
ab impiis. Nam judicium in discretione vel damnatione
accipi potest. Et in servis suis miserebitur, id
est misericordiam ostendet in die ultionis: qui enim
ei fideliter servierunt, non ex operibus sed gratia et
misericordia recipient aeterna praemia, quid enim habes
quod non accepisti? (I Cor. IV.)
54 #Videbit quod infirmata sit manus: et clausi quoque defecerunt: Residuique consumpti sunt.@#
Videbit quod infirmata sit manus, id est videri
faciet, quod opera malorum infirma fuerint. Et
clausi quoque defecerunt: id est quod ab inimicis
capti, propriis viribus defecerunt. Residui, id est
quia ab hac vita exeuntes, non habent postea aliquid
faciendi facultatem.
55 #Et dicent: Ubi sunt dii eorum: In quibus habebant fiduciam?@#
Et dicent, adversarii eorum qui eos captivarunt:
et daemones malis Christianis (quorum Deus venter
et honor et divitiae erat (Philip. III) dicent post mortem
et in morte, Ubi, etc.: vel etiam justi et boni
vindictam et Dei iram videntes dicent, Ubi, etc.
56 #De quorum victimis comedebant adipes: Et bibebant vinum libaminum.@#
De quorum victimis: in his verbis omnes vanitates,
quas sequuntur homines comprehendit idololatriae
vel peccatorum: exprobrantur enim malis vana,
in quibus vivebant.
57 #Surgant et opitulentur vobis: Et in necessitate vos protegant@#
Veniant idola, quae colebatis, et eruant vos.
58 #Videte quod ego sim solus: Et non sit alius Deus praeter me.@#
Videte, id est intelligite, quod ego sum solus Deus.
59 #Ego occidam et ego vivere faciam: percutiam et ego sanabo: Et non est qui de manu mea possit eruere.@#
Ego occidam: duobus modis occidit, et duobus
modis vivificat: quia alios in infernum damnat et
ad vitam alios aeternam sublevat. Aliter occidit veterem
hominem, ut vivificet novum. Et non est qui #de manu mea@#
possit eruere, id est qui potentiae meae
possit resistere.
60 #Levabo ad coelum manum meam: Et dicam: Vivo ego in aeternum.@#
Levabo ad coelum, id est ostendam aeternitatem
potentiae meae.
61 #Si acuero ut fulgur gladium meum: Et arripuerit judicium manus mea.@#
Si acuero ut fulgur: id est dum velociter venerit
judicium meum. Et arripuerit judicium manus mea,
id est coeperit judicare potentia mea.
62 #Reddam ultionem hostibus meis: Et his qui oderunt me retribuam.@#
Reddam ultionem: hoc est, in peccatores reddam
ultionem.
63
#Inebriabo sagittas meas sanguine. Et gladius meus devorabit carnes.@#
Inebriabo sagittas, id est in peccatoribus ostendam
vindictas meas, et gladius meus devorabit carnes,
id est carnales judicium meum consumet.
64 #De cruore occisorum: Et de captivitate nudati inimicorum capitis.@#
De cruore occisorum: subauditur, inebriabo sagittas
meas, id est in perditione damnatorum. Et de
captivitate nudati inimicorum capitis: secundum
litteram captivitati tondebantur et vendebantur (quod
est sub corona vendere), spiritualiter autem antichristus,
impiorum caput, per Christi potentiam
destruetur vindicantis. Aliter exercet Dominus vindictam
de captivitate inimicorum capitis, cum arrogantiam
mentis malorum, et malitiam destruxerit.
65 #Laudate gentes populum ejus: Quia sanguinem servorum suorum ulciscetur.@#
Laudate gentes populum ejus, id est sanctos ejus:
quia sanguinem martyrum suorum ulciscetur.
66 #Et vindictam retribuet in hostes eorum: Et propitius erit terrae populi sui.@#
Et vindictam retribuet in hostes eorum. scilicet
in haereticos atque infideles et persecutores. Atque
propitius erit terrae populi sui: id | null | fe24c358-f816-40b0-8a02-3317d8d36379 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
est Ecclesiae, cum
misericordiam suam illi ostendit.
HYMNUS TRIUM PUERORUM. DANIELIS CAPITULO III.
#Benedicite omnia opera Domini Domino,@# etc.
Generali laudatione praemissa, quod omnis creatura
debeat laudare Deum ( #al.,@# Dominum), in consequentibus
per partes singula cohortatur ( #al.,@# singulares
coarctatur): angelos, et coelos, aquas et
virtutes, solem et lunam, imbrem et rorem, spiritum,
ignem et aestum, frigus et aestatem, et caetera,
quae longum est texere, ita ut fontes quoque et maria
et cetum, volucres bestiasque et pecora ad laudem
Domini provocat et filios hominum. Et post omne
hominum genus Israelem, et de ipso Israele sacerdotes
et servos Domini, spiritus animasque justorum,
sanctos et humiles corde, et ad extremum
Ananiam, Azariam et Misaelem, qui potenti beneficio
ad laudem Domini provocantur. Omnis autem creatura
non voce, sed opere laudat Dominum; quia ex
creaturis Creator frequenter intelligitur et singulis
operibus atque effectibus Dei magnificentia demonstratur.
( #Sequitur textus@# BENEDICITE, #nihil a vulgato
recedens praeter vers. 67 frigus et aes@# tas.)
CANTICUM ZACHARIAE. LUCAE CAPITULO I.
1 #Benedictus Dominus Deus Israel: Quia visitavit et fecit redemptionem plebis suae.@#
Benedictus: duo enim dicit, visitare et redimere.
Visitare namque infirmorum, redimere vero captivorum
est: quae duo humano generi congruunt,
quoniam genus humanum infirmum erat peccatis,
captivum quoque fraude diabolica detinebatur. Veniens
vero Dominus infirmum visitavit, quia a peccatis
liberavit: et captivum redemit, quia a potestate
diabolica abstraxit, et redimendo fecit eum
suum. B. Notandum vero circa istum versum est,
quod beatus Zacharias prophetico more quod adhuc
in spiritu futurum et proxime faciendum praeviderat
narrat quasi factum, dicens, quia visitavit, id est
incarnatus est.
2 #Et erexit cornu salutis nobis In domo David pueri sui.@#
B Et erexit cornu salutis: firmam celsitudinem
salutis dicit. Omnia enim ossa, carne involuta sunt,
cornu autem excedit carnem: et ideo cornu salutis
regnum Salvatoris Christi vocatur: quo vocabulo
spiritalis, et quae carnis gaudia superet, altitudo
nuntiatur: et quo regno mundus et carnis gaudia
superantur.
3 #Sicut locutus est per os sanctorum: Qui a saeculo sunt prophetarum ejus.@#
Sicut locutus est. A saeculo, inquit, propterea quod
tota veteris instrumenti Scriptura, prophetia de
Christo praecessit, non soli enim Jeremias et Isaias
caeterique prophetae de ejus adventu manifeste locuti
sunt: verum ipse pater Adam, Abel et Enoch, ejus
dispensationi testimonium reddunt.
4 #Salutem ex inimicis nostris: Et de manu omnium qui oderunt nos.@#
Salutem: jungendum est superiori versiculo. Erexit
nobis, scilicet salutem ex inimicis nostris. Omnes
autem qui oderunt nos: vel homines perversos, vel
immundos spiritus significat.
5
#Ad faciendam misericordiam cum patribus nostris: Et memorari testamenti sui sancti.@#
Ad faciendam misericordiam: dixerat enim, Dominum
juxta eloquia prophetarum in domo David
nasciturum: et ita misericordiam factam cum eis,
cum impletum esset promissum.
6 #Jusjurandum quod juravit ad Abraham patrem nostrum: Daturum se nobis:@#
Jusjurandum: dicit eumdem Christum, #juxta@# jusjurandum
quod Deus juravit, nos esse liberaturum,
ad explendum testamentum quod Abrahae disposuit.
Quia videlicet his praecipue patriarchis de suo semine,
vel congregatio gentium, vel incarnatio est
repromissa.
7 #Ut sine timore de manu inimicorum nostrorum liberati: Serviamus illi.@#
Ut sine timore: nam qui vel ante mortem a Domini
servitio discedit, vel coram hominibus tantum
et non coram Deo sanctus perdurare contendit:
necdum de manu spiritalium inimicorum perfecte
liberatus Domino servit (IV Reg. XVII), sed exemplo
Samaritanorum diis gentium pariter et Domino servire
conatur.
8 #In sanctitate et justitia coram ipso: Omnibus diebus nostris.@#
In sanctitate: aperte et breviter quomodo sit Domino
serviendum designat, videlicet in sanctitate et
justitia, et coram ipso et omnibus diebus nostris.
9 #Et tu, puer, propheta Altissimi vocaberis. Praeibis enim ante faciem Domini parare vias ejus:@#
Et tu puer. Pulchre cum de Domino loqueretur,
ad prophetam repente sua verba convertit: ut hoc
quoque beneficium esse Domini designaret. A Sed
quomodo alloqui puerum poterat, cum eum vel audire
vel intelligere | null | 575cdfdc-5bb1-4326-b55e-e88901b24656 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
non potuerit? sed poterat eum
intelligere, quia Spiritu sancto plenus erat: si enim
adhuc utero matris clausus adventum Domini cognovit,
jam natus intelligere valebat.
10 #Ad dandam scientiam salutis plebi ejus: In remissionem peccatorum eorum.@#
Ad dandam scientiam cum dandam commemorat,
ne carnalem temporalemque promitti salutem putares,
in remissionem inquit peccatorum eorum.
11 #Per viscera misericordiae Dei nostri: In quibus visitavit nos oriens ex alto.@#
Per viscera: viscera non solum vitalia dicuntur
interioris corporis, verum etiam omne quod corio
et pelle tegitur: et per viscera, occulta ejus miseratio
designatur. In quibus, scilicet occultis miserationibus
visitavit nos oriens ex alto. Qui ideo recte
oriens vocatur: quod nobis ortum verae lucis aperiens,
filios noctis et tenebrarum, lucis effecit filios (I Thess. V).
12 #Illuminare his qui in tenebris et in umbra mortis sedent:@#
#Ad dirigendos pedes nostros in viam pacis.@#
Illuminare: Domini illuminare, est his qui in peccatis
et ignorantiae caecitate vixerint, agnitionis amorisque
sui radios infigere. Pedes autem nostri in
viam pacis diriguntur: cum actionum nostrarum
iter per omnia cum Redemptoris illuminatorisque
nostri gratia concordat.
CANTICUM SANCTAE MARIAE AD VESPERAM. LUCAE CAPITULO I.
#Magnificat anima mea. Dominum.@#
Magnificat anima mea: tanto inquit me Dominus
tanquam inaudito munere sublimavit, quod nullo linguae
officio explicari, sed intimo pectoris affectu vix
valeat comprehendi: Et ideo totas animae vires in
agendis gratiarum laudibus offero.
2 #Et exsultavit spiritus meus. In Deo salutari meo.@#
Et exsultavit spiritus meus: quia et ejusdem Jesu,
id est salutaris aeterna divinitate spiritus meus laetatur:
ejus mea caro temporali conceptione fecundatur.
Cui simile est Psalmistae. Anima autem mea
exsultabit in Domino et delectabitur super salutari
suo (Psal. XXXIV).
3 #Quia respexit humilitatem ancillae suae. Ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes.@#
Quia respexit. Cujus humilitas respicitur, recte
beata omnibus cognominanda gratulatur. Decebat
enim ut sicut per superbiam primae parentis nostrae
Evae mors intravit in mundum: ita denuo per humilitatem
Mariae vitae introitus panderetur.
4 #Quia fecit mihi magna qui potens est. Et sanctum nomen ejus.@#
Quia fecit: sola quippe illa anima: cui Dominus
magna facere dignatur, dignis eum praeconiis magnificare
potest. Sanctum autem nomen ejus vocatur,
quod singularis culmine potentiae transcendit
omnem creaturam, atque ab universis quae fecit longe
segregatur.
5 #Et misericordia ejus a progenie in progenies. Timentibus eum.@#
Et misericordia: quasi diceret sicut supra me timentem
venit misericordia ejus, ita et supra omnes
timentes. #A spe@# cialibus enim se donis, ad generalia
Dei judicia convertens, totius humani generis statum
describit: et quid superbi, quid humiles mereantur,
quid filii Abrahae per liberum arbitrium, quid filii
Dei sint per gratiam, alternis versibus explicat. Non
ergo, inquit, soli mihi fecit magna qui potens est:
sed et in omni gente et progenie, qui timet Deum
et operatur justitiam, acceptus est illi (Act. X).
6 #Fecit potentiam in brachio suo. Dispersit superbos mente cordis sui.@#
Fecit potentiam: nunc de Deo Patre loquitur, qui
fecit potentiam in brachio suo, id est in ipso suo
Filio, sicut enim tuum brachium est per quod operaris,
sic Dei brachium dictum est ejus verbum, quia
per verbum operatus est mundum. B Vel brachium
suum, potestas et ditio ejus virtutis dicitur: quia
non alieno ad operandum auxilio indiget.
7 #Deposuit potentes de sede. Et exaltavit humiles.@#
Deposuit: potentes enim appellantur elati, sicut
Judaei: qui depositi sunt de sede regni, seu intelligentia
sanctarum Scripturarum. B Eosdemque potentes,
quos ante superbos dixerat, appellat, potentes
igitur, non quia vere sint potentes, dicuntur:
sed quia confidentes in virtute sua, conditoris sui
auxilium quaerere detrectant. Illi autem vere potentes
sunt, qui cum Apostolo dicere possunt: Omnia
possum in eo qui me confortat Jesu Christo (Phil. IV).
8 #Esurientes implevit bonis.@#
#Et divites dimisit inanes.@#
B Esurientes coelestia, implentur hic virtutibus
coelestibus, et post mortem aeterna beatitudine: et
qui terrenis divitiis vel honoribus gloriantur, quibus
refertos se norunt, vacui | null | 4325aca3-0e95-4306-9a90-dea45e167201 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
relinquuntur virtutibus,
et post hanc vitam aeterna laborabunt inopia.
9 #Suscepit Israel puerum suum. Recordatus misericordiae suae.@#
Suscepit Israel: Israel, id est omnis videns per
fidem Deum, suscipitur a Deo; dum puer, id est
humilis et obediens fuerit. Suscepit igitur Deus Israel
puerum suum, quando carnem ex Israel sursum
cepit, et elevavit usque ad unionem Verbi:
suscepit dum sibi in utero Mariae virginis in persona
univit. Et hoc non meritis nostris aut ipsius
Israel pueri sui, sed misericordia sua indicibili,
cujus recordatus est.
10 #Sicut locutus est ad patres nostros. Abraham et semini ejus in saecula.@#
Sicut locutus est ad patres nostros: hoc enim
ad patres et prophetas loquebatur, quod facturus
esset hanc misericordiam Abrahae et semini ejus,
id est omni fidem suam imitanti.
CANTICUM SIMEONIS. LUCAE CAPITULO I.
1 #Nunc dimittis servum tuum, Domine. Secundum verbum tuum in pace.@#
Nunc dimittis: vides non solum Novi, sed et Veteris
Testamenti justos, spe futurae vitae desiderium
habuisse dissolvendi a corpore: imo pacis viam
deputasse, sarcinam deponere terrestrem, utputa
qui se in sinu Abrahae requiem non dubitarent habituros
esse perpetuam.
2
#Quia viderunt oculi mei. Salutare tuum.@#
Quia viderunt: Beati oculi qui vident (Luc. X)
quae Simeon vidit. Beati qui non viderunt et crediderunt (Joan. XX).
3 #Quod parasti. Ante faciem omnium populorum.@#
Quod parasti. Illud inquit ipsum quod postmodum
omnibus gentibus et populis et linguis mente
ac fide conspiciendum parasti, et spe ac dilectione
quaerendum praevidisti, ipse diu desideratum, nunc
et carnis et cordis oculis tuum salutare contemplor.
4 #Lumen ad revelationem gentium. Et gloriam plebis tuae Israel.@#
Lumen, lumen quidem utrique populo, salutare
Dei, id est Christus a Deo paratus est. Qui tamen
gloria magis dicitur Israel, cui diu speratur (Rom.
IX), et ex quo pronuntiatus advenit. Gentium vero
revelatio, quas visitare et illustrare pariter dignatus
est.
CANTICUM ISAIAE PROPHETAE. CAPITULO XII.
1 #Confitebor tibi, Domine, quoniam iratus es mihi: Conversus est furor tuus et consolatus es me.@#
H Hoc est, qui prius ex Aegypto per siccum mare
pergentes in solitudine dixistis: Cantemus Domino, (Exod. XV),
et reliqua nunc iterum percusso Aegypto,
quia blasphemavit Dominum, et flumine illius arefacto
atque conciso et humiliato, glorificate Deum et
dicite: Confitebor tibi, Domine, etc. Nato enim Domino,
quando in orbe Romano #primo@# facta est descriptio (Luc. II),
Augustus Caesar Romanorum regum
Aegypti destruxit, et omnis Aegyptus in rivis
septem percussus est, et Nilus aquarum multarum,
qui prius uno fluens alveo intransmeabilis erat, in
septem partes concisus est, ut calceatis pedibus transiretur,
ideo glorificate Dominum qui in Aegyptum
vindicavit peccata sua, et dicite: Confitebor tibi, Domine,
id est laudabo te, vel poenitentiam agam, quoniam
iratus es mihi, propter peccatum meum. Conversus
est furor tuus, id est indignatio tua. Consolatus
es me per absolutionem peccatorum.
2 #Ecce Deus Salvator meus: Fiducialiter agam et non timebo.@#
Vox fidelium Judaeorum. Ecce Deus Salvator meus,
qui nobis promissus est in prophetis, qui nobis salutem
dedit. Fiducialiter agam et non timebo, id est,
fidem habeo in illum quod me liberet, et fiducialiter
praedicabo illum, id est sine timore.
3 #Quia fortitudo mea et laus mea Dominus: Et factus est mihi in salutem.@#
Quia fortitudo mea et laus mea Dominus, quia
fortem me facit adversus insidias inimici, ipsum laudabo
Filium Dei. Et factus est mihi in salutem: id
est secundum divinitatem non est factus, sed genitus
a Patre, in fine vero temporum, factus est in salutem
aeternam.
4 #Haurietis aquas in gaudio de fontibus Salvatoris: Et dicetis in illa die: Confitemini Domino et invocate nomen ejus.@#
Vox prophetarum ad populum Judaicum. Haurietis
aquas in gaudio, id est, doctrinam Evangelii et
apostolorum in laetitia accipietis. De fontibus Salvatoris,
fontes Jesu fuerunt apostoli et evangelistae.
Et dicetis in illa die, o vos apostoli, scilicet gentibus,
vestris sequacibus, in illo | null | cde3f8d4-e58b-418e-a585-16a4652653f4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
tempore, ut laudent
Dominum: Confitemini Domino et invocate nomen
ejus, subauditur, ut ab ipso salvemini.
5 #Notas facite in populis adinventiones ejus: Mementote quoniam excelsum est nomen ejus.@#
Vox apostolorum ad gentiles, qui jam crediderunt,
notas facite in populis adhuc non credentibus, adinventiones
ejus. Adinventiones Christi, superbos
humiliare, humiles exaltare; vel, peccatores justificare,
et obstinatos damnare. Mementote quoniam excelsum
est nomen ejus, sicut scriptum est: Christus
factus est pro nobis obediens usque ad mortem,
propter quod Deus exaltavit eum, etc. (Philip. II).
6 #Cantate Domino quoniam magnifice fecit: Annuntiate hoc in universa terra.@#
Cantate Domino, id est laudate Dominum, quoniam
magnifice fecit, scilicet hominem assumendo, a mortuis
resurgendo, in coelos ascendendo. Annuntiate
hoc in universa terra, id est in omnibus gentibus,
quod assumpserit hominem.
7 #Exsulta et lauda, habitatio Sion: Quia magnus in medio tui sanctus Israel.@#
H Exsulta et lauda, habitatio Sion, quia magnus
in medio tui sanctus. O. Habitator Sion, exsulta
et lauda Deum tuum, quia magnus et sanctus Israel,
id est Jesus Christus Deus tuus, qui tuus ante videbatur
Deus, et modicis Judaeae terrae claudebatur angustiis,
nunc implevit omnem terram, et invocatur
in universis gentibus. Aliter: Sion, id est Ecclesia,
lauda, quia sanctus Israel in medio tui habitat
Christus Dominus.
CANTICUM EZECHIAE REGIS. ISA. CAPITULO XXXVIII.
H Ne elevaretur cor Ezechiae post incredibiles
triumphos infirmatur, et vidit se esse moriturum,
et convertit faciem suam ad parietem templi, ne lacrymas
suas ostenderet aliis, et flevit fletu magno,
propter promissionem Dei ad David, quam videbat
in sua morte perituram, quia tunc non habebat
filios, et desperabat Christum de suo semine nasciturum.
Qui post redditam sibi sanitatem ita conscripsit:
Ego dixi: In dimidio, etc.; quae scriptura
non dicitur proprie oratio, sed gratiarum actio pro
beneficio quod suscepit.
1 #Ego dixi: In dimidio dierum meorum vadam ad portas inferi: Quaesivi residuum annorum meorum.@#
H Ego dixi, narrat quid tempore languoris tacitus
cogitaret. Dixi, inquit, desperatione in corde meo.
Vadam ad portas inferi, id est vel mortis, vel tartari,
de quibus dicitur: Qui exaltas me de portis mortis, (Psal. IX)
et reliqua, ad quas in dimidio cursu vitae
et errorum tenebris ducentur viri sanguinum et dolosi,
qui non dimidiabunt dies suos (Psal. LIV); non
enim implent opera virtutum, nec poenitent delictorum
suorum. Aliter: Ego dixi. In dimidio dierum
meorum, id est in medio cursu vitae meae, id est in
juventute, vadam ad portas inferi, id est descendam
ad infernum, sicut caeteri sancti. Quaesivi residuum
annorum meorum, id est non me putans ultra victurum,
postulavi ut concederetur mihi tempus vitae
quod residuum erat.
2 #Dixi: Non videbo Dominum Deum in terra viventium: Non aspiciam hominem ultra et habitatorem quietis.@#
Dixi: Non videbo, subauditur, si descendero in
infernum, non videbo Deum in societate sanctorum. In
terra viventium. H Ergo regio sanctorum ipsa est quae
vocatur terra viventium. Hoc est autem omne quod
metuit, ne salutare Dei, ductus ad inferos non mereatur
aspicere. Non aspiciam hominem ultra et habitatorem
quietis. Quod nos olim propter verbi ambiguitatem
sequenti versiculo junximus. Sermo enim
Hebraicus, si legitur edel, #requiem@# significat: si vero
eled #occidentem@# significat. Timet ergo ne cum sanctis
Dei hominibus non habitet in requie, ne generatio
illius instar tabernaculi dissolvatur, ne in telae similitudinem
in ipso lucis exordio praecidatur, et nequaquam
de semine ejus Christus oriatur.
3 #Generatio mea ablata est et convoluta est a me: Quasi tabernaculum pastorum.@#
Generatio mea, id est procreatio filiorum meorum,
avulsa et remota est. Quasi, id est, sicut a movetur
tabernaculum pastorum. Tribus modis dolebat iste
vir sanctus, vel quia sciebat se descensurum ad infernum
propter peccatum, vel quia sciebat se non
visurum ibi Dominum, vel certe, quia sine filiis
adhuc erat, non nasciturum Dominum de semine
suo, qui erat illi promissus, | null | 3dbcff06-155f-43e5-861b-be1166276aac | latin_170m_raw | null | None | None | None |
timebat.
4 #Praecisa est velut a texente vita mea: Dum adhuc ordirer succidit me. De mane usque ad vesperam finies me.@#
Praecisa est vita, id est cursus vitae meae. Dum
adhuc ordirer, id est dum essem juvenis, succidit
me. De mane usque ad vesperam finies me, aut enim
levius habebo, aut finem vitae accipiam.
5
#Sperabam usque ad mane: Quasi leo sic contrivit omnia ossa mea.@#
H Sperabam usque mane, sicut Job, in die noctem,
et in tenebris lucem exspectabat (Job XVII),
mutatione temporum putans mutari posse supplicia.
Hoc verum esse novit qui magnis febribus aestuat,
cujus ignis internus, ut leo omnia ossa consumit, nec
se putat prae doloris magnitudine ultra victurum.
Quasi leo sic contrivit omnia ossa mea, id est omnem
fortitudinem meam.
6 #De mane usque ad vesperam finies me: sicut pullus hirundinis sic clamabo: Meditabor ut columba.@#
Sicut pullus hirundinis sic clamabo, id est sicut
hirundo sic gemo. Aliter. Sicut pullus hirundinis,
mors imminens et languor incumbens et dolor, ut
leo ossa mea frangebat; sed ego ut hirundo et columba,
fletibus et gemitibus dies noctesque jungebam,
et a Deo solo qui subvenire potuit, praestolabar
auxilium: cui dicebam, plus patior quam mea
poscunt merita, sed si quid erravi, convertar ad melius.
Clamat pullus hirundinis ad matrem pro cibo,
gemit columba: ita ego ad Deum meum faciam propter
peccata mea, donec misereatur mei.
7 #Attenuati sunt occuli mei: Suspicientes in excelso.@#
Attenuati sunt oculi mei, id est defecerunt lacrymarum
effusione. Suspicientes in excelso, id est
veniam postulantes.
8 #Domine, vim patior, sponde pro me:@#
#Quid dicam aut quid respondebit mihi. Cum ipse fecerit?@#
Domine, vim patior, id est infirmitas mea major est
quam fragilitas mea possit ferre. Sponde pro me,
id est tu esto fidejussor, ut sanitate recepta ad priora
vitia non redeam. Quid dicam, aut quid respondebit
mihi? subintellige ipse Dominus. H Cum ipse fecerit
vel imposuerit ipsam infirmitatem. Aliter. Tu sponde
pro me, non est enim volentis, (Rom. IX) et reliqua.
Et rursum in se revertitur, quid dicam, quidve
causabor contra te factorem meum? aut quid respondebit
mihi? quia ipse fecit quod voluit: Omnia
igitur sustinenda sunt quaecunque decreverit. Vel,
cum ipse fecerit mecum misericordiam, et veniam
spoponderit.
9
#Recogitabo tibi omnes annos meos: In amaritudine animae meae.@#
H Recogitabo omnes annos meos, scilicet prosperitatis
atque laetitiae meae recordabor in amaritudine
animae meae, id est cum essem in amaritudine infirmitatis.
Nulla res enim longa mortalium est, omnisque
felicitas saeculi, dum tenetur amittitur; cum
enim tempus tribulationis advenerit, omnis praeterita
saeculi felicitas nihil adjuvat sustinentem. Ergo Ezechias
reputare se dicit omnes annos regni sui et
praeteritae, ut putabat, beatitudinis in praesenti amaritudine.
Et quia jam securus est nec patitur quae
refert, de humano statu philosophatur et dicit:
Domine, etc.
10
#Domine, si sic vivitur et in talibus vita spiritus mei corripies me et vivificabis me: Ecce in pace amaritudo mea amarissima.@#
H Domine, si sic vivitur, id est si sic est vita hominis
ut infirmetur, et in talibus, subintellige varietatibus
infirmitatum, vita spiritus mei, id est vita
animae meae est, corripies me, subintellige infirmitatem
dando, et vivificabis me, iterum sanando, ecce
in pace amaritudo, etc., id est ecce in pace populi
mei et civitatis meae est mihi amaritudo amarissima;
illis, scilicet populis, de liberatione gaudentibus, et
me per mortem recedente, quia ipsi liberati sunt a
Sennacherib, ego solus limina mortis intravi.
11 #Tu autem eruisti animam meam ut non periret: Projecisti post tergum tuum omnia peccata mea.@#
H Tu autem eruisti animam meam, subintellige
de inferno, ut non periret. Et projecisti post tergum
tuum omnia peccata mea, ne videres illa ad damnandum
me, sed ad indulgendum. Vel etiam in praesenti
eruisti vitam meam.
12 #Quia non infernus confitebitur tibi, neque mors laudabit te: Non exspectabunt qui descendunt in lacum veritatem tuam | null | 8e914be3-d0d0-4b32-aee0-a8a95f071a37 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
.@#
H Quia non infernus confitebitur tibi, id est qui
in inferno sunt non laudabunt te, id est diabobus,
neque mors laudabit te. Non exspectabunt qui descendunt
in lacum veritatem tuam, id est #non exspectabunt
veritatem judicii,@# sed misericordiam liberationis,
maxime cum Christus ad inferna descendit
ut vinctos liberaret.
13 #Vivens vivens ipse confitebitur tibi sicut et ego hodie: Pater filiis notam faciet veritatem tuam.@#
Vivens vivens ipse confitebitur. Quisquis vivendo
vivit, in coelesti patria, ipse laudabit te sicut et ego
hodie, subintellige laudo. Pater filiis notam faciet
veritatem tuam. H Patrem se vocat, et subjectos
sibi, filios; vel, omnem aetatem post se futuram, et
non a se generatos, quia Manassen pessimum genuit,
qui non legitur Dominum benedixisse et veritatem
Domini confessus esse, sed maledixisse Deo
sanctos ejus persequendo. Veritatem tuam, id est
veritatem misericordiae tuae. Confessio hic non pro
poenitentia, sed pro gloria et laude accipitur. Et ita
pater filiis notam faciet veritatem tuam, ut per singulas
successiones, Dei veritas et justitia posteris
praedicetur.
14 #Domine salvum me fac: Et psalmos nostros cantabimus cunctis diebus vitae nostrae in domo Domini.@#
H Domine, salvum me fac, ab omnibus adversis.
Et psalmos nostros, id est psalmodiam laudis, cantabimus
cunctis diebus vitae nostrae, id est quandiu
vixerimus omnes qui in te credimus, tuoque auxilio
liberati sumus.
CANTICUM ANNAE. REGUM LIBRI I, CAPITULO II.
1 #Exultavit cor meum in Domino: Et exaltatum est cornu meum in Deo meo.@#
H Dicat Ecclesia Christi, civitas regis magni, gratia
plena, prole fecunda, dicat quod tanto ante, de
se prophetatum per os hujus piae matris agnoscit.
Exsultavit cor meum. #Addidit, in Domino, quia non
in se, sed in Domino exsultavit. Et exaltatum est cornu
meum in Deo meo. Vero exaltatum cornu meum,
quia non in se sed in Domino suo exaltatum est, et in
alio loco@# dicit, exaltabuntur cornua justi (Psal. LXXIV);
quia de crucis Christi apicibus, justis conferuntur
haec cornua: in his ventilabimus atque destruemus
adversarias potestates, animae nostrae insidiantes.
Aliter: Exsultavit cor meum in Domino, id est
mens mea. Et exaltatum cornu meum, id est filius
meus in Deo meo.
2 #Dilatatum est os meum super inimicos meos: Quia laetata sum in salutari tuo.@#
Dilatatum est os meum super inimicos meos, subintellige
Judaeos et haereticos, quia super illos dilatatum
est os Ecclesiae, quae coram Judaeis et infidelibus
sine prohibitione loquitur secundum Evangelium.
Aliter: A dilatatum est os meum, quia et in angustiis
pressurarum sermo Dei non est alligatus (II Timoth.
II), nec in praeconibus alligatis. Et laetata sum
in salutari tuo. Christus iste est Jesus.
3 #Non est sanctus ut est Dominus: Neque enim est alius extra te: et non est fortis@#
#sicut Deus noster.@#
Non est sanctus, subintellige aliquis, sicut Deus
Pater. Neque enim est alius extra te, scilicet Deus verus.
Et non est fortis, subaudi alius Deus immutabilis,
sicut tu cum Filio et Spiritu sancto. H Vel non
est sanctus ut est Dominus et justus, etc., tanquam
sanctus et sanctificans, justus et justificans. Non est
sanctus extra et praeter te, quia nemo fit nisi abs te.
4 #Nolite multiplicare loqui Sublimia: gloriantes.@#
RABANUS. Vox Ecclesiae: Nolite multiplicare loqui,
id est nolite gloriari in sapientia legis, sublimia
intellige verba, gloriantes. Et Salomon dicit: Altiora
te ne quaesieris (Eccli. III), et alibi: Dominus in
coelo et tu in terra (Eccle. V): ideo sint pauci sermones
tui.
5 #Recedant vetera de ore vestro: Quia Deus scientiarum Dominus: et ipsi praeparantur cogitationes.@#
Recedant vetera, id est veteres traditiones. Quoniam
Deus scientiarum Dominus, id est non solum
dat scientiam sanctis, sed et ipsi praeparantur cogitationes,
id est manifestae sunt. Aliter. H Recedant
vetera, hoc est, magniloquium non exeat de ore vestro.
Quia Deus scientiarum Dominus est: haec dicuntur
de se praesumentibus, qui se justos putant,
et | null | a2759ba5-9d93-4d41-9c68-0c753e0f8104 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ideo superbi et justitiae Dei non sunt subjecti,
quia de suo putant non de Deo posse se placere;
atque ideo arbiter conscientiarum Dominus, et ipse
videns cogitationes hominum, quoniam vanae sunt,
si hominum sunt, et ab illo non sunt a quo ipsi homines
sunt, sinit superbos cadere, humiles exaltari.
6 #Arcus fortium superatus est: Et infirmi accincti sunt robore.@#
Arcus fortium superatus est, id est potentia Aegyptiorum
in signis Moysi, vel potestas Judaeorum. Et
infirmi accincti robore sunt, id est. Judaei liberati a
servitute Aegypti, vel gentiles fortitudine fidei.
7 #Repleti prius pro panibus se locaverunt: Famelici saturati sunt.@#
H Repleti prius pro panibus se locaverunt, id est
gentiles non habentes prius doctrinam. Judaei enim
repleti sunt prius panibus, id est doctrina Veteris
Testamenti, et pro panibus se locaverunt, id est pro
doctrina Christi se seperaverunt a consortio fidelium,
Aliter, se locaverunt, id est diabolo tradiderunt se
pro doctrinis suis, nolentes communicare corpori
Christi.
8 #Donec sterilis peperit plurimos: Et quae multos habebat filios infirmata est.@#
Donec sterilis peperit plurimos, id est gentilitas
peperit plurimos filios. Et Judaea infirmata est, in
pariendo filios Dei.
9 #Dominus mortificat et vivificat: Deducit ad inferos et reducit.@#
Dominus mortificat et vivificat, Pater mortificavit
Filium permittens illum tradi quem vivificavit resurgendo.
H Deducit ad inferos et reducit, id est
deduxit animam Filii cum jucunditate ad inferos et
reduxit.
10 #Dominus pauperem facit et ditat: Humiliat et sublimat.@#
Dominus pauperem facit, cum dicit: Si vis perfectus
esse, vende omnia quae habes (Matth. XIX).
Et ditat, generando in illo virtutes, et reddendo
centuplum. Humiliat, sanctos in praesenti, et sublimat,
in futuro.
11 #Suscitans de pulvere egenum: Et de stercore erigens pauperem.@#
H Suscitans de pulvere egenum, id est de corruptione
Christum, quia caro ejus non vidit corruptionem (Psal. XV).
De stercore erigens pauperem,
id est apostolos. Aliter, suscitans a terra pauperem,,
id est Christum, qui propter nos pauper factus est
cum dives esset, ut ejus paupertate vel morte ditaremur (II Cor. VIII).
Egenus quippe idem qui pauper.
Stercus autem, unde erectus est, rectissime intelliguntur
persecutores Judaei.
12 #Ut sedeat cum principibus: Et solium gloriae teneat.@#
H Ut sedeat cum principibus, id est cum apostolis
in judicio. Et solium gloriae teneat, id est ut ad
dexteram Patris sedeat Christus, vel teneant apostoli
sedem gloriae, quam Dominus eis tribuit.
13 #Domini enim sunt cardines terrae: Et posuit super eos orbem.@#
Domini sunt enim cardines terrae, id est fines qui
sunt apostoli, quia in omnem terram exivit sonus
eorum (Psal. XVIII). Et posuit super eos orbem, id
est sanctam Ecclesiam super doctrinam apostolorum.
14 #Pedes sanctorum suorum servabit: et impii in tenebris conticescent: Quia non in fortitudine sua roborabitur vir.@#
Pedes sanctorum suorum, id est sensus vel opera
servabit ne peccent. Impii in tenebris conticescent,
Judaei, scilicet haeretici et falsi Christiani, qui vagantur
offendendo, discurruntque simul cum daemonibus.
Quia non in fortitudine sua roborabitur vir, id
est nemo fortis in propria fortitudine convalescit.
Aliter, pedes sanctorum, hoc est electorum suorum
opera, in viam justitiae dirigit. Et impii in tenebris
conticescent, quia mittentur in tenebras exteriores,
ubi conticescent, id est ab arrogantia superbiae suae
cessabunt. Quia non in fortitudine sua roborabitur
vir, hoc est in fortitudine propria, sed in virtute
divina potest esse vir, id est populus credentium.
15 #Dominum formidabunt adversarii ejus: Et super ipsos in coelis tonabit.@#
Dominum formidabunt adversarii ejus, id est daemones
vel homines impii. Et super ipsos, subaudi
impios; tonat, in praesenti in libris comminans eis
aeterna supplicia, vel in futuro grandines et coruscationes.
16 #Dominus judicabit fines terrae, et dabit imperium regi suo: Et sublimabit cornu Christi sui.@#
H Dominus judicabit fines terrae, in die judicii
omnes habitantes in terra, vel unumquemque secundum
opera sua, quando de hac luce migraverit in
regnum patriae coelestis. Et dabit imperium | null | 246972a0-e393-4f4e-8b0e-92596857dc28 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
regi, id
est corpori suo, quod est Ecclesia. Quae propter unctionem
baptismi rex appellatur, sicut appellabantur
in Veteri Testamento qui unguebantur reges. Et
sublimabit cornu Christi sui, id est potentiam sanctae
Ecclesiae, quae unctionem sancti Spiritus accepit
in baptismo manus impositione. Aliter, Dominus
judicabit fines, id est extrema opera hominis, in
quibus inventus fuerit, non solum priora. Et dabit
imperium regi suo, hoc est populo Christiano, quia
dat eis virtutem qua carnem sicut reges regant. Et
sublimabit cornu christi: omnes quippe unctos
ejus chrismate, recte christos dicere possumus;
quod tamen totum cum suo capite corpus, unus est
Christus
CANTICUM MOYSI. EXODI CAPITULO XV.
1 #Cantemus Domino: gloriose enim magnificatus est: Equum et ascensorem projecit in mare.@#
Cantemus, id est laudemus, quia magnificatus est
in signis Aegypti. Sed gloriose magnificatus est,
equites et ascensores eorum in mare dejiciendo,
Pharaonem videlicet et exercitum ejus. Spiritualiter
illa laus laudem significat, quae nunc agitur in Ecclesia.
Laudaverunt illi Dominum, laudemus et nos,
dicit Ecclesia, quia, O magnificatus est Christus in
carnis assumptione, et nascendo de Maria virgine,
et diabolum per mortem crucis vincendo, equum et
ascensorem dejiciendo in mare, id est diabolum et
ministros ejus in infernum dejiciendo, sed resurgendo
et in coelum ascendendo, gloriose magnificatus
est.
2 #Fortitudo mea et laus mea Dominus: Et factus est mihi in salutem.@#
Fortitudo mea Dominus, dicit Moyses, quia fortes
nos fecit adversus insidias inimicorum nostrorum.
Laus nostra est, ipsum laudate, qui factus est nobis
in salutem, nos redimendo, liberans nos de servitute
Pharaonis. Spiritualiter fortitudo est Dominus sanctae
Ecclesiae, quia ipsam fortem facit ad toleranda
adversa hujus mundi.
3
#Iste Deus meus et glorificabo eum: Deus patris mei et exaltabo eum.@#
Iste est Deus, id est Christus, et glorificabo, hoc
est laudabo eum. Deus patris mei, Abraham scilicet
et exaltabo eum, id est magnum praedicabo. Fuerunt
haeretici qui dixerunt duos esse deos, unum Veteris
Testamenti, alterum Novi: Deum Veteris Testamenti
dicebant esse justum et crudelem, eo quod
juste praeciperet, et eos qui peccabant interimi praeciperet
dicens: Si quis hoc vel illud fecerit morte
moriatur. Deum vero Novi Testamenti dicebant justum
et misericordem, eo quod peccantes ad poenitentiam
provocaret dicens: Poenitentiam agite. Sed
omnes isti mentiti sunt, ostendente Moyse ipsum
Deum esse Veteris Testamenti quem et Novi.
4 #Dominus quasi vir pugnator. Omnipotens nomen ejus: Currus Pharaonis et exercitum ejus projecit in mare.@#
Dominus quasi vir, tunc Pharaonem, nunc diabolum
debellando. Omnipotens, quia solus omnia potest.
Currus Pharaonis, etc., omnia quidem quae hic
dicuntur et facta sunt in Pharaone tunc, etiam
postea per Christum in antiquo perfecta sunt hoste:
Quae etiam prophetico spiritu hic praedicuntur futura
quasi praeterita:
5 #Electi principes ejus submersi sunt in mari Rubro: abyssi operuerunt eos: Descenderunt in profundum quasi lapis.@#
Electi principes, id est principalia vitia pariter
cum minimis subruuntur. Abyssi operuerunt eos, id
est gehenna, in quam quasi lapis descenderunt.
Quia et ille et iste, Pharao scilicet et diabolus, gravati
duritia peccatorum lapides vivi non erant.
6 #Dextera tua, Domine, magnificata est in fortitudine: dextera tua, Domine, percussit inimicum: Et in multitudine gloriae tuae deposuisti adversarios meos.@#
Dextera tua, Domine, magnificata est, hoc est,
dexteram tuam, Domine, id est Filium tuum Christum
magnificemus in fortitudine victoriae, qui percussit
inimicum libertatis nostrae, deponens eum de
dominio deceptorum.
7
#Misisti iram tuam quae devoravit eos sicut stipulam: Et in spiritu furoris tui congregatae sunt aquae.@#
Misisti iram tuam, Iram. id est vindictam, non
tamen ira deitatis turbatur. Quae devoravit eos sicut
stipulam, quia sicut facile ignis stipulam consumit,
sic facile erat Deo eos submergere. Et in spiritu furoris
tui, quia patientibus furor videtur, cum sit
aequum judicium.
8 #Stetit unda fluens: Congregatae sunt abyssi in medio mari.@#
Stetit unda fluens, id est vel maris divisi vel Jordanis
ut legitur (Exod. XIV). Congregatae sunt
abyssi, ne nocerent justos | null | 5586aac7-3a67-4b21-8bd5-a77f29fdf322 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
et necarent injustos.
9 #Dixit inimicus: Persequar et comprehendam:@#
#Dividam spolia, implebitur anima mea.@#
Dixit inimicus, id est Pharao: Persequar, etc.,
ista enim sunt verba Pharaonis vel diaboli, quibus
tamen fortior superveniens spolia abstulit (Luc. IX).
10 #Evaginabo gladium meum: Interficiet eos manus mea.@#
Evaginabo gladium meum, id est gladios, et manus,
id est potentia mea vel multitudo exercitus,
interficiet eos. Ita dicit et diabolus. Evaginabo gladium,
id est, aperiam omnes fallendi modos, et interficiet
eos spiritualiter manus mea.
11 #Flavit spiritus tuus et operuit eos mare: Submersi sunt quasi plumbum in aquis vehementibus.@#
Flavit spiritus tuus: spiritu enim fortitudinis tuae
submersi sunt. Quasi plumbum: flexibiles ad malum,
et gravati a malitia, ne possint ad bonum animam
elevare.
12 #Quis similis tui in fortibus, Domine, quis similis tui? magnificus in sanctitate: Terribilis atque laudabilis et faciens mirabilia.@#
Quis similis tui? magna faciens (quia sanctus es)
terribilis (judicando), atque laudabilis (dimittendo
peccata poenitentibus), et faciens mirabilia: in cruce
et in peccatorum conversione.
13 #Extendisti manum tuam. Et devoravit eos terra.@#
Extendisti manum, id est virtutem tuam, et devoravit
eos terra, id est arena vel peccata terrena.
O Vel terra devorantur, qui semper terrena faciunt,
de terra loquuntur, litigant, terram desiderant, et
luxuriae dediti, voluptatem quaerunt corporis.
14 #Dux fuisti in misericordia tua: Populo quem redemisti.@#
Ibi dux fuisti ad terram promissam, hic ad coelestem
Hierusalem redemptis.
15 #Et portasti eum in fortitudine tua: Ad habitaculum sanctum tuum.@#
Et portasti eum tunc, id est, sine ejus labore eum
advexisti: ubi tabernaculum, et postea templum
videret: sicut sanctos in paradisum nunc introducis,
ubi habitaculum sanctum tuum aeternum vident in
aeternum.
16
#Ascenderunt populi et irati sunt: Dolores obtinuerunt habitatores Philistiim.@#
Ascenderunt populi, Israel. Et irati sunt, id est,
adversarii contra eos irati sunt. Haec autem de futuro
intelliguntur. Philistiim interpretantur #cadentes
poculo:@# Idumaei, #rubei@# vel #terreni.@#
17 #Tunc conturbati sunt principes Edom: robustos Moab obtinuit tremor: Obriguerunt omnes habitatores Chanaan. Irruat super eos formido et pavor: In magnitudine brachii tui.@#
Moab: #ex patre@# interpretatur, et significat peccatores
justorum persecutores, qui inebriati sunt peccatis
et noxa effusionis sanguinis Christi. Vel qui
sunt homicidiis inquinati, ex patre diabolo sunt:
quibus haec salus justorum est invidia, quos tamen
Dominus exsuperat.
19 #Fiant immobiles quasi lapis, pertranseat populus tuus, Domine: Donec pertranseat populus tuus iste quem possedisti.@#
Fiant immobiles: optat vel pronuntiat, quod resistere
non valeant Dei populo, illi superius jam
nominati populi. O Vel mystice Judaei facti sunt
immobiles ad Christi fidem: donec pertranseat et
veniat ad fidem omnis populus gentium, quem Dominus
possidet.
20 #Introduces eos@# et #plantabis in monte haereditatis tuae: Firmissimo habitaculo tuo quod operatus es,@#
#Domine.@#
Introduces eos, in terram promissam: et introducet
etiam Dominus sanctos suos in coelestem Hierusalem,
et plantabit in aeternum, id est, feliciter
vivere faciet. In monte, scilicet Sion, et firmissimo
habitaculo, hoc est Hierusalem. Spiritualiter autem
Sion, contemplationem coelestem: firmissimum habitaculum,
Hierusalem coelestem (cujus fines Dominus
pacem aeternaliter firmam posuit (Psal. CXLVII)
significat, ubi nulla infirmitas esse potest.
21 #Sanctuarium tuum, Domine, quod firmaverunt manus tuae Dominus regnavit in aeternum et ultra.@#
O Sanctuarium tuum: hoc est sanctimonium
assumptae carnis: quod non manu hominum factum
est, sed manibus Dei paratum. Dominus regnavit:
regnat et regnabit in saeculum et sine terminali fine.
Aliter: Et regnabit in aeterno et ultra: si quid
aeterno ulterius est.
22 #Ingressus est enim Pharao cum curribus ejus in mare: Et reduxit super eos Dominus aquas maris.@#
O. Ingressus enim: spiritualiter accipiendo: Qui
Aegyptius est, et sequitur Pharaonem, id est diabolum,
ille vitiorum mergitur fluctibus.
23 #Filii autem Israel ambulaverunt per siccum: In medio maris.@# | null | 9f23bc01-d296-48dd-9deb-3916648ca796 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
O Filii autem Israel: mystice, id est qui sequitur
Christum, et sicut ille ambulabat, ita et ipse
ambulat: aquae et murus fiunt dextera laevaque.
Ipse autem media via incedit per siccum, usquequo
exeat ad libertatem, et hymnum victoriae canat dicens:
Cantemus Domino, gloriose enim magnificatus
est, equum et ascensorem dejecit in mare: quod
erit cum post mortem anima coelos gloriosa ingreditur.
ORATIO HABACUC PROPHETAE PRO IGNORANTIIS. CAPITULO III.
1 #Domine, audivi auditionem tuam: Et timui.@#
Domine, audivi: Omnia (discipulis inquit Salvator)
quae audivi a Patre annuntiavi vobis (Joan. XV), id
est, probrosa adversaque carne assumpta pro humano
genere patior: et post, victa morte, intrabo
in gloriam meam. Hanc auditionem propheta audivit
in spiritu, et timuit.
2 #Domine, opus tuum In medio annorum vivifica illua.@#
Domine, opus tuum. Ait ergo; deprecor, Domine,
ut quod promisisti explices, finito quoque tempore
reddas Christum tuum: et opus quod pollicitus es
vivifica, hoc est, tuum imple promissum.
3 #In medio annorum notum facies: Cum iratus fueris, misericordiae recordaberis.@#
In medio annorum. Cum venerit, inquit, plenitudo
temporis, et opere promissa impleveris (Gal.
IV): monstrabis vera esse quae es pollicitus; et cum
peccantibus nobis iratus fueris, poenitentiam tamen
agentibus, misericordiae tuae recordaberis.
4 #Deus ab Austro veniet: Et sanctus de monte Pharan. Diapsalma.@#
Deus ab Austro: Pharan, locus est vicinus Sina:
in quo ipse Dominus legem dedit, qui de Virgine
nasci dignatus est in Bethleem: et inde ab Austro
veniens, Hierosolymam a parentibus ductus est (Luc.
II), ut pro eo hostia secundum legem daretur.
5 #Operuit coelos gloria ejus: Et laudis ejus plena est terra.@#
Operuit coelos: in adventu enim Salvatoris cuncta
repleta sunt gloria, ut in Evangelio: Gloria in
excelsis Deo (Luc. II). Et alibi: Domine Dominus
noster, quam admirabile est nomen tuum in universa
terra (Psal. VIII). Et rursum: In omnem terram
exivit sonus eorum (Psal. XVIII).
6 #Splendor ejus ut lux erit: Cornua in manibus ejus.@#
Splendor ejus: quasi sol, sic sol justitiae clara luce
radiabit. Cornua, id est vexilla ac trophaea crucis,
in manibus ejus.
7 #Ibi abscondita est fortitudo ejus: Ante faciem ejus ibit mors.@#
Ipsi abscondita est fortitudo. In cruce abscondita
est fortitudo ejus; quoniam dicebat: Tristis est
anima mea usque ad mortem (Marc. XIV). Et: In
manus tuas commendo spiritum meum (Luc. XXIII).
Ibi enim latuit virtus divinitatis, et apparuit infirmitas
humanitatis.
8
#Egredietur diabolus ante pedes ejus: Stetit et mensus est terram.@#
Egredietur: exeunte enim Domino de aquis baptismatis,
occurrit mors, id est diabolus: et ante
pedes ejus veniebat coluber antiquus, quoniam tentavit
eum in deserto (Matth. IV).
9 #Aspexit et dissolvit gentes: Et contriti sunt montes saeculi.@#
Aspexit et dissolvit. Stans Salvator, et oculo suo
cuncta prospiciens, et intuitu suo universum mundum
metiens, gentium infidelitatem dissipavit, a
glacieque sua resolvit eorum corda: et daemones
et superbos (qui montes dicuntur saeculi) contrivit.
10 #Incurvati sunt colles mundi: Ab itineribus aeternitatis ejus.@#
Incurvati sunt colles, id est, superbi per poenitentiam
humiliati sunt: qui ante adventum Salvatoris
superbi erant, et a nullo flecti poterant. Ab
itineribus aeternitatis ejus: per carnem enim assumptam
et praedicationem suam et discipulorum, et
interiorem inspirationem (quibus viis divinitas ad nos
venire dignata est) humiliati sunt et conversi superbi.
11 #Pro iniquitate vidi tentoria Aethiopiae: Turbabuntur pelles terrae Madian.@#
Pro iniquitate, id est propter iniquitatem. Qui
templum Dei esse debuerant: propter iniquitatem
avaritiae, luxuriae et omnis malitiae, fiunt tabernaculum
Aethiopum, id est daemonum. Tabernacula
autem terrae Madian atque Aethiopum eosdem intellige:
hi in novissimo conscii peccatorum suorum,
pavebunt judicio et turbabuntur.
12 #Nunquid in fluminibus iratus es, Domine: aut in fluminibus furor tuus: Vel in mari indignatio tua.@#
Nunquid in fluminibus: fluminum et | null | 1677a75d-9ceb-4728-9f87-f6a4622fdbc4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
maris vocabulo
corda exprimuntur infidelium, quae toto intentionis
impetu ad inferiora rapiuntur. Sunt autem
flumina bona, sunt et mala: unde littera ista potest
et ista interrogatio affirmative et negative intelligi.
Non enim bonis fluminibus irascitur Deus, irascitur
autem malis: et mare similiter in bono et malo
accipi potest. Mundana vel haeretica eloquentia et
verba, malum flumen: Dei verba et praedicatio et
sacramenta, bonum flumen, in quibus peccator
abluitur.
13
#Qui ascendes super equos tuos: Et quadrigae tuae salvatio.@#
Qui ascendes super equos: non in illorum corda,
quibus iratus dicitur superius: sed in corda electorum
tuorum ascendes, per illuminationem gratiae
tuae (ut apostolorum) in his curribus equitans totum
illustravit mundum et salvavit. Vel quatuor Evangelia
quadriga sunt salutis.
14 #Suscitans suscitabis arcum tuum: Juramenta tribubus quae locutus es. Diapsalma.@#
Suscitans suscitabis. Arcum dicit improvisum
adventum, in quo regna mundi examinanda praevidit.
Vel arcum, sacram Scripturam dicit: quam suscitavit,
dum per eam in peccatis mortuos excitavit,
et implevit quae promisit tribubus patrum antiquorum.
15 #Fluvios scindes terrae: viderunt te aquae et doluerunt montes: Gurges aquarum transit.@#
Fluvios scindes, id est reges terrae adversus tuum
populum dimicantes divides atque disperges. Te
viderunt excelsa regna, et sublimes hujus saeculi
potestates tremuerunt. Gurges, id est, persecutio
eorum qui vexabant populum tuum transiit.
16 #Dedit abyssus vocem suam: Altitudo manus suas levavit.@#
Dedit abyssus: hoc est postquam gurges aquarum,
id est persecutionum transiit, id est cessavit,
id est post passionem tuam, Christe, inferi, id est
sancti in limbo patrum laudaverunt te. Et altitudo,
id est angeli te resonabant esse victorem: et quasi
plausu manuum elevatarum te victorem, triumphatoremque
monstrarunt.
17 #Sol et luna steterunt in habitaculo suo: In luce sagittarum tuarum ibunt: in splendore fulgurantis hastae tuae.@#
Sol et luna: post passionem suam et resurrectionem
elevatus est Dominus, sol videlicet justitiae in
coelum, et emisso Spiritu illustravit Ecclesiam, quae
dicitur luna: quae tunc ita stetit, robore Spiritus
accepto, ut nec mortem timeret. Sagittae tuae, id
est plagae tuae et eruditio, populo tuo lumen praebuerunt.
In sole enim Christus, in luna Ecclesia
designatur.
18
#In fremitu conculcabis terram: In furore obstupefacies gentes.@#
In fremitu conculcabis: quando injuriam populi
tui vindicabis, terrena regna conculcabis, et omnes
gentes admirari facies.
19 #Egressus es in salutem populi tui: In salutem cum Christo tuo.@#
Egressus es: hoc Patri dictum intelligitur, quia
exierit ad salvandum populum suum per Jesum
Christum Filium suum: Deus enim erat in Christo,
mundum reconcilians sibi (II Cor. V). Vel egressus
a synagoga Judaeorum ad gentes.
20 #Percussisti caput de domo impii: Denudasti fundamentum usque ad collum.@#
Percussisti caput: veniente autem Filio tuo, percussisti
Antichristum de domo impii, id est in hoc
saeculo: quia in maligno mundus positus est (Joan V).
Et abscondita ejus aperta fecisti, usque in sempiternum.
Fundamenta enim sive abscondita ejus sunt
cogitationes, quae nudantur vel in judicio omnibus,
vel hic per confessionem, usque ad collum, id est
usque ad verba et opera. Vel per caput diabolus
intelligitur.
21 #Maledixisti sceptris ejus: capiti bellatorum ejus: Venientibus ut turbo ad dispergendum me.@#
Maledixisti: non solum sceptris, id est, regno
diaboli maledixisti, verum etiam capiti bellatorum
quod percusseras, qui venerunt ut turbo: ut verterent
populum tuum, Domine. Secundum litteram
autem intelligimus impium Nabuchodonosor, vel
omnes adversarios, qui venerunt ut turbo ut dispergerent
me, id est ut everterent Israel et captivarent.
22 #Exsultatio eorum: Sicut ejus qui devorat pauperem in abscondito.@#
Exsultatio eorum: Exsultabunt pauperem devorantes
et subjectum sibi populum, et hoc quasi in abscondito
facient, id est quasi tu, Deus, nescires.
Venisti igitur ad praelium pro populo tuo, et quadrigas
mittens in aquas (id est in gentes multas) fecisti
eis viam, etc.
23 #Viam fecisti in mari equis tuis: In luto aquarum multarum.@#
Viam fecisti. Equi sunt sancti praedicatores:
quibus fecisti viam in populis nationum, | null | d628bc3d-a441-43d5-a8f8-4573819a9487 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
et in quorum
praedicatione turbatae sunt aquae: hoc est gentium
corda. Mare enim spiritualiter mundus est:
lutum, peccata et curae vanae: aquae multae, populi
multi.
24 #Audivi et conturbatus est venter meus: A voce contremuerunt labia mea.@#
Audivi et conturbatus est venter meus: Ad comminationem,
inquit propheta, tuam, toto ventre, id
est animo contremisco: labiorum enim tremor designat
pavorem trepidae mentis. Audivi igitur
vindictam tuam in peccatores (quam fecisti hic, et
quam amplius facies in extremo judicio) et contremisco:
ne et ego reprobus inveniar.
25 #Ingrediatur putredo in ossibus meis:@#
#Et subter me scateat.@#
Ingrediatur putredo, id est, non solum hunc tremorem
libenter patior, verum etiam quod passus est
Job (Job I) libenter sustinebo (id est putredinem
corporis: ita ut innumeris scateat vermibus caro
mea) et omnes angustias et tribulationes hic in hac
vita.
26 #Ut requiescam in die tribulationis: Ut ascendam ad populum accinctum nostrum.@#
Ut requiescam, id est ut hic a meis munder, et eripiar
peccatis, et in die tribulationis, hoc est consummationis
saeculi et judicii (in die, scilicet irae, calamitatis
et miseriae) requiescam, atque ascendam ad
consortium eorum qui in Christo praecesserunt, et
accinxerunt se ad pugnandum contra aereas potestates
et omnia vitia armis virtutum undique cincti
et expediti: cum illis ascendam in gaudia beatorum,
et in hac vita de virtute in virtutem (Psal. LXXXIII).
Ficus enim non florebit, ego autem floream.
27 #Ficus enim non florebit: Et non erit germen in vineis.@#
Ficus enim non florebit: ficus, vinea et oliva, erat
synagoga Judaeorum; quoniam dulcedinem bonae
operationis proferebat: sed Domino veniente, virtutis
fructum ferre neglexit. Similiter exponitur de
malis Christianis iste et sequentes duo versus.
28 #Mentietur opus olivae: Et arva non afferent cibum.@#
Mentietur opus olivae, aliud promittentis et aliud
facientis, dicentis ad Moysen: Omnia quaecunque
dixerit Dominus faciemus (Exod. XXIV): et nolentis
in eum credere qui a Moyse praedicatus est (Deut.
XVII). Arva quoque, id est agri, id est Judaea, quae
olim in montibus sanctis, nunc in plano sita, depressionis
exsiccata peccatis, non fert cibum, nec pecori,
id est simplicibus, nec armentis, id est praelatis;
et ideo abscindetur.
29 #Abscindetur de ovili pecus: Et non erit armentum in praesepibus.@#
Abscindetur de ovili: Apud Judaeos sunt praesepia
litterarum coelestium, sed quia pabulum coelestis
intellectus in his non sapiunt, qui jugum Evangelii
bajulent absunt. Armentum enim quasi aramentum
dicitur, quia aratri jugo terram aret; vel ab armis
cornuum dicitur armentum, et praelatum vel
quemlibet Christi jugum ferentem significat.
30 #Ego autem in Domino gaudebo: Et exsultabo in Deo Jesu meo.@#
Ego autem in Domino, id est non in mea justitia,
sed in fide divinae protectionis gaudebo. Illi enim
haec patientur, ego autem gaudebo (II Cor. I): ego
compassus hic Jesu meo, gaudebo alibi cum eo: illi
hic in profanis gavisi, alibi patientur aeternaliter.
Ego autem hic tribulatus pro Jesu meo, post hanc
vitam in re, sicut nunc in spe gaudebo et exsultabo
in Deo Jesu meo. Exsultent alii in idolis suis, alii
in divitiis, in honoribus, alii et libidine, ego exsultabo
in redemptione mea, in Salvatore et Jesu
meo.
31 #Dominus Deus fortitudo mea: Et ponet pedes meos quasi cervorum.@#
Deus Dominus fortitudo: in illo quippe me virtutem
facere confido. Et sicut cervi spinosa transeunt,
ita ego pericula delictorum Domini auxilio transcendam
omnia.
32 #Et super excelsa mea deducet me victor: In psalmis canentem.@#
Et super excelsa, id est omnem mundanam sublimitatem
contemplatione coelestium transcendere
facit me, victoriam ejus atque triumphum canentem.
CANTICUM MOYSI. DEUTERONOMII CAPITULO XXXII.
1
#Audite coeli quae@# loquar: #Audiat terra verba oris mei.@#
Audite, coeli. Maxima elementa in testimonium vocat,
ut intentum faciat auditorem, et significet se de
magnis locuturum.
2 #Concrescat in pluvia doctrina mea: Fluat ut ros eloquium meum.@#
Concrescat in pluvia doctrina mea, etc | null | 45a3da3b-9ff7-4e6c-99d5-6836bd445479 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
., sicut innumerabiles
sunt pluviarum guttae et roris, sic in hoc
carmine de inscrutabilibus judiciis Dei disputabo.
Vel sicut pluvia et ros terram faciunt fructificare,
sic doctrina mea in vobis virtutum reviviscere fructus
faciat.
3
#Quasi imber super herbam: et quasi stillae super gramina: Quia nomen Domini invocabo.@#
Quasi imber iste versus superius sensum habet,
quia nomen Domini invocabo, id est de Domino mihi
sermo est.
4 #Date magnificentiam Deo nostro: Dei perfecta sunt opera: Et omnes viae ejus judicia.@#
Date magnificentiam, id est digne eum honorate
fide et operibus. Dei perfecta sunt opera, quia summe
perfectus est. Et omnes viae ejus, id est opera
ejus judicia, id est cum discretione rationis, id est
providentissima ratione et discretione disposita et
facta.
5
#Deus fidelis et absque ulla iniquitate justus et rectus: Peccaverunt ei non filii ejus in sordibus.@#
Deus fidelis in omnibus promissis; in judiciis justus
et rectus. Non filii, quia degeneraverant a vero
patre, sequentes idola; sic et nunc qui peccata sequuntur,
quasi degeneres sunt quod patrem bonum
non imitantur.
6 #Generatio prava atque perversa: Haeccine reddis Domino, popule stulte et insipiens.@#
Generatio prava et perversa est, scilicet sensu et
opere. Haeccine reddis, id est haec ne, scilicet mala
tua, vel nonne haec? Stultus dicitur et insipiens, quia
beneficiis Domini ingratus existit et exstitit, vel prava
affectu, vel perversa intellectu. Populus stultus,
putans utile quod est nocivum; et insipiens, non
intelligens ei esse utile quod est utile.
7 #Nunquid non ipse est pater tuus: Qui possedit et fecit et creavit te?@#
Nunquid non ipse est pater tuus? omnes enim
homines Deum Patrem habent naturaliter, quia Deus
generare aliquid dicitur, cum noviter vel de novo
producit, unde dicitur. Istae sunt generationes
coeli et terrae (Gen. II): non quod ea genuerit ex sua
substantia, sed quod nova produxerit. Qui possedit
et fecit et creavit te, e contrario legendum est, scilicet
ita, ut quod primo creaverit disponendo ut faceret,
fecerit formando. In quo enim possideret nisi
prius crearet?
8
#Memento dierum antiquorum: Cogita generationes singulas.@#
Memento dierum, memento quomodo electus sis in
patriarchis, et cogita quomodo Abraham, Isaac et
Jacob, et plurimos alios elegerit.
9 #Interroga patrem tuum et annuntiabit tibi: Majores tuos et dicent tibi.@#
Interroga patrem, interroga spiritualem doctorem
et eos qui majores sunt scientia.
10 #Quando dividebat Altissimus gentes: Quando separabat filios Adam.@#
Quando dividebat, scilicet in constructione
turris Babylonicae, quando per divisionem linguarum
divisit gentes (Gen. XI); vel divisione
maris Rubri, quando divisit eos ab Aegyptiis (Exod.
XIV).
11 #Constituit terminos populorum: Juxta numerum filiorum Israel.@#
Constituit, hyperbolice loquitur, quia tot, dicit,
constituit terminos populorum, id est, singulas gentes,
quot erant singulae personae in populo Israel. Vel
dicit tot esse singulas gentes constitutas, quot homines
ingressi sunt de populo Israel in Aegyptum, id est septuaginta (Gen. XLVI).
Quod autem alia translatio dicit,
statuit terminos gentium juxta numerum angelorum
Dei, sic intelligitur, quod sicut unicuique hominum
custodem angelum legimus deputatum (Matth. XVIII):
sic et angelos principes gentium credamus constitutos.
Nam in Daniele legimus Michaelem principem
populo, et angelum Persarum vel Graecorum (Dan. X).
12 #Pars autem Domini populus ejus: Jacob funiculus haereditatis ejus.@#
Pars autem Domini, quam elegit de omnibus istis
populis et nationibus, et mirabilia sua ostendit, et
singularia beneficia exhibuit, fuit populus ejus, scilicet
Judaeorum. Haec dicit ut validius eis beneficia Dei
commendaret, quod tanta de multitudine gentium,
sibi eos elegisset, qui de Jacob stirpe descenderant,
ut essent funiculus haereditatis ejus, id est, quasi
haereditaria possessio ejus.
13 #Invenit eum in terra deserta. In loco horroris et vastae solitudinis.@#
Invenit eum in terra deserta, id est, in monte
Sina, ubi illum legibus suis constrinxit (Exod. XX).
In loco horroris et vastae solitudinis, id est Arabiae,
quae circa desertum est.
14 #Circumduxit eum et docuit | null | 46ee09d1-5054-45c2-941f-c437a1e9e1d7 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Et custodivit quasi pupillam oculi sui.@#
Circumduxit, id est, per viam montis Seir
duxit eum (Deut. II). Et docuit, scilicet patientiam
vel leges ejus. Et sicut pupillam oculi, ita diligenti
cura servavit eum. Pupilla enim omnibus membris
cautius custoditur.
15 #Sicut aquila provocans ad volandum pullos suos: Et super eos volitans.@#
Sicut aquila provocans ad volandum pullos suos,
et reliqua. Ferunt physici aquilam pullos contra
solem ponere, et quem viderit aciem in radio solis
fortiter figere, illum nutrit; quem vero torpentem
viderit, dimittit: sic et Dominus docet nos semper
oculo intelligentiae solem divinae majestatis intendere.
Quae etiam super eos volitans provocat pullos ad volandum:
ita divina pietas vult nos proficere de
virtute in virtutem.
16 #Expandit alas suas et assumpsit eum: Atque portavit in humeris suis.@#
Expandit alas. Quae etiam aquila, Deus, scilicet,
bene lassescentes in se sublevat, quia ubi nos minus
sufficiamus, divinum speramus auxilium. Ipse enim
portat nos, sicut aquila dicitur portare pullos suos in
humeris, ut si sagittetur ad eam, ipsa antequam
pulli excipiat sagittas; ita Christus pro nobis vulneratus
est, et humeris suae protectionis nos defendit
et Judeos olim ita portavit. Aptat autem se ita Dominus
infirmis, ut intelligamus ejus pro nobis compassionem,
qui etiam in Evangelio gallinae se assimulavit (Matth. XXIII).
17 #Dominus solus dux ejus fuit: Et non erat cum eo Deus alienus.@#
Dominus solus: quia solum ejus virtutis erat, sic
glorifice populum suum educere, quod nullus aliorum
deorum facere valuit.
18 #Constituit eum super excelsam terram: Ut comederet fructus agrorum.@#
Constituit, terra enim repromissionis vertex mundi
esse dicitur, unde et Hierusalem umbilicus terrae
esse videtur. Ferunt autem sapientes mundi, terram
globo similem, undique convexam, nostra autem
terra, id est, Ecclesia, omnibus mundi virtutibus
excelsior est.
19 #Ut sugeret mel de petra: Et oleum de saxo durissimo.@#
Ut sugeret, propter affluentiam omnium bonorum
dicitur, quia quamvis #rupibus@# aspera, terra melle et
oleo abundabat. Caeterum de petra melle, id est, de
Christo dulcedo doctrinae ante passionem fidelibus
in ista terra ministrata est. Oleum autem de saxo
durissimo, id est, post resurrectionem, quando jam
immortalis effectus est. Oleum Spiritus sancti Christus #effudit@#
in eadem terra.
20 #Butyrum de armento, et tac de ovibus: Cum adipe agnorum et arietum filiorum Basan.@#
Butyrum et lac: abundantiam rerum demonstrat,
nam et terra Basan fertilissima ad alendos greges
erat; unde Rubenitis et Gadditis, qui plurima pecora
habebant, illa terra tradita est (Num. XXXII).
Nobis autem butyrum de armento, id est, fortis doctrina
nobis de patriarchis et prophetis ministratur.
Et lac de ovibus, lenior doctrina simplicium, cum
adipe agnorum, et arietum, id est, per exempla magistrorum
et subditorum desiderium spiritale, quod
in adipe signatur, praestatur. Basan interpretatur #pinguedo,@#
quia sancti pinguedinem charitatis
ostendunt.
21 #Et hircos cum medulla tritici: Et sanguinem uvae biberet meracissimum.@#
Et hircos, per hircos poenitentiarum exempla intelligimus;
sancti enim sic vivunt in mundo, quasi
semper peccata defleant. Qualis est eremitarum et
verorum monachorum vita. Medulla tritici et sanguis
uvae: corpus et sanguinem Christi significat,
meracissimum, id est, purissimum.
22 #Incrassatus est dilectus et recalcitravit: Incrassatus, impinguatus, dilatatus, Dereliquit Deum factorem suum: Et recessit a Deo salutari suo.@#
Incrassatus est dilectus, propter rerum omnium
abundantiam: et recalcitravit, sequendo deos alienos;
dilatatus, scilicet in generationis propagine.
Vel incrassatus deliciis, impinguatus divitiis, dilatatus
honoribus et potentia; et ideo dereliquit
Deum, quasi ejus auxilio non indigeret amplius.
24 #Provocaverunt eum in diis alienis: Et in abominationibus ad iracundiam concitaverunt.@#
Provocaverunt eum, id est ad iracundiam et vindictam
talibus ausis irritaverunt. Ille quoque qui
post baptismum ad idololatriam convertitur, vel vitiis
vel malignis spiritibus sese mancipat, Domini vindictam
in se incitat.
25 #Immolaverunt daemoniis et non Deo: Diis quos ignorabant.@#
Immolaverunt, hoc manifestum est.
26 #Novi recentesque venerunt: Quos non coluerunt patres eorum.@# | null | bcb3fb9d-cbfa-4c0c-aa76-069d0a3642e1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Novi recentesque, id est, quia stabiles non erant
in cultura Dei, quam a patribus didicerant, noviter
accedebant ad deos colendos, quos non coluerunt
patres eorum.
27. #Deum qui te genuit dereliquisti: Et oblitus es Domini creatoris tui.@#
Deum qui te genuit, id est qui te formavit ut esses.
Sed et nos aliter generat per baptismum in remissionem
peccatorum.
28 #Vidit Dominus et ad iracundiam concitatus est: Quia provocaverunt eum filii sui et filiae.@#
Vidit Dominus quem nihil latere potest, et corripuit
eos propter peccatum: quia eum provocaverunt
in cultura deorum, quos adoptaverat in filios et in
filias.
29
#Et ait. Abscondam faciem meam ab eis: Et considerabo novissima eorum. Generatio enim perversa est: Et infideles filii.@#
Et ait, abscondam (hoc est subtraham auxilium,
et considerabo novissima eorum: id est ad qualem
finem perveniant.
31 #Ipsi me provocaverunt in eo qui non erat Deus: Et irritaverunt in vanitatibus suis.@#
Ipsi me provocaverunt: Sicut enim illi me unum,
in multis diis provocaverunt: ita et ego assumam
multas gentes, et hanc respuam.
32 #Et ego provocabo eos in eo qui non est populus: Et in gente stulta irritabo illos.@#
Et ego eos provocabo, in eo qui non est populus:
per quem populum significat omnes gentes: quae ad
comparationem Israel: quasi non essent, reputabantur:
vel quia gentes idola colentes, non dicebantur
Dei populus.
33 #Ignis succensus est in furore meo: Et ardebit usque ad inferni novissima.@#
Ignis succensus est: vindicta mea in hoc tempore
incipiet, et ardebit usque ad inferni novissima, id
est usque ad aeternam damnationem. Malos enim et
impios Dominus nonnunquam hic incipit flagellare, ut
de temporali poena ad aeternam transeant (Act. XII).
Sic in Herode et Antiocho factum legimus (I Mach
VIII).
34
#Devorabitque terram cum germine suo: Et montium fundamenta comburet.@#
Devorabitque terram, id est peccatores cum operibus
suis devorabit: et montium, id est superborum,
cogitationes et confidentiam destruet.
35 #Congregabo super eos mala: Et sagittas meas complebo in eis.@#
Congregabo: #Mala sunt@# poenae, quae sufferentibus
malae videntur, sed justae apud inferentem. Et sagittas:
id est vindictas exercebo.
36 #Consumentur fame: Et devorabunt eos aves morsu amarissimo.@#
Consumentur: quod illis factum legimus, quorum
cadavera volucres et bestiae comederunt, quos fames
ac gladius consumpserunt. Consumuntur etiam nunc
peccatores, fame verbi Dei: et devorantur ab avibus,
id est a malignis spiritibus lacerantur.
37 #Dentes bestiarum immittam in eos: Cum furore trahentium super terram atque serpentium.@#
Dentes bestiarum: saevitia diaboli immittetur eis,
qui eos in furore Dei trahat super terram, id est in
mundanis desideriis subruat.
38 #Foris vastabit eos gladius: Et intus pavor.@#
Foris vastabit eos; quia poenas sustinentes, conscientia
propria torquentur (Isai. LXVI): unde dicitur:
Ignis eorum non exstinguetur, et vermis eorum
non morietur (Marc. IX).
39
#Juvenem simul ac virginem: Lactentem cum homine sene.@#
Juvenem simul, id est nulli vindicando parcet aetati.
Allegorice autem in juvene, libidinosum; in virgine,
a bonis operibus sterilem; in lactente, hebetem;
in sene, inutilem diu per pigritiam accipere possumus:
quos omnes vindicta Dei consumet.
40 #Et dixi: Ubinam sunt Cessare faciam ex hominibus memoriam eorum.@#
Et dixi, ubinam? Non per ignorantiam interrogans,
sed alios discere faciam. Cessare faciam ex hominibus
eorum memoriam, scilicet tunc cum Judaei in
terra repromissionis non apparent: vel cum iniqui
de communione sanctorum discernentur, et pro nihilo
reputantur: cujus rei multa exempla sunt.
41
#Sed propter iram inimicorum distuli: Ne forte superbirent hostes eorum. Et dicerent: Manus nostra excelsa: Et non Dominus fecit haec omnia.@#
Sed propter. Isti duo versiculi sunt jungendi; ideo
enim saepe priorem populum sustinuit, ne gentes circumpositae,
ejus nomen blasphemarent: sic et nos
sustinet peccatores, nec statim peccantes damnat;
ne glorientur maligni spiritus in perditione nostra,
et se victoriam jactent percepisse.
43 #Gens absque consilio est et sine prudentia: | null | 9e5fc09d-dafb-45f4-8a33-987bd8dc7171 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Utinam saperent et intelligerent ac novissima providerent.@#
Gens absque. Gens Judaeorum et omnium impiorum
sine consilio salutis est: quia in futurum sibi praevidere
nesciunt.
44 #Quomodo persequebatur unus mille: Et duo fugarent decem millia? Nonne ideo quia Deus suus vendidit eos: Et Dominus conclusit illos?@#
Quomodo persequebatur. Non potuisset fieri, ut
unus hostium mille Judaeorum persequeretur: nisi
Dominus suus vendidisset eos, id est a se projecisset,
et exosos haberet, et concluderet eos in manus inimicorum.
46 #Non enim est Deus noster ut dii eorum: Et inimici nostri sunt judices.@#
Non enim est Deus noster. Dominus enim Deus
noster verax et justus; idola autem gentium, falsa et
inutilia. Et inimici nostri sunt judices, id est approbatores.
Omnes enim gentes (quamvis varia colant
idola) unius Dei potentia mundum regi confitentur.
47 #De vinea Sodomorum vinum eorum: Et de suburbanis Gomorrhae.@#
De vinea Sodomorum. Saepe in Scripturis synagoga
vel Hierusalem, Sodomae comparatur (Ezech.
XVI); quia sicut illi male abusi sunt donis Dei, sic et
isti beneficiis Dei semper ingrati exstiterunt. Peccatum
primo est in corde per consensum, secundo in
interiori machinatione ad opus perpetrandum, tertio
in actu exteriori perpetrato: primum hic vinea, secundum
uva, tertium vinum dicitur.
48 #Uva eorum uva fellis:@#
#Et botrus amarissimus.@#
Uva eorum: vinea (quae est domus Israel) conversa
in amaritudinem (Isai. V), id est in mortem Christi
conspirans) et pendenti in cruce acetum felle mistum
porrexerunt (Joan. XIX), et botrum malitiae suae
protulerunt amarissimum.
49 #Fel draconum vinum eorum: Et venenum aspidum insanabile.@#
Fel draconum: sicut fel dracones, et aspides venena
occultat; ita conscientia eorum plena est malitia.
50 #Nonne haec condita sunt apud me: Et signata in thesauris meis:@#
Nonne haec condita sunt, id est haec sunt reservata
apud me, nec oblivioni tradita: haec, scilicet peccata
vestra, non enim quia vindicare distuli oblitus
sum, sed recondita sunt usque in diem ultionis.
51 #Mea est ultio et ego retribuam eis in tempore: Ut labatur pes eorum.@#
Mea est ultio, id est, retribuam illis in tempore
vindictae quae merentur. Ut labatur pes eorum, id est
qui videbantur stare, pereant.
52 #Juxta est dies perditionis Et adesse festinant tempora.@#
Juxta est dies perditionis, scilicet quia certum est:
vel quia quamvis millia multa annorum hic habeat,
ad comparationem tamen aeternitatis modicum est,
appropinquant igitur ultionis dies, et quando non
putamus adsunt (Matth. XXIV).
53
#Judicabit Dominus populum suum: Et in servis suis miserebitur.@#
Judicabit Dominus, id est discernet sanctos suos
ab impiis. Nam judicium in discretione vel damnatione
accipi potest. Et in servis suis miserebitur, id
est misericordiam ostendet in die ultionis: qui enim
ei fideliter servierunt, non ex operibus sed gratia et
misericordia recipient aeterna praemia, quid enim habes
quod non accepisti? (I Cor. IV.)
54 #Videbit quod infirmata sit manus: et clausi quoque defecerunt: Residuique consumpti sunt.@#
Videbit quod infirmata sit manus, id est videri
faciet, quod opera malorum infirma fuerint. Et
clausi quoque defecerunt: id est quod ab inimicis
capti, propriis viribus defecerunt. Residui, id est
quia ab hac vita exeuntes, non habent postea aliquid
faciendi facultatem.
55 #Et dicent: Ubi sunt dii eorum: In quibus habebant fiduciam?@#
Et dicent, adversarii eorum qui eos captivarunt:
et daemones malis Christianis (quorum Deus venter
et honor et divitiae erat (Philip. III) dicent post mortem
et in morte, Ubi, etc.: vel etiam justi et boni
vindictam et Dei iram videntes dicent, Ubi, etc.
56 #De quorum victimis comedebant adipes: Et bibebant vinum libaminum.@#
De quorum victimis: in his verbis omnes vanitates,
quas sequuntur homines comprehendit idololatriae
vel peccatorum: exprobrantur enim malis vana,
in quibus vivebant.
57 #Surgant et opitulentur vobis: Et in necessitate vos protegant@#
Veniant idola, quae colebatis, et eruant vos.
58 #Videte quod ego sim solus: Et non sit alius Deus praeter me | null | 567c87f9-e1e2-4cae-aea5-547b654f68d7 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
.@#
Videte, id est intelligite, quod ego sum solus Deus.
59 #Ego occidam et ego vivere faciam: percutiam et ego sanabo: Et non est qui de manu mea possit eruere.@#
Ego occidam: duobus modis occidit, et duobus
modis vivificat: quia alios in infernum damnat et
ad vitam alios aeternam sublevat. Aliter occidit veterem
hominem, ut vivificet novum. Et non est qui #de manu mea@#
possit eruere, id est qui potentiae meae
possit resistere.
60 #Levabo ad coelum manum meam: Et dicam: Vivo ego in aeternum.@#
Levabo ad coelum, id est ostendam aeternitatem
potentiae meae.
61 #Si acuero ut fulgur gladium meum: Et arripuerit judicium manus mea.@#
Si acuero ut fulgur: id est dum velociter venerit
judicium meum. Et arripuerit judicium manus mea,
id est coeperit judicare potentia mea.
62 #Reddam ultionem hostibus meis: Et his qui oderunt me retribuam.@#
Reddam ultionem: hoc est, in peccatores reddam
ultionem.
63
#Inebriabo sagittas meas sanguine. Et gladius meus devorabit carnes.@#
Inebriabo sagittas, id est in peccatoribus ostendam
vindictas meas, et gladius meus devorabit carnes,
id est carnales judicium meum consumet.
64 #De cruore occisorum: Et de captivitate nudati inimicorum capitis.@#
De cruore occisorum: subauditur, inebriabo sagittas
meas, id est in perditione damnatorum. Et de
captivitate nudati inimicorum capitis: secundum
litteram captivitati tondebantur et vendebantur (quod
est sub corona vendere), spiritualiter autem antichristus,
impiorum caput, per Christi potentiam
destruetur vindicantis. Aliter exercet Dominus vindictam
de captivitate inimicorum capitis, cum arrogantiam
mentis malorum, et malitiam destruxerit.
65 #Laudate gentes populum ejus: Quia sanguinem servorum suorum ulciscetur.@#
Laudate gentes populum ejus, id est sanctos ejus:
quia sanguinem martyrum suorum ulciscetur.
66 #Et vindictam retribuet in hostes eorum: Et propitius erit terrae populi sui.@#
Et vindictam retribuet in hostes eorum. scilicet
in haereticos atque infideles et persecutores. Atque
propitius erit terrae populi sui: id est Ecclesiae, cum
misericordiam suam illi ostendit.
HYMNUS TRIUM PUERORUM. DANIELIS CAPITULO III.
#Benedicite omnia opera Domini Domino,@# etc.
Generali laudatione praemissa, quod omnis creatura
debeat laudare Deum ( #al.,@# Dominum), in consequentibus
per partes singula cohortatur ( #al.,@# singulares
coarctatur): angelos, et coelos, aquas et
virtutes, solem et lunam, imbrem et rorem, spiritum,
ignem et aestum, frigus et aestatem, et caetera,
quae longum est texere, ita ut fontes quoque et maria
et cetum, volucres bestiasque et pecora ad laudem
Domini provocat et filios hominum. Et post omne
hominum genus Israelem, et de ipso Israele sacerdotes
et servos Domini, spiritus animasque justorum,
sanctos et humiles corde, et ad extremum
Ananiam, Azariam et Misaelem, qui potenti beneficio
ad laudem Domini provocantur. Omnis autem creatura
non voce, sed opere laudat Dominum; quia ex
creaturis Creator frequenter intelligitur et singulis
operibus atque effectibus Dei magnificentia demonstratur.
( #Sequitur textus@# BENEDICITE, #nihil a vulgato
recedens praeter vers. 67 frigus et aes@# tas.)
CANTICUM ZACHARIAE. LUCAE CAPITULO I.
1 #Benedictus Dominus Deus Israel: Quia visitavit et fecit redemptionem plebis suae.@#
Benedictus: duo enim dicit, visitare et redimere.
Visitare namque infirmorum, redimere vero captivorum
est: quae duo humano generi congruunt,
quoniam genus humanum infirmum erat peccatis,
captivum quoque fraude diabolica detinebatur. Veniens
vero Dominus infirmum visitavit, quia a peccatis
liberavit: et captivum redemit, quia a potestate
diabolica abstraxit, et redimendo fecit eum
suum. B. Notandum vero circa istum versum est,
quod beatus Zacharias prophetico more quod adhuc
in spiritu futurum et proxime faciendum praeviderat
narrat quasi factum, dicens, quia visitavit, id est
incarnatus est.
2 #Et erexit cornu salutis nobis In domo David pueri sui.@#
B Et erexit cornu salutis: firmam celsitudinem
salutis dicit. Omnia enim ossa, carne involuta sunt,
cornu autem excedit carnem: et ideo cornu salutis
regnum Salvatoris Christi vocatur: quo vocabulo
spiritalis, et quae carnis gaudia superet, altitudo
nuntiatur: et quo regno mundus et carnis gaudia
superantur.
3 #Sicut locutus est per os | null | b77aab66-87a5-4531-9395-1088a3e4d32f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sanctorum: Qui a saeculo sunt prophetarum ejus.@#
Sicut locutus est. A saeculo, inquit, propterea quod
tota veteris instrumenti Scriptura, prophetia de
Christo praecessit, non soli enim Jeremias et Isaias
caeterique prophetae de ejus adventu manifeste locuti
sunt: verum ipse pater Adam, Abel et Enoch, ejus
dispensationi testimonium reddunt.
4 #Salutem ex inimicis nostris: Et de manu omnium qui oderunt nos.@#
Salutem: jungendum est superiori versiculo. Erexit
nobis, scilicet salutem ex inimicis nostris. Omnes
autem qui oderunt nos: vel homines perversos, vel
immundos spiritus significat.
5
#Ad faciendam misericordiam cum patribus nostris: Et memorari testamenti sui sancti.@#
Ad faciendam misericordiam: dixerat enim, Dominum
juxta eloquia prophetarum in domo David
nasciturum: et ita misericordiam factam cum eis,
cum impletum esset promissum.
6 #Jusjurandum quod juravit ad Abraham patrem nostrum: Daturum se nobis:@#
Jusjurandum: dicit eumdem Christum, #juxta@# jusjurandum
quod Deus juravit, nos esse liberaturum,
ad explendum testamentum quod Abrahae disposuit.
Quia videlicet his praecipue patriarchis de suo semine,
vel congregatio gentium, vel incarnatio est
repromissa.
7 #Ut sine timore de manu inimicorum nostrorum liberati: Serviamus illi.@#
Ut sine timore: nam qui vel ante mortem a Domini
servitio discedit, vel coram hominibus tantum
et non coram Deo sanctus perdurare contendit:
necdum de manu spiritalium inimicorum perfecte
liberatus Domino servit (IV Reg. XVII), sed exemplo
Samaritanorum diis gentium pariter et Domino servire
conatur.
8 #In sanctitate et justitia coram ipso: Omnibus diebus nostris.@#
In sanctitate: aperte et breviter quomodo sit Domino
serviendum designat, videlicet in sanctitate et
justitia, et coram ipso et omnibus diebus nostris.
9 #Et tu, puer, propheta Altissimi vocaberis. Praeibis enim ante faciem Domini parare vias ejus:@#
Et tu puer. Pulchre cum de Domino loqueretur,
ad prophetam repente sua verba convertit: ut hoc
quoque beneficium esse Domini designaret. A Sed
quomodo alloqui puerum poterat, cum eum vel audire
vel intelligere non potuerit? sed poterat eum
intelligere, quia Spiritu sancto plenus erat: si enim
adhuc utero matris clausus adventum Domini cognovit,
jam natus intelligere valebat.
10 #Ad dandam scientiam salutis plebi ejus: In remissionem peccatorum eorum.@#
Ad dandam scientiam cum dandam commemorat,
ne carnalem temporalemque promitti salutem putares,
in remissionem inquit peccatorum eorum.
11 #Per viscera misericordiae Dei nostri: In quibus visitavit nos oriens ex alto.@#
Per viscera: viscera non solum vitalia dicuntur
interioris corporis, verum etiam omne quod corio
et pelle tegitur: et per viscera, occulta ejus miseratio
designatur. In quibus, scilicet occultis miserationibus
visitavit nos oriens ex alto. Qui ideo recte
oriens vocatur: quod nobis ortum verae lucis aperiens,
filios noctis et tenebrarum, lucis effecit filios (I Thess. V).
12 #Illuminare his qui in tenebris et in umbra mortis sedent:@#
#Ad dirigendos pedes nostros in viam pacis.@#
Illuminare: Domini illuminare, est his qui in peccatis
et ignorantiae caecitate vixerint, agnitionis amorisque
sui radios infigere. Pedes autem nostri in
viam pacis diriguntur: cum actionum nostrarum
iter per omnia cum Redemptoris illuminatorisque
nostri gratia concordat.
CANTICUM SANCTAE MARIAE AD VESPERAM. LUCAE CAPITULO I.
#Magnificat anima mea. Dominum.@#
Magnificat anima mea: tanto inquit me Dominus
tanquam inaudito munere sublimavit, quod nullo linguae
officio explicari, sed intimo pectoris affectu vix
valeat comprehendi: Et ideo totas animae vires in
agendis gratiarum laudibus offero.
2 #Et exsultavit spiritus meus. In Deo salutari meo.@#
Et exsultavit spiritus meus: quia et ejusdem Jesu,
id est salutaris aeterna divinitate spiritus meus laetatur:
ejus mea caro temporali conceptione fecundatur.
Cui simile est Psalmistae. Anima autem mea
exsultabit in Domino et delectabitur super salutari
suo (Psal. XXXIV).
3 #Quia respexit humilitatem ancillae suae. Ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes.@#
Quia respexit. Cujus humilitas respicitur, recte
beata omnibus cognominanda gratulatur. Decebat
enim ut sicut per superbiam primae parentis nostrae
Evae mors intravit in mundum: ita denuo per humilitatem
Mariae vitae introitus panderetur.
4 #Quia fecit mihi magna qui potens est. Et sanctum nomen ejus.@#
Quia fecit: sola quippe | null | 0acb7b96-5798-4e08-a08e-60e003705b98 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
illa anima: cui Dominus
magna facere dignatur, dignis eum praeconiis magnificare
potest. Sanctum autem nomen ejus vocatur,
quod singularis culmine potentiae transcendit
omnem creaturam, atque ab universis quae fecit longe
segregatur.
5 #Et misericordia ejus a progenie in progenies. Timentibus eum.@#
Et misericordia: quasi diceret sicut supra me timentem
venit misericordia ejus, ita et supra omnes
timentes. #A spe@# cialibus enim se donis, ad generalia
Dei judicia convertens, totius humani generis statum
describit: et quid superbi, quid humiles mereantur,
quid filii Abrahae per liberum arbitrium, quid filii
Dei sint per gratiam, alternis versibus explicat. Non
ergo, inquit, soli mihi fecit magna qui potens est:
sed et in omni gente et progenie, qui timet Deum
et operatur justitiam, acceptus est illi (Act. X).
6 #Fecit potentiam in brachio suo. Dispersit superbos mente cordis sui.@#
Fecit potentiam: nunc de Deo Patre loquitur, qui
fecit potentiam in brachio suo, id est in ipso suo
Filio, sicut enim tuum brachium est per quod operaris,
sic Dei brachium dictum est ejus verbum, quia
per verbum operatus est mundum. B Vel brachium
suum, potestas et ditio ejus virtutis dicitur: quia
non alieno ad operandum auxilio indiget.
7 #Deposuit potentes de sede. Et exaltavit humiles.@#
Deposuit: potentes enim appellantur elati, sicut
Judaei: qui depositi sunt de sede regni, seu intelligentia
sanctarum Scripturarum. B Eosdemque potentes,
quos ante superbos dixerat, appellat, potentes
igitur, non quia vere sint potentes, dicuntur:
sed quia confidentes in virtute sua, conditoris sui
auxilium quaerere detrectant. Illi autem vere potentes
sunt, qui cum Apostolo dicere possunt: Omnia
possum in eo qui me confortat Jesu Christo (Phil. IV).
8 #Esurientes implevit bonis.@#
#Et divites dimisit inanes.@#
B Esurientes coelestia, implentur hic virtutibus
coelestibus, et post mortem aeterna beatitudine: et
qui terrenis divitiis vel honoribus gloriantur, quibus
refertos se norunt, vacui relinquuntur virtutibus,
et post hanc vitam aeterna laborabunt inopia.
9 #Suscepit Israel puerum suum. Recordatus misericordiae suae.@#
Suscepit Israel: Israel, id est omnis videns per
fidem Deum, suscipitur a Deo; dum puer, id est
humilis et obediens fuerit. Suscepit igitur Deus Israel
puerum suum, quando carnem ex Israel sursum
cepit, et elevavit usque ad unionem Verbi:
suscepit dum sibi in utero Mariae virginis in persona
univit. Et hoc non meritis nostris aut ipsius
Israel pueri sui, sed misericordia sua indicibili,
cujus recordatus est.
10 #Sicut locutus est ad patres nostros. Abraham et semini ejus in saecula.@#
Sicut locutus est ad patres nostros: hoc enim
ad patres et prophetas loquebatur, quod facturus
esset hanc misericordiam Abrahae et semini ejus,
id est omni fidem suam imitanti.
CANTICUM SIMEONIS. LUCAE CAPITULO I.
1 #Nunc dimittis servum tuum, Domine. Secundum verbum tuum in pace.@#
Nunc dimittis: vides non solum Novi, sed et Veteris
Testamenti justos, spe futurae vitae desiderium
habuisse dissolvendi a corpore: imo pacis viam
deputasse, sarcinam deponere terrestrem, utputa
qui se in sinu Abrahae requiem non dubitarent habituros
esse perpetuam.
2
#Quia viderunt oculi mei. Salutare tuum.@#
Quia viderunt: Beati oculi qui vident (Luc. X)
quae Simeon vidit. Beati qui non viderunt et crediderunt (Joan. XX).
3 #Quod parasti. Ante faciem omnium populorum.@#
Quod parasti. Illud inquit ipsum quod postmodum
omnibus gentibus et populis et linguis mente
ac fide conspiciendum parasti, et spe ac dilectione
quaerendum praevidisti, ipse diu desideratum, nunc
et carnis et cordis oculis tuum salutare contemplor.
4 #Lumen ad revelationem gentium. Et gloriam plebis tuae Israel.@#
Lumen, lumen quidem utrique populo, salutare
Dei, id est Christus a Deo paratus est. Qui tamen
gloria magis dicitur Israel, cui diu speratur (Rom.
IX), et ex quo pronuntiatus advenit. Gentium vero
revelatio, quas visitare et illustrare pariter dignatus
est. | null | 4e554c2b-97c1-425b-8b39-5cbf6f09febe | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ORATIO DOMINICA. MATTHAEI CAPITULO VI ET LUCAE XI.
1 #Pater noster qui es in coelis.@#
Discipulus. In oratione Dominica quot petitiones
habentur? Magister. Septem. D. Quae est prima?
M. Sanctificetur nomen tuum. D. Hoc quod in
capite est, Pater noster qui es in coelis, quomodo
intelligitur? M. Ibi enim invocatio divinitatis est,
dum Patrem nos habere profitemur Deum: quia
omnes fratres sumus, et Deum Patrem habemus in
coelis (Matth. XXIII)
2 #Sanctificetur nomen tuum.@#
D. In prima petitione quam dixisti, quid intelligendum
est? M. A Christo enim Christianus derivatur,
et ideo dum Christiani vocamur, Christi nomen
tenemus, et supplicamus, ut opera Christi
facere valeamus, et nomen suum per opera bona
nostra #in nobis@# sanctificetur.
3 #Adveniat regnum tuum.@#
D. Quae secunda petitio? M. Adveniat regnum
tuum. D. Quid ibi intelligendum est? M. Oramus
enim, ut Christus regnet in nobis, et non diabolus,
id est Ecclesia Christi semper crescat, in qua regnat
Deus: et dies judicii adveniat, quia tunc diabolus
regnare in mundo de #sistit,@# et Christus cum
sanctis suis in aeternum regnabit (I Cor. XV).
4 #Fiat voluntas tua sicut in coelo et in terra.@#
D Quae est tertia? M. Fiat voluntas tua sicut in
coelo et in terra. D. Quomodo est intelligenda? M.
Sicut angeli in coelo tuae obediunt voluntati, ita et
justi in terra faciant: et sicut in sanctis, ita et in
peccatoribus tua voluntas impleatur.
5 #Panem nostrum quotidianum da nobis hodie:@#
D Quae est quarta? M. Panem nostrum quotidianum
da nobis hodie. D. Quid in ea intelligitur?
M. Hoc loco panis pro omnibus cibis accipitur, de
quibus vivere debeamus: precamur etiam pro assumptione
corporis Christi: petimus denique ut nobis
seipsum tribuat qui est panis vivus (Joan. VI).
6 #Et dimitte nobis debita nostra: Sicut et nos dimittimus debitoribus nostris.@#
D. Quae est quinta? M. Et dimitte nobis debita
nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris.
D. Quid in illa sentiendum est? M. Precamur etiam
ut sic dimittat nobis peccata nostra, sicut et nos
dimittimus debitoribus nostris.
7 #Et ne nos inducas in tentationem.@#
D. Quae est sexta? M. Et ne nos inducas in tentationem.
D. Quomodo hoc intelligitur? M. Non petimus
ut non tentemur, quia qui non est tentatus,
non est probatus (Rom. V), sed precamur ne nos inducat
in tentationem, quam sufferre non possimus (I Cor. X),
id est non sinat nos in tentatione peccare.
Inducere enim dicitur Deus, cum auxilium
subtrahit:
8 #Sed libera nos a malo. Amen.@#
D. Quae est septima? M. Sed libera nos a malo.
D. Quomodo est intelligendum? M. Id est a diabolo,
a peccato, et ab omni malo tentamento. D. Amen
quod in fine est, quomodo intelligitur vel cujus linguae
dicitur? M. Amen Hebraice dicitur, quod in
Latinum versum, #vere@# et #fideliter@# intelligitur.
SYMBOLUM APOSTOLORUM.
1 #Credo in Deum Patrem omnipotentem: Creatorem coeli et terrae.@#
D. Ista suscipio, sed quoniam, sicut nosti, omnes
nos per fidem salvari credimus, rogo ut dicas mihi,
quomodo fidem tuam intelligas, vel etiam in quem
credas. M. Ego credo in Deum, Patrem omnipotentem,
creatorem coeli et terrae. D. Quare dicitur omnipotens,
et quare creator? M. Omnipotens dicitur,
quia omnia potest quaecunque vult; creator, eo
quod omnia creavit, coelum et terram, mare et
omnia.
2 #Et in Jesum Christum Filium ejus unicum: Dominum nostrum.@#
D. Credis in Jesum Christum? M. Omnino credo
in Jesum Christum Filium ejus unicum, Dominum
nostrum, qui est verus Deus et verus homo. D.
Quomodo Deus, et quomodo verus homo? M. Deus
verus est, quia de Spiritu sancto conceptus est,
homo verus, quia ex Maria virgine | null | 27b6bd7c-4785-4d6a-9dfa-c358c40b72a5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
natus est.
3 #Qui conceptus est de Spiritu sancto: Natus ex Maria virgine.@#
D. Ecce illum natum. Quid postea factum est?
M. Post sanctam enim ejus nativitatem aetate et sapientia
crescens, triginta annos implevit (Luc. III).
In qua etiam aetate a Joanne Baptista dignatus est
baptizari, et post baptismum tribus annis et dimidio
docuit. Et praedicavit omnia quae ad vitam aeternam
pertinent.
4 #Passus sub Pontio Pilato: Crucifixus, mortuus et sepultus.@#
D. Post hanc praedicationem quid factum est? M.
In ipsa praedicatione comprehensus est a Judaeis
iniquis et perfidis, a quibus propter invidiam illorum
et propter peccata nostra, multa blasphema multasque
passiones sub Pontio Pilato, qui judex erat illo
tempore in Judaea, sustinuit. D. Unde dicitur Pontius?
M. A loco ubi natus fuit, hoc nomen accepit.
D. Quid post haec? M. sub illo enim crucifixus
est, et in eadem cruce mortuus, deinde sepultus
est.
5 #Descendit ad infe@# rna: #Tertia die resurrexit a mortuis.@#
Et manente corpore in sepulcro, anima ejus ad
inferna descendit. De quo inferno sanctos patriarchas,
scilicet, Abraham, Isaac et Jacob et sanctos
prophetas Isaiam, Jeremiam, et reliquos, et caeteros
omnes quos elegit, misericorditer liberavit. Et tertia
die victor resurrexit. D. Postquam resurrexit quid
fecit? M. Post nobilissimam et sanctissimam ejus
resurrectionem, conversatus est quadraginta diebus #et quadraginta@#
noctibus cum discipulis suis: et
manducavit cum illis, multa docens et loquens de
regno Dei (Act. I).
6 #Ascendit ad coelos: Sedet ad dexteram Dei Patris omnipotentis.@#
D. Quid postea? M. Post haec vero videntibus illis,
Ascendit in coelum, ubi quomodo vult et qualiter
vult, sedet ad dexteram Patris omnipotentis.
7 #Inde venturus est: Judicare vivos et mortuos.@#
D. Quid post haec facturus erit? M. Finito mundi
termino, cum ipso corpore, cum quo ascendit in
coelum, venturus est judicare vivos et mortuos. D.
Quid sunt vivi et quid sunt mortui? M. vivi, justi;
mortui, peccatores.
8 #Credo in Spiritum sanctum. Sanctam Ecclesiam catholicam.@#
D. Credis in Spiritum sanctum? M. Credo sine
dubio in Spiritum sanctum. D. Quid est? M. Deus
est et in Trinitate tertia persona, quia alia est persona
Patris, alia Filii, alia Spiritus sancti. In qua
Trinitate unum Deum omnino esse credo et confiteor.
D. Credis in sanctam Ecclesiam catholicam, et
sanctorum communionem? M. Credo sanctam Ecclesiam,
sed non in illam credo, quia non Deus, sed
convocatio vel congregatio Christianorum et domus
Dei est. D. Ecclesia qua lingua dicitur? M. Graeca.
D. Quid interpretatur Latine. M. #convocatio@# seu #congregatio@#
Christianorum, sicut superius dixi. D. Quid
est catholica? M. Universalis, id est per totum orbem
diffusa.
#Sanctorum communionem.@#
Sanctorum quoque communionem, id est cum
sanctis societatem et communionem me habere
credo, si fidem firmiter tenuero et operibus servavero.
9 #Remissionem peccatorum.@#
D. Credis in remissionem peccatorum? M. Non,
sed esse remissionem peccatorum credo, quia propter
hoc dignatus est Dei Filius carnem assumere,
ut nos qui propter peccata nostra salvi esse non poteramus,
ejus misericordia salvaremur.
10 #Carnis resurrectionem.@#
D. Credis in carnis resurrectionem? M. Non credo
in illam; sed carnem quam in hac vita sub mortali
conditione portamus, resurrecturam esse immortalem
credo, et pro consortio ejus, animam rationem
reddituram.
11 #Et vitam aeternam. Amen.@#
Vitam aeternam vero sine dubio nos consecuturos
credimus: si ista quae hucusque exposuimus, firmiter
teneamus et operibus impleamus.
LAUDES POST NOCTURNUM. HYMNUS QUEM SANCTUS AMBROSIUS ET SANCTUS AUGUSTINUS INVICEM CONDIDERUNT ( #Sequitur textus@# TE DEUM.) FIDES CATHOLICA SANCTI ATHANASII EPISCOPI.
1 #Quicunque vult salvus esse: Ante omnia opus est ut teneat catholicam fidem.@#
Hic beatus Athanasius liberum arbitrium posuit,
sicut dicit in psalmo: Quis est homo qui vult vitam (Psal. XXXIII),
et iterum in Evangelio | null | 6b134c18-2c99-4f12-97b6-7ec6371dec31 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ipsa Veritas
dicit: Qui vult post me venire (Matth. XVI). Similiter
et hic. Quicunque vult salvus esse. Non dicit,
velis aut non, salvus eris, sed quicunque vult, quia
Deus omnipotens nullum hominem invitum aut coactum
trahit ad fidem. Sed quicunque vult salvus
aeternaliter esse in corpore vel in anima, necessitas
illi est ut teneat catholicam fidem. Quia ante omne
opus necesse est ut fides praecedat; ante omnem
operationem, ante omnem inchoationem, ante omne
principium unicuique opus est ut teneat catholicam
fidem, dicente Apostolo: Sine fide impossibile est
placere Deo (Hebr. XI). Unde Habacuc propheta ait:
Justus autem ex fide vivit (Habac. II). Catholica,
Graecus sermo est, Latine interpretatur #generalis@#
sive #universalis;@# generalis, pertinet ad omnes homines;
universalis, quia per universum orbem est diffusa.
Fides credulitas #est qua,@# scilicet veraciter
credimus, id quod nequaquam videre valemus. Unde
Apostolus ait: Fides est sperandarum substantia
rerum, argumentum non apparentium (Hebr. XI).
Dicitur namque fides, eo quod fit inter Deum et homines.
Istam fidem, istam credulitatem ante omnia
opus est habere nobis, quia fides fundamentum est
omnium virtutum, et ideo prius aedificamus fidem,
quae est fundamentum, et super eam caeteras virtutes,
quia sine fide nullus salvus esse potest. Dicitur
igitur fides, credulitas sive credentia. Catholica,
universalis dicitur, id est recta, quam universa Ecclesia
tenere debet. Ecclesia vera congregatio Christianorum
sive conventus populorum dicitur.
2 #Quam nisi quisque integram inviolatamque servaverit: Absque dubio in aeternum peribit.@#
Quam fidem quisque, id est unusquisque. Integram,
id est plenam et perfectam, ut eam non
scindat per haeresim, neque ullo schismate corrumpat.
Inviolatam, id est eam non violet maledicendo
atque praedicando, et si eam non custodierit integram
et inviolatam, absque dubio in aeterna damnatione
peribit.
3
#Fides autem catholica haec est: Ut unum Deum in trinitate, et trinitatem in unitate
veneremur.@#
Nunc manifestat quid est fides, vel qualiter unusquisque
eam credere debeat. Ut unum Deum in trinitate
et trinitatem in unitate veneremur, id est debemus
credere trinum et unum; unum in substantia,
trinumque in personis; nec propter trinitatem
debemus dimittere unitatem, nec propter unitatem
debemus dimittere trinitatem. Ut ipsum quem colimus,
unum veneremur et trinum; unum propter
unitatem substantiae; trinum propter personarum
vocabula, veneremur, id est adoremus atque colamus.
4 #Neque confundentes personas:@#
#Neque substantiam separantes.@#
Confundere est commiscere, quia non debemus
tantum unam personam credere, sicut Sabellius haereticus
asserebat, sed tres, id est Patrem et Filium
et Spiritum sanctum, nec substantiam separare:
ut Arius haereticus asserebat; dicebat enim, quod
sicut erant tres personae, ita fuissent tres substantiae.
Patrem asserebat majorem Filio, Filium minorem
Patre, Spiritum sanctum ministrum eorum dicebat.
Substantia dicitur, eo quod ex semetipsa subsistit;
substantia vero commune est nomen omnium rerum
quae sunt, coelum, sol, luna, terra, arbores; homines
etiam substantiae dicuntur. Deus igitur substantia
est, et summa substantia, et prima et omnium substantiarum
causa, quia omnium rerum creator est
(Exod. III).
Essentia igitur proprie de Deo dicitur,
quae semper est quod est, quia incommutabilis est (Jac. I).
5 #Alia est enim persona Patris: Alia Filii, alia Spiritus sancti.@#
Hic contra Sabellium sunt personae divisae, quas
asserit esse unam, quia Pater in sua persona non est
Filius, sed tantum Pater; nec Filius in sua persona
est Pater, sed tantum Filius, et Spiritus sanctus in
sua persona non est Pater, nec Filius, sed tantum
Spiritus sanctus, ex utroque procedens. Persona
dicta est, eo quod per se sonat.
6 #Sed Patris et Filii et Spiritus sancti una est divinitas: Aequalis gloria, coaeterna majestas.@#
Sed Patris et Filii et Spiritus sancti una est divinitas,
hoc est una substantia. Aequalis gloria, coaeterna
majestas, id est coaequalis, sine initio et fine,
et gloria, et potestas.
7 #Qualis Pater talis Filius: Talis et Spiritus sanctus:@#
Quia sicut Pater aeternus est vel | null | f6da2509-59b8-49cd-b33a-87104059c7f4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
omnipotens
seu invisibilis, similiter est et Filius et Spiritus
sanctus.
8 #Increatus Pater, increatus Filius: Increatus Spiritus sanctus.@#
Increatus Pater. In, praepositio, est in hoc loco, pro
non composita. Increatus Pater, id est non creatus,
quia ipse est omnium Creator, et a nullo creatus.
Ipse est omnium factor, et a nullo factus. Increatus
Filius, increatus et Spiritus sanctus. Increatus Filius,
non creatura, sicut Arius dicebat, quia omnia simul
creavit cum Patre, similiter et Spiritus sanctus.
9 #Immensus Pater, immensus Filius: Immensus Spiritus sanctus.@#
Immensus Pater, quia ejus magnitudinem vel
quantitatem nullus mensurare potest, quae coelo est
excelsior, terra profundior et latior mari (Job. XI):
et est incircumscriptus, incorporeus, inlocabilis,
ubique totus: et non est locus ubi non sit, sicut dicit
in psalmo. Si ascendero in coelum, tu illic es; si
descendero #ad in@# fernum, ades; et si iero ad extrema
maris, ibi me dextera tua tenebit (Psal. XXXVIII).
Ipse est intra omnia, et non conclusus; extra omnia,
et non exclusus. Similiter et Filius, qui attingit a
fine usque ad finem fortiter (Sap. VIII), de quo scriptum
est. Verbo Domini coeli firmati sunt (Psal. XXXII).
Pari modo et Spiritus sanctus. Unde dicitur: Spiritus
Domini replevit orbem terrarum (Sap. I).
10 #Aeternus Pater, aeternus Filius: Aeternus Spiritus sanctus:@#
Hic aeternus, pro sempiterno debemus intelligere.
Ae #ternus@# dicitur Deus Pater, quia sine initio et sine
fine constat, similiter et Filius et Spiritus sanctus,
quia sicut nunquam non Pater, ita nunquam non
Filius ac Spiritus sanctus.
11 #Et tamen non tres aeterni: Sed unus aeternus.@#
Et tamen non tres aeterni, sed unus aeternus, scilicet
in substantia.
12 #Sicut non tres increati nec tres immensi: Sed unus increatus et unus immensus.@#
Quia unus est Deus in sua substantia.
13 #Similiter omnipotens Pater, omnipotens Filius: Omnipotens et Spiritus sanctus.@#
Omnipotens dicitur Pater, quia omnia potest; non
a patiendo, quod non vult, sed a faciendo omnia
quaecunque vult, et nihil illi impossibile est. Omnipotens
et Filius, quia quidquid potest Pater, potest
et Filius; nihilominus et Spiritus sanctus. Ergo si
omnia potest, quid est quod non potest? hoc non
potest, quod non convenit omnipotenti posse. Falli
non potest, quia veritas et sapientia est: Aegrotare
aut infirmari non potest, quia sanitas est: Mori non
potest, quia immortalis est: Finiri non potest, quia
infinitus et perennis est.
14 #Et tamen non tres omnipotentes: Sed unus Omnipotens.@#
Non tres tamen omnipotentes, quia omnipotentia
est in substantia, sed eorum una est substantia.
Paternitas vero in relatione ad alterum est, unde
et nomina Patris et Filii et Spiritus sancti relativa
sunt, quia alia ad alia referuntur, sicut verbi gratia
servus ad dominum, dominus ad servum, magister
ad discipulum, discipulus ad magistrum, pater ad
filium, filius ad patrem: quia nullus pater dicitur,
nisi habeat filium cujus sit pater: et nullus, filius
nisi habeat patrem cujus filius sit, quia si non habuisset
Filium, nunquam habuisset nomen Patris,
similiter et Spiritus sanctus non a se, sed alicujus
Spiritus est. Est et aliud vocabulum, ubi Spiritus
sanctus relative dicitur, scilicet donum, dicitur enim
donum donatoris, et donator doni. Donatorem dico esse
Patrem, donum vero Spiritum sanctum, donum vero
refertur ad donatorem et donator ad donum. Ecce
qua ratione Spiritus sanctus relative dicitur.
15 #Ita Deus Pater: Deus Filius: Deus et Spiritus sanctus.@#
Deus proprium nomen est Trinitatis, pertinens ad
Patrem et Filium et Spiritum sanctum, translatum
ex Graeca appellatione. Nam Deus Graece #theos@# dicitur,
id est timor. Unde tractus est Deus, quod
eum colentibus sit timor. Proprium vero nomen est
Patris, quia solus est Pater; et proprium nomen
est Filii, quia solus Filius est a solo Patre; et proprium
nomen est Spiritus sancti, quia ab utroque
procedit. Deus | null | d6d7919a-cc56-496b-967d-505717c75b4b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
est Pater, quia ipse est fons et origo
deitatis; similiter et Filius Deus est, et hoc non a
semetipso, q #uia non@# est a se, sed a solo Patre est
genitus; pari modo et Spiritus sanctus, non a se est
Deus, sed a Patre et Filio procedens est.
16 #Et tamen non tres dii: Sed unus est Deus. Ita Dominus Pater, Dominus Filius: Dominus Spiritus sanctus. Et tamen non tres Domini: Sed unus est dominus.@#
Sicut scriptum est: Audi Israel, Dominus Deus
tuus unus est (Deut. VI). Dominus dicitur Pater a
dominatione, eo quod creaturam suam regnat atque
gubern #et, sim@# iliter et Filius et Spiritus sanctus.
17 #Quia sicut singillatim unamquamque personam: Deum et Dominum confiteri Christiana veritate compellimur.@#
Quia sicut singillatim, id est sicut distincte vel
separatim unamquamque personam dico Deum et
Dominum, quia si me interrogaveris quid est Pater,
ego respondeo, Deus et Dominus; similiter si interrogaveris,
quid est Filius, ego dico, Deus et Dominus;
et si dicis quid est Spiritus sanctus, ego respondeo,
Deus et Dominus, et tamen in his tribus
personis, non tres Deos, nec tres Dominos, sed in
tribus, sicut jam supra dictum est, unum Deum et
Dominum confiteor.
18 #Ita tres Deos aut Dominos dicere: Catholica religione prohibemur.@#
Prohibemur, id est vetamur.
19 #Pater a nullo est factus, Nec creatus nec genitus.@#
Pater a nullo est factus quia ipse est omnium
factor, nec creatus sed creator, nec genitus sed genitor,
Pater enim Graece, Latine #genitor@# dicitur.
20 #Filius a Patre solo est: Non factus, nec creatus sed genitus.@#
Filius a Patre solo est, non factus, quia ipse est
omnium factor simul cum Patre, nec creatus, quia
ipse est omnium creator, sed genitus, solus a solo
Patre. Et unaquaeque persona habet proprium quod
non habet alia, proprium habet in persona Pater
quod solus est Pater; et proprium habet in persona
filius, quia solus a solo Patre genitus est. Sed et habet
aliud proprium Filius, quod non habet Pater
nec Spiritus sanctus, habet aeternitatem cum Patre
et Spiritu sancto, et habet in tempore nativitatem
de matre, quam non habet Spiritus sanctus nec
Pater: quia non suscepit Pater carnem in sua persona,
nec Spiritus sanctus, sed tantum Filius: ut
nobis in se ostenderet duas habere naturas; unam
ante omnia saecula qua genitus est ex Patre, et
de qua dixit Isaias: generationes ejus quis enarrabit? (Isai. LIII.)
alteram in tempore, de qua dicit
Paulus apostolus: Cum autem venit plenitudo temporis,
misit Deus Filium suum natum ex muliere,
factum sub lege (Gal. IV). In quo complacuit plenitudinem
divinitatis habitare corporaliter (Coloss. II).
De Patre sine initio et sine fine; de matre initium
habens et nullo concluditur fine.
21 #Spiritus sanctus a Patre et Filio: Non factus nec creatus nec genitus sed procedens.@#
Proprium habet Spiritus sanctus, quia non est
Pater et Filius, sed Spiritus procedens a Patre et
Filio. Audis quia iste ab ambobus, Filius ab uno,
Pater a nullo: ac per hoc aperte monstrantur proprietates
eorum. Ideo autem Spiritus Dei sanctus
vocatur: quia Patris et Filii sanctitas est; nam
cum sit et Pater Spiritus, et Filius Spiritus, et Pater
sanctus, et Filius sanctus, proprie tamen ipse
vocatur Spiritus sanctus.
22 #Unus ergo pater non tres patres: unus Filius non tres filii: Unus Spiritus sanctus non tres Spiritus sancti.@#
Unus Pater, quia solus sibi unicum genuit Filium.
Et unus Filius, quia singulariter ab unico Patre
genitus est. Unus Spiritus sanctus, quia a Patre et
Filio unicus procedit.
23 #Et in hac trinitate nihil prius aut posterius: nihil majus aut minus. Sed totae tres personae, Coaeternae sibi sunt et coaequales.@#
Nihil prius aut posterius, quia nullus anterior,
et nullus posterior; nullus inferior, et nullus superior;
sed coaeternae sibi sunt et coaequales. Ideo nihil
ibi vel majus vel minus.
24
#Ita | null | 20421a25-cabe-4f2a-9a56-c9b5cb44218b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ut per omnia, sicut jam supradictum est, Et unitas in Trinitate et Trinitas in unitate veneranda sit.@#
Debemus colere et adorare Trinitatem in unitate,
et unitatem in Trinitate.
25 #Qui vult ergo salvus esse: Ita de Trinitate sentiat.@#
Hic rogat et admonet, et unusquisque doctor memoriter
eam teneat, et firmiter credat, et alios praedicando
doceat.
26 #Sed necessarium est ad aeternam salutem: Ut incarnationem quoque Domini nostri Jesu Christi fideliter credat.@#
Necesse est enim nobis ut, sicut superius diximus,
ita credamus. Si vero aeternam salutem volumus
habere, id est cum Christo sine fine regnare, necesse
est ut incarnationem Domini nostri Jesu Christi fideliter
credamus. Quomodo fideliter? Non adoptivum,
sed proprium Dei Filium, sicut dixit Apostolus:
Proprio Filio suo non pepercit Deus, sed pro nobis
omnibus tradidit illum (Rom. VIII).
27 #Est ergo fides recta ut credamus et confiteamur Quia Dominus noster Jesus Christus Dei Filius, Deus pariter et homo est.@#
Modo inchoat enarrare, secundum humanitatem
Christi quod sit fides recta. Est enim fides recta
ut humanitatem ipsam credamus in corde, et confiteamur
ore, sicut dicit Apostolus: Corde creditur
ad justitiam, ore autem confessio fit ad salutem
(Rom. X).
Deus et homo unus est verus Dei Filius,
quia secundum divinitatem, nihil majus vel minus,
quam Deus Pater; secundum humanitatem nihil
minus (extra peccatum) quam homo.
28 #Deus est ex substantia Patris ante saecula genitus: Et homo ex substantia matris in saeculo natus.@#
Ex substantia Patris, id est ex aequalitate naturae.
Ante saecula genitus, id est ante omnem creaturam,
sicut dicit in psalmo: Ex utero ante Luciferum genui
te (Psal. CIX). Ex utero, id est ex mea substantia.
Ante Luciferum, id est ante omnem creaturam.
Et homo est ex #sub@# stantia matris in saeculo natus, id
est totus homo cum corpore et anima, in omnia similis
nobis absque peccato (Hebr. IV). Ex substantia
matris, id est de aequalitate naturae matris. In saeculo
natus, id est in his temporibus, non aliunde, nisi
de semine mulieris sine coitu viri carnem suscepit.
Unde Salomon dicit: Sapientia aedificavit sibi domum (Prov. IX):
hoc est Christus aedificavit sibi
carnem de beata Maria et alibi legitur: Qui factus
est ex semine David secundum carnem (Rom. I).
29 #Perfectus D@# eus perf #ectus homo: Ex anima rationali et humana carne subsistens.@#
Perfectus dicitur, id est plenus, qui nihil indiguit,
perfectus homo, qui nihil minus habuit (extra peccatum)
quam homo. Ex anima rationali, Christus
veram animam habuit, ubi sapientia crescere potuisset,
sicut dicit in Evangelio: Jesus proficiebat
sapientia et aetate (Luc. II): sapientia in anima, aetate
in corpore. Et humana carne subsistens: quia
humus terra dicitur, de humanitate carnem assumpsit.
30 #Aequalis Patri secundum divinitatem: Minor Patre secundum humanitatem.@#
Aequalis: secundum illud, ego et Pater unum
sumus (Joan. X). Minor juxta quod dicit: Pater
major me est (Joan. XIV): et in quo homo est,
minor est a divinitate.
31 #Qui licet Deus sit et homo: Non duo tamen, sed unus est Christus.@#
Ideo sic conjungi voluit Dei Filius cum humana
natura, ut ex his duabus substantiis fieret una
persona.
32
#Unus autem non conversione divinitatis in carnem: Sed assumptione humanitatis in Deo.@#
Non quod illa divinitas, qua est Filius Dei, se convertisset
in humanitatem (ut hoc quod erat divinum
fieret humanum), sed assumendo nostram naturam,
sic est unus effectus, ut non amitteret quod erat,
sed assumeret quod non erat. Assumpsit enim humanitatem,
et non amisit divinitatem.
33. #Unus omnino non confusione substantiae: Sed unitate personae.@#
Non in eo naturarum commistio est: ut vel divinitas
mutaretur in naturam humanitatis: vel humanitas
converteretur in naturam divinitatis; sed utrique
naturae sua manet proprietas in perpetuum, tanta
tamen conjunctio est naturarum, ut idem qui
aeternaliter ex Deo Patre genitus est, homo sit
verus: et ille qui natus est, temporaliter | null | 701ba48a-6198-4af4-b08a-dc37175ff40f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ex Virgine,
Deus sit verus: propter suscipientem Deum,
Deus verus, Deus Dei Filius: propter susceptum
hominem, homo verus. Personam quippe Filii Dei,
non ex duabus personis unitam, sed ex duabus
naturis existere credimus: dicere autem duabus
personis compositam, ut nefas vitamus.
34. #Nam sicut anima rationalis et caro unus est homo: Ita Deus et homo unus est Christus.@#
Sicut enim ex carne et anima unum dicimus
hominem, et unusquisque habet duos homines in se
(unum carnalem, alium spiritalem; unum visibilem,
alium invisibilem; unum mortalem, alium mortalem);
ita Deus et homo unus est Christus.
35 #Qui passus est pro salute nostra: Descendit ad inferos: resurrexit a mortuis.@#
In quo passus, in quo videbatur, in quo homo
erat, in quo crucifixus, in quo mortuus, in quo
sepultus, in quo resurrexit: quia divinitas impassibilis
est, sed in conjunctione personae filius Dei dicitur
passus, et in vera natura filius hominis est
passus. Descendit ad inferos, scilicet anima cum
Verbo: quia postquam humanitas assumpta est a divinitate,
non est separata a Verbo, sed ipsa anima a
corpore separata est: quia si non esset separata,
corpus non potuisset mori: et iste descensus ad
solam animam pertinet. Resurrexit a mortuis, ut
nobis exemplum resurrectionis ostenderet sicut
propheta ait #(Osae VI)@#: Post duos dies suscitabit nos,
et tertia die resurgemus, et in conspectu ejus vivemus.
36 #Ascendit ad coelos: Sedet ad dexteram Dei Patris omnipotentis.@#
Ascendit ad coelos, scilicet ipsa humanitas quae
fuit passa, sicut angeli dixerunt: Viri Galilaei, quid
statis aspicientes in coelum, hic Jesus qui assumptus
est a vobis in coelum, sic veniet quemadmodum
vidistis eum euntem in coelum (Act. I). Quia secundum
divinitatem ad nullum potest ascendere locum,
sed ubique totus est. Sedet ad dexteram Dei Patris
omnipotentis dexteram autem Dei non carnalem, non
corporalem (sicut humana habet natura), sed in hoc
loco gloriam Dei convenit accipere, ac si aperte
dicat: Regnat in gloria Dei, et sedere pro regnare
dicitur.
37 #Inde venturus est: Judicare vivos et mortuos.@#
Venturus est in eadem forma, in qua crucifixus,
in qua mortuus, in qua sepultus est, et in qua resurrexit:
non in ea tamen humilitate in qua antea
fuit, sed in gloria et majestate. Et ideo in ipsa forma:
ut videat Herodes et Pilatus quem judicaverunt, ut
videant Judaei quem tradiderunt, ut videant milites
quem crucifixerunt, ut videant impii quem negaverunt.
Vivos: quos ejus adventus invenerit in
corpore viventes. Mortuos: qui mortui erant ab
initio usque in illum diem. Vel aliter, vivos, id
est sanctos, mortuos, id est peccatores.
38 #Ad cujus adventum: Omnes homines resurgere habent cum corporibus suis:@#
In adventu Domini unusquisque, sive justi sive
peccatores, resurgere habent cum corporibus
suis.
39 #Et reddituri sunt de factis propriis rationem.@#
Reddere autem rationem: non fabula verborum,
sed recordatione omnium quae fecit, sive bonum
sive malum, et secundum hoc unusquisque recipere
debet: boni bona, mali vero mala.
40 #Et qui bona egerunt, ibunt in vitam aeternam: Qui vero mala, in ignem aeternum.@#
In vitam aeternam: quia semper erunt boni sine
fine in gloria regnaturi. In ignem aeternum: quia
semper erit malis sine fine poena inferni, et sine
ulla miseratione cum corpore et anima, non consumendi,
sed semper arsuri: et nunquam deficient in
aeternis poenis mansuri.
41 #Haec est fides catholica: Quam nisi quisque fideliter firmiterque crediderit, salvus esse non poterit.@#
Haec est fides catholica: sicut superius diximus,
ista est fides catholica. Per hoc hic rogat et admonet,
ut unusquisque sacerdos hoc sciat et praedicet.
Quam, id est quam fidem, quisque, id est aliquis.
Fideliter, ut de ea non dubitet. Firmiter, ut nullus
a tua fide te removere possit, nullo schismate vel
haeresi. Et si ita non credideris salvus esse non
poteris.
ORATIO DOMINICA. MATTHAEI CAPITULO VI ET LUCAE XI.
1 #Pater noster qui es in coelis.@#
Discipulus | null | 9cb1ea07-c012-45de-8fa7-9fcbda33fd60 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. In oratione Dominica quot petitiones
habentur? Magister. Septem. D. Quae est prima?
M. Sanctificetur nomen tuum. D. Hoc quod in
capite est, Pater noster qui es in coelis, quomodo
intelligitur? M. Ibi enim invocatio divinitatis est,
dum Patrem nos habere profitemur Deum: quia
omnes fratres sumus, et Deum Patrem habemus in
coelis (Matth. XXIII)
2 #Sanctificetur nomen tuum.@#
D. In prima petitione quam dixisti, quid intelligendum
est? M. A Christo enim Christianus derivatur,
et ideo dum Christiani vocamur, Christi nomen
tenemus, et supplicamus, ut opera Christi
facere valeamus, et nomen suum per opera bona
nostra #in nobis@# sanctificetur.
3 #Adveniat regnum tuum.@#
D. Quae secunda petitio? M. Adveniat regnum
tuum. D. Quid ibi intelligendum est? M. Oramus
enim, ut Christus regnet in nobis, et non diabolus,
id est Ecclesia Christi semper crescat, in qua regnat
Deus: et dies judicii adveniat, quia tunc diabolus
regnare in mundo de #sistit,@# et Christus cum
sanctis suis in aeternum regnabit (I Cor. XV).
4 #Fiat voluntas tua sicut in coelo et in terra.@#
D Quae est tertia? M. Fiat voluntas tua sicut in
coelo et in terra. D. Quomodo est intelligenda? M.
Sicut angeli in coelo tuae obediunt voluntati, ita et
justi in terra faciant: et sicut in sanctis, ita et in
peccatoribus tua voluntas impleatur.
5 #Panem nostrum quotidianum da nobis hodie:@#
D Quae est quarta? M. Panem nostrum quotidianum
da nobis hodie. D. Quid in ea intelligitur?
M. Hoc loco panis pro omnibus cibis accipitur, de
quibus vivere debeamus: precamur etiam pro assumptione
corporis Christi: petimus denique ut nobis
seipsum tribuat qui est panis vivus (Joan. VI).
6 #Et dimitte nobis debita nostra: Sicut et nos dimittimus debitoribus nostris.@#
D. Quae est quinta? M. Et dimitte nobis debita
nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris.
D. Quid in illa sentiendum est? M. Precamur etiam
ut sic dimittat nobis peccata nostra, sicut et nos
dimittimus debitoribus nostris.
7 #Et ne nos inducas in tentationem.@#
D. Quae est sexta? M. Et ne nos inducas in tentationem.
D. Quomodo hoc intelligitur? M. Non petimus
ut non tentemur, quia qui non est tentatus,
non est probatus (Rom. V), sed precamur ne nos inducat
in tentationem, quam sufferre non possimus (I Cor. X),
id est non sinat nos in tentatione peccare.
Inducere enim dicitur Deus, cum auxilium
subtrahit:
8 #Sed libera nos a malo. Amen.@#
D. Quae est septima? M. Sed libera nos a malo.
D. Quomodo est intelligendum? M. Id est a diabolo,
a peccato, et ab omni malo tentamento. D. Amen
quod in fine est, quomodo intelligitur vel cujus linguae
dicitur? M. Amen Hebraice dicitur, quod in
Latinum versum, #vere@# et #fideliter@# intelligitur.
SYMBOLUM APOSTOLORUM.
1 #Credo in Deum Patrem omnipotentem: Creatorem coeli et terrae.@#
D. Ista suscipio, sed quoniam, sicut nosti, omnes
nos per fidem salvari credimus, rogo ut dicas mihi,
quomodo fidem tuam intelligas, vel etiam in quem
credas. M. Ego credo in Deum, Patrem omnipotentem,
creatorem coeli et terrae. D. Quare dicitur omnipotens,
et quare creator? M. Omnipotens dicitur,
quia omnia potest quaecunque vult; creator, eo
quod omnia creavit, coelum et terram, mare et
omnia.
2 #Et in Jesum Christum Filium ejus unicum: Dominum nostrum.@#
D. Credis in Jesum Christum? M. Omnino credo
in Jesum Christum Filium ejus unicum, Dominum
nostrum, qui est verus Deus et verus homo. D.
Quomodo Deus, et quomodo verus homo? M. Deus
verus est, quia de Spiritu sancto conceptus est,
homo verus, quia ex Maria virgine natus est.
3 #Qui conceptus est de Spiritu sancto: Natus ex Maria virgine.@#
D. Ecce | null | 46eed5b6-bb57-459e-9b36-9e2f4f8761c5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
illum natum. Quid postea factum est?
M. Post sanctam enim ejus nativitatem aetate et sapientia
crescens, triginta annos implevit (Luc. III).
In qua etiam aetate a Joanne Baptista dignatus est
baptizari, et post baptismum tribus annis et dimidio
docuit. Et praedicavit omnia quae ad vitam aeternam
pertinent.
4 #Passus sub Pontio Pilato: Crucifixus, mortuus et sepultus.@#
D. Post hanc praedicationem quid factum est? M.
In ipsa praedicatione comprehensus est a Judaeis
iniquis et perfidis, a quibus propter invidiam illorum
et propter peccata nostra, multa blasphema multasque
passiones sub Pontio Pilato, qui judex erat illo
tempore in Judaea, sustinuit. D. Unde dicitur Pontius?
M. A loco ubi natus fuit, hoc nomen accepit.
D. Quid post haec? M. sub illo enim crucifixus
est, et in eadem cruce mortuus, deinde sepultus
est.
5 #Descendit ad infe@# rna: #Tertia die resurrexit a mortuis.@#
Et manente corpore in sepulcro, anima ejus ad
inferna descendit. De quo inferno sanctos patriarchas,
scilicet, Abraham, Isaac et Jacob et sanctos
prophetas Isaiam, Jeremiam, et reliquos, et caeteros
omnes quos elegit, misericorditer liberavit. Et tertia
die victor resurrexit. D. Postquam resurrexit quid
fecit? M. Post nobilissimam et sanctissimam ejus
resurrectionem, conversatus est quadraginta diebus #et quadraginta@#
noctibus cum discipulis suis: et
manducavit cum illis, multa docens et loquens de
regno Dei (Act. I).
6 #Ascendit ad coelos: Sedet ad dexteram Dei Patris omnipotentis.@#
D. Quid postea? M. Post haec vero videntibus illis,
Ascendit in coelum, ubi quomodo vult et qualiter
vult, sedet ad dexteram Patris omnipotentis.
7 #Inde venturus est: Judicare vivos et mortuos.@#
D. Quid post haec facturus erit? M. Finito mundi
termino, cum ipso corpore, cum quo ascendit in
coelum, venturus est judicare vivos et mortuos. D.
Quid sunt vivi et quid sunt mortui? M. vivi, justi;
mortui, peccatores.
8 #Credo in Spiritum sanctum. Sanctam Ecclesiam catholicam.@#
D. Credis in Spiritum sanctum? M. Credo sine
dubio in Spiritum sanctum. D. Quid est? M. Deus
est et in Trinitate tertia persona, quia alia est persona
Patris, alia Filii, alia Spiritus sancti. In qua
Trinitate unum Deum omnino esse credo et confiteor.
D. Credis in sanctam Ecclesiam catholicam, et
sanctorum communionem? M. Credo sanctam Ecclesiam,
sed non in illam credo, quia non Deus, sed
convocatio vel congregatio Christianorum et domus
Dei est. D. Ecclesia qua lingua dicitur? M. Graeca.
D. Quid interpretatur Latine. M. #convocatio@# seu #congregatio@#
Christianorum, sicut superius dixi. D. Quid
est catholica? M. Universalis, id est per totum orbem
diffusa.
#Sanctorum communionem.@#
Sanctorum quoque communionem, id est cum
sanctis societatem et communionem me habere
credo, si fidem firmiter tenuero et operibus servavero.
9 #Remissionem peccatorum.@#
D. Credis in remissionem peccatorum? M. Non,
sed esse remissionem peccatorum credo, quia propter
hoc dignatus est Dei Filius carnem assumere,
ut nos qui propter peccata nostra salvi esse non poteramus,
ejus misericordia salvaremur.
10 #Carnis resurrectionem.@#
D. Credis in carnis resurrectionem? M. Non credo
in illam; sed carnem quam in hac vita sub mortali
conditione portamus, resurrecturam esse immortalem
credo, et pro consortio ejus, animam rationem
reddituram.
11 #Et vitam aeternam. Amen.@#
Vitam aeternam vero sine dubio nos consecuturos
credimus: si ista quae hucusque exposuimus, firmiter
teneamus et operibus impleamus.
LAUDES POST NOCTURNUM. HYMNUS QUEM SANCTUS AMBROSIUS ET SANCTUS AUGUSTINUS INVICEM CONDIDERUNT ( #Sequitur textus@# TE DEUM.) FIDES CATHOLICA SANCTI ATHANASII EPISCOPI.
1 #Quicunque vult salvus esse: Ante omnia opus est ut teneat catholicam fidem.@#
Hic beatus Athanasius liberum arbitrium posuit,
sicut dicit in psalmo: Quis est homo qui vult vitam (Psal. XXXIII),
et iterum in Evangelio ipsa Veritas
dicit: Qui vult post me venire (Matth. XVI). Similiter
et hic. Quicunque vult | null | 568145b3-8374-4aaa-a565-73e34fc05c02 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
salvus esse. Non dicit,
velis aut non, salvus eris, sed quicunque vult, quia
Deus omnipotens nullum hominem invitum aut coactum
trahit ad fidem. Sed quicunque vult salvus
aeternaliter esse in corpore vel in anima, necessitas
illi est ut teneat catholicam fidem. Quia ante omne
opus necesse est ut fides praecedat; ante omnem
operationem, ante omnem inchoationem, ante omne
principium unicuique opus est ut teneat catholicam
fidem, dicente Apostolo: Sine fide impossibile est
placere Deo (Hebr. XI). Unde Habacuc propheta ait:
Justus autem ex fide vivit (Habac. II). Catholica,
Graecus sermo est, Latine interpretatur #generalis@#
sive #universalis;@# generalis, pertinet ad omnes homines;
universalis, quia per universum orbem est diffusa.
Fides credulitas #est qua,@# scilicet veraciter
credimus, id quod nequaquam videre valemus. Unde
Apostolus ait: Fides est sperandarum substantia
rerum, argumentum non apparentium (Hebr. XI).
Dicitur namque fides, eo quod fit inter Deum et homines.
Istam fidem, istam credulitatem ante omnia
opus est habere nobis, quia fides fundamentum est
omnium virtutum, et ideo prius aedificamus fidem,
quae est fundamentum, et super eam caeteras virtutes,
quia sine fide nullus salvus esse potest. Dicitur
igitur fides, credulitas sive credentia. Catholica,
universalis dicitur, id est recta, quam universa Ecclesia
tenere debet. Ecclesia vera congregatio Christianorum
sive conventus populorum dicitur.
2 #Quam nisi quisque integram inviolatamque servaverit: Absque dubio in aeternum peribit.@#
Quam fidem quisque, id est unusquisque. Integram,
id est plenam et perfectam, ut eam non
scindat per haeresim, neque ullo schismate corrumpat.
Inviolatam, id est eam non violet maledicendo
atque praedicando, et si eam non custodierit integram
et inviolatam, absque dubio in aeterna damnatione
peribit.
3
#Fides autem catholica haec est: Ut unum Deum in trinitate, et trinitatem in unitate
veneremur.@#
Nunc manifestat quid est fides, vel qualiter unusquisque
eam credere debeat. Ut unum Deum in trinitate
et trinitatem in unitate veneremur, id est debemus
credere trinum et unum; unum in substantia,
trinumque in personis; nec propter trinitatem
debemus dimittere unitatem, nec propter unitatem
debemus dimittere trinitatem. Ut ipsum quem colimus,
unum veneremur et trinum; unum propter
unitatem substantiae; trinum propter personarum
vocabula, veneremur, id est adoremus atque colamus.
4 #Neque confundentes personas:@#
#Neque substantiam separantes.@#
Confundere est commiscere, quia non debemus
tantum unam personam credere, sicut Sabellius haereticus
asserebat, sed tres, id est Patrem et Filium
et Spiritum sanctum, nec substantiam separare:
ut Arius haereticus asserebat; dicebat enim, quod
sicut erant tres personae, ita fuissent tres substantiae.
Patrem asserebat majorem Filio, Filium minorem
Patre, Spiritum sanctum ministrum eorum dicebat.
Substantia dicitur, eo quod ex semetipsa subsistit;
substantia vero commune est nomen omnium rerum
quae sunt, coelum, sol, luna, terra, arbores; homines
etiam substantiae dicuntur. Deus igitur substantia
est, et summa substantia, et prima et omnium substantiarum
causa, quia omnium rerum creator est
(Exod. III).
Essentia igitur proprie de Deo dicitur,
quae semper est quod est, quia incommutabilis est (Jac. I).
5 #Alia est enim persona Patris: Alia Filii, alia Spiritus sancti.@#
Hic contra Sabellium sunt personae divisae, quas
asserit esse unam, quia Pater in sua persona non est
Filius, sed tantum Pater; nec Filius in sua persona
est Pater, sed tantum Filius, et Spiritus sanctus in
sua persona non est Pater, nec Filius, sed tantum
Spiritus sanctus, ex utroque procedens. Persona
dicta est, eo quod per se sonat.
6 #Sed Patris et Filii et Spiritus sancti una est divinitas: Aequalis gloria, coaeterna majestas.@#
Sed Patris et Filii et Spiritus sancti una est divinitas,
hoc est una substantia. Aequalis gloria, coaeterna
majestas, id est coaequalis, sine initio et fine,
et gloria, et potestas.
7 #Qualis Pater talis Filius: Talis et Spiritus sanctus:@#
Quia sicut Pater aeternus est vel omnipotens
seu invisibilis, similiter est et Filius et Spiritus
sanctus.
8 #Increatus Pater, increatus Filius: | null | 94d82a90-3a48-4ce7-be9e-4c260b8b0773 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Increatus Spiritus sanctus.@#
Increatus Pater. In, praepositio, est in hoc loco, pro
non composita. Increatus Pater, id est non creatus,
quia ipse est omnium Creator, et a nullo creatus.
Ipse est omnium factor, et a nullo factus. Increatus
Filius, increatus et Spiritus sanctus. Increatus Filius,
non creatura, sicut Arius dicebat, quia omnia simul
creavit cum Patre, similiter et Spiritus sanctus.
9 #Immensus Pater, immensus Filius: Immensus Spiritus sanctus.@#
Immensus Pater, quia ejus magnitudinem vel
quantitatem nullus mensurare potest, quae coelo est
excelsior, terra profundior et latior mari (Job. XI):
et est incircumscriptus, incorporeus, inlocabilis,
ubique totus: et non est locus ubi non sit, sicut dicit
in psalmo. Si ascendero in coelum, tu illic es; si
descendero #ad in@# fernum, ades; et si iero ad extrema
maris, ibi me dextera tua tenebit (Psal. XXXVIII).
Ipse est intra omnia, et non conclusus; extra omnia,
et non exclusus. Similiter et Filius, qui attingit a
fine usque ad finem fortiter (Sap. VIII), de quo scriptum
est. Verbo Domini coeli firmati sunt (Psal. XXXII).
Pari modo et Spiritus sanctus. Unde dicitur: Spiritus
Domini replevit orbem terrarum (Sap. I).
10 #Aeternus Pater, aeternus Filius: Aeternus Spiritus sanctus:@#
Hic aeternus, pro sempiterno debemus intelligere.
Ae #ternus@# dicitur Deus Pater, quia sine initio et sine
fine constat, similiter et Filius et Spiritus sanctus,
quia sicut nunquam non Pater, ita nunquam non
Filius ac Spiritus sanctus.
11 #Et tamen non tres aeterni: Sed unus aeternus.@#
Et tamen non tres aeterni, sed unus aeternus, scilicet
in substantia.
12 #Sicut non tres increati nec tres immensi: Sed unus increatus et unus immensus.@#
Quia unus est Deus in sua substantia.
13 #Similiter omnipotens Pater, omnipotens Filius: Omnipotens et Spiritus sanctus.@#
Omnipotens dicitur Pater, quia omnia potest; non
a patiendo, quod non vult, sed a faciendo omnia
quaecunque vult, et nihil illi impossibile est. Omnipotens
et Filius, quia quidquid potest Pater, potest
et Filius; nihilominus et Spiritus sanctus. Ergo si
omnia potest, quid est quod non potest? hoc non
potest, quod non convenit omnipotenti posse. Falli
non potest, quia veritas et sapientia est: Aegrotare
aut infirmari non potest, quia sanitas est: Mori non
potest, quia immortalis est: Finiri non potest, quia
infinitus et perennis est.
14 #Et tamen non tres omnipotentes: Sed unus Omnipotens.@#
Non tres tamen omnipotentes, quia omnipotentia
est in substantia, sed eorum una est substantia.
Paternitas vero in relatione ad alterum est, unde
et nomina Patris et Filii et Spiritus sancti relativa
sunt, quia alia ad alia referuntur, sicut verbi gratia
servus ad dominum, dominus ad servum, magister
ad discipulum, discipulus ad magistrum, pater ad
filium, filius ad patrem: quia nullus pater dicitur,
nisi habeat filium cujus sit pater: et nullus, filius
nisi habeat patrem cujus filius sit, quia si non habuisset
Filium, nunquam habuisset nomen Patris,
similiter et Spiritus sanctus non a se, sed alicujus
Spiritus est. Est et aliud vocabulum, ubi Spiritus
sanctus relative dicitur, scilicet donum, dicitur enim
donum donatoris, et donator doni. Donatorem dico esse
Patrem, donum vero Spiritum sanctum, donum vero
refertur ad donatorem et donator ad donum. Ecce
qua ratione Spiritus sanctus relative dicitur.
15 #Ita Deus Pater: Deus Filius: Deus et Spiritus sanctus.@#
Deus proprium nomen est Trinitatis, pertinens ad
Patrem et Filium et Spiritum sanctum, translatum
ex Graeca appellatione. Nam Deus Graece #theos@# dicitur,
id est timor. Unde tractus est Deus, quod
eum colentibus sit timor. Proprium vero nomen est
Patris, quia solus est Pater; et proprium nomen
est Filii, quia solus Filius est a solo Patre; et proprium
nomen est Spiritus sancti, quia ab utroque
procedit. Deus est Pater, quia ipse est fons et origo
deitatis; similiter et Filius Deus est, et hoc non | null | 01ce9abc-9f25-4cab-ac32-12bd0a494cc7 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
a
semetipso, q #uia non@# est a se, sed a solo Patre est
genitus; pari modo et Spiritus sanctus, non a se est
Deus, sed a Patre et Filio procedens est.
16 #Et tamen non tres dii: Sed unus est Deus. Ita Dominus Pater, Dominus Filius: Dominus Spiritus sanctus. Et tamen non tres Domini: Sed unus est dominus.@#
Sicut scriptum est: Audi Israel, Dominus Deus
tuus unus est (Deut. VI). Dominus dicitur Pater a
dominatione, eo quod creaturam suam regnat atque
gubern #et, sim@# iliter et Filius et Spiritus sanctus.
17 #Quia sicut singillatim unamquamque personam: Deum et Dominum confiteri Christiana veritate compellimur.@#
Quia sicut singillatim, id est sicut distincte vel
separatim unamquamque personam dico Deum et
Dominum, quia si me interrogaveris quid est Pater,
ego respondeo, Deus et Dominus; similiter si interrogaveris,
quid est Filius, ego dico, Deus et Dominus;
et si dicis quid est Spiritus sanctus, ego respondeo,
Deus et Dominus, et tamen in his tribus
personis, non tres Deos, nec tres Dominos, sed in
tribus, sicut jam supra dictum est, unum Deum et
Dominum confiteor.
18 #Ita tres Deos aut Dominos dicere: Catholica religione prohibemur.@#
Prohibemur, id est vetamur.
19 #Pater a nullo est factus, Nec creatus nec genitus.@#
Pater a nullo est factus quia ipse est omnium
factor, nec creatus sed creator, nec genitus sed genitor,
Pater enim Graece, Latine #genitor@# dicitur.
20 #Filius a Patre solo est: Non factus, nec creatus sed genitus.@#
Filius a Patre solo est, non factus, quia ipse est
omnium factor simul cum Patre, nec creatus, quia
ipse est omnium creator, sed genitus, solus a solo
Patre. Et unaquaeque persona habet proprium quod
non habet alia, proprium habet in persona Pater
quod solus est Pater; et proprium habet in persona
filius, quia solus a solo Patre genitus est. Sed et habet
aliud proprium Filius, quod non habet Pater
nec Spiritus sanctus, habet aeternitatem cum Patre
et Spiritu sancto, et habet in tempore nativitatem
de matre, quam non habet Spiritus sanctus nec
Pater: quia non suscepit Pater carnem in sua persona,
nec Spiritus sanctus, sed tantum Filius: ut
nobis in se ostenderet duas habere naturas; unam
ante omnia saecula qua genitus est ex Patre, et
de qua dixit Isaias: generationes ejus quis enarrabit? (Isai. LIII.)
alteram in tempore, de qua dicit
Paulus apostolus: Cum autem venit plenitudo temporis,
misit Deus Filium suum natum ex muliere,
factum sub lege (Gal. IV). In quo complacuit plenitudinem
divinitatis habitare corporaliter (Coloss. II).
De Patre sine initio et sine fine; de matre initium
habens et nullo concluditur fine.
21 #Spiritus sanctus a Patre et Filio: Non factus nec creatus nec genitus sed procedens.@#
Proprium habet Spiritus sanctus, quia non est
Pater et Filius, sed Spiritus procedens a Patre et
Filio. Audis quia iste ab ambobus, Filius ab uno,
Pater a nullo: ac per hoc aperte monstrantur proprietates
eorum. Ideo autem Spiritus Dei sanctus
vocatur: quia Patris et Filii sanctitas est; nam
cum sit et Pater Spiritus, et Filius Spiritus, et Pater
sanctus, et Filius sanctus, proprie tamen ipse
vocatur Spiritus sanctus.
22 #Unus ergo pater non tres patres: unus Filius non tres filii: Unus Spiritus sanctus non tres Spiritus sancti.@#
Unus Pater, quia solus sibi unicum genuit Filium.
Et unus Filius, quia singulariter ab unico Patre
genitus est. Unus Spiritus sanctus, quia a Patre et
Filio unicus procedit.
23 #Et in hac trinitate nihil prius aut posterius: nihil majus aut minus. Sed totae tres personae, Coaeternae sibi sunt et coaequales.@#
Nihil prius aut posterius, quia nullus anterior,
et nullus posterior; nullus inferior, et nullus superior;
sed coaeternae sibi sunt et coaequales. Ideo nihil
ibi vel majus vel minus.
24
#Ita ut per omnia, sicut jam supradictum est, Et unitas in Trinitate et Trinitas in unitate veneranda sit.@# | null | 52e3443d-acca-49ce-91c0-fc2b01e6b8e4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Debemus colere et adorare Trinitatem in unitate,
et unitatem in Trinitate.
25 #Qui vult ergo salvus esse: Ita de Trinitate sentiat.@#
Hic rogat et admonet, et unusquisque doctor memoriter
eam teneat, et firmiter credat, et alios praedicando
doceat.
26 #Sed necessarium est ad aeternam salutem: Ut incarnationem quoque Domini nostri Jesu Christi fideliter credat.@#
Necesse est enim nobis ut, sicut superius diximus,
ita credamus. Si vero aeternam salutem volumus
habere, id est cum Christo sine fine regnare, necesse
est ut incarnationem Domini nostri Jesu Christi fideliter
credamus. Quomodo fideliter? Non adoptivum,
sed proprium Dei Filium, sicut dixit Apostolus:
Proprio Filio suo non pepercit Deus, sed pro nobis
omnibus tradidit illum (Rom. VIII).
27 #Est ergo fides recta ut credamus et confiteamur Quia Dominus noster Jesus Christus Dei Filius, Deus pariter et homo est.@#
Modo inchoat enarrare, secundum humanitatem
Christi quod sit fides recta. Est enim fides recta
ut humanitatem ipsam credamus in corde, et confiteamur
ore, sicut dicit Apostolus: Corde creditur
ad justitiam, ore autem confessio fit ad salutem
(Rom. X).
Deus et homo unus est verus Dei Filius,
quia secundum divinitatem, nihil majus vel minus,
quam Deus Pater; secundum humanitatem nihil
minus (extra peccatum) quam homo.
28 #Deus est ex substantia Patris ante saecula genitus: Et homo ex substantia matris in saeculo natus.@#
Ex substantia Patris, id est ex aequalitate naturae.
Ante saecula genitus, id est ante omnem creaturam,
sicut dicit in psalmo: Ex utero ante Luciferum genui
te (Psal. CIX). Ex utero, id est ex mea substantia.
Ante Luciferum, id est ante omnem creaturam.
Et homo est ex #sub@# stantia matris in saeculo natus, id
est totus homo cum corpore et anima, in omnia similis
nobis absque peccato (Hebr. IV). Ex substantia
matris, id est de aequalitate naturae matris. In saeculo
natus, id est in his temporibus, non aliunde, nisi
de semine mulieris sine coitu viri carnem suscepit.
Unde Salomon dicit: Sapientia aedificavit sibi domum (Prov. IX):
hoc est Christus aedificavit sibi
carnem de beata Maria et alibi legitur: Qui factus
est ex semine David secundum carnem (Rom. I).
29 #Perfectus D@# eus perf #ectus homo: Ex anima rationali et humana carne subsistens.@#
Perfectus dicitur, id est plenus, qui nihil indiguit,
perfectus homo, qui nihil minus habuit (extra peccatum)
quam homo. Ex anima rationali, Christus
veram animam habuit, ubi sapientia crescere potuisset,
sicut dicit in Evangelio: Jesus proficiebat
sapientia et aetate (Luc. II): sapientia in anima, aetate
in corpore. Et humana carne subsistens: quia
humus terra dicitur, de humanitate carnem assumpsit.
30 #Aequalis Patri secundum divinitatem: Minor Patre secundum humanitatem.@#
Aequalis: secundum illud, ego et Pater unum
sumus (Joan. X). Minor juxta quod dicit: Pater
major me est (Joan. XIV): et in quo homo est,
minor est a divinitate.
31 #Qui licet Deus sit et homo: Non duo tamen, sed unus est Christus.@#
Ideo sic conjungi voluit Dei Filius cum humana
natura, ut ex his duabus substantiis fieret una
persona.
32
#Unus autem non conversione divinitatis in carnem: Sed assumptione humanitatis in Deo.@#
Non quod illa divinitas, qua est Filius Dei, se convertisset
in humanitatem (ut hoc quod erat divinum
fieret humanum), sed assumendo nostram naturam,
sic est unus effectus, ut non amitteret quod erat,
sed assumeret quod non erat. Assumpsit enim humanitatem,
et non amisit divinitatem.
33. #Unus omnino non confusione substantiae: Sed unitate personae.@#
Non in eo naturarum commistio est: ut vel divinitas
mutaretur in naturam humanitatis: vel humanitas
converteretur in naturam divinitatis; sed utrique
naturae sua manet proprietas in perpetuum, tanta
tamen conjunctio est naturarum, ut idem qui
aeternaliter ex Deo Patre genitus est, homo sit
verus: et ille qui natus est, temporaliter ex Virgine,
Deus sit verus: propter suscipientem Deum,
Deus verus, Deus Dei Filius: propter susceptum | null | 6e74e6dd-5fd2-491e-aaca-393d7a89dbb9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
hominem, homo verus. Personam quippe Filii Dei,
non ex duabus personis unitam, sed ex duabus
naturis existere credimus: dicere autem duabus
personis compositam, ut nefas vitamus.
34. #Nam sicut anima rationalis et caro unus est homo: Ita Deus et homo unus est Christus.@#
Sicut enim ex carne et anima unum dicimus
hominem, et unusquisque habet duos homines in se
(unum carnalem, alium spiritalem; unum visibilem,
alium invisibilem; unum mortalem, alium mortalem);
ita Deus et homo unus est Christus.
35 #Qui passus est pro salute nostra: Descendit ad inferos: resurrexit a mortuis.@#
In quo passus, in quo videbatur, in quo homo
erat, in quo crucifixus, in quo mortuus, in quo
sepultus, in quo resurrexit: quia divinitas impassibilis
est, sed in conjunctione personae filius Dei dicitur
passus, et in vera natura filius hominis est
passus. Descendit ad inferos, scilicet anima cum
Verbo: quia postquam humanitas assumpta est a divinitate,
non est separata a Verbo, sed ipsa anima a
corpore separata est: quia si non esset separata,
corpus non potuisset mori: et iste descensus ad
solam animam pertinet. Resurrexit a mortuis, ut
nobis exemplum resurrectionis ostenderet sicut
propheta ait #(Osae VI)@#: Post duos dies suscitabit nos,
et tertia die resurgemus, et in conspectu ejus vivemus.
36 #Ascendit ad coelos: Sedet ad dexteram Dei Patris omnipotentis.@#
Ascendit ad coelos, scilicet ipsa humanitas quae
fuit passa, sicut angeli dixerunt: Viri Galilaei, quid
statis aspicientes in coelum, hic Jesus qui assumptus
est a vobis in coelum, sic veniet quemadmodum
vidistis eum euntem in coelum (Act. I). Quia secundum
divinitatem ad nullum potest ascendere locum,
sed ubique totus est. Sedet ad dexteram Dei Patris
omnipotentis dexteram autem Dei non carnalem, non
corporalem (sicut humana habet natura), sed in hoc
loco gloriam Dei convenit accipere, ac si aperte
dicat: Regnat in gloria Dei, et sedere pro regnare
dicitur.
37 #Inde venturus est: Judicare vivos et mortuos.@#
Venturus est in eadem forma, in qua crucifixus,
in qua mortuus, in qua sepultus est, et in qua resurrexit:
non in ea tamen humilitate in qua antea
fuit, sed in gloria et majestate. Et ideo in ipsa forma:
ut videat Herodes et Pilatus quem judicaverunt, ut
videant Judaei quem tradiderunt, ut videant milites
quem crucifixerunt, ut videant impii quem negaverunt.
Vivos: quos ejus adventus invenerit in
corpore viventes. Mortuos: qui mortui erant ab
initio usque in illum diem. Vel aliter, vivos, id
est sanctos, mortuos, id est peccatores.
38 #Ad cujus adventum: Omnes homines resurgere habent cum corporibus suis:@#
In adventu Domini unusquisque, sive justi sive
peccatores, resurgere habent cum corporibus
suis.
39 #Et reddituri sunt de factis propriis rationem.@#
Reddere autem rationem: non fabula verborum,
sed recordatione omnium quae fecit, sive bonum
sive malum, et secundum hoc unusquisque recipere
debet: boni bona, mali vero mala.
40 #Et qui bona egerunt, ibunt in vitam aeternam: Qui vero mala, in ignem aeternum.@#
In vitam aeternam: quia semper erunt boni sine
fine in gloria regnaturi. In ignem aeternum: quia
semper erit malis sine fine poena inferni, et sine
ulla miseratione cum corpore et anima, non consumendi,
sed semper arsuri: et nunquam deficient in
aeternis poenis mansuri.
41 #Haec est fides catholica: Quam nisi quisque fideliter firmiterque crediderit, salvus esse non poterit.@#
Haec est fides catholica: sicut superius diximus,
ista est fides catholica. Per hoc hic rogat et admonet,
ut unusquisque sacerdos hoc sciat et praedicet.
Quam, id est quam fidem, quisque, id est aliquis.
Fideliter, ut de ea non dubitet. Firmiter, ut nullus
a tua fide te removere possit, nullo schismate vel
haeresi. Et si ita non credideris salvus esse non
poteris. | null | 9aaf2f6f-cb32-4808-b07f-b4b1d44c4fc8 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Expositio Psalmorum
In Christi nomine incipit psalterium de translatione
septuaginta Interpretum, emendatum a sancto
Hieronymo in novum.
Origo prophetiae David regis psalmorum numero
centum quinquaginta.
PSALMUS PRIMUS.
C.
B. Iste psalmus ideo titulum non habet, quoniam
capiti Domino nostro Salvatori (de quo absolute
dicturus est) nihil praeponi debuit; sanctam enim
ejus incarnationis vitam, impiorumque ultiones insinuat.
Unde et materia hujus psalmi eadem est
quae et totius libri, scilicet Christus integer. Id est
caput Redemptor noster cum membris, id est omnibus
justis et sanctis.
1 #Beatus vir qui non abiit in consilio impiorum: et
in via peccatorum non stetit, et in cathedra
pestilentiae non sedit.@#
C Beatus vir, dictus quasi bene aptus (qui est
Christus) est, cui optata omnia vel desiderata succedunt,
virum egregie subjunxit. Vir enim a viribus
dictus est, qui nescit tolerando adversa deficere, aut
in prosperis aliqua se elatione jactare. Tribus modis
hic ostendit evenire humanos errores, cogitatione,
facto, et dicto. Cogitatione peccatrice abitur, facto
malo statur longe a Deo. Dicto vero malae doctrinae,
sive gloriationis, sive peccati consuetudine, in cathedra
inficiente pestilentiae sedetur. A Beatus igitur
qui non abiit cogitatione a Deo in regionem longinquam
dissimilitudinis, id est cogitatione non peccavit.
Quamvis esset positus in concilio impiorum,
id est quamvis impii hoc molirentur ut abiret, veluti
Christus quamvis inter peccatores sit conversatus,
in viam eorum tamen non abiit. Adam vero abiit,
dum uxori a diabolo deceptae consensit, impii vero
hoc molientes sunt diaboli, Scribae et Pharisaei, vel
omnes mali, in quorum viam Christus sicut non
abiit, ita in ea non stetit. Quoniam eum saeculi et
peccatorum illecebra non tenuit, nec in cathedra
pestilentiae sedit, id est prava consuetudine vel potius
doctrina, quia salubrem doctrinam docuit, et
exempla malae doctrinae Christus posteris non relinquit.
C Est enim cathedra doctorum, tribunal judicum,
et regum solium proprie dicitur. H Unde sensus
versiculi hujus est: Beatus qui non cogitavit,
non fecit, non docuit mala.
2 #Sed in lege Domini voluntas ejus: Et in lege ejus meditabitur die ac nocte.@#
C Lex Dei est in declinandis peccatis sancta praeceptio,
in qua voluntas illius fuit, qui peccata non
fecit. A C Intende vero quod secundo dicit in lege,
non sub lege, quia Christus in lege fuit qui peccata
non habuit, caeteri mortales sub lege qui delictis
onerant. C Lex dicitur eo quod animos nostros liget,
suisque teneat obnoxios constitutis. Meditari semper
nullus valet legem Domini nisi Christus, sed et
ille qui membrum ejus est, meditabitur semper legem
Dei, qui eam omni puritate inquantum poterit
implebit. H Sive enim manducat, sive bibit, sive dormit.
In nomine Domini omnia faciens, meditabitur
legem Dei die ac nocte. C Dies dicta est a paganorum
diis. Nox eo quod noceat aspectibus, sive actionibus
nostris, dicta est.
3 #Et erit tanquam lignum quod plantatum ÷ est .. secus decursus aquarum: Quod fructum suum dabit in tempore suo@#
C Bene ligno fructifero comparatus est Christus,
propter crucem quam pro nobis sustinuit. Plantatum,
id est praedicatum, secus decursus aquarum. Sicut
terrestris enim aqua, vita et lignorum virentium,
sic aqua baptismi salus est in Crucifixum credentium.
Fructum dabit, id est Ecclesias constituet;
tempore suo, id est quando beatae Incarnationis sacramenta
suscepit. Fructus a fruendo dicitur. H Lignum
(cui Christus comparatur secundum membra
sua, id est quosvis vere Christianos) sapientiam
puto, de qua et Salomon loquitur; lignum est vitae
his qui sequuntur eam, et Apostolus Christum ait
Dei virtutem et Dei sapientiam. Erit itaque Christianus
verus tanquam lignum, hoc est Christo Filio Dei
conformis factus corpori gloriae ejus, scilicet
Christi.
4
#Et folium ejus non defluet: Et omnia quaecunque faciet prosperabuntur.@#
C Folium ejus, sermones ipsius promissionis
intellige, qui nullo casu a veritate decidunt, sed
omnia quae agit in actu prosperitatis perficit, quae
omnia accipienda sunt fructus et folia, id est facta
et dicta.
5 #Non sic impij ÷ non sic ..: sed tanquam pulvis Quem projicit ventus ÷ a facie terrae.@#
C #Non | null | 355ef37a-eff3-4e70-a277-4b084fc9dc7a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sic impii,@# vox est terrentis, sicut est
invitantis, beatus vir, quoniam non erit sic impius,
ut superius dixit beatos esse. Pulvis est resolutio
terrae, cui homo terrenus comparatur cum inflatur
vento superbiae, et abjicitur sua levitate a firmamento
praeceptorum Dei. Pulvis huc illucque
dispergitur, sic et impius (qui semel Deum negaverit)
quocunque eum aura diaboli traxerit, illuc
errore perducitur.
6 #Ideo non resurgunt impii in judicio: Neque peccatores in consilio justorum.@#
C Impii sunt, qui sanctam Trinitatem nullatenus
confitentur. C H Resurgunt impii, sed non in
judicio, quia jam judicati sunt. C Justus surgit ut
judicet, peccator ut judicetur. Impius, ut sine judicio
puniatur. Peccatores sunt Christiani sed peccatis
obnoxii, qui ideo non resurgunt in consilio justorum,
id est in judicio justorum, quia jam illis, scilicet
justis, per gratiam confessionis peccata dimissa
sunt. In quo numero et sancti sunt, quia nullus nisi
Deus sine peccato est. B Super Job: Hic ordines
notantur quatuor de die judicii, id est sancti qui jam
judicati sunt ad regnum, et cum Christo veniunt
ad judicandum. Et impii jam adjudicati sunt ad
supplicium. Peccatoribus dicitur qui poenitentiam
egerunt: Venite, benedicti; et qui non
egerunt: Discedite a me. In consilio, id est in
aeterno bono, quod sequi consilium fuit sanctis.
C Vel in consilio, id est in judicio, ut cum
eis judicent. Judicium enim in consilio est, dum
quasi ex consilio assessorum, diversa peccata
diversis poenis punientur
7 #Quoniam novit Dominus viam justorum: Et iter impiorum peribit.@#
C Bonorum viam, id est, opera dicit nosse Deum,
iter impiorum perire, quasi Dominus utcunque
nesciat. Sed est sensus, hoc scit Dominus quod in
beatitudine permanebit, hoc nescit, quod peribit,
id est diabolus cum sequacibus suis, qui est iter
impiorum in poena perpetua. A Peribit igitur, pro
non novit, dixit, sed et planius dicitur, quia hoc
est nesciri quod perire, et sciri manere et esse.
ORATIO EX PSALMO I.
Effice nos, Domine, tanquam fructuosissimum
lignum ante conspectum tuum, ut tuis imbribus
irrigati, mereamur tibi suavium fructuum ubertate
placere per Dominum nostrum, etc.
PSALMUS II.
ARGUMENTUM PSALMI II.
C Propheta de conventu infidelium contra
Christum in passione loquitur. Et Dominus Christus
de omnipotenti regno et de inenarrabili generatione
sua.
TT. ÷ #Psalmus David@# ..
C Est iste psalmus habendus, primus in titulo,
secundus in ordine; unde in Actibus apostolorum
dicitur primus. H Vel quia apud Hebraeos, iste cum
primo unus psalmus habentur sine titulo. Per titulum
autem intelligitur uniuscujusque Psalmi intellectus.
Quid est enim titulus nisi clavis, ut ita dixerim. In
domum non ingreditur nisi per clavem, ita et
uniuscujusque psalmi intellectus, per clavem hoc
est, per titulum intelligitur, in cujus, scilicet persona
cantatur, aut in persona Christi, aut in persona
Ecclesiae, aut in persona Prophetae, et de qua
re sit.
1 #Quare fremuerunt gentes: Et populi meditati sunt inania.@#
C Corripit hic Propheta populos, non solum
Judaeos, sed et gentiles, cur fremuissent contra
Christum, quod proprie ferarum est; fremuerunt
enim belluino furore, quia recta ratione carebant.
Meditati sunt inania, non intelligentes ejus adventum
esse fructuosum omnibus credentibus.
2 #Astiterunt reges terrae et principes convenerunt in unum Adversus Dominum: et adversus Christum ejus.@#
÷ #Diapsalma@# ..
C.
Reges autem terrae, Herodem dicit, qui infantes
occidit, alterumque Herodem nepotem ejus qui
Pilato in nece Christi consensit. Principes Pharisaeos
dicit: princeps dictus quasi prima capiens. Venerunt
in unam voluntatem, non in unum conventum,
adversus Dominum, id est Patrem,
Christum ejus, id est Filium.
3 #Disrumpamus vincula eorum: Et projiciamus ÷ a nobis .. jugum ipsorum.@#
C Verba ista sunt dementium Judaeorum. Putabant
enim se vincula dirumpere, id est, evangelica
praecepta, si in auctorem legis et in apostolos
ejus malivola voluntate consurgerent, et jugum
ipsorum projicere, cum jugum Domini sit suave
et onus ejus leve (Matth. XI). Vanaque voluntate decepti,
putebant ejus dominationem | null | eac66ef9-3953-485f-b323-571441db7f7e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
gravissimam,
quam se abjicere festinabant, unde salvari poterant.
4 #Qui habitat in coelis irridebit ÷ eos@# .. #Et Dominus subsannabit eos.@#
C Coelos hic sanctos dicit, in quibus Christus
habitat. Irridebit et subsannabit, ex humano more
suscipienda sunt. Caeterum, nec irridet ullum
Deus, nec vultu subsannat, sed virtute sua peragit
quaecunque disponit.
5 #Tunc loquetur ad eos in ira sua: Et in furore suo conturbabit eos.@#
C Tunc loquetur. Illud tempus significat venturi
judicii. Ira ergo Dei et furor vocatur retributio
peccatorum, nam illos motus Divinitas non patitur,
sed humana consuetudine hic loquitur. H Non
autem ait puniet sed turbabit, ut absque poenis
qui turbatus est corrigatur, nam ira aliquando
necessaria correptio est, ut patris in filium, medici
in aegrotum.
6 #Ego autem constitutus sum rex ÷ ab eo .. super Sion montem sanctum ejus, Praedicans praeceptum ejus.@#
H Ego autem (vox Christi) constitutus sum rex
a Deo Patre pro parte carnis. C Sion Hebraica
lingua, Latine #specula@# dicitur, et hic Ecclesiam
significat, quam et montem appellat, propter altitudinem
honoris et fidei firmitatem. Praedicans
praeceptum, H C hoc est Evangelium.
7 #Dominus dixit ad me: Filius meus es tu; Ego hodie genui te.@#
C Dominus, significat Patrem. Filius meus es
tu, ut in Evangelio: Hic est Filius meus dilectus (Math. III, 17).
Dicendo autem hodie, cooeternitatem
suae majestatis ostendit. Genui te, illam nativitatem
significat, de qua dicitur: Generationem ejus
quis enarrabit (Isa. LIII)?
8 #Postula a me, et dabo tibi gentes haereditatem tuam: Et possessionem tuam terminos terrae.@#
C Postula a me, id est obedi ut possis postulare.
Postulare enim hic jubetur, ut petat secundum
humanitatem, et accepta possideat. Gentes nationes
significat; gens enim a #genere@# vocitatur. Cum dicit
haereditatem tuam, naturam suae Deitatis ostendit.
Haereditas ab #hero@# dicta est, id est a Domino quod
in ea potestate libera dominetur. Cum dicit possessionem,
universas gentes credituras significat.
Termini terrae, substantiam in hoc omnium creaturarum
vult intelligi.
9 #Reges eos in virga ferrea: Et tanquam vas figuli confringes eos.@#
C Reges eos, id est potestatem tyrannicam auteres
ab eis. Illi enim reguntur qui salvantur. Virga
ferrea fortitudo est aequitatis. Confringes, id est
per conversionis studium conteres in eis terrenas
cupiditates. Bene enim peccator vasi luteo comparatur,
ut confractio ejus facilis et vita lutea
monstretur, sed in melius reparatur, cum divina
gratia in spiritualem hominem perducitur.
10 #Et nunc, reges, intelligite: Erudimini ÷ qui .. judicatis terram.@#
C Nunc, reges. Reges dominatores vitiorum dicit,
qui haec intelligere et implere Domino praestante
valent. H Erudiri, doceri est; ipsi enim bene
judicant terram, id est ecclesiam, qui bona quae
intelligunt alios docent. C Terra autem dicta est a #terendo.@#
11 #Servite Domino in timore: Ei exsultate ÷ ei .. cum tremore.@#
A Servite Domino. Et ne superbiant, subdit, in
timore. C Sicut enim timor Dei delicta excludit,
ita securitas culpas admittit. Sed ne misera servitus
propter timorem videatur, addit, et exsultate,
sed ne iterum in temeritatem eatur, subdit,
cum tremore. Itaque ne exsultatio faceret nos elatos,
addit, cum tremore, ut reverenter Deo serviatur.
12 #Apprehendite disciplinam: nequando irascatur ÷ Dominus .. et pereatis de via ÷ justa@#
..
C Ille apprehendit disciplinam qui se munit poenitentia
vera contra noxia vitia. Nequando in longa Dei
patientia pereat de via justa, id est de Christo, qui
est vera via recte ambulantium ad vitam, dux
euntium, iter ad beatitudinem festinantium.
13 #Cum exarserit in brevi ira ejus beati omnes qui confidunt in eo.@#
C Exarsit enim in brevi ira ejus, in illo judicio
brevi, ubi non est singulorum discussio, sed simul omnia
judicat judex. H Beati omnes, qui non in homines
neque in semetipsos, sed in Deum confidunt. Iste
psalmus finit, unde superior incipit, id est a beatitudine,
et ideo | null | f5b6a487-f8ec-4c09-9920-d6ca792fbcd4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
apud Hebraeos pro uno habentur.
ORATIO EX PSAL. II.
Disrumpe, Domine, nostrorum vincula peccatorum,
ut jugo tuae servitutis innexi, valeamus tibi cum
timore et reverentia famulari. Per Dominum nostrum
Jesum Christum, etc.
PSALMUS III.
ARGUMENTUM PSAL. III.
C Christus ad Patrem de persecutoribus suis loquitur.
Instruitur fidelis populus ne mortem formidet,
quia auctor ejus resurgendo spem verae resurrectionis
exhibuit.
TITULUS PSALMI: #Psalmus David cum fugeret a facie
Absalon filii sui.@#
C Totus hic psalmus ad personam Christi refertur.
Oportet autem eum tertium locum tenere,
quia sanctae Trinitatis, et triduanae resurrectionis in
se mysteria continet. Nam per liberationem David
resurrectio Christi significatur.
1 #Domine, quid multiplicati sunt qui tribulant me? Multi insurgunt adversum me.@#
C Ista verba dicit Propheta admirando, cur Judaei
Dominum tribulassent et gentes, a quo salvari dedebeant,
tam multi enim fuerunt surgentes contra
Christum, ut de numero discipulorum Judas illis fuerit
unus aggregatus.
2 #Multi dicunt animae meae: Non est salus ipsi in Deo ÷ ejus@#
.. #Diapsalma.@#
C Repetit, multi dicunt, ut ostendat densissimam
stultissimamque impiorum vesaniam. Ideo dicunt:
Non est illi salus; putabant enim non habere Patrem
dilectionem Filii, quem carnaliter permisit occidi.
3 #Tu autem, Domine susceptor meus ÷ es@# .. #Gloria mea et exaltans caput meum@#
C Hic, Filius susceptorem Patrem vocat secundum
formam servi, necnon gloriam et exaltationem capitis
sui, ut divina humanaque substantia una esset sine
aliqua confusione persona.
4
#Voce mea ad Dominum clamavi, Et exaudivit me de monte sancto suo. Diapsalma.@#
C Cum dicit: Voce mea ad Dominum clamavi,
hoc est: Pater, clarifica Filium tuum. Exaudivit me;
ut ibi, Clarificavi et iterum clarificabo (Joan. XII).
De monte, id est de Divinitatis altissima summitate.
5 #Ego dormivi et soporatus ÷ sum .. et exsurrexi: Quia Dominus suscepit me.@#
C Ego dormivi, dixit, id est, post passionem in sepulcro
quievi, quia celeriter resurrexit. Soporatus
sum, signat securam dormitionem. Est enim sopor
dulcis quies et somni suavitas. Exsurrexi, cum alacritate,
deposita mortalitate. Suscepit Filium divina
potentia, quia per se non potuit resurgere humana
natura.
6 #Non timebo millia populi crcumdantis me.@#
÷ #Ex .. surge, Domine, salvum me fac, Deus meus.@#
C Timere non potuit iniquum populum, cui erat
in sua divinitate maximum praesidium. Non dicit Filius
excitando Patrem, Exsurge, Domine, sed tropologice
et figuraliter postulat in resurrectione paternum
auxilium. Est enim tropus dictio, ab eo loco in
quo propria est, translata in eum locum in quo propria
non est. Est itaque Scripturis divinis mos iste
ad experimendam causam, per tropologiam ex nostra
consuetudine aliqua de Deo dicere
7 #Quoniam ÷ tu .. percussisti omnes adversantes@#
#mihi sine causa Dentes peccatorum contrivisti.@#
C Percussit Dominus Pater adversantes Filio, id
est haereticos, qui insequuntur catholicas regulas
sine causa, id est sine ratione. Dentes contrivit,
id est verba mordacia detrahentium divinis dogmatibus.
Deus dictus a #demendo@# est, quoniam omnia
demunt dentes.
8 #Domini est salus. Et ÷ super populum tuum benedictio tua.@#
+ #Diapsalma@# ..
II Domini est salus, id est non ab homine, sed a
Deo Patre, et super populum Christianum benedictio
Domini descendit.
ORATIO EX PSAL. III.
Effunde, Domine, benedictionem tuam super populum
tuum, ut tua resurrectione muniti, non timeamus
ab adversantium vitiorum millibus circumdari.
Per Jesum Christum, etc.
PSALMUS IIII
ARGUMENTUM PSAL. IIII.
C Ecclesia orat ut ejus audiatur oratio, increpans
infideles quia vanitatem sequantur, monetque generalitatem,
ut sacrificium justitiae Deo immolet, unde
ingentia ejus beneficia consequatur.
TT. #In finem psalmus David canticum.@#
C Psalmorum finis non modo significat alicujus
rei consumptionem, sed perfectionem, et ideo hic
ad Christum est referendum, qui est finis legis
(Rom. X).
Psalmus est musicum organum capite
sonorum, vel potius est melodia qua divina praeconia
canebantur. Canticum, quod supernas laudes
humanis vocibus personabat.
1 #Cum invocarem exaudivit me Deus | null | 2d4b491f-49d9-4038-8542-52d9f010328b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
justitiae meae, In tribulatione dilatasti mihi.@#
C Vox Ecclesiae ad Christum; licet sciat se esse
auditam, tamen orare non cessat. Tribulatio est,
quae dilatat in martyrio sanctam Dei Ecclesiam,
quando eodem tempore confessores fiunt et martyres
coronantur, totaque turba justorum contritionibus
semper augetur.
2 #Miserere mei: et exaudi orationem meam.@#
C Miserendum sibi esse dicit pia mater, si ejus
oratio pro filiis audiretur, quoniam quidquid membris
tribuitur toti hoc corpori sine dubitatione praestatur.
3 #Filii hominum, usquequo gravi corde? Ut quid diligitis vanitatem et quaeritis mendacium? Diapsalma.@#
C Graves corde dicit filios qui, agnita veritate,
hoc est Christo, adorare magis elegerunt idola vanitatis.
Vanitas quidem nomen est generale vitiorum,
sed illud proprie vanum dicitur quod a Deo
probatur alienum. Mendacium, hoc est idolum, tale
enim merito susceperunt, quia contra veritatem
erecta sunt. Diligere enim debemus proficua, non
noxia.
4 #Et scitote quoniam mirificavit Dominus sanctum@#
#suum: Dominus exaudiet ÷ me .. cum clamavero ad eum.@#
C Hic indicat Propheta arcanum sanctae Incarnationis.
Sanctum dicit, id est Filium. Merito se exauditum
dicit, quoniam Christum populis praedicavit.
Clamat ad Christum, qui illum bonis operibus supplicat.
5 #Irascimini et nolite peccare. Quae dicitis in cordibus vestris et in cubilibus vestris compungimini. Diapsalma.@#
C Irasci debemus praeteritis peccatis, scilicet
poenitendo, ut horreat nos, qui peccavimus. Cum
dicit in cordibus et in cubilibus, ostendit agnoscere
Deum cogitationes hominum. Cubile enim a #cubando@#
dicitur, quod est domicilium ferarum, et est sensus:
Deserite pravas cogitationes, antequam scelera perpetretis,
id est antequam in opera malas cogitationes
ducatis; dum adhuc in corde sunt, exstinguite.
H Vel nocte expiate per lacrymas, quod in die cogitando
peccastis.
6 #Sacrificate sacrificium justitiae et sperate in Domino. Multi dicunt: Quis ostendit nobis bona?@#
C.
Superius admonuit mater clementissima Ecclesia
ab antiquis idolorum sacrificiis et culturis
recedendum, nunc hortatur et Christianos semetipsos,
non pecudes, recte vivendo Deo sacrificare.
Sperareque docemur in Deo, qui salutaria ejus promissa
consequamur. Quis ostendit nobis bona, dicunt
multi dubitando, quod nec pauci debuerant, id
est resurrectionem esse venturam et bonorum praemia?
Cui interrogationi statim sancta mater respondet
dicens: Signatum, etc.
7 #Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine, Dedisti laetitiam in corde meo.@#
C Signatum est super nos lumen vultus tui, quia
sicut nummus imperatoris habet imaginem, ita fidelibus
signa coelestis regis imprimuntur in baptismo
et aliis sacramentis, hoc est, signaculum sanctae
crucis, quo diabolus effugatur. Lumen est vultus
Dei, impressio crucis, quia eos illuminat semper
qui se non polluunt ulla pravitate. Laetitiam dicit
rectae fidei, tunc enim laetamur veraciter, quando
recte credimus. A Vel lumen illud gratia Dei est,
infusa menti reparandae, qua ratio insignitur ut denarius
regis imagine, et hoc lumen est totum et verum
hominis bonum.
8 #A fructu frumenti et vini ÷ et olei sui@# .. #Multiplicati sunt.@#
C Admonet eos qui carnalibus rebus intenti esse
probantur, multiplicati sunt enim pessimis actibus,
id est mundana voluptate completi. Ideo addidit, sui,
quia peccatores istis utuntur terrenis fructibus, non
secundum praecepta Dei, sed secundum desideria
sua. Vel, sui, id est Christi, panis cujus vivus est,
et vinum inebrians, et oleum caput, id est mentem
impinguans. Frumentum vero dictum est a #frumine,@#
id est a summa parte gulae; antiqui enim caput gulae
frumen vocabant.
9 #In pace in idipsum: Dormiam et requiescam.@#
C Ne putares pacem istam temporalem significari,
sed incommutabilem coelestemque in corde permanentem,
ideo dicit in idipsum, ut intelligas, nulla
varietate in seipsa veram pacem mutatam. Dormiam,
id est in ipsa pace vitam finiam. Requiescam in
futura beatitudine, quando jam requies dabitur sanctis
et pausatio gloriosa.
10. #Quoniam tu, Domine, Singulariter in spe constituisti me.@#
C Singularis spes est Ecclesiae in membris suis,
quia sola recipit regnum Dei, quod impii non possunt
adipisci. Cum dicit, Constituisti me, significat
dignam deliberatamque sententiam, quam hic | null | cd791734-c406-47d4-867c-cbf5f37558a6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
habemus
in spe, ibi possidetur in re.
ORATIO EX PSAL. IIII.
Exaudi nos, Domine, et in tribulationibus nostris
miserere nobis, et qui solus magnificaris in populis,
spiritalem laetitiam tribue, et in spe munerum futurorum
constitutis. Per Dominum nostrum, etc.
PSALMUS V.
ARGUMENTUM PSAL. V.
C Ecclesia, suam poscens orationem audiri, praedicat
haereticos et schismaticos a Domini munere
excludendos, felicia insuper commemorans praemia
beatorum.
TT. #Psalmus David pro ea quae haereditatem consequitur.@#
C Pro ea quae haereditatem consequitur, Ecclesiam
significat, cujus persona in hoc psalmo introducitur,
quia, resurgente Christo, ad eam spiritualia bona
pervenerunt, id est fides, spes, charitas.
1 #Verba mea ÷ auribus: percipe, Domine@# .. #Intellige clamorem meum.@#
C Psalmus iste, ut superior, ad Christi Ecclesiam
pertinet. Dicendo autem verba mea, oris significat
psalmodiam. Intellige clamorem meum, ut affectum
cordis aperiret petit. Trina ista repetitio unum significat,
cum dicit percipe, intellige, intende, per
figuram metabolem, quae est unius rei sub varietate
verborum iteratio, auris ab auditu dicitur.
2
÷ #Intende voci orationis meae@# .. #Rex meus et Deus meus.@#
C Intende voci, modo dicit, ut declaret orationem
hanc esse perfectam quae inflammat affectus mentis.
Rex meus et Deus meus et quoniam ad te orabo
Domine, ista sententia distinguitur in personis, unitas
tamen credatur in natura, quamvis enim tres
nominet, non tamen intendite, sed intende, tanquam
ad unum dixit.
3 #Quoniam ad te orabo, Domine: Mane exaudies vocem meam.@#
C Ad te orabo, id est, non ad alium, ut pagani et
increduli, tunc se merito credit Ecclesia mane exaudiri,
cum in lucem coelestis conversationis eruperit,
et in exordio bonorum actuum veritatem coeperit
mens illuminata cognoscere. Mane enim deprecatur,
qui in lucida conversatione degere dignoscitur,
mane enim dicimus, cum, discussis tenebris, clari
luminis adventus infulsit.
4 #Mane astabo tibi et videbo: Quoniam non Deus volens iniquitatem tu es.@#
H. Repetit mane, id est, incipiente luce virtutum in
anima mea, #quando tibi stare non alii sed tibi stare
coepero.@# Non sedere, non jacere, sed stare, et statueris
supra petram pedes meos, tunc per istos gradus
merebor te videre. Vel astabo tibi recte vivendo,
et videbo, subauditur te oculis cordis. C Est ordo,
tu es Deus, qui iniquitatem nolle cognosceris, quid
enim aliud potest Deus velle, nisi quod ipse probatur
praecipere? sicut ait Isaias, ego Dominus qui
loquor justitiam et annuntio recta (Isa. XLV).
5 #Neque habitabit juxta te malignus; Neque permanebunt injusti ante oculos tuos.@#
C Nequeunt habitare juxta Christum in beato
regno, qui gehennae cruciatione damnandi sunt.
H Recte illi coram ipso non permanere dicuntur qui
ab ejus regno privandi sunt. Si enim Deus ignis
est, et ignis consumens, quicunque stipula est,
quicunque lignum est, fugit ab igne ne consumatur.
Si vero aurum, ignem non fugit quo purificatur (Deut. IV).
6 #Odisti omnes qui operantur iniquitatem: Perdes ÷ omnes .. qui loquuntur mendacium.@#
H Non dixit, qui operati sunt iniquitatem, sed
qui operantur iniquitatem. Nam habentur odio a
Domino, qui persevevant in peccatis usque in finem
vitae; amantur qui quod operati sunt male, emendant.
Perdes eos, haereticos significat, qui tot
homines cum mendacio occidunt, quot in haeresim
introducunt.
7 #Virum sanguinum et dolosum abominabitur Dominus; Ego autem in multitudine misericordiae tuae.@#
C Vir sanguinum est, qui humano cruore polluitur,
ille similiter, qui decipit in gratia vivum, ut
haeretici. Dolosus est, qui sciens malum, alienum
operari nititur exitium, ut eum fraude decipiat. Et
est dolus proprie in facto, fraus in verbo. Illi abominantur,
qui Christi praemia consequi non merentur.
A Solent enim abominati dici exhaeredati. Qui
autem consequitur haereditatem coelestem, exsultat
in spe dicens: Ego autem, etc.
8 #Introibo in domum tuam; Adorabo ad templum sanctum tuum in timore tuo.@#
H C Introibunt justi in domum Christi, id | null | 961a4b85-d296-4cf2-a35b-31fd5a7e55e0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
est
sanctam Ecclesiam, sive coelestem Hierusalem. C
Templum sanctum, corpus est Domini quod jure
adorat Ecclesia in timore. Quia tunc fides firma est,
quando amore casto et timore, divinitas adoratur.
A Vel templum coeleste: ad quod adoro, dum ei
operibus bonis et orationibus appropinquo, non in
eo vero sed prope et ad ipsum adoro, dum gloriam
Dei non video.
9
#Domine, deduc me in justitia tua propter inimicos meos; Dirige in conspectu meo viam tuam.@#
C Postulat a Domino deduci ad aeterna gaudia
mater Ecclesia, quae hic fatigatur diversis angustiis.
Justum est, ut in sua justitia velit Christus suscipere
supplicantes, propter inimicos, hoc est haereticos
et paganos. Unus pravo dogmate maledicendo,
alter non credendo, inimici dicti. H Viam, Scripturam
sanctam dicit, ne male intelligendo, in ea
corruat. A Vel viam qua itur ad te, praecepta accipe.
Istam tuam viam dirige, id est ostende in conspectu
meo, ut prae oculis habeam praecepta, et per
ea me regas. H Dirige in conspectu tuo viam meam,
nec LXX habent, nec Aquila, nec Simmachus, nec
Theodocion, sed sola coine editio, denique in Hebraeo
habetur: Dirige in conspectu meo viam tuam,
sicut in oratione enim Dominica nomen Domini
sanctificari petitur, non quo nobis orantibus sanctificetur
quod per se sanctum est, sed quo petamus,
ut quod per naturam sui sanctum est, sanctificetur
in nobis. Ergo et nunc propheta postulat, ut
via Domini, quae per se recta est, etiam sibi recta
fiat.
10 #Quoniam non est in ore eorum veritas; Cor eorum vanum est.@#
H C Recte enim dicitur, non esse in ore heraeticorum
veritatem quae Christus est, quorum cor vanitas
possidebat, quia nec in corde est, et non solum
veritas non est in ore eorum, verum etiam sepulcrum,
etc.
11 #Sepulcrum patens est guttur eorum. Linguis suis dolose agebant; Judica illos, Deus.@#
C Sepulcrum mortui, est guttur mentientis,
quia sicut de sepulcro fetor malus, ita de ore haeretici
prava doctrina #profertur.@# Patens, si clausum
esset, minus feteret; si tacuisset, minus nocuisset.
Agebant dolose linguis, quia malitiam non solum in
lingua sed etiam in actu ostendebant, non autem
optavit Ecclesia voto maledictionis, sed futura praedixit.
H Judica illos, Deus, ut sentiant te judicem,
qui te patrem sentire nolunt: qui judicaturus es in
fine, judica etiam nunc, ut #sciant te res humanas
respicere.@#
12 #Occidant a cogitationibus suis: secundum multitudinem impietatum eorum expelle eos; Quoniam irritaverunt te, Domine.@#
C Decidere proprie dicitur, qui spei suae amissione
fraudatur, decidant igitur inimici, ne impietates
impietatibus augeant. H Expelle eos, ab impietatibus
suis, vel ab Ecclesia. C Quia tantum peccator
ab illa longius redditur, quantum numeroso
crimine dilatatur. Irritaverunt aegroti mali, medicum
bonum, id est Christum, quia remedia suae salutis
respuerunt.
13 #At laetentur omnes qui sperant in te; In aeternum exsultabunt et habitabis in eis.@#
C Laetentur et exsultabunt in aeternum, sperantes
in Domino, quoniam videntur et impii in hoc saeculo
gaudere, soli autem justi in futuro saeculo gaudebunt.
H Felices sunt, qui merentur tabernacula esse
Christi. A Laetentur igitur nunc, qui in isto saeculo
sperant in Domino, quoniam post mortem in aeternum
exsultabunt.
14 #At gloriabuntur in te ÷ omnes .. qui diligunt nomen tuum, Quoniam tu benedices justo.@#
C Gloriabuntur omnes, significat in illa patria
esse felices, qui Domini visione fruuntur. Benedices
justo, ne quis putet praemissa praemia gaudiorum,
sibi suis meritis esse attributa, sed a benedictione
Domini fieri accipienda. A Gloriabuntur igitur tunc
qui hic diligunt, quoniam ad fruendum habebunt
quod diligunt, quae est haereditas aeterna, de qua
psalmus intitulatur.
15 #Domine Ut scuto bonae voluntatis tuae coronasti eos.@#
C Proteget nos Dominus scuto bonae voluntatis,
cum nos ditabit ineffabilibus muneribus, et ad regna
perpetua ad coronandum perducet. A Bona itaque
Dei voluntas et misericordia in praesenti nobis est
ut scutum protegens; in futuro, ut corona. C Dicit
vero bonae, non justae, | null | 58dc24ee-8ae8-402b-8abc-6338a04dcb72 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
voluntatis, ostendens
sola Dei bonitate, non nostra justitia, nos salvari.
ORATIO EX PSAL. V.
Pie Domine, qui attriti cordis gemitum, priusquam
proferatur, intelligis: effice nos, quaesumus
templum paraclyti, ut mereamur scuto coelestis benevolentiae
coronari. Per Dominum nostrum, etc.
PSALMUS VI.
ARGUMENTUM PSAL. VI.
B. Fideles orant, benevolum sibi judicem fieri,
aerumnas proprias quibus afflicti ingemiscunt narrantes,
seque a peccatorum consortio segregantes,
nullam cum ipsis habere cupiunt portionem.
TT. #In finem in hymnis pro octava David.@#
C In finem jam notum est. Hymnus est laus Divinitatis,
metri alicujus lege composita. Siquidem
hymnus proprie canticum laudis est, non cujuslibet,
sed Dei: quorum quodlibet deest, non dicitur hymnus.
Sive enim non canatur, sive canatur et non in
laudem, sive etiam in laudem sed non Dei canatur,
hymnus dici non meretur. Pro octava vero significat
adventum Domini, quando finita hebdomada saeculi:
ad judicandum venerit mundum, unde et psalmus
iste cum tremore maximo fecit initium dicens: Domine,
ne in ira tua arguas me, neque in furore tuo
corripias me.
1 #Domine, ne in furore tuo arguas me; Neque in ira tua corripias me.@#
C Iste Psalmus primus est psalmorum poenitentiae.
Sequitur XXXI, XXXVII, L, CI, CXXIX, CXLII. Ideo
septem, quia VII modis peccata dimittuntur, id est
baptismo, martyrio, eleemosynis, remittendo fratri
peccata, convertendo peccatorem, abundantia charitatis,
poenitentia pura; addenda quoque est et
communio corporis Christi. Inveniuntur vero diligenter
inquirenti fortasse et alii remissionis modi:
psalmos vero poenitentiales non credas incassum ad
septenarium numerum a majoribus perductos. C Non
enim supplicat Dominum propheta ut non arguatur,
cum legitur: Quos amo, arguo; sed ne in severitate
judicii damnetur. Ira est longa indignatio; furor
velox accensio mentis, sed ira vehementior, quibus
Dominus nunquam movebitur, sed justa tranquillitate
consistit etiam puniendo. Translativis igitur
verbis haec de Deo dicta sunt.
2 #Miserere mei, Domine, quoniam infirmus sum; Sana me, Domine, quoniam conturbata sunt ossa mea.@#
C Infirmitatis confessio: Dei misericordiam movet,
a quo facile impetrantur remedia, cum vulnera
peccati manifestantur. Ossa hic fortitudinem mentis
significant, quae cum deficit, vigor mentis omnis
elabitur, sicut et ossibus corporis quassatis, omne
corpus infirmatur.
3 #Et anima mea turbata est valde; Et tu, Domine, usquequo?@#
H Dixit animam suam turbatam esse, scilicet per
poenitentiam ad emendandum. C Valde: ideo dixit,
ne clemens Christus pateretur diutius tardare adjutorium.
Usquequo, subauditur differs misereri, qui
usque ad finem preces supplicum non soles oblivisci.
H Vel usquequo animam meam vehementer conturbatam
non eripis, non corrigis, non emendas.
4
#Convertere, Domine, et eripe animam meam; Salvum me fac propter misericordiam tuam.@#
C Cum dicit: Convertere, vindictae relaxatio postulatur,
ut non exigat a nobis debitas ultiones.
Eripe: ab imminenti supplicio. Salvum se petit fieri,
non secundum sua merita, sed propter misericordiam
divinam, in qua dum fixa spes ponitur venia
facilius impetratur.
5 #Quoniam non est in morte qui memor sit tui; In inferno ÷ autem .. quis confitebitur tibi?@#
C Bene perfidos dicimus esse immemores Dei, qui
nullam fiduciam confessionis habent. H Est igitur
mors: peccatum mortale, infernus; caecitas desperationis.
C Vel post mortem temporalem non est
confessio ad veniam, quantominus in inferno: ideo
addidit: Quis confitebitur tibi? subauditur: ad veniam
in inferno, ubi nulla remissio invenitur.
6 #Laboravi in gemitu meo; Lavabo per singulas noctes lectum meum: lacrymis meis stratum meum rigabo.@#
C Gemitus est enim dictus geminatus luctus, cum
malorum nostrorum reminiscimur, et futurae poenae
timore terremur. Lectum: delectationem corporis
dicit, quam potest homo lacrymis lavare: si eum
contingat coelesti inspiratione deflere. Stratum: significat
cumulum peccatorum, quod ideo homo lacrymis
rigat, ut eodem saluberrimo imbre peccata
deleantur. Lectus autem ab electis ac mollibus herbis
dictus est, supra quas antiquitus quiescentium
corpora remittebantur in #somnum.@# Rigare uberius
aliquid significat quam lavare: qui quotidie lacrymis
stratum | null | 9108f579-4b56-4d7f-9c07-a683fdb814b7 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
rigat, non potest in cogitatione ejus, libidinum
pompa #subripere.@#
7 #Turbatus est a furore oculus meus; Inveteravi inter omnes inimicos meos.@#
C Oculus dictus quasi ocior lux, quod cito intenta
respiciat, sive quae palpebris occulentibus probatur
occultus. Unde hic: Oculum cordis dicit turbatum,
id est, H totum principale cordis mei contremuit. Inveteravi,
id est, C in veteris hominis Adae antiquitate
permansi. Inter inimicos, id est, inter spiritus
diabolicos, sive inter nostra peccata, quae ideo inimica,
quia nostras animas ad tartara deducunt, et
ad hoc feraliter blandiuntur.
8 #Discedite a me, omnes qui operamini iniquitatem;@#
#Quoniam exaudivit Dominus vocem fletus mei.@#
C Petit propheta a se recedere societatem malorum,
ut securius possit suo Domino servire, ut quae
malorum collegio peccaverat, fugatis a se talibus,
mandatis Domini devotissimus appareret. Eo quoque
modo se probat ad plenam correctionem venisse,
quia se voluit a malorum societate dividere: unde
sequitur: Exaudivit Dominus.
9 #Exaudivit Dominus deprecationem meam; Dominus orationem meam suscepit@#
C Deprecatio est: cum pietate frequens oratio, et
deprecatio sola est: quae nimia decet, et importuna
conciliat. Nec vacat quae in una postulatione, ter Dominum
dicit praestitisse quod petiit: scilicet ut
monstraret sanctam Trinitatem adfuisse suae petitioni.
10 #Erubescant et conturbentur + vehementer .. omnes inimici mei, Convertantur et erubescant valde velociter.@#
C Cum dicit erubescant: vult peccatores tanta
compunctione illuminari, ut pro his quae prius faciebant: #se erubescant et emendent.@#
Conturbentur
scilicet timore futuri judicii. Dum dicit, mei: relaxavit
odium, cui multitudo erat donata culparum.
Avertantur, id est, ut non permittantur ire quo tendunt,
hoc est peccare. H Erubescant: non leviter
sed vehementer, non crastino tempore sed cito. C
Et vide quae iste poenitens statim exauditus et a
peccatis liberatus, evangelicae regulae obsecundans,
pro inimicis suis ut convertantur exorat: ut sicut
ipse accepit veniam, ita carnales inimicos ejus ad
Domini gratiam redire contingat.
ORATIO EX PSAL. VI.
Exauditor omnium Deus, exaudi nostrorum fletuum
supplicem vocem: et tribue infirmitatibus nostris
perpetuam sospitatem, ut dum dignanter gemitum
nostri laboris suspicis: tua nos semper misericordia
consoleris. Per.
PSALMUS VII.
ARGUMENTUM PSAL. VII.
C Iste Psalmus ad Christi humanitatem pertinet,
qui per id quod factus est humilis: secundum suam
justitiam veritatemque se expetit judicari.
TT. #Psalmus David quem cantavit Domino pro
verbis Chusi filii Jemini.@#
H Sciendum itaque Chusi interpretari #Ethiopem,@#
et totum istum psalmum contra Saul esse conscriptum:
quem Aethiopem vocat, propter tetros ejus
mores. Jemini vero dicitur familia Benjamin, de qua
Saul ortus est. C Vel Chusi, Patre Augustino docente,
interpretatur silentium; filii autem Jemini,
filii dextrae interpretatur.
1 #Domine Deus meus, in te speravi; Salvum me fac ex omnibus persequentibus me et libera me.@#
C Postulat propheta liberari de universis inimicis,
maxime de spiritalibus nequitiis, quia carnales hostes
corpus impetunt, spiritales vero animas necare
contendunt. Salvum fac a peccato, libera a diabolo,
ut ab ipsius potestate tollamur; quando misericordia
Domini a delictorum sordibus expiamur.
2 #Nequando rapiat ut leo animam meam; Dum non est qui redimat neque qui salvum faciat.@#
C Leoni confertur diabolus, leoni et comparatur
Christus. Ille quod ad interitum rapit, Christus quod
eripit ad salutem. Non est qui redimat, id est cum
Christus subvenire cessaverit, obstantibus nostris
peccatis, illo tempore praevalet diabolus rapere.
3 #Domine Deus meus, si feci istud: Si est iniquitas in manibus meis.@#
H Iste versiculus et sequens ad Christum pertinet,
qui nullam iniquitatem perpetravit, et ad David
qui Sauli bis in manu ejus cadenti, nulla mala reddidit.
4 #Si reddidi retribuentibus mihi mala; Decidam merito ab inimicis meis inanis.@#
C Nemo enim retribuit, nisi qui aliquid ante percepit.
Sed iste vir Deo plenus et patientiae virtute
firmissimus et benevolus petit, ut si malum pro malo
reddiderit, decidat ab inimicis inanis, id est, vacuatus
sit fructu magnae mansuetudinis. Et non solum
hoc, verum etiam (quod gravius est) si reddidi | null | 59ca5e30-9be7-4cfe-8df8-0ee49d5ca559 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, etc.,
persequatur.
5 #Persequatur inimicus animam meam et comprehendat: et conculcet in terra vitam meam, Et gloriam meam in pulverem deducat. Diapsalma.@#
C Inimicum, diabolum dicit, qui animas quas
comprehendit conterit, quia homines corpus solum
persequi possunt, sed diabolus etiam animam, quod
plus est. Ac si dixisset, Si inimicis mala reddidi,
quod tu prohibuisti, deducat honorem suscepti hominis
(qui ad imaginem Dei constat factus) in illum
pulverem, quem projicit ventus a facie terrae, id
est, quasi in nihilum redigat.
6 ÷ #Ex .. surge, Domine, in ira tua, Et exaltare in finibus inimicorum meorum.@#
C Consurgat Dominus in ira, qui non habet
iram, id est in vindictam. H Verum haec vindicta
quae dicitur ira, in diabolum potius debet averti, qui
toties punitur, quoties sibi peccator eripitur, ut sic
inimici illum sentiant per vindictam, quem noluerunt
per beneficia. C Exaltatur Deus, quando conversis
peccatoribus confessio laudis offertur Christo;
et hoc: In finibus, id est possessione diaboli,
in qua utique exaltatur Christus, dum a conversis
laudatur.
7 * #Et: exsurge ÷, Domine Deus meus .. in praecepto quod mandasti, Et synagoga populorum circumdabit te.@#
C Mandavit Dominus in praecepto, hoc est, in
Evangelio discipulis: tertia die resurgam, praecedam
vos in Galileam, dixit vero propter certitudinem
prophetiae praeteritum pro futuro. Synagoga, hic collectionem
signat reproborum, quae Christum circumdabat,
non credendo, propter rebelles Judaeos qui
Christum persequebantur. H Vel Synagoga, populum
fidelium significat, qui credendo, Christum post resurrectionem
circumdederunt.
8 #Et propter hanc in altum regredere; Dominus judicat populos.@#
C Propter hanc, id est Synagogam, in qua habitare
Christus non potuit propter infidelitatem. Regredi
enim est, unde veneris iterata via reverti.
Cum dicit, judicat populos, omnipotentis Patris
majestas ostenditur.
9 #Judica me, Domine, secundum justitiam meam, Et secundum innocentiam meam super me.@#
C Cum ponitur, judica me, humilitas Christi humanitatis
exprimitur, quae de Mariae utero assumpta
est. Constat etiam eum peccatum nullatenus habuisse,
quia peccatum non fecit, ideo innocentiam suam
ostendit.
10 #Consumetur nequitia peccatorum; Et diriges justum scrutans corda et renes, Deus@#
C Petit propheta in persona Christi accelerare
nequitiam peccatorum, id est, ut caro pro nobis cito
crucifigeretur, ut cito suus ascensus clarificetur. Directus
est justus, quando resurrexit a mortuis, et ad
coelorum regna conscendit. Virtutis enim Dei est,
et corda nostra discutere, et corporeas delectationes
intelligere, hoc est corda scrutari et renes.
11 #Justum adjutorium meum a Domino, Qui salvos facit rectos corde.@#
A Justum adjutorium, quia jam justo tribuitur, et
est quasi medicina servans salutem. C Dicit etiam
humanitas, suum adjutorium a Deo Patre, ut nobis
spem in se credentibus suae pietatis largiretur, quod
rectis corde et veniam tribuit et salutem.
12 #Deus judex justus fortis ÷ et .. patiens: Nunquid irascetur per singulos dies?@#
C Justus judex dicitur Deus, quia tribuit unicuique
in fine quod gessit. Fortis quia nullus valet resistere
voluntati ejus. Et patiens, quia quotidie exspectat,
ut convertat se peccans in poenitentiam (II Cor. V).
Irasci enim judicum more dicitur, cum illud in divinitate
non invenitur. Per singulos dies, id est
cunctis momentis, quibus peccata committimus,
nam ubi esset gloriosa patientia, si mox sequeretur
sua vindicta culpam?
13 #Nisi conversi fueritis gladium suum vibrabit; Arcum suum tetendit et paravit illum.@#
C Gladium vibrabit (terret propheta contumaces
Judaeos qui culturis idolorum serviebant) id est unicum
Filium suum sub lucente claritate missurus est.
Vibrare enim illud dicimus quod modo lumen, modo
tremulas umbras ostendit, quod constat de Christi
incarnatione provenisse, quando perfidis tenebras,
fidelibus lumen suae deitatis ostendit. Arcum, scripturas
Novi et Veteris Testamenti accipimus, quibus
contumaces terrentur. Tetendit dixit, ne ejus patientia
remissa putaretur. Et paravit illum, hoc potest
de Deo dici, ut mos ipse sagittantium plene videatur
expressus.
14
#Et in eo paravit vasa mortis; Sagittas suas ardentibus effecit.@#
C Per arcum Vetus ac | null | 45dfc9db-c073-4349-8185-74a4afaceb11 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Novum Testamentum diximus,
unde effectus mortis venit malis, qui ex scripturis
quandoque occasionem mortis capiunt, et sagittis
ipsius vita praestatur. De isto arcu, egressae
sunt sagittae, id sunt apostoli, qui desiderantissimis
animis, hoc est ardentibus, praecepta salutaria uti
sagittae transmiserunt, quibus impii vulnerentur et
fideles curentur. Effecit, id est, operatus est. Et quis
hoc Deus fecit, tamen ecce, etc.
15 #Ecce parturit injustitiam: ÷ et .. concepit dolorem, Et peperit iniquitatem.@#
C Parturivit injustitiam, plebs Judaea, cum videret
Dominum miracula facientem, et de ejus morte tractavit.
Concepit dolorem, quando eos increpavit diversis
parabolis et a sua perversitate illos convertit.
Peperit iniquitatem, quando dixit Crucifige, ordo
praeposterus est. Prius enim suggestione diaboli peccatum
concipitur, deinde parturitur et paritur.
16 #Lacum aperuit et effodit eum, Et incidit in foveam quam fecit.@#
C Lacus dicitur quia ejus fundus latet, et pro
fraude hic ponitur, quem Judae pravitas aperuit, quia
primus nequiter contra Christum fraudem inchoavit.
Effodit, dum eum in sua damnatione perfecit.
Incidit in foveam, in mortis scilicet locum. A Prius
enim fraudator laeditur damno innocentiae, quam alium
laedat damno pecuniae
17
#Convertetur dolor ejus in caput ejus; Et in verticem ipsius iniquitas ejus descendet.@#
C Dolor enim dictus quasi domabilis horror, hic
debemus caput pro anima accipere, huic subjecta
sunt peccata obnoxia, quando refrenantur ne perpetrentur.
Vertex enim dictus, quae dextra laevaque
vertat capillos, signat rationem, quae supereminet
menti haec anima si peccatis facientibus inclinatur,
necesse est, ut in verticem, id est supra rationem
ipsius, iniquitas descendat, nam cum supra impios
peccata propria descendunt, suis sceleribus in poenas
debitas destinantur.
18 #Confitebor Domino secundum justitiam ejus Et psallam nomini Domini altissimi.@#
C Duobus modis confessio dicitur, cum peccata
nostra satisfactione damnamus, aut dignas Deo laudes
cum exsultatione celebramus. Justitiam qua superbis
resistit, humilibus dat gratiam, quia superbos
facit sua crimina sustinere, humiles vero dignatur
absolvere. Psallere est mandata Domini peragere
et hymnos, voce et intimo corde cantare.
ORATIO EX PSAL. VII.
Scrutator cordium Deus, libera nos a persequentibus
nos, et da nobis in tui exspectatione judicii,
firmam custodiam mentis, ut non retribuamus inimicis
mala pro malis. Per dominum nostrum Jesum,
etc.
PSALMUS VIII.
ARGUMENTUM PSAL. VIII.
C.
Ecclesia laudes majestatemque Domini Christi
decantans, naturam ejus humanam, ad magnarum
rerum dicit crevisse fastigia.
TT. #In finem pro torcularibus, psalmus David.@#
C In finem significare Dominum jam diximus. Pro
torcularibus, Ecclesia declarata est, quae primo ingressu
laudem Domini laeta decantat. A Ecclesia
autem eadem ratione torcular qua area dicitur.
Multis enim variisque similitudinibus eadem res in
Scripturis saepe insinuatur. In area quippe grana a
paleis, in torculari vinum a vinaciis dividitur, ita
in Ecclesia boni a malis non loco sed affectu separantur.
1
#Domine Dominus noster, Quam admirabile est nomen tuum in universa terra!@#
C Nomen Domini vocabulum inenarrabile sonat,
unde cum dicit, quam admirabile est: non potest
explicare quod sentit. Universa terra, quia per totum
mundum ejus religio sancta dilatatur. H Quod pro
nobis homo factus es, quod mortuus, quod resurrexisti,
in cunctis gentibus est vulgatum, sed et
illud quod elevata est, etc.
2 #Quam elevata est magnificentia tua Super coelos.@#
C Magnificentia Dei est arcanum Incarnationis
Christi: quae elevata est, quando Christus resurgens
ascendit in coelos, ut in alio psalmo: Exaltare, dicitur,
super coelos Deus, et super omnem terram gloria
tua (Psalm. LVI).
3 #Ex ore infantium et lactentium perfecisti laudem propter inimicos tuos, Ut destruas inimicum et ultorem.@#
H Haec prophetia in Evangelio completa est,
quando in templo pueri clamabant: Osanna filio
David, benedictus qui venit in nomine Domini (Matth. XXI).
C Ut sit sensus, non solum a perfectis
et doctis es laudabilis, sed etiam ab incipientium et
ore parvulorum mirabilis praedicaris, ut per infantes
et lactentes, non pueros materiali lacte alendos, sed
in fide parvulos qui rudimentis fidei imbuti, fortiorem
cibum non recipiunt intelligamus #( | null | ea54ffba-4016-4de5-bf77-5b072608c080 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
I Cor. III;
Hebr. V)@#. Inimicos: paganos et blasphaemos designat.
Defensorem: Judaeum perfidum, C H vel haereticum
dicit, A vel diabolum suae sectae defensorem
et peccati: dicunt quoque haeretici fidem se defendere
Christianam, et peccatores veritatem, dum
peccata excusant. C Inimicum vero et defensorem
vel ultorem: Judaeum perfidum specialiter dicit, qui
dum Patrem se putat defendere, Filio existit inimicus,
ita factum est, ut Dei quasi defensor, apertissimus
Deo probaretur adversarius.
4 #Quoniam videbo coelos .. tuos + opera digitorum tuorum: Lunam et stellas quas ÷ tu .. fundasti@#
C Videbo coelos, id est libros evangelicos. Digitus
Dei dicitur: divinae operationis effectus. Lunam,
Ecclesiam dicit; stellas, justos homines. Fundasti,
ut intelligamus omnia in praedestinatione Dei fundata
5 #Quid est homo quod memor es ejus, Aut filius hominis quoniam visitas eum?@#
C Quid est homo, cum despectione pronuntiandum
est, id est fragilis et caduci Adae sequax, qui in
veteri peccato socia pravitate permistus est. Hujus
memor Dominus est, quando ei per suam misericordiam
peccata dimittit. Filium hominis: filium
virginis Mariae dicit; A C quia visitavit nos, corpus
humilitatis nostrae assumendo, et ita a peccato
veteri liberando, visitavit Dei Filius, #hominis@# filium;
quando Dei Filius factus est hominis filius.
6
#Minuisti eum paulo minus ab angelis: gloria et honore coronasti eum, Et constituisti eum super opera manuum tuarum.@#
C Minoratus est enim, non necessitate sed pietate
et spontanae voluntate, formam servi accipiens: ex
ea siquidem parte minor factus est angelis, qua crucem
pro omnium salute suscepit. Bene autem dixit
paulo minus, quia et si mortalem carnem accepit;
tamen nulla peccata habuit. H Gloria, cum in ejus
descensu inferi claruerunt. Honore, cum vicit mortem.
Coronatus, circumdatus choro sanctorum
rediit ex infernis. C Dum dicit opera manuum,
omnis illi creatura subjecta monstratur.
7 #Omnia subjecisti sub pedibus ejus: Oves et boves universas: insuper et pecora campi.@#
C Cum dicit omnia, ostendit et terrena et superiora
ei esse subjecta. Oves electum populum signat.
Boves praedicatores dicit. Insuper, id est non solum
sancti, sed etiam peccatores (quos pecora significant)
ei subjecti sunt, qui bene sunt pecora: dum
in mundi istius voluptate pascuntur. Oves sunt
autem, cum intra Dei septa clauduntur.
8 #Volucres coeli et pisces maris, Qui perambulant semitas maris@#
C Volucres coeli a volatu crebro dictae, superbi
homines sunt, qui inflati vento jactantiae quasi per
inane aeris volitant, et humilia despiciunt. Pisces
philosophos dicit, qui hujus mundi naturam erratica
curiositate pertractantes: sicut pisces in mari
natant, qui per nimiam curiositatem non contemplantes
coelestia, inter hujus saeculi fluctus, rerum
fluentium occultas angustias scrutantes, putant esse
vitam aeternam. Et hi pedibus Christi subjecti sunt,
dum convertuntur. Nam licet Christo omnia jure
subjecta sint, illos tamen proprie dicimus esse subjectos,
qui ad ejus onus laeve pervenire meruerunt.
9 #Domine Dominus noster, Quam admirabile est nomen tuum in universa terra!@#
C Repetit sancta Ecclesia congrue siquidem versum
de laude Domini, quem in capite dixit, quia
ipse dixit, Ego sum #alpha et omega,@# id est initium et
finis (Apoc. I).
ORATIO EX PSAL. VIII.
Admirabile nomen tuum, omnipotens Domine,
supplices exoramus, ut qui omnem creaturam mundi,
ad usus hominis subjecisti, nos ad tuae servitutis
officium dignos digneris efficere. Per Dominum nostrum,
etc.
PSALMUS IX.
ARGUMENTUM PSAL. IX.
C Propheta laetum se dicit Domino psalliturum,
quoniam confudit diabolum pauperumque sanguinem
vindicat, et peccatores cum antichristo dicens perituros,
judicii tempus velociter advenire deprecatur,
ne cujuslibet iniquitas ultra praevaleat.
TT. #In finem pro occultis filii.
Psalmus David.@#
C In finem, pro occultis #filii@# David psalmus. Finis
iste signat illum: non in quo deficitur, sed in quo
crescitur, qui nobis initium est boni, finis est mali.
Pro occultis filii: personam significat Salvatoris,
cujus mysteria et judicia nobis sunt occulta. Totus
hic psalmus, in persona Ecclesiae per prophetam
canitur.
1 | null | 0d158dd4-0510-4a14-888e-c6ce02389f97 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
#Confitebor ÷ tibi .. Domine, in toto corde meo; Narrabo omnia mirabilia tua.@#
C In toto corde confitetur Deum, qui nullis cogitationibus
mundanis fluctuat, quod est perfectorum.
Narrabo, etc. H Ac si dixisset quantum me docuisti,
tantum narrabo. Qui narrat quantum intelligit:
omnia mirabilia Dei narrat, quamvis in se plura
sint.
2 #Laetabor et exsultabo in te; Psallam nomini tuo, Altissime.@#
C Plus est enim exsultare quam laetari. Exsultare
est animi et corporis motu majori jocundissima libertate
gaudere, laetari vero: animo dilatari in
gaudio, laetitia enim quasi latitia, id est mentis latitudo,
in gaudio dicitur. Psallam, H opere compleam.
Nomen Patris Filius est. Altissimus ipse est
Deus.
3 #In convertendo inimicum meum retrorsum: Infirmabuntur et peribunt a facie tua.@#
H. Inimicum dicit diabolum, cui Dominus dixit:
Vade retro, Satana (Matth. XVI). Putant enim quidam,
non Petro sed diabolo, Petro suggerenti Dominum
respondisse: Vade, retro, Satana, id est adversarie,
seu inimice. Infirmabuntur. Hic pluraliter
omnes satellites diaboli comprehendit, qui prius
fortes erant propter peccata nostra, modo infirmi;
nos autem in Deo fortes. Peribunt ante faciem. C Id
est ante gratiam [ #al.@# faciem] Christi.
4 #Quoniam fecisti judicium meum et causam meam. Sedisti super thronum ÷ qui .. judicas justitiam.@#
H. Fecisti judicium meum, vox Ecclesiae. Ac si
dicat: gentes elegisti, Judaeos reprobasti. Causam
meam, id est, causasti pro me contra adversarios,
et vindicasti me, et fecisti causam meam bonam.
Thronum Graecum est, Latine #sedes,@# quia unusquisque
sedes Dei est. C Hic praesens tempus pro futuro
dixit, judicas, quia judicaturus sit aequitatem.
5 #Increpasti gentes, ÷ et .. periit impius: Nomen eorum delesti in aeternum, et in saeculum@#
÷ #saeculi@# ..
H. Increpasti gentes per apostolos, quia idola adorabant.
Et periit impius, quia ab impio per praedicationem
factus est pius. Nomen eorum delevit, id
est nomen impietatis. C In saeculum saeculi, futurum
regnum signat, quod nulla aetate nullo tempore
finietur, est enim saeculum aeternum post istud mutabile
saeculum; quod est saeculum, id est sequens
aeternitas istius saeculi, id est, isto finito aliud incipit.
6
#Inimici defecerunt frameae in finem: Et civitates ÷ eorum .. destruxisti.@#
C Inimici genitivus casus est, id est diaboli, cujus
frameam defecisse testatur, quando virtus diaboli
in fine Omnipotentis judicio destruetur. Framea Hebraicus
sermo, Latine #gladius.@# Civitates, populos infideles,
quorum pectora diabolus in hoc saeculo possidebat;
in ultima Christi manifestatione dicit convictos.
#Periit memoria eorum cum sonitu: Et Dominus in aeternum permanet.@#
C Cum sonitu dicit, id est cum clamore maximo,
quod fieri solet, quando res prosperae gravissimo
fine clauduntur, ut nec potestas eorum videatur remanere,
nec nomen. Et ecce decora nimisque apta
diversitas, quia prius dixit impios perire, nunc in
aeternum Dominum permanere dicit.
8 #Paravit in judicio thronum suum, et ipse judicabit orbem terrae in aequitate: Judicabit populos in justitia.@#
C Paravit, scilicet Deus homo, ut qui hic in humilitate
judicatus est, ibi in majestate judicaturus adveniat.
Et ipse utique Dominus Christus judicabit.
Orbem terrae sanctos viros debemus accipere. Isti
judicandi sunt in aequitate qui audituri sunt: Venite,
benedicti Patris mei (Matth. XXV); aequitas enim pro
placiditate et leni judicio poni solet. Populos, peccatores
dicit. Isti cum justitia judicandi sunt, quibus
dicetur: Ite in ignem aeternum (Ibid.).
9 #Et factus est Dominus refugium pauperi:@#
#Adjutor in opportunitatibus, in tribulatione.@#
C Magna cogitatio gaudiorum, ipsum habere refugium
quem et judicem. Pauper Dei est ille, qui terrena
despiciens, coelestia desiderat. Illud adjutorium
dulcissimum est, quod in opportunitate, id est necessitate
praestatur. In tribulatione, cum animus afflictorum
ad compunctionem avidius incitatur.
10 #Et sperent in te qui noverunt nomen tuum Quoniam non dereliquisti quaerentes te, Domine.@#
C Sperent in te, non in saeculi blandimenta respiciant,
sed in tuam | null | 7ff32f85-f3ec-406e-9bbc-691851140a93 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
promissionem confidant, qui noverunt
nomen, id est qui majestatem tuam sanctissima
devotione venerantur. A Nomen enim est Dei:
Dominus, vel Est. Quod novit, qui libenter ei servit
qui vere est. Ideo nemo speret in transitoriis, praeter
fuit et erit nihil habentibus. Nam quod in illis futurum
est, cum venerit fit statim praeteritum, exspectatur
cum cupiditate, amittitur cum dolore, non
tenetur cum certitudine. C Sequitur causa cur sperent
in Deum, quia non patitur eos deserere quos
videt ad se confugere
11 #Psallite Domino ÷ qui .. habitat ÷ in .. Sion: Annuntiate inter gentes studia ejus.@#
H Psallite Domino, id est praedicate Dominum,
et opere implete quod praedicatis. Sion #speculatio@#
dicitur, id est Ecclesia, in qua habitat Christus.
Annuntiate. Vox Prophetae admonet praedicatores
praedicare studia ejus, id est mandata Christi.
12
#Quoniam requirens sanguinem eorum recordatus est: Non est oblitus clamorem pauperum.@#
C Quia superius dixit, praedicate gentibus; ne
quis putaret inultum esse sanguinem martyrum,
dixit requirens sanguinem, ut vindicta terreret
persecutores, et martyres promissio mulceret. Non
est oblitus dicit, ne putent oblivisci Deum (propter
longinquitatem futuri judicii) retribuere bona pauperibus
Christi.
13 #Miserere mei, Domine: Vide humilitatem meam de inimicis meis.@#
C Postulat sibi Propheta sic subveniri, ut videatur
a rege Christo, quia ejus conspectus auxilium est.
Supplicat iterum intelligi a Domino suam humilitatem
de superbia persecutorum, quia tantum videntur
extolli persecutores, quantum humiliantur martyres.
14 #Qui exaltas me de portis mortis: Ut annuntiem omnes laudationes tuas in portis filiae Sion.@#
C Porta vero mortis est diabolus vel vitia illecebrosa,
per quae introitur ad aeternam mortem. Exaltas
me, id est longe facis a talibus. Liberatus ex
illis portis mortis, pollicetur se pronuntiaturum
laudes Domini in portis Sion, id est in toto orbe
sanctae Dei Ecclesiae. A Portae enim Ecclesiae sicut
sunt apostoli, ita omnia optima studia, per quae
venitur ad visionem pacis in Ecclesia. H. Portae
etiam mortis haeretici, et omnis mala doctrina.
Portae Sion, id est Ecclesiae boni praedicatores et
sancta doctrina.
15 #Exsultabo in salutari tuo: Infixae sunt gentes in interitu quem fecerunt.@#
C Merito ergo se dicit Propheta in ipso gaudere,
id est in Christo, ubi gaudii nullus est finis. Infixas
enim gentes dicit, quae timore Domini non tenentur,
id est quasi quibusdam clavis peccatorum ligatas,
ut non valeant se excutere, quod non improbe
ad Judaeos pertinere dicimus; ut ita sint malis suis
affixi Judaei perfidi, sicut in cruce clavis Dominum
infigere decreverunt: poena etiam cuique sua est iniquitas.
16 #In laqueo isto quem absconderunt: Comprehensus est pes eorum.@#
C Laqueum vero occultaverunt quantum potuerunt,
et tamen Christum nil celare valuerunt. Comprehensos
illos dicimus quos captio nodosa constringit,
sic fuit pes eorum, id est gressus animi, et
desiderium pravum, quod eos ambulare fecit ad
vitia. A Laqueus quippe occultus dolosa cogitatio;
pes animae amor, qui, si pravus est, dicitur cupiditas;
si rectus, charitas. Eo movetur anima quasi
ad locum quo tendit, id est delectationem bonam
vel malam.
17 #Cognoscet Dominus judicia faciens: In operibus manuum suarum comprehensus est peccator. Canticum diapsalmatis.@#
C Cognoscetur Dominus, quando humanum genus
sive a sinistris seu a dexteris judicio Dei erit segregatum.
Comprehensus est peccator operibus suis,
cum secundum qualitatem operis sui dignam recipit
ultionem.
18 #Convertantur peccatores in infernum Omnes gentes quae obliviscuntur Deum@#
C Convertantur peccatores, dicit, id est ab hujus
mundi delectatione tollantur, ne diutius possint in
sua voluptate gaudere. Infernus autem dictus est ab
eo quae illic animae jugiter interantur, ad quem sine
dubio perventuri sunt, qui Domini praecepta contemnunt.
Oblivisci Dominum est involvi erroribus
superstitionum et coeno voluptatis, nam e contrario
illius memores sunt qui talia non requirunt.
19 #Quoniam non in finem oblivio erit pauperis:@#
#Patientia pauperum non peribit in finem.@#
C Non enim oblivio erit pauperis, quando venerit
Dominus in fine saeculi judicare mundum, dicit etiam
non perire patientiam quae fideles coronat. Nam si
deest homini patientia, anima ejus non est perfecta | null | 51d593a0-46ec-47b0-bbe5-897ff923d506 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
.
In finem. H Quia si differtur auxilium a sanctis,
tamen non aufertur nisi venit
20 #Exsurge, Domine, non confortetur homo: Judicentur gentes in conspectu tuo.@#
C Prospexit Propheta adventum Antichristi et
proclamavit. Exsurge, Domine, non confortetur,
id est non praevaleat homo pessimus scilicet Antichristus,
cujus nequitiam non valet sustinere humana
conditio. Gentes etiam petit judicari celerrimo adventu,
quae cum ipso Antichristo scelera magna
facturae sunt.
21 #Constitue, Domine, legislatorem super eos: Ut sciant gentes quam homines sunt. Diapsalma:@#
C Legislatorem, hic Antichristum dicit, ut talis
princeps detur peccatoribus, non qui eos regat sed
cum ipsis simul depereat. H Sciant, cum damnatae
fuerint gentes, etc., quoniam spem suam in hominem
posuerunt et non in Deum. C Tamen legislator verissimus
solus Deus, Antichristus vero male et false
legislator erit.
22 #Ut quid, Domine, recessisti longe? Despicis in opportunitatibus, in tribulatione?@#
C Non cessit longe Christus, quia ubique totus
est, sed quasi recessisse creditur cum subvenire tardaverit.
Despici enim nos credimus si vel minimo
tempore ab auxilio Dei differamur, hoc dixit Propheta
pro anxietate gementium. Sed ille tunc magis
praestat, cum magnae patientiae nobis solatia ministrat.
23 #Dum superbit impius. Incenditur pauper: Comprehenduntur in consiliis quibus cogitant.@#
C Superbit impius. Cum facta suae malignae voluntatis
superbus expleverit, tunc magis incenditur
pauper catholicus ad studium virtutis, quia, dum
viderit peccatorem nimis exaltatum, facile novit casurum,
sed isti impii comprehenduntur debitis poenis
puniendi. A Vel, in consiliis cogitationum malarum,
quibus cogitant comprehendere sanctos ad affligendum.
Et cur superbiat ipius subdit, quoniam laudatur,
etc. Et haec est magna ira Dei in impium, ut desit
correctio et assit adulatio, adulantium enim linguae
alligant animas in peccatis.
24 #Quoniam laudatur peccator in desideriis animae suae: et iniquus benedicitur@#
25 #Exacerbabit Dominum peccator: Secundum multitudinem irae suae non quaeret.@#
C Malus enim, dum ab alio peccatore laudatur,
extollitur in desiderio laudis, nec de correctione cogitat,
cui laudator blandiens invenitur. Sequitur
argumentum ejus iniquitatis, ut ille benedicatur qui
male potius agere cognoscitur, deceptus adulantium
falsitate. C Exacerbabit Dominum peccator, id est ad
iracundiam concitabit sua indicibili superbia, quod
proprie de Antichristo datur intelligi, qui irritat
Dominum, quando se sua fallacia non solum
terrenum regem sed etiam rerum omnium praedicabit
Deum, sed hoc ei erit ad ruinam, ideo, ut falsus
Deus, flammis dignis punietur. Non requiret Deum
Antichristus, ut sua peccata crudelia dimittantur,
quia in conspectu suo non habet Deum; ideo subditur,
non est, etc.
26 #Non est Deus in conspectu ejus: Inquinatae sunt viae illius in omni tempore.@#
C O quam profunda caecitas, Deum ante oculos
non habere. De Antichristo dicit, omnes semitas ejus
esse pollutas, id est cogitationes et facta sordida;
necesse enim est ut sint contaminata quae pestiferi
ducatu diaboli sordidantur
27
#Auferuntur judicia tua a facie ejus: Omnium inimicorum suorum dominabitur.@#
C Auferuntur judicia Dei a corde impii, quando
videt tardius venire quod celeriter meruerit sustinere.
Hoc illi quoque auget interitum, quod dicitur
tenere principatum inimicorum suorum, qua gloriatione
ad scelera pronior erit: cum nullum sibi
obviam ire cognoverit.
28 #Dixit enim in corde suo: Non movebor a generatione in generationem sine malo.@#
C Dicit Antichristus, Non movebor, id est nullam
gentem intactam relinquo, sed pergam de gente in
gentem vindicandus. Actus vero suos ostendit uno
verbo, quando se dicit sine malo nihil esse facturum.
29
#Cujus maledictione os plenum est et amaritudine et dolo: Sub lingua ejus labor et dolor.@#
C Nequitia ejus duplici perversitate describitur.
In ore quippe habebit blasphemam maledictionem,
cum se filium Dei mentitur. Amaritudinem, quando
contradicentibus sibi poenam mortis indicit et ad
supplicia jubet pervenire. Labor, cum diversis cladibus
affligit innoxios. Dolor, cum martyres facit.
Haec habet in ore quae locuturus est publice; haec vero
habet sub lingua quae cogitat. Cogitat vero laborem
et dolorem, quia sine his consummari non potest
corona martyrii.
30
#Sedet in insidiis cum divitibus in occultis: Ut | null | a155147a-c26c-40b3-a0a3-829c1012fe6a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
interficiat innocentem.@#
C Cum dicit, sedet in insidiis, actus Antichristi
comparavit consuetudini latronum, qui se occultant
ut interficiant innocentes. Divites hic in malo
accipiuntur, sicut pauperes in bono. A Divites enim
saeculi dicit, quos ditabit ut eorum gloria alios decipiat.
C Interficere innocentem est de religioso facere
sacrilegum, ejusque animam perpetua morte
damnare.
31 #Oculi ejus in pauperem respiciunt: Insidiatur in abscondito quasi leo in spelunca sua.@#
C Cum dicit oculos ejus in pauperem, scilicet
spiritu respicere, sciendum quod non respicit ut
proficiat illi pauperi, sed ideo intendit ut occidat.
H Leonem Antichristum nominat, diabolus quoque
et leo et draco dicitur. Leo quando aperte persequitur,
draco quando occulte nocet. C Quod ait, ut
leo, ad vim pertinet; sed quod addit, in cubili suo,
ad dolos pertinet suos, quibus laceraturus est Christianos.
32 #Insidiatur ut rapiat pauperem: Rapere pauperem dum attrahit eum.@#
C Iteratio insidiarum nimiam calliditatem hostis
ostendit. Rapere pauperem subitum periculum animae
significat. Dum attrahit eum, id est, dum illum
molitur a veritate reducere, et ad venerationem sui
nominis molitur adducere.
33 #In laqueo suo humiliabit eum:@#
#Inclinabit se et cadet cum dominatus fuerit pauperum.@#
C Laqueus significat dolum, quo corda simplicium
capiuntur. Humiliabit autem, quando de vera
religione cadunt ex suasione diaboli, qui ad insanam
doctrinam perducuntur. Inclinabit se tyrannus, cum
animum suum remiserit in aliquod otium cessando
a tanta persecutione, nimia acquisitione perditorum
satiatus. Post poenas afflictionesque justorum,
cadet nequissimus cum suis sequacibus de sua praesumptione,
quando illi supervenerit repentinus interitus;
finem enim saeculi infelix nescit, quoniam
eum in sua potestate Dominus constituit. H Ideo
cum se sperabit adhuc longe victurum, repentinus
ei superveniet interitus.
34
#Dixit enim in corde suo: Oblitus est Deus: Avertit faciem suam ne videat in finem.@#
C Nimis stulta cogitatio, putans Dominum fideles
suos nolle respicere, pro quibus passionem sustinuit,
cum propter ipsum doceantur omnia poenalia
et adversa sustinere.
35 ÷ #Ex .. surge, Domine Deus. Exaltetur manus tua: ne obliviscaris pauperum.@#
C Exsurge, Deus, hoc est, celeriter veni; exaltetur
manus tua, operationem judicii significat. Illud
enim Propheta desiderabat venire, unde Antichristus
posset occumbere. Ne obliviscaris, nunc rogat,
ne secundum votum tyranni obliviscatur pauperum
in finem saeculi, ubi retributio est futura
meritorum.
36 #Propter quid irritavit impius Deum? Dixit enim in corde suo: Non requiret.@#
C Interrogando enim dicendum est, propter quid
irritavit impius Deum. Respondendum, ideo quippe
quoniam Deum impius putabat non posse sua facta
requirere et pauperum injurias, quasi circa cardines
coeli Deus ambulans, nostra non consideraret,
sed inveniet memorem in futuro, quem sperabat
oblitum.
37 #Vides quoniam tu laborem et dolorem consideras Ut tradas eos in manus tuas.@#
C Propheta loquitur ad Deum: Vides quoniam
tibi nullus illudat; consideras enim laborem et dolorem,
quem ille perfidus sub lingua habuit, id est
in cogitatione sua revolvit. Ut tradas eum, id est
judicio traditus non evadet, sed digna factis recipiet,
cum aeterna damnatione torquebitur.
38 #Tibi derelictus est pauper: Orphano tu eris adjutor.@#
C Cum dicit, tibi derelictus est pauper, ostendit
quoniam qui Domino derelinquitur, nulla utilitate
fraudatur, hoc est enim pio principi dimitti, quod
bonis omnibus tradi. Pauper enim dictus a #paulo
lare.@# Pupillum vero dicit non cujus genitor carnalis
occubuit, sed cui pater sepultus est, id est mundus
quem non amavit. Tu eris adjutor dicit, ut cum carnaliter
affligi videas, eos non dubites esse liberandos.
39 #Contere brachium peccatoris et maligni: Quaeretur peccatum illius et non invenietur.@#
C Redit nequitia Antichristi ante oculos Prophetae
et rogat: Contere brachium ejus, id est ad nihilum
redige potentiam, qua male utebantur peccatores,
quia insigniter impia faciebant. Malignus, quia iniquus
suasor erit, ut quos terrore non potest pervertere,
saltem per noxia praemia conetur declinare.
H Quaeritur peccatum illius nec invenietur, hoc est
ad emendationem non est dignus venire. C Addidit,
nec invenietur, quia dubium non est perire scelestam
potestatem, cujus auctor est | null | 2c4997ff-2588-458b-ba70-25eaf8eeed33 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
damnandus. A Ut
sic inveniatur peccatum et peccator ad damnationem,
quae non inveniuntur ad emendationem.
40
#Dominus regnabit in aeternum et in saeculum@# ÷ #saeculi@#
.. #Peribitis gentes de terra illius.@#
C Interfecto Antichristo, redit Propheta ad ordinem
futurarum rerum, ubi jam securitas sanctorum
et regnum aeternum Christo Deo est. Gentes, peccatores
et impios dicit, qui feraliter vivunt. De terra
illius, regnum signat Salvatoris, quo soli beati perfruuntur.
41 #Desiderium pauperum exaudivit Dominus: Praeparationem cordis eorum audivit auris tua.@#
H Desiderium pauperum, dicit voluntatem Ecclesiae,
ut ei tribueret regna coelorum. C Et praeparationem
cordis, id est concupiscentiam, quae ostendit
virtutem animi ardore mentis. H Aurem Dei, clementiam
divinam dicit.
42 #Judicare pupillo et humili: Ut non apponat ultra magnificare se homo super terram.@#
C Ecce auctoritate prophetica admonemur, pupillum
humilem Deo esse gratissimum. Cum pupillus
humilis dicitur, justissimus approbatur, ut non apponat
ultra, hoc est, H ut non elevet Antichristus
se ultra super electos Dei, quia C tunc omnia mala
finienda sunt, cum auctor mortis cum sua plebe damnabitur.
Haec sunt occulta Filii, quae psalmi hujus
titulus canit.
ORATIO EX PSAL. IX.
Confessioni nostrae piam aurem, Deus clemens,
aperi, qui sperantes in te nunquam consuevisti derelinquere,
ut exaltati de portis mortis perpetuae,
possimus salvi tentatoris occultas insidias effugere.
Per Dominum nostrum.
PSALMUS X.
ARGUMENTUM PSAL. X.
C De haereticis Propheta dicit, qui nituntur catholicos
in suam convertere pravitatem, Domini illis
judicium comminans, et quid in illa retributione debeant
sustinere.
TT. #In finem ÷ Psalmus .. David.@#
C Sciendum est hunc psalmum probatum esse ad
haereticos destruendos.
1 #In Domino confido:@#
#Quomodo dicitis animae meae: Transmigra in montem sicut passer?@#
H In Domino confido. Vox Ecclesiae contra haereticos.
C Ac si dixisset, Dum ego sum in religionis
fixo cacumine constitutus, quomodo suadetis me:
Transmigra in montem, id est ad haereticam pravitatem,
mentientes esse Christum ibi, ubi veritas esse
nulla probatur? Mons significat elevatam superbiam
mentis, qua sola haeresis incurritur, dum haeretici
humilibus consentire nolentes, super Ecclesiam se
erigere conantur. Passer haereticum signat, qui ad
nequissimas praedicationes inconstantis animi levitate
transfertur. Instabilis enim avis passer, et alii
in foraminibus parietum, alii in roscidis vallibus,
nonnulli in squalidis montibus habitant.
2
#Quoniam ecce peccatores intenderunt arcum: paraverunt sagittas suas in pharetra: Ut sagittent in obscuro rectos corde.@#
H Quoniam ecce peccatores, id est haeretici, intenderunt
arcum, id est ora illorum contra Ecclesiam.
Intenderunt arcum, id est potentiam verbositatis
suae. C Paraverunt sagittas, id est verba venenosa. In
pharetra, id est in corde. H ut sagittent, etc., id est
cum viderint in Ecclesia obscuratos imperitia vel
simplices, laqueis dolosis vel occultis illiciant.
C Recti corde sunt dicti, qui nulla iniqua persuasione
decipi poterunt, vel in obscuro, id est obscuris
et ambiguis sententiis eorum, vel cum persecutionibus
tetris perturbatur Ecclesia. Quando timore
periculi carnalis homines creduntur facilius immutari.
3 #Quoniam quae perfecisti destruxerunt: Justus ÷ autem .. quid fecit?@#
C Dicit idem Propheta destruxisse haereticos legem
Dei cum interpretationibus falsis, convertentes in
necem quae a Domino prophetata sunt ad salutem.
Subjungitur defensio Domino Christi: Justus quid
fecit? H hoc est, Christus mundum redemit. C Vel,
si Scripturas subvertere volunt, quid fecit eis
justus, quod etiam illum persequuntur?
4 #Dominus in templo sancto suo: Dominus in coelo sedes ejus.@#
C Templum enim Dei sanctum est, quod estis vos (I Cor. III),
ut sciat haereticus se posse a Deo disperdi,
a quo noscuntur corda recte credentium possideri.
Coelum enim sanctos viros significat, quos
divinitas insidere dignatur. Terrere igitur haereticos
a seductione bonorum per Domini judicium nititur
Propheta, ut si justos seducere non timent, saltem
eum qui in justis est et habitat timeant.
5 #Oculi ejus ÷ in pauperem .. respiciunt, Palpebrae ejus interrogant filios hominum.@#
H Oculi Domini, id est aspectus et clementia Divinitatis
pauperem populum Christianum respicit ad
adjuvandum. C Palpebrae | null | 2aca2d59-0d0d-47e1-856e-10cb82edde8b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, dictae a #palpitando,@# signant
subtilitatem divini judicii ac judicia Dei occulta, in
quibus nos interrogat, id est cognoscit quid habeat
unusquisque.
6 #Dominus interrogat justum et impium:@#
#Qui autem diligit iniquitatem odit animam suam.@#
H Dominus interrogat, id est cognoscit et probat
justum et impium. C Hoc ideo dicitur, ut unusquisque
circumspiciat conscientiam suam, de qua
novit solum Deum ferre judicium. Non enim justus
est quem homines dicunt, sed quem Deus probat
justum. Quid est diligere iniquitatem, nisi diabolum
sequi? semetipsum persequitur qui diabolum sequitur,
dum illas semitas vult ire, quae ad #fugienda@#
loca poenarum perducunt.
7 #Pluit super peccatores laqueos: Ignis + et .. sulphur + et .. spiritus procellarum, pars calicis eorum.@#
C Pluit, scilicet verba praedicationis, quae piis imbres
sunt, perfidis autem laquei igniti. Ignis etiam est,
cum eos flammea cura consumit cupiditatis. H Sulphur,
putredo peccatorum. C spiritus procellarum,
dum se confundunt mente tumultuosa, pars calicis
eorum, id est mensura, quae pollutis actibus ebriantur.
H Vel, ignis, cupiditas, sulphur, peccatorum
putredo, spiritus procellarum, poena aeterna; et
quos ignis exurit, tempestas exanimat.
8 #Quoniam justus Dominus et justitias dilexit: Aequitatem vidit vultus ejus.@#
C Justum dicit Dominum amare justitiam, quia
nescit alios respicere, nisi qui norunt custodire
justitiam, aequitatem illam, scilicet quam ipse propitius
concedit. Vultus Dei propitiationem significat.
ORATIO EX PSALM. X.
Dirige oculos pietatis tuae super humilem paupertatis
nostrae personam, omnipotens Domine, et circumda
nos fidei armis, ut ab iniquitatum sagittis
eruti, valeamus aequitatem et justitiam custodire.
Per Dominum.
PSALMUS XI.
ARGUMENTUM PSAL. XI.
C Salvum se Propheta a mundi istius perversitate
fieri petit, quoniam dolosi atque superbi, potentiam
Dei sceleratis oblocutionibus abnegabant; promissionemque
Patris per Filium dicens faciendam, eloquia
Domini sub brevitate collaudat.
#In finem pro octava die. Psalmus David.@#
C In finem pro octava die, ut in sexto psalmo jam
dictum est, ad aeternam pertinet requiem, petit itaque
Propheta iniquitatem mundi destrui, ut ad illam
veritatem futurae promissionis debeat pervenire.
1 #Salvum ÷ me .. fac, Domine, quoniam defecit sanctus: Quoniam diminutae sunt veritates a filiis hominum.@#
C Salvum me fac, exclamat ad Dominum Propheta,
petit se salvum fieri ab illo a quo veram
medicinam noverat invenire, dicens sanctum deesse;
aliter enim sanctus deficere non poterat nisi fuisset
inter homines veritas imminuta. Verum cum dicit
diminutas, evidenter ostendit depravata Dei munera
ex culpis hominum, et collata beneficia propria
perversitate maculata. Dicit vero veritates, de veritatibus
hominum loquens, una est Dei veritas, qua
illustrantur animae sanctae.
2 #Vana locuti sunt unusquisque ad proximum suum: Labia dolosa in corde et corde ÷ locuti sunt@#
...
C Vana falsa significat, quando contra Dominum
testimonia falsa quaerebant, tunc imminutae sunt
veritates. Proximos dicit, non tam cognatione generis
quam participatione sceleris sociatos. In corde
et corde, quoties volumus dolosos ostendere, duplicia
eorum corda declaramus, quando simplices,
unum cor in eis esse testamur. Locuti sunt, ut subaudias
mala.
3 #Disperdat Dominus universa labia dolosa: Linguam magniloquam.@#
C Disperdat dicitur contra Judaeos, ut passim
pereant, qui se in una pravitate collegerant. Lingua
magniloqua est quae sibi aliquid magnae potestatis
assumit, et, ne hic in bono linguam magniloquam
accepisses, praedixit labia dolosa. Considera vero
pietatem dicentis, quod non hominibus (quia aliqui
convertendi erant) sed ipsis vitiis maledicit.
4 #Qui dixerunt: Linguam nostram magnificabimus: Labia nostra a nobis sunt: Quis noster Dominus est?@#
C Illos exponit, qui in prosperis rebus se jactantes,
gloriam suam exaltare praesumunt, et sibi ipsis
deputant non a Deo accepisse. Istud quis noster
Dominus est, sacrilegorum verba sunt contradicentium
vero Deo, et superborum. A Hypocritarum et
philosophorum, qui ingenio et studio scientias et
eloquentiam acquisitas ex seipsis habere putant,
contemnentes non habentes eas, ideo subdit:
5 #Propter miseriam inopum et gemitum pauperum: Nunc exsurgam, dicit Dominus.@#
C Exsurgam, dicit Propheta in personam Patris
de Filio; | null | 47d56846-c7c5-4962-9552-fa5d22700cbe | latin_170m_raw | null | None | None | None |
exsurgam, id est, apparebo et manifestabor
in Filio, H ut eos qui in miseria sunt in mundo
redimat.
6 #Ponam in salutari: Fiducialiter ÷ agam .. in eo:@#
H Ponam in salutari (vox Patris), id est salutem et
consolationem pauperum, forte gentium in Filio;
qui est laetitia contra gemitum. Fiducialiter agam
in eo, C id est in Filio, quia potestas Patris; fiducia
est Filii, cujus voluntati nullus valet obviare, quia
eloquia, etc.
7 #Eloquia Domini, eloquia casta: argentum igne examinatum: Probatum terrae: purgatum septuplum.@#
Hic eloquia Domini laudantur (quae nullo mendacio,
nulla adulterina falsitate fuscantur) cum dicit,
eloquia casta. Superius vero sermo humanus
arguitur, cum dicit, vana locuti sunt. Argentum
terrae, igne examinatum solet esse purissimum,
quando frequenti fuerit decoctione mundatum; sic
eloquia Domini pura, pulchra et rara. Purgatum vel
examinatum, contra illud ponitur, quod de peccatoribus
ait, labia dolosa in corde, etc. Septuplum, septiformem
Spiritum significat, id est, timorem Domini,
pietatem, scientiam, fortitudinem, consilium, intelligentiam,
sapientiam. A Per quae divinum eloquium
splendet, dum verbi Dei praedicatores et secundum
eloquia ejus viventes his charismatibus refulgent.
8 #Tu, Domine, servabis nos: Et custodies nos a generatione hac in aeternum.@#
H Tu, Domine, servabis nos in aeternum (Ecclesia
rogat), id est in fide servabis. Et custodies ab
haereticis vel Judaeis, sive a peccatoribus, sive a dialecticis
et philosophis istius mundi in aeternum. C
Hic conservat ne pereamus, ibi laetificat in aeternum
et coronat.
9 #In circuitu impii ambulant:@#
#Secundum altitudinem tuam multiplicasti filios hominum.@#
C In circuitu impios ambulare, est tortuosis moribus
vivere, qui nunquam rectam viam ambulant,
Christo derelicto, qui est vera via. Secundum altitudinem
tuam, non secundum meritum hominis
sed secundum potentiam divinae voluntatis multiplicatur
Ecclesia, hoc est de pietate et misericordia
ejus, percipiens in retributione Christi promissa.
ORATIO EX PSAL. XI.
Miserere fragilitatis nostrae, sanctissime Pater,
et concede nobis eloquia tua, pudico corde continere,
ut possimus multiloquam dolositatem insanientium
declinare. Per Dominum nostrum.
PSALMUS XII.
ARGUMENTUM PSAL. XII.
C Respiciens Propheta mundum idololatriae mancipatum,
credulitatem suam adventu sanctae Incarnationis
poscit expleri, ut vel sic confusa gentilitas
suum posset agnoscere Creatorem.
TT. #In finem psalmus David.@#
C In finem: hic tempus significat incarnationis
Christi. C Totus hic psalmus de charitate loquitur
Christi; plenus Propheta Domini charitate, confidenter
dicit differri se diutius ab exspectatione sua
et adventu illius, quem licet firma fide crederet esse
venturum, tamen de ejus tarditate conqueritur.
Cujus adhuc speratum adventum citius non merebatur
cernere, quoniam omni desideranti valde molesta
dilatio est.
1 #Usquequo, Domine, oblivisceris me in finem? Usquequo avertis faciem tuam a me?@#
C Usquequo cum dicit, apparitionem postulat Christi,
quam in spiritu videbat; usquequo, id est, quousque,
quandiu non liberas. H Potest vero cum
Propheta quilibet poenitens sub peccatis gemens
dicere: Usquequo, etc., persequuntur enim daemones
et mali homines gravissime vere poenitentes et
Christi mandata servare cupientes. C In finem, id
est usque ad Christi adventum.
2 #Quandiu ponam consilia in anima mea, dolorem in corde meo per diem?@#
C Cum dicit quandiu, exprimitur hic maximus
ardor exspectantis adventum Dei. H Ac si dicat: Patior
istam angustiam quousque te videam, sicut promisisti
venire. A Dicit vero consilia, id est cogitationes
et tractatus, quomodo et quando a servitute
peccati et diaboli liberari possit per adventum Salvatoris,
et quia spes salutis protrahitur, crescit desiderium
in dolorem. C Per diem, id est per singulos
dies ille amor tui adventus, versus est in dolorem
mentis quo tardaveris.
3 #Usquequo exaltabitur inimicus meus super me? Respice et exaudi me, Domine Deus meus.@#
C Inimicum, diabolum dicit, qui dicitur exaltatus
ante adventum Domini, cum gaudebat de humana
captivitate. Super me, id est super credulitatem
meam. Exaudi me, non sibi tantum subvenire petit
sed universis fidelibus. Respice, ad illud referendum;
usquequo avertis faciem | null | 8ede1155-b97a-4333-9b62-3512f8c813d1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
tuam a me. Exaudi
vero, ad illud quod dicit in capite psalmi: usquequo
oblivisceris me in finem.
4 #Illumina oculos meos ne unquam obdormiam in morte: Nequando dicat inimicus meus: Praevalui adversus eum.@#
C Dum petit illuminari oculos, cordis oculos dicit,
qui obdormiunt in morte, quando, fidei lumine
sepulto, carnali delectatione clauduntur; ipse est
enim somnus, de quo laetatur inimicus. Inimicum,
diabolum dicit et angelos ejus, quorum consuetudo
est insultare dum capiunt, et gaudere dum deceptos
a se cognoverint possideri.
5
#Qui tribulant me exsultabunt si motus fuero: ego autem in misericordia tua speravi.@#
C Exsultabunt si motus fuero, id est si a te fuero
divisus per incredulitatem vel peccatum; inimici
efficiuntur laeti. In tua misericordia dicit, quia qui
aliunde suam spem ponit nisi in Deum, sua fides
vacua est. O virtus fidei et firmitas magna credentis
in eum credere a quo pro certo scit posse salvari!
6 #Exsultabit cor meum in salutari tuo: Cantabo Domino qui ÷ bona .. tribuit mihi: ÷ et Psallam nomini Domini altissimi@#
...
C Interior homo salutare Dei conspexerat, quem
cernere cupiebat carnalibus oculis. Cantabo, scilicet
corde ubi nimia laetitia complebatur. Psallam operibus
bonis, quod maxime Divinitas quaerit.
ORATIO EX PSAL. XII.
Ne avertas faciem tuam a nobis, omnipotens Deus,
ne inimici nostri exaltentur adversus nos; sed ita
cor nostrum salutaris tui exsultatione perfunde,
ut facias somnum secundae mortis evadere. Per Dominum
nostrum.
PSALMUS XIII.
ARGUMENTUM PSAL. XIII.
C Ecclesia Judaeos increpans qui viso Domino
minime crediderunt, inani eos trepidatione dicit
confundi qui fructuosum timorem Domini cognoscere
noluerunt, eorum in fine saeculi conversionem
praedicens.
TT. #In finem ÷ Psalmus .. David.@#
C Finis Christum significat, ideo frequenter repetitur,
ut semper ad Omnipotentem audientis animus
erigatur. C Psalmus iste, Judaeorum vesaniam
vehementi increpatione castigat, asper invectionibus,
terribilis profanis, amarus incredulis, ut haec increpatio
merito detur Ecclesiae.
1 #Dixit insipiens in corde suo: Non est Deus.@#
C Videns populis Judaeorum Christum humiliter
venisse dixit: Non est Deus, nec intellexit ipsum
esse qui a prophetis praedictus est. Et ideo insuper
gravius est, quia dixerunt hoc non in labiis, sed in
corde, ut malo voto pejor incredulitas jungeretur.
A Vel insipiens etiam gentilis dicitur, Deum non
esse putans, qui corruptus est mente, lignum sibi
Deum faciens.
2
#Corrupti sunt et abominabiles facti sunt in studiis ÷ suis@# .. #Non est qui faciat bonum ÷ non est usque ad unum@#
...
H Si enim notitiam habuissent Dei, corrupti per
infidelitatem et abominabiles, id est odibiles non
fuissent. Non est usque ad unum. C Revera solus
Christus est, sine quo aliquod bonum vel incipere
vel implere nullus valet. Alia littera habet: Corrupti
sunt in voluntatibus suis. Voluntas autem
dicta est a #volatu,@# quoniam animus quo vult nimia
velocitate transfertur. Corrupti igitur sunt Judaei,
dum a Scripturarum sanitate recedentes, in vitiosos
sensus inciderunt, et ita nefandissima #incredulitate@#
maculati, in poenam peccati etiam Deo abominabiles
facti sunt.
3 #Dominus de coelo prospexit super filios hominum: Ut videat si est intelligens, aut requirens Deum.@#
C Prospexit Dominus, scilicet ut nobis mitteret unigenitum
Filium suum. Super filios, id est humanum
genus. H Ut videre sanctos suos faciat, per quos
respicit, et in quibus habitat, si sit sapiens. C Qui
Deum mente intelligat esse verum Deum et hominem,
et requirat operatione Deum, sequendo mandata
ejus, ut ab ejus voluntate non discrepet. Sed
quid viderint sancti Dei, per quos Deus videre dicitur,
subdit, omnes declinaverunt, etc.
4 #Omnes declinaverunt, simul inutiles facti sunt: Non est qui faciat bonum. Non est usque ad unum.@#
C Hic dicit omnes, id est totum, et significat
partem. Declinaverunt, scilicet a gratia Dei, et facti
sunt inutiles sibi et aliis. Tanti enim et tot de Judaeis
impii fuerunt, ut pene omnes perfidi esse ac perisso
putarentur. A Similiter de gentibus, omnes igitur
non intelligunt nec requirunt, sed declinaverunt
tam Judaei quam | null | aa6c857e-e575-4500-8b4d-f0eeffb4f283 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
gentiles.
5 ÷ #Sepulcrum patens est guttur eorum ... ÷ Linguis suis dolose agebant@# ...
÷ #Venenum aspidum sub labiis eorum.@#
C Merito ergo sepulcrum dictum est guttur eorum:
qui pestiferos sermones proferebant, sicut sepulcrum
fetidos odores exhalat. Linguis suis dolose
agebant, quibus mortifera verba loquebantur. #Aspidum@#
immane genus est serpentium, quod naturali
obstinatione verba incantantium perhibetur non admittere,
nec a voto suo potest removeri, et quod
non valet ullo carmine mitigari, sicut alia genera
serpentina; quod significat surditatem mortiferam
Judaeorum. Venenum dictum est quod per venas currat;
sic et vota malignorum occulta cogitatione
grassantur.
6 ÷ #Quorum os maledictione et amaritudine plenum est@#
..:
÷ #Veloces pedes eorum ad effundendum sanguinem@# ...
C.
Quorum os, id est Judaeorum, quando pro bonis
admonitionibus blasphemabant Christum. Amaritudine,
cum de nece ejus tractabant. Pedes, consilii
progressus appellat, quibus de incepto movemur
ad exitus rerum. Cum dicit, veloces, defuisse
illis ostendit consilia moderationis. Ad effundendum
sanguinem, id est Domini Salvatoris et suorum, ut
sceleratae rei crescat immanitas actionis, dum et in
Dominum Salvatorem manus noxias injiciunt.
7 ÷ #Contritio et infelicitas in viis eorum .. ÷ et viam pacis non cognoverunt@#
..:
÷ #Non est timor Dei ante oculos eorum@# ...
H Contritio, scilicet corporis Judaeorum, infelicitas
animae. In viis, in operibus eorum. Cur? quia
viam pacis, id est Christum non cognoverunt, nec
per fidem nec per opera. Quare? quia non est timor
Dei in sensu eorum, non enim metuunt futurum
judicium. C. Via impiorum contritio est, quia terit
et teritur; infelicitasque in ea est, quia nunquam
per ipsam nisi ad infausta supplicia pervenitur.
8 #Nonne cognoscent omnes qui operantur iniquitatem: Qui devorant plebem meam sicut escam panis?@#
H Nonne cognoscent, ac si dicat: Si modo non
cognoscent venturam ultionem, cognoscent in judicio
qui modo mala operantur. Plebem meam devorant,
id est haeretici populum Christianum seducunt,
vel mali occidunt bonos, vel idololatrae credentes.
Sicut nullus esuriens sine pane bene potest
saturari, sic haeretici nunquam satiantur iniquitatibus
suis, nisi persequantur Christianos. A Vel satiantur
persecutione Christianorum, sicut esca panis
satiatur esuriens.
9 #Dominum non invocaverunt: Illic trepidaverunt timore ÷ ubi non erat timor@#
...
H Dominum non invocaverunt, si enim invocassent,
salvi essent. Illic trepidaverunt in idolis et #ritibus@#
vanis simulacrorum, qui Deum timere debebant.
C Et quando dicebant de Christo: Si dimittimus
eum sic, etc.
10 #Quoniam Deus in generatione justa est: consilium inopis confudistis: Quoniam Dominus spes ejus est.@#
H Quoniam Deus est in generatione justa, id est
in populo Christiano. C Christi consilium confudistis,
id est suscipere noluistis H dicentis: Poenitentiam
agite. Inops dicitur Christus, qui pro nobis
pauper factus est. Dominus spes ejus est. Pater
utique Filii, quia humanitas confortata est de Divinitate.
A Vel quodlibet membrum Christi existens, qua
Dominus spes ejusdem; inde contemnitur magis
unde magis reverendus esset.
11 #Quis dabit ex Sion salutare Israel? cum averterit Dominus captivitatem plebis suae, Exsultabit Jacob et laetabitur Israel.@#
C Cum dicit, quis dabit, vult intelligi Dominum
Patrem, qui Dominum Christum in Sion, id est in
Jerusalem mittere dignatus est. Ipse est aeterna salus
Israel, id est credentium. Dum #avertit,@# id est
diabolum damnaverit, qui Dei plebem persequi et
captivare festinat. Exsultabit Jacob, id est Judaeorum
et gentium populus collectus per gratiam Dei. Laetabitur
Israel, hoc est universalis Ecclesia.
ORATIO EX PSAL. XIII.
Dignare, Domine, de coelo sancto tuo respicere
super filios hominum, et da nobis agnoscere viam
pacis, ut, aversa vitiorum captivitate, coelestis Jerusalem
habitaculo perfruamur. Per Dominum nostrum.
PSALMUS XIV.
ARGUMENTUM PSAL. XIV.
C Propheticae interrogationi respondet Dominus,
in Decalogi exemplum decem virtutibus ad suae
beatitudinis atria perveniri.
TT. #Psalmus David.@#
C Psalmus iste non profunditate velatus est, sed
propheticae interrogationi respondet Dominus, in
Decalogi exemplum; decem virtutibus ad beatitudinis
suae atria perveniri.
1 #Domine, quis habitabit | null | bd44de84-9732-4eed-8f41-13dc39cf66e1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in tabernaculo tuo: Aut quis requiescet in monte sancto tuo?@#
C Tabernaculum dictum ex duobus nominibus, id
est a taberna (quae est domus pauperum, quia non
adhuc tegulis sed tantum trabibus tegebatur) et coenaculo
(quia ibi coenabant, sicut antiquis mos erat
semel in die cibum sumere) significat catholicam
fidem in qua habitat sancta Dei Ecclesia. Mons signat
futuram Jerusalem. A Non autem quaerit quis
in Ecclesia absolute habitet, in qua et boni et mali
sunt, sed subaudiendum reliquit, digne. Quis in ea,
scilicet digne, habitet. Quod ex eo probatur quod
subdit, aut quis, etc.
2 #Qui ingreditur sine macula, Et operatur justitiam.@#
C Ingredi tabernaculum sine omni macula solius
Domini fuit. Operabatur justitiam: cum ejecit de
templo vendentes et ementes. H Membrorum vero
suorum est, sine macula peccati mortalis incedere,
et per baptismum sine omni macula ingredi, quia
sine minimis esse non possumus.
3 #Qui loquitur veritatem in corde suo; Qui non egit dolum in lingua sua.@#
H Multi loquuntur veritatem labiis, sed non in
corde, qui videntur vera dicere, sed cor cum labiis
non consonat, quod Christus non fecit. Non elegit
dolum Christus, quia quae locutus est ore, complevit
opere. Ille dolose agit, qui aliud agit et aliud dicit.
4 #Nec fecit proximo suo malum, Et opprobrium non accepit adversus proximos
suos.@#
H Proximi sunt nobis omnes homines, et nulli
debemus malum facere. Ille opprobrium, id est detractionem
non accipit de fratre, qui prius non
credit mala de illo antequam probat. Qui ista superius
comprehensa complet, ille habitat in vita
aeterna.
5 #Ad nihilum deductus est in conspectu ejus malignus, Timentes autem Dominum glorificat.@#
H Ad nihilum deductus est malignus, id est diabolus,
quia apud sanctos pro nihilo habetur. Qui
timent Dominum timore sancto, Dominus eos magnificat.
C Vel ad nihilum deductus est, quando ei
dixit: Redi retro, Satanas, non tentabis Dominum
Deum tuum.
6 #Qui jurat ÷ proximo suo .. et non decipit: qui pecuniam suam non dedit ad usuram; Et munera super innocentes non accepit.@#
C Jurare enim dictum est, quasi juste orare,
hoc est juste loqui. A Non decipit proximum: qui
jurat dare et subvenire proximo et promissum
reddit. H Vel non decipit anima proximum, id est
corpus, si praecepta Dei observat quae observare
promittit. Sicut enim pecunia visibilis prohibetur ad
usuram dari, ne is qui accipit magis spolietur quam
juvetur: ita verbum Dei non solum divitibus qui
pascunt, verum etiam pauperibus hominibus gratis
debet insinuari. Non accipit munera super, id est
contra innocentes, qui judicium justum propter
aliquod munus non subvertit.
7 #Qui facit haec: Non commovebitur in aeternum.@#
C Non dixit qui cantat, sed #qui@# facit haec, ipse
habitabit in tabernaculo Domini, et in regno sancto
ejus requiescet: ut nos ad actualem virtutem
interposita lege constringeret, ne secreta tanti
ministerii, intenti solis cantibus, inaniter psalleremus.
ORATIO EX PSAL. XIIII.
Concede nos, piissime Deus, sine macula ingredi
ecclesiam tuam, et averte nos a dolis proximi vel
usuris, ut dum haec secundum tuum observamus
praeceptum, non commoveamur ab aemulis suppliciis
in aeternum. Per Dominum nostrum.
PSALMUS XV.
ARGUMENTUM PSAL. XV.
C Christus pro humanitate suscepta a patre se
conservari petit, eique gratias refert qui sua potentia
iniquitatem hujus saeculi superavit: et post
resurrectionis gloriam in delectationibus dextrae
suae eum collocavit.
#Tituli inscriptio ÷ ipsi .. David.@#
C Tituli inscriptio ipsi David, verum hanc tituli
inscriptionem non ad quamlibet aliam personam,
sed ad Christum referri debuisse: adjectum est,
ipsi David, quod ad Dominum Salvatorem competenter
referri valet. Deprecatur hic assumpta humanitatis
natura, pro nostra protectione conservari
a Judaeis.
1 #Conserva me, Domine, quoniam speravi in te: Dixi Domino, Deus meus es tu: quoniam bonorum meorum non eges.@#
C Sperasse se semper dicit in Domino. Dixi Domino:
Filius dicit, a forma servi ad Patrem, qui in divinitate
aequalis est Patri. H Non indiguit Pater secundum
suam majestatem incarnationis aut passionis | null | 48fa13a4-6e54-46e8-a639-28152a9905b4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
vel resurrectionis,
quae ad Filium pertinent secundum humanitatem,
ut nos redimeret. Sed quibus illa prosint:
addit sanctis, etc., istis haec sunt necessaria.
2
#Sanctis qui in terra sunt ejus; Mirificavit + omnes .. voluntates meas in eis.@#
C Sanctos qui sunt in terra viventium, significat
innocentes et justos. H In Ecclesia, quae terra dicitur
ejus. C Per quos mirae factae sunt voluntates Dei Salvatoris,
quando illis obedientibus, et jussa Christi
facientibus, reddidit eos de mortalibus aeternos. A
Sive mirificavit, dum eos magnificavit miraculis, per
quae miracula ostensum est, quod praedicatio eorum
et fides et opera fuerint voluntatis Dei.
3 #Multiplicatae sunt infirmitates eorum:@#
Postea #acceleraverunt.@#
H Multiplicatae sunt gentibus infirmitates, id est
idola quae (Domino veniente in carne) relinquentes
celerrime ad eum sunt reversi, habet enim Hebraica
veritas, multiplicata sunt idola eorum.
4 #Non congregabo conventicula eorum de sanguinibus; Nec memor ero nominum eorum per labia mea.@#
C Quas gentes dicit non sanguine pecudum aut
victimarum consuetudine congregandas, sed immolatione
corporis et sanguinis Christi. Non fuit ergo
memor Christus nominum illorum quibus prius nominabantur,
dicti filii irae, filii diaboli, sed novorum
nominum memor est, quibus dicuntur nunc Christiani
et filii Dei. Labia vero Christi: duo Testamenta
significant, quando utraque regnum Dei praedicant
et in unius soni concordia sicut labia temperantur.
5 #Dominus pars haereditatis meae et calicis mei;@#
#Tu es qui restitues haereditatem meam mihi.@#
C Pars haereditatis et calicis Dominus est. Dicit
Filius ad Patrem non deitate minor, sed humanitate
subjectus: esse Patrem partem haereditatis suae, scilicet
in fide gentium Patri et Filio credentium. C
Calix, voluntatem ac distributionem Domini signat.
Restitues autem dixit, quoniam faciente diabolo perierat
genus humanum. A Ipsa haereditas restituta
est, quando electos suos ad immortalitatem attraxit.
C Dicta est autem haereditas ab hero, id est Domino.
6 #Funes ceciderunt mihi in praeclaris: Etenim haereditas mea praeclara est mihi.@#
H Funes: patriarchas et prophetas et apostolos
vel quoscunque advocaverit Christus, signat: quos
ille recipit, in praeclaris, id est in optimis, C haereditas
Christi: est multitudo sanctorum, quae praeclara
dicitur Christo, licet ab saeculi hominibus despiciatur,
quia ab eo electa. Cecidisse dixit, pro venisse.
7 #Benedicam Dominum qui tribuit mihi intellectum; Insuper et usque ad noctem increpuerunt me renes mei.@#
C Benedicit Filius Patri, secundum humanitatem
tribuenti sibi intellectum, quo omnia vera sanctaque
cernebat, ne sibi humana infirmitas aliquid sine
gratia Patris applicaret. H Nox significat tempus
passionis. C Renes vero, cognationem significant Judaeorum
de qua Christus secundum carnem nascebatur,
a quibus frequenter et usque in mortem increpatus
est. H Vel renes, id est delectationes carnis
tunc increpant, quando stimulant ut peccetur. Et ita
est vox ista non capitis sed membrorum Christi, vel
capitis pro membris.
8 #Providebam Dominum in conspectu meo semper: Quoniam a dextris est mihi ne commovear.@#
H Nam qui Dominum semper intuetur oculis mentis
nullatenus ad delicta convertitur. Dicit autem
causam cur non moveatur, quoniam a dextris est Dominus,
siquidem, a dextris Domino adjuvante, sinistra
non praevalet nocere; quod si Dominus dexteram
partem non tenuerit, statim eam diabolus occupabit.
9 #Propter hoc laetatum est cor meum. Et exsultavit lingua mea: ÷ insuper .. et caro mea requiescet in spe.@#
C Propter hoc quod ille a dextris, scilicet astitit,
et in corde suo jocunditatem et exsultationem linguae
sibi esse testatur. II Caro Ecclesiam significat,
quae requiescit ad tempus in spe futurae resurrectionis.
Ecclesia enim est caro Christi, ideo Christus
loquitur: Ecclesia, quae est caro mea, modo requiescit
in spe resurrectionis, ut ubi caput praecessit, et
membra sequantur, quoniam, etc. C Vel intelligitur
de carne hominis Christi, quam pro nostra salute
suscepit, quae in sepulcro quievit, in spe resurrectionis
die tertia factae.
10 #Quoniam non derelinques animam meam in inferno: Nec dabis Sanctum tuum videre corruptionem.@#
C Ecce Filius gratias agit Patri, quia ejus anima
non sit more communi in inferno derelicta, sed clarificata
celeri resurrectione. Hic corruptionem, | null | 864f0a4d-4831-4c5b-935a-866e888d3f98 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
id
est putredinem juste negat fieri, quae carnem consumit
humanam. Caro enim Christi non potuit corrumpi
in sepulcro.
11 #Notas mihi fecisti vias vitae: àdimplebis me laetitia
cum vultu tuo: Delectationes in dextera tua ÷ usque .. in finem.@#
II Vox justorum, notas mihi fecisti, id est, me
cognoscere fecisti mandata Christi. Tunc erit plena
laetitia, cum adunatum fuerit corpus, id est Ecclesia
in regno Dei, ubi speculatur vultus Dei. C In dextera
sua dicit, quoniam nullatenus a paterna contemplatione
discessit. Finis significat perfectionem
atque aeternitatem, ut usque in finem, id est perfecte
et aeternaliter.
ORATIO EX PSAL. XV.
Conserva, Domine, sperantes in te, et effice voluntates
tuas nobiscum, ut clarificati laetitia resurrectionis
tuae, mereamur a dextris tuis cum sanctis
omnibus delectari. Per Dominum nostrum, etc.
PSALMUS XVI.
ARGUMENTUM PSAL. XVI.
C Trifaria oratio ab humanitate Christi in psalmo
depromitur. Primo, secundum justitiam sibi petit
debere restitui. Secundo, ut a Judaeorum insidiis ejus
puritas liberetur. Tertio, resurrectionem velocissimam
deprecatur, ne inimicis diutius liceat insultare.
TT. #Oratio David.@#
H Oratio David. Iste psalmus cantatur contra Judaeos
ex persona Christi; vel contra haereticos, ex
persona Ecclesiae.
1 #Exaudi, Domine, justitiam meam: Intende deprecationem meam@#
C Vox Christi in passione, et vox Ecclesiae in tribulatione.
Et Christus petit exaudiri justitiam suam,
quia obediens fuit Patri usque ad mortem. Inter deprecationem
et orationem differentia est: oratio
sanctior est, quae fit pro devotis ut perseverent;
deprecatio vero pro suis peccatis vel alienis: vel
aliquid fortius est deprecatio quam oratio.
2 #Auribus percipe orationem meam: Non in labiis dolosis.@#
H Orat enim Filius (ex infirmitate carnis, non ex
diminutione deitatis) ut exaudiatur quod rogat. Non
in labiis dolosis, sicut est oratio eorum qui me inique
damnant et meos, ut sunt Judaei. A A Judaeis
enim manavit falsa sententia, apud quos innocens
damnatus est, et latro cognoscitur absolutus.
3 #De vultu tuo judicium meum prodeat: Oculi tui videant aequitates.@#
C De vultu tuo prodeat judicium. Inusitata locutio
est, quia de mente solet venire sententia non de
vultu, sed hoc Christo convenienter aptatur, quia ille
quod judicat videt, qui solus omnia secreta cognoscit.
Oculi mei videant aequitatem, hic aequitatem,
ipsam divinitatem significat, quam ipse Filius semper
videt, qui aequalis est Patri. Sic alia littera habet.
Nostra habet: Oculi tui; et tunc aequitas non
divinitatem, sed merita Christi et Judaeorum significat.
4 #Probasti cor meum ÷ et .. visitasti nocte: Igne me examinasti. Et non est inventa in me iniquitas.@#
5 #Ut non loquatur os meum opera hominum: Propter verba labiorum tuorum ego custodivi vias duras.@#
C Probatio hic significat passionem, quando inter
pericula mortis optima documenta patientiae ostendit;
visitatio, resurrectionem. Visitatus est nocte,
quando anima ejus in inferno non est derelicta. Igne
examinatus, id est, tribulatione passionis. Non est
inventa iniquitas in illo, quam adustio ulla decoqueret.
C Viae durae sunt, quas debent homines imitari,
quibus iter vitiorum leve est. Nam cum peccata
vitantur, homini viae durae sunt; quas vias immaculatus
peccatis Christus ambulavit. A Vel viae durae
dicuntur opera hominum, quas scilicet merentur opera
hominum, opera enim mala sunt opera hominum,
non Dei, illa autem merentur poenam quam Christus
sustinuit.
6 #Perfice gressus meos in semitis tuis: Ut non moveantur vestigia mea.@#
C Petit ergo Christus gressus suos custodiri, id
est, actus humanos fidelium suorum membrorum. In
semitis, id est in mandatis tuis. Perfice, id est fac
perseverare. Vestigia sunt signa plantarum; quae
significant apostolos, pro quibus petit Christus ut se
imitantes non moveantur a Patre. A Vel, vestigia
sunt doctrina sua, ab eo relicta post ascensionem.
Quam petit non moveri, quae ita firmata est, ut etiam
coelum terraque transibunt, verba autem Christi
non (Matth. XXIV).
7 #Ego clamavi quoniam exaudisti me, Deus: Inclina aurem tuam mihi ÷ et .. exaudi verba mea@#
C Ego clamavi | null | 54336412-1bc4-4412-b4ba-38f1eaaf0917 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Ideo Christus clamavit ad Patrem,
id est oravit, quoniam confidenter suam orationem
exaudiri a Patre sciebat. Inclinari autem petit, quoniam
ad eum non valet humana infirmitas per se pervenire.
Tunc exaudit cum se benignum indulserit.
8
#Mirifica misericordias tuas: Qui salvos facis sperantes in te.@#
H Tunc mirificavit misericordias pater suas,
quando per apostolos et caeteros sanctos infirmitates
indigentium curavit. C Salvos facis, id est in aeterna
vita constitues sperantes in te.
9 #A resistentibus dexterae tuae custodi me: Ut pupillam oculi.@#
C Dextera enim Patris Filius est, cui Judaei resistere,
id est repugnare ausi sunt. Pupilla enim
pars est oculi, qua discernimus qualitates rerum,
dicta a parvitate quasi #pusilla.@# Cui comparatus est
Christus, qui in suo judicio justos a peccatoribus
segregandos conspicit. Aptissime se petit custodiri
ut pupillam, cum per ipsam res visuales discernimus,
et in nostro corpore nil praestantius invenitur.
10 #Sub umbra alarum tuarum protege me: A facie impiorum qui me afflixerunt.@#
C Alae sunt Patris: misericordia et charitas, quibus
se protegi sancta Dei Ecclesia expostulat. C A
facie impiorum, daemones significat et sequaces
eorum, qui ardorem insidiarum in necem Domini
vel in sanctos cumulabant. Facies instantiam impiorum
notat, vel ipsorum truculentam praesentiam.
11 #Inimici mei animam meam circumdederunt: adipem
suum concluserunt: Os eorum locutum est superbiam.@#
C Inimicos, Judaeos dicit. Animam, vitam temporalem,
quam arripere voluerunt, cum eum gladiis
et fustibus circumdederunt. Concludunt adipem qui
multa voracitate pinguescunt; sic Judaei scelerum
nimietate incrassati, locuti sunt superbiam contra
Christum impii; H vel contra Ecclesiam, C sua
mala facta defendendo.
12 #Projicientes me nunc circumdederunt me: Oculos suos statuerunt declinare in terram.@#
C Projicientes, scilicet Christum extra civitatem.
Circumdederunt, non obsequio sed furore in cruce.
Oculos mali declinant in terram, quamdo mala cogitatione
aliqua in mente volvunt. H Vel oculos in
terram statuerunt declinare, quando de terrenis cogitabant,
et de coelestibus non meditabantur.
13 #Susceperunt me sicut leo paratus ad praedam: Et sicut catulus leonis habitans in abditis.@#
C Susceperunt me, id est, Judaei a Pilato, quando
dixit: Tollite eum et crucifigite; leo diabolus intelligitur,
cui hic Judaei merito comparantur, cum
etiam eo pejores visi sint, quoniam ille fuit ausus
Dominum tentare, Judaei autem Dominum crucifigere.
Catulus leonis reliquum populum Judaeorum
signat, qui se diaboli filios effecerunt. Habitans in
abditis, id est, in insidiis occultis; malorum enim
hominum consuetudo est mala vota tegere, ut sic
consilia eorum possint ad effectum venire.
14 #÷ Ex .. surge, Domine, praeveni eum et supplanta
eum: Eripe animam meam ab impio: frameam tuam ab inimicis manus tuae.@#
15
#Domine, a paucis ae terra divide eos in vita eorum: De absconditis tuis adimpletus est venter eorum.@#
H Vox Christi ad Patrem ut praeveniat animae suae
ne laederetur a principe diabolo, praevenitque eum
potestas divinitatis, et alligavit et ad infernum perduxit.
C Framea, modo contum, modo loricam,
modo gladium significat bis acutum, quae tamen
omnia ad instrumenta armorum certum est pertinere.
H Framea est enim Patris, anima Salvatoris,
quando per ipsum diabolum vicit. C Sunt enim diaboli
inimici manus Domini, qui humanum genus
contra voluntatem Domini semper perversa voluntate
dilacerant.
C Precatur etiam Patrem Filius, ut dividantur
creduli a paucis, id est ab apostolis, ut convertantur
ad Dominum de terra, scilicet hujus mundi vitiosa.
In vita eorum, id est in mundo isto, ubi poenitentiae
locus est, ut in Christum crederent. De
absconditis tuis. Omne peccatum illi abominabile
est atque a conspectu ejus quasi absconditum, quia
extraneum est illi. Inde dicit adimpletum esse ventrem,
id est, sensum incredulorum. A C Vel divido
Judaeos a terra eorum in universum orbem, et hoc
in vita illa eorum, quam solam suam putant, de
aeterna desperantes. In futuro autem quid tunc erit:
16 #Saturati sunt filiis: Et dimiserunt reliquias suas parvulis suis.@#
H Saturati sunt filiis, scilicet Judaei qui in procreatione
filiorum multiplicati sunt, et rebus saeculi.
Dimiserunt reliquias maledictionis, hoc | null | 91cf2b94-28e8-4f0c-9aa1-80f7a08434d0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
est vindictam
illam quam merebantur, dicentes: Sanguis
ejus super nos et super filios nostros. Reliquerunt
filiis suis, quia illi sicut patres excaecati dispersique
sunt.
17 #Ego ÷ autem .. in justitia apparebo in conspectu
tuo: Satiabor cum apparuerit gloria tua.@#
C Apparere se dicit in conspectu Patris cum justitia,
quoniam ejus voluntatem impleverat. Satiabor
de humani generis credulitate, quando numerus
sanctorum est supplendus. Gloria Patris manifestatur
in judicio Domini Salvatoris, cum unusquisque
recipiet pro actibus suis.
ORATIO EX PSAL. XVI.
Converte, Domine, oculos cordis nostri ad cernendam
tui judicii veritatem, ut dum hic igne spirituali
probamur, de tuis in aeternum conspectibus
cum fructu justitiae satiemur. Per Dominum nostrum,
etc.
PSALMUS XVII.
ARGUMENTUM PSAL. XVII.
C Propheta Domino gratias agit, quod eum de gravibus
periculis liberavit, loquiturque Ecclesia quod
ante adventum Domini innumeras pertulerit calamitates:
vox etiam Christi inducitur ubi virtus ejus
potestasque describitur.
TT. #In finem puero domini David, qui locutus est
ad Dominum verba cantici hujus, in die qua eripuit
eum Dominus de manu omnium inimicorum
ejus: et de manu Saul et dixit.@#
Totus hic psalmus sub persona David ad Christum
pertinet, qui est finis, et puer vocitatus, et
manu fortis, quod David sonat. Canticum ad contemplationem
coelestium rerum pertinet.
1 #Diligam te, Domine, fortitudo mea: Dominus firmamentum meum et refugium meum et liberator meus.@#
C Diligit Dominum qui mandatis ejus obtemperat.
Diligo dicitur quasi de omnibus eligo. Recte confitetur
Dominum esse suam virtutem, quo donante fortior
factus est David suis inimicis. Pulchre ostendit
propheta quis ejus sit Dominus, singulis enim diversisque
verbis praedicando: declarat quid sit Dominus,
qui est modo virtus, modo firmamentum, modo
refugium, modo adjutor, modo protector, modo liberator,
modo cornu salutis, quae omnia Christus
est Ecclesiae.
2 #Deus meus adjutor meus: Et sperabo in eum.@#
C Nam sperare de futuro specialiter se dicit, qui
eum in praeteritis senserat adjutorem.
3 #Protector meus et cornu salutis meae: Et susceptor meus.@#
H Protector meus, quia me protegis et defendis.
Cornu salutis, quia infirmitatem confortabis, C ad
inimicos dissipandos. Cornua enim arma sunt belluarum,
quibus salutem suam solerti concertatione defendunt.
Susceptor meus. Quoniam susceptus est
Christus a Patre.
4 #Laudans invocabo Dominum: Et ab inimicis meis salvus ero.@#
C Laudantem se dicit invocare Dominum, et ipsi
universam suam victoriam tribuere (non sibi) qui
dignatus est cuncta praestare. Et ideo ab inimicis
salvum se faciendum dicit, quia victoriam suam non
sibi videbatur applicasse sed Domino. Nam qui aliter
facit, vitiis suis captivus redditur, quamvis hostes
superasse videatur.
5 #Circumdederunt me dolores mortis: Et torrentes iniquitatis conturbaverunt me.@#
H Circumdederunt Christum, qui in inferno gemebant.
Torrens dicitur fluvius excitatus hibernis
imbribus, et significat turbam iniquorum rapidam ad
iniquitatem, qui conturbant Ecclesiam, et more
torrentis hieme tribulationis intumescunt, sed, adjuvante
Domino, cito deficiunt et defluunt.
6 #Dolores inferni circumdederunt me: Praeoccupaverunt me laquei mortis.@#
C Fiat, istius versiculi talis est ordo verborum.
Circumdederunt me dolores inferni, et de paganis
dicit, qui erunt dolores inferni, id est, qui in inferno
debito dolore torquendi sunt. Praeoccupare David se
dicit laqueos mortis, id est reatus originalis peccati,
qui nos ab ipso conceptu facit obnoxios priusquam
nascamur in mundum. A Vel Christus in persona
membrorum suorum loquitur haec.
7 #In tribulatione mea invocavi Dominum: Et ad Deum meum clamavi.@#
H Humanitas invocavit divinitatem in passione, et
Ecclesia Christum. C Clamare autem plus est quam
invocare. Crevit sermo, progrediente desiderio, et
accensus animus prosilivit avidius in clamorem.
8 #÷ Et: exaudivit de templo ÷ sancto .. suo vocem meam: Et clamor meus in conspectu ejus introivit in aures ejus.@#
H Templum, corpus Dominicum, ubi exaudita est
humanitas a divinitate. C Clamor iste: causae justitia
est, quae ad Deum intrare poterat, quia pro mundi
cladibus supplicabat.
9 #Commota est et contremuit terra. Et fundamenta montium conturbata sunt et commota sunt: Quoniam iratus est ÷ eis ...@# | null | b60e7f0a-4b67-43b6-b3a3-1d12552bae92 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
C Nunc propheta ad Incarnationis secreta pervenit,
ordinemque ipsum mirabili narratione describit.
II Commota est terra, quando terreni de infidelitate
in adventu Christi ad fidem venerunt et contremiscunt
peccata sua. C Fundamenta montium, significat
praesumptiones superborum, id est divitias vel
honores, caeteraque humana quibus illi innituntur.
Iratus est eis Deus, quia vitia humana probantur
Domino esse exosa.
10 #Ascendit fumus in ira ejus: et ignis a facie ejus exarsit:@#
#Carbones succensi sunt ab eo.@#
C Fumus hic in bono positus est, qui succensus
profudit lacrymas poenitentiae. Ira ejus: conturbationem
signat timoris futuri judicii quo conturbantur
adeo peccatores, ut ad remedium poenitentiae perducantur.
Ignis est charitas Dei, qui egreditur a facie
Domini, quoniam ipsius illuminatione eis conceditur
charitas qui peccare dimittunt. Carbones succensos
peccatores dicit, qui velut carbones mortui erant
prius peccando, iterum reviviscunt, succensi igne
poenitentiae. Quomodo autem succensi sint carbones
mortui, sequenter docet, scilicet veniente Domino
redemptore, quia inclinavit, etc.
11 #Inclinavit coelos et descendit: Et caligo sub pedibus ejus.@#
H Coeli, id est, angeli, sunt inclinati, quando Gabriel
ad Mariam venit. Et descendit, scilicet Christus,
id est venit in carne. Caligo est profunditas
Scripturarum quam dedit Deus pedibus, hoc est apostolis,
vel caeteris sanctis. C Vel caligo diabolus est,
qua mentes obnubilat.
12 #Et ascendit super cherubim et volavit: ÷ Volavit .. super pennas ventorum.@#
C Cherubim interpretatur plenitudo scientiae.
Ascendit super cherubim Christus, quando videntibus
apostolis coelos conscendit. Volavit, id est, per
mundi spatia ejus fama velocior vento cucurrit,
quando ipso in cunabulis jacente, magis eum stellae
claritas nuntiavit. Quid enim dici potest velocius
eo, qui mox ut natus in alia mundi parte conspectus
est? Tunc ergo superata est celeritas ventorum,
quamvis in mundo nihil velocius eis esse monstretur.
13 ÷ #Et .. posuit tenebras latibulum suum: in circuitu
ejus tabernaculum ejus: Tenebrosa aqua in nubibus aeris.@#
C Tenebras, mysterium dicit ejus Incarnationis,
ut qui in deitate sua videri non poterat velata carne
humana, Redemptor noster appareret. Latibulum
secretum majestatis ejus significat, quod tunc #revelat@#
justis quando eum facie ad faciem videbunt in gloria.
In circuitu proximitatem signat tabernaculi, id
est dignitatem beatorum sanctorum, ut in coelo juxta
ipsum habitent, qui in ejus Ecclesia fideliter perseverant.
Aquam: Scripturam dicit, quae est tenebrosa,
id est obscura in prophetis, in praedicatoribus verbi,
quia et si dicta eorum se quis putet intelligere, tamen
ad ipsam dictorum virtutem, sicuti est totaliter,
vix potest pervenire.
14 #Praefulgurae in conspectu ejus nubes transierunt:@#
+ #Grando et carbones ignis ...@#
C Praefulgurae nominativus pluralis respondet ad
nubes. Nubes sunt praedicatores divini Verbi. Et est
sensus: Illae nubes quae aquam continent Dei, id est
eloquia divina, sicut in hoc aere tenebrosae, id est,
obscurae videntur, ita in conspectu Dei praefulgurae
sunt, id est praelucidae, quia ibi omnia praeclare patent
quae hic sunt obscura. Transierunt nubes, id
est, praedicatores ad gentes, relicto Israelitico populo.
Grando, hoc est increpatio praedicantium, quibus
corda incredulorum stimulantur. Carbones
ignis, charitatis incendia, quibus mens fidelium reviviscit.
15 #Et intonuit de coelo Dominus: Altissimus dedit vocem suam: + grando et carbones
ignis ...@#
C Intonuit, vox omnipotentis Patris est: Clarificavi
et iterum clarificabo (Joan. XII). Unde multi
crediderunt tonitruum esse. Altissimus dedit vocem
suam quando dixit: Hic est Filius meus dilectus.
etc.
A Vel intonuit Dominus per apostolos et praedicatores
minis, quae sunt de poenis aeternis: et per
eosdem dedit suavem vocem, quae est de praemiis
aeternis, quia nubes transierunt comminando supplicia
aeterna non credentibus: praemia quoque aeterna
credentibus promittendo.
16 #Et misit sagittas suas et dissipavit eos: Fulgura multiplicavit et conturbavit eos.@#
C Sagittas, evangelistas dicit, virtutum pennis,
non suis sed ejus a quo missi sunt, recta itinera
transvolantes. Eos dissipavit, ad quos missi sunt,
id est, separavit fideles recipiendo, impios abjiciendo.
Fulgura multiplicavit, hoc est miracula multa
fecit. H Conturbavit, quia per | null | b334e9e9-421b-419e-8626-4450ab794e86 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
miracula apostolorum
compuncti sunt ad poenitentiam.
17 #Et apparuerunt fontes aquarum: Et revelata sunt fundamenta orbis ÷ terrarum ...@#
H Fontes apostolos dicit. C Qui aquas, id est
praedicamenta aeternae vitae ore fundebant. H Fundamenta,
prophetas atque apostolos dicit esse manifestatos.
C Supra quos, orbis terrarum, id est
Ecclesiae aedificatio constructa est. Christo enim veniente
patuit quod obscuritas divini tegebat eloquii.
18 #Ab increpatione ÷ tua .., Domine: Ab inspiratione spiritus irae tuae.@#
H Ab increpatione: cum diceret, nisi vos Filius
liberaverit, moriemini in peccatis vestris (Joan. VIII).
C Spiritus irae tuae, praedicatores dicit, qui a Spiritu
sancto inspirati: delinquentes populos increpabant,
vel increpatio prophetarum objurgationem notat
justam in peccatores populos.
19 #Misit de summo et accepit me: Et assumpsit me de aquis multis.@#
C Vox Ecclesiae, misit itaque Pater de summo, id
est Filium de coelo: et accepit Ecclesiam ac sibi
conjunxit. Assumpsit Ecclesiam de aquis, quando
baptismatis regeneratione eam conquirit. Sive de
aquis multis, id est populis multis collecta est Ecclesia.
20 #Eripuit me de inimicis meis fortissimis et ab his qui oderunt me: Quoniam confortati sunt super me.@#
C H Fortissimos inimicos, persecutores et haereticos
dicit, qui sanctam Ecclesiam semper affligebant.
C Et ideo se magis dicit ereptam, quia inimici
confortati sunt supra ipsam in afflictione temporali.
Tunc enim crescere meruit, cum eam data
desuper potestate inimicus afflixit. O vere divina
providentia, ut suis nisibus destruatur inimicus, et
quanto se putat amplius laedere, tanto necesse sit
eum etiam saevissima insecutione praestare.
21 #Praevenerunt me in die afflictionis meae: Et factus est Dominus protector meus.@#
C Praevenerunt pseudoapostoli; praedicatores Christi,
conantes subvertere corda simplicium. In die
afflictionis, quando martyria Christiani sustinuerunt.
Ideo Deus protector, quia homo exstitit impugnator,
Deus enim Ecclesiam in persecutionibus
protexit.
#Et eduxit me in latitudinem: Salvum me fecit quoniam voluit me.@#
C Producta est Ecclesia in latitudinem, quando
per saevitiam persecutorum numerum crevisse constat
fidelium. Quoniam voluit, id est, me eligit qui
gratis vocat universos, et salvos efficit sibi subjectos.
In Ecclesia igitur catholica hunc esse morem fidelium
nullus ignorat, ut quanto plus persecutionibus
stringitur, tanto amplius fidei augmento dilatetur:
tunc enim per gratiam Dei exsurgunt invicti animi,
tunc incendium charitatis ardescit, et facto agmine,
in gladios suaviter ruunt, qui aeternae vitae praemia
concupiscunt.
23 ÷ #Et .. retribuet mihi Dominus secundum justitiam
meam Et secundum puritatem manuum mearum retribuet
mihi.@#
C Secundum justitiam meam, id est, secundum
voluntatem meam a te mihi datam bonam per gratiam.
Innocentiam manuum, opera dicit pietatis,
quam sanctorum virtus divino munere semper
exercet.
24 #Quia custodivi vias Domini: Nec impie gessi a Deo meo.@#
C Viae Domini, sunt dilectio Dei et proximi quas
constat eos custodire, qui nolunt a mandato Dei declinare.
Impie agit, qui jussa Domini declinare praesumit.
25 #Quoniam omnia judicia ejus in conspectu meo: Et justitias ejus non repuli a me.@#
C Habet in conspectu suo judicia Dei, qui jugiter
ejus terribilia judicia cogitat. Nunquam repulit justitiam
Dei a se, cui semper in corde Christus sive
justitia permanet. Repellunt justitias Dei, qui carnis
fragilitate superati, longa praeceptorum observatione
deficientes, aequitatem (quam custodire coeperunt)
deserunt.
26 #Et ero immaculatus cum eo: Et observabo me ab iniquitate mea.@#
H Ero immaculatus, id est, perseverabo in illa
innocentia Christianitatis in qua vocatus sum. Observabo
me, ut non convertar ad infidelitatem in
qua prius fui, sed firmiter perseverare volo in illa
credulitate Christianitatis quam teneo.
27 ÷ #Et .. retribuet mihi Dominus secundum justitiam
meam: Et secundum puritatem manuum mearum in conspectu
oculorum ejus.@#
C Justitiam meam, quam tu, Deus, donasti. H Per
oculos, aspectus intelligitur divinitatis. C Quia sicut
justi semper corde Deum considerant, ita eos virtus
divina jugiter respicit, et unicuique reddit secundum
puritatem bonorum actuum.
28 #Cum sancto sanctus eris: Et cum viro innocente innocens eris.@#
C Cum sancto viro, id est Domino Salvatore, ipso
praestante sancti esse possumus, | null | 76e13acb-01d6-475e-b758-2d36ec639f57 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
praecipitur etiam
ut cum innocentia ejus innocentes esse mereamur.
Solent enim mores hominum frequenter eis
similes fieri quos habuerunt doctores et praeceptores.
29 ÷ #Et .. cum electo electus eris:@#
#Et cum perverso perverteris.@#
C Petendum est ut cum electione Christi (qui electus
ab Isaia dicitur) #[Isai XLII]@# eligamur, quod tunc
accidit nobis quando praeceptis ejus obedimus. Cum
perverso, id est, cum diabolo subverteris, qui propria
iniquitate perversus est, illos etenim iniquissimos
similes sibi facit, quos ad suae obedientiae jura
convertit.
30 #Quoniam tu populum humilem salvum facies: Et oculos superborum humiliabis.@#
C Salvum faciet populum, cum in die judicii ad
dexteram suam humiles collocabit. Oculi superborum,
arrogantes dicit, H qui poenitentiam agere dedignantur;
C quos humiliabit cum descendent in
profunditatem gehennae.
31
#Quoniam tu illuminas lucernam meam: Domine Deus meus, illumina tenebras meus.@#
H Lucerna est intellectus animae quae illuminatur
a Christo. Tenebras dicit ignorantiam cordis, quam
petit a Christo illuminari.
32 #Quoniam in te eripiar a tentatione: Et in Deo meo transgrediar murum.@#
C In te eripiar, non a me, tentatio diabolum
signat, qui omnibus momentis #tentat.@# Bene dixit
transgrediar murum, id est obstaculum peccatorum,
quod est murus mortis non salutis, quem inter
Deum et homines mortalium nequitiae construxerunt.
33 #Deus ÷ meus .. impolluta via ejus eloquia Domini igne examinata:@#
#Protector est omnium sperantium in se.@#
C Impolluta via ejus, hoc est Incarnatio Verbi,
quam constat pollutionem non habuisse peccati. H
Eloquia Dei, sunt ejus igne fidei sive tribulationis
examinata mandata, ideo Deo sunt placita sicut aurum
igne probatum. Qui in Christum credunt proteguntur.
C Nullus dimissus est nisi qui in eum sperare
neglexit.
34 #Quoniam quis Deus praeter Dominum? Et quis Deus praeter Deum nostrum?@#
C Hoc contra paganorum dementiam dicitur:
qui deos sibi multifaria vanitate finxere. Dominum
posuit, quia ipsius servi sumus et eum adoramus.
Iste enim Deus Trinitas est inseparabilis, tantum
distincta personis non substantia deitatis.
35
#Deus qui praecinxit me virtute: Et posuit immaculatam viam meam.@#
H Quod ait, praecinxit me, scilicet Spiritus sanctus,
qui nos armat contra potestates iniquas. C
Immaculatam viam, hoc est viam purissimam sine
sorde delicti, quam solus ille ambulavit qui peccata
non fecit, et alios ambulare fecit in ea.
36 #Qui perfecit pedes meos tanquam cervorum: Et super excelsa statuens me.@#
C Transmeavit Christus, delicta pungentia hujus
saeculi et facies peccatorum profundissimas, sicut
cervus spinosa fructecta. Super excelsa statuit eum,
id est Deus Pater super omnem altitudinem creaturarum,
ut Apostolus ait: Et donavit illi nomen, quod
est super omne nomen.
37
#Qui docet manus meas ad praelium: Et posuisti ut arcum aereum brachia mea.@#
C Doceri, est ab imminentibus insidiis cautum
fieri. Manus operationes significant, praelium certamen
diaboli: brachia vero Christi, prophetae sunt
et apostoli per quos desiderium suae voluntatis operatus
est. His comparat arcum aereum, quia nesciunt
servi Dei praedicando mollescere, sed in coelesti
fortitudine permanentes, verbis salutaribus
emissis, velut sagittis eminus jaculatis, devotorum
hominum corda compungunt.
38 ÷ #Et .. dedisti mihi protectionem salutis tuae: Et dextera tua suscepit me.@#
C Protectio salutis, gloriam significat resurrectionis,
quando, mortali carne deposita, eamdem
incorruptibilem resumpsit. Dextera, potentia divinitatis
est, quae assumpta inhumanitatem in aeterna
majestate constituit.
39 ÷ #Et disciplina tua correxit me in finem ..: Et disciplina tua ipsa me docebit.@#
H Vox Ecclesiae, quem enim diligit Deus corripit,
et doctrina tua (ut habet alia littera) ipsa me docebit,
quia necesse est, dum hic sumus, semper sub
doctrina esse. Unde Paulus, omnis, inquit, doctrina,
in praesenti non videtur esse gaudii sed moeroris,
in futuro vero multum fructum affert.
40 #Dilatasti gressus meos subtus me: Et non sunt infirmata vestigia mea.@#
II Dilatasti gressus meos, id est sensum meum in
amplitudine tuae charitatis. A Quia latam fecisti charitatem,
hilariter operantem etiam in his scilicet
mortalibus rebus et membris quae sunt sub me. H
Non sunt infirmata vestigia, | null | 2dd58d0c-5261-486f-a21d-f5090ee2754a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
id est exempla ejus, a
successoribus sequenda, et doctrina ejus.
41 #Persequar inimicos et comprehendam illos: Et non convertar donec deficiant.@#
H Persequar, vox Christi, id est Christus Judaeos vel
gentiles, qui ei injuste inimici facti sunt, vel Ecclesia
persequitur carnales affectus, et comprehendam
illos antequam comprehendar ab illis, et non convertar,
scilicet ab hac intentione. Donec deficiant
hujusmodi carnales affectus in me sive inimici
Judaei et mali omnes a malitia vel a cogitationibus
pravis.
42
#Confringam illos nec poterunt stare: Cadent subtus pedes meos.@#
H Affligam illos (ut habet alia translatio) scilicet in
multis malis, sicut jam factum legimus Judaeis, temporibus
Titi. Nec stare poterant, quia in superbia
erecti fuerant. Cadent, sive ut adorent se humiliando,
seu ut conculcentur damnati.
43 ÷ #Et .. praecinxisti me virtute ad bellum: Supplantasti insurgentes in me subtus me.@#
C Praecinctus est enim virtute Christus, quando
patientia et fortitudine, adversa inimicorum superavit.
Supplantavit eos, #quando@# qui contra eum insana
conspiratione tumuerunt, suo judicio sine dubio
subdendi sunt, ut cum suo instigatore pereant, qui
auctori suo credere noluerunt. Hoc enim de spiritibus
immundis dictum est, qui per Judaeos Christo iniqua
certamina moverunt.
44 ÷ #Et .. inimicos meos dedisti mihi dorsum: Et odientes me disperdidisti.@#
C H Dorsum signat conversionem eorum, qui
resistentes nomini Christi, prius dorsum verterunt
ad Christum non faciem, postea conversi facti sunt
Christiani, ut Paulus apostolus. C Vel dorsum dederunt
quando victi sunt, et conversi, quorum fuga
(quae per dorsum signatur) facta est Christi gloriosa
victoria. Sicut Saulus victus (Act. IX), factus est
victor Paulus, quoniam alios vicit convertendo, prius
ipse victus. Dispersit odientes, quando Judaeos in
eorum perfidia dimisit dicentes: Sanguis ejus super
nos (Matth. XXVII), haec enim est causa dispersionis
eorum, sanguis Christi scilicet.
45 #Clamaverunt nec erat qui salvos faceret ad Dominum: Nec exaudivit eos.@#
H Clamabunt impii et Judaei in futuro judicio ad
Christum, cum viderint spem suam in diabolo corruisse.
C Non exaudiet eos, quoniam infructuosa
illis est poenitentia, ubi jam cognoscitur esse justa
damnatio.
46 #Et comminuam eos ut pulverem ante faciem venit: Ut lutum platearum delebo eos.@#
C Intelligant se superbi et grandiloqui comminuendos
ut pulverem: qui moliuntur Domino pravis mentibus
contradicere. Ante faciem venti, ut quiescere
non possint cum fuerint imminuti. Bene luto comparat
peccatores qui fetidis peccatis inquinantur.
Delebo, id est, de medio sanctorum tollam, quod
pertinet ad lutum platearum; lutum quippe quia
mollissimum facile tollitur.
47 #Eripies me de contradictionibus populi: Constitues me in caput gentium.@#
C Ereptus est Christus de contradictionibus populi:
quando explosis perfidis Judaeis, ad gentium fidem devotionemque
translatus est. Constitutus est in caput
gentium, quandoper fidem illorum susceptus est; quia
in frontibus gentium, crucis habuerunt vexilla radiare.
48 #Populus quem non cognovi servivit mihi.@#
÷ #In .. auditu auris obedivit mihi.@#
C Servit populus Christo, idem gentes crediderunt
Christo, quem prius non cognovit, quia in illum
credit. H Obedivit auditu auris; quia mirabilia Dei
non videntes neque praesentiam corporalem, sed
postea audierunt, et suis doctoribus obedientes crediderunt,
et opere fidem impleverunt.
49 #Filii alieni mentiti sunt mihi: filii alieni inveterati sunt: Et claudicaverunt a semitis suis.@#
H Filii alieni, filii diaboli, quibus ipse dixit:
Vos ex patre diabolo (Joan. VIII) estis. C Mentiti
sunt mihi, quando dicebant: Magister, scimus
quia a Deo venisti, et in veritate viam Dei doces (Matth. XXII).
Mentiri est enim contra mentem loqui,
et illud in lingua promere quod constat in
animo non habere. A H Inveterati sunt, id est in
veteri homine remanserunt, quos innovare veni,
Et claudicarunt. C Nam claudicare dicimus eos,
qui uno pede debiles sunt. H Ille claudicat qui Patrem
credit, et Filium non credit. C Judaei claudicant,
qui unam partem Scripturae, Vetus scilicet
Testamentum carnaliter intelligentes, aliam, id
est Novum Testamentum respuentes non habent.
50 #Vivit Dominus et | null | c693c214-60cd-4438-a53e-ec8a9395dd01 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
benedictus Deus meus. Et exaltetur Deus salutis meae.@#
H Recte dicit Ecclesia: Vivit Dominus, quem
Judaei in sepulcro clauserant. C Benedictus dicitur
Deus, cum ei digna devotione laus persolvitur.
Exaltetur, id est in toto orbe credatur. Nec poterat
aliter exaltari, qui solus vocatur et est Altissimus.
51 #Deus, qui das vindictas mihi. Et subdis populos sub me: Liberator meus de inimicis meis ÷ iracundis@#
...
H Deus, qui das vindictam mihi, subvertendo
Judaeos; vel, Deus, qui das vindictas sanctis apostolis
eorumque successoribus Ecclesiae solvendi et
corrigendi. Et dedit potestatem praedicatoribus ad
regendum gentes incredulas. Liberatorem Deum
dicit. Petit Ecclesia se liberari ab haereticis, seu a
peccatoribus, et hoc ab iracundis, C id est a fervida
malignitate succensis. Vindicari dicitur Ecclesia,
quando ejus inimici ad verae religionis penetralia
reducuntur.
52 + #Et .. ab insurgentibus in me exaltabis me:@#
#A viro iniquo eripies me.@#
H Ab insurgentibus, id est a persecutoribus. A
viro iniquo, id est a diabolo, ut in Evangelio:
Inimicus homo hoc fecit (Matth. XIII); C Vel a
quilibet schismatico.
53 #Propterea confitebor tibi in nationibus, Domine: Et nomini tuo psalmum dicam.@#
C Propter illa quae superius dicta sunt: Confitebor
tibi, id est laudabo te per populos Christianos.
Psalmus opus significat actuale, per quod #divinitas
melius@# opere quam vocibus laudatur, quod
etiam Deus citius quam voces exaudit. Unde dicit:
Confitebor tibi, id est laudabo et operabor.
54 #Magnificans salutes regis ejus: et faciens misericordiam christo suo David:@#
#Et semini ejus usque in saeculum.@#
C Magnificat Pater regem ipsius, id est Filium
in toto orbe terrarum regnaturum. Christus #unctus@#
interpretatur. H David, #manu fortis.@# C Fecit in
David misericordiam, quia eum de persequentium
ferocitate liberavit. Semen ejus, Dominum significat
Salvatorem. Usque in saeculum, hoc est usque
in aeternum. Semini Christo misericordia facta est,
quando resurrexit coelosque accendit, et nunc sedet
ad dexteram Patris, rex in aeternum.
ORATIO EX PSAL. XVII.
Firmamentum spei et refugium pressurae, piissime
Deus, salva nos ab inimicis et a laqueis mortis,
ut assumpti de multitudine circumstantium tribulationum,
devotissime sancto nomini tuo cum innocentiae
puritate psallamus. Per Dominum nostrum
Jesum Christum Filium tuum, etc.
PSALMUS XVIII.
ARGUMENTUM PSAL. XVIII.
C Domini praedicatores Propheta collaudans, ejus
incarnationem speciosissime describit; necnon praecepta
Novi ac Veteris Testamenti magnificans, ab
occultis vitiis purgari se a Domino precatur.
TT. #In finem psalmus David.@#
C Inscriptio tituli hujus frequenter exposita est.
Per totum igitur psalmus Prophetae verba sunt
de Christo loquentis.
1
#Coeli enarrant gloriam Dei: Et opera manuum ejus annunti@#
ant #firmamentum.@#
C Coeli apostoli sunt et prophetae, qui de adventu
Christi annuntiant gloriam ipsius. Opera manuum
ejus, id est ipse homo qui ex manibus Christi
plasmatus est. Annunti #ant@# firmamentum, id est
praedicationes, scilicet incarnationis Christi, per
quam firmabatur soliditas nostrae fidei, et ita in
plurali dici oportet, annuntiant. Sed secundum istam
litteram quae habet, annuntiant, oportet dici firmamentum
apostolos et prophetas, qui annuntiarunt
opera Dei, id est facta virtutum secundum
hominem, ut incarnationem, mortem, etc.
2 #Dies diei eructat verbum:@#
#Et nox nocti indicat scientiam.@#
H Dies, Christus sive apostoli. C. Eructat verbum
cum irradiando corda apostolorum purissima coelestia
verba intimavit; vel, cum apostoli corda fidelium
luminosa praedicatione illuminant. Nox nocti
indicat scientiam, cum Judas Judaeis Christum prodidit
ac tradidit ad occidendum.
3 #Non sunt loquelae neque sermones: Quorum non audiantur voces eorum.@#
H C Non sunt loquelae. Negando dicit nullos esse
sermones neque loquelas, quos apostoli non potuissent
loqui. C Sermones, pertinet ad communes narrationes;
loquelae, ad publicas suasiones. Quod utrumque
apostolos fecisse certissimum est.
4 #In omnem terram exivit sonus eorum:@#
#Et in fines orbis ÷ terrae .. verba eorum.@#
C Terram: hic hominem debemus accipere. Sonus
vero, fama miraculorum est. Fines terrae, sunt
reges, id | null | 8b767d3f-a7db-452f-9145-17c16841c8af | latin_170m_raw | null | None | None | None |
est non solum ad humiles, sed etiam ad
principes gentium Evangelii verba pervenerunt, et
omnes homines salubri doctrina docuerunt.
5 #In sole posuit tabernaculum suum: Et ipse tanquam sponsus procedens de thalamo
suo.@#
C In sole posuit, id est, in manifestatione, quia
manifeste venit. Dicit tabernaculum scilicet sui corporis.
Et ipse, Christum Dominum dicit, qui, tanquam
sponsus Ecclesiae suae, processit de thalamo
suo, id est de utero virginali. Bene sponsus a #spondendo@#
dicitur Christus, qui toties est promissus a
prophetis.
6 #Exsultavit ut gigas ad curren damviam ÷ suam@# .. #A summo coelo egressio ejus.@#
C Bene giganti comparatur Christus, qui humanam
naturam superans magnitudine suae potentiae, omnia
mundi vitia cum suo truculentissimo auctore prostravit.
Hic via cursum significat ejus vitae, quia
scilicet homo natus, crevit, docuit, passus est. A
summo Patrem significat. Egressio nativitas Filii
non temporalis, sed coaeterna Patri.
7 #Et occursus ejus usque ad summum ejus: Nec est qui se abscondat a calore ejus.@#
C Occursus ejus, secundum hominem dicitur, quia
post assumptionem carnis, in utraque natura
Christus permanens occurrit usque ad summum, id
est, usque ad sedem paternae majestatis, qua Patri
Filius semper aequalis est. Calor ejus Spiritus sanctus
est, a quo nemo potest abscondi, quia potentia suae
divinitatis uniuscujusque corda cognoscit.
8 #Lex Domini immaculata, convertens animas: testimonium Domini fidele: Sapientiam praestans parvulis.@#
H Lex Domini Christus est irreprehensibilis, quia
non habuit peccatum. Convertit animas: de captivitate
in libertatem. C. Testimonia quae dedit Israelitico
populo fidelia fuerunt, quia plenissima veritate
cognita sunt. H Sapientiam praestat parvulis,
non sensu sed humilibus et innocentibus. C Vel lex
Domini vetus est immaculata, quia per legem novam
approbata.
9 #Justitiae Domini rectae, laetificantes corda: Praeceptum Domini lucidum, illuminans oculos.@#
Justitiae Domini revera recte, quia non aliter fecit
Dominus quae docuit. Rectae, ibi non sunt, quia
aliud est in ore, aliud in opere. Laetificantur corda:
subauditur justorum. Lucidum praeceptum dicit, quia
sincerum et purum. Illuminat oculos, non istos carnales,
sed illos interiores.
10 #Timor Domini sanctus permanens in saeculum@# ÷ #saeculi@#
... #Judicia Domini vera justificata in semetipsa.@#
C Timor Domini mista cum pavore charitas est,
qui imperturbata constantia, non trepida confusione,
permanet sanctus: qui timor usu saeculari,
reverentia nuncupatur. Judicia Dei, dicit mandata
Dei, quae in Veteri et Novo Testamento conscripta
sunt, quae in semetipsis permanent, quia status eorum
nulla varietate mutatur.
H A Nec alterius auctoritate (ut firma habeantur)
nisi Domini egent, qui neminem fallere potest.
11 #Desiderabilia super aurum et lapidem pretiosum multum. Et dulciora super mel et favum.@#
C Desiderabilia judicia Domini, id est mandata
Novi et Veteris Testamenti; super aurum, quod
humana cupiditas maxime desiderat possidere. Addidit
lapidem pretiosum, qui multum valet in parvissimo
margarito. Sed quia inveniri poterant qui
divitias contemnerent, addidit sapores: mel et favum.
Vetus Testamentum superat mel; Novum vincit
favum.
12 #Etenim servus tuus custodit ea: In custodiendis illis retributio multa.@#
C Cum dicit servus tuus, justum signat et devotum,
qui ideo custodit mandata Dei, quia obedientibus
retributio subsequitur. Merito dicta sunt multa,
quia comprehendi non possunt universa, quae praeparavit
Deus diligentibus se.
13 #Delicta quis intelligit? ab occultis ÷ meis .. munda me:@#
÷ #Et .. ab alienis parce servo tuo@#
H Delicta quis intelligit? nisi scrutator cordium,
Deus, qui etiam potens est dimittere ea. Ab occultis,
id est a praeteritis peccatis. C Occultum est quod
originale dicitur, in quo concipimur et nascimur et
secreta voluntate peccamus. Alienum est quod malis
hominibus suadentibus, sive diabolo suadenti committitur,
sed fit proprium, quia consensus noster
plectibilis ex arbitrio nostro adhibetur, et ex illa
traduce massa mortalium ab hoste spiritali corrupta,
sine gratia Dei velociter subvertitur, quia in primo
homine per inobedientiam vitiata monstratur. Nam
quam facile est antiquo insidiatori infectis vetita
suadere, qui potuit liberos atque incorruptos sua
calliditate decipere? | null | a93c682b-cf69-493f-b0be-43ba88b915c5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Sunt ergo aliena, quae ab aliis
nostra suasione vel culpa acta sunt, vel aliorum
suasu aut auxilio nos facimus.
14 #Si mei non fuerint dominati: tunc immaculatus ero.@#
#Et emundabor a delicto maximo@#
H Tunc delicta dicuntur, cum hoc servus fit peccati.
Si ista peccata non perpetravero, ero immaculatus.
Et emundabor a delicto maximo, id est a
superbia. C Qua et diabolus cecidit et hominem
traxit, et concessa beatitudine vacuavit. A Non ergo
petit tolli a se hic omnia omnino peccata, quod est
impossibile, sed ne dominentur
15 #Et erunt ut complaceant eloquia oris mei: Et meditatio cordis mei in conspectu tuo ÷
semper@#
...
C Possunt placere Domino eloquia oris, si a vitiis,
quae superius dixit, reddatur homo alienus. Meditatio
cordis, quae potest ad Deum pervenire, est spes,
charitas, et fides.
16 #Domine, adjutor meus: Et redemptor meus.@#
C Adjutorem suum dicit Deum in bonis actibus;
redemptorem, a malis, ut nemo meritis suis applicet
quod susceperit coelesti largitate.
ORATIO EX PSAL. XVIII.
Piissime Deus, qui virginalis thalami egressu
procedens liberatis nobis ad Patris dexteram conscendisti,
immensam misericordiam tuam exposcimus,
ut lege tua conversi, praeceptis illuminati,
testimoniis eruditi, mereamur et ab alienis et ab
occultis vit is emundari. Qui cum Patre, etc.
PSALMUS XIX.
ARGUMENTUM PSAL. XIX.
C Rogat Propheta Ecclesiam exaudiri, petens
illius consilium a Domino confirmari, dicensque
fideles, non potestate mundana, sed divina potentia
magnificandos.
TT. #In finem psalmus David@#
C Jam nota sunt verba tituli. Nunc rogat Propheta
in hoc psalmo prospera evenire sanctae Dei
Ecclesiae, quae longo tempore fieri posse per adventum
Domini praevidebat dicendo: Exaudiat, etc.
1 #Exaudiat te Dominus in die tribulationis: Protegat te nomen Dei Jacob.@#
C In die tribulationis, ostendit tempus gravissimae
afflictionis. Cum dicit: Protegat te nomen Dei Jacob,
hujusmodi benedictionem concedendam petit
Propheta a Domino Christiano populo, sicut sanctus
patriarcha Jacob priscis temporibus ab ipso accepit,
quando Esau fratri praelatus est. Audiri cognoscimur,
quando omnimodis aliquid obtinemus.
2 #Mittat tibi auxilium de sancto: Et de Sion tueatur te.@#
Optando dicens mittat: ostendit a Patre Filium
missum suum, in auxilium sanctae Dei Ecclesiae.
Sion enim mons signat #speculationem,@# quae convenit
divinitati, quoniam illi cuncta sunt nota.
3 #Memor sit omnis sacrificii tui: Et holocaustum tuum pingue fiat. Diapsalma.@#
C Sacrificium sanctae Ecclesiae, est ritus accipiendus,
qui nunc agitur corporis et sanguinis Domini
immolatione solemni. Holocaustum, totum incensum
dicitur, et repraesentat idem jam dictum sacrificium.
Quod pingue fit atque jocundum, quando
nostra oblatio mentis et corporis a gratia divinitatis
assumitur.
4 #Tribuat tibi secundum cor tuum: Et omne consilium tuum confirmet.@#
C Dicit, tribuat tibi secundum cor tuum, id est
secundum intellectum quem habes de Domino, ut
eum credas unum ex trinitate, passum carne, resurrexisse,
ascendisse in coelum, etc. Et omne consilium
tuum confirmet, hoc est consilium sanctae
Ecclesiae: Patrem et Filium et Spiritum sanctum
unum Deum credere, a quo sunt omnia; et ex consilio
deliberate omnia pro ista fide spernere mundi
delectamenta
5 #Laetabimur in salutari tuo: Et in nomine Dei nostri magnificabimur@#
C Nam in salutari Ecclesiae (quod est Christus
Jesus) laetaturum se esse declaravit, ut se unum
esse ex ejus corpore monstraret. Et in ipsius nomine
se esse magnificandum, quia ex ipso Christiani
fuerant nuncupandi. Magnificari est magnum
fieri.
6 #Impleat Dominus omnes petitiones tuas: Nunc cognovi quoniam salvum fecit Dominus christum suum.@#
C Impleat Dominus, fit iterum ad Ecclesiam grata
conversio. Nunc cognovi dicendo, magnam virtututem
suae prophetationis ostendit, cum se dicat
in praesenti cognovisse quae post saecula multa implenda
erant. Salvum fecit Pater Filium in resurrectione
gloriosa et in coelos ascensione.
7 #Exaudiet illum de coelo sancto suo: In potentatibus salus dexterae ejus.@#
C Sensus iste talis est: Exaudiet Filium Pater
de coelo, quia in dextera ejus est salus, quam habens
ex propria deitate, tamen expetere videtur ex
carne. Potentatibus dicit, quia nos | null | 0dfb483a-9b1a-42a1-a581-e0c8efd3c756 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
potentes efficit,
cum gratia sua in praesenti, et in futura vita in
beata perennitate custodiendo; quae per dexteram
intelligitur.
8
#Hi in curribus et hi in equis: Nos autem in nomine Domini Dei nostri invocabimus.@#
H Per currus, voluptas mundi sive cupiditas designatur,
quoniam superbi et cupidi velut rotae
instabiles, mente huc illusque discurrunt. Per
equos, superbi intelliguntur; ipsi sunt cupidi. H C
Nos autem in illis non gloriemur, sed in nomine
Dei, quod ad praemia aeterna perducit.
9 #Ipsi obligati sunt et ceciderunt: Nos autem surreximus et erecti sumus.@#
C Dicit Propheta humanis honoribus vel pravis
desideriis obligatos cecidisse arrogantes, quod necesse
est illis contingere qui se videntur nexuosis
erroribus illigare. Resurgere duobus modis Christianus
dicitur, scilicet a morte vitiorum, et in illa resurrectione,
in qua justi aeterna praemia accipiunt,
de utraque hic intelligi manifestum est.
10 #Domine, salvum fac regem ÷ et .. exaudi nos: In die qua invocaverimus ÷ te@#
...
C Dicitur Patri, Salvum fac regem, id est, ut
Christus resurgat a mortuis. Exaudi nos, provenit
illud tunc generi humano, quando resurrectionem
Christi firme credit et laetanter aspicit, vel per eum
regem exaudi nos in die necessitatis nostrae.
ORATIO EX PSAL. XIX
Imple, Domine petitiones nostras, et tanquam
pinguissimum nos holocaustum assume, ut, inimicorum
curribus obligatis, salutaris tui opitulatione
laetemur. Per Dominum nostrum Jesum, etc.
PSALMUS XX.
ARGUMENTUM PSAL. XX.
C Hic psalmus, Domini Salvatoris primo incarnationem,
et postea deitatis facta, Propheta narrante,
decantat.
TT. #In finem psalmus David.@#
C Ideo titulus hic nono decimo psalmo par est,
quoniam et iste quidem de Domino Salvatore loquitur
sicut superior, sed sub aliqua diversitate.
1 #Domine, in virtute tua laetabitur rex: Et super salutare tuum exsultabit vehementer.@#
C Domine, dicit Propheta ad Patrem; in virtute
tua, id est in omnipotentia majestatis tuae, in qua
et Filius regnat. Laetabitur rex, gaudet Christus
Jesus. Exsultabit, id est in eo quod per eum salvasti
homines, Filius tuus exsultabit, qui est Salvator.
Vehementer, ostendit magnitudinem gaudii, ut,
quanta est copia in beneficio, tanta sit et gaudii
magnitudo.
2 #Desiderium cordis ejus tribuisti ei: Et voluntate labiorum ejus non fraudasti eum. Diapsalma.@#
C Desiderium animae ejus fuit pro omnium salute
occidi, ut pretiosus sanguis ejus mundum redimeret.
Voluntas labiorum fuit, quando immundis spiritibus
imperabat, languores diversos sermonis sui sanabat
imperio, et praedicationes populis inserebat. Constat
in nullo voluntatem ejus fuisse fraudatam, quando
omnia quae fieri jussit impleta sunt.
3
#Quoniam praevenisti eum in benedictionibus dulcedinis: Posuisti in capite ejus coronam de lapide pretioso.@#
C Quoniam praevenisti, significat humanitatem
praeventam gratia divinitatis. A Benedictio dulcedinis
fuit immunitas peccati, qua donatus est Christus;
nos enim in amaritudine Adae concipimur. C Vel
benedictio dulcedinis fuit, quando dictum est: Hic
est Filius meus dilectus. Corona conventum signat
discipulorum; haec erat corona capitis, hoc regale
diadema, quoniam ipsum docentem circuitus apostolorum
ambiebat. Diadema illud non ideo ut ornaret
est impositum, sed ut de Christo potius ornaretur.
Lapides pretiosi, apostoli sunt.
4
#Vitam petiit a te et tribuisti ei: Longitudinem dierum in saeculum, et in saeculum ÷ saeculi@#
..
C Vita resurrectionem signat quam ille petiit dicendo:
Pater, clarifica Filium tuum. Longitudo
dierum signat perennitatem Christi, quae nullo fine
concluditur. In saeculum saeculi, indefectam stabilitatem
futuri saeculi indicat. Sed memento quod haec
et his similia ab illa dicuntur parte passus est.
5 #Magna gloria ejus in salutari tuo: Gloriam et ÷ magnum .. decorem impones super eum.@#
C Nam gloria et magnum decus tempus signat judicii,
ubi in deitate sua Altissimus apparebit, habens
gloriam ex judicio, decorem de majestate. Sanctae
etiam incarnationi magna est gloria in salutari, id
est in verbo Patris.
6 #Quoniam dabis eum in benedictionem in saeculum ÷ saeculi@# .. #Laetificabis eum in gaudio cum vultu tuo.@#
H Quoniam dabis eum in benedictionem, quia
omnis creatura benedicit eum. Laetificabis eum in
gaudio, cum | null | 26e4fa20-5530-4350-93b6-71fb8cfc7b58 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
coadunata fuerit multitudo sanctorum,
eique sanctorum numerus restitutus. C Cum vultu
tuo dicit, ut una intelligatur persona sine dubio
esse Christi, quia humanitas de divinitate gaudet.
Quamvis etiam de membris illud accipi Christi recte
possit.
7 #Quoniam rex sperat in Domino:@#
#Et in misericordia Altissimi non commovebitur.@#
C Rex est iste, qui in passione sua ascriptus, tribus
linguis legebatur. Speravit in Domino, secundum
hominem. Non commovebitur A misericordia
Patris, quia protector est olim sperantium in se.
8 #Inveniatur manus tua omnibus inimicis tuis: Dextera tua inveniat ÷ omnes .. qui te oderunt.@#
C Inveniatur manus tua, id est operatio tua reperiatur.
H Ut revertantur inimici, afflicti potestate
tua in bonum. Dextera Patris Dominus est Salvator.
Qui eum oderunt poena perpetua damnandi sunt, et
sine fine cum diabolo et satellitibus suis in aeternis
tenebris torquendi. Invenitur igitur Dei manus in
judicio futuro inimicis ejus.
9
#Pones eos ut clibanum ignis in tempore vultus tui: Dominus in ira sua conturbabit eos: et devorabit eos ignis.@#
C Clibanus est coquendis panibus aenei vasculi
deducta rotunditas, quae suburentibus flammis ardet
intrinsecus; quod signat peccatores, qui in judicio
torquendi sunt et moerore animi et poenali excruciatione.
Tempus vultus Dei, dies est judicii. H Hic
ira Dei non punit, sed conturbat ad poenitentiam, et
hic ignis Spiritus sancti devorat, id est peccata
consumit. C Sive quando audient: Ite in ignem
aeternum, tunc judicis sententia conturbabit, et ignis
devorabit perpetuo.
10 #Fructum eorum de terra perdes: Et semen eorum a filiis hominum.@#
C H Fructum dicit opera iniquorum. Perdere de
terra, id est de sancta Ecclesia vel terra viventium.
C Semen, id est vota vel facta peccantium. A filiis,
id est de sanctis eos facis alienos, quos in haereditatem
aeternam tua largitate missurus es.
11 #Quoniam declinaverunt in te mala: Cogitaverunt consilia, quae non potuerunt@#
÷ #stabilire@#
..
H Visi sunt Judaei declinare mala in Christum,
quando dixerunt: Dignus est morte. Cogitaverunt
concilium dicendo: Jube ergo custodiri sepulcrum (Matth. XXVII),
nolentes nec etiam credentes Christum
resurgere. Quod non potuerunt stabilire, quia,
quando voluit Christus, resurrexit. C Declinare dicimus
mala supra alios, poenitentia in alios causam
iniquitatis relidere, quod Judaei Christo fecerunt,
dum destructionem civitatis et gentis vitae Christi
ascripserunt, dicentes: Si dimittimus eum sic (Joan. XI),
etc.
12 #Quoniam pones eos dorsum: In reliquiis tuis praeparabis vultum eorum.@#
A Positi sunt Judaei dorsum, quando vitio suo
terrena sapientes, non meruerunt coelestia contueri.
H Praeparabuntur reliquiae Judaeorum, quando per
Enoch et Eliam in fine credituri sunt, et tunc praeparabis
vultum eorum, scilicet in te credentium, ut
scilicet convertantur corda patrum in filios.
13 #Exaltare, Domine, in virtute tua: Cantabimus et psallemus virtutes tuas.@#
H Exaltare in virtute, id est demonstra in judicio
majestatem tuam et potestatem, qui prius venisti
in humilitate. C Cantare est verba Domini ore proferre;
psallere, mandata divina bonis operibus constanter
implere.
ORATIO EX PSAL. XX.
Benedic, Domine, benedictione dulcedinis, et comple
tibi placitum desiderium nostrum, ut dum jugiter
virtutes tuas suavi modulatione concinimus,
longitudinem vitae perpetuae consequamur. Per Dominum
nostrum Jesum, etc.
PSALMUS XXI.
ARGUMENTUM PSAL. XXI.
C In hoc psalmo Christus de passione sua ad
Patrem loquitur, admonetque fideles laudare Dominum,
quia in resurrectione sua catholicam respexerit
Ecclesiam.
TT. #In finem pro susceptione matutina psalmus
÷ David@# ..
C In finem; sive psalmus, sive David, quid signet
expositum est. Susceptio matutina est tempus reresurrectionis,
quando mortale corpus in magna
gloria clarificatum assumpsit. Matutinum dictum
est, quasi #manu primitivum,@# quod tempus innumeris
locis ad resurrectionem Domini constat aptatum.
1 #Deus, Deus meus ÷ respice in me .. quare me dereliquisti: Longe a salute mea verba delictorum meorum.@#
C Deus sermo Graecus est, et interpretatatur #timor.@#
Unde quidam ait gentilium poetarum: primus
in orbe deos fecit timor; unde Christus, quasi vicina
passione permotus, ex humanitate clamat: | null | 81a2b94f-0154-41af-a40a-a2d0f48046de | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Respice
in me, deprecans sibi celerrimum auxilium resurrectionis.
H Quod se dicit derelictum, non ex propria,
sed ex populi sui persona loquitur, cujus peccata
ipse suscepit. C Dicit a se longe fieri verba quae delicta
parturiunt, et iterum sua dicit esse peccata nostra
delicta, qui non habuit peccata. A Dicit igitur
se derelictum in persona membrorum, quae quod
petunt non accipiunt, eo quod verba delictorum sunt
petitiones eorum, dum vel petunt contra salutem
vel non mox exauditi murmurant, et derelictos se
conqueruntur.
2
#Deus meus, clamabo per diem et non exaudies: Et nocte et non ad insipientiam mihi.@#
C Clamabat humanitas Verbi per diem, quam non
circumdabant tenebrae peccatorum. H non exauditur:
propter destinatos ad mortem, qui noctis nomine
vocitantur. C Non ad insipientiam, subaudiendum
reputabis mihi, id est Pater Filio, petebat ergo
mediator Dei et hominum non insipienter sed prudenter,
et tamen non constat auditum, quia petitione
et passione mundum erat redempturus. H C A
Vel dies prospera, nox adversa significat. In quibus
quandoque petentes Deus non exaudit, et hoc non
ad insipientiam eorum, sed ut sic sapientes fiant et
discant sapienter petere, non terrena sed coelestia,
vel terrena ad salutem animae.
3
#Cum autem in sancto habitas: Laus Israel.@#
C In sancto habitas laus, incarnationem per hoc
Christi declaravit propheta, quia in Filio habitat
laus, id est Pater qui est laus Israel, id est Ecclesiae
videntis per fidem te. Ideo etiam non exauditum se
ostendit, non propter insipientiam, sed propter salutem
generis humani per passionem suam alias
factam sanctam, quoniam Pater semper audit Filium
in quo semper habitat.
4 #In te speraverunt patres nostri: Speraverunt et liberasti eos.@#
H Speraverunt patriarchae, et liberavit eos de
Aegypto. H Speraverunt in deserto et liberati sunt,
quanto amplius filium pater liberat dum petit et vult
liberari.
5 #Ad te clamaverunt et salvi facti sunt: In te speraverunt et non sunt confusi.@#
C Clamaverunt martyres ad Christum: dum eos
corporalis poena consumpsit, et putabantur ab infidelibus
non exaudiri, sed illi potius valde auditi
sunt, quia coronam percipere meruerunt. Nec sunt
confusi: quos constat venisse ad praemium, non enim
confunditur, qui aeternum regnum consequitur.
6 #Ego autem sum vermis et non homo: Opprobrium hominum et abjectio plebis.@#
C Vermi enim comparatur Christus, quia mortalis
et de carne sine mistione seminis natus est. Similiter
vermis sine concubitu nascitur. Non homo, id
est non peccator, quod in illo esse non potuit. Opprobrium
hominum: quando in eum spuebant, et
alapis verberabant. Abjectio, cum elegerunt Barabbam,
Christum abjecerunt.
7 #Omnes videntes me deriserunt me: Locuti sunt labiis. Et moverunt caput.@#
C Omnes, de malis suscipiendum est: deriserunt,
non credendo in Christum. H Locuti sunt labiis:
Si Filius Dei est descendat de cruce (Matth. XXVII).
Moverunt caput. C Per iracundiam: quod minantes
faciunt non judicantes ex corde, ore enim non corde
loquebantur, quibus non provenit ex firma deliberatione
sententia.
8 #Speravit in Domino eripiat eum:@#
#Salvum faciat eum quoniam vult eum.@#
H Vox prophetae. Speravit, hoc est humanitas in
divinitatem. Eripiat, id est de Judaeis, vult eum,
quoniam Deus Pater talem Filium habere voluit sine
peccato, per quem peccata tolleret mundi. C Vel
melius hoc per ironiam dictum est a Judaeis, quae
figura Latine #irrisio@# dicitur, aliud quam conatur
quis ostendens.
9 #Quoniam tu es qui extraxisti me de ventre: Spes mea ab uberibus matris meae: in te projectus sum ex utero.@#
H Vox humanitatis, eduxisti me ventre, id est
de utero sanctae Mariae. C Quia tunc ab originali
peccati vitio sequestratus: tanquam sponsus processit
de thalamo. Spes mea ab uberibus, H id est
secundum humanitatem, secundum quam non dedignatus
est sugere ubera matris. In te projectus sum.
C Ostendit se fuisse ab humana iniquitate divisum.
10 #De ventre matris meae Deus meus es tu: Ne discesseris a me.@#
C Cum dicit de ventre matris meae: ostendit non
fuisse sine Deo nec | null | a260bdc5-08a8-4197-8994-da3de83f9414 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ipsam conceptionem carnis. Ne
discedas a me. H In die passionis.
11 #Quoniam tribulatio proxima est Quoniam non est qui adjuvet.@#
H Quoniam proxima est tribulatio, ut ipse dixit:
Surgite, eamus, ecce appropinquabit qui me tradet (Matth. XXVI).
Non est qui adjuvet, neque angelus,
neque homo, nisi tu, Pater.
12
#Circumdederunt me vituli multi: Tauri pingues obsederunt me.@#
C Vituli populi Judaeorum, qui ignorato jugo
Dei: inconsiderata procacitate lasciviunt, simul petulantes
et fatui, qui gressus suos nulla moderatione
distinguunt, sed vagi ac penduli: ad iniqua consilia
quibusdam saltibus efferuntur. Tauri principes Judaeorum
designant. Addidit pingues, quia feroces
circumdederunt Christum cum gladiis et fustibus,
animal enim impinguatum: inquietum et ferox efficitur.
13 #Aperuerunt super me os suum: Sicut leo rapiens et rugiens.@#
C Aperuerunt Judaei os dicentes: Crucifige, crucifige (Matth. XXVII.)
Suum videlicet, quod non illis sapientia
aperuit, sed cogitatio scelerata. Rapiens: pertinet
ad insanissimam seditionem cum eum raptum
traxerunt ad tribunalia. Rugiens: ad blasphemas
voces, quibus dicebant: Crucifige, crucifige.
14 #Sicut aqua effusus sum: Et dispersa sunt omnia ossa mea@#
H Ossa Christi apostoli dicuntur, C qui dispersi
sunt et effusi sicut aqua, qui orbem terrarum divino
imbre satiantes: a sordibus peccatorum abluerunt,
A vel Christus ita viliter occisus, sicut aqua effunditur,
et ejus sanguinis effusio nos rigavit et abluit,
et dispersi sunt in morte ejus discipuli.
15 #Factum est cor meum tanquam cera liquescens: In medio ventris mei.@#
H Cor suum, sapientiam suam dixit, quae ante
passionem suam non intelligebatur. C Impleta vero
passione omnis veritas promissa revelata est. Bene
mysteria legis comparata sunt cerae, quae tunc reddit
splendorem luminis, cum a calore dissolvitur; sic
per ignem passionis Christi, illuminata sunt mysteria
legis. Ventrem Ecclesia dicit.
16 #Aruit tanquam testa virtus mea: et lingua mea adhaesit faucibus meis: Et in pulverem mortis deduxisti me.@#
H C Virtus Christi testae comparatur, quia sicut
illa igne decocta, fortior erit, sicut virtus Christi
in passione solidita est, quae prius quasi lutea videbatur
incredulis. C Lingua sua: significat praedicatores,
qui adhaerent faucibus suis, dum ejus mandata
custodiunt. In pulverem deductum dicit, ad voluntatem
Judaeorum, qui hoc nitebantur et se fecisse
putabant, quia ejus resurrectionem credere noluerunt,
sed se putabant Christo mortem dedisse communem,
ut usque in pulverem perductum crederent.
17 ÷ #Quoniam .. circumdederunt me canes ÷ multi@# .. #Concilium malignantium obsedit me.@#
H Canum natura est: dominos amare, contra latrones
latrare: econtra Judaei contra suum Dominum
non loquentes recta, sed latrantres iniqua,
latronem elegerunt. C Concilium malignantium:
quando cogitabant Jesum dolo tenere, mortique
trahere.
18
#Foderunt manus meas et pedes meos: Dinumeraverunt omnia ossa mea.@#
H Foderunt manus, id est, clavis fixerunt, et fructum
magnum invenerunt id est, salutem omnium
gentium. C Dinumeraverunt ossa ejus, mystice, id
est, apostolos seu reliquos Christianos, quos quaerebant
Judaei persecutione facta exstinguere, ne in
majore numerum convalescerent. Vel corpus ejus sic
extenderunt in cruce, ut ossa ejus numerabilia viderentur.
19 #Ipsi vero consideraverunt et inspexerunt me; Diviserunt sibi vestimenta mea, et super vestem meam miserunt sortem.@#
C Dicit Judaeos considerare secundum incrudelitatem
eorum, ut non transitorie vel casualiter fecisse
videantur, sed diligenter considerasse et inspexisse
ad ea quae fiebant, et tamen cor eorum lapideum tot
miraculis non fuisse molitum. Diviserunt sibi vestimenta
mea (Job XIX). H Hoc in passione Christi completum
est, quando fecerunt, quatuor partes, quatuor
milites. Tunica tamen non est divisa significans unitatem
Ecclesiae, quae non scinditur, quamvis haeretici
eam scindere contendant.
20 #Tu autem, Domine, ne elongaveris auxilium meum: Ad defensionem meam conspice:@#
H Hic humanitas ad divinitatem loquitur. C Et
resurrectionem celerrimam deprecatur: ut veniente
tali gloria, perfidorum incredulitas destruatur. Auxilium
signat resurrectionem Christi, quae elongata
non est: quando triduana provenit. C Ad defensionem,
ne quid praevaleat in me pars illa vocatis
inferni.
21 #Erue a | null | e75f6cf3-0b1c-4711-91fb-21ff31ada239 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
framea animam meam:@#
÷ #Et .. de manu canis unicam meam.@#
C Liberari se postulat a morte quam subire voluit.
Framea autem significat hastam, sive gladium seu
quaelibet arma, et significat hic malitiam Judaeorum.
De manu canis dixit: cum canis manus non habeat,
sed vult intelligi potestatem Judaeorum. H Unicam
dicit animam suam, quae non habeat peccatum: vel
Ecclesiam catholicam. C Ut intelligatur doctrinas
novas et conciliabula perditorum respuisse.
22 #Salva me ex ore leonis:@#
#Et a cornibus unicornium humilitatem meam.@#
C De ore leonis: de potestate diaboli dicit, qui
bene comparatur feris, quoniam humanis existens
semper delectatur. A cornibus, id est a superbis.
Unicornium, qui nimia elatione surgentes: similes
socios ferre non possunt, a talibus secerni suos
humiles Christus postulavit, talia quippe animalia
quae uno cornu armantur, multo #fortiores@# sunt his
quibus duplicia tribuuntur.
23 #Narrabo nomen tuum fratribus meis: In medio Ecclesiae laudabo te.@#
C Post sacram passionem dicit gloriam divinitatis
toto orbe vulgandam. Narrabo, id est narrari faciam.
Fratres dicuntur qui diligunt et diliguntur. In medio
Ecclesiae. II In medio credentium populorum praedicabo
te et laudabo te.
24 #Qui timetis Dominum laudate eum: Universum semen Jacob glorificate eum.@#
C Timor Dei: justus est et rectus, laudemque
generat, amorem tribuit, et ardorem charitatis inflammat.
Semen Jacob, qui fidei Jacob, devotione
consentiunt, et supplantatores vitiorum sunt. Laudate
igitur, qui timetis, id est reverentiam habetis
nominis ejus, quia eum non meretur praedicare, nisi
qui cognoscitur et timere.
25 #Timeat eum omne semen Israel@# .. #Quoniam non sprevit neque despexit deprecationem
pauperis.@#
H Timeat eum omne semen Israel, id est, unusquisque
renatus per baptismum, et mente Deum
videns. Quoniam non sprevit preces pauperum. Id
est filium. C Sicut facere solent gloriantes in istius
mundi honore, spernere pauperes et despicere supplicantes,
causamque de habitus qualitate metiri, ut
si sit vestibus nitidus: verax putetur, si amictu
sordidus: mendacissimus habeatur.
26 #Nec avertit faciem suam a me: Et cum clamarem ad eum exaudivit ÷ me@#
..
H Nec avertit faciem, sed resuscitavit me a mortuis.
Cum clamarem, respondit: Clarificavi et iterum
clarificabo (Joan. XII). C Vel aliter, clamavit itaque:
ut mors nostra ejus morte finiretur, et peccatum
veteris hominis; redimeretur pretio sanctissimae
passionis.
27 #Apud te laus mea in Ecclesia magna Vota mea reddam in conspectu timentium eum.@#
C Apud te significat de te, laus mea in Ecclesia,
scilicet catholica, magna enim et amplitudine dicitur
et honore. Vota, sacramenta corporis et sanguinis,
quae illis praesentibus redduntur: qui ei sancto
timore subjecti sunt, denique quae sint vota ista subjungit.
Edent pauperes, etc.
28 #Edent pauperes et saturabuntur: ÷ et .. laudabunt
Dominum qui requirunt eum: Vivent corda eorum in saeculum ÷ saeculi@#
..
C Pauperes, id est, regnum Dei esurientes. Saturari
enim non possunt nisi quos talis possidet
esuries. Pauperes saturati Deum laudant, divites
semetipsos exaltant. H Qui requirunt: fide et opere,
intelligentes, quae ipse est panis qui de coelo
descendit. Vivit cor, id est, spes eorum immobilis
vegetatur. Illud vivere dicimus veraciter: quod in
divinitatis gratia perseverat.
29 #Reminiscentur et convertentur ad Dominum: Universi fines terrae.@#
C Reminisci illos dicimus: quos constat post
oblivionem Christi redisse ad veram medicinam. Et
quando Deus ab illis fideliter cognoscitur, recte ab
eis dicitur reminisci, ut ad illum redeant veraciter:
quem prius perversa voluntate neglexerunt.
Universi fines, id est universalis Ecclesia, quam
nunc constat toto orbe esse diffusam. H Et quotidie
religiosa doctrina ad verum Christum alios convertere
satagunt Christi veri praedicatores.
30 #Et adorabunt in conspectu ejus: Universae familiae gentium.@#
C Illi adorant in conspectu Domini, qui sincera
fide et operibus Christum rogant. Conspectus enim
illius non est nisi supra fidelissimos et beatos.
Universae familiae, cunctos credentes conclusit, qui
nihil excepit.
31 #Quoniam Domini est regnum: Et ÷ ipse .. dominabitur gentium.@#
C Quoniam Domini est regnum, | null | c1fca718-6c8b-4631-b2ae-63ae3b2ecd9a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quia non sunt
gentium regna, sed Domini, qui potestate sua et
mutat reges et continet. Et necesse est ipsum debere
ubique coli: quem constat intelligi Dominum
omnium rerum.
32 #Manducaverunt et adoraverunt omnes pingues terrae: In conspectu ejus cadent omnes qui descendunt in terram.@#
H. Manducaverunt omnes divites, id est apostoli
vel caeteri sancti corpus Christi. Adoraverunt: in
fide et operatione. Descendunt: a superbia saeculi,
ut adorent in humilitate pura. H A Vel hic pingues:
divites terrae, qui etiam sacramentum corporis
Christi manducant, sed non saturabuntur ut pauperes
Christi, adorantque, sed fraternitatem charitatis
non habent: et ideo quia mente in terrena
descendunt, cadent in infernum.
33
#At anima mea illi vivet: Et semen meum serviet ipsi.@#
C Animam vero suam dicit Deo Patri vivere,
quoniam hunc mundum immaculata conversatione
transivit. H Semen meum, filii Ecclesiae serviunt
Christo, C vel opera Christi servient laudando
Deum.
34 #Annuntiabitur Domino generatio ventura: Et annuntiabunt coeli justitiam ejus populo qui nascetur, quem fecit ÷ Dominus@#
..
H C Propheta dicit generationem venturam:
populum gentium, quae ex aqua et Spiritu erat
procreanda, haec annuntiabitur Domino, id est
annuntiando convertetur Domino, hoc est in honorem
Domini. H Annuntiant coeli, id est, apostoli
praedicant Filium Dei, ipse est enim justitia Patris.
C Apte vero dictum est Christianum populum
Dominum fecisse, quoniam eum praedestinavit ante
saecula et creavit illum et redemit et suo sancto corpore
a peccatis liberum fecit.
ORATIO EX PSAL. XXI.
Caput misericordiae Deus qui propter nos descendens
in uterum virginis addictus ligno, perfossus
clavo, vestimentis insuper sorte divisis, surrexisti
liber ab inferis: praecamur ut hujus commercii non
immemor, sis populis ab ore leonis ereptor, qui
fuisti quondam patribus in te sperantibus liberator.
Qui vivis et, etc.
PSALMUS XXII.
ARGUMENTUM PSAL. XXII.
C Per totum psalmum renatus in baptismo
Christianus gratias agit: quia de ariditate peccati
ad loca pascuae et ad aquas refectionis sit inductus.
TT. #Psalmus David.@#
C Psalmus David, per totum istum psalmum
Christianus fidelis gratias agit Domino, quis liberatus
vetustate deposita: ad loca pascuae et
aquam refectionis Domino largiente sit perductus.
1 #Dominus regit me ÷ et .. nihil mihi deerit: In loco pascuae ibi ÷ me .. collocavit.@#
L Loquitur hic Ecclesia fiducialiter per fidem.
Dominus regit me, quia ante adventum Christi,
mundum diabolus regebat. Nihil deerit boni ei qui
adhaeret Deo. In loco pascuae, id est in futura beatitudine
eum collocabit, sed jam in spe ejusdem beatitudinis
collocavit, vel in Ecclesiae et fidei unitate
spem meam composuit.
2 #Super aquam refectionis educavit me: Animam meam convertit.@#
H C Aqua refectionis: est baptismi lavacrum,
quo anima sterilis irrigatur. Educavit, C id est paulatim
nutrivit, quasi parvulos et renatos doctrina.
H Patriarcharum et prophetarum sive apostolorum,
C Convertit fidelis animam ad Christum: quae
dudum sub diabolo probatur esse captiva.
3 #Deduxit me super semitas justitiae: Propter nomen suum.@#
C Semitae justitiae, sunt duo praecepta salutaria,
id est, dilectio Dei et proximi. Quae semitae dicuntur,
quia arcta est via ad regnum coelorum (Matth.
VII). Propter nomen suum gaudet se famulus Christi
deductum esse ad illam scientiam, ut possit jussa Dei
vulgare, et hoc non suis meritis, sed divina gratia
sibi concessam esse; ac si diceret: deductus sum in
semitas mandatorum, non propter meritum meum,
sed propter nomen suum.
4 #Nam etsi ambulavero in medio umbrae mortis non timebo mala. Quoniam tu mecum es.@#
C Dicit catholicus, si ambulavero inter haereticos
(qui recte umbrae mortis dicuntur) non timebo
eorum pravas suasiones, quoniam tu me, Domine,
defendis. H Vel inter saeculi obscuritates, ignorantias
et peccata: peccata enim umbra mortis sunt,
quia exprimunt similitudinem mortis. Sed et ideo
non timebo, quia virga tua, etc.
5 #Virga tua et baculus tuus: Ipsa me consolata sunt.@#
C Virga enim ad justitiam et fortitudinem Domini
Salvatoris pertinet. Baculus: ad adjutorium humanum
quo gubernatur et a Deo sustentatur homo,
sicut infirmus baculo | null | 728e4bb0-74c6-433e-9d0a-317987b227ed | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sustinetur, quo et pes caute
defigitur, et totum corpus desuper innixum sustinetur.
Istis ergo duabus rebus fidelis consolatur, una
est districtio quae conterit vitia, et malos qui bonis
nocere cupiunt: altera gubernatio, quae sustinet
fideles. H A Virga certe etiam consolatur: quando
corrigendo peccatorem in viam salutis ducit.
6 #Parasti in conspectu me mensam: Adversus eos qui tribulant me.@#
C Parasti, id est, praedestinati altare sanctum,
mensa dicta a mense, quoniam quolibet mense
primo die, convivia ritu gentium exercebantur, etc.
H Significat Scripturam sanctam. Adversus eos, id
est, haereticos qui tribulant Ecclesiam, vel persecutores
Ecclesiae et daemones.
7 #Impinguasti ÷ in .. oleo caput meum:@#
÷ #et .. calix meus inebrians ÷ quam praeclarus est@#
..
H Vox Ecclesiae. Laetificasti caput, id est mentem
meam, oleo hoc est spiritali laetitia. Calix intelligitur
verbum Dei quod inebriat mentem hominis. C Praeclarum
itaque quia ad regnum coelorum perducit.
Vel calix sanguis Christi, qui digne sumentibus praeclarus
est.
8 #Et misericordia tua subsequetur me: Omnibus diebus vitae meae.@#
C Subsequitur misericordia, fideli utique ad custodiam,
sed praecedit ad gratiam conferendam. Nisi
Domini misericordia subsequeretur: facile humana
fragilitas deciperetur, quia a tergo diabolus insidias
parat: quandiu in hoc corpore mortali versatur,
unde nimis necessarium est, ut semper nos gratia
Dei praecedat, et misericordia subsequatur.
9 + #Et .. ÷ ut .. inhabitem in domo Domini: In longitudine dierum.@#
A Ideo illa concessa sibi, quae dicta sunt fatetur,
ut inhabitet, etc. Domus quippe Domini: futuram
signat Hierusalem quae consistit in longitudine dierum,
quia in ipsa est perpetua laetitia et beatitudo
sine fine.
ORATIO EX PSAL. XXII.
Rege nos, Domine, suavibus tuae praeceptionis habenis,
ut aeterni tabernaculi habitatione percepta:
plenitudine perennis poculi repleamur. Per Dominum
nostrum Jesum Christum filium tuum qui, etc.
PSALMUS XXIII.
ARGUMENTUM PSAL. XXIII.
C Propheta testatur Christi ditioni universum orbem
esse subjectum definiens quibus virtutibus praediti
sunt in ejus Ecclesia constituti, alloquiturque
superstitiosos ut vero Domino famulentur.
TT. #Psalmus David ÷ Prima Sabbati@# ..
C Prima Sabbati significat diem Dominicum, quo
Dominus surrexit, et resurgendo isti saeculo subvenit,
mundumque ipso die creavit, qui propter excellentiam
tanti miraculi: proprie dies Dominica
nuncupatur, id est Domini, quamvis omnes sint
Domini.
1 #Domini est terra et plenitudo ejus: Orbis terrarum et ÷ universi .. qui habitant in eo.@#
C Domini est terra, id est, Ecclesia quae Domino
specialiter pura mente famulatur. Nam licet omnia
ab ipso sint condita: tamen ipsius esse proprium
dicimus illud quod eum veneratur auctorem. Plenitudo,
id est, multitudo sancta qua repletur Ecclesia.
Ille habitat Ecclesiam, qui usque ad obitum suum
in fide recta perseverat, habitare enim manere dicimus.
2 #Quia ipse super maria fundavit eum: Et super flumina praeparavit eum.@#
C Quid est super maria fundare: nisi super tremulos
fluctus vitiorum, Ecclesiam in firma fide solidare
flumina: H Potentes saeculi vel cupidi. Super
ista flumina est Ecclesia, ut illis praedicet, et convertantur.
3 #Quis ascendet in montem Domini: Aut quis stabit in loco sancto ejus?@#
C Quia omnia quae condidit Domini esse docuit
sequenter interrogando ostendit quales esse debeant:
qui se ipsius nuncupari desiderant. H Et est
vox prophetae interrogantis: Quis ascendet in montem,
id est, coelestem Hierusalem. C. Vel justitiam
ad quam magno nisu tendimus, quoniam peccatis
obviantibus impedimur. H. Aut quis stabit,
id est, quis perseverabit in justitia. C Multo quippe
utilius est in sancto loco stare, quam ad ejus fastigium
pervenire. H Quia multi ascendunt, sed
non perseverant. Quis igitur pro raritate ponitur.
4 #Innocens manibus et mundo corde: qui non accepit
in vano animam suam: Nec juravit in dolo proximo suo.@#
C Innocens manibus est: cujus operatio neminem
laedit, sed juvare contendit. Mundo corde. H Sanctus
in cogitatione. Ille non accipit in vanum animam
suam, qui opera bona agit. C Per dolum itaque jurat:
quisquis aliter facturus est quam promittit,
credens perjurium | null | 0fadfd66-e831-4113-b390-887311180e9c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
non esse: decepisse nequiter
credentis errorem.
5 ÷ #Hic .. accipiet benedictionem a Domino. Et misericordiam a Deo salutari suo.@#
C Ergo accipit benedictionem non ab alio, sed a
Domino. H Qui se custodierit ab istis supradictis
maculis, H salutaris ergo noster: Christus est, a
quo et beatitudo tribuitur et peccata laxantur. H Misericordiam
a Deo solus ille consequitur, qui se miserum
putat, C et nullus hominum est qui sibi misereri
non egeat.
6
#Haec est generatio quaerentium eum: Quaerentium faciem Dei Jacob. Diapsalma.@#
H Generatio hoc est populus Christianorum qui
jacuit in tenebris, sed nunc quaerens Dominum, requirit
faciem Dei per fidem et operationem, id est
Christi per illius illuminationem, qui posterius nato
primatum dedit honoris, scilicet Christiano populo,
quod per Jacob intelligi occulte dedit.
7 #Attolite portas principes vestras: et elevamini portae aeternales: Et introibit rex gloriae.@#
C Praecipit enim propheta portas mortis auferre,
id est, cupiditatem et malitiam aliaque vitia, quae
principe diabolo positae erant, quae ideo portae appellatae
sunt, quia per ea transeant peccatores sua
facta portantes, et per ea diabolus ad corda intrat.
Siquidem a #portando@# porta dicta est. Et iterum praecepit
elevare portas, id est, H fidem et charitatem,
quae aeternales sunt dictae, quia per eas Christus
introivit ad Ecclesiam.
8 #Quis est iste rex gloriae? Dominus fortis et potens. Dominus potens in praelio.@#
H Vox daemonum. Ac si dicerent, nostrum regem
habemus diabolum. Iste rex quis est? vox iterum
angelorum bonorum, fortis est, quia alligavit diabolum (Luc. XI).
Potens cum vicit infernum. In praelio
potens cum spoliavit tartarum. Sic quaerere visi
sunt diaboli, a gentium cordibus, imperio Christi,
et praedicatione et gratia expulsi.
9 #Attollite portas, principes, vestras: et elevamini portae aeternales: Et introibit rex gloriae.@#
C Admonet iterum degentes in diversis erroribus
auferre claustra mortis, H hoc est superbiam et cupiditatem
et avaritiam, quia per has tres omnis
homo ad infernum descendebat. Elevatae sunt portae
aeternales, C id est, gratia baptismatis, honor chrismatis,
salus praedicationis, per quas rex gloriae dignatus
est introire.
10 #Quis est iste rex gloriae? Dominus virtutum ipse est rex gloriae. + Diapsalma@#
..
H Merito virtutum Dominus dictus, quia virtute
sua conculcans inferos, cum triumpho rediens ad
superos. Rex gloriae, C qui facit, se glorificando,
gloriosos.
ORATIO EX PSAL. XXIII.
Stabilitor terrae, Deus (cui cuncta mundi plenitudo
deservit) restitue nos in innocentiam vitae, ut possimus,
te praevio, montem sanctificationis ascendere.
Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS XXIV.
ARGUMENTUM PSAL. XXIV.
C Per totum hunc psalmum deprecatur Ecclesia
ne ante conspectum Domini contemptibilis appareat
inimicis.
TT. #In finem psalmus David.@#
1 #Ad te, Domine, levavi animam meam:@#
#Deus meus, in te confido, non erubescam.@#
C Dicit mater Ecclesia se levasse animam suam,
ad contemplationem coelestium rerum per spem,
fidem et charitatem, quia humana facile despicit qui
divina conspexerit. Erubescere est repentina conturbatione
animi confundi; quod non evenit Ecclesiae,
quia in Deum confidit.
2 #Neque irrideant me inimici mei: Etenim universi, qui sustinent te, non confundentur.@#
C Ridere plerumque benigni, irridere autem semper
adversi est. H Inimici Ecclesiae sunt daemones,
haeretici, vitia, peccata. Non confundentur, qui exspectant
Dominum, neque hic neque in futuro. C
Exspectare est sub malorum patientia Deum viriliter #sustinere,@#
ut ille veniens in judicio reddat quod devoti
animus exspectabat.
3 #Confundantur ÷ omnes .. iniqua agentes: Supervacue.@#
H Propheta dicit non optando, sed prophetando:
confundantur. Confundentur enim qui usque in finem
in malitia perseverant. C Vanum dicimus infructuosum
atque vacuum, quod a Domino probatur alienum.
A Vel optative, confundantur hic pro peccatis
salubriter. Quod si hic nolunt, confundantur tandem
aeternaliter.
4 #Vias tuas, Domine, demonstra mihi:@#
÷ #Et .. semitas tuas edoce me.@#
C Viae dictae sunt a #vehendo,@# et significant hic
mandata. | null | d566dc30-998d-437e-908e-ff7bd31d64e1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Semita dicta quasi #semi via,@# quia angusto
calle dirigitur, nec vulgo nota est, sed occulto itinere
ambulatur. H Per semitam intelligitur angusta via
quae ducit ad vitam. Edoce me. C Qui sermo non ad
callem sed ad legem magis noscitur pertinere.
5 #Dirige me in veritate tua et doce me: Quia tu es Deus salvator meus: ÷ et .. te sustinui
tota die.@#
C Dirige me ad vitam pertinet, doce: ad scientiam.
H Id est ut nihil perverse agam. C Salutare
est Christiano: ut Deum sibi salutarem credat. Tota
die, ac si diceret: omni die, scilicet non interposito
die, sed continua vita exspectavi misericordiam tuam
et retributionem. A Sustinui itaque te, quem homines
putant oblitum eorum dum tardas, exspectans
patienter miserationis tuae dilationem in subveniendo.
6 #Reminiscere miserationum tuarum, Domine: Et misericordiarum tuarum quae a saeculo sunt.@#
C Humano usu hic dicitur, reminiscere, qui nunquam
potest aliquid oblivisci. Miserationes pertinet
ad operationes pias. Misericordia vero ad clementem
naturam, quoniam miseratio, operis est; misericordia,
cordis. Saecula dicta, quo in se revolvant jugiter
tempora, a #sequendo@# esse dicta.
7 #Delicta juventutis meae. Et ignorantias meas: ne memineris.@#
C Delictum quidam volunt levius esse peccatum,
quasi derelictum, dictum ab eo quod viam derelinquat
aequitatis. H Juventutis, id est, quae in adolescentia
gessi. C Ignorantias dixit, quia multa facimus
quae mala esse nescimus, ideo precatur ne delicta
ejus meminerit, sed potius memor ejus sit per suam
misericordiam.
8 #Secundum misericordiam tuam memento mei tu: Propter bonitatem tuam, Domine.@#
H Secundum tuam misericordiam, id est, non
propter meum meritum, sed propter tuam misericordiam
memor esto mei. C Merito etiam illius bonitas
praedicatur, de quo dicitur, nemo bonus nisi
solus Deus (Matth. XIX).
9 #Dulcis et rectus Dominus: Propter hoc legem dabit delinquentibus in via.@#
C Dulcis dicitur, a quo suavia dona praestantur
coelestis vitae. Rectus, H quia reddit unicuique secundum
opera sua. Legem charitatis dabit, per
quam dimittentes offensam reconciliamur Deo. C In
via, id est praesenti vita, ubi lex ponitur, in qua recte
vivere commonemur.
10 #Diriget mansuetos in judicio: Docebit mites vias suas.@#
C Directus quippe dicitur qui de curvo rectus efficitur.
Mansueti dicuntur, quasi #manu consueti,@# hoc
est, tolerantes injurias, non reddentes malum pro
malo. Mites sunt, qui nullo furore turbantur, sed
lenitate animi jugiter perseverant; illos dirigit in
judicio, quia ad promissam beatitudinem eos facit
pervenire. Quae vero sint viae Domini, sequenti versu
exponit.
11
#Universae viae Domini misericordia et veritas: Requirentibus testamentum ejus et testimonia ejus.@#
C Universae viae Domini misericordia, quia praevenit
cuncta bonitate sua. Veritas, quia omnia juste
dijudicat. Quibus vero possunt talia convenire,
sequitur: requirentibus testamentum. H Id est, novum;
et testimonia, id est dicta praecedentium prophetarum.
12 #Propter nomen tuum ÷ Domine .. propitiaberis peccato meo: Multum est enim.@#
C Hoc bene refertur ad personam Ecclesiae, quae
se salvatam dicit propter nomen Jesu, quod linguam
nostra #Salvator@# interpretatur. Peccato meo multum
est enim, quia nisi fuerit divina miseratione subventum,
quantum vita protenditur, tantum humana
fragilitas peccatis involvitur, quoniam cursu temporis
semper augetur.
13 #Quis est homo qui timet Dominum? Legem statuit ei in via quam elegit.@#
C More suo interrogando dicit Propheta: Quis est
homo qui timeat Dominum? constituta est illi lex,
ne sub securitate ignorantiae peccet, in via, id est
in sanctitate propositi. H Vel, in via fidei, si enim
timet, securitate non decipitur.
14 #Anima ejus in bonis demorabitur: Et semen ejus haereditabit terram.@#
H Anima justi in bonis demorabitur, hoc est perseverabit
sperando in praemiis futuris semen ejus. C
Id est opera bona haereditabunt terram viventium,
id est in aeterna securitate recipientur, et possessio
ejus nulla ulterius expulsione turbabitur, qui enim
aliquid ex haereditate tenet, firmissima possessione
gloriatur.
15 #Firmamentum est Dominus timentibus eum: Et testamentum ipsius ut | null | 1df2739f-c497-46e8-a1c5-0fac63a1f16d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
manifestetur illis.@#
H Nos infirmi et imbecilles, si timemus Dominum,
erit nostrum firmamentum, ne ab hujus saeculi
fluctibus quatiamur. Et manifestatur lex nobis
in Christo, quae prius velata erat per litteram.
C #Et@# valde nobis necessarium, ut lex ejus ipsius
munere declaretur nobis, sine quo nec intelligere
quidquam boni, nec perficere possumus.
16
#Oculi mei semper ad Dominum: Quoniam ipse evellet de laqueo pedes meos.@#
H Oculi mei ad Dominum, id est oculi cordis, vel
mens mea semper cogitet Dominum, quoniam de
laqueo diaboli sensus meos (a quo prius per voluptates
saeculi capiebar) evellet.
17 #Respice in me et miserere mei: Quia unicus et pauper sum ego.@#
C Superius dixit, oculi mei semper ad Dominum;
nunc dicit, respice in me quemadmodum ego in te.
Miserere mei, H quia miser sum, unicus est populus
Christianus. C Qui unicus est ei, quia solus
sacramenta fidei custodit, pauper: quoniam a mundi
illecebris segregatus, nulla saeculi ambititione refertus
est.
18 #Tribulationes cordis mei multiplicatae sunt: De necessitatibus meis erue me.@#
C Multiplicatae sunt tribulationes Ecclesiae, dum
cogitationes suas per calamitates mundi (ubi est
seminata) distendit; necesse est enim ut copioso
fasce deprimatur, qui pro multis affligitur. De necessitatibus
dicit, quas persecutorum atque haereticorum
patiebatur insidiis, hi sunt enim qui necem
cupiunt inferre Christianis. A Et necessitates
recte adversitates dicuntur, quia necessariae sunt
ad regnum coelorum tendentibus. G Vel necessitates,
venialia dicit peccata, sine quibus vivere non
possumus.
19
#Vide humilitatem meam et laborem meum: Et dimitte universa delicta mea.@#
A C Vide, id est propitius respice. Humilitas est
Ecclesiae, quando indisciplinatos docendo sustinet.
C Labor ipsius est, quia multis persecutionibus
fatigatur. Merito sibi omnia peccata deprecatur dimitti,
quia durus labor tolerantiae semper clementiam
judicis exspectat, id est, propter istam humilitatem
et laborem, meretur indulgentiam delictorum.
20 #Respice inimicos meos, quoniam multiplicati sunt: Et odio iniquo oderunt me.@#
H Respice, vox Ecclesiae pro persecutoribus.
C Orat ut redeant, quia quem ille respicit, sine
dilatione convertit. Multiplicati sunt, in peccatis.
Odio iniquo, addidit, quia et justum odium est,
ut illud est: Perfecto odio oderam illos (Psal.
CXXXVIII). Isti autem non illo justo odio sed iniquo
oderunt me.
21 #Custodi animam meam et erue me: Non erubescam, quoniam speravi in te.@#
H Custodi, vox Ecclesiae supplicat ut custodiatur.
A Ne declinet ad imitationem eorum, #et eripe@# ab
omni malo. H #Ne confundar neque@# hic, neque in futuro,
quia in te speravi et te invocavi. C Ipsum
enim elegit invocare, cui nescit pie supplicantes
abjicere. A Quia igitur non in me, sed in te speravi,
non confundar.
22
#Innocentes et recti adhaeserunt mihi: Quia sustinui te.@#
C Innocentes, parvulos dicit sacro baptismate
regeneratos. Rectos qui jam matura aetate conversi
sunt a peccatis. Ideo vero illos adhaesisse dicit Ecclesia
sibi, quoniam sustinuit Deum, patienter adversitates
sustinendo
23 #Libera, Deus Israel: Ex omnibus tribulationibus suis.@#
C Libera Deus Israel, id est Deus te videntium.
A Vel, o Deus, libera Israel, id est populum, quem
ad visionem tuam praeparasti. C Quia ipsos gratos
habet, quibus conspectum suae contemplationis indulget.
ORATIO EX PSAL. XXIV.
Libera nos omnibus angustiis nostris, mitissime
Deus, quia ad te animas nostras erigimus: Obliviscere,
quaesumus, delicta juventutis et ignorantiae
prioris, et si quid negligenter delinquimus,
clementer ignoce. Per Dominum nostrum Jesum
Christum, etc.
PSALMUS XXV.
ARGUMENTUM PSAL. XXV.
C Totus psalmi hujus textus ad perfectum aptandus
est Christianum, qui diversorum laude meritorum
in Ecclesia perseverans: divinis se beneficiis
consolatur.
TT. #Ipsi ÷ Psalmus .. David.@#
C Totus hic psalmus ad perfectum #aptandus@# est
Christianum; sed tamen, cum a tali hymnus dicitur,
necesse est ut ad Christum Dominum intelligentiae
virtute referatur.
1 #Judica me, Domine, quoniam ego in innocentia mea ingressus sum: Et in Domino sperans non infirmabor | null | 59f56133-c11d-47ab-aed3-2d4a0d7b48a8 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
.@#
C Judica me, Domine; postulat enim vir sanctus
judicia, quia certus erat de ejus misericordia. In
innocentia ingreditur, id est inter peccatores habitans
non peccat. Non confidit etiam in suas vires
sed in Deum, ideo non infirmabitur.
2 #Proba me, Domino, et tenta me: Ure renes meos et cor meum.@#
H. Probari se rogat Ecclesia, ut se cognoscat et
ab aliis cognoscatur. C Duae sunt tentationes una
Domini, qua bonos tentat ut eos erudiat; altera
diaboli, quae semper ducit ad mortem. Ure renes.
H Id est, Spiritum sanctum adhibe delectationibus.
Et cor meum, id est cogitationibus meis Spiritum
sanctum adhibe.
3 #Quoniam misericordia tua ante oculos meos est: Et complacui in veritate tua.@#
C Quia Domini misericordiam ante oculos cordis
Propheta habebat, ideo pericula tentationum non
timebat. Complacere, est cum sanctis aeternam gratiam
promereri. H C In veritate, id est in Christo,
qui est veritas. Gratia igitur illustratus, Deo sibique
complacuit in mente.
4
#Non sedi in concilio vanitatis: Et cum iniqua gerentibus non introibo.@#
H Non sedi in concilio, id est non sum conjunctus
his, qui contra Christum meum vanum agunt
concilium. Introitus hic initium significat operationis
malae, quod vir sanctus a se profitetur alienum. Vani
autem sunt, qui caducis inquisitionibus occupantur,
et in superflua narratione tempus consumunt. Impii
autem, qui quaestionibus perversis Scripturas divinas
depravare contendunt, ut haeretici.
5 #Odivi Ecclesiam malignantium: Et cum impiis non sedebo.@#
C Non satis est vitasse perversos et malos, nisi et
mente displiceant, ideo dicit. Odivi Ecclesiam malignantium,
H id est Judaeorum vel haereticorum, qui
maligni dicuntur. Et cum impiis, qui non solum
mala cogitaverunt sed in opere perfecerunt; cum
his placitum non habebo.
6 #Lavabo inter innocentes manus meas: Et circumdabo altare tuum, Domine.@#
C Lavit manus suas, quisquis propria facta lacrymabili
satisfactione diluerit. Altare autem ab altitudine
dictum quasi #alta ara.@# H Et significat fidem,
quam circumdare, est operibus bonis ornare. C Vel
altare coeleste quo Dominus introivit sacerdos pro
nobis. A Vel altare, id est mentem.
7 #Ut audiam vocem laudis: Et enarrem universa mirabilia tua.@#
A Ut audiam vocem laudis, id est discam quomodo
te laudem, non ex ipso bono de me praesumens.
C Vocem autem laudis forte illud dicit quod
in coelesti templo coram Christo semper canitur:
Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus Sabaoth (Isa. XVI).
Et se enarrare dicit mirabilia, quae quotidie
beata canit Ecclesia in celebratione missarum.
8 #Domine, dilexi decorem domus tuae: Et locum habitationis gloriae tuae.@#
H Domine, dilexi decorem domus, id est sanctos
sacerdotes et alios sanctos. C In quibus gloria Dei
habitare cognoscitur. Locum habitationis, significat
arcanum humani pectoris. Gloriae tuae, quia Christus
gloriosum efficit quidquid inhabitare dignatur. Idem
enim sunt decor domus Dei et locus habitationis ejus.
A Diligere igitur decorem domus Dei, est bonos in
Ecclesia diligere, qui decorant Ecclesiam.
9 #Ne perdas cum impiis animam meam: Et cum viris sanguinum vitam meam.@#
H Ne perdas cum impiis, scilicet Judaeis, qui per
impietatem mitem tradiderunt. A Vel impii omnes
mali sunt. C #Viri sanguinum@# sunt, qui carnaliter vivunt,
vel qui Christi sanguinem fuderunt. Tales
pereunt de futura Hierusalem.
10 #In quorum manibus iniquitates sunt. Dextera eorum repleta est muneribus.@#
H In quorum manibus, id est in operibus eorum,
iniquitates sunt. Repleta est dextera muneribus,
quando proditor Judas pecuniam pro Christo accepit.
A Vel illorum qui, si quid boni agunt, pro muneribus
faciunt. H A Quod enim eis datum est ad
accipienda aeterna convertunt ad saeculi dona, estimantes
quaestum esse pietatem.
11 #Ego autem in innocentia mea ingressus sum: Redime me et miserere mei.@#
H Ego autem in innocentia. Ecclesia loquitur pro
parte bonorum. C Et per studium vitae sanctae ingressa
in thesauros spirituales. Redime me, id est in
adventu tui pretioso sanguine. Miserere scilicet in
hoc mundo, ubi supplicantibus parcis.
12 #Pes meus | null | 99a79a1c-870a-4510-9fa5-b064891844cf | latin_170m_raw | null | None | None | None |
stetit in directo: In ecclesiis benedicam ÷ te .. Domine.@#
H Pes meus, id est sensus meus vel affectio mea
stetit in Christo qui est recta via. In ecclesiis, C in
populis Christianis, dicit se laudaturum Dominum
Christum.
ORATIO EX PSAL. XXV
Largire, Domine, misericordiam tuam famulis
supplicibus, et fac nos in tua veritate devotos, ut
actibus in innocentiam restitutis, liberari mereamur
ab impiis. Per Dominum nostrum Jesum Christum.
PSALMUS XXVI.
ARGUMENTUM PSAL. XXVI.
C Vox Prophetae dicentis se Deum metuere et nullum
alium formidare, quia inter adversa saeculi ipse
est suffugium ejus, et spiritu prophetiae, spem sibi
futurae beatitudinis pollicetur.
TT. #Psalmus David ÷ priusque liniretur:@#
H Unctus est David semel sub patre Jesse in Bethlehem (I Reg. XVI);
secundo, in Hebron (II Reg. II);
tertio (II Reg. V) quando regnavit super Israel. Sed
de his tribus unctionibus media ad istum psalmum
pertinet, David figuram Christi tenet; unctus est
Christus in baptismo.
1 #Dominus illumnatio mea, et salus mea: Quem timebo?@#
H Vox Ecclesiae ad Christum. Dicit se non formidare
ullis tenebris obtegi, quam Dominus semper
illuminat et salvat, nec posse ullum timere, tali defensore
protegente
2 #Dominus protector vitae meae: A quo trepidabo?@#
H Confitetur se habere protectorem ipsum Dominum
idcirco non metuit coram inimico trepidare,
id est, a diabolo, vel haeretico seu persecutore.
3 #Dum appropiant super me nocentes:@#
Ut edant carnes meas.
C Dum appropiant super me. Truculentium inicorum
hic vota ostendit, qui non solum exstinguere,
sed etiam aviditate furoris ipsas humanas carnes
cupiunt crudeliter devorare. A Vel carnes, affectus
carnis sunt, qui sunt cibus nocentium inimicorum
spirituum et persecutorum, vel etiam corpora sanctorum
ipsis ad persequendum concessa-carnes sunt
quibus vesci delectantur persequendo.
4 #Qui tribulant me inimici mei: Ipsi infirmati sunt et ceciderunt.@#
H Qui tribulant me, id est daemones vel persecutores,
tunc infirmati sunt, quando Christus suscepit
nostram humanitatem. C Illi etenim corruunt, qui
innocentem sanguinem devorare festinant.
5 #Si consistant adversum me castra: Non timebit cor meum.@#
C Castra enim valida munitio est, quam expugnare
facile non potest impetus irruentis, sed haec omnia
dicit sibi esse contemptibilia, cum valletur, auxiliatione
divina.
6 #Si exsurgat adversum me praelium: In hoc ego sperabo.@#
H Si exsurgat adversum me praelium. Praelium
dicit Ecclesia pugnas daemonum, et se sperare in
auxilium et defensionem Christi. C In concitatis
enim praeliis gloria vincentis semper apparet. Non
virtus probatur latere, quae non fuerit explorata
certamine.
7 #Unam petii a Domino, hanc requiram: Ut inhabitem in domo Domini omnibus diebus
vitae meae.@#
H Unam petii, quidam putant unam charitatem
sive gratiam, aut certe ipsam petitionem dicit, cum
in Hebraeo neutraliter unum dicatur, id est Dominum.
Hanc, id est, Dominum requiram, etc. Ut inhabitem
in domo Domini, id est in vita perpetua.
C Et hoc non in parvo tempore, sed in omnibus
diebus vitae meae.
8 #Ut videam voluntatem Domini: Et visitem templum ejus.@#
H Ut videam voluntatem Domini, id est dilectionem
Dei. C Videt etiam voluntatem Domini, qui
praecepta ejus intelligit et custodit. Ille visitat templum
ejus, qui Ecclesiam Christi sacris admonitionibus
corroborat. A Vel templum contemplationem
dicit gloriae Domini; habet enim alia littera, ut contempler
delectationem Domini.
9 #Quoniam abscondit me in tabernaculo suo: In die malorum protexit me in abscondito tabernaculi
sui.@#
H Abscondit ergo Ecclesiam apud se Christus,
ne sibi tentationum obessent procellae; vel, ut ait
Apostolus: Mortui enim estis, et vita vestra abscondita
est cum Christo in Deo (Col. III). Non dicit
malos dies esse, sed in nostris operibus malis
mali esse dicuntur. C In abscondito tabernaculi, id
est in divinitatis secreto potentiae semper nos protexit
et protegit. H Vel in die malorum quo mali vigent.
C Abscondi, est quaerentium oculis non praeberi;
protegi autem ab omni metu periculoque liberari.
10 #In petra exaltavit me: Et nunc exaltavit caput meum super inimicos | null | ecbd0351-56e5-44f1-b541-d711522910e9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
meos.@#
In petra exaltavit, id est in Christo per fidem.
Hunc exaltavit caput. C A Caput hic pro mente
ponitur, quo vegetante possumus contineri. Super
inimicos, H id est motus carnales. C Sive appetitus
vitiosos, supra quos mens nostra erigitur, quando
divino adjutorio pura servatur.
11
#Circuivi et imolavi in tabernaculo ejus hostiam vociferationis: Cantabo et psalmum dicam Domino.@#
C Circuivi hoc est animo perscrutatus sum, qua
potentia coelum fecit Deus et omnia ex nihilo creavit.
A Hominem redemit et mundum in eo credentem;
et inveni quid immolem, scilicet laudem. C
Et immolavi in tabernaculo ejus, id est obtuli in
ejus ecclesia sacrificium laudis. Vociferationis dicit,
scilicet pro magnitudine laudis.
C C Cantabo, id est praedicabo. Psalmum dicam,
id est opere complebo. C Cantare est enim sola voce
laudes dicere, sed psallere opere praedicare.
12 #Exaudi, Domine, vocem meam qua clamavi ad te:@#
#Miserere mei et exaudi me.@#
C Nunc iterum rogat Ecclesia ut exaudiatur;
clamavit enim et prius, cum dixit: ut inhabitem in
domo Domini, scilicet quia divinarum rerum nulla
satietas est, sed quanto gustatur Deus suavius, tanto
appetitur plus, vel ideo iterat, quia spe habitat in
aeterna gloria, nondum re.
13 #Tibi dixit cor meum, exquisivit te facies mea: Faciem tuam, Domine, requiram.@#
C Itaque vir fidelis cor, hoc est desiderium suum,
dixit ad Dominum loqui, quoniam hoc videbatur offerre
quod cogitabat. A Facies mea, id est praesentia
mea tuam, vel pulchritudo animae meae a te
data tuam pulchritudinem. C Quaerit vero faciem Dei,
qui se sancta conversatione custodit. De quibus
dictum est: Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum
videbunt. Geminat quoque, faciem tuam requiram,
una quidem res, sed frequentata ostendit, quod ardenti
studio Christum quaerebat.
14 #Ne avertas faciem tuam a me: Ne declines in ira a servo tuo.@#
C Sanctus enim vir rogat, ne a facie Dei reddatur
alienus. Iterumque rogat ne ab ipso declinet Deus,
tunc quando sanctis vultum suae majestatis indulget.
Iram ponit judicii tempus, cum discernit malos a
bonis. A Vel non in ira declinat, quando cadere
permittit ut cautior et fortior surgat.
15 #Adjutor meus es tu, ne derelinquas me: Neque despicias me, Deus, salutaris meus.@#
C Petit Propheta ne deseratur a Domino, scit
enim si ille reliquerit, quod nulla potestas se regere
praevalebit. H Salutaris noster Christus est; et hoc
rogat Propheta ne despiciatur ab illo, id est ne
committat ulla peccata per quae a Deo despiciatur.
A Quasi diceret, frustra creasti, Deus, et redemisti,
Salvator, si despicis me conservare in bono quod
dedisti, quia sine te nihil est conatus meus.
16 #Quoniam pater meus et mater mea dereliquerunt
me: Dominus autem assumpsit me.@#
C Patrem suum, Adam primum hominem dicit,
matrem ejus uxorem Evam, unde generatio humana
descendit. Hi dereliquerunt me in ista miseria ad
quam me exposuerunt. Dominus autem carne accepta
assumpsit me H loco, scilicet veri parentis ad
haereditatem aeternam.
17 #Legem pone mihi, Domine, in via tua: Et dirige me in semita recta propter inimicos meos.@#
C Legem pone mihi, postulat Propheta legem sibi
statui, id est Evangelii intellectum venturis aperiri.
In via tua, id est in Christo. Propter inimicos, id
est haereticos qui illam semitam, hoc est intelligentiam
scripturarum prava intentione subvertere nitebantur.
A Vel, o Domine, quia ad te tendo, et
jam etiam in via ad te sum; pone legem in ea me
dirigentem ne errem, et ne aberrantem disciplina
tua deserat, et dirige me ulterius in rectitudine angustiarum,
propter insidiantes, etc.
18
#Ne tradideris me in animas tribulantium me: quoniam
insurrexerunt in me testes iniqui: Et mentita est inquitas ÷ sibi@#
..
H Ne tradideris me, id est ut non satietur animus
perversorum de adversitatibus quae accidunt mihi.
Insurrexerunt contra Christum testes iniqui dicentes:
Hic dixit: Destruite templum hoc, et in triduo
reaedificabo illud (Matth. XXVI). Mentita est iniquitas
sibi | null | 6ed2e795-ec52-4413-95db-efbccdd86dbe | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, quia uniuscujusque vitium in suum recurrit
auctorem. C Bene dixit autem sibi, quia poenas recipit
sui mendacii, qui falsum testimonium proferre
contendit.
19 #Credo videre bona Domini: In terra viventium.@#
H Vox Ecclesiae, quae quamvis tot periculis sit
exposita, tamen credit se videre bona, id est accipere
per fidem haereditatem regni coelorum, in qua
sancti cum Christo regnant.
20 #Exspecta Dominum viriliter age: et confortetur
cor tuum. Et sustine Dominum.@#
C Exspecta Dominum, scilicet qui promittendo
non fallit, qui praestando non imputat, nec improperat.
Viriliter, non solum viris sed et feminis #est
mandatum, agere. Confortetur cor,@# ne taedio fatigante
desperet. Sustine Dominum, id est sustine
quod pateris, non lassescas neque discedas, et quod
credis exspecta.
ORATIO EX PSAL. XXVI.
Defende nos a castris et a praellis inimici adjutor
omnium, Deus, ut in domo tua perpetuitate durantes,
mereamur vultum tuum spiritali contemplatione
suscipere. Per Dominum nostrum, etc.
PSALMUS XXVII.
ARGUMENTUM PSAL. XXVII.
C Orat Dominus Christus, per id quod homo est,
ut ejus audiatur oratio, agitque gratias, quoniam
exauditus est rogans, ut sicut ipse suscitatus est potestate
divinitatis suae, ita salvus fiat populus ejus
nomini crediturus.
TT. ÷ #Ipsi .. David.@#
C David (sicut diximus) interpretatur #manu fortis,@#
et significat Salvatorem, qui fortis utique manu,
quia prostravit principem tenebrarum. Notandum
igitur hunc psalmum tertium esse horum, qui passionem
et resurrectionem Dominicam sub brevitate
commemorant.
1 #Ad te, Domine, clamabo: Deus meus, ne sileas a me: +Nequando taceas a me .. et assimilabor descendentibus
in lacum.@#
C Christus Dominus clamat ad Patrem tempore
passionis ne ab ipso sileat, hoc est ne petenti non
annuat sed magis respondeat. H Ac si dixisset: Si silucris
ero similis pereuntibus, si taces non cognosceris.
C Lacus autem significat hoc saeculum, lacus
enim dicitur quae sub ipsa terra lateat. Rogat ergo
humanitas Verbi, ne similis esset caeteris hominibus,
quia etsi communem conditionem carnis assumpsit,
excellentiam tamen omnium creaturarum promerdit.
H Vel lacus infernum significat.
2 ÷ #Ex .. audi + Domine .. vocem deprecationis@#
meae #dum oro ad te: Dum extollo manus meas ad templum sanctum tuum.@#
H Oravit Christus in cruce pro toto mundo. Extulit
manus, id est, extendit eas in cruce. Ad templum
sanctum, hoc est, ut templum Patri praepararet, id
est corpus Ecclesiae. C Non est etiam absurdum,
templum accipi coelum, quoniam Domini sedes esse
divina lectione monstratur.
3 #Ne ÷ simul .. tradas me cum peccatoribus: Et cum operantibus iniquitatem ÷ ne@#
perdas #me@# ..
H Peccatores, latrones inter quos pendebat dicit.
C Cum operantibus iniquitatem petit ne haberet aliquam
portionem.
4 #Qui loquuntur pacem cum proximo suo: Mala autem in cordibus eorum:@#
H Loquebantur (Matth. XXII). Judaei pacem cum
Christo dicentes: Magister scimus quia verax est.
Erat pax in eorum labiis, sed in corde malitia. C
Qui juste mali dicebantur, quia proximum malitiose
prodere festinabant.
5 #Da illis secundum opera ipsorum: Et secundum nequitiam adinventionum ipsorum:@#
H Petit illis dari secundum opera ipsorum, non
optando sed praenuntiando. Et secundum nequitiam
adinventionum. C Hoc est, ut innoxio nocerent, qui
ad eos venerat salvandos, ut eum morti traderent.
6 + #Secundum opera manuum eorum .. tribue illis Redde retributionem eorum ipsis.@#
C Quatuor sunt species retributionum, quarum
una est, cum tribuuntur mala pro bonis, sicut Judaei
Christo. Altera cum bonum pro bono, ut Deus electis.
Tertia cum retribuitur malum pro malo, ut
est illud: Ite in ignem aeternum (Matth. XXV). Quarta
cum tribuitur quod hic dicit bonum pro malo, ut qui
persecutores exstiterant, fiant conversi postea laudatores
Christi.
7 #Quoniam non intellexerunt opera Domini: et in opera manuum ejus: Destrues illos et non aedificabis ÷ eos@#
..
C Non intellexerunt opera Dei, scilicet tunc quando
docuit populum viam veritatis. Et in opera manuum
ejus utique non consideraverunt; si considerassent,
expavissent potiusquam | null | 8aaefbff-4950-4556-a4b0-fccd4d13b111 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sprevissent. Sic ergo illos
dicit destrui, ut non iterum debeant aedificari, quod
tamen videtur dictum esse prophetice potiusquam
ad iracundiae qualitatem referendum.
8 #Benedictus Dominus: Quoniam exaudivit vocem deprecationis meae.@#
C Benedictus Dominus. Vox Christi ad Patrem,
quoniam exaudivit (qui est utique benedictus, etsi
non exaudiat vocem deprecationis) dicens: Clarificavi
et iterum clarificabo (Job XII), sed proprie benedictus
dicitur, cum gratias agimus benedicendo;
apte igitur dictus est benedictus qui exaudire dignatus
est.
9
#Dominus adjutor meus et protector meus:@#
÷ #Et .. in ipso speravit cor meum. Et adjutus sum.@#
C Adjutor, ad pericula vitae pertinet, quae Patre
adjuvante in passione superavit. Protector, quia eum
ab insidiis diabolicis sua defensione vallavit. In morte
speravit humanitas in divinitatem. Adjutus sum, in
tribulatione ut resurgerem.
10 #At refloruit caro mea: Et ex voluntate mea confitebor ei.@#
C Floruit ergo caro quando ex Virgine sine peccato
emicuit, tanquam pulchrum floris decus, ut
Isaias: Et flos de radice ejus ascendet (Isa. II),
Sed refloruit, cum resurrexit. #Confitebor,@# H #ut illud:@#
Confitebor tibi, Domine Pater coeli et terrae (Matth.
II), etc.
11
#Dominus fortitudo plebis suae: Et protector salvationum Christi sui est.@#
C Merito dicitur Dominus fortitudo plebis suae,
quando adversa cuncta ipso auxiliante superantur.
Protector, quoniam eos tegit et liberat ab imminentibus
malis. Salvationum, id est justorum.
H Addidit, Christi sui, quicunque enim in Christo
baptizatus est: et ipse Christus, id est unctus vocatus
est.
12 #Salvum fac populum tuum, Domine, et benedic
haereditati tuae: Et rege eos, et extolle illos usque in aeternum.@#
C Orat humanitas Verbi pro populo Christiano
(propter quem et probatur esse assumpta) ut satisfactione
#fideli@#
in hoc mundo salvus fiat. Haereditatem
Christi Ecclesiam dicit, quam suo sancto sanguine
acquisivit. H Quae Patris est et sua, quia dixit: Omnia
tua mea sunt et mea tua (Joan. II), huic haereditati
petit benedici, ut virtutibus et numero augeatur.
C Regere populos devotos petit ne carnalia concupiscant.
Extollere ut in intellectu Scripturarum
et opere sancto proficiant, ut a terrenis vitiis purgati,
ad aeterna #praemia@# perducantur, et hoc #petunt@#
debere fieri usque ad illud saeculum aeternum, cui
nullum aliud succedit.
ORATIO EX PSAL. XXVII.
Fortitudo omnium, fortissime Deus, salva populum
tuum a descendentibus in lacum, #et@# ita nos in
templo sancto suo unanimiter innecte, ut pacem
quam proximis ore proferimus, cordibus teneamus.
Per Dominum nostrum, etc.
PSALMUS XXVIII.
ARGUMENTUM PSAL. XXVIII.
C Credentes Propheta generaliter admonet, ut
Domino sacrificia devota mente persolvant septenaria
narratione sancti Spiritus virtutes enumerans.
TT. #Psalmus David ÷ in consummatione tabernaculi@# ..
C Consummatio tabernaculi perfectionem significat
Ecclesiae catholicae, quae per totum orbem probatur
esse constructa. Est enim totus iste psalmus,
Spiritus sancti laude plenissimus.
1 ÷ #Afferte Domino, filii Dei@# .. #Afferte Domino filios arietum.@#
H Vox Christi praedicatores admonet, qui per gratiam
in adoptionem filiorum vocati sunt. Quid admonet?
afferre praedicationem et exemplum. H C Arietes
apostoli sunt accipiendi. C Aries enim dictus
quasi a #fronte ruens,@# id est diruens. H Qui duo cornua
habet in capite, sicut sancti apostoli habuerunt
duo Testamenta quae praedicaverunt. Filii arietum,
successores apostolorum sunt.
2 #Afferte Domino gloriam et honorem: Afferte Domino gloriam nomini ejus: Adorate Dominum in atrio sancto ÷ ejus@#
..
H Afferte Domino gloriam, ut per opera vestra
glorificetur aeternus Deus. Afferte nomini ejus, nomen
Patris Filius est; gloria Christi, Ecclesia est; id
est, ut per vos nomen ejus in cunctis gentibus innotescat.
Adorate in atrio sancto. C Id est, colite eum
in conscientia vestra mundissima, ipsa est enim aula
regalis et habitatio Spiritus sancti.
3 #Vox Domini super aquas: Deus majestatis intonuit: Dominus super aquas multas.@#
H Vox Domini, id est praedicatio Dei, scilicet Christi
per se et apostolos suos, super aquas, id est super
populos | null | ce5645cb-2b67-4a93-8570-d7f9add3cab3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, ut est illud: Aquae multae populi multi (Apoc. XII).
Deus majestatis, Deus potestatis, intonuit
Dominus super aquas, id est terribiliter praedicavit,
de tabernaculo assumpti corporis populis dicens:
Poenitentiam agite (Matth. IV). G Ecce primum
donum Spiritus sancti, scilicet. Timor quem praedicando
Christus cordibus hominum dedit. Initium
enim sapientiae et poenitentiae timor Domini est (Psal. CX).
4 #Vox Domini in virtute: Vox Domini in magnificentia.@#
H Merito ergo vox Domini in virtute dicitur, quia
in unoquoque sancto loquitur. C Et ei nullis obstaculis
obviatur. In magnificentia, quid enim Spiritu sancto
magnificentius? qui illuminato corde sentire facit,
ut appetantur bona, et pessima quaeque fugiantur.
G In virtute, donum pietatis; in magnificentia, donum
scientiae notatur.
5 #Vox Domini confringentis cedros: Et confringet Dominus cedros Libani.@#
H Cedri dicuntur superbi vel sublimes. C Bene
enim comparatur cedrus superbis, quae nullos utiles
fructus generat, sic nec #elatio@# detestabilis quae peccatum
intulit mundo. Cedri quae in Libano nascuntur
altiores fiunt cedris quae alicubi nascuntur, et
significat nobiles istius mundi et reges, qui reliquos
homines tanquam humilia fruteta despiciunt; quos
Dominus confringet, quando abjectis superbis humiles
eliget. G In confractione cedrorum, donum
fortitudinis intelligitur, dum fractos, id est humiliatos
et conversos quaelibet pro Christo sustinere
facit.
6 #Et comminuet eos tanquam vitulus Libani: Et dilectus quemadmodum filius unicornium.@#
H Iste vitulus significat Christum, sicut enim confringit
vitulus virgulta tenera cornibus, ita Christus
confringet Judaeos. #Qui etiam dilectus Filius
Dei dicitur per assumptionem corporis, et filius unicornium,
id est Judaeorum,@# quia ex stirpe Judaeorum
secundum carnem fuit. Judaei unicornes dicuntur
pro una lege quam habuerunt per quam in superbia
se extulerunt. Nos utrumque testamentum
habemus, ipsi vetus tantum recipiunt, nos duo cornua
habemus, id est utrumque Testamentum.
7 #Vox Domini intercidentis flammam ignis: Vox Domini concutientis desertum: ÷ et commovebit
Dominus desertum .. Cades.@#
H Vox Domini intercidentis, id est auxilium illius
inter persecutores, quo suis sanctis subvenit, ut
persecutio furibundorum flamma ignis intelligatur,
vel flammam dicit libidines quas per confessionem
et gratiam facit cessare. Concutit desertum vox Domini,
id est praedicatio animam quae deserta fuerat
commovebit, quia anima quae vitiis occupata est,
deserta dicitur, illius excussis habitabilis Deo fit.
C Desertum appellati sunt, qui necdum fidei donum
perceperunt. H Quos commovebit Dominus de infidelitate
ad fidem. Cades interpretatur commotio tineae.
G Intercisio ista flammae: donum consilii innuit,
quo interrumpitur consensus actusque peccati
vel persecutionis, in concussione vero deserti donum
intellectus notatur.
8 #Vox Domini praeparantis cervos, et revelabit condensa: Et in templo ejus omnes dicent gloriam.@#
H Cervi praedicatores significat, quos praeparavit,
quando illis Spiritum sanctum dedit ac illos praedicare
misit. Revelavit condensa, id est obscura divinarum
Scripturarum per Spiritum sanctum illis patefecit.
G Per cervos igitur sapientes intelliguntur,
qui contemplatione, alta conscendentes, A superant
et repellunt venenosas linguas haereticorum, Habes
igitur septimum donum Spiritus sancti, scilicet sapientiam.
C Pro qua re, in Ecclesia ejus, omnes illi
haec dona habentes, referunt gloriam.
9 #Dominus diluvium inhabitare facit: Et sedebit Dominus rex in aeternum.@#
C Dominus diluvium inhabitare facit. Hic significat
diluvium baptismum sive aquas baptismi (per
quas purgatur homo sicut per diluvium purgatus est
mundus) et eas Spiritus sanctus inhabitat. H Et sedebit
Dominus in sanctis (qui sedes ejus dicuntur)
in aeternum, id est in saeculum saeculi, vel sedebit
Christus ad dexteram Patris.
10 #Dominus virtutem populo suo dabit: Dominus benedicet populo suo in pace.@#
H Dominus virtutem, id est fidem et fortitudinem
contra hujus mundi procellas populo Christiano dabit.
Et benedicet hic et in futuro, quando dicturus
erit: Venite, benedicti Patris mei. In pace, in semetipso,
quia ipse est pax vera nostra.
ORATIO EX PSAL. XXVIII.
Dona, Domine, virtutem populo tuo, et effice nos
templum Spiritus sancti: ut tibi de corde puro, holocaustum
acceptabile praeparemus. Per Dominum
nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS XXIX.
ARGUMENTUM PSAL. XXIX.
C Vox | null | 9dd63a17-df84-4c3c-b5c1-298d85ebe648 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Christi ad Patrem, gratias agentis post
ejus gloriosissimam resurrectionem.
TT. #Psalmus cantici dedicationis domus David.@#
C Domus significat templum Dominici corporis.
Dedicatio vero, resurrectionem ejusdem Domini
nostri. Tunc dedicavit: cum a mortuis resurrexit,
tunc enim corpus ejus in aeternam gloriam perductum
est. Dedicare enim dicimus cum novitas domus
alicujus in usum celeberrimum deputatur. Domus
autem David propter semen ejus est posita.
Unde Salvator carnis traxit originem.
1 #Exaltabo te, Domine, quoniam suscepisti me: Nec delectasti inimicos meos super me.@#
H Exaltabo te, Domine. Vox Christi ad Patrem,
vel vox Ecclesiae ad Christum, id est laudabo te,
quoniam suscepisti me. C Per dispensationem qua
resurrexi a mortuis. Nec delectasti, quia non potuerunt
Judaei Christum exstinguere sicut voluerunt.
Delectasti vero posuit pro delectare fecisti.
2 #Deus meus clamavi ad te: Et sanasti me.@#
H Oratio Christi sive Ecclesiae, sanasti me, id est
resurgere me fecisti. C Tunc enim sanatus est Christus,
quando carnem fragilitatis nostrae, resurgendo
in aeterna vitae gaudia collocavit, et nos salvos
fecit.
3 #Domine, deduxisti ab inferno animam meam: Salvasti me a descendentibus in lacum.@#
A H Domine, deduxisti, hoc expositione non eget.
Manifestum est enim, animam Christi cum aliis animabus
sanctorum, de inferno revocatam a Deo. C
Descendentes vero in lacum sunt qui in iniquitate
istius saeculi versantur. Salvatus est itaque a talibus,
quia a communione eorum liberatus est cum
resurrexit a mortuis.
4 #Psallite Domino sancti ejus: Et confitemini memoriae sanctitatis ejus.@#
H Propheta hortatur sanctos, ut laudent illum a
quo salvati sunt. Memoriae sanctitatis ejus dixit,
quia memor nostri esse dignatus est, qui in umbra
mortis, id est peccati versabantur, H id est, memores
sitis istius beneficii quo vos liberavit.
5
#Quoniam ira in indignatione ejus: Et vita in voluntate ejus.@#
C Indignatio illius, mors est peccatoris. H Indignatio
Dei fuit quando Adam peccavit. Ira, justa #vindicta,@#
quando eum de paradiso ejecit. Et vita in
voluntate ejus, ut qui #fecerit@# voluntatem Dei, maneat
in aeterna vita. Et sicut in Adam, ita in uno quoque
peccatore.
6 #Ad vesperum demorabitur fletus: Et ad matutinum laetitia.@#
H Vesperum, tota vita ista praesens intelligitur,
quia per peccatum Adae omnes usque in finem saeculi
flent vel gemunt, quando recordantur bona paradisi
quae perdiderunt in Adam. Et mane, laetitia,
quando in resurrectione simul in libertatem veniunt;
vel alibi, vesperum quando flebat Maria,
laetitia quoniam Christus resurrexit. A Dicit vero
demorabitur, id est diu morabitur, quia a tempore
peccati Adae usque in finem saeculi.
7 #Ego autem dixi in abundantia mea: Non movebor in aeternum.@#
C Ego autem dixi in abundantia. Abundantia erat
Filio semper virginis Mariae, quod Verbum caro
factum est, et habitavit in nobis. Jure dicebat se
moveri non posse in aeternum, a Deo scilicet, cui
sua majestas confidentiae dona praestabat.
8 #Domine, in voluntate tua: Praestitisti decori meo virtutem.@#
C Domine in voluntate tua. Vox Christi, asserit
sibi homini datam desuper virtutem a Patre, virtutem,
scilicet illam qua non movetur a Deo, A qua
immunis ab omni peccato: omni gratiarum plenitudine
resplendet. Similiter et decorem illum, de
quo scriptum est: Speciosus forma prae filiis hominum (Psal. XLIV).
9 #Avertisti faciem tuam a me: Et factus sum conturbatus.@#
H Tunc avertit Deus faciem suam ab Adam, quando
peccavit. Tunc turbatus est, quando sub maledictione
de paradiso projectus est. A Vel a Christo vertit
faciem, quando passioni eum exposuit, et coepit pavere
et turbari et moesta esse humanitas et carnis
infirmitas.
10 #Ad te, Domine, clamabo:@#
#Et ad Deum meum deprecabor.@#
H Ad te, Domine, clamabo, Christus Dominus hoc
dicit, qui in cruce clamavit, cum pro redempto populo
Patrem interpellavit.
11 #Quae utilitas in sanguine meo: Dum descendo in corruptionem?@#
C Petit ergo Christus non ut non moriatur, sed
ne caro ipsius corruptione resoluta maculetur. H Ac
si dixisset humanitas | null | ef7fc2ce-ba0c-438c-9e25-70c252006875 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, nulla est utilitas quod sanguinem
effudi, nisi resurrexero a mortuis. A Si enim
non resurgam: nemini annuntiabo, nullum lucrabor,
ideo subdit: Nunquid, etc.
12 #Nunquid confitebitur tibi pulvis: Aut annuntiabit veritatem tuam?@#
H Nunquid confitebitur tibi pulvis, id est non poterit
turba impiorum, quae adhuc velut pulvis omni
vento doctrinae movetur; justificari, si ego non resurgam?
Nec etiam annuntiabit veritatem tuam,
hoc est Christum tuum qui est veritas.
13 #Audivit Dominus et misertus est mei: Dominus ÷ factus .. est adjutor meus.@#
H Audivit Dominus, id est Deus Pater. Misertus
est, quia resurgere me fecit a mortuis. Factus est
adjutor, quia me fecit primogenitum mortuorum.
14 #Convertisti planctum meum gaudium mihi: Concidisti saccum meum, et circumdedisti me laetitia.@#
H Convertisti planctum meum, cum dicerem tristis
est anima mea. In gaudium cum dixi: Ite nuntiate
fratribus meis (Matth. XXVIII). C Concisus est
saccus, id est corpus Christi, cum pro nobis ipse
mori dignatus est. H Praecinxit laetitia, scilicet per
resurrectionem immortalitatis.
15 #Ut cantet tibi gloria mea et non compungar: Domine Deus meus in aeternum confitebor tibi.@#
C Cantare enim diximus ad mentis laetitiam proprie
pertinere. Gloria vero Christi: majestas Patris,
a quo audivit, hic est Filius meus dilectus (Matth.
XVII). A Et cantat Patri gloria Filii, quoniam causa
est gloria Filii: ut laudetur Pater et ametur. C Et
quia compunctus est semel, id est crucifixus: nulli
se ulterius subjacere memorat passioni. Confitebor,
id est, cum sanctis aeterna voce te laudabo.
ORATIO EX PSAL. XXIX.
Susceptor omnium, clementissime Deus, ne permittas
delectari inimicos nostros super nos, sed ita
nos in tua virtute corrobora, ut converso planctu
nostro in gaudium: memoriam sanctitatis tuae jugiter
excolamus. Per Dominum nostrum Jesum Christum,
etc.
PSALMUS XXX.
ARGUMENTUM PSAL. XXX.
C A Vox Christi positi in cruce, orantis Patrem,
ut de malis imminentibus liberetur; agitque gratias
pro se et populo fideli.
TT. #In finem psalmus David.@#
C Verba quae titulus continet, ad Christum frequenter
diximus referenda, cui totius hic psalmus
aptandus est, quoniam ejus passionem et resurrectionem
decantat.
1 #In te, Domine, speravi non confundar in aeternum: In justitia tua libera me.@#
C Orat Christus ad Patrem ex natura humanitatis
assumpta, ne de sua spe dejectus, humanae insultationis
patiatur opprobria, addens in aeternum, ubi
ejus contemplatio fixa permanebat. In tua justitia
qua consuesti subvenire rogantibus. Libera, ad pericula
hujus mundi pertinet amovenda.
2 #Inclina ad me aurem tuam: Accelera ut eruas me.@#
C Inclina dixit, propter membrorum suorum humilitatem,
ut quoniam non poterat humana conditio
ad divinitatem attingere, divinitas inclinata ad eam
descenderet. Accelera, id est festina resurrectionem
dare celerrimam.
3 #Esto mihi in Deum protectorem et in domum refugii: Ut salvum me facias.@#
H Vox Ecclesiae: in Deum protectorem, hoc est
in Deum defensorem, quia multi sunt dii nuncupativi,
nobis autem unus Deus, una fides, unum baptisma.
Domus refugii ipse est, in qua pater habitat.
4 #Quoniam fortitudo mea et refugium meum es tu: Et propter nomen tuum deduces me et enutries me.@#
C Fortitudo, pertinet ad toleranda quae passus
est, refugium ad finem malorum: quando istius
saeculi iniquitates superavit fine gloriosae mortis.
Dux erat humanitate Dominus, quando suum nomen
per universas gentes fecit cognosci. Enutritum
se dicit, quousque ad perfectionem catholica Ecclesia
ipsius munere perveniret, H A id est paulatim
sanctos aggregando, corpus ipsius, id est, Ecclesiam
auget.
5 #Educes me de laqueo hoc quem absconderunt mihi: Quoniam tu es protector meus.@#
C Ergo laqueum absconderunt Judaei Christo,
quia occultis eum machinabantur perdere insidiis,
unde se dicit educendum, id est resurrectionis beneficio
ad superna velociter elevandum. Protectorem
Dominum dicit, quia eo protegente nulla potest adversitas
praevalere.
6
#In manus tuas commendo spiritum meum: Redemisti me, Domine Deus veritatis.@#
H In manus tuas, id est potestati tuae. C Dignum
ergo fuit, ut | null | 079ec31b-d095-440b-aec8-c5d1d8acba68 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
tanto susceptori talis commendaretur
spiritus. Addidit etiam, quis esset iste Dominus,
quia est Deus veritatis, illorum enim Deus est specialiter
qui veritatem diligunt, nec in aliqua falsitate
miscentur.
7 #Odisti observantes vanitates Supervacue.@#
C Juste ergo veritas, oderat vanitatem, quia vanitas
in falsitate versatur. H Odire enim Deus dicitur
in quod reprobat. Addidit supervacue, quae non
solum vacua vanitas dicitur sed etiam supervacua.
A Vanitas est hujus saeculi falsa felicitas, quae vacue
observatur, quia perditur; et supervacue observatur,
quando pro ea habenda etiam male agitur.
8 #Ego autem in Domino speravi: Exsultabo et laetabor in misericordia tua.@#
C Speravi in Domino dicit, ubi nihil vanum, nihil
supervacuum est sed totum fixum. Exsultare: est
cum magna alacritate animi gaudere. Laetari: temperata
mentis affectione mulceri.
9 #Quoniam respexisti humilitatem meam: Salvasti de necessitatibus animam meam.@#
C Ideo erat in Altissimo humilitas, quia illi humanitas
adhaerebat ab ipsa conceptione. Necessitas
dicitur quod in nece sit posita, id est in mortis angustiis
constituta. Nam quando peccatorum laqueis
innodamur, nec nostra virtute possumus absolvi,
necessitas appellatur. A Necessitates igitur peccata
sunt, ex quibus se homo solvere nequit.
10 #Nec conclusisti me in manus inimici: Statuisti in loco spatioso pedes meos.@#
C Nec conclusisti me dicit, quia liber effectus est
a potestate diaboli. Statuisti dicit, hoc est firmasti
In loco spatioso, id est in patria virtutum, in regione
beatorum. Pedes suos dicit virtutes morales, per
quas hunc mundum fixis gressibus ambulavit. A Locus
spaciosus, charitas est: pedes, affectus animae.
11 #Miserere mei, Domine, quoniam tribulor: conturbatus
est in ira oculus meus: Anima mea et venter meus.@#
H Miserere mei, Domine, quoniam tribulor. Vox
eorum est qui qualibet tribulatione tribulantur, in
quorum persona Christus loquitur hic, sicut superius
in persona erutorum de tribulatione, dum dixit
nec conclusisti, etc., potest dici et de Christo, quando
ait: Tristis est anima mea usque ad mortem (Matth. XXVI).
C Iram posuit: inimicorum indignationem.
Oculus, intellectum signat, quem semper
conturbamus, quando imminentia pericula formidamus.
Ventrem dicit suam memoriam, ubi habebat
reposita, quae illi Dominus de sua clarificatione
promiserat. Animam: sensualitatem putat.
12 #Quoniam defecit in dolore vita mea: Et anni mei in gemitibus.@#
C Deficere enim est, paulatim minus facere, et ad
finem, per aliquas valetudinis minutias pervenire,
et signat hic illam conturbationem carnis Christi
qua in passione ejus vita carnis defecerat. Et anni
mei in gemitibus, quia non fuit levis dolor: ubi
continuus gemitus insonabat. A Anni Christi omnes
in gemitibus, quoniam futuram mortem semper vidit,
et in persecutionibus completi sunt
13 #Infirmata est in paupertate virtus mea: Et ossa mea conturbata sunt.@#
C Virtus animi, in paupertate firmatur in membris
Christi, quoniam omnibus bonis indiget humana
fragilitas. Ossa: fortitudinem corporis significant,
quia neque in animi robore, neque in spe carnis
debet ulla esse praesumptio. H Virtus etiam corporis
in egestate fuit et derelictione in passione.
14 #Super omnes inimicos meos factus sum opprobrium, et vicinis meis valde: Et timor notis meis.@#
C Inimicos, Judaeos dicit, habebatur inter eos
opprobrium innocens Christus, qui se nefario scelere
polluebant. Contra probum dicimus improbum,
id est inhonestum et indecorum. Opprobrium autem
significat valde abominabile facinus. Vicinos dicit
qui ei in civitate fidei conjuncti, tamen perfecte non
credebant. Notos apostolos significat, qui in ejus
passione turbati sunt. H A Vel Christianos malos
dicit vicinos tales esse, qui sunt in malitia pejores
omnibus aliis Christi inimicis.
15
#Qui videbant me foras fugerunt a me: Oblivioni datus sum tanquam mortuus a corde.@#
H Fugerunt apostoli in passione Christi eo relicto.
Oblivioni datus est Christus infidelibus, quando
eum in carne mortuum pro nihilo computaverunt. C
Tanquam mortuus, non enim a fidelibus mortuus
dicitur, cujus divinitas impassibilis veraciter aestimatur,
sed a mente infidelium mortuus aestimabatur.
A A corde moritur, cujus memoria recedit a
corde, sicut oblivisci solent homines mortuorum.
16 #Factus sum tanquam vas perditum: | null | 29423b01-4946-42dc-96bf-a502328f7e0a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Quoniam audivi vituperationem multorum commorantium in circuitu.@#
C Vas perditum est quod fractum est, et ad nullos
usus necessarium, quod semper abjicitur, ita et
Christus mortuus quasi fractum vas abjiciendus
putabatur perfidis Judaeis. Audivi vituperationem,
id est, circumhabitantium perfidorum Judaeorum.
Merito tales circumhabitantes dicuntur, qui legem
Dei non spiritualiter sed carnaliter advertere volunt.
A Sunt enim ut cortex medullam circuiens,
sic litteram tenentes: spiritum intrant Scripturarum
sed semper in circuitu morantur et cortice occidentis
litterae.
17 #In eo dum convenirent simul adversum me: Accipere animam meam consiliati sunt@#
C In eo consiliatam partem maximam dicit Judaeorum,
ut Deum neci traderent. H Omnes simul
consiliati sunt, ut quaererent animam Christi, sive
haeretici: animam Ecclesiae. C Omne autem scelus
gravius est quod consilio geritur plurimorum.
18 #Ego autem in te speravi, Domine: dixi Deus meus es tu: In manibus tuis sortes meae.@#
C Speravit in Patrem Filius, quia sciebat nullam
esse potestatem Judaeorum contra se, sed ipso creante
existimus, ipso disponente vegetamur. H In manibus
tuis sortes meae, id est in gratia sancti Spiritus. A
Qui sine merito quos vult eligit. Sortes itaque, id est
Dei gratuita electio est in manibus, id est potestate
Dei, non nostra.
19 #Eripe me de manu inimicorum meorum: Et a persequentibus me.@#
C Ipsum Patrem rogat se eripere de manu inimicorum,
id est Judaeorum, et a persequentibus, hoc
est paganis vel haereticis, qui Ecclesiam Dei insequuntur
fraudulentis machinationibus. A Maxime
illi persequuntur Ecclesiam, qui cum sint Christiani,
nolunt bene vivere, per hos opprobrium habet Ecclesia,
inter quos gemens iste ait: Illustra, etc.
20 #Illustra faciem tuam super servum tuum: Salvum me fac in misericordia tua: Domine, ne confundar, quoniam invocavi te.@#
C Illustra faciem tuam, id est, fac videri, quod
supra me dignaris intendere, ut sicut de moriente
desperant, ita de resurrectione confidant. H Ut non
confundar, sed salver ab his persecutionibus.
21 #Erubescant impii et deducantur in infernum: Muta fiant labia dolosa.@#
H Erubescant impii, sive iniqui daemones vel quicunque
mali, cum viderint sanctos coronatos, quos
in despectione habuerunt, et se condemnatos. C Seque
cum respexerint, in gravi periculo constitutos:
velociter obmutescant.
22 #Quae loquuntur adversus justum iniquitatem: In superbia et abusione.@#
C Loquitur enim falsitas contra veritatem, quando
Ariani creaturam Dominum creatorem dicunt. Addidit
in superbia et abusione, id est in contemptu.
Nam cum audivit ista falsitas flagellis caesum, statim
in blasphema verba prosilivit. A Abusio fuit
quando eum qui propter eos venit in carnem crucifixerunt
abutentes Dei beneficio.
23 #Quam magna multitudo dulcedinis tuae ÷, Domine@# ..
#Quam abscondisti timentibus te.@#
H Multitudo dulcedinis est, multa praemia quae
praeparavit Ecclesiae suae, ut esset sine fine cum angelis
suis regnatura. C Quae hic sentitur abscondita,
sed in futuro judicio ostenditur manifesta. A C Est
etiam dulcedo hic Dei multiplex, dum corrigit bonos
vel parcit, promittit, vel emendat quos amat, quam
tamen impius non sentit, qui palatum cordis perdidit
de febre iniquitatis.
24 #Perfecisti eis qui sperant in te: In conspectu filiorum hominum.@#
C Perfecit illam dulcedinem in illis qui constanti
animo eam exquirunt. In conspectu filiorum, id est,
in illa resurrectione quando sanctis suis praemia
aeterna restituet. H Perfecisti, ac si dicat perfecturus
eris, vel in conspectu eorum qui humana et non
coelestia quaesierunt.
25 #Abscondes eos in abscondito faciei tuae: A conturbatione hominum.@#
C Abscondes eos in abscondito, id est, in illa resurrectione,
quando justi contemplatione Dei perfruuntur,
et praemia aeterna consequentur, quam
gloriam impii non vident. Homines hic omnes persecutores
et schismaticos dicit, qui hic consueverunt
conturbare populum Christianum.
26 #Proteges eos in tabernaculo tuo: A contradictione linguarum.@#
C Hic proteguntur justi in tabernaculo, id est in
Ecclesia, ibi enim proteguntur: ubi malorum improbitas
minime nocere illis permittitur, quando
illaesae animae justorum, sub qualibet afflictione corporea
servantur.
27 #Benedictus Dominus; Quoniam mirificavit misericordiam suam mihi in civitate munita.@#
H Benedictus Dominus, cui | null | bb83afd8-ec63-484b-b307-3a69835e824f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
benedicit omnis creatura.
Sed non ideo quasi egeat nostra benedictione
a nobis benedicitur, sed ut nos ab ipso benedictionem
accipere mereamur. Mirificavit misericordiam
in civitate, H C id est in Hierusalem quam circumdant
omnes gentes. H Quae est in medio mundi,
quia ibi natus passus et resurrexit.
28
#Ego autem dixi in excessu mentis meae; Projectus sum a facie oculorum tuorum.@#
H Tunc in excessu mentis est Ecclesia: quando
cogitat quae in paradiso amisit, et qualiter Deus per
angelum apud Adam loquebatur: et quomodo oculis
interioribus Deum videbat, qui projectus est a facie
Dei, quando transgressus est mandata Dei, et omnis
posteritas est in illo projecta.
29 #Ideo exaudisti vocem orationis meae: Dum clamarem ad te.@#
C Ideo exauditum se dicit Christus in membris
suis, quia non tardat gratia Dei adjuvare illum, qui
humiliter Dominum rogat. Et exauditus est Christus:
quando audita est paterna vox dicens: Hic est filius
meus dilectus. Et quando clamavit ad Patrem: Deus
meus, Deus meus, quare me dereliquisti (Matth. XVII)?
30 #Diligite Dominum omnes sancti ejus ÷ quoniam@# .. #veritatem requiret Dominus: Et retribuet abundanter facientibus superbiam.@#
C Diligite dicit, jam tanquam ad amicos, non tanquam
ad servos (Joan. XV): servorum est enim formidare,
amicorum diligere. Requirit Dominus veritatem,
quam nesciunt haeretici, falsis erroribus illigati.
Hic superbiam, non unum vitium dicit, sed
quidquid morum pravitate peccatur. Illis tribuit
abundanter qui praecepta Dei despiciunt.
31 #Viriliter agite et confortetur cor vestrum: Omnes qui speratis in Domino.@#
C Viriliter agite, id est in bonis operibus constantissime
perdurate: ne feminea mollitie deficiatis qui
corda vestra Domino constanter offertis. Si enim
roborantur corda fidelium: si spem suam domini
virtute confirment.
ORATIO EX PSAL. XXX.
Immensam multitudinem dulcedinis tuae, piissime
Domine, suppliciter exoramus, ut dum veritatem
tuam requirimus, tumorem exsecrabilis superbiae
conteramus. Per Dominum nostrum Jesum Christum,
etc.
PSALMUS XXXI.
ARGUMENTUM PSAL. XXXI.
C Vox poenitentis et Domini verba respondentis,
se circumdare misericordia sua in se sperantes.
TT. #David intellectus.@#
C Cur in hoc titulo posuit David intellectus? cum
omnes psalmi propter intellectum eorum habendum
sint scripti. Responsio: Primo meminit David, propter
Dominum Christum, quoniam ad ipsum respicit
quidquid poenitens iste dicturus est. Deinde addidit
intellectus, ut cum nos intelligere divinitas praestiterit
peccata nostra: pro eis tunc diluendis supplicemus,
in alio enim psalmo dictum est, delicta
quis intelligit (Psal. XVIII), de intellectu igitur peccatorum
loquitur.
1 #Beati quorum remissae sunt iniquitates: Et quorum tecta sunt peccata.@#
H Beati quorum remissae sunt iniquitates, id est
per confessionem a Domino diluuntur. Vel quorum
tecta sunt, id est per charitatem, quae operit multitudinem
peccatorum (Prov. X), vel velata per poenitentiam
ne in judicio revelentur (I Petr. IV). C Iniquitates
sunt, quae ante susceptam fidem committuntur,
peccata quae post fidei cogitationem vel gratiam
baptismatis contrahuntur.
2 #Beatus vir cui non imputavit Dominus peccatum: Nec est in spiritu ejus dolus.@#
H Illi non imputatur peccatum, qui in hoc saeculo
se per poenitentiam sufficienter expurgat, vel per
martyrium purgat. Quod tegitur: non videtur, quod
non videtur: non imputatur, quod non imputatur,
nec punietur. In illius ore dolus non est qui se peccatorem
profitetur. C Quia dum nosmetipsos culpamus:
veriloquium est, cum nos volumus laudare:
mendacium est, ipse enim Domino placet qui sibi
displicet.
3 #Quoniam tacui inveteraverunt ossa mea Dum clamarem tota die.@#
H Tacui, vox malorum est, qui tacent sua peccata,
et in confessione nolunt dicere, ideo omnis fortitudo
mea, id est virtus in infirmitate consenuit. A C More
vulneris corporalis, quod dum occultatur medico putrescit.
Dum clamarem. H Clamant, id est si aliquid
boni habent, per vanitatem demonstrant. Tota die,
H A id est tota vita (quae brevis est) tacent peccata,
clamant et jactant merita.
4 #Quoniam die ac nocte gravata est super me manus tua: Conversus sum in aerumna + mea .. dum configitur spina. | null | 7176ab57-7129-4a0a-9980-375c33cc6c64 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
+ Diapsalma@#
..
H Gravata est manus Dei super peccatores, id est
potestas vindictae in die judicii. C Die et nocte: continuum
tempus significat. Aerumnosus dicitur valde
ruinosus. Ruina quippe appellata est, quasi ruens
in ima. Conversus est in aerumna: qui ceciderat de
superbia, ut qui ante erat superba; nunc humilis
factus est. Spina est quae corpus erigit atque retinet,
haec pro superbia merito posita est, quae confracta
non dejicit ad interitum, sed erigit ad salutem.
H Aerumna miseria est. A Vel configitur spina, cum
pungitur conscientia et dolet.
5 #Delictum meum cognitum + tibi .. feci: Et injustitiam meam non abscondi.@#
C Ille delictum cognitum facit, qui illud in
confessionem veram perducit. Operire est valde aliquid
silentio tegere, aut cordis dissimulatione celare,
hoc faciunt stulti, qui putant Deum ignorare quod
agunt. Delictum quidam leve putant esse peccatum
quasi negligentius derelictum. Injustitia autem est
immane aliquid vel saevum commissum. Sed et hic
puritas confitentis ostenditur, quia non vult celare
quod credebatur esse veniale
6 #Dixi, Confitebor adversum me injustitiam meam Domino: Et tu remisisti impietatem peccati mei. Diapsalma.@#
H Dixi in corde, ubi Deus videt, Confitebor,
C id est publice fatebor, ut alios ad imitationem
trahat pia fidelisque confessio. Impietas cordis fuit,
quia tacere decreverat, ut illi crederet esse aliquid
celatum, qui antequam fiant, omnia novit.
7 #Pro hac orabat ad te omnis sanctus: In tempore opportuno.@#
H Pro hac orabit, id est, pro iniquitate hac vel
remissione, quod superius dixit. Omnis sanctus,
dicit, quia nemo est a peccatis immunis. C In tempore
opportuno, in ista scilicet mundi vita, ubi converti
fas est. Nam in inferno (sicut superius dictum
est) nemo proficue Domino confitetur.
8 #Verumtamen in diluvio aquarum multarum: Ad eum non approximabunt.@#
C Diluvium aquarum multarum est error hominum
pessimorum, qui variis pravitatibus fluctuantes,
multiplices sibi doctrinas constituunt, et hi ad
Dominum non approximabunt, quoniam a vera religione
discedunt.
9 #Tu es refugium meum a tribulatione quae circumdedit me: Exultatio mea erue me a circumdantibus me. Diapsalma.@#
C Refugium, est ad quod confugitur, ut pericula
declinentur.
H Exsultatio mea, dicit Ecclesia, quia in te gaudeo.
C Erue me ab inimicis, sive a vitiis carnalibus,
seu spiritibus immundis, qui nos perdere praecipiti
velocitate festinant.
10 #Intellectum tibi dabo, et instruam te in via hac qua gradieris: Firmabo super te oculos meos.@#
C Intellectum non habent peccatores: nisi quando
conversis Dominus propitiatus eis indulget. Intelligere
est bene agere et ad mandata Dei vota convertere.
Et instruam te, quasi nescientem docebam.
In via hac qua gradieris. H A Viam confessionis dicit
docebam te, ut non recedas ab ea. C Firmabo super
te oculos, id est, in te dirigam lumen intelligentiae
meae.
11 #Nolite fieri sicut equus et mulus: Quibus non est intellectus.@#
C Equus sine discretione: sessoris arbitrio servit,
et a quocunque ascensus fuerit, excurrit. Mulus patienter
onera portat, et per hoc utrique intellectum
non habent, quia nec equus eligit cui obediat, nec
mulus quibus oneribus ingravetur intelligit, ergo
diabolicis fraudibus insideri et vitiorum onere gravari
homines prohibet propheta.
12 #In chamo et freno maxillas eorum constringe: Qui non approximant ad te.@#
C Chamus ad mulum pertinet, frenum ad equum
respicit. Frenum enim a fero retinendo dictum est;
ferum: antiqui gaballum dixerunt. Ergo ista retinacula,
haec duo animalia cohibent, ut ad arbitrium
jubentis incedant, ne suis voluntatibus ferantur.
Maxillae adminicula sunt animalium quibus esca
manditur. Ipsas ergo maxillas per figuram allegoricam
dicit debere inobedientibus constringi, id est
victum parcius dari eis, ut, jejuniis macerati, creatoris
subdantur imperio.
13
#Multa flagella peccatoris: Sperantem autem in Domino misericordia circumdabit.@#
C Multa flagella sustinent peccatores contumaces,
nolentes ire per semitas rectas, ut quod non faciunt
sponte: plagis adhibitis cogantur implere. Sperantes
autem in Domino circumdabit misericordia,
ut non sit locus relictus, unde possit diabolus ad eos
introire.
14 #Laetamini in Domino et | null | efcb7270-9f32-426c-a3a1-7659a09a8ec0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
exsultate justi: Et gloriamini omnes recti corde.@#
C Omnis justus laetatur in Domino. Nam qui in se
gaudet, fallaci praesumptione decipitur; qui vero in
Domino laetatur, perpetua delectatione perfruitur.
Laetari est tacitae mentis suavitate mulceri. Exsultare
vero est concitati animi fervore gaudere. Et
gloriamini qui recti corde estis et creditis, ex
servitio Dei eos ad aeternae beatitudinis praemia pervenire.
ORATIO EX PSAL. XXXI.
Sancte Domine, qui remissis delictis, beatitudinem
te confessis attribuis: exaudi vota praesentis
familiae, et confracto peccati aculeo: spiritali nos
exsultatione perfunde. Per Dominum nostrum Jesum
Christum, etc.
PSALMUS XXXII.
ARGUMENTUM PSAL. XXXII.
C Propheta in Domino gaudere admonet justos,
beatosque appellat, qui ad ejus meruerint pertinere
culturam.
TT. #Psalmus David@#
C.
Hic titulus omnino notus est, et ideo lector in
eo sequatur expositionem priorem.
1 #Exsultate justi in Domino: Rectos decet collaudatio.@#
C Commonet propheta Christianos, ut non in
terrenis delectationibus exsultent, sed in Domino,
ubi gaudia continua suavitate perfecta sunt. Rectos
decet collaudatio, non haereticos pravos decet, sed
rectos. H Qui in regula veritatis sua corda dirigunt.
C Collaudatio vero multorum ore una laudatio est,
propter unitatem Ecclesiae.
2 #Confitemini Domino in cithara: In psalterio decem chordarum psallite illi.@#
C Cithara dicta, quae cita iteratione percutitur.
H Habens deorsum #cavamen,@# superius sex chordas,
et significat sex opera misericordiae. Et de illis chordis
aliae bene cantant, aliae murmurant. Sic et sancti
alii sic alii vero sic. Psalterium de sursum habet #cavamen@#
et decem chordas, et signat decem praecepta
legis, quae de supernis veniunt in sanctos.
3 #Cantate ei canticum novum: Bene psallite ei in vociferatione.@#
C Novum canticum dicit Incarnationem Domini, qua
angeli Domini cantabant dicentes: Gloria in altissimis (Luc. II).
H Ille bene psallit qui implet opere quod
docet. Vociferatio: jubilatio est, quia nec verbis
nec syllabis nec litteris nec in vocem potest erumpere
aut mens comprehendere potest, quantum
homo debet laudare Deum, quod est jubilus.
4 #Quia rectum est verbum Domini: Et omnia opera ejus in fide.@#
C Rectus est itaque sermo Domini, ad dirigendos
scilicet homines, veraciter enim rectus dicitur, qui
rectos facit. H Opera ejus in fide sanctorum, quia
quod promittit Deus sanctis: non mentitur.
5 #Diligit misericordiam et judicium: Misericordia Domini plena est terra.@#
C Diligit misericordiam in hoc mundo, ubi eam
longe lateque disseminat. Videlicet ubi sustinet
peccatores, ubi blasphemos patienter exspectat. Judicium:
cum pios sequestrat ab impiis. Et merita
eorum aequalitatis lance discernit. H Plena est
terra: totus mundus, vel Ecclesia, quia sicut ille
ubique est, ita misericordia cum illo est ubique.
6 #Verbo Domini coeli firmati sunt: Et Spiritu oris ejus omnis virtus eorum.@#
H C Verbo Domini, hoc est a Filio Dei, coeli firmati
sunt, id est apostoli. C Spiritu oris, utique
quando Spiritus sanctus eorum doctrinam declaravit
signis et miraculis. Virtus enim, et ad miracula pertinet,
et ad praedicationem eorum.
7 #Congregans sicut in utrem aquas maris: Ponens in thesauris abyssos.@#
C Uter est exutum pecoris tergus; quod usibus
humanis deservit ad liquores aliquos congregandos,
et hic uter Ecclesiae comparatur, quia sicut iste complectitur
liquores, ita et illam adunationem credentis
populi includit. Aqua maris populum Christianum
significat. H C Ponit in thesauris, id est in Scripturis
divinis. Abyssos, id est profunditatem sensuum.
8 #Timeat Dominum omnis terra: Ab eo autem commoveantur omnes inhabitantes orbem.@#
C Hic terra durum significat per omnia peccatorem,
qui merito terra dicitur, quia tantum terrena
diligit. H Commoveantur omnes, id est de infidelitate
ad credulitatem. Et aliter, in admiratione Creatoris
creaturae ipsius commotae sunt.
9 #Quoniam ipse dixit et facta sunt: Ipse mandavit et creata sunt.@#
H Quoniam ipse dixit, Ideo ipsum cuncta timeant,
quia ab ipso facta sunt creata.
10
#Dominus dissipat consilia gentium: reprobat autem cogitationes populorum:@#
÷ #Et .. reprobat consilia principum.@#
C Dominus dissipavit consilia gentium, quando
eas | null | e95c8fe1-967e-4413-b389-c5ede46bde37 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in idolorum cultura non dimisit diutius permanere.
H Reprobat cogitationes Sadducaeorum et
Pharisaeorum, vel reliquarum potestatum genera.
Consilia principum Annae et Caiphae, quorum omnium
consilium semper in malo fuit, quod Dominus
resurgendo destruxit.
11 #Consilium ÷ autem .. Domini in aeternum manet. Cogitationes cordis ejus in generatione et generationem.@#
H Consilium Domini fuit ut resurgeret a mortuis,
sicut et fecit. C Vel Consilium autem Domini intelligimus
incarnationis arcanum, quod ad consulendum
humano generi constat esse concessum. Hoc
nulla aetate dissolvitur, sed manet in aeternum. A C
Cogitationes cordis ejus significant praedestinationem,
in qua cuncta reposita sunt quae permanent in
aeternum. Aeterna igitur sanctorum praedestinatio,
cogitationes cordis ejus dicuntur.
12 #Beata gens cujus est Dominus Deus ejus: Populus quem elegit in haereditatem sibi.@#
C Ipsa utique gens beata est, a qua Dominus colitur,
qui eam protegit ac gubernat. Populus Christianus
haereditas Christi est, quia eum auctor suus
possidet, quem praedicationibus sanctis et pretioso
sanguine acquisivit.
13
#De coelo respexit Dominus: Vidit omnes filios hominum.@#
C De coelo respexit Dominus, quando donavit adventum
proprii Filii. Vidit, significat gratiam miserentis.
Filios hominum. H Id est peccatores absolvit,
quia nunquam respectus ejus sine misericordia fuit.
C Nota vero, quod dum Deus dicitur in Scripturis
respicere peccata, punit; cum vero hominem, absolvit.
14 #De praeparato habitaculo suo: Respexit super omnes qui habitant terram.@#
C De praeparato habitaculo, id est, de futuro Domini
corpore, quod praeparatum in praedestinatione
fuerat. Respexit super omnes, id est disposuit, ut
periclitanti mundo (quem disposuerat facere) subveniret.
15 #Qui finxit singillatim corda eorum: Qui intelligit omnia opera eorum.@#
C Finxit corda quibus intelligentiae suae dona largitus
est. Singillatim, id est divisim vel distinctim,
corda eorum, scilicet sanctorum sub Domini timore
viventium. Intelligit, quando actibus bonorum praemia
digna restituit. Omnia opera, id est cogitationes,
dicta, #et@# facta.
16 #Non salvatur rex per multam virtutem: Et gigas non salvabitur in multitudine virtutis@#
÷ #suae@# ..
C Regem dicit, hominem continentem, qui quamvis
regat corpus suum miseratione divina a vitiis
tamen carnalibus salvus fieri non potest, dum de
sua virtute praesumpserit. Eumdem etiam gigantem
vult intelligi, qui virtutum magnitudine roboratus,
contra immanitatem diaboli dimicat fortiter. Et licet
sic fortiter confligat, si tamen sublevatus fuerit
vitio superbiae, salvus esse non poterit. Gigas vero
interpretatur #terrigena.@# Et juste virtus humana a
Deo deseritur, quando datum bonum, non largitori
Deo, sed propriis vitibus applicatur.
17 #Fallax equus ad salutem: In abundantia autem virtutis ÷ suae .. non salvabitur.@#
C Equum ponit pro felicitate humana, quae homines
sic portat et accipit, sicut equus fallax. Ille
enim, dum appetit campos, solet incautos fallere in
se praesumentes, ideo dicitur fallax equus.
18 #Ecce oculi Domini super metuentes eum:@#
÷ #Et in eis .. qui sperant super misericordia ejus.@#
C Ergo oculi Domini sunt super timentes eum,
quia eos protegit, quos se timere cognoscit. Qui
sunt enim timentes Deum exponit, id est sperantes
in misericordia ejus.
19 #Ut eruat a morte animas eorum Et alat eos in fame.@#
C Eruit a morte animas justorum, cum eas tulit
de potestate diabolica. Alimentum dictum est, quasi #mentis nutrimentum.@#
In fame enim positi sunt, qui
se coelestium rerum desiderio semper accendunt.
20
#Anima nostra sustinet Dominum: Quoniam adjutor et protector noster est.@#
C Cum dicit, anima nostra sustinet, patientiam
significat Christiani, haec confirmat omnes virtutes
in homine. Adjutor est, dum ad eum ipsius gratia
conamur accedere. Protector, dum resistimus adversario.
21 #Quia in eo laetabitur cor nostrum: Et in nomine sancto ejus speravimus.@#
H Laetabitur cor nostrum, id est anima nostra de
spe futurae remunerationis. Nomen Patris Filius est,
in quem semper sperare debemus.
22 #Fiat misericordia tua, Domine, super nos: Quemadmodum speravimus in te.@#
H Unusquisque antequam cantet istum versum,
debet cogitare ut fideliter dicat: Quemadmodum
speravimus in te, ne alibi sua mens vacet, | null | 2edc2926-da21-4877-8990-9eeab2aeab50 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sed firma
spes sit ut vere dicat: Fiat, etc., ut qui nos per
baptismum abluisti, Spiritus sancti infusione confirmes.
Sicut in Actibus apostolorum cernimus
factum, cum baptizati receperunt. Spiritum sanctum (Act. XIX).
ORATIO EX PSAL. XXXII.
Pasce, Domine, plebem tuam in fame verbi, et
eripe animas nostras de morte peccati, ut repleti
misericordia tua, aggregari justorum gaudiis impertiente
te mereamur. Per Dominum nostrum
Jesum Christum, etc.
PSALMUS XXXIII.
ARGUMENTUM PSAL. XXXIII.
C Vox Prophetae benedicentis Deum, et admonentis
mansuetos, ut cum ipso in ejus laude perseverent,
et ut a deliciis se abstineant, justosque dicit in sua
justitia liberandos: impios vero perituros.
TT. #Psalmus David cum mutavit vultum suum
coram Abimelech et dimisit eum et abiit.@#
C Cum Saul persequeretur David, fugit ad Achis
regem, ibique dum esset, invidia eum occidere volebant;
ille vero de industria mutavit vultum, ita
ut salivis ora compleret, ut furibundus aestimaretur,
et illaesus relinqueretur. Cum fugit inde, istum psalmum
cantavit (I Reg. XXI).
1
#Benedicam Dominum in omni tempore: Semper laus ejus in ore meo.@#
H Cum se dicit Deum benedicere omni tempore,
docet nos nec in adversis succumbere, nec in prosperis
extolli. C Semper est laus Dei in ore hominis,
quando talia vel cogitat aut loquitur, ut nulla redargutione
culpetur. Laus vero a #lauro@# dicta est, quae
solebat coronare victores.
2 #In Domino laudabitur anima mea: Audiant mansueti et laetentur.@#
C Tunc enim glorificatur fidelis servus, quando laudabilem
Dominum habere cognoscitur. Audiant mansueti,
H id est sancti. C Qui charitate praecipua
omnium rerum habere temperantiam consueverunt.
3 #Magnificate Dominum mecum@#
#Et exaltemus nomen ejus in idipsum.@#
C Vocat Ecclesia fratres, hortatur populos obedientes,
ut nomen Domini gloriosa societate magnificent,
ne inter officia sanctitatis detestabilis invidia
misceatur. Exaltemus nomen ejus in idipsum. In
idipsum significat compositos choros, quando psalmodiam
Domini alterna sibi successione respondent.
4 #Exquisivi Dominum et exaudivit me: Et ex omnibus tribulationibus meis eripuit me.@#
C Exquisivi Dominum, non longo spatio terrarum,
sed in corde meo. Et exaudivit me, quoniam
intellectus Christi universa complectitur, id est
ubique intelligit se quaeri, et exaudit. Dicendo ex
omnibus liberavit me, nihil relictum est, quod remansisse
suspiceris adversum. A Qui ergo non audiuntur,
non Dominum quaerunt. Non enim dixit,
Exquisivi aurum a Domino sed Dominum.
5 #Accedite ad eum et illuminamini. Et facies vestrae non confundentur.@#
H Accedite ad eum, non loco, sed fide et opere,
et illuminamini, scilicet mente et intellectu, quia
nisi credideritis, non intelligetis (Isai. VII). Et facies
vestrae non confundentur in judicio, quo impii confundentur
in condemnationem.
6 #Iste pauper clamavit et Dominus exaudivit ÷ eum@#
.. #Et de omnibus tribulationibus ejus salvavit eum.@#
H Iste pauper clamavit, id est Christus, qui pro
nobis pauper factus est, in passione clamavit ad
Patrem. C Quando clamavit, salutariter est auditus;
sed ex omnibus mundanis angustiis est liberatus,
H quando eum resuscitavit a mortuis.
7 #Immittet angelus Domini in circuitu timentium eum: Et eripiet eos.@#
H Haud dubium est timentes Dominum ab angelis
custodiri. Ideo alia littera habet: Emittet angelum
Dominus. C Angelus enim minister est voluntatis
divinae; quapropter si vis angelum te fieri, fac
quod praecipit, ut liberes periclitantem, eripias innocentem,
subvenias anxio, etc. Quae divina jubet
auctoritas.
8
#Gustate et videte quoniam suavis ÷ est Dominus@# .. #Beatus vir qui sperat in eo.@#
C Gustate, non pertinet ad palatum, sed ad animae
suavissimum sensum. H Qui perfecto animo Deum
timet et praecepta custodit, et ita sentit Christum,
tunc intelligit quia suavis est, quia ipse est panis
vivus, qui de coelo descendit. Beatus dicitur qui in
eum sperat, et non in incertum divitiarum. Et ideo
beatus, quia illum habet qui omnia habet, hoc est
Deum.
9 #Timete Dominum ÷ omnes .. sancti ejus: Quoniam non est inopia timentibus eum.@#
H Timete | null | 391021ee-5cf0-46ea-b30a-78a3488bf6e4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Dominum, omnibus sanctis imperat, ne
accepta securitate decipiantur. C Solus ipse nihil
indiget, qui timore Dei ditatus est. Omne enim
bonum habet, quia Deum timendo amat.
10 #Divites eguerunt et esurierunt: Inquirentes autem Dominum, non minuentur omni bono. ÷ Diapsalma@#
...
C Tunc egent divites, quando non habent rectam
fidem. Esuriunt, quando minime a Domini corpore
satiantur; divites ventre, esurientes semper spiritu.
Quid enim habeant qui Dominum non habent? Inquirentes
Dominum non deficient ullo bono, quoniam
spirituali desiderio perfruuntur. Nam cum
diligimus Dominum, in Christo omnia reperimus.
11 #Venite, filii, audite me: Timorem Domini docebo vos.@#
C Vox paterna sonat ad illos qui prima rudimenta
suscipiunt, ut veniant ad fidem Christianam. Dum
dicit: Docebo vos, admonet ne pavescamus quod
audivimus timorem. Non est enim iste timor qui formidetur,
sed qui diligatur. Timor humanus amaritudinem
habet, iste dulcedinem.
12 #Quis est homo qui vult vitam: Diligit dies videre bonos?@#
H Propheta hoc interrogando loquitur, quis vitam
aeternam cupit videre, ut cum sanctis jocundetur in
regno Dei? quod si vis, fac quod sequitur et videbis,
id est habebis vitam aeternam et dies bonos et
aeternos.
13 #Prohibe linguam tuam a malo: Et labia tua ne loquantur dolum.@#
C Prohibe linguam tuam a malo colloquio. Addidit
labia, quae linguae motum protinus consequuntur.
Dolus autem est, quando fallimus audientem.
14 #Diverte a malo. Et fac bonum: Inquire pacem. Et persequere eam.@#
H Diverte a malo et fac bonum, id est destrue
vitia, et aedifica virtutes. Inquire pacem. C Nullus
potest pervenire ad auctorem pacis, nisi hic diligentius
per pura opera inquirat.
15 #Oculi Domini super justos: Et aures ejus in preces eorum.@#
C Cum dicit, oculi Domini super justos, continuam
gratiam divinitatis ostendit. H Et aures ejus, quia
quidquid sancti rogant de bono, exaudit Deus. C Quae
enim mora fiat ad audiendum, cum in ipsis habitet
ipse Deus qui exaudit.
16 #Vultus ÷ autem .. Domini super facientes mala: Ut perdat de terra memoriam eorum.@#
C Ne dicerent pessimi, Justos attendit, nos autem
non respicit, securi faciamus, quia ab illo conspici
non meremur, ideo pronuntiat, vultum Domini, id
est intellectum vel considerationem esse super malos.
De terra vero dicit eos disperdere, id est de futura
patria, quam soli Deo placiti possidebunt. Peribit
memoria eorum, quia non erit iniquorum inter
justos ulla commemoratio. H Vel vultum hic furorem
intelligimus, qui minando iram memoriam peccati
a terra disperdit.
17 #Clamaverunt ÷ justi .. et Dominus exaudivit@# ÷ #eos@#
.. #Et ex omnibus tribulationibus eorum liberavit eos.@#
C Justos clamasse ad Deum dicit, et semper profitetur
auditos, Martyres etiam (quos de suppliciis
tyrannorum minime liberavit Deus) sunt exauditi et
liberati, quando ad coelorum regna perducti, omnibus
tribulationibus probantur exuti.
18 #Juxta est Dominus his qui tribulato sunt corde: Et humiles spiritu salvabit.@#
H C Juxta significat, non loco, sed auxilio. C Qui
tribulato sunt corde, multi enim tribulantur, sed non
ex corde, qui peccata non deflent, sed mundana eos
damna contristant. H Humiles spiritu, id est mites,
quos Christus salvabit, coelestia regna tribuendo.
19
#Multae tribulationes justorum Et de omnibus his liberavit eos Dominus.@#
C Multae revera sunt tribulationes justorum, quia
eos diabolus validius insequitur. Sed in hoc quo
subditur, liberavit eos Dominus de omnibus his,
ostenditur potentia Creatoris, quae liberat justum ab
omnibus tribulationibus. H Quia vero multae tribulationes
justorum, ideo qui tribulationem non patitur,
justus non est.
20 #Custodit ÷ Dominus .. omnia ossa eorum: Unum ex his non conteretur.@#
C Ossa dixit, fidelium in virtutibus firmitatem, id
est patientiam et mansuetudinem, quae perire in
sanctis nequeunt, nec conteri a diabolo, quia Domino
custode servantur.
21
#Mors peccatorum pessima: Et qui oderunt justum delinquent.@#
C Revera pessima est mors peccatorum quia eam
aeterna poena comitatur. Pessima enim dicta, quasi #pessundata,@#
scilicet poenis aeternis. | null | a4717e15-6e09-4537-afe0-48933a720d35 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Et qui oderunt
justum, H id est Christum, sine causa, delinquunt,
id est, Deum derelinquunt odiendo bonum, et ita ad
mortem aeternam peccant. Vel justum, id est unumquemque
sanctum.
22 #Redimet Dominus animas servorum suorum: Et non delinquent omnes qui sperant in eo@#
H Redimet Dominus, scilicet sanguine pretioso.
C quia qui in ipso recte crediderit, a peccatorum
debita captivitate redimitur. Animas frequenter
Scriptura divina ponit pro hominibus. Addidit servorum
suorum, id est non iniqua libertate viventium.
C Et non delinquet, scilicet #tanquam pastor
bonus.@# H Neque hic, neque in futuro, C qui sperant
in eum, non in propriis viribus praesumentes.
ORATIO EX PSAL. XXXIII.
Angelorum et totius creaturae dispositor, Deus,
emitte angelum tuum in circuitu nostro, cujus ambitione
muniti, mereamur a peccatorum morte pessima
liberari. Per Dominum nostrum Jesum Christum,
etc.
PSALMUS XXXIV.
ARGUMENTUM PSAL. XXXIV.
C Christus de sua passione dicit ad Patrem, petens
se ab inimicorum persecutione liberari.
TT. ÷ #Ipsi .. David.@#
C David (sicut diximus) duas significationes amplectitur,
manu fortis et desiderabilis, quod utrumque
Domino Salvatori certum est convenire.
1 #Judica, Domine, nocentes me: Expugna impugnantes me.@#
C Clamat Christus ex humana infirmitate, ut
damnentur nocentes, id est, diabolus cum ministris,
malos enim judicare damnare est. Qui impugnat
superare contendit. Qui expugnatur, jam omnino
victus est. Immundi spiritus impugnatores dicuntur,
quia licet sanctos vincere nequeant, contendere tamen
cum eis non desistunt.
2 #Apprehende arma et scutum:@#
#Et exsurge in adjutorium mihi:@#
C Arma ab #arcendo@# dicta sunt, quod per ea hostes
violentissimos arceamus; per arma, coelestia adjutoria;
per scutum, divina protectio designatur. Scutum
enim dictum est quasi #sculptum,@# quod in ipso
antiqui facta sua signabant. Sola vero voluntas Domini
est qua protegit periclitantem, et expugnat
adversum.
3 #Effunde frameam et conclude adversus eos qui persequuntur me: Dic animae meae: Salus tua ego sum.@#
H Framea hic intelligitur anima Christi vel cujuslibet
sancti, quia Deus per animam Christi fecit
vindictam contra diabolum, et per animam cujuslibet
sancti facit vindictam, sicut per Petrum fecit Ananiae
et Saphirae (Act. V). Et conclude. Petit Ecclesia,
ut concludat adversarios suos, ne valeant ad nocendum
exire. Dic animae meae, ut te intelligat, quia tu
salus ejus es.
4 #Confundantur et revereantur, Quaerentes animam meam.@#
C Confundi, enim facta sua erubescere et in melius
commutare. Nam licet confusi dicantur, qui
convincuntur ad poenam, tamen ut hic ad conversionem
intelligeres confusionem petitam, addidit, revereantur,
id est emendati diligant quem persequendum
esse putaverant. Quaerentes animam, in malam
partem dicit, qui scilicet sic quaerunt ut eam a corpore
segregare festinent.
5
#Avertantur retrorsum et confundantur: Cogitantes mihi mala.@#
C Averti autem retrorsum, non dicitur nisi illis
qui corrigendi judicantur, ut Petro: Redi retro me,
Satana (Matth. XVI.) Qui cogitant sive de Judaeis,
sive de haereticis, sive de paganis dixit, mala enim
omnes cogitant, qui praeter catholicam fidem aliqua,
prava intentione docere festinant:
6 #Fiant tanquam pulvis ante faciem venti:@#
÷ #Et .. angelus Domini coarctans ÷ eos@# ..
H Pulvis, leves et infructuosi homines dicti sunt,
quia sicut pulvis a vento, sic peccatores a sententia
divina in die judicii projiciuntur. Angelus Domini,
id est spiritus malus, non natura, sed sua inventione.
Coarctat eos, id est in quantum potest, persequitur
eos, id est quantum sibi permittitur. Habet enim
diabolus voluntatem nocendi, sed non habet potestatem
faciendi.
78 #Fiat via illorum tenebrae et lubricum: Et angelus Domini persequens eos.@#
C Via, id est opera, tenebrosa illis fiant, ut horreant
mala facere. Lubrica, ut in eisdem stare diutius
non possint. Et si decreverint plus immorari
virtus Domini persequatur eos, ita ut in sceleribus
suis longius haerere non sinat, qui ad interitum
festinant.
8 #Quoniam gratis absconderunt mihi interitum laquei sui: Supervacue exprobraverunt animam meam.@#
C | null | 6d0da1d0-5771-4090-b16a-85edbafb9cbb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Absconderunt mihi gratis, id est sine causa,
scilicet Judaei, ut illi putabant. Qui enim divinitatis
ejus potentiam non credebant, illi putabant se
abscondisse interitum. Bene dictum est, interitum
laquei sui, quia ille laqueus non morientis erat
Domini, sed peccantis interitus. Supervacue, id est
false exprobraverunt, quando Christo dicta sua veracia
quasi aliquod crimen imputabant. H Et inutiliter
egerunt, quia exprobratio ista nullam habuit
utilitatem.
9 #Veniat illi laqueus quem ignorat: et captio quam abscondit apprehendat eum:@#
+ #Et .. in laqueum cadat ÷ in ipsum@# ..
H Excidium illud minatur Propheta quod advenit
Judaeis in temporibus Vespasiani. Et captio, quam
occultaverunt, apprehendit eos, id est mors repentina,
quam Domino nostro moliebantur occulte.
10 #Anima autem mea exsultabit in Domino: Et delectabitur super salutari suo.@#
C Prima quippe sanctae animae beatitudo est exsultare
in Domino. Delectabitur super salutare ejus.
H Salutaris noster, Christus est, quia in eo delectabitur
Ecclesia.
11 #Omnia ossa mea dicent: Domine, Quis similis tui.@#
C Ossa fortitudinem animi et constantiam mentis
significant, quae merito ossibus comparantur, quia sicut
illa corpus, ita et haec sanctas voluntates corroborant.
C Quis, negativum est; similis tui, H id est
nullus. Quis potest similis esse Deo?
12
#Eripiens inopem de manu fortiorum ejus: Egenum et pauperem a diripientibus eum.@#
C Eripuit Christus pene totum genus humanum,
de illa potestate diaboli qui tunc per mundum regnabat.
Homo enim erat inops: quia mortalis, egenus,
quia in labore et sudore panem quaesivit. Pauper,
quia de sapientia et puritate dejectus a diripientibus
immundis spiritibus, solam tenuem et umbratilem
ratiunculam possidebat.
13 #Surgentes testes iniqui: Quae ignorabam interrogabant me@#
C Nunc commemorat Christus de propria passione.
Contra eum enim testes subito impetu consurgebant,
revera iniqui, quia erant contra aequitatem
locuturi. Addidit, ignorabam, id est ipsi narrabant
illa quae me dixisse omnimodis nesciebam.
14 #Retribuebant mihi mala pro bonis: Sterilitatem animae meae.@#
C Retribuebant mihi mala pro bonis, quia cum
Christus vitam credentibus contulerit, illi mortem
e contra reddere maluerunt. Sterilitas animae fuit,
quando Magister bonus in ipsis fructum fidei reperire
non potuit.
15 #Ego autem cum mihi molesti essent: Induebar cilicio.@#
C Ego dum mihi molesti essent, id est dum Judaei
essent molesti per contumelias et insidias Christo,
induit se cilicio. H Id est divinitas carne, et de
peccato damnavit peccatum (Rom. VIII). C Induit
vero se carne divinitas, id est occultavit per carnis
velamen se tenebrosis mentibus.
16 #Humiliabam in jejunio animam meam: Et oratio mea in sinu meo convertetur.@#
C Jejunium dictum est enim quasi inedium, quod
abstinentes diutius ad inediam usque perducat. Jejunavit
Christus in monte quadraginta diebus (Matth. IV).
Et oratio mea, id est dum fundebatur a
Domino in cruce, et eam miseri Judaei minime suscipere
mererentur, remeabat in sinum ejus, id est
in secretum pectoris, unde fuerat egressa.
17 #Quasi proximum, quasi fratrem nostrum sic complacebam: Quasi lugens et contristatus sic humiliabar.@#
C Mutatus est hic casus nominum, pro ablativis
enim sunt accusativi positi. Dicit enim, quasi de
proximo, quasi de fratre nostro ita mihi complacebam,
id est de eorum conjunctione gaudebam, qui
me hostiliter insequebantur. Complacebat enim in
illis Domino, quando eos docebat non delinquere.
Lugens et contristatus et humiliatus Christus erat,
quia in cunctis Judaeis, quos ut fratres et proximos
dilexit, fidem invenire non potuit.
18 #Et adversum me laetati sunt et convenerunt: Congregata sunt super me flagella et ignoravi.@#
H Laetati sunt Judaei, quando Christum comprehenderunt.
Convenerunt, ut eum crucifigerent, non
ut crederent. Congregata sunt flagella, ut Pilatus
dixit: Emendatum eum, id est flagellatum, dimittam (Luc. XXIII).
Et ignoravi, id est non habui conscientiam
peccati, propter quod flagellari vel crucifigi
debuerim.
19 #Dissipati sunt nec compuncti: tentaverunt me. Subsannaverunt me subsannatione: Frenduerunt super me dentibus suis.@#
H Dissipati sunt, a vinculo charitatis, nec compuncti
ut agerent poenitentiam. Tentaverunt multis
modis Judaei | null | 670ca993-6c47-4ba8-94af-739122a2e019 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Christum. Subsannaverunt dicentes:
Ave, rex Judaeorum. Frenduerunt, clamantes: Crucifigatur.
Per motus corporis ostenditur motus animae.
H C. Stridunt saevi homines dentibus, quando
ratione vincuntur, nam, cum eis pro veritate verba
defecerint, impatienter dentibus fremunt, suasque
voluntates tacita interminatione denuntiant.
20 #Domine, quando respicies: restitue animam meam@#
#a malignitate eorum: A leonibus unicam meam.@#
C Quando respicies, pro consuetudine infirmitatis
humanae dicitur, cui morosum videtur quodcunque
futurum est; quae mox, ut cupit, festinat aliquid
impleri. Restitue, quasi ereptam animam redde. A
malignitate, quia injuste probatur occisus. A leonibus,
H id est a persecutoribus; unicam, animam
suam dicit; quae unica est sine peccato. C Vel unica,
quia de Virgine natus unicus est, id est solum
unus de virgine est natus. Vel, unicam, Ecclesiam
suam.
21 #Confitebor tibi in ecclesia magna: In populo gravi laudabo te.@#
C Duas esse diximus confessiones, unam laudis,
alteram poenitentiae; sed hic ad laudem pertinet
Magna vero Ecclesia est populus Christianus, recta
fide firmus. In populo gravi; H quia non est levis
ad peccandum, ideo firmus in fide. A Sic palea levis
vento tollitur, granum manet, quia grave; talis est
bonus Christianus, quia granum est.
22 #Non supergaudeant mihi qui adversantur mihi inique: Qui oderunt me gratis. Et annuunt oculis.@#
C Non supergaudeant mihi, id est non insultent
haeretici, quando aliquos de numero fidelium perdit
sancta Ecclesia, quia haeretici semper adversantur
Christo et Ecclesiae. Qui oderunt me gratis, hoc est
inaniter, quibus nihil nocui. C Annuunt oculis; annuit
oculis, quando hoc tacite et dolose vult aliquid
declarare. H Sic fecerunt Judaei, quia nihil boni in
opere ostenderunt. A Pronuntiabant vultu quod
corde non gestabant.
23 #Quoniam mihi quidem pacifice loquebantur: Et in iracundia + terrae .. loquentes dolos cogitabant.@#
H C Pacifice loquebantur dicentes: Magister, scimus
quia verax es (Matth. XXII). C Et in iracundia,
ut illud: Oportet unum pro omnibus mori (Joan. XI),
quasi invidentes toti populo terrae. Potest enim aliquis
dolum loqui, cum non cogitat occidere, ut si
quis pecuniam proximo conatur auferre, propterea
addidit, in iracundia terrae, ut dolus eorum exitialis
fuisse declaretur.
24
#Et ditataverunt super me os suum: Dixerunt: Euge, euge viderunt oculi nostri.@#
C Dilataverunt os suum, postulantes aperta voce:
Crucifige. Euge, ac si dicerent sibi in cruce: Bene
bene videmus de te quid desideravimus efficere, ut
praedicator plebis in cruce cum latronibus penderes.
H Vel, euge, euge, id est bene bene vidimus nunc,
quod virtutes, quas prius fecisti, nihil erant, quia
teipsum in cruce juvare non potes. C Euge, vox irrisoria
et insultatoria est. Ac si dicerent: Jam viderunt
oculi nostri facta et mirabilia tua; cur non
descendis de cruce: sed jam videmus quod non potes.
25 #Vidisti, Domine, ne sileas: Domine, ne discedas a me.@#
C Vidisti, hoc est probasti quam crudelis exstitit
mihi populus. Ne sileas, ne differas dare sententiam,
quod utique tacendo non potest fieri, sed loquendo.
26 #Exsurge et intende judicium meum Deus meus; et Dominus meus in causam meam.@#
H Exsurge, #Domine,@# id est discerne inter me et
Judaeos. Intende judicium meum, qualiter judicantes
condemnaverunt me morti. Deus meus in causam
meam. C Ista est causa sua, scilicet ut qui dare
venerat salutem humano generi, ab insanis probaretur
occidi. Intende judicium, A id est quomodo
in laboribus et doloribus cruciatus sum. Sed quia et
ista mali patiuntur, addit: intende in causam meam
pro qua patior. Poena enim similis est sceleratis et
bonis, sed non eam. Martyrem ita quod non facit
poena, sed causa.
27
#Judica me secundum justitiam tuam, Domine, Deus meus: Et non supergaudeant mihi.@#
C Petit se judicari Christus secundum justitiam, id
est secundum misericordiam, qui peccata non fecit,
ut nobis ostenderet deprecationis exemplum. Ut
non supergaudeant | null | cb8c3d72-673a-46b3-81b9-885491f1a7fc | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.