Datasets:

google-research-datasets
/

tydiqa

Dataset card Data Studio Files Files and versions Community

Subset (2)

primary_task · 186k rows

Split (2)

train · 167k rows

passage_answer_candidates sequence	question_text stringlengths 1 226	document_title stringlengths 1 116	language stringclasses 11 values	annotations sequence	document_plaintext stringlengths 11 739k	document_url stringlengths 31 792
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 24, 1253, 1839, 2093, 2677, 2727, 3772, 4521, 4860, 5582, 6452, 6842, 7599, 7817, 8140, 8389, 8950, 9302, 9570, 9930, 10704, 11564, 12501, 13837, 14468, 14762, 17661, 18880, 19729, 21793, 22115, 24179, 24269, 25570, 26583, 26843, 27226, 27315, 28049, 29038, 29454, 29779, 30511, 31293, 31376, 32013, 32239, 32639, 33771, 35128, 35788, 36362, 36797, 37501, 37894, 38836, 39574, 40965, 41543, 42695, 43371, 44120, 44531, 45507, 46773, 47136, 47550, 47818, 48235, 48763, 49731, 50097, 50249, 50577, 51077, 51862, 52479, 52873, 53994, 55015, 55540, 55884, 56522, 56617, 56702, 56950 ], "plaintext_end_byte": [ 23, 1252, 1838, 2092, 2659, 2726, 3771, 4520, 4851, 5581, 6434, 6841, 6859, 7621, 7833, 8156, 8402, 8966, 9318, 9587, 9946, 11563, 12499, 13836, 14467, 14747, 17635, 18879, 19721, 21792, 22100, 24146, 24268, 25569, 26582, 26842, 27218, 27314, 28048, 29036, 29453, 29771, 30510, 31275, 31375, 32012, 32238, 32623, 33763, 35109, 35787, 36343, 36796, 37500, 37893, 38800, 39572, 40964, 41542, 42694, 43369, 44119, 44530, 45506, 46754, 47135, 47549, 47817, 48223, 48762, 49730, 50089, 50248, 50576, 51076, 51847, 52478, 52864, 53993, 55014, 55539, 55868, 56466, 56553, 56687, 56924, 56978 ] }	한국에는 몇 개의 다리가 있는가?	개미	korean	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	섬네일\|수개미. 개미</b>는 벌목 개미과()에 속하는 곤충의 총칭으로, 말벌, 벌과 더불어 벌목에 속한다. 개미는 1억 1천만여 년에서 1억 3천만여 년 전 백악기 중반에 말벌과 비슷한 조상에서 진화하여, 속씨식물이 등장한 이후 분화하였다. 오늘날에는 12,000~14,000 여 종의 개미가 생존하고 있는 것으로 추산된다.한국에는 137종의 개미가 서식하고 있다. [1][2] 개미는 구부러진 더듬이나 가는 허리의 마디 모양으로 쉽게 구별할 수 있다. 개미는 군체를 이루어 사는데, 수십 마리 규모로 작은 구멍에 사는 포식성 개미 군체가 있는가 하면 넓은 지역에 수백만 개체를 보유한 거대 군체도 있어 그 규모가 다양하다. 큰 군체는 불임성의 날개 없는 암컷 개미 대다수가 일개미나 병정개미 혹은 여타 분업 집단 등의 계급을 이루며, 그 밖에 임성이 있는 수개미와 하나 이상의 여왕개미로 구성되어 있다. 개미 군체를 종종 초개체(superorganism)으로 설명하기도 하는데, 개미는 군체 전체를 위해 협동하며 단일한 개체처럼 움직이는 것으로 보이기 때문이다.[3] 개미는 지구의 거의 모든 곳에 군체를 이루고 있다. 토착종 개미가 없는 지역은 남극 대륙이나 몇몇 멀고 황량한 섬뿐이다. 개미는 대부분의 생태계에서 번성하며, 지표의 생물체량 중 15~25%를 점하는 것으로 보인다.[4] 개미는 사회적인 조직과 더불어 서식지를 변화시키고 자원을 개발하며, 자신을 방어하는 능력 덕분에 번성할 수 있었다. 개미는 오랫동안 다른 종과 공진화(共進化)하면서 의태, 편리공생, 기생, 상리공생 관계를 이루었다.[5] 개미 사회는 개체끼리 분업하고 의사소통하며, 복잡한 문제를 해결할 줄 안다.[6] 이런 점이 인간 사회와 비슷하여 개미 사회는 오랫동안 인간의 관심을 받았으며, 개미 연구의 주제가 되었다. 여러 인류 문화에서 개미는 음식이나 약으로 쓰거나, 의식에 이용하기도 했다. 어떤 개미종은 생물적 방제에 이용되기도 한다.[7] 그러나 개미의 자원 소모 능력 때문에 농작물을 훼손하거나 건물에 침입하는 등 인간과 갈등을 일으키기도 한다. 붉은불개미와 같은 일부 종은 침입종으로 여겨지는데, 이들은 우연히 다른 곳에서 도입되어 타지에 정착한다.[8] 개미는 진딧물을 나무로 옮기며 진딧물이 배출한 액을 먹는 해충이다. 분류와 진화 섬네일\|left\|호박 속에 화석화된 개미. 개미과는 벌목에 속하며, 벌목에는 잎벌상과, 꿀벌상과, 말벌상과 등의 세 가지 상과가 속해 있다. 개미는 말벌상과 계통에서 진화하였다. 계통 연구에 의하면 개미는 1억 3천만에서 1억 1천만여 년 전, 백악기 중반에 출현한 것으로 보인다. 1억여 년 전에 속씨식물이 발달하면서 개미는 분화하여 6천만여 년 전부터 생태계에서 지배권을 차지했다.[9][10][11] 1966년 E.O. 윌슨과 동료들은 백악기에 살던 개미 화석 스페코미르마 프레이(Sphecomyrma freyi)를 발견하였다. 이 화석은 8천만여 년 전에 호박에 묻혀서 보존된 것으로, 말벌과 개미의 특성을 모두 가지고 있다. 스페코미르마는 아마 지표에서 돌아다니던 포식곤충이였던 것으로 보이나, 어떤 사람은 렙타닐리네아과(Leptanillinae)와 마르티알리네아과(Martialinae)같은 군체를 근거로 원시 개미는 땅 밑에 사는 포식성 곤충이었으리라고 주장한다. 백악기에 몇몇 원시 개미는 로라시아 초대륙(북반구)에 넓게 분포하고 있었다. 원시개미는 다른 곤충에 비해 수가 적었으며, 곤충 개체수의 약 1%에 불과했다. 개미는 제3기 초의 적응방산(adaptive radiation) 이후 우점종이 되었다. 올리고세와 마이오세에 개미는 화석으로 발견되는 전체 곤충 개체수의 20~40%를 점하게 되었다. 에오세에 살던 개미종 가운데서 10개 속(屬) 중 하나는 현존하고 있다. 오늘날 생존하고 있는 속은 발트 해의 호박 화석(올리고세 초기)에서 발견된 속의 56%를 차지하며, 도미니카 공화국의 호박 화석(마이오세 초기) 의 종 중 92%에 해당한다.[9][12] 흰개미는 개미가 아니며, 흰개미목에 속한다. 흰개미는 사실 바퀴벌레나 사마귀와 더 관련이 깊다. 개미와 흰개미 모두 수렴진화로 진사회성(眞社會性, eusociality)을 띄고 있다. 개미벌(Velvet ant)은 큰 개미처럼 보이지만 사실 날개 없는 암컷이다.[13][14] 분포 개미는 남극 외에 모든 대륙에서 찾아볼 수 있으며, 그린란드, 아이슬란드, 폴리네시아 제도 일부 지역, 하와이 제도에는 토착 개미종이 없다.[16][17] 개미는 광범위한 생태적 지위를 점하고 있으며, 직간접적으로 초식, 포식 혹은 시체 처리를 하며 다양한 먹이 자원을 취할 수 있다. 개미종 대부분은 잡식성이나 그렇지 않은 종도 약간 있다. 개미의 생태 점유 정도는 생물체량을 통해 측정할 수 있는데, 여러 환경에서 개미는 지표의 모든 동물 생물체량의 15~20%(열대 지역에는 평균 약 25%)를 차지하며, 이는 척추동물의 비중을 뛰어넘는 것이다.[4] 개미의 크기는 0.75mm에서 52mm에 이르기까지 다양하다.[18][19] 개미의 색깔도 가지각색인데, 대부분 붉은색, 검정색이며 녹색은 이보다 적다. 일부 열대종은 금속처럼 광이 난다. 12,000종 이상의 개미종이 현재 알려져 있으며,(14,000종 이상으로 잡기도 한다) 열대 지역에서 종류가 가장 다양하다. 분류학에서는 개미의 분류와 체계를 계속 바꾸고 있다. 앤트베이스(AntBase)나 벌목 명칭 서버(Hymenoptera Name Server) 등 온라인 개미종 데이터베이스에서는 지금까지 알려지거나 새로 들어온 종을 찾는 데 도움을 주고 있다.[20] 개미는 생태계에서 표본으로 잡아 연구하기가 비교적 쉽기 때문에 생물다양성 연구에서 지표생물(indicator species)로 유용하다.[21][22] 개미의 종류 개미는 약 10,000종 이상이 있다. 곤충학자들은 개미를 몬의 형태에 따라 8~9무리로 분류한다. 그러나 개미는 생활 방식에 따라 분류할 수도 있다. 개미는 생활 방식에 따라 군대 개미, 노예사냥개비, 수확개미, 목축개미, 꿀개미, 균류개미, 황소개미, 식물개미, 나무개미 아홉 무리로 나뉠 수 있다. (1) 군대개미 사나운 사냥꾼이다. 대부분의 종들은 긴 행렬로 땅을 가로질러 여행하나, 일부 종들은 땅속의 굴을 이동하면서 사냥한다. 군대개미는 주로 다른 곤충과 거미를 잡아먹고 산다. 그러나 어떤 경우에는 빨리 도망치지 못하는 큰 동물을 잡아먹기도 한다. 군대개미의 집단은 대부분 수만에서 수백만 마리로 구성된다.땅 위에서 사는 군대개미는 영구적인 집을 만들지 않는다. 쉴 때에는 떼 지어서 함께 붙어 있는데, 나뭇가지에 매달려 있거나, 속이 빈 통나무 속에 있거나, 다른 적당한 장소에 있는다. 이때 여왕개미와 알, 애벌레는 떼지은 무리의 안쪽에 있다. (2) 노예사냥개미 다른 개미의 집을 공격하여 번데기를 빼앗아 온다. 이 번데기에서 자라나온 개미는 노예사냥개미의 집을 자신의 집으로 알고 집단의 일을 돕는다. (3) 수확개미 식물의 씨를 모아 집에 저장한다. 따라서 먹이를 항상 여유 있게 가지고 있다. 일부 수확개미는 식물의 꽃, 열매뿐만 아니라 곤충도 먹는다. 수확개미는 남극을 제외한 모든 대륙에서 산다. 몇 종은 6만~9만 마리의 큰 집단을 이룬다. (4) 목축개미 주로 단물이라고 하는 달콤한 액체를 먹고 산다. 진딧물 등에서 단물을 얻는 대신 이들을 보호하며, 적당한 가지에 옮겨준다. 목축개미는 남극을 제외한 모든 곳에 살고 있다. (5) 꿀개미 식물이나 곤충에서 단물을 모아 집에 저장한다. 꿀개미의 일개미 중에는 살아 있는 꿀통의 역할을 하는 꿀단지개미가 있다. 단물을 모은 일개미들은 집으로 돌아와 동료인 꿀단지개미에게 먹인다. 꿀단지개미는 단물을 저장하는 팽복부가 부풀어올라 걸을 수 없게 된다. 이들은 집에 거꾸로 매달려 있다가 동료들이 더듬이로 두드리명 약간의 단물을 토해낸다. 꿀개미는 전 세계의 건조하고 따뜻한 지역에 산다. (6) 균류개미 집에서 곰팡이, 효모 등 다양한 균류를 기른다. 균류는 개미가 먹는 영양물을 만들어낸다. 젊은 여왕개미는 결혼비행을 떠날 때, 작은 균류 덩어리를 가지고 간다. 여왕개미는 집을 만든 뒤에 가지고 간 균류를 키운다. 균류개미는 열대지역에 가장 많다. (7) 황소개미 오스트레일리아 누벨칼레도니에만 사는 가장 원시적인 개미로 행동 양식이 아주 단순하다. 황소개미는 일개미의 몸길이가 약 3.5cm나 되는, 현존하는 개미 중 가장 큰 종류로 포함되어 있다. (8) 식물개미 '개미애인'이라는 식물들과 서로 도우면서 산다. 식물개미는 대부분 열대지역에 살며, 식물과 특별한 공생 관계를 이루고 있다. 식물은 개미에게 집터를 제공하는데, 꽃꿀을 먹이로 제공하는 경우도 있다. 개미는 집과 먹이에 대한 보답으로 식물을 보호한다. (9) 나무개미 주로 북반구의 산림지역에 산다. 나뭇가지나 다른 식물 조각으로 큰 둑이 있는 집을 만든다. 그 둑은 집의 온도와 습도를 조절할 수 있게 한다. 새로 짝짓기한 여왕개미는 날아가서 새로운 집을 만들거나 원래의 집단으로 돌아온다. 날아간 여왕개미는 다른 종의 집에 침입하여 새로운 집단을 만든다. 나무개미의 여왕개미가 낳은 알은 원래 있던 일개미들이 기르며, 차츰 나무개미의 일개미들이 일하게 된다. 나무개미는 넉이가 있는 곳까지 땅 위나 나무 위에 페로몬이라는 화학 물질로 길을 표시한다. 나무개미는 침이 없는 대신에 개미산을 뿌려서 적을 쫓아낸다. 형태 개미는 팔꿈치(L자) 모양으로 생긴 더듬이와 후늑막분비선(metapleural gland)들과 마치 매듭을 지은 듯한 배자루마디가 두 번째 배 부분에서의 강한 긴축을 지니고 있다는 점에서 다른 곤충과 뚜렷하게 다른 모습을 보인다. 머리, 중절부(mesosoma)와 후절부(metasoma), 배자루마디 뒤쪽에 나온 배 부분, 이렇게 세 부분으로 개미의 몸을 나눈다. 배자루마디(petiole)은 형태에 있어 그것의 중절부(흉부가 첫 번째 배 부분에 추가되어있다)와 배자루마디 뒤쪽의 배 부분(gaster) (배자루마디 안에 있는 배의 부분) 사이에 좁은 허리를 지니고 있다. 배자루마디은 하나 또는 두 개의 매듭들을 지닐 수 있다.(두 번째 배만 있거나, 두 번째와 세 번째 배가 있거나 한다)[23] 다른 곤충처럼, 개미는 외골격과 하나의 몸 전체를 덮어 보호해주는 하나의 외피와 근육에 붙는 점을 갖고 있다. 곤충은 폐가 없어서, 산소와 이산화탄소 같은 기체는 소위 공기구멍이라고 불리는 작은 판막을 따라 그들의 외골격을 지나간다. 또한 곤충은 피를 담아두는 닫힌 혈관이 부족하다. 대신에 그들은 몸의 맨 위쪽을 따라 길고 좁으며 관통되어 있는 관("복대동맥":dorsal aorta라고 불린다)을 지녔고, 그것은 심장과 같은 역할을 하며, 머리에 피림프(haemolymph:무척추 동물의 혈액)를 펌프처럼 퍼올려 주어서 인체 내의 체액을 순환시켜준다. 개미의 신경계는, 다리 끝까지 뻗어 있는 여러 개의 신경절과 가지로 이루어졌으며 몸의 상태를 유지시키는 역할을 하는 배신경(ventral nerve cord)으로 구성된다.[24] 개미 머리에는 많은 감각 기관이 있다. 다른 곤충들처럼, 개미는 작은 렌즈같은 낱눈이 수없이 달려있는 겹눈을 지니고 있다. 개미의 눈은 움직임에 매우 민감하지만, 가만히 있는 것을 볼때 상이 모자이크처럼 흐리다. 몇몇 개미들은 세 개의 작은 홑눈을 머리 꼭대기에 달고 있으며, 홑눈은 빛의 밝기를 파악하는 능력과 극성을 지니고 있다.[25] 척추동물과 비교해보면, 대부분의 개미들은 시력이 좋지 못하며 땅 밑에 사는 종류 중 몇몇은 시력을 완전히 상실하였다. 그러나 오스트레일리아에 있는 불독개미와 같은 일부 개미는 좋은 시력을 지니고 있다. 두 개의 더듬이도 머리에 붙어 있다. 이 기관은 화학 물질을 감지하며 공기의 흐름과 진동을 느낀다. 개미는 자기들 끼리 더듬이를 마주 대면서 신호를 보내거나 받기도 한다. 개미 머리에는 두 개의 큰턱이 있다. 개미는 그 턱을 이용하여 음식을 옮기거나 물체를 움직이게 하고, 또 적에게서 자신을 방어한다.[24] 일부 종류의 개미는 입 안에 작은 주머니(infrabuccal chamber)를 갖고 있다. 그 주머니를 다른 개미나 그들의 애벌레에게 주는 것도 가능하다.[26] 모두 다리가 여섯 개인 절지동물인 곤충에 속하는 개미의 다리는 가슴 중앙에 붙어있다. 각각의 다리 끝에는 갈고리 모양의 발톱이 두개가 있어, 개미는 그것을 이용하여 물체의 표면에 매달리거나 표면을 따라 기어오를 수 있다. 대부분의 여왕개미와 수개미들은 날개를 갖고 있다. 여왕개미는 혼인비행을 한 이후에 날개를 잃어버리며, 눈에 보이는 돌출부가 사라지면 여왕개미로서 구별된 모습을 드러낸다. 일부 종에는 날개 없는 여왕개미와 수개미가 나타나기도 한다.[24] 개미의 후절부에는 생식과 호흡과 배설을 담당하는 중요한 내부 기관들이 있다. 여러 종의 일개미는 알을 낳는 기관이 침으로 변형되어, 그 침을 약탈자를 굴복시키고 자신들의 둥지를 지켜내는 데 사용한다.[24] 다형현상 몇몇 종의 개미 군체에서는 일개미 간의 계급 구성이 존재한다. 계급에 따라 몸의 크기가 다른데, 큰 것, 중간 것, 작은 것으로 나누어 볼 수 있다. 큰 개미들은 몸에 비해 상대적으로 큰 머리를 갖고 있고, 그 머리 크기에 어울리는 큰턱을 지니고 있다. 이렇게 큰 개미들을 때때로 "병정개미"라고 부르기도 한다. 왜냐하면 그들이 지닌 큰 큰턱이 싸움을 하는 데 매우 효과적이기 때문이다. 물론 병정개미도 여전히 일개미이며 그들이 평소에 하는 일은 다른 작은 일개미들과 크게 다르지 않다. 일부 종류에서는 중간 크기의 일개미가 없으며, 큰 것과 작은 것 사이의 구분이 뚜렷하다.[27] 예를 들어 아프리카의 베짜기 개미는 계급에 따라 별개의 두 가지 크기 분포 체계를 지니고 있다.[28] [29] 일부 다른 종류의 개미에서는 일개미의 크기가 계속해서 여러 가지로 나타나는 현상이 지속되고 있다. 아시아 약탈 개미(Pheidologeton diversus)의 일개미는 말려서 무게를 재면 가장 큰 개미가 가장 작은 개미보다 500배 무겁다.[30] 일개미는 교미할 짝을 둘 수 없다. 그러나 개미는 혼자서도 알을 낳아 후손을 만들 수 있는 반배수성(haplodiploid sex-determination system) 생물이기 때문에, 일부 종의 일개미는 미수정란을 낳아서 수개미를 키울 수 있다. 일부 종에서 일개미의 역할은 나이에 따라 달라진다. 꿀단지 개미는 젊은 일개미가 배를 가득 채울만큼 먹이를 받아먹고, 살아있는 음식 이동 저장창고의 역할을 한다. 이 음식 저장 개미들은 "충만한 것"으로 불린다.[31] 학자들은 이렇게 형태가 달라지는 다형현상과 일개미들 간의 행동차이가 서로 다른 발달 경로로 인도하는 영양물이나 호르몬과 같은 환경적인 요인 때문에 생긴다고 추정하고 있다. 그러나 아그로미르멕스 속의 잎꾼개미(Acromyrmex)와 같은 종류에서는 서로 다른 계급에 속한 일개미 사이에서 유전적인 차이가 나타난다.[32] 이러한 다형현상은 상대적으로 작은 유전적 차이에도 나타난다. 붉은불개미(Solenopsis invicta)는 대립유전자가 하나만 달라도, 그 차이가 해당 군체에 여왕개미가 하나일지 아니면 여럿일지를 결정한다.[33] 호주 불독개미의 일종인 잭 점퍼 개미(Myrmecia pilosula)는, 오직 염색체 한 쌍만을 갖고 있다. (수개미는 그저 하나의 염색체만 갖고 있는 데 이 종들은 반배수성이다.) 이러한 염색체 숫자는 어떤 동물보다도 적은 것으로, 유전학과 사회성 곤충의 발달 생물학 연구에서 흥미로운 연구 주제이다.[34][35] 성장과 번식 성장 개미는 알에서 자라난다. 난자가 수정하면 암컷(2배체)이나 수컷(반수체)이 된다. 개미는 유충에서 번데기를 거쳐 성충이 되는 완전 변태(complete metamorphosis)를 통해 자란다. 애벌레는 거의 움직이지 않으며 일개미가 먹이고 돌본다. 일개미는 모이주머니 속에 저장해둔 액체 먹이를 토해내는 방식(trophallaxis)으로 애벌레에 먹이를 준다. 이것은 개미 성충끼리도 '사회적 위'에 저장된 먹이를 서로 나누어줄 수 있는 방법이다. 애벌레는 Trophic egg나 척후 개미가 주어온 먹이감 조각과 씨앗같은 고체 먹이를 먹기도 하며, 어떤 종은 잡아온 먹이를 바로 갖다주기도 한다. 유충은 몇 번 허물을 벗으며 자라 번데기가 된다. 번데기에는 부속물이 없으며 나비 번데기처럼 몸에 붙어있지 않다.[36] 애벌레가 섭취하는 영양분에 따라 여왕개미와 일개미(모두 암컷이다) 그리고 계급 구분이 결정된다. 애벌레와 번데기는 제대로 성장하려면 적절한 주변 온도를 유지해야 하는데, 그래서 종종 군체 안의 여러 부화실로 위치를 옮긴다.[37] 새 일개미는 성충이 되어 첫 며칠동안 여왕개미와 어린 개미를 돌본다. 그 다음에 땅을 파거나 여러 개미집의 일을 하며, 나중에는 개미집을 지키거나 먹이를 찾아 나서게 된다. 이런 변화는 때론 매우 급작스럽게 이루어지기도 하며, 임시 계급이라 불리기도 한다. 이 과정에 대한 어떤 설명에 따르면, 먹이를 찾는 일은 매우 위험하기 때문에 나이가 들어 곧 자연사할 개미에게만 이런 일을 맡긴다고 한다.[38][39] 개미 군체는 오래 유지된다. 여왕개미는 30년 이상 살 수도 있으며, 일개미는 1~3년 정도 산다. 그러나 수컷은 수명이 몇 주에 불과하다.[40] 여왕개미는 비슷한 크기의 혼자 사는 동물보다 100배 오래 사는 것으로 추정된다.[41] 번식 개미종 대부분은 여왕개미와 번식을 할 암컷개미만 임성(姙性)이 있다. 통념과 달리 어떤 개미집에는 여왕개미가 여러 마리가 있으며, 여왕개미 없이 사는 개미도 있다. 생식 능력이 있는 일개미를 우위자(gamergate)라고 하고 여왕개미가 없는 군체는 우위 군체(gamergate colony)라고 하며 여왕개미가 있는 군체는 queen-right라고 부른다.[42] 날개 달린 수개미(drone)는 임성 암개미와 더불어 번데기에서 자라는데(군대개미같은 종에선 여왕개미에 날개가 없다), 먹기와 짝짓기 외엔 아무 일도 하지 않는다. 짧은 번식기 동안 군체의 여왕개미 외에 번식 능력이 있는 개미는 밖으로 보내져 다른 군체의 번식능력이 있는 개미와 짝짓기를 한다. 그리하여 날개 달린 모든 암수 개미는 혼인 비행을 한다. 짝짓기는 비행 상태에서 이루어지며, 비행이 끝나고 곧 수개미는 죽는다. 일부 개미종의 암컷은 여러 수개미와 교미하기도 한다. 짝짓기를 한 암컷은 그런 다음 군체를 세우기 적절한 땅을 찾는다. 그곳에서 암개미는 날개를 떼어내고 알을 낳아 돌본다. 암컷은 혼인 비행에서 얻은 정자를 저장하여 알을 부화할 때 쓴다. 처음 알을 깐 일개미는 나중에 나오는 일개미보다 약하고 덩치도 작지만 나오자마자 바로 일을 시작한다. 이들이 군체를 키우고 먹이를 구하며, 다른 알을 돌본다. 이런 식으로 개미종 대부분이 새 군체를 이룬다. 여왕개미가 여러 마리인 군체는 꿀벌 무리와 비슷하게 여왕개미 하나가 일개미 몇몇을 데리고 나와 새 군체를 형성하기도 한다.[43]개미종에 따라 다양한 번식 전략이 있다. 암컷나기 단위생식(thelytokous parthenogenesis)으로 암컷이 무성 생식을 할 수 있는 종도 많으며[44], 미코케푸루스 스미티이(Mycocepurus smithii)는 모두가 암컷이라고 한다.[45] 열대 지역의 개미는 일년 내내 활동하지만, 추운 지역에는 겨울잠 상태로 겨울을 나기도 한다. 겨울잠의 형태는 다양한데, 어떤 온대종은 휴면상태가 되는 애벌레도 있으며 성충이 활동을 줄인 상태로 겨울을 보내는 종도 있다.[46] 혼인 비행 혼인 비행은 크게 두 가지 종류로 나눌 수 있다. 첫번째는 ‘female-calling syndrome’으로 날개가 없고 일개미와 비슷한 형태를 가진 암개미가 개미집과 멀지 않은 장소에서 성 페로몬을 방출해 날개가 있는 수컷을 불러 모운다. 이런 형태를 띄는 종들은 개미집의 크기가 작으며(20마리에서 1000마리 정도의 일개미), 상대적으로 생식개미들을 적게 생산한다. 또한 암컷들은 한번 짝짓기를 하는 경향이 있다. 두번째는 'male-aggregation syndrome' 으로 흔히 널리 알려진 결혼비행의 종류에 해당한다. 이는 많은 개미집에서 온 숫개미들이 특정한 장소에 모여 있으면 날개를 가진 암개미들이 그 안으로 들어와 짝짓기를 한다. 이러한 형태를 띄는 종들은 개미집의 크기가 크고(1000마리에서 1000,000마리정도의 일개미), 여러번 수정이 된다. 전 세계적으로 종마다 혼인 비행(결혼 비행) 시기와 방식은 제각기 다르지만, 한국과 중국, 일본 등지에선 거의 비슷한 시기에 이루어진다. 결혼비행은 이르면 4월부터 11월까지 일어나는데, 종마다 다르다. 늦봄과 초여름철(4~6월)에는 일본왕개미(Camponotus japonicus)나 짱구개미(Messor aciculatus), 갈색발왕개미(Camponotus kiusiuensis), 한국홍가슴개미(Camponotus atrox), 스미스개미(Paratrechina flavipes)가 결혼비행을 하고, 초여름부터 여름철(6~8월) 사이에서는 곰개미(Formica japonica), 주름개미(Tetramorium caespitum), 고동털개미(Lasius japonicus), 숲곰개미(Formica hayashi), 불개미(Formica yessensis)등의 개미 종들이 그리고 늦여름이 지난 가을(9월~11월)에는 황개미(Lasius flavus), 가시개미(Polyrhachis lamellidens), 일본침개미(Pachycondyla javana), 노랑꼬리치레개미(Crematogaster osakensis), 사쿠라개미(Paratrechina sakurae) 등의 종들이 막바지의 혼인 비행을 진행한다. 행동과 생태 의사 소통 섬네일\|베짜기개미가 붉은개미 한 마리를 자르려고 협동하고 있다. 개미는 페로몬으로 서로 소통한다.[47] 개미의 화학 신호는 다른 벌목 곤충보다 훨씬 발달하였다. 다른 곤충과 마찬가지로 개미는 길고 가늘며 움직일 수 있는 더듬이로 냄새를 맡는다. 더듬이 한 짝에서 냄새의 강도나 방향에 대한 정보를 전할 수 있다. 개미 대부분이 땅에 살고 있으므로 지표에 페로몬으로 길을 남겨 다른 개미들이 따라올 수 있게끔 한다. 무리지어 정찰하는 종 중에서는 먹이를 찾는 척후 개미는 먹이감에서 개미집 방향으로 흔적을 표시한다. 다른 개미들이 이 흔적을 따라가며, 이들이 먹이를 들고 집에 돌아올 때마다 냄새길을 더욱 보강한다. 그 곳 먹이가 다 없어지면 돌아오는 개미가 표시를 하여, 냄새는 천천히 사라진다. 이런 행동은 개미가 환경 변화에 적응하는 데 도움이 된다. 가령 먹이감과 이어진 냄새길이 장애물로 막히면 척후 개미는 길을 벗어나 새로운 통로를 찾는다. 한 개미가 새 길을 찾으면, 개미는 돌아오면서 지름길을 냄새로 표시하는 것이다. 좋은 길로 개미들이 몰리게 되어, 지름길의 냄새는 강해지고 점차 최선의 통로를 찾는다.[48] 개미는 냄새길말고 다른 데에도 페로몬을 쓴다. 개미를 눌러 으깨면 경보 페로몬이 나와 주변 개미에게 공격 신호를 보내며, 먼 곳에서 다른 개미들을 부른다. 어떤 개미 종은 "선전 페로몬"을 써서 적 개미를 혼란시키고 자기들끼리 서로 싸우게끔 하기도 한다.[49] 페로몬은 뒤푸르샘, 독샘 또는 후장(hindgut), 미절(pygidium), 직장(rectum), 가슴판(sternum), 뒤쪽 경절(hind tibia)의 분비샘 등 여러 기관에서 나온다.[41] 페로몬은 또한 먹이에 섞이기도 하고 개미들 사이에 정보를 교환하는 데에 이용되기도 한다.[50] 이를 통해 다른 개미가 타 군체에 속하는 작업 집단(가령 먹이를 찾거나 개미집을 건사하는)을 알아낼 수 있다.[50] 여왕개미 계급이 있는 개미 종에서는 지배자 여왕개미가 특정한 페로몬 분비를 멈추면 일개미들이 군체의 새로운 여왕 개미를 추대하게 된다.[51] 어떤 종들은 의사소통의 수단으로 복부나 턱으로 마찰음(stridulation) 혹은 타격음(drumming or rapping)을 내기도 한다. 소리는 자기 군체 개미나 다른 종과 소통하기 위해 쓰이는 것 으로 추정된다.[52][53] 또한 촉각으로 의사소통을 하기도 하는데 이는 페로몬을 통한 화학적인 의사소통보다는 정보량이 적다. 또한 그 기능 또한 제한적이다. 하지만 몇몇 종에서는 의사소통에서 페로몬과 함께 소집(recruitment)의 역할을 하기도 하며, 특히 영양교환(trophallaxis)을 촉발시키는 역할을 한다.[54] 방어 섬네일\|left\|베짜기개미가 큰턱을 벌리고 싸움 자세를 취하고 있다. 개미는 물거나 찌르거나 개미산같은 화학 물질을 쏘거나 뿌리는 식으로 공격하거나 방어한다. 중앙아메리카 혹은 남아메리카에 있는 총알개미(Paraponera)는 사람에겐 보통 치명적이지 않으나 곤충 중에 가장 고통스러운 침을 가지고 있다고 한다. 이 침은 슈미트 침 고통 지수(Schmidt Sting Pain Index)에서 1위를 차지한다. 미르메키아 필로술라(Myrmecia pilosula)의 침은 가장 치명적일 수 있는데[55], 사독혈청(antivenin)이 발달하였다.[56] 붉은불개미는 피페리딘 알칼로이드가 있는 독주머니로 유명하다.[57] 불개미의 침은 아프며, 과민한 사람에겐 위험할 수 있다.[58] 덫개미(Odontomachus bauri)는 집게턱이 있어서 포식 동물 중 가장 빠르게 물 수 있다.[59] 덫개미에 대한 어느 연구에 따르면, 최고 속도는 시속 126~230km(78 - 143 mph)로 평균 130 마이크로초 안에 턱을 닫는다. 이 개미는 새총처럼 턱을 써서 침입자를 몰아내거나, 스스로 자신의 몸을 뒤로 던저 위험에서 벗어난다.[59] 부딪치기 전에 이 개미는 체내 메커니즘에 따라 턱을 매우 넓게 벌리고 그 자세로 자신을 고정시킨다. 에너지는 두꺼운 근육에 저장되며, 턱 안쪽에 감각털에 자극을 주면 폭발적으로 힘이 방출된다. 또 턱으로 다른 일을 할 때 느리고 섬세한 동작도 할 수 있다. 집게턱은 아노케투스(Anochetus), 오렉토그나투스(Orectognathus), 스트루미게니스(Strumigenys)종이나,[59] 수렴 진화의 사례로 보이는 다케티니(Dacetini)족 일부에게서도 찾아 볼 수 있다.[60] 포식자에게 방어하는 것과 더불어 개미는 병원균에 자신의 군체를 보호할 필요도 있다. 그래서 어떤 일개미는 군체를 깨끗하게 유지하는 일을 맡으며, 이들이 하는 일 가운데는 시체 처리(necrophory)도 있다.[61] 올레산은 죽은 개미를 알리는 합성 물질로, 아타 멕시카나(Atta mexicana)는 올레산으로 시체를 처리한다.[62] 개미집은 범람이나, 또는 개미집의 정교한 건축 때문에 발생하는 과열 등 물리적 위협에서도 보호받아야 한다.[63][64] 빈 나무 속에 사는 카타울라쿠스 무티쿠스(Cataulacus muticus)는 개미집에 물을 부으면 즉각 반응하여 물을 밖으로 빼낸다.[65] 학습 여러 동물은 모방을 통해 행동을 배울 수 있지만, 개미는 포유류 외에 서로 가르쳐주는 행동을 찾아 볼 수 있는 유일한 종일 것이다. 템노토락스 알비펜니스(Temnothorax albipennis)의 경우, 아는 것이 많은 '척후'개미는 미숙한 동료를 데리고 천천히 세로로 나란히 가며(병렬주행) 새로 발견한 먹이감이 있는 곳으로 이끈다. 따라오는 개미는 이러한 '인도자 선생'의 교육 덕분에 지식을 얻게 된다. 따라가는 개미가 꾸물거리면 안내자도 속도를 늦추며 뒤쪽 개미가 다시 따라붙으면 다시 빨리 이동할만큼 인도자 개미와 따라가는 개미 모두 매우 사려깊다.[66] 케라파키스 비로이(Cerapachys biroi) 군체에 행한 통제된 실험에 따르면, 각 개미는 자신의 이전 경험에 따라 각자 개미집에서 역할을 선택함을 시사하고 있다. 실험에서 일개미 한 세대를 두 집단으로 분리하고, 이들이 찾아 얻을 수 있는 먹이는 통제했다. 한 집단은 계속 먹이를 얻었으나, 다른 집단은 확실히 그렇지 못했다. 그 결과 먹이를 얻은 집단은 먹이 찾기를 더욱 시도한데 반해, 그렇지 못한 집단은 위험을 감수하기를 더 주저하게 되었다. 한 달 뒤 먹이를 찾은 집단의 척후 개미는 계속 자신의 역할을 맡은 반면, 다른 개미는 알을 돌보는 일을 전문으로 맡게 되었다.[67] 개미집 건설 섬네일\|필리핀 파말리칸의 베짜기개미의 잎으로 만든 개미집. 수많은 개미들이 복잡한 개미집을 건설한다. 그러나 방랑 생활을 하며 영속적인 개미집을 짓지 않는 종도 있다. 개미는 지하나 나무에 개미집을 건설한다. 개미집은 땅, 돌이나 나무 밑, 나무 안, 빈 줄기, 심지어 도토리 속에도 있다. 건축 자재로는 흙과 식물이 있으며,[43] 개미는 신중하게 개미집 자리를 정한다. 템노토락스 알비펜니스는 죽은 개미가 있는 자리를 피하는데, 이런 곳에는 질병이 있을지도 모르기 때문이다. 이들은 위협 신호를 받으면 재빨리 지은 집을 버린다.[68] 남아메리카의 군대개미나 아프리카의 장님개미는 영속적인 개미집을 짓지 않으며, 대신 방랑 생활을 하거나 일개미가 자신들의 몸을 서로 얽어매어 야영지를 짓는다.[69] 베짜기개미(Oecophylla종) 일개미는 잎사귀를 이어 나무에 개미집을 짓는다. 일개미들이 서로 몸을 잡아 다리를 만들어서 잎을 잡아 당기고, 그런 다음 애벌레를 가져와 잎사귀 사이로 왔다갔다 명주실을 뽑아 연결한다. 폴리라키스(Polyrhachis)의 일부 종도 비슷한 건설 방식으로 집을 짓는다.[70] 식량 재배 대부분의 개미는 잡식 포식자이자 죽은 생물을 처리하며, 간접적인 초식 동물이다.[11] 그러나 그 밖에 특별한 영양 공급 방법을 발전시킨 개미도 있다. 잎꾼개미(아타속(Atta)과 아크로미르멕스속(Acromyrmex))은 자기네 개미집 안에서만 버섯을 재배한다. 이들은 계속 잎을 모아 자신의 군체로 가져와서 작은 조각으로 자르고 버섯 농장에 놓는다. 일개미는 크기에 따라 전문 직종을 나눈다. 가장 큰 개미는 줄기를 자르고, 더 작은 일개미는 잎을 씹으며, 가장 작은 개미는 버섯을 돌본다. 가위개미는 다른 식물에 버섯이 어떻게 반응하는지 알 정도로 섬세한데, 분명 버섯에서 나는 화학 신호를 감지하는 것이다. 혹 어떤 종류의 잎이 버섯에 독성이 있으면, 군체는 이런 잎은 모으지 않는다. 이들 개미는 공길리디아(gongylidia)라는 버섯에서 나온 것으로 먹고 산다. 이 개미 외부 표면에 있는 공생 박테리아는 버섯에 해가 되는 천적 박테리아를 죽인다.[71] 이동 척후 개미는 개미집에서 200m까지도 이동하며[72] 보통 냄새로 돌아오는 길을 찾는다. 어떤 개미는 밤에 먹이를 찾으러 다닌다. 뜨겁고 건조한 지역에서 척후 개미는 낮에 탈수로 죽을 위험이 있으므로, 개미집에 돌아가는 능력은 이런 위험을 덜어준다. 낮에 사막개미(Cataglyphis fortis)는 다른 이동 신호와 함께 눈에 보이는 랜드마크를 이용한다.[73] 랜드마크가 없으면 사막 개미와 매우 가까운 종인 사하라 사막개미(Cataglyphis bicolor)는 마치 내부에 보도계(步度計)가 있는 것처럼 자신이 어느 방향으로 몇걸음을 걸었는지 재서 길을 찾는다. 이들은 이런 정보를 수합하여 집으로 돌아가는 지름길을 찾아낸다.[74] 이와 같이 방식으로 집을 찾아가는 것을 경로적분이라 하며, 이는 새와 곤충의 기본적인 길찾기 방법이다.이는 장소기억과 재정위 방식을 사용할 수 없는 환경에서도 사용된다.어떤 개미종은 지자기를 이용할 줄 안다.[75] 개미의 겹눈은 태양에서 비추는 편광(polarised light)을 감지할 수 있는 세포가 있어서 방향을 감지하는 데 쓴다.[76][77] 개미 편광 감지기는 빛 스펙트럼에서 자외선 부분에 민감하다.[78] 개미의 이동 일개미는 날개가 없으며 생식 능력이 있는 암캐미는 군체를 만들기 위해 결혼 비행을 하고 나면 날개가 떨어진다. 그렇기 때문에 말벌과 같은 개미의 조상과 달리, 개미 대부분은 걸어서 이동한다. 일부 종은 껑충 뛸 수도 있다. 가령 Jerdon's jumping ant(Harpegnathos saltator)는 중간 다리와 뒷다리를 함께 움직여 뛸 수 있다.[79] 밀림개미(Cephalotes atratus) 등 활공할 수 있는 개미 몇몇 종은 나무에 서식하는 개미 대부분 가운데 이런 특성이 흔하다. 뛸 수 있는 개미는 떨어질때 착지 방향을 조절할 수 있다.[80] 물이나 땅 식물 사이를 잇는 사슬을 만들 수 있는 개미도 있다. 어떤 종은 홍수 때 살아남기 위해 뗏목을 만들어 띄우기도 한다. 이런 뗏목으로 개미는 섬에 이동하여 정착할 수 있다.[81] 오스트레일리아의 맹그로브 습지에서 찾아 볼 수 있는 가시개미속의 물개미(Polyrhachis sokolova)는 수영을 할 수 있으며, 물 아래 개미집에서 서식한다. 개미는 아가미가 없으므로, 물 밑에 개미집에 있는 배기 주머니에서 호흡을 한다.[82] 협력과 경쟁 모든 개미가 이런 사회를 이루며 사는 것은 아니다. 오스트레일리아 불독개미는 개미 중에서 가장 크고 원시적인 종에 속한다. 여타 대다수 개미와 마찬가지로 불독개미도 진사회성 종이지만 다른 종에 비해 사회적 행동이 별로 발달하지 않았다. 각 개체는 먹이를 찾을 때 화학 감지가 아닌 큰 눈으로 제각기 사냥을 한다.[83][84] 어떤 종(Tetramorium caespitum 등)은 이웃 개미 군체를 공격하여 점령하기도 한다. 또 상대 군체를 침략하여 알이나 애벌레를 훔쳐 잡아먹거나 노예로 삼는 종도 있다. 아마존개미 등 노예잡이 개미 중에서 가장 극단적인 종은 스스로 먹이를 구할 줄 모르며 생포한 노예가 있어야 생존할 수 있다.[85] 노예로 잡혀가는 템노토락스(Temnothorax) 일개미는 역(逆) 전략을 발전시켰는데, 자신을 노예로 삼은 프로토모그나투스 아메리카누스(Protomognathus americanus)의 암컷 번데기를 없애고 수컷(나중에 커도 노예 사냥에 나서지 않는)만 살려 둔다.[86] 개미는 냄새로 동족과 같은 군체 동료를 알아보는데, 이 냄새는 탄화수소가 함유된 분비물에서 나는 냄새로, 이 분비물은 개미 몸 표면에 덮여 있다. 만약 개미 개체 하나가 자기 군체와 떨어져 있으면, 결국 군체의 냄새를 잃는다. 군체 특유의 냄새가 없이 들어오는 개미는 무조건 공격당한다.[87] 기생 개미종은 숙주 개미의 군체에 들어와 사회 기생충처럼 행세한다. 스트루미게니스 크세노스(Strumigenys xenos)같은 종은 완전히 기생종이고 일개미가 없으며 대신 숙주 개미인 스트루미게니스 페르플렉사(Strumigenys perplexa)가 모아온 식량에 의존한다.[88][89] 이런 기생은 여러 개미 종에서 찾아 볼 수 있는데, 기생 개미는 보통 숙주와 밀접하게 연관된 종이다. 기생 개미는 숙주 개미집으로 들어가기 위해 다양한 방법을 쓴다. 기생 여왕개미는 알을 까서 자신만의 군체 냄새를 형성하기 전에 숙주 개미집으로 들어간다. 어떤 종은 페로몬으로 숙주 개미를 혼란시키거나 이들을 속여 기생 여왕개미를 개미집으로 들여보내게끔 한다. 어떤 종은 아예 싸워서 개미집에 들어가기도 한다.[90] 다른 생물체와 맺는 관계 개미는 다른 개미종이나 곤충, 식물, 버섯 등 여러 생물종과 공생 관계를 맺고 있다. 공생 대상 생물은 여러 동물의 먹이감이며, 버섯도 있다. 어떤 절지동물은 개미집에서 얼마간 생활하는데, 개미나 그 알과 애벌레를 먹거나 개미가 모아놓은 먹이를 먹거나, 다른 포식자를 피하기 위한 것이다. 이런 공생 동물은 개미와 외모가 비슷하다. 개미 유사성(myrmecomorphy)은 여러가지가 있는데, 베이츠 의태(Batesian mimicry)의 경우 적의 공격을 받을 위험이 줄어든다. 바스만 의태(Wasmannian mimicry)를 하는 종도 있는데, 이것은 공생 동물과 비슷하게 보이는 것이다.[91][92] 진디나 매미충, 뿔매미 같은 곤충은 수액을 먹으면 단물을 분비한다. 이런 단물의 당분은 고에너지 식량 자원이라 여러 종의 개미들이 이를 모은다.[93] 어떤 경우 진디는 개미가 더듬이를 가볍게 치면 거기에 반응하면서 단물을 분비하기도 한다. 대신에 개미는 포식자를 막아주며, 목초지로 진디를 옮긴다. 새로운 곳으로 이출(移出)할 경우 계속 단물을 공급받고자 진디도 함께 데려가는 개미 군체가 많다. 개미는 단물을 수확하려고 쥐똥나무벌레도 기른다. 쥐똥나무벌레는 개미의 보호를 받으면 파인애플의 심한 해충이 된다.[94] 개미와 친한(Myrmecophile) 부전나비과 유충을 개미가 기르는데, 낮에는 목초지로 이끌어 주고 밤에는 개미집 안으로 데려간다. 유충은 개미가 만져주면 단물을 분비하는 분비샘이 있다. 어떤 유충은 개미에 감지되도록 진동하고 소리를 내기도 한다.[95] 또 어떤 유충은 개미와 친한 성질에서 개미를 잡아 먹는 성질(myrmecophagous)로 진화하기도 하는데, 이런 유충은 자신을 개미의 애벌레처럼 대해주도록 하는 페로몬을 개미에게 분비한다. 개미가 이런 유충을 개미집으로 데려다주면, 거기서 개미 애벌레를 잡아먹는다.[96] 잎꾼개미 등 버섯을 키우는 개미(tribe Attini)는 주름버섯과(Agaricaceae)의 레우코아가리쿠스속(Leucoagaricus)이나 레우코코프리누스속(Leucocoprinus)의 버섯종을 재배한다. 개미와 버섯의 공생으로 두 종은 생존을 위해 서로를 의존한다. 알로메루스 데케마르티쿨라투스(Allomerus decemarticulatus) 개미는 숙주 식물 히르텔라 피소포라(Hirtella physophora, Chrysobalanaceae과)와 먹이 곤충을 잡는 데 쓰는 끈끈한 버섯과 더불어 3자간 관계를 맺게 진화하였다.[97] 레몬개미는 침으로 주위 식물을 죽이고 레몬개미나무(Duroia hirsuta) 조각을 놓는다. 이렇게 숲을 변화시켜 개미는 이 나무 줄기에서 더 많은 개미집 터를 확보한다.[98] 어떤 나무는 개미의 먹이가 되는 당액분비선(extrafloral nectaries)이 있어서 덕분에 초식 곤충의 공격으로부터 보호를 받는다.[99] 중앙 아메리카의 쇠뿔아카시아나무(Acacia cornigera)같은 나무는 속이 빈 가시나무로프세우도미르멕스속의 개미(Pseudomyrmex ferruginea) 군체의 집이 되어 이들 덕분에 다른 곤충이 나무에 해를 끼치거나 포유류가 잎을 뜯어먹거나 착생 덩굴이 자라는 것을 막아준다. 동위원소 표지법(Isotopic labelling) 연구에 따르면 이런 식물은 공생 개미에서 질소도 얻는다고 한다.[100] 보호의 대가로 개미는 단백질이 풍부한 벨트체(Beltian body)에서 먹이를 얻는다. 이러한 생태 공생의 다른 사례로는 마카랑가 나무(Macaranga)에도 있는데, 그 줄기는 꼬리치레개미(Crematogaster)의 집으로 적합하게 되어있다. 여러 열대 수종의 씨는 개미가 퍼뜨려 준다.[101] 개미의 씨앗 퍼뜨리기(myrmecochory)는 아프리카와 오스트레일리아에서 특히 광범위하게 이루어진다.[102] 불에 타기 쉬운 초지의 어떤 식물은 생존과 씨앗 퍼뜨리기를 위해 특히 개미에 의존한다. 개미가 퍼뜨리는 여러 씨앗은 바깥에 특별한 부속체(지방체, elaiosome)이 있어 개미의 먹이가 된다.[103] 의태의 형태로 보이는 수렴진화는 대벌레의 알에서도 나타난다. 대벌레는 지방체와 비슷한 기관이 있어 개미가 대벌레를 개미집으로 옮겨주면 거기서 알을 깐다.[104] 개미는 다른 개미종 등 여러 사회성 곤충에게서 먹이를 얻거나 잡아먹는다. 어떤 종은 흰개미(Megaponera와 Termitopone)를 잡아먹으며, 일부 배잘록침개미아과(Cerapachyinae)는 다른 개미를 잡아먹는다.[72] 어떤 흰개미는 특정 개미종과 관계를 맺어 다른 포식성 개미를 막기도 한다.[105] 열대지역의 말벌 미스코키타루스 드레우세니(Mischocyttarus drewseni)는 개미가 싫어하는 화학물질로 둥지의 꽃자루(pedicel)를 덮는다.[106] 여러 열대지역 말벌은 나무에 둥지를 짓고 이런 물질로 개미의 침입을 막는다고 한다. 침이 없는 벌(Trigona와 Melipona)은 개미에 화학 물질로 방어를 한다.[72] 구세계대륙의 검정파리과(Calliphoridae)의 벵글리아속(Benglia) 파리는 개미를 잡아 먹으며, 성충 개미의 턱에 알을 낳는 절취기생생물(kleptoparasite)이다.[107] 날개와 다리가 없는 말레이시아 포리드 파리(phoride fly, Vestigipoda myrmolarvoidea) 암컷은 아이닉투스속(Aenictus) 개미의 집에 살면서 그곳 개미의 돌봄을 받는다.[107] 동충하초(Cordyceps)는 개미를 감염시켜 개미가 식물 위에 올라가 식물 세포에 턱을 파묻게 만든다. 동충하초는 개미를 죽이고 그 사체에서 자라서 자실체(fruiting body)를 만든다. 동충하초는 개미의 행동을 변화시켜 자신의 포자를 퍼뜨리는 것 같다.[108] 부채벌레목(Strepsiptera) 기생 곤충은 숙주 개미를 조종하여 풀 줄기에 올라가게 하여 자신이 짝을 찾는 데 이용한다.[109] 선충(Myrmeconema neotropicum)은 밀림개미(Cephalotes atratus)를 감염시켜 검은색 배를 빨갛게 만든다. 이 기생 곤충도 개미의 행동을 변화시켜 자신의 배를 높이 들게 한다. 눈에 띄는 이 붉은 배때문에 새가 Hyeronima alchorneoides 와 같은 식물의 익은 열매로 오인하여 잡아먹게 된다. 그런 다음 새의 배설물을 다른 개미가 모아 어린 개미에 먹여서 선충이 더 널리 퍼지게끔 한다.[110] 남아메리카의 덴드로바테스속(Dendrobates)의 독화살개구리(poison dart frog)는 주로 개미를 잡아먹는데, 독화살개구리 피부의 독소는 개미에서 나오는 것일 수도 있다.[111] 몇몇 남아메리카 개미새(antbird)는 군대개미를 따라다니며 먹이를 찾는 개미 때문에 숨어있다가 나온 벌레를 잡아먹는다.[112] 이런 행동은 한때 상리 공생으로 여겨졌으나, 나중에 연구로 보니 개미의 먹잇감을 뺏는 절취기생으로 판명되었다.[113] 새는 앤팅(Anting)이라는 특유의 행동을 하는데 그 의미는 아직 확실히 밝혀지지 않았다. 앤팅이란, 새가 개미집에 앉아 개미를 줍거나 자신의 날개와 깃털에 놓아서 체외 기생충(ectoparasite)을 제거하는 것이다. 오스트레일리아의 개미핥기나 천산갑같은 몇몇 유대류 동물은 개미를 먹고 살게끔 특별히 진화하였다. 이러한 적응의 결과로는 개미를 잡도록 길고 끈적한 혀나 개미집을 부수게끔 강한 발톱이 발달하는 등이 있다. 큰곰도 개미를 잡아먹는데, 봄, 여름, 가을에 각각 큰곰의 배설물에서 개미 비중이 12%, 16%, 4%를 이룬다.[114] 개미와 인간 개미는 해충을 억제하고, 토양을 섞어주는 등 인간에게 여러모로 유익한 기능을 한다. 중국 남부에서 감귤류를 재배할 때 베짜기개미를 이용하는데, 이는 옛날부터 쓰였던 생물적 방제의 한 예이다.[7] 그러나 개미는 건물에 침입하거나 여타 경제적 손실을 일으키기도 한다. 세계 일부 지역(주로 아프리카와 남아메리카)에서는 군대개미같은 큰 개미를 봉합 수술에 쓴다. 벌어진 상처 부위를 눌러서 모아 환부 위에 개미들을 놓는 것이다. 개미는 상처의 양쪽 가장자리를 큰턱으로 물어 봉합한다. 그 다음 개미의 몸통을 잘라내어 머리와 큰턱이 닫힌 상처 부위에 남겨놓는다.[115][116][117] 침개미아과의 어떤 개미는 독액이 있어 의학에서 중요하게 쓰인다. 이런 종으로는 남아메리카의 총알개미(Paraponera clavata)와 디노포네라속(Dinoponera)과[118] 오스트레일리아의 불독개미(Myrmecia)가 있다.[119] 남아프리카 공화국에서 차에 쓰는 루이보스 수확에 개미를 이용한다. 이 식물은 씨앗을 널리 퍼뜨리기 때문에 손으로 수확하기가 힘들다. 검은 개미(black ant)는 개미집으로 이 씨앗과 다른 씨앗을 모으는데, 여기서 사람이 한번에 루이보스를 찾을 수 있다. 덕분에 한 번에 씨앗 200g를 얻을 수도 있다.[120][121] 식재료 세계 각지에서는 개미와 개미의 애벌레를 먹는다. 에스카몰레스(escamoles)라는 멕시코 음식에서는 두 종의 개미 알을 주 재료로 쓴다. 이런 것은 '곤충 캐비아'의 한 형태로, 계절 음식인데다 찾기 힘들어 미국 달러로 1파운드당 40$(kg당 90$)로 팔리기도 한다. 콜롬비아의 산탄데르 주에서는 '오르미가스 쿨로나스'(hormigas culonas)라 하여 개미 아타 라이비가타(Atta laevigata)를 산 채로 구워 먹기도 한다.[122] 인도의 일부 지역과 버마 및 타이에서는 푸른베짜기개미(Oecophylla smaragdina)를 짓이겨 커리 양념으로 쓰기도 한다.[123] 베짜기개미는 성충뿐 아니라 알과 애벌레도 타이식 샐러드인 yum(ยำ)에 쓰여 타이 북동부의 이싼 지역에서는 이 음식을 붉은 개미알 샐러드(yum khai mod daeng, ยำไข่มดแดง)라고 한다. 오스트레일리아의 자연 연구가인 사비유-캉(William Saville-Kent)은 "겉모습만으로는 초록 개미가 얼마나 아름다운지 알 수 없다. 초록 개미의 사탕과자처럼 반투명한 매력적인 모습 때문에 인류는 아마 개미를 먹어보게 되었으리라."라고 썼다. 레몬을 짜듯 물에 넣고 짓이겨 만드는데, "노스 퀸즐랜드 원주민들은 이 개미로 맛있고 신 맛이 나는 음료를 만들어 즐기며 매우 좋아했으며, 이것은 유럽인들 입맛에도 맞는다.".[124] 존 무어(John Muir)의 〈시에라에서 보낸 첫 여름〉(First Summer in the Sierra)에서 그는 캘리포니아의 파이우트 족 사람들이 목수개미(carpenter ant)의 '신맛이 나며 씹히는' 검은 배를 먹었다고 썼다. 멕시코의 토착민도 꿀단지개미(Myrmecocystus)의 일개미를 모아서 먹었다고 한다.[124] 해충 섬네일\|작은 애집개미는 병원과 사무실 건물의 주요 해충이다. 애집개미는 서류 사이에 개미집을 지을 수도 있다. 어떤 개미종은 해충이기도 하다.[125] 개미 군체의 적응 능력 때문에 완전히 소탕하기는 거의 불가능하다. 그리하여 해충 조절은 개미 군체를 제거하는 게 아니라 지역 주민들을 통제하는 문제가 돼버렸으며, 이런 시도는 대개 임시변통에 불과했다. 전세계적으로 해충으로 분류되는 개미로는 도로개미(Tetramorium caespitum. 주름개미속의 일종) 노랑미친개미(Anoplolepis gracilipes), 설탕개미(Camponotus consobrinus. 왕개미의 일종), 애집개미(Monomorium pharaonis), 목수개미, 아르헨티나 개미(Linepithema humile), 코코넛개미(Tapinoma sessile), 붉은불개미(Solenopsis invicta. 열마디개미의 일종), 유럽불개미(Myrmica rubra. 이름과는 달리 뿔개미의 일종)가 있다. 사람들은 개미의 개체 수를 조절하기 위해 과립이나 액체로 된 살충 미끼를 쓰기도 한다. 살충 미끼를 개미가 먹이로 알고 모아서 개미집에 가져가면, 영양교환(trophallaxis)를 통해 다른 군체 구성원에게 퍼져나간다. 인간에게는 상대적으로 안전한 붕산과 붕사도 살충제로 쓴다. 살충 미끼는 불개미처럼 넓은 지역을 장악하는 종을 조절하려고 널리 살포하기도 한다. 불개미의 개미집을 파괴하는 방법에는 냄새 길을 따라 개미집을 찾아내어 끓는 물을 부어 여왕개미를 죽이는 방법이 있다. 이 방법으로 개미집의 약 60%를 파괴할 수 있으며 각 개미집마다 14리터의 물이 필요하다.[126] 과학 기술 개미학자는 실험실이나 자연에서 개미를 연구한다. 개미는 복잡하고 다양한 사회 구조 때문에 훌륭한 모델 생물이다. 1881년 존 러벅 경이 개미를 찾을 때 최초로 자외선광을 이용했다.[127] 개미 연구는 생태학과 사회생물학에서 가설을 검증받으며, 특히 종족 선택(kin selection)과 진화안정이론(evolutionarily stable strategies)를 검증하는 데 중요하다.[128] 개미 군체를 개미곽(formicarium) 안에서 기르거나 실험하기도 한다.[129] 각 개미에 색깔을 표시하여 연구하기도 한다.[130] 컴퓨터 과학과 로봇 공학에서는 분산 및 고장방지 문제 해결 시스템을 도출하기 위해 개미 군체에 쓰는 성공적인 연구 기법을 연구하였다. 이러한 생체공학 분야에서는 개미의 이동, "먹이를 찾기 위한 길"을 이용한 검색 엔진, 고장 방지 저장과 네트워크 알고리즘 등을 연구하게 되었다.[131] 문화 동화나 우화에서 개미는 대개 부지런하고 협동적인 성격으로 묘사된다. 종교 문헌에서도 개미가 등장한다.[132][133] 성서의 잠언을 보면 개미는 노동과 협력의 좋은 예로 사람에게 제시하고 있으며, 지혜로운 동물로도 제시되고 있다. 아이소포스도 우화 "개미와 메뚜기"에서 같은 메시지를 전한다. 꾸란에서는 술라이만(솔로몬, 아랍어:سليمان)은 자신과 군대가 갑자기 패배할 것을 피하기 위해 집으로 돌아오라고 경고하는 다른 개미의 말을 개미로부터 전해들었다고 한다.[134] 아프리카 일부 지역에서 개미는 신의 사자로 여겨진다. 개미가 무는 데는 치유력이 있다고 믿기도 한다. 프세우도미르멕스속(Pseudomyrmex)의 일부 종이 가진 침은 발열을 진정시킨다고 믿기도 한다.[135] 호피 족 등 어떤 미국 원주민 신화에서는 개미가 최초의 동물이었다고 한다. 또 성인식 통과의례에서 참을성을 시험하고자 개미에게 물리게 하는 경우도 있다.[136][137] 인간은 언제나 개미 사회에 매혹되었으며, 익살스럽게 혹은 진지하게 개미에 대해 글을 남겼다. 마크 트웨인은 《도보여행기》에서 개미에 대해 쓴 바 있다.[138] 어떤 현대 작가는 개미의 사례를 들어 사회와 인간의 관계를 논하기도 했다. 로버트 프로스트의 시 "분업정신(Departmental)"이나 T.H 와이트의 환상동화 《과거와 미래의 왕》(The Once and Future King)가 그 예이다. 프랑스의 곤충학자이자 소설가 베르나르 베르베르는 소설 《개미》에서 개미와 인간의 이야기로 줄거리를 풀어나가고 있으며, 현대의 과학 지식을 이용해 개미와 그 행위를 묘사했다. 최근에는 《개미》, 《벅스 라이프》등 만화영화나 3D 영화가 나왔으며, 마블 코믹스의《앤트맨》과 같은 만화책도 나왔다. <앤트맨>은 2015년 영화로 리메이크되어 개봉되었고, 보다 사실적인 개미의 모습을 부여주었다. 1950년대 후반부터 1970년대 말까지 앤트하우스(ant farms)는 미국에서 인기있는 교육용 장난감이었다. 나중에는 흙 대신 투명 겔(gel)로 더 잘 보이게 나온 앤트하우스도 나왔다.[139] 이 제품은 대한민국에서도 판매되었으며, 교육용 개미 사육의 의의를 두었다. 1990년대 초 개미 군체를 경영하는 비디오 게임 '심앤트'가 나와 1992년 "최고의 시뮬레이션 프로그램"으로 코디 상(Codie awards)를 수상했다".[140] 개미는 공상과학물에 등장하는 생물에도 영향을 주었는데 앤더의 게임, 스타쉽 트루퍼스, 뎀(Them! 1954년작), 제4의 종말(Phase IV, 1974년작)에 개미가 나온다. 마스터 오브 오리온이나 데드록 2(Deadlock II: Shrine Wars) 등 전략 게임에서도 관련 예가 있다.[141] 사육 천적 개미의 천적으로는 개미귀신이 있다. 명주잠자리의 애벌레인 개미귀신은 모래에 개미지옥이라고 불리는 고깔모양의 함정을 짓고 개미가 오기를 기다린다. 기다림끝에 함정에 빠진 개미는 달아나려고 하지만, 빠져 나가지 못하고 개미귀신에게 체액을 빨린다. 그외 곤충의 체액을 빨아먹는 육식성 동물들인 침노린재, 거미, 소금쟁이 등도 개미의 천적이다. 그 밖에도 라틴 아메리카에 서식하고 있는 개미핥기도 최대의 천적으로 분류된다. 개미를 소재로 한 작품 극장용 만화 영화 United States 개미, 앤트맨 코미디 영화 Germany 팬티 속의 개미 더 읽어보기 한반도 개미의 종류 개미 군체 개미사육장 개미 사육 관련 서적 최재천, 《개미제국의 발견》, 사이언스북스, 1999[142] 베르트 휠도블러, 에드워드 윌슨, 《개미 세계 여행》, 이병훈 옮김, 범양사, 2007[143] 베르나르 베르베르, 《개미》 각주 외부 링크 분류:벌목 분류:공생	https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B0%9C%EB%AF%B8
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 226, 457, 984, 1949, 2377, 2718, 3881, 4627, 4847, 5337, 6597, 6806, 6976, 7271, 7615, 8282 ], "plaintext_end_byte": [ 225, 436, 977, 1940, 2376, 2717, 3871, 4626, 4846, 5247, 6596, 6780, 6975, 7270, 7598, 8253, 8363 ] }	Kuinka pitkä Golfvirta on?	Golfvirta	finnish	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Golfvirta on suuri lämmin Atlantin valtameren merivirta. Se saa alkunsa Meksikonlahdelta pohjoisesta päiväntasaajavirrasta, johon yhdistyy pienempiä virtauksia. Virtaus jatkuu Pohjois-Atlantin kautta Jäämerelle saakka. Golfvirta on voimakkain ja merkittävin läntinen reunavirtaus. Sen kuljettama lämpö vaikuttaa suuresti Länsi- ja Pohjois-Euroopan ilmastoon etenkin talvella, ja tekee myös Suomen ilmastosta lauhkean.[1][2] Varhaiset havainnot Tiettävästi ensimmäinen kirjallinen maininta Golfvirran olemassaolosta tunnetaan espanjalaisen tutkimusmatkailija Juan Ponce de Leónin lokikirjamerkinnöistä vuodelta 1513. Benjamin Franklin selvitti 1700-luvulla ilmiön täsmällisemmin alettuaan ihmetellä, miksi purjehdus Amerikasta Eurooppaan kesti aina vähemmän aikaa kuin päinvastaiseen suuntaan. Franklin teki Atlantilla tuuli- ja virtausmittauksia sekä meriveden lämpötilan kartoituksia. Hän piirsi virrasta kartan ja myös antoi virralle nimen.[1] Kulku Golfvirta saa alkunsa Meksikonlahdesta, mistä sen suomenkielinen nimityskin tulee (saksankielinen sana Golf tarkoittaa suurta lahtea). Meksikonlahdelta virta kulkee Floridansalmen kautta Bahamasaarten ohi Yhdysvaltain itärannikon tuntumassa koilliseen. Virta irtautuu rannikolta Pohjois-Carolinan Cape Hatterasin kohdalla. Keski-Atlantilla kohdassa 30° läntistä pituutta, 40° pohjoista leveyttä Golfvirta haarautuu takaisin Afrikan rannikkoa kiertyvään haaraan sekä pohjoiseen, Atlantin ylittävään haaraan. Tämä pohjoinen haara eli Pohjois-Atlantin virta kulkee Britteinsaarten pohjoispuolitse Norjanmerelle. Sen sivuhaara jatkaa Norjan rannikkoa Barentsinmerelle Kuolan niemimaalle asti. Päähaara kääntyy Norjan rannikolla Tromssan kohdalta pohjoiseen kohti Huippuvuoria. Siellä virran vesi painuu Jäämeren pintavettä raskaampana syvemmälle, ja Jäämeren keskusaltaassa Golfvirran vettä löytyy 0,5–1 kilometrin syvyydestä.[1] Virtaus Golfvirtauksen nopeus on suurimmillaan jopa kaksi metriä sekunnissa (m/s), mikä on kymmenkertaisesti tyypilliseen merivirtaan verrattuna. Nopeimman virtauksen leveys on 20–30 kilometriä, ja 1 m/s nopean virran leveys on noin 50 kilometriä. Suuren virtausnopeuden alueilla esiintyy katkoja. Heikompana virtaus ulottuu muutaman sadan kilometrin leveydelle, jolloin virtauksen keskimääräinen nopeus on enää 0,1 m/s.[1] Golfvirta on aluksi Pohjois-Atlantilla talvella melko lämmin, 12–15 astetta. Vettä kulkee talvisin noin 1300 km³ päivässä jäähtyen 1−4 astetta, jolloin vesi uppoaa alas syvävedeksi. Vesi vapauttaa silloin päivässä noin 6·1019 joulea energiaa. Golfvirta jakautuu Irlannin edustalla subpolaariseen ja subtrooppiseen kiertoon. Golfvirta ulottuu Miaminlahdella jopa 450 metrin syvyyteen. Virtaama Cape Hatterasin kohdalla on 80 sverdrupia (Sv) eli 80 miljoonaa kuutiometriä vettä sekunnissa. Huipussaan virtaus on 65. pituuspiirin itäpuolella Uudesta-Englannista itään, jolloin se saavuttaa jopa 150 Sv:n tason. Golfvirta etenee pitkiä matkoja meanderoiden ei taipuillen liikkuessaan, ja se erottuu hitaammista virtauksista intensiivisenä nauhana. Taipuilussa syntyy usein suljettuja keskimittaisia, noin 100 kilometrin levyisiä virtauspyörteitä, joiden keskukseen jää kylmää tai lämmintä vettä. Kylmänapaisia pyörteitä esiintyy virran eteläpuolella esimerkiksi virtauksen irtauduttua taipuillen Amerikan rannikosta. Lämpimiä pyörteitä syntyy virran pohjoispuolelle, kun alun perin virran eteläpuolella ollut pyörre siirtyy päävirran poikki keskelle kylmän veden aluetta. Pyörteet saattavat irtautua päävirtauksesta ja saavuttaa halkaisijaltaan jopa 1000 kilometrin koon. Keskileveysasteilla Pohjois-Atlantin ylemmässä kerroksessa olevista pyörteistä vähintään neljännes voi olla jäänteitä vanhoista Golfvirran kylmistä pyörteistä.[1] Vaikutus Golfvirta lämmittää huomattavasti ilmastoa Länsi- ja Pohjois-Euroopassa, erityisesti muun muassa Norjassa, Britanniassa, Irlannissa ja Ranskassa nimenomaan talvisin. Golfvirta lämmittää meren rannikolla olevaa Länsi-Eurooppaa muuttaen huomattavasti muun muassa Islannin, Englannin ja Norjan ilmastoja. Luoteis-Euroopan keskilämpötila on noin yhdeksän astetta korkeampi kuin samoilla leveysasteilla tavallisesti.[3] Muualla Skandinaviassa ja Suomessa vaikutus on hieman pienempi kuin Norjan rannikolla, mutta länsituulten myötä Golfvirran lämpöä kulkeutuu myös Suomeen erityisesti matalapaineissa. Tämän vuoksi Suomen keskilämpötila on jopa kuusi astetta korkeampi kuin vastaavilla leveysasteilla mantereisessa Kanadassa.[1] Golfvirta mahdollistaa talvimerenkulun hyvin pohjoisessa, sillä Norjan rannikot eivät jäädy missään, ja Suomeen ennen kuuluneen Petsamon Liinahamari oli aikanaan Suomen ainoa ympärivuotisesti jäätön satama.[1] Golfvirta luo osaltaan valtameren polaaririntamaa, jossa navoilta tuleva kylmä vesi ja päiväntasaajalta tuleva lämmin vesi kohtaavat. Golfvirrasta haihtuu virtauksen aikana vettä ja poistuu lämpöä. Kasvaneen suolapitoisuuden takia osa vedestä laskeutuu alemmaksi. Näin Golfvirta toimii kylmän valtameren syväveden lähteenä. Golfvirta on merkittävä osa valtamerten termohaliinikiertoa. Ilmaston lämpenemisen vaikutukset Teoria Golfvirran hidastumisesta tai pysähtymisestä Ilmaston lämpenemisen on tiedepiireissä esitetty voivan johtaa Golfvirran hidastumiseen tai jopa pysähtymiseen. Iilmaston lämpenemisen ja siihen liittyvien makean veden tasapainon muutosten arvellaan muuttavan Golfvirran termohaliinikiertoa.[4] Ilmaston lämpenemisen takia Grönlannin ja Pohjoisnavan jäätiköt sulavat vähäsuolaiseksi, eli makeaksi vedeksi. Myös sateet ja lumien sulaminen tuottavat pohjoisessa lämpenemisen takia aiempaa enemmän makeaa vettä. Makea vesi on harvempaa kuin suolainen merivesi. Siksi makeiden sulamisvesien sekoittuessa Pohjois-Atlantin meriveteen, ei merivesi enää painu pohjaan yhtä helposti. Veden täytyy jäähtyä, jotta se painuisi alemmas. Jäähtyminen tulevaisuudessa kuitenkin hidastuisi koska ilmaston lämpenemisen takia ilma pystyisi ottamaan vastaan entistä heikommin lämpöä merestä. Meriveden makeutuminen ja sen jäähtymisen hidastuminen Pohjois-Atlantilla voisivat siksi teorian mukaan tukkia tien Atlantilta pohjoiseen tulevalta Golfvirran lämpimältä virtaukselta hidastaen siten koko virtausta.[5] Golfvirran on myös esitetty voivan pysähtyä kokonaan, jos perättäisiä lämpimiä vuosia on useita. Tällöin Golfvirta ei pääse ollenkaan lämmittämään Pohjois-Eurooppaa.[4] Golfvirran pysähtymistä pidetään epätodennäköisenä tällä vuosisadalla, ja pysähtymisen on esitetty vaativan vähintään 3–5 °C maapallon keskilämpötilan nousun.[4][6] Pysähtymisen seuraukset Golfvirran muutoksen vaikutukset Pohjois-Atlantin alueelle ovat kiistanalaisia johtuen osittain siitä, että niiden mahdollisia seurauksia on paisuteltu mediassa.[7][8] Virran pysähtymisen on usein esitetty voivan johtaa Pohjois-Euroopan viilentymiseen ja välillä jopa paikalliseen jääkauteen. Samanaikaisen ilmaston lämpenemisen vuoksi Golfvirran kiertoliikkeen hidastuminen ei kuitenkaan välttämättä saa aikaan suuria muutoksia Euroopan ilmastossa.[4] Virran pysähtymisen seurauksena merenpinta voisi paikoitellen nousta metrin Pohjois-Atlantilla, eli mm. Pohjois-Amerikan Itärannikolla ja Pohjois-Euroopan Länsirannikoilla. Pysähtyminen vaikuttaisi myös sateiden jakautumiseen Etelä- ja Länsi-Euroopassa sekä voisi hidastaa Grönlannin mannerjäätikön sulamista.[4][9] Mittaustuloksia Nasan vuonna 2010 julkaisemissa mittauksissa Golfvirran on esitetty voimistuneen vuodesta 1993 lähtien.[10] Toisaalta vuonna 2015 virran esitettiin heikentyneen 15–20% viimeisten 200 vuoden aikana.[11] Vuonna 2018 saksalainen Potsdamin ilmastotutkimusinstituutti arvioi Atlantin termohaliinikierron hidastuneen 1900-luvun puolivälin jälkeen 15 prosenttia. Sen seurauksena Golf-virta on siirtynyt Yhdysvaltain rannikolla pohjoisemmaksi, synnyttäen New Yorkin ja Mainen edustoille "lämpökuplan". Tutkijat arvelevat virran hidastumisen jatkuvan, mikä johtaa arvaamattomiin muutoksiin Pohjois-Atlantia reunustavilla maa-alueilla.[12] Lähteet Aiheesta muualla Luokka:Atlantin valtameri Luokka:Merivirrat Luokka:Seulonnan keskeiset artikkelit	https://fi.wikipedia.org/wiki/Golfvirta
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 271, 425, 602, 670, 874, 1054, 1476, 1553, 1751, 2051, 2570, 2773, 2844, 3224, 3338, 3405, 3512, 3567, 4050, 4222, 4480, 4730, 4822, 5192, 5397, 5548, 5727, 6289, 6506, 6877, 7115, 7405, 7553, 8184, 9105, 10947, 11409, 11530, 11727, 11849, 11976, 12093, 12324, 12395, 12487, 12663, 12766, 12861, 12930, 13068, 13222, 13614, 13671, 13966, 14250, 14324, 14384, 14529, 14618, 14907, 15198, 15534 ], "plaintext_end_byte": [ 270, 424, 601, 651, 873, 1053, 1475, 1552, 1750, 2050, 2569, 2717, 2843, 3223, 3337, 3404, 3511, 3566, 4049, 4221, 4479, 4689, 4821, 5191, 5396, 5547, 5726, 6256, 6505, 6876, 7114, 7375, 7526, 8154, 9074, 10946, 11383, 11529, 11726, 11848, 11975, 12092, 12313, 12393, 12486, 12662, 12765, 12860, 12929, 12997, 13215, 13606, 13657, 13956, 14242, 14316, 14383, 14528, 14616, 14906, 15186, 15508, 15575 ] }	Je,rais Paul Kagame alisomea somo gani katika chuo kikuu?	Jumuiya ya Afrika Mashariki	swahili	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Jumuiya ya Afrika Mashariki au Mtangamano wa Afrika Mashariki (kwa Kiingereza East African Community, kifupi EAC) ni muundo wa kisiasa unaounganisha nchi sita za kanda ya Maziwa Makuu ya Afrika Mashariki: Burundi, Kenya, Rwanda, Sudan Kusini[1], Tanzania na Uganda.[2] Eneo la Mtangamano ni km2 1,820,664, likiwa na wakazi 169,519,847[3] (kadirio la mwaka 2015), hivi kwamba ingekuwa nchi moja tu ingekuwa ya tisa duniani. Jumuiya yenye jina hilo imepatikana mara mbili katika historia: jumuia ya nchi tatu kubwa zaidi kati ya hizo ilianzishwa mwaka 1967, lakini ilisambaratika mwaka 1977[4][5][6]. Jumuiya ilifufuliwa rasmi tarehe 7 Julai 2000.[7] Jumuiya ya kwanza Nchi tano za Afrika ya Mashariki zilizokuwa chini ya utawala wa Uingereza na Ubelgiji zilianza uhuru wao kwa kuendeleza ushirikiano wa karibu uliorithiwa kutokana na utawala wa pamoja wakati wa ukoloni. Baada ya kupata uhuru mwaka 1961 nchi tatu ziliunda Mamlaka ya Huduma za Pamoja za Afrika ya Mashariki (kwa Kiingereza East African Common Services Organisation – kifupi EACSO). Ushirikiano ulihusu fedha (East African Shilling), forodha (Customs Union), huduma za reli (East African Railway), ndege (East African Airways), mabandari, posta na simu na elimu ya juu (Chuo Kikuu cha Afrika ya Mashariki chenye kampasi Makerere, Dar es Salaam na Nairobi). Mkataba ulilenga pia mahakama kuu ya pamoja na sera ya kiuchumi ya soko la pamoja. Haya yote yalitakiwa kuwa chini ya Bunge la Afrika ya Mashariki. Tangu 1965 umoja huo ulianza kurudi nyuma kila nchi ilipoanzisha pesa yake. Mwaka 1967 nchi tatu zilijaribu upya kuimarisha umoja wao kwa Mkataba wa Ushirikiano wa Afrika ya Mashariki wakiita umoja wao "Jumuiya ya Afrika ya Mashariki" ikiwa na makao makuu Arusha, Tanzania. Lakini mielekeo ya nchi zote tatu zilitofautiana mno: Kenya iliendelea kwa njia ya upebari lakini Tanzania ilijaribu kujenga Ujamaa (usoshalisti) kuanzia mwaka 1967. Uganda uliingia katika kipindi cha udikteta kali ya Idi Amini aliyeharibu uhusiano na majirani alipoanza kudai sehemu za maeneo yao. Sababu nyingine ni madai ya Kenya ya kuwa na viti zaidi kuliko Uganda na Tanzania katika kamati za maamuzi,[8] huku kukiwa na kutokuelewana kulikosababishwa na udikteta wa Idi Amin nchini Uganda, Usoshalisti huko Tanzania, na soko huria nchini Kenya,[5] hivyo wanachama hawa watatu wakapoteza ushirikiano wa miaka zaidi ya sitini na manufaa ya ukubwa wa jumuiya hii kiuchumi. Kila mmoja wa wanachama hawa ilimbidi kuanza kutoa huduma na kujenga viwanda ambavyo hapo awali vilikuwa chini ya Jumuiya ya Afrika Mashariki. Hivyo mwaka 1977 Jumuiya ya Afrika Mashariki ilikoma kufanya kazi yoyote na 1983 ilifutwa rasmi. Mali iliyobaki iligawanywa kati ya nchi zote tatu. Kufufuka kwa Jumuiya ya Afrika ya Mashariki tangu 1993 Tangu miaka ya 1990 majaribio ya kujenga umoja mpya yalionekana tena. Marais Moi wa Kenya, Mwinyi wa Tanzania, na Museveni wa Uganda walipatana katika Mkataba wa Ushirikiano wa Afrika ya Mashariki huko Arusha, tarehe 30 Novemba 1993, na kuanzisha Tume ya Ushirikiano ya nchi hizi tatu. Shughuli ya kuzileta pamoja nchi hizi kisiasa, kiuchumi, kijamii na kiutamaduni, utafiti na teknolojia, ulinzi, usalama, masuala ya kisheria na kimahakama ilianza. Jumuiya mpya ya Afrika ya Mashariki ilianzishwa mnamo Januari 2001 huko Arusha penye makao makuu ya jumuiya hii. Mkataba 2004 uliweka msingi wa Umoja wa Forodha ulioanzishwa 2005. Kuna tena Bunge la Afrika ya Mashariki linalojumuisha wabunge waliochaguliwa na mabunge ya nchi wanachama. Pia Mahakama Kuu ya Afrika ya Mashariki imeundwa upya. Mwaka 2008, baada ya majadiliano na Jumuiya ya Maendeleo Kusini mwa Afrika (Southern Africa Development Community, kifupi SADC) na Soko la Pamoja la Mashariki na Kusini mwa Afrika (Common Market for Eastern and Southern Africa, kifupi COMESA), Mtangamano huo ulikubali nchi zote za miundo hiyo mitatu ziunde eneo pana la biashara huria. Kwa sasa Jumuiya ya Afrika Mashariki ni mojawapo ya nguzo muhimu za hiyo Jumuiya ya Kiuchumi ya Afrika (African Economic Community, kifupi AEC). Mwaka 2010, Mtangamano ulitangaza soko la pamoja kwa bidhaa, kazi na mitaji kati ya nchi hizo tano, kwa lengo la kuanzisha pesa ya pamoja na hatimaye Shirikisho kamili.[9] Kuna majadiliano ya kuanzisha shilingi mpya ya pamoja kwa nchi za Jumuia ya Afrika ya Mashariki. Kwanza ilitarajiwa kuanzishwa mwaka 2012, halafu mwaka 2015, sasa mwaka 2024. Mwaka 2013 ulisainiwa mkataba wa kuamua kuanzisha hiyo pesa ndani ya miaka 10.[10] Tangu tarehe 20 Februari 2015 rais wa Mtangamano huo alikuwa Jakaya Kikwete, Rais wa Tanzania hadi tarehe 5 Novemba 2015, alipomuachia nafasi John Magufuli, ambaye aliongezewa mwaka mwingine mnamo Machi 2016. Nchi wanachama na jinsi zilivyojiunga Kenya (2001) Tanzania (2001) Uganda (2001) Burundi (2007) Rwanda (2007) Sudan Kusini (2016) Kenya, Tanzania na Uganda zina historia ya ushirikiano tangu mwanzoni mwa karne ya 20, wakati wa ukoloni, ikiwa ni pamoja na Umoja wa Forodha baina ya Kenya na Uganda mwaka 1917, Tanganyika ilijiunga mnamo mwaka 1927, katika Ubalozi wa Afrika Mashariki (1948-1961), 'East African Common Services Organisation' (1961-1967) na Jumuiya ya Afrika Mashariki (1967-1977).[11] Jumuia ambayo ilianzishwa baada ya uhuru ilidumu miaka 10 tu, lakini ilifufuliwa kwa mkataba wa tarehe 30 Novemba 1999, ulioanza kufanya kazi tarehe 7 Julai 2000, miaka 23 baada ya kifo cha ile ya kwanza. Burundi na Rwanda, ambazo ziliwahi kuwa koloni moja na Tanzania bara kabla ya Vita vikuu vya kwanza, zilijiunga na Mtangamano tarehe 6 Julai 2009.[12] Mara baada ya kupata uhuru mwaka 2011, Sudan Kusini iliomba kujiunga na Jumuia, lakini haikukubalika hadi Machi 2016 kutokana na hali ya vita vya wenyewe kwa wenyewe nchini humo. Hatua kubwa ya awali katika kuanzisha Shirikisho la Afrika Mashariki ni muungano wa forodha katika mataifa husika uliotiwa saini mnamo Machi 2004 na ulioanza kutumika tarehe 1 Januari mwaka 2005. Chini ya masharti ya mkataba, Kenya, ambayo ndiyo nchi inayopata mauzo bora zaidi nje ya nchi katika kanda ya Afrika Mashariki, iliendelea kulipa ushuru kwa bidhaa zake zinazoingia nchi nyingine wanachama hadi mwaka 2010, kwa kiwango kilichopungua na wakati. Mfumo sawa wa ushuru utatumika kwa bidhaa kutoka nchi ambazo si wanachama. Vipingamizi kuelekea shirikisho Kwa ujumla, mataifa wanachama kwa kiasi kikubwa wanaona neema ya Shirikisho la Afrika Mashariki, lakini utafiti usio rasmi unaonyesha kwamba Watanzania wengi (asilimia themanini ya wakazi wake) wana mtazamo hasi.[13] Tanzania imekuwa na historia ya amani tangu kunyakua uhuru, ikilinganishwa na fujo na vita vya wenyewe kwa wenyewe vilivyoshuhudiwa katika mataifa ya Kenya, Rwanda, Burundi, na Uganda. Wakati huu Afrika Mashariki inajaribu kudumisha utulivu na mafanikio katikati ya migogoro inayoendelea katika nchi ya Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo, Pembe ya Afrika na Sudan Kusini. Pia ni kwamba Tanzania peke yake ina ardhi kubwa kuliko mataifa mengine 4 yakiunganishwa, na baadhi ya Watanzania wana hofu ya unyakuzi wa ardhi na wakazi wa sasa wa mataifa mengine wanachama wa Jumuiya ya Afrika Mashariki.[14] [15] [16] Uhaba wa ardhi ni suala nyeti katika eneo la Afrika Mashariki, hasa nchini Kenya, ambako mapigano ya wenyewe kwa wenyewe upande wa Mlima Elgon mwaka 2007 yaliwaacha zaidi ya watu 150 wamefariki na kulazimisha takriban watu wengine 60,000 kugura makazi yao.[17] Mahakama ya Afrika Mashariki Mahakama ya Afrika Mashariki ndiyo mahakama inayosimamia kesi zote katika eneo hilo. Kwa sasa imo mjini Arusha, Tanzania. Bunge la Afrika Mashariki Bunge la Afrika Mashariki ndicho kitengo cha kutengeneza sheria katika eneo la Afrika Mashariki. Ina wajumbe 27 ambao wote wamechaguliwa na mabunge ya nchi wanachama. Linahusika na masuala yote ambayo yanahusu Jumuiya hii kama vile kujadili bajeti ya Jumuiya ya Afrika Mashariki na masuala yote ya Jumuiya na kutoa mapendekezo kwa Baraza juu ya mambo wanayoyadhani muhimu kwa utekelezaji wa mkataba, kushirikiana pamoja na Bunge husika na kuanzisha kamati kwa makusudi kama vile wanavyodhani ni muhimu. Tangu uzinduzi wake mwaka 2001, bodi hii imekuwa na vikao kadhaa mjini Arusha, Kampala na Nairobi. Pasipoti ya Afrika Mashariki Pasipoti ya Afrika Mashariki ilizinduliwa rasmi tarehe 1 Aprili 1999 ili kurahisisha usafiri na kuvuka mipaka ya nchi husika.[18][19] Ni halali kwa kusafiri ndani ya eneo la Afrika Mashariki (Kenya,Uganda na Tanzania) na kutoa haki ya kuingia na kukaa kwa miezi sita katika nchi yoyote na kisha unaweza ukaitumia tena.[18] Pasipoti hii inapatikana katika Makao Makuu ya Idara ya Uhamiaji katika miji ya Nairobi, Kampala na Dar es Salaam. Ni raia tu wa Afrika Mashariki wanaoweza kuomba pasipoti hii.[18][19] Gharama ya pasipoti hii ni dola 10 za Marekani au pesa sawa ukibadilisha kwa sarafu za nchi za Afrika mashariki.[19] Baada ya kujaza fomu za kupata pasipoti hii itachukua muda wa wiki mbili au tatu kuipata tayari kwa matumizi. Ingawa pasipoti hii ni halali tu ndani ya Afrika Mashariki, majadiliano yalifanywa ili kuwa na hati sawa za kusafiri kwa watu wote wa Afrika Mashariki.[18] Visa moja kwa watalii African Union This article is part of a series on the politics and government of the African Union Institutions Casablanca Group Union of African States Organisation of African Unity African Economic Community African Unification Front Executive Assembly Chairperson Commission Chairperson Conference and Events Peace & Sec. Pol. Affairs Infra. & Energy Soc. Affairs HR, Sci., & Tech. Trade and Industry Rural Econ. & Agri. Economic Legal Counsel Executive Council Rep. Committee Legislature Pan-African Parliament President Bureau Secretariat List of members Permanent Committees Rural Econ., Agri., Resources, Environ. Monetary & Financial Trade, Customs, & Immigration Cooperation, IR, & Conflict Transport, Industry, Communications, Energy, Science, & Tech. Health, Labour, & Social Educ., Culture, Tourism, & HR Gender, Family, Youth, Disabilities Justice & Rights Rules, Privileges, & Discipline Judiciary Sirte Declaration Constitutive Act of the AU Law Charter on Rights Commission on Human and Peoples' Rights Justice and Human Rights Court of Justice Court on Human and Peoples' Rights List of judges Advisory bodies Peace and Security Council Economic, Social and Cultural Council Specialised Technical Committees Rural Econ., Agri. Monetary & Financial Trade, Customs, and Immigration Industry, Sci. & Tech., Energy, Natural Resources, & Environment Transport, Comm., Tourism Health, Labor, Social Edu., Culture, & Human Resources Financial bodies AEC Pillars (Abuja Treaty) CEN-SAD COMESA EAC ECCAS/CEEAC CEMAC ECOWAS UEMOA WAMZ IGAD SADC SACU AMU/UMA African Central Bank African Monetary Union African Investment Bank New Partnership for Africa's Development African Peer Review Mechanism Decentralised bodies Agencies of the AU Related topics Enlargement Foreign relations TerrAfrica partnership Other countries Atlas vt Lilikuwa tarajio la wengi kuwa kabla ya 2006 kungekuwa na visa moja kwa watalii wote wanaozuru Afrika Mashariki, iwapo mpango huo ungeidhinishwa na mamlaka ya sekta husika chini ya Jumuiya hii. Iwapo ingekubalika basi Visa hii ingetumika kote katika ardhi ya wanachama wa Jumuiya ya Afrika Mashariki. Chini ya pendekezo hili Visa yoyote mpya ya Afrika Mashariki ingeweza kupokelewa kutoka ubalozi wowote katika eneo la Afrika Mashariki. Mtandao Afrika Mashariki Matumizi ya wavuti katika eneo la Afrika Mashariki bado yako chini mno yakilinganishwa na mataifa yaliyostawi kiuchumi. Eneo la Afrika Mashariki ni kituo kizuri kiuchumi huku likikadiriwa kuwa na wakazi zaidi ya milioni 150. Inakadiriwa kuwa asilimia 10 ya wakazi wa Afrika Mashariki - milioni 15 - huutumia Mtandao. Mkakati wa Jumuiya ya Afrika Mashariki unasisitiza ushirikiano wa kiuchumi na maendeleo kwa kuzingatia uwezo wa kijamii. Wengi wa wakazi wa Afrika Mashariki hutumia mtandao kuangalia habari, kusoma barua pepe na kwenye mitandao mingine ya kijamii. Hivi karibuni kumekuwa na majukwaa mengi yanayoibuka katika eneo hili kwa lengo la kuileta pamoja Afrika Mashariki. Kasi ya mawasiliano kupitia kwa mtandao pia iko chini mno katika eneo la Afrika Mashariki, ikilinganishwa na mataifa yaliyostawi. Hii labda ni mojawapo ya vikwazo vya maendeleo ya mawasiliano ya mtandao Afrika Mashariki. Jiografia Mtangamano ungehekuwa nchi moja tu, ungekuwa ya 17 duniani kwa eneo. Sudan Kusini, Uganda, Rwanda na Burundi hazina pwani baharini, lakini zina mvua za kutosha. Huku inapatikana minne kati ya milima mirefu zaidi barani Afrika: Mlima Kilimanjaro (Tanzania), Mlima Kenya (Kenya), milima ya Rwenzori (Uganda/DRC) na Mlima Meru (Tanzania). Ziwa Turkana, Kenya, ndiyo ziwa la jangwani kubwa na lenye maji ya chumvi nyingi kuliko yote duniani. Ziwa Victoria linaunganisha nchi za Kenya, Uganda na Tanzania na ni la pili duniani kwa eneo. Ziwa Tanganyika mashariki kwa Tanzania ni la pili duniani kwa kina. Kenya pekee ina jangwa, jangwa la Chalbi katika Kaunti ya Marsabit. Ugatuzi katika nchi za Jumuia ya Afrika Mashariki (E.A.C.) Burundi Bubanza Bujumbura Mjini Bujumbura Vijijini Bururi Cankuzo Cibitoke Gitega Karuzi Kayanza Kirundo Makamba Muramvya Muyinga Mwaro Ngozi Rutana Ruyigi Kenya Mombasa Kwale Kilifi Tana River Lamu Taita–Taveta Garissa Wajir Mandera Marsabit Isiolo Meru Tharaka-Nithi Embu Kitui Machakos Makueni Nyandarua Nyeri Kirinyaga Murang'a Kiambu Turkana West Pokot Samburu Trans-Nzoia Uasin Gishu Elgeyo-Marakwet Nandi Baringo Laikipia Nakuru Narok Kajiado Kericho Bomet Kakamega Vihiga Bungoma Busia Siaya Kisumu Homa Bay Migori Kisii Nyamira Nairobi Rwanda Kigali Kaskazini Kusini Magharibi Mashariki Sudan Kusini Aweil Aweil East Eastern Lakes Gogrial Gok Lol Tonj Twic Wau Western Lakes Amadi Gbudwe Imatong Jubek Maridi Kapoeta Tumbura Terekeka Yei River Boma Central Upper Nile Akobo Northern Upper Nile Jonglei Latjoor Maiwut Northern Liech Ruweng Southern Liech Bieh Fashoda State Fangak State Tanzania Arusha Dar es Salaam Dodoma Geita Iringa Kagera Katavi Kigoma Kilimanjaro Lindi Manyara Mara Mbeya Morogoro Mtwara Mwanza Njiombe Pemba Kaskazini Pemba Kusini Pwani Rukwa Ruvuma Shinyanga Simiyu Singida Songwe Tabora Tanga Unguja Kaskazini Unguja Mjini Magharibi Unguja Kusini Uganda Mkoa wa Kaskazini Mkoa wa Kati Mkoa wa Magharibi Mkoa wa Mashariki Wakazi Jumla ya wakazi wote ilikuwa 173,583,000 mnamo Julai 2016. Katika Mtangamano, hasa nchini Tanzania, zinapatikana jamii zote za makabila ya Afrika kusini kwa Sahara: Khoisan, Wakushi, Wabantu, Wanailoti. Asilimia ya wakazi wanaoishi mijini ni 20 tu, lakini wanaongekeza kwa 4.71% kila mwaka. Lugha kubwa zaidi katika Mtangamano ni Kiswahili, ambacho kutoka pwani ya Kenya na Tanzania kimeenea kwa namna moja au nyingine katika nchi zote sita na nje yake pia. Lugha rasmi ni Kiingereza pia. Lugha nyingine muhimu ni kama vile Kirundi na Kinyarwanda, ingawa Kifaransa kimeenea pia. Upande wa dini, unaongoza Ukristo (76.04%), ukifuatwa na Uislamu (14.06%) na dini asilia za Kiafrika (3.9%). Kati ya Wakristo, Wakatoliki wanaongoza nchini Burundi na Sudan Kusini, kumbe Waprotestanti wanaongoza Kenya, huku aina hizo mbili zikilingana Tanzania, Uganda na Rwanda. Tazama pia Mkataba wa Jumuiya ya Afrika Mashariki Uchumi wa Afrika Mamlaka ya Maendeleo ya Kitaifa (IGAD) Jumuiya ya Maendeleo Kusini mwa Afrika (SADC) Soko la Pamoja la Mashariki na Kusini mwa Afrika (COMESA) Jumuiya ya Kiuchumi ya Mataifa ya Afrika ya Kati (ECCAS) Wizara ya Ushirikiano wa Afrika ya Mashariki, Tanzania Tanbihi Viungo vya nje allAfrica.com, 17 Oktoba 2006 Jamii:Sudan Kusini	https://sw.wikipedia.org/wiki/Jumuiya%20ya%20Afrika%20Mashariki
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 160, 248, 665, 1320, 2442, 2483, 3741, 4587, 5067, 6055, 6447, 8990, 9627, 10097, 10616, 10871, 11106, 12087, 12465, 13684, 13819, 14430, 15537, 16191, 17482, 19238, 19460, 19801, 20673, 21501, 22013, 22931, 23698, 25496, 25875, 26349, 26684, 27772, 27915, 28237, 29090, 29589, 30066, 30722, 30915, 31120, 35748, 35830, 36205, 36312, 37585, 37992, 40094, 40333, 40423 ], "plaintext_end_byte": [ 159, 247, 664, 1270, 2429, 2482, 3740, 4586, 5066, 6054, 6434, 8989, 9626, 10096, 10615, 10870, 11105, 12086, 12464, 13683, 13818, 14429, 15536, 16190, 17481, 19237, 19459, 19800, 20672, 21500, 22012, 22918, 23697, 25495, 25874, 26348, 26683, 27688, 27914, 28236, 29089, 29588, 30065, 30721, 30914, 31076, 35676, 35829, 36204, 36311, 37584, 37888, 40076, 40297, 40421, 40542 ] }	Сколько длится обязательная военная служба в России?	Воинская обязанность в России	russian	{ "passage_answer_candidate_index": [ 3 ], "minimal_answers_start_byte": [ 832 ], "minimal_answers_end_byte": [ 849 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Воинская обязанность в России — обязанность гражданина России по защите Отечества[1]. Воинская обязанность в России предусматривает: воинский учёт; обязательную подготовку к военной службе; призыв на военную службу; прохождение военной службы по призыву; пребывание в запасе; призыв на военные сборы и прохождение военных сборов в период пребывания в запасе[2]. Срок службы по призыву в мирное время в Вооружённых силах Российской Федерации составляет 12 месяцев. Регулируется законодательством России, в частности, законом «О воинской обязанности и военной службе» и дополнениями[3] к нему. По признанию В. Путина, сделанному им в феврале 2012 года, отмена воинской обязанности не планируется[4]. История Допетровская Русь Воинская повинность, как определённая законом общая для всех граждан мужского пола обязанность военной службы, установилась в Европе только в Новейшее время. В Средние Века дворянство несло постоянную военную службу, прочее же население призывалось к отбыванию её только в случаях особой опасности для страны. Позднее армии пополнялись наймом охотников, а затем насильственной вербовкой. В Московской Руси войска состояли обыкновенно из лиц, наделённых землёй (поместьем) под условием службы; в военное время выставлялись ещё даточные люди соразмерно числу дворов и пространству поземельных владений. 1700—1874 См. также Армия Петра I Регулярная русская армия, основанная на обязательной службе дворян и сборе даточных людей, так называемых рекрутов, возникла при императоре Петре I (1682—1725). Его Указ «О приеме в службу в солдаты из всяких вольных людей» (1699) положил начало наборам в новую армию. В Указе от 20 февраля 1705 г. впервые упомянут термин «рекрут», срок службы которого установил Пётр I — «доколе силы и здоровье позволят». Рекрутская система прочно закрепила сословный принцип организации армии: солдатский состав набирался из крестьян и мещан, а офицерский — из дворян. Каждая сельская или мещанская община обязывалась предоставить в армию мужчину в возрасте от 20 до 35 лет с определённого числа (чаще 20) дворов. В царствование императрицы Анны Иоанновны (в 1732 году) президент Военной коллегии Миних утвердил набор рекрутов в возрасте от 15 до 30 лет по жребию. Он предложил ограничить срок службы всем вообще нижним чинам до 10 лет. Более того, крестьяне-военнослужащие могли быть произведены в офицеры и таким образом получить дворянство. Кроме того, в 1736 г. вышло указание, разрешающее единственным в семье сыновьям не служить в армии, а одному из братьев избежать рекрутчины. В 1762 г. император Пётр III (1761—1762) установил срок службы в армии — 25 лет. При этом от воинской повинности были освобождены сперва дворяне (1762 год), затем купцы, почётные граждане, духовное сословие, так что тяжесть её в итоге легла исключительно на крестьян и мещан. В 1808—1815 гг. при императоре Александре I (1801—1825) были организованы военные поселения — специальные волости, населённые государственными крестьянами, которые переводились в разряд военных поселян. Здесь расселялись солдатские полки, к солдатам выписывались их семьи, солдат женили (часто не по их выбору). Военные поселяне пожизненно отбывали военную службу и выполняли земледельческие работы, чтобы обеспечить себя. Все мальчики с 7 лет становились кантонистами, одевались в форму и пожизненно несли и солдатскую, и крестьянскую службу. С 1834 года при императоре Николае I (1825—1855) солдат увольнялся в бессрочный отпуск («запас») по истечении 20 лет службы. С 1839 по 1859 год срок службы сократился с 19 до 12 лет, предельный возраст рекрута — с 35 лет до 40. 1874—1917 Очередные изменения в сроках службы связаны с главой Военного министерства Д. А. Милютиным (1861—1881), который в 1873 году провёл реформу. В результате с 1 января 1874 года на смену рекрутской системе пришла всеобщая воинская повинность. Все мужское население, достигшее 21-летнего возраста, без различия сословий, 6 лет служило непосредственно в строю и 9 лет числилось в запасе (для флота — 7 лет действительной службы и 3 года в запасе). Отслужившие сроки действительной службы и в запасе зачислялись в ополчение, в котором пребывали до 40 лет. От действительной службы освобождались: единственный сын, единственный кормилец в семье при малолетних братьях и сёстрах, призывники, у которых старший брат отбывает или отбыл срок действительной службы. Остальные годные к службе, не имевшие льгот, тянули жребий. Все годные к службе, в том числе и льготники, зачислялись в запас, а по истечении 15 лет — в ополчение. Давались отсрочки на 2 года по имущественному положению. Сроки действительной военной службы сокращались в зависимости от образовательного ценза: до 4 лет — для окончивших начальную школу, до 3 лет — городскую школу, до полутора лет — для имевших высшее образование. Если получивший образование поступал на действительную службу добровольно («вольноопределяющийся»), сроки службы сокращались вдвое. На службе солдат обучали грамоте. От воинской повинности освобождалось духовенство. Согласно Высочайше утверждённому мнению Государственного Совета 14 июня 1888 года «Об изменении сроков службы в войсках и в ополчении и правил, относящихся до ратников первого разряда ополчения»: Статья 17. Общий срок службы в сухопутных войсках для поступающих по жеребью устанавливается в 18 лет, из коих 5 лет действительной службы и 13 лет в запасе. Годный к службе числился в ополчении до 43-летнего возраста, с 20 лет до 21 года повысился призывной возраст на действительную службу, в 2—4 раза увеличились сроки службы для лиц, окончивших средние и высшие учебные заведения, а также для вольноопределяющихся. По закону 26 апреля 1906 года о сокращении сроков службы в сухопутных войсках и во флоте в мирное время, в сухопутных войсках в пехоте и пешей артиллерии для жеребьевых срок действительной службы был 3 года. За этим следовало пребывание в запасе I разряда (7 лет) и в запасе II разряда (8 лет). В других родах войск срок действительной службы был 4 года. За этим следовало пребывание в запасе I разряда (7 лет) и в запасе II разряда (6 лет). Во флоте срок действительной службы был 5 лет. За этим следовало пребывание в запасе I разряда (3 года) и в запасе II разряда (2 года). Льготы по образованию состояли в сокращении срока действительной службы; срок службы для окончивших курс заведения 1 разряда (а также 6 классов гимназии) был 2 года плюс 16 лет в запасе. Для льготного отбывания повинности на правах вольноопределяющегося, кроме крепости здоровья, требовалось заявление по достижении 17-летнего возраста и свидетельство об окончании курса в учебном заведении I и II разряда или выдерживание особого экзамена. Срок службы для I разряда при этом был 1 год и 12 лет в запасе, для II разряда — 2 года и 12 лет в запасе. Отсрочка по отбыванию повинности давалась по телесным недостаткам (до выздоровления), для устройства дел по имущественному положению (до 2 лет) и для окончания образования в учебных заведениях (до 27—28 лет). Совершенно неспособные носить оружие освобождались от службы. Также имелись льготы по семейному положению трёх разрядов: I разряда — для единственного сына в семье или единственного способного к труду члена семьи; II разряда — для единственного способного к труду сына при отце способном и при братьях неспособных; III разряд — для лиц, по возрасту следующих в семье за лицом, уже находящимся на действительной службе. Освобождались от службы также священно- и некоторые церковнослужители; зачислялись прямо в запас на 18 лет имеющие степени доктора медицины, лекаря, ветеринары, пенсионеры академии художеств и преподаватели правительственных учебных заведений. Поступившие на службу позже призывного года зачислялись в запас до 43 лет. …Русское народное хозяйство только перестраивалось с натурального на товарное. Государственный ум графа Милютина, военного министра императора Александра II, конечно, не мог пройти мимо этого явления. Вследствие этого Устав о воинской повинности 1874 г. дает особенно большое развитие так называемым льготам по семейному положению. В этом отношении граф Милютин стремился установить преемственную связь Устава 1874 г. с Рекрутским уставом 1831 г., в котором льготе по семейному положению было дано наибольшее развитие. Рекрутский устав 1831 г. под влиянием эмпирически установившихся взглядов обращал главное внимание на то, чтобы при сдаче рекрутов возможно менее расстраивалось благосостояние семьи и всей крестьянской общины, а так как благосостояние семьи при примитивном сельскохозяйственном укладе страны зависело исключительно от числа работников в семье, то в рекруты сдавались предпочтительно сыновья многорабочих семейств… …Из этого сопоставления мы видим, что только Италия давала почти столь же широкое развитие льготам по семейному положению. Причиною этому было то, что Италия так же, как Россия, позже других государств вступила на путь индустриализации своей экономической жизни. Она так же, как и Россия, стремилась в каждом крестьянском хозяйстве сохранить рабочие руки… …Мы видели выше, какая создавалась социальная несправедливость: в то время, когда 40-летний многосемейный запасный призывался жертвовать всем, включая и собственную жизнь, — здоровый, холостой 21-летний парень оказывался «забронированным» в тылу. Эта несправедливость усугублялась тем обстоятельством, что главная причина (семейное положение), которая обуславливала судьбу молодых людей призывного возраста, по достижении ими 30-40-летнего возраста, как правило, отпадала. Большинство из них уже не жило в семье своего отца или деда, а само вело отдельное хозяйство. Таким образом, с объявлением войны прежний порядок превращался в «беспорядок», вместо закономерной справедливости царил произвол случая. Конечно, коренной причиной такого положения при объявлении войны являлось то, на что мы усиленно указывали в первой главе, а именно: наш устав о воинской повинности устанавливал то, что решающим моментом, определяющим судьбу мужского населения, является 21-летний возраст, когда это население распределялось по трем категориям: действующие войска, ополчение I разряда и ополчение II разряда. Но вместе с тем известную роль в создающемся с объявлением войны «беспорядке» играла и самая постановка льгот по семейному положению. В самом деле, из цифр, приведенных выше, мы видели, что из освобожденных по семейным льготам новобранцев половина являлась льготными II и III разряда. Если же мы припомним, что в число льготных I разряда попадали все единственные сыновья, хотя бы они были в семьях с работоспособным отцом, то мы получим, что ежегодно около 30 % призывных молодых людей зачислялось сразу в ополчение, хотя они и были не первыми, а вторыми работниками в семье. Туземные жители Кавказа и Средней Азии, по законодательству Российской империи не подлежали призыву на военную службу[5] До введения всеобщей воинской повинности лопари, корелы Кемского уезда Архангельской губернии, самоеды Мезенской губернии и все сибирские инородцы не подлежали рекрутской повинности. Всеобщая воинская повинность первоначально также не была распространена на всех этих инородцев, но затем, начиная со второй половины 1880-х гг., инородческое население Астраханской, Тобольской и Томской губерний, Акмолинской, Семипалатинской, Тургайской и Уральской области и всех губерний и областей Иркутского и Приамурского генерал-губернаторств, а также самоедов Мезенского уезда стали привлекать к отбыванию всеобщей воинской повинности на основании особых положений. Для мусульманского населения Терской и Кубанской областей и Закавказья, а также для абхазцев-христиан Сухумского округа и Кутаисской губернии поставка новобранцев была временно заменена взиманием особого денежного сбора; тем же налогом облагались и инородцы Ставропольской губернии: трухмены, ногайцы, калмыки и прочие, а равно караногайцы, поселенные в Терской области, и жители Закавказского края: ингилойцы-христиане и мусульмане, курды и езиды. Осетинам-мусульманам было даровано право отбывать воинскую повинность лично, наравне с осетинами-христианами, на льготных основаниях, предоставленных туземному населению Закавказского края, с тем чтобы новобранцы были назначаемы на службу в полки Терского казачьего войска.[6] Все уезды Европейской России делились на три группы участков комплектования: 1) великоросскую с преобладанием русского населения на 75 %, в том числе более половины великороссов; 2) малоросскую с преобладанием русского населения на 75 %, в том числе более половины малороссов и белорусов; 3) инородческую — все остальные. Каждый пехотный полк и артиллерийская бригада комплектовались призывниками определённого уезда; гвардия, кавалерия и инженерные войска комплектовались со всей территории.[7] 1917—1991 Воинская обязанность в России и СССР сохраняется. Первоначально служба в РККА была объявлена добровольной, однако уже с 1918 г. начались мобилизации. К концу Гражданской войны численность РККА достигла 5 млн чел., а в 1925 году был принят Закон об обязательной военной службе, предусматривавший ежегодный призыв в армию на срок для красноармейцев 2 года, для младшего командного состава авиации и краснофлотцев — 3 года.[8] По Закону СССР «О всеобщей воинской обязанности», принятому 1 сентября 1939 года, на действительную военную службу призывались граждане, которым в год призыва исполнялось девятнадцать лет, а окончившим среднюю школу и ей соответствующие учебные заведения — восемнадцать лет. Сроки военной службы составляли: для рядового состава сухопутных войск — 2 года; для младшего начальствующего состава сухопутных частей и внутренних войск, а также для рядового и младшего начальствующего состава сухопутных частей пограничных войск, для рядового и младшего начальствующего состава ВВС — 3 года; для рядового и младшего начальствующего состава частей береговой обороны и кораблей пограничных войск — 4 года; для рядового и младшего начальствующего состава кораблей ВМФ — 5 лет[9]. В годы Великой Отечественной войны комплектование вооружённых сил проводилось на основе всеобщей мобилизации, а также призывов лиц, достигших 18 лет. Кроме того, осуществлялся приём добровольцев на фронт. В период с 1946 года по 1948 год призыв в вооружённые силы не производился. Молодежь призывного возраста направлялась на восстановительные работы на шахтах, предприятиях тяжелого машиностроения, стройках[10][11]. В 1948-м закончилась демобилизация военнослужащих срочной службы «старших» возрастов, призванных во время войны, но призывники 1925, 1926 и 1927 годов рождения продолжали в нарушение закона оставаться на службе (они были демобилизованы только в начале 1950-х годов)[12]. В 1949 году был принят новый закон, по которому призыв производился один раз в год в ноябре-декабре, срок службы в сухопутных войсках и авиации был установлен 3 года, во флоте — 4 года[11]. 12 октября 1967 года был принят новый закон СССР «О всеобщей воинской обязанности». Он установил новые сроки службы: а) для солдат и сержантов Советской Армии, береговых частей и авиации Военно-Морского Флота, пограничных и внутренних войск — 2 года; б) для матросов и старшин кораблей, судов и береговых частей боевого обеспечения Военно-Морского Флота и морских частей пограничных войск — 3 года; в) для солдат, матросов, сержантов и старшин Советской Армии, Военно-Морского Флота, пограничных и внутренних войск, имеющих высшее образование, — 1 год[9]. Воинская обязанность в Российской Федерации В 1993 году в России был принят закон «О воинской обязанности и военной службе». В настоящее время действует ФЗ от 06.03.1998 «О воинской обязанности и военной службе», отдельные положения которого изменены или отменены многочисленными последующими законами. 14 июня 2006 года Государственная дума России приняла поправки в закон «О воинской обязанности и военной службе», устанавливающие для граждан мужского пола, призванных в срок с 1 января[13] 2007 года, срок службы в армии по призыву 18 месяцев, а с 1 января 2008 года — 12 месяцев, и одновременно отменяющие целый ряд существовавших ранее отсрочек от призыва, существенно сократившие количество «военных кафедр» в гражданских вузах и ужесточившие требования к их выпускникам. Начиная с весенней призывной кампании 2017 года все должности на кораблях и подводных лодках Северного флота комплектуются исключительно военнослужащими, проходящими военную службу по контракту. Военнослужащие по призыву будут направлены только в части береговых войск. Призыву на военную службу подлежат граждане мужского пола в возрасте от 18 до 27 лет, состоящие на воинском учёте или не состоящие, но обязанные состоять на воинском учёте и не пребывающие в запасе. На воинском учёте обязаны состоять все граждане, за исключением: освобождённых от исполнения воинской обязанности в соответствии с Федеральным законом «О воинской обязанности и военной службе»; проходящих военную службу или альтернативную гражданскую службу; отбывающих наказание в виде лишения свободы; женского пола, не имеющих военно-учётной специальности; постоянно проживающих за пределами Российской Федерации. Граждане, которым предоставлена отсрочка от призыва на военную службу, на военную службу не призываются. Де-факто в Российскую армию практически не призываются призывники из Чечни и Дагестана. Основания для отсрочки Обучение в средней школе, ПТУ, техникуме, колледже, ВУЗе (с некоторыми оговорками) Обучение в аспирантуре Категория годности «временно не годен» по состоянию здоровья Постоянный уход за отцом, матерью, женой, родным братом, родной сестрой, дедушкой, бабушкой или усыновителем, если отсутствуют другие лица, обязанные по закону содержать указанных граждан, а также при условии, что последние не находятся на полном государственном обеспечении и нуждаются по состоянию здоровья в соответствии с заключением федерального учреждения медико-социальной экспертизы по месту жительства граждан, призываемых на военную службу, в постоянном постороннем уходе (помощи, надзоре). Фактически последнее требование равносильно наличию инвалидности I группы. Опекунство или попечительство над несовершеннолетним родным братом или несовершеннолетней родной сестрой при отсутствии других лиц, обязанных по закону содержать указанных граждан Наличие ребёнка при условии воспитывания его без матери Наличие двух и более детей Наличие ребёнка-инвалида в возрасте до трёх лет Поступление на службу в органы внутренних дел, Государственную противопожарную службу, учреждения и органы уголовно-исполнительной системы, органы по контролю над оборотом наркотических средств и психотропных веществ и таможенные органы Российской Федерации непосредственно по окончании образовательных учреждений высшего профессионального образования указанных органов и учреждений соответственно, при наличии высшего профессионального образования и специальных званий — на время службы в этих органах и учреждениях Наличие ребёнка и жены, срок беременности которой составляет не менее 26 недель Избрание депутатом Государственной Думы Федерального Собрания Российской Федерации, депутатом законодательных (представительных) органов государственной власти субъектов Российской Федерации, депутатом представительных органов муниципальных образований или главой муниципальных образований и осуществление своих полномочий на постоянной основе, — на срок полномочий в указанных органах Регистрация в соответствии с законодательством Российской Федерации о выборах в качестве кандидатов на замещаемые посредством прямых выборов должности или на членство в органах (палатах органов) государственной власти или органах местного самоуправления, — на срок до дня официального опубликования (обнародования) общих результатов выборов включительно, а при досрочном выбытии — до дня выбытия включительно. Основания для освобождения от призыва Гражданин освобождается от призыва, если он: Признан не годным или ограниченно годным к военной службе по состоянию здоровья; Уже прошёл или проходит военную службу в Российской Федерации; Уже прошёл или проходит альтернативную гражданскую службу; Гражданин имеет право на освобождение от призыва, если он: Имеет предусмотренную государственной системой аттестации учёную степень; Является сыном (родным братом): Военнослужащего, проходившего военную службу по призыву, погибшего (умершего) в связи с исполнением им обязанностей военной службы, и гражданина, проходившего военные сборы, погибшего (умершего) в связи с исполнением им обязанностей военной службы в период прохождения военных сборов; Гражданина, умершего вследствие увечья (ранения, травмы, контузии) либо заболевания, полученных в связи с исполнением им обязанностей военной службы в период прохождения военной службы по призыву, после увольнения с военной службы либо после отчисления с военных сборов или окончания военных сборов. Воспользоваться ли этим правом — гражданин решает сам. Если да — то желательно официально заявить об этом, написав соответствующее заявление в призывную комиссию. Уклонение от воинской обязанности в современной России Уклонение от призыва на военную службу наказывается по части 1 статье 328 Уголовного кодекса РФ штрафом или лишением свободы до 2-х лет. Поскольку ст. 328 относится к категории преступлений небольшой тяжести, за которые с 2011 года не может быть назначено впервые осужденным наказание в виде лишения свободы, если нет отягчающих обстоятельств, то в 2014 году по ней сроки получили только 5 человек (все условно)[14]. Впрочем, ранее суды также обычно не давали реальных сроков уклонистам — в 2009 году к реальному лишению свободы по этой статье приговорили 32 человек, а 401 получил условный срок[15]. Статистика показывает некоторое снижение числа осуждений за уклонение от призыва — в 2014 году было осуждено 775 человек, в то время как в 2009 году 875 человек[15]. В 2014 году практически единственным наказанием был штраф, причем для 512 приговоренных он не превысил 25 тыс. рублей[14]. В 2014 году дела 69 обвиняемых по этой статье были прекращены судом за деятельным раскаянием, что может быть связано с нежеланием выносить в данном случае обвинительный приговор, так как осужденный даже к штрафу уклонист не может быть призван до погашения судимости на военную службу[14]. См. также Воинская обязанность Рекрутская повинность Дедовщина Дембельский аккорд Категории годности к военной службе Примечания Ссылки на сайте Минобороны РФ. на сайте Минобороны РФ. Россия Категория:Вооружённые силы России Категория:Право России	https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D0%BE%D0%B1%D1%8F%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C%20%D0%B2%20%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 211, 573, 1533, 2096, 2390, 3282, 3599, 3723, 4890, 5078, 5212, 5400, 5762, 6907, 7119, 7425, 7982 ], "plaintext_end_byte": [ 210, 572, 1532, 2095, 2343, 3260, 3598, 3722, 4881, 5077, 5211, 5390, 5723, 6874, 7073, 7404, 7800, 8153 ] }	هل تنتج شجرة السماء ثماراً ؟	سنديان	arabic	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	السنديان[1] أو البلوط[1] وهي جنس تحت فصيلة الزانية، وهي من الأشجار الضخمة والمعمرة قد تبلغ من العمر ما بين 500 - 2000 سنة. هناك أكثر من 600 نوع من أنواع البلوط تنمو كلها تقريبًا بصورة طبيعية في النصف الشمالي للكرة الأرضية. ويطلق على العديد من الأشجار، وبخاصة في أستراليا، لفظ بلوط، لكنها في الواقع لاتمت لفصيلة البلوط بصلة. تتنوع أشجار البلوط تنوعاً واسعا من حيث الحجم وطريقة نموها. ولاتصل أطوال بعض أنواع البلوط إلى أطول من الشجيرات الصغيرة، بينما يصل بعضها الآخر إلى ارتفاعات أعلى من 30 مترا. ولايفقد العديد من أنواع البلوط النامي في الجو الدافئ أوراقه في فصل الخريف. وهذا النوع من الأشجار يطلق عليه دائم الخضرة. لكنَّ معظم الأنواع الموجودة في الأقاليم الباردة تكون متساقطة الأوراق وهي التي تسقط أوراقها في فصل الخريف من كل عام. تتحول أوراق العديد من أنواع البلوط المتساقطة الأوراق في الخريف المبكِّر إلى ألوان جميلة كالأحمر الداكن أو البنيّ الذهبيّ. وتنتج أشجار البلوط، في الربيع، أزهارًا صغيرة خضراء مصفرة. تعطي الأزهار المذكرة كميات ضخمةً من اللقاح. وتحمل الرياح اللقاح إلى الأزهار المؤنثة وتقوم بتلقيحها. وتتحول الزهرة المؤنثة، بمجرد تلقيحها إلى جوزة البلوطة. وجوزة البلوطة هي ثمرة شجرة البلوط. وتختلف ثمار البلوط في الطول من أقل من 13 ملم إلى أكثر من 50 ملم. تنمو أشجار البلوط ببطء، وفي العادة لا تحمل ثمارًا حتى تبلغ حوالي 20 سنة من العمر. لكن تعيش هذه الأشجار عادة لوقت طويل يتراوح بين 200 و400 سنة. الأنواع جنيس فئة البلوط البلوط الأحمر السنديان الأشعر أو البلوط التركي في المشرق العربي بلوط الأفراس السنديان الحاد السنديان الزاني في المغرب العربي وجنوب غرب أوروبا البلوط السبخي في شرق أمريكا الشمالية البلوط الصبغي أو بلوط العفص أو الحلبي [2] السنديان الطروادي السنديان العادي السنديان القرمزي في المشرق العربي والمغرب العربي وتركيا البلوط القلبريني أو البلوط الفلسطيني في المشرق العربي السنديان كستنائي الأوراق السنديان اللبناني في المشرق العربي وشرق تركيا وشمال إيران السنديان المتغير فئة البلوط السنديان الأرمني السنديان البرانسي أو السنديان الأسود السنديان البركاني السنديان الفليني السنديان كبير الأسدية أو السنديان الإيراني السنديان الكناري السنديان المسنن فئة السنديان الأبيض أو وتنتمي معظم أنواع هذه الفئة إلى الأمريكتين. السنديان الأبيض السنديان الأخضر في المشرق العربي السنديان الأريزوني السنديان الأسود السنديان الإنغلماني البلوط البرتغالي في المغرب العربي وجنوب غرب أوروبا السنديان البوينتوني السنديان الجبلي أو الكستنائي السنديان الدغيلي السنديان الدوغلاسي السنديان ذو اللونين السنديان الرمادي السنديان الشابماني السنديان الشايب السنديان الشيواوي السنديان الصحراوي السنديان الصخري السنديان الصوفي السنديان الغامبيلي السنديان الفرجيني السنديان القوي السنديان القيثاري السنديان كبير الثمار السنديان الكوبي السنديان المزدوج السنديان الموهري سنديان ميشو السنديان النجمي السنديان الهافاردي السنديان الهنكلي السنديان الوبري فئة السنديان الأركنساسي السنديان الأسود السنديان قيقبي الأوراق السنديان الكوستاريكي السنديان المنجلي جنيس يضم أنواع السنديان ذات الثمار الحلقية، وتنتشر في شرق وجنوب شرق آسيا السنديان الأغبر السنديان الغشائي السنديان لاطئ الأزهار السنديان المدبب السنديان شبه المنشاري أخرى السنديان الصبغي السنديان الطابوري أو السنديان الرومي سنديان كوتشي في بلاد الشام السنديان مستدير الأوراق السنديان المعنق السنديان المنشاري السنديان البرانتي في بلاد الشام التهجين الاستعمالات تبلغ كثافة خشب البلوط حوالي 0.75 جم / سم 3 (0.43 أوقية / متر مكعب) مما يخلق قوة وصلابة كبيرة. الخشب مقاوم جدًا لهجوم الحشرات والفطريات بسبب محتواه العالي من التانين. كما أن لديها علامات سطح محبب جذابة للغاية. كانت ألواح البلوط شائعة في سفن الفايكنج الطويلة في القرنين التاسع والعاشر حيت كان الخشب محفوراً من جذوع الأشجار الخضراء ، بفأس واسفين . وفي بناء الأثاث الفاخر. تم استخدام خشب البلوط ،كما أستخدمت في أوروبا لبناء السفن ،كما كانت الأخشاب الرئيسية المستخدمة في تشييد المباني ذات الإطارات الخشبية الأوروبية. لا يزال خشب البلوط اليوم يستخدم عادة في صناعة الأثاث والأرضيات والمباني ذات الإطارات الخشبية وإنتاج القشرة الأمراض والحشرات تنبت على جذوع و أغصان البلوط اشنيات من نوع الإيفرنية الخوخية و هي تستعمل في العطارة و الطبخ. السمية الأبعاد الثقافية عرف القدماء السنديان ونسجوا حوله الكثير من الأساطير، وقد كان المواطنون الرومان يضعون فروعه المورقة أكاليل على رؤوسهم، وكانت قصور العدل تعتبرها شعارًا لها. معرض الصور شجرة سنديان في الدنمارك جذع شجرة سنديان شجرة سنديان ضخمة مجموعة من أشجار السنديان أقدم شجرة سنديان في في بلجيكا. شجرة سنديان في بلجيكا. مجموعة أخرى من أشجار السنديان في بلجيكا. شجرة سنديان في جنوب كارولينا. انظر أيضا بلوطية ملاحظات المصادر الموسوعة العربية العالمية وصلات خارجية (باللغة الإنجليزية) تصنيف:أشجار دائمة الخضرة تصنيف:خشب تصنيف:زانية تصنيف:منتجات حرجية غير خشبية تصنيف:نباتات طبية	https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 245 ], "plaintext_end_byte": [ 128, 451 ] }	متي شنة الولايات المتحدة الحرب علي باكستان؟	قائمة حروب الولايات المتحدة	arabic	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	هذه قائمة بالصراعات المسحلة المباشرة التي شاركت بها الولايات المتحدة حروب القرن 21 اقرأ ايضًا قائمة النزاعات المسلحة الجارية مراجع تصنيف:حروب الولايات المتحدة تصنيف:سياسة الولايات المتحدة العسكرية تصنيف:قوائم حروب حسب البلد تصنيف:قوائم عسكرية	https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9%20%D8%AD%D8%B1%D9%88%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA%20%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D8%A9
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 1024, 2281, 3150, 4576, 5278, 6717, 8668, 8939, 9989, 11143, 11645, 11800, 12216, 12520, 13137, 13656, 14771, 17697, 18005, 18450, 19949, 20561, 20787, 21041, 21727, 23107, 23298, 23658, 23964, 24527, 25398, 25539, 25734, 25899, 26011, 26133, 26335, 26497, 26694, 26770, 26843, 27390, 27716, 28454, 28601, 28727, 28864, 28925, 29828, 30651, 32252 ], "plaintext_end_byte": [ 992, 2224, 3149, 4575, 5277, 6716, 8667, 8938, 9988, 11142, 11644, 11799, 12215, 12519, 13136, 13655, 14770, 17659, 18004, 18449, 19860, 20560, 20786, 20909, 21726, 23106, 23297, 23657, 23963, 24466, 25397, 25538, 25733, 25898, 26010, 26132, 26334, 26496, 26693, 26769, 26842, 27389, 27630, 28453, 28600, 28726, 28824, 28924, 29827, 30550, 32228, 32446 ] }	ผึ้งจดหมาย ออกอากาศตอนสุดท้ายเมื่อไหร่?	ผึ้งจดหมาย	thai	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	ผึ้งจดหมาย (English: Letter Bee) หรือชื่อภาษาญี่ปุ่นว่า เทกามิบาชิ (Japanese: テガミバチ) เป็นชุดมังงะโชเน็น เดิมการ์ตูนตีพิมพ์ในนิตยสารโชเน็นจัมพ์รายเดือนเป็นจำนวนสิบตอน และปัจจุบันกำลังตีพิมพ์ในนิตยสารรายเดือนใหม่ จัมพ์เอสคิว ฉบับภาษาไทยตีพิมพ์โดยสำนักพิมพ์ เนชั่น เอ็ดดูเทนเมนท์ ปัจจุบัน อนิเมะฉายรายการแอนิแมกซ์เอเชีย ช่องทรูวิสชั่นส์ 77 ตั้งแต่วันที่ 16 สิงหาคม พ.ศ. 2554 โครงเรื่อง แอมเบอร์กราวน์ ดินแดนที่มีแต่กลางคืน และมีเพียงดวงอาทิตย์ประดิษฐ์เท่านั้นที่ให้แสงสว่าง แต่ก็ยังมีที่ที่มืดและอันตรายที่แสงของดวงอาทิตย์ไปไม่ถึง ซึ่งที่เหล่านั้นมีสิ่งมีชีวิตแสนอันตรายที่มีชื่อว่า"แมลงเกราะ(ไกจู)"คอยช่วงชิงจิตใจของมนุษย์ แต่ก็ยังมีคนกลุ่มหนึ่งที่คอยเสี่ยงตายนำ"จดหมาย"ที่เต็มไปด้วยจิตใจ ผ่านดินแดนที่เต็มไปด้วยแมลงเกราะเหล่านั้นเพื่อส่งให้ถึงมือผู้รับ ผู้คนเหล่านั้นคือ"BEE"หรือผึ้งจดหมายนั่นเอง ตัวละคร ตัวละครหลัก แลค ซีอิ้ง(English: Lag Seeing) ผึ้งจดหมาย ว่าที่เอสของฮะจินอส(บีไฮฟ์)อายุ 12ปี แลคเป็นเด็กหนุ่มที่ตาซ้ายเป็นอำพันภูติสีแดง เมื่อตอนเด็กแล็กได้ถูกส่งไปในฐานะ"จดหมาย"โดยมี กอช สุเอด เป็นผู้ส่งและทำให้แล็กประทับใจในตัวกอชและฝันอยากเป็นผึ้งจดหมายบ้าง นอกจากนั้นแลคยังเกิดในวันที่ 311(7 พฤศจิกายน ตามปฏิทินเกรโกเรียน)อีกด้วย นิช เด็กหญิงผู้มีสายเลือดมาก้า สิ่งมีชีวิตศักดิ์สิทธ์แห่งแดนเหนือ มีเส้นผมเป็นดาบสีทองอันคมกริบที่ฟาดฟันได้แม้กระทั่งเกราะของไกจู เธอพบแลคครั้งแรก ตอนที่แลคกำลังเดินทางไป สัมภาษณ์เป็นผึ้งจดหมาย และเห็นจ่าหน้าจดหมายติดตัวนิชด้วย แลคจึงตัดสินใจช่วยส่งนิชไปให้ถึงปลายทาง ในฐานะ "จดหมายที่ยังไม่สมบูรณ์ " ซึ่งแลคเชื่อว่าเป็นบ้านใหม่สำหรับนิช แต่กลับกลายเป็นร้านจัดแสดงของแปลกประหลาด และนิชถูกปฏิบัติอย่างกับทาส แลคจึงช่วยเธอออกมาหลังจากนั้น นิชจึงตัดสินใจติดตามแลคไปในฐานะ ดิงโก้ นับแต่นั้นมา สเต็ก สิ่งมีชีวิตประหลาดที่ถูก นิช กับแลค พาหนีออกมาจากร้านจัดแสดงของแปลกถูกนิชตั้งชื่อว่า "สเต๊ก" นิชบอกว่าเป็นสเบียงฉุกเฉิน ปัจจุบันเสต็กพยายามทำตัวให้มีประโยชน์ที่สุดเท่าที่จะทำได้ เช่นหาตำแหน่งจุดอ่อน เพื่อไม่ให้ถูกนิชจับไปทำเป็นอาหารกิน กอซ สุเอด กอซ เป็นผึ้งจดหมายที่พบกับแลค ตอนที่ยังเป็นจดหมายอยู่ และเมื่อได้เดินทาง (นำไปส่ง)กอชได้ช่วยเหลือแลคจากไกจู และเล่าถึงความสำคัญของผึ้งจดหมาย จึงเกิดเป็นมิตรภาพขึ้นมา แลคจึงเห็นกอซเป็นแบบอย่าง และพยายามเดินตามเส้นทางของกอซ กอชนั้นพยายามทำงานเป็นผึ้งจดหมายอย่างหนัก เพื่อที่จะเป็นเฮดบี(หัวหน้าผึ้งจดหมาย) และพาน้องสาวของเขาไปรักษา และอยู่ด้วยกันในอาคัตสึกิอย่างมีความสุขหลังจากส่งแลคถึงผู้รับแล้ว กอชได้สัญญากับแลคว่าจะคอยสืบหาแม่ของแลคให้ ทว่าต่อมา กอซ สุเอดกลับหายตัวไปอย่างไร้ร่องรอย นัวร์ มารอเดอร์(ผู้แย่งชิง)ขององค์กร รีเวิร์ส มีหน้าที่แย่งชิงจดหมายตามที่ได้รับคำสั่ง แต่ที่จริงแล้ว นัวร์ก็คืออีกบุคลิกของกอชที่กำเนิดขึ้นมาตอนที่กอชเสียความทรงจำไปและถูกรีเวิร์สปั่นหัวจึงเปลี่ยนชื่อเป็นนัวร์และร่วมมือกับรีเวิร์ส แต่หลังจากนั้นก็ถูกแลคใช้"กระสุนจดหมาย"ยิงใส่ ทำให้ความทรงจำด้านที่แลครู้จักกลับมา แต่ว่า นัวร์ยังคงรักษาตัวตนเอาไว้ได้และปลอมตัวเป็นกอชจากการอ่านจดหมายที่แล็กยิงใส่ แต่เพราะนัวร์ไปช่วยแล็กจากการที่ถูกแมลงเกราะอีบูลูมโจมตี ทำให้แล็กได้เห็นหัวใจของกอชจึงได้รู้ว่าเป็นนัวร์ หลังจากที่แล็กไปถามนัวร์เกี่ยวกับเรื่องนี้ นัวร์ก็บอกว่าตัวเขาอยากจะเป็นกอชแล้วก็เปิดเผยว่าก่อนที่จะมาทำงานกับรีเวิร์ส กอชกลัวดวงอาทิตย์ประดิษฐ์แล้วก็หายตัวไป โรด้า(สุนัข) ดิงโก้ของ กอช สุเอด ซึ่งเป็นสุนัขสีขาวเพศเมียที่เชื่องและสามารถล่าสัตว์ได้เก่งมาก โรด้า(มนุษย์) ดิงโก้ของนัวร์ เป็นผู้ที่ไม่สามารถเป็นภูติได้ที่พบกอชและนำมารักษา ในตอนนั้นเธอยังไม่มีชื่อและคอยดูแลและสอนกอชในเรื่องต่างๆ เมื่อกอชกลายเป็นนัวร์เธอก็กลายเป็นดิงโก้ของกอชรวมถึงชื่อ"โรด้า"กอชก็เป็นคนตั้งให้ โรด้าดูเหมือนจะชอบนัวร์อยู่เล็กน้อย ในเล่มที่8เธอได้บอกกับแล็กว่าเธอถือกำเนิดมาจากการรวมร่างสิ่งมีชีวิตหลายชนิดรวมถึงโรด้าที่เป็นสุนัขด้วย ซิลเวต สุเอด น้องสาวของ กอซ สุเอด อายุ 12 แม้ว่าขาจะพิการตั้งแต่กำเนิด ไม่สามารถเดินได้และพี่ชาย (กอซ) ยังหายสาบสูญไป ต้องอยู่เพียงลำพังแต่เธอก็ไม่ย่อท้อ เป็นช่างเย็บตุ๊กตาที่ขาดความสามารถด้านอาหารอย่างสิ้นเชิง ในตอนที่พบกับแล็กได้มอบปืนสำหรับยิงกระสุนจิตของกอช หลังจากอชได้หายสาบสูญ ซิลเวตได้คอยดูแลแลคกับนิช และสเต็กโดยแลคได้สัญญาว่าจะค้นหาพี่ชายของเธอให้เจอให้ได้ เธอเกิดในวันที่ 311เช่นเดียวกับแลค ซาชี่ บีเด็ก อายุ 14ปี ที่ร่วมก๊วนกับแลคอย่างห่าง ๆ ชอบการจัดการกับแมลงเกราะมากกว่าส่งจดหมายเนื่องจากมีความหลังฝังใจที่พ่อแม่ถูกแมลงเกราะทำร้าย แต่ก็เป็นบีที่มีความสามารถสูง วาซิโอลก้า(วาซูก้า) ดิ้งโก้ของซาชี่ เป็นเสือดำขนาดใหญ่ คอร์เนอร์ คลัฟฟ์ บีอ้วน อายุ 13ปี เป็นนักกินตัวยง เป็นบีที่คอยดูแลแลคมาตลอดตั้งแต่ยูซารี่คอยไปรับไปส่งแลคและร่วมผจญภัยในเหตุการณ์สำคัญ ๆ ด้วยเสมอ กัส ดิงโก้ของคอนเนอร์ เป็นสุนัขที่มีความสามารถขุดหินได้อย่างง่ายดาย เพื่อให้คอนเนอร์ติดตั้งระเบิดจิตได้ จิ๊กกี้ เพพเพอร์ ผึ้งจดหมายสำหรับงานพัสดุด่วน อาศัยอยู่ชานเมืองยูซารี่มาก่อน โดยที่จิ๊กกี้นั้นเป็นแบบอย่างให้แก่เหล่าเด็กสลัมที่ต้องพยายามมีชีวิตรอด ในเมืองแห่งราตรี มีดิงโก้คู่ใจเป็นนกเหยี่ยวชื่อแฮรี่คอยนำทาง อาเรีย ลิงก์ รองประธาน แห่งบีไฮว์ฟเป็น เพื่อนสนิท กับกอซ สุเอดปัจจุบันดูแลแลคห่าง ๆ โดยมีไวโอลินที่ใช้พลังอำพัน ซึ่งมีพลังในการเยียวยาอาการเหนื่อยล้าจากการสูญเสียจิตใจของผู้คนได้ ดอกเตอร์ ธันเดอร์แลนด์ จูเนียร์ นักวิทยาศาสตร์แห่งแผนกวิทยาศาสตร์แอมเบอร์กราวน์ เขามีความเชี่ยวชาญด้านพยาธิวิทยา และคอยเดินตรวจตราหาซากสิ่งมีชีวิตต่างๆ มาผ่าตัดและศึกษา และป้องกันการระบาดเชื้อโรคต่างๆ ซึ่งเขาบ้าคลั่งในการผ่าตัดสิ่งต่างๆ มาก จนดูน่ากลัวไปเลย แต่เขานั้นก็มีความอ่อนโยนและเคารพทุกสิ่งที่เขานำมาผ่าตัด โดยแกะสลักไม้เป็นเครื่องหมายรูปกางเขนให้แก่ทุกสิ่งที่เขาผ่าตัดมา ลาร์โก้ ลอยด์ ประธานแห่งบีไฮว์ฟ ซึ่งเคยเป็นบีมาก่อน ลอยด์มีความสนใจในความสามารถพิเศษของแลคและนิชเป็นอย่างมาก ปัจจุบันถูกไล่ออกและหันไปร่วมมือกับรีเวิร์ส นามสกุลที่ลอยด์ใช้เป็นนามสกุลของแม่ นามสกุลจริงๆของเขาคือ"บาลลอร์"และลอยด์ก็อับอายกับนามสกุลนี้มากรวมถึงสิ่งที่บาลลอร์พ่อของเขาทำ ลอยด์มีความปรารถนาที่จะแก้แค้นรุนแรงกว่าที่ลอเรนซ์และยังมีวิธีแก้แค้นที่โหดเหี้ยมกว่าด้วย มีใครบางคนในรัฐบาลที่รู้เรื่องนี้ดีจึงได้ให้ตำแหน่งประธานบีไฮฟ์กับเขาและคอยจับตาดู แต่เมื่อลอยด์ถูกไล่ออกเขาจึงได้ดำเนินแผนการของเขาอีกครั้ง ในมังงะตอนที่51ลอยด์ได้เผยตัวตนว่าเป็น"ต้นแบบ"ของ"ผู้ที่ไม่สามารถเป็นภูติได้"ทั้งหมด เพราะความสามารถในการยิงกระสุนจิตได้ตั้งแต่อายุน้อยจึงถูกจับไปทดลองโดยรวมร่างกับ"ต้นแบบอีกตัวหนึ่ง"นั่นคือแม่ของเขาเองที่ถูกรวมร่างกับต้นไม้ไปแล้วโดยที่อวัยวะภายในทั้งหมดของเขาเป็นของแม่เขาทั้งสิ้น นอกจากนี้ลอยด์ยังรู้ความลับบางอย่างของรัฐบาลที่ยังไม่เปิดเผยออกมา รวมถึงการที่เขามีความทรงจำในอาคัตสึกิอย่างสมบูรณ์ผิดกับ"ผู้ที่ไม่สามารถเป็นภูติได้"คนอื่นที่ถูกลบความทรงจำไปในการทดลอง ตัวละครอื่นๆ ซาบรีน่า แมรี่ คุณป้าของแลค ซึ่งเป็นผู้เลี้ยงดูแลคตั้งแต่กอชได้นำพาแลคมาส่งให้ ก่อนที่แลคจะเป็นผึ้งจดหมาย แอน ซีอิ้ง คุณแม่ของแลค ซึ่งหายตัวตั้งแต่แลคยังเป็นเด็ก ตอนเด็กๆ แลคจำได้ว่ามีกลุ่มคนท่าทางน่ากลัวพาแม่ของแลคไป หลังจากนั้นแลคจึงกลายเป็นจดหมายที่กอชส่ง ดอคเตอร์ ธันเดอร์แลนด์ เป็นเฮดดอกเตอร์ของ"ศูนย์วิจัยโลกแห่งแอมเบอร์กราวนด์"มีหน้าที่เพียงแค่สรุปเนื้อเรื่องในฉบับรวมเล่มเท่านั้น และยังไม่มีบทบาทในเนื้อเรื่องหลักเลย(ซึ่งเขาแค้นฝังใจกับเรื่งนี้มากและประกาศว่าจะหนีไปออกโรงในเรื่องเอ็กซ์โซซิสท์สีครามที่ตีพิมพ์อยู่ในนิตยสารฉบับเดียวกันเลยทีเดียว) ดร.ธันเดอร์แลนด์ถูกกล่าวถึงในเนื้อเรื่องหลักเพียงครั้งเดียวในฐานะเฮดดอกเตอร์ของ"ศูนย์วิจัยโลกแห่งแอมเบอร์กราวนด์"และถูกซาชี่เรียกว่า"พ่อลูกโรคจิต"คู่กับดร.ธันเดอร์แลนด์ จูเนียร์เท่านั้น อาณาเขตดินแดนในแอมเบอร์กราวน์ อาคาสึกิ เมืองหลวงของแอมเบอร์กราวด์ หากไม่มีใบอนุญาตผ่านเข้าสู่เมืองหลวงก็จะไม่สามารถเข้าไปได้ แม้แต่ครอบครัว หากไม่มีใบอนุญาตก็ไม่สามารถเข้าสู่เมืองได้เช่นกัน เป็นเมืองที่ชนชั้นระดับสูงเท่านั้นที่อาศัยอยู่ ยูซาริ พื้นที่ชนชั้นระดับกลางอาศัยอยู่ ศูนย์กลางของผึ้งจดหมายก็อยู่ที่เขตนี้ โยดากะ เป็นที่อาศัยของชนชั้นล่าง และกรรมกร ไอเทมของ BEE และคำศัพท์ต่างๆ ในเรื่อง ผึ้งจดหมาย อำพันภูต แหล่งพลังงาน "อำพันภูต" นั้น หลับใหลอยู่ภายในผืนดินมาตั้งแต่ครั้งอดีตกาลและคอยค้ำจุนโลกมาตลอดในเขต "โยดากะ" ซึ่งมีแสงสว่างน้อยนั้น ก็ได้ "อำพันภูติ" เหล่านี้คอยให้พลังความร้อน ทำให้สิ่งมีชีวิตและพืชพันธ์ต่างๆ สามารถมีชีวิตอยู่ได้ กระสุนจิต ปืนกระสุนจิต เนื่งจากต้องรับหน้าที่อันตรายในการต่อสู้กับแมลงเกราะ เหล่าผึ้งจดหมายจึงต้องมีอาวุธและอุปกรณ์ต่างๆที่ใช้พลังงาน "จิตใจ" ติดตัวเอาไว้เสมอ "กระสุนจิต" คือกระสุนเปล่าที่ถูกบรรจุขึ้นมาด้วยเศษเสี้ยวของจิตใจ ของบีคนๆ นั้น ส่วนปืนกระสุนจิตนั้นก็จะติดตั้งอำพันภูตเอาไว้ เพื่อปลดปล่อยพลังงานที่อยู่ภายในกระสุนจิตออกไปอีกทีซึ่งในตอนแรก กอชได้โชว์ปลอกกระสุนปืนเปล่าของเขาให้แลคดู ซึ่งจริงๆ แล้วนั้นว่างเปล่า เพราะกระสุนมีไว้เพื่อบรรจุเศษเสี้ยวหัวใจของบีนั่นเอง บีไฮว์ฟ(รังผึ้ง) เป็นสำนักงานใหญ่ของผึ้งจดหมาย ตั้งอยู่ในเขตยูซาริ ดิงโก้ แปลว่า คู่หู ซึ่งจะเดินทางร่วมไปกับผึ้งจดหมาย ดิงโก้นั้นสามารถจะเป็นได้ทั้งสัตว์ที่ถูกผึกมา หรือมนุษย์ที่จ้างมาก็ได้ แมลงภูติ หรือ แมลงอำพัน แมลงที่สูญพันธุ์ในอดีตกาล ปัจจุบันได้กลายพันธ์เป็นแมลงเกราะ หรือถูกผนึกไว้ในอำพัน ผึ้งจดหมาย บุคคลส่งของ ที่ได้รับมอบหมายให้ส่งข้อความ หรือจดหมายที่มี "จิตใจ" หรือก็คือความปรารถนาดีภายในจดหมาย ของผู้เขียนถึงผู้ส่ง แม้จะมีภัยอันตรายจากไกจู พวกเขาจะไม่ยอมแพ้ รายชื่อตอน แมลงเกราะ สิ่งมีชีวิตอันตรายที่อาศัยอยู่ในแอมเบอร์กราวด์ มีลักษณะแตกต่างกันไปตามชนิดของมัน โดยแมลงเกราะจะคอยกิน"จิตใจ"ของมนุษย์แทนที่จิตใจที่เสียไปของตน มีหลายชนิด โดยแต่ละชนิดจะมีจุดอ่อนคนละที่ ซึ่งต้องยิงกระสุนจิตเข้าไปตรงจุดอ่อนนั้น จึงจะจัดการกับแมลงเกราะได้ โดยชนิดของแมลงเกราะที่ปรากฏในเรื่องมีดังนี้ ไดคิริ ปรากฏตัวในตอนแรก มีลักษณะเหมือนแมลงสคารับ บุคเคอร์ส มีลักษณะเหมือนตัวอ่อนของแมลงช้าง ปรากฏตัวในตอนแรกเช่นกัน ฟอร์โรเซส มีลักษณะเหมือนตักแตนตำข้าว ปรากฏตัวในตอนที่สอง จินโร ปรากฏตัวในตอนที่9 มีลักษณะคล้ายมด เรด ปรากฏตัวในตอนที่10 มีลักษณะคล้ายเต่าทอง แอบซัน ปรากฏตัวในตอนพิเศษ"ผึ้งจดหมายกับดิงโก้"มีลักษณะเหมือนด้วงกว่าง ดิวเบล มีลักษณะเหมือนหมัด กระโดดได้สูง ปรากฏตัวในตอนที่11 ซีเดิ้ล ปรากฏตัวในตอนที่14 สามารถขุดดินเพื่อปิดบังจุดอ่อนของตนเองได้ ยามาซากิ ปรากฏตัวในตอนที่16 โคโรน่า ปรากฏตัวในตอนที่20 อีบูลูม ปรากฏตัวในตอนที่42 มีลักษณะเหมือนด้วงงวง สามารถขว้างหินเพื่อทำให้เหยื่อบาดเจ็บโดยการโยนหินใส่จากที่สูงก่อนแล้วค่อยกิน"หัวใจ"จุดอ่อนอยู่ที่หลังและอาศัยอยู่บนที่สูง เพื่อซ่อนจุดอ่อน ควอนโทร มีลักษณะคล้ายเกล็น คีธแต่มีขนาดเล็กกว่าและมีสีต่างกัน ปรากฏตัวในฉบับอนิเมะ แมลงเกราะที่อันตรายเป็นพิเศษ เกล็นคีธ มีลักษณะเหมือนตะขาบ อาศัยอยู่ในราสเบอรี่ฮิลล์ เป็นแมลงเกราะขนาดใหญ่ที่มีร่างกายหลายส่วนซึ่งถ้าไม่กำจัดหมดทุกส่วนก็ทำลายมันไม่ได้ เป็นแมลงเกราะที่ผู้สมัครสอบเป็นผึ้งจดหมายทุกคนต้องเจอและเอาชนะ โดยผึ้งจดหมายแต่ละคนก็มีสถิติเวลาต่างกันไปดังนี้ กอช สุเอด ประมาณ 4ชั่วโมง เป็นเจ้าของสถิติเร็วที่สุด แล็ก ซีอิ้ง ประมาณ 6ชั่วโมง เร็วเป็นอันดับสอง จิกกี้ เพ็พเพอร์ 2วัน เร็วอันดับสาม ซาชี่ 2สัปดาห์ คอนเนอร์ คลัฟฟ์ 1เดือน กาแบร์เน่ต์ แมลงเกราะบินได้ มีลักษณะคล้ายแมลงปอ ถูกปลุกขึ้นมาจากบลูโน๊ตบลูสแล้วลอกคราบเป็นร่างเต็มวัยโดยรีเวิร์ส เพื่อให้ไปกิน"จิตใจ"ซึ่งเป็นแหล่งพลังงานของดวงอาทิตย์ประดิษฐ์และนำแอมเบอร์กราวนด์สู่ความมืดมิด มีจุดอ่อนอยู่ที่โคนปีกทั้งสี่ปีกและอีกจุดที่ไม่ทราบตำแหน่ง และเป็นแมลงเกราะเพียงชนิดเดียวที่บินได้ แอบซัน กลายพันธุ์ แมลงเกราะที่กลายพันธุ์ เดิมทีมีจุดอ่อนที่ใต้ท้อง แต่ตัวที่กลายพันธุ์ จะมีเขาที่ 2งอกออกมาและจะมีช่องจุดอ่อนขึ้นมาด้านบนท้อง ถ้ายิงกระสุนจิตจากใต้ท้องจะทะลุออกบนท้อง ต้องยิงกระสุนจิตใส่ทั้ง2ช่องพร้อมกันเท่านั้น ปรากฏตัวในฉบับอนิเมะ การนับวันและเวลาในแอมเบอร์กราวนด์ ในแอมเบอร์กราวนด์มีดวงอาทิตย์ประดิษฐ์คอยให้แสงสว่าง ซึ่งดวงอาทิตย์ประดิษฐ์ไม่มีการขึ้นหรือตก ทำให้มีแสงสว่างเท่ากันตลอดเวลาและไม่มีเดือนหรือฤดูกาล(การนับเดือนตามปฏิทินเกรโกเรียนจะนับตามที่ดวงอาทิตย์โคจรผ่ากลุ่มดาวจักราศี แต่ในแอมเบอร์กราวนด์ ดวงอาทิตย์ประดิษฐ์จะไม่เคลื่อนที่ไปไหน จึงไม่มีการนับเดือน) ประชาชนในแอมเบอร์กราวนด์จะนับเวลาตามที่รัฐบาลกำหนดโดยนับเป็น"ชั่วโมงที่..."เช่น ชั่วโมงที่18(18.00น.) ส่วนวันที่จะนับตั้งแต่วันที่1จนถึงวันที่365(เช่น"วันแสงดับ"คือวันที่311 สามารถเทียบเป็นวันที่ 7พฤศจิกายน) แล้วเริ่มนับวันที่1ใหม่และไม่มีการนับศักราช อ้างอิง หมวดหมู่:การ์ตูนญี่ปุ่นแนวโชเน็ง‎ หมวดหมู่:อนิเมะที่ออกฉายในปี พ.ศ. 2552	https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9C%E0%B8%B6%E0%B9%89%E0%B8%87%E0%B8%88%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A2
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 369, 681, 863, 1931, 2002, 2813, 3622, 3698, 4228, 4372, 4564, 4700, 5300, 5464, 5975, 6344, 6622, 6762 ], "plaintext_end_byte": [ 368, 680, 853, 1902, 1992, 2812, 3621, 3697, 4218, 4370, 4556, 4683, 5299, 5451, 5974, 6343, 6606, 6732, 6801 ] }	Mikä on Korpilahden asukasluku?	Korpilahti	finnish	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Korpilahti (epävirallisesti ) on entinen Suomen kunta, joka sijaitsee Keski-Suomessa, Muuramen ja Jämsän välissä, Päijänteen molemmin puolin. Kunta liittyi Jyväskylän kaupunkiin vuoden 2009 alussa. Korpilahden naapurikunnat olivat juuri ennen kunnan lakkauttamista Joutsa, Jyväskylän mlk, Jämsä, Jämsänkoski, Luhanka, Muurame, Petäjävesi ja Toivakka. Korpilahden kunnassa vuonna 2009 asui asukasta[1] sekä kesäaikana näiden lisäksi noin 4500 mökkeilijää. Kunnan pinta-ala oli km2, josta km² oli vesistöjä.[2] Siihen kuuluvia maa-alueita on Päijänteen molemmilla puolilla, ja alueella on noin 200 järveä. Väestö on lähes kokonaan suomenkielinen. Jyväskylän osa-aluejaossa Korpilahti muodostaa Korpilahden suuralueen. Vuonna 2009 Korpilahden suuralueella oli 5 071 asukasta ja vuonna 2016 sen asukasluku oli 4 960[3]. Liikenne Korpilahden kautta kulkee valtatie 9, aiemmin myös valtatie 4. Entisellä Korpilahden alueella, Korpilahden-Luhangan maantiellä (nro 610), sijaitsee vuosina 1995–1997 rakennettu Kärkistensalmen silta, joka korvasi lossin. Seututie 610, joka on ainoa Korpilahden länsi- ja itäosan toisiinsa liittävä tieyhteys, jatkuu Luhangan kautta Joutsaan, jossa se yhtyy Päijänteen itäpuoliseen valtatie 4:ään (aiemmin kantatie 59). 1970-luvun lopulla valmistui Korpilahden kautta kulkeva, toistakymmentä vuotta rakenteilla ollut oikorata Jämsänkoskelta Jyväskylään, ja se lyhensi huomattavasti junamatkaa Tampereelta Keski-Suomeen. Rataosalla on Korpilahden alueella Suomen pisin rautatietunneli, noin 4,2 kilometrin pituinen Lahdenvuoren tunneli. Rautatiellä ei ole merkitystä paikallisten liikenneolojen kannalta, koska sillä ei ole henkilöliikennepaikkoja Korpilahden alueella. Korpilahti kuuluu sekä Jyväskylän että Jämsän vaikutusalueeseen; kummankin keskustaan on Korpilahden kirkonkylästä noin 30 kilometriä.[4] Etäisyyksiä Korpilahdelta Helsinki 240 km Jyväskylä 30 km Lahti 145 km Tampere 120 km Historia Korpilahden alueelta tehdyt esihistorialliset esinelöydöt osoittavat, että seudulla on liikkunut ihmisiä ainakin 5000, ehkä jo 7000 vuotta sitten. Hämäläisiä eränkävijöitä ilmaantui Korpilahden alueelle noin 400–500-luvuilla ajanlaskun alun jälkeen, kuten on päätelty löydetyistä soikeista tuluskivistä. Kiinteä asutus muodostui kuitenkin vasta paljon myöhemmin, ja alue pysyi kauan Jämsän takamaana. Päijänteen itäpuolinen osa Korpilahdesta oli Asikkalan ja Sääksmäen pitäjien erämaa-alueena. Erämaaomistuksista syntyneitä riitoja ratkottiin myös käräjillä, ja Jämsän käräjien pöytäkirjoissa vuosilta 1492 ja 1495 mainittiin esimerkiksi Korospohjan, Särkäntaipaleen ja Eväsvahan nimet. Vuoden 1539 maakirjan mukaan nykyisen Korpilahden alueella oli 13 taloa.[4] Korpilahti muodostettiin Jämsän kappeliksi vuonna 1691 ja siihen kuuluivat myös myöhemmät Muurame ja Säynätsalo. Pitäjän ensimmäinen kirkko vaurioitui isonvihan aikana ja sen tilalle valmistui leppävirtalaisen Arvi Junkkarisen johdolla uusi kirkko vuonna 1755. Nykyinen kirkko rakennettiin arkkitehti Charles Bassin piirustusten mukaan vuosina 1823–1826. Korpilahti määrättiin keisarillisella käskykirjeellä lokakuussa 1861 erotettavaksi itsenäiseksi seurakunnaksi, mutta ensimmäinen oma kirkkoherra saatiin vasta vuonna 1872. Korpilahden asukasluku oli suurimmillaan yli 10000 henkeä 1800-luvun lopulla ja 1900-luvun alussa. Muurame erosi Korpilahdesta vuonna 1920 – tällöin Korpilahden väkiluku väheni lähes 3000 hengellä – ja Säynätsalo edelleen Muuramesta vuonna 1923.[4] Korpilahdelle asutettiin jatkosodan jälkeen Valkjärven siirtoväkeä. [5] Korpilahti pysyi perinteisenä maa- ja metsätalouspitäjänä 1950-luvulle saakka, jolloin paikkakunnalle alkoi syntyä pienimuotoista teollisuutta. Vuoteen 1960 saakka Korpilahti kuului Hämeen lääniin, josta se siirrettiin vastaperustettuun Keski-Suomen lääniin. 1960-luvun aikana Korpilahden väkiluku alkoi laskea voimakkaasti, jopa enemmän kuin monissa syrjäisemmissä kunnissa. Yksinomaan vuoden 1965 aikana asukasluku laski 197 hengellä. Läheinen Jyväskylä veti puoleensa varsinkin nuoria muuttajia.[4] Väestö Seuraavassa kuvaajassa on esitetty Korpilahden väestönkehitys kymmenen vuoden välein vuosina 1880–1970 ja lisäksi vuoden 1975 väkiluku. Vuonna 1920 Korpilahdesta erotettiin Muurame, jossa oli tuolloin 2 763 asukasta. Muuramesta erotettiin edelleen vuonna 1923 Säynätsalon seurakunnaksi alue, jolla asui 581 henkeä.[6] Kyliä Korpilahden kyliä ovat mm. Moksi, Tikkala, Oittila, Saukkola, Ylä-Muuratjärvi, Putkilahti, Saakoski ja Sarvenperä. Nähtävyyksiä Seututie 610:n varrella, Kärkistensalmelta vajaat kymmenen kilometriä Luhangan suuntaan, on nykyisin luonnonsuojelualueena oleva, yli 120 metrin korkeuteen Päijänteen pinnasta kohoava Vaaruvuori, jonka kasvilajisto on ympäristöön verrattuna poikkeuksellisen runsas. Vuoren kohdalla oli yksi Suomen maanteiden jyrkimmistä nousuista, kunnes nykyinen tie valmistui aiemman tien itäpuolitse vuonna 1984. Imatran Voima suunnitteli vuorelle 1960-luvulta lähtien pumppuvoimalaa, jonka oli tarkoitus olla lajissaan Suomen ensimmäinen, mutta tämä hanke haudattiin lopullisesti 2000-luvun alussa. Unescon Maailmanperintöluetteloon kuuluvan Struven ketjun suojelluista mittauspisteistä yksi sijaitsee entisellä Korpilahdella, Oravivuoren laella. Kuntaliitos Korpilahdella järjestettiin neuvoa-antava kansanäänestys liittymisestä Jyväskylään. Äänestäneitä oli 2 505, joista liitosta vastusti 1 303 (52,0 %) ja kannatti 1 055 (42,1 %). Äänestyksen lopputuloksesta ja kansalaiskeskustelusta huolimatta Korpilahden kunnanvaltuusto päätti äänin 17-10, että kunta yhdistyy Jyväskylään 1. tammikuuta 2009. Myös Jyväskylä hyväksyi liitoksen. Lisäksi 18. helmikuuta 2008 tehdyn päätöksen mukaan uuteen kaupunkiin liittyi Jyväskylän maalaiskunta. Sisäministeriölle tehtiin kuntajaon muutosesitys Korpilahden eteläisen osan liittämiseksi Jämsään. Liitettäväksi ehdotetun alueen pinta-ala oli 20,8 % kunnan pinta-alasta ja alueella asui 12,9 % kunnan väestöstä. Kunnalle saapui määräaikaan mennessä 22 huomautusta, joista 6:ssa kannatettiin ja 16:ssa vastustettiin esitettyä liittämistä Jämsään. Korpilahden entinen kunnanjohtaja Anssi Nykänen ja Jyväskylän kaupunginjohtaja Markku Andersson kannattivat liitosta Jyväskylään. Sen sijaan jyväskyläläiset kansanedustajat ja kaupunginvaltuutetut Petri Neittaanmäki ja Ahti Vielma vastustivat liitosta. Ruokakulttuuri Korpilahden pitäjäruoiksi nimettiin 1980-luvulla veripalttu ja puolukat sekä rottamatti eli marjamämmi.[7] Lähteet Aiheesta muualla * Luokka:Seulonnan keskeiset artikkelit	https://fi.wikipedia.org/wiki/Korpilahti
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 2200, 3856, 5386, 6088, 7869, 8377, 9394, 10940, 14940, 16328, 18004, 19938, 20410, 20753, 21983, 24516, 27135, 28798, 31517, 32827, 34463, 35731, 37342, 39734, 40812, 42033, 43399, 43624, 45682, 48338, 49156 ], "plaintext_end_byte": [ 2141, 3795, 5385, 6039, 7868, 8327, 9393, 10892, 14938, 16280, 17949, 19916, 20409, 20752, 21923, 24446, 27091, 28741, 31444, 32780, 34416, 35681, 37340, 39689, 40761, 41978, 43360, 43601, 45630, 48314, 48982, 50164 ] }	2015 వరకు భారతదేశంలో ఎన్నిసార్లు మధ్యంతర ఎన్నికలు జరిగాయి ?	నారా చంద్రబాబునాయుడు	telugu	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	నారా చంద్రబాబు నాయుడు (జ. 1950, ఏప్రిల్ 20) భారతీయ రాజకీయ నాయకుడు, ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రానికి 13వ ముఖ్యమంత్రి. అతను ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం విడిపోయిన తరువాత ఆంధ్రప్రదేశ్ (నవ్యాంధ్ర) రాష్ట్రానికి 1వ ముఖ్యమంత్రి. విభజనకు ముందు 1994 నుండి 2004 వరకు ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేసాడు. 2004 నుండి 2014 వరకు ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర శాసనసభలో ప్రతిపక్ష నాయకునిగా ఉన్నారు. అతను ప్రస్తుతం తెలుగుదేశం పార్టీకి జాతీయ అధ్యక్షునిగా వ్యవహరిస్తున్నాడు.[1][2][3][4] అతను ఇండియా టుడే నుండి "ఐ.టి ఇండియన్ ఆఫ్ ద మిలీనియం", ద ఎకనమిక్ టైమ్స్ నుండి "బిజినెస్ పర్సన్ ఆఫ్ ద యియర్", టైమ్స్ ఆసియా నుండి "సౌత్ అసియన్ ఆఫ్ ద యియర్", ప్రపంచ ఎకనమిక్స్ ఫోరం డ్రీమ్‌ క్యాబినెట్ లో సభ్యుడు వంటి పురస్కారాలతో పాటు అనేక పురస్కారాలు పొందాడు. [5][6][7][8] అతను ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర రాజకీయాలలోనే కాకుండా భారతదేశ రాజకీయాలలో ప్రముఖ పాత్ర వహిస్తున్నాడు. ప్రారంభ జీవితం, విద్య నారా చంద్రబాబు నాయుడు చిత్తూరు జిల్లాలో నారావారిపల్లె అనే చిన్న గ్రామంలో 1950, ఏప్రిల్ 20 వ తేదీన ఒక సామాన్య మధ్యతరగతి రైతు కుటుంబంలో జన్మించాడు. [9][10] అతని తండ్రి ఎన్.ఖర్జూరనాయుడు వ్యవసాయదారుడు, తల్లి గృహిణి.[11] తన స్వంత గ్రామంలో పాఠశాల లేనందున ప్రాథమిక విద్యాభ్యాస సమయంలో రోజూ పొరుగు గ్రామమైన శేషాపురంకు నడుచుకుంటూ వెళ్ళేవాడు. ప్రాథమిక విద్య అనంతరం చంద్రగిరి లోని జిల్లాపరిషత్తు పాఠశాలలో చేరి 9వ తరగతిని పూర్తిచేశాడు.[12] ఉన్నత చదువుల నిమిత్తం తిరుపతికి వెళ్ళి అచట 10వ తరగతి పూర్తిచేసి, శ్రీ వెంకటేశ్వర విశ్వవిద్యాలయం నుండి ఆర్థిక శాస్త్రంలో పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేషన్ పూర్తిచేశాడు. అతను 1972లో బి.ఎ. చేసాడు. ప్రారంభ రాజకీయ జీవితం చిన్నప్పటి నుండి ప్రజాసేవ పట్ల అత్యంత ఆసక్తి కలిగి ఉండేవాడు. తొలుత ప్రభుత్వ ఉద్యోగం చేయాలని భావించిననూ ప్రజాసేవ చేయడానికి రాజకీయాలే సరైనవని నిర్థారించి రాజకీయాలపై దృష్టిపెట్టాడు. విద్యాభ్యాసం పూర్తి కాకముందే తిరుపతికి సమీపంలో ఉన్న చంద్రగిరిలో విద్యార్థి నాయకునిగా యువజన కాంగ్రెస్ లో చేరాడు. చదువుతున్నప్పుడే సెలవులు వచ్చినప్పుడు స్నేహితులను మరికొందరిని కూడగట్టుకుని గ్రామంలో సామాజిక సేవా కార్యక్రమాలతో పలువురి ప్రశంసలందుకున్నారు. 1975లో భారతదేశంలో ఎమర్జెన్సీ విధించిన సమయంలో అతను యువజన కాంగ్రెస్ అధ్యక్షుడు సంజయ్ గాంధీకి సన్నిహిత మద్దరుదారునిగా ఉన్నాడు.[12] శ్రీ వెంకటేశ్వర విశ్వవిద్యాలయం ఎన్నికలలో చంద్రబాబు నాయుడు ప్రతిభ రాజకీయ వ్యుహచతురత బయటపడింది. తరువాత శాసనమండలి ఎన్నికలలో పట్టభద్రుల నియోజకవర్గానికి పోటీచేయాలని ఆసక్తి చూపి నామినేషన్ వేసిననూ స్థానిక నేతల కారణంగా విరమించుకోవలసి వచ్చింది. శాసన సభ్యుడు, 1978–1983 చంద్రబాబు నాయుడు 1978లో చంద్రగిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం నుండి భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి గెలుపొందాడు. ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసన సభలో సభ్యుడైనాడు. కాంగ్రెస్ పార్టీలో 20% కోటా సీట్లను యువజన విభాగానికి ఇవ్వబడినందున అతనికి ప్రయోజనం చేకూరింది. కొంతకాలం రాష్ట్ర చిన్న తరహా పరిశ్రమల అభివృద్ధి సంస్థ డైరెక్టర్‍గా పనిచేశాడు. కొంతకాలం తరువాత ఆంధ్రప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రి టంగుటూరి అంజయ్య మంత్రి వర్గంలో సాంకేతిక విద్య, సినిమాటోగ్రఫీ మంత్రిగా తన 28వ యేట నియమితులయ్యాడు.[13] కాంగ్రెస్ (ఐ) క్యాబినెట్ లో తక్కువ వయసు గల మంత్రిగా గుర్తింపు పొందాడు.[14] 1980 నుండి 1983 వరకు రాష్ట్ర సినిమాటోగ్రఫీ, సాంకేతిక విద్య, పశు సంవర్థక శాఖ, పాడి పరిశ్రమ, చిన్నతరహా నీటిపారుదల శాఖా మంత్రిగా పనిచేశాడు. సినీమాటోగ్రఫీ మంత్రిగా అతను ప్రముఖ తెలుగు సినిమా నటుడు నందమూరి తారక రామారావు దృష్టిలో పడ్డాడు. 1981, సెప్టెంబర్ 10 న ఎన్.టి.రామారావు మూడవ కుమార్తె భువనేశ్వరిని వివాహమాడాడు.[15] తెలుగుదేశంపార్టీ నందమూరి తారక రామారావు తెలుగుదేశం పార్టీని 1982, మార్చి 29న ప్రారంభించాడు.[16] అప్పటివరకు రాష్ట్రాన్ని ఏకపక్షముగా పాలిస్తున్న కాంగ్రేసు పార్టీకి ప్రత్యమ్నాయముగా ఒక ప్రాంతీయ పార్టీ ఉండాలనే ఆశయముతో స్థాపించాడు. ఎన్.టి.ఆర్ రాజకీయ పార్టీ తెలుగుదేశం పార్టీ స్థాపించినప్పటికీ చంద్రబాబు నాయుడు అందులో చేరలేదు. పార్టీ అదేశిస్తే మామపై పోటీకి సిద్దం అంటూ ప్రకటించి, అందరినీ ఆశ్చర్యపరచాడు. 1983 అసెంబ్లీ ఎన్నికలలో తెలుగు దేశం పార్టీ ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభలో అద్యధిక సీట్లు కైవసం చేసుకుంది. పార్టీ పెట్టిన 9 నెలలలోనే ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటుచేసి తెలుగుదేశం పార్టీ అందరినీ ఆశ్చర్యపరచింది. చంద్రగిరి నియోజకవర్గంలో కాంగ్రెస్ అభ్యర్థిగా చంద్రబాబునాయుడు తెలుగుదేశం పార్టీ అభ్యర్థి మేడసాని వెంకట్రామనాయుడు చేతిలో ఓటమి పాలయ్యాడు. తరువాత అతను తెలుగు దేశం పార్టీలో చేరాడు.[17] తరువాతి కాలంలో తెలుగుదేశం పార్టీలో చేరి రాజకీయంగా ఉన్నతస్థాయికి ఎదిగి పలు సంచలనాలకు కేంద్రబిందువయ్యాడు. 1985 వరకు తెలుగుదేశం ప్రధాన కార్యదర్శిగా పార్టీ యంత్రాంగాన్ని పటిష్ఠం చేశాడు. పార్టీలో ఎదుగుదల 1984లో ఎన్టీఆర్‌ గుండె చికిత్స కోసం అమెరికాకు వెళ్లినప్పుడు నాదెండ్ల భాస్కరరావు కాంగ్రెస్‌తో చేతులు కలిపి కొంత మంది శాసనసభ్యులను తనవైపు తిప్పుకొని అడ్డదారిలో అధికారాన్ని చేజిక్కించుకొన్నారు. ఈ ఉపద్రవాన్ని తిప్పికొట్టడానికి చంద్రబాబు రంగప్రవేశం చేశాడు. 1984 ఆగస్టు 16న నాదెండ్ల భాస్కరరావు, తన మద్దతుదారులతో పాటు అప్పటి రాష్ట్ర గవర్నరైన రాంలాల్ని కలిసి పార్టీలో రామారావు మద్దతు కోల్పోయాడని, పార్టీ మద్దతు తనకే ఉన్నదని ప్రధానమంత్రి ఇందిరా గాంధీలోపాయికారీ సహకారంతో ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు. గవర్నర్ అతనికి అసెంబ్లీలో మద్దతు నిరూపించుకోవడానికి నెల రోజులు గడువిచ్చాడు. ఆ సందర్భంలో చంద్రబాబునాయుడు తెలుగు దేశంపార్టీ శాసన సభ్యులతో భారత రాష్ట్రపతి ఎదుట పెరేడ్ నిర్వహించి రాజకీయ నైపుణ్యాన్ని ప్రదర్శించాడు. భాస్కరరావు శాసనసభలో మద్దతు కూడగట్టుకోలేకపోయాడు. ఫలితంగా సెప్టెంబరు 16న భాస్కరరావు ముఖ్యమంత్రిగా వైదొలిగాడు. 31 రోజుల అనంతరం రామారావు తిరిగి ముఖ్యమంత్రి పదవిని అధిష్టించాడు. తన అల్లుడు చేసిన యుక్తికి ఆకర్షితుడైన రామారావు, చంద్రబాబునాయుడుని తెలుగుదేశం పార్టీ ప్రధాన కార్యదర్శి పదవిని ఇచ్చాడు. భాస్కరరావు తిరుగుబాటు యత్నం తరువాత చంద్రబాబు తెలుగు దేశం పార్టీలో ముఖ్యమైన పాత్రను పోషించాడు. అప్పుడు ఎన్.టి.రామారావు ముఖ్యమంత్రిగా ప్రమాణస్వీకారం చేశాడు. అప్పుడు జరిగిన ఎన్నికలలో కుప్పం నుండి ఎన్నికై ప్రభుత్వంలో ఆర్థిక, రెవెన్యూ శాఖల మంత్రిగా చంద్రబాబు నాయుడు పనిచేసాడు. 1989 ఎన్నికలలో పార్టీకి ప్రభుత్వం ఏర్పాటుచేయడానికి తగినంత మెజారిటీ లేక పోవడంతో, ప్రతిపక్ష హోదాతో శాసన సభలో అడుగుపెట్టనని ఎన్టీఆర్ ప్రకటించడంతో, నాయుడు శాసనసభలో తెలుగుదేశం తరుపున ప్రతిపక్షనాయకునిగా వ్యవరించాడు. 1994 ఎన్నికలలో తెలుగుదేశం పార్టీ మళ్ళీ విజయం సాధించి ఎన్టీరామారావు ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు. తెలుగుదేశం పార్టీలో ఎన్‌.టి.ఆర్ భార్య లక్ష్మీ పార్వతి జోక్యం పెరగడంతో పార్టీ వ్యవస్థాపకుడైన మామపై తిరుగుబాటు చేసాడు. తెలుగు దేశం శాసన సభ్యుల మద్దతును కూడగట్టుకొని ఎన్టీఆర్ ను అధికారం నుంచి దించి అతను 1995 సెప్టెంబరు 1న ముఖ్యమంత్రి పీఠం ఎక్కాడు. 160 మంది ఎమ్మెల్యేలు ఎన్టీఆర్‌పై అవిశ్వాసం ప్రకటించడంతో ఆయన స్థానంలో చంద్రబాబు నాయుడు ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు. అతని రాజకీయ చాతుర్యం దేశ రాజకీయాలలోనే సంచలనం కలిగించింది. [18] శాసనసభ్యుడు, 1989–1994 1989 అసెంబ్లీ ఎన్నికలలో చంద్రబాబు కుప్పం శాసన సభ నియోజకవర్గంలో పోటీచేసి 50,098 ఓట్లు సాధించి శాసన సభ్యునిగా ఎన్నికైనాడు.[19] కానీ ఆ ఎన్నికలలో కాంగ్రెస్ పార్టీ తిరిగి అధికారంలోకి రావడంతో ప్రతిపక్షంలో ఉన్నాడు. [20] 1989వ సంవత్సరంలో జరిగిన ఎన్నికల్లో తెలుగుదేశం ఓడిపోవడంతో నందమూరి తారక రామారావు, ముఖ్యమంత్రిగా తప్ప ప్రతిపక్ష నాయకునిగా శాసనసభలో అడుగు పెట్టనని ' ప్రతిజ్ఞ ' చేయడంతో చంద్రబాబు నాయుడు శాసనసభలో తెలుగుదేశం తరుపున ప్రతిపక్షనాయకునిగా వ్యవరించాడు. ఆ అవకాశం పార్టీపై పట్టు పెంచుకోవడానికి చంద్రబాబు నాయుడికి చాలా బాగా ఉపయోగపడింది. 1994వ సంవత్సరంలో తెలుగుదేశం భారీ విజయం సాధించి అధికారాన్ని సొంతం చేసుకుంది.[19] ముఖ్యమంత్రిగా (1995–2004) 1995వ సంవత్సరంలో తెలుగుదేశం పార్టీలో సంభవించిన పరిణామాల నేపథ్యంలో అధికారాన్ని చేజిక్కించుకున్నాడు. అప్పటి నుండి 2004 వ సంవత్సరం వరకు 9 సంవత్సరముల పాటు ముఖ్యమంత్రిగా కొనసాగి, అత్యధిక కాలం ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేసిన రాజకీయ నాయకునిగా చరిత్ర సృష్టించాడు. అతను ఆహార సబ్సిడీలను తగ్గించి, విద్యుత్ సుంకాలను పెంచాడు.[21] అమెరికా అధ్యక్షుడు బిల్ క్లింటన్, యునైటెడ్ కింగ్‌డం ప్రధానమంత్రి టోనీ బ్లెయిర్ లు హైదరాబాదు వచ్చి ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్న నాయుడును కలిసారు. [22] అమెరికన్ మ్యాగజైన్ "టైమ్"కు చెందిన అపరిసిమ్‌ ఘోష్, " కేవలం ఐదు సంవత్సరాలలో, అతను గ్రామీణ వెనుకబడినతనం, పేదరికం ఉన్న ప్రాంతాన్ని, భారత దేశ కొత్త సమాచార-సాంకేతిక కేంద్రంగా మార్చాడు." అని తెలిపాడు.[23] ఆ పత్రిక అతనిని "సౌత్ ఆసియన్ ఆఫ్ ద యియర్"గా అభివర్ణించింది. [24] విజన్ 2020 భవిష్యత్తు అవసరాలు, సమస్యలు ముందే గుర్తించి తాను "విజన్ 2020" పేరుతో ఈ ప్రణాళికను రూపొందించాడు. దీనిని యు.ఎస్. కన్సల్టెంట్ మికిన్సీ అండ్ కంపెనీతో కలసి కొన్ని ప్రతిపాదనలు చేసాడు.[25] సార్వజనీనమైన, తక్కువ ఖర్చుతో విద్య,ఆరోగ్యాన్ని అందించడం. గ్రామీణ ఉపాధి చిన్న పెట్టుబడిదారులకు ప్రత్యామ్నాయంగా పెద్ద సంస్థలు. విజన్ 2020 ను అమలు చేయడం ద్వారా, నాయుడు రాష్ట్ర ఆరోగ్య సంరక్షణ మరియు విద్యను ప్రైవేటీకరించాడు. ఇది పరోక్షంగా వ్యవసాయ భూముల నుండి చిన్న రైతులు పారదోలేందుకు, తద్వారా పశ్చిమ దేశాలలో వలె పెద్ద సంస్థల వల్ల వ్యవసాయం పెద్ద ఎత్తున చేయగలిగేందుకు దోహదపడింది. ప్రస్తుత పరిస్థితుల్లో వ్యవసాయం రైతులకు స్థిరమైన / లాభదాయకమైనది కాదనీ, రైతులు జీవనోపాధి కోసం ఇతర రంగాలను ఎన్నుకోవాలనీ తెలిపాడు. 2004 ఎన్నికలలో ఓటమి పాలవ్వడానికి ఇది కూడా ప్రధాన కారణమైంది.[26] సంక్షేమ కార్యక్రమాలు 1995 సెప్టెంబర్‌ 1న ముఖ్యమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేసిన తరువాత, దశాబ్దాల తరబడి కార్యాలయాలకు పరిమితమైన ప్రభుత్వ ఉద్యోగులను ప్రజల వద్దకు పంపి ప్రజల వద్దకే పాలనను 1995 నవంబరు 1న ప్రారంభించాడు. ఆర్థిక అసమానతలు లేని ఆరోగ్యకరమైన, ఆనంద దాయకమైన అభ్యుదయాంధ్రప్రదేశ్‌ నిర్మాణమే కర్తవ్యంగా ఎంచుకొని 1997 జనవరి 1న జన్మభూమి కార్యక్రమాన్ని రూపొందించాడు. అనేక సంక్షేమ పథకాలను చంద్రబాబు రూపొందించి అమలు చేశాడు. కేతికాభివృద్ధిని అర్ధం చేసుకొని 1998లో హైటెక్‌ సిటీని ప్రారంభించి, అనతి కాలంలోనే ఐటి రంగంలో అగ్రగామిగా నిలబెట్టి ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు ప్రపంచ స్థాయిలో గుర్తింపును తెచ్చారు. హైదరాబాద్‌ హైటెక్‌సిటి ఒక అంతర్జాతీయ సంచలనం. రాష్ట్ర ప్రజల్లో ప్రతి ఒక్కరూ పరిశుభ్రమైన వాతావరణంలో సంపూర్ణ ఆరోగ్యంతో జీవించాలనే సదాశయంతో 1998 సెప్టెంబర్‌ 10న ‘పచ్చదనం–-పరిశుభ్రత’ కార్యక్రమంలో దాదాపు 9.36 కోట్ల మొక్కలు నాటారు. ఎస్సీ, ఎస్టీ సంక్షేమానికి జస్టిస్‌ పున్నయ్య కమిషన్‌ ఏర్పాటు చేసాడు. బీసీలకు 33% స్థానిక సంస్థల రిజర్వేషన్లు చిత్తశుద్థితో చేపట్టారు.[27] జాతీయ రాజకీయాలపై ప్రభావం 1996 లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో ప్రాంతీయ పార్టీలకు పెద్ద సంఖ్యలో సీట్లు వచ్చాయి. ఆ ఎన్నికలలో కేంద్రంలో ప్రధానమంత్రులను ఎంపిక చేసిన ‘కింగ్‌ మేకర్‌’గా మారాడు. కాంగ్రెసేతర పార్టీలను కూడగట్టడం, కేంద్రంలో ప్రభుత్వాలను ఏర్పరచడంలో చంద్రబాబు కీలకపాత్ర పోషించాడు. చంద్రబాబు ఇతర ప్రాంతీయ పార్టీల నేతలతో సంప్రదింపులు జరిపి కేంద్రంలో మొదటిసారి కాంగ్రెస్‌, బీజేపీలు లేని తృతీయ ఫ్రంట్‌ ప్రభుత్వ ఏర్పాటుకు మార్గం సుగమం చేశాడు. దీనికి బయట నుంచి దీనికి మద్దతు ఇచ్చేలా కాంగ్రెస్‌ పార్టీని ఒప్పించాడు. ఇందులో భాగంగా దేవెగౌడ ప్రధాని అయ్యారు. ఆ తర్వాత దేవెగౌడను మార్చాలని కాంగ్రెస్‌ పట్టుపట్టడంతో, తదుపరి ప్రధానిగా ఐకే గుజ్రాల్‌ ఎంపికలో చంద్రబాబు ప్రముఖ పాత్ర పోషించాడు. ఈ రెండు సందర్భాల్లో వామపక్షాలు, ఇతర ప్రాంతీయ పార్టీలను ఐక్యంగా ఉంచడానికి జాతీయ కన్వీనర్‌గా చంద్రబాబు బాగా శ్రమించాడు. ఆ రెండుసార్లూ చంద్రబాబునే ప్రధానిని చేయాలని ఆయా పార్టీలు ప్రయత్నించాయి. కానీ సొంత బలం లేకుండా మరెవరి మద్దతుతోనే పదవి తీసుకొంటే ఎక్కువ కాలం ఉండలేమని గుర్తించి సున్నితంగా నిరాకరించాడు. [28] 1999 ఎన్నికల విజయం 1999లో లోక్‌సభ మధ్యంతర ఎన్నికల్లో బీజేపీతో కలిసి టీడీపీ పోటీచేసింది. 29 ఎంపీ సీట్లు సాధించి బీజేపీకి మద్దతిచ్చింది. 1999 శాసనసభ ఎన్నికలలో తెలుగుదేశం పార్టీ ఘన విజయాన్ని సాధించింది. రాష్ట్ర శాసన సభలో 294 సీట్లకు గాను 185 సీట్లను పొందింది. కేంద్రంలో బి.జె.పి అధ్వర్యలోని ఎన్.డి.ఎ సంకీర్ణ ప్రభుత్వంలో రెండవ అతిపెద్ద పార్టీగా అవతరించింది. ఎన్డీయేకి 2004 వరకూ చంద్రబాబు జాతీయ కన్వీనర్‌గా ఉన్నాడు. అతను ముఖ్యమంత్రిగా రెండవ సారి ప్రమాణస్వీకారం చేశాడు. 2000 ఏప్రిల్‌-అక్టోబరు మధ్య "నీరు-మీరు" కార్యక్రమాన్ని మొదలు పెట్టి భూగర్భ నీటి మట్టం పెంపుదలకు పాటుపడ్డారు. రైతు బజార్ల ఆవిర్భావం రాష్ట్ర చరిత్రలోనే ఒక నూతన అధ్యాయం. హైదరాబాదు అభివృద్ధి ప్రధానంగా నగరాలు విదేశీ పెట్టుబడులకు ప్రత్యేకంగా "ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ, బయోటెక్నాలజీ, హెల్త్ కేర్, వివిధ ఔట్సోర్సింగ్ సర్వీసెస్" వంటి ముఖ్య విభాగాలపై దృష్టి పెట్టడం ద్వారా ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర అభివృద్ధికోసం చేసిన తన ప్రణాళికపై చర్చించాడు.[29] తన లక్ష్య సాధన కోసం అతను "బై బై బెంగళూర్, హలో హైదరాబాద్" నినాదాన్నిచ్చాడు.[30] మైక్రోసాఫ్ట్ కార్పొరేషన్ హైదరాబాద్‌లో సాఫ్ట్‌వేర్ డెవలప్‌మెంటు సెంటర్‌ను స్థాపించింది. యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఆఫ్ అమెరికాలోని సీటెల్ నగరంలో ఉన్న సంస్థ తరువాత ఇది రెండవ కేంద్రం. నాయుడు ఇతర ఐ.టి కంపెనీలను (ఐ.బి.ఎం., డెల్, డెలోఇట్ట్‌, కంప్యూటర్ అసోసియేట్స్ అండ్ ఓరాకిల్) హైదరాబాదులో నెలకొల్పడానికి ప్రోత్సాహాన్నందించాడు. హైదరాబాదులో పెట్టుబడులు పెట్టడానికి గ్లోబల్ సి.ఇ.ఓ లను ఒప్పించేందుకు కృషిచేసాడు.[7][31] అతని పదవీ కాలం చివరలో 2003-04 ఆర్థిక సంవత్సరంలో హైదరాబాదు నుండి సాఫ్ట్‌వేర్ ఎగుమతులు 1 బిలియన్ డాలర్లకు చేరుకున్నాయి.[32] ఇది దేశంలో నాల్గవ అతిపెద్ద ఎగుమతి నగరంగా మారింది. 2013-14 లో ఎగుమతులు 10 రెట్లు పెరిగాయి.[33] దీని ఫలితంగా హైదరాబాదులో IT & ITES రంగాలలో 320,000 మందికి ఉపాధి లభించింది. రాష్ట్రపతి ఎన్నికలో పాత్ర రాష్ట్రపతిగా దళితవర్గానికి చెందిన నారాయణన్‌ ఎంపికకు చంద్రబాబు చొరవ తీసుకొన్నాడు. ఆయన తర్వాత ముస్లిం వర్గానికి చెందిన వారికి రాష్ట్రపతి పదవిని ఇవ్వాలని వాజపేయి భావించాడు. ఆ సమయంలో శాస్త్రవేత్తగా ఉన్న అబ్దుల్‌ కలాం పేరును చంద్రబాబే ప్రతిపాదించాడు. శాస్త్రవేత్తలు రాష్ట్రపతి అయితే యువతరానికి స్ఫూర్తిదాయకంగా ఉంటుందని కలాంకు నచ్చచెప్పి ఒప్పించాడు. అదేవిధంగా ఆంధ్రప్రదేశ్ గవర్నర్‌గా చేసిన కృష్ణకాంత్‌ను ఉపరాష్ట్రపతి చేయడంలో కూడా చంద్రబాబు కీలక పాత్ర పోషించాడు[28]. 2003 హత్యా ప్రయత్నం 2003 అక్టోబరు 1న తిరుపతి బ్రహ్మొత్సవాలకు వెళుతున్న సమయంలో అలిపిరి వద్ద నక్సలైట్లు క్లేమోర్ మైన్లు పేల్చి చంద్రబాబు నాయుడిపై హత్యాప్రయత్నం చేశారు. కానీ అదృష్టవశాత్తూ చంద్రబాబు ఆ ప్రమాదం నుండి గాయాలతో బయటపడ్డాడు. [34] ఈ సంఘటనలో రాష్ట్ర సమాచారశాఖ మంత్రి బి.గోపాలకృష్ణారెడ్డి, తెలుగుదేశం శాసనసభ్యుడు సి.హెచ్ కృష్ణమూర్తి, కారు డ్రైవరు శ్రీనివాసరాజు లకు కూడా గాయాలైనాయి. తెలుగుదేశం ఎమ్మెల్యే బొజ్జల గోపాలకృష్ణారెడ్డికి తీవ్రమైన గాయాలయ్యాయి. ఈ బాంబుదాడి కేసులో 2014లో ముగ్గురికి నాలుగేళ్ల జైలు శిక్ష, ఒక్కొక్కరికి రూ.700 జరిమానా విధిస్తూ తిరుపతి అదనపు సహాయ సెషన్స్ కోర్టు గురువారం తీర్పు చెప్పింది.[35] 2004 ఎన్నికలలో ఓటమి చంద్రబాబు నాయుడు నేతృత్వంలోని తెలుగు దేశం పార్టీ రెండు సార్లు వరుసగా ప్రభుత్వాలు ఏర్పడిన తరువాత 2004లో జరిగిన మధ్యంతర ఎన్నికల్లో తెలుగుదేశం పార్టీ పరాజయం పాలైంది. రాష్ట్ర శాసన సభలో 294 స్థానాలకు గాను 47 సీట్లను మాత్రమే పొందింది. 42 లోక్‌సభ స్థానాలకు 5 స్థానాలలో మాత్రమే గెలుచుకుంది. అనేక మంది మంత్రులు ఓడిపోయారు. కానీ చంద్రబాబు నాయుడు కుప్పం శాసన సభ నియోజకవర్గం నుండి శాసన సభ్యునిగా ఎన్నికైనాడు.[36] కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వంలో ప్రతిపక్షనాయకునిగా తన సేవలనందించాడు. 2014 ఎన్నికలలో విజయం చంద్రబాబు నాయుడు నేతృత్వం లోని తెలుగుదేశంపార్టీ, ఇతర పార్టీలైన భారతీయ జనతా పార్టీ, జనసేన పార్టీ లతో కలసి కూటమిగా ఏర్పడి ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలకు పోటీ చేసింది. ఈ ఎన్నికలలో 175 స్థానాలకు 102 స్థానాలను కైవసం చేసుకుంది.[37] ఉమ్మడి ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రంకు తొమ్మిదేళ్ళపాటు ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేసిన చంద్రబాబు, ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర విభాజనాంతరం జరిగిన సార్వత్రిక ఎన్నికలలో విజయం సాధించి 13 జిల్లాల ఆంధ్ర ప్రదేశ్ (నవ్యాంధ్ర) కు మొట్టమొదటి ముఖ్యమంత్రిగా ప్రస్తుతం బాధ్యతలు నిర్వర్తిస్తున్నారు. 2014 జూన్‌ 8న గుంటూరు సమీపంలోని ఆచార్య నాగార్జున విశ్వవిద్యాలయం మైదానంలో ముఖ్యమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేసాడు.[38] ప్రజాభీష్టం మేరకు ప్రజా రాజధానిగా అమరావతిని ప్రకటించాడు. రైతులు చంద్రబాబుపై ఉన్న నమ్మకంతో 32వేల ఎకరాల భూములను రాజధాని నిర్మాణంకోసం ఇచ్చారు. ఇది ప్రపంచంలో ఒక రికార్డు. ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రాన్ని ఆ ప్రాంతం నుంచే పాలించుకోవాలనే ఉద్దేశంతో రికార్డు సమయంలో తాత్కాలిక సచివాలయం, అసెంబ్లీ భవనాలను నిర్మించారు. పెండింగ్‌ ప్రాజెక్టులను ఒక్కొక్కటిగా పూర్తి చేసుకుంటూ వస్తున్నాడు. పోలవరం ప్రాజెక్టును 2019 నాటికి పూర్తి చేసే విధంగా చర్యలు తీసుకుంటున్నాడు. లోటు బడ్జెట్‌లో ఉన్నా కూడా రెండెంకెల వృద్ధి రేటును సాధించగలిగాడు. అనుబంధ రంగాలలో 22% వృద్ధి సాధించి, నదుల అనుసంధానం చేసిన తొలి రాష్ట్రం ఆంధ్రప్రదేశ్‌. వ్యవసాయానికి ప్రత్యేక బడ్జెట్‌ పెట్టాడు. బీసీలకు ప్రత్యేకంగా సబ్‌ప్లాన్‌ తీసుకొచ్చాడు. నవ్యాంధ్రప్రదేశ్‌ను 2022 నాటికి దేశంలో మూడో అగ్రగామి రాష్ట్రంగా 2029 నాటికి దేశంలో నెంబర్‌ వన్‌ రాష్ట్రంగా, 2050 నాటికి ప్రపంచంలోనే అత్యుత్తమ రాష్ట్రంగా రూపొందించాలన్నదే చంద్రబాబు సంకల్పం. [39] హెరిటేజ్ ఫుడ్స్ 1992లో హెరిటేజ్ గ్రూపును చంద్రబాబునాయుడు స్థాపించాడు. ప్రస్తుతం ఈ సంస్థను నారా బ్రాహ్మణి నిర్వహిస్తుంది. దక్షిణాది రాష్ట్రాల్లో తనకంటూ ప్రత్యేక గుర్తింపు తెచ్చుకుంది హెరిటేజ్‌ ఫుడ్స్‌. తాజాగా ఉత్తర భారతదేశంలోనూ వ్యాపార కార్యకలాపాలను ప్రారంభించింది. హెరిటేజ్‌ ఫుడ్స్‌కు సంబంధించిన పాలు, పాల పదార్థాలను సంస్థ ఎగ్జిక్యూటివ్‌ డైరెక్టర్‌ నారా బ్రాహ్మణి ఢిల్లీలో ఆవిష్కరించింది. [40] సూర్యోదయ రాష్ట్రం ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం నుండి తెలంగాణ రాష్ట్రం విభజన చెందిన తరువాత, నవ్యాంధ్ర కు ప్రజాభీష్టం మేరకు ప్రజా రాజధానిగా అమరావతిని ప్రకటించాడు. హైదరాబాదు వలె కాకుండా [41] [42] అమరావతి నగరాన్ని రాజధానిగాను, విశాఖపట్నం నగరాన్ని ఐ.టి.సెజ్ - ప్రత్యేక ఆర్థిక జోన్ తో ఐ.టి.హబ్ [43]గా విస్తరించి అభివృద్ధిని వికేంద్రీకరించాడు. అభివృద్ధిలో భాగంగా అతను "ఏ.పి క్లౌడ్ ఇనిషియేటివ్" అనే కార్యక్రమాన్ని ప్రారంభించాడు. డిజిటల్ సమ్మిట్ ను ఏర్పాటు చేసాడు.[44] [45] అమరావతి శంకుస్థాపన 2015 అక్టోబరు 22న అత్యంత వైభవోపేతంగా, శాస్త్రోక్తంగా వేదపండితుల మంత్రోచ్చారణల నడుమ అమరావతి శంకుస్థాపన కార్యక్రమం అంగరంగ వైభవంగా జరిగింది. ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ చేతుల మీదుగా ఈ మహా క్రతువు జరిగింది. మోదీతోపాటు రాష్ట్ర గవర్నర్‌ నరసింహన్‌, ముఖ్యమంత్రి చంద్రబాబు, కేంద్రమంత్రి వెంకయ్యనాయుడు, తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి కల్వకుర్తి చంద్రశేఖరరావు కూడా ఒక్కొక్క రత్నం చొప్పున శంకుస్థాపన ప్రదేశంలో ఉంచారు.[46] ఈ శంకుస్థాపన కార్యక్రమంలో భారత ప్రధానితో పాటు జపాన్, సింగపూర్ పరిశ్రమల మంత్రులిద్దరూ పాల్గొన్నారు. సాహిత్య రచనలు ఇండియాస్ గ్లోబల్ లీడర్ - తేజశ్వినీ పగడాల మనసులోమాట - చంద్రబాబు జీవిత చరిత్ర. విజయాలు 28వ యేట రాష్ట్ర అసెంబ్లీలో అందరికన్నా చిన్నవయసు గల సభ్యుడు, మంత్రి [47] తెలంగాణ రాష్ట్రం విభజన జరగక పూర్వం ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రానికి అత్యధిక కాలం ముఖ్యమంత్రిగా సేవలందించినఘనత. రాష్ట్ర విభజన తరువాత కొత్తగా ఏర్పడిన ఆంధ్రప్రదేశ్ కు తొలిముఖ్యమంత్రిగా 2014 జూన్ 8 నుండి సేవలు. ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభలో అత్యధిక కాలం పరిపక్షనాయకునిగా సేవలు.[48] ఇండియా టుడే ద్వారానిర్వహించిన ఓటుంగులో ఐ.టి. ఇండియన్ ఆఫ్ దమిలీనియంగా ఎంపిక.[49] టైం మ్యాగజైన్ ద్వారా "సౌత్ ఆసియన్ ఆఫ్ ద యియర్"గా గుర్తింపు. [50] ఎకనమిక్స్ టైమ్స్ నుండి "బిజినెస్ పర్సన్ ఆఫ్ ద యియర్"గా గుర్తింపు. "సి.ఇ.ఒ ఆఫ్ ఆంధ్రప్రదేశ్"గా ఆయనను పిలుస్తారు. 2016 జనవరి 30 న పూణే ఆధారిత సంస్థ భారతీయ ఛాత్ర సంసద్, ఎం.ఐ.టి స్కూల్ అపహ్ గవర్నెన్స్ తో కలసి "ఆదర్శ్ ముఖ్యమంత్రి పురస్కారం".[51] మే 2017లో "ట్రాన్స్‌ఫార్మాటివ్ ఛీఫ్ మినిస్టర్ అవార్డు". వివాదాలు, విమర్శలు మే 2018లో టీటీడీ బోర్డులో జరుగుతోన్న అవకతవకలపై - ఆగమ శాస్త్రాలకు విరుద్ధంగా జరుగుతోన్న పనులపై తాను నోరు మెదిపినందుకే ప్రభుత్వం తనపై కక్ష్య తీర్చుకుంటోందని రమణ దీక్షితులు సంచలన ఆరోపణలు చేసాడు. శ్రీవారి వంటశాలలోని నేలమాళిగలలో ఉన్నవిలువైన ఆభరాణాలకోసం జరిగిన తవ్వకాల వెనుక చంద్రబాబు హస్తముందని సంచలన ఆరోపణలు చేశాడు[52][53]. ఓటుకి కోట్ల రూపాయ‌లు ఆఫ‌ర్ చేస్తూ తెలుగుదేశం నాయ‌కులు దొరికిపోవ‌టంతో ఈ క్యాష్ ఫ‌ర్ ఓటు [54] అనే అంశం బాగా పేరుపొందింది. తెలంగాణ అసెంబ్లీ నుంచి కౌన్సిల్ కు జరిగే ఎన్నిక‌ల్లో .. ఒక నామినేటెడ్ శాసన సభ్యుని ప్ర‌లోభ పెట్టే ప్ర‌య‌త్నం జ‌రిగింది. తెలుగుదేశం శాసన సభ్యుడు రేవంత్ రెడ్డి స్వ‌యంగా రూ.50 ల‌క్ష‌లు ఇస్తూ పోలీసుల‌కు దొరికిపోయాడు. ఆయ‌న్ని కోర్టు ముందు హాజ‌రు పరిచి, జైలుకి పంపించ‌టం జ‌రిగింది. త‌ర్వాత అదే నామినేటెడ్ శాసన సభ్యునితో ఆంధ్ర‌ప్ర‌దేశ్ ముఖ్య‌మంత్రి చంద్ర‌బాబు నాయుడు [55] ఫోన్ సంభాష‌ణ‌లు నాట‌కీయంగా బ‌య‌ట‌కు పొక్క‌టంతో దృష్టంతా చంద్ర‌బాబు మీద‌కు మ‌ళ్లింది. దీంతో ఇది సంచ‌ల‌నం అయింది. ఈ కేసు విషయమై ఉమ్మడి హైకొర్టు చంద్రబాబుకి స్టే ఇవ్వడం జరిగింది.[56] కుటుంబం నారా చంద్రబాబునాయుడు, ఎన్.టి.రామారావు కూతురు భువనేశ్వరిని పెళ్ళిచేసుకొని నందమూరి కుటుంబంలో భాగమయ్యాడు. ఈయన ఏకైక సంతానం, కుమారుడు నారా లోకేష్కు నందమూరి బాలకృష్ణ పెద్ద కుమార్తెతో వివాహం చేసి నందమూరి కుటుంబంతో మరింత అనుబంధం పెంచుకున్నాడు. ఇవీ చూడండి తెలుగుదేశం పార్టీ ఓటుకు కోట్లు మూలాలు బయటి లింకులు వర్గం:ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రులు వర్గం:ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర మంత్రులు వర్గం:ఆంధ్ర ప్రదేశ్ శాసన సభ్యులు వర్గం:తెలుగుదేశం పార్టీ అధ్యక్షులు వర్గం:తెలుగుదేశం పార్టీ వర్గం:రాయలసీమ ప్రముఖులు వర్గం:చిత్తూరు జిల్లా ప్రముఖులు వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు వర్గం:1950 జననాలు వర్గం:పార్టీలు ఫిరాయించిన రాజకీయ నాయకులు వర్గం:రాజకీయ నాయకులు వర్గం:రాజకీయవేత్తలు వర్గం:భారత రాజకీయ నాయకులు	https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%BE%20%E0%B0%9A%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AC%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B1%81%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B1%81%E0%B0%A1%E0%B1%81
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 416, 787, 1288, 2015, 2316, 2716, 3235, 3585, 3716, 4077, 4753, 4968, 6492, 7297, 7631, 8446, 8717, 9537, 9868, 10341, 11117, 11299, 12008, 12756, 13385, 13648, 14512, 15156, 15710, 16465, 16880, 17710, 18222, 19020, 19656, 20851, 20992, 21564, 22749, 23053, 23400, 24413, 24559, 25013, 25105, 25498, 26660, 26910, 27116, 27325, 27550, 27709, 27834, 28027, 28634, 28789, 29146, 29617, 30068, 30315, 30814, 31176, 32082, 32622, 32781, 33190, 33743, 34619, 34817, 36564, 37037, 38118, 38728, 39007, 39090, 40217, 40589, 40883 ], "plaintext_end_byte": [ 414, 786, 1268, 2014, 2315, 2715, 3224, 3576, 3715, 4076, 4752, 4897, 6424, 7280, 7630, 8445, 8716, 9536, 9867, 10323, 11116, 11298, 11982, 12755, 13312, 13647, 14511, 15147, 15709, 16463, 16879, 17684, 18221, 19019, 19655, 20850, 20974, 21547, 22739, 23052, 23392, 24412, 24545, 25012, 25091, 25489, 26650, 26909, 27115, 27324, 27540, 27708, 27833, 28026, 28633, 28788, 29145, 29616, 30059, 30314, 30813, 31175, 32081, 32577, 32780, 33189, 33742, 34618, 34740, 36563, 37005, 38110, 38717, 38993, 39050, 40202, 40574, 40866, 40974 ] }	日本のアイヌ語を話せる人はいますか？	アイヌ	japanese	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "YES" ] }	アイヌ</b>は、北海道を主な居住圏とする先住民であり[1]、独自の文化を有する民族である[2]。かつては北海道だけでなく北は樺太、東は千島列島全域、南は本州北端にまたがる地域に居住していた[3]。21世紀初頭の現在、日本国内では、北海道地方の他に首都圏等にも広く居住している。母語はアイヌ語。アイヌは、元来は物々交換による交易を行う狩猟採集民族である。文字を持たない民族であったが[注 1]、生業から得られる毛皮や海産物などをもって、アムール川下流域や沿海州、カムチャツカ半島の地域で交易を行い、永くオホーツク海地域一帯に経済圏を有していた[4]。 1855年2月7日（安政元年12月21日）の当時のロシア帝国との日露和親条約での国境線決定により、当時の国際法の下[5][6]、各々の領土が確定した以降は、大半が日本国民、一部がロシア国民となった。2018年12月、ロシアのプーチン大統領は、クリール諸島（北方領土を含む千島列島）などに住んでいたアイヌ民族をロシアの先住民族に認定する考えを示した[7]。呼称アイヌアイヌとはアイヌ語で「人間」を意味する言葉で、もともとは「カムイ」（自然界の全てのものに心があるという精神に基づいて自然を指す呼称）に対する概念としての「人間」という意味であったとされている。世界の民族集団でこのような視点から「人間」をとらえ、それが後に民族名称になっていることはめずらしいことではない[注 2]。これが異民族に対する「自民族の呼称」として意識的に使われだしたのは、大和民族（和人、シサム・シャモ[注 3]）とアイヌとの交易量が増加した17世紀末から18世紀初めにかけてとされている。アイヌの社会では、本来は「アイヌ」という言葉は行いの良い人にだけ使われた。丈夫な体を持ちながらも働かず、生活に困るような人物は、アイヌと言わずに<b data-parsoid='{"dsr":[2918,2928,3,3]}'>ウェンペ（悪いやつ）と言う。地域によって文化や集団意識が異なり、北海道太平洋岸東部に住したアイヌは「メナシクル」と称し、同様に太平洋岸西部のアイヌは「シュムクル」（シュムは西を意味する）、千島のアイヌは「クルムセ」もしくは「ルートムンクル」などと呼ばれるなど居住地域ごとに互いを呼びわけていた。大和民族（和人）は、アイヌのことを「蝦夷」、幕末期には「土人（その当時は「現地人」のような意味の言葉であったが、近代には次第に侮蔑感とともに使われるようになった[9]）」とも呼び、「アイノ」（＝アイヌ）と呼んでいた。その他にも一般的には「アイヌ人」「アイヌの人々」「アイヌ民族」など様々な呼び名があり、歴史的文書にも色々な言い方がされている。ウタリウタリ</b>の本来の意味は、アイヌ語で人民・親族・同胞・仲間であるが[10]、長年の差別の結果、「アイヌ」という言葉に忌避感を持つ人が多いことから、アイヌを指す言葉として用いられることがあり、行政機関の用語としてもでも長年使われてきた。蝦夷中世以降、大和民族（和人）はアイヌを蝦夷（えぞ）、北海道・樺太を蝦夷地と称してきた[11]。朝廷の「蝦夷征伐」など、古代からの歴史に登場する「蝦夷」、あるいは「遠野物語」に登場する「山人（ヤマヒト）」をアイヌと捉える向きもあったが、アイヌと古代の蝦夷との関連については未だに定説はなく、日本史学においては一応区別して考えられている。東北の蝦夷（えみし）は和人により古代から征討の対象とされ（蝦夷征討）、鎌倉時代までには東北地方北端まで平定され和人と同化した。東北地方は弥生時代から稲作文化が流入していた一方、アイヌ語地名も散見され、古墳時代にアイヌが寒冷化により東北地方に南下するなど、歴史的にも和人、アイヌの混交の地であったとも考えられている。一方で北海道、樺太は室町時代に和人の入植が始まるまでは、阿倍比羅夫による征討の試みはあったものの中央政権からは化外の地と見なされていた。また、中国東北部の民族からはアイヌは<b data-parsoid='{"dsr":[3995,4007,3,3]}'>骨嵬（クギ）などと呼ばれてきた。アイヌのなりたちをめぐる学説続縄文・擦文文化アイヌの祖先は北海道在住の縄文人であり、続縄文時代、擦文時代を経てアイヌ文化の形成に至ったとみなされている。しかし、特に擦文文化消滅後、文献に近世アイヌと確実に同定できる集団が出現するまでの経過は、考古学的遺物、文献記録ともに乏しく、その詳細な過程については不明な点が多い。これまでアイヌの民族起源や和人との関連については考古学・比較解剖人類学・文化人類学・医学・言語学などからアプローチされ、地名に残るアイヌ語の痕跡、文化（イタコなど）、言語の遺産（マタギ言葉、東北方言にアイヌ語由来の言葉が多い）などから、祖先または文化の母胎となった集団が東北地方にも住んでいた可能性が高いと推定されてきた。近年遺伝子 (DNA) 解析が進み、縄文人や渡来人とのDNA上での近遠関係が明らかになってきて、さらに北海道の縄文人はアムール川流域などの北アジアの少数民族との関連が強く示唆されている[12][13][14][15]。擦文時代以降の民族形成については、オホーツク文化人（ニヴフと推定されている[14][15]）の熊送りなどに代表される北方文化の影響と、渡島半島南部への和人の定着に伴う交易等の文物の影響が考えられている。自然人類学によるアイヌの特徴と他集団との関係自然人類学から見たアイヌは、アイヌも本土日本人も、縄文人を基盤として成立した集団で、共通の祖先を持つとされる。南方系の縄文人、北方系の弥生人という「二重構造説」で知られる埴原和郎は、アイヌも和人も縄文人を基盤として成立した集団で、共通の祖先を持つが、本土人は、在来の縄文人が弥生時代に大陸から渡来した人々と混血することで成立した一方、アイヌは混血せず、縄文人がほとんどそのまま小進化をして成立したとされる[16]。アイヌは、大和民族に追われて本州から逃げ出した人々ではなく、縄文時代以来から北海道に住んでいた人々の子孫とされる[16]。身体的特徴アイヌは古モンゴロイドに属し、周囲のモンゴロイドと大きく異なる形質を持っており、人種的には<b data-parsoid='{"dsr":[5483,5494,3,3]}'>アイノイド（Ainoid）と呼ばれる。和人など周囲のモンゴロイドと比較して、北海道アイヌは次のような特徴をもつ。皮膚の色は、黄色みの乏しい明褐色新生児の仙骨部の皮膚の色素斑（児斑）がまれ（11％）体毛が比較的太く、長い頭毛が波状を呈し、断面形が扁平脳頭蓋の前後径が大きく、頭長幅示数が長頭に近い中頭型（76.6％）顔高が低く、頬骨弓幅が広い眉稜、鼻骨の隆起が強く、目はくぼみ、上瞼は二重瞼が多く、蒙古ひだが少ない（5％）耳垂が発達し、癒着型は少なく、遊離型がほとんど（95％）耳垢は湿型が非常に多い（87％）歯の咬合型式は鉗子状が多い身長は和人と比べると低く、体の比例は上肢長、下肢長が相対的に長く、胴の長さが比較的短い手の指紋は渦状紋が比較的少なく蹄状紋が多い以上に挙げた特徴は、北海道アイヌ、樺太アイヌ、千島アイヌにもほぼ共通して認められるが、樺太アイヌは北海道アイヌに比べてやや顔高が大きく、千島アイヌはやや低身で短頭という傾向がある。頭毛の形状、体毛の発達、瞼の形態、指紋型や湿型耳垢の頻度などでは、ネグロイド、コーカソイド、オーストラロイドなどとの共通性が認められるが、様々な遺伝子の研究により、アイヌは遺伝的にこれらの人種とは隔たりが長く、東アジアのモンゴロイドと系統的に最も近いことがわかっている。アイヌがモンゴロイドでありながら他人種に似たような形質的特徴を示すのは、アイヌが新モンゴロイドの固有派生形質を獲得していない、すなわち現生人類の祖先形質を残しているためである。形質的には古モンゴロイド（アイノイド）に属すとされ、また縄文人もアイノイドに属していたと考えられる。これまでアイヌの起源論については考古学・比較解剖人類学・文化人類学・医学・言語学などからアプローチされてきたが、近年DNA解析が進み、遺伝的にはコーカソイドの影響は皆無であり、完全にモンゴロイドの系統に属することが判明した。ただし、明治以来、アイヌは他のモンゴロイドに比べて、彫りが深い、体毛が濃い、四肢が発達しているなどの身体的特徴を根拠として、人種論的な観点からコーカソイドに近いという説が広く行き渡っていた時期があった。20世紀のアイヌ語研究者の代表とも言える金田一京助も、この説の影響を少なからず受けてアイヌ論を展開した。遺伝子調査近年の遺伝子調査では、アイヌとDNA的にもっとも近いのは琉球人で、次いで本土日本人であり、本土日本人とアイヌ人の共通性は約30%程である。他の30人類集団のデータとあわせて比較しても、日本列島人（アイヌ、琉球人、本土日本人）の特異性が示された。これは、現在の東アジア大陸部の主要な集団とは異なる遺伝的構成、おそらく縄文人の系統を日本列島人が濃淡はあるものの受け継いできたことを示している[17]。アイヌ集団にはニヴフなど本土日本人以外の集団との遺伝子交流も認められ、これら複数の交流がアイヌ集団の遺伝的特異性をもたらしたとされる[18]。アイヌにはATLのレトロウイルス（HTLV-1）が日本列島内でも高頻度で観察される事から、縄文人の血が濃く残っていると考えられる[19]。アイヌ人の父系系譜を示すY染色体ハプログループの構成比については、日本列島固有のハプログループD1bが87.5%（うちD1b*が13/16=81.25%、D1b1aが1/6=6.25%）と大半を占める。ハプログループD1bは日本列島以外ではほぼ確認されず、縄文人特有の系統であったと考えられている。これは琉球人で50%弱、本土日本人で30%ほどであるため、アイヌ人は現代日本人の中では縄文人の遺伝子を最も色濃く引き継いでいると言える。他に北方シベリアから樺太を経て南下してきたと考えられるC2が2/16=12.5%と報告されている[20]。北海道縄文人集団母系系譜を示すミトコンドリアDNAを用いた系統解析により、北海道の縄文・続縄文時代人の系統の頻度分布は、本土日本人を含む現代東アジア人集団における頻度分布と大きく異なっている[21][12]。また坂上田村麻呂侵攻以前の東北地方古墳時代人に北海道縄文・続縄文人に多くみられる遺伝子型が観察され、東北地方縄文人についても北海道縄文・続縄文人と同様の母系を持つ可能性が指摘され、東北地方縄文時代人と北海道縄文時代人DNAと比較した結果、ハプログループN9bおよびM7aが北日本の縄文人のミトコンドリアDNAの遺伝子型の中心とされた[12]。北海道縄文人集団にはN9b、D10、G1b、M7aの4種類のハプログループが観察されている[13]。このうちN9bの頻度分布は64.8%と極めて高いのが特徴であるが、N9bはアムール川下流域の先住民の中に高頻度で保持されている[13]。D10も、アムール川下流域の先住民ウリチにみられ、主に北東アジアに見られるハプログループGのサブグループG1bはカムチャッカ半島先住民に高頻度でみられるが、現代日本人での報告例はない[13]。オホーツク人・カムチャツカ半島先住民族との関連近年の研究で、オホーツク人がアイヌ民族と共通性があるとの研究結果も出ている。樺太（サハリン）起源とされるオホーツク文化は5世紀ごろ北海道に南下したが10世紀ごろ姿を消している[22]。 2009年、北海道のオホーツク文化遺跡で発見された人骨が、現在では樺太北部やシベリアのアムール川河口一帯に住むニヴフに最も近く、またアムール川下流域に住むウリチ、さらに現在カムチャツカ半島に暮らすイテリメン族、コリャーク人とも祖先を共有することがDNA調査でわかった[22][14][15]。また、オホーツク人のなかに縄文系には無いがアイヌが持つ遺伝子のタイプであるハプログループY遺伝子が確認され、アイヌとオホーツク人との遺伝的共通性も判明した[22][14][15]。アイヌ民族は縄文人や本土日本人にはないハプログループY遺伝子を20%の比率で持っていることが過去の調査で判明していたが、これまで関連が不明だった[14][15]。天野哲也北海道大学教授（考古学）は「アイヌは縄文人の単純な子孫ではなく、複雑な過程を経て誕生したことが明らかになった」とコメントした[22]。増田隆一北大准教授は「オホーツク人と、同時代の続縄文人ないし擦文人が通婚関係にあり、オホーツク人の遺伝子がそこからアイヌ民族に受け継がれたのでは」と推測した[14][15]。この北大研究グループは、アイヌ民族の成り立ちに続縄文人・擦文人と、オホーツク人の両者がかかわったと考えられると述べた[14][15]。歴史人類学的には日本列島の縄文人と近く、北海道にあった擦文文化を基礎に、オホーツク文化と本州の文化を摂取して生まれたと考えられている。本州では農耕文化が始まるが、北海道では狩猟採集の文化が継続し、7世紀には擦文文化が始まる[11]。擦文文化やオホーツク文化はアイヌ文化に影響を与えている[11]。13～14世紀になると、農耕も開始され、約3万8千年前に海を渡った大和民族との交易も行われた[11]。またアイヌからオロッコと呼ばれたウィルタともアイヌは交易していた。1457年には大和民族・アイヌ間でコシャマインの戦いが生じ、勝利した蠣崎氏が台頭した[11]。蠣崎氏を祖先とした松前藩はアイヌとの交易を独占し、アイヌから乾燥鮭・ニシン・獣皮・鷹の羽（矢羽の原料）・海草や清からアイヌに伝わった衣服（蝦夷錦）などを輸入し、鉄製品・漆器・米・木綿などで支払っていた[11]が、1669年のシャクシャインの戦い後には、交易はアイヌにとって不利な条件となった[11]。江戸幕府はロシアからの軍事圧力に対抗して蝦夷地を幕府直轄地とした[11]。明治2年（1869年）、蝦夷地は北海道と改称され、同時に開拓が本格的に開始される。屯田兵や一般の農民が次々と入植し、大和民族人口が増加した[11]。アイヌ人は「平民」として戸籍制度の中に組み入れられるが、「土人」とも呼ばれ、宗教儀礼や入墨、耳環などアイヌ伝統の文化は「陋習」とみなされた。同時に「旧土人学校」（アイヌ学校）が各地に設立され、教育は日本語で行われた[11]。地租改正により大和民族に土地の所有権を奪われて移住を余儀なくされ、アイヌの伝統な生業である狩猟、漁撈も制限される過程で、生活も困窮の道をたどる。政府は勧農政策を実施し、1899年に制定された北海道旧土人保護法では土地の無償下付や農具の給付など優遇制度を実施したが、既に和人がいい土地（この土地ももともとはアイヌのもの）を取得してしまったあとで与えられた土地は農地に適していなかったり、充分農業指導が行われなかったりで、アイヌの人々の生活改善には効果がなかった[11]。戦後のアイヌ分散本州、とりわけ首都圏へのアイヌの移住を促したのが戦後の脱石炭政策と、結果的にその最後に行き着くことになる国鉄分割民営化である。明治維新後、北海道は九州北部と並んで石炭の産出場として日本の近代化のために莫大な投資がなされた。それを運ぶ国有鉄道にも多くの人員が割かれた。当然これら北海道の労働現場で採用される人間はアイヌも相当数が存在していた。しかし戦後、エネルギー不足の解消のために輸入の石油に依存するようになると、石炭採掘業は一気に斜陽となった。また、日本の経済が安定してくると、日本の炭鉱の殆どが坑道堀りで、安全性に欠けることや、採炭時にかかるコストの面で輸入炭に対抗できなくなったことで、本州も含め炭鉱業は順次先細りとなり、人員は余剰気味となった。時折しも高度経済成長期であり、日本は北海道も含め全国的に人手不足であったが、特に都市、大都市、首都圏に多くのマンパワーを必要とした。この為、いわゆる集団就職として、北海道からも多くの新卒予定者が首都圏に流出していった。和人、戦後で言うところの本州人との交雑は戦前の北海道開拓よりも、むしろ戦後、日本国憲法下で転居の制約がなくなり、こうした経済的な需要により人員が大規模に移動するようになったことで多く発生するようになったと考えるほうが自然である。よってアイヌに対する差別的な政策が交雑やアイヌ文化衰退の理由とするのは短絡的であるが、結果的にエネルギー政策の転換と大都市圏集中開発という戦後の国策がアイヌの移動・交雑を招いたと言えなくもない。そしてアイヌにルーツを持つ日本人の首都圏への大移動をもたらした決定的なものが1988年の国鉄分割民営化である。国内の採炭産業がほぼ終焉に向かう中、石炭産業と支え合って一大ネットワークを形成していた北海道内の国鉄事業もこの頃には大規模な赤字を抱えることになっていた。ただ国鉄時代は労働組合の激しい抵抗によって道内の人員削減や他地方配転に制約がかけられていたのだが、分割民営化にあたってはJR北海道はそれほど採用人員を必要とせず、全国企業となるJR貨物もそれまでの労働契約に縛られる必要がなく全国規模での人員再配置が可能となった。この結果、道内の国鉄マンの多くがJR東日本に再就職せざるを得ず、そのため北海道を離れ、JR東日本が最も人員を必要とする東京都へ移住する必要が出た。さらに同年、青函トンネルが開通したことで北海道へのマンパワー投資は一段落する形となり、アイヌをルーツとする道民が多数、北海道を離れていった。この結果、比率から見る分布数ではアイヌをルーツとする日本人は北海道が多いものの、。文化宗教アイヌの宗教はアニミズムに分類されるもので、動植物、生活道具、自然現象、疫病などにそれぞれ「ラマッ」と呼ばれる魂が宿っていると考えた。この信仰に基づく儀礼として、「神が肉と毛皮を携えて人間界に現れた姿」とされる熊を集落で大切に飼育し、土産物を受け取った（殺した）上でその魂を持つ（カムイ）を天界に送り返す儀式イオマンテがある。祭壇はヌサとよばれ、ヒグマの頭骨が祀られた。キリスト教千島列島に住むアイヌ人はロシア正教会の神父コウンチェウスキーによって、1747年最初に正教に改宗する者が出た。北千島には聖堂が建てられ、ロシア人宣教師は狩猟民族であったアイヌと一緒の生活を送り、季節毎に島々を移動した。1800年代には、北千島の千島アイヌ160人全てが正教徒になっていた。その後、北千島は日本の領土になり、北千島の住民は色丹島に移住させらた。色丹島のアイヌに対して最初日蓮宗僧侶が改宗を試みたが失敗した。その後、政府に雇われたロシア正教会の神父が色丹島を訪れ、色丹島のアイヌ人はこれを歓迎し、手厚くもてなした[23]。また、アイヌの父として知られる聖公会の宣教師ジョン・バチェラーは自身の遺稿の中で、アイヌが和人との混血が急速に進んでいることや、アイヌの子供が和人と同様に教育を受け、法の下に日本人となっていることから「一つの民族として、アイヌ民族は存在しなくなった[24]」と記述している。建築アイヌの伝統的な家屋はチセとよばれる、茅葺の掘立柱建物である。家の周囲にはプー（高床式倉庫）、アシンル（便所）、ヘペレセッ（熊飼育用の檻）などが設けられ、数家族が寄り集まってコタン（集落）を営んでいた。アイヌの集落にはチセの他に、チャシと呼ばれる壕や崖などで囲まれる空間が造営されることも多かった。造営の目的は未解明な部分が多いが、防御用の砦であったという説などがあり、これまでに北海道内で500箇所以上のチャシ跡が見つかっている。衣装アイヌの伝統衣装はアミプと呼ばれ、特にオヒョウやシナノキの樹皮から取った繊維で織った生地で仕立てた衣装をアットゥシと呼ぶ。仕立ては和服に似ているが、筒袖で衽（おくみ）が無い。装飾として、木綿の生地をアップリケし、さらに刺繍を施すが、模様は北海道各地に系統だったものが存在する。道南地方、特に噴火湾沿岸地方では長方形に裁断した綿布をアップリケして刺繍した「ルウンペ」。日高地方では紺地の綿布に白い綿布をアップリケして、曲線を多用した模様を描いた「カパリアミプ」がある。また、綿布の流通が乏しかった石狩川の上流部や十勝地方では、生地に直に刺繍することで模様を描いた「チヂリ」が存在する。さらに繊維用の森林資源にも乏しかった千島列島では、鳥の皮で作られた外套「チカプウル」がある。江戸時代中期以降は、和人との交易で入手した小袖や陣羽織が、儀礼用の衣装として着用された。ユーカラアイヌは伝統的に文字を使用せず、生活の知恵や歴史はすべて口承で伝承された。口承文芸としてはウエペケレ（散文の昔話）やユーカラ（叙事詩）がある。明治時代、アイヌ出身の知里幸恵がローマ字表記のユーカラと日本語訳を併記して紹介した『アイヌ神謡集』を出版したほか、金田一京助が長大なユーカラ研究を発表している。現在、保存運動によって若手の語り手が育成されている。古式舞踊祭事や祝宴などで演じられた伝統的な踊りで、「ウポポ（歌）」に合わせた「リムセ（輪舞）」がよく知られている。地域によって曲目や舞い方は異なる。1984年に国の重要無形民俗文化財に指定され、2009年にユネスコの無形文化遺産に登録[25]。また、アイヌ刀を用いた剣の舞もある。言語アイヌの言語であるアイヌ語は言語類型論上は、膠着語に属する日本語とは異なり、抱合語に分類される。北海道、樺太、千島列島に分布していたが、現在ではアイヌの移住に伴い日本の他の地方（主に首都圏）にも拡散している。しかし母語話者は極めて少なくなっており、ユネスコによって2009年2月に「極めて深刻」(critically endangered) な消滅の危機にあると分類された、危機に瀕する言語である[26][27]。危険な状況にある日本の8言語のうち唯一最悪の「極めて深刻」に分類された[注 4]。系統的には「孤立した言語」とされており、縄文時代の言語をそのまま残しているという説の他、縄文時代からの言語に加えて中世以降のオホーツク文化人（ニヴフ系）の言語の影響も大きく受けているという説もある。北海道はもとより、東北地方北部にもアイヌ語地名が多数残っていることから、かつては分布域が東北北部まで広がっていたと考えられている。地理アイヌの伝統的な分布地は、北海道、樺太、千島列島、カムチャツカ、東北地方北部である。なお、北海道、千島列島に残る地名の多くは、アイヌ語の地名に当て字をしたものである。 1756年に弘前藩勘定奉行であった乳井貢が、津軽半島で漁業に従事していたアイヌに対し同化政策を実施。以後、本州からアイヌ文化が急速に失われる。 1875年の樺太千島交換条約後、物資の補給と防衛上の理由から、千島のアイヌはそのほとんどが当地を領有した日本政府によって色丹島へ移住させられた。 1945年にソビエト連邦が日本に参戦し、南樺太と千島列島を占拠、現地に居住していたアイヌは残留の意志を示したものを除き本国である日本に送還された[28]。人口江戸時代のアイヌの人口は、記録上最大26800人であったが、天領とされて以降は感染症の流行などもあって減少した。 1897年のロシア国勢調査によればアイヌ語を母語とする1,446人がロシア領に居住していた[29]。現在、国勢調査ではアイヌ人の項目はなく、国家機関での実態調査は行われていないに等しい。そのため、アイヌ人の正確な数は不明である。 2006年の北海道庁の調査によると、北海道内のアイヌ民族は23,782人[30][11]となっており、支庁（現在の振興局）別にみた場合、胆振・日高支庁に多い。なお、この調査における北海道庁による「アイヌ」の定義は、「アイヌの血を受け継いでいると思われる」人か、または「婚姻・養子縁組等によりそれらの方と同一の生計を営んでいる」人というように定義している。また、相手がアイヌであることを否定している場合は調査の対象とはしていない。 1971年調査で道内に77,000人という調査結果もある。日本全国に住むアイヌは総計20万人に上るという調査もある[31]。北海道外に在住するアイヌも多い。1988年の調査では東京在住アイヌ人口が2,700人と推計された[30]。1989年の東京在住ウタリ実態調査報告書では、東京周辺だけでも北海道在住アイヌの1割を超えると推測されており、首都圏在住のアイヌは1万人を超えるとされる[11]。日本・ロシア国内以外にも、ポーランドには千島アイヌの末裔がいると1992年に報道されたが、アレウト族の末裔ではないかとの指摘もある[32]。一方、アイヌ研究の第一人者で写真や蝋管など膨大な研究資料を残したポーランドの人類学者ブロニスワフ・ピウスツキが樺太アイヌの女性チュフサンマと結婚して生まれた子供たちの末裔は日本にいる。 2017年の調査では、道内のアイヌ人口は約1万3000人となっている。これは2006年の2万4000人から急激に減少しているが、これは調査に協力している北海道アイヌ協会の会員数が減少したことと、個人情報の保護への関心の高まりから、調査に協力する人が減っていることが挙げられ、実際の人数とは合致しないと考えられている[33]。現在アイヌ居留地は存在しないが、釧路阿寒、平取町二風谷、白老等をはじめとする「全道各地」に多数が居住するほか、白老や阿寒湖温泉では観光名所としてアイヌコタンが存在する。平成18年の北海道の調査によれば、かつて差別を受けたことがあるかという問いに、はい、と答えた人が16.8%、そのほかに別の誰かが受けたことを知っていると答えた人が、19.8%であった[11]。このうち、直近7年間に自分が差別を受けたという人は2%程度であり、平成25年の調査でも同様である。また、平成23年の北海道外での調査においても、同様に数%にとどまっている。アイヌとして生活する者が周囲から差別的に扱われる順番として、第一に義務教育課程でアイヌ文化を扱った授業を受けた時、第二に婚姻・結婚、次に就職など社会に出た場合、とされる。中でも義務教育時代に受けた差別は普遍的な経験になっている、とされる[34]。明治以降は大和民族との通婚が増え、両親がともにアイヌであるアイヌは減少しているが、大和民族との通婚が増えている理由として西浦宏巳は1980年代前半に二風谷のアイヌ調査で、和人によるアイヌ差別があまりにも激しいため、和人と結婚することによって子孫のアイヌの血を薄めようと考えるアイヌが非常に多いと指摘している[35]。アイヌと和人の両方の血を引く人々の中にも、著名なエカシ（長老）の一人である浦川治造のように、アイヌ文化の保存と発展に尽力する者は少なくない。また、浦河町のエカシである細川一人は、和人の両親から生まれたが幼少時に父親と死別し14歳の時に母親がアイヌの男性と再婚したためにアイヌ文化を身につけたという[36]。長い間、和人による差別や蔑視をうけた事により、アイヌであることを肯定的に捉える人は少なく、大和民族への同化とともに出自を隠す傾向が強かった。しかし、近年は自らがアイヌであることを肯定的にとらえる傾向も、徐々にみられるようになってきた。北海道以外に住むアイヌ民族の活動も盛んになってきており、世界中の先住民族との交流も行われている。アイヌと先住民族に関する論点 1950年代のアメリカ合衆国で先住民族の権利主張が取り上げられるようになり、日本でも権利回復運動が行われた[11]。 1997年、アイヌ文化振興法施行によって北海道旧土人保護法は廃止された。しかし、このアイヌ文化振興法ではアイヌを先住民族と認定されなかった[11]。またアイヌ文化振興法によるアイヌ民族共有財産の返還手続きに対してアイヌ民族共有財産裁判が行われたが、2006年に最高裁で原告敗訴が確定した。 2007年9月13日に国連総会で採択された先住民族の権利に関する国際連合宣言を踏まえて、2008年6月6日、アイヌを先住民族として認めることを政府に求める国会決議が衆参両院とも全会一致で可決された[37][38][39]。北海道アイヌ協会が北海道の区域外に居住するアイヌ認定事業[40]をアイヌ政策関係省庁連絡会議申合せ[41]に基づき実施している。その際には、家系図や戸籍謄本、除籍謄本等を判断資料としている。 2008年5月12日に鈴木宗男が国会に提出した「先住民族の定義及びアイヌ民族の先住民族としての権利確立に向けた政府の取り組みに関する第3回質問主意書」に対し、5月20日の政府答弁書で「アイヌの人々は、いわゆる和人との関係において、日本列島北部周辺、取り分け北海道に先住していたことは歴史的事実であり、また、独自の言語及び宗教を有し、文化の独自性を保持していること等から、少数民族であると認識している。」と答弁している（ただし「先住民族」との認識ではない）。6月6日には、衆参両院の全会一致で「アイヌ民族を先住民族とすることを求める決議」がなされた[42]（ただし、「求める決議」で「認める決議」ではない）。 2009年12月、「先住民族アイヌの権利回復を求める団体・個人署名の要請」が行われた。[43] アイヌ先住民族認定と保護政策に対する意見の食い違い 2014年8月に東区選出の札幌市議会議員で自由民主党所属の金子快之がTwitterで「アイヌ民族なんて、いまはもういないんですよね。せいぜいアイヌ系日本人が良いところですが、利権を行使しまくっているこの不合理。納税者に説明できません」とアイヌ民族は今は存在しないと受け止められる書き込みを行っていたことが判明[44][45]、アイヌの団体などから批判され、自民党の市議会会派から除名された後、同9月に市議会からは議員辞職勧告決議[46]をうけた。金子議員は、北海道アイヌ協会がアイヌ民族の認定を独占的に行っていることに対し「アイヌ民族であることを法的に証明する手段が現状存在しない」とし、「アイヌ民族であることを『証明』している北海道アイヌ協会が「アイヌの血を受け継いでいる『と思われる』人」という曖昧な基準で認定しており出自がアイヌでなくとも養子や婚姻といった手段で認定してもらえればアイヌとしての優遇措置を受けられる、北海道アイヌ協会自体に数々の『不正行為』が存在しているなどを市役所の決算から市議会で告発した。アイヌの文化や歴史自体を否定するものではないとし、アイヌに様々な苦労があったことを認めつつも、利権の問題には今後も取り組んでいくと述べた[47]。しかし一方で除名処分に際し『アイヌ民族は先住民族』とした国会決議の内容は認めない」との趣旨の発言があったとされ、また発言も撤回していない[48]。その後の金子は辞職を拒否して保守系無所属の市議となり、札幌市のアイヌ政策に関する「官製談合」が存在したとして市議会で追及した後[49]、2015年の札幌市議選では東区選挙区から再選を目指したものの、落選した。ただし官製談合そのものは実際に何度も行われている事が判明している。札幌市役所は市民へ謝罪した。[50] 墓地の盗掘と遺骨返還北海道や千島、樺太の開発と学術調査が本格化した明治以降、国内外の民族学者や考古学者らが、アイヌを含む北方先住民族の墓地を盗掘して、遺骨を乱雑に扱ったり、国外に持ち出したりした例があった。北海道大学では1995年に「北大人骨事件」が発覚。北大は学内で保管するアイヌの遺骨(16人分)を、日本政府のガイドラインに沿って子孫ら祭祀継承者へ渡す「アイヌ遺骨等返還室」を2015年4月に設置した[51]。またドイツの学術団体「ベルリン人類学・民族学・先史学協会」（BGAEU）は2017年7月31日、ドイツ人旅行者のゲオルク・シュレジンガーが1879年に札幌市内のアイヌ墓地から持ち出したアイヌの遺骨1体を、在ベルリン日本大使館で北海道アイヌ協会へ返還した。この遺骨は8月2日に北海道大学のアイヌ納骨堂に納められた後、同月4日に慰霊祭（イチャルパ）で供養される予定である[52]。画像アイヌの狩人を描いたアイヌ絵アイヌの漁師を描いた絵（1843年）ブロニスワフ・ピウスツキが撮影したアイヌアイヌの暮らしを復元した人形アイヌの伝統衣装、「アットゥシ」。鳥の皮で作られた外套「チカプウル」。木綿を多用した晴れ着「ルウンペ」北海道日高地方に伝承される晴れ着「カパラミプ」イザベラ・バードによるチセの外観白老町のアイヌ民族博物館に復元されたアイヌの村の風景イオマンテを行う男性たち（1930年）博物館アイヌ民族博物館釧路市立博物館北海道博物館二風谷アイヌ文化博物館萱野茂二風谷アイヌ資料館新ひだか町アイヌ民俗資料館弟子屈町屈斜路コタンアイヌ民俗資料館川村カ子トアイヌ記念館関連団体北海道アイヌ協会アイヌ民族党脚注注釈出典参考文献『アイヌの本』別冊宝島EX 宝島社 1993年安達登・篠田謙一「」2008年3月7日安達登・篠田謙一「」「日本人起源論を検証する：形態・ＤＮＡ・食性モデルの一致・不一致」2010年2月20日、国立科学博物館分館新谷行『増補アイヌ民族抵抗史アイヌ共和国への胎動』三一新書 1977年 ISBN 4-380-72011-X 荒野泰典の『「四つの口」の国際関係――近世日本国家の中華秩序からの自立を中心に――』2012. 海保嶺夫『エゾの歴史北の人びとと「日本」』講談社選書メチエ 1996年 ISBN 4-06-258069-1 萱野茂『アイヌの碑』朝日文庫 1990年 ISBN 4-02-260622-3 菊池俊彦 2012 篠田謙一「」有識者会議2009.2.26 日本学術会議地域研究委員会人類学分科会「」平成23年（2011年）本多勝一『先住民アイヌの現在』朝日文庫 1993年 ISBN 4-02-260776-9 本多勝一『アイヌ民族』朝日文庫 2001年 ISBN 4-02-261357-2 宮島利光『アイヌ民族と日本の歴史』三一新書 1996年 ISBN 4-380-96011-0 関連作品石坂啓『ハルコロ』1,2（コミック)(潮出版社1992,1993)ISBN 978-4267902420, ISBN 978-4267902482 サムライスピリッツ（格闘ゲーム)(1993- ) 「ゴールデンカムイ」（コミック、アニメーション)(2015- )明治末期の北海道を舞台にした野田サトルによる漫画作品。アニメ化もされている。関連項目アイヌの一覧 - アイヌ出身者蝦夷アイヌ絵 - アイヌを題材にした日本画、浮世絵アイヌ文化アイヌ語アイヌの歴史ロシアにおけるアイヌ江戸時代の日本の人口統計 - アイヌの人口統計が含まれている。外部リンク（） - 北海道新聞 - 2012年6月18日の北海道新聞朝刊 [リンク切れ]	https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A2%E3%82%A4%E3%83%8C
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 238, 1189, 2771, 4439, 4767, 5167, 5396, 6410, 6566, 8612, 8826, 9842, 10619, 11072, 11187, 11311, 11418, 11538, 11650, 11743, 11840, 12052, 12318, 12553, 12740 ], "plaintext_end_byte": [ 237, 1141, 2669, 4375, 4740, 5166, 5364, 6409, 6501, 8611, 8759, 9760, 10587, 11033, 11186, 11310, 11417, 11537, 11649, 11742, 11839, 11992, 12234, 12459, 12739, 13064 ] }	2016నాటికి కందికుప్ప గ్రామ జనాభా ఎంత?	కందికుప్ప	telugu	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	కందికుప్ప, తూర్పు గోదావరి జిల్లా, కాట్రేనికోన మండలానికి చెందిన గ్రామము.[1].. పిన్ కోడ్: 533 212. ఇది మండల కేంద్రమైన కాట్రేనికోన నుండి 6 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన అమలాపురం నుండి 27 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 3297 ఇళ్లతో, 12585 జనాభాతో 1841 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 6334, ఆడవారి సంఖ్య 6251. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 2482 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 30. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 587915[2].పిన్ కోడ్: 533212. విద్యా సౌకర్యాలు గ్రామంలో రెండుప్రైవేటు బాలబడులు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 8, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి , ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు మూడు , ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. ఒక ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాల ఉంది. సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల కాట్రేనికోనలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల చెయ్యేరులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్ అమలాపురంలో ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం కాట్రేనికోనలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల అమలాపురం లోనూ ఉన్నాయి. వైద్య సౌకర్యం ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం కందికుప్పలో ఉన్న రెండు ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రాల్లో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక సంచార వైద్య శాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. డిస్పెన్సరీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం గ్రామంలో5 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఐదుగురు ఉన్నారు. నాలుగు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి. తాగు నీరు గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. కాలువ/వాగు/నది ద్వారా, చెరువు ద్వారా కూడా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది. పారిశుధ్యం గ్రామంలో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు. సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు కందకుప్పలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి. మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్ గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. విద్యుత్తు గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 14 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు. భూమి వినియోగం కందికుప్పలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది: వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 175 హెక్టార్లు వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 300 హెక్టార్లు తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 64 హెక్టార్లు వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 583 హెక్టార్లు నికరంగా విత్తిన భూమి: 719 హెక్టార్లు నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 274 హెక్టార్లు వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 445 హెక్టార్లు నీటిపారుదల సౌకర్యాలు కందికుప్పలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది. కాలువలు: 445 హెక్టార్లు ఉత్పత్తి కందికుప్పలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి. ప్రధాన పంటలు వరి, కొబ్బరి గణాంకాలు జనాభా (2011) - మొత్తం 12,585 - పురుషుల సంఖ్య 6,334 - స్త్రీల సంఖ్య 6,251 - గృహాల సంఖ్య 3,297 2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 12,751.[3] ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 6,426, మహిళల సంఖ్య 6,325, గ్రామంలో నివాసగృహాలు 2,789 ఉన్నాయి. ప్రముఖులు బొజ్జా తారకం మూలాలు	https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%AA
{ "plaintext_start_byte": [ 3, 553, 1339, 1948, 2579, 3072, 3380, 3645, 4218, 4334, 5184, 5940, 6156, 6595, 6925, 6975, 7474, 8170, 9419, 9808, 10476, 11774, 12315, 12626, 12965, 13517, 14214, 15307, 15991, 17089, 17628, 17883, 18509, 19059, 19612, 20084, 20249, 21338, 21553, 22148, 22305, 22510, 22744 ], "plaintext_end_byte": [ 552, 1338, 1947, 2578, 3059, 3379, 3644, 4217, 4323, 5183, 5939, 6155, 6585, 6923, 6956, 7438, 8169, 9387, 9807, 10451, 11757, 12314, 12625, 12964, 13504, 14213, 15306, 15975, 17088, 17627, 17882, 18463, 19058, 19611, 20071, 20248, 21326, 21552, 22124, 22304, 22498, 22728, 22853 ] }	What carbohydrates are digestible?	Carbohydrate	english	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	A carbohydrate (/kɑːrboʊˈhaɪdreɪt/) is a biomolecule consisting of carbon (C), hydrogen (H) and oxygen (O) atoms, usually with a hydrogen–oxygen atom ratio of 2:1 (as in water) and thus with the empirical formula Cm(H2O)n (where m may be different from n). This formula holds true for monosaccharides. Some exceptions exist; for example, deoxyribose, a sugar component of DNA,[1] has the empirical formula C5H10O4.[2] The carbohydrates are technically hydrates of carbon; structurally it is more accurate to view them as aldoses and ketoses. The term is most common in biochemistry, where it is a synonym of 'saccharide', a group that includes sugars, starch, and cellulose. The saccharides are divided into four chemical groups: monosaccharides, disaccharides, oligosaccharides, and polysaccharides. Monosaccharides and disaccharides, the smallest (lower molecular weight) carbohydrates, are commonly referred to as sugars.[3] The word saccharide comes from the Greek word σάκχαρον (sákkharon), meaning "sugar".[4] While the scientific nomenclature of carbohydrates is complex, the names of the monosaccharides and disaccharides very often end in the suffix -ose, as in the monosaccharides fructose (fruit sugar) and glucose (starch sugar) and the disaccharides sucrose (cane or beet sugar) and lactose (milk sugar). Carbohydrates perform numerous roles in living organisms. Polysaccharides serve for the storage of energy (e.g. starch and glycogen) and as structural components (e.g. cellulose in plants and chitin in arthropods). The 5-carbon monosaccharide ribose is an important component of coenzymes (e.g. ATP, FAD and NAD) and the backbone of the genetic molecule known as RNA. The related deoxyribose is a component of DNA. Saccharides and their derivatives include many other important biomolecules that play key roles in the immune system, fertilization, preventing pathogenesis, blood clotting, and development.[5] Starch and sugars are the most important carbohydrates in human diet. They are found in a wide variety of natural and processed foods. Starch is a polysaccharide. It is abundant in cereals (wheat, maize, rice), potatoes, and processed food based on cereal flour, such as bread, pizza or pasta. Sugars appear in human diet mainly as table sugar (sucrose, extracted from sugarcane or sugar beets), lactose (abundant in milk), glucose and fructose, both of which occur naturally in honey, many fruits, and some vegetables. Table sugar, milk, or honey are often added to drinks and many prepared foods such as jam, biscuits and cakes. Cellulose, a polysaccharide found in the cell walls of all plants, is one of the main components of insoluble dietary fiber. Although it is not digestible, insoluble dietary fiber helps to maintain a healthy digestive system[6] by easing defecation. Other polysaccharides contained in dietary fiber include resistant starch and inulin, which feed some bacteria in the microbiota of the large intestine, and are metabolized by these bacteria to yield short-chain fatty acids.[7][8] Terminology In scientific literature, the term "carbohydrate" has many synonyms, like "sugar" (in the broad sense), "saccharide", "ose",[4] "glucide",[9] "hydrate of carbon" or "polyhydroxy compounds with aldehyde or ketone". Some of these terms, specially "carbohydrate" and "sugar", are also used with other meanings. In food science and in many informal contexts, the term "carbohydrate" often means any food that is particularly rich in the complex carbohydrate starch (such as cereals, bread and pasta) or simple carbohydrates, such as sugar (found in candy, jams, and desserts). Often in lists of nutritional information, such as the USDA National Nutrient Database, the term "carbohydrate" (or "carbohydrate by difference") is used for everything other than water, protein, fat, ash, and ethanol.[10] This includes chemical compounds such as acetic or lactic acid, which are not normally considered carbohydrates. It also includes dietary fiber which is a carbohydrate but which does not contribute much in the way of food energy (kilocalories), even though it is often included in the calculation of total food energy just as though it were a sugar. In the strict sense, "sugar" is applied for sweet, soluble carbohydrates, many of which are used in food. Structure Formerly the name "carbohydrate" was used in chemistry for any compound with the formula Cm (H2O)n. Following this definition, some chemists considered formaldehyde (CH2O) to be the simplest carbohydrate,[11] while others claimed that title for glycolaldehyde.[12] Today, the term is generally understood in the biochemistry sense, which excludes compounds with only one or two carbons and includes many biological carbohydrates which deviate from this formula. For example, while the above representative formulas would seem to capture the commonly known carbohydrates, ubiquitous and abundant carbohydrates often deviate from this. For example, carbohydrates often display chemical groups such as: N-acetyl (e.g. chitin), sulphate (e.g. glycosaminoglycans), carboxylic acid (e.g. sialic acid) and deoxy modifications (e.g. fucose and sialic acid). Natural saccharides are generally built of simple carbohydrates called monosaccharides with general formula (CH2O)n where n is three or more. A typical monosaccharide has the structure H–(CHOH)x(C=O)–(CHOH)y–H, that is, an aldehyde or ketone with many hydroxyl groups added, usually one on each carbon atom that is not part of the aldehyde or ketone functional group. Examples of monosaccharides are glucose, fructose, and glyceraldehydes. However, some biological substances commonly called "monosaccharides" do not conform to this formula (e.g. uronic acids and deoxy-sugars such as fucose) and there are many chemicals that do conform to this formula but are not considered to be monosaccharides (e.g. formaldehyde CH2O and inositol (CH2O)6).[13] The open-chain form of a monosaccharide often coexists with a closed ring form where the aldehyde/ketone carbonyl group carbon (C=O) and hydroxyl group (–OH) react forming a hemiacetal with a new C–O–C bridge. Monosaccharides can be linked together into what are called polysaccharides (or oligosaccharides) in a large variety of ways. Many carbohydrates contain one or more modified monosaccharide units that have had one or more groups replaced or removed. For example, deoxyribose, a component of DNA, is a modified version of ribose; chitin is composed of repeating units of N-acetyl glucosamine, a nitrogen-containing form of glucose. Division Carbohydrates are polyhydroxy aldehydes, ketones, alcohols, acids, their simple derivatives and their polymers having linkages of the acetal type. They may be classified according to their degree of polymerization, and may be divided initially into three principal groups, namely sugars, oligosaccharides and polysaccharides[14] DP * = Degree of polymerization Monosaccharides Monosaccharides are the simplest carbohydrates in that they cannot be hydrolyzed to smaller carbohydrates. They are aldehydes or ketones with two or more hydroxyl groups. The general chemical formula of an unmodified monosaccharide is (C•H2O)n, literally a "carbon hydrate". Monosaccharides are important fuel molecules as well as building blocks for nucleic acids. The smallest monosaccharides, for which n=3, are dihydroxyacetone and D- and L-glyceraldehydes. Classification of monosaccharides Monosaccharides are classified according to three different characteristics: the placement of its carbonyl group, the number of carbon atoms it contains, and its chiral handedness. If the carbonyl group is an aldehyde, the monosaccharide is an aldose; if the carbonyl group is a ketone, the monosaccharide is a ketose. Monosaccharides with three carbon atoms are called trioses, those with four are called tetroses, five are called pentoses, six are hexoses, and so on.[16] These two systems of classification are often combined. For example, glucose is an aldohexose (a six-carbon aldehyde), ribose is an aldopentose (a five-carbon aldehyde), and fructose is a ketohexose (a six-carbon ketone). Each carbon atom bearing a hydroxyl group (-OH), with the exception of the first and last carbons, are asymmetric, making them stereo centers with two possible configurations each (R or S). Because of this asymmetry, a number of isomers may exist for any given monosaccharide formula. Using Le Bel-van't Hoff rule, the aldohexose D-glucose, for example, has the formula (C·H2O)6, of which four of its six carbons atoms are stereogenic, making D-glucose one of 24=16 possible stereoisomers. In the case of glyceraldehydes, an aldotriose, there is one pair of possible stereoisomers, which are enantiomers and epimers. 1, 3-dihydroxyacetone, the ketose corresponding to the aldose glyceraldehydes, is a symmetric molecule with no stereo centers. The assignment of D or L is made according to the orientation of the asymmetric carbon furthest from the carbonyl group: in a standard Fischer projection if the hydroxyl group is on the right the molecule is a D sugar, otherwise it is an L sugar. The "D-" and "L-" prefixes should not be confused with "d-" or "l-", which indicate the direction that the sugar rotates plane polarized light. This usage of "d-" and "l-" is no longer followed in carbohydrate chemistry.[17] Ring-straight chain isomerism The aldehyde or ketone group of a straight-chain monosaccharide will react reversibly with a hydroxyl group on a different carbon atom to form a hemiacetal or hemiketal, forming a heterocyclic ring with an oxygen bridge between two carbon atoms. Rings with five and six atoms are called furanose and pyranose forms, respectively, and exist in equilibrium with the straight-chain form.[18] During the conversion from straight-chain form to the cyclic form, the carbon atom containing the carbonyl oxygen, called the anomeric carbon, becomes a stereogenic center with two possible configurations: The oxygen atom may take a position either above or below the plane of the ring. The resulting possible pair of stereoisomers is called anomers. In the α anomer, the -OH substituent on the anomeric carbon rests on the opposite side (trans) of the ring from the CH2OH side branch. The alternative form, in which the CH2OH substituent and the anomeric hydroxyl are on the same side (cis) of the plane of the ring, is called the β anomer. Use in living organisms Monosaccharides are the major source of fuel for metabolism, being used both as an energy source (glucose being the most important in nature) and in biosynthesis. When monosaccharides are not immediately needed by many cells they are often converted to more space-efficient forms, often polysaccharides. In many animals, including humans, this storage form is glycogen, especially in liver and muscle cells. In plants, starch is used for the same purpose. The most abundant carbohydrate, cellulose, is a structural component of the cell wall of plants and many forms of algae. Ribose is a component of RNA. Deoxyribose is a component of DNA. Lyxose is a component of lyxoflavin found in the human heart.[19] Ribulose and xylulose occur in the pentose phosphate pathway. Galactose, a component of milk sugar lactose, is found in galactolipids in plant cell membranes and in glycoproteins in many tissues. Mannose occurs in human metabolism, especially in the glycosylation of certain proteins. Fructose, or fruit sugar, is found in many plants and in humans, it is metabolized in the liver, absorbed directly into the intestines during digestion, and found in semen. Trehalose, a major sugar of insects, is rapidly hydrolyzed into two glucose molecules to support continuous flight. Disaccharides Two joined monosaccharides are called a disaccharide and these are the simplest polysaccharides. Examples include sucrose and lactose. They are composed of two monosaccharide units bound together by a covalent bond known as a glycosidic linkage formed via a dehydration reaction, resulting in the loss of a hydrogen atom from one monosaccharide and a hydroxyl group from the other. The formula of unmodified disaccharides is C12H22O11. Although there are numerous kinds of disaccharides, a handful of disaccharides are particularly notable. Sucrose, pictured to the right, is the most abundant disaccharide, and the main form in which carbohydrates are transported in plants. It is composed of one D-glucose molecule and one D-fructose molecule. The systematic name for sucrose, O-α-D-glucopyranosyl-(1→2)-D-fructofuranoside, indicates four things: Its monosaccharides: glucose and fructose Their ring types: glucose is a pyranose and fructose is a furanose How they are linked together: the oxygen on carbon number 1 (C1) of α-D-glucose is linked to the C2 of D-fructose. The -oside suffix indicates that the anomeric carbon of both monosaccharides participates in the glycosidic bond. Lactose, a disaccharide composed of one D-galactose molecule and one D-glucose molecule, occurs naturally in mammalian milk. The systematic name for lactose is O-β-D-galactopyranosyl-(1→4)-D-glucopyranose. Other notable disaccharides include maltose (two D-glucoses linked α-1,4) and cellulobiose (two D-glucoses linked β-1,4). Disaccharides can be classified into two types: reducing and non-reducing disaccharides. If the functional group is present in bonding with another sugar unit, it is called a reducing disaccharide or biose. Nutrition Carbohydrate consumed in food yields 3.87 kilocalories of energy per gram for simple sugars,[20] and 3.57 to 4.12 kilocalories per gram for complex carbohydrate in most other foods.[21] Relatively high levels of carbohydrate are associated with processed foods or refined foods made from plants, including sweets, cookies and candy, table sugar, honey, soft drinks, breads and crackers, jams and fruit products, pastas and breakfast cereals. Lower amounts of carbohydrate are usually associated with unrefined foods, including beans, tubers, rice, and unrefined fruit.[22] Animal-based foods generally have the lowest carbohydrate levels, although milk does contain a high proportion of lactose. Organisms typically cannot metabolize all types of carbohydrate to yield energy. Glucose is a nearly universal and accessible source of energy. Many organisms also have the ability to metabolize other monosaccharides and disaccharides but glucose is often metabolized first. In Escherichia coli, for example, the lac operon will express enzymes for the digestion of lactose when it is present, but if both lactose and glucose are present the lac operon is repressed, resulting in the glucose being used first (see: Diauxie). Polysaccharides are also common sources of energy. Many organisms can easily break down starches into glucose; most organisms, however, cannot metabolize cellulose or other polysaccharides like chitin and arabinoxylans. These carbohydrate types can be metabolized by some bacteria and protists. Ruminants and termites, for example, use microorganisms to process cellulose. Even though these complex carbohydrates are not very digestible, they represent an important dietary element for humans, called dietary fiber. Fiber enhances digestion, among other benefits.[23] Based on the effects on risk of heart disease and obesity in otherwise healthy middle-aged adults,[24] the Institute of Medicine recommends that American and Canadian adults get between 45–65% of dietary energy from whole-grain carbohydrates.[25] The Food and Agriculture Organization and World Health Organization jointly recommend that national dietary guidelines set a goal of 55–75% of total energy from carbohydrates, but only 10% directly from sugars (their term for simple carbohydrates).[26] A 2017 Cochrane Systematic Review concluded that there was insufficient evidence to support the claim that whole grain diets can affect cardiovascular disease.[27] Classification Nutritionists often refer to carbohydrates as either simple or complex. However, the exact distinction between these groups can be ambiguous. The term complex carbohydrate was first used in the U.S. Senate Select Committee on Nutrition and Human Needs publication Dietary Goals for the United States (1977) where it was intended to distinguish sugars from other carbohydrates (which were perceived to be nutritionally superior).[28] However, the report put "fruit, vegetables and whole-grains" in the complex carbohydrate column, despite the fact that these may contain sugars as well as polysaccharides. This confusion persists as today some nutritionists use the term complex carbohydrate to refer to any sort of digestible saccharide present in a whole food, where fiber, vitamins and minerals are also found (as opposed to processed carbohydrates, which provide energy but few other nutrients). The standard usage, however, is to classify carbohydrates chemically: simple if they are sugars (monosaccharides and disaccharides) and complex if they are polysaccharides (or oligosaccharides).[29] In any case, the simple vs. complex chemical distinction has little value for determining the nutritional quality of carbohydrates.[29] Some simple carbohydrates (e.g. fructose) raise blood glucose slowly, while some complex carbohydrates (starches), especially if processed, raise blood sugar rapidly. The speed of digestion is determined by a variety of factors including which other nutrients are consumed with the carbohydrate, how the food is prepared, individual differences in metabolism, and the chemistry of the carbohydrate.[30] The USDA's Dietary Guidelines for Americans 2010 call for moderate- to high-carbohydrate consumption from a balanced diet that includes six one-ounce servings of grain foods each day, at least half from whole grain sources and the rest from enriched.[31] The glycemic index (GI) and glycemic load concepts have been developed to characterize food behavior during human digestion. They rank carbohydrate-rich foods based on the rapidity and magnitude of their effect on blood glucose levels. Glycemic index is a measure of how quickly food glucose is absorbed, while glycemic load is a measure of the total absorbable glucose in foods. The insulin index is a similar, more recent classification method that ranks foods based on their effects on blood insulin levels, which are caused by glucose (or starch) and some amino acids in food. Effects of dietary carbohydrate restriction Carbohydrates are a common source of energy in living organisms; however, no single carbohydrate is an essential nutrient in humans.[32] Humans are able to obtain all of their energy requirement from protein and fats, though the potential for some negative health effects of extreme carbohydrate restriction remains, as the issue has not been studied extensively yet.[32] However, in the case of dietary fiber– indigestible carbohydrates which are not a source of energy– inadequate intake can lead to significant increases in mortality.[33][34] Following a diet consisting of very low amounts of daily carbohydrate for several days will usually result in higher levels of blood ketone bodies than an isocaloric diet with similar protein content. This relatively high level of ketone bodies is commonly known as ketosis and is very often confused with the potentially fatal condition often seen in type 1 diabetics known as diabetic ketoacidosis. Somebody suffering ketoacidosis will have much higher levels of blood ketone bodies along with high blood sugar, dehydration and electrolyte imbalance. Long-chain fatty acids cannot cross the blood–brain barrier, but the liver can break these down to produce ketones. However, the medium-chain fatty acids octanoic and heptanoic acids can cross the barrier and be used by the brain, which normally relies upon glucose for its energy.[35][36][37] Gluconeogenesis allows humans to synthesize some glucose from specific amino acids: from the glycerol backbone in triglycerides and in some cases from fatty acids. Metabolism Carbohydrate metabolism denotes the various biochemical processes responsible for the formation, breakdown and interconversion of carbohydrates in living organisms. The most important carbohydrate is glucose, a simple sugar (monosaccharide) that is metabolized by nearly all known organisms. Glucose and other carbohydrates are part of a wide variety of metabolic pathways across species: plants synthesize carbohydrates from carbon dioxide and water by photosynthesis storing the absorbed energy internally, often in the form of starch or lipids. Plant components are consumed by animals and fungi, and used as fuel for cellular respiration. Oxidation of one gram of carbohydrate yields approximately 9kJ (4kcal) of energy, while the oxidation of one gram of lipids yields about 38kJ (9kcal). The human body stores between 300 to 500g of carbohydrates depending on body weight, with the skeletal muscle contributing to a large portion of the storage.[38] Energy obtained from metabolism (e.g., oxidation of glucose) is usually stored temporarily within cells in the form of ATP.[39] Organisms capable of anaerobic and aerobic respiration metabolize glucose and oxygen (aerobic) to release energy, with carbon dioxide and water as byproducts. Catabolism Catabolism is the metabolic reaction which cells undergo to break down larger molecules, extracting energy. There are two major metabolic pathways of monosaccharide catabolism: glycolysis and the citric acid cycle. In glycolysis, oligo- and polysaccharides are cleaved first to smaller monosaccharides by enzymes called glycoside hydrolases. The monosaccharide units can then enter into monosaccharide catabolism. A 2ATP investment is required in the early steps of glycolysis to phosphorylate Glucose to Glucose 6-Phosphate (G6P) and Fructose 6-Phosphate (F6P) to Fructose 1,6-biphosphate (FBP), thereby pushing the reaction forward irreversibly.[40] In some cases, as with humans, not all carbohydrate types are usable as the digestive and metabolic enzymes necessary are not present. Carbohydrate chemistry Carbohydrate chemistry is a large and economically important branch of organic chemistry. Some of the main organic reactions that involve carbohydrates are: Carbohydrate acetalisation Cyanohydrin reaction Lobry de Bruyn–van Ekenstein transformation Amadori rearrangement Nef reaction Wohl degradation Koenigs–Knorr reaction Carbohydrate digestion See also Bioplastic Fermentation Glycobiology Glycoinformatics Glycolipid Glycome Glycomics Glycosyl Macromolecule Low-carbohydrate diet Pentose phosphate pathway Photosynthesis Resistant starch Saccharic acid Carbohydrate NMR Sources (Requires ) , a collaboration between the Consortium for Functional Glycomics and Nature Publishing Group	https://en.wikipedia.org/wiki/Carbohydrate
{ "plaintext_start_byte": [ 3, 579, 913, 1260, 2552, 3706, 4542, 5625, 6409, 7773, 8307, 8794, 9427, 9525, 9664, 10354, 10563, 10898, 11912, 12383, 13444, 14193, 14713, 15378, 16110, 16970, 17527, 17958, 18497, 18849, 19723, 21551, 22038, 22106, 22148, 25069, 25540, 26567, 26755, 27034 ], "plaintext_end_byte": [ 578, 903, 1259, 2550, 3705, 4541, 5624, 6391, 7744, 8306, 8793, 9426, 9524, 9663, 10353, 10562, 10879, 11911, 12372, 13432, 14178, 14712, 15377, 16109, 16969, 17526, 17943, 18496, 18848, 19722, 21550, 22037, 22085, 22147, 25040, 25522, 26556, 26747, 27032, 27086 ] }	How old do you have to be in order to participate in Greco-Roman wrestling?	Greco-Roman wrestling	english	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Greco-Roman (US) or Graeco-Roman (UK) wrestling is a style of wrestling that is practiced worldwide. It was contested at the first modern Olympic Games in 1896 and has been included in every edition of the summer Olympics held since 1908.[2]This style of wrestling forbids holds below the waist; this is the major difference from freestyle wrestling, the other form of wrestling at the Olympics. This restriction results in an emphasis on throws because a wrestler cannot use trips to take an opponent to the ground, or avoid throws by hooking or grabbing the opponent's leg. According to United World Wrestling, Greco-Roman wrestling is one of the six main forms of amateur competitive wrestling practised internationally today. The other five forms are Freestyle wrestling, Grappling/Submission wrestling, Beach wrestling, Pankration athlima, Alysh/Belt wrestling and Traditional/Folk wrestling.[3] History The name "Greco-Roman" was applied to this style of wrestling as a way of purporting it to be similar to the wrestling formerly found in the ancient civilizations surrounding the Mediterranean Sea especially at the ancient Greek Olympics. At that time, the athletes initially wore skintight shorts but later wrestled each other naked.[4] It is speculated that many styles of European folk wrestling may have spurred the origins of Greco-Roman wrestling.[5] According to United World Wrestling, a Napoleonic soldier named Jean Exbrayat first developed the style.[6] Exbrayat performed in fairs and called his style of wrestling "flat hand wrestling" to distinguish it from other forms of hand-to-hand combat that allowed striking. In 1848, Exbrayat established the rule that no holds below the waist were to be allowed; neither were painful holds or torsions that would hurt the opponent. "Flat hand wrestling" or "French wrestling" (as the style became known) developed all throughout Europe and became a popular sport. The Italian wrestler Basilio Bartoletti first coined the term "Greco-Roman" for the sport to underline the interest in "ancient values."[1] Many others in the 18th and 20th centuries sought to add value to their contemporary athletic practices by finding some connections with ancient counterparts. The 18th century work Gymnastics for Youth by Johann Friedrich Guts Muths described a form of schoolboy wrestling called "orthopale" (used by Plato to describe the standing part of wrestling) that did not mention any lower-body holds.[5] Real ancient wrestling was quite different;[7] see Greek wrestling.[1] The British never really enjoyed Greco-Roman wrestling in comparison to its less restrictive counterpart, freestyle, and despite the efforts of William Muldoon (a successful New York barroom freestyle wrestler who served in the Franco-Prussian War and learned the style in France) to promote it in the United States after the Civil War. But on the continent, the style was highly promoted. Almost all the continental European capital cities hosted international Greco-Roman tournaments in the 19th century, with much prize money given to the place winners. For example, the Czar of Russia paid 500 francs for wrestlers to train and compete in his tournament, with 5,000 francs awarded as a prize to the tournament winner. Greco-Roman wrestling soon became prestigious in continental Europe[5] and was the first style registered at the modern Olympic Games, beginning in Athens in 1896 with one heavyweight bout,[8] and grew in popularity during the 20th century. It has always been featured in the Olympic Games, except during the Paris Olympic Games in 1900[1] and the St. Louis Olympic Games of 1904, when freestyle first emerged as an Olympic sport. Perhaps the most well-known of Greco-Roman wrestlers in the 19th century was Georg Hackenschmidt born in Dorpat, Russian Empire, and nicknamed "The Russian Lion." Hackenschmidt in 1898 at the age of 21 and with 15 months of training defeated the experienced Paul Pons in a match in Saint Petersburg, Russia. In 1900, he won professional tournaments in Moscow and St. Petersburg and a series of international tournaments after that. After defeating Tom Jenkins (from the United States) in both freestyle and Greco-Roman matches in England, Georg Hackenschmidt wrestled exclusively freestyle in order to compete better against English, Australian, and American opponents. Winning more than 2,000 victories in Greco-Roman and freestyle, Hackenschmidt served as the physical education adviser to the House of Lords after his retirement.[9] Professional matches in Greco-Roman wrestling were known for their great brutality. Body slams, choke-holds, and head-butting was allowed, and even caustic substances were used to weaken the opponent. By the end of the 19th century, gouging with the nails, punching, and violently slamming the arms together around the opponent's stomach were forbidden. Greco-Roman matches were also famous for their length. Professionally, it was not uncommon for there to be matches lasting two or three hours. William Muldoon's bout with Clarence Whistler at the Terrace Garden Theater in New York lasted eight hours before ending in a draw. Even in the 1912 Olympics, a match between Anders Ahlgren of Sweden and Ivar Boehling of Finland lasted for nine hours before a draw was called and both wrestlers awarded the silver medal. The International Amateur Wrestling Federation (IAWF) took over the regulation of Greco-Roman wrestling in 1921. Since then matches have been dramatically cut short, and today all movements that put the life or limb of the wrestler in jeopardy are forbidden.[10] In Olympic competition, countries of the former Soviet Union, Bulgaria, Turkey, South Korea, Romania, Japan, Sweden, and Finland have had great success. Carl Westergren of Sweden won three Greco-Roman gold medals in 1920, 1924, and 1932, and was the first Greco-Roman wrestler to do so. Alexander Karelin did the same in 1988, 1992, and 1996. Ivar Johansson of Sweden won gold medals in Greco-Roman in 1932 and 1936 and also a gold medal in freestyle in 1932. The United States Olympic delegation (exclusively wrestling freestyle before) first entered Greco-Roman wrestling in 1952 and has taken three gold medals, won by Steve Fraser and Jeffrey Blatnick in the 1984 Los Angeles Olympic Games, and by Rulon Gardner at the 2000 Olympic Games in Sydney, Australia.[9] Weight classes Currently, international Greco-Roman wrestling is divided into four main age categories: schoolboys, cadets, juniors, and seniors.[11] Schoolboys (young men ages 14–15; or age 13 with a medical certificate and parental authorization) wrestle in 10 weight classes ranging from 29 to 85kg.[12] Cadets (young men ages 16–17; or age 15 with a medical certificate and parental authorization) wrestle in 10 weight classes ranging from 39 to 100kg.[12] Juniors (young men ages 18 to 20; or age 17 with a medical certificate and parental authorization) wrestle in eight weight classes ranging from 46 to 120kg.[12] Seniors (men ages 20 and up) wrestle in seven weight classes ranging from 50 to 120kg.[12] For men, there is also a special category for some Greco-Roman competitions, "Veterans", for men ages 35 and older, presumably featuring the same weight classes as seniors.[11] Also, all of the men's age categories and weight classes can be applied to freestyle wrestling.[13] Wrestlers after weigh-in may only wrestle in their own weight class. Wrestlers in the senior age category may wrestle up a weight class except for the heavyweight division (which starts at a weight more than 96kg for the men).[14] Different nations may have different weight classes and different age categories for their levels of Greco-Roman competition. Structure of the tournament A typical international wrestling tournament takes place by direct elimination with an ideal number of wrestlers (4, 8, 16, 32, 64, etc.) in each weight class and age category competing for placement. The competition in each weight class takes place in one day.[15] The day before the wrestling in a scheduled weight class and age category takes place, all the applicable wrestlers are examined by a physician and weighed-in. Each wrestler after being weighed on the scale then draws a token randomly that gives a certain number.[16] If an ideal number is not reached to begin elimination rounds, a qualification round will take place to eliminate the excess number of wrestlers. For example, 22 wrestlers may weigh-in over the ideal number of 16 wrestlers. The six wrestlers who drew the highest numbers after 16 and the six wrestlers who drew the six numbers immediately before 17 would then wrestle in six matches in the qualification round. The winners of those matches would then go on to the elimination round.[17] In the "elimination round", the ideal number of wrestlers then pair off and compete in matches until two victors emerge who will compete in the finals for first and second place. All of the wrestlers who lost to the two finals then have the chance to wrestle in a "repechage round". The repechage round begins with the wrestlers who lost to the two finalists at the lowest level of competition in the elimination round. The matches are paired off by the wrestlers who lost to one finalist and the wrestlers who lost to the other. The two wrestlers who win after every level of competition are the victors of the repechage round.[18] In the "finals", the two victors of the elimination round compete for first and second place.[19] In all rounds of the tournament, the wrestlers compete in matches paired off in the order of the numbers they drew after the weigh-in.[20] After the finals match, the awards ceremony will take place. The first place and second place wrestlers will receive a gold and silver medal, respectively. (At the FILA World Championships, the first place wrestler will receive the World Championship Belt.) The two repechage round winners will each be awarded third place with a bronze medal. The two wrestlers who lost in the finals for the third place are awarded fifth place. From seventh place down, the wrestlers are ranked according to the classification points earned for their victories or losses. If there is a tie among wrestlers for classification points, the ranking is determined in this order from the highest to the lowest: Most victories earned by fall Most matches won by technical superiority Most periods won by technical superiority Most technical points scored in the tournament Least technical points scored in the tournament Wrestlers who remained tied after that will be awarded placements ex aequo. Wrestlers classified from the fifth to the 10th place will receive a special diploma. The wrestling tournaments in the Olympic Games and the Senior and Junior World Championships are designed to take place over three days on three mats.[21] Layout of the mat The match takes place on a thick rubber circular mat that is shock-absorbing to ensure safety. For the Olympic Games, all World Championships, and World Cups, the mat has to be new. The main wrestling area has a nine-meter diameter and is surrounded by a 1.5 meter border of the same thickness known as the "protection area". Inside the nine meter in diameter circle is a red band of one meter in width that is on the outer edge of the circle and is known as the "red zone". The red zone is used to help indicate passivity on the part of a wrestler; thus, it is also known as the "passivity zone". Inside the red zone is the "central wrestling area" which is seven meters in diameter. In the middle of the central wrestling area is the "central circle", which is one meter in diameter. The central circle is surrounded by a band 10 centimeters wide and is divided in half by a red line eight centimeters in width. The diagonally opposite corners of the mat are marked with the wrestlers' colors, red and blue.[22] For competition in the Olympic Games, the World Championships, and the Continental Championships, the mat is installed on a platform no greater than 1.1 meters in height. If the mat lies on a podium and the protection margin (covering and free space around the mat) does not reach two meters, then the sides of the podium are covered with 45° (degree) inclined panels. In all cases, the color of the protection area is different from the color of the mat.[23] Equipment A "singlet" is a one-piece wrestling garment made of spandex that should provide a tight and comfortable fit for the wrestler. It is made from nylon or lycra and prevents an opponent from using anything on the wrestler as leverage. One wrestler usually competes in a red singlet and the other in a blue singlet.[23] A special pair of "shoes" is worn by the wrestler to increase his mobility and flexibility. Wrestling shoes are light and flexible in order to provide maximum comfort and movement. Usually made with rubber soles, they help give the wrestler's feet a better grip on the mat.[24] A "handkerchief", also called a "bloodrag", is carried in the singlet. In the event of bleeding, the wrestler will remove the cloth from his singlet and attempt to stop the bleeding or clean up any bodily fluids that may have gotten onto the mat.[23] "Headgear", equipment worn around the ears to protect the wrestler, is optional in Greco-Roman. Headgear is omitted at the participant's own risk, as there is the potential to develop cauliflower ear.[24] The match A match is a competition between two individual wrestlers of the same weight class. In Greco-Roman wrestling, a jury (or team) of three officials (referees) is used. The referee controls the action in the center, blowing the whistle to start and stop the action, and supervises the scoring of holds and infractions. The judge sits at the side of the mat, keeps score, and occasionally gives his approval when needed by the referee for various decisions. The mat chairman sits at the scoring table, keeps time, is responsible for declaring technical superiority, and supervises the work of the referee and judge. To call a fall, two of the three officials must agree (usually, the referee and either the judge or the mat chairman).[25] Period format In Greco-Roman and freestyle, the format is now two three-minute periods. Before each match, each wrestler's name is called, and the wrestler takes his place at the corner of the mat assigned to his color. The referee then calls them to his side at the center of the mat, shakes hands with them, inspects their apparel, and checks for any perspiration, oily or greasy substances, and any other infractions. The two wrestlers then greet each other, shake hands, and the referee blows his whistle to start the period.[26] A wrestler wins the match when he has won two out of three periods. For example, if one competitor were to win the first period 1-0 and the second period 1-0, the match would be over. However, if the other competitor were to win the second period, then a third and deciding period would result. Only a fall, injury default, or disqualification terminates the match; all other modes of victory result only in period termination. One side effect of this format is that it is possible for the losing wrestler to outscore the winner. For example, periods may be scored 3-2, 0-4, 1-0, leading to a total score of 4-6 but a win for the wrestler scoring fewer points.[27] Each Greco-Roman period is broken up into a phase for wrestling from the neutral position and a maximum of two par terre (ground wrestling) phases. During the wrestling phase from the neutral position, both wrestlers compete for takedowns and points for 60 seconds as usual. At the end of the first minute, in general, the wrestler who has scored the most points will receive the advantage in an Olympic lift from an open par terre position on the other wrestler. This position is known as "the Clinch". If neither wrestler at this point has any points, the referee will toss a colored disk, with a red-colored side and a blue-colored side. The wrestler who won the colored disk toss will receive the advantage in the Olympic lift. The wrestler who lost the colored disk toss then places his hands and knees in the center circle, with the hands and knees at least 20 centimeters apart and the distance between the hands a maximum of 30 centimeters. The arms of that wrestler would be stretched out, the feet would not be crossed, and the thighs would be stretched out forming a 90-degree angle with the mat. The wrestler who won the colored disk toss would then be allowed to step beside the wrestler on the bottom, not touching him with his legs. If the wrestler who won the colored disk toss wished, he could place one knee on the mat. The top wrestler would then wrap his hands and arms around the bottom wrestler's waist and execute the Olympic lift (called an upside-down belt hold) at the beginning of the first 30 seconds. The bottom wrestler could then attempt to defend himself.[28] At the end of first thirty seconds, the clinch position is reversed with the other wrestler receiving the Olympic lift, and the period continuing for the remaining 30 seconds. The period is decided by who accumulated the most points during both standing and ground phases. During each ground phase, if the top wrestler cannot score, the other wrestler is awarded one point. In the case of no scoring moves being executed during either ground phase the score will be 1-1, and in this case generally the wrestler to score last will be awarded the period.[29] When the period (or match) has concluded, the referee stands at the center of the mat facing the officials' table. Both wrestlers then come, shake hands, and stand on either side of the referee to await the decision. The referee then proclaims the winner by raising the winner's hand. At the end of the match, each wrestler then shakes hands with the referee and returns to shake hands with his opponent's coach.[30] Match scoring In Greco-Roman wrestling, as well as in freestyle wrestling, points are awarded mostly on the basis of explosive action and risk. For example, when one wrestler performs a grand amplitude throw that brings his opponent into the danger position, he is awarded the greatest number of points that can be scored in one instance. Also, a wrestler who takes the risk to briefly roll on the mat (with his shoulders in contact with the mat) could give a certain number of points to his opponent. Scoring can be accomplished in the following ways: Takedown (2 to 5 points): A wrestler is awarded points for a takedown when the wrestler gains control over his opponent on the mat from a neutral position (when the wrestler is on his feet). At least three points of contact have to be controlled on the mat (e.g. two arms and one knee; two knees and one arm or the head; or two arms and the head).[31] (5 points) - Five points are awarded for a takedown brought about by a throw of grand amplitude (a throw in which a wrestler brings his opponent off of the mat and controls him so that his feet go directly above his head) either from the standing or par terre position into a direct and immediate danger position.[32] (4 points) - Generally, four points are awarded for a takedown brought about by a grand amplitude throw that does not bring his opponent in a direct and immediate danger position or for a takedown in which a wrestler's opponent is taken from his feet or his stomach to his back or side (a throw of short amplitude) so that he is in the danger position.[32] (2 point) - Two points are awarded for a takedown brought about by a wrestler taking his opponent from his feet to his stomach or side such that his back or shoulders are not exposed to the mat.[33] Reversal (1 point): A wrestler is awarded one point for a reversal when the wrestler gains control over his opponent from a defensive position (when the wrestler is being controlled by his opponent).[33] Exposure also called the "Danger Position" (2 or 3 points): A wrestler is awarded points for exposure when the wrestler exposes his opponent's back to the mat for several seconds. Points for exposure are also awarded if a wrestler's back is to the mat but the wrestler is not pinned. Criteria for exposure or the danger position is met when 1) a wrestler's opponent is in a bridge position to avoid being pinned, 2) a wrestler's opponent is on one or both elbows with his back to the mat and avoids getting pinned, 3) a wrestler holds one of his opponent's shoulders to the mat and the other shoulder at an acute angle (less than 90 degrees), 4) a wrestler's opponent is in an "instantaneous fall" position (where both of his shoulders are on the mat for less than one second), or 5) the wrestler's opponent rolls on his shoulders.[34] A wrestler in the danger position allows his opponent to score two points. An additional "hold-down point" may be earned by maintaining the exposure continuously for five seconds.[31] Penalty (1 or 2 points): Under the 2004–2005 changes to the international styles, a wrestler whose opponent takes an injury time-out receives one point unless the injured wrestler is bleeding. Other infractions (e.g. fleeing a hold or the mat, striking the opponent, acting with brutality or intent to injure, and using illegal holds) are penalized by an award of either one or two points, a "caution", and a choice of position to the opponent.[31] Out-of-Bounds (1 point): Whenever a wrestler places his foot in the protection area, the match is stopped, and one point is awarded to his opponent.[33] Classification points are also awarded in an international wrestling tournament, which give most points to the winner and in some cases, one point to the loser depending on the outcome of the match and how the victory was attained. For example, a victory by fall would give the winner five classification points and the loser no points, while a match won by technical superiority with the loser scoring technical points would award three points to the winner and one point to loser.[35] The full determinations for scoring are found . Victory conditions A match can be won in the following ways: Win by fall: The object of the wrestling match is to attain victory by what is known as the fall. A fall, also known as a pin, occurs when one wrestler holds both of his opponents' shoulders on the mat simultaneously. In Greco-Roman and freestyle wrestling, the two shoulders of the defensive wrestler must be held long enough for the referee to "observe the total control of the fall" (usually ranging from one half-second to about one or two seconds). Then either the judge or the mat chairman concurs with the referee that a fall is made; if the referee does not indicate a fall, and the fall is valid, the judge and the mat chairman can concur together and announce the fall. A fall ends the match entirely regardless of when it occurs.[36] In the United States, for the Kids freestyle and Greco-Roman wrestling division (wrestlers ages 8 to 14) in competitions sponsored by USA Wrestling, it is specified that a fall must be held for two seconds.[37] Win by technical superiority (also called "technical fall"): If a fall is not secured to end the match, a wrestler can win a period simply by points. If one wrestler gains an eight-point lead over his opponent at any break in continuous action, he is declared the winner of the match by technical superiority.[38] Win by decision: If neither wrestler achieves either a fall or technical superiority, the wrestler who scored more points during the match is declared the winner. If the score is tied, the winner is determined by certain criteria. First, the number of cautions given to each wrestler for penalties; next, the value of points gained (that is, whether a wrestler gained points based on a two-, four-, or five-point move); and finally, the last scored technical point are taken into account to determine the winner. Generally, the wrestler who scored the last technical point will be awarded the period.[29] Win by default: If one wrestler is unable to continue participating for any reason, or fails to show up on the mat after his name was called three times before the match begins, his opponent is declared the winner of the match by default, forfeit, or withdrawal as the case may be.[27] Win by injury: If one wrestler is injured and unable to continue, the other wrestler is declared the winner. This is also referred to as a "medical forfeit" or "injury default". The term also encompasses situations where wrestlers become ill, take too many injury time-outs, or bleed uncontrollably. In the event a wrestler is injured by his opponent's illegal maneuver and cannot continue, the wrestler at fault is disqualified.[39] Win by disqualification: If a wrestler is assessed three "cautions" for breaking the rules, he is disqualified. Under other circumstances, such as flagrant brutality or gross disrespect for officials, the match will be ended immediately and the offending wrestler ejected from the tournament.[40] Team scoring in tournaments In an international wrestling tournament, teams enter one wrestler at each weight class and score points based on the individual performances. For example, if a wrestler at the 60kg weight class finishes in first place, then his team will receive 10 points. If he were to finish in tenth place, then the team would only receive one. At the end of the tournament, each team's score is tallied, and the teams are then placed first, second, third, etc.[41] Team competition A team competition or dual meet is a meeting between (typically two) teams in which individual wrestlers at a given weight class compete against each other. A team receives one point for each victory in a weight class regardless of the outcome. The team that scores the most points at the end of the matches wins the team competition. If there are two sets of competitions with one team winning the home competition and one winning the away competition, a third competition may take place to determine the winner for ranking purposes, or the ranking may take place by assessing in order: 1) the most victories by adding the points of the two matches; 2) the most points by fall, default, forfeit, or disqualification; 3) the most matches won by technical superiority; 4) the most periods won by technical superiority; 5) the most technical points won in all the competition; 6) the least technical points won in all the competition. This works similarly when more than two teams are involved in this predicament.[42] See also Amateur wrestling Professional Greco-Roman wrestling in Germany Collegiate wrestling Folk wrestling Freestyle wrestling List of World and Olympic Champions in Greco-Roman wrestling Notes The principal authority for historical information about the advent of modern Greco-Roman wrestling, including the career of Jean Broyasse who used the stage name Exbroyat, is a book published by Edmond Desbonnet, p.6 <<Les Rois de la Lutte>>, Berger-Levrault, Paris, 1910 /5>> Cite uses deprecated parameter \|deadurl= (help)	https://en.wikipedia.org/wiki/Greco-Roman%20wrestling
{ "plaintext_start_byte": [ 2, 1492, 2052, 2222, 3215, 3905, 4313, 4940, 5792, 6840, 12064, 12808, 12952, 13529, 13691, 13892, 14086, 14317, 14631 ], "plaintext_end_byte": [ 1463, 2051, 2221, 3214, 3904, 4302, 4904, 5772, 6839, 12063, 12747, 12951, 13528, 13690, 13866, 14042, 14208, 14593, 14750 ] }	కర్ణాటక లో అతిపెద్ద నగరం ఎక్కడ ఉంది?	కర్ణాటక	telugu	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	కర్ణాటక ( కన్నడలో ಕರ್ನಾಟಕ) భారతదేశములోని నాలుగు దక్షిణాది రాష్ట్రాలలో ఒకటి. 1950 లో పూర్వపు మైసూరు రాజ్యము నుండి యేర్పడటము వలన 1973 వరకు ఈ రాష్ట్రము మైసూరు రాష్ట్రముగా వ్యవహరించబడింది. 1956 లో చుట్టుపక్క రాష్ట్రాలలోని కన్నడ మాట్లాడే ప్రాంతాలు కలుపుకొని విస్తరించబడింది. కర్ణాటక రాజధాని బెంగళూరు రాష్ట్రములో 10 లక్షలకు పైగా జనాభా ఉన్న ఏకైక నగరము. మైసూరు, మంగుళూరు, హుబ్లి-ధార్వాడ్, బళ్ళారి మరియు బెళగావి రాష్ట్రములోని ఇతర ముఖ్య నగరాలు. కన్నడ, కర్ణాటక రాష్ట్ర అధికార భాష. 2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారము దేశములో 5 కోట్లకు మించి జనాభా ఉన్న పది రాష్ట్రాలలో ఇది ఒకటి. భౌగోళికము కర్ణాటకకు పశ్చిమాన అరేబియా సముద్రము, వాయువ్యమున గోవా రాష్ట్రము, ఉత్తరాన మహారాష్ట్ర, తూర్పున తెలంగాణ మరియు ఆంధ్ర ప్రదేశ్, తూర్పున మరియు ఆగ్నేయమున తమిళనాడు మరియు నైౠతిన కేరళ రాష్ట్రములు సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి. భౌగోళికముగా రాష్ట్రము మూడు ప్రధాన ప్రాంతాలుగా విభజించబడింది. సన్నని తీర ప్రాంతము, - పడమటి కనుమలకు, అరేబియా సముద్రానికి మధ్యన ఉన్న ఈ ప్రాంతము లోతట్టు ప్రాంతము. ఇక్కడ ఓ మోస్తరు నుండి భారి వర్షాలు కురుస్తాయి. పడమటి కనుమలు - ఈ పర్వత శ్రేణులు సగటున 900 మీటర్ల ఎత్తుకు చేరతాయి. వర్షపాతము ఒక మోస్తరు నుండి భారీ వర్షపాతము. దక్కన్ పీఠభూమి - కర్ణాటకలోని చాలా మటుకు భూభాగము ఈ ప్రాంతములోనే ఉంది. ప్రాంతము పొడిగా వర్షాభావముతో సెం-అరిద్ స్థాయిలో ఉంది. కర్ణాటక యొక్క పేరు ఎలా వచ్చినది అనేదానికి చాలా వాదనలున్నాయి. అయితే అన్నిటికంటే తర్కబద్ధమైన వాదన ఏమిటంటే కర్ణాటక పేరు కరు+నాడు = ఎత్తైన భూమి నుండి వచ్చినదని. గమనించవలసిన విషయమేమంటే కర్ణాటక రాష్ట్ర సగటు ఎత్తు 1500 అడుగులు మిగిలిన రాష్ట్రాలతో పోల్చితే ఎక్కువే. రాష్ట్రములో అత్యధిక ఉష్ణోగ్రత 45.6 సెంటీగ్రేడు రాయచూరు వద్ద 1928 మే 23న నమోదైనది. అత్యల్ప ఉష్ణోగ్రత 2.8 డిగ్రీల సెంటీగ్రేడు బీదర్లో 1918 డిసెంబరు 16 న నమోదైనది. భాష కర్ణాటక, భాష ఆధారితముగా యేర్పడిన రాష్ట్రము. అందుకే రాష్ట్రము యొక్క ఉనికిలో ఇది చాలా ప్రముఖ పాత్ర పోషిస్తుంది. రాష్ట్రములో అత్యధిక సంఖ్యాకులు అధికార భాష అయిన కన్నడను మాట్లాడతారు. తెలుగు, తమిళము, కొడవ, తులు మరియు ఇతర భాషలు. ఆర్ధిక రంగము కర్ణాటక భారతదేశములోని పారిశ్రామికంగా అభివృద్ధి చెందిన రాష్ట్రాలలో ఒకటి. దీని రాజధాని బెంగళూరు దేశములో సమాచార సాంకేతిక సేవలకు ప్రధాన కేంద్రము. భారతదేశములోని 90% బంగారము ఉత్పాదన కర్ణాటకలోనే జరుగుతుంది. ఇటీవల మాంగనీసు ముడిఖనిజము యొక్క వెలికితీత పనులు బళ్ళారి మరియు హోస్పేట జిల్లాలలో ముమ్మరముగా సాగుతున్నాయి. చరిత్ర కర్ణాటక చరిత్ర పురాణ కాలమునాటిది. రామాయణములో వాలి, సుగ్రీవుడు మరియు 'వానర సేన యొక్క రాజధాని ప్రస్తుత బళ్లారి జిల్లాలోని హంపి అని భావిస్తారు. మహాభారతములో పాండవులు తమ తల్లి కుంతితో వనవాసము చేయుచున్న కాలములో భీమునిచే చంపబడిన కౄర రాక్షసుడు అయిన హిడింబాసురుడు ప్రస్తుత చిత్రదుర్గ జిల్లా ప్రాంతములో నివసించుచుండేవాడు. అశోకుని కాలమునాటి శిలాశాసనములు ఇక్కడ లభించిన పురాతన పురావస్తు ఆధారాలు. క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దములో శాతవాహనులు ఈ ప్రాంతమున అధికారమునకు వచ్చి దాదాపు 300 సంవత్సరాలు పరిపాలించారు. ఈ వంశము క్షీణించడముతో ఉత్తరమున కాదంబులు, దక్షిణమున గాంగులు అధికారమునకు వచ్చారు. అత్యంత ఎత్తైన గోమటేశ్వరుని ఏకశిలా విగ్రహము గాంగుల కాలమునాటి కట్టడమే. బాదామి చాళుక్యులు (500 - 735) వరకు నర్మదా నదీ తీరమునుండి కావేరీ నది వరకు గల విస్తృత ప్రాంతాన్ని రెండవ పులకేశి కాలము (609 - 642) నుండి పరిపాలించారు. రెండవ పులకేశి కనౌజ్ కు చెందిన హర్షవర్ధనున్ని కూడా ఓడించాడు. బాధామీ చాళుక్యులు బాదామి, ఐహోల్ మరియు పట్టడకళ్లో అద్భుతమైన రాతి కట్టడాలను కట్టించారు. ఐహోల్ ను దేశములో ఆలయ శిల్పకళకు మాతృభూములలో ఒకటిగా భావిస్తారు. వీరి తరువాత 753 నుండి 973 వరకు ఈ ప్రాంతాన్ని పరిపాలించిన మల్ఖేడ్ కు చెందిన రాష్ట్రకూటులు కనౌజ్ పాలకులపై కప్పము విధించారు. ఈ కాలములో కన్నడ సాహిత్యము ఎంతగానో అభివృద్ధి చెందినది. ప్రముఖ జైన పండితులు ఎందరో వీరి ఆస్థానములో ఉండేవారు. 973 నుండి 1183 వరకు పరిపాలించిన కళ్యాణీ చాళుక్యులు మరియు వీరి సామంతులైన హళేబీడు హొయసలులు అనేక అద్భుతమైన దేవాలయాలను కట్టించి సాహిత్యము మొదలైన కళలను ప్రోత్సహించారు. మితాక్షర గ్రంథమును రచించిన ప్రముఖ న్యాయవేత్త విజ్ఞేశ్వర కళ్యాణీలోనే నివసించాడు. వీరశైవ మతగురువైన బసవేశ్వర కళ్యాణీలోనే మంత్రిగా ఉండేవాడు. విజయనగర సామ్రాజ్యము దేశీయ సంప్రదాయాలకు పెద్దపీట వేసి కళలను, మతమును, సంస్కృత, కన్నడ, తెలుగు మరియు తమిళ భాషలలో సాహిత్యమును ప్రోత్సహించారు. ఇతర దేశాలతో వాణిజ్యము అభివృద్ధి చెందినది. గుల్బర్గా బహుమనీ సుల్తానులు మరియు బీజాపూరు ఆదిల్‌షాహీ సుల్తానులు ఇండో-సార్సెనిక్ శైలిలో అనేక కట్టడములు కట్టించారు మరియు ఉర్దూ, పర్షియన్ సాహిత్యాలను ప్రోత్సహించారు. మరాఠాపీష్వా మరియు టిప్పూ సుల్తాన్ల పతనముతో మైసూరు రాజ్యము (కర్ణాటక) బ్రిటీషు పాలనలోకి వచ్చింది. భారత స్వాతంత్ర్యానంతరము, మైసూరు ఒడియార్ మహారాజు తన రాజ్యాన్ని భారతదేశములో విలీనము చేశాడు. 1950 లో, మైసూరు రాష్ట్రముగా అవతరించడముతో, పూర్వపు మహారాజు కొత్తగా యేర్పడ్డ రాష్ట్రానికి రాజప్రముఖ్ లేదా గవర్నరుగా నియమితుడయ్యాడు. విలీనము తర్వాత ఒడియార్ కుటుంబానికి ప్రభుత్వము 1975 వరకు భత్యము ఇచ్చింది. ఈ కుటుంబ సభ్యులు ఇప్పటికీ మైసూరులోని తమ వంశపారంపర్యమైన ప్యలెస్ లోనే నివసిస్తున్నారు. రాజ్యోత్సవ దినము (నవంబర్ 1, 1956) న కూర్గ్ రాజ్యాన్ని, చుట్టుపక్కల ఉన్న మద్రాసు, హైదరాబాదు మరియు బొంబాయి లలోని కన్నడ మాట్లాడే ప్రాంతాలను కలుపుకొని మైసూరు రాష్ట్రము విస్తరించి ప్రస్తుత రూపు సంతరించుకొన్నది. 1973 నవంబర్ 1 న రాష్ట్రము పేరు కర్ణాటక అని మార్చబడింది. పకృతి సిద్ధ ప్రదేశాలు కర్ణాటక అనేక జాతీయ వనాలకు ఆలవాలము. అందులో ముఖ్యమైనవి బందీపూర్ జాతీయవనము - మైసూరు జిల్లా బన్నేరుఘట్ట జాతీయవనము - బెంగళూరు జిల్లా నాగర్‌హోల్ జాతీయవనము - మైసూరు, కొడగు జిల్లాలు కుద్రేముఖ్ జాతీయవనము - దక్షిణ కన్నడ, చిక్‌మగళూరు జిల్లాలు ఆన్షీ జాతీయవనము - ఉత్తర కన్నడ జిల్లా. ఇవే కాక అనేక వన్యప్రాణి సంరక్షణాలయాలు అభయారణ్యాలు ఉన్నాయి. షిమోగా జిల్లాలోని జోగ్ జలపాతం ప్రపంచములోనే రెండవ ఎత్తైన జలపాతము జిల్లాలు కర్ణాటక జిల్లాలు చూడండి భారతదేశ జిల్లాల జాబితా/కర్ణాటక విమానాశ్రయములు బెంగళూరు, మంగుళూరు, మైసూరు, బెల్గాం, హుబ్బళ్లి ఆనకట్టలు వాణి విలాస సాగర ఇవికూడా చూడండి కర్నాటక జానపద కళలు కన్నడ కర్నాటక ముఖ్యమంత్రుల జాబితా కర్ణాటక రాష్ట్రం ఆనకట్టలు మరియు జలాశయాలు జాబితా బయటి లింకులు వర్గం:భారతదేశ రాష్ట్రములు మరియు ప్రాంతములు	https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%A3%E0%B0%BE%E0%B0%9F%E0%B0%95
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 569, 1300, 1769, 2176, 2645, 3335, 4106, 4362, 5400, 6262, 7054, 7703, 8284, 8624, 8972, 10037, 11202, 12226, 12766, 13240, 13965, 14507, 15424, 16565, 17649, 18578, 19442, 19890, 20850, 21604, 22678, 23364, 24342, 25316, 26104, 27300, 27355, 28362, 28898, 29942, 30401, 31494, 32391, 33382, 33812, 34734, 35464, 36274, 37551, 38476, 39665, 40827, 41621, 42890, 43641, 44001, 44831, 45483, 46659, 46728, 47635, 48767, 50250, 50740, 51643, 52729, 53955, 55334, 56556, 57594, 58858, 60305, 60771, 61863, 62933, 64396, 65350, 66494, 67541, 68534, 69574, 70784, 72077, 73226, 74202, 75284, 76401, 77668, 79193, 80647, 81824, 82970, 84528, 85339, 86384, 87944, 88783, 89836, 91442, 92767, 93524, 94112, 94350, 95415, 95706, 96486, 96541, 96950 ], "plaintext_end_byte": [ 568, 1252, 1768, 2161, 2644, 3321, 4105, 4361, 5368, 6248, 7053, 7702, 8283, 8610, 8971, 10036, 11189, 12225, 12765, 13239, 13951, 14506, 15422, 16563, 17648, 18542, 19441, 19889, 20849, 21603, 22677, 23346, 24341, 25315, 26103, 27259, 27353, 28361, 28897, 29918, 30400, 31493, 32390, 33381, 33811, 34692, 35463, 36273, 37550, 38442, 39664, 40826, 41620, 42869, 43640, 44000, 44830, 45482, 46633, 46726, 47634, 48766, 50215, 50739, 51642, 52728, 53954, 55287, 56555, 57592, 58857, 60260, 60770, 61862, 62932, 64373, 65349, 66493, 67540, 68500, 69573, 70783, 72076, 73206, 74201, 75283, 76400, 77667, 79142, 80646, 81823, 82946, 84527, 85338, 86371, 87943, 88782, 89823, 91441, 92766, 93513, 94111, 94349, 95414, 95696, 96441, 96525, 96948, 97015 ] }	Mitkä olivat Venäjän–Japanin sodan laajemmat vaikutukset?	Japanin historia	finnish	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Japanin historiaan on vaikuttanut erityisesti maan maantieteellinen sijainti. Saarivaltiona Japani on historiansa aikana onnistunut sulauttamaan ulkopuoliset kulttuurivaikutteet rauhassa osaksi kulttuuriaan. Meri on estänyt mantereelta tulevien valloittajien pääsyn saarille. Japanin sijainti on toisaalta mahdollistanut eristäytymisen ulkomaailmasta: maan historialle luonteenomaisia ovat pitkät eristyneet ajanjaksot ja voimakkaat ulkomaisten vaikutteiden kaudet. Japanin edullinen ilmasto on luonut otolliset olosuhteet suurenkin väestön ylläpitämiselle. Japanin historia jaetaan yleensä aikakausiin, joiden kesto ja määrä voivat vaihdella ja joilla ei varsinkaan varhaishistoriassa ole välttämättä selkeitä alkamis- ja päättymispäivämääriä. Kaudet voivat myös olla päällekkäisiä, ja niillä on usein lyhyempiä alakausia. Kauden vaihtuminen ei myöskään välttämättä merkitse minkäänlaista äkillistä olosuhteiden muuttumista. Japanissa aikaa on laskettu perinteisesti kiinalaistyyppisin aikakausimerkinnöin (nengō), joiden käyttö alkoi 600-luvulla. Aikaisemmin nengōt vaihtuivat usein, ja niitä onkin useita kymmeniä. Meiji-kaudelta vuodesta 1868 lähtien ne ovat vastanneet keisarien hallituskausia. Esihistoriallinen Japani Paleoliittinen kausi Japanin väestön alkuperä on edelleen jokseenkin epäselvä. Todennäköisimmin Japanin nykyinen väestö on muodostunut osittain Manner-Aasian eri osista ja osittain etelästä mereltä käsin tulleiden muuttoaaltojen seurauksena.[1] Japanin saaret olivat yhteydessä mantereeseen noin 18 000–12 000 vuotta ennen ajanlaskun alkua, jolloin Hokkaidō oli yhteydessä Siperiaan ja Honshū Koreaan. Nykyinen Japaninmeri muodosti näin ollen suuren sisäjärven.[1][2] Toisen maailmansodan jälkeen Japanista on löydetty tuhansia paleoliittisia kohteita. Tutkimusten perusteella näyttää ilmeiseltä, että Japanissa on ollut asutusta vähintään 30 000 - 50 000 vuotta sitten.[2] Kauden väestö eli keräilemällä ja metsästämällä, ja he käyttivät kivityökaluja. Tältä ajanjaksolta on löytynyt ihmisfossiileja kaikilta Japanin pääsaarilta.[3] Jōmon-kausi Mesoliittinen Jōmon-kausi tunnetaan erityisesti keramiikastaan, josta se on saanut nimensä. Kauden keramiikka on mahdollisesti maailman vanhinta, ja keraamisia esineitä alettiin valmistaa noin 12500 vuotta sitten. Astiat koristeltiin nauhamaisilla kuvioilla.[2][4] Koristeaiheet vaihtelivat ja monimutkaistuivat ajan myötä.[2] Astioiden lisäksi kaudella valmistettiin myös mahdollisesti hedelmällisyyttä symboloivia veistoksia, erityisesti naisfiguriineja.[5] Ravinnoksi käytettiin villieläinten lihaa, sekä meren antimia ja hedelmiä.[2] Jōmon-kulttuuri perustui keräilyyn ja metsästykseen, mutta kauden loppuvaiheilla riisinviljely alkoi levitä mantereelta Kyūshūlle.[6] Aikakauden ihmiset koristautuivat luusta tai simpukankuorista valmistetuilla koruilla.[2] Jōmon-kaudella sai luultavasti alkunsa myös japanin kieli. Japanilaisten esi-isät jakoivat maan ainujen kanssa, jotka joutuivat vähitellen vetäytymään pohjoiseen japanilaisten elinpiirin levittäytyessä.[2] Japanin väkiluvun on arvioitu olleen vuoden 2400 eaa. tienoilla noin 265000, joten maa on jo varhain ollut maailman tiheimmin asutettuja alueita.[4] Yayoi-kausi Kulttuurin suurta edistystä merkinnyt Yayoi-kausi ajoitetaan 300-luvusta eaa. noin vuoteen 250 jaa.[3][7] Yayoi-kulttuuri on Jōmonin tavoin tunnettu keramiikastaan, joka oli aiempaa vähemmän koristeltua ja valmistettiin kehittyneemmällä tekniikalla. Kulttuuri syntyi Kyūshūlla, ja levisi sieltä muualle Japaniin.[3] Kiinan kulttuuripiirin laajetessa korealaiset muuttajat toivat kauden aikana Japaniin useita uusia teknologioita, kuten kankaan valmistuksen, riisin märkäviljelyn, pronssin ja myöhemmin raudan käsittelyn ja uudenlaisen keramiikan. Niiden vaikutuksesta Japani alkoi siirtyä metsästäjä-keräilijäyhteiskunnasta maanviljelykulttuuriin.[6][8][7] Ulkopuolinen vaikutus oli kuitenkin Yayoi-kaudella lähinnä materiaalista eikä henkistä.[8] Yayoi-kaudella Japanin väkiluvun on arveltu olleen noin 600000.[8] Väestön kasvaessa alkoi myös muotoutua yhteiskuntaluokkia. Asukkaat asuivat maatalouskylissä, joiden asumukset oli tehty puusta ja kivestä. Myös viljaa varastoitiin rakennuksiin.[3] Yayoi-kauden Japanista on saatu tietoa ajan kiinalaisista kronikoista. Han-dynastian kronikassa Hòu hànshūssa Japani mainitaan ensimmäisen kerran nimellä Wa.[9][3] Kronikka kertoo Wan lähettäneen edustuston Kiinaan vuonna 57.[9] Wei-kuningaskunnan aikaiset tekstit Kolmen kuningaskunnan kronikassa kertovat Japanissa 100-luvun lopulla käydystä sisällissodasta, jonka kuningatar Himiko rauhoitti. Hänen kerrotaan hallinneen uskonnollisella auktoriteetillaan yli 30 valtion yhteenliittymää.[9] Kronikka kertoo yksityiskohtaisen reitin Kiinasta Wa-kuningattaren hoviin Yamataissa, joka oli todennäköisesti paikallinen voimakeskus Kyūshūn pohjoisosassa.[9] Yamatain sijainnista ei ole päästy yksimielisyyteen tutkijoiden keskuudessa.[2] Wei-kuningaskunnan kronikan mukaan Japanissa oli suhteellisen kehittynyt luokkayhteiskunta, jossa kansalaiset maksoivat veroja. Osa väestöstä osasi myös luultavimmin lukea ja kirjoittaa, sillä kirjeitä vaihdettiin Wa-valtion ja Kiinan välillä.[9] Klassinen Japani Yamato-kausi Kofun- ja Asuka-kausia nimitetään joskus yhteisesti Yamato-kaudeksi.[10] Kausi on saanut nimensä Japanin keskiosan Yamato-valtiosta, joka sai valtaansa alueen pienemmät hallitsijat mahdollisesti 300-luvun puolivälissä. Korealainen vuonna 414 pystytetty muistomerkki mainitsee Wa-valtiosta vuonna 391 lähetetyn suuren armeijan. Voimannäytteen on oletettu edellyttäneen pitkälle yhdistyneen valtion olemassaoloa.[9] Jotkut ovat liittäneet Yamatoon aiemman Yamatai-valtion, jonka on arveltu tällöin sijainneen Kyūshūn sijaan Keski-Japanissa. Asiasta ei ole kuitenkaan saatu lopullista selvyyttä.[11] Yamaton on esitetty syntyneen joko todennäköisemmin Yayoi-kulttuurin uudesta kehitysvaiheesta tai ulkopuolisen hyökkäyksen seurauksena. Jälkimmäisessä tapauksessa sen hallitsijasuku olisi voinut olla korealaista alkuperää.[11] Kofun-kausi Vuosien 300–552 Kofun-kausi on saanut nimensä suurista kofun-hautakummuista, joiden rakentaminen oli aloitettu jo 200-luvulla.[11][12] Kumpujen viereen asetettiin haniwa-veistoksia. Veistokset saattoivat esittää eläimiä, ihmisiä tai erilaisia rakennuksia. Ihmisveistosten vaatetuksesta, haarniskoista ja aseistuksesta on saatu tietoja ajan elinoloista.[13] Suurten hautojen rakentaminen vaati runsaasti työvoimaa, ja niistä suurimman, keisari Nintokun hautakummun rakentaminen on vaaditun työvoiman puolesta verrattavissa Egyptin pyramidien rakentamiseen.[2] Yamato-hallitsijat hallitsivat merkittäviä työvoimaresursseja, minkä hallintaa auttoi maanviljelytekniikoiden kehittyminen. Niiden avulla Yamato-hovi pystyi laajentamaan valtaansa aikaisempaa suuremmalle alueelle.[14] Yamato-valtion aikana syntyi pohja maan poliittiselle ja yhteiskunnalliselle järjestelmälle.[15] 300-luvun loppuun mennessä Yamato oli vakiintunut kuningaskunta, joka oli yhteydessä Kiinaan ja Koreaan, erityisesti Baekjeen. Korean niemimaan kautta Kiinan korkeakulttuurin tuotteet saapuivat Japaniin. Ulkomaiset oppineet ja maahanmuuttajat toivat maahan teknologiaa, kiinan kirjoitusjärjestelmän ja kungfutselaisuuden.[14] Valtataistelussa Korean niemimaasta Yamato liittoutuikin 300-luvulla eteläkorealaisen Baekjen kanssa. Kiinnostus Korean aluetta kohtaan syntyi ilmeisesti teknologian ja raaka-aineiden, erityisesti raudan tarpeesta.[14] Yamaton yhteiskunta jakautui kolmeen pääryhmään. Ujit olivat yläluokkaa, jonka on ajateltu syntyneen alkuperäisistä maatalousyhteisöistä. 400-lukuun mennessä uji-ryhmät sitoutuivat Yamaton hallitsijaan taloudellisesti ja uskonnollisesti, ja hallitsija nimitti päälliköt niistä voimakkaimmille. Bet olivat vuorostaan klaanityyppisiä ammattiyhteisöjä, jotka valmistivat esimerkiksi keramiikkaa, kalastivat tai viljelivät riisiä. Alimpana oli yatsuko-ryhmä, palvelijoina toimineet orjat, jotka käsittivät mahdollisesti noin viisi prosenttia japanilaisista.[15] 500-luvulla Yamaton keskusvaltio alkoi taantua, ja valta siirtyi paikallisille klaaneille, joista erityisesti Soga sai vaikutusvaltaa. Samaan aikaan buddhalaisuus levisi Japaniin Baekjesta. Se merkitsi äärettömän merkittävää vaikutusta Japanin korkeakulttuurin syntymiselle ja uutta kautta maan historiassa.[14][16][12] Asuka-kausi Buddhalaisuuden saapuminen Japaniin on ajoitettu perinteisesti vuosille 538 tai 552, mutta se oli levinnyt japanilaisten keskuudessa todennäköisesti jo aikaisemmin.[14][17] Alkanutta aikakautta vuoteen 710 saakka kutsutaan usein Asuka-kaudeksi. Se on saanut nimensä Asukan alueesta nykyisen Naran eteläpuolella, josta Yamato-hovi hallitsi.[14] Kysymys buddhalaisuudesta aiheutti valtataistelun hovin sisälle. Voitolle pääsi uutta uskontoa kannattanut Soga-klaani, joka näki kiinalaistyyppisen hallinnon ja buddhalaisuuden keinoina vahvistaa omaa valtaansa. Klaani hallitsikin käytännössä Japania vuosina 587–645.[18][19] Uutta hallintoa ryhdyttiin toteuttamaan 600-luvun vaihteessa valtionhoitaja Shōtoku Taishin johdolla. Ensimmäiset merkittävät uudistukset olivat vuonna 603 käyttöön otettu hovin arvoasteikko ja vuoden 604 seitsemäntoistakohtainen ”perustuslaki”, joka asetti ensimmäistä kertaa ideaalit valtionhallinnolle ja ihmisten välisille suhteille. Ulkopolitiikassa Shōtoku avasi suhteet Kiinan Sui-dynastiaan. Seuraavan kahden vuosisadan aikana Kiinaan lähetettiin lukuisia edustustoja, jotka saattoivat koostua useasta sadasta hengestä ja joilla oli suuri vaikutus kiinalaisen korkeakulttuurin tuomisessa Japaniin.[18][19][17] Kiinalaisen kulttuurin omaksuminen ja hallinnon uudistaminen nähtiin myöhemmin myös keinona suojautua vahvistuneelta Tang-dynastialta.[20] Shōtokun kuoleman jälkeen vuonna 622 hovi joutui jälleen valtataistelun kouriin. Vuoden 645 vallankaappauksessa uudistusmieliset prinssi Naka no Ōe ja Nakatomi no Kamatari hävittivät Soga-klaanin. Heidän aloittamissaan Taika-uudistuksissa ryhdyttiin luomaan keskusvaltiota, jota keisari johti absoluuttisena monarkkina, ja otettiin käyttöön kiinalaistyyppinen aikakausimerkintä. Yksityinen maanomistus lakkautettiin, ja maa jaettiin kaikkien tietyn iän saavuttaneiden kesken vastineeksi keskushallinnolle maksetuista veroista.[20][21] Käytännössä maauudistus oli kuitenkin lähinnä kosmeettinen, sillä Japani ei ollut valmis vuosisatojen kuluessa kehittyneeseen kiinalaiseen maanjakojärjestelmään. Uudistukset toteutettiin vähitellen vuosisadan loppupuolen aikana.[22] Ne koottiin säädöskokoelmiksi, jotka toimivat perustana ritsuryō-hallintojärjestelmälle. Se oli Kiinasta omaksuttu järjestelmä, joka määritteli selkeän hallintokoneiston ja verotuskäytännön, ja jakoi kansan kahteen pääryhmään, vapaaseen väestöön ja orjiin, joista jälkimmäiset muodostivat kuitenkin alle kymmenesosan väestöstä.[23][20] Nara-kausi Muinaisen uskon mukaan pääkaupunki siirrettiin aina keisarin kuoltua uuteen paikkaan, sillä uskottiin että keisarin kuolema oli saastuttanut paikan. Vuonna 710 pääkaupunki siirrettiin Heijō-kyōhon, nykyiseen Naraan, mistä aikajakso on saanut nimensä.[17][25] Vuoteen 794 kestänyt Nara-kausi merkitsi erityisesti buddhalaisuuden ja taiteiden kukoistusta. Buddhalaisuuden airuena toimi keisari Shōmu, joka määräsi perustettavaksi temppelin jokaiseen provinssiin ja jolla oli keskeinen rooli valtavan Tōdai-jin temppelialueen rakentamisessa pääkaupunkiin. Politiikan ja buddhalaisuuden liitto merkitsi kuitenkin papiston kasvavaa vaikutusvaltaa ja sekaantumista valtion asioihin. Vastaliikkeen johtoon nousi vaikutusvaltaa saanut Fujiwara-suku, joka asetti valtaistuimelle buddhalaisuuteen edeltäjiään penseämmin suhtautuvan keisari Kōninin. Hänen poikansa Kammu siirsi maan pääkaupungin ensin Nagaokaan ja myöhemmin Heianiin, katkaisten hovin siteet entisen pääkaupungin temppeleihin.[20][26][27] Nara-kausi oli suhteellisen rauhallista aikaa.[28] Kaudella Japanissa oli noin kuusi miljoonaa asukasta, pääkaupungissa asukkaita oli arviolta 100000–200000.[29][30] Taloudellisista vaikeuksista ja maanjakojärjestelmän romahtamisesta huolimatta vauraus kasvoi. Rahan käyttö maksuvälineenä lisääntyi 700-luvun kuluessa, ja ensimmäiset kultakolikot lyötiin vuonna 760.[31] Korealaisten maahanmuutto Japaniin 600-luvun lopulla nopeutti huomattavasti kiinalaisen kulttuurin omaksumista. Muutenkin ulkosuhteet olivat vilkkaat.[32] 700-luvun alussa laadittiin ensimmäiset nykyaikaan säilyneet historiankirjat. Vuonna 712 valmistunut, 600-luvun alkuun saakka ulottuva Kojiki ei ollut hoville mieluinen, mutta vuonna 720 valmistunut Nihonshoki sai osakseen tyytyväisen vastaanoton. Kronikat loivat Japanille ja Japanin hoville myyttisen, vuoteen 660 eaa. ulottuvan historian. Niiden tarkoituksena oli kohottaa keisari-instituution asemaa ja luoda valtiolle kiinalaisen perinteen kaltainen menneisyys.[33] Vaikka buddhalaisuuden vaikutusvalta lisääntyi, se pysyi Nara-kaudella vielä pääosin eliitin uskontona, eikä sen periaatteita yleisesti ymmärretty.[31] Temppeleissä harjoitettava kirjallinen perinne oli kansanomaista buddhalaisuutta lähempänä uskonnon alkuperäistä muotoa.[34]Toisaalta buddhalainen ajattelu alkoi kuitenkin hivuttautua osaksi japanilaista elämää. Erityisesti buddhalaisuuden ja Japanin perinteisen uskonnon synkretismi alkoi kehittyä. Japanissa buddhalaisuus sai erityisen eklektisen muodon, jossa šintolaiset kamit nähtiin usein Buddhan ilmentyminä. Synkretismi johti siihen, että šintolaisia pyhäkköjä alettiin perustaa buddhalaisiin temppeleihin ja toisin päin.[35] Heian-kausi Keisari Kammu siirsi maan pääkaupungin Heian-kyōhon, nykyiseen Kiotoon, vuonna 794. Heian-kaudella Japanin kansallinen kulttuuri kehittyi huomattavasti ja kasvoi itsenäiseksi kiinalaisista esikuvistaan. Viralliset suhteet rappeutuvaan Tang-dynastian Kiinaan lakkautettiin 800-luvun lopussa. Uusi kulttuuri sai jalansijaa kuitenkin varsinaisesti vasta 900-luvulta alkaen.[20][36] Pääkaupungin huippuunsa kehittynyt hovikulttuuri oli huomattavan erillään sitä ympäröivästä maatalousväestöstä ja provinssien todellisuudesta.[37] Heian-kausi merkitsi myös keisarin vallan vähittäistä heikkenemistä. Keisari Kammu yritti elvyttää ritsuryō-hallintojärjestelmää, jota hän muokkasi ajan vaatimusten mukaisesti ja joka pysyikin muodollisesti voimassa useiden vuosisatojen ajan.[20][38] Maan todellinen tilanne kuitenkin erkani vähitellen ritsuryō-hallinnon ihanteista. Maanjakojärjestelmän toteuttaminen käytännössä osoittautui vaikeaksi. Yksityinen maanomistus lisääntyi, ja Heian-kauden puolivälistä lähtien yksityiset suurtilat eli shōenit onnistuivat pääosin saamaan vapautuksen veroista. Tämä johti keskushallinnon verotulojen heikkenemiseen.[20] Valta alkoi siirtyä paikallisille päälliköille, kun valtion ote provinsseista höltyi eikä se enää kyennyt ylläpitämään lakia ja järjestystä. Vähitellen shōenit kehittyivät läänityksiksi, ja maahan syntyi myöhemmin feodaalinen järjestelmä.[36][37] Hovissa vaikutusvaltaiseksi nousi Fujiwara-suku, joka onnistui kontrolloimaan sitä huolellisesti suunniteltujen avioliittojen kautta. Käytännössä suku naittoi tyttärensä keisarille, ja suvun jäsenet saivat haltuunsa sesshōn ja kanpakun virat. Sijaishallitsijan eli sesshōn viran otti käyttöön Fujiwara no Yoshifusa 800-luvun puolivälissä, kun valtaistuimelle nousi hänen pojanpoikansa, vain yhdeksänvuotias keisari Seiwa. Neuvonantajan eli kanpakun viran loi Fujiwara no Mototsune vuonna 887 – käytännössä kanpaku toimi jonkinlaisena diktaattorina. Monet keisarit olivat Fujiwarojen huippukautena alaikäisiä, tai heidät pakotettiin eroamaan ennen täysi-ikäisyyttään.[20][38][39][27] Fujiwarojen valta alkoi taantua 1000-luvulla, jolloin keisarit saivatkin valtaansa takaisin insei-luostarikeisarijärjestelmän kautta. Järjestelmässä eronnut keisari hallitsi valtakunnan asioita luostarista käsin. Järjestelmä perustui siihen, että alaikäinen keisari saattoi toimia julkisissa seremoniallisissa tehtävissä, kun todellista valtaa käytti nimellisesti luostariin vetäytynyt aiempi hallitsija.[40][27] Nara-kauden buddhalaisuus oli perustunut suoraan kiinalaiseen buddhalaisuuteen, mutta Heian-kaudella kehittyi kaksi japanilaisten munkkien perustamaa suuntausta, Tendai ja Shingon.[40][17][41] Lisäksi kauden lopussa 1100-luvulla puhtaan maan buddhalaisuus, Jōdo-shū, muodostui omaksi koulukunnakseen.[17][42] Kulttuurin japanilaistuminen oli nähtävissä erityisesti kirjallisuudessa. Aiemmin japania oli kirjoitettu kiinalaisin merkein, mutta 900-luvulla niistä kehitettiin japanin kielelle sopivammat kana-tavuaakkoset, hiragana ja katakana. Miesten odotettiin yhä käyttävän kirjoittaessaan kiinaa, joten suurin osa Heian-kauden proosakirjallisuudesta on naisten kirjoittamaa. Ajan merkittävimpien teosten joukkoon nousevatkin Murasaki Shikibun Genjin tarina ja Sei Shōnagonin Tyynykirja, jotka kuvaavat elämää Heian-kauden hovissa.[20][43][27][44] Heian-kauden runoutta kerättiin useaan keisarilliseen runoantologiaan, joista ensimmäinen oli Kokin-wakashū vuodelta 905. Aiemmista tyyleistä syntynyt waka-runous kehittyi erottamattomaksi osaksi hovielämää.[40] Keskushallinnon vallan heikkeneminen johti uuden sotilasluokan, samuraiden, syntymiseen provinsseissa. Samurait toimivat paitsi suurien aatelissukujen myös valtion suojana levottomuuksia vastaan. Vähitellen he saivat valtaa hovissa. Kaksi suurinta samuraisukua olivat Taira- ja Minamoto-klaanit. Fujiwarojen ja hovin sisäiset riidat johtivat vuoden 1156 Hōgen-kapinaan, jossa valta siirtyi ratkaisevasti sotilasluokalle. Heiji-kapinassa kolme vuotta myöhemmin suvut taistelivat toisiaan vastaan, ja voitokkaaksi nousi Taira-klaani. Muutaman vuosikymmenen kuluttua Genpei-sodassa vuonna 1180 Japani joutui ennennäkemättömien taistelujen keskelle. Kamppailu merkitsi myös käännekohtaa Japanin historiassa, kun sen voittaja, Minamoto no Yoritomo, perusti shōgunaatin eli bakufu-sotilashallituksen Kamakuraan. Bakufu oli vallassa eri muodoissa aina vuoteen 1868 saakka.[40][45][46][27] Feodaalinen Japani Kamakura-kausi Genpei-sodan jälkeen Yoritomon ja hänen veljensä Minamoto no Yoshitsunen välinen taistelu jatkui vielä vuoteen 1189 saakka, jolloin Yoritomo tuhosi veljeään suojelleen pohjoisen Fujiwara-suvun. Kolme vuotta myöhemmin Yoritomo sai keisarilta shōgunin arvonimen, korkeimman sotilaalle myönnettävän arvon, josta tuli myöhemmin bakufu-sotilashallituksen johtajan nimitys. Aivan täydellistä sotilashallintoa Kamakura-kaudella ei kuitenkaan saavutettu, vaan nimellisesti maata hallitsivat yhdessä Kioton siviiliaristokratia ja Kamakuran sotilashallitus. Vanhat Heian-kauden instituutiot säilyivät Kamakura-kaudella, ja vasta myöhemmin ne korvattiin uusilla feodaalirakenteilla.[47][48] Yoritomon kuoleman jälkeen vuonna 1199 todellinen valta siirtyi Hōjō-klaanille, jonka jäsenet toimivat shōgunien sijaishallitsijoina vuoteen 1333 asti.[47][49] Kamakuran sotilashallitus ja keisarillinen hovi ajautuivat pian valtataisteluun. Vuonna 1221 keisari Go-Toba yritti kaataa sotilashallituksen Jōkyū-kapinassa, mutta hänet karkotettiin Kiotosta. Vaikka bakufu toi joukkonsa Kiotoon, sillä oli suuria vaikeuksia järjestyksen ylläpitämisessä. Tuhansia Go-Tobaa tukeneiden aristokraattien ja sotilaiden tiloja annettiin hallituksen vasalleille, ja bakufun valta ulottui nyt koko maahan.[20][50] Bakufu toimi suhteellisen puolueettomasti ja tehokkaasti pitäessään yllä järjestystä; ensimmäisen kerran uusi feodaalioikeus koottiin yksiin kansiin Jōei shikimoku -kokoelmaan vuonna 1232. Sosiaalisista kriiseistä ja mullistuksista huolimatta bakufun luomalla vakaudella oli merkittävä vaikutus maan talouteen. Tavaroiden vaihto alueiden välillä lisääntyi, ja rahan käyttö yleistyi jälleen. Eri alojen käsityöläiset ja kauppiaat alkoivat muodostaa kiltoja (), ja provinsseihin syntyi nyt ensimmäistä kertaa esimerkiksi paperin tai metallin valmistukseen erikoistuneita keskuksia. Maanviljelyn käytössä oleva maa-alue kasvoi nopeasti. Feodaalinen talous alkoi muodostua Kamakura-kaudella, mutta Japani oli edelleen kaukana täydellisestä feodaaliyhteiskunnasta. Aristokratialla ja temppeleillä oli valtavia julkisia shōeneita hallussaan, kun taas sotilasmaanomistajat elivät kylissä ja saattoivat itsekin viljellä maata.[51][47] Ajan katastrofit, nälänhädät, luonnononnettomuudet ja sota yhdessä buddhalaisuuden lopun aikojen (mappō) odotuksen kanssa tekivät puhtaan maan buddhalaisuuden suosituksi. Toisin kuin aiemmat tavalliselle japanilaiselle vaikeasti ymmärrettävät buddhalaiset suuntaukset, se tarjosi valaistumista yksinkertaisella uskolla Amida-buddhaan. Toinen uusi koulukunta oli munkki Nichirenin perustama Nichiren-buddhalaisuus, joka oli ristiriidassa Japanin uskonnollisen perinteen kanssa suhtautumalla jyrkästi muihin suuntauksiin. Merkittävin Kamakura-kaudella yleistynyt buddhalaisuuden muoto oli kuitenkin zen, jolla on ollut erityisen syvä vaikutus japanilaiseen taiteeseen, ajatteluun ja estetiikkaan. Se vetosi erityisesti samuraihin.[51][52][47] 1200-luvun alussa mongolit olivat ulottaneet valtakuntansa Kiinaan ja Koreaan. Kublai-kaani halusi nyt saada myös Japanin hallintaansa. Marraskuussa 1274 mahdollisesti muutaman kymmenen tuhannen mongolin ja korealaisen sotilaan muodostama armeija rantautui Kyūshūlle Hakatanlahdelta ja miehitti osan Hizenin provinssia. Yllättävä taifuuni kuitenkin upotti kaksisataa hyökkääjien laivaa, ja myrskystä selviytyneet joutuivat vetäytymään takaisin Koreaan. Bakufu aloitti nyt valmistautumisen seuraavaan hyökkäykseen vahvistamalla rannikon puolustusjärjestelyitä. Seuraava hyökkäys vuonna 1281 oli aikaisempaa huomattavasti suurempi. Se koostui 4400 laivasta ja noin 140000 sotilaasta, jotka muodostivat kaksi armeijaa. Ensimmäinen, Koreasta saapunut laivasto rantautui jälleen Hakatanlahdelta, mutta japanilaiset onnistuivat estämään sen etenemisen useiden viikkojen ajaksi. Toisen laivaston saapuessa taifuuni nousi jälleen ja tuhosi lähes koko hyökkäävän laivaston. Myrskyjä alettiin myöhemmin kutsua nimellä kamikaze ().[53][47][27][54][55] Hyökkäyksen uhka ei kuitenkaan väistynyt. Jatkuva valmistautuminen sotaan söi pahasti hallituksen taloudellisia resursseja ja heikensi sen vakautta. Maataloustuotanto laski erityisesti Kyūshūlla, ja hallitus oli kyvytön korvaamaan vasalliensa kokemia menetyksiä.[53][47] Hallitsemattomien talousmuutosten sekä Hōjō-klaanin ja kilpailevien sotilaskuvernöörien välisten kiistojen vuoksi bakufu alkoi huojua. Sen heikkous antoi Kioton hoville uuden tilaisuuden tavoitella menettämäänsä valtaa takaisin, mutta hovi oli kuitenkin jakautunut kahteen toistensa kanssa kilpailevaan linjaan. Vuonna 1318 nuoremmasta haarasta keisariksi nousi Go-Daigo.[56][54] Muromachi-kausi Vuonna 1331 bakufu karkotti keisari Go-Daigon Okisaarille Japaninmerelle. Kioton alueen paikalliset johtajat kokosivat kuitenkin munkkien tukemina armeijan vastustamaan bakufua, ja Go-Daigo palasi vuonna 1333 aloittamaan uutta vallankaappausta. Sotilashallitus kaatui Hōjō-klaanin tyytymättömien vasallien, Ashikaga Takaujin ja Nitta Yoshisadan tuella, ja Go-Daigo otti nyt tehtäväkseen keisarillisen vallan palauttamisen niin kutsutussa Kemmu-restauraatiossa. Monet keisarin entiset liittolaiset eivät kuitenkaan olleet tyytyväisiä hänen toimiinsa. Vuonna 1336 Takauji kääntyi Go-Daigoa vastaan ja kruunasi keisarin kilpailevasta vanhemmasta sukuhaarasta, jolloin Go-Daigo joutui pakenemaan seuraajineen etelään Naran lähelle, jonne hän pystytti kilpailevan hovin. Seuraavaa 60 vuotta on kutsuttu Nanboku-chō-kaudeksi, eteläisen ja pohjoisen hovin kaudeksi. Se päättyi vasta vuonna 1392 vallanperimyksen jäädessä pohjoiselle hoville.[56][57][58][59][60] Muromachi-kausi on saanut nimensä Kioton Muromachin kaupunginosasta, jonne Ashikaga Takaujin perustama uusi shōgunaatti siirrettiin vuonna 1378.[56][58] Uusi bakufu peri edeltäjänsä rakenteen lähes sellaisenaan. Keskeisin ero oli shugojen eli ”konstaapelien” rooli Ashikagojen hallinnossa: monet shugot saivat huomattavan paljon valtaa hallitsemissaan provinsseissa, ja bakufu rakentuikin käytännössä Ashikaga-shōgunien ja suurimpien shugo-sukujen herkän tasapainon varaan. Uusi hallinto oli kuitenkin huomattavasti edeltäjäänsä heikompi, ja se alkoi menettää vähäistäkin valtaansa shugojen voimistumisen sekä lukuisten samuraiden ja maanviljelijöiden aloittamien kapinoiden myötä. Muromachi-kauden poliittiseen sekasortoon vaikutti myös keisarillisen hovin rappiotila: 1400-luvulla hovi oli köyhtynyt niin, että keisari Go-Tsuchimikadoa ei voitu haudata hautajaisvarojen puutteen vuoksi. Bakufu oli maan ainoa koossa pitävä voima.[56][61] Muromachi-kausi merkitsi lähes jatkuvaa sisällissotaa. Suurin osa kahakoista oli kuitenkin pienimuotoisia ja paikallisia, ja kauppa ja kulttuuri kehittyivät huomattavasti poliittisesta epätasapainosta huolimatta. Maataloustuotanto kasvoi, ja Heian-kauden maaorjat pääosin vapautuivat ja ryhtyivät pienviljelijöiksi. Viralliset kauppayhteydet Kiinaan solmittiin uudelleen, vaikka japanilaiset merirosvot (wakō) häiritsivätkin kiinalaisten kauppaa. Suhteet ulkomaihin olivat huomattavan vilkkaat, ja japanilaiset kauppiaat levittäytyivät aina Kaakkois-Aasiaan saakka, jonne syntyi japanilaisia kaupunkiyhteisöjä (nihonmachi). Sisäkaupan kehittymiselle ratkaisevaa oli liikennereittien paraneminen, ja uusia kaupunkeja syntyi satamiin ja muihin solmukohtiin.[62][56][63][64] Kauden uusi sotilaskulttuuri kehittyi erityisesti yhteydessä zen-buddhalaisuuteen. Kulttuurin kukoistukseen vaikutti keskeisesti shōgunien, esimerkiksi Ashikaga Yoshimitsun ja Yoshimasan, aktiivinen tuki. Kaudella kehittyi useita nykyäänkin arvostettuja japanilaisia kulttuuri-instituutioita, kuten ikebana, teeseremonia, zen-puutarhataide ja kukoistanut nō-teatteri sekä sen välissä esitettävät humoristiset kyōgen-näytelmät. Tee oli ollut suosittu juoma jo Kamakura-kaudella, mutta zenin kautta se sai uudenlaisen henkisen merkityksen teeseremonian kautta. Kaupunkien kauppiaiden ja käsityöläisten vaurastuessa uudet taidemuodot levisivät myös tavallisen kansan keskuuteen. Kirjallisuudessa suosituksi tuli renga-ketjurunous, mutta myös esimerkiksi rakkaudesta ja seksistä kertovat kouta-laulut yleistyivät. Sadut saivat suosiota niin yläluokan kuin tavallisenkin kansan lasten keskuudessa. Maalaustaide sai myös vaikutteita zenistä: yksivärinen suiboku-mustemaalaus tuotiin Kiinasta Japaniin. Yksi merkittävimmistä japanilaisista maalaustaiteen koulukunnista, Kanō-koulukunta, sai alkunsa Muromachi-kaudella.[56][65][58][64] Sengoku-kausi ja yhteys eurooppalaisiin Pääartikkelit: Sengoku-kausi ja Nanban-kaupan kausi Vuonna 1467 syttyi Ōnin-sota, valtaannousukiistasta ja taloudellisista vaikeuksista alkanut sisällissota. Aluksi taistelut rajoittuivat Kiotoon ja sen ympäristöön, jossa tuhot olivat vakavia. Itse sota päättyi vuonna 1477 ilman minkäänlaista ratkaisua, mutta taistelut jatkuivat yhä pääkaupungissa ja levisivät nyt myös muualle Japaniin. Ōnin-sodasta alkanutta sadan vuoden sotaista kautta on kutsuttu Sengoku-kaudeksi, sotivien valtioiden kaudeksi. Paikallisten johtajien valta kasvoi huomattavasti. Taistelujen aiheuttamien maaseutukapinoiden yhteydessä monet niiden samuraijohtajista nousivat lääninherroiksi haastaen paikalliset shugot. Aiemmat shugot hävisivätkin lähes kokonaan uusien lääninherrojen, daimioiden, otettua heidän paikkansa. Bakufun poliittinen valta supistui olemattomiin ja siirtyi käytännössä Hosokawa-klaanille. 1500-luvun ensimmäisellä puoliskolla daimioiden hallitsemat provinssit olivatkin käytännössä täysin irti shōgunin hallinnasta.[56][66] Ensimmäiset eurooppalaiset, Kyūshūn eteläpuolen Tanegashimalle haaksirikkoutuneet portugalilaiset, saapuivat sisällissotaa käyvään Japaniin vuonna 1543. Heidät otettiin hyvin vastaan, ja heidän tuomansa musketit, joista valmistettiin kopioita, mullistivat nopeasti sodankäynnin Japanissa. Vähitellen säännöllinen kauppa Japanista Portugaliin alkoi kehittyä. Portugalilaisilta karakeilta, joita japanilaiset kutsuivat ”mustiksi laivoiksi” (kurofune), kesti kaksi tai kolme vuotta päästä Portugalista Japaniin.[67] Ensimmäinen jesuiittalähetyssaarnaaja, Francisco Xavier, saapui Kagoshimaan vuonna 1549. Xavier viipyi maassa vain kahden vuoden ajan, mutta hänen jälkeensä jesuiittoja saapui maahan jatkuvasti. Jesuiitat kohtasivat useita vaikeuksia: buddhalaisuuden tuomitseminen idolatriaksi raivostutti buddhalaiset munkit, šintolaisten kamien hyljeksintä oli ristiriidassa buddhalaisen suvaitsevaisen suhtautumisen kanssa ja samurait, joilla oli sekä hetero- että homoseksuaalisia suhteita, suuttuivat jesuiittojen hyökkäyksistä homoseksuaalisuutta vastaan. Lähetyssaarnaajat käyttivät kauppaa apunaan kristinuskon levittämisessä: ulkomaankaupasta ja uudesta aseteknologiasta hyötyvät daimiot suhtautuivatkin uskontoon myönteisesti, ja jotkut heistä myös kääntyivät kristityiksi. Kristinusko houkutti myös maalaisväestöä, osittain jesuiittojen harjoittaman sosiaalisen työn vuoksi. Vuonna 1582 Alessandro Valignano raportoikin Japanissa olevan jo noin 150000 kristittyä ja 200 kirkkoa.[66][68][69][70] Azuchi-Momoyama-kausi 1500-luvun lopulla kolmen daimion, Oda Nobunagan, Toyotomi Hideyoshin ja Tokugawa Ieyasun toimet johtivat Japanin asteittaiseen jälleenyhdistymiseen. Erään vertauskuvan mukaan Nobunaga louhi uuden Japanin kivet, Hideyoshi hioi ne ja Ieyasu asetti ne paikalleen. Pääosin Nobunagan ja Hideyoshin valtakautta vuosina 1573–1600 tai 1603 kutsutaan Azuchi-Momoyama-kaudeksi daimioiden hallintolinnojen, Azuchin linnan ja Momoyaman linnan mukaan.[71][72][69] Sengoku-kauden daimioiden välisissä taisteluissa vaikutusvaltaiseksi nousi vähitellen Oda Nobunaga. Hän oli rohkea, joskin huomattavan julma opportunisti ja ensimmäinen menestyksekkäästi eurooppalaisten tuomia tuliaseita taisteluissa käyttänyt daimio.[73] Vuonna 1573 hän syöksi vallasta shōgunin ja auttoi valtaan viimeisen Ashikaga-hallitsijan Yoshiakin. Tämä yritti kuitenkin olla muutakin kuin pelkkä nukkehallitsija, jolloin Nobunaga syöksi hänet vallasta ja Ashikaga-shōgunaatin aika päättyi. Osoitus Nobunagan armottomuudesta on häntä vastustaneen kolmen tuhannen Hieivuoren munkin joukkomurha vuonna 1571. Nobunagan kohtaloksi koituivat hänet oma kapinoiva kenraalinsa Akechi Mitsuhide vuonna 1582. Kun Nobunaga oli matkalla maan länsiosaan kukistamaan puhjenneita levottomuuksia, hän pysähtyi Kiotossa Honnō-jin temppeliin, missä hän joutui Mitsuhiden joukkojen saartamaksi. Kamppailun jälkeen Nobunaga päätti päivänsä tekemällä itsemurhan viiltämällä vatsansa auki. Nobunaga ei ehtinyt saavuttaa tavoitettaan yhtenäisestä Japanista.[74][69] Nobunagan tehtävää jatkoi yksi hänen voimakkaimmista komentajistaan, Toyotomi Hideyoshi. Hän voitti nopeasti useita kilpailijoitaan. Vuonna 1587 hän keräsi valtavan 200000 hengen armeijan kapinoivaa Satsuman aluetta vastaan Kyūshūlla ja palasi voitokkaana Kiotoon, jossa muut feodaaliherrat vannoivat uskollisuuttaan Hideyoshille ja keisarille. Kolme vuotta myöhemmin hän oli saanut koko Japanin hallintaansa. Hideyoshin politiikan keskiössä oli kansan sitominen yhteiskuntaluokkiinsa, missä tärkeintä oli sotilaiden ja maanviljelijöiden tiukka erottaminen toisistaan. Tehtävässä auttoivat laaja maaselvitys, väestönlaskenta ja talonpoikien riisuminen aseista niin sanotussa ”miekkajahdissa” vuonna 1588. Aikaisemmat Sengoku-kauden tasa-arvoiset liittoumat daimioiden välillä korvautuivat selkeämmällä feodaalisella hallitsija-vasalli-suhteella.[75][73][76][69][72] Hideyoshin feodaalihallinnolla ei kuitenkaan ollut riittävästi maata hallussaan Japanin lopulliseksi yhdistämiseksi. Hallinnon sisäiset ongelmat ja Hideyoshin suuruudenhulluus ajoivat hänet tavoittelemaan Kiinan valtausta, jonka hän aloitti hyökkäämällä Koreaan vuonna 1592. Valtaus sujui aluksi hyvin, ja japanilaiset etenivät Pjongjangiin asti vallattuaan Soulin jo samana vuonna, mutta korealaisten vastarinta pakotti joukot asteittain vetäytymään. Vuonna 1597 Hideyoshi aloitti 100000 miehen voimin uuden hyökkäyksen. Hän kuitenkin kuoli seuraavana vuonna, joten uusikin hyökkäys epäonnistui. Vallan sai käsiinsä maan voimakkaimmaksi daimioksi noussut Tokugawa Ieyasu. Hideyoshin invaasiot olivat Japanin laajentumisen kannalta hyödyttömiä ja aiheuttivat maiden välille pysyvän vihamielisyyden. Paradoksaalisesti ne toivat Japaniin lukuisia korealaisia käsityöläisiä, joilla oli huomattava vaikutus erityisesti japanilaiseen keramiikkaan.[77][73][69][72] Azuchi-Momoyama-kausi muistetaan erityisesti linnojen aikakautena. Nobunaga ja Hideyoshi korostivat saavutuksiaan mahtavilla hallintopalatseillaan, jotka tunnetaan erityisesti loisteliaista fusuma-ovista ja Kanō-koulukunnan suurista ja rikasvärisistä seinämaalauksista. Ne muodostavat vastakohdan Muromachi-kauden maalaustaiteen yksivärisyydelle. Myös teeseremonia eli kultakauttaan mestari Sen no Rikyūn johdolla.[73][69] Nanban-kauppa länsimaihin ja kristinuskon leviäminen jatkuivat Azuchi-Momoyama-kaudella. Runsaimmillaan 1600-luvun alussa Japanin noin 20–25 miljoonan hengen suuruisesta väestöstä yli puoli miljoonaa oli kristittyjä, suhteessa enemmän kuin nykyään. Nobunaga suosi kristinuskoa taistellessaan buddhalaisia munkkeja vastaan, ja myös Hideyoshi suhtautui aluksi kristittyihin myönteisesti. Hän kuitenkin muutti linjaansa ja antoi ensimmäiset kristinuskoa vastustavat säädökset vuonna 1587. Kymmenen vuotta myöhemmin hän teloitutti 26 fransiskaania ja kristittyä japanilaista, mutta varsinaiset sortotoimet alkoivat kuitenkin vasta myöhemmin 1600-luvulla. Kun katolilaisiin nyrpeästi suhtautuneet hollantilaiset ja britit aloittivat kaupan Japaniin 1600-luvun alussa, japanilaisten ei enää tarvinnut pelätä kaupan katkeamista uskonnollisista syistä.[78][79] Edo-kausi Uusi bakufu ja sulkeutuminen Hideyoshin kuoleman jälkeen Ieyasu ja häntä vastustavat daimiot ottivat yhteen Sekigaharan taistelussa vuonna 1600. Ehkä Japanin merkittävimmän sisäisen taistelun voittajaksi nousi Ieyasu, joka perusti vuonna 1603 uuden bakufun Edoon, nykyiseen Tokioon. Otettuaan shōgunin arvonimen hän syöksi vallasta tai siirsi uusille alueille lukuisia häntä vastustaneita daimioita, joiden maat takavarikoitiin Tokugawa-suvulle. Lopullisesti Tokugawa-shōgunaatin vastustajat kukistuivat vuonna 1615, kun Ieyasu voitti Osakan linnan piirityksessä Hideyoshin pojan Hideyorin. Shōgunin asemasta hän luopui poikansa hyväksi jo vuonna 1605, mutta piti kuitenkin vallan käsissään kuolemaansa saakka vuonna 1616.[80][81][82][69] Ieyasun seuraajien aikana uusi hallintojärjestelmä sai lopullisen muotonsa. Tärkeimmät kaupungit ja kaivokset otettiin bakufun suoraan hallintaan. Daimioiden uskollisuus varmistettiin paitsi tehokkaalla tiedustelutoiminnalla myös niin kutsutulla sankin kōtai -järjestelmällä, jossa daimiot velvoitettiin asumaan kausittain Edossa heidän vaimojensa ja lapsiensa jäädessä kaupunkiin pysyvästi panttivangeiksi. Daimioiden täytyi myös avustaa julkisissa rakennushankkeissa. Matkat Edoon, runsaat lahjat shōgunille ja rakennustyö varmistivat, että daimiot eivät rikastuisi liikaa. Myös maatalousväestön hallintaa tehostettiin. Talonpoikia kiellettiin vaihtamasta ammattiaan tai myymästä maataan, ja kylien asukkaita vaadittiin muodostamaan yhteisvastuullisia gonin-gumi-ryhmiä ().[80][83] Ieyasu suhtautui aluksi kristittyihin myöntyväisesti, ja rohkaisi kauppaa eurooppalaisten kanssa voittojen toivossa. Japanilaiset ymmärsivät nyt kuitenkin voivansa jatkaa ulkomaankauppaa ilman portugalilaisten monopoliakin. Alankomaalaiset ja britit ruokkivat japanilaisten epäilyjä katolilaisten valloituspyrkimyksistä – Ieyasu pelkäsi myös kristittyjen tukevan Toyotomi Hideyoria ennen tämän kukistumista Osakassa. Ensimmäiset kristinuskon kieltävät lait annettiin vuosina 1612 ja 1614, ja seuraavan kahden vuosikymmenen aikana vainot kristittyjä kohtaan asteittain lisääntyivät. Vuonna 1630 kiellettiin kaikki kristinuskoon viittaava kirjallisuus. Tokugawa Iemitsun aikana japanilaisia kiellettiin matkustamasta ulkomaille kuolemanrangaistuksen uhalla, ja kaikkien kansalaisten vaadittiin rekisteröityvän buddhalaisiin temppeleihin. Lopulta vuonna 1637 veroja ja sortotoimia vastustavat talonpojat ja kristityt nousivat paikallista daimiotaan vastaan Shimabaran kapinassa. Viiden kuukauden vastarinnan jälkeen bakufu murskasi kapinan julmasti pommituksiin liittyneen alankomaalaisen laivan avustuksella. Japanin ulkomaailmasta eristäneet sakoku-lait valmistuivat vuonna 1639, kun portugalilaisten laivojen pääsy maahan kiellettiin.[84][80][69][85] Muutamassa vuosikymmenessä Sengoku-kauden halu laajentua ulkomaille oli vaihtunut lähes täydelliseen eristäytymiseen. Vuoden 1639 jälkeen ulkomaankauppa sallittiin vain kiinalaisille ja alankomaisille, joiden toiminta rajoitettiin keinotekoiselle Dejiman saarelle Nagasakissa. Toisaalta eristäytyminen mahdollisti omaperäisen kulttuurin kehittymisen ja 250 vuotta kestäneen rauhan kauden, toisaalta se taas loi sisäänpäin kääntyneen ja jäykän, vanhanaikaisen feodaalihallinnon. Eristäytyminenkin oli kuitenkin suhteellista: ulkomaiset vaikutteet siivilöityivät Japaniin hollantilaisten kautta, lähikauppa korealaisten ja ryūkyūlaisten kanssa jatkui ja esimerkiksi 1600-luvulla Japani oli maailman suurin hopean viejä. Myös kristinuskon harjoittaminen jatkui piilossa pienissä yhteisöissä yli 200 vuoden ajan, kunnes ne tulivat julkisuuteen 1860-luvulla.[80][86][87] Yhteiskunta, talous ja koulutus 1600-luvun loppupuoleen mennessä Edo-kauden bakuhan-järjestelmä (yhdyssana bakufusta ja daimion hallitsemasta alueesta, hanista) oli vakiintunut. Japanilainen yhteiskunta jaettiin tiukasti neljään luokkaan, samuraihin, maanviljelijöihin, käsityöläisiin ja kauppiaisiin. Luokkien ulkopuolelle jäivät lisäksi etat, jotka suorittivat ”epäpuhtaina” pidettyjä töitä, hininit eli ”ei-ihmiset”, jotka olivat pakkotöitä tekeviä kerjäläisiä mutta myös esimerkiksi näyttelijöitä, ja joitakin pieniä ryhmiä, kuten lääkärit ja hoviväki. Liike luokkien välillä oli vähäistä. Jyrkin ero oli samuraiden, jotka muodostivat noin seitsemän prosenttia väestöstä, ja muiden luokkien välillä. Pitkällä rauhankaudella samurailla ei ollut todellista tehtävää: luokka alkoi kiinnittää yhä enemmän huomiota itseensä ja menneisyyteensä, ja kehittyi myyttinen käyttäytymisihanne, bushidō. Samuraiden keskuudessa naisten asema oli kaikista huonoin, ja patriarkaalisen yhteiskunnan vahvistuessa se yleisestikin huononi Edo-kaudella. Isännättömät ja työttömät samurait, rōninit, muodostivat sosiaalisen ongelman koko Edo-kauden ajan.[83][80][88] Virallisen ideologiansa bakufu sai kiinalaisesta Zhū Xīn kehittämästä uuskungfutselaisuudesta. Järjestystä ja uskollisuutta painottanut, konservatiivinen ideologia sopi täydellisesti feodaalihallinnon tarpeisiin – toisin kuin esimerkiksi pikemminkin tuonpuoleisesta huolehtinut buddhalaisuus. Tästä huolimatta ideologia sai myös kritiikkiä osakseen, ja maahan syntyi erilaisia tulkintoja kungfutselaisista opeista. Edo-kauden lopulla painotettiin aiempaa enemmän kungfutselaisuuden ja šintolaisuuden synteesiä, mikä johti shōgunien näkemiseen keisarillisen vallan anastajina. Synteesi sai myös aikaan kiinnostuksen klassiseen japanilaiseen kulttuuriin, jonka tutkimusta alettiin nimittää kokugakuksi, kansalliseksi opiksi. Koulutus perustui Edo-kaudella erityisesti kungfutselaisuuteen, jonka opit iskostuivat kaikkien yhteiskuntaluokkien ajatteluun. Tietoisuus itsestä ja ympäröivästä todellisuudesta lisääntyi kauden aikana huomattavasti: kauden lopussa noin 15 prosenttia naisista ja 40–50 prosenttia miehistä osasi lukea. Koulutuksen leviämistä tavallisen kansan keskuuteen auttoivat temppelikoulut (terakoya).[89][80][90] Bakufun luoma rauhantila sai 1600-luvulla aikaan talouskasvua, jonka keskeisin tekijä oli maan yhdistyminen yhdeksi talousalueeksi. Kauppa lisääntyi ja johti laajamittaiseen kaupungistumiseen. Kaupan ja talouden kasvua auttoi myös liikenneyhteyksien paraneminen, jota siivittivät daimioiden yritykset ja sankin kōtai -järjestelmän lisäämä liikkuvuus. Myös maatalousväestön elintaso vähitellen nousi. Kauppiasluokka, joka oli määritelty yhteiskunnan alimmaksi luokaksi, vaurastui nyt huomattavasti. 1700-luvun alussa Edossa oli sotilaat mukaan luettuna yli miljoona asukasta, joten se kuului maailman suurimpiin kaupunkeihin. Seuraavaksi suurimmat kaupungit olivat uskonto- ja kulttuurikeskus Kioto noin 400000 asukkaallaan ja hieman pienempi kauppakaupunki Osaka.[91][80][92] 1700-luvulla bakuhan-järjestelmä alkoi osoittaa heikkenemisen merkkejä. Japanin talouden ytimen muodosti edelleen maatalous, josta valtio sai pääosan verotuloistaan. Kaupungistumisen vuoksi sen tuottavuutta piti jatkuvasti kasvattaa. Japani oli täysin riippuvainen maassa kasvatetusta riisistä, jonka hinta saattoi vaihdella huomattavasti. Joskus sadon epäonnistuessa hinta kohosi niin korkeaksi, että seurauksena oli nälänhätä. Kiinteillä tuloilla elävä sotilasluokka köyhtyi. Rahatalouden levitessä maaseudulle tuloerot kasvoivat, ja ennen pitkää maaseudun epäkohdat johtivat jatkuviin levottomuuksiin. Edo-kauden jälkipuoliskolla järjestelmää yritettiinkin uudistaa useita kertoja: ensimmäiseksi Kyōhō-uudistuksissa 1700-luvun alkupuoliskolla, Kansei-uudistuksissa 1700-luvun lopulla ja viimeiseksi Tenpō-uudistuksissa 1830-luvulla. Osa uudistuksista helpotti maan taloustilannetta väliaikaisesti, mutta 1800-luvulle tultaessa kävi selväksi, ettei jäykällä feodaalihallinnolla ollut enää kykyä vastata Japanin monimutkaistuviin yhteiskunnallisiin ja taloudellisiin ongelmiin. 1700-luvun lopulta lähtien myös ulkomaiden aiheuttama uhka maan eristäytymiselle alkoi muodostaa bakufulle ongelman.[93][80][94] Kulttuuri ja tiede Sulkeutunut Edo-kausi ei merkinnyt taantumusta kulttuurissa, vaan pikemminkin ennennäkemätöntä kukoistusta. Kaupunkiväestö (chōnin) muodosti ensimmäistä kertaa suuren, erillisen väestöryhmän, jolla oli talouskasvun ja rauhan myötä enemmän aikaa nauttia taiteista ja kirjallisuudesta. He nousivat maan kulttuurin suojelijoiksi ja olivat Japanin avautumisen jälkeisen talouden ydinryhmän edeltäjiä. Edo-kaudella monet hovin ja sotilasluokan tavat vakiintuivat ja levisivät tavallisenkin kansan keskuuteen. Ruoka-, puku- ja asumiskulttuuri standardisoituivat. Nyt Japani kykeni myös ensimmäistä kertaa omaksumaan kokonaisuudessaan kiinalaisen oppineisuuden, johon voitiin jo suhtautua kriittisesti ja innovatiivisesti.[94][91][95] Kasvavan kaupunkiväestön tarpeisiin kehittyi Edo-kaudella kaksi uutta populaaria teatterimuotoa: kabuki-teatteri ja jōruri-balladeista syntynyt bunraku-nukketeatteri. Niiden menestys oli pitkälti näytelmäkirjailijoiden nerokkuuden ansiota. Heistä tunnetuimpiin kuului Chikamatsu Monzaemon, joka vaikutti Kiotossa ja Osakassa 1600- ja 1700-luvuilla.[96] 1600-luvulla kirjat yleistyivät painotekniikan kehittyessä, ja pääosin kana-tavumerkkejä käyttäviä teoksia alettiin julkaista runsaasti. Ajan tunnetuimpiin romaanikirjailijoihin lukeutuu Ihara Saikaku, joka kirjoitti kauppiaselämästä, erotiikasta ja samuraista. Hänen teoksensa saavuttivat valtaisan suosion. 1700-luvulta muistetaan erityisesti Ueda Akinarin vuonna 1776 julkaistu teos Ugetsu monogatari, joka käsittelee pääosin yliluonnollisia ilmiöitä. Myöhemmin fiktio jakautui useisiin eri lajityyppeihin, joita nimitetään yhteisesti termillä gesaku (). Runoudessa renga-ketjurunoista kehittyivät vinjettimäinen, vuodenaikoja kuvaileva haiku ja sen humoristinen vastine senryū. Haikun mestari ja kehittäjä oli 1600-luvulla elänyt Matsuo Bashō, johon vaikutti erityisesti zen-buddhalaisuus.[97][98] Taiteen kannalta Edo-kausi oli kaikkien aikojen tuotteliain. Sotilasaristokratia tuki taiteen kehittymistä, ja kaupunkilaisten vaikutus synnytti uusia taidemuotoja. Niistä huomattavin oli puupiirros, ukiyo-e, joka etenkin monille länsimaalaisille on synonyymi Japanin taiteen kanssa ja jolla oli huomattava vaikutus impressionisteihin. Myöhäisen Edo-kauden huomattavimpiin puupiirrostaiteilijoihin kuuluivat Katsushika Hokusai ja Utagawa Hiroshige. Kuvataiteen lisäksi Edo-kausi merkitsi myös muun muassa keramiikan, lakkatyön, metallinkäsittelyn, silkin tuotannon, teeseremonian ja bonsaitaiteen huomattavaa kehittymistä ja kypsymistä.[99] Eristäytymisestä huolimatta tieto länsimaista ja niiden kulttuurista ei hävinnyt, ja jotkut japanilaiset olivat jo varhain kiinnostuneita länsimaisesta tieteestä. Kirjojen maahantuontia höllennettiin ensimmäisen kerran vuonna 1720, mikä johti vähitellen hollantilaisen opin eli rangakun syntymiseen 1700-luvun loppupuolella. Ensimmäinen hollannista käännetty teos Kaitai shinsho eli ”uusi kirja anatomiasta” ilmestyi vuonna 1774. Rangaku-liike keskittyikin erityisesti lääketieteeseen, mutta myöhemmin myös esimerkiksi tähtitieteeseen, kemiaan ja fysiikkaan. Länsimaisen tieteen opettamiseksi perustettiin yksityisiä akatemioita, joissa saattoi olla satoja opiskelijoita kerrallaan. Vuonna 1811 bakufu perustikin oman toimiston länsimaisten kirjojen kääntämiseksi ja tutkimiseksi. Kun yhteiskunnallinen tila muuttui epävakaammaksi 1800-luvulla, monet rangaku-oppineet alkoivat kuitenkin kritisoida maan eristäytymispolitiikkaa ja joutuivat vainotuiksi. Vaikka he muodostivat vain pienen osan Japanin älymystöstä, heillä oli merkittävä rooli maan pitämisessä ajan tasalla ulkomaailman tapahtumista.[100][101][102] Bakumatsu ja avautuminen Bakufun viimeisiä vuosia 1853–1868 kutsutaan nimellä Bakumatsu. Venäjän painostus Japania kohtaan oli lisääntynyt pohjoisessa jo 1800-luvun alussa, ja seuraavina vuosikymmeninä bakufu oli kyvytön soveltamaan johdonmukaista politiikkaa sakoku-eristäytymistä rikkoviin länsimaisiin aluksiin. Kriisintunnetta lisäsi brittien kiinalaisia vastaan 1840-luvun alussa käymä oopiumisota. Monet nuoret ja kunnianhimoiset samurait ymmärsivät muutoksen tarpeen ja vaativat bakufun kaatamista ja keisarinvallan palauttamista. Filosofiansa he saivat uuskungfutselaisuudesta ja Japanin ainutlaatuisuutta korostavilta šintolais-nationalistisilta kokugaku-oppineilta, etenkin Miton koulukunnalta. Heidän tunnuslauseekseen muodostui sonnō jōi, ”kunnioittakaa keisaria ja karkottakaa barbaarit”. Ideologian merkittävimpiä edistäjiä oli Chōshūn hanin samurai Yoshida Shōin, joka teloitettiin bakufun vastaisesta toiminnasta vuonna 1859.[103][104][102][105][106] 1840-luvulla länsivaltojen painostus lisääntyi. Yhdysvaltojen kiinnostus Tyynenmeren kauppaan oli maan länsirannikon asuttamisen myötä kasvanut, ja teollistuneet eurooppalaiset suurvallat etsivät uusia kohteita tuotteilleen. Länsivallat eivät enää hyväksyneet Japanin kieltäytymistä kansainvälisestä kaupasta. Vuonna 1853 Yhdysvaltain laivaston kommodori Matthew Perry saapui Uraganlahdelle vaatimaan kauppasuhteiden avaamista. Seuraavana vuonna hän palasi kahdeksan laivan voimin allekirjoittamaan Kanagawan sopimuksen, jossa Shimodan ja Hakodaten satamat avattiin kaupalle. Sitä seurasivat samantyyppiset sopimukset Yhdistyneen kuningaskunnan, Venäjän ja Alankomaiden kanssa. Ne eivät kuitenkaan tyydyttäneet Itä-Aasiassa toimivia kauppiaita, joten uusi Harrisin sopimus Japanin ja Yhdysvaltain välillä solmittiin vuonna 1858 ja sopimukset muiden länsivaltojen kanssa vielä samana vuonna. Näissä ”epätasa-arvoisissa sopimuksissa” ulkomaalaiset vapautettiin Japanin lainsäädännöstä ja uusia satamia avattiin liikenteelle. Voimankäytön uhka Japania kohtaan oli jatkuvasti läsnä.[103][104] Bakufun neuvonantaja (tairō) Ii Naosuke halusi restauroida sotilashallintoa avaamalla ja vahvistamalla maata asteittain. Hänet kuitenkin surmattiin keväällä 1860, ja hänen kuolemaansa seurasivat aktivistisamuraiden ulkomaalaisia kohtaan tekemät väkivaltaisuudet. Bakufun vastustajien keskeiseksi välineeksi nousi nyt keisarillinen hovi, ja sotilashallintoa painostettiin toimintaan ulkomaalaisia vastaan. Opposition johtajina toimivat Chōshūn ja Satsuman hanit. Chōshūn alueen joukot pommittivat ulkomaalaisia laivoja Shimonosekin salmessa vuonna 1863, mutta seuraavana vuonna länsivaltojen yhteishyökkäys pakotti Chōshūn daimion avaamaan salmen uudelleen. Bakufu yritti saada Chōshūn hallintaansa, mutta Chōshūn ja Satsuman liiton myötä vuonna 1866 sen joukot kukistettiin. Samana vuonna valtaan noussut viimeinen shōgun Tokugawa Yoshinobu erosi vuonna 1867 välttääkseen avoimen yhteenoton daimioiden kanssa. Aktivistisamurait vastustivat kuitenkin Yoshinobun jatkamista valtion hallinnossa ja halusivat riistää Tokugawoilta heidän läänityksensä. Vuoden 1868 Boshin-sodassa Satsuman, Chōshūn ja Tosan joukot, jotka olivat nyt ryhmittyneet juuri valtaan nousseen nuoren keisari Meijin keisarilliseksi armeijaksi, voittivat shōgunin tukijat. Samana vuonna keisari ja pääkaupunki siirrettiin Edoon, joka nimettiin Tokioksi, itäiseksi pääkaupungiksi. Ulkovallat tunnustivat nopeasti uuden hallinnon.[107][105] Moderni Japani Meiji-kauden alku Keisarinvallan palauttamista vuonna 1868 kutsutaan yleisesti Meiji-restauraatioksi. Se aloitti usean vuosikymmenen kestäneen voimakkaan länsimaistumisen kauden, jonka aikana länsimaista kulttuuria ja teknologiaa omaksuttiin tietoisesti, jotta Japani kykenisi vastaamaan länsimaiden sille asettamaan haasteeseen. 1890-luvulle mennessä maa oli käynyt läpi valtavan sosiaalisen ja poliittisen vallankumouksen ja noussut suurelta osin tasa-arvoiseksi länsimaiden kanssa.[108][105][109] Boshin-sodan jälkeen uudistusten tarpeesta oltiin yksimielisiä, mutta niiden tahti ja laajuus jakoivat konservatiiveja ja reformisteja. Uuden hallinnon johtoon nousivat erityisesti Satsuman ja Chōshūn samurait. Heidän tärkeimpinä tavoitteinaan oli uudistaa Japanille häpeälliset epätasa-arvoiset sopimukset ja muodostaa vahva, yhtenäinen valtio, joka voisi haastaa länsivallat sotilaallisesti ja teknologisesti. Koska välitöntä ”barbaarien karkottamista” ei kyetty saavuttamaan, uudeksi tunnuslauseeksi omaksuttiin fukoku kyōhei, "rikas valtio ja vahva armeija". Keisari Meiji toimi käytännössä keulakuvana, kansan symbolisena johtajana, joka tyytyi pitkälti symboliseen asemaansa. Hänen yhteistyönsä oli kuitenkin välttämätöntä uuden hallinnon onnistumiselle. Ulkomailla vierailleet japanilaislähetystöt vahvistivat käsitystä modernisoitumisen tarpeesta.[105][110] Sosiaaliset uudistukset aloitettiin feodalismin hajottamisella. Vuonna 1871 daimiot kutsuttiin kuulemaan Tokioon läänitystensä virallisesta lakkauttamisesta, ja kaikki maa otettiin keisarin haltuun. Entisten läänitysten ja provinssien tilalle perustettiin prefektuurijärjestelmä. Suurimpiin häviäjiin kuuluivat samurait, joiden elintaso heikkeni rajusti. Vuonna 1873 aloitettu yleinen asevelvollisuus heikensi edelleen samuraiden asemaa, ja monet heistä siirtyivät muihin töihin, esimerkiksi poliiseiksi, virkamiehiksi tai liike-elämän palvelukseen. Toisena keskeisenä uudistustoimena nähtiin maan teollistuminen. Koska yksityistä pääomaa ei juuri ollut, teollisuuden kehittäminen oli pääosin valtion käsissä. Taloudessa Meiji-kauden alkupuolta hallitsikin valtiokapitalismi. Vuodesta 1880 lähtien teollisuutta yksityistettiin edullisesti, ja teollisuuslaitokset ajautuivat Mitsuin ja Mitsubishin kaltaisten ryhmien käsiin, jotka myöhemmin kehittyivät zaibatsu-konglomeraateiksi. Politiikan ja talouden entisestikin läheinen suhde vahvistui.[111][112][105] Länsimaisen teknologian omaksuminen vaati koulutettua työvoimaa, mutta koulutusta tarvittiin myös kansallisen yhtenäisyyden ja identiteetin luomiseen. Yleinen, keskitetty koulutusjärjestelmä otettiin käyttöön vuonna 1872. Aluksi koulutus noudatti länsimaisia liberalistisia piirteitä, mutta 1880-luvulla ylenmääräisen länsimaistumisen vastustamiseksi koulutuksen merkittäviksi piirteiksi muodostuivat nationalistinen moraalikasvatus ja keisari-instituution kunnioituksen lisääminen. Yhtenäisyyttä oli aluksi haluttu luoda kohottamalla šintolaisuus valtionuskonnoksi, mutta länsimaiden ja buddhalaisten kielteisen suhtautumisen vuoksi koulutus alettiin nähdä parempana keinona yhtenäisyyden saavuttamiseksi.[113][114] Uusien johtajien mieltymys šintolaisuuteen merkitsi negatiivista suhtautumista buddhalaiseen perinteeseen. Šintolaisuudesta luotiin kansallinen kultti, joka tuki keisarin jumalallista valtaa ja Japanin ainutlaatuista luonnetta (kokutai). Toisaalta yhteiskunnan muuttuessa materialistisemmaksi uskonnon merkitys yleisesti laski. Kristinuskon vaino jatkui Meiji-kauden alkuvuosina, kunnes se vastahakoisesti laillistettiin vuonna 1873. Uskonnonvapaus annettiin vuonna 1889.[105][115] Länsimaisten ideoiden levitessä maahan Meiji-oligarkia ymmärsi, ettei Japania voitaisi enää hallita pelkästään perinteisin autoritaarisin keinoin. Vuonna 1868 luotu ensimmäinen daimioiden ja samuraiden neuvosto ei toiminut. Demokraattisempaa, osallistuvaa järjestelmää vaativat toisaalta kyläpäälliköt ja toisaalta entiset, valtaansa takaisin haluavat samurait. Hallinto lupasi maahan perustuslain, jota laativaa komissiota johti Otto von Bismarckiin viehättynyt Itō Hirobumi. Hän näki Preussin keisarinvallan ja perustuslaillisten instituutioiden välisen tasapainon Japaniin sopivana, ja vuoden 1889 perustuslaki laadittiinkin pitkälti saksalaisen esimerkin mukaan. Tulevaa ylähuonetta varten luotiin eurooppalaistyylinen aatelisto. Samaan aikaan muodostettiin länsimaalaismuotoinen hallitus ministeriöineen vanhan dajōkanin tilalle. Uusi perustuslaki osoitettiin selkeästi keisarin lahjaksi kansalleen, ja hänelle varattiin laajat valtaoikeudet. Hallitus oli vastuussa keisarille, ei parlamentille. Epädemokraattisista piirteistään huolimatta uusi perustuslaki kuitenkin takasi paremman mahdollisuuden eriäville mielipiteille kuin aikaisemmin, ja kansalaisoikeudet ja -vapaudet olivat laajemmat kuin ennen. Perustuslain myötä Meiji-kauden vallankumouksellisin osa tuli päätökseensä.[105][116] Imperialistinen Japani Laajentuminen Aasiassa Ulkomaalaisten ekstraterritoriaalisuusoikeudet kumottiin vuonna 1894 ensin brittien ja myöhemmin muiden länsivaltojen kanssa tehdyillä sopimuksilla.[117] Maahan oli rakennettu suhteellisen hyvin varustettu armeija. Kiinnostus muuta Aasiaa kohtaan oli herännyt jo aiemmin: Ryūkyūsaaret liitettiin Japaniin vuonna 1879. Mitään selkeää suunnitelmaa lisäalueiden valloittamiselle Aasiassa ei ollut, mutta armeijan vaikutusvallan kasvaessa imperialistiset tavoitteet lisääntyivät. Äärinationalismia ruokkivat useat tekijät: Japanin johtajien halu päästä osalliseksi eurooppalaisen kolonialismin tuotoista, länsimaalaisten kuviteltu tai havaittu rasismi japanilaisia kohtaan, monien sotilasluokan jäsenten köyhän maanviljelijäalkuperän mukanaan tuoma ksenofobia ja suuryritysten riippuvaisuus sotamenestyksestä. Kansan tuki johtajien toimille saatiin koulutuksen ja median hallinnalla. 1930-luvulla syntynyt fasistinen järjestelmä poikkesi Saksan ja Italian järjestelmistä; Masao Maruyaman mukaan ”prosessissa oli pikemminkin kyse valtion sisäisen fasistisen rakenteen asteittaisesta kypsymisestä, minkä saivat aikaan olemassa olevat poliittiset puolueet, armeija ja byrokratia”.[118][119] Kiina piti Koreaa vasallivaltionaan ja oli huolestunut japanilaisten vaikutusvallasta alueella. Japanilaisten Taiwanille vuonna 1874 lähettämä retkikunta oli huonontanut suhteita Kiinaan. Sota maiden välille syttyi useiden 1880-luvulla Koreassa tapahtuneiden välikohtausten jälkeen lopulta vuonna 1894. Ensimmäisessä Kiinan–Japanin sodassa japanilaiset olivat ylivoimaisia sekä maalla että merellä, ja seuraavana vuonna solmitussa Shimonosekin rauhansopimuksessa Kiina joutui luovuttamaan Japanille Taiwanin, Pescadoressaaret sekä Liaodongin niemimaan ja tekemään useita taloudellisia myönnytyksiä. Ranska, Saksa ja Venäjä eivät hyväksyneet Japanin imperialistisia pyrkimyksiä, eivätkä ne halunneet vaikutusvaltaansa Kiinassa uhattavan ja pakottivat Japanin luovuttamaan Liaodongin niemen takaisin Kiinalle niin sanotussa kolmoisinterventiossa. Japanin täytyi nyt suhtautua varovaisemmin länsivaltojen pyrkimyksiä kohtaan. Sodan myötä armeijan vaikutus maan hallinnossa kasvoi huomattavasti.[120][119][109] Japani auttoi länsivaltoja Kiinan boksarikapinan kukistamisessa vuonna 1900, ja Yhdistynyt kuningaskunta ja Japani solmivat liittosopimuksen kaksi vuotta myöhemmin. Sopimuksen tarkoitus oli suojella Japanin ja brittien etuja kolmatta imperialistista suurvaltaa, Venäjää vastaan. Vielä laajempi, japanilaisten intressit Koreassa tunnustanut sopimus solmittiin vuonna 1905. Japani toivoi ensimmäisen liittosopimuksen auttavan Venäjän ja Japanin tavoitteiden sovittelussa Koillis-Aasiassa. Helmikuussa 1904 Japanin laivasto kuitenkin yllättäen hyökkäsi Venäjän aluksia vastaan Port Arthurissa Kiinan rannikolla – Venäjän–Japanin sodassa Japani sai ratkaisevan voiton Venäjän Itämeren-laivastosta Tōgō Heihachirōn johdolla Tsushiman meritaistelussa. Rauhansopimuksessa Venäjä tunnusti Japanin ylivallan Koreassa, sen taloudelliset intressit Etelä-Mantšuriassa ja luovutti Japanille Sahalinin eteläosan. Sota oli kuitenkin aiheuttanut Japanille suuret inhimilliset ja taloudelliset menetykset, ja chauvinistinen yleinen mielipide oli vahvasti sopimusta vastaan. Japani oli silti saavuttanut merkittävän voiton ja osoittanut ensimmäisen kerran aasialaisen valtion voivan kukistaa sodassa eurooppalaisen suurvallan.[121][119][122][109] Sodan jälkeen Japani sai vapaat kädet Korean valtaukseen. Korea liitettiin Japaniin virallisesti vuonna 1910, länsivaltojen hiljaisessa hyväksynnässä. Maahan sovellettiin siirtomaapolitiikkaa, jossa japanilaiset ottivat täydellisesti haltuunsa Korean taloudellisen ja poliittisen elämän. Useita tuhansia korealaisia kuoli miehitysjoukkojen käsiin jo ennen liitosta. Mantšuriassa Japani laajensi vaikutusvaltaansa erityisesti Etelä-Mantšurian rautatieyhtiön kautta, jota tukivat merkittäviin keskuksiin sijoitetut japanilaiset varuskunnat. Keisari Meijin kuollessa vuonna 1912 Japanista olikin tullut Aasian merkittävin suurvalta. Ensimmäiseen maailmansotaan Japani lähti laajentaakseen vaikutusvaltaansa Kiinassa. Se julisti sodan Saksalle elokuussa 1914 ja miehitti saksalaiset alueet Kiinassa ja pohjoisella Tyynellämerellä. Seuraavana vuonna se esitti Kiinalle niin kutsutut 21 vaatimusta, jotka olisivat käytännössä toteutuessaan tehneet Kiinasta Japanin vasallivaltion. Maailmansodan jälkeen Japanin Siperiaan jääneet, Venäjän sisällissodassa liittoutuneita tukeneet joukot herättivät lisähuolia Japanin laajentumisesta. Vuosina 1921–1922 pidetty Washingtonin konferenssi ja sen aikana solmitut sopimukset kuitenkin lievensivät jännitteitä Itä-Aasiassa tilapäisesti, ja Japani vetäytyi Siperiasta, Pohjois-Sahalinilta ja Kiinan Qīngdǎosta.[119][123][124] Taloudellinen ja yhteiskunnallinen kehitys Vaikka Japanin parlamentti toimi näennäisesti eurooppalaisen parlamentin tavoin, maan poliittista elämää hallitsivat 1900-luvun vaihteessa pikemminkin puolueiden sisäiset ryhmittymät ja henkilökohtaiset lojaliteetit. Kiinan–Japanin sodan syttyminen yhtenäisti riitaista politiikkaa, eikä hallituksella enää ollut vaikeuksia lisätä esimerkiksi armeijan rahoitusta. Parlamentti ja kansa suhtautuivat ulkopolitiikkaan hallitusta chauvinistisemmin.[125] Japanin väkiluku kasvoi nopeasti, ja vuonna 1920 se oli noussut lähes 57 miljoonaan. Kasvuun vaikuttivat parantunut hygienia ja pienempi lapsikuolleisuus, mutta elintaso pysyi kaikesta huolimatta alhaisena erityisesti maaseudulla, jossa 72 prosenttia japanilaisista edelleen asui vuonna 1913. Riisin tuotanto yli kaksinkertaistui 1880-luvulta 1930-luvulle kasvavan väestön ruokkimiseksi. Teollisuuden merkitys kasvoi vähitellen: ensimmäiseen maailmansotaan mennessä tekstiiliteollisuus oli noussut maan merkittävimmäksi teollisuudenalaksi. Teollisuuden kasvua auttoivat halvan työvoiman saanti maaseudulta ja raskaassa teollisuudessa valtion omistamat pankit, joilta saatiin tarvittavaa pääomaa. Maailmansota merkitsi huomattavaa kasvua maan taloudelle, sillä japanilaisten tuotteiden kysyntä muualla Aasiassa lisääntyi. Talouskasvu aiheutti kuitenkin inflaatiota, joka johti työkiistoihin, vuoden 1918 riisimellakoihin ja lopulta lamaan vuonna 1920. Vaikeuksia pahensi Tokioon vuonna 1923 iskenyt suuri Kantōn maanjäristys, joka surmasi yli 100000 henkeä.[126][119][127] 1920-luku merkitsi silti uutta, kansainvälistä suuntautumista ja modernin massakulttuurin syntyä. Siihen vaikuttivat uudet viestimet, radio, äänilevyt ja elokuva, joiden kautta esimerkiksi länsimainen, erityisesti yhdysvaltalainen, musiikki ja muoti kasvattivat suosiotaan ja länsimaiset urheilulajit yleistyivät. Modernisoituminen tapahtui erityisesti suurissa kaupungeissa, kun taas maaseutu oli edelleen köyhää ja kehittymätöntä. Tokion uudelleenrakentaminen maanjäristyksen jälkeen moderniksi suurkaupungiksi oli uuden kaupunkiyhteiskunnan symboli. Politiikassa 1920-luvulla oli lyhyt puoluepolitiikan aikakausi, jota on kutsuttu ”Taishō-demokratiaksi”. Vuonna 1925 äänestysoikeutta laajennettiin yli 25-vuotiaille miehille, ja Katō Takaakin hallitus leikkasi byrokratiaa ja armeijan rahoitusta. Yhteiskunnalliset kysymykset, kuten työväenliike ja naisliike olivat esillä aiempaa enemmän. Valtio suhtautui sosialismiin äärimmäisen negatiivisesti, ja 1920-luvulla perustettu kommunistinen puolue joutui poliisin murskaamaksi.[119][128] Propagandassa kasvanut, aiempaa suurempi äänestäjäkunta kannatti kuitenkin innokkaasti militaristista laajentumispolitiikkaa, ja äärinationalistit kasvattivat vaikutusvaltaansa erityisesti 1920-luvun lopun maailmantalouden laman jälkeen.[129] Parlamentin epäjärjestys ja heikkous vähensivät luottamusta edustukselliseen järjestelmään. Parlamentti ja Meiji-perustuslaki pysyivät toiminnassa koko militaristisen kauden ajan, mutta toisaalta perustuslaki oli niin epäselvä toimeenpanovallan suhteen, että puoluepolitiikan ajan pääministerit eivät juuri voineet muuta kuin ryhtyä yhteistyöhön demokratialle vihamielisten voimien kanssa.[119] Uuden keskiluokan menestys oli riippunut kansainvälisen kaupan kasvusta, ja laman myötä syytökset epäonnistuneena ja korruptoituneena pidettyä, zaibatsujen hallitsemaa puoluepolitiikkaa kohtaan lisääntyivät.[119] Jalansijaa sai käsitys uusista aluevalloituksista ratkaisuna Japanin taloudellisiin ongelmiin ja raaka-ainepulaan. Maan sotilasjohto oli tietoinen Japanin heikommasta asemasta verrattuna Itä-Aasiasta ja Tyynenmeren alueesta kiinnostuneisiin länsimaihin. Japani jäi kansainvälisesti yhä enemmän eristyksiin länsimaiden asetettua tuontitulleja edullisemmille japanilaisille tuotteille. Japanissa alettiin kokea Yhdysvallat ja Iso-Britannia vihamielisinä valtioina, mikä oli lopulta osasyynä japanilaisten hyökkäykseen Kaakkois-Aasiaan.[127][130] Fasismi ja tie sotaan 18. syyskuuta 1931 Mukdenin välikohtaus aloitti Japanin aggression Itä-Aasiassa. Japanin Guandong-armeija hyökkäsi äkillisesti Mukdenin kiinalaisvaruskuntaa vastaan ja miehitti pian Etelä-Mantšurian. Japanin hallitus oli kyvytön estämään itsenäisesti toiminutta armeijaa, joka perusti alueelle Mantšukuo-nukkevaltion. Joulukuussa 1931 pääministeriksi noussut, keisarillista interventiota yrittänyt Inukai Tsuyoshi surmattiin seuraavana vuonna, ja armeija ilmoitti, ettei se hyväksyisi enää puoluehallitusta. Kun Kansainliitto tuomitsi Japanin toimet, maa erosi liitosta vuonna 1933. Väkivaltaisuudet eivät kuitenkaan rajoittuneet Mantšuriaan: tammikuussa 1932 välikohtaus Shanghaissa johti raskaisiin taisteluihin ja pommituksiin. Vuonna 1934 japanilaiset asettivat Mantšukuon nukkehallitsijaksi Qing-dynastian viimeisen keisarin Pǔ Yín – todellisuudessa koko Mantšurian hallinto oli Guandong-armeijan käsissä.[131][132] Menestys Mantšuriassa rohkaisi äärinationalisteja. Maassa vaikutti useita äärioikeistolaisia järjestöjä, jotka vastustivat länsimaista vaikutusta sekä puoluepolitiikkaa ja kannattivat aggressiivisempaa laajentumista. Järjestöt onnistuivat terrorisoimaan vastustajiaan ja surmaamaan 1930-luvun alussa useita huomattavia liike-elämän ja politiikan vaikuttajia. Merkittävimmän vastarinnan puoluepolitiikalle muodostivat nuoret upseerit, joista useilla oli kansallissosialistisluonteisia tavoitteita. Vakavin tapaus oli helmikuun 26. päivän välikohtaus, jossa 1400 sotilaan joukko otti nuorten upseerien johtamana haltuunsa Tokion keskustan ja murhasi useita henkilöitä. Keisari raivostui, maahan julistettiin sotatila ja joukot, jotka olivat luulleet toimivansa keisarin nimissä, antautuivat. 19 henkeä teloitettiin salaisen oikeudenkäynnin jälkeen. Välikohtauksen jälkeen valtaan noussut konservatiivisempi upseeristo jakoi suureksi osaksi nuorten fanaatikkojen tavoitteet ulkopolitiikassa, ja armeija käytti tapausta valtansa kasvattamiseen. Japanilainen fasismi oli nyt saanut otteen maan sotilasjohdosta.[119][133] Täysi sota Kiinan ja Japanin välille syttyi 7. heinäkuuta 1937 Pekingin ulkopuolella Marco Polon sillan välikohtauksessa. Japanin armeija miehitti nopeasti Pekingin ja Tianjinin ja eteni vähitellen Jangtselle ja 13. joulukuuta mennessä Tšiang Kai-šekin Guomindang-hallituksen pääkaupunkiin Nanjingiin. Nanjingin verilöylyssä, yhdessä pahimmista japanilaisten joukkojen suorittamista sotarikoksista, japanilaiset surmasivat Tokion sotarikosoikeudenkäynneissä esitettyjen todisteiden mukaan 42000 siviiliä sekä 100000 sotavankia ja raiskasivat 20000 naista. Sodassa pahimpiin julmuuksiin syyllistyi usein sotilaspoliisi kenpeitai, joka oli kenraali Hideki Tōjōn lempiväline. Japanilaiset ottivat nyt haltuunsa Kiinan tärkeimmät satamat, mutta eivät koskaan onnistuneet kunnolla valloittamaan sisämaata. Nanjingiin japanilaiset perustivat maaliskuussa 1940 Wāng Jīngwèin johtaman nukkehallituksen. Britit ja yhdysvaltalaiset eivät sympatioistaan huolimatta kyenneet estämään Japanin armeijan toimia Kiinassa.[134][135] Vuonna 1936 Japani solmi ensin Saksan ja myöhemmin Italian kanssa antikomintern-sopimuksen, ja vuonna 1940 kolmisopimuksen, joka oli suunnattu erityisesti Yhdysvaltoja vastaan. Saksan ja Japanin suhteet eivät olleet kuitenkaan koskaan erityisen lämpimät: osapuolia loitonsivat molempien väitteet rodullisesta ylemmyydestä, välimatka ja epäluottamus. Japanilaiset eivät tienneet natsien tavoitteesta hyökätä Neuvostoliittoon. Japanin poliittinen ja yhteiskunnallinen rakenne ei myöskään milloinkaan saavuttanut Saksan äärimmäistä totalitarismia. Suhteet Neuvostoliittoon olivat huonommat, ja vuosina 1938 ja 1939 Japanin armeija joutui rajataisteluihin puna-armeijan kanssa Ulko-Mongoliassa ja Mantšuriassa. Neutraalisuussopimus suurvaltojen välille solmittiin huhtikuussa 1941. Euroopan vaikea sotatilanne ja Ranskan kukistuminen sallivat Japanin armeijan edetä Ranskan Indokiinaan, joka vallattiin heinäkuussa 1941.[132][136][135][127] Japani toisessa maailmansodassa Esteeksi Japanin etenemiselle etelään nousi Yhdysvallat, joka aloitti maata vastaan sarjan talouspakotteita, koska Yhdysvallat oli huolestunut Japanin valloituksista Tyynellä valtamerellä. Teräksen ja raudan vienti Japaniin estettiin. Indokiinan miehitykseen Yhdysvallat reagoi öljysaarrolla ja jäädyttämällä japanilaisten kaiken omaisuuden Yhdysvalloissa. Kun neuvottelut amerikkalaisten kanssa epäonnistuivat, japanilaiset päättivät sotatoimien aloittamisesta Yhdysvaltoja vastaan joulukuuhun 1941 mennessä, sillä kauppasaarto uhkasi lamauttaa koko Japanin sotakoneiston. Koska pääministeri Fumimaro Konoen hallituksen siviilijäsenet eivät hyväksyneet armeijan suunnitelmia, pääministeri erosi lokakuussa 1941. Hänen seuraajakseen nousi entinen sotaministeri Hideki Tōjō. Amerikkalaiset kieltäytyivät edelleen minkäänlaisista myönnytyksistä, ja 7. joulukuuta 1941 japanilaiset iskivät varoittamatta Pearl Harborin laivastotukikohtaan Havaijilla, mikä oli alkusysäys Tyynenmeren sodalle.[132][136][127] Japanilaiset olivat odottaneet, että heidän haltuunsa saamiensa alueiden takaisinvaltaus kävisi ”pehmeille” demokratioille liian kalliiksi ja vaikeaksi. Yllätyshyökkäys toi kuitenkin uutta päättäväisyyttä Yhdysvalloille, joka julisti sodan Japanille ja maan laivasto rakennettiin Pearl Harborin tuhojen jäljiltä uudelleen ennätysajassa. Aluksi japanilaiset saavuttivat useita voittoja: Manila vallattiin tammikuussa 1942, Singapore helmikuussa ja Rangoon briteiltä maaliskuussa. Japanilaisilla ei ollut suuria vaikeuksia Alankomaiden Itä-Intian valtauksessa, ja Tyynellämerellä japanilaiset joukot etenivät Salomonsaarille saakka. Japanilaiset uhkasivat nyt jo Australiaa ja Intiaa, jossa he tunkeutuivat Assamiin vuonna 1944. Maan armeijan resurssit oli kuitenkin venytetty äärimmilleen. Japanin eteneminen onnistuttiin kuitenkin pysäyttämään Korallimeren taistelussa. Yhdysvaltojen laivastoa ei kyetty ajamaan eteläiseltä Tyyneltämereltä, jossa japanilaiset menettivät useita aluksia Midwayn taistelussa kesäkuussa 1942. Tappio Midwayn taistelussa oli käännekohta Japanin menestykselle ja Salomonsaarilta japanilaiset joutuivat vetäytymään keväällä 1943.[137][138] Yhdysvaltojen saavuttamien voittojen jälkeen monet japanilaiset johtajat ymmärsivät, että sota tulisi päättymään Japanin tappioon. Armeijan fanaattisuus esti kuitenkin vakavasti otettavat rauhantavoittelut. Itsepäinen taistelu yhdysvaltalaisia vastaan jatkui ja japanilaiset olivat linnoittautuneet hyvin sekä taistelivat viimeiseen mieheen. Japanilaiset hävisivät Leytenlahden taistelu 20. lokakuuta 1944. Saipan vallattiin Japanilta heinäkuussa 1944 ja Filippiinit asteittain maaliskuuhun 1945 mennessä. 7. huhtikuuta 1945 Yhdysvallat upotti Japanin laivaston suurimman sotalaivan Yamaton. Helmikuussa 1945 yhdysvaltalaiset joukot saapuivat Japanin alueelle voitokkaassa Iwo Jiman taistelussa. Huhtikuussa 1945 Okinawalla kuoli raskaissa ja katkerissa taisteluissa yli 150000 siviiliä. Maaliskuussa yhdysvaltalaiset olivat aloittaneet Japanin kotisaarten massiiviset pommitukset, joissa lähes kaikki japanilaiset kaupungit Kiotoa ja Naraa lukuun ottamatta tuhoutuivat maan tasalle. Toukokuuhun mennessä arviolta 13 miljoonaa japanilaista oli joutunut kodittomaksi ja maan talous oli ajautunut kaaokseen. Kun Kuniaki Koison hallitus kaatui Okinawan jouduttua yhdysvaltalaisten haltuun, valtaan nousi amiraali Kantarō Suzuki. Vaarallisen pitkä tie rauhaan alkoi.[137][139] Rauhanneuvottelijaa toivottiin ensin Neuvostoliitosta, joka oli kuitenkin päättänyt liittyä sotaan liittoutuneiden puolelle ja joka osallistui länsivaltojen kanssa Potsdamin konferenssiin. Potsdamin julistuksessa heinäkuussa 1945 Yhdysvaltojen, Kiinan ja Yhdistyneen kuningaskunnan johtajat vaativat Japanin sodankäymiskyvyn estämistä ja maan muuttamista demokraattiseksi valtioksi. Julistuksessa luvattiin, että ”Japania ei tuhottaisi kansakuntana”. Kun Japani kuitenkin jätti julistuksen huomiotta ja liittoutuneiden joukot lähestyivät maan pääsaaria, presidentti Truman päätti käyttää uutta asetta, atomipommia, Japania vastaan. Ensimmäinen pommi pudotettiin Hiroshimaan 6. elokuuta ja toinen pommi Nagasakiin 9. elokuuta. Nyt myös Neuvostoliitto julisti Japanille sodan ja hyökkäsi Mantšuriaan. Keisari Hirohito vaati antautumista, josta hän ilmoitti kansalle radiopuheessa 15. elokuuta. Vielä edellisenä yönä äärimilitaristit olivat yrittäneet tuhota puheen sisältäneen levyn. Antautumissopimus allekirjoitettiin virallisesti 2. syyskuuta 1945 USS Missourilla Tokionlahdella.[137][140] Miehitetty Japani Sodan jälkeen liittoutuneet miehittivät Japanin. Teoriassa miehitystä hallinnoivat monikansallinen Itä-Aasian neuvosto Washingtonissa ja liittoutuneiden neuvosto Tokiossa, mutta käytännössä miehittäjinä toimivat yhdysvaltalaiset joukot kenraali Douglas MacArthurin johdolla. Toisin kuin esimerkiksi Saksassa, japanilaiset viranomaiset olivat edelleen toiminnassa ja miehityshallinto toimi niiden kautta. Miehitys merkitsi laajoja ja nopeita sosiaalisia ja poliittisia muutoksia: sen tarkoituksena oli perustaa Japaniin demokraattinen ja rauhanomainen hallinto. Sodan tuhojen jälkeen japanilaiset olivat alttiita muutokselle ja suhtautuivat siihen pragmaattisesti. Kauhukuvat miehittäjästä eivät myöskään osoittautuneet tosiksi, eikä miehityshallintoa juuri vastustettu. Miehityksen onnistumiseen vaikuttivat myös voimaan jäänyt keisari-instituutio, vaikka keisari hylkäsikin muodollisesti jumalallisuutensa, ja MacArthurin persoona.[141][142][143][144] Ensimmäiseksi miehityshallinto aloitti Japanin demilitarisoinnin. Japanilaiset ulkomailla olevat joukot, noin 3,5 miljoonaa henkeä, kutsuttiin kotiin ja maan armeija lakkautettiin. Aseteollisuus hajotettiin ja kaikki yksityisissä käsissä olevat aseet takavarikoitiin. Nationalistiset järjestöt lakkautettiin. Tärkeä tavoite oli jollain tavalla sotaan syyllisten henkilöiden erottaminen viroistaan ja julkisesta elämästä: toukokuuhun 1946 mennessä yhteensä 210288 japanilaista oli ”puhdistettu”. Vaikka nopeaan puhdistukseen liittyi väistämättä epäoikeudenmukaisuuksia, se auttoi uusien henkilöiden nousua vaikutusvaltaisiin asemiin ja muiden demokraattisten uudistusten onnistumista. Miehityksen loppupuolella monet puhdistetut palautettiin jälleen yhteiskunnan jäseniksi. Liittoutuneiden oikeuksissa tuomittiin sotarikoksista kuolemaan 920 japanilaista ja vuosien 1946–1948 Kaukoidän kansainvälisessä sotarikostuomioistuimessa syytettiin sota- ja muista rikoksista 28 poliittista ja sotilaallista johtajaa, joista seitsemän teloitettiin.[142][145] Militarismin kitkemiseksi tarvittiin uudistuksia koulutusjärjestelmässä, joka muotoiltiin yhdysvaltalaisen mallin mukaiseksi. ”Moraalikasvatus” lopetettiin ja korkeakoulutusta laajennettiin. Šintolaisuus ja valtio erotettiin toisistaan. Talousuudistuksiin kuuluivat zaibatsu-ryhmien hajottaminen, sillä ne olivat olleet tiiviissä yhteistyössä militaristien kanssa. Zaibatsuja vastaan kohdistetut, rajallisiksi jääneet toimet onnistuivat löyhentämään liike-elämän ryhmittymiä, mutta ne eivät estäneet uudenlaisten keiretsu-ryhmien syntymistä myöhemmin. Työpolitiikassa merkittävää oli ammattiliittojen ja lakkojen salliminen. Ammattiliitot kehittyivät nopeasti, ja vuonna 1949 niihin kuului jo kuusi ja puoli miljoonaa henkeä. Kylmän sodan syttyminen ja yleislakon uhka vuonna 1947 johtivat kuitenkin uusiin rajoituksiin ja puhdistuksiin vasemmistossa. Suurin osa Japanin armeijasta oli muodostunut köyhistä maaseudun asukkaista: heidän tilannettaan ryhdyttiin parantamaan laajalla maauudistuksella, jossa suuri osa vuokraviljelijöistä sai omistusoikeuden maihinsa.[146][147][142] Miehityshallinnon merkittävin yksittäinen uudistustoimi oli kuitenkin uusi perustuslaki, joka astui voimaan vuonna 1947. Se toteutti ensimmäistä kertaa yleisen ja yhtäläisen äänioikeuden kaikille japanilaisille. Perustuslain ensimmäisessä kappaleessa keisari julistettiin ”valtion ja kansan yhtenäisyyden symboliksi, joka saa valtansa kansan tahdosta” ja täysin alisteiseksi hallitukselle. Perustuslain kolmas artikla käsitteli yksilönoikeuksia ja takasi tasa-arvon lain edessä. Vanha aatelisto lakkautettiin. Perustuslaki kutsui koolle vaaleilla valittavan kaksikamarisen parlamentin, jonka vaikutusvaltaisemmaksi osaksi tehtiin alahuone. Erityisen merkittävä oli yhdeksäs, toisen kappaleen ainoa artikla, jossa ”sota kansankunnan suvereenina oikeutena ja voimankäyttö tai sen uhka kansainvälisten kiistojen ratkaisun keinona hylätään ikuisiksi ajoiksi” ja jossa armeijan ylläpito kiellettiin. Perustuslaista tuli erittäin suosittu. Mikään poliittinen ryhmä ei ole saanut taakseen tarvittavaa kahden kolmasosan tukea perustuslain muuttamiseksi sen käyttöönoton jälkeen. Yhdeksännen artiklan tulkinta kuitenkin muuttui ja maahan perustettiin itsepuolustusvoimat eli käytännössä asevoimat vuonna 1954.[148][142][149][150] Japanin talous oli sodan jälkeen raunioina, ja maa oli lähellä nälänhätää. Teollisuustuotanto oli vain 30 prosenttia sotaa edeltäneestä tasosta. Taloustilanteen jatkuessa vaikeana miehityshallinto nimitti vuonna 1948 yhdysvaltalaisen pankkiirin Joseph Dodgen suosittelemaan ratkaisukeinoja. Niin kutsuttu Dodgen linja merkitsi rankkuudestaan huolimatta käännekohtaa maan talouskehityksessä. Myöhemmin kesäkuussa 1950 syttynyt Korean sota veti maan talouden uuteen nousuun, sillä Yhdysvaltain armeijan sotilaat tarvitsivat muonaa ja tarvikkeita. Tuotanto ylitti sotaa edeltäneen tason ensimmäistä kertaa vuonna 1951. Sota lisäsi yhdysvaltalaisten vihamielisyyttä kommunistista Kiinaa kohtaan ja alleviivasi Japanin roolia aluetta vakauttavana tekijänä ja Yhdysvaltojen uutena liittolaisena. Rauhansopimus tarvittiin nyt nopeasti, ja miehityspolitiikan painopiste siirtyi yhteiskunnasta taloudellisen ja poliittisen vakauden saavuttamiseen. San Franciscon sopimus Japanin ja liittoutuneiden välillä solmittiin Japanin kannalta suhteellisen helpoin ehdoin 8. syyskuuta 1951, ja samaan aikaan allekirjoitettiin turvallisuussopimus Yhdysvaltojen kanssa. Siinä Yhdysvaltojen joukkojen sallittiin jäädä Japaniin ja Japania pyydettiin ottamaan enemmän vastuuta omasta puolustuksestaan. Miehitys loppui ja Japani sai muodollisen itsenäisyytensä takaisin seuraavana vuonna. Maan tärkeimmäksi tavoitteeksi nousi nyt taloudellinen toipuminen.[151][150] 1950-luvulta kuplatalouteen ja lamaan Talousihme Valtavaa talouskasvua 1950- ja 1960-luvuilla on kutsuttu Japanin talousihmeeksi. Vuosina 1955–1970 talous kasvoi keskimäärin noin 10 prosenttia vuodessa.[152] Kasvua auttoivat useat tekijät: sodan jälkeen maan teollisuus oli lähes tuhoutunut, joten Japaniin rakennetut uudet tehtaat olivat nykyaikaisia ja tehokkaampia kuin ulkomailla, maassa oli runsaasti nuorta ja hyvin koulutettua työvoimaa ja valtio tuki talouskasvua aktiivisesti. Lisäksi japanilaisiin vaikuttivat huomattavasti William Edwards Demingin ajatukset laadunvalvonnasta. 1940-luvun lopulla aloitettu väestösuunnittelu onnistui hillitsemään ja tasaamaan väestön lisääntymistä niin, ettei se syönyt talouskasvua, joka aiheutti suuren rakennemuutoksen kaikille yhteiskunnan osa-alueille. Japani saavutti nyt täystyöllisyyden, ja maassa esiintyi jopa puutetta työvoimasta. Kaksi tärkeää talouskasvuun liittyvää kehitystä olivat kulutusyhteiskunnan syntyminen, johon vaikutti pääministeri Hayato Ikedan ”tulojen kaksinkertaistamissuunnitelma” vuonna 1960, ja teollisuustuotannon keskittyminen korkeateknologisiin tuotteisiin. Japanista tuli maailman johtava autojen, laivojen ja elektroniikan valmistaja: 1960-luvulla maan vienti kasvoi yli 15 prosenttia vuodessa. Suuri talouskasvu jatkui aina 1970-luvun alun öljykriisiin saakka. Ikedan kaudella japanilaisten kansallistunnetta kasvattivat Tokiossa vuonna 1964 järjestetyt kesäolympialaiset.[142][153] Laskevan syntyvyyden lisäksi Japanin yhteiskuntaa muuttivat nopea kaupungistuminen ja elintason nousu, jotka hillitsivät väestönkasvua yhteiskunnan toimien lisäksi. Entistä koulutetumman väestön ja kaupunkiasumisen aiheuttamien rajoitusten myötä perinteiset perhesuhteet muuttuivat. Naisten asema parani. Työvoimapulan vuoksi maaseudulta tarvittiin työntekijöitä kaupunkien suurteollisuuteen. Vuoteen 1970 mennessä enää vain 20 prosenttia japanilaisista asui maaseudulla. Myös maaseudun ilme muuttui: maatalous koneellistui ja tehostui, ja perinteistä maalaismaisemaa alkoivat korvata betoni ja tehtaat. Televisio sitoi maaseudunkin asukkaat kansainvälistyvään maailmaan ja länsimaiseen populaarikulttuuriin. Kaupungeista puoleensa veti erityisesti Tokio, japanilaisen urbanisaation huipentuma, jossa asui vuonna 1972 joka yhdeksäs japanilainen. Houkuttelevuudestaan huolimatta kaupunkielämä ei ollut ongelmatonta. Huomattavampiin epäkohtiin kaupungeissa kuului asuminen, johon monilla japanilaisilla oli vähemmän tilaa kuin länsimaalaisilla. Vuoteen 1972 mennessä maan hinta monissa suurissa kaupungeissa oli 25-kertaistunut vuodesta 1955.[153] Kaupungistuminen merkitsi tiiviyden aiheuttamista ongelmista kuten ruuhkaisuudesta huolimatta elintason kasvua ja uutta viihdeyhteiskuntaa, tavarataloja, elokuvateattereita ja ravintoloita. Nuoriin kaupunkilaisiin vaikutti erityisesti yhdysvaltalainen populaarikulttuuri, jonka he omaksuivat antaumuksella. Yleisesti ottaen siirtyminen kaupunkeihin sujui Japanissa kitkattomammin kuin monissa länsimaissa, eikä esimerkiksi rikollisuus kasvanut erityisesti. Väliinputoajiin vetosivat niin sanotut ”uususkonnot”, kuten Sōka Gakkai, jotka kukoistivat 1950- ja 1960-luvuilla. Uuden kaupunkikulttuurin esiinmarssi aiheutti kuilun vapaamman nuoren sukupolven ja perinteisemmän vanhan sukupolven välille, mikä sai aikaan konflikteja esimerkiksi yliopistoissa. Vaikka kaupungeissa ei enää eletty yhtä konformistisesti kuin maaseudulla, maaseutuyhteiskunnan hierarkkiset rakenteet näkyivät nyt esimerkiksi yrityksissä.[153] Merkittävät, todelliset sosiaaliset muutokset sodan jälkeen ovat usein johtuneet kuitenkin ennemminkin fyysisistä muutoksista elintavoissa kuin ulkopuolisista kulttuurivaikutteista.[154] Öljykriisin jälkeen 1970-luvulle tultaessa voimakkain talouskasvu lakkasi: halpaa työvoimaa ei ollut enää saatavilla, teknologia oli kehittynyt huomattavasti ja kilpailu raskaassa teollisuudessa vähentynyt. Myös ympäristöongelmat herättivät nyt aiempaa enemmän huolta. Öljykriisi ja sen aiheuttama lama toivat esiin Japanin talouden heikkoudet, riippuvuuden Lähi-idän öljystä ja ulkomaisista elintarvikkeista sekä ylituetun maatalouden. 1970- ja 1980-luvuilla Japani alkoikin monipuolistaa talouspohjaansa ja liittää sitä vahvemmin maailmantalouteen. Maan runsaasti energiaa kuluttava raskas teollisuus on saanut tehdä tilaa tietotekniikka-, mekatroniikka-, ja bioteknologia-alan yrityksille.[155][156][153] Öljykriisin jälkeen Ydinvoiman käyttöä lisättiin ratkaisuna energiaongelmaan ja energian säästöä kasvatettiin yrityksissä huomattavasti. 1980-luvulla Japani nousi yhdeksi maailman suurimmista talouksista, jonka bruttokansantuote henkeä kohden oli suurempi kuin Yhdysvalloissa. Japani oli nyt maailman suurin kehitysavun antaja. Talouden menestyksen takana oli valtava vienti, jonka kasvattaminen nähtiin tärkeänä 1970-luvun kriisien jälkeen ja joka kompensoi vähäistä kasvua kotimaassa. Vienti ja öljyn hinnan lasku kuitenkin toivat maalle valtavan suuren positiivisen kauppataseen, joka aiheutti kiistoja Yhdysvaltojen ja Euroopan valtioiden kanssa. Ne syyttivät Japania oman markkinansa sulkemisesta, ja Japani alkoikin onnistuneesti avata talouttaan laskemalla tariffeja ja poistamalla sääntelyä ja rajoituksia.[156][153] 1980-luvun lopulla Japaniin syntyi kuitenkin niin kutsuttu kuplatalous, joka nosti maan kiinteistö- ja pääomahinnat pilviin. Kupla puhkesi 1990-luvun alussa, jolloin Japani ajautui syvään ja pitkäkestoiseen lamaan. Aikaa on kutsuttu ”menetetyksi vuosikymmeneksi”. Lama viivästytti uudistuksia ja pahensi kauppajännitteitä, mutta positiivinen kauppatase jatkoi edelleen kasvuaan. Talousvaikeudet jatkuivat aina 2000-luvulle saakka – työttömyys nousi ensimmäistä kertaa sodan jälkeen yli viiden prosentin vuonna 2000. Pääministeri Ryūtarō Hashimoton 1990-luvun puolivälissä ehdottamat laajat uudistukset, joita kutsuttiin lempinimellä ”Big Bang”, aiheuttivat runsaasti vastustusta. Japanin talouden ongelmiksi ovat jääneet nopeasti ikääntyvä väestö ja tuloerojen kasvu.[153] Viime vuosikymmeninä kaupungistuminen ja väestönkasvun hidastuminen on jatkunut, ja myös elintaso on noussut huomattavasti. 1980-luvun puoliväliin mennessä syntyvyys ei enää ollut tarpeeksi suuri väestön uudistumiseksi, ja vuoteen 2000 mennessä yli 65-vuotiaiden osuus väestöstä oli ylittänyt alle 15-vuotiaiden osuuden. Ikääntyneen väestön huoltaminen ja työikäisen väestön osuuden pieneneminen tuo suuria haasteita Japanin taloudelle ja yhteiskunnalle. Toisena ongelmana on ollut puute asuintilasta, mikä on nostanut asuntojen hintoja ja tehnyt monille oman asunnon ostamisen mahdottomaksi. Japanin kaupungistuessa ja kansainvälistyessä myös japanilaisten arvot ovat muuttuneet: yhteiskunnan hierarkkisuus on jonkin verran vähentynyt, individualismi lisääntynyt ja naisten asema edelleen parantunut. Japanilaiset ovat 1900-luvun loppupuolella matkustaneet aiempaa enemmän ulkomailla, ja myös maassa asuvien ulkomaalaisten osuus on kasvanut huomattavasti noin 1,3 miljoonaan 1900-luvun lopussa.[157] Ulkosuhteet Koska Neuvostoliitto ei allekirjoittanut San Franciscon rauhansopimusta, maiden välille jäi kiista neljästä Kuriilista Hokkaidōn pohjoispuolella. Diplomaattisuhteet Neuvostoliittoon solmittiin kuitenkin vuonna 1956. Tällöin Japani hyväksyttiin Yhdistyneiden kansakuntien jäseneksi, kun Neuvostoliitto ei enää estänyt maan liittymistä järjestöön.[158] San Franciscon rauhansopimus jätti auki myös sotakorvaukset Japanin miehittämille alueille, joiden kanssa korvauksista oli tarkoitus sopia tapauskohtaisesti. Sopimukset tehtiin Burman kanssa vuonna 1954, Filippiinien kanssa vuonna 1956 ja Indonesian kanssa vuonna 1958. Yhdysvaltojen vaikutuksesta Japani solmi suhteet Kiinan tasavaltaan, jonka kanssa kehittyi vilkas kauppa. Manner-Kiinan kanssa kauppa kehittyi hitaasti, sillä diplomaattisuhteita maiden välillä ei ollut. Vähitellen Japanista tuli kuitenkin Kiinan kansantasavallan merkittävin kauppakumppani. Kun presidentti Nixon teki yllätysvierailun Kiinaan, Japani joutui harkitsemaan suhtautumistaan uudelleen. Vuonna 1972 Japani solmi Kiinan kansantasavallan kanssa sopimuksen suhteiden normalisoinnista ja katkaisi viralliset siteensä Kiinan tasavaltaan. Rauhansopimus kommunistisen Kiinan kanssa solmittiin vuonna 1978. Kylmän sodan päättyminen salli Japanin omaksua itsenäisemmät suhteet Kiinaan, ja 1990-luvun alkuun mennessä Kiina oli jo kohonnut maan toiseksi suurimmaksi kauppakumppaniksi Yhdysvaltojen jälkeen. Maiden suhteita ovat rasittaneet 2000-luvulle saakka Japanin Kiinassa tekemät sotarikokset.[157] Kaikkein merkittävin ulkosuhde Japanille oli ja on kuitenkin suhde Yhdysvaltoihin, erityisesti maiden välisen yhteistyösopimuksen mutta myös kauppasuhteiden kautta. Sopimuksen uusiminen vuonna 1960 aiheutti suurmielenosoituksia ja jännitteitä LDP:n ja vasemmiston välille, sillä monet pelkäsivät sen suututtavan kommunistiset suurvallat ja sitovan Japanin uhkaavaan ydinsotaan. 1960-luvun lopulta alkaen Yhdysvaltojen yhä miehittämiä alueita luovutettiin takaisin Japanille: Ogasawarasaaret pääministeri Eisaku Satōn kaudella vuonna 1967 ja Ryūkyūsaaret vuonna 1972. Neuvostoliiton hajoamisen jälkeen yhteistyösuhteen luonne ei kuitenkaan juuri ole muuttunut. Kitkaa maiden välille on syntynyt usein talouskysymyksissä, kun Japani on noussut vähitellen Yhdysvaltojen taloudelliseksi kilpakumppaniksi.[158][153][157] Sodan jälkeen Japanin poliittiset johtajat pitivät usein matalaa profiilia kansainvälisessä politiikassa. 1980-luvulla Japania kuvattiin usein talousjättiläiseksi ja poliittiseksi kääpiöksi.[159] Japanin rooli maailmanpolitiikassa ja taloudessa on kuitenkin muuttunut huomattavasti 1900-luvun loppupuolella. Japani on muuttunut johtavaksi teollisuusmaaksi ja tärkeäksi luotonantajaksi: japanilaiset investoinnit ja omistukset ulkomailla ovat sitoneet sen aiempaa tiiviimmin kansainväliseen talouteen ja politiikkaan. Japani on osallistunutkin aktiivisesti esimerkiksi Maailman kauppajärjestön ja muiden talousjärjestöjen sekä Yhdistyneiden kansakuntien toimintaan. Vuonna 2003 Japani lähetti pääministeri Jun'ichirō Koizumin johdolla joukkoja tukemaan Yhdysvaltojen miehitystä Irakissa. Operaatiossa japanilaiset joukot olivat ensimmäistä kertaa toiminnassa sota-alueella sitten toisen maailmansodan. Operaatio jakoi mielipiteitä Japanissa, jossa monet uskoivat sen rikkovan maan perustuslain 9. artiklaa.[153][157] Politiikka Japanin politiikka oli miehityskaudella ollut epävakaista ja hallitukset lyhytaikaisia. Merkittäväksi muodostui vuosi 1955, jolloin vasemmisto yhdistyi Japanin sosialistiseksi puolueeksi (JSP) ja liberaalit ja demokraatit uudeksi liberaalidemokraattiseksi puolueeksi (LDP). Japaniin muodostui käytännössä kaksipuoluejärjestelmä. Puolueista vahvempi, konservatiivinen LDP pysyi vallassa yhtäjaksoisesti aina 1990-luvulle saakka. LDP sai äänestäjäkuntansa erityisesti maaseudulta, ja sen ideologiaan kuuluivat talouskasvun edistäminen ja Japanin maailmanlaajuisen roolin kasvattaminen. Japanin politiikalle ja erityisesti konservatiivisille puolueille ovat kuitenkin pikemminkin olleet luonteenomaisia puolueiden sisäiset rymittymät, side byrokratiaan ja henkilökohtaiset lojaliteetit ideologioiden sijaan. LDP muodosti läheiset siteet talouselämään. Oppositiossa ollut JSP vastusti yhdysvaltalaisia tukikohtia, ydinaseita ja mahdollisia muutoksia perustuslakiin ja keskittyi kaupunkien ongelmiin. Se vetosi erityisesti työväenluokkaan ja kaupunkien älymystöön. Vuonna 1959 puolue kuitenkin hajosi, kun osa sen jäsenistä muodosti uuden demokraattisen sosialistisen puolueen (DSP). 1960-ja 1970-luvuilla LDP:n valta näytti vähitellen heikentyvän: Vietnamin sota, opiskelijalevottomuudet, ympäristöongelmat sekä työ- ja talouskysymykset heikensivät puolueen suosiota. Niin kutsutun ”Nixon-šokin” eli Yhdysvaltain presidentin Kiinaan tekemän yllätysvierailun poliittiset ja taloudelliset vaikutukset sekä öljykriisi uhkasivat LDP:tä ja Japanin taloutta.[157][160] Japanin talouden nousu 1970-luvulta ja onnistunut siirtyminen savupiipputeollisuudesta korkeateknologian tuotteisiin auttoivat LDP:tä pysymään vallassa 1970- ja 1980-luvuilla. Puolueen kannatusosuus kuitenkin laski jatkuvasti, vaikka sen valta näennäisesti kasvoi. Vuonna 1969 LDP sai kolme viidesosaa äänistä, vuonna 1989 enää alle kolmasosan. Talousvaikeuksien ja kuplatalouden myötä endeemiseksi kasvaneen poliittisen korruption myötä luottamus puolueeseen, jota hajotti sarja poliittisia skandaaleja, laski 1990-luvun vaihteessa. Keisari Hirohiton kuolema ja uuden Heisei-kauden alku toi puolueelle väliaikaisen helpotuksen 1980-luvun lopussa, mutta pian pääministeri Noboru Takeshita joutui eroamaan Recruit-talousskandaalin vuoksi. Häntä seurasi seksiskandaaliin joutunut Sōsuke Uno. Vihdoin vuoden 1993 vaaleissa LDP menetti enemmistönsä parlamentissa oppositiopuolueiden koalitiolle. Morihiro Hosokawan ja Tsutomu Hatan lyhytaikaisten hallitusten jälkeen Tomiichi Murayamasta tuli Japanin ensimmäinen sosialistipääministeri sitten vuoden 1948. Hänen kaudellaan Kōbeen iski yli 5000 henkeä surmannut suuri maanjäristys ja Tokion metro joutui Korkein totuus -lahkon sariinikaasuiskun kohteeksi. Murayama ja Japanin edustajainhuone pyysivät anteeksi Japanin sotatoimia Aasiassa.[161][157] Vuonna 1996 LDP nousi takaisin valtaan sosiaalidemokraattisen puolueen vaalitappioiden jälkeen. Puolue kärsi kuitenkin huonosta menestyksestä vaaleissa ja joutui muodostamaan vähemmistöhallituksen vuonna 1996 ja koalitiohallituksen vuonna 2000. Vuonna 2001 pääministeriksi nousi huomattavaa kansansuosiota nauttinut Jun'ichirō Koizumi, jonka vaatimukset talousuudistuksista kohtasivat vastustusta puolueen konservatiivisissa ryhmittymissä. Hänen käyntinsä kiistellyssä Yasukuni-pyhäkössä sekä hänen ja hänen seuraajansa Shinzō Aben ajama perustuslain muutos Japanin armeijan vahvistamiseksi herättivät ärtymystä Japanissa ja erityisesti Japanin sotarikoksista kärsineissä naapurimaissa, Kiinassa ja Etelä-Koreassa.[157] 2000-luku Vuoden 2008 maailmanlaajuinen talouskriisi iski myös Japaniin. Erityisesti Japanin vienti heikkeni nopeasti vuosina 2008–2009, kun japanilaisten tuotteiden kysyntä väheni laman myötä ja jenin arvo samalla vahvistui.[162] Pian Kiina nousi Japanin ohi maailman toiseksi suurimmaksi taloudeksi.[163] Ensimmäisissä talouskriisin jälkeisissä vaaleissa oppositiopuolue Japanin demokraattinen puolue (DPJ) otti murskavoiton liberaalidemokraateista ja päätti LDP:n yli puoli vuosisataa lähes yhtäjaksoisena jatkuneen valtakauden. Pääministeriksi nousi DPJ:n Yukio Hatoyama.[164] Japanin väestönkehitys muuttui negatiiviseksi vuonna 2005, jolloin syntyvyys laski alimmalle historialliselle tasolle. Japanin väestön vähenee noin puoli prosenttia vuodessa. Suurimmillaan Japanin väestö oli 127,76 miljoonaa.[165] 11. maaliskuuta 2011 Tōhokun alueelle Sendain kaupungin itäpuolelle iski voimakas 9.0 richterin maanjäristys, joka sai aikaan tsunamin. Tsunamiaallot tuhosivat lukuisia Tōhokun rannikkokaupunkeja ja kuljettivat Tyynellemerelle valtavan määrän jätettä. Katastrofissa arvioidaan kuolleen tai kadonneen lähes 20000 henkeä, joista valtaosa hukkui. Vaikka tsunami aiheutti suurimman tuhon, myös maanjäristys vahingoitti infrastruktuuria ja sai aikaan tulipaloja. Tsunami iski myös Fukushiman prefektuurin rannikolla sijaitsevaan Fukushima I -ydinvoimalaitokseen ja vahingoitti sen varavoimageneraattoreita. Ydinreaktorien jäähdytysjärjestelmien petettyä kolme reaktoria ylikuumeni ja niiden ytimet sulivat. Vetykaasun aiheuttamat räjähdykset levittivät säteilyä voimalan ympäristöön, etenkin sen luoteispuolelle, ja noin 100000 asukasta jouduttiin evakuoimaan. Säteilyä levisi myös jäähdytysveden mukana Tyyneenmereen. Vaikka voimalan tila vakaantui vuoden loppuun mennessä, sen purkamisen arvioidaan kestävän vuosikymmeniä.[166][167] Vuoden 2012 vaaleissa valtaan palasi vain kolmen vuoden jälkeen LDP entisen pääministerin Shinzō Aben johdolla. Abe aloitti laajat ”Abenomics”-lempinimellä tunnetut talousuudistukset, joiden tavoitteena on nostaa Japani kaksi vuosikymmentä kestäneestä taantumasta.[163] Lähteet Citation error, replace with{{cite book\| author = Fält, Olavi K. et al.\| title = Japanin kulttuuri\| chapter = Japani kulttuurivirtojen suvantona\| location = Helsinki\| publisher = Otava\| year = 2006\| id = ISBN 978-951-1-12746-8}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Cortazzi, Hugh\| title = The Japanese Achievement\| location = London\| publisher = Sidgwick and Jackson\| year = 1990\| id = ISBN 0-283-99647-1\| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Tames, Richard\| title = Matkaopas historiaan - Japani\| location = United Kingdom\| publisher = Oy UNIpress Ab\| year = 2002\| id = ISBN 951-579-143-X}} Viitteet Aiheesta muualla Internetissä CS1 maint: unrecognized language (link) Kirjallisuutta Citation error, replace with{{cite book\| title = The Cambridge History of Japan\| location = Cambridge\| publisher = Cambridge University Press\| year = 1988–1999\| version = Osat 1–6}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Vesterinen, Ilmari\| title = Japanilaiset: Japanin kulttuurin antropologista tarkastelua\| location = Helsinki\| publisher = Gaudeamus\| year = 1987\| id = ISBN 951-662-433-2}} Luokka:93 Aasian historia * Luokka:Seulonnan keskeiset artikkelit	https://fi.wikipedia.org/wiki/Japanin%20historia
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 909, 1895, 3204, 3437, 4383, 5870, 6672, 7966, 9726, 11076, 11860, 15678, 17793, 22073, 23878, 26129, 26630, 27114, 27999, 29805, 30943, 33214, 34512, 35299, 35786, 36766, 36975, 37105, 38483, 40772, 41689, 42239, 42815, 43114, 43808, 44751, 45471, 45893, 46219, 46566, 47545, 48159, 49228, 49514, 49611, 50746, 53357, 55015, 57132, 58814, 60243, 60429, 61063, 61441, 62008, 64693, 65160, 66485, 66792, 67587, 67959, 68951, 71375, 72577, 72979, 73652, 73952, 74797, 75024, 76447, 78780, 79891, 80932, 82431, 83024, 83422, 84064, 85143, 85640, 85945, 86353, 86988, 88176, 89217, 89453, 94683, 95117, 95508, 96186, 98291, 102679, 103365, 103665, 104284, 104918, 105645, 106428, 107325, 107696, 109048, 110342, 113833, 114025, 114320, 114505, 114767, 115134, 115458, 115783, 116500, 117432, 118237, 118588, 118958, 119906, 120895, 121261, 121663, 122076, 122354, 122699, 122979, 123256, 123518, 123890, 124366, 124607, 124894, 124971, 125347, 125600, 126083, 126414, 126826, 127006, 127416, 127989, 128226, 128693, 129211, 129863, 129977, 131672, 131905, 132190, 132449, 132637, 132676, 132781, 132816, 132915, 133952, 134021 ], "plaintext_end_byte": [ 908, 1894, 3203, 3419, 4375, 5835, 6671, 7921, 9648, 11075, 11859, 15621, 17792, 22021, 23877, 26128, 26629, 27060, 27998, 29804, 30912, 33213, 34511, 35298, 35785, 36730, 36974, 37104, 38465, 40771, 41688, 42224, 42814, 43112, 43807, 44713, 45450, 45892, 46218, 46548, 47527, 48158, 49227, 49513, 49602, 50745, 53356, 54988, 57088, 58796, 60242, 60364, 61062, 61423, 62007, 64691, 65158, 66484, 66791, 67586, 67924, 68937, 71374, 72576, 72957, 73647, 73950, 74757, 75002, 76429, 78779, 79860, 80931, 82410, 83023, 83421, 84063, 85142, 85639, 85909, 86326, 86987, 88175, 89215, 89433, 94659, 95116, 95493, 96153, 98253, 102632, 103364, 103664, 104283, 104917, 105644, 106406, 107324, 107668, 109024, 110341, 113813, 114024, 114319, 114504, 114766, 115133, 115457, 115769, 116499, 117431, 118236, 118587, 118957, 119898, 120894, 121260, 121662, 122045, 122353, 122698, 122978, 123255, 123517, 123889, 124328, 124606, 124893, 124970, 125346, 125565, 126082, 126413, 126825, 126998, 127393, 127982, 128187, 128646, 129185, 129851, 129975, 131664, 131904, 132131, 132438, 132629, 132661, 132770, 132801, 132894, 133928, 134019, 135078 ] }	북한군이 남한을 침공할 때 처음 공격한 도시는 어디인가?	한국 전쟁	korean	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	한국 전쟁(韓國戰爭, [1], [2], , , )은 1950년 6월 25일 새벽에 조선민주주의인민공화국이 대한민국을 침공하여 발발한 전쟁이다. 유엔군과 중국인민지원군 등이 참전하여 제3차 세계 대전으로 비화될 뻔 하였으나, 1953년 7월 27일에 체결된 한국휴전협정에 따라 일단락되었다. 휴전 이후로도 현재까지 양측의 유무형적 갈등은 지속되고 있다. 제2차 세계 대전 이후, 공산·반공 양강 진영으로 대립하게 된 세계의 냉전적 갈등이 열전으로 폭발한 대표적 사례로, 냉전(冷戰)인 동시에 실전(實戰)이었으며, 국부전(局部戰)인 동시에 전면전(全面戰)이라는 복잡한 성격을 가졌다. 이는 국제연합군과 의료진을 비롯해 중화인민공화국과 소련까지 관여한 제2차 세계 대전 이후 최대의 국제전이다.[3] 미리 중화인민공화국 마오쩌둥과 소비에트 연방 스탈린의 협조와 지지를 얻은 김일성은[4] 남로당의 대한민국 내 활동과 우방인 중국의군벌은김일성의 지지에 고무되어 1950년 6월 25일 38도선과 동해안 연선(沿線) 등 11개소에서 경계를 넘어 38선 이남으로 진격하였다. 이는 때마침 냉전으로 긴장되어 있는 전 세계에 영향을 미친 바, 파문은 참으로 전에 없던 것이었다. 조선인민군의 대공세에 유엔은 미국을 주축으로 바로 유엔 안전 보장 이사회 결의 제82호를 의결하고 이 전쟁에서 한국을 원조하기로 결정하고 파병하였다. 그리하여 7월 7일 더글러스 맥아더 원수를 총사령관으로 하는 유엔군이 조직되었다.[5] 인민군은 무방비 상태였던 중부지방과 호남지방을 삽시간에 휩쓸었다. 연합군은 낙동강방어선에서 배수진의 결전을 전개하였다.[6] 연합군은 더글러스 맥아더의 9월 15일 인천 상륙 작전을 시작으로 대대적인 반격을 개시하여 10월 10일 평양에 이어 압록강 부근까지 이르렀으나, 11월 중순 중국인민지원군이 개입하여 전세가 다시 뒤집히게 되었으며, 이로 인해 혜산진까지 진격하던 국군은 1월 4일 서울을 빼앗기고 말았다. 그러나 다시 3월 15일에 탈환하였다. 그 와중에 남로당의 남한 내부 전복을 위한 활동과 이를 제압하려는 대한민국 정부의 충돌로 거창 양민학살 사건, 국민 방위군 사건 등의 사건이 일어났다. 이후 3년 간 지속된 전투로 수많은 군인 및 민간인이 사상하였고, 대부분의 산업 시설들이 파괴되는 등 양측 모두가 큰 피해를 입었으며, 이념적인 이유로 민간인들의 학살이 자행되고 지주들의 처벌과 그 보복이 반복되면서 남·북 간의 적대적인 골이 깊어지는 결과를 낳게 되었다. 1953년 7월 27일에 체결된 한국휴전협정으로 인하여 설정된 한반도 군사분계선을 사이에 두고 휴전하였다. 현재까지 서류상으로 휴전 상태로, 협정 체결 이후에도 쌍방 간에 크고 작은 군사적 분쟁이 계속하여 발생하고 있다. 2018년 4월 27일 대한민국의 문재인 대통령과 조선민주주의인민공화국의 김정은 국무위원장이 판문점에서 판문점 선언을 발표하면서 연내 종전선언에 합의하였다. 다양한 호칭 대한민국 정부와 대다수의 언론은 공식적으로 6·25 사변 혹은 6·25 전쟁[7] 이라는 명칭을 사용하고 있다. 내전적 의미를 강조하는 경우 한국동란, 6·25 동란</b>이라 불린다. 약칭으로 부르는 경우 6·25, 육이오</b>라고도 한다. 육십갑자를 적용하여 경인동란</b>이라 부르는 경우도 있다. 영어 원문의 번역을 통해 한국 전쟁</b>이라 부르는 경우도 있다.[8] 조선전쟁</b>은 조선민주주의인민공화국과 일본에서 쓰이는 용어로 중화인민공화국도 가끔 쓴다.[9] 중화인민공화국의 대부분 학자들은 항미원조전쟁</b>이라고 부른다.[10][11] 미국과 캐나다 등 서구 국가들은 2차 세계대전과 베트남 전쟁 사이에 벌어져 젊은 세대들이 잘 알지 못한다는 이유로 잊힌 전쟁[12] 혹은 알려지지 않은 전쟁</b>으로 부르기도 한다.[13] 배경 1945년, 한국전쟁이 발발하기 5년 전, 일본으로부터 해방을 맞은 한반도는 해방 직후 타의에 의해 남과 북으로 분단되었다. 미국과 소련의 군정이 끝나고 한반도에는 대한민국과 조선민주주의인민공화국 정부가 수립되었다. 북한은 소련과 중화인민공화국을 설득하여 한반도를 적화 통일하려는 계획을 수립하고 준비를 해 나갔다. 소련은 소련군이 한반도 38선 이북에 진주한 이래, 아시아 공산화를 목적으로 북한에 소련을 대리할 수 있는 공산 정권을 세우고, 한반도의 통일을 방해하면서 침략의 기회를 엿보아 왔다.[14]중국 공산당은 1949년에 중화민국을 대륙에서 몰아내고 중화인민공화국을 수립하였다.[15] 반면에, 미국은 주한미군이 철수를 완료(1949년 6월)[16] 하고, 미국의 극동방위선이 타이완의 동쪽 즉, 일본 오키나와와 필리핀을 연결하는 선이라고 선언(애치슨 선언, 1950년 1월)[17] 을 하는 등 대한민국에 대한 군사 원조를 최소화해 나갔다. 이는 제2차 세계 대전이 끝난지 얼마되지 않은 시기였기에, 미국은 소련 공산권과의 직접적인 군사 충돌이 제3차 세계대전을 야기할 수도 있다는 국제적인 정세를 고려하였으며, 소련 역시 그러한 이유로 북한에 대한 공개적인 지원을 중단하였다. 한반도 분단과 군정 실시 제2차 세계대전 당시에 일본이 연합국에게 항복을 거절하자 미국은 일본 영토에 원자폭탄을 떨어뜨렸고, 소련군은 한반도 북부 지역까지 진격했다. 이로써 한반도는 8월 15일에 일본 제국의 식민지에서 벗어나 독립, 광복을 맞이하였으나, 38선을 기점으로 하여 일본군 무장해제를 명분으로 진주한 소련군과 미국군에 의해 남과 북으로 갈라져, 북쪽에 공산주의 국가인 소련의 군정, 남쪽에 자본주의 국가인 미국의 군정이 시작되었다. 이와 같이 소비에트 연방과 미국이 한반도를 분할 점령하여 이념대결을 벌임으로써 한국 전쟁이 발발했다는 시각, 즉, 한국 전쟁을 대리 전쟁으로 이해하는 시각이 있다. 그리고 남북분단 후 미소공동위원회와 모스크바 삼상회의에서 1950년까지 영국, 중화민국, 미국, 소련이 신탁 통치를 하는 내용도 있는데 즉, 38선을 경계로 남쪽엔 영국과 미국이, 북쪽엔 중화민국과 소련이 점령하기로 했는데 더 정확하게 말하면 옛날 백제의 수도가 부여였을 때에 백제의 영토를 영국이 점령하고, 나머지 38선 이남은 미국이 점령하기로 했다. 38선 북쪽으로선 개마고원을 경계로 평양, 개성, 남포, 신의주, 해주을 포함한 서부 지역은 중화민국이 동부 지역 원산, 금강산, 함흥, 흥남, 장진, 혜산진, 청진, 나진을 포함한 곳은 소련이 점령해서 5년 간 신탁 통치를 하기로 한 것이다. 1949년에 국공 내전에서 중화민국이 중화 인민 공화국에게 져서 38선 북쪽의 서부지역이 중화인민공화국으로 넘어가 서부 지역도 공산국가가 되므로 38선 북쪽 전체가 공산국가가 되는 상황이었다. 하지만 1950년대가 되면 4개국이 손떼야 되는 상황이었는데 미국은 이와 반대로 즉시 독립을 주장하여 서로 엇갈린 대화 때문에 전혀 실행되지 못했다. 조선민주주의인민공화국의 상황 조선민주주의인민공화국 내에서 한국전쟁은 김일성과 박헌영의 주도로 이루어졌으며, 김책, 김무정도 적극적으로 찬성하였다. 리승엽 등 남로당 계열의 인사들도 찬성하였고, 군사지도자들인 강건, 김웅, 김광협, 방호산, 리권무, 김창덕, 유경수 등은 남쪽과의 일전을 고대하였고 승리를 확신하였다. 이에 비해 최용건은 적극적으로 반대하였고, 김두봉, 홍명희, 장시우 등은 반대 또는 소극적 찬성을 하였다.[18] 김일성은 수 차례 소련의 지배자인 스탈린과 중화인민공화국의 통치자인 마오쩌둥을 만나 무려 48회나 남침 허락 내지는 전쟁 지원을 요청하였다.[19] 공개된 구 소련의 문서에 의하면 애초에 스탈린은 북한군이 절대적 우위를 확보하지 못하는 한 공격해서는 안 된다고 했다. 인민군의 실력이 미국과 대한민국을 상대로 아직은 단독으로 전쟁을 치를 만한 실력이 아니라고 생각했을 뿐만 아니라, 미국과의 직접적 마찰을 두려워하여 무력 행사를 기피하였다. 그럼에도 김일성은 수 차례 스탈린을 설득하였고, 일부 역사 연구자들이 옛 소련의 문서들을 근거로 주장하는 이론에 의하면, 스탈린은 미국을 시험하고 미국의 관심을 유럽에서 아시아로 돌리기 위해 중화인민공화국이 전쟁에 대한 원조를 북한에 하는 조건으로 김일성의 남침을 승낙하게 된다. 이리하여 스탈린은 북한에 강력한 군사적 원조로서, 소련의 무기들을 대량으로 북한으로 제공하였다. 조선민주주의인민공화국의 지배력 강화와 전쟁준비 교섭 김일성은 조선로동당의 일당독재를 기반으로 반대파(민족주의자, 종교인 특히 북한 수립 이전 융성하던 개신교, 지주, 마름, 기업가, 기술자 등을 포함한 상당수의 조선민주주의인민공화국 인민)에 대한 철저한 숙청을 통하여 자국 내 정치적 입지를 강하게 다지고 있었다. 또한, 조선민주주의인민공화국은 최고인민회의 간부회의를 통하여 통일을 위하여 점령군의 즉각적인 철수를 요구하여, 조선민주주의인민공화국 주둔 소련군은 1948년 12월 시베리아로 철수하였다. 그러나, 한편으로 소련 정부는 모스크바에서 비밀리에 군수뇌회담을 개최하여 철군이후의 구체적인 계획을 수립하고 '특별군사사절단'을 통해서 집행하기로 하였다. 이 회의에는 김일성 등 조선민주주의인민공화국과 중화인민공화국의 고위 군부 대표도 참석하였다. 모스크바 계획이라고 불리는 전쟁준비 계획은 만주에 있던 조선인 의용군 부대를 조선민주주의인민공화국으로 귀국시켜 5개 사단을 갖게 하고 이외에 8개의 전방사단과 우수한 장비를 보유한 8개의 예비사단, 그리고 500대의 탱크를 보유하는 2개의 기갑사단을 갖게 하는 것이었다. 1949년 2월 스탈린은 조선민주주의인민공화국 정부 수립 후 처음으로 김일성과 박헌영을 모스크바로 불러 소련군의 철수로 인한 군사력 공백과 한반도 정세를 논의하였다. 조선민주주의인민공화국의 수뇌부는 방문 기간인 3월 17일에 유럽에서 일반적으로 체결하던 '우호 방위조약'이 아닌 '조·소 경제·문화협정'을 체결하였다. 이는 앞선 미군 철수 발표에 대한 소련의 대응으로 앞으로 있을 한국전쟁의 책임을 모면하기 위한 계획이라고 보는 견해도 있다.[20] 이러한 이유로 한국 전쟁 당시 소련은 공개적으로 북한을 돕지 않는다고 하고 중화인민공화국을 통해 전쟁 물자 공급을 지속한다. 1949년 8월 12일, 김일성과 박헌영은 대한민국이 조국통일민주주의전선의 평화적 통일안을 거부하고 있으므로 조선민주주의인민공화국은 대남공격을 준비할 수밖에 없으며 그렇게 되면 대한민국에서는 이승만 정권에 대한 대규모 민중봉기가 분명히 뒤따를 것이라고 언급했다. 김일성과 박헌영은 만약 대남공격을 하지 않는다면 인민들은 이를 이해하지 못할 것이라고 강조했다. 그들은, 이승만 대통령이 많은 친북 ‘민족인사’들을 투옥시켰지만 북한은 아직도 대한민국에서의 봉기를 조직할 능력을 갖추고 있다고 생각했다.[21] 이는 1949년 남조선로동당 등의 대한민국 내부의 공산주의자들이 반공정권이었던 이승만 정권의 공산주의 탄압에 의해 대대적으로 검거되었다는 것을 대한민국에서 온 공산주의자들의 허위보고로 생각한 까닭이었다.[22] 1949년 8월 27일, 북한 주재 소련 대사 스티코프는 8월 12~14일의 김일성과의 면담내용을 스탈린에게 보고하고 다음과 같은 이유로 북한의 대남공격이 불가하다고 결론을 내렸다. 1. 현재 한반도에는 두 나라가 존재하며 그중 대한민국은 미국 및 기타 국가에 의해 승인됨. 조선민주주의인민공화국의 공격시 미국은 대한민국을 무기탄약 공급뿐 아니라 일본군의 파견을 통해 지원할 가능성이 있음. 2. 조선민주주의인민공화국의 대남공격은 미국이 대소련 모함∙선전에 이용할 수 있음. 3. 정치적 측면에서 북의 공격은 남북한 인민 대다수의 지지를 얻을 수 있으나 군사적 측면에서 조선민주주의인민공화국은 아직 대한민국에 대해 압도적 군사력을 갖추지 못하고 있음. 4. 대한민국은 이미 상당수 강한 군대와 경찰력을 창설하였음에도 소련의 지원하에 있는 조선인민군에 비하여 약세에 있었다.(스티코프는 김일성이 제의한 강원도 지역의 '해방구역' 창설계획에는 찬성하고 또한 인민군에 의한 옹진점령계획도 군사적으로 타당하다고 보고했으나 남한의 반격시 이 작전이 지구전이 돼버릴 수 있다고 언급) [23] 스탈린에게 제출한 9월 15일자 보고서에서, 스티코프는 “김일성과 박헌영은 현 정세하에서는 평화통일이 불가능하다고 생각하고 있으며 북이 남한 정부를 무력공격하면 남북양쪽의 인민들이 이를 지지할 것이라고 믿고 있다. 그리고 지금 무력통일을 안하면 통일이 연기될 뿐이고 그동안 남한 정권은 좌익세력을 탄압하면서 북진할 수 있는 강력한 군대를 만들어 통일은 물거품이 될 것이라고 생각하고 있다. 김일성은 남진을 시작할 때 소련과 중공이 원조해줄 것을 기대하는 듯하다.”고 썼다. 그의 견해는 남북의 내전은 북에 유리하나 북한군이 남한 공격을 개시하면 소련이 국제적 비난을 받게 되며 미국이 끼어들 것은 물론 남한을 적극 지원할 가능성을 배제할 수 없다는 것이었다. 그는 “또, 물론 북한이 남한에서 빨치산 활동을 강화하는 것은 좋다. 옹진작전은 유리한 상황하에서는 실시 가능하고, 이를 위해 38선 지역에서 남쪽의 도발을 이용할 수 있다.”고 했다.[24] 그러나 이에 대해서 소련 공산당 정치국 중앙위는 조선민주주의인민공화국의 남침이 시기적으로 적절하지 못하다는 지시문을 스티코프를 경유하여, 김일성에게 전달하였다.(1949년 9월 24일)[25][26] 소련과 중화인민공화국의 전쟁 지원 약속 1950년 1월 17일 박헌영의 관저에서 열린 만찬에서 김일성은 북한 주재 소련 대사 스티코프에게 남침 문제를 다시 제기하고 이를 논의하기 위하여 스탈린과의 면담을 희망한다는 의사를 피력했다. 이 대화에서 김일성은 중국 공산당이 중화민국을 몰아내고 중화인민공화국을 성립한 것을 계기로 고무되어 대한민국이 차지한 남한을 해방시킬 차례라고 강조하고, 조선민주주의인민공화국은 기강이 세워진 우수한 군대를 보유하고 있다고 주장했다. 또 김일성은 이전에도 그러했던 것처럼 남한의 선제공격에 대한 반격만을 승인한 1949년 3월의 스탈린의 결정에 불만을 토로했다.[27][28][29] 1월 30일, 스탈린이 서명한 전보를 평양으로 타전했다. 전문에서 스탈린은 김일성의 불만은 이해가 되나 '큰일'에 관해 치밀한 준비를 해야 하며 이를 실현하기 위해 지나친 모험을 해서는 안 된다는 점을 이해해야 한다고 언급했다. 스탈린은 김일성을 접견해 이 문제를 논의할 준비가 돼 있으며 그를 지원할 용의가 있다고 밝혔다.[30] 3월 20일, 김일성은 스티코프와의 면담에서 4월 초에 자신과 박헌영이 스탈린과 만나고자 한다는 것을 전해달라고 요청하였다. 김일성은 이번 방문을 46년의 방문처럼 비공식(비밀)으로 할 것을 제의하였다. 김일성은 남북한 통일의 방법, 북한 경제개발의 전망, 기타 공산당내 문제에 관해 스탈린과 협의하기를 원하였다.[31] 4월, 모스크바에서 열린 스탈린과 김일성 간의 회담에서 스탈린은 국제환경이 유리하게 변하고 있음을 언급하고 북한이 통일과업을 개시하는 데 동의하였다. 다만, 이 문제의 최종결정은 중화인민공화국과 북한에 의해 공동으로 이루어져야 하며 만일 중국 공산당의 의견이 부정적이면 새로운 협의가 이루어질 때까지 결정을 연기하기로 합의하였다.[32] 5월 12일, 스티코프가 김일성 및 박헌영과 면담한 자리에서 김일성은 마오쩌둥과의 면담계획을 밝혔다. “소련에서 돌아온 후 이두연 주베이징대사로부터 마오쩌둥과의 면담 결과를 보고받았다. 마오는 ‘조선통일은 무력에 의해서만 가능하며 미국이 남한 같은 작은 나라 때문에 3차대전을 시작하지는 않을 것이므로 미국의 개입을 두려워할 필요가 없다’고 말했다. 마오와 면담하기 위해 5월 13일 베이징으로 출발할 것이다. 마오는 내가 대남 군사행동을 곧 시작할 생각이라면 비공식으로 만나겠다고 한다. 마오에게 북한으로 이양되는 중공군 소속의 조선인 사단을 위해 중국이 노획한 일본 및 미국무기를 제공해줄 것을 요청할 계획이다. 50년 6월께로 예정하고 있는 남침계획을 구체적으로 수립하라는 지시를 북한군 총참모장에게 시달했다. 작전이 6월에 개시될 것이나 그때까지 준비가 완료될지 자신이 없다.”[33] 5월 13일, 김일성과 박헌영이 베이징에 도착하여 마오쩌둥과 면담하고 스탈린이 모스크바 회담 때 ‘현 국제환경은 과거와는 다르므로 북한이 행동을 개시할 수 있으나 최종결정은 마오쩌둥과의 협의를 통해 이뤄야한다’고 했음을 설명했다. 5월 14일 스탈린은 마오쩌둥에게 보낸 특별전문에서 “국제정세의 변화에 따라 통일에 착수하자는 조선사람들의 제청에 동의한다. 그러나 이는 중국과 조선이 공동으로 결정해야 할 문제이고 중국동지이 동의하지 않을 경우에는 다시 검토할 때까지 연기되어야 한다.”고 했다.[34] 5월 15일, 모스크바의 메시지를 받은 뒤 마오는 김일성 · 박헌영과 구체적으로 의견을 교환하였다. 김일성은 북한이 ‘군사력 증강-평화통일 대남제의-대 한민국쪽의 평화통일 제의 거부 뒤 전투행위 개시’의 3단계 계획을 세웠다고 언급했다. 마오가 이 계획에 찬성을 표명하고 일본군의 개입 가능성을 물은 데 대해 김일성은 일본군이 참전할 가능성은 별로 없는 것으로 보나 미국이 2만~3만명의 일본군을 파견할 가능성을 전혀 배제할 수는 없다고 답변했다. 그러나 일본군의 참전이 상황을 결정적으로 변화시키지는 못할 것이라고 말했다. 마오는 만일 미군이 참전한다면 중국은 병력을 파견해 북한을 돕겠다고 했다. 소련은 미국쪽과 38선 분할에 관한 합의가 있기 때문에 전투행위에 참가하기가 불편하지만 중국은 이런 의무가 없으므로 북한을 도와줄 수 있다고 했다. 북한이 현 시점에서 작전 개시를 결정함으로써 이 작전이 양국간 공동의 과제가 되었으므로 이에 동의하고 필요한 협력을 제공하겠다고 했다.[35] 5월 29일, 김일성은 스티코프에게 4월 모스크바 회담시 합의된 무기와 기술이 이미 대부분 북한에 도착했음을 통보하였다. 이 통보에서, 또한, 김일성은 새로 창설된 사단들이 6월말까지 준비 완료될 것이라고 말했다. 김일성의 지시에 따라 북한군 참모장이 바실리예프 장군과 함께 마련한 남침공격 계획을 북한지도부가 승인하였고, 군조직 문제는 6월 1일까지 끝내기로 했다. 북한 군은 6월까지 완전한 전투준비 태세를 갖추게 된다는 것이었다. 김일성은 6월말 이후는 북한군의 전투준비에 관한 정보가 남쪽에 입수될 수 있으며 7월에는 장마가 시작된다는 점을 지적했다. 6월 8~10일께 집결지역으로의 병력이동을 시작할 것이이라고 보고되었으며, 김일성과 면담 뒤 스티코프는 바실리예프 장군 및 포스트니코프 장군과 의견을 교환했다. 그들은 7월에 공격을 시작하는 것이 가장 시의적절하나 일기관계로 6월로 변경할 수 밖에 없다고 말했다.[36] 6월 11일, 대한민국은 통일민주조국전선이 제의한 평화통일안을 거부했다.[37] 조선민주주의인민공화국의 전쟁 준비 조선민주주의인민공화국은 한국전쟁을 준비함에 앞서 대한민국의 정보를 상당부분 알고 있었다. 특히 평양에서 발견된 조선인민군 정보문건에 의하면 대한민국 각 행정 소재지의 군(郡) 단위까지 1950년도의 쌀, 보리 등의 모든 농작물 예상 수확량이 세밀하게 기록돼 있었다. 조선인민군은 이 정보를 바탕으로 대한민국에서 한 해 동안 확보할 수 있는 식량의 규모, 즉 공출량을 계산한 상태였다. 특히 모든 종류의 주식은 물론이며 주식이 아닌 깨까지 군 단위별로 예상 수확량과 공출량을 매겨 놓았다. 그리고 대한민국 영토인 청단지역에서는 해방전부터 농업용수로 사용한 구암저수지의 수로를 북한이 일방적으로 끊음으로써 청단평야의 영농을 못하도록 하는데 서슴지 않았다.[38] 그리고, 전쟁 보름 전(6월 10일), 조선민주주의인민공화국에서는 전형적인 화전양면기만술의 일환으로 대한민국이 체포한 김삼룡 및 이주하를 조선민주주의인민공화국에 억류 중이던 조만식과 38선에서 교환하자며, 6월 23일을 협상기일로 제안하기도 했다.[39] 이는 조선민주주의인민공화국 부수상 겸 외무상인 박헌영의 강력한 요구에 따른 것이었다. 1950년 6월 16일 이승만은 북에서 먼저 보내라는 요구를 했고, 6월 18일 조선민주주의인민공화국은 동시교환을 주장했다. 한동안 “먼저 보내라,” “아니다. 동시에 교환하자”라는 공방을 되풀이하였다.[40][41] 또한, 6월 16일에는 조선민주주의인민공화국 최고인민회의가 대한민국 국회에 평화통일 방안을 제의하기도 했다.[42] 그러나, 조선인민군은 그 이면에서 전쟁 준비를 마무리해 갔다. 즉, 6월 12일부터 인민군은 38선 이북 10~15km 지역으로 재배치되기 시작했고,[43] 6월 16일에는 소련대사 스티코프는 북한군 총참모부가 작성한 침공작전 계획을 모스크바에 보고했다. 이 계획은 1개월 기간으로 3단계로 구성되어 있다.[44] 6월 20일, 스티코프는 모스크바에 조선인민군의 수륙양용 작전용 선박공급과 소련군 수병을 함께 제공할 수 있는지 여부를 문의했다. 모스크바 시간으로 오후 10시 스티코프는 모스크바로 전화를 걸어 모스크바 시간으로 오후 11시께 남한정부가 북한에 대해 공격을 시작하라는 명령을 내렸다는 첩보가 북한쪽에 오후 8시 무렵 입수되었다고 보고했다. 스티코프는 이 첩보가 공개문서로 돼 있어 의심스럽다고 평가했다.[45] 6월 21일, 스티코프는 스탈린에게 김일성의 메시지를 전달했다. 이 메시지에는 조선민주주의인민공화국이 입수한 각종 첩보에 따르면 조선인민군 침공에 관한 정보가 대한민국에 알려졌으며 이와 관련해 대한민국이 전투준비태세를 강화하는 조처를 취하고 있다는 내용이 들어 있다. 김일성은 전에 구상했던 옹진반도에서의 전초전을 수행치 않고 6월 25일 전 전선에 걸쳐 전투행위를 시작하는 것이 목적에 부합한다고 말했다. [46] 6월 21일 밤에, 조선인민군은 2차에 걸쳐 북한에 대한 전투행위를 개시하라는 대한민국 육군의 명령을 라디오를 통해 포착했다고 주장하였다. 소련은 조선인민군 군함에 근무할 소련 수병 파병요청에 대해 이는 적군이 개입할 수 있는 구실이 되므로 수락할 수 없다고 조선민주주의인민공화국에 답신하였다. 6월 22일 조선민주주의인민공화국 주재 소련 대사관에 암호전문의 교신은 바람직하지 못하니 향후 일체의 암호전문을 타전하지 말라는 모스크바의 지시가 시달되었다. 이후 1950년말까지 평양과 소련 외무성간에는 전보 교신이 중단되었다.[47] 특히 조선민주주의인민공화국은 주민들이 초가지붕을 고칠 여유도 주지 않음은 물론이고 당시 대한민국에 전혀 전무했던 T-34/85를 확보해놓기까지 했으며 특히 일제시대에 닦아놓았던 도로의 폭을 2배 이상 넓혀 놓기까지 하는 등 철저하게 준비했다. 반면, 대한민국에서는 한국전쟁 하루 전날 병사들에게 휴가를 보내는 등 조선민주주의인민공화국과는 다른 모습을 보였다.[48] 한편, 조선민주주의인민공화국에서는 의료부대인 조선인민군 949군부대는 6월 24일 오전 1시 38선 부근에 야전병원을 설치하고 의료요원들을 각 해당 부분에 배치하였다. 6월 25일 오전 12시까지 치료준비사업을 완료한 병원은 전투 준비 상태로 대기하였다. 25일 오후 2시부터 부대는 벌써 전상(戰傷) 환자 취급을 시작하였다.[49] 대한민국의 상황 대한민국 내부의 혼란 대한민국의 이승만 대통령은 귀국한 지 얼마 안 되는 입장으로, 대한민국 내의 정치적 혼란을 겪고 있었다. 박헌영과 같은 좌익 정당, 또 김구와 같은 국내파의 민족주의 독립운동가들, 그리고 이승만과 같은 해외파 독립운동가들은 서로를 불신하였고, 그 결과 대한민국은 여러 개의 정당이 난립되는 등 심각한 정치 사회적 문제에 직면하고 있었다. 김규식 등은 좌우파의 합작과 협력을 추진해왔고 양자를 중재해보기 위해 한 차례 평양을 방문하는 등 노력을 기울였다. 여기에 장덕수 암살 사건으로 이승만과 사이가 틀어진 김구가 동참하여 힘을 얻는 듯 했으나, 김일성이나 이승만이나 모두 강경한 태도를 조금도 굽히지 않았으므로 모두 실패로 돌아가고 말았다. 한편, 미국 군부는 한반도를 '전략적으로 포기할' 계획을 세우고 있었다. 미국 군부 수뇌부의 사고관에서 '만일 소련이 동북아시아에서 3차 대전을 일으킬 가능성'이란 의문은 대한민국의 가치를 평가하는데 가장 핵심적인 사고였다. 만일 미국이 육군전을 상정한다고 생각하면, 한반도 남쪽에 주한미군을 배치할 수 없었다. 한반도에서 3차 대전이 발발할 경우에 한반도에 투입될 소련 육군과 미국의 육군은 군사학적으로 근원적인 한계가 있었다. 소련과 한반도는 땅으로 연결되어 있지만, 미국 육군은 한반도에 투입되기 위해서는 태평양을 건너야 했다. 그런 상황에서 해군전과 공군전을 상정한다면 역시 한반도는 미국 입장에서 전혀 필요가 없었다. 어떠한 작전이라도 공군전과 해군전은 한반도를 우회해서 충분히 수행이 가능하였다. 그렇기 때문에 미 군부는 잠정적으로 한반도에서 주한미군을 철수시키고, 만일 소련이 대대적인 도발을 감행할 경우에는 대한민국과 중화민국을 포기하고 북태평양에 있는 알류샨 열도와 일본으로 이어져 내려오는 도서방위선을 구축해 소련과 3차 대전을 수행한다는 계획을 세웠다. 이것이 미 군부가 1946년 비밀리에 수립한 핀서 계획과 문라이즈 계획이다. 핀서 계획과 문라이즈 계획의 도서방위선 구상이 바로 주한미군의 전면 철수를 명시한 애치슨 라인의 원형이다.[50] 결국, 대한민국 정부의 반대에도 불구하고 주한미군은 약 500명의 군사고문단만 남기고 마지막 남아 있던 부대가 1949년 6월 29일 철수하였다.[51][52] 김일성에게 적극적인 군사력 지원을 제공한 소련과 달리, 위와 같이 미국은 이승만이 강력한 군사력을 보유하는 것을 원치 않았고, 그 결과 대한민국의 군사력은 조선민주주의인민공화국에 비하여 매우 취약한 상태에 직면하게 되었다. 그럼에도 이승만 대통령은 한국 전쟁이 일어나기 전인 1949년 9월 30일 외신 기자 회견에서 "우리는 북한의 실지(失地)를 회복할 수 있으며 북한의 우리 동포들은 우리들이 소탕할 것을 희망하고 있다."고 말하는 등 [53] '북진통일론'을 주장했다. 또한 채병덕 육군참모총장은 라디오 방송에서 "아침은 개성에서 점심은 평양에서 저녁은 신의주에서 먹겠다."며 호전적인 발언을 하였다. 또한, 이러한 북진통일론은 한국 전쟁 당시 서울이 금방 함락될 정도로 군사력이 취약했던 것을 보면 분명히 실현가능성이 없는 공상일 뿐이었으나, 북한은 이를 전쟁의 빌미로 이용하려 했을 것이라는 주장이 있다.[54] 대한민국의 전쟁 대비 1949년 말, 육군본부 정보국은 1950년 춘계에 조선민주주의인민공화국이 38도선에서 전면적인 공격을 할 것이라는 종합정보보고서를 내놓았다. 이에 육군본부는 계획 수립을 서둘러 육군본부 작전명령 제38호(일명, 국군방어계획)을 확정(1950년 3월 25일)하고, 예하 부대에 이를 하달하여 시행토록 하였다. 이 국군방어계획은 신태영(申泰英) 육군총참모장의 지시로 육군본부 작전국장 강문봉(姜文奉) 대령이 중심이 되어 작성되었다.[55] 전쟁 발발 1주일 전까지 강문봉이 작전국장에 있었다. 그는 매일 적정(敵情)판단보고서를 읽었는데 이 보고서에 조선인민군의 병력이동상황이 소상하게 기록되어 있었고 병력집결이 완료되면 남침할 것이라는 분석자료도 있었다. 이러한 정보를 신성모 국방장관과 채병덕 육군참모총장에게 보고했고 미 극동군사령부에도 제보, 무력증강의 필요성을 강조했다. 그러나 미국 측은 "공산군의 남침은 없다"고 단언하면서 한국군의 정보는 군사원조를 얻기 위한 것으로 경시하는 일이 빈번했다.[56] 신성모는 대통령이 명령만 내리면 바로 전쟁준비를 마치고 북침을 하겠다고 망언을 했고 전쟁을 원하지 않았던 미군은 국군의 전차와 전투기 모두 압수하고 곡사포와 대전차포 90% 이상을 압수했다. 이 일로 인해 북한이 남침할 명분이 생겼고 1950년6월 정보국에서 북한이 남침을 준비한다는 정보를 수없이 보냈지만 신성모는 북한은 절대 남침을 하지 않는다고 정보를 무시했고 1950년 6월 23일 정보국에서 북한이 남침한다는 정보를 보냈으나 신성모는 남침정보를 매번 무시하였고 채병덕에게 명령내려 전군 비상경계령을 모두 해체하였다. 채병덕은 국군 장병들을 휴가외출 보낼 것을 요구했고 신성모는 이를 허락하였다. 국군 병력 반 이상을 휴가외출을 보낸 이 일은 정보를 받은 북한에게는 큰 손실 없이 남침할 수 있는 유일한 기회였고 결국에는 한국전쟁이 일어난 원인이 되었다. 한편, 제헌국회의 임기가 끝날 무렵 대한민국 정부에서는, 정계는 물론이고 일반의 물의를 무릅쓰고 제2차 총선거 실시를 지연시키는 한편, 적자예산의 편성을 시도하였으나 당시 이를 반대하는 미국 국무장관 딘 애치슨의 각서 도달로 말미암아 정부에서는 종래의 주장을 변경하여 제2대 국회의원 선거를 실시하였다.(1950년 5월 30일)[57] 선거의 결과 무소속 의원이 국회 의석의 과반수를 점하여 압도적인 우세를 보이고 몇몇 중간파 의원들이 두각을 나타냈으며, 정부측 여당의 진출은 미미했다. 조선민주주의인민공화국은 이에 대해, 1949년 6월에 제정되어 선거 직전인 1950년 4월에 시행규칙을 공포한 토지개혁법이 유상매수(有償買收) · 유상분배(有償分配)를 원칙으로 하고 있으므로 사실상 토지개혁의 의의가 희박하여, 국민이 노골적으로 정부에 반감을 표시한 결과라고 속단하고 이때에 남침을 감행하면 틀림없이 대한민국 국민의 지지를 얻을 것이라고 판단하였다.[58] 1950년 6월 19일의 대한민국 제2대 국회가 의장단 선출을 시작으로 활동을 시작한 것은 전쟁 직전이었다. 한편, CIA는 한국 전쟁 발발 엿새 전의 보고서에서 조선민주주의인민공화국의 남침가능성을 낮게 평가하고 있었다. 조선민주주의인민공화국이 소련의 위성국가로 독자적인 전쟁 수행능력이 전혀 없다는 것이 근거였다. 그러나 CIA의 예측과는 달리 한국 전쟁이 발발하자 백악관은 그 책임을 물어 CIA를 전쟁 발발 후 며칠간 백악관 안보회의에서 배제했고 두 달 뒤에는 CIA의 수장을 교체했다.[59] 반공주의자인 미국의 존 포스터 덜레스 국무장관 고문이 대한민국을 방문하여 38도선을 시찰(1950년 6월 20일)하는 등[60] 미국의 북침에 대한 위협을 느낀 김일성이 먼저 남침을 결정했다는 주장도 있다. 1950년 6월 24일 육군본부 정보국(국장 장도영, 북한반장 김종필, 문관 박정희)이 조선민주주의인민공화국의 대규모 병력이 38선에 집결했다는 보고를 하였음에도 불구하고 군 수뇌부는 바로 그 날 비상경계를 해제하였다. 그 날은 주말이라 거의 절반에 해당하는 병력이 외출했다. 그 날 저녁 육군본부 장교 클럽 낙성 파티에는 전방부대 사단장들까지 초청되었었다.[61] 그 외 전쟁 발발 2주 전 대부분의 지휘관을 교체하고, 1주 전 대부분의 전방 부대의 위치를 변경하고, 전방 부대의 중화기와 차량 중 60% 가량을 후방으로 보내는 등 개별적으로는 이해가 가나 종합적으로는 상식으로는 도저히 이해할 수 없는 행위가 집중적으로 일어나 이형근이 저서 《군번 1번의 외길인생》에서 6.25 초기의 10대 불가사의를 제기하며 군 지휘부(이승만, 채병덕 참모총장, 김백일 참모장, 신성모 국방부장관, 김경근 국방부차관) 안에 통적 분자가 있다고 주장하게 되는 원인이 되며, 일각에서는 이승만 남침 유도설의 근거가 되었다.(이형근은 군번 1번 문제로 일본 육사 선배인 채병덕과 개인적으로 사이가 매우 좋지 않은 상태이며, 이것은 국군 창설 첫날이자 최초의 파벌 싸움의 시초가 되었다) 한국 전쟁 전의 여러 전투 한국 전쟁이 발발하기 전에도 여러 번의 전투가 있었다. 한국 전쟁이 일어나기 전까지 1949년 1월 18일부터 1950년 6월 24일까지 있었던 전투횟수는 총 874회였다. 1948년 4월 3일: 제주 4·3 사건 1948년 10월 19일: 여수·순천 사건 1949년 12월 24일: 문경 양민학살 사건. 북한의 남침을 정당화하고자 하는 주장에 따르면, 대한민국 국군이 침입한 횟수는 432회에 이르고, 그 가운데에 71회는 비행기 침입, 42회는 함대습격도 포함 되어 있었다. 물론 대한민국 공군은 지역의 정찰만을 위해 쓸 수 있는 L-4 연락기 및 L-5 연락기 외에, 전쟁 발발 직전 국민 성금으로 캐나다로부터 구입한 T-6 텍산 10대가 전부였다. 충돌은 황해도 옹진 반도에서 강원도의 양양까지 걸쳐져 있어 단순한 국부적 충돌이 벌어지고 있던 셈이었다. 그 가운데 옹진 반도, 개성, 의정부, 춘천 그리고 강릉부근에서 전투가 자주 벌어졌다. 이 지역들은 1950년 6월 25일에 조선인민군이 주 공격지역으로 삼았던 곳이었다. 북한군 제1사단은 개성 부근 도처에서 마치 한국군의 전력이라도 시탐하듯 빈번한 도발을 자행하다가 1950년 봄에 와서는 거의 매일같이 개성과 백천등 38선 연변도시에 박격포사격을 가하였다.[62] 그러나 당시 대한민국은 전국을 통틀어 항공기는 고작 22대였으며 그것도 분계선이 아닌 호남지방에 있었다. 또한 함정은 36대 보유하였을 뿐만 아니라 조선인민군이 선제공격했다는 당시의 목격담도 끊이지 않았다.[63] 군사력 비교 1950년 6월 당시 북한군은 13만 5천여 명의 지상군을 확보하고 있었는데, 이때 대한민국의 병력은 정규군 6만 5천여 명, 해양경찰대 4천여 명, 경찰 4만 5천여 명 등이었다.[64] 대한민국 육군은 8개 사단 1개 독립연대로 편성돼 있었다. 최전방인 38선 방어를 위해 서쪽에서부터 17연대(옹진반도)-1사단(청단∼적성)-7사단(적성∼적목리)-6사단(적목리∼진흑동)-8사단(진흑동∼동해안)을 포진해 놓았다. 후방인 서울에는 수도경비사령부를 두고, 대전에 2사단, 대구에 3사단, 광주에 5사단을 둬 공비 소탕작전을 벌이고 있었다. 이들 부대를 통합 지휘한 것은 육군총참모장 채병덕 소장이었다.[65] 반면 북한군은 민족보위성에 최용건 부원수를 앉히고(1948년), 지금의 한국 육군 야전군사령관에 해당하는 전선사령부를 만들어 김책(金策) 대장(4성장군)을 사령관에, 강건(姜健) 중장(2성장군)을 참모장에 임명했다. 그리고 전선사령부 밑에는 서부전선을 담당하는 1군단과 동부전선을 공격할 2군단을 창설했다. 1군단장에는 김웅(金雄) 중장을, 2군단장에 김광협(金光俠) 중장을 임명했다.[66] 6월 12일부터 북한군의 38선 배치를 위한 부대 이동은 시작되었으나 38선에서 떨어져 있던 부대들이 일제히 남하했다. 23일에 완료된 북한군의 38선 배치 병력을 보면 10개 보병사단과 1개 전차여단 및 3개 경비여단 등으로서 북한 공산군의 총병력에 해당하는 것이었다.[67] 북한군 1군단 휘하에는 6사단-1사단-4사단-3사단-105전차여단이, 2군단에는 2사단-12사단-5사단이 배속되었다(서쪽에서부터). 그리고 예비부대로 13사단은 1군단에, 15사단은 2군단에 배속하고, 10사단은 총예비대로 북한 방어를 위해 평양 지역에 배치해두었다. 북한군과 별도로 조선민주주의인민공화국은 내무성에 북한 주민의 월남을 막는 부대로 38경비대(한국의 전투경찰대와 흡사) 3개 여단을 편성했다. 이중 3경비여단은 국군 17연대가 포진한 옹진반도 바로 북쪽에 포진해 있었다 [68] 북한군은 소련제 T-34/85형 탱크 242대, 야크 전투기와 IL폭격기 200여 대, 각종 중야포와 중박격포로 무장하고 있었다. 반면 대한민국 국군은 한국 전쟁 직전까지 공군은 대공포화가 없는 지역의 정찰만을 위해 쓸 수 있는 L-4 연락기 및 L-5 연락기 외에, 전쟁 발발 직전 국민 성금으로 캐나다로부터 구입한 T-6 텍산 10대를 추가한 것이 전부였다. 육군은 탱크와 기갑 차량(장갑차)은 전무했으며, 유일한 독립 기갑연대의 장비는 제2차 세계 대전 당시에도 정찰용으로 쓰인 37mm 대전차포를 탑재한 M-8 그레이하운드 장갑차 1개 대대가 전부였다. 대전차 화력으로는 보병용의 2.36인치 바주카포와 포병 병과의 57mm 대전차포가 있었지만, 그것은 성능이 향상된 후기형T-34를 상대하기에는 힘든 무기였다.[69] 또한 현대전의 핵심 지원 전력인 포병은 105mm 화포와 4.2인치 박격포만으로 무장하고 있었을뿐더러 그나마도 사단 당 1개 대대만 배치되어 있었고, 포탄도 부족했다. 실제로 백선엽 장군이 지휘한 개성 - 문산 - 파주 축선을 방어하던 국군 1 보병사단은 전투 하루 만에 포탄이 바닥나 버렸던 것이다[70]. 전체적으로 대한민국 국군은 단지 15일간 전투 행위 수행이 가능한 보급품만 가지고 있었다.[71][72][73][74] 원인 남침 한국 전쟁은 북의 의지로 발발하였으며, 구 소련 스탈린과 중화인민공화국 마오쩌둥의 지원을 약속(김일성은 소련의 지원이 충분하므로, 중국 공산당의 지원은 받지 않겠다고 말했음) 받고 일으킨 남침이며, 이 설명은 대한민국과 미국의 기록, 공개된 구 소련의 비밀문서를 통해 증명되었다. 소련공산당의 니키타 흐루쇼프 전(前)서기장은 그의 회고록에서 한국 전쟁은 김일성의 계획과 스탈린의 승인으로 시작되었다는 점을 밝혔다. 결국 구 소련 비밀문서의 공개에 따라 조선인민군의 남침은 김일성이 주도한 것으로 밝혀졌고, 중화인민공화국의 지원을 약속받은 것도 김일성이라는 것이 밝혀져 내란확전설, 이승만 주도설 등은 그 설득력을 잃고 있다.[75] 비교적 폐쇄적인 조선민주주의인민공화국의 공산주의 체제의 특성, 참전자 증언, 구 소련의 공개된 문서를 고려할 때, 조선민주주의인민공화국이 주장하는 이승만 북침설은 설득력이 없다. 중화인민공화국의 경우, 대한민국과의 수교 이전 조선민주주의인민공화국의 주장인 북침설을 공식적으로 동의하였으나, 최근의 경제개방과 대한민국과의 수교 이후에는 남침설을 정설로 인정하고 있다. 중화인민공화국은 1996년 7월에 한국 전쟁의 기록을 대한민국의 북침에서 북한의 남침으로 수정하는 역사 교과서 개정을 하였다. 소련의 붕괴 이후 베일에 싸여 있던 한국 전쟁 관련 비밀 문서가 공개된 이후, 한국 전쟁의 원인은 남조선로동당 박헌영의 설득을 받은 조선민주주의인민공화국의 김일성이 대규모의 대한민국 침입을 계획하고 스탈린의 재가를 얻어 개시된 것으로 밝혀졌다. 이 과정에서 스탈린은 김일성의 재가를 무려 48번이나 거절하고 전방 위주의 게릴라전만 허용했지만 김일성의 강력한 의지를 꺾을 수 없어서 결국 스탈린은 남침을 승인하고 말았다.[19][28] 미국의 사회학자 브루스 커밍스에 따르면, 당초 예상했던 것보다 스탈린이 훨씬 더 깊이 개입해 있었다고 한다. 영국 정보기관에서 나온 문건에 따르면, 스탈린은 김일성에게 '미국은 대한민국을 지켜 주지 않을 것'이라고 말한 바 있다. 과거의 한국전쟁 원인 가설 조선민주주의인민공화국이 중심이 된 인민해방전쟁이라는 평가와 함께 북침이라는 견해, 남침이라는 견해, 쌍방 책임론이 과거에 있었고, 자유민주주의 체제를 수호한 전쟁 이라는 평가 등도 있다. 대한민국 중심 시각으로는 군병력과 경찰병력의 휴가일을 이용한 조선민주주의인민공화국의 무력 도발행위이자 남침으로 규정하고 있고, 공산주의 세력으로부터 자유민주주의 체제를 수호한 전쟁이라고도 주장해 왔다. 다음은 대한민국과 미국 등의 국가에서 과거에 제기되었던 한국 전쟁 원인에 대한 여러 가설과 주장들이다. 스탈린 주도설 한국 전쟁이 김일성이 아니라 스탈린의 의지로 발발했다는 설이다. 그 이유로 북대서양조약기구의 압력을 극동으로 분산, 미일평화조약의 견제, 미국의 위신을 떨어트리고 아시아 지역의 공산화를 촉진하기 위한 무력 시위, 중국 공산당의 독자 노선에 대한 견제 등의 이유로 한국 전쟁이 시작되었다고 주장하고 있다. 소련은 소련의 지배 아래 있던 부라야트 소비에트 사회주의 자치 공화국(현 부라야트 공화국)의 기갑부대 군사 1,500여 명을 파견했으며, 전쟁 초 서울에 나타난 조선인민군 탱크는 모두 이들이 조종했다는 설도 소련의 주도를 뒷받침하고 있다.[76] 스탈린은 미국과의 갈등을 걱정하여 한국 전쟁을 반대하는 입장으로 알려져 있었다. 김일성은 스탈린에게 50여 회 가량을 한국 전쟁을 발발시켜달라는 재가를 요구하였고, 스탈린은 이를 거절하였지만, 결국은 이후에 전쟁을 승인하게 되었다.[19][28] 한미 공모설 이승만의 제1공화국의 북진 통일론이 대남 도발을 촉진시켰다는 설이다. 이승만은 여러 차례 무력 북진 통일을 부르짖었으며, 미국의 군사 원조를 공공연히 요청한 바 있다. 실제로 1950년대 초부터 남북은 경쟁적으로 군비를 증강시키기 시작했고, 미국이 국군을 강화시키면 이승만이 무력통일을 추구할 것이라고 판단, 조선민주주의인민공화국이 예방적 조치를 취했다는 주장이다. 하지만 한미공모설은 위 항목에 관련된 구 소련의 문서공개로, 제시된 적 있는 가설로만 남게 되었다. 그리고 2010년 6월, 56년만에 공개된 CIA 극비 문서에서 한국 전쟁 발발 불과 엿새전인 6월 19일, 북한의 남침가능성이 낮게 평가한 보고서를 작성하였고 북한이 소련의 철저한 위성국가로 독자적인 전쟁 수행능력이 전혀 없다고 보고 있었다.[59] 내란 확전설 한국 전쟁은 6월 25일에 시작된 것이 아니라, 그 이전의 기간을 포함해야 한다는 설이다. 1950년 이전부터 이미 정치적, 이념적 대립에 따른 국지적 무력 충돌이 수십 차례 계속되었으며 그것이 확대되어 한국 전쟁이 되었다는 시각이다. 실제로 1950년 6월 25일 이전에 이미 수많은 국지전과 무력 충돌이 있었으며, 1950년 6월 25일에도 사람들은 기존의 국지전의 연장으로 인식하여 피난을 가지 않았다고 한다. 이러한 시각에 따르면, 전쟁 기간은 다음과 같이 구분한다. 작은 전쟁( ~ 1950년 6월 25일): 38선 부근에서의 국지적 무력 충돌이 계속됨. 제한 전쟁(1950년 6월 25일 ~ 1950년 7월 1일): 북한이 대규모 무력 동원을 통해 대한민국의 수도 서울을 전격 침탈하여 불법으로 통일 정부를 수립하려 함. 전면 전쟁(1950년 7월 1일 ~ 1950년 10월): 일본에 주둔하고 있던 대대규모의 미군 스미스부대가 참전, 북한은 7월 1일부로 전시국가총동원령을 발령함. 확대 전쟁(1950년 10월 ~ 1951년 6월): 인천상륙작전의 성공 후 UN연합군은 서울을 수복함. 이후 항복을 재차 권고했으나 대답이 없어, 국군이 최초로 38선을 넘어 북진 시작, 곧 유엔군도 진격 시작, 평양 수복, 압록강까지 진격했으나, 중국 인민해방군 참전으로 이어짐. 전쟁이 새로운 국면으로 접어듦. 고착 전쟁(1951년 6월 ~ ): 중국 인민해방군의 2차례에 걸친 춘계공세를 막아내고 연합군의 막강한 화력에 공산 측이 정전협정을 받아들임. 조선민주주의인민공화국 위주이거나 그를 중심으로 평가하려는 시각에 의하면 인민군이 중심이 된 인민해방전쟁이라는 평가와 함께 북침이라는 주장, 미국 등 외국의 개입으로 실패한 해방전쟁이라는 주장도 있다. 기타 양시양비론적 성격으로 쌍방책임론을 제기하는 의견도 있다. 경과 북한의 김일성의 명령 하에, 대한민국이 공격해 왔으므로 부득이 반격한다는 허위 선전을 하면서, 소비에트 연방에서 지원한 전차를 앞세운 조선인민군이 1950년 6월 25일 새벽 4시 경, 38도선과 동해안 연선(沿線) 등 11개소에서 경계를 넘어 대한민국을 기습 남침하였다.[77] 대한민국은 수적으로 열세인데다 장비도 부족했다. 오전 9시경에는 개성방어선을 격파하고 당일 오전에 동두천과 포천을 함락시켰다. 26일 오후에 의정부를, 27일 정오에는 이미 서울 도봉구의 창동방어선을 넘었다. 창동방어선이 뚫린 대한민국 국군은 미아리방어선을 구축하였으나 조선인민군의 전차에 의해 붕괴되었다. 28일 새벽에는 서울 시내가 점령되고, 오전 2시 30분에 미국 공군 항공기가 한강에 있던 한강 대교를 습격해 “당시 미 공군이 사용하던 항공기 투하용 ‘AN-M64’ 미제 폭탄”으로 한강 대교와 한강 철교를 폭파시켰[78] 고, 이후 서울에는 공산군이 주둔하게 되었다. 북한의 남침은 때마침 냉전으로 긴장되어 있는 전 세계에 미친 바, 파문은 참으로 전에 없던 것이었다. 전쟁이 발발하자 본국과 연락이 두절된 주미 한국대사 겸 UN 한국 대표 장면은 때를 놓치지 않고서 국난을 타개하는 중책을 짊어지고 비장한 결의로 6월 24일 당일(미국은 한국보다 하루 늦음) 우선 미 국무성과 철야 협의한 결과 한국문제를 익일 UN안보이사회에 긴급제소하여 25일과 27일의 결의로 북한을 침략자로 규정하고 즉시 38선 이북으로 철퇴할 것과 회원 국가는 이 침략자를 원조하지 말뿐 아니라 이를 격퇴시키는데 협력할 것을 결의하였다. 사태를 중시한 미국 대통령 해리 S. 트루먼은 27일 미해공군에 출동을 명령하고 다시 30일에는 미지상군의 한국 출동을 명령함과 동시에 한국 전 해안의 해상 봉쇄를 명하였다. 그 사이, 6월 28일 서울은 조선인민군에게 함락당하였으나 장면은 '미국의 소리(Voice of America)' 방송을 통해 유엔 결의 사항 등을 본국에 방송하였다. 이어 7월7일 더글러스 맥아더 원수를 총사령관으로 하는 유엔군이 조직되었고 8일에는 유엔 결의에 의한 유엔 깃발이 처음으로 전장에 나타나게 되었다.[79] 7월 14일에는 대한민국 국군의 지휘권이 미군에게 넘어갔다. 윌리엄 F. 딘 소장이 행방불명이 된 것으로 유명한 대전 전투(7월 20일)를 비롯한 전쟁 초기에 있어서 미국 제24사단과 국군은, 압도적인 병력과 장비를 갖춘 북한군의 작전에 대항하여 지연 작전으로써 후방의 한 · 미군의 증원 전개를 위한 귀중한 시간을 얻었던 것이다. 한편 대전을 넘어선 북한군은 진로를 세 방면(호남, 경북 왜관(낙동강), 영천 및 포항)으로 침공을 계속하였다. 북한군은 호남 평야를 휩쓸고서 남해안 연안으로 침입하는 한편 경북 북부 전선과 동해안 전선과 호응하여 세 방면으로부터 부산-대구의 미군 보급선을 절단하여 한미 양군을 바다로 몰아넣으려는 작전을 강행하기에 이르렀다. 이러한 북한군의 공세에 밀린 대한민국 정부는 대전과 대구를 거쳐 부산까지 이전하였다. 한 · 미 연합군은 낙동강을 최전선으로 동해안의 포항으로부터 북부의 왜관 남부 해안의 마산을 연락하는 워커 라인(부산 반월형 진지)를 구축하고 최후의 결전을 전개하였다.[80] 북한군은 8월 15일 대구를 침공하고자 대구 서남북방에 6만의 병력과 수십대의 전차를 집중하였으나 16일 미국 공군 B29의 전략적 대폭격으로 말미암아 완전 궤멸되었고 한편 이 사이에 연합군 병력은 한국군 5개 사단을 비롯하여 미군 4개사단, 영국군 2개 대대, 호주군 1개 대대 그 밖에 10개국에서 파견된 수만의 연합군으로써 증원되어 이렇게 북한군의 주력을 유도흡수한 연합군은 마침내 9월 15일 더글러스 맥아더의 총지휘하에 인천 상륙 작전을 감행하여 성공하였다.[81] 9월 28일에 낙동강 방어선을 넘어 대대적인 반격을 개시했으며, 같은 날 서울 중앙청에서 이승만 대통령은 맥아더 원수를 동반하여 서울 수복식을 거행하였고 비로소 90여일간 죽음에 사로잡혔던 서울 시민은 다시 자유로운 몸이 되었다. 유엔 총회는 38선 돌파에 대한 기본적인 목표를 부여함으로써 본격적인 북진이 전개되어 에는 조선 민주주의 인민 공화국의 수도인 평양까지 다다랐고(10월 20일), 26일에는 국경지대인 초산까지 이르렀다.[82] 그러나, 중화 인민 공화국의 중국 인민 지원군 28만명이 전투에 개입하여(11월 28일) 전세가 요동치게 되었으며, 연합군은 장진호 지구의 혈전을 전사(戰史)에 남기고 철수 작전을 시작하여 서울 시민은 또다시 쓰라린 1·4 후퇴를 겪게 되었다. 그 와중에 거창 양민학살 사건, 국민 방위군 사건 등의 사건이 일어났다.[83] 발발과 서전(緖戰) 북한군은 "선제 타격 전략"으로 불리는 전쟁 개시 작전계획에 따라, 1950년 6월 25일 새벽 4시에 인민군은 242대의 전차를 앞세우고 38선을 넘어 옹진 · 개성 · 동두천 · 춘천 · 인악(仁岳) 등지의 육로와, 동해안을 돌아 삼척(三陟) · 임원진(臨院津) 등지에 상륙하여 일제히 공격해 왔다.[84] 북한군 3경비여단과 6사단 소속의 14연대를 동원해 옹진반도에 배치된 한국군 17연대를 공격하였고, 북한군 6사단과 1사단은 한국군 제1사단을(개성 문산 지구), 북한군 4사단과 3사단은 한국군 제7사단을(의정부 지구), 북한군 2사단과 12사단은 한국군 6사단을(춘천 지구), 북한군 5사단은 12사이드카연대를 배속받아 한국군 8사단(강릉 지구)을 밀어붙였다.[85] 단 한 대의 전차도 없는 무방비 상태에서 공격을 당한 한국군은 전반적으로 북한군에게 밀려 후퇴하였다. 한국군은 즉각 주말 외출 중인 장병들을 전원 귀대시키고 후방 사단들로부터 5개 연대를 일선에 급파하였으나 26일에 옹진반도의 한국군 17연대는 할 수 없이 철수했고, 치열한 공방전(攻防戰) 끝에 의정부가 적의 수중에 들어갔으며, 27일 저녁에는 서울 동북방 미아리 고지를 방어하는 한국군 제5사단 및 제7사단의 진중에 적이 침투하여 피차 적을 분간할 수 없는 육박전이 벌어졌다.이 혼란 중에 적 전차부대의 일부는 이미 서울 시내에 침입했으며, 정부는 대전으로 후퇴했다. 28일 새벽 3시 한강 인도교가 예정시간보다 앞서 폭파되고, 한강 이북의 한국군은 총퇴각을 감행해, 북한군 전투기가 상공을 나는 가운데 도하작전(渡河作戰)을 전개하여 전원 철수하니 28일에는 수도 서울이 적에게 완전 함락되었다. 육군본부는 수원으로 후퇴하고 도강한 한국군 부대들은 통합재편되어 한강 남안에 방어선을 구축했다.[86] 옹진반도 전투 개성, 문산 전투 한국 전쟁 발발일(1950년 6월 25일) 청단(靑丹), 연백(延白), 개성, 고랑포(高浪浦)[87] 일대에서는 한국군 제1사단(사단장 백선엽)이 제203전차연대로 증강된 북한군 제1사단 및 제6사단과 맞서 싸웠다. 개전 직전, 한국군 제1사단 휘하에는 제11, 12, 13연대가 배속되어 있었다. 제12연대는 청단군에서 개성시까지 80km, , 제13연대는 제12연대 배치지역의 서쪽 끝인 예성강 유역부터 20km(즉, 대원리(大院里)-원당동(元堂洞) 구간)에 이르는 38선, 즉 국경을 경비하고 있었고 제11연대는 사단 예비로서 수색에 주둔하고 있었다. 북한군 제1사단과 제6사단이 포격과 그에 이어, 전차부대를 앞세워 38선을 넘어 전투를 개시하자 제 12연대는 초전(初戰)에 분산되어 개풍군 남단의 한강 최하류에서 강을 건너 김포 반도(金浦半島)와 문산리로 철수하였다. 제11연대는 수색에서 문산으로 나아가, 임진강 방어선에서 북한군을 맞았다. 제13연대는 파주 파평산에서 북쪽을 향해 방어전을 펼쳤다. 다음날(6월 26일), 제1사단의 서쪽에 위치한 한국군 제 7사단이 후퇴함으로써 서쪽이 취약해지게 되고, 이 틈에 북한군 제6사단의 일제공격에 밀려, 제11연대는 임진강 방어선에서 물러났다. 또한 제13연대도 파평산에서 북한군에 저항하지 못하고 밀려났다. 이로써 1사단 지휘부는 봉일천에 주둔하게 된다.[88] 제12연대를 좇아 북한군 제6사단은 김포와 서울 양천구까지 진출하였다.(6월 28일) 의정부 전투 6·25 발발 직전, 의정부 포천 지역의 38선은 제7사단(사단장 유재흥)의 예하 제1 · 9연대와 포병, 공병이 방어를 담당하고 있었다. 제1연대는 동두천 정면(서쪽), 제9연대는 포천 정면(동쪽)에 배치되었다. 한편 북한군은 철원-연천-의정부를 거쳐 서울을 조기 점령하려는 계획하여 제1군단의 2개 사단이 의정부 정면을 집중 공격할 준비를 해 두었다. 발발 당일, 영내에 대기하고 한국군 제9연대를 북한군 제3사단이 공격을 시작하였다. 경계임무 중이던 제9연대 제2대대는 북한군의 포격에 후퇴할 수 밖에 없었다. 제2대대장의 전황 보고를 받은 제9연대장(윤춘근)은 의정부읍내에 대기 중이던 제1 · 3대대로 하여금 포천 신북면 만세교 부근에서 진지를 구축하게 하고 방어전을 펼쳐 북한군은 잠시 주춤했으나, 북한군 제3사단 제7·9연대는 호국로를 따라 남침을 계속했다. 이에, 제1·3대대는 끝내 흩어지고 다음날 의정부 등에서 집결했다. 한편, 수도경비사령부 예하의 제3연대가 포천에 급파되어 소흘읍 송우리 부근에서 방어전을 펼쳤으나 이 역시 북한의 기계화부대에 밀려서 소흘읍 이동교리 축석령으로 후퇴를 거듭했다.(이상, 6월 25일) 이로써 의정부가 급박한 상황이 되었다. 체신부 보험국장 김의창(金義昌)은 포천 · 의정부의 전황을 국무회의에 보고한 바 있다.[89] 춘천 및 홍천 전투 강릉 전투 육군본부의 대응 당시 육군의 총지휘자는 채병덕 총참모장이었다. 개전 당일(6월 25일), 오후 2시에 열린 국무회의에서 채병덕은 “적의 전면공격은 아닌 것 같으며 이주하, 김삼룡을 탈취하기 위한 책략으로 보인다”고 답했다.[90] 채 참모총장은 육사교도대 생도 1기(262명) 및 2기(227명)를 포천 전투에 투입하라고 명령하였다.(6월 25일 오후) [91] 채병덕은 다음날(6월 26일) 오후의 국무회의에서는 서울 사수를 공언하였고 명령만 있으면 나흘 안에 평양을 점령할 수 있다고 호언장담하기도 했다.[92] 한편, 육군본부 상황실의 당직하사관들은 뜬눈으로 밤을 새워 분주하게 상황을 접수하고 있었다. 아침 7시 이전에는 육군본부로 이어지는 군의 주요통신망이 재경유격대들에 의해 절단되었고 북한군은 한국군의 통신망을 유언비어를 퍼뜨리는 등에 역이용하고 있었다.[93] 서울의 상황 이전부터 38선 부근에서의 소규모 충돌이 많았기 때문에 대한민국 국민들은 많이 놀라지 않았으나, 잠시 뒤 군용차가 거리를 질주하고 "3군 장병들은 빨리 원대로 복귀하라"는 마이크 소리가 요란해지면서 조금씩 동요하기 시작했지만 무슨 일인지 알 길은 없었다. 오전 7시가 넘어서야 방송은 조선인민군이 침공해 왔다는 소식만 간단히 전하고 "장병들은 누구를 막론하고 빨리 원대복귀하라"는 공지방송만 반복하고 있었다.[94] UP통신사의 서울주재 특파원 잭 제임스(Jack James)가 발송한 전문(電文) 기사 내용에 대하여 UP통신사의 도널드 곤잘레스(Donald Gonzales)는 미국 국무부 동아시아태평양담당국 섭외관 브래들리 코너스(W. Bradley Connors)에게 확인을 요청하였다.(오전 11시 4분) [95] 주한 미국 대사 존 무초도 11시에 워싱턴D.C.에 전화를 걸어 “북한군이 한국에 대한 전면 공격을 개시했다”고 보고했고, 북한의 공격 상황을 국무부에 전달했다. 워싱턴 당국은 이 공식보고를 6월 24일 21시26분에 접수하였다. 전쟁이 발발하고 7시간26분 후였다.[96] 국무부 동아시아태평양담당국 차관보 딘 러스크는 동국(同局) 섭외관 브래들리 코너스로부터 전쟁 발발 사실을 보고받고, 주한 미국 대사 존 무초에게 잭 제임스가 타전한 기사(전쟁 발발)의 사실 여부를 확인하라는 지시를 내렸다.[97] 한편, 전쟁 발발에 관한 주일 연합군 최고사령부 사령관 맥아더의 최초의 보고는 워싱턴 시간으로 1950년 6월 25일 5시, 침공이 개시된지 14시간 뒤에 육군성본부에 도착했다. 그러나 맥아더는 주한 미군 군사 고문단의 요청에 따라 개전당일부터 합참의 지시도 받지 않고 한국군 지원조치를 취하기 시작했다.[98] 1950년 6월 26일 밤 10시 반경 이승만은 도쿄에 있는 미국 극동군 사령관 맥아더에게 전화를 걸어 도움을 요청하였다.[99] 이승만은 라디오 연설로 서울시민은 정부를 믿고 동요하지 말라는 방송을 통해, 서울 시민들이 서울 안에 그대로 머무르도록 독려한 반면 그 자신은 방송 진행 중에 각료들과 함께 특별열차로 대전으로 피신하였다. 6월 27일 새벽 2시에 이승만은 서울 시민들을 버리고 대전행 특별 열차를 타고 대전으로 내려갔다.[100] 6월 27일 새벽 4시에 열린 비상 국무회의에서 정부의 수원 천도가 정식으로 의결되었다. 이승만은 대전에서 사흘을 머무른 뒤, 7월 1일 새벽에 열차편으로 대전을 떠나 이리에 도착하였다. 7월 2일에는 다시 목포에 도착하였고, 배편으로 부산으로 옮긴 뒤 7월 9일 대구로 옮겨갔다.[101] 6월 27일 아침 6시에 서울중앙방송은 수원 천도 소식을 전했으나, 이를 취소하라는 압력으로 취소 방송이 있었다.[102] 서울 시민들이 전혀 모르고 있던 상황에서 조선인민군이 미아리고개까지 쳐들어 오자 그 때서야 서울 시민들은 대피하기 시작했다. 6월 27일 저녁에 서울 근교까지 밀어닥친 조선인민군들과 육박전을 감행했으나, 워낙 전세가 불리하여 대한민국은 정부를 대전으로 옮겼다. 6월 27일 보도연맹원에 대한 처형이 집행됐다. 학살은 주로 국군(육,해,공군)과 서북청년회(단)등의 극우 폭력단체의 의해 자행되었으며 , 미국 문서에서 미군정 미군 장교의 참관과 허가 최종 지시로 밝혀져있다. 대한민국 정부는 북한군이 한강을 넘어서 진격할 것을 우려해 6월 28일 새벽 2시 30분경 아무런 예고도 없이 한강에 단 하나뿐인 다리였던 한강철교를 폭파하였다. 이 폭파로 50대 이상의 차량이 물에 빠지고 최소한 500명이 폭사하였다.[103] 한강 철교의 폭파로 국민들은 오도가도 못하게 되었다. 지금까지도 정부의 이 같은 실책은 비판을 받고 있다. 당시의 전황으로 볼 때 6~8시간의 여유가 있었음에도 불구하고 조기 폭파로 인명 살상은 물론 병력과 물자 수송에 막대한 타격을 입혔다는 비판이 대두되자, 이승만 정권은 나중에(8월 28일) 당시 폭파 책임을 맡았던 공병감인 대령 최창식을 '적전비행죄'로 체포해 9월 21일 사형을 집행했다. 최창식은 12년 만에 재심을 거쳐 1962년 무죄 판정을 받아 사후 복권되었다.[104] 한강 철교의 폭파는 신성모국방장관이 지시했지만, 총리 이범석이 건의하였다는 주장도 있다.[105] 한강 철교의 폭파로 국민들은 오도가도 못하게 되었고 조선인민군은 서울을 넘어 부산, 포항과 경상도 동해안, 대구, 울산, 경주, 영천과 그 이남을 제외한 모든 지역을 점령하게 되었다. 서울시민 144만6천여 명 가운데 서울이 인민군에게 점령당하기 전에 서울을 빠져나간 사람은 40만명이었다. 그 가운데 80%가 월남동포였고 나머지 20%인 8만명이 정부고관, 우익정객, 군인과 경찰의 가족, 자유주의자들로 추정된다.[106] 한때 이승만은 일본 야마구치현에 망명정부를 설치하는 방안도 세우고 있었다.[107] 정권 관리들은 한반도와 지리적으로 가까운 야마구치현에 망명정부 수립의사를 일본에 전달했으며, 일본 정부는 야마구치현 지사 다나카에게 6만여명을 수용할 시설 및 식량을 준비하라고 지시했다고 했다. 당시 다나카 지사는 현의 소학교를 망명정부 시설로 확보하는 방안과 일본 정부에 대해 특별 식량배급요청 여부를 검토하기도 했다.[107] 1950년 6월 27일 이승만은 대통령과 내각으로 구성된 망명정부를 일본에 수립하는 방안을 주한 미국 대사 존 무초에게 문의해왔고 이는 그대로 미 국무성에 보고되었다.[107] 북한군이 서울을 점령하고 전라도까지 위협하자, 이승만 대통령은 대전에서 사흘을 머무른 뒤, 7월 1일 새벽에 열차편으로 대전을 떠나 이리에 도착하였다. 7월 2일에는 다시 목포에 도착하였고, 배편으로 부산으로 옮긴 뒤 7월 9일 대구로 옮겨갔다.[108][109] 조선인민군의 서울 점령 6월 28일 새벽 인민군의 탱크가 서울 중심부에서 목격되었다. 그러나, 바로 한강을 도하하지 않고 7월 3일까지 서울에 머물렀는데, 그 이유에 대해 여러 견해가 나뉘어 있다. 첫째 춘천전투의 패전으로 인한 포위계획 실패, 둘째 도하장비 부족, 셋째 남로당 책임자인 박헌영이 전쟁 발발시 20만 명의 남로당원의 일제 봉기로 대한민국 자체가 조기 붕괴시키겠다고 호언 장담하며 이를 기다리자고 주장 하였다는 3가지 설이 있는데 여러 가지 견해 중 많은 학자들이 춘천전투에서의 국군의 방어가 인민군을 저지한 것이 서울에 머무를 수 밖에 없었다라는 이유로 보고있다. 이 2사단[110] 은 의정부에서 조선인민군에 패퇴하고 남은 병력이 지금의 동작대교에서 광나루까지 방어진을 구축하고 조선인민군의 도하를 저지하는 임무를 맡았다.[111] 지연작전 남한 정부는 25일 북한군이 남침을 개시한 즉시로 주미 한국대사 장면에게 긴급 훈령을 내려 미국 국무성에 사태의 절박성을 알렸고, 미국은 이날 오후 2시 유엔 안전보장이사회를 열어 한국 문제에 대한 대책을 건의, 북한군의 즉각 철퇴 촉구를 결의케 했다. 27일 재개된 유엔 안전보장이사회는 다시 ‘공산군의 무력 침략을 배제하는 데 필요한 원조를 한국에 보낼 것을 모든 유엔가입국에 권고하자’는 미국 대표의 제안을 7대 1로 가결했다. 이에 미국은 28일 트루먼 대통령의 명령으로 맥아더 전투사령부를 한국에 설치하고 해군과 공군을 우선 한국 전선에 파견했다. 뒤이어 29일에 영국과 네덜란드의 해군이 출동하고 30일까지 총 32개국이 한국을 원조하기로 결의했다. 7월 7일 유엔 안전보장이사회는 영국과 프랑스의 공동 제안에 의해 ‘한국 출전 유엔군의 총사령부 설치 및 유엔기(旗) 사용’을 7대 0, 보류3(인도 · 이집트 · 유고)으로 가결, 그 관할권(管轄權)을 미국에 위임하는 동시에 미국으로 하여금 유엔군 총사령부 보고를 유엔에 제출케 하였다. 이때까지 소련은 그해 1월 13일 이래 중국 대표권 문제로 유엔 안전보장이사회에 참석을 거부하면서 다만 국외자의 입장에 서서 유엔군의 한국 파견 문제를 비난해 왔으나 자유를 사랑하는 세계 다수 국가의 ‘고귀한 집단적 양심의 표현(프랑스 대표 발언)’ 앞에 여지없이 패배당하고 할 수 없이 27일자로 유엔에 재참석할 것을 통고해 오기에 이르렀다. 유엔의 이와 같은 결의는 세계 역사상 국제정의(國際正義)에 입각한 최초의 유엔군을 탄생시킨 것으로서 국제평화의 수호를 위한 획기적인 거사였다. 7월 7일의 유엔 결의에 따라 미국은 마침내 일본 도쿄에 유엔군총사령부를 설치하고 맥아더 장군을 총사령관에 임명, 7월 14일 유엔기가 맥아더 장군에게 전달되고, 이 날 이승만 대통령은 한국군을 유엔군 총사령관 지휘 하에 편입시키겠다는 공식서한을 발송하자 맥아더 장군은 이를 즉히 응낙하여, 공산 침략군에 대항하여 전투태세는 완전 통일, 정비되었다.[112] 한편 한국군은 6월 30일자로 삼군 총참모장 채병덕(蔡秉德)소장을 예비군 사령관으로 전임시키고, 새로 정일권(丁一權) 준장이 총참모장이 되어 한강 이남 방어선을 재정비했으나 경부선 가도를 따라 전차사단을 앞세우고 돌진하는 적 주력부대에게 수원을 빼앗기고 육군본부가 다시 남하했다. 7월 5일에는 유엔 결의에 따라 우선적으로 급파된 미 제24사단 21연대의 제1대대가 1개 포병대와 함께 오산(烏山) 남방에서 최초로 공산군을 맞아 싸웠으나 33대의 전차를 앞세우고 들어오는 적의 대부대에 완전 포위되어 많은 전사자를 내고 포위망을 탈출, 후퇴했다. 유엔군이 치른 최초의 전투가 이렇게 무참한 패배로 돌아가자 미 제24사단 전병력은 다시 금강 남안에 방어선을 구축했으나 7월 15일 밤 적은 금강을 건너 진격해 왔으며 20일 아침에는 대전 시내에 돌입, 3개 사단의 병력으로 집중공격을 가해 왔다. 여기서 미 제24사단장 딘 소장은 몸소 적 전차에 수류탄을 던지며 용전하다가 행방불명이 되었다.[113] 7월 4일경, 주북한 소련 대사 스티코프가 김일성, 박헌영과 면담했다. 여기서, 김일성은 미군 상륙작전이 예상되므로 이에 대비하기 위해 무기와 탄약보급을 늘릴 필요가 있고 바실리예프 수석군사고문을 단장을 한 장교단을 전선사령부와 함께 서울에 상주하도록 허가를 요청하였다.[114] UN의 남침 비난 대한민국 정부는 전쟁이 일어나자 주미 한국대사 장면과 서기관 한표욱에게 긴급 훈령을 내려 미국 국무부에 사태의 긴급성을 알렸고, 6월 26일 주미한국대사 장면은 백악관으로 미국 대통령 트루먼을 방문, 미군의 한국 파병을 요청하였다. 미국은 유엔 안보리를 열어 한국 문제를 건의했다. 이에 따라 유엔 안전보장이사회는 현지시각 6월 25일 14시에 소집되었고, 미국의 제안을 받아들여 "조선인민군의 즉각적인 전투 행위 중지와 38도선 이북으로의 철수"를 요청하는 결의안을 9대 0으로 가결하였다.[115] ‎ 같은 날 주미한국대사 장면은 미국 상, 하원의원들을 찾아다니며 한국에 파병해줄 것을 호소하였고, 결국 미국을 비롯하여 영국, 프랑스, 콜롬비아, 터키 등 16개의 회원국이 유엔군을 조직하여 한국전에 참전하기에 이르렀다. 미국을 비롯한 국제 연합은 대한민국 영토에서 북한군을 철수하라는 결의를 북한 측에 통고했으나, 이에 응하지 않아 6월 27일 유엔 안전보장이사회는 북한에 대해 대한민국 땅에서의 즉각 철수를 권고하였다. "회원국들에게 군사 공격을 격퇴하고, 그 지역의 국제 평화와 안전을 회복하는데 필요한 원조를 대한민국에 제공할 것"을 7대 1(기권2)로 결의했으며, 이 날 해리 S. 트루먼은 더글러스 맥아더에게 "대한민국에 대한 해군 및 공군의 지원을 즉각 개시하라"고 명령했다.[116] 맥아더는 6월 29일 하네다에서 비행기를 타고 수원으로 와서 한강방어선지역을 시찰하고 워싱턴에 지상군 투입을 요청하였다.[117] 세계교회협의회의 남침 비난 세계교회협의회(WCC)는 1950년 6월 25일 북한이 남침하여 한국전쟁을 일으키자, 이를 침략전쟁으로 규정하여, 북한이 한반도 남쪽에서 물러날 것을 요구했다. UN의 참전 결의 7월 1일 영국과 프랑스는 “유엔군사령부의 설치와 유엔 회원국들의 무력 원조를 미국 정부의 단일 지휘 아래 둔다”는 공동결의안을 유엔 안보리에 제출했다. 이 결의안은 7월 7일 7대1(기권3)로 가결되었다. 이에 따라 미국을 비롯하여 오스트레일리아 · 벨기에 · 캐나다 · 콜롬비아 · 프랑스 · 그리스 왕국 · 에티오피아 제국 · 룩셈부르크 · 네덜란드 · 뉴질랜드 · 필리핀 · 태국 · 터키 · 영국 · 남아프리카 연방 등 16개국 군대로 유엔군이 편성되었다.[118] 프랑스에서는 프랑스군의 전설로 불리는 명장 몽클라르 장군이 한국전쟁에 참전하기 위해 자신의 계급을 스스로 중장에서 중령으로 강등시키고 대대장의 직함으로 프랑스 군을 이끌고 미군에 예속되어 참전하였으며 터키군의 영웅 타흐신 야즈즈 장군 역시 2개 여단 병력을 이끌고 참전했다. 콜롬비아의 게릴라 용병부대가, 에티오피아의 경우 황제의 특명에 의해 아프리카 원주민 병력과 정규군과 황제 친위대가, 뉴질랜드의 마오리족이 대한민국을 도와주기 위해 참전했다. 이들 중 총을 미처 준비하지 못한 이들은 본국에서 창과 화살을 준비해오기도 했으며 미군에서 총을 지급해주기도 했다. 미국의 참전 미국은 제2차 세계 대전 참전 시에 의회가 선전포고를 결의한 것과는 달리, 한국 전쟁에 있어서는 해리 S. 트루먼 대통령의 해외파병권에 의하여 참전을 결정했다.[119] 트루먼이 미 극동군사령관 더글러스 맥아더에게 지상군 투입과 38선 이북의 군사 목표를 폭격할 수 있는 권한을 부여함(6월 30일)에 따라, 맥아더는 주일 미 제8군 사령관 월턴 워커 중장에게 “제24사단을 한국으로 이동시키라.”라는 명령을 하달(6월 30일)하였다. 이에 따라 미국 육군 주일 미 제8군제24사단 21연대 제1대대가 부산에 상륙했다.(7월 1일) 이 부대는 대대장인 찰스 스미스 중령의 이름을 따서 스미스 부대로 알려졌다. 스미스 부대는 오산 북쪽 죽미령에서 조선인민군과 첫 교전을 하여 큰 피해를 입었다. (7월 5일, 오산 전투) [120] 스미스 부대의 무참한 패배로 미국 지상군의 전선 투입이라는 위세만으로 조선인민군의 남침이 중단되기를 바랐던 더글러스 맥아더나 윌리엄 F. 딘의 한가닥 기대는 산산조각 나고 말았다.[121] 나중에 더글러스 맥아더의 뒤를 이어 유엔군을 지휘하게 되는 매슈 리지웨이는 그의 회고록에서 맥아더는 침공군의 세력을 잘못 판단했으며 인민군 10개 정예사단 앞에 1개 대대를 투입한 것은 맥아더의 지나친 오만이라고 지적했다. 그러나 맥아더는 스미스 부대의 참패를 성공이라고 자평했다. 미 지상군 참전에 예기치 않던 인민군이 미군 참전을 직접 목격하고 소련 전법에 따라 일단 전선을 재정비하면서 미군은 10일을 벌었다는 것이다.[122] 이에 앞서 제24사단의 제2진인 34연대가 대전으로 진출하였다(7월 4일 저녁). 오산 전투와 같은 날(7월 5일_, 평택 부근에서도 제34연대의 일부가 북한군과의 교전으로 총격제일성을 신호로 한 이래로 국도를 선혈로 물들이는 치열한 각축전이 시작되었다. 그리하여 제21연대와 더불어 천안-전의-조치원을 연하는 선을 중심으로 일진일퇴케 된 결과, 7월 12일에 마침내 금강 남안쪽으로 물러서게 되었다.(평택-안성 전투) 스미스 부대의 패전 이후, 미군은 윌리엄 F. 딘 소장이 이끄는 육군 24사단을 대전에 투입했다. 딘 소장은 대전에서 적의 선봉을 꺾고, 한강까지 북상하여 방어선을 구축하겠다고 장담했으나, 미 육군 24사단도 T-34에 대적할 화기가 없었다. 대전을 공격하는 조선인민군은 군인들의 숫자도 많았고, 사기가 높아 T-34를 앞세워 미 육군 24사단을 공격했다. 계속된 인민군의 공격에 상당한 손실을 내던 대전의 미 육군 24사단은 마침내 7월 20일 패주하고 말았다. 사방에서는 압도적인 숫자의 조선인민군이 밀려왔고, 지휘계통이 무너진 가운데 미 육군 24사단은 무질서하게 후퇴했다. 제24사단장인 윌리엄 F. 딘 소장은 함께 후퇴하던 부상병에게 먹일 물을 구하던 중 낭떠러지에서 실족하여 길을 잃었다가 인민군에 의해 포로로 붙잡혔다. 한편, 대한민국은 대전을 빼앗기고 난 다음에 대구를 거쳐 부산을 임시수도로 정했다. 대한민국 정부의 대응 한때 이승만은 일본 야마구치현에 망명정부를 설치하는 방안도 세우고 있었다.[107] 정권 관리들은 한반도와 지리적으로 가까운 야마구치현에 망명정부 수립의사를 일본에 전달했으며, 일본 정부는 야마구치현 지사 다나카에게 6만여명을 수용할 시설 및 식량을 준비하라고 지시했다고 한다. 당시 다나카 지사는 현의 소학교를 망명정부 시설로 확보하는 방안과 일본 정부에 대해 특별 식량배급요청 여부를 검토하기도 했다.[107] 1950년 6월27일 이승만은 대통령과 내각으로 구성된 망명정부를 일본에 수립하는 방안을 주한 미국 대사에게 문의해 왔고, 이는 그대로 미 국무성에 보고되었다.[107] 한편, 미국은 방어선이 무너질 때 대한민국 정부와 군인 60만 명을 이동시켜 서사모아 제도 근처의 사바이섬이나 우폴루섬에 새로이 '신한국'을 창설한다는 계획을 수립하고 있었다고 한다.[123] 전쟁발발 15일밖에 지나지 않은 시점인 7월 10일, 장면은 "38선은 의미를 상실했으며 전한국의 해방과 통일은 필수적"이라고 주장하였다.[124] 7월 13일, 이승만은 미국 CBS와의 인터뷰에서 "조선인민군의 행동은 38선을 제거시켜 주었고, 38선에 의한 분단이 지속되는 한 한반도에서 평화와 질서는 결코 유지될 수 없다.",[125] "침략자를 격퇴하는 데 있어 한국군은 결코 38선에서 멈추지 않을 것이다"고 주장하였다.[126] 이승만의 이 언명은 미국을 크게 놀라게 하여 딘 애치슨으로 하여금 주한 미국대사 존 무초에게 그러한 언명을 모든 것을 다해 어떻게든 막으라는 전문을 화급히 치도록 했다. 미국은 38선에서 정지할 것이며, 조선인민군을 그렇게 하였듯이, 대한민국 국군을 그곳에서 막을 것이라는 미군의 성명도 발표되었다. 그러나 무초에 따르면, 그는 노 정객 이승만의 입을 막을 수 없었다. 그에 따르면, 한국민들은 전전부터 공산주의자들에 의한 국부의 몰락 이후 깊은 절망에 빠져들어 우리는 어떻게 공산주의자들을 저지할 것인가 걱정하고 있었다.[127] 장면과 이승만의 언명 속에서 대한민국의 리더십이 6월 25일의 침략을, 일방적으로 밀리고 있을 시점부터 이미 통일의 호기로 여기고 있었음을 알 수 있다.[128] 낙동강 방어전 섬네일\|left\|225px\|낙동강 전선에서 미 육군 24사단 소속 M24 채피 전차와 전차병들 (1950년 8월 17일) 대전을 점령한 북한군은 다시 진로를 3분하여 일부는 서쪽으로 호남(湖南) 일대를 휩쓸고 마산으로 닿고, 일부는 경부선을 따라 대구로 향했으며, 또 일부는 동으로 포항에 육박했다. 유엔군은 총사령부하에 한국군까지 포함시켜 작전 계통을 통일하고 부대를 대폭 증강하여 낙동강 전선을 마지막 방어선으로 삼아 반격을 개시할 태세를 완료한 때였다. 8월 7일 유엔군은 마산지구에 미 제 25사단 · 34사단 기타 제5전투단 · 제3해병여단 등을 투입하여 부산을 목표로 육박하는 북한군에게 강력한 반격을 가하여 3일 동안에 60리를 진격, 한국군의 채병덕 소장이 전사한 하동지구를 탈환했다. 이것은 6월 25일 이후 유엔군이 가한 최초의 본격적 반격이었다. 8월 13일에는 동부전선 포항에 돌입한 북한군을 한국군 수도사단과 제3사단이 대항하여 북한군의 주공격 지점으로서 낙동강 도하작전을 위해 10여 일을 두고 4개 사단의 병력을 투입, 인해전술(人海戰術)로 몰려들었다. 이에 유엔군은 8월 16일 하루 사이에 B29 99대를 출동시켜 북한군의 집결지인 왜관(倭館)에다 도합 850톤에 달하는 수천개의 폭탄을 투하했으니 이것은 제2차 세계대전 후 최대의 폭격기록이다. 그러나 북한군은 굽히지 않고 18일에는 대구 북방 13마일 지점까지 육박했다. 이 날 정부는 대구에서 부산으로 후퇴하고 대구 시민에게는 소개령(疏開令)을 내렸다. 최후의 결전을 각오한 한국군 제1사단은 영국군 보병 제27여단의 지원을 받아가며 북방으로 4Km를 반격, 뒤이어 이 날 미 제 24사단과 해병사단의 응원 출동이 있어 23일까지는 대구 북방의 전세를 완전히 역전시켜 낙동강 이남 지역을 확보했다. 이 후 북한군은 대구를 피하여 동·서로 부대를 이동하더니, 최후의 결전인 제2차 협공(挾攻)작전을 기도했다. 서남지역 진주(晋州) 방면에 북한군의 4개 보병사단(4·6·7·9)과 1개 전차연대(105사단 16연대)가 집결하고, 동부전선 포항 북방에 역시 4개 보병사단(5·8·12·15)과 1개 전차연대(105)가 집결하여 9월 3일 12시를 기하여 동시에 유엔군을 공격해 왔다. 그러나 북한군은 이미 사기가 극도로 저하되고 전투력이 기진하였으며, 훈련도 되지 않은 신병들을 보충 병력으로 편성한 상태였다. 서남지역에서는 마산의 미 제2사단·25사단이 북한군의 계속되는 야습공격을 막아서 격퇴시켰으며, 동부전선에는 한국군 제2군단이 9월 10일 최강을 자랑하던 북한군 제15사단과 1개 포병연대를 영천(永川)지구에 몰아 포위하고 4,800여 명의 북한군을 사살, 수 많은 차량과 전차 무기 등을 빼앗아 완전 섬멸한 후 단번에 15km를 북진하여 적의 기세를 최종적으로 꺾어놓고 말았다. 당시 미8군 사령관이던 워커(Walker) 중장은 12일 담화를 발표하여 ‘한국 전선 최대의 위기는 지나갔다’고 말하였다. 이로써 북한군의 남침 공세는 결정적으로 꺾이고 유엔군의 북진이 있을 뿐이었다.[129] 대구 후퇴와 다부동 전투 8월까지 북한군은 대구까지 내려왔다. 그러나 낙동강 전선에서 국군과 미군의 강렬한 저항으로 교착상태에 빠졌고 치열한 교전이 계속되었다. 이때 대한민국 국군 제1사단장 백선엽은 다부동에서 인민군의 침공을 격퇴하고 8월 3일 유엔군은 마산-왜관-영덕을 잇는 낙동강 방어선을 쳤다. UN에서의 설득 작업 소비에트 연방과 중화인민공화국 측은 6.25 전쟁이 대한민국의 선제 공격으로 발발했다고 주장했다. 8월 1일, 안보 이사회의 8월 의장국이었던 소련 측 대표 말리크는 이사회에 출석했다.[130] 의장석에 앉은 소련 측 대표 말리크는 그 동안의 한국 사태에 대한 안보리의 모든 결의가 무효임을 선언하였다. 그는 “안보 이사회의 상임 이사국인 소련과, 또 상임 이사국으로서 당연히 참석해야 할 중공 대표가 없는 동안에 통과된 결의안은 하나도 인정할 수 없다”[130] 고 주장하였다. 대한민국 측 대표 단장 장면은 8월 유엔 안보리 회의에서도 옵서버 자격으로 자리 잡고 앉으려고 대기하고 있었다. 그러나 말리크는 끝내 장면의 착석을 거부했다.[130] 또한 말리크는 “6‧25 동란은 인민군의 남침에서 시작된 것이 아니고, 반대로 한국군의 북침”이라며 “미국이 한국군을 배후에서 조종했다”고 주장하였다.[130] 소련 측 대표의 이런 역선전을 미리 예상한 장면은 미국 측 대표 오스턴과 짜고 한국 전선에서 노획한 소련제 소총[130] 한 정을 증거물로 제시하고 반박하였다. 말리크는 “이번 싸움은 한국 사람끼리의 싸움이지 소련은 전혀 관련이 없다”며 “소련군은 이미 1947년에 완전히 북한에서 철수했고, 이번 동란에 소련에서는 총 한 자루 보내 준 일이 없다”고 단언했다. 미국 측 대표 오스틴은 장면이 한국 전선에서 가져온 ‘1950년 소련제’라는 철인이 찍힌 소총을 증거물로 제시하였고, 소련 측이 제시한 대한민국의 북침 주장과 소련의 불개입 주장은 논파당하였다. 장면 대표는 9월에 열린 UN 안보리 이사회에도 참석하는데, 9월 안보리 의장국은 영국이었다. 9월 1일, 글랜드윈 접 영국 측 대표가 안보 이사회의 사회를 맡자 장면은 착석과 발언권을 달라고 미리 요구했다. 의장은 “당사국인 대한민국을 대표하는 장 대사에게 착석을 허한다”고 선언하[131] 여 장면 대표는 무난히 착석하였다. 의장으로부터 발언권을 얻은 장면 대표는 “그 동안 갖은 모욕을 당하면서도 나는 할 말을 못하고 참아 왔다”고 말문을 열어 소련을 공박하였다.[131] 소련 대표 말리크는 “규칙 발언!”이라며 그의 발언을 제지하려 들었다. 이어 말리크는 그에게 “도대체 저 자가 누군데 무슨 자격으로 저 자리에 감히 앉아서 발언을 하는 것이냐?”며 “저 자는 이승만 도당의 괴뢰”라고 마구 욕설을 퍼부었다. 장면은 말리크의 욕설에 대해 취소하라고 항변하였다.[131] 그는 약 40여 분간 공산권의 “대한민국의 북침” 주장과 “한국민들끼리의 내란”이라는 주장을 반박하는 연설을 했고, 이는 국제사회에 생방송으로 중계되었다. UN군의 총반격 유엔군이 육전(陸戰)에서 전과(戰果)를 올리기까지는 공군의 지원폭격(支援爆擊)이 크게 주효하였으니 유엔 공군은 이미 개전(開戰) 20일 만에 제공권(制空權)을 장악, B29, B26 등 중폭격기는 적 후방의 교통로를 파괴하는 한편 평양·진남포·함흥·성진·청진·나남 등지의 군수품 공장을 완전히 파괴했다. 세이버 제트기·F51 전투기·영국기·호주기(濠洲機) 등이 전선을 주 공격목표로 삼고 각 방면으로 공습작전을 전개하였다. 한편 해군도 개전 직후부터 제해권을 장악하였으나 지상작전이 후퇴를 거듭하므로 큰 활약을 못 하고 있던 중, 낙동강 전선에서 육군의 반격이 개시되자 전격적 북상을 기도하는 맥아더 유엔군 총사령관의 명령에 의해 9월 13일 인천 상륙작전이 개시되었다. 이 작전의 해군 사령관은 미 해군 소장 도일(Doyle)로서, 동원된 군함은 한국 15척, 미국 226척, 영국 12척, 캐나다 3척, 오스트레일리아 2척, 뉴질랜드 2척, 프랑스 1척, 도합 261척이었다. 13일부터 2일 간에 걸쳐 맹렬한 함포 사격을 가한 후 15일 새벽 마침내 유엔군과 국군 해병대가 맥아더 장군 지휘로 인천에 상륙, 서울을 향해 진격했다. 김일성은 유엔군의 인천상륙이 있자 소위 민족보위상(民族保衛相)인 최용건(崔鏞健)을 서울 방위사령관으로 임명하고 약 2만의 병력으로 최후 저항을 시도했으나 20일에 유엔군 수색대는 이미 한강을 건너 서울에 침투했고, 23일에는 한국군해병대와 미 제1해병사단이 서울 서북방의 안산(鞍山)을 점령하고 다음 날 마포로 도하(渡河)하여 시내로 돌입했으며, 25일에는 관악산 방면으로부터 한국군 제17연대와 미 제7사단이 한강을 도하하여 남방으로부터 시내로 돌입, 협공으로 맹격을 가했다. 북한군은 결사적 항거로 시가전을 기도하였으나 병력의 대부분이 섬멸되어 서울에서 퇴각하니, 9월 28일 역사적인 서울 탈환이 이루어져 중앙청 첨탑에 다시 태극기가 올랐다.이 서울 탈환작전은 남한지역 전투의 최종적 결판이 되었으니, 서울을 완전 탈환한 유엔군은 다시 수원 방면으로 남하하여 적의 배후를 찔렀으며, 중부와 동부전선에서도 무제한 북진공세를 취하니 30일에 벌써 국군 제30사단은 동해안을 전격적으로 북상하여 38선 접경 인악리(仁岳里)에 이르렀다. 이에 38선 이남의 공산군은 사실상 퇴로(退路) 마저 끊긴 채 완전히 마비상태에 빠졌다. 9월 30일 유엔군 총사령관 맥아더 장군은 북한 공산군 총사령관 김일성에게 항복 권고문을 보냈으나 김일성은 이를 거부하고 다만 남한지역에 있는 공산군의 전면 퇴각만을 명령했다. 따라서 같은 날 유엔군 사령부는 휘하 전장병에게 38선을 돌파하여 북진할 것을 명령했고, 북한군 부대들은 태백산맥(太白山脈)을 유일의 퇴로로 이용하여 후퇴했으며 나머지 일부는 지리산 · 대덕산·회문산 일대에 포위된 채 유격전을 기도하게 되었다. 10월 1일 오전 11시 45분 국군 제3사단은 이종찬(李鍾贊) 대령 지휘하에 최초로 38선을 넘어 북진을 개시했으며 뒤이어 수도사단이 인제(麟蹄)를 거쳐 북상하여 10월 10일 3사단과 함께 원산(元山)시내와 명사십리(明沙十里) 비행장을 완전 점령했다. 중부전선에서는 국군 제7사단과 8사단이 화천(華川)·김화(金化)를 거쳐 북상, 18일에는 서부전선으로 북상한 미 제1군단과 만나 평양 남방 근교에 육박하고 19일 한국군 제1사단을 선두로 하여 평양을 완전 점령했다. 당시 평양을 지키고 있던 적군의 최인(崔仁) 중장은 신병으로 보충된 약 2만의 병력으로 방어태세를 취했으나 대패하여 청천강(淸川江) 이북으로 도주했다. 한편 서부전선에서는 10월 20일에 청천강 이남 숙천(肅川) 일대에 미 제11공정사단(空挺師團)의 약 4천명이 낙하산을 타고 내려 적의 후방을 공격하였으며, 국군 제6사단이 미 제24사단과 영국 여단의 서해안 진격과 보조를 같이하여 덕천(德川)·희천(熙川) 등지를 거쳐 서북 국경의 중앙지점인 초산(楚山)으로 진격, 26일 오후 5시 50분 6사단 제7연대 수색대가 압록강에 이르렀다. 11월 21일에는 중부로 진격한 국군 제7사단의 일부가 중부국경 혜산진(惠山鎭)에 도달했고, 동부전선의 수도사단과 3사단은 원산에서 다시 북진하여 10월 17일에 함흥, 22일에 북청(北靑), 28일에 성진(城津)을 점령했으며, 여기서 제3사단은 길주(吉州)를 거쳐 백두산(白頭山)을 향해 합수(合水)로 진격하고 11월 25일 수도사단은 함경북도 도청 소재지 청진(淸津)에 돌입했다. 이로써 국토의 전역이 거의 수복되고 통일이 목전에 다달았다.[132] 인천 상륙 작전 작전의 제1단계는 월미도의 점령으로 시작되었다. 1950년 9월 15일 새벽 5시 시작된 공격 준비 사격에 이어 미 제5해병연대 3대대가 전차 9대를 앞세우고 월미도 전면에 상륙하였다. 월미도는 2시간 만에 완전히 미군에 의해 장악되었다. 미군은 부상 7명의 경미한 피해를 입었으며, 인민군은 108명이 전사하고 106명이 포로로 잡혔다. 이어 제2단계로 국군 제17연대, 미군 제7사단, 미국 1 해병사단이 주도한 인천반도 공격이 이어졌다. 인민군 제18사단과 인천 경비병력의 틈새를 비집고 들어간 미군 제1해병사단과 국군 해병 제1연대는 인민군의 주력이 규합할 시간을 성공적으로 빼앗아버리며 인천 장악에 성공하였다. 서울 수복 그 후 서울을 빼앗긴 지 3개월 만인 9월 28일에 서울을 되찾았다. 한국군은 이어서, 달아나는 인민군을 뒤쫓아 38선을 돌파하여 10월 10일에는 원산을, 10월 19일에는 평양을 점령했다. 이어, 10월 26일에는 서부는 청천강 북부와 압록강의 초산에 이르렀고, 중부는 장진호까지 진격했으며, 동부는 압록강의 혜산진까지 진격했다. 또한 11월에는 두만강 일대까지 진격하였다. 한편, 김일성은 정부와 인민군을 미리 10월 9일에 북쪽으로 거의 모두 철수시킨 다음에 10월 12일부터 평양에서 철수했다. 북한, 중공의 반격 준비 한편, 조선민주주의인민공화국에서는 9월 30일경, 스티코프를 면담한 자리에서 김일성은 전황이 불리하기 때문에 소련의 원조를 요청하는 다음과 같은 내용의 편지를 보낼 의향임을 밝혔다.: “적군이 38선을 넘어 이북을 침공할 때에는 소련군의 출동이 절대 필요하다. 만일 그것이 불가능할 때에는 중국과 기타 공산주의국가들이 국제의용군을 조직해 출동하도록 원조해 주기 바란다.” [133] 10월 1일, 스탈린은 베이징주재 소련대사 로신에게 전문을 보내 다음 내용을 마오쩌둥이나 저우언라이에게 지급 전달하도록 지시하였다.: “중국의용군을 보낼 수 있다면 빨리 5~6개 사단이라도 38선에 진출시켜야 할 것임.” [134] 10 월 3일, 마오는 이렇게 회답했다.: “처음에 우리는 적군이 38선을 넘을 시점에 중국 의용군 수개사단을 투입할 생각이었으나 지금은 당분간 지켜보는 것이 좋겠다고 생각된다. 북한은 유격전쟁으로 이행하면 될 것이다. 필요하다면 귀하의 휴양지에 저우언라이와 린뱌오를 보내도록 하겠다.” 이에 대한 주중 소련대사 로신의 견해는 이러했다: “마오의 이 회답은 조선문제에 관한 중국의 태도가 바뀌었음을 보여주고 있음. 태도 변경의 원인은 아직 불명하다.”[135] 김일성은 주북한 소련 대사 스티코프를 통해, 스탈린에게 북한이 어려움에 봉착하였음을 이유로 원조와 도움을 요청하였다. 김일성은 미군이 한반도 전체를 점령하여 극동에서의 전략기지를 만들 의향인 것 같다고 밝혔다.[136] 11월 20일, 스탈린은 스티코프에게 비행사 양성에 관한 김일성의 요청을 받아들일 것임을 통보토록 지시하였다.[137] 그리고, 11월 28일, 소련 각료회의는 소련 민간대학에 유학중인 북한 학생 2백명을 12월 5일까지 만주로 보내기로 결정하였다.[138] 중공군 침략과 재반격 작전 북한 공산군이 거의 섬멸 상태에 이르자 중공은 아무런 통고도 없이 한국전선에 병력을 투입하기 시작했다. 중공군은 4개군 약 50만의 병력으로 고원지대를 타고 몰려 내려왔다. 11월 24일 맥아더 장군이 직접 지휘에 나서 총공격을 시도했으나 실패로 돌아가고 29일까지 서부전선의 유엔군은 청천강 이남으로 후퇴하고 12월 1일부터는 동부전선에서도 철퇴를 개시했다. 12월 4일 맥아더 장군은 ‘중공군 백만이 북한에 투입되었으며, 새로운 전쟁이 시작되었다’고 발표했다. 이날 유엔군은 평양에서 완전 철수했고, 12월 23일 워커 중장이 일선 시찰 중 자동차 사고로 사망, 후임으로 릿지웨이 중장이 미 제8군 사령관에 취임했다. 12월 14일부터 24일 사이에는 동부전선의 아군 12만과 피난민 10만이 흥남에 모여 해상으로 철수했다. 이 흥남부두 철수작전을 방해하려고 몰려들다가 유엔군의 공습과 포격에 섬멸된 중공군 병력은 3개 사단에 달했다. 중공군의 유일한 전략은 인해전술(人海戰術)이었다. 중공군이 일선을 담당하는 동안 북한 공산군도 5개 군단의 병력을 정비하여 다시 일선에 나타나 12월 말일까지 38선에 집결한 병력은 중공군 약 17만, 북한 공산군 약 6만 총 23만으로, 이날 밤 자정을 기해 일제히 38선을 넘어섰다. 1월 3일 영국군이 의정부에서 격전 끝에 철수했고, 1월 4일 서울이 두 번째로 적의 수중에 넘어갔다. 1월 7일에는 수원이 함락되고, 중공군과 북한군은 계속 남진했으나 유엔군도 이때는 이미 병력과 장비를 정비하여 반격할 태세를 갖추었다. 반면에 중공군과 북한군은 식량부족과 동상(凍傷)에 시달려 제10사단의 일부만이 태백산맥을 타고 경북 보현산(普賢山)까지 내려가고 다른 부대들은 진격이 부진했다. 1월 9일 유엔군은 비로소 재반격을 개시했으니 당시의 전선을 그려 보면 서쪽으로부터 오산(烏山)-장호원(長湖院)-제천(堤川)-영월(寧越)-삼척(三陟)을 연결하는 선이 된다. 이날 미 제2사단은 프랑스군과 네덜란드군을 포함한 병력으로 중공군에 대항하여 원주에서 열전 끝에 적을 격퇴시켰으며, 1월 15일 미 육군 참모총장 코린즈 장군이 내한, ‘중공군을 과대평가할 게 없다’라는 성명을 발표하자 당일로 유엔군은 오산을 탈환했고, 1월 28일 중부전선의 횡성(橫城)이 탈환되었다. 아군의 반격이 개시된 이후 2월 2일에 전사한 북한공산군 전선사령관 김책(金策)을 비롯해 10여 만의 전사자를 낸 적군은 할 수 없이 2월 7일부터 전면 퇴각을 개시했다. 그러나 이번의 반격 북진은 9·28 수복 때처럼 용이한 것은 아니었다. 적은 전 전선에 견고한 참호를 구축하고 있었으므로 일일이 일진일퇴를 거듭한 끝에 겨우 진격이 가능했다. 이리하여 아군은 3월 2일에 비로소 한강을 넘어섰고, 14일에 국군 제1사단이 다시 서울에 진주할 수 있었다. 3월 24일 맥아더 장군은 38선 월경을 개시했고 동부전선은 4월 5일에 소양강을 건너 38선 이북의 수개 고지를 점령했다. 만주를 폭격하여 중공군의 기동을 분쇄하고 한반도의 완전 통일을 주장한 맥아더 장군이 4월 11일 유엔군 총사령관직을 퇴임하고 릿지웨이 장군이 신임 사령관으로 부임했다. 이때 적은 소위 춘계대공세를 취하여 4월 23일 김화 남방의 아군 방위선을 집중적으로 돌파하여 28일에 춘천, 30일에 서울 북방 우이동까지 육박하였으나 결국 격퇴되고, 5월 16일 제2차 공세로 인제 지구에 남침하였으나 동원병력 11만 중 5만여 명의 살상자를 내고 6일 만에 격퇴되었다. 아군은 서부전선에서 6월 3일 연천(連川)지구로 진격하고, 중부전선에서는 6월 6일에 처음으로 평강(平康)에 대치하여 철(鐵)의 삼각지대(三角紙地帶)를 이루는 철원과 김화를 점령했고, 동부는 5월 30일에 고성(高城)까지 올라가 있었다.[139] 중화인민공화국의 참전과 1.4 후퇴 대한민국 국군 및 UN군에 의한 무력 통일을 눈 앞에 두었을 때 북한의 김일성은 불안하여 중화인민공화국의 마오쩌둥을 만났다. 그리고 중화인민공화국의 마오쩌둥은 미국이 북한을 이기면 머지않아 바로 중화인민공화국도 공격할 것이고, 미국이 중화인민공화국을 공격하기 시작하면, 타이완에서도 중화민국 주도의 중국 통일을 위해, 쳐들어올 거라는 추측으로 인해 결국, 마오쩌둥은 한반도에서 미국과 싸워서 중화인민공화국, 조선민주주의인민공화국 등의 공산주의 혁명 정신을 지켜야 되는 목표를 삼았었다. 그래서 중화인민공화국의 중국인민지원군이 사단급의 병력으로 전쟁에 개입하여 반격해 왔다. 당시 중화인민공화국은 내전이 갓 끝난 상황으로, 대부분의 인민이 극심한 빈곤에 시달리던 시기였으므로 참전자가 매우 많았다. 그리고 중화인민공화국이 개입할 당시, 소련이 중국에 적은 양이나마 무기를 보내줬고, 소련군이 몰고 있는 전투기들도 중공 마크를 달고 공격하기도 하였다. 대부분의 기록에 의하면, 병력을 대부분을 차지하는 보병을 바탕으로 중국 인민해방군이 휴이대첩전로 공격해왔다. 중국 인민해방군은 미군의 압도적인 화력에 노출되지 않기 위해 주로 야간 이동을 하고, 요란한 악기 소리를 동원해 어둠을 틈 타 기습하는 등 지형지물을 정교하게 이용한 공격을 감행했다. 이러한 예상치 못한 반격에 한국군과 유엔군은 38도선 이북에서의 대대적인 철수를 계획하였다. 이후 대한민국은 12월 4일에 평양철수를 하고 이어 북한은 12월 6일에 수도 평양을 되찾았다. 한편, 12월 9일부터는 UN군이 원산을 철수하였고, 12월 14일부터 24일 사이에 동부 전선의 한국군 12만 명과 피난민 10만 명이 흥남 부두에서 해상으로 철수했고, 1월 4일에는 서울을 다시 내주었다. 1월 7일에는 수원이 함락되었다. 한국군 국민방위군 9만명이 간부의 횡령에 의해서 아사했다.[140] 중국 인민해방군은 계속 남진했으나, 한국군은 이미 병력과 장비를 정비하여 반격 태세를 갖추었다. 유엔군과 한국군은 북쪽 땅인 원산 등 기타 지역에 폭격을 가했다. 1월 12일 일본군의 참전설이 나오자 이승만은 이에 대해 강력히 반대하였다. 2월 이승만은 38선은 조선인민군의 남침으로 이미 없어진 것이므로 북진 정지는 부당하다고 선언하였으며 2월 15일 한반도 통일을 전쟁 목표로 분명히 밝히고 미국에도 통보하였다. 중국 인민해방군은 10여만 명의 전사자를 내면서 퇴각하였고, 3월 2일에 한국군이 한강을 넘어서 14일에는 서울을 되찾았다. 3월 24일 이승만은 한국-만주 국경까지 진격하기 전에 휴전은 안 된다고 담화문을 발표하였다. 한편, 동부(강원도 쪽)에서 중국 인민해방군과 조선인민군이 강릉까지 밀고 내려오자, 유엔군은 이 전선을 지원 방어하였고, 좀 지나자, 유엔군은 전공격을 퍼붓기 시작했다. 결국, 중국 인민해방군, 조선 인민군이 뒤로 크게 밀려, 유엔군은 38선을 넘었고 유엔군은 방어선을 쳤다. 바로 이것이 지금의 휴전선이다. 하지만 38선 부근에서 일진일퇴를 거듭하며 전쟁은 오랫동안 계속되었고 소련이 전쟁에 부분적으로 참전하였다. 이제부터 한국전쟁은 국제전으로 바뀌기 시작하였다. 소련군의 참전 공식적으로는 한국전에 소련군은 참전하지 않은 것으로 알려져 있으나, 실제로는 7만여명이 참전한 것으로 밝혀졌고, 주력은 공군이었다. 참전 사실을 숨기기 위해 소련 공군기는 중공기처럼 도색을 바꾸고, 조종사들의 교신에도 러시아어 아닌 중국어를 쓰도록 강요받았다. 격추된 비행기 잔해가 미군 손에 들어가 참전 사실이 밝혀지는 것을 피하기 위해 작전 구역도 상당히 제한되었다. 소련 공군기들은 미국 공군기와 여러 차례 공중전을 벌였기 때문에 미국도 소련의 참전 사실을 잘 알고 있었지만, 대외적으로는 이를 비밀에 부쳤다. 소련의 참전 사실이 알려지면 미국내에서 확전의 여론이 대두될 것을 우려한 아이젠하워 대통령의 지시에 따라 비밀에 부쳤다 한다.[141] 소련은 공군 외에도 군사 고문단 850 여명을 한국전에 파견했는데, 이들은 참전 사실을 숨기기 위해 민간 복장을 하였으며, 이중 200 여명이 전사했다고 당시 고문단의 일원이었던 게오르기 플로트니코프(Georgy Kuzmich Plotnikov, 1924~?) 예비역 대령이 증언하였다.[142] 에티오피아의 참전 에티오피아는 하일레 셀라시에 1세 황제의 주도 하에 황제의 친위대를 포함하여 6,037명이 대한민국에 파견되어 123명이 전사하고 536명이 부상당했다.[143] 황제는 한국에서 전쟁이 일어났다는 뉴스가 전해지자 1950년 8월부터 파병 준비에 들어갔다. 당시 소련을 중심으로 각국에 사회주의자들이 사회주의 국가를 세우기 위해 기존 정부를 대상으로 직접적 간접적 행동을 취하고 있었고 에티오피아도 예외는 아니였다. 따라서 에티오피아는 공산주의에 대항하는 전쟁에 참여하여 미국과 서유럽, 일본을 중심축으로 하는 대공산주의 진영에 참여하고 싶어 했다. 셀라시에 황제에게 출국 신고를 마친 칵뉴 부대는 마침내 다음 날 오전 9시 아디스아바바 역에서 홍해의 지부티 항구를 향해 출발했다. 수많은 시민과 정부 고관들이 나와 부대원들을 환송했다. 에티오피아 참전용사들은 1951년 4월 13일 아디스아바바 궁정에서 출국 신고식을 한 뒤 한국으로 떠났다. 지부티 항구에는 미군 수송선 제너럴 매크리아 호가 대기하고 있었다. 4월 16일 밤 칵뉴 부대원이 모두 승선하자 미군의 수송선은 닻을 올렸다.[144] 제한전선의 격동 공산측은 결국 전세가 유리하지 않음을 알아차리고 6월 23일 소련의 유엔 대사 마리크(Marik)로 하여금 한국전쟁의 정전을 제의해 오고 미국은 이에 호응함으로써 7월 8일 개성에서 정전회담 예비회담이 개최되고 10월 25일 회담장소를 판문점(板門店)으로 옮겨 회담을 진행했다. 11월 28일에는 당시 전선을 임시 휴전선으로 채택하게 되어 한때 전투가 소강상태에 들어갔으나 치열한 선전전을 수반하면서 여전히 전투는 계속되었다.한편 국군은 후방에서 9·28수복 때 지리산 일대의 산악으로 집결한 패잔(敗殘) 공비(共匪) 소탕작전을 개시했다. 국군 수도관과 제7사단 및 전투경찰대 5개 연대는 이해 12월 2일부터 이듬해 3월 13일까지 4차에 걸친 공격을 가해 사살 7,147명, 포로 6,883명, 귀순 172명의 전과를 올려 일단 전면적 소탕을 끝냈다. 이외에도 1952년 여름에는 거제도(巨濟島) 포로수용소에서 수차에 걸쳐 폭동이 일어난 5월 7일에는 포로대표와 담판을 하려던 수용소 소장 돗드 준장(准將)이 포로들에게 납치되는 등 소란이 일어났으나 6월 말경에는 완전히 질서를 회복했다 [145] 1951년 7월 휴전회담이 개시된 후부터 한국전쟁은 세계 전사상 처음보는 소위 제한공격(制限攻擊)이라는 전법을 채택하게 되었으니, 당사국인 한국의 반대에도 불구하고, 공산군과 유엔군은 함께 휴전의 성립을 희망하여 서로 관망하는 태도를 취하고 있었기 때문이다. 그러나 이 전투는 다만 진격을 감행하지 않을 뿐이지 거의 고정된 전선에서의 근거리 고지 쟁탈전은 치열하였으니, 한 능선(稜線)·한 고지에서 퇴각과 탈환을 20여 회 이상 거듭하는 게 보통이었다. 1952년 8월부터 공산군은 후방의 병력과 장비를 보강하여 8월 5일 국군 수도사단이 지키는 김화 등 북방의 수도고지에 공격하여 왔다. 전례없이 포격을 강화한 적은 1일 평균 2만 발을 발사하여 인해전술로 육박해 8월 10일까지 6일 만에 7번이나 고지의 주인이 갈리었다. 이러한 싸움을 9월 28일까지 계속하여 아군은 고지를 확보하니 29일에는 개전 이래 최대의 포격으로 4만 8천 발을 수도사단 지구에 퍼붓고 다시 방향을 돌려 백마고지(白馬高地)에 공격해 왔다. 백마고지는 북한강 동쪽에 위치한 독립고지로서 철의 삼각지대 안의 교통로를 제압하는 전략상의 주요 고지다. 이 지대는 국군 제3사단·9사단 및 미 제2사단 등이 방어하고 있었는데, 10월 29일까지 1개월 사이에 25회 이상 고지의 주인이 바뀐 끝에 아군은 한걸음 진격하여 철마(鐵馬)고지까지 점령했으며, 이 동안의 접전은 주로 백병전이었다. 한편 수도고지와 백마고지 사이에 있는 저격능선(狙擊稜線)에서도 10월 초부터 맹렬한 적의 공격을 받았는데, 이 능선은 철의 삼각지대 동측 요충으로 적의 주요 진지인 오성산(伍聖山)에 대치하는 지점이다. 이 지대는 국군 제2사단이 당하고 있었는데 4일 간 전투에 17회나 능선의 주인이 바뀌었으나 12월 21일 저격능선의 암석봉(岩石峰)에 공격해 오는 적을 네 번이나 격퇴시키자 평온상태로 들어갔다. 이리하여 1953년 1월로 들어가 적은 산발적으로 소극적인 공격을 해 왔다. 그러나 이 해 3월 5일 스탈린이 사망한 후 4월 6일, 5개월 만에 휴전회담이 재개되고 11일에는 상이포로 교환협정이 조인되니 벌써 휴전 경계선의 결정을 토의하게 되었다. 휴전협정이 결정적으로 성립될 단계에 이르자 적군은 5월 초순부터 전전선(全戰線)에 걸쳐 공세를 취해 왔다. 그리하여 5월 12일 중동부 전선에 약 4만 5천의 병력을 투입하고 12시간 동안에 11만 8천 발의 포격을 가해 약 3km 후퇴했으며, 동부전선 단장(斷腸)능선, 서부전선 연천(蓮川)지방도 심한 공격을 받았다. 7월 16일부터 아군은 총공격을 개시, 휴전을 앞두고 전략상의 요지들을 확보하려던 적의 공격을 격퇴시키고, 20일까지는 앞서 잃었던 지역의 대부분을 탈환했다. 드디어 1953년 7월 27일 오전 10시, 정전협정이 정식 조인됨으로써, 3년 1개월에 걸쳐 참담했던 한국전쟁은 종전이 아닌 휴전협정만이 조인되었고, 한반도에는 '제2의 38선'인 휴전선이 설정되어 민족분단의 비운을 또다시 맞이하게 되었다.[146] 대량살상무기 1952년 2월 중국의 마오쩌뚱은 소련의 스탈린에게 전문을 보내 미국이 항공기와 야포를 이용, 8차례에 걸쳐 세균무기를 사용했다고 주장했다.[147] 1952년 2월 22일, 북한 외무성은 미국이 한국에서 세균전을 펼치고 있다는 성명을 발표했다. 1952년 1월 28일부터 미군 비행기가 세균에 감염된 곤충을 대량으로 한반도 상공에 살포하고 있다면서 유엔 측에 강력하게 항의했다. 1952년 3월, 중국의 주은래 총리는 미군 비행기가 중국의 화북지역 및 동북부에서 세균전을 수행하고 있다고 발표하며 미국을 비난했다.[148] 당시 중국군은 북한군측에서 발병한 전염병과 관련해, 미군 조종사 전쟁포로들에게서 세균무기를 사용했다는 진술을 받아냈지만, 이들은 석방되어 미국으로 돌아온 다음에는 진술을 번복했다.[149] 영국의 생화학자인 조지프 니덤을 단장으로 하는 국제과학자협회 공식조사단이 이와 관련한 조사를 하여, 1952년 니덤 보고서를 작성했다. 미군 비행기가 투하한 생물무기 폭탄 사진 등 200여가지 증거자료가 첨부된 670 페이지 보고서로, 2015년 6월 최초로 원문이 공개되었다.[150] 2010년 3월 17일 알자지라 방송은 미국 국립문서보관소에서 입수한 미국 합동참모본부 명령서를 공개했다. 1951년 9월 21일에 작성된 이 문서에는 "작전 상황에서 특정 병원체의 효과를 알아보기 위해 대규모 현장 실험을 시작할 것"을 지시했다.[151] 맥아더 장군은 중국 만주지역에 핵공격을 가함으로써 중국 지원을 차단하고 전세를 역전시키려고 했다. 핵무기 26발을 1차로 북한과 만주에 투하하자고 주장했다.[152] 당시 트루먼 대통령도 한국전쟁에서의 핵무기 사용을 주장했다.[153] 휴전협정 이승만은 1951년 6월 9일 휴전의 결사반대를 선언하였고 6월 27일 소련의 휴전안을 거부하였다. 1951년 7월에 휴전 회담이 개시된 후 세계 전쟁 사상 처음 보는 제한 전쟁(휴전이 되면 각기 점령 지역에서 국경이 정해지는 조건으로 싸우는 전쟁)이 벌어졌다. 1951년 9월 20일 이승만은 휴전 수락의 전제조건으로 중국 인민지원군 철수, 조선민주주의인민공화국 무장해제, 유엔 감시 하 총선거를 요청하였다. 군사분계선 문제는 이미 1952년 1월 27일에 타결되었으며, 1952년 5월에 이르러선 포로 교환 문제를 제외하곤 거의 대부분 의제에 합의하였다. 한국 전쟁 중 2년 동안 이렇다 한 성과를 올리지 못하고 중화인민공화국의 개입으로 전선이 고착화하자, 중화인민공화국을 부담스러워한 미국은 현상유지 차원에서 휴전협정을 추진하였다. 소련이 부분적으로 참전하자, 세계 여러나라들은 한국 전쟁이 머지않아 냉전체제와 한국의 통일을 위한 제3차 세계대전이 일어날 거라는 가능성이 커질 거라고 생각했다. 그래서 유엔군과 중국 인민해방군은 얼른 이 한국전쟁을 중단하고, 휴전을 하기로 했었다. 미국은 소비에트 연방 및 중화인민공화국 측과 휴전을 논의한다. 1952년 3월 이승만은 분단 상태에서의 휴전은 한국에 대한 “사형선고”나 다름없다고 주장하며, “민족국가로 생존하기 위해 단독으로라도 계속해 싸워 나갈 것”이라고 강조했다.[154] 철저한 반공주의를 지향하였던 이승만은 북진을 고집하며 휴전에 협조하지 않았다. 유엔군과 한국군이 반격하였고 인민군을 압록강까지 북쪽으로 물리쳤을 때, 이승만은 한국을 분단시킬 여러 번의 휴전 제안에 동의하기를 거절하였고 이 때문에 연합국들로부터 인기를 잃게 되었다. 이승만은 유엔의 도움으로 통일된 한국의 지도자가 되기를 희망하였기에, 조선민주주의인민공화국 정부를 완전히 제거하는 데 방해가 되는 어떤 협정에도 반대하였다. 또한 그는 중화인민공화국에 대응하여 좀 더 강력한 방법이 사용되어야 한다고 주장하였고 미국이 폭격을 하는데 망설이는 것에 대해 화를 내곤 하였다. 그리고 또한, 1953년 3월 5일 스탈린의 죽음으로 휴전 회담은 새로운 국면을 맞게 되어, 1953년 3월 19일 소련 내각은 '한국 전쟁을 정치적으로 마감한다.'는 결정을 중화인민공화국과 북한에 통보하면서 부상포로의 우선 교환에 동의하도록 지시(또는 요청)했다.[155][156] 1953년 5월 30일 이승만은 아이젠하워에게 보낸 친서에서 다시 한미상호방위조약을 요구하였다.[157] 이승만은 휴전협정을 방해할 목적으로 수감된 포로 중 반공포로를 대규모로 석방했다.(1953년 6월 18일) 전격적인 반공포로 석방에 격분한 미국은 이승만을 제거할 작전을 계획한다. 주로 개성과 금강산에 이르는 곳에서 전투가 계속되다가 조선민주주의인민공화국이 소련을 통해 휴전을 제의하였고, 유엔군 측의 승인으로 휴전이 성립되었다. 1953년 7월 27일에 판문점에서 휴전협정이 조인됨으로써 3년 1개월 만에 한국 전쟁은 휴전으로 매듭이 지어졌으며, 현재까지 그 효력이 이어지고 있다. 휴전협정 이후 이승만 대통령은 다시 서울에 올라와서, 휴전협정 4조 60항은 협정 체결 후 3개월 안에 한반도 문제의 평화적 해결을 위한 고위급 관계국 정치회의를 개최할 것을 쌍방 정부에 건의했다. 그 직후인 1953년 8월 28일 제7차 유엔 총회는 유엔 총회 결의 제711호를 통해 휴전협정을 인준하고, 협정 4조60항이 건의한 대로 한반도 통일을 위한 정치회의가 개최되는 것을 환영한다고 선언했다.[158] 결과 대한민국을 비롯한 세계 대부분이 북한이 한반도 전체를 공산화하기 위한 차원에서 38도선 전역에 걸쳐서 대한민국에 대한 무력 침공을 감행하였다는 남침(남으로 침략함)설을 정설로 보는 가운데, 3년 1개월에 걸친 한국 전쟁은 한반도 전체를 폐허화했고, 참전한 외국의 병력에까지 극심한 해를 입었으며, 이때 사용된 폭탄의 수는 불분명하지만 1차 세계대전에 맞먹는다고도 하고 그렇지 않다고도 한다. 한국전쟁은 그밖에도 약 20만 명의 전쟁 미망인과 10여만 명이 넘는 전쟁 고아를 만들었으며 1천여만 명이 넘는 이산가족을 만들었다. 그리고, 45%에 이르는 공업 시설이 파괴되어 경제적, 사회적 암흑기를 초래했다.[159] 이번 한국 전쟁은 미국과 소련을 비롯해 UN과 의료진 그리고 중공군까지 참전하면서 제3차 세계 대전에 가까운 전쟁이었다. 소련의 통계에 따르면, 북한의 11.1%에 해당되는 113만 명의 인구가 전쟁을 통하여 사망하였고, 양측을 합하여 250만 명이 사망하였다. 80%의 산업시설과 공공시설과 교통시설이 파괴되었고, 정부 건물의 4분의 3이 파괴되거나 손상되었으며, 가옥의 절반이 파괴되거나 손상되었다. 한국전쟁은 핵무기를 제외한 당대 최신의 살상무기가 총동원된 새로운 전쟁이었다. 전쟁 중 미극동군은 폭탄 46만 톤, 네이팜탄 3만 2,357톤, 로켓탄 31만 3,600발, 연막 로켓탄 5만 5,797발, 기관총 1억 6,685만 3,100발을 쏟아 부었다. 한반도 전역이 갈기갈기 찢겼고, 그 안에 사는 생명체들이 무수히 살상되었다. 3년 동안 계속된 이 전쟁으로 수많은 사람들이 숨지거나 다치고, 대부분의 산업 시설들이 파괴되는 등 양국 모두가 큰 피해를 입었으며, 대한민국과 북한 간의 적대적 감정이 팽배하게 되어 한반도 분단이 더욱 완고해지면서, 현재까지도 휴전선에 의한 분단대치 상태를 유지하고 있다.[160] 휴전협정 이후의 충돌 휴전협정 이후 크고작은 국지 도발 및 무력 충돌이 여러 번 있었다. 1968년에는 북한에서 김신조를 앞세워 청와대 침투를 시도한 사건이 있었으며, 이 과정에서 많은 경찰과 민간인을 포함해 인명피해가 있었다. 2013년 10월 24일 평화문제연구소 창립 30주년 기념 국제학술회의에서 청샤오허(成曉河) 중국인민대학 교수에 의해 김일성은 1965년 제2차 한국 전쟁을 계획했지만 중국 공산당이 거부했다는 중화인민공화국 외교부의 기밀해제 문서(No.106-01480-07)가 공개되었다.[161] 1990년 이후에는 서해 북방한계선 부근에서 수차례의 해상 무력충돌이 일어났다. 1999년에는 연평도 부근에서 제1연평해전이 있었으며, 2002년 한일 월드컵 기간 사이에 비슷한 지점에서 제2연평해전이 발발하였다. 2007년 남북 정상 회담은 '종전'을 선언하는 문제를 추진하기 위해 서로 협력해 나가기로 하였으나, 이명박 행정부 이후 상황이 급변하여 북한의 핵실험 등으로 인한 지속적인 갈등으로 남북관계가 경색되었다. 2008년에는 금강산에서 대한민국의 관광객 1명이 피살되는 사건이 일어나 금강산 관광이 중단되었으며, 2009년에는 대청해전이 발발하였다. 2010년에는 천안함 피격 사건과 연평도 포격이 발생하였다. 2013년 3월 5일 북한의 3차 핵실험에 따른 UN의 대북 제재 추진과 한미 합동 군사훈련 키 리졸브에 반발해 북한은 인민군 최고사령부 대변인 성명을 통해 키 리졸브 훈련이 개시되면 휴전협정을 백지화할 것이라고 선언했으며 11일 훈련이 개시되자 정전협정의 백지화를 선언했다.[162] 그리고 2006년, 2009년, 2013년, 2016년에 잇따라 조선민주주의인민공화국의 4차례의 핵실험을 강행하였고, 2015년에는 서부 전선 포격사건이 일어났다. 또한 2016년에는 4차 핵실험인 최초의 수소탄 핵 실험까지 강행하면서 남북관계가 더욱 경색되었다. 1년 뒤인 2017년, 6차 핵실험을 진행하고, 미사일을 발사하여 상황을 더욱 악화시켰다. 전후 국가별 실태 대한민국 미국의 통계에 따르면, 60만 명이 전쟁 중에 사망하였고, 전체 참전국의 사망자를 모두 합하면 200만 명에 달한다고 한다. 한국의 사망자는 백여만 명이 넘으며 그중 85%는 민간인이다. 한국 전쟁으로 인해 한반도 전체가 폐허가 되었으며, 특히 일본이 만들어 놓은 북한 지역의 대규모 공업지역은 융단폭격을 당해 완전히 소실되었다. 한강의 다리는 모조리 끊어졌으며 수많은 전쟁고아가 양산되었다. 한국 전쟁을 인해 1000만명이상의 이산가족이 발생하였다. 전쟁을 통해, 대한민국은 미군의 주둔과 미국의 경제지원으로 군사적으로는 전후 공산세력에 의한 남침을 막고 경제적으로는 성장기반을 마련했다고 보나, 전쟁 이전부터 있었던 반공주의가 국가의 이념으로 굳어지게 되어, 이승만의 독재정권 유지에 활용하였다는 시각도 있다.[163] 한편 대한민국 정부에서는 서울특별시 용산구의 전쟁기념관을 비롯해 전국 16곳에 참전기념비, 참전기념관, 공원을 조성하여 각국 군의 참전과 순국을 기리고 있다. 조선민주주의인민공화국 전쟁 과정과 전쟁 이후에 김일성은 한국 전쟁의 책임을 박헌영, 김무정 등 자신의 정적들에게 전부 뒤집어씌우고 숙청하여 자신의 정적을 효과적으로 제거할 수 있게 됨으로써 '김일성 공산왕조체제'의 기반을 닦았다. 그리고 전쟁 기간 동안 점령지 주민에 대해 대규모 학살을 자행했으며, 이는 RG 153의 미군 전쟁범죄조사국(The War Crimes Branch) 문서들에서 드러났다. 공산주의적인 산업화 즉, 통제경제에 따른 산업화를 더욱 급속하게 추진할 수 있는 계기를 얻었으나 급진적인 단기정책들의 효과는 미비하여 조선민주주의인민공화국의 경제적인 상황이 1960년대 이후로 대한민국과의 비교에서 매우 악화되었다.[164] 일제강점기 당시 일본이 만들어 놓은 대규모 공업단지가 폭격으로 인해 완전히 소실되었으며 한국 전쟁 직전까지 대한민국보다 공업이 발전한 선진국이였던 조선민주주의인민공화국은 이러한 피해, 이후 족벌독재, 군사력 증강에만 집중하게 되어 1970년대에는 경제가 역전되어 대한민국보다 후진국이 되었다. 북한은 전후 복구를 위해 소비에트 연방으로부터 10억 루블을 지원받았으며, 중화인민공화국으로부터 8억 위안을 지원받았다.[165] 미국 미국은 한국 전쟁에 가장 많은 군사를 지원하였고, 윌리엄 F. 딘 장군을 비롯한 상당수의 미군들이 전쟁포로로 잡혔다. 또한 이 과정에서 총살된 미군의 숫자도 많았다고 한다. 약 54,000명의 사망자가 발생하였으며, 이는 베트남 전쟁 때보다는 약간 적은 수이지만 훨씬 짧은 시기에 발생하였다. 중화인민공화국 중화인민공화국은 공산주의 진영을 지키고 미국이 주도한 국제연합군에 패하지는 않았기 때문에 신생국가였음에도 불구하고 국제적으로 위상을 제고시켰다. 그리고 국제법상, 대한민국을 침략한 북한을 지원함으로써, 국제적으로 외면과 지탄을 받았고, 이는 한동안 같은 사상을 공유하는 소련과 관계가 밀접해지는 경향을 낳았다. 또한 이 전쟁 이후 중국의 경제는 피폐해져서 중국 공산당은 대약진 운동을 시작하게 되었다. UN군 UN군에는 미국 이외에 영국, 캐나다, 터키, 그리스 등이 소속되어 1만명 이상을 파병하였다. 터키군은 1만 4936명을 파병하였고, 724명이 전사하였다.[166] 전후 제기된 문제 전쟁범죄 조선인민군: 소위 인민재판 등의 조직적인 전시 민간인 학살, 서울대학교 부속병원 학살 사건, 함흥 학살 사건, 영광군 학살 사건, 303고지 학살, 대전교도소 학살 사건(상호간) 한국군: 한강 인도교 폭파, 거창 민간인 학살사건, 보도연맹 학살, 산청·함양 양민학살 사건, 국민방위군 사건, 대전교도소 학살 사건(상호간) 전쟁 중의 납북자, 포로 송환 문제 중복인원을 제외하고 납북사실이 확인된 납북자 수는 96,013명.[167] 으로 현재에도 생존하고 있는 납북자가 일부 있을 것으로 대한민국 정부는 추정하고 있으나, 북한은 이를 부인하고 있다. 또한 휴전 후 북한은 모든 유엔군 포로들을 송환했다고 주장하나 아직도 미송환 국군 포로가 존재하고 있으며 미군을 비롯한 유엔군 포로들도 전부 돌아오지 않은 것으로 추정된다. 미국의 한국 원조 미국은 한국이 일본으로부터 해방한 직후부터 1970년 5월까지 20년 동안 물자와 외화부족 문제를 무상으로 지원해 주었으며,[168] 특히 1950대말까지는 유일한 외자도입 창구로 한국 경제부흥에 미국의 한국 원조 정책이 가장 큰 기여를 해주었다.[169] 미국의 한국 무상원조는 약 44억 달러, 유상원조는 약 4억 달러에 달하여 한국 경제의 투자재원 마련, 국제수지 적자보전 및 경제성장에서 매우 중요한 역할을 했고 미국의 원조는 그 당시 가난했던 한국 정부 예산에 큰 도움이 되었다.[170] 갤러리 Morning Calm Weekly Newspaper Installation Management Command, U.S. Army 국사편찬위원회 전자사료관 중공군 개입으로 평양에서 철수하는 UN군을 따라 남하하기 위해 대동강 철교에 매달린 피난민들: 1950년 12월 3일 D. Helms 중사 촬영. 남하하기 위해 끊어진 대동강 철교를 오르는 피난민들. 1950년 12월 3일 D. Helms 중사 촬영. 6.25 전쟁 당시 대동강을 건너 남하하는 피난민들. 1950년 12월 3일의 사진. 강물은 얼어붙기 직전이고, 얼음조각이 떠다녔다. 중공군의 남하를 피해 얼음같이 찬 대동강을 맨발로 건너는 피난민들. 이들은 고향인 평양을 떠나 자유를 찾아 남쪽으로 내려가고 있다. 1950년 12월 3일 D. Helms 중사 촬영. 중공군의 남하를 피해 대동강을 건너 피난하는 피난민 행렬 가운데 가족을 찾고 있는 한국인 아동: 1950년 12월 3일 D. Helms 중사 촬영. 중공군의 개입으로 신발을 벗어들고 얼음 조각이 떠 다니는 대동강을 건너 남하하는 피난민들: 1950년 12월 13일 1950년 12월 19일 흥남 철수 당시 상륙함에 오르기 위해 늘어선 피난민들. 일부는 소달구지로 끌고온 하찮은 물품들을 어선에 싣고 있다. 1950년 12월 19일 흥남 철수를 위해 물에 뜨는 것은 무엇이 타려는 북한주민. 남한 상륙함의 갑판과 여러 어선에 가득찬 피난민 들. 1951년 1월 8일 강릉 외곽에서 폭설을 뚫고 남쪽을 향해 끝없이 이어지는 피난 행렬 서울에서 생포된 12살의 인민군 송종태 이등병과 미군 Desert B Knight 일병. 송 이병은 "Bugs Bunny"를 닮았다고 해서 "Bugs"라는 별명이 붙었다: 1951년 1월 14일 Angus J Walker 소령 촬영 기타 특수 위안대 한국전쟁때 특수 위안대가 설치되었다.[172] 채명신 장군의 증언에 의하면 한국군은 사기 진작을 위해 60여 명을 1개 중대로하는 위안부대를 서너 개 운용했다.[173] 기타 관우의 67대 후손이자 관평의 66대 후손인 관충금(關忠金)은 이 전쟁에 중공군의 자격으로 참전하여 국군과 유엔군 연합군과 전투를 벌였다. 직책은 일반 병졸이였다. 한국 전쟁을 소재로 한 작품 대한민국 영화 1961년 《5인의 해병》 1965년 《인천상륙작전》 2003년 《태극기 휘날리며》 2005년 《웰컴 투 동막골》 2010년 《포화 속으로》 2011년 《고지전》 2015년 《서부전선》 2016년 《인천상륙작전》 드라마 1975년 《전우》 1983년 《전우》 1991년 《여명의 눈동자》 2003년 《야인시대》 2006년 《서울 1945》 2010년 《전우》 2010년 《로드 넘버원》 게임 2015년 《6월 25일》 해외 영화 1957년 《전송가》 1970년 《매시》 1981년 《오, 인천》 2017년 《아일라》 드라마 1972년 《매시》 관련 서적 한성훈. 《가면권력》. 후마니타스. 2014년. ISBN978-89-6437-212-8 함께 보기 한국 전쟁의 무기 목록 한국 전쟁 전투 목록 정전 이후의 전투 및 국지도발 1·21 사태 - 김신조 무장공비 침투사건 제1연평해전 제2연평해전 - 최초에는 서해교전으로 명명되었다가 이후 제2연평해전으로 개명 대청해전 천안함 사태 연평도 포격 56함 피격침몰사건 해군방송선 피랍사건 해경경비정 제863호 피격사건 재일학도의용군 제1공화국 이승만 특수 위안대 북미평화협정 인천 상륙 작전 더글라스 맥아더 강계시 평양 철수 1·4 후퇴 인해전술 대한민국 국군 백인엽 신성모 신익희 원용덕 이범석 윌리엄 F. 딘 해리 트루먼 존 무초 이시영 망명정부 백선엽 김석원 김홍일 김일성 김종필 박헌영 리승엽 김신 장면 최용덕 한신 주한미군 9·28 수복 마오 쩌둥 이오시프 스탈린 중화인민지원군 조선인민군 KBS 특별기획 한국전쟁 제네바 합의 제네바 협정 6·25전쟁일 각주 외부 링크 2002.02.26 일요시사 2002년 3월 26일 323호" 분류:순직 사건 분류:1950년 분쟁 분류:1951년 분쟁 분류:1952년 분쟁 분류:1953년 분쟁 분류:아시아의 내전 분류:현대전 분류:전쟁사 분류:대한민국의 역사 * * * * * * * * * 분류:대한민국 제1공화국 분류:1950년 한국 분류:1951년 한국 분류:1952년 한국 분류:1953년 한국 분류:제2차 세계 대전의 여파 분류:1950년 6월 분류:대한민국의 전쟁 분류:조선민주주의인민공화국의 전쟁 분류:인도의 전쟁 분류:일본의 전쟁 분류:태국의 전쟁 분류:터키의 전쟁 분류:필리핀의 전쟁 분류:그리스의 전쟁 분류:네덜란드의 전쟁 분류:룩셈부르크의 전쟁 분류:벨기에의 전쟁 분류:영국의 전쟁 분류:프랑스의 전쟁 분류:중화인민공화국의 전쟁 분류:남아프리카 공화국의 전쟁 분류:에티오피아의 전쟁 분류:미국의 전쟁 분류:캐나다의 전쟁 분류:뉴질랜드의 전쟁 분류:오스트레일리아의 전쟁 분류:소련의 전쟁 분류:공산주의 내전	https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%95%9C%EA%B5%AD%20%EC%A0%84%EC%9F%81
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 754, 1395, 1901, 2194, 2645, 3979, 4204, 4673, 5093, 5628, 6211, 6335, 6572, 6941, 7161, 7470, 8127, 8996, 9551, 9915, 10336, 10884, 11186, 11582, 11749, 12177, 12953, 13875, 14378, 15073, 15625, 15882, 16051, 16138, 16271, 16471, 16878 ], "plaintext_end_byte": [ 720, 1394, 1900, 2193, 2644, 3978, 4193, 4672, 5092, 5627, 6203, 6334, 6564, 6940, 7160, 7452, 8126, 8995, 9550, 9914, 10309, 10883, 11169, 11581, 11748, 12163, 12952, 13848, 14364, 15072, 15624, 15851, 16024, 16117, 16257, 16457, 16845, 16906 ] }	コロンバスは面積何㎢ですか？	コロンバス (オハイオ州)	japanese	{ "passage_answer_candidate_index": [ 12 ], "minimal_answers_start_byte": [ 6398 ], "minimal_answers_end_byte": [ 6407 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	コロンバス（）は、アメリカ合衆国のオハイオ州中央部に位置する都市。同州の州都として、政治と行政の中心地であるとともに、一帯の商工業の中心地でもある。また、オハイオ州立大学を抱える学術都市でもある。人口は787,033人（2010年国勢調査）[1]で同州最大、全米でも第15位である。コロンバスに郡庁を置くフランクリン郡を中心に、10の郡にまたがる都市圏の人口は1,901,974人。これにマリオンやゼインズビル、チリコシー等、周辺の7つの小都市圏を加えた広域都市圏の人口は2,308,509人（いずれも2010年国勢調査）[1]におよぶ。都市概観ダウンタウンコロンバスを南北に貫くメインストリートは<b data-parsoid='{"dsr":[2462,2476,3,3]}'>ハイ・ストリート、東西のメインストリートは<b data-parsoid='{"dsr":[2489,2505,3,3]}'>ブロード・ストリート</b>である。オハイオ州会議事堂はハイ・ストリートとブロード・ストリートの南東角に位置する。ダウンタウンのオハイオ州議事堂周辺にはいくつかの高層ビルディングが見られるが、主として州政府に関係するオフィス、法律及び会計事務所、又は金融機関などが入るオフィスビルとなっている。ダウンタウンの北に隣接するハイ・ストリート沿いの地域はショート・ノースと呼ばれている。コロンバスではもっとも古い歴史をもつ地域で、現在では商店、レストラン、画廊などが連なり、コロンバス中心部きってのショッピングエリアとなっている。2002年秋に、ハイ・ストリート上に連続的にかかる鉄製（かつては木製）のアーチが復活し、町並みの美化が図られた。少し前までは、ダウンタウンのオハイオ州議事堂からほど近くにファストフード・ハンバーガーチェーン、ウェンディーズの1号店が立地していた。現在では、同社はコロンバス北西郊のダブリンに本社を置いている。ダウンタウンでは、毎年独立記念日付近の週末に大規模な花火大会が行われる。非常に混むので有名である。ただ花火打ち上げはダウンタウンのすぐ側にある川から行われるので、川周辺にあるオフィスビルに事務所を持つ企業はその従業員及び家族に対し、オフィスから花火を見物できる見晴らしの良い場所を提供したりしている。周縁部の開発が進むのに伴い、他の都市にも見られる中心部の空洞化（ドーナツ化現象）が指摘され、コロンバスのダウンタウン中心部については、その再活性化に市を挙げて取組んでいる。かつてオハイオ州議事堂の南側には、シティセンターというハイエンドのショッピングセンターおよび隣接するデパートメントストアが立地していたが、近年は郊外のショッピングモールなどに客足を奪われるなどして、店舗の退去が後を絶たずついにシティセンター自体取り壊され現在では公園広場となっており、週末のイベント等などダウンタウンの活性化に一役買っている。最近はダウンタウン周辺地域の開発も進んでおり、各種コンサートやNHLプロホッケーが行われる、ネイションワイドアリーナ、クリーブランド・インディアンズの下部組織(AAA)のホーム球場である、ハンティングトンパーク等ある程度充実してきていると言える。ここ2、3年中には、ダウンタウンに隣接する区域に大規模なカジノが建設され営業を開始する予定で、地域の活性化と同時に治安の悪化が懸念されている。また、ダウンタウンに隣接する川のほとりに全米ナンバー1と呼ばれるサイエンスミュージアム(COSI)を擁し、州内及び州外からの多くのゲストで賑わっている。周縁部コロンバスの周縁部には、独立した市町村としてダブリン、アッパーアーリントン、ヒリヤード、ベクスレーなどが存在する。これらはコロンバス市の市域の拡張もあり、その市域に隣接したり取り囲まれたりしているが、行政としての運営はコロンバス市からは独立している。これらの市部なども含めて、広義の意味でのコロンバスを構成する。コロンバスの人口はダウンタウンより北側に集中している。ダブリン・ワージントン・ウェスタービル（Westerville）・ニューアルバニーなど郊外の高級住宅地も北側にある。オールド・ワージントンと呼ばれる、北郊のワージントン市内でOH-161とハイ・ストリートが交わる付近には古い町並みが保存されている。市北端のポラリス、市北東部のイーストンは職住近接のニュータウン開発が進んでいる地域である。この両地域には大規模なショッピングモールもあり、週末や夕刻などには買い物客で賑わう。オハイオ州立大学もダウンタウンより北側に位置する。ダブリンよりさらに北西には本田技研工業が在米拠点を置くメアリーズビルが位置する。そのため、ダブリンの周辺を中心に日本人の住民も多い。一方、南側はジャーマン・ヴィレッジ（German Village）などダウンタウンに近い一部の地域を除き、未開発の地域が多い。東側には、レイノルズバーグ（Reynoldsburg）、ガハナ、ブラックリックなどが位置する。レイノルズバーグはかつてそこの住民たちが有毒であると信じられていたトマトを食用野菜として大衆に広めることに貢献したため、「トマト発祥の地」と呼ばれている。トマトジュースはオハイオ州の公式飲料である。地理コロンバスはに位置し、日本の秋田市（秋田県）や盛岡市（岩手県）とほぼ同緯度にある。アメリカ合衆国統計局によると、同市は総面積550.5 km2 (212.6 mi2) である。このうち544.6 km2 (210.3 mi2) が陸地で5.9 km2 (2.3 mi2) が水域である。総面積の1.07%が水域となっている。気候コロンバスの気候は内陸性であり、夏は湿気が多くて暑く、冬は乾燥して寒い。ケッペンの気候区分ではCfa（温暖湿潤気候）とDf（亜寒帯湿潤気候）のちょうど境界線上に属する。1月の平均気温は－2.2度、7月の平均気温は23.7度、年平均気温は11.3度、年降水量は978mmである。観測史上の最高気温は1934年7月21日と1936年7月14日に記録した摂氏41度（華氏106度）である。また、最低気温は1994年1月19日に記録した摂氏-30度（華氏-22度）である。このような気候から、コロンバス周辺にはカエデ・オーク・クルミ・ポプラなどの木々からなる大陸性の落葉樹林が広がる。しかし、何と言ってもこの地域の植生を代表する植物は、州の木でもあるトチノキである。産業・交通 1821年に都市が創設、交通に至便であり、古くは荷車や馬車の生産が盛んであった。戦前には被服産業なども栄え、戦時中に軍隊の被服工廠があった。今日では航空機、自動車及び関連部品、電子機器などの機械工業が盛んで、とりわけ本田技研工業（ホンダオブアメリカ）の工場が近郊に進出したことから、デトロイト等と肩を並べる自動車工業都市にもなっている。また、オハイオ州立大学を抱え、教育水準が高いことから、近年では金融・保険・ロジスティクス産業が栄えている。市域全体をフリーウェイI-270が環状に取り巻き、それに沿って衛星都市が点在する。近隣の中心空港は、ダウンタウンの東13kmに位置するポート・コロンバス国際空港である。航空機ではニューヨーク・シカゴのいずれからも1時間半ほどである。また、アトランタ・ダラス・フォートワース・ヒューストン・ニューアーク・ミネアポリス・セントポール・デトロイト・トロントといった主要航空会社のハブ空港からも便がある。その他、市南部（ダウンタウンの南東約25km）に主に航空貨物を取り扱う空港として<b data-parsoid='{"dsr":[9623,9641,3,3]}'>リッケンバッカー国際空港</b>を有して<!--おり、貨物便については、日本への直行便も就航して-->いる。オハイオ州を縦断する州間高速道路I-71でクリーブランドまでは車でおよそ2時間半程度、シンシナティまでは2時間弱の距離に位置するなど、オハイオ州の中央部に位置するため州内の各地に自動車で2時間余りでアクセス可能である。また、オハイオ州を横断するフリーウェイI-70では隣接州のインディアナポリスやピッツバーグまでそれぞれ4時間ほどである。シカゴやワシントンD.C.とは6時間余りの距離にある。ダウンタウンにはグレイハウンドのバスターミナルがあり、クリーブランド・シンシナティ・ルイビル・ナッシュビル・デトロイト・インディアナポリス・セントルイス・ピッツバーグ・フィラデルフィア・ニューヨークなど多くの主要都市への長距離バスの便がある。また、市内の公共交通機関として中部オハイオ交通局（COTA）が運営する路線バスが縦に走っている。市内には貨物運送のための鉄道の路線が複数走っているが、乗客輸送を担う近郊電車や地下鉄はない。ダウンタウン近辺を中心に、再開発の一環としてライトレールの建設が検討されている。文化ランドマークダウンタウンにあるオハイオ州議事堂は、オフィス街の中心に位置し、オハイオ州都としてのコロンバスの中心を形作っている。都市の元々の計画の一部でなく、Capitol Square を形成するために4人の著名な地主によって寄付された10エーカー（40,000 m2）の土地に1839年から建設が行われたものである。議事堂の建物を囲むように芝生のスペースが広がっており、夕刻には球技などの利用にも開放されている。コロンバスの市名はクリストファー・コロンブスにちなんでいる。サイオト川の河岸にはアメリカ大陸発見500周年を記念して造られたサンタ・マリア号のレプリカが係留されており、名所のひとつになっている。文化・教育オハイオ州は文化教育の先進地区として知られ、同市もオハイオ州立大学などがある学術都市である。また、Ameriflora '92の開催地でもあるFranklin Park Conservatory・産業科学博物館（COSI）・歴史博物館・オハイオ村・ばら園・コロンバス動物園など文化施設、自然体験学習施設などが発展している。コロンバス美術館は初期モダニズムのヨーロッパ及びアメリカ芸術に焦点を当てたコレクションと共に、1931年に開館した。オハイオ州立大学は学生数50,000を超える全米有数の大規模総合大学である。特に農学・航空学の分野に強い。また、経営学、特にロジスティクス研究においても全米屈指の高い評価を得ている。消費者行動研究で有名なロジャー・ブラックウェル博士も同校のマーケティングの教授として教鞭をとっていた。スポーツオハイオ州立大学のカレッジフットボールチーム「オハイオステート・バックアイズ」は強豪として知られ、特にミシガン・ウォルヴァリンズ（ミシガン大学）とのライバル関係は熾烈を極めている。1968年にはO・J・シンプソンを擁するUSCトロージャンズ（南カリフォルニア大学）をローズボウルで破り優勝、また2002年にはフィエスタボウルでマイアミ・ハリケーンズ（マイアミ大学）の連勝を34で止め優勝した。バッカイズの本拠地オハイオ・スタジアムは100,000人以上を収容できる巨大スタジアムである。また、同校はジャック・ニクラウスの母校としても知られている。プロ・スポーツではNHLコロンバス・ブルージャケッツ、MLSコロンバス・クルーなどが本拠地を構える。メジャーリーグベースボールの球団は存在しないが、AAA級コロンバス・クリッパーズが本拠地を置く（2008年シーズンよりクリーブランド・インディアンズと提携）。（2011シーズンAAA級のチャンピオン、8-3でオマハ・ストーム・チェイサーズを下す）。2008年まで本拠地球場はダウンタウンの西に位置するクーパー・スタジアムであったが、コロンバス・ブルージャケッツの本拠地であるネイションワイド・アリーナの西側のエリアに2008年度に移転した。新スタジアムの命名権を地元のHuntington Bankが取得したため、「ハンティングトン・パーク」と呼ばれている。チームスポーツリーグ競技場コロンバス・ブルージャケッツアイスホッケーNHLネイションワイド・アリーナコロンバス・クルーサッカーメジャーリーグサッカーコロンバス・クルー・スタジアムコロンバス・デストロイヤーズアリーナフットボールAFLネイションワイド・アリーナコロンバス・クリッパーズ野球インターナショナルリーグハンティングトン・パークメディアコロンバスで唯一存続している日刊新聞は<b data-parsoid='{"dsr":[12507,12525,3,3]}'>コロンバス・ディスパッチ（Columbus Dispatch）である。主要な競争相手であったコロンバス・シチズン・ジャーナル（Columbus Citizen-Journal）は1985年12月31日に出版を停止している。コロンバスおよびその周辺の郊外都市をカバーしている新聞としては、ThisWeek、 The Other Paper および aLIVE（元コロンバス・アライブ）などの週刊新聞がある。Columbus Monthly はこの都市の雑誌である。また、Lanternという、オハイオ州立大学が出している新聞も存在する。コロンバスのラジオ局としては、いずれも合衆国内でもっとも古いAM 放送局であるWTVN (610)とWBNS (1460) が挙げられる。その他にはオハイオ州立大学によって運営されているWOSU (820 AM / 89.7 FM)、コロンバス教育委員会 (Columbus Board of Education) によって運営されているNPR系列のWCBE (90.5 FM)、長くクラシック・ロック局を続けているWLVQ (96.3 FM)、そしてローカル独立系オルタネーティブロック局のWWCD (101.1 FM)などがある。コロンバスのテレビ放送局には、WCMH 4 (NBC)、WSYX 6 (ABC)、WBNS 10 (CBS)、WTTE 28 (Fox)、WOSU 34 (PBS)、WSFJ 51 (キリスト教重視の独立系放送局)、そしてWWHO 53 (CW)などが挙げられる。人口動態都市圏人口コロンバスの都市圏、および広域都市圏を形成する各郡の人口は以下の通りである（2010年国勢調査）[1]。コロンバス都市圏コロンバス・マリオン・ゼインズビル広域都市圏市域人口推移以下にコロンバス市における1840年から2010年までの人口推移を表およびグラフで示す[5]。出身者ジャック・ニクラス - プロゴルファーカーチス・ルメイ - 軍人ジェームス・ダグラス - プロボクサーニック・スウィッシャー - 野球選手姉妹都市ジェノヴァ、イタリア (1955) 台南市、台湾 (1980) 合肥、中華人民共和国 (1988) オーデンセ、デンマーク (1988) セビリア、スペイン (1988) ドレスデン、ドイツ (1992) ヘルツリーヤ、イスラエル (1996) アフマダーバード、インド (2008) クリチバ、ブラジル (2014) アクラ、ガーナ (2015) 脚注外部リンク公式 (in English) (in English)	https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B3%E3%83%AD%E3%83%B3%E3%83%90%E3%82%B9%20%28%E3%82%AA%E3%83%8F%E3%82%A4%E3%82%AA%E5%B7%9E%29
{ "plaintext_start_byte": [ 2, 779, 3680, 5351, 7047, 8181, 9438, 9985, 12021 ], "plaintext_end_byte": [ 778, 3660, 5350, 7046, 8180, 9437, 9984, 12020, 12731 ] }	భానుభక్త ఎప్పుడు జన్మించాడు?	భానుభక్త ఆచార్య	telugu	{ "passage_answer_candidate_index": [ 2 ], "minimal_answers_start_byte": [ 3821 ], "minimal_answers_end_byte": [ 3825 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	నేపాలి భాషను అంధకారం ఆవరించుకున్న కాలంలో, సాహిత్యసృష్టికి ఆభాష అర్హతని పొందని తరుణంలో భానుభక్త అవతరించాడు.ఆతని ఆవరణతో నేపాలీ భాషా సాహిత్యాలను అలముకున్న చీకట్లు పటాపంచలైనాయి. భానుభక్త అవతరణ నేపాలీ జాతికీ, భాషా సాహిత్యాలకూ అపూర్వమైన వెలుగును, జీవాన్నీ, ఉజ్వలమైన ప్రగతినీ ప్రసాదించింది. భారతదేశంలో వలనే ప్రాచీన నేపాలు దేశంలో కూడా సంస్కృతభాషకే రాజస్థానలలో గౌరవం లభించేది.సంస్కృతభాషా సాహిత్యాలపై అపారమైన అభిమానం వల్లనైతేనేమి, ప్రభువుల ప్రాపకాన్ని సంపాందించడాని కైతేనేమి నాటి నేపాలీ కవి పండితులంతా తమ సాహిత్య సృష్టిని సంస్కృతభాషలోనే చేసేవారు.కాని, ఏఒక్కరూ ప్రాంతీయ భాషలైన మగధి, పర్బాతే, నేవారీ మున్నగు భాషలలో సాహిత్యాన్ని సృష్టించేందుకు ప్రయత్నించలేదు. ఆకారణంగా ప్రాచీన నేపాలు దేశంలో సాహిత్యసృష్టి అంతా సంస్కృతంలోనే రూపొంది-మహామహానులైన సంస్కృత విద్వత్కవులనూ, అపూర్వమైన సంస్కృత సాహిత్యాన్నీ సాహిత్య ప్రపంచానికి సపర్పించింది. అదే సమయంలో నేపాలీ రాజకీయ పరిణామాలలో పలు విపత్తులు దండయాత్రలు సంభవించాయి. ఇటువంటి విషమ పరిస్థితులలో మహాకవి భానుభక్త అవతరించాడు. మహారాజా పృధ్వీనారాయణ్ షా దేశంలో రాజకీయ సమైక్యతను సాధించినట్లుగా, మహాకవి భానుభక్త ప్రజల భాషలో సాహిత్యాన్ని సృష్టించడం ద్వారా నేపాలీ భాషా సాహిత్యాలలో మహత్తరమైన విప్లవాన్ని సాధించాడు.తద్వారా సాహిత్యాన్ని ప్రజలందరికీ సన్నిహితపరచడమే కాకుండా, విభిన్న భాషా వర్గాల మధ్య భావ సమిక్యతను సాధించాడు. ప్రజల భాషయైన నేపాలీ భాషకు గౌరవాన్ని సంతరింపజేస్తూ, ఆ భాషలో సాహిత్యానికి నాడే బలమైన పునాదులు వేశాడు. జీవితం భానుభక్త నేపాలులో తానాహు జిల్లాలోని రాంఘా గ్రామంలో 1814 సం.లో జన్మించాడు.భానుభక్త తండ్రి ధనుంజయ ఆచార్య ప్రభుత్యుద్యోగిగా ఉండేవారు.రాజ్యకార్య నిర్వహణలో ఉండడం వలన ఆయన భానుభక్త సంరక్షణ భారాన్ని తండ్రి శ్రీకృష్ణ ఆచార్యకు అప్పగించారు. తాతగారి సంరక్షణలోనే భానుభక్త బాల్యం విద్యార్థిదశలు గడిచాయి. శ్రీ కృష్ణ ఆచార్య అప్పటి సంస్కృత విద్వాంసులలో పేరుగాంచినవారు కారణంగా, భానుభక్త పిన్నవయసులోనే సంస్కృతభాషా సాహిత్యాలలో అపారమైన పాండిత్యాన్ని గడించుకున్నాడు. అటుపిమ్మట ఉన్నత విద్యాభ్యాసానికై సరస్వతీ నిలయమైన కాశీ విద్యాపీఠానికి వెళ్ళాడు.కాని, తన తండ్రికి అస్వస్థత కారణంగా భానుభక్త తన విద్యాభ్యాసాన్ని చాలించవలసి వచ్చింది. అప్పటికే సంస్కృత సాహిత్యాన్ని విశేషంగా జీర్ణించుకోవడంతో భానుభక్తకు ప్రకృతంతా ఎంతో వింతగా అగుపించింది. భానుభక్త వీలైననంతవరకూ నగరంలోని కృతక వాతావరణపు పొలిమేరలు దాటిపోయి పచ్చని పొలాలనూ, పల్లెప్రజల జీవితాలనూ పరిశీలిస్తూ వారి సంభాషణలలోని మాధుర్యాన్ని అనుభవిస్తూ ఉండేవాడు.ఆకవి హృదయతంత్రులు రామనామాన్ని స్పందింపచేసినాయి.అంతటితో ఆదికవి వాల్మీకి విరచితమైన శ్రీ మద్రామాయణ మహాకావ్యాన్ని అసాధారణ ప్రతిభా సంపత్తితో, అంతవరకూ సాహిత్యభాషగా అర్హతకు నోచుకోని మాతృభాషయైన నేపాలీ భాషలో అనువదించ పూనుకొని నేపాలీ భాషా సాహిత్యాలలో అపూర్వమైన రచనకి నాయకత్వం వహించాడు. భానుభక్త రచనకు కొద్ది కాలం లోనే (1841) లో బాలకాండ అనువాదం పూర్తిగావించాడు. కాని తండ్రి అస్వస్థతతో, తానొక్కడే సంతతి కావడంవల్ల కుటుంబ వ్యవహారాలన్నీ చూసే బాధ్యత స్వీకరించవలసి వచ్చింది.దానితో రామాయణానువాదం కొంతకాలం నిలచిపోయింది. తన తండ్రి రాజ్యవ్యవహారాలలో అవకతోకలకు భానుభక్తను రాజధాని ఖ్సాట్మండుకు నిర్బంధంలో ఉంచబడ్డారు. ఈ నిర్బంధం భానుభక్తకు నేపాలీ భాషా సాహిత్యాలకు అపూర్వమైన, అమూల్యమైన, అత్యావశక్యమైన అవకాశాన్నీ ప్రసాదించింది.ఈ 5 మాసాలలో ఆయన రామాయణ మహాకావ్యంలో మరొక 4 కాండాల్ని అనువదించారు. ప్రజల భాషయైన నేపాలీలో కావ్యరూపంలో అంతవరకూ వచ్చిన భానుభక్తరామాయణానువాదం అతి స్వల్ప కాలంలో అతిమిక్కిలి ప్రచారాన్ని పొందింది.రామకథను ప్రజలు గానం చేయసాగారు.సలక్షణమైన నిర్దుష్టమైన పదజాలాన్ని భానుభక్త తన రామాయణ రచనకు సమకూర్చుకొనడంతో ప్రాకృత భాషా స్వరూపమైన పర్బాతే (నేపాలీ) భాషపై విశేషంగా సంస్కృతభాషా ప్రభావం పడి, ఆభాష ప్రత్యేక స్వరూపాన్నీ సంపూర్ణతనూ సిద్ధించుకుంది.అందువల్ల నేపాలీ భాష అధికార భాషగా గుర్తించబడింది. సాహిత్య భాషగా నేపాలీ భాషను ప్రజలు ఆమోదించసాగిరి. మహాకవి భానుభక్తను నేపాలు రాజ్యాధిపతులు 1850లో ఒక ఉన్నతమైన పదవిలో నియమించారు.కాని, ఆకవి హృదయానికీ, యాంత్రికమయిన ప్రభుత్వ కార్యకలాపాలకూ సాయోధ్య కుదరకపోవడంతో భానుభక్త అచిరకాలంలోనే ఉద్యోగాన్ని విరమించాడు. భానుభక్త 1853 నాటికి రామాయణ కావ్యంలో మిగిలిన కాండాల్ని అనువదించాడు.అదే సం.లో భక్తమాల అను సృజనాత్మకమైన నేపాలీ కావ్యాన్ని రచించాడు.పిమ్మట ఈకావ్యం మరొక విద్వాంసునిచే సంస్కృతభాష లోనికి అనువదించబడింది.భానుభక్త విరచితమైన మరొక సృజనాత్మకమైన నేపాలీ కావ్యం విధుశిక్ష. ఇది హృహిణులకు హితబోధ గావించే ముప్పది మూడు కవితలుగల చక్కని కావ్యం. 1862లో భానుభక్త తన స్నేహితుడైన తారాపతి ఇంట అతిధిగా ఉంటూ ఒకే రాత్రిలో రచించాడు. ప్రశ్నోత్తరి అను మరొక మహాకావ్యాన్ని కూడా నేపాలీ భాషలోనికి అనువదించి సామాన్య ప్రజలందరికీ అందించాడు. ఇవికాక, వివిధ కథావస్తువులను తీసుకొని పలు కవితలను రచించాడు.భానుభక్తలో మరొక ప్రత్యేకత ఏమిటంటే మిత్రులకు లేఖలు వ్రాసినా, ప్రభుత్వానికి మహాజర్లు పంపినా, ప్రజలకు హితం చెప్పినా కవితల్లోనే చెప్పేవాడు. భానుభక్త రచనలలో సరసమైన, సున్నితమైన హాస్యం లభిస్తుంది. భానుభక్త అస్వస్థుడుగా ఉన్నప్పటికీ ఏకైక కుమారుడైన రామ్‌నాధ్ సరసన కూర్చొని కవితలు వ్రాయింపజేసేవాడు.కడకు అవసాన దశలో కూడా రామగీత ను తను చెబుతూ, కుమారునిచే వ్రాయిపించి, శ్రీ మద్రామాయణం అనువాదం సంపూర్ణం చేయగలిగానన్న సంతృప్తి హృదయం నిండగా 1868లో కడపటి శ్వాసను విడిచాడు. మూలాలు 1964 భారతి పత్రిక.	https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%81%E0%B0%AD%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%A4%20%E0%B0%86%E0%B0%9A%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AF
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 563, 1963 ], "plaintext_end_byte": [ 562, 1959, 2056 ] }	ما هو اليوبيل الفضي؟	يوبيل	arabic	{ "passage_answer_candidate_index": [ 1 ], "minimal_answers_start_byte": [ 1204 ], "minimal_answers_end_byte": [ 1264 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	يوبيل: اسم عبري معناه بوق قرن الخروف ومعناها الأصلي: النفخ بالبوق، لأنهم كانوا ينفخون بالأبواق يوم الكفارة في سنة اليوبيل، وهي السنة التي تلي أسبوع الأسابيع أي سنة الخمسين ويستخدم حديثا للاحتفال بمرور عدد من السنوات على ذكرى زواج أو حدث وطني مهم أو تأسيس نقابة وينقسم اليوبيل من حيث عدد السنوات إلى عدة أنواع: عيد اليوبيل: وهو عيد يحتفل به اليهود. يوبيل قطني: وهو الاحتفال بمرور عام على حدث معين. يوبيل قشي: وهو الاحتفال بمرور عامين على حدث معين. يوبيل جلدي: وهو الاحتفال بمرور 4 أعوام على حدث معين. يوبيل خشبي: وهو الاحتفال بمرور 5 أعوام على حدث معين. يوبيل برونزي: وهو الاحتفال بمرور 10 أعوام علي حدث معين يوبيل نحاسي: هو الاحتفال بمرور 15 عام على حدث معين يوبيل فضي: وهو الاحتفال بمرور 25 عام علي حدث معين. يوبيل لؤلؤي: وهو الاحتفال بمرور 30 عام على حدث معين. يوبيل ذهبي: وهو الاحتفال بمرور 50 عام علي حدث معين. يوبيل ماسي: وهو الاحتفال بمرور 60 عام في بريطانيا، و 75 عام في الولايات المتحدة، و 100 عام في جنوب آسيا علي حدث معين. يوبيل بلاتيني: وهو الاحتفال بمرور 70 عام في بريطانيا، و 75 عام في جنوب آسيا علي حدث معين. يوبيل ياقوتي: و هو الاحتفال بمرور 65 عام على اعتلاء «الملكة إليزابيث الثانية» للعرش. تصنيف:ذكرى تصنيف:عبارات مسيحية تصنيف:يوبيل (مسيحية)	https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%D9%88%D8%A8%D9%8A%D9%84
{ "plaintext_start_byte": [ 3, 231, 422, 540, 707, 858, 987, 1183, 1241, 1349, 1488, 1596, 1703, 1758 ], "plaintext_end_byte": [ 230, 421, 539, 706, 857, 986, 1182, 1240, 1348, 1487, 1560, 1694, 1740, 1840 ] }	Je, ni nani aliyekuwa wa kwanza kukwea mlima wa Kilimanjaro?	Hifadhi ya Mlima Kilimanjaro	swahili	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Hifadhi ya Mlima Kilimanjaro ni hifadhi ya taifa nchini Tanzania, lakini ni maarufu duniani kutokana na mandhari nzuri ya Mlima Kilimanjaro ambao ni mlima mrefu kuliko yote barani Afrika na unapatikana katika nchi ya Tanzania. Hifadhi hii ina ukubwa wa kilometa za mraba 755 na iko umbali wa kilometa 45 kutoka Moshi mjini, kusini mwa Mkoa wa Kilimanjaro, 2 ° 50'-3 ° 10'S latitude, 37 ° 10'-37 ° 40'E longitude. Hifadhi hiyo inajumuisha Mlima Kilimanjaro inayozungukwa na ukanda wa msitu wa mlimani ulio mita 1,820 (futi 5,970). Kilele cha Kibo, chenye urefu wa mita 5895 (futi 19340), ndicho kivutio kikubwa kwa wageni kutoka ndani na nje ya nchi kwa sababu ya kufunikwa na theluji mwaka mzima. Mlima huu ni moja kati ya milima ambayo kilele chake hufikiwa kwa urahisi na hivyo kuwa kivutio kikubwa kwa wapanda milima kutoka kila pande za dunia. Safari ya kupanda mlima huu humpitisha mpandaji katika kanda za hali ya hewa tofauti kuanzia ile ya nchi za tropiki hadi aktiki. Zaidi ya watalii 20,000 hupanda mlima huu kila mwaka wakiwemo wageni kutoka nje ya nchi na Watanzania. Mpandaji wa mlima huu huhitaji angalau siku tano, siku tatu kupanda na siku mbili kuteremka. Kuna njia sita za kukwea mlima Kilimanjaro hadi kileleni. Njia iliyo rahisi na maarufu zaidi ni ile ya kuanzia lango la Marangu, ambako ndiyo makao makuu ya hifadhi. Wanyama kadhaa hupatikana katika msitu unaozunguka Mlima Kilimanjaro wakiwemo mbega, nyani, nyati, chui, tembo, swala na ndege mbalimbali. Hifadhi inasimamiwa na Mamlaka ya Hifadhi ya Taifa ya Tanzania (TANAPA). Wakati mzuri wa kutembelea hifadhi Kuanzia mwezi Desemba hadi Februari, na pia Julai na Septemba (ingawa wakati huo ni baridi zaidi). Marejeo Majarida ya hifadhi za Taifa Tanzania Viungo vya nje Jamii:Hifadhi za Taifa za Tanzania Jamii:Mahali pa Urithi wa Dunia katika Tanzania	https://sw.wikipedia.org/wiki/Hifadhi%20ya%20Mlima%20Kilimanjaro
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 1077, 2442, 3751, 3975, 4261, 5121, 7291, 8185, 9249, 9702, 9814, 10334, 10514, 10618 ], "plaintext_end_byte": [ 1029, 2340, 3687, 3948, 4229, 5056, 7224, 8103, 9217, 9663, 9813, 10274, 10513, 10592, 10756 ] }	చినపొల్ల గ్రామ ప్రజల ముఖ్య వృత్తి ఏమిటి ?	చినపొల్ల	telugu	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	చినపొల్ల శ్రీకాకుళం జిల్లా, సీతంపేట మండలంలోని గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన సీతంపేట నుండి 19 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన ఆమదాలవలస నుండి 59 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 90 ఇళ్లతో, 380 జనాభాతో 87 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 184, ఆడవారి సంఖ్య 196. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 0 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 366. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 579973[1].పిన్ కోడ్: 532460. విద్యా సౌకర్యాలు గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు ఉన్నాయి. బాలబడి సీతంపేటలోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల పొల్లలోను, మాధ్యమిక పాఠశాల దోనుబాయిలోనూ ఉన్నాయి. సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల సీతంపేటలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల ఆమదాలవలసలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల శ్రీకాకుళంలోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు ఆమదాలవలసలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం సీతంపేటలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల శ్రీకాకుళం లోనూ ఉన్నాయి. వైద్య సౌకర్యం ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ఒక సంచార వైద్య శాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం గ్రామంలోఒక ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ఉంది. డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు. తాగు నీరు బావుల నీరు గ్రామంలో అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. పారిశుధ్యం గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు. సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. మొబైల్ ఫోన్ ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, ఆటో సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. ట్రాక్టరు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి. మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం ఉంది. పౌర సరఫరాల వ్యవస్థ దుకాణం, రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్ గ్రామం నుండి 5 కి.మీ.లోపు దూరంలో ఉంది. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. విద్యుత్తు గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 8 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 14 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు. భూమి వినియోగం చినపొల్లలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది: వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 4 హెక్టార్లు నికరంగా విత్తిన భూమి: 82 హెక్టార్లు నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 77 హెక్టార్లు వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 4 హెక్టార్లు నీటిపారుదల సౌకర్యాలు చినపొల్లలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది. ఇతర వనరుల ద్వారా: 4 హెక్టార్లు ఉత్పత్తి చినపొల్లలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి. ప్రధాన పంటలు వరి మూలాలు	https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%A8%E0%B0%AA%E0%B1%8A%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 1641, 2739, 4430, 5047, 5540, 7090, 9150, 11649, 13456, 15561, 18185, 18758, 20612, 21352, 22791, 23317, 24872, 27101, 27660, 28356, 29861, 33849, 35680, 36746, 36877, 37342, 38320, 39985, 41145, 41656, 43535, 44516, 45331, 45979, 46248, 47917, 48821, 49105 ], "plaintext_end_byte": [ 1571, 2738, 4429, 5046, 5498, 6961, 9149, 11552, 13455, 15560, 18140, 18757, 20611, 21351, 22790, 23270, 24871, 27100, 27659, 28243, 29860, 33694, 35594, 36644, 36876, 37077, 38269, 39961, 41116, 41460, 43534, 44515, 45330, 45978, 46247, 47916, 48794, 49075, 49294 ] }	পাকিস্তানী নৌ-সেনাবাহিনীর বর্তমান (২০১৯) নৌ-সেনা সংখ্যা কত ?	বাংলাদেশ নৌবাহিনী	bengali	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	বাংলাদেশ নৌবাহিনী বাংলাদেশ সামরিক বাহিনীর নৌযুদ্ধ শাখা যার দায়িত্বে রয়েছে Error in convert: Value "১১৮৮১৩" must be a number (help) সমুদ্রসীমা এবং এই এলাকায় অবস্থিত সকল বন্দর এবং সামরিক স্থাপনার নিরাপত্তা।[3] নৌবাহিনীর প্রাথমিক দায়িত্ব হচ্ছে দেশে এবং বিদেশে বাংলাদেশের সামরিক এবং অর্থনৈতিক স্বার্থ সংরক্ষণ। পাশাপাশি বাংলাদেশ নৌবাহিনী বাংলাদেশে দুর্যোগ ব্যবস্থাপনা এবং বিদেশে মানবিক সহায়তা মিশনেও একটি নেতৃত্বস্থানীয় বাহিনী হিসেবে কাজ করে যাচ্ছে। নৌবাহিনী আঞ্চলিক সন্ত্রাস বিরোধী কার্যক্রমে একটি প্রধান অংশগ্রহণকারী শক্তি এবং জাতিসংঘ মিশনের মাধ্যমে আন্তর্জাতিক শান্তিরক্ষা কার্যক্রমেও যুক্ত রয়েছে।[4][5][6] ইতিহাস প্রারম্ভিক ইতিহাস দেশীয় জাহাজ নির্মাণ শিল্প বাংলার অনেক পুরানো ঐতিহ্য। চতুর্দশ শতকে ঐতিহাসিক পর্যটক ইবনে বতুতা বাংলায় এসে সোনারগাঁয়ে নির্মিত কাঠের জাহাজে ভ্রমণ করেছিলেন। ইউরোপীয় পর্যটক সিজার ফ্রেডরিকের মতে পঞ্চদশ শতকে চট্টগ্রাম ছিল সমুদ্রগামী জাহাজ নির্মাণের মূল কেন্দ্র। সপ্তদশ শতকে তুরস্কের সুলতানের নৌবহর নির্মিত হয় চট্টগ্রামে। দেশীয় জাহাজ নির্মাণ শিল্পের বিকাশ বাংলায় শক্তিশালী নৌবাহিনী গঠনের ভিত্তি তৈরি করে। ভারতীয় উপমহাদেশে মুঘল শাসনের সময় মুঘল নৌবাহিনীর অধিকাংশ জাহাজ বাংলায় তৈরি হয়। মুঘলদের বাংলা দখলের পর জলদস্যুতা রুখতে তারা একটি শক্তিশালি নৌবাহিনীর প্রয়োজনীয়তা অনুভব করে। সে লক্ষ্যে তারা ভোলা, সন্দ্বীপ, নারায়ণগঞ্জের কদম রসুল, খিজিরপুর, ঢাকা ইত্যাদি কৌশলগত জায়গায় নৌঘাটি স্থাপন করে। কিন্তু মুঘলরা সমুদ্রে দুর্বল হওয়ায় তারা বার্মিজ জলদস্যুদের থামাতে ব্যর্থ হয়। পরবর্তীকালে মুঘলরা শায়েস্তা খানকে জলদস্যু দমনের দায়িত্ব প্রদান করে। দায়িত্ব নেওয়ার এক বছরের মাথায় শায়েস্তা খান প্রায় ৩০০ নৌকা ও জাহাজ সংগ্রহ করেন। পরে তিনি বার্মিজ জলদস্যুদের দমন করেন এবং চট্টগ্রাম, কক্সবাজার এবং আরাকান বার্মিজদের থেকে ছিনিয়ে আনেন। ব্রিটিশ শাসনামলে তারা ভারতীয় উপমহাদেশে ব্রিটিশ নৌঘাটি স্থাপন করতে থাকে। তবে তাদের মূল মনোযোগ ছিল পশ্চিম ও দক্ষিণ-পশ্চিম উপকূলে কেন্দ্রীভূত। বাংলাসহ উত্তর-পূর্ব অঞ্চলে কোন নৌ-অবকাঠামো নির্মাণের কোন উদ্যোগ ব্রিটিশরা গ্রহণ করে নি। ১৮০৫ সালের বিখ্যাত ট্রাফালগার যুদ্ধে ব্রিটিশ নৌবাহিনী বাংলায় তৈরি জাহাজ ব্যবহার করে। ১৮১৮ সালে জার্মান নৌবাহিনীর কাঠ-নির্মিত ফ্রিগেট ডাচল্যান্ড চট্টগ্রামে তৈরি হয়। পাকিস্তান পর্ব পাকিস্তান সৃষ্টির পরও পূর্ব পাকিস্তানে নৌ-অবকাঠামো নির্মাণের বিষয়টি গুরত্ব পায় নি। ১৯৬৫ সালে ভারতের সাথে যুদ্ধের পর নৌবাহিনীর প্রতিকী উপস্থিতি হিসেবে প্রথমবারের মত চট্টগ্রামে চারটি টহল জাহাজ মোতায়েন করা হয়। ১৯৭০ সালে খুলনায় সীমিত অবকাঠামো নিয়ে পিএনএস তিতুমীর প্রতিষ্ঠা করা হয়। একই বছর চট্টগ্রামে নৌ কমান্ডারকে কমোডোর কমান্ডিং চিটাগাং এ উন্নীত করা হয়। কিন্তু চট্টগ্রামে কোন অবকাঠামো বা সরঞ্জাম সম্প্রসারণ বা আধুনিকায়ন করা হয় নি। ১৯৭১ সালের শেষ পর্যন্ত পূর্ব পাকিস্তানে নৌশক্তি বৃদ্ধির বিষয়টি আলোচনাতেই সীমাবদ্ধ ছিল। ১৯৭১: স্বাধীনতা যুদ্ধ ও বাংলাদেশ নৌবাহিনীর জন্ম ১৯৭১ সালে পাকিস্তানি সৈন্যরা পূর্ব পাকিস্তানে নৃশংস সামরিক আক্রমণ শুরু করে যার ফলস্বরূপ বাংলাদেশের স্বাধীনতা যুদ্ধ শুরু হয়। পাকিস্তান নৌবাহিনীর ফ্রান্সে নির্মাণাধীন ডুবোজাহাজ পিএনএস ম্যাংরো থেকে ৮ জন বাঙালি নাবিক বিদ্রোহ করেন এবং বাংলাদেশে ফিরে নৌবাহিনীর ভিত্তি তৈরি করেন। পরবর্তীতে আরও বিদ্রোহী নৌসেনা তাদের সাথে যুক্ত হন। ১৯৭১ সালের জুলাই মাসে সেক্টর কমান্ডার্স কনফারেন্সে বাংলাদেশ নৌবাহিনীর আনুষ্ঠানিক যাত্রা শুরু হয়। শুরুতে নৌবাহিনীর জনবল ছিল ৪৫ জন আর সরঞ্জাম ছিল ভারত থেকে পাওয়া দুটি টহল জাহাজ পদ্মা ও পলাশ।[7] এই জাহাজগুলো পাকিস্তানি নৌবহরের উপর আক্রমণের কাজে ব্যবহৃত হত। যুদ্ধের সময় ১০ নম্বর সেক্টর ছিল নৌ সেক্টর। তবে যুদ্ধকালীন সময়ে নৌকমান্ডোরা সারা দেশেই অভিযান চালিয়েছেন। অন্য সেক্টরে অভিযান চালানোর সময় সেক্টর কমান্ডের সাথে সমন্বয় করে নেয়া হত।[8] যুদ্ধের সময় নৌসেনাদের প্রধান লক্ষ্য ছিল সামুদ্রিক যোগাযোগের পথ বন্ধ করা এবং সকল সমুদ্র ও নদীবন্দরগুলো ব্যবহার অনুপযোগী করে তোলা। সে লক্ষে তারা সারা দেশব্যাপী ৪৫টি প্রথাগত ও অপ্রথাগত আক্রমণ চালান। ১৯৭১ সালের ১৫ অগাস্ট বাংলাদেশ নৌবাহিনী ও মুক্তিবাহিনীর নৌযোদ্ধারা অপারেশন জ্যাকপট নামক একটি কমান্ডো অভিযান চালান চট্টগ্রাম ও মোংলা সমুদ্রবন্দর এবং চাঁদপুর ও নারায়ণগঞ্জ নদীবন্দরে। এই অভিযানে মোট ২৬টি জাহাজ ধ্বংস হয় ও আরও বহু জাহাজ ক্ষতিগ্রস্ত হয়। এসব জাহাজের মধ্যে রয়েছে এমভি হরমুজ, এমভি আল আব্বাস, ওরিয়েন্ট বার্জ নং-৬ এবং এসএস লাইটিং এর মত জাহাজ যারা পাকিস্তানি বাহিনীর জন্য অস্ত্র ও সামরিক সরঞ্জাম বহন করছিল। দেশ শত্রুমুক্ত হওয়ার আগ পর্যন্ত এই নৌকমান্ডোরা সারাদেশে অসংখ্য সফল অভিযান পরিচালনা করেন। ১৯৭১ সালের ১০ ডিসেম্বর ভারতীয় বিমানবাহিনীর ভুলবশত আক্রমণে পদ্মা ও পলাশ ডুবে যায়। অফিশিয়াল তথ্য অনুযায়ী মুক্তিযুদ্ধকালে নৌবাহিনীর সাথে যুক্ত ছিল ৩৩৪ জন সদস্য যাদের মধ্য ২২ জন যুদ্ধে শহীদ হন।[9] ১৯৭২-২০০০: বাংলাদেশ নৌবাহিনীর বিকাশ স্বাধীনতার পর পর নৌবাহিনীর সম্পদ বলতে ছিল চট্টগ্রামে পাকিস্তান নৌবাহিনীর পরিত্যক্ত ঘাটি সাবেক পিএনএস বখতিয়ার, খুলনায় বিপর্যস্ত ঘাটি সাবেক পিএনএস তিতুমীর এবং ঢাকায় একটি পরিবহন শিবির। সে সময় নৌবাহিনীর কোন জাহাজ, ঘাটি, স্থায়ী আবাস, অস্ত্র, প্রশিক্ষণ ব্যবস্থা, সাংগঠনিক কাঠামো কিছুই ছিল না। স্বাধীনতার পর পাকিস্তান হতে পলায়ন করা লেফটেন্যান্ট কমান্ডার নুরুল হককে ঢাকায় এনে কমোডোর পদে আসীন করা হয় ও নৌবাহিনীর প্রধান হিসেবে নিযুক্ত করা হয়। ১৮০ জন সদস্য নিয়ে যাত্রা শুরু করে বাংলাদেশ নৌবাহিনী। নৌবাহিনীর প্রথম সদর সপ্তর ছিল সেনাসদরের এক উইং এ। পরবর্তীতে তা পুরাতন বিমান সদরের এক উইং এ স্থানান্তর করা হয়। পরবর্তীতে বর্তমান বানৌজা হাজী মহসিন এর জায়গায় নৌসদর স্থাপন করা হয়। ১৯৭২ সালে নৌবাহিনীতে প্রথমবারের মত ১০০ জন জনবল নিয়োগ দেয়া হয় যাদের অধিকাংশই ছিল মুক্তিযোদ্ধা। তাদের প্রশিক্ষণ দেয়া হয় চট্টগ্রাম নৌঘাটিতে। ১৯৭২ সালে সংস্থাপন বিভাগের দুইটি জলযানকে নদীভিত্তিক টহল জাহাজে রূপান্তরিত করে নৌবাহিনীতে যুক্ত করা হয়। ১৯৭২ সালে ভারতীয় নৌবাহিনী একটি উপকূলীয় টহল জাহাজ উপহার দেয় যা বাংলাদেশ নৌবাহিনীতে বানৌজা পদ্মা নামে সংযুক্ত করা হয়। এই জাহাজের মাধ্যমে বাংলাদেশ নৌবাহিনী প্রথমবারের মত সমুদ্রে পদার্পণ করে। পরবর্তীতে বিভিন্ন বন্ধুসুলভ দেশ থেকে আরও টহল জাহাজ যুক্ত করা হয়। ১৯৭৪ সালে একটি কানাডিয়ান কার্গো জাহাজকে সংস্কার করে বানৌজা শহীদ রুহুল আমিন নামে যুক্ত করা হয় এবং জাহাজটিকে নৌবাহিনীর ফ্ল্যাগশিপ করা হয়। এটি ছিল নৌবাহিনীর প্রথম জাহাজ যা গভীর সমুদ্রে চলাচল করতে সক্ষম। ১৯৭৪ সালের মধ্যে নৌবাহিনীর ঘাটি ঈসা খান, হাজী মহসিন ও তিতুমীর স্থাপিত হয়। ১৯৭৬ সালে চট্টগ্রামের জলদিয়ায় বাংলাদেশ মেরিন একাডেমী</i>র ক্যাম্পাসে নৌবাহিনীর প্রশিক্ষণ কেন্দ্র বাংলাদেশ নেভাল একাডেমী অস্থায়ীভাবে স্থাপিত হয়। নারায়ণগঞ্জ ডকইয়ার্ড পাচটি নদিভিত্তিক টহল জাহাজ নির্মাণ করে যা ছিল নৌবাহিনীর জন্য একটি মাইলফলক। বাংলাদেশ নৌবাহিনীর স্থায়ী সদর দপ্তর বনানীর বর্তমান স্থানে স্থানান্তরিত হয়। ১৯৭৬ সালে সাবেক ব্রিটিশ নৌবাহিনীর ফ্রিগেট বানৌজা ওমর ফারুক যুক্ত হওয়ার মধ্য দিয়ে নৌবাহিনীর সক্ষমতা বহুলাংশে বৃদ্ধি পায়। ১৯৭৮ ও ১৯৮২ সালে ব্রিটিশ রাজকীয় নৌবাহিনীর আরও দুইটি ফ্রিগেট যথাক্রমে বানৌজা আলী হায়দার ও বানৌজা আবু বকর হিসেবে বাংলাদেশ নৌবাহিনীতে যুক্ত হয়।[10] ১৯৮০ সালে কিছু মিসাইল বোট ক্রয়ের মধ্য দিয়ে বাংলাদেশ নৌবাহিনী ক্ষেপণাস্ত্র সক্ষমতা অর্জন করে। ১৯৮২ সালে বাংলাদেশ নেভাল একাডেমীকে পতেঙ্গার বর্তমান অবস্থানে স্থানান্তর করা হয়। ১৯৮৯ সালে নৌবাহিনীতে যুক্ত হয় প্রথম ক্ষেপণাস্ত্রবাহি ফ্রিগেট বানৌজা ওসমান। পরবর্তীকালে টহল জাহাজ, দ্রুত আক্রমণকারী জাহাজ, মাইনসুইপার সহ নানা ধরনের জাহাজ বাংলাদেশ নৌবাহিনীতে যুক্ত হয়। একাবিংশ শতাব্দী বাংলাদেশ সশস্ত্র বাহিনী সমূহের মধ্যে বাংলাদেশ নৌবাহিনী প্রথম বাহিনী হিসেবে নারী সদস্য যুক্ত করে। ২০০০ সালে ১৪ জন নারী কর্মকর্তা নৌবাহিনীতে যোগ দেন।[11] ২০১৬ সালে প্রথমবারের মত ৪৪ জন নারী নাবিক নৌবাহিনীতে যুক্ত হয়।[12] ২০০৮ সালের মায়ানমার সরকার দক্ষিণ কোরিয়ান কোম্পানি দাইয়ুকে সেইন্ট মারটিন্স দ্বীপের ৫০ নটিক্যাল মাইল দক্ষিণ পশ্চিমে বিতর্কিত সমুদ্রসীমায় তেল-গ্যাস অনুসন্ধানের দায়িত্ব দেয়। ২ নভেম্বর ২০০৮, দাইয়ু বিতর্কিত সীমায় অনুসন্ধান রিগ বসায়।[13] বাংলাদেশ সরকার মায়ানমারকে অনুসন্ধান বন্ধ করার অনুরোধ জানায় কিন্তু মায়ানমারের পক্ষ থেকে কোন সারা পাওয়া যায় নি। পরবর্তীতে বাংলাদেশ নৌবাহিনী সেখানে ফ্রিগেট বানৌজা আবু বকর, টহল জাহাজ বানৌজা মধুমতি এবং ডুবোজাহাজ বিধ্বংসী জাহাজ বানৌজা নির্ভয়কে মোতায়েন করে।[14] পাল্টা পদক্ষেপ হিসেবে মায়ানমার ও দুইটি যুদ্ধজাহাজ মোতায়েন করলে যুদ্ধাবস্থার সৃষ্টি হয়।[15] পরবর্তীকালে দুই দেশের মধ্যে কূটনৈতিক আলোচনা শুরু হয় এবং ৭ নভেম্বর মায়ানমার রিগ সরিয়ে নেয়।[16] ২০১১ সালে নৌবাহিনীর একটি উদ্ধার ও চিকিৎসক দলকে টোকিও ভূমিকম্প ও সুনামি</i>র পর জাপানে মোতায়েন করা হয়।[17] ২০১৩ সালে টাইফুন হাইয়ান এ আক্রান্ত মানুষের সহায়তায় ১০ লক্ষ ডলার মূল্যের মানবিক সহায়তা সরঞ্জাম ও নৌবাহিনীর চিকিৎসক দল সহ বানৌজা সমুদ্র জয়কে ফিলিপাইনে মোতায়েন করা হয়।[18] ২০১৪ সালের মার্চে বাংলাদেশ নৌবাহিনী নিখোঁজ মালয়েশিয়া এয়ারলাইন্স ফ্লাইট ৩৭০ এর অনুসন্ধান অভিযান শুরু করে ফ্রিগেট বানৌজা উমর ফারুক এবং সামুদ্রিক টহল বিমান ডরনিয়ার ডিও-২২৮এনজি মোতায়েনের মধ্য দিয়ে। বিমানটি ছিল একটি বোয়িং ৭৭৭-২০০এআর মডেলের বিমান যা ১৪টি দেশের ২২৭ জন যাত্রী এবং ১২ জন ক্রু নিয়ে মালয়েশিয়া থেকে চীনে যাচ্ছিল। পরবর্তীতে বানৌজা উমর ফারুককে বানৌজা সমুদ্র জয় দিয়ে প্রতিস্থাপন করা হয়। ২০১৪ সালের মে মাসে একটি অস্ট্রেলীয় কোম্পানি বঙ্গোপসাগর এ বিমানটির ধ্বংসাবশেষ পাওয়ার দাবি করলে অনুসন্ধান অভিযান পুনরায় শুরু হয়।[19] ২০১৪ সালে মালদ্বীপের পানি সংকটের সময় বাংলাদেশ নৌবাহিনী ছিল প্রথম যারা মানবিক সহায়তা ত্রাণ কার্যক্রম শুরু করে। সেসময় বানৌজা সমুদ্র জয়কে ১০০ টন পানির বোতল সহ মোতায়েন করা হয়।[20] ফোর্সেস গোল ২০৩০ ২০১০ সালে বাংলাদেশ সরকার সশস্ত্র বাহিনীর জন্য ফোর্সেস গোল ২০৩০ নামক একটি দীর্ঘমেয়াদি আধুনিকায়ন পরিকল্পনা গ্রহণ করে। বঙ্গোপসাগরের ভূকৌশলগত গুরুত্ব অনুধাবন করে নৌবাহিনীকে এই পরিকল্পনায় সর্ব্বোচ্চ গুরুত্ব দেয়া হয়। পরিকল্পনায় নৌবাহিনীকে ত্রিমাত্রিক বাহিনীতে রূপান্তর করার কথা বলা হয়।[21] পটুয়াখালী জেলার রাবনাবাদ চ্যানেলে নৌবাহিনীর জন্য বানৌজা শের-এ-বাংলা নামক ঘাটি স্থাপনের কাজ চলছে। এটি হবে বাংলাদেশের সর্ববৃহৎ নৌঘাটি যেখানে বিমান উড্ডয়ন ও ডুবোজাহাজ ভেড়ানোর ব্যবস্থা থাকবে।[22] একই সাথে কক্সবাজারের পেকুয়ায় বানৌজা শেখ হাসিনা নামক ডুবোজাহাজ ঘাটির কাজও চলমান রয়েছে।[23] জাহাজবহর আধুনিকায়নের অংশ হিসেবে ২০১৪ সালে বাংলাদেশ নৌবাহিনী চীন থেকে দুইটি ব্যবহৃত টাইপ ০৫৩এইচ২ (জিয়াংহু ক্লাস) ফ্রিগেট ক্রয় করে।[24] যুক্তরাষ্ট্র কোস্ট গার্ড নৌবাহিনীকে ২০১৩[25] ও ২০১৫[26] সালে উপহার হিসেবে দুইটি হ্যামিল্টন ক্লাস কাটার প্রদান করে যা নৌবাহিনী বর্তমানে টহল ফ্রিগেট হিসেবে ব্যবহার করছে। যুক্তরাজ্য নৌবাহিনী থেকে ২০১১ সালে কেনা হয়েছে দুইটি ব্যবহৃত টহল জাহাজ যা সংস্কার ও আধুনিকায়নের পর নৌবাহিনীতে যুক্ত হয়েছে ক্ষেপণাস্ত্রবাহী কর্ভেট হিসেবে। নৌবাহিনী যুক্তরাজ্য থেকে পুরাতন জরিপ ও গবেষণা জাহাজও ক্রয় করেছে।[27] ২০১৬ সালে চীন থেকে দুইটি টাইপ ০৫৬ কর্ভেট কেনা হয়েছে এবং বর্তমানে আরও দুইটি নির্মাণাধীন রয়েছে।[28] ২০১৩ সালে চীন থেকে কেনা হয় দুইটি দুর্জয় ক্লাস বৃহৎ টহল জাহাজ।[29] ডুবোজাহাজ বিধ্বংসী ক্ষমতা সম্পন্ন আরও দুইটি দুর্জয় ক্লাসের জাহাজ খুলনা শিপইয়ার্ডে নির্মাণ করা হয়েছে এবং ২০১৭ সালে নৌবাহিনীতে যুক্ত হয়েছে।[30] ২০১১ সালের ১৪ জুলাই দুইটি এডব্লিউ ১০৯ হেলিকপ্টার সংযোজনের মাধ্যমে বাংলাদেশ নৌবাহিনীর উড্ডয়ন শাখার উদ্বোধন হয়। পরবর্তীতে ২০১৩ সালে দুইটি ডরনিয়ার ডিও ২২৮এনজি সামুদ্রিক টহল বিমান উড্ডয়ন শাখায় যুক্ত হয়।[31] ২০১৭ সালে চীন থেকে দুইটি পুরাতন টাইপ ০৩৫জি (মিং ক্লাস) ডুবোজাহাজ সংযুক্তির মাধ্যমে বাংলাদেশ নৌবাহিনী সমুদ্রগর্ভে অপারেশনের সক্ষমতা অর্জন করে।[32][33] ডুবোজাহাজ সংযোজনের মাধ্যমে নৌবাহিনী ত্রিমাত্রিক নৌবাহিনীতে পরিণত হয়। জাতিসংঘ মিশন, বহুজাতিক মহড়া ও নৌ কূটনীতি ১৯৯৩ সালে বাংলাদেশ নৌবাহিনী জাতিসংঘ মিশনে যুক্ত হয়।[34] ১৯৯৭ সালে প্রথমবারের মত স্বতন্ত্র নৌবাহিনী ইউনিট মোতায়েন করা হয় প্রথম উপসাগরীয় যুদ্ধের পর ইরাক-কুয়েত সীমান্তের জলপথের নিরাপত্তায়। পরবর্তীতে ২০০৫ সালে সুদানে একটি ফোর্স রিভারাইন ইউনিট (এফআরইউ) নামক নদীভিত্তিক টহল দল পাঠানো হয়।[35][36] এছাড়াও সেনাবাহিনীর নেতৃত্বাধীন বিভিন্ন মিশনেও নৌসদস্যরা অংশ নিয়ে থাকেন। ২০১০ সাল থেকে বাংলাদেশ নৌবাহিনী লেবাননে জাতিসংঘ মিশন ইউনিফিল এর আওতায় ভূমধ্যসাগরে যুদ্ধজাহাজ মোতায়েন করে আসছে। বর্তমানে এই মিশনে একটি ক্যাসল ক্লাস ক্ষেপণাস্ত্রবাহী কর্ভেট মোতায়েন রয়েছে।[37] বাংলাদেশ নৌবাহিনী নিয়মিতভাবে অন্যান্য নৌবাহিনীর সাথে মহড়ায় অংশগ্রহণ করে থাকে যা মূল্যবান অভিজ্ঞতা অর্জন ও যুদ্ধ সক্ষমতা বাড়াতে সাহায্য করে। ১৯৯২ সাল থেকে ১৯৯৮ সাল পর্যন্ত বাংলাদেশ ও যুক্তরাষ্ট্র নৌবাহিনী এক্সারসাইজ সী ব্যাট নামক বার্ষিক সমুদ্র মহড়ায় অংশ নিত। ২০০৯ সাল থেকে বাংলাদেশ নৌবাহিনী ও যুক্তরাষ্ট্র নৌবাহিনীর বিশেষ বাহিনী এক্সারসাইজ টাইগার শার্ক নামক মহড়ায় অংশ নিয়ে আসছে। ২০১১ সাল থেকে বাংলাদেশ ও যুক্তরাষ্ট্র নৌবাহিনীর মধ্যে কোঅপারেশন অ্যাফ্লোট রেডিনেস অ্যান্ড ট্রেনিং (কারাত) নামক বাৎসরিক সামুদ্রিক মহড়া অনুষ্ঠিত হয়ে আসছে।[38] ভারতীয় নৌবাহিনী আয়োজিত দ্বিবার্ষিক মহড়া মিলান এও নৌবাহিনীর যুদ্ধজাহাজ নিয়মিতভাবে অংশ নিয়ে থাকে।[39] ২০০৯ সাল থেকে আরব সাগরে পাকিস্তান নৌবাহিনী আয়োজিত দ্বিবার্ষিক মহড়া আমান এ বাংলাদেশ নৌবাহিনী ফ্রিগেট নিয়ে অংশগ্রহণ করে আসছে।[40] নৌবাহিনী কাতারের দোহায় অনুষ্ঠিত সংকট মোকাবিলা অনুশীলন মহড়া এক্সারসাইজ ফেরোশাস ফ্যালকন এও অংশ নিয়ে থাকে।[41][42] বানৌজা আবু বকর ২০১৪ সালে চীনের শ্যানডং প্রদেশের কুইংদাওতে অনুষ্ঠিত ওয়েস্ট প্যাসিফিক নেভাল সিম্পোজিয়াম (ডব্লিউপিএনএস) এ অংশগ্রহণ করে।[43] এছাড়া নৌবাহিনী ২০১৫ সাল থেকে মালেশিয়ায় অনুষ্ঠিত বহুজাতিক প্রদর্শনী মহড়া লাংকাউই ইন্টারন্যাশনাল মেরিটাইম অ্যান্ড অ্যারোস্পেস এক্সিবিশন (লিমা) এ অংশগ্রহণ করে থাকে।[44] ২০১৭ সালে বাংলাদেশ নৌবাহিনী ভারত মহাসাগরীয় ফোরামের ব্যানারে বহুজাতিক সমুদ্র মহড়া ইওএনএস মাল্টিলেটারাল মেরিটাইম সার্চ অ্যান্ড রেসকিউ এক্সারসাইজ (আইএমএমএসআরইএক্স) আয়োজন করে। এটি ছিল নৌবাহিনীর আয়োজিত প্রথম বহুজাতিক মহড়া। নৌপ্রধানগণের তালিকা অ্যাডমিরাল নিজামউদ্দিন আহমেদ সংগঠন বাংলাদেশ নৌবাহিনীর প্রধান হচ্ছেন একজন চার তারকা অ্যাডমিরাল।[45] নৌপ্রধান নৌবাহিনীর সকল যুদ্ধকালীন এবং শান্তিকালীন সকল কর্মকাণ্ড নিয়ন্ত্রণ করেন। নৌবাহিনী সদর দপ্তরের চারটি শাখা রয়েছে: অপারেশন্স(ও), পার্সোনেল (পি), ম্যাটেরিয়াল (এম) এবং লজিস্টিকস (লগ)। প্রত্যেক শাখার প্রধান হিসেবে রয়েছেন একজন সহকারি নৌবাহিনী প্রধান। প্রত্যেক সহকারি নৌপ্রধানের অধীনে রয়েছে একাধিক পরিদপ্তর যার পরিচালক হিসেবে থাকেন একজন কমোডোর বা ক্যাপ্টেন পদমর্যাদার কর্মকর্তা। প্রত্যেক পরিচালকের অধিনে থাকেন সহকারি পরিচালক এবং স্টাফ অফিসার পদের কর্মকর্তাগণ। নৌবাহিনীতে নয়টি এলাকাভিত্তিক কমান্ড রয়েছে যার নেতৃত্বে আছেন একজন রিয়ার অ্যাডমিরাল বা কমোডোর পদমর্যাদার কর্মকর্তা।[46][47] গুরুত্বপূর্ণ পদধারী কর্মকর্তা: নৌবাহিনী প্রধান: অ্যাডমিরাল নিজামউদ্দিন আহমেদ, ওএসপি, বিসিজিএম, এনডিসি, পিএসসি।[48] সহকারি নৌবাহিনী প্রধান (অপারেশন্স): রিয়ার অ্যাডমিরাল এম মকবুল হোসেইন সহকারি নৌবাহিনী প্রধান (পার্সোনেল): রিয়ার অ্যাডমিরাল মো: শাহীন ইকবাল সহকারি নৌবাহিনী প্রধান (ম্যাটেরিয়াল): রিয়ার অ্যাডমিরাল এম শফিউল আজম সহকারি নৌবাহিনী প্রধান (লজিস্টিকস): রিয়ার অ্যাডমিরাল এম লোকমানুর রহমান এলাকাভিত্তিক নেতৃত্ব প্রশাসনিক শাখা বাংলাদেশ নৌবাহিনীতে ৬টি প্রশাসনিক শাখা রয়েছে:[49] নির্বাহী শাখা প্রকৌশল শাখা সরবরাহ শাখা তড়িৎ শাখা শিক্ষা শাখা চিকিৎসা শাখা পদবিন্যাস কমিশন্ড অফিসার জুনিয়র কমিশন্ড অফিসার (জেসিও) নন কমিশন্ড অফিসার (এনসিও) এবং নাবিক নৌঘাটি নৌসদর, ঢাকা বানৌজা হাজী মহসীন, ঢাকা বানৌজা শেখ মুজিব, ঢাকা বানৌজা শহীদ মোয়াজ্জেম, কাপ্তাই, রাঙামাটি বানৌজা উল্কা, চট্টগ্রাম বানৌজা ঈসা খান, চট্টগ্রাম বানৌজা ভাটিয়ারি, চট্টগ্রাম বানৌজা পতেঙ্গা, চট্টগ্রাম বানৌজা নির্ভীক, চট্টগ্রাম বানৌজা তিতুমীর, খুলনা বানৌজা উপশম, খুলনা বানৌজা মোংলা, মোংলা বানৌজা শের-এ-বাংলা, পটুয়াখালী বানৌজা শেখ হাসিনা, কক্সবাজার প্রশিক্ষণ কেন্দ্র বাংলাদেশ নেভাল একাডেমী, পতেঙ্গা, চট্টগ্রাম গানারি স্কুল, বানৌজা ঈসা খান, চট্টগ্রাম নেভিগেশন অ্যান্ড ডিরেকশন (এনডি) স্কুল, বানৌজা ঈসা খান,, চট্টগ্রাম টর্পেডো অ্যান্টি সাবমেরিন (টিএএস) স্কুল, বানৌজা ঈসা খান,, চট্টগ্রাম হাইড্রোগ্রাফি স্কুল, বানৌজা ঈসা খান,, চট্টগ্রাম সিগন্যাল স্কুল, বানৌজা ঈসা খান,, চট্টগ্রাম ফাস্ট অ্যাটাক ক্রাফট (এফএসি) স্কুল, বানৌজা ঈসা খান,, চট্টগ্রাম এসডব্লিউএমটি, বানৌজা ঈসা খান,, চট্টগ্রাম সোয়াডস স্কুল অ্যান্ড সেন্টার, বানৌজা নির্ভীক, চট্টগ্রাম ইঞ্জিনিয়ারিং স্কুল, বানৌজা শহীদ মোয়াজ্জেম, রাঙামাটি ইলেক্ট্রিক্যাল স্কুল, বানৌজা শহীদ মোয়াজ্জেম, রাঙামাটি স্কুল অফ লজিসটিকস অ্যান্ড ম্যানেজমেন্ট, খুলনা সরঞ্জাম ২০১৮ সাল পর্যন্ত বাংলাদেশ নৌবাহিনীতে রয়েছে ৪টি ক্ষেপণাস্ত্রবাহী ফ্রিগেট,[50] দুইটি টহল ফ্রিগেট, ৪টি কর্ভেট, ৩৮টি বিভিন্ন ধরণের ছোট যুদ্ধজাহাজ এবং ৩০টি সহায়ক যুদ্ধজাহাজ। ডুবোজাহাজ শাখায় রয়েছে দুইটি ডিজেল ইলেক্ট্রিক অ্যাটাক ডুবোজাহাজ। নৌবাহিনীর উড্ডয়ন শাখার রয়েছে বিভিন্ন ধরনের হেলিকপ্টার ও স্থির ডানার বিমান।[51] পাশাপাশি নৌবাহিনীর স্পেশাল ওয়ারফেয়ার ডাইভিং অ্যান্ড স্যালভেজ(সোয়াডস) নামে একটি বিশেষ বাহিনীও রয়েছে। ডুবোজাহাজ ১২ মার্চ ২০১৭ দুইটি টাইপ ০৩৫ (মিং ক্লাস) ডুবোজাহাজ সংযোজনের মধ্য দিয়ে বাংলাদেশ নৌবাহিনী ডুবোজাহাজ যুগে প্রবেশ করে।[52][53] জাহাজ বিমান ক্ষেপণাস্ত্র ক্ষুদ্রাস্ত্র ভবিষ্যৎ আধুনিকায়ন পরিকল্পনা বাংলাদেশ সশস্ত্র বাহিনীর উন্নয়নে ফোর্সেস গোল ২০৩০ নামক একটি দীর্ঘমেয়াদী আধুনিকায়ন পরিকল্পনা চলমান রয়েছে।[57] এই পরিকল্পনার মধ্যে রয়েছে সব ধরনের সরঞ্জাম এবং অবকাঠামো উন্নয়ন ও সম্প্রসারণ এবং উন্নত প্রশিক্ষণের ব্যবস্থা করা।[57] বাংলাদেশ নৌবাহিনী পটুয়াখালী জেলার রাবনাবাদে বানৌজা শের-এ-বাংলা নামক একটি ঘাটি স্থাপন করছে যা হবে দেশের সর্ববৃহৎ নৌঘাটি। এই ঘাটিতে বিমান উড্ডয়ন এবং ডুবোজাহাজ ভিড়ানোর ব্যবস্থা থাকবে।[22] এ ছাড়াও কক্সবাজার জেলার পেকুয়ায় বানৌজা শেখ হাসিনা নামক একটি ডুবোজাহাজ ঘাটির নির্মাণ কাজও চলমান রয়েছে।[23] একই সাথে ঢাকার খিলক্ষেতে বানৌজা শেখ মুজিব ঘাটির নির্মাণ কাজ চলছে।[58] চট্টগ্রামের সন্দ্বীপ চ্যানেলে জাহাজ ভিড়ানোর সুবিধা সহ ফ্লিট হেডকোয়ার্টার্স এর নির্মাণ কাজ চলমান রয়েছে।[59] বাংলাদেশ নৌবাহিনী ২০১৫ সালে চীনের সাথে দুইটি টাইপ ০৫৬ কর্ভেট এর ক্রয়চুক্তি করে যা বর্তমানে পানিতে ভাসানো হয়েছে এবং ২০১৮ সালের শেষভাগে নৌবাহিনীতে যুক্ত হবে।[28] খুলনা শিপইয়ার্ড নৌবাহিনীর জন্য দুইটি জরিপ ও গবেষণা জাহাজ নির্মাণ করছে। ২০১৮ সালের জানুয়ারিতে দুইটি উপকূলীয় জরিপ জাহাজ ক্রয়ের দরপত্র প্রকাশিত হয়। এই জাহাজদুটি কোন বাংলাদেশি শিপইয়ার্ড এ নির্মিত হবে।[60] ২০১৭ সালের ২৭ মার্চ দুইটি ডরনিয়ার ডিও-২২৮ এনজি সামুদ্রিক টহল বিমান ক্রয়ের চুক্তি সম্পন্ন হয়। একই বছর নৌবাহিনী দুইটি এডব্লিউ-১৫৯ ডুবোজাহাজ-বিধ্বংসী হেলিকপ্টার ক্রয়ের চুক্তিও সম্পন্ন করে। ২০১৮ সালের এপ্রিল মাসে আরও দুইটি ডুবোজাহাজ-বিধ্বংসী ক্ষমতাসম্পন্ন হেলিকপ্টার ক্রয়ের দরপত্র প্রকাশিত হয়েছে।[61] ২০১৮ সালের এপ্রিল মাসে নৌবাহিনী হেলিকপ্টার উড্ডয়ন নিয়ন্ত্রণ ক্ষমতা সম্পন্ন দুইটি এক্স-ব্যান্ড নৌচালনা রাডার ক্রয়ের দরপত্র আহ্বান করে।[62] একই সময়ে বানৌজা বঙ্গবন্ধুতে থাকা দুইটি ৪০ মিমি ফাস্ট ফর্টি প্রতিস্থাপনের জন্যও দরপত্র প্রকাশ করে।[63] ২০১৮ সালের মে মাসে নৌবাহিনী চীন থেকে দুইটি ব্যবহৃত টাইপ ০৫৩এইচ৩ ফ্রিগেট ক্রয়ের দরপত্র প্রকাশ করে।[64] ২০১৭ সালের জুলাই মাসে সংসদে প্রতিরক্ষা কার্যে দায়িত্বপ্রাপ্ত মন্ত্রী আনিসুল হক বাংলাদেশ নৌবাহিনীর অতীত, বর্তমান এবং ভবিষ্যৎ পরিকল্পনার উপর আলোকপাত করেন। তিনি জানান, পেকুয়ায় ডুবোজাহাজ ঘাটি নির্মাণের জন্য ৩৩৩ একর ভূমি অধিগ্রহণ করা হয়েছে। ঘাটিটি নির্মাণের জন্য চীনের সাথে সমঝোতা স্বারক সাক্ষরিত হয়েছে। নৌবাহিনীর জন্য চারটি মাইনসুইপার এবং একটি পালযুক্ত প্রশিক্ষণ জাহাজ ক্রয় করা হবে বলে মন্ত্রী জানান। তিনি আরও জানান যে চট্টগ্রাম ড্রাই ডকে বিদেশি জাহাজ নির্মাণ সংস্থার সহযোগিতায় ছয়টি ফ্রিগেট নির্মাণের প্রকল্প হাতে নেয়া হয়েছে। সরকার দেশেই ক্ষেপণাস্ত্র এবং শত্রু-মিত্র চিহ্নিতকরণ ব্যবস্থা তৈরির উদ্যোগ নিয়েছে।[65] ২০১৮ সালের এপ্রিল মাসে মন্ত্রী আনিসুল হক সংসদকে ফ্রিগেট নির্মাণ প্রকল্প সমন্ধে নিশ্চিত করেন। তিনি জানান নৌবাহিনীর জন্য দুইটি সামুদ্রিক টহল বিমান এবং দুইটি হেলিকপ্টার কেনা হয়েছে। তিনি আরও বলেন, নৌবাহিনীর জন্য দুইটি ফ্রিগেট, আরও টহল জাহাজ, ডুবোজাহাজ উদ্ধারকারী জাহাজ, রসদবাহী জাহাজ, টাগবোট, এবং ভাসমান ডক ক্রয়ের কার্যক্রম চলছে।[66] আরও দেখুন বাংলাদেশ সেনাবাহিনী বাংলাদেশ বিমান বাহিনী বাংলাদেশ ন্যাশনাল ক্যাডেট কোর বাংলাদেশ কোস্ট গার্ড তথ্যসূত্র বিষয়শ্রেণী:বাংলাদেশের সামরিক বাহিনী বিষয়শ্রেণী:বাংলাদেশ নৌবাহিনী	https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%82%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A7%87%E0%A6%B6%20%E0%A6%A8%E0%A7%8C%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A7%80
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 684, 2369, 2640, 3669, 4538, 25371, 25450 ], "plaintext_end_byte": [ 618, 2368, 2482, 3550, 4340, 25328, 25448, 25543 ] }	రత్నాలు మొత్తం ఎన్ని రకాలు?	నక్షత్రం (జ్యోతిషం)	telugu	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	ఖగోళ శాస్త్రము ప్రకారం అంతరిక్షంలో అనునిత్యం అగ్నిగోళంలా మండుతూ విపరీతమయిన ఉష్ణాన్ని, కాంతిని వెలువరించే ఖగోళ వస్తువే నక్షత్రం. మనం ప్రతినిత్యం చూసే సూర్యుడు కూడా ఒక నక్షత్రమే. విశ్వంలో ఇలాంటి నక్షత్రాలు కోటానుకోట్లు ఉన్నాయి. కొన్నినక్షత్ర వివిరాలు జ్యోతిష నక్షత్రాలకు గ్రహాలు అధిపతులుగా ఉంటారు. దేవతలు అది దేవతలుగా ఉంటారు. నక్షత్రాలు దేవ, రాక్షస. మానవ. గణాలుగా మూడు రకము లయిన గణాలుగా విభజించ బడి ఉంటాయి. జ్యోతిష శాస్త్రంలోగణాలను అనుసరించి గుణగణాలను గణిస్తారు. అలాగే ఆది నాడి, అంత్య నాడి, మధ్య నాడి అని మూడు విధముల నాడీ విభజన చేయబడుతుంది. అలాగే ఒక్కో నక్షత్రానికి ఒక్కో జంతువు, పక్షి, వృక్షము ఉంటాయి. నక్షత్రాలను స్త్రీ నక్షత్రాలు పురుష నక్షత్రాలుగా విభజిస్తారు. పర్యావరణ పరిరక్షణకు, ముఖ్యంగా మన ఆరోగ్యం కాపాడుకోవడానికి తప్పనిసరిగా మొక్కల్ని పెంచాల్సిన ఆవశ్యకత ఎంతైనా ఉంది. మన జన్మ నక్షత్రాన్ని అనుసరించి ఏ వృక్షాన్ని పెంచితే మంచిదనే వివరాలు కింది పట్టికలో వివరించ బడ్డాయి. జ్యోతిష్యాస్త్ర ప్రకారం నక్షత్రాలు 27. అవి: నక్షత్ర వివరాల జాబితా శిశు జనన నక్షత్ర పాదదోషాలు జన్మతార వివాహాది శుభకార్యాల నిమిత్తం వేళ్ళేటప్పుడు. కొన్ని ముఖ్యమైన కార్యాలు చేసే సమయంలో ముహూర్తాలు నిర్ణయించే సమయంలో తారాబలం చూస్తారు. తొమ్మిది రకాల ఫలితాలు ఉంటాయి. వీటిని వరుసగా తొమ్మిది రోజులకు అన్వయించి చూసుకుంటారు. ఒక్కొక విభాగంలో తొమ్మిది నక్షత్రాల లెక్కన మూడు విభాలు ఉంటాయి.నక్షత్రాలు వాటి ఫలితాలు వరుసగా ! ఈక్రింది పట్టికలో చూడ వచ్చు. తారలు ఫలితము నక్షత్రాలు మరికొన్ని వివరాలు పురుష నక్షత్రాలు:- అశ్వని, పునర్వసు, పుష్యమి, హస్త, శ్రవణము, అనూరాధ, పూర్వాభద్ర, ఉత్తరాభద్ర. స్త్రీనక్షత్రాలు:- భరణి, కృత్తిక, రోహిణి, ఆర్ద్ర, ఆస్లేష, మఖ, పుబ్బ, ఉత్తర, చిత్త, స్వాతి, విశాఖ, జ్యేష్ట, పూర్వాషాఢ, ధనిష్ట, రేవతి. నపుంసక నక్షత్రాలు:- మృగశిర, మూల, శతభిష. తైత్తిరీయ బ్రహ్మణమ్ \| అష్టకమ్ – 3 ప్రశ్నః – 1 నక్షత్ర సూక్తమ్ (నక్షత్రేష్టి) తైత్తిరీయ సంహితాః \| కాండ 3 ప్రపాఠకః – 5 అనువాకమ్ – 1 ఓం \|\| అగ్నిర్నః’ పాతు కృత్తి’కాః \| నక్ష’త్రం దేవమి’ంద్రియమ్ \| ఇదమా’సాం విచక్షణమ్ \| హవిరాసం జు’హోతన \| యస్య భాంతి’ రశ్మయో యస్య’ కేతవః’ \| యస్యేమా విశ్వా భువ’నానిసర్వా” \| స కృత్తి’కాభిరభిసంవసా’నః \| అగ్నిర్నో’ దేవస్సు’వితే ద’ధాతు \|\| 1 \|\| ప్రజాప’తే రోహిణీవే’తు పత్నీ” \| విశ్వరూ’పా బృహతీ చిత్రభా’నుః \| సా నో’ యఙ్ఞస్య’ సువితే ద’ధాతు \| యథా జీవే’మ శరదస్సవీ’రాః \| రోహిణీ దేవ్యుద’గాత్పురస్తా”త్ \| విశ్వా’ రూపాణి’ ప్రతిమోద’మానా \| ప్రజాప’తిగ్‍మ్ హవిషా’ వర్ధయ’ంతీ \| ప్రియా దేవానాముప’యాతు యఙ్ఞమ్ \|\| 2 \|\| సోమో రాజా’ మృగశీర్షేణ ఆగన్న్’ \| శివం నక్ష’త్రం ప్రియమ’స్య ధామ’ \| ఆప్యాయ’మానో బహుధా జనే’షు \| రేతః’ ప్రజాం యజ’మానే దధాతు \| యత్తే నక్ష’త్రం మృగశీర్షమస్తి’ \| ప్రియగ్‍మ్ రా’జన్ ప్రియత’మం ప్రియాణా”మ్ \| తస్మై’ తే సోమ హవిషా’ విధేమ \| శన్న’ ఏధి ద్విపదే శం చతు’ష్పదే \|\| 3 \|\| ఆర్ద్రయా’ రుద్రః ప్రథ’మా న ఏతి \| శ్రేష్ఠో’ దేవానాం పతి’రఘ్నియానా”మ్ \| నక్ష’త్రమస్య హవిషా’ విధేమ \| మా నః’ ప్రజాగ్‍మ్ రీ’రిషన్మోత వీరాన్ \| హేతి రుద్రస్య పరి’ణో వృణక్తు \| ఆర్ద్రా నక్ష’త్రం జుషతాగ్‍మ్ హవిర్నః’ \| ప్రముంచమా’నౌ దురితాని విశ్వా” \| అపాఘశగ్‍మ్’ సన్నుదతామరా’తిమ్ \| \|\| 4\|\| పున’ర్నో దేవ్యది’తిస్పృణోతు \| పున’ర్వసూనః పునరేతాం” యఙ్ఞమ్ \| పున’ర్నో దేవా అభియ’ంతు సర్వే” \| పునః’ పునర్వో హవిషా’ యజామః \| ఏవా న దేవ్యది’తిరనర్వా \| విశ్వ’స్య భర్త్రీ జగ’తః ప్రతిష్ఠా \| పున’ర్వసూ హవిషా’ వర్ధయ’ంతీ \| ప్రియం దేవానా-మప్యే’తు పాథః’ \|\| 5\|\| బృహస్పతిః’ ప్రథమం జాయ’మానః \| తిష్యం’ నక్ష’త్రమభి సంబ’భూవ \| శ్రేష్ఠో’ దేవానాంపృత’నాసుజిష్ణుః \| దిశో‌உను సర్వా అభ’యన్నో అస్తు \| తిష్యః’ పురస్తా’దుత మ’ధ్యతో నః’ \| బృహస్పతి’ర్నః పరి’పాతు పశ్చాత్ \| బాధే’తాంద్వేషో అభ’యం కృణుతామ్ \| సువీర్య’స్యపత’యస్యామ \|\| 6 \|\| ఇదగ్‍మ్ సర్పేభ్యో’ హవిర’స్తు జుష్టమ్” \| ఆశ్రేషా యేషా’మనుయంతి చేతః’ \| యే అంతరి’క్షం పృథివీం క్షియంతి’ \| తే న’స్సర్పాసో హవమాగ’మిష్ఠాః \| యే రో’చనే సూర్యస్యాపి’ సర్పాః \| యే దివం’ దేవీమను’సంచర’ంతి \| యేషా’మశ్రేషా అ’నుయంతి కామమ్” \| తేభ్య’స్సర్పేభ్యోమధు’మజ్జుహోమి \|\| 7 \|\| ఉప’హూతాః పితరో యే మఘాసు’ \| మనో’జవసస్సుకృత’స్సుకృత్యాః \| తే నో నక్ష’త్రేహవమాగ’మిష్ఠాః \| స్వధాభి’ర్యఙ్ఞం ప్రయ’తం జుషంతామ్ \| యే అ’గ్నిదగ్ధా యే‌உన’గ్నిదగ్ధాః \| యే’‌உముల్లోకం పితరః’ క్షియంతి’ \| యాగ్‍శ్చ’ విద్మయాగ్మ్ ఉ’ చ న ప్ర’విద్మ \| మఘాసు’ యఙ్ఞగ్‍మ్ సుకృ’తం జుషంతామ్ \|\| 8\|\| గవాం పతిః ఫల్గు’నీనామసి త్వమ్ \| తద’ర్యమన్ వరుణమిత్ర చారు’ \| తం త్వా’ వయగ్‍మ్ స’నితారగ్‍మ్’ సనీనామ్ \| జీవా జీవ’ంతముప సంవి’శేమ \| యేనేమా విశ్వా భువ’నాని సంజి’తా \| యస్య’ దేవా అ’నుసంయంతి చేతః’ \| అర్యమా రాజా‌உజరస్తు వి’ష్మాన్ \| ఫల్గు’నీనామృషభో రో’రవీతి \|\| 9 \|\| శ్రేష్ఠో’ దేవానాం” భగవో భగాసి \| తత్త్వా’ విదుః ఫల్గు’నీస్తస్య’ విత్తాత్ \| అస్మభ్యం’ క్షత్రమజరగ్‍మ్’ సువీర్యమ్” \| గోమదశ్వ’వదుపసన్ను’దేహ \| భగో’హ దాతా భగ ఇత్ప్ర’దాతా \| భగో’ దేవీః ఫల్గు’నీరావి’వేశ \| భగస్యేత్తం ప్ర’సవం గ’మేమ \| యత్ర’ దేవైస్స’ధమాదం’ మదేమ \| \|\| 10 \|\| ఆయాతు దేవస్స’వితోప’యాతు \| హిరణ్యయే’న సువృతా రథే’న \| వహన్, హస్తగ్‍మ్’ సుభగ్‍మ్’ విద్మనాప’సమ్ \| ప్రయచ్ఛ’ంతం పపు’రిం పుణ్యమచ్ఛ’ \| హస్తః ప్రయ’చ్ఛ త్వమృతం వసీ’యః \| దక్షి’ణేన ప్రతి’గృభ్ణీమ ఏనత్ \| దాతార’మద్య స’వితా వి’దేయ \| యో నో హస్తా’య ప్రసువాతి’ యఙ్ఞమ్ \|\|11 \|\| త్వష్టా నక్ష’త్రమభ్యే’తి చిత్రామ్ \| సుభగ్‍మ్ స’సంయువతిగ్‍మ్ రాచ’మానామ్ \| నివేశయ’న్నమృతాన్మర్త్యాగ్’శ్చ \| రూపాణి’ పిగ్ంశన్ భువ’నాని విశ్వా” \| తన్నస్త్వష్టా తదు’ చిత్రా విచ’ష్టామ్ \| తన్నక్ష’త్రం భూరిదా అ’స్తు మహ్యమ్” \| తన్నః’ ప్రజాం వీరవ’తీగ్‍మ్ సనోతు \| గోభి’ర్నో అశ్వైస్సమ’నక్తు యఙ్ఞమ్ \|\| 12 \|\| వాయుర్నక్ష’త్రమభ్యే’తి నిష్ట్యా”మ్ \| తిగ్మశృం’గో వృషభో రోరు’వాణః \| సమీరయన్ భువ’నా మాతరిశ్వా” \| అప ద్వేషాగ్‍మ్’సి నుదతామరా’తీః \| తన్నో’ వాయస్తదు నిష్ట్యా’ శృణోతు \| తన్నక్ష’త్రం భూరిదా అ’స్తు మహ్యమ్” \| తన్నో’ దేవాసో అను’జానంతు కామమ్” \| యథాతరే’మ దురితాని విశ్వా” \|\| 13 \|\| దూరమస్మచ్ఛత్ర’వో యంతు భీతాః \| తది’ంద్రాగ్నీ కృ’ణుతాం తద్విశా’ఖే \| తన్నో’ దేవా అను’మదంతు యఙ్ఞమ్ \| పశ్చాత్ పురస్తాదభ’యన్నో అస్తు \| నక్ష’త్రాణామధి’పత్నీ విశా’ఖే \| శ్రేష్ఠా’వింద్రాగ్నీ భువ’నస్య గోపౌ \| విషూ’చశ్శత్రూ’నపబాధ’మానౌ \| అపక్షుధ’న్నుదతామరా’తిమ్ \| \|\| 14 \|\| పూర్ణా పశ్చాదుత పూర్ణా పురస్తా”త్ \| ఉన్మ’ధ్యతః పౌ”ర్ణమాసీ జి’గాయ \| తస్యాం” దేవా అధి’సంవస’ంతః \| ఉత్తమే నాక’ ఇహ మా’దయంతామ్ \| పృథ్వీ సువర్చా’ యువతిః సజోషా”ః \| పౌర్ణమాస్యుద’గాచ్ఛోభ’మానా \| ఆప్యాయయ’ంతీ దురితాని విశ్వా” \| ఉరుం దుహాంయజ’మానాయ యఙ్ఞమ్ \| ఋద్ధ్యాస్మ’ హవ్యైర్నమ’సోపసద్య’ \| మిత్రం దేవం మి’త్రధేయం’ నో అస్తు \| అనూరాధాన్, హవిషా’ వర్ధయ’ంతః \| శతం జీ’వేమ శరదః సవీ’రాః \| చిత్రం నక్ష’త్రముద’గాత్పురస్తా”త్ \| అనూరాధా స ఇతి యద్వద’ంతి \| తన్మిత్ర ఏ’తి పథిభి’ర్దేవయానై”ః \| హిరణ్యయైర్విత’తైరంతరి’క్షే \|\| 16 \|\| ఇంద్రో” జ్యేష్ఠామను నక్ష’త్రమేతి \| యస్మి’న్ వృత్రం వృ’త్ర తూర్యే’ తతార’ \| తస్మి’న్వయ-మమృతం దుహా’నాః \| క్షుధ’ంతరేమ దురి’తిం దురి’ష్టిమ్ \| పురందరాయ’ వృషభాయ’ ధృష్ణవే” \| అషా’ఢాయ సహ’మానాయ మీఢుషే” \| ఇంద్రా’య జ్యేష్ఠా మధు’మద్దుహా’నా \| ఉరుం కృ’ణోతు యజ’మానాయ లోకమ్ \| \|\| 17 \|\| మూలం’ ప్రజాం వీరవ’తీం విదేయ \| పరా”చ్యేతు నిరృ’తిః పరాచా \| గోభిర్నక్ష’త్రం పశుభిస్సమ’క్తమ్ \| అహ’ర్భూయాద్యజ’మానాయ మహ్యమ్” \| అహ’ర్నో అద్య సు’వితే ద’దాతు \| మూలం నక్ష’త్రమితి యద్వద’ంతి \| పరా’చీం వాచా నిరృ’తిం నుదామి \| శివం ప్రజాయై’ శివమ’స్తు మహ్యమ్” \|\| 18 \|\| యా దివ్యా ఆపః పయ’సా సంబభూవుః \| యా అంతరి’క్ష ఉత పార్థి’వీర్యాః \| యాసా’మషాఢా అ’నుయంతి కామమ్” \| తా న ఆపః శగ్గ్ స్యోనా భ’వంతు \| యాశ్చ కూప్యా యాశ్చ’ నాద్యా”స్సముద్రియా”ః \| యాశ్చ’ వైశంతీరుత ప్రా’సచీర్యాః \| యాసా’మషాఢా మధు’ భక్షయ’ంతి \| తా న ఆపః శగ్గ్ స్యోనా భ’వంతు \|\|19 \|\| తన్నో విశ్వే ఉప’ శృణ్వంతు దేవాః \| తద’షాఢా అభిసంయ’ంతు యఙ్ఞమ్ \| తన్నక్ష’త్రం ప్రథతాం పశుభ్యః’ \| కృషిర్వృష్టిర్యజ’మానాయ కల్పతామ్ \| శుభ్రాః కన్యా’ యువతయ’స్సుపేశ’సః \| కర్మకృత’స్సుకృతో’ వీర్యా’వతీః \| విశ్వా”న్ దేవాన్, హవిషా’ వర్ధయ’ంతీః \| అషాఢాః కామముపా’యంతు యఙ్ఞమ్ \|\| 20 \|\| యస్మిన్ బ్రహ్మాభ్యజ’యత్సర్వ’మేతత్ \| అముంచ’ లోకమిదమూ’చ సర్వమ్” \| తన్నోనక్ష’త్రమభిజిద్విజిత్య’ \| శ్రియం’ దధాత్వహృ’ణీయమానమ్ \| ఉభౌ లోకౌ బ్రహ్మ’ణా సంజి’తేమౌ \| తన్నో నక్ష’త్రమభిజిద్విచ’ష్టామ్ \| తస్మి’న్వయం పృత’నాస్సంజ’యేమ \| తన్నో’ దేవాసోఅను’జానంతు కామమ్” \|\| 21 \|\| శృణ్వంతి’ శ్రోణామమృత’స్య గోపామ్ \| పుణ్యా’మస్యా ఉప’శృణోమి వాచమ్” \| మహీం దేవీం విష్ణు’పత్నీమజూర్యామ్ \| ప్రతీచీ’ మేనాగ్‍మ్ హవిషా’ యజామః \| త్రేధా విష్ణు’రురుగాయో విచ’క్రమే \| మహీం దివం’ పృథివీమంతరి’క్షమ్ \| తచ్ఛ్రోణైతిశ్రవ’-ఇచ్ఛమా’నా \| పుణ్యగ్గ్ శ్లోకంయజ’మానాయ కృణ్వతీ \|\| 22 \|\| అష్టౌ దేవా వస’వస్సోమ్యాసః’ \| చత’స్రో దేవీరజరాః శ్రవి’ష్ఠాః \| తే యఙ్ఞం పా”ంతు రజ’సః పురస్తా”త్ \| సంవత్సరీణ’మమృతగ్గ్’ స్వస్తి \| యఙ్ఞం నః’ పాంతు వస’వః పురస్తా”త్ \| దక్షిణతో’‌உభియ’ంతు శ్రవి’ష్ఠాః \| పుణ్యన్నక్ష’త్రమభి సంవి’శామ \| మా నోఅరా’తిరఘశగ్ంసా‌உగన్న్’ \|\| 23 \|\| క్షత్రస్య రాజా వరు’ణో‌உధిరాజః \| నక్ష’త్రాణాగ్‍మ్ శతభి’షగ్వసి’ష్ఠః \| తౌ దేవేభ్యః’ కృణుతో దీర్ఘమాయుః’ \| శతగ్‍మ్ సహస్రా’ భేషజాని’ ధత్తః \| యఙ్ఞన్నో రాజా వరు’ణ ఉప’యాతు \| తన్నోవిశ్వే’ అభి సంయ’ంతు దేవాః \| తన్నో నక్ష’త్రగ్‍మ్ శతభి’షగ్జుషాణమ్ \| దీర్ఘమాయుఃప్రతి’రద్భేషజాని’ \|\| 24 \|\| అజ ఏక’పాదుద’గాత్పురస్తా”త్ \| విశ్వా’ భూతాని’ ప్రతి మోద’మానః \| తస్య’ దేవాః ప్ర’సవం య’ంతి సర్వే” \| ప్రోష్ఠపదాసో’ అమృత’స్య గోపాః \| విభ్రాజ’మానస్సమిధా న ఉగ్రః \| ఆ‌உంతరి’క్షమరుహదగంద్యామ్ \| తగ్‍మ్ సూర్యం’ దేవమజమేక’పాదమ్ \| ప్రోష్ఠపదాసోఅను’యంతి సర్వే” \|\| 25 \|\| అహి’ర్బుధ్నియః ప్రథ’మా న ఏతి \| శ్రేష్ఠో’ దేవానా’ముత మాను’షాణామ్ \| తం బ్రా”హ్మణాస్సో’మపాస్సోమ్యాసః’ \| ప్రోష్ఠపదాసో’ అభిర’క్షంతి సర్వే” \| చత్వార ఏక’మభి కర్మ’ దేవాః \| ప్రోష్ఠపదా స ఇతి యాన్, వద’ంతి \| తే బుధ్నియం’ పరిషద్యగ్గ్’ స్తువంతః’ \| అహిగ్‍మ్’ రక్షంతి నమ’సోపసద్య’ \|\| 26 \|\| పూషా రేవత్యన్వే’తి పంథా”మ్ \| పుష్టిపతీ’ పశుపా వాజ’బస్త్యౌ \| ఇమాని’ హవ్యా ప్రయ’తా జుషాణా \| సుగైర్నో యానైరుప’యాతాం యఙ్ఞమ్ \| క్షుద్రాన్ పశూన్ ర’క్షతు రేవతీ’ నః \| గావో’ నో అశ్వాగ్మ్ అన్వే’తు పూషా \| అన్నగ్ం రక్ష’ంతౌ బహుధా విరూ’పమ్ \| వాజగ్‍మ్’ సనుతాం యజ’మానాయ యఙ్ఞమ్ \|\| 27 \|\| తదశ్వినా’వశ్వయుజోప’యాతామ్ \| శుభంగమి’ష్ఠౌ సుయమే’భిరశ్వై”ః \| స్వం నక్ష’త్రగ్‍మ్ హవిషా యజ’ంతౌ \| మధ్వాసంపృ’క్తౌ యజు’షా సమ’క్తౌ \| యౌ దేవానాం” భిషజౌ” హవ్యవాహౌ \| విశ్వ’స్య దూతావమృత’స్య గోపౌ \| తౌ నక్షత్రం జుజుషాణోప’యాతామ్ \| నమో‌உశ్విభ్యాం” కృణుమో‌உశ్వయుగ్భ్యా”మ్ \|\| 28 \|\| అప’ పాప్మానం భర’ణీర్భరంతు \| తద్యమో రాజా భగ’వాన్, విచ’ష్టామ్ \| లోకస్య రాజా’ మహతో మహాన్, హి \| సుగం నః పంథామభ’యం కృణోతు \| యస్మిన్నక్ష’త్రే యమ ఏతి రాజా” \| యస్మి’న్నేనమభ్యషిం’చంత దేవాః \| తద’స్య చిత్రగ్‍మ్ హవిషా’ యజామ \| అప’ పాప్మానంభర’ణీర్భరంతు \|\| 29 \|\| నివేశ’నీ సంగమ’నీ వసూ’నాం విశ్వా’ రూపాణి వసూ”న్యావేశయ’ంతీ \| సహస్రపోషగ్‍మ్ సుభగారరా’ణా సా న ఆగన్వర్చ’సా సంవిదానా \| యత్తే’ దేవా అద’ధుర్భాగధేయమమా’వాస్యే సంవస’ంతో మహిత్వా \| సా నో’ యఙ్ఞం పి’పృహి విశ్వవారే రయిన్నో’ ధేహి సుభగే సువీరమ్” \|\| 30 \|\| ఓం శాంతిః శాంతిః శాంతిః’ \| ఇవి కూడా చూడండి బ్రహ్మ పురాణము యోగం (పంచాంగం) వర్గం:జ్యోతిష్యం వర్గం:నక్షత్రాలు	https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A8%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82%20%28%E0%B0%9C%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%8B%E0%B0%A4%E0%B0%BF%E0%B0%B7%E0%B0%82%29
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 618, 848, 992, 1740, 3048, 4617, 5413, 6213, 6666, 6859, 6976, 8490, 8874, 9712, 10077, 11134, 13274, 13834, 14752, 14964, 15180, 16089, 16247, 17198, 17779, 22826, 23489, 23572, 30071, 33353, 35246, 35925, 37044, 37812, 38321 ], "plaintext_end_byte": [ 617, 827, 961, 1739, 3047, 4616, 5412, 6195, 6651, 6847, 6945, 8470, 8856, 9692, 10065, 11133, 13262, 13833, 14751, 14942, 15179, 16088, 16246, 17197, 17763, 22786, 23475, 23571, 30061, 33347, 35233, 35912, 37026, 37799, 38286, 38582 ] }	What is Captain Cold's real name?	Captain Cold	english	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Captain Cold (Leonard Snart) is a fictional supervillain/antihero appearing in American comic books published by DC Comics. Captain Cold is the leader of the Rogues, a loose criminal association, as well as the older brother of Golden Glider. An acquaintance of the various superheroes known as the Flash, he has served as a bitter enemy to Barry Allen, both enemy and grudging friend to Wally West, and one of the regretting killers of Bart Allen. As part of 2011's The New 52 reboot, Captain Cold is a villain that with his team The Rogues lives by a code to never kill and sometimes can be perceived as a hero.[3] IGN's list of the Top 100 Comic Book Villains Of All Time List ranked Captain Cold as #27.[4] Actor Wentworth Miller has portrayed the character in The CW's television series The Flash and Legends of Tomorrow. Publication history Created by John Broome and Carmine Infantino, the character made his first appearance in Showcase #8 (June 1957). Fictional character biography Leonard Snart was raised by an abusive father and took refuge with his grandfather, who worked in an ice truck. When his grandfather died, Snart grew tired of his father's abuse and set out to start a criminal career. Snart joined up with a group of small-time thieves and in planning out a robbery, each was issued a gun and a visor to protect their eyes against the flashes of gunfire. This visor design would later be adapted by Snart into his trademark costume. In recent years he has added a radio receiver to them which picks up the police band to monitor local law enforcement. Snart and the other thugs were captured by the Flash and imprisoned. Snart decided to go solo, but knew he had to do something about the local hero, the Flash.[3] Snart read an article that theorized that the energy emissions of a cyclotron could interfere with the Flash's speed. He designed a weapon to harness that power and broke into a cyclotron lab, intending to use the device to charge up his experimental gun. As he was finishing his experiment, a security guard surprised Snart. Intending to use his gun only to scare the guard, he inadvertently pulled the trigger and discovered that his weapon had been altered in a way he had never imagined. The moisture in the air around the guard froze. Intrigued by this twist of fate, Snart donned a parka and the aforementioned visor and declared himself to be Captain Cold - the man who mastered absolute zero. Snart then committed a series of non-lethal crimes, on one occasion placing the city in suspended animation in an attempt to force Iris West to marry him as he had fallen in love with her when he saw her in the prison, but the Flash got through a wall of ice and was able to reverse the process. He later fell in love with a newscaster, and competed with Heat Wave (in his first appearance) over her in a crime spree, but they were both beaten by the Flash. But after Barry Allen's death, during the Crisis on Infinite Earths, Captain Cold became a bounty hunter with his sister Lisa, the Golden Glider.[3] During the events of Underworld Unleashed, Captain Cold lost his soul to Neron but Wally West brought it back to the land of the living. He soon returned to crime, this time a member of Wally's Rogues Gallery. The Rogues had first been assembled when another Flash foe, the super-intelligent Gorilla Grodd had broken them out of jail to distract the Flash. The Golden Glider had abandoned her bounty hunter career and had started partnering with a series of thugs who she dressed in a costume, armed with a copy of Captain Cold's signature Cold Gun, and called Chillblaine. Already distraught over the death of her lover, the Top, it seemed that the supposed death of her brother pushed her over the edge. But the last Chillblaine was a little smarter and more vicious. He murdered the Golden Glider, prompting Captain Cold to hunt him down, torture him and kill him by freezing his outer layer of skin and then pushing him off a high rise building. Not long after that, Snart was framed by a new incarnation of Mister Element. He used his Element Gun to simulate Cold's gun, using ice and cold to murder several police officers before Captain Cold and the Flash discovered who was actually responsible. With the death of his sister, and having killed Chillblaine and Mr. Element in vengeance, Cold has again become an unrepentant criminal. However, during a confrontation with Brother Grimm, Cold actually worked with Wally West to defeat the powerful magic user, although this was mainly because he and Mirror Master had been betrayed by Grimm and wanted revenge.[3] Captain Cold was declared the leader of the Flash's Rogues Gallery. His skill and experience have made him a strong leader to the likes of the Weather Wizard, the new Trickster, the new Mirror Master, and the new Captain Boomerang. Len seems to have taken the young Captain Boomerang under his wing, after the elder Boomerang was recently killed. Tabloids rumoured that Captain Cold's sister, the Golden Glider, was Boomerang's mother, making him Captain Cold's nephew. This turned out to be false, however, as the new Boomerang's mother has been revealed to be Meloni Thawne, who is also the mother of Bart Allen. Despite his more ruthless nature as of late, Captain Cold's heart is not completely frozen, evidenced by having sent flowers to honor Sue Dibny, murdered wife of the Elongated Man. Traditionally, Captain Cold is driven by three things: money, women, and the desire to beat Barry Allen. Although not the lecher that Captain Boomerang was, Len Snart has an eye for the ladies, particularly models. When Barry Allen died, Captain Cold drifted for a while, jumping back and forth over the lines of crime and justice. He was captured by the Manhunter and served time in the Suicide Squad, worked with his sister as a bounty hunter (Golden Snowball Recoveries), and, with his longtime friend and sometimes nemesis Heat Wave, encountered Fire and Ice of the Justice League. He has teamed up with various villains over the years other than the many Rogues. These include Catwoman and the Secret Society of Super Villains. His favorite baseball team is the Houston Astros. "One Year Later" In the 2006 "One Year Later" storyline, he and several other Rogues are approached by Inertia with a plan to kill the Flash (then Bart Allen). Though Inertia was defeated, Captain Cold, Weather Wizard, Heat Wave, Mirror Master and Abra Kadabra killed Bart with a combined barrage of their elemental weapons. He, Heat Wave, and Weather Wizard seemed to express guilt, however, after learning the identity of the Flash and how young he was. Salvation Run Captain Cold is one of the exiled villains featured in the 2007-08 miniseries Salvation Run along with his fellow Rogues: Heat Wave, Weather Wizard, Mirror Master, and Abra Kadabra. New Rogues The New Rogues version of Captain Cold is Chill, a unknown man who possesses Cold Gun. Final Crisis: Rogues' Revenge In the 2008 miniseries Final Crisis: Rogues' Revenge, Captain Cold and the Rogues briefly joined Libra's Secret Society of Super Villains. In Final Crisis: Rogues' Revenge story, however, Cold and the rest of the Rogues reject Libra's offer, wanting to stay out of the game. Before they can retire, they hear of Inertia escaping and decide to stick around long enough to get revenge for being used.[5] Cold and his group are challenged by a new set of Rogues, formed by Libra to be their replacements. The new group, having kidnapped Cold's father, challenge the Rogues, and are defeated and killed. Cold goes to his father, talking to him about the abuse he suffered, and the fate of his sister. After the elder Snart insults him and his mother, calling them weak, Cold punches him, but finds himself unable to kill him, instead getting Heat Wave to do it.[6] The Rogues have their confrontation with Inertia, despite interference by Zoom and Libra, and kill Inertia. Libra then reveals that he needs the Rogues because Barry Allen has returned from the dead, and the Flashes are potential threats to him and Darkseid. Though shocked by the news that Allen is alive, Cold still rejects his offer of membership. After regrouping, Cold and the other Rogues agree not to retire, claiming that the game is back on.[7] In "Final Crisis" #7, someone that looks like Captain Cold appears as a Justifier and is seen fighting the Female Furies alongside the other Justifiers under Lex Luthor's control. The Flash: Rebirth In the 2009 The Flash: Rebirth miniseries, Captain Cold is seen with the other Rogues, reading about Barry Allen's return and claiming that they would need more of the Rogues.[8] The Rogues are still debating Allen's return, with Cold saying it's time to pull out their contingency plan that Scudder came up with, stating "In case The Flash returns, break glass."[9] "Blackest Night" In the 2009–2010 "Blackest Night" storyline, the Rogues realize that the bodies of various dead Rogues are missing and prepare to fight them. Captain Cold knows that his sister, the Golden Glider, is among the reanimated Black Lanterns but is still ready to lead the Rogues against the zombies.[10] He is confronted by the Black Lantern Glider, who attempts to use his feelings of love for her against him. However, Captain Cold manages to suppress these feelings long enough for him to fight back, freezing her within a block of ice.[11] He subsequently kills Owen Mercer by throwing him into a pit with his Black Lantern father when he learns that Owen has been feeding people to his father in the belief that consuming flesh will restore him to life, informing Owen that Rogues do not kill women and children.[12] The Flash (Vol. 3) In The Flash (Vol. 3), Captain Cold and the Rogues visit Sam Scudder's old hideout and unveil a giant mirror with the words In Case of Flash: Break Glass written on it and release beings from a Mirror World upon breaking it.[13] However, Captain Cold is told by Mirror Master he had discovered that the giant mirror is actually a slow acting poison.[14] The New 52 In the timeline of the 2011 company-wide reboot of all its superhero titles, The New 52, Captain Cold is reintroduced as a younger man than in the previous timeline and now with his Rogues lives with a code to never kill. His origin remains the same, however, his sister Lisa has not been the Golden Glider, and is instead dying of cancer. Upon learning that the hospital does not have enough energy to power a laser that could save her life, because of an EMP seemingly caused by the Flash, Cold blames him for everything that has happened to him, including a falling out with the Rogues, and decides to break the rules of their "game" and kill the Flash. Captain Cold has undergone experiments that have given him ice-based metahuman powers, including the ability to slow down the molecules around him, creating a field of inertia that reduces the Flash's speed to human level, allowing Captain Cold to touch him and effortlessly beat him.[15] He and the Rogues are set to return,[16] but later defeated them with help from Flash, and the Pied Piper.[17] After freeing the Trickster and attending the meeting at the Justice League Watchtower, the Rogues return to Central and Keystone City, only to see that both have been destroyed by Gorilla Grodd. Grodd returns to Central City during the eclipse, while a ceremony commemorating Flash between the humans and gorillas is occurring. Grodd proceeds to take control of Central City as its king and renames it Gorilla City. Captain Cold sees the city's cops tied up from Grodd, and proceeds to free them. He then asks Mirror Master to help him get to the hospital where his sister is being held in order to check on her. While there, the Crime Syndicate send Black Bison, Hyena, Multiplex, Plastique and Typhoon to finish Grodd's work and destroy the hospital. The Rogues are able to hold them off, only to be interrupted by Deathstorm and Power Ring, who were sent by Ultraman to deal with the Rogues for resisting the Crime Syndicate's offer to join them. After battling Deathstorm and Power Ring, Deathstorm attacks Captain Cold and is able to extract his freezing powers from his DNA. Mirror Master attempts to get the Rogues out through the Mirror World, but Power Ring destroys the mirror causing the Rogues to be separated. Captain Cold ends up at Luthor and his Kryptonian clone's location where they are also joined by Black Manta, who has retrieved Black Adam from the ocean.[18] Luthor realizes that, with the help of his clone, Black Adam, Black Manta, and Captain Cold, he may be able to stop the Crime Syndicate. Captain Cold and the rest of the squad, now joined by Batman, Catwoman, Sinestro and Deathstroke, infiltrate the fallen Watchtower, where Black Manta kills the Outsider and Cold proceeds to shatter Johnny Quick's right leg after having frozen the molecules in it with his cold gun. He then unmasks the hooded prisoner brought over from Earth-3, revealing it to be Alexander Luthor, who is their version of Shazam, Mazahs, who states he will kill them all.[19] After defeating the crime syndicate, Captain Cold is pardoned by the U.S government, and becomes a member of the Justice League, along with Luthor. DC Rebirth Snart and the Rogues first made a cameo appearance in the DC Rebirth's storylines; they are fleetingly watching a news report about the many newly created speedsters appearing throughout the city in The Flash #3. Snart quips that it is time for the Rogues to leave Central City for a while. Visually the Rogues still seem to be based upon their New 52 appearances in this cameo, though when Snart later appears in one of Flash's memory flashbacks he has resorted to an even older look. He and the other Rogues retain these costumes in their later appearances. Snart and the Rogues make their first full-length appearance in The Flash #15, where they are attempting to steal a valuable golden statue of the god Mercury from the small island nation of Corto Maltese. The Flash arrives to stop them, but they turn out to be constructs of Mirror Master laid so that the Rogues can commit a crime spree in Central City. Captain Cold reveals what he had been working on in his absence from the city—a "black ice gun" that uses the anti-Speed Force weaponry of the terrorist group Black Hole combined with his regular freeze gun. After a fight, the Golden Glider had a chance to kill the Flash, but was talked out of it by her fellow Rogues. Despite this setback, Flash manages to finally beat Snart and the rest of the Rogues without killing them. By the end of The Flash #17, Snart appears to be ready to take over Iron Heights from the more neophyte villains, including Papercut. In the Watchmen sequel Doomsday Clock, Captain Cold and his fellow Rogues are among the villains that attend the underground meeting held by Riddler that talks about the Superman Theory.[20] Powers and abilities Like the majority of the Flash's Rogues, Snart had no innate superhuman powers. He instead relied on his cold guns and instincts. Over the years, Snart had modified his weapons to allow a variety of effects such as: A cold beam that freezes anything it hits instantly. Creating a cold field where people and objects literally stop in their tracks. Cold uses this ability to slow down the Flash's movements. Bathing his opponent in a wide beam of ice designed to freeze the skin of the target so they stay conscious and do not go numb to the pain. Cold used this to kill Chillblaine who murdered Cold's sister to make him suffer as much as possible. Creating a slippery field of ice which can slow down the Flash. Forming sharp stalagmites on the ground to impale his enemies. Used to kill Chillblaine after freezing the outer layer of his skin so he could inflict as much pain as possible. An "ice grenade" which was stated to "turn this place into an iceberg". Used to freeze everything in a large radius, and the whole of Iron Heights during the events of Blackest Night. Creating "mirages" out of extreme cold-like heat. Fellow ice-based villain Mr. Freeze has noted that Cold is the only cold-themed villain in the DC Universe to have mastered "absolute zero" with his weapons. In the New 52 universe Captain Cold temporarily had metahuman ice powers, including the power to slow down the Flash or objects traveling at high velocities via molecular deceleration caused by Absolute Zero, but these powers are later lost in the Forever Evil series when he is attacked by Deathstorm- the Earth-3 counterpart of Firestorm- with Cold reverting to using his classic ice gun. Despite his lack of professional or technical expertise, Cold states that he spent so long analyzing the parts of his cold gun that he is able to recreate it in just over half an hour using parts stolen from a standard electronics shop.[21] He's even skilled enough to program it for a host of unique effects simulating some of his powers; like his "Cold Field" which quick cools the atmosphere to the point everything caught in it grinds to a halt,[22] or an auto activation function which triggers his Cold Gun's freeze ray via vocalized password input.[19] During the Rebirth storyline, Snart augmented his Cold Gun even further by combining it with the anti-Speed Force technologies by the science criminal cell called Black Hole.[23] The newly christened Black Ice Gun now tacked directly into The Speed Force in order to painfully disrupt a speedster's connection to it. Snart's new cold gun was so powerful that not only could it hinder the Flash in the most excruciating way possible, it was vastly more powerful in scope, able to freeze both the harbor and several city blocks adjacent to their current location.[24] Other versions Captain Cold appears in Darwyn Cooke's series DC: The New Frontier. Here he robs a Las Vegas casino where some DC heroes and others are attending a boxing match between Cassius Clay and Ted "Wildcat" Grant. Captain Cold bursts in and freezes Iris Allen's hand attached to a phone, Barry Allen hears the call from his home and turns into the Flash, then stops Captain Cold from freezing Vegas via cryogenic detonators. While trying to escape, Flash crashes the copter with Captain Cold's henchwoman inside and takes him down. The Flash then rewired his gun and it backfired on Captain Cold, freezing him inside in the process.[25] Based in the DC Super Friends universe, Captain Cold is part of a group of ice-themed villains called the "Ice Pack" that encased a city in ice and snow. The Ice Pack appear in DC Super Friends #16 (August 2009). A teen version of Captain Cold known as Kid Kold appeared in the Teen Titans Go! comic as an enemy of Kid Flash. Like his adult counterpart, Kold had a sister who was also a supervillain, dubbed Ice Kate.[26] The 25th century Captain Cold is a heroic Captain Cold, named Commander Cold as part of the 25th Century cops known as The Renegades from Professor Zoom's future, and the team's leader. Commander Cold's face, in the one shot of it without his shades, shows an uncanny resemblance to Barry Allen. He may be a descendant, or even a future version of Allen.[27] Captain Cold had made two appearances in the animated-continuity comic Justice League Adventures. In issue #12, he and other ice-related villains encased an African city in ice.[28] The New Rogues version of Captain Cold is Chill, a unknow man who possesses a cold gun. In the alternate "Flashpoint" timeline, the character is a hero going by the name Citizen Cold. He retains his current wardrobe and weaponry, and is Central City's main hero, with a museum similar to the Flash Museum, and a Rogues Gallery similar to that of the Flash, though he has killed some of his opponents. It is hinted that his heroics are a cover to hide a terrible secret.[29] He is contacted by Cyborg to join in the fight against Aquaman and Wonder Woman. When Batman refuses to join, Citizen Cold declines as well.[30] After Citizen Cold defeats Mister Freeze, he returns home and sees a news report that his sister, Lisa, has been arrested for killing their brutal father. When Wally West discovers Citizen Cold's true identity, that of a former low-level criminal, Citizen Cold confronts him before he can reveal this information, and freezes Wally in a block of ice.[29] Later, Citizen Cold invites Iris West to dinner, but it is interrupted by calls that his sister Lisa has been kidnapped by the Rogues. Citizen Cold tries to rescue Lisa, but the Rogues attack him for revenge on what he did to them. Citizen Cold is too late and Lisa is killed. Citizen Cold is injured while escaping and collapses outside his car near Iris.[31] Iris then brings him to her home. After he recovers, he gives her a key to his penthouse, and an offer to join him when he leaves Central City. He then goes after the Rogues, killing them all for what they did to his sister. When he returns home, he is confronted by Iris and the Pied Piper, who had revealed to her his murder of Wally. Citizen Cold attempts to kill Pied Piper, but Iris uses one of his own weapons to freeze him in a block of ice, just as he did to Wally.[32] At the time when the "Forever Evil" storyline was happening, Grid access the files of Rhonda Pineda where the Earth-3 version of Leonard Snart was a police officer alongside Mick Rory where they have been pursuing Jonathan Allen and Rhonda. When Jonathan and Rhonda wanted the two of them to fight to the death upon being captured, Mick won the fight only for him to be killed by Jonathan anyway.[33] Captain Cold appears in Injustice: Gods Among Us comic, with Superman's parents having been kidnapped by Mirror Master, the Justice League begins a large manhunt for the Rogue and start their search in Central City with several League members fighting various Flash Rogues. Captain Cold first appears being confronted by the Flash in Central City, with the Flash dodging blasts of ice from his cold guns and demanding Mirror Master's location. When the Flash shoves Cold's guns against his shoulder and legs in midblast, freezing him in place, Cold hastily relents. He reveals the location of a villains' bar called World's End in Keystone City as a possible place where Mirror Master should be. As Flash leaves, Cold asks him to "Do what you have to with Mirror Master but go easy on the rest of 'em, yeah? Heroes weren't the only ones lost in Metropolis, you know?" The Flash leaves and Cold has not been seen since. Captain Cold is among the mind-controlled villains who attack the heroes as they assault Krona's Stronghold in JLA/Avengers #4. Captain Cold appears in Injustice 2 prequel comic. Following the events of the first game, Cold is shown to be a member of this universe's Suicide Squad. In other media Television Live action Captain Cold appeared in the 1990s The Flash television show, played by actor Michael Champion. Named Leonard Wynters and costumed in a trenchcoat, he is an infamous albino hitman in his self-titled episode "Captain Cold" who used a nuclear-powered freeze weapon to kill his victims. He was hired by Central City crime boss Jimmy Swain (Jeffrey Combs) to kill local mob bosses and later the Flash. Flash eventually manages to defeat Captain Cold. Captain Cold appears, face unseen, in the Smallville television show. In the episode "Prophecy", he appears as part of a group assembled by Toyman. Captain Cold is assigned to kill Bart "Impulse" Allen. Arrowverse Wentworth Miller portrays Leonard Snart / Captain Cold in The CW's Arrowverse.[34] The character first appears as a recurring villain on The Flash. In season one, his stolen S.T.A.R. Labs 'cold gun' was created by Cisco Ramon to subdue a speedster, due to its ability to freeze anything to absolute zero temperatures. In the first season, Snart attempts to eliminate the Flash multiple times, eventually recruiting his former colleague Mick Rory to join forces against the new hero, giving his pyromanic accomplice a handheld flamethrower to do so. Now known as the supervillains Captain Cold and Heat Wave, the two end up being defeated by the Flash, only to escape with the aid of his sister Lisa Snart. Snart then captures Cisco and learns the Flash's secret identity Barry Allen with whom he makes a deal: Snart will keep Barry's identity a secret and refrain from killing innocent people, and in exchange Barry will not interfere with his heists. Barry later requests Snart's help with a metahuman prison transfer, and Barry eliminates all of the authorities' records of Snart in exchange. However, Snart then betrays Barry by freeing the inmates from captivity, stating that they would make a great addition to his "Rogues" crew. In season two, Snart is blackmailed into working with his abusive father Lewis Snart who plants a bomb in Lisa to ensure his son's cooperation. When the bomb is deactivated, Snart kills his father in retaliation. After being apprehended, Snart is freed from prison by Weather Wizard to bring the Rogues together, but Snart declines and instead goes back to robbing banks alongside Mick and Lisa. In season three, Barry recruits Snart to steal a Dominator power source from A.R.G.U.S. for Iris West (travelling back in time to recruit Snart from a point when he was travelling with the Legends before his future death). The two are able to get past the guard King Shark thanks to Snart's knowledge on sharks being weak to cold from Shark Week, however, King Shark comes to and seizes Snart. Despite Snart telling Barry to leave him and take the power source to save Iris, Barry forces a door shut on King Shark's arm to mangle and frees Snart from the Earth-2 metahuman. After they succeed, Snart advises Barry to use his own good to deal with Savitar. Snart returns as a main character in Legends of Tomorrow.[35] In season one, he and Mick Rory are recruited into Rip Hunter's team to prevent the immortal Vandal Savage from conquering the world; the two join the time-travelling crew to steal valuables from the past before they're discovered. At one point, Snart attempts to alter his own past and prevent the cycle of abuse he and his sister suffered at the hands of their father. Unfortunately, Snart learns that the timeline always finds a way to restore itself. Later Snart starts to reform, becoming a true hero, which leads him to confrontation with Mick. When Heat Wave later betrays the team, Snart maroons his partner in an isolated area. The vengeful Rory then returns as the Time Masters' temporal bounty hunter Chronos, and subsequently captures Snart for being abandoned. Snart later manages to escape, and convinces the team to try and reform Rory after his friend's defeat, and Rory rejoins the team. Ultimately, Snart is instrumental in defeating and capturing Savage by convincing Scandal Savage to turn against the immortal. Snart sacrifices himself to save Rory and ensure the team's survival after they learn that the Time Masters have been working with Savage and manipulating the team for their own ends. In the series, Snart has a blossoming romance with Sara Lance which reaches its peak when the two share a kiss before Leonard sacrifices himself to put an end to the Time Masters. In season two, Snart is a member of the Legion of Doom. Prior to that, his former cold gun used by Ray Palmer in order to continue in the field after the Atom equipment's initial destruction, and Rory starts to see hallucinations of Snart to try to indulge in villainous impulses. After Eobard Thawne informs him of his future death, a past version of Snart is recruited for the Legion from before he reformed or gained any honor, agreeing to work with the Legion to change his fate. Snart convinces Rory to betray the Legends and join the Legion, bringing the Spear of Destiny and allowing the Legion to rewrite reality to fit their goals. However, Rory eventually turns back to the Legends when he becomes disillusioned with this reality and the increasingly abusive Snart. While Snart manages to kill Vixen in this reality and Thawne destroys the Spear of Destiny to cement the reality, the remaining Legends are able to go back in time and prevent the Legion using the Spear of Destiny in the first place. Teaming up with past versions to stop the Legion despite knowing a paradox would ensue, the Legends face off with the Legion in the midst of World War I and the remaining Legends from the future are killed, but the Legion is defeated and reality is saved. After Thawne and the Spear of Destiny are erased from existence by the Black Flash, the Legends return the Legions to their time proper periods, with Mick erasing Snart's memories as he is returned to 2014 to safeguard his destiny. An alternate version, preferring to be called Leo Snart and Citizen Cold, appears in the four-part crossover event "Crisis on Earth-X".[36] This version is from the parallel world "Earth-X" where the Nazis won World War II and acts as a hero against the New Reich. Citizen Cold is shown to have a same-sex relationship with Ray Terrill / The Ray and helps Green Arrow, the Flash, Kara Zor-El and their allies fight against the armies of Earth-X. Citizen Cold appears on season three of Legends of Tomorrow, staying on Earth-1 for a period with the Legends, both to help them deal with their grief over Martin Stein's death and to give himself a chance to cope with the death of his own version of Mick Rory but he returns to Earth-X after assisting the Legends with a couple of cases, speculating that he will propose to Ray. Citizen Cold returns in season four of The Flash, arriving on Earth-1 while pursuing Siren-X to help with Fallout from an A.R.G.U.S. transport. When Siren-X plans to augment Fallout's abilities at the Central City Police Department enough to cause an explosion, Citizen Cold helps Flash deal with Elongated Man getting taken over by the Thinker. Following Siren-X's defeat, Citizen Cold gives Team Flash the offer to attend his and Ray's wedding and plans to bring Ray's uncle to Earth-1 at some point. Animated Captain Cold appeared in Challenge of the Super Friends, voiced by Dick Ryal. This version was depicted as having pale blue skin. He is one of two Flash villains (along with Grodd) who appear as members of Lex Luthor's Legion of Doom. Captain Cold appeared in the Super Friends series. In the episode "Revenge of Doom", he is seen with the Legion of Doom when they get back together. Captain Cold appears in Justice League Unlimited, voiced by Lex Lang. In the episode "Flash and Substance", he joins fellow Rogues Captain Boomerang, Mirror Master, and Trickster into doing various attacks on the Flash (Wally West) on the verge of the Flash Museum grand-opening in Central City. It is also mentioned in the episode that he's married which is ironic considering his womanizing ways in the comics. Captain Cold is featured in Batman: The Brave and the Bold, voiced by Steven Blum. He and Mirror Master are mentioned in "The Golden Age of Justice" where they were stopped by Batman. In "Requiem for a Scarlet Speedster", Captain Cold assists Heat Wave and Weather Wizard into robbing a bank where they end up fighting Batman. During the fight, Captain Cold and the Rogues mention about the loss of the Flash. With the help of the Flash (Jay Garrick) and Kid Flash, Batman was able to defeat the Rogues. By the episode's end, Barry Allen returns to the present time just as Captain Cold, Heat Wave, and Weather Wizard were in the midst of a robbery. The Rogues were glad that the Flash is back as Barry joins Jay and Kid Flash into beating up the Rogues. Captain Cold appears in the Young Justice cartoon series, voiced by Alan Tudyk.[37] In "Independence Day", he was robbing a jewelry store in Central City only to end up defeated by the Flash and Kid Flash. In "Terrors", Captain Cold and fellow ice villains Icicle (Cameron Mahkent), Killer Frost (Crystal Frost) and Mr. Freeze were sent to Belle Reve where Superboy and Miss Martian infiltrate the prison as the Terror Twins. Batman's suspicions of the four ice-based villains being in Belle Reve is confirmed when Captain Cold, Icicle, Killer Frost, and Mr. Freeze meet up with Icicle (Joar Mahkent) in a plot to cause a mass breakout. Captain Cold is defeated when his inhibitor collar was reactivated. In "Coldhearted", Captain Cold alongside the other four ice-based villains were seen in their cells when Hugo Strange tells Batman and Flash that none of the ice-based villains have left their cells at the time when five ice fortresses attacked the United States. According to Greg Weisman, it was stated that Captain Cold and the other ice-based villains had helped to power one of the ice fortresses.[38] In "Satisfaction", Captain Cold targets a bank that is near where Rocket is having a bridal shower. His robbery is thwarted by Rocket, Zatanna, Miss Martian, Batgirl, Black Canary, Bumblebee, and Wonder Girl. Captain Cold appears in one of the Animal Man shorts on the DC Nation block, voiced by Kevin Michael Richardson. Captain Cold appears in Lego DC Comics: Batman Be-Leaguered, voiced by Kevin Michael Richardson.[39] Captain Cold appears in the intro of Justice League Action. Captain Cold appears in the web series DC Super Hero Girls, voiced by Matthew Mercer. He appears as a student at Super Hero High. Film Captain Cold appears in the direct-to-video movie Justice League: The New Frontier, voiced by James Arnold Taylor. This version is depicted as bald and wearing an all-white cloak similar to the comic version. He attempts to rob a casino in Vegas before The Flash (Barry Allen) stops him. Captain Cold appears in Superman/Batman: Public Enemies, voiced by Michael Gough (albeit uncredited). In the movie, Captain Cold along with Killer Frost (Louise Lincoln), Icicle (Cameron Mahkent) and Mr. Freeze are part of the villains who seek to go after the bounty for Superman. They attack and defeat Batman, but are defeated by Superman's heat vision. Leonard Snart appears in Justice League: The Flashpoint Paradox, voiced by Danny Jacobs. In the film's beginning, Captain Cold and the Rogues are attacking the Flash (Barry Allen) but Professor Zoom betrays the Rogues and attaches bombs to the group which cannot be removed. When the Justice League arrive and manage to dispose of the bombs, Wonder Woman uses one of his own weapons to freeze Captain Cold's belt and rip the bomb off to save his life. In the distorted Flashpoint timeline, Citizen Cold is a superhero. Captain Cold appears in JLA Adventures: Trapped in Time, voiced by Corey Burton.[40] He is seen as a member of the Legion of Doom. Captain Cold appears in the direct-to-dvd animated film Lego DC Comics Super Heroes: Justice League vs. Bizarro League, voiced by Kevin Michael Richardson. Captain Cold appears in Lego DC Comics Super Heroes: Justice League: Attack of the Legion of Doom with Kevin Michael Richardson reprising his role. He appears as a member of the Legion of Doom. Captain Cold appears in Lego DC Comics Super Heroes: The Flash with Kevin Michael Richardson reprising his role. He carries some of his Comic Book strategist mind, and Barry has to defeat him multiple times while caught in a time loop. Video games Captain Cold appears in Batman: The Brave and the Bold, voiced again by Steven Blum. Captain Cold appears in DC Universe Online, voiced by Ryan Wickerham.[41] In the hero campaign, Captain Cold (alongside Heat Wave, Mirror Master and Weather Wizard) is a boss in the Stryker's Island alert. In the villain campaign, Captain Cold is located in the power core area of the Hall of Doom offering missions to higher level villains. In the tie-in comic book "DC Universe Online Legends" which begins in a possible future, Captain Cold dies attempting to defend the Kryptonite-poisoned Superman from Lex Luthor. Captain Cold appears as a playable character in DC Unchained. Lego series Captain Cold appears in Lego Batman 2: DC Super Heroes, voiced again by Steven Blum. Captain Cold appears as a playable character in Lego Batman 3: Beyond Gotham, voiced by Robin Atkin Downes. Captain Cold appears as a main character in Lego DC Super Villains, voiced yet again by Steven Blum. He is first seen at the Legion of Doom's lair discussing his disdain of the Justice Syndicate with the rest of his fellow teammates, citing his reason that they interrupted a monologue of his. He later accompanies Heat Wave, Malcolm Merlyn, Reverse Flash and the Rookie to S.T.A.R. Labs in Metropolis to use the Cosmic Treadmill to travel to Earth-3. Following their encounter with both the Teen Titans and the Syndicate themselves, Captain Cold is imprisoned in Arkham Asylum with his teammates, minus Heat Wave. After hearing the Joker's plan to escape from Arkham, Cold joins in, after finishing a new cold gun he made out of bed springs & soap. After Captain Cold and his teammates escape Arkham, he is joined with Heat Wave, Lex Luthor, Cheetah & Reverse Flash to Gorilla City to recruit Gorilla Grodd. Injustice series Captain Cold is alluded in Injustice: Gods Among Us. Leonard Snart's name is listed on a hit list during Deathstroke's outro. He is also mentioned in a wager dialogue between the Flash (Barry Allen) and Killer Frost. Captain Cold appears as a playable character in Injustice 2, voiced by C. Thomas Howell. In the story, he seeks his vengeance against the Regime for murdering the Rogues (including his sister) by joining the Society.[42] In Captain Cold's ending, he turns on Gorilla Grodd after discovering that Grodd and Brainiac were planning on using the Society to destroy the planet and leaves their frozen bodies for the authories. He returns to Lisa Snart's grave, where he tells his sister that he's now become the Flash's crime-fighting partner. Merchandise Funko has released a POP! vinyl figure of Captain Cold in their The Flash television series line.[43] A variant of this figure, without the hood and goggles, was later released as an Entertainment Earth exclusive.[44] Funko has also released a Captain Cold POP! pin.[45] DC Collectibles has released a figure of Captain Cold, based on his appearance in the live-action TV show The Flash.[46] A Lego minifig of Captain Cold has been released in a two-pack with the Flash.[47] See also List of Flash enemies - A detailed analysis of the history of the Flash by comic book historian Alan Kistler. Covers information all the way from Jay Garrick to Barry Allen to today, as well as discussions on the various villains and Rogues who fought the Flash. Various art scans.	https://en.wikipedia.org/wiki/Captain%20Cold
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 2159, 4867, 6487, 7888, 10662, 13265, 14616, 15292, 17282, 18917, 20619, 23617, 24960, 25419, 26340, 27484, 28098, 28871, 31422, 32504, 34011, 34879, 39271, 41020, 42394, 43036, 44686, 45374, 46333, 46838, 47692, 48617, 49233, 50774, 51487, 52857, 54604, 57040, 57784, 58531, 59851, 60605, 61958, 62763, 64713, 65788, 67088, 67964, 69295, 70173, 71293, 71798, 72143, 72590, 73366, 75515, 76485, 78936, 79085, 79369, 79743, 80814, 82159, 82888, 84054, 84748, 86155, 86958, 87776, 88693, 89196, 89705, 90573 ], "plaintext_end_byte": [ 2158, 4866, 6464, 7887, 10660, 13264, 14615, 15291, 17281, 18916, 20618, 23615, 24959, 25418, 26339, 27483, 28097, 28815, 31421, 32503, 34010, 34878, 39270, 41019, 42349, 43035, 44684, 45373, 46332, 46837, 47690, 48616, 49232, 50773, 51406, 52855, 54603, 57004, 57783, 58530, 59850, 60556, 61957, 62762, 64711, 65787, 67043, 67944, 69250, 70150, 71239, 71752, 72094, 72544, 73320, 75469, 76439, 78896, 79084, 79368, 79742, 80791, 82090, 82887, 84053, 84747, 85998, 86957, 87775, 88642, 89100, 89643, 90539, 91490 ] }	৭ম উসমানীয় সুলতান দ্বিতীয় মুহাম্মদ কী কারণে বিজয়ী মুহাম্মদ নামে পরিচিত ?	উমাইয়া খিলাফত	bengali	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	উমাইয়া খিলাফত (Arabic: الخلافة الأموية‎, trans. Al-Ḫilāfa al-ʾumawiyya) ইসলামের প্রধান চারটি খিলাফতের মধ্যে দ্বিতীয় খিলাফত। এটি উমাইয়া রাজবংশকে কেন্দ্র করে গড়ে উঠে। ইসলামের তৃতীয় খলিফা উসমান ইবন আফ্‌ফানের খিলাফত লাভের মাধ্যমে উমাইয়া পরিবার প্রথম ক্ষমতায় আসে। তবে উমাইয়া বংশের শাসন মুয়াবিয়া ইবনে আবু সুফিয়ান কর্তৃক সূচিত হয়। তিনি দীর্ঘদিন সিরিয়ার গভর্নর ছিলেন। ফলে সিরিয়া উমাইয়াদের ক্ষমতার ভিত্তি হয়ে উঠে এবং দামেস্ক তাদের রাজধানী হয়। উমাইয়ারা মুসলিমদের বিজয় অভিযান অব্যাহত রাখে। ককেসাস, ট্রান্সঅক্সানিয়া, সিন্ধু, মাগরেব ও ইবেরিয়ান উপদ্বীপ (আন্দালুস) জয় করে মুসলিম বিশ্বের আওতাধীন করা হয়। সীমার সর্বোচ্চে পৌছালে উমাইয়া খিলাফত মোট ৫.৭৯ মিলিয়ন বর্গ মাইল (১,৫০,০০,০০০ বর্গ কিমি.) অঞ্চল অধিকার করে রাখে। তখন পর্যন্ত বিশ্বের দেখা সাম্রাজ্যগুলোর মধ্যে এটি সর্ববৃহৎ ছিল। অস্তিত্বের সময়কালের দিক থেকে এটি ছিল পঞ্চম।[5] কিছু মুসলিমের কাছে উমাইয়াদের কর সংগ্রহ ও প্রশাসনিক ব্যবস্থা অনৈতিক ঠেকে। অমুসলিম জনগণ স্বায়ত্তশাসন ভোগ করত এবং তাদের বিচারিক কার্যক্রম তাদের নিজস্ব আইন ও ধর্মীয় প্রধান বা নিজেদের নিযুক্ত ব্যক্তি দ্বারা চালিত হত।[6] তাদের কেন্দ্রীয় সরকারকে জিজিয়া কর দিতে হত।[6] মুহাম্মদ (সা) এর জীবদ্দশায় বলেন যে প্রত্যের ধর্মীয় সম্প্রদায় নিজেদের ধর্মপালন করবে ও নিজেদের শাসন করতে পারবে। এ নীতি পরবর্তীতেও বহাল থাকে।[6] উমর কর্তৃক চালু হওয়া মুসলিম ও অমুসলিমদের জন্য কল্যাণ রাষ্ট্র ব্যবস্থা চলতে থাকে।[6][6] মুয়াবিয়ার স্ত্রী মায়সুম (ইয়াজিদের মা) ছিলেন একজন খ্রিষ্টান। রাষ্ট্রে মুসলিম ও খ্রিষ্টানদের মধ্যে সম্পর্ক ভাল ছিল। উমাইয়ারা বাইজেন্টাইন সাম্রাজ্যের সাথে ধারাবাহিক যুদ্ধে জড়িত ছিল।[6][6][6] গুরুত্বপূর্ণ পদে খ্রিষ্টানদের বসানো হয় যাদের মধ্যে কারো কারো পরিবার বাইজেন্টাইন সরকারে কাজ করেছিল। খ্রিষ্টানদের নিয়োগ অধিকৃত অঞ্চলে বিশেষত সিরিয়ার বিশাল খ্রিষ্টান জনগোষ্ঠীর প্রতি ধর্মীয় সহিষ্ণুতার নীতি হিসেবে গ্রহণ করা হয়। এ নীতি জনগণের সমর্থন আদায়ে সক্ষম হয় এবং সিরিয়াকে ক্ষমতার কেন্দ্র হিসেবে স্থিতিশীল করে তোলে।[7][8] আরব গোত্রগুলোর মধ্যকার বিরোধের কারণে সিরিয়ার বাইরের প্রদেশে উত্তেজনা ছড়িয়ে পড়ে বিশেষত দ্বিতীয় মুসলিম গৃহযুদ্ধ (৬৮০-৬৯২) ও বার্বার বিদ্রোহের (৭৪০-৭৪৩) সময়। দ্বিতীয় গৃহযুদ্ধের সময় উমাইয়া গোত্রের নেতৃত্ব সুফয়ানি শাখা থেকে মারওয়ানি শাখার হস্তান্তর হয়। ক্রমাগত যুদ্ধবিগ্রহের ফলে সম্পদ ও লোকবল কমে আসায় তৃতীয় মুসলিম গৃহযুদ্ধের সময় দুর্বল হয়ে পড়ে এবং চূড়ান্তভাবে আব্বাসীয় বিপ্লবের ফলে ক্ষমতাচ্যুত হয়। পরিবারের একটি শাখা উত্তর আফ্রিকা হয়ে আল-আন্দালুস চলে যায় এবং সেখানে কর্ডোবা খিলাফত প্রতিষ্ঠা করে। এ খিলাফত ১০৩১ খ্রিষ্টাব্দ পর্যন্ত টিকে ছিল এবং আন্দালুসের ফিতনার পর এর পতন হয়। উৎপত্তি উমাইয়া পরিবার (বনু আবদ শামস নামেও পরিচিত) ও মুহাম্মদ (সা) উভয়েই আবদ মানাফ ইবনে কুসাইয়ের বংশধর এবং তারা মক্কার অধিবাসী ছিলেন। আবদ মানাফের পুত্র হাশিমের বংশে মুহাম্মদ (সা) জন্মগ্রহণ করেন। অন্যদিকে উমাইয়ারা আবদ মানাফের আরেক পুত্র আবদ শামশের বংশধর। উমাইয়া আবদ শামসের পুত্রের নাম। দুই পরিবার নিজেদের একই বংশ কুরাইশের দুটি ভিন্ন গোত্র হিসেবে বিবেচনা করত (যথাক্রমে হাশিম ও উমাইয়া)। শিয়াদের মতে উমাইয়া আবদ শামসের পালক পুত্র তাই তার সাথে আবদ শামসের কোনো রক্ত সম্পর্ক নেই। উমাইয়ারা পরবর্তীতে সম্ভ্রান্ত পরিবারের সম্মান হারায়।[9] উমাইয়া ও হাশিমিদের মধ্যে মুহাম্মদ (সা) এর আসার পূর্ব থেকেই দ্বন্দ্ব চলছিল। বদরের যুদ্ধের পর তা আরো বিরূপ অবস্থায় পড়ে। এ যুদ্ধে উমাইয়া গোত্রের তিনজন শীর্ষ নেতা উতবা ইবনে রাবিয়াহ, ওয়ালিদ ইবনে উতবাহ ও শায়বা দ্বন্দ্বযুদ্ধের সময় হাশিমি গোত্রের আলী ইবন আবী তালিব, হামজা ইবনে আবদুল মুত্তালিব ও উবাইদাহ ইবনুল হারিসের হাতে নিহত হয়।[10] এ ঘটনার ফলে উমাইয়ার নাতি আবু সুফিয়ান ইবনে হারবের মুহাম্মদ (সা) ও ইসলামের প্রতি বিরোধিতার মাত্রা আরো বৃদ্ধি পায়। বদর যুদ্ধের একবছর পর আবু সুফিয়ান আরেকটি যুদ্ধ মুসলিমদের উপর চাপিয়ে দিয়ে মদিনার মুসলিমদের উপর প্রতিশোধ নিতে চাইছিলেন। পন্ডিতদের মতে এই যুদ্ধটি মুসলিমদের প্রথম পরাজয় যেহেতু এখানে মক্কার তুলনায় মুসলিমদের ভালো ক্ষয়ক্ষতি হয়েছে। যুদ্ধের পর আবু সুফিয়ানের স্ত্রী ও উতবা ইবনে রাবিয়ার মেয়ে হিন্দ হামজার লাশ কেটে তার কলিজা বের করে খাওয়ার চেষ্টা করে।[11] উহুদের যুদ্ধের ক্ষয়ক্ষতির পাঁচ বছর পর মুহাম্মদ (সা) মক্কা বিজয় করেন[12] এবং সবার জন্য সাধারণ ক্ষমা ঘোষণা করেন। মক্কা বিজয়ের পর আবু সুফিয়ান ও তার স্ত্রী হিন্দ ইসলাম গ্রহণ করেন। এসময় তাদের পুত্র ও পরবর্তী খলিফা মুয়াবিয়াও ইসলাম গ্রহণ করেন। অনেক ইতিহাসবিদের মতে খলিফা মুয়াবিয়া (শাসনকাল ৬৬১-৬৮০) রাজবংশীয় কায়দার প্রথম শাসক হলেও তিনি উমাইয়া রাজবংশের দ্বিতীয় শাসক। উমাইয়া গোত্রের সদস্য উসমান ইবনে আফ্‌ফানের খিলাফতের সময় উমাইয়া গোত্র ক্ষমতায় আসে। উসমান তার গোত্রের কিছু বিশ্বস্ত ব্যক্তিকে রাষ্ট্রের গুরুত্বপূর্ণ পদে বসান। তাদের মধ্যে সবচেয়ে উল্লেখযোগ্য হলেন উসমানের শীর্ষ পর্যায়ের উপদেষ্টা মারওয়ান ইবনুল হাকাম যিনি সম্পর্কে উসমানের তুতো ভাই ছিলেন। তার কারণে হাশিমি সাহাবিদের মধ্যে উদ্বেগ তৈরী হয় কারণ মারওয়ান ও তার পিতা আল-হাকাম ইবনে আবুল আসকে মুহাম্মদ (সা) মদিনা থেকে স্থায়ীভাবে বহিষ্কার করেছিলেন। উসমান কুফার গভর্নর হিসেবে তার সৎ ভাই ওয়ালিদ ইবনে উকবাকে নিযুক্ত করেন। হাশিমিরা তার প্রতি অভিযোগ করে যে তিনি মদপান করে নামাজের ইমামতি করেছিলেন।[13] উসমান মুয়াবিয়াকে বিশাল এলাকার কর্তৃত্ব দিয়ে সিরিয়ার গভর্নর হিসেবে তার অবস্থান সংহত করেন[14] এবং তার পালক ভাই আবদুল্লাহ ইবনে সাদকে মিশরের গভর্নর হিসেবে নিযুক্ত করেন। উসমান নিজের কোনো উত্তরসুরি মনোনীত করে যাননি তাই তাকে রাজবংশের প্রতিষ্ঠাতা ধরা হয় না। ৬৩৯ খ্রিষ্টাব্দে আবু উবাইদা ইবনুল জাররাহ প্লেগে আক্রান্ত হয়ে মৃত্যুবরণ করলে প্রথম মুয়াবিয়া সিরিয়ার গভর্নর হিসেবে নিযুক্ত হন। এসময় আরো ২৫,০০০ মানুষ প্লেগে মারা যায়।[15][16] আরব-বাইজেন্টাইন যুদ্ধের সময় সমুদ্রের দিক থেকে বাইজেন্টাইন আক্রমণ প্রতিহত করার জন্য ৬৪৯ খ্রিষ্টাব্দে মুয়াবিয়া মনোফিসিট খ্রিষ্টান, কপ্ট ও জেকোবাইট সিরিয়ান খ্রিষ্টান নাবিক ও মুসলিম সৈনিকদের নিয়ে একট নৌবাহিনী গড়ে তোলেন। ৬৫৫ তে মাস্তুলের যুদ্ধে বাইজেন্টাইন নৌবাহিনী পরাজিত হয় এবং ভূমধ্যসাগরের দিক উন্মুক্ত হয়ে পড়ে।[17][18][19][20][21] প্রথম মুয়াবিয়া একজন সফল গভর্নর ছিলেন। তিনি সাবেক রোমান সিরিয়ান সেনাবাহিনীর সদস্যদের নিয়ে একটি অনুগত ও নিয়মানুবর্তী বাহিনী গড়ে তোলেন। তিনি আমর ইবনুল আসের বন্ধু ছিলেন। আমর ইবনুল আস মিশর জয় করেন ও পরবর্তীকালে খলিফা তাকে দায়িত্ব থেকে অব্যাহতি দেন। কুরআনে ও মুহাম্মদ (সা) এর হাদিসে জাতিগত সমতা ও ন্যায়বিচারের ব্যাপারে উল্লেখ করা আছে এবং বিদায় হজ্জের ভাষণেও তিনি একথা বলেন।[22][23][24][25][26][27][28] গোত্রীয় ও জাতিভিত্তিক পার্থক্যকে নিরুৎসাহিত করা হয়। কিন্তু মুহাম্মদ (সা) এর মৃত্যুর পর পুরনো গোত্রীয় ভেদাভেদ মাথাচাড়া দিয়ে উঠে। রোমান-পারসিয়ান যুদ্ধ ও বাইজেন্টাইন-সাসানীয় যুদ্ধের পর পূর্বে সাসানীয় সাম্রাজ্য কর্তৃক শাসিত ইরাক ও বাইজেন্টাইন সাম্রাজ্য কর্তৃক সিরিয়ার মধ্যকার বিরোধ তখনও বহাল ছিল। প্রত্যেকেই নতুন প্রতিষ্ঠিত ইসলামি রাষ্ট্রের রাজধানী নিজেদের অঞ্চলে পেতে আগ্রহী ছিল।[29] পূর্ববর্তী খলিফা উমর গভর্নরদের ব্যাপারে খুবই সতর্ক ছিলেন এবং তার গোয়েন্দারা তাদের উপর নজর রাখত। গভর্নর বা কমান্ডাররা সম্পদের প্রতি আকৃষ্ট হয়ে উঠছে এমন প্রতীয়মান হলে তিনি তাদেরকে তাদের অবস্থান থেকে সরিয়ে দিতেন।[30] প্রথমদিকের মুসলিম সেনারা শহর থেকে দূরে নিজস্ব ক্যাম্পে অবস্থান করত। উমরের ভয় ছিল যে তারা হয়ত সম্পদ ও বিলাসিতার প্রতি আকৃষ্ট হয়ে পড়বে এবং এর ফলে তারা আল্লাহর ইবাদত থেকে মুখ ফিরিয়ে নিতে পারে এবং সম্পদ গড়ে তুলতে পারে ও রাজবংশ প্রতিষ্ঠা করতে পারে।[31][32][33][34] উসমান ইবন আফ্‌ফান যখন খুবই বৃদ্ধ হয়ে পড়েন প্রথম মুয়াবিয়ার আত্মীয় প্রথম মারওয়ান তার সচিব হিসেবে শূণ্যস্থান পূরণ করেন এবং এসব কঠোর নিয়মে শিথিলতা আনেন। মারওয়ানকে ইতিপূর্বে দায়িত্বপূর্ণ পদ থেকে অব্যাহতি দেয়া হয়েছিল। ৬৫৬ খ্রিষ্টাব্দে মুহাম্মদ ইবনে আবু বকর কিছু মিশরীয়কে খলিফা উসমানের বাসগৃহ দেখিয়ে দেন। পরে এই মিশরীয়রা খলিফা উসমানকে হত্যা করে।[35] উসমানের হত্যাকান্ডের পর আলি খলিফা নির্বাচিত হন। তাকে এরপর বেশ কিছু সমস্যা সামাল দিতে হয়। আলি মদিনা থেকে কুফায় রাজধানী স্থানান্তর করেন। ৬৫৬ থেকে ৬৬১ পর্যন্ত চলমান সংঘাতকে প্রথম ফিতনা (“গৃহযুদ্ধ”) বলে ডাকা হয়। সিরিয়ার গভর্নর ও খলিফা উসমানের আত্মীয় মুয়াবিয়া চাইছিলেন যে হত্যাকারীদের যাতে গ্রেপ্তার করা হয়। মারওয়ান সবাইকে প্ররোচিত করেন এবং সংঘাত সৃষ্টি করেন। মুহাম্মদ (সা) এর স্ত্রী আয়িশা এবং তার দুই সাহাবি তালহা ও যুবাইর ইবনুল আওয়াম দোষীদের গ্রেপ্তারের ব্যাপারে আলিকে বলতে বসরা যান। মারওয়ান ও অন্যান্য যারা সংঘাত চাইছিল তারা সবাইকে লড়াই করতে প্ররোচিত করে। উটের যুদ্ধে দুই পক্ষের মধ্যে লড়াই হয়। এ যুদ্ধে আলি বিজয় অর্জন করেন। এ যুদ্ধের পর আলি ও মুয়াবিয়ার মধ্যে সিফফিনের যুদ্ধ হয়। কোনো এক পক্ষে বিজয়ী হওয়ার আগেই যুদ্ধ থেমে যায় এবং দুপক্ষে বিরোধ মিটিয়ে ফেলতে একমত হয়। যুদ্ধের পর আমর ইবনুল আস মুয়াবিয়ার পক্ষ থেকে ও আবু মুসা আশয়ারি আলির পক্ষ থেকে আলোচক নিযুক্ত হন। সাত মাস পর ৬৫৮ এর ফেব্রুয়ারিতে আধরুহ নামক স্থানে সাক্ষাত করেন। আমর ইবনুল আস আবু মুসা আশয়ারিকে এ মর্মে রাজি করান যে দুপক্ষই লড়াই বন্ধ করবে এবং একজন নতুন খলিফা নিযুক্ত করা হবে। আলি ও তার সমর্থকরা এ সিদ্ধান্তে হতবাক হয়ে যান। এ ঘটনা মুয়াবিয়ার কাছে খলিফার মর্যাদা কমানোর সমতুল্য ছিল। আলি এ সিদ্ধান্ত মানতে অস্বীকৃতি জানালেও মীমাংসা মেনে নেয়ার ব্যাপারে নিজেকে বাধ্য অবস্থায় দেখতে পান। এর ফলে আলির অবস্থান তার নিজের সমর্থকদের মধ্যেও দুর্বল হয়ে পড়ে। আলির সমর্থকদের মধ্যে যুদ্ধবিরতি মেনে নিতে চাপ সৃষ্টিকারীরা ছিল সবচেয়ে কঠোর প্রতিবাদকারী। তারা আলির বাহিনী থেকে বের হয়ে যায় এবং “একমাত্র আল্লাহর প্রতি” স্লোগান দিতে থাকে। এ দল খারিজি নামে পরিচিত হয়ে উঠে। ৬৫৯ খ্রিষ্টাব্দে নাহরাওয়ানের যুদ্ধে আলি ও খারিজিরা মুখোমুখি হয়। আলি যুদ্ধে জয়ী হলেও ক্রমাগত সংঘর্ষ তার অবস্থানের উপর প্রভাব ফেলছিল এবং পরবর্তী বছরগুলোতে কিছু সিরিয়ান মুয়াবিয়াকে বিদ্রোহী খলিফা হিসেবে ঘোষণা করে।[36] ৬৬১ খ্রিষ্টাব্দে আলি একজন খারিজির হাতে নিহত হন। সে বছর ছয় মাস পর হাসান ইবনে আলি শান্তি প্রতিষ্ঠার জন্য মুয়াবিয়ার সাথে শান্তিচুক্তি স্বাক্ষর করেন। হাসান-মুয়াবিয়া চুক্তি মোতাবেক হাসান মুয়াবিয়াকে ক্ষমতা হস্তান্তর করেন এ শর্তে যে তিনি জনগণের প্রতি ন্যায়ানুগ আচরণ করবেন, তাদের নিরাপদ রাখবেন এবং নিজের মৃত্যুর পর কোনো রাজবংশ প্রতিষ্ঠা করবেন না।[37][38] এ ঘটনার ফলে খুলাফায়ে রাশেদীনের শাসনের অবসান হয়। এরপর মুয়াবিয়া চুক্তির বাইরে গিয়ে উমাইয়া রাজবংশের সূচনা করেন এবং দামেস্কে রাজধানী স্থাপন করেন।[39] ৬৮০ তে মুয়াবিয়ার মৃত্যুর পর উত্তরাধিকার নিয়ে পুনরায় সংঘাত শুরু হয় যা দ্বিতীয় ফিতনা নামে পরিচিত।[40] ব্যাপক লড়াইয়ের পর উমাইয়া রাজবংশ প্রথম মারওয়ানের হাতে এসে পড়ে। ৭৫০ খ্রিষ্টাব্দে রাজবংশের পতনের আগ পর্যন্ত সিরিয়ে উমাইয়াদের খলিফার কেন্দ্রবিন্দু ছিল। তবে উমাইয়ারা কর্ডোবাতে (আল আন্দালুস, বর্তমান পর্তুগাল ও স্পেন) আমিরাত হিসেবে ও পরবর্তীকালে খিলাফত হিসেবে ১০৩১ খ্রিষ্টাব্দ পর্যন্ত টিকে ছিল। ইবেরিয়ান উপদ্বীপে মুসলিম শাসন পরবর্তী ৫০০ বছর বিভিন্ন রূপে টিকে ছিল যেমন, তাইফা, বার্বার রাজ্য ও গ্রানাডা রাজ্য। ৭১২ খ্রিষ্টাব্দে উমাইয়া সেনাপতি মুহাম্মদ বিন কাসিম ইন্দুজ নদীসহ সিন্ধু ও পাঞ্জাব অঞ্চল জয় করেন। সিন্ধু ও পাঞ্জাবের জয় উমাইয়া খিলাফতের জন্য গুরুত্বপূর্ণ বিজয় ছিল। রাজস্থানের যুদ্ধের পর সামনের দিকে অগ্রসর হওয়া থেমে যায়। আরবরা ভারত আক্রমণের চেষ্টা করে কিন্তু উত্তর ভারতের রাজা নাগাভাতা ও দক্ষিণ ভারতের সম্রাট দ্বিতীয় বিক্রমাদিত্য তাদের পরাজিত করেন। আরব লেখকদের ভাষ্যমতে এরপর খলিফা মাহদি ভারত বিজয়ের পরিকল্পনা বাদ দেন। পরবর্তী বছরগুলোতে এবং বিশেষত ১০৩১ খ্রিষ্টাব্দে ইবেরিয়ার তাইফা পদ্ধতির আওতায় গ্রানাডা আমিরাত স্বাধীনতা বজায় রাখে। উত্তরের খ্রিষ্টান রাজ্যগুলোকে কর প্রদানের মাধ্যমে তারা টিকে ছিল। ১০৩১ থেকে তারা দক্ষিণে বিস্তৃত হতে শুরু করে। ১৪৯২ খ্রিষ্টাব্দের ২ জানুয়ারি কর্ডোবার নাসরি রাজ্যের পতনের মাধ্যমে ইবেরিয়ায় মুসলিম শাসনের সমাপ্তি হয়। গ্রানাডার শেষ মুসলিম শাসক দ্বাদশ মুহাম্মদ যিনি বোয়াবদিল নামে পরিচিত, আরাগনের রাজা দ্বিতীয় ফার্ডিনেন্ড ও কাস্টিলের রাণী প্রথম ইসাবেলার কাছে আত্মসমর্পণ করেন। ইতিহাস সুফয়ানি Part of a series on theHistory of Iran Mythological history Pishdadian dynasty Kayanian dynasty Ancient period BC Prehistory of Iran Ancient Times–4000 Kura–Araxes culture 3400–2000 Proto-Elamite 3200–2700 Jiroft culture c. 3100 – c. 2200 Elam 2700–539 Akkadian Empire 2400–2150 Lullubi culture c. 2300-700 Kassites c. 1500 – c. 1155 Neo-Assyrian Empire 911–609 Urartu 860–590 Mannaeans 850–616 Imperial period Median Empire 678–550 BC (Scythian Kingdom) 652–625 BC Neo-Babylonian Empire 626 BC–539 BC Achaemenid Empire 550–330 BC Kingdom of Armenia 331 BC – 428 AD Atropatene 320s BC – 3rdcenturyAD Kingdom of Cappadocia 320s BC – 17 AD Seleucid Empire 312–63 BC Kingdom of Pontus 281–62 BC Fratarakas3rd-century BC Kings of Persis 3rd-century BC – c. 222 AD Parthian Empire 247 BC – 224 AD Characene 141 BC – 222 AD Indo-Parthian Kingdom 19 – 240 Sasanian Empire 224 – 651 Zarmihrids 6th century – 785 Qarinvandids 550s – 11th century Medieval period Rashidun Caliphate 632-661 Umayyad Caliphate 661–750 Abbasid Caliphate 750–1258 Dabuyids 642–760 Bavandids 651–1349 Masmughans of Damavand 651–760 Paduspanids 665–1598 Justanids 791 – 11th century Alid dynasties 864 – 14th century Tahirid dynasty 821–873 Samanid Empire 819–999 Saffarid dynasty 861–1003 Ghurid dynasty pre-879 – 1215 Sajid dynasty 889–929 Sallarid dynasty 919–1062 Ziyarid dynasty 930–1090 Ilyasids 932–968 Buyid dynasty 934–1062 Ghaznavid dynasty 977–1186 Kakuyids 1008–1141 Nasrid dynasty 1029–1236 Shabankara 1030–1355 Seljuk Empire 1037–1194 Khwarazmian dynasty 1077–1231 Eldiguzids 1135–1225 Atabegs of Yazd 1141–1319 Salghurids 1148–1282 Hazaraspids 1155–1424 Pishkinid dynasty 1155–1231 Qutlugh-Khanids 1223-1306 Mihrabanids 1236–1537 Kurt dynasty 1244–1396 Ilkhanate Empire 1256–1335 Chobanid dynasty 1335–1357 Muzaffarid dynasty 1335–1393 Jalairid dynasty 1337–1376 Sarbadars 1337–1376 Injuids 1335–1357 Afrasiyab dynasty 1349–1504 Marashis 1359–1596 Timurid Empire 1370–1507 Karkiya dynasty 1370s–1592 Kara Koyunlu 1406–1468 Aq Qoyunlu 1468–1508 Early modern period Safavid dynasty 1501–1736 (Hotak dynasty) 1722–1729 Afsharid dynasty 1736–1796 Talysh Khanate 1747–1826 Zand dynasty 1751–1794 Qajar Iran 1789–1925 Modern period Pahlavi dynasty 1925–1979 Interim Government 1979 Islamic Republic 1979–present Related articles Name Monarchs Heads of state Economic history Military history Wars Timeline Iranportalvt মুয়াবিয়ার রাজবংশ “সুফয়ানি” (আবু সুফিয়ানের বংশধর) ৬৬১ থেকে ৬৮৪ পর্যন্ত শাসন করে। মুয়াবিয়ার শাসনকালকে অভ্যন্তরীণ নিরাপত্তা ও বাহ্যিক বিস্তৃতি হিসেবে চিহ্নিত করা হয়। সাম্রাজ্যের ভেতরে শুধু একটি বিদ্রোহের রেকর্ড আছে। হুজর ইবনে আদি কুফ্যার এই বিদ্রোহ করেন। হুজর ইবনে আদি নিজের আলির বংশধরদের খিলাফতের দাবিদার বলে সমর্থন জানান। কিন্তু ইরাকের গভর্নর জিয়াদ ইবনে আবু সুফিয়ান তার আন্দোলন সহজেই দমন করেন। মুয়াবিয়া সিরিয়ার খ্রিষ্টানদের সাথে শান্তিপূর্ণ সহাবস্থানকে উৎসাহিত করেন[41] এবং তার একজন ঘনিষ্ঠ উপদেষ্টা ছিলেন জন অব ডেমাস্কাসের পিতা সারজুন। একই সময় তিনি বাইজেন্টাইন সাম্রাজ্যের বিরুদ্ধে ক্রমাগত যুদ্ধ চালিয়ে যান। তার শাসনামলে রোডস ও ক্রিট অধিকৃত হয় এবং কনস্টান্টিনোপলের বিরুদ্ধে বেশ কিছু আক্রমণ পরিচালিত হয়। ব্যর্থ হওয়ার পর এবং বড় ধরনের খ্রিষ্টান উত্থানের ঘটনার মুখোমুখি হওয়ার পর তিনি বাইজেন্টাইনদের সাথে শান্তি অবস্থায় আসেন। মুয়াবিয়া উত্তর আফ্রিকা (কাইরাওয়ানের প্রতিষ্ঠা) ও মধ্য এশিয়া (কাবুল, বুখারা ও সমরকন্দ জয়) সামরিক অভিযান পরিচালনা করেন। ৬৮০ খ্রিষ্টাব্দে মুয়াবিয়ার মৃত্যুর পর তার পুত্র প্রথম ইয়াজিদ তার উত্তরাধিকারি হন। অনেক নামকরা মুসলিম ইয়াজিদের ক্ষমতালাভের বিরোধী ছিলেন। তাদের মধ্যে উল্লেখযোগ্য ছিলেন মুহাম্মদ (সা) এর এক সাহাবির ছেলে আবদুল্লাহ ইবনুল জুবায়ের ও চতুর্থ খলিফার পুত্র হুসাইন ইবনে আলি। ফলশ্রুতিতে ঘটে যাওয়া সংঘাত দ্বিতীয় ফিতনা বলে পরিচিত। ৬৮০ খ্রিষ্টাব্দে আবদুল্লাহ ইবনুল জুবায়ের মক্কার উদ্দেশ্যে মদিনা ত্যাগ করেন। ইয়াজিদের বিপক্ষে হুসাইনের অবস্থানের কথা শুনে কুফার জনগণ হুসাইনের কাছে তাদের সমর্থন নেয়ার জন্য আবেদন জানায়। হুসাইন তার চাচাত ভাই মুসলিম বিন আকিলকে এর সত্যতা যাচাইয়ের জন্য পাঠান। এ খবর ইয়াজিদের কাছে পৌছলে তিনি বসরার শাসক উবায়দুল্লাহ বিন জিয়াদকে কুফার জনগণকে হুসাইনের নেতৃত্বে সমবেত হওয়া থেকে নিবৃত্ত করার দায়িত্ব দেন। উবায়দুল্লাহ বিন জিয়াদ মুসলিম বিন আকিলের পাশে থাকে জনতাকে প্রতিহত করতে সক্ষম এবং তাকে গ্রেপ্তার করেন। উবায়দুল্লাহ বিন জিয়াদের উপর হুসাইনকে প্রতিহত করার দায়িত্ব দেয়া হয়েছে শুনে মুসলিম বিন আকিল তাকে অনুরোধ করেন যাতে হুসাইনকে কুফায় না আসার ব্যাপারে জানিয়ে চিঠি দেয়া হয়। তার অনুরোধ প্রত্যাখ্যান করা হয় এবং উবায়দুল্লাহ বিন জিয়াদ মুসলিম বিন আকিলকে হত্যা করেন। আবদুল্লাহ ইবনুল জুবায়ের আমৃত্যু মক্কায় থেকে যান। হুসাইন সিদ্ধান্ত নেন যে তিনি তার পরিবারসহ কুফায় যাবেন। সমর্থনের অভাবের বিষয়ে তার এসময় জানা ছিল না। হুসাইন ও তার পরিবারকে ইয়াজিদের সেনাবাহিনী রুখে দেয়। এসময় সেনাবাহিনীর নেতৃত্বে ছিলেন আমরু বিন সাদ, শামার বিন জিয়ালজোশান ও হুসাইন বিন তামিম। তারা হুসাইন ও তার পরিবারের পুরুষ সদস্যদের সাথে লড়াই করে হত্যা করে। হুসাইনের দলে ২০০ জন মানুষ ছিল যাদের অধিকাংশ ছিল নারী। এদের মধ্যে হুসাইনের বোন, স্ত্রী, মেয়ে ও তাদের সন্তানরা ছিল। নারী ও শিশুদেরকে যুদ্ধবন্ধী হিসেবে দামেস্কে ইয়াজিদের কাছে নিয়ে যাওয়া হয়। হুসাইনের মৃত্যু ও তার পরিবারের বন্দী হওয়ার খবর ছড়িয়ে পড়লে জনগণের সমর্থন তার দিক থেকে যাওয়ার আগ পর্যন্ত তাদের বন্দী করে রাখা হয়। এরপর তাদের মদিনা ফিরে যেতে দেয়া হয়। বেঁচে যাওয়া একমাত্র পুরুষ সদস্য ছিলেন আলি ইবনে হুসাইন জয়নুল আবেদিন। অসুস্থতার কারণে কাফেলা আক্রান্ত হওয়ার সময় তিনি লড়াই করতে পারেননি।[42] মক্কায় অবস্থান করলেও হুসাইনের মৃত্যুর পর আবদুল্লাহ ইবনুল জুবায়ের আরো দুটি প্রতিপক্ষ দলের সাথে যুক্ত হন। এর একটি মদিনা ও অন্যটি বসরা ও আরবের খারিজিরা সংঘটিত করে। মদিনা ছিল হুসাইনসহ মুহাম্মদ (সা) ও তার পরিবারের বাসস্থান, তার মৃত্যু ও পরিবারের বন্দী হওয়ার খবর ছড়িয়ে পড়লে বিরাট আকারে প্রতিপক্ষ সৃষ্টি হয়। ৬৮৩ খ্রিষ্টাব্দে ইয়াজিদ আন্দোলন দমন করতে সেনাবাহিনী পাঠান। হাররাহর যুদ্ধে সেনারা মদিনার প্রতিপক্ষকে পরাজিত করে। মদিনার মসজিদে নববী ক্ষয়ক্ষতির সম্মুখীন হয়। ইয়াজিদের সেনারা এগিয়ে গিয়ে মক্কা অবরোধ করে। অবরোধের এক পর্যায়ে আগুনে কাবার ক্ষতি হয়। কাবা ও মসজিদে নববীর ক্ষতিসাধনের ঘটনা পরবর্তী ইতিহাসবিদদের কাছে বেশ সমালোচনার বিষয়ে পরিণত হয়। অবরোধ চলার সময় ইয়াজিদ মৃত্যুবরণ করেন এবং উমাইয়া সেনারা দামেস্কে ফিরে আসে। আবদুল্লাহ ইবনুল জুবায়ের মক্কার নিয়ন্ত্রণ লাভ করেন। ইয়াজিদের পুত্র দ্বিতীয় মুয়াবিয়া (শাসনকাল ৬৮৩-৮৪) তার উত্তরসুরি হন কিন্তু সিরিয়ার বাইরে খলিফা হিসেবে স্বীকৃত ছিলেন না। সিরিয়ার ভেতর দুটি দল তৈরী হয়, একটি হল কায়সদের দল, এরা আবদুল্লাহ ইবনুল জুবায়েরকে সমর্থন করত, আরেকটি হল কুদাদের দল যারা প্রথম মারওয়ানকে সমর্থন করত। মারওয়ানের সমর্থকরা মারজ রাহিতের যুদ্ধে বিজয়ী হয় এবং ৬৮৪ তে মারওয়ান খলিফার পদে আরোহণ করেন। প্রথম মারওয়ানি মারওয়ানের প্রথম কাজ ছিল এসময় ইসলামি বিশ্বের অধিকাংশ এলাকা জুড়ে খলিফা হিসেবে স্বীকৃত আবদুল্লাহ ইবনুল জুবায়েরের বিদ্রোহী দলের উপর কর্তৃত্ব প্রতিষ্ঠা করা। মারওয়ান মিশর অধিকার করেন ও নয় মাস শাসন করার পর ৬৮৫ খ্রিষ্টাব্দে মৃত্যুবরণ করেন। মারওয়ানের পর তার পুত্র আবদুল মালিক ইবনে মারওয়ান (শাসনকাল ৬৮৫-৭০৫) খলিফা হন। তিনি খিলাফতের উপর উমাইয়াদের কর্তৃত্ব সংহত করেন। তার শাসনের প্রথমদিকে কুফাভিত্তিক আল-মুখতারের বিদ্রোহ সংঘটিত হয়। আল-মুখতার আলির আরেক পুত্র মুহাম্মদ ইবনুল হানাফিয়াকে খলিফা হিসেবে দেখতে চাইতেন। তবে বিদ্রোহের সাথে ইবনুল হানাফিয়ার কোনো সম্পর্ক ছিল বলে জানা যায় না। আল-মুখতারের সেনারা ৬৮৬তে উমাইয়াদের সাথে ও ৬৮৭তে আবদুল্লাহ ইবনুল জুবায়েরের সেনাদের সাথে লড়াই করে এবং পরাজিত হয়। ফলে তার বিদ্রোহের সমাপ্তি ঘটে। ৬৯১ খ্রিষ্টাব্দে উমাইয়া সেনারা পুনরায় ইরাক অধিকার করে ও একই বাহিনী মক্কা দখল করে। আবদুল্লাহ ইবনুল জুবায়ের হামলায় নিহত হন। আবদুল মালিকের শাসনের আরেকটি গুরুত্বপূর্ণ ঘটনা ছিল জেরুজালেমের ডোম অব দ্য রক নির্মাণ। লিখিত দলিলে অস্পষ্টতা থাকলেও সম্পূর্ণ অবকাঠামো নির্মাণ ৬৯২ খ্রিষ্টাব্দে শেষ হয়েছে বলে ধরা হয়। অর্থাৎ এটি আবদুল্লাহ ইবনুল জুবায়েরের সংঘর্ষের সময় নির্মাণ করা হয়েছিল। আবদুল মালিককে প্রশাসনকে কেন্দ্রিভুত করা ও আরবিকে সরকারি ভাষা করার কৃতিত্ব দেয়া হয়। তিনি স্বতন্ত্র মুসলিম মুদ্রা চালু করেন। ইতিপূর্বে বাইজেন্টাইন ও সাসানীয় মুদ্রা ব্যবহার হত। আবদুল মালিক বাইজেন্টানটিয়ামের বিরুদ্ধে লড়াই চালিয়ে যান। সেবাস্টপলিসের যুদ্ধে বাইজেন্টাইনরা পরাজিত হয় এবং আর্মেনিয়া ও ককেসিয়ান ইবেরিয়ায় কর্তৃত্ব পুনপ্রতিষ্টা করা হয়। আবদুল মালিকের মৃত্যুর পর তার পুত্র প্রথম আল ওয়ালিদ (শাসনকাল ৭০৫-১৫) খলিফা হন। আল ওয়ালিদ একজন দক্ষ নির্মাতা ছিলেন। তিনি মসজিদে নববী ও দামেস্কের উমাইয়া মসজিদ নির্মাণের জন্য অর্থ বরাদ্দ দেন। আবদুল মালিক ও আল ওয়ালিদ উভয়ের শাসনের সময়কার একজন উল্লেখযোগ্য ব্যক্তিত্ব ছিলেন ইরাকের গভর্নর হাজ্জাজ বিন ইউসুফ। অনেক ইরাকি উমাইয়া শাসনের বিরোধি ছিল। শান্তি বজায় রাখার জন্য হাজ্জাজ বিন ইউসুফ সিরিয়া সেনাদের ইরাকে নিয়ে আসেন। নতুন গেরিসন শহর ওয়াসিতে তাদের স্থান দেয়া হয়। বিদ্রোহ দমনে এই সেনারা গুরুত্বপূর্ণ ছিল। আল ওয়ালিদের পর তার ভাই সুলায়মান ইবনে আবদুল মালিক (শাসনকাল ৭১৫-১৭) খলিফা হন। তার শাসনকালে কনস্টান্টিনোপল অবরোধ করা হয়। অবরোধ ব্যর্থ হলে বাইজেন্টাইন রাজধানী জয়ে আরবদের উৎসাহে ভাটা পড়ে। তবে অষ্টম শতকের প্রথম দুই দশক খিলাফত ক্রমাগতভাবে বিস্তৃত হচ্ছিল যা পশ্চিমে ইবেরিয়ান উপদ্বীপ থেকে পূর্বে ট্রান্সঅক্সানিয়া ও উত্তর ভারত পর্যন্ত বিস্তৃত ছিল। সুলায়মানের পর তার তুতো ভাই উমর ইবনে আবদুল আজিজ (শাসনকাল ৭১৭-২০) খলিফা হন। উমাইয়া খলিফাদের মধ্যে তার স্বতন্ত্র অবস্থান রয়েছে। তিনি একমাত্র উমাইয়া খলিফা যাকে প্রচলিত অর্থে সম্রাট হিসেবে নয় বরং প্রকৃত অর্থে খলিফা বিবেচনা করা হয়। উমরকে অর্থনৈতিক সংস্কারের জন্য কৃতিত্ব দেয়া হয়। উমাইয়া শাসনের সময় অধিকাংশ জনতা ছিল খ্রিষ্টান, ইহুদি, জরস্ট্রিয়ান ও অন্যান্য ক্ষুদ্র সম্প্রদায়ের। এই ধর্মীয় সম্প্রদায়গুলোকে ইসলাম গ্রহণে বাধ্য করা হয়নি। তাদেরকে জিজিয়া নামক কর দিতে হত। এ কর মুসলিমদের উপর ছিল না। ফলে রাজস্ব সংগ্রহের দিক থেকে ব্যাপকভাবে ইসলাম গ্রহণ সমস্যার সৃষ্টি করছিল। কিছু বিবরণী থেকে জানা যায় প্রাদেশিক শাসকরা ধর্মান্তরে নিরুৎসাহিত করছিলেন। উমর কিভাবে এই পরিস্থিতি মোকাবেলা করেন তা স্পষ্ট না, কিন্তু সুত্র মতে তিনি আরব ও অনারবদের প্রতি একই নীতি অবলম্বন করেন এবং ইসলাম গ্রহণের পথে বাধা অপসারণ করেন। উমরের মৃত্যুর পর আবদুল মালিকের আরেক পুত্র দ্বিতীয় ইয়াজিদ (শাসনকাল ৭২০-২৪) খলিফা হন। ইয়াজিদ খিলাফতের সীমানার ভেতরের খ্রিষ্টান ছবি মুছে ফেলার আদেশ দেন। ৭২০ এ ইরাকে ইয়াজিদ ইবনুল মুহাল্লাবের নেতৃত্ব আরেকটি বড় আকারের বিদ্রোহ সংঘটিত হয়। হিশাম ও সামরিক বিস্তৃতির বাধা আবদুল মালিকের আরেক পুত্র হিশাম ইবনে আবদুল মালিক (শাসনকাল ৭২৪-৭৪৩) এরপর খলিফা হন। তার দীর্ঘ ও ঘটনাবহুল শাসনকাল সামরিক অভিযান সংক্ষিপ্তকরণের কারণে চিহ্নিত করা হয়। হিশাম উত্তর সিরিয়ার রিসাফাতে তার দরবার স্থাপন করেন। এটি দামেস্কের চেয়ে বাইজেন্টাইন সীমান্তের বেশি কাছে ছিল। বাইজেন্টাইনদের বিরুদ্ধে আক্রমণ পুনরায় শুরু হয় এবং কনস্টান্টিনোপল শেষবার অবরোধ করে ব্যর্থ হওয়ার পর তা শেষ হয়। নতুন অভিযানের মধ্যে ছিল আনাতোলিয়ায় সফল অভিযান। এক্রোইননের যুদ্ধে পরাজয়ের পর আর কোনো গুরুত্বপূর্ণ সীমানা বিস্তৃতি হয়নি। হিশামের শাসনের সময় ৭৩২ খ্রিষ্টাব্দে টুরসের যুদ্ধে ফ্রেঙ্কদের কাছে আরব সেনাদের পরাজয়ের পর পশ্চিমদিকে সীমানা সম্প্রসারণ সমাপ্ত হয়। ৭৩৯ খ্রিষ্টাব্দে উত্তর আফ্রিকায় বার্বার বিদ্রোহ সংঘটিত হয়। এটিকে খুব কষ্টে দমন করা হয়। ককেসাসে খাজারদের সাথে লড়াই চূড়ান্তে পৌছায়। আরবরা ডেরবেন্টে একটি সামরিক ঘাঁটি তৈরী করে এবং উত্তর ককেসাসে বেশ কয়েকটি আক্রমণ চালায়। কিন্তু যাযাবর খাজারদের পরাজিত করা সম্ভব হয়নি। সংঘর্ষ খুবই রক্তাক্ত ছিল। ৭৩০ খ্রিষ্টাব্দে আরব সেনারা আরাদাবিলের যুদ্ধে পরাজিত হয়। মারওয়ান ইবনে মুহাম্মদ, পরবর্তীতে দ্বিতীয় মারওয়ান, ৭২৭ খ্রিষ্টাব্দে শেষপর্যন্ত অভিযান সমাপ্ত করেন। তারা ভলগা পর্যন্ত পৌছালেও খাজাররা তাদের আওতার বাইরে ছিল। হিশাম পূর্বদিকেও পরাজয়ের সম্মুখিন হয়। তার সেনারা তোখারিস্তান ও ট্রান্সঅক্সানিয়া জয় করার চেষ্টা করে। দুটি এলাকাই ইতোমধ্যে আংশিকভাবে অধিকৃত হয়। কিন্তু এগুলো শাসন করা কষ্টসাধ্য ছিল। এসময় আরেকবার অনারবদের ধর্মান্তরের ক্ষেত্রে সমস্যার সৃষ্টি হয়, বিশেষত ট্রান্সঅক্সানিয়ার সোগডিয়ানদের ক্ষেত্রে। ৭২৪ খ্রিষ্টাব্দে পিপাসার দিনে উমাইয়াদের পরাজয়ের পর খোরাসানের গভর্নর আশরাস ইবনে আবদুল্লাহ আলসুলামি ইসলামে ধর্মান্তরিত সোগডিয়ানদের কর মওকুফের প্রতিশ্রুতি দেন কিন্তু যখন এ কথা খুবই বেশি জনপ্রিয়তা পায় ও রাজস্বের জন্য ক্ষতিকর বলে প্রতীয়মানে হয় তখন তিনি তা তুলে নেন। ৭৩১ ডিফাইলের যুদ্ধের ক্ষয়ক্ষতির পর খোরাসানি আরবদের বিরোধ বৃদ্ধি পায়। আলহারিস ইবনে সুরায়জ একটি বিদ্রোহের নেতৃত্ব দেন এবং বলখ অধিকার করেন। তবে মার্ভ অধিকার করা সম্ভব হয়নি। এই ঘটনার পর আলহারিসের কার্যক্রম শেষ হয়ে গিয়েছে বলে প্রতীয়মান হয় কিন্তু অনারব মুসলিমদের অধিকারের প্রশ্নটি উমাইয়াদের মধ্যে সমস্যার সৃষ্টি করে। তৃতীয় ফিতনা হিশামের পর দ্বিতীয় ইয়াজিদের পুত্র দ্বিতীয় আল-ওয়ালিদ (শাসনকাল ৭৪৩-৪৪) খলিফা হন। তার ব্যাপারে বলা হয় যে তিনি ধর্মীয় দিকের চেয়ে বরং পার্থিব সুখভোগের প্রতি বেশি আগ্রহী ছিলেন। বিরোধিদের মৃত্যুদন্ড দানে ও কাদারিয়াদের উপর নির্যাতনের মাধ্যমে দ্রুত তিনি অনেকের শত্রুতে পরিণত হন। ৭৪৪ খ্রিষ্টাব্দে প্রথম ওয়ালিদের এক পুত্র তৃতীয় ইয়াজিদ দামেস্কে নিজেকে খলিফা ঘোষণা করেন। তার সেনারা দ্বিতীয় আল-ওয়ালিদকে হত্যা করে। তৃতীয় ইয়াজিদ দয়াপ্রদর্শনের জন্য সুনাম অর্জন করেন এবং কাদারিয়াদের প্রতি সহানুভূতিশীল ছিলেন। শাসনের ছয় মাসের মাথায় তিনি মৃত্যুবরণ করেন। ইয়াজিদ তার ভাই ইব্রাহিমকে তার উত্তরসুরি মনোনীত করেন। কিন্তু প্রথম মারওয়ানের নাতি দ্বিতীয় মারওয়ান (শাসনকাল ৭৪৪-৫০) উত্তর দিক থেকে একটি সেনাদলের নেতৃত্ব দিয়ে নিয়ে আসেন ও ৭৪৪ এর ডিসেম্বরে দামেস্কে প্রবেশ করেন। এখানে তিনি নিজেকে খলিফা ঘোষণা করেন। মারওয়ান তাৎক্ষনিকভাবে উত্তরে বর্তমান তুরস্কের অন্তর্গত হারানে তার রাজধানী সরিয়ে নেন। সিরিয়ায় শীঘ্রই বিদ্রোহ দেখা দেয়, সম্ভবত রাজধানী স্থানান্তরের কারণে। ৭৪৬ এ মারওয়ান পাল্টা পদক্ষেপ হিসেবে হিমস ও দামেস্কে চারপাশের দেয়াল ভেঙ্গে ফেলেন। ইরাক ও ইরানের খারিজিদের কাছ থেকে মারওয়ান প্রবল বিরোধিতার সম্মুখীন হন। তারা প্রথমে দাহহাক ইবন কায়স আল শায়বানি ও পরে আবু দুলাফকে বিদ্রোহী খলিফা হিসেবে মনোনীত করে। মারওয়ান ইরাকে পুনরায় কর্তৃত্ব স্থাপন করতে সক্ষম হন কিন্তু এসময় খোরাসানে আরো বড় হুমকির জন্ম হয়। আব্বাসীয় বিপ্লব আব্বাসীয় পরিবার কর্তৃক পরিচালিত হাশিমিয়া আন্দোলন উমাইয়া খিলাফতকে উৎখাত করে। আব্বাসীয়রা হাশিমি গোত্রের সদস্য ছিল। তবে হাশিমিয়া শব্দটি আলির নাতি ও মুহাম্মদ ইবনুল হানাফিয়ার পুত্র আবু হাশিম থেকে এসেছে বলে মনে হয়। কিছু সূত্রমতে আব্বাসীয় পরিবারের প্রধান আবু হাশিম ৭১৭ খ্রিষ্টাব্দে মৃত্যুবরণ করেন। মৃত্যুর আগে তিনি মুহাম্মদ ইবনে আলি তার উত্তরসুরি মনোনীত করে যান। আল-মুখতারের ব্যর্থ বিদ্রোহের সমর্থকদের নিয়ে আব্বাসীয়রা এগিয়ে যায়। তারা নিজেদেরকে মুহাম্মদ ইবনুল হানাফিয়ার সমর্থক হিসেবে তুলে ধরে। ৭১৯ খ্রিষ্টাব্দে শুরু হওয়া হাশিমিয়া কর্মকাণ্ড খোরাসানে অনুগত লোক খুজতে থাকে। তারা মুহাম্মদ (সা) এর পরিবারের একজন সদস্যের জন্য সমর্থনের ডাক দেয়। তবে আব্বাসীয়দের কথা বলা হয়নি। এই কার্যক্রম আরব ও অনারব (মাওয়ালি) উভয়ের মধ্যেই সফল হয়। তবে দ্বিতীয় দলটি আন্দোলনের বৃদ্ধিতে গুরুত্বপূর্ণ ভূমিকা রাখে। ৭৪৬ এর দিকে আবু মুসলিম খোরাসানে হাশিমিয়াদের নেতৃত্ব গ্রহণ করেন। ৭৪৭ খ্রিষ্টাব্দে তিনি কালো পতাকার অধীনে উমাইয়াদের বিরুদ্ধে প্রকাশ্য বিদ্রোহ শুরু করেন। তিনি শীঘ্রই খোরাসানে নিয়ন্ত্রণ প্রতিষ্ঠা করেন, এর উমাইয়া গভর্নর নাসর ইবনে সায়ারকে বহিষ্কার করেন এবং পশ্চিমদিকে একটি সেনাবাহিনী পাঠানো হয়। ৭৪৯ খ্রিষ্টাব্দে কুফা হাশিমিয়াদের হস্তগত হয়। এটি ইরাকে উমাইয়াদের শেষ শক্ত ঘাঁটি ছিল। ওয়াসিতে অবরোধ করা হয় এবং সে বছরের নভেম্বরে আবুল আবাস কুফার মসজিদে খলিফা হিসেবে অধিষ্ঠিত হন। এর ফলে মারওয়ান তার সেনাদেরকে হারান থেকে ইরাকের দিকে পরিচালিত করেন। ৭৫০ খ্রিষ্টাব্দের জানুয়ারি দুই বাহিনী জাবের যুদ্ধে মুখোমুখি হয় এবং উমাইয়ারা পরাজিত হয়। এপ্রিলে দামেস্ক আব্বাসীয়দের হাতে এসে পড়ে এবং আগস্টে মারওয়ানকে মিশরে হত্যা করা হয়। বিজয়ীরা সিরিয়ায় উমাইয়াদের কবরগুলোকে অবমাননা করা শুরু করে। শুধু দ্বিতীয় উমরের কবরের প্রতি কিছু করা হয়নি। উমাইয়া পরিবারের বাকি সদস্যদের অনুসরণ করা হয় ও হত্যা করা হয়। আব্বাসীয়রা উমাইয়া পরিবারের সদস্যদের জন্য ক্ষমা ঘোষণা করলে আশিজন ক্ষমা গ্রহণ করতে আসে এবং সবাইকে হত্যা করা হয়। হিশামের একজন নাতি প্রথম আবদুল রহমান বেঁচে যান এবং আল-আন্দালুস রাজ্য স্থাপন করেন এবং কর্ডোবা খিলাফত প্রতিষ্ঠা করেন। প্রেভিট-অরটনের মতে উমাইয়াদের পতনের কারণ ছিল ইসলামের দ্রুত প্রসার। উমাইয়া শাসনামলে ব্যাপক মাত্রায় ধর্মান্তরের কারণে পারসিয়ান, বার্বার, কপ্ট ও আরামায়িকরা ইসলাম গ্রহণ করে। এই অনারবরা যারা মাওয়ালি বলে অবিহিত হত, প্রায় সময় তাদের আরব শাসকদের চেয়ে অধিক শিক্ষিত ও মার্জিত হত। নতুন ধর্মান্তরিতদের প্রতি সব মুসলিমের জন্য সমতার নীতির কারণে রাজনৈতিক মানচিত্র বদলে যায়। প্রেভিট-অরটনের এও বলেন যে সিরিয়া ও ইরাকের মধ্যকার জাতিবিদ্বেষের কারণে সাম্রাজ্য দুর্বল হয়ে পড়ে।[43] উমাইয়া প্রশাসন মুয়াবিয়ার প্রথম কাজ ছিল সাম্রাজ্যের জন্য একটি দক্ষ প্রশাসন ব্যবস্থার চালু করা। পূর্ববর্তী বাইজেন্টাইন সাম্রাজ্যের অংশ ছিল এমন প্রদেশে তিনি পূর্বতন নীতি চালু রাখেন। সরকারকে তিনটি ভাগে বিভক্ত করা হয়, যথাক্রমে রাজনৈতিক ও সামরিক, কর সংগ্রহ এবং ধর্মীয় প্রশাসন। প্রত্যেকটি শাখা আরো বেশ কিছু শাখা, অফিস ও বিভাগে বিভক্ত ছিল। প্রদেশ সমগ্র সাম্রাজ্যে বেশ কিছু প্রদেশে বিভক্ত ছিল। উমাইয়া শাসনের সময় সীমান্ত বেশ কয়েকবার পরিবর্তন হয়। প্রত্যেক প্রদেশে একজন করে খলিফা কর্তৃক নিযুক্ত গভর্নর থাকত। প্রদেশের ধর্মীয়, সেনা, পুলিশ ও বেসামরিক কর্তৃপক্ষ গভর্নরের অধীনে কাজ করত। স্থানীয় খরচ প্রদেশের সংগৃহীত কর থেকে মেটানো হত। অতিরিক্ত কর দামেস্কের কেন্দ্রীয় সরকারের কাছে পাঠানো হত। পরবর্তী সময় কেন্দ্রীয় সরকারের শক্তিক্ষয় হলে গভর্নররা অতিরিক্ত কর পাঠাতে গড়িমসি করে এবং নিজেদের ব্যক্তিগত ইচ্ছাপূরণে এগিয়ে যায়।[44] সরকারি কর্মচারী সাম্রাজ্যের দ্রুত বৃদ্ধির সাথে সাথে দক্ষ আরব কর্মীদের সংখ্যা তুলনামূলকভাবে কমে যায়। ফলে মুয়াবিয়া বিজিত অঞ্চলগুলোতে পূর্ববর্তী সরকারি কর্মীদের দায়িত্বে বহাল রাখেন। ফলে স্থানীয় সরকারের অধিকাংশ দলিল গ্রীক, কপ্টিক ও ফার্সিতে লিপিবদ্ধ হত। আবদুল মালিকের সময় নিয়মিতভাবে সমস্ত সরকারি দলিলপত্র আরবিতে লেখা শুরু হয়।[44] মুদ্রা বাইজেন্টাইন ও সাসানীয় সাম্রাজ্যে পূর্ব থেকেই মুদ্রা ব্যবস্থা চালু ছিল। উমাইয়া আমলেও একই ব্যবস্থা বহাল থাকে। আগে থেকে চলা মুদ্রাগুলো চলতে থাকে। তবে এগুলোর উপর কুরআনের আয়াত অঙ্কিত করা হয়। পাশাপাশি উমাইয়া সরকার নিজস্ব মুদ্রা চালু করে। এগুলো পূর্বের মুদ্রাগুলোর মতই ছিল। ইতিহাসে এটিই মুসলিম শাসক কর্তৃক প্রথম নিজস্ব মুদ্রা চালুর ঘটনা। স্বর্ণমুদ্রাকে বলা হত দিনার ও রৌপ্যমুদ্রাকে বলা হত দিরহাম।[44] কেন্দ্রীয় দিওয়ান প্রশাসনিক কাজে খলিফাকে সহায়তা করার জন্য কেন্দ্রে ছয়টি দপ্তর ছিল, দিওয়ান আল খারাজ, দিওয়ান আল রাসাইল, দিওয়ান আল খাতাম, দিওয়ান আল বারিদ, দিওয়ান আল কুদাত, দিওয়ান আল জুন্দ। দিওয়ান আল খারাজ এই বিভাগ সাম্রাজ্যের রাজস্ব ব্যবস্থাপনা তদারক করত। সেসাথে নতুন করারোপ ও সংগ্রহ ব্যবস্থা করা এ বিভাগের কাজ ছিল। দিওয়ান আল রাসাইল এ বিভাগের কাজ ছিল কেন্দ্রীয় ও প্রাদেশিক অফিসারদের কাছে আদেশ জারি করা। এটি সকল বিভাগের কাজকে সমন্বয় করত এবং প্রধান সচিবালয় হিসেবে কার্যনির্বাহ করত। দিওয়ান আল খাতাম রাষ্ট্রীয় দলিলপত্রের সংরক্ষণের জন্য মুয়াবিয়া এ বিভাগটি সৃষ্টি করেন। স্বাক্ষর ও গন্তব্যে পাঠানোর আগে প্রতিটি দাপ্তরিক নথিপত্রের একটি কপি সংরক্ষণ করে রাখা হত। এর ফলে আবদুল মালিকের সময় দামেস্কে একটি আর্কাইভ গড়ে উঠে। আব্বাসীয় শাসনের মধ্যভাগ পর্যন্ত এ বিভাগটি টিকে ছিল। দিওয়ান আল বারিদ মুয়াবিয়া একটি ডাক ব্যবস্থা চালু করেন। আবদুল মালিক এটিকে সাম্রাজ্যজুড়ে বিস্তৃত করেন এবং ওয়ালিদ এর পূর্ণ ব্যবহার করেন। আবদুল মালিক নিয়মিত ডাকবিভাগ গঠন করেন। উমর ইবনে আবদুল আজিজ খোরাসান মহাসড়কের বিভিন্ন স্থানে ক্যারাভেনসরাই স্থাপন করে এর উন্নতি সাধন করেন। খলিফার কাছ থেকে প্রদেশের বিভিন্ন কর্মকর্তাদের কাছে সংবাদ পাঠানোর জন্য সময় ব্যবধানে ঘোড়া বদল করা হত। পুরো মহাসড়ক ১২ মাইল (১৯ কিমি) ব্যবধানের কয়েকটি ধাপে বিভক্ত করা হয়। প্রত্যেকটি ধাপেই ডাক পরিবহনের জন্য ঘোড়া, গাধা ও উট রাখা থাকত। প্রথমদিকে এটি সরকারি কর্মকর্তাদের জন্য চালু করা হলেও পর্যটকরাও এ থেকে উপকৃত হয়। ডাক পরিবহনের জন্য ব্যবহৃত ঘোড়ার গাড়িগুলো দ্রুত সেনা পাঠানোর কাজেও ব্যবহৃত হত। এগুলো একই সময় ৫০ থেকে ১০০ জন সেনা পরিবহন করতে পারত। গভর্নর ইউসুফ বিন উমরের সময় ইরাকের ডাক বিভাগের জন্য বছরে ৪০,০০,০০০ দিরহাম খরচ হত। দিওয়ান আল কুদাত ইসলামের প্রাথমিক যুগে বিচারের কাজ মুহাম্মদ (সা) ও খলিফারা ব্যক্তিগতভাবে তদারক করতেন। সাম্রাজ্যের বিস্তৃতি ব্যাপক হওয়ার পর খলিফা উমর পৃথক বিচারবিভাগ চালু করেন এবং ২৩ হিজরি/৬৪৩ খ্রিষ্টাব্দে মিশরে প্রথম কাজি নিযুক্ত করা হয়। ৬৬১ খ্রিষ্টাব্দের পর উমাইয়া খলিফা হিশাম ও দ্বিতীয় ওয়ালিদের সময় মিশরের বেশ কিছু বিচারক একের পর একজন দায়িত্বপালন করেন। দিওয়ান আল জুন্দ উমরের সময় আরব ও অন্য জাতিগোষ্ঠীর মুসলিম সৈনিকদের ভাতা প্রদানের নীতি উমাইয়াদের সময় পরিবর্তন হয়। উমাইয়ারা সক্রিয় ভূমিকা না রাখলেও ভাতা প্রদানের ব্যবস্থা রাখে। হিশাম এ ব্যবস্থার সংস্কার করেন এবং যারা যুদ্ধে অংশগ্রহণ করেছে শুধু তাদের ভাতা প্রদানের ব্যবস্থা করেন। বাইজেন্টাইনদের আদলে সেনাবাহিনীকে সংস্কার করা হয় এবং পাঁচটি অংশে বিভক্ত করা হয়, যথাক্রমে, মধ্যভাগ, দুই প্রান্ত, সম্মুখভাগ ও পশ্চাতভাগ। কুচকাওয়াচ বা যুদ্ধক্ষেত্রে একই গঠনবিন্যাস অনুসরণ করা হত। দ্বিতীয় মারওয়ান পুরনো বিভাগ বাতিল করেন এবং নতুন প্রথায় কুরদুস নামক সুসংঘটিত দলের সৃষ্টি করেন। উমাইয়া সেনারা তিনটি ভাগে বিভক্ত থাকত, যথাক্রমে, পদাতিক, অশ্বারোহী ও গোলন্দাজ। আরব সেনারা গ্রীক কায়দায় পোষাক ও অস্ত্রে সজ্জিত থাকত। উমাইয়া অশ্বারোহীরা সমান ও গোলাকার সেডল ব্যবহার করত। গোলন্দাজরা আরাদাহ (বেলিস্টা), মেনজানিক (মানগোনাল) ও দাবাবাহ বা কাবশ (বেটারিং রেম) ব্যবহার করত। ভারি যন্ত্রপাতি ও মালামাল উটের পিঠে করে সেনাবাহিনীর পিছনে থাকত। সামাজিক সংগঠন উমাইয়া খিলাফতের সময় প্রধান চারটি সামাজিক শ্রেণী ছিলঃ মুসলিম আরব মুসলিম অনারব (মুসলিম আরবদের মিত্র) অমুসলিম স্বাধীন ব্যক্তি (খ্রিষ্টান, ইহুদি ও জরস্ট্রিয়ান) দাস মুসলিম আরবরা সমাজের সর্বোচ্চ স্থানে অবস্থান করত। ইসলামে সকল মুসলিমের সমান অবস্থান থাকলেও আরব মুসলিমরা নিজেদের সমাজের উপরের অবস্থানে রাখে। মুসলিমদের মধ্যে এ বিভাজন সাম্রাজ্যজুড়ে সমস্যার সৃষ্টি করে। ইসলাম ছড়িয়ে পড়ার সাথে সাথে মুসলিমদের মধ্যে অনারব জনসংখ্যা বৃদ্ধি পায়। আরব মুসলিমদের মত সমান অধিকার না থাকার ফলে নতুন ইসলাম গ্রহণকারীদের মধ্যে বিরূপ মনোভাব তৈরী হয়। সে সাথে ধর্মান্তরিত মানুষের সংখ্যা বৃদ্ধির কারণে অমুসলিমদের কাছ থেকে সংগৃহিত করের পরিমাণ কমে আসে। ৭৪০ এর দশকে আব্বাসীয় বিপ্লবের আগ পর্যন্ত এ সমস্যা চলতে থাকে।[46] অমুসলিম অমুসলিমদের মধ্যে ছিল খ্রিষ্টান, ইহুদি, জরস্ট্রিয়ান ও পৌত্তলিক বার্বার যাদের জিম্মি বলা হত। মুসলিম শাসনের প্রতি অনুগত থাকার শর্তে তারা তাদের সামাজিক অধিকার ভোগ করত। তাদের নিজস্ব আদালত ছিল এবং সাম্রাজ্যজুড়ে ধর্মীয় স্বাধীনতা বহাল ছিল। সরকারি দপ্তরে সর্বোচ্চ পদ না পীও অনেক অমুসলিম প্রশাসনিক পদে আসীন ছিল। খ্রিষ্টান ও ইহুদিদের মধ্যে এসময় অনেক বড় মাপের ধর্মতাত্ত্বিকের আবির্ভাব হয়। কিন্তু পরবর্তীতে অনেকেই ইসলাম গ্রহণ করে ফলে অমুসলিমদের মধ্যে চিন্তাবিদের সংখ্যা কমে যায়।[47] অবদান ঐতিহাসিক গুরুত্ব History of the Levant Stone Age Kebaran culture Natufian culture Halaf culture Ghassulian culture Jericho Ancient history Ebla Akkadian Empire Canaanites Amorites Arameans Hittites Israel and Judah Philistines Phoenicians Neo-Assyrian Empire Neo-Babylonian Empire Achaemenid Empire Classical antiquity Wars of Alexander the Great Seleucid Empire Hasmonean dynasty Nabataeans Roman Empire Herodians Palmyra Byzantine Empire Sassanid Empire Middle Ages Muslim conquest Early Caliphates Rashiduns Umayyads Abbasids Fatimids Hamdanids Seljuks Crusades Ayyubids Mamluks Modern history Ottoman Syria Mount Lebanon Jerusalem Mandatory Syria and Lebanon Mandatory Palestine Transjordan Syria Lebanon Jordan Israel Palestine Gaza Stripvt উমাইয়া খিলাফতকে সাম্রাজ্য বিস্তার ও এরূপ বিস্তারের ফলে সৃষ্ট প্রশাসনিক ও সাংস্কৃতিক সমস্যা দ্বারা চিহ্নিত করা হয়। কিছু উল্লেখযোগ্য ব্যতিক্রম ছাড়া উমাইয়ারা নতুন ধর্মান্তরিত মুসলিমদের (মাওয়ালি) তুলনায় পুরনো আরব পরিবারগুলো বেশি সম্মান বজায় রাখতে সচেষ্টা ছিল। ফলে তারা ইসলামের বিশ্বজনীনতা থেকে দূরত্বে অবস্থান করতে থাকে এবং পরবর্তীতে বিদ্রোহীদের প্রতিও একই আচরণ করে। জি. আর. হাউটিং এর মতে, "ইসলামকে বিজয়ীদের ধর্ম হিসেবে দেখা হত"।[48] উমাইয়া শাসনের সময় আরবি প্রশাসনিক ভাষা হিসেবে স্বীকৃত হয়। রাষ্ট্রীয় দলিল ও মুদ্রা আরবিতে জারি করা হত। ব্যাপক মাত্রায় ধর্মান্তরকরণ সমাজে বিশাল সংখ্যক মুসলিম জনসংখ্যার জন্ম দেয়। উমাইয়ারা জেরুজালেমের ডোম অব দ্য রক ও দামেস্কের উমাইয়া মসজিদ নির্মাণ করে।[49] পরবর্তী ইসলামি ইতিহাসবিদদের কাছে উমাইয়ারা নেতিবাচক প্রতিক্রিয়া পেয়েছেন। তারা উমাইয়াদের প্রকৃত খিলাফতের পরিবর্তে রাজতন্ত্র চালুর জন্য দোষারোপ করেন। তবে আধুনিক আরব জাতীয়তাবাদীরা উমাইয়া শাসনের সময়কে আরবদের স্বর্ণযুগ বলে থাকে। এটি বিশেষত সিরিয়ান জাতীয়তাবাদী ও বর্তমানের সিরিয়া রাষ্ট্রের সাথে মেলে যাদের কেন্দ্র উমাইয়াদের মতই দামেস্ক। প্যান আরব রং হিসেবে যে চারটি রং বিভিন্ন আরব দেশের জাতীয় পতাকায় অঙ্কিত আছে তাকেও উমাইয়াদের প্রতিনিধিত্বশীল ধরা হয়। উমাইয়াদের নিয়ে ধর্মীয় দৃষ্টিভঙ্গি সুন্নি দৃষ্টিভঙ্গি সুন্নি পন্ডিতরা একমত যে মুয়াবিয়ার পরিবার ও তার পিতা আবু সুফিয়ান ইবনে হারব ও তার মা হিন্দ বিনতে উতবা ইসলামের বিরোধী ছিল। মুহাম্মদ (সা) এর মক্কা বিজয়ের পর তারা মুসলিম হন। আরব অভিজাতদের ভেতর সেসময় উমাইয়ারা বেশ প্রভাব ফেলে এবং চূড়ান্তভাবে রাশিদুন খিলাফত বিলুপ্ত করা হয় এবং রাজবংশ প্রতিষ্ঠা করা হয়। সুন্নি পন্ডিতরা ইসলাম গ্রহণকারী অনারব মুসলিমদের উপর মাওয়ালি প্রথা চালু রাখার জন্য উমাইয়াদের দোষারোপ করেন। শাসক অভিজাত আরবদের কাছে নতুন ইসলাম গ্রহণকারীরা দ্বিতীয় শ্রেণীর নাগরিক হিসেবে বিবেচিত হত এবং তাদেরকে অমুসলিমদের জন্য প্রযোজ্য কর দিতে হত। সেসাথে তারা সরকার ও সামরিক বাহিনীতে কাজের সুযোগ পেত না।[50] মুয়াবিয়ার পরবর্তী অধিকাংশ শাসকের ব্যাপারে সুন্নি পন্ডিতরা নেতিবাচক দৃষ্টিভঙ্গি রাখেন এবং তাদের মতে তারা উম্মাহকে সংকটে ফেলেছিলেন। ব্যতিক্রমদের মধ্যে অন্যতম হলেন উমর ইবনে আবদুল আজিজ। খুলাফায়ে রাশেদীনের পর তাকে সবচেয়ে মহৎ খলিফা হিসেবে গণ্য করা হয়। তিনি পূর্বসূরিদের অন্যায় নীতি মাওয়ালিদের জিজিয়া কর বিলুপ্ত করেন। শিয়া দৃষ্টিভঙ্গি উমাইয়াদের ব্যাপারে শিয়াদের দৃষ্টিভঙ্গি শিয়া গ্রন্থ “সুলহ আল হাসানে” বর্ণিত করা আছে।[51][52] কিছু সূত্র মতে আলি তাদেরকে সর্বাপেক্ষা খারাপ ফিতনা বলেছেন।[53] উমাইয়া খলিফাদের তালিকা আরও দেখুন ইবেরিয়ান উপদ্বীপে মুসলিম উপস্থিতির সময়সীমা আল আন্দালুস উমাইয়া ইবনে আবদ শামস কর্ডো‌বা খিলাফত ইসলামের ইতিহাস খিলাফত সুন্নি মুসলিম রাজবংশের তালিকা উমাইয়া বংশলতিকা তথ্যসূত্র পড়তে পারেন AL-Ajmi, Abdulhadi, The Umayyads, in Muhammad in History, Thought, and Culture: An Encyclopedia of the Prophet of God (2 vols.), Edited by C. Fitzpatrick and A. Walker, Santa Barbara, ABC-CLIO, 2014. A. Bewley, Mu'awiya, Restorer of the Muslim Faith (London, 2002) P. Crone, Slaves on horses (Cambridge, 1980). P. Crone and M.A. Cook, Hagarism (Cambridge, 1977). F. M. Donner, The early Islamic conquests (Princeton, 1981). G. R. Hawting, The first dynasty of Islam: the Umayyad caliphate, AD 661–750 Rutledge Eds. (London, 2000] H. Kennedy, The Prophet and the age of the caliphates: the Islamic Near East from the sixth to the eleventh century (London, 1986). Previté-Orton, C. W (1971). The Shorter Cambridge Medieval History. Cambridge: Cambridge University Press. J. Wellhausen, The Arab Kingdom and its fall (London, 2000). বহিঃসংযোগ বিষয়শ্রেণী:খিলাফত বিষয়শ্রেণী:উমাইয়া খিলাফত বিষয়শ্রেণী:আরব রাজবংশ বিষয়শ্রেণী:সৌদি আরবের ইতিহাস বিষয়শ্রেণী:মুসলিম রাজবংশ বিষয়শ্রেণী:৭৫০-এ পতন বিষয়শ্রেণী:ইসলামের ইতিহাস বিষয়শ্রেণী:আল-আন্দালুস বিষয়শ্রেণী:মধ্যযুগের আনাতোলিয়ার রাষ্ট্র বিষয়শ্রেণী:ইরানের ইতিহাস বিষয়শ্রেণী:উত্তর আফ্রিকার ইতিহাস বিষয়শ্রেণী:ভূমধ্যসাগরের ইতিহাস	https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%20%E0%A6%96%E0%A6%BF%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A6%A4
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 396, 1052, 1438 ], "plaintext_end_byte": [ 388, 1044, 1382, 1491 ] }	러시아의 총리는 누구인가요?	러시아의 대통령	korean	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	러시아 대통령()은 러시아의 국가원수이다. 제6대 대통령부터 헌법상 임기 6년 중임제이지만 사실상 임기 6년 무제한에 가깝다(대표적으로 푸틴 대통령). 다만 3선 연임 금지 규정에 따라 연임 상한선은 12년이다. 연임 종료 6년후에 재당선이 가능하다. 대통령 선출은 국민의 직접선거로 뽑는다. 선거 국민에 의한 직접 선거로 선출된다. 피선거권은 러시아에서 10년 이상 거주한 35세 이상의 러시아 시민에게만 존재한다. 과반수에 이르는 후보가 없는 경우는, 상위 2명으로 결선투표를 실시한다(2회 투표제). 임기는 당초 4년이었지만, 2008년의 헌법개정에 의해 임기는 6년으로 연장되어, 2012년 당선된 푸틴 대통령부터 적용된다. 연속적으로 당선되는 3선 대통령은 금지되고 있기 때문에, 연속 취임할 수 있는 상한 기한은 12년이다. 연임이 종료 6년이 지난 후에 다시 선거에 출마가 가능하다. 권한 총리 및 내각과 정부 요직의 지명·임명권(단 총리는 하원의 승인이 필요) 국가 회의(하원)의 해산권(단 하원으로의 내각 불신임이 필요) 대통령령의 발포 의회에서 가결된 법안의 거부권 군의 지휘권 계엄령·비상사태 선언의 발령 국민투표의 실시권 러시아의 대통령 목록 외부 링크 각주 분류:러시아의 대통령 분류:대통령 목록	https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%9F%AC%EC%8B%9C%EC%95%84%EC%9D%98%20%EB%8C%80%ED%86%B5%EB%A0%B9
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 682, 1229, 1606, 1900, 3442, 3846, 4546, 5178, 6036, 6787, 7115, 7781, 7978, 9197, 9597, 10305, 11018, 12052, 12819, 13440, 14135, 14701, 15617, 16398, 17259, 17507, 18081, 18649, 19334, 19876, 20989, 21617, 22387, 23053, 23881, 24940, 25836, 26168, 26816 ], "plaintext_end_byte": [ 681, 1228, 1579, 1899, 3441, 3845, 4525, 5177, 6035, 6786, 7114, 7780, 7963, 9175, 9596, 10304, 11002, 12051, 12818, 13439, 14116, 14700, 15616, 16397, 17234, 17506, 18065, 18648, 19333, 19858, 20965, 21616, 22386, 23016, 23880, 24939, 25835, 26167, 26805, 26914 ] }	Kuka johti hollantilaiset Etelä-Afrikkaan vuonna 1652?	Etelä-Afrikan siirtomaahistoria	finnish	{ "passage_answer_candidate_index": [ 4 ], "minimal_answers_start_byte": [ 2106 ], "minimal_answers_end_byte": [ 2122 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Etelä-Afrikan siirtomaahistoria alkoi ensimmäisten hollantilaisten siirtolaisten saapuessa maahan vuonna 1652. Ajanjaksoa leimasivat konfliktit toisaalta siirtolaisten ja maan alkuperäisasukkaiden ja toisaalta buurien ja 1790-luvulla alueelle saapuneiden brittien välillä. Siirtomaakausi päättyi vuonna 1910 perustetun Etelä-Afrikan unionin muodostamiseen. Siirtomaa-aikana nykyisen Etelä-Afrikan valtion alueella sijaitsi Kapmaan ja Natalin siirtokuntien, itsenäisten Transvaalin ja Oranjen vapaavaltion buuritasavaltojen sekä erilaisten protektoraattien lisäksi joukko alkuperäisasukkaiden kuningaskuntia, joista merkittävin oli kuningas Shakan luoma zuluvaltio. Kapmaa oli aluksi Hollannin Itä-Intian kauppakomppanian hallussa ja sinne asettui hollantilaisten siirtolaisten lisäksi muun muassa ranskalaisia hugenotteja. Britit ottivat alueen hallintaansa pysyvästi vuonna 1806. Tuhannet brittihallintoon tyytymättömät buurit lähtivät Kapmaasta niin sanotulle "Suurelle vaellukselle" kohti sisämaata, mikä johti itsenäisten buuritasavaltojen Oranjen vapaavaltion ja Transvaalin perustamiseen. Tunkeutuessaan syvemmälle sisämaahan buurit ajautuivat yhteenottoihin maan alkuperäisväestön kanssa. Valtavien timantti- ja kultaesiintymien löytäminen Etelä-Afrikan sisäosista 1800-luvun jälkipuoliskolla ajoi buurit ja britit vastakkain, kun molemmat tahtoivat luonnonrikkaudet hallintaansa. Lopulta Yhdistynyt kuningaskunta kukisti itsenäiset buuritasavallat toisessa buurisodassa ja ryhtyi ajamaan yhtenäistä Etelä-Afrikan liittovaltiota. Varhainen siirtomaakausi Tiettävästi ensimmäisinä eurooppalaisina Etelä-Afrikan maaperällä vierailivat portugalilaiset, jotka 1400-luvun lopulla etsivät meritietä Intiaan. 1500-luvun aikana portugalilaiset vierailivat maan rannikolla säännöllisesti, ja muut eurooppalaiset seurasivat 1500-luvun lopulla.[1] Vuonna 1602 perustettu Hollannin Itä-Intian kauppakomppania edisti Hollannin taloudellisia etuja Aasiassa ja pyrki turvaamaan sinne johtavan merireitin Afrikassa. Tämän vuoksi kauppakomppanian palkkaama Jan van Riebeeck saapui vuonna 1652 Kapmaahan tehtävänään järjestää huolto Aasiaan matkaaville laivoille. Muutaman vuoden kuluttua alueelle saapuivat ensimmäiset hollantilaiset siirtolaiset, jotka ryhtyivät viljelemään maata ja käymään kauppaa kauppakomppanian kanssa.[2] Vuoteen 1707 mennessä Kapmaahan oli asettunut 1779 hollantilaista, saksalaista siirtolaista ja uskonnollista vainoa paennutta ranskalaista hugenottia. Siirtokunta kasvoi vuosisadan loppuun mennessä 15000 ihmiseen ja sen pinta-ala laajeni suhteessa vielä nopeammin. Monet siirtokuntalaiset muuttivat rannikolta sanien ja khoiden asuttamaan sisämaahan. Vuoteen 1770 mennessä hollantilainen asutus oli siirtynyt noin 650 kilometrin päähän Kapkaupungista. Sisämaassa siirtolaiset elivät puolinomadisina paimentolaisina. Näitä sisämaahan siirtyneitä perheitä ryhdyttiin nimittämään trekboereiksi, eli vaeltaviksi maanviljelijöiksi, ja nimitys lyheni pian boeriksi. Trekboerit kahakoivat jatkuvasti ympäröivien afrikkalaisheimojen kanssa ja vuosien 1785–1795 välisenä aikana kahakoissa kuoli 2000 san-heimoon kuulunutta miestä ja naista. Lisäksi 700 joutui orjuuteen.[3] Kapmaahan rannikolle jääneitä hollantilaisperäisiä siirtolaisia ryhdyttiin puolestaan nimittämään Kapmaan hollantilaisiksi erotukseksi trekboereista. 1700-luvun puolivälissä Kapmaassa oli enemmän orjia kuin vapaita kansalaisia, eli eurooppalaisia siirtolaisia. Maahan tuodut aasialaiset orjat olivat pääasiassa keskittyneet kaupunkeihin ja työskentelivät käsityöläisinä. Heidän mukanaan Etelä-Afrikkaan saapui myös islamin usko. Afrikkalaisperäiset orjat puolestaan työskentelivät pääasiassa maatiloilla ja kaupunkien ulkopuolella.[1] Buurien lähestyttyä xhosa-heimon aluetta heidän kohtaamansa vastarinta koveni. Vuodesta 1779 alkaen buurien ja xhosien välillä käytiin sarja rajasotia. Trekboerit pettyivät siihen, etteivät Kapmaan hollantilaiset tukeneet heitä sodassa ja julistivat vuonna 1795 Graaff Reinetin alueen itsenäiseksi tasavallaksi. Käytännössä tämä johti buurien ja Kapmaan hollantilaisten lopulliseen irtaantumiseen kahdeksi eri väestöryhmäksi. Trekboerit ryhtyivät myös käyttämään itsestään ilmaisua afrikaanerit korostaakseen sitä, että olivat syntyneet Afrikassa.[3] Itsenäisyyssuunnitelmat kuitenkin kaatuivat samana vuonna brittiläisten saapumiseen Kapmaahan.[4] Zulu-kuningaskunta 1700-luvun lopulla pohjoisten ngunien keskuudessa syntyi poliittisia levottomuuksia liiallisen väestönkasvun ja kaupallisen kilpailun seurauksena. Koska ngunien hallitsema itäinen rannikkoalue rajoittui Intian valtamereen, Lohikäärmevuoristoon ja eurooppalaisten hallitsemaan Kapmaahan, kasvavan väestön vaatiman uuden viljelysmaan hankkiminen oli mahdollista vain sisäisten sotien avulla. Ngunien väliset etniset yhteenotot johtivat uudenlaisen sotilaallisen ja hallinnollisen järjestelmän syntymiseen. ”Mustaksi Napoleoniksi” kutsutun Shaka Zulun johdolla alueen johtavaksi voimaksi nousi uusi vahva zuluvaltio.[5] Nguni-heimot jakautuivat alkujaan kolmeen pääryhmään, Dingiswaoyn johtamaan Mtethwan, Sobhuzan johtamaan Ngwanen ja Zwiden johtamaan Ndwandwen kuningaskuntiin. Vuonna 1817 Zulumaan hallinnasta kamppailivat Zwide ja Dingiswaoy. Sodan aikana Shaka nousi Dingiswaoyn joukkojen tärkeimmäksi komentajaksi. Hän aloitti uudenlaisen zulukuningaskunnan rakentamisen pääasiassa valloitusten avulla. Shakaa pidetään yhtenä Afrikan merkittävimmistä armeijan ja sodankäynnin organisoijista. Hän korvasi aikaisemmin aseina käytetyt pitkät heittokeihäät lyhyillä iskukeihäillä, joita voitiin käyttää taistelussa toistuvasti. Zulusoturit ryhtyivät lähestymään vihollista myös mahdollisimman hiljaa ja näkymättömissä ja pyrkivät yllättämään sen äkillisellä rynnäköllä. Uuden sotataktiikan avulla Shaka löi pian Zwiden joukot.[6] 1820-luvun puoleenväliin mennessä Shaka hallitsi jo yli 100000 ihmisen valtakuntaa ja hänen armeijassaan oli 40000 miestä. Shaka keskitti vallan kuninkaan hoviin ja ryhtyi perimään heimopäälliköiltä veroja. Hän myös sijoitti armeijansa yksiköitä ympäri valtakuntaa taatakseen alueiden uskollisuuden. Shaka loi zulujen keskuuteen myös uudenlaisen kansallistunteen korostaessaan valtakuntansa ”zulumaisuutta”. Koko valtakunnan väestön katsottiin kuuluvan zulu-heimoon ja kaikkien alamaisten tuli osoittaa uskollisuutta suoraan kuninkaalle. Perinteisistä ngunijuhlista tehtiin valtakunnan virallisia festivaaleja. Uusi zuluidentiteetti korvasi pian hänen alaisuudessaan olleiden heimojen ja ryhmien alkuperäiset identiteetit.[7] 1820-luvun aikana Shaka laajensi valtakuntaansa pohjoisessa nykyisen Mosambikin rajalle asti, lännessä Lohikäärmevuorten taakse ja etelässä myöhemmän Transkein bantustanin rajoille asti. Hän toivotti myös brittiläiset kauppiaat tervetulleiksi alueelleen ja lähetti diplomaattisia lähetystöjä Englannin hoviin.[7] Vuonna 1828 Shakan velipuoli Dingane toteutti onnistuneen salajuonen Shakan salamurhaamiseksi ja nousi zulujen kuninkaaksi. Dinganen asema valtaistuimella ei kuitenkaan koko hänen valtakaudellaan ollut täysin vakaa.[8] Voortrekkerien ja zulujen välisessä Blood Riverin taistelussa buurit tuhosivat Andries Pretoriuksen johdolla suuren zuluarmeijan. Taistelun jälkeen zuluvaltakunta ajautui sisäpoliittiseen kriisiin ja hajosi. Dinganen velipuoli Mpande pakeni etelään tuhansien seuraajien kanssa voortrekkerien vasalliksi ja löi Dinganen joukot buurien tuella Magongon taistelussa 1840. Dingane pakeni ja murhattiin vuotta myöhemmin Lebombovuoristossa.[8] Zulut puolustivat elinalueitaan brittejä vastaan aina 1870- ja 1880-lukujen taitteeseen asti, mutta he joutuivat lopulta tappiolle eurooppalaisten tehokkaiden tuliaseiden vuoksi.[9] Mfecaneliike Shakan valloituksia pakoon lähti suuri joukko väestöä. Pakolaiset muodostivat niin sanotun Mfecaneliikkeen (, tunnetaan myös sesothonkielisellä nimellä Difaqane ja Lifaqane) jonka vaikutukset tuntuivat Keski- ja Itä-Afrikassa saakka. Mfecaneliikkeen väestöhistorialliset vaikutukset ovat epäselviä. Aikaisemman tutkimuksen perusteella luultiin, että sen seurauksena suuret alueet Afrikassa autioituivat, mutta uudemman tutkimuksen mukaan tämä näkemys on ollut liioiteltu. Sen poliittiset vaikutukset olivat kuitenkin merkittäviä. Eri banturyhmien valtiollinen kehitys nopeutui, ja Afrikkaan syntyi useita uusia kuningaskuntia kuten Ndebele ja Gaza sekä edelleen olemassa olevat Besotho (nykyinen Lesotho) ja Swazi (nykyinen Swazimaa).[6] Mfecane aiheutti alueella laaja kärsimystä. Tuhansia ihmisiä kuoli sodissa ja nälänhädissä ja lukuisat ihmiset joutuivat pakenemaan kodistaan. Monet pakolaiset ajautuivat Kapmaahan siirtotyöläisiksi huonoihin olosuhteisiin.[7] Mfecanen aikainen sekasorto mahdollisti myös buurien levittäytymisen pohjoisemmaksi 1830-luvulta alkaen ja loi pohjan apartheidin aikana esitetylle myytille buurien muuttamisesta "tyhjään maahan".[10] Brittihallinnon aika Vuonna 1795 britit valloittivat Kapmaan strategiseksi tukikohdaksi ranskalaisia vastaan hallitakseen meritietä itään. Napoleonin sotien aikana se palautui lyhyeksi aikaa hollantilaisille, mutta jo vuonna 1806 britit valtasivat sen uudelleen. Hollantilaisten merkantilistinen talousjärjestelmä uudistettiin ja Kapmaan siirtokunta integroitiin brittiläisen imperiumin talousjärjestelmään.[10] Brittien mukana alueelle tuli protestanttisten lähetystyöntekijöiden mukana myös evankelisia lähetystyöntekijöitä, jotka uskoivat, että alueen alkuperäisväestö voitaisiin täydellisesti assimiloida länsimaiseen kristilliseen kulttuuriin. Lähetystyöntekijöiden vaikutuksesta vuonna 1828 siirtokunnan värilliselle väestölle taattiin täydet kansalaisoikeudet ja kiellettiin lakiin perustunut syrjintä. Vuonna 1834 voimaan tulleella lailla alueella lakkautettiin myös orjuus neljän vuoden siirtymäkauden jälkeen. Entisten orjien asema ei kuitenkaan oleellisesti parantunut vapauttamisen jälkeen ja värillisiä syrjittiin edelleen heidän sosiaalisen asemansa sekä rotunsa vuoksi.[10] Vuonna 1843 britit anneksoivat Natalin alueen turvatakseen Port Natalin (nykyinen Durban) kautta kulkeneen laivaliikenteen. Natalin alueen suuri musta väestö ei mahdollistanut Kapmaan kaltaista assimiloivaa politiikkaa ja siirtokunnan sisään perustettiin erillisiä mustien alueita, joissa heillä oli perinteisten tapojensa mukainen itsehallinto. Natalin kaupungit olivat varattu valkoiselle väestölle. Natalin hallintomallia on pidetty mallina myöhemmille 1900-luvun rotuerottelujärjestelmille. Siirtokuntaan perustettiin laajoja sokeriplantaaseja, joita varten Intiasta tuotiin halpaa työvoimaa 1860-luvulla. Pian alueelle muutti myös intialaisia kauppiaita ja maanviljelijöitä.[10] Suuri vaellus Vuosina 1835–1843 noin 12000 buuria lähti Kapmaan siirtokunnasta niin sanotulle Suurelle vaellukselle kohti pohjoista. Muuttoliikkeen syinä olivat taloudelliset ongelmat, xhosien ja buurien välinen aseellinen konflikti ja erityisesti tyytymättömyys brittihallintoa kohtaan. Britit eivät voortrekkerien näkemyksen mukaan olleet tarjonneet heille turvaa xhosia vastaan ja olivat lisäksi edistänet afrikkalaisten ja eurooppalaisten siirtolaisten välistä tasa-arvoa muun muassa kieltämällä orjakaupan Kapmaassa. Voortrekkerit katsoivat, että nämä toimet olivat tuhonneet heidän perinteisen sosiaalisen järjestyksensä, joka perustui tiukkaan rotuerotteluun. Lisäksi se vaaransi heidän mielestään eurooppalaisten Jumalan tahdon mukaista etuoikeutettua asemaa. Voortrekkerit lähtivät Kapmaasta useissa ryhmistä, jotka koostuivat useista sadoista ihmisistä ja lukuisista härkävankkureista sekä suuresta määrästä karjaa. Ryhmät muotoutuivat yleensä jonkin tietyn yksittäisen johtohahmon ympärille.[11] Ensimmäinen ryhmä voortrekkereitä lähti liikkeelle vuonna 1835 Louis Trichardtin ja Hans van Rensburgin johdolla ja kulki kohti pohjoista nykyiseen Mpumalangaan. Muita ryhmiä, joiden johtajina oli muun muassa Andries Pretorius, Gert Maritz ja Piet Retief seurasi pian perässä. Zulukuningas Dinganen kanssa käydyissä neuvotteluissa voortrekkerit saivat itselleen laajoja alueita Keski- ja Etelä-Natalista, mutta poistuessaan neuvotteluista buurineuvottelijat joutuivat zulujen väijytykseen ja tapettiin. Väijytyksessä kuoli myös keskeisiin voortrekkerer-johtajiin kuulunut Retief. Zulut hyökkäsivät vielä Lohikäärmevuorten juurelle leiriytyneiden buurien leiriin, tappoivat noin 500 voortrekkeriä ja varastivat suuren osan heidän karjastaan.[12] Andries Pretoriuksen johdolla voortrekkerit toteuttivat kostoiskun. 16. joulukuuta 1838 zulut lyötiin täydellisesti Blood Riverin taistelussa, missä 464 buuria kukisti kuningas Dinganen arvioilta 15000 impin armeijan. Taistelu sai nimensä siitä, että kaatuneiden zulujen veri värjäsi läheisen Ncomejoen veden punaiseksi.[13] Voiton jälkeen buurit perustivat ensimmäisen lyhytaikaisen tasavallan Nataliin, jonka pääkaupungiksi tuli Pietermaritzburg. Vuonna 1842 britit miehittivät nykyisen Durbanin kaupungin ja anneksoivat suuren osa Natalia. Tämän johdosta buurit vetäytyivät Drakensbergin taakse.[12] Sisämaassa voortrekkerit ryhmittyivät kahdeksi buuritasavallaksi, Transvaaliksi ja Oranjen vapaavaltioksi. Valtioiden kansalaisuus oli rajattu vain eurooppalaistaustaisille henkilöille, vaikkakin buurit käyttivät paljon afrikkalaisperäistä työvoimaa ja orjia. Painostamalla voimakeinoilla buurit loivat liittolaissuhteita joihinkin heitä ympäröiviin afrikkalaisiin heimoihin samalla, kun tuhosivat sellaiset heimot, jotka kokivat uhkaksi omalle olemassaololleen. Kuitenkin vasta kaivannaisteollisuuden syntymisen myötä 1800-luvun loppupuolella buuritasavallat nousivat alueen kiistattomiksi valtiaiksi ja niiden onnistui ylläpitää hallintoa koko alueellaan.[1] Timanttiryntäys 1860-luvulla Etelä-Afrikan alueelta löytyi merkittäviä timanttiesiintymiä, minkä jälkeen Vaaljoen rannoille ja nykyisen Kimberleyn kaupungin alueen ympäristöön muutti kymmeniätuhansia kaikkiin maan etnisiin ryhmiin kuuluneita ihmisiä. Kaivosten myötä Kimberleystä muodostuikin koko Afrikan ensimmäinen merkittävä teollinen keskus ja maailman suurin timanttien tuottaja. Alueen hallinnasta käynnistyi kamppailu Britannian ja buuritasavaltojen välille, joka päättyi vuonna 1871 brittien anneksoitua alueen Läntisen Griquamaan siirtokuntana.[14] Alueen strategista merkitystä lisäsi oleellisesti se, että Läntinen Griquamaa muodosti Britannialle ainoan mahdollisen väylän etenemiseen kohti pohjoista: idässä esteenä oli saksalaisten hallitsema Lounais-Afrikka ja lännessä alue rajoittui Oranjen vapaavaltioon ja Transvaaliin. Koko Kapmaan kauppa Afrikan sisäosien kanssa kulki tätä käytävää pitkin. Timanteilla valtavan omaisuuden tehnyt ja sittemmin politiikkaan lähtenyt Cecil Rhodes kampanjoi Kapmaan parlamentissa aktiivisesti alueen liittämiseksi Kapmaahan ja sai lopulta tahtonsa läpi vuonna 1880.[15][14] 1880-luvun aikana timanttikaivokset alkoivat konsolisoitua ja niistä syntyi valtava De Beers -yhtiö, jolla oli käytännössä monopoli-asema timanttikaupassa. Yhtiön johdossa oli Cecil Rhodes. Rhodes käytti hyväksi omaisuuttaan ja vaikutusvaltaansa ja nousi Kapmaan siirtokunnan pääministeriksi vuosina 1890 ja 1896.[14] 1800-luvun lopulla elettiin eurooppalaisen imperialismin toista aaltoa, jonka aikana Euroopan suurvallat kilpailivat maailman vielä jakamattomien alueiden valtaamisesta. Britit pyrkivät hankkimaan ennen kaikkea Niilin yläjuoksun sekä reitin Egyptin ja Etelä-Afrikan välille. Tämän ”punaisena linjana” tunnetun ajatuksen esitti ensimmäisenä Cecil Rhodes. Sudan, Nigeria, Kenia ja Uganda valloitettiin 1890-luvulla ja 1900-luvun alkuvuosina. Rhodes loi Britannian imperialistisia pyrkimyksiä edistämään myös uuden yhtiön, British South Africa Companyn, jonka tavoitteeksi asetettiin mahdollisimman suurien alueiden valtaaminen ja hallinta eteläisestä Afrikasta. Yhtiön hallintaan joutuivat lopulta nykyisten Sambian ja Zimbabwen (entinen Rhodesia) alueet.[14] Kaivannaisteollisuuden kehittymisen myötä Etelä-Afrikka koki laajoja muutoksia. Sisämaan rannikon satamiin yhdistävä rautatieverkko helpotti tavaroiden kuljettamista ja tehosti maataloutta. Myös rannikon kaupungit nauttivat taloudellisesta noususuhdanteesta timanttien tuoman vaurauden myötä. Samaan aikaan mustien hallitsemat kuningaskunnat kukistettiin yksitellen ja liitettiin valkoisten hallitsemiin alueisiin. Näistä konflikteista merkittävin oli vuonna 1879 käyty zulu-sota, jossa Isandlwanan taistelussa saavutetusta voitosta huolimatta zuluvaltio kukistettiin ja liitettiin Natalin siirtokuntaan vuonna 1897. Myös eteläisten sothojen ja swazien valtiot alistettiin Britannian kruunulle, mutta säilyttivät asemansa erillisinä kuningaskuntina. Näistä alueista syntyi nykyiset Swazimaan ja Lesothon valtiot.[14] Ensimmäinen buurisota Britit lujittivat valtaansa zulu-sodan jälkeen suurimmassa osassa Etelä-Afrikan siirtomaa-alueita. He olivat liittäneet Transvaalin siirtokuntaansa pakolla vuonna 1877. Buurit protestoivat liittämistä nousemalla kapinaan joulukuussa 1880.[16] Schuinshoogten taistelussa 8. helmikuuta 1881 brittiläiset joukot hädin tuskin pelastuivat tuholta. Suurin nöyryytys briteille kuitenkin tapahtui 27. helmikuuta 1881 Majuba Hillin taistelussa usean buurijoukon vallatessa rynnäköllä kukkulan, jolta brittiläiset joukot ajettiin pois kovin tappioin.[16] William Gladstonen johtama brittihallitus katsoi sodan menetetyksi ja allekirjoitti aselevon 6. maaliskuuta. Lopullisen rauhansopimus allekirjoitettiin 23. maaliskuuta 1881. Buureille myönnettiin itsehallinto Transvaalissa brittien valvonnassa.[16] Kultaryntäys Eurooppalaiset löysivät ensimmäisiä alluviaalisia kultavarantoja Eerstelingistä, nykyisestä Limpopon provinssista jo 1840–1870-luvuilla. Maan ensimmäinen suuri kultaryntäys alkoi kuitenkin vasta helmikuussa 1873, kun Alec ”Wheelbarrow” Patterson ja William Trafford löysivät kultaa Pilgrim's Creekistä. Trafford rekisteröi valtauksensa syyskuussa ja Pilgrim’s Restistä tuli virallisesti kultakenttä. Vuotta myöhemmin jo 1500 kullankaivajaa työskenteli alueella 4000:lla valtauksella ja vuoteen 1876 alueelle oli kasvanut jo pieni kaupunki.[17] Historiallisesti merkittävämpää oli kuitenkin kullan löytyminen Transvaalin Witwatersrandista vuonna 1886. Toisin kuin aikaisemmissa esiintymissä, Witwatersrandissa kulta oli syvällä kalliossa ja sen kaivamisen ja käsittelyn myötä Etelä-Afrikasta alkoi muodostua moderni teollisuusvaltio.[14] Kullan löytämisen jälkeen tuhannet brittiläiset siirtolaiset alkoivat vyöryä rajan yli Kapmaasta Transvaaliin. Johannesburgin kaupunki syntyi hökkelikylästä lähes yhdessä yössä, kun uitlanderit (ulkomaalaiset) leiriytyivät kaivosten lähelle. Britit ryhtyivät painostamaan Paul Krugerin hallintoa antamaan englanninkielisille siirtolaisille enemmän oikeuksia.[14] Luettaen englanninkielisten siirtolaisten kapinahalukkuuteen ja kaivosyhtiöiden johtajien tukeen Cecil Rhodes sponsoroi vuonna 1895 epäonnistuneen vallankaappauksen, johon liittyi aseellinen isku, Jamesonin hyökkäys. Laiton ja epäonnistunut hyökkäys päätti Rhodesin poliittisen uran. Yhdistyneen kuningaskunnan kenraalikuvernööri Alfred Milner oli kuitenkin päättänyt kukistaa Krugerin hallinnon ja saattaa koko alueen Britannian hallintoon. Transvaal pakotettiin julistamaan sota Britannialle vuonna 1899.[14] Toinen buurisota Toisen buurisodan sytyttyä myös Oranjen vapaavaltio liittyi siihen Transvaalin puolelle. Sodan alkuvaiheessa buuritasavallat pitivät aloitteen käsissään ja piirittivät pian Mafekingin, Kimberleyn ja Ladysmithin kaupungit. Myös Kapmaassa jotkut afrikaanerit nousivat kapinaan. Britannian lähetytti kuitenkin pian Etelä-Afrikkaan suuren siirtomaa-armeijan lordien Robertsin ja Kitchenerin johdolla ja aloitti nopean etenemisen kohti buuritasavaltojen pääkaupunkeja. Krugerin onnistui paeta maasta hiukan ennen kuin Pretoria vallattiin kesäkuussa 1900. Varsinaisen sodan päättymisen jälkeen monet buurit jatkoivat sissisodankäyntiä pitkään brittejä vastaan. Britit vastasivat tähän laajamittaisella terrorilla, jonka aikana maatiloja poltettiin ja arviolta 26000 naista ja lasta kuoli keskitysleireillä.[14] Sota päättyi lopulta Vereenigingin sopimukseen toukokuussa 1902. Transvaalin ja Oranjen vapaavaltion itsenäisinä buurivaltioina lakkasi ja ne liitettiin brittiläisen imperiumin osiksi. Sopimus kuitenkin lupasi alueille tulevaisuudessa itsehallinnon.[18] Kohti itsenäisyyttä Etelä-Afrikan kuvernööri Alfred Milner piti toisen buurisodan jälkeen tärkeänä muuttaa Etelä-Afrikka brittiläiseksi yhteiskunnaksi. Hän kannusti maahanmuuttoa emämaasta, jotta äänestäjäkuntaan saataisiin brittiläinen enemmistö. Samaan aikaan lainsäädännöllä pyrittiin häivyttämään buurien hollantilaisia piirteitä ja erillinen kansallinen identiteetti esimerkiksi kieltämällä hollannin käyttäminen julkisissa kouluissa ja oikeusistuimissa. Tavoitteissa ei kuitenkaan onnistuttu, koska maan kaivosteollisuuden maksamat matalat palkat eivät onnistuneet houkuttelemaan brittiläisiä siirtolaisia. 1800-luvun loppupuolella buurien afrikaanerinationalismina tunnettu kansallisuustunne alkoi voimistua, ja he alkoivat perustaa omia ”kristillis-kansallisia” koulujaan, korostaa afrikaansin luonnetta omana hollannin kielestä erillisenä kielenään ja muodostaa itselleen uutta identiteettiä afrikaanereina eli Afrikan kansana vanhan siirtolaisidentiteetin sijaan. Näitä päämääriä ajamaan perustettiin myös kaksi uutta puoluetta: Louis Bothan ja Jan Smutsin transvaalilainen Het Volk (Kansa) vuonna 1905 ja J. B. M. Hertzogin oranjelainen Orangia Unie vuonna 1906. Liberaalien noustua valtaan Isossa-Britanniassa vuonna 1906 Etelä-Afrikan itsenäistymisprosessi nopeutui ja Transvaal sekä Oranjen vapaavaltio saivat täyden itsehallinnon jo vuonna 1907. Vuosina 1908 ja 1909 valkoiset eteläafrikkalaiset alueen neljästä brittiläisestä siirtokunnasta kokoontuivat kansalliskonventtiin ja päättivät perustaa Etelä-Afrikan liittovaltion. Etelä-Afrikan unioni perustettiin muodollisesti 31. toukokuuta 1910, ja sen ensimmäiseksi pääministeriksi nimitettiin Louis Botha.[19] Etelä-Afrikan unionin perustuslaki oli käytännössä maan valkoisten väestöryhmien, brittien ja afrikaanerien yhteistyösopimus. Unionissa muutamia harvoja poikkeuksia lukuun ottamatta vain valkoisilla oli oikeus äänestää ja parlamentin kaikki jäsenet olivat eurooppalaista alkuperää.[20] Rotuerottelu ja apartheidin juuret Vaikka apartheid-politiikkaa ryhdyttiin virallisesti toteuttamaan Etelä-Afrikassa vuonna 1948, maassa harjoitettu oli rotuerottelua jo paljon aikaisemmin. Hollantilaisten perustaman Hyväntoivonniemen siirtokunnan talous perustui Itä-Afrikasta ja Kaakkois-Aasiasta tuotuihin orjiin. Brittiläisen imperiumin kiellettyä orjuuden 1830-luvulla rotusyrjintä jatkui toisin muodoin sekä brittien että buurien hallitsemilla alueilla. Vaikka britit esittivät afrikkalaisten huonon kohtelun buuritasavalloissa erääksi vuosien 1899 ja 1902 välisenä aikana käytyjen buurisotien syyksi, ilmoitti Etelä-Afrikan brittiläinen kuvernööri Alfred Milner vuonna 1901 käydyissä rauhanneuvotteluissa, että mustille tultaisiin myöntämään kansalaisoikeuksia vain siten, ”ettei se vaarantaisi valkoisen rodun ylivaltaa”.[21] Kaivosteollisuuden kasvava halvan työvoiman tarve sai hallituksen myös uudistaman politiikkaansa afrikkalaista enemmistöä kohti. Godfrey Lagden, Milnerin alkuasukasasioiden komissaari Transvaalissa, nimettiin Etelä-Afrikan alkuasukasasioiden komission (South Africa Native Affairs Commission, SANAC) puheenjohtajaksi. SANAC:n loppuraportissa muotoiltiin rotuerottelujärjestelmä, joka säilyi maassa lähes sata vuotta ja joka muodostui myös apartheidin pohjaksi. Komission suosituksessa afrikkalaisilta poistettiin oikeus omistaa maata, päättää omasta hallinnostaan tai edes työskennellä muualla kuin afrikkalaisille osoitetuilla alueilla. Mustille perheille annettaisiin pieni maa-alue näiltä alueilta, jotta miehiä voitaisiin tämän jälkeen käsitellä siirtotyöväkenä kaivoskaupungeissa. Perheiden oli tarkoitus pystyä hankkimaan itsenäisesti elantonsa maasta miehen työskennellessä kaivoksissa. Lisäksi afrikkalaiset eivät saisi äänestää tai asettua ehdolle missään vaalissa, jossa eurooppalaisilla oli äänioikeus.[21] Rotuerottelupolitiikka ja afrikkalaisten, intialaisten ja värillisten pettymys brittihallinnon haluttomuuteen poistaa se siirtomaistaan johti vastarinnan nousuun uudenlaisten poliittisten järjestöjen kautta. Vuonna 1898 perustettiin Etelä-Afrikan alkuasukaskongressi (South African Native Congress), jonka tarkoituksena oli turvata afrikkalaisten oikeudet brittiläisen imperiumin kansalaisina. Mohandas Gandhin vuonna 1894 perustama Natalin intialainen kongressi (Natal Indian Congress) pyrki turvaamaan intialaisten oikeudet, ja Afrikan kansanjärjestö (African Political Organization, myöhemmin African People's Organization) ajoi värillisten asiaa. Näiden järjestöjen kautta afrikkalaiset, intialaiset ja värilliset ryhtyivät organisoimaan vastarintaa hallituksen rotuerottelupolitiikalle. Gandhi aloitti vuonna 1906 passiivisen vastarintakampanjan uutta passilakia vastaan.[21] Samana vuonna zulu-päällikkö Bambatha aloitti aseellisen kapinan, jonka syinä olivat pakkotyö, maiden takavarikointi ja verotus. Kapina kukistettiin verisesti ja se johti yli 3000 afrikkalaisen kuolemaan. Bambatha vangittiin ja teloitettiin. Kapina lisäsi valkoisten pelkoa laajamittaisesta afrikkalaisten kansannoususta.[22] Liittovaltion perustanut kansalliskonventti sääti, että kaikkien tulevan valtion parlamentin edustajien tulee olla eurooppalaista alkuperää olevia ja että äänioikeus määräytyisi osavaltioiden aikaisempien lakien perusteella. Käytännössä tämä tarkoitti sitä, että Transvaalissa ja Oranjessa vain valkoiset miehet olivat äänioikeutettuja, Kapmaassa säilyi talouteen pohjautuva järjestelmä, jossa valtaosa valkoisista miehistä, mutta vain murto-osa värillisistä tai afrikkalaisista oli äänioikeutettuja. Natalissa intialaiset eivät saaneet äänestää ja afrikkalaisista vain 0,08% oli äänioikeutettuja.[21] Lähteet Luokka:Etelä-Afrikan historia Luokka:Siirtomaahistoria Luokka:Yhdistyneen kuningaskunnan historia	https://fi.wikipedia.org/wiki/Etel%C3%A4-Afrikan%20siirtomaahistoria
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 502, 648, 1450 ], "plaintext_end_byte": [ 473, 638, 1386, 1472 ] }	Je,bendera ya Somalia ina rangi ngapi?	Bendera ya Jibuti	swahili	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	‘’’Bendera ya Taifa la Jiibuti’’’ ina mistari miwili ikatayo kushoto hadi kulia, rangi ya Samawati (juu) na Kijani ikiwa na umbo la Pembe tatu la rangi Nyeupe ikikalia sehemu ya kuinulia, ikiwa na nyota ya sehamu tano ya rangi Nyekundu (ikiashiria sehemu tano Wasomali waishiko katika eneo hilo) katikati. Sehemu hizi tano ni British somaliland (Somalia), Italian Somaliland (Somalia), French Somaliland (Jibuti), Ogaden na Mkoa wa Kaskazini Mashariki (Kenya). Maana ya Rangi zilizotumika Rangi zilizoyumuwa zinaweza kuashiria Ardhi (Kijani), Bahari na Anga (Samawati) pamoja na Amani Nyeupe. Nyota nyekundu inaashiria umoja. Historia Bendera hii ilipandishwa mara ya kwanza mnamo 27 Juni 1977 wakati wa Uhuru wa Jibuti. Bendera ya Taifa ambayo iliundwa wakati wa Uhuru mnamo 1977 ilikuwa ikifanana na bendera ya Ligue Populaire Africaine pour l'Independence (LPAI) ambayo iliiongoza nchi hiyo kupata uhuru. Bendera ya LPAI ilikuwa na umbo la Pembe Tatu jekundu na nyota nyeupe. Kwa bendera ya Taifa, nyota hii iliwekwa kutazama juu badala ya kuegemea upande mmoja. Pia sehemu zote za bendera zilirefushwa kwa usawa. Rangi ya Samawati ambayo haijakolea inawaashiria watu wa ukoo wa Issa wa Somali na Kijani inawakilisha watu wa Afar. Nyeupe, Kijani na samawati isiyokolea ndizo rangi za LPAI. Nyota nyekundu inaashiria umoja wa taifa lililo na watu wa makabila mbalimbali. Tazama pia Historia ya Jibuti Jibuti (wimbo) Viungo vya Nje at Flags of the World Jamii:Jibuti Jibuti	https://sw.wikipedia.org/wiki/Bendera%20ya%20Jibuti
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 663, 1305, 2754, 3750, 4048, 4960, 5670, 6095, 7045, 7894, 8582, 9232, 9710, 10376, 10805, 12181, 13153, 14003, 14807, 15626, 16908, 18044, 18347, 18667, 20068, 20805, 21735, 22410, 22562, 23338, 23518, 24235, 24916, 25032, 25741, 26572, 27134, 28681, 29508, 30104, 30776, 31354, 31790, 32109, 32372, 33728, 35170, 35825, 36700, 37755, 38775, 39239, 40070, 41519, 42121, 42854, 43634, 44865, 45398, 46098, 46892, 48752, 49081, 49653, 51281, 51932, 52374, 52993, 53452, 54950, 55507, 56130, 56607, 57405, 58180, 59402, 59597, 59809, 59894, 60509, 60718, 61330, 61646, 61850, 61944 ], "plaintext_end_byte": [ 662, 1280, 2723, 3749, 4047, 4959, 5669, 6089, 7044, 7893, 8581, 9231, 9709, 10333, 10804, 12180, 13152, 14002, 14806, 15625, 16907, 18043, 18346, 18641, 20067, 20804, 21721, 22363, 22561, 23337, 23517, 24234, 24915, 25031, 25740, 26571, 27133, 28667, 29507, 30103, 30775, 31353, 31789, 32089, 32371, 33727, 35169, 35824, 36699, 37754, 38743, 39238, 40069, 41518, 42120, 42853, 43633, 44864, 45365, 46097, 46891, 48751, 49080, 49622, 51280, 51931, 52373, 52949, 53451, 54949, 55506, 56129, 56606, 57404, 58149, 59401, 59596, 59784, 59892, 60470, 60629, 61295, 61611, 61801, 61939, 62787 ] }	Когда начинается действие фильма «Андергра́унд»?	Андерграунд (фильм)	russian	{ "passage_answer_candidate_index": [ 2 ], "minimal_answers_start_byte": [ 1359 ], "minimal_answers_end_byte": [ 1406 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	«Андергра́унд» (Serbian: Подземље, English: Underground; в русских источниках также известен под названиями «Подполье»[1], «Под землёй»[2]) — пятый полнометражный фильм режиссёра Эмира Кустурицы, трагикомедия по сценарию Душана Ковачевича, основанному на его же пьесе. Действие ленты разворачивается на протяжении примерно пятидесяти лет (с 1941 года по начало 1992) в Югославии. В Югославии и Франции фильм также выходил в телеверсии под названием Била једном једна земља («Жила-была одна страна»), состоявшей из шести серий общей продолжительностью в 5 часов. В телесети Германии фильм демонстрировался под названием «Underground» и был несколько раз показан как в полной 5-часовой, так и в сокращённой 3-часовой версиях.[3] Сюжет Пролог Действие фильма начинается в ночь с 5 на 6 апреля 1941 года. Двое подгулявших приятелей — Марко Дрен (Serbian: Марко Дрен, Marko Dren; Мики Манойлович) и Петар Попара (Serbian: Петар Попара, Petar Popara; Лазар Ристовски) по прозвищу Чёрный (Serbian: Црни, Crni) — возвращаются в Белград. Друзья проезжают мимо дома Ивана (Славко Штимац), брата Марко, и приветствуют его громкими криками. Затем процессия останавливается возле дома Чёрного, откуда выходит его беременная жена Вера (Мирьяна Каранович) и начинает укорять мужа, угрожая «бросить его, как бросила Марко его жена». Марко отводит Веру в сторону, просит её не поднимать шума и доверительно вполголоса сообщает ей, что накануне её мужа и лучшего друга Марко — Чёрного приняли в Коммунистическую партию. Вера не придаёт большого значения его словам. Часть 1. Война 1941 Спустя несколько часов, утром, начинается первая в ходе Второй мировой войны воздушная атака немецких войск на Белград. Жители города пытаются найти убежище от падающих бомб, а Иван предпринимает попытки спасти животных: бомбы попали и в зоопарк. Марко и Чёрный, тем не менее, не отвлекаются от своих занятий (первый занимается сексом с проституткой, второй завтракает). После окончания авианалёта Чёрный отправляется осмотреть значительно пострадавший город. По пути ему встречается плачущий Иван с маленьким шимпанзе по имени Сони на руках. Кадры хроники показывают быструю оккупацию Югославского королевства немецкими войсками. Через некоторое время вся страна оказывается занята нацистской армией. Чёрный ухаживает за ведущей актрисой из Национального театра — Натальей Зовков (Serbian: Natalija Zovkov; Мирьяна Йокович). Наталья, как и другие члены труппы, участвует в разборе завалов в полуразрушенном городе. Чёрный навещает её на разборах завалов. Наталья рассказывает ему, что ходят слухи о том, что партизаны-коммунисты занимаются грабежами и показывает плакат, который обещает вознаграждение за голову Чёрного, а потом уезжает в ресторан со своим ухажёром, немецким офицером Францем (Эрнст Штёцнер). В это же время после ограбления немецкого поезда с военной техникой оккупантам становятся известны имена Марко и Чёрного, оба объявлены в розыск по радио. Нацисты начинают активные поиски партизан. Тогда Марко устраивает склад оружия и укрытие в подвале дома его дедушки (Бата Стойкович) и уводит туда Веру, Ивана и некоторых других жителей города (Чёрный в это же время прячется в лесах). Когда беженцы спускаются в подвал, у Веры начинаются родовые схватки. Прямо на лестнице, ведущей в подземелье, она производит на свет мальчика и умирает родами, успев только назвать свою последнюю волю — назвать ребёнка Йованом. 1944 Прошло ровно три года. В одном из баров Белграда Чёрный празднует трёхлетие своего сына Йована вместе с другими деятелями коммунистического подполья. В погребе бара Марко, который уже стал секретарём местной партийной организации, совершает сделку, продавая неким лицам оружие и получая за это толстую пачку банкнот, а потом присоединяется к празднованию. В разгаре попойки Чёрный решает отправиться в Национальный театр за Натальей. Там ему удаётся проникнуть на сцену; Чёрный стреляет во Франца и похищает Наталью. Чёрный с Натальей и Марко (а также сопровождающий их духовой оркестр) прибывают на небольшой речной корабль за пределами Белграда, на котором находится крупная партия оружия. Они ожидают священника, который должен обвенчать Наталью и Чёрного. Когда последний отлучается на несколько минут, Марко признаётся Наталье в любви. Она выглядит так, будто отвечает ему взаимностью, но по возвращении Чёрного сразу меняет своё решение и соглашается выйти замуж за Петара. Утром (священник так и не появился) прибывают немецкие солдаты, и Франц, оставшийся в живых после выстрелов Чёрного благодаря бронежилету, требует выдать ему Наталью. Та немедленно соглашается ехать с Францем и бросить Марко и Чёрного. Марко сбегает с места событий на корабле, а Петар оказывается захвачен и помещён в психиатрическую больницу, где его пытают электрошокером. Спустя несколько дней в больницу проникает Марко. Он убивает Франца и увозит из лечебницы Чёрного и слабоумного брата Натальи Бату (Давор Дуймович); Наталья уходит вместе с ними. В ходе бегства Чёрный, спрятанный в сундуке, случайно роняет данную ему взведенную гранату, и она взрывается. Чёрный выживает, но на период лечения его помещают в то же подполье. Спустя несколько дней Марко и Наталья в одной из комнат дома танцуют под музыку, Марко снова говорит Наталье слова любви (а в это время Белград снова начинают бомбить, на этот раз — самолёты союзных войск). Она отвечает ему словами: «Марко, как красиво ты лжёшь». Кадры хроники показывают освобождение Югославии от оккупации. В освобождении активное участие принимает и Марко. В послевоенные годы он занимает важную должность в югославском руководстве, становится одним из соратников Тито, принимает участие в международных встречах, выступает с речами и стоит справа от Тито во время военных парадов. Часть 2. Холодная война 1961 год. Марко Дрен — влиятельный политический деятель, один из соратников Тито. Оправившийся от ран Чёрный, его сын Йован, брат Марко Иван и другие горожане до сих пор находятся в подполье в уверенности, что снаружи всё ещё идёт война. Вторая часть начинается с того, что Марко вместе с Натальей (она вышла за него замуж) присутствуют на открытии памятника Петару Попаре, который считается погибшим во время войны героем народного сопротивления; затем он спускается в подземелье, притворяясь избитым и израненным. Он говорит Чёрному, что его пытали в Гестапо, и что товарищ Тито просит Петара оставаться в подполье, пока не придёт решающий момент. Затем он осматривает подполье и, в частности, цех по производству оружия, который до сих пор активно работает. Единственный житель подземелья, который знает правду о происходящем — дед Марко. Он каждый день незаметно переводит большие часы, находящиеся в подземелье, назад, из-за чего людям кажется, будто они провели в подполье 15, а не 20 лет. Поднявшись наверх, Марко заводит сирену, из-за чего жители подвала думают, что начался очередной авианалёт, и прячутся в убежище; также он передаёт сфабрикованные сводки новостей на немецком, из которых следует, что война до сих пор продолжается, и немцы с переменным успехом удерживаются на Восточном фронте. Получаемое из подземелья оружие Марко продаёт. В то же время вовсю идёт мифологизация истории (Марко и Наталья посещают съёмочную площадку фильма «Весна скачет на белом коне» (Serbo-Croatian: Proleće stiže na belom konju) по мемуарам Марко). Марко подготовил для Натальи текст роли, которую она должна разыграть перед Чёрным, спустившись в подвал. Наталья поначалу сопротивляется, призывает Марко побояться Бога, обвиняет его во лживости; тому однако удаётся переубедить её, и Наталья сдаётся. Она покорно исполняет пожелания Марко в полном соответствии с его сценарием: спускается в подземелье, где притворяется избитой и изнасилованной немцами, произносит включённое в текст признание в любви Чёрному. В этот же день в подземелье происходит свадьба Йована (Срджан Тодорович) и девушки по имени Елена (Милена Павлович), с которой тот вместе вырос в подполье. На праздник приглашены Марко и Наталья. В самом начале праздника Чёрный, произнося речь, благодарит Марко за прошедшие годы, в которые тот «заботился» о жителях подполья. Когда начинается застолье, Чёрный отзывает в сторону Йована и предлагает ему выбраться наверх, когда все напьются. Наталья быстро напивается и, возбуждённая алкоголем, говорит Марко, что тот украл её молодость, что он сам преступник и вовлёк в своё преступление её. Марко снова уверяет Наталью, что всё им содеянное — исключительно ради любви к ней. Наталья, как и двадцать лет назад, отвечает ему словами: «Как прекрасно ты лжёшь», и они мирятся. Конец их разговора удаётся случайно подслушать Чёрному, после чего он даёт Марко пистолет и просит покончить с собой. В то время, как Чёрный привязывает Наталью к своей спине, Марко вместо того, чтобы пустить пулю себе в голову, несколько раз стреляет в колено. Шимпанзе Ивана Сони забирается в собранный жителями подземелья танк и стреляет в стену подвала. В открывшуюся дыру сначала убегает сама обезьяна, потом, следом за ней, Иван, затем — Чёрный вместе с Йованом (Наталью они отпускают для её безопасности). Сони и Иван поочерёдно попадают в некий подземный тоннель, соединяющий разные города Европы. Сони взбирается на один из проезжающих по нему грузовиков, и Иван теряет её. В это время Наталья возвращается в подполье, а невеста Йована, узнав, что её жених выбрался наружу, прыгает в находящийся в подвале колодец. Чёрный и Йован выбираются на поверхность, и попадают на съёмочную площадку фильма «Весна скачет на белом коне». Чёрный уверен в том, что война всё ещё идёт, и сначала незаметно душит двух статистов в форме немецких солдат, а потом убивает исполнителя роли Франца и устраивает переполох на съёмочной площадке. Когда утром отец и сын плавают в Дунае (Чёрный учит плавать Йована), появляется вертолёт, который прислан на расследование вчерашних событий на съёмочной площадке. Чёрный выбегает на берег и пытается подстрелить людей на вертолёте из винтовки, а когда те улетают, возвращается к реке — однако Йована там уже нет. Марко решает, что им с Натальей нет жизни в Югославии. Включив сирену и дождавшись, когда жители подполья укроются в убежище, Марко взрывает дом вместе с подземельем. Титр сообщает зрителю, что в 1962 году Марко Дрен таинственно исчез. Через двадцать лет умер Тито; кадры хроники показывают фрагменты похорон югославского лидера. Часть 3. Война 1992 год. Иван Дрен находится в одной из психиатрических больниц Берлина. Он всё ещё ищет шимпанзе Сони и не верит, что Вторая мировая война закончилась. Тогда один из врачей (сам уроженец Югославии) показывает Ивану документы, которые показывают, что Марко и Наталью уже тридцать лет разыскивает Интерпол за преступления против человечности и торговлю оружием. Только тогда Ивану становится ясно, что Марко обманывал его; он убегает от докторов и спускается в туннель. Шофёр встретившейся в туннеле машины, миротворец из ООН, везущий людей из Боснии, говорит, что Югославии больше нет и там идёт война. Иван не может в это поверить и отправляется в сторону своей страны пешком. Там он наконец, после тридцати лет поисков, встречает Сони и выбирается вместе с ней наружу. Иван оказывается в центре охваченного войной югославского города (вероятно, Сараево[4]). Он заглядывает в окно какого-то здания и видит там Марко, который пытается продать партию оружия полевому командиру (Эмир Кустурица). Когда Марко в своём инвалидном кресле выезжает из здания, его настигает Иван и своей тростью забивает брата до полусмерти, а потом вешается на колокольной верёвке ближайшей церкви. Полубезумный от горя после потери Йована Чёрный командует небольшой анархистской армией. Один из его солдат обнаруживает Марко и только что приехавшую к нему Наталью и, согласно приказу Чёрного убивать на месте торговцев оружием, расстреливает их, а потом поджигает тела. Увидев паспорта убитых, Чёрный узнаёт в них Марко и Наталью. Раскаиваясь в своём приказе и потеряв всё и всех, Петар идёт в подземелье, в котором он провёл почти двадцать лет. В колодце Чёрному мерещится Йован, и он прыгает в воду. Эпилог В сюрреалистической концовке фильма все члены семей Марко и Чёрного, в том числе — умершие ещё в начале фильма, встречаются за свадебным столом Йована и Елены на берегу Дуная. Все они мирятся, Чёрный прощает Марко. Кусок земли, на котором стоит стол и танцуют гости, по линии где прошло стадо коров, отрывается от берега и уплывает вдаль по реке. Художественная ценность Некоторыми критиками «Андерграунд» признаётся вершиной творчества Кустурицы.[1][5] Одним из главных достоинств фильма, как и всего творчества Кустурицы в целом, критики и киноведы называют витализм, жизненную силу.[6] Эта черта продолжает линию, заданную предыдущими фильмами режиссёра, который, по выражению киноведа Андрея Плахова, заменил идеологию и культуру чертами народной жизни; этим самым режиссёр стал частью «балканского мифа», который достиг своего апогея именно после выхода «Андерграунда».[7] Продолжая тему особой энергетики «Андерграунда», критики говорят о высокой поэтичности фильма.[8] Отмечается эклектичность картины, в которой трагические сцены перемежаются с комическими и даже фарсовыми[9], вызывая у зрителя прямо противоположные чувства.[5][7] Из-за этого сложно определить жанр фильма; многие критики и киноведы называют ленту фантасмагорией.[10][11] Тенденцией к смешению жанров и сочетанием смешного и трагического Кустурица, видимо, обязан влиянию пражской киношколы.[12] Эстетику «Андеграунда» называют барочной.[1][13] Андрей Плахов считает, что из-за этой приверженности барочному стилю образы «Андерграунда» часто находятся на грани дурного вкуса и говорит об «эстетическом беспределе» фильмов Кустурицы, что компенсируется уже упоминавшейся особенной энергетикой картины; лента, по мнению Плахова, «величественна в своей дисгармонии».[1] Манеру Кустурицы также сравнивают с магическим реализмом.[14][15] Что касается фарса, то в «Андерграунде» ему, как и в большинстве лент Кустурицы, отведено значительное место, возможно, это связано с желанием Кустурицы определить всю историю двадцатого века как фарс.[16] В фильме присутствуют китчевые сцены, среди которых можно выделить карикатурное изображение съёмок патриотического партизанского фильма под названием «Весна едет на белом коне».[17] Критиками отмечалась актёрская игра[18][19], особенно Мики Манойловича[20], который уже второй раз выступил в фильме Кустурицы. Даже некоторые критики фильма не подвергли сомнению режиссёрское умение Эмира Кустурицы[18], впрочем, Ален Финкилькро, который полемизировал с режиссёром в прессе по поводу политической подоплёки фильма (см. раздел «Обвинения в пропаганде»), назвал «Андерграунд» профанацией и подверг сомнению художественные качества фильма.[4] Визуальная составляющая фильма также заслужила высокие оценки, отмечалась работа оператора Вилько Филача[6] и художника-постановщика.[19] В основном, цвета фильма — тёмные, используются оттенки коричневого. Оригинальной находкой можно назвать кадр, снятый с точки зрения младенца, появляющегося на свет.[21] В «Андерграунде» были использованы в качестве исторических документов кадры кинохроник, отобранные Кустурицей из архивов югославского телевидения.[22] Ими игровое действие фильма перебивается трижды: в начале и в конце первой части (постепенная оккупация Югославии нацистами и освобождение страны с последующим возвышением Марко), а также в конце второй (смерть Тито). При этом использована технология, опробованная в вышедшем незадолго до «Андерграунда» фильме Роберта Земекиса «Форрест Гамп» — актёры были вклеены в кадры хроники. В одном из кадров времён войны на улицах Белграда виден Чёрный, а Марко в исполнении Мики Манойловича появляется в хрониках времён холодной войны стоящим справа от Тито на военном параде, танцующим с Натальей рядом с Тито, присутствующим на международной встрече в составе югославского руководства. Музыка Саундтрек к фильму написал известный югославский композитор и музыкант Горан Брегович. «Андерграунд» стал третьим и последним сотрудничеством Кустурицы и Бреговича: к последующим фильмам режиссёра музыку писали члены группы «The No Smoking Orchestra». Саундтрек был записан оркестрами Слободана Салиевича и Бобана Марковича. Архивные кадры сопровождаются песней «Лили Марлен» в исполнении киноактрисы Дорит Талмадж, сделанном для фильма The True Story of Lilli Marlene. Основанная на цыганской музыке и народных сербских песнях (некоторые из треков — народные песни, которые Брегович только аранжировал) музыка стала одной из важных составляющих фильма и была признана в числе главных художественных достоинств «Андерграунда».[6][11] Даже критики фильма отмечали саундтрек как удачу картины.[18] Британская газета «Daily Telegraph» в 2008 году включила саундтрек «Андерграунда» в число ста лучших в истории кинематографа.[23] Критик Виктор Распопин, проводя параллели между «Андерграундом» и творчеством Федерико Феллини, сравнивает саундтрек фильма с музыкой из фильмов Феллини «8½» и «Амаркорд», написанной одним из известнейших мировых кинокомпозиторов Нино Ротой.[5] В самом начале фильма на экране появляется духовой оркестр, который затем регулярно играет в кадре. Сначала он сопровождает Марко и Чёрного, затем остаётся вместе с последним в подполье. Оркестр помогает жителям подземелья сохранять надежду.[24] В концовке фильма тот же оркестр играет на уплывающем по реке острове. Музыка является организующим компонентом фильма, связывая воедино разные его элементы. Концепция саундтрека как основы структуры фильма, вероятно, позаимствована Кустурицей у Лукино Висконти, чьи картины построены по принципу оперы.[16] Саундтрек был в 2000 году выпущен на компакт-диске Гораном Бреговичем, переписавшим для этого релиза некоторые музыкальные темы и песни (см. соответствующий раздел). Символика Всё содержание «Андерграунда» наполнено разнообразными символами и метафорами.[6][22] Некоторые даже считают фильм перегруженным символикой[10]. Центральным символом картины является подполье, что отражено и в названии фильма. Оно часто интерпретируется как образ Югославии, загнанной в подполье международной изоляции Иосипом Тито[1]. В связи с этим можно вспомнить и предложенную ещё И. В. Сталиным формулу «социализм в отдельно взятой стране».[16] Параллелей с реальной Югославией несколько[22]: в подземелье представлены люди разных возрастов и культур, Чёрный пытается доказать Марко, что даже будучи изолированными, жители подполья способны на большие дела (Югославия практически порвала отношения даже с СССР и другими странами Варшавского договора). Одним из главных свершений стала сборка своими руками танка; гордостью СФРЮ был танк M-84, разработанный и созданный в Югославии. Такая интерпретация образа подземелья связана с платоновским мифом о пещере.[16] В фильме узниками пещеры оказываются загнанные туда жители Белграда, в реальности там находится вся Югославия. Боязнь выйти из пещеры показана на примере Йована, сына Чёрного, который после некоторого времени, проведённого снаружи, говорит, что хочет назад в подполье: выйдя на поверхность, он как будто попадает в параллельный мир.[15] Жители подземелья, запутанные мистификациями Марко, не могут отличить реальность от вымысла — Иван не может понять, краска течёт по стенам или кровь.[15] Поместив персонажей фильма в подполье, авторы картины поступают как Платон, сравнивший положение людей с наглядным образом пещеры. Фильм позволяет зрителю почувствовать данный аспект режима Тито, а не объясняет его.[16] Важное место в фильме занимают животные. Разбежавшиеся из разрушенного зоопарка в начале первой части, они символизируют вырвавшиеся на свободу низменные инстинкты.[1] В то же время обезьяна Ивана Сони — единственное существо, которое его не предало[15] и единственный персонаж, оставшийся живым в конце событий фильма (избежав смерти в начале первой части). Перевёрнутая фигура Христа, у которой стоит Чёрный после того, как ему стало ясно, что по его приказу были убиты Марко и Наталья, уже фигурировала в более раннем фильме Кустурицы «Время цыган» (см. раздел «Цитаты и аллюзии»). Это прямо говорит о том, что Бог покинул Югославию.[25] Церковный колокол же звонит только потому, что на его верёвке повесился Иван; церковь, в которой он совершил самоубийство, выглядит так же, как его макет из спичек, подаренный Иваном на свадьбу Йовану.[25] Как и в других фильмах, в «Андерграунде» присутствует тема человеческого полёта. Кустурица по этому поводу говорит: «Когда я учился в Праге, один профессор сказал мне: „Разница между хорошим фильмом и плохим в том, что в хорошем персонажи преодолевают земное притяжение“. Тогда я сказал себе: „Почему бы не прямо заставить их летать, как у Шагала?“»[26] (о влияниях см. соответствующий раздел). В «Андерграунде» летает невеста Йована Елена на их свадьбе, однако, в отличие от большинства других лент режиссёра, она не взлетает сама, её поднимает в воздух механическое устройство. Одним из важнейших символов в фильме является его концовка, в которой танцующие и сидящие за столом гости на свадьбе Йована и Елены на оторвавшемся от берега куске земли уплывают в неизвестном направлении — это является аллегорией Югославии, которая окончательно откололась от Европы.[5][10] Выходящее из воды стадо коров символизирует души мёртвых, которые возвращаются в новых телах (что и происходит в эпилоге).[22] Также можно заметить, что кусок суши, на котором танцуют празднующие, по форме напоминает очертания Боснии и Герцеговины.[22] Цитаты и аллюзии Как и остальные фильмы Эмира Кустурицы, «Андерграунд» наполнен отсылками к повлиявшим на режиссёра произведениям мирового искусства, в основном, конечно, кинематографа. Некоторые из них были озвучены самим режиссёром, об остальных можно догадываться. Одной из таких обозначенных Кустурицей отсылок стала цитата из фильма Жана Виго «Аталанта». По поводу кадра с Еленой, плывущей под водой в Дунае, режиссёр сказал: «Летающая невеста, которую мы видим под водой… — это дань уважения „Аталанте“ Жана Виго. Потом это стало чем-то большим»[27]. Кустурица называл «Аталанту» своим любимым фильмом и говорил, что многому научился от Жана Виго — например, тому, что для того, чтоб снимать кино, надо быть поэтом[22]. Также Кустурица не раз упоминал в качестве одного из своих любимых режиссёров Федерико Феллини: признавался, что научился некоторым кинематографическим приёмам у итальянского режиссёра и утверждал, что им обоим присуще особое средиземноморское видение жизни[28]. Сам Эмир получил от критиков прозвище «Балканский Феллини»[21][29][30]. В связи с «Андерграундом» чаще всего упоминаются такие фильмы Феллини как «Амаркорд»[5][28] (сам Кустурица говорил, что этот фильм вдохновил его на «Время цыган») и «Интервью» (напрямую цитируется в сцене бомбардировки Белграда, когда по улицам города ходит слон, сбежавший из разрушенного зоопарка)[28]. Андрей Плахов писал, что «Андерграунд» в 1995 году был воспринят как «эпохальная фреска сродни феллиниевской „Сладкой жизни“»[1] (см. раздел «Реакция критики»). Кустурица также известен своим уважительным отношением к Ф. Ф. Копполе[31] (который, как и сам Кустурица, является одним из немногих двукратных обладателей «Золотой пальмовой ветви»). Возможно, сцена в конце второй части фильма, в которой Чёрный стреляет по вертолёту из винтовки, цитирует фильм Копполы «Апокалипсис сегодня»[32]. Кроме произведений киноискусства, на Кустурицу повлияли и представители других искусств. В частности, он сам отмечал влияние художника Марка Шагала: «Мне кажется, я немного похож на Марка Шагала, потому что использую те же самые цвета и темы»[22]. Невеста Йована Елена, которая «летит» над гостями, будучи поднята каким-то механическим устройством, видимо, является аллюзией на одну из картин Шагала[22]. Летающая невеста, кроме того, является автоцитатой Кустурицы: в его фильме «Время цыган» (1988) сначала в виде летающей невесты предстаёт мать главного героя, а потом — его собственная невеста Азра. Невесты вообще часто появляются в фильмах Кустурицы начиная с его первого телефильма, который называется «Невесты приходят» (1978); уже после «Андерграунда» этот мотив продолжают фильмы «Чёрная кошка, белый кот» (1998) и «Завет» (2007). Другой элемент, связывающий «Андерграунд» с более ранними фильмами Кустурицы — Марко Дрен, персонаж Мики Манойловича. Во второй картине Кустурицы — «Папа в командировке» (1985) — Манойлович тоже исполнил главную роль. Там он играл того, кого предали, а в «Андерграунде» сыграл предателя. В конце фильма «Папа в командировке», когда персонаж Манойловича Меша возвращается из лагеря, его деверь, благодаря интригам которого Меша туда попал, просит прощения. Меша отвечает ему словами: «Я могу забыть, но не могу простить». В концовке «Андерграунда» Марко Дрен, которого играет Манойлович, просит прощения у Чёрного, и тот отвечает ему: «Я могу простить, но забыть не смогу»[33]. Перевёрнутая фигура Христа, возле которой стоит Чёрный в конце третьей части «Андерграунда», появлялась в финале «Времени цыган», а рыба, которую жарит на костре Йован в конце второй части, возможно, является отсылкой к предыдущей ленте Кустурицы «Аризонская мечта» (1993)[34]. История создания На момент начала распада Югославии Кустурица уже некоторое время жил в США. В начале войны дом режиссёра в Сараево был сожжён, а его отец Мурат Кустурица умер от сердечного приступа. Эти события побудили Кустурицу вернуться в Югославию, чтобы снять там свой новый фильм[35], попытаться в нём нарисовать картину новейшей истории Югославии[36] и определить её место в современном мире.[1] Пьеса Душана Ковачевича «Весна в январе» (Serbian: Пролеће у јануару), на которой основан сюжет фильма, была написана ещё до событий распада Югославии. Кустурицу заинтересовала пьеса, и вместе с автором он переработал её в сценарий фильма.[8] Сценарий в итоге значительно отошёл от пьесы Ковачевича[16] (сохранив, тем не менее, главный мотив), он был значительно дополнен, в том числе, событиями, происходящими в 1990-е во время войн на Балканах. На главные роли были приглашены как знакомые Кустурице по трём его первым полнометражным лентам актёры, так и те, с кем он ещё не работал. Славко Штимац был знаком режиссёру по первому фильму Кустурицы «Помнишь ли ты Долли Белл?» (1981); исполнитель роли Марко Мики Манойлович играл главную роль в фильме, впервые принесшем Кустурице «Золотую пальмовую ветвь» — «Папа в командировке» (1985); Давор Дуймович был задействован в «Папе в командировке», а также в третьем полнометражном фильме режиссёра «Время цыган» (1988) (роль Баты стала последней для Дуймовича, который уже страдал наркотической зависимостью и в 1999 году покончил с собой). Кроме того, небольшие роли исполнили Бора Тодорович (Ахмед в фильме «Время цыган»), Нелле Карайлич (лидер группы «Zabranjeno Pušenje», в которой после её воссоздания под названием «The No Smoking Orchestra» стал играть Кустурица), в камео появился и сам режиссёр. Остальные главные роли исполнили уже прославившиеся на тот момент югославские актёры Лазарь Ристовски, Мирьяна Йокович и Мирьяна Каранович. Съёмки, студийные и натурные, проходили в основном в Праге. Некоторые эпизоды, в том числе все сцены на реке, были сняты в Болгарии. Только две сцены фильма были сняты в Югославии.[37] Изначально картина длилась 320 минут[38], и по требованию продюсеров Кустурице пришлось значительно сократить её.[36] После показа в Каннах режиссёр снова перемонтировал фильм для проката.[1] Трёхсотминутная версия была разбита на шесть серий и показана как телеверсия фильма во Франции и Югославии. Реакция критики Ещё во время фестиваля в Каннах, когда «Андерграунд» только был представлен широкой публике, его сопровождал крупный успех.[1] Лента была воспринята как эпохальная. В голосовании, проведённом в 1995 году российским журналом «Искусство кино» к столетию кинематографа, Кустурица вместе с Квентином Тарантино лидировал в списке «режиссёров XXI века», а в анкете Сергея Кудрявцева режиссёры были объединены в одного персонажа по имени Квентин Кустурица.[39] После выхода фильма режиссёр, которому было только сорок лет, фактически был причислен к классикам европейского кинематографа.[1][5] Это было выражено и присуждением «Андерграунду» «Золотой пальмовой ветви», которая стала для Кустурицы уже второй — до него две «Ветви» смогли получить только два режиссёра, Фрэнсис Форд Коппола и Билле Аугуст (Сёхэй Имамура, братья Дарденн и Михаэль Ханеке повторили это достижение уже после Кустурицы). В отзывах критиков непосредственно после выхода фильма преобладали эмоциональные оценки. Критик Жерар Лефор назвал фильм «знаменитой речью Черчилля: „Я обещаю вам кровь и слёзы“, положенной на музыку „Sex Pistols“».[40] Встречаются оценки картины как важнейшего фильма своего времени[15][41], а также как одного из лучших когда-либо созданных фильмов о войне.[19] Такая реакция была вызвана как художественными достоинствами фильма (см. соответствующий раздел), так и тем, что Кустурица заставил зрителей поверить в жизненную силу киноискусства на фоне шедших в 1990-е разговоров о кризисе кинематографа.[2] Скептики называли в числе главных отрицательных черт перегруженность символикой[10], стремление превратить всё в метафору и обилие символов, связанных с одной и той же темой[18]; претенциозность[18]; затянутость фильма, которой остались недовольны и некоторые благожелательно настроенные критики[41][42]; грубый юмор.[41] Обвинения в пропаганде Непосредственно после выхода картины в прессе активно обсуждался её политический подтекст. Противники фильма утверждали, что «Андерграунд» — просербский пропагандистский фильм[43], защитники же говорили, что никакой пропаганды лента не содержит[6]. Сразу же после того, как жюри 48-го Каннского кинофестиваля объявило о том, что «Золотая пальмовая ветвь» присуждена «Андерграунду», некоторые либеральные журналисты подвергли это решение критике. Первым и наиболее активным критиком, с которым Кустурица вступил в полемику, стал французский философ и эссеист Ален Финкилькро, опубликовавший (ещё не посмотрев к тому моменту фильм) в газете «Le Monde» статью L’imposture Kusturica. По его мнению, режиссёр извратил историю Югославии последних на тот момент пятидесяти лет, представив её с просербской националистической точки зрения. Кустурица, как утверждается в статье, пытается представить в виде нацистов боснийцев, хорватов и словенцев, а сам выступает на стороне Слободана Милошевича, который, по мнению Финкилькро, является одним из главных виновников войны в Югославии.[44] Когда «Андерграунд» вышел в прокат, Кустурица написал ответ Алену Финкилькро и опубликовал его в той же «Le Monde» 26 октября 1995 года. В этой статье, названной Mon imposture, режиссёр сделал попытку довести до абсурда предъявленные ему обвинения в поддержке националистических сил, тем не менее, не опровергая их.[45] Финкилькро, посмотрев фильм, опубликовал ещё одну статью — La propagande onirique d’Emir Kusturica в газете «Libération». В ней он заявил, что необязательно было смотреть фильм для того, чтобы понять, что он является оскорбительной мистификацией истории Югославии и наполнен пропагандой. Кроме того, Финкилькро подверг критике художественную сторону фильма.[4] Ещё одним противником Кустурицы был Станко Церович, французский журналист родом из Черногории, который назвал решение каннского жюри политизированным и заявил, что реконструкция истории, проведённая Кустурицей, не имеет ничего общего с действительностью.[43] Среди деталей, на которые обращали внимание оппоненты Кустурицы, — имена тех партизан, которых Чёрный обвиняет в воровстве (один из них, судя по имени — босниец, второй — хорват)[4][43]; кадры хроники Второй мировой войны, в которых показано, как немецких оккупантов приветствуют в Мариборе (Словения) и Загребе (но не в сербском Белграде)[4][22]; миротворцы ООН («голубые шлемы»), которые охраняют торговца оружием — Марко в третьей части.[43] Кустурица был настолько уязвлён обвинениями, что заявил о том, что уходит из кино[1][21], однако не сдержал обещания и через три года представил свой следующий фильм «Чёрная кошка, белый кот». История же с полемикой вокруг «Андерграунда» была использована режиссёром Паскалем Боницером, в фильме которого «Ничего для Робера» (1999) критик пишет рецензию на фильм хорватского режиссёра, не посмотрев его фильм.[46] История проката После успеха «Андерграунда» в Каннах, где фильм был показан впервые 25 мая 1995, многие страны приобрели его для проката. С 25 октября картина демонстрировалась в кинотеатрах Франции, затем фильм прошёл и в других странах. Долго не удавалось найти дистрибьютора в США[20], и в итоге «Андерграунд» только 20 июня 1997 вышел на экраны в Соединённых Штатах.[47] В России своеобразная «премьера» фильма произошла уже в 90-е годы на видеокассетах и в телетрансляциях; интерес к фильму подогревался публикациями в прессе, причем не только специализированной киноведческой, но и в общественно-политических изданиях навроде «Ъ». На большом же экране фильм был показан только в 2001 году.[48] После Каннского «Андерграунд» был вне конкурса показан на фестивалях в Нью-Йорке, Ванкувере и Рейкьявике. Общие мировые сборы фильма составили 17 155 263 долларов США. В США было собрано $ 6 719 864, в России — $ 195 000.[48] Даты премьер Даты приведены в соответствии с данными IMDb.[47] — 25 октября 1995 — 10 ноября 1995 — 23 ноября 1995 — 24 ноября 1995 — 21 декабря 1995 — 26 декабря 1995 — 6 января 1996 — 24 января 1996 — 2 февраля 1996 — 23 февраля 1996 — 8 марта 1996 — 22 марта 1996 — 28 марта 1996 — 20 апреля 1996 — 19 июля 1996 — 12 сентября 1996 — 18 сентября 1996 — 19 декабря 1996 — 20 июня 1997 — 31 октября 1997 — 1 февраля 2001[48] Награды и номинации Список наград и номинаций приведён в соответствии с данными IMDb.[49] Награды Номинации Создатели Съёмочная группа Режиссёр — Эмир Кустурица Продюсеры — Карл Баумгартнер, Макша Катович Исполнительный продюсер — Пьер Спенглер Авторы сценария — Душан Ковачевич, Эмир Кустурица Композитор — Горан Брегович Оператор — Вилько Филач Художник — Милен Клякович Монтаж — Бранка Чеперац Художник по костюмам — Небойса Липанович В ролях Саундтрек Саундтрек фильма за авторством Горана Бреговича был выпущен в виде компакт-диска в 2000 году. Некоторые песни были записаны заново специально для альбома. Список композиций Kalasnijkov Ausencia Mesecina (Moonlight) Ya Ya (ringe ringe raja) Kajesukarije Wedding War Undeground Undeground Tango The belly button of the world Sheva Примечания Ссылки on IMDb v (in English) на неофициальном сайте at AllMovie at Rotten Tomatoes Категория:Фильмы-драмы Югославии Категория:Фильмы-драмы Франции Категория:Фильмы-драмы Германии Категория:Фильмы-драмы Чехии Категория:Кинокомедии Германии Категория:Кинокомедии Франции Категория:Кинокомедии Чехии Категория:Кинокомедии Югославии Категория:Фильмы 1995 года Категория:Фильмы Эмира Кустурицы Категория:Кинокомедии 1995 года Категория:Экранизации произведений Душана Ковачевича Категория:Фильмы о Югославии Категория:Фильмы Венгрии 1995 года	https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%83%D0%BD%D0%B4%20%28%D1%84%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%BC%29
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 447, 859, 1229, 1778, 2294, 2985, 4343, 4889, 5618, 6116, 6666, 7688, 8184, 8641, 9357, 9699, 10191, 10804, 11698, 13452, 14298, 15077, 15442, 15873, 16524, 16694, 18025, 19076, 19324, 20777, 21355, 21794, 22058 ], "plaintext_end_byte": [ 446, 858, 1228, 1763, 2276, 2984, 4342, 4868, 5617, 6115, 6658, 7660, 8176, 8640, 9349, 9698, 10190, 10793, 11690, 13444, 14297, 15076, 15441, 15872, 16506, 16659, 18024, 19075, 19302, 20769, 21337, 21776, 22022, 22125 ] }	가장 치사율이 높은 바이러스는 무엇인가?	수두	korean	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	수두(水痘, chicken pox)는 수두-대상포진 바이러스(varicella-zoster virus)가 원인으로 생기는 피부 질환이다. 빨간 물집과 가려움증 등의 증상이 있으며, 발열, 피로, 두통 등을 동반할 수 있다. 대개 한 번 앓고 나면 면역이 생겨 평생 다시 앓지 않지만, 수두 바이러스가 잠복해있다가 면역력이 약화되는 경우 대상포진이 발병할 가능성이 있다. 이 병은 작고 가려운 수포를 형성하는 특징적인 피부 발진과 물집을 동반한다. 물집은 보통 가슴, 등, 얼굴에서 시작하여 신체의 나머지 부분으로 퍼진다. 증상은 바이러스에 노출된 후 10~21일 사이에 시작되며, 보통 5~7일 정도 지속된다. 때때로 폐렴, 뇌 염증 및 세균성 피부 감염 등의 합병증이 일어날 수 있다. 수두는 전염성이 매우 높은 질병이기 때문에, 발병했을 경우 외부와의 접촉을 피하는 것이 권장된다. 감염된 사람의 기침이나 재채기를 통해, 혹은 물집과의 접촉을 통해 퍼질 수 있다. 또한 대상포진 환자는 물집과의 접촉을 통해 면역이 없는 사람들에게 수두를 전파할 수 있다. 수두는 세계의 모든 지역에서 발생한다. 2013년에는 전 세계적으로 1억 4000만 건의 수두와 대상 포진이 있었다. 일상적인 예방 접종을 하기 전에 매년 발생하는 케이스의 숫자는 태어난 사람의 숫자와 유사하다. 예방 접종 이후 미국에서의 감염 건수는 거의 90% 감소했다. 2015년 수두는 전 세계적으로 6,400 명의 사망자를 기록했으며 이는 1990년의 8,900명에 비해 낮은 수치이다.[1] 사망자는 60,000명당 1명이다. 전염 경로 여러 경로를 통해 수두가 전염될 수 있다. 수두 환자의 수포액과 직접 접촉할 때, 또는 대상포진 물집에서 나오는 진물에 직접 접촉할 때 감염될 수 있다. 또는 수두 환자가 기침이나 재채기를 할 때 호흡기 분비물이 공기를 통해 전파되어 감염될 수 있다.[2] 전염을 방지하기 위해서는 수두 환자가 외부에 있을 때 마스크를 착용해야 하며, 유치원이나 학교에 가지 않아야 한다. 징후와 증상 청소년 및 성인의 초기 (전구 증상) 증상은 메스꺼움, 식욕 부진, 근육통 및 두통이다. 그 다음에 특징적인 발진이나 구토 염증, 불쾌감, 그리고 질병의 존재를 알리는 저급 열이 뒤 따른다. 질병 (enanthem)의 구두 증상은 드물지 않고 외부 발진 (exanthem)보다 선행 할 수 있다. 소아에서는 보통 전염병 증상이 나타나지 않으며, 첫 번째 징후는 발진 또는 구강 내 반점다. 발진은 얼굴, 두피, 몸통, 상완 및 다리에 작은 빨간 점으로 시작된다. 작은 융기, 물집 및 농포에 10-12 시간 이상 진행; 탯줄과 딱지의 형성이 그 뒤를 이었다. 물집이 생기면 보통 강한 가려움증이 나타난다. 물집은 또한 손바닥, 발바닥, 생식기 부위에서 발생할 수 있다. 일반적으로 구강 내 및 편도 지역에서는 통증이 있거나 가려울 수있는 작은 궤양의 형태로이 병이 나타날 수 있다. 이 enanthem (내부 발진)은 exanthem (외부 발진)보다 1 ~ 3 일이나 앞당겨 질 수 있다. 이 수두 증상은 전염성이있는 사람에게 노출 된 후 10 일에서 21 일 사이에 나타난다. 성인은 발진이 많고 발열이 더 오래 걸릴 수 있으며 수두 신생아 폐렴과 같은 합병증을 경험할 가능성이 더 크다. 살아있는 바이러스가 함유 된 비강 분비물은 일반적으로 exanthem (외부 발진)과 enanthem (구강 궤양)에 1-2 일 정도 앞서 있기 때문에 감염된 사람은 실제로 질병을 인식하기 1-2 일 전에 전염성이 된다. 전염성 병변은 모든 수포 병변이 건조한 딱딱한면 (scabs)이 될 때까지 지속되며, 보통 4 ~ 5 일이 걸리며 생 바이러스의 비강 제거가 중단된다.상태는 보통 2 주 안에 그 자체로 해결된다. 그러나 발진은 최대 1 개월까지 지속될 수 있다. 수두는 발진이 나타나기 1-2 일 전부터 전염성이 있으며 병변이 딱딱해질 때까지 지속된다. 수두는 성인 남성에서 여성이나 어린이보다 일반적으로 더 심하지만 치명적이지는 않다. 비면역 임산부와 억제된 면역계를 가진 여성은 심각한 합병증의 위험이 가장 높다. 전년도 수두와 관련된 동맥성 뇌졸중 (AIS)은 어린 시절 AIS의 약 1/3을 차지한다.[3] 수두의 가장 흔한 합병증은 포진 (대상 포진)이다. 수두 대상 포진 바이러스의 재 활성화는 수시로 어린 수두 감염 후 수십 년 후에 일어난다. 임신과 신생아 임신 기간 중 일차 VZV 감염과 관련된 태아에 대한 위험은 처음 6개월 동안 더 크다. 세 번째 임신에서, 어머니는 더 심한 증상을 가지기 쉽다.[4] 임산부의 경우 면역화 또는 이전 감염의 결과로 생성 된 항체가 태반을 통해 태아로 전달된다. 임산부의 수두 감염은 태반을 통한 전염과 태아 감염을 초래할 수 있다. 임신 28주째에 감염이 발생하면 태아 수두 증후군 (선천성 수두 증후군)이 발생할 수 있다.[5]태아에 미치는 영향은 발달이 미약 한 발가락과 손가락부터 심한 항문 및 방광 기형에 이르기까지 다양 할 수 있다. 가능한 문제점은 다음과 같다. 뇌 손상: 뇌염[6], 소두증 (뇌두), 뇌두종 (뇌수막염)[7], 뇌의 무형성 눈 손상: 시체 줄기, 시력 컵 및 렌즈 소포, 미세안저, 백내장, 맥락 망막염, 시신경 위축 기타 신경 장애: 경추 및 요추 척수 손상, 운동 / 감각 결핍, 심줄 장애가 없는 경우, 동통 증 / 호너 증후군 신체 손상: 상지 및 하지의 저형성, 항문 및 방광 괄약근 기능 장애 피부 질환: (cicatricial) 피부 병변, 저 색소 침착 임신 후반 또는 출생 직후의 감염은 "신생아 수두"라고 한다.[8]모성 감염은 조기 분만과 관련이 있다. 아기가 질병에 걸릴 위험은 출산 7 일전과 출생 후 8 일 동안의 감염에 가장 큰 영향을 미친다. 아기는 전염성이 있는 형제 또는 다른 접촉을 통해 바이러스에 노출 될 수도 있다. 그러나 어머니가 면역력이 있으면 걱정할 필요가 없다. 증상을 보이는 신생아는 폐렴 및 기타 심각한 질병 합병증의 위험이 높다. 진단 수두 진단은 증상과 징후를 기본으로 하며 전형적인 초기 증상과 특징적인 발진이 뒤 따른다. 진단의 확인은 발진의 소포 내 유체를 검사하거나 급성 면역 반응의 증거를 혈액 검사를 통해 확인하는 것이다. 소포액은 Tzanck 번짐 검사 또는 직접 형광 항체 검사를 통해 검사 할 수 있다. 유체는 또한 "배양"될 수 있으며, 이로써 유체 샘플로부터 바이러스를 성장시키려는 시도가 이루어진다. 혈액 검사는 급성 감염 (IgM) 또는 이전 감염 및 후속 면역 (IgG)에 대한 반응을 확인하는 데 사용할 수 있다.[9]태아 수두 감염의 산전 진단은 초음파를 사용하여 수행 할 수 있지만, 일차 모성 감염 후 5 주 지연이 권고된다. 양수 천자로 인한 자발 유산의 위험이 아기의 태아 수두 증후군 발병 위험보다 높지만 모체의 양수에 대한 PCR (DNA) 검사도 시행 할 수 있다.[10] 수두 예방 위생조치 수두를 예방하는 방법은 예방접종, 손 씻기, 칫솔질이다. 수두 확산은 감염된 개체를 격리함으로써 예방할 수 있다. 감염은 발진 3 일 전부터 발진 4 일 후까지 호흡 방울에 노출되거나 병변과 직접 접촉하는 것이다. 수두 바이러스는 소독제, 특히 염소 표백제 (즉, 차아염소산 나트륨)에 민감하다. 모든 외장 바이러스와 마찬가지로, 그것은 건조, 열 및 세제에 민감하다. 백신 수두 백신은 많은 국가에서 권장된다. 일부 국가에서는 초등학교에 입학하기 전에 수두 예방 접종 또는 면제를 요구한다. 첫 번째 예방 접종 후 5 년 후에 두 번째 용량을 권장한다.[11] 예방 접종을 받은 사람은 감염되면 수두에 대한 경미한 증세가 있을 수 있다. 가정 접촉 후 3 일 이내에 예방 접종을 하면 어린이의 감염률과 중증도가 감소한다. 미국에서 일상적인 예방 접종 스케줄의 일부이다. 일부 유럽 국가는 어린이 보편적 예방 접종의 일환으로 이를 포함하고 있지만[12], 모든 국가가 그 비용 때문에 백신을 제공하는 것은 아니다. 영국에서 2014 년까지 백신은 수두에 특히 취약한 사람들에게만 권장된다. 예방 접종을 받지 않은 인구 또는 면역력이 의심스러운 경우 임상의는 효소 면역 측정법을 주문할 수 있다. 면역 측정법은 사람에게 면역을 주는 바이러스에 대한 항체의 양을 측정한다. 항체 수치가 낮거나 (낮은 역가) 또는 의심스러운 경우 재접종을 수행 할 수 있다. 치료 치료는 주로 증상을 완화시키는 것으로 구성된다. 보호 조치로서 사람들은 질병을 다른 사람에게 전염시키지 않기 위해 전염성 인 동안 보통 집에 있어야 한다. 손톱을 짧게 자르거나 장갑을 끼는 것은 긁힘을 방지하고 2 차 감염의 위험을 최소화 할 수 있다. Calamine 로션 (산화아연을 포함하는 국소 장벽 제제 및 가장 일반적으로 사용되는 개입 중 하나 인)의 국소 적용의 효과를 평가하는 공식적인 임상 연구는 없었지만 우수한 안전성 프로파일을 가지고 있다.[13][42] 2 차 세균 감염을 피하기 위해 온난한 물로 피부의 좋은 위생과 매일 청소를 유지하는 것이 중요하다.[14][43]긁는 것은 또한 2 차 감염의 위험을 증가시킬 수 있다. 파라세타몰 (아세트아미노펜)은 아스피린이 아니라 열을 감소시키는데 사용될 수 있다. 수두를 가진 사람이 아스피린을 사용하면 간과 뇌의 심각한, 때때로 치명적인 질병 인 라이 증후군 (Reye Syndrome)이 발생할 수 있다. 바이러스에 중대한 노출을 가진 심각한 합병증을 일으킬 위험이 있는 사람들은 수두 대상 포진 바이러스에 대한 항체가 높은 역가를 함유 한 수내 수염 면역 글로불린 (VZIG)을 투여 할 수있다.[15] 때때로 항 바이러스제가 사용된다.[16][17] 어린이 발진이 발병한지 24 시간 이내에 구강으로 아 시클로 비르를 투여하면 증상이 1 일 감소하지만 합병증 발생률에는 영향을 주지 않는다. 그러므로 정상적인 면역 기능을 가진 사람에게는 아 시클로비르의 사용을 권장하지 않는다. 12 세 미만 및 1 개월 이상 된 어린이는 합병증을 일으킬 위험에 처한 다른 건강 상태가 아닌 한 항바이러스제를 복용하지 않아도 된다. 수두를 치료하는 것은 면역 체계가 바이러스를 다루는 동안 증상을 목표로 한다. 12 세 미만의 어린이의 경우 손톱을 자르고 청결하게 유지하는 것이 성인보다 더 깊이 물집을 긁을 가능성이 있기 때문에 치료의 중요한 부분이다. 라이 증후군과 관련되어 아스피린은 16 세 미만의 어린이에게 매우 금기이다. 성인 그렇지 않으면 건강한 성인에서의 감염은 더욱 심해지는 경향이 있다. 발진이 발병 한 후 24-48 시간 내에 항 바이러스제 (예: 아시클로비르 또는 발라시클로비르)를 투여하는 것이 일반적으로 권장된다. 성인의 경우 수두 증상을 완화하기 위한 치료법은 기본적으로 어린이를 위한 것과 동일하다. 성인은 증상의 심각성과 합병증의 발생 가능성을 줄이는데 효과적이기 때문에 항바이러스 약물 치료가 더 자주 처방된다. 항바이러스 약품은 바이러스를 죽이지는 않지만 증식을 막는다. 성인은 탈수를 줄이고 두통을 완화하기 위해 물 섭취량을 늘리는 것이 좋다. 가려움증이나 열이나 통증과 같은 다른 증상을 완화시키는 데 효과적이기 때문에 파라세타몰 (아세트아미노펜)과 같은 진통제를 사용하는 것이 좋다. 항히스타민 제는 가려움증을 완화하고 가려움증이 진정 작용을 하기 때문에 수면을 방해하는 경우에 사용할 수 있다. 어린이들과 마찬가지로 항바이러스제는 합병증을 더 많이 앓는 성인들에게 더 유용하다. 여기에는 임산부 나 약화 된 면역계를 가진 사람들이 포함된다. 뉴클레오시드 유사체 인 소리부딘 (Sorivudine)은 건강한 성인의 1 차 수두 치료에 효과가 있다고 보고되었지만 (case reports 만 해당), 효능을 입증하기 위해서는 여전히 대규모 임상 시험이 필요하다. 수두 회복 후, 성인이 VZV 면역 글로불린을 1 회 주사하고 수두 백신이나 포진 대상 포진 백신을 1 회 주사하는 것이 의사들에 의해 권장된다. 예후 수두 대상 포진 바이러스에 의한 눈에 띄는 물집의 지속 기간은 보통 어린이에서 4 일에서 7 일까지 다양하며, 새로운 물집이 나타나면 5 일 후 사라진다. 수두 감염은 어린 소아에게는 경증이며 중탄산나트륨 조 또는 항히스타민 제제로 증상 치료를 하면 가려움증이 완화 될 수 있다. 면역 체계가 스트레스를 견딜 수있을만큼 충분히 발달하지 못하여 신생아를 출생에서부터 6 개월까지 감염된 사람으로부터 10-21 일 동안 멀리 두는 것이 좋다.[18] 파라세타몰 (아세트아미노펜)은 열을 줄이기 위해 널리 사용된다. 아스피린이나 아스피린이 함유 된 제품은 라이 증후군을 일으킬 수 있으므로 수두가 있는 어린이에게 투여해서는 안 된다.[19] 성인의 경우 발병률은 훨씬 낮지 만이 질환은 더 심하다. 성인의 감염은 폐렴 (직접적인 바이러스 성 폐렴 또는 2 차적인 세균성 폐렴[20][60]), 기관지염 (바이러스 성 기관지염 또는 2 차 세균성 기관지염), 간염, 뇌염으로 인한 더 큰 이환율과 사망률과 관련이 있다. 특히 수두를 앓고 있는 임산부의 10 %까지 폐렴이 발생하며, 그 중증은 나중에 임신과 함께 발병함에 따라 증가한다. 잉글랜드와 웨일즈에서는 수두로 인한 사망자의 75 %가 성인에게 발생한다. 포진 대상 포진에서 위험이 더 높지만 면역 결핍 환자에서 뇌염이나 뇌염이 발생할 수 있다. Necrotizing 근막염 또한 드문 합병증이다. 수두는 면역력이 약한 성인에게 치명적일 수 있다. 에이즈 발병과 면역 억제 요법의 사용 증가로 인해이 고위험군에 속한 사람들의 수가 증가했다. 수맥 (Varicella)은 약물 (예: 고용량 스테로이드)이나 HIV로 약화 된 면역 체계를 가진 환자가 있는 병원에서 특히 문제가 된다.[21] 농가진, 봉와직염, 과민증으로 나타나는 피부 병변의 2 차 세균 감염은 건강한 어린이에게 가장 흔한 합병증이다. 면역 결핍 증후군에서 흔히 볼 수있는 일차 성 수두 감염은 높은 이환율을 보일 수 있다. 수두 성 폐렴 환자의 90 %는 성인 인구에서 발생한다. 전파 된 수두의 합병증에는 심근염, 간염 및 사구체신염이 포함된다. 건강한 어린이와 성인이 영향을 받지만 출혈 합병증은 면역 저하 또는 면역 억제 인구에서 더 흔하다. 열성 자반병, 자반병이있는 악성 수두, 감염 후 자반병, 자반병, 아나필락시스 자반병 등 다섯 가지 주요 임상 증후군이 보고 되었다. 이 증후군에는 열성 자반병이 증상의 가장 양성이며 합병증 없는 결과를 갖는 다양한 과정이 있다. 대조적으로, 자반병을 가진 악성 수두는 70 % 이상의 사망률을 갖는 중대한 임상 상태이다. 이 출혈성 수두 증후군의 원인은 알려져 있지 않다. 수두 합병증 수두를 가볍게 여기는 사람도 있지만 심하면 폐렴, 뇌염이 합병증으로 올 수 있으므로 주의해야 한다. 수두의 재발 유무에 대해 예방 접종 후에도 앓게 되는 수두를 변형수두라고 하며 수두를 완전히 한번 앓았으면 수두는 다시 재발하지 않는다. 그러나 성인이 된 후 면역력이 떨어지면 신경절에 숨어 있던 수두 바이러스가 대상포진으로 발병한다. 즉 수두 자체는 재발하지 않으나 수두 바이러스가 잠복해 있다가 발생하는 대상포진은 보통 재발이라기 보다는 같은 바이러스에 의한 다른 증상으로 본다. 수두 감염 후 바이러스는 신체의 신경 조직에 잠복 해 있다. 면역 체계는 바이러스를 퇴행성으로 유지하지만, 보통 성인에서는 나중에 재 활성화되어 대상 포진이라고도 하는 다른 형태의 바이러스 감염을 일으킬 수 있다. 미국 예방 접종 자문위원회 (ACIP)는 60 세 이상의 모든 성인에게 대상 포진 백신 접종을 제안한다. 대상 포진은 수두 감염 어린이 5명 중 1명, 특히 암, HIV 또는 다른 조건에서 면역 억제 된 사람들에게 영향을 준다. 스트레스는 대상 포진에도 영향을 줄 수 있지만 과학자들은 여전히 연결 고리를 연구하고 있다. 대상 포진은 60 세 이상의 성인에서 가장 흔하게 발견되며 1 세 미만의 어린이는 수두로 진단된다. 한편 한겨레신문에 실린 수두가 재발한다는 제목으로 된 내용은 말한 의사의 뜻을 오해한 것으로 주의가 필요하다.[22] 다시 요약하면 수두는 1970년대에는 예방접종을 하면 100% 가까운 예방 효과가 있었다. 그러나 1970년대 이후 예방접종을 한 후에도 수두를 앓게 되는 환자가 생겼다. 이를 변형수두라고 한다. 그러나 수두를 실제로 앓은 환자는 재발하지 않는다. 다만 수두 바이러스가 신경절에 잠복해 있다가 중년 이후에 대상포진으로 발병하는 경우가 있다. 그러므로 수두는 재발하지 않으며 다만 대상포진이라는 질병으로 발병할 수는 있다. 수두와 대상 포진은 같은 바이러스에 의한 질병이지만 증상이 다르므로 다른 질병으로 본다. 대상포진도 극히 예외적으로 재발한다. 대상포진도 대부분의 환자들은 재발이 없다. 다만 포진후 신경통으로 만성 신경통 증상으로 고통 받을 수는 있다. 또 대상포진은 면역력의 문제이다. 사실 청결과는 별 관계가 없다. 그러므로 한겨레 신문의 내용은 오해의 소지가 많은 내용이므로 기사 내용을 정확히 이해 하여야 한다. 전염병학(역학) 1차적인 수두는 전 세계 모든 국가에서 발생한다. 2013 년에 이 질병으로 인해 7,000 명이 사망했으며, 1990 년의 8,900 명에서 감소했다. 온대 국가에서 수두는 주로 어린이의 질병으로 대부분의 경우 겨울과 봄에 발생하며 학교 접촉으로 인해 발생한다. 그것은 4-10 세 그룹에서 가장 높은 유병률을 보이는 유년기의 전형적인 질병 중 하나이다. 풍진과 마찬가지로 유치원 아이들에게는 흔하지 않다. 수두는 밀접한 접촉에서 90 %의 감염률로 매우 전염성이 있다. 온대 국가에서는 성인이되기 전에 대부분의 사람들이 감염되고 젊은 성인의 10 %는 감염되기 쉽다. 열대 지방에서 수두는 종종 노년층에서 발생하며 더 심각한 질병을 일으킬 수 있다.[23][68] 성인의 경우, 주머니 표시는 어둡고 흉터는 어린이보다 더 두드러진다. 미국 질병 통제 예방 센터 (CDC)는 주 보건 당국에 수두 감염보고를 요구하지 않고 있으며, 현재 31 개 주에서만이 정보를 자원하고 있다. 그러나 Sickweather라는 소셜 미디어 질병 감시 툴이 실시한 2013 년 연구에서 페이스 북과 트위터의 수두 감염에 대한 일화적인보고는 메릴랜드, 테네시, 일리노이 주에서 가장 많은 감염자를 가진 주를 측정하고 순위를 매기는 데 사용되었다. 어원 왜 이 용어가 사용되었는지는 명확하지 않지만 비교적 가벼운 질병으로 인해 그 용어가 사용되었을 수 있다. chickpeas 에의 소포의 유사성에 근거하거나 chickpeas를 닮은 발진에서 유래 한 chickpeas로부터 유래했다고 한다.[24] 다른 제안들로는 아이를 위한 닭 지정 (즉, '아동기'), 가려움증의 부패, 질병이 닭에서 유래했을 수도 있다는 생각 등 이 있다. 사무엘 존슨 (Samuel Johnson)은 그 지정을 "그 큰 위험이 없어서"라고 설명했다. 사회와 문화 어릴 때 발병하는 수두는 성인에게 발병하는 것보다 보통 증상이 경미하기 때문에 일부 부모들은 자녀를 의도적으로 바이러스에 노출시킨다. 이는 '수두 파티' 등으로 알려져 있다. 의사들은 아이들이 치명적일 수 있는 질병에 걸리는 것 보다는 약화된 바이러스 형태인 백신 접종을 받는 것이 더 안전하다고 반박한다. 다른 동물들 수두는 자연 상태에서 인간에게만 발병하는 것으로 알려져 있다. 그러나 수두는 침팬지 (chimpanzee)[25]와 고릴라 (gorillas)[26]를 포함한 영장류와 같은 다른 동물에서 발생했다. 각주 외부 링크 at Curlie 분류:감염병 분류:바이러스성 질병 분류:피부 질환	https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%88%98%EB%91%90
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 269, 852, 1113, 1291, 1496, 1907, 2265, 3306, 3706, 4586, 4806, 5545, 6137, 6573, 7213, 8016, 9010, 9361, 9813, 10610, 10913, 11980, 12431, 12985, 13391, 14083, 14779, 14985, 15176, 16096, 16766, 17504, 18419, 18998, 19614, 20269, 21203, 21628, 22038, 22200, 22858, 23079, 23644, 23865, 24321, 24715, 25547, 25965, 26511, 26786, 26912, 27288 ], "plaintext_end_byte": [ 261, 851, 1035, 1290, 1495, 1906, 2264, 3286, 3705, 4585, 4805, 5522, 6136, 6572, 7212, 7987, 9010, 9360, 9730, 10609, 10860, 11979, 12430, 12984, 13390, 14082, 14778, 14984, 15144, 16095, 16765, 17503, 18418, 18997, 19613, 20268, 21202, 21627, 22037, 22174, 22829, 23038, 23643, 23864, 24320, 24714, 25515, 25964, 26473, 26754, 26898, 27274, 27549 ] }	日本では反中教育がされる？	反中	japanese	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	反中（はんちゅう）または<b data-parsoid='{"dsr":[71,80,3,3]}'>反中国（はんちゅうごく）とは、中国（中華人民共和国）に対して反感意識を持つことである。対義語は親中。類似語として嫌中がある。概説一般的には反共主義者や右派に多いと目されているが、中国の人権問題を重視する左派・人権派によるものもある。背景としては、日中相互の社会に対する理解不足や、社会主義・共産主義を名乗りながら労働運動や民主化運動を弾圧していることへの反感、歴史認識の違い、日本国内における中国人犯罪や中国人の民族主義的な示威行為、中国国内における日本に対する中国側民衆の過激かつ暴力的な抗議活動などが挙げられる。また、中国脅威論を主張する反中的なメディアが、親中派とみなされる立場の人物に対し「媚中」という呼称を使用することがある[1]。日本における反中感情明治維新から第二次世界大戦まで明治維新以後に脱亜入欧の意識で近代化していった日本と比較して、従来の皇帝を頂点とする専制君主制からの脱却が出来ず、また 1886年8月に清国北洋艦隊の水兵が起こした長崎事件により、日本の対清感情が悪化し、1894年の日清戦争を引き起こす両国の対立の背景の一つとなった。第一次世界大戦中の1915年に第2次大隈内閣が袁世凱大総統に最後通牒をもって行った対華二十一カ条の要求は、ドイツが中国に持っていた利権の譲渡だけでなく中華民国政府の内政全般にわたる介入を要求するものであったため、中国における抗日活動・反帝国主義運動である五四運動の原因となった[2]。また、この時期には、当初は孫文が提唱していた中国を表す「支那」を正式国号に関係なく用いていた。ただし、これが差別的な意図を含んだ使用法なのか、単に新しい中国という国号になじみがなく、旧来の呼称が用いられていただけなのかは議論の余地がある。 1931年には朝鮮排華事件が大きな外交問題となった。日中戦争の前後において、通州事件や第二次上海事変、抗日運動による日本人への虐殺や種々の嫌がらせ・虐待により、日本の世論は反中国で固まった。後者については、中華民国の首都・南京市を陥落させせば戦争が終結するとの楽観論に反し、日本が破滅的な状況へと陥った事が背景にある。しかし、日中戦争では日本が中国に対して敗北したという意識が乏しかったため、劣等感を受けることは少なく、日本人の間には中国人に対する一種の贖罪意識も生まれた。また終戦時の中華民国政府の日本人引揚者・旧軍人に対する温情政策（以徳報怨）に恩義を感じた人のなかには、少なからぬ蒋介石への敬慕や神話を生み出し、自民党国会議員の多くに親台湾派を形成するバックボーンとなっていた[3]。米ソ冷戦時代日中国交が回復するまで、日本においては「中共」（本来は中国共産党の略称である）を多用しており、国家承認もしていなかった。また岸信介内閣など歴代の政権の多くは、日本が、冷戦下で資本主義陣営に組み込まれ、共産圏と敵対していた影響などにより、政治的には反中的姿勢を貫いた。そうした中、日中国交回復前の1958年5月2日に、長崎市で開催された切手展覧会の会場に掲揚されていた中華人民共和国の五星紅旗を男性が引きずり下ろし侮辱する行為があった。明らかに反中的、反共的指向から行った国際的礼節を逸脱した行為であったが、警察が事情聴取を事実上不問にしたため（当時国交のあった中華民国国民党政権の在長崎領事館が「非合法政権の国旗であり、日華友好に悪影響を与える」との要請もあったともいう）、事実上外国国章損壊罪の刑罰の対象となる国旗に該当しないと司法警察当局が容認したため、中国側が反発し、既成立も含めた日中間の商取引契約を取り消す対抗措置に出た（詳細は長崎国旗事件を参照）。この日本側の対応について共産主義中国を認めない反中的な思想背景があると主張する者もいる。しかし、この頃は日中間の交流も少なく摩擦自体は少なかった。日中国交正常化がなされた1972年以降、日中間の交流が盛んになった。この時期は国交正常化した田中角栄や、当初はタカ派と見られた福田赳夫などの総理が現実的な外交交渉を行ったことで日中蜜月といわれており、大平正芳政権の時期には最高潮に達した。1970年代の保守陣営の親中路線の背景には中ソ対立による米中接近の影響もあった。一方、革新陣営においては日本社会党内でも向坂逸郎率いる社会主義協会はソビエト連邦との関係が深く、党内右派の江田三郎や左派でも親中派の佐々木更三と徐々に対立するようになる。ポスト冷戦時代 21世紀に入ると、中国の経済成長や軍事面での強大化、尖閣諸島海域での領海侵犯など日本の権益への侵犯行為が表面化するにつれ、中国に脅威を感じる日本人が増えていった。特にAFCアジアカップ2004で日本が優勝した際に発生した一部中国人の暴動はマスコミでも大きく取り上げられ、「スポーツは政治と絡めないで友好を模索するもの」という日本人の一般的な市民意識と大きく隔たった問題行動が、中国に対する感情を悪化させた。 1989年6月4日の天安門事件への人権派や中国民主化運動支持者からの反感や、共産党による一党独裁体制が未だ存続していることに対する自由主義者や反共主義者による反感もある。こういった動機からの反感は、中国共産党の横暴への反感であって、漢民族への民族主義的な反感とは峻別するべきであるという考えもある。また、その他にも、様々な問題、例えば靖国参拝における中国の反応やデモなどが日本で度々報じられたり、尖閣諸島に対する領土問題や東シナ海の天然ガス田をめぐる摩擦（東シナ海ガス田問題）や上海総領事館員自殺事件などが重なり、一方では中国が反日的な教育を自国民に施しているのではないかとの疑念が日本で広がった。その背景には、1990年代の「失われた10年」で疲弊した日本国内で高揚してきた強い日本の復活を願うナショナリズムとの関連も指摘される。一方で小泉純一郎などの政治家が靖国神社参拝に対して中国側に丁寧に説得するのでも、相手側の意見に一定の理解を示すわけでもなく、一方的に参拝抗議に対する反発を表明している。この靖国神社問題に関する中国の反発を反中的で強硬な態度で臨むことの主張の一因だとする意見が、左派系のマスコミ・政治家から出ている。タカ派の論調を掲げる文藝春秋、産経新聞（正論）、SAPIO、WiLLなどに対しては、中国側マスコミを扇動する報道と同様に、中国脅威論を煽る事で日本国内に対する社会的不満の戈先を向けさせ、民族的優越感を煽るものであるとの指摘がある。民主党政権時代以降 2009年8月30日に行われた第45回衆議院議員総選挙の結果、鳩山由紀夫・菅直人ひきいる民主党が政権の座に着き、「政治主導」の外交が標榜された。2010年9月7日、尖閣諸島中国漁船衝突事件が発生し、中国漁船に衝突された海上保安庁は中国漁船の船長を逮捕した。当初日本側は「法に基づき粛々と対応」（岡田克也外相）するものとしていたが、中国側は事件発生の日から5回にわたって北京駐在の丹羽宇一郎大使を呼び出すなど、日本側の措置に強硬に抗議、9月24日、船長は日中外交に配慮した日本の政治的判断にて釈放されたが、中国側は日本への強硬姿勢をかえって強め、暴徒化した民衆による日本企業などへの破壊行為が中国各地で発生した。日本国内でも中国と民主党政権への批判が高まり、日中関係は緊張した状況となった。 2010年11月4日21時過ぎ、YouTubeでsengoku38（読みはせんごく・さは）という投稿者が衝突事故の映像を投稿した（この映像は、11月5日に投稿者自身がアカウントごと削除された）。38は中国や台湾の一部でつかわれる侮蔑の表現であると言われているが真相は不明。尖閣諸島中国漁船衝突事件の後の、2010年10月に実施された内閣府の世論調査によれば、中国に対して「親しみを感じない」とする者の割合が77.8％（「どちらかというと親しみを感じない」30.5％＋「親しみを感じない」47.3％）となっており、日本の反中感情も高いと言える。日本における反中感情と中華人民共和国の膨張主義について反中や反共感情が強い、保守系団体や右翼団体では中国の占領下にあり独立を希望する声があるチベットや東トルキスタン（ウイグル）、南モンゴル（内モンゴル）、満州の独立を支持する団体もある。台湾に関しては中華民国体制のまま台湾正名運動による台湾本土化や中華民国体制を排除して台湾人国家としての独立を支持する声があるが日本の保守系や右翼団体では中華民国は中国人国家と見做している方が多い為に後者を支持する者が多い。なお、日本において台湾正名運動は、住民基本台帳法による在留カードでの中華人民共和国と台湾[4] の分離など、一定の成果を挙げている。日本では中国を批判する際に「中共」や「シナ」・「支那」と表現する事もあるが、「ジャップ」などと同様に「支那」呼称自体には、本来侮蔑的な意味はない（詳細は支那を参照）。諸国における反中米国における反中 19世紀のアメリカ合衆国では、勤勉かつ低賃金で働く中国人労働者が大量に移住してきたため、1870年代の初期に中国人差別法や1882年の中国人排斥法（排華移民法）などが制定され、清朝（中国）からの移民を制限しようとした。この頃清朝はアヘン戦争での敗北などもあって衰退し、イギリスをはじめとした西洋諸国によって半植民地の状態におかれたことから、安定した生活を求め海外に移住する中国人が多くいた。同じ時期に日本人も同様に移住したが、中国人にしろ日本人にしろ困窮しきっていた彼らは低賃金でも文句を言わず良く働いた。そのためイタリア系やアイルランド系（いずれも熱心なカトリック教徒）など、白人社会の中で下層を占めていた人々の雇用を奪うことになったため問題化し、東アジア系移民への民族差別主義としての「黄禍論」が唱えられるようになった。そのため、中国人労働者によって自分たちの労働待遇までも悪化させられると考えた白人住民による暴行事件が多発した。この時の反中感情は皮肉にもアメリカに対する同じアジア系である日本の脅威の方が深刻化したことから沈静化し、第二次世界大戦でアメリカ合衆国と中華民国が共に日本と戦ったことなどからほぼ一掃された。第二次世界大戦後の冷戦体制化ではアメリカ合衆国は台湾の中華民国の台湾国民政府（中国国民党の党国体制）を承認し、共産主義に対する警戒から大陸の中華人民共和国・中国共産党政権とは手を結ばなかったが、中ソ対立の深刻化とソ連への対抗上、1972年に共和党のリチャード・ニクソン大統領が中華人民共和国を訪問し、毛沢東党主席、周恩来総理らと会談したことによって米中関係は劇的に改善した。 1972年のニクソン訪中後、1975年に共和党のジェラルド・R・フォード大統領が訪中し、1979年1月に民主党のジミー・カーター大統領によって米中国交正常化が実現した。この際に、カーター大統領は「一つの中国論」に基づいて中華民国（台湾）と断交したが、1979年4月10日に台湾関係法を制定している。しかし21世紀初頭の現在では、アメリカの国会議員のなかには中国は軍事・経済などで将来アメリカの覇権を脅かす存在として認識している<b data-parsoid='{"dsr":[6387,6398,3,3]}'>封じ込め派</b>と、中国の輸出攻勢によって被害を受けている中小企業などの支持を受けた議員（中国の人権問題を重視する人権派も含まれる）が中心となった<b data-parsoid='{"dsr":[6463,6472,3,3]}'>圧力派</b>が存在する。またアメリカ議会のなかには一定の親台湾派が存在しており、中華民国総統のアメリカ訪問を実現しようとする動きもある[5][6]。現在の米中関係は朝鮮戦争、ベトナム戦争などでの対立を背景に、軍事面ではかならずしも良好な二国関係と見られていない。近年では1996年の台湾総統選挙の際に台湾海峡をはさんで米中による軍事的緊張が生起したほか、1999年5月7日ユーゴスラビア内戦下のベオグラードではNATO軍機による中国大使館への誤爆、2001年4月には南シナ海上空で発生した米中両国の軍用機（中国人民解放軍の戦闘機『J-8II』とアメリカ軍の電子偵察機『EP-3E』）同士による空中衝突事件（海南島事件）をめぐる問題などがおこっている。 2001年9月11日のアメリカ同時多発テロ事件以後は対テロ戦争のため主要国から一定の協力が必要なため、米中関係はある程度緩和されたとの指摘もある。また第二次世界大戦では友好的であった中国（当時は中華民国）を現在では38%のアメリカ国民が敵国と見なしている。モンゴルにおける反中歴史的に何度も中国からの侵攻を受けたモンゴルは、今でも、中国に対する激しい敵対心を抱いており、中国人がモンゴルで襲われるほどである。清朝末期から中華民国期にかけてモンゴル人が珍重するメノウなどで作ったたばこの葉の容器を、無知につけこんだ中国人商人が「マッチ1箱」と交換していったなどの話が、現在も伝えられている。また、中華民国期には革命軍を称する軍隊などが、モンゴル人の居住地域で略奪を行う例が多かった。その為、モンゴル語には「ガミン（＝革命）」が、「野盗」、「山賊」を意味する語彙として残っている[7]。また、「娘が中国人と結婚したら一家の恥」との通念が今でも通用し、国政選挙でも中国との関係改善の是非が争点になる。モンゴルが漢字文化を一切受容しなかったのも、モンゴル人が中国人を嫌ったためである。モンゴル人にとって「中国人のようだ」というのは最大の悪口となり、選挙でも「あの候補は家系に中国の血が入っている」というのは最大のスキャンダルとなる。日本人を含めた東洋系外国人が、街頭で「中国人か？」と聞かれることはまずない。中国人は蔑称であり、喧嘩を売っていることになるからである。通常であれば、「中国生まれのモンゴル人（または韓国人）か？」と聞かれる場合が多い。モンゴル人と中国人との衝突事件、あるいは中華料理店に対する襲撃事件は、ニュースにもならないほど日常的に起きている。学校教育で、中国人に敵意を煽る教育は行なわれていないが、家庭教育で敵意を植え付けている場合が多い。モンゴル人の子どもが語る「学校の怪談」でも、中国人による殺人事件が頻繁に登場する。現在、中国人が嫌いなモンゴル人は9割、好きなモンゴル人は1割と言われる。衣料品や、家庭電化製品は、中国製がほとんどであるが、モンゴル人は、「中国の商品は構わないが、中国人の思想が気に食わない」と語る。 2005年末、「ダヤル・モンゴル運動（汎モンゴル運動）」と名乗る団体が中国系のスーパーやホテルを襲撃した。中国人や韓国人に対する嫌がらせや脅迫は個別的には起きていたが、集団としては新しい現象だった。現在に到るまで、ダヤル・モンゴル運動等複数の極右団体が中国・韓国系の文化・住民の排斥を訴えている。彼らの主張を支持する層は広範に存在する。例えば、彼らは広告や看板に漢字やハングル文字を使用させず、見つけた場合は看板を取り外し、店を破壊すると宣言している。かつてウランバートルには漢字やハングルが溢れていたが、今やほとんど存在しない。店主たちは襲撃を避ける為に、看板を自主的に塗り替え、それが社会的に容認されている[8]。現在、モンゴルが産出する鉱物の半分以上が中国へ輸出されている。また、カシミヤの原毛も中国へ輸出されている。その為、モンゴルは中国の製造業の原料供給基地化している。モンゴル経済は中国人や中国資本に牛耳られており、それを排除したいという意識が広く社会で共有されている。もともと、清朝がモンゴルを支配していた20世紀初頭までは、漢民族の高利貸しがモンゴルに進出し、モンゴル人は借金漬けであった。こうした歴史的背景と、鉱業の利権を盗まれているという意識から、一般のモンゴル人にとって中国は、モンゴルにおける悪しき事柄の源泉であるという認識が確立している。例えば、品質が悪ければ、それは中国製品、失業率が高ければ、中国人がモンゴルで不法就労しているためだなど、望ましくないものの原因及びそのものとして、中国は認識されている。中国はモンゴルのナショナリズムを否定的な側面から鼓舞する最大の負のイメージである[8]。モンゴルの極右勢力が極端な反中国・反中国人運動を展開している。「中国人の男性と寝た」との理由で、複数のモンゴル人女の頭髪を丸刈りにしたり、中国と関係が深かったモンゴル人を殺害する事件も起きている。モンゴル首都のウランバートル市内にはハーケンクロイツのマークとともに「中国人を射殺せよ」とする落書きも多くみられる。代表的な極右団体としては「フフ・モンゴル」などがあり、構成員は数千人とされるが、人口270万人のモンゴルでは相当な人数である[7]。モンゴルでは、3団体が極右団体に指定され、これらの極右団体が掲げる第1の敵は中国であり、経済、文化などあらゆる面で外国の影響を拒絶している[9]。鉱山開発や建設事業で中国の影響力が増したことも、モンゴルの排外的民族主義を強める一因だと指摘する専門家もいる[9]。 200年にわたって満州族に支配された歴史をもつモンゴル人の中には、中国マネーがもたらす新たな繁栄への期待よりも、中国の野心に対する警戒心のほうが強いという見方もある[9]。モンゴル科学アカデミー国際研究所のショルフー・ドルジは、「モンゴルに来る外国人、主に中国人の違法行為に対する彼らの自警団的活動は、モンゴル全体の支持を得る可能性がある。それこそ真の脅威だ」と指摘している[9]。アメリカ国務省は2010年の春以降、モンゴルで「外国籍の人間に対する拝外主義的襲撃事件が増加している」との渡航情報を出している[9]。また、アメリカ国務省のウェブサイトは「こうした国粋主義団体は、アジア系アメリカ人を中国人や韓国人だと誤解し、突然襲撃することが多い」と注意を呼び掛けている[9]。外務省も海外安全ホームページのモンゴルに関する安全対策基本データで、「歴史的背景から中国人に対するモンゴル人一般の潜在的な感情には複雑なものがあります。街頭で日本人が他の外国人と間違えられてモンゴル人に殴られた事件やトラブルも時折発生しています」と注意を呼び掛けている[10]。モンゴル語で中国は「ヒャタッド」だが、俗語では中国人を「ホジャ」という蔑称で呼ぶという[11]。韓国における反中大韓民国ではその民族主義的な風潮から、中国への反感が強く存在している。近年は東北工程が歴史問題に絡んで激しい反発を呼んだ。2008年には、ソウルでの聖火リレーで中国人留学生らが暴力行為を起こしたことから、韓国で反中感情が噴出、北京五輪ボイコットが論じられた。（北京オリンピックの聖火リレー#韓国を参照）2011年には韓国海洋警察官2人が中国漁船の隊員によって殺傷され、中国政府が弔意を示さなかったこと等から、反中感情が再び噴出した。インドにおける反中インドはカシミールの領土問題や保護国のチベットの中国による侵略でチベット難民を保護しているために中国に対する感情は悪い。東南アジア諸国における反中中国人社会は東南アジアにも存在しており華僑として経済的に優位な立場である。特に、フィリピン、マレーシアやシンガポールでは国自体が華僑が大多数である。しかし、そのほかの国では少数派であるが経済的にその国を支配しているとみられるため、華僑に対する反発から反中暴動がしばしば起きている。一方、華人の現地への同化が進んだ国、たとえばタイでは現在では華僑への反感は顕著でなくなっている。インドシナ戦争時のベトナムでの迫害や、インドネシアにおける反中暴動などが起きている。特にインドネシアでは激しい暴動事件が過去に何回か起きている[12]。ベトナムは長い歴史の中、中国歴代王朝から繰り返し支配しと侵略を受けた、南北ベトナム統一後も、親中派の民主カンプチアに対する親ソ派のベトナムによる侵攻（カンボジア・ベトナム戦争）を巡って1979年に中華人民共和国との大規模な戦争を起こし（中越戦争）、1989年までたびたび交戦（中越国境紛争）をしている状態であった。また、最近では南沙諸島の領有権をめぐり、中国とベトナムの当局の船が衝突して緊張が高まり、ベトナムでは中国人が殺害されたり、傷害事件が相次いだ他、中国企業や韓国企業、台湾企業、日本企業、香港企業、マレーシア企業、シンガポール企業等の工場が襲撃される事態に発展する。このような中華人民共和国の一連の出来事に対して、毎週日曜日にハノイにある、駐ベトナム中華人民共和国大使館前にて、ベトナム人民が抗議のデモ活動をしている。しかし、北京オリンピックの聖火リレーでは、表立って非難はされなかった。対中関係は首脳レベルでの会議は行われるものの、領土・領海紛争問題で対立を続けている。中華人民共和国とは陸続きのため、中国製品（Made in China, Made in PRC）も多く流通しているが、ベトナムでは華人（主に漢民族）が急増し、不法滞在・不法就労も多発していることから、過去の侵略された歴史を含めて、反中感情を抱く者は非常に多い。欧州諸国における反中中国人移民の比較的多いドイツ、イタリアでは、中国人はチャイナタウンを形成し集住する傾向にある。中国人は欧州系移民に比べ数は少ないものの現地に同化しないことや、中国系マフィアの犯罪が社会問題になっていることから、チャイナタウンの拡大は地元ドイツ、イタリア人住民の不安を煽っている。 2008年に開催される北京オリンピックチベット問題、脱北者問題などの中国政府の対応を批判した人権団体が北京オリンピックの聖火リレーを妨害するなど新たな火種も生まれている。欧米諸国が認定する人権弾圧国家の北朝鮮、ミャンマー、イラン、スーダン、ジンバブエやパキスタンとも友好関係にあるため、人権意識が強いヨーロッパでは中国に悪感情を抱き始めている。アフリカ諸国における反中アフリカでは、中国といち早く国交を結んだザンビア等で、中国はこの国を一つの省にしようとしていると考える人がおり、胡錦濤総書記が訪問した際には数百名の警備がついた。反中的傾向のある作品日本国大統領桜坂満太郎（中国が朝鮮半島だけでなく日本を侵略する設定の漫画）関連項目脱亜思想特定アジアネット右翼親中派媚中嫌中反中共デー反中デモ中国脅威論、暴支膺懲パクス・シニカ米中冷戦 5月13日事件東北工程万宝山事件ヘイトスピーチヘイトクライム北京オリンピックを支援する議員の会 2014年ベトナム反中デモ 2014年香港反中デモ文献情報「歴代総理の通信簿」八幡和郎、PHP研究所「ニッポンの暴言」横山渉、（ISBN 4-86199-035-1）「中国の台頭をめぐる諸問題-米国における認識を中心として-」西田芳弘国会図書館レファレンス2006.5 脚注	https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%8D%E4%B8%AD
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 260, 507, 582, 696, 845, 2292, 4702, 4956, 5920, 6036, 9134, 9298, 9551, 9707, 10406, 10862, 11948, 12323, 12797, 13242, 15957, 19222, 21366, 21443, 21562, 21702, 22786, 23573, 23869, 24199, 25964, 26669, 28272, 29993 ], "plaintext_end_byte": [ 259, 497, 576, 695, 829, 2276, 4696, 4949, 5902, 6026, 9125, 9282, 9539, 9682, 10395, 10845, 11929, 12305, 12752, 13230, 15944, 19210, 21353, 21434, 21532, 21681, 22765, 23539, 23868, 24191, 25950, 26662, 28259, 29980, 30029 ] }	Apakah nama Cagar Alam terluas di Indonesia ?	Daftar cagar alam di Indonesia	indonesian	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Di Indonesia, secara garis besar cagar alam terbagi dalam Cagar Alam Daratan, baik tanah maupun perairan darat (biasa disebut sebagai “cagar alam saja”), Cagar Alam Laut, dan Cagar Alam Biosfer. Di pulau Jawa hanya dijumpai Cagar Alam dan Cagar Alam Laut Sampai dengan tahun 2008, di Indonesia telah ditetapkan sedikitnya 237 lokasi cagar alam, baik daratan maupun perairan, dengan luas keseluruhan mencapai 4.730.704,04 hektare. Cagar alam tersebut tersebar di berbagai wilayah di Indonesia. Sumatera Cagar alam Rimbopanti Cagar alam Rafflesia Cagar alam Gunung Krakatau Aceh Cagar Alam Rafflesia Aceh–Serbojadi; Aceh Timur, NAD, 300,00 ha, ZB Tahun 1936 Nomor 159/AGR, 19 Desember 1936. Cagar Alam HUTAN PINUS JANTHO; Aceh Besar, NAD, 8.000,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 168/Kpts-II/1984, 10 Maret 1984. C Sumatera Utara Cagar Alam BATU GAJAH; Simalungun, Sumatera Utara, 0,80 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 923/Kpts/Um/12/82, 27 Desember 1982. Cagar Alam BATU GINURIT; Labuhan Batu, Sumatera Utara, 0,50 ha, ZB No. 390/1934, 17 September 1934. Cagar Alam LIANG BALIK; Labuhan Batu, Sumatera Utara, 0,31 ha, ZB No. 221/1936, 1 November 1936. Cagar Alam LUBUK RAYA; Tapanuli Selatan, Sumatera Utara, 3.050,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 923/Kpts/Um/12/82, 27 Desember 1982. Cagar Alam MARTELU PURBA; Langkat, Sumatera Utara, 195,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 471/Kpts-II/93, 9 Februari 1993. Cagar Alam DOLOK SAUT-SURUNGAN; Tapanuli Utara, Sumatera Utara, 39,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 923/Kpts/Um/12/82, 27 Desember 1982. Cagar Alam SEI LEDONG; Labuhan Batu, Sumatera Utara, 1.100,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 923/Kpts/Um/12/82, 27 Desember 1982. Cagar Alam SIBOLANGIT; Sibolangit, Sumatera Utara, 9,15 ha, ZB Tahun 1938 Nomor 37/PK, 10 Maret 1938. Cagar Alam DOLOK SIBUAL-BUALI; Tapanuli Selatan, Sumatera Utara, 5.000,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 215/Kpts/Um/8/82, 4 Agustus 1982. Cagar Alam DOLOK SIPIROK; Tapanuli Selatan, Sumut, 6.970,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 226/Kpts/Um/8/82, 4 Agustus 1982. Cagar Alam DOLOK TINGGI RAJA; Simalungun, Sumatera Utara, 167,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 923/Kpts/Um/12/82, 27 Desember 1982. Sumatera Barat Cagar Alam AIR PUTIH; Lima Puluh Koto, Sumatera Barat. 23.467,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI dan Perkebunan Nomor: 422/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. Cagar Alam AIR TERUSAN; Pesisir Selatan, Solok, Sumatera Barat, 25.177,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI dan Perkebunan No: 422/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. Cagar Alam LEMBAH ANAI; Tanah Datar, Sumatera Barat, 221,00 ha, GB 25 ZB 765, 12 Agustus 1922, dan tambahan wilayah mencakup Sawah Lunto, Sijunjung, Solok, seluas 100.000,00 ha sesuai dengan Keputusan Menteri Kehutanan RI dan Perkebunan Nomor: 422/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999 – jadi total 100.221,00 ha. Cagar Alam ARAU HILIR; Pasaman, Sumatera Barat, 5.377,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 422/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. Cagar Alam BARISAN I; Padang Pariaman, Tanah Datar, Solok, Kota Padang, Sumatera Barat, 74.821,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 422/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. Cagar Alam BATANG PALUPUH; Agam, Sumatera Barat, 3,40 ha, GB No.3/1930, 14 November 1930. Cagar Alam BERINGIN SATI; Tanah Datar, Sumatera Barat, 0,03 ha, GB No. 60 & ZB No. 683/1922, 12 Agustus 1922. Cagar Alam LEMBAH HARAU, Lima Puluh Koto, Sumatera Barat, 270,50 ha, GB No. 13/1933, 1 Oktober 1933. Cagar Alam MALAMPAH ALAHAN PANJANG; Lima Puluh Koto, Pasaman, Sumatera Barat, 36.919,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 422/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. Cagar Alam MANINJAU UTARA-SELATAN; Agam, Pariaman, Sumatera Barat, 22.106,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 422/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. Cagar Alam PANGEAN I; Sawah Lunto, Sijunjung, Solok, Sumatera Barat, 12.200,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 422/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. Cagar Alam PANGEAN II; Sawah Lunto, Sijunjung, Solok, Sumatera Barat, 33.580,10 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 222/Kpts-II/2000, 2 Agustus 2000. Cagar Alam RIMBO PANTI; Pasaman, Sumatera Barat, 2.550,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 348/Kpts/Um/1/79, 7 Januari 1979. Cagar Alam GUNUNG SAGO; Tanah Datar, Lima Puluh Koto, Sumatera Barat, 5.486,00 ha, Kepu-tusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 422/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. Cagar Alam GUNUNG SINGGALANG TANDIKAT; Agam, Tanah Datar, Sumbar, 9.658,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 422/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. :v Riau Cagar Alam PULAU BERKEY; Rokan Hilir, Riau, 500,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 13/Kpts/Um/3/68, 13 Maret 1968. Cagar Alam BUKIT BUNGKUK; Kampar, Riau, 20.000,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 173/Kpts-II/1986, 6 Juni 1986. Jambi Cagar Alam HUTAN BAKAU PANTAI TIMUR; Tanjung Jabung, Jambi, 4.126,60 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 14/Kpts-II/2003, 7 Januari 2003. Cagar Alam SUNGAI BATARA; Tanjung Jabung Barat, Jambi, 1.000,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 421/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. Cagar Alam BULUH HITAM; Bungo Tebo, Jambi, 700,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 421/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. Cagar Alam CEMPAKA; Bungo Tebo, Jambi, 1.000,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 421/Kpts-II/ 1999, 15 Juni 1999. Cagar Alam DURIAN LUNCUK I; Sarolangun Bangko, Jambi, 73,74 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 820/Kpts-II/1997, 30 Desember 1997. Cagar Alam DURIAN LUNCUK II; Batanghari, Jambi, 41,37 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 821/Kpts-II/ 1997, 30 Desember 1997. Cagar Alam GUA ULU TINGKO; Sarolangun Bangko, Jambi, 1,00 ha, GB 6 Staatsblad 1919, 21 Februari 1919. Sumatera Selatan Cagar Alam BUNGAN MASKIKIM; Lahat, Sumatera Selatan, 1,00 ha, GB No. 83/1919 Staatsblad 392, 19 Juli 1919. Bengkulu Cagar Alam AIR ALAS. Bengkulu Selatan, Bengkulu. 59,50 ha, Kep Menteri Kehutanan RI Nomor: 385/Kpts-II/1985, 27 Desember 1985 Cagar Alam AIR RAMI I REG 87; Bengkulu Utara, Bengkulu, 233,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 385/Kpts-II/1985, 27 Desember 1985. Cagar Alam AIR RAMI I REG 87A; Bengkulu Utara, Bengkulu, 38,99 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 385/Kpts-II/1985, 27 Desember 1985. Cagar Alam AIR SEBLAT; Bengkulu Utara, Bengkulu, 89,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI No: 385/Kpts-II/1985, 27 Desember 1985. Cagar Alam SUNGAI BAHELO; Bengkulu Utara, Bengkulu, 674,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 385/Kpts-II/1985, 27 Desember 1985. Cagar Alam CAWANG I/II; Rejang Lebong, Bengkulu, 0,22 ha, ZB No. 36/1932 Staatsblad 465, 27 Agustus 1932. Cagar Alam DESPATAH I/II; Rejang Lebong, Bengkulu, 0,26 ha, ZB No. 36/1932 Staatsblad 465, 27 Agustus 1932. Cagar Alam DUSUN BESAR; Bengkulu Utara, Bengkulu, 1.777,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 383/Kpts-II/1985, 27 Desember 1985. Cagar Alam KIOYO I dan II; Bengkulu Utara, Bengkulu, 305,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 385/Kpts-II/1985, 27 Desember 1985. Cagar Alam KLOWE; Bengkulu Utara, Bengkulu, 7.271,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 385/Kpts-II/1985, 27 Desember 1985. Cagar Alam KONAK; Rejang Lebong, Bengkulu, 0,80 ha, GB No. 9/1932, 14 Mei 1932. Cagar Alam TANJUNG LAKSAHA; Bengkulu Utara, Bengkulu, 445,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 385/Kpts-II/1985, 27 Desember 1985. Cagar Alam MANNA; Bengkulu Utara, Bengkulu, 1,50 ha, ZB No. 36/1932 Staatsblad 435, 27 Agustus 1932. Cagar Alam DANAU MENGHIJAU; Rejang Lebong, Bengkulu, 139,80 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 482/Kpts-II/1999, 29 Juni 1999 Cagar Alam MUKO-MUKO I; 230,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 385/Kpts-II/1985, 27 Desember 1985. CA MUKO-MUKO II REG 100, Bengkulu Utara, Bengkulu, seluas 130,00 ha sesuai dengan Keputusan Menteri Kehutanan RI No-mor: 385/Kpts-II/1985, 27 Desember 1985. Cagar Alam PAGER GUNUNG I/II; Rejang Lebong, Bengkulu, 0,21 ha, ZB No. 36/1932 Staatsblad 465, 27 Agustus 1932. Cagar Alam PAGER GUNUNG III/IV/V; Rejang Lebong, Bengkulu, 0,60 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 649/Kpts-II/1999, 19 Agustus 1999. CA PASAR NGALAM REG 92; Bengkulu Selatan, Bengkulu, 265,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 385/Kpts-II/1985, 27 Desember 1985. CA PASAR SELUMA REG 93; Bengkulu Selatan, Bengkulu, 159,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 385/Kpts-II/1985, 27 Desember 1985 CA PASAR TELO REG 94; Bengkulu Selatan, Bengkulu, 487,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 385/Kpts-II/1985, 27 Desember 1985 CA TABA PANANJUNG; Bengkulu Utara, Bengkulu, 3,70 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 430/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA TALANG ULU; Rejang Lebong, Bengkulu, 0,57 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 648/Kpts-II/1999, 19 Agustus 1999. CA DANAU TES; Rejang Lebong, Bengkulu, 3.230,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 385/Kpts-II/1985, 27 Desember 1985 Lampung Cagar Alam Laut PULAU ANAK KRAKATAU; Lampung Selatan, Lampung, 13.735,10 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 85/Kpts-II/1990, 7 November 1990. Kepulauan Riau Cagar Alam PULAU BURUNG; Kepulauan Riau, 200,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 13/Kpts/Um/3/68, 13 Maret 1968. Cagar Alam PULAU LAUT; Kepulauan Riau, 400,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 13/Kpts/Um/3/68, 13 Maret 1968. Kalimantan Cagar alam Mandor Cagar alam Gunung Palung Cagar alam Kota Waringin/Sampit (Tanjungputing) Cagar alam Padang Luwai Cagar alam Panua Sulawesi Sulawesi Utara Cagar Alam TELUK APAR; Bolaang Mangondow, Sulawesi Utara, 8.638,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 359/ Kpts/Umu/6/78, 21 Juni 1978, dan tambahan seluas 25.000,00 ha sesuai Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 250/ Kpts-II/1984, 20 Oktober 1984 – jadi total 33.638,00 ha. Cagar Alam GUNUNG DUA SAUDARA; Manado, Bitung, Sulawesi Utara, 4.299,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 700/ Kpts/Um/2/78, 13 Februari 1978. Cagar Alam GUNUNG LOKON; Minahasa, Sulawesi Utara, 100,00 ha, GB No. 6/1919 Staatsblad 90, 21 Februari 1919. Cagar Alam TANGKOKO BATUANGUS; Manado, Sulawesi Utara, 3.196,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 1049/Kpts/Um/12/81, 24 Desember 1981. Gorontalo Cagar Alam MAS POPAYA RAJA; Gorontalo, 100,00 ha, GB Staatsblad 90, 21 Februari 1919. Cagar Alam TANJUNG PANJANG; Gorontalo, 3.000,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 573/Kpts-II/1995, 30 Oktober 1995. Cagar Alam PANUA; Gorontalo, 45.575,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 471/Kpts-II/ 1992, 25 Februari 1992. Cagar Alam TANGGALE; Gorontalo, 112,50 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 431/Kpts-II/1992, 5 Mei 1992. Sulawesi Tengah Cagar Alam TANJUNG API; Poso, Sulawesi Tengah, 4.246,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 91/ Kpts/Um/2/77, 21 Februari 1977. Cagar Alam GUNUNG DAKO; Buol, Toli-toli, Donggala, Sulawesi Tengah, 19.590,20 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 238/Kpts-II/1999, 27 April 1999. Cagar Alam MOROWALI; Poso, Sulawesi Tengah, 209.400,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 237/Kpts-II/1999, 27 April 1999. Cagar Alam PAMONA; Buol, Toli-toli, Donggala, Sulawesi Tengah, 25.967,30 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 50/Kpts-VII/1987, 25 Februari 1987. Cagar Alam PANGI BINANGA; Poso, Sulawesi Tengah, 6.000,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 237/Kpts-II/1999, 27 April 1999. Cagar Alam GUNUNG SOJOL; Buol, Toli-toli, Donggala, Sulawesi Tengah, 64.448,71 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 339/Kpts-II/1999, 24 Mei 1999. Cagar Alam GUNUNG TINOMBALA; Buol, Toli-toli, Donggala, Sulawesi Tengah, 37.106,12 ha, Kepuusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 354/Kpts-II/1999, 27 Mei 1999. Sulawesi Tenggara Cagar Alam KAKINAUWE; Buton, Sulawesi Tenggara, 810,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 639/Kpts/Um/9/82, 1 September 1982. Cagar Alam LAMEDAE; Kolaka, Sulawesi Tenggara, 635,16 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 208/ Kpts-II/1994, 30 April 1994. Cagar Alam NAPABALANO; Muna, Sulawesi Tenggara, 9,00 ha, ZB van Buton No. 4/1919, 7 Juni 1919. Sulawesi Selatan Cagar Alam PEGUNUNGAN FARUHUMPENAI; Luwu, Sulawesi Selatan, 90.000,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 274/Kpts/Um/4/79, 24 April 1979. Cagar Alam KALAENA; Luwu, 110.000,00 ha, Sulawesi Selatan, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 428/ Kpts-II/1987, 29 Desember 1987. Cagar Alam PONDA-PONDA; Tana Toraja, Sulawesi Selatan, 77,22 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 201/Kpts-II/1999, 14 April 1999. Papua Cagar alam Gunung Lorentz Jawa Banten CA RAWA DANAU; Serang, 2.500,00 ha, GB No. 50/1921 Staatsblad 689, 16 November 1921. CA PULAU DUA; Serang, 32,85 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 253/Kpts-II/1984, 26 Desember 1984. Cagar Alam Laut PULAU SANGIANG; Serang, 700,35 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 112/Kpts-II/1985, 23 Mei 1985. CA TUKUNG GEDE; Serang, 1.700,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 396/Kpts/ Um/6/79, 23 Juni 1979. Jawa Barat CA ARCA DOMAS; Cianjur, 2,00 ha, GB Nomor 28, 16 April 1913. CA TELAGA BODAS; Garut, 261,50 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 98/Kpts/ Um/2/78, 2 Februari 1978. CA BOJONGLARANG JAYANTI; Cianjur, 750,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 516/Kpts/Um/10/73, 16 Oktober 1973. CA GUNUNG BURANGRANG; Bandung, 2.700,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 479/Kpts/Um/8/79, 2 Agustus 1979. CA CADAS MALANG; Cianjur, 21,00 ha, GB No. 83/1919 Staatsblad 392, 11 Juli 1919. CA CIBANTENG; Cianjur, 516,45 ha, GB No. 3/1925 Staatsblad 243, 28 Mei 1925. CA CIGENTENG-CIPANJI; Bandung, 10,00 ha, GB No. 6/1919 Staatsblad 90, 21 Februari 1919. CA DUNGUS IWUL; Sukabumi, 9,00 ha, GB No. 23/1931 Staatsblad 99, 2 Maret 1931. CA NUSA GEDE PANJALU; Ciamis, 16,00 ha, GB No. 6/1919 Staatsblad 90, 21 Februari 1919. CA GUNUNG JAGAT; Sumedang, 126,70 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 132/ Kpts/Um/12/54, 12 Desember 1954. CA KAWAH KAMOJANG; Garut, 7.650,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 274/ Kpts-II/1999, 7 Mei 1999. CA LEUWENG SANCANG; Garut, 2.157,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 370/ Kpts/Um/6/78, 9 Juni 1978. CA Laut LEUWENG SANCANG; Garut, 1.150,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 92/Kpts-II/1990, 3 Juni 1990. CA MALABAR; Bandung, 8,30 ha, GB No. 27/1927, 2 Juli 1927. CA PANANJUNG PANGANDARAN; Ciamis, 419,30 ha, GB No. 19/1934 Staatsblad 669, 12 Juli 1934. Cagar Alam Laut PANANJUNG PANGANDARAN, seluas 470,00 ha sesuai dengan Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 225/Kpts-II/1990, 12 Juni 1990 CA GUNUNG PAPANDAYAN; Garut, 6.620,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 68/Kpts/Um/1/79, 22 Januari 1979. CA TELAGA PATENGGANG; Bandung, 21,18 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 660/Kpts/Um/10/81, 11 Oktober 1981. CA GUNUNG SIMPANG; Cianjur, Bandung, 15.000,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 41/Kpts/Um/1/79, 11 Januari 1979. CA SUKAWAYANA; Sukabumi, 30,50 ha, GB No. 83/1919 Staatsblad 392, 11 Juli 1919. CA TAKOKAK; Cianjur, 50,00 ha, GB No. 6/1919 Staatsblad 90, 21 Februari 1919. CA TANGKUBAN PERAHU-BANDUNG; Bandung, 1.290,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 528/Kpts/Um/9/74, 3 September 1974. CA TANGKUBAN PERAHU-PELABUHAN RATU; Sukabumi, 33,00 ha, GB 12 Staatsblad 407, 21 November 1930. CA GUNUNG TILU; Bandung, 8.000,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 68/Kpts/Um/2/78, 7 Februari 1978. CA TELAGA WARNA; Cianjur, 368,25 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 481/Kpts/ Um/6/81, 9 Juni 1981. CA YANLAPA; Bogor, 32,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 137/Kpts/Um/3/56, 28 Maret 1956. CA YUNGHUN; Bandung, 2,50 ha, GB No. 6/1919 Staatsblad 90, 21 Februari 1919 Jawa Tengah CA BANTAR BOLANG; Pemalang, 24,10 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA BEKUTUK; Blora, 25,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 595/Kpts/Um/9/79, 21 September 1979. CA GUNUNG BUTAK; Rembang, 25,40 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 79/Menteri Kehutanan RI-II/2004, 11 Maret 2004. CA CABAK I/; Blora, 30,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA GUNUNG CELERING; Jepara, 1.379,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 755/ Kpts-II/1989, 16 Desember 1989. CA CURUG BENGKAWAH; Pemalang, 1,50 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA TELOGO DRINGO; Banjarnegara, 26,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA GUNUNG GEBUGAN-UNGARAN; Semarang, 1,80 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA GETAS; Semarang, 1,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA GUCI; Pemalang, 2,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA KARANG BOLONG; Cilacap, 0,50 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. KELING I/II/III; Jepara, 61,70 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/ 1999, 15 Juni 1999. CA KEMBANG; Jepara, 1,80 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA PEGUNUNGAN CEMARA; Kebumen, Wonosobo, & Banjarnegara, 1.500,00 ha. CA MOGA; Pemalang, 1,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA NUSAKAMBANGAN; Cilacap, 1.205,00 ha. Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA PAGER WUNUNG DARUPRONO; Kendal, 33,20 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 115/Menteri Kehutanan RI-II/2004, 19 April 2004. CA KARANGSAMBUNG; Kebumen, 228,20 ha,Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA PANTODOMAS; Wonosobo, 4,10 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA PESON SUBAH I; Batang, 10,40 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 82/Menteri Kehutanan RI-II/2004, 10 Maret 2004. CA PESON SUBAH II; Batang, 100,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA PRINGOMBO I/II; Banjarnegara, 58,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA TELOGO RANJENG; Pemalang, 18,50 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA SEPAKUNG; Semarang, 10,00 ha, Keputusan Menhu Nomor: 74/Menteri Kehutanan RI-II/2004, 10 Maret 2004. CA SUBVAK 18C/19B; Tegal, 6,60 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA TELAGA SUMURUP; Banjarnegara, 20,10 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 435/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA ULO LANANG KECUBUNG; Batang, 69,70 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 106/Menteri Kehutanan RI-II/2004, 14 April 2004. CA VAK 53 COMAL; Pemalang, 24,10 ha, GB No. 2980. Jawa Timur CA GUNUNG ABANG; Pasuruan, 50,40 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 458/Kpts/ Um/7/78, 24 Juni 1978. CA NUSA BARONG; Jember, 6.100,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 417/ Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA PULAU BAWEAN; Surabaya, 725,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 762/Kpts/Um/12/1979, 5 Desember 1979. CA BESOWO GADUNGAN; Kediri, 7,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 417/ Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA CEDING; Bondowoso, 2,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 417/Kpts-II/ 1999, 15 Juni 1999. CA CORAH MANIS SEMPOLAN; Jember, 16,80 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 417/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA KAWAH IJEN MERAPI UNGGUP-UNGGUP; Banyuwangi, 2.468,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 417/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA JANGGANGAN REGOJAMPI I/II; Banyuwangi, 7,50 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 417/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA SUNGAI KOLBU IYANG PLATEU; Bondowoso, 18,80 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 417/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA MANGGIS GADUNGAN; Kediri, 12,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 417/ Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA GUA NGLIRIP; Bojonegoro, 3,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 417/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA PANCUR IJEN I/II; Bondowoso, 3,95 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 417/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA GUNUNG PICIS; Ponorogo, 27,90 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 417/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA SAOBI–KANGEAN; Sumenep (Madura), 430,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 417/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA PULAU SEMPU; Malang, 877,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 417/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA GUNUNG SIGOGOR; Ponorogo, 190,50 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 417/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. CA WATANGAN PUGER I-VI; Jember, 2,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 417/ Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. Yogyakarta CA TELUK BARON; Gunung Kidul, 2,00 ha, GB 379/321/16, 24 Maret 1933. Jakarta CA PULAU BOKOR; Jakarta Utara, 18,00 ha, GB No. 60/1921 Staatsblad 683, 16 November 1921. Kepulauan Nusa Tenggara Bali Cagar Alam BATUKARU I/II/III; Tabanan, 1.762,80 ha, SK Menteri Pertanian RI Nomor: 716/Kpts/Um/9/74, 29 September 1974. Nusa Tenggara Timur Cagar Alam MAUBESI; Belu, Nusa Tenggara Timur,1.830,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 394/Kpts/Um/5/81, 7 Mei 1981. Cagar Alam GUNUNG MUTIS; Timor Tengah Selatan, Nusa Tenggara Timur, 12.000,00 ha, SK Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 423/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. Cagar Alam PERHALU; Kupang, Nusa Tenggara Timur, 1.000,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 196/Kpts-II/1993, 27 Februari 1993. Cagar Alam TAMBORA; Ende, Nusa Tenggara Timur, 1.000,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 423/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. Cagar Alam WATU ATA; Ngada, Nusa Tenggara Timur, 4.898,80 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 432/Kpts-II/1992, 5 Mei 1992. Cagar Alam WAY WUUL/MBURAK; Manggarai, Nusa Tenggara Timur, 1.484,84 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 437/Kpts-II/1996, 9 Agustus 1996. Cagar Alam WOLO TADO, NGEDE NALO MERAH, SIUNG; Ngada, Nusa Tenggara Timur, 4.016,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 429/Kpts-II/1992, 5 Mei 1992. Cagar Alam PULAU KOMODO; Manggarai, Nusa Tenggara Timur, 390km² Nusa Tenggara Barat Cagar Alam PULAU PANJANG; Sumbawa, Nusa Tenggara Barat, 1.641,25 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 399/Kpts-II/1986, 21 April 1986. Cagar Alam SANGIANG; Sumbawa, Nusa Tenggara Barat, 7.492,25 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 418/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. Cagar Alam TAMBORA SELATAN; Dompu, Nusa Tenggara Barat, 23.840,81 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 418/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. Cagar Alam TANAH PEDAUH; Sumbawa, Nusa Tenggara Barat, 543,50 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 348/Kpts/Um/8/75, 20 Agustus 1975. Cagar Alam TOFO KOTA LAMBU; Sumbawa, Nusa Tenggara Barat, 3.333,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 418/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. Kepulauan Maluku dan Pulau Papua Wilayah Kepulauan Maluku terletak pada posisi 2°30′−9° LS sampai. 124°−135° BT memiliki 18 lokasi cagar alam (13 kawasan berada dalam wilayah provinsi Maluku dan 5 lokasi berada di kawasan provinsi Maluku Utara) dari 237 kawasan yang ditetapkan sebagai cagar alam di seluruh Indoneaia. Papua memiliki 24 cagar alam alam yang 12 di antaranya terdapat di provinsi Papua Barat dan sisanya, 12 kawasan terdapat di provinsi Papua. Dari ke-24 cagar alam tersebut, hanya satu lokasi yang berupa cagar alam laut sedangkan 23 kawasan lainnya merupakan cagar alam darat atau yang biasa disebut sebagai cagar alam saja. Maluku Cagar Alam PULAU ANGWARMASE; Maluku Tenggara, Maluku, 295,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 403/Kpts-II/1988, 1 Agustus 1988. Cagar Alam GUNUNG API KISAR; Maluku Tengah, Maluku, 80,00 ha, GB 24 Staatsblad 157, 3 Desem-ber 1937. Cagar Alam Laut KEPULAUAN ARU TENGGARA; Kepulauan Aru, Maluku, 114.000,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 72/Kpts-II/1991, 2 April 1991. Cagar Alam Laut BANDA; Maluku Tenggara, Maluku, 2.500,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 221/ Kpts/Um/4/77, 25 April 1977. Cagar Alam BEKAU HUHUN; Maluku Tenggara, Maluku, 128.886,48 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 415/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. Cagar Alam DAAB; Maluku Tengara, Maluku, 14.218,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 836/Kpts-II/ 1993, 23 Desember 1993. Cagar Alam PULAU LARAT; Maluku Tengara, Maluku, 4.505,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 169/Kpts-II/1995, 24 Maret 1995. Cagar Alam MASBAIT; Buru, Maluku, 6.250,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 249/Kpts-II/1985, 1 November 1985. Cagar Alam Pulau NUSTARAM; Maluku Tenggara, Maluku, 2.420,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 403/Kpts-II/1988, 1 Agustus 1988. Cagar Alam PULAU NUSWOTAR; Maluku Tenggara, Maluku, 2.052,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 403/Kpts-II/1988, 1 Agustus 1988. Cagar Alam PULAU POMBO; Maluku Tengah, Maluku, 4,68 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 392/Kpts-VI/1996, 30 Juli 1996. Cagar Alam GUNUNG SAHUWAI; Seram Bagian Barat, Maluku, 18,62 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 805/Kpts-II/1993, 30 Oktober 1993. Cagar Alam TAFERMAAR; Maluku Tenggara Barat (Pulau Molu), Maluku, 3.039,30 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 415/Kpts-II/1999, 15 Juni 1999. Maluku Utara Cagar Alam LIFAMATOLA; Halmahera Tengah, Maluku Utara, 16.690,53 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 285/Kpts-II/1995, 6 Juli 1995. Cagar Alam PULAU OBI; Halmahera Selatan, Maluku Utara, 1.250,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 685/ Kpts-II/1995, 5 Oktober 1995. Cagar Alam PULAU SEHO; Kepulauan Sula, Maluku Utara, 1.250,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 320/Kpts-II/1987, 12 Oktober 1987. Cagar Alam GUNUNG SIBELA; Halmahera Selatan, Maluku Utara, 23.024,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 326/Kpts-II/1987, 15 Oktober 1987. Cagar Alam TALIABU; Kepulauan Sula, Maluku Utara, 9.743,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 684/Kpts-II/1995, 5 Oktober 1995. Papua Cagar Alam PEGUNUNGAN ARFAK; Jayapura, Papua, 68.325,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 514/Kpts-II/1995, 26 September 1995. Cagar Alam BIAK UTARA; Biak, Papua, 6.138,04 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 731/Kpts-II/1996, 25 November 1996. Cagar Alam DANAU BIAN; Merauke, Papua, 69.390,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 119/Kpts-II/1990, 19 Maret 1990. Cagar Alam BUPUL; Merauke, Papua, 92.704,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 891/Kpts-II/1999, 14 Oktober 1999 Cagar Alam PEGUNUNGAN CYCLOPS; Jayapura, Papua, 22.500,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 365/Kpts-II/1987, 18 November 1987. Cagar Alam ENAROTALI; Nabire, Papua, 300.000,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 84/ Kpts/Um/2/80, 11 Februari 1980. Cagar Alam NABIRE; Nabire, Papua, 100,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 21/Kpts/Um/1980, 12 Januari 1980. Cagar Alam PULAU POMBO; Merauke, Papua, 100,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 820/Kpts/Um/11/82, 10 November 1982. Cagar Alam PULAU SUPIORI; Biak, Papua, 41.990,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 26/Kpts-II/1988, 11 Januari 1988. Cagar Alam TAMRAU SELATAN; Nabire, Papua, 350.000,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 891/Kpts-II/1999, 14 Oktober 1999 Cagar Alam PEGUNUNGAN WAYLAND; Nabire, Papua, 223.000,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 891/Kpts-II/1999, 14 Oktober 1999. Cagar Alam YAPEN TENGAH; Kepulauan Yapen, Papua, 119.140,75 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 26/Kpts-II/1999, 12 Oktober 1999. Papua Barat Cagar Alam BATANTA BARAT; Sorong, Papua Barat, 16.749,08 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 568/ Kpts-II/1991, 24 Agustus 1991. Cagar Alam TELUK BINTUNI; Manokwari, Papua Barat, 124.850,90 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 891/Kpts-II/1999, 14 Oktober 1999 Cagar Alam PEGUNUNGAN FAKFAK; Fakfak, Papua Barat, 34.391,10 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 650/Kpts-II/1999, 19 Agustus 1999 Cagar Alam PULAU KOFIAU; Sorong, Papua Barat, 7.747,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 819/Kpts-II/1999, 14 Oktober 1999. Cagar Alam PEGUNUNGAN KUMAWA; Fakfak, Papua Barat, 97.089,38 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 891/Kpts-II/1999, 14 Oktober 1999 Cagar Alam MISOOL SELATAN; Sorong, Papua Barat, 84.000,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 761/Kpts/Um/10/82, 10 Desember 1982. Cagar Alam SALAWATI UTARA; Sorong, Papua Barat, 57.000,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 014/ Kpts/Um/1/82, 4 Januari 1982. Teluk Cagar Alam Laut SANSAFOR; Manokwari, Papua Barat, 62.660,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan dan Perkebunan RI Nomor: 891/Kpts-II/1999, 14 Oktober 1999. Cagar Alam TAMRAU UTARA; Sorong, Papua Barat, 368.365,00 ha, Keputusan Menteri Pertanian RI Nomor: 820/Kpts/Um/11/82, 10 November 1982. Cagar Alam PULAU WAIGEO BARAT; Sorong, Papua Barat, 95.200,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 731/Kpts-II/1996, 25 November 1996. Cagar Alam PULAU WAIGEO TIMUR; Sorong, Papua Barat, 119.500,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 251/Kpts-II/1996, 3 Juni 1996. Cagar Alam WONDI BOY; Manokwari, Papua Barat, 73.022,00 ha, Keputusan Menteri Kehutanan RI Nomor: 595/Kpts-II/1992, 6 Juni 1992. Referensi C Kategori:Indonesia Back to Nature	https://id.wikipedia.org/wiki/Daftar%20cagar%20alam%20di%20Indonesia
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 1079, 2182, 4206, 5792, 6114 ], "plaintext_end_byte": [ 1077, 2181, 4205, 5612, 6113, 6238 ] }	మొక్కలకు ప్రాణం ఉందని కనుగొన్న శాస్త్రవేత్త ఎవరు?	శాస్త్రవేత్త	telugu	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	ఒక క్రమ విధానంలో విజ్ఞానాన్ని అర్జించే కృషి చేసే వ్యక్తిని శాస్త్రవేత్త లేదా శాస్త్రజ్ఞుడు (Scientist) అని విస్తారమైన అర్ధంలో అనవచ్చును. లేదా వివిధ తాత్వికతలలో ఏదో ఒక విధానంతో గట్టి అనుబంధం ఉన్న వ్యక్తి కూడా శాస్త్రవేత్త అవుతాడు. కాని, సాధారణ పరిమిత వినియోగంలో శాస్త్రీయ విధానం అనుసరించి ఒక విషయాన్ని అధ్యయనం చేసే వ్యక్తి శాస్త్రవేత్త.[1] అలాంటి వ్యక్తి ఏదో ఒక శాస్త్రంలో నిష్ణాతుడు అయి ఉండే అవకాశం ఉంది.[2] ఇది వరకు పాశ్చాత్య దేశాలలో "natural philosophers" మరియు "men of science" అనే పదాలను సుమారు ఒకే అర్ధంలో వాడేవారు.[3][4][5][6]; వీరు విజ్ఞానం (knowledge)తో అనుబంధం కలిగిన వ్యక్తులు. 1833లో William Whewell అనే వ్యక్తి "సైంటిస్ట్" (scientist) అనే పదాన్ని "ప్రకృతికి చెందిన జ్ఞానంలో నిష్ణాతులు" అనే అర్ధంలో వాడాడు. 20వ శతాబ్దంలో ఈ పదం సర్వసాధారణమైంది.[7][8] 20వ శతాబ్దానికే శాస్త్రీయ విధానము, దృక్పధము, సంస్థలు విస్తరించడం వలన "శాస్త్రజ్ఞులు" సమాజంలో ప్రత్యేకమైన గుర్తింపును పొందారు. మానవ జీవితాన్ని ఆదిమ కాలంనుండి విజ్ఞానం (Science), సాంకేతికత (technology) ఎంతో ప్రభావితం చేశాయి. నాగరికతలో ఈ రెండు విషయాల అభివృద్ధిలోను శాస్త్రవేత్తలు ముఖ్యమైన పాత్ర కలిగిఉన్నారు. ప్రస్తుతం శాస్త్రవేత్తలలో రెండు ప్రధాన విభాగాలు గుర్తింపబడుతున్నాయి. (1) సైద్ధాంతిక శాస్త్రజ్ఞులు - వీరు లభించిన సమాచారాన్ని బట్టి కారణాలను తెలియజెబుతారు. వాటి ఆధారంగా తెలియని విషయాలను ఊహిస్తారు. (2) ప్రయోగ శాస్త్రజ్ఞులు - వీరు నమూనాల ద్వారా గాని, ఇతర విధానాల ద్వారా గాని, పరిశీలనల ద్వారా గాని కొలతలు లెక్కించి వాస్తవంగా ఏమి జరుగుతున్నదో నిర్ధారిస్తారు. అయితే ఈ రెండు రకాల శాస్త్రవేత్తలు రెండు వేరు వేరు సమూహాలు కావు. చాలా మంది అవీ ఇవీ కూడా చేస్తుంటారు. గణితం కూడా విజ్ఞానంతోనే పరిగణించడం జరుగుతుంది. గణితజ్ఞులు కూడా ఇతర శాస్త్రజ్ఞులలలాగానే సిద్ధాంతాలు చేస్తారు. ప్రయోగాలు జరుపుతారు. శాస్త్రజ్ఞులు అనేక కారణాల వలన తమ రంగాలను ఎంచుకోవడం, ఆ రంగానికి చెందిన పనిలో నిమజ్ఞులు కావడం జరుగుతుంటుంది. చాలా మందికి "విజ్ఞానం" సముపార్జించడమే (తెలుసుకోవడమే) ధ్యేయం. ప్రకృతిలో జరిగే విషయాలు, వాటికి కారణాలు, వాటి ఫలితాలు ఇవి శాస్త్రజ్ఞులకు చాలా ఆసక్తి కలిగించే విషయాలు. ఇవే కాకుండా సమాజంలో లభించే గౌరవం, సాటి శాస్త్రజ్ఞులలో లభించే గుర్తింపు, తము కనుగొన్న విషయాలను సమాజ శ్రేయస్సు కోసం వినియోగించడంలో ఉండే ఆనందం కూడా వారికి ప్రోత్సాహకాలుగా పని చేస్తాయి. ధనార్జన కోసం శాస్త్రీయ పరిశోధనా రంగాన్ని ఎన్నుకోవడం పెద్దగా జరుగదు. ఇవి కూడా చూడండి సాంఖ్యక శాస్త్ర వేత్తల జాబితా మూలాలు బయటి లింకులు Alison Gopnik, , Daedalus, Winter 2004. Thomas Kuhn, The Structure of Scientific Revolutions, 1962. Arthur Jack Meadows. The Victorian Scientist: The Growth of a Profession, 2004. ISBN 0-7123-0894-6. - The Telegraph about What Inspired You?, a survey of key thinkers in science, technology and medicine - Sapmura.com వర్గం:విజ్ఞాన శాస్త్రము వర్గం:శాస్త్రవేత్తలు	https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%A4
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 109, 184, 328, 496 ], "plaintext_end_byte": [ 108, 183, 250, 492, 540 ] }	Ni jamii gani ina idadi ya wachache zaidi Kenya?	Orodha ya nchi za Afrika kulingana na idadi ya watu	swahili	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Hii ni orodha ya nchi za Afrika kulingana na idadi ya watu (makadirio ya Umoja wa Mataifa kwa mwaka 2017). Misri yote imejumuishwa, ingawa sehemu ya eneo la Misri inapatikana Asia. Saint Helena, ikiwa imekaribiana sana na Afrika, imejumuishwa pia. Orodha ya nchi na maeneo kufuatana na idadi ya wakazi Tanbihi Angalia pia Orodha ya nchi kufuatana na wakazi Orodha ya nchi za Afrika kulingana na msongamano wa watu Orodha ya nchi za Afrika kulingana na pato la taifa Demografia ya Afrika Jamii:Orodha za kijiografia Jamii:Demografia	https://sw.wikipedia.org/wiki/Orodha%20ya%20nchi%20za%20Afrika%20kulingana%20na%20idadi%20ya%20watu
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 297, 775, 926, 1224, 1540, 1917, 2323, 2703, 2921, 3300, 3939, 4395, 4940, 5600, 6518, 7481, 7577, 8288, 8750, 9345, 9837, 10322, 10957, 11750, 12385, 12721, 13019, 13700, 13837, 14522, 15209, 15509, 15719, 16294, 16969, 17788, 18584, 19310, 19815, 20485, 21072, 21543, 22191, 22772, 23409, 24113, 25242, 26483, 27093, 27556, 28178, 29131, 29936, 30922, 31295, 31698, 32130, 32825, 33514, 34084, 34624, 35414, 35630, 36351, 36811, 37242, 38174, 38273, 38677, 38792, 39552, 40503, 41453, 41719, 42330, 42930, 43440, 44086, 44407, 44459, 44792, 44907, 45143, 45558, 45976, 46521, 46894, 47543, 48008, 48389, 48989, 49689, 49989, 50744, 51242, 52080, 52969, 53906, 54612, 55656, 56553, 57631, 57872, 58975, 59436, 59663, 59880, 60326, 60694, 61039, 63246, 64551, 66749, 67460 ], "plaintext_end_byte": [ 296, 774, 909, 1223, 1539, 1916, 2310, 2702, 2920, 3299, 3938, 4394, 4939, 5599, 6502, 7480, 7576, 8287, 8749, 9344, 9836, 10296, 10956, 11749, 12384, 12720, 13018, 13699, 13798, 14521, 15146, 15508, 15718, 16293, 16968, 17787, 18582, 19309, 19814, 20484, 21042, 21542, 22190, 22771, 23408, 24112, 25241, 26482, 27092, 27555, 28177, 29130, 29902, 30880, 31294, 31697, 32098, 32824, 33491, 34083, 34623, 35413, 35629, 36350, 36773, 37194, 38173, 38265, 38676, 38791, 39551, 40502, 41452, 41703, 42329, 42901, 43439, 44085, 44406, 44458, 44791, 44906, 45142, 45517, 45975, 46520, 46893, 47527, 48007, 48374, 48953, 49688, 49978, 50743, 51241, 52060, 52959, 53889, 54611, 55623, 56500, 57601, 57871, 58952, 59435, 59662, 59879, 60298, 60684, 60987, 63239, 64528, 66730, 67458, 67855 ] }	Oliko Gunnar Nordströmilla vaimoa?	Albert Einstein	finnish	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Albert Einstein (lausunta saksaksi: [ˈalbɐt ˈaɪ̯nʃtaɪ̯n]; ) oli saksanjuutalainen teoreettinen fyysikko, joka loi suhteellisuusteorian. Hän vaikutti myös merkittävästi kvanttimekaniikan ja kosmologian kehitykseen, ja häntä pidetään yleisesti 1900-luvun tärkeimpänä fyysikkona. Einstein sai vuonna 1921 Nobelin fysiikanpalkinnon valosähköisen ilmiön selittämisestä sekä ”muista ansioista”. Svante Arrheniuksen pitämästä puheesta käy ilmi, että näihin ”muihin ansioihin” kuuluu myös se, että Einstein osoitti 1905 ensimmäisenä Brownin liikkeen avulla atomien olemassaolon.[1] Tästä hänelle ehdotettiin Nobelia jo vuonna 1910.[2] Einstein osoitti teoreettisesti, miten hiukkasen siksak-liike johtuu molekyylien lämpöliikkeestä. Einstein sai vuonna 1925 arvostetun Copley-mitalin, ja neljä vuotta myöhemmin hänelle myönnettiin ensimmäinen Max Planck -mitali. Elämä Lapsuus Albert Einstein syntyi pienessä eteläsaksalaisessa kaupungissa, Ulmissa osoitteessa Bahnhofstraße B 135, maaliskuun 14. päivänä vuonna 1879[3] Pauline ja Hermann Einsteinin perheeseen. Einsteinin suvun juuret ovat Buchaun kaupungissa, 60kilometriä hänen synnyinpaikkakunnaltaan etelään. Vuosi Albertin syntymästä perhe muutti Müncheniin, jossa he asuivat Hermannin veljen Jakob Einsteinin yrityksen tiloissa. Myöhemmin veljekset keskittyivät kokonaan sähkötekniikkaan. Albert siis varttui sähkötekniikan yrityksen vaikutuspiirissä, mikä vaikutti osaltaan hänen tieteelliseen työhönsä.[4] Einstein kehittyi kielellisesti varsin hitaasti, minkä hän itse myönsi. Hän halusi luoda ainoastaan täydellisiä lauseita, ja siksi hän ensin mietti mielessään lauseen rakenteen, toisti sen kuiskaten, ja vasta varmistuttuaan lauseen täydellisestä muotoilusta hän esitti vastauksen kysyjälle. Tästä tavasta hän luopui vasta seitsemän- tai kahdeksanvuotiaana.[5] Einstein viihtyi paremmin omissa oloissaan rakennellen palapelejä ja pystyttäen torneja. Hän ei piitannut muiden lasten pihaleikeistä eikä muiden pikkupoikien tappeluista. Einstein osasi olla myös hyvin ärhäkkä, elleivät asiat menneet hänen tahtonsa mukaan. Hänen ollessaan viisivuotias hänelle palkattiin kotiopettaja, joka lopetti työnsä pian Einsteinin raivonpuuskien vuoksi. Kouluvuodet Einstein aloitti syksyllä 1885 koulun katolisessa kansakoulussa Peterschulessa, sillä muita kouluja ei ollut. Yksityisopetuksen ansiosta Einstein pääsi suoraan toiselle luokalle. Einstein oli luokkansa ainoa juutalainen, mutta osallistui mielellään katolisille uskonnontunneille. Koulumatkoilla kokemansa kiusanteon vuoksi Albert kuitenkin tunsi itsensä ulkopuoliseksi.[6] Opettajat pitivät Einsteinista tämän kypsyyden vuoksi. Einstein oli luokkansa priimus toisella luokalla eli ensimmäisenä kouluvuotenaan. Hänet siirrettiin luokaltaan toiselle äkillisten raivonpuuskiensa vuoksi. Einstein kasvatettiin juutalaisia periaatteita noudattaen, mutta hän kasvoi perheessä, jossa hän pystyi opiskelemaan luonnontieteitä. Luonnontiede vieraannutti Einsteinin uskonnosta, ja siksi hänellä ei ollut bar-mitsvaa eikä häntä hyväksytty oikeaksi juutalaiseksi. Einsteinin sukulaiset ja vanhemmat eivät olleet vihoissaan, vaikka pojasta tuli vapaa-ajattelija.[7] Jakob-setä opetti Albert Einsteinille algebraa yli koulutason. Albert oli niin kiinnostunut matematiikasta ja varsinkin euklidisesta geometriasta, että käytti 12-vuotiaana kolme viikkoa todistaakseen onnistuneesti Pythagoraan lauseen.[8][9] Sedän lisäksi häntä opettivat Max Talmud,[10] joka aika ajoin toi Einsteinille uusia oppikirjoja luettavaksi. Talmud toteaa, että pian Einsteinin kyvyt kehittyivät niin paljon, että hänellä itsellään oli vaikeuksia pysyä perässä. Talmud sanoo myös, että heidän keskustelunsa olivat hyvin filosofisia. 13-vuotiaana Einstein luki Immanuel Kantin teosta Puhtaan järjen kritiikki. Matematiikan ohella Einstein kiinnostui musiikista. Hermann-isä ei juuri ymmärtänyt musiikkia, mutta Pauline oli pianonsoitonopettaja. Kun Einstein oli kuusivuotias, Pauline palkkasi hänelle viulunsoitonopettajan. Einstein oli tyytymätön opettajiensa tasoon, sillä heille ”musiikki ei ollut käsityötä korkeampaa”.[11] Einstein soitti äitinsä kanssa duettona Mozartia ja Beethovenia. Einstein itse piti erityisen paljon Mozartin musiikista. Einstein siirtyi syksyllä 1888 Münchenin Luitpold-lyseoon. Lyseossa opetettiin klassista kreikkaa ja latinaa, joista Einstein sai aina vähintään kakkosen eli toiseksi parhaan arvosanan. Lyseon opetussuunnitelman aineet eivät olleet Einsteinin mieleen, sillä suurin osa oppitunneista oli kieliä ja vähemmälle jäivät matematiikka, fysiikka ja maantieto. Einstein opiskeli matematiikkaa ja fysiikkaa itsenäisesti hyvin paljon ja pystyi näin täyttämään opetussuunnitelman vaatimukset ennen kuin niitä opiskeltiin itse tunneilla. Viimeisenä vuonna uusi luokanvalvoja oli kyllästynyt Einsteinin piittaamattomuuteen muita kouluaineita kohtaan ja sanoi Einsteinille kuuluisat sanat: ”Sinusta ei ikinä tule mitään.” Luokanvalvoja pyysi Einsteinia häipymään koulusta, koska jo tämän läsnäolo vei tehon koulun toiminnasta. Einstein oli samaa mieltä, sillä hän inhosi aina koulunsa mekaanista opetusta. Einstein pyysi matematiikanopettajaltaan todistusta siitä, että hän osasi matematiikkaa yli opintovaatimusten ja oli muutoin varteenotettava matemaatikko. Einstein sai todistuksensa, minkä jälkeen hän pyysi eroa ja lopetti lyseon jo seitsemän opiskeluvuoden jälkeen. Koulusta erottuaan Einstein matkusti Milanoon vanhempiensa luo. Einsteinin vanhemmat eivät olleet tyytyväisiä poikansa omavaltaiseen toimintaan ja pelkäsivät tämän tulevaisuuden puolesta. Jakob-setä kuitenkin ehdotti Einsteinin seuraavaksi opiskelupaikaksi Zürichin Eidgenössische Polytechnikumia, jonne pääsyn edellytyksenä ei ollut ylioppilastutkinto. Einstein valmistautui Zürichin korkeakoulun pääsykokeisiin kirjoittamalla ensimmäisen tieteellisen esseensä vuonna 1895. Esseen nimi oli Über die Untersuchung des Aetherzustandes im magnetishen Felde (). Einstein itse piti sitä roskana. Hän käsittelee esseessään eetteriä ja Heinrich Hertzin vuonna 1888 löytämiä sähkömagneettisia säteitä. Einsteinin essee on tuskin ollut kokonaan hänen oma taidonnäytteensä, sillä esseen ja tuon ajan populaarien tiedejulkaisujen väliltä on löydetty monia yhtäläisyyksiä. Opiskeluvuodet Einstein oli 16-vuotiaana liian nuori korkeakouluun, mutta perhe sai hankittua hänelle poikkeusluvan pääsykokeisiin. Einstein kuitenkin reputti kokeen.[12] Suurimmat ongelmat olivat sanallista kuvailua vaativissa aineissa. Einsteinin lahjat matematiikassa ja fysiikassa tekivät kuitenkin vaikutuksen professori Heinrich Friedrich Weberiin, joka pyysi Einsteinia tulemaan toisen vuoden opiskelijoille tarkoitetuille luennoilleen. Einstein kieltäytyi ja päätti siirtyä opiskelemaan vuodeksi Aaraun kantonikouluun. Aaraun koulusta Einsteinille jäi toisenlaiset muistot kuin Luitpold-lyseosta. Koulu oli tunnettu vapaamielisyydestään, ja lisäksi fysiikkaa painotettiin enemmän kuin Luitpold-lyseossa. Opettajien kokouksessa todettiin, että uudella opiskelijalla on ranskan kielen taidossa suuria puutteita, jotka tulisi paikata pikaisesti. Einstein sai vapautuksen liikunnasta. Lisäksi sovittiin, että viulutunneilla käynti korvaisi lauluopetuksen. Einstein luopui Saksan kansalaisuudesta vuonna 1896, koska hän ei halunnut liittyä armeijaan. Einstein kirjoittautui lokakuussa 1896 Zürichin Teknillisen korkeakoulun osastolle VI, jossa koulutettiin matematiikan ja luonnontieteiden opettajia. Samalla osastolla opiskeli , joista yksi oli hänen tuleva vaimonsa Mileva Marić. Einsteinia opetti kaksi arvostettua matematiikan opettajaa, Adolf Hurwitz ja Hermann Minkowski.[13] Hyvistä opettajista huolimatta Einstein laiminlöi opiskelujaan eikä käynyt erityisen aktiivisesti luennoilla, koska kuvitteli, ettei fyysikko tarvitse matematiikasta kuin perustiedot. Hyvän ystävänsä Marcel Grossmannin avulla hän sai kuitenkin muistiinpanot, joista oli paljon apua tentteihin valmistautuessa. Einstein katui myöhemmin, ettei käynyt luennoilla.[13] Opintosuunnitelman mukaisesti Einstein suoritti lokakuussa 1898 välitutkinnon. Hän oli mielestään keskinkertainen opiskelija eikä pitänyt kokeisiin lukemisesta. Kokeita edeltävän kesän hän vietti lähes kokonaan lukemalla kokeisiin Marcel Grossmannin kanssa, ja heidän työntekonsa tuotti hyvät arvosanat: Einstein sai kahdesta aineesta kuusi eli korkeimman arvosanan ja muista 5½. Einsteinin keskiarvo oli näin 5,7 eli vuosiluokkansa korkein.[14] Einstein valmistautui kesälomalla yhdessä tyttöystävänsä Mileva Marićin kanssa pian koittaviin vuoden 1900 diplomitöihin. Einstein käsitteli työssään lämmön johtumista. Hän kuvaili myöhemmin, ettei koko aihe kiinnostanut häntä ollenkaan.[15] Einstein sai arvostelussa pisteiksi 4,5. Elämäkerturi Albrecht Fölsingin mukaan Einstein luotti diplomityön jättämisen jälkeen suorittamassaan lopputentissä ehkä liiaksi Grossmannin muistiinpanoihin, sillä hän ei yltänyt entiseen tasoon. Erilaisten painotusten jälkeen Einsteinin keskiarvo oli 4,91, ja hän sai diplomin. Einsteinin rahatilanne alkoi heikentyä, kun vanhemmat ja muut sukulaiset eivät enää lähettäneet rahaa. Heikko menestys loppututkinnossa ei kuitenkaan ollut lannistanut Einsteinia, vaan hän ryhtyi tutkimaan kapillaari-ilmiötä. Hän sai sitä koskevan käsikirjoituksen valmiiksi joulukuussa 1900, ja kirjoitus julkaistiin Annalen der Physik -lehdessä 1. maaliskuuta 1901. Kirjoitus oli pieni läpimurto kapillaari-ilmiön selittämisessä, mutta se sisälsi vielä paljon virheitä. Kirjoituksen ansiosta saksalaiset fyysikot kuitenkin noteerasivat Einsteinin. Niin kiinnostuneita he eivät silti olleet, että olisivat palkanneet hänet assistentikseen. Einstein haki paikkaa kymmeniltä kuuluisilta fyysikoilta, mutta näyttää siltä, ettei yksikään edes vastannut. Siksi Einstein poti ajoittain masennusta.[16] Sitten Einstein sai yllättäen Marcel Grossmannilta kirjeen, jossa tämä kertoi Bernin patenttiviraston hakevan apulaista. Työ patenttitoimistossa Ennen patenttitoimistoon pääsyä Einstein työskenteli opettajana, niin yksityisenä kuin kouluissakin. Hän toimi Bernin patenttitoimistossa 3.luokan asiantuntijana, ja hänen työnkuvaansa kuului elektromagneettisille laitteille tehtyjen patenttihakemusten arviointi. Bernin patenttitoimiston työpaikkailmoitus oli ollut hieman johdatteleva, sillä ilmoituksessa sanottiin, että hakijalla pitäisi olla ”perusteellista korkeakoulusivistystä mekaanis-teknisellä tai fysiikan alalla”.[17] Näyttäisi siltä, että hakemus olisi suunnattu juuri Einsteinille, sillä patenttivirasto ei ollut aikaisemmin palkannut fyysikoita. Työpaikan varmistuminen Bernissä olisi suuri helpotus rahavaikeuksissa olevalle Einsteinille ja hänen tulevalle puolisolleen Mileva Marićille, sillä Marić odotti heidän esikoistaan. Einsteinin asuessa Bernissä ja pitäessä väliaikaisesti yksityiskoulua vuokran kattamiseksi Marić synnytti 1902 tyttölapsen äitinsä ja isänsä luona Novi Sadissa. Einstein ymmärsi tuolloin, ettei lapsen saaminen niin nuorena ja varsinkin naimattomana ollut sopivaa. Tilanne oli vaikea Einsteinin vanhemmille, jotka olivat hyvin vihoissaan sekä poikansa vaimolle että tämän perheelle. Aika patenttivirastossa oli Einsteinille erityisen surullinen, sillä hänen isänsä oli kuollut. Hän oli kuitenkin saanut isältään luvan avioitua Mileva Marićin kanssa.[18] He avioituvat vuonna 1903. Einstein valittiin 23.kesäkuuta 1902 virkaan vuosipalkalla. Einstein piti kahdeksantuntista työpäivää puuduttavana ja raskaana, sillä hän antoi päivittäin yksityisopetusta ja teki myös aktiivisesti työtä fysiikan parissa. Tuolloin hän syventyi erityisesti termodynamiikkaan. Patenttivirkailijan mieli kuitenkin muuttui, ja hän alkoi pitää työtään uusia ajatuksia herättävänä ja virikkeitä fysiikan tutkimukseen antavana.[19] Einstein kävi patentteja läpi vielä sittenkin, kun ei enää ollut patenttiviraston palveluksessa. Myöhempinä vuosinaan hän toimi eräänlaisena asiantuntijana patenttiriidoissa. Einsteinin hyväksymiä tai hylkäämiä patentteja on säilynyt vain yksi kappale. Lain mukaisesti kaikki patentit on hävitetty kuluttua patentin hakemisen jälkeen, jolloin patenttisuoja oli kulunut loppuun. Säilynyt patentti on sähkökongressi AEG:n hakemus vaihtovirtakoneelle. Einstein hylkäsi hakemuksen liian epäselvänä. Patenttitoimistossa työskenteli myös Einsteinin ystävä Michele Besso. Einstein ja Besso perustivat pienen ryhmän nimeltä "Akademie Olympia", joka kokoontui viikoittain puhumaan tieteestä ja filosofiasta. He lukivat yhdessä muun muassa David Humen, Henri Poincarén ja Ernst Machin teoksia. Patenttiviraston työvuosina Einstein sai valmiiksi neljä suurta työtä. Kaikki valmistuivat samana vuonna, annus mirabilis 1905. Töihin kuuluivat suppea suhteellisuusteoria, valosähköinen ilmiö, Brownin liike sekä massan ja energian verrannollisuus (E=mc²), joka kuitenkin usein liitetään suppeaan suhteellisuusteoriaan. Kaikki työt saivat muiden fyysikoiden huomion. Työ patenttivirastossa ei ehkä ollut Einsteinille kovin haastavaa, mutta sen ansiosta hänelle jäi aikaa uusimpien fysiikanteorioiden lukemiselle ja omalle itsenäiselle ajattelulle. Tämän uskotaan olleen merkittävä asia hänen vuonna 1905 julkaisemiensa teorioiden kehittymisen kannalta.[20]. 30. huhtikuuta 1905 Einstein sai valmiiksi väitöskirjansa Zürichin teknillisellä yliopistolla. Professorina Zürichissä ja Prahassa Einsteinilla oli jo mainetta tunnettujen fyysikkojen keskuudessa, ja ihmeteltiinkin, miksi hän yhä työskenteli patenttivirastossa. Hän sai 15.lokakuuta 1909 työn Zürichin yliopiston professorina. Einstein sai kunniatohtorin arvon jo ennen tehtävään astumista. Mukaansa hän otti vaimonsa ja lapsensa, Hans Albertin. Työ oli yllättävän raskasta kokemattomalle puhujalle. Opiskelijat kuitenkin pitivät Einsteinista ja laativat jopa vetoomuksen, että tämä yritettäisiin pitää yliopistossa mahdollisimman kauan; hän kun osasi selittää fysiikan vaikeat ongelmat ymmärrettävästi. Einsteineille syntyi kolmas lapsi 28.heinäkuuta 1910. Hänen nimekseen tuli Eduard. Einstein ei kuitenkaan viipynyt Zürichissä kauan vaan etsi itselleen toista paikkaa. Se löytyi Prahasta, josta hän sai vahvistuksen nimitykselleen 11.tammikuuta 1911. Siellä hänellä oli kuitenkin ongelmia uskontonsa takia, koska Prahassa ei voinut oleskella uskontokuntaan kuulumaton. Siksi Albert Einstein merkitsi itsensä juutalaiseksi. Prahassa Einstein tajusi haluavansa sieltä pois mahdollisimman nopeasti, koska perhettä pidettiin muukalaisena, eivätkä tšekit pitäneet saksalaisista. Hän palasikin Zürichiin jo 25.heinäkuuta 1912. Tällä kertaa hän ansaitsi Zürichin yliopistolla huippupalkkaa.[21] Berliinin aika, yleinen suhteellisuusteoria ja Nobel-palkinto Zürichissä ollessaan Einstein sai kutsun opettamaan Berliiniin. Hän suostui siihen ja oli Berliinissä keväällä 1914. Marić ja lapset tulivat ensin Einsteinin mukaan Berliiniin, mutta he palasivat Zürichiin jo kesäkuussa 1914. Einstein piti tuossa vaiheessa avioeroa väistämättömänä. Euroopassa alkoi sota 1.elokuuta 1914. Einstein oli sodan vastustaja mutta jäi Berliiniin. Hän liittyi poliittiseen järjestöön, joka pyrki nopeaan rauhaan ja siihen, ettei tulevaisuudessa olisi sotia.[22] Einstein sai valmiiksi yleisen suhteellisuusteorian 25.marraskuuta 1915. Silloin hän ilmestyi fysikaalis-matemaattiseen kokoukseen kertomaan teoriastaan. Toukokuussa Einstein valittiin kahdeksi vuodeksi Saksan fysikaalisen seuran puheenjohtajaksi. Einstein alkoi sairastella ja joutui maksasairauden vuoksi luopumaan matkasta Hollantiin. Lääkärin mukaan hänellä oli sappikiviä. Sairaudet johtuivat todennäköisesti raskaasta työstä ja huonosta ravinnosta, sillä Berliinissä vallitsi sodan takia ruokapula. Tieteellisellä rintamalla alkoi kuitenkin voittokulku. Vuoden 1919 auringonpimennys mahdollisti Einsteinin teorian mukaisen auringon lähellä tapahtuvan valon taipumisen testaamisen, joka sitten osoitti ennusteen todeksi. Syntyi valtava kohu, ja Einstein sai osakseen paljon huomiota eri puolilla maailmaa. Einstein itse ihmetteli suhteellisuusteorian saamaa huomiota, olihan se kuitenkin niin kaukana käytännön elämästä. Vaikka julkisuus toi rahaa ja hänellä oli hyvä palkka, se ei riittänyt Marićin elatusapujen maksamiseen, sillä saksan markan kurssi laski kovaa vauhtia. Tästä syystä Einstein kävi eri yliopistokaupungeissa luennoimassa hyvää korvausta vastaan. Einstein oli eronnut vaimostaan vuonna 1919. Einstein matkusti Yhdysvaltoihin keräämään rahaa kaavaillulle Jerusalemin juutalaiselle yliopistolle. New Yorkissa Einsteinia vastassa oli muun muassa kaupungin pormestari. Kerätessään rahaa Einstein myös luennoi suurissa yliopistoissa. Luennot jouduttiin kääntämään saksasta englantiin, koska Einsteinin kielitaito oli huono. Hänet vihittiin New Jerseyn Princetonin yliopistossa kunniatohtoriksi. Hän palasi Eurooppaan Britannian kautta. Sielläkin hän luennoi ja sai Manchesterin yliopistossa kunniatohtorin arvon. Kolmen kuukauden matka vahvisti Einsteinin juutalaista identiteettiä, ja matkan jälkeen häntä pidettiin sekä juutalaisten että Weimarin tasavallan lähettiläänä. Sen takia hän osallistui paljon politiikkaan ja kuului esimerkiksi Kansainliiton henkisen yhteistyön komiteaan. Berliinin epävakaan tilanteen vuoksi Einstein pakeni vähäksi aikaa turvaan Kieliin mutta palasi pian takaisin. Seuraavana vuonna hän sai kutsun Japaniin luennoimaan ja aikoi paluumatkalla vierailla Palestiinassa ja Espanjassa, jonne oli saanut vierailukutsun. Einstein saapui Japaniin 17.marraskuuta 1922 ja lähti sieltä 29.joulukuuta. Palestiinan matka oli hänelle juutalaisena liikuttava kokemus. Matka jatkui Ranskaan, mutta ennen paluuta Berliiniin hän vietti kaksi viikkoa Espanjassa. Siellä hänet nimitettiin akatemian kunniajäseneksi, vihittiin kunniatohtoriksi ja vietiin kuninkaan puheille. Matkan aikana marraskuussa 1922 Albert Einstein sai kuulla, että hänelle oli myönnetty Nobelin palkinto, jonka takia hänestä oli tullut virallisesti saksalainen ja preussilainen. Heinäkuussa 1923 Einstein matkusti Ruotsiin ottaakseen vastaan Nobelin palkinnon. Palkintoa oli yritetty saada Einsteinille jo pitkään, mutta vasta suhteellisuusteorian varmistaminen vuonna 1919 oli tuonut mukanaan vahvan ehdokkuuden. Nobel myönnettiin Einsteinille loppujen lopuksi valosähköisen ilmiön selittämisestä eikä suhteellisuusteoriasta, koska Nobelin palkinnot myönnettiin keksinnöille, ja suhteellisuusteoria ei ollut keksintö siten kuin se oli määritelty Alfred Nobelin testamentissa. Rahapalkinnon Einstein antoi suoraan Marićille siten, että he saisivat vuosittain sen korot. Marićille järjestely ei sopinut ja sovittiin, että ostettaisiin taloja, joiden vuokratulot menisivät Marićille. Palkinnon valmisteluvaiheessa Sveitsin suurlähettiläs oli katsonut edustavansa maata, jonka kansalainen Einstein oli. Samaa oli kuitenkin korostanut myös Saksan suurlähettiläs. Sveitsin suurlähettiläs antoi periksi, ja Saksan suurlähettiläs otti palkinnon vastaan. Pian kuitenkin huomattiin, ettei Einstein kuitenkaan ollut saksalainen vaan sveitsiläinen. Välttääkseen nolon tilanteen Berliinin ulkoministeriö keksi, että Einsteinista oli vuonna 1920 virkaan astuessaan tullut saksalainen. Einstein oli saanut kolme vuotta aiemmin kutsun Etelä-Amerikkaan mutta kieltäytynyt. Nyt aika oli otollinen, ja hän lähti matkalle maaliskuun alussa 1925. Politiikan ja tieteen johtomiehet osoittivat ihailuaan. Hänet vihittiin Argentiinan akatemian ulkomaiseksi jäseneksi. Hän vietti kolme viikkoa Argentiinassa ja matkusti sitten Uruguayihin. Lopuksi hän matkusti Brasiliaan, ja kolme kuukautta kestäneen matkan jälkeen hän palasi Berliiniin. Matkansa jälkeen Einstein alkoi keskittyä kenttä- ja kvanttiteoriaan. Sen lisäksi hän jatkoi työtään Jerusalemin heprealaisen yliopiston kuraattorikunnassa ja Kansainliiton henkisen yhteistyön komissiossa. Einstein kutsuttiin Osram-konserniin Sveitsiin maaliskuussa 1928. Kun hän yöllä saapui määräasemalle Zuoziin, hän joutui raahaamaan matkalaukkujaan kinosten keskellä alppimajalle. Seurauksena oli verenkiertohäiriö, joka vei hänet lähelle kuolemaa. Palattuaan Berliiniin hän oli huonossa kunnossa ja joutui olemaan kymmenen viikkoa vuodelevossa. Tervehtyäkseen hän lähti lomailemaan Itämeren rannikolle. Vielä palattuaankin syyskuussa hän oli heikkokuntoinen. Hänen 10. tammikuuta 1929 ilmestynyt yhtenäisyysteoriansa sai suuren huomion. Kohti Yhdysvaltoihin muuttoa Ennen matkaa Yhdysvaltojen länsirannikolle Einstein kiersi parisen viikkoa Euroopassa. Ensin hän osallistui Brysselissä Solvay-konferenssiin. Sen jälkeen hän vietti kolme päivää Lontoossa, josta hän matkusti Brysseliin tapaamaan Belgian kuningatarta Elisabetia. Sitten hän jatkoi Zürichiin, jossa hän osallistui kunniavieraana Teknillisen korkeakoulun 75-vuotisjuhlaan. Berliiniin palattuaan Einsteinilla oli kolme viikkoa aikaa ennen Kalifornian matkaansa. Matka alkoi 2. joulukuuta 1930 Antwerpenistä. Mukaansa hän otti vaimonsa Elsan sekä sihteerinsä, kotiapulaisensa ja ”laskijansa”, sillä hän aikoi työskennellä matkan aikana. Laiva pysähtyi New Yorkin edustalle viideksi päiväksi. Einstein aikoi olla niiden aikana laivan sisätiloissa. Toimittajat haastattelivat Einsteinia jo laivassa. Vastoin suunnitelmia Einstein kulki niiden viiden päivän aikana tilaisuudesta toiseen. Hänestä tehtiin New Yorkin kunniakansalainen. Matka jatkui Panaman kanavan kautta San Diegoon, jonne laiva saapui 30. joulukuuta 1930. Matkalla hän tapasi Charlie Chaplinin ja kirjailija Upton Sinclairin. Kahden kuukauden kuluttua Einstein sai tarpeekseen Yhdysvalloista ja lähti junalla halki Yhdysvaltojen takaisin kohti Eurooppaa. 28. helmikuuta 1931 hän saapui New Yorkiin, josta lähti keskiyöllä laiva Eurooppaan. Einstein piti puheen pasifistisille järjestöille ja synnytti suuren hurmoksen. Illalla hän puhui juutalaisten Palestiinassa tekemän rakennustyön tukemisen puolesta. Palattuaan Berliiniin Einstein pelkäsi Saksan muuttuvan diktatuuriksi. Lisäksi Saksassa oli talouslama ja natsien katumellakoita. Hän tajusi, että hänen on pian muutettava pois Saksasta. Einstein palasi pian Kaliforniaan. Tällä kertaa laiva vei hänet ja Elsan suoraan Kaliforniaan ilman pysähdystä New Yorkissa. Laivamatka alkoi 2.joulukuuta 1931. Sitä ennen he olivat viettäneet muutaman päivän Belgiassa ja Hollannissa. Einstein saapui Los Angelesiin juuri ennen vuoden vaihtumista. Einstein piti muutamia luentoja ja kertoi myös pasifistisista ajatuksistaan. Einstein tapasi matkalla Abraham Flexnerin, joka aikoi perustaa New Jerseyhyn instituutin, jossa tiedemiehet voisivat keskittyä tutkimustyöhön ilman normaaleja yliopiston rutiineja. He aikoivat jatkaa keskusteluaan seuraavana keväänä Oxfordissa. Maaliskuun alussa 1932 Einstein palasi jälleen Eurooppaan. Hän tiesi palaavansa Yhdysvaltoihin seuraavana vuonna, mutta ajatus pysyvästä muutosta Yhdysvaltoihin ei miellyttänyt häntä. Vietettyään pari viikkoa Berliinissä hän matkusti Cambridgeen pitämään muutaman luennon. Sieltä matka jatkui Oxfordiin, jossa hän tapasi Flexnerin. He sopivat, että Einstein muuttaisi lokakuussa 1933 Flexnerin instituuttiin, joka perustettiin Princetonin yliopiston yhteyteen mutta oli siitä riippumaton. Einstein ilmoitti kuitenkin lehdistölle, ettei muuttaisi Yhdysvaltoihin pysyvästi. 10. joulukuuta 1932 Einstein lähti puoleksi vuodeksi Yhdysvaltoihin. Laiva meni Panaman kautta Los Angelesiin. Adolf Hitler nousi Saksassa valtaan 30.tammikuuta 1933, ja saatuaan siitä tiedon Einstein sanoi, ettei uskalla enää palata Saksaan. Hän lähti vaimonsa Elsan kanssa Kaliforniasta junalla mantereen halki. Ensimmäinen pysähdyspaikka oli Chicago, jossa oli rahankeruutilaisuus Jerusalemin heprealaisen yliopiston hyväksi. Matka jatkui New Yorkiin, jossa oli päivittäin vastaanottoja ja kokouksia. Sitten he lähtivät laivalla takaisin Eurooppaan. Heti Antwerpeniin saavuttuaan Einstein ajoi Brysseliin ja luovutti Saksan passinsa sikäläiselle Saksan edustustolle ilmoittaen luopuvansa Saksan kansalaisuudesta. Hän oli jo aikaisemmin tehnyt kirjeitse eroilmoituksen Preussin akatemialle. Akatemian lisäksi Einstein kuului useihin muihin tieteellisiin yhdistyksiin ja seuroihin, ja hän pyysi ystäväänsä virallisesti erottamaan hänet niistä. Einsteinin rahat Saksassa takavarikoitiin, mutta onneksi hän oli säilyttänyt rahaa Saksan lisäksi myös Leidenissä ja New Yorkissa. SA ryösti Einsteinin Berliinin-talon. Ennen paluutaan Yhdysvaltoihin Einstein vietti neljä viikkoa Englannin rannikolla Norfolkissa. Hän nousi 8. syyskuuta 1933 Southamptonissa Yhdysvaltoihin lähtevään laivaan, johon hänen vaimonsa oli noussut jo Antwerpenissa. He matkustivat vierailuviisumilla, sillä heidän tarkoituksensa oli viettää Amerikassa vain puoli vuotta ja palata sitten taas Eurooppaan. Toisin kävi, sillä hän ei palannut enää koskaan. Kun laiva lähestyi New Yorkin satamaa, sen vierelle tuli moottorivene, joka otti Einsteinin mukaansa. Kun tullimuodollisuudet oli hoidettu, lähdettiin pikaisesti Princetoniin. Einstein oli siellä jo ennen kuin itse laiva saapui satamaan. Einstein tapasi Yhdysvaltojen presidentin Rooseveltin tämän kutsusta 24. tammikuuta 1934. Elsan tytär Ilse sairastui Pariisissa, ja Elsa lähti yksin Pariisiin. Ilse kuoli lopulta 37-vuotiaana. Instituutin kesäloman aikana Einstein purjehti Rhode Islandin rannikolla. Elsa palasi järkyttyneenä Pariisista. Päätettyään pysyä Princetonissa Einstein anoi Yhdysvaltojen kansalaisuutta. Sen takia Einstein matkusti brittiläiseen Bermudaan, sillä muuttolupa oli anottava Yhdysvaltojen ulkomaisessa konsulaatissa. Elsan silmiin oli ilmestynyt pahaa turvotusta, joka oli oire verenkierto- ja munuaisongelmista. Hän kuoli 20.joulukuuta 1936 kotonaan Princetonissa. Einstein vietti kesän 1939 Long Islandilla. Häntä saapui sinne tapaamaan kaksi hänen ystäväänsä, professorit Eugene Wigner ja Leó Szilárd, jotka olivat huolissaan atomipommeista. He tulivat Einsteinin puheille, koska pelkäsivät Belgian myyvän uraania Saksalle ja hän tunsi Belgian kuningattaren. Belgian Kongossa oli suuret esiintymät uraania, josta pystyttäisiin ehkä tekemään suurta vahinkoa aiheuttava atomipommi. Einstein kirjoittikin kirjeen Belgian hallitukselle. Koska tämä kirje ei vaikuttanut juuri mitään, Einstein kirjoitti 7.maaliskuuta 1940 uuden kirjeen, molemmat turhaan. Einsteinin luona kävi toukokuussa 1943 laivaston luutnantti, joka johti tehoräjähteisiin erikoistunutta tutkimusryhmää. Einsteinia pyydettiin laivaston neuvonantajaksi tehoräjähteisiin koskevissa kysymyksissä, ja hän suostui. Tästä lähtien hänen luonaan vieraili silloin tällöin räjähdeasiantuntijoita, jotka pyysivät häntä selvittämään torpedojen optimaalista räjäytystä. Näillä tutkimuksilla ei kuitenkaan ollut mitään seurauksia. Järjestö, joka huutokauppasi kuuluisien kirjailijoiden käsikirjoituksia ja antoi rahat Yhdysvaltain sotakassaan, tuli pyytämään suhteellisuusteorian käsikirjoitusta. Einstein oli kuitenkin tuhonnut sen suhteellisuusteorian ilmestyttyä painettuna, mutta tarjosi tilalle bivektorikenttiä koskevaa käsikirjoitustaan, ja se otettiin kiitollisena vastaan. Lisäksi hän kirjoitti uudelleen suhteellisuusteorian käsikirjoituksensa. Huutokaupassa uudelleen kirjoitetusta suhteellisuusteorian käsikirjoituksesta saatiin dollaria ja bivektorikenttien alkuperäisestä käsikirjoituksesta viisi miljoonaa dollaria.[23] Kun Einstein sai tietää, että Yhdysvalloilla oli ydinpommeja, hän kirjoitti ystävänsä Leó Szilárdin pyynnöstä Rooseveltille kirjeen, jossa hän ilmaisi huolensa poliitikkojen atomipommeja koskevasta tietämyksestä ja hallituksen kyvystä käyttää aseita oikealla tavalla. Roosevelt ehti kuitenkin kuolla ennen kirjeen perille tuloa. Sodan loputtua julkaistiin Smythin raportti, jossa selostettiin atomipommin kehittelyä. Siinä mainittiin Einsteinin kirjoittama kirje, ja siksi hän ei enää voinut olla osallistumatta atomipommista käytävään keskusteluun. Nähtyään atomipommin vaikutukset Hiroshimassa Einstein alkoi puoltaa yleisen aseistariisunnan ajatusta. Hiroshimassa vierailtuaan Einstein kärsi valtavista henkisistä tuskista, ja hän tunsi itsensä miltei suurimmaksi syylliseksi tuhoon. Hän ei kuitenkaan koskaan tuominnut pommien pudottamista Japaniin. Tavoitteena hänellä oli edelleen lopettaa sodat lopullisesti. New Yorkissa järjestettiin Nobelin muistoksi juhlatilaisuus 10.joulukuuta 1945, ja Einstein piti siellä puheen, jossa käsitteli tiedemiesten vastuuta ja syyllisyydentuntoa ja kertoi myös omasta osuudestaan atomipommin synnyssä. Einstein vaati tässä tilanteessa rohkeita tekoja ja ajattelutapojen muutosta. Einsteinia pyydettiin puheenjohtajaksi komiteaan, joka halusi valistaa suurta yleisöä ja poliitikkoja atomipommiin liittyvistä vaaroista. Einstein suostui siihen, ja hän onnistui rahankeruussa ja asian puolesta puhumisessa. Einstein puhui usein komitean puheenjohtajana radiossa ja lehdissä. Komitea sai aluksi paljon julkisuutta mutta lopetti toimintansa loppuvuodesta 1948. Einstein myös sairasteli, mihin syynä oli vatsanpohjan valtimon pullistuma. Torjuttu presidenttimahdollisuus 16. marraskuuta 1952 Albert Einsteinille tarjottiin Israelin presidentin virkaa, mutta hän ei ottanut sitä vastaan.[24] Israelin presidentti Chaim Weizmann oli kuollut 9. marraskuuta, ja Israelin lehdistössä oli ehdotettu tilalle Einsteinia, koska hän oli aikansa kuuluisin juutalainen. Ajatuksen puolustajat toivoivat Einsteinin presidenttiyden myös korostavan Israelin yhteyttä tieteelliseen humanismiin. Israelin pääministeri otti siksi yhteyttä Israelin Yhdysvaltain-lähettilääseen ja pyysi tätä tarjoamaan virkaa Einsteinille. Lähettiläs ei ehtinyt kysyä asiaa Einsteinilta itseltään, koska tämä soitti hänelle kuultuaan asiasta tietotoimistosta. Einstein pyysi lähettilästä kertomaan Israeliin, ettei ottaisi virkaa vastaan, mutta piti tarjousta suurena kunniana. Lähettiläs ei hyväksynyt viran torjumista puhelimessa ja lähetti siksi Einsteinille kirjeen. Vastauksen Einstein oli kirjoittanut jo valmiiksi. Kohtalokas sairastuminen ja loppuvaiheet Lääkärit totesivat kesällä 1950, että Einsteinin aortta-aneurysma oli alkanut kasvaa. Sen jälkeen hän tiesi kuolevansa pian. Hän allekirjoitti testamenttinsa 18.maaliskuuta 1950. Siinä määrättiin hänen käsikirjoituksensa luovutettavaksi Jerusalemin heprealaiselle yliopistolle. 11. huhtikuuta 1955 Einstein allekirjoitti vetoomuksen kilpavarustelua vastaan. Muutaman päivän kuluttua alkoivat suuret kivut, ja hänen lääkärinsä pelkäsi, että aneurysmassa oli ilmennyt vuoto. Hänet vietiin sairaalaan, jossa tila koheni sen verran, että hän alkoi valmistella radiopuhetta, jota hän ei kuitenkaan ehtinyt saattaa valmiiksi. 18. huhtikuuta kello 1.15 yöllä hän kuoli sanottuaan sitä ennen saksaksi muutaman sanan, joita hoitaja ei ymmärtänyt.[25] Tohtori Thomas Stoltz Harvey teki hänelle ruumiinavauksen, jossa kuolinsyyksi vahvistui puhjennut aneurysma[26][27]. Harvey poisti Albert Einsteinin aivot ja säilöi ne tutkimustarkoituksiin. Einsteinin ruumis polttohaudattiin aamuneljältä Trentonissa, New Jerseyssä,[28] hänen kuolinpäivänään ilman seremonioita, ja tuhkat levitettiin hänen omasta toivomuksestaan tuntemattomaan paikkaan. Einsteinin mahdollinen autismi Harvardin lääketieteellisen tiedekunnan professori Erik H. Erikson havaitsi 1980-luvulla, että Einsteinin hidas kielellinen kehitys, haluttomuus olla tekemisissä muiden lasten kanssa sekä ennen kouluikää ilmenneet ajoittaiset raivokohtaukset antoivat aihetta epäillä niin sanottua lapsuuden laaja-alaista kehityshäiriötä eli autismin kirjon häiriötä.[29] Myös maailman tunnetuimpiin autismitutkijoihin kuuluva Cambridgen yliopiston kehityspsykopatologian professori Simon Baron-Cohen on havainnut, että Einsteinin kohdalla täyttyivät monet autismin kirjoon kuuluvan Aspergerin oireyhtymän tunnuspiirteet.[30][31] Einstein oppi puhumaan vasta kolme vuotta täytettyään.[32] Einsteinin elinaikana ei tunnettu laaja-alaisia kehityshäiriöitä, joten mainitut arviot perustuvat Einsteinin elämäkerralliseen aineistoon.[31][33] Farmakologian tohtori Glen Elliottin mukaan elämäkerrallisen aineiston perusteella tehdyt diagnoosit ovat hyvin epäluotettavia ja ihmisen käyttäytyminen voi johtua monista eri syistä. Lisäksi Elliot huomauttaa, että Einsteinilla oli hyvä huumorintaju, mitä vaikeasti aspergerinsyndroomaisilla ei ole käytännöllisesti katsoen koskaan.[31] Autismin kirjon henkilöiden huumorintajun puutteesta ei ole kuitenkaan olemassa tutkimusnäyttöä, eikä sitä mainita myöskään diagnostisissa kriteereissä. Einsteinin avioliitot Einstein seurusteli 17-vuotiaana häntä muutamaa vuotta vanhemman, opettajaksi opiskelevan Marie Wintelerin kanssa. Albert tutustui Marieen hänen vanhempiensa välityksellä, koska asui heidän luonaan täysihoidossa muutettuaan Sveitsiin suorittamaan lukion viimeistä luokkaa. Einsteinin tunteet Marieta kohtaan laimenivat, kun hän muutti Zürichiin suorittamaan yliopisto-opintoja. Suhde päättyi lopullisesti keväällä 1897. Syynä arvellaan olevan Einsteinin serbialaisen kurssitoverin Mileva Marićin, jonka kanssa Einstein ryhtyi sittemmin seurustelemaan. Albert Einstein ja Mileva Marić seurustelivat lähes koko opiskeluaikansa, mutta Einsteinin vanhemmat vastustivat vuosikaupalla heidän avioitumistaan, vaikkeivät olleet edes tavanneet miniäkandidaattiaan. Etenkin Einsteinin äiti katsoi, ettei Mileva ollut kyllin hyvä puoliso hänen pojalleen, koska hän oli neljä vuotta Albertia vanhempi ja lisäksi hän ontui nuorena sairastamansa tuberkuloosin vuoksi. Äidillä oli myös epäilys, ettei kirjaviisas nainen kykenisi huolehtimaan riittävällä tarmolla tulevasta perheestään. Einsteinin isä kuoli 55-vuotiaana 10. lokakuuta 1902 ja antoi kuolinvuoteellaan luvan Einsteinin ja Mileva Marićin avioliittoon. Pian äitikin taipui lopulta poikansa tahtoon. Einstein avioitui Marićin kanssa 6. tammikuuta 1903. Ennen avioitumista he olivat saaneet Lieserl-tyttären. Lieserlistä ei tiedetä paljoakaan, mutta todennäköisesti hänet annettiin adoptoitavaksi, ja hän menehtyi syyskuussa 1903.[34] Abram Ioffe väittää Einstein-elämäkerrassa, että Marić auttoi miestään huomattavasti vaativissa laskutoimenpiteissä suhteellisuusteorian laadinnan yhteydessä. Albrecht Fölsing antaa omassa elämäkerrassaan Marićin roolista maltillisemman kuvan. Marićille ja Einsteinille syntyi myöhemmin vielä kaksi poikaa, Hans Albert Einstein ja Eduard Einstein.[35] Marić muutti poikien kanssa pois miehensä luota, kun sai selville, että Einsteinilla oli suhde serkkunsa Elsa Löwenthalin kanssa. Asumusero astui voimaan vuonna 1914, ja Marić ja pojat palasivat Sveitsiin.[36] Marić suostui lopulliseen eroon vasta helmikuussa 1919. Marić määrättiin lasten huoltajaksi ja Einstein joutui sopimuksen mukaan maksamaan vuodessa elatusapua Marićille. Kesäkuussa Einstein avioitui Elsa Löwenthalin kanssa. Einstein valitti jo pian ystävilleen ”avioliiton koettelevan raskaasti kärsivällisyyttä”. Myös Elsa piti avioliittoa Einsteinin kanssa ”joka suhteessa hermoille käyvänä ja hankalana”. Kaikkein hankalinta oli Albertin jatkuva uskottomuus. Einsteinin ja Löwenthalin avioliitosta ei syntynyt lapsia, mutta Einstein adoptoi Elsan tyttäret Ilsen ja Margot’n, jotka olivat hänelle sukua sekä äidin että isän puolelta. Myöhemmin Einstein piti avioitumisiaan virheinä. Viimeiset elinvuotensa Einstein seurusteli Johanna Fantovan kanssa. Einstein tunsi häntä nuoremman Fantovan jo Prahan professuurinsa ajoilta, jolloin hän vieraili kaupungin juutalaisen kulttuurieliitin suosimassa, Fantovan silloisen miehen vanhempien isännöimässä, Fantan Salongissa. Fantova pakeni juutalaisvainoja Yhdysvaltoihin vuonna 1939, jolloin Einstein palkkasi hänet järjestämään kirjastoaan.[37][38] Työ ja saavutukset Annus mirabilis Einsteinin menestyksekkäin vuosi fysiikan saralla oli 1905. Tuona vuonna hän esitteli yhteensä viisi tieteellistä julkaisua, joista jokainen vaikutti paljon nykyfysiikan kehittymiseen. Vuotta 1905 kutsutaan fysiikkapuheessa usein nimellä annus mirabilis (”ihmeiden vuosi”). Alun perin annus mirabilis -termiä käytettiin vuosista, jolloin Isaac Newton keksi omat teoriansa. Valon kvanttiluonne ja valosähköinen ilmiö Valosähköisen ilmiön selittäminen on kvanttimekaniikan kivijalka.[39] Ilmiön avulla huomattiin sähkömagneettisella säteilyllä olevan aaltomaisen luonteen lisäksi myös hiukkasluonne. Tästä kehittyi myöhemmin aalto-hiukkasdualismi. Valosähköisessä ilmiössä on kyse siitä, että kun metallia säteilytetään tietyn taajuisella sähkömagneettisella säteilyllä, kuten valolla, metallista irtoaa elektroneja. Einstein keksi, että valon energia absorboituu elektroneihin kvantteina. Jos säteilyllä on tarpeeksi energiaa, se saa elektronin irti metallista. Ilmiön selittämisestä Einstein sai Nobelin fysiikanpalkinnon. Valon hiukkasluonnetta vahvistavat muun muassa mustan kappaleen säteily ja Comptonin sironta. Ilmiö on havaittavissa useilla aineilla, mutta parhaiten se kuvastuu juuri metalleissa. Materiaalista karanneita elektroneja kutsutaan usein fotoelektroneiksi. Fotonin energia saadaan kaavasta: h f = ϕ + 1 2 m v m 2 {\displaystyle hf=\phi +{\frac {1}{2}}mv_{m}^{2}} , missä h {\displaystyle h} on Planckin vakio f {\displaystyle f} on taajuus ϕ = h f 0 {\displaystyle \phi =hf_{0}\ } on jokaiselle metallille ominainen irrotustyö. Se on pienin mahdollinen energia, jolla delokalisoitunut elektroni saadaan irrotetuksi. 1 2 m v m 2 {\displaystyle {\frac {1}{2}}mv_{m}^{2}} on irronneen elektronin suurin mahdollinen liike-energia Jos fotonin energia (Planckin vakion ja taajuuden tulo) ei ole suurempi kuin irrotustyö (φ), elektroni ei irtoa. Gustav Kirchhoff esitti jo vuonna 1860 ongelman, joka koski mustan kappaleen säteilyä. Kirchhoffin aikainen tekniikka ei ollut tarpeeksi kehittynyttä, jotta hänen emissiota ja absorptiota koskevia teesejään, jotka ovat voimassa kaikilla aineilla, olisi voitu testata. Kirchhoffin mukaan mustien kappaleiden emissiokyvyn määrittelee funktio, joka riippuu lämpötilasta ja säteilyn taajuudesta. Kirchhoffin mukaan funktion keksiminen olisi todella tärkeää koko fysiikan kannalta.[40] Kirchhoff kuoli vuonna 1887, ja vasta tämän jälkeen tekniikka kehittyi niin paljon, että teoriaa voitiin arvioida mittaustulosten perusteella. Wilhelm Wienin keksimä kaava oli parhaimpia siihenastisista, mutta se ei toiminut infrapunan matalilla taajuuksilla. Max Planck keskittyi ongelmaan vuodesta 1894 lähtien. Hänen mukaansa kaiken takana oli jotakin absoluuttista. Heinrich Rubens ja Ferdinand Kurlbaum keksivät niin sanotun jäännössäteilymenetelmän, joka antoi aivan omaa luokkaansa olevia tuloksia infrapunasäteilystä korkeissa lämpötiloissa. Rubens vieraili vaimonsa kanssa Planckien luona 7.lokakuuta 1900. Rubens kertoi saamistaan mittaustuloksista Planckille, joka oli oletettavasti innoissaan asiasta, koska vieraiden lähdettyä hän alkoi luoda teoriaa ja keksi samana iltana säteilykaavan. Seuraavina viikkoina hän pohti kaavan teoreettista tulkintaa. Planck esitteli 14.joulukuuta 1900 tulkintansa, jonka mukaan lämpövärähtelyjen energia koostuu täsmälleen yhtä suurista paketeista. Planck ja muut tuon ajan fyysikot pyrkivät yhtenäistämään Planckin tulkintaa klassisesta fysiikasta. Fyysikot eivät kyseenalaistaneet valon aaltoluonnetta, toisin kuin Albert Einstein. Einsteinia innostivat Planckin teoria energiapaketeista ja myös Heinrich Hertzin huomio siitä, että kipinän kirkkaus kasvaa, kun kipinöintialueelle kohdistetaan ultraviolettisäteilyä.[41] Einstein kyseenalaisti eetterin jo opiskeluvuosinaan, ja vaikuttaisi siltä, että Einstein keksi valokvantit jo vuonna 1901. Einstein ei kuitenkaan julkaissut ajatustaan missään virallisesti.[41] Ihmevuotenaan 1905 hän julkaisi viisisivuisen artikkelin, joka käsitteli sähkömagneettisen säteilyn kvanttiluonnetta ja valosähköistä ilmiötä. Sen sijaan, että Planckin vuonna 1900 esittämän teorian mukaan vain lämpösäteily syntyy tietyn suuruisina kvantteina, Einsteinin mukaan kvanttiluonne on aina ominaista valolle ja muille sähkömagneettisen säteilyn muodoille, syntyvätpä ne millä tavalla tahansa. Tämän olettamuksen avulla Einstein selitti valosähköisen ilmiön ominaisuudet. Valokvantti sai myöhemmin nimen fotoni. Ilmiön selittäminen on vaikuttanut suuresti teknologian kehittymiseen. Valosähköistä ilmiötä käytetään hyväksi muun muassa fotodiodeissa ja aurinkopaneeleissa, joilla tuotetaan sähköä mm. satelliitteihin tai ladataan kesämökin akkuja. Brownin liike Brownin liikkeellä tarkoitetaan pienten hiukkasten epämääräistä liikettä nesteessä tai kaasussa. Mikroskoopilla tarkasteltaessa huomataan, että hiukkaset liikkuvat nesteessä epämääräisiä ratoja. Einstein esitti, että satunnainen liike johtuu molekyylien lämpöliikkeestä. Brownin liike oli ensimmäinen kokeellinen todistus atomien olemassaolosta. Liike johtuu siitä, että hiukkasiin törmäilee jatkuvasti muita hiukkasia, toiselle puolelle enemmän ja toiselle vähemmän. Suurilla hiukkasilla törmäysten suhde on keskimäärin sama, jolloin suuret hiukkaset pysyvät lähes paikallaan. Brownin liike on nimetty 1800-luvulla eläneen kasvitieteilijä Robert Brownin mukaan. Vastaava liike on tunnettu aikaisemminkin, mutta varsinaisesti liike huomattiin vuonna 1827, jolloin Robert Brown tutki siitepölyä nesteessä. Ennen Einsteinia liikettä yrittivät selittää muun muassa Thorvald Thiele ja Louis Bachelier. Einstein ja Marian Smoluchowski huomasivat, että jos kineettinen kaasuteoria pitää paikkansa, vesimolekyylien pitäisi liikkua satunnaisesti. Tämän vuoksi hiukkasiin kohdistuisi iskuja. Iskut johtaisivat Brownin havaitsemaan liikkeeseen. Suppea suhteellisuusteoria Ihmevuotenaan Einstein esitti teorian, jonka mukaan aika ja avaruus olisivat kytköksissä toisiinsa. Näin syntyi käsite neliulotteisesta avaruudesta (4D). Einstein esitti teoriansa Annalen der Physik -lehdessä artikkelissa, jonka nimi on Zur Elektrodynamik bewegter Körper, suomeksi ”Liikkuvien kappaleiden sähködynamiikasta”. Einsteinin mukaan aika ja avaruus ovat molemmat suhteellisia, eivät absoluuttisia niin kuin Newton oli aiemmin väittänyt. Samalla Einstein kiisti eetterin olemassaolon. Ennen Einsteinia skotlantilainen fyysikko James Maxwell oli arvellut valon olevan aaltomaista, ja myöhemmin sen todisti Heinrich Hertz.[42] Tuolloin arveltiin valon tarvitsevan jonkinlaisen väliaineen, eetterin, jota pitkin valo ja muu sähkömagneettinen säteily etenisi. Eetteri oli monimutkainen ja ristiriitainen käsite, eetterin kun olisi pitänyt olla samaan aikaan kovaa, nestemäistä ja vielä kitkatonta. Eetteriä ei löydetty kokeissa, ja koko käsite joutui huonoon valoon. Tarvittiin muutosta silloiseen fysiikan tuntemukseen tai väliaineen unohtamista. 1900-luvun alussa ehdotettiin ajan ja pituuden käsitteiden muuttamista. 1900-luvun alussa ranskalainen Henri Poincaré ja hollantilainen Hendrik Lorentz julkaisivat uusia laskelmia aika-avaruudesta ja liikkeestä.[42] Näyttää siltä, ettei Einstein ollut kovin hyvin perillä kollegoidensa tuloksista vaan keskittyi omaan teoriaansa. Hän piti aikaa ja pituutta suhteellisina käsitteinä. Suppean suhteellisuusteorian perusperiaatteet ovat: Valonnopeus on vakio, riippumatta havaitsijasta ja valolähteen nopeudesta. Suhteellisuusperiaate: Fysiikan lait ovat samat jokaisessa tasaisella nopeudella liikkuvassa koordinaatistossa. Avaruudessa ei siis ole mitään toisia parempaa erityispistettä tai suuntaa, jonka voisi määrätä olevan paikaltaan tai nopeudeltaan nolla. Teorian lopputulokset poikkeavat täysin klassisesta fysiikasta. Suhteellisuusteorian seurauksia ovat esimerkiksi: Aikadilaatio, jossa liikkeessä olevan kappaleen aika kulkee hitaammin kuin paikallaan olevan havaitsijan. Pituuskontraktio eli Lorentz-kontraktio, jonka mukaan kappaleen pituus pienenee, mitä lähempänä sen nopeus on valonnopeutta. Einstein julkaisi suppean suhteellisuusteorian kesällä 1905 mutta täydensi sitä muutaman kuukauden päästä kolmisivuisella artikkelilla. Samalla suppeaan suhteellisuusteoriaan lisättiin ehkä kaikkein kuuluisimmaksi yhtälöksi noussut E=mc². Tämä työ luetaan usein neljänneksi annus mirabilis -työksi, vaikka se on vain suppean suhteellisuusteorian täydennys. Muut työt Yleinen suhteellisuusteoria Yleinen suhteellisuusteoria on suppean suhteellisuusteorian laajennus. Einstein esitteli yleisen suhteellisuusteorian vuonna 1915. Teoria kilpaili suomalaisen Gunnar Nordströmin kaksi vuotta aikaisemmin julkaiseman teorian kanssa. Einstein kehitti ja luennoi hyvin paljon Nordströmin teoriasta. Nordströmin teoria oli kuitenkin vajavainen, eikä se selittänyt kaikkia ilmiöitä tai ei selittänyt niitä oikein. Suppeassa suhteellisuusteoriassa Einstein tarkasteli tasaista liikettä. Yleisessä suhteellisuusteoriassa Einstein yleisti näkemystä ja lisäsi siihen voimia, etenkin painovoiman. Ollessaan vuonna 1907 töissä Bernin patenttitoimistossa hän alkoi pohtia painovoimaa. Einstein kuvitteli tilanteen, jossa mies on vapaasti alaspäin putoavassa hississä. Mies ei tunne omaa painoaan, kun hissi putoaa vapaasti painovoimakentässä. Tämän pohjalta Einstein ajatteli painovoiman olevan näennäisvoima, joka johtuu koordinaatiston valinnasta. Einstein ajatteli liikkeen olevan aina suoraviivaista, mutta massan käyristävän avaruutta lommolle ja aiheuttavan poikkeaman suoraviivaisessa liikkeessä: tämä taas havaitaan voimana. Einstein myös uudisti aikakäsitystään yleisessä suhteellisuusteoriassa. Aika on suhteellista mutta lisäksi paikallista. Avaruuden kaareutuminen vaikuttaa myös ajan kulkuun.[43] Myöhemmin Einstein lisäsi yleiseen suhteellisuusteoriaan niin sanotun kosmologisen vakion. Suhteellisuusteorian mukaan näytti siltä, että avaruus joko laajenee tai romahtaa. Einstein joutui kehittelemään jotakin, joka pitäisi maailmankaikkeuden vakaana ja kehitti kosmologisen vakion. Myöhemmin Einstein sanoi tämän olleen hänen ”suurin munauksensa”.[44] Kosmologinen vakio voi kuitenkin olla perusteltu hypoteesi. 1990-luvulla tehdyt havainnot supernovista osoittavat, että maailmankaikkeus laajenee kiihtyvällä nopeudella. Tämä voidaan selittää kosmologisen vakion arvolla, joka on hieman nollasta poikkeava. EPR-paradoksi Einstein, kuten monet muutkin fyysikot, oli tyytymätön kvanttimekaniikan antamaan kuvaan fysikaalisesta todellisuudesta.[45] Tämän pohjalta Einstein, Boris Podolsky ja Nathan Rosen loivat ajatuskokeen, joka horjutti kvanttimekaniikan tukijalkaa, Heisenbergin epätarkkuusperiaatetta. Heisenbergin epätarkkuusteorian mukaan esimerkiksi nopeutta ja paikkaa ei voida mitata äärettömän tarkasti yhtä aikaa. EPR-ajatuskokeen mukaan tämä taas on mahdollista. Kun kaksi hiukkasta lähetetään samasta pisteestä ja mitataan toisen hiukkasen nopeus ja toisen paikka, EPR-paradoksin mukaan voidaan tämän pohjalta päätellä toisen hiukkasen paikka ja toisen aika. Ajatuskoe tuotti runsaasti harmaita hiuksia Niels Bohrille, joka kuitenkin sai vielä samana vuonna vastauksen valmiiksi ja onnistui kumoamaan EPR-ajatuskokeen. Kaiken teoria Einstein yritti suhteellisuusteorioidensa jälkeen yhdistää kvanttimekaniikan ja suhteellisuusteorian. Hän työskenteli kaiken teorian parissa lähes 30 vuotta onnistumatta, mutta loi pohjaa tulevalle. Einstein työsti kaiken teoriaa vielä kuolinvuoteellaan[46]. Einstein saattoi tehdä virheen siinä, ettei yrittänyt luoda kaiken teoriaa kvanttimekaniikan päälle.[47] Hänen suurimmaksi kompastuskivekseen osoittautui suhteellisuusteorian ja kvanttimekaniikan yhdistäminen ja varsinkin halu poistaa fysiikasta kvanttimekaniikkaan kuuluva epävarmuus.[48] Poliittiset näkemykset Sosialismi Albert Einstein oli sosialisti opiskeluvuosista lähtien ja kannatti demokratiaa ja valtiojohtoista taloutta kapitalismin sijalle. Einsteinin ehkä tunnetuin ei-luonnontieteellinen kirjoitus on Monthly Review -lehdessä 1949 julkaistu ”Why Socialism”. Hän oli mukana monien ihmisoikeusjärjestöjen toiminnassa, ja häntä pidetään usein humanistina. Einstein arvosti Vladimir Leniniä ja sanoi hänestä: "Kunnioitan Leniniä miehenä, joka täydellisesti uhrasi itsensä ja antoi kaiken energiansa sosiaalisen tasa-arvon toteuttamiseksi. En pidä hänen menetelmiään käytännöllisinä, mutta yksi asia on varma: hänen tapaisensa miehet ovat ihmisyyden suojelijoita ja palauttajia.[49] Yhdysvalloissa suhtauduttiin Einsteiniin varoen. FBI keräsi 1427-sivuisen kansion Einsteinin toiminnasta ja suositteli, ettei tälle myönnettäisi kansalaisuutta. Perusteena esitettiin Yhdysvaltojen lainsäädäntöä (Alien Exclusion Act) ja Einsteinin kytköksiä kommunismiin.[50][51] Pasifismi Einsteinin sanotaan olleen pasifisti, mitä hän olikin julkisesti nuorena muun muassa ensimmäisen maailmansodan aikaan. Hän yllytti miehiä kieltäytymään asevelvollisuuden suorittamisesta.[52] Einstein kuitenkin osallistui sota-aikana lentokonesiipien suunnitteluprojektiin, jossa hänen ideansa epäonnistuivat.[53] Sodan jälkeen Einstein osallistui hyrräkompassin kehittämiseen eikä potenut omantunnonvaivoja, vaikka keksinnöstä olivat kiinnostuneita lähinnä sotalaivastot. Hän sai jonkin verran tuloja kompassista, mutta toisen maailmansodan alettua patenttimaksut lakkasivat, vaikka Einstein kyseli niiden perään Saksasta. Saksan ja Japanin merivoimat käyttivät hyviksi osoittautuneita kompasseja toisessa maailmansodassa.[54][55] Einstein hylkäsi julkisen pasifismin Hitlerin päästyä valtaan Saksassa. Hän kirjoitti belgialaisille aseistakieltäytyjille: ”Jos olisin belgialainen, en nykyisissä olosuhteissa kieltäytyisi asepalveluksesta. Sen sijaan astuisin palvelukseen iloisena siinä uskossa, että auttaisin täten eurooppalaisen sivilisaation pelastamisessa.” Einstein auttoi juutalaisia pakenemaan natsi-Saksasta ja Yhdysvalloissa asuessaan hän otti kantaa maassa harjoitettua mustien rotusortoa vastaan.[52] Einstein suositteli Yhdysvalloille atomipommin kehittämistä, jottei Hitler ehtisi ensin, ja jopa lähetti kollegojensa taivuttelemana presidentti Franklin D. Rooseveltille kirjeen, jossa suositteli ydinaseen kehittämiseen tähtäävän ohjelman aloittamista. Itse aseen kehittämiseen hän ei kuitenkaan osallistunut, koska Yhdysvallat piti häntä poliittisesti epäluotettavana. Atomiasetta käytettiin Saksan sijasta Japanin pakottamiseksi rauhaan, ja Einstein katui lähettämäänsä kirjettä, koska oli lähettänyt sen uskoen Saksalla olevan valmisteilla atomiaseita.[56] Sodan jälkeen Albert Einstein alkoi kampanjoida ydinaseriisunnan puolesta.Einsteinin ehdottama ratkaisu oli maailmanhallitus, jonka alaisuuteen Yhdysvallat, Neuvostoliitto ja muut sotilasmahdit antaisivat asevoimansa.[52] Natsismivastaisuus Adolf Hitler äänestettiin Saksan valtakunnankansleriksi vuoden 1933 tammikuussa. Ensimmäisinä tekoinaan hänen hallituksensa säädätti lain, ”Gesetz zur Wiederherstellung des Berufsbeamtentums”, joka esti juutalaisia ja muita ”epämääräisiä ryhmiä” työskentelemästä hallintotöissä, ja säädös koski myös yliopistojen professoreita. Poikkeuksena olivat henkilöt, jotka olivat osoittaneet poikkeuksellista lojaalisuutta Saksaa kohtaan ensimmäisen maailmansodan aikana. Kuukautta ennen Hitlerin valintaa Einstein oli matkustanut Yhdysvaltoihin luennoimaan Abraham Flexnerin juuri perustamaan Institute for Advanced Study -nimiseen korkeakouluun. Einstein hylkäsi jälleen Saksan kansalaisuutensa ja päätti asettua pysyvästi Yhdysvaltoihin.[50] Einstein suhtautui hyvin kielteisesti entiseen kotimaahansa myös toisen maailmansodan päätyttyä.[57] Sionismi Einstein oli sionisti kulttuurisessa mielessä, mutta hän ilmaisi usein varauksensa sionismin nationalistisen soveltamisen suhteen. Hän esimerkiksi sanoi eräässä puheessa: ”Ymmärrykseni juutalaisuuden olennaisimmasta luonteesta vastustaa ajatusta juutalaisvaltioista rajoineen, armeijoineen ja aineellisen voiman määrää, olkoon se kuinka hillittyä tahansa.” Lisäksi hän allekirjoitti New York Timesissa julkaistun avoimen kirjeen, jossa hän tuomitsi Menachem Beginin ja tämän nationalistisen Herut-puolueen – erityisesti tavan, jolla Herutin edeltäjä Irgun oli kohdellut alueen alkuperäisväestöä edustaneita arabeja. Einstein kieltäytyi Israelin presidentin virasta, jota hänelle tarjottiin vuonna 1952: ”Politiikka on vain tätä päivää, mutta yhtälöt ovat ikuisia.” Einstein kuitenkin vaikutti voimakkaasti esimerkiksi Jerusalemin heprealaisen yliopiston toiminnan aloittamiseen. Suhde uskontoon Einstein piti elämänsä loppuvaiheissa henkiolentoihin uskomista lapsellisena[58] eikä uskonut jumalaan, joka olisi antropomorfinen, itsenäinen persoonallisuus ja rankaisisi tai palkitsisi. Nuoremmalla iällä hän mainitsi, vuonna 1929, rabbi Herbert Goldsteinille uskovansa Spinozan jumalaan. Toisin sanoen jumalaan, joka on substanssi eli luonto.[58] Einstein käytti paljon uskoon ja jumalaan perustuvia vertauksia, mutta ne eivät silti todista Einsteinin uskovan jumalaan. Kuuluisin tällainen ilmaisu lienee "Jumala ei heitä noppaa". Einstein merkitsi virallisiin dokumentteihin usein olevansa uskontokuntaan kuulumaton, mutta kirjoitti olevansa juutalainen, jos uskontokunta oli pakko valita. Einstein kirjoitti tiedelehti Natureen vuonna 1940 artikkelin Science and Religion, jossa pohti uskonnon ja tieteen välistä ristiriitaa. Artikkeli antaa kuvan, että Einstein piti tieteen ja uskon välisiä eroavaisuuksia väärinymmärryksinä. Vuonna 1954 hän taas kirjoitti erittäin uskontovastaisen kirjeen saksalaisfilosofi Eric Gutkindille. Kirjeessä hän kuvailee uskontoa lapselliseksi taikauskoksi ja haukkuu Raamatun kokoelmaksi alkukantaisia legendoja. Einstein myös kieltää juutalaisten aseman valittuna kansana. Hän kirjoittaa: ”Heillä [juutalaisilla] ei ole mitään erityisominaisuuksia muihin ihmisiin nähden. Minulle juutalainen uskonto on kuten kaikki muutkin: lapsellisten taikauskojen ruumiillistuma.” "Minulle sana "jumala" ei ole muuta kuin inhimillisen heikkouden ilmaisu ja tuote. Raamattu on kokoelma kunniallisia mutta alkukantaisia legendoja, jotka ovat melko lapsellisia. Edes hienostuneet tulkinnat eivät voi tätä asiaa muuttaa," Einstein toteaa kirjeessään.[59] Einsteinin vaikutus tekniikkaan Arkipäivän tasolla Einsteinin vaikutus on ollut mullistava. Jo vuonna 1917 Einstein esitteli stimuloidun emission, joka myöhemmin toteutettiin laserina. Valokennojen toiminta perustuu valosähköiseen ilmiöön, jonka Einstein selitti ja loi siten pohjan sen kehittämiselle aurinkokennojen ja ovisilmien kaltaisiin käytännön sovelluksiin. Lisäksi Einsteinin keskeinen oivallus oli se, että valo kvanttiutuu luonnostaan. Tämä loi pohjaa kvanttimekaniikalle, jota käytetään sellaisenaan esimerkiksi kemiassa proteiinien laskostumisen simulointiin lääkekehitystä varten sekä elektroniikkatutkimuksessa. Suhteellisuusteorian merkittävä käyttökohde on GPS-paikannus. Suoranaista hyötyä tavoittelemattoman perustutkimuksen ulkopuolella Einstein myös paransi jääkaapin toimintaa kehittämällä tehokkaampia lämpöpumppuja. Einstein kulttuurissa Vaikutus moderniin taiteeseen Einsteinilla oli ensisijainen vaikutus moderniin tieteeseen, mutta sen kautta hän vaikutti olennaisesti modernin taiteen muotoutumiseen. Einsteinin julkaisemat suhteellisuusteoriat osoittivat maailman olevan täysin erilainen kuin aiemmin oli ajateltu. Tämä yhdessä muiden tieteellisten ja filosofisten edistysten kanssa aiheutti 1900-luvun alussa maailmankuvan muuttumisen, jota taiteilijat hyödynsivät. Einsteinia on perinteisesti pidetty yhtenä merkittävimpänä tekijänä Pablo Picasson luomaan kubistiseen taiteeseen, jossa tietty kappale on samanaikaisesti kuvattu eri suunnista. Arthur I. Millerin esittää teoksessaan Einstein, Picasso: Space, Time and the Beauty That Causes Havoc (2001) kuitenkin, että ranskalainen matemaatikko Henri Poincaré on linkki suhteellisuuden ja kubismin välillä. Picasso ja Einstein tutkivat samanaikaisesti yhtäaikaisuuden parissa – Einstein ajallisen ja Picasso avaruudellisen samanaikaisuuden. Millerin mukaan molempien ajatuksiin vaikutti Poincarén La Science et l’hypothèse -teos.[60] 72-vuotissyntymäpäiväkuva Kenties kuuluisin otos Albert Einsteinista on UPI:n Arthur Sassen valokuva tiedemiehestä tämän 72-vuotissyntymäpäivänä. Valokuvasta on tullut yleinen aihe ympäri maailman niin t-paidoissa kuin mainosjulisteissa ja kahvikupeissakin. Einstein oli ollut juuri lähdössä Princetonissa pidetyiltä syntymäpäiväjuhlilta. Einsteinin kävellessä tohtori Frank Aydelotten ja tämän vaimon kanssa autolle ulkona odottaneet toimittajat ja valokuvaajat ottivat valokuvia Einsteinista ja yrittivät saada häntä hymyilemään. Einstein oli tilaisuuden jälkeen siinä määrin kyllästynyt hymyilemiseen, ettei suostunut kuvaajien pyyntöihin. Vielä Einsteinin istuessa auton takapenkillä toimittajat yrittivät houkutella hymyä Einsteinilta, mutta hänen kerrotaan vain huutaneen sen riittävän. Huudot eivät kuitenkaan tehonneet, vaan toimittajat jatkoivat kuvien ottamista seurueesta. Toimittajan pyytäessä vielä kerran Einsteinia poseeraamaan syntymäpäiväkuvaa varten, fyysikkokuuluisuus päätti näyttää heille kieltä. Samalla hetkellä Arthur Sasse otti valokuvan seurueesta. Einstein piti kuvasta erittäin paljon sen nähtyään. Hän leikkasi kuvan siten, että vain hänen päänsä näkyi, rajaten näin Aydelottet pois. Einstein teetti kuvasta muutaman kopion ja kuvia kiitoskortteihin.[61] Populaarikulttuurissa Einstein on innoittanut suuresti kirjallisuutta, elokuva- ja näyttämötaidetta. Vuonna 2005 ilmestynyt Jean-Claude Carrier'n romaani Einstein s'il vous plaît (. Nicolas Roeg on ohjannut elokuvan Yhtä tyhjän kanssa, jossa näyttelijä Michael Emil esitti – tosin nimeämättä jätettyä mutta ilmiselvästi Einsteinia tarkoittavaa – fyysikkoa, ja Fred Schepisi elokuvan I.Q. Einstein oli myös aiheena Philip Glassin oopperassa Einstein on the Beach. Sanasta einstein on tullut nerouden ja neron synonyymi.[52] Tässä mielessä on myös nimetty viihteellinen tiedeohjelma Nelosella. Sanan saattomielteenä saattavat tosin olla myös hajamielisyys ja kehnot sosiaaliset taidot. Yhdistyneet kansakunnat julisti vuoden 2005 fysiikan vuodeksi, koska Albert Einsteinin suppea suhteellisuusteoria täytti sata vuotta. Juhlavuonna kunnioitettiin erityisesti Albert Einsteinia ja hänen saavutuksiaan. Einsteinin hahmo esiintyy myös tietokonepeleissä, muun muassa pelitalo Westwood Studiosin kehittämässä strategiapelissä Command & Conquer: Red Alert, jonka alussa Einstein päättää estää toisen maailmansodan käynnistymisen ja rakentaa aikakoneen, jonka avulla hän matkustaa vuoteen 1924 tappamaan Hitlerin. Pelissä kuitenkaan sota ei esty, vaan Neuvostoliitto ja Yhdysvallat alkavat taistella Euroopasta. Nimeämisiä ja palkintoja Valokemiassa käytetty yksikkö einstein on nimetty Albert Einsteinin mukaan. Yksi einstein vastaa yhden fotonin energiamäärää kerrottuna Avogadron luvulla Alkuaine einsteinium on nimetty hänen mukaansa Asteroidi 2001 Einstein on nimetty hänen mukaansa Albert Einstein -palkinto Albert Einstein -rauhanpalkinto HEAO-2 nimettiin Einstein-observatorioksi Lähteet Citation error, replace with{{cite book\| author = Fölsing, Albrecht\| title = Albert Einstein: Elämäkerta\| others = Translated by Hyrkäs, Seppo\| location = Helsinki\| publisher = Terra Cognita\| year = 1999\| version = (Alkuteos: Albert Einstein: Eine Biographie, 1995)\| isbn = 952-5202-27-5}} Viitteet Kirjallisuutta Elämäkerrat ja yleistä Citation error, replace with{{cite book\| author = Fölsing, Albrecht\| title = Albert Einstein: Elämäkerta\| others = Translated by Hyrkäs, Seppo\| publisher = Helsinki: Terra Cognita\| year = 1999\| version = (Albert Einstein: Eine Biographie, 1995)\| isbn = 952-5202-27-5}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Maalampi, Jukka\| title = Maailmanviiva: Albert Einstein ja moderni fysiikka\| location = Helsinki\| publisher = Tähtitieteellinen yhdistys Ursa\| year = 2006\| version = Ursan julkaisuja 100\| isbn = 952-5329-51-8}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Oja, Heikki & Vilhu, Osmi (toim.)\| title = Albert Einstein tutkija ja ihminen\| location = Helsinki\| publisher = Tähtitieteellinen yhdistys Ursa\| year = 1979\| version = Ursan julkaisuja XI\| isbn = 951-9269-07-X}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Kuznetsov, Boris\| title = Einstein Elämä. Kuolema. Kuolemattomuus\| others = Translated by Robert Kolomainen\| location = Moskova\| publisher = Progress\| year = 1985}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Ashtekar, Abhay\| title = 100 Years of Relativity: Space-Time Structure, Einstein and Beyond\| publisher = World Scientific Publishing\| year = 2005\| isbn = 981-256-394-6\| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Parker, Steve\| title = Albert Einstein and the Laws of Relativity\| publisher = Chelsea House Publishers\| year = 1995\| isbn = 0-7910-3003-2\| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Fox, Karen C. & Keck, Aries\| title = Einstein A to Z\| publisher = John Wiley & Sons\| year = 2004\| isbn = 978-047-146-674-1\| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Cassidy, David C.\| title = Einstein and Our World\| publisher = Humanity Books\| year = 2004\| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.}} Tiede Citation error, replace with{{cite book\| author = Einstein, Albert\| title = Erityisestä ja yleisestä suhteellisuusteoriasta\| location = Helsinki\| publisher = Tähtitieteellinen yhdistys Ursa\| year = 2003\| version = Suomentanut ja kommentoinut Raimo Lehti. Ursan julkaisuja 90\| isbn = 952-5329-33-X}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Einstein, Albert & Infeld, Leopold\| title = Fysiikan kehitys: Newtonista kvanttiteoriaan\| location = Helsinki\| publisher = Otava\| year = 1962\| version = Suomentanut Heikki Hirvinen}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Mehra, Jagdish\| title = Einstein, Physics and Reality\| publisher = World Scientific Publishing Company\| year = 2000\| isbn = 978-981-023-913-8\| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Geroch, Robert\| title = Yleinen suhteellisuusteoria A:sta B:hen\| publisher = Art House\| year = 2000\| isbn = 978-951-884-253-1}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Maalampi, Jukka\| title = Maailmanviiva: Albert Einstein ja moderni fysiikka\| location = Helsinki\| publisher = Tähtitieteellinen yhdistys Ursa\| year = 2006\| version = Ursan julkaisuja 100\| isbn = 952-5329-51-8}} Politiikka ja uskonto Citation error, replace with{{cite book\| author = Einstein, Albert & Freud, Sigmund\| title = Miksi sotaa? Kirjeenvaihto vuodelta 1932\| others = Translated by Pellikka, Maija\| location = Helsinki\| publisher = Bazar\| year = 2003\| version = (Warum Krieg?: Ein Briefwechsel, 1932.) Essee: Isaac Asimov\| isbn = 951-9107-19-3}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Einstein, Albert\| title = Atomisota vai rauha: Maailma Albert Einsteinin silmin\| others = Translated by Eva Isaksson\| location = Helsinki\| publisher = Rauhankirjat\| year = 2002\| isbn = 951-9457-06-2}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Jerome, Fred & Einstein, Albert\| title = Einstein on Israel and Zionism: His Provocative Ideas about the Middle East\| publisher = St. Martin’s Press\| year = 2009\| isbn = 978-0-312-36228-7\| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Jerome, Fred & Taylor, Rodger\| title = Einstein on Race and Racism\| publisher = Rutgers University Press\| year = 2006\| isbn = 978-0-8135-3952-2\| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Rowe, David E. & Schulmann, Robert\| title = Einstein on Politics: His Private Thoughts and Public Stands on Nationalism, Zionism, War, Peace, and the Bomb\| publisher = Princeton University Press\| year = 2007\| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Jammer, Max\| title = Einstein and Religion\| publisher = Princeton University Press\| year = 2002\| isbn = 978-0-691-10297-9\| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Rooney, Anne\| title = Einstein in His Own Words\| publisher = Random House\| year = 2006\| isbn = 978-051-722-847-0\| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.}} Aiheesta muualla Yle Elävä arkisto Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead. Einsteinista ja kuvia Nobelprize. Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead. FBI:n keräämä 1427 sivuinen Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead. Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead. Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead. Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead. Luokka:Agnostistiset ajattelijat Luokka:Einsteinit Luokka:Kosmologit Luokka:Max Planck -mitalin saajat Luokka:Nobelin fysiikanpalkinnon saajat Luokka:Copley-mitalin saajat Luokka:Pasifistit Luokka:Saksalaiset fyysikot Luokka:Sveitsiläiset fyysikot Luokka:Yhdysvaltalaiset fyysikot Luokka:Vuonna 1879 syntyneet Luokka:Vuonna 1955 kuolleet Luokka:Seulonnan keskeiset artikkelit Luokka:Juutalaiset	https://fi.wikipedia.org/wiki/Albert%20Einstein
{ "plaintext_start_byte": [ 2, 610, 884, 1616, 2098, 2343, 2472, 3032, 4594, 5266, 6433, 6852, 7384, 7707, 8067, 8689, 9224, 9414, 9848, 10355, 10527, 11040, 12438, 12707, 13824 ], "plaintext_end_byte": [ 602, 883, 1615, 2090, 2342, 2471, 3017, 4593, 5265, 6396, 6851, 7383, 7706, 8037, 8688, 9201, 9413, 9819, 10354, 10504, 11017, 12415, 12706, 13801, 14064 ] }	フルーツワインの発祥はどこ	フルーツワイン	japanese	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	フルーツワイン</b>は、広義にはブドウ以外の様々な原料成分から作られた酒全般を指す。果実、花、およびハーブから採取されたフレーバーを添加されたものを含む。分類によってはビール以外の醸造酒全般を含むように解釈されることもある。欧米などでは、歴史的な見地から(既に固有の酒として認知されているという意味で)、ミード(蜂蜜酒)、シードル(リンゴ酒)、ペリー(洋ナシ酒)はフルーツワインの定義から除外される場合がある[1][2]。解説欧米などではフルーツワインは伝統的に家庭で醸造されることが多く、北米やスカンジナビア等の涼しい気候の地域で人気がある。アフリカ、インド、フィリピンではバナナから作られるワインがある。一方、日本の酒税法による酒類の分類として、果実を原料として発酵させたもの (醸造酒) を果実酒として定義しており、狭義にはフルーツワインと同義である（酒税法第3条）。厳密な果実酒の定義には果実を中性スピリッツや連続式蒸留しょうちゅうのような酒に漬け込んで作ったリキュール類等（例えば梅酒等）は含まれておらず、これらは混成酒に分類されているが、俗に果実酒と混同されることが多い。酒税法上はフルーツワインという定義はないため、梅酒等の混成酒は果実酒ではないが広義のフルーツワインに含まれると言える。また、これも日本の酒税法による酒類の分類として、果実酒の発酵過程の途中でブランデーなどの蒸留酒を添加し、アルコール濃度を上げることにより酵母の発酵を止め、それ以上糖分が分解されないようにすることで、甘味を高めるよう製造された混成酒のことを甘味果実酒と定義している。甘味果実酒も広義のフルーツワインに含まれると言える。名称フルーツワイン</b>は通常、ブドウ果汁から作られた「ワイン」と定義を区別するために、例えばプラムワインやエルダーベリーワインのように、冒頭に主原料名を付けて呼ばれる。欧州連合 (EU)では、「ワイン」は法的にブドウ果汁を発酵させたもののみと定義されている[3]。イギリスではフルーツワインは一般的に「カントリーワイン」と呼ばれているが、この用語は、フランスのワインのカテゴリー用語であるヴァン・ド・ペイ (仏: Vin de Pays) と同義のため、混同しやすいので注意が必要である (ヴァン・ド・ペイは直訳すると「地方のワイン」で、ブドウのワインである)。イギリスの法律でヴァン・ド・ペイと同等のワインカテゴリーはmade-wineという言葉が使われている[4]。製造工程フルーツワインは、実質的には発酵させることが可能な全ての植物から製造することができる[3]。ほとんどの果実類はフルーツワインを生産できる可能性がある。果実や植物から果汁やフレーバーを抽出する方法には多くの方法が用いられているが、果汁を搾汁し、煮詰めて発酵させる方法が一般的である[5]。ブドウ以外のほとんどの食品原料は、出芽酵母が栄養素と水を摂取して自然に安定かつ飲用可能なワインを製造するために必要な糖分、酸、タンニン、必須塩類の量的バランスが整っていないため、ほとんどのフルーツワインが発酵時に1つあるいは複数の栄養素を調整されている。すなわち、これらの製品の中には風味の調整やアルコール度数を上げるために砂糖や蜂蜜の添加が必要なものもある (砂糖は発酵中にアルコールへと変換される)。欧米で一般的に生産されている2つの品種はエルダーベリーワインとタンポポのワインである。ジョセフ・ケッセリング (英: Joseph Kesselring) が原作し、フランク・カプラ (英: Frank Capra) によって映画化された英: Arsenic and Old Lace (邦題: 「毒薬と老嬢」) で、殺人に使われる飲み物として毒入りエルダーベリーワインが登場する。エルダーベリーの花から作られたワインは「エルダーブローワイン」と呼ばれる。許容できる酸度を維持しながら発酵させるのに必要な発酵に使える糖分の量はしばしば低く、最終的なワイン製品に必要なアルコール度数を確保するために、補糖 (英: chaptalization) と呼ばれる工程で補充される必要がある。酸度を許容可能な範囲で維持しつつ発酵を完了させるために十分な量の糖を確保するためにスクロースがしばしば添加される。初期溶液の比重が高すぎた場合、糖分が過剰であることを示し、比重を目標範囲まで低下させるために水や酸度調整された水を加えることもできる。多くの種類の果実における天然の酸度は、希釈することなしに風味が良く心地良いフルーツワインを製造するには高すぎる。これには特にイチゴ、チェリー、パイナップル、ラズベリー等が当てはまる。したがって、糖分を調整する場合の多くは、すり潰した果実を酸度を最適なレベルに低下させるために水が補充される。これは全体的な果実のフレーバーも希釈によって低下させてしまうことにも繋がる。最終的なワイン製品中の酸の量が多すぎると望ましくないエグ味やツンとくる刺激を感じる場合があるが、発酵後に再び糖を加えることによりフレーバーの損失を補うことができ、これを風味改善剤 (「後甘味」として知られている) として作用することによる。あるワイン研究者の意見では、フルーツワインは瓶詰めされてからの年数によって熟成されるようなことは少なく、通常は1年以内に消費されることがほとんどである[6]。主なフルーツワイン梅酒「梅酒」とも呼ばれる梅のリキュールは、日本や韓国で人気があり、中国でも生産されている。中国では、梅酒は<i data-parsoid='{"dsr":[4121,4129,2,2]}'>メイチウ (梅酒) と呼ばれている。梅酒は通常、蒸留酒に梅を浸漬して作られる。アルコール度数は果実から発酵される典型的なフルーツワインより高く調整できる。日本の梅酒は、青梅を焼酎に漬けて作られており、甘くて滑らかな味わいである。韓国にも<i data-parsoid='{"dsr":[4249,4258,2,2]}'>メシルチュ (朝鮮語: 매실주、梅実酒) と呼ばれる同様の酒があり、メファス (매화수、梅花秀) 、メチュイスン (매취순、梅翠純) 、ソルチュンメ (설중매、雪中梅) 等の様々なブランド名で販売されている。日本と韓国の梅酒の銘柄は、梅果実が丸ごと瓶の中に入っている。台湾では第二次世界大戦後に日本の梅酒文化をベースに大きな変革が起き、梅酒 (méijǐu)とスモモワイン (李酒 lǐjǐu) と烏龍茶リキュールを混合して作られる<i data-parsoid='{"dsr":[4561,4571,2,2]}'>ウーメイチウ (烏梅酒; smoked plum liquor)が生まれた。別の「梅酒」の形態として、リンゴからシードルを作る方法と同様に梅を発酵させた醸造酒としてプラムジャーカムがある。これはしばしばイギリスのコッツウォルズ北部の特産品として紹介され[7]、かつてはウスターの町の特産品であった[8]。パイナップルワインパイナップルワインはパイナップル果汁から作られる。パイナップル果汁の発酵は温度調節されたバットで行われ、ほぼ乾燥した状態まで進んで停止する。その結果、柔らかく乾いた強いパイナップルの芳醇な香りを持ったフルーツワインができる。パイナップルワインはタイや東南アジア諸国で人気があり、昔ながらの手作業で作られていて商業生産はされていない[9]。メキシコでは、発酵されたパイナップル飲料が非常に有名で、テパチェと呼ばれている。世界各地の商業的生産の例としては、ハワイのマウイワイナリー、アフリカで初めてのパイナップルワイナリーであるナイジェリアのヤコブズワインなどがある。また、ドミニカ共和国では、ヴィニコーラ・デル・ノルテによってアルコール度数10%の製品が作られている。日本でも沖縄で数種のパイナップルワインが地域の特産として作られており、アルコール度数は11.5%である。タンポポワインタンポポワインはタンポポの花弁と砂糖にレモン果汁等の酸味成分を組み合わせて作られる適度なアルコール度数のフルーツワインである。主にアメリカで好まれており、一般的には手作りのレシピとして作られているが、ニュージャージー州のBellview Winery[10]、オハイオ州のBreitenbach Winery[11]、モンタナ州のHidden Legend Winery[12]、ノースダコタ州のMaple River Winery[13]のようなタンポポワインを商業的に生産するワイナリーはほんの一握りである。ローズヒップワイン広義にローズヒップワインもフルーツワインに含まれる[14]。生もしくは乾燥したローズヒップから作ることができる。この飲料を造るために、ローズヒップは酵母とクエン酸を含んだシロップ中で発酵され、抽出エキスが作られる。この技術は、スピノサスモモ (スローベリー)、サンザシ、ナナカマドに代表されるようなごく一部の種類のフルーツワインに用いられている。ローズヒップから作られるワインの最高の状態は少なくとも2年以上保管したもので、強く甘い風味がする[15]。スグリのワイン赤スグリと白スグリのフルーツワインは通常は高品質なブドウ栽培が難しい北方の涼しい地域で生産される飲料である。これらの製造方法は非常に単純で、これらの果実の天然の化学成分バランスはいかなる添加物の添加もなしにワインの清澄化を可能にしている。赤スグリや白スグリは炭水化物が不足しているため、これらは砂糖や蜂蜜の添加が必要である[15]。チェリーワインチェリーワインはサクランボから作られるフルーツワインの一種で[16][17][18][19] 、一般には十分な酸味を有するスミミザクラ (酸実実桜) の実が用いられる[20]。チェリーワインは、酒精強化ワインやリキュールを作るためにも用いられる。米国の主要なサクランボ生産地帯に位置するミシガン州のワインメーカーは、スパイスを添加したものやサクランボとブドウのブレンドなど、様々な種類のチェリーワインを生産している[21]。「Cherry Kijafa」はデンマークで生産されており、サクランボから作られたワインに天然香料が添加された酒精強化ワインで、通常アルコール度数は16%である[22]。チェリーのリキュールの中で最も良く知られているのはクロアチアのマラスカ種 (英: Marasca cherry) から作られる「マラスカ」である[23]。ここ数年、デンマークではフレドリクスダル・チェリーワイン (一部は著名なレストランオーナーのヤン・フリス・ミッケルゼンによって発明された) が生産されている。国際的な成功を収めているFredriksdalの目標は、ブドウから作られたワインと同等の質のチェリーワインを作ることである[24]。オレンジワインスキンコンタクトワイン、アンバーワイン</b>のことをその色合いから<b data-parsoid='{"dsr":[10565,10578,3,3]}'>オレンジワイン</b>とも称するが、本項で述べる柑橘果実を使ったフルーツワインとは別である。オレンジワインは商業的には入手できないが、南アフリカのWhite Riverや家庭内での手作業で生産されている。味はライトボディーのワインのようで、淡色または黄金色で、辛口でボディが薄く、アルコール飲料である。出来ばえは使用された酵母に依存しており、レシピは数少ない[25]。通常、家庭で手作業で作っている場合は、自分や近隣のオレンジの樹木の収穫物を利用している。果実は非常に酸度が高く、pHを調整しなければならないため、ワインは作るのが難しいといわれている。さらに厄介なのは、アオカビ属のカビによって発酵が止まりワインが腐敗することであり、果実を衛生的に保ち綺麗にしておくことに十分な注意を払う必要がある。その他の工程は非常に簡単である。アメリカのアルコール・タバコ税・貿易局 (Alcohol and Tobacco Tax and Trade Bureau) にはオレンジワインの規格が定められている[26]。脚注関連項目果実酒甘味果実酒バナナワインシードルクラネス (飲料) 蒸留酒フルーツブランデーライチ・リキュールスキンコンタクトワイン (オレンジワイン、アンバーワイン) プルーノ	https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%95%E3%83%AB%E3%83%BC%E3%83%84%E3%83%AF%E3%82%A4%E3%83%B3
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 1830, 4022, 6488, 6993, 7471, 8583, 8816, 10369, 10421 ], "plaintext_end_byte": [ 1829, 4021, 6412, 6967, 7416, 8582, 8815, 10310, 10420, 11814 ] }	জেমস ক্যামেরনের পরিচালিত প্রথম চলচ্চিত্রটি কবে প্রথম মুক্তি পায় ?	টাইটানিক (১৯৯৭-এর চলচ্চিত্র)	bengali	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	টাইটানিক (English: Titanic) হচ্ছে ১৯৯৭ সালে মুক্তিপ্রাপ্ত ডিজাস্টার রোমান্টিক চলচ্চিত্র। এই সিনেমার পরিচালক, লেখক ও সহ-প্রযোজক হলেন বিখ্যাত মার্কিন চলচ্চিত্র ব্যক্তিত্ব জেমস ক্যামেরন। মূল চরিত্রে অভিনয় করেছেন লিওনার্ডো ডিক্যাপ্রিও (জ্যাক ডসন) ও কেট উইন্সলেট (রোজ ডিউইট বিউকেটার)। উচ্চবিত্ত সমাজের মেয়ে রোজের সাথে টাইটানিক জাহাজে নিম্নবিত্ত সমাজের প্রতিভূ জ্যাকের প্রেম হয়। ১৯১২ সালে টাইটানিকের পরিণতির পটভূমিতে তাদের এই ট্র্যাজেডিই ফুটিয়ে তোলা হয়েছে ছবিটিতে। প্রেমের গল্প আর প্রধান চরিত্রগুলো কাল্পনিক হলেও অনেকগুলো পার্শ্ব চরিত্র ঐতিহাসিক সত্যের ভিত্তিতে তৈরি করা হয়েছে। গ্লোরিয়া স্টুয়ার্ট বৃদ্ধা রোজের চরিত্রে অভিনয় করেছেন। বৃদ্ধা রোজ তার টাইটানিক জীবনের কাহিনী বর্ণনা করেছে। ১৯৯৫ সালে টাইটানিকের চলচ্চিত্রায়ন শুরু হয়। সে সময় ক্যামেরন আটলান্টিকের তলায় টাইটানিকের আসল ভগ্নাবশেষের ছবি তোলা শুরু করেছিলেন। তিনি প্রেম কাহিনীর অবতারণা ঘটিয়েছিলেন মানুষের বাস্তব জীবনের ট্রাজেডির মাধ্যমে টাইটানিকের ট্রাজেডি ফুটিয়ে তোলার জন্য। ছবির আধুনিক সময়ের শ্যুটিং করা হয়েছে রাশিয়ার মির অভিযানের সহযোগী জাহাজ Akademik Mstislav Keldysh-এ, আর প্রাচীন টাইটানিকের শ্যুটিংয়ের জন্য পুরনো টাইটানিক নতুন করে তৈরি করা হয়েছে। বাহা ক্যালিফোর্নিয়ার Playas de Rosarito-তে টাইটানিক পুনর্নির্মাণ করা হয়েছে। এছাড়া টাইটানিকডুবির দৃশ্য ফুটিয়ে তোলার জন্য ক্যামেরন স্কেল মডেলিং ও কম্পিউটার এনিমেশনের সাহায্য নিয়েছেন। তৎকালীন সময়ে টাইটানিকই ছিল পৃথিবীর সবচেয়ে বড় বাজেটের ছবি। এই চলচ্চিত্র তৈরীতে মোট ব্যয় হয়েছে প্রায় ২০০ মিলিয়ন মার্কিন ডলার। প্যারামাউন্ট পিকচার্স ও টুয়েন্টিয়েথ সেঞ্চুরি ফক্স যৌথভাবে এই অর্থের যোগান দিয়েছে। ১৯৯৭ সালের ২রা জুলাই মুক্তি পাওয়ার কথা থাকলেও নির্মাণ প্রক্রিয়ায় বিলম্বের কারণে অবশেষে ১৯শে ডিসেম্বর টাইটানিক মুক্তি পায়। মুক্তির তারিখ পিছিয়ে যাওয়ার কথা শুনে অনেকেই ভেবে বসেছিলেন, এই ছবির মুক্তি পাওয়া আর হবে না এবং ফক্স ও প্যারামাউন্ট বিশাল লোকসানের সম্মুখীন হবে। আশা খুব বেশি না থাকলেও মুক্তির পর টাইটানিক সমালোচক ও দর্শক সবার কাছ থেকেই বিপুল প্রশংসা পায়। টাইটানিকের সবচেয়ে বড় দুটি অর্জন হচ্ছে: ১৪টির মধ্যে ১১টি ক্ষেত্রেই একাডেমি পুরস্কার জিতে নেয়া এবং সর্বকালের সবচেয়ে বেশী উপার্জন করা। স্ফীতির বিষয়টা বাদ দিলে টাইটানিকের চেয়ে বেশী আয় এ পর্যন্ত কোন সিনেমা করতে পারেনি। টাইটানিক মোট ১.৮ বিলিয়ন মার্কিন ডলার আয় করেছে। অবশ্য মূল্যস্ফীতি বিবেচনা করলে উত্তর আমেরিকার সবচেয়ে বেশী উপার্জনকারী সিনেমার তালিকায় টাইটানিক ৬ নম্বরে থাকে। আর অস্কার ১১টির বেশি কোন সিনেমাই পায়নি। টাইটানিক ছাড়া একমাত্র বেন-হার ও লর্ড অফ দ্য রিংস: দ্য রিটার্ন অফ দ্য কিং-ই ১১টি ক্ষেত্রে অস্কার পেয়েছে। কাহিনী চরিত্রসমূহ কাল্পনিক লিওনার্ডো ডিক্যাপ্রিও - জ্যাক ড'সন কেট উইন্সলেট - রোজ ডিউইট বিউকেটার বিলি জেইন - কেইলডন "ক্যাল" নেথান হকলি ফ্রান্সিস ফিশার - রুথ ডিউইট বিউকেটার গ্লোরিয়া স্টুয়ার্ট - ১০১ বছর বয়সের রোজ ঐতিহাসিক ক্যাথি বেটস - মার্গারেট ব্রাউন ভিক্টর গার্বার - টমাস অ্যান্ড্রুস বার্নার্ড হিল - ক্যাপ্টেন এডওয়ার্ড জন স্মিথ ইওয়ান স্টুয়ার্ট - ফার্স্ট অফিসার উইলিয়াম মারডক পুরস্কার ও সম্মাননা একাডেমি পুরস্কার ১৯৯৮ সেরা ছবি - জন ল্যান্ডাউ ও জেমস ক্যামেরন সেরা পরিচালক - জেমস ক্যামেরন সেরা পোশাক সজ্জা সেরা ভিজ্যুয়াল ইফেক্ট সেরা শব্দ সমন্বয় সেরা শব্দ সম্পাদনা সেরা মৌলিক সুর - জেমস হর্নার সেরা সম্পাদনা - কনরাড বাফ, জেমস ক্যামেরন ও রিচার্ড এ হ্যারিস সেরা মৌলিক সঙ্গীত সেরা শিল্প নির্দেশনা সেরা চিত্রগ্রহণ - রাসেল কার্পেন্টার গোল্ডেন গ্লোব অ্যাওয়ার্ড সেরা চলচ্চিত্র - নাট্য সেরা পরিচালক সেরা মৌলিক সুর সেরা সঙ্গীত অ্যামেরিকান ফিল্ম ইনস্টিটিউট বেশ কয়েকটি তালিকায় টাইটানিক শীর্ষস্থান পেয়েছে। যেমন: আমেরিকার সর্বকালের সেরা ১০০টি থ্রিলিং সিনেমার তালিকায় ২৫তম (২০০১) মার্কিন চলচ্চিত্রে সর্বকালের সেরা ১০০টি প্রেমকাহিনীর তালিকায় ৩৭তম (২০০২) মার্কিন চলচ্চিত্রে সর্বকালের সেরা ১০০টি গানের তালিকায় সেলিন ডিয়নের "মাই হার্ট উইল গো অন" ১৪ নম্বরে আছে (২০০৪) মার্কিন সিনেমায় সর্বকালের সেরা ১০০টি উক্তির তালিকায় জ্যাক ডসনের (ক্যাপ্রিও) "I'm king of the world!" উক্তিটি ১০০ নম্বরে আছে (২০০৫) ২০০৭ সালে সর্বকালের সেরা ১০০ মার্কিন সিনেমার নাম পুনরায় প্রকাশিত হলে টাইটানিক তাতে ৮৩তম স্থান দখল করে এএফআই এর টেন টপ টেন-এ টাইটানিক সর্বকালের সেরা ১০টি এপিক চলচ্চিত্রের তালিকায় ৬ নম্বরে আছে তথ্যসূত্র বহিঃসংযোগ at Rotten Tomatoes at Metacritic - The Numbers বিষয়শ্রেণী:১৯৯৭-এর চলচ্চিত্র বিষয়শ্রেণী:টুয়েন্টিন্থ সেঞ্চুরি ফক্সের চলচ্চিত্র বিষয়শ্রেণী:মার্কিন চলচ্চিত্র বিষয়শ্রেণী:ইংরেজি ভাষার চলচ্চিত্র বিষয়শ্রেণী:জেমস ক্যামেরন পরিচালিত চলচ্চিত্র বিষয়শ্রেণী:প্যারামাউন্ট পিকচার্সের চলচ্চিত্র বিষয়শ্রেণী:আরএমএস টাইটানিক বিষয়শ্রেণী:রোমান্টিক চলচ্চিত্র বিষয়শ্রেণী:মহাকাব্যিক চলচ্চিত্র বিষয়শ্রেণী:১৯৯০-এর দশকের রোমান্টিক নাট্য চলচ্চিত্র‎ বিষয়শ্রেণী:ট্রাজেডি চলচ্চিত্র বিষয়শ্রেণী:শ্রেষ্ঠ চলচ্চিত্রের জন্য একাডেমি পুরস্কার বিষয়শ্রেণী:আইম্যাক্স চলচ্চিত্র	https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%95%20%28%E0%A7%A7%E0%A7%AF%E0%A7%AF%E0%A7%AD-%E0%A6%8F%E0%A6%B0%20%E0%A6%9A%E0%A6%B2%E0%A6%9A%E0%A7%8D%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0%29
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 569, 966, 1252, 1937, 2512, 2756, 2977, 3295, 3687, 4726, 5134, 5302, 5673, 5995, 6516, 6568, 6805, 6960, 7169, 7573, 7757, 7906, 8064, 8427, 8657, 8767, 8957 ], "plaintext_end_byte": [ 568, 965, 1243, 1928, 2511, 2750, 2964, 3286, 3676, 4709, 5133, 5301, 5649, 5968, 6501, 6561, 6796, 6944, 7160, 7561, 7729, 7883, 8039, 8416, 8643, 8760, 8929, 9029 ] }	Apakah kepanjangan dari BASF SE?	BASF	indonesian	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 176 ], "minimal_answers_end_byte": [ 208 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	BASF SE (ISIN: , LSE:, NYSE:) merupakan perusahaan kimia terbesar di dunia asal Jerman yang berkantor pusat di Ludwigshafen.[2]. BASF sendiri awalnya merupakan singkatan dari Badische Anilin- und Soda-Fabrik (Indonesian: Pabrik Soda dan Anilina Baden). Perusahaan ini masuk dalam Bursa Saham Frankfurt, Bursa Saham London, Bursa Saham New York, dan Bursa Saham Zurich. Perusahaan ini beroperasi di Eropa, Afrika, Asia, Amerika Utara, dan Amerika Selatan. Didirikan pada tahun 1865 dan mempekerjakan 113.000 pekerjanya pada tahun 2012, dengan 52.800 pekerja di Jerman. Grup BASF memiliki divisi dan joint ventura di 80 negara dan mempunyai 6 lokasi produksi terintegrasi serta 390 lokasi produksi lainnya di Eropa, Asia, Australia, Amerika dan Afrika.[3] Produk BASF dijual di 200 negara di berbagai macam industri. Meskipun berukuan besar dan ada di hampir semua negara, BASF tidak banyak dikenal publik karena tidak mengeluarkan produk rumah tangga sejak 1990-an. Tahun 2012, BASF mencatat penjualan €78,72 miliar. Perusahaan ini sekarang sedang berekspansi ke seluruh dunia terutama ke Asia. Antara tahun 2002 dan 2005, mereka menginvestasikan 5,6 miliar Euro di Asia untuk pabriknya di Nanjing dan Shanghai, China dan Mangalore di India. Sejarah jmpl\|BASF, 1866 BASF didirikan tanggal 6 April 1865 di Mannheim, Baden oleh Friedrich Engelhorn. Perusahaan ini pada awalnya bertanggung jawab membangun pabrik gas dan penerangan jalan untuk dewan kota tahun 1861. Pabrik gas menghasilkan tar sebagai produk samping, dan Engelhorn menggunakannya untuk memproduksi pewarna. BASF resmi didirikan tahun 1865 untuk memproduksi bahan kimia lain yang dibutuhkan untuk produksi pewarna, tertama soda dan asam. Pabrik ini didirikan di sisi lain sungai Rhine di Ludwigshafen karena dewan kota takut apabila polusi udara dari pabrik kimia ini akan mengganggu penduduk kota. Tahun 1866 produksi pewarna juga dipindahkan ke lokasi ini.[4] Pewarna Penemuan tahun 1856 oleh William Henry Perkin bahwa anilina dapat digunakan sebagai agen pewarna mendorong produksi komersial pewarna sintetis di Inggris, anilina yang diekstraksi dari tar batu bara. BASF merekrut Heinrich Caro, kimiawan Jerman yang telah berpengalaman di industri pewarna di Inggris. Caro mengembangkan sintesis alizarin (pigmen alami pada Rubia), lalu mengajukan paten di Inggris tanggal 25 Juni 1869. Secara tak sengaja, Perkin juga mengajukan paten serupa tanggal 26 Juni 1869, lalu kedua perusahaan membuat persetujuan komersial mengenai proses ini.[4] Paten berikutnya adalah sintesis metilena biru dan eosin, dan tahun 1880 penelitian mulai mencoba untuk menemukan proses sintetik untuk pewarna indigo dan baru berhasil 1897. Tahun 1901, kira-kira 80% dari produksi BASF adalah pewarna.[4] Soda Natrium karbonat (soda) diproduksi dengan proses Leblanc sampai tahun 1880, ketika ditemukannya proses Solvay yang jauh lebih murah. BASF tidak meneruskan produksi soda dan kemudian membelinya dari Solvay.[4] Asam sulfat Asam sulfat pada awalnya diproduksi dengan proses ruang timbal, namun tahun 1890 mulai menggunakan proses kontak yang mampu memproduksi asam sampai konsentrasi 98% (ruang timbal hanya 80%). Hal ini berkat penelitian dan pengembangan oleh Rudolf Knietsch, yang kemudian mendapatkan Medali Liebig tahun 1904.[4] Amoniak Pengembangan proses Haber tahun 1908 sampai 1912 memungkinkan sintesis amoniak, yang merupakan salah satu bahan kimia industri utama. Setelah mendapatkan hak eksklusif proses ini, BASF memulai pabrik produksi baru tahun 1913 di Oppau, sehingga mereka sekarang juga menghasilkan pupuk. BASF juga mengakuisisi dan memulai penambangan anhidrat untuk gipsum di Kohnstein tahun 1917.[5] IG Farben Akibat monopoli, BASF dapat memulai operasi di lokasi baru di Leuna tahun 1916, dimana peledak diproduksi untuk Perang Dunia I. Tanggal 21 September 1921, terjadi ledakan di Oppau dan membunuh 565 orang. Ledakan Oppau ini merupakan sejarah terburuk industri Jerman. Di bawah kepemimpinan Carl Bosch, BASF mendirikan IG Farben dengan Hoechst, Bayer, dan 3 perusahaan lainnya. Karet, bahan bakar dan pelapis menjadi produk baru BASF. Setelah Adolf Hitler naik menjadi kanselir Jerman tahun 1933, IG Farben bekerja sama dengan Nazi Jerman dan mereka mendapat untung dari harga dan volume pemesanan yang terjamin, ditambah tenaga budak yang disediakan oleh kamp konsentrasi pemerintah. IG Farben juga terkenal karena memproduksi Zyklon B, gas beracun mematikan yang digunakan di kamp konsentrasi Nazi. Tahun 1935, IG Farben dan AEG memperkenalkan magnetofon, alat perekam pita pertama di Radio Exhibition in Berlin.[6] jmpl\|200px\|ka\|Situs Portsmouth BASF di Portsmouth, Virginia. Pabrik ini dilayani oleh Commonwealth Railway. Perang Dunia II Tahun 1925, BASF bergabung dengan Bayer, Hoechst dan 3 perusahaan lain membentuk I.G. Farbenindustrie AG. Antara 1933 dan 1945, I.G. Farben berperan penting dalam ekonomi Nazi. Mereka memproduksi gas beracun untuk digunakan di kamp konsentrasi menggunakan tenaga kerja paksa. Beberapa direktur dan manajer senior perusahaan ini didakwa di pengadilan untuk kejahatan perang dan kejahatan melawan kemanusiaan. Situs Ludwigshafen hampir sepenuhnya dihancurkan ketika Perang Dunia II dan kemudian dibangun kembali. Pihak Sekutu kemudian membubarkan IG Farben bulan November 1945. Pabrik Ludwigshafen dan Oppau merupakan industri strategis untuk perang karena militer Jerman membutuhkan banyak barang dari sini seperti karet sintetis dan bensin. Akibatnya, pabrik ini menjadi target serangan udara. Pasukan sekutu yang melakukan pengeboman sampai 65 kali menyebabkan kerusakan total pada pabrik dan produksi terhenti akhir 1944. BASF didirikan kembali Melalui negosiasi oleh Carl Wurster, Badische Anilin- und Soda-Fabrik AG didirikan kembali tanggal 30 Januari 1952 sebagai satu dari lima perusahaan penerus IG Farben.[7] BASF memulai produksi nilon tahun 1950-an. Mereka mengembangkan polistirena tahun 1930-an dan menemukan Styropor tahun 1951. Produksi di seluruh dunia Tahun 1960-an, BASF mulai berekspansi dan membuka pabrik di Argentina, Australia, Belgia, Brasil, Perancis, Britania Raya, India, Italia, Jepang, Meksiko, Spanyol dan Amerika Serikat. Seiring dengan berubahnya strategi perusahaan tahun 1965, fokus diarahkan ke produk bernilai tinggi seperti pelapis, obat, pestisida, dan pupuk. Setelah Reunifikasi Jerman, mereka membeli situs di Schwarzheide, timur Jerman tanggal 25 Oktober 1990. Mereka berekspansi ke Podolsk, Rusia tahun 2012, dan Kazan tahun 2013.[8] Segmen bisnis jmpl\|Kantor pusat BASF, Ludwigshafen, Jerman Kimia BASF memproduksi beraneka ragam bahan kimia, seperti pelarut, amina, resin, lem, kimia elektronik, gas industri, kimia dasar, dan kimia anorganik. Pasar terbesarnya adalah industri obat-obatan, konstruksi, tekstil, dan otomotif. Plastik BASF memproduksi berbagai macam material plastik, mulai dari plastik untuk komoditas sampai plastik teknik dan plastik teknologi tinggi.[9] Plastik teknik Terdiri dari "4 Ultra" - Ultramid poliamida (PA), resin berbasis nilon; Ultradur, polibutilena tereftalat (PBT); Ultraform, polyasetal (POM); dan Ultrason, polisulfona (PSU) dan polietersulfona (PES). Stirena Stirena BASF terdiri dari foam dan kopolimer. Polistirena digunakan di elektronik, bangunan, konstruksi, dan komponen otomotif. Tahun 2011, BASF dan INEOS Industries Holdings Limited bekerja sama untuk menjalankan bisnis di bidang monomer stirena, akrilonitril butadiena stirena, kopolimer stirena butadiena, dan kopolimer lain berbasis stirena menjadi kerjasama yang bernama Styrolution.[10] Poliuretan Poliuretan BASF terdiri dari kimia uretan yang menjadi bahan baku foam yang digunakan untuk insulasi pada konstruksi, furnitur, pengepakan dan transportasi. Poliamida dan Intermediate BASF adalah produsen monomer poliamida dan poliamida. BASF menjual poliamida 6 dan polimer poliamida 6,6 sekaligus monomernya. Plastik biodegradable BASF merupakan pionir dalam pembuatan plastik biodegradable yang dinamakan Ecoflex. Ecovio, terdiri dari Ecoflex dan asam polilaktat. Produk teknologi tinggi BASF memproduksi berbagai macam produk teknologi tinggi seperti pelapis dan polimer fungsional. Hal ini termasuk juga material mentah untuk deterjen, tekstil, kimia kulit, pigmen, perekat, dan kimia kertas. Industri pasarnya diantaranya otomotif, minyak, kertas, pengepakan, tekstil, produk toilet, deterjen, konstruksi, percetakan, dan industri kulit. Pertanian Divisi pertanian BASF memproduksi produk kimia untuk pertanian seperti fungisida, herbisida, dan insektisida termasuk F500 (piraklostrobin), epoksiconazole, pendimetalin, boscalid, fipronil, dan imidazolinon.[11][12] Bioteknologi BASF bekerja sama dengan Monsanto Company dalam melakukan penelitian dan pengembangan bioteknologi.[13] Migas BASF melakukan eksplorasi migas melalui salah satu divisinya Wintershall Holding AG. Di Eropa Timur dan Tengah, Wintershall bekerjasama dengan Gazprom asal Rusia. Referensi Pranala luar Kategori:Perusahaan yang didirikan tahun 1865 Kategori:Perusahaan Jerman	https://id.wikipedia.org/wiki/BASF
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 919, 2288, 4579, 4825, 5505, 5887, 6171, 6610, 7005, 7448, 7637, 8969, 9157, 13075, 13686, 16829, 18532, 19352, 19567, 21397, 23889, 24153, 25524, 34640, 35242, 35349, 35830, 36185, 36539, 36895, 37250, 37605, 37960, 38315, 38670, 39069, 39425, 40097, 40483, 41747 ], "plaintext_end_byte": [ 871, 2212, 4533, 4824, 5504, 5886, 6170, 6609, 7004, 7382, 7636, 8968, 9156, 13074, 13685, 16828, 18531, 19351, 19566, 21205, 23758, 24152, 25485, 34332, 35241, 35348, 35804, 36184, 36538, 36894, 37249, 37604, 37959, 38314, 38669, 39068, 39424, 39916, 40412, 41745, 42179 ] }	สีประจำ โรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ คืออะไร?	โรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์	thai	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	โรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ (อังกฤษ: Kalasinpittayasan School) (อักษรย่อ: ก.พ.ส ,K.P.S.) เป็นสถานศึกษาแห่งแรกของจังหวัดกาฬสินธุ์ ซึ่งแต่เดิมเป็นโรงเรียนชายล้วน ปัจจุบันจัดอยู่ในประเภทโรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่พิเศษ รูปแบบสหศึกษา ทำการเรียนการสอนตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น และระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ประวัติโรงเรียน โรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ ได้ก่อตั้งขึ้นในปีพุทธศักราช 2456 โดยผู้ที่ก่อตั้งโรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์คือ เจ้าประคุณสมเด็จพระมหาวีระวงศ์ (อ้วน ติสโส) เป็นผู้ก่อตั้ง ในปีการศึกษาแรกที่มีการเรียนการสอน โรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ได้เปิดสอนในระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ถึงปีที่ 3 ในปีแรกมีนักเรียนที่เข้ารับการเรียนการสอนทั้งสิ้น 50 คน โดยมี นายบุญถม ชนะกานนท์ เป็นผู้บริหารโรงเรียนในขณะนั้น และมีคุณครู อีก 2 ท่าน คือ นายอุทา พิมพะสาลี และนายเหลา พิมพะสาลี ช่วงที่ 1 ยุคก่อตั้ง(พ.ศ. 2456-2484) พ.ศ. 2456 นักเรียนโรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ได้ย้ายไปเรียนที่วัดใต้โพธิ์คำ พ.ศ. 2460 นักเรียนโรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ได้ย้ายไปเรียนที่เรือนจำเก่า พ.ศ. 2462 นักเรียนโรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ได้ย้ายไปเรียนที่สโมสรเสื่อป่า พ.ศ. 2472 นักเรียนโรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ได้ย้ายไปเรียนที่วัดหอไตรปิฏการาม พ.ศ. 2471 นักเรียนโรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ได้ย้ายไปเรียนที่ศาลากลางจังหวัดกาฬสินธุ์ เพราะโรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ถูกไฟไหม้ และได้มีการเริ่มลงทะเบียนเลขประจำตัวนักเรียนใหม่ โดยเริ่มนับจากหมายเลข 1 พ.ศ. 2474 นักเรียนโรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ได้ย้ายมาเรียนในพื้นที่ปัจจุบัน และในปีเดียวกันได้มีการสร้างอาคารเรียนหลังแรก(อาคารเสาใหญ่) โดยใช้งบประมาณรวมทั้งสิ้น 10,000 บาท พร้อมทั้งบ้านพักครู 1 หลัง เมื่อวันที่ 16 ธันวาคม พ.ศ. 2474 พ.ศ. 2484 โรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ได้มีการเปิดสอนเฉพาะระดับมัยมศึกษา ช่วงที่ 2 (พ.ศ. 2510-2547) พ.ศ. 2510 โรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ได้เข้าร่วมโครงการโรงเรียนมัธยมศึกษาเพื่อพัฒนาชนบท พ.ศ. 2534 โรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ได้รับการคัดเลือกจากกระทรวงศึกษาธิการ ให้ได้รับรางวัลโรงเรียนพระราชทานระดับ โรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่ ประจำปีการศึกษา 2534 ในขณะนั้น นายวินัย เสาหิน ได้ดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการ โรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ พ.ศ. 2538 นายบรรเทา วรรณจำปี มาดำรงตำแหน่งแทน นายชุมพล เวียงเพิ่ม ซึ่งย้ายไปดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียนขอนแก่นวิทยายน จังหวัดขอนแก่น พ.ศ. 2543 นางพิสมัย อารีย์ มาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียนแทนนายบรรเทา วรรณจำปี ซึ่งเกษียณอายุราชการ พ.ศ. 2543 โรงเรียนได้งบประมาณค่าที่ดินและสิ่งก่อสร้างอาคารเรียนแบบ 324/ล41 (หลังคาทรงไทย) งบประมาณในการก่อสร้าง 14,850,000 บาท โดยสร้างแทนอาคารเสาใหญ่ที่ได้ทรุดโทรมไป พ.ศ. 2546 โรงเรียนก่อสร้างโรงอาหารระหว่างหอประชุมกับอาคารพลศึกษาและนายวานิชย์ ติชาวัน ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียนในปีเดียวกันนี้ พ.ศ. 2547 โรงเรียนได้จัดการเรียนการสอนโดยใช้ภาษาอังกฤษเป็นสื่อ (MEP)โดยเปิดสอนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 จำนวน 2 ห้องเรียน ๆ ละ 27 คน รวม 54 คน ช่วงที่ 3 (พ.ศ. 2548-ปัจจุบัน) พ.ศ. 2548 โรงเรียนได้จัดการเรียนการสอนโดยใช้ภาษาอังกฤษเป็นสื่อ (MEP) โดย เปิดสอนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 และระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 จัดศูนย์แนะแนวของเขตพื้นที่การศึกษาและศูนย์สอบของสำนักงานทดสอบแห่งชาติ ปรับปรุงห้องสมุดทั้งระบบ มีการติดตั้งเครื่องปรับอากาศ มีห้องศึกษาค้นคว้าระบบอินเทอร์เน็ตและห้องสมุดเสียง (ใช้สำหรับศึกษาความรู้จากสื่อ T.V. /C.D./D.V.D./V.C.D.) จัดให้มีการสอนภาษาจีนให้กับนักเรียนที่มีความสนใจ โดยครูซึ่งเป็นเจ้าของภาษา จัดซื้อคอมพิวเตอร์เพื่อใช้ในการเรียนการสอน จำนวน 3 ห้อง 78 เครื่อง ด้วยเงินบริจาคอย่างมีวัตถุประสงค์ พ.ศ. 2549 โรงเรียนได้จัดการเรียนการสอนโดยใช้ภาษาอังกฤษเป็นสื่อ (MEP) โดย เปิดสอนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 และระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 รวมจำนวนทั้งสิ้น 4 ห้อง จัดทำห้องปฏิบัติการคอมพิวเตอร์ 1 ห้อง พร้อมจัดซื้อ เครื่องคอมพิวเตอร์เพื่อใช้ในการเรียนการสอนจำนวน 20 เครื่อง จัดให้มีการประกวดโครงงาน เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงครองราชย์สมบัติ 60 ปี ส่งเสริมการแข่งขันทักษะด้านต่าง ๆ จัดให้มีการสอนภาษาจีนให้กับนักเรียนที่มีความสนใจ โดยครูซึ่งเป็นเจ้าของภาษา ขยายถนนคอนกรีตทางเดินทางเท้าเข้าห้องน้ำนักเรียนหญิงหลังอาคาร 1 เทพื้นคอนกรีตแก้ปัญหา ที่เก็บขยะข้างห้องสมุด ปรับปรุงโรงเก็บรถจักรยานยนต์นักเรียน ติดตั้งโครงเหล็กรอบ ๆ อาคารโรงรถทั้ง 3 แห่ง สร้างโรงเรือนหน้าห้องโสตทัศนศึกษาพร้อมปูกระเบื้อง ปูพื้นกระเบื้องหลังอาคาร 5 ทั้งหมด สร้างป้ายหินแกรนิตลานประดู่ ปรับปรุงภูมิทัศน์ ศาลพระภูมิและลานพระรูปใหม่ทั้งหมด ปรับปรุงและขยายห้องคอมพิวเตอร์ให้กว้างขึ้นเพื่อใช้ในการเรียนการสอน สร้างหลังคากันแดดและฝน ทางเดินเชื่อมต่ออาคาร 2 และ 3 สร้างหลังคาและปูกระเบื้องด้านข้างห้องทะเบียนวัดผลเพื่อให้นักเรียนใช้เป็นแหล่งเรียนรู้และจัดตู้อินเทอร์เน็ตความเร็วสูง ปรับปรุง ที่ดื่มน้ำสำหรับนักเรียนจำนวน 6 จุด เพื่อให้ปลอดภัยจากไฟรั่ว ปรับปรุงห้องน้ำนักเรียนหญิง หลังอาคารวิทยาศาสตร์ สร้างและปรับปรุงโรงเรือนหลังอาคารอุตสาหกรรม เพื่อใช้ในการเรียน การสอนกิจกรรมนักศึกษาวิชาทหาร ขยายถนนหน้าอาคารวิทยาศาสตร์เพื่อเป็นที่จอดรถยนต์ จัดทำแผ่นเหล็กปูตะแกรงปิดกั้นร่องน้ำหน้าอาคารประชาสัมพันธ์ พ.ศ. 2550 นายเสน่ห์ คำสมหมาย มาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียนแทน นายวานิชย์ ติชาวัน ซึ่งเกษียณอายุราชการ โรงเรียนได้งบประมาณค่าที่ดินและสิ่งก่อสร้างอาคารเรียนแบบ 216 ปรับปรุง 46 งบประมาณในการก่อสร้าง 14,773,000 บาท โดยสร้าง แทนอาคารชั่วคราวที่ได้ทรุดโทรม ก่อสร้างศาลาเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษา บริเวณหน้าอาคาร 5 จำนวน 2 หลัง ด้วยเงินเหลือจ่ายจากการงดตอกเสาเข็มอาคารเรียน 216 ปรับปรุง 46 ด้วยวงเงินก่อสร้าง 140,000 บาท ก่อสร้างศูนย์เรียนรวมเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษา บริเวณใต้ถุนอาคาร 6 วงเงินก่อสร้าง 1,719,000 บาท ได้ปรับปรุงภูมิทัศน์บริเวณหน้าและหลังอาคาร 6 เป็นลานธรรมและรอบบริเวณพระพุทธรูปประจำโรงเรียน ได้ปรับปรุงระบบเสียงประชาสัมพันธ์ตามอาคารเรียนทุกหลังและภายในบริเวณโรงเรียน นอกจากนี้ได้พัฒนาการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์เพื่อส่งเสริมผู้มีความสามารถพิเศษทางวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์และเทคโนโลยี (GC)ในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 จำนวน 1 ห้องเรียน ได้นำนักเรียนในโครงการไปทัศนศึกษา ณ มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม จัดประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ในโรงเรียนและนำนักเรียน ไปแข่งขันโครงงานวิทยาศาสตร์ที่มหาวิทยาลัยขอนแก่น โครงการจัดการเรียนการสอนโดยใช้ภาษาอังกฤษเป็นสื่อ(MEP) จัดการเรียนการสอนโดยใช้ภาษาอังกฤษ 4 รายวิชา ได้แก่ คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ ภาษาอังกฤษและคอมพิวเตอร์ จัดสอนเสริมหลังเลิกเรียนเป็นภาษาไทย คือวิชาคณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ ภาษาอังกฤษ และภาษาจีน ได้นำนักเรียนในโครงการไปทัศนศึกษา ณ ประเทศสิงคโปร์ รวม 5 วัน พ.ศ. 2551 นายเสน่ห์ คำสมหมาย มาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ โรงเรียนได้พัฒนาการสอนวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์เพื่อส่งเสริมผู้มีความสามารถพิเศษทางวิทยาศาสตร์คณิตศาสตร์และเทคโนโลยี (TSM และGC) ในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 จำนวน 2 ห้องเรียนและระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 จำนวน 2 ห้องเรียน มีการนำนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ไปฝึกการทำโครงงาน ณ มหาวิทยาลัยราชภัฏกาฬสินธุ์ มีการนำนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ไปฝึกการใช้ห้องปฏิบัติการของมหาวิทยาลัยขอนแก่น ช่วงปิดภาคเรียน ส่วนนักเรียนในโครงการ จัดการเรียนการสอนโดยใช้ภาษาอังกฤษเป็นสื่อ(MEP) ได้นำนักเรียนในโครงการไปทัศนศึกษา ณ ประเทศสิงคโปร์ รวม 5 วัน ด้านอาคารสถานที่มีการสร้างห้องน้ำหลังอาคาร 6 จำนวน 1 หลัง เป็นห้องน้ำสำหรับนักเรียนหญิงและนักเรียนชายเพื่อบริการผู้ที่มาใช้ห้องเฉลิมพระเกียรติของทางโรงเรียนด้วย ได้สร้างทางเชื่อมอาคาร 1กับอาคาร 6 ทาสีอาคารเรียนต่างๆ เพื่อสร้างบรรยากาศให้โรงเรียนสดใสยิ่งขึ้น พ.ศ. 2552 นายเสน่ห์ คำสมหมาย ได้พัฒนาโรงเรียนไปสู่โรงเรียนผู้นำการเปลี่ยนแปลง ได้ให้การช่วยเหลือโรงเรียนน้อง มีการนำวงโปงลางไปแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม ณ ประเทศตุรกีเป็นเวลา 2 สัปดาห์ ได้สร้างทางเชื่อมระหว่างอาคาร 1 กับอาคาร 2 โรงเรียนได้ซื้อรถบัสมา 1 คันใช้ในการนำนักเรียนไปทัศนศึกษาไปเรียนรู้ในแหล่งเรียนรู้ต่าง ๆ โรงเรียนได้พัฒนาการสอนวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์เพื่อส่งเสริมผู้มีความสามารถพิเศษทางวิทยาศาสตร์คณิตศาสตร์และเทคโนโลยี (TSM และGC) ในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 จำนวน 2 ห้องเรียนและระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 จำนวน 1 ห้องเรียน พัฒนาการสอนวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์เพื่อส่งเสริมผู้มีความสามารถพิเศษทางภาษา (TSL) ในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 จำนวน 1 ห้องเรียน รายนามครูใหญ่ อาจารย์ใหญ่ และผู้อำนวยการโรงเรียน ลำดับรายนามเริ่มวาระสิ้นสุดวาระตำแหน่ง1นายบุญถม ชนะกานนท์พ.ศ. 2456พ.ศ. 2466ครูใหญ่2นายกว้าง ทองทวี พ.ศ. 2466พ.ศ. 2474ครูใหญ่3นายประเคน โนนศรีชัยพ.ศ. 2474พ.ศ. 2489ครูใหญ่4นายประภาส ศุภสาร พ.ศ. 2489พ.ศ. 2490ครูใหญ่5นายประเสริฐ สื่อสินพ.ศ. 2490พ.ศ. 2492ครูใหญ่6นายแก้ว อุปพงศ์ พ.ศ. 2492พ.ศ. 2494ครูใหญ่7นายพลอย มหาแสน พ.ศ. 2498พ.ศ. 2507ครูใหญ่8นายอุดร เวียงเพิ่ม พ.ศ. 2507พ.ศ. 2511อาจารย์ใหญ่ ครูใหญ่9นางเสริมศิริ ทองธรรมชาติ พ.ศ. 2511พ.ศ. 2512รก. อาจารย์ใหญ่10นายล้วน วรนุช พ.ศ. 2512พ.ศ. 2513อาจารย์ใหญ่11นายมาบ ภูมาศพ.ศ. 2513พ.ศ. 2515อาจารย์ใหญ่12นายสำลี ผดุงศรีพ.ศ. 2515พ.ศ. 2525อาจารย์ใหญ่13นายคำพันธ์ คงนิลพ.ศ. 2525พ.ศ. 2527ผู้อำนวยการ14นายพิน ศรีอาจพ.ศ. 2527พ.ศ. 2530ผู้อำนวยการ15นายวินัย เสาหินพ.ศ. 2530พ.ศ. 2535ผู้อำนวยการ16นายชุมพล เวียงเพิ่มพ.ศ. 2535พ.ศ. 2538ผู้อำนวยการ17นายบรรเทา วรรณจำปีพ.ศ. 2538พ.ศ. 2543ผู้อำนวยการ18นางพิสมัย อารีย์พ.ศ. 2543พ.ศ. 2546ผู้อำนวยการ19นายวานิชย์ ติชาวันพ.ศ. 2546พ.ศ. 2550ผู้อำนวยการ20นายเสน่ห์ คำสมหมายพ.ศ. 2551พ.ศ. 2561ผู้อำนวยการ21นายสงกรานต์ พันโนราชพ.ศ. 2561ปัจจุบันผู้อำนวยการ แผนการเรียนพิเศษโรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ โรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ จัดการศึกษาในระดับ มัธยมศึกษาตอนต้นและมัธยมศึกษาตอนปลายดังนี้ มัธยมศึกษาตอนต้น โครงการส่งเสริมความเป็นเลิศทางด้านวิทยาศาสตร์ และคณิตศาสตร์ (มัธยมศึกษาตอนต้น) (Talented Student Program on Science and Mathematic: TSM) โครงการส่งเสริมความเป็นเลิศทางด้านภาษาอังกฤษ (มัธยมศึกษาตอนต้น)(Mini English Program: MEP) มัธยมศึกษาตอนปลาย โครงการส่งเสริมความเป็นเลิศทางด้านวิทยาศาสตร์ และคณิตศาสตร์ (มัธยมศึกษาตอนปลาย)(Gifted Children Program: GC) โครงการส่งเสริมความเป็นเลิศทางด้านภาษา (มัธยมศึกษาตอนปลาย)(International Math Science: IMS ) โครงการห้องเรียนพิเศษโครงการส่งเสริมความสามารถทางภาษา ศิลปะ และสังคมที่สอนโดยใช้ภาษาอังกฤษ (IP) อาคาร/สถานที่ อาคารเรียน 1 เป็นอาคารที่ตั้งอยู่ทางทิศเหนือของโรงเรียน ก่อสร้างเมื่อ พ.ศ. 2523 เป็นอาคารคอนกรีตเสริทเหล็ก สูง 3 ชั้นประกอบไปด้วยห้องต่างๆดังนี้ ชั้นที่ 1 ห้องผู้อำนวยการ,ห้องประชุมเล็ก,ฝ่ายธุรการการเงิน,ห้องแผนงาน,กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ และห้องพัสดุ ชั้นที่ 2 ห้องปฏิบัติการวิทย์ 1-4,ห้องปฏิบัติการฟิสิกส์ และเคมี ชั้นที่ 3 ปฏิบัติการวิทย์ 5,ห้องเรียนสีเขียว,ห้องปฏิบัตการชีวะ 1-2 และห้องเรียน อาคารเรียน 2 สร้างเมื่อ พ.ศ. 2521 เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก สูง 3 ชั้น ประกอบด้วยห้องต่างๆดังนี้ ชั้นที่ 1 สำนักฝ่ายวิชาการ,ห้องคอมพิวเตอร์ MEP,ศูนย์ความร่วมมือภาษาอังกฤษ ไทย-นิวซีแลนด์ และห้องเรียน ชั้นที่ 2 กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย,กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาต่างประเทศ,สำนักงาน MEP,ห้องเรียน MEP ชั้นที่ 3 ห้องปฏิบัติการภาษาต่างประเทศ 1-2, สำนักงาน TSL,ห้องเรียน TSL อาคารเรียน 3 ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ. 2530 เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก สูง 3 ชั้น ประกอบด้วยห้องต่างๆดังนี้ ชั้นที่ 1 ห้องโสตทัศนศึกษา,กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลนามัย,กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม,กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (คอมพิวเตอร์) ชั้นที่ 2 กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์,ศูนย์ปฏิบัติการคอมพิวเตอร์ และห้องเรียน ชั้นที่ 3 ห้องดนตรีนาฏศิลป์,ห้องปฏิบัติการคณิตศาสตร์ และห้องเรียน อาคารเรียน 4 เป็นอาคารที่ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของโรงเรียน ก่อสร้าง เมื่อพ.ศ. 2533 เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก สูง 4ชั้น ประกอบด้วยห้องต่างๆดังนี้ ชั้นที่ 1-4 ห้องเรียน อาคารเรียน 5 เป็นอาคารก่อสร้าง เมื่อพ.ศ. 2542 สร้างเสร็จเมื่อ พ.ศ. 2544 โดยก่อสร้างแทนอาคารเสาใหญ่ เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก สูง 4 ชั้น ประกอบด้วยห้องต่างๆดังนี้ ชั้นที่ 1 เอนกประสงค์,ศูนย์แนะแนว และห้องจัดรายการวิทยุ ชั้นที่ 2-4 ห้องเรียน อาคารเรียน 6 เป็นอาคารแบบ 216ล เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก ตั้งอยู่ทางทิศเหนือของโรงเรียน ก่อสร้างเมื่อพุทธศักราช 2549 แล้วเสร็จเมื่อเดือนพฤษภาคม 2550 ประกอบด้วยห้องต่างๆดังนี้ ชั้นที่ 1 ห้องประชุมใหญ่,สำนักงานห้องเรียนวิทยาศาสตร์,ห้องทะเบียน-วัดผล ชั้นที่ 2-3 ห้องเรียนวิทยาศาสตร์ อาคารเรียน 7 อาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก 4 ชั้น ก่อสร้างเมื่อปีพุทธศักราช 2554 ตั้งอยู่ทางทิศใต้ของโรงเรียน ชั้นที่ 1 ห้องสมุด, ศูนย์ภาษา, สำนักงานฝ่ายปกครอง ชั้นที่ 2-4 ห้องเรียน อาคารโรงอาหาร ก่อสร้างเมื่อ พ.ศ. 2534 เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก สูง 2 ชั้น ชั้นบนเป็นหอประชุม ชั้นล่างเป็นโรงอาหาร อาคารหอประชุม ก่อสร้างเมื่อ พ.ศ. 2534 เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก สูง 2 ชั้น ชั้นบนเป็นหอประชุม ชั้นล่างเป็นโรงอาหาร อาคารประชาสัมพันธ์ สำนักงานฝ่ายบริการ (บ้านพักผู้อำนวยการเดิม) อาคารโรงฝึกพลศึกษา ก่อสร้างเมื่อ พ.ศ. 2522 เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก 1 ชั้น เป็นอาคารอเนกประสงค์ ใช้เล่นกีฬา จัดกิจกรรมต่างๆ โดยตั้งอยู่ทางทิศใต้ของโรงเรียน ประกอบไปด้วยห้องดนตรีพื้นเมือง และห้องพักครูพลศึกษา ศูนย์กีฬา/Sport Complex สระว่ายน้ำ ศูนย์บริการทางการแพทย์ (งานอนามัยโรงเรียน) เป็นอาคาร 1 ชั้น ห้องสมุด อาคารอุตสาหกรรม อาคารอุตสาหกรรมก่อสร้างเมื่อ พ.ศ. 2515 เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็กชั้นเดียว ใช้เป็นห้องปฏิบัตการอุตสาหกรรม อาคารเกษตรกรรม/อาคารคหกรรม ก่อสร้างเมื่อ พ.ศ. 2515 เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็กชั้นเดียว ใช้เป็นห้องต่างๆดังนี้ กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี,ห้องปฏิบัตการเกษตรกรรม และห้องปฏิบัติการคหกรรม อาคารศิลปะ/อุตสาหกรรม อาคารสิลปศึกษา ก่อสร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2522 เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก 2 ชั้น ประกอบไปด้วยห้องต่างๆดังนี้ ห้องปฏิบัติการศิลปศึกษา(ทัศนศิลป์),ห้องปฏิบัติการศิลปศึกษา(โยธวาฑิต) และห้องปฏิบัตการอุตสาหกรรม โครงการ Mini English Program: MEP และ Intensive Program: IP โครงการ Gifted (ส่งเสริมความเป็นเลิศทางวิทยาศาสตร์) [TSM & GC] โรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ 1. ความหมายของ Gifted Gifted คือ โครงการที่จัดตั้งขึ้นเพื่อสนับสนุนให้เด็กผู้มีความสามารถพิเศษทางด้านวิทยาศาสตร์มีความรู้ ทักษะ กระบวนการคิดมากยิ่งขึ้น โดยการพัฒนาเด็กที่มีความสามารถพิเศษทางด้านวิทยาศาสตร์นี้ทุกด้าน 2. ผู้เกี่ยวข้องในการจัดตั้งโครงการ Gifted นายเสน่ห์ คำสมหมาย ผู้อำนวยการโรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ นางสุธารพิงค์ โนนศรีชัย หัวหน้าโครงการ (พ.ศ. - ปัจจุบัน) นางศิรนันท์ บำรุงกุล (หัวหน้าโครงการ พ.ศ. - พ.ศ.) 3. ประวัติ พ.ศ. 2550 ได้เปิดทำการสอนห้องเรียน Gifted รุ่นที่ 1 เป็นห้องเรียนวิทยาศาสตร์ ในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ของโรงเรียน จำนวน 1 ห้องเรียน พ.ศ. 2551 ได้เปิดทำการสอนห้องเรียน Gifted รุ่นที่ 2 เป็นห้องเรียนวิทยาศาสตร์ ในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ของโรงเรียน จำนวน 2 ห้องเรียน พ.ศ. 2552 ได้เปิดทำการสอนห้องเรียน Gifted รุ่นที่ 3 เป็นห้องเรียนวิทยาศาสตร์ ในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ของโรงเรียน จำนวน 1 ห้องเรียน พ.ศ. 2553 ได้เปิดทำการสอนห้องเรียน Gifted รุ่นที่ 4 เป็นห้องเรียนวิทยาศาสตร์ ในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ของโรงเรียน จำนวน 1 ห้องเรียน พ.ศ. 2554 ได้เปิดทำการสอนห้องเรียน Gifted รุ่นที่ 5 เป็นห้องเรียนวิทยาศาสตร์ ในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ของโรงเรียน จำนวน 1 ห้องเรียน พ.ศ. 2555 ได้เปิดทำการสอนห้องเรียน Gifted รุ่นที่ 6 เป็นห้องเรียนวิทยาศาสตร์ ในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ของโรงเรียน จำนวน 1 ห้องเรียน พ.ศ. 2556 ได้เปิดทำการสอนห้องเรียน Gifted รุ่นที่ 7 เป็นห้องเรียนวิทยาศาสตร์ ในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ของโรงเรียน จำนวน 1 ห้องเรียน พ.ศ. 2557 ได้เปิดทำการสอนห้องเรียน Gifted รุ่นที่ 8 เป็นห้องเรียนวิทยาศาสตร์ ในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ของโรงเรียน จำนวน 1 ห้องเรียน พ.ศ. 2558 ได้เปิดทำการสอน<b data-parsoid='{"dsr":[18673,18790,3,3]}'>ห้องเรียน Gifted รุ่นที่ 9 เป็นห้องเรียนวิทยาศาสตร์ ในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ของโรงเรียน จำนวน 1 ห้องเรียน พ.ศ. 2559 ได้เปิดทำการสอนห้องเรียน Gifted รุ่นที่ 10 เป็นห้องเรียนวิทยาศาสตร์ ในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ของโรงเรียน จำนวน 1 ห้องเรียน ในวันที่ 4-6 สิงหาคม พ.ศ. 2557 โ</b>รงเรียนกาฬสินธ์พิทยาสรรพ์ได้รับเกียรติเป็นเจ้าภาพในการจัดงาน การประชุมวิชาการโครงการห้องเรียนพิเศษวิทยาศาสตร์ กลุ่มภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน โครงการห้องเรียนพิเศษ International Math Science: IMS โรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ นายเสน่ห์ คำสมหมาย ผู้อำนวยการโรงเรียนกาฬสินธุ์พิทยาสรรพ์ นางอลงกรณ์ ลีลาพันธุ์ หัวหน้าโครงการ (พ.ศ. 2554 - ปัจจุบัน) ศิษย์เก่าที่มีชื่อเสียง บัณฑูร สุภัควณิช อดีตผู้อำนวยการสำนักงบประมาณ เลขาธิการนายกรัฐมนตรี (รัฐบาล ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร) ธนพล อินทฤทธิ์ (เสือ) ศิลปิน ชาครีย์ ลาภบุญเรือง (เท็น) ศิลปินวง Musketeers เสฐียรพงษ์ การฟุ้ง (แบงค์) นักฟุตบอลทีมชาติไทย ชุดโอลิมปิค เศรษฐพงศ์ เพียงพอ (เต๋า) ศิลปิน (TRUE Academy Fantasia Season 8) วง The Pharmacy นำโดย ไม่ใช่ผมนะ:( (เดอะเทรนเนอร์ ปั้นฝันสนั่นเวที) รัตน์ชนก เนาวะเศษ (เฟม) (รองชนะเลิศอันดับ 2 มิสยูนิเวิร์สไทยแลนด์ 2017) สุรพงษ์ ธรรมวงศา (เล่) นักฟุตบอลทีมชาติไทย (เหรียญทองกีฬาซีเกมส์ 2001) หมวดหมู่:โรงเรียนในจังหวัดกาฬสินธุ์ หมวดหมู่:โรงเรียนประจำจังหวัด หมวดหมู่:โรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่พิเศษ ก หมวดหมู่:โรงเรียนที่มีอัตราการแข่งขันสูง	https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%AC%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%98%E0%B8%B8%E0%B9%8C%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%9E%E0%B9%8C
{ "plaintext_start_byte": [ 2, 7833, 11889, 13022, 13568, 14657, 15058, 18286, 19887, 22721, 26000, 27601, 30473, 31292, 32155, 33200, 35151, 37261, 38482, 40251, 45464, 46672, 49953, 55034, 58453, 59753, 60215, 61046, 62122, 63419, 66405, 67605, 69697, 71191, 77850, 89559, 90519, 101954, 105125, 106034, 107438, 108879, 111449, 112779, 113617, 114550, 123375, 124517, 124702, 124876 ], "plaintext_end_byte": [ 7787, 11888, 13021, 13567, 14656, 15038, 18285, 19886, 22720, 25999, 27600, 30472, 31291, 32154, 33199, 35150, 37260, 38481, 40250, 45462, 46671, 49880, 55032, 58405, 59752, 60214, 61045, 62066, 63418, 66360, 67604, 69695, 71140, 77799, 89542, 90469, 101953, 105076, 106033, 107437, 108853, 111408, 112765, 113519, 114487, 123332, 124465, 124700, 124873, 125032 ] }	కృష్ణా జిల్లా గుండా వెళ్లే జాతీయ రహదారుల సంఖ్య ఎంత ?	తెలంగాణ	telugu	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	శ్రీశైలం, కాళేశ్వరం, ద్రాక్షారామం ఈ మూడు దేవాలయాల మద్య భూబాగాన్ని కాకతీయులు పాలీంచిన ఏరియా త్రిలింగ దేశం కాలగమనంలో "తెలంగాణ" అనే పదంగా మారింది. భారతదేశంలోని 29 రాష్ట్రాలలో ఒకటి తెలంగాణ. దేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తర్వాత కూడా స్వతంత్ర రాజ్యాలుగా కొనసాగిన వాటిలో హైదరాబాద్ ఒకటి. నిజాం పాలన నుంచి 1948 సెప్టెంబరు 17న విముక్తి చెంది హైదరాబాదు రాష్ట్రంగా ఏర్పడి, 1956లో భాషా ప్రయుక్త రాష్ట్రాల ఏర్పాటులో భాగంగా కన్నడ, మరాఠి మాట్లాడే ప్రాంతాలు కర్ణాటక, మహారాష్ట్ర లకు వెళ్ళిపోగా, తెలుగు భాష మాట్లాడే జిల్లాలు అప్పటి ఆంధ్ర రాష్ట్రంతో కలిసి ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రంగా ఏర్పడింది. ప్రస్తుతము తెలంగాణ రాష్ట్రంలో 31 జిల్లాలు ఉన్నాయి. భౌగోళికంగా ఇది దక్కను పీఠభూమిలో భాగము. దేశంలోనే పొడవైన 44వ నెంబరు (శ్రీనగర్-కన్యాకుమారి) జాతీయ రహదారి (జాతీయ రహదారి 7 కన్యాకుమారి-వారణాసి మరియు జాతీయ రహదారి 44 కలిసి ఉంటాయి), 65వ నెంబరు (పూణె-విజయవాడ) జాతీయ రహదారి, జాతీయ రహదారి 63 నిజామాబాదు-జగదల్‌పూర్ హైదరాబాదు-భూపాలపట్నం జాతీయ రహదారి 202, జాతీయ రహదారులు ఈ రాష్ట్రం గుండా వెళ్ళుచున్నవి. హైదరాబాదు-వాడి, సికింద్రాబాదు-కాజీపేట, సికింద్రాబాదు-విజయవాడ, కాచిగూడ-సికింద్రాబాద్-నిజామాబాదు-నాందేడ్-మన్ మాడ్, సికింద్రాబాదు-డోన్, వికారాబాదు-పర్బని, కాజీపేట-బల్హర్షా, గద్వాల-రాయచూరు రైలుమార్గాలు తెలంగాణలో విస్తరించియున్నాయి. సికింద్రాబాదు, కాజీపేట రైల్వే జంక్షన్లు దక్షిణ మధ్య రైల్వేలో ప్రముఖ కూడళ్ళుగా పేరెన్నికగన్నవి. తెలంగాణ రాష్ట్రం ఉత్తరాన మహారాష్ట్ర సరిహద్దు నుంచి దక్షిణాన ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని రాయలసీమ ప్రాంతం వరకు, పశ్చిమాన కర్ణాటక సరిహద్దు నుంచి తూర్పున ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని కోస్తాంధ్ర ప్రాంతం వరకు విస్తరించియుంది. తెలుగులో తొలి రామాయణ కర్త గోన బుద్ధారెడ్డి, సహజకవి బమ్మెర పోతన, దక్షిణ భారతదేశంలో తొలిమహిళా పాలకురాలు రుద్రమదేవి, ప్రధానమంత్రిగా పనిచేసిన పి.వి.నరసింహారావు తెలంగాణకు చెందిన ప్రముఖులు. చరిత్రలో షోడశ మహాజనపదాలలో ఒకటైన అశ్మక జనపదం విలసిల్లిన ప్రాంతమిది. కాకతీయుల కాలంలో వైభవంగా వెలుగొందిన భూభాగమిది. రామాయణ-మహాభారత కాలానికి చెందిన చారిత్రక ఆనవాళ్ళున్న ప్రదేశమిది. తెలంగాణ రాష్ట్రపు మొత్తం వైశాల్యం 1,14,840 చ.కి.మీ, కాగా 2011 లెక్కలప్రకారం జనాభా 35,286,757గా ఉంది. 17లోకసభ స్థానాలు, 119 శాసనసభ స్థానాలు ఈ రాష్ట్రంలో ఉన్నాయి. మహబూబ్‌నగర్ జిల్లా ఆలంపూర్లో 5వ శక్తిపీఠం, మల్దకల్‌లో శ్రీస్వయంభూ లక్ష్మీవెంకటేశ్వరస్వామి దేవస్థానం, భద్రాచలంలో శ్రీసీతారామాలయం, బాసరలో జ్ఞానసరస్వతీ దేవాలయం, యాదగిరి గుట్టలో శ్రీలక్ష్మీనరసింహస్వామి ఆలయం, వేములవాడలో శ్రీరాజరాజేశ్వరస్వామి ఆలయం, మెదక్‌లో ప్రపంచ ప్రఖ్యాతిగాంచిన చర్చి, ఉన్నాయి.[4] దశాబ్దాలుగా సాగుతున్న ప్రత్యేక తెలంగాణ ఉద్యమం 1969లో ఉధృతరూపం దాల్చగా, 2011లో మరో సారి తీవ్రరూపం దాల్చింది. ప్రత్యేక తెలంగాణ ఉద్యమంలో భాగంగా వందలాది మంది ఆత్మహత్యలు చేసుకొన్నారు. 2010లో తెలంగాణ అంశంపై శ్రీకృష్ణ కమిటీని నియమించగా ఆ కమిటి ఆరు ప్రతిపాదనలు చేసింది. 2013, జూలై 30న ప్రత్యేక తెలంగాణకై కాంగ్రెస్ వర్కింగ్ కమిటి తీర్మానం చేయగా, 2013 అక్టోబరు 3న కేంద్ర మంత్రిమండలి ఆమోదించింది. 2014, ఫిబ్రవరి 18న తెలంగాణ ఏర్పాటు బిల్లుకు భారతీయ జనతా పార్టీ మద్దతుతో లోకసభ ఆమోదం లభించింది. ఫిబ్రవరి 20న రాజ్యసభ ఆమోదం పొందింది. 2014 మార్చి 1న బిల్లుపై రాష్ట్రపతి ఆమోదం లభించింది.[5] 2014 జూన్ 2 నాడు తెలంగాణ దేశంలో 29వ రాష్ట్రంగా నూతనంగా అవతరించింది.[6][7] భౌగోళిక స్వరూపం తెలంగాణ రాష్ట్రం దక్కను పీఠభూమిలో భాగంగా, తూర్పు కనుమలకు పశ్చిమంగా ఉంది. ఈ ప్రాంతము సరాసరిన సముద్రమట్టం నుంచి 1500 అడుగుల ఎత్తును కలిగియుండి ఆగ్నేయానికి వాలి ఉంది. ఈ రాష్ట్రపు దక్షిణ భాగంలో ప్రధానముగా కృష్ణా, తుంగభద్ర నదులు ప్రవహిస్తుండగా, ఉత్తర భాగంలో గోదావరి నది ప్రవహిస్తున్నది. కృష్ణా, తుంగభద్ర నదులు దక్షిణమున ఈ రాష్ట్రాన్ని ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని రాయలసీమ నుంచి వేరుచేస్తున్నవి. ఈ రాష్ట్ర విస్తీర్ణం 1,14,840 చదరపు కిలోమీటర్లు. తెలంగాణలో భౌగోళికంగా మహబూబ్ నగర్ జిల్లా పెద్దది కాగా, హైదరాబాదు చిన్నది. తెలంగాణకు సముద్రతీరం లేదు. ఈ రాష్ట్రం కృష్ణా మరియు గోదావరి నదుల పరీవాహక ప్రాంతంలోకి వస్తుంది. నదులు: గోదావరి, కృష్ణా నదులతో సహా పలు నదులు తెలంగాణ రాష్ట్రంలో ప్రవహిస్తున్నాయి. గోదావరి నది ఆదిలాబాదు, నిజామాబాదు, కరీంనగర్, వరంగల్, ఖమ్మం జిల్లాల సరిహద్దుల గుండా ప్రవహిస్తుంది. కృష్ణా నది మహబూబ్‌నగర్, నల్గొండ జిల్లాల దక్షిణ భాగం నుంచి ప్రవహిస్తుంది. తుంగభద్రనది మహబూబ్‌నగర్ జిల్లా దక్షిణ సరిహద్దు గుండా ప్రవహిస్తూ కృష్ణానదిలో సంగమిస్తుంది. భీమానది మహబూబ్‌నగర్ జిల్లాలో కొంత దూరం ప్రవహించి కృష్ణాలో సంగమిస్తుంది. దుందుభి నది మహబూబ్‌నగర్ మరియు నల్గొండ జిల్లాలలో ప్రవహించి కృష్ణానదిలో కలుస్తుంది. ప్రాణహిత నది ఆదిలాబాదు జిల్లా సరిహద్దు గుండా ప్రవహించి గోదావరిలో సంగమిస్తుంది. మూసీనది రంగారెడ్డి, హైదరాబాదు మరియు నల్గొండ జిల్లాలలో ప్రవహించి కృష్ణానదిలో కలుస్తుంది. పాలేరు నది నల్గొండ, ఖమ్మం జిల్లాల సరిహద్దు గుండా ప్రవహించి కృష్ణాలో విలీనమౌతుంది. కాగ్నా నది రంగారెడ్డి జిల్లాలో పశ్చిమ దిశగా ప్రవహించి కర్ణాటకలో కృష్ణాలో సంగమిస్తుంది. మంజీరా నది మెదక్, నిజామాబాదు జిల్లాలలో ప్రవహించి గోదావరిలో కలుస్తుంది. అడవులు: ఆదిలాబాదు, ఖమ్మం, వరంగల్ జిల్లాలలోఅడవులు అధికంగా ఉన్నాయి. మహబూబ్‌నగర్ జిల్లా అగ్నేయప్రాంతం మరియు నల్గొండ జిల్లా నైరుతి ప్రాంతంలో విస్తరించియున్న అమ్రాబాదు పులుల అభయారణ్యం దేశంలోనే పెద్దది.[8] మెదక్, నిజామాబాదు జిల్లాలలో, నల్గొండ ఆగ్నేయ భాగంలోని దేవరకొండ డివిజన్‌లో కూడా అడవులు ఉన్నాయి. నల్లమల అటవీ రక్షిత ప్రాంతం, మంజీరా అభయారణ్యం, కిన్నెరసాని అభయారణ్యం, కవ్వాల్ అభయారణ్యం ఈ ప్రాంతంలోని ప్రముఖ రక్షిత అరణ్యాలు. ప్రస్తుతం తెలంగాణ రాష్ట్రంలో 31 జిల్లాలు ఉన్నాయి. 1948లో హైదరాబాదు రాష్ట్రం ఏర్పడే నాటికి 8 జిల్లాలు ఉండగా, 1956లో ఖమ్మం జిల్లా, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో భాగంగా ఉన్నప్పుడు 1978లో రంగారెడ్డి జిల్లా నూతనంగా ఏర్పాటు చేశారు. ఈ రాష్ట్రంలో ఆదిలాబాదు జిల్లా ఉత్తరాన ఉండగా పశ్చిమ సరిహద్దులో ఆదిలాబాదుతో పాటు నిజామాబాదు, మెదక్, రంగారెడ్డి, మహబూబ్ నగర్ జిల్లాలు ఉన్నాయి. ఈశాన్య సరిహద్దులో కరీంనగర్, వరంగల్ మరియు ఖమ్మం జిల్లాలు ఉన్నాయి. దక్షిణమున మహబూబ్ నగర్ జిల్లా, ఆగ్నేయమున నల్గొండ జిల్లా సరిహద్దుగా ఉంది. ఖమ్మం జిల్లా తెలంగాణకు అతి తూర్పున ఉన్న జిల్లాగా పేరుగాంచింది. తెలంగాణ రాష్ట్రపు భౌగోళిక సరిహద్దు లేని ఏకైక జిల్లా హైదరాబాదు. కర్ణాటక సరిహద్దుగా 3 జిల్లాలు, మహారాష్ట్ర సరిహద్దుగా 3 జిల్లాలు, ఛత్తీస్‌ఘఢ్ సరిహద్దుగా 2 జిల్లాలు, ఆంధ్రప్రదేశ్ సరిహద్దుగా 3 జిల్లాలు ఉన్నాయి. చరిత్ర పురాతన రాతియుగం నుంచే తెలంగాణ ప్రాంతం ఉనికిని కలిగియుంది. పూర్వ రాతియుగం కాలం నాటి ఆవాసస్థలాలు వేములపల్లి, ఏటూరునాగారం, బాసర, బోథ్, హాలియా, క్యాతూర్ తదితర ప్రాంతాలలో బయటపడ్డాయి. వాడపల్లి, వెల్టూరు, పోచంపాడు, ఎల్లారెడ్డిపేట తదితర ప్రాంతాలలో బృహశ్శిలాయుగం నాటి ఆనవాళ్ళను పురావస్తు శాస్త్రవేత్తలు సేకరించారు.[9] షోడశ మహాజనపదాల కాలంలో దక్షిణాదిలోని ఏకైక జనపదం అశ్మక జనపదం ఈ ప్రాంతంలోనిదే. పోదన్ (నేటి బోధన్) దీని రాజధానిగా ఉండింది. బౌద్ధ గ్రంథాలలో కూడా ఈ సమాచారం నిక్షిప్తమైయుంది. బుద్ధుడి కాలంలో సుజాతుడు బోధన్ పాలకుడిగా ఉన్నట్లు బౌద్ధ వాజ్ఞయం తెలియజేస్తుంది. బుద్ధి సమకాలికుడు బావరి స్థిరపడ్డ ప్రాంతం నేడు బావనకుర్తి (ఆదిలాబాదు జిల్లాలో నదీద్వీపం) గా పిలుబడుతున్నది. మత్స్యపురాణంలో మంజీరక దేశం (నేటి మంజీరా నది పరీవాహప్రాంతం) ప్రస్తావన కూడా ఉంది.[10] ప్రతిష్ఠానపురం (పైఠాన్) రాజధానిగా పాలించిన ములక రాజ్యం గోదావరి నది సరిహద్దు వరకు ఉండగా అందులో నేటి ఆదిలాబాదు జిల్లా ప్రాంతం భాగంగా ఉండింది. అప్పుడు ఉత్తర-దక్షిణ ప్రధానమార్గం ఈ రాజ్యం గుండా ఉండేది.[11] విదేశాలలో ఉండే బౌద్ధులు దీనిని మంజీరకమని పిలిచారు (నేటి మంజీరా నది పరీవాహక ప్రాంతం).[12] షోడశ మహాజనపదాలలో మగధ రాజ్యం బలపడి చాలా రాజ్యాల్ని ఆక్రమించగా అప్పుడు అశ్మక రాజ్యం కూడా మగధలో విలీనమైంది. ఆ తర్వాత నందరాజులు, ఆ పిదప మౌర్యులు ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించారు. మౌర్యుల కాలం:మౌర్యుల కాలంలో ఈ ప్రాంతం భాగంగా ఉండేదనడానికి అశోకుని 13వ శిలాశాసనం ఆధారంగా చరిత్రకారులు నిర్ణయించారు. మౌర్యుల కాలంలో పర్యటించిన విదేశీ యాత్రికుడు మెగస్తనీసు ఆంధ్రులకు 30 దుర్గాలున్నాయని పేర్కొనగా అందులో కదంబపూర్ (కరీంనగర్), పౌదన్యపురం (బోధన్), పిధుండ, ముషిక, ధూళికట్ట, పెద్దబొంకూర్, ఫణిగిరి, కొండాపురం, కోటిలింగాల, గాజులబండ ముఖ్యమైనది.[13] ఇవన్నీ నేటి తెలంగాణ రాష్ట్రంలోనివే. ఇంకనూ బయటపడాల్సిన ప్రాంతాలు ఎన్నో ఉన్నాయి.[14] మెగస్తనీసు ఎంతో బలవంతమైనదిగా వర్ణించిన ఆంధ్రరాజ్యం బహుశా ములక అస్సక లేదా ప్రతిష్ఠాన రాజ్యమే అయి ఉంటుందని ప్రముఖ చరిత్రకారుడు బి.ఎస్.ఎల్.హనుమంతరావు పేర్కొన్నారు.[15] శాతవాహనుల కాలం:శాతవాహనుల కాలంలో కోటిలింగాల ఒక వెలుగు వెలిగిన ప్రాంతం. శాతవాహనుల తొలి రాజధాని కూడా ఇదే. అయితే కొన్ని దశాబ్దాల వరకు కూడా ప్రతిష్ఠానపురం మరియు ధరణికోటనే తొలి రాజధానిగా పరిగణించారు. శాతవాహనులకు సంబంధించిన పలు నాణేలు కోటిలింగాల మరియు దాని పరిసరాలలో లభ్యమయ్యాయి. కాబట్టి శాతవాహనుల తొలి కేంద్రస్థానం గోదావరి తీరంలోని తెలంగాణ ప్రాంతమేనని పరిశోధకులు నిర్ణయించారు.[16] శాతవాహనుల అనంతరం తెలంగాణ ప్రాంతం మొత్తం కలిపి పాలించిన రాజ్యాలులేవు. విజయపురి కేంద్రంగా పాలించిన ఇక్ష్వాకుల రాజ్యంలో తెలంగాణ తూర్పు ప్రాంతాలు భాగంగా ఉండేవి. ఇదే కాలంలో ఉత్తర తెలంగాణ ప్రాంతాన్ని వాకాటకులు పాలించారు. వాకాటక రాజు ప్రవరసేనుడి కాలంలో మొత్తం తెలంగాణ ప్రాంతం వాకాటక రాజ్యంలో కలిసిపోయింది. ఇక్ష్వాకులకు సామంతులుగా ఉన్న విష్ణుకుండినులు కూడా ఇక్ష్వాకుల తర్వాత స్వతంత్రంగా ఏర్పడి రాజ్యపాలన చేశారు. ఈ విష్ణుకుండినుల జన్మభూమి తెలంగాణయేనని ప్రసిద్ధ చరిత్రకారుడు బి.ఎన్.శాస్త్రి పరిశోధనల ద్వారా నిరూపించాడు.[17] ఇంద్రపాలనగరంలోని అమరేశ్వర, రామేశ్వర, మల్లికార్జున ఆలయాలు, కీసరలోని రామలింగేశ్వర, షాద్‌నగర్ సమీపంలోని రామలింగేశ్వర ఆలయాలు విష్ణుకుండినుల కాలం నాటివి. బాదామి చాళుక్య కాలం: బాదామి చాళుక్యుల కాలంలో తెలంగాణ మొత్తం వీరి పాలనలోఉండేది.ఆంధ్రదేశ చరిత్ర-సంస్కృతి-మొదటి భాగం అష్టాదశ శక్తిపీఠాలలో ఒకటైన ఆలంపూర్ ఆలయాలు ఈ కాలంలోనే నిర్మించబడ్డాయి. ఆలంపూర్‌లో పలు సంఖ్యలో వీరి రాతిశాసనాలు ఉన్నాయి.తెలంగాణ శాసనాలు, మొదటి భాగంహశ్శిలాయుగం నాటి ఆనవాళ్ళను పురావస్తు శాస్త్రవేత్తలు సేకరించారు.షోడశ మహాజనపదాల కాలంలో దక్షిణాదిలోని ఏకైక జనపదం అశ్మక జనపదం ఈ ప్రాంతంలోనిదే. పోదన్ (నేటి బోధన్) దీని రాజధానిగా ఉండింది. బౌద్ధ గ్రంథాలలో కూడా ఈ సమాచారం నిక్షిప్తమైయుంది. బుద్ధుడి కాలంలో సుజాతుడు బోధన్ పాలకుడిగా ఉన్నట్లు బౌద్ధ వాజ్ఞయం తెలియజేస్తుంది. బుద్ధి సమకాలికుడు బావరి స్థిరపడ్డ ప్రాంతం నేడు బావనకుర్తి (ఆదిలాబాదు జిల్లాలో నదీద్వీపం) గా పిలుబడుతున్నది. మత్స్యపురాణంలో మంజీరక దేశం (నేటి మంజీరా నది పరీవాహప్రాంతం) ప్రస్తావన కూడా ఉంది.[10] ప్రతిష్ఠానపురం (పైఠాన్) రాజధానిగా పాలించిన ములక రాజ్యం గోదావరి నది సరిహద్దు వరకు ఉండగా అందులో నేటి ఆదిలాబాదు జిల్లా ప్రాంతం భాగంగా ఉండింది. అప్పుడు ఉత్తర-దక్షిణ ప్రధానమార్గం ఈ రాజ్యం గుండా ఉండేది.[11] విదేశాలలో ఉండే బౌద్ధులు దీనిని మంజీరకమని పిలిచారు (నేటి మంజీరా నది పరీవాహక ప్రాంతం).[18] షోడశ మహాజనపదాలలో మగధ రాజ్యం బలపడి చాలా రాజ్యాల్ని ఆక్రమించగా అప్పుడు అశ్మక రాజ్యం కూడా మగధలో విలీనమైంది. ఆ తర్వాత నందరాజులు, ఆ పిదప మౌర్యులు ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించారు. మౌర్యుల కాలం:మౌర్యుల కాలంలో ఈ ప్రాంతం భాగంగా ఉండేదనడానికి అశోకుని 13వ శిలాశాసనం ఆధారంగా చరిత్రకారులు నిర్ణయించారు. మౌర్యుల కాలంలో పర్యటించిన విదేశీ యాత్రికుడు మెగస్తనీసు ఆంధ్రులకు 30 దుర్గాలున్నాయని పేర్కొనగా అందులో కదంబపూర్ (కరీంనగర్), పౌదన్యపురం (బోధన్), పిధుండ, ముషిక, ధూళికట్ట, పెద్దబొంకూర్, ఫణిగిరి, కొండాపురం, కోటిలింగాల, గాజులబండ ముఖ్యమైనది.[19] ఇవన్నీ నేటి తెలంగాణ రాష్ట్రంలోనివే. ఇంకనూ బయటపడాల్సిన ప్రాంతాలు ఎన్నో ఉన్నాయి.[20] మెగస్తనీసు ఎంతో బలవంతమైనదిగా వర్ణించిన ఆంధ్రరాజ్యం బహుశా ములక అస్సక లేదా ప్రతిష్ఠాన రాజ్యమే అయి ఉంటుందని ప్రముఖ చరిత్రకారుడు బి.ఎస్.ఎల్.హనుమంతరావు పేర్కొన్నారు.[21] శాతవాహనుల కాలం:బొద్దు పాఠ్యం శాతవాహనుల కాలంలో కోటిలింగాల ఒక వెలుగు వెలిగిన ప్రాంతం. శాతవాహనుల తొలి రాజధాని కూడా ఇదే. అయితే కొన్ని దశాబ్దాల వరకు కూడా ప్రతిష్ఠానపురం మరియు ధరణికోటనే తొలి రాజధానిగా పరిగణించారు. శాతవాహనులకు సంబంధించిన పలు నాణేలు కోటిలింగాల మరియు దాని పరిసరాలలో లభ్యమయ్యాయి. కాబట్టి శాతవాహనుల తొలి కేంద్రస్థానం గోదావరి తీరంలోని తెలంగాణ ప్రాంతమేనని పరిశోధకులు నిర్ణయించారు.[22] శాతవాహనుల అనంతరం తెలంగాణ ప్రాంతం మొత్తం కలిపి పాలించిన రాజ్యాలులేవు. విజయపురి కేంద్రంగా పాలించిన ఇక్ష్వాకుల రాజ్యంలో తెలంగాణ తూర్పు ప్రాంతాలు భాగంగా ఉండేవి. ఇదే కాలంలో ఉత్తర తెలంగాణ ప్రాంతాన్ని వాకాటకులు పాలించారు. వాకాటక రాజు ప్రవరసేనుడి కాలంలో మొత్తం తెలంగాణ ప్రాంతం వాకాటక రాజ్యంలో కలిసిపోయింది. ఇక్ష్వాకులకు సామంతులుగా ఉన్న విష్ణుకుండినులు కూడా ఇక్ష్వాకుల తర్వాత స్వతంత్రంగా ఏర్పడి రాజ్యపాలన చేశారు. ఈ విష్ణుకుండినుల జన్మభూమి తెలంగాణయేనని ప్రసిద్ధ చరిత్రకారుడు బి.ఎన్.శాస్త్రి పరిశోధనల ద్వారా నిరూపించాడు.[23] ఇంద్రపాలనగరంలోని అమరేశ్వర, రామేశ్వర, మల్లికార్జున ఆలయాలు, కీసరలోని రామలింగేశ్వర, షాద్‌నగర్ సమీపంలోని రామలింగేశ్వర ఆలయాలు విష్ణుకుండినుల కాలం నాటివి. బాదామి చాళుక్య కాలం: బాదామి చాళుక్యుల కాలంలో తెలంగాణ మొత్తం వీరి పాలనలోఉండేది.[24] అష్టాదశ శక్తిపీఠాలలో ఒకటైన ఆలంపూర్ ఆలయాలు ఈ కాలంలోనే నిర్మించబడ్డాయి. ఆలంపూర్‌లో పలు సంఖ్యలో వీరి రాతిశాసనాలు ఉన్నాయి.[25] మొదటి పులకేశి యొక్క శాసనం నల్గొండ జిల్లా ఏలేశ్వరంలో లభ్యమైంది. భవభూతి ఈ కాలం నాటి ప్రముఖ తెలంగాణ కవి. రాష్ట్రకూటుల కాలం: రెండో కీర్తివర్మతో చాళుక్యవంశం అంతంకాగా మాన్యఖేతం రాజధానిగా రాష్ట్రకూటులు పాలన సాగించారు. దంతిదుర్గుని కాలంలో తెలంగాణ మొత్తం రాష్ట్రకూటుల పాలనలో ఉండేది. తెలంగాణలో తొలి గద్యశాసనం "కొరివి శాసనం" ఈ కాలం నాటిదే. రాష్ట్రకూటుల సామంతులుగా ఉన్న వేములవాడ చాళుక్యులు బోధన్, వేములవాడలలో స్వతంత్ర పాలన చేశారు. కళ్యాణి చాళుక్యకాలం: రాష్ట్రకూట రాజు రెండోకర్కరాజును ఓడించి రెండో తైలపుడు కళ్యాణి చాళుక్యరాజ్యం స్థాపించాడు. ప్రముఖ కవి రన్నడు ఇతని ఆస్థాన కవి.[26] మహబూబ్‌నగర్ జిల్లా గంగాపురంలోని చెన్నకేశ్వస్వామి ఆలయాన్ని ఈ కాలంలోనే నిర్మించబడింది. ఈ ప్రాంతంలోవీరి పలు శాసనాలున్నాయి. ఇదే కాలంలో ఖమ్మం ప్రాంతంలో ముదిగొండ చాళుక్యులు పాలించారు. పాలమూరు జిల్లా మద్యభాగంలో కందూరి చోడుల పాలన కిందకు ఉండేది. కందూరి చోడులు: క్రమక్రమంగా కందూరు చోళరాజ్యం విస్తరించింది. తొలి కాకతీయుల కాలం నాటికి ఇది కాకతీయ రాజ్యం కంటే పెద్ద రాజ్యంగా విలసిల్లింది.[27] కందూరు, మగతల (నేటి మక్తల్), వర్థమానపురం (నేటి నంది వడ్డెమాన్), గంగాపురం, అమరాబాద్, భువనగిరి, వాడపల్లి, కొలనుపాక ఈ కాలంలో పెద్ద పట్టణాలుగా విలసిల్లాయి. విక్రమాదియుని కుమారుడు తైలపుని కాలంలో రాజ్యాన్ని రెండుగా చేసి ఇద్దరు కుమారులను రాజులుగా చేశాడు. దానితో ఇప్పటి నల్గొండ, పాలమూరు జిల్లా ప్రాంతాలలోవేర్వేరు పాలన సాగింది. గోకర్ణుడు తన రాజధానిని పానగల్లు నుంచి వర్థమాన పురానికి తరలించాడు. కందూరు చోడుల శాసనం ఒకటి మామిళ్ళపల్లిలో కూడా లభ్యమైంది. ఇదే కాలంలో వరంగల్ ప్రాంతంలో పొలవాస పాలకులు రాజ్యం చేశారు. అనుమకొండ (నేటి హన్మకొండ ప్రాంతం) మాత్రం కొలనుపాక రాజధానిగా కళ్యాణి చాళుక్యులే పాలించారు. కాకతీయ కాలం: తొలి కాకతీయుల కాలంలో కాకతీయ సామ్రాజ్యం ఉత్తర తెలంగాణకే పరిమితమై ఉండగా రుద్రదేవుని కందూరు చోడరాజ్యంపై దండెత్తి వర్థమానపురాన్ని నాశనం చేసి తన సామంతులను పీఠం అధిష్టింపచేశాడు. తెలుగులో తొలి రామాయణం రంగనాథ రామాయణం రచించిన గోన బుద్ధారెడ్డి ఈ కాలం వాడే. ఈయన సోదరి కుప్పాంబిక తొలి తెలుగు కవియిత్రిగా ఖ్యాతిచెందింది. క్రీ.శ.1323లో ఢిల్లీ సుల్తానుల దాడితో కాకతీయ సామ్రాజ్యం అంతంకాగా తెలంగాణ ప్రాంతం సుల్తానుల వశమైంది. అయితే కొంతకాలానికే ప్రతాపరుద్రుని సేనానిగా పనిచేసిన రేచర్ల సింగమ నాయకుడు స్వతంత్రించి పద్మనాయక రాజ్యాన్ని స్థాపించాడు. ఇది దక్షిణ తెలంగాణ ప్రాంతంలో పాలన సాగించగా, ముసునూరి పాలకులు ఈశాన్య తెలంగాణలో కొంతవరకు పాలించారు. ఆ తర్వాత కృష్ణానదికి దక్షిణభాగం ఉన్న తెలంగాణ ప్రాంతం విజయనగర సామ్రాజ్యంలో భాగమైంది. ఉత్తర భాగం మాత్రం గోల్కొండ సుల్తానుల అధీనంలో ఉండేది. కుతుబ్‌షాహీల కాలం: క్రీ.శ.1565లో విజయనగర సామ్రాజ్యం అంతం కాగా, దక్షిణ తెలంగాణ ప్రాంతం కుతుబ్‌షాహీల పాలనలోకి వచ్చింది. ఉత్తర ప్రాంతంలో అంతకు క్రితమే బహమనీలు పాలించారు. బహమనీ సామ్రాజ్యం ఐదు ముక్కలు అయిన పిదప గోల్కొండ ప్రాంతాన్ని కుతుబ్‌షాహీలు రాజ్యమేలారు. కుతుబ్‌షాహీల ఉచ్ఛదశలో కూడా కృష్ణానదికి దక్షిణాన ఉన్న తెలంగాణ ప్రాంతం (రాయచూర్ డోబ్‌లోని నడిగడ్డ ప్రాంతం) ఆదిల్‌షాహీల పాలన కిందకు ఉండేది. అయితే ఇది తరచుగా చేతులు మారింది. 1687లో ఈ ప్రాంతం మొఘలుల వశమైంది. ఆసఫ్‌జాహీల కాలం: క్రీ.శ.1724 నుంచి తెలంగాణ ప్రాంతాన్ని ఆసఫ్‌జాహీలు పాలించారు. రాజభాషగా పర్షియన్ స్థానంలో ఉర్దూ ప్రవేశపెట్టారు.[28] స్థానిక ప్రజలను అణకద్రొక్కి ఢిల్లీనుంచి ఉద్యోగస్తులను రప్పించడంతో ముల్కీ ఉద్యమం తలెత్తింది. క్రమక్రమంగా ప్రజలలో తలెత్తిన స్వేచ్ఛా భావనలతో 20వ శతాబ్ది ప్రారంభం నుంచి పలు రచయితల మూలంగా ప్రజలలో చైతన్యం వచ్చింది. సురవరం ప్రతాపరెడ్డి 1925లో గోల్కొండ పత్రికను స్థాపించడం, 1930 నుంచి నిజాం రాష్ట్ర ఆంధ్రమహాసభలు జరగడంతో ప్రజలలో చైతన్యం అధికమైంది. సురవరంతో పాటు బూర్గుల రామకృష్ణారావు, పులిజాల వెంకటరావు, కొండా వెంకట రంగారెడ్డి, మాడపాటి హన్మంతరావు, మందుముల నరసింగరావు, రావి నారాయణరెడ్డి, జమలాపురం కేశవరావు తదితరులు ఉద్యమాన్ని ఉధృతం చేశారు. హైదరాబాద్ సంస్థానాధీశుడు ఏడవ నిజాం నవాబు ఉస్మాన్ ఆలీ ఖాన్ నుంచి విముక్తి కోసం సంస్థాన ప్రజలు 1946 నుంచి 1948 మధ్య వీరోచిత పోరాటం చేశారు. దీన్నే తెలంగాణ విమోచనోద్యమం</b>గా పిలుస్తారు. రెండు వందల సంవత్సరాల దోపిడి, అణిచివేతకు నలభై ఏడు సంవత్సరాల తిరుగుబాటు, సాయుధపోరాటం ఒక దశ మాత్రమే. వివిధ సంఘాల, పార్టీల, ప్రజాస్వామికవాదుల, రచయితల, ప్రజల సంఘటిత క్రమ-పరిణామపోరాటమది. హైదరాబాద్ సంస్థానంలో ప్రస్తుత తెలంగాణాతో పాటు మరాఠ్వాడ (మహారాష్ట్ర), బీదర్ (కర్ణాటక) ప్రాంతాలు ఉండేవి. 3 భాషా ప్రాంతాలకు చెందిన మొత్తం 16 జిల్లాలకు గాను 8 జిల్లాలు తెలంగాణా ప్రాంతానికి చెందినవి కాగా, మరాఠా, కన్నడ ప్రాంతాలకు చెందినవి 8 జిల్లాలుండేవి. భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చిననూ నిజాం సంస్థానంలోని ప్రజలకు మాత్రం స్వాతంత్ర్యం లేకపోవడాన్ని ఇక్కడి ప్రజలు జీర్ణించుకోలేకపోయారు. దేశమంతటా స్వాతంత్ర్యోత్సవాలతో ప్రజలు ఆనందంతో గడుపుచుండగా నిజాం సంస్థాన ప్రజలు మాత్రం నిరంకుశ బానిసత్వంలో కూరుకుపోయారు. హైదరాబాదు రాజ్యాన్ని పాలిస్తున్న ఏడవ నిజామ్ మీర్ ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్ రాజ్యాన్ని సొంతం చేసుకోవడానికి విశ్వప్రయత్నం చేస్తూ రజాకార్లను ఉసిగొల్పాడు. నిజాంకు అండగా ఖాసిం రజ్వీ నేతృత్వంలోని రజాకార్లు గ్రామాలపైబడి దోపిడిచేయడం, ఇండ్లు తగలబెట్టడం[29] నానా అరాచకాలు సృష్టించారు.[30] అతని మతోన్మాద చర్యలు కోరలాల్చి వెయ్యి నాల్కలతో విషంకక్కాయి.[31] హీనమైన బతుకులు వెళ్ళదీస్తున్న జనం గురించి అస్సలు పట్టించుకోకుండా ప్రజల నుండి బలవంతంగా వసూలుచేసుకున్న సొమ్ముతో విలాసాలు, జల్సాలు, భోగభాగ్యాలు చేసుకొనేవారు. దీనితో రామానందతీర్థ నేతృత్వంలో ఆర్యసమాజ్ ఉద్యమాలు, కమ్యూనిష్టుల ఆధ్వర్యంలో సాయుధపోరాటాలు ఉధృతమయ్యాయి. మొదట నల్గొండ జిల్లాలో ప్రారంభమైన ఉద్యమం శరవేగంగా నైజాం సంస్థానం అంతటా విస్తరించింది. రావి నారాయణరెడ్డి, చండ్ర రాజేశ్వరరావు, మల్లు స్వరాజ్యం, ఆరుట్ల కమలాదేవి, బొమ్మగాని ధర్మభిక్షం, మాడపాటి హనుమంతరావు, దాశరథి రంగాచార్య, కాళోజి నారాయణరావు, షోయబుల్లాఖాన్, సురవరం ప్రతాపరెడ్డి తదితర తెలంగాణ సాయుధ పోరాటయోధులు వారికి స్ఫూర్తినిచ్చే కవులు, రచయితలు మూలంగా 1948లో ఉధృతరూపం దాల్చి చివరికి భారత ప్రభుత్వం సైనిక చర్యతో నైజాం సంస్థానాన్ని 1948 సెప్టెంబరు 18న భారత్ యూనియన్‌లో విలీనం చేసుకుంది. తెలంగాణ విమోచనోద్యమం: 1947, ఆగస్టు 15న భారత దేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చినను తెలంగాణ ప్రాంతం నిజాం పరిపాలనలోని హైదరాబాదు సంస్థానంలో భాగంగా ఉండేది. తరువాత పోలీసు చర్య ద్వారా 1948, సెప్టెంబరు 17ఇది భారతదేశంలో కలపబడింది. ఈ పోరాటంలో (తెలంగాణ విమోచనోద్యమం, తెలంగాణా సాయుధ పోరాటం) నాటి రజాకార్ల దౌర్జన్యాలకు వ్యతిరేకంగా ముఖ్య భూమిక పోషించింది. 1948 నుంచి హైదరాబాదు రాష్ట్రంగా కొనసాగింది. వెల్లోడి మరియు బూర్గుల రామకృష్ణారావు ఈ కాలంలో ముఖ్యమంత్రులుగావ్యవహరించారు. 1956 తర్వాత: 1956లో భాషా ప్రాతిపదికపై రాష్ట్రాల పునర్విభజన జరుగగా హైదరాబాదు రాష్ట్రంలోని తెలుగు మాట్లాడే ప్రాంతాలు మరియు ఆంధ్రరాష్ట్రం కలిసి ఆంధ్రప్రదేశ్‌గా ఏర్పడింది. వరంగల్లు నుండి కొంత ప్రాంతాన్నీ, గోదావరి జిల్లాలనుండి భద్రాచలం, దండకారణ్యం ప్రాంతాలకు వేరు చేసి ఖమ్మం రాజధానిగా ఖమ్మం జిల్లాను ఏర్పరచారు. ఆంధ్రప్రదేశ్ ఏర్పడిన కొన్నాళ్ళకే మళ్ళీ వేర్పాటు ఉద్యమాలు తలెత్తాయి. 1969లో మర్రి చెన్నారెడ్డి నేతృత్వంలో ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్ర ఉద్యమం ఉధృతరూపం దాల్చింది. అప్పుడు ప్రత్యేక తెలంగాణ నేపథ్యంలో ఏర్పడిన తెలంగాణ ప్రజా సమితి పార్టీ 1971లో 11 లోకసభ స్థానలలో విజయం సాధించింది. 1979లో హైదరాబాదు జిల్లా గ్రామీణ ప్రాంతాన్ని వేరుచేసి రంగారెడ్డి జిల్లా ఏర్పాటుచేశారు. 2001, ఏప్రిల్ 27న కె.చంద్రశేఖర్ రావు ప్రత్యేక తెలంగాణ లక్ష్యంగా తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి పార్టీని ఏర్పాటు చేశారు. 2011 నుంచి తెలంగాణ ఉద్యమ నాయకత్వం "ఐక్య కార్యాచరణ సమితి" చేతుల్లోకి వెళ్ళడంతో విద్యార్థులు, ఉద్యోగసంఘాలు చురుకుగా పాల్గొన్నారు. 2010లో తెలంగాణ అంశంపై శ్రీకృష్ణ కమిటిని నియమించగా ఆ కమిటి 6 ప్రతిపాదనలు చేసింది. తెలంగాణ అంతటా ఉద్యోగులు, కార్మికులు 2011లో 42 రోజుల సమ్మె చేశారు. 2013, జూలై 30న ప్రత్యేక తెలంగాణకై కాంగ్రెస్ వర్కింగ్ కమిటి తీర్మానం చేయగా, 2013 అక్టోబరు 3న కేంద్ర మంత్రిమండలి ఆమోదించింది. 2014 జూన్ 2నాడు దేశంలో 29వ రాష్ట్రంగా అవతరించింది. తెలంగాణ పర్యాటక ప్రదేశాలు తెలంగాణ రాష్ట్రంలో చారిత్రక, అధ్యాత్మిక, సాంస్కృతిక తదితర పర్యాటక ప్రాంతాలకు కొదువలేదు. ఆలంపూర్‌లో అష్టాదశ శక్తిపీఠం, బాసరలో జ్ఞానసరస్వతి దేవాలయం, భద్రాచలంలో శ్రీసీతారామచంద్రస్వామి ఆలయం, యాదగిరి గుట్టలో శ్రీలక్ష్మీ నరసింహస్వామి ఆలయం, వేములవాడలో శ్రీరాజరాజేశ్వరస్వామి ఆలయం, నిజామాబాద్ నగరంలోని నీలకంఠేశ్వర స్వామి దేవస్థానం, నిజామాబాద్ సారంగపూర్ హనుమాన్ మందిరం (ఇది చత్రపతి శివాజి గురువైన సమర్థ రామదాసు నిర్మించినది), ఆర్మూర్ సిద్దులగుట్ట, నిజామాబాద్ ఖిల్లారఘునాధ ఆలయం (ఇది చత్రపతి శివాజి గురువైన సమర్థ రామదాసు నిర్మించినది), డిచ్ పల్లి ఖిల్లా రామాలయం, ( కేస్లాపూర్‌లో నాగోబా దేవాలయం, సిరిచెల్మలో సోమేశ్వరాలయం, జైనాథ్‌లో పల్లవుల కాలం నాటి ఆలయం, గంగాపూర్‌లో కళ్యాణి చాళుక్యుల కాలం నాటి చెన్నకేశ్వస్వామి ఆలయం, కదిలిలో పాపహరేశ్వరాలయం, ధర్మపురిలో లక్ష్మీనరసింహస్వామి ఆలయం,[32] కొండగట్టులో ఆంజనేయస్వామి ఆలయం, కాళేశ్వరంలో కాళేశ్వర ముక్తేశ్వర దేవాలయం, అచ్చంపేట సమీపంలో ఉమామహేశ్వర ఆలయం, నారాయణపేట సమీపంలో ఔదుంబరేశ్వరాలయం, సిర్సనగండ్లలో సీతారామాలయం, మన్యంకొండలో శ్రీవెంకటేశ్వరాలయం, మామిళ్ళపల్లిలో నృసింహక్షేత్రం, బీచుపల్లిలో పురాతనమైన ఆంజనేయస్వామి ఆలయం[33][34], మెదక్‌లో పెద్ద చర్చి, ఏడుపాయలలో భావాని మందిరం, కొత్లాపూర్‌లో ఎల్లమ్మ ఆలయం, ఝురాసంగంలో కేతకీ ఆలయం, కొల్చారంలో జైనమందిరం, నాచగిరిలోనృసింహాలయం, బొంతపల్లిలో వీరభద్ర ఆలయం, వరంగల్‌లో వేయిస్తంభాల ఆలయం, భద్రకాళి ఆలయం, నిజామాబాద్ జిల్ల లింబాద్రిగుట్టపై లక్ష్మీనృసింహస్వామి ఆలయం, బోధన్ ఏకచక్రేశ్వర ఆలయం, తాండూరులో భద్రేశ్వరస్వామి ఆలయం, అనంతగిరిలో పద్మనాభస్వామి ఆలయం, కీసరలో రామలింగేశ్వరస్వామి ఆలయం, చేవెళ్ళలో వెంకటేశ్వరస్వామి ఆలయం, చిలుకూరులో బాలాజీ ఆలయం, పాంబండలో రామాయణం కాలం నాటి శివాలయం, దామగుండంలో రామలింగేశ్వరాలయం, పాలంపేటలో రామప్పదేవాలయం, కొమురవెల్లిలో మల్లికార్జునస్వామి ఆలయం, మేడారంలో సమ్మక్క-సారక్క గద్దె ఉన్నాయి.వరంగల్ జిల్లా మేడారానికి 20 కిలోమీటర్ దూరంలో బ్రిటిష్ కాలానికి చెందిన అద్భుతమైన మరో ప్రకృతి వనం అందులోనూ కొలకత్తా హౌరా బ్రిడ్జి నమూనా రెండు వేరు వేరు దీవులను ఏకం చేస్తూ కట్టిన మరో అద్భుతం లక్నవరపు సరస్సు. ఆదిలాబాదు జిల్లాలో ఎత్తయిన కుంటాల జలపాతం, పొచ్చెర జలపాతం, కవ్వాల్ అభయారణ్యం, బత్తీస్‌ఘఢ్ కోట, హైదరాబాదులో బిర్లామందిరం, బిర్లా ప్లానెటోరియం, చార్మినార్, గోల్కొండ కోట, నెహ్రూ జూపార్క్, రామోజీ ఫిలిం సిటి, సాలార్జంగ్ మ్యూజియం, చౌమహల్లా ప్యాలెస్, లుంబినీ పార్క్, ఎన్టీయార్ గార్డెన్, సంఘీనగర్ వెంకటేశ్వరాలయం, సర్దార్ మహల్, కరీంనగర్ జిల్లాలో జగిత్యాల ఖిల్లా, ఎలగందల్, రామగిరిఖిల్లా, ఖమ్మం జిల్లాలో రామాయణం కాలం నాటి పర్ణశాల, పాపికొండలు, కిన్నెరసాని అభయారణ్యం, నేలకొండపల్లి బౌద్ధస్తూపం, ఖమ్మం ఖిల్లా, పాలమూరు జిల్లాలో పిల్లలమర్రి వృక్షం, గద్వాల కోట, ఖిల్లాఘనపురం కోట, అంకాళమ్మ కోట, కోయిలకొండ కోట, పానగల్ కోట, ప్రియదర్శిని జూరాల ప్రాజెక్టు, వరహాబాదు వ్యూపాయింట్, మల్లెలతీర్థం, నల్గొండ జిల్లాలో నాగార్జునసాగర్ ప్రాజెక్టు, భువనగిరి కోట, దేవరకొండ దుర్గం, నిజామాబాదు జిల్లాలో శ్రీరాంసాగర్ ప్రాజెక్టు, అలీసాగర్ ప్రాజెక్టు, దోమకొండ కోట,నిజాంసాగర్ ప్రాజెక్టు, నిజామాబాద్ కందకుర్తి త్రివేణి సంగమం (గోదావరి, మంజీరా, హరిద్రా నదులు కలిసే స్థలం) మరియు రాస్ట్రీయ స్వయం సేవక్ సంఘ్ వ్యవస్థాపకుడు కేశవరావ్ హెగ్డేవార్ జన్మస్థలం, రంగారెడ్డి జిల్లాలో అనంతగిరి కొండలు, కోట్‌పల్లి ప్రాజెక్టు, గండిపేట, శామీర్‌పేట చెరువు, వరంగల్ జిల్లాలో ఓరుగల్లు కోట, పాకాల చెరువు, మెదక్ జిల్లాలో మెదక్ ఖిల్లా, పోచారం అభయారణ్యం, మంజీరా అభయారణ్యం, కొండాపూర్ మ్యూజియం, తదితర పర్యాటక ప్రాంతాలు ఉన్నాయి. ఆర్థిక పరిస్థితి తెలంగాణలో హైదరాబాదు జిల్లా ఆర్థికంగా ముందంజలో ఉండగా ఆదిలాబాదు జిల్లా వెనుకబడి ఉంది. రాష్ట్రంలోని మొత్తం జీడిపిలో సేవారంగం వాటా 59.01% ఉంది. వ్యవసాయరంగంలో 55.7% మంది పనిచేస్తుండగా, సేవారంగంలో 32.6%, పారిశ్రామిక రంగంలో 11% పనిచేస్తున్నారు.[35] హైదరాబాదు జిల్లా నుంచి సేవారంగంలో సింహభాగం వాటా లభిస్తుండగా, పారిశ్రామిక రంగం నుంచి హైదరాబాదు పరిసరాలలోని రంగారెడ్డి జిల్లా ప్రాంతం నుంచి, మెదక్ జిల్లా పటాన్‌చెరు పారిశ్రామిక ప్రాంతం నుంచి మరియు మహబూబ్‌నగర్ జిల్లా కొత్తూరు ప్రాంతం నుంచి లభిస్తుంది. తలసరి ఆదాయం:తెలంగాణ ప్రాంతపు ప్రజల తలసరి ఆదాయం రూ.36082గా ఉంది. జిల్లాల వారీగా చూస్తే, హైదరాబాదులో అత్యధికంగా ఉండగా ఆదిలాబాదు, మహబూబ్ నగర్ జిల్లాల తలసరి ఆదాయం అత్యల్పంగా ఉంది. ఖనిజాలు: తెలంగాణలో అనేక ఖనిజ నిక్షిప్తమై ఉన్నాయి. కరీంనగర్, ఖమ్మం, వరంగల్ మరియు ఆదిలాబాదు జిల్లాలలో బొగ్గు గనులు, ఆదిలాబాదు, నిజామాబాద్ మరియు వరంగల్ ప్రాంతాలలో ముడి ఇనుము, ఖమ్మం మరియు మహబూబ్‌నగర్ జిల్లాలలో ముగ్గు రాయి, రంగారెడ్డి మరియు నల్గొండ జిల్లాలలో సున్నపురాయి నిక్షేపాలు విస్తృతంగా వ్యాపించి ఉన్నాయి. పరిశ్రమలు: హైదరాబాదు మరియు పరిసరాలలో అన్ని రకాల పరిశ్రమలు ఉన్నాయి. రంగారెడ్డి జిల్లా తాండూరు లో, నల్గొండ జిల్లా మిర్యాలగూడ ప్రాంతంలో సిమెంటు పరిశ్రమలు అధికంగా ఉన్నాయి. మహబూబ్‌నగర్ జిల్లా కొత్తూరులో పారిశ్రామికవాడ ఉంది. మెదక్ జిల్లా పటాన్‌చెరు ప్రాంతం పారిశ్రామికంగా అభివృద్ధి చెందింది. బోధన్ లో చక్కెర కర్మాగారం, సిర్పూర్‌లో కాగితం పరిశ్రమ, కొత్తగూడెంలో ఎరువుల పరిశ్రమ ఉంది. విద్యుత్ కేంద్రాలు: 1921లో హుస్సేన్‌సాహర్ విద్యుత్ కేంద్రం స్థాపించబడింది. 1930లో నిజాంసాగర్ జలవిద్యుత్ కేంద్రం స్థాపితమైంది. 1956లో నాగార్జున సాగర్ నిర్మించిన పిదప విద్యుత్ ఉత్పత్తి ప్రారంభించారు. 1983లో శ్రీరాంసాగర్ ప్రాజెక్టు జలాశయానికి ప్రాజెక్టుగా మార్చి జలవిద్యుత్ కేంద్రంగా మార్చారు. 2011లో ప్రియదర్శినీ జూరాలా ప్రాజెక్టులో కూడా విద్యుత్ ఉత్పత్తి ప్రారంభమైంది. కొత్తగూడెంలో కొత్తగూడెం థర్మల్ విద్యుత్ కేంద్రం ఉంది. గట్టు ప్రాంతంలో భారీ సౌరవిద్యుత్ కేంద్రం స్థాపించడానికి సన్నాహాలు జరుగుతున్నాయి. వ్యవసాయం: ప్రాచీన కాలంలో ముఖ్యంగా కాకతీయుల కాలంలో తెలంగాణ ప్రాంతం వ్యవసాయికంగా బాగా అభివృద్ధి చెందింది. వ్యవసాయాభివృద్ధి కోసం కాకతీయులు నిర్మించిన పలుచెరువులు నేటికీ కనిపిస్తున్నాయి. రెండొబేతరాజు కేసరి సముద్రం నిర్మించగా, గణపతిదేవుడు దేశం (తెలంగాణ) నలుమూలలా పలు భారీ చెరువులను నిర్మించాడు. గణపతిదేవుడి సేనాని రేచర్ల రుద్రుడు ప్రఖ్యాతిగాంచిన రామప్ప చెరువును త్రవ్వించాడు. తెలంగాణ ప్రాంతంలో సువాసనలువెదజల్లే బియ్యం పండుతున్నట్లు అప్పట్లోనే సాహితీవేత్తలు పేర్కొన్నారు.[36] కుతుబ్‌షాహీ, ఆసఫ్‌జాహీల కాలంలో కూడా ఈ ప్రాంతం వ్యవసాయంలో పేరుగాంచింది. 1914లో వ్యవసాయాభివృద్ధి కోసం సహకార వ్యవస్థను ఏర్పాటుచేశారు. నిజాంసాగర్ (1935)జలాశయం, అలీసాగర్, ఉస్మాన్ సాగర్, హిమాయత్ సాగర్, గండిపేట చెరువుల నిర్మాణం జరిగింది. నిజామాబాద్ జిల్లా రుద్రూర్లో ప్రాంతీయ చెరుకు మరియు వరి పరిశోధనా స్థానము (1935) ఏర్పాటు చేశారు. ప్రస్తుతం మహబూబ్‌నగర్ జిల్లాలో వరి, జొన్నలు, కందులు, ఆదిలాబాదు జిల్లాలో ప్రత్తి, నిజామాబాదు జిల్లాలో వరి, చెరుకు, మొక్కజొన్న, కరీంనగర్ జిల్లాలో వరి, ప్రత్తి, మెదక్ జిల్లాలో వరి, మొక్కజొన్న, వరంగల్ జిల్లాలో ప్రత్తి, వరి, నల్గొండ జిల్లాలో వరి, ప్రత్తి, రంగారెడ్డి జిల్లాలో వరి, కందులు అధికంగా పండుతాయి. రవాణా సౌకర్యాలు తెలంగాణ రాష్ట్ర రహదారుల జాబితా చూడండి వాయు రవాణా: రంగారెడ్డి జిల్లాలోని శంషాబాదులో రాజీవ్ గాంధీ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం ఉంది. ఇక్కడి నుంచి దేశంలోని పలు ప్రాంతాలకు మరియు విదేశాలకు వెళ్ళడానికి సదుపాయం ఉంది. ఈ విమానాశ్రయం అంతర్జాతీయ స్థాయిలో ఉత్తమ విమానాశ్రయంగా పలుసార్లు అవార్డులు పొందినది. విమానాశ్రయ ఏర్పాటుకు ముందు బేగంపేటలో డొమెస్టిక్ విమానాశ్రయం ఉండేది. వరంగల్, నిజామాబాదు, రామగుండంలలో కూడా విమానాశ్రయాలు ఏర్పాటుచేయాలనే ప్రతిపాదన ఉంది. రైలు రవాణా: సికింద్రాబాదు మరియు కాజీపేటలు తెలంగాణలోని ప్రముఖ రైల్వేజంక్షన్లు. సికింద్రాబాదు దక్షిణ మధ్య రైల్వే యొక్క ప్రధాన కేంద్రము మరియు డివిజన్ కేంద్రము . హైదరాబాదు/సికింద్రాబాదు నుంచి దేశంలోని అన్ని ప్రధాన ప్రాంతాలకు రైళ్ళు ఉన్నాయి. నిజాంల కాలంలో 1874లో వాడి నుండి హైదరాబాదుకు రైలుమార్గం వేయబడింది. సికింద్రాబాదు-విజయవాడ మార్గం 1886లో పూర్తయింది. కాచిగూడ నుండి కామారెడ్డి, నిజామాబాద్, బాసర, నాందేడ్, ఔరంగబాద్ ల మీదుగా మన్మాడ్ వరకు గోదావరి వ్యాలీ రైలు మార్గం 1899లో మొదలు పెట్టి 1901లో ప్రారంభమైంది. సికింద్రాబాదు నుంచి మహబూబ్‌నగర్, కర్నూలు మీదుగా బెంగుళూరుకు, స్వాతంత్ర్యానంతరం బీబీనగర్ నుంచి నడికుడికి మార్గాలు వేశారు. నూతనంగా గద్వాల నుంచి రాయచూర్ మార్గం 2013, అక్టోబరు 12 న[37] ప్రారంభమైంది. దేవరకద్ర నుంచి రాయచూరు, నిజామాబాద్ నుంచి పెద్దపల్లితో సహా పలు మార్గాలు నిర్మాణంలో ఉన్నాయి. రోడ్డు రవాణా: దేశంలోనే పొడవైన 7వ (కొత్త పేరు 44వ) నెంబరు జాతీయ రహదారి ఆదిలాబాదు, నిజామాబాదు, మెదక్, రంగారెడ్డి, హైదరాబాదు, మహబూబ్‌నగర్ జిల్లాల మీదుగా ఉత్తర-దక్షిణంగా వెళ్ళుచున్నది. పూనా-విజయవాడలను కలిపే 9వ నెంబరు జాతీయ రహదారి తూర్పు-పడమరలుగా మెదక్, రంగారెడ్డి, హైదరాబాదు, నల్గొండ జిల్లాల మీదుగా పోతుంది. నిజామాబాదు నుంచి జగదల్‌పూర్ వెళ్ళే జాతీయ రహదారి 16వ (కొత్త నంబరు 63) నిజామాబాదు, కరీంనగర్, ఆదిలాబాదు జిల్లాల మీదుగా వెళ్ళుచున్నది. హైదరాబాదు నుంచి భూపాలపట్నం వెళ్ళు జాతీయ రహదారి హైదరాబాదు, రంగారెడ్డి, నల్గొండ, వరంగల్ జిల్లాల నుంచి వెళ్తుంది. తెలంగాణ రాజకీయాలు తెలంగాణ శాసనసభ సభ్యుల జాబితా (2014) చూడండి 1948 వరకు ఈ ప్రాంతం హైదరాబాదు రాజ్యంలో భాగంగా ఉండుటచే ఇక్కడ రాజకీయాలకు అవకాశం లేకుండేది. హైదరాబాదు రాజ్య విమోచనం అనంతరం 1952లో తొలిసారిగా ఈ ప్రాంతంలో హైదరాబాదు రాష్ట్ర శాసనసభకు మరియు తొలి లోకసభకు ఎన్నికలు జరిగాయి. అప్పుడు ఈ ప్రాంతంలో కాంగ్రెస్ పార్టీ మరియు కమ్యూనిస్టు పార్టీలు బలంగా ఉండేవి. తొలి లోకసభ ఎన్నికలలో కమ్యూనిస్టు నాయకుడు రావి నారాయణరెడ్డి దేశంలోనే అత్యధిక మెజారిటితో విజయం సాధించారు. హైదరాబాదు శాసనసభకు జరిగిన ఎన్నికలలో కాంగ్రెస్ పార్టీకి అత్యధిక స్థానాలు లభించడంతో బూర్గుల రామకృష్ణారావు ముఖ్యమంత్రి పదవి పొందినారు. 1956 నవంబరులో ఈ ప్రాంతం ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో భాగమైంది. 1969లో తెలంగాణ ఉద్యమం తలెత్తింది. 1971 లోకసభ ఎన్నికలలో తెలంగాణ ప్రజాసమితి పార్టీ 11 స్థానాలకు గాను పదింటిలో విజయం సాధించింది.[38] 1971-73 కాలంలో కరీంనగర్ జిల్లాకు చెందిన పి.వి.నరసింహారావు ఆంధ్రప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రి పదవి పొందినారు. 11 నెలల రాష్ట్రపతి పాలన అనంతరం 1973 డిసెంబరు నుంచి 1978 మార్చి వరకు ఖమ్మం జిల్లాకు చెందిన జలగం వెంగళరావు ముఖ్యమంత్రి పీఠం అధిష్టించారు. రంగారెడ్డి జిల్లాకు చెందిన తెలంగాణ ఉద్యమ నాయకుడు, తెలంగాణ ప్రజాసమితి పార్టీ నాయకుడైన మర్రి చెన్నారెడ్డి కాంగ్రెస్ పార్టీలో చేరి 1978 మార్చి నుంచి 1980 అక్టోబరు వరకు ముఖ్యమంత్రిగా కొనసాగినారు. ఆ తర్వాత 1980 అక్టోబరు నుంచి మెదక్ జిల్లాకు చెందిన టంగుటూరి అంజయ్య ముఖ్యమంత్రి పదవి పొంది 1982 ఫిబ్రవరి వరకు పనిచేశారు. 1982లో ఎన్టీ రామారావు తెలుగుదేశం పార్టీ స్థాపించడంతో 1983 ఎన్నికలలో తెలంగాణ ప్రాంతంలో కూడా తెలుగుదేశం పార్టీకి మెజారిటీ లభించింది. 1989 డిసెంబరు నుంచి 1990 డిసెంబరు వరకు మర్రి చెన్నారెడ్డి రెండోసారి ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేశారు. ఆ తర్వాత తెలంగాణకు చెందినవారు ఆంధ్రప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రి పదవి పొందలేరు. 2011లో ప్రత్యేక తెలంగాణ ఉద్యమం ప్రారంభమైన పిదప దామోదర రాజనర్సింహకు ఉప ముఖ్యమంత్రి పదవి లభించింది. 2001 ఏప్రిల్‌లో తెలుగుదేశం పార్టీ నుంచి బయటకు వచ్చి ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటు లక్ష్యంతో ఏర్పాటు చేసిన తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి పార్టీ వల్ల తెలంగాణ రాజకీయంగా చాలా మార్పులను లోనైంది. 2004 లోకసభ ఎన్నికలలో తెరాస కాంగ్రెస్ పార్టీతో పొత్తు పెట్టుకొని 26 శాసనసభ స్థానాలు, 5 లోకసభ స్థానాలలో విజయం సాధించింది. 2009 లోకసభ ఎన్నికలలో కాంగ్రెస్ పార్టీ 12, తెలుగుదేశం పార్టీ 2, తెరాస 2, ఎంఐఎం 1 స్థానాలలో విజయం సాధించాయి. 2009 శాసనసభ ఎన్నికలలో ఈ ప్రాంతంలోని 119 స్థానాలలో కాంగ్రెస్ పార్టీ మెజారిటీ స్థానాలు పొందినది. 1952 నుంచి 2014 వరకు జరిగిన ఎన్నికలను పరిశీలిస్తే తెలంగాణ మహిళా ఎమ్మెల్యేలు కూడా పోటిచేసి, విజయం సాధించారు.[39] 2014 శాసనసభ ఎన్నికలలో తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి మెజారిటీ స్థానాలు సాధించి తెలంగాణ రాష్ట్రపు తొలి ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. తెరాస అధ్యక్షుడు కె.చంద్రశేఖరరావు 2014 జూన్ 2న తెలంగాణ తొలి ముఖ్యమంత్రిగా పదవి చేపట్టారు. తెలంగాణ ప్రముఖులు హైదరాబాదు సంఘసంస్కర్తగా పేరుపొందిన భాగ్యరెడ్డివర్మ, తొలి తెలుగు రామాయణం రంగనాథ రామాయణం రచించిన గోన బుద్దారెడ్డి,[40] సహజకవి బమ్మెరపోతన, దాదాసాహెబ్ ఫాల్కే అవార్డు గ్రహీత పైడి జైరాజ్, ప్రముఖ కవి, విమోచనోద్యమకారుడు దాశరథి రంగాచార్యులు, కవయిత్రి సరోజినీ నాయుడు, కవి పండితుడు వానమామలై వరదాచార్యులు, ఒగ్గు కథకు అంతర్జాతీయ ఖ్యాతి తెచ్చిన మిద్దె రాములు, ప్రముఖ విమోచనోద్యమకారుడు, నిజాంపైబాంబులు విసిరిన నారాయణరావు పవార్, ప్రముఖ చిత్రకళాకారుడు కొండపల్లి శేషగిరి రావు, ప్రముఖ తెలంగాణవాది, మాజీ మంత్రి కొండా లక్ష్మణ్ బాపూజీ, ప్రముఖ సాహితీవేత్త జువ్వాడి గౌతంరావు, సుమతీ శతక కర్త బద్దెన, తొలి తెలుగు పురాణ అనువాదకుడు, మార్కండేయ పురాణం రచించిన మారన, భూమి కోసం, భుక్తి కోసం సాయుధపోరాటం చేసిన దొడ్డి కొమరయ్య, ప్రముఖ సాహితీవేత్త దేవులపల్లి రామానుజరావు, తెలంగాణ కాటన్‌గా ప్రసిద్ధి చెందిన నవాబ్ అలీ నవాబ్‌జంగ్ బహదూర్, ప్రధానమంత్రిగా పనిచేసిన పి.వి.నరసింహరావు, ప్రముఖ సంకీర్తనాచార్యుడు ముష్టిపల్లి వేంకటభూపాలుడు,[41] ప్రముఖ విద్యావేత్త చుక్కా రామయ్య, ప్రతిజ్ఞ రచయిత పైడిమర్రి సుబ్బారావు, నిజాం కాలంలో కొత్వాల్‌గా పనిచేసిన రాజా బహదూర్ వెంకటరామిరెడ్డి,[42] సాయుధపోరాట యోధుడు ఆరుట్ల రామచంద్రారెడ్డి, ప్రముఖకవి వేములవాడ భీమకవి, సమరయోధుడు రాధాకిషన్ మోదాని, జానపద సాహిత్య సృష్టికర్త బిరుదురాజు రామరాజు, తెలంగాణ సాహితీమూర్తి లక్ష్మీ నరసింహశర్మ, ప్రముఖ సమరయోధుడు పులిజాల వెంకటరంగారావు, 13వ శతాబ్దికి చెందిన శివకవి పాల్కురికి సోమనాథుడు, కమ్యూనిస్ట్ నాయకుడు బొమ్మగాని ధర్మభిక్షం, తెలంగాణ సాయుధ పోరాట సేనాని రాజ్ బహదూర్ గౌర్, నిజాంపై తిరగబడిన షోబుల్లాఖాన్, గద్వాల కోటను నిర్మించిన పెద సోమభూపాలుడు,[43] సమరయోధుడు జమలాపురం కేశవరావు, ప్రముఖ చిత్రకారుడు పాకాల తిరుమల రెడ్డి, ప్రముఖ కవి సామల సదాశివ, సాహితీ వేత్త కూరెళ్ల విఠలాచార్య, సమరయోధుడు, సంఘసంస్కర్త పల్లెర్ల హనుమంతరావు,[44] ప్రత్యేక తెలంగాణ ఉద్యమానికి ఒక రూపు తీసుకువచ్చిన కొత్తపల్లి జయశంకర్, అడవి బిడ్డలకు అండగానిలిచిన రాంజీ గోండు, కుతుబ్‌షాహీల నాటి కవి మరింగంటి సింగనాచార్యులు, తెలంగాణ ఉద్యమకారిణి టి.ఎస్.సదాలక్ష్మి, తొలితరం తెలుగు కవి కొరవి గోపరాజు, నటుడు కత్తి కాంతారావు, విమోచనోద్యమకారుడు విశ్వనాథ్ సూరి, దక్షిణ భారతదేశంలోనే తొలి మహిళాపాలకురాలు రుద్రమదేవి, ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేసిన టంగుటూరి అంజయ్య, సాహితీవేత్త కృష్ణస్వామి ముదియార్, తెలంగాణభాషలో కవితలద్దిన కాళోజీ నారాయణరావు, కవి మల్లినాథ సూరి, ప్రముఖ చిత్రకారుడు కాపు రాజయ్య, కవి, కళాకారుడు సుద్దాల హనుమంతు, బహుముఖ ప్రజ్ఞాశాలి వట్టికోట ఆళ్వారుస్వామి, తెలంగాణ రైతాంగపోరాటయోధుడు బందగి, ప్రముఖ కమ్యూనిస్ట్ నాయకుడు రావి నారాయణరెడ్డి, ముఖ్యమంత్రిగా, గవర్నరుగా పనిచేసిన బూర్గుల రామకృష్ణారావు, సమరయోధుడు మందుముల నరసింగరావు, కళాకారుడు, కవి పల్లెర్ల రామ్మోహనరావు,[45] గవర్నరుగా పనిచేసిన బి.సత్యనారాయణ రెడ్డి, తెలంగాణలో కవులే లేరని హేళన చేయగా "గోల్కొండకవుల చరిత్ర"తో నోరుమూయించిన సురవరం ప్రతాపరెడ్డి, ప్రముఖ కవి మరియు చరిత్ర పరిశోధకుడు కపిలవాయి లింగమూర్తి, తొలితెలుగు కవయిత్రి కుప్పాంబిక, ప్రముఖ చరిత్ర పరిశోధకుడు, సాహితీవేత్త గడియారం రామకృష్ణ శర్మ, తెలంగాణ ఉద్యమనేత బొజ్జం నరసింహులు, నిజాం పాలనను ఎదిరించి ప్రజలలో చైతన్యం తెచ్చిన[46] అనభేరి ప్రభాకరరావు, 15వ శతాబ్దికి చెందిన ప్రముఖ కవి చరిగొండ ధర్మన్న, మొఘల్ పాలనను అడ్డుకున్న సర్వాయి పాపన్న, కూచిపూడి నృత్యంలో అంతర్జాతీయ ఖ్యాతిచెందిన రాజారాధారెడ్డి దంపతులు, ఆర్యసమాజ్ ప్రముఖుడు పండిత్ నరేంద్రజీ, విమోచనోద్యమకారుడు పాగ పుల్లారెడ్డి, నిజాంపై తిరగబడిన ఆదివాసి కొమురం భీమ్, ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేసిన జలగం వెంగళరావు, తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి వ్యవస్థాపకుడు కె.చంద్రశేఖర రావు, ముఖ్యమంత్రిగా, గవర్నరుగా పనిచేసిన మర్రి చెన్నారెడ్డి, కథా రచయిత అల్లం రాజయ్య, ప్రముఖ వాగ్గేయకారుడు రాకమచర్ల వేంకటదాసు, తెలంగాణ ఉద్యమాన్ని నడిపిస్తున్న కోదండరాం, విమోచనొద్యమకారుడు వెల్దుర్తి మాణిక్యరావు, ప్రముఖ విద్యావేత్త జి.రాంరెడ్డి, ప్రముఖ చిత్రకారుడు తోట వైకుంఠం, శాసనసభ స్పీకరుగా పనిచేసిన దుద్దిల్ల శ్రీపాద రావు, చేనేత వస్త్ర పరిశోధకుడు నల్ల పరంధాములు, ప్రముఖ సాహితీవేత్త, జ్ఞాన్‌పీఠ్ అవార్డు గ్రహీత సి.నారాయణ రెడ్డి, కేంద్రమంత్రిగా పనిచేసి, ప్రస్తుతం మహారాష్ట్ర గవర్నరుగా ఉన్న సి.హెచ్.విద్యాసాగర్ రావు, ప్రముఖ చరిత్ర పరిశోధకుడు ఆదిరాజు వీరభద్రరావు, విమోచనోద్యమకారిణి ఆరుట్ల కమలాదేవి, విప్లవకవి గద్దర్, ప్రముఖ రచయిత జ్వాలాముఖి, విమోచనొద్యమకారుడు మగ్దూం మొహియుద్దీన్, ప్రస్తుత కేంద్రమంత్రి సూదిని జైపాల్ రెడ్డి, మాజీ ఉప ముఖ్యమంత్రి, తెలంగాణ పితామహుడిగా పేరుపొందిన కొండా వెంకట రంగారెడ్డి,తెలంగాణ మలిదశ ఉద్యమంలో కేసీఆర్ గారి నిరాహారదీక్ష కీలక ఘట్టం అయితే.....స్వరాస్ట్రం కోసం అసువులు బాసిన తొలి అమరుడు శ్రీకాంతాచారి.కణకణలాడే నిప్పును ముద్దాడి తన శ్వాస ఆశ ఆశయం తెలంగాణ రాష్ట్రం అంటూ ఉద్యమ సాక్షిగా మంటల్లో మాడి మసి అయిన విద్యార్థి శ్రీకాంతాచారి, 2009 డిసెంబరు 3వ తేదీన ప్రాణత్యాగం చేసిన తొలి అమరుడు[47]. ఈ ప్రాంతానికి చెందిన ప్రముఖులలో కొందరు. జనాభా 2001 లెక్కల ప్రకారం తెలంగాణ జనాభా 3,09,87,271 కాగా[48], 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం తెలంగాణ ప్రాంతపు జనాభా 3,52,88,768 గా ఉంది. రంగారెడ్డి జిల్లా 52.96 లక్షల జనాభాతో ప్రథమస్థానంలో ఉండగా, మహబూబ్‌నగర్ జిల్లా 40.42 లక్షలతో రెండో స్థానంలో, హైదరాబాదు జిల్లా 40.10 లక్షల జనాభాతో మూడవ స్థానంలో ఉంది. నిజామాబాదు జిల్లా చివరి స్థానంలో ఉంది. జిల్లాల వారీగా జనాభా క్రింది విధంగా ఉన్నది తెలంగాణ సాహిత్యం ప్రాచీనకాలం నుంచే తెలంగాణ ప్రాంతంలో సాహిత్యం విలసిల్లింది. ఆలంపూర్‌కు చెందిన మంథాన భైరవుడు 10వశతాబ్దంలోనే ప్రసిద్ధ "భైరవతంత్రం"అనే సంస్కృత గ్రంథం రచించాడు.[49] 13వ శతాబ్దిలో గోన బుద్ధారెడ్డి "రంగనాథ రామాయణం" ద్విపద ఛందస్సులో రచించాడు. ఇది తొలి తెలుగు రామాయణంగా ప్రసిద్ధి చెందినది. గోన బుద్ధారెడ్డి సోదరి కుప్పాంబిక తొలి తెలుగు కవయిత్రిగా ఖ్యాతి పొందింది. ఈమె వేయించిన బూదపురం శాసనం నేటి భూత్పూర్‌లోని దేవాలయంలో ఉంది. తెలంగాణ సాహిత్యంలో కాకతీయ యుగం స్వర్ణయుగంగా భావించబడుతుంది. గణపతిదేవుని బావమరిది జాయపసేనాని నృత్యరత్నావళిని రచించాడు. తొలిసారిగా స్వతంత్ర రచన చేసిన పాల్కుర్కి సోమనాథుడు తెలుగు సాహిత్యంలోనే ఆదికవిగా నిలిచాడు.[50] వేములవాడ భీమకవి ఈ కాలం నాటివాడే. 13వ శతాబ్దికే చెందిన బద్దెన కాకతీయుల కాలంలో సుమతీ శతకము రచించాడు. తొలి పురాణ అనువాద మహాకవి మారన ఇదే కాలానికి చెందినవాడు. ప్రతాపరుద్రుని ఆస్థానకవి విద్యానాథుడు రచించిన పలు గ్రంథాలలో ప్రతాపరుద్ర యశోభూషణం ప్రఖ్యాతిచెందింది. మూడు తరాల కాకతీయ చక్రవర్తుల వద్ద మంత్రిగా పనిచేసిన శివదేవయ్య కూడా మహాకవి. 14వ శతాబ్దికి చెందిన కాచ-విఠలులు తొలి తెలుగు జంటకవులుగా ప్రసిద్ధి చెందారు. చమత్కార చంద్రిక రచించిన విశ్వేశ్వరుడు కూడా 14వ శతాబ్దికి చెందిన కవి. తెలుగులో తొలి యక్షగాన రచయిత సర్వజ్ఞ సింగభూపాలుడు కూడా ఇదే కాలానికి చెందినవాడు. అనపోత నాయకుని కుమారుడు రెండో సింగభూపాలుడు స్వయంగా కవి, బహుముఖ ప్రజ్ఞాశాలి. విజయనగర రాజు బుక్కరాయల కోడలైన గంగాదేవి కాకతీయుల ఆడబిడ్డ, ఈమె కవయిత్రిగా పేరుపొందింది.[51] తొలి తెలుగు వచనకర్త కృష్ణమాచార్యులు కూడా 14వ శతాబ్దికి చెందినవాడు. కాకతీయ చక్రవర్తి గణపతి దేవుడు స్వయంగా కవి అయి శివయోగసారం లాంటి పలు రచనలు చేశాడు. సింహాసన ద్వాత్రింశిక రచించిన కొరవి గోపరాజు కూడా ఇదే కాలానికి చెందినవారు. సిగ్మండ్ ప్రాయిడ్ కంటే ముందే మానసిక సమస్యలు విశ్లేషించిన వాడిగా గోపరాజు ప్రఖ్యాతిచెందారు. చిత్రవిచిత్రాలతో కూడిన "చిత్రభారతం" రచయిత చరిగొండ ధర్మన్న 15-16వ శతాబ్దికి చెందిన ప్రముఖ కవి. కాకతీయ సామ్రాజ్య పతనానంతరం తెలంగాణలో తెలుగు సాహిత్య ప్రభ తగ్గిననూ మరింగంటి సింగరాచార్యులు తన కవిత్వంతో ఇబ్రహీం కుతుబ్‌షానే మెప్పించి అగ్రహారాన్ని పొందాడు. అప్పటి కవులు ఇతనిని మల్కిభరాముడని అభివర్ణించారు. ఇబ్రహీం కుతుబ్‌షా ఆస్థానకవి అద్దంకి గంగాధరుడు ప్రతిభావంతుడైన కవి. ఇతను రచించిన తపతి సంవర్ణోపాఖ్యానం ప్రఖ్యాతిచెందింది. పొన్నెగంటి తెలగనాచార్యుడు 16వ శతాబ్దికి చెందినకవి. కులీకుతుబ్‌షా ఫారసీ కవులను ఆదరించాడు. ఇతని కాలంలో ఫారసీ, ఉర్దూలలో పలు రచనలువెలువడ్డాయి. కులీకుతుబ్‌షా సంస్కృత "శుకసప్తతి"ని "యాతినామా" పేరుతో ఫారసీలోకి అనువాదం చేయించాడు. ఈ కాలంలోనే దోమకొండ సంస్థానం సాహిత్యానికి పేరుగాంచింది. 1600 ప్రాంతానికి చెందిన కాసె సర్వప్ప "సిద్దేశ్వర చరిత్ర" రచించాడు. సురభి మాధవరాయల ఆస్థానకవి ఎలకూచి బాలసరస్వతి తెలుగులోనే మొట్టమొదటి మహామహోపాధ్యాయ కవిగా గణతికెక్కాడు. కొందరు గుంటూరు జిల్లా కవిగా భావించే కాకునూరి అప్పకవి తెలంగాణ వాడేనని బూర్గుల నిరూపించాడు. తానీషా వద్ద పనిచేసే అక్కన్న-మాదన్నల మేనల్లుడు కంచెర్ల గోపన్న (భక్తరామదాసు) కీర్తనలు తెలుగువారికి శతాబ్దాల నుంచి సుపరిచితమే. ఆసఫ్‌జాహీల కాలంలో (1724-1948) తెలంగాణ సాహిత్యం కుంటుపడింది. తెలుగుభాషను అణగద్రొక్కి బలవంతంగా ప్రజలపై ఉర్దూభాష రుద్దడం, తెలుగు కవులకు ఎలాంటి ప్రోత్సాహం లేకపోవడంతో కాకతీయుల కాలంలో వెలుగులు విరజిమ్మిన తెలంగాణ సాహిత్యం ఆసఫ్‌జాహీలకాలంలో దారుణంగా దెబ్బతిన్నది. అక్కడక్కడా తెలుగులో రచించిన గ్రంథాలు కూడా వెలుగులోకి రాకుండా చేశారు. ఈ కాలంలో స్థానిక స్థల మహాత్మ్యాలు, దేవాలయ చరిత్రల విశేషాలు రచించినవి తర్వాతి కాలంలో బయటపడ్డాయి. భజనకీర్తనలు కూడా ఈ కాలంలో వ్రాయబడ్డాయి. మన్నెంకొండ హనుమద్దాసు, రాకమచర్ల వేంకటదాసు, వేపూరు హనుమద్దాసు ఈ కాలంలోని సంకీర్తన త్రిమూర్తులుగా పరిగణించబడతారు. రాజవోలు ప్రభువు ముష్టిపల్లి వేంకటభూపాలుడు వేలాది సంకీర్తనలు రచించాడు. ఆసఫ్‌జాహీలు స్వయంగా కవిపండితులకు ఆదరణ ఇవ్వకున్ననూ స్వతంత్రంగా పాలన కొనసాగించిన సంస్థానాలలో మాత్రం సాహిత్యం బాగా అభివృద్ధి చెందింది. ముఖ్యంగా ఆధునిక కాలంలో కవిపండితులకు నిలయమైన గద్వాల సంస్థానం ప్రత్యేకతను కలిగియుంది. సాహితీవేత్తలు ఈ సంస్థానాన్ని విద్వత్గద్వాలగా అభివర్ణించేవారు. గద్వాల సంస్థానాధీశూలు కూడా స్వయంగా కవులుగా ఉండి పలు రచనలు చేశారు. తరుచుగా కవితాగోష్టులు నిర్వహించేవారు. గద్వాల సంస్థానాధీశులు కవులను ఎంతగా అభిమానించేవారంటే, వారి కోసం ఒక ప్రత్యేక ద్వారాన్నే ఏర్పాటు చేసి, వారు నడిచే మార్గంలో తెల్లటి వస్త్రాన్ని పరిచి, కవిపండితుల పాదధూళిని భరిణెలో భద్రపర్చి వాటిని తిలకంగా నుదుటికి పెట్టుకొనేవారు. గద్వాల సంస్థానంతో పాటు పరిసర సంస్థానాలైన వనపర్తి సంస్థానం, జటప్రోలు సంస్థానాధీశూలు కూడా గద్వాల సంస్థానంతో పోటీపడ్డారు. వీరి మధ్య తరుచుగా కవితా గోష్టులు జరిగేవి. తిరుపతి వేంకటకవులను కూడా ఓడించిన ఘనత వనపర్తి సంస్థాన కవులకు దక్కింది. 1920 తర్వాత తెలంగాణలో నీలగిరి, గోల్కొండ పత్రిక లాంటి తెలుగు పత్రికలు రాకతో సాహిత్యం మరింత అభివృద్ధి చెందింది. అదివరకు వెలుగులోకి రాని కవులు, వారి రచనలను సురవరం ప్రతాపరెడ్డి తన గోల్కొండ పత్రికలోనే, దానికి అనుబంధమైన సుజాత సాహిత్య పత్రికలోనూ ప్రచురించేవారు. తెలంగాణలో కవులే లేరనే ఒక ఆంధ్రుడి సవాలును తీసుకొని 356 కవుల చరిత్ర, వారి రచనలతో "గోల్కొండ కవుల సంచిక" పేరుతోఒక గ్రంథాన్నే ప్రజల ముందుకు ఉంచిన తెలంగాణ వైతాళికుడు సురవరం ప్రతాపరెడ్డి. తెలుగులో తొలి సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు కూడా ఇతనికే లభించింది. గ్రంథాలయోద్యమం సమయంలో ప్రతి ప్రాంతంలో గ్రంథాలయాలు ఏర్పాటు చేయడం, సాహిత్య గ్రంథాలు ఉంచడంతో సాహితీ అభిమానులు కూడా అధికమయ్యారు. దాశరథి కృష్ణమాచార్య, దాశరథి రంగాచార్య లాంటి కవులు నిజాం దురాగతాలను ఎలగెత్తడానికి పద్యాలనే ఆధారం చేసుకోగా, కాళోజీ నారాయణరావు తెలంగాణ భాషలోనే కవితలు చేసి ప్రజలను జాగృతం చేశారు. వట్టికోట ఆళ్వారుస్వామి, మందుముల నరసింగరావు, బూర్గుల రామకృష్ణారావు లాంటి వారు విమోచనోద్యమ కాలంలోనే సాహిత్య రచన చేశారు. సామల సదాశివ బహుభాషావేత్త, సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు గ్రహీత. జ్ఞాన్‌పీఠ్ అవార్డు గ్రహీత సి.నారాయణరెడ్డి ఆధునిక తెలుగు సాహితీవేత్తలలోనే అగ్రగణ్యులుగా ప్రసిద్ధి చెందారు. నందిని సిద్ధారెడ్డి, అందెశ్రీ, గోరటి వెంకన్నలు తెలంగాణపై కవితలు రచించారు. తెలంగాణ సంస్కృతి పండుగలు: బోనాల ఉత్సవాలు మరియు బతుకమ్మ ఉత్సవాలు తెలంగాణ యొక్క ప్రత్యేకతలుగా చెప్పవచ్చు. ఇవి కాకుండా మిగితా తెలుగు ప్రజలు జరుపుకొనే సంక్రాంతి, ఉగాది, దసరా, వినాయక చవితి, రంజాన్ తదితర ముఖ్య పండుగులను ఇక్కడి ప్రజలు భక్తిశ్రద్ధలతో జరుపుకుంటారు. 2014 జూన్ 26న తెలంగాణ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం బోనాలును రాష్ట్ర పండుగగా గుర్తిస్తూ ఉత్తర్వు జారీచేసింది.[52] భాష: తెలంగాణ రాష్ట్రంలో అధిక సంఖ్యాకుల భాష తెలుగు. సంపూర్ణ తెలంగాణావారు మాట్లాడే తెలుగు భాషలో ఉర్దూ పదాలు ఎక్కువగా కలుస్తాయి. ఆదిలాబాదు జిల్లాకు మూడు వైపులా మహారాష్ట్ర సరిహద్దు ఉండటంతో ఆ జిల్లాలో మరాఠి భాష ప్రభావం కొంత ఉంది. మహబూబ్‌నగర్, మెదక్, నిజామాబాదు జిల్లాల కర్ణాటక సరిహద్దు గ్రామాలలో కన్నడ భాష ప్రభావం కొంతవరకు కనిపిస్తుంది. తెలంగాణ ప్రాంతపు గ్రామీణ తెలుగు భాష యాసలో మిగితా ప్రాంతపు తెలుగు భాషకు కొద్దిగా వైరుధ్యం కనిపిస్తుంది. తెలంగాణాలోని ఆంధ్ర ప్రదేశ్ సరిహద్దుల్లో కొద్దిగా స్వచ్ఛమైన తెలుగు వినిపిస్తుంది. వస్త్రధారణ: తెలంగాణ ప్రాంతము ఉత్తర-దక్షిణ భారతదేశానికి వారధిగా ఉండటం మరియుకొన్ని శతాబ్దాల నుంచి ఈ ప్రాంతంపై దండయాత్రలుచేసి పాలించడం, ఇతర ప్రాంతాల వారు వచ్చి నివాసం ఏర్పర్చుకోవడంతో ఇక్కడ మిశ్రమ వస్త్రధారణ ఉంది. అలాగే మారుతున్న ధోరణులు, సినిమా-అంతర్జాలం-అంతర్జాతీయీకరణ తదితరాల వల్ల కూడా ఇక్కడి వస్త్రధారణ పట్టణ ప్రాంతాలలో చాలా మార్పుచెందింది. అయిననూ తెలంగాణ గ్రామీణ ప్రాంతాలలో పురుషులు మోకాళ్లపైకి ఉండే ధోవతి, మహిళలు చీరలు ధరించడం సాధారణంగా కనిపిస్తుంది. గిరిజన ప్రాంతాల మహిళలు మాత్రం వారి సంప్రదాయక దుస్తులు ధరిస్తారు. వ్యవసాయం తెలంగాణ రాష్ట్రంలో ముఖ్యమైన పంట వరి. రెండో ప్రధాన పంట జొన్నలు. ప్రాజెక్టులు, నదులు, కాలువలు ఉన్న ప్రాంతాలలో వరి అధికంగా పండుతుంది. జొన్నల ఉత్పత్తిలో మహబూబ్‌నగర్, మెదక్, ఆదిలాబాదు జిల్లాలు తొలి మూడు స్థానాలలో ఉన్నాయి. కందుల ఉత్పత్తికి మహబూబ్‌నగర్ జిల్లా కోడంగల్ నియోజకవర్గం మరియు రంగారెడ్డి జిల్లా తాండూరు నియోజకవర్గం పేరుగాంచాయి. మొక్కజొన్న ప్రధానంగా మహబూబ్‌నగర్, మెదక్, కరీంనగర్, నిజామాబాదు, వరంగల్ జిల్లాలో పండుతుంది. పెసర్ల పంటలో మెదక్ జిల్లా అగ్రస్థానంలో ఉంది. నూనెగింజల ఉత్పత్తిలో మహబూబ్‌నగర్ జిల్లా ప్రథమ స్థానంలో ఉండగా నిజామాబాదు జిల్లా తర్వాతి స్థానంలో ఉంది. చెరుకు ఉత్పత్తిలో మెదక్ జిల్లా తెలంగాణలో తొలి స్థానంలో ఉంది. మిరపపంటలో ఖమ్మం జిల్లా అగ్రస్థానం పొందగా, పత్తి ఉత్పత్తిలో ఆదిలాబాదు జిల్లా ముందంజలో ఉంది. పొగాకు, ఉల్లి సాగులో మహబూబ్ నగర్ జిల్లా ప్రథమస్థానంలో ఉంది. మొత్తం సాగుభూమి విస్తీర్ణంలో భౌగోళికంగా పెద్ద జిల్లా అయిన మహబూబ్‌నగర్ అగ్రస్థానంలో ఉండగా పూర్తిగా నగర ప్రాంతమైన హైదరాబాదు జిల్లాలో ఎలాంటి సాగుభూమి లేదు. విద్యాసంస్థలు 1959లో వరంగల్లో నిట్ (NIT) జాతీయ సాంకేతిక విశ్వవిద్యాలయం స్థాపించబడింది.1919లో హైదరాబాదులో ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం, 1964లో ఎన్.జీ.రంగా విశ్వవిద్యాలయం, జే.ఎన్.టి.యూ, 1974లో హైదరాబాదు విశ్వవిద్యాలయం, 1976లో వరంగల్‌లో కాకతీయ విశ్వవిద్యాలయం ప్రారంభించబడినవి. 2000 తర్వాత ప్రతి జిల్లాలో విశ్వవిద్యాలయం ఉండాలనే సంకల్పంతో నిజామాబాదులో తెలంగాణ విశ్వవిద్యాలయం, మహబూబ్‌నగర్‌లో పాలమూరు విశ్వవిద్యాలయం, కరీంనగర్‌ లో శాతవాహన విశ్వవిద్యాలయ, నల్గొండలో మహాత్మాగాంధీ విశ్వవిద్యాలయం ప్రారంభించబడ్డాయి. హైదరాబాదులో , కళలు తెలంగాణలోని పలు ప్రాంతాలు కళలకు ప్రసిద్ధి చెందినవి. ఆదిలాబాదు జిల్లా నిర్మల్ కొయ్యబొమ్మలకు పేరుగాంచగా, వరంగల్ జిల్లా పెంభర్తి ఇత్తడి సామానుల తయారికి ప్రసిద్ధి చెందింది.[53] ఆదిలాబాదు జిల్లా కేంద్రం రంజన్ల తయారీకి ప్రసిద్ధి చెందింది. నారాయణపేట జరీచీరల తయారీకి పేరుపొందింది. జిల్లాలు-మండలాలు రాష్ట్ర చిహ్నాలు తెలంగాణ రాష్ట్ర వృక్షంగా-జమ్మిచెట్టు, రాష్ట్ర పండు-మామిడి పండు, రాష్ట్ర గీతం-జయ జయహే తెలంగాణ, రాష్ట్ర చిహ్నం-తెలంగాణ అధికారిక చిహ్నం, రాష్ట్ర భాష-తెలుగు, రాష్ట్ర జంతువు-జింక, రాష్ట్ర పక్షిగా-పాలపిట్ట, రాష్ట్ర పుష్పంగా తంగేడు పువ్వు, రాష్ట్ర చేప-కొర్రమట్ట (కొర్రమీను)[54], రాష్ట్ర క్రీడ-కబడ్డీను రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఖరారుచేసింది.[55] ఆధునిక తెలంగాణ- కాలరేఖ 1948, సెప్టెంబర్ 13 ఆపరేషన్ పోలోలో భాగంగా భారత యూనియన్ సైన్యం నిజాం సంస్థానంలో ప్రవేశించింది. 1948, సెప్టెంబరు 17: నిజాం కబందహస్తాల నుంచి విముక్తిపొందింది. 1948, ఆగస్టు 22: నిజాం వ్యతిరేక ఉద్యమకారుడు షోయబుల్లాఖాన్ హత్య జరిగింది. 1953, ఆగస్టు 25: తెలంగాణ వైతాళికుడిగా పేరుపొందిన సురవరం ప్రతాపరెడ్డి మరణించాడు. 1955, డిసెంబరు 10: నాగార్జున సాగర్ ప్రాజెక్టు శంకుస్థాపన జరిగింది. 1956, ఫిబ్రవరి 20: తెలంగాణ, ఆంధ్ర ప్రాంతాల నాయకుల మధ్య పెద్దమనుషుల ఒప్పందం కుదిరింది. 1956, నవంబరు 1: తెలంగాణ ప్రాంతం ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో భాగమైంది. 1961, ఫిబ్రవరి 6: తెలంగాణకు చెందిన ప్రముఖ సమరయోధుడు, రచయిత వట్టికోట ఆళ్వారుస్వామి మరణించాడు. 1963,జూలై 26: శ్రీరాంసాగర్ ప్రాజెక్టు నిర్మాణానికి శంకుస్థాపన జరిగింది. 1967, ఫిబ్రవరి 24: హైదరాబాదు రాజ్యపు చివరి నిజాం ఉస్మాన్ అలీఖాన్ మరణించాడు. 1967, ఏప్రిల్ 11: హైదరాబాదులో ఈసీఐఎల్ స్థాపించబడింది. 1967, ఆగస్టు 4: నాగార్జునసాగర్ ప్రాజెక్టు ప్రారంభించబడింది. 1969, ఫిబ్రవరి 28: ప్రత్యేక తెలంగాణా రాష్ట్ర సాధన ధ్యేయంగా యువకులు, మేధావి వర్గాలు కలిసి హైదరాబాదులో తెలంగాణా ప్రజాసమితిని స్థాపించారు. 1969, మార్చి 29: ముల్కీ నిబంధనలు రాజ్యాంగ విరుద్ధమని సుప్రీంకోర్టు తీర్పునిచ్చింది. 1970, జూలై 24: తెలంగాణ పితామహుడిగా పేరుపొందినకొండా వెంకట రంగారెడ్డి మరణించాడు. 1971, సెప్టెంబరు 30: ఆంధ్రప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రిగా పి.వి.నరసింహారావు పదవి చేపట్టాడు. 1973, డిసెంబరు 12: ఆంధ్రప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రిగా జలగం వెంగళరావు పదవిలోకి వచ్చాడు. 1976, మార్చి 31: ప్రముఖ తెలంగాణ సాయుధపోరాట యోధుడు, కమ్యూనిస్టు నాయకుడు రావి నారాయణరెడ్డి మరణించాడు. 1976, సెప్టెంబరు 24: నిజాం వ్యతిరేక పోరాటయోధుడు పండిత్ నరేంద్రజీ మరణించాడు. 1976, మే 12: ప్రముఖ సమరయోధుడు, రచయిత, రాజకీయ నాయకుడు మందుముల నరసింగరావు మరణించాడు. 1978: ఏప్రిల్ 6: ఆంధ్రప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రిగా మర్రి చెన్నారెడ్డి పదవిలోకి వచ్చాడు. 1978, ఆగస్టు 15: హైదరాబాదు జిల్లా లోని గ్రామీణ ప్రాంతాలను విడదీసి రంగారెడ్డి జిల్లా ఏర్పాటు చేయబడింది. 1991, జూన్ 21: తెలంగాణ ప్రాంతానికి చెందిన పి.వి.నరసింహారావు ప్రధానమంత్రి పదవి చేపట్టాడు. 2000, మార్చి 7: హోంశాఖ మంత్రిగా పనిచేసిన ఎలిమినేటి మాధవరెడ్డి నక్సలైట్ల దురాగతాలకు బలయ్యాడు. 2007, ఏప్రిల్ 16: హైదరాబాదు నగరపాలక సంస్థ స్థానంలో "గ్రేటర్ హైదరాబాదు" (హైదరాబాదు మహానగరపాలక సంస్థ) ఏర్పడింది. 2008, మార్చి 15: రంగారెడ్డి జిల్లా శంషాబాదులో అంతర్జాతీయ విమానాశయం ప్రారంభించబడింది. 2009, అక్టోబరు 19: దేశంలోనే అతిపొడవైన ఫైఓవర్ (పి.వి.నరసింహారావు ఎక్స్‌ప్రెస్ వే) హైదరాబాదులో ప్రారంభమైంది. 2009, నవంబరు 29: ప్రత్యేక తెలంగాణా రాష్ట్ర సాధనకై కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు నిరాహారదీక్ష మొదలైంది. 2009, డిసెంబరు 9: భారత ప్రభుత్వం తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటు ప్రక్రియను మొదలుపెడుతున్నట్లు ప్రకటించింది. దానితో కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు నిరాహారదీక్ష విరమించాడు. 2011, మార్చి 10: ప్రత్యేక తెలంగాణకై ట్యాంక్‌బండ్‌పై మిలియన్ మార్చి ఉద్యమం నిర్వహించబడింది. 2013, జూలై 30: ప్రత్యేక తెలంగాణ ఏర్పాటుకై కాంగ్రెస్ వర్కింగ్ కమిటి తీర్మానం చేసింది. 2013, అక్టోబరు 3: ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటును కేంద్ర మంత్రిమండలి ఆమోదించింది. 2013, డిసెంబరు 5: తెలంగాణ ఏర్పాటు ముసాయిదా బిల్లును కేంద్రకేబినెట్ ఆమోదించింది. 2014, జనవరి 7: ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పునర్వ్యవస్థీకరణ బిల్లుకు కేంద్ర మంత్రిమండలి ఆమోదం తెలిపింది. 2014, ఫిబ్రవరి 13: తెలంగాణ ఏర్పాటు (ఆంధ్రప్రదేశ్ విభజన) బిల్లు లోకసభలో ప్రవేశపెట్టబడింది. 2014, ఫిబ్రవరి 18: లోకసభలో తెలంగాణ ఏర్పాటు బిల్లుకు ఆమోదం లభించింది. 2014, ఫిబ్రవరి 20: రాజ్యసభలో తెలంగాణ బిల్లు ఆమోదం పొందింది. 2014, మార్చి 1: తెలంగాణ ఏర్పాటు బిల్లుకు రాష్ట్రపతి ఆమోదముద్ర లభించింది. 2014, మార్చి 4: ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా అవతరించిన తెలంగాణ 2014 జూన్ 2 నుంచి అధికారికంగా అమలులోకి వస్తుందని కేంద్ర హోంశాఖ ప్రకటించింది. 2014, జూన్ 2: భారతదేశంలో 29వ రాష్ట్రంగా తెలంగాణ ఆవిర్భవించింది. ఇవి కూడా చూడండి ప్రత్యేక తెలంగాణ ఉద్యమాలు‎ తెలంగాణ విమోచనోద్యమం తెలంగాణా సాయుధ పోరాటం తెలంగాణ చరిత్ర (పుస్తకం) తెలంగాణ విశిష్ట దేవాలయాలు తెలంగాణ చిత్రకళలు తెలంగాణ ప్రముఖులు తెలంగాణ అధికారిక చిహ్నం తెలంగాణ యాస తెలంగాణా బీసీ కులాల జాబితా తెలంగాణ ఆసరా ఫింఛను పథకం తెలంగాణ గ్రామజ్యోతి పథకం తెలంగాణ రాష్ట్ర పారిశ్రామిక మౌలిక సదుపాయాల సంస్థ తెలంగాణ గ్రామీణ బ్యాంకు తెలంగాణ కోటలు తెలంగాణ జాతరలు తెలంగాణలోని నదులు, ఉపనదులు మూలాలు ఇతర పఠనాలు {{year 2018- A.Gopal-Assistant Proffessor Computing engineering -Oruallu Technology India software industry-near University road,Hanamkonda,Warangal city -Telangana-India web site }} () Check date values in: \|accessdate= (help) Check date values in: \|accessdate= (help) Check date values in: \|accessdate= (help) Check date values in: \|accessdate= (help) వర్గం:తెలంగాణ వర్గం:భారతదేశ రాష్ట్రములు మరియు ప్రాంతములు	https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A4%E0%B1%86%E0%B0%B2%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%A3
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 2200, 3976, 4757, 5927, 7918, 8830, 9808, 10387, 11528, 13737, 14492, 16059, 17564, 19467, 21188, 22528, 23537, 24853, 26015, 27376, 28425, 30099, 30949, 32327, 33309, 34869, 36233, 37427, 38235, 39875, 41651, 42051, 42432, 43751, 45664, 47362, 49095, 50304, 51175, 52766, 54546, 55460, 56767, 58166, 59913, 60480, 61147, 62471, 63688, 64403, 65545, 66086, 66410, 66994, 67962, 68146, 69262, 72739, 74872, 76449, 78240, 79756, 81841, 83600, 84737, 85762, 86923, 88313, 88944, 90781, 90876, 91953, 94023, 94754, 96498, 98069, 99065, 100191, 101524, 103371, 104299, 104623, 105818, 106972, 107638, 109470, 109850, 111169, 111868, 113590, 113694, 113839, 114224, 114402, 114641, 114761, 114874, 115053, 115319, 115526, 115731, 116436, 117863, 120217, 120742, 121818, 123120, 124409, 125697, 127460, 128617, 129940, 130454, 131685, 132373, 133362, 135271, 136439, 138197, 138324, 139809, 140222 ], "plaintext_end_byte": [ 2199, 3975, 4749, 5926, 7868, 8829, 9807, 10364, 11527, 13736, 14448, 16058, 17563, 19466, 21187, 22527, 23518, 24852, 26014, 27375, 28424, 30098, 30926, 32326, 33308, 34868, 36232, 37426, 38185, 39873, 41649, 42049, 42431, 43750, 45663, 47361, 49026, 50303, 51174, 52765, 54545, 55443, 56766, 58165, 59912, 60479, 61122, 62470, 63687, 64402, 65544, 66084, 66393, 66993, 67961, 68104, 69244, 72738, 74852, 76448, 78239, 79755, 81840, 83599, 84702, 85761, 86922, 88311, 88942, 90780, 90875, 91910, 94022, 94753, 96497, 98068, 99064, 100190, 101523, 103370, 104298, 104622, 105739, 106971, 107637, 109469, 109813, 111168, 111867, 113589, 113693, 113838, 114223, 114401, 114640, 114760, 114873, 115052, 115318, 115525, 115730, 116435, 117862, 120146, 120741, 121817, 123119, 124408, 125649, 127459, 128616, 129939, 130453, 131683, 132371, 133318, 135219, 136425, 138196, 138298, 139772, 140220, 140767 ] }	Черкз сколько лет после Троянской войны Одиссей вернулся на Итаку?	Одиссей	russian	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 699 ], "minimal_answers_end_byte": [ 711 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Одиссе́й (Ancient Greek: Ὀδυσσεύς; Latin: Ulysses, Ули́сс) — персонаж древнегреческой мифологии, царь Итаки, сын Лаэрта и внук знаменитого вора Автолика, отличавшийся умом и хитростью. Был вынужден принять участие в Троянской войне, в ходе которой погубил своего врага Паламеда. Именно Одиссей придумал, как взять Трою с помощью деревянного коня. Его путь домой по окончании войны затянулся на десять лет из-за гнева Посейдона и разнообразных злоключений; в ходе плавания Одиссей столкнулся с киклопом-людоедом Полифемом, с волшебницей Киркой, превращавшей путников в свиней, прошёл между чудовищами Скиллой и Харибдой, смог услышать песни сирен и не погибнуть при этом, спуститься в Аид и вернуться в мир живых. Семь лет он провёл, тоскуя по дому, на райском острове Калипсо, пока благодаря вмешательству олимпийских богов не смог продолжить путь. Сделав короткую остановку в стране феаков, Одиссей вернулся на родину, где его ждали верная жена Пенелопа и сын Телемах. Он перебил буйных женихов Пенелопы, а потом отправился в изгнание в Эпир. Согласно одной из версий мифа, Одиссей погиб на Итаке от руки собственного сына Телегона. По другим версиям, он умер своей смертью либо в Эпире, либо в Этолии, либо в Этрурии. Одиссей стал одним из героев «Илиады» и центральным персонажем другой поэмы Гомера, «Одиссеи», рассказывающей о его долгом возвращении на родину. В этом эпосе он преодолевает все опасности благодаря своему уму и душевной стойкости. Одиссей действует также в ряде киклических поэм, греческих и римских трагедий (в их числе сохранившиеся «Филоктет» и «Аякс» Софокла, «Гекуба» Еврипида, «Троянки» Сенеки). Он стал популярным персонажем античного изобразительного искусства. После долгого забвения интерес к Одиссею ожил в начале Нового времени, когда поэмы Гомера снова стали читать. Словом «одиссея» стали называть любое долгое странствие, обычно сопровождаемое разного рода трудностями и превратностями судьбы. Царя Итаки часто изображали художники Возрождения, XIX века. Он фигурирует во множестве литературных произведений, от «Божественной комедии» Данте до фантастических романов начала XXI века. На аналогиях с «Одиссеей» построен роман Джеймса Джойса «Улисс». Учёные видят в Одиссее фольклорного хитреца, возможно, связанного с доэллинским населением Южных Балкан. Изначально это мог быть образ сказочного героя-путешественника, на более поздней стадии обогащённый чертами страдальца и человека, тоскующего по далёкому дому. Одиссей постепенно вошёл в троянский мифологический цикл и стал героем-воином, который в отличие от других побеждает с помощью не только силы, но и разума. Имя В античных источниках встречается множество вариантов имени Одиссея: в поэмах Гомера это Ὀδυσσεύς или Ὀδυσεύς, на амфорах архаического периода — Ὀλυτές, Ὀλυτεύς, Ὀλυττεύς, Ὀλυσεὺς и другие[1]. В науке есть разные мнения о том, являются ли гомеровские варианты, с буквой δ, более старыми либо эти две группы имён изначально были связаны с разными регионами Греции и разными диалектами древнегреческого языка. Латинизированная форма имени, Ulixes/Ulisses (русская транскрипция — Улисс), по одной из версий, связана с тем вариантом, который имел хождение на западе и юге Балканской Греции; этрусская, Utuse/Uthuse/Uthuste/Uthuzte, — с ионийской вариацией[2][3]. По значению древние греки связывали имя Одиссей с глаголом odyssao — «гневаться», «ненавидеть». Согласно Гомеру, именно это значение имел в виду Автолик, когда давал имя своему новорождённому внуку[4]. Василий Жуковский в русском варианте «Одиссеи» дал перевод «сердитый»[5], но в действительности древнегреческое причастие, ставшее именем героя поэмы, могло иметь два разных значения: активное («разгневавшийся», «возненавидевший») и пассивное («испытавший на себе гнев», «ненавидимый»). В первом случае это ненависть Одиссея к женихам Пенелопы, во втором — ненависть некоторых богов к Одиссею. В поэме в ряде мест имеется в виду второй вариант[6], из-за чего некоторые исследователи говорят об Одиссее как о «ненавистном богам»[7]. Существует альтернативное мнение о том, что имя содержит оба значения сразу[6]. Антиковед Виктор Ярхо осторожно констатирует, что «имя Одиссея не получает удовлетворительного объяснения из древнегреческого языка»: греки могли воспринять сказания об этом герое у своих предшественников на юге Балкан и дать имени своё толкование[8]. В мифологии Происхождение Родителями Одиссея античные авторы единодушно называют Лаэрта и Антиклею. По обеим линиям герой происходит от Зевса[4]. Отец Одиссея, царь Итаки, участник Калидонской охоты и плавания аргонавтов, был сыном Аркесия и Халкомедусы. О генеалогии Аркесия источники рассказывают по-разному: это был сын либо Зевса и Эвриодии[9], либо Кефала и Прокриды[10][11]. В свою очередь Прокрида принадлежала к афинскому царскому дому (дочь Эрехтея), а Кефал был или внуком Эола, царя Фокиды, или сыном бога Гермеса[12][13][14]. Мать Одиссея, Антиклея, была дочерью Автолика, известного разбойника и вора, «славного хитрым притворством и клятв нарушением»[15], сына Гермеса. Согласно одной из версий мифа, ещё один выдающийся хитрец, коринфянин Сизиф, изнасиловал Антиклею незадолго до её замужества, чтобы наказать Автолика за похищение его коров, и стал настоящим отцом Одиссея (один из схолиастов Софокла утверждает даже, что Сизиф и Антиклея были женаты)[16][17]. С такой генеалогией связаны хитрость Одиссея, его практицизм, умение найти выход из любой ситуации[7]. В роду царей Итаки традиционно был только один мужчина на каждое поколение; и Одиссей тоже был единственным сыном[18]. У Гомера упоминается его младшая сестра Ктимена[19], у поздних античных авторов — ещё одна сестра, которую звали либо Каллисто (у Лисимаха), либо Факе («Чечевица» — у Мнасея из Патр)[20][14][21]. Ранние годы По данным большинства античных авторов, Одиссей появился на свет на Итаке (в частности, по данным Силена Хиосского, это произошло у горы Неритон, под дождём[11]). Только Истр пишет, что Антиклея родила сына в пути с родного Парнаса в царство мужа, в окрестностях Алалкомен в Беотии, из-за чего впоследствии Одиссей назвал Алалкоменами ещё один город, у себя на родине[22]. Версия Истра могла быть попыткой согласовать между собой разные мифы об Одиссее, существовавшие на западе Греции и в Беотии[14]. Согласно Гомеру, Автолик приехал в гости к дочери и зятю, как раз когда его внук появился на свет; именно дед и дал младенцу имя[23][24]. Ксенофонт и Либаний называют Одиссея одним из учеников мудрого кентавра Хирона, жившего на горе Пелион[22]. Гомер об этом ничего не знает и даёт ряд отрывочных сообщений о детстве и юности Лаэртида[25]. Будучи ребёнком, тот получил от отца в подарок множество деревьев в саду: тринадцать груш, десять яблонь и сорок смоковниц[26]. Повзрослев, Одиссей навестил своего деда на Парнасе и получил от него обещанные богатые подарки. Охотясь на вепря вместе со своими дядями (сыновьями Автолика), он был ранен в ногу над коленом, и рубец от этой раны остался на всю жизнь[27]; место охоты показывали путешественникам ещё во II веке н. э. (тогда там стоял дельфийский гимнасий)[28]. По поручению отца и геронтов Одиссей предпринял поездку в Мессену, чтобы потребовать компенсацию за 300 быков, которых мессенцы похитили вместе с пастухами. В этом городе он встретил царя Эхалии Ифита, приехавшего по схожему делу. Два героя подружились и обменялись подарками: Одиссей получил лук, из которого впоследствии стрелял по женихам[29]. Кроме того, Лаэртид ездил в город Эфира (предположительно в Феспротии), чтобы попросить у тамошнего царя Ила, сына Мермера, яд для стрел. Услышав отказ, он получил желаемое от царя тафийцев Анхиала[30][31][32]. В какой-то момент Лаэрт уступил Одиссею царскую власть. О причинах такого шага ничего не известно; передача власти произошла до начала Троянской войны, то есть более чем за 20 лет до времени действия «Одиссеи», когда Лаэрт наверняка был ещё относительно молодым и крепким мужчиной[33]. Известно, что Одиссей повелевал, помимо Итаки, Кефалленией[34][35] и Закинфом[36] и был «несказанно богат»[37][38]. Начало Троянской войны В связи со своей женитьбой Одиссей оказался вовлечён в общегреческие дела. Гесиод[39], Псевдо-Аполлодор[40] и Гай Юлий Гигин[41] пишут, что царь Итаки был одним из многочисленных женихов Елены, дочери Леды и либо спартанского царя Тиндарея, либо самого Зевса. Эта девушка превосходила красотой всех женщин, а потому на её руку претендовали герои со всей Греции. Тиндарей не решался выбрать зятя, поскольку боялся, что отвергнутые женихи станут его врагами. Тогда Одиссей в обмен на обещание руки царской племянницы Пенелопы дал ему спасительный совет: обязать всех женихов поклясться, что они «дружно выступят на помощь, если избранный жених подвергнется опасности в связи с предстоящей свадьбой»[42]. Такая клятва была дана всеми, включая царя Итаки, над тушей принесённого в жертву коня[43]. Мужем Елены стал Менелай, а Одиссей получил Пенелопу[44][22]. Ферекид изложил альтернативную версию мифа, согласно которой Одиссей изначально претендовал на руку Пенелопы: Лаэрт узнал, что эта девушка превосходит остальных гречанок красотой и умом, а потому захотел женить на ней сына[33]. Претендентов было много, и отец Пенелопы Икарий (брат Тиндарея) устроил для них состязания в беге. Победителем стал Одиссей[45]. Новоявленный тесть, не желая расставаться с дочерью, долго упрашивал Одиссея остаться жить в Спарте; получив отказ, он начал умолять Пенелопу остаться с ним. Даже когда новобрачные отправились в путь, Икарий долго шёл за их колесницей, продолжая упрашивать дочь. В конце концов Одиссею пришлось потребовать от жены сделать окончательный выбор: или он, или отец. Та ничего не ответила и только закрыла своё лицо покрывалом, после чего супруги продолжили свой путь[46][47][48]. Вскоре после женитьбы Одиссей был посвящён в самофракийкие мистерии[49]. Пенелопа родила ему сына, получившего имя Телемах. Тем временем Елену похитил троянский царевич Парис, и Менелай объездил всю Грецию, чтобы призвать героев, связанных клятвой, к участию в походе на Трою. На Итаке он появился вместе со своим братом Агамемноном (царём Микен) и евбейским царевичем Паламедом. Одиссей не хотел участвовать в войне, так как ему было предсказано, что домой он вернётся одиноким и нищим спустя двадцать лет, а потому он притворился безумным. Перед гостями царь Итаки предстал в войлочной крестьянской шапке, пашущим поле (в плуг были впряжены вол и осёл) и засевающим его солью. Но Паламед перехитрил Одиссея: он положил на землю перед плугом новорождённого сына мнимого безумца, и Одиссею пришлось поднять младенца с земли[50] (по другой версии, Паламед замахнулся на Телемаха мечом[51]). Так было доказано, что царь Итаки в здравом уме[52][53]. Прощаясь с женой, Одиссей велел ей, если он не вернётся, снова выйти замуж, когда Телемах станет взрослым[38]. Теперь Одиссею пришлось самому участвовать в сборе сил. Совместно с Менелаем он отправился на Кипр и добился от местного царя Кинира клятвы прислать под Трою 50 кораблей. Потом его путь лежал на Скирос, где спрятался мирмидонский царевич Ахилл: согласно оракулу, без этого героя взятие Трои было невозможно, а самому Ахиллу была предсказана ранняя гибель в случае участия в войне. Потому мать царевича, Фетида, спрятала его на Скиросе, где он жил в царском дворце, переодетый в женское платье. Одиссей хитростью заставил Ахилла выдать себя: он разложил во дворце дары (драгоценности, одежду, а между ними меч и щит) и предложил женщинам выбрать что-нибудь на свой вкус. Внезапно зазвучал сигнал боевой трубы, и Ахилл схватил оружие. После этого и ему пришлось примкнуть к антитроянскому союзу[54]. Согласно альтернативной версии, мирмидонский царевич не прятался, и Одиссею, посетившему его во Фтиотиде, не пришлось идти на какие-либо ухищрения[55]. По поручению Агамемнона Одиссей похитил трёх дочерей Ания, царя Делоса, которые могли превращать всё, к чему прикасались, в вино, зерно и масло. Впрочем, сёстрам удалось бежать[56][57][58]. После этого Одиссей присоединился к грекам, сконцентрировавшим объединённый флот у Авлиды. Продолжить плавание к берегам Малой Азии не удавалось много дней из-за встречного ветра; выяснилось, что необходимо умилостивить богов, принеся им в жертву дочь Агамемнона Ифигению, и именно Одиссею выпало ехать за царевной в Микены. Он обманул мать девушки, Клитемнестру, сказав ей, будто Ифигения будет выдана замуж за Ахилла[59][60]. Царевна была принесена в жертву (либо Артемида в последний момент заменила её ланью), и после этого подул попутный ветер[61][62]. На пути к Геллеспонту, на Лесбосе, Одиссей одержал победу в борьбе над местным царём Филомелидом[63][64][38]. Именно по вине царя Итаки, как пишут некоторые античные авторы[65][66], на Лемносе был брошен Филоктет с незаживающей и зловонной раной[67]. Наконец, Одиссей стал одним из трёх послов (наряду с Менелаем и Паламедом), которые до начала боевых действий отправились в Трою и потребовали вернуть Елену и похищенные вместе с ней сокровища. Троянцы ответили решительным отказом и даже хотели перебить послов, но Антенор помешал им это сделать[68][69][70]. Под Троей Осада Трои затянулась на десять лет. О действиях Одиссея в первые девять лет войны известно только одно: он погубил Паламеда. Согласно Сервию, царь Итаки счёл себя оскорблённым, когда Паламед оказался более удачлив в поисках пшеницы для войска; согласно схолиасту Еврипида и Диктису Критскому, Паламед был слишком популярен у греков, что вызывало ненависть у Агамемнона, Диомеда и Одиссея[71][72]; «все поэты», согласно Сократу в изложении Ксенофонта, утверждали, что Одиссей завидовал уму Паламеда[73]; Вергилий пишет, что Паламед был слишком миролюбив, а потому опасен для главных вождей ахейцев[74]. Наконец, Гигин сообщает, что Одиссей ненавидел Паламеда с тех пор, как тот заставил его принять участие в Троянской войне[75]. Согласно наиболее влиятельной версии мифа, Одиссей убедил Агамемнона, что всё греческое войско должно на день покинуть лагерь. В шатре Паламеда он зарыл золото, а потом, когда воины вернулись, поручил одному пленному фригийцу доставить письмо, написанное якобы царём Трои Приамом Паламеду. Фригиец был по его приказу убит прежде, чем нашёл адресата; найденное при нём послание принесли Агамемнону, и тот прочёл: «Паламеду шлёт Приам…» Далее в письме перечислялись зарытые ценности. Царь Микен приказал провести обыск, и одиссеево золото было найдено. Греки, убеждённые в том, что Паламед изменил общему делу, побили его камнями[75][76][77]. По другой версии, Одиссей и Диомед просто убили Паламеда: или утопили во время рыбалки[78], или сказали ему, будто нашли клад на дне колодца, спустили его туда и забросали камнями[72]. В любом случае гибель Паламеда стала причиной несчастий для многих греческих царей: его отец Навплий и брат Ойак, не получив от Агамемнона законного возмещения, начали ездить по Греции и рассказывать жёнам героев, находившихся под Троей, что те нашли себе наложниц, которых хотят по возвращении домой сделать царицами. Под влиянием таких рассказов одни женщины кончали с собой, а другие заводили любовников и начинали строить планы убийства мужа[79][80][81]. Согласно Флавию Филострату, и гнев Ахилла на греков был связан не с потерей Брисеиды, а с убийством Паламеда[82]. Одиссей участвовал вместе с Аяксом Теламонидом в схватке над телом Ахилла[83] и, согласно Диктису Критскому, убил при этом двух сыновей Приама — Арета и Эхеммона[84]. Квинт Смирнский перечисляет ещё нескольких знатных троянцев, убитых Одиссеем в этом бою; сам царь Итаки был ранен в колено, но не отступил[85]. Согласно Антисфену, Аякс отстоял в схватке тело Ахилла, а Одиссей — его оружие; сам Аякс у того же автора утверждает, будто Одиссей осознанно выбрал для защиты менее ценную добычу. Но Софокл и Овидий уверены, что царь Итаки спас от врага и оружие, и тело Ахилла[86][87][88][89]. После боя Одиссей и Аякс заявили о своих претензиях на доспехи Ахилла (в античной литературе этот эпизод известен как «Спор об оружии»). Каждый из них пытался доказать, что он более отважен и могуч и внёс больший вклад в защиту тела и доспехов погибшего. Победителем в этой распре стал Одиссей, причём античные авторы по-разному излагают детали: решение было принято или верховным вождём Агамемноном, не любившим Эакидов (к этому роду принадлежали и Аякс, и Ахилл)[90], или собранием всех греческих вождей, или даже троянскими пленными, которые сказали, кто из этих двоих нанёс им больший урон. Существует версия, что по предложению Нестора греческие лазутчики подслушивали у стен Трои и узнали непредвзятое мнение врагов: одна девушка сказала, что всю мощь троянского удара в бою над ахилловым телом принял на себя именно Одиссей[91]. Эта троянка говорила так, выполняя волю Афины, которая была на стороне царя Итаки[92][89]. Для Аякса это решение стало тяжёлым ударом. В ту же ночь он решил отомстить, но, лишённый Афиной разума, принял за греческих вождей стадо коров и овец. Аякс перебил множество животных, а одного белоногого барана, принятого им за Одиссея, привязал к столбу и начал стегать недоуздком и бранить во всеуслышание. Придя в себя, он покончил с собой. Агамемнон приказал было не хоронить его тело, но Одиссей вмешался и уговорил царя Микен отменить этот запрет[93]. Взятие Трои Ко времени «спора над оружием» осада Трои шла уже более девяти лет, и греки начали терять надежду на победу. Одно из новых предсказаний гласило, что необходимо захватить в плен приамида Гелена, который знал тайные оракулы, защищавшие Трою. Одиссей это сделал (по другой версии, Гелен сам перебежал к грекам). Выяснилось, что город можно будет взять ближайшим летом, если в греческий лагерь будет привезена хотя бы одна кость Пелопа, если в осаде примет участие сын Ахилла Неоптолем и если у греков будет гераклов лук, которым владел брошенный когда-то на Лемносе Филоктет. Согласно альтернативной версии, Гелен попал в плен, уже когда Филоктет был под Троей и соответственно третьим пунктом было похищение из города палладиума — священной статуи Афины[94]. В любом случае Одиссею пришлось совершить поездку на Лемнос (совместно с Диомедом[95][96] или Неоптолемом[97]) и уговорить Филоктета присоединиться к войску. На Скирос за Неоптолемом отправился тоже он. Сын Ахилла охотно последовал за ним — противодействие Одиссей встретил только со стороны матери Неоптолема Деидамии и её отца, царя Ликомеда. Вернувшись к стенам Трои, царь Итаки отдал Неоптолему доспехи Ахилла (впрочем, поздние античные авторы пишут, что эти доспехи Одиссей потерял уже позже, в кораблекрушении у берегов Сицилии)[98][99]. Дважды Одиссей смог проникнуть в осаждённую Трою. В первый раз он предварительно иссёк себе спину бичом и нарядился в нищенское рубище. В городе Одиссей был узнан Еленой, но она его не выдала и даже предоставила на время приют; собрав важные данные и убив нескольких троянцев, он вернулся к своим[100][101][102]. Во второй раз Одиссей пробрался в Трою вместе с Диомедом, чтобы украсть палладиум. По одной версии, герои прошли через узкий и грязный потайной ход и перебили стражу, после чего благополучно вынесли статую Афины; по другой, им пришлось перелезать через стену. Автор «Малой Илиады» сообщает, что лестница была короткой, а потому Диомед забрался на плечи Одиссею и один перелез через стену и вынес палладиум. Одиссей решил убить его, чтобы присвоить себе всю славу, но Диомед увидел приближающуюся к нему тень и смог разоружить своего товарища[103][104][105]. Взять Трою греки смогли благодаря деревянному коню, и эту хитрость большинство источников приписывает Одиссею. Именно царь Итаки придумал на время отвести армию (якобы окончательно уставшую от войны) и оставить в качестве подарка троянцам огромного деревянного коня, внутри которого должны были спрятаться самые храбрые из греков. Одиссей сам выбрал храбрецов и забрался в коня вместе с ними; его выбрали старшим[106]. Троянцы поверили, что враг ушёл, и затащили «подарок» в город. Когда вокруг коня ходила Елена, называя греков по именам и подражая при этом голосам их жён, именно Одиссей не позволил Менелаю, Тидею и Антиклу отозваться (последнему он зажимал рот, пока Елена не ушла, и согласно поздней версии мифа даже задушил его)[107][108][109][110][101]. Ночью греки выбрались из коня, перебили стражу и открыли ворота для основных сил, которые всё это время ждали на кораблях неподалёку. Одиссей, уже бывавший в Трое, повёл Менелая к дому Деифоба (очередного мужа Елены); пока те сражались друг с другом, царь Итаки перебил остальных троянцев, бывших в доме. Потом Одиссей спас от смерти двух сыновей Антенора, тайного друга греков[111][112][113]. Согласно «Киприям», в ту же ночь Одиссей и Диомед смертельно ранили дочь Приама Поликсену. Сестра последней Кассандра была изнасилована Аяксом Оилидом в храме Афины, и Одиссей предложил ахейцам побить святотатца камнями[114], но тот спасся благодаря ложной клятве[115][116]. На совете, где решалась судьба многочисленных пленников, Одиссей предложил убить сына Гектора Астианакса, который был тогда ещё ребёнком. По данным некоторых авторов, он и сбросил царевича со стены (в других версиях фигурируют Неоптолем и Менелай). Из пленных троянок Одиссею, согласно Еврипиду, досталась вдова Приама Гекуба. Она вскоре была убита, потому что обвиняла ахейцев в святотатстве и жестокости[117][118][119]. Путь домой: от Трои до Аида После взятия Трои братья Атриды рассорились, и всё войско ахейцев распалось на две части. Одиссей примкнул к Менелаю и поплыл с ним домой, но на острове Тенедос начались новые раздоры, из-за которых царь Итаки уплыл к Агамемнону. Позже он начал самостоятельное плавание к родным берегам. Итакийцы высадились на время в земле киконов во Фракии, где взяли штурмом город Исмар; но после этого, вопреки приказам царя, они не отплыли сразу и подверглись нападению фракийцев из глубины материка. В результате погибли 72 спуника Одиссея. Благодаря сильному северо-восточному ветру флотилия пересекла за четыре дня всё Эгейское море. Попытка обогнуть Малею и повернуть на север, к Итаке, не удалась: шторм забросил корабли к берегам страны лотофагов. Попробовать лотос в этой стране было достаточно, чтобы навсегда забыть родину, но Одиссей вовремя заметил эту опасность и спешно продолжил путь[120][121][122][123]. Вскоре царь Итаки причалил к большому лесистому острову, на котором водилось много коз. С частью спутников он отправился исследовать эту землю и забрёл в пещеру, оказавшуюся жилищем киклопа Полифема — одноглазого великана-людоеда, сына Посейдона. Полифем, увидев непрошеных гостей, затворил выход из пещеры огромным камнем. Он съел двух ахейцев, а на следующий день — ещё четверых, и только после этого Одиссей придумал, как спастись. Он напоил киклопа неразбавленным вином, а когда тот заснул, пронзил его единственный глаз огромным заострённым колом. Сбежавшимся на крики соплеменникам Полифем рассказал, что его ослепил Никто (именно так представился ему Одиссей при встрече), так что им не пришло в голову искать виновников случившегося. Наутро киклоп откатил в сторону камень, чтобы выпустить овец на пастбище, и ахейцы смогли выбраться вместе с животными. Уже взойдя на борт корабля, Одиссей издевательски попрощался с Полифемом и назвал ему своё имя[124][125][126][127]: Если, циклоп, у тебя из людей земнородных кто спросит, Как истреблён твой единственный глаз, ты на это ответствуй: Царь Одиссей, городов сокрушитель, героя Лаэрта Сын, знаменитый властитель Итаки, мне выколол глаз мой. Полифем, услышав это, взмолился к отцу, чтобы Одиссей прибыл домой только после многих напастей, потеряв все корабли и всех спутников. Дальнейшие события показали, что Посейдон услышал эту молитву[128][125][129][127]. Одиссей, двигаясь на север, достиг острова Эола, господина над ветрами. Последний принял его с почётом на целый месяц, а перед расставанием вручил мех, в котором были заключены все ветры, кроме западного — Зефира. Именно Зефир должен был обеспечить итакийцам спокойное возвращение на родину. После девяти дней плавания флотилия приблизилась к берегам Итаки, но тут случилось непредвиденное: спутники Одиссея решили, что в мехе он прячет полученные от Эола золото и серебро; дождавшись момента, когда царь уснул, они открыли мех и выпустили ветры наружу. Вскоре корабли, гонимые бурей, снова оказались у Эолова острова. Эол понял, что Одиссей настроил против себя могущественное божество, и отказался ему помогать[130][131][132]. Итакийцы снова поплыли на восток. Через семь дней они прибыли в страну лестригонов, но местные жители-великаны, оказавшиеся людоедами, забросали корабли с берега огромными камнями. Уйти в море смог только один корабль — тот, на котором был Одиссей. Следующую остановку путешественники сделали на острове Ээя, где жила волшебница Кирка (дочь Гелиоса). Двадцать итакийцев, сошедших на берег, были превращены Киркой в свиней; сохранил человеческий облик только друг Одиссея Еврилох, который смог вернуться на корабль. Одиссей отправился выручать спутников. На помощь ему пришёл Гермес, давший оберег — цветок моли, делавший бессильным злое волшебство. Кирка коснулась Одиссея своим жезлом со словами «Иди и свиньёю валяйся в закуте с другими», но он не превратился в свинью благодаря цветку и занёс над волшебницей свой меч. Та, поражённая случившимся, начала уговаривать гостя пощадить её и разделить с ней ложе. Одиссей уступил только после того, как Кирка поклялась не причинять ему зла и вернула человеческое обличье его товарищам[133][134][135][136]. На Ээе Одиссей прожил год. Только после этого итакийцы убедили своего царя продолжить путь на родину. Но прежде по настоянию Кирки Одиссей направился через Океан в Аид, чтобы узнать у тени прорицателя Тиресия свою судьбу. Путешественники достигли места впадения рек Коцит и Флегетон в Ахеронт; там они выкопали яму и принесли в жертву чёрного барана и корову. Души умерших начали слетаться в это место, чтобы выпить жертвенной крови, но Одиссей отгонял их обнажённым мечом, пока не появилась душа Тиресия. Напившись, она предупредила царя Итаки, что он не должен поднимать руку на стада Гелиоса (по другой версии — Гипериона). Если же это произойдёт, то все спутники Одиссея погибнут, а он вернётся домой один, там встретит «буйных людей», перебьёт их и будет вынужден снова оставить родину. В этом случае ему придётся странствовать, пока он не найдёт народ, который не знает моря, ни разу не видел корабли и не солил пищу[137][138][139][140]. Потом Одиссей поговорил с матерью, умершей от тоски по нему после начала Троянской войны. Антиклея рассказала, что Пенелопа ждёт мужа, проводя дни в печали, и что царский сан «никому от народа не отдан»[141]. Свою жажду утолили тени многих знаменитых женщин: Тиро, Антиопы, Алкмены, Леды, Ифимедеи и других. После них к жертвенной крови слетелись души товарищей Одиссея по Троянской войне. Агамемнон рассказал ему об обстоятельствах своей гибели и посоветовал причалить к Итаке тайно, чтобы избежать опасностей; Ахилл выслушал рассказ о великой славе его сына, Неоптолема. Аякс Теламонид, помнивший спор об оружии, не стал подходить к Одиссею, а Геракл посочувствовал Лаэртиду в его бедствиях[142]. Царь Итаки хотел дождаться других великих героев — Тесея и Пирифоя, — но услышал крики и испугался, что Персефона вышлет против него из мрака голову Медузы Горгоны, а потому спешно вернулся на корабль и уплыл[143][138][140]. Путь домой: от острова Кирки до Итаки Без приключений Одиссей добрался до Ээи, где его с радостью встретила Кирка. Выслушав рассказ волшебницы о грозящих ему в будущем опасностях, он отплыл в сторону Итаки. Вскоре путешественники приблизились к острову сирен — существ с телами птиц и лицами женщин, которые очаровывали всех проплывавших мимо своим пением, приманивали ближе, а потом убивали. Предупреждённый Киркой, Одиссей заранее приказал своим спутникам залепить уши воском, а его привязать к мачте, чтобы он мог без риска насладиться пением. Сирены пели так сладко, что Лаэртид знаками приказал гребцам развязать его; но те стали грести с удвоенной силой, а царя привязали ещё крепче[144][145][146]. Новая опасность угрожала Одиссею в проливе между двумя утёсами, на которых жили чудовища Харибда и Скилла. Первая трижды в день всасывала в себя огромное количество воды вместе с кораблями и людьми на них; вторая хватала с кораблей моряков (по шесть человек зараз) и пожирала их. В попытке спастись от Харибды Одиссей слишком приблизился к другому берегу, так что Скилла схватила шестерых его спутников. Прежде, чем это чудище вернулось, корабль прошёл через пролив[147][148][149][150]. Вскоре итакийцы оказались у берегов Сицилии, где паслись стада Гелиоса. Помня предостережение Тиресия, Одиссей заставил спутников поклясться, что они не будут убивать этих животных. Но после этого 30 дней дули неблагоприятные ветры, мешавшие продолжить путь; провизия с Ээи закончилась, а охота и рыбалка не принесли результатов. Поэтому итакийцы, дождавшись, пока Одиссей уснёт, убили нескольких быков и начали жарить их мясо. Лаэртид, проснувшись, пришёл в ужас, но ничего нельзя было исправить. Когда путники отплыли к Итаке, Зевс по просьбе Гелиоса наслал сильный встречный ветер, сломавший мачту, а потом поразил корабль молнией; все итакийцы погибли, и только Одиссей спасся, ухватившись за обломок корабля. Девять дней его носило по морю, пока волны не выбросили его на берег острова Огигия, на котором жила «светлокудрявая, сладкоречивая нимфа» Калипсо[151][152][153][150]. Там Одиссей провёл, по данным Гомера, семь лет (Гай Юлий Гигин пишет об одном годе[154], Аполлодор — о пяти годах, Овидий — о шести[155], Сервий — о десяти[156]). Калипсо делила с ним ложе, уговаривала стать её мужем и забыть Итаку, а взамен обещала бессмертие; но Лаэртид тосковал по дому и по своей семье[157]. Подолгу сидел он на берегу моря и вглядывался вдаль. Наконец, Зевс по просьбе Афины отправил на Огигию Гермеса в качестве вестника, и тот приказал Калипсо освободить гостя. Построив плот, Одиссей снова отправился в путь. После семнадцати дней спокойного плавания огромная волна, посланная Посейдоном, смыла путешественника в воду, но он смог выплыть и вернуться на плот. На помощь к нему пришла морская богиня Левкофея: она убедила Одиссея завернуться в подаренное ею чудотворное покрывало и снова прыгнуть в воду. Через два дня пловец, голый и выбившийся из сил, достиг берега острова Дрепана, принадлежавшего народу феаков. Он спрятался в роще у ручья и уснул[158][159][160][150][161]. Утром к ручью пришла Навсикая — дочь местного царя Алкиноя. Она играла со служанками в мяч, когда к ней вышел Одиссей, прикрывший наготу сухими ветками. «Умиленным словом» он успокоил напуганную царевну. Та взяла его под свою защиту и привела во дворец, где представила отцу. Одиссей рассказал Алкиною, его жене Арете и его приближённым историю взятия Трои и своих странствий. После этого феаки на своём корабле доставили Лаэртида на Итаку. Спящего, его положили на песок и уплыли[162][163][164][165]. На Итаке Проснувшись, Одиссей не узнал родной остров. Он решил, что феаки его обманули. Но царю явилась Афина, которая объяснила ему, где он находится, и рассказала о происходящем на Итаке. Уже три года к тому моменту Пенелопе досаждали женихи, собравшиеся со всех окрестных островов (античные авторы называют их число — 112). Каждый из них, полагая, что Одиссей уже мёртв, рассчитывал жениться на Пенелопе и получить вместе с ней царскую власть. Царица под благовидными предлогами откладывала решение; женихи же чувствовали себя, как дома, в её дворце: пили царское вино, забивали и ели царских животных, совращали служанок. Афина посоветовала Одиссею до поры не открывать никому своё имя и придала ему облик старика[166][167][168][169]. Сначала Лаэртид нашёл приют у Евмея — старого свинопаса, сохранившего преданность царскому дому. В его хижине Одиссей встретился со своим сыном Телемахом, которому открылся (но попросил ничего не говорить матери). На следующий день он пришёл в обличье нищего в царский дворец. Там Одиссей стал свидетелем бесчинств женихов, победил в кулачном бою Ира (местного нищего, который попытался его прогнать), а вечером встретился с Пенелопой. Ей он представился критянином и рассказал, будто встречал её мужа в Эпире и что тот скоро вернётся домой. Пенелопа не поверила в близость встречи, но всё-таки приказала старой служанке Эвриклее омыть ноги гостю и устроить его на ночлег. Во время мытья ног Эвриклея узнала Одиссея по старому шраму; он приказал ей молчать[170][171][169]. На следующий день Пенелопа объявила женихам, что готова стать женой одного из них — но только того, кто согнёт одиссеев лук и чья стрела пройдёт через двенадцать колец. Тут же началось состязание. Ни один из женихов не смог натянуть тетиву; тогда Одиссей, не обращая внимание на тяжкие оскорбления, взял лук и выстрелил из него через все кольца. Следующую стрелу он пустил в горло Антиною, самому дерзкому из женихов, и объявил собравшимся своё имя. Женихи бросились к стенам за оружием, но Телемах заранее унёс копья и щиты, как приказал ему отец. Началась схватка: Одиссей, стоя у главного входа в пиршественную залу, стрелял по врагам из лука, а те наступали на него с мечами. Телемах принёс из кладовой оружие для себя, Евмея и ещё одного верного слуги, Филойтия. В конце концов все женихи и их сторонники были перебиты. Двенадцать служанок, «поведеньем развратных» и «невежливых против царицы»[172], отмыли залу от крови, а потом их повесили во дворе[173][174][175]. Теперь Одиссей открылся, наконец, Пенелопе. Та подвергла его испытанию; только услышав подробный рассказ о том, как Одиссей когда-то изготовил супружеское ложе в стволе маслины, Пенелопа признала в нём мужа[176]. Потом царь нашёл в загородной усадьбе и отца, Лаэрта, который узнал его, получив «верный знак»[177][178]. Согласно альтернативной версии мифа, Пенелопа не дождалась Одиссея и вступила в близость либо со всеми женихами разом, либо с одним из них — Антиноем или Амфиномом (в результате родился Пан). Лаэртид, перебив женихов, неверную жену тоже убил[179] или выслал в Аркадию, к отцу[180]. Согласно третьей версии, он оставил Пенелопу в живых и сам покинул Итаку[181]. Поздние годы В любом случае после избиения женихов Одиссей не смог зажить спокойной жизнью. Согласно классической версии мифа, к его дворцу пришла вооружённая толпа, состоявшая в основном из родственников убитых; царь вместе с сыном и отцом бросился в схватку и успел убить нескольких врагов, но богиня Афина заставила сражающихся остановиться. Дальше, по словам Гомера, «был укреплён союз меж царём и народом»[182]. Другие же источники сообщают, что итакийцы предложили царю соседнего Эпира Неоптолему рассудить их с Одиссеем. Неоптолем постановил, что Лаэртид должен на десять лет покинуть родину и передать царскую власть Телемаху, а родственники женихов за это время обязаны возместить ущерб, нанесённый царскому хозяйству[183][184][181]. Одиссей переправился в Эпир. Чтобы умилостивить Посейдона, как советовал ему когда-то Тиресий, он пешком двинулся через горы и шёл с веслом на плечах до тех пор, пока кто-то из местных жителей не закричал ему: «Что за блестящую лопату держишь ты на плече, чужеземец?». На этом месте (в Феспротии) Одиссей принёс в жертву Посейдону трёх животных и получил от него прощение. Вскоре он женился на местной царице Каллидике, потом во главе её войска выступил против племени бригов, но Аполлон остановил эту войну. Когда истёк срок изгнания, Одиссей вернулся на Итаку, которой правил к тому времени ещё один его сын Полипорт, воссоединился с Пенелопой и снова принял власть[184]. Согласно одной из версий мифа, в Эпире Одиссей сделал своей возлюбленной царицу Эвиппу, которая родила от него сына Эвриала. Последний, став взрослым, отправился на поиски отца. Он прибыл на Итаку в отсутствие Одиссея; Пенелопа поняла, кто он такой, и решила его погубить. Когда Одиссей вернулся, она сказала ему, будто юный чужестранец подослан, чтобы умертвить его, и Лаэртид убил Эвриала[185]. На родном острове Одиссей и погиб. Оракул гласил, что царь падёт от руки собственного сына — именно поэтому Телемаху, пока его отец был в Феспротии, пришлось удалиться в изгнание на Кефаллению. Но убийцей стал другой сын Одиссея. Телегон, рождённый Киркой, отправился на поиски отца и высадился на Итаке, думая, что это Керкира. Царь вышел на защиту своего острова, и в схватке Телегон нанёс ему смертельную рану копьём с шипом ската. Узнав, кого он убил, Телегон отвёз тело отца к матери. Позже, отбыв изгнание, он женился на Пенелопе, а Телемах на Кирке, и таким образом две ветви семейства Одиссея примирились между собой[184][186]. Существуют альтернативные версии, согласно которым Одиссей уплыл с Итаки на запад, к Геркулесовым столбам[187], либо умер своей смертью в Этолии, в Эпире или в Этрурии (там он основал город Кортона)[188][189]. Эти версии лучше согласуются с предсказанием Тиресия о мирной кончине в преклонном возрасте: … Смерть не застигнет тебя на туманном Море; спокойно и медленно к ней подходя, ты кончину Встретишь, украшенный старостью светлой, своим и народным Счастьем богатый. Потомки Пенелопа родила Одиссею вскоре после свадьбы сына Телемаха. После возвращения мужа из долгих странствий она родила ещё двух сыновей — Полипорта и Аркесилая. Одна из версий мифа называет сыном Телемаха и Навсикаи Гомера, а в исторические времена к этой супружеской паре возводил свою родословную оратор Андокид[190][191]. Кирка родила от Одиссея царя этрусков Агрия, Латина[192] (от его имени произошло название региона Лаций в Центральной Италии), Авзона, Телегона[193] (легендарного основателя Пренесте и Тускула, предка аристократического рода Мамилиев[194])[195], Рома, Антея, Ардея. Сыновьями Одиссея и Калипсо, согласно Гесиоду, были Навсифой и Навсиной[196]. При этом другие источники называют Навсифоя сыном Кирки, а Телегона, Латина и Авзона — сыновьями Калипсо; по-видимому, в рамках античной традиции существовала серьёзная путаница в этом вопросе[197]. Царица феспротов Каллидика родила от Одиссея Полипойта, Эвиппа — Эвриала[198]. В античной литературе Литература Древней Греции и Рима в значительной степени была построена на разработке мифологических сюжетов[199]. Соответственно Одиссей фигурирует в ряде литературных произведений разных жанров (как утраченных, так и сохранившихся), наиболее ранними из которых предположительно являются поэмы Гомера «Илиада» и «Одиссея». Гомер в своём творчестве опирался на мощную эпическую традицию о Троянской войне[200]. Тексты всех предыдущих поэм на эту тему утрачены[201]; возможно, произведения Гомера стали самыми первыми из записанных[202] и первыми из известных нам литературных произведений античности[203] «Илиада» Действие «Илиады» происходит под Троей на десятый год её осады ахейцами. Оно охватывает 50 дней[204][205] и начинается, когда Паламед уже мёртв. Одиссей, согласно Гомеру, привёл под Трою относительно небольшую флотилию — двенадцать кораблей[206], которые составляли около одного процента от всего греческого флота[195] (у Агамеменона было сто кораблей, у Нестора девяносто, у Менелая шестьдесят)[207]; но эти корабли стояли в самой середине гавани, и вожди ахейцев, когда им надо было обратиться ко всему войску, держали речь именно с одиссеева флагмана. На итакийских кораблях находились общие алтари богов, перед ними проходили народные собрания и вершился суд[38]. Сам Одиссей выделяется среди многочисленных вождей ахейцев благодаря своему уму. Его мнение о том, как следует вести войну, всегда совпадает с мнением Нестора — престарелого и мудрого царя Пилоса[64]. Одиссей принимает участие в ряде важных событий: он сопровождает Хрисеиду (наложницу Агамемнона, из-за которой Аполлон наслал на ахейцев мор) к её отцу[208][209]; направляемый Афиной, удерживает войско от погрузки на корабли и отплытия домой, а Терсита, настаивавшего на прекращении войны, избивает скипетром. После этого Лаэртид своей речью воодушевляет ахейцев[210]. В девятой песни «Илиады» он — один из послов, которые безуспешно уговаривают Ахилла вернуться к участию в боевых действиях. Именно Одиссей держит речь, предлагая Ахиллу от имени всех ахейских вождей семь греческих городов и дочь Агамемнона в жёны[211][212][213]. Его называют «советами равным Зевсу»[214], «мужем, преисполненным козней различных и мудрых советов», «многоумным»[215], «неоскудным в коварствах»[216], с «речами, как снежная вьюга»[217][218]. При этом Гомер, хотя и рассказывает о семье Агамемнона, не упоминает Ифигению и историю о том, как Одиссей обманул её мать[219]. Царь Итаки вообще не демонстрирует в «Илиаде» хитрость и изобретательность, которые фигурируют только в эпитетах[220]. Одиссей изображён Гомером ещё и как выдающийся воин[218]. В четвёртой песни он убивает приамида Демокоона[221], а в пятой — множество ликийцев[222]. Когда Гектор вызвал на поединок «храбрейшего из данайцев», Одиссей был в числе девяти героев, откликнувшихся на этот вызов, но выпал жребий Аякса Теламонида[223]. Правда, в восьмой песни, когда троянцы во главе с Гектором обратили ахейцев в бегство, Одиссей тоже бежал с поля боя; он не услышал Диомеда, призывавшего вместе с ним защитить старца Нестора[224]. В десятой песни Одиссей совместно с Диомедом отправляется в ночную разведку. Он убивает царя фракийцев Реса и похищает его лошадей[225]. Относительно последних было предсказание, что Троя останется неприступной, если эти лошади поедят троянского корма; таким образом, вылазка Одиссея повлияла на исход всей войны[226][227]. В битве за корабли Одиссей снова сражается рядом с Диомедом, оказывается в окружении и получает рану, но его спасают Аякс Теламонид и Менелай[228]. Наконец, в последней песни «Илиады» Одиссей демонстрирует свою силу в борьбе (Ахилл присуждает ему ничью в поединке с Аяксом Теламонидом) и беге, обогнав благодаря помощи Афины Аякса Оилида[229][230]. «Одиссея» Поэма «Одиссея» рассказывает о драматичном возвращении заглавного героя из-под Трои домой, затянувшемся на десять лет. Как и в случае с «Илиадой», действие охватывает небольшой промежуток времени — всего сорок дней[231]; но у «Одиссеи» намного более сложная сюжетная композиция. В начале поэмы Одиссей находится на Огигии, у Калипсо. Последняя по приказу олимпийских богов отпускает его, он строит плот и достигает страны феаков. На пиру у царя Алкиноя Лаэртид слышит песнь Демодока о взятии Трои и сам рассказывает о своих странствиях: о киконах, лотофагах, циклопе Полифеме, лестригонах, волшебнице Кирке, сошествии в Аид, сиренах, Сцилле с Харибдой. Потом он отправляется на феакийском корабле на Итаку, и перед финалом его сюжетная линия объединяется с сюжетной линией Телемаха[232]. «Одиссея» заканчивается на укреплении союза между жителями Итаки и их царём. Для этой поэмы характерно использование ряда фольклорных и сказочных мотивов, общих для многих культур. В частности, это истории о дальних странах, в которых путешественники переживают удивительные приключения, сталкиваются с людоедами, великанами, всевозможными чудовищами[233]. Характерно, что рассказ об этом Гомер вкладывает в уста своего героя, отказываясь, таким образом, судить о его правдоподобии[232]. Ещё один сказочный мотив — непосредственное участие богов в судьбе героя. Афина постоянно опекает Одиссея, играя, по словам Алексея Лосева, роль «какой-то суетливой заботливой тётушки»[234]; она не только убеждает Зевса ускорить возвращение героя на родину, но и регулярно заботится о внешности Лаэртида, скрывает его мраком в случае необходимости, освещает ему путь, отклоняет от него копья врагов. Ещё одна богиня, Левкофея, дарит Одиссею волшебное покрывало с условием, что он позже бросит это покрывало в море и не будет оглядываться (это типичный сказочный запрет)[8]. Ещё один распространённый мотив — «муж на свадьбе у своей жены». В соответствии с универсальным сюжетом, Одиссей возвращается на родину в облике нищего накануне того момента, когда его жене пришлось бы выбрать себе нового супруга; Пенелопа понимает, кто он, по опознавательному знаку (это тайна супружеского ложа в стволе маслины), а ещё до того мотив узнавания звучит в эпизоде с Эвриклеей и мытьём ног. В завуалированной форме в «Одиссее» мог быть использован и сюжет о встрече отца и сына, которые не узнали друг друга и вступили в схватку (чаще всего в таких историях побеждает сын, который позже понимает, что стал отцеубийцей). Телемах в самом начале поэмы отправляется на поиски отца и сталкивается с ним после возвращения на Итаку — но тот сразу открывает себя, что исключает вероятность трагического развития событий[235]. Образ Одиссея в этой поэме оказывается более сложным, чем в «Илиаде». Лаэртид «велик душой»[236] и «сердцем»[237], безупречен[238] и мудр, является вторым отцом для своих подданных, нежно любит жену и сына, питает глубокий пиетет по отношению к родителям, любит свой родной остров, проявляет в ритических ситуациях мудрость, которая спасает его самого и его спутников[239]. В то же время он, вопреки этике «героического века», в ряде эпизодов выдаёт себя за другого, демонстрирует эгоизм, глупость, бессмысленную жестокость. Одиссей благочестив, но несколько раз — вольно или невольно — оскорбляет богов, что приводит к тяжёлым бедствиям. Он тоскует по дому и семье, но в пути задерживается на Ээе на целый год, забыв об Итаке[240], и спутникам приходится долго уговаривать его продолжить путь. Он безжалостно казнит служанок, которых соблазнили женихи Пенелопы, и грозит жестокой карой своей няньке Евриклее, узнавшей его по шраму; бросается с обнажённым мечом на своего друга и родственника Еврилоха, который посмел его в чём-то упрекнуть, но в то же время готов рискнуть жизнью, чтобы выручить своих спутников, ставших жертвами Кирки или Скиллы[241][242]. Очень противоречиво ведёт себя Одиссей в истории с Полифемом. Вопреки советам спутников, он задерживается в пещере киклопа, что приводит к гибели шести итакийцев. Выбравшись оттуда, он дразнит Полифема и называет ему своё имя, навлекая на весь экипаж корабля гнев Посейдона. При этом именно отвага, хитрость и необыкновенная предусмотрительность Одиссея помогают ему выбраться из пещеры и спасти товарищей: он называет себя при знакомстве с киклопом Никто, благодаря чему другие киклопы не понимают, что произошло; он придумывает способ обезвредить Полифема, не лишив его возможности открыть выход из пещеры. И в других ситуациях Лаэртид демонстрирует высокий интеллект, так что эпитет «хитроумный» получает в поэме реальное наполнение. Когда это необходимо, царь Итаки готов выжидать, скрываться, выступать в роли просителя (как у феаков) и даже терпеть определённые унижения (как в случае с женихами), но потом показывает свои храбрость, решимость и силу[243]. Ещё один важный эпитет, который Гомер употребляет по отношению к Одиссею, — «многострадальный». Это определение появилось ещё в «Илиаде», но только во второй поэме получило обоснование (и встречается в тексте 37 раз). Лаэртиду приходится пережить множество драматичных событий: потерю всех спутников, встречу с мёртвыми (в том числе с собственной матерью), кораблекрушения, схватки с чудовищами, фактическую неволю на далёком острове, унижения со стороны женихов Пенелопы. Соответственно одним из важнейших качеств Одиссея становится его душевная стойкость: он достойно прошёл через все испытания[244]. Киклические поэмы Кроме «Илиады» и «Одиссеи», о Троянской войне и связанных с нею событиях рассказывал ещё целый ряд поэм, которые с древних времён называли «киклическими». Написанные предположительно чуть позже гомеровских, они опирались и на Гомера, и на предшествовавшую ему эпическую традицию[245][246]. Согласно Фотию, «достигает этот эпический цикл, восстанавливаемый из сочинений различных поэтов, момента, когда Одиссей возвращается на родину и гибнет от руки своего сына Телегона, не узнавшего своего отца»[247]. От этого цикла остались только незначительные фрагменты[248]. Самая ранняя из таких поэм по времени действия — «Киприи» или «Кипрские сказания» (предполагаемый автор — Стасин Кипрский). Она описывает предысторию Троянской войны[249] и ход конфликта до событий, непосредственно предшествовавших «гневу Ахилла»[250]. Помимо всего прочего, в «Киприях» рассказывается о том, как Паламед заставил Одиссея принять участие в войне (здесь впервые появляется мотив притворного безумия[49], хотя Цицерон приписывал этот вымысел трагикам[251]), о поездке Лаэртида в Микены за Ифигенией, принесённой затем в жертву в Авлиде, о посольстве в Трою Одиссея и Менелая, об убийстве Паламеда во время рыбной ловли[252][253]. «Эфиопида», написанная предположительно Арктином Милетским, продолжает повествование о Троянской войне с того момента, на котором остановился Гомер. В ней описываются схватка над телом Ахилла и «спор об оружии» между Одиссеем и Аяксом Теламонидом. О том же споре идёт речь и в «Малой Илиаде» (предполагаемый автор — Лесх Лесбосский), причём в этой поэме рассказ был, по-видимому, более подробным, а Одиссей был центральным персонажем[254]. Именно там говорится о поездках Одиссея на Скирос, за Неоптолемом, и на Лемнос, за Филоктетом. Повествование продолжается и после гибели Аякса — вплоть до взятия Трои и дележа добычи[250][255]. «Малая Илиада» стала для более поздних писателей источником информации о ссоре Одиссея с Диомедом во время похода за палладием[256]. Слово тогда Лаэртид Теламонову сыну промолвил: «Сын Теламонов, Аякс богородный, владыка народов! …на плечах да вынесем мертвое тело …в душе… Вынесу я на плечах, а ты…» …[достигли] троян и ахеян …Ахиллесово мертвое тело… …с неба на землю …на многопитальную землю …с высот… …дуновеньем… …твердь увлажняла… …труп Одиссей поднимал… Поэма «Гибель Илиона», которую приписывают автору «Эфиопиды» Арктину Милетскому, рассказывала о взятии города: в самом её начале троянцы спорят о том, что им делать с деревянным конём, а позже разворачивается подробное и красочное описание грабежа Трои. В «Возвращениях» (автор — Агий из Трезена) речь шла о гибели большей части ахейских вождей на пути домой, и Одиссей фигурировал только в начале, когда он плыл вместе с остальными до Тенедоса[257]. Наконец, «Телегония», написанная Евгаммоном из Кирены, рассказывала о жизни Одиссея после избиения женихов. В этой поэме Лаэртид скитается по Эпиру, потом возвращается на Итаку, но получает предсказание о том, что примет смерть от собственного сына. Он начинает избегать встреч с Телемахом, прячется в садах отца, но там сталкивается с Телегоном — своим сыном от Кирки. Не узнав друг друга, отец и сын вступают в схватку, и Одиссей погибает[258][259]. Предположительно о жизни Лаэртида в старости рассказывает единственная сохранившаяся строка «Телегонии»[260]: Жадно и мясом питался без меры, и сладостным мёдом. Сюжетный материал из киклических поэм активно использовался в последующее время в хорической лирике. В частности, у Стесихора есть стихотворения «Елена», «Разрушение Илиона», «Возвращения» (в сохранившемся фрагменте последних Телемах посещает Спарту в поисках отца), у Сакада — поэма «Взятие Илиона»[261], у Вакхилида — дифирамб о посольстве в Трою. Этот материал разрабатывался и античными драматургами[262]. По этой причине, а также из-за более низкой, чем у Гомера, художественной ценности киклических поэтов быстро перестали читать, и их тексты были утрачены[263]. Греческая драматургия Мифы троянского цикла стали одним из важнейших источников сюжетов для греческой драматургии классического периода. Из нескольких сотен трагедий, известных сейчас по названиям, этим мифам посвящены шестьдесят; две пьесы (в обеих действует Одиссей) разрабатывают гомеровский материал — трагедия «Рес», которую долго приписывали Еврипиду, и сатировская драма «Киклоп», точно написанная Еврипидом[264]. Мифологический материал излагался в драматических произведениях совсем не так, как в эпосе: без обширных пояснений, отступлений и метафор, без длинных событийных рядов. Действие эпических поэм дробилось для пьес на мелкие эпизоды с небольшим количеством действующих лиц (часто тремя-четырьмя), причём образ каждого персонажа становился более целостным. Драматург в целом следовал сюжету мифа, но при этом должен был, по словам Аристотеля, «быть изобретателем»[265] — давать оригинальные трактовки. В ряде случаев один и тот же сюжет получал разные интерпретации в пьесах разных авторов. Почти все герои греческих мифов стали героями трагедий; Одиссей фигурировал во множестве пьес, где описывались разные события его жизни[266]. О женитьбе Одиссея на Пенелопе рассказывала комедия Алексида, о его попытке избежать участия в Троянской войне — трагедия Софокла «Одиссей безумствующий», о пребывании Одиссея на Скиросе, когда он заставил Ахилла отправиться в поход, — трагедия Еврипида «Скиросцы», комедия Антифана с тем же названием[267]. Либаний упоминает пантомиму «Ахилл на Скиросе», в которой фигурируют Одиссей и Диомед[268]. В ряде пьес разрабатывался сюжет о Телефе, царе Мизии, который, согласно одной из версий традиции, был ранен Ахиллом, а потом им же исцелён, причём именно Одиссей догадался, каким должно быть лечение. О трагедии Эсхила (и, в частности, о роли в ней Одиссея) нет никаких данных. От пьесы Софокла благодаря папирусным находкам сохранились фрагменты, из которых ясно следующее: Одиссей договорился с Телефом, что тот в случае излечения примет участие в войне против Трои (дополнительным аргументом при этом стало напоминание о греческом происхождении Телефа); потом Лаэртид объяснил, как нужно понимать оракул об излечении заглавного героя пьесы (предсказание гласило, что рану исцелит тот, кто её нанёс, — и Одиссей понял, что достаточно будет насыпать в рану ржавчины с копья Ахилла). В «Телефе» Еврипида он тоже толкует оракул и выступает в роли посредника между Телефом и Ахиллом. Этот сюжет использовался в пьесах Агатона, Мосхиона, Клеофона, Иофона[269][270]. О принесении в жертву Ифигении рассказывали трагедии Эсхила, Софокла, Еврипида. О первой из них ничего не известно. Сюжет «Ифигении в Авлиде» Софокла, возможно, излагает Гай Юлий Гигин: здесь Агамемнон не хочет приносить дочь в жертву, но Одиссей убеждает его в необходимости этого и сам едет за царевной в Микены, где говорит Клитемнестре, будто Ифигению выдадут замуж за Ахилла[271]. Текст трагедии Еврипида сохранился, но в ней Одиссей остаётся за сценой и только упоминается[67][272]. О посольстве в Трою идёт речь в ещё одной пьесе Софокла[71]. Гибель Паламеда легла в основу трагедий Эсхила, Софокла и Еврипида под названием «Паламед»; предположительно версия мифа, ставшая классической (с подброшенным письмом и сокровищами, зарытыми под шатром), изложена у Еврипида. О Паламеде писали также Астидамант и Феодот, о мести его отца — Софокл, Ликофрон, Филокл[273][274]. Вылазка Одиссея и Диомеда в лагерь фракийцев была описана в трагедии Еврипида «Рес». Сохранился текст пьесы под таким названием, которую долго приписывали Еврипиду; в конце концов учёные пришли к выводу, что эта трагедия была написана уже в IV веке до н. э. каким-то неизвестным автором[275][276]. «Спор об оружии» описывался в трилогии Эсхила (её первая часть предположительно основывалась на материале из «Малой Илиады»), трагедии Софокла «Аякс» (её текст сохранился), пьесы Астидаманта, Каркина Младшего, Феодекта, Полемея Эфесского, Тимофея[277][89]. История о Филоктете легла в основу трагедий Эсхила, Софокла и Еврипида (сохранилась только пьеса Софокла), в которых Одиссей занимает более важное место, чем заглавный герой. У Эсхила он, по словам Диона Хрисостома, изображён «хитроумным и лукавым…, но далёким от нынешнего злонравия»; у Софокла получился «гораздо честнее и искреннее, чем его изобразил Еврипид в „Троянках“». У Еврипида Одиссей выступает в прологе, где вслух занимается самоанализом[278]. Сюжет о Филоктете разрабатывали также трагики Филокл, Клеофон и Феодект, комедиографы Эпихарм и Антифан, но о роли Одиссея в их пьесах ничего не известно[279][254]. О поездке Одиссея на Скирос за Неоптолемом предположительно рассказывала трагедия Софокла «Скириянки». У Аристотеля упоминается пьеса «Неоптолем», но неизвестно, кто её написал и в чём заключался сюжет[280]. Финальная часть осады Трои описана в трагедии «Одиссей — ложный вестник», в комедии Эпихарма, (в ней Лаэртид из-за своей трусости не решается проникнуть в Трою, но рассказывает ахейцам, будто был там)[281][282], в трагедии Софокла «Синон» о троянском коне (возможно, на эту пьесу опирается Гигин) и трагедии Еврипида на ту же тему «Эпей», в двух пьесах Формида, названия которых неизвестны[283]. О разграблении Трои и судьбе пленников рассказывают «Антенориды» и «Аякс Локрийский» Софокла[284], «Троянки» и «Гекуба» Еврипида[285][119]. Встреча Одиссея с Полифемом описывалась в комедиях и сатировских драмах «Киклоп» Эпихарма, Еврипида и Аристиада, «Одиссей» Кратина (от последней пьесы сохранился фрагмент, в котором Полифем бранит Одиссея, подмешавшего в вино воды и таким образом испортившего напиток). Афиней пишет о мимах италийца Энона, в которых «киклоп заливался соловьём, а Одиссей, терпя кораблекрушение, от страха путал слова и бормотал, как чужеземец»[286][287]. У Эпихарма, Феопомпа и Никофона были комедии «Сирены», в которых заглавные героини заманивают Одиссея на свой остров не сладким пением, а обещанием вкусной еды[288]. В источниках упоминаются также комедии Анаксилая «Калипсо»[156], Эпихарма «Одиссей, потерпевший кораблекрушение»[289], трагедия Софокла «Навсикая, или Прачки», в которой драматург сыграл одну из ролей (по словам Афинея, Софокл демонстрировал в этом спектакле виртуозную игру в мяч[290]). У Софокла была ещё трагедия «Феаки» (о ней, кроме названия, ничего не известно), у Эвбула — «Навсикая», у Формида — «Алкиной»[291]. Прибытие Одиссея на Итаку и избиение женихов стали темой трилогии Эсхила. В первой части, «Одиссей», заглавный герой терпит унижения от женихов; во второй, «Пенелопа», он встречает жену, а в третьей идёт на берег моря, чтобы узнать у Тиресия свою дальнейшую судьбу. Филокл написал на эту тему трагедию «Пенелопа», а Ион — трагедию «Лаэрт». Сохранился фрагмент из комедии Эпихарма (название неизвестно), в котором Одиссей разговаривает с Евмеем. Феопомп и Амфид написали по комедии под названием «Одиссей»[292]. Гибель Одиссея изображена в трагедиях Софокла «Одиссей, поражённый шипом» и Ликофрона «Телегон». У Софокла была ещё трагедия «Эвриал» — о том, как Одиссей стал сыноубийцей[293]. Из всех этих пьес сохранились только «Аякс» и «Филоктет» Софокла, «Ифигения в Авлиде», «Троянки», «Гекуба» и «Киклоп» Еврипида, «Рес» неизвестного автора. У Софокла Одиссей наделён положительными чертами: сочувствуя своему врагу Аяксу и видя в нём родственную душу, он настаивает на погребении его тела[294]. Еврипид относился к Одиссею отрицательно, что нашло отражение в сохранившихся пьесах[295]. В отдельных текстах («Филоктет» Софокла, «Гекуба» и «Киклоп» Еврипида) драматург демонстрирует разницу между образом Одиссея и сформировавшимися стереотипными представлениями о нём как о хитреце и обманщике[294]. Другие произведения греческой литературы Одиссей часто упоминается у античных авторов в связи с поэмами Гомера. «Слава Одиссея больше испытанного им, // А виною тому сладкое слово Гомера»[296], — написал Пиндар, который видел в Лаэртиде всего лишь краснобая, а не истинного героя, и соответственно полагал, что доспехи Ахилла должны были достаться Аяксу. Платон в диалоге «Гиппий меньший» постарался опровергнуть устами Сократа слова Гомера о том, что Лаэртид был лжив. Он же в диалоге «Федон» изобразил Одиссея как человека, измождённого долгими странствиями, но находящего душевные силы, чтобы продолжать путь[294]; доказательство тому Платон видел в 20-й песни «Одиссеи»[297]. В эпоху расцвета Греции Одиссей стал символом деятельной личности, которая постоянно стремится к активности и к первенству. В связи с этим Полибий назвал Лаэртида образцом государственного деятеля и историка[298]: тот «многих людей города посетил и обычаи видел»[299], а значит, имел обширный политический и исследовательский опыт, полученный практическим путём[300]. Позже получили широкое распространение мифологические обзоры. Наиболее известное из таких произведений, «Мифологическую библиотеку», приписывают Аполлодору, жившему во II веке до н. э. Одиссей фигурировал в утраченной части текста, но сохранилась эпитома всей «Библиотеки». Третья её глава рассказывает о начале Троянской войны, четвёртая — о событиях, изображённых в «Илиаде», пятая — о взятии Трои, седьмая и последняя — о странствиях Одиссея и его дальнейшей судьбе[301]. Аполлодор (или другой автор, стоящий за этим именем) существенно расширяет биографию Одиссея; предположительно он хотел связать этого героя с историей Рима, а потому приписал Лаэртиду сына Латина — эпонима латинян. Именно в «Библиотеке» впервые (если говорить о сохранившихся источниках) появляются рассказ о пребывании Одиссея в Эпире и версии о неверности Пенелопы. Автор другого обзора, Гай Юлий Гигин, изобразил Одиссея как отрицательного персонажа, развив темы притворного сумасшествия и козней против Паламеда[302]. Географ Страбон, составляя описание Средиземноморья, постоянно обращался к маршруту Одиссея на его пути из Трои на Итаку; в общей сложности Лаэртид упоминается в «Географии» сотни раз[303] Римская литература Античные авторы связывали Одиссея с ранней историей Рима и, в частности, Лация, начиная по крайней мере с V века до н. э. Логограф Гелланик локализовал часть странствий Лаэртида бассейном Тирренского моря, о том же писали в IV веке до н. э. Эфор Кимский и Скиллакс. Воедино слились рассказы об Одиссее, Энее и Ромуле: согласно Гелланику, Одиссей и Эней после падения Трои вместе приплыли в Италию и были вынуждены там остаться из-за того, что троянские женщины сожгли все корабли. Тогда Эней и основал Рим. Информация подобного рода, появившись в греческих текстах, стала достоянием римской культуры, и новая версия основания Рима, связанная с именами Энея и Ромула, но не Одиссея, появилась только в конце эпохи Республики[304]. Литература Рима, зародившаяся в III веке до н. э., развивалась во многом на основе сюжетов из греческой мифологии[305]. Первый из римских писателей, Ливий Андроник, перевёл «Одиссею» на латинский язык (в конце III века до н. э.). Правда, перевод он выполнил сатурническим стихом, который быстро устарел. Тем не менее до времён Августа латинская «Одиссея» была главным школьным пособием[306]. Римские драматурги с конца III века до н. э. активно перерабатывали греческие пьесы — в том числе те, в которых фигурировал Одиссей (в латиноязычных текстах его именовали Улисс); при этом они отдавали предпочтение трагедиям Еврипида[307]. Известно, что Ливий Андроник и Гней Невий написали по пьесе о троянском коне[283][119]. Квинт Энний создал переработку «Ифигении в Авлиде» Еврипида (в ней, в отличие от оригинала, Одиссей был в числе действующих лиц), трагедию о Телефе (о роли в ней Одиссея ничего не известно)[308], трагедии «Аякс»[277] и «Гекуба»[285]. Марк Пакувий, уделявший больше внимания Софоклу[309], написал пьесу «Спор об оружии», в которой судьбу доспехов Ахилла решили показания пленных троянцев[277]. В трагедии «Омовение», написанной по Софоклу, он впервые объединил сюжеты о возвращении Одиссея на Итаку (и, в частности, о том, как его узнали домочадцы) и о гибели Одиссея. По мнению Цицерона, смерть Лаэртида Пакувий описал лучше, чем Софокл[310]. …В «Омовении» мудрейший из греков жалуется так: — Осторожней шаг, осторожней шаг, Чтоб от встряски боль не была сильней. Пакувий это написал лучше, чем Софокл, у которого Улисс совсем уж жалобно плачется на свою рану, — но и за это скромное стенание спутники, блюдущие его достоинство, без колебания пеняют ему: — Улисс, Улисс, твоя рана тяжка, Но слишком пред ней ослабел твой дух, Привыкший к войнам… (Поэт умен и понимает, что привычка к боли — отличная наставница для героя). И Улисс у него сдержан в своей великой боли: — Держите меня! Рана мучит меня! Откиньте одежду! О, горе мне! Так он начинает слабеть, но тотчас собирается с духом: — Прикройте меня, отойдите прочь, Оставьте меня: каждый шаг и вздох Больнее делают рану. Видишь, как он притих? Это не в теле улеглась мука, это душа очистилась от боли. Вот почему в конце драмы он, умирая, сам укоряет других: — Встать лицом к лицу с судьбою — долг наш, а не плакаться! Таково мужское дело; плач оставьте женщинам. Так слабейшая часть души подчинилась разуму, как устыдившийся воин — строгому военачальнику. В связи с этим эпизодом Марк Туллий Цицерон в своих трактатах «Тускуланские беседы» и «Об обязанностях» заложил основы для трактовки образа Одиссея в духе стоицизма: для него царь Итаки — человек, который способен претерпеть любые бедствия, чтобы достичь желаемого[311]; человек, который с помощью разума побеждает страдания тела и соответственно может считаться «истинным мужем»[294]. Луций Акций использовал в своих пьесах сюжеты об «Одиссее безумствующем»[312], о Телефе[61], о вылазке Одиссея и Диомеда во фракийский лагерь[275], о Филоктете[313] и Неоптолеме[280]. Его перу принадлежат две трагедии о взятии Трои — «Деифоб» (её греческий прообраз неизвестен) и «Антенориды» (по Софоклу)[284], а также «Троянки»[285]. Позже Марк Теренций Варрон создал сатиры «Полуторный Одиссей» (в этом тексте главный герой проводит в странствиях не 10, а 15 лет)[314] и «Спор об оружии», а Овидий посвятил «спору» всю тринадцатую книгу своих «Метаморфоз»[277][315]. Август написал пьесу «Аякс»[309]. Из всех римских трагедий полностью сохранились только трагедии Луция Аннея Сенеки[316]; в частности, в его «Троянках», где действует Одиссей, речь идёт о судьбе троянских пленников и о гибели Астианакса[285]. К 19 году до н. э. Вергилий написал поэму «Энеида», сюжет которой конструировался по образцу гомеровских поэм: первая часть, рассказывающая о странствиях Энея по Средиземноморью, стала «римской Одиссеей», вторая, о войне Энея с Турном, — «римской Илиадой». Главный герой, подобно Одиссею, появляется в повествовании на середине своего пути, рассказывает о странствиях на пиру, спускается в царство мёртвых за пророчеством, его пытается удержать женщина. При всём этом Вергилий наполняет старые сюжетные мотивы новым содержанием[317]. После публикации «Энеиды» в римской литературе произошли серьёзные изменения: интересы и симпатии читателей в связи с мифами о Троянской войне переключились с греков на троянцев — легендарных предков римлян[318]; Вергилий занял место Гомера[319]. Странствия Одиссея и его сошествие в загробный мир стали частью вымышленной биографии Энея, а сам царь Итаки вызывал у римлян антипатию, и его постепенно забывали[320]. В I веке н. э. ещё были написаны «Ахиллеида» Стация (её действие происходило на Скиросе, куда Одиссей приехал за Ахиллом) и «Латинская Илиада» (сокращённый перевод поэмы Гомера), но обе эти поэмы считаются неудачными. Начиная с середины I века интерес римской публики к греческим мифам неуклонно падал[321]. В античном изобразительном искусстве Клятва женихов изображена на апулийской вазе[322]. Одиссею, симулирующему безумие, посвятили свои картины выдающиеся живописцы Парразий и Евфранор[323][49]. Лукиан в сочинении «О доме» описывает картину на ту же тему, и антиковеды полагают, что это описание не может быть чистой фантазией[312]: …Одиссей, прикинувшийся безумным, когда приходилось ему, против воли, выступать в поход вместе с Атридами: послы уже прибыли, чтобы передать ему приглашение; вся обстановка отвечает игре, которую ведет Одиссей: повозка и нелепая упряжка животных, мнимое непонимание Одиссеем того, что делается вокруг. Однако уличается он своим порождением: Паламед, сын Навплия, уразумевший происходящее, схватив Телемаха, грозит убить его обнаженным мечом и на притворное безумие отвечает притворным гневом. Одиссей, в страхе за сына, вдруг выздоравливает, в нем сказывается отец, и игра прекращается. Принесение в жертву Ифигении изобразил Тиманф[324][325]. На его картине (копия сохранилась в Помпеях[67]), по словам Цицерона, «Калхант печален, Улисс еще печальней, а Менелай в глубокой скорби»[326]. Павсаний описывает картину Полигнота, на которой изображены враги Одиссея (Паламед, Аякс Теламонид и Терсит); Александр Македонский видел в Эфесе картину, изображавшую убийство Паламеда, и на ту же тему была картина у Тиманфа. Впрочем, неизвестно, был ли на всех этих картинах Одиссей[327]. Одним из любимых сюжетов для античных художников стал разговор Одиссея с Ахиллом, когда первый уговаривает второго укротить свой гнев и вернуться к войне (картина Гиерона, кратер, хранящийся в Лувре, ряд других изображений)[328]. Статуи всех девяти ахейцев, принявших вызов Гектора, стояли в Олимпии; известно, что Нерон приказал увезти статую Одиссея из этой скульптурной группы в Рим[329][328]. Сохранился ряд изображений на тему Долонии[275], «спора об оружии», встречи Одиссея с Филоктетом[330]. Павсаний упоминает картину Полигнота, на которой «Одиссей похищает лук Филоктета»[331], Плиний Старший — картину брата Полигнота, Аристофона, на которой Одиссей проникает в осаждённую Трою[281]. Часто изображали поход за палладием, причём иногда палладиев было два. На разных изображениях Одиссей и Диомед несут добычу в лагерь, Диомед идёт за палладием, а Одиссей ждёт его, Диомед передаёт палладий Агамемнону, а Одиссей стоит рядом и т. п.[332][333]. Очень любима тема «Одиссей и Полифем». Основные сюжеты — «Одиссей подносит киклопу вино», ослепление Полифема[334], бегство из пещеры и разговор, когда Одиссей уже на борту корабля[335]. Множество изображений Одиссея и Кирки[336], Одиссея в Аиде (в том числе картина Полигнота[337][338])[339], Одиссея, привязанного к мачте и слушающего сирен[340]. В связи с пребыванием Лаэртида на Огигии два сюжета: он сидит на берегу моря, тоскуя по родине, и строит плот[341]. Три сюжета, связанных с феаками: кораблекрушение; Одиссей выходит к Навсикае (в том числе картина Полигнота[331][342]); Одиссей перед Алкиноем и Аретой[167]. Встреча с собакой Аргусом. Один из любимых сюжетов — встреча Одиссея с Пенелопой[343]. В средневековой культуре Во II—V веках были написаны несколько произведений, в которых мифы троянского цикла излагались по-новому. Филострат создал диалог «О героях» (конец II — начало III веков), в котором постарался опровергнуть гомерову версию мифа. Один из героев диалога, крестьянин, живущий недалеко от развалин Трои, рассказывает, ссылаясь на слова духа Протесилая, что Гомер исказил события Троянской войны и, в частности, преувеличил заслуги Одиссея. В изображении Филострата царь Итаки оказывается плохим воином, завистником и лжецом, а оклеветанный им Паламед — мудрецом, праведным человеком и великим изобретателем. Именно безвинная гибель Паламеда стала причиной гнева Ахилла на Агамемнона, а позже — гнева Посейдона на Одиссея. Рассказ о том, что Одиссею покровительствовала богиня Афина и что в него была влюблена юная Навсикая, Филострат называет «шуткой Гомера»: Лаэртид был немолод, низок ростом, курнос, глаза его вечно блуждали, так что он не мог нравиться женщинам[344]. «Дневник Троянской войны», который приписывают Диктису Критскому (сохранился в латинском переводе IV века), тоже рисует Одиссея в чёрных красках, как и многих других ахейских вождей. В этом произведении Лаэртид убил Паламеда, заманив его в колодец и забросав там камнями, причём сделал это, потому что «не мог терпеть чужого превосходства»[345]. «История о разрушении Трои» Дарета Фригийского примечательна попыткой описать внешность и характер каждого из героев эпоса[346]. Одиссей в ней описан как человек «стойкий, хитрый, с веселым лицом, среднего роста, красноречивый, мудрый»[347], но при этом выглядит как отрицательный персонаж[348]. После перехода от античности к Средним векам осталось очень мало литературных произведений, которые бы рассказывали о греческой мифологии вообще и об Одиссее в частности. Долгое время европейские читатели ограничивались в связи с этой темой «Метаморфозами» Овидия, произведениями Диктиса и Дарета Фригийского и «Латинской Илиадой», совсем не зная греческую литературу[349]. При этом существовал интерес к Троянской войне, но симпатии авторов были неизменно на стороне Трои[350]. Одиссей упоминался в отдельных произведениях средневековой литературы. В частности, считалось, что после изгнания с Итаки он поплыл на запад и вышел в Атлантический океан, на побережье которого основал город Олизипо (современный Лиссабон)[187]. В XII—XIII веках в Западной Европе появился ряд крупных поэтических и прозаических произведений, рассказывавших о Троянской войне. Последняя описывалась как вполне средневековый конфликт, в котором сражались рыцари; оценки героев заимствовались, как правило, у Дареса и Диктиса[351]. Одиссей (под именем Улисс) занимает важное место в «Божественной комедии» Данте Алигьери. Это единственный персонаж, которому уделена целая песнь (XXVI песнь «Ада»), и автор даёт оригинальную трактовку образа. Улисс находится в одной из «Злых щелей» восьмого круга Ада, куда попадают лукавые советчики; виной тому его выдумка насчёт деревянного коня, похищение Палладия и хитрый приём, с помощью которого он выманил со Скироса Ахилла. По просьбе Данте Вергилий расспрашивает Улисса о его последнем путешествии и гибели. Тот отвечает, что с острова Кирки отправился с немногими уцелевшими друзьями не в сторону Итаки, а на запад, стремясь «изведать мира дальний кругозор»[352]. …Севилья справа отошла назад, Осталась слева, перед этим, Сетта. «О братья, — так сказал я, — на закат Пришедшие дорогой многотрудной! Тот малый срок, пока еще не спят Земные чувства, их остаток скудный Отдайте постиженью новизны, Чтоб, солнцу вслед, увидеть мир безлюдный! Подумайте о том, чьи вы сыны: Вы созданы не для животной доли, Но к доблести и к знанью рождены». Пытаясь достичь новых земель, Улисс попал в южное полушарие, полностью покрытое водой. Он увидел поднимающуюся прямо из океана гору, на которой находилось Чистилище; но, поскольку доступ к этой горе был закрыт смертным, налетевший вихрь перевернул корабль, и все мореплаватели погибли. Таким образом, в изображении Данте Лаэртид оказывается не хитрецом, вечно стремящимся домой, а смелым исследователем неизвестных миров; не преступником, несущим заслуженную кару, а человеком, достойным восхищения и подражания[353]. В искусстве Литература Ганс Сакс. «Странствие Улисса» Дольче Л. «Улисс» Шекспир, Уильям. «Троил и Крессида», ок. 1602 Лопе де Вега. «Цирцея», 1624 Педро Кальдерон. «Величайшее колдовство, любовь», 1635 Пьер Корнель. «Цирцея» Франсуа Фенелон. «Приключения Телемаха, сына Одиссея» (Телемахида), 1699 Иоганн Якоб Бодмер. «Улисс» Джованни Пиндемонте. «Улисс» Альфред Теннисон. Поэма «Улисс» Яков Княжнин. «Цирцея и Улисс» Франсуа Понсар. «Улисс», 1852 Генри Райдер Хаггард. «Скиталец», 1890 Андре Жид. «Филоктет», 1898 Лион Фейхтвангер. «Одиссей и свиньи, или О неудобстве цивилизации» Станислав Выспяньский «Возвращение Одиссея», 1907 Герхарт Гауптман. «Лук Одиссея» Жан Жироду. «Эльпенор», 1919 Джеймс Джойс. «Улисс», 1918—1920 Никос Казандзакис. Поэма «Одиссея», 1938 Эйвинд Юнсон. «Прибой», 1946 Андрей Валентинов. «Диомед, сын Тидея» Ежи Анджеевский. «Никто», 1981 Луиджи Малерба. «Итака навсегда», 1997 Эдуард Геворкян. «Тёмная гора» Генри Лайон Олди. «Одиссей, сын Лаэрта», 2000 Бернар Вербер. «Последий секрет», 2001 Дэн Симмонс. Фантастические романы «Илион», 2003 и «Олимп», 2005 Изобразительное искусство Эсквилинские фрески. «Странствия Одиссея», I в. до н. э. фрески Франческо Приматиччо фрески Никколо дель Аббате, Дворец Фонтенбло фрески Алессандро Аллори, Флоренция фрески Пеллегрино Тибальди, Болонья фрески Гверчино, Ченто Якоб Йорданс. «Одиссей в пещере Полифема», 1630-е Питер Пауль Рубенс. «Улисс высаживается на земли феаков» Сальватор Роза. «Улисс и Навсикая» Клод Лоррен. «Улисс на острове феаков», «Улисс возвращает Хрисеиду отцу», 1648 Уильям Тёрнер. «Улисс и Полифем» Арнольд Бёклин. «Одиссей и Калипсо», 1882 Джон Уотерхаус. "«Цирцея предлагает чашу Улиссу», «Улисс и сирены», обе — 1891 Валентин Серов. «Одиссей и Навсикая», 1910 Музыка Клаудио Монтеверди. Опера «Делиа и Улисс» (совместно с Ф. Манели, музыка и либретто утеряны), 1630 Клаудио Монтеверди. Опера «Возвращение Улисса на родину», 1640 Ж.-Ф. Ребель. Опера «Улисс», 1703 Райнхард Кайзер. Опера «Улисс», 1722 Кароль Шимановский. Цикл «Метопы»: три этапа возвращения Одиссея (остров Сирен, остров Калипсо и остров феаков), 1915 Н. Скалкотас. Увертюра для оркестра «Возвращение Одиссея», 1945 Н. В. Бентсон. Опера «Улисс» Э. Энглунд. Балет «Одиссей», 1959 А. Логотетис. Балет «Одиссей», 1963 Т. Андониу. Эпилог для солиста, чтеца и камерного ансамбля, 1963 Е. К. Голубев. Балет «Одиссей», 1965 Луиджи Даллапиккола. Опера «Улисс», 1960—68 Кирилл Молчанов. Мюзикл «Одиссей, Пенелопа и другие», 1970 Алан Хованесс. Симфония № 25 «Одиссей», Op. 275, 1973 Symphony X. Альбом «The Odyssey», содержащий музыкальную интерпретацию греческой поэмы Одиссея продолжительностью 24 мин., 2002 Ингви Мальмстин. Альбом «Odyssey», 1988 Василий К. Песня «Одиссей», 1999 Franz Ferdinand. Сингл «Ulysses», 2009 Cream. Песня «Tales of Brave Ulisses», 1967 «Возвращение Улисса в Итаку» — балет Гаэтано Джойя, 1804 Кинематограф «Странствия Одиссея», фильм Марио Камерини и Марио Бава, Одиссей — Кирк Дуглас, 1954 «Подвиги Геракла: Геракл и царица Лидии», фильм , Одиссей — , 1959 «Одиссея», телефильм Франко Росси, Одиссей — Беким Фехмию, 1968 «Зена — королева воинов», телефильм, Одиссей — Джон Д’Акино, 1996 «Одиссея», телефильм Андрея Кончаловского, Одиссей — Арманд Ассанте, 1997 «О, где же ты, брат?», фильм братьев Коэнов по сценарию, основанному на переработке «Одиссеи» (номинация на премию Оскар как «лучшая адаптация литературного произведения»), Улисс Эверетт МакГилл — Джордж Клуни, 2000 «Троя», фильм Вольфганга Петерсена, Одиссей (роль второго плана) — Шон Бин, 2004 Одиссей: Путешествие в подземный мир, фильм Терри Ингрэма, Одиссей — Арнольд Вослоу, 2008 «Одиссей», телефильм Стефана Джусти, Одиссей — Алессио Бони, 2013 Примечания Ссылки Unknown parameter \|deadlink= ignored (\|dead-url= suggested) (help) — из диссертации А. Л. Барковой «Функции 'младших героев' в эпическом сюжете» Unknown parameter \|deadlink= ignored (\|dead-url= suggested) (help) — Филологический анализ персонажа. Unknown parameter \|deadlink= ignored (\|dead-url= suggested) (help) Категория:Герои древнегреческих мифов Категория:Одиссея Категория:Участники Троянской войны Категория:Мифы островов Ионического моря Категория:Западное Средиземноморье в древнегреческой мифологии Категория:Персонажи «Божественной комедии» Категория:Вымышленные моряки Категория:Трикстер *	https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%B4%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%B5%D0%B9
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 281, 507, 719 ], "plaintext_end_byte": [ 271, 506, 706, 950 ] }	من هو الحكم بن أبي العاص؟	الحكم بن أبي العاص	arabic	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 93 ], "minimal_answers_end_byte": [ 270 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	الحكم بن أبي العاص الأموي العبشمي القرشي الكناني صحابي جليل شهد حجة الوداع، هو والد الخليفة الأموي مروان بن الحكم وعم الخليفة الثالث عثمان بن عفان. نسبه أبوه: ابي العاص عمرو بن امية بن عبد شمس بن عبدمناف بن قصي بن كلاب بن مرة بن كعب بن لؤي بن غالب بن فهر بن مالك بن قريش بن كنانة.[1] أمه: عائشة بنت أسد بن هاشم بن عبدمناف بن قصي بن كلاب بن مرة بن كعب بن لؤي بن غالب بن فهر بن مالك بن قريش بن كنانة. مراجع تصنيف:أشخاص لم تذكر تاريخ الوفاة تصنيف:أشخاص من شبه الجزيرة العربية تصنيف:أمويون تصنيف:صحابة تصنيف:عرب في القرن 7 تصنيف:مكفوفون	https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%83%D9%85%20%D8%A8%D9%86%20%D8%A3%D8%A8%D9%8A%20%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%B5
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 601, 1529, 3374, 5048, 5631 ], "plaintext_end_byte": [ 556, 1506, 3335, 5022, 5435, 6208 ] }	শক্তি চট্টোপাধ্যায়ের লেখা প্রথম উপন্যাসের নাম কী ?	শক্তি চট্টোপাধ্যায়	bengali	{ "passage_answer_candidate_index": [ 2 ], "minimal_answers_start_byte": [ 1583 ], "minimal_answers_end_byte": [ 1607 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	শক্তি চট্টোপাধ্যায় (জন্ম: নভেম্বর ২৫, ১৯৩৪ - মৃত্যু: মার্চ ২৩, ১৯৯৫) জীবনানন্দ-উত্তর যুগের বাংলা সাহিত্যের একজন প্রধান আধুনিক কবি। ভারতীয় এই বাঙালি কবি বিংশ শতাব্দীর শেষ ভাগে বিশেষভাবে পরিচিত এবং আলোচিত ছিলেন। প্রারম্ভিক জীবন শক্তি চট্টোপাধ্যায় পশ্চিমবঙ্গের জয়নগরে দরিদ্র ব্রাহ্মণ পরিবারে জন্মগ্রহণ করেন। পিতার নাম বামানাথ চট্টোপাধ্যায়। কলকাতার কাশিমবাজার স্কুলে পড়তেন। দারিদ্রের কারণে তিনি স্নাতক পাঠ অর্ধসমাপ্ত রেখে প্রেসিডেন্সি কলেজ ছাড়েন এবং সাহিত্যকে জীবিকা করার উদ্দেশ্যে উপন্যাস লেখা আরম্ভ করেন। কলেজজীবনে রাজনীতির সাথে জড়িয়ে পড়েছিলেন তিনি। সাহিত্য প্রথম উপন্যাস লেখেন কুয়োতলা। কিন্তু কলেজ - জীবনের বন্ধু সমীর রায়চৌধুরীর সঙ্গে তাঁর বনাঞ্চল - কুটির চাইবাসায় আড়াই বছর থাকার সময়ে শক্তি চট্টোপাধ্যায় একজন সফল লিরিকাল কবিতে পরিণত হন। একই দিনে বেশ কয়েকটি কবিতা লিখে ফেলার অভ্যাস গড়ে ফেলেন তিনি। শক্তি নিজের কবিতাকে বলতেন পদ্য। ভারবি প্রকাশনায় কাজ করার সূত্রে তার শ্রেষ্ঠ কবিতার সিরিজ বের হয়। পঞ্চাশের দশকে কবিদের মুখপত্র কৃত্তিবাস পত্রিকার অন্যতম কবি হিসেবে প্রতিষ্ঠিত হন। তার উপন্যাস অবনী বাড়ি আছো? দাঁড়াবার জায়গা ইত্যাদি প্রকাশিত হয়। রূপচাঁদ পক্ষী ছদ্মনামে অনেক ফিচার লিখেছেন। তার প্রথম কাব্যগ্রন্থ 'হে প্রেম, হে নৈশব্দ' ১৯৬১ সালে প্রকাশিত হয় দেবকুমার বসুর চেষ্টায়। ১৯৭০ - ১৯৯৪ আনন্দবাজার পত্রিকায় চাকরি করেছেন। হাংরি আন্দোলন ১৯৬১ সালের নভেম্বরে ইশতাহার প্রকাশের মাধ্যমে যে চারজন কবিকে হাংরি আন্দোলন - এর জনক মনে করা হয় তাঁদের মধ্যে শক্তি চট্টোপাধ্যায় অন্যতম । অন্য তিনজন হলেন সমীর রায়চৌধুরী, দেবী রায় এবং মলয় রায়চৌধুরী। শেষোক্ত তিনজনের সঙ্গে সাহিত্যিক মতান্তরের জন্য ১৯৬৩ সালে তিনি হাংরি আন্দোলন ত্যাগ করে কৃত্তিবাস গোষ্ঠীতে যোগ দেন । তিনি প্রায় ৫০টি হাংরি বুলেটিন প্রকাশ করেছিলেন। পরবর্তীকালে কৃত্তিবাসের কবি সুনীল গঙ্গোপাধ্যায় ও শক্তি চট্টোপাধ্যায়ের নাম সাহিত্যিক মহলে একত্রে উচ্চারিত হতো, যদিও সুনীল গঙ্গোপাধ্যায় হাংরি আন্দোলন এর ঘোর বিরোধী ছিলেন এবং কৃত্তিবাস পত্রিকায় ১৯৬৬ সালে সেই মনোভাব প্রকাশ করে সম্পাদকীয় লিখেছিলেন। পুরস্কার ১৯৮৩ সালে, তিনি তার যেতে পারি কিন্তু কেন যাবো (১৯৮২) কাব্যগ্রন্থের জন্য সাহিত্য অকাদেমি পুরস্কার লাভ করেন। এছাড়া তিনি একাধিক পুরস্কারে পেয়েছেন। গ্রন্থতালিকা শক্তি চট্টোপাধ্যায়ের গ্রন্থতালিকা তথ্যসুত্র বহিঃসংযোগ বিষয়শ্রেণী:১৯৩৪-এ জন্ম বিষয়শ্রেণী:১৯৯৫-এ মৃত্যু বিষয়শ্রেণী:হাংরি আন্দোলন বিষয়শ্রেণী:বাঙালি কবি বিষয়শ্রেণী:সাহিত্য অকাদেমী পুরস্কার বিজয়ী বিষয়শ্রেণী:পশ্চিমবঙ্গের ব্যক্তি বিষয়শ্রেণী:আনন্দ পুরস্কার বিজয়ী	https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B6%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BF%20%E0%A6%9A%E0%A6%9F%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A7%8B%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A7%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 967, 1192, 2641, 4132, 5047, 5731, 6942, 7068, 7308, 7450, 8870, 9784, 10434, 10755, 11047, 11635, 11960, 12607, 13759, 14333, 15721, 17196, 18067, 19273, 19872, 21405, 21724, 22438, 23751, 25937, 26009, 26303, 26632, 26875, 27684, 28702, 29476, 29869, 30820, 32944, 33388, 33602, 33667 ], "plaintext_end_byte": [ 942, 1191, 2640, 4094, 5046, 5730, 6913, 7067, 7307, 7449, 8869, 9757, 10433, 10754, 11020, 11619, 11931, 12595, 13758, 14306, 15692, 17154, 18066, 19272, 19816, 21404, 21693, 22366, 23750, 25905, 26008, 26267, 26564, 26874, 27683, 28679, 29475, 29868, 30819, 32925, 33356, 33569, 33646, 33877 ] }	ما هو النَيزَك؟	نيزك	arabic	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 51 ], "minimal_answers_end_byte": [ 243 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	النَيزَك (معرب الفارسية[1]) جسيم يوجد في النظام الشمسي ويتكون من حطام الصخور وقد يكون في حجم حبيبات الرمل الصغيرة أو في حجم صخرة كبيرة. إن المسار المرئي للنيزك الذي يدخل الغلاف الجوي الخاص بكوكب الأرض (أو بأي جسم آخر) يعرف باسم الشهاب، كما أن الاسم الشائع له هو "الشهاب الساقط". أما إذا وصل النيزك إلى سطح الأرض، فإنه في هذه الحالة يعرف باسم الحجر النيزكي. وهناك العديد من الشهب التي تعد جزءًا من زخات الشهب . وكلمة نيزك في الإنجليزية تعني "meteoroid" وأصلها "meteor" وهي كلمة مشتقة من الكلمة اليونانية "meteōros " وتعني "مرتفع في الهواء". نبذة تاريخية على الرغم من أن الشهب الساقطة كانت تعرف منذ أزمنة بعيدة، فإن هذه الظاهرة لم تعتبر ظاهرة فلكية إلا في أوائل القرن التاسع عشر. قبل ذلك، كانت تتم رؤيتها في الغرب على أنها ظاهرة طبيعية مثل البرق والرعد. إلا أنه لم يتم الربط بينها وبين القصص الغريبة عن الصخور المتساقطة من السماء. ولقد كتب توماس جيفرسون قائلاً: "لقد بدأت أعتقد بشكل أكثر سهولة أن الأستاذ يانكي سوف يزعم أن هذه الأحجار تسقط من السماء". وهو هنا يشير إلى البحث الذي أجراه بنيامين سيليمان وهو أحد أساتذة الكيمياء في جامعة يال، على الشهاب الذي وقع في مدينة وينستون عام 1807 بولاية كونيكتيكات. فلقد اعتقد سيليمان أن الشهب ظاهرة لها أصل كوني، إلا أن دراسة الشهب لم تجذب انتباه علماء الفلك حتى ظهور عاصفة الشهب الهائلة في نوفمبر 1833 . ففي ذلك الوقت، شاهد جميع الأشخاص في شرق الولايات المتحدة الأمريكية آلاف الشهب التي كانت تنطلق من نقطة واحدة في السماء. ولقد لاحظ المراقبون الأذكياء أن نقطة تلاقي النيازك، وذلك كما يتم تسميتها الآن، تتحرك مع مجموعة النجوم المكونة لبرج الأسد. لقد قام عالم الفلك دينسون أولمستيد Denison Olmsted بعمل دراسة موسعة على هذه العاصفة، وقد خلص من هذه الدراسة إلى أن هذه الظاهرة لها أصل كوني. كما أن العالم هاينريش أولبرز قد توقع تكرار هذه العاصفة مرة أخرى في عام 1876 وذلك بعد مراجعة السجلات التاريخية، الأمر الذي جذب انتباه علماء الفلك الآخرين. ولكن العمل التاريخي الذي قام به العالم هربرت نيوتن Hubert A. Newton والذي اتصف بأنه أكثر شمولية، قد أدى إلى تعديل التنبؤ السابق ليصبح في عام 1866، الأمر الذي ثبتت صحته فيما بعد. إلى أن نجح جيوفاني سكيابارلي Giovanni Schiaparelli في الربط بين شهب الأسديات (تيار دوري من الشهب مركزه برج الأسد ) و مذنب تمبل تتل (Tempel-Tuttle)، أصبح وجود أصل كوني للشهب من الأمور المؤكدة والمثبتة الآن. ولكن لا تزال هذه الشهب والنيازك مجرد ظاهرة جوية، حتى أن كلمة شهاب في اللغة الإنجليزية تعني "meteor" وهي كلمة مشتقة من الكلمة اليونانية التي تعني بالإنجليزية "atmospheric". نيازك النظام الشمسي إن التعريف الرسمي الحالي الذي وضعه الإتحاد الفلكي الدولي لمصطلح النيزك يوضح أنه جسم صلب يسبح في الفضاء بين الكواكب السيارة الأخرى، وقد يكون حجمه أصغر إلى حد كبير من حجم الكويكب (قطر نحو 250 متر)ولكنه أكبر إلى حد كبير أيضًا من حجم الذرة. "[2]. ولقد قدمت الجمعية الملكية للفلك تعريفًا جديدًا تصف فيه النيزك بأن عرضه يتراوح ما بين 100 ميكروجرام و10 ميكروجرام. والتعريف الجديد يدخل في هذا التصنيف أجسام أكبر حجمًا قد يصل قطرها إلى 50 متر. الأجسام الأقل حجماً يتم تصنيفها على انها النيازك الدقيقة أو تصنف كـغبار كوني. تتحرك النيازك حول الشمس في مجموعة متنوعة من المدارات كما أنها تدور بسرعات مختلفة. وأسرع هذه النيازك يتحرك بسرعة ما يقرب من 26 ميل في الثانية (42 كيلومتر في الثانية). أما الأرض فتدور بسرعة ما يقرب من 18 ميل في الثانية (29 كيلومتر في الثانية). لذا، عندما تدخل النيازك في الغلاف الجوي للأرض رأسيًا، فإن السرعة المشتركة لها جميعًا تصل إلى ما يقرب من 44 ميل في الثانية (71 كيلومتر في الثانية). وفي وقت قريب تمكن فريق من العلماء من العثور في قشرة الأرض على تركيز من مادة الإيريديوم الموجودة عادة في المواد الفضائية، وتشكل دليلا على آثار مذنبات أو نيازك. وهذا الاكتشاف يعزز فرضية اصطدام لمذنب أو نيزك منذ مائتي مليون سنة تلاها بسرعة نسبيا ظهور الديناصورات في الحقبة الجوراسية على حساب أصناف أخرى انقرضت أو ضعفت واكتشف العلماء أن الديناصورات العملاقة بدأت تحتل مكانة كبيرة بعد بدء الحقبة الجوراسية منذ حوالي 250 مليون سنة والانتقال بين آثار ديناصورات من الحقبتين الترياسية والجوراسية تم في فترة قصيرة نسبيا تمتد حوالي خمسين ألف سنة، وتتسم بانقراض أصناف أخرى بأعداد كبيرة. وتتسم هذه الحقبة بكثرة مادة الإيريديوم، وهذا ما يشير إلى تأثير من الفضاء. مكونات النيازك 1- النيازك الحديدية Iron Meteorites : ومتكونة من أكثر من 98% من الحديد والنيكل. 2- النيازك الحديدية الحجرية Stony-Iron Meteorites: نصفها مكوّن تقريباً من الحديد والنيكل والنصف الآخر من نوع الصخر المعروف باسم الـ "أوليفين". 3- النيازك الحجرية Stony Meteorites: التي تشمل على حجارة، وتقسم حجارتها إلى عدة أنواع. يمكن تحديد مكونات النيازك عندما تمر من الغلاف الجوي للأرض، وذلك عن طريق المسار المنحني الذي تسلكه والطيف الضوئي للشهب الناتجة. ويساعد تأثير هذه الظواهر على الموجات اللاسلكية في توفير المعلومات التي تكون مفيدة بشكل خاص في حالة الشهب التي تحدث بالنهار والتي يكون من الصعب ملاحظتها إذا لم يحدث ذلك. فمن خلال قياس المسارات المنحنية، تم اكتشاف أن النيازك لها العديد من المدارات المختلفة، فبعضها يتجمع في شكل سيل (انظر: وابل شهبي Meteor shower ) عادة ما يكون مصحوبًا بالمذنب الأم، ولكن هناك نيازك أخرى تظهر وحيدة بشكل واضح. إن الطيف الضوئي بجانب القياسات الخاصة بكل من المسار المنحني الذي تسلكه النيازك ومنحنى الضوء، كل هذا يزودنا بمعلومات عن التركيبات والكثافات المختلفة والتي تتراوح ما بين أجسام هشة مثل كرات الثلج وتصل كثافتها إلى ربع كثافة الثلج [3] وبين صخور أخرى كثيفة وغنية بحديد النيكل. هناك عدد صغير نسبيًا من النيازك تستطيع أن تخترق الغلاف الجوي للأرض ثم تخرج منه مرة أخرى ويطلق على هذه النيازك مصطلح ( مثال ذلك: الكرات النارية الهائلة التي تساقطت في وضح النهار عام 1972) . وجدير بالذكر أن الملايين من الشهب تنشأ يوميًا في الغلاف الجوي للأرض. والملاحظ أن معظم النيازك المسئولة عن تكون الشهب يبلغ حجمها حجم الحصاة. وتصبح هذه الشهب مرئية عندما تكون على بعد ما يقرب من 40 إلى 75 ميل (65 إلى 120 كيلومتر) فوق سطح الأرض. ولكن تتحطم هذه الشهب عندما تكون على ارتفاع 30 إلى 60 ميل (50 إلى 95 كيلومتر). مصادر النيازك 1) حزام الكويكبات: وهو يعد من أهم مصادر النيازك التي قد تصل إلى الأرض، ويوجد ما بين مداري المريخ والمشتري مسافة شاسعة تحتوي العديد من الكتل الصخرية التي تكون أحجامها ما بين حجم الحصى إلى عدة مئات من الأميال عرضاً، وكتلة جميع هذه الصخور لا تزيد عن 5% من كتلة القمر، ويسمى الكبير منها بـ [ الكويكبات ]، ومن حين لآخر تنطلق بعض الكتل الصخرية من مدارها وتدخل جو الأرض. 2) حزام كيوبر: ويضم عدداً كبيراً من الأجسام، ولكن خطرها أقل نظراً لوجود كوكب المشتري ذي الجاذبية الرهيبة، والذي يقلل من احتمال وصولها إلينا، ويقع حزام كيوبر بعد مدار كوكب نبتون. 3) الأجرام الناتجة عن اصطدام جسم ما بأحد الكواكب، وهذه الأجسام تسبح بشكل متواصل في المجموعة الشمسية، ويمكن أن تشكل خطراً عند اصطدامها بكوكب الارض. الحجر النيزكي يعد الحجر النيزكي جزءًا من النيزك أو الكويكب الذي نجح في مواصلة رحلته خلال الغلاف الجوي حتى اصطدم بسطح الأرض دون أن يتدمر.[4][4][5]. إن الأحجار النيزكية قد تكون أحيانًا وليس دائمًا مصحوبة بفوهات صدمية (فوهة صدمية) ذات سرعة فائقة، فأثناء التصادم القوي، يمكن أن يتبخر الجسم المتصادم كله دون أن يترك وراءه أية أحجار نيزكية. التكتيت إن المادة الأرضية المنصهرة الناتجة عن تأثير الحجر النيزكي من الممكن أن تبرد وتتصلب في شكل جسم يعرف باسم التكتيت الذي عادة مايتم الخلط بينه وبين الأحجار النيزكية. الغبار النيزكي معظم النيازك تتدمر عندما تدخل الغلاف الجوي. وعندما يحدث ذلك، فإن الحطام المتخلف يعرف باسم الغبار النيزكي أو غبار الشهب. ومن الممكن أن تظل جسيمات الغبار النيزكي ثابتة في الغلاف الجوي لما يزيد عن عدة شهور. كما أن هذه الجسيمات قد تؤثر على المناخ عن طريق كل من الإشعاع الكهرومغناطيسي المشتت والتفاعلات الكيميائية المحفزة في الجزء العلوي من الغلاف الجوي. الشهب الشهاب هو شعاع ضوئي مرئي يتكون عندما يخترق النيزك الغلاف الجوي للأرض. والشهب تتكون في المتكور الأوسط ومعظمها يتراوح ارتفاعه ما بين 75 كيلومتر و100 كيلومتر[6] وفيما يخص الأجسام التي يكون مقياس الحجم فيها أكبر من متوسط المسار الحر في الغلاف الجوي (والذي يتراوح بين 10 سم والعديد من المترات)، تحدث الرؤية نتيجة احتكاك الهواء الذي يتولد عنه ارتفاع درجة حرارة النيزك، الأمر الذي يجعل النيزك يتوهج وينشأ عنه ذيل مضيء من الغازات وجسيمات النيزك المنصهرة. وتشتمل الغازات على مواد نيزكية متبخرة وغازات من الغلاف الجوي والتي ترتفع حراراتها بشدة عندما يمر النيزك من خلال الغلاف الجوي. وجدير بالذكر أن معظم الشهب تستمر مدة توهجها لما يقرب من الثانية. ومن الممكن أن تحدث الشهب أيضًا في شكل وابل عندما تمر الأرض عبر مجموعة من الكتل الحجرية المتخلفة عن أحد المذنبات، ومن الممكن أن يحدث الشهاب أيضًا كشهاب وحيد (شهاب لا يترافق مع وابل الشهب أو سيلها المتكرر بانتظام) دون أن يرتبط حدوث ذلك بسبب معين. ولكن تتم رؤية الشهب بوضوح شديد عندما تحدث في شكل وابل شهبي. الكرة النارية الكرة النارية هي أحد الشهب التي تكون متوهجة بشكل أكثر من العادي. ولقد قام الإتحاد الفلكي الدولي بتعريف الكرة النارية على أنها شهاب متوهج أكثر من أية كواكب أخرى" (حيث تصل في الحجم إلى 4 أضعاف أو أكثر). [7][7][7] ولقد وضعت منظمة الشهب الدولية (إحدى المنظمات غير المتخصصة التي تقوم بدراسة الشهب) تعريفًا أكثر تحديدًا للكرة النارية؛ حيث عرَّفت هذه المنظمة الكرة النارية على أنها شهاب تبلغ درجة سطوعه 3- ضعف أو أكثر إذا تمت رؤيته من سمت الرأس (النقطة التي تقع فوق رأس الراصد مباشرة). لقد وضع هذا التعريف في الاعتبار زيادة المسافة بين الراصد والشهاب القريب من الأفق. فعلى سبيل المثال، الشهاب الذي تبلغ درجة 1- ويقع عند 5 درجات من الأفق يمكن تصنيفه على أنه كرة نارية لأنه إذا كان الراصد يقف تحت الشهاب مباشرة، فستبلغ درجة سطوع الشهاب 6-. International Meteor Organization - Fireball Observations الشهاب المتفجر يعني الشهاب المتفجر في اللغة الإنجليزية كلمة "bolide" وهي كلمة مشتقة من الكلمة اليونانية "βολις" والتي يمكن أن تعني القذيفة أو الوهج. وجدير بالذكر أن الاتحاد الدولي للفلك لم يضع أي تعريف رسمي للشهاب المتفجر، وذلك لأنه يعد أن هذا المصطلح يعد بشكل عام مرادفًا لمصطلح كرة النار. ويعد هذا المصطلح أكثر استخدامًا بين الجيولوجيين (جيولوجي) (علماء الأرض) من علماء الفلك (عالم فلك) حيث يعني هذا المصطلح بالنسبة لهم المتصادم الكبير. فعلى سبيل المثال، تستخدم هيئة المسح الجيولوجي الأمريكية المصطلح ليعني القذيفة المحدثة للفوهات الكبيرة وذلك ليشير إلى أننا لا نعرف طبيعة الجسم المؤثر بشكل دقيق ، سواء أكان هذا الجسم كويكبًا معدنيًا أم صخريًا أم مذنبًا ثلجيًا. يميل علماء الفلك إلى استخدام المصطلح ليعني كرات النار المتوهجة على نحو غير عادي، وخاصة تلك الكرات التي تنفجر (والتي أحيانًا ما تعرف باسم متفجرة). مدارات النيازك والشهب تدور النيازك حول الشمس في مدارات مختلفة بشكل كبير. بعض النيازك تدور معًا في مدارات متماثلة، وربما تكون هذه بقايا المذنبات التي تكون وابلاَ شهبيَا ينزل على الأرض. ومن الممكن أن ينتشر الحطام المتخلف عن الغازات الناتجة عن مرور الشهاب في النهاية في مدارات أخرى مختلفة. وهناك نيازك أخرى لا ترتبط بأي سيل من النيازك المشتركة في الاتجاه والسرعة (على الرغم من أن أغلبية النيازك تتحرك في الاتجاه نفسه وبالسرعة نفسها تقريبًا في مدارات لا تتداخل مع فلك الأرض حول الشمس أو مسار أي كوكب آخر). وأسرع هذه الأجسام يتحرك تقريبًا بسرعة 42 كيلومتر في الثانية (26 ميل في الثانية) في الفضاء القريب من مدار الأرض. وبالربط بين حركة هذه الأجسام والحركة المدارية للأرض التي تصل سرعتها إلى 29 كيلومتر في الثانية (18 ميل في الثانية)، نجد أن سرعات التصادم يمكن أن تصل إلى 71 كيلومتر في الثانية (44 ميل في الثانية) وذلك أثناء التصادم المتقابل. وقد يحدث هذا فقط إذا كانت الشهب تسير في مدار ارتجاعي (عكسي الحركة). وتصل فرصة اصطدام الشهب بالأرض أثناء النهار (أو بالقرب من النهار) إلى 50 في المائة، حيث يميل اتجاه مدار الأرض تقريبًا ناحية الغرب في فترة الظهيرة. وعلى الرغم من ذلك، نجد أن معظم الشهب تتم ملاحظتها في الليل؛ حيث إن انخفاض الإضاءة في هذه الفترة يسمح بملاحظة الشهب الأكثر خفوتًا. وهناك عدد من الشهب المعينة تتم ملاحظتهاعن طريق عدد كبير من الأشخاص العاديين وغالبًا ما يكون ذلك بالصدفة، إلا أن ذلك يكون مصحوبًا بتفاصيل كافية للتعرف على مدارات الشهب التي تظهر والنيازك التي استطاعت الوصول إلى سطح الأرض. فجميعها جاءت من المدارات الموجودة في المنطقة المجاورة لحزام الكويكبات. [8][8][8] الغازات المنتشرة في مسار نيزك أثناء دخول النيزك أو الكويكب داخل الغلاف الجوي العلوي، ينشأ باحتراق ذيل من الغازات المنتشرة في مسار النيزك، حيث تنتشر الجزيئات الموجودة في الغلاف الجوي العلوي عند مرور الشهاب. ومثل هذه الغازات من الممكن أن تستمر لمدة 54 دقيقة في كل مرة تظهر فيها. وجدير بالذكر، أن هناك العديد من النيازك التي تماثل في حجمها حجم حبيبات الرمل الصغيرة تدخل إلى الغلاف الجوي بشكل دائم، وبالتحديد كل بضعة دقائق في منطقة محددة. ومن ثم فإن ذيول الغازات تتواجد تقريبًا في الغلاف الجوي العلوي بشكل دائم. وعندما تصطدم الموجات اللاسلكية بهذه الغازات، فإنها تعرف في هذه الحالة باسم الاتصالات باستخدام اثار النيزك ـ عمليات الاتصال المعتمدة على إشارات لاسلكية يتم تشتيتها أو عكسها باستخدام ذيول من الغازات المشتتة والتي تحدث بفعل مرور شهاب. وعمليات الاتصال هذه عبارة عن شكل خاص من التشتت الذي يمكن استغلاله بنجاح في عمليات الاتصال اللاسلكية فوق مسارات تمتد حتى 15000 أو 2000 كم. وجدير بالذكر أن رادار الشهب من الممكن أن يقيس كثافة الغلاف الجوي والرياح عن طريق قياس نسبة الانحلال و إزاحة دوبلر للغازات المنتشرة أو المتشردة بسبب مرور شهاب. نيازك المسلسلات نيازك المسلسلات Andromides هي وابل من النيازك يظهر بين الثامن عشر والسادس والعشرون من نوفمبر ويبلغ درجته القصوى في 23 نوفمبر ويقع مركزه في كوكبة المرأة المسلسلة, وقد نشأ هذا الوابل من مذنب بيلي ونتج عنه في الأعوام 1872, 1885, 1892, 1899 سقوط شهب كثيرة, وأخيرا نقص تساقط الشهب من المذنب إلى 100 لكل ساعة ويستمر دائماً في النقصان, وحديثاً يسقط من المسلسلات فقط قليل من الشهب. الأصوات المصاحبة لحدوث النيازك والشهب العديد من الأشخاص يتداولون على مر السنين أن هناك أصواتًا يتم سماعها عندما تظهر الشهب المتوهجة في السماء. وقد يبدو ذلك مستحيلاً، عندما نضع في الاعتبار السرعة البطيئة نسبيًا للصوت. فأي صوت ناجم عن أحد الشهب الموجودة في الغلاف الجوي العلوي مثل صوت الطائرة وهي تخترق حاجز الصوت، لا يمكن أن يُسمع حتى يمر عدد كبير من الثواني بعد أن يختفي الشهاب من السماء. وعلى الرغم من ذلك، هناك حالات معينة مثل ما حدث أثناء وابل من شهب الأسد في عام 2001، حيث نقل الكثير من الناس أنهم قد سمعوا أصواتًا مثل الطقطقة أو الهسهسة أو الحفيف [9] [10][10][10] وقد كانت هذه الأصوات تحدث في الوقت نفسه الذي كان يتوهج فيه الشهاب. ولقد نقل أيضًا أنه كان يتم سماع أصوات متشابهة أثناء العروض المكثفة للشفق (أكثر الأضواء العديدة الصادرة من الطبقات العليا لجو الأرض شدة). هناك العديد من الباحثين الذين يعتقدون أن هذه الأصوات متخيلة وليست حقيقية - أي أن هذه المؤثرات الصوتية يضيفها العقل أثناء رؤية الضوء. ومع ذلك، فإن تردد هذه الأقاويل بشكل مستمر دون وجود أي تناقض فيها سبب الحيرة لبعض الباحثين الآخرين. فالتسجيلات الصوتية التي تم الحصول عليها تحت ظروف مشددة في منغوليا عام 1998 عن طريق فريق عمل قاده "سلافين جاراج" وهو أحد علماء الفيزياء في المعهد الفيدرالي السويسري للتكنولوجيا في لوزان، تدعم الرأي القائل بأن هذه الأصوات حقيقية. ولكن السؤال الذي ظل يمثل بعض الغموض هو كيف تنشأ هذه الأصوات إذا كانت بالفعل حقيقية؟ افترض الباحثون أن ذيول الغازات التي تتحرك باضطراب والتي تحدث بسبب مرور الشهاب تتفاعل مع المجال المغناطيسي للأرض، الأمر الذي ينشأ عنه نبضات من الموجات اللاسلكية. وعندما تتلاشى هذه الغازات، تنطلق العديد من وحدات الميجاوات من الطاقة الكهرومغناطيسية، هذا بجانب الزيادة الهائلة في طيف التردد الخاص بالترددات السمعية. إن الذبذبات المادية الناجمة عن النبضات الكهرومغناطيسية يتم سماعها إذا كانت قوية بشكل يكفي لجعل الحشائش والنباتات وإطارات النظارات وغيرها من الوسائل المعدنية تهتز. [11][11][11] [12][12][12][13][13][13].[14] وهذه النظرية المقترحة على الرغم من أنها قد تكون مقبولة من ناحية العمل في المعمل، إلا أنها تظل غير مدعمة بالقياسات الملائمة في هذا المجال. تدمير سفن الفضاء انظر أيضًا: Micrometeoroid – Effect on spacecraft operations حتى الشهب ضئيلة الحجم من الممكن أن تتدمر في السفن الفضائية. فلقد رصد تلسكوب هابل الفضائي ما يقرب من 572 فوهة صغيرة ومناطق مليئة بالشظايا. [15][15][15] الشهب ونشأة الحياة إن الشهب والنيازك التي سقطت على المحيطات البدائية من الممكن أن تكون قد ساهمت في تكوين مركبات الكربون التي مثلت اللبنة الأولي في بداية الحياة.[16] أشهر النيازك التي وصلت إلى سطح الأرض .نيزك بيكسكيل 1992—Peekskill, New York، تم تصوير فيلم له في 9 من أكتوبر 1992 من قبل 16 شخصًا على الأقل من مصوري الفيديو الذي يعملون لحسابهم الخاص.[17] الأخبار التي نقلها شهود العيان توضح أن دخول الكرة النارية للحجر النيزكي بيكسكيل قد بدأ من غرب فيرجينيا في الساعة 23:48 بتوقيت جرينتش العالمي (± دقيقة واحدة). فلقد كانت الكرة النارية التي تتحرك في أحد الاتجاهات الشمالية الشرقية تتميز بلونها الأخضر الناطق، كما أن درجة سطوعها قد وصلت إلى أعلى درجاتها وهي 13-. وفي أثناء الوقت الذي استغرقته رحلة الضوء والتي تجاوزت 40 ثانية، استطاعت الكرة النارية أن تقطع طريقًا أرضيًا وصلت مساحته من 700 إلى 800 كيلومتر.[18] إن الحجر النيزكي الذي تم استعادته في بيكسيكل في نيويورك (والذي ينتسب في الاسم إلى المكان الذي سقط فيه) (عند 41.28 deg.N, 81.92 deg. W) قد بلغت كتلته 12.4 كيلوجرام (27 رطل)، وقد تم تعريفه باسم الحجر النيزكي البريشي (أي الحجر المتكسر والذي يحتفظ بنوعه الأصلي ـ بمعنى أنه يقاوم الاصطدام دون امتزاج أو اختلاط بأي نوع آخر من الصخور يغير من تركيبه الكيمائي الأصلي) بدرجة H6. "[19], لقد أوضح تسجيل الفيديو أن الحجر النيزكي بيكسكيل من الممكن أن يكون معه العديد من الأحجار النيزكية الأخرى التي كانت تصاحبه في رحلته فوق نطاق واسع من الأرض خاصة في المنطقة الواقعة بالقرب من بيكسكيل. اهتمام ناسا في عام 1990 قرر الكونغرس الأمريكي بتوكيل ناسا بتتبع مستمر للنيازك والكويكبات التي تقترب من الأرض وقد تضرها. ويقوم خبراء ناسا بتتبع تلك الأجرام من ثلاثة مراصد في ماوي تاكسون، وسوكورو نيومكسيكو. كما يتتبعها مرصد فضائي وايز WISE الذي يقيس الأشعة تحت الحمراء ، واستطاع حتى الآن تحديد 150 منها تقترب من الأرض. كما تقوم بعض الدول الأخرى بنشاطات في هذا المجال، كما يشارك فيه كثير من الهواة، إلا أن ناسا هي المنظمة الرئيسية في هذا المضمار. يعد نيزك أو كويك قريب من الأرض إذا كان مروره بنا على بعد 3 و1 وحدة فلكية (أي 200 مليون كيلومتر من الأرض)، كما يعد اقترابا خطيرا إذا كان اقترابه من الأرض نحو 05 و0 وحدة فلكية (48 و7 مليون كيلومتر) ويبلغ حجمه نحو 100 متر على الأقل. كما يلعب تركيب النيزك أو الكويكب دورا هاما. فمعظم تلك الاجرام من السيليكا وتكون مسامية هشة، تتفتت وتحترق وتتلاشى بمجرد ملاقاتها جو الأرض. من هذا النوع كان نبزك تونغوسكا الذي سقط فوق سيبيريا. أما النيازك المعدنية فيندر وجودها وهي تتحمل اصتدامها بالجو تصل غلأى سطح الأرض. أحد تلك النيازك المعدنية كان بحجم 50 متر من الحديد والنيكل سقط في منطقة "فينسلو"، أريزونا، بأمريكا الشمالية قبل نحو 50.000 سنة وأحدث فيها فجوة هائلة يبلغ قطرها 1200 متر وعمق 170 متر واحدث دمار كبير في تلك المنطقة. يزور تلك الفجوة سياح كثيرون من جميع أنحاء العالم. في نفس الوقت تهتم ناسا بدراسة تقنيات يمكن بها تفادي مصائب تلك النيازك والكويكبات، إلا أنها لا زالت في أول الطريق. من ضمن تقنيات ناسا محاولاتها في إرسال مركبات فضائية لزيارة كويكب فيستا من 2011 إلى 2012، ثم تنتقل كويكب سيريس لدراسته وصلت في عام 2015. كما أرسلت ناسا المركبة الفضائية "نير شوميكار " NEAR Schoemaker التي هبطت على الكويكب إيروس في عام 2001. وفي عام 2005 أرسلت ناسا المركبة الفضائية ديب إمباكت التي أسقطت على نيزك تمبل 1 شحنة مصمتة من النحاس تزن نحو 300 كيلوجرام، فأحدثت عليه اصتداما جعل جزء منه يتبخر في الفضاء، وقامت المركبة الفضائية بتحليل مواد الغبار المتصاعدة منه عن قرب، وذلك بغرض معرفة تركيبه الكيميائي ومدى صلابته أو هشاشته. كل تلك الدراسات تزيد من إمكانيات تقنيات ناسا الفضائية وبصفة خاصة الدقة في الوصول إلى أمثال تلك الأجرام والمناورة عليها. وقد تساعد تلك التطورات ناسا على تفادي ارتطام نيزك أو كويكب بالأرض إذا ثبت أنه سوف يشكل خطرا على سكان الأرض، فيمكن لناسا حينئذ -إذا كان لها متسعا من الوقت - أن ترسل مركبة فضاء إليه تعمل على انحراف خط سيره بحيث لا يرتطم بالأرض، فانحراف بسيط في الوقت المناسب تمنع اصتدامه بالأرض. أما فكرة تدمير النيزك أو الكويكب في الفضاء فهذا ليس حلا إذ أن فتاته وأجزاء منه ستصل حتما إلى الأرض وتلحق بها أضرارا لا يستطيع أحد تقدير شدتها. بعض الصور زخة شهب الجباريات زخة شهب الجباريات Two Orionids and درب التبانة Multi-colored Orionid Orionid توضح الصورة الشهب الأكثر توهجًا أو الكرة النارية التي تترك ورائها ذيلاً دخانيًا بفعل الرياح المرتفعة، ويمكن رؤية ذلك في الجانب الأيمن من الصورة Orionid. مواضيع ذات علاقة تريزا (نيزك) 63 كيلوغرام نيزك دقيق غبار كوني غبار بين كوكبي .. (الجسيمات الغبارية بين الكواكب السيارة). الروابط الإضافية CBC News 7 مارس 2008 في . انظر أيضًا نيزك جبل كامل نيزك 2003 إبسيلون إن 107 2002 إيه إيه 29 صخرة ذات درع حراري بيتيلي فوهة صدمية اصطدام حجر نيزكي شهب البرشاويات المراجع تصنيف:نيازك	https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%8A%D8%B2%D9%83
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 1609, 2795, 4666, 9356, 10441, 11388, 12319, 13275, 14381, 15505, 16838, 18476, 18816, 19881, 19961 ], "plaintext_end_byte": [ 1583, 2753, 4618, 9311, 10376, 11346, 12262, 13239, 14291, 15504, 16809, 18396, 18784, 19755, 19959, 20179 ] }	2011 నాటికి చాపరాయి గ్రామ జనాభా ఎంత?	అరకులోయ	telugu	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	అరకులోయ, ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రములోని విశాఖపట్నం జిల్లాకు చెందిన ఒక మండలము. ఇది విశాఖపట్ణణానికి 114 కిలొమీటర్ల దూరంలో ఉంది.[1] అరకు లోయ అందమైన అడవులతో కూడిన కొండల ప్రాంతం. సముద్ర మట్టము నుండి 900 మీటర్ల ఎత్తున ఉండి అణువణువున ప్రకృతి రమణీయతతో విలసిల్లుతున్న అద్భుత పర్వతపంక్తి.[2] అనేక కొండజాతులు ఈ ప్రాంతముపై ఆధారపడి జీవనము సాగిస్తున్నారు. విశాఖనుంచి రైలులో అరకు చుట్టివెళ్ళే ప్రయాణం ఒక అందమైన అనుభూతినిస్తుంది. ఈ ప్రాంతము ప్రతి సినిమాలలో ఏదో ఒక భాగములో కనిపిస్తుంది. నిత్యము సినిమా షూటింగులతో బిజీగా ఉండే ఈ ప్రాంతము చూడదగ్గ పర్యాటక ప్రదేశం.దీనికి దగ్గర్లొ గిరిజన జలపాతాలు,మ్యూజియం ఉన్నాయి భౌగోళికం ఇది తూర్పు కనుమల లో ఉంది.[3] ఇది విశాఖపట్నం నుండి 114 కి.మీ దూరంలో ఒడిషా రాష్ట్ర సరిహద్దుకు దగ్గరగా ఉంది. అనంతగిరి మరియు సుంకరిమెట్ట రిజర్వు అడవి ఈ అరకులోయలో ఒక భాగము. ఇచట బాక్సైట్ నిక్షేపాలున్నాయి. [4] ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో ఎత్తైన శిఖరం అయిన గాలికొండ ఇచట ఉంది. దీని ఎత్తు 5000 అడుగులు (1500 మీటర్లు). ఇచట జూన్-అక్టోబరు నెలల మధ్య సరాసరి వర్షపాతం 1,700 మి.మీ (67 అంగుళాలు). [5] ఈ ప్రాంతం సముద్రమట్టానికి 1300 ఎత్తున ఉన్నది. ఈ లోయ 36 కి.మీ విస్తరించి ఉంది. [6] ఆర్థిక వ్యవస్థ ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని తూర్పు కనుమలలో ఉన్న పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా లోని పాములేరు లోయలో బ్రిటిష్ వారు 1898 లో మొట్టమొదటి సారి కాఫీ పంటను పరిచయం చేసారు. తరువాత అది 19వ శతాబ్ద ప్రారంభం నాటికి అరకు లోయ వరకు వ్యాపించింది. స్వాతంత్ర్యానంతరం ఆంధ్రప్రదేశ్ అటవీ శాఖ ఈ ప్రాంతంలో కాఫీ తోటలను అభివృద్ధి చేసింది. 1956లో కాఫీ బోర్డు ఈ ప్రాంతంలో కాఫీ పంటను అభివృద్ధి చేయడానికి "ఆంధ్రప్రదేశ్ గిరిజన కో ఆపరేటివ్ కార్పొరేషన్ లిమిటెడ్" (GCC) ను నియమించింది. స్థానిక రైతుల సహకారంలో జి.సి.సి కాఫీ పంటను ప్రోత్సాహించింది. 1985లో ఈ తోటలు ఎ.పి.ఫారెస్టు డెవలప్‌మెంటు కార్పొరేషన్ మరియు జి.సి.సి ప్రోత్సాహిత గిరిజన కార్పొరేషన్ కు అప్పగించారు. ఈ సంస్థలు ప్రతీ గిరిజన రైతు కుటుంబానికి 2 ఎకరాల చొప్పున కాఫీ తోటలను కేటాయించాయి. [7] ప్రకృతి సౌందర్యం అరకు లోయకు ఘాట్ రోడ్డు మార్గం ద్వారా వెళుతున్నప్పుడు రోడ్డుకిరువైపుల ఉన్న దట్టమైన అడవులు కనువిందు చేస్తాయి. ఇక్కడ ట్రెక్కింగ్ భలే సరదాగా ఉంటుంది. మొత్తం 46 టన్నెళ్లు, బ్రిడ్జిలు ఉంటాయి. ఇక అరకులోయకు వెళ్లే మార్గమధ్యంలో దర్శనమిచ్చే అనంతగిరి కొండలు కాఫీ తోటలకు ప్రసిద్ధి. బొర్రా గుహలు అరకులోయకు సుమారు 29 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్నాయి. [8] సముద్రమట్టానికి 3వేల అడుగుల ఎత్తున బొర్రాగుహలు ఉన్నాయి. ప‌చ్చ‌ని చెట్లూ, కొండ చరియలూ, పచ్చని తివాచీ పరిచినట్టుండే పచ్చిక మైదానాలూ ఇక్క‌డికొచ్చే సందర్శకులను ఆకట్టుకుంటాయి. ఈ గుహలను ఆగ్లేయ పరిశోధకుడు విలియం కింగ్ కనుగొన్నట్లు చారిత్రిక కథనం. ఈ గుహలు సున్నపు పొరల వల్ల 150మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం ఏర్పడ్డాయని పరిశోధనల ద్వారా తెలిసింది. విశాఖపట్నం జిల్లాలో గల గోస్తనీ నది ఈ గుహ్గల్లో పుట్టి జలపాతంగా మారి తూర్పు దిశలో ప్రవహించి భీమునిపట్నం వద్ద బంగాళాఖాతంలో కలుస్తుంది. గోస్తనీకి చెందిన కొండ ఏరులూ సెలయేరుల నీటి తాకిడికి సున్నపురాతిపొరలు కరిగి నిక్షేపాలుగా భూమి నుంచి పైకి, పైకప్పు నుంచి భూమికి వారధిగా ఏర్పడ్డాయి. ఈ ఆకారాలు రకరకాల జంతు, వస్తు, మానవ ఆకృతులతో విద్యుత్తు కాంతులతో వెలుగులీనుతున్నాయి. ఇక్కడి గిరిజనులు ఈ ఆకృతులనే దేవతలుగా కొలుస్తున్నారు. బొర్రా గుహలకు వందమీటర్ల వ్యాసంతో ప్రవేశద్వారం ఉంది. కిలోమీటరు పొడవునా సొరంగం ఉంటుంది. ఇందులో చాలా చోట్ల మూడు అరలు కలిగిన సొరంగాలు ఉన్నాయి. అరకులోయలోని పద్మావతి ఉద్యానవన కేంద్రం పర్యాటకులకు కనువిందు చేస్తుంది. ఇక్కడి అందాలను వీక్షించేందుకు దేశ,విదేశాల పర్యాటకులు ఇక్కడికి వస్తుంటారు. ఇక్కడి చెట్లపై నిర్మించిన హట్స్‌ పర్యాటకులకు మరువలేని అనుభూతిని అందిస్తున్నాయి. చల్లని వాతావరణం మధ్య హట్స్‌లో బస చేసే సౌకర్యం ఉంది. గార్డెన్‌లో కొత్తగా ఏర్పాటు చేసిన గిరిజన మహిళ, మత్స్యకన్య, అల్లూరి సీతారామరాజు, శివపార్వతుల విగ్రహాలు, టాయ్‌ ట్రైన్‌ ప్రత్యేక ఆకర్షణగా నిలుస్తున్నాయి. గార్డెన్‌లో గులాబీ మొక్కలు సందర్శకులను ఎంతగానో ఆకట్టుకుంటాయి.[9] గిరిజన మ్యూజియం పద్మాపురం ఉద్యానవనం నుంచి 3 కి.మీ. దూరంలో గిరిజన మ్యూజియం ఉంది. ఈ మ్యూజియం ప్రవేశానికి పెద్దలకు మరియు పిల్లలకు వేర్వేరు ధరలతో ప్రవేశ రుసుము ఉంది. ఇక్కడ గిరిజనుల సంప్రదాయాలు, ఆచారాలను ప్రతిబింబించే సహజ సిద్ధంగా ఉండే ప్రతిమలు ప్రత్యేకం. బోటు షికారు, ల్యాండ్‌ స్కేపింగ్‌లు ఆకర్షణగా ఉన్నాయి. ఇక్కడే కాఫీ రుచులు పంచే కాఫీ మ్యూజియం ఉంది. వివిధ రకాల కాఫీలతోపాటు కాఫీ పౌడర్‌ లభిస్తుంది. కటికి, తాటిగుడ జలపాతాలు బొర్రా గుహలను సందర్శించి బయటకు వచ్చాక సమయం ఉంటే 3 కి.మీ. దూరంలో ఉన్న కటికి జలపాతాన్ని, అక్కడి నుంచి అనంతగిరి చేరుకుని తాడిగుడ జలపాతాన్ని సందర్శించేందుకు వెళ్లవచ్చు. సాయంత్రం అరకులోయ రైల్వేస్టేషన్‌ నుంచి అద్దాల రైలు బయలుదేరి బొర్రా స్టేషన్‌కు 6.05 గంటలకు వస్తుంది. ఈలోగా బొర్రా స్టేషన్‌కు చేరుకుంటే రాత్రి 9 గంటలకు విశాఖపట్నం చేరుకోవచ్చు. చాపరాయి జలపాతం గిరిజన మ్యాజియం నుంచి 16 కిమీ. దూరంలో చాపరాయి జలపాతం ఉంది. గిరిజన మ్యూజియం నుంచి బయలుదేరితే 30 నిమిషాల్లో ఇక్కడకు చేరుకోవచ్చు. బండరాయి వంటి చాపరాతిపై ప్రవహిస్తున్న జాలువారే నీటిలో తేలియాడవచ్చు. ప్రవేశ రుసుము రూ.10. స్థానికంగా బొంగులో చికెన్‌ విక్రయాలు అధికంగా జరుగుతాయి. మాంసాహార ప్రియులు బొంగులో చికెన్‌ను ఇక్కడ రుచి చూడవచ్చు పద్మాపురం ఉద్యానవనం అరకులోయ రైల్వేస్టేషన్‌కు 3 కి.మీ. దూరంలో పద్మాపురం ఉద్యాన వనం ఉంది. రైల్వే స్టేషన్‌లో పది నిమిషాల్లో ఇక్కడకు చేరుకోవచ్చు. ఉద్యాన వనంలో వివిధ రకాల పుష్పజాతులు, వృక్ష జాతులకు సంబంధించిన చెట్లు ప్రత్యేక ఆకర్షణగా నిలుస్తాయి. ల్యాండ్‌ స్కేపింగ్‌ తదితరాలు ఉన్నాయి. ఉద్యాన వనాన్ని దర్శించేందుకు ప్రవేశ రుసుము ఉంది. ఇక్కడ పిల్లలతో సరదాగా గడపవచ్చు. బొర్రా గుహలు చాపరాయి జలపాతం నుంచి 17 కి.మీ. దూరంలో డముకు వ్యూపాయింట్‌, కాఫీ తోటలు ఉన్నాయి. అక్కడి నుంచి 20 కి.మీ. దూరంలో బొర్రా గుహలకు ఉన్నాయి. బొర్రా గుహలను తిలకించేందుకు గంట నుంచి గంటన్నర సమయం పడుతుంది. బొర్రా గుహల సమీపంలోనూ హోటళ్లు ఉన్నాయి. ఇక్కడ రుచికరమైన ఆహార పదార్థాలు లభిస్తాయి. బొంగులో చికెన్‌కు బొర్రా గుహల సమీపంలోని హోటళ్లు ప్రసిద్ధి. ముందుగా ఆర్డర్‌ ఇస్తే ప్రత్యేకంగా తయారు చేస్తారు. విశాఖపట్నం నుండి అరకు రైలు యాత్ర విశాఖపట్నం - కిరండూల్‌ వెళ్లే పాసింజరు రైలుకు అద్దాల బోగీని జత చేసి అరకులోయ వరకు రైల్వే శాఖ నడుపుతోంది. ఈ రైలు తిరుగు ప్రయాణంలో అరకులోయ స్టేషన్‌లో అద్దాల బోగీని కలుపుకొని విశాఖపట్నం తీసుకువస్తుంది. ఈ బోగీలో మొత్తం 40 సీట్లున్నాయి. సీట్లు తక్కువ కావడం, డిమాండు అధికంగా ఉండటంతో ప్రయాణ తేదీని నిర్ణయించుకుని ముందుస్తు రిజర్వేషన్‌ చేయించుకుంటారు. ఈ రైలు విశాఖపట్నం స్టేషన్‌ నుంచి ప్రతి రోజూ ఉదయం 7.10 గంటలకు బయలుదేరుతుంది. విశాఖ నుంచి అద్దాల బోగీలో బయలుదేరిన ప్రయాణికులు సొరంగ మార్గాలు, ఇరువైపులా ప్రకృతి రమణీయ దృశ్యాలు, కొండవాగుల నుంచి జాలువారే జలపాతాలను వీక్షిస్తూ ప్రయాణం సాగించవచ్చు. ఈ రైలు ఉదయం 10.05 గంటలకు బొర్రా స్టేషన్‌కు చేరుకుంటుంది. అక్కడి నుంచి బయలుదేరిన రైలు 11.05 గంటలకు అరకులోయ స్టేషన్‌కు వస్తుంది. అరకులోయ రైల్వేస్టేషన్‌లో దిగిన ప్రయాణికులు స్థానికంగా సందర్శనీయ స్థలాలకు వెళ్లేందుకు ప్రైవేటు వాహనాలు, ఆటోలు అందుబాటులో ఉంటాయి. సమయపాలన పాటిస్తూ ముందుకు సాగితే అరకులోయ అందాలను ఆస్వాదించవచ్చు. ప్రముఖులు ఈ గ్రామమునకు శ్రీమతి మేరుగు విమలమ్మ అందించిన ఆరోగ్యసేవలు వర్ణనాతీతం.ఈగ్రామము నకు మాత్రమే కాక పలు గ్రామములలో మాడగడ, గన్నెల, డుంబ్రిగుడ గ్రామాలకు ఈమె సుపరిచితురాలు. ఈమె భర్త శ్రీ మద్దిరాల శ్రీనివాసరావు ఉద్యోగరీత్యా గిరిజన సహకార సంస్థలో సేల్స్ మెన్ గా పనిచేసిన ఈయన కూడా అనేకమంది గిరిజనులను సమర్దులైన విద్యావంతులుగా తీర్ఛిదిద్దాడు.వీరిసంతానము నలుగురు కుమారులు ఇద్దరు కుమార్తెలు.పెద్దకుమారుడు బెన్ హర్ మద్దిరాల ఓ మంచి చిత్రకారుడు అనేక సినిమాలకు చిత్రాలను గీసి అనేకమంది ప్రశంసలు అందుకున్నాడు.ఇతను ప్రస్తుతము అనకాపల్లిలో ఓ మంచి సంఘసంస్కర్తగా అనేకమంది ప్రశంసలందుకుంటున్నాడు. మండలంలోని గ్రామాలు గణాంకాలు 2011 జనాభా ప్రకారం మొత్తం జనాభా 56,674. అందులో పురుషులు 27,492, స్త్రీలు 29,182. 2011 లో అక్షరాస్యత 48.55%. అందులో పురుషులు 61.56%, స్త్రీలు 35.10% చిత్రమాలిక అరకులోయ సుందర దృశ్యం అరకులోయ సుందర దృశ్యం అరకులోయ సుందర దృశ్యం గోస్థనీ నది, అరకులోయ అరకులోయ వద్ద పొలాలు అరకులోయ సుందర దృశ్యం అరకులోయ సుందర దృశ్యం అరకులోయ గిరిజనులు అరకులోయలో రైలు ప్రయాణం అరకులోయ సుందర దృశ్యం అరకులోయ గిరిజన మ్యూజియమ్ (ప్రదర్శనశాల) అరకులోయ సుందర దృశ్యం అరకులోయ రోడ్డు అరకులోయ సుందర దృశ్యం అరకులోయలో కాఫీ తోటలు అరకులోయ సుందర దృశ్యం ఇవి కూడా చూడండి అరకు కాఫీ మూలాలు బయటి లింకులు Pictures of Tribal museum, Horticulture nursery, Tribal dancing & Borra caves వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ పర్యాటక ప్రదేశాలు వర్గం:విశాఖపట్నం జిల్లా పర్యాటక ప్రదేశాలు en:Araku Valley	https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%8B%E0%B0%AF
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 310, 1511, 2571, 2751, 3170, 3208 ], "plaintext_end_byte": [ 294, 1495, 2559, 2750, 3128, 3206, 4230 ] }	اين وقع حادث المدمرة كول؟	تفجير يو إس إس كول	arabic	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 199 ], "minimal_answers_end_byte": [ 229 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	تفجير يو إس إس كول كان تفجير إنتحاري وقع ضد المدمرة الأمريكية يو إس إس كول في 12 أكتوبر 2000 بينما كانت ترسوا على ميناء عدن اليمني. وأسفر الهجوم عن مقتل 17 بحار أمريكي. الأحداث في 12 أكتوبر 2000 تم تنفيذ إحدى العمليات الأنتحارية على ناقلة عسكرية أمريكية بحرية USS Cole في ميناء عدن في اليمن وكانت الناقلة راسية في المياه اليمنية لغرض التزويد بالوقود. في الساعة 11:18 قبل الظهر بتوقيت عدن اقترب قارب صغير من الناقلة واصطدمت بها محدثا انفجارا خلف فتحة بطول 12 متر على جانب الناقلة وقتل 17 من الملاحين وتم إصابة 39 آخرين بجروح وتم فيما بعد اكتشاف أن منفذي العملية إبراهيم الثور وعبد الله المساواة كانوا أعضاء في منظمة القاعدة. بعد أكثر من سنتين وبالتحديد في 3 نوفمبر 2002 أطلقت عناصر من وكالة المخابرات الأمريكية النار على سيارة كانت تقل أبو علي الحارثي وأحمد حجازي على الأراضي اليمنية حيث اعتبرت الوكالة الاثنين من المخططين الرئيسيين للعملية.[1][2] تداعيات في 1 نوفمبر 2000 منعت السلطات الأمنية هبوط طائرات عمودية أمريكية في مطار عدن ، وفي 6 نوفمبر منعت سلطات المطار مروحية عسكرية أمريكية من الهبوط في ثاني حادث من نوعه خلال اسبوع وسبق لليمن أن أصدر انذارا للطائرات الحربية الأمريكية الاسبوع الماضي بعدم دخول أجوائه لانها ستكون أهدافا معادية، بعد قيام إحدى المروحيات بالتحليق قرب الشواطئ ومحاولاتها الهبوط في أحد المطارات.[3] وبعد خمس سنوات قال الرئيس علي عبد الله صالح في 1 ديسمبر 2005 أن الولايات المتحدة الأمريكية، كانت تنوي احتلال مدينة عدن اليمنية، إثر استهداف مدمرتها "يو أس أس كول" الأمريكية ، إلا أنه تم منعها بالوسائل الدبلوماسية . أحداث في 7 يوليو 2004 بدأت، في صنعاء، محاكمة المتهمين بتفجير المدمرة الأمريكية، "كول"، في سواحل عدن، عام 2000. وفي 29 سبتمبر من نفس العام قضت محكمة يمنية بإعدام المتهمَيْن الرئيسيَّين بتفجير المدمرة الأمريكية "يو. اس. اس. كول"، في ميناء عدن، في 12 أكتوبر 2000. كما حكمت بالسجن على أربعة من المتهمين، لمدد راوحت بين 5 و10 سنوات. المصادر وصلات خارجية واشنطن بوست 4 May 2008 تصنيف:2000 في اليمن تصنيف:أحداث أكتوبر 2000 تصنيف:العلاقات اليمنية الأمريكية تصنيف:القرن 20 في عدن تصنيف:القوات البحرية الأمريكية في القرن 20 تصنيف:تاريخ الولايات المتحدة البحري تصنيف:تاريخ اليمن الحديث تصنيف:تفجيرات انتحارية في اليمن تصنيف:تنظيم القاعدة تصنيف:حوادث إرهابية في اليمن 2000 تصنيف:حوادث بحرية دولية تصنيف:حوادث بحرية في 2000 تصنيف:حوادث قتال تصنيف:خليج عدن تصنيف:رئاسة بيل كلينتون تصنيف:سياسة اليمن تصنيف:عمليات إرهابية تنسب لتنظيم القاعدة في جزيرة العرب تصنيف:عمليات إرهابية تنسب لمنظمات إسلامية تصنيف:قتل جماعي في 2000 تصنيف:محافظة عدن تصنيف:هجمات في 2000	https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%81%D8%AC%D9%8A%D8%B1%20%D9%8A%D9%88%20%D8%A5%D8%B3%20%D8%A5%D8%B3%20%D9%83%D9%88%D9%84
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 913, 2268, 3832, 5485, 6174, 6266, 7556, 7629, 8267, 8561, 9694, 10950, 12672, 14007, 14711, 17398, 18898, 20357, 20924, 21226, 22482, 24351, 26648, 27879, 29103, 30205, 31025, 32683, 34201, 36535, 36955, 37578, 39279, 40162, 42357, 43177, 44487, 45517, 45865, 47456, 48450, 51405, 55871, 57764, 59483, 61275, 62540, 64646, 66895, 68362, 70026, 72224, 73761, 74946, 76854, 77593, 77663 ], "plaintext_end_byte": [ 912, 2252, 3831, 5484, 6160, 6265, 7555, 7628, 8266, 8539, 9693, 10949, 12671, 14006, 14620, 17397, 18897, 20356, 20885, 21225, 22481, 24350, 26603, 27878, 29070, 30204, 31024, 32663, 34200, 36534, 36954, 37525, 39278, 40161, 42356, 43176, 44422, 45469, 45863, 47455, 48449, 51373, 55870, 57737, 59482, 61274, 62539, 64645, 66894, 68361, 70025, 72223, 73724, 74922, 76853, 77506, 77660, 78391 ] }	Когда произошла Катастрофа L-188 под Баффало?	Катастрофа L-188 под Баффало	russian	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 293 ], "minimal_answers_end_byte": [ 348 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Катастрофа L-188 под Баффало — авиационная катастрофа турбовинтового пассажирского самолёта Lockheed L-188A Electra американской авиакомпании Braniff Airways[* 1], произошедшая ночью во вторник 29 сентября 1959 года. Совершенно новый авиалайнер при хороших погодных условиях выполнял обычный пассажирский рейс из Хьюстона в Даллас (оба в штате Техас), когда у него неожиданно отделилось крыло. Потеряв управление, машина рухнула на землю в округе Леон близ города Баффало, а все находящиеся на борту 34 человека погибли. Спустя полгода, 17 марта 1960 года при похожих обстоятельствах близ Каннелтона (штат Индиана) произошла ещё одна катастрофа Lockheed Electra, уже авиакомпании Northwest Airlines. Две аналогичные катастрофы привели к созданию программы по пересмотру самолёта, в ходе которой в научно-исследовательском центре НАСА были проведены испытания масштабной модели. По полученным результатам причиной происшествий был назван давний враг авиации — флаттер воздушного винта, который на новых турбовинтовых самолётах с их увеличенными скоростями полёта и возросшими оборотами воздушных винтов значительно усилился. В результате возникали колебания двигателя, которые входили в резонанс с собственными колебаниями крыла, приводя к разрушению последнего. Самолёт Lockheed L-188A Electra с регистрационным номером N9705C (заводской — 1090[1]) на момент происшествия был совершенно новым самолётом. Его окончательная сборка началась на заводе в Бербанке (Калифорния) в апреле того же, 1959 года, а 4 сентября, всего за 25 дней до катастрофы, он совершил свой первый испытательный полёт[2]. Всего самолёт совершил три испытательных и один приёмочный полёт, после чего 18 сентября его принял заказчик — американская авиакомпания Braniff Airways (Braniff International Airways, или коротко Braniff)[3]. Четыре турбовинтовых двигателя были модели 501-D13 фирмы Allison и оборудованы воздушными винтами A6441FN-606 производства фирмы Aero Products (Allison и Aero Products являются подразделениями General Motors)[4]. Двигатель на момент установки на самолёт имел наработку 26 часов 25 минут, тогда как остальные три двигателя, а также все четыре воздушных винта, были совершенно новыми, с нулевой наработкой[3]. После приёмки борт N9705C был направлен в аэропорт Лав-Филд города Даллас — узловой аэропорт компании Braniff, после чего прошёл необходимые приёмочные проверки. После этого, на момент вылета из Хьюстона, самолёт успел налетать в ходе эксплуатации 122 часа, а его общий налёт (включая испытательные полёты) составил 132 часа 33 минуты. Таким образом, самолёт ни разу не проходил процедуру периодического контроля, так как регламент технического обслуживания устанавливал для неё периодичность в 205 лётных часов. Самолёт имел все необходимые сертификаты о проверках и допусках. Также в авиакомпании имелась специальная группа по мониторингу эксплуатации парка L-188, которая регистрировала все замечания по каждому борту. Относительно борта N9705C не было ни одной значимой записи. Все замеченные в процессе эксплуатации самолёта отказы были устранены и на момент вылета в роковой рейс он был технически исправен[3]. За неделю до происшествия, 22 сентября, борт N9705C был использован для выполнения тренировочного полёта, в ходе которого при выходе из сваливания возник бафтинг, параметры которого превысили допустимые в эксплуатации значения. Но командир борта выразил мнение, что целостность и прочность конструкции не пострадала и нет необходимости проводить внеплановый контроль[3]. Экипаж Лётный экипаж (в кабине) состоял из трёх человек[5]: Командир воздушного судна — 47-летний Уилсон Элза Стоун (English: Wilson Elza Stone). В авиакомпании Braniff с 22 апреля 1939 года, имел квалификацию пилота одно- и многомоторных самолётов, в том числе на типы Douglas DC-3, -4, -6, -7C, Convair CV-340, -440 и Lockheed L-188 Electra. Его общий лётный стаж составлял часов, в том числе 68 часов 39 минут на Electra; Второй пилот — 39-летний Дэн Холлауэлл (English: Dan Hollowell). В авиакомпании Braniff с 29 ноября 1948 года, имел квалификацию пилота, в том числе на типы Douglas DC-3, Convair CV-340 и -440. Его общий лётный стаж составлял часов, в том числе 95 часов 30 минут на Electra; Бортинженер — 29-летний Роланд Лонгилл (English: Roland Longhill). В авиакомпании Braniff с 16 июля 1956 года, . Его общий лётный стаж составлял час 35 минут, в том числе 83 часа 3 минуты на Electra. В салоне работали три бортпроводника[5]: 25-летняя Алвилин Харрисон (English: Alvilyn Harrison). В авиакомпании Braniff с 29 декабря 1953 года, обучение на Electra завершила 4 июня 1959 года; 24-летняя Бетти Раш (English: Betty Rusch). В авиакомпании Braniff с 18 апреля 1956 года, обучение на Electra завершила 2 июня 1959 года; 25-летняя Леона Уинклер (English: Leona Winkler). В авиакомпании Braniff с 21 марта 1958 года, обучение на Electra завершила 4 июня 1959 года. Также на борту как служебный пассажир находился 35-летний авиатехник Уэнделл Джон Ид (English: Wendell John Ide), работавший в авиакомпании Braniff с 9 июля 1951 года[5]. Катастрофа В тот день самолёт выполнял регулярный пассажирский рейс BN-542 по маршруту Хьюстон — Даллас — Вашингтон — Нью-Йорк. Время в пути от Хьюстона до Далласа должно было составлять 41 минуту, а всего на борту находились 28 пассажиров (включая одного служебного) и 6 членов экипажа (три члена лётного экипажа и три бортпроводника); запас топлива в баках был 17,000 pounds (7,700kg). Общий фактический вес авиалайнера был 83,252 pounds (37,762kg) при максимальном установленном для данного рейса 99,800 pounds (45,300kg). В предыдущем рейсе произошёл отказ генератора , в связи с чем перед вылетом из Хьюстона была произведена замена регуляторов напряжения и 4[6]. Из-за работ по ремонту электрооборудования рейс 542 был вынужден задержаться на 22 минуты и отошёл от перрона в 22:37[* 2]. Погодные условия в это время были хорошими — рассеянные облака на высотах свыше 20,000 feet (6,100m), видимость 10—15 миль (16—24 км)[6]. Диспетчер дал экипажу разрешение на полёт по приборам в направлении всенаправленного радиомаяка «Леона» по воздушному коридору «Виктор 13», сохраняя при этом высоту 2,300 feet (700m) до пересечения коридора «Побережье залива» (English: Gulf Coast), после чего подниматься до 9,000 feet (2,700m) и следовать прямо на Леону. В 22:40 диспетчер дал разрешение на взлёт, а в 22:42 экипаж доложил о готовности к взлёту, после чего борт N9705C поднялся в воздух, о чём было доложено в 22:44[7]. После взлёта диспетчер управления вылетами аэропорта Хьюстона сообщил рейсу 542, что наблюдает его на экране радиолокатора, после чего попросил экипаж доложить, когда азимут на радиомаяк «Хьюстон» составит 345°. После пересечения коридора «Побережье залива» экипаж получил разрешение подниматься до 9,000 feet (2,700m) и переходить на связь с центром в Сан-Антонио на частоте 121,1 МГц. В 22:51 экипаж по радиосвязи связался с офисом своей авиакомпании и передал об отъезде из Хьюстона в 22:37, взлёте в 22:42, заданном эшелоне полёта 15,000 feet (4,600m), на который получил разрешение, и расчётном достижении Далласа в 23:25, после чего попросил передать эту информацию в центральный офис. Примерно через минуту (22:52) с рейса 542 в диспетчерский центр Сан-Антонио было доложено о прохождении пересечения коридора «Побережье залива» на высоте 9000 футов, на что было дано разрешение подниматься до эшелона 15,000 feet (4,600m) и следовать на Даллас по маршруту Леона — — — Даллас[7]. В 23:05 с самолёта в Сан-Антонио доложили о прохождении Леоны в 23:05 на высоте футов, на что было дано указание переходить на связь с Форт-Уэртом на частоте 120,8 МГц. Экипаж подтвердил получение информации, после чего перешёл на связь с офисом авиакомпании и передал сообщение для обслуживания в Далласе, что с генераторами проблема в целом разрешена, но надо как следует изолировать клеммную колодку третьего воздушного винта, так как из-за дефицита времени это не успели сделать в Хьюстоне. Также для обслуживающего персонала было передано, что не работает помповый насос . Передача закончилась в 23:07, и это был последний известный радиообмен с бортом N9705C. После этого экипаж на связь уже не выходил и никаких сообщений не передавал[7]. В 23:09 люди на земле неожиданно услышали звук, похожий на раскат грома или громкий хлопок, а в ночном небе появился огненный шар[8]. Затем борт N9705C рухнул в 19,7 морских милях к северу от Леоны и в 3,19 милях (5,9 км) к востоку-юго-востоку от Баффало[7]. При ударе о землю авиалайнер полностью разрушился, а все находящиеся в нём 34 человека погибли[6]. Предварительное расследование Погодные условия Согласно данным метерологических наблюдений, в ночь происшествия в области от юго-западного Техаса до восточно-северо-восточной и западной Алабамы давление менялось очень слабо. Был рассеянный квазистационарный фронт, который шёл над Аппалачами, пересекая центральную часть Миссисипи, а затем следовал вдоль линии, протянувшейся через Шривпорт (Луизиана) и Форт-Уэрт (Техас), после чего сворачивал на юго-запад до Джанкшена, а от него уже простирался на запад-юго-запад до границы с Мексикой. Передняя граница этого фронта на момент происшествия находилась в 125 милях (230 км) северней места катастрофы. В регионе также имелась область тяжёлой грозовой активности, но маршрут полёта рейса 542 не приближался к этой грозе ближе, чем на 60 миль. Согласно опубликованным на 18:52 данным отделения погодного бюро в Сан-Антонио, на маршруте полёта находилась отдельные облака с нижней границей от 4,000 feet (1,200m) до 5,000 feet (1,500m) и облачность с просветами на высоте 10,000 feet (3,000m). Также вблизи маршрута на самом юге Техаса ожидались отдельные кучево-дождевые облака. На 21:00 на другой части маршрута ожидались рассеянные облака на высоте 10,000 feet (3,000m). Помимо этого, прогнозировалась и низкая слоистая облачность со средней нижней границей 1,500 feet (460m) и верхней до 5,000 feet (1,500m), которая, как ожидалась, к 22:00 должна была быть сплошной имея высоту от 1,000 feet (300m) до 2,000 feet (610m), а после 02:00 30 сентября должна была опуститься до высот от 800 feet (240m) до 1,000 feet (300m), видимость в тумане над ней не превышала 5 миль[9]. В целом, исходя из отчётов о погоде, на вечер происшествия над южным Техасом находилась переменная высококучевая облачность на высоте 12,000 feet (3,700m) и перистые облака на 20,000 feet (6,100m), а также отдельные кучево-дождевые облака на 4,000 feet (1,200m). Хотя на 15:00 близ Сан-Антонио шла сильная гроза, она ушла на восток-юго-восток к Кервиллу и Фредериксбергу, а к 22:00 она, имея размеры от 10 до 15 миль в диаметре, находилась близ , причём её молнии наблюдались отчётливо в Уэйко и Остине. Отдельные грозовые очаги имелись к юго-востоку от Шривпорта; гроза наблюдалась и в . Над Колледж-Стейшеном, Тайлером и Греггом небо было вообще ясным. Непосредственно над Хьюстоном, откуда вылетел самолёт, стоял только тонкий слой перистых облаков на высоте 20,000 feet (6,100m), а над Далласом, куда самолёт направлялся, также были отдельные облака на 12,000 feet (3,700m)[9]. Пилот самолёта Grumman G-73 Mallard, который следовал из Далласа в Хьюстон, позже рассказал, что на высоте 7,000 feet (2,100m) он столкнулся с периодическим небольшим дождём и умеренной турбулентностью, а также наблюдал небольшие образования с вершинами от 10,000 feet (3,000m) до 12,000 feet (3,700m). Лётчик военного Douglas C-47 Skytrain, который следовал из Шривпорта в Хьюстон и прошёл на удалении не менее 80 миль к востоку от места катастрофы, сообщал, что полёт проходил на высоте 6,500 feet (2,000m) при спокойной погоде и ясном небе. Согласно показаниям очевидцев на земле, в районе происшествия небо было покрыто облаками, видимость была хорошая, а молнии не наблюдались. Лишь после катастрофы было замечено несколько вспышек молний, но они были не на месте падения лайнера. К полуночи гроза наблюдалась лишь в 30 милях северо-западней Уэйко[9][8]. По имеющимся данным, экипаж рейса 542 в ходе предполётной подготовки получил от метеоролога авиакомпании информацию о фактической и прогнозируемой погоде на маршруте и в аэропорту прибытия; предполётная подготовка с использованием информации из погодного бюро при этом не проводилась[8]. Показания очевидцев Был произведён опрос всех пассажиров, которые прибыли на борту N9705C рейсом из Чикаго в Даллас. Опрошенные показали, что в ходе полёта не заметили ничего необычного[8]. Очевидцы на земле сообщали о наблюдении в ночном небе большого огня, который начинался примерно с высоты 17,000 feet (5,200m) и простирался вверх за 23,000 feet (7,000m). Причём перед этим раздалась череда шумов, которые свидетели сравнивали с хлопками досок друг о друга, шумом бульдозера, раскатом грома и даже с грохотом от прохождения самолётом звукового барьера. Позже следователи специально сделали аудиозапись нормального полёта «Электры», но свидетели происшествия сказали, что не услышали в этой записи шумов, которые были во время катастрофы. В ходе проверок различных вариантов было определено, что свидетели слышали шум, словно реактивный и/или винтовой самолёт проходит звуковой барьер[8]. Все свидетели, которые наблюдали огонь с самого начала, сходились в том, что это было не длительное горение, а сперва маленький, но быстро увеличившийся до большого красно-оранжевый шар, который затем погас спустя всего несколько секунд. Также многие заметили, как из этого шара перед его исчезновением вылетел меньший горящий объект, который падал в северо-западном направлении и потух ещё до земли. Некоторые описания были ценны тем, что люди наблюдали на фоне этого шара другие предметы. Зная, где находился человек в тот момент, следователи смогли определить примерные географическое положение и высоту образования взрыва, которая варьировала от 17,000 feet (5,200m) до 24,000 feet (7,300m) над уровнем моря, исходя из разных показаний. Но всё же заметно, что шар огня наблюдался на большой высоте и не ниже 15,000 feet (4,600m), о которой в последний раз сообщал экипаж. Один из свидетелей сообщил, что перед появлением сильных шумов и огненного шара в небе он видел белую вспышку, однако кроме него эту белую вспышку больше никто не наблюдал[10][11]. Используя при расследовании показания очевидцев, стоит иметь в виду, что людям свойственно ошибаться, особенно описывая последовательность внезапного и скоротечного события. Но в последовательности события есть два момента с небольшим интервалом по времени, на которые указывали все свидетели: (1) звук, сравнимый, согласно различным показаниям, с шумом от низколетящего самолёта либо реактивного двигателя, а также (2) появление в воздухе огромного шара из оранжевого пламени. Причём такая последовательность согласуется с показаниями сразу шести очевидцев, которые находились внутри помещений, но, услышав сильный шум, выскочили или посмотрели наружу, где затем увидели на небе огненный шар. Так как в диапазоне высот от уровня моря до 15,000 feet (4,600m) средняя скорость звука составляет 1,088 feet (332m) в секунду, то с высоты футов до стоящего прямо под источником наблюдателя звук будет доходить с задержкой примерно 14 секунд. Если же наблюдатель будет находиться на 3 miles (4.8km) в стороне, то звук будет доходить до него уже с задержкой примерно 20 секунд. Указываемое очевидцами время между услышанным шумом и появлением огненного шара варьируется, что вполне логично, а в среднем оно составляло 33 секунды с отклонением не более 8 секунд[10]. Распределение обломков Обломки авиалайнера были разбросаны по площади в виде тонкого длинного эллипса, вытянутого на 13,900 feet (4,200m) с юга на север примерно по азимуту 344° от радиомаяка «Леона». Самый южный обломок находился в 17,4 милях к северу от Леоны и являлся фрагментом гидросистемы длиной 9 inches (230mm), включающим левый теплообменник. Далее по направлению на север шли воздушный винт и редуктор двигателя , левая консоль крыла вместе с двумя располагавшимися на ней двигателями, силовая установка , часть левого стабилизатора, правая консоль крыла, а затем фюзеляж с хвостовым оперением, частью правой консоли крыла и силовой установкой . Некоторые лёгкие обломки были снесены ветром к востоку[12]. Фюзеляж при падении разделился на несколько частей, после чего носовая часть врезалась во вспаханное поле и взорвалась, образовав кратер, который находился на удалении 3,19 миль по азимуту 92¾° от пересечения двух шоссе в Баффало. На расстоянии 200 feet (61m) к северо-востоку от места падения носовой части в дубраве была найдена средняя часть фюзеляжа вместе с задней частью пассажирской кабины, фрагментом правой консоли крыла и третьей силовой установкой. Ещё на 250 feet (76m) к северо-западу на вершинах деревьев находилась хвостовая часть, включая оперение. Не считая повреждения веток из-за падения обломков фюзеляжа на лес, в целом деревья не пострадали[12]. Системы самолёта Удалось восстановить журнал бортинженера, согласно которому в 22:50 самолёт следовал на высоте 7,000 feet (2,100m) со скоростью 210 узлов и включёнными противообледенительными системами двигателя и крыла, при этом показатели двигателей были в норме, а температура наружного воздуха составляла 27° C. По данным записи на 23:00 лайнер следовал уже на высоте 15,000 feet (4,600m) со скоростью 275 узлов и выключенными противообледенительными системами при температуре наружного воздуха 15° C; показания двигателей также были нормальными. Никаких записей о каких либо нарушениях в работе оборудования в журнале сделано не было[13]. «Локхид» врезался в землю на столь огромной скорости, что его кабина оказалась полностью уничтожена, а сам самолёт разрушился на мелкие обломки, которые также ещё больше повредил пожар. В результате ни одна из систем не сохранилась, из-за чего следователям пришлось немало времени потратить, чтобы просто определить, какой обломок к чему относился. Фактически по крупицам пришлось собирать основные системы, после чего приступать к их изучению[13]. Удалось обнаружить левую стойку основного шасси, экспертиза которой показала, что на ней нет никаких признаков перегрева из-за чрезмерного применения тормозов. Также не было обнаружено признаков пожара, перегрева или отказа радиооборудования, автопилота, системы кондиционирования и управления. Две очереди противопожарной системы двигателя были израсходованы, но следователи пришли к мнению, что они сработали автоматически при разрушении самолёта в воздухе и воспламенении вытекшего из повреждённых баков топлива[14]. Проверка топливных клапанов не обнаружила нарушений в их работе. Согласно показаниям топливных датчиков, на момент катастрофы в топливном баке с погрешностью ±62 pounds (28kg) оставалось 3,960 pounds (1,800kg), в баке — 3,610 pounds (1,640kg), в баке — 4,080 pounds (1,850kg), в баке — 4,080 pounds (1,850kg). Проверить работу противообледенительной системы следователи не смогли ввиду её полного уничтожения[15]. Двигатели Свидетели рассказывали, как в момент катастрофы они слышали шум, словно воздушный винт начал вращаться настолько быстро, что его лопасти достигли сверхзвуковой скорости. Поэтому следователи проверили двигатели на предмет превышения частоты вращения. Конструкция двигателя Allison такова, что в случае превышения его частоты вращения на 20 % выше максимальной () начинают повреждаться элементы конструкции, включая лопатки турбины и подшипники вала. Но проверка двигателей не обнаружила таких повреждений. Впрочем, проведённые позже исследования показали, что бринеллирование подшипников происходит лишь при частоте вращения , то есть на 53 % выше максимальной, а даже при превышении на 41 %, при , признаков бринеллирования не наблюдалось[16]. Потому не исключено, что скорость могла быть превышена лишь ненамного, менее чем на 20 %[17]. Также внимание следователей привлёк двигатель , который оставался прикреплённым на огрызке крыла и фюзеляже. Его предохранительная муфта имела необычные отметины, предохранительные топливные клапаны были полностью закрыты, а предохранительные масляные клапаны закрыты лишь наполовину, притом, что закрытие предохранительных клапанов осуществляется по общему сигналу от аварийной системы в кабине, а время закрытия топливных и масляных клапанов составляет соответственно 0,3—0,4 и 0,5—0,97 секунд[16]. Масляные клапаны попросту не успели сработать до конца, так как пропало электропитание, ведь генератор этого двигателя не работал, а остальные были оторваны. Возможно, что кто-то из экипажа перед самым разрушением либо уже в процессе разрушения, надеясь спасти самолёт, активировал аварийные системы. Но хоть некоторые клапаны не успели закрыться, на исход событий это уже практически не влияло[17]. Что до предохранительной муфты, то она обычно срабатывает при отрицательном вращающем моменте на валу 1,700 horsepower (1,300kW). Однако повреждения муфты свидетельствовали, что вал двигателя и воздушный винт были в режиме тяги[16]. Вообще в двигателе имелись несколько независимых друг от друга систем по защите от превышения частоты вращения и высоких аэродинамических перегрузок[17]: Контроль по скорости потребления топлива; Датчик отрицательного вращающего момента; Предохранительная муфта; Механические и гидравлические «остановы» при минимальном шаге воздушного винта; Вторичный «останов»; Фиксатор шага. Двигатель разрушился в самом начале развития катастрофической ситуации, раз его обломки на месте катастрофы были первыми по направлению следования[16]. Его воздушный винт удалось восстановить, и лопасти оказались установлены на угол 56°. Остальные воздушные винты также были в режиме тяги либо близко к этому[18]. Восстановление конструкции Все найденные обломки были доставлены в Даллас, где в специально выделенном для этого складе их начали размещать на макете самолёта. По изучению повреждений было установлено, что самолёт разрушился в воздухе на несколько частей. Первым отделилось левое крыло вместе с обеими левыми силовыми установками (за исключением воздушного винта ), а место разлома находилось между двигателем и центропланом. Следователи попытались восстановить находящийся в этом месте топливный бак , но у того верхняя часть была настолько раздроблена, что положение отдельных обломков было невозможно определить. Были опознаны только несколько передних лонжеронов. Изучение силового набора крыла в этой части показало, что разрушение началось в момент изгиба вверх. Проверка отделившейся части крыла и оставшейся с фюзеляжем показала у них разные признаки повреждения пожаром, что характерно, когда возгорание началось уже после разделения[18][19]. Разрушение правого крыла произошло в районе топливного бака , при этом обшивку бака разорвало из-за поперечных нагрузок[19]. Находящиеся в верхней части крыла панели при разделении согнуло немного вверх, а разрушившиеся рёбра жёсткости — назад. Признаков пламени, дыма или высокой температуры на правом крыле обнаружено не было. Конструкция всех четырёх двигателей была по возможности восстановлена и ни на одном из них не было найдено признаков пожара до столкновения с землёй[20]. Изучение конструкции фюзеляжа осложнялось тем, что носовая и центральная части при ударе о землю разрушились на мельчайшие фрагменты, тогда как хвостовая относительно уцелела, при этом упала задом наперёд, из-за чего оказались повреждены рули. Но следователям удалось найти признаки пожара на левом борту. Повреждения сильнее всего были в хвостовой части, где даже изогнулись плексигласовые иллюминаторы, а обшивка имела повреждения от воздействия высокой температуры. Как показали проведённый в Lockheed испытания, такие повреждения были не от теплового излучения, а непосредственно от пламени, температура которого достигала 2,000°F (1,090°C) (в районе 18-го иллюминатора). Также на левом борту из-за температурного воздействия вздулась пузырями, а местами и отвалилась синяя декоративная полоса на уровне иллюминаторов, а белый окрас в верхней части имел следы копоти, сильнее всего заметные также в хвостовой части, а хвостовой конус и вовсе был покрыт слоем сажи. Стоит отметить, что пожар происходил снаружи левого борта ближе к хвостовой части, тогда как центральная часть, весь правый борт, включая фрагмент правого крыла, и даже пассажирский салон признаков воздействия огня или дыма не имели[20][21]. Можно утверждать, что разрушение самолёта произошло внезапно и очень быстро. В пользу этого свидетельствовало то, что из находящихся на самолёте 37 пассажирских мест было найдено лишь одно с застёгнутым ремнём безопасности, то есть люди на борту даже не успели подготовиться. Также когда менее, чем за пару минут до катастрофы экипаж в последний раз осуществлял радиосвязь с землёй, то в его сообщениях не было никаких признаков проблем на борту[11]. Была составлена и примерная картина разрушения авиалайнера. Сперва отделился воздушный винт с редуктором двигателя , а также левое крыло, причём они отделились почти одновременно, и невозможно точно определить, кто был первым. Образовавшиеся при отделении крыла обломки врезались в горизонтальный стабилизатор и привели к его отделению. В это же время на правом крыле оторвало часть верхней обшивки, после отделилась силовая установка , а следом отделилась и находящаяся за ней консоль правого крыла. Всё это произошло очень быстро, а затем фюзеляж камнем полетел вниз, после чего в процессе снижения из-за колоссальных аэродинамических перегрузок его разорвало на две части[11]. Патологоанатомическая экспертиза Как показала экспертиза тел погибших, все люди на борту погибли из-за тяжёлых и обширных травм, полученных при ударе самолёта о землю. Была также проведена экспертиза 10 тел, включая второго пилота Холлауэлла, на уровень оксида углерода в тканях, и у семи человек в крови и мягких тканей был обнаружен карбоксигемоглобин концентрацией более 10 %, а у одного даже 13 %. По мнению медиков, такая концентрация не могла привести к потере сознания, а карбоксигемоглобин мог попасть в кровь при вдыхании перед смертью отравленного дымом воздуха[22]. Трагедия под Каннелтоном В истории Lockheed Electra это было всего второе происшествие после катастрофы в Нью-Йорке, причём то был совсем другой случай — экипаж при заходе на посадку не следил за высотой и врезался в реку. На момент событий трагедия рейса 542 была по сути уникальным случаем, подобных происшествий до этого ещё не было. Но 17 марта 1960 года, спустя всего полгода после катастрофы близ Баффало, другой L-188, уже компании Northwest Airlines, при подобных обстоятельствах потерпел катастрофу близ Каннелтона (Индиана). Авиационная промышленность была в шоке от этих двух странных катастроф, которые произошли по схожему сценарию — самолёт выполнял нормальный полёт на заданной высоте и при хороших погодных условиях, когда у него вдруг неожиданно отделялось крыло. Причём если в случае с катастрофой в Индиане случившееся ещё можно было объяснить сильной турбулентностью, о которой сообщали и с других самолётов, то в случае с катастрофой в Техасе такой вариант уже не подходил, так как экипажи других самолётов сообщали лишь об умеренной турбулентности либо вовсе о спокойной погоде[22][10]. В то время эксплуатировались уже около 130 самолётов данного типа, а сразу две аналогичные катастрофы привели к появлению кризиса доверия не только к Lockheed L-188, но и к турбовинтовым самолётам вообще[23]. В результате 20 марта 1960 года Федеральное управление гражданской авиации США (FAA) в качестве временной непредвиденной меры выпустило сертификат лётной годности, согласно которому крейсерская скорость самолётов «Электра» была снижена с 324 до 275 узлов (0,55 Маха). А 25 марта дополнительно была внедрена специальная поправка со следующими мерами[24]: Крейсерская скорость была дополнительно снижена до 225 узлов, а максимальная — до 245 узлов. Дело в том, что обе катастрофы, как предполагалось, произошли на скорости, близкой к 275 узлам, то есть было рекомендовано ещё больше снизить максимальные скорости. Также было рекомендовано внести доработку в конструкцию автопилота, чтобы он отключался, если шаг винтов устанавливался в нулевое или максимальное положение. Помимо этого, от операторов самолёта потребовали точно соблюдать установленные для данного типа самолётов руководства по выполнению заправки топливом. В течение 30 дней требовалось провести тщательную проверку по влиянию турбулентности на конструкцию самолёта, при этом акцентировать внимание на повреждения рёбер жёсткости и заклёпочных соединений. Также в указанный срок требовалось провести проверки рулей высоты и связанных с ними систем. Также требовалось проводить регулярные проверки топливных баков на предмет течи после испытаний повышенным давлением и проверки структур самолёта после различных инцидентов, связанных с сильной турбулентностью, жёсткими посадками и посадками с высоким весом. Главному отделу лётных стандартов (English: Chiefs, Flight Standards Divisions) было дано указание на протяжении 30 дней провести проверки по наблюдению и контролю самолётов L-188 по их полётной эксплуатации и тренировкам. Особенно инспекторы должны были акцентировать внимание на планировании полётов, предполётных подготовках, выборах скоростей полёта, руководствах по лётной эксплуатации, ненормальной работе оборудования, действиях после выполнения полёта, а также лётных тренировках. Испытания в НАСА По изучению обломков было определено, что в обоих случаях отделению крыла предшествовало колебание в районе редуктора его крайнего двигателя. Это явление, когда вал воздушного винта начинает колебаться под действием гироскопических моментов, возникающих на вращающемся воздушном винте, закреплённом (вместе с мотогондолой) на упругом крыле посредством упругих связей, известно как флаттер воздушного винта. Его теоретическое исследование началось ещё с конца 1930-х годов. На практике, однако, до появления самолёта Локхид L-188 с этим явлением не сталкивались. Самолёт L-188 отличался от своих поршневых предшественников турбовинтовыми двигателям с высокой частотой вращения и значительным диаметром воздушных винтов, а также развивал гораздо более высокие скорости, что могло создать условия для развития флаттера воздушного винта. Поэтому было решено провести испытания модели данного лайнера в принадлежащем НАСА научно-исследовательском центре Лэнгли (Хэмптон, штат Виргиния), где имелась дозвуковая аэродинамическая труба длиной 19 feet (5.8m)[25]. Стоит отметить, что впервые в истории данной установки в ней испытывали модель уже существующего самолёта, а не различные проекты[23]. Для испытаний взяли уже существующую модель Lockheed Electra в масштабе 1:8, которую ранее использовали для испытаний на явление флаттера перед получением сертификата на данный тип самолёта, но теперь модель для испытаний была несколько модифицирована[25]. Внесённые изменения включали обеспечение возможности авторотации воздушных винтов и регулирования жёсткости узлов крепления двигателей. Во время эксперимента модель устанавливалась на специальном разработанном в Boeing вертикальном стержне, который позволял (в ограниченных пределах) имитировать условия свободного полёта. Исследования выполнялись совместно инженерами НАСА и авиастроительных корпораций Lockheed и Boeing, всего с мая 1960 по декабрь 1961 года в аэродинамической трубе было проведено 9 различных аэродинамических экспериментов с моделью. Помимо испытаний целой модели, в трубе исследовали также отдельно снятую с модели мотогондолу с воздушным винтом, а также закреплённую на боковой стенке консоль крыла с мотогондолами. В ходе данных испытаний сотрудники Уилмер Х. Рид III (English: Wilmer H. Reed III) и Сэмюэль Р. Блэнд (English: Samuel R. Bland) создали методики для математического анализа флаттера воздушного винта, благодаря чему было значительно упрощено прогнозирование и предотвращение данного явления[26]. Эти испытания подтвердили, что при снижении жёсткости узлов крепления двигателя по сравнению с изначально заложенной в конструкции, на L-188 действительно может возникать флаттер воздушного винта. В условиях реальной эксплуатации жёсткость опор двигателей может снижаться при жёстких посадках, что было довольно распространено из-за недостаточного опыта экипажей по пилотированию турбовинтовых самолётов, либо при столкновении во время полёта с очень сильной турбулентностью. Когда на этапе сертификации модель самолёта испытывали в стандартных условиях, то флаттер не наблюдался. В эксперименте НАСА после испытаний в стандартных условиях жёсткость опор внешних мотогондол (двигатели и 4) была снижена, что немедленно привело к сильным колебания. Более того, в случае если возникал опасный резонанс с колебаниями крыла, то в считанные секунды у модели отрывало крыло. Было доказано, что подобная ситуация могла произойти и на реальном самолёте, причём на разрушение конструкции ушло бы всего несколько секунд[27]. Анализ данных Ещё в начале расследования, когда не было никаких нормальных версий о причинах, следователи прорабатывали множество вариантов. Но постепенно стало понятно, что большинство из версий можно было смело отбросить. Так, самолёт был ещё совсем новым и даже не успел пройти технического обслуживания, а пилотировал его опытный экипаж, хотя ни у одного из находящихся в кабине не было и 100 часов работы на данном типе. Вероятность, что кто-то из них потерял способность управлять летательным аппаратом слишком мала, даже несмотря на вдыхание дыма, а потому не могло привести к происшествию. Сам полёт выполнялся при ясном небе, где по данным метеонаблюдений не было признаков образования сильной турбулентности, включая градиенты ветров по вертикали и горизонтали, воздушные ямы, струйные течения. Никаких других самолётов или летающих объектов в этом районе не находилось, а потому столкновения в воздухе или попытки уклонения от него не было[10]. Спустя полгода произошла катастрофа близ Каннелтона, которая в целом повторяла катастрофу у Баффало, поэтому была начата программа по переоценке самолёта, включая испытания в центре НАСА. Те испытания показали, что причиной катастрофы стал флаттер воздушного винта, который создавал вибрацию, передающуюся далее на всю силовую установку и далее на крыло, после чего в случае резонанса происходило разрушение. Но следователи, которые расследовали катастрофу самолёта Braniff, всё-таки обратили внимание, что к ней не подходит данное заключение. Ведь ещё при сертификационных испытаниях модели самолёта при имитации полёта с крейсерской скоростью и даже выше было отмечено, что крыло имеет высокую степень демпфирования, тем самым поглощая энергию, создаваемых различными колебаниями. Да и проведённые позже в НАСА испытания в большинстве случаев показывали такие же результаты. Также небольшая часть энергии гасится различными конструкциями, как, например, опоры двигателя[28]. Для создания флаттера, который мог бы привести к разрушению крыла, по мнению комиссии, требовались дополнительно какие-то ещё внешние силы. И здесь можно обратить внимание на аэродинамические силы, которые, как правило, также гасят колебания крыла, но при существенных изменениях могут действовать наоборот — усиливать эти самые колебания. Так как сама конструкция крыла предусматривает устойчивость к флаттеру, то источником внешних возмущений, получается, могут быть воздушные винты и управляющие поверхности. Исследования показали, что управляющие поверхности не могут создавать сильные колебания, которые могли бы разрушить крыло. Таким образом, остаются только воздушные винты[28]. В нормальных условиях винты работают в стабильном режиме; ненормальная работа возникает в таких ситуациях, как превышение воздушной скорости либо биение винта. Проведённые в НАСА исследования обнаружили, что в случае ослабления некоторых элементов конструкции, например, опор двигателя, биение воздушного винта могло приводить к колебаниям крыла. Работающий воздушный винт подобен гироскопу и будет стремиться оставаться в плоскости вращения, пока его не сместит какая-то сильная внешняя сила, при этом в случае возникновения данной силы либо момента винт будет реагировать под направлением, перпендикулярным к этой силе. Так, если винт повернуть вверх, то его опоры будут поворачивать его обратно вниз, но сам винт, за счёт прецессии, будет стремиться отклониться влево. Этим он создаст сопротивление отклонению оси вращения, которое в свою очередь будет направлено вниз, после чего передано корпусу, который на это отреагирует созданием силы, направленной вправо, сопротивление которой уже будет направлено вверх. Такая круговерть известна как «режим кругового движения» (English: whirl mode), а само её направление противоположно вращению винта[28][29]. Такое круговое колебание в нормальном режиме на самолётах «Электра» происходит внутри самой конструкции двигателя, за его пределы не выходит и быстро затухает. Собственные колебания двигателя при этом имеют частоту 5 Гц. Однако если жёсткость опор была снижена за счёт неправильной установки, разрушения или повреждения силового набора двигателя, мотогондолы и так далее, то в этом случае поглощение энергии от такого вращения сил будет снижено, что уже меняет ситуацию, и данное явление становится опасным. Прежде всего, колебания становятся выше, а значит, и более сильными, что приводит к повреждению опор вала винта. Возникает замкнутый круг, когда износ опор увеличивает амплитуду колебаний винта, в результате которых увеличивается износ опор. Заодно увеличение амплитуды колебаний ведёт к снижению их частоты. Собственная частота крыла на кручение составляет примерно 3,5 Гц, а на изгиб — 2 Гц. Если из-за снижения частоты колебаний винта частота мотогондолы снизится до 3 Гц, то возникает резонанс с собственными колебаниями крыла, который приводит к увеличению колебаний последнего. Вот так флаттер и может привести к мощным гармоническим колебаниям, способным разрушить крыло, что и наблюдалось на тестах в Лэнгли[29]. Такие выводы согласуются с результатами тестов в НАСА, но есть один нюанс: для возникновения флаттера требовалось предварительное ослабление конструкции, в противном случае этого явления не наблюдалось. Однако разбившийся борт N9705C был совершенно новым, а в его истории не было случаев жёсткой посадки либо попадания в сильную турбулентность. Да и исследование конструкции двигателя , который мог быть источником опасных колебаний, не обнаружило никаких признаков усталости металла. Да, за неделю до происшествия авиалайнер в ходе учебного полёта при выходе из сваливания повторно вышел на закритические углы атаки из-за ошибок пилотирования, в результате чего подвергся сильным перегрузкам, но по результатам расследования такого случая вероятность повреждения конструкции была отклонена[30][31]. Само разрушение левого крыла произошло словно от избытка подъёмной силы, тогда как разрушение горизонтального стабилизатора, а также хвостовой части, по результатам исследования, было несколько иным. Проведённые в Lockheed испытания показали, что при скорости 275 узлов, на которой выполнялся полёт, крыло и стабилизатор одинаково подвергаются воздействию положительной вертикальной силы, тогда как при скорости более высокой крыло уже начинает испытывать более сильное воздействие, нежели хвостовое оперение. Если предположить, что причиной разрушения крыла стала высокая нагрузка при скорости 275 узлов или выше, то её могли вызвать опасные перегрузки, сбой в работе автопилота, гипотетическая турбулентность, резкий манёвр уклонения от столкновения либо потеря управления из-за каких-либо других причин. Хотя предпоследний вариант можно отбросить, так как в этом районе других самолётов не наблюдалось[32]. Вообще, потеря управления по «другим причинам» может возникнуть по вине пилотов при резком снижении либо входе в нисходящую спираль. Согласно показаниям очевидцев, огненный шар, вызванный воспламенением находящегося в отделившемся крыле топлива, появился на высоте 15,000 feet (4,600m) или выше. Таким образом, есть вероятность, что экипаж умышленно либо непреднамеренно начал выполнять подъём, пока не потерял управление, после чего самолёт, быстро снижаясь, разогнался быстрее критической скорости. Версия о разрушении самолёта от перегрузок при выходе из снижения маловероятна, так как с учётом фактического веса авиалайнера его для этого надо было разогнать до скорости значительно выше допустимой. Версии о намеренном подъёме противоречит факт, что у экипажа не было смысла это делать, да и запроса такого не было. А чтобы экипаж не заметил подъём, для этого он должен был длительное время не следить за показаниями приборов, но за три—четыре минуты до катастрофы с самолёта на землю доложили о высоте полёта футов. Проанализировав версию о разрушении крыла из-за чрезмерной подъёмной силы, следователи были вынуждены признать, что она несостоятельна, а реальная причина на самом деле куда глубже[32]. Так следователи вернулись к рассмотрению версии о круговых колебаниях винта. В принципе, в пользу её, но не как доказательство, служат показания наземных очевидцев о сильном шуме, возникшем примерно за 33 секунды до возгорания топлива и длящегося где-то секунд 20—40. Так как исследование двигателей не показало существенного превышения скорости и частоты вращения, то следователи предположили, что те вращались с номинальной частотой. Тогда было сделано предположение о «режиме вращения», для проверки чего следователи от Совета по гражданской авиации совместно с Lockheed провели серию исследований, по результатам которых было определено, что при круговых колебаниях валов винтов возникает шум с силой 120 децибел[* 3]. Что ещё могло бы издавать шум, подобный тому, что слышали очевидцы, следователи определить не смогли[31]. Причина катастрофы В конце апреля 1961 года Совет по гражданской авиации опубликовал отчёты по результатам расследования катастроф самолётов «Локхид Электра» близ Баффало и Каннелтона (28 и 24 апреля 1961 года соответственно), согласно которым причиной стало разрушение и отделение крыла (левого и правого соответственно). Касательно катастрофы у Баффало разрушение крыла было вызвано колебаниями, создаваемых незатухающими круговыми колебаниями воздушного винта. Причину последних следователи определить не смогли, так как для их возникновения требовалось снижение жёсткости конструкции в результате повреждений, которые однако не были обнаружены[33]. Последствия По результатам расследования корпорация Lockheed внесла изменения в конструкцию самолётов типа L-188 Electra, в том числе переделала узлы креплений двигателей, гондол и капотов, а также повысила прочность конструкции крыла. Больше катастроф «Электры» по причине флаттера воздушного винта уже не происходило[34]. Также, как уже сказано выше, в период испытаний в НАСА были созданы новые методики по прогнозированию и предупреждению возникновения флаттера[26]. Авиастроительной корпорации Lockheed вся программа обошлась в 25 миллионов долларов. Однако целая череда происшествий с участием «Электры», как например катастрофа в Бостоне 4 октября 1960 года (при взлёте врезался в стаю птиц, 62 погибших), сильно «подмочили» репутацию этого авиалайнера. К тому же в авиации уже началась эра реактивных самолётов, а американское небо бороздили первые Boeing 707 и Douglas DC-8[35]. К январю 1961 года выпуск Lockheed L-188 Electra был прекращён; последним стал самолёт с заводским номером 2022, переданный индонезийской авиакомпании Garuda Indonesia 15 января 1961 года (регистрационный номер — PK-GLC)[36]. 13 июня 1963 года Федеральным агентством авиации была предложена поправка о внесении изменений в Положения гражданской авиации пункт 4b.308, чтобы конструкция самолётов рассчитывалась на повышение упругости с учётом возникновения флаттера[37]. В октябре 1964 года данная поправка была вынесена на рассмотрение, а в следующем месяце, конкретно 3 ноября, принята[38]. Примечания Комментарии Источники Литература Unknown parameter \|deadlink= ignored (\|dead-url= suggested) (help) Категория:Леон (округ, Техас) Категория:События 29 сентября Категория:Сентябрь 1959 года Категория:1959 год в Техасе Категория:Авиационные происшествия в Техасе Категория:Авиационные происшествия в США 1959 года Категория:Авиационные происшествия с Lockheed L-188 Electra Категория:Авиационные происшествия Braniff International Airways Категория:Авиационные происшествия вследствие отказов вспомогательного оборудования	https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%84%D0%B0%20L-188%20%D0%BF%D0%BE%D0%B4%20%D0%91%D0%B0%D1%84%D1%84%D0%B0%D0%BB%D0%BE
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 2182, 2879, 4530, 5456, 8051, 10284, 10995, 11293, 12075 ], "plaintext_end_byte": [ 2181, 2878, 4529, 5402, 7981, 10210, 10932, 11273, 12073, 12200 ] }	భౌతిక శాస్త్రంలో భారతదేశం నుండి నోబెల్ బహుమతి పొందిన మొదటి వ్యక్తి ఎవరు?	భౌతిక శాస్త్రము	telugu	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	భౌతిక శాస్త్రము (ఆంగ్లం: Physics) ను పదార్థము, శక్తి, ఆకాశము/స్పేస్, కాలము లను నిర్వర్తించు ప్రాథమిక సూత్రాలను/న్యాయములను పరిశీలన పరిశోధన లతో కనుగొనుట, అర్థము చేసుకొనుట అని నిర్వచించవచ్చును. భౌతిక శాస్త్రం అంటే మన చుట్టూ వున్న ప్రకృతిలో అనేకమైన దృగ్విషయాలను గురించిన అధ్యయనం. భౌతిక శాస్త్రము విశ్వములో మౌలిక పదార్థములు మరియు వాటి మధ్య ప్రాథమిక చర్యలను క్షుణ్ణంగా అర్థము చేసుకునే మౌలిక సూత్రాలను కూడా వివరించి, ఆ సూత్రములను బట్టి వ్యవస్థలను (systems) విశ్లేషించును.[1] భౌతికశాస్త్రము విశ్వము యొక్క అన్ని అంతర్భాగములను, క్వాంటమ్ మెకానిక్స్తో అణువుల మధ్య చర్యలతో సహా వివరించును కనుక, భౌతిక శాస్త్రమును ' విజ్ఞాన శాస్త్ర పునాది' అని, ఈ పునాది పై రసాయన శాస్త్రము, భూగోళ శాస్త్రము, జీవ శాస్త్రము మరియు సామాజిక శాస్త్రములు ఉన్నవని భావించవచ్చును. మూల భౌతిక శాస్త్రములో ఆవిష్కరణల ప్రభావము విజ్ఞాన శాస్త్రములో అన్ని శాఖల పై పడును. భౌతిక శాస్త్రము అత్యంత ప్రాచీనమైన శాస్త్రాలలో ఒకటి. 17వ శాతబ్దం నాటికి భౌతిక శాస్త్రం ఒక ఆధునిక శాస్త్రముగా ఆవిర్భవించింది. ఇందులో అత్యంత ప్రాచీనమైనా ఉపశాస్త్రము ఖగోళశాస్త్రం (Astronomy) అని చెప్పుకోవచ్చు. ఈ రంగంలో పని చేసేవారిని "భౌతికశాస్త్రవేత్తలు" (Physicists) అంటారు. భౌతిక శాస్త్రంలోని అభివృద్ద్ధులు తరచుగా టెక్నాలజీ విభాగంలోకి అనువదింపబడినా, అప్పుడప్పుడు దీని ప్రభావము ఇతర శాస్త్రాలపైనే గాక మహాగణితశాస్త్రముపైన, స్థూలసూక్ష్మజ్ఞానముపైన (Philosophy) కూడా గలదు. ఉదాహరణకు విద్యుదయస్కాంతత్వం (Electromagnetism) యొక్క అవగాహనలోని అభివృద్ద్ధుల వలన దూరదర్శిని(Television), కంప్యూటరు (Computer), వగైరా విద్యుత్పరికరాలు విరివిగా వాడుకలోకి వచ్చినవి; తాపగతిశాస్త్రం (thermodynamics) లోని అభివృద్ద్ధులు మోటరు వాహన ప్రయాణాభివృద్ద్ధికి దారితీసింది మరియు యంత్రశాస్త్రములోని ( Mechanics) అభివృద్ద్ధులు కాల్కులస్ (calculus), పరిమాణ రసాయన శాస్త్రముల (quantum chemistry) అభివృద్ద్ధికి, మరియు ఎలక్ట్రాన్ సూక్ష్మదర్శిని వంటి సాధనముల ఉపయోగానికి దారి తీసింది. నేడు, భౌతికశాస్త్రం చాలా స్ఫష్ఠముగా బాగా అభివృద్ద్ధి చెందిన విషయముగా మారినది. తరచు పరిశోధనను నాలుగు విభాగాలలో విభజించవచ్చు: ఘనీభవించిన పదార్థ భౌతికశాస్త్రం (condensed matter physics), అణువ్వాది బణువ్వాది దృష్టి విషయమైన భౌతికశాస్త్రం (atomic, molecular, and optical physics), ఉన్నత శక్తి భౌతికశాస్త్రం (high-energy physics), మరియు జ్యోతిశ్శాస్త్రము (Astrology), జ్యోతిభౌతికశాస్త్రము. భౌతికశాస్త్ర శాఖలు భౌతికశాస్త్రం వివిధ విశాల ఉత్పాతముల కలయికైనప్పటికీ దాని ప్రధానమైన శాఖలు మొదటి తరం యంత్రశాస్త్రము (classical mechanics), విద్యుదయస్కాంతత్వం (దృష్టి విషయముతో), సంబధస్థితి (relativity), తాపగతిశాస్త్రం, పరిమాణ యంత్రశాస్త్రము (quantum mechanics). ఈ నూతన ప్రసంగాలలో ప్రతొక్కటీ అనేక శోధనలలో పరీక్షించబడి ప్రకృతిలో వాటి ప్రబలమైన ప్రదేశాలలో ఖండితమైన సవుతుగా నిరూపింపబ్డినవి. ఉదాహరణకు, మొదటి తరం యంత్రశాస్త్రము దినదినానుభూతిలో వస్తువుల గతిని సరిగా వర్ణిస్తుంది కాని అణు ప్రమాణమున పరిమాణ యంత్రశాస్త్రముచే కొట్టుబడిపోతుంది, అదే కాంతి వేగం చేరుకునేప్పటికి సంబధస్థితి గుణములు ముఖ్యమౌతాయి. ఈ ప్రసంగాలు చాలా కాలంగా బాగా అర్ధమైనను ఇవి యెడతెగకుండా చురుకైన పరిశోధనా ప్రదేశాలుగా ఉన్నాయి. ఉదాహరణకు, మొదటితరం యంత్రశాస్త్రంలో ఒక ఆశ్చర్యకరాంశమైన ఏక సంకర ప్రసంగాన్ని (chaos theory) 20వ (20th) శతాబ్దంలో అంటే ఐస్సాక్ న్యూటను (1642-1727) (1642-1727) యంత్రశాస్త్ర ఆదిమ రూపావిష్కరణ చేసిన 3 శతాబ్దాల తరువాత అభివృద్ద్ధి చేశారు. ఈ ప్రధానాంశములైన ప్రసంగాలు మరింత ఘనమైన విషయాల పరిశీలన మరియు పరిశోధనకు ఆధారముగా ఉపయోపడును. మొదటి తరం యంత్రశాస్త్రము మొదటి తరం యంత్రశాస్త్రము శరీరముల మీద శాశించు బలముల (forces) యొక్క భౌతిక లక్షణమునకు సవుతు . దీనిని తరచుగా "న్యూటోన్ యొక్క యంత్రశాస్త్రము" (Newtonian Mechanics) అని ఐస్సాక్ న్యూటను పేరుతో మరియు ఆయన చెప్పిన గమన శాశనాలతో (laws of motion) జత చేర్చి చెప్పెదరు. యంత్రశాస్త్రమును మూడు భాగాలుగా చేస్తే మొదటిది స్టాటిక్స్ (statics) అనగా గమనము చెలనము లేని వస్తువుల సతువు, రెండవది కైనెమాటిక్స్ (kinematics) అనగా గమనములోనున్న వస్తువుల సతువు, మూడవది డైనమిక్స్ (dynamics) అనగా బలముకు లోబడ్డ వస్తువుల సతువు. యెడతెగని మరియు మార్పుచెందే వస్తువుల యంత్రశాస్త్రమును కంటిన్యువం యంత్రశాస్త్రం (continnum mechanics) అని అంటారు ఇందులో పిదప పదార్థ స్థితిబట్టి దృఢ యంత్రశాస్త్రము (solid mechanics) మరియు ద్రవ్య యంత్రశాస్త్రము (fluid mechanics) అని విభజించవచ్చు. ద్రవ్య వాయువ్య యంత్రశాస్త్రములో హైడ్రోస్టాటిక్స్ (hydrostatics), హైడ్రోడైనమిక్స్ (hydrodynamics), న్యూమాటిక్స్ (pnuematics), ఏరోడైనమిక్స్ (aerodynamics), మరియు ఇతర రంగములు ఉన్నాయి. na bo భారత దేశంలో యంత్ర శాస్త్రం యంత్ర శాస్త్రం: ఈ గ్రంథం భరద్వాజ ప్రణీతము: భూమిపై ప్రయాణానికుపయోగమైన 339 వాహనాలు, నీటిపై చరించడానికికి 783 రకా పడవలు, 101 విదాలైన గాలిలో ప్రయాణించ గలిగే వాహనాల వివరాలు చెప్పబడ్దాయి. గంధర్వులు ఉపయోగించిన వాహనాల వివరాలు కూడా ఇందులో వివరించ బడ్డాయి. మూలాలు ఇవి కూడా చూడండి కాంతి శాస్త్రం భౌతిక శాస్త్రము - పారిభాషిక పదాలు భౌతిక శాస్త్రం గురించి యుట్యుబ్ లో మంచి తెలుగు విడియో[] వనరులు కందుల సీతారామశాస్త్రి, భౌతిక ప్రపంచం (తెలుగు భాషా పత్రికలో ప్రచురితమైన వ్యాసాల పునర్ముద్రణ), శారదా ప్రచురణలు, 104-105 కందులవారి ఇల్లు, 48-8-19 ద్వారకానగర్, విశాఖపట్నం - 530 016 కవన శర్మ, సైన్సు నడచిన బాట (రచన మాస పత్రికలో ప్రచురితమైన వ్యాసాల పునర్ముద్రణ), వాహినీ బుక్‌ ట్రస్ట్, 1.9.286/3 విద్యానగర్‌, హైదరాబాదు - 500 044 వర్గం:భౌతిక శాస్త్రము వర్గం:విజ్ఞాన శాస్త్రము	https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AD%E0%B1%8C%E0%B0%A4%E0%B0%BF%E0%B0%95%20%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B1%81
{ "plaintext_start_byte": [ 3, 1368, 2414, 3792, 4030, 4604, 4709, 4944, 5851, 6883, 7110, 7723, 8068, 9293, 9450, 9731, 10163, 10329, 10548, 10884, 11368, 11833, 12015, 13139, 14300, 14536, 14760, 15334, 15576, 15919, 16128, 16631, 16930, 17429, 17817, 18147, 18678, 18855, 19004, 19663, 19923, 20133, 20336, 20479, 20854, 21199, 23317, 24005, 24307, 24534, 24987, 25782, 26076, 26631, 26825, 27024, 27304, 28022, 28688, 29043, 29470, 29750, 31272, 31396, 36007, 36239, 36623, 36964, 38088, 39191, 39329, 39575, 40501, 41175, 42469, 42838, 43599, 43852, 44431, 45305, 45703, 46345, 46868, 47270, 47827, 48034, 49054, 49408, 49893, 50278, 50964, 52572, 53266, 54005, 54093, 54456, 54652, 54933, 56308, 57427, 58549, 58962, 59263, 59604, 60196, 61135, 62195, 62664, 63151, 63526, 64348, 64571, 64933, 65039, 65460, 65883, 66548, 67248, 68316, 70380, 70524, 70980, 71444, 71749, 71945, 72607, 72954, 73343, 73479, 74703, 75280, 76174, 76343, 76507, 76781, 76919, 78756, 79540, 83326, 83665, 83853, 84431, 84653 ], "plaintext_end_byte": [ 1367, 2312, 3791, 4029, 4603, 4708, 4925, 5850, 6882, 7109, 7722, 8067, 9292, 9449, 9645, 10162, 10328, 10533, 10883, 11317, 11797, 12014, 13136, 14298, 14476, 14730, 15333, 15575, 15825, 16062, 16630, 16826, 17428, 17621, 18020, 18677, 18854, 18990, 19446, 19922, 20113, 20243, 20459, 20636, 21027, 23262, 24004, 24203, 24407, 24754, 25397, 25897, 26289, 26824, 27023, 27256, 28021, 28462, 29042, 29469, 29645, 31271, 31366, 35953, 36238, 36622, 36826, 38087, 39190, 39303, 39533, 40500, 41133, 42468, 42787, 43598, 43851, 44255, 45304, 45535, 46344, 46611, 47182, 47826, 47926, 49031, 49407, 49892, 50100, 50680, 51648, 53265, 53532, 54092, 54302, 54651, 54740, 56307, 57426, 58548, 58902, 59262, 59403, 60151, 61037, 62194, 62456, 63037, 63355, 64347, 64570, 64629, 65038, 65266, 65625, 66496, 67193, 68191, 70271, 70494, 70782, 71443, 71673, 71877, 72593, 72764, 73101, 73478, 74028, 74880, 76173, 76292, 76431, 76673, 76899, 78755, 79398, 83269, 83611, 83851, 84407, 84631, 84750 ] }	సాంద్రతని కొలిచే పరికరం ఏది ?	కొలత పరికరం	telugu	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	భౌతిక శాస్త్రం, నాణ్యత భరోసా మరియు ఇంజినీరింగ్ లలో కొలత అంటే ప్రాపంచిక వస్తువు ల మరియు సంఘటన ల యొక్క భౌతిక పరిమాణాలు తీసుకొనుట మరియు పోల్చుట. నిర్దేశించిన ప్రామాణిక వస్తువులు మరియు సంఘటనలను ప్రమాణముగా తీసుకుంటుంది. ఈ కొలత ప్రక్రియ ద్వారా ఆ వస్తువుకు సంబంధించి మరియు ఆ కొలత ప్రమాణానికి సంబంధించి ఒక అంకె ఇవ్వబడుతుంది. కొలత పరికరాలు మరియు ఆ పరికరాల వాడుకను నిర్దేశించే పరీక్షా పద్ధతుల ద్వారా ఆ అంకెల మధ్య బంధము తెలుసుకోబడుతుంది. అన్ని కొలత పరికరాలు కొన్ని పరికర తప్పులు మరియు కొలత అనిశ్చితలకు గురి అవుతాయి. శాస్త్రవేత్తలు, ఇంజనీరులు మరియు మిగతా మనుషులు కూడా ఎన్నో రకాల పరికరాలను కొలవడానికి ఉపయోగిస్తుంటారు. ఈ పరికరాలలో కొలబద్దలు మరియు స్టాప్‌వాచీల లాంటి సామాన్య పరికరాల నుండి ఎలెక్ట్రాన్ సూక్ష్మదర్శిని మరియు పార్టికల్ యాక్సిలరేటర్ లాంటి క్లిష్టమైన పరికరాలు కూడా ఉంటాయి. ఆధునిక కొలత పరికరాలలో వర్చువల్ ఇన్స్ట్రుమెంటేషన్ ను ఎక్కువగా ఉపయోగిస్తున్నారు. కాలము, ఇంధనం, శక్తి, మరియు చర్య కాలము గతం లోని కాలము యొక్క సూచిక వర్తమానం</i>లో ఉన్న వీక్షకుని కోణం నుంచి లెక్కించబడుతుంది. భవిష్యత్తు</i>లో టైం-పాయింట్లను నిర్దేశించవచ్చు. అయితే కాలాన్ని ముందుగా నిర్దేశించినటువంటి విలువకు మార్చగలిగే టైం-మిషన్ లాంటి పరికరము ఏదీ లేదు. మిగతా భౌతిక పరిమాణాలలో (ఉదాహరణకు: దూరము మరియు ఘనపరిమాణము) ఇలాంటి పరికరము సాధ్యపడుతుంది. వర్తమానము అనబడే కాల ప్రామాణికము భవిష్యత్తు లోనికి అనగా ముందుకు మాత్రమే సాగుతున్నదనిపిస్తుంది. ఘటనల యొక్క ఎంట్రోపి ఉత్పత్తి మరియు కారణ-మరియు-ఫలితము పరిశీలనలతో ఈ అభిప్రాయాన్ని అనుసంధానించవచ్చు. కాలము గురించిన మరిన్ని విషయాల కొరకు ముఖ్యంగా ప్రమాణాల కోసం, టైం పోర్టల్ను సంప్రదించండి. అణు గడియారము క్యాలెండర్ (రోజులు లెక్కిస్తూ) క్రోనోమీటర్, క్రోనోగ్రాఫ్ గడియారము ఎగ్ టైమర్ అవర్ గ్లాస్ లోలక గడియారము రేడియో గడియారము రేడియోమెట్రిక్ డేటింగ్ స్టాప్ వాచ్ సన్డయల్ ట్రాన్సిట్ టెలిస్కోప్ నీటి గడియారము కాల లెక్కింపు సాంకేతికత యొక్క టైం లైన్ కాలము-విలువ యొక్క పరిధులను తెలుసుకొనుటకు చూడండి: ఆర్డర్స్ ఆఫ్ మాగ్నిట్యూడ్ (టైం) ఇంధనం ఉదాహరణ: పంప్ద్ స్టోరేజ్ నీటి విద్యుత్తు కర్మాగారంలో యాంత్రిక పనులు మరియు విద్యుత్ పనులను విద్యుత్ పంపులు మరియు విద్యుత్ జనరేటర్లు చేస్తాయి. పంప్ చేయబడిన నీరు యాంత్రిక చర్యలను కలిగి ఉంటుంది. ఒక వ్యవస్థలోకి పెట్ట్టిన ఇంధనము ఆ వ్యవస్థ నుంచి వెలువడే ఇంధనంతో సమానంగా ఉంటుంది. అందులో కొద్ది భాగము రాపిడిని ఎదుర్కొనుటకు వినియోగించబడుతుంది. ఇటువంటి ఉదాహరణలు కొన్ని ఏకాభిప్రాయ విషయాలను సూచించాయి: బదిలీ అవుతున్న శక్తి మరియు నిలువ ఉంచబడిన శక్తి రెండింటి బదులు శక్తి అనబడే ఒకే ఒక భౌతిక ప్రామాణికం ప్రవేశపెట్టబడింది. వస్తువులకు ఉన్నటువంటి స్వభావాలు శక్తికి కూడా ఉంటాయి. అంటే శక్తిని విభజించవచ్చు మరియు బదిలీ చేయవచ్చు. శక్తి సృస్టించబడలేనిది మరియు నశింపజాలనిది, కాబట్టి సరిగా సమతుల్యం పాటించినపుడు శక్తి నిలుపదగిన ప్రమాణము. శక్తి యొక్క బదిలీ గురించి వివరిస్తున్నపుడు రెండు రకాల పద ప్రయోగాలను ఉపయోగించవచ్చు: (శక్తి వాహకముల మధ్య శక్తి బదిలీ) శక్తిని బదిలీ చేసే వాహకాల ద్వారా భౌతిక అనుసంధానం సాధ్యపడుతుంది (లీనియర్ మొమెంటం, ఎలెక్ట్రిక్ చార్జ్, ఎంట్రోపి) ఉదాహరణకు ఒక జనరేటరు ఆంగ్యులర్ మొమెంటం నుండి ఎలెక్ట్రిక్ చార్జ్ కు బదిలీ చేస్తుంది. [1] (శక్తి రూపాలు శక్తిని బదిలీ చేయడం) శక్తి రూపాలు బదిలీ అవుతాయి. ఉదాహరణకు జనరేటరు యాంత్రిక శక్తిని విద్యుత్ శక్తిగా మారుస్తుంది. [2] తరచుగా శక్తి విలువను రెండు సంబంధిత పరిమాణాలను గుణించడం ద్వారా తెలుసుకోవచ్చు: (సాధారణమైన) పొటెన్షియల్ ను (రిలేటివ్ వెలాసిటి, ఉష్ణోగ్రత వ్యత్యాసాలు) వస్తు రూప ప్రామాణికంతో (లీనియర్ మొమెంటం, ఎలెక్ట్రిక్ చార్జ్, ఎంట్రోపి) గుణించడం. అంటే శక్తిని వాహకాల లేక రూపాన్ని బట్టి లెక్కించడం జరుగుతుంది. కొలత సాధారణంగా పరోక్షంగా జరుగుతుంది. రెండు విలువలను తెలుసుకోవడం ద్వారా ఇది సాధ్యపడుతుంది. (పొటెన్షియల్ మరియు వస్తు-రూప పరిమాణం) మరియు వాటి విలువలను గుణించడం ద్వారా. (శక్తి కొరకు దిగువ పేర్కొన్న ఏదేని కొలత పరికరాన్ని చూడండి) శక్తి-విలువల యొక్క పరిధుల కొరకు చూడండి: ఆర్డర్స్ ఆఫ్ మాగ్నిట్యుడ్ (శక్తి) సామర్థ్యం (శక్తి యొక్క ఫ్లక్స్) శక్తిని బదిలీ చేసే భౌతిక వ్యవస్థను నిర్దేశించిన కాల వ్యవధిలో జరిగిన శక్తి బదిలీ బట్టి నిర్వచించవచ్చు. దీనిని సామర్థ్యం లేక శక్తి యొక్క ఫ్లక్స్ అని కూడా అంటారు. (సామర్థ్యం కొరకు కింద తెలుపబడిన ఏదేని కొలత పరికరాన్ని చూడండి) సామర్థ్యం-విలువల పరిధుల కొరకు చూడండి: ఆర్డర్స్ ఆఫ్ మాగ్నిట్యుడ్ (సామర్థ్యం). చర్య ఒక ప్రక్రియ జరిగినంత కాలంలో వాడబడిన ఇంధనం (ఇంధనం పై కాలం ఇంటిగ్రల్). దీని ప్రమాణము యాన్గులర్ మొమెంటం ప్రమాణము లాగానే ఉంటుంది. వెలుగు యొక్క క్వాన్తైజేడ్ క్రియ, ప్లాంక్ కాన్స్టాంట్ ను లెక్కించడంలో ఉపయోగించే వోల్టేజ్ కొలతను ఫోటోట్యూబ్ అందిస్తుంది. ఫోటోఎలెక్ట్రిక్ ఎఫ్ఫెక్ట్ కూడా చూడండి. యాంత్రిక పద్ధతులు ఇందులో క్లాసికల్ మరియు కంటిన్యుయం యాంత్రిక పద్ధతులకు చెందిన కనీస ప్రమాణాలను కలిగి ఉంటుంది. ఉష్ణోగ్రతకు సంబంధించిన ప్రశ్నలు మరియు ప్రమాణాలను మినహాయిస్తుంది. పొడవు (దూరము) పొడవు విలువల పరిధుల కొరకు చూడండి:: ఆర్డర్స్ అఫ్ మాగ్నిట్యూడ్ (పొడవు) ఆల్టిమీటర్ర్, ఎత్తు ఆర్కిటెక్ట్ యొక్క కొలబద్ద కాలిపర్ ఎలెక్ట్రోనిక్ డిస్టెన్స్ మీటర్ ఇంజినీరు యొక్క కొలబద్ద ఫ్రిక్వేన్సి కూంబ్ గేజ్ బ్లాక్స్ GPS, GHz పరిధిలోని ఎలెక్ట్రోమాగ్నెటిక్ తరంగాల రన్ టైం కొలత ద్వారా పరోక్ష పధ్ధతిన ఇంటర్ఫెరోమీటర్ లేజర్ రేంజ్ఫైండర్, కంటికి కనపడే వెలుతురు (లిడార్) యొక్క పరిధిలోని కొహెరెంట్ ఎలెక్ట్రోమాగ్నెటిక్ తరంగాల రన్ టైం కొలత ద్వారా పరోక్ష పద్ధతిన మెట్రిక్ కొలబద్ద మైక్రోమీటర్ ఓడోమీటార్ ఒపిసోమీటర్ రాడార్ యాంటెనా, మైక్రోవేవ్ పరిధి (రాడార్) లో ఉన్న ఎలెక్ట్రోమాగ్నెటిక్ తరంగాలా రన్ టైం కొలత ద్వారా పరోక్ష పద్ధతిన నిబంధనలు సర్వేయర్ యొక్క చక్రము టాఖిమీటర్ టేప్ కొలత టాక్సీమీటర్, టైం కాంపోనెంట్ కూడా కలిగియుండే కొలత సంచార సూక్ష్మదర్శిని అల్ట్రా సౌండ్ డిస్టెన్స్ కొలత, శబ్ద తరంగాల (సోనార్, ఎకో సౌన్డింగ్) యొక్క రన్ టైం కొలత ద్వారా పరోక్ష పద్ధతిన యురేత్రా గాజ్, స్తంబాకారమున ఉన్నటువంటి సర్కంఫా సర్కంఫరెన్షియల్ కొలత పరికరము. పొడవు-విలువల పరిధి కొరకు చూడండి: ఆర్డర్స్ ఆఫ్ మాగ్నిట్యూడ్ (పొడవు) వైశాల్యం ప్లానిమీటర్ వైశాల్యం-విలువల పరిధి కొరకు చూడండి: ఆర్డర్స్ ఆఫ్ మాగ్నిట్యూడ్ (వైశాల్యం) ఘనపరిమాణం బయాంట్ వెయిట్ (ఘనములు) ఒవర్ఫ్లో ట్రఫ్ (ఘనములు) కొలిచే కప్పు (గ్రెయిండ్ ఘనములు, ద్రవములు) ధార కొలత పరికరాలు (ద్రవ్యములు) విభాగించబడ్డ సిలిండరు (ద్రవ్యములు) పిప్పెట్ (ద్రవ్యములు) యుడియోమీటర్, న్యుమాటిక్ ట్రఫ్ (వాయువులు) (ఘనము యొక్క బరువు, సాంద్రత తెలిసినప్పుడు దాని యొక్క ఘన పరిమాణం తెలుసుకొనుట సాధ్యపడుతుంది) ఘనపరిమాణం-విలువల యొక్క పరిధిని తెలుసుకొనుటకు చూడండి: ఆర్డర్స్ ఆఫ్ మాగ్నిట్యూడ్ (ఘనపరిమాణము) బరువు లేక ఘనపరిమాణం యొక్క ధార కొలత గ్యాస్ మీటర్ మాస్ ఫ్లో మీటర్ మీటరింగ్ పంప్ నీటి మీటర్ వేగము(ఫ్లక్స్ ఆఫ్ లెంత్) గాలివేగ సూచిక రాడార్ గన్, ఇది ఒక డోప్లర్ రాడార్ పరికరము. డోప్లర్ ఎఫెక్ట్ ను ఉపయోగిస్తూ వేగాన్ని పరోక్ష పద్ధతిన కొలిచేది. స్పీడోమీటర్ టాకోమీటర్ (భ్రమణము యొక్క వేగము) టాకీమీటర్ వేరియోమీటర్ వేగము-విలువల యొక్క పరిధుల కొరకు చూడండి: ఆర్డర్స్ ఆఫ్ మాగ్నిట్యూడ్ (వేగము) యాక్సిలరేషన్‌ యాక్సిలెరోమీటర్ బరువు సరిసమానం స్వయంచాలిత బరువు కొలత యంత్రాలు క్యాతరోమీటర్ బరువు కొలబద్దలు ఇనర్షియల్ సరిసమానము మాస్ స్పెక్త్రోమీటర్లు బరువును కొలచవు కాని బరువు మరియు చార్జ్ యొక్క నిష్పత్తిని కొలుస్తాయి. బరువు విలువల యొక్క పరిధుల కోసం చూడండి: ఆర్డర్స్ ఆఫ్ మాగ్నిట్యూడ్ (బరువు) లీనియర్ మొమెంటం బాలిస్టిక్ లోలకం. ఫోర్స్ (లీనియర్ మొమెంటం యొక్క ఫ్లక్స్) ఫోర్స్ గాజ్ స్ప్రింగ్ కొలబద్ద స్ట్రెయిన్ గాజ్ టార్షన్ బాలన్స్ ట్రైబోమీటర్ పీడనము (లీనియర్ మొమెంటం యొక్క ఫ్లక్స్ సాంద్రత) అనిమోమీటర్ (గాలి వేగమును నిర్ధారించే పరికరము) బారోమీటర్ వాతావరణ పీడనము కొలిచే సాధనము మానోమీటర్ పీడన కొలతను చూడండి పైటోట్ ట్యూబ్ (వేగమును సూచించే పరికరము). కర్మాగారము మరియు సంచారములో టైర్-పీడన గాజ్ పీడన విలువల పరిధి కొరకు చూడండి: ఆర్డర్స్ ఆఫ్ మాగ్నిట్యుడ్ (పీడనము) ఉష్ణోగ్రత యొక్క టైంలైన్ మరియు పీడన కొలత సాంకేతికత కోణం సర్కంఫెరెంటర్ క్రాస్ స్టాఫ్ గోనియోమీటర్ గ్రాఫోమీటర్ ప్రొట్రాక్టర్ క్వాడ్రంట్ ప్రతిబింబించే పరికరములు ఒక్టేంట్ రిఫ్లెక్టింగ్ సర్కిల్స్ సెక్స్టెంట్ థియోడొలైట్ యాంగ్యులార్ వెలాసిటి లేక ఒక కాల పరిణామంలోని భ్రమణాలు స్త్రోబోస్కోప్ టాకోమీటర్ యాన్గులార్ వెలాసిటి విలువల పరిధుల కొరకు చూడండి: ఆర్డర్స్ అఫ్ మాగ్నిట్యూడ్ (యాన్గులార్ వెలాసిటి) పౌనఃపున్యం పరిధుల కొరకు చూడండి: ఆర్డర్స్ అఫ్ మాగ్నిట్యూడ్ (పౌనఃపున్యం) టార్క్ డైనమొమీటర్ డి ప్రోనీ బ్రేక్ టార్క్ రెంచ్ 3-డైమెన్షనల్ స్పేస్లో ఓరియెంటేషన్ నావిగేషన్ గురించిన విభాగము కొరకు కింద చూడండి. స్థాయి డంపి స్థాయి లేజర్ లైన్ స్థాయి స్పిరిట్ స్థాయి టిల్ట్మీటర్ దర్శకత్వం గైరోస్కోప్ యాంత్రిక పరిణామాల ద్వారా నిర్వహించబడే ఇంధనం, యాంత్రిక పని బాలిస్టిక్ లోలకం, గేజింగ్ లేక లెక్కకట్టడం ద్వారా పరోక్ష పద్ధతిన ఎలెక్ట్రిసిటి, ఎలెక్ట్రానిక్స్ మరియు ఎలెక్ట్రికల్ ఇంజనీరింగ్ ఎలేక్రిక్ చార్జ్ కు సంబంధించినటువంటి పరిగణనలు ఎలెక్ట్రిసిటి మరియు ఎలెక్ట్రానిక్స్ ను ప్రభావితం చేస్తాయి. ఎలెక్ట్రికల్ చార్జ్ లు ఒక క్షేత్రము ద్వారా కలుస్తాయి. ఆ చార్జ్ కదలకపోతే ఆ క్షేత్రాన్ని ఎలెక్ట్రిక్ అంటారు. విద్యుత్ ధారావాహము ఉపయోగిస్తూ చార్జ్ కదులుతున్నప్పుడు, ముఖ్యంగా ఎలెక్ట్రిక్ పరంగా న్యూట్రల్ కండక్టర్ ద్వారా కదులుతున్నప్పుడు, ఆ క్షేత్రాన్ని మాగ్నెటిక్ అంటారు. విద్యుత్తుకు పొటెన్షియల్ అనే విశేషణాన్ని ఆపాదించవచ్చు. విద్యుత్తుకు పదార్థ సమానమైన లక్షణము ఉంది. అది ఎలెక్ట్రిక్ చార్జ్. ప్రాథమిక ఎలెక్ట్రోడైనమిక్స్ లో పొటెన్షియల్ ను ఆ పొటెన్షియల్ దగ్గర ఉన్న చార్జ్ విలువతో ( లేక విద్యుత్తు) గుణించడం ద్వారా ఇంధనం (లేక శక్తి) ని లెక్కించవచ్చు. క్లాసికల్ ఎలెక్ట్రో మాగ్నెటిజం మరియు కోవేరియంట్ ఫార్ములేషన్ ఆఫ్ క్లాసికల్ ఎలెక్ట్రో మాగ్నెటిజం లను చూడండి. ఎలెక్ట్రిక్ ఛార్జ్ ట్రైబో ఎలెక్ట్రిక్ పరిణామాలకు దారితీసే కాంటాక్ట్ ఎలెక్త్రిసిటి అనే పద్ధతిని పునఃపరిశీలించు కొనడానికి ఎలెక్ట్రోమీటర్ ఎక్కువగా ఉపయోగిస్తారు. చార్జ్ లు మరియు ఒత్తిడి మధ్య ఒక బంధాన్ని నిర్దేశించుటకు కులూంబ్ టార్షన్ బ్యాలెన్స్ ను ఉపయోగించాడు. పైన చూడండి. చార్జ్ విలువల యొక్క పరిధి కొరకు చూడండి: ఆర్డర్స్ ఆఫ్ మాగ్నిట్యూడ్ (చార్జ్) ఎలెక్ట్రిక్ కరెంట్ (కరెంట్ ఆఫ్ చార్జ్) అమ్మీటర్ క్లాంప్ మీటర్ గాల్వనో మీటర్ వోల్టేజ్ (ఎలెక్ట్రిక్ పొటెన్షియల్ వ్యత్యాసము) కాల ఆధారిత వోల్టేజులు లెక్కించుటకు ఆసిల్లోస్కోప్ ఉపయోగించబడుతుంది. వోల్టామీటర్ ఎలెక్ట్రిక్ రెసిస్టెన్స్, ఎలెక్ట్రికల్ కండక్టెన్స్ (మరియు ఎలెక్ట్రికల్ కండక్టివిటి) ఒమ్మీటర్ విద్యుత్ సంకేతాల రన్‌టైం కొలత ద్వారా టైం డొమెయిన్ రిఫ్లెక్టోమీటర్ మెటాలిక్ కేబుల్స్ లోని లోపాలను గుర్తించి తెలుపుతుంది. వీట్స్టోన్ బ్రిడ్జ్ ఎలెక్ట్రిక్ కెపాసిటన్స్ కెపాసిటన్స్ మీటర్ ఎలెక్ట్రిక్ ఇండక్టెన్స్ ఇండక్టెన్స్ మీటర్ విద్యుత్తు ద్వారా తేబడిన శక్తి లేదా ఎలెక్ట్రిక్ శక్తి ఎలెక్ట్రిక్ ఎనర్జీ మీటర్ విద్యుత్తు మీటర్ విద్యుత్తు చే చేరవేయబడిన సత్తా (శక్తి యొక్క విద్యుత్తు) వాట్మీటర్ ఇవి ఎలెక్ట్రికల్ లక్షణాలను కొలిచే సాధనాలు. మీటర్ (ఎలెక్ట్రానిక్స్) కూడా చూడండి. విద్యుత్ క్షేత్రము (ఎలెక్ట్రికల్ పొటెన్షియల్ యొక్క వ్యతిరేక గ్రేడియంట్, పొడవు ప్రకారము వోల్టేజ్) ఫీల్డ్ మిల్ అయస్కాంత కక్ష్య అయస్కాంత కక్ష్యకు సంబంధించిన నిబంధనములోని సంబంధించిన భాగాన్ని చూడండి. పరిసరాలు హాల్ ఎఫ్ఫెక్ట్ సెన్సర్ మాగ్నెటోమీటర్ ప్రోటాన్ మాగ్నెటోమీటర్ SQUID అయస్కాంత కక్ష్య యొక్క పరిధుల కొరకు చూడండి: ఆర్డర్స్ ఆఫ్ మాగ్నిట్యూడ్ (అయస్కాంత కక్ష్య) సమ్మేళన పరికరాలు కనీస పరిధిలో అమ్మీటర్, వోల్టామీటర్ మరియు ఓమ్మీటర్ యొక్క ధర్మాలను మల్టీమీటర్ కలిగియుంటుంది. ఓమ్మీటర్, కెపాసిటన్స్ మీటర్ మరియు ఇండక్టెన్స్ మీటర్ యొక్క ధర్మాలను LCR మీటర్ కలిగియుంటుంది. బ్రిడ్జ్ సర్క్యూట్ కొలత పద్ధతి కారణంగా దీనిని కాంపోనెంట్ బ్రిడ్జ్ అని కూడా అంటారు. ==థర్మోడైనమిక్స్ == ఉష్ణోగ్రత సంబంధిత పరిగణనలు థర్మోడైనమిక్స్ ను శాసిస్తాయి. రెండు విభిన్న ఉష్ణ సంబంధ గుణాలు ఉంటాయి. థర్మల్ పొటెన్షియల్ అనబడే ఉష్ణోగ్రత అందులో ఒకటి. ఉదాహరణకు, మండుతున్న బొగ్గుకు మండని బొగ్గుతో పోలిస్తే విభిన్న ఉష్ణ లక్షణాలు ఉంటాయి. ఇంకొక గుణము వస్తు-రూప గుణము, - ది ఎంట్రోపి; ఉదాహరణకు: ఒక కాలుతున్న బొగ్గుతో నీటి కుండను వేడిచేయలేము కాని అలాంటి వంద బొగ్గులతో చేయగలము. థర్మో డైనమిక్స్ లో శక్తిని థర్మల్ పొటెన్షియల్ ను ఆ పొటెన్షియల్ లో ఉన్న ఎంట్రోపి విలువతో గుణించడం ద్వారా లెక్కించవచ్చు. అంటే ఉష్ణోగ్రతతో ఎంట్రోపిని గుణించడం. రాపిడి వాళ్ళ ఎంట్రోపిని పుట్టించవచ్చు కాని దానిని నశింపచేయలేము. పదార్థము యొక్క మొత్తం (లేదా మోల్ సంఖ్య) రసాయన శాస్త్రంలో ప్రవేశపెట్టిన భౌతిక శాస్త్ర పరిమాణం: సాధారణంగా పరోక్షంగా తెలుసుకొనబడేది. నమూనా యొక్క బరువు మరియు పదార్థ రకము తెలిసినపుడు, ఆటామిక్ - లేదా మాలిక్యులర్ బరువు ఆ వస్తువు యొక్క మొత్తం విలువకు ప్రత్యక్షంగా అందుబాటులోకి తేబడుతుంది. (పీరియాడిక్ పట్టిక నుండి తీసుకొనబడినది మరియు మాస్ స్పెక్త్రోమెట్రితో బరువు కొలవబడినది) మోలార్ మాస్ ల గురించిన నిబంధనము కూడా చూడండి. ఒకవేళ స్పెసిఫిక్ మోలార్ విలువ తెలిసినట్టైతే, ఆ నమూనాలోని పదార్థము మొత్తాన్ని ఘనపరిమాణము, పీడనము మరియు ఘాడతల సహాయంతో తెలుసుకోవచ్చు. క్వతనాంకము యొక్క కొలత గురించిన ఉపవిభాగాలను కూడా చూడండి. గొట్టము వాయువులను సేకరించే వాయువు. ఉష్ణోగ్రత ఎలెక్త్రొమగ్నెటిక్ స్పెక్ట్రొస్కొపీ గెలీలియొ థర్మామీటర్ గ్యాస్ థర్మామీటర్ సూత్రము: ఉష్ణోగ్రత మరియు వాయువు యొక్క ఘనపరిమాణము లేక పీడనాము మధ్య బంధము (వాయు సూత్రాలు) స్థిరమైన పీడన గ్యాస్ థర్మామీటర్ స్థిరమైన ఘనపరిమాణ గ్యాస్ థర్మామీటర్ లిక్విడ్ క్రిస్టల్ థర్మామీటర్ లిక్విడ్ థర్మామీటర్ సూత్రం: ద్రవము యొక్క ఉష్ణోగ్రత మరియు ఘనపరిమాణముల మధ్య బంధం (కోఎఫీషియంట్ అఫ్ థర్మల్ ఎక్స్పాన్షన్) ఆల్కహాల్ థర్మామీటర్ మెర్క్యూరీ-ఇన్-గ్లాస్ థర్మామీటర్ పైరానొమీటర్ సూత్రము: ఉపరితల ఉష్ణోగ్రతకు సంబంధించిన సౌర శక్తి ఫ్లక్స్ సాంద్రత (స్టీఫన్-బోల్ట్జ్‌మాన్ సూత్రము) పైరోమీటర్ ల సూత్రము: కాంతి యొక్క స్పెక్ట్రల్ ఇంటిగ్రిటి ఉష్ణోగ్రత పై (ప్లాంక్ యొక్క సూత్రము) ఆధారపడి ఉంటుంది. అంటే కాంతి మూలము యొక్క ఉష్నోగ్రతానికి ఆ కాంతి యొక్క రంగుకు సంబంధం ఉంటుంది. పరిధి: −50°C నుండి +4000°C. గమనిక: థర్మల్ రేడియేషన్ (థర్మల్ కండక్షన్ లేక ధర్మల్ కన్వెన్షన్ కాకుండా) కొలత అంటే ఉష్ణోగ్రత కొలతలో (పైరోమెట్రి) భౌతిక కలయిక అవసరం లేదు. గమనించండి: థర్మోగ్రఫిలో వాడే ధర్మల్ స్పేస్ రిసోల్యుషన్ (బింబాలు). నిరోధకత థర్మామీటర్ సూత్రము: లోహాల (ప్లాటినం) యొక్క విద్యుత్ నిరోధకతకు ఉష్ణోగ్రతకు మధ్య సంబంధం ఎలెక్ట్రికల్ నిరోధకత పరిధి: 10 నుండి 1,000 కేల్విన్స్, భౌతిక శాస్త్రం మరియు కర్మాగారాలలో దీనిని ఉపయోగిస్తారు. ఘన థర్మామీటర్ సూత్రము: ఉష్ణోగ్రతకు మరియు ఘనము యొక్క పొడవుకు మధ్య సంబంధము (కోఎఫీషియంట్ ఆఫ్ థర్మల్ ఎక్స్‌పాన్షన్). బై-మెటాలిక్ స్ట్రిప్ థర్‌మిస్టర్ ల సూత్రము: పింగానీలు లేక పాలిమర్ల విద్యుత్ నిరోధకత మరియు ఉష్ణోగ్రత మధ్య సంబంధము. పరిధి: సుమారు 0.01 నుండి 2,000 కెల్విన్స్ (−273.14 నుండి 1,700°C) థర్మోకపుల్ ల సూత్రము: లోహపు కూడలి వద్ద ఉన్న వోల్తేజీకి మరియు ఉష్ణోగ్రతకు మధ్య ఉన్న సంబంధం (సీబెక్ ఫలితము), పరిధి: సుమారు −200°C నుండి +1350°C ధర్మామీటర్ థర్మోపైల్ అనేది థర్మోకపుల్స్ యొక్క జత ట్రిపుల్ పాయింట్ సెల్ అనేది ధర్మామీటర్ ల స్థాయిని నిర్దేశించడానికి ఉపయోగించబడునవి. ఇమేజింగ్ టెక్నాలజీ థర్మోగ్రాఫిక్ కెమెరా మైక్రోబోలోమీటర్ ను వేడి-రేడియేషన్ ను కనుగొనుటకు ఉపయోగిస్తుంది. ఉష్ణోగ్రత కొలత మరియు Category:Thermometers కూడా చూడండి. సాంకేతిక పరంగా మరింత లోతైన విశ్లేషణ కొరకు మెటీరియల్ సైన్స్ లోని థర్మల్ విశ్లేషణ పద్ధతులను చూడవచ్చు. ఉష్ణోగ్రత-విలువల పరిధుల కొరకు చూడండి: ఆర్డర్స్ ఆఫ్ మాగ్నిట్యూడ్ (ఉష్ణోగ్రత) ఎంట్రోపి ద్వారా చేరవేయబడిన శక్తి లేక థర్మల్ శక్తి ఇందులో థర్మల్ కెపాసిటన్స్ లేక ఉష్ణోగ్రత కోఎఫీషియంట్ ఆఫ్ ఎనర్జీ, ప్రతిఘాత శక్తి, ఉష్ణ ప్రవాహము లాంటివి ఉంటాయి... కేలోరీ మీటర్లను ఎంట్రోపి ద్వారా బదిలీ చేయబడ్డ శక్తిని కొలచుటకు ఉద్దేశించబడినట్టైతే, దానిని పాసివ్ అంటారు. ఉదాహరణకు రసాయన ప్రతిఘాతాలు. నమూనాను వేడి చేసినట్టైతే కేలోరీమీటర్లను ఆక్టివ్ లేదా హీటెడ్ అంటారు. ఒకవేళ అవి నమూనాను ఒక నిర్దిష్ట ఎంట్రోపి ద్వారా నింపుటకు విభజించబడితే వాటిని రీఫార్‌ములేటెడ్ అంటారు. రేడియేషన్ యొక్క ఉష్ణ శక్తిని కొలిచే ఆక్టినోమీటర్ ష్ఠిర-ఉష్ణోగ్రత కేలోరీమీటర్, మంచు కేలోరీమీటర్ లేక ఇంకేదైనా ఫేస్ మార్పు కేలోరీమీటర్, ఒక ఫేస్ మార్పును గమనిస్తుంది లేక ఉష్ణ కొలత కోసం విభజించబడ్డ ఫేస్ మార్పుని ఉపయోగిస్తుంది. స్థిర-ఘనపరిమాణ కెలోరీమీటర్, బాంబ్ కెలోరీమీటర్ అని కూడా అంటారు. స్థిర-పీడన కెలోరీమీటర్, ఎంతాల్పి-మీటర్ లేక కాఫీ కప్ కెలోరీమీటర్ డిఫరెన్షియల్ స్కానింగ్ కెలోరీమీటర్ ప్రతిఘాత కెలోరీమీటర్ కెలోరీమీటర్ లేక కెలోరీమెట్రి కూడా చూడండి ఎంట్రోపి శక్తి మరియు ఉష్ణోగ్రత కొలత ద్వారా ఎంట్రోపిని పరోక్ష పద్ధతిన తెలుసుకోవచ్చు. ఎంట్రోపి బదిలీ ఫేస్ మార్పు కెలోరిమీటర్ యొక్క శక్తి విలువను నిరంకుశమైన ఉష్ణోగ్రతతో భాగించడం ద్వారా ఎంట్రోపి బదిలీని లెక్కించవచ్చు. ఫేస్ మార్పు ఎంట్రోపిని ఉత్పత్తి చేయదు. కాబట్టి అది ఎంట్రోపి కొలిచే పద్ధతిలో ఉపయోగపడతాయి. శక్తి కొలతలు నిర్దేశించబడిన ఉష్ణోగ్రతల వద్ద నిర్వహించినపుడు, ఎంట్రోపి ఉత్పత్తి చేయకుండా, ఎంట్రోపి విలువలు పరోక్ష పద్ధతిన సంభవిస్తాయి. నిత్యమైన ఉష్ణోగ్రత కెలోరీమీటర్, ఫేస్ మార్పు కెలోరీమీటర్ హీట్ ఫ్లక్స్ సెన్సార్ లో థర్మోపైల్ ఉపయోగపడుతుంది. ఈ థర్మోపైల్ లలో థర్మోకపుల్ లు అనుసంధానించబడి ఉంటాయి. ఇవి కరెంట్ సాంద్రత లేక ఎంట్రోపి యొక్క ఫ్లక్స్ ను తెలుపుటకు ఉపయోగించవచ్చు. ఎంట్రోపి విషయం ఇచ్చిన నమూనా నిరంకుశ ఉష్ణోగ్రత వద్ద (రమారమి) ఉంచబడుతుంది. ఉదాహరణకు నమూనాను ద్రవ రూప హీలియంలో ముంచడం ద్వారా ఇది సాధించవచ్చు. నిరంకుశ ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఏ నమూనా అయినా ఎంట్రోపి లేని స్థితి కలిగి ఉన్నట్టు భావించబడుతుంది. (మరింత సమాచారం కొరకు థర్మోడైనమిక్స్ మూడవ సూత్రం చూడండి). ఆ తరువాత ఈ కింద తెలుపబడిన రెండు రకాల యాక్టివ్ కెలోరీమీటర్లను ఉపయోగించవచ్చు. నమూనాను ఈ కెలోరీమీటర్లలో నింపి ఉద్దేశిత ఉష్ణోగ్రత వచ్చే వరకు ఎంట్రోపి నింపవచ్చు. (స్వచ్ఛమైన పదార్ధాల థర్మోడైనమిక్ డేటాబేస్ ను చూడండి) నిత్యమైన పీడన కెలోరీమీటర్, ఎంథాల్పిమీటర్, యాక్టివ్ నిత్యమైన ఉష్ణోగ్రత కేలోరీమీటర్, ఫేస్ మార్పు కేలోరీమీటర్, యాక్టివ్ ఎంట్రోపి ఉత్పత్తి నాన్-థర్మల్ వాహకాల నుంచి శక్తిని ఉష్ణముగా చేర్చే వాహకాలు ఎంట్రోపిని పుట్టిస్తాయి (ఉదాహరణ: యాంత్రిక/ విద్యుత్ రాపిడి, కౌంట్ రంఫోర్డ్ చే స్థాపించబడింది). ఉత్పత్తి అయిన ఎంట్రోపి గాని ఉష్ణము గాని కొలవబడుతుంది (కెలోరీమెట్రి) లేక నాన్-థర్మల్ వాహకము యొక్క బదిలీ చేయబడ్డ శక్తి కొలవబడుతుంది. కెలోరీమీటర్ (క్రమముగా ఉష్ణముగా మరియు యాంబియంట్ ఉష్ణోగ్రతగ మారగలిగే పనిని కొలిచే ఏ పరికరమైనా) శక్తిని కోల్పోకుండా ఉష్ణోగ్రతను తగ్గించుకునే ఎంట్రోపి ఎంట్రోపిని ఉత్పత్తి చేస్తుంది. (ఉదాహరణ: ఏకాంతమైన కడ్డీలోని ఉష్ణము యొక్క చలనము; "థర్మల్ రాపిడి") కెలోరీమీటర్ టెంపరేచర్ కోఎఫీసియంట్ ఆఫ్ ఎనర్జీ లేక "హీట్ కెపాసిటి" ఇవ్వబడిన ఒక నమూనా పరిగణిస్తే, ఉష్ణోగ్రత మార్పు మరియు వేడి ద్వారా చేరవేయబడిన శక్తి మధ్య ఒక ప్రపోర్షనాలిటి తత్త్వం. ఒకవేళ ఈ నమూనా వాయువు అయితే, దీని కో ఎఫీషియంట్ ఒక స్థిర ఘనపరిమాణము లేదా స్థిర పీడనము వద్ద కొలిచినదాని పై ఆధారపడి ఉంటుంది. (శీర్షికకు ఉపయోగించిన పదాలను బట్టి చూస్తే ఉష్ణానికి వస్తు-రూప లక్షణాలు లేవని తెలుస్తుంది.) స్థిర-ఘనపరిమాణ కెలోరీమీటర్, బాంబ్ కెలోరీమీటర్ స్థిర-పీడన కెలోరీమీటర్, ఎంథాల్పి-మీటర్ విశిష్ట టెంపరేచర్ కోఎఫీసియంట్ ఆఫ్ ఎనర్జీ లేక "విశిష్ట ఉష్ణము". శక్తి యొక్క ఉష్ణోగ్రత కోఎఫీషియంట్ ను, పదార్థ-రూప పరిమాణము (పదార్థ మొత్తము, బరువు, ఘనపరిమాణము) తో భాగించినపుడు నమూనాను వివరించవచ్చు. సాధారణంగా కొలతలను భాగించడం ద్వారా లెక్కించవచ్చు లేక నేరుగా నమూనా మొత్తము యొక్క పరిమాణం సహాయంతో కొలచవచ్చు. విశిష్ట ఉష్ణము యొక్క సామర్థ్య పరిధులకు చూడండి: ఆర్డర్స్ ఆఫ్ మాగ్నిట్యూడ్ (విశిష్ట ఉష్ణ సామర్థ్యము) కోఎఫీసియంట్ ఆఫ్ థర్మల్ ఎక్స్‌పాన్షన్ డైలటోమీటర్ స్ట్రెయిన్ గాజ్ ద్రావణ ఉష్ణోగ్రత (ఘనము యొక్క) థీల్ ట్యూబ్ కోఫ్లర్ బెంచ్ డిఫరెన్షియల్ స్కానింగ్ కెలోరీమీటర్ ద్రావణ ష్టానము మరియు ఫ్యుషన్ యొక్క ఎంథాల్పి ఇస్తుంది. మరిగే ఉష్ణోగ్రత (ద్రవ్యము యొక్క) ఎబ్యులియోస్కోప్ అనేది ఒక ద్రవ్యము యొక్క క్వతనాంకము కొలుచుటకు ఉపయోగపడే పరికరము. సాల్వెంట్ యొక్క మాలిక్యులార్ మాస్ కనుగొనుటకు ఉపయోగపడే బాయిలింగ్ పాయింట్ ఎలివేషన్ అనే పద్ధతిలో కూడా ఈ పరికరము ఉపయోగపడుతుంది. థర్మల్ అనాలిసిస్, ఉష్ణము కూడా చూడండి. కంటిన్యుయం మెకానిక్స్ పై మరింత సమాచారం ఇది పదార్థము యొక్క మాక్ర్రోస్కోపిక్ లక్షణాలను కొలిచే పరికరాలను కలిగియుంటుంది. ఘన స్థితి భౌతిక శాస్త్రంలో, కండెన్స్డ్ మాటర్ భౌతిక శాస్త్రం ఘనములు, ద్రవములు మరియు వాటి అంతర్గతాలను పరిగణించేది. ఉదాహరణకు విస్కో ఎలాస్టిక్ స్వభావము. అంతేగాక, ద్రవ్యములు, వాయువులు, ప్లాస్మాలు మరియు వాటి అంతర్గాతాలు అయిన సూపర్క్రిటికల్ ద్రవముల గురించి ఫ్లూయిడ్ మెకానిక్స్ లో తెలుసుకోవచ్చు. సాంద్రత గ్రైని లేక పోరస్ ఘనముల బల్క్ సాంద్రత కాకుండా ఇది ద్రవముల మరియు క్రిస్టల్స్ లాంటి కాంపాక్ట్ ఘనముల పార్టికల్ సాంద్రతను సూచిస్తుంది. ఏరోమీటర్ ద్రవ్యములు డేసిమీటర్ వాయువులు గ్యాస్ కలెక్టింగ్ ట్యూబ్ వాయువులు హైడ్రో మీటర్ ద్రవ్యములు పిక్నోమీటర్ ద్రవ్యములు రెసోనేంట్ ఫ్రీక్వెంసి మరియు డాంపింగ్ అనలైసర్ (RFDA) ఘనములు సాంద్రత-విలువల యొక్క పరిధుల కొరకు చూడండి: ఆర్డర్స్ ఆఫ్ మాగ్నిట్యూడ్ (సాంద్రత) ఘనము యొక్క గట్టిదనము డ్యూరోమీటర్ ఘనము యొక్క ఆకారము మరియు ఉపరితలం హాలోగ్రాఫిక్ ఇంటర్ఫెరోమీటర్ లేజర్ ద్వారా ఉత్పత్తిచేయబడిన స్పెకిల్ పాటర్న్ విశ్లేషణ. రెసోనేంట్ ఫ్రీక్వెన్సి మరియు డాంపింగ్ అనలైసర్ (RFDA) ట్రైబోమీటర్ ఖనీభవించిన పదార్థము యొక్క డిఫార్మేషన్ స్టెయిన్ గాజ్ ఆల్ బిలో ఘనము యొక్క ఎలాస్టిసిటి ఎలాస్టిక్ మాడ్యులై ఇంపల్స్ ఎక్సైటేషన్ టెక్నిక్ ఉపయోగించే రెసొనెంట్ ఫ్రీక్వెన్సి మరియు డాంపింగ్ అనలైసర్ (RFDA): ఒక చిన్న యాంత్రిక ఇంపల్స్ ప్రకంపనాలను సృష్టిస్తుంది. ప్రకంపనలు ఎలాస్టిక్ లక్షణాలు, సాంద్రత, రేఖాగణితం మరియు లోపలి నిర్మాణాలు (లాటిస్ లేక ఫిషర్స్) పై ఆధారపడి ఉంటాయి. ఒక ఘనము యొక్క ప్లాస్టిసిటి కామ్ ప్లాస్టోమీటర్ ప్లాస్టోమీటర్ ఘనము యొక్క టెన్సిల్ బలము, డక్టిలిటి లేక మాలియబిలిటి యూనివర్సల్ టెస్టింగ్ మెషిన్ ఒక ఘనము లేక సస్పెన్షన్ యొక్క గ్రాన్యులారిటి గ్రైండోమీటర్ ద్రవ్యము యొక్క విస్కాసిటి రియోమీటర్ విస్కోమీటర్ ఆప్టికల్ చర్య పోలరిమీటర్ ద్రవ్యముల యొక్క ఉపరితల వత్తిడి టెన్సియోమీటర్ ఇమేజింగ్ టెక్నాలజీ టోమోగ్రాఫ్, రేఖాగణిత వస్తువు పై వివిధ రకాల కొలతల యొక్క నాన్-డిస్ట్రక్టివ్ విశ్లేషణ కోసం ఉపయోగించే పరికరము మరియు పద్ధతి. దీని ద్వారా రేఖాగణిత వస్తువు యొక్క లోపలి నిర్మాణాన్ని సూచించే రెండు లేక మూడు డైమెన్షనల్ బింబాలు తయారు చేయడం సాధ్యపడుతుంది. గాలి గొట్టము మెటీరియల్స్ శాస్త్రం లోని, Category:Materials science లాంటి క్షేత్రాలలో ఈ క్రింద తెలుపబడిన పరికరాలను ఉపయోగిస్తారు. ఘనీభవించిన పదార్థము, వాయువు{/1 ల ఎలెక్ట్రిక్ లక్షణాల గురించి మరింతగా పర్మిట్టివిటి, రిలేటివ్ స్టాటిక్ పర్మిట్టివిటి, డైఎలెక్ట్రిక్ కాన్స్టెంట్ లేక ఎలెక్ట్రిక్ ససెప్టబిలిటి. కెపాసిటర్/శక్తిని నిలిపి ఉంచేది ఇటువంటి కొలతలు మాలిక్యులార్ డైపోల్స్ యొక్క విలువలను కనుగొనుటకు ఉపయోగపడతాయి. మాగ్నెటిక్ ససెప్టబిలిటి లేక మాగ్నటైసేషన్ గోయ్ సరిసమానం ఇతర పద్ధతుల కొరకు నిభంధనము లోని మాగ్నెటిక్ ససెప్టబిలిటి భాగాలను చూడండి. ఇది కూడా చూడండిCategory:Electric and magnetic fields in matter సబ్స్టెన్స్ పొటెన్షియల్ లేక రసాయన పొటెన్షియల్ లేక మోలార్ గిబ్స్ శక్తి మొత్తం స్థితి యొక్క మార్పు, రసాయనిక ప్రతిఘాతాలు లేక పదార్థాలను మార్చే అణు ప్రతిఘాతాలు లాంటి ఫేస్ మార్పులు, రియాక్టెంట్ ల నుండి ప్రాడక్ట్ ల వరకు, లేక పొరల ద్వారా డిఫ్యుషన్ మొత్తంగా శక్తి సరిసమానత కలిగి ఉంటుంది. ప్రత్యేకంగా, స్థిరమైన పీడనం మరియు స్థిరమైన ఉష్ణోగ్రత ఉన్నప్పుడు, మోలార్ శక్తి సరిసమానత ఆ పదార్థ పొటెన్షియల్ లేక రసాయన పొటెన్షియల్ లేక మోలార్ గిబ్స్ శక్తిని నిర్వచిస్తుంది. దీని ద్వారా, ఒక మూసి ఉంచిన వ్యవస్థలో ఈ ప్రక్రియ సాధ్యమా అసాధ్యమా అని తెలుసుకోవచ్చు మరియు శక్తి సంబంధిత విషయాలను తెలుసుకోవచ్చు. ఎంట్రోపి కలిగిన శక్తి సరిసమానత రెండు ముక్కలను కలిగి ఉంటుంది: అందులో ఒకటి, పదార్ధాల యొక్క మారిన ఎంట్రోపి కంటెంట్ కు సంబంధించి ఉంటుంది. మరొకటి, ఆ రసాయనిక ప్రతిఘటన తీసుకున్న శక్తి. దీనిని గిబ్స్ ఎనర్జీ అంటారు. రియాక్షన్ శక్తి ఎంట్రోపి కంటెంట్ యొక్క మార్పుతో సంబంధమున్న శక్తిని కలిపినప్పుడు వచ్చే ఫలితాన్ని ఎంతాల్పి అంటారు. ఎంతాల్పి మొత్తాన్ని ఎంట్రోపి నే మోసుకెళుతుంది, కాబట్టి దీనిని కెలోరీమీటర్ సహాయంతో కొలచవచ్చు. రసాయనిక చర్యలో ప్రామాణిక పరిస్థితుల కోసం మోలార్ ఎంట్రోపి కంటెంట్ కాని మోలార్ గిబ్స్ ఎనర్జీ కాని పరిగణించబడుతుంది. ఈ మోలార్ ఎంట్రోపి కంటెంట్ కాని మోలార్ గిబ్స్ ఎనర్జీ కాని ఒక నిర్దేశించిన సూన్య బిందువు నుండి పరిగణించబడుతుంది. లేదా మోలర్ ఎంట్రోపి కంటెంట్ మరియు మోలార్ ఎంతాల్పి రెండూ ఒక నిర్దేశిత సున్నా బింబము నుండి పరిగణించబడతాయి. స్టాండర్డ్ ఎంతాల్పి చేంజ్ ఆఫ్ ఫార్మేషన్ మరియు ప్రామాణిక మోలార్ ఎంత్రోఫిని చూడండి. రివర్సిబుల్ సెల్స్ ద్వారా రీడాక్స్ ప్రతిఘాతము యొక్క వస్తు పొటెన్షియల్ ను కరెంట్ రహితంగా ఎలెక్ట్రొకెమికల్ పద్ధతిన తెలుసుకోవచ్చు. రెడాక్స్ ఎలెక్ట్రోడ్ ఇతర విలువలు పరోక్షంగా కేలోరీమీటర్ ద్వారా కనుగొనవచ్చు. ఫేస్-రేఖా చిత్రం యొక్క విశ్లేషణ ద్వారా కూడా కనుగొనవచ్చు. ఎలెక్ట్రోకెమిస్ట్రీ గురించిన నిబంధనము కూడా చూడండి. ఘనీభవించిన పదార్థము మరియు వాయువు ల యొక్క సబ్-మైక్రో స్ట్రక్చరల్ లక్షణాలు. ఇంఫ్రార్డ్ స్పెక్ట్రోస్కోపి న్యూట్రాన్ డిటెక్టర్ న్యూక్లియర్ మాగ్నెటిక్ రెసొనెన్స్ మరియు ఎలెక్ట్రాన్ పారామాగ్నెటిక్ రెసొనెన్స్ కొరకు రేడియో ఫ్రీక్వెన్సి స్పెక్త్రోమీటర్స్ రామన్ స్పెక్ట్రోస్కోపీ స్ఫటిక నిర్మాణం ఒక నమూనా X-రే లను చెదరగొట్టే X-రే గొట్టము, మరియు వాటిని గుర్తించే ఫోటోఎలెక్ట్రిక్ ప్లేటు. ఈ సమూహము ఒక చెదరగొట్టే పరికరంగా మారి X-రే క్రిస్టలోగ్రఫి ద్వారా ఉపయోగించబడుతుంది. దీని ద్వారా నమూనా యొక్క స్ఫటిక నిర్మాణాలను తెలుసుకోవచ్చు. అమార్ఫస్ ఘనాలు ఒక నిర్దిష్టమైన పద్ధతిని లేకుండా ఉంటాయి కాబట్టి వాటిని గుర్తించగలము. ఇమేజింగ్ టెక్నాలజీ, సూక్ష్మదర్శిని ఎలెక్ట్రాన్ సూక్ష్మదర్శిని ట్రాన్స్మిషన్ ఎలెక్ట్రాన్ సూక్ష్మదర్శిని ఒక బింబము తయారు చేయుటకు ఆప్టికల్ సూక్ష్మదర్శిని రిఫ్లెక్టివ్‌నెస్ లేక రిఫ్రాక్టివ్‌నెస్ ఉపయోగిస్తుంది. స్కానింగ్ వినికిడి సూక్ష్మదర్శిని స్కానింగ్ ప్రోబ్ సూక్ష్మదర్శిని ఆటోమిక్ ఫోర్స్ సూక్ష్మదర్శిని (AFM) స్కానింగ్ ఎలెక్ట్రాన్ సూక్ష్మదర్శిని స్కానింగ్ టనెలింగ్ సూక్ష్మదర్శిని (STM) ఫోకస్ వేరియేషన్ X-రే సూక్ష్మదర్శిని స్పెక్త్రోస్కోపి మరియు వస్తు విశ్లేషణ పద్ధతుల యొక్క పట్టిక కొరకు వాటి గురించిన నిబంధనము చూడండి. కిరణములు ("తరంగాలు" మరియు "పార్టికల్స్") శబ్దము, పదార్థమునందు కుదించిన తరంగాలు సాధారణంగా మైక్రోఫోన్ లు, అప్పుడప్పుడు వాటి సున్నితత్వాలను వినికిడి దర్పణాలలో వాడే ప్రతిబింబత్వం మరియు ఘాడత సూత్రాల ద్వారా పెంచబడుతుంది. లేజర్ మైక్రోఫోన్ సీస్మోమీటర్ శబ్ద పీడనము సరిగా విభాగించబడిన మైక్రోఫోన్ లేక హైడ్రోఫోన్ షాక్ ట్యూబ్ శబ్ద స్థాయి మీటర్ రెస్ట్ మాస్, నాన్-అయోనైజింగ్ లేకుండా వెలుతురు మరియు రేడియేషన్ యాంటెన్నా (రేడియో) ఇంసిడెంట్ ఎలెక్ట్రో మాగ్నెటిక్ రేడియేషన్ యొక్క శక్తిని కొలిచే బోలోమీటర్ కెమెరా EMF మీటర్ ఇంటర్ఫెరోమెట్రి యొక్క విస్తృత క్షేత్రపరిధిలో ఉపయోగించే ఇంటర్ఫెరోమీటర్ మైక్రోవేవ్ పవర్ మీటర్ ఫోటోగ్రాఫిక్ ప్లేట్ ఫోటో మల్టిప్లైయర్ ఫోటోట్యూబ్ రేడియో టెలిస్కోప్ స్పెక్ట్రోమీటర్ T-రే డిటెక్టర్స్ (లక్స్ మీటర్ కొరకు మానవ సెన్సెస్ మరియు మానవ శరీరములకు సంబంధించిన విభాగాలను చూడండి) మరియు చూడండిCategory:Optical devices ఫోటాన్ పొలరైజేషన్ పోలరైజర్ పీడనము (లీనియర్ మొమెంటం యొక్క కరెంట్ సాంద్రత) నికోల్స్ రేడియోమీటర్ రేడియంట్ ఫ్లక్స్ వెలువడిన కాంతి యొక్క పూర్తి శక్తి కొలత. ఒక కాంతి వనరు నుండి వెలువడే పూర్తి రేడియంట్ ఫ్లక్స్ ను కొలిచే ఇంటిగ్రేటింగ్ స్పియర్ రెస్ట్ మాస్ కలిగియున్న రేడియేషన్, పార్టికల్ రేడియేషన్ క్యాథోడ్ కిరణము క్రూక్స్ ట్యూబ్ క్యాథోడ్ కిరణ గొట్టము, ఫాస్ఫర్ పూత ఉన్న ఆనోడ్ యాటం పోలరైజేషన్ మరియు ఎలెక్ట్రాన్ పోలరైజేషన్ స్టర్న్-గెర్లాక్ ప్రయోగము అయోనైజింగ్ రేడియేషన్ అయోనైజింగ్ రేడియేషన్ "పార్టికల్స్" యొక్క కిరణాలు మరియు "తరంగాల" యొక్క కిరణాలను కలిగియుంటుంది. ముఖ్యంగా, X-రేలు మరియు గామా-రేలు నాన్ థర్మల్ మరియు (ఏక) కొలిషన్ పద్ధతులలో ఒక అణువు నుండి ఎలెక్ట్రాన్ ను విడదీయగల శక్తిని బదిలీ చేస్తుంది. పార్టికల్ ఫ్లక్స్ బబుల్ చాంబర్ క్లౌడ్ చాంబర్ డోసీమీటర్, వివిధ పని సూత్రాలను ప్రదర్శించే ఒక సాంకేతిక పరికరం. గీగర్ కౌంటర్ మైక్రోచానల్ ప్లేట్ డిటెక్టర్ ఫోటోగ్రాఫిక్ ప్లేట్ ఫోటో స్టిమ్యులబుల్ ఫాస్ఫోర్స్ సింటిలేషన్ కౌంటర్, లుకాస్ సెల్ సెమికండక్టర్ డిటెక్టర్ నిరూపణ మరియు విషయము ఇవి రసాయన పదార్థాలు, ఎటువంటి కిరణాలైనా, ప్రాథమిక పార్టికల్ మరియు క్వాజి పార్కల్స్ కలిగియుంటాయి. ఈ విభాగంలోకి రాని ఎన్నో కొలత పరికరాలు కూడా ఉపయోగించబడతాయి. కనీసం, నిర్ధారణ పద్ధతిలో పాల్గొంటాయి. రసాయన పదార్ధాల నిర్ధారణ మరియు విషయాల గురించి అనలైటికల్ కెమిస్ట్రీ, ముఖ్యంగా రసాయన విశ్లేషణ పద్ధతుల పట్టిక మరియు పదార్ధాల విశ్లేషణ పద్ధతుల పట్టికను చూడండి. మిశ్రమాలలో పదార్ధాల విషయం, పదార్ధాల నిర్ధారణ. కార్బన్ డయాక్సైడ్ సెన్సర్ పదార్థాల మిశ్రమాలను విభజించే క్రోమటోగ్రాఫిక్ డివైస్, గ్యాస్ క్రోమటోగ్రాఫ్ పదార్థాల రకాల యొక్క వివిధ వేగాలు ఈ విభజనకు తోడ్పడతాయి. కోలోరిమీటర్ (పీల్చే శక్తిని తద్వారా ఘాడతను కొలుస్తుంది) గ్యాస్ డిటెక్టర్ మాస్ స్పెక్టోమీటర్ తో కూడిన గ్యాస్ డిటెక్టర్, చార్జ్డ్ పార్టికల్స్ యొక్క మాస్-టు-చార్జ్ నిష్పత్తి ప్రకారంగా మాస్ స్పెక్త్రోమీటర్ ఇచ్చిన నమూనాలోని రసాయనిక మేళనమును గుర్తిస్తుంది. నెఫెలోమీటర్ లేకా టర్బిడైమీటర్ ఆక్సిజెన్ సెన్సార్ (= లాంబ్డా సాండ్) రిఫ్రాక్టోమీటర్, ఒక పదార్థము యొక్క రిఫ్రాక్టివ్ ఇండెక్స్ పరోక్షంగా నిర్ధారించేది. ధూమ శోధనా పరికరము అల్ట్రాసెంట్రిఫ్యూజ్, పదార్థాల మిశ్రమాలను విభజించునది. సెంట్రిఫ్యూజ్ యొక్క క్షేత్ర ప్రాబల్యము వలన వివిధ సాంద్రతలుగల పదార్థాలు విభజించబడతాయి. pH: ఒక ద్రావణములోని ప్రోటాన్స్ యొక్క ఘాడత pH మీటర్ సాట్యురేటెడ్ కెలోమెల్ ఎలెక్ట్రోడ్ గాలిలో తేమ హైగ్రోమీటర్ గాలిలో తేమ యొక్క సాంద్రతను కొలుస్తుంది. లైసిమీటర్ భూమిలోని నీటి నిలువలను కొలిచేది. మానవ ఇంద్రియములు మరియు మానవ శరీరము దృష్టి ల్యుమినస్ ఫ్లక్స్, ఫోటోమెట్రి స్వీకరించబడిన వెలుతురు యొక్క శక్తిని కొలుచుటకు, మారుతున్న లైట్ వేవ్లెంత్ కు మానవ నేత్రం యొక్క మారే సున్నితత్వాన్ని ప్రతిబింబించేందుకు ల్యుమినస్ ఫ్లక్స్ సరిచేయబడుతుంది. ఇంటిగ్రేటింగ్ గోళము - ఒక కాంతి మూలాధారము యొక్క మొత్తము ల్యుమినస్ ఫ్లక్స్ ను కొలిచేది. ఇల్ల్యుమినన్స్, ఫోటోమెట్రి డెన్సిటోమీటర్ లైట్ మీటర్ లక్స్ మీటర్ ఫోటోమీటర్ వినటం లౌడ్‌నెస్ ఇన్ ఫోన్ మానవ చెవి యొక్క ఈక్వల్-లౌడ్‌నెస్ కాంటర్ ను కొలుచుటకు ఉపయోగించే హెడ్‌ఫోన్, లౌడ్‌స్పీకర్, విభాగించబడిన శబ్ద వత్తిడి. మానవ చెవి వెనక ఉన్న వినికిడి వ్యవస్థ యొక్క ఈక్వల్-లౌడ్‌నెస్ కాంటర్ యొక్క సామర్థ్యానికి సౌండ్ లెవెల్ మీటర్ నిర్దేశించబడింది. వాసన ఆల్ఫాక్టోమీటర్, ఆల్ఫాక్షన్ గురించిన నిబంధనము కూడా చూడండి. ఉష్ణోగ్రత (ఇంద్రియాలు మరియు శరీరము) శరీర ఉష్ణోగ్రత లేక కోర్ ఉష్ణోగ్రత. మెడికల్ థర్మామీటర్, ఇంఫ్రార్డ్ థర్మామీటర్ కూడా చూడండి సర్క్యులేటరి సిస్టం (పదార్థాలను వేగముగా పంపిణి చేయుటకు ముఖ్యంగా గుండె మరియు రక్త నాళాలు) రక్త-సంబంధ కొలబద్దలు రక్త పరీక్షలో వివరించబడతాయి. గుండె యొక్క విద్యుత్ చర్యను ఎలెక్ట్రోకార్డియోగ్రాఫ్ నమోదు చేస్తుంది రక్తములోని చక్కెర స్థాయిలను తెలుసుకునే గ్లూకోస్ మీటర్ స్పిగ్మోమానోమీటర్, వైద్య రంగంలో రక్తపోటును కొలిచే పరికరం. Category:Blood testsకూడా చూడండి శ్వాస వ్యవస్థ (శ్వాశ ప్రక్రియను నియంత్రించే ఊపిరితిత్తి మరియు గాలిమార్గములు) స్పైరోమీటర్ శ్వాసకోశ వాయువులలో కార్బండైఆక్సైడ్ యొక్క ఘాడత మరియు పాక్షిక వత్తిడి. కాప్నోగ్రాఫ్ నాడీ వ్యవస్థ (నరాలు సమాచారాన్ని విద్యుత్తుగా బదిలీ చేస్తూ నిర్వహిస్తుంది) ఎలెక్ట్రోఎన్సెఫలోగ్రాఫ్ మెదడు విద్యుత్ చర్యలను నమోదు చేస్తుంది. కండరాల మరియు అస్థిపంజర వ్యవస్థ (కదలికల కొరకు కండరములు మరియు ఎముకలు) శక్తి, కందరముల పని ఎర్గోమీటర్ మెటబాలిక్ వ్యవస్థ శరీర కొవ్వు మీటర్ వైద్య బింబాలు కంప్యుటెడ్ టోమోగ్రఫి మాగ్నెటిక్ రెసోనెన్స్ ఇమేజింగ్ వైద్య అల్ట్రాసోనోగ్రఫి రేడియాలజీ టోమోగ్రఫ్, రేఖాగణిత వస్తువు పై జరిపిన వివిధ రకాల కొలతలను నాన్-డిస్ట్రక్టివ్ విశ్లేషణ కొరకు ఉపయోగించే పరికరము మరియు పద్ధతి. దీని ద్వారా 2 లేక 3 డైమెన్షన్స్ గల చిత్రాలను ఉత్పత్తి చేయవచ్చు. ఇవి ఆ రేఖగణిత వస్తువు యొక్క లోపలి భాగాలను తెలియజేస్తుంది. Category:Physiological instruments మరియు Category:Medical testing equipment కూడా చూడండి. వాతావరణ శాస్త్రము మరియు చూడండి Category:Meteorological instrumentation and equipment నావిగేషన్ మరియు సర్వేయింగ్ Category:Navigational equipment మరియు Category:Navigation కూడా చూడండి. మరియు చూడండి Category:Surveying instruments ఖగోళ శాస్త్రం రేడియో యాంటెన్న దుర్బీను Category:Astronomical instruments మరియు Category:Astronomical observatories కూడా చూడండి. సైన్యం టెలీస్కోప్ మరియు సి నావిగేషన్ వంటి పరికరాలు ఎన్నో శతాబ్దాలుగా సైన్యంలో వాడబడుతున్నాయి. అయినప్పటికీ, సాంకేతికత పెరగడంతో సైన్యంలో పరికరాల వాడకం బాగా పెరిగింది. ఈ రకమైన పెరుగుదల ముఖ్యంగా 19వ శతాబ్దం మధ్య నుండి మొదలై ప్రస్తుత కాలానికి కూడా కొనసాగుతోంది. పైన పెర్కొనినటువంటి విభాగాల నుండి, ఉదాహరణకు నావిగేషన్, ఖగోళశాస్త్రము, ఆప్టికల్ మరియు ఇమేజింగ్, మరియు కదిలే వస్తువుల కైనెటిక్స్, సైన్యం వాడే పరికరాలలో ఎక్కువగా చూడవచ్చు. సైన్యంలో వాడే పరికరాల సామాన్య తత్వాలలో, దూరం ఉన్న వస్తువులను చూపించగలిగే తత్వము, చీకట్లో కూడా చూపించగలిగే తత్వము, ఒక వస్తువు యొక్క ప్రాపంచిక ప్రదేశము కొనుగోనే లక్షణము, ఒక కదిలే వస్తువును నియంత్రిస్తూ దాని యొక్క దిశా నిర్దేశము చేయగలిగే తత్వము సాధారణంగా ఉంటాయి. ఈ పరికరాల యొక్క ప్రత్యేక లక్షణాలు: వాడకంలో సౌలభ్యం, వేగం, నమ్మదగిన మరియు కచ్చితమైన ఫలితాలు. ఇవేకాకుండా ఈ పరికరాల ద్వారా మరొక ఉపయోగం కూడా ఉంది. ఈ పరికరాల వాడకం కాకుండా వాటి ఉనికి మానవ జాతి లో శాంతిని, మానవత్వాన్ని నెలకొల్పుటకు ఉపయోగపడుతుంది. అవిభాజిత, ప్రత్యేకమైన లేదా సామాన్యమైన అప్లికేషన్లు కన్వేయర్ లైన్ లోని వస్తువుల సరియైన బరువును చెక్‌వెయర్ కొలుస్తుంది. ప్రతిబింబించే వస్తువు నుండి ప్రతిబింబించబడిన వెలుతురును కాని, ఫోటోగ్రాఫిక్ ఫిలిం లేదా ట్రాన్స్పరెంట్ వస్తువు నుండి ప్రసరింపబడిన వెలుతురును డెన్సిటోమీటర్ కొలుస్తుంది. గ్రౌండ్ రియాక్షన్ ఫోర్స్ ను ఫోర్స్ ప్లాట్‌ఫాం కొలుస్తుంది. గాజ్ (ఇంజనీరింగ్), ఇది ఎంతో ప్రత్యేకమైన కొలత పరికరము. ఇదే రకానికి చెందిన ఇతర పరికరాల సామర్థ్యాన్ని తెలియచేస్తుంది కూడా. తరచూ సాంకేతిక ప్రమాణాలను నిర్వచిస్తూ లేక ఆపాదిస్తూ దీనిని ఎక్కువగా ఉపయోగిస్తారు. గ్రేడియోమీటర్, భౌతిక పరిమాణములోని ప్రదేశపరమైన వ్యత్యాసాలను కొలిచే పరికరము. గ్రావిటీ గ్రేడియోమీటర్ ను ఉదాహరణగా చెప్పవచ్చు. ఒక నిర్దేశిత ప్రదేశమున నిలుపబడిన వాహనము ఎంత సమయము ఉందో తెలుసుకొనుటకు పార్కింగ్ మీటర్ కొలుస్తుంది. సాధారణంగా దీనికి కొంత రుసుము చెల్లించవలసి ఉంటుంది. ఒక ముందస్తు చెల్లింపు ఖాతా నుండి వాడుకోబడిన పోస్టేజ్ ను పోస్టేజ్ మీటర్ కొలుస్తుంది. కమ్యునికేషన్స్ రిసీవర్ ద్వారా నిర్వహించబడిన సిగ్నల్ యొక్క బలమును S మీటర్ కొలుస్తుంది. సాంకేతిక ప్రయోగాలలో ఉపయోగించే పరికరాలలో తక్కువ అనుసంధానంతో కొలిచే పరికరాలకు సెన్సర్ హైప్‌మింగా ఉపయోగపడుతుంది. భౌతిక శాస్త్రవేత్తలు వాడే ముఖ్యమైన పరికరాలలో స్పెక్ట్రోస్కోప్ ముఖ్యమైనది. యాంటెన్నా మరియు ట్రాన్స్మిషన్ లైన్ మధ్య బంధం యొక్క నాణ్యతను SWR మీటర్ పరిశీలిస్తుంది. మెటాలిక్ కేబుల్స్ లో దోషాలను చూపే టైం-డొమెయిన్ రెఫ్లెక్టోమీటర్ యూనివర్సల్ కొలత యంత్రము:రేఖాగణిత ప్రదేశాలను టాలరెన్సెస్ కొరకు పరిశోధన నిమిత్తము కొలిచే పరికరము ఊహాజనితమైన పరికరాలు ట్రైకార్డర్, ఒక బహుళోపయోగ స్కానింగ్ పరికరము. స్టార్ ట్రెక్ అనే సైన్స్-ఫిక్షనల్ ధారావాహిక నుండి పుట్టినది. వీటిని కూడా చూడండి Category:Instrument-making corporations శోధకాలు తూనికలు మరియు కొలతల చరిత్ర ఇన్స్ట్రుమెంటేషన్ కొలత పరికరాల జాబితా. మరింత సమగ్ర సమాచారాము కొరకు పరికరాల యొక్క అక్షర క్రమ పట్టిక, వాటికి సంబంధించిన భౌతిక పరిమాణాల జాబితా. మెట్రాలజి ఉష్ణోగ్రత మరియు పీడన కొలత సాంకేతికత యొక్క టైంలైన్ Wikipedia:WikiProject Physics/Worklist of central experiments వివరాలు ఒక కొలత పరికరమును సూచించేటప్పుడు వాడే మీటర్ పదానికి వేరే పర్యాయ పదము లేదు. సూచనలు వర్గం:కొలత పరికరాలు వర్గం:మెట్రాలజి	https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%8A%E0%B0%B2%E0%B0%A4%20%E0%B0%AA%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B0%82
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 197, 306, 585, 691, 864, 1216, 1702, 1998, 2385, 2645, 2912, 3049, 3615, 3878, 4182, 4437, 4622, 5619, 6117, 6434, 6794, 7051, 7469, 7499, 7702, 8102, 8354, 8683, 8900, 9103, 9174, 9361, 9509 ], "plaintext_end_byte": [ 196, 305, 584, 675, 863, 1215, 1701, 1997, 2384, 2644, 2911, 3048, 3614, 3877, 4162, 4436, 4621, 5611, 6116, 6433, 6782, 7050, 7468, 7498, 7701, 8101, 8353, 8682, 8899, 9075, 9143, 9234, 9410, 9718 ] }	Di mana Leonardo da Vinci meninggal?	Leonardo da Vinci	indonesian	{ "passage_answer_candidate_index": [ 11 ], "minimal_answers_start_byte": [ 2939 ], "minimal_answers_end_byte": [ 2959 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Leonardo da Vinci () adalah pelukis, pemahat / pematung, arsitek, penemu, penulis, filsuf, dan musisi Renaisans Italia. Ia digambarkan sebagai arketipe "manusia renaisans" dan "genius universal". Leonardo terkenal karena lukisannya yang piawai, seperti Mona Lisa dan Perjamuan Terakhir (The Last Supper). Ia juga dikenal karena mendesain banyak penemuan yang mengantisipasi teknologi modern tetapi sayangnya jarang dibuat semasa hidupnya, sebagai contoh ide-idenya tentang tank dan mobil yang dituangkannya lewat gambar-gambar dwiwarna, serta prototipe pesawat, helikopter, dan lift. Selain itu, ia juga turut memajukan ilmu anatomi, astronomi, teknik sipil, bahkan kuliner. Latar belakang Leonardo merupakan anak dari Ser Piero Da Vinci dan Caterina. Ia memiliki nama lengkap Leonardo di Ser Piero da Vinci yang berarti Leonardo putra Ser Piero dari kota Vinci. Pada usia belia, Leonardo sudah belajar melukis dengan Andrea del Verrocchio dan mulai melukis di Firenze. Ada kabar mengisahkan Verrochio menyatakan pensiun melukis setelah menyaksikan bahwa lukisan muridnya yang satu ini lebih bagus dari lukisannya sendiri. Selain menjadi pelukis, Leonardo juga sanggup menunjukkan kemampuannya di bidang yang lain. Pada tahun 1481 Leonardo pindah ke Milan untuk bekerja dengan Adipati (Duke) di sana. Hasil karyanya selama di Milan yang paling termashur adalah Kuda Sforza yang dikerjakannya selama kurang lebih 11 tahun. Namun di situ ia tidak hanya melukis dan membuat patung saja, melainkan juga mengubah jalan-jalan sungai dan membangun kanal-kanal, serta menghibur Duke dengan memainkan lut dan bernyanyi. Lalu ia bekerja untuk Raja Louis XII dari Perancis di Milan dan untuk Paus Leo X di Roma. Sementara itu ia membantu Raphael dan Michaelangelo dalam merancang katedral Santo Petrus. Dalam hidupnya Leonardo sangat tertarik pada ilmu pengetahuan. Ia mulai mempelajari burung terbang dan mulai merancang mesin terbang. Pemikirannya itu terdapat dalam buku catatanya sebanyak 7.000 halaman. Di dalam buku itu juga terdapat sketsa tentang studi tubuh manusia. Pada zaman itu, anatomi tubuh manusia tak lebih dari sekadar kira-kira karena siapapun dilarang keras membedah jenazah. Dengan kenekatannya mencuri-curi kesempatan membedah-bedah tubuh orang mati, di kemudian hari tindakan yang tak lazim pada zamannya ini memberikan kontribusi yang sangat besar bagi dunia kedokteran. Mahakaryanya, Jamuan Terakhir (The Last Supper) pada tahun 1495 sampai tahun 1497 yang dilukis pada dinding biara Santa Maria di Milan, kini telah rusak akibat dimakan waktu. Lukisan terkenal lainnya adalah Mona Lisa yang kini terdapat di musium Louvre Paris. Sebuah spekulasi yang beredar tentang siapa sesungguhnya Mona Lisa antara lain menyatakan bahwa citra perempuan tersebut merupakan hasil rekaan wajah Da Vinci sendiri. Spekulasi yang lain menyatakan bahwa perempuan tersebut memang pernah ada, seorang istri pedagang. Leonardo da Vinci wafat di Clos Lucé, Perancis pada tanggal 2 Mei 1519, dan dimakamkan di Kapel St. Hubert di kastel Amboise, Perancis. Setelah meninggal dunianya, sangat kuat ditengarai bahwa Leonardo pernah memegang peranan sebagai orang terkuat di sebuah organisasi rahasia bernama Priory of Sion yang berlaskarkan Kesatria Kenisah. Apakah organisasi rahasia ini? Banyak fakta mengarahkan pada suatu dugaan bahwa Priory of Sion merupakan sebuah organisasi yang menjaga ketat-ketat rahasia sejarah kristiani menurut versi yang berbeda dari kitab Injil yang beredar di masyarakat. Yang dirahasiakan adalah mengenai siapa mesias yang sesungguhnya dan kemungkinan Yesus tidak menjalankan hukum selibat. Dalam versi yang sempat menimbulkan kontroversi ini diyakini bahwa Mesias yang sesungguhnya adalah Santo Yohanes Pembaptis, hal tersebut tersirat dari kekerapan Da Vinci melukis Sang Santo dalam posisi telunjuk menuding ke atas sebagai simbolisasi 'Putra Allah'. Versi yang tak kalah mengagetkannya adalah kemungkinan Maria Magdalena si bekas perempuan pelacur diperistri oleh Yesus. Namun semua hal tersebut tidak terbukti kebenarannya, hingga saat ini, sehingga tudingan ini hanya dianggap sebagai langkah untuk memojokkan posisi umat Kristiani. Penjelasan Seniman Lukis tidak saja mencerminkan luarnya benda, pendapat Da Vinci: yang dimaksud dengan lukis adalah segala sesuatu yang terkandung di dalamnya, yang dasarnya alami dan tidak dapat dilihat oleh mata telanjang manusia, lalu diekspresikan dalam bentuk gambar. Menurut Da Vinci, Ilmu pengetahuan dan lukis ada hubungannya, misalnya gambar manusia, dia pernah melakukan sebuah percobaan (membedah mayat agar dapat mengerti anatomi tubuh manusia). Sehingga dalam lukisannya, dia selalu dengan tepat menangkap gerakan otot di bawah lapisan kulit, maka hasil lukisannya sangat halus, dan cermat, contohnya: sketsa tangannya yang masih tersimpan hingga kini, setiap goresannya sangat indah, goresan penanya juga jelas, hal ini jarang dijumpai pada saat itu. Terutama pada bagian mata dan rambut, tidak saja lembut, juga mengandung suatu daya tarik. Ini menunjukan kematangan, kemampuan lukis tingkat tinggi. Leonardo dikenal sebagai seniman terkemuka yang menghasilkan karya-karya terbaik.<href=name<i data-parsoid='{"dsr":[7035,7046,2,2]}'>Susanto> Ensiklopedi Tokoh Sains. 2007. Bandung: PT. Kiblat Buku Utama, Cet-1. hal.53></href> Lukisannya antara lain Perjamuan Terakhir (The LastSupper, 1495-1497) dan Mona Lisa (1503-1506).<href=name<i data-parsoid='{"dsr":[7247,7258,2,2]}'>Susanto></href> Dia juga menghasilkan karya-karya patung dan menulis risalah tentang seni.<href=name<i data-parsoid='{"dsr":[7351,7362,2,2]}'>Susanto></href> Penemu Da Vinci tidak saja seorang seniman, juga seorang ilmuwan, tukang mesin, dan penemu. Dalam sketsanya, terdapat gambar rancangan kapal terbang dan mesin penggerak ke atas, juga masih terdapat sketsa 'Cara Terbang Burung'. Semua ini hasil penemuan dari pengamatan cara terbang burung. Kesimpulan dari penelitian ini, dia menemukan hubungan besar kecilnya sayap dengan berat badan manusia. Meskipun tidak karena teori ini manusia bisa terbang, namun dia memberi beberapa petunjuk cara terbang burung. Dari sketsa penelitian kapal selam bisa terlihat, mula - mula dia tertarik pada arus air. Kemudian dengan serius meneliti ikan - ikan yang berenang melawan arus serta hambatan tekanan arus yang terjadi pada kapal, dan meninggalkan sejumlah lima sketsa mengenai badan kapal, yang besar pengaruhnya pada masa sekarang. Pada zaman Da Vinci, sudah ada jam waktu, tetapi rancangan jam Da Vinci berbeda dan memiliki ciri khas, jam lain kebanyakan menunjukkan jam, menit,dan detik tetapi kepunyaan Da Vinci , bagian luar menunjukkan keadaan bulan, seperti bundar, setengah bundar dan lain - lain, bagian kiri atas menunjukkan 'menit', bagian kanan atas menunjukkan 'detik' Arsitektur Zaman Renaissance disebut: 'Zaman Keemasan Pembangunan', Da Vinci juga meninggalkan banyak sketsa Arsitek. Dalam rancangan kotanya dicantumkan mengenai terowong air, juga pelebaran jalan, aliran udara dan cahaya sesuai dengan rancangan kota zaman sekarang. Tahun 1483, kebakaran besar terjadi di Milan dan wabah penyakit di Eropa menyebabkan puluhan ribu orang meninggal, Da Vinci pernah mengusulkan pada Il Moro untuk membangun kembali Milan, kemungkinan karena cara pemikiran melampaui mutu masa itu, juga biaya yang dibutuhkna terlalu banyak, sehingga cita-citanya tak terwujud. Tapi tak henti - hentinya dia mempelajari, menyelidiki dan mendiskusikan teknik pembangunan. Perpaduan bakat seni dan ilmu Meskipun Da Vinci adaah ilmuwan yang luar biasa, tetapi pada dasarnya, dia masih tetap milik dunia seni. Dia memadukan ilmu dengan seni, dan tidak karena mengejar kebenaranilmu lalu melupakan keindahan. Saat itu banyak seniman yang menggemari teknik gambar nyata. Orang - orang ini meski bisa dengan tepat menggambar bentuk dari bagian sesuatu, namun melupakan segi keindahan yang utuh. Sehingga memberi kesan rumit. Pada kenyataannya, perkembangan seni pada zaman pemulihan budaya, perpaduan antara sifat nyata dan mempertahankan keindahan menyeluruh secara untuh, hanya Da Vinci yang paling menonjol. Meski sepanjang hidup Da Vinci tak henti - hentinya mengejar kemauan dan tak pernah mengenal puas, sehingga meninggalkan setumpuk sketsa, namun karya yang benar - benar selesai tidaklah banyak, hal ini amat disayangkan bagi sang genius dan bagi dunia. Pada kenyataannya, seorang ahli matematka sahabatnya, sering menjuluki dia sebagai 'Pelukis,Pemusik';murid Michelangelo, pernah menulis tentang Da Vinci dalam 'Buku Para Pelukis sebagai berikut; Da Vinci pernah menekuni bidang musik. Pada dasarnya dia memiliki hati yang agung. Dan sambil memainkan biola, dia bernyanyi gembira. Da Vinci pernah membawa alat musik buatannya sendiri, dimainkan di depan Il Moro di Milan. Menurut catatan, alat musik ini terbuat dari perak, bentuknya seperi tulang kepala kuda, suara yang dihasilkan, amat nyaring. Dari semua dapat diketahui, meskipun tidak ada peninggalan Da Vinci yang berupa catatan lagu not balok tetapi keberhasilan dalam musik, juga tidak bisa ditandingi orang biasa. Referensi Bacaan lanjutan Buku Seri Tokoh Dunia: Leonardo Da Vinci Pranala luar (in Indonesian) {{subst:#if:\|}} [[Category:{{subst:#switch:{{subst:uc:1452}}\|\| UNKNOWN \| MISSING =Year of birth missing {{subst:#switch:{{subst:uc:1519}}\|\|LIVING=(living people)}} \| #default =1452 births}}]] [[Category:{{subst:#switch:{{subst:uc:1519}}\|\| LIVING =Living people \| UNKNOWN \| MISSING =Year of death missing \| #default =1519 deaths}}]] Kategori:Vegetarian Kategori:Otodidak Kategori:Sejarah anatomi Kategori:Arsitek Italia Kategori:Penemu Italia Kategori:Ilmuwan Italia Kategori:Pematung Italia Kategori:Pelukis Italia Kategori:Pelukis renaisans	https://id.wikipedia.org/wiki/Leonardo%20da%20Vinci
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 409, 461, 1382, 1853, 2618, 3607, 4421, 5155, 5575, 5751, 5960, 6455, 6839, 7300, 7647, 8513, 8940, 9312, 9896, 10466, 10743, 11933, 13076, 14077, 14801, 15376, 15783, 17567, 17698, 18250, 18807, 19226, 19542, 20030, 21102, 22624, 24553, 24824, 25448, 26224, 26549, 27778, 29539, 30055, 31270, 32041, 33428, 34256, 34684, 34871, 35339, 36090, 37682, 38392, 39225, 40349, 40659, 41121, 43484, 45322, 45525, 46902, 47385, 47965, 48963, 51009, 52183, 52892, 55249, 55853, 56735, 56981, 59604, 60266, 61603, 66738, 67064, 67574, 67828, 69056, 69155 ], "plaintext_end_byte": [ 408, 460, 1381, 1852, 2601, 3606, 4420, 5154, 5543, 5713, 5905, 6454, 6838, 7299, 7646, 8512, 8939, 9298, 9895, 10465, 10742, 11932, 13075, 14076, 14762, 15375, 15782, 17514, 17697, 18249, 18805, 19225, 19541, 20029, 21101, 22623, 24552, 24726, 25447, 26223, 26548, 27777, 29538, 30054, 31269, 32040, 33360, 34255, 34683, 34870, 35338, 36089, 37681, 38391, 39224, 40348, 40658, 41120, 43483, 45321, 45524, 46848, 47384, 47964, 48962, 51008, 52182, 52891, 55248, 55852, 56702, 56980, 59571, 60265, 61601, 66715, 67046, 67530, 67813, 69044, 69153, 69586 ] }	Как назывался ракетно-космический комплекс, созданный Валенти́ном Глушко́?	Буран (космический корабль)	russian	{ "passage_answer_candidate_index": [ 30 ], "minimal_answers_start_byte": [ 18279 ], "minimal_answers_end_byte": [ 18295 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	«Буран» — орбитальный корабль-ракетоплан советской многоразовой транспортной космической системы (МТКК), созданный в рамках программы «Энергия — Буран». Один из четырёх реализованных в мире орбитальных кораблей МТКК. «Буран» предназначался для: выведения на орбиты, обслуживания на них и возвращения на Землю космических аппаратов, космонавтов и грузов; проведения военно-прикладных исследований и экспериментов по обеспечению создания больших космических систем с использованием оружия на известных и новых физических принципах; решения целевых задач в интересах народного хозяйства, науки и обороны; комплексного противодействия мероприятиям вероятного противника по расширению использования космического пространства в военных целях[1]. Одним из назначений корабля Буран была обозначена «точная юстировка параметров орбиты искусственных спутников Земли». В первую очередь «точной юстировке» должны были подвергнуться спутники орбитальной группировки, обеспечивающей передачу координат GPS. Первый и единственный космический полёт «Буран» совершил 15 ноября 1988 года в автоматическом режиме и без экипажа на борту. Несмотря на то, что «Буран» был рассчитан на 100 полётов в космос[2]:2, больше его не запускали. Управление кораблём осуществлялось при помощи БЦВМ «Бисер-4». Ряд технических решений, полученных при создании «Бурана», был использован в российской и зарубежной ракетно-космической технике[3]. История В апреле 1973 года в ВПК с привлечением головных институтов (ЦНИИМаш, НИИТП, ЦАГИ, ВИАМ, 50 ЦНИИ, 30 ЦНИИ) был разработан и разослан на рассмотрение и согласование в МОМ, МАП и МО СССР и ряд других смежных министерств проект Решения ВПК по проблемам, связанным с созданием многоразовой космической системы. В правительственном Постановлении № П137/VII от 17 мая 1973 года, помимо организационных вопросов, содержался пункт, обязывающий «министра С. А. Афанасьева и В. П. Глушко подготовить в четырёхмесячный срок предложения о плане дальнейших работ». Тактико-техническое задание на разработку многоразовой космической системы выдано Главным управлением космических средств Министерства обороны СССР и утверждено Д. Ф. Устиновым 8 ноября 1976 года. В том же году головным разработчиком корабля стало специально созданное НПО «Молния». Новое объединение возглавил Глеб Евгеньевич Лозино-Лозинский, уже в 1960-е годы работавший над проектом многоразовой авиационно-космической системы «Спираль». Производство орбитальных кораблей осуществлялось на Тушинском машиностроительном заводе с 1980 года; к 1984 году был готов первый полномасштабный экземпляр. С завода корабли доставлялись водным транспортом (на барже под тентом) в город Жуковский, а оттуда (с аэродрома Раменское) — воздушным транспортом (на специальном самолёте-транспортировщике ВМ-Т) — на аэродром «Юбилейный» космодрома Байконур. В 1984 году в ЛИИ им. М. М. Громова были сформированы экипажи для испытания аналога «Бурана» — БТС-02, которые проводились вплоть до 1988 года. Эти же экипажи планировались и для первого пилотируемого полёта «Бурана». Основной экипаж: Волк, Игорь Петрович — командир. Станкявичюс, Римантас Антанас — 2-й пилот. Дублирующий экипаж: Левченко, Анатолий Семёнович — командир. Щукин, Александр Владимирович — 2-й пилот. Аэродромы и лётные испытания Для посадок космоплана «Буран» был специально построен аэродром «Юбилейный» на Байконуре с усиленной ВПП размерами 4500×84 м (основной аэродром посадки — «Посадочный комплекс орбитального корабля»[4]). Кроме того, были подготовлены два запасных аэродрома для «Бурана»[5]: «Западный запасной аэродром» — аэропорт Симферополь в Крыму с реконструированной ВПП размерами 3701×60 м ()[6]; «Восточный запасной аэродром» — военный аэродром Хороль в Приморском крае с ВПП размерами 3700×70 м (). На этих трёх аэродромах (и в их районах) были развёрнуты комплексы радиотехнических систем навигации, посадки, контроля траектории и управления воздушным движением «Вымпел» для обеспечения штатной посадки «Бурана» (в автоматическом и ручном режиме). С целью обеспечения готовности к вынужденной посадке «Бурана» (в ручном режиме) построены или усилены ВПП ещё на четырнадцати аэродромах, в том числе вне территории СССР (на Кубе, в Ливии)[7]. Полноразмерный аналог «Бурана», имевший обозначение БТС-002(ГЛИ), был изготовлен для лётных испытаний в атмосфере Земли. В его хвостовой части стояли четыре турбореактивных двигателя, позволявшие ему взлетать с обычного аэродрома. В 1985—1988 годах его использовали в ЛИИ МАП СССР (позже присвоено имя Героя Советского Союза М. М. Громова) для отработки системы управления и системы автоматической посадки, а также для подготовки лётчиков-испытателей перед полётами в космос. 10 ноября 1985 года в ЛИИ МАП СССР совершил первый атмосферный полёт полноразмерный аналог «Бурана» (машина 002 ГЛИ — горизонтальные лётные испытания). Пилотировали машину лётчики-испытатели ЛИИ Игорь Петрович Волк и Р. А. Станкявичюс. Ранее приказом МАП СССР от 23 июня 1981 года № 263 был создан Отраслевой отряд космонавтов-испытателей Минавиапрома СССР в составе: Волк И. П., Левченко А. С., Станкявичюс Р. А. и Щукин А. В. (первый набор). Полёт Космический полёт «Бурана» состоялся 15 ноября 1988 года. Ракета-носитель «Энергия», стартовавшая с площадки 110 космодрома Байконур вывела корабль на околоземную орбиту. Полёт длился 205 минут, за это время корабль совершил два витка вокруг Земли, после чего произвёл посадку на аэродроме «Юбилейный» космодрома Байконур. Полёт происходил в автоматическом режиме с использованием бортового компьютера и бортового программного обеспечения[8]. Над акваторией Тихого океана «Буран» сопровождали корабль измерительного комплекса ВМФ СССР «Маршал Неделин» и научно-исследовательское судно АН СССР «Космонавт Георгий Добровольский». При взлёте и посадке «Буран» сопровождал истребитель Миг-25, управляемый лётчиком Магомедом Толбоевым, с видеооператором Сергеем Жадовским на борту[7]. На этапе посадки не обошлось без чрезвычайного происшествия, которое, однако, в результате только подчеркнуло успех создателей программы. На высоте порядка 11 км «Буран», получивший с наземной станции информацию о погодных условиях в месте посадки, неожиданно для всех совершил резкий манёвр. Корабль описал плавную петлю с разворотом на 180º (изначально заходя на посадочную полосу с северо-западного направления, корабль сел, зайдя со стороны её южного конца). Как позже выяснилось, из-за штормового ветра на земле автоматика корабля приняла решение дополнительно погасить скорость и зайти по наиболее выгодной в новых условиях траектории посадки. В момент разворота корабль пропал из поля зрения наземных средств наблюдения, связь на некоторое время прервалась. В ЦУПе началась паника, ответственные лица немедленно предложили задействовать аварийную систему подрыва корабля (на нём были установлены тротиловые заряды, предусмотренные для недопущения крушения сверхсекретного корабля на территории другого государства в случае потери курса). Однако, заместитель Главного конструктора НПО «Молния» по лётным испытаниям Степан Микоян, отвечавший за управление кораблём на участке снижения и посадки, принял решение подождать, и ситуация разрешилась благополучно.[9] Изначально система автоматической посадки не предусматривала перехода на ручной режим управления. Однако пилоты-испытатели и космонавты потребовали у конструкторов включить ручной режим в систему управления посадкой[10]: …система управления корабля «Буран» должна была выполнять автоматически все действия вплоть до остановки корабля после посадки. Участие лётчика в управлении не предусматривалось. (Позже, по нашему настоянию предусмотрели всё-таки резервный ручной режим управления на атмосферном участке полёта при возврате корабля.) Значительная часть технической информации о ходе полёта недоступна современному исследователю, так как была записана на магнитных лентах для компьютеров БЭСМ-6, исправных экземпляров которых не сохранилось. Частично воссоздать ход исторического полёта можно по сохранившимся бумажным рулонам распечаток на АЦПУ-128 с выборками из данных бортовой и наземной телеметрии[11]. Последующие события В 1990 году работы по программе «Энергия-Буран» были приостановлены, а 25 мая 1993 года[12] программа окончательно закрыта Решением Совета главных конструкторов при НПО «Энергия». При этом, существует мнение, что официального закрытия как такового не было — якобы, прекратить эту программу может только президент РФ[13]. В 2002 году единственный летавший в космос «Буран» (изделие 1.01) был разрушен при обрушении крыши монтажно-испытательного корпуса на Байконуре, в котором он хранился вместе с готовыми экземплярами ракеты-носителя «Энергия». После катастрофы космического корабля «Колумбия», и в особенности с закрытием программы «Спейс шаттл», в западных СМИ неоднократно высказывалось мнение о том, что американское космическое агентство NASA заинтересовано в возрождении комплекса «Энергия-Буран» и предполагает сделать соответствующий заказ России в ближайшее время. Между тем, по сообщению агентства «Интерфакс», директор ЦНИИМаш Г. Г. Райкунов заявил, что Россия может вернуться после 2018 года к этой программе и созданию ракет-носителей, способных выводить на орбиту груз до 24 тонн; испытания её будут начаты в 2015 году. В дальнейшем предполагается создание ракет, которые будут доставлять на орбиту грузы весом более 100 тонн. На отдалённое будущее имеются планы по разработке нового пилотируемого космического корабля и многоразовых ракет-носителей.[14][15][16] Также в школе 830 при тушинском машиностроительном заводе открыт музей Бурана в котором проводят экскурсии с ветеранами.. Технические характеристики Технические характеристики корабля «Буран» имеют следующие значения: длина — 36,4 м[2]:5; размах крыла — 24 м[2]:5; высота корабля, стоящего на шасси, — 16,5 м[2]:5, стартовая масса — 105 т при максимальной массе полезного груза[2]:5; грузовой отсек поперечником 4,7 метра, длиной 18,3 метра и объёмом 350 кубометров вмещает полезный груз массой до 30 тонн при взлёте, до 20 тонн при посадке[2]:5. В носовой отсек «Бурана» вставлена герметичная цельносварная кабина для экипажа, для проведения работ на орбите (до 10 человек) и большей части аппаратуры, для обеспечения полёта в составе ракетно-космического комплекса, автономного полёта на орбите, спуска и посадки. Объём кабины составляет свыше 70 м3. «Буран» имеет треугольное крыло с двойной стреловидностью, а также аэродинамические органы управления, работающие после возвращения в плотные слои атмосферы и при посадке — руль направления, элевоны и аэродинамический щиток. Две группы двигателей для маневрирования размещены в конце хвостового отсека и передней части корпуса. Выполняется манёвр возврата или выхода на одновитковую траекторию. Впервые в практике двигателестроения была создана объединённая двигательная установка, включающая топливные баки окислителя и горючего со средствами заправки, термостатирования, наддува, забора жидкости в невесомости, аппаратурой системы управления и так далее. Бортовой комплекс управления состоит примерно из пятидесяти программных систем, на базе компьютера IBM System/370. Часть системных команд из IBM-набора S/370 не была реализована, в то же время было добавлено много оригинальных команд общего назначения, не имеющих аналогов в IBM-наборе. На борту корабля находилось два комплекта БЦВМ «Бисер-4» по четыре аппаратно-параллельных компьютера и аппаратного компаратора, допускающего автоматическое отключение подряд двух компьютеров в случае аварийных результатов (4 основных + 4 резерв). Кстати, КК «Space Shuttle» имеет только программное резервирование. При разработке программного обеспечения (ПО) для наземных систем космического корабля использовались технология структурного проектирования программ с использованием языка ДИПОЛЬ, а для решения задач моделирования использовался язык ЛАКС. ПО БЦВМ и Операционная Система (ОС) были написаны на языках ПРОЛ2 (по мотивам языка ПРОЛОГ) и Assembler/370. В разработке ПО было широко использована концепция R-технологии (R-машина и R-язык), с использованием системы автоматизации программирования и отладки САПО. Применение компьютерных технологий, разработанных в СССР, позволило в короткие сроки разработать программные комплексы объёмом около 100 Мб. В случае отказов ракетных блоков первой и второй ступеней ракеты-носителя система управления орбитального корабля обеспечивает его аварийное возвращение на землю в автоматическом режиме. Первостепенное значение для успешного преодоления гравитационно обусловленных термических и пневматических нагрузок, возникающих при прохождении корабля в плотных слоях атмосферы, имеет его защитная обшивка[17]. Ряд научно-исследовательских организаций страны получил задание по разработке огнеупорных материалов, соответствующих в характеристиках стойкости этим экстремальным техническим условиям. Институту химии силикатов (Санкт-Петербург), в числе других учреждений выполнявшему эти работы, была доверена роль их координации, а общее руководство осуществлял выдающийся физико-химик М. М. Шульц[18][19]. Для теплозащиты «Бурана» был разработан новый материал на основе кварцевых волокон, из которого было изготовлено около 40000 белых и чёрных полых плиток, которые установили на поверхности «Бурана». Сильнее всего нагревавшиеся участки поверхности «Бурана» покрыли другим новым материалом, Гравимолом, на основе углеродных волокон, способным выдерживать температуру до 1600 °C[20]:23—24. Полная масса теплозащиты «Бурана» была примерно 9 тонн[2]:6. Одним из многочисленных специалистов по теплозащитному покрытию был музыкант Сергей Летов[21]. Сравнительный анализ систем «Буран» и «Спейс шаттл» При внешнем сходстве с американским «Шаттлом» орбитальный корабль «Буран» имел принципиальное отличие — он мог совершать посадку полностью в автоматическом режиме с использованием бортового компьютера и наземного Комплекса радиотехнических систем навигации, посадки, контроля траектории и управления воздушным движением «Вымпел»[22]. Комплекс «Спейс шаттл» состоит из топливного бака, двух твердотопливных ускорителей и самого космического челнока. За 6,6 секунды до момента старта (отрыва от стартового стола) запускаются три маршевых разгонных кислородно-водородных двигателя RS-25, размещённых на самом орбитальном ракетоплане (вторая ступень), а уже затем (в момент старта) — оба ускорителя (первая ступень), одновременно с подрывом крепёжных пироболтов. «Шаттл» садится с неработающими двигателями. Он не имеет возможности несколько раз заходить на посадку, поэтому предусмотрено несколько посадочных площадок на территории США. Комплекс «Энергия—Буран» состоял из первой ступени, представлявшей собой четыре боковых блока с кислород-керосиновыми двигателями РД-170 (в перспективе предусматривалось их возвращение и многоразовое использование), второй ступени с четырьмя кислород-водородными двигателями РД-0120 являющейся основой комплекса и пристыкованного к ней возвращаемого космического аппарата «Буран». При старте запускались обе ступени. После сброса первой ступени (4 боковых блока) вторая продолжала работать до достижения скорости чуть менее орбитальной. Довывод осуществлялся двигателями самого «Бурана», этим исключалось загрязнение орбит обломками отработанных ступеней ракеты. Данная схема универсальна, поскольку позволяла осуществлять вывод на орбиту не только МТКК «Буран», но и других полезных грузов массой до 100 тонн. «Буран» входил в атмосферу и начинал гасить скорость (угол входа примерно 30°, постепенно угол входа уменьшался). Первоначально для управляемого полёта в атмосфере «Буран» должен был оснащаться двумя ТРД, устанавливаемыми в зоне аэродинамической тени в основании киля. Однако к моменту первого (и единственного) старта данная система не была готова к полёту, поэтому после входа в атмосферу корабль управлялся только рулевыми поверхностями без использования тяги двигателей. Перед приземлением «Буран» осуществил гасящий скорость корректирующий манёвр (полёт по нисходящей восьмёрке), после чего шёл на посадку. В этом единственном полёте у «Бурана» была лишь одна попытка для захода на посадку. При посадке скорость составляла 300 км/ч, во время входа в атмосферу доходила до 25 скоростей звука (почти 30 тысяч км/ч). В отличие от «Шаттлов», в «Буране» была предусмотрена система экстренного спасения экипажа. На малых высотах работала катапульта для первых двух пилотов; на достаточной высоте, в случае нештатной ситуации, «Буран» мог отделяться от ракеты-носителя и совершать экстренную посадку. Главные конструкторы «Бурана» никогда не отрицали, что «Буран» был частично скопирован с американского «Спейс шаттла». В частности, генеральный конструктор Лозино-Лозинский высказался на вопрос о копировании следующим образом:[23] Генеральный конструктор Глушко посчитал, что к тому времени было мало материалов, которые бы подтверждали и гарантировали успех, в то время, когда полёты «Шаттла» доказали, что подобная «Шаттлу» конфигурация работает успешно, и здесь риск при выборе конфигурации меньше. Поэтому, несмотря на больший полезный объём конфигурации «Спирали», было принято решение выполнять «Буран» по конфигурации, подобной конфигурации «Шаттла». …Копирование, как это указано в предыдущем ответе, было, безусловно, совершенно сознательным и обоснованным в процессе тех конструкторских разработок, которые проводились, и в процессе которых было внесено, как уже было указано выше, много изменений и в конфигурацию, и в конструкцию. Основным политическим требованием было обеспечение габаритов отсека полезного груза, одинакового с отсеком полезного груза «Шаттла». …отсутствие маршевых двигателей на «Буране» заметно меняло центровку, положение крыльев, конфигурацию наплыва, ну, и целый ряд других отличий. Под отсутствующими маршевыми двигателями генеральный конструктор Лозино-Лозинский понимал именно разгонные двигатели. Но на «Буране» присутствовали маршевые доразгонные двигатели объединённой двигательной установки (ОДУ), обеспечивавшие довыведение корабля на орбиту после отделения от ракеты-носителя, орбитальные манёвры и торможение перед сходом с орбиты.[24] У «Шаттла» подобными доразгонными двигателями являлись двигатели системы орбитального маневрирования вдобавок к маршевым, которые в отличие от Бурана находились на самом корабле, а не отдельной ракете[25]. Причины и следствия различий систем Первоначальный вариант ОС-120, появившийся в 1975 году в томе 1Б «Технические предложения» «Комплексной ракетно-космической программы», был практически полной копией американского спейс шаттла — в хвостовой части корабля размещались три маршевых кислородно-водородных двигателя (11Д122 разработки КБЭМ тягой по 250 т. с. и удельным импульсом 353 сек на земле и 455 сек в вакууме) с двумя выступающими мотогондолами для двигателей орбитального маневрирования. Ключевым вопросом оказались двигатели, которые должны были быть по всем основным параметрам равными или превосходить характеристики бортовых двигателей американского орбитального корабля SSME и боковые твердотопливные ускорители. Двигатели, созданные в воронежском КБ химавтоматики, оказались по сравнению с американским аналогом: тяжелее (3450 против 3117 кг), немного больше по габаритам (диаметр и высота: 2420 и 4550 против 1630 и 4240 мм), с несколько меньшей тягой (на уровне моря: 156 против 181 т. с.), хотя по удельному импульсу, характеризующему эффективность двигателя, несколько его превосходили. При этом весьма существенной проблемой было обеспечение многоразового использования этих двигателей. Для примера, изначально создававшиеся как многоразовые двигатели Спейс шаттла в итоге требовали такого большого объёма весьма дорогостоящих межпусковых регламентных работ, что экономически «Шаттл» полностью не оправдал возлагавшихся надежд по снижению стоимости выведения килограмма груза на орбиту. Известно, что для вывода на орбиту одинаковой полезной нагрузки с космодрома Байконур, по географическим причинам, нужно иметь большую тягу, чем с космодрома на мысе Канаверал. Для старта системы «Спейс шаттл» используются два твердотопливных ускорителя с тягой по 1280 т. с. каждый (самые мощные ракетные двигатели в истории), с суммарной тягой на уровне моря 2560 т. с., плюс общая тяга трёх двигателей SSME 570 т. с., что вместе создает тягу при отрыве от стартового стола 3130 т. с. Этого достаточно, чтобы с космодрома Канаверал вывести на орбиту полезную нагрузку до 110 тонн, включающую сам челнок (78 тонн), до 8 астронавтов (до 2 тонн) и до 29,5 тонн груза в грузовом отсеке. Соответственно, для вывода на орбиту 110 тонн полезной нагрузки с космодрома Байконур, при прочих равных условиях, требуется создать тягу при отрыве от стартового стола примерно на 15 % больше, то есть около 3600 т. с. Советский орбитальный корабль ОС-120 (ОС означает «орбитальный самолёт») должен был иметь вес 120 тонн (добавить к весу американского челнока два турбореактивных двигателя для полётов в атмосфере и систему катапультирования двух пилотов в аварийной ситуации).[26] Простой расчёт показывает, что для вывода на орбиту полезной нагрузки в 120 тонн требуется тяга на стартовом столе более 4000 т. с. В то же время получалось, что тяга маршевых двигателей орбитального корабля, если использовать аналогичную конфигурацию челнока с 3 двигателями, уступает американскому (465 т. с. против 570 т. с.), что совершенно недостаточно для второй ступени и довывода челнока на орбиту. Вместо трёх двигателей нужно было ставить 4 двигателя РД-0120, но в конструкции планера орбитального корабля запаса места и веса не было. Конструкторам пришлось резко снижать вес челнока. Так родился проект орбитального корабля ОК-92, вес которого был снижен до 92 тонн за счёт отказа от размещения маршевых двигателей вместе с системой криогенных трубопроводов, их запирания при отделении внешнего бака и т. д. В результате проработки проекта, четыре (вместо трёх) двигателя РД-0120 были перенесены из хвостовой части фюзеляжа орбитального корабля в нижнюю часть топливного бака. Тем не менее, в отличие от Шаттла, неспособного совершать столь активные орбитальные манёвры, Буран был оснащён двигателями маневрирования тягой 16 тонн, что позволяло ему при необходимости менять орбиту в широких пределах. 9 января 1976 года генеральный конструктор НПО «Энергия» Валентин Глушко утвердил «Техническую справку», содержащую сравнительный анализ нового варианта корабля «ОК-92». После выхода постановления № 132-51, разработку планера орбитера, средств воздушной транспортировки элементов МКС и системы автоматической посадки поручили специально организованному НПО «Молния», которое возглавил Глеб Евгеньевич Лозино-Лозинский. Изменения коснулись и боковых ускорителей. В СССР не имелось опыта проектирования, необходимой технологии и оборудования для производства таких больших и мощных твердотопливных ускорителей, которые используются в системе спейс шаттл и обеспечивают 83 % тяги на старте. Более суровый климат требовал более сложных химических веществ для работы в более широком температурном диапазоне, твердотопливные ускорители создавали опасные вибрации, не допускали управления тягой и разрушали озоновый слой атмосферы своим выхлопом. Кроме этого, двигатели на твёрдом топливе уступают по удельной эффективности жидкостным — а СССР требовалось в связи с географическим положением космодрома Байконур для вывода равной по ТЗ Шаттлу полезной нагрузки большая эффективность. Конструкторы НПО «Энергия» приняли решение использовать самый мощный из имеющихся ЖРД — двигатель, созданный под руководством Глушко, четырёхкамерный РД-170, который мог развивать тягу (после доработки и модернизации) 740 т. с. Однако пришлось вместо двух боковых ускорителей по 1280 т. с. использовать четыре по 740. Суммарная тяга боковых ускорителей вместе с двигателями второй ступени РД-0120 при отрыве от стартового стола достигла 3425 т. с., что примерно равно стартовой тяге системы «Сатурн-5» с кораблями «Аполлон» (3500 т. с.). Возможность повторного использования боковых ускорителей была ультимативным требованием заказчика — ЦК КПСС и министерства обороны в лице Д. Ф. Устинова. Официально считалось, что боковые ускорители являются многоразовыми, однако в тех двух полётах «Энергии», которые имели место, задача сохранения боковых ускорителей даже не ставилась. Американские ускорители опускаются на парашютах в океан, что обеспечивает довольно «мягкую» посадку, щадящую двигатели и корпуса ускорителей. К сожалению, в условиях старта из казахстанской степи нет шансов провести «приводнение» ускорителей, а парашютная посадка в степи недостаточно мягкая для сохранения двигателей и корпусов ракет. Планирующая, либо парашютная с пороховыми двигателями посадка хоть и проектировались, но не была реализована в первых двух испытательных полетах, а дальнейшие разработки в этом направлении, включая спасение блоков как первой, так и второй ступени с помощью крыльев, не были осуществлены вследствие закрытия программы. Изменения, ставшие отличиями системы «Энергия — Буран» от системы «Спейс шаттл», имели следующие результаты: в системе «Энергия — Буран» многоразовым элементом в первом полете был лишь сам орбитальный корабль, а блоки первой ступени и центральный блок утрачивались в процессе запуска.[27] с другой стороны, была создана универсальная транспортная космическая система, позволявшая, в отличие от американцев, выводить в космос не только «Буран», но и произвольные тяжёлые грузы массой до 100 тонн, в то время у США челнок является неотъемлемой частью транспортной системы и груз ограничен 29,5 тоннами, причём из-за особенностей центровки орбитального корабля ни одного полета с полной загрузкой так и не было совершено. В США существовали планы создания одноразовой только грузовой системы на базе Шаттла (), но они не были реализованы. Военно-политическая система По мнению зарубежных специалистов «Буран» был ответом на аналогичный американский проект «Спейс шаттл» и задумывался как военная система[28], которая, впрочем, была ответом на, как тогда считали, планировавшееся применение в военных целях американских шаттлов[29]. Программа имеет свою предысторию[30]: В 1972 г. Никсон объявил, что в США начинает разрабатываться программа «Space Shuttle». Она была объявлена как национальная, рассчитанная на 60 пусков челнока в год, предполагалось создать 4 таких корабля; затраты на программу планировались в 5 миллиардов 150 миллионов долларов в ценах 1971 г. Челнок выводил на околоземную орбиту 29,5 т и мог спускать с орбиты груз до 14,5 т. Вес, выводимый на орбиту при помощи одноразовых носителей в Америке, даже не достигал 150 т/год, а тут задумывалось в 12 раз больше; ничего с орбиты не спускалось, а тут предполагалось возвращать 820 т/год… Это была не просто программа создания какой-то космической системы под девизом снижения затрат на транспортные расходы (наши, нашего института проработки показали, что никакого снижения фактически не будет наблюдаться), она имела явное целевое военное назначение. Многоразовые космические системы имели в СССР как сильных сторонников, так и авторитетных противников. Желая окончательно определиться с МКС, ГУКОС решил выбрать авторитетного арбитра в споре военных с промышленностью, поручив головному институту Минобороны по военному космосу (ЦНИИ 50) провести научно-исследовательскую работу (НИР) по обоснованию необходимости МКС для решения задач по обороноспособности страны. Но и это не внесло ясности, так как генерал Мельников, руководивший этим институтом, решив подстраховаться, выпустил два «отчёта»: один — в пользу создания МКС, другой — против. В конце концов оба этих отчёта, обросшие многочисленными авторитетными «Согласовано» и «Утверждаю», встретились в самом неподходящем месте — на столе Д. Ф. Устинова. Раздражённый результатами «арбитража», Устинов позвонил Глушко и попросил ввести его в курс дела, представив подробную информацию по вариантам МКС, но Глушко неожиданно отправил на встречу с секретарём ЦК КПСС, кандидатом в члены Политбюро, вместо себя — Генерального конструктора — своего сотрудника, и. о. начальника 162 отдела Валерия Бурдакова. Приехав в кабинет Устинова на Старой площади, Бурдаков стал отвечать на вопросы секретаря ЦК. Устинова интересовали все подробности: зачем нужна МКС, какой она может быть, что нам для этого нужно, зачем в США создают свой шаттл, чем это нам грозит. Как впоследствии вспоминал Валерий Павлович, Устинова интересовали в первую очередь военные возможности МКС, и он представил Д. Ф. Устинову своё видение использования орбитальных челноков как возможных носителей термоядерного оружия, которые могут базироваться на постоянных военных орбитальных станциях в немедленной готовности к нанесению сокрушительного удара в любой точке планеты[31]. Перспективы МКС, представленные Бурдаковым, настолько глубоко взволновали и заинтересовали Д. Ф. Устинова, что он в кратчайший срок подготовил решение, которое было обсуждено в Политбюро, утверждено и подписано Л. И. Брежневым[32][33], а тема многоразовой космической системы получила максимальный приоритет среди всех космических программ в партийно-государственном руководстве и ВПК. Чертежи и фотографии шаттла были впервые получены в СССР по линии ГРУ в начале 1975 года[34][35]. Сразу же были проведены две экспертизы на военную составляющую: в военных НИИ и в Институте прикладной математики под руководством Мстислава Келдыша. Выводы: «будущий корабль многоразового использования сможет нести ядерные боеприпасы и атаковать ими территорию СССР практически из любой точки околоземного космического пространства» и «Американский шаттл грузоподъёмностью 30 тонн в случае его загрузки ядерными боеголовками способен совершать полеты вне зоны радиовидимости отечественной системы предупреждения о ракетном нападении. Совершив аэродинамический манёвр, например, над Гвинейским заливом, он может выпустить их по территории СССР» — подтолкнули руководство СССР к созданию ответа — «Бурана»[36]. И говорят, что мы будем туда летать раз в неделю, понимаете… А целей и грузов нет, и сразу возникает опасение, что они создают корабль под какие-то будущие задачи, про которые мы не знаем. Возможно применение военное? Безусловно. И вот они это продемонстрировали на том, что над Кремлём они прошлись на «Шаттле», вот это был всплеск наших военных, политиков, и так было принято решение в одно время: отработка методики перехвата космических целей, высоких, с помощью самолётов. К 1 декабря 1988 года был по крайней мере один засекреченный запуск «Шаттла» с военными задачами (номер полета по кодификации НАСА — STS-27)[37]. В 2008 году стало известно, что во время полёта по заданию NRO и ЦРУ был выведен на орбиту всепогодный разведывательный спутник , который делал снимки в радиодиапазоне способом радиолокации[38][39]. В США заявляли, что система «Спейс шаттл» создавалась в рамках программы гражданской организации — НАСА. Целевая космическая группа под руководством вице-президента С. Агню в 1969—1970 годах разработала несколько вариантов перспективных программ мирного освоения космического пространства после окончания лунной программы[40]. В 1972 году Конгресс, основываясь на экономическом анализе,[41] поддержал проект создания многоразовых челноков взамен одноразовых ракет. Перечень изделий К моменту закрытия программы (начало 1990-х годов) было построено или велось строительство пяти лётных экземпляров корабля «Буран»[42]: Изделие 1.01 «Буран» — корабль совершил космический полёт в автоматическом режиме. Находился в рухнувшем монтажно-испытательном корпусе на 112-й площадке космодрома, полностью уничтожен вместе с макетом РН «Энергия» при обрушении монтажно-испытательного корпуса № 112 12 мая 2002 года. Изделие 1.02 «Буря» — должен был совершить второй полёт в автоматическом режиме со стыковкой с пилотируемой станцией «Мир». Находится на космодроме Байконур. В апреле 2007 года массово-габаритный макет изделия, ранее бесхозно валявшийся под открытым небом, установлен в экспозиции музея космодрома Байконур (площадка 2). Само изделие 1.02 вместе с макетом ОК-МТ находится в монтажно-заправочном корпусе, и к нему свободного доступа не имеется. Тем не менее, в мае-июне 2015 года блогеру Ralph Mirebs удалось сделать ряд фотографий разрушающегося челнока и макета[43]. Изделие 2.01 «Байкал» — степень готовности корабля на момент прекращения работ составляла 30—50 %. До 2004 года находился в цехах Тушинского машиностроительного завода, в октябре 2004 года перевезён на причал Химкинского водохранилища для временного хранения.[44][45][46] 22—23 июня 2011 года перевезён речным транспортом на аэродром в Жуковский, для реставрации и последующего показа на авиасалоне МАКС.[47][48] Изделие 2.02 — был готов на 10—20 %. Разобран (частично) на стапелях Тушинского машиностроительного завода. Изделие 2.03 — задел уничтожен в цехах Тушинского машиностроительного завода. Перечень макетов В ходе работы над проектом «Буран» было изготовлено несколько макетных образцов для динамических, электрических, аэродромных и прочих испытаний. После закрытия программы эти изделия остались на балансе различных НИИ и производственных объединений. Известно, например, о наличии макетных образцов у ракетно-космической корпорации «Энергия» и у НПО «Молния». БТС-002 ОК-ГЛИ (изделие 0.02). После закрытия в 1993 году программы «Буран» НПО «Молния» демонстрировало самолёт-аналог «Буран БТС-002» на аэрошоу Международного авиационно-космического салона. БТС-002 имел 4 ТРД, что позволяло ему взлетать с обычного аэродрома. Использовался для прохождения горизонтально-лётных испытаний в атмосфере. В 1999 году его передали в лизинг австралийской фирме для показа на Олимпийских играх в Сиднее, а затем — сингапурской фирме, которая отвезла его в Бахрейн. Сейчас он в собственности музея техники в Шпайере (Германия). 2 апреля 2008 года «Буран» прибыл в порт Роттердам.[49][50] Он обошёлся хозяину музея Герману Лайру в 10 млн евро.[51][52] В настоящее время он установлен в техническом музее Шпайера как экспонат. БТС-001 ОК-МЛ-1 (изделие 0.01) использовался для отработки воздушной транспортировки орбитального комплекса. В 1993 году полноразмерный макет был передан в лизинг обществу «Космос — Земля» (президент — космонавт Герман Титов). До июня 2014 года был установлен на Пушкинской набережной Москвы-реки в Центральном парке культуры и отдыха им. Горького. По состоянию на декабрь 2008 года в нём был организован научно-познавательный аттракцион. В ночь с 5 по 6 июля 2014 года макет перемещён на территорию ВДНХ[53][54][55] к празднованию 75-летия ВДНХ. ОК-КС (изделие 0.03) является полноразмерным комплексным стендом. Использовался для отработки воздушной транспортировки, комплексной отработки ПО, электро-радиотехнических испытаний систем и оборудования. До 2012 года находился в корпусе контрольно-испытательной станции РКК «Энергия», город Королёв. Был перемещён на прилегающую к корпусу центра территорию, где проходил консервацию.[56] В данный момент находится в образовательном центре «Сириус» г. Сочи. ОК-МЛ1 (изделие 0.04) применялся для габаритных и весовых примерочных испытаний. Находится в музее космодрома Байконур. ОК-ТВА (изделие 0.05) применялся для тепло-вибро-прочностных испытаний. Находится в ЦАГИ. По состоянию на 2011 год все отсеки макетов уничтожены, за исключением левого крыла со стойкой шасси и со штатной теплозащитой, которые были включены в состав макета орбитального корабля. ОК-ТВИ (изделие 0.06) являлся моделью для тепло-вакуумных испытаний. Располагается в НИИХимМаш, г. Пересвет Московской области. ОК-МТ (изделие 0.15) использовался для отработки предстартовых операций (заправка корабля, примерочно-стыковочных работ и др.). В настоящее время находится на площадке Байконура 112А, () в сооружении 80, вместе с изделием 1.02 «Буря». Является собственностью Казахстана. 8М (изделие 0.08) — макет представляет собой только модель кабины с аппаратной начинкой. Использовался для отработки надёжности катапультируемых кресел. После окончания работ находился на территории 29-й клинической больницы в Москве, затем был перевезён в подмосковный Центр подготовки космонавтов. В настоящее время находится на территории 83-й клинической больницы ФМБА (с 2011 — Федеральный научно-клинический центр специализированных видов медицинской помощи и медицинских технологий ФМБА). БОР-4 — испытывавшийся в рамках программы «Буран» макет, представлявший собой миниатюрный вариант аппарата, разрабатывавшегося по закрытой к тому моменту программе «Спираль». Шестикратно летал в космос из Капустиного Яра. Отрабатывалась нужная «Бурану» теплозащита, манёвры после схода с орбиты[20]:23. БОР-5 — испытывавшийся в рамках программы «Буран» макет, представлявший собой восьмикратно уменьшенную копию будущего космического корабля «Буран». Отрабатывалась нужная «Бурану» теплозащита, манёвры после схода с орбиты[20]:23. В филателии Почтовый блок СССР 1988 года Буран на почтовой марке Казахстана в почтовом блоке «50 лет космодрому Байконур» Почтовая марка СССР 1991 года Почтовая марка Украины 1996 года См. также Гиперзвуковая скорость Циркон — перспективная российская гиперзвуковая ракета X-51 — американская экспериментальная гиперзвуковая ракета М-40 (Буран) Буря (ракета) Байкал-Ангара Спейс Шаттл БОР-5 — габаритно-весовая модель орбитального корабля «Буран» Примечания Литература Б. Е. Черток. М.: Машиностроение, 1999. Гл. 20 Данилов Е. П. // Обнинск. — № 160—161 (3062-3063), декабрь 2008 Check date values in: \|date= (help)CS1 maint: Date and year (link) Ссылки Сайт Минавиапрома СССР (история, фотографии, воспоминания и документы) (история, документы, технические характеристики, интервью, редкие фотографии, книги) ‹See Tfd›(in English) Балтийский государственный технический университет «Военмех» имени Д. Ф. Устинова, отчёт по первой работе УНИРС Technik Museum Speyr, Германия Сайт ветеранов 12 Главного управления Минавиапрома СССР-Пилоты «Бурана» д/ф о команде пилотов Бурана (Первый канал, см. ) (видео) — телесюжет студии Роскосмоса (видео) (c весны 2007 года находится в 2 км юго-восточнее данного места, в музее истории Байконура) //5-tv.ru (видео) (видео) (видео). Программа Русский космос, интервью с О. Д. Баклановым, декабрь 2012. Видео on YouTube (транспортировка Бурана из Тушино в Жуковский) Категория:Изделия РКК «Энергия» Категория:Космонавтика СССР Категория:Неосуществлённые в СССР военные проекты Категория:Полёты в полностью автоматическом режиме Категория:Программа «Буран» Категория:Советские космические корабли	https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BD%20%28%D0%BA%D0%BE%D1%81%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9%20%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D1%8C%29
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 1219, 1597, 3236, 4728, 4971, 5546, 6580, 8329, 9141, 10125, 10578, 10687, 11735, 11912, 12084, 12255, 12392 ], "plaintext_end_byte": [ 1218, 1549, 3134, 4664, 4944, 5514, 6515, 8262, 9059, 10093, 10539, 10686, 11675, 11911, 12058, 12219, 12335, 13535 ] }	తుగ్గలి మండలంలో అధికంగా ఉత్పత్తి చేసే పంట ఏది?	తుగ్గలి	telugu	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	తుగ్గలి, ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రములోని కర్నూలు జిల్లా, తుగ్గలి మండలం లోని గ్రామం. పిన్ కోడ్: 518 390. తుగ్గలి గ్రామంలో ఒక ప్రభుత్వ ఉన్నత పాఠశాల మరియు ఒక ప్రైవేట్ ఉన్నత పాఠశాల ఉన్నాయి.ఇది సమీప పట్టణమైన డోన్ నుండి 21 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1458 ఇళ్లతో, 6847 జనాభాతో 4613 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 3477, ఆడవారి సంఖ్య 3370. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 708 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 162. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594445[1].పిన్ కోడ్: 518468. 2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 6,028.[2] ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 3,169, స్త్రీల సంఖ్య 2,859, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,148 ఉన్నాయి. విద్యా సౌకర్యాలు గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు మూడు ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల, ఒక ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాల ఉన్నాయి. సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం, పత్తికొండ లోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు ఆదోని లోనూ ఉన్నాయి. దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల కర్నూలు లోనూ ఉన్నాయి. వైద్య సౌకర్యం ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం తుగ్గలిలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం గ్రామంలో 2 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఇద్దరు ఉన్నారు. తాగు నీరు గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది. పారిశుధ్యం మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు. సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు తుగ్గలిలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ ఉంది. ట్రాక్టరు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి. మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు ఉంది. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉంది. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. విద్యుత్తు గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు. భూమి వినియోగం తుగ్గలిలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది: అడవి: 622 హెక్టార్లు వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 531 హెక్టార్లు వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 93 హెక్టార్లు శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 21 హెక్టార్లు తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 1 హెక్టార్లు వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 133 హెక్టార్లు నికరంగా విత్తిన భూమి: 3209 హెక్టార్లు నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 3146 హెక్టార్లు వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 63 హెక్టార్లు నీటిపారుదల సౌకర్యాలు తుగ్గలిలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది. బావులు/బోరు బావులు: 25 హెక్టార్లు* చెరువులు: 37 హెక్టార్లు ఉత్పత్తి తుగ్గలిలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి. ప్రధాన పంటలు వేరుశనగ, ఆముదం గింజలు, ప్రత్తి ఎర్రనేలల్లో వజ్రాలు వజ్రాలే కాదు బంగారు నిక్షేపాలు కూడా ఇక్కడ ఉన్నట్లు భూగర్భ పరిశోధన సంస్థ నిర్దారించింది. వర్షం కురవగానే జొన్నగిరి, పగిడిరాయి, పెరవలి, తుగ్గలి ప్రాంత పొలాలు వజ్రాల అన్వేషకులతో కిటకిటలాడుతాయి. వజ్రాల వెతుకులాట కోసం చాలా మంది తుగ్గలి పరిసర ప్రాంత పొలాలకు వస్తారు. దొరికిన వజ్రాలను బహిరంగ వేలంలో కాకుండా వ్యక్తిగతంగా కొనేందుకు వ్యాపారులు ప్రయత్నాలు చేస్తారు. వజ్రం లభించిన వ్యక్తి అంగీకరించకపోతే బహిరంగ వేలానికి పోటీ పడతారు. మూలాలు	https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A4%E0%B1%81%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%B2%E0%B0%BF
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 348, 1056, 1260, 1704, 2481, 2856, 3230, 3851, 4596, 4740 ], "plaintext_end_byte": [ 337, 1055, 1231, 1703, 2480, 2855, 3194, 3850, 4586, 4729, 4806 ] }	Mitä litografia tarkoittaa?	Litografia	finnish	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 62 ], "minimal_answers_end_byte": [ 111 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Litografia eli kivipaino, kivipainanta tai kivipainotaide on tasaiselle pinnalle käytettävä painomenetelmä. Menetelmällä voidaan painaa tekstiä tai kuvia paperille tai jollekin muulle sopivalle materiaalille. Optinen litografia on litografian muoto, jota käytetään puolijohteiden ja mikrosysteemijärjestelmien valmistamissa. Historia Kivipainannan keksi saksalainen Alois Senefelder vuonna 1798. Litografia oli 1400-luvun alun jälkeen ensimmäinen täysin uuteen menetelmään perustuva grafiikan tekniikka. Litografiasta tuli 1820-luvulla kuvitustekniikka, ja kuvataiteilijat kiinnostuivat siitä. Litografian käyttäjiä ovat olleet Francisco de Goya ja Eugène Delacroix. Honoré Daumier piirsi lähes päivittäin satiirisia kuvia pariisilaiselämästä La Caricature ja Le Charivari -lehtiin. Ainoastaan kivipiirrostekniikka teki tällaisen tuotannon mahdolliseksi. Ranskan asema litografiassa oli keskeinen koko 1800-luvun, ja se huipentui 1890-luvulla Henri de Toulouse-Lautrecin, Pierre Bonnardin ja Edouard Vuillardin tuotannossa. Vuosisadan alussa erityisesti saksalaiset ekspressionistit suosivat litografiaa puupiirroksen ohella. Siitä lähtien se on kuulunut taidegrafiikan suosituimpiin tekniikoihin. Tekniikan toimintaperiaate Litografialla tarkoitetaan painomenetelmää, jossa kuva muodostuu painettavalle pinnalle kemiallisessa prosessissa. Sopivalla musteen ja veden yhdistelmällä muste saadaan negatiivipinnalta tarttumaan paperiin positiivikuvana, ja vesi puhdistaa negatiivimallin. Tämä mahdollistaa suhteellisen litteän negatiivimallin, joka puolestaan mahdollistaa paljon suurempien painosten ottamisen samalla laatalla kuin vanhemmilla painomenetelmillä. Laattana käytetään usein tasaiseksi hiottua kalkkikiveä, jonka pinta on kuitenkin karhennettu halutun rakeiseksi. Tekniikka perustuu siihen, että vesi ja rasva hylkivät toisiaan. Kuva piirretään rasvaisella litoliidulla tai -tussilla. Jotta rasvainen piirrosaine ei leviäisi huokoisessa kivessä, kivi etsataan eli käsitellään happo-arabikumi seoksella. Etsauksessa rasvamolekyylit ketjuuntuvat, jolloin rasva ei leviä ja kuvattomille alueille syntyy voimakkaasti vettä suosiva hydrofiilinen kalvo. Vedostettaessa kiven pinta kostutetaan ja siihen telataan rasvainen painoväri, joka tarttuu vain rasvaisiin piirrettyihin kohtiin. On olemassa myös erityinen hankauspuristukseen perustuva painokone eli litografiaprässi, jossa väri siirtyy laatalta paperille. Valotusmenetelmässä kuva maalataan ja piirretään läpinäkyville kalvoille valoa läpäisemättömällä värillä. Jokaisesta painoväristä luodaan oma kuvapohjansa valottamalla piirroskalvo valonherkän levyn päällä. Epäsuorassa laakapainotekniikassa painoväri siirtyy kuvapohjalta ensin kumikankaalla päällystetylle sylinterille ja siitä edelleen paperille. Suomessa valotusmenetelmä on nykyään suositumpi menetelmä kuin perinteinen kivilitografia. Valonherkän emulsion ja valotusfilmin käytön lisäksi voi valokopion kuva-aiheen siirtää kivelle voimakkaan liuottimen ja prässin puristuksen avulla. Kuvan siirron jälkeen työskentelyä jatketaan kivilitografian perinteisin menetelmin. Litografiataide Suomessa nykyään Turkulainen taidemaalari ja taidegraafikko Antti Nieminen (k. 2007) teki taiteilijauransa alussa maalausten ohella puupiirroksia, mutta siirtyi myöhemmin tekemään pelkästään grafiikkaa, erityisesti kivipiirroksia ja litografiaa. Nieminen oli erityisen menestynyt litografian taitaja. Litografiaa välineenään käyttäviä suomalaisia nykytaiteilijoita ovat muun muassa Kuutti Lavonen, Matti Hintikka, Jorma Hautala, Visa Norros, Tapani Mikkonen, Kaisu Sirviö ja Anna Alapuro. Suomessa toimii yksi litografian työhuone, Helsingin Kivipaino, joka vedostaa taiteilijoille heidän originaaleja kivilitografioitaan. Pro Litografia on taiteilijoiden vetämä yhdistys, jonka tarkoituksena on edistää kiveltä painettavan litografian asemaa ja merkitystä sekä kivilitografian tulevaisuutta Suomessa ja ulkomailla. Yhdistys perustettiin vuonna 2003, jäseniä sillä on yli kolmekymmentä. Jäsenistö koostuu nykytaiteilijoista sekä alan tutkijoista ja tukijoista. Yhdistys järjestää kurssitoimintaa, tukee tutkimushankkeita, on perustanut julkaisusarjan sekä järjestänyt näyttelyitä koti- ja ulkomailla, muun muassa Etelä-Karjalan taidemuseossa Lappeenrannassa, Porvoon taidehallissa sekä Frans Masereel International Printmaking Centrumissa Belgiassa.[1] Lisäksi yhdistys kokoaa ja ylläpitää suomalaista kivilitografiavedosarkistoa. Lähteet Check date values in: \|accessdate= (help) Check date values in: \|accessdate=, \|date= (help) Check date values in: \|accessdate= (help) Viitteet Luokka:Grafiikan menetelmät Luokka:Seulonnan keskeiset artikkelit	https://fi.wikipedia.org/wiki/Litografia
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 493, 1593, 2219, 2564, 2694, 4413, 5712, 6562, 7040, 8238, 9917, 11546, 12005, 13521, 14402, 15646, 16538, 17745, 19406, 20620, 21900, 22492, 23214, 24498, 25116, 26244, 26648, 27430, 29356, 30751, 31077, 31860, 32518, 33450, 33834, 33939, 34557, 35279, 36453, 37007, 37403, 38427, 39116, 40471, 41696, 42531, 42725, 42880, 43887, 44551, 45140, 45701, 48234, 48702, 50110, 50185, 50481, 51971, 53145, 53850, 53981, 54670, 55333, 55818, 56966, 58025, 59505, 60523, 61841, 62496, 63285, 63910, 65281, 65781, 68105, 69342, 71768, 73056, 73642, 74532, 74890, 75437, 76706, 77277, 78095, 79434, 79964, 81057, 81879, 82284, 83011, 84330, 85396, 85879, 86599, 87229, 87442, 88030, 88585, 89220, 89756, 89883, 90346, 90952, 91534, 91971, 92579, 93059, 93804, 94444, 96720, 97879, 98401, 98990, 99979, 100644, 101449, 101646, 102584, 103844, 104702, 106017, 107105 ], "plaintext_end_byte": [ 492, 1592, 2218, 2563, 2665, 4392, 5711, 6561, 7039, 8201, 9899, 11529, 11978, 13520, 14375, 15624, 16504, 17744, 19378, 20598, 21899, 22484, 23213, 24487, 25115, 26233, 26637, 27422, 29355, 30750, 31060, 31859, 32517, 33430, 33814, 33924, 34556, 35264, 36452, 36988, 37378, 38426, 39115, 40443, 41695, 42509, 42717, 42872, 43886, 44550, 45132, 45693, 48226, 48694, 50102, 50177, 50459, 51970, 53144, 53849, 53973, 54669, 55325, 55810, 56965, 58023, 59496, 60522, 61833, 62495, 63284, 63909, 65280, 65773, 68104, 69341, 71767, 73055, 73641, 74531, 74882, 75436, 76705, 77276, 78094, 79422, 79963, 81056, 81871, 82283, 83010, 84329, 85388, 85878, 86598, 87228, 87441, 88029, 88584, 89219, 89755, 89882, 90345, 90951, 91533, 91970, 92578, 93058, 93796, 94443, 96719, 97870, 98400, 98989, 99971, 100643, 101431, 101645, 102583, 103843, 104690, 106016, 107046, 107386 ] }	2019년 말레이시아의 술탄은 총 몇명인가?	말레이시아	korean	{ "passage_answer_candidate_index": [ 2 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	말레이시아()는 동남아시아에 있는 연방제 입헌 군주국이다. 말레이시아는 13개의 주와 3개의 연방 직할구로 구성되어 있고, 남중국해로 나뉜 말레이 반도 지역과 보르네오 섬 지역으로 구성되어 있다. 태국, 인도네시아, 브루나이와 국경을 맞대고 있고, 해상 국경은 싱가포르와 베트남, 필리핀과 맞대고 있다. 수도는 쿠알라룸푸르이지만, 연방정부는 푸트라자야에 있다. 말레이시아의 역사는 18세기부터 대영 제국의 식민지가 된 말레이 왕국으로 거슬러 올라간다. 처음 영국의 식민지가 된 곳은 해협식민지로 불리었고, 다른 곳들은 보호령이 되었다. 1946년 말레이 반도의 주들이 연합하여 말라야 연합을 세웠고, 1948년 연합을 재편성하여 말라야 연방이 설립되었다. 1957년 8월 31일 영국으로부터 완전히 독립을 하게 되었으며, 1963년 9월 16일 말라야 연방은 사바, 사라왁, 싱가포르와 연합하면서 Malaya란 이름에 si를 추가해 Malaysia가 되었다. 그러나 2년도 채 지나지 않은 1965년, 싱가포르는 정부와의 마찰로 연방에서 탈퇴하게 되었다.[1] 말레이시아는 독립 이후 아시아에서 최고의 경제적인 기록을 가지고 있는데, 거의 50년동안의 GDP 성장률이 평균 6.5%라는 것이다. 말레이시아의 경제는 전통적으로 천연 자원에 거의 의존하고 있었으나, 최근에 과학, 관광, 무역, 의료관광 등의 산업이 성장하고 있다. 말레이시아는 입헌군주국이며, 국가 원수인 군주(국왕)은 9개 주에 있는 술탄에 의하여 5년에 한 번씩(단, 궐위가 있을 경우에는 예외) 호선으로 선출한다.[2] 군주의 칭호는 양디-퍼르투안 아공이며, 지금 군주는 무하마드 5세이다. 정부의 장은 수상이다. 정부체제는 웨스트민스터 체제에 가깝고, 법체계는 영국의 법에 기초한다. 말레이시아는 민족과 문화가 다양하고 그 다양성이 정치에도 큰 영향을 미친다. 국교는 이슬람교이지만, 헌법상 종교의 자유는 인정되고 있다. 말레이시아에는 유라시아 본토의 최남단 지역인 탄중피아이가 있고,[3] 적도 근처에 위치하고 있어 열대 기후의 국가이다. 다양한 동식물군이 있어 생물 다양성이 큰 국가이다. ASEAN, 이슬람 회의 기구의 창립멤버이며, APEC, 영국연방, 비동맹 운동의 회원국이다. 2013년을 기점으로 말레이시아의 구매력 평가는 1인당 $17,674로 평가되었다.[4] 역사 식민지배 이전 약 4만년 전 지금의 말레이시아 땅에 인류의 거주지들이 형성된 기록이 있다.[5] 이는 말레이시아가 고로 신생국가가 아님을 증명한다. 현재 서말레이시아에 해당되는 말레이 반도의 첫 정착민은 검은 피부를 가진 네그리토로 추정된다.[6] 기원후 시대 초기 인도양과 남중국해 사이의 말레이 반도는 동서양 무역상 및 여행객들의 장소였는데, 2~3세기경 그들은 이곳에 무역항과 해안 마을을 건설했다. 그 결과 인도 및 중국 문화가 현지 문화에 강한 영향을 끼쳤고, 사람들은 이들로부터 유입된 힌두교와 불교를 믿기 시작했다. 4~5세기경 산스크리트어로 된 것들이 나타나기 시작했다.[7] 2세기 무렵 말레이 반도 북부의 랑카수카 왕국이 번창하기 시작했으며 15세기까지 존속했다.[8] 7~13세기 말레이 반도 남부 해안 지역은 스리비자야 제국의 일부였다. 스리비자야 제국의 멸망 이후 등장한 마자파힛 제국은 말레이 반도와 말레이 제도 일대에 큰 영향력을 끼쳤다.[9] 14세기 무렵 아랍 상인들이 이슬람교를 소개하면서[10] 전국적으로 퍼지기 시작했고,[11] 이것이 말레이시아가 이슬람 국가가 되는 시초가 되었다. 15세기 초 구 스리비자야 제국의 왕자였던 파라메스와라가 지금의 말라카 지역에 말레이 반도 최초의 독립 국가로 간주되는 말라카 술탄국을 건설했다.[12] 지리적, 경제적, 군사적으로 말라카는 당시 매우 중요한 지역이었으며, 국제적인 무역항으로써 매우 크게 번영했다. 식민통치 시절 하지만 이 번영의 말라카도 1511년 포르투갈의 침공과 함께 몰락했다.[11] 포르투갈이 침공한 궁극적인 목표는 경제권을 확장하는 한편 기독교를 전파하기 위해서였다. 그러나 말라카 주민들은 포르투갈의 통치에 강력하게 저항했으며, 1641년 이 지역을 노린 네덜란드의 침공으로 포르투갈의 지배도 끝이 났다. 이어 네덜란드의 지배가 시작되었으나, 1786년 크다의 술탄이 피낭을 영국령 동인도 회사에 양도하면서 대영제국의 지배가 시작되었다. 영국은 1819년 싱가포르를 획득했고,[13] 이후 기존에 말라야를 지배하던 네덜란드와 마찰이 발생하자 1824년 영국-네덜란드 협정을 맺어 세력범위를 확정했다. 이 협정에 따라 영국은 싱가포르를 중심으로 해서 북부는 영국이, 남부는 네덜란드가 지배하도록 했는데 말라카는 영국이 가져가는 대신 자신들이 지배하던 벤쿨렌(방카훌루)을 네덜란드에 양도했다. 이후 영국의 세력범위는 영국령 말라야라 하여 오늘날의 말레이시아와 싱가포르가 되었고 네덜란드의 세력범위는 네덜란드령 인도라 하여 오늘날의 인도네시아가 되었다. 1826년 영국은 피낭, 말라카, 싱가포르, 라부안을 직접적으로 지배하기 시작했는데 이 지역에 직할식민지의 일종인 해협 식민지를 건설했다. 20세기 무렵 파항, 슬랑오르, 페락, 느그리슴빌란으로 구성된 연합 말레이 주에 영국이 눌러앉기 시작했는데 각 주의 말레이 지도자들이 자신들과의 협정을 거부할 것이 확실해지자 그들을 조언해 영국 지도부를 임명하게 했다.[14] 나머지 5개 주는 비연합 말레이 주라 하여 영국이 직접 통치하지 않았는데 20세기 영국인 조언자가 있게끔 전환되었다. 19세기까지 말레이 반도와 보르네오의 발전은 대개 큰 관련이 없었다. 영국은 지배 기간 동안 중국과 인도에서 수입된 노동자들의 이민을 장려했다.[15] 현재 사바주에 해당되는 지역은 1877년부터 1878년 사이 브루나이와 술루의 술탄이 통치권을 영국에 양도하면서 영국령 북보르네오가 되었다.[10][16] 지금의 사라왁주에 해당되는 지역은 영국 모험가인 제임스 브룩(James Brooke)이 1842년 브루나이 술탄으로부터 양도받은 뒤 사라왁 왕국이 되었으며, 1946년 직할식민지로 개편될 때까지 백인 왕조의 지배를 받았다.[17] 제2차 세계대전 중 일본이 말라야, 북보르네오, 사라왁, 싱가포르를 점령했으며, 1945년 항복할 때까지 3년간 통치했다. 비록 3년으로 말레이시아를 지배한 그 어떠한 나라보다도 짧게 통치했지만, 더 잔인했으며, 특히 중국에 대한 반감을 갖고 있던 일본은 이 지역의 중국인들까지 무자비하게 살해했다. 중국인뿐 아니라 청년들은 태국을 거쳐 미얀마까지 이어지는 철로를 건설하는 데 동원되었는데, 많은 이들이 막노동에 영양 실조 등으로 희생되어 이 철로는 '죽음의 철로'라고 불리게 되었다. 또한 교육을 제대로 실시하지 않았으며 식량이 제대로 보급되지 않음으로써 경제난에 시달렸다. 이 무렵 공산주의자들의 산악전이 시작되었고, 한편으로는 인종적 긴장 상태 및 민족주의가 성장하였다.[18] 민중의 항의가 이어졌으며, 1945년 일본의 항복으로 독립을 쟁취했으나 영국이 재점령했다.[19] 이에 민족주의가 더 크게 성장하기 시작했고, 독립을 위한 움직임이 시작되었다. 말라야 연합에서 독립까지 영국의 재점령 이후 영국은 1946년 싱가포르를 제외한 영국령 말라야 지역에 직할 식민지인 말라야 연합을 건설했다. 말라야 연합의 이민법은 출생지주의(jus soli)를 강조했는데, 이 이민법에 따라 말레이인 또는 말라야 연합 및 싱가포르 출신자들은 자동으로 시민권이 주어지며, 중국인(명나라, 청나라 출신) 및 인도인(영국령 인도 출신) 등 외족도 1942년 2월 15일 이전부터 거주하고 있으면 시민권이 주어졌다. 이민법은 모든 민족에게 평등했다. 하지만 전반적으로 낮은 지위에 있던 말레이인들은 이 결과로 외국인들의 힘이 세져 자신들의 지위가 더 추락할까봐 두려움을 느꼈으며, 말레이인들의 상징이었던 술탄제를 폐지함으로써 말레이인들의 강력한 반발을 사게 되었다. 결국 말라야 연합은 해체되었고, 대신 1948년 말라야 연방이 결성되었다. 이후 말레이인을 중심으로 하는 정책들이 시작되는 가 하면 영국의 보호 아래 말레이 주의 지도자들의 자주성을 회복시켰다.[20] 이 무렵 말라야 공산당(PKM) 소속 중국계 게릴라들이 영국을 자국에서 축출하는 목적으로 무장투쟁을 시작했다. 이에 동년 말라야 비상사태가 선포되었고, 영국 연방 국가들의 병력을 동원해 이들을 진압하였다. 비상사태는 독립 후인 1960년까지 지속되었다.[21] 말라야의 독립을 외치는 목소리가 높아져 1955년 총선이 실시되었고, 이어 1957년 8월 31일 영국으로부터 독립하였다. 현대의 역사 1957년 8월 31일 말라야 연방은 영국으로부터 완전히 독립하였다. 통일말레이국민조직(UMNO)의 지도자였던 툰쿠 압둘 라만(Tunku Abdul Rahman)이 초대 총리가 되었으며, 느그리슴빌란 주의 최고지도자(Yang di-Pertuan Besar; 종종 '술탄'으로 간주됨)였던 투앙쿠 압둘 라만(Tuanku Abdul Rahman)이 초대 국왕이 되었다. 말라야 인들의 소원이었던 독립을 쟁취했으나, 갈 길은 멀고 험난했다. 나라 안은 말레이인과 중국인 등 민족간의 갈등이 심했고, 말라야 연방 홀로는 국제 사회에 나설 수 없었다. 또한 경제 발전의 토대가 될 만한 자원이 부족했고, 원주민의 수가 부족하여 말레이인들을 우대하는 데 크게 불리했다. 마침 영국의 또다른 식민지였던 북보르네오, 사라왁, 싱가포르, 브루나이에서도 독립의 목소리가 높아지자, 말라야 연방 정부는 이 지역에 자국에 가입할 것을 권유했다. 당초 브루나이가 먼저 동의함으로써 1961년 말라야 연방의 가입했으나, 석유라는 최고의 경제적 조건을 갖춘 브루나이는 자신들이 경제적으로 쇠퇴할 것을 우려, 1년만에 탈퇴했다. 한편 북보르네오(사바), 사라왁, 싱가포르는 당초 이를 고사했으나, 싱가포르가 가입을 결정했고, 싱가포르와 깊은 인연이 있던 북보르네오와 사라왁도 가입을 결정했다. 1963년 세 나라 모두 영국으로부터 독립했으며, 9월 16일 현재의 말레이시아 연방을 성립하였다.[22] 말레이시아 1963년 9월 16일 말라야 연방, 싱가포르, 사라왁, 사바가 말레이시아를 결성했다. 2년 뒤 싱가포르가 탈퇴하여 현재의 말레이시아로 지속되고 있다. 현재 말레이시아는 싱가포르, 브루나이, 인도네시아, 필리핀, 미얀마, 태국, 라오스, 캄보디아, 베트남으로 구성된 동남아시아 국가 연합(ASEAN) 10개 회원국 중 하나로 활동하고 있다. 압둘 라만 1차 내각 1957년 독립한 말라야 연방의 초대 총리로 취임한 툰쿠 압둘 라만은 말라야 연방의 국제적 지위 향상을 위해 싱가포르, 사라왁, 북보르네오(사바)에 자국 가입을 요청했다. 이리하여 1963년 9월 16일 지금의 말레이시아가 출범했고, 그는 말레이시아의 초대 총리로 취임했다. 라만 정부는 지배계층이며, 말레이시아 인구의 대부분을 차지하는 말레이인들을 우대했다. 이는 낮은 경제수준으로 사회에서 밀릴 걸 우려한 말레이인들의 불만을 억제하기 위한 수단이었다. 그러나 이는 중국인들이 다수를 점한 싱가포르 주의 반발을 가져왔다. 싱가포르 주의 총리였던 리콴유는 "중국인도 말레이 원주민과 같은, 엄연한 부미푸트라이다"라고 주장했으며, "말레이시아인의 말레이시아!"를 강조했다. 하지만 말레이시아 전체를 두고 보면, 말레이인이 대부분이었으며, 그 결과 싱가포르 주정부와 말레이시아 연방 정부 간의 마찰이 빚어졌다. 1964년 싱가포르에서 인종 폭동이 발생했고, 양측 간의 골이 깊어지자 말레이시아 정부는 싱가포르가 이를 제대로 해결하지 못한다며 자국에서 추방키로 했다. 1965년 싱가포르 정부는 말레이시아에서 탈퇴하기로 결정했고, 8월 9일 말레이시아에서 완전히 독립했다(싱가포르 입장에서 보면, 원치 않은 독립이다).[1] 라만은 동남아시아 국가들과의 외교에 큰 역할을 하였다. 말레이시아는 출범 이후 국제적 지위가 높아졌고, 1967년 태국, 필리핀, 인도네시아, 싱가포르, 말레이시아 5개국이 가입한 ASEAN의 결성을 실현하였다. 그는 말레이시아의 국부로 추앙받았으나, 인종 대립이 심해져 1969년 5월 13일 대폭동으로 이어졌다(일명 5·13 사건).[23] 동년 총선에서 집권 통일말레이국민조직(UMNO)은 많은 의석을 잃었고, 국민들은 물론 당 내에서도 사퇴 압력을 받았다. 그럼에도 불구하고 라만은 계엄령을 선포해,[23] 철권을 휘두르는 등 독재자로 변모했다. 국민들의 반발이 심해졌으며, 1970년 총리직을 사임했다. 부총리였던 압둘 라자크 후세인이 총리직을 승계했다. 압둘 라작 2차 내각 1970년 신임 총리에 취임한 압둘 라작은 집권 후 사회의 안정을 목적으로 통일말레이국민조직(UMNO)에 의한 일당독재체제를 구축했으며,[24] 반대파들을 노골적으로 탄압했다. 그는 민주적인 정치 참여가 인종간의 갈등을 조장한다며 말레이시아를 비정치화했고,[24] "평화를 원한다면 BN"을 택해라" 등으로 국민들을 위협하고 중국인들의 시위를 비합법화했다.[24] 라작 정부는 기존의 말레이인 우대 정책으로는 실효가 없다고 판단, 이른바 '부미푸트라 정책'을 작성했는데 이에 따라 말레이인들을 우대하고 외국인들의 이민을 제한하여 현재 말레이시아의 폐쇄적이고 인종 차별적인 모습을 구축했다. 말레이인들과 무슬림들은 정치적으로 우대를 받는 가 하면, 인종 분쟁을 해소하려 했으나 오히려 조장해,[24] 현재 중국인들이 말레이인에 대한 반감을 갖는 요인이 되었다. 라작 정부는 부미푸트라 정책을 실현에 옮기고자 했으나, 1976년 1월 14일 라작이 급서하면서[25] 무산되고 만다. 부총리 후세인 온이 총리직을 승계했다. 후세인 온 내각 라작의 뒤를 이은 후세인 온은 라작이 두고 간 부미푸트라 정책을 실현에 옮겼으며, 이에 따라 말레이인들을 사회적으로 우대하고 외국인들의 유입을 차단해, 인종차별이라는 비판을 받았다. 그러나 겉으로는 정치적 단결을 강조해 국민들의 폭넓은 지지를 얻었고,[26] 1981년 4월 20일 통합국민신뢰계획을 발표했다. 한편으로는 인종 간의 경제적 불균형을 해소하는 데 주력했다. 후세인 온은 부총리였던 마하티르 모하마드와 종종 마찰을 빚었으며, 마하티르의 도움을 받아 이뤄낸 경제적 성장에도 불구하고 그를 지지하지 않았다. 그렇지만 후세인의 건강은 매우 악화되었으며, 7월 17일 총리직을 사임[26] 함에 따라 마하티르가 총리직을 승계했다. 마하티르 모하마드 내각 1981년 7월 17일 새 총리로 임명된 마하티르 모하마드는 대대적인 경제 발전과 현대화를 추구했다. 그는 "국가 경제의 발전을 위하여 일본과 대한민국으로부터 배우자"는 소위, 향동학습정책(向東學習政策, Look East Policy)을 펼쳤다.[27] 기존 잔인과 독재로 얼룩진 통치에서 벗어나 부분적인 유화조치를 펼쳤는데, 일례로 국가보안법 수감자 21명을 석방했다.[28] 집권세력의 확장을 위해 ABIM의 지도자였던 안와르 이브라힘을 UMNO로 편입시켰으며,[29] 이듬해 총선에서 압도적인 승리를 거두었다.[30][31] 각 주의 지도자인 술탄 간의 대립을 완화시켰고, 고도의 경제 성장을 이루어 현재 말레이시아가 산업대국으로 부상하는 계기가 되었다. 또한 인종 분쟁을 줄이기 위해 부미푸트라 정책을 유지하면서도, 중국인들의 안전을 담보해 주는 방식으로 인종 갈등을 어느 정도 해소했다. 1990년대 수도 쿠알라룸푸르의 인구 과밀화를 막고 분산시키기 위해 수도 천도 정책을 펼쳐, 행정 수도인 푸트라자야가 새로 설치되었다. 이처럼 국가를 위해 노력한 지도자였지만, 한편으로는 전직 총리보다도 더 강력한 독재정치를 펼쳐 재야인사들의 반발을 가져왔다. 인종간의 갈등을 해소한다면서도, 한편으로는 말레이인의 지위를 향상시키기 위해 대학교에서 멀쩡히 다니고 있던 비말레이인 학생들을 아무런 이유 없이 퇴학시키는 한편 비말레이인의 표현의 자유를 억압했다. 예를 들어, 말레이인은 적정 선 한에서 정부를 비판할 수 있었지만, 중국인은 조금의 비판도 할 수 없었으며, 반대자들은 가차없이 구속, 수감되었으며 심문과 고문, 심하면 사형도 잇따랐다. 1987년 한 중국계 초등학교에 중국어를 할 줄 모르는 사람들이 임명되자 이에 중국인들을 중심으로 시위가 잇따랐는데, 이 때 야당 인사, 시민활동가 등 총 106명이 국가의 안보를 위협한다는 이유로 수감된 사건이 있었다.[23] 집권 UMNO 내의 부정경선도 있었으며,[23] 이 때문에 1988년 위헌정당으로 해산되었다가 新UMNO를 창당하기도 했다.[23] 1998년 부총리 안와르 이브라힘을 동성애 혐의로 파면했는데 이 역시 정부가 꾸며낸 자작극이라며 비판받는다. 동년 APEC 정상회의 차 해외의 정상들이 입국했을 때 인권 문제가 노출되어 국제 사회의 비난을 받았다.[32] 2003년 경제 발전의 또다른 일원으로 중학교에서 수학과 과학 과목을 영어로 전환했으며, 동년 10월 31일 22년의 장기집권을 마치고 퇴임했다. 압둘라 바다위 내각 2003년 10월 31일 압둘라 아마드 바다위가 신임 총리로 임명되었다. 그는 마하티르의 독재정치에 대한 유화조치를 펼치면서도, 부미푸트라 정책 등 기존의 정책들에 손을 대지 않았다. 재직 중 초등 교육을 무상·의무화 하여 가난한 아이들이 교육을 받을 수 있도록 하였으며, 이 결과 말레이시아인의 문해율과 교육률은 크게 향상되었다. 이 결과로 '인적자원 개발의 아버지'로 호칭되었다. 그는 민족의 단결과 국가의 발전을 위해 몇 가지 정책을 펼쳤으나, 여전히 말레이인 중심으로 돌아갔으며, 사회의 발전과 함께 민주화를 요구하는 목소리도 높아져 민주화라는 큰 문제 앞에 직면하게 되었다. 한편 2008년 마하티르 정권 시절 투옥된 안와르 이브라힘의 집행유예기간이 만료되면서 UMNO의 지지도가 야권으로 이탈하는 결과가 벌어졌다. 그 결과 2008년 총선에서 야당의 의석수가 개헌저지선을 초과하면서 UMNO의 패배를 가져왔고, 당 내에서 나온 사임 압력을 이기지 못하고 2009년 총리직을 사임했다. 나집 라작 내각 2009년 4월 3일 나집 라작이 신임 총리로 임명되었다. 그는 제2대 총리 압둘 라작의 아들이며, 유력 정치 가문 출신으로 주목받았다. 취임 후 국민들의 민주화 요구를 부분적으로 수용했는데, 예를 들어 말레이인들을 지나치게 우대했던 부미푸트라 정책의 완화를 추진해 외국인들에게 지나쳤던 차별을 대폭으로 완화시켰다. 그럼에도 불구하고 기본 정책에는 손을 대지 않았으며, 종종 민주화 시위에 직면해오고 있다. 부정 선거 관행을 고치고 있지 않아, 2013년 총선에서 야권이 더 많은 지지를 얻었음에도 불구하고 부정선거와 게리맨더링으로 UMNO의 재집권을 이끌었다. 한편 완화를 추진하던 부미푸트라 정책을 다시 강화해 더 강력한 인종차별과 이민제한을 추진하고 있으며, '악법'으로 꼽혀온 국가보안법을 폐지한 대신 새로운 법안을 추진하고 있으며, 선동처벌법 강화 등 민주주의를 억누르고 있다는 비판이 제기되고 있다. 야권에 대한 탄압을 강화하고 있으며, 최근 그는 말레이시아를 UMNO의 일당독재체제로 전환하려는 시도를 하고 있어 비판을 받고 있다. 2015년 국영기업 1MDB와 연계된 부패 스캔들을 계기로 야권 인사들과 국민들의 큰 저항에 맞부딪치고 있으며, 8월부터 9월에 이르기까지 민주화 운동 단체 버르시 4.0 등의 시위 등, 나집 정부는 붕괴의 조짐을 보이고 있다. 여기에 마하티르 전 총리가 동참하는 등 상황은 심각해지고 있는 상황이다. 7월 1MDB 스캔들에 관해 해명을 요구한 관계로, 무히딘 야신 부총리 겸 교육부 장관 및 압둘 가니 파타일 검찰총장 등 일부 공무원들이 경질되었다. 정치 말레이시아는 연방제 국가이며, 선거군주제를 기반으로 한 나라다. 현재 말레이시아의 정치 체제는 웨스트민스터 체제와 유사한데, 이는 영국 식민지의 유산이다.[33] 국가 원수는 양디퍼르투안 아공인데, 흔히 왕으로 부른다. 왕의 임기는 5년이며, 피낭, 믈라카, 사바, 사라왁을 제외한 9개 각 주의 술탄(Sultan) 중에서 교대로 선출된다.[33] 현재의 왕은 2016년에 선출된 클란탄주의 무하마드 5세이다. 왕은 총리와 내각을 임명할 권리와 군대 최고 사령관으로서의 통솔권 등을 갖는다. 1994년 헌법 개정 이후 왕은 대개 의례적인 역할을 수행한다.[34] 인종은 정치적으로 매우 중요한 사안으로 간주되며, 많은 정당들이 인종주의를 추구하고 있다.[11] 신경제정책 또는 대체된 국가개발정책[35] 등 확정적인 정책들이 부미푸트라(말레이인 또는 말레이시아 내 원주민/토착민)를 화족이나 인족 등 비부미푸트라보다 사회적으로 높은 지위에 올려놓기 위해 시행되고 있다.[36] 이 정책에 따라 부미푸트라는 고용, 교육, 학사, 사업은 물론 값싼 집을 구매하거나 지원받는 데 있어 우선권을 갖는다.[37] 이 때문에 비부미푸트라 및 외국인들의 반발이 심하며, 일각에서는 이를 과거 남아프리카 공화국의 아파르트헤이트와 동급으로 취급하고 비판하기도 한다. 한편 말레이시아의 법과 사회가 세속주의를 추구해야 하느냐, 아니면 이슬람 원리주의를 추구해야 하느냐에 대한 논란도 존재한다.[38] 일례로 1993년 말레이시아 연방 정부는 이슬람 과격정당인 범말레이시아이슬람당(PAS)을 주도로 하는 클란탄 주의회가 통과시킨 형사법의 시행을 금지한 적이 있으며,[39] 연방 정부는 형사법은 연방 정부의 권한임을 밝혔다.[40] 입법부 의회는 연방의회와 주의회로 나뉜다. 양원제로 상원(원로원)과 하원(대의원)이 존재한다.[41] 현재 국회의원은 총 222명이고, 최대 5년 임기를 갖는다. 상원의원 70명은 3년 임기를 갖으며, 그 중 26명은 13개의 주의회에서 선출되고, 나머지 44명은 총리의 제안에 따라 국왕이 임명한다.[11] 국회는 다당제를 기초로 하며, 소선거구제 형태로 선출한다. 말레이시아는 1957년 독립한 직후 여러 개의 정당이 연합해 만든 국민전선(Barisan Nasional, BN)이 현재까지 집권하고 있다.[11] 각 주에는 단원제 성격의 주의회가 존재하며, 이 의원들은 단일 선거구에서 당선된 이들이다. 주정부는 주수상이 지도하며,[11] 주수상은 주의회 내 다수당 소속 의원이다. 각 주에는 세습형 지도자가 있는데, 주수상은 대개 말레이인이어야 하며 총리의 추천에 따라 지도자가 임명한다.[42] 하지만 꼭 말레이인인 것은 아닌데, 예를 들어 사라왁의 초대 주수상 스테픈 칼롱 닝칸, 사바의 초대 주수상 툰 푸아드 스테픈스, 전 주수상 총카키엣 등 비말레이인들도 있다. 국회의원 선거(총선거)는 5년 이내로 치러지며, 가장 최근에 치러진 총선은 2013년 5월에 있었다.[11] 21세 이상의 등록된 유권자는 대의원 후보자들에게 투표할 수 있으며, 대부분의 주에서는 주의회 의원들도 선출할 수 있다. 의무투표제를 시행하지 아니하며,[43] 사라왁은 예외적으로 주 총선이 연방 총선과 동시에 치러지도록 하는 협약이 있지만 독자적인 주 총선도 치러진다.[34] 행정부 행정부는 내각으로 구성되며, 총리가 주도한다. 총리는 대의원 의원이어야 하며, 국왕을 조언하고 의회 다수당을 지도한다. 내각 의원들은 원로원 의원과 대의원 의원 양측에서 선택될 수 있다.[11] 총리는 내각의 수장이자 정부의 수장이다.[34] 현재 총리는 2009년에 임명된 제6대 나집 라작이다.[44] 사법부 말레이시아의 법률 체계는 영국의 관습법에서 유래했다.[11] 이론적으로 사법부는 독립되어 있지만, 이 독립성은 판사의 임명 과정에서 낮은 책임성과 투명성으로 논란을 불러일으키고 있다.[45] 최고 법원은 연방 법원이며, 그 밑으로는 상소 법원과 대법원(서말레이시아와 동말레이시아 양측에 각각 하나씩 존재)이 있다. 또한 왕실에 반하는 행위를 처리하는 특별 법원이 있다.[46] 사형제는 살인, 테러, 마약밀매 등 중범죄자들을 처리하는 데 적용된다.[47] 시민법원과 같지만 다른[48] 샤리아 법원이 존재하며, 샤리아 율법에 따라[49] 무슬림의 가족문제 또는 종교 관련 문제를 다룬다. 정당 말레이시아의 정당들을 주로 단독으로 활동하지 않고 연합하여 활동한다. 이러한 정당연합은 선거뿐 아니라 국정을 총괄할 때도 유지된다. 대표적인 정당연합은 국민전선(Barisan Nasional)이며, 현재 집권연합이다. 국민전선에는 독립 후 쭉 집권하고 있는 통일말레이국민조직(UMNO), 말레이시아화교협회(MCA), 말레이시아인도인회의(MIC) 등이 있으며, 이 3당은 단일민족 정당인데 UMNO는 말레이인, MCA는 중국인, MIC는 인도인, 특히 타밀인을 대변한다. 주요 야당으로는 인민정의당(PKR), 민주행동당(DAP), 범말레이시아이슬람당(PAS)으로 구성되어 있는데 이 중 PAS가 이슬람 과격주의를 추구하는 것 외에 민족/종교주의적 성향은 없다. 다만 DAP는 중국인, PKR은 인도인의 성향이 강하다는 특징이 있다. 하지만 이러한 구도가 처음부터 동일했던 건 아닌데, 한 예로 PAS는 한때 국민전선의 일원이었다가 축출된 뒤[50] 인민동맹의 일원으로 있었다. 국민전선은 부미푸트라, 특히 무슬림들의 지지를 받는데 반해, 야당은 논부미푸트라, 특히 중국인들의 지지를 받는다. 하지만 중국인을 대표하는 정당인 MCA나 인도인을 대표하는 MIC는 국민전선의 일원이다. 연합에 속하지 않은 정당들은 군소 정당들인데, 대표적으로는 민중운동의 성과인 사회당(PSM), 인민당(PRM) 등이 있다. 동말레이시아, 특히 사라왁과 사바에는 각 주를 대표하는 정당들이 있는데, 그 예로 사바통일당(PBS), 사라왁인민당(PRS) 등이 있다. 이들은 대개 국민전선에 소속되어 있다. 공산주의를 금기하므로 공산당의 결성은 불법인데, 한때 존재했던 말라야공산당(PKM), 북칼리만탄공산당(NKCP) 역시 불법이었다. 헌법상 복수정당제를 채택하고 있지만, 사실상 국민전선, 특히 UMNO에 의한 일당독재체제이다.[24] 집권연합인 국민전선은 철저한 부정선거 및 개리멘더링 선거구로 60년 가량 장기집권하고 있으며,[24] 이 과정에서 부정부패 및 인권침해라는 결과를 낳았다.[24] 특히 22년간 장기집권한 마하티르 모하마드는 집권 시 '경제발전'을 명목으로 강도높은 인종차별 정책을 실시했으며, 이 시기 정권을 비판한 비말레이계 청년들이 구속, 수감되었다. 2013년 총선에서 인민동맹이 더 많은 표를 얻었음에도 불구하고 선거 조작 및 협박 등으로 국민전선의 승리를 이끌어,[24] 수많은 사람들의 비난을 받고 있다.[24] 실제로 말레이시아에는 야권지도자 안와르 이브라힘 및 야권 소속 의원 티엔 추아 등을 구속, 수감 및 위협할 정도로 야권인사 및 야당에 대한 탄압이 매우 심각하며, 미국 등 서방의 비판을 종종 받는다. 사라왁, 사바에서는 특히 현지인을 대변하고 분리독립을 추진하려는 정당들이 심하게 탄압받는데, 일례로 1990년대 초반 PBS 소속 당원들이 대규모로 구속, 수감된 사건이 있었다. 사건 후 해당 정당들은 국민전선에서 축출되었으나, 현재 재가입했다. 정치적 갈등은 심하며, 야권 내에서도 갈등은 존재한다. 특히 PAS의 이슬람 극단주의적 법안 관련 문제로 기존의 인민동맹이 해체되었으며, 기존에 남은 DAP와 PKR이 국가신뢰당(Amanah)과 함께 '희망전선(Pakatan Harapan; PH)'을 새로 결성했다. 행정 구역 말레이시아는 13개 주[2] 와 3개의 연방 직할구로 구성되어 있다. 이들은 두 개의 큰 지역으로 나뉘는데 11개의 주와 2개의 연방 직할구가 서말레이시아에 있고 2개의 주와 1개의 연방 직할구가 동말레이시아에 있다. 각 주는 시 또는 구역으로 나뉘며, 또다시 소구역(mukim)으로 나뉜다. 사바와 사라왁의 구역들은 분할에 따라 묶인다.[51] 1963년 말레이시아가 신설되었던 당시 총 14개의 주만 있었으나, 1965년 싱가포르가 탈퇴하여 13개로 줄어들었다. 당초 연방 직할구는 없었으나, 1974년 쿠알라룸푸르가 슬랑오르에서 떨어져 나온 것을 시작으로 생겼으며 이후 푸트라자야와 라부안이 신설되었다. 주의 관할은 연방 정부와 주 정부 둘 다인데, 각각 다른 권한을 갖고 있으며 연방 직할구는 연방 정부가 직접 관할한다.[52] 비록 자치법령의 몸체가 연방 정부와 주 정부가 제정하여 중요한 문제들을 처리하지만, 시의회, 구의회, 지방의회 등 하위 관할은 각 지역이 맡는다.[53] 연방 헌법은 연방 직할구 외의 지역 관할을 각 주의 전담관할로 하지만,[54] 실제로는 연방 정부가 각 지역의 부의 내정에 간섭한다.[55] 총 144개의 지역의회가 있는데, 11개는 시의회, 33개는 지방의회, 97개는 구의회이다.[56] 13개의 주 모두 역사 속의 말레이 왕조를 바탕으로 하며, 서말레이시아의 주 11개 중 9개는 말레이 주(또는 이슬람 주)라 하여 고유의 왕실을 두고 있다. 국가원수인 양디-퍼르투안 아공(국왕)은 5년마다 이 9개의 주의 지도자(술탄)가 번갈아가며 선출한다.[11] 이렇게 해서 선출된 왕은 군주제를 시행하지 않는 주에서 각 주수상과의 합의를 거쳐 4년간 업무를 수행할 정부 수반을 임명한다. 각 주에는 주의회로 알려진 단원제 의회가 존재하며, 나름의 주 헌법을 작성한다.[57] 사바와 사라왁은 다른 주에 비해 더 많은 자치권이 있는 주로 간주되며, 명백히 다른 이민법과 통치권, 독자적인 영주권 제도가 존재한다.[58][59][60] 그런데, 최근 이 주는 연방으로부터 독립하려는 움직임이 일고 있다. 서말레이시아 조호르 (Johor) 말라카 (Melaka) 느그리슴빌란 (Negeri Sembilan) 슬랑오르 (Selangor) 페락 (Perak) 페낭 (Pinang) 크다 (Kedah) 프를리스 (Perlis) 클란탄 (Kelantan) 파항 (Pahang) 트렝가누 (Terengganu) 쿠알라룸푸르 연방 직할구 (Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur) 푸트라자야 연방 직할구 (Wilayah Persekutuan Putrajaya) 동말레이시아 사라왁 (Sarawak) 사바 (Sabah) 라부안 연방 직할구 (Wilayah Persekutuan Labuan) 대외 관계 말레이시아와 필리핀은 사바주 일부 지역에 관한 분쟁을 외교 문제화하지 않기로 합의하였다. 또한 2003년 브루나이와 분쟁 중인 대륙붕 지역에서 가스 및 석유 채굴작업을 중단하기로 합의하였다.[61] 과거 싱가포르가 탈퇴하기 전에는 인도네시아와 리아우 제도를 두고 영토 분쟁을 벌였으며, 후에 싱가포르의 탈퇴로 싱가포르와 그리 좋지 않은 관계에 놓여 있다.[1] 한때 싱가포르의 조호르 해협 매립 관건으로 양국 간의 전쟁이 일어날 것이라는 추측도 있었다.[1] 말레이시아는 강력한 외국인 이민 제한 및 탄압 정책으로 외국과 종종 마찰을 빚고 있으며, 일각에서는 이를 과거 남아프리카 공화국의 아파르트헤이트 정책과 맞먹는 수준으로 간주하기도 한다. 특히 필리핀, 인도네시아 등 주변국에서 온 불법체류자들에 대한 인권유린이 심각해, 이들이 직접 정부를 상대로 시위를 벌이기도 하며,[62] 이 때문에 이들 나라들과 빚는 마찰은 매우 심하다. 최근 말레이시아는 부정선거[24] 및 반대파 억압은 물론, 일당독재체제로 전환하려는 움직임[24] 등으로 미국 등 서방 국가들의 비판을 받고 있다. 대한 관계 대한민국과 말레이시아는 1960년에 수교하였다. 1960년 2월 23일, 양국은 외교관계를 수립하고, 1962년 5월 쿠알라룸푸르에 주말레이시아 대한민국 대사관이, 1964년 4월에는 서울에 주한 말레이시아 대사관이 개설되었다.[63] 대한민국의 대(對)말레이시아 수출은 62억7513만USD, 말레이시아의 대(對)대한민국 수출은 104억6781만USD(각 2011년)에 달하여, 말레이시아는 대한민국에 있어서 제21위의 수출국이자 제14위의 수입국이다.[64] 모두 14,409 명(재외국민 14,403 명, 시민권자 6 명)의 한민족들이 말레이시아에 거주(2010년 12월 기준)하고 있다.[65] 말레이시아의 전 총리 마하티르 빈 모하마드는 "국가 경제의 발전을 위하여 일본과 대한민국으로부터 배우자"는 소위, 향동학습정책(向東學習政策, Look East Policy)을 펼쳤다.[27] 이 정책의 일환으로 말레이시아 정부는 장학생을 대한민국에 있는 대학으로 보내고 있다. 한편 대한민국의 최규하 전 대통령(1979-1980 재직)이 말레이시아 대사를 지내기도 했다. 말레이시아는 조선민주주의인민공화국과도 수교하였으며, 이로써 남북 모두와 수교하는 나라가 됐다. 사라왁 주와 북한은 한 협정을 통해 북한 인부들이 사라왁의 탄광에서 일할 수 있도록 하였으나,[66] 이는 매우 위험한 것으로 간주된다.[66] 그러나 말레이시아 정부는 이를 합법적인 고용이라고 주장하고 있으며,[66] 정치 사상을 전파하지 않는 한 취업허가서를 발급해주고 국적을 문제삼지 않는다.[66] 대 태국 관계 라마 1세(재위 1782년 - 1809년)는 태국 세력을 크게 확장해 말레이 반도의 클란탄까지 지배하였다. 그러나 곧 영국이 들어오고 영국과 협상을 하여 경계를 확정하는데 이 때 퍼를리스, 크다흐, 클란탄, 트렝가누는 영국령으로, 파타니, 나라티왓, 얄라, 사툰은 태국으로 편입되게 했다. 대 싱가포르 관계 싱가포르는 1963년 사바, 사라왁과 함께 신설 말레이시아에 가입했으며, 당시에는 싱가포르 주()라는 말레이시아의 한 주였다. 그러나 싱가포르 정부는 말레이시아 정부와 적지 않은 마찰을 빚었는데, 가장 큰 이유는 인종 문제였다. 싱가포르만 따지고 보면 인구의 대부분이 중국인이지만, 말레이시아 전체에서는 말레이인이 대부분이었다. 당시 싱가포르 주의 총리였던 리콴유는 "말레이시아인의 말레이시아"를 내세워, 말레이인을 우대하고 편애했던 툰쿠 압둘 라만 당시 말레이시아 총리를 비판했다. 1964년 싱가포르에서 인종 폭동이 발생했고, 이후 적지 않은 마찰이 빚어지자 말레이시아 정부는 사실상 싱가포르를 축출했다(그러나 실제로는, 정부의 압력 상황에서 싱가포르가 자발적으로 탈퇴한 것이었다). 1965년 8월 9일 싱가포르는 말레이시아에서 분리독립했다.[1] 양국은 한편으로는 교류도 하면서 어느 정도 괜찮은 관계를 보이는 듯 했으나, 실제로 그 안에는 씻기 어려운 앙금이 있었으며, 심지어 2002년 당시에는 양국 간의 전쟁이 일어날 것이라는 관측조차 있었다.[1] 싱가포르는 영토가 너무 작아 간척사업을 통해 영토를 인위적으로 늘렸는데, 이 과정에서 양국의 국경이 되는 조호르 해협에 대한 매립을 논의하면서 문제가 불거졌다.[1] 당시 말레이시아는 싱가포르가 조호르 해협을 매립하여 각국 선박들의 말레이시아의 탄중플르파스 항 이용을 방해하려 한다고 비난했다.[1] 양국의 관계는 한편으로는 주변국이나, 싱가포르와 함께 말레이시아에 가입한 사바, 사라왁에도 적지 않은 영향력을 미쳤다. 말레이시아와 인도네시아가 리아우 제도(인도네시아가 지배 중) 일대를 두고 분쟁을 일으켰던 것이 싱가포르가 탈퇴하면서, 이 분쟁은 싱가포르와 인도네시아로 바뀌었다. 또 다른 관건은 사바, 사라왁을 두고 벌어진 것이었다. 당시 사바의 지도자였던 툰 푸아드 스테픈스는, "우리 사바는 싱가포르 때문에 말레이시아에 가입했다"며 "그러나 싱가포르가 나갔으니, 우리가 왜 말라야와 함께 해야 하는가?"라며 사실상 말레이시아 조약의 무효를 선언했다. 그들의 주장은 즉슨, 그들도 싱가포르처럼 독립했음을 선언한 바였다. 하지만 독립은 승인되지 않았고, 현재까지 말레이시아로 남아있는 과정에서 사바 인에 대한 탄압 등 적지 않은 문제가 발생했다. 현재 일부 사바 인들은 "사바와 사라왁이 말레이시아를 떠나다(SSKM)" 등 독립운동 단체를 결성해 독립 투쟁을 벌이고 있으며, 실제로 말레이시아 정부가 스코틀랜드 독립문제처럼 사바의 독립을 허락할 지는 큰 의문이다. 대 인도네시아 관계 인도네시아와 말레이시아는 문화적, 민족적으로도 공통점이 많은 나라다. 두 나라 다 말레이인, 또는 말레이 계열의 민족들이 대부분이며 언어도 말레이어를 사용하지만, 서구 열강들의 분단으로 인해 서로 다른 생각과 특징들을 많이 갖고 있다. 말라야가 1957년 독립한 이후 수하르토는 위대한 인도네시아(Indonesia Raja; 말레이시아에서는 '위대한 말라야'라는 뜻으로 'Melayu Raya')를 주장하며 말라야와 함께 대(大)말레이 국가의 건설에 대해 논의한 적이 있었다. 하지만 논의 과정에서 파열음이 생겼고, 말라야가 싱가포르, 사라왁, 사바를 합병한 뒤 '말레이시아'를 건국하려 하자 관계가 틀어져, 결국 위대한 인도네시아는 물거품이 되고 말았다. 후에 인도네시아는 사바를 무력으로 합병하였고, 이에 말레이시아가 군을 보내 사바를 되찾았다. 1960년대 양국간의 관계는 그리 좋지 않았으며, 1965년 1월 1일 인도네시아가 말레이시아가 안전보장이사회 회원국으로 선임된데 대하여 항의의 표시로 유엔을 탈퇴한 일도 있었다.[67] 그 후 영토분쟁 등 모든 것이 그나마 해결됐지만, 현재도 양국간의 분쟁은 이어지고 있다. 특히 외국인 배척 및 탄압이 심한 말레이시아는 인도네시아에서 온 노동자들의 인권을 유린한다는 의혹이 제기되는 가운데, 불법체류자들에 대한 강제추방, 심문, 고문, 심지어는 강제처형으로 인도네시아 정부로부터 큰 비난을 받고 있다. 2014년 12월 말레이시아 정부가 자국에 불법체류 중인 인도네시아인 7만명을 추방시켜, 인도네시아 측의 비난을 받았다.[68] 최근 조코위 인도네시아 대통령이 말레이시아 나집 라작 총리를 방문했으며, 조코위는 자국 여성들의 해외 가정부 취업을 즉각 중단시킬 방침이라고 밝혔다.[69] 대 러시아 관계 러시아는 말레이시아의 주요 무역상대국이며 러시아제 무기를 구입하는 나라이지만, 피격사건의 영향으로 반러감정이 심각해지고 있다.[70] 국방 말레이시아 공군: SU-30MKM,F/A-18D,Hawk 208,MIG-29,F-5E,RF-5E,King Air 200 MPA,KC-130H,A400M,C-130H,CN235,EC725,S-61,Hawk 108,MB-339,PC-7/MK2 경제 주로 주석, 팜유, 석유를 생산.수출하며, 제조업과 관광업을 주요 산업기반으로 삼고 있다. 이 나라는 1997년 외환위기를 겪었으나 자체적으로 극복하였다. 말레이시아 정부는 1998년 9월 초 환율을 고정시키는 조처와 함께 자본통제에 들어갔다. 자기나라 통화인 링깃화의 달러화 환전을 못하게 하고, 나라 밖에 있는 링깃화는 2달 안에 모두 국내로 갖고 들어오도록 하여, 외국에 그냥 놔 둔 링깃화는 그 가치를 인정하지 않기로 했다. 또 국내 증권을 산 외국인이 그 증권을 다시 팔려면 1년을 기다리도록 했다. 자본통제는 국내경제를 해외 금융·외환시장과 차단한 뒤 경기부양 정책을 펴기 위한 사전조처였다. 말레이시아 정부는 이런 조처 뒤 통화량 확대공급, 금리인하, 공공지출 확대 등을 주요 내용으로 하는 경기부양 정책들을 단계적으로 취해 나갔다.[71] IMF의 통계에 의하면, 말레이시아의 2008년 국내총생산(GDP)은 2216.06억 달러이다. 영국의 식민지 시대부터 고무의 플렌테이션과 주석의 채굴, 천연가스의 채굴 등 특정한 농작물과 광물의 생산이 번성하였으나, 마하티르 빈 모하마드 전 총리가 내세웠던 "와와산 (말레이어로 비젼의 뜻) 2020"(비젼 2020, Vision 2020) 정책에 따라, 종래의 농작물과 광산물의 수출, 관광업에 의존하였던 체질로부터 탈피하여 2020년까지 말레이시아의 정치.경제.문화 각 방면을 선진국 대열로 끌어올리겠다는 목표를 가지고 있다. 말레이시아 정부는 2010년 6월, 경제발전과 현대화를 위해인프라 프로젝트에 700억달러 규모의 자금 투입과 연 경제성장률 6% 달성 등을 핵심으로 하는 향후 5년간의 제10차 말레이시아 개발 계획을 발표했다. 나지브 총리는 “말레이시아는 해외 투자자들을 더 많이 유치할 수 있도록 경쟁력을 갖춰야 한다”면서 “재능있는 말레이시아인들이 싱가포르나 홍콩으로 빠져나가지 않고 현지에서 일할 수 있도록 장려해야 한다”고 주장했다.[72] 통화 말레이시아의 통화 단위는 말레이시아 링깃(RM)으로, 1링깃은 약 325원 정도이다. 보조통화는 센(SEN)이라고 하며, 1링깃은 100센에 해당한다. 지폐는 100링깃, 50링깃, 20링깃, 10링깃, 5링깃, 1링깃의 6종류가 있고, 동전은 50센, 20센, 10센, 5센, 1센의 5종류가 있다. 말레이시아에서는 공항이나 시중 은행, 호텔에서 환전이 가능하다. 예를 들어 생수 500ml의 경우 약 1링깃(400원 정도), 택시의 기본 요금은 3링깃(1200원 정도)이다.[73] 산업 경제는 전적으로 농업, 광업 등 1·2차 산업에 의존하고 있다.[74] 말레이시아는 세계최대 주석, 천연 고무, 팜유 생산국으로 1960년대 만 해도 주요수출품이 주석과 팜유였다. 이후 정부의 강력한 경제정책으로 말레이시아는 동남아국가 중 3번째로 국민소득이 높은 나라가 되었으며, 주요 산업도 관광업과 제조업으로 전환되었다. 농업에 있어서는 주산물이 쌀, 고무, 코프라 등이다. 쌀은 국민의 주식이지만, 쌀 자급률이 30%에 불과해, 자급자족하지 않고 매년 다량의 쌀을 수입한다. 따라서 정부는 관개사업 실시, 벼의 품종 개량 등을 통해 생산량을 증가시키는 데에 주력하고 있다. 말레이시아는 세계최대의 고무 생산국으로, 수출품의 대부분을 차지하며, 합성고무의 발달, 고무 농원 노동자 등의 많은 문제를 안고 있다.[75] 그 외에도 열대과일 재배, 도시근교 채소, 원예농업이 발달되어 있다. 광업에서는 주석광(錫鑛)과 철광이 압도적으로 중요하다. 말레이시아는 세계 최대 주석 생산국으로 주석광은 서해안 몬타를 비롯한 여러 지역에서 충적토를 준설(浚渫)하여 채굴하며 주석을 가공하는 산업이 발달되어있다. 철광은 동해안에 있으며 그 대부분이 일본으로 수출된다.[76] 그리고 석유산업도 사라와크 주에서 소량 산출되었으나, 그 후 사바주·사라와크 주에서 대규모 해양유전이 개발되면서 석유채취, 가공산업도 주요산업이 되었다. 그러나 정제기술이 발달되어있지 않은 관계로 석유는 산유국으로부터의 수입에 의존하고 있다. 또한 미래에 발생할 수 있는 석유 고갈에 대비해 대규모의 유전은 하지 않고 있다. 제조업은 1970년대 말부터 개발하기 시작해 지금은 동남아시아에서 제조업이 발달한 국가 중 하나가 되었으며 주로 전기·통신기계와 수송기계 생산을 하고 수출을 하고 있다. 그리고 관광업도 이 나라의 주 수입원이다. 고무, 주석광, 철광석은 수출하며 식량과 공업제품을 수입한다. 따라서 경제는 고무, 주석, 철의 국제가격의 변동에 크게 영향을 받는다. 약간의 1차 산품만을 생산하는 산업구조는 식민지 경제의 유산이다.[77] 이 외에도 말레이시아산 저가 과자의 수출도 활발하다. 교통 육상교통은 다른 동남아시아 국가들보다 잘 발달해 있다. 모노레일도 운행 하고 있으며 특히 서해안을 따라 포장도로와 철도가 잘 정비되어 있다.[78] 말레이시아의 도로망은 98,721km에 달한다. 그 중 1,821km는 고속도로이다.[79] 차량은 좌측통행을 한다. 또한 반도와 섬으로 이루어진 넓은 국토의 영향으로 국내선을 포함한 항공산업이 발달되어 있다. 철도 말레이 반도 지역에는 말레이 철도의 노선망이 있다. 일반 철도(고속 철도 포함), 경전철(LRT), 모노레일 그리고 케이블 카가 있다. 일반 철도는 대부분 도시간 승객 수송과 화물 운송, 그리고 일부 시내 대중교통으로 사용된다. 긴 반도의 서해안 끝의 조호르바루(Johor Bahru)에서 태국 접경의 파당브사르(Padang Besar)까지 서해안 950km를 연결하고 있으며 동해안선은 쿠알라룸푸르와 싱가포르의 중간지점에 자리잡은 게마스에서 태국 동해안쪽 접경 툰팟까지 528km를 잇고 있다. 서해안선과 동해안선은 서로 연결되어 있지 않기 때문에, 그 사이의 고산지대와 열대우림지대를 버스가 연결시켜 주고 있다.[80] :54경전철은 시내 대중교통이나 공항 내 청사 간의 승객 수송과 같은 특별한 용도로 사용된다. 쿠알라룸푸르 국제공항과 쿠알라룸푸르 시내를 잇는 고속철도 노선도 있다. 이 노선에는 2가지 열차편이 운행 중이다. 말레이시아에서 유일한 모노레일 노선은 쿠알라룸푸르의 대중교통으로 이용되는 것이고, 유일한 케이블 카는 피낭에 있다. 쿠알라룸푸르 주변에는 모노레일을 위시한 각종 통근 철도가 발달해 있다. 자동차는 약 900만대이며 인구 3명당 1대이다. 도로 영국의 식민 통치 시기부터 도로가 정비되어 왔다. 항공 말레이시아 항공과 에어아시아 등에서 국내외 항로에 취항하고 있다. 특히 쿠알라룸푸르 국제공항은 유럽과 오스트레일리아를 잇는 항로의 주요 경유지로 사용되고 있다. 최근 파이어플라이가 합세하였다. 자연 환경 지리 왼쪽\|섬네일\|alt=Malaysia on a satellite map globe\|말레이시아는 적도 부근에 위치하며, 매년 열대우림기후를 나타낸다. 말레이시아의 면적은 329,758km2이며, 세계에서 67번째로 큰 나라이다. 말레이시아는 크게 말레이 반도에 위치한 서말레이시아(흔히 '반도'를 뜻하는 '스므난중'으로 알려져 있음)와 보르네오 섬 북부의 동말레이시아로 나뉘는데 서말레이시아는 태국과 국경을 맞대고 있으며 동말레이시아는 인도네시아와 브루나이와 국경을 맞대고 있다.[79] 좁은 코스웨이와 다리 하나가 국토를 싱가포르와 연결한다. 베트남,[81] 필리핀과 해상 국경을 맞대고 있다.[82] 토지의 경계는 프를리스 강, 골록 강, 파갈라얀 운하 등 자연경계로 나뉘기도 하는데 일부는 분쟁 중이다.[79] 브루나이는 사라왁 주에 의해 연결되지 않은 두 부분으로 나뉘며,[83] 사실상 말레이시아 내 소수민족 거주지나 다름 없다. 말레이시아는 유라시아 본토와 말레이 제도 둘 다 영역이 있는 유일한 나라이다.[84] 남부 조호르 주의 탄중피아이는 유라시아 대륙의 최남단에 위치한다.[3] 말라카 해협은 수마트라 섬과 말레이 반도 사이에 위치하며, 무역의 40%를 이끌어 오래 전부터 국제 무역에 있어 가장 중요한 장소이다.[85] 3/4가 밀림 및 습지대로 구성된다. 말레이시아는 동중국해에 의해 둘로 나뉘며, 서말레이시아와 동말레이시아 양쪽다 해안지대에서 산악지대로 이어지는 여러 자연적 특색들을 고유한다.[79] 말레이 반도에 위치한 서말레이시아는 말레이시아 영토의 40%를 차지하며,[84] 길이는 북에서 남으로 740km(460마일), 동서의 폭은 최대 322km(20마일)이다.[86] 2,183m(7,162피트)의 코르부산[87] 을 최고봉으로 하는 티티왕사 산맥이 서말레이시아를 동해안과 서해안으로 나누며[88] 반도의 중심으로 내려온다.[84] 이 산들은 대개 숲지대이며,[89] 주로 화강암 및 기타 화성암류로 이루어져 있다. 이러한 암석들은 차츰 부식되어 카르스트 지형을 형성한다.[84] 이러한 지대는 서말레이시아의 수계(水系)에서 유래했다.[89] 서말레이시아의 해안지대의 폭은 최대 50km(31마일)이며, 해안선은 1,931km(1,200마일)이나 항만들은 서해안에서만 가능하다.[86] 말레이시아는 아시아 대륙 본토에서 유일하게 오스트로네시아어족의 언어를 사용하는 군주국이다. 동말레이시아는 보르네오 섬 북부에 위치해 있으며 해안선은 2,607km(1,620마일)이다.[79] 동말레이시아는 해안지대, 언덕지대, 계곡지대, 산악지대로 구분된다.[84] 크로커 산맥이 사라왁 주에서 북쪽으로 이어지며,[84] 사바 주에 의해 나뉜다. 말레이시아의 최고봉인 키나발루산이 존재하는데[90][91] 높이는 4,095m(13,435피트)이다. 키나발루산은 키나발루 국립공원에 의해 보호되며, 유네스코의 문화유산이다.[92] 높은 산악지대가 말레이시아와 인도네시아 간의 경계를 형성한다. 사라왁에는 세계 최대의 동굴인 물루동굴이 위치한다.[84] 서말레이시아와 동말레이시아 양쪽 다 여러 개의 섬이 있는데, 가장 큰 섬은 방기 섬이다.[93] 기후 기후는 적도 기후이며 매년 남서(4월 내지 10월) 또는 북동(10월 내지 2월)지역의 몬순에 의해 결정된다.[86] 온도는 주위 바다에 의해 적정히 유지된다.[84] 습도는 비교적 높은 편이며, 연간 평균 강수량은 250cm(98인치)이다.[86] 서말레이시아와 동말레이시아의 기후는 다른데, 서말레이시아가 즉시 본토 바람의 영향을 받는 반면 동말레이시아는 해양성 기후를 띈다. 국지 기후는 고지대, 저지대, 해안지대에 따라 나뉜다. 기후변화는 해수면과 강수량의 영향을 받으며, 홍수의 위험이 높아지고 가뭄으로 이어지기도 한다.[84] 적도와 가깝다는 점 때문에 4계절이 없고 우기와 건기가 있는 고온다습한 열대성 기후에 속한다. 열대지역에 속하는 말레이시아의 기후는 연중 고온 다습한 편이다. 연평균 기온이 21~32℃로 연평균 강우량 2,000~2,500mm, 평균 습도는 63~80%이다. 최저 기온과 최고 기온의 기온 차는 9~12℃ 전후로 낮에는 30℃를 웃돌다가도 저녁과 밤에는 매우 선선한 기후를 유지한다. 건기와 우기는 지역마다 차이가 있으며, 우기라도 일시적인 열대성 소나기의 횟수가 증가하는 것이므로 여행에는 불편함이 없다.[94] 사회 온건주의 이슬람 국가인 말레이시아는 말레이인, 중국인, 인도인 등 다양한 민족이 어우러 사는 다민족 국가이다.[2] 최근 저렴한 물가 등으로 외국인들의 대표적인 유학 장소로 꼽히고 있으며,[95] 임금 및 근로환경이 양호해 해외 노동자들, 특히 인도네시아 노동자들의 진출이 매우 크다.[68] 그러나 이러한 장점 뒤에는 심각한 분열과 인권 탄압이 숨어져 있다. 인구 2010년 조사에 따르민 인구는 28,334,135명이며,[96] 말레이시아는 세계에서 42번째로 인구가 많은 나라이다. 이 안에는 다양한 인종들이 조화를 이루고 있다.[95] 2010년 기준으로 인구의 91.8%가 말레이시아 시민권자이며 이 중 67.4%가 부미푸트라이다.[97] 헌법상 말레이인은 무슬림들이며 말레이 문화와 관습을 따른다고 명시되어 있다. 대개 인도네시아에서 건너온 이들의 후손이며 경제적으로는 가난하지만 정치적으로는 지배적인 역할을 한다.[98] 부미푸트라는 꼭 말레이인이 아니더라도, 타이인, 크메르인, 시암인 및 사라왁, 사바인도 포함한다. 비말레이계 부미푸트라는 사라왁 인구의 반 이상을 차지하며 사바 인구의 ⅔ 이상을 차지한다.[79] 말라야 지역에는 어보리진 계열의 오랑아슬리들이 소수 거주한다.[99] 주마다 부미푸트라가 갖는 법적인 지위는 다르지만,[100] 이들은 타 민족에 비해 월등히 높은 지위에 있으며, 정치적 혜택 등으로 종종 비판을 받고 있다. 부미푸트라의 지위를 무시할 수 없도록 하는 타 민족들도 인구의 상당 부분을 차지한다. 24.6% 가량은 화족이며 7.3% 가량은 인족 들이다.[97] 화족들은 역사적으로부터 사업과 경제 등에서 우위를 점하며, 풀라우피낭 주에서는 다수 민족이다. 인족 들은 대부분이 남부 인도 계열인 타밀인이며 19세기 초반 말레이시아에 유입되었다.[101][102] 말레이시아에서는 단순히 말레이시아에서 태어났다고 하여 시민권이 주어지지 않으나, 해외에서 말레이시아인 부모 사이에서 태어난 아이는 시민권이 주어진다. 이중국적은 허용되지 아니한다.[103] 이민자의 시민권 취득은 보르네오 지역(사라왁, 사바)과 말라야 지역과 뚜렷하게 구분된다. 모든 시민들은 12세에 마이카드(MyKad)라고 불리는 신분증을 발급받는데 생물학적 스마트 칩이 내장되어 있어 논란이 되고 있으며, 어딜 가든 무조건 갖고 다녀야 한다.[104] 2009년 유아 사망률은 1000명당 6명이었으며 기대 수명은 75세였다.[105] 말레이시아를 의료관광목적지로 발전시키려는 목표에 따라, 5%의 사회개발영역 정부예산이 보건에 사용된다.[106] 인구의 대부분은 말라야 지역에 집중돼 있으며[107] 약 2800만 명 중 2000만 명 가량이 말라야 지역에 살고 있다.[11] 인구의 70%가 도심 지역에 살고 있다.[79] 쿠알라룸푸르는 수도[79] 이자 말레이시아의 최대 도시이며,[108] 통상과 재무의 중심지이다.[109] 1999년 계획되어 현재 건설 중인 푸트라자야는 정부의 중심지이며,[110] 쿠알라룸푸르의 혼잡을 최소화하기 위해 특별히 만들어졌는데 행정부와 사법부의 상당 부분이 존재한다.[111] 노동 집약적 산업의 발달로[112] 인구의 10%에 해당되는 3백만 명의 이주 노동자가 있는 것으로 추산된다.[113] 사바에 중심을 두고 있는 비정부기구들은 사바 인구 3백만 명 중 2백만 명이 불법이민자로 추정하고 있다.[114] 말레이시아는 171,500명의 난민과 망명인들을 받아들이고 있는데 79,000명은 미얀마, 72,400명은 필리핀, 17,700명은 인도네시아인이다. 말레이시아는 2007년 공식적으로 인신매매범들을 강제 추방키로 했으며, 논란의 역사를 갖고 있는 자원군 RELA를 고용하여 해당 이민법을 실시했다.[115] 교육 유아 교육(어린이집, 유치원)은 의무가 아니지만, 초등 교육은 모든 말레이시아인들이 의무적으로 받아야 한다. 초등 교육은 총 6년이며 그 다음에는 중등 교육을 받는데 이 이상은 의무가 아니다. 고등학교가 없는 대신 중학교가 5학년까지 있다.[116] 초등학교는 두 종류로 나뉘는데 말레이어를 쓰는 공립학교와 중국어나 타밀어를 쓰는 문화학교가 있다.[117] 초등 교육은 총 6년이며, 초등학교 6학년 학생들은 UPSR이라는 시험을 보게 된다. 그 뒤 중학교로 배정된다. 중학교도 초등학교와 비슷하게 공립학교와 문화학교 계열로 나뉘나, "문화학교"라는 표현 대신 "자율형 사립 중학교"라는 표현이 사용된다. 중등 교육은 총 5년인데 하급 3년과 상급 2년이 포함된다. 3학년 학생들은 PT3, 5학년 학생들은 SPM(Sijil Pelajaran Malaysia)이라고 불리는 대학 입시 시험을 보게 된다.[118] 대학은 대개 4년이지만, 일부 사립학교들이 시행하고 있는 파운데이션(Foundation)은 정식 과정이 아닌 차에서 3년인 경우가 많으며, 디플로마(Diploma)는 2년이다. 대학교는 공립대와 사립대로 나뉘는데 사립대는 흔히 유니버시티(university)와 컬리지(college)로 나뉜다. 공립대는 9월에 학기가 시작되며, SPM 이후 최소 9개월을 기다려야 한다. 1999년부터 대학 입시 프로그램이 시행됨에 따라 12개월의 대학 입시 프로그램을 거친 학생들은 공립대에 입학할 수 있다. 하지만 비부미푸트라에게는 10%만 열려있어, 실제로 비부미푸트라의 공립대 입학은 어렵다.[119] 뿐만 아니라 공립대 입학 시 부미푸트라에게 가산점을 붙이는 경우가 많으며, 이 때문에 비부미푸트라 학생들이 시험에서 떨어지는 경우가 많다. 때문에 이들은 사립대로 주로 간다. 사립대는 1월에 학기가 시작한다는 점 때문에 긴 시간을 기다릴 필요가 없으며, 해외 명문대로 편입되도록 하는 제도를 실시하고 있어 외국인들이 많이 선호한다. 다만 SPM 성적이 3월에 나오는 관계로 다른 성적을 통해 미리 입학시키곤 한다. 물론 불법이다. 종교 섬네일\|150px\|코타키나발루의 이슬람 사원 말레이시아 헌법에는 이슬람교를 국교로 하지만, 종교의 자유를 보장하고 있다.[120] 2010년 인구 주택 총 조사에 따르면, 민족과 종교가 꽤나 밀접한 관련이 있음을 보여준다. 인구의 61.3%가 이슬람교를 믿으며, 19.8%가 불교, 9.2%가 기독교, 6.3%가 힌두교, 1.3%가 유교, 도교 등의 전통 중국 종교를 믿는다. 0.7%가 무교이며, 1.4%가 다른 종교를 믿거나 자신의 종교에 대해 밝히지 않았다.[96] 수니파와 샤피파가 말레이시아 이슬람의 지배적인 세력이다.[121][122] 말레이시아 헌법은 "말레이인"을 엄격하게 정의하고 있는데, 주로 무슬림이나, 말레이어를 일반적으로 사용하는 사람이나, 말레이 문화를 따르거나, 브루나이, 말레이시아, 싱가포르에 살거나 그쪽의 후손인 사람들을 말레이인으로 보고 있다.[84] 2010년 통계에 따르면 중국인의 83.6%가 불교도이고, 3.4%가 도교도, 11.1%가 기독교도이며, 풀라우피낭 주에는 휘무슬림(Hui-Muslim)이라고 불리는 중국계 이슬람교도가 소수 존재한다. 인도인의 86.2%가 힌두교도이며 6.0%는 기독교도, 4.1%는 무슬림이다. 비말레이계 부미푸트라 사이에서는 기독교도가 46.5%로 매우 두드러졌으며, 40.4%는 이슬람교를 믿는다.[96] 무슬림들은 종교에 영향을 미치는 문제가 발생했을 때 의무적으로 샤리아 법원에 문제를 맡겨야 한다. 이슬람 판사들은 말레이시아의 주요 마다브인 샤피이슬람법학교의 규율을 따를 것으로 예상된다.[121] 샤리아 법원의 사법권은 무슬림들의 결혼, 상속, 이혼, 배교, 개종, 양육권 등의 문제에 제한되어 있다. 기타 범죄 또는 민사위반죄 등의 사법권은 없으며, 이는 시민재판소에도 없다. 대법원의 존재에도 불구하고, 시민 법원은 종교적 문제에 대해 다루지 않는다.[123] 무슬림들은 사회적으로 우대받으며, 같은 부미푸트라라도 무슬림 부미푸트라가 비무슬림 부미푸트라보다 더 많은 혜택을 받는다. 예를 들어, 공립 대학교에 입학할 때 무슬림들은 가산점을 받아, 성적이 비록 낮게 나오더라도 입학하거나, 시험에서 쉽게 합격할 수 있다. 문제는 이들보다 성적이 높게 나온 비무슬림들이 시험이나 입학 과정에서 탈락하여, 무슬림 혜택은 종종 종교차별이라고 비판받는다. 또한 비무슬림이 무슬림들의 비위에 거슬리는 행동을 했다고 판단되거나, 무슬림처럼 행동하는 행위(예: 꾸란이나 샤하다가 적힌 옷을 입는 것, 무슬림들에게 무슬림식 인사를 하는 것, 무슬림들에게만 허락된 행위를 하는 것)는 무슬림들의 감정을 상하게 했다고 판단하여 처벌을 받을 수 있으며, 실제로 대한민국의 가수 그룹 B1A4는 무슬림들의 허락을 받고 그들과 같이 퍼포먼스를 했음에도 불구하고 오해를 받아 처벌을 받을 뻔한 적도 있었다. 또한 무슬림들을 상대로 한 선교활동은 금물이다. 그러나 아랍 국가들에 비하면 훨씬 온건한 편이며, 오히려 이슬람 과격주의, 원리주의, 테러주의 따위를 엄격히 금지하고 있다.[2] 이슬람을 위한 모스크, 불교 신도를 위한 사찰, 힌두교의 힌두 사원, 그리고 교회와 성당까지 쉽게 찾아볼 수 있음은 물론 각 종교의 축제마다 타종교인들은 물론 관광객들도 함께 초대하여 즐기는 ‘오픈 하우스(Open House)’라는 행사를 개최한다. 종교 관련 축제 시기에 말레이시아를 방문하는 여행객들은 말레이시아 특유의 성숙된 관용의 문화를 실제로 관찰할 수 있다. 언어 말레이시아의 공용어는 말레이시아어(Bahasa Malaysia)이며,[79] 이는 말레이어가 표준화된 형태이다.[124] 정부 정책에 따른 전문용어는 말레이시아어</b>이나,[125] 법률적으로는 공용어를 말레이어</b>라고 한다.[126] 말레이시아어는 말레이시아의 공용어로, 현재 말레이시아에서 폭넓게 사용되고 있다. 말레이시아 내의 논부미푸트라(Non-Bumiputera)들도 이를 구사하는 사람들이 많으나, 일부는 이를 구사하지 못한다. 말레이어의 또 다른 표준인 인도네시아어와 매우 흡사하여 의사소통에도 큰 지장을 주지는 않는다(다만, kantor, mampir, apotek, karcis, akuntabel 등 말레이시아에서 사용되는 단어와 비슷도 하지 않은 단어들을 사용할 경우 큰 지장이 생길 수 있다). 본래 말레이어의 철자법은 영국이 정한 걸 개정한 자아바(Za'aba)였으나, 네덜란드식 철자법을 개정한 수완디(Soewandi)를 사용하는 인도네시아와 마찰을 일으키자 합의하여 완전한 철자법(EYD; Ejaan Yang Disempurnakan)을 제정했다. 표준 말레이어는 구 조호르리아우어와 고급 말레이어의 중간 위치를 점한 것이 오늘날에 이르른 것으로 추정된다. 1967년 공용어법에 따르면 "말레이어의 문자는 루미(로마 문자)로 한다"고 하지만, 이는 말레이 문자라고 하는 자위(아랍 문자)의 사용을 금하는 것이 아니다.[127] 다만 일상적으로 루미를 훨씬 더 선호하며, 자위는 대개 이슬람교에 관련된 부분에서만 제한적으로 사용된다. 말레이시아인들은 일상적으로 변칙어(broken language) 형태의 말레이어를 사용하며, 이것은 어디나 일상화돼 있다. 예를 들어, 상대방에게 어디 가냐고 물을 때 주로 'Kau pigi mana?'를 사용하지만, 제대로 된 형태는 'Di manakah (yang) engkau pergi?'이다. 심지어 'yg(원래는 yang)', 'utk(원래는 untuk)', 'm'cri(원래는 mencari)' 등 축약형들까지 널리 사용된다. 정부는 변칙 말레이어의 사용을 배제하고 있지만, 생활에 깊숙히 배어있는 건 물론 광고에서조차 널리 사용되어, 실질적으로 배제할 순 없는 실정이다.[128][129] 현재는 전 지역에서 말레이어를 사용하고 있지만, 지역에 다라 조금씩, 때로는 큰 차이를 보인다. 보르네오 지역(사바, 사라왁, 라부안) 주민들이 사용하는 말레이어와 말라야 지역(쿠알라룸푸르, 슬랑오르 등 말레이 반도 지역)에서 사용하는 말레이어는 적지 않은 차이를 보이는데, 예를 들어 'a'로 끝나는 단어들은 보르네오 지역에서는 '아' 그대로 발음하지만, 말라야 지역에서는 '으'와 '어'의 중간정도로 발음한다. 또한 '망가진, 훼손된'을 뜻하는 단어인 'rosak'도 보르네오 지역, 특히 사바와 라부안에서는 인도네시아어인 'rusak'에 가깝게 발음한다. 또한 보르네오 지역에서는 말라야 지역에서 사용되지 않는 'anu'라는 단어를 사용하기도 한다. 그 밖에 클란탄 주에서는 태국어의 영향이 큰 클란탄팟타니어, 또는 클란탄 말레이어를 사용하는데 말레이시아인들이 잘 알아듣지 못하는 단어들이 있다. 특히 '먹다'를 뜻하는 'makan'을 'make', '안된다'를 뜻하는 'jangan'을 'jange'라고 하는 등 'an', 'am' 등으로 끝나는 단어를 'e'로 끝낸다.[130] 말레이어 외에도 영어 역시 상업과 공업에서 널리 쓰이며, 말레이시아 학생들은 초등학교 시절부터 영어 교육을 받는다. 영어는 역사적으로 공용어였지만, 1969년 5·13 사건 이후 말레이어가 두드러졌다.[131] 1967년 공용어법에 따라 영어는 일부 공식적 자리에서 공용어로서의 역할을 하나, 꼭 공용어라 하긴 어렵다.[127] 영어는 대부분의 국민이 제2언어로 사용하며, 사업분야에서 널리 사용되는 것은 물론 대학에서도 대개 이 언어 위주로 사용한다. 말레이시아에서 규정하는 표준 영어는 '말레이시아 표준 영어'로 영국식 영어의 영향을 크게 받았으며, 학교 교육 역시 영국식 영어로 가르친다(다만, 일상 또는 온라인 상에서는 미국식 영어를 섞어 쓰는 경우도 종종 있다). 말레이시아인들이 일상적으로 사용하는 영어는 싱글리시와 유사한 소위 '맹글리시(Manglish)'나 '망글리시'로 불리는 독특한 영어를 사용하는데 이는 영어권 화자들이 전혀 알아듯지 못하는 상당한 부분을 포함하며, 남녀노소 누구에게나 변칙영어(broken english)가 만연하다. 예를 들어 맹글리시 단어 중에는 'where got'이 있는데, 이는 말레이어 'mana ada'를 그대로 직역한 데서 비롯된 것이다. 하지만 정확한 영어로는 'What are you talking about'이다. 맹글리시는 싱가포르의 싱글리시처럼 문장 끝에 'lah'를 붙이는 경향이 있다.[132] 또한 말레이어 단어나 중국어 단어를 넣는 경향이 있는데, 예를 들어 'disturb'대신 'kacau'를, 'very' 대신 'sibeh'를 사용한다. 말레이시아는 한 문장에 4개국어 이상의 언어를 사용하는 몇 안 되는 나라 중 하나로 평가받지만, 한편으로는 심각한 변칙영어 때문에 외국인들 앞에서 자칫 망신을 당할 수 있다고 비난을 받는다.[132] 말레이시아인의 상당수가 영어를 완벽하게 구사하지 못하며, 특히 말레이시아의 영어 교육도 신뢰도가 떨어지는 편이다. 주민들은 물론 정부 내에서도 영어교육을 개혁해야 한다는 목소리가 높아지고 있다. 특히 일각에서는 싱가포르가 싱글리시를 배제하듯이 말레이시아도 맹글리시를 배제할 필요가 있다고 주장한다. 말레이시아 내 중국계들은 중국어를 사용하는데, 모두가 같은 중국어를 사용하지 않는다. 표준 중국어인 만다린 외에도 방언인 객가어, 광둥어 등 종류가 다양한데 말레이시아 중국어는 이들이 전반적으로 섞인 편이다. 하지만 각 고유의 중국어를 쓰기도 하며, 풀라우피낭 주에서는 '피낭 호키엔(피낭 객카어)'이라 불리는 독특한 방언을 사용하기도 한다. 그러나 종류를 떠나서 말레이시아 중국어에는 성조가 덜 발달했으며, 실제로 회화에서도 성조를 지키는 경우가 매우 적다. 중국어 방언간의 차이가 커, 같은 중국인끼리 소통이 안 되는 경우도 많다. 하지만 말레이어에 반감이 있는 중국인들은 아무리 중국어로 통하지 않더라도 말레이어로 소통하는 경우는 거의 없으며, 대부분은 중국식 영어인 '칭글리시'로 분류되는 영어를 사용한다. 무엇보다도 중국인들은 중국어뿐 아니라 공용어인 말레이어와 통용어인 영어까지 총 3개국어(때로는 그 이상) 이상을 할 수 있다는 점을 매우 자랑스럽게 여기며, 외국에서 말레이시아 중국인들의 이런 점을 부러워하기도 한다. 말레이시아 내 인도인들은 주로 남부 인도인들로, 힌디어를 사용하는 집단이 아니다. 그들의 언어는 타밀어인데 말레이어를 주로 사용하는 말레이인, 중국어를 주로 사용하는 중국인과는 달리 타밀인들은 주로 영어를 사용한다. 타밀어를 할 줄 모르는 인도인도 적지 않다. 인도인의 한 갈래로 전반적인 상류식 교육을 받은 인도인들은 대부분 영어를 구사할 줄 알며, 이들의 영어는 말레이인이나 중국인들이 사용하는 영어보다 수준이 높다. 동말레이시아의 원주민들은 고유의 언어를 갖고 있다. 사라왁 주에는 이반어, 다약어가 있고 사바 주에는 카다잔어, 두순어, 무룻어, 바자우어 등 종류가 다양한데 이 중 카다잔어와 두순어는 매우 흡사하여 "카다잔두순어"라는 통일적 이름으로 불리고 있다. 이 언어들은 말레이어와는 계통 자체가 다르지만, 일부 비슷한 점들을 공유하고 있는데 특히 이반어에는 말레이어 차용어들이 많다. 1973년 동말레이시아의 자치권이 소멸된 이후 이 언어들은 관리가 제대로 되지 않고 있으며, 최근에는 많은 원주민들이 자기 부족의 언어 대신 말레이어나 영어를 더 선호하는 경향으로 이어지고 있다. 이에 각 언어학회들이 생기면서 이 언어들을 지키기 위한 운동을 벌이고 있다. 말레이시아는 적어도 70여 개의 다른 어족(語族)에서 생성된 다양한 언어들을 사용하고 있다. 이 모든 언어들은 사업, 여행, 산업, 라디오, TV 뿐만 아니라 교육기관 등에서 쓰이고 있으며, 최근 말레이시아를 자녀들의 유학 목적지로 선택하는 부모들이 늘고 있다.[95] 인권 말레이시아는 오랫동안 반대파 억압, 불법 투옥, 심문, 고문, 강제처형 등 극단적인 인권 유린으로 비판을 받아왔다. 1957년 독립 이후 현재까지 50년 이상 장기 집권 중인 통일말레이국민조직(UMNO)은 야권 탄압 등 권위주의 통치로 비판을 받고 있으며,[24] 특히 시위자들에 대한 불법적인 처벌이 가능한 '국가보안법' 및 부미푸트라들을 전적으로 우대하는 식의 인종차별 정책[133] 은 종종 비판의 대상이 되곤 한다. UMNO는 지난 60여년간 장기집권하면서[24] 야권 탄압 등으로 비판을 받아 왔으며, 이 과정에서 1만 명 이상의 반체제 인사들이 구금되거나 살해되었고[23] 일부는 추방당했다. 대표적인 반체제 인사들로는 안와르 이브라힘,[23] 티엔 추아, 림관엥, 닉 아지즈 빈 닉 맛, 압둘 하디 빈 아왕 등이 있으며, 특히 정부의 눈엣가시로 간주되는 이는 종종 감시의 대상이 된다. 당초 이 부분은 잘 알려지지 않았으나, 1998년 11월 APEC 정상회의를 개최하면서 세계 정상들이 말레이시아에 입국했을 때 하나둘 씩 드러나면서 알려지기 시작했다.[32] 당시 매들린 올브라이트 미국 국무장관은 도착하자마자 그를 만나지 않고 당시 구속된 안와르의 부인 완 아지자부터 만나는 가 하면 각국의 사회운동가 600여명도 몰려들어 내정을 문제삼았다.[32] 이러한 상황속에서 시위가 터졌는데, 곧바로 유혈사태 직전까지 가더니, 시위자 색출을 위한 노란색 물대포까지 등장했다.[32] 그러나 당시 총리였던 마하티르 빈 모하마드는 이러한 상황 속에서도 '나홀로'를 고집해 비판을 받았다.[32] 2012년 12월 한 대학생이 정부의 대학 학자금 융자 규정 개정을 요구하며 시위를 벌이다가 경찰이 동료 학생운동가를 체포하려 하자 이를 가로막은 혐의로 기소되는 사건이 일어났다.[134] 당시 경찰이 선거법 개혁 요구 시위를 최루탄과 물대포를 쏘며 강경 진압해 큰 논란을 빚기도 했다. 이에 사회단체들과 야권은 이번 판결에 대해 총선을 앞두고 잇따라 개혁 입법 조처를 한 나집 라작 총리의 진정성을 의심케 한다며 반발하였다. 3개월 뒤인 2013년 3월에는 말레이시아에 체류하고 있는 필리핀들이 시위를 벌였는데, 필리핀 내 무슬림들에 대한 인권 유린을 중단하라는 내용의 시위였다.[62] 말레이시아는 1970년대 중후반부터 본격적인 이민자 제한 및 외국인 탄압 정책을 실시하고 있으며, 일반인들은 단지 비자문제가 까다로운 정도로 끝나지만(그것도 종종 불만을 품는 경우가 많다), 노동자들은 아예 인권을 심각하게 유린당하는 등 피해가 발생하고 있다. 불법체류자들은 발각 시 강제 추방되거나,[62] 고문, 심문, 심하면 강제처형의 대상이 되고 있다. 미국 등 서방에서는 말레이시아에서 이루어지는 광범위한 인권 침해를 강도 높게 비판했다. 말레이시아는 헌법상 다당제(또는 복수정당제)를 택하고 있으며 표현의 자유를 보장하고 있지만, 실제로는 UMNO에 의한 일당독재체제이며[24] 표현의 자유는 크게 제한되어 있다. 야당의 경우, 정부가 자신들의 눈엣가시처럼 보일 경우, 죄를 거짓으로 꾸며 야당 정치인들을 투옥하거나 고문, 심문하며, 최근 야당 지지율의 상승에도 불구하고 야당의 집권을 막기 위해 게리맨더링, 선거 결과 조작, 야권 성향 언론 탄압 등 광범위한 부정선거가 이루어지고 있다.[24] 야권의 승리가 짐작되던 2013년 총선에서 UMNO를 포함한 BN 연합이 과반의석을 차지했으며,[24] 이는 부정선거라는 비판을 받는다.[133] 20년 가까이 반체제 활동을 하고 있는 안와르 이브라힘은 정부로부터 '동성애' 혐의를 받아 수차례 투옥됐으며,[135] 최근 그 혐의가 인정돼 다시 투옥되었다.[135] 그러나 이는 정부가 '정권의 정적을 숙청하려는 의도'라는 비난을 받고 있다.[135] 최근 정부는 새로 개정 및 강화된 선동처벌법을 통과시켰으며,[136] 이 때문에 14명이 넘는 야당 의원, 학자, 언론인들이 구속되어 인권단체들의 비판을 받고 있다.[136] 지방색 말레이시아는 정치적, 문화적 부분에서 매우 민감한 나라이기도 하다. 말레이시아인들은 자신이 말레이시아인들이라는 것을 매우 자랑스럽게 여기며, 말레이시아를 모욕하는 외국인들에 대해 매우 민감하게 반응하기도 한다. 이웃나라인 인도네시아나 유럽의 스페인처럼 지역마다 독특한 감정이 매우 심한 편이며, 아직까지 무장 게릴라 따위는 없으나 언제 이런 일이 일어날 지 아무도 알 수 없다. 말레이시아인들은 민족별로 자신의 민족을 가장 최고로 여기는 경향이 세며, 특히 말레이시아의 실질적인 본토이자 구 말라야 연방의 영토였던 말라야 반도 주민들은 아예 자신의 민족이 아니면 아예 "벽을 쌓는" 경우가 매우 크다. 특히 중국인들은 경제권을 장악하고 있으며 스스로 이를 매우 자랑스럽게 여기지만, 정치적으로는 말레이인보다 낮은 지위에 있어 말레이인들을 좋아하지 않는다. 특히 이슬람 주(술탄이 존재하며, 주로 Darul... 하는 주)에서는 더욱 심하며, 특히 클란탄 주가 가장 심한 것으로 알려져 있다. 반대로 전반적으로 경제적 수준이 낮은 말레이인들은 경제적 수준이 높은 중국인들을 좋아하지 않는데, 일각에서는 말레이인들을 중국인들의 '종'으로 보기도 한다. 양대 민족은 매우 사이가 좋지 않으며, 때로는 폭동이 일어나기도 한다. 1969년의 5·13 사건[23] 이나 1987년의 제거 작전 등이 그 예이다.[23] 이러한 민족주의는 사라왁, 사바 등 보르네오 지역에서는 덜 심한 편이지만, 반대로 특유의 지역주의가 심한 편이다. 특히 적지 않은 사라왁, 사바인들은 스스로를 '말레이시아인'이라 생각하지 않으며, 사라왁과 사바가 말레이시아와는 전혀 다른 독립국가임을 주장하고 있다. 아직까지 바스크나 아체처럼 무장투쟁은 일어나지 않고 있으나, 최근들어 독립운동이 세지면서 서서히 문제가 되고 있다. 일부는 '말레이시아가 우리 지역을 불법 점령하고 있다'고 주장하고 있으며, 최근 '사바 사라왁이 말레이시아를 떠나다(SSKM)' 등 독립운동 단체들이 결성되면서 추후 어떤 일들이 일어날 지는 아무도 예측할 수 없다. 이민 말레이시아는 비교적 온화한 기후에 자연도 깨끗한 편이며, 물가도 저렴해 외국인들의 대표적인 이민지로 각광받고 있다.[137] 또한 태국같은 다른 나라들이 쿠데타, 시위 등 정치적 혼란으로 위험한 데 반해, 말레이시아는 비교적 안정된 사회 분위기를 유지하고 있어 이민자들의 선호를 받기도 한다.[137] 외국인, 특히 한국인들이 주로 선호하는 이민지는 암팡, 피낭, 코타키나발루인데,[137] 특히 암팡은 한국 가게, 식당, 시설들이 가득해 한국 도시를 연상시키기도 한다.[137] 이 나라에서는 영어를 기본 구사할 수 있으며, 영어 외에도 중국어나 말레이어 등 다른 언어를 동시에 배울 수 있다는 점 때문에 대표적인 이민지로 꼽히고 있다.[137] 은퇴한 이들이 이곳에 이주하는 경우가 많은데, 지난 2001년부터 시행되고 있는 말레이시아 마이 세컨드 홈(MM2H; Malaysia My 2nd Home) 프로그램에 따르면 일정 이상의 재정조건 충족 시 누구나 영구 거주할 수 있다.[137] 이렇듯 말레이시아는 스웨덴처럼 이민자에게 관대한 것처럼 보이지만, 실제로는 그렇지 않다. 말레이시아는 원칙적으로 이민제도가 없으며,[137] 시민권을 취득하기 위해서는 10년 내지 12년을 거주해야 하며, 그 후 이민국의 까다로운 심사를 받아야 한다. 또한 이중국적 불허에 따라 자신의 본 국적을 포기해야 한다. 그리고 말레이어를 '생활에 무리없는 수준'만큼 구사해야 하며, 사회에 문제를 일으켜서는 안 된다. 말레이시아는 1970년대 중후반부터 부미푸트라 정책에 기반해 외국인들의 이민을 강력하게 제한하고 있으며, 외국인들에게 국적을 쉽게 주는 나라가 아니다. 때문에 일부 외국인들이 '미국같은 서양에서는 10년 정도만 살아도 시민권 나오는데 여기서는 몇 십년을 살아도 안 나온다'는 식으로 불평을 하곤 한다. 또한 현지에서 출산해도 배우자가 자신처럼 외국인일 경우, 자식도 외국인으로 간주되기 때문에, 자식의 사회생활을 위해서는 본국에서 출생신고를 해야만 한다. 미국처럼 외국인들의 불법이민이 잦으며, 당국은 이런 사람들을 강제추방 및 입국금지 처리하기도 한다. 한편 동말레이시아는 본토와 분리된 별도의 이민법을 갖고 있는데, 외국인의 경우 신청을 통해 해당 지역의 영주권을 신청할 수 있다. 또한 동말레이시아는 현지에서 본토인의 힘이 커질 것을 우려하여 본토인의 입국을 제한하고 있는데, 가령 동말레이시아인이 서말레이시아에 갈 때는 아무런 문제가 되지 않지만, 서말레이시아인이 동말레이시아에 갈 때는 90일짜리 무비자를 받아야 한다. 예전에는 동말레이시아를 떠났다가 다시 돌아올 경우 새로운 90일 무비자를 받았지만, 이제는 무비자가 만료되기 전에 돌아올 경우 새 무비자를 받을 수 없다. 입학이나 취직, 또는 영구 이주의 경우 허가가 필요하다. 특히 사라왁이 그러하며, 사라왁인은 말레이시아 전역을 자유롭게 통행할 수 있지만, 그 외의 주민들은 사라왁에 들어올 때 무비자나 비자 신청 등이 필요하다. 이는 사바인에게도 동일하다. 문화 말레이시아는 다민족, 다문화, 다언어 사회이다. 지역의 전통 문화는 원주민들에게서 내려오며, 후에 인도네시아로부터 이주해 온 말레이인들로부터도 내려온다. 중국 및 인도 문화의 영향력이 상당하며, 이는 해외 무역이 시작된 때로 거슬러 올라간다. 페르시아, 아랍, 영국 문화의 영향도 있으며, 정부의 사회계약을 통해 보호받는 소수민족 문화들도 있다.[138] 1971년 정부는 말레이시아 문화에 대해 규정하는 국가문화정책(National Cultural Policy)을 제정했다. 이 정책에 따르면 말레이시아의 문화는 말레이시아 원주민 문화에 기반해야 된다고 하며, 타 문화에서 유입된 적절한 부분을 포함하고 이슬람교가 일부 역할을 해야 한다고 명시되어 있다.[139] 또한 말레이어를 다른 언어보다 더 많이 홍보하고 있다.[140] 이러한 정부의 조정은 문화의 자유가 침해당하는 걸 느낀 일부 비말레이인들 사이에서 불만을 일으켰다. 중국인 협회와 인도인 협회는 비민주적인 문화 정책을 비난하는 제안서를 제출했다.[139] 말레이시아와 이웃 나라인 인도네시아 사이에는 종종 문화 분쟁이 일어나곤 한다. 공통적으로 두 나라 다 비슷한 문화유산을 갖고 있고, 여러 전통과 무품들을 공유한다. 그럼에도 불구하고, 요리에서 말레이시아의 국가(國歌)에 이르기까지 다양한 분쟁이 일어난다. 인도네시아에서는 자신들의 문화유산을 지키려는 의식이 매우 강하다. 민족들이 몇 세대에 걸쳐 함께 살아왔다. 이들은 서로의 문화에 영향을 미치며 융화와 변화를 통해 진정한 말레이시아 문화를 형성했다. 말레이시아 인구는 대부분 말레이계, 중국계, 인도계로 구성되어 있으며, 사바 주와 사라왁 주에는 독특한 문화와 유산을 간직한 수많은 원주민들이 살고 있다. 말레이인 현재 말레이시아 최대 규모의 민족은 말레이인이며 전체 인구의 50% 이상을 차지한다. 말레이시아에서 '말레이'라는 말은 이슬람교와 말레이 전통을 따르고, 말레이어로 말하며, 말레이인을 조상으로 하는 사람들을 지칭한다. 이들은 1400년대에 이르러 힌두교와 소승불교에서 이슬람교로 개종하기 시작했는데, 이는 말라카 왕립 재판소의 판결에 크게 영향을 받았다. 말레이인은 온화한 성품과 풍부한 예술성을 갖춘 것으로 유명하다. 중국인 중국계 말레이시아인은 전체 인구의 약 25%로, 두 번째로 큰 비중을 차지하고 있다. 대부분 19세기에 이민 온 중국인들의 후손으로 모든 일에 근면하며 날카로운 비즈니스 감각을 지닌 것으로 유명하다. 중국계 말레이시아인은 사용하는 언어에 따라 주로 페낭 섬 북부에 거주하는 호키엔 사용자, 수도 쿠알라 룸푸르에 사는 광동어 사용자, 남쪽의 조호 주에 사는 만다린(북경어) 사용자 등 세 그룹으로 분류된다. 인도인 인도계 말레이시아인은 전체 인구의 약 10%로 세 주요 민족 중 가장 적은 비중을 차지하고 있다. 영국 식민지 시절 당시 인도의 카스트 제도에서 벗어날 수 있다는 기대를 품고 더 나은 삶을 꾸리기 위해 말레이시아로 이주를 택한 남인도 이민자들이 있었는데, 지금의 인도계 말레이시아인들은 대부분 그들의 후손이다. 타밀어를 사용하고 주로 힌두교를 믿는 이들은 아름다운 사원과 매운 요리, 세련된 사리(saree:여성 힌두교도 의상)와 같은 다양한 문화도 함께 들여왔다. 원주민 오랑 아슬리오랑 아슬리(Orang Asli)는 말레이 반도에서 거주하는 모든 원주민 민족 집단을 일컫는 일반적인 용어다. 이들은 네그리토(Negrito), 세노이(Senoi), 원시 말레이(Proto-Malay) 등 세 부족으로 나뉘는데 주로 네그리토는 북부, 세노이는 중부, 원시 말레이는 남부에 거주한다. 각 부족 또는 하위 부족들은 자신만의 언어와 문화를 가지고 있으며 어부,농부, 반유목민등의 다양한 삶을 살아가고 있다. 사바 사바 주에서 가장 큰 원주민 집단은 카다잔 두순(Kadazan Dusun), 바자우(Bajau), 무룻(Murut)이다. 카다잔 두순사바주 최대 부족인 카다잔 두순은 사바 인구의 30%를 차지하고 있다. 실제로는 카다잔과 두순이라는 두 부족으로 구성되어 있지만, 같은 언어와 문화를 공유하고 있기 때문에 한 부족으로 묶였다. 하지만 카다잔은 주로 벼농사에 도움이 되는 삼각주의 평평한 분지에 거주하는 반면, 두순은 전통적으로 사바 내륙쪽의 구릉지에 거주한다. 바자우사바 주에서 두 번째로 큰 부족인 바자우는 사바 인구의 약 15%를 차지한다. 역사적으로 바다의 신인 옴보 딜라웃(Omboh Dilaut)을 숭배하며 어부로 생활하는 유목민들로 '바다의 집시'라고도 불린다. 어부 생활을 그만둔 사람들은 농부가 되거나 가축 사육을 하며 살아간다. 매년 코타 벨루드(Kota Belud)에서 열리는 타무 베사르(Tamu Besar) 축제에서 공개적으로 선보이는 훌륭한 기마 기술 때문에 바자우인들은 '동쪽의 카우보이'라는 별명으로 불리기도 한다. 무룻사바 주에서 세 번째로 큰 부족인 무룻은 사바 인구의 약 3%를 차지한다. 전통적으로 북쪽 보르네오 섬 지역에서 살아온 무룻족은 사바 주에서 가장 최근까지 인간 사냥을 해온 원주민이다. 현재 이들 중 대부분은 구릉지대에서 쌀과 타피오카를 재배하는 농부로 생활하며, 부족한 식량은 대롱으로 하는 사냥과 낚시로 보충하고 있다. 사바 주 대부분의 원주민 부족과 마찬가지로 이들의 전통 의상은 독특한 구슬 공예로 장식되어 있다. 사라왁 사라왁 주의 대표적 민족은 다약(Dayaks), 이반(Iban), 비다유(Bidayuh), 오랑 울루(Orang Ulu)라고 집합적으로 알려진 민족들입니다. 상류 또는 내륙이라는 의미의 다약은, 이슬람 사람들이 200여 개의 부족을 통칭하여 부르는 말입니다. 이들은 주로 20~100개 가구를 동시에 수용하는 전통 공동 주택인 롱하우스(Longhouse)에 거주합니다. 이반사라왁 주민의 30%를 차지하는 이반은 사라왁 최다수 민족입니다. 배를 다루는 기술이 좋아 바다의 다약(Sea Dayaks)이라고 잘못 불리기도 하지만 사실 칼리만탄(Kalimantan) 중심부에서 온 강 상류 지역 부족입니다. 과거에는 사람 사냥과 해적으로 유명한 공포의 전사 민족이었으며, 전통적으로 새의 모습을 한 전쟁 신 싱가랑 부룽(Singalang Burung)의 수하에 있는 삼인조 신을 숭배합니다. 지금은 대부분이 기독교인이지만 전통 관습은 아직도 계속되고 있습니다. 비다유평화를 사랑하고 낙천적이며 온순한 비다유 족은 친절함과 쌀로 빚은 술 뚜악(Tuak)으로 유명합니다. 주로 사라왁의 산악 지대에 살며 대부분 농사와 사냥을 합니다. 사람 사냥을 하던 과거에는, 전리품인 해골을 '바룩(Baruk)'이라고 하는 약 1.5 미터 높이의 원형 창고에 보관했습니다. 전통적으로는 정령을 숭배했으나 지금은 대부분 기독교로 개종했습니다. 오랑 울루이들도 사라왁의 강 상류 지역 부족으로 알려져 있습니다. 사라왁 인구의 약 5.5%를 차지하며, 오랑 울루 족은 10만이 넘는 다양한 부족들을 통칭하는 말입니다. 벽화와 정교한 목제 조각으로 화려하게 장식된 롱하우스, 섬세한 구슬 장식의 가정 용품과 귀족 여성들의 정교한 문신까지, 이들은 보루네오에서 둘째가라면 서러워할 예술 감각을 자랑합니다 [141] 말레이시아 정부와 인도네시아 정부가 서로 만나서 문화일치 과정에서 일어난 긴장을 완화시키기 위해 노력했다.[142] 말레이시아만큼 강하진 않지만, 다양한 문화가 공존하고 공유된다.[141] 예술 말레이시아의 전통 예술은 주로 조각, 조립, 은세공을 바탕으로 한다.[143] 전통 예술은 시골 지역의 수직(手織) 바구니에서 말레이 왕실의 은그릇까지 다양하다. 대표적인 공예품으로는 장식용 단도(kris), 딱정벌레 머리 세트, 밀랍 염색 천, 송켓(songket) 직물 등이 있다. 동말레이시아의 원주민들은 그들만의 나무 탈로 유명하다.[84] 각 부족들 집단에는 일부 흡사하나 독특한 공연 예술이 있다. 그러나 말레이 예술은 과거 인도의 영향으로 북인도 예술의 특징을 일부 볼 수 있다.[144] 말레이, 중국, 인도, 유럽, 그리고 다양한 원주민들의 문화가 섞인 말레이시아의 음악은 다양하기도 하다. 말레이시아의 전통 음악은 이라마(Irama)라고 하는데 오래 전부터 대중적인 장르로 손꼽히고 있다. 전통 음악과 공연 예술은 인도, 중국, 태국, 인도네시아의 영향을 받은 클란탄-팟타니 지역에 기원을 두고 있다. 전통 음악은 타악기를 주로 하는데[144] 가장 중요한 것이 근당(gendang)이라 불리는 일종의 드럼이다. 최소 14종의 전통 드럼이 있다.[145] 드럼과 전통 타악기들은 주로 천연재료로 만들어진다.[145] 전통적으로 음악은 스토리텔링(판소리와 유사), 일상적인 일들을 기념하고, 추수감사 등을 기념할 때 사용된다.[144] 한때는 장거리 통신에도 사용되었다.[145] 동말레이시아에는 아궁(agung)이나 쿨린탕(kulintang) 등 공(gong)을 중심으로 하는 앙상블이 있으며 장례식이나 결혼식 등 세레머니에 주로 사용된다.[146] 이 앙상블은 인근의 민다나오(필리핀)나 칼리만탄(인도네시아), 브루나이에서도 유명하다.[146] 하지만 영국의 영향을 받은 팝이 더 주목을 받는 편이다. 말레이시아 팝은 말레이, 이슬람, 중국, 인도 가락 등이 섞인 로컬 팝</b>과 서구적, 현대적 스타일이 강한 모던 팝 등으로 나뉜다. 대표적인 팝 아티스트로는 시티 누르할리자, 지아나 제인, 닝 바이주라, 나즈와 라티프, 샤리파 아이니 등이 있는데, 이 중에서 시티는 데뷔 이후 최고의 인기를 구가하고 있다. 락이나 힙합도 대중적인 장르로 자리잡은 지 오래인데, 대표적인 락 아티스트로는 파이잘 타히르 등이 있다. 이 중 시티 누르할리자, 수디르만 아르샤드, P. 람리는 국민가수로 꼽히고 있다. 말레이시아 내에서 외국 노래들도 자국 노래 못지 않은 인기를 구가하고 있는데, 주로 한국, 미국, 영국, 인도네시아 등이다. 인도네시아 가수 크리스다얀티는 시티와 함께 듀엣 앨범을 내놓기도 했으며, 최근에는 시티 못지 않은 인기를 구가하고 있다. 말레이시아에는 문자가 들어오기 전부터 현재에 이르기까지 강한 구전 전통이 있다. 각 말레이 술탄국은 그들 고유의 문학 전통을 창시했으며, 현존 이전의 구전 이야기와 이슬람교와 함께 들어온 이야기들의 영향을 받았다.[148] 초기 말레이 문학은 아랍 문자로 되어 있었다. 가장 오래된 말레이 문자는 1303년에 씌여진 트렝가누 석재이다.[84] 말레이시아 내에서 중국어와 힌디어(또는 타밀어)의 화자 수가 증가함에 따라 중국 및 인도 문학도 흔해졌고, 19세기부터 현지에서 생겨나기 시작했다.[148] 영어도 흔한 문학언어로 자리잡았다.[84] 1971년 정부는 문학들을 언어별로 정의하기 시작했는데, 말레이어 문학은 "국민문학"으로, 기타 부미푸트라어 문학은 "토착 문학", 외국어로 된 문학은 "지방적 문화"로 정의되었다.[140] 말레이 시는 고도로 발달했으며, 다양한 체가 있다. 히카얏(hikayat) 체는 매우 유명하며, 판툰(pantun)은 말레이어에서 타 언어로 전파되고 있다.[148] 요리 말레이시아의 요리는 인종만큼이나 다양하다.[149] 주로 주변국이나 주민들의 조상의 나라의 영향을 크게 받았다. 대개 말레이, 중국, 인도, 태국, 자바, 수마트라 지역의 영향을 크게 받았으며,[84] 과거 향료무역의 영향이 크다.[150] 말레이시아의 요리는 싱가포르나 브루나이와 비슷하며,[151] 필리핀 요리와 흡사한 부분도 있다.[84] 지역마다 다양한 요리가 있으며[151] 전통과 다른 것도 많다.[102] 때로는 그 원천의 문화와 관계 없는 음식을 제공하는 경우도 있는데, 예를 들어 말레이시아 내 중국 음식점들은 종종 말레이 음식들을 서빙하기도 한다.[152] 한 문화를 바탕으로 하는 요리가 다른 문화의 방식으로 요리되기도 하며,[151] 이는 각 요리의 기원을 거슬러 올라갈 수 있더라도 그들만의 독특한 방법이 있음을 보여준다.[150] 쌀은 주식으로 다양한 요리에 사용된다. 향료나 양념은 종종 사용되지만, 실제 매운맛을 내는 편은 아니다.[149] 면 요리는 말레이시아에서 가장 인기있는 음식 중 하나이며, 그 면 종류 또한 다양하다. 말레이시아의 대표적인 면은 꿰띠아오(kway teow), 미(mee), 미훈(meehoon)인데, 이 중 꿰띠아오와 미훈은 쌀로 만들며 미는 밀로 만든다. 미는 한편으로는 스파게티 면과 유사하나, 비교적 기름기가 많다. 이뿐 아니라 라면 면발과 유사한 것도 있는데, 이는 투아란면(Tuaran mee)이며 사바 주에서 주로 즐겨먹는 면이다. 한국인들이 먹는 당면류도 있는데 대개 유리면(glass noodle)으로 부른다. 당면처럼 투명하지만, 명반이 첨가되어 있으며 면이 불 경우 잘 들러붙는다. 비프숲(beef soup)이나 용타우푸(yong tau fu) 등 국물 국수 요리부터 고렝(goreng)으로 불리는 볶음 국수 요리까지 그 종류가 매우 다양하다. 말레이시아의 면요리는 외국인들 사이에서도 매우 인기있다. 언론 말레이시아의 주요 신문들은 정부 및 여권연합 소속 정당들의 소유이며,[153][154] 몇몇은 주요 야당들이 소유하고 있다. 언론은 두 부분으로 나뉘는데 말라야 지역에 기반한 언론들은 보르네오 지역에서 별로 중요하지 않은 사항들을 내보내며, 종종 말라야의 식민지라고 비난하기도 한다.[155] 언론들은 말레이시아와 인도네시아 간의 긴장 상태가 심화됨에 따라 더 높은 비난을 받고 있으며, 인도네시아에서는 말레이시아인을 나쁘게 묘사하기도 한다.[156] 말레이어, 영어, 중국어, 타밀어 언론이 있다. 출판의 자유가 극히 제한되어 있으며, 때문에 일부 출판권과 정보 보급이 제약받는다.[157] 과거 정부가 선거 전 야당 신문들을 엄중 단속하려 한 적이 있었다.[154] 2007년 정부관계기관이 모든 민영방송사에 야당 지도자들의 연설을 내보내지 못하도록 지시한 적이 있으며,[158] 야당인 민주행동당에서 이를 규탄한 적이 있었다.[159] 또한 선거 기간 동안에는 야권 성향의 매체들을 탄압하기도 한다.[24] 사바 주는 정부의 간섭을 받지 않으며, 때문에 말레이시아에서 언론의 자유가 가장 잘 보장받는 지역이기도 하다.[155] 인쇄출판법 같은 관련법들이 언론의 자유를 축소시킨다고 비판을 받는다.[160] 휴일과 축제 섬네일\|왼쪽\|alt=Temple at night illuminated with light from decorations\|동남아 최대의 절인 켁록시는 피낭에 위치해 있다. 춘절을 기념하기 위해 전등을 켜놨다. 말레이시아인들은 매년 다양한 휴일과 축제를 경험한다. 일부는 연방 정부에 의해 관보로 제정되는 휴일이 있는 가 하면 일부는 각 주에서 제정하기도 했다. 축제들은 민족별, 종교별로 다양하며 각 민족들이 주요 휴일로 선언하기도 한다. 가장 대표적인 공휴일은 독립기념일(Hari Merdeka/Hari Kemerdekaan)이며 8월 31일인데 1957년 당시 말라야의 독립을 기념한다(단, 사라왁에서는 독립 문제로 7월 22일에 독자적인 독립기념일을 기리며, 사바의 독립일은 이 날과 같지만 독자적인 행사를 치른다).[84] 말레이시아의 날(Hari Malaysia)는 9월 16일로 1963년 당시 말레이시아의 결성을 기념하는 것인데 제2의 독립기념일로 간주된다. 또다른 주요 기념일은 노동절(5월 1일)과 국왕의 생신(랜덤이나 현재는 6월 첫째 주)이다.[161] 무슬림들만의 휴일은 이슬람 주에서 매우 중요한데, 대표적인 것이 하리라야 아이딜피트리(Hari Raya Aidilfitri이며 이드 울피트르를 말함), 하리라야 하지/아이딜라다(Hari Raya Haji/Aidiladha이며 이드 울아다를 말함), 마울리두르 라술(선지자의 생신) 등이다.[84] 중국인들은 춘절(Chinese New Year) 및 전통 중국 기념일을 기념하는데 찹고메(Capgome), 공시팟차이(Gong Xi Fatt Chai) 등으로 불린다. 힌두교도들은 디파발리(Deepavali)라고 불리는 등불행사를 기념하며,[120] 바투동굴에서는 각국에서 온 사람들이 모여 순례자를 만나는 종교의식 타이푸삼(Thaipusam)을 기념한다.[162] 기독교도들은 주로 기독탄신일(Christmas)이나 부활절(Easter) 등 기독교 기념일을 즐긴다. 보르네오 지역에서는 가와이나 카아마탄 등의 추수감사제를 기념한다.[163] 민족별, 종교별로 각각의 휴일과 행사가 있지만, 모두가 함께 기념한다. 소위 "오픈하우스"라 불리는 관습에 따라 말레이시아인들은 자신이 소속되지 않은 집단 외의 기념일에 참여하기도 하며, 종종 관련된 집에 방문하기도 한다.[164] 새해는 1월 1일이지만, 이 1월 1일은 정해진 것이 아니다. 일반적으로는 그레고리력의 1월 1일을 새해로 하며, 중국인들은 음력의 1월 1일을, 무슬림들은 이슬람력의 1월 1일을 새해로 한다. 이는 법으로도 옮겨지며, 따라서 이슬람 주에서는 그레고리력의 1월 1일을 새해로 간주하지 않는다. 또한 대부분의 주가 토요일과 일요일을 공휴일로 하는 데 반해, 일부 이슬람 주에서는 금요일과 토요일을 공휴일로 한다. 방학의 경우 3월 중순, 5월 말 내지 6월 초, 9월 초중순, 11월 초부터 연말까지 총 4개로 나뉘어져 있지만, 이는 중학교까지에 해당되며 대학교나 국제학교는 이를 따르지 않는다. 말레이시아의 기념일/공휴일은 싱가포르와 유사하다. 스포츠 말레이시아에서 인기를 끌고 있는 스포츠는 축구, 배드민턴, 필드하키, 볼링, 테니스, 스쿼시, 무술, 승마, 보트타기, 스케이트보드타기이다.[164] 축구는 말레이시아에서 가장 인기있는 스포츠이며, 2034년 FIFA 월드컵에 역사상 최초로 참가할 가능성을 보이고 있다.[165][166] 배드민턴 경기는 수천명의 관객들을 유혹하며, 1948년 이래 말레이시아는 토머스컵(남자들이 참여하는 세계 배드민턴 선수권 대회)을 개최한 4개국 중 하나가 되었다.[167] 1997년 말레이시아 론볼링 연맹이 등록되었다.[168] 스쿼시는 영국군에 의해 전래되었으며, 1939년 첫 경기가 열렸다.[169] 1972년 6월 25일 말레이시아스쿼시협회가 창설되었다.[170] 말레이시아는 동남아시아축구연맹에 제의한 상태이다.[171] 2014년 12월 남자 필드하키 국가대표팀이 세계에서 12번째를 기록했다.[172] 제3회 하키 월드컵이 쿠알라룸푸르의 독립광장에서 개최되었으며 10위를 기록했다.[173] 말레이시아에는 포뮬러 원 트랙이 있는데 그 중 하나가 스팡 인터내셔널 서킷이다. 1999년 첫 그랑프리 대회를 열었으며 총 310.408km(192.88마일)를 달렸다.[174] 말라야 연방 올림픽위원회가 1953년에 창립되었고, 바로 이듬해 국제올림픽위원회(IOC)에 의해 승인되었다. 말레이시아는 1956년 멜버른 하계 올림픽에 처음으로 참가했다. 1964년 말라야 연방 올림픽위원회가 말레이시아 올림픽 위원회로 개편되었고, 곧바로 모든 경기에 참여했다. 최다 선수가 참여한 올림픽 경기는 1972년 뮌헨 하계 올림픽으로 57명이 참가했다.[176] 말레이시아는 올림픽에서 총 6차례의 승리를 거두었으며, 그 중 5번은 배드민턴, 한 번은 플랫폼다이빙에서 승리했다.[177] 1950년부터 1962년까지는 말라야라는 이름으로, 1966년부터는 말레이시아라는 이름으로 코먼웰스 게임에 참여하고 있는데 말레이시아에서 개최한 건 1998년 쿠알라룸푸르에서 개최된 것이 처음이다.[178][179] 말레이시아의 대표적인 무술로는 실랏 믈라유(Silat Melayu), 킥복싱, 토모이(Tomoi)가 있다. 각주 외부 링크 말레이시아 대한민국 분류:중국어권 분류:말레이어권 분류:영어권 분류:영국의 옛 식민지 분류:입헌군주국 분류:유엔 회원국 분류:연방제 국가 분류:이슬람 협력 기구 회원국 분류:영국 연방 회원국 분류:동남아시아 국가 연합 회원국	https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A7%90%EB%A0%88%EC%9D%B4%EC%8B%9C%EC%95%84
{ "plaintext_start_byte": [ 0 ], "plaintext_end_byte": [ 61 ] }	Сколько просуществовал Третий рейх?	Гитлеровская Германия	russian	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	перенаправление Германия (1933—1945)	https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B8%D1%82%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 335 ], "plaintext_end_byte": [ 310, 394 ] }	ル・マン24時間レースの初代チャンピオンは？	ル・マン24時間歴代勝者	japanese	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	当項では、モータースポーツのクラシックイベントであるル・マン24時間の歴代優勝者 (メークスおよびドライバー) を列記する。加えて所属チームと運用された車両の型式、車両に装着したタイヤメークス、走行記録を併記する。勝者外部リンク All the cars, drivers, classifications, history, photos	https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%B324%E6%99%82%E9%96%93%E6%AD%B4%E4%BB%A3%E5%8B%9D%E8%80%85
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 844, 1158, 2423, 3331, 4214, 6478, 7719, 8586, 9448, 10405, 10745, 12034, 14964, 16486, 16879, 18034, 19422, 20271, 20906, 21185, 22031, 22774, 23063, 23730, 28282, 28690, 29509, 30155, 31334, 31536, 32283, 32664, 34203, 35061, 35893, 36979, 38176, 38256, 38549, 39067, 42088, 43252, 44485, 45061, 46565, 47529, 48230, 49346 ], "plaintext_end_byte": [ 843, 1157, 2422, 3330, 4213, 6462, 7718, 8517, 9447, 10360, 10744, 12033, 14963, 16442, 16848, 17997, 19386, 20214, 20856, 21135, 22004, 22773, 23062, 23700, 28261, 28660, 29508, 30125, 31300, 31535, 32282, 32634, 34173, 35031, 35863, 36978, 38146, 38255, 38548, 38983, 42055, 43221, 44437, 45060, 46495, 47528, 48229, 49263, 49520 ] }	متى بدأت الحملة الصليبية؟	حملات صليبية	arabic	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 325 ], "minimal_answers_end_byte": [ 329 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	الحملات الصليبية أو الحروب الصليبية بصفة عامة اسم يطلق حالياً على مجموعة من الحملات والحروب التي قام بها أوروبيون من أواخر القرن الحادي عشر حتى الثلث الأخير من القرن الثالث عشر (1096 - 1291)، كانت بشكل رئيسي حروب فرسان، وسميت بهذا الاسم نسبة إلى الذين اشتركوا فيه وكانت حملات دينية وتحت شعار الصليب من أجل الدفاع عنه وذلك لتحقيق هدفهم الرئيسي وهو السيطرة على الأراض المقدسة كبيت المقدس، ولذلك كانوا يخيطون على ألبستهم على الصدر والكتف علامة الصليب من قماش أحمر.[1][2][3][4] كان السبب الرئيس وراء سقوط البيزنطيين وهو الدمار الذي كانت تخلفه الحملات الأولى المارة من بيزنطة (مدينة القسطنطينية) عاصمة الإمبراطورية البيزنطية وتحول حملات لاحقة نحوها. كانت الحروب الصليبية سلسلة من الصراعات العسكرية من الطابع الديني الذي خاضه الكثير من أوروبا المسيحية ضد التهديدات الخارجية والداخلية. وقد خاض في الحروب الصليبية ضد عدد من المجموعات التي اشتملت على المسلمين، والوثنيين السلاف، والمسيحيين الروسية والأرثوذكسية اليونانية، والمغول، والأعداء السياسيين للباباوات. كان الصليبيون يأخذون الوعود ويمنحون التساهل. وتضع التقديرات عدد ضحايا الذين قضوا في الحروب الصليبية بين مليون إلى حوالي 3 مليون شخص.[5][6] هدف الحروب الصليبية في الأصل كان الإستيلاء على القدس والأراضي المقدسة التي كانت تحت سيطرة المسلمين، وكانت القاعدة التي أطلقت في الأصل استجابة لدعوة من الإمبراطورية البيزنطية الأرثوذكسية الشرقية لمساعدتهم ضد توسع المسلمين السلاجقة في الأناضول. كما يستخدم مصطلح الحروب الصليبية لوصف حروب معاصرة ولاحقة من خلال القيام بحملات إلى القرن السادس عشر في الأقاليم والتي لم تقتصر على بلاد الشام وحسب بل استهدفت الوثنيين في شمال أوروبا، وما اعتبرهم المعتقد المسيحي بالـ"الهراطقة"، والشعوب الخاضعة لحظر الطرد لمزيج من الدينية، والاقتصادية، وأسباب سياسية. كما أدت التناحرات التي نشبت بين المسيحيين والمسلمين على حد سواء لنيل الصلاحيات إلى نشوء التحالفات بين الفصائل الدينية ضد خصومهم، مثل التحالف المسيحي مع سلطنة رومية أثناء الحملة الصليبية الخامسة. كانت الحروب الصليبية بعيدة المدى السياسي، والاقتصادي، والتأثيرات الاجتماعية، والتي استمر بعضها في الأوقات المعاصرة. بسبب الصراعات الداخلية بين الممالك المسيحية والقوى السياسية، وبعض البعثات الصليبية قد تم تحويلها من الهدف الأصلي، مثل الحملة الصليبية الرابعة، والتي أسفرت عن كيس القسطنطينية المسيحية وتقسيم الإمبراطورية البيزنطية بين البندقية والصليبيين. وكانت الحملة الصليبية السادسة أول حملة صليبية دون مباركة البابا، وارساء سابقة ان الحكام بخلاف البابا أن يستهل حملة صليبية. يمتلك المؤرخون الحديثون آراء متباينة على نطاق واسع حول الصليبيين.[7] بالنسبة للبعض، كان سلوكهم غير متوافق مع الأهداف المعلنة والسلطة الأخلاقية الضمنية للبابوية، كما يتضح من حقيقة أن البابا حرم الصليبيين كنسياً في بعض الأحيان. غالبًا ما نهب الصليبيون أثناء سفرهم، واحتفظ قادتهم بشكل عام بالسيطرة على الأراضي التي تم الاستيلاء عليها بدلاً من إعادتها إلى البيزنطيين. خلال الحملة الصليبية الشعبية، تم قتل العديد من اليهود في ما يسمى الآن بمذابح راينلاند. وتم إحتلال القسطنطينية خلال الحملة الصليبية الرابعة. إلا أن الحروب الصليبية كان لها تأثير عميق على الحضارة الغربية: فقد حصلت دول المدن الإيطالية على تنازلات كبيرة في مقابل مساعدة الصليبيين والمستعمرات القائمة التي سمحت بالتجارة مع الأسواق الشرقية حتى في الفترة العثمانية، مما سمح لإزدهار جنوى والبندقية.[8] وعزز الصليبيين الهوية الجماعية للكنيسة اللاتينية تحت قيادة البابوية. وشكلوا منبعًا لروايات البطولة والفروسية والتقوى التي عززت الرومانسية والفلسفة والأدب في القرون الوسطى.[9] كما كان من نتائج الحملات الصلبية الباقية هو أنها زادات من تباعد وانشقاق المسيحية الغربية عن نظيرتها الشرقية،[10] بالرغم من أن هدف إرسال الكنيسة الكاثوليكية للحملة الأولى كان نظرياً بالأصل لتلبية الدعوة التي أطلقها إمبراطور بيزنطة ألكسيوس الأول كومنينوس للمساعدة في صد غزوات السلاجقة على بيزنطة.[11] التسمية سمي الصليبيون بهذا الاسم لأنهم نقشوا على صدورهم علامة الصليب. وفي النصوص العربية المعاصرة لتلك الأحداث كابن الأثير الجزري في كتابه الكامل في التاريخ، وأبى الفداء في كتابه المختصر في أخبار البشر سموا بالفرنجة أو الإفرنج أو الروم وسميت الحملات الصليبية بحروب الفرنجة. أما في الغرب فقد سمي الصليبيون بتسميات متعددة كمؤمني القديس بطرس (fideles Sancti Petri) أو جنود المسيح (milites Christi)، ورأى من كان مندفعا بدافع الدين من الصليبيين أنفسهم على أنهم حجاج، واستخدم إسم "الحجاج المسلحين" لوصفهم في إشارة إلى أن الحجيج لا يحمل السلاح في العادة. وكان الصليبيون ينذرون أو يقسمون أن يصلوا إلى القدس ويحصلوا على صليب من قماش يخاط إلى ملابسهم، وأصبح أخذ هذا الصليب إشارة إلى مجمل الرحلة التي يقوم بها كل صليبي. وفي العصور الوسطى كان يشار إلى هذه الحروب عند الأوروبيين بمصطلحات تقابل الترحال والطواف والتجواب (peregrinatio) والطريق إلى الأرض المقدسة (iter in terram sanctam) وظهور مصطلح "الحرب الصليبية" أو "الحملة الصليبية" على ما يبدو أول ما ظهر في بحث لمؤرخ بلاط لويس التاسع عشر، لويس ممبور سنة 1675. و من ضمن الأسباب كذلك أن طيلة فترة الحرب كانت الزوارق الشراعية والأسلحة والحواجز كلها تحمل علامة الصليب الحملات الصليبية على الوطن العربي كانت تقول أنها تخلص المسيحية. السياق التاريخي الوضع في منطقة الشرق كان الوجود الإسلامي في الأرض المقدسة الأولى بدأ مع الفتح الإسلامي لفلسطين في القرن السابع. ولم يلحظ أي تدخل من هذا بكثير مع الحج إلى الأماكن المقدسة المسيحية أو من الأديرة والطوائف المسيحية في الأراضي المقدسة، وكانت دول أوروبا الغربية أقل اهتماما بفقدان القدس، في العقود والقرون التي تلت ذلك، عن طريق غزوات المسلمين وعدائية أخرى من غير المسيحيين، مثل الفايكنغ، والسلاف، ومع ذلك، فإن نجاحات جيوش المسلمين وضع ضغوطا متزايدة على الإمبراطوريه البيزنطيه الارثوذكسيه الشرقية. من العوامل الأخرى التي ساهمت في هذا التغيير في المواقف الغربية ازاء الشرق حدثت في سنة 1009، عندما أمر الخليفة الفاطمي الحاكم بأمر الله بتدمير كنيسة القيامة[12] هناك اضطهادات أخرى تعرض لها المسيحيون المشرقيون في مصر،[13] وبلاد الشام والعراق منذ عهد الخليفة العباسي التاسع المتوكل على الله الذي اضطهد عمومًا إلى جانب المسيحيين واليهود جميع من يخالفه في المذهب الشافعي[14]. وفي عام 1039 سمح خلفه للإمبراطوريه البيزنطيه بإعادة بناء كنيسة القيامة. وسمح الحج في الأراضي المقدسة قبل وبعد إعادة بناء كنيسة القيامة.[12] حالة دول أوروبا الغربية أصل الحروب الصليبية تكمن في التطورات في أوروبا الغربية في وقت سابق من العصور الوسطى، فضلا عن تدهور حالة الإمبراطورية البيزنطية في الشرق الناجمة عن موجة جديدة من الهجمات التركية المسلمة. انهيار الإمبراطورية الكارولانجيه في أواخر القرن التاسع، جنبا إلى جنب مع الاستقرار النسبي للحدود المحلية الأوروبية بعد تنصير الفايكنج، والسلاف، والمجر، قد أنتجت الكثير من الطبقة المسلحة وبروز الطاقات التي كانت في غير محلها قتال بعضهم بعضا، وإرهاب السكان المحليين. حاولت الكنيسة كبح هذا العنف مع حركات السلام والهدنة مع الله، والتي كانت ناجحه إلى حد ما، لكن طبقة المحاربين كانوا يسعون دائما لايجاد منفذ لمهاراتهم، وأصبح فرض التوسع الإقليمي، أقل جاذبية بالنسبة لقطاعات كبيرة من النبلاء. وكان هناك استثناء واحد هو الاسترداد في إسبانيا والبرتغال، فرسان إسبانيا والبرتغال وبعض المرتزقة من أماكن أخرى في أوروبا في مكافحة الوجود الإسلامي. أعطى البابا إسكندر الثاني بركته لمسيحيي ايبيريا في حروبهم ضد المسلمين. جردت الحملات الصليبية أيضا غير محاربة الإسلام والمسلمين إذ كان هدفها في البداية أيضا محاربة البابا لمخالفيه، فقد جاء الصليبيون من شمال فرنسا إلى جنوبها لكي يقاتلوا الهراطقة الألبيجنسيين. فمنذ نهاية القرن الحادي عشر بدأت بوادر المقاومة ضد الكنيسة البابوية في روما وسيطرتها على شؤون الحياة الأوربية، وعند نهاية القرن الثاني عشر ذاعت الأفكار التي أخذ يواقيم الفلورى Jouchim Flora يدعو لها، وقد لاقت أفكاره الدينية الذيوع بسرعة ملحوظة. وسار يواقيم على نهج سان برنار الذي زعم أن العالم قد دخل عصر المسيح الدجال الذي يسبق قيام القيامة. وعلى حين أكتفى سان برنار بإدانة كبار الأساقفة على اعتبار أنهم أسرى الشيطان، فإن يواقيم جعل البابوية نفسها هي المسيح الدجال. وقلب بذلك حق وراثة بابا روما للمسيح رأساً على عقب. وحاز شعبية واسعة لدى جميع الفرق المخالفة، ونتج عن أفكاره هذه أن ظهرت عصبة جمعت حولها عدداً ضخماً من الأتباع في جنوب فرنسا تدعى الكارتاريون Czthari أي الأطهار أو الألبيجنسيون نسبة إلى بلدة Albi في مقاطعة تولوز والتي كانت معقلاً لهم. وعند نهاية القرن الثاني عشر كان سكان المدن الأثرياء ونبلاء تولوز وبروفانس إما أعضاء في الكنيسة الألبيجانسية وإما من المتعاطفين مع قادتها. وكانت البابوية في روما سنة 1200م ترى في السيطرة الألبيجنسية على جنوب فرنسا سرطان ينهش في جسد العالم المسيحي يجب استئصاله بأي ثمن، لأنها رأت فيها ديانة مختلفة. وتطورت الأحداث بالشكل الذي أدى إلى إعلان بابا روما قرار حرمان على ريموند السادس أمير تولوز، وإباحة أراضيه وأملاك الألبيجنسيين، فتحمس لذلك أمراء شمال فرنسا واندفعوا في حملة صليبية سنة 1209 قضت على الأمراء الأقطاعيين في جنوب فرنسا، واقتسموا إقطاعاتهم.كذلك يمكن أن نصور الغزو الجزئي الذي قام به الأنجلو ـ نورمان لأيرلندا على أنه نمط من أنماط الحروب الصليبية رغم أن ضحاياه كانوا من الكاثوليك. جاءت بداية الحروب الصليبية في فترة كانت فيها أوروبا قد تنصرت بالكامل تقريبا بعد اعتناق الفايكينج والسلاف والمجر للمسيحية.فكانت طبقة المحاربين الأوروبيين قد أصبحوا بلا عدو لقتاله، فأصبحوا ينشرون الرعب بين السكان، وتحولوا إلى السرقة وقطع الطرق والقتال في ما بينهم، فكان من الكنيسة ان حاولت التخفيف بمنع ذلك ضد جماعات معينة في فترات معينة من أجل السيطرة على حالة الفوضى القائمة. وفي ذات الوقت افسح المجال للأوربيين للاهتمام بموضوع الأرض المقدسة التي فتحها المسلمون منذ عدة قرون ولم يتسن للاوربيين الالتفات لها لانشغالهم بالحروب ضد غير المسيحيين من الفايكنج والمجريين الذين كانوا يشكلون المشكلة الاقرب جغرافيا سابقا، وكذلك بدأت الكنيسة تلعب دورا في الحرب الاستردادية في إسبانيا، حيث قام البابا إسكندر الثاني عام 1063 بمباركة المحاربين الذاهبين إلى الأندلس، الأمر الذي لعب دورا كبيرا في تكوين فكرة الحرب المقدسة. دوافعها الدافع الأساسي بعد انتصار السلاجقة على البيزنطيين استنجد البيزنطيون بمسحيي بلاد الغال (فرنسا) على أساس أنهما من نفس الديانة (المسيحية) وكانت الدوافع الاقتصادية والاجتماعية عوامل أساسية للدفاع عن الروم البيزنطيين. الدوافع الدينية كانت دعوة البابا للحروب الصليبية التي بدأها البابا أوربان الثاني في نوفمبر 1095 بعقده مجمعا لرجال الدين في مدينة كليرمونت فران الفرنسية، وكان الكثير من الحملات قد بررت بتطبيق "إرادة الرب" عن طريق الحج إلى الأرض المقدسة للتكفير عن الخطايا، وكانت الدعوات تروي عن اضطهاد الحكم الإسلامي للمسيحيين في الأرض المقدسة وتدعو إلى تحريرهم، خصوصا بعد تدمير وحرق كنيسة القيامة وهي أقدس موقع مسيحي على الإطلاق في 18 أكتوبر عام 1009 بأمر من الخليفة الحاكم بأمر الله الفاطمي. وتراجعت هذه الدوافع الدينية مع مرور الوقت لتصل إلى حد تدمير مدينة القسطنطينية المسيحية الشرقية في الحملة الصليبية الأولى والرابعة على أيدي الصليبيين أنفسهم. الدوافع الاجتماعية كان قانون الإرث المطبق في أوروبا ينص على أن يرث الابن الأكبر عقارات والده وعبيده بعد موته، وتوزع المنقولات بين أبنائه، وبسبب هذا القانون نشأت طبقة من النبلاء أو الأسياد الذين لم يكونوا يملكون اقطاعيات، فشاعت بينهم القاب مثل "بلا أرض" و"المعدم" دلالة على عدم ملكيتهم لقطعة أرض، ورأى الكثير من هؤلاء فرصتهم في الحملات الصليبية للحصول على أراض في الشرق، ورأى آخرون فيها فرصة لتوسيع أملاكهم بضم أملاك جديدة، كما كان الفقراء يجدون فيها فرصة لحياة جديدة أفضل ووسيلة تخرجهم من حياة العبودية التي كانوا يعيشونها في ظل نظام الإقطاع السائد في ذلك الوقت. ولا ننسى أيضا رغبة المدن الساحلية الأوروبية تحقيق مكاسب تجارية نظيرا لنقل المحاربين على سفنها ورغبة بعض فرسان أوروبا في التخلص من النظام الإقطاعي الفاسد عن طريق العيش في الشرق وهذا ما يعيد نفسه اليوم العلاقة مع الإسلام كانت العلاقات الخارجية لأوروبا مع المد الإسلامي لا تبعث على الطمأنينة، فالمسلمون الذين كانوا قد قاتلوا البيزنطيين منذ القرن السابع الميلادي قد وصلوا إلى جبال البيرينية (البرانس) في شمال إسبانيا وجنوب فرنسا بعد أن سيطروا على شمال أفريقيا، فكانت المناطق الأوروبية المتاخمة لحدود دولة الأندلس الإسلامية بشبه جزيرة إيبيريا وجزيرة صقلية تشعر بتهديد السيطرة الإسلامية عليها مما ساهم في تجنيد الأوروبيين بدافع الحماية والدفاع عن مناطقهم. التوترات بين روما والقسطنطينة رأت البابوية في السيطرة على الأرض المقدسة دعما كبيرا لنفوذها، كما رأت أيضا، في السيطرة على الكنيسة الشرقية بالقسطنطينية وسيلة لإعادة توحيد الكنيسة تحت ظلال البابوية، ولعبت العوامل الاقتصادية والتنافسية دورا بدا واضحا في الحملة الصليبية الرابعة. مما أدى إلى التضاؤل المستمر في دفاع الصليبيين عن الإمبراطورية البيزنطية. الحملات المشرقية الرئيسية يصعب الفصل بين الأحداث التي وقعت في فترة الحروب الصليبية. لكن المؤرخين يقسمون الحملات الصليبية المشرقية إلى الحملات التالية: حملة الفقراء أو حملة الشعب حملة قام بها الفقراء والأقنان وجمهور قليل من الفرسان، حيث كان الوعد الكنسي بالخلاص والفوز بالغنائم سببا مقنعا لمغادرة حياتهم البائسة والتوجه إلى تحرير القدس. وهذه الحملة قادها بطرس الناسك حتى وصولها إلى القسطنطينية عاصمة الإمبراطورية البيزنطية. وكانت الجموع تندفع دون توقف ودون انتظار أوامر القيادة، خلفت وراءها خرابا ونهبا في المجر والصرب واليونان وآسيا الصغرى، حتى سحقتهم قوات السلاجقة الأتراك في 21 أكتوبر عام 1096 م. وكان عدد الصليبيين 25 ألف رجل. الحملة الأولى تحركت في أغسطس عام 1096 من اللورين، طوابير قادها جودفري دي بوبون الرابع، وانضم إليها اتباعه (أخوه الأكبر الكونت يوستاس من بولون واخوه الأصغر بلدوين من بولون أيضا، كما انضم بودوان له بورغ ابن عم جودفري، والكونت بودوان من اينو والكونت رينو من تول) على إثر الدعوة التي إطلقت لها حملة الفقراء، مشت هذه الفصائل على طريق الراين-الدانوب التي سارت عليها قبلهم فصائل الفلاحين الفقراء. حتى وصلت القسطنطينية نهاية عام 1096. وأسفرت الحملة الأولى عن احتلال القدس عام 1099 وقيام مملكة القدس اللاتينية بالإضافة إلى عدّة مناطق حكم صليبية أخرى، كالرها(اديسا) وإمارة انطاكية وطرابلس بالشام. و لعبت الخلافات بين حكام المسلمين المحليين دورا كبيرا في الهزيمة التي تعرضوا لها، كالخلافات بين الفاطميين بالقاهرة، والسلاجقة الأتراك بنيقية بالأناضول وقتها. وباءت المحاولات لطرد الصليبيين بالفشل كمحاولة الوزير الأفضل الفاطمي الذي وصل عسقلان ولكنه تراجع بعدها أمام الجحافل الصليبية التي استكملت السيطرة على بعض البلاد الشامية والفلسطينية بعدها. الحملة الثانية بدأت الحملة الثانية عام 1147 وانتهت عام 1192. وكانت قد أعقبت فترة من الهدوء، دعا إليها برنارد دي كليرفو، وكان قادتها لويس السابع ملك فرنسا وكونراد الثالث هوهنشتاوفن إمبراطور الجرمان(ألمانيا)، وهي أول حملة يشترك فيها الملوك، تعرضت فيها الجحافل الألمانية لضربة قوية تمثلت في الجوع والمرض بعد هزيمة لحقت بها امام فصائل الخيالة التابعة لسلطان قونية السلجوقي جوار ضورليوم، كما منيت القوات الفرنسية بهزيمة خطرة بجوار خونة. انهك السلاجقة الصليبيين بغاراتهم المتواصلة. وفي 24 يونيو 1147 تلاقى لويس السابع وكونراد الثالث ووصية العرش ميليساندا مع اعيان القدس. ومضوا لحصار دمشق الحصينة، لان فتحها كان يبشر بغنائم وفيرة.دام الحصار خمسة أيام (من 23 إلى 27 يوليو). لكنه فشل. وتخلي ملك القدس بودوان وبارون طبرية عن مطلبهما بعد تدهور موقعهم العسكري بسبب مناورة عسكرية أو لعله برشوة قدمها لهما الوزير الدمشقي معين الدين أنر. وفي عام 491هـ/ 1097م؛ تجمعت قوات الصليبيين في القسطنطينية، وبعد أن تم إعدادها عبرت البسفور إلى الشام، ودارت بينهم وبين السلاجقة معركة عام 1097م، عند "ضورليوم"، ولكن هزم فيها السلاجقة، ثم استولى الصليبيون على أنطاكية في شمالي الشام، وأسسوا بها أول إمارة لهم، ثم استولوا على الرها في إقليم الجزيرة الشمالي، وأسسوا إمارتهم الثانية واتجهوا إلى مدينة القدس وبها بيت المقدس. وأمام أربعين ألف مقاتل، لم يستطع جيش الفاطميين فك حصارهم للمدينة الذي استمر شهرًا كاملا، ودخلوها في النهاية في 15 يوليو سنة 1099م، وأقاموا فيها مذبحة قضوا على سكانها جميعًا رجالا ونساءً وأطفالا وكهولا، واستباحوا مدينة القدس أسبوعًا يقتلون ويدمرون حتى قتلوا في ساحة الأقصى فقط سبعين ألفًا من المسلمين. ويذكر أن ريموند القائد الصليبي احتل "مَعَرَّة النعمان"، وقتل بها مائة ألف،ٍ وأشعل النار فيها، ثم أقاموا دولتهم الكبرى المعروفة باسم مملكة القدس. وفي هذه الحملة، ظلت بعض مدن الشام الهامة مثل حلب ودمشق في أيدي المسلمين. لقد تم الاستيلاء على القدس، وشعر الصليبيون أنهم حققوا واجبهم الديني باستعادة المدينة المقدسة. وقد قسم الصليبيون هذا الإقليم إلى أربع إمارات: إمارة الرُّها 492هـ/ 1098م، وتشمل أعالي نهري دجلة والفرات، وتقرب حدودها الجنوبية الغربية من حلب، وكانت عاصمتها الرها التي توجد في بعض الخرائط باسم إدريسّا. أما الثانية فهي إمارة أنطاكية، وتقع في الإقليم الشمالي جنوب غرب إمارة الرها. ثم تليها جنوبًا إمارة طرابلس وهي تقع في شريط ضيق على الساحل وهي أصغر هذه الإمارات. أما الرابعة فهي مملكة القدس، وتمتد حدودها الشرقية من قرب بيروت الحالية، ثم تتبع نهر الأردن حيث تتسع قليلا، وتتجه جنوبًا إلى خليج العقبة، وكانت عاصمتها القدس نفسها. وكان لكل إمارة من هذه الإمارات أمير أو حاكم يحكمها، لقد استولوا على القدس، وها هو ذا نصرهم قد تم، وها هي ذي أوروبا كلها في فرح متزايد، ولكن الخلافات بينهم قد عادت كأشد ما تكون بعد أن تم لهم النصر. معركة حطين في 4 يوليو 1187 وقعت معركة حطين التاريخية والمحورية. حيث انتصر فيها السلطان صلاح الدين الأيوبي سلطان مصر والشام. فحرر القدس في 2 أكتوبر 1187، الأمر الذي دفع بالبابا غريغوري الثامن إلى دعوة الحملة الصليبية الجديدة. الحملة الثالثة دعا إليها البابا غريغوريوس الثامن، عام 1187 رداً على استرداد صلاح الدين للقدس وعودتها للمسلمين. وقاد الجيوش الصليبية ملك فرنسا فيليب الثاني أغسطس، وريتشارد "قلب الأسد" ملك إنجلترا، وملك الجرمان (ألمانيا) فريدريك برباروسا. لكن برباروسا غرق في 1190 في نهر اللامس. فتشردت صفوف قواته.اما الفرنسيون والإنجليز، فلم ينتهوا من الاستعداد للحملة حتى 1190، وفي الطريق عمل ريتشارد الأول على توسيع نفوذه في صقلية مما وتر العلاقات مع الملك الفرنسي واضعف التحالف بينهما. قام الصليبيون بحصار عكا التي استسلمت في 12 يونيو 1191. وغادر فيليب عائدا إلى فرنسا، وجرت مذبحة بأمر ريتشارد وتحت قيادته في عكا. بعدها تمت محاولاته لاحتلال مدن أخرى.لكنها باءت كلها بالفشل، وفي عام 1192.عقد الصلح مع صلاح الدين، واحتفظ الصليبيون بشريط ساحلي يمتد من صور إلى يافا، وسمح صلاح الدين للحجاج والتجار بزيارة مدينة القدس والأماكن المقدسة. الحملة الرابعة دعا إليها البابا اينوقنتيوس الثالث في 1202. وكانت خطة الصليبيين الأولية تتلخص في دفع القوات إلى مصر, لضرب القوة الإسلامية الكبري في المنطقة.ثم شن الحرب منها باتجاه القدس.لكن البندقيين الذين تولوا أمر توجيه وتوفير وسائل النقل والغذاء للحملة مقابل 85 الف مارك ذهبي، اثّروا في مسار الحملة ووجهوها إلى القسطنطينية عمدا. لأن الصليبيين لم يوفروا المبلغ المتفق عليه. واسفرت الحملة عن تخريب وتدمير القسطنطينية عاصمة الدولة البيزنطية ومركز الثقافة الإغريقية العريقة، ولم تتخذ البابوية اجراءات فعلية تجاه هذا الحدث. وكانت تلك الحملة تمثل انحطاط الحملات الصليبية التي أصبحت فيما بعد بحاجة إلى تبرير مقنع، بعدما كانت امرا الهيا باسم الكنيسة. الحملات الطفولية حدثت في حدود عام 1212 وكانت هذه الحركة شبيهة بحملة الفقراء الأولى قبل 1096م، يختلف حولها المؤرخون لقلة ما كتب عنها. يرى بعض المؤرخين ان هاتين الحملتين لم تكونا سوى جموعا من الأقنان والفقراء الذين استاءوا من الفشل الذي لاقته الحملات السابقة بقيادة الأسياد، وان تسميتهم بالحملة الطفولية أو حملة الأطفال جاءت كاستعارة صورية لهذه الجموع. ولم تكن ترتبط حقيقة بكون المشاركين فيها من الأطفال. لكنها تصوير لفظي أصبح فيما بعد وهما تاريخيا. ويرى البعض من المؤرخين انها كانت حملتين اشترك فيها اعداد كبيرة من الأطفال، وإن لم تقتصر عليهم. مات العديد من المشاركين بسبب الجوع والظروف القاسية، وتفرقت الجموع وركب بعضهم السفن فوقعوا في أيدي القراصنة وبيعوا كعبيد في اسواق النخاسة. ولم يصل المشاركون في أي من الحملتين إلى الأرض المقدسة. الحملة الخامسة سعى البابا انوسنت الثالث إلى بدء حملة صليبية جديدة عام 1213. فبدأ بحملة وعظ دامت حتى انعقاد المجمع اللاتيني الرابع عام 1215 الذي اتخذ سلسلة من الإجراءات التي تتعلق بتنظيم الحملات الصليبية. تحركت قوات مجرية وجنوب ألمانية بقيادة اندارش الثاني وقوات نمساوية. ووصلت إلى عكا. وتوقفت هناك حتى انضمت إليها قوات ألمانية وهولندية. فتوجهوا إلى مدينة دمياط في شمال شرق الدلتا بمصر علي النيل. واستولوا عليها عام 1219. وتحت الحاح نائب البابا اونوريوس الثالث والقاصد الرسولي بيلاجيوس استكمل الهجوم نحو المنصورة. وفي ذلك الوقت بالذات بدأ فيضان النيل. وفتح المصريون السد علي النهر. وقطع المسلمون طريق التراجع على الصليبيين. وحاصرت قوات المسلمين الصليبيين باعداد كبيرة. وغرق المئات بمياه الفيضان. ووقع الصلح في 30 اغسطس 1221 لمدة 8 سنوات، وكان على الصليبيين مغادرة دمياط، ونفذوا ذلك في أوائل سبتمبر من نفس العام ومنيت الحملة الصليبية الخامسة بالفشل الذريع. الحملة السادسة قادها الإمبراطور فريدريك الثاني هوهنشتاوفن الألماني الذي أراد أن يحقق مقاصده دون أن يسحب سيفه من غمده في صيف 1228، ولم تحظ هذه الحملة بمباركة البابوية بل حرم الإمبراطور من الكنيسة لتأخره في تنفيذ نذره بأخذ الصليب. تفاوض فيها فريدريك مع السلطان الكامل مما اسفر في فبراير 1229 عن صلح لمدة 10 سنوات تنازل بمقابله السلطان عن القدس باستتثناء منطقة الحرم، وبيت لحم والناصرة وقسم من دائرة صيدا وطورون (تبنين حاليا) وكانت الحملة الأولى التي لا تبارك انطلاقها البابوية. الحملة السابعة أدت الهزيمة التي لحقت بقصائل الصليبيين عام 1244 وخسارتهم التامة للقدس إلى ترتيب الحملة الصليبية السابعة، فقادها الملك الفرنسي لويس التاسع وتوجه بها إلى مصر واستمرت الحملة بين عامي 1248 و1254، فسيطروا في البدء على دمياط ثم المنصورة، ولكن المسلمين بقيادة السلطان الصالح نجم الدين أيوب نجحوا في تدمير قواتهم وفي حصر بقاياها في المنصورة حتى استسلموا، ووقع لويس في الأسر حتى تم فديه عام 1250 فعاد إلى عكا وبقي فيها 4 سنوات قبل العودة إلى فرنسا بخفي حنين. الحملة الثامنة انطلق في هذه الحملة لويس التاسع ملك فرنسا في عام 1270 بعد حوالي 3 سنوات من التأخير، وقد قام بها عدد قليل من البارونات والفرسان الفرنسيون، إذ أن فشل الحملات الجلي وانحطاط سمعتها صدهم عنها، حتى أن مؤرخ سيرة حياة لويس التاسع الذي رافقه في حملته السابقة رفض الانضمام إليه هذه المرة، ويروي هذا المؤرخ ان نبأ الحملة الجديدة كان مفاجئا للغاية بالنسبة له شخصيا وبالنسبة للاشخاص الآخرين المقربين من الملك، وانه اذهل البارونات، وكانت المعارضة مجمع عليها تقريبا واضطر الملك إلى شراء حماسة الأسياد بالمال، ونذر مع الملك النذر الصليبي أبناءه الثلاثة وبعض تابعي الملك الآخرين، واتفق على أن توجه الحملة نحو تونس. بدأت المفاوضات مع المستنصر أمير تونس ولما نزل الصليبيون في تونس وصلت المفاوضات إلى طريق مسدود، وعندها انضم شارل الأول كونت انجو، الأخ الأصغر للويس وملك مملكة نابولي. واستولوا على قلعة قرطاجا القديمة، ولكن وباء دب في صفوف الفرسان، وتوفي على إثره الملك وافراد العائلة المالكة المرافقة باستثناء فيليب الابن البكر للملك الذي شفي، وفي نفس يوم وفاة الملك وهو 25 أغسطس 1270 وصل أخاه شارل الأول، وخاضت قواته برفقة قوات لويس بقيادة خلفه فيليب بضع معارك ناجحة ضد قوات أمير تونس، وفي أول نوفمبر 1270 وقعت معاهدة صلح مع المستنصر الزمتة بدفع جزية مضاعفة إلى ملك الصقليتيين، كما شملت حقوقا تجارية متبادلة، وبعد 17 يوما من التوقيع، ركب الصليبييون السفن وغادروا. الحملة التاسعة وقد حدثت حملات صليبية أخرى غير رئيسية منها: الحملة على الهراطقة الالبيجيين في جنوب فرنسا بين عام 1209 و1229، الحملة الصليبية على الإسكندرية بين عامي 1365 و1369 بقيادة الملك بطرس الأول ملك قبرص، حملة نيقيا عام 1396، وفي القرن الرابع عشر حدث أكثر من 50 حملة ضد البروسيين الهادينيشيين ومدينة ليتاور نظمها الحاكمون في مناطق ألمانيا، وفي القرن الخامس عشر حدثت 4 حملات صليبية ضد الهوسيين التشيكيين، ومن 1443 إلى 1444 حدثت آخر حملة صليبية ضد الامبراطورية العثمانية. الحملات الأوروبية الرئيسية الحملات الشمالية قام باباوات كاثوليك من أمثال سلستين الثالث وإينوسنت الثالث وهونريوس الثالث وغريغوري التاسع بإطلاق دعوات لشنِّ حملات عسكرية جديدة خلال القرن الثاني عشر بعد نجاح الحملة الصليبية الأولى. كان الهدف من هذه الحملات الصليبية نشر الدين المسيحي في المناطق الشمالية والشمالية الشرقية من أوروبا. وتُعرف هذه الحملات باسم الحملات الصليبية الشمالية[15] أو الحملات البلطيقية.[16] سعى الساكسون والدنماركيون والبولنديون في الحملة الوندية عام 1147 إلى نشر الدين باستخدام القوة العسكرية بين القبائل الوندية من السلاف البولابيين الذين عاشوا في مكلنبورغ ولوساتيا. أطلق البابا سلستين الثالث دعوة لحملة صليبية جديدة عام 1193، استجاب لهذه الدعوة الأسقف بيرتهولد من هانوفر عام 1198 فقاد جيشا كبيرا ألحقت به الهزيمة وقُتِلَ على أثرها. أصدر إينوسنت الثالث رداً على هذا مرسوماً بابوياً معلناً حملة صليبية جديدة استطاع فيها أسقف بريمن هارتفيغ من أوتليده مع أخوة السيف الليفونيين إخضاع كامل أراضي شمال شرقي منطقة البلطيق تحت سيطرة الكاثوليك.[17] وهبَ ملك بولندا كونراد الأول من ماسوفيا مدينة خيمنو إلى الفرسان التيوتون عام 1226، لاتخاذها قاعدة لشنِّ حملة صليبية على الأمراء البولنديين المحليين.[17][18]:96 مُنِيَ أخوة السيف الليفونيين بالهزيمة على يد الليتوانيين ولهذا قام البابا غريغوري التاسع بضم بقايا التنيظم إلى الفرسان التيوتون عام 1237 ليصبح تحت اسم التنظيم الليفوني.[18]:103 أكمل الفرسان التيوتون غزواتهم على البروسيين بحلول منتصف القرن الثالث عشر قبل غزوهم وتحويلهم أراضي الليتوانيين إلى المسيحية خلال العقود اللاحقة.[18]:221–222 كما اصطدم تنظيم الفرسان عسكرياً مع الكنيسة الأرثوذكسية شرقية في جمهوريتيّ نوفغورود وبسكوف. انتصر جيش نوفغورود الأرثوذكسي على السويديين الكاثوليك في معركة النيفا عام 1240، كما انتصر النوفغوروديون على التنظيم الليفوني في معركة الثلج عام 1242.[18]:104، 221 الحملة الكثارية حملة كاثار الصليبية (1209-1229) هي حملة عسكرية دامت 20 عاماً أطلقها البابا إينوسنت الثالث للقضاء على أتباع الطائفة الكَثارية التي انتشرت بين الكثير من سكان جنوب فرنسا، والتي عدتهم الكنيسة الكاثوليكية هراطقة وزنادقة. تعرض الكثار لقمع وحشي حيث يُقدر أن ما بين 200,000 إلى مليون شخص قتلوا في هذه الحملة الصليبية.[19] وضع التاج الفرنسي يده رسمياً على مقاطعة تولوز المتمتعة بالحكم الذاتي. وانخطبت وارِثة المقاطعة الوحيدة الكونتيسة جوان إلى الشقيق الأصغر للملك لويس التاسع ألفونس كونت بواتييه. لم ينجب الزوجان أي أطفال مما أدى إلى سقوط المقاطعة في أيدي الفرنسيين مباشرةً بعد وفاة جوان، وهو ما كان أحد دوافع الصليبيين من هذه الحملة.[18]:163–165 الحملة البوسنية الحملة الصليبية البوسنية (1235–1241) هي حملة عسكرية تم شنّها على الكنيسة البوسنية التي كانت متمتعة بالاستقلال إذ اُتهِمت بتبعيتها للطائفة الكثارية (البوغوميلية) ما جعلها تُعدّ من الهراطقة. ولكن من المحتمل أن الدافع وراء هذه الحملة أيضاً كان يكمن في الطموحات المجرية للسيطرة على مزيد من الأراضي. أُرسِلت بعثة لإدخال البوسنة في كنف روما عام 1216، إلَّا أنها باءت الفشل. شجَّع البابا هونريوس الثالث المجر على شنِّ حملة صليبية على البوسنة عام 1225. أخفقت هذه الحملة بعد هزيمة المجر على يد الغزاة المغول في معركة موهي إبَّان اجتياحهم لأوروبا. شجَّع البابا غريغوري التاسع شنَّ مزيد من الهجمات بدءاً من عام 1234، استطاع فيها البوشناق صدَّ المجريين عن بلادهم من جديد.[20] تأثيرات الحملات الصليبية كان للحملات الصليبية تأثيراً كبيراً على أوروبا في العصور الوسطى، في وقت كان السواد الأعظم من القارة موحدا تحت راية البابوية القوية، ولكن بحلول القرن الرابع عشر الميلادي، تفتت المبدأ القديم للمسيحية، وبدأ تطور البيروقراطيات المركزية التي شكلت فيما بعد شكل الدولة القومية الحديثة في إنجلترا وفرنسا وألمانيا وغيرها. كان تأثر الأوروبيين بالحضارة العربية والإسلامية كبيرا في فترة الحروب الصليبية، ولكن يرى العديد من المؤرخين أن التأثير الأعظم وانتقال المعارف الطبية والمعمارية والعلمية الأخرى كان قد حدث في مناطق التبادل الثقافي والتجاري التي كانت في حالة سلام مع الولايات الإسلامية، مثل الدولة النورمانية في جنوب إيطاليا ومناطق التداخل العربي- الإسلامي مع أوروبا في الأندلس ومدن الازدهار التجاري في حوض المتوسط كالبندقية وجنوه والإسكندرية، ولكن ما من شك بتأثر الأوروبين بالعرب خلال الحملات الصليبية أيضا، فكان تطور بناء القلاع الاوربية لتصبح أبنية حجرية ضخمة كما هي القلاع في الشرق بدلا من الأبنية الخشبية البسيطة التي كانت في السابق، كما ساهمت الحملات الصليبية في إنشاء المدن- الدول في إيطاليا التي استفادت منذ البدء من العلاقات التجارية والمبادلات الثقافية مع الممالك الصليبية والمدن الإسلامية. الحروب الصليبية في الذاكرة الإنسانية يرى المسلمون في الحروب الصليبية أنها كانت حروبا استعمارية، وتتلخص بأنها دموية، إقصائية بالإضافة لكونهم يرونها حروبا استغلالية انتهازية سعى قادتها من الفرنجة إلى تطويع إيمان البسطاء للسيطرة على ثروات ومقدرات الشرق ويرى المسلمون في شخصيات صلاح الدين والظاهر بيبرس أبطالا محررين، وكذلك يرى الأوروبيون الشخصيات المشاركة في الحروب الصليبية أبطالا مغامرين محاطين بهالة من القداسة، فيعتبر لويس التاسع قديسا ويمثل صورة المؤمن الخالص في فرنسا، ويعتبر ريتشارد قلب الأسد ملك صليبي نموذجي، وكذلك فريدريك بربروسا في الثقافة الألمانية. كما ينظر إلى مسمى حملة صليبية في عديد من الثقافات الغربية نظرة إيجابية على أنه حملة لأجل الخير أو لهدف سامي ويعمم المصطلح أحيانا ليتخطى الإطار الديني، فقد ترد عبارات كـ"بدأ فلان حملة صليبية لإطعام الجياع"، كما استخدم المصطلح من قبل الرئيس الأمريكي جورج بوش لوصف ما أسماه الحرب على الإرهاب في 11 سبتمبر 2001 في عبارة مثيرة للجدل "هذه الحملة الصليبية، هذه الحرب على الإرهاب سيستلزمها وقت."[21] أما في الشرق فيستغل المصطلح اليوم لوصم جماعات أو تحركات بأنها ذات دوافع عقائدية وأهداف استغلالية، أو للحصول على شرعية دينية لمواجهتها؛ وذلك بربطها بالذكرى المشتركة القاتمة لدى الشرق لحروب الفرنجة، فقد استخدم المصطلح من قبل معمر القذافي لوصف تدخل حلف الناتو في ليبيا بعد اندلاع ثورة 17 فبراير على نظام القذافي عام 2011 متهما الرئيس الفرنسي نيكولا ساركوزي بشن ما سماه القذافي "حرب صليبية جديدة" في أفريقيا وقائلا "نحن بوابة أفريقيا ترس أفريقيا درع أفريقيا. أفريقيا كلها وراءنا ومعنا وتدافع عن الأمة الإسلامية وتدافع عن الإسلام أمام حملة صليبية اعلنها رئيس فرنسا بنفسه".[22] مراجع وصلات خارجية - مطبعة جامعة كامبريدج * تصنيف:تنصير تصنيف:حروب صليبية تصنيف:صراعات في العصور الوسطى تصنيف:غزوات تصنيف:معارك الاسترداد	https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AA%20%D8%B5%D9%84%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%A9
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 627, 1365, 1709, 2251, 2629, 3195, 3664, 4350, 4863, 5474, 6043, 6418, 7127, 8021, 8615, 8931, 10262, 10757, 11178, 11610, 12421, 12765, 13244, 13631, 13887, 14049, 14159, 14229, 14720, 14881 ], "plaintext_end_byte": [ 577, 1331, 1708, 2250, 2628, 3161, 3663, 4309, 4862, 5473, 6042, 6417, 7126, 8020, 8614, 8930, 10261, 10743, 11177, 11609, 12420, 12764, 13243, 13621, 13886, 14049, 14146, 14219, 14694, 14861, 15046 ] }	Milloin Boris Jeltsin kuoli?	Boris Jeltsin	finnish	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 94 ], "minimal_answers_end_byte": [ 113 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Boris Nikolajevitš Jeltsin (, 1. helmikuuta 1931 Butka, Venäjän SFNT, Neuvostoliitto – 23. huhtikuuta 2007[1] Moskova, Venäjä) oli Venäjän ensimmäinen presidentti vuosina 1991–1999. Jeltsinillä oli myös keskeinen rooli Neuvostoliiton alasajossa, ja hänen presidenttikaudellaan Venäjällä tapahtui suuri joukko uudistuksia kohti markkinataloutta. Uudistusprosessi oli vaikea Neuvostoliiton lakkaamisen jätettyä jälkeensä suuria taloudellisia ja sosiaalisia ongelmia, jotka leimasivat Venäjän koko 1990-lukua. Jeltsinin kaudella syttyi Tšetšenian sota. Elämä ennen presidenttiyttä Varhaiset vaiheet Boris Jeltsin syntyi 1. helmikuuta 1931 Sverdlovskissa Neuvostoliitossa. Hän kävi Puškinin keskikoulun viimeiset luokat Bereznikissä Permin alueella. Jeltsin menestyi koulussa hyvin, mutta kurittomana luonteena hän oli usein riidoissa opettajien ja isänsä kanssa. Hän myös osallistui katutappeluihin. 12- tai 13-vuotiaana Jeltsin leikki armeijan varastosta viemällään kranaatilla, joka räjäytti hänen vasemman kätensä etusormen ja peukalon. Jeltsin kävi Sverdlovskissa Uralin polyteknistä instituuttia ja opiskeli rakennusalaa. Vuosina 1955–1957 Jeltsin toimi työnjohtajana rakennustyömaalla, josta yleni lopulta eri vaiheitten kautta Sverdlovskin rakennuskombinaatin johtoon 1965. Poliittinen ura Neuvostoliitossa Jeltsin oli kommunistisen puolueen jäsen vuodesta 1961 heinäkuuhun 1990. Hänestä tuli 1976 Sverdlovskin alueen puoluejohtaja. Vuonna 1977 hänet määrättiin toteuttamaan Venäjän viimeisen keisarin Nikolai II:n murhapaikan Ipatjevin talon purkaminen.[2] Myöhemmin Jeltsin on kuvaillut tapahtumaa vastenmieliseksi historian peittelyksi. Mihail Gorbatšov nimitti 1985 Jeltsinin politbyroon jäseneksi. Jeltsin oli NKP:n Moskovan kaupunkikomitean ensimmäinen sihteeri eli Moskovan pormestari 24. joulukuuta 1985–1987, jolloin hänet erotettiin politbyroosta ja pormestarin virasta hänen kritisoituaan Gorbatšovia ja uudistusten tahtia. Jeltsin esiintyi tuolloin Moskovassa populistina ja uudistajana.[2] Hänet alennettiin rakentamisesta vastaavan valtionkomitean ensimmäiseksi apulaiskomissaariksi. Gorbatšovin mielestä Jeltsin oli poliittisesti epäkypsä ja vastuuton. Vuoden 1989 vapaissa vaaleissa Jeltsin esiintyi marttyyrinä ja kritisoi perestroikaa sen epäonnistumisessa parantaa ihmisten elämänlaatua. Jeltsin valittiinkin selvästi kansanedustajien kongressiin.[2] Kreml oli aloittanut jopa Jeltsinin vastaisen parjauskampanjan, mikä ei kuitenkaan horjuttanut Jeltsinin kansansuosiota. Kansa oli tyytymätön maan johdon politiikkaan. Hänet valittiin Venäjän sosialistisen federatiivisen neuvostotasavallan korkeimman neuvoston puheenjohtajaksi eli presidentiksi toukokuussa 1990. Samoihin aikoihin kommunistisen puolueen johtava asema purettiin, ja monipuoluejärjestelmä perustettiin. Venäjän julistauduttua itsenäiseksi Jeltsin erosi Neuvostoliiton kommunistipuolueesta heinäkuussa 1990. 12. kesäkuuta 1991 järjestetyssä presidentinvaalissa Jeltsin sai 57 prosenttia äänistä, ja hänestä tuli Venäjän ensimmäinen presidentti 10. heinäkuuta 1991. Vallankaappaus ja uusi aikakausi Epäonnistunut vallankaappausyritys 18. elokuuta 1991 pyrki Mihail Gorbatšovin ja Jeltsinin syrjäyttämiseen. Jeltsin oli mukana käännyttämässä armeijan joukkoja vallankaappaajia vastaan. Kansanjoukot puolustivat Valkoista taloa asettumalla ihmiskilviksi Venäjän parlamentin ympärille, ja Jeltsin piti kansalle puheen panssarivaunun päältä. Vallankaappaajat pakenivat 21. elokuuta Moskovasta. Kaappausyrityksen päätyttyä Jeltsiniä pidettiin sankarina. Gorbatšovin valta oli mennyttä. Vaikka hän palasikin Neuvostoliiton presidentiksi, poliitikot eivät enää totelleet häntä. Syksyllä 1991 Venäjä valtasi ministeriön toisensa jälkeen ja marraskuussa 1991 Jeltsin kielsi kommunistipuolueen Venäjällä. Ukraina erosi Neuvostoliitosta kansanäänestyksellä joulukuun alussa 1991, jonka jälkeen Jeltsin tapasi neuvostotasavaltojen johtajat Belavežkaja Puštšassa Valko-Venäjällä. Kokouksessa perustettiin Itsenäisten valtioiden yhteisö ja neuvostotasavallat tunnustivat toisensa itsenäisiksi. Gorbatšov erosi 25. joulukuuta 1991 ja Neuvostoliitto virallisesti lakkasi olemasta. Aika presidenttinä Ensimmäinen kausi Jeltsin aloitti uuden aikakauden vapauttamalla tuotteiden hinnat 2. tammikuuta 1992, jolloin myös kansalaiset saivat matkustaa vapaasti ulkomailla. Hintojen vapautus ajoi maan nopeasti räjähdysmäiseen inflaatioon, joka köyhdytti tavallisen kansan. Toisaalla monet entiset Komsomolin aktiivit ja entisen kommunistipuolueen jäsenet rikastuivat luottokeinottelulla ja Neuvostoliiton omaisuuden yksityistämisestä syntyneillä mahdollisuuksilla. Raskaat uudet verot astuivat voimaan, mutta niitä kierrettiin. Jeltsinin ajan politiikkaa leimasi vapautuminen, lehdistön vahvistaminen demokratian apuvälineeksi vapauttamalla se säädetystä arvonlisäverosta, yksityistäminen sekä yksityistämisen myötä syntynyt oligarkkien välinen kilpailu myös lehdistössä ja televisiossa. Inflaatio ja teollisuuden sekä erityisesti koneenrakennusteollisuuden kuin myös vahvan ruplan politiikan aiheuttama kollektiivisen maatalouden kriisi aiheuttivat talouden uudelleen suuntautumisen kevyeen teollisuuteen sekä maahantuontiin. Nämä aiheuttivat Venäjän federaation neuvostomielisten elementtien voiman heikkenemisen. Jeltsinin kansansuosio heikkeni nopeasti talousuudistusten edetessä, sillä Jeltsin ei kyennyt muun muassa keräämään maasta veroja palkkojen maksuun. Räjähdysmäinen inflaatio nosti elintarvikkeiden hintoja ja mitätöi monien keskituloisten säästöt. Vanhat mummot myivät tavaroitaan torilla ostaakseen ruokaa. Ihmiset alkoivat kaipailla Neuvostoliittoa, jossa toimeentulo oli niukka, mutta varma. Jeltsin vaihtoikin pian pääministeriksi uudistukset aloittaneen Jegor Gaidarin tilalle maltillisemman Venäjän kaasuyhtiön johtajan Viktor Tšernomyrdinin. Jeltsinin kauden alussa maata hallittiin lähinnä presidentin asetuksilla, sillä parlamentin ja presidentin välit olivat tulehtuneet pahoin. Neuvostoaikoina valittu parlamentti alkoi vastustaa Jeltsinin politiikkaa keväällä 1992. Kommunistit yrittivät saada maan hallintaan parlamentissa. Parlamentti koetti kaataa Jeltsinin laillisesti monta kertaa keväällä 1993. Aleksandr Rutskoi syytti monia Jeltsinin hallituksen jäseniä korruptiosta ja kokosi todisteita korruptiosta muun muassa Jegor Gaidaria, Gennadi Burbulisia, Mihail Poltoraninia, Vladimir Šumeikoa ja Aleksandr Šohinia, Anatoli Tšubaisia ja ulkoministeri Andrei Kozyrevia vastaan. Jeltsin erotti pian Rutskoin, ja öljyrikkaat Tatarstan ja Baškiria halusivat erota Venäjästä. Venäjä neuvotteli niiden kanssa sopimukset, jotka toivat niille muun muassa verohelpotuksia. Kommunistit yrittivät 26. maaliskuuta 1992 ajaa parlamentissa läpi Jeltsinin kaatamiseen tähtäävän epäluottamuslauseen, mutta eivät onnistuneet. Jeltsin voitti 25. huhtikuuta 1993 kannatustaan mittaavan kansanäänestyksen. Jeltsin sääti 1. syyskuuta 1993 asetuksen, joka pidätti virasta varapresidentti Rutskoin. Parlamentin puhemies Ruslan Hasbulatov julisti asetuksen olevan perustuslain vastainen.[3] Jeltsin hajotti vastoin vielä voimassa olevaa Neuvostoliiton lain pykälää hankalan parlamentin 21. syyskuuta 1993. Tämän lain mukaan hajottaminen johtaisi presidentin vallan menetykseen. Tämän jälkeen parlamentin Jeltsiniä vastustava puhemies Hasbulatov ja varapresidentti Aleksandr Rutskoi julistivat neuvostovaltion jälleen voimaan. Rutskoi julistettiin venäläisten saartamassa parlamenttitalossa presidentiksi. Venäjää uhkaisi ”punaruskeitten”, kommunistien ja fasistien valta. Jeltsin onnistui kukistamaan vastustajansa, koska onnistui saamaan puolustusministeri Pavel Gratšovin johtaman armeijan puolelleen. Armeija muun muassa tulitti opposition valtaamaa parlamenttitaloa tykillä. 12. joulukuuta valittiin uusi parlamentti, jossa oli suuri määrä kommunisteja ja liberaalidemokraatteja, mutta Jeltsinin puolue "Venäjän valinta" menestyi heikosti. Samoihin aikoihin pidettiin perustuslakia säätävä kokous. Uusi perustuslaki takasi Venäjän presidentille laajat valtaoikeudet: oikeuden nimittää hallitus, erottaa pääministeri ja myös oikeuden erikoistapauksissa hajottaa duuma. Venäjän uusi perustuslaki hyväksyttiin kansanäänestyksen yksinkertaisella enemmistöllä, ja se toimi perustana myös muulle uudenlaisen Venäjän federaation lainsäädännölle. Vuonna 1993 alkanut yksityistäminen siirsi omaisuuden lopulta kansalta keinottelijoille, kun yksityistämiskupongit kasautuivat ennestään hyvätuloisten käsiin. Yhdellä kupongilla pystyi inflaation vuoksi lopulta ostamaan yhden vodkapullon. Yksityistämisellä pyrittiin taistelemaan kommunismin uhkaa vastaan. Vaikka Jeltsin antoikin Venäjän federaation alueille suuren vallan, niiden itsenäistymistä hän ei sentään suvainnut. Tšetšenia oli irtautunut Venäjästä jo vuonna 1990. Jeltsin antoi käskyn aloittaa ensimmäinen Tšetšenian sota. Venäläiset kärsivät sodassa suuria tappioita, koska he eivät osanneet vastata tšetšeenien sissitaktiikkaan. Venäläiset pommittivat maan pääkaupunkia Groznyitä ankarasti, minkä Jeltsin ensin kiisti, sitten nuhteli niistä asevoimien päällikköä Pavel Gratševia ja jätti asian silleen. Jeltsin ei myöskään puuttunut venäläisten sodassa tekemiin raakuuksiin, joista Venäjän älymystö ja kansainväliset ihmisoikeusjärjestöt keskustelivat. Paikoillaan junnaava, raaka ja tappiollinen sota myös osaltaan heikensi Jeltsinin kansansuosiota. Jeltsin halusi sodassa pysäyttää Venäjää uhkaavan hajoamisen kukistamalla Džohar Dudajevin johtamat itsenäisyysmiehet ja kontrolloida Tšetšeniaan pesiytynyttä, vaikutuksensa Venäjällekin ulottanutta rikollisuutta. Ennen vaaleja Jeltsin lupasi lopettaa Tšetšenian sodan ja hankki puolelleen sodanvastustaja Aleksandr Lebedin kommunistien riveistä. Kun Jeltsin voitti vaalit, hän jatkoi sotaa täydellä teholla. Jeltsin päätti lopettaa sodan vuonna 1996, ja Lebed neuvotteli samana vuonna rauhansopimuksen. Valtansa huipulla Jeltsin alkoi nimittää sukulaisiaan valtansa avainvirkoihin, muun muassa tyttärensä Tatjana Djatšenkon 1996 neuvonantajaksi. Kremliin syntynyttä Jeltsiniä tukevien oligarkkien ja muiden ryhmittymää kutsuttiin ”perheeksi”. Siihen kuuluivat presidentinhallintoa johtanut Alexander Vološin, presidentin tytär Tatjana Djatšenko ja hänen myöhempi miehensä Valentin Jumašev, Jeltsinin avustaja Pavel Borodin ja oligarkit Berezovski ja Abramovits.[4] Toinen kausi Jeltsin valittiin presidentiksi toisen kerran kesän 1996 presidentinvaaleissa. Jeltsinin kansansuosio oli ennen vaaleja vain noin 10%. Aluksi nykyaikainen, virtaviivaistettu kommunistijohtaja Gennadi Zjuganov näytti olevan varma voittaja, ja Jeltsin sai ensimmäisellä kierroksella vain 35% äänistä. Venäjän suurliikemiehet, oligarkit pelkäsivät vaalien ennakkosuosikin kommunisti Zjuganovin voittavan vaalit. Jeltsin lähti kuitenkin vaaleihin ja hyvin suunniteltu massiivinen vaalikampanja ja valtamedia, kuten oligarkki Boris Berezovskin mediaimperiumin tuki käänsi 54% kansasta äänestämään Jeltsiniä. Jeltsin nähtiin tanssimassa televisiossa nykymusiikin tahdissa. Toisella kierrokselle Jeltsin saikin yli puolet äänistä. Jo marraskuussa 1996 Jeltsin joutui nelinkertaiseen ohitusleikkaukseen ja oli sairaalassa kuukausia.[5] Jeltsinin toista presidenttikautta leimasi hänen heikko terveytensä. Kulissien takana käytiin valtataistelua seuraavasta presidentistä. Jeltsin vaihtoi pääministereitä tiuhaan tahtiin sillä hän pelkäsi heistä tulevan hänen haastajiaan. Jeltsinillä oli huonot välit esim. Moskovan pormestariin Juri Lužkoviin. Jeltsiniäkin alettiin syyttää korruptiosta. Jeltsinin turvallisuuspalvelun kenraali Koržakovin mukaan suurliikemies Roman Abramovitš oli Jeltsinin ”perhettä” eniten tukenut oligarkki. Vastapainoksi Jeltsin tuki Abramovitšiä rikossyytteitä vastaan. Ne koskivat valtion omaisuuden anastusta. Vuonna 1998 Venäjä ajautui pahaan talouskriisin. Osin tämä yhtenäisti Venäjää, koska talousvaikeuksiin ajautuneet itsenäistymishaluiset tasavallat tukeutuivat Venäjään[6]. 15. toukokuuta 1999 Jeltsin selvisi epäluottamuslauseesta, jonka antoi duuman oppositio, demokraatit ja kommunistit.[7][8] Jeltsin erotti 9. elokuuta 1999 impulsiiviseen tapaansa hallituksensa, ja uudeksi pääministeriksi tuli Vladimir Putin. Jeltsin oli viimeiset kuukaudet epäsuosittu, vain kaksi prosenttia kansasta kannatti häntä.[8] Valtakunnansyyttäjä Juri Skuratov syytti 1999 Jeltsiniä ja hänen tyttäriään Tatjana Djatšenkoa ja Jelena Okulovaa lahjusten ottamisesta sveitsiläiseltä Mabetexilta, joka oli saanut merkittäviä sopimuksia. Pian tämän jälkeen Jeltsin yritti erottaa Skuratovin, mutta liittoneuvosto hylkäsi erottamispäätöksen kolme kertaa. Myöhemmin Skuratov liitettiin seksiskandaaliin ja valtakunnallinen tv-kanava näytti filmin, jossa hän puuhaili prostituoitujen kanssa. Terveysongelmista kärsinyt Jeltsin ilmoitti siirtyvänsä syrjään juuri ennen vuosituhannen vaihdetta 31. joulukuuta 1999 ja nimitti pääministeri Putinin virkaatekeväksi presidentiksi kevään 2000 presidentinvaaliin saakka. Päästyään presidentiksi Putin varmisti ensitöikseen että Jeltsin sai täyden koskemattomuuden kaikista rikosoikeudellisista syytteistä.[9] Kuolema Boris Jeltsin kuoli sydänkohtaukseen [10][11] 23. huhtikuuta 2007 76 vuoden ikäisenä.[12][13]. Jeltsin haudattiin Novodevitšin hautausmaalle 25.huhtikuuta 2007,[14] . Jeltsinin ruumis oli näytillä Kristus Vapahtajan katedraalissa Moskovassa .[15] Jeltsin oli ensimmäinen Venäjän valtionpäämies 113 vuoden jälkeen joka haudattiin kirkollisin menoin sitten tsaari Aleksanteri III:n kuoleman jälkeen.[16] Presidentti Putin julisti Venäjälle Jeltsinin kuolinpäivänä kansallisen surupäivän[17] Katso myös Helsinki Summit 1997, Jeltsinin ja Bill Clintonin tapaaminen Lähteet Citation error, replace with{{cite book\| author = Evangelista, Matthew\| title = Tshetshenian sodat — Hajoaako Venäjä?\| others = Translated by Yli-Vakkuri, Juhani\| publisher = LIKE\| year = 2004\| id = ISBN 952-471-425-6}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Luukkanen, Arto\| title = Projekti Putin\| publisher = WSOY\| year = 2008\| id = ISBN: 978-951-0-33079-1}} Check date values in: \|accessdate=, \|date= (help)CS1 maint: unrecognized language (link) Viitteet Kirjallisuutta Boris Jeltsin, Jeltsin, WSOY Juva 1990, ISBN 951-0-16361-9 Boris Jeltsin, Presidentin päiväkirja, Helsinki, Otava, 1994, ISBN 951-1-13375-6 Aiheesta muualla Luokka:Venäjän presidentit Luokka:Venäjän puolustusministerit Luokka:Vuonna 1931 syntyneet Luokka:Vuonna 2007 kuolleet Luokka:Seulonnan keskeiset artikkelit	https://fi.wikipedia.org/wiki/Boris%20Jeltsin
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 451, 1015, 1353, 1865, 2762, 3490, 3883, 4472, 5258, 5750, 6850, 7757, 8433, 9309, 9897, 10446, 10923, 11329, 11404, 11460, 11822, 11963, 12177, 12716, 13471, 14085, 14695, 15113, 15708, 16201, 20272, 20719, 20789, 22643, 22987, 23400, 23821, 24101, 24557, 25044, 25456, 25931, 26138, 26654, 26749, 27720, 28167, 28842, 29261, 29662, 30085, 30474, 31252, 31985, 32421, 33001, 33284, 33378, 34147, 34533, 35181, 35250, 36332, 36952, 37255, 37355, 38075, 38394, 38942, 39228, 40475, 40542 ], "plaintext_end_byte": [ 450, 1014, 1352, 1864, 2747, 3489, 3882, 4464, 5257, 5749, 6849, 7756, 8403, 9301, 9882, 10434, 10922, 11320, 11403, 11459, 11821, 11962, 12176, 12715, 13449, 14084, 14678, 15098, 15707, 16167, 20255, 20718, 20788, 22617, 22986, 23386, 23820, 24100, 24556, 25043, 25455, 25930, 26137, 26620, 26710, 27719, 28166, 28821, 29260, 29635, 30084, 30461, 31232, 31974, 32406, 33000, 33272, 33370, 34107, 34519, 35180, 35220, 36321, 36944, 37247, 37327, 38047, 38383, 38886, 39220, 40451, 40540, 40880 ] }	2018년 프랑스에서 가장 높은 빌딩은 무엇인가?	롯데월드타워	korean	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	롯데월드타워()는 대한민국 서울특별시 송파구 신천동 롯데월드몰 단지 내에 위치한 마천루이다.[1][2][3] 지상 123층, 높이 555m의 마천루로 2010년에 착공을 시작하여 2015년 12월 22일 123층까지 상량완료했으며, 2016년 3월경 첨탑공사가 완료됨으로써 외장 공사가 완료되었고, 2016년 12월 22일에 완공되었다.[4][5][6] 2017년 4월 3일에 오픈했다.[7][8][9] 본래 1994년 추진 당시에는 단순히 제2롯데월드()라는 이름으로 추진했다. 이는 실제 1989년 롯데월드를 개관한 다음 그 바로 옆에 짓는 복합 단지였으므로, 제2롯데월드라는 명칭으로 통용되었고 이후 2006년 본격적으로 재추진하면서 마천루의 정식 명칭은 '롯데수퍼타워' 또는 롯데슈퍼타워()로 정해졌다.[10][11] 그러나 제2롯데월드에 있는 마천루다 보니 속칭으로 '제2롯데월드' 혹은 '제2롯데월드타워'라는 명칭으로도 불렸다. 착공 이전에는 롯데월드프리미엄타워()라는 명칭으로 알려진 바가 있고 2009년 본격적으로 공사에 들어갔으나, 2010년 마천루 명칭을 기존 '롯데수퍼타워'에서 '롯데월드타워'()로 바뀌었고, 제2롯데월드와 롯데월드타워의 명칭은 지금에 이르고 있다.[12][가] 롯데월드타워는 한반도에서 가장 높은 마천루가 되었다.[나] 또한 세계에서 6번째로 높고 아시아에서 3번째로 높고 대한민국에서는 국내 최초의 최고층 건물이 되었다.[다] OECD 국가 중에서는 미국의 1WTC(원 월드 트레이드 센터, 541m)를 제치고 가장 높은 마천루가 되며, 세계에서 두번째로 높은 전망대(500m)를 가지게 된다. 흔히 제2롯데월드</b>라고 하는 건물이 바로 이 마천루다.[13][14][15] 건축가는 콘 페더슨 폭스, 구조공학은, 레슬리 얼 로버트슨, 엔지니어링 서비스는 시스카 헤네시 그룹, 관리는 롯데건설, 리프트 공급 업체은 OTIS엘리베이터 회사다. 총 공사비는 약 3조 8000억원이고, 현재까지 연인원 약 77만 6천여명이 공사인원으로 투입됐다. 2015년 9월 기준 롯데월드타워에 투입된 콘크리트 양은 약 19만 5천m3다.[라] 사용된 철골과 철근은 각각 4만톤이 넘는다.[마] '한국 건축 기술의 집약체'로 불리며, 공사에 참여한 국내 건설사 및 직원들이 초고층 건설기술을 습득해 향후 해외 초고층 건축 수주에 긍정적 영향을 줄 것으로 기대된다. 한편으로는 주요 건축 기술을 모두 외국 회사가 맡아 국내 건축업계의 한계성을 보여준다는 지적이 있다.[16][17] 역사 계획 1987년 롯데그룹이 롯데월드 부지 바로 옆에 108층 마천루 '제2롯데월드'를 구상을 발표했고 1990년 100층 신축이 불가능하다는 판정을 받게된다.[18] 1994년 12월 '제2롯데월드' 사업의 구체적인 계획(지상 108층, 고도 450m)을 발표. 이 계획의 발표로, 제2롯데월드는 서울 여의도의 '21세기 파이낸스 센터', 강남의 '삼성타운'과 더불어 대한민국의 3대 '100층 마천루' 프로젝트 중 하나가 된다. 1995년 10월 신격호 롯데그룹 회장은 세계적 관광시설 꼭 세우겠다고 계획하였다.[19] 그러나 1996년 제2롯데월드 108층 빌딩을 포기하고 35층 ~ 40층짜리 빌딩을 계획했다.[20] 이후 1997년에는 제2롯데월드의 높이는 450m에서 143m로, 층수는 108층에서 36층으로 감소되었다. 이후 건축물과 실내 테마파크 계획하고 2000년 5월에 지상 36층으로 공사 예정이었지만 외환 위기와 성남 서울공항의 이착륙 안전 문제로 인하여 인허가가 나지 않아, 일단 제2롯데월드 사업은 무산되었다. 이후 2002년 8월 본래 계획 108층, 450m를 524m(첨탑 포함시 555m), 지하 4층, 지상 112층, 지상 3층 ~ 11층 규모의 쇼핑몰과 호텔의 타워 빌딩으로 계획 및 설계변경을 추진하고[21] 그 해 9월 롯데는 잠실에 제2롯데월드의 건설이 가능하다는 이야기를 한다.[22] 2006년 완공 예정으로 증축 계획하고 다시 제2롯데월드 사업을 추진하기 시작했다. 2006년 롯데슈퍼타워라는 명칭으로 착공식을 진행했지만 서울공항 문제로 인하여 공사가 곧바로 중단되었다. 개발 이후 2009년 3월 31일에 112층 건물 건축 허가가 이루어진 후 성남 서울공항의 활주로 각도(약 3도)를 조정하는 등의 대책과 함께 건설 허가가 이루어졌다. 2010년 11월 11일에 123층 건물 건축 허가가 이루어진 후, 높이는 555m, 지상 123층, 지하 7층으로, 본격적인 공사를 시작하고 2011년 '롯데수퍼타워()'에서 '롯데월드타워()'로 명칭을 변경했다.[23] 2011년에 메가 칼럼을 철거하고 초록색 코어부가 올라갔다. 2012년에 지상골조공사의 속도가 증가하고 패스트-트레크(Fast-Track) 공법이 도입되었다. 롯데월드몰이 건설되고 있다. 2013년 1월에 초고층 건축체험 프로그램 운영을 시작하다가 2월에 종료되었다. 이후 2014년 2월 16일에 47층 컨테이너 박스에서 화재가 발생해 25분만에 진화. 이로 인하여 서울시가 47층 철골 공사 일시 중단 명령을 내림에 따라, 철골 공사가 약 1주일 정도 늦추어지고(단, 47층 이외의 공사는 그대로 진행됨.) 5월 당초 롯데월드타워의 주변부 건물인 롯데월드몰이 개장할 예정이었으나 공사 과정 중에 발생한 몇몇 사고들로 인해 조기 개장이 취소되었다. 이후 2014년 5월에 에비뉴엘동 및 캐주얼 동 엔터테인먼트 동이 오픈하였다. 49층 공사 현장이 공개된 2014년 8월 6일에는 건설 노동자들이 방문하였다.[24] 9월 6일 사전이 오픈하였고 9월 둘째주에 10일간 프리오픈을 진행하였다. 또한 본래 서울시가 9월 말 롯데월드타워 저층 건물 3개동(에비뉴엘동, 쇼핑몰동, 엔터테인먼트동) 임시개장 승인여부를 발표할 예정이었으나 박원순 서울시장의 9월 21일부터 30일까지 열흘간 미국 출장으로 인해 그 다음달 초로 임시개장 승인 발표가 늦춰줬다. 2014년 10월에 에비뉴엘동, 쇼핑몰동, 엔터테인먼트동 등이 오픈하였고 10월 14일 명품관 에비뉴엘과 롯데마트, 롯데 하이마트가 오픈, 10월 15일 영화관 롯데시네마 오픈, 10월 16일에 쇼핑몰, 면세점, 수족관이 오픈 2014년 12월 롯데시네마 월드타워 14관의 진동 논란과 롯데월드 아쿠아리움 누수 논란으로 서울특별시로부터 사용 중지 명령을 받았다. 이후 2015년 3월 24일에 롯데월드타워가 100층(413.65m)을 돌파했다.[25] 5월 12일에 롯데시네마 월드타워, 롯데월드 아쿠아리움 재개장을 하였고 사전 예약한 약 3만 7000명에게 3일간 시설을 무료로 개방하는 프리 오픈 행사를 가졌다. 1개월 뒤인 2015년 9월에 쇼핑몰동 7~11층 위치한 클래식 전용 콘서트홀인 롯데홀 개장했고 10월 1일 통일로 내일로를 설치했다.[26] 그 후 롯데월드타워와 롯데월드몰 1주년이 있었다. 12월에는 123층까지 올라갔다.[27] 같은 해 12월 20일에는 13만 800개의 LED조명이 켜지고 '루미 아트쇼'가 진행되었다.[28] 12월 22일에는 상량식이 있었고 123층 돌파하였고 마지막 철골을 받고 건물 골조는 이미 완성되었다.[29][30] 12월 30일 ~ 12월 31일에 2016 새해 트위스트 쇼를 진행했다. 이후 2016년 1월 1일에 2016 새해 트위스트 쇼를 진행했고 도약! 대한민국을 설치했다.[31] 3월 17일은 완성시 높이에 도달, 3월 21일은 코스틸이 제2롯데월드에 슈퍼데크 66% 시공하였다.[32] 5월 11일 ~ 12일에 태극기와 대한민국 만세!가 철거되고 6월에 한달 더 달다가 철거하고 10월 3일에 외부 공사가 완료되었다.[33] 12월 22일에 롯데월드타워가 완공되었고 12월 31일에는 루미아트 쇼 2017 LED 카운트 타운이 시작되었다. 100층이 넘는 빌딩을 계획해서 3번이 실행되었고 2번은 무산, 1번은 성공하였다. 롯데월드타워와 현재 이후 2017년 1월 1일에 루미아트 쇼를 진행, 1월 4일에 롯데월드타워 민관합동 재난훈련, 1월 13일에 클린데이를 맞아 바닥 보양용 매트를 깔았다.[34] 2월 9일에 서울시 등 15개 기관 58개 부서로부터 안전·건축·교통 등 1000개의 이행조건을 완료하고 사용승인을 받았다.[35] 롯데월드타워는 롯데그룹 창립 50주년을 맞는 오는 4월 3일에 오픈했다.[36] 5월 9일에 당선유력 문재인이 롯데월드타워의 외벽에 쓰여졌다.[37][38] 롯데월드타워가 친환경 빌딩을 인증하였고 리드 골드등급을 취득하였다.[39] 7월 29일에 롯데월드타워 아레나광장에서 오버워치 APEX 시즌3 결승전이 개최되었다.[40] 10월 9일에 롯데월드타워·몰이 오픈 3년 만에 누적 관광객 1억명을 돌파했다.[41] 기록 대한민국에서 가장 높은 건물: 555미터 대한민국에서 가장 높은 첨탑: 554.5미터 대한민국에서 가장 높은 최상층: 497.65미터 서울에서 가장 높은 건물: 555미터 서울에서 가장 높은 첨탑: 554.5미터 서울에서 가장 높은 최상층: 497.65미터 한반도에서 가장 높은 건물: 555미터 한반도에서 가장 높은 첨탑: 554.5미터 한반도에서 가장 높은 최상층: 497.65미터 가장 높은 유리 바닥 전망대(2017년 1월 23일) 가장 높은 더블덱 엘리베이터(2017년 1월 23일) 건물 구성 4개로 구성된 건물인 롯데월드타워(123층, 555m)와 에비뉴엘(8층)과 엔터테인먼트동(12층)과 쇼핑몰동(11층)으로 구성되며 에비뉴엘과 쇼핑몰을 연결하는 곳이 있으며 지하 1층, 지상 1층 및 5층, 6층에서 연결된다. 이 건물들의 시설에는 로비, 롯데월드 아쿠아리움, 롯데리아, 식당 등이 있으며 롯데월드몰은 타워동 개장이 준비되기 전 당시 2014년에 오픈하였고 2017년에 타워동 오픈 이후 관광객 수가 늘어났다. 디자인 1989년에는 최초 디자인이 만들어지고 계획이 있었다. 1994년, 1995년, 1997년엔 디자인이 또 바뀌었다. 2002년에 제2롯데월드를 재추진하면서 나온 디자인은 말 그대로 에펠탑을 그대로 복제한듯 한 프랑스에서 알면 비슷할 디자인이였다. 2004년 ~ 2006년 조감도 변경에 이어, 2008년에 조감도가 7회 변경 후 2009년에 디자인이 변경되고 롯데월드타워가 착공에 들어갔다. 영국의 The Shard 더 샤드 (구: 런던 브릿지 타워)와 디자인이 유사하다는 평. 이탈리아 출신 유명 건축가 엔조 피아노의 디자인인 더 샤드는 2008년부터 추진되어 2012년에 완공되었고 2013년에 개장되었다. 내부 인테리어와 엘리베이터 분위기도 흡사하다. 또한 루프탑에서 외부로 나가는 공간도 유사하다. 높이 롯데월드타워[42][43][44]는 지상 123층, 지하 6층까지 있다. 이 건물은 다음과 같은 높이를 갖고 있다. 전체 높이: 555.65m이다.[43] 안테나/첨탑 높이: 555m이다.[42][43][44] 지붕 높이: 554.5m이다.[44] 최상층 높이: 500m이다.[44] 건축물 높이: 555m이다.[42][43][44] 최고층 전망대 높이: 500m이다.[45] 지상 123층에 위치한 서울스카이의 높이다.[45] 분속 600m 더블데크 엘리베이터가 설치되었다.[46] 이 건물은 현재 대한민국에서 가장 높다. 아시아에서 3번째로 높고 세계에서 5번째로 높은 빌딩이 되었다. 건물주를 비롯한 여러 다른 출처에서는 555m 높이가 있다. 스카이스크래퍼페이지와 CTBUM에 따르면, 555.7m 높이가 있고 엠포리스에서는 555.65m 높이가 있다.[42][44][43] 완공 당시 대한민국에서 가장 높은 건물이 롯데월드타워다.[27] 그 다음으로는 인천광역시의 동북아무역타워(68층, 305m), 부산광역시의 해운대 두산위브더제니스(80층, 301m)가 뒤를 이으며 서울특별시 내에서는 금융센터인 서울국제금융센터(55층, 285m), 강남의 타워 팰리스 3차 G동(69층, 264m)가 높다. 세계에서는 미국 뉴욕에 있는 원 월드 트레이드 센터(108층, 541m)를 제치고 세계 5위의 초고층 빌딩이 되었다.[47] 대한민국에서 가장 높은 타워가 인천에 있는 “동북아무역타워(313m)”였으나 이제 “롯데월드타워(555.65m)”가 가장 높은 타워가 되었다. “롯데월드타워”는 서울특별시 송파구 신천동에 있으며, “동북아무역타워”는 인천광역시 연수구 송도동에 있다. 대한민국에서 가장 높은 타워가 서울특별시에 있게 되었다. 롯데건설(주)이 준공한 “롯데월드타워(서울)”는 대한민국 1위이며, “동북아무역타워(인천)”는 대한민국 2위이다. “롯데월드타워(서울)”는 롯데그룹(주)이 소유하고 있으며 “동북아무역타워(인천)”는 포스코건설(주)이 준공하였다. 특징 랜드마크 대한민국의 100층이 넘는 랜드마크 빌딩은 롯데월드타워인데 서울의 랜드마크다.[48] 대한민국 최초 100층 빌딩과 서울 최초 100층 빌딩이다.[49] 점차적으로 좁아지는 경사를 지닌 한국의 전통 도자기와 붓의 형상의 평면과 단면이 만들어내는 곡선은 한국 전통 오브제가 지닌 유연한 형태와 기능적인 효율을 충족, 단순미를 지닌 우아한 건축물을 목표로 구현하고 SPLIT는 서서히 벌어지는 경사진 면으로 분리, 555m의 높이에 이르는 점까지 뻗어 나가도록 표현한다.[50] 옛 서울의 중심을 향한 이 갈라진 틈 사이로 밤에는 장관의 빛이 연출이고 독특한 형상과 뚜렷한 정체성을 한강, 남산 그리고 옛 서울의 중심을 향해 표출이고 전통 한옥의 처마를 형상화 하여 현대적인 감각의 인테리어 구성하지만 롯데월드타워는 국내 최고층 빌딩으로 건설 초기부터 사회적 관심과 이슈화가 일반 현장과는 비교할 수 없을 만큼 많았고 그래서 현장에서도 유독 안전, 철저 정신을 강조하고, 이로 인해 분위기가 다소 삼한 편이다. 아레나광장 2014년에 롯데월드타워 주변에 아레나광장을 착공, 2016년에 완공 후 개장하였다. 롯데월드타워 아레나광장에 설치된 공공미술작품인 "가능성(Possibilities)"의 높이는 8.5m, 둘레는 5.3m이다. 하우메 플렌자의 한글 설치미술 작품이며 한글 뿐만 아니라 외국어도 보인다. 아레나광장에서 이벤트가 열리기도 한다. 안전 관리 초고강도 콘크리트와 철근을 이용해 기초를 다지고, 차수벽을 통해 기초안전관리에 힘썼다. 내풍 설계를 통해 순간 최대풍속 초속 80미터의 강풍도 견딜 수 있으며, 내진 설계를 통해 리히터 규모 9.0 수준의 강진에도 견딜 수 있다.[51] 코어월 구조 기술을 살펴보면, 대나무의 마디역할과 같은 "아웃리거"와 "벨트 트러스"가 약 40층마다 3군데 설치되어 바람과 지진의 압력을 이겨낼수 있도록 하였다. 비상계단의 폭을 1.5m로 기준보다 넓게 확대하였다. 첨단계측시스템과 변위계측 시스템 등의 최첨단 모니터링 시스템을 갖추었다.[52] 또한 방화셔터, 스프링클러 16만 1천개, 3만개의 화재감지기 60분 분량의 소화수원, 5개소 소화탱크(300분 분량의 소화수원), 자체소방차 운영하고 민관합동 소방훈련을 시행한다. 쇼핑몰 최초로 세곳의 피난안전구역을 설치하고 '종합방재실'을 통해 감시운영된다.[53] 숫자로 본 롯데월드타워 1명: 20여년전 신격호 총괄회장 만이 꿈꾸던 것이 현실이 됐다. '언제까지 외국 관광객들에게 고궁만 보여줄 것이냐. 세계 최고의 무엇이 있어야 사람들이 즐기러 올 것 아니냐'는 신 총괄회장의 경영철학을 바탕으로 롯데월드타워 건립이 시작됐다. 2대: 신격호 총괄회장과 신동빈 롯데그룹 회장의 2대에 걸친 결과물이 바로 '롯데월드타워'다. 인허가 당시 특혜 시비, 건설 과정에서의 안전사고 등 많은 사고가 잇따랐지만 부자(父子)는 좌절하지 않았다. 5위: 롯데월드타워는 2016년 12월 기준으로 세계에서 5번째로 높은 초고층 빌딩이다. 세계 최고층 빌딩인 아랍에미리트(UAE) 두바이 부르즈 할리파(Burj Khalifa), 중국 핑안 국제금융센터(Ping'an Finance Centre), 중국 상하이 타워(Shanghai Tower), 사우디아라비아 메카 로얄 시계탑(Makkah Royal Clock Tower)에 이어 세계 5위의 높이를 자랑한다.[54] 23차례: 롯데월드타워는 1987년 부지를 매입한 이래 23차례 마스터플랜이 변경될 정도로 디자인에 심사숙고했다. 그동안 제안된 건물 디자인으로는 뉴욕의 '엠파이어 스테이트 빌딩'이나 파리의 '에펠탑'에서 영감을 받은 서구적인 외관부터 한국의 '당간지주', '방패연', '삼태극', '첨성대' 등 전통적인 요소를 모티브로 한 것들까지 다양했다. 수많은 검토 끝에 어떤 상징적인 한 가지 물체가 아니라 이를 모두 아우를 수 있는 한국의 곡선미를 담았다. 24시간: 롯데월드타워에는 국내기업 중 유일하게 대테러 대응팀인 엘-스와트(L-SWAT)가 24시간 시민의 안전을 지키게 된다. 뿐만 아니라 롯데월드몰과 타워에서 위험상황이 발생 시 즉각적인 초동 대처는 물론 사전 예방활동도 강화한다. 63분: 롯데월드타워는 최첨단 기술뿐만 아니라 국내 기준보다 25% 넓게 확보된 비상계단 등 전 세계적으로 새로운 안전 기술을 제시하고 있다. 화재 시 19대의 승강기가 즉시 피난용으로 전환돼 6000여명이 즉시 건물을 빠져 나올 수 있으며, 1만5000여명의 상주인구가 최대 63분 만에 건물을 빠져나올 수 있다. 123층: 롯데월드타워(123층, 555m)는 국내 최고이자 세계에서 5번째로 높은 초고층 빌딩이다. 2017년 기준으로 국내에서 다음으로 높은 건물은 송도국제도시 동북아무역센터(지상 68층, 305m), 고층 빌딩의 상징이었던 타워팰리스 3차(69층, 264m)나 여의도 63빌딩(60층, 249m) 등을 크게 웃도는 층수와 높이다. 1880일: 1987년 부지 매입 이후 123층까지 올리는데 총 1880일(5년 2개월)이 걸렸다. 3000여명: 롯데월드타워는 현재도 일 평균 3000여명의 근로자들이 공사에 투입되고 있다. 상량식 이후 내부 인테리어 공사가 본격적으로 진행되면 일 7000여명의 근로자들이 동시에 공사에 투입될 전망이다. (공사완료) 2만개: 롯데월드타워 개발에 따른 일자리가 2만개 이상 창출된다. 완공 시에는 2014년 이미 개장한 롯데월드몰과 기존 롯데월드 어드벤처와 함께 다양한 시너지 효과를 일으켜 지역상권 활성화에도 기여할 것으로 기대된다. 75만t: 롯데월드타워의 무게는 75만t이다. 서울시 인구 1000만명의 몸무게(성인남성 75㎏ 기준)와 같다. 롯데월드타워는 이런 하중을 견디도록 지하 38m 깊이까지 터를 팠다. 화강암 암반층에 30m 길이, 직경 1m의 파일 108개를 설치했다. 10조원: 롯데월드타워가 완공시 10조원의 경제유발효과가 기대된다. 1년에 400만명의 해외 관광객이 잠실지역을 찾아 연간 8000억원 이상의 외국인 관광수입이 발생될 것으로 예상된다. 연간 1600억원의 세수효과와 400억원의 인근상권 활성화 효과도 기대된다. 엘리베이터 총 61대가 설치되어 있고 엘리베이터 설치 업체는 오티스 엘리베이터와 한국미쓰비시엘리베이터이며 전망대 셔틀용 OD1, OD2 엘리베이터 속도는 분속 600m/min로 지하에서 전망대까지 1분정도 소요된다. 지하 1층, 지하 2층에는 서울스카이(전망대) 엘리베이터 입구가 있고 한국기록원에 최장 수송 거리 더블데크 엘리베이터로 기록되어 있다. 다음은 롯데월드타워 층 엘리베이터 운행 목록이다. OD1-OD2 (2대 전망대 셔틀 엘리베이터, 더블데크)：B2, B1, 8, 9, 117, 118, 120, 121 OD3-OD4 (2대 전망대 지하주차장전용 엘리베이터)：B4-B1 OD5 (1대 전망대 로컬 엘리베이터)：117-123 OD6 (1대 전망대 및 프리미엄 라운지전용 엘리베이터)：121, 123 PS1 (1대 프라이빗 오피스, 프리미어 7 셔틀 엘리베이터)：B1, 1, 107 PL1-PL2 (2대 프라이빗 오피스, 프리미어 7 로컬 엘리베이터)：107-114 HS1-HS4 (4대 호텔 셔틀 엘리베이터)：1, 60(장애인용 엘리베이터), 76, 79, 81[바] HL1-HL3 (3대 호텔 로컬 엘리베이터)：79, 81, 85-101 HL4 (1대 호텔 수영장전용 엘리베이터)：79, 85 HV1 (1대 호텔 지하주차장 발렛파킹전용 엘리베이터)：B4-B1, 1 RS1-RS4 (4대 레지던스 셔틀 엘리베이터)：B4-B1, 42 RP1-RP2 (2대 레지던스 로비전용 엘리베이터)：B1, 1 RL1-RL4 (4대 레지던스 로컬 엘리베이터)：42, 44-58, 61-71[사] A1-A5 (5대 오피스 엘리베이터, 더블데크)：1, 2, 14-20 B1-B5 (5대 오피스 엘리베이터, 더블데크)：1, 2, 19, 20, 24-31 C1-C5 (5대 오피스 엘리베이터, 더블데크)：1, 2, 19, 20, 31-38 F1-F4 (4대 포디움 엘리베이터): B4-B1, 1, 2, 5-12 F5-F8 (4대 포디움 엘리베이터): B4-B1, 1, 5-12 P1-P2 (2대 로비전용 엘리베이터): B1, 1, 2 FE1 (1대 비상용 엘리베이터, 화물용): B6, B4-B1, 1-123 FE2 (1대 비상용 엘리베이터, VIP용): B6, B4-B1, 1-123 SV1 (1대 오피스, 레지던스, 호텔 화물, 피난용 엘리베이터): B4-B1, 1-102 SV2 (1대 오피스 화물 엘리베이터): B4-B1, 1-43 SV3-SV4 (2대 오피스 화물 엘리베이터): B4-B1, 1-42 SV5 (1대 레지던스, 호텔, 프리미어 7 화물 엘리베이터): 42-112 SV6 (1대 호텔 화물 엘리베이터)：76-101 공정 및 기술 공정 롯데월드타워의 공사는 중앙 코어를 ACS라고 하는 자동 상승 거푸집을 중앙 코어(Core)와 건물 외벽에 설치되는 8개의 메가칼럼(Megacolumn)이 비슷한 높이로 올라가 각 층을 철근으로 엮는 방식으로 계획되었고, 실제 40층 공사 때까지는 그리 공사를 한 바 있다.[아] 그러나 이후 메가칼럼 공사를 맡은 하청업체가 부도가 나게 되면서 메가칼럼 공사가 지지부진한 사이 코어는 계속해서 올라가게 되었고 이 때문에 높이 차이가 20층 넘게 벌어지게 되자,[자] 이후 메가칼럼 공법을 바꿔서 철근을 우선 올린 다음 층 공사 시 콘크리트 포장을 하는 방식으로 바꾸었다.[차] 적용기술 75만톤의 타워 무게는 서울시 인구 1000만명의 몸무게(75kg 성인남자 기준)와 같다. 롯데월드타워는 이런 하중을 견디도록 지하 38m 깊이까지 터를 파고 그 화강암 암반층에 30m 길이, 직경 1m의 파일 108개를 설치했다. 그리고 그 위에 좌우 길이 72m, 두께 6.5m의 국내 최대이자 세계적인 규모인 기초 매트(MAT) 공사를 진행했다. 5300대의 레미콘이 32시간 동안 8만톤의 고강도 콘크리트를 부어 만든 이 기초매트는 축구장 크기의 80% 규모로, 두바이의 부르즈 할리파(매트 두께 3.7m)보다 1.8배나 두껍고 콘크리트 양도 2.5배 많아 더욱 견고하다. 총 공사에 84m3(32평) 아파트 5500가구 가량을 지을 수 있는 규모(22만m3)의 콘크리트가 투입됐다. 초고층 건물은 화재로 인한 고열로 기둥을 감싸는 콘크리트가 견디지 못하고 철골이나 철근이 녹아 붕괴가 일어나는 것에 반해 롯데월드타워는 일반 콘크리트의 3배 이상 고강도이자 화재 발생시 최소 3시간 이상 버티는 고내화 콘크리트를 사용했다. 여기에 건물의 뼈대 역할을 하는 국내 최대 규모의 코어월(Corewall)과 8개의 메가칼럼을 세워 수직중력을 지탱하게 했다. 롯데월드타워의 설계를 맡은 미국 초고층 전문 업체 KPF사의 설계 책임자 제임스 본 클렘퍼</b>러는 "롯데월드타워 메가칼럼은 워낙 크고 단단해서 비행기가 직접 부딪치는 실험에서도 끄떡 없이 파이지도 않고 원형 그대로를 유지했다"라고 말했다. 롯데월드타워는 건물 40층마다 1개씩 중심부 기둥들을 묶어 벨트 역할을 하는 첨단 구조물 '아웃리거'와 '벨트트러스'가 설치돼, 진도 9의 지진과 초속 80미터의 강풍에도 견딜 수 있는 내진 및 내풍 설계가 돼 있다. 이 첨단 구조물들은 대나무의 마디처럼 건물이 흔들리거나 넘어지지 않도록 버티는 역할을 한다. 보통 초고층 건물의 내진설계는 '리히터 7'이 기준이지만 롯데월드타워는 진도 7의 파괴력보다 에너지량 기준으로 15배나 크고 2400년의 주기로 한번 오는 것으로 알려진 '리히터 9'의 지진에도 견딜 수 있는 내진 설계를 했다. 하와이, 뉴질랜드, 일본까지 쓰나미 경보가 발령되고 100만명 이상 대피해야 했던 최근 산티아고 인근 지진(진도 8.3)에도 견딜 수 있다. 건물 외관에 장착된 2만여 개의 유리창인 커튼월(Curtain wall)은 전체 면적만 11만4000m2로, 이를 펼치면 잠실 종합운동장과 야구장 주변을 덮을 수 있는 크기다. 공사장에 투입된 30만대의 레미콘이 늘어서면 그 길이가 서울에서 부산까지 6번 이동할 수 있으며, 롯데월드타워 최고층 현장에 국내 최초로 건설 현장에 사용되고 있는 2대의 64톤급 타워크레인(호주 FAVCO 제품, 무게만 32톤)도 국내 최대 규모다. 여기에 고강도 콘크리트가 500m 이상까지 도달할 때 굳지 않는 특허기술과 초고압 콘크리트 압송 장비 등도 적용됐다.[55] 건설에 사용된 외국기술 다음 기술이 건설과정에서 도입되었다.[16] 시설 주요 시설 서울스카이 서울스카이()는 대한민국 서울특별시 송파구 신천동 롯데월드타워 117층 ~ 123층에 위치하고 있다.[56][45] 117층 ~ 123층에 구성되며 117층에는 입장층, 전망층, 118층에는 입장층, 스카이데크, 119층에는 캐릭터 디저트 카페(SKY FRIENDS CAFE), 120층에는 퇴장층, 스카이테라스, 포토존, 121층에는 퇴장층, 상품점, 122층에는 서울스카이 카페, 123층에는 프리미엄 라운지 바인 123라운지로 구성되어 있다. 중화인민공화국 상하이에 위치한 상하이 타워(546m 높이 118층에 설치)에 이어 세계에서 두 번째로 높은, 그리고 OECD 국가 중에서는 가장 높은 전망시설이다. 117층과 118층에 미디어 스탠드가 4개씩 설치되어 있다.[57] 유리바닥이 있고 망원경으로 서울특별시의 풍경을 멋지게 볼 수 있다. 서울스카이의 스카이데크는 가장 높은 유리바닥 전망대다.[58] 지하 1층에서 전망대로 올라가는 엘리베이터를 타고 지하 1층에서 지상 118층까지 걸리는 시간은 1분이다. 2017년 4월 3일에 전망대가 오픈하였고 전망대 영업시간은 오전 9시 30분부터 오후 11시까지다. 일반티켓은 36개월 이상에서 만 12세 이하 기준으로는 24,000원을 내고 만 13세 이상일경우 27,000원을 내고 패스트패스는 50,000원을 내야 한다. 지상 123층에 위치한 서울스카이에서 보이는 건축물은 롯데월드, 매직아일랜드, 삼성SDS타워, 향군타워, 트레이드 타워 등이 보이고 아파트인 잠실 롯데캐슬골드, 잠실더샵스타파크, 잠실푸르지오월드마크, 더샵스타리버 등이 보이고 바다인 한강, 석촌호수가 보이고 다리인 잠실대교, 잠실철교, 올림픽대교, 천호대교, 광진교가 보이며 그 외에도 송파초등학교가 보이고 아산중앙병원, 올림픽공원, 구리, 하남, 강남, 테헤란로, 코엑스, 잠실 주경기장, 남한산성, 성남, 강북, 북한산 등이 보인다. 시그니엘 서울 76층 ~ 82층, 85층 ~ 101층에는 6성급 호텔인 시그니엘 서울이 있다.[59] 76층 ~ 82층에는 시그니엘 연회장(76층 ~ 78층), 로비(79, 80층), 레스토랑(81, 82층), 83층 ~ 84층은 기계실, 피난안전구역(83층), 85층 ~ 86층은 호텔 수영장, 87층 ~ 101층은 시그니엘 객실으로 구성되어 있으며 객실, 다이닝, 미팅 & 웨딩, 부대시설을 갖추고 있다. 이 호텔은 현재 대한민국에서 가장 높은 호텔이며 서울에서 가장 높은 호텔이라고 하고 여의도에 위치한 콘래드 서울 호텔보다 높다. 롯데월드타워에 있는 시그니엘 서울은 고급 호텔이며 잠실의 풍경이나 야경을 볼 수 있게 된다. 2017년에 개장되어 현재 호텔 용도로 사용하고 있다. 시그니엘 레지던스 42층 ~ 71층에 200가구 이상과 최고급 주거시설인 시그니엘 레지던스</b>다.[60] 공급면적 198~990m2으로 구성되며 42층 ~ 43층에는 시그니엘 레지던스, 헬스클럽, 골프연습장, 파티룸, 44층 ~ 58층에는 시그니엘 중층부 레지던스, 61층 ~ 67층에는 시그니엘 고층부 레지던스, 68층 ~ 71층에는 시그니엘 레지던스가 있으며 총 223세대다. 현재 대한민국에서 가장 높은 오피스텔이며 서울에서 가장 높은 오피스텔이라고 한다. 2015년에는 분양이 완료되었고 2016년에 오피스텔의 가격이 3.3m2 당 8000만원에서 1억원에 달할 것으로 보여 국내 사상 최고수준을 기록하였다. 2017년에 개장되어 현재 오피스텔 용도로 사용하고 있다. 스카이31 31층에 위치하고 있고 9월 7일에 새롭게 오픈했다. 이 전망대는 무료 전망대라고 한다. 스카이31 푸드 애비뉴가 있는데 영업시간은 오전 11시부터 오후 9시까지다. 스카이31 푸드애비뉴의 브랜드들을 보면 빌라드샬롯, 크리스피크림도넛, 버거랩 바이 롯데리아, 소담반상, 호호카츠, 타이 누들앤라이스, 나뚜루, 엔제리너스가 있다. 빌라드샬롯은 유러피안 홈메이드, 크리스피크림도넛은 도넛, 버거랩 바이 롯데리아는 프리미엄 수제 버거, 소담반상은 한식 짐밥, 호호카츠는 일식 돈카츠, 타이 누들앤라이스는 태국 요리, 나뚜루는 프리미엄 아이스크림, 엔제리너스는 커피다. 피난안전구역 22층, 40층, 60층, 83층, 102층으로 5개층에 설치되며 20층마다 설치된 피난안전구역은 불이나 연기가 완전히 차단되는 공간이며 각 층에서 최대 15분이면 대피할 수 있다. 화재가 발생하면 19대의 승강기가 즉시 피난용으로 전환돼 6000여 명이 즉시 건물을 빠져 나올 수 있으며, 1만5000명 이상의 상주인구가 최대 63분 만에 건물에서 나올 수 있다. 부르즈 할리파의 경우 4개의 피난안전구역과 상주인구가 전원 대피하는 시간이 최대 89분정도다. 여기에 16만개의 스프링클러와 일반 건축물 기준보다 3배 많은 소화수원 등이 초기에 화재를 진화할 수 있다. 오피스 1층과 2층에는 오피스 로비로 구성되고 14층 ~ 20층에는 프라임 저층부 오피스로 구성되며 19층에는 오피스 라운지가 있다. 24층 ~ 30층에는 중층부 프라임 오피스, 31층 ~ 38층에는 고층부 프라임 오피스, 107층에는 프라이빗 오피스로 구성되며 그 외에도 사무실이 들어서고 롯데물산 등 롯데그룹 계열사가 입주할 예정이다. 내부 시설 롯데월드타워는 80만7507m2 넓이로 123층, 555m 높이로 2016년 말 완공되었다. 롯데월드타워는 지하 1층 ~ 지상 12층은 일반 시설, 14층 ~ 38층은 프라임 오피스, 42층 ~ 71층은 2015년에 분양이 완료된 250여채의 시그니엘 레지던스(시그니엘 호텔이 직접 서비스하는 사무, 주거, 사교공간), 76층 ~ 101층은 시그니엘 서울로 구성된다. 101층 이상의 고층 공간에는 프리미엄 오피스와 전망대로 구성되어 있다. 120층의 높이는 486m이며 123층의 높이는 500m이다. 이외에도 6성급 호텔 시그니엘 서울과 시그니엘 레지던스, 오피스, 헬스케어센터 등이 있으며, 롯데월드타워와 롯데월드몰과 연계되어 명품 백화점, 쇼핑몰, 문화 시설 등의 쇼핑 및 편의시설이 갖춰 있다. 수상작 2017년 - 롯데월드타워 서울스카이, 레드닷 디자인 어워드 수상[61] 화제 2014년부터 롯데월드타워가 반지의 제왕에 나오는 사우론의 눈으로 유명하는 화제가 되었고 사우론 타워라는 명칭으로 화제가 되었다. 2016년 3월 27일에 도시의 닌자로 불리는 우크라이나 출신 사진작가 비탈리 라스칼로프가 아무런 안전장치도 없이 공사 중인 롯데월드타워의 타워크레인 꼭대기까지를 맨손으로 올라가서 몰래 침입한 뒤 인증 사진을 인스타그램에 남겨 논란이 되었고 4월 10일에 유튜브에 업로드된 동영상이 세계적인 화제가 되었다.[62] 2017년 12월 개봉 후, 2018년 1월 1200만 관객을 돌파한 영화 신과함께: 죄와 벌이 여기서 촬영되었다. 사건 및 사고 문화 벚꽃축제 롯데월드타워가 공사중일때도 2015년 4월 10일에서 12일까지 벚꽃축제를 하는 사람들이 많았고 완공 이후에도 축제가 가능하다. 2017년 4월 1일부터 4월 9일까지 석촌호수 벚꽃축제가 열린 적이 있었다. 장소는 석촌호수 수변무대(동, 서호), 서울놀이마당, 갤러리 수이며 요금은 무료다. 불꽃축제 2016년에 서울시민들과 관광객들이 불꽃축제를 한 적이 있었고 롯데월드타워가 완공되기 전에 불꽃축제를 했지만 같은 해 12월에 완공되었고 2017년 4월 2일에도 불꽃축제가 열렸다. 장소는 롯데월드타워 및 석촌호수 일대이며 요금은 무료다. 오후 7시 30분부터 9시까지는 K-POP 콘서트, 오후 9시부터 9시 10분까지는 롯데월드타워 불꽃 쇼, 오후 9시 10분부터 9시 30분까지는 레크레이션 및 경품 이벤트가 있었다. 롯데월드타워 불꽃축제가 2017년 4월 2일 오후 7시 30분부터 9시 30분까지 진행되었다. 2017년 4월 2일. 2018년 1월 1일. 대중문화 TV 프로그램 SNL 코리아 - 서울특별시의 야경과 SNL 코리아()의 로고와 공사중인 롯데월드타워가 나온다. 무한도전 - 행운의 편지 편에서 정준하가 롯데월드타워에 올라가 편지를 넣는 장면과, 박명수가 그 우체통을 설치하는 장면이 나온다. 슈퍼맨이 돌아왔다 - 잠실 제2롯데월드 아쿠아리움은 신비한 바다 생물이 가득한 곳이다. 그리고 물고기 먹이주는 장면이 나온다. 영재발굴단 - 2016년 5월 18일에 방송된 장면에 아이가 롯데월드타워에 방문하여 123층으로 올라가는 장면이 나온다. 무한도전 - 2017년 6월 3일에 방송된 장면에 박명수가 롯데월드타워 최상층에 가서 123층 빌딩 외벽청소 장면이 나왔다. 어서와~ 한국은 처음이지? - 한국여행 4일째 장면에 롯데월드타워가 나오고 1분 만에 117층 도착하는 장면이 나오고 118층의 유리바닥 전망대가 나온다. 백년손님 (423회) - 2018년 5월 19일에 방송된 유리바닥 전망대가 나온다. 드라마 가면 - 2회에 완공된 롯데월드타워가 나온다. 용팔이 - 1회 마지막 장면에 공사중인 롯데월드타워의 야경이 나오며 한강으로 투신하는 장면도 나온다. 풍선껌 - 14회에 서울특별시 풍경의 공사중인 롯데월드타워가 나온다. 크리미널 마인드: 국제범죄수사팀 - 시즌2 4회에 롯데월드타워가 나온다. 귓속말 - 롯데월드타워가 나온다. 보그맘 - 1회에 롯데월드타워가 나온다. 라이프 - 2회에 롯데월드타워가 나온다. 내 아이디는 강남미인 - 1회에 롯데월드타워가 나온다. 영화 더 폰 - 서울특별시의 야경과 공사중인 롯데월드타워가 나온다. 신과함께: 죄와 벌 - 롯데월드타워 야경이 나오며 불이 꺼지는 장면이 나온다. 챔피언 - 롯데월드타워 전망대가 나온다. 버블 패밀리 - 롯데월드타워가 나온다. 기타 오버워치 실사판 - 국내 실사판이 2016년에 공개되었다. 평가 시민들의 평가 2014년 9월 둘째주에 10일간 프리오픈을 진행하여 전문가에게 건물 구조 안전성 진단을 의뢰하고 시민들을 대상으로 한 사전 견학을 실시하고 롯데 측의 이러한 행보는 건물에 대한 홍보 차원에 불과하다는 지적이 나오기는 했지만 전반적으로 좋은 평가를 받았다. 이후 당시 건설 중인 빌딩이 위험하고 부실시공이 있으나 부정적인 평가를 받았고 이후 롯데건설이 복구하였고 2016년에는 안전하고 내진설계가 잘 되어 있으며 긍정적인 평가를 받았다. 2017년에는 서울시민이 제2롯데월드가 안전하고 직접 보고 평가하였다.[63] 신동빈 회장의 평가 신동빈 회장은 "롯데월드타워 건설은 기업 차원의 사업을 넘어 국가경제에 기여하고, 시민들에게 기업의 이익을 환원하기 위해 시작한 프로젝트"라며 "대한민국의 국격을 높인다는 사명감을 가지고 최선을 다하겠다."라고 말했다.[64] 갤러리 2007년 10월 7일. 2011년 10월 19일. 2013년 4월 7일. 2013년 10월 27일. 2013년 12월 4일. 2013년 12월 4일. (확대.) 2014년 7월 4일. 2014년 7월 4일. (확대.) 2014년 11월 22일. 2015년 8월 9일. 2015년 9월 6일. 2015년 9월 6일. 2015년 9월 6일. 2015년 9월 6일. 2015년 9월 15일. 2016년 1월 31일. 2016년 9월 19일. 2017년 4월 30일. 2017년 5월 15일. 2017년 10월 7일. 2018년 1월 1일. 2018년 1월 1일. 2018년 1월 1일. 2018년 1월 1일. 영상 교통 - 잠실역 - 잠실역 같이 보기 롯데건설 롯데월드타워 & 롯데월드몰 롯데월드 롯데타운타워 마천루 목록 아시아의 마천루 목록 대한민국의 마천루 목록 대한민국의 건축물 및 구조물 목록 서울특별시의 마천루 목록 100층 이상의 마천루 목록 각서 가. 일부 언론에서는 '롯데슈퍼타워'라고 구칭을 표기하기도 하나, 정식적으로는 '롯데월드타워'()가 맞다. 나. 대한민국 최고층 건물이었던 동북아무역센터(68층, 305m)보다 높고 조선민주주의인민공화국의 류경호텔(101층, 330m)보다 높다. 다. 말레이시아의 페트로나스 트윈 타워(88층, 452m), 중화인민공화국의 상하이 세계금융센터(101층, 492m), 중화민국의 타이베이 101(101층, 509m), 미국의 원 월드 트레이드 센터(108층, 541m)를 제치고 6번째로 높은 건물이 되었다. 1~5번째 건물이 모두 아시아에 있기 때문에 아시아에서도 6번째로 높은 건물이 되었다. 라. 이는 전용면적 105.82(32평) 아파트 5,000여 가구를 지을 수 있는 규모이다. 마. 이는 여의도 서울국제금융센터 건물 4개동을 지을 수 있는 양이다. 바. HS1은 60층도 운행한다. 사. RL1은 60층도 운행한다. 아. 홍콩 ICC 타워와 비슷한 방식의 공법이다. 자. 실제 2013년 6월 25일 ACS 붕괴사고로 인한 사망사고의 간접적 원인이 되었다. 차. 중국 핑안 파이낸스 센터와 비슷한 공법이다. 각주 외부 링크 - 네이버 블로그 - 스카이스크래퍼시티닷컴 분류:2016년 완공된 건축물 분류:롯데월드타워 분류:서울특별시의 마천루 분류:서울특별시의 초고층 호텔 분류:대한민국의 상업시설 분류:대한민국의 백화점 분류:롯데그룹 분류:서울 송파구의 건축물 분류:서울특별시의 오피스텔 분류:350미터 이상 마천루	https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A1%AF%EB%8D%B0%EC%9B%94%EB%93%9C%ED%83%80%EC%9B%8C
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 308, 716, 1651, 2753, 3897, 6600, 8182, 10178, 10957, 12168, 14235, 16620, 17391, 18149, 18889, 19985, 21105, 21430, 22399, 24591, 25373, 27251, 28032, 28734, 29586, 30583, 31683, 34555, 36963, 37758, 39599, 40415, 41739, 43826, 44526, 45367 ], "plaintext_end_byte": [ 275, 690, 1634, 2725, 3879, 6577, 8163, 10155, 10938, 12148, 14216, 16600, 17332, 18148, 18866, 19941, 21084, 21429, 22398, 24590, 25352, 27229, 28031, 28733, 29585, 30582, 31658, 34534, 36962, 37723, 39598, 40414, 41709, 43825, 44499, 45353, 45466 ] }	モンゴルが建国されたのはいつ	モンゴルの歴史	japanese	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	モンゴルの歴史（モンゴルのれきし）では、モンゴル高原を中心に興亡した国家、民族に関する通史を扱う。当該地域には2016年現在、モンゴル国および中華人民共和国内の内モンゴル自治区が存在する。概史土方、鬼方、馬方紀元前1300年代後半と推定される殷王武丁の時代の卜辞（甲骨文字）に、「土方」と呼ばれる異民族が殷の辺境を侵略したことが記されており、周代の『周礼』『易経』には土方・鬼方・馬方と呼ばれる民族が記されている[1]。しかし、これらがモンゴル高原の遊牧民であるかは不明。山戎、獫狁、葷粥中国の歴史書『史記』によると、「唐（帝堯）や虞（帝舜）より以前には、山戎（さんじゅう）・獫狁（けんいん）・葷粥（くんいく）が北方の草原地帯に住み、遊牧生活を営んでいた。」[2]とあり、中国の伝説的時代（三皇五帝）に山戎・獫狁・葷粥といった遊牧民がいたとされる。しかし、これらの民族名は伝説時代にとどまらず、西周時代末（紀元前800年頃）の虢季子白盤という青銅器の銘文に「玁狁」の名が見え、周代の詩篇である『詩経』采微にも「玁狁」の名が見えること、『春秋左氏伝』荘公三十年・『史記』世家に、紀元前663年の出来事として斉の桓公が山戎を征伐した事件が共通して記されていることなどから、周代には実在した遊牧民であることがわかる。[3] 戎、狄、胡中国の春秋戦国時代、北方の草原地帯のみならず、中国本土にも戎や狄（あるいは翟）といった異民族が入りこんで点在していた。後代、専ら北の異民族を狄（北狄）、西の異民族を戎（西戎）と呼んだが、この時代においては両族とも北西問わず入り乱れて生活しており、多くの部族に分かれていた。戎は北戎・西戎に大別され、北戎では上記の山戎が有名であり、西戎では西周を滅ぼした犬戎が有名である。狄は周の王室と結びつき、その王位継承問題に介入した。紀元前635年に晋によって討伐されると赤狄・白狄に分かれた。胡は後の匈奴の代名詞となり、イラン系のソグド人をも指す用語となるが、春秋時代のオルドス地方には林胡という部族がおり、燕の北には東胡という部族がいた。いずれの種族もその多くは戦国時代の秦や趙といった強国に併合され、中国人と同化していった。[4] 匈奴、月氏、東胡秦の始皇帝によって中国が統一されると、北の草原地帯では匈奴・月氏・東胡の3族が盛んとなり、たびたび中国に侵入したが、秦の将軍蒙恬によって阻まれていた。しかし、紀元前210年に蒙恬と始皇帝が亡くなると、中国では内乱が頻発したため、国の防衛ができなくなり、その隙をついて匈奴は河南の地（オルドス地方）に侵入し、その地を手に入れた。匈奴の君主（単于）は頭曼単于といい、冒頓という太子がいたが、冒頓より末の子を寵愛したため、頭曼は冒頓を廃すために西の強国である月氏に人質として送りつけた。しばらくして、頭曼は冒頓がいるにもかかわらず月氏に攻撃をしかけた。これにより冒頓は月氏に命を狙われたが、命からがら逃げかえり、自分に忠実な者を集めて父の頭曼を殺した。こうして新たに単于となった冒頓は東の強国である東胡に侵攻して併合し、西の月氏を撃退し、一大強国を築き上げた。[5] 匈奴単于国冒頓単于のもとで史上初めてモンゴル高原が統一されると、その周辺国も次々と匈奴の支配下に入っていった。モンゴル高原の北、バイカル湖の南の地域（ザバイカリエ）には渾庾・屈射・丁零・鬲昆・薪犁といった諸族がおり、冒頓単于はこれらを征服、続いて南の新興国である漢帝国に侵攻し、高祖劉邦を撃退。西の月氏を河西地域から追い出し、その支配下にあった[6]楼蘭・烏孫・呼掲および西域26国を匈奴の支配下に入れた。こうして冒頓単于は一代にしてモンゴル高原から西のジュンガル盆地・タリム盆地までをその支配下に置き、大帝国を築いた。漢の高祖を撃退して以降、匈奴は毎年漢に貢納品を要求するようになり、しばらくは中国より優位な立場にあった。しかし、漢で武帝（在位：前141年 - 前87年）が即位すると、漢は今までの弱腰外交をやめて攻勢に転じ、元朔2年（前127年）になって将軍の衛青に命じて河南の地を奪取させ、元狩2年（前121年）には驃騎将軍の霍去病に1万騎をつけて匈奴を攻撃させ、匈奴の休屠王を撃退。つづいて合騎侯の公孫敖とともに匈奴が割拠する祁連山を攻撃した。これによって匈奴は重要拠点である河西回廊を失い、渾邪王と休屠王を漢に寝返らせてしまう。さらに元狩4年（前119年）、伊稚斜単于（在位：前126年 - 前114年）は衛青と霍去病の遠征に遭って大敗し、漠南の地（内モンゴル）までも漢に奪われてしまう。ここにおいて形勢は完全に逆転し、次の烏維単于（在位：前114年 - 前105年）の代においては逆に漢から人質が要求されるようになった。こうした中、匈奴に服属していた近隣諸族は衰退をみせる匈奴に対して反乱を起こす。かつて東胡の一部であった烏桓族は歴代単于の墓をあばいて冒頓単于に破られた時の報復をし、イリ地方の烏孫族は漢と同盟を組んで匈奴を攻撃、北の丁零族もそれに乗じて攻撃を仕掛けた。これによって匈奴は大いに弱体化して内乱が頻発し、一時は5人の単于が乱立する事態となった。この事態を収束したのが呼韓邪単于（在位：前58年 - 前31年）であり、彼は内乱を鎮めて匈奴を統一すると、漢に称臣して漢と好を結んだ。以降、呼韓邪単于とその息子たちによって両国の平和が保たれた。[7] 匈奴の南北分裂呼韓邪単于以降、匈奴と漢の関係は良好であったが、中国で新都侯の王莽が政権を掌握し、漢を倒して新を成立させると、中国内外に暴政を布いたため、近隣諸国から反感を買った。これに対して烏珠留若鞮単于（在位：前8年 - 13年）は呼韓邪単于以来続いてきた和平を決裂させ、たびたび中国に侵入略奪を繰り返すようになる。地皇4年（23年）9月、更始軍が長安を攻め、王莽を殺害、新朝が滅亡する。25年には光武帝のもとで後漢が成立する。この間にも匈奴の侵入略奪は続いており、呼都而尸道皋若鞮単于（在位：18年 - 46年）は後漢に対し、新を倒せたのは匈奴のおかげだと主張、中国に対して優位な立場に立とうとした。しかし、彼の子の蒲奴単于（在位：46年 - ?年）の時代になり、匈奴国内で旱（ひでり）と蝗（いなご）の被害が相次ぎ、国民の3分の2が死亡するという大飢饉に見舞わされた。これに乗じて烏珠留若鞮単于の子である右薁鞬日逐王の比は匈奴に対して独立を宣言し、南匈奴を建国（これに対し、もとの匈奴を北匈奴と呼ぶ）。自身を呼韓邪単于になぞらえ、後漢と同盟を組んだ。南匈奴は北匈奴の単于庭（本拠地）を攻撃し、単于蒲奴を敗走させた。これにより単于蒲奴の権威は失墜し、その配下の多くが南匈奴へ流れて行った。[8] 鮮卑大人国北匈奴はしばしば中国の辺境を荒らしては後漢と南匈奴に討たれたので、次第に衰退していった。章和元年（87年）、東胡の生き残りである鮮卑族が北匈奴の左地（東部）に入って北匈奴を大破させ、優留単于を斬り殺した。これに乗じた後漢・南匈奴連合軍は一気に攻撃を仕掛け、北匈奴をはるか西方の康居の地へと追いやった。空白となったモンゴル高原は鮮卑が奪い取り、それまでの匈奴国民はすべて鮮卑国民と化した。桓帝（在位：146年 - 167年）の時代、檀石槐が大人（たいじん）の位に就くと、弾汗山・啜仇水のほとりに本拠を置き、東や西の部族の大人たちはみな彼のもとに帰服してきた。その兵馬は勢い盛んで、南は後漢の国境地帯で略奪を働き、北では丁令の南下を阻み、東では夫余を撃退させ、西では烏孫に攻撃をかけた。かつての匈奴の版図を手中に収め、東西は1万2000余里、南北は7000余里にわたって、広大な領域を有した。後漢の朝廷はこれを患え、使匈奴中郎将の張奐を送って討伐させたが、勝つことができなかった。そこで今度は使者を送り印綬を授けて、檀石槐を王の位に封じ、和親を通じようとしたが、檀石槐は拒絶して受け取らず、侵入略奪はますます激しくなった。後漢は何度も遠征をかけて檀石槐を討とうとしたが、彼の存命中は敗北を重ねるだけであった。檀石槐が45歳で死ぬと、鮮卑内で後継争いが相次ぎ、檀石槐の帝国は一代にして瓦解した。一時は軻比能が勢力を増したが、檀石槐ほどではなく、青龍3年（235年）に魏の王雄が放った刺客によって軻比能は殺され、他の鮮卑部族は魏の支配下に入ることとなった。[9] 五胡十六国時代西晋の時代、モンゴル高原では統一政権のない時代が続いており、北部では丁零族が各部に分かれて勢力を広げ、南部では鮮卑族の拓跋部・慕容部・宇文部・段部・禿髪部・乞伏部が分立していた。八王の乱（291年 - 305年）以降、これらを含む中国の周辺異民族は傭兵として雇われ、徐々に中国内部での勢力を増していった。南匈奴の劉淵が起こした永嘉の乱によって西晋が倒されると、華北は異民族の国家が興亡する五胡十六国時代へと突入する。その間のモンゴル高原南部は鮮卑拓跋部の代国が勢力を張り、北部では高車（丁零）が勢力を張ることとなる。[10] 柔然可汗国 5世紀に入ると、柔然が勢力を伸ばし、中国北部の北魏（もとの代国）と対立するようになる。402年、その酋長である社崙は周辺諸族を支配下に治め、自ら丘豆伐可汗（在位：402年 – 410年）と号して柔然可汗国を建国した。以後、モンゴル高原に興亡する遊牧帝国は君主号として可汗（カガン）を採用し、可汗を推戴する可汗国を建国していくこととなる。柔然は北魏の太武帝の親征以降、敗戦を重ね、次第に衰弱していったため、北魏や南朝の宋に朝貢し、独自の元号を使用したり、城郭を築いたりして中国の文化を取り入れ、国力の改善を図った。しかし一方で北魏に対する侵入略奪も続けていたため、それに反対的であった高車副伏羅部の阿伏至羅兄弟が柔然から離反し（487年）、柔然と対立する。その後、柔然は阿那瓌（在位：520年 – 552年）の時代に一時的に勢力を盛り返すも、新たに台頭してきた突厥によって衰退させられ、555年に最後の可汗が処刑されて滅亡する。[11] 突厥可汗国突厥はもともと柔然に従属する鍛鉄奴隷であったが、その酋長である土門が伊利可汗（イリグ・カガン、在位：552年 – 553年）と号して柔然から独立し、突厥可汗国を建てる。木汗可汗（ムカン・カガン、在位：553年 – 572年）の代には柔然とエフタルを滅ぼして最大版図となり、他鉢可汗（タトパル・カガン、在位：572年 – 581年）の代にはソグド文字で石碑を建て、仏教を導入して伽藍を建てるなど、軍事面・文化面ともに強盛となった。しかし582年、内紛によって突厥が東西に分裂し、東突厥・西突厥が成立する。7世紀に入ると、モンゴル高原を中心とする東突厥は中国の隋に侵入して唐の隋打倒に協力した。隋が滅亡して唐が建国されても東突厥は中国への侵入・略奪をやめなかったが、630年、太宗によって行われた大規模な東突厥征討により、頡利可汗（イリグ・カガン、在位：620年 – 630年）が捕えられ、東突厥は唐の羈縻支配を受ける。この間のモンゴル高原は薛延陀や回紇といった鉄勒諸部が勢力を伸ばした。682年、阿史那骨咄禄（アシナ・クテュルク）がイルティリシュ・カガン（在位：682年 – 690年頃）と号して唐の羈縻支配を脱し、独立を果たす（突厥第二可汗国）。阿史那默啜（カプガン・カガン、在位：690年頃 – 716年）の代には最盛期を迎え、毘伽可汗（ビルゲ・カガン、在位：716年 – 734年）の代には固有の文字である突厥文字をつくり、自らの文字で自らの言語を記し、数々の突厥碑文を残した。毘伽可汗の死後、東突厥で内紛が相次いだため、この衰えに乗じた回紇（ウイグル）・葛邏禄（カルルク）・拔悉蜜（バシュミル）の3部族によって最後の可汗が殺され、東突厥は滅んだ。[12] 回鶻可汗国回鶻（かいこつ、ウイグル）は初め「回紇」と表記され、突厥の最大構成民族「鉄勒」（てつろく、テュルク）の有力部族であった。7世紀 - 8世紀、鉄勒の中でもモンゴル高原の有力な部族は「トクズ・オグズ（九姓鉄勒）」と呼ばれ、回紇はその中でも最有力部族であり、東突厥可汗国の衰退に乗じ、742年に周辺の葛邏禄（カルルク）部、拔悉蜜（バシュミル）部とともに東突厥の烏蘇米施可汗（オズミシュ・カガン）を殺害した。744年、回紇部の骨力裴羅（クトゥルグ・ボイラ）は骨咄禄毘伽闕可汗（クトゥルグ・ビルゲ・キョル・カガン、在位：744年 - 747年）と号し、745年には最後の東突厥可汗を殺して東突厥を滅ぼし、モンゴル高原の覇者となった。755年、唐で安史の乱が起こると、皇帝の粛宗は回紇の葛勒可汗（在位：747年 - 759年）に援軍を要請し、757年11月までに唐・回紇連合軍で反乱軍を撃退した。つづく牟羽可汗（在位：759年 - 779年）の代でも反乱軍の残党を駆逐し、回紇の協力があって8年に及ぶ安史の乱を終息させることができた。779年、ソグド人官僚に促されて唐に攻め込もうとした牟羽可汗を宰相の頓莫賀達干（トン・バガ・タルカン）が殺害し、回紇可汗国内のソグド人官僚、マニ教が弾圧されるという政変が起こった。これによって頓莫賀達干は合骨咄禄毘伽可汗（アルプ・クテュルク・ビルゲ・カガン、在位：779年 - 789年）と号し、唐との関係を強固なものにすると同時に、国号を「回紇」から「回鶻」に改称した。その後もしばらく唐とは良好な関係を保ち、790年代における吐蕃との戦争も両国が連合して対処したが、保義可汗（在位：808年 - 821年）の代において関係がこじれ、一時的に緊張状態となった。その後すぐに唐との関係が修復したものの、回鶻可汗国内で後継争いが相次ぎ、加えて異常気象によって多くの家畜が死んだため国力が衰退し、北の黠戛斯（キルギス）の侵入を招いて回鶻可汗国は崩壊した。 [13] 九姓タタル国回鶻可汗国の崩壊後、モンゴル高原を支配したのは黠戛斯（キルギス）であったが、その支配は長続きせず、860年代には東方のタタル族によって高原を追い出されてしまう[14]。このタタル族は漢籍では「阻卜」・「達旦」と記され、ウイグル碑文・イェニセイ碑文では「トクズ・タタル（九姓タタル）」・「トクズ・タタル・イル（九姓タタル国）」と記される集団であり、回鶻可汗国の崩壊後から11世紀に至るモンゴリアの空白時期を埋める漠北政権である[15]。やがて九姓タタルは契丹（遼）の侵攻により、その属民となる。遼（契丹）の高原支配とその後の分裂時代 4世紀以来、大興安嶺山脈の東側には契丹（キタイ）という遊牧民族が居住しており、長い間、時の強国の支配を受けてきたが、10世紀になって強大化し、部族長の耶律阿保機の代に内モンゴルを中心に大帝国を築いた。契丹は漠北のモンゴル高原に進出し、928年にケンテイ山脈以東に住むタタル「烏古」を征服して契丹の軍を駐屯させ、1000年までにはケンテイ山脈以西に住むタタル「阻卜」を征服した。1004年、契丹帝国（遼）はウイグル故城の一つ、オルホン川とトーラ川の間のカトンバリクの地に、モンゴル高原を統治する拠点「鎮州建安軍」を置いた。[16] 1115年、黒龍江（アムール川）下流域の狩猟民族「女真（ジュシェン）」の部族長のひとり、完顔阿骨打（ワンヤン・アグダ）が遼から独立して自ら皇帝となり、「金」を建国した。1125年、金軍はモンゴル高原で最後の遼皇帝を捕えて遼を滅ぼし、遼が支配していた領土をそのまま受け継いだが、狩猟民族であった女真族は漠北の草原地帯まで支配が及ばなかった[17]。そのため、モンゴル高原はモンゴル、ケレイト、メルキト、ナイマンといった諸部族が割拠する時代に入り、モンゴル帝国が現れるまで統一政権が生まれなくなる。モンゴルの登場モンゴルは初め中国史書において、「室韋」という部族集団に属す「蒙兀室韋」という部族名で初登場する。室韋は大興安嶺山脈の北、アルグン川渓谷（現在のフルンボイル市）に居住していたが、9世紀になってモンゴル高原に進出し始め、10世紀、11世紀には「九姓タタル国」を建国するなど、次第にモンゴル高原における占有率を高めていった。室韋族はテュルク系民族から「オトゥズ・タタル（三十姓タタル）」「トクズ・タタル（九姓タタル）」などと呼ばれていたが、モンゴル部はそのうちの「オトゥズ・タタル（三十姓タタル）」に属しており[18]、バイカル湖畔に居住していた。1084年、モンゴル部は契丹帝国に使者を派遣したため、『遼史』に「萌古国」という名前で記された[19]。モンゴル部族はその後、数氏族に分かれ、周辺のタタル系部族と抗争を繰り返した。チンギス・カンのモンゴル統一チンギス・カンは初め、テムジンといい、モンゴル部の中心氏族ボルジギン氏に属するキヤト氏の傍系に生まれた。1195年、テムジンは兵を集めて金軍によって追われたタタル部（タタル系の一部族）を攻め、その部族長を殺した功により、金朝皇帝から「ジャウト・フリ」の官職を授かる。1196年、ケレイト部族長オン・カンと同盟し、周辺のメルキト部、ナイマン部、タタル部とチンギス・カンの同族であるタイチウト氏などと抗争を繰り返した。1203年、同盟者であるオン・カンの襲撃に遭ったが、反撃してケレイト部を滅ぼし、自軍に組み入れ、1204年にはナイマン部、メルキト部、タタル部を壊滅させ、モンゴル高原を統一した。1206年、テムジンは支配部族・氏族の代表者を召集して、オノン川の水源地にて大会議（クリルタイ）を開催し、全遊牧民族の支持を得て「チンギス・カン」の称号を授かった。[20] モンゴル帝国チンギス・カンの建てたモンゴル帝国は中世モンゴル語でイェケ・モンゴル・ウルス（大モンゴル国）という。「ウルス」とは「領民」という意味で、「領土」という概念のなかった遊牧民族にとっては、「領民」こそが「国家」であった。チンギス・カンは1208年、モンゴル高原西北のオイラト、ケム・ケムジュート、キルギスといった部族を支配下に入れ、1209年には、タングート族の西夏を降し、カラ・キタイ（西遼）属国であった天山ウイグル王国を自領に加え、1210年からは金朝攻略を開始した。1218年、カラ・キタイを征服し、1219年からは中央アジア遠征を開始して、1222年までにイスラム王朝であるホラズム・シャー朝を壊滅させた。一方、別動隊はキリスト教国グルジアを攻撃した後、カフカス山脈を越え、テュルク系遊牧民族キプチャクの草原地帯に入り、キエフ・ルーシの諸侯と一戦を交えた。1225年、モンゴル高原に帰還したチンギス・カンは反抗する西夏の攻略にとりかかり、1227年にその国を滅ぼしたが、同じ年に陣中で病死してしまう。チンギス・カンの後を継いだオゴデイ・カアン（在位：1229年 - 1241年）は征服戦争を引き継ぐと同時に、征服地の施政と法の整備、駅伝制（ジャムチ）の採用、中央政府である中書省の設置、首都であるカラコルムの建設など、国家体制を強化していった。1234年、オゴデイ・カアンは遂に金朝を滅ぼし、華北の地を手に入れる。翌1235年、首都のカラコルムをオルホン河畔に建設した。1236年からはヨーロッパ遠征が開始され、まずヴォルガ川流域のヴォルガ・ブルガール、1237年にはキプチャク族、1240年にはキエフ・ルーシ諸侯国を征服した。1241年、ポーランド王国に侵攻したモンゴル軍はワールシュタットの戦いでシレジア公を戦死させ、バトゥ率いる部隊はハンガリー王国に侵攻してハンガリー軍を潰走させたが、翌1242年になってオゴデイ・カアンが死去したため、モンゴル征西軍は帰還を余儀なくされた。オゴデイ・カアンの死後、しばらく新カアンが決まらず、1246年になってようやくグユク・カン（在位：1246年 - 1248年）が即位した。しかし、病弱であったグユク・カンは2年で他界し、再び皇位不在の状態が続いた。1250年、ジョチ家のバトゥはトルイ家とともにクリルタイを招集し、チャガタイ家・オゴデイ家が反対する中、トルイの子モンケをカアンに推戴した。モンケ・カアン（在位：1209年 - 1259年）は反対派であるチャガタイ家・オゴデイ家を弾圧し、その領地と軍隊を没収した。1253年、モンケ・カアンは弟のクビライに雲南征服を命じ、大理国を滅ぼした。また、弟のフレグにペルシア遠征を命じ、1257年までにイラン高原を征服し、1258年にはバグダードを占領してアッバース朝を滅ぼした。同じ年、モンケ・カアンは自ら南宋遠征に乗り出したが、1259年の合州包囲中に疫病にかかり、陣中で病死した。 1260年、クビライは内モンゴルのドローン・ノールに建設した開平府においてクリルタイを召集し、カアンに選出された。しかし、同じ年に弟のアリク・ブガも首都カラコルムの大オルドでカアンに選出されたため、モンゴル帝国は2つに分裂してしまう。しばらく両者の間で戦闘が起きたが、物資の乏しかったアリク・ブガは1264年に降伏し、クビライ・カアン（在位：1260年 - 1294年）が単独でモンゴル帝国のカアンになることができた。この間にモンゴル帝国の地方政権チャガタイ・ウルス、ジョチ・ウルス、フレグ・ウルスが誕生し、緩やかな連合体を形成した。 [21] 大元帝国 1271年、クビライは国号を漢式の「大元（ダイオン）」と改め、翌年から金の中都であった燕京城の東北郊外に新たな首都「大都」を建設し、1283年に完成させる。1276年、元朝は南宋の首都臨安（杭州）に迫り、無血開城させると、1279年までに南宋の残党を滅ぼし、150年ぶりに中国統一を果たす。1274年（文永の役）と1281年（弘安の役）には日本へ侵攻するが、失敗に終わり、1285年と1288年にはベトナムの陳朝大越国に侵攻するが、これも失敗に終わった。晩年のクビライは各地の反乱鎮圧に追われ、1294年に病没する。後を継いだのは孫のテムル（オルジェイトゥ・カアン、欽明広孝皇帝、成宗、在位：1294年 - 1307年）であり、彼は1301年に侵攻してきた中央アジアのカイドゥの軍を破り、長年続いていたモンゴル帝国の内紛を終結させ、「パクス・モンゴリカ（モンゴルの平和）」と呼ばれる帝国の安定期をもたらした。しかし、その平和は長く続かず、1307年にテムルが没してからは後継争いが相次ぎ、朝廷ではキプチャク・メルキト軍閥の将軍たちが実権を握って国庫を破綻させた。1348年には塩商人方国珍の反乱が起き、1351年には白蓮教徒による紅巾の乱が起きた。この反乱の中から台頭した朱元璋は1368年に南京で大明皇帝の位に就き、元朝の大都を攻撃して皇帝トゴン・テムル（ウカアト・カアン、宣仁普孝皇帝、順帝、恵宗、在位：1333年 - 1368年）を内モンゴルの応昌府まで敗走させた。明軍に占領された大都は灰燼に帰し、中国史における元朝はここに滅びた。[22][23] 北元（韃靼）中国史における元朝は1368年に滅ぶが、中央ユーラシア史における元朝は滅んではおらず、モンゴル高原へ退却した後も約20年間はクビライの王統は続いており、さらに約100年間は「大元」の国号を使い続けていた。一方、明朝の中国人は北元政権を「蒙古」と呼ばずに「韃靼」と呼んで元朝の後裔であることを否認した。1388年に最後のクビライ裔であるトグス・テムル（ウスハル・ハーン、寧孝皇帝、天元帝、平宗、在位：1378年 - 1388年）がアリク・ブケ裔のイェスデルに殺害されると、北元政権はさまざまな部族の権力者によってチンギス裔のハーンが擁立されるようになる。その中で頭角を現したのがオイラト部族である。オイラト部族は代々アリク・ブケ家に協力し、イェスデルがハーンに即位した際もその支持をしていた。しかし、エルベク・ハーンの時にモンゴルとオイラトの対立が始まり、北元はクビライ家を支持する「四十（ドチン）モンゴル」とクビライ家を支持しない「四（ドルベン）オイラト」の二つに分かれて争うようになる。この争いはオイラトのトゴン・タイシがクビライ裔のトクトア・ブハ（タイスン・ハーン、在位：1433年 - 1452年）を擁立することで一旦終息する。 1439年にトゴン・タイシが没すると、後を継いだ子のエセン・タイシは東では大興安嶺山脈を越えて女直人を服従させ、1449年には明との交易問題が原因で戦闘になり、正統帝（英宗）を捕虜にする土木の変を引き起こし、西ではチャガタイ・ウルスの東半分であるモグーリスタンを制圧し、ウズベクのアブル＝ハイル・ハンを撃破した。1452年、タイスン・ハーンはエセン・タイシの選んだ皇太子を拒んだために、エセン・タイシと戦って殺された。エセン・タイシはチンギス家の皇族を皆殺しにした後、自らハーン位（在位：1453年 - 1454年）に就き、「大元天聖ハーン」と称したが、翌年に反乱を起こした部下によって殺害される。その後しばらく政治的空白が続いたが、チンギス裔で唯一生き残ったバト・モンケがダヤン・ハーン（在位：1487年 - 1524年）となり、モンゴルの再統一を果たすと、モンゴル高原を6つの大部族（トゥメン）に分け、左翼（チャハル、ハルハ、ウリヤンハン）と右翼（オルドス、トメト、ヨンシエブ）に配置した。ダヤン・ハーンの直轄領が左翼のチャハル部であったので、代々チャハル部のハーンがモンゴルの宗家であったが、右翼のトメト部長アルタンが次第に勢力を増していったため、「トシェート・セチェン・ハーン」の称号を得て、モンゴル2番目のハーン（アルタン・ハーン）となり、オイラト征伐や中国難民の保護、チベット仏教の再導入など、さまざまな改革をおこなった。また、明朝からは「順義王」の称号を得る。[24][25] アルタン・ハーン死後のトメト部は急速に勢力を失い、六代の後にチャハル部長リンダン・ハーンの侵攻に遭い、滅亡する（1628年）。モンゴル宗家であるリンダン・ハーンはモンゴル諸部の再統一をもくろみ、ハラチン・ハーン家とトメト・ハーン家を滅ぼし、オルドス晋王家を服従させたが、チベット遠征途中で病死した（1634年）。時に、ヌルハチ、ホンタイジ父子による女直（ジュシェン）族の勢力拡大により、各部族が女直側につくようになる。チャハル部もまたリンダン・ハーンの死により勢力を失ったため、その子エジェイが女直軍に降伏して元朝ハーンの玉璽をホンタイジに差し出した。これにより女直族のホンタイジはチンギス・ハーンの受けた天命が自分にも移ったとして、1535年に民族名を「女直（ジュシェン）」から「満洲（マンジュ）」に改め、後の清朝となっていく。[26] ハルハ部の台頭ハルハ部はダヤン・ハーンの末子ゲレセンジェの領する部族で、初めは高原の東側に遊牧する部族であったが、トメト部長アルタン・ハーンのオイラト征伐を引き継ぐとその領地を西へと広げ、いわゆる「外モンゴル」の原形となった。トメト部長アルタン・ハーンの死後、モンゴルでは各部でハーンが誕生したが、ハルハ部においても同様で、ハルハ部で最初にハーン位に就いたのがアバダイ・ハーンである。彼は1585年に仏教寺院エルデニ・ジョーをカラコルムの地に建立し、1586年には巡錫中のダライ・ラマ3世に謁見し、「ノムン・イェケ・オチル・ハーン（法の大金剛王）」の称号を賜った。彼の子孫が後にハルハ左翼のトシェート・ハーン家となる。アバダイ・ハーンの死後にオイラト征伐を引き継いだのはライフル・ハーンであり、彼の子孫が後にハルハ右翼のジャサクト・ハーン家となる。また、この当時ロシア帝国がシベリアに進出しており、モンゴルで初めてロシアと接触したのが、ウバシ・ホンタイジであった。彼はアルタン・ハーンと名乗り、しきりにロシア使節と連絡を取り合い、ジャサクト・ハーンの副王（ホンタイジ）の立場にあったにもかかわらず、大きな勢力を持った。彼は1623年に四（ドルベン）オイラトの連合軍に殺されるが、彼の子孫はしばらくアルタン・ハーンの称号を使い続けた。モンゴルとオイラトは元朝が北方へ退却してから仇敵同士であったが、チャハル部を始めとした「内モンゴル」諸部が清朝の支配下に入ったため、1640年にジャサクト・ハーンの提唱により、モンゴル・オイラト会議が開催された。しかし一方で、ハルハの領主たちは清朝とも友好関係を築き、北方から迫るロシア帝国の要塞セレンギンスクやウジンスクを攻撃した。1662年、アルタン・ハーンであるエリンチンがジャサクト・ハーンであるワンシュクを殺害したことで、ハルハ部の内紛が始まり、オイラトのジューンガル部も巻き込んだために、ジューンガル部長ガルダン・ハーンの侵入を招いた。ガルダン・ハーンがモンゴル高原を席捲したため、数十万のハルハ部の人々は内モンゴルに逃れて清朝の康熙帝に臣従を誓い、康熙帝の親征によってガルダン・ハーンを高原から追い出すことに成功した。これにより、ハルハ部の領する高原北部は清朝の版図となり、「外藩蒙古」となる。[27] 清朝統治時代 275年間に及ぶ清朝のモンゴル統治では、モンゴル族を同盟者として扱い、その忠誠を確保するためにさまざまな保護がなされていた。まず、行政組織としては満洲族の八旗制度に準じて「旗（ホシューン）」を基本単位とし、旗ごとに牧地を指定して世襲制の「旗長（ジャサク、扎薩克）」を置いた。清朝は漠南のモンゴル諸部を四十九旗に再編し、その上に六つの「盟（チュールガン）」を置いた。四十九旗の各旗長（ジャサク）には、位に応じて和碩親王（ホショイ・チンワン）、多羅郡王（ドロイ・ギュンワン）、多羅貝勒（ドロイ・ベイレ）、固山貝子（グサイ・ベイセ）、鎮国公（トシェグン）、輔国公（トサラフグン）など、清朝皇族と同じ爵位が与えられた。これらの下に一等から四等までの台吉（タイジ）または塔布嚢（タブナン）の称号がある。清朝においてモンゴル統治を担当する中央機関は初め、蒙古衙門といったが、1638年からは理藩院と改められた。清朝統治下にあるモンゴル諸部は「外藩蒙古」、「八旗蒙古」、「内属蒙古」の３つに分類できる。「外藩蒙古」とは、1636年から1771年にかけて清朝に帰順したモンゴル諸部のことをいい、「八旗蒙古」とは1636年の清朝建国以前に個別に編入されたモンゴル人集団をいい、「内属蒙古」とは、モンゴル宗主であるチャハル部とアルタン・ハーンの子孫であるトゥメト部を指すが、この両部は北元時代にモンゴルの中心となり、ハーンを出した部族であるため、モンゴルの再統一を怖れた清朝がジャサクを置かず、清朝皇帝直属としたものをいう。清朝は各藩部に対しては種族自治を原則としており、種族ごとにそれぞれ異なった法律を制定した。モンゴル人に対しては初め『蒙古例』が制定され、乾隆帝時代には『蒙古律例』、やがて『理藩院則例』が制定された。このように清朝は各藩部に自治を与えていたため、モンゴル人にとって清朝皇帝はハーンと同じ存在であり、同君連合国家の体をなしていた。 19世紀になり、アヘン戦争、清仏戦争、日清戦争と、清朝の体制が揺らぎ始めると、清朝は対蒙新政策として、行政改革、新式軍隊の配備、学校・保健衛生施設の設置など、近代的な多方面にわたる政策を実施した。20世紀に入ると、それまでの蒙地保護政策を一変して漢人の入植を奨励し、内モンゴルの牧地減少を促した。また、仏教僧侶に対する優遇政策もなくなったため、モンゴル人と仏教界による反発が大きくなっていった。中にはモンゴル王公が現金収入を得るために開墾を奨める所もあり、牧地を失ったモンゴル遊牧民は次第に農民に変化していった。 [28] ボグド・ハーン政権 1911年10月10日夜、清朝南部で発生した武昌蜂起をきっかけに辛亥革命が起こると、その12月29日、外蒙古であるハルハ部の王公たちはジェブツンダンバ8世を元首に推戴して、清朝からの独立を宣言した。ジェブツンダンバ8世はボグド・ゲゲーン（お聖人様）とも呼ばれていたため、後にボグド・ハーンと呼ばれることとなる。このボグド・ハーン政権の樹立によって、ハルハ以外のモンゴル人に大きな共鳴を与え、内蒙古四十九旗のうち三十五旗が合流を希望し、ハルハに続いて独立を宣言したホロンブイル地方のバルグ族もハイラルを占領してボグド政府に忠誠を誓うなど、内モンゴル各地から多くのモンゴル人が合流してきた。しかし、内モンゴルでは張作霖や、袁世凱などの中国軍閥によって弾圧され、モンゴル軍は劣勢となった。ボグド政府は独立以前からロシアと交渉してきたが、なかなか支援を受けることが出来ず、遂に1912年11月の露蒙協定で、ロシアに独立宣言を自治宣言に格下げさせられた。1913年11月の露中宣言においては、ロシアは外モンゴルにおける中華民国の宗主権を認め、中国は内政・通商・産業にわたる外モンゴルの自治を認め、露中両国は軍隊を派遣せず、植民を停止することが取り決められた。その後、1914年9月から1915年6月まで行われたキャフタ会議において、モンゴルはその抵抗も空しく、露中が定めた中国の宗主権と外蒙古自治を認めざるを得なくなった。ただし、内モンゴルは自治すら認められず、中国領に留め置かれた。 1917年、ロシア革命により帝政ロシアが崩壊すると、中華民国は外蒙古の自治撤廃をもくろみ、1914年以降から設置している庫倫都護使に着任した陳毅によって、『外蒙古自治撤回の六十四箇条』がモンゴル支配層に用意されていたが、これより先に安福派の段祺瑞の部下である徐樹錚がフレー（庫倫、ウルガ）に入り、ボグド・ハーンの宮殿を武装兵士で包囲し、自治返上を迫った。これらに伴い1919年11月、中華民国大総統令によって外蒙古自治撤廃が公表され、翌年（1920年）1月2日にモンゴル人の目の前で自治撤廃の式典が執り行われた。これにより、外モンゴルのボグド・ハーン政権は一旦消滅する。 1920年、“気ちがい男爵”と恐れられた白軍のウンゲルン男爵がモンゴル領内に入り、フレー（庫倫）の中国軍を追い出し、1921年2月にボグド・ハーンを復位させた。モンゴル人は初め彼を解放者として歓迎したが、中国人と革命派を弾圧しただけでなく、ロシア系ユダヤ人を皆殺しにし、暴虐の限りをつくすウンゲルンの姿に人々は恐れをなし、ボグド・ハーンまでも密かに北京政府に救援を乞うにいたった。北京政府は張作霖にその討伐を命じたが、彼は動かなかった。一方、1921年3月にスフバートルとチョイバルサンによってモンゴル臨時人民政府がキャフタで樹立されると、400人のモンゴル義勇兵がキャフタの中国軍を追い払い、北上してきたウンゲルン男爵軍を破った。さらに700人の義勇兵とソヴィエト赤軍、極東共和国軍が合わさって１万の勢力となった臨時政府軍はフレーに入り、ボグド・ハーンを元首とする連合政府となった。1924年、ボグド・ハーンが死去すると、臨時人民政府は君主制を廃止し、11月にモンゴル人民共和国を成立させた。 [29] モンゴル人民共和国 1922年12月にソヴィエト社会主義共和国連邦が成立してから2年後の1924年、ボグド・ハーンの死去にともない、世界で2番目の社会主義国家であるモンゴル人民共和国が成立した。同時に首都のフレーはウラーンバートルと改名された。時にコミンテルンは「極左路線」を推し進めており、モンゴル人民共和国でも1928年のモンゴル人民革命党第七回党大会において右派を追放し、1930年には旧王公・仏教僧侶・裕福な牧民の家畜没収、遊牧民の強制的集団化、反宗教運動、下級僧侶の強制的還俗、個人商業の禁止などをおこなった。この結果モンゴルの家畜数は1930年の2300万頭から1932年の1600万頭に減少した。1932年、そんな共産化に対しての不満が一挙に爆発し、親ソ政策を取る革命党政府に対する反乱が起こった。また1939年、満洲国の関東軍とモンゴル人民共和国との間で国境線を巡るトラブルが起き、日本軍とソ連の赤軍が軍事介入して日本側が大敗北を喫したノモンハン事件が起きる。第二次世界大戦においては1945年8月8日のソ連に続く8月10日に対日宣戦布告を行い、ソ連軍と連携したモンゴル人民軍（ザバイカル戦線）が日本軍（関東軍、駐蒙軍）と元寇以来の戦火を交え、モンゴルは内モンゴル東部から西部までほぼ占領して戦勝国となる。満州国のモンゴル族代表だったボヤンマンダフやジョンジュルジャブ・カンジュルジャブ兄弟は関東軍に従わずソ蒙連合軍に投降し、蒙古聯合自治政府のデムチュクドンロブ（徳王）と李守信は中国の北京で駐蒙軍と離れ後にモンゴル人民共和国に逃れることとなった。8月15日に日本が降伏した後、ソ連が捕獲した日本兵捕虜はモンゴルにも分配され、約1万2000人の捕虜が強制労働に従事させられた。モンゴル人民共和国の独立が国際的に認められたのは、モンゴル人民共和国が内モンゴルの領有権の主張を取り下げた1945年2月のヤルタ協定においてである。1961年には国際連合に加入し、日本とも1972年に外交関係を樹立した。モンゴル人民共和国は長らくソ連の衛星国として共産圏の中にあったが、1989年のペレストロイカの影響で民主化が始まり、1990年3月には複数政党制を採用し、1991年12月にソ連が崩壊すると、1992年1月に新憲法を採択して社会主義を放棄し、2月には国名をモンゴル国に改めた。 [30] 脚注参考資料沢田勲『匈奴－古代遊牧国家の興亡』（東方書店〈東方選書〉、1996年、ISBN 4497965066）『史記』匈奴列伝『漢書』匈奴伝『後漢書』南匈奴列伝『三国志』鮮卑伝『晋書』四夷伝『魏書』列伝第九十一『北史』列伝第八十六『周書』列伝第四十二『隋書』列伝第四十九『旧唐書』列伝第一百四十四上、列伝第一百四十五『新唐書』列伝一百四十上、列伝一百四十下、列伝第一百四十二上、列伝第一百四十二下『遼史』本紀第二十四宮脇淳子『モンゴルの歴史遊牧民の誕生からモンゴル国まで』（刀水書房、2002年、ISBN 4887082444）小松久男『世界各国史4 中央ユーラシア史』（山川出版社、2005年、ISBN 463441340X）関連項目中国の歴史朝鮮の歴史日本の歴史東アジア史ベトナムの歴史モンゴル外部リンク	https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%A2%E3%83%B3%E3%82%B4%E3%83%AB%E3%81%AE%E6%AD%B4%E5%8F%B2
{ "plaintext_start_byte": [ 2, 1919, 3108, 5186, 7774, 10488, 12310, 13414, 14092, 15743, 17816, 20589, 21529, 22782, 23713, 25395, 27624, 28686, 29756, 30628, 32181, 34079, 35134, 36705, 37994, 39394, 41006, 42796, 44721, 46792, 49138, 50748, 52158, 54536, 57467, 59457, 61229, 63544, 65178, 67579, 68824, 69659, 70940, 72090, 74337, 75958, 79047, 80547, 81974, 84184, 86496, 87520, 88852, 90969, 92959, 94194, 94853, 97164, 98484, 99112, 100629, 101472, 102666, 105057, 106328, 106977, 107992, 109392, 109966, 111645, 113055, 113958, 115502, 116779, 117470, 118730, 120648, 121845, 122130, 122664, 123390, 124523, 125987, 127784, 129390, 131056, 133079, 134312, 135684, 138523, 140228, 141640, 143412, 145640, 148166, 149858, 151362, 152444, 154125, 155399, 156152, 157015, 158013, 160584, 162344, 163433, 164952, 167730, 170369, 171727, 172696, 174170, 175211, 176313, 177077, 177663, 178104, 179050, 179891, 180778, 182287, 184568, 186764, 187820, 188314, 190589, 192812, 193615, 194313, 196901, 198468, 201420, 203819, 206302, 209221, 211197, 211863, 212714, 214180, 215603, 216937, 217778, 219807, 219910 ], "plaintext_end_byte": [ 1918, 3107, 5185, 7773, 10487, 12309, 13349, 14091, 15742, 17815, 20553, 21527, 22781, 23711, 25394, 27623, 28638, 29672, 30627, 32180, 34078, 35132, 36704, 37993, 39393, 40877, 42794, 44720, 46790, 49137, 50747, 52156, 54535, 57466, 59425, 61226, 63543, 65177, 67578, 68822, 69624, 70839, 72089, 74336, 75957, 79045, 80546, 81973, 84183, 86495, 87519, 88757, 90968, 92958, 94193, 94852, 97163, 98414, 99111, 100628, 101471, 102524, 105056, 106327, 106976, 107943, 109391, 109965, 111644, 113053, 113956, 115501, 116778, 117469, 118691, 120647, 121844, 122129, 122663, 123341, 124522, 125986, 127759, 129389, 131055, 133005, 134311, 135682, 138522, 140186, 141639, 143325, 145639, 148165, 149857, 151361, 152443, 154093, 155398, 156151, 157014, 158012, 160583, 162343, 163350, 164951, 167729, 170368, 171726, 172665, 174169, 175210, 176312, 177076, 177662, 178103, 179049, 179860, 180777, 182286, 184567, 186763, 187819, 188313, 190588, 192811, 193586, 194312, 196900, 198466, 201419, 203788, 206300, 209173, 211196, 211862, 212713, 214179, 215602, 216936, 217695, 219775, 219909, 220078 ] }	বিশ্বের প্রথম চলচ্চিত্রটি কোন দেশে নির্মিত হয় ?	চলচ্চিত্রের ইতিহাস	bengali	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 273 ], "minimal_answers_end_byte": [ 294 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	চলচ্চিত্রের ইতিহাস ঠিক কবে থেকে শুরু তা সঠিকভাবে নির্ণয় করা যায়নি। ১৮৯৫ সালের ২৮শে ডিসেম্বর তারিখে প্যারিস শহরে লুমিয়ের ভ্রাতৃদ্বয় তাদের তৈরী দশটি ছোট ছোট চলচ্চিত্র প্রথমবারের জন্য বাণিজ্যিকভাবে প্রদর্শন করেন। চলমান ছবিকে প্রজেকশন বা অভিক্ষেপনের মাধ্যমে প্রথম সফলভাবে প্রদর্শনের নিদর্শন হিসাবে এই তারিখটিকেই গণ্য করা হয়। চলমান ছবিকে ক্যামেরার সাহায্যে গ্রহণ এবং প্রদর্শনের পূর্ববর্তী কিছু নজির থাকলেও হয় তার গুণমান ছিল নিম্ন নয়ত সেগুলোর কোনোটাই ‘লুমিয়ের সিনেমাটোগ্রাফ’-এর মত বিশ্বব্যাপী প্রভাব বিস্তার করতে পারেনি। এই ঘটনার পরে পরেই সারা বিশ্ব জুড়ে প্রচুর ফিল্ম প্রোডাকশন কোম্পানি তৈরী হয়ে যায় আর মাত্র এক দশকের মধ্যেই চলচ্চিত্র তার অভিনবত্ত্ব কাটিয়ে উঠে এক বিশাল সর্বজনীন বিনোদনশিল্পে পরিণত হয়। গোড়ার দিকের চলচ্চিত্র ছিল সাদা-কালোয় তোলা, দৈর্ঘ্য ছিল এক মিনিটেরও কম, আর ছিল নির্বাক। ১৮৯০ সাল থেকেই একাধিক শট সম্বলিত, বেশ কয়েক মিনিট দৈর্ঘ্যের ছবি তৈরী হতে থাকে। ১৮৯৮ সালে তৈরী হয় প্রথম ঘূর্ণায়মান ক্যামেরা যা দিয়ে প্যানিং শট নেওয়া সম্ভব ছিল। ১৮৯৭ সালেই প্রথম ফিল্ম ষ্টুডিও তৈরী হয়ে যায়। স্পেশাল এফেক্ট, এক ঘটনাক্রম থেকে অন্য ঘটনাক্রমে ছবির কন্টিন্যুইটি বা অবিচ্ছেদ্যতা বজায় রাখা, ইত্যাদি নানারকম প্রয়োগকৌশলের ব্যবহার শুরু হয়ে যায়। ১৯০০ সাল থেকেই কন্টিন্যুইটির মাধ্যমে ধারাবাহিকতা রক্ষা এবং ক্লোজ-আপ শটের ব্যবহার শুরু হয়ে যায় (অনেকে বলেন এর উদ্ভাবক ডি ডব্লিউ গ্রিফিথ)। এই সময়ের বেশির ভাগ ছবিকেই ‘চেজ ফিল্ম’ বলা যেতে পারে। প্রথম একাধিক রিল সম্বলিত কাহিনীচিত্র ১৯০৬ সালে অস্ট্রেলিয়া-তে তৈরী হয়। ১৯০৫ সালে পিটসবার্গে স্থাপিত ‘দ্য নিকেলোডিয়ান’ কে বলা হয় প্রথম স্থায়ী প্রেক্ষাগৃহ যেখানে সফলভাবে শুধুই চলচ্চিত্র প্রদর্শন শুরু হয়েছিল। ১৯১০ এর মধ্যেই অভিনেতা-অভিনেত্রীদের নাম পর্দায় লেখা শুরু হয়, আর চলচ্চিত্র-তারকা হিসাবে তাদের জনপ্রিয়তার রাস্তা খুলে যায়। ১৯১০ থেকে নিয়মিত সংবাদচিত্র প্রদর্শিত হতে থাকে এবং অচিরেই তা’ নতুন সংবাদমাধ্যম হিসাবে জনপ্রিয় হয়ে যায়। ঐ সময়েই মার্কিন চলচ্চিত্রগুলি অস্ট্রেলিয়া এবং ইউরোপের অন্যান্য দেশের (ফ্রান্স ছাড়া) শেয়ার মার্কেটের বৃহত্তম ভাগীদার হয়ে দাঁড়ায়। ঐ একই সময়ে কৃত্রিম আলোকে চিত্রগ্রহণ জাতীয় আরও অনেক নতুন প্রয়োগকৌশল জন্ম হয়। তখনই কৃত্রিম আলোয় আগুন জ্বলার বিভ্রম সৃষ্টি করা বা বিশেষ বিপদসূচক দৃশ্যে আলো কমিয়ে ভয়ের পরিবেশ তৈরী (লো-কী লাইটিং) করা সম্ভব হয়েছিল। গল্প বলার নতুন মাধ্যম হিসাবে চলচ্চিত্র যাতে দর্শকের কাছে সহজবোধ্য হয়ে ওঠে তারজন্য বিশেষজ্ঞ লেখক নিযুক্ত হওয়া শুরু হল, যারা বই হিসাবে প্রকাশিত জটিল নাটক-নভেলকে সরল করে ছোট আকারে নিয়ে আসতেন, যাতে একটিমাত্র রিলের মধ্যে তার চিত্ররূপ আঁটানো যায়। চলচ্চিত্রেও জঁর বা বিশেষ পদ্ধতি অনুযায়ী শ্রেণীবিন্যাস চালু হল, যদিও কমেডি আর ড্রামারই প্রাধান্য ছিল। প্রথম বিশ্বযুদ্ধের সময় চলচ্চিত্র শিল্পে একটা জটিল রূপান্তর ঘটে যায়। এক রিলের ছোট ছবির জায়গা নেয় পূর্ণদৈর্ঘ্যের কাহিনীচিত্র। প্রেক্ষাগৃহ আকারে বড় হতে থাকে আর পাল্লা দিয়ে বাড়ে টিকিটের দাম। এক শট থেকে অন্য শটে কন্টিন্যুইটি বা অবিচ্ছেদ্যতা বজায় রাখার প্রয়োগকৌশলের উন্নতির সঙ্গে সঙ্গে ১৯১৪ সালের মধ্যে এই ধরণের ধারাবাহিকতা যুক্ত ছবিই বাণিজ্যিক চলচ্চিত্রের প্রধান ঘরানা হিসেবে প্রতিষ্ঠা পেয়ে যায়। ডি ডব্লিউ গ্রিফিথ ছিলেন সেইসময় মার্কিন চলচ্চিত্র শিল্পের স্তম্ভস্বরূপ। দর্শকদের মধ্যে নাটকীয় উত্তেজনা সঞ্চারে তার জুড়ি মেলা ভার ছিল। যুক্তরাষ্ট্রের ক্যালিফোর্নিয়া অঙ্গরাজ্যের লস এঞ্জেলেস শহরের প্রান্তে হলিউড অঞ্চলে তিনিই প্রথম শুটিং করেন আর অচিরেই হলিউড হয়ে ওঠে যুক্তরাষ্ট্র তথা সারা বিশ্বের চলচ্চিত্র শিল্পের প্রাণকেন্দ্র। ১৯২০ সালের মধ্যে যুক্তরাষ্ট্র বিশ্বে চলচ্চিত্র উৎপাদনে শীর্ষস্থান দখল করে নেয়, প্রতি বছর গড়ে কমকরে ৮০০ চলচ্চিত্র নির্মাণ করা হত।[1] সারা বিশ্বে নির্মিত চলচ্চিত্রের ৮২% ই এখানে তৈরী হত। বিশ্বখ্যাত বিনোদন কোম্পানি ওয়ার্নার ব্রাদার্স তৈরী করেন দ্য জ্যাজ সিঙ্গার, এই ছবিতে প্রথম সিঙ্ক্রোনাইজড বা সমলয় সংলাপ এবং সমলয় সংগীত ব্যবহার করা হয়। ১৯২৭ সালে এই ছবি মুক্তি পাবার সঙ্গেই নির্বাক চলচ্চিত্র যুগের অবসান ঘটে।[2] ১৯২৯ সালের শেষে গিয়ে দেখা যায় হলিউডের প্রায় সমস্ত ছবিই সবাক। তখন অবশ্য শব্দগ্রহণ যন্ত্রের প্রমিতকরণ ঘটেনি, কিন্তু অতিদ্রুত সেটাও হয়ে যায়। শব্দের ব্যবহার শুরু হওয়ার জন্যেই হলিউডের চলচ্চিত্রশিল্প সেই সময়ের মারণ অর্থনৈতিক গ্রেট ডিপ্রেশনের হাত থেকে রক্ষা পায়।[3] যুদ্ধের সময়ে প্রচারমূলক ছবির হাত ধরে যুক্তরাজ্যে চলচ্চিত্র শিল্পে নবজাগরন আসে, প্রচুর বাস্তবানুগ যুদ্ধ-সম্পর্কিত চলচ্চিত্র তৈরী হয়। দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধে যুক্তরাষ্ট্রের অংশগ্রহণের সঙ্গে সঙ্গে অনেক দেশভক্তিপূর্ণ এবং উদ্দেশ্যপ্রণোদিত প্রচারমূলক ছবিও তৈরী হতে থাকে। ১৯৫০ এর আশেপাশে হাউস আন-আমেরিকান এক্টিভিটিস কমিটি হলিউডে তদন্ত চালিয়ে প্রচুর কলাকূশলীকে কালো-তালিকাভুক্ত করে।[4] বিশ্বযুদ্ধের অব্যবহিত পরেই দূরদর্শনের ক্রমবর্ধমান জনপ্রিয়তার সামনে চলচ্চিত্রশিল্প কিছুটা বিপন্ন হয়ে পড়ে, বেশ কিছু কোম্পানি দেউলিয়া হয়ে যায়, অনেক প্রেক্ষাগৃহ বন্ধ হয়ে যায়। আবার অন্যদিকে ১৯৫০ এর দশক থেকে বিশ্ব জুড়ে ইংরেজি ছাড়া অন্য ভাষার চলচ্চিত্রের ক্ষেত্রে স্বর্ণযুগ শুরু হয়ে যায়। ১৮৮৮ সালে ফরাসী উদ্ভাবক লুই লা প্রিন্স একটি ছোট ছবি তোলেন যার নাম ছিল রাউন্ডহে গার্ডেন সিন। এখনো পর্যন্ত টিঁকে থাকা ছবিগুলির মধ্যে প্রাচীনতম হিসাবে এই ছবিটি গিনেস বিশ্ব রেকর্ড[5] এর স্বীকৃতিপ্রাপ্ত। যদিও ফরাসী নির্মাতা লুই লুমিয়ের -এর ১৮৯৫ সালে তৈরী সর্তি দে লুসিনে লুমিয়ের দে লিও (লিও-র লুমিয়ের ফ্যাক্টরি থেকে প্রস্থানরত শ্রমিকরা) ছবিটিকে প্রথম সত্যিকারের চলচ্চিত্র হিসেবে গণ্য করা হয়।[6] চলচ্চিত্রের পূর্বসূরী শিল্প হিসেবে চলচ্চিত্র বিভিন্ন পূর্বসূরী ঐতিহ্যবাহী শিল্পের ওপর ভিত্তি করেই গড়ে উঠেছিল, যেমন কথকতা, সাহিত্য, নাটক এবং অন্যান্য দৃষ্টিগোচর শিল্প। এছাড়াও চলমান ছবি এবং/অথবা প্রক্ষিপ্ত ছবি সম্বলিত বেশ কিছু অনুরূপ শিল্পমাধ্যম আগে থেকেই বিদ্যমান ছিল, যেমন: শ্যাডোগ্রাফি (হস্ত সঞ্চালনের মাধ্যমে ছায়া তৈরী করে গল্প বলা, সম্ভবত প্রাগৈতিহাসিক যুগ থেকেই এর চর্চা করা হত) ক্যামেরা অবস্কিউরা (পিনহোল ক্যামেরার প্রাকৃতিক নীতির ভিত্তিতে তৈরী শিল্পমাধ্যম, উৎপত্তি সম্ভবত প্রাগৈতিহাসিক কালেই) শ্যাডো পাপেট্রি (দ্বিমাত্রিক পুতুলের ছায়ার সাহায্যে গল্প বলা, উৎপত্তি সম্ভবত ২০০ খ্রিস্টপূর্বাব্দে মধ্যে এশিয়া, ভারত, ইন্দোনেশিয়া বা চিনে) ম্যাজিক লণ্ঠন (সপ্তদশ শতকে উদ্ভাবিত এই শিল্পমাধ্যম প্রধানত আধুনিক প্রজেক্টর বা অভিক্ষেপন যন্ত্রের পূর্বসূরী) পারসিস্টেন্স অফ ভিশন বা দৃষ্টির জড়তাকে কাজে লাগিয়ে তৈরী অ্যানিমেশন যন্ত্র (১৮৩২ সালে ফেনাকিষ্টিস্কোপ, ১৮৬৬ তে জোট্রোপ, ১৮৬৮ তে ফ্লিপ বুক) কিছু অতীতকালীন প্রেতাত্মা বা ভগবান দর্শনের কাহিনীর ক্ষেত্রে মনে করা হয় যে খুব সম্ভবত অবতল দর্পন, ক্যামেরা অবস্কিউরা বা অন্য কোনো অজানা প্রক্ষেপন যন্ত্র ব্যবহার করা হয়েছিল। ষোড়শ শতাব্দীতে নেক্রোম্যান্টিক বা মৃত ব্যক্তিকে আহ্বান সংক্রান্ত অনুষ্ঠানে এরকম ভেলকি বেশ প্রচলিত ছিল।[7] এই ঐতিহ্য অনুসরণ করেই ম্যাজিক লণ্ঠনের সর্বপ্রথম প্রদর্শনে মৃত্যু ও অন্যান্য ভয়ঙ্কর আকৃতির মূর্তির ছবিই প্রদর্শিত হয়। ১৭৯০ সাল নাগাদ এইধরণের প্রদর্শনী আরো উন্নত রূপ পায় ফ্যান্টাসম্যাগোরিয়া নামধারী মাল্টিমিডিয়া গোস্ট-শো তে, যেখানে যান্ত্রিক স্লাইড, পশ্চাৎ প্রক্ষেপণ, চলন্ত প্রক্ষেপণ, আরোপন, ডিজল্ভ, সত্যিকারের নট-নটী দিয়ে অভিনয়, ধোঁয়া, গন্ধ, শব্দ, এমনকি বৈদ্যুতিক শক পর্যন্ত ব্যবহার করা হত। এইসব ভুতুড়ে বিষয়সমূহই পরবর্তীকালে, চলচ্চিত্রের আবির্ভাবের পরে, রূপান্তরিত হয় হরর ফিল্ম জঁর-এ। চলমান ছবির উদ্ভাবনের সময় থেকেই ম্যাজিক লণ্ঠনের সাহায্যে তা’ অভিক্ষেপণ করা হত। ১৬৫৯ সালে ওলন্দাজ উদ্ভাবক ক্রিস্টিয়ান হাইগেনস এইধরণের স্লাইড শোর জন্য ছবি আঁকেন, তাতে দেখা যায় একটি কঙ্কাল ঘাড়ের ওপর থেকে নিজের খুলিটা একবার তুলে নিয়ে আবার সেখানেই বসিয়ে দিচ্ছে। কাঁচের চিত্রিত স্লাইডে গতিশীলতা সঞ্চার করার প্রয়োগকৌশল ১৭০০ সাল নাগাদই চলে আসে। সাধারণত শরীরের কোনো অঙ্গকে (হাত বা পা) আলাদা করে এক বা একাধিক অতিরিক্ত কাঁচের ওপর আঁকা হত, তারপর তাকে সম্পূর্ণ শরীরের স্থির স্লাইডের সাপেক্ষে হাত দিয়ে বা অন্য কোনো যান্ত্রিক কৌশলের সাহায্যে নাড়ান হত।[8] যদিও ম্যাজিক লণ্ঠনের প্রদর্শন প্রাথমিকভাবে দর্শকের মনে ভীতি সঞ্চার দিয়েই শুরু হয়েছিল, খুব তাড়াতাড়ি আরো নানা ধরণের বিষয় নিয়ে প্রদর্শনী চালু হয়ে যায়, গল্প বলার আর শিক্ষামূলক কাজেও ব্যবহার হতে থাকে। ঊনবিংশ শতকে প্রচুর নতুন আর জনপ্রিয় ম্যাজিক লণ্ঠন প্রয়োগকৌশলের উদ্ভাবন হয়, তারমধ্যে ছিল ডিজলভিং ভিউ আর বিভিন্ন রকমের যান্ত্রিক স্লাইড, যাদের সাহায্যে ঝকঝকে বিমূর্ত সব এফেক্ট (ক্রোমাট্রোপ ইত্যাদি) তৈরী করা হত, তুষারপাত বা গ্রহ উপগ্রহের চলনের বিভ্রম পর্যন্ত তৈরী করা হয়েছিল। প্রাথমিক যুগ ১৮৯০ এর সময়ে প্রধানত ভ্রাম্যমান প্রদর্শকরাই ছবি দেখাতেন অস্থায়ী ছাউনিতে, বিচিত্রানুষ্ঠানের অঙ্গ হিসেবে। ছবির দৈর্ঘ্য এক মিনিটের বেশি হত না, সাধারণত একটাই দৃশ্য থাকত, তাতে দেখান হত সর্বজনীন দৃশ্য, দৈনন্দিন জীবনযাত্রা, কোনো খেলাধুলার অংশ অথবা স্ল্যাপস্টিক কৌতুকাভিনয়। ছবি হত সাদা-কালোয় তোলা এবং নির্বাক, চলচ্চিত্রের কোনওরকম বৈশিষ্ট্য তাতে থাকত না। ঊনবিংশ শতক শেষ হবার আগেই চলচ্চিত্রশিল্প সম্পর্কিত ব্যবসা যে সারা বিশ্ব জুড়েই ফুলে-ফেঁপে ওঠে তার মূলে ছিল বাস্তনানুগ চলমান ছবির অভিনবত্ত্ব। চলচ্চিত্র একবার তোলা হয়ে গেলে বিশ্বের যেকোনো জায়গায় দেখান সম্ভব ছিল, এতে করে দর্শক সুদূর দেশের চলমান ভ্রমণবৃত্তান্ত নিজের শহরে বসেই দেখতে পেতেন। সহজ সরল ও সুলভ বিনোদনের মাধ্যম হিসেবে চলচ্চিত্র খুব তাড়াতাড়ি সাধারণ্যে গৃহীত হয়ে যায় আর ভিক্টরিয়ান যুগের শেষের দিকেই সর্বাধিক জনপ্রিয় দৃষ্টিগ্রাহ্য শিল্পমাধ্যম হয়ে ওঠে।[9] স্ক্লাডানোস্কি ভ্রাতৃদ্বয় ১৮৯৫ সালে বার্লিন উইন্টারগার্টেন থিয়েটার প্রেক্ষাগৃহে প্রকাশ্য চলচ্চিত্র প্রদর্শনীর আয়োজন করেন। ১৮৯৬ সালে মেলবোর্ন এথেনিয়াম প্রেক্ষাগৃহে চলচ্চিত্র প্রদর্শন শুরু হয়। বিংশ শতকের প্রাক্কালেই জনপ্রিয় বিনোদনস্থল হিসেবে নাট্যশালা বা ক্যাবারে প্রদর্শনশালার পাশাপাশি চলচ্চিত্র প্রেক্ষাগৃহ নিজের জায়গা করে নেয়। ১৯২৭ পর্যন্ত চলমান ছবির সঙ্গে কোনো শব্দ যুক্ত থাকতনা, চলচ্চিত্রের ইতিহাসে এই সময়কে নির্বাক যুগ বলা হয়। দর্শকদের অভিজ্ঞতাকে সমৃদ্ধ করার জন্য নির্বাক ছবির সঙ্গে বাদ্যযন্ত্রীরা বাজনা বাজাতেন, কখনো সাউন্ড এফেক্ট এমনকি ধারাবিবরণীর ব্যবস্থা থাকত, সাধারণত অভিক্ষেপণ যন্ত্র যিনি চালাতেন তিনিই এই ধারাবিবরণীর দায়িত্ত্বে থাকতেন। বেশিরভাগ দেশে চলমান ছবির ফাঁকে ফাঁকে ইন্টারটাইটেল বা ছাপানো লেখা সম্বলিত কার্ড গুঁজে দিয়ে কথপোকথন বা কাহিনীর খুঁটিনাটি বর্ণনা করে দেওয়া হত, কিন্তু জাপানের চলচ্চিত্রে সম্পূর্ণ নির্বাক যুগ ধরেই মানুষের দ্বারা কাহিনীবর্ণনই চলমান ছবির সঙ্গে সঙ্গত করে এসেছে। এই প্রযুক্তিগত সমস্যার সমাধান ঘটে ১৯২৩ এ এসে। এই ধারার চেয়ে কিছুটা আলাদা ছিল ইলাস্ট্রেটেড সং বা সচিত্র সঙ্গীত প্রদর্শনী। ১৮৯৪ তে যুক্তরাষ্ট্রের ভডেভিল হাউসগুলিতে (এক বিশেষ ধরণের বিচিত্রানুষ্ঠানগৃহ) এইধরণের প্রদর্শনীর উদ্ভব হয় আর প্রায় ১৯৩০ দশকের শেষ অব্দি চলচ্চিত্র প্রেক্ষাগৃহগুলোতে টিঁকে থাকে।[10] স্টিরিওপ্টিকন জাতীয় ম্যাজিক লণ্ঠন যন্ত্রের সাহায্যে হাতে রাঙানো স্থিরচিত্রের স্লাইড প্রক্ষেপণ করা হত, সঙ্গে থাকত পিয়ানোবাদন সহযোগে গান (কখনো পূর্বগৃহীত সঙ্গীত)। গানের কাহিনীকেই স্লাইডের সাহায্যে চিত্ররূপ দেওয়ার চেষ্টা করা হত, কাহিনী এগোনোর সঙ্গে সঙ্গে স্লাইড পাল্টে দেওয়া হত। সচিত্র সঙ্গীত প্রদর্শনীর উদ্দেশ্য ছিল শীট মিউজিকের (বিশেষ ধরণের হাতে লেখা বা ছাপানো সঙ্গীতের স্বরলিপি) বিক্রি বাড়ানো, সেইসময় এইরকম একেকটা স্বরলিপি দশ লক্ষ কপিও বিক্রি হয়েছে। পরবর্তীকালে, চলচ্চিত্রের উত্থানের পরে, এইধরণের সচিত্র সঙ্গীত দেখান হত চলচ্চিত্র শুরুর আগে বা রিল পরিবর্তনের সময়।[11] ১৯১৪ সালে দি ফটো-ড্রামা অফ ক্রিয়েশন বা ‘সৃষ্টির চিত্রনাট্য’ নামের এক অবাণিজ্যিক উদ্যোগে চলমান ছবি ও শব্দকে সমলয়ে আনার চেষ্টা করা হয়। জেহোভার সাক্ষী ধর্মগোষ্ঠীর অনুগত সংগঠন ওয়াচ টাওয়ার বাইবেল এন্ড ট্রাক্ট সোসাইটি অফ পেনসিলভেনিয়া আট ঘন্টার এই প্রদর্শনীটি প্রযোজনা করে, আশিটি শহরে এটা প্রতিদিন দেখান হত, যুক্তরাষ্ট্র আর কানাডার প্রায় আশি লক্ষ মানুষ এই প্রদর্শনী দেখেছিলেন।[12] চলচ্চিত্রের জন্ম যাত্রা শুরুর এগারো বছরের মধ্যেই চলচ্চিত্র তার অভিনবত্ত্ব কাটিয়ে উঠে এক বিশালায়তন বিনোদনশিল্পে পরিণত হয়। প্রথমে যা ছিল ব্যক্তিগত উদ্যোগে তৈরী একটিমাত্র চলমান দৃশ্য, পরবর্তীতে তাইই পরিণত হয় বৃহদাকার কোম্পানির দ্বারা প্রস্তুত বহুদৃশ্যসম্বলিত দীর্ঘায়তন শিল্পজাত পণ্যে। ১৯০০ এর সময় থেকেই নির্মাতারা প্রাথমিক স্তরের সম্পাদনাসহ আখ্যানধর্মী ছবি বানাতে শুরু করেন।[13] ক্যামেরার উদ্ভাবন এবং অগ্রগতি গোড়ার দিকে চলমান চিত্রগ্রাহী ক্যামেরাকে ট্রাইপডের মাথায় বেঁধে রাখতে হত আর ক্যামেরাকে অনুভূমিক রাখার প্রয়োগকৌশলও ছিল সীমিত। শট নেওয়ার সময় ক্যামেরা থাকত অনড়। ক্যামেরাকে গতিশীল করতে গেলে চলন্ত গাড়িতে ক্যামেরা বসিয়ে রেখে ছবি তুলতে হত। লুমিয়ের ভ্রাতৃদ্বয় ১৮৯৬ সালে চলন্ত ট্রেনের মধ্যে ক্যামেরা রেখে এইভাবে ছবি তোলেন। ১৮৯৭ সালে ব্রিটিশ প্রযুক্তিবিদ রবার্ট ডবলিউ. পল প্রথম ঘূর্ণায়মান ক্যামেরা যন্ত্র তৈরী করেন, ঐ পন্থায় প্যানিং শট নেওয়া সম্ভব ছিল। তার তৈরী যন্ত্রে একটা উল্লম্ব অক্ষের উপর ক্যামেরা বসান থাকত, সঙ্গে লাগান একটা বাঁকা হাতল ঘোরালে ওয়র্ম গিয়ার চলত, আর ঐ গিয়ারের ঘূর্ণনের সঙ্গে ক্যামেরাও ঘুরত। ঐ ক্যামেরা ব্যবহার করে তিনি রাণী ভিক্টোরিয়ার রাজত্ত্বের হীরক জয়ন্তী উপলক্ষ্যে আয়োজিত শোভাযাত্রার ছবি একটিমাত্র দৃশ্যে ধরতে সমর্থ হন। তার পরের বছর থেকে তিনি এই যন্ত্র বিক্রি করতে শুরু করেন। সেই যুগের ফিল্ম ক্যাটালগে ঐরকম প্যানিং যুক্ত শটকে কখনো কখনো ‘প্যানোরামা’ বলেও উল্লেখ করা হয়েছে। ফরাসী পরিচালক জর্জ মেলিয়েজ ১৮৯৭ সালের মে মাসে প্যারিসের উপকণ্ঠে একটি ফিল্ম ষ্টুডিও গড়ে তোলেন। একেবারে প্রাথমিক যুগে তৈরী স্টুডিওগুলোর মধ্যে এটি ছিল অগ্রগণ্য। স্থিরচিত্রের জন্য বানানো বৃহদাকার স্টুডিওগুলোর আদলে তৈরী এই স্টুডিওর তিনদিক ছিল কাঁচ দিয়ে ঘেরা, ছাদেও ছিল কাঁচের আচ্ছাদন, আর রৌদ্রকরোজ্জ্বল দিনে আলো ডিফিউজ করার জন্য পাতলা সুতির কাপড়ে ছাদ ঢেকে নেওয়ারও ব্যবস্থা ছিল।[14] ১৮৯৬ থেকে শুরু করে মেলিয়েজ পাঁচশোরও বেশি ছোট ছবি প্রযোজনা, পরিচালনা, আর পরিবেশনা করেন। এর বেশিরভাগই ছিল এক দৃশ্যের ছবি, একটিমাত্র টানা শটে তোলা। মেলিয়েজের কাজ থেকে বোঝা যায় যে তিনি মঞ্চ এবং চলচ্চিত্রের মধ্যে সাদৃশ্য টানার চেষ্টা করতেন। তবে তিনি বুঝতেন যে চলচ্চিত্র এমন এক বিশেষ দৃশ্যানুভূতি দিতে পারে মঞ্চে যা কখনোই সম্ভব নয়।[15] ১৮৯৫ তে এডিসন কোম্পানির তৈরী দি এক্সিকিউশন অফ মেরি স্টুয়ার্ট ছবিতে স্কটল্যান্ডের রাণী মেরির শিরোচ্ছেদ দেখানো হয়। শেষ দৃশ্যের জন্য ব্যবহার করা হয় অভিনেত্রীর পুতুল।[16] এই ছবিটি কিনেটোস্কোপ যন্ত্রের সাহায্যে দেখতে হত। জর্জ মেলিয়েজও তার দ্য ভ্যানিশিং লেডি ছবিতে একই ধরণের প্রয়োগকৌশল ব্যবহার করেন। স্টপ মোশন প্রযুক্তির সাহায্যে মহিলাটিকে ক্যামেরার সামনে দৃশ্যমান থেকে অদৃশ্য করে দেওয়া হয়। চিত্রগ্রহণের এমনই আর একটি চতুর কৌশল ছিল ডবল এক্সপোজার। ব্রিটিশ উদ্ভাবক জর্জ এলবার্ট স্মিথ ১৮৯৭ সালের জুলাই মাসে এই ব্যাপারে সাফল্য পান। পুরো পারিপার্শ্বিক তিনি কালো কাপড়ে মুড়ে দেন, তারপর প্রধান শট নেওয়া হয়ে গেলে ঐ ফিল্মকে আবার ঘুরিয়ে নিয়ে এসে দ্বিতীয়বার এক্সপোজ করে আরেকটি শট নেন।[17] তার দি কর্সিকান ব্রাদার্স ছবিটিকে ১৯০০ সালের ওয়ারউইক ট্রেডিং কোম্পানি র ক্যাটালগে অত্যন্ত যত্নসাধ্য চিত্রগ্রহণের ফল হিসাবে বর্ণনা করা হয়েছে। তরোয়ালের খোঁচায় মৃত্যুর পর চরিত্রটি অন্তর্হিত হয়, পরবর্তীতে তার পুরোপুরি স্বচ্ছ প্রেতাত্মাটিকে তুষারের মধ্যে দ্বন্দ্বযুদ্ধে অবতীর্ণ হতে দেখা যায়। রিভার্স মোশন বা বিপরীত চলন প্রয়োগকৌশলেরও প্রবর্তন করেন স্মিথ। প্রথমে তিনি একটি দৃশ্য তুলে নিতেন, তারপর ক্যামেরা উল্টো করে বসিয়ে আবার একই দৃশ্য শুট করতেন, তারপর দ্বিতীয় দৃশ্যের শেষ অংশটা প্রথম দৃশ্যের শেষে জুড়ে দিতেন। তার টিপসি, টোপসি, টার্ভি এবং দ্য অকোয়ার্ড সাইন পেন্টার ছবিতে এই কৌশলের ব্যবহার ছিল, তবে এই ছবিগুলি এখন আর পাওয়া যায়না। এখন এই কৌশলের সবচেয়ে পুরোনো নিদর্শন দেখতে পাওয়া যায় তার দ্য হাউস দ্যাট জ্যাক বিল্ট ছবিতে, এটি তিনি বানিয়েছিলেন ১৯০০ সালের সেপ্টেম্বর মাসে। ব্রিটিশ নির্মাতা সিসিল হেপওয়ার্থ এই প্রয়োগকৌশলকে আরও এগিয়ে নিয়ে যান। তিনি গতিশীল ছবির নেগেটিভকে ফ্রেম অনুযায়ী পেছন থেকে সামনে প্রিন্ট করেন, তাতে করে সম্পূর্ণ বিপরীত গতিসম্পন্ন প্রিন্ট পাওয়া যায়। তিনি একটি বিশেষ ধরণের প্রিন্টার তৈরী করেন যাতে নেগেটিভকে অভিক্ষেপণ যন্ত্রের সাহায্যে আরেকটি ক্যামেরার মুখে প্রজেক্ট করা হত, আর সেই ক্যামেরায় বিশেষ ধরণের লেন্স লাগিয়ে একেবারে সমাকৃতি ছবি পাওয়া যেত। এই ব্যবস্থাপনার নাম দাঁড়ায় ‘প্রজেকশন প্রিন্টার’, এবং পরবর্তীকালে এই নীতির ভিত্তিতেই অপটিক্যাল প্রিন্টার তৈরী হয়। ১৯০০ সাল নাগাদই পল এবং হেপওয়ার্থের ছবিতে ক্যামেরার স্পিড নিয়ে পরীক্ষা-নিরীক্ষা চোখে পড়ে। ১৮৯৯ সালে অন এ রানওয়ে মোটর কার থ্রু পিকাডেলি সার্কাস ছবিতে পল খুব ধীরে ধীরে ক্যামেরা ঘোরান। পরে যখন ছবিটি ১৬ ফ্রেম প্রতি সেকেণ্ডে অভিক্ষেপ করা হয়, মনে হয় যেন দৃশ্যাবলী ভীষণ দ্রুতগতিতে ছুটে চলেছে। এর ঠিক বিপরীত কৌশল প্রয়োগ করেন হেপওয়ার্থ দ্য ইন্ডিয়ান চিফ এবং সিডলিৎজ পাউডার (১৯০১) ছবিতে। চিফ-এর চলাফেরার শট নেওয়া হয় ১৬ ফ্রেম প্রতি সেকেণ্ডের চেয়ে অনেক দ্রুতগতিতে, তারপর স্বাভাবিক গতিতে সেই ছবি প্রক্ষেপণ করলে যে এফেক্ট পাওয়া যায় তাকেই আমরা এখন স্লো মোশন বলি। চলচ্চিত্র সম্পাদনা এবং অবিচ্ছিন্ন কাহিনীবর্ণন ঊনবিংশ শতকের শেষের দিকেই একাধিক শট সম্বলিত ছবি তৈরী হওয়া শুরু হয়। তবে এই ছবিগুলিকে অবিচ্ছিন্ন চলচ্চিত্র বলা যায়না, আলাদা আলাদা দৃশ্যের ফাঁকে ফাঁকে গোঁজা থাকত স্লাইড, বক্তৃতা বা গানবাজনা, যাতে করে প্রদর্শনীর সময় বাড়ত, কখনো কখনো গিয়ে দাঁড়াত নব্বই মিনিট। বিশ্বের একেবারে প্রথম কাহিনীচিত্রগুলোর মধ্যে অন্যতম হল দি ফেয়ারি অফ দ্য ক্যাবেজেস (১৮৯৬), ছবিটি তৈরী করেন ফরাসী মহিলা পরিচালক এলিস গি। ১৮৯৭ তে জর্জ মেলিয়েজ গ্রেকো-টার্কিশ যুদ্ধ নিয়ে একটি ছবির প্রদর্শন করেন। তবে ছবিতে এক দৃশ্য থেকে অন্য দৃশ্যে কোনো অবিচ্ছেদ্যতা ছিলনা। ১৮৯৮ তে মেলিয়েজের সিন্ডারেলা ছবিতেও কোনো দৃশ্যপরম্পরা ছিলনা। আগে থেকেই গল্পটা দর্শকের না জানা থাকলে দর্শককে উপস্থাপকের উপরই নির্ভর করতে হত। চলচ্চিত্রে সত্যিকারের কন্টিন্যুইটি বা অবিচ্ছেদ্যতা রক্ষার পথিকৃৎ হলেন অগ্রণী বৃটিশ নির্মাতা রবার্ট ডবলিউ. পল। পলের তৈরী কাম এলং, ডু! ছবিকেই প্রথম সম্পাদিত ছবি হিসেবে স্বীকৃতি দেওয়া হয়। ১৮৯৮ সালে তৈরী এই ছবিতেই প্রথম দুটো শট কে জোড়া লাগিয়ে ঘটনার ধারাবাহিকতা রক্ষা করার চেষ্টা করা হয়েছিল।[18] প্রথম দৃশ্যে এক প্রবীণ যুগলকে দেখা গেল মধ্যাহ্নভোজন সেরে একটি শিল্পকলা প্রদর্শনীকক্ষের বাইরে থেকে দরজা দিয়ে ভেতরে ঢুকতে, আর পরের দৃশ্যেই দেখা গেল তারা প্রদর্শনীকক্ষের ভেতরে কী কী করছেন। পল এর ‘সিনেমাটোগ্রাফ ক্যামেরা নং ১’ ছিল প্রথম ক্যামেরা যাতে ফিল্মের কোনো অংশ একবার এক্সপোজ করে আবার ঘুরিয়ে নিয়ে এসে দ্বিতীয়বারও এক্সপোজ করা যেত। এই প্রয়োগকৌশলের ব্যবহার দেখা যায় তার ১৯০১ সালে নির্মিত স্ক্রুজ, অর, মার্লে’স গোস্ট ছবিতে। এই সময়ে ইংল্যান্ডের ব্রাইটন এবং হোভ অঞ্চলে কিছু চলচ্চিত্র নির্মাতা একাধিক শট বহুল ছবি তৈরির ক্ষেত্রে অগ্রণী ভূমিকা পালন করেন, এদের মধ্যে উল্লেখযোগ্য ছিলেন জর্জ এলবার্ট স্মিথ আর জেমস উইলিয়ামসন। পরবর্তীকালে এদের গোষ্ঠীকে একত্রে ব্রাইটন স্কুল নামে অভিহিত করা হয়।[19] ১৮৯৯ তে স্মিথ তৈরী করেন দ্য কিস ইন দ্য টানেল। ছবিটি শুরু হয় একটি ট্রেনের ফ্যান্টম রাইড দিয়ে, ট্রেনটি একটি টানেলে ঢুকে পড়লে ট্রেনের অন্তর্দৃশ্য হিসেবে ট্রেনের কামরার প্রতিরূপ একটি সেট দেখান হয় যেখানে একটি পুরুষ একটি মহিলাকে চুম্বন করেন, তারপরেই আবার ফ্যান্টম রাইডের দৃশ্যটি ফিরে আসে এবং ট্রেনটি টানেল থেকে বেরিয়ে আসে। একমাস বাদে ইয়র্কশায়ারের বেমফোর্ট কোম্পানি একই নাম দিয়ে ছবিটি আবার তোলেন, তাদের সংস্করণে ফ্যান্টম রাইডের বদলে ট্রেনের টানেলে ঢোকা আর বেরোনোর দৃশ্যগুলি ট্রেনলাইনের ধার থেকে শুট করা হয়। এই ধারা অক্ষুণ্ণ রেখে ১৯০০ সালে স্মিথ তৈরী করেন অ্যাস সিন থ্রু এ টেলিস্কোপ, এই ছবির মুখ্য দৃশ্য ছিল রাস্তায় এক যুবক খুব যত্নের সঙ্গে তার বান্ধবীর জুতোর ফিতে বেঁধে দিচ্ছেন, আর একজন বৃদ্ধ ভদ্রলোক দূর থেকে টেলিস্কোপের সাহায্যে সেই দৃশ্য দেখছেন। তারপর কাট করে যুবতীর পায়ের ক্লোজ-আপ দেখান হয়, এবং তারপরেই কাট ব্যাক করে মূল দৃশ্যে ফিরে যাওয়া হয়। ঐ একই সময়ে তৈরী জেমস উইলিয়ামসন এর অ্যাটাক অন এ চায়না মিশন স্টেশন ছবিটি আরও বিশেষভাবে উল্লেখযোগ্য। এই ছবির প্রথম দৃশ্যে দেখা যায় চৈনিক বক্সার বিদ্রোহীরা[20] একটি ব্রিটিশ মিশন আক্রমণ করছে, পরের দৃশ্যে দেখা যায় মিশনের ভিতরের বাগানে টানা যুদ্ধ চলছে। মিশনারির স্ত্রী বারান্দা থেকে সংকেত দিলে একদল সশস্ত্র বৃটিশ নৌসেনা এসে পৌঁছায় এবং বিদ্রোহীদের পরাজিত করে মিশনারিদের উদ্ধার করে। চলচ্চিত্রের ইতিহাসে এক দৃশ্য থেকে কাট করে সম্পূর্ণ ১৮০ ডিগ্রি ঘুরে উল্টো দিক থেকে একই দৃশ্য দেখানো, পরিভাষায় যাকে বলে ‘রিভার্স কাট’,[21] এই ছবিতেই প্রথম দেখা যায়। ১৯০০ সালে অ্যাস সিন থ্রু এ টেলিস্কোপ ছাড়াও গ্র্যান্ডমা’স রিডিং গ্লাস ছবিতে ক্লোজ-আপ শট নিয়ে স্মিথ অনেক পরীক্ষা-নিরীক্ষা করেন। ১৯০১ সালে দ্য লিটল ডক্টর ছবি থেকে শুরু করে পরের কয়েক বছরে তিনি একই শটকে ভেঙে ভেঙে ভিন্ন ভিন্ন অবস্থানে ক্যামেরা বসিয়ে শুটিং করার ধারণাকে অনেক সম্প্রসারিত করেন। সাবজেক্টিভ এবং অবজেক্টিভ পয়েন্ট অফ ভিউ শট এর ধারণা তিনিই ছবিতে নিয়ে আসেন। ১৯০৩ সালে মেরি জেন’স মিসহ্যাপ ছবিতে তিনি তার উদ্ভাবিত যাবতীয় কলাকৌশল প্রদর্শন করেন। এরপর তিনি চলচ্চিত্র নির্মাণ ছেড়ে রঙিন আলোকচিত্রগ্রহনযন্ত্র তৈরী করার কাজে ব্যস্ত হয়ে পড়েন। তার ছবিগুলি দিয়েই চলচ্চিত্রের ব্যাকরণ এর সূচনা হয়।[22][23] এক শট থেকে অন্য শটে বহে যাওয়া ঘটনাপ্রবাহকে সার্থকভাবে চলচ্চিত্রে উপস্থাপনা করার চেষ্টায় জেমস উইলিয়ামসন একাধিক ছবি বানান, এর মধ্যে উল্লেখযোগ্য হল ১৯০১ সালে বানানো স্টপ থিফ, ফায়ার!, ইত্যাদি। ছবিতে ক্লোজ-আপের ব্যবহার নিয়েও তিনি অনেক পরীক্ষা-নিরীক্ষা করেন। দ্য বিগ সোয়ালো ছবিতে একটি চরিত্র তো ক্যামেরাকেই গিলে খেতে আসে। ব্রাইটন স্কুলের এই দুই চলচ্চিত্র নির্মাতা ফিল্মের উপর রঙ করে আর নানারকম ফটোগ্রাফিক কৌশল ব্যবহার করে চলচ্চিত্রের কাহিনী অংশের উৎকর্ষ বাড়ানোর চেষ্টা করেন। তারা প্রায় পাঁচ মিনিট লম্বা ছবিও তৈরী করেছিলেন।[24] উইলিয়ামসনের স্টপ থিফ ছবির প্রথম দৃশ্যে দেখা যায় এক ভবঘুরেকে কসাইখানা থেকে মাংস চুরি করতে, পরবর্তী দৃশ্যে কসাইয়ের ছেলে কুকুর নিয়ে তাকে তাড়া করে, এবং শেষ দৃশ্যে কুকুররা তাকে ধরে ফেলে। এই ছবির অনুকরণে পরবর্তীকালে অনেক ‘চেজ ফিল্ম’ বা অনুসরণমূলক ছবি তৈরী হয়েছিল। এর মধ্যে উল্লেখযোগ্য ছিল ফরাসী গোমন্ট কোম্পানির ব্রিটিশ শাখার প্রযোজনায় আলফ কলিন্স এর তৈরী অ্যান ইলোপমেন্ট আ লা মোদে আর দ্য পিকপকেট: এ চেজ থ্রু লণ্ডন, শেফিল্ড ফটোগ্রাফিক কোম্পানির প্রযোজনায় ফ্র্যাঙ্ক মটারশ র তৈরী ডেয়ারিং ডেলাইট বার্গলারি, উইলিয়াম হ্যাগার এর তৈরী ডেসপারেট পোচিং অ্যাফ্রে, ইত্যাদি। শেষোক্ত ছবিটিতে চোরাশিকারীদের তাড়া করার দৃশ্যে হ্যাগার প্যানিং শট এর সাহায্যে ছবিতে দ্রুততার অনুভূতি নিয়ে আসার চেষ্টা করেন।[25] তার উপস্থাপনার গভীরতা এবং স্পেস ব্যবহারের চাতুর্য্য ফিল্ম-তাত্ত্বিকদের প্রশংসা পেয়ে এসেছে।[26] তার চলচ্চিত্রে হিংস্রতাকে উদ্দেশ্যপূর্ণভাবে বিনোদনের উদ্দেশ্যে ব্যাবহার করার প্রবণতাও দেখা যায়। অন্যান্য চলচ্চিত্র নির্মাতারা ব্রাইটন স্কুলের এই ধ্যানধারণাগুলি গ্রহণ করেন। এদের মধ্যে ছিলেন আমেরিকার চলচ্চিত্র নির্মাতা এডউইন এস. পোর্টার। তিনি ১৯০১ সালে এডিসন কোম্পানির হয়ে ছবি তৈরী করতে শুরু করেন। পোর্টার প্রথমে ছিলেন প্রোজেকশনিস্ট অর্থাৎ অভিক্ষেপণ যন্ত্রচালক। এডিসন কোম্পানিতে তাকে নেওয়া হয় তাদের নতুন মডেলের ভিটাস্কোপ যন্ত্রের উন্নতিসাধনের জন্য। এক-দৃশ্যের ছোট ছবির বদলে পোর্টার চাইতেন ছবির মাধ্যমে গল্প বলতে।[15] একটু বড় ছবি বানানোর জন্য তিনি জর্জ মেলিয়েজের মতো শটের মাঝখানে ডিজল্ভ সম্পাদনা রীতি ব্যবহার করে একই ঘটনা ঘনঘন ডিজল্ভ দিয়ে জুড়ে দিতেন। ১৯০৩ সালেই তিনি বানান প্রায় বারো মিনিট দৈর্ঘ্যের ছবি দ্য গ্রেট ট্রেন রবারি, যাতে মোট কুড়িটি আলাদা আলাদা শট ছিল। ছবির অন্তর্দৃশ্য ও বহির্দৃশ্য গ্রহণ করা হয়েছিল দশটি বিভিন্ন স্থানে, আর দুটি আলাদা জায়গায় দুটি আলাদা ঘটনাপ্রবাহ একই সময়ে চলছে বোঝাতে ক্রস-কাটিং সম্পাদনা রীতি অনুসরণ করা হয়েছিল। ছবিতে সময়ের অবিচ্ছেদ্যতা কিছু কিছু জায়গায় বিভ্রান্তিকর হলেও আমেরিকার ‘ওয়াইল্ড ওয়েস্ট’ অঞ্চলের হিংস্রতাকে তুলে ধরে এই ছবিটি বিপুল পরিমাণ সাফল্য পায় এবং পরবর্তীকালে সাধারণ্যে চলচ্চিত্রমাধ্যমের প্রবল জনপ্রিয়তার অগ্রদূত হয়ে ওঠে।[15] ১৯০২ সাল থেকে ফ্রান্সের প্যাথে কোম্পানিও স্মিথ ও উইলিয়ামসনের ছবির অনুকরণে এবং তাদের প্রয়োগকৌশলের কিছু রদবদল ঘটিয়ে অনেক ছবি তৈরী করেন যা প্রামাণ্য চলচ্চিত্র নির্মাণের সহায়ক হয়ে দাঁড়ায়। এই সময়ের একটি অত্যন্ত প্রভাবশালী ছবি হল জর্জ মেলিয়েজের চৌদ্দ মিনিট দৈর্ঘ্যের ছবি লে ভয়েজ দানস লা লুনে (চন্দ্রাভিযান)।[27] মেলিয়েজের তৈরী শতাধিক ছবির মধ্যে সবচেয়ে বিখ্যাত এই ছবিটি মুক্তির সঙ্গে সঙ্গে বিপুল জনপ্রিয়তা পায়। প্রথম যুগের সায়েন্স ফিকশন ফিল্ম বা কল্পবিজ্ঞান ছবির অন্যতম এই চলচ্চিত্রে অ্যানিমেশন এবং স্পেশাল এফেক্টের ব্যবহার ছিল। সবচেয়ে চমকপ্রদ ছিল চাঁদের চোখের ওপর চন্দ্রযানের অবতরণের দৃশ্য। প্যাথে কোম্পানির প্রযোজনার বহর তাদের নির্মাতাদের চলচ্চিত্র নির্মাণের খুঁটিনাটি আরো স্পষ্ট ও নির্ভুল করে তুলতে সাহায্য করেছিল। অ্যানিমেশন চলচ্চিত্রে অ্যানিমেশনের প্রথম প্রয়োগ হয় ১৮৯৯ সালে। ব্রিটিশ নির্মাতা আর্থার মেলবোর্ন-কুপার ম্যাচেস: অ্যান অ্যাপিল নামে একটি তিরিশ সেকেণ্ড দৈর্ঘ্যের ছবি তৈরী করেন স্টপ-মোশন প্রযুক্তির সাহায্যে। এই ছবিতে দর্শকদের সাউথ-আফ্রিকায় যুদ্ধরত ব্রিটিশ সৈনিকদের ব্যবহারের জন্য দিয়াশলাই পাঠানোর আবেদন জানান হয়, বলা হয় একটি বিশেষ দিয়াশলাই কোম্পানি, ব্রান্ট অ্যাণ্ড মে কে টাকা পাঠালে তারাই ব্রিটিশ সৈন্যদের কাছে দিয়াশলাই পৌঁছে দেবে। ছবিতে দিয়াশলাইয়ের তৈরী ছোট পুতুল কালো দেওয়ালের ওপর এই আবেদন লিখে দেয়। প্রতিটি ফ্রেমে আলাদা আলাদা করে তৈরী করে ঐ পুতুলের নড়াচড়ার বিভ্রম তৈরী করা হয়েছিল। ১৮৯৯ এর ডিসেম্বর মাসে লণ্ডনের এম্পায়ার থিয়েটারে এই ছবি প্রদর্শিত হয়।[28] চলচ্চিত্রে অ্যানিমেশন প্রয়োগকৌশলের উন্নতি সহসা হয়নি। প্রাথমিকভাবে এই কৌশল দু-তিনটে ফ্রেমের মধ্যেই সীমাবদ্ধ থাকত। যেমন এডউইন এস. পোর্টার এর ফান ইন এ বেকারি শপ (১৯০২) ছবিতে তিনটে ফ্রেমের ক্রমান্বয়ে ময়দার তালকে হাসতে দেখা গিয়েছিল। ব্রিটিশ শর্ট ফিল্মের সমান মাণ অর্জন করতে অ্যানিমেশনকে অপেক্ষা করতে হয়েছিল ১৯০৫ পর্যন্ত। ঐ বছরে পোর্টার তৈরী করেন হাউ জোন্স লস্ট হিস রোল এবং দ্য হোল ড্যাম ফ্যামিলি অ্যাণ্ড দ্য ড্যাম ডগ, দুটি ছবির ইন্টারটাইটেলেই ইংরেজি বর্ণমালার হরফ এলোমেলোভাবে ঘুরেফিরে এসে শব্দ তৈরী করেছিল। এখানে প্রতিটি ফ্রেমকেই আলাদা করে এক্সপোজ করা হয়েছিল, আর প্রতিটি ফ্রেমেই হরফগুলোকে একটু করে নড়িয়ে দেওয়া হয়েছিল। এর জন্য প্রয়োজন হয়েছিল বিশেষ ধরণের ক্যামেরা যাতে হ্যাণ্ডেল ঘোরালে একটিমাত্র ফ্রেম এক্সপোজ হয় (সাধারণ ক্যামেরায় এক্সপোজ হত আটটি ফ্রেম)। এই কৌশলই পরবর্তীকালে উন্নত হয়ে গিয়ে দাঁড়ায় ‘সিঙ্গল ফ্রেম অ্যানিমেশন’ বা ‘অবজেক্ট অ্যানিমেশন’-এ। যুক্তরাষ্ট্রের ভিটাগ্রাফ স্টুডিওর প্রতিষ্ঠাতা অ্যালবার্ট এডোয়ার্ড স্মিথ এবং জেমস স্টুয়ার্ট ব্ল্যাকটন অ্যানিমেশন প্রয়োগকৌশলকে আরও এগিয়ে নিয়ে যান। তাদের তৈরী হিউমরাস ফেজেস অফ ফানি ফেসেস (১৯০৬)[30] ছবিতে মানুষের কার্টুন চিত্রকে এক ভঙ্গিমা থেকে অন্য ভঙ্গিমায় পরিবর্তিত হতে দেখা যায়। মানুষের কাট-আউটটি তৈরী করা হয়েছিল আলাদা আলাদা অংশ জোড়া লাগিয়ে। প্রতিটি ফ্রেম এক্সপোজ করার আগে ঐ অংশগুলোর অল্প অল্প স্থান পরিবর্তন করে দেওয়া হত,ঠিক যেভাবে পোর্টার তার ছবিতে হরফের চলন দেখিয়েছিলেন। তবে ছবির একটা ছোট অংশে পুরো চিত্রটিকেই প্রতি ফ্রেমে পাল্টে দেওয়া হয়েছিল, ঠিক যেভাবে বর্তমানে অ্যানিমেশন ছবি তৈরী করা হয়। ‘সিঙ্গল ফ্রেম অ্যানিমেশন’ প্রয়োগকৌশলকে ১৯০৭ সালে আরও উন্নত করেন পোর্টার তার দি টেডি বিয়ারস ছবিতে এবং ব্ল্যাকটন তার ওয়ার্ক মেড ইজি ছবিতে। পোর্টারের ছবিতে একটি খেলনা ভল্লুককে নিজে নিজে চলতে দেখা যায়, আর ব্ল্যাকটন দেখান যন্ত্রপাতি আপনা থেকেই কাজকর্ম করে যাচ্ছে। ইউরোপেও এই কৌশলে কাজ হতে থাকে, প্যাথে কোম্পানিতে সেগান্দ দ্য শমন তৈরী করেন স্কাল্পচার মডার্নে (১৯০৮), এই ছবিতে ক্লে অ্যানিমেশন ব্যবহার করে ভাস্কর্য্যের রূপান্তর দেখানো হয়। এই সময়ে প্যাথে কোম্পানিতে সিল্যুট ছবির অ্যানিমেশনও তৈরী হয়েছিল। ফ্রান্সেই এমিল কোল ১৯০৮ সালে ফ্যান্টাসম্যাগোরি দিয়ে শুরু করে পরপর অনেকগুলি ছবি বানান, তাতে মানুষ এবং অন্যান্য বস্তুর আঁকা ছবির ক্রিয়া-প্রতিক্রিয়া এবং রূপান্তর দেখা গিয়েছিল। যুক্তরাষ্ট্রে উইনসর ম্যাককে ভিটাগ্রাফ কোম্পানির জন্য অপেক্ষাকৃত বাস্তবানুগ আকার আকৃতি ও মসৃন চলন সম্বলিত ছবি লিটল নিমো বানান ১৯১১ সালে। এর পরবর্তী কয়েক বছরে বিশ্বের অনেক স্থানেই অ্যানিমেশন ছবির প্রভূত উন্নতি হয়। ' বিশ্বের প্রথম অ্যানিমেশনের সাহায্যে তৈরী কাহিনীচিত্র হল এল অ্যাপোস্টল (১৯১৭)। কাট-আউট অ্যানিমেশনের সাহায্যে এই ছবিটি বানিয়েছিলেন ইতালীয়-আর্জেন্টাইন কার্টুনশিল্পী কিরিনো ক্রিস্টিয়ানি।[31][32] প্রথম শব্দযুক্ত অ্যানিমেশন ছবি পেলুডোপোলিস (১৯৩১) এর স্রষ্টাও ক্রিস্টিয়ানি, ভিটাফোন সাউণ্ড অন ডিস্ক যন্ত্রে এই ছবিতে শব্দ ও ছবিকে সমলয়ে নিয়ে আসা হয়েছিল। দুর্ভাগ্যবশত, ছবির প্রযোজক ফেদেরিকো ভ্যালের স্টুডিওতে এক ভয়াবহ অগ্নিকাণ্ডে এই ছবির শেষ কপিটিও নষ্ট হয়ে যায়।[33][34] ১৯৩২ সালে তৈরী ওয়াল্ট ডিজনির ফ্লাওয়ার্স অ্যাণ্ড ট্রিস ছিল প্রথম টেকনিকালার অ্যানিমেশন ছবি। টেকনিকালার হল এক বিশেষ ধরণের পদ্ধতি যাতে তিন বর্ণের (সবুজ, লাল আর নীল) আলাদা আলাদা আলোকচিত্রের সাহায্যে রঙ ফুটিয়ে তোলা হত। এর জন্য প্রয়োজনীয় ক্যামেরার আকারও ছিল বিশাল। এই ছবির পরিচালক ছিলেন বার্ট গিলেট।[35] কাহিনীচিত্র ১৯০৬ সালে অস্ট্রেলিয়ায় তৈরী দি স্টোরি অফ দ্য কেলি গ্যাং ছবিটিকে একাধিক রিল সম্বলিত প্রথম কাহিনীচিত্র বলা হয়।[36] কিংবদন্তীসম কুখ্যাত অপরাধী নেড কেলি (১৮৫৫-১৮৮০)র জীবনী অবলম্বনে তৈরী এই ছবির রিল ছিল ৪০০০ ফুট (প্রায় ১২০০ মিটার) লম্বা, প্রদর্শনের সময়সীমা ছিল এক ঘন্টারও বেশি।[37] ১৯০৬ সালের ২৬শে ডিসেম্বর মেলবোর্নের কলিনস স্ট্রিটে অবস্থিত এথেনিয়াম প্রেক্ষাগৃহে এই ছবির প্রথম প্রদর্শনী হয়, পরে যুক্তরাজ্যে প্রদর্শিত হয় ১৯০৮ এর জানুয়ারিতে।[38][39] পূর্ণতাপ্রাপ্তি চলচ্চিত্র ব্যবসায় শুধুমাত্র ফিল্ম প্রদর্শনের জন্য প্রথম স্থায়ী প্রেক্ষাগৃহ তৈরী হয় পিটসবার্গে, ১৯০৫ সালে, নাম ছিল দি নিকেলোডিয়ন। এখানে একাধিক ছোটবড় ছবি নিয়ে মোটামুটি আধ ঘন্টার একটা শো হত, সপ্তাহান্তে ছবি বদলে দেওয়া হত। যুক্তরাষ্ট্রের পরিবেশকরা দ্রুত এই মডেল অনুসরণ করেন, আর বছর দুয়েকের মধ্যেই সহস্রাধিক এইধরণের নিকেলোডিয়ন স্থাপনা করা হয়ে যায়। যুক্তরাষ্ট্রে সাফল্যের অভিজ্ঞতায় সারা বিশ্ব জুড়েই ছবি প্রযোজনা ও প্রদর্শনের ধুম লেগে যায়। ১৯০৭ সালের মধ্যে যুক্তরাষ্ট্র, যুক্তরাজ্য আর ফ্রান্স জুড়ে প্রচুর প্রেক্ষাগৃহ তৈরী হয়, বড় শহরগুলোতে তো বেশ বড় জায়গা জুড়েই! এখানে ছবির সঙ্গে পিয়ানো আর অন্যান্য বাদ্যযন্ত্রের সরাসরি পরিবেশনের ব্যবস্থা থাকত। এইসময় একেকটা প্রমান সাইজের ছবির দৈর্ঘ্য হত ১০০০ ফিটের মত (প্রায় ৩০০ মিটার), প্রেক্ষাগৃহে এরকম কয়েকটা ছবি নিয়ে মোটামুটি ৩০ মিনিটের শো চলত। সপ্তাহে এক বা একাধিকবার (কখনও পাঁচ বারও) ছবি বদল হত। ফ্রান্সের প্যাথে কোম্পানি প্রাথমিকভাবে ছবির বাজারের সিংহভাগ দখল করলেও মার্কিন কোম্পানিগুলি খুব দ্রুত বাজার ছেয়ে ফেলে। ১৯০৭ থেকে প্যাথে কোম্পানি বিদেশে ছবির স্বত্ত্ব বিক্রি করার বদলে ভাড়া বা বিনিময় প্রথা শুরু করে। ১৯১০ সালের মধ্যেই ছবির টাইটেলে অভিনেতা-অভিনেত্রীরদের নাম লেখা শুরু হয়, আর চলচ্চিত্র-তারকা হিসেবে তাদের জনপ্রিয়তার পথ সুগম হয়। ছবিও দৈর্ঘ্যে বাড়তে থাকে, নিত্যনতুন গল্প ও তার চলচ্চিত্রায়নের পদ্ধতির উদ্ভাবন হতে থাকে। মার্কিন কোম্পানিগুলির মধ্যে পেটেন্ট সংক্রান্ত বিবাদের সুবাদে একটা ট্রাস্ট তৈরী হয়, এবং কোম্পানিগুলিকে তাদের সাপ্তাহিক নির্মাণ কোটা নির্দিষ্ট করে দেওয়া হয়। ট্রাস্ট নিয়ম বানায় যে বড় কোম্পানিগুলো সপ্তাহে দুটো আর ছোট কোম্পানিগুলো সপ্তাহে একটার বেশি রিল তৈরি করতে পারবেনা! কিন্তু যদিওবা প্রায় ৬০০০ প্রদর্শক কোম্পানি ট্রাস্টের নিয়ম মানতে শুরু করে, আরও ২০০০ কোম্পানি এই নিয়মের পরোয়া না করে নতুন নতুন প্রোডাকশন কোম্পানিকে টাকা জোগাতে থাকে। ১৯১২ সালের মধ্যে এই স্বাধীন কোম্পানিগুলো বাজারের প্রায় অর্ধেক দখল করে নেয়। পরে সরকারের হস্তক্ষেপে এইরকম ট্রাস্ট বিরোধী নতুন প্রতিযোগিতামূলক আইনের সূচনা হয়। বিংশ শতাব্দীর শুরুতে, হলিউড জমানা শুরুর পূর্বে, আমেরিকায় চলচ্চিত্র ব্যবসার মূল কেন্দ্রস্থল ছিল নিউ জার্সির ফোর্ট লী অঞ্চল।[40][41][42] কিন্তু শীতকালের কথা চিন্তা করে নির্মাতারা এমন একটা জায়গা খুঁজছিলেন যেটা অপেক্ষাকৃত উষ্ণ, রেল-যোগাযোগ উন্নত আর সস্তার শ্রমিক সুলভ। এইকারণে ফ্লোরিডার জ্যাকসনভিল অঞ্চল সেইসময় বিশ্ব চলচ্চিত্রের শীতকালীন রাজধানী ওঠে। ১৯০৮ এ নিউ ইয়র্কের কেলম কোম্পানি জ্যাকসনভিলে স্থায়ী স্টুডিও খোলে। এক দশকের মধ্যেই প্রায় তিরিশটি ফিল্ম কোম্পানির স্টুডিও সেখানে চালু হয়ে যায়, এর মধ্যে উল্লেখযোগ্য ছিল মেট্রো পিকচারস (পরবর্তীকালের এমজিএম), এডিসন স্টুডিও, ম্যাজেস্টিক ফিল্মস, কিং বী ফিল্ম কোম্পানি, ভিম কমেডি কোম্পানি, নর্ম্যান ষ্টুডিও, গোমন্ট কোম্পানি আর লুবিন ম্যানুফ্যাকচারিং কোম্পানি। ১৯১৪ সালে এই লুবিন কোম্পানিতে জর্জিয়ার কৌতুকাভিনেতা অলিভার হার্ডি তার ফিল্ম কেরিয়ার শুরু করেন। প্রথম বছরেই তিনি ৩৬টিরও বেশি নির্বাক ছবিতে অভিনয় করেন। ১৯১৫ র শুরুতে লুবিন বন্ধ হয়ে গেলে তিনি নিউ জার্সিতে চলে আসেন, তবে ভিম কোম্পানিতে চাকরি নিয়ে আবার জ্যাকসনভিলে ফিরে আসেন ১৯১৭ তে, শেষপর্যন্ত ১৯১৭ তেই লস এঞ্জেলেসে চলে যান। প্রথম টেকনিকালার ছবি, এমনকি আমেরিকার প্রথম রঙিন পূর্ণদৈর্ঘ্যের কাহিনীচিত্র দি গাল্ফ বিটুইন তৈরী হয় এই জ্যাকসনভিলেই, ১৯১৭ সালে। আফ্রিকান-আমেরিকান চলচ্চিত্রশিল্পের ক্ষেত্রে জ্যাকসনভিলের গুরুত্ত্ব ছিল অপরিসীম। জ্যাকসনভিলের লিঙ্কন মোশন পিকচার কোম্পানি ছিল আমেরিকার প্রথম কৃষ্ণাঙ্গ পরিচালিত ফিল্ম কোম্পানি আর অস্কার মিশিও ছিলেন প্রথম বিশিষ্ট কৃষ্ণাঙ্গ প্রযোজক পরিচালক।[43] এইসময়ের একজন অত্যন্ত গুরুত্ত্বপূর্ণ ব্যক্তিত্ত্ব ছিলেন রিচার্ড নর্ম্যান, যিনি নিজে শ্বেতাঙ্গ হয়েও নিজের জ্যাকসনভিলের স্টুডিওতে শুধুমাত্র কৃষ্ণাঙ্গ কলাকুশলীদের নিয়ে ছবি বানাতেন। প্রচলিত রীতির বিরুদ্ধে গিয়ে নর্ম্যান ও তার সমমনস্ক নির্মাতারা কৃষ্ণাঙ্গ অভিনেতা-অভিনেত্রীদের ইতিবাচক চরিত্রে ব্যবহার করতেন।[44] জ্যাকসনভিলের রক্ষণশীল বাসিন্দারা চলচ্চিত্রশিল্পকে খুব একটা সুনজরে দেখতেন না, বিশেষ করে প্রকাশ্যে ব্যাঙ্ক লুঠ, পিছু ধাওয়া করা, অগ্নি-সংকেত, বা দাঙ্গা-হাঙ্গামার অনুকরণ তাদের একেবারেই না-পসন্দ ছিল। এই চলচ্চিত্রবিরোধী হাওয়ার ওপর ভর করে ১৯১৭ সালে রক্ষণশীল ডেমোক্র্যাট পার্টির জন ডব্লিউ মার্টিন স্থানীয় মেয়র নির্বাচিত হন। কিন্তু ততদিনে অগ্রণী নির্মাতা উইলিয়াম সেলিগ আর ডি ডব্লিউ গ্রিফিথের সৌজন্যে চলচ্চিত্র নির্মাণের নতুন কেন্দ্র হিসেবে উঠে এসেছে দক্ষিণ ক্যালিফোর্নিয়া। এরপর চলচ্চিত্রকেন্দ্র হিসেবে জ্যাকসনভিলের দ্রুত পতন ঘটে। আরও একটি কারণ চলচ্চিত্রশিল্পের আমেরিকার পশ্চিম উপকূলে স্থান-পরিবর্তনের ঘটনা ত্বরান্বিত করেছিল। এডিসন কোম্পানির একচেটিয়া ব্যবসা আর পেটেন্ট সংক্রান্ত দাবিদাওয়া নিয়ে নির্মাতারা বিরক্ত ছিলেন। সেলিগ ১৯০৯ সালে দক্ষিণ ক্যালিফোর্নিয়া চলে আসেন। পশ্চিমের তীব্র সূর্যালোক আর সংশ্লিষ্ট দৃশ্যাবলীর সাহায্যে ওয়েস্টার্ন ঘরানার ছবি তৈরী হয় এবং যা পরবর্তীকালে আমেরিকার প্রধান জনপ্রিয় ফিল্ম জঁর হয়ে ওঠে, ব্রঙ্কো বিলি এন্ডারসন আর টম মিক্স হয়ে ওঠেন প্রথম যুগের কাউবয়-তারকা। সেলিগ স্থানীয় চিড়িয়াখানার সাহায্য নিয়ে বন্য জন্তু সহযোগে দুঃসাহসিক অ্যাডভেঞ্চারমূলক ছবি তোলেন, এই কাজে তিনিই পথিকৃৎ বলা চলে। কেলম কোম্পানি আসল পটভূমিকায় ছবি বানাতে পছন্দ করতেন এবং তারজন্য আমেরিকার বাইরেও শুটিং করতে পিছপা হতেন না। কেলম কোম্পানিই প্রথম তাদের ওয়েস্টার্ন ছবিতে একজন মহিলাকে (রুথ রোল্যান্ড, ১৯১২ সালে) অ্যাকশন ষ্টার হিসেবে নিয়োগ করেন। ফ্রান্সে প্যাথে কোম্পানিই ছিল সবচেয়ে প্রভাবশালী, কাছাকাছি ছিল গোমন্ট, যদিও নতুন কোম্পানিরা দ্রুত উঠে আসছিল। ১৯০৮ সালের শুরুতে স্থাপিত ফিল্ম দ্য আর্ট কোম্পানির কাজকর্ম ছিল একটু অন্য ধরণের। তারা শ্রেষ্ঠতম নাট্যকার, শিল্পী আর কলাকুশলীদের নিয়ে একটু গুরুগম্ভীর বিষয়ে কাজ করতে পছন্দ করতেন। তৃতীয় হেনরির দরবারের ঐতিহাসিক পটভূমিকায় তারা লে এসিস্ট্যান্ট দু ডুক দ্য গিস (ডিউক অফ গিসের হত্যা) নামে একটি ছবি বানান। কমেডি ফ্রাঁসে থিয়েটারের মুখ্য অভিনেতা-অভিনেত্রীদের নিয়ে তৈরী এই ছবিতে নেপথ্য সংগীতের দায়িত্ত্বে ছিলেন বিখ্যাত ফরাসী সংগীতজ্ঞ ক্যামিল শাঁ-সেনস। অন্যান্য ফরাসী কোম্পানিগুলোও এগিয়ে আসে এবং বিশেষ ধরণের শিক্ষিত দর্শকদের দিকে লক্ষ্য রেখে একধরণের শিল্পসম্মত ছবি বা আর্ট ফিল্ম তৈরী হতে থাকে। ১৯১০ সালের মধ্যে ফরাসী কোম্পানিগুলো দুই কি তিন রিল সম্বলিত ছবি তৈরী শুরু করে, যদিও বেশিরভাগ ছবি তখনও এক রিলেরই হত। এই প্রবণতা ইতালি, ডেনমার্ক আর সুইডেনেও ছড়িয়ে পড়ে। যুক্তরাজ্যে ফিল্ম ব্যবসায় নিয়ন্ত্রণের জন্য ১৯০৯ সালে সিনেমাটোগ্রাফ আইন ১৯০৯ পাশ হয়। ফিল্ম তৈরী হত অতিশয় দাহ্য পদার্থ সেলুলোজ নাইট্রেট দিয়ে, প্রদর্শন কখনও হত অস্থায়ী ছাউনিতে, আর প্রদর্শনে ব্যবহার হত লাইমলাইট, সবমিলিয়ে অগ্নিকাণ্ডের আশঙ্কা থেকেই যেত। নতুন আইনে প্রেক্ষাগৃহ নির্মাণের নিয়মকানুন কঠোর করা হয়, অভিক্ষেপণ যন্ত্রকে অগ্নি-নিরোধক পরিবেশে রাখা বাধ্যতামূলক করা হয়।[45] ১৯১০ সাল থেকে ছবির সঙ্গে নিয়মিত সংবাদচিত্র দেখান শুরু হয় আর নতুন সংবাদমাধ্যম হিসেবে দ্রুত জনপ্রিয় হয়ে যায়। উল্লেখযোগ্য সমসাময়িক ঘটনা, যেমন ব্রিটিশ দক্ষিণ মেরু অভিযান টেরা নোভার ছবি বা মহিলাদের ভোটাধিকারের দাবিতে সাফ্রাগেট জনবিক্ষোভের ছবি সংবাদচিত্র হিসেবে দেখান হত। প্রকৃতি নিয়ে তথ্যচিত্র বা ওয়াইল্ডলাইফ ফিল্মের পথিকৃৎ এফ পার্সি স্মিথ ১৯১০ সালেই তার গ্রোথ অফ ফ্লাওয়ার তথ্যচিত্রে সময় বহে যাওয়ার অনুসঙ্গ নিয়ে আসা টাইম-ল্যাপস টেকনিক ব্যবহার করেন।[46][47] চলচ্চিত্র প্রযোজনায় অন্যান্য দেশ বিশ্ব জুড়ে চলচ্চিত্রের দ্রুত জনপ্রিয়তা বৃদ্ধির সঙ্গে সঙ্গে অন্যান্য দেশও ব্রিটেন, ফ্রান্স আর যুক্তরাষ্ট্রের পদাঙ্ক অনুসরণ করে। ইতালিতে তুরিন শহর দিয়ে শুরু করে অনেক শহরেই চলচ্চিত্র নির্মাণ শুরু হয়। ১৯০৫ সালে স্থাপিত প্রথম ও সেইসময়ের ইতালির বৃহত্তম ফিল্ম কোম্পানি আম্ব্রোসিও-র মূল প্রতিযোগী ছিল ১৯০৬ সালে রোমে স্থাপিত কোম্পানি সিনেস। ইতালির ছবিগুলির বিশেষত্ব ছিল বিশাল কলাকুশলী এবং দৃশ্যাবলীর সমন্বয়ে ঐতিহাসিক মহাকাব্যের চিত্ররূপ। ১৯১১ তে জিওভানি পাস্ত্রনে র তৈরী দুই রিলের ছবি লা কাদুতা ডি ট্রইয়া (ট্রয়ের পতন) ছবিটি সারা বিশ্বেই সমাদৃত হয়েছিল। এই সময়ের অন্যান্য উল্লেখযোগ্য ছবি হল ১৯১২ তে পরিচালক এনরিকো গুয়াজ্জোনির বানানো ৯০ মিনিটের ছবি কুও ভাদিস? আর ১৯১৪ তে পাস্ত্রনের বানানো আড়াই ঘন্টার কাবিরিয়া।[48] অন্যদিকে আবার আঁদ্রে ডিড বিখ্যাত হয়েছিলেন তার স্ল্যাপস্টিক কমেডির জন্য। প্রথম বিশ্বযুদ্ধ পর্যন্ত সমগ্র উত্তর ইউরোপে সবচেয়ে গুরুত্ত্বপূর্ণ চলচ্চিত্র নির্মাণকারী দেশ ছিল ডেনমার্ক। ১৯০৬ সালে নরডিস্ক কোম্পানির পত্তন করেন ওলে ওলসন, আর পরের বছরেই তিনি ৬৭টি ছবি প্রযোজনা করেন।[49] এরমধ্যে ছিল বেশ কিছু চাঞ্চল্যকর ছবি যেমন দেন হাইড স্লাহিন্দে (শ্বেত ক্রীতদাস), ইসবয়েরনেনজাগ (মেরু ভালুক শিকার) আর লভ্যাগতেন (সিংহ শিকার), বেশিরভাগই পরিচালনা করেছিলেন ভিগো লারসেন। ১৯১০ এর মধ্যে বেশ কিছু ছোট কোম্পানিও ব্যবসায় আসে এবং তারা বিষয়বৈচিত্র্যের দিকে নজর দেয়। কসমোরামা কোম্পানির জন্য পিটার আরবান গ্যাড পরিচালনা করেন আফগ্রান্ডেন (পাতাল), এতে অভিনয় করেছিলেন আন্তর্জাতিক খ্যাতিসম্পন্ন অভিনেত্রী অ্যাস্ট্রা নিয়েলসন। এই ছবিতে যৌনতা, প্রতিহিংসা, নরহত্যার ব্যবহার ও পরবর্তীকালে ছবির সাফল্য ডেনমার্কের চলচ্চিত্রের মোড় ঘুরিয়ে দেয়।[50] ডেনমার্কের তুলনায় সুইডেনের চলচ্চিত্র শিল্প আকার আয়তনে ছিল অনেক ছোট আর উত্থানের গতিও ছিল মন্থর। এখানে গুরুত্ত্বপূর্ণ ব্যক্তিত্ত্ব ছিলেন চার্লস ম্যাগনাসসন। প্রাথমিক জীবনে তিনি ছিলেন সংবাদচিত্রগ্রাহক, তারপর ১৯০৯ সালে চলচ্চিত্র প্রযোজনা শুরু করেন, কয়েকটি পরিচালনাও করেন। ১৯১২ তে ভিক্টর সস্ত্রম আর মরিৎজ স্টিলার কে পরিচালক হিসেবে পেয়ে ব্যবসা ফুলেফেঁপে ওঠে। ডেনমার্কের ছবির অনুকরণে শুরু করলেও ১৯১৩ সালের মধ্যে তারা নিজস্বতা খুঁজে পান এবং সাফল্যও অধরা থাকেনা। ফ্রান্সের প্যাথে কোম্পানির শুটিং এর হাত ধরে রাশিয়াতে চলচ্চিত্র শিল্পের পত্তন ঘটে ১৯০৮ সালে। পরে আলেক্সান্ডার দ্রানকোভ আর আলেক্সান্ডার খানহনকভ খাঁটি রুশ ফিল্ম কোম্পানি শুরু করেন। ১৯১৮ পর্যন্ত এই কোম্পানিই ছিল রাশিয়ার সর্ববৃহৎ ফিল্ম কোম্পানি। জার্মানিতে অস্কার মেসটার ১৮৯৬ থেকেই চলচ্চিত্র নির্মাণের সঙ্গে যুক্ত ছিলেন, কিন্তু ১৯১০ পর্যন্ত সেরকম উল্লেখযোগ্য প্রযোজনা করে উঠতে পারেননি। বিশ্বব্যাপী চলচ্চিত্র নির্মাণের ঝড় উঠলে অস্কার এবং আরো অন্যান্য কিছু নির্মাতা তাদের ছবির প্রিন্ট বিক্রি করতে শুরু করেন, কিন্তু তাদের লোকসান হতে থাকে। ১৯১১ তে পল ডেভিডসন তৈরী করেন প্রজেকশন-এজি ইউনিয়ন কোম্পানি (সংক্ষেপে পিএজিইউ), ডেনমার্ক থেকে অ্যাস্ট্রা নিয়েলসন আর আরবান গ্যাডকে জার্মানিতে নিয়ে আসেন, তারপর ব্যবসার চাকা ঘুরতে শুরু করে। প্রতিযোগিতার মুখে পড়ে অস্কার পরপর কয়েকটি বেশ লম্বা দৈর্ঘ্যের ছবি বানান, সেগুলো জার্মান-ভাষাভাষী অঞ্চলে সাফল্য পেলেও বাকি আন্তর্জাতিক দুনিয়ায় কল্কে পায় না। ফরাসী এক্লেয়ার কোম্পানির জার্মান শাখা ডয়েশ এক্লেয়ার প্রথম বিশ্বযুদ্ধের পূর্বে বাজারে থাকলেও যুদ্ধের সময় সরকার দ্বারা বাজেয়াপ্ত হয়। মোটের উপর ১৯১৪ র আগে জার্মান বাজারে চলচ্চিত্র নির্মাতাদের প্রভাব অকিঞ্চিৎকর ছিল। সামগ্রিকভাবে বিংশ শতকের প্রথম দশক থেকেই ফ্রান্স বাদে বাকি ইউরোপীয় দেশগুলোর বাজারের সিংহভাগ ছিল মার্কিন চলচ্চিত্রের দখলে। এমনকি ফ্রান্সেও মার্কিন দাপটে স্থানীয় নির্মাতারা কোনঠাসা হতে শুরু করেছিলেন। তাই যদি প্রথম বিশ্বযুদ্ধ নাও ঘটত, মার্কিন চলচ্চিত্র পুরো পৃথিবীতেই প্রভাব বিস্তার করে ফেলত। কিন্তু যুদ্ধের ফলে ইউরোপের দশা হয় করুণ, আর টেকনিকালার ইত্যাদি প্রযুক্তিগত উৎকর্ষের জন্য মার্কিন ছবিগুলি উত্তরোত্তর আরও আকর্ষণীয় হয়ে উঠে গোটা বিশ্বের বাজার দখল করে ফেলে। চলচ্চিত্রের প্রয়োগকৌশল এইসময়ে চলচ্চিত্রের যে প্রয়োগকৌশলগুলোর উদ্ভব হয় তার মধ্যে উল্লেখযোগ্য হল কৃত্রিম আলোয় চিত্রগ্রহণের ব্যবস্থা, কৃত্রিম আলোয় আগুন জ্বলার বিভ্রম সৃষ্টি করা বা বিশেষ বিপদসূচক দৃশ্যে আলো কমিয়ে ভয়ের পরিবেশ তৈরী (লো-কী লাইটিং) ইত্যাদি। একাধিক শটের মধ্যে কন্টিন্যুইটি বা অবিচ্ছেদ্যতার প্রয়োগকৌশলেরও অনেক পরিমার্জনা হয়, যেমন প্যাথে কোম্পানির লে শেভাল এমবেলে (পলাতক ঘোড়া, ১৯০৭) ছবিতে একই সময়ে সমান্তরালে ঘটতে থাকা দুটি ঘটনা ক্রস-কাটিং সম্পাদনা পদ্ধতির মাধ্যমে দেখান হয়। জুলাই ১৯০৮ এ তৈরি দি ফ্যাটাল আওয়ার ছবিতে ডি ডব্লিউ গ্রিফিথও ক্রস-কাটিং ব্যবহার করেন। আরেকটি উল্লেখযোগ্য অগ্রগতি হল পয়েন্ট অফ ভিউ শট, ১৯১০ সালে ভিটাগ্রাফ স্টুডিওর ব্যাক টু নেচার ছবিতে প্রথম ব্যবহার হয়। ইনসার্ট শটের শিল্পসম্মত ব্যবহার দেখা যায় ইতালীয় প্রযোজনা লা মেলা প্লানটা (অশুভ উদ্ভিদ) ছবিতে, পরিচালক ছিলেন মারিও ক্যাস্রিনি। ফিল্মের দৈর্ঘ্যবৃদ্ধির সঙ্গে সঙ্গে বিশেষজ্ঞ লেখক নিযুক্ত হওয়া শুরু হল যারা জটিল নাটক-নভেলকে সরল করে ছোট আকারে নিয়ে আসতেন, যাতে একটিমাত্র রিলের মধ্যে তার চিত্ররূপ আঁটানো যায়। চলচ্চিত্রেও জঁর বা বিশেষ পদ্ধতি অনুযায়ী শ্রেণীবিন্যাস চালু হল, মূল বিভাগ ছিল কমেডি আর ড্রামা, তবে এই বিভাগও ক্রমে আরও উপবিভাগে বিভক্ত হয়। ‘ইন্টারটাইটেল’ বা ছাপান লেখা সম্বলিত কার্ডের মাধ্যমে কথপোকথন বর্ণনা ১৯০৮ সাল থেকেই শুরু হয়, ১৯১২ নাগাদ এই রীতি মোটামুটি সর্বত্রই ছড়িয়ে পড়ে। এর ব্যবহারের ফলে ফিল্মের গল্প বলার পদ্ধতিতে পরিবর্তন আসে। কোনো চরিত্র কথা বলতে শুরু করলেই কাট করে ইন্টারটাইটেল দেখান হত, আবার কাট করে চরিত্রটিতে ফিরে যাওয়া হত ঠিক যখন তার বক্তব্য শেষ হচ্ছে। এইভাবে সবাক ছবির সমতুল্য একটা ব্যবস্থা কার্যকর করা হয়েছিল। প্রথম বিশ্বযুদ্ধের সময়ে চলচ্চিত্র চলচ্চিত্র শিল্প প্রথম বিশ্বযুদ্ধের সময়ে চলচ্চিত্র শিল্প একটা জটিল রূপান্তরের মধ্যে দিয়ে যায়। এক রিলের বিনোদনচিত্র বদলে যায় অনেক বেশি দৈর্ঘ্যের কাহিনীচিত্রে, প্রেক্ষাগৃহ হয়ে যায় বৃহদাকার আর টিকিটের দামও যায় বেড়ে। এইসব পরিবর্তনের ফলে যুক্তরাষ্ট্রে অনেক ফিল্ম কোম্পানির অস্তিত্ত্বের সঙ্কট দেখা দেয়, যদিও ভিটাগ্রাফ কোম্পানি ছিল ব্যতিক্রমী। চলচ্চিত্রের কেন্দ্র লস এঞ্জেলেসে স্থানান্তরিত হলে ১৯১২ সালে তৈরি ইউনিভার্সাল ফিল্ম ম্যানুফ্যাকচারিং কোম্পানি সেখানে ছবি তৈরিতে মনোনিবেশ করে এবং অচিরেই বিশ্বের অন্যতম বৃহৎ ফিল্ম কোম্পানি ইউনিভার্সাল স্টুডিওস এ পরিণত হয়। ১৯১৩ তে তৈরি হয় জেসি ল্যাসকি ফিচার প্লে কোম্পানি আর ফেমাস প্লেয়ার্স কোম্পানি, পরবর্তীকালে মিশে গিয়ে নাম নেয় ফেমাস প্লেয়ার্স-ল্যাসকি। এইসময়ের বিশেষভাবে সফল ছবিগুলোর মধ্যে প্রথমে থাকবে ডেভিড ওয়ার্ক গ্রিফিথের তৈরী দ্য বার্থ অফ এ নেশন (১৯১৫) আর ইনটলারেন্স (১৯১৬)। উন্নত মাণের জন্য যুক্তরাষ্ট্রে তৈরী ছবিগুলোর চাহিদা ছিল বিশ্বব্যাপী। ফ্রান্সে সৈন্য সমাবেশের কারণে চলচ্চিত্র নির্মাণ কিছুদিনের জন্য একেবারে বন্ধ থাকে। ১৯১৫ তে আবার নির্মাণকার্য শুরু হলেও সেটা হয় অনেক সংক্ষিপ্ত আকারে আর বড় কোম্পানিগুলোও ধীরে ধীরে বাজার থেকে সরে যায়। ইতালির অবস্থা একটু ভালো হলেও বেশ কিছু ছবি বাণিজ্যিকভাবে ব্যর্থ হয়। ডেনমার্কে নরডিস্ক কোম্পানি আবার এত বেশি ছবি বানিয়ে ফেলে যে ১৯১৫ আর ১৯১৬ তে সমস্ত ছবি বিক্রিও হয়না, সেই থেকে ডেনমার্কে ছবি নির্মাণের জগতে ভাঁটা আসে আর বিশ্ব চলচ্চিত্রে ডেনমার্কের গুরুত্ত্ব হ্রাস পেতে থাকে। যুদ্ধের জন্য জার্মানির চলচ্চিত্র শিল্পের বিশাল ক্ষতি হয়। এই সময়ের নতুন প্রযোজকদের মধ্যে উল্লেখযোগ্য জো মে, যিনি রোমাঞ্চকর আর দুঃসাহসিক ধরণের ছবি বানিয়ে বিখ্যাত হয়েছিলেন, অন্যদিকে আর্নস্ট লুবিচ সফল কমেডি আর ড্রামার জন্য পরিচিত হয়েছিলেন। রাশিয়ার স্থানীয় বাজার বড় হওয়ার সুবাদে যুদ্ধের শুরুর দিকে চলচ্চিত্র শিল্পের গায়ে তেমন আঁচ লাগেনি, বরং বিচ্ছিন্নভাবে থাকার জন্য রাশিয়ার নির্মাতারা নিজস্ব স্টাইলের জন্ম দিতে পেরেছিলেন। বরং ১৯১৯ সালের বলশেভিক বিপ্লবের পরে চলচ্চিত্রের সঙ্গে যুক্ত অনেক প্রতিভাধর ব্যক্তি রাশিয়া ত্যাগ করেন, আর রাশিয়ার চলচ্চিত্র নির্মাণ শিল্প বিশেষভাবে সীমাবদ্ধ হয়ে পড়ে। নতুন প্রয়োগকৌশল এতদিন পর্যন্ত চলচ্চিত্রের চিত্রগ্রাহকরা সময়ের সঙ্গে সঙ্গে সূর্যের অবস্থান পরিবর্তনজনিত সমস্যা কিভাবে সমাধান করবেন, সেই নিয়েই ব্যস্ত থাকতেন। এই সময় থেকে কৃত্রিম আলো, যেমন ফ্লাডলাইট বা স্পটলাইটের ব্যবহার শুরু হলে তাদের কাজ অনেক সহজ হয়ে যায়। এইসময়ের ছবিতে দৃশ্যের শুরুতে ও শেষে আইরিস ইন ও আউট শটের বহুল প্রয়োগ চোখে পড়ে। শুরুর সময় দৃশ্যটি একটি কালো বৃত্তের মধ্যে দিয়ে ধীরে ধীরে প্রকাশ্যে আসত, আবার কালো বৃত্তটি বন্ধ হয়ে শটের শেষের সূচনা দিত। বৃত্তাকার ছাড়াও কখনো কখনো উল্লম্ব বা তির্যকভাবেও দৃশ্যের পরিবর্তন করা হত। স্থিরচিত্রের বহুল ব্যবহৃত সফট ফোকাস কৌশলের ব্যবহার চলচ্চিত্রেও শুরু হয়। ১৯১৫ সালে মেরি পিকফোর্ড অভিনীত ফেঞ্চো দ্য ক্রিকেট ছবিতে কিছু দৃশ্যকে ইচ্ছাকৃতভাবে ফোকাসের বাইরে রেখে আবেগপূর্ণ প্রভাব আনার চেষ্টা করা হয়। এই সময় থেকেই চরিত্রের মানসিক অনুভূতি প্রকাশের জন্য ক্যামেরাকে ব্যবহার করা শুরু হয়। এই কাজে বড় হাতিয়ার হয়ে দাঁড়ায় পয়েন্ট অফ ভিউ শট (পিওভি) যা চরিত্রের দৃষ্টিভঙ্গিকে দর্শকের সামনে তুলে ধরতে সাহায্য করে। উদাহরণস্বরূপ বলা যায় ১৯১৫ সালে সিডনি ড্রিউ এর তৈরি দ্য স্টোরি অফ এ গ্লাভ, যে ছবিতে একটি মদ্যপ চরিত্রের দৃষ্টিকোণ বোঝাতে হাতে ধরা ক্যামেরায় তোলা একটি দরজা ও তার মধ্যে চাবির ছিদ্রের কাঁপাকাঁপা পিওভি শট নেওয়া হয়েছিল। ঐ বছরেই ফরাসী নির্মাতা আবেল গ্যান্স পরিচালিত লা ফলি দু দকতেউর তুবে (ডক্টর টিউবের পাগলামি) ছবিতে বক্র দর্পণ ব্যবহার করে পারিপার্শ্বিককে বিকৃত করে শট নেওয়া হয়েছিল, মাদক প্রভাবিত মানুষের দৃষ্টিকোণ বোঝাতে। সাহিত্য ও শিল্পকলার প্রচলিত প্রতীকী ভাবনাগুলি চলচ্চিত্রেও ধীরে ধীরে জায়গা করে নিতে থাকে। গ্রিফিথের দা আভেঞ্জিং কনসায়েন্স (১৯১৪) ছবিতে ইন্টারটাইটেলে ‘দা বার্থ অফ ইভিল থটস’(অশুভ চিন্তার জন্ম) লেখাটি আসার পরেই পরপর কয়েকটি দৃশ্যে ছবির প্রধান চরিত্রকে প্রথমে একটি মাকড়সা, এবং পরে একটি পিঁপড়েকে পোকা খেতে পর্যবেক্ষণ করতে দেখা যায়। ইতালি এবং রাশিয়াতে এর আগেও এরকম প্রতীকী দৃশ্য সম্বলিত মুষ্টিমেয় কিছু ছবি তৈরি হয়েছিল। এইধরনের শিল্পকলার প্রধান বিষয় ছিল নিষিদ্ধ বস্তুর প্রতি আসক্তি, তদজনিত চিত্তবিভ্রম এবং প্রলম্বিত মৃত্যু। ব্রাইটন স্কুলের জমানাতেই ছবির মধ্যে ইনসার্ট শট ব্যবহার শুরু হয়েছিল, কিন্তু গ্রিফিথের দা আভেঞ্জিং কনসায়েন্স ছবিতে সেটা আলাদা মাত্রা পায়। ইনসার্ট শট হল মুখমন্ডল ব্যতিরেকে অন্যান্য বস্তুর ক্লোজ-আপ শট। পূর্ববর্ণিত প্রতীকী শটগুলো ছাড়াও ছবিতে চরিত্রের মানসিক উদ্বেগের পরিচায়ক হিসেবে মুষ্টিবদ্ধ হাত ও পা নাচানোর ক্লোজ-আপ দেখান হয়েছিল। ১৯১০ এর শেষের দিকে ইউরোপে পারিপার্শ্বিক পরিমণ্ডলের ইনসার্ট শট ব্যবহার শুরু হয়। এই ধরণের শট হল দৃশ্যে মনুষ্যচরিত্রের উপস্থিতি ছাড়াই বস্তুর ক্লোজ-আপ শট, চরিত্র উপস্থিত নেই মানে তার দৃষ্টিকোণেরও কোনো অস্তিত্ত্ব নেই! যেমন ১৯১৭ সালে মরিস টার্নার পরিচালিত দি প্রাইড অফ ক্ল্যান ছবিতে মৎস্যজীবীদের কঠোর জীবন বোঝাতে প্রস্তরাকীর্ণ সমুদ্রসৈকতে বারবার ঢেউয়ের আছড়ে পড়া দেখান হয়েছিল। মরিস এলভি পরিচালিত নেলসন; দি স্টোরি অফ ইংল্যান্ড’স ইমমর্টাল নেভাল হিরো (১৯১৯) ছবিতেও জার্মান সম্রাট কাইসার দ্বিতীয় উইলহেল্ম এর ছবি ডিজল্ভ হয়ে প্রথমে একটি ময়ূর এবং তারপরে একটি যুদ্ধজাহাজ দেখা যায়। ১৯১৪ সালের মধ্যেই কন্টিন্যুইটি বা অবিচ্ছেদ্যতা রীতি অনুসরণ করে তৈরী ছবিই চলচ্চিত্রের মূল ধারা হিসেবে স্বীকৃত হয়ে যায়। শট থেকে শটে পরিবর্তনের প্রক্রিয়া আরো মসৃণ ও উন্নত হয়। একই দৃশ্যকে ভাগে ভাগে বিভিন্ন কোণ থেকে নেওয়ার রীতিও মার্কিন ছবিতে সুপ্রতিষ্ঠিত হয়। ক্যামেরার দিক নব্বই ডিগ্রির চেয়ে বেশি ঘুরে গেলে তাকে বলা হত রিভার্স অ্যাঙ্গেল কাট। মার্কিন নির্মাতা র‍্যালফ ইন্স তার দা রাইট গার্ল, হিস ফ্যান্টম সুইটহার্ট প্রভৃতি ছবিতে এই রিভার্স অ্যাঙ্গেল কাট রীতি আরও মজবুত করেন। গল্প বর্ণনায় ফ্ল্যাশব্যাক অর্থাৎ অতীত ঘটনার বর্ণনকৌশলেরও অগ্রগতি ঘটে এই সময়ে। যেমন উইলিয়াম জে হামফ্রে নির্দেশিত ভিটাগ্রাফ কোম্পানির দা ম্যান দ্যাট মাইট হ্যাভ বিন (১৯১৪) ছবিতে প্রধান চরিত্রের জটিল জীবনকাহিনী বর্ণনায় ফ্ল্যাশব্যাকের ব্যবহার করা হয়েছিল। ক্রস-কাটিং প্রয়োগকৌশলের সাহায্যে একই সময়ে চলতে থাকা আলাদা আলাদা ঘটনা দেখান সম্ভব ছিল। ১৯১৪ র পরে অবশ্য ইউরোপের তুলনায় আমেরিকান ছবিতেই এই কৌশল বেশি দেখা যেত। চূড়ান্ত বৈপরীত্য দেখানোর জন্যও এই কৌশল ব্যবহার করা হত। যেমন সিসিল ডিমিলে পরিচালিত দি হুইসপারিং কোরাস (১৯১৮) ছবির একটি দৃশ্যে এক ব্যক্তিকে আফিমের আড্ডায় এক চীনা গণিকার সঙ্গে দেখান হয়, সঙ্গে ক্রস-কাটিং এর মাধ্যমে দেখান হয় ওই ব্যক্তির স্ত্রী, যিনি মনে করেন যে তার স্বামী মৃত, চার্চে পুনর্বিবাহ করছেন। চলচ্চিত্র কলা এইসব চমকপ্রদ প্রয়োগকৌশল আর তার সঙ্গে চলতি বাণিজ্যিক মঞ্চের নাটকীয়তা, এই দুইয়ের যথোপযুক্ত মিশ্রণের মাধ্যমে মার্কিন চলচ্চিত্রই সেই সময় জুড়ে বিশ্ব চলচ্চিত্রের পথপ্রদর্শক হয়ে ওঠে। ডি ডব্লিউ গ্রিফিথ ছিলেন সেইসময়ের আমেরিকান চলচ্চিত্রের স্তম্ভস্বরূপ। দর্শকদের মধ্যে নাটকীয় উত্তেজনা ছড়িয়ে দিতে তার জুড়ি মেলা ভার ছিল। তবে সিসিল ডিমিলে তৎকালীন আমেরিকান সমাজের সঙ্গে আরো নিবিড়ভাবে জড়িয়ে ছিলেন, তিনি তার দা চিট (১৯১৫) ছবিতে চরিত্রের দোলাচলচিত্ত আরো সূক্ষ্মভাবে প্রকাশ করতে পারলেন। মরিস টার্নার নন্দিত ছিলেন তার পরিশোধিত সৌন্দর্য্য প্রকাশের ক্ষমতা ও সূক্ষ্ম কল্পনাপ্রবণতার জন্য, অভিনেতাদের থেকে তিনি যথাযথ মুহূর্তে স্বাভাবিকতা আদায় করে নিতে পারতেন। তার এইসব ক্ষমতার প্রকাশ দেখা যায় এ গার্লস ফলি (১৯১৭) ছবিতে। কৌতুকাভিনয়ে শালীনতা নিয়ে আসেন সিডনি ড্রিউ, অন্যদিকে স্ল্যাপস্টিক কমেডিকে পরিমার্জনা করে অনেক উন্নত করেন ফ্যাটি অর্বাকল আর চার্লস চ্যাপলিন। শেষোক্ত দুজনেই মার্ক সেনেটের কিস্টোন কোম্পানিতে কাজ শুরু করেন কিন্তু সেনেটের ছবির গতানুগতিক ক্ষিপ্র গতিময়তাকে অনেক কমিয়ে এনে দর্শকদের অভিনয়ের সূক্ষ্মতা ও চাতুর্য্য উপলব্ধির সুযোগ করে দেন। ১৯১৭ র মধ্যে চ্যাপলিন তার ছবিতে আরো নাটকীয় প্লট নিয়ে আসেন, এবং কৌতুকাভিনয় ও ভাবপ্রবণতার সুচতুর মিশ্রণ ঘটান। রাশিয়ায় নির্দেশক এভগেনি বেয়ার তার ছবিতে ধীর প্রাবল্যের অভিনয় আর প্রতীকী উগ্রতার অনন্য সংমিশ্রণ করেন। সুইডেনে ভিক্টর সস্ত্রম এক শ্রেণীর ছবিতে মনুষ্যজীবনের বাস্তবতা ও তার পারিপার্শ্বিককে আকর্ষণীয়ভাবে উপস্থাপনা করতে থাকেন। অন্যদিকে মরিৎজ স্টিলার বাস্তবধর্মী কৌতুকাভিনয়কে নতুন উচ্চতায় নিয়ে যান। জার্মানিতে আর্নস্ট লুবিচ অগ্রজ নাট্যনির্দেশক ম্যাক্স রেইনহার্ড এর বুর্জোয়া কমেডির থেকে অনুপ্রেরণা সংগ্রহ করেন এবং নিজের ডাই পাপে (পুতুল, ১৯১৯), ডাই অস্তর্নপ্রিঞ্জেসিন (ঝিনুক রাজকন্যা, ১৯১৯), মাদাম দুবারি (১৯১৯), ইত্যাদি ছবিতে সেই ধ্যানধারণা প্রয়োগ করেন। হলিউডের জয়ডঙ্কা প্রথম বিশ্বযুদ্ধের শুরুর দিকেও ফরাসী ও ইতালীয় ছবিগুলির বিশ্বব্যাপী জনপ্রিয়তা বজায় ছিল, কিন্তু ঐ যুদ্ধই ইউরোপের চলচ্চিত্র শিল্পকে প্রায় ধ্বংস করে দেয়। আমেরিকার চলচ্চিত্র শিল্প ততদিনে ক্যালিফোর্নিয়ায় পাকাপাকিভাবে স্থানান্তরিত আর হলিউড নামে সর্বজনবিদিত। ঐ সময় থেকেই হলিউড বিশ্ব চলচ্চিত্রে একমেবদ্বিতীয়ম হয়ে দাঁড়ায়, চলচ্চিত্র নির্মাণ এবং বিশ্বজুড়ে রফতানির প্রধান কেন্দ্র হিসেবে নিজেকে প্রতিষ্ঠিত করে নেয়। ১৯২০ সালের মধ্যে যুক্তরাষ্ট্রে বছরে গড়ে প্রায় ৮০০ টি ছবি তৈরি হওয়া শুরু হয়,[1] যা ছিল সমগ্র বিশ্বের নিরিখে ৮২ শতাংশ। চার্লি চ্যাপলিন ও বাস্টার কিটন এর কৌতুকাভিনয়, ডগলাস ফেয়ারব্যাঙ্কস এর রোমাঞ্চকর অভিযান, ক্লারা বাও এর রোমান্স, সবকটি মহাদেশে পরিচিতি পেয়ে যায়। চলচ্চিত্র নির্মাণের পাশ্চাত্ত্য দৃষ্টিভঙ্গি, কন্টিন্যুইটি সম্পাদনা, ইত্যাদি সমস্ত কিছুই মানদণ্ড হিসেবে পরিগণিত হয় এবং সমগ্র বিশ্বই একাদিক্রমে তা অনুসরণ করে। তবে দূরপ্রাচ্যের, যেমন জাপানের পরম্পরায় কঠোর বাস্তববাদ কখনই প্রবল ছিলনা, তাই এখানে পাশ্চাত্ত্যের অনুকরণ হয়েছে অনেক ধীরে। হলিউডের এই অগ্রগতির সঙ্গে সঙ্গেই গড়ে ওঠে তার চারিত্রিক বৈশিষ্ট্যসূচক স্টুডিও সিস্টেম, আর তার সর্বোত্তম প্রচার পদ্ধতি - স্টার সিস্টেম, যা অন্য দেশগুলোর কাছে আদর্শস্বরূপ হয়ে ওঠে। চলচ্চিত্র নির্মাণের প্রতিটি পর্যায়ে স্টুডিওর আপাদমস্তক নিয়ন্ত্রণ থাকত যার ফলে প্রয়োগিক সূক্ষ্মতা ও উচ্চমান অর্জন করা সম্ভব হত। সিস্টেম চলত সম্পূর্ণ বাণিজ্যিক নিয়মে, শুধুমাত্র চটকদারিকেই গুরুত্ত্ব দেওয়া হত আর সাহসিকতা বা উচ্চাকাঙ্ক্ষাকে একটা মাত্রার পর নিরুৎসাহ করা হত। এই ব্যাপারে একটা খুব বড় উদাহরণ হলেন অস্ট্রীয়-আমেরিকান অভিনেতা এরিশ ফন স্ট্রোহাইম, ১৯২০ র আশেপাশে স্টুডিওর সঙ্গে মনান্তরের কারণে নির্দেশক হিসেবে যার কেরিয়ার শেষ হয়ে যায় যদিও তিনি বর্তমানে যুগেও সমাদৃত। সবাক যুগ ১৯২৭ সালের শেষের দিকে মুক্তিপ্রাপ্ত দা জ্যাজ সিঙ্গার ছবিটি মূলত নির্বাক হলেও কিছু দৃশ্যে সিঙ্ক্রোনাইজড বা সমলয় সংলাপ এবং সমলয় সংগীতের ব্যবহার ছিল। এই পদ্ধতির ব্যবহার অবশ্য ১৯১৪ সালেও দেখা গিয়েছিল চার্লস তেজ রাসেল এর দি ফটো-ড্রামা অফ ক্রিয়েশন ছবিতে, সেখানে ফনোগ্রাফ যন্ত্রে গৃহীত সংলাপ ও সংগীতকে স্লাইড ও চলন্ত ছবির সঙ্গে সমলয়ে নিয়ে আসা হয়েছিল। ভিটাফোন যন্ত্রের সাউন্ড অন ডিস্ক পদ্ধতির বদলে এই সময় থেকে সাউন্ড অন ফিল্ম পদ্ধতিতে শব্দগ্রহন হতে থাকে, প্রধানত ফক্সের মুভিটোন, ডিফরেস্টের ফনোফিল্ম ও আরসিএ ফটোফোন জাতীয় যন্ত্রে। শিল্পপতিরা উপলব্ধি করেন যে এই কথা বলা ছবি বা ‘টকিস’ এর ভবিষ্যৎ উজ্জ্বল। প্রযুক্তিতে পরিবর্তন আসতে থাকে দ্রুতগতিতে। ১৯২৯ সালের শেষে গিয়ে দেখা যায় হলিউডের প্রায় সমস্ত ছবিই সবাক। তখন অবশ্য শব্দগ্রহণ যন্ত্রের প্রমিতকরণ ঘটেনি, কিন্তু অতিদ্রুত সেটাও হয়ে যায়। কিন্তু বিশ্বের অন্যান্য জায়গায় মূলত অর্থনৈতিক কারণে এই পরিবর্তন এসেছে অনেক ধীরে। অবশ্য চীন ও জাপানের সংস্কৃতি নির্বাক ছবিকে সবাকের পাশাপাশি তিরিশের দশকেও ধরে রেখেছিল, এমনকি বেশ কিছু অসামান্য ছবির জন্মও হয়েছিল এই সময়ে, যেমন উ অংগ্যাং পরিচালিত দি গডেস (চীন, ১৯৩৪), বা ইয়াসুজিরো ওজু পরিচালিত আই ওয়াজ বর্ন, বাট... (জাপান, ১৯৩২)। কিন্তু এমনকি জাপানেও, নির্বাক ছবির সঙ্গে যারা ধারাবিবরণী দিতেন, সেই বেনশি শিল্পীদের কেরিয়ার শেষ হয়ে যেতে থাকে। সবাক ছবি ধীরে ধীরে অন্যান্য দেশেও প্রভাব বিস্তার করে, বড় প্রযোজকদের সঙ্গে পাল্লা না দিতে পেরে ছোট কোম্পানিগুলো প্রতিযোগিতা থেকে সরে যেতে বাধ্য হয়, ফলে বড় প্রযোজকরা আরও বেশি করে দর্শক আনুকূল্য পান। যুক্তরাষ্ট্রের কিছু ঐতিহাসিকদের মতে, শব্দের ব্যবহার শুরু হওয়াই হলিউডের চলচ্চিত্রশিল্পকে সেই সময়ের মারণ অর্থনৈতিক গ্রেট ডিপ্রেশনের হাত থেকে রক্ষা করে।[3] এই সময় থেকে ১৯৪০ এর দশকের শেষ পর্যন্ত সময়কে ‘হলিউডের স্বর্ণযুগ’ বলা হয়। অতি দক্ষতার সঙ্গে চটক ও চাকচিক্য পরিবেশন করে হলিউড সারা বিশ্বের কাছে আকর্ষণীয় হয়ে ওঠে। এই যুগের সর্বোত্তম অভিনেতা অভিনেত্রীরা, যেমন ক্লার্ক গেবল, ক্যাথরিন হেপবার্ন, হামফ্রে বোগার্ট, গ্রেটা গার্বো রা বর্তমানে ক্লাসিক হিসেবে সমাদৃত। তবে ১৯৩০ দশকে হলিউডে সর্বোচ্চ ব্যবসা দেন শিশুশিল্পী শার্লে টেম্পল। সৃজনশীলতায় শব্দের প্রভাব শব্দের আবির্ভাবের সঙ্গে সঙ্গে চলচ্চিত্র যেন আবার সেই উৎপত্তির যুগে ফিরে গিয়েছিল। অভিনেতা ও নির্দেশক, কেউই যেন নিজে উঠতে পারছিলেন না যে এই নতুন প্রযুক্তিকে কিভাবে কাজে লাগাবেন! ফলস্বরূপ, বিশের দশক জুড়ে স্থবির ও নাটুকে চলচ্চিত্রেরই প্রাধান্য দেখা যায়। রঙ্গমঞ্চের অভিনেতা, নির্দেশক ও লেখকেরা চলচ্চিত্রে আগ্রহী হয়ে পড়েন এবং তাদের মতো করে সংলাপসমৃদ্ধ কাহিনীনির্ভর ছবি তৈরী করতে শুরু করেন। নির্বাক চলচ্চিত্র নির্মাতা ও অভিনেতারা গুরুত্ত্ব হারিয়ে ফেলতে থাকেন। যদিও এই সমস্যা বেশিদিন স্থায়ী হয়নি, ১৯২৯ সালেই যেন সমস্যার মেঘ কেটে যেতে শুরু করে। নতুন যুগের চলচ্চিত্র নির্মাতারা শব্দ নিয়ে সৃজনশীল পরীক্ষা নিরীক্ষা শুরু করে দেন। ঐ বছরের উল্লেখযোগ্য ছবিগুলোর মধ্যে ছিল উইলিয়াম ওয়েলম্যান এর তৈরী চায়নাটাউন নাইটস আর দ্য ম্যান আই লাভ, রুবেন মাম্যুলা র তৈরী অ্যাপলস এবং আলফ্রেড হিচকক এর পরিচালনায় ব্ল্যাকমেইল।[2] শেষোক্ত ছবিটি ছিল যুক্তরাজ্যের প্রথম সবাক ছবি। এইসমস্ত পরিচালকরা মাইক্রোফোনের ব্যবহার ও আলোকচিত্রগ্রহণের পরে শব্দ পুনর্যোজনার প্রযুক্তিকে অনেক এগিয়ে নিয়ে যান। নির্বাকের তুলনায় সবাক যুগে ছবিতে কৃষ্ণাঙ্গ ইতিহাসের গুরুত্ত্ব বাড়ে, বিষয়বৈচিত্রও বৃদ্ধি পায়। খুব স্বাভাবিকভাবেই মিউজিক্যাল বা সঙ্গীতধর্মী চলচ্চিত্র তৈরী শুরু হয়। প্রথম হলিউড মিউজিক্যাল কাহিনীচিত্র ছিল দি ব্রডওয়ে মেলোডি (১৯২৯), তবে এইবিষয়ে প্রথম মুখ্য নির্মাতা ছিলেন বাসবি বার্কলে, তার উল্লেখযোগ্য সৃষ্টি ছিল ফর্টিসেকেন্ড স্ট্রিট (১৯৩৩), ডেমস (১৯৩৪), ইত্যাদি। ফরাসী আভাঁ-গার্দ পরিচালক রেনে ক্লেয়ার সংগীত এবং নৃত্যে পরাবাস্তববাদী অনুসঙ্গ ব্যবহার করে তৈরী করেন সোউ লে তোয়েটস দে পারি (১৯৩০) এবং লে মিলিয়ন (১৯৩১)। ইউনিভার্সাল পিকচার্স চালু করেন গথিক হরর ছবি, যেমন ড্রাকুলা আর ফ্রাঙ্কেস্টাইন, দুইই ১৯৩১ সালে। ১৯৩৩ সালে আরকেও পিকচার্স বানায় অতিকায় দানব নিয়ে কিংবদন্তি ছবি কিং কং, পরিচালনায় মেরিন সি কুপার। মিউজিক্যাল ছবি তৈরীর প্রবণতা প্রবণতা সবচেয়ে প্রতিষ্ঠা পেয়েছিল ভারতবর্ষে, সংস্কৃতিতে সংগীত ও নৃত্যের আধিক্য সেখানকার সবাক চলচ্চিত্রকে গভীরভাবে প্রভাবিত করেছিল। [51] যদিও ভারতের চলচ্চিত্র বহুদিন পর্যন্ত পাশ্চাত্ত্য দুনিয়ার কাছে বস্তুত অলক্ষিতই থেকে গিয়েছিল, বর্তমানে ভারতবর্ষ বাণিজ্যিক চলচ্চিত্র তৈরী ও বিক্রিতে বিশ্বের অন্যতম সেরা। (দেখুন: বলিউড) এইসময় যুক্তরাষ্ট্রে গ্যাংস্টার মুভি অর্থাৎ দুর্বৃত্তদলের কার্যকলাপ নিয়ে ছবি খুব জনপ্রিয় হয়েছিল, যেমন মার্ভিন লেরয় পরিচালিত লিটল সিজার (১৯৩১), উইলিয়াম ওয়েলম্যান পরিচালিত দি পাবলিক এনিমি (১৯৩১), ইত্যাদি। হলিউড কমেডিও স্ল্যাপস্টিক এর গণ্ডি ছাড়িয়ে নজর দেয় বুদ্ধিদীপ্ত প্রহসনের দিকে দি ফ্রন্ট পেজ (১৯৩১) এবং ইট হ্যাপেনড ওয়ান নাইট (১৯৩৪) ছবিতে, বা মার্ক্স ব্রাদার্স এর নৈরাজ্যবাদী আজগুবি পরিমণ্ডল, যেমন দেখা গিয়েছিল ডাক স্যুপ (১৯৩৩) ছবিতে। ওয়াল্ট ডিজনি নতুন দিগন্ত খুলে দেন অ্যানিমেশন ছবি স্নো হোয়াইট এন্ড দ্য সেভেন ডোয়ার্ফ (১৯৩৭) ছবিতে। তেমনই ১৯৩৯ সাল স্মরণীয় হয়ে থাকবে দি উইজার্ড অফ অজ আর গন উইথ দ্য উইন্ড ছবির জন্য। রঙিন চলচ্চিত্র সাবেক ধারণা অনুযায়ী ১৯০৯ সালে লণ্ডনের প্যালেস থিয়েটারে প্রথম রঙিন ছবি প্রদর্শিত হয়। জর্জ স্মিথের তৈরী এই কিনেমাকালার প্রযুক্তিতে রঙ ব্যবহার হত দুটি, সবুজ এবং লাল। কিন্তু পরে জানা গিয়েছে ১৯০১ সালে প্রথম রঙিন ছবি তৈরী হয়। এই অনাম্নী ছবিটির পরিচালক ছিলেন পেশায় চিত্রগ্রাহক এডওয়ার্ড রেমন্ড টার্নার এবং তার পৃষ্ঠপোষক ক্রীড়াবিদ ফ্রেডরিক মার্শাল লী। তারা সাদাকালো ফিল্মে ছবি তুলে বিশেষ অভিক্ষেপন যন্ত্রে সবুজ, লাল ও নীল রঙের ফিল্টার লাগিয়ে প্রদর্শন করেছিলেন। তবে কিছু অসংশ্লিষ্ট কারণে এই চিন্তাভাবনা তখন আর বেশিদূর এগোয়নি। পরবর্তীকালে, ১৯১৬ সালে, টেকনিকালার প্রযুক্তি বাজারে আসে। এই প্রযুক্তিতেও ব্যবহার হত তিনটি রঙ, সবুজ, লাল ও নীল, তিনবার ফটোগ্রাফিক মুদ্রণ করতে হত, তাছাড়া প্রয়োজন হত বিশালাকৃতি ক্যামেরার। সম্পূর্ণ এই প্রযুক্তিতে তৈরী প্রথম স্বল্পদৈর্ঘ্যের ছবি ছিল ওয়াল্ট ডিজনির ফ্লাওয়ার্স এন্ড ট্রিস (১৯৩২), পরিচালক ছিলেন বার্ট গিলেট, প্রথম পূর্ণদৈর্ঘ্যের ছবি হয় রুবেন মাম্যুলার তৈরী দ্য ভ্যানিটি ফেয়ার (১৯৩৫)। টেকনিকালার প্রযুক্তি বহুল পরিমাণে ব্যবহৃত হতে থাকে সঙ্গীতধর্মী ছবিতে, যেমন দি উইজার্ড অফ অজ (১৯৩৯) বা রোমাঞ্চকর ছবি, যেমন দি অ্যাডভেঞ্চার অফ রবিন হুড (১৯৩৮), আর অ্যানিমেশন ছবি, যেমন স্নো হোয়াইট অ্যান্ড দ্য সেভেন ডোয়ার্ফ (১৯৩৭), ইত্যাদিতে।[35] দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ ও তার ফলাফল যুদ্ধের সময় অন্যপক্ষের বিরুদ্ধে উদ্দেশ্যপ্রণোদিত প্রচারমূলক ছবির চাহিদার ওপর ভর করে যুক্তরাজ্যের চলচ্চিত্র শিল্পে নবজাগরণ ঘটে। প্রচুর বাস্তবধর্মী যুদ্ধনাট্য তৈরী হয়, যেমন ফর্টিনাইনথ প্যারালাল (১৯৪১), ওয়েন্ট দা ডে ওয়েল? (১৯৪২), দা ওয়ে অ্যাহেড (১৯৪৪), ইত্যাদি। নোয়েল কাওয়ার্ড আর ডেভিড লিন তৈরী করেন নৌবাহিনী নির্ভর ছবি ইন হুইচ উই সার্ভ (১৯৪২), এই ছবিটি একটি বিশেষ একাডেমি পুরস্কার লাভ করে। এই বাস্তববাদী ছবিগুলোর পাশাপাশি তৈরী হতে শুরু করে বেশ কিছু ছবি যেখানে ঘটনাকে অতিরঞ্জিত করে দেখান হয়, যেমন মাইকেল পাওয়েল আর এমেরিক প্রেসবার্গার জুটির দি লাইফ অ্যান্ড ডেথ অফ কর্নেল ব্লিম্প (১৯৪৩), এ ক্যান্টারবেরি টেল (১৯৪৪), এ ম্যাটার অফ লাইফ অ্যান্ড ডেথ (১৯৪৬)। উইলিয়াম শেকসপিয়র এর নাটকের ভিত্তিতে লরন্স অলিভিয়ে তৈরী করেন পঞ্চম হেনরি (১৯৪৪)। স্নো হোয়াইট এর সাফল্যে উৎসাহিত হয়ে ডিজনি তৈরী করেন পিনোচ্চিও (১৯৪০), ফ্যান্টাসিয়া (১৯৪০) আর বামবি (১৯৪২)। যুদ্ধে যুক্তরাষ্ট্রের অংশগ্রহণের পরে সেখানেও দেশভক্তিপূর্ণ প্রচারমূলক ছবি তৈরির জোয়ার আসে, তৈরী হয় ডেসপারেট জার্নি (১৯৪২), মিসেস মিনিভার (১৯৪২), ফরএভার অ্যান্ড এ ডে (১৯৪৩), অবজেকটিভ, বার্মা! (১৯৪৫) এর মত ছবি। এছাড়া উল্লেখযোগ্য ছবিগুলি হল দ্যশীল হ্যামেট এর চিত্রনাট্যে ওয়াচ অন দা রাইন (১৯৪৩), থর্নটন ওয়াইল্ডার এর চিত্রনাট্যে হিচককের নির্দেশনায় শ্যাডো অফ এ ডাউট (১৯৪৩), জেমস ক্যাগনি অভিনীত জর্জ এম কোহেন এর জীবনী অবলম্বনে ছবি ইয়াঙ্কি ডুডলি ড্যান্ডি (১৯৪২)। হামফ্রে বোগার্ট অভিনেতা হিসেবে তুমুল জনপ্রিয় হন, ১৯৩৪ থেকে ১৯৪২ এর মধ্যে ৩৬টি ছবিতে অভিনয় করেন। তার মধ্যে ছিল মাইকেল কার্টিজ এর ক্যাসাব্লাঙ্কা (১৯৪২) আর জন হেস্টন এর দি ম্যালটিস ফ্যালকন (১৯৪১)। শেষোক্ত ছবিটি প্রথম যুগের নোয়া চলচ্চিত্র (অপরাধ জগৎ নিয়ে নির্মিত থ্রিলারধর্মী ছবি) হিসেবে স্বীকৃত। ১৯৪১ সালে আরকেও পিকচারের প্রযোজনায় অরসন ওয়েলস পরিচালনা করেন সিটিজেন কেইন, এই ছবিকে এযাবৎকালের শ্রেষ্ঠ ছবিগুলির মধ্যে একটি বলে গণ্য করা হয়। সিটিজেন কেইন দিয়েই যেন আধুনিক চলচ্চিত্রের সূত্রপাত হয়। যুদ্ধের সময়ের বদ্ধ জীবনযাত্রা চলচ্চিত্রের ক্ষেত্রে অনেক চমকপ্রদ কল্পনাপ্রসূত বিষয়ের আনয়ন করে। লণ্ডনের গ্রেনসবরো ষ্টুডিও র প্রযোজনায় জনপ্রিয় ছবিগুলি ছিল মেলোড্রামা (দি ম্যান ইন গ্রে, দি উইকেড লেডি, ইত্যাদি), ও কমেডি-ফ্যান্টাসিতে (হিয়ার কামস মিস্টার জর্ডন, হেভেন ক্যান ওয়েট, আই ম্যারেড এ উইচ, ব্লিথ স্পিরিট, ইত্যাদি) পরিপূর্ণ। ভ্যাল লিউটন আরকেও পিকচার্সের জন্য বেশ কিছু স্বল্প বাজেটের হরর ছবি বানান, তার মধ্যে ছিল ক্যাট পিপল, আইল অফ দ্য ডেড, আর দ্য বডি স্ন্যাচার। এই সময়ে বেশ কয়েকটি ছবি তৈরী হয় যেখানে গুরুত্ত্বপূর্ণ চরিত্রে ছিলেন মহিলারা, তার মধ্যে নাও, ভয়েজার, র‍্যান্ডম হারভেস্ট, মিলড্রেড পিয়ার্স ছবিগুলি ভালো জনপ্রিয়তা পায়। ১৯৪৬ সালে ফ্রাঙ্ক কাপরা তৈরী করেন ইটস এ ওয়ান্ডারফুল লাইফ। যুদ্ধফেরত সৈনিকদের জীবনের অনুপ্রেরণায় তৈরী হয় দা বেস্ট ইয়ার্স অফ আওয়ার লাইভস জাতীয় ছবি, বস্তুত চলচ্চিত্র শিল্পের সঙ্গে যুক্ত অনেকেই যুদ্ধে প্রত্যক্ষ বা পরোক্ষে অংশগ্রহণ করেছিলেন। স্যামুয়েল ফুলার তার নিজের যুদ্ধের অভিজ্ঞতা নিয়েই বানান দা বিগ রেড ওয়ান ছবিটি। অভিনেতা ও চিত্রনাট্য লেখকদের সংগঠন দি অ্যাক্টরস ষ্টুডিও তৈরী হয় ১৯৪৭ সালে, মূলত এলিয়া কাজান, রবার্ট লুইস আর শিরিল ক্রফোর্ড এর চেষ্টায়। ওই বছরেই অস্কার ফিসিঞ্জার তৈরী করেন বাখের সঙ্গীতসমৃদ্ধ অ্যানিমেশন ছবি মোশন পেন্টিং নাম্বার ওয়ান। ১৯৪৩ সালে ইতালিতে লুচিনো ভিসকন্তি পরিচালিত ওসেসিওনে ছবির প্রদর্শন দিয়ে ইতালিয়ান নিওরিয়ালিজম বা ইতালীয় নয়াবাস্তববাদ ঘরনার সূচনা হয়। এই ঘরানার উল্লেখযোগ্য কয়েকটি ছবি হল বাইসাইকেল থিভস, রোম, ওপেন সিটি, দা আর্থ ট্রেম্বলস, ইত্যাদি। ১৯৫২ তে ভিত্তোরিও দে সিকা পরিচালিত উমবের্তো ডি ছবিটি নৈরাশ্যবাদীতার জন্য বহুলনিন্দিত হয়। অনেক ফিল্ম ঐতহাসিক এই ছবিটিতেই নয়াবাস্তববাদ ঘরানার অবসান বলে চিহ্নিত করেন।[52] চল্লিশের দশকের শেষের দিকে ব্রিটেনের অনেক জনপ্রিয় কমেডি ছবির নির্মাতা ছিল ইলিং ষ্টুডিও, উল্লেখযোগ্য ছবিগুলি হল হুইস্কি গ্যালোর, পাসপোর্ট টু পিমলিকো, কাইন্ড হার্টস অ্যান্ড করোনেটস, দা ম্যান ইন দা হোয়াইট সুট, ইত্যাদি। ক্যারল রিড পরিচালনা করেন বেশ কয়েকটি গুরুত্ত্বপূর্ণ থ্রিলার ছবি, যেমন অড ম্যান আউট, দি ফলেন আইডল, আর দা থার্ড ম্যান। ডেভিড লিন বিশ্ব চলচ্চিত্র দুনিয়ায় আরও বিখ্যাত হয়ে ওঠেন ব্রিফ এনকাউন্টার এবং চার্লস ডিকেন্সের গল্প থেকে তৈরী গ্রেট এক্সপেক্টেশন আর অলিভার টুইস্ট ছবির মাধ্যমে। মাইকেল পাওয়েল এবং এমেরিক প্রেসবার্গার জুটি তাদের সৃজনশীল অংশীদারিত্ত্ব বজায় রাখেন ব্ল্যাক নার্সিসাস আর দি রেড শুস ছবিতে। ১৯৫০ এর দশক দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ-পরবর্তী সময়ে মার্কিন যুক্তরাষ্ট্র ও তার মিত্রসমূহ এবং সোভিয়েত ইউনিয়ন ও তার মিত্রসমূহের মধ্যকার টানাপোড়েনের ফলে যুক্তরাষ্ট্রের চলচ্চিত্র শিল্প বিশেষভাবে ক্ষতিগ্রস্ত হয়। ১৯৫০ দশকের গোড়ার দিকে হাউস আন-আমেরিকান অ্যাক্টিভিটিস কমিটি হলিউডে তদন্ত চালিয়ে প্রচুর অভিনেতা, লেখক, নির্দেশককে কালো তালিকাভুক্ত করে। এদের মধ্যে ছিলেন চার্লি চ্যাপলিন, ডালটন ট্র্যাম্বো ও আরো অনেক বিখ্যাত ব্যক্তি। এদের অনেকেই ইউরোপে, বিশেষত যুক্তরাজ্যে পালিয়ে যেতে বাধ্য হন। এই কোল্ড ওয়ার জনিত প্যারানোইয়া চলচ্চিত্রের কাহিনীতেও প্রভাব ফেলে। ভিনগ্রহের ক্ষতিকর প্রাণীদের পৃথিবী আক্রমণ নিয়ে একাধিক ছবি তৈরী হয়, যেমন ইনভেশন অফ দা বডি স্ন্যাচারস, দি ওয়ার অফ দা ওয়ার্ল্ড, ইত্যাদি। কমিউনিষ্ট ষড়যন্ত্র নিয়ে তৈরী হয় দা মাঞ্চুরিয়ান ক্যান্ডিডেট এর মতো ছবি। ঠিক যুদ্ধ-পরবর্তী সময়েই চলচ্চিত্র শিল্প অন্য এক চ্যালেঞ্জের মুখোমুখি হয়। টেলিভিশনের ক্রমবর্দ্ধমান জনপ্রিয়তার সামনে প্রতিযোগিতায় পড়ে একাধিক প্রেক্ষাগৃহ দেউলিয়া হয়ে বন্ধ হয়ে যায়। ষ্টুডিও সিস্টেমের সমালোচনা করে কিছু চলচ্চিত্র, যেমন সানসেট বুলেভার্ড (১৯৫০) বা দা ব্যাড অ্যান্ড দা বিউটিফুল (১৯৫২), এইসময়েই তৈরী হয়। ১৯৫০ এর কান চলচ্চিত্র উৎসবে ইসিডোর ইসোউ এর ছবি ট্রিটাইজ অন স্লাইম অ্যান্ড ইটার্নিটি প্রদর্শনের সময় ইসোউ এর অনুগামী লেট্রিস্ট আভাঁ-গার্দ আন্দোলনকারীরা হৈচৈ বাঁধিয়ে দেয়। পরবর্তীকালে লেট্রিজম আন্দোলন দ্বিধাবিভক্ত হয় এবং উগ্র-লেট্রিস্ট রা হাইপারগ্রাফি নিয়ে কাজ চালিয়ে যান।[53] ঐ দলের গুরুত্ত্বপূর্ণ সদস্য গি ডেবর পরিচালিত হাউলস অফ সাদ (১৯৫২) এই সময়ের একটি অন্যতম সৃষ্টি। ষ্টুডিও এবং ফিল্ম কোম্পানিগুলো দর্শকদের আকর্ষণ করার জন্য নতুন উদ্ভাবনী চিন্তাভাবনার সন্ধানে ছিলেন। ১৯৫৩ সালে দ্য রোব ছবি দিয়ে টুয়েন্টিয়েথ সেঞ্চুরি ফক্স ষ্টুডিও চালু করলেন নতুন প্রশস্ত প্রদর্শন পদ্ধতি সিনেমাস্কোপ, ১৯৬৭ পর্যন্ত এই ব্যবস্থা ছিল ফক্সের একচেটিয়া। চলচ্চিত্র ব্যবসায়ীরা আরও জাঁকজমকপূর্ণ বিপণন পদ্ধতি চাইছিলেন, তাদের সাহায্য করল এইধরণের আরো নানারকম প্রদর্শন পদ্ধতি, যেমন ভিস্ট্যাভিশন, সিনেরামা, টড-এও, ইত্যাদি। এই বিশাল পর্দায় দেখানোর জন্য আবার এপিকধর্মী ছবি বানানো শুরু হল। এইসময়ের এইরকম কিছু উল্লেখযোগ্য ছবি হল দা টেন কমান্ডমেন্টস (১৯৫৬), দা ভাইকিংস (১৯৫৮), বেন-হার (১৯৫৯), স্পার্টাকাস (১৯৬০), এল সিড (১৯৬০), ইত্যাদি। মাইক টড এর টড-এও তে বানানো উল্লেখযোগ্য ছবিগুলো হল ওকলাহামা! (১৯৫৫), অ্যারাউন্ড দা ওয়ার্ল্ড ইন এইট্টি দেজ (১৯৫৬), সাউথ প্যাসিফিক (১৯৫৮), ক্লিওপেট্রা, ইত্যাদি। এইসময়ের আর এক গিমিক, ত্রিমাত্রিক চলচ্চিত্রের মেয়াদ অবশ্য স্থায়ী হয়েছিল মাত্র দুই বছর, ১৯৫২ থেকে ১৯৫৪, তৈরী হয়েছিল হাউস অফ ওয়াক্স আর ক্রিয়েচার ফ্রম দা ব্ল্যাক লেগুন এর মত ছবি। যুক্তরাষ্ট্রে দ্বিতীয়-বিশ্বযুদ্ধ পরবর্তী প্রতিষ্ঠানবিরোধী নাগরিক অধিকার আন্দোলন এর এক্টিভিজম বা সক্রিয়তাবাদী ঢেউ হলিউডেও এসে পড়েছিল, তৈরী হয়েছিল ব্ল্যাকবোর্ড জাঙ্গল (১৯৫৫), অন দা ওয়াটারফ্রন্ট (১৯৫৪), মার্তি (১৯৫৫), বা টুয়েলভ অ্যাঙ্গরি মেন (১৯৫৭) এর মতো ছবি। ডিজনি বানিয়ে চলেছিলেন তার স্বভাবসিদ্ধ অ্যানিমেশন ছবি যেমন সিন্ডারেলা (১৯৫০), পিটার প্যান (১৯৫৩), লেডি অ্যান্ড দা ট্রাম্প (১৯৫৫), স্লিপিং বিউটি (১৯৫৯), ইত্যাদি। তবে তিনি এবারে জীবন্ত মানুষের ছবিতেও আগ্রহ দেখাতে শুরু করেছিলেন, প্রযোজনা করেছিলেন টোয়েন্টি থাউজেন্ড লীগস আন্ডার দা সী (১৯৫৪) বা ওল্ড ইয়েলার (১৯৫৭) এর মত ছবি। সবমিলিয়ে টেলিভিশন কিন্তু চলচ্চিত্রকে প্রতিযোগিতায় ফেলে তার উৎকর্ষসাধনই করেছিল। ১৯৫২ সালে মুক্তিপ্রাপ্ত ছবি লাইমলাইট একটি বিশেষ কারণে স্মরণযোগ্য। এই ছবিতে ছবির দুই প্রধান চরিত্র চার্লি চ্যাপলিন এবং ক্লেয়ার ব্লুম তিনটি শতাব্দীকে একত্রিত করেছিলেন! চ্যাপলিনের প্রথম আবির্ভাব ঊনবিংশ শতাব্দীতে, ১৮৯৭ সালে, ক্লগ ডান্সিং এর দলে। আর ক্লেয়ার ব্লুম একবিংশ শতাব্দীতেও চুটিয়ে কাজ করে যাচ্ছেন। সাম্প্রতিককালে দা কিংস স্পিচ (২০১০) ছবিতেও তার অভিনয় প্রশংসিত হয়েছে। এশিয়ার চলচ্চিত্রে স্বর্ণযুগ ১৯৫০ এর দশক ছিল ইংরাজি নয় এমন ভাষার চলচ্চিত্রের ক্ষেত্রে স্বর্ণযুগ,[54][55] বিশেষ করে এশিয়ার চলচ্চিত্রের ক্ষেত্রে।[56][57] এইসময়ে এশিয়ায় নির্মিত অনেক ছবিই সমালোচকদের দ্বারা বহুল প্রশংসিত, যেমন সত্যজিৎ রায়ের অপু ত্রয়ী (১৯৫৫-১৯৫৯) এবং জলসাঘর (১৯৫৮), ইয়াসুজিরো ওজু র টোকিও স্টোরি (১৯৫৩), কেনজি মিজোগুচির উগেৎসু (১৯৫৪) আর সানশো দা বেইলিফ (১৯৫৪), আকিরা কুরোসাওয়ার রশোমন (১৯৫০), ইকিরু (১৯৫২), সেভেন সামুরাই (১৯৫৪) এবং থ্রোন অফ ব্লাড (১৯৫৭)। এছাড়া উল্লেখযোগ্য ছবি হল রাজ কাপুর এর আওয়ারা (১৯৫১), মিকিও নারুসের ফ্লোটিং ক্লাউড (১৯৫৫), গুরু দত্ত এর পিয়াসা (১৯৫৭) এবং কাগজ কে ফুল (১৯৫৯), ইত্যাদি।[56][57] ১৯৫০ এর দশকে জাপানের চলচ্চিত্রের স্বর্ণযুগে সফল ছবিগুলোর অন্যতম ছিল আকিরা কুরোসাওয়া র রশোমন (১৯৫০), সেভেন সামুরাই (১৯৫৪) আর দা হিডেন ফোরট্রেস (১৯৫৮), ইয়াসুজিরো ওজু র টোকিও স্টোরি (১৯৫৩) এবং ইশিরো হন্দা র গডজিলা (১৯৫৪)।[58] বিশ্ব চলচ্চিত্রে এই ছবিগুলোর প্রভাব সুগভীর ছিল, বিশেষ করে কুরোসাওয়ার সেভেন সামুরাই ছবিটিকে তো পাশ্চাত্ত্য চলচ্চিত্র জগতে বহুবার অনুকরণ করা হয়েছে, যেমন দা ম্যাগনিফিসেন্ট সেভেন (১৯৬০), ব্যাটেল বিঅণ্ড দা স্টার (১৯৮০), ইত্যাদি। শুধু তাই নয়, এই ছবির অনুকরণে বলিউড এও তৈরি হয়েছে শোলে (১৯৭৫) আর চায়না গেট (১৯৯৮)। রশোমন অনুকরণে যে শুধু ছবি তৈরি হয়েছে তাই নয় (দি আউটরেজ, ১৯৬৪), ঐ ছবির গল্প বলার বিশেষ ধরণ পরিচিতি পেয়েছে রশোমন এফেক্ট নামে, আর অনুসৃত হয়েছে অন্ধা নাল(১৯৫৪), দা ইউজুয়াল সাসপেক্ট (১৯৯৫), হিরো (২০০২), ইত্যাদি ছবিতে। দা হিডেন ফোরট্রেস থেকে অনুপ্রাণিত হয়েছে জর্জ লুকাসের স্টার ওয়ার্স (১৯৭৭)। এইসময়ের অন্যান্য বিখ্যাত জাপানী পরিচালকদের মধ্যে ছিলেন কেনজি মিজোগুচি, মিকিও নারুসে, হিরোসি ইনাগাকি আর নাগিসা ওশিমা।[56] ১৯৬০ থেকে ১৯৮০ র মধ্যে হলিউডে যে নতুন ধরনের ছবি তৈরির আন্দোলন শুরু হয়েছিল তার মূল অনুপ্রেরণাই ছিল জাপানের চলচ্চিত্র। ১৯৫০ এর দশকের ভারতীয় চলচ্চিত্রের স্বর্ণযুগে বছরে অন্তত ২০০ ছবি বাণিজ্যিকভাবে তৈরি হত, অন্যদিকে সমান্তরাল চলচ্চিত্রগুলি স্বীকৃতি পেতে শুরু করেছিল আন্তর্জাতিক চলচ্চিত্র উৎসবগুলিতে। এর মধ্যে অগ্রগণ্য ছিল বাংলা চলচ্চিত্র পরিচালক সত্যজিৎ রায়ের তৈরি অপু ত্রয়ী (১৯৫৫-১৯৫৯)। সত্যজিতের ছবি বিশ্বজুড়ে অনেক পরিচালকের চলচ্চিত্রে গভীর প্রভাব বিস্তার করেছিল, তাদের মধ্যে রয়েছেন আকিরা কুরোসাওয়া,[59] মার্টিন স্কোরসেজি,[60][61] জেমস আইভরি,[62] আব্বাস কিয়ারোস্তামি, এলিয়া কাজান, ফ্রাঁসোয়া ত্রুফো,[63] স্টিফেন স্পিলবার্গ,[64][65][66] কার্লোস সাওরা,[67] জাঁ-লুক গদার,[68] ইসাও তাকাহাতা,[69] গ্রেগরি নাভা, ইরা স্যাশ, ওয়েস অ্যান্ডারসন[70] এবং ড্যানি বয়েল[71]। দি আটলান্টিক মান্থলি পত্রিকার মাইকেল সারাগোর মতে মধ্য-পঞ্চাশের নতুন দিনের স্বপ্নে বিভোর শিল্পকলানির্ভর ছবিগুলি ভীষণভাবেই অপু ত্রয়ী ছবির কাছে ঋণী।[72] সুব্রত মিত্র তার বিশেষ চিত্রগ্রহণ কৌশল বাউন্স লাইটিং এই অপু ত্রয়ী ছবিতেই উদ্ভাবন করেছিলেন।[73] এইসময়ের ভারতের আরও কয়েকজন বিখ্যাত পরিচালক হলেন ঋত্বিক ঘটক,[57] মৃণাল সেন, বিমল রয়, গুরু দত্ত,[56] কে আসিফ, মেহবুব খান, ইত্যাদি।[74] দক্ষিণ কোরিয়ার চলচ্চিত্র এরও সেই সময় ছিল স্বর্ণযুগ। ১৯৫৫ সালে কোরিয়ার উপকথা চুনহ্যাংজিওন অবলম্বনে লি-কু-হান এর ছবি ভীষণ জনপ্রিয় হয়।[75] ঐ বছরেই ইয়াংসান প্রভিন্স ছবির মুক্তি দিয়ে প্রখ্যাত পরিচালক কিম-কি-ইওং এর কেরিয়ার শুরু হয়। পঞ্চাশের দশকের শেষের দিকে কোরিয়ান ছবির সংখ্যা ও মান দুয়েরই ব্যাপক উন্নতি হয়। লি-বিয়ং-ইল এর ১৯৫৬ সালে বানানো কমেডি ছবি সিজিবগানেউন নাল (বিবাহের দিন) আন্তর্জাতিক পুরস্কারে ভূষিত হয়। ১৯৫০ এর শুরুতে যেখানে কোরিয়ায় বছরে গড়ে ৫টি করে ছবি তৈরি হত, ১৯৫৯ সালে সেটা বেড়ে হয় ১১১।[76] ফিলিপিন্স এর চলচ্চিত্র তেও এইসময়ে স্বর্ণযুগ আসে। চলচ্চিত্রকারদের শিল্পবোধ অনেক পরিণত হয়, প্রয়োগকৌশলেও চোখে পড়ার মত উন্নতি আসে। নির্মিত ছবির সংখ্যা বৃদ্ধির সঙ্গে সঙ্গে স্থানীয় প্রতিভারা বিদেশেও সমাদৃত হতে থাকেন। এইসময়ের প্রধান ফিলিপ পরিচালকরা হলেন জেরারদো দে লিও, গ্রেগরিও ফারনান্দেজ, এডি রোমেরো, লাম্বার্টো আভেলানা এবং সিরিও সান্তিয়াগো।[77][78] ১৯৬০ এর দশক ১৯৬০ এর দশকে হলিউড ষ্টুডিও সিস্টেমে ক্ষয় ধরে, প্রচুর ছবি স্টুডিওর বাইরে লোকেশনে বা অন্য দেশের স্টুডিওতে তৈরী হওয়া শুরু হয় (যেমন যুক্তরাজ্যে পাইনউড বা রোমে সিনেচিত্তা)। হলিউড ছবি এখনও প্রধানত পারিবারিক দর্শকদের কথা ভেবেই তৈরী হত, আর পুরোনো ঢঙে তৈরী ছবিগুলোই সর্বাধিক জনপ্রিয় ছিল। এই দশকের সবচেয়ে বেশি ব্যবসায়িক সাফল্যমন্ডিত ছবিগুলোর মধ্যে ছিল মেরি পপিন্স (১৯৬৪), মাই ফেয়ার লেডি (১৯৬৪) আর দি সাউন্ড অফ মিউজিক (১৯৬৫)। স্বাধীন প্রযোজক আর কোম্পানিগুলোর উত্থান আর অভিনেতাদের ক্ষমতা বৃদ্ধি, এই দুইয়ে মিলে চিরাচরিত ষ্টুডিও সিস্টেমের পতন ত্বরান্বিত করেছিল। যুক্তরাষ্ট্রে এইসময়ে বিদেশী ভাষার ছবি নিয়ে সচেতনতা বৃদ্ধি পায়। ফ্রেঞ্চ নিউ ওয়েভ বা ফরাসি নবকল্লোল আন্দোলনের পুরোধা জাঁ-লুক গদার এবং ফ্রাঁসোয়া ত্রুফো হলিউড সিনেমার পরিচিত গল্প বলার রীতিকে ভেঙে দেন ব্রেথলেস, ফোর হান্ড্রেড ব্লোস এবং জুল এ জিম ছবিতে। পশ্চিমী দর্শকেরা ইতালীয় পরিচালক ফেদেরিকো ফেলিনির নৈরাশ্যবাদ এবং সুইডেনের ইঙ্গমার বার্গম্যানের চমকপ্রদ স্বপ্নময়তার সাথেও পরিচিত হন। ব্রিটেনে লিণ্ডসে অ্যান্ডারসন, টনি রিচার্ডসন এবং অন্যান্যরা বাস্তববাদী আর উদ্ভাবনীমূলক স্যাটারডে নাইট অ্যান্ড স্যাটারডে মর্নিং, এ কাইন্ড অফ লাভিং, দিস স্পোর্টিং লাইফ জাতীয় ছবি তৈরী করছিলেন। অন্যান্য ব্রিটিশ ছবি যেমন রিপালশন, ডার্লিং, আলফি, ব্লো-আপ, জর্জি হিল (১৯৬৫-১৯৬৬) ছবিগুলি নিষিদ্ধ যৌনতা ও নগ্নতাকে পর্দায় নিয়ে আসে। অন্যদিকে জেমস বন্ড সিরিজের ছবিগুলো খুচরো যৌনতা ও হিংস্রতাকে সারা বিশ্বে জনপ্রিয় করে তোলে। এসময়েই উসমান সেমবেন অনেকগুলি ফরাসি এবং উলফ ভাষার ছবি বানিয়ে আফ্রিকার চলচ্চিত্রের জন্মদাতা হিসেবে পরিচিত হন। লাতিন আমেরিকার পরিচালকরাও হলিউডের দৌরাত্মকে রীতিমত চাপের মুখে ফেলেন। ফার্নান্দো সোলানাস এবং অক্টাভিও গেটিনো হলিউডের বৈপরীত্যে রাজনৈতিক থার্ড সিনেমা আন্দোলনের সূচনা করেন। যুক্তরাষ্ট্র ও সোভিয়েত ইউনিয়নের মধ্যে পরমাণু যুদ্ধের আশঙ্কা (যেমন ১৯৬২ র কিউবা ক্ষেপণাস্ত্র সংকট) হলিউড চলচ্চিত্রেও প্রভাব ফেলেছিল, স্ট্যানলি কুবরিক তৈরী করেছিলেন ডক্টর স্ট্রেঞ্জলাভ বা ফল সেফ এর মত বিদ্রুপাত্মক ছবি। তথ্যচিত্রের ক্ষেত্রে এইসময়ে ডিরেক্ট সিনেমা নামে এক নতুন ঘরানার উদ্ভব হয়। ভিয়েতনাম যুদ্ধ নিয়ে এমিল ডি আন্তোনিও তৈরী করেন বিতর্কিত ছবি ইন দা ইয়ার অফ দা পিগ (১৯৬৮)। ১৯৬০ এর দশকের শেষের দিকে সামাজিক বিপ্লবের পটভূমিকায় অনেক ভিন্নধর্মী ছবি তৈরী হয়। এই নতুন যুগের হলিউড ছবির মধ্যে উল্লেখযোগ্য ছিল বনি অ্যান্ড ক্লাইড (১৯৬৭), দি গ্রাজুয়েট (১৯৬৭), ২০০১: এ স্পেস ওডিসি (১৯৬৮), রোজমেরিস বেবি (১৯৬৮), মিডনাইট কাউবয় (১৯৬৯), ইজি রাইডার (১৯৬৯) এবং দি ওয়াইল্ড বাঞ্চ (১৯৬৯)। বনি অ্যান্ড ক্লাইড থেকেই নব্য হলিউড ছবির সূচনা হয়েছিল বলে ধরা হয়। জাপানে অ্যাকাডেমি পুরস্কারপ্রাপ্ত পরিচালক আকিরা কুরোসাওয়া বানান অতি প্রভাবশালী ছবি ইয়োজিম্বো (১৯৬১)। এই ছবির অনুকরণে হলিউডে সের্জিও লেওনে তৈরী করেন এ ফিস্টফুল অফ ডলারস (১৯৬৪) আর ওয়াল্টার হিল বানান লাস্ট ম্যান স্ট্যান্ডিং। এই ইয়োজিম্বো ছবিটি থেকেই নামবিহীন ব্যক্তি নির্ভর চলচ্চিত্রের সূত্রপাত হয়। ১৯৭০ এর দশক ১৯৫০ এবং ১৯৬০ এর দশকে স্টুডিও সিস্টেমের ক্ষয়ের পরে ১৯৭০ এর দশকে নব্য হলিউড ঘরানা জোরদার হয়। ১৯৬৮ তে হলিউডের ব্যবহার নির্দেশিকা প্রডাকশন কোড বাতিল হয়ে নতুন নিয়ম এমপিএ ফিল্ম রেটিং সিস্টেম বলবৎ হয়। এই দশকে চলচ্চিত্রে বিশদ যৌনতা ও হিংসার ব্যবহার বাড়ে, উদাহরণ হিসেবে ওয়েস ক্র্যাভেন এর দা লাস্ট হাউস অন দা লেফ্ট (১৯৭২) এর নাম করা যায়। নতুন হলিউডের চলচ্চিত্রের গল্প বলার রীতিতে কয়েকটি চোখে পড়ার মত পরিবর্তন এসেছিল। ঘটনার কালক্রম এলোমেলো হতে পারত, কাহিনীর শেষে থাকত অপ্রত্যাশিত মোচড়, চরিত্রগুলোর আচার-আচরণ আশানুরূপ হতনা, এমনকি নায়ক ও খলনায়কের চরিত্রের সীমারেখা অস্পষ্ট করে দেওয়া হত। অবশ্য ১৯৪০ ও ১৯৫০ এর দশকে নোয়া চলচ্চিত্র ঘরানায় এইরকম প্রয়োগ আগেও হয়েছিল, যেমন রেবেল উইদাউট এ কজ (১৯৫৫) বা হিচককের সাইকো (১৯৬০)। ১৯৭১ সালে বেশকিছু বিতর্কিত ছবি মুক্তি পায়, যেমন স্ট্র ডগস, এ ক্লকওয়ার্ক অরেঞ্জ, দা ফ্রেঞ্চ কানেকশন আর ডার্টি হ্যারি, যা ছবিতে যৌনতা ও হিংস্রতার ব্যবহার নিয়ে পুরোনো বিতর্ক উস্কে দেয়। এই দশকে নতুন যে পরিচালকরা উঠে এলেন তাদের মধ্যে ছিলেন মার্টিন স্কোরসেজি, ফ্রান্সিস ফোর্ড কাপোলা, জর্জ লুকাস, উডি অ্যালেন, টেরেন্স মালিক আর রবার্ট অল্টম্যান। সেইসঙ্গে জনপ্রিয় হতে থাকে অতার মতবাদ, যেখানে পরিচালকই চলচ্চিত্রের মাধ্যমে তার নিজস্ব সৃজনশীল দৃষ্টিভঙ্গি প্রকাশ করেন। এই মতবাদের অনুসরণে পরিচালকরা ছবির ওপর আগের জমানার তুলনায় অনেক বেশি কতৃত্ত্ব পান। শুধু তাই নয়, এইভাবে তারা বাণিজ্যিক সাফল্যও পান, যেমন স্কোরসেজির ট্যাক্সি ড্রাইভার, কাপোলার দি গডফাদার সিরিজের ছবিগুলি, উইলিয়াম ফ্রেড্রিক এর দি এক্সরসিস্ট, অল্টম্যানের ন্যাশভিল, উডি অ্যালেনের অ্যানি হল আর ম্যানহাটন, মালিকের ব্যাডল্যান্ডস আর ডেজ অফ হেভেন, এবং পোলিশ অভিবাসী রোমান পোলানস্কি র চায়নাটাউন। অবশ্য কিছুক্ষেত্রে ব্যর্থতার সম্মুখীন ও হতে হয় যেমন, পিটার বোগদানোভিচ এর অ্যাট লং লাস্ট লাভ আর মাইকেল সিমিনো র ব্যয়বহুল ওয়েস্টার্ন ছবি হেভেনস গেট, যার ফলে ইউনাইটেড আর্টিস্ট স্টুডিওর পতন ঘটে। ‘অতার মতবাদী’ পরিচালকরা ছবি তৈরির ক্ষেত্রে অপরিমিত সৃজনশীল ও আর্থিক স্বাধীনতার অধিকারী ছিলেন, কিন্তু হেভেনস গেট এর ব্যর্থতার পর এই নব্য হলিউড ঘরানায় ভাঁটা পড়ে। ১৯৭০ সালে স্টিভেন স্পিলবার্গ এর তৈরী জ’স ছবির বিস্ময়কর সাফল্যে আধুনিক ব্লকবাস্টার ছবির ধারণার সূত্রপাত হয়। তবে ১৯৭৭ সালের জর্জ লুকাসের ষ্টার ওয়ার্স ছবির বিরাট সাফল্যই ব্লকবাস্টার ছবির ঘরানাকে মজবুত করে। ঐ ছবির বৈপ্লবিক স্পেশাল এফেক্ট এবং শব্দ ও সংগীতের বিশেষ ব্যবহারের কারণে ছবিটি চলচ্চিত্রের ইতিহাসে অন্যতম প্রভাবশালী ছবি হিসেবে স্বীকৃত হয়ে আছে। এরপর থেকে হলিউড স্টুডিওগুলোর বাণিজ্যনীতি হয়ে দাঁড়ায় বড় বাজেটের স্বল্পসংখ্যক ছবি বানানো এবং প্রচার ও বিপণনে বেশি মনোযোগ দেওয়া। বিপর্যয় বা দুর্ঘটনা নিয়ে বানানো দি পসিডন অ্যাডভেঞ্চার (১৯৭২) বা দি টাওয়ারিং ইনফেরনো (১৯৭৪) ছবিগুলির ব্যবসায়িক সাফল্য থেকেই অবশ্য এই প্রবণতার পূর্বাভাস পাওয়া গিয়েছিল। ১৯৭০ এর দশকের মাঝামাঝি প্রাপ্তবয়স্কদের ছবি প্রদর্শনের জন্য আলাদা প্রেক্ষাগৃহ তৈরী হতে থাকে, আর পর্নোগ্রাফির আইনসম্মত উৎপাদন শুরু হয়। ডিপ থ্রোট এর মতো পর্ন ছবি এবং পর্নস্টার লিন্ডা লোভেলাস প্রভূত জনপ্রিয় হন এবং তা থেকে অনুপ্রাণিত হয়ে একই ধরণের প্রচুর ছবি তৈরী হয়। ১৯৮০ তে এসে পর্ন ছবির বাজার বাজার পড়ে যায় কারণ ভিডিও ক্যাসেট প্লেয়ার বাজারে আসায় দর্শকরা বাড়িতে বসেই পর্নের মজা পেয়ে যান। ১৯৭০ এর শুরুতে ইংরাজি ভাষাভাষী দর্শকরা পশ্চিম জার্মানির চলচ্চিত্রর সঙ্গে পরিচিত হন প্রধানত সংবেদনশীল পরিচালক ওয়ার্নার হেরজগ, রেইনে ওয়ার্নার ফাসবিন্ডার আর উইম ওয়েন্ডার এর মাধ্যমে। সারা বিশ্ব জুড়েই ১৯৭০ দশকে মার্শাল আর্ট চলচ্চিত্র বিশেষভাবে জনপ্রিয় হয়, প্রধানত ব্রুস লি র হাত ধরে। চীনদেশের ঐতিহ্যবাহী মার্শাল আর্ট চলচ্চিত্রে আরও বাস্তবতা আমদানি করে ব্রুস নিজস্ব স্টাইল তৈরী করেন। এশিয়ায় তার ছবি দা বিগ বস (১৯৭১) প্রভূত জনপ্রিয় হয়। তবে পশ্চিমি দুনিয়ায় তাকে নিয়ে মাতামাতি শুরু হয় তার মৃত্যুর অব‍্যবহিত পরে ১৯৭৩ সালে, যখন এন্টার দ‍্য ড্রাগন ছবি মুক্তি পায়। ছবিটি চলচ্চিত্রের ইতিহাসে সবচেয়ে জনপ্রিয় মার্শাল আর্ট ছবি হিসাবে স্বীকৃত এবং এইধরণের ছবিকে জনপ্রিয় করে তোলার ক্ষেত্রে অগ্রদূত। কিন্তু পরবর্তীকালে এই ছবির অনুকরণে আরও ছবি তৈরির প্রবণতাই এই ঘরানার পতন ডেকে আনে। ১৯৭৮ সালে হংকং এর পরিচালক উয়েন উ-পিং দুটি ছবি বানান, স্নেক ইন দা ঈগল শ্যাডো আর ড্রাঙ্কেন মাস্টার, যেখানে নায়ক জ্যাকি চ্যান মার্শাল আর্টের সঙ্গে কৌতুকাভিনয়ের মিশ্রনে এক নতুন ঘরানার সৃষ্টি করেন। এরপর থেকে মার্শাল আর্ট নির্ভর ছবি এই ঘরানাতেই তৈরী হতে থাকে। হলিউডে সঙ্গীতনির্ভর ছবির বাজার পড়ে গেলেও ভারতবর্ষে তা রমরম করে চলতে থাকে, বোম্বে (বর্তমানে মুম্বই) শহরে তৈরী হিন্দি ছবি তুলনামূলকভাবে অধিক শিল্পসম্মত বাংলা ছবিকে সরিয়ে সমগ্র দক্ষিণ এশিয়ায় আধিপত্য বিস্তার করে। ঐ বোম্বে নাম থেকেই হলিউডের অনুকরণে বলিউড নামের উৎপত্তি। হিন্দি ছবি নির্মাতারা হলিউডের মিউজিক্যাল ছবির রীতির সঙ্গে প্রাচীন ভারতীয় নাট্যশাস্ত্রকে মিশিয়ে এক নতুন ধারার সৃষ্টি করেন (মশালা), যা কিনা বিংশ শতাব্দীর শেষ পর্যন্ত ভারতীয় ছবির জগৎকে শাসন করে গেছে।[79] এই ‘মশালা’ ছবিতে মারদাঙ্গা, কৌতুকাভিনয়, চাঞ্চল্যকর ঘটনা, রোমান্স, মেলোড্রামা আর সঙ্গীত ও নৃত্যের অভাবনীয় মিশ্রণ থাকত। এইধরণের ছবির সূত্রপাত হয় পরিচালক মনমোহন দেশাই এবং অভিনেতা অমিতাভ বচ্চন এর হাত ধরে। ভারতের ইতিহাসে একটি অত্যন্ত গুরুত্ত্বপূর্ণ মশালা ছবি হল শোলে (১৯৭৫), ছবিটি কুরোসাওয়ার সেভেন সামুরাই এর অনুকরণে স্প্যাগেটি ওয়েস্টার্ন ঘরানা অবলম্বনে তৈরী। এই দশকের শেষের দিকে অস্ট্রেলিয়ার পিটার উইয়ার এর পিকনিক অ্যাট হ্যাঙ্গিং রক (১৯৭৫) আর দি লাস্ট ওয়েভ (১৯৭৭), এবং ফ্রেড শেপিসি র দি চান্ট অফ জিমি ব্ল্যাকস্মিথ (১৯৭৮) ছবিগুলি আন্তর্জাতিক খ্যাতি পায়। ঐ দেশেরই জর্জ মিলার কম বাজেটে ভীষণ হিংসাত্মক ছবি ম্যাড ম্যাক্স (১৯৭৯) তৈরী করে বিশ্বের নজর কাড়েন। ১৯৮০ র দশক ১৯৮০ র দশকে বাড়িতে বসে ভিডিও ক‍্যাসেটে ছবি দেখার প্রবণতা বাড়তে থাকে। শুরুর দিকে স্টুডিওর তরফ থেকে কপিরাইট ভঙ্গ জনিত আইনি ব‍্যবস্থা নেওয়ার ব‍্যর্থ চেষ্টা করা হয়। শেষ পর্যন্ত ভিডিও রাইট বিক্রি চলচ্চিত্র শিল্পের জন‍্য আরও একটা উপার্জনের মাধ্যম হয়ে দাঁড়ায়। এই দশক জুড়ে হলিউড দাপিয়ে বেড়ায় লুকাস-স্পিলবার্গ জুটি এবং তাদের পুরোনো ছবিগুলোর সিক‍্যুয়েল। স্টার ওয়ার্স এর দুটি, জ’স এর তিনটি আর ইণ্ডিয়ানা জোনস এর তিনটি সিক‍্যুয়েল আশাতীত সাফল‍্য পায়। ১৯৮২ তে লুকাস নিজের লুকাসফিল্মস কোম্পানির নতুন বিভাগ টিএইচ‌এক্স লিমিটেড শুরু করেন,[80] অন‍্যদিকে স্পিলবার্গকে দশকের সেরা সাফল্য এনে দেয় ইটি দি এক্সট্রা-টেরেস্ট্রিয়াল ছবিটি। ঐ বছরেই প্রথম ডিজনির মতো বড় মাপের স্টুডিও ব‍্যাপক কম্পিউটার গ্রাফিক্স ব‍্যবহার শুরু করে ট্রন ছবি দিয়ে। এই দশকে আমেরিকার ইণ্ডিপেন্ডেন্ট সিনেমা আরও বেশি করে ধুঁকতে থাকে, যদিও মার্টিন স্কোরসেজি নিজেকে মূলধারায় প্রতিষ্ঠা করেন রেজিং বুল (১৯৮০), দা কিং অফ কমেডি (১৯৮৩) আর আফটার আওয়ার্স (১৯৮৫) ছবিতে। ১৯৮৩ তেই মুক্তি পায় এই দশকের অন‍্যতম সফল ছবি স্কারফেস, যা অভিনেতা আল পাচিনো কে খ‍্যাতির শিখরে নিয়ে যায়। আরেকটি উল্লেখযোগ্য বাণিজ‍্যসফল ছবি ছিল বব কেন এর কমিক্স স্ট্রিপ চরিত্র কে নিয়ে টিম বার্টন এর ছবি ব‍্যাটম‍্যান (১৯৮৯), ছবির খলনায়ক জোকার এর চরিত্রে অভিনয় করে জ্যাক নিকোলসন প্রায় $60,000,000 টাকা রোজগার করেন। ১৯৮০ র দশকের শুরুতে ডেভিড পাটনাম এর গোল্ডক্রেস্ট ফিল্ম কোম্পানির মাধ্যমে ব্রিটিশ চলচ্চিত্রে নতুন উৎসাহের সঞ্চার হয়। তাদের তৈরী ছবিগুলো সমাদৃত হয় মধ‍্যমবর্গীয় বুদ্ধিজীবী মহলে, যাদের হলিউড একরকম ব্রাত‍্য‌ই করে রেখেছিল। এই শ্রেণীর উল্লেখযোগ্য ছবিগুলো হল চ‍্যারিয়টস অফ ফায়ার, গান্ধী, দা কিলিং ফিল্ডস, এ রুম উইথ এ ভিউ, ইত‍্যাদি। মাল্টিপ্লেক্সের উত্থানের জন্য হলিউডেও ছবি বিপণনের পদ্ধতির কিছুটা পরিবর্তন এল। আশাতীতভাবে মূলধারার ব্লকবাস্টার ছবিগুলোর প্রদর্শনসংখ্যা কমল না, বরং বেড়েই গেল। তবে বড়পর্দায় উপেক্ষিত অনেক ছবিই আবার ভিডিওর কল্যাণে দর্শকের কাছে পৌঁছনোর আরও একটা সুযোগ পেল। জাপানে কম্পিউটার অ্যানিমেশন চলচ্চিত্র বা অ্যানিমে র সাফল্য জাপানের চলচ্চিত্র শিল্পকে ঘুরে দাঁড়াতে সাহায্য করল। টিভি সিরিজ হিসেবে স্পেস ব্যাটেলশিপ ইয়ামাতো (১৯৭৩) আর মোবাইল স্যুট গানদেম (১৯৭৯) ব্যর্থ হলেও আশির দশকের গোড়ার দিকে এদের চলচ্চিত্র সংস্করণ বিপুল জনপ্রিয়তা পায়। বিশেষ করে মোবাইল স্যুট গানদেম ছবিটি থেকে রিয়েল রোবোট মেকা অ্যানিমেতে গানদেম বলে একটি নতুন ঘরানারই সৃষ্টি হয়। ম্যাক্রস: ডু ইউ রিমেম্বার লাভ? ছবিটি থেকেও তৈরী হয় নতুন ম্যাক্রস ঘরানা। এই দশকেই পত্তন হয় ষ্টুডিও ঘিবলি র, যেখান থেকে তৈরী হয় হায়ায়ো মিয়াজাকি র প্রথম ফ্যান্টাসি ছবি নওসিকা অফ দা ভ্যালি অফ দা উইন্ড (১৯৮৪) এবং ক্যাসল ইন দা স্কাই (১৯৮৬), এছাড়াও ইসাও তাকাহাতা র ছবি গ্রেভ অফ দা ফায়ারফ্লাই (১৯৮৮)। প্রতিটা ছবিই জাপানে ভীষণ সাফল্যলাভ করার সঙ্গে সঙ্গে বিশ্বজুড়েও সমালোচকদের প্রশংসা কুড়ায়। অরিজিনাল ভিডিও অ্যানিমেশন বা ওভিএ চলচ্চিত্রও এই সময় থেকেই শুরু হয়, এই ঘরানার সবচেয়ে প্রভাবশালী ছবি ছিল নোবোরু ইশিগুরো র সাইবারপাঙ্ক ছবি মেগাজোন ২৩ (১৯৮৫)। এই সময়ের সবচেয়ে বিখ্যাত অ্যানিমে ছবি ছিল কাতসুহিরো ওতোমো র সাইবারপাঙ্ক ছবি আকিরা (১৯৮৮), যা কিনা প্রথমে জাপানে সেরকম জনপ্রিয় হয়নি, কিন্তু পরে আন্তর্জাতিক বাজারে সাফল্য পায়। আশির দশকে হংকং এর অ্যাকশন চলচ্চিত্রের পুনরুত্থান ঘটে জ্যাকি চ্যান এর হাত ধরে। মার্শাল আর্ট ও কৌতুকাভিনয় মিশ্রিত দুটি ছবি করে তিনি সত্তর দশকেই জনপ্রিয় হয়েছিলেন। এবার এর সঙ্গে তিনি বিপজ্জনক স্টান্ট ও জুড়ে দেন, কতকটা নির্বাক যুগের কিছু বিখ্যাত ছবির আদলে। জ্যাকি চ্যান, স্যাম্মো হ্যান ও উয়েন বিয়াও, এই তিনজনকে নিয়ে গড়ে ওঠে জ্যাকি চ্যান স্টান্ট টিম, এদেরকে একত্রে থ্রি ব্রাদার্স বা তিন ভাইও বলা হত। এই টিমের তৈরী প্রজেক্ট এ (১৯৮৩) পুব দেশগুলিতে বিপুল জনপ্রিয় হয়। এই সাফল্যের ওপর ভর করে চ্যান অনেকগুলি ছবি করেন, যেমন হুইলস অন মিলস (১৯৮৪), পুলিশ স্টোরি (১৯৮৫), আর্মার অফ গড (১৯৮৬), প্রজেক্ট এ পার্ট টু (১৯৮৭), পুলিশ স্টোরি ২ (১৯৮৮) এবং ড্রাগনস ফরএভার (১৯৮৮)। অন্যদিকে মিশেল ইয়ো জনপ্রিয় হন মহিলাকেন্দ্রিক অ্যাকশন ছবিতে অভিনয় করে। সংগঠিত অপরাধমূলক ছবির ধারা শুরু করেন জন উ, আর এইধরণের ছবিতে অভিনয়ের সুবাদে জনপ্রিয় হন চাও উন-ফ্যাট। পরবর্তী দুই দশকে হংকং এর অনেক অ্যাকশন ছবিই হলিউডে পুনর্নিমাণ করা হয়। ১৯৯০ এর দশক ১৯৯০ দশকের গোড়ায় যুক্তরাষ্ট্রের ইণ্ডিপেন্ডেন্ট সিনেমা নতুন রূপে ফিরে আসে, এবারে অভূতপূর্ব বাণিজ্যিক সাফল্যের সঙ্গে। স্টিভেন সোডারবার্গ এর সেক্স, লাইজ অ্যান্ড ভিডিওটেপ (১৯৮৯) আর কোয়েন্টিন টারান্টিনো র রিজারভয়ার ডগ্‌স (১৯৯২) প্রে‍ক্ষাগৃহ এবং হোম ভিডিও, দুজায়গাতেই ভালো ব‍্যবসা করে। অন‍্যদিকে চলচ্চিত্রে স্পেশাল এফেক্টের প্রাধান্য ছিল ক্রমবর্ধমান, যেমন টার্মিনেটর টু: জাজমেন্ট ডে (১৯৯১), জুরাসিক পার্ক (১৯৯৩) আর টাইটানিক (১৯৯৭)! শেষোক্ত ছবিটি তো সর্বকালের সেরা ব‍্যবসায়িক সাফল্যের রেকর্ড করে এবং ২০০৯ এ অবতার ছবির আগে পর্যন্ত সেই রেকর্ড অ‍ক্ষুণ্ণ ছিল। আবার এই সময়েই সমস্ত রকম গিমিক বর্জন করে শুদ্ধ চলচ্চিত্র বানানোর লক্ষ‍্যে একটি নির্দেশিকা সহ ডগমে ৯৫ আন্দোলনের শুরু হয়, যার পুরোধা ছিলেন ডেনমার্কজাত পরিচালক লারস ভন ত্রিয়ে আর টমাস ভিন্টারবার্গ। প্রথমদিকে তাদের তৈরী কিছু ছবি সারা বিশ্বে সমাদৃত হয়, যেমন ফেস্টেন (১৯৯৮), কিন্তু পরবর্তীকালে পরিচালকরা ঐ নির্দেশিকা থেকে বিচ‍্যুত হতে থাকেন এবং অচিরেই এই আন্দোলনের পরিসমাপ্তি ঘটে। এই ইণ্ডিপেন্ডেন্ট সিনেমার জনপ্রিয়তায় প্রভাবিত হয়ে যুক্তরাষ্ট্রের বৃহৎ স্টুডিওগুলো নিজস্ব ‘ইণ্ডিপেন্ডেন্ট’ প্রোডাকশন কোম্পানি তৈরী করেন। ১৯৯০ দশকের অন‍্যতম সফল কোম্পানি হল মিরাম‍্যাক্স ফিল্মস যেটা কিনে নেন ডিজনি, টারান্টিনোর পাল্প ফিকশন (১৯৯৪) মুক্তির এক বছর আগেই। এই সময়েই ফিল্ম ও ভিডিওর অনলাইন ডিস্ট্রিবিউশন প্রক্রিয়া চালু হয়। পরিবারকেন্দ্রিক অ্যানিমেশন ছবিও হারানো জনপ্রিয়তা ফিরে পায় ডিজনির বিউটি অ্যান্ড দা বিস্ট (১৯৯১), আলাদিন (১৯৯২) আর লায়ন কিং (১৯৯৪) এর মাধ‍্যমে। এই দশকেই কম্পিউটার-অ্যানিমেশন এর সাহায্যে নির্মিত হয় প্রথম পূর্ণদৈর্ঘ‍্যের কাহিনীচিত্র টয় স্টোরি (১৯৯৫), প্রযোজনা করেন পিক্সার অ্যানিমেশন স্টুডিওস। এই ছবির সাফল্যের পর পূর্ণদৈর্ঘ‍্যের অ্যানিমেশন ছবির ক্ষেত্রে কম্পিউটার-অ্যানিমেশন ই মূল প্রযুক্তি হয়ে দাঁড়ায়, ড্রিম‌ওয়ার্কস অ্যানিমেশন বা টুয়েন্টিয়েথ সেঞ্চুরি ফক্স এর মতো কোম্পানিরা ডিজনির সঙ্গে প্রবল প্রতিদ্বন্দিতায় নেমে পড়ে। এই দশকের শেষের দিকেই ডিজিটাল চলচ্চিত্র প্রযুক্তি আসার সঙ্গে সঙ্গে চলচ্চিত্র দুনিয়ায় আরেকটা গুরুত্বপূর্ণ পরিবর্তনের সূচনা হয়। অন‍্যদিকে হোম ভিডিওতে ভিএইচ‌এস টেপ কে সরিয়ে বাজারের দখল নেয় ডিভিডি। সাম্প্রতিক সময়ে এই প্রথম ডকুমেন্টারি বা তথ‍্যচিত্র ও আলাদা বাণিজ্যিক ধারা হিসেবে উঠে আসে, প্রধানত মার্চ অফ দ‍্য পেঙ্গুইন বা মাইকেল মুর এর বোলিং ফর কলম্বাইন আর ফারেনহাইট ৯/১১ এর কল্যাণে। তথ‍্যচিত্রে নতুন ঘরানাই সৃষ্টি করে দেয় মার্টিন কুনার্ট আর এরিক মেন এর ভয়েসেস অফ ইরাক, ঐ ছবির জন‍্য দেড়শো সস্তার ক‍্যামেরা সারা ইরাক জুড়ে বিতরণ করা হয়েছিল আর তার ফলে ইরাকি জনসাধারণ‌ই তথ‍্যচিত্র নির্মাণের অংশীদার হয়ে যান। অন‍্যদিকে এপিকধর্মী ছবির পুনরুত্থান ঘটে গ্ল‍্যাডিয়েটর ছবির মাধ্যমে আর মূলা রুজ ছবিটি সঙ্গীতময় চলচ্চিত্রের প্রতি দর্শকদের উৎসাহ ফিরিয়ে আনে। হোম থিয়েটার সিস্টেম বাজারে আসার ফলে ঐ প্রযুক্তির উপযোগী ডিভিডি তৈরী হতে থাকে। লর্ড অফ দ‍্য রিংস ত্রয়ী ছবি যেমন প্রে‍ক্ষাগৃহে মুক্তি পায় তেমনি ডিভিডিতে বিশেষ প্রলম্বিত সংস্করণ এক‌ইসঙ্গে বাজারে আসে। ২০০১ সালে হ‍্যারি পটার সিরিজের কল্পকাহিনী নিয়ে ছবি বানানো শুরু হয় আর ২০১১ সালে এই সিরিজের শেষ ছবি আসতে আসতে সিরিজটা সর্বকালের সেরা বাণিজ্যিক ফিল্ম ফ্র্যানচাইজির শিরোপা দখল করে। ২০১৫ সালে অবশ‍্য এই শিরোপা ছিনিয়ে নেয় মার্ভেল সিনেমাটিক ইউনিভার্স। ডিজনির ট্রেজার প্ল‍্যানেট দিয়ে ২০০২ সালে আইম‍্যাক্স সিনেমার যাত্রা শুরু হয়, তবে আইম‍্যাক্স জনপ্রিয় হয় ২০০৩ এ এসে দা ম‍্যাট্রিক্স রিভলিউশন ছবি আর দা ম‍্যাট্রিক্স রিলোডেড এর পুনর্মুক্তির মধ‍্যে দিয়ে। এই দশকের শেষের দিকে প্রথম যে গুরুত্বপূর্ণ ছবির আংশিক শুটিং ম‍্যাট্রিক্স প্রযুক্তিতে করা হয় তা হল দ্য ডার্ক নাইট। এই দশকে অন‍্য অনেক কিছুর সঙ্গে চলচ্চিত্রের‌ও বিশ্বায়ন ঘটে, ইংরাজী ভাষাভাষী জনগোষ্ঠীর কাছে বিদেশী ভাষার ছবিও জনপ্রিয়তা অর্জন করে। এর মধ‍্যে উল্লেখযোগ্য ছিল ক্রাউচিং টাইগার, হিডেন ড্রাগন (মান্দারিন), অ্যামেলি (ফরাসী), লগান (হিন্দি), স্পিরিটেড অ্যাওয়ে (জাপানি), সিটি অফ গড (ব্রাজিলিয় পর্তুগিজ), দি প‍্যাশন অফ ক্রাইস্ট (আরামাইক), অ্যাপোক্যালিপ্টো (মায়া) আর ইনগ্লোরিয়াস বাস্টার্ডস (একাধিক ইউরোপীয় ভাষা)। এই দশকে শ্রেষ্ঠ বিদেশী ভাষার ছবি বিভাগে অ্যাকাডেমি পুরষ্কারের তালিকায় ইতালি সর্বোচ্চ স্থান পায় ১৪টি পুরষ্কার, ৩টি বিশেষ পুরষ্কার ও ৩১টি মনোনয়ন সহ। ত্রিমাত্রিক ছবি নিয়েও নতুন উৎসাহের সঞ্চার হয় জেমস ক‍্যামেরনের গোস্টস অফ দা অ্যাবিস ছবি দিয়ে। রিয়েলিটি ক‍্যামেরা সিস্টেম ব‍্যবহার করে বানানো এই ছবিটিই প্রথম ত্রিমাত্রিক পূর্ণদৈর্ঘ‍্যের আইম‍্যাক্স কাহিনীচিত্র। ফিল্মের বদলে এইচডি ভিডিও ক‍্যামেরা সহ এই সিস্টেম তৈরী করেছিলেন ক‍্যামেরন, তার এমি পুরষ্কারের জন‍্য মনোনীত চিত্রগ্রহণ-নির্দেশক ভিন্স পেস এর জন‍্য, তার‌ই চাহিদা অনুযায়ী। এই সিস্টেমে তোলা উল্লেখযোগ্য ছবি ছিল স্পাই কিডস: গেম ওভার (২০০৩), এলিয়েনস অফ দা ডিপ (২০০৫), আর দা অ্যাডভেঞ্চার্স অফ শার্কবয় অ্যাণ্ড লাভাগার্ল (২০০৫)। জেমস ক‍্যামেরনের ত্রিমাত্রিক ছবি অবতার এর রেকর্ডভাঙা সাফল‍্যের পর ত্রিমাত্রিক ছবি নিয়ে উৎসাহ আরও বাড়ে। বাণিজ্যিক সাফল‍্যমণ্ডিত এবং সমালোচকদের প্রশংসাধন‍্য ছবিগুলোর মধ‍্যে অন‍্যতম ছিল ইউনিভার্সাল পিকচার্স/ইলুমিনেশন এন্টারটেইনমেন্ট এর ডেসপিকেবল মি, ড্রিম‌ওয়ার্কস অ্যানিমেশন এর হাউ টু ট্রেইন ইয়োর ড্রাগন, শ্রেক ফর‌এভার আফটার, মেগামাইণ্ড, ইত‍্যাদি। মোশন ক‍্যাপচার টেকনোলজির সার্থক প্রয়োগে অবতার ছবিটি ভবিষ্যৎ প্রজন্মের ছবির কাছে প্রেরণাস্বরূপ হয়ে ওঠে, যেমন রাইজ অফ দা প্ল‍্যানেট অফ দা এপস। ২০১০ এ এসে চলচ্চিত্র নির্মান সংখ‍্যার নিরিখে বিশ্বে ভারত, যুক্তরাষ্ট্র, চীন, নাইজেরিয়া আর জাপান‌ই এগিয়ে।[81] ২০০৮ থেকে শুরু করে মার্ভেল কমিকস ও ডিসি কমিকস এর অতিমানব চরিত্রদের নিয়ে তৈরী আয়রন ম‍্যান বা দ্য ডার্ক নাইট ছবি বিপুল জনপ্রিয়তা পায় এবং এইরকম ছবি নিয়মিতভাবে তৈরী হতে থাকে।[82] আরও দেখুন তথ্যসূত্র আরও পড়ুন Abel, Richard. The Cine Goes to Town: French Cinema 1896–1914University of California Press, 1998. Acker, Ally. Reel Women: Pioneers of the Cinema, 1896 to the Present. London: B.T. Batsford, 1991. Barr, Charles. All our yesterdays: 90 years of British cinema (British Film Institute, 1986). Basten, Fred E. Glorious Technicolor: The Movies' Magic Rainbow. AS Barnes & Company, 1980. Bowser, Eileen. The Transformation of Cinema 1907–1915 (History of the American Cinema, Vol. 2) Charles Scribner's Sons, 1990. Cook, David A. A History of Narrative Film, 2nd edition. New York: W. W. Norton, 1990. Cousins, Mark. The Story of Film: A Worldwide History, New York: Thunder's Mouth press, 2006. Dixon, Wheeler Winston and Gwendolyn Audrey Foster. A Short History of Film, 2nd edition. New Brunswick: Rutgers University Press, 2013. King, Geoff. New Hollywood Cinema: An Introduction. New York: Columbia University Press, 2002. Landry, Marcia. British Genres: Cinema and Society, 1930–1960 (1991) Merritt, Greg. Celluloid Mavericks: A History of American Independent Film. Thunder's Mouth Press, 2001. Nowell-Smith, Geoffrey, ed. The Oxford History of World Cinema. Oxford University Press, 1999. Parkinson, David. History of Film. New York: Thames & Hudson, 1995. ISBN0-500-20277-X Rocchio, Vincent F. Reel Racism. Confronting Hollywood's Construction of Afro-American Culture. Westview Press, 2000. Salt, Barry. Film Style and Technology: History and Analysis 2nd Ed. Starword, 1992. Salt, Barry. Moving Into Pictures Starword, 2001. Sargeant, Amy. British Cinema: A Critical History (2008). Schrader, Paul. "Notes on Film Noir". Film Comment, 1984. Tsivian, Yuri. Silent Witnesses: Russian Films 1908–1919 British Film Institute, 1989. Unterburger, Amy L. The St. James Women Filmmakers Encyclopedia: Women on the Other Side of the Camera. Visible Ink Press, 1999. Usai, P.C. & Codelli, L. (editors) Before Caligari: German Cinema, 1895–1920 Edizioni Biblioteca dell'Immagine, 1990. বহির্সংযোগ An Illustrated Chronology by Paul Burns at – American Cinematographer, January, 1930 বিষয়শ্রেণী:চলচ্চিত্রের ইতিহাস বিষয়শ্রেণী:চলচ্চিত্র তত্ত্ব	https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%B2%E0%A6%9A%E0%A7%8D%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%B0%20%E0%A6%87%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B8
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 487, 849, 1143, 1631, 1835, 2590, 2878, 3245, 4226, 5258, 5846, 6087, 6534 ], "plaintext_end_byte": [ 486, 848, 1142, 1630, 1802, 2589, 2877, 3244, 4210, 5257, 5845, 6068, 6523, 6572 ] }	Kuinka monta säätyluokkaa Ruotsissa on ollut?	Sääty	finnish	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Sääty on nimitys, jota käytetään etenkin antiikin aikana ja keskiajalla yhteiskunnalliseen työnjakoon perustuneista erioikeuksia nauttineista yhteiskuntaluokista.[1] Sääty-yhteiskunnan säädyt olivat aatelisto, papisto, porvaristo sekä Pohjoismaissa myös talonpojat. Kaksi ensin mainittua muodostivat yläsäädyn, porvaristo ja maataomistavat talonpojat alasäädyn.[2] Ranskassa porvaristosta käytettiin vuoden 1789 vallankumoukseen saakka nimitystä kolmas sääty ().[3] Monissa maissa järjestettiin säätyvaltiopäiviä, joissa kullakin säädyllä oli omat edustajansa. Tämän vuoksi sanalla sääty voidaan tarkoittaa myös kunkin säädyn valtiopäiville kokoontuneita edustajia. Useimpien maiden parlamenteista säätyjako poistettiin viimeistään 1800-luvulla. Suomen säätyvaltiopäivät toimivat vuoteen 1906 saakka.[4] Säädyillä oli asemaansa liittyviä erioikeuksia, esimerkiksi aatelista tai pappia ei saanut tuomita tavallisessa oikeusistuimessa. Sääty määräytyi pääosin vanhempien syntyperän mukaan. Säätykiertoa tapahtui esimerkiksi avioliiton kautta sekä myönnettäessä uusia aatelisarvoja. Ruotsissa aatelisia eli maallista rälssiä olivat alun perin ne tilalliset, jotka sitoutuivat toimittamaan ratsumiehen sotaan. Myöhemmin aatelisto oli perinnöllinen viranhaltijoiden luokka. Pappissäädyn erioikeudet antoivat papeille ja heidän perheenjäsenilleen oikeuksia ja etuuksia. Pappien erioikeuksissa on lausuttu uskontopakon periaate ja valtion velvollisuus kouluttaa papit kustannuksellaan. Porvarissäädyn erioikeudet muodostivat perustan kaupunkien itsehallinnolle.[5] Ranskan kansalliskokous lopetti Ranskan kolmeen säätyyn perustuvan säätyjärjestelmän 4. elokuuta 1789. Tällöin lakkautettiin kerralla kaikki säätyerioikeudet.[6] Säätyjen erioikeudet Suomessa Ruotsissa, siihen kuulunut Suomi mukaanluettuna, vuonna 1789 annettu yhdistys- ja vakuuskirja teki muillekin kuin aatelisille mahdolliseksi hankkia omistukseensa rälssitiloja, jotka kuitenkin pysyivät verovapaina rälssitiloina riippumatta siitä, kuka ne omisti.[7][8] Samalla poistettiin myös aateliston yksinoikeus eräisiin korkeimpiin virkoihin.[8] Muilta osin Ruotsin aateliston vuonna 1723 vahvistetut erioikeudet pysyivät Suomessa voimassa myös Venäjän vallan aikana. Vuonna 1864 aatelisto poistettiin myös aateliston vapaus henkirahan maksamisesta[8], ja samoilla valtiopäivillä keskusteltiin jo aateliston kaikkien muidenkin erioikeuksien lakkauttamisesta.[8] Kaupankäyntiä koskeneet kaupunkien erioikeudet kumottiin vuonna 1868.[9] Kun vuonna 1879 säädettiin joukko lakeja elinkeinovapauden toteuttamiseksi, porvariston säätyerioikeudet kumottiin siltä osin, kuin ne koskivat porvareita henkilöinä, mutta kaupungeilla julkisyhteisöinä oli vielä kauan tämän jälkeen eräitä erioikeuksista.[10]. Vuoden 1869 valtiopäiväjärjestyksellä laajennettiin lisäksi äänioikeutta pappis- ja porvarissäädyn vaaleissa, niin että pappien lisäksi edustajia pappissäätyyn saivat valita myös yliopiston ja oppikoulujen opettajat, kun taas porvarissäädyn vaaleihin saivat porvarien ohella tietyin edellytyksin osallistua monet muutkin varakkaat kaupunkilaiset.[11] Suomessa säätyvaltiopäivät lakkautettiin 1906 ja tilalle tuli yleiseen äänioikeuteen perustuva eduskunta.[5] Osa säätyjen erioikeuksista oli kuitenkin edelleen voimassa, ja tällöin säädetyn valtiojärjestyksen mukaan niiden kumoaminen tai muuttaminen edellytti, että asiasta oli säädettävä perustuslain säätämisjärjestyksessä. Tästä aiheutui ajoittain vaikeuksia käytännön lainsäädäntötyössä. Esimerkiksi vuonna 1983 voimaan tullut rikesakkolaki oli käsiteltävä perustuslain säätämisjärjestyksessä, koska se olisi loukannut papiston erioikeuksia; niiden mukaan jokaisen pappiin kohdistuvan rankaisutoimen oli mentävä tuomiokapitulin kautta. Useat kirkolliset komiteat ja toimielimet olivat esittäneet erioikeuksien kumoamista.[12] Viimeiset vielä muodollisesti voimassa olleet säätyerioikeudet lakkautettiin vuonna 1995, kun hallitusmuodossa olleet kansalaisten perusoikeuksia koskeneet säännökset uudistettiin.[13] Säätyläiset 1800-luvulla Suomessa yhteiskunnalliset erot aateliston, papiston ja porvariston välillä lievenivät vähitellen, kun taas ero näiden ryhmien sekä toisaalta talonpoikien ja mihinkään säätyyn kuulumattomien välillä pysyi jyrkkänä. Tämän vuoksi ylemmistä säädyistä alettiin käyttää yhteisnimitystä säätyläiset erotukseksi talonpoikaisesta rahvaasta. Säätyläiset-sanan synonyymina voitiin puhua myös herrasväestä.[14] Jako säätyläisiin ja rahvaaseen vastasi kuitenkin vain osapuilleen vanhaa säätyjakoa, sillä joillekuille talonpoikaista syntyperää olevillekin avautui mahdollisuus nousta säätyläisten joukkoon joko opiskelemalla oppikoulussa ja yliopistossa taikka taloudellisen yritteliäisyyden avulla.[14] Oli myös ihmisryhmiä, joita pidettiin säätyläisinä, vaikka heillä ei ollut äänioikeutta minkään säädyn vaaleissa; sellaisia olivat esimerkiksi monet maaseudulla asuvat virkamiehet kuten kihlakunnantuomarit,[15] sekä erityisesti kaikki säätyläissukujen naisjäsenet. Säätyläiset rahvaasta erottavia tekijöitä olivat ennen kaikkea sivistystaso, joka tosin usein käsitettiin hyvin ulkonaisesti, sekä pukeutuminen, kirjallinen harrastuneisuus, käyttäytyminen, oma säätytietoisuus, ylemmyys ja ruumiillisen työn tekemättömyys.[16] Vielä 1860-luvulla suurimmassa osassa Suomea selvä ero säätyläisten ja rahvaan välillä oli myös kieli: säätyläiset puhuivat ruotsia, rahvas yleensä suomea, paitsi eräillä täysin ruotsinkielisillä rannikkoseuduilla.[15] Sitä vastoin vuosisadan lopulla osa säätyläisistäkin puhui jo suomea.[15] Termiä säätyläiset käytetään myös rajatummasta ryhmästä, 1800-luvulla kasvaneesta aatelittomasta virkamies- ja yrittäjäväestöstä, joka oli yllä kuvatulla tavalla myös sivistyneistöä ja herrasväkeä.[17] Säätyläisnimet Säätyläisillä kaikkialla oli vanhastaan sukunimet, jotka Suomessa tavallisesti olivat joko ruotsinkielisiä tai latinalaistettuja, mutta myös saksankielisiä nimiä esiintyy. Tavallisia ovat olleet myös nimet, joissa pohjautuvat johonkin vanhaan suomenkieliseen suku- tai paikannimeen, johon kuitenkin on esimerkiksi lisätty latinalaisperäiset päätteet -aeus, -ius säätyläisaseman osoittamiseksi (esim. Alopaeus, Gezelius). Lähteet Luokka:Seulonnan keskeiset artikkelit	https://fi.wikipedia.org/wiki/S%C3%A4%C3%A4ty
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 440, 504 ], "plaintext_end_byte": [ 402, 501, 1914 ] }	من هو دالمبير؟	لورن دالمبير	arabic	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 73 ], "minimal_answers_end_byte": [ 123 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	لورن دالمبير (16 نوفمبر 1717 - 29 أكتوبر 1783) ,رياضي,فيلسوف و موسوعي فرنسي.[1][2][3] برز بإشرافه على إصدار "موسوعة الفنون والعلوم والحرف" رفقة دنيس ديدرو, كمااشتهر أيضا بأبحاته في الرياضيات حول المعادلات التفاضلية والاشتقاق الجزئي. مراجع وصلات خارجية at Internet Archive at LibriVox (public domain audiobooks) تصنيف:أعضاء أكاديمية اللغة الفرنسية تصنيف:أعضاء الأكاديمية البروسية للعلوم تصنيف:أعضاء الأكاديمية الفرنسية للعلوم تصنيف:أعضاء شرفيون في أكاديمية سانت بطرسبرغ للعلوم تصنيف:خريجو جامعة السوربون تصنيف:ديناميكيو الموائع تصنيف:روائيون وروائيات فرنسيون تصنيف:رياضياتيو القرن 18 تصنيف:رياضياتيون فرنسيون في القرن 18 تصنيف:زملاء الأكاديمية الأمريكية للفنون والعلوم تصنيف:زملاء الجمعية الملكية تصنيف:فلاسفة التنوير تصنيف:فلاسفة العصر الحديث المبكر تصنيف:فلاسفة فرنسيون تصنيف:فلاسفة ملحدون تصنيف:فيزيائيون فرنسيون تصنيف:كتاب فرنسيون تصنيف:كتاب فرنسيون في القرن 18 تصنيف:كتاب في القرن 18 تصنيف:كتاب من باريس تصنيف:لاأدريون فرنسيون تصنيف:مشاركون في وضع موسوعة الإنسيكلوبيدي (1751–72) تصنيف:ملحدون فرنسيون تصنيف:منظرون الموسيقى الفرنسية تصنيف:مواليد 1717 تصنيف:موسوعيون تصنيف:وفيات 1783	https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%88%D8%B1%D9%86%20%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A8%D9%8A%D8%B1
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 816, 2889, 5028, 6380, 7355, 8923, 9306, 9868, 11723, 12993, 14141, 14553, 16117, 17279, 18869, 19212, 20472, 21763, 23222, 23534, 25112, 26016, 26978, 27674, 28000, 28867, 29626, 30809, 33265, 34054, 34752, 36153, 37433, 38967, 39563, 41100, 41573, 42514, 43114, 44172, 45603, 46363, 48156, 48810, 50377, 51607, 52170, 53451, 54556, 57096, 58991, 60075, 60458, 60743, 61065 ], "plaintext_end_byte": [ 815, 2888, 5027, 6379, 7341, 8894, 9255, 9823, 11722, 12940, 14140, 14468, 16071, 17278, 18868, 19211, 20471, 21762, 23221, 23477, 25111, 25956, 26977, 27673, 27955, 28866, 29625, 30808, 33264, 34053, 34750, 36152, 37432, 38966, 39562, 41099, 41556, 42488, 43059, 44171, 45551, 46362, 48155, 48790, 50294, 51606, 52169, 53368, 54555, 57095, 58990, 60005, 60431, 60683, 61063, 61286 ] }	পায়ুসঙ্গমে লিপ্ত হওয়া কি স্বাস্থ্যের পক্ষে ক্ষতিকারক ?	হস্তমৈথুন	bengali	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	হস্তমৈথুন বা স্বমেহন (Masturbation) একরূপ যৌনক্রিয়া যাতে একজন ব্যক্তি কোনো সঙ্গী বা সঙ্গিনীর অংশগ্রহণ ব্যতিরেকেই যৌনসুখ অর্জনের চেষ্টা করে। আত্মমৈথুন ও স্বকাম এর সমার্থক শব্দ। এ যৌনক্রিয়াই প্রধানত হাতের সাহায্যে পুরুষ তার লিঙ্গ এবং নারী তার যোনী ঘর্ষণ করে বলে একে সচরাচর হস্তমৈথুন হিসেবেও উল্লেখ করা হয়ে থাকে। স্বমেহন হচ্ছে নিজের জননাঙ্গে যৌন উদ্দীপনা প্রদান যার মাধ্যমে যৌন উত্তেজনা তৈরি হয় বা অন্যান্য যৌন সন্তুষ্টি লাভ হয়, সাধারণত রাগমোচন লাভ পর্যন্তই এটি চালিয়ে যাওয়া হয়।[1] এই উদ্দীপনায় হাত, আঙ্গুল, নিত্যদিনের প্রয়োজনীয় বস্তু, যৌনখেলনা যেমন ভাইব্রেটর, বা এগুলোর মিলিত ব্যবহার করা হতে পারে।[1][2] সঙ্গীর দ্বারা মানব নিয়ন্ত্রিত উদ্দীপনা যেমন অঙ্গুলিসঞ্চালন, হ্যান্ডজব বা পারস্পরিক স্বমেহন হচ্ছে সাধারণ যৌন ক্রিয়া, এবং এগুলো ভেদনের বিকল্প হিসেবে ব্যবহৃত হতে পারে। গবেষণায় পাওয়া গেছে, স্বমেহন সকল লিঙ্গ, সকল বয়সেই দেখা যায় যদিও এদের স্বমেহনের হারে ভিন্নতা লক্ষ্য করা যায়। স্বাস্থ্যকর যৌনক্রিয়ার অনেক চিকিৎসাসংক্রান্ত এবং মানসিক উপকারিতা সম্পর্কে জানা গেছে, যার মধ্যে স্বমেহনও রয়েছে। স্বমেহন ও কোন মানসিক বা শারীরিক অসুস্থতার মধ্যে কোন কার্যকারণ সম্পর্ক পাওয়া যায় নি।[3] স্বমেহনকে প্রাগৈতিহাসিক কাল থেকেই বিভিন্ন সময়ে শৈল্পিকভাবে চিত্রায়িত করা হয়েছে, এবং অনেক প্রাচীন রচনাতেও এর কথা উঠে এসেছে। অষ্টাদশ ও ঊনবিংশ শতকে কিছু ইউরোপীয় ধর্মতাত্ত্বিক এবং চিকিৎসকগণ স্বমেহনকে জঘন্য, শোচনীয় এবং ভয়ঙ্কর হিসেবে উল্লেখ করেন। কিন্তু বিংশ শতকে এই ট্যাবুগুলো সর্বত্রই কমে আসে। শিল্প, জনপ্রিয় সঙ্গীত, টিভি, চলচ্চিত্র, সাহিত্য প্রভৃতিতে স্বমেহন সংক্রান্ত বিষয়াদির উপস্থিতি বৃদ্ধি পেয়েছে। বিভিন্ন ধর্মে স্বমেহন সংক্রান্ত বিভিন্ন রকম মতামত দেখা যায়। কোন কোন ধর্ম অনুসারে, স্বমেহন আধ্যাত্মিকভাবেই একটি ক্ষতিকারক চর্চা, আবার কোন কোন ধর্ম এটিকে আধ্যাত্মিকভাবে ক্ষতিকারক বলে মনে করে না। আবার অনেক ধর্ম আছে যাদের কাছে স্বমেহন এর নীতি-নৈতিকতা পরিস্থিতি নির্ভর। স্বমেহন নিয়ে আইনগত অবস্থাও ইতিহাসের বিভিন্ন সময়ে বিভিন্ন রকম ছিল, এবং বর্তমানে বেশিরভাগ দেশেই প্রকাশ্যে স্বমেহন অবৈধ।[4] পাশ্চাত্যে ব্যক্তিগত স্থানে স্বমেহন করা, অথবা সঙ্গীর সাথে স্বমেহন করাকে সাধারণত স্বাভাবিক ও যৌন উপভোগের একটি স্বাস্থ্যকর অংশ হিসেবেই দেখা হয়। হস্তমৈথুন একটি স্বাভাবিক যৌনকর্ম নাকি যৌনবিকৃতি কি-না এই বিষয়ে দীর্ঘকাল থেকে বিতর্ক চলমান ছিল, কিন্তু এখন একে আধুনিক চিকিৎস্যা শাস্ত্রে হস্তমৈথুনকে একটি স্বাস্থ্যকর এবং স্বাভাবিক মানসিক আচরণ হিসেবে চিহ্নিত করা হয়েছে।[5][6][7][8][9][10][11][12] অনেক স্থানেই প্রাণীর স্বমেহনকে পর্যবেক্ষণ করা হয়েছে, বন্যপ্রাণী ও গৃহপালিত প্রাণী উভয়ের ক্ষেত্রেই স্বমেহন পাওয়া গেছে।[13][14][15][16][17] হস্তমৈথুন একটি কামোদ্দীপক প্রক্রিয়া যার চূড়ান্ত পরিণতিতে সাধারণত পুরুষের বীর্যপাত হয়ে থাকে। তবে বীর্যপাতের আগেই হস্তমৈথুন পর্ব শেষ হতে পারে। নারীর ক্ষেত্রেও এ কথা প্রযোজ্য অর্থাৎ হস্তমৈথুনের মাধ্যমে নারীর রাগমোচন হতেও পারে আবার না-ও হতে পারে। হস্তমৈথুন নিজেই একটি সুখপ্রদায়ী প্রক্রিয়া। এটি আসক্তিজনক হতে পারে। কিছু ক্ষেত্রে এটি সমস্যাসংকুল হতে পারে। কৌশল হস্তমৈথুনের মূল কৌশল উভয় লিঙ্গের ক্ষেত্রেই একই রকম, আর তা হচ্ছে যৌনাঙ্গ ও তৎসংলগ্ন এলাকা নাড়াচাড়া ও ঘর্ষণ করা। এটি আঙুল দ্বারা বা কোনো কিছুর মাধ্যমেও (যেমন: বালিশ) হতে পারে। এছাড়া বৈদ্যুতিক কম্পক বা ভাইব্রেটরের মাধ্যমেও ভালভা বা শিশ্নকে উত্তেজিত করে তোলা যায়। এটি একই সাথে যোনি ও পায়ু পথেও প্রবেশ করানো যায়। সমঝোতামূলক বা পারস্পরিক হস্তমৈথুনের ক্ষেত্রে উভয় লিঙ্গের সদস্যরা তাদের পরস্পরের স্তনবৃন্ত বা অন্যান্য কামোত্তেজক অঙ্গ-প্রত্যঙ্গে স্পর্শ করাকেও উপভোগ্য মনে করতে পারেন। অনেকেই হস্তমৈথুনকে উপভোগ্য করে তোলার জন্য মুখের লালা, তেল বা পিচ্ছিলকারক দ্রব্য ব্যবহার করে। বৈচিত্র্য হস্তমৈথুন মূলত স্বকাম; তবে এতে মানুষ স্বীয় হাত-আঙ্গুলি ছাড়াও যৌনখেলনা যেমন কৃত্রিম যোনি বা কৃত্রিম শিশ্ন ব্যবহার করে থাকে। পুরুষের হস্তমৈথুন সচরাচর স্বীয় শিশ্ন হাতের মুঠিতে আঁকড়ে ধরে ওপর-নিচ ওঠানামা করে পুরুষ মানুষ হস্তমৈথুন করে থাকে। এর ফলে এক পর্যায়ে উত্তেজনা চরম পর্যায়ে পৌঁছে এবং বীর্যপাত হয়ে রাগমোচন অর্থাৎ চরমানন্দ লাভ হয়। নারীর হস্তমৈথুন নারীর হস্তমৈথুনের কৌশলের মধ্যে রয়েছে ভালভা ও তৎসংলগ্ন এলাকায় ঘর্ষণ করা, বিশেষ করে ভগাঙ্কুরে। এই ঘর্ষণ হতে পারে তার অনামিকা বা মধ্যমা আঙুলের দ্বারা। কিছুক্ষেত্রে জি-স্পটে ঘর্ষণ সৃষ্টির জন্য যোনিপথে এক বা একাধিক আঙুল প্রবেশ করানো হয়। অনেক নারী হস্তমৈথুনের সময় অপর হাতের দ্বারা নিজেদের স্তন ও স্তনবৃন্তে হাত বুলাতে পছন্দ করেন। কারণ এটি যৌন উত্তেজক অঙ্গ ও উত্তেজনা সৃষ্টিতে এর ভূমিকার রয়েছে। আবার কেউ কেউ পায়ু উত্তেজনাও উপভোগ করেন। হস্তমৈথুনের জন্য যোনিপথ পিচ্ছিল করতে অনেকে বাড়তি লুব্রিকেটিং বা তৈলাক্ত পদার্থ ব্যবহার করেন, বিশেষ করে যখন কোনো কিছু প্রবেশ করানো প্রয়োজন হয়। কিন্তু এটির ব্যবহার সকল স্থানে প্রচলিত নয়। অনেক নারী তাঁদের নিজেদের প্রাকৃতিক লুব্রিকেশনকেই যথেষ্ট বলে মনে করেন। নারীরা প্রধানত যোনি অভ্যন্তরস্থ ভগাঙ্কুর আঙ্গুলের সাহায্যে নাড়াচাড়া করে কামোত্তেজনা প্রশমিত করে থাকে। তবে এতে পুরুষের বীর্যপাতের ন্যায় কোনও চরম ঘটনা ঘটে না। প্রচীনকালে নারী হস্তমৈথুনের জন্য পোড়ামাটির লিঙ্গ ব্যবহার করতো বলে প্রত্নতাত্ত্বিক অনুসন্ধানে প্রমাণিত হয়েছে। আধুনিক কালে হস্তমৈথুনের সময় যোনি ও ভগাঙ্কুরকে উত্তেজিত করে তুলতে বিভিন্ন কৃত্রিম বস্তুর সাহায্য নেওয়া হতে পারে যেমন কম্পক দণ্ড (ভাইব্রেটর), কৃত্রিম শিশ্ন (ডিলডো) এবং বেন ওয়া বল। পারস্পরিক স্বমেহন পারস্পরিক স্বমেহন এর ক্ষেত্রে দুই বা ততোধিক ব্যক্তি একে অপরকে যৌন-উদ্দীপনা দান করে ও এটি সাধারণত হাতের মাধ্যমেই হয়ে থাকে। এটি যেকোন যৌন অভিমুখিতার ব্যক্তির দ্বারা চর্চিত হতে পারে, এবং অন্য কোন যৌনক্রিয়ার একটি অংশও হতে পারে। এটি পূর্বরাগের চর্চিত হতে পারে, আবার যৌন-ভেদনের বিকল্প হিসেবেও চর্চিত হতে পারে। যখন পুরুষাঙ্গ-যোনি ভেদনের বিকল্প হিসেবে এটির চর্চা হয় তখন এর উদ্দেশ্য হতে পারে কুমারীত্ব রক্ষা করা বা গর্ভাবস্থা রোধ করা।[18][19] পারস্পরিক স্বমেহন জোড়ায় বা দলীয়ভাবে চর্চিত হতে পারে। আবার এটি পারস্পরিক সংস্পর্শে এসেও হতে পারে, না এসেও হতে পারে। যেমন: সংস্পর্শহীন পারস্পরিক স্বমেহন দুজন ব্যক্তি একে অপরের উপস্থিতিতে স্বমেহনে অংশগ্রহণ করেন, কিন্তু তারা একে অপরকে স্পর্শ করে না। সংস্পর্শযুক্ত পারস্পরিক স্বমেহনস্বমেহনের জন্য একজন ব্যক্তি আরেকজনকে স্পর্শ করে। সেই সময় অন্য ব্যক্তিটিও তাই করতে পারে, আবার পরেও করতে পারে। সংস্পর্শহীন দলদুইজনের বেশি মানুষের দল সকলের উপস্থিতিতে স্বমেহন করে, এবং একে অপরকে স্পর্শ করে না। সংস্পর্শযুক্ত দলদুইজনের অধিক ব্যক্তি একটি দলে একে অপরকে স্পর্শের মাধ্যমে স্বমেহনের চর্চা করে। পারস্পরিক স্বমেহন পূর্বরাগপ্রত্যেকে একে অপরের জননাঙ্গে মানব নিয়ন্ত্রিত উদ্দীপনা প্রদান করে এবং এটি পরবর্তিতে যৌন সঙ্গমের দিকে এগোয়।[20] হার, বয়স, ও লিঙ্গ স্বমেহনের হার বিভিন্ন বিষয়ের ওপর নির্ভর করে, যেমন যৌন প্রবৃত্তির উপর নিবৃত্তি, যেসব হরমোন যৌন উত্তেজনায় প্রভাবিত করে সেগুলোর মাত্রা, যৌন অভ্যাস, সঙ্গীসাথীদের প্রভাব, স্বাস্থ্য এবং সমাজসৃষ্ট স্বমেহন বিষয়ক ব্যক্তির দৃষ্টিভঙ্গি স্বমেহনের হারকে প্রভাবিত করে। ই. হাইবি এবং জে. বেকার পরীক্ষা করে দেখেছেন যে কোনো স্থানের সংস্কৃতিও হস্তমৈথুনের হারকে প্রভাবিত করে।[21] এছাড়াও হস্তমৈথুনের সাথে কিছু চিকিৎসাবিদ্যা সংক্রান্ত কারণও জড়িত।[22][23][24] মানুষের মধ্যে হস্তমৈথুনের হার নির্ণয়ের জন্য বিভিন্ন রকমের জরিপ ও গবেষণা হয়েছে। আলফ্রেড কিনসের ১৯৫০-এর দশকের এক গবেষণায় বলা যায়, মার্কিন নাগরিকদের মাঝে ৯২% পুরুষ ও ৬২% নারী তাঁদের জীবনকালে অন্তত একবার হস্তমৈথুন করেছেন।[25] ২০০৭ সালে যুক্তরাজ্যের জাতীয় সাম্ভাব্য জরিপ করেও একই ফলাফলগুলই পাওয়া যায়। জরিপে দেখা যায় ১৬ থেকে ৪৪ বছরের লোকেদের মধ্যে ৯৫% পুরুষ ও ৭১% নারী তাঁদের জীবনের যে-কোনো সময়ে অন্তত একবার হস্তমৈথুন করেছেন। সাক্ষাৎকারের চার সপ্তাহ আগে হস্তমৈথুন করেছেন এমন পুরুষের হার ৭১% ও নারী ৩৭%। অপর দিকে ৫৩% পুরুষ ও ১৮% নারী জানিয়েছেন যে, তাঁরা এই সাক্ষাৎকারের ১ সপ্তাহ আগে হস্তমৈথুন করেছেন।[26] মার্ক ম্যানুয়াল অনুসারে ৯৭% পুরুষ ও ৮০% নারী স্বমেহন করে, এবং সাধারণভাবে বলা যায় পুরুষেরা নারীর তুলনায় অধিক স্বমেহন করে থাকে।[27] শিশুরা যখন স্বমেহন করে তখনও একে স্বাভাবিক ধরা হয়,[28][29][30] এমনকি প্রাথমিক শৈশবেও।[31] ২০০৯ সালে শেফিল্ড এনএইচএস হেলথ ট্রাস্ট থেকে একটি পুস্তিকা প্রকাশ করা হয় যার নাম ছিল "Pleasure". এখানে স্বমেহনের স্বাস্থ্যগত উপকারিতা আলোচনা করা হয়। অন্যান্য ইউরোপীয় ইউনিয়নের সদস্য রাষ্ট্রসমূহ কিশোর গর্ভধারণ এবং যৌন সংক্রামক রোগসমূহ কমানো ও স্বাস্থ্যকর যৌন অভ্যাস বৃদ্ধি করার উদ্দেশ্যে যেসব কর্মসূচী হাতে নেয়, সেই অভিজ্ঞতার উপাত্তসমূহের প্রতিক্রিয়া হিসেবেই এই পুস্তিকাটি বের করা হয়েছিল।[32] স্ট্রং, ডেভল্ট ও সৈয়দের লেখা Human Sexuality: Diversity in Contemporary America নামক গ্রন্থে লেখকগণ উল্লেখ করেছেন, "একটি শিশু-বালক দোলনায় তার উত্থিত লিঙ্গের সাথে খেলতে খেলতে হাসতে পারে"। "শিশু বালিকারা কখনও কখনও তাদের শরীরকে ছান্দসিকভাবে নাড়া চাড়া করে, প্রায়ই এগুলো আবেগপূর্ণভাবে করে তারা যেন মনে হয় তাদের রাগমোচন হচ্ছে।" ইতালীয় স্ত্রীরোগ বিশেষজ্ঞ জর্জিও জর্জি এবং মারকো সিকারদি আল্ট্রাসাউন্ডের মাধ্যমে একটি নারী ফিটাস পর্যবেক্ষণ করেছিলেন যা সম্ভবত স্বমেহন করছিল এবং এমন কিছু করছিল যাকে রাগমোচন বলে মনে হয়।[33] জনপ্রিয় বিশ্বাস অনুসারে, যারা কার্যকরী যৌন সম্পর্কে নেই তারা যারা কার্যকরী যৌন সম্পর্কে রয়েছেন তাদের চাইতে অধিক স্বমেহন করেন। কিন্তু বেশিরভাগ সময়েই এই কথাটি সত্য হয় না কেননা একা একা স্বমেহন কিংবা সঙ্গীর সাথে স্বমেহন স্বাভাবিক যৌন সম্পর্কেরই বৈশিষ্ট্য। বরং বিভিন্ন গবেষণায় উঠে এসেছে যে, যৌনসঙ্গম এর হার বেশি হলে স্বমেহনের হার বৃদ্ধি পায়, আর সঙ্গমের হার কম হলে স্বমেহনের হারও কমে যায়। একটি গবেষণায় দেকা যায়, যেসব সমকামী নারী ও পুরুষ সম্পর্কে আবদ্ধ তাদের স্বমেহনের হারও সম্পর্কে আবদ্ধ নয় এমন সমকামীর তুলনায় উল্লেখযোগ্য পরিমাণে বেশি।[26][34][35][36] কুন এবং মিটেরার বলেন, "প্রায় ৭০ শতাংশ বিবাহিত নারী ও পুরুষ অন্তত কখনও কখনও স্বমেহন করে থাকেন।"[37][38] বিবর্তনীয় উপযোগিতা নারীর স্বমেহন যোনি, সার্ভিক্স ও জরায়ুর অবস্থা এমনভাবে পরিবর্তন করে দেয় যে স্বমেহন কোন সময়ে করা হচ্ছে এর উপর ভিত্তি করে সঙ্গমের ফলে গর্ভধারণের সম্ভাবনা পরিবর্তিত হয়ে যায়। একজন নারীর রাগমোচন বীর্যপ্রবেশের এক মিনিট পূর্বে বা ৪৫ মিনিট পরে ঘটলে তার ডিম্বে শুক্রাণুর প্রবেশের সম্ভাবনা বৃদ্ধি পায়। যেমন, কোন নারী যদি একাধিক পুরুষের সাথে সঙ্গমে লিপ্ত হয়, তবে সেরকম রাগমোচন এদের যেকোন একজনের দ্বারা গর্ভধারণের সম্ভাবনা বাড়িয়ে দিতে পারে।[39][40] নারীর স্বমেহন সারভিকাল মিউকাস এর অম্লত্ব বৃদ্ধি ও বর্জিতাংশকে সারভিক্স এর বাইরে পাঠিয়ে সারভিক্স এর বিভিন্ন সংক্রমণের বিরুদ্ধেও প্রতিরোধ তৈরি করে।[40] পুরুষের ক্ষেত্রে স্বমেহনের ফলে পুরুষের জনন নালী থেকে পুরনো শুক্রাণু দূর হয়ে যায় যাদের গতি কম থাকে। এর ফলে পরবর্তী বীর্জপাতের শুক্রাণুসমূহ অধিক সতেজ থাকে, যাদের ক্ষেত্রে সঙ্গমের ফলে গর্ভধারণের সম্ভাবনা অধিক থাকে। যদি একজন নারীর সাথে একাধিক পুরুষের সঙ্গম ঘটে, তবে অধিক গতির শুক্রাণু প্রতিযোগিতায় এগিয়ে থাকবে।[41][42][43] স্বাস্থ্যগত উপযোগিতা চিকিৎসকগণ ঐকমত্যে পৌছেছেন যে, হস্তমৈথুন একটি স্বাস্থ্যকর এবং স্বাভাবিক মানসিক আচরণ।[5][6][7][8][9][10][11][12] মের্ক ম্যানুয়েল অব ডায়াগনসিস & থেরাপি অনুসারে, "হস্তমৈথুন তখনি অস্বাভাবিক বলে পরিগণিত হবে, যখন এটি সঙ্গীর চাহিদার পথে বাধা হয়ে দাঁড়াবে, এই আচরণ সর্বসম্মুখে প্রদর্শন করা হবে অথবা এর প্রতি অনিয়ন্ত্রিতভাবে আসক্ত হওয়ার দরুণ এটি একটি মানসিক সমস্যা হয়ে দাঁড়াবে"।[44] যুক্তরাষ্ট্রে, ১৯৬৮ সাল পর্যন্ত ডিএসএম ২ এর অধীনে এই যৌনক্রিয়াকে, নির্ণয়যোগ্য মানসিক অবস্থা (diagnosable psychological condition) বলে উল্লেখ করা হয়েছিল।[45] পরবর্তীয়ে বিশেষজ্ঞদের সম্মতিক্রমে মার্কিন মনস্তাত্ত্বিক সংগঠন (American Medical Association) হস্তমৈথুনকে স্বাভাবিক যৌনাচরণ বলে ঘোষণা দেয়।[46] হস্তমৈথুন এর জন্য কখনোই একজন ব্যক্তির শরীরের শক্তি নিঃশেষিত হয় না[47] বা এটি অকাল বীর্যপাত এর কারণ হয় না।[48] সাধারণ উপকারিতা যৌন থেরাপিষ্টরা তাদের মহিলা রোগীদের অনেকসময় রাগমোচনে পৌঁছাবার জন্য সময় নিয়ে স্বমেহন করতে বলেন। থেরাপিষ্টদের মতে এটি যৌন স্বাস্থ্যের উন্নতিতে সাহায্য করে, কোন জিনিসটি নারীর জন্য যৌন তৃপ্তিদায়ক তা নির্ণয় করতে সাহায্য করে এবং পারস্পরিক স্বমেহন আরও বেশি যৌনতৃপ্তি ও সন্তুষ্টি দিতে পারে ও অন্তরঙ্গতাও বৃদ্ধি করতে পারে।[49][50] অনেক মানসিক স্বাস্থ্য চক্র থেকে দেখা গিয়েছে স্বমেহন হতাশাকে দূর করে এবং আত্মবিশ্বাসকে বহুগূণে বৃদ্ধি করে।[51] স্বমেহন সম্পর্কের ক্ষেত্রেও উপকারী বটে- বিশেষ করে যখন কোন জুটির একজন আরেকজনের চেয়ে বেশি যৌনক্রিয়া আশা করে তখন স্বমেহন একটি ভারসাম্য তৈরি করে ও একটি ভাল সম্পর্ক বজায় রাখে।[52] পারস্পরিক স্বমেহন এমন একধরনের ক্রীড়া, যেখানে দুই বা ততোধিক সঙ্গী উপস্থিত থেকে একে অপরকে উত্তেজিত করে। পারস্পরিক স্বমেহনের সময় একজন সঙ্গী অপর সঙ্গীর মৈথুন দেখে বুঝতে পারে, সঙ্গীর যৌনসুখের কেন্দ্র কোথায়। এরফলে সে বুঝতে পারে ঠিক কিভাবে ও কোন জায়গায় তার স্পর্শ সঙ্গীকে কামোদ্দীপ্ত করবে। সবসময় যৌন সংগম করা সহজ হয় না এবং তার কিছু অসুবিধাও থাকতে পারে। কিন্তু পারস্পরিক স্বমেহনের ফলে দুইজনই চিত্তপ্রসাদ লাভ করে এবং এর কোনো ঝুঁকিও তৈরী হয় না।[52] ২০০৩ সালে দ্য ক্যানসার কাউন্সিল অস্ট্রেলিয়া এর গ্রাহাম গাইলসের নের্তৃত্বে অস্ট্রেলীয় গবেষকরা[53] একটি গবেষনা করেন। তারা দেখেন পুরুষের নিয়মিত হস্তমৈথুন প্রস্টেট ক্যান্সার হওয়ার সম্ভাবনা হ্রাস করে। ২০ থেকে ২৯ বছরের যেসব পুরুষ সপ্তাহে ৫ বা তারও অধিক বীর্যপাত করে, তাদের প্রস্টেট ক্যান্সার হওয়ার ঝুঁকি উল্লেখযোগ্য পরিমাণে হ্রাস পায়। অবশ্য তারা স্বমেহনের সাথে প্রোস্টেক ক্যানসার হ্রাসের প্রত্যক্ষ কার্যকারণ সম্পর্ক দেখাতে পারেন নি। এই গবেষণাটি আরও নির্দেশ করছে যে স্বমেহনের ফলে বীর্যপাতের বৃদ্ধি যৌন সংগমের চেয়ে অধিকতর শ্রেয়, কারণ যৌন সঙ্গমের এর ফলে যৌন সংক্রামক রোগ হতে পারে যা ক্যান্সারের ঝুঁকি বৃদ্ধি করে। যাইহোক, এই উপকারীতা বয়সের সাথে সম্পর্কিত হতে পারে। ২০০৮ সালে হওয়া একটি গবেষণা থেকে দেখা গিয়েছে ২০ থেকে ৪০ বছরের মধ্যে ঘনঘন বীর্যপাত প্রস্টেট ক্যান্সার তৈরীতে উল্লেখযোগ্য ভূমিকা রাখতে পারে। পক্ষান্তরে, একই গবেষণায় দেখা গিয়েছে ৫০ বছর বয়সীদের ক্ষেত্রে ঘনঘন বীর্যপাত ক্যান্সার তৈরীর ঝুঁকি হ্রাস করে।[54] ১৯৯৭ সালে প্রকাশিত একটি গবেষণায় পাওয়া যায়, করোনারি হৃদরোগে মৃত্যু এবং রাগমোচনের হারের মধ্যে একটি বিপরীতমুখী সম্পর্ক আছে, অর্থাৎ রাগমোচনের হার বৃদ্ধি পেলে করোনারি হৃদরোগে মৃত্যুর হার কমে যায়, যদিও যৌনক্রিয়ার ফলে মায়োকার্ডিয়াল ইশেমিয়া ও মায়োকার্ডিয়াল ইনফারকশন এর ঝুঁকি দেখা যেতে পারে। প্রতিবছর রাগমোচনের সংখ্যার সাথে প্রত্যেক রেসপন্ড ক্যাটাগরির মধ্যবিন্দু এর তুলনা করে রাগমোচনের হার এবং সকল কারণে মৃত্যুর হারের মধ্যকার সম্পর্কও পরিমাপ করা হয়। প্রতি বছর ১০০টি রাগমোচন বৃদ্ধির ফলে এজ এডজাস্টেড অড রেশিও ০.৬৪ পরিমাণ বৃদ্ধি পায় (০.৪৪ থেকে ০.৯৫ হয়)। অর্থাৎ, দুজন ব্যক্তির ক্ষেত্রে মরণশীলতার ভিন্নতা দেখা যাবে যদি একজন আরেকজনের চেয়ে সপ্তাহে দুইবার বেশি বীর্যপাত করেন। বিস্তৃত পরিসরের নমুনা নিয়ে পাওয়া পুরুষের গড় বীর্জপাত হচ্ছে সপ্তাহে ৩ থেকে ৫ বার, যদি এটাই ধরে নিয়ে মন্তব্য টানা হয়, তাহলে প্রতি সপ্তাহে ৫ থেকে ৭ বার বীর্জপাতই মানুষের মরণশীলতায় উল্লেখযোগ্য পরিবর্তন আনতে পারে। এই কথাটি ২০০৩ সালের প্রোস্টেট ক্যানসারের বিরুদ্ধে সুবিধা নিয়ে অস্ট্রেলিয়া থেকে প্রচারিত প্রবন্ধটির সাথে সামঞ্জস্যপূর্ণ। এই সম্পর্কের শক্তি বীর্জপাতের হার বৃদ্ধির সাথে আরও বৃদ্ধি পায়।[55] ২০০৮ সালে তাবরিজ মেডিক্যাল বিশ্ববিদ্যালয়ের করা গবেষণা থেকে দেখা গিয়েছে, বীর্যপাত নাকের রক্ত পরিবাহীগুলোর ফুলে যাওয়া কমিয়ে দেয় এবং এর মাধ্যমে সাধারণ শ্বাস প্রশ্বাসের রাস্তা বিমুক্ত করে। এর কারণ হচ্ছে সিম্প্যাথিক নারভাস সিস্টেমকে দীর্ঘসময় ধরে উদ্দীপিত করা। এই গবেষণা দলের প্রধান গবেষক জানিয়েছেন, "রোগী তার বন্ধ নাক জনিত সমস্যার লক্ষণগুলো দেখে যৌন সঙ্গম বা স্বমেহন কতক্ষণ করবে; তা নিজের মত করে নির্ধারণ করে নিতে পারে। এই ধরনের যৌনক্রিয়া বন্ধ নাককে মুক্ত করতে সহায়তা করে।"[56] একক স্বমেহন হচ্ছে এমন এক ধরনের যৌনক্রিয়া যার ফলে যৌন সংক্রামক রোগ হওয়ার কোনো সম্ভাবনাই থাকে না। একাধিক ব্যক্তি একত্রে মিলে স্বমেহনের ফলে যৌন রোগ হবার সম্ভাবনা শূন্য হয়ে যায় একথা বলা যাবে না। তবে যৌন রোগ হওয়ার সম্ভাবনা যৌন অনুপ্রবেশের তুলনায় পারস্পরিক স্বমেহনে অনেক কম। এরকম দৃষ্টিভঙ্গিকে সমর্থন করার জন্য এবং স্বমেহনকে যুক্তরাষ্ট্রের যৌনশিক্ষার পাঠ্যসূচীতে অন্তর্ভূক্তকরণের ফলে ক্লিন্টন প্রশাসনের সময় যুক্তরাষ্ট্রের সার্জন জেনারাল জোসেলিন এল্ডারকে তার পদ থেকে অপসারণ করা হয়। ইউরোপীয় ইউনিয়নের কিছু রাষ্ট্রের যৌনশিক্ষার পাঠ্যক্রমে স্বমেহনকে উৎসাহিত করা হয়। যৌন চরমসুখ স্বমেহনের দ্বারাই আসুক বা অন্য কোনভাবেই আসুক, এর ফলে ব্যক্তি একধরনের সন্তোষজনক অবস্থা ও নিরুত্তেজ অবস্থায় (রিলাক্সড) পৌঁছান। এর ফলে প্রায়ই তন্দ্রা বা নিদ্রা আসে, বিশেষ করে ব্যক্তি যদি বিছানায় স্বমেহন করেন।[57][58][59] কিছু পেশাদার স্বমেহনকে কার্ডিওভাস্কুলার বেয়াম হিসেবে উল্লেখ করেছেন।[60] যদিও এই বিষয়ে স্বল্প গবেষণা হয়েছে, তবে যারা হৃদরোগের সমস্যায় ভোগেন (বিশেষ করে যারা মায়োকার্ডিয়াল ইনফার্কশন অথবা হার্ট এটাক এর সমস্যা থেকে সেড়ে উঠছেন) তাদের এই শারীরিক ক্রিয়া (যৌন সঙ্গম এবং স্বমেহন সহ) ধীরে ধীরে চালিয়ে যাওয়া উচিৎ। তবে এধরনের যৌন আচরণ করার সময় শরীর কতটা নিতে পারছে সেবিষয়ে সতর্ক থাকা উচিত। ফিজিকাল থেরাপি দেয়ার সময় এই সীমিত আচরণের বেলায় উৎসাহিত করা যেতে পারে। নিউ ইংল্যান্ড জার্নাল অব মেডিসিনে প্রকাশিত গবেষণা অনুসারে সাধারণত প্রকৃত যৌন সঙ্গম শক্তির খরচ কিছুটা বৃদ্ধি করে।[61][62] যৌনসঙ্গম ও স্বমেহন উভয়ই রক্তচাপ কমায়। একটি গবেষণা অনুসারে যেসব ব্যক্তি সাম্প্রতিক সময়ে কোনো যৌন ক্রীড়া করে নি, তাদের তুলনায় যারা হস্তমৈথুন করেছেন তাদের রক্তচাপ কম।[63] ঝুঁকি যারা স্বমেহনের সময় কোনো বস্তুকে প্রবিষ্ট করায়, সেই বস্তুর অভ্যন্তরে আটকে পরার একটি ঝুঁকি থাকে (দেখুন পায়ুতে বহিঃবস্তু)। নারী পুরুষ উভয়ই এই সমস্যার সম্মুখীন হতে পারে। একজন নারী জার্মানীর হাসপাতালে গিয়েছিলেন কারণ তার মুত্রথলীতে দুইটি পেন্সিল আটকে গিয়েছিল। স্বমেহনের সময় এই পেন্সিল ভেতরে প্রবেশ করালে এই দুটো তার মুত্রনালীকে বিদ্ধ করে।[64] গর্ভধারণ একক স্বমেহন বা সমলিঙ্গের দুইজন মানুষ এর স্বমেহনের ফলে কখনোই গর্ভাধান হওয়া সম্ভব নয়। একজন নারী ও একজন পুরুষের মধ্যে হস্তমৈথুন হতে হবে এবং তখনি নারী গর্ভবতী হবেন; যদি পুরুষের বীর্য নারীর যোনিতে প্রবেশ করে। পুরুষের জন্য সমস্যা পুরুষের শিশ্ন যদি তীব্র পীড়নের মধ্য দিয়ে যায়, অনেক বেশি বাঁকানো হয় বা স্বমেহন বা সঙ্গমের সময় অন্য কোন ধরণের আঘাতপ্রাপ্ত হয় কখনও কখনও শিশ্ন চীড়[65][66][67] অথবা পেয়রোনি রোগ হতে পারে।[68] ফাইমোসিস হচ্ছে শিশ্নের অগ্রভাগের চামড়ার সংকুচিত অবস্থা, যার ফলে চামড়াকে পেছনের দিকে টেনে নামালে ব্যাথাজনিত সমস্যার সৃষ্টি হয়।[69] এক্ষেত্রে লিঙ্গে বলপূর্বক যে কোনো টান (স্বমেহনে যেমনটা হয়),সমস্যা তৈরি করতে পারে। পুরুষের একটি ক্ষুদ্র অংশ পোস্টঅর্গাসমিক ইলনেস সিন্ড্রোমে (পিওআইএস) ভোগে যার ফলে বীর্যপাতের পরপরই পুরো শরীরের মাংসপেশীতে তীব্র ব্যথা অনুভুত হয় এবং অন্যান্য লক্ষণ প্রকাশ পেতে পারে, তা স্বমেহনের পরেই হোক বা যৌনসঙ্গমের পরেই হোক। এই উপসর্গগুলো এক সপ্তাহ যাবৎ থাকতে পারে। এই ধরনের লক্ষণ এক সপ্তাহ পর্যন্ত স্থায়ী হতে পারে।[70][71][72] কিছু চিকিৎসক অনুমান করেছেন যে পাঠ্যপুস্তকে পিওআইএস যে পরিমাণের কথা উল্লেক রয়েছে, এর ভুক্তভোগীর সংখ্যা এর চেয়েও বেশি হতে পারে,[73] এবং বেশিরভাগ পিওআইএসে আক্রান্ত ব্যক্তির রোগ নির্ণয় করা হয় না।[74] বাধ্যকারী স্বমেহন বাধ্যকারী স্বমেহন এবং অন্যান্য বাধ্যকারী আচরণ আবেগীয় সমস্যার চিহ্ন হতে পারে, যা মানসিক স্বাস্থ্য বিশেষজ্ঞের দ্বারা চিহ্নিত হতে পারে।[75] যেকোন "স্নায়বিক অভ্যাসের" ক্ষেত্রেই এরকম বাধ্যয়ারী আচরণের কারণ অনুসন্ধানই স্বমেহনকে বন্ধ করতে চেষ্টা করার চেয়ে অধিকতর সাহায্যকারী হয়ে থাকে।[76] কিশোরদের বেলায় স্বমেহন তাদের যৌন তাড়না নিয়ন্ত্রণের বিকাশে অবদান রাখে, এবং বয়োসন্ধির পূর্বে ও পরে শারীরিক ও মানসিক বিকাশের ক্ষেত্রে এর ভূমিকা রয়েছে।[77] শিশুরা যেভাবে তাদের কান বা বৃদ্ধাঙ্গুলি নিয়ে খেলা করে, একইভাবে তাদের জননাঙ্গ নিয়েও খেলা করে। কিন্তু শিশু কেবল যদি জননাঙ্গ নিয়েই খেলা করে তবে এর কারণ অনুসন্ধান করা জরুরি হয়ে পড়ে, যেমন শিশুটি কি কোনরকম উদ্বিগ্নতায় ভুগছে যে তার আরাম দরকার, বা অন্যেরা শিশুটির এই আচরণ দেখে অতিপ্রতিক্রিয়া দেখাচ্ছে বলে শিশুটির এই অভ্যাসটি শক্তিশালী হচ্ছে। আবার এটি মুত্রনালীর সমস্যা বা জননাঙ্গে ছত্রাকের সংক্রমণের কারণেও হতে পারে। শিশুটি এর ফলে অতিউদ্দীপিত হতে পারে এবং এর ফলে তার প্রশমন দরকার, আবার অবউদ্দীপিত এবং বিষণ্নও হতে পারে। অন্য অনেকরকম বিষয় যেমন চিকিৎসাশাস্ত্রগত সাক্ষ্যপ্রমাণ, বয়স-অনুপযোগী যৌনজ্ঞান, যৌনকৃত খেলা এবং অকালপক্ব বা যৌন-আবেদনময় আচরণ ইত্যাদির কারণে অতিরিক্ত স্বমেহন দেখা যেতে পারে, আবার যৌন নিপীড়নের কারণেও অতিরিক্ত স্বমেহন দেখা যেতে পারে।[78][79] বিতর্ক হস্তমৈথুন একটি স্বাভাবিক যৌনকর্ম অথবা যৌনবিকৃতি কিনা এই বিষয়ে দীর্ঘকাল থেকে বিতর্ক আছে। বিভিন্ন ধর্মে হস্তমৈথুন একটি নিষিদ্ধ যৌনকর্ম, কিন্তু অনেক বৈজ্ঞানিক এটিকে মানুষের স্বাভাবিক যৌনক্রিয়া হিসেবে গণ্য করেছেন। মানুষের স্বাস্থ্যের ওপর হস্তমৈথুন কুফল কি, তা নিয়েও বিতর্ক চলমান। বিবাহিত ব্যক্তিরা কেন হস্তমৈথুন করে সে প্রশ্নটি নিয়েও গবেষণা চলছে। অপরদিকে হস্তমৈথুনকে অনেক বিজ্ঞানী সাস্থের জন্য ভাল বলে দাবি করেছেন। তবে সাম্প্রতিক কালে ইন্টারনেট পর্নোগ্রাফি ব্যবহারের মাধ্যমে হস্তমৈথুনের ফলে পর্নোগ্রাফির প্রতি আসক্তি সৃষ্টির প্রমাণ পাওয়া গেছে।[80] ইতিহাস ও সংস্কৃতিতে হস্তমৈথুন বিশ্বজুড়ে প্রাকঐতিহাসিক যুগের বহু শিলাচিত্রে পুরুষের হস্তমৈথুন করার প্রমাণ পাওয়া গেছে। এ থেকে ধারণা করা হয়, অপ্রাকৃতিক যৌন আচরণের সাথে মানুষের পরিচয় প্রাচীন যুগ থেকেই। মাল্টা দ্বীপের এক মন্দির সংলগ্ন স্থান থেকে প্রাপ্ত, খ্রিষ্টপূর্ব প্রায় চতুর্থ শতকে নির্মিত একটি মাটির ভাস্কর্যে একজন নারীর হস্তমৈথুরত সময়ের চিত্রও পাওয়া গেছে।[81] তদুপরি, প্রাচীন যুগে মূলত পুরুষের হস্তমৈথুনের প্রমাণই বেশি পাওয়া যায়। তাই ধারণা করা হয় সে সময় এটিই বেশি প্রচলিত ছিলো। প্রাচীন ইতিহাস থেকে জানা যায়, প্রাচীন সুমেরীয়দের যৌনতার বিষয়ে শিথিল ধ্যানধারণা পোষণ করতো, এবং হস্তমৈথুন সেখানে সক্ষমতা তৈরির একটি উপায় হিসেবে ব্যবহৃত হতো। এটি একাকী বা সঙ্গীর সাথে উভয়ভাবেই সম্পন্ন হতো।[82][83] প্রাচীন মিশরে পুরুষের হস্তমৈথুন আরো গুরুত্বপূর্ণ একটি বিষয় হিসেবে বিবেচিত হতো। যখন কোনো দেবতার দ্বারা হস্তমৈথুন সংঘটিত হতো, তখন তা অনেক বেশি সৃষ্টিশীল ও জাদুকরী কাজ হিসেবে বিবেচিত হতো। বিশ্বাস করা হতো মিশরীয় দেবতা আতুম হস্তমৈথুনের মাধ্যমে হওয়া বীর্যপাতের দ্বারা এই বিশ্বজগত সৃস্টি করেছেন, এবং সেই সাথে নীল নদের পানি প্রবাহও তার বীর্যপাতের হার দ্বারা নিয়ন্ত্রিত হয়। এর সূত্র ধরেই মিশরীয় ফারাওদেরও আনুষ্ঠানিকভাবে নীল নদে হস্তমৈথুন করতে হতো।[84] আধুনিক সমাজে প্রণোদিত স্বমেহন ২০০৯ সালে নেদারল্যান্ড ও অন্যান্য ইউরোপীয় দেশের সাথে যুক্তরাজ্যেও বয়সন্ধিকালীন ছেলে-মেয়েদের কমপক্ষে প্রতিদিন হস্তমৈথুন করার জন্য উৎসাহ প্রদান করা হয়। রাগমোচনকে শরীরের জন্য উপকারী হিসেবে বিবেচনা করা হয়। এছাড়া ইউরোপীয় ইউনিয়নভুক্ত দেশগুলোতে শিশু গর্ভবতীর ও যৌন সংক্রামক রোগের হারের প্রাপ্ত উপাত্ত লক্ষ্য করে, তা কমিয়ে আনতে এই কার্যক্রম হাতে নেওয়া হয়, এবং এটিকে একটি ভালো অভ্যাস হিসেবে উল্লেখ করা হয়।[85] ২০০৯ সালে যুক্তরাজ্যে শেফিল্ডে ন্যাশনাল হেলথ সারভিস থেকে একটি লিফলেট প্রচার করা হয়েছিলযার স্লোগান ছিল, "দিনে একবার রাগমোচন ডাক্তারদেরকে দূরে রাখে"। এখানে আরও বলা হয়েছিল, "স্বাস্থ্যগত প্রচারে দিনে পাঁচবার ফল ও সবজি খেতে বলা হয়, সপ্তাহে তিনবার ত্রিশ মিনিট করে শরীরচর্চা করতে বলা হয়, কিন্তু সপ্তাহে দুইবার যৌনসঙ্গম বা স্বমেহন করতে কেন বলা হয় না?" এই লিফলেটটি পিতামাতা, শিক্ষক ও তরুণ কর্মীদেরকে দেয়া হয়, ও সেইসাথে উচ্চ শ্রেণীর শিক্ষার্হীদেরকে উপভোগ্য যৌনতার উপকারিতা জানানোর জন্য যৌনশিক্ষার হালনাগাদ করতে বলা হয়। এই লিফলেটের লেখকগণ বলেছিলেন, অনেক দিন ধরেই বিশেষজ্ঞগণ "নিরাপদ যৌনতা" ও প্রতিশ্রুতিবদ্ধ সম্পর্ক এর প্রয়োজনীয়তার দিকে মনোনিবেশ করেছিলেন, যেখানে তারা মূল কারণকেই অবহেলা করে এসেছেন যা হল মানুষ যৌনক্রিয়ায় অংশগ্রহণ করে। এই লিফলেটের শিরোনাম ছিল "Pleasure"। এর লেখকদের একজন বলেছিলেন, "টিনেজ যৌনতার পরিবর্তে এটি তরুণ তরুণিদেরকে কুমারীত্ব হারাতে দেরি করতে উৎসাহিত করতে পারত, যতক্ষণ না পর্যন্ত তারা নিশ্চিন্ত না হত যে তারা এই অভিজ্ঞতাটি উপভোগ করবে।"[86][87] ২০০৯ সালে স্পেইনের এক্সত্রেমাদুরা অঞ্চলে একটি কর্মসূচীর সূচনা করা হয় যেখানে ১৪ থেকে ১৭ বছরের কিশোর কিশোরীদেরকে "যৌন আত্ম-আবিষ্কার এবং আত্ম-সন্তুষ্টির আবিষ্কারকে" উৎসাহিত করা হয়। ১৪,০০০ ইউরো এর এই অভিযানে লিফলেট, ফ্লাইয়ার ও একটি "ফ্যানজিন" এর ব্যবহার ছিল, এবং সেই সাথে তরুণদের জন্য কর্মশালার ব্যবস্থাও ছিল যেখানে তারা স্বমেহনের উপায় সম্পর্কিত নির্দেশনাবলি এবং নিরোধের ও আত্ম মর্যাদা রক্ষার জন্য বিভিন্ন উপদেশ দেয়া হয়। এই উদ্যোগের স্লোগান ছিল, "তোমার নিজেদের হাতেই আছে সন্তুষ্টি" ("Pleasure is in your own hands")। এই স্লোগানটি স্থানীয় দক্ষিণপন্থী রাজনীতিবিদদেরকে রাগিয়ে দেয় এবং গতানুগতিক রোমান ক্যাথলিক মতাদর্শের জন্য হুমকিস্বরূপ ছিল। পাশের অঞ্চল আন্দালুসিয়া এর কর্তৃপক্ষ এরকম আরেকটি কর্মসূচী পালনের আগ্রহ প্রকাশ করে।[88] Palliative care nursing: quality care to the end of life নামক পাঠ্যপুস্তকে বলা হয়, "মৃত্যুসহ্যায় থাকা ব্যক্তি এবং সাধারণ ব্যক্তিদের মধ্যে স্বমেহন অভ্যাস নিয়ে কোন পার্থক্য থাকে না। যেসকল সেবিকা উপশমক যত্নের সাথে জড়িত (Palliative care practitioners) তাদেরকে রোগীদেরকে নিয়মিতভাবে জিজ্ঞেস করা উচিৎ যে, তাদের স্বমেহন সক্ষমতায় কোন কিছু বাঁধাদান করছে কিনা, এবং যদি কোন সমস্যা পাওয়া যায় তাহলে তাদেরকে রোগীর সেই সমস্যার উপশম করতে হবে।"[89] অন্যান্য প্রাণীদের মধ্যে বিস্তৃত পরিসরের প্রাণীর মধ্যে স্বমেহনের আচরণ লক্ক্য করা গেছে। কিছু কিছু প্রাণীকে স্বমেহনের জন্য সরঞ্জাম তৈরি করেও লক্ষ্য করা গেছে।[90] আরও দেখুন যৌন আসক্তি পর্নোগ্রাফি আসক্তি যৌনাচার বিষয়ে ইসলাম লিঙ্গত্বক লিঙ্গত্বক পুনঃস্থাপন তথ্যসূত্র বহিঃসংযোগ , নিউ সায়েন্টিস্ট, ১৬ জুলাই, ২০০৩। , নিউ সায়েন্টিস্ট, এপ্রিল, ২০০৯। পুরুষের হস্তমৈথুনের জন্য একটি শিক্ষামূলক ওয়েবসাইট। বিষয়শ্রেণী:যৌনতা বিষয়শ্রেণী:যৌনকর্ম বিষয়শ্রেণী:যৌনবিকৃতি বিষয়শ্রেণী:অভ্যাস	https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%AE%E0%A7%88%E0%A6%A5%E0%A7%81%E0%A6%A8
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 3016, 6346, 7125, 7962, 8754, 11096, 12331, 14013, 15380, 16374, 17275, 18578, 20265, 21429, 23163, 23934, 25611, 27655, 29218, 31519, 33019, 34738, 35386, 36263, 42061, 43296, 44314, 45085, 45288, 45345 ], "plaintext_end_byte": [ 2952, 6323, 7080, 7961, 8753, 11094, 12330, 14012, 15379, 16332, 17274, 18577, 20219, 21428, 23162, 23876, 25610, 27654, 29217, 31518, 33018, 34737, 35314, 36212, 42002, 43216, 44285, 44894, 45250, 45340, 46598 ] }	1992 నాటికి ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రి ఎవరు?	నందమూరి తారక రామారావు	telugu	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	తెలుగువారు “అన్నగారు” అని అభిమానంతో పిలుచుకొనే నందమూరి తారక రామారావు (మే 28, 1923 - జనవరి 18, 1996) ఒక గొప్ప నటుడు, ప్రజానాయకుడు. తన పేరులోని పదాల మొదటి ఇంగ్లీషు అక్షరాలైన ఎన్.టి.ఆర్, ఎన్.టి.రామారావుగా కూడా ప్రసిద్ధుడైన ఆయన, తెలుగు, తమిళం మరియు హిందీ భాషలలో కలిపి దాదాపు 400 చిత్రాలలో నటించారు. తన ప్రతిభను కేవలం నటనకే పరిమితం చేయకుండా పలు చిత్రాలను నిర్మించి, మరెన్నో చిత్రాలకు దర్శకత్వం కూడా వహించాడు. విశ్వ విఖ్యాత నటసార్వభౌముడు</b>గా బిరుదాంకితుడైన ఆయన, అనేక పౌరాణిక, జానపద, సాంఘిక చిత్రాలలో వైవిధ్యభరితమైన పాత్రలెన్నో పోషించి మెప్పించడమేగాక, రాముడు, కృష్ణుడు వంటి పౌరాణిక పాత్రలతో తెలుగు వారి హృదయాలలో శాశ్వతంగా,ఆరాధ్య దైవంగా నిలచిపోయాడు. తన 44 ఏళ్ళ సినిమా జీవితంలో ఎన్.టి.ఆర్ 13 చారిత్రకాలు, 55 జానపద, 186 సాంఘిక మరియు 44 పౌరాణిక చిత్రాలు చేసారు. రామారావు 1982 మార్చి 29న తెలుగుదేశం పేరుతో ఒక రాజకీయ పార్టీని స్థాపించి రాజకీయ రంగప్రవేశం చేసాడు. పార్టీని స్థాపించి కేవలం 9 నెలల్లోనే ఆంధ్ర ప్రదేశ్లో కాంగ్రెస్ పార్టీ ఏకచ్ఛత్రాధిపత్యానికి తెరదించుతూ అధికారాన్ని కైవసం చేసుకున్నాడు. ఆ తరువాత మూడు దఫాలుగా దాదాపు 8 సంవత్సరాల పాటు ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేసి, అప్పటి వరకు అత్యధిక కాలం పనిచేసిన ముఖ్యమంత్రిగా నిలచాడు.[1] బాల్యము, విద్యాభ్యాసము నందమూరి తారక రామారావు 1923, మే 28 వ తేదీన, సాయంత్రం 4:32కి ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని కృష్ణా జిల్లా, పామర్రు మండలంలోని, నిమ్మకూరు గ్రామంలో లక్ష్మయ్య, వెంకట రామమ్మ దంపతులకు జన్మించాడు. మొదట కృష్ణ అని పేరుపెట్టాలని తల్లి అనుకున్నప్పటికీ, మేనమామ తారక రాముడయితే బాగుంటుంది అని చెప్పడంతో ఆ పేరే పెట్టారు. తరువాత అది కాస్తా తారక రామారావుగా మారింది. పాఠశాల విద్య విజయవాడ మునిసిపలు ఉన్నత పాఠశాలలో చదివాడు. తరువాత విజయవాడ ఎస్.ఆర్.ఆర్. కాలేజీలో చేరాడు. ఇక్కడ విశ్వనాథ సత్యనారాయణ తెలుగు విభాగానికి అధిపతి. ఒకసారి రామారావును ఒక నాటకములో ఆడవేషం వేయమన్నాడు. అయితే రామారావు తన మీసాలు తీయటానికి 'ససేమిరా' అన్నాడు. మీసాలతోటే నటించడం వలన ఆయనకు "మీసాల నాగమ్మ" అనే పేరు తగిలించారు. 1942 మే నెలలో 20 ఏళ్ళ వయసులో మేనమామ కుమార్తె అయిన బసవ రామతారకాన్ని పెళ్ళి చేసుకున్నాడు. వివాహో విద్యానాశాయ అన్నట్లు పెళ్ళయిన తరువాత పరీక్షల్లో రెండుసార్లు తప్పాడు. తర్వాత గుంటూరు ఆంధ్రా క్రిస్టియన్ కళాశాలలో చేరాడు. అక్కడకూడా నాటక సంఘాల కార్యకలాపాలలో చురుకుగా పాల్గొనేవాడు. ఆ సమయంలోనే నేషనల్ ఆర్ట్ థియేటర్ గ్రూప్ (NAT) అనే నాటక సంస్థను స్థాపించి కొంగర జగ్గయ్య, ముక్కామల, నాగభూషణం, కె.వి.ఎస్.శర్మ తదితరులతో చేసిన పాపం వంటి ఎన్నో నాటకాలు ఆడాడు. తర్వాతి కాలంలో ఈ సంస్థ కొన్ని చిత్రాలను కూడా నిర్మించింది. ఎన్టీఆర్ మంచి చిత్రకారుడు కూడా. రాష్ట్రవ్యాప్త చిత్రలేఖన పోటీలలో ఆయనకు బహుమతి కూడా కుటుంబం తారక రామారావు, బసవతారకం దంపతులకు 11 మంది సంతానం. పదకొండు మందిలో ఏడుగురు కుమారులు, నలుగురు కుమార్తెలు. జయకృష్ణ, సాయికృష్ణ. హరికృష్ణ, మోహనకృష్ణ, బాలకృష్ణ, రామకృష్ణ, జయశంకర్ కృష్ణ కుమారులు కాగా; లోకేశ్వరి, దగ్గుబాటి పురంధరేశ్వరి, నారా భువనేశ్వరి, కంటమనేని ఉమామహేశ్వరి కుమార్తెలు. చలనచిత్ర జీవితం రామారావు గారు కాలేజీలో విద్యాభ్యాసం చేస్తున్నప్పుడు వారి ఆస్తి మొత్తం ఏవో కొన్నికారణాల వల్ల హరించుకుపోయింది. అప్పుడు యుక్తవయసులో ఉన్న రామారావు జీవనం కోసం అనేక పనులు చేసాడు. కొన్ని రోజులు పాల వ్యాపారం, తరువాత కిరాణా కొట్టు, ఆపై ఒక ముద్రణాలయాన్ని కూడా నడిపాడు. ఆర్థిక ఇబ్బందులు ఉన్నప్పటికీ అప్పు చేసేవాడు కాదు. రామారావు 1947లో పట్టభద్రుడయ్యాడు. తదనంతరం ఆయన మద్రాసు సర్వీసు కమిషను పరీక్ష రాసాడు. పరీక్ష రాసిన 1100 మంది నుండి ఎంపిక చేసిన ఏడుగురిలో ఒకడుగా నిలిచాడు. అప్పుడు ఆయనకు మంగళగిరిలో సబ్-రిజిస్ట్రారు ఉద్యోగం లభించింది. అయితే సినిమాలలో చేరాలనే ఆశయం కారణంగా ఆ ఉద్యోగంలో మూడు వారాలకంటే ఎక్కువ ఉండలేకపోయాడు. ప్రముఖ నిర్మాత బి.ఏ.సుబ్బారావు ఎన్టీఆర్ ఫొటోను ఎల్వీ ప్రసాదు దగ్గర చూసి, వెంటనే ఆయనను మద్రాసు పిలిపించి పల్లెటూరి పిల్ల సినిమాలో కథానాయకుడిగా ఎంపిక చేసాడు. దీనికి గాను రామారావుకు వెయ్యి నూటపదహార్ల పారితోషికం లభించింది. వెంటనే ఆయన తన సబ్-రిజిస్ట్రారు ఉద్యోగానికి రాజీనామా చేసేసాడు. కానీ సినిమా నిర్మాణం వెంటనే మొదలవలేదు. ఈలోగా మనదేశం అనే సినిమాలో అవకాశం రావడంతో దానిలో నటించాడు. అంచేత ఆయన మొదటిసారి కెమేరా ముందు నటించిన సినిమా మనదేశం అయింది. 1949లో వచ్చిన ఆ సినిమాలో ఆయన ఒక పోలీసు ఇన్స్‌పెక్టర్‌ పాత్ర పోషించాడు. 1950లో పల్లెటూరి పిల్ల విడుదలైంది. అదే సంవత్సరం ఎల్వీ ప్రసాదు షావుకారు కూడా విడుదలైంది. అల్లా నందమూరి తారక రామారావు చలనచిత్ర జీవితం ప్రారంభమైంది. రెండు సినిమాల తరువాత ఎన్టీఆర్ తన నివాసం మద్రాసుకు మార్చివేశాడు. థౌజండ్‌ లైట్స్‌ ప్రాంతంలో ఒక చిన్న గదిని అద్దెకు తీసుకొని అందులో ఉండేవాడు. ఆయనతో పాటు ఆ గదిలో యోగానంద్ (తరువాతి కాలంలో నిర్మాత అయ్యాడు) కూడా ఉండేవాడు. 1951లో కె.వి.రెడ్డి పాతాళభైరవి, దాని తరువాత అదే సంవత్సరం బి.ఎన్‌.రెడ్డి మల్లీశ్వరి, 1952లో ఎల్వీ ప్రసాదు పెళ్ళిచేసి చూడు, ఆ తరువాత వచ్చిన కమలాకర కామేశ్వరరావు చిత్రం చంద్రహారం ఆయనకు నటుడిగా గొప్ప కీర్తిని సంపాదించి పెట్టాయి. ఈ సినిమాలన్నీ విజయావారివే. ప్రతీ సినిమాకు నెలకు 500 రూపాయిలు జీతం మరియు 5000 రూపాయిల పారితోషికమూ ఇచ్చారు. పాతాళభైరవి 10 కేంద్రాలలో 100 రోజులు ఆడింది స్ఫురద్రూపంతో, వెలుగులు విరజిమ్మే నవ్వుతో ఆంధ్రదేశ ప్రజలను ఆకట్టుకుని వారి మనసుల్లో నిలిచిపోయాడు. 1956లో విడుదలైన మాయాబజార్‌లో ఆయన తీసుకున్న 7500 రూపాయల పారితోషికం అపట్లో అత్యధికం అని భావిస్తారు. 1959లో ఏ.వి.యం.ప్రొడక్షన్స్ వారు నిర్మించి, విడుదల చేసిన భూకైలాస్ చిత్రంలో రావణబ్రహ్మ పాత్రకు రామారావు ప్రాణప్రతిష్ఠ చేసాడు. 1960లో విడుదలయిన శ్రీ వెంకటేశ్వర మహాత్మ్యం భారీ విజయం సాధించింది. శ్రీమద్విరాటపర్వములో ఆయన ఐదు పాత్రలు పోషించాడు. ఆ విధంగా 1950లలో ఎన్టీఆర్ ఎంతో ప్రజాదరణ పొందిన నటుడిగా ఎదిగాడు. సంవత్సరానికి 10 సినిమాల చొప్పున నటిస్తూ ఉండేవాడు. 1963లో విడుదలైన లవకుశ అతి పెద్ద విజయాన్ని నమోదు చేసింది. ఎన్టీఆర్ సినిమాల్లోకి వచ్చిన 22 సంవత్సరముల వరకు ఆయన పారితోషికం 4 లేదా 5 అంకెల్లోనే ఉండేది. 1972నుంచి ఆయన పారితోషికం లక్షల్లోకి చేరింది. ఎన్టీఆర్ దర్శకత్వంలో వచ్చిన మొదటి చిత్రం 1961లో విడుదలైన సీతారామ కళ్యాణం. ఈ చిత్రాన్ని తన సోదరుడు త్రివిక్రమరావు ఆధీనంలోని "నేషనల్ ఆర్టు ప్రొడక్షన్సు" పతాకంపై విడుదల చేసాడు. 1977లో విడుదలైన దాన వీర శూర కర్ణలో ఆయన మూడు పాత్రల్లో నటిస్తూ స్వయంగా దర్శకత్వం చేసాడు. 1978లో విడుదలైన శ్రీరామ పట్టాభిషేకం సినిమాకు కూడా ఆయన దర్శకత్వం వహించాడు. ఎన్టీఆర్ నటించిన సాంఘిక చిత్రాలు అడవిరాముడు, యమగోల గొప్ప బాక్సాఫీసు విజయం సాధించాయి. 1991 ఎన్నికల ప్రచారం కోసం ఆయన నటించి, దర్శకత్వం వహించిన బ్రహ్మర్షి విశ్వామిత్ర 1990లో విడుదలైంది. ఎన్టీఆర్ క్రమశిక్షణలో చాలా కచ్చితంగా ఉండేవాడు. గంభీరమైన తన స్వరాన్ని కాపాడుకోవడానికి ప్రతిరోజూ మద్రాసు మెరీనా బీచిలో అభ్యాసం చేసేవాడు. నర్తనశాల సినిమా కోసం ఆయన వెంపటి చినసత్యం దగ్గర కూచిపూడి నేర్చుకున్నాడు. వృత్తిపట్ల ఆయన నిబద్ధత అటువంటిది. కెమెరా ముందు ఎన్టీఆర్ తడబడిన దాఖలాలు లేవని చెబుతూంటారు, ఎందుకంటే ఆయన డైలాగులను ముందుగానే కంఠతా పట్టేసేవాడు. రాజకీయ ప్రవేశం 1978లో ఆంధ్ర ప్రదేశ్‌లో అధికారానికి వచ్చిన కాంగ్రేసు పార్టీ అంతర్గత కుమ్ములాటల వలన అపకీర్తి పాలయ్యింది. తరచూ ముఖ్యమంత్రులు మారుతూ ఉండేవారు. ఐదు సంవత్సరాల కాలంలో నలుగురు ముఖ్యమంత్రులు మారారు. ముఖ్యమంత్రిని ఢిల్లీలో నిర్ణయించి, రాష్ట్రంలో శాసనసభ్యులచేత నామకార్థం ఎన్నిక చేయించేవారు. ఈ పరిస్థితి కారణంగా ప్రభుత్వం అప్రదిష్ట పాలయింది. 1981లో ఊటీలో సర్దార్‌ పాపారాయుడు చిత్రం షూటింగు విరామసమయంలో ఒక విలేఖరి, మీకు ఇంకో 6 నెలల్లో 60 సంవత్సరాలు నిండుతున్నాయి కదా, మరి మీ జీవితానికి సంబంధించి ఏదైనా నిర్ణయం తీసుకుంటున్నారా? ఆని అడిగాడు. దానికి జవాబుగా నేను నిమ్మకూరు అనే చిన్న గ్రామంలో పుట్టాను. తెలుగు ప్రజలు నన్ను ఎంతగానో ఆదరించారు. వారికి నేనెంతో రుణపడి ఉన్నాను. కాబట్టి నా తరువాతి పుట్టిన రోజునుంచి నా వంతుగా ప్రతీనెలలో 15రోజులు తెలుగుప్రజల సేవకోసం కేటాయిస్తాను అని చెప్పాడు. ఆయన చేయబోయే రాజకీయ ప్రయాణానికి అది మొదటి సంకేతం. అప్పటి నుండి ఎన్టీఆర్ తాను నటించవలసిన సినిమాలు త్వరత్వరగా పూర్తి చేసాడు. 1982 మార్చి 21 న హైదరాబాదు వచ్చినప్పుడు అభిమానులు ఆయనకు ఎర్రతివాచీ పరిచి స్వాగతం పలికారు. 1982 మార్చి 29 సాయంత్రము 2:30లకు కొత్త పార్టీ పెడుతున్నట్లు చెప్పాడు. ఆసమయంలోనే తన పార్టీ పేరు తెలుగుదేశంగా నిర్ణయించి, ప్రకటించాడు. పార్టీ ప్రచారానికై తన పాత చెవ్రోలెటు వ్యానును బాగు చేయించి, దానిని ఒక కదిలే వేదికగా తయారు చేయించాడు. దానిపై నుండే ఆయన తన ప్రసంగాలు చేసేవాడు. దానిని ఆయన "చైతన్యరథం" అని అన్నాడు. ఆ రథంపై "తెలుగుదేశం పిలుస్తోంది, రా! కదలి రా!!" అనే నినాదం రాయించాడు. ఆ తరువాతి కాలంలో భారత రాజకీయాల్లో పరుగులెత్తిన ఎన్నో రథాలకు ఈ చైతన్యరథమే స్ఫూర్తి. ప్రచార ప్రభంజనం ఎన్టీఆర్ ప్రజలను చైతన్య పరుస్తూ చైతన్యరథంపై ఆంధ్ర ప్రదేశ్ నలుమూలలకూ ప్రచార యాత్రను సాగించాడు. చైతన్యరథమే ప్రచార వేదికగా, నివాసంగా మారిపోయింది. ఒక శ్రామికుడివలె ఖాకీ దుస్తులు ధరించి, నిరంతరం ప్రయాణిస్తూ, ఉపన్యాసాలిస్తూ ప్రజల హృదయాలను దోచుకున్నాడు. ఆంధ్రుల ఆత్మగౌరవ పరిరక్షణ అనే ఒక ఉద్వేగభరితమైన అంశాన్ని తీసుకుని ప్రజల మనోభావాలను తీవ్రంగా ప్రభావితం చేసాడు. కాంగ్రెసు అధికారాన్ని కూకటివేళ్ళతో పెకలించివేసిన ప్రచార ప్రభంజనమది. ఎన్టీఆర్ ప్రసంగాలు ఉద్వేగభరితంగా, ఉద్రేకపూరితంగా ఉండి, ప్రజలను ఎంతో ఆకట్టుకునేవి. ముఖ్యమంత్రులను తరచూ మార్చడం.., అదీ ఢిల్లీ పెద్దల నిర్ణయం ప్రకారమే తప్ప, శాసనసభ్యుల మాటకు విలువ లేకపోవడం వంటి వాటిని లక్ష్యంగా చేసుకుని తన ప్రసంగాలను మలచుకున్నాడు. కాంగ్రెసు నాయకులు కుక్కమూతి పిందెలనీ, కొజ్జాలనీ, దగాకోరులనీ, దగుల్బాజీలని, అధిష్టానం చేతిలో కీలుబొమ్మలనీ తీవ్రపదజాలంతో విమర్శించాడు. కాంగ్రెసు పార్టీ కారణంగా తెలుగువారి ఆత్మగౌరవం దెబ్బతిన్నదనీ, దాన్ని ఢిల్లీలో తాకట్టు పెట్టారనీ విమర్శిస్తూ, ఆ ఆత్మగౌరవ పునరుద్ధరణకే తాను రాజకీయాల్లోకి వచ్చానని చెప్పాడు. కాంగ్రెసు నిర్వాకానికి అప్పటికే విసుగు చెందిన, ప్రజలు ఆయన నినాదం పట్ల ఆకర్షితులయ్యారు. 1983 జనవరి 7 న మధ్యాహ్నం ఎన్నికల ఫలితాలను ప్రకటించారు. తెలుగుదేశం 199, కాంగ్రెసు 60, సిపిఐ 4, సిపిఎం 5, బిజెపి 3 సీట్లు గెలుచుకున్నాయి. 97 ఎళ్ళ సుదీర్ఘ చరిత్ర ఉన్న కాంగ్రెసు పార్టీ 9 నెలల తెలుగుదేశం పార్టీ చేతుల్లో ఓడిపోయింది. ఆయన విజయానికి అప్పటి దినపత్రికలు - ఎంతో తోడ్పడ్డాయి. రాజకీయ ఉత్థాన పతనాలు 1970లలో ఎదుర్కొన్న చిన్నపాటి ఒడిదొడుకులు తప్పించి, ఎన్టీఆర్ సినిమా జీవితం విజయవంతంగా, అప్రతిహతంగా సాగిపోయింది. అయితే ఆయన రాజకీయ జీవితం అలా -నల్లేరుపై నడకలా సాగలేదు. అద్భుతమైన విజయాలకూ, అవమానకరమైన అపజయాలకూ మధ్య తూగుటూయలలా సాగింది. ఎన్నికల ప్రచారసమయంలో ఎన్టీఆర్ కాంగ్రెసు నాయకులపై చేసిన ఆరోపణల కారణంగానూ, ఎన్నికల్లో తెలుగుదేశం చేతిలో కాంగ్రెసు పొందిన దారుణ పరాభవం వల్లనూ, ఆ రెండు పార్టీల మధ్య వైరి భావం పెరిగింది. రాజకీయపార్టీల మధ్య ఉండే ప్రత్యర్థి భావన కాక శతృత్వ భావన నెలకొంది.ఇది తెలుగుదేశం పాలిత ఆంధ్ర ప్రదేశ్ కు కాంగ్రెసు పాలిత కేంద్రానికీ మధ్య వివాదంగా మారే వరకు వెళ్ళింది. కేంద్రం మిథ్య అనేంతవరకు ఎన్టీఆర్ వెళ్ళాడు. 1983 శాసనసభ ఎన్నికల్లో ఆయన సాధించిన అపూర్వ విజయం ఆయన రాజకీయ జీవితంలో అత్యున్నత ఘట్టం. అధికారం చేపట్టిన తరువాత, అనేక వివాదాస్పద నిర్ణయాలు తీసుకున్నాడు. ప్రభుత్వోద్యోగుల పదవీ విరమణ తగ్గింపు వీటిలో ప్రధానమైనది. ఈ నిర్ణయాల కారణంగా చాలా వేగంగా ప్రజాభిమానం కోల్పోసాగాడు. 1984 ఆగష్టు 16 న నాదెండ్ల భాస్కరరావు, అప్పటి గవర్నరు రాంలాల్, ప్రధానమంత్రి ఇందిరా గాంధీల లోపాయికారీ సహకారంతో రామారావును అధికారం నుండి తొలగించి, తాను దొడ్డిదారిన గద్దెనెక్కడంతో తిరిగి రామారావు ప్రజల్లోకి వెళ్ళాడు. జరిగిన అన్యాయాన్ని ఎలుగెత్తి చాటాడు. ఈ ప్రజాస్వామ్య పునరుద్ధరణ ఉద్యమం</i>లో మిత్రపక్షాలు ఆయనకు ఎంతో సహాయం చేసాయి. ఫలితంగా సెప్టెంబర్ 16 న రామారావును తిరిగి ముఖ్యమంత్రిగా ప్రతిష్ఠించడం కేంద్రప్రభుత్వానికి తప్పింది కాదు. నెలరోజుల్లోనే, ఆయన ప్రభ తిరిగి శిఖరాగ్రానికి చేరిన సందర్భమిది. ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లో మొదటి కాంగ్రేసేతర ముఖ్యమంత్రిగా ప్రమాణస్వీకారం చేసిన తరువాత ఆయన ఎన్నో కార్యక్రమాలు చేపట్టాడు. 1984లో సినిమారంగంలో "స్లాబ్ విధానము"ను అమలుపరిచాడు. ప్రభుత్వానికి ఖర్చు తప్ప ఎందుకూ పనికిరాదని శాసనమండలిని రద్దు చేసాడు (1985 జూన్ 1 న అధికారికంగా మండలి రద్దయింది). హైదరాబాదు లోని హుస్సేన్‌సాగర్ కట్టపై (ట్యాంకుబండ్ నందు) సుప్రసిద్ధులైన తెలుగువారి విగ్రహాలు నెలకొల్పాడు. నాదెండ్ల కుట్ర కారణంగా శాసనసభలో తనకు తగ్గిన ఆధిక్యతను తిరిగి సంపాదించే ఉద్దేశంతో మార్చి 1985లో ప్రజలతీర్పు కోరుతూ మధ్యంతర ఎన్నికలకు వెళ్ళాడు. ఆ ఎన్నికలలో 202 స్థానాల్లో గెలిచి తిరిగి అధికారంలోకి వచ్చాడు. 1985-89 మధ్య కాలంలో తన ఏకస్వామ్యపాలన వలన ఎన్టీఆర్ ఎంతో అప్రదిష్ట పాలయ్యాడు. పార్టీలోను, ప్రభుత్వంలోను అన్నీ తానే అయి నడిపించాడు. ప్రజల్లో నిరసన భావం కలగడానికి ఇది ప్రధాన కారణమైంది. 1989లో ఎన్నికలకు కొద్ది నెలల ముందు మొత్తం మంత్రివర్గాన్ని ఏకపక్షంగా రద్దుపరచి కొత్త మంత్రుల్ని తీసుకున్నాడు. ఈ కాలంలో జరిగిన కొన్ని కులఘర్షణలు కూడా ప్రభుత్వ ప్రతిష్ఠను దెబ్బతీసాయి. 1989 ఎన్నికల్లో ఇది తీవ్ర ప్రభావం చూపింది. కాంగ్రెసు తెలుగుదేశాన్ని చిత్తుగా ఓడించి తిరిగి అధికారానికి వచ్చింది. ఎన్నికల్లో ఓడిపోయినా భారత దేశంలోని ప్రాంతీయ పార్టీలన్నిటినీ, కమ్యూనిస్టులతో కలిపి కాంగ్రేసుకు ప్రత్యామ్నాయంగా నేషనల్ ఫ్రంట్ అనే ఒక సంకీర్ణాన్ని ఏర్పాటు చేయటంలో ఎన్టీఆర్ విజయం సాధించాడు. 1991లో నంద్యాల లోక్‌సభ ఉప ఎన్నికలలో కాంగ్రెసు తరపున అభ్యర్థిగా అప్పటి ప్రధానమంత్రి పి.వి.నరసింహారావు నిలబడగా, ప్రధానమంత్రి అయిన ఒక తెలుగువాడికి గౌరవ సూచకంగా ఎన్టీఆర్ ఎవరినీ పోటీగా నిలబెట్టలేదు. 1989-94 మధ్యకాలం ఎన్టీఆర్ రాజకీయ చరిత్రలో అత్యంత నిమ్నదశగా చెప్పవచ్చు. ప్రతిపక్ష నాయకుడిగా శాసనసభలో అధికార కాంగ్రెసు పార్టీచేతిలో అవమానాలు పొందాడు. శాసనసభలో అధికార, ప్రతిపక్ష పార్టీల మధ్య ఘర్షణ ఏస్థాయిలో ఉండేదంటే - ఈ కాలంలో ప్రతిపక్ష తెలుగుదేశం పార్టీ సభ్యులను 9 సార్లు సభనుండి బహిష్కరించారు. ఈ కాలంలో నాలుగు సినిమాలలో నటించాడు కూడా. తన జీవితకథ రాస్తున్న లక్ష్మీపార్వతిని 1993 సెప్టెంబరులో పెళ్ళి చేసుకున్నాడు. రామారావు వ్యక్తిగత జీవితంలో ఇదో కీలకమైన మలుపు. ఆయన వ్యక్తిగత జీవితం, కుటుంబ సభ్యులతో ఆయన సంబంధాలపై ఈ పెళ్ళి కారణంగా నీడలు కమ్ముకున్నట్లు కనిపించాయి. 1994లో కిలో బియ్యం రెండు రూపాయలు, సంపూర్ణ మధ్య నిషేధం, వంటి హామీలతో, మునుపెన్నడూ ఏపార్టీ కూడా సాధించనన్ని స్థానాలు గెలిచి మళ్ళీ అధికారంలోకి వచ్చాడు. ప్రభుత్వ ఖజానాకు ఎంత భారంపడినా కూడా ఎన్టీఆర్ తన హామీలను అమలుపరిచాడు. అయితే ఆయన రెండవ భార్య లక్ష్మీపార్వతి పార్టీ, ప్రభుత్వ విషయాలలో విపరీతంగా కలుగజేసుకోవటం వలన ఆయన చాలా సమస్యలు ఎదుర్కొనవలసి వచ్చింది. పార్టీలో ప్రముఖులు అభద్రతా భావాన్ని ఎదుర్కొన్నారు. పార్టీలో ముదిరిన సంక్షోభానికి పరాకాష్ఠగా ఆయన అల్లుడు, ఆనాటి మంత్రీ అయిన నారా చంద్రబాబునాయుడు తిరుగుబాటు చేసాడు. అంతటితో ఎన్టీఆర్ రాజకీయ జీవితం ముగిసినట్లయింది. అనతికాలంలోనే, 1996 జనవరి 18న 73 సంవత్సరాల వయసులో గుండెపోటుతో ఎన్టీఆర్ మరణించాడు. ముప్పైమూడేళ్ళ తెర జీవితంలోను, పదమూడేళ్ళ రాజకీయ జీవితంలోను నాయకుడిగా వెలిగిన ఎన్టీఆర్ చిరస్మరణీయుడు. ఆయన మరణించినపుడు ఈనాడు పత్రికలో శ్రీధర్ వేసిన [2] ప్రజల హృదయాల్లో ఎన్టీఆర్ పట్ల ఉన్న అభిమానానికి అద్దం పడుతుంది. ఎన్టీఆర్ జాతీయ పురస్కారం ఎన్టీఆర్ పేరిట సినిమా ప్రముఖులకు జీవిత కాలంలో చేసిన సేవకు గుర్తింపుగా ఎన్టీఆర్ జాతీయ పురస్కారాన్ని ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ప్రభుత్వం 1996 లో నెలకొల్పింది. 2002 వరకు ఇస్తూ వచ్చిన ఈ అవార్డును ప్రభుత్వం తరువాత నిలిపివేసింది. ఎన్టీఆర్ వర్ధంతి సందర్భంగా 2006 జనవరి 18 న ఈ పురస్కారాన్ని పునరుద్ధరించాలని ప్రభుత్వం నిర్ణయించింది. ఎన్టీఆర్ విశిష్టత సిసలైన ప్రజానాయకుడు ఎన్టీఆర్‌. ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లో, ఆయన సమకాలికుల్లో ఆయనంతటి ప్రజానాయకుడు మరొకరు లేరు. వటవృక్షంలాంటి కాంగ్రెసు పార్టీకి ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లో దీటైన ప్రత్యామ్నాయాన్ని నిలబెట్టిన గొప్పదనం పూర్తిగా ఎన్టీఆర్‌దే. పట్టుదలకూ, క్రమశిక్షణకు మారుపేరైన వ్యక్తి ఆయన. ఈ కారణాలవల్లనే కాంగ్రెసు పార్టీని ఎదుర్కొని స్థిరమైన ప్రభుత్వాన్నీ, ప్రభావవంతమైన ప్రతిపక్షాన్ని రాష్ట్ర ప్రజలకు ఇవ్వగలిగారు. తెలుగుజాతికీ, తెలుగుభాషకూ దేశవ్యాప్తంగా గుర్తింపు తెచ్చిన వ్యక్తి ఎన్టీఆర్. స్త్రీలకు ఆస్తిలో వాటా ఉండాలని చట్టం తెచ్చిన ఘనత రామారావుదే. బలహీన వర్గాలకు లక్షలాదిగా ఇళ్ళు కట్టించిన గొప్పతనం ఆయనకు దక్కింది. రెండు రూపాయలకే కిలో బియ్యం వాగ్దానం చేసి, ఎన్నో ఆర్థిక ఇబ్బందులకు ఓర్చి, తన వాగ్దానాన్ని నిలబెట్టుకున్నారు. తెలుగుగంగ ప్రాజెక్టులో పట్టుబట్టి రాయలసీమ సాగునీటి అంశాన్ని చేర్చిన ఘనత కూడా ఎన్టీఆర్‌దే. దేశంలో ప్రధాన ప్రతిపక్షాలను ఒకతాటిపైకి తెచ్చిన నేత ఆయన. ఎందరో కొత్తవారిని, బాగా చదువుకున్నవారిని రాజకీయాలకు పరిచయం చేసి, ఒంటిచేత్తో వారిని గెలిపించిన ప్రజానాయకుడు ఆయన. దేవేందర్ గౌడ్, కె.చంద్రశేఖరరావు మొదలైన నేతలు ఆయన పరిచయం చేసినవారే. “నక్సలైట్లు కూడా దేశభక్తులే బ్రదర్” అంటూ సమర్థించటం ఒక విశేషం. మదరాసులో ఆయన వుండగా తిరుపతి వెళ్ళిన తెలుగు యాత్రీకులు మొక్కుబడిగా మదరాసు వెళ్ళి ఆయనను దర్శించుకుని వచ్చేవారు. కొన్ని సాహసోపేత నిర్ణయాలు: మహిళలకు ఆస్తి హక్కు, వెనుకబడినకులాల వారికి రిజర్వేషన్లు, పురోహితులుగా ఎవరైనా ఉండవచ్చుననే అంశం రామారావుగారికి బాబాల, మాతల పిచ్చి లేదు. దేవునిపట్ల భక్తి ఉంది. బుద్ధునిపట్ల అపార గౌరవమున్నది. ముఖ్యమంత్రి కాగానే సుప్రసిద్ధ జర్నలిస్టు, ఎడిటర్ నార్ల వెంకటేశ్వరరావు గారిని సాంస్కృతిక సలహాదారుగా వేసుకున్నారు. రామారావూ గారి నాయకత్వన జరిగిన కర్యక్రమాల జాబిత: ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో కాంగ్రెస్ పార్టీ అప్పటిదాకా రెడ్డి కులం వారికి మాత్రమే అన్ని రాజకీయ పదవులను కట్టబెట్టడంతో,ఎన్టీఆర్‌ మిగతా కులముల వారికి ఆశాకిరణం లాగ కనిపించారు ఎన్టీఆర్‌ మొట్ట మొదటి సారిగా అన్ని కులముల వారికి ముఖ్యంగా బడుగు బలహీన వర్గాలవారికి తెలుగుదేశం పార్టీలో ఉన్నత పదవులు కల్పించారు అయన చేసిన కృషి ఫలితంగా ఈనాటికి బడుగు బలహీన వర్గాలు తెలుగుదేశం పార్టీకి అండగా ఉన్నారు. తెలంగాణాలో బడుగు బలహీనవర్గాలని పట్టి పీడుస్తున్న పటేల్ పట్వారి వ్యవస్థ లని రద్దు చేసి తెలంగాణాలోని బడుగు బలహీన వర్గాలకి ఆరాధ్యదైవంగా మారినారు. ఎన్టీఆర్ పై విమర్శలు ఏకస్వామ్య పరిపాలన వ్యక్తుల గురించి, రాజకీయ పార్టీల గురించి ఆయన వాడిన భాష రాజకీయాల్లో ఒక కొత్త ఒరవడిని సృష్టించింది. ఇతర పార్టీలు దీన్ని మరింత ముందుకు తీసుకువెళ్ళడంతో రాజకీయనేతలు వాడే భాషా స్థాయి మరింత పడిపోయింది. ఏ ఇతర నేతకూ లభించని ప్రజాదరణ పొందినా కేవలం స్వీయ తప్పిదాల కారణంగా దాన్ని నిలుపుకోలేకపోయారు. ఆయన పాలనా కాలంలో కులపరమైన ఘర్షణలు జరిగాయి. ఆయనకు ప్రత్యక్ష సంబంధం లేకున్నా, అప్పటి ముఖ్యమంత్రిగా బాధ్యత వహించక తప్పలేదు. సినిమాలు నటుడిగా దర్శకునిగా సీతారామ కళ్యాణం (1961 సినిమా) (1961) గులేబకావళి కథ (1962) శ్రీకృష్ణ పాండవీయం (1966) వరకట్నం (1969) తల్లా పెళ్ళామా (1970) తాతమ్మకల (1974) దానవీరశూరకర్ణ (1977) చాణక్య చంద్రగుప్త (1977) అక్బర్ సలీమ్ అనార్కలి (1978) శ్రీరామ పట్టాభిషేకం (1978) శ్రీమద్విరాటపర్వం (1979) శ్రీ తిరుపతి వెంకటేశ్వర కల్యాణం (1979) చండశాసనుడు (1983) శ్రీమద్విరాట్ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి చరిత్ర (1984) బ్రహ్మర్షి విశ్వామిత్ర (1991) సామ్రాట్ అశోక్ (1992) నిర్మాతగా సామ్రాట్ అశోక్ (1992)]] శ్రీనాథ కవిసార్వభౌమ (1993)]] దానవీరశూరకర్ణ (1977)]] శ్రీమద్విరాటపర్వం (1979) శ్రీ తిరుపతి వెంకటేశ్వర కల్యాణం (1979) చండశాసనుడు (1983) శ్రీమద్విరాట్ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి చరిత్ర (1984) బ్రహ్మర్షి విశ్వామిత్ర (1991) రచయితగా ప్రచురణలు పుస్తకాలు వంశవృక్షం మూలాలు, వనరులు ఇవికూడా చూడండి తెలుగుదేశం పార్టీ చంద్రబాబు నాయుడు బాలకృష్ణ లక్ష్మీ పార్వతి బయటి లింకులు ఎన్.టి.ఆర్ గురించి: వర్గం:సుప్రసిద్ధ ఆంధ్రులు వర్గం:ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రులు వర్గం:తెలుగు సినిమా నటులు వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు వర్గం:1923 జననాలు వర్గం:1996 మరణాలు వర్గం:పద్మశ్రీ పురస్కార గ్రహీతలు వర్గం:కృష్ణా జిల్లా ప్రముఖులు వర్గం:రాజకీయాలలో సినీనటులు వర్గం:తెలుగుదేశం పార్టీ వర్గం:తెలుగుదేశం పార్టీ అధ్యక్షులు వర్గం:ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాజకీయ నాయకులు వర్గం:తెలుగు సినిమా దర్శకులు వర్గం:తెలుగు సినిమా నిర్మాతలు వర్గం:తెలుగు కళాకారులు వర్గం:కోస్తాంధ్ర ప్రముఖులు వర్గం:ఆంధ్ర కళాకారులు	https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A8%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B0%AE%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B0%BF%20%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%95%20%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B5%E0%B1%81
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 284, 1884, 2684, 3529, 3829, 4819, 5368, 6142, 7291, 8352, 9683, 10297, 10491, 11902, 12533, 13325, 14380, 15732, 16148, 17489, 18239, 19387, 20784, 21362, 22330, 23875, 25210, 25776, 26749, 27767, 28456, 29168, 30400, 31019, 31485, 33288, 34039, 35484, 36133, 36941, 37711, 38583, 39014, 39420, 39964, 41794, 41899 ], "plaintext_end_byte": [ 283, 1883, 2683, 3515, 3828, 4818, 5367, 6101, 7290, 8351, 9682, 10296, 10446, 11901, 12532, 13324, 14307, 15731, 16147, 17488, 18238, 19345, 20783, 21328, 22329, 23874, 25197, 25775, 26707, 27766, 28455, 29167, 30399, 31018, 31445, 33287, 34038, 35483, 36132, 36912, 37710, 38582, 39013, 39419, 39913, 41765, 41886, 46079 ] }	بمائا تم الحكم على الممثل وليام هنري كوسبي ؟	بيل كوسبي	arabic	{ "passage_answer_candidate_index": [ 34 ], "minimal_answers_start_byte": [ 31024 ], "minimal_answers_end_byte": [ 31112 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	وليام هنري كوسبي جونيور (/ˈkɒzbi/) (من مواليد 12 يوليو 1937) هو ستاند أب كوميدي وممثل وموسيقي ومؤلف أمريكي سابق أدين بجرائم جنسية ونزيل في سجن بنسلفانيا الإصلاحي. بدأ بيل كوسبي مسيرته الفنية ككوميدي احتياطي في جائع أنا في سان فرانسيسكو خلال الستينيات. ثم قام بدور البطولة في المسلسل التلفزيوني "أنا جاسوس" يليه المسرحية الهزلية الخاصة به "عرض بيل كوسبي" الذي استمر لمدة موسمين من عام 1969 إلى عام 1971. وفي عام 1972 استخدم شخصية "ألبرت السمين" التي تم تطويرها خلال عروض ستاند أب كوميدي الروتينية وشخصية كوسبي المبتكرة من خلال المسلسل التلفزيوني الكوميدي ألبرت السمين وأطفال كوسبي الذي استمر حتى عام 1985 مع التركيز على مجموعة من الأصدقاء الشباب الذين نشأوا في منطقة حضرية. طوال سبعينيات القرن الماضي تألق كوسبي في حوالي ستة أفلام وأحيانًا عاد إلى السينما لاحقًا في مسيرته المهنية. التحق بجامعة تمبل في الستينيات وحصل على البكالوريوس عام 1971. وفي عام 1973 حصل على درجة الماجستير من جامعة ماساتشوستس في أمهرست وحصل على درجة الدكتوراه في التعليم عام 1976 من جامعة يوماس أيضًا. ناقش أطروحته استخدام ألبرت السمين وأطفال كوسبي كأداة تعليمية في المدارس الابتدائية. بداية من ثمانينيات القرن العشرين أنتج كوسبي وأنشأ المسلسل التلفزيوني "عرض كوسبي" الذي تم بثه من عام 1984 حتى عام 1992 وتم تصنيفه كأفضل مسلسل في أمريكا من عام 1984 حتى عام 1989. سلط الضوء على تجارب ونمو عائلة أمريكية أفريقية. أنتج كوسبي المسلسل الهزلي "عالم مختلف" الذي تم بثه من عام 1987 حتى عام 1993. كما لعب دور البطولة في مسلسل أسرار كوسبي من 1994 إلى 1995 وفي المسلسل الهزلي كوسبي من عام 1996 إلى عام 2000 واستضاف برنامج "الأطفال يقولون أشياء مفاجئة" من 1998 إلى 2000. أصيبت المسيرة المهنية لكوسبي وصورته بأضرار بالغة في منتصف عام 2010 بسبب العديد من اتهامات الاعتداء الجنسي والتي يرجع تاريخ أقدمها إلى عقود مضت. واتهمته أكثر من 60 امرأة بالاغتصاب والاعتداء الجنسي بتهريب المخدرات والبطارية الجنسية والاعتداء الجنسي على الأطفال وسوء السلوك الجنسي على الرغم من أن قانون التقادم انتهى في كل الحالات تقريباً. تمت إدانة كوسبي لثلاث تهم من الاعتداء المخل بالشرف في أبريل 2018 وحكم عليه بالسجن من ثلاث إلى عشر سنوات في 25 سبتمبر 2018.[1][2][3] النشأة ولد كوسبي في 12 يوليو 1937[4] في فيلادلفيا، بنسيلفانيا. وهو واحد من أربعة أبناء آنا بيرل (سابقا هايت) الخادمة ووليام هنري كوسبي الأب الطباخ في بحرية الولايات المتحدة.[5][6] كان كوسبي رئيسًا للفصل بالإضافة إلى كابتن فريقي كرة القاعدة وسباقات المضمار والميدان في مدرسة ماري تشانينغ واستر العامة في فيلادلفيا.[7][8] لاحظ المعلمون أنه كان لديه ميل للتهكم بدلاً من الدراسة ووصف نفسه بأنه مهرج الصف.[9] في مدرسة فيتزسيمونز جونيور الثانوية عمل كوسبي في مسرحيات واستمر في التنافس في الألعاب الرياضية. ذهب كوسبي بعدها إلى مدرسة فيلادلفيا الثانوية المركزية وهي مدرسة مغناطيسية ومدرسة أكاديمية صارمة حيث كان يركض ويلعب كرة القاعدة وكرة القدم الأمريكية وكرة السلة.[10] انتقل إلى مدرسة جيرمانتاون الثانوية لكنه فشل في الصف العاشر.[11] في عام 1956[12] انضم كوسبي إلى البحرية وخدم كمجند في مستشفى قوات مشاة البحرية في قاعدة كوانتيكو في فرجينيا. في محطة أرجينتيا البحرية في نيوفندلاند ولابرادور، كندا وفي المركز الطبي البحري الوطني في ولاية ماريلند.[13] كان يعمل في العلاج الطبيعي مع أفراد سلاح البحرية والبحرية الذين أصيبوا خلال الحرب الكورية. حصل كوسبي على دبلوم معادل للشهادة الثانوية من خلال دورات مراسلات[14] وحصل على منحة دراسية ميدانية في جامعة تمبل في عام 1961.[15] في جامعة تمبل درس التعليم البدني بينما كان يتنافس في سباقات المضمار والميدان ويلعب كظهير في فريق كرة القدم الأمريكية في الكلية. بدأ في نادي فيلادلفيا حيث أصبح أكثر إدراكا لقدرته على جعل الناس يضحكون. كان يرفه عن زبائنه بالفكاهة مما تسبب في زيادة البقشيش ثم أخذ موهبته إلى المسرح.[16] مسيرة ستاند أب كوميدي ترك كوسبي جامعة تمبل لمتابعة مسيرته المهنية في الكوميديا. مارس ستاند أب كوميدي في أندية فيلادلفيا ثم في مدينة نيويورك حيث ظهر في مقهى نور الغاز بداية من عام 1961.[17] قدم عروض في مختلف المدن مثل شيكاغو ولاس فيغاس وسان فرانسيسكو وواشنطن العاصمة. في صيف عام 1963 تلقى عرض للظهور في برنامج الليلة على قناة هيئة الإذاعة الوطنية. أدى ذلك إلى إبرام عقد مع شركة تسجيلات وارنر بروس التي أصدرت في عام 1964 أول ظهور له في برنامج بيل كوسبي، وهو زميل مضحك جدا ... صحيح! أول سلسلة من ألبومات الكوميديا.[18] كان ألبومه إلى راسل، أخي، الذي نمت معه رقم واحد في قائمة مجلة سبين "لأربعين ألبومًا كوميديًا كبيرًا في كل العصور" واصفاً إياه بأنه "ستاند أب كوميدي تحفة".[19] في حين أن العديد من المجلات الهزلية في ذلك الوقت كانت تستخدم الحرية المتزايدة في ذلك العقد لاستكشاف المواد المثيرة للجدل والتي كانت في بعض الأحيان بغيضة كان كوسبي يشتهر بذكرياته الرقيقة عن طفولته. تساءل الكثير من الأميركيين عن غياب العرق كموضوع في قصص كوسبي. ومع نمو نجاح كوسبي كان عليه أن يدافع عن اختياره للمواد بانتظام. كما قال: "شخص أبيض يستمع لفعلتي ويضحك ويفكر. نعم هذه هي الطريقة التي أراها أيضًا. حسناً إنه أبيض وأنا زنجي وكلانا يرى الأشياء بنفس الطريقة وهذا يجب أن يعني أننا متشابهون، صحيح، لذلك أنا أفكر بهذه الطريقة لأني أعمل الكثير من أجل علاقات عرقية جيدة كالرجل التالي".[20] في عام 1983 أصدر كوسبي فيلم بيل كوسبي: نفسه. يُنظر إليه على نطاق واسع على أنه "أعظم فيلم كوميدي موسيقي على الإطلاق".[21] قال كوميديون أصغر سنا مثل جيري ساينفيلد أن كوسبي يعتبر مبتكر ممارسة الكوميديا الداعمة بالإضافة إلى أنه الشخص الذي مهد الطريق للكوميديا للدخول إلى المسلسلات التلفزيونية الكوميدية. قال ساينفيلد عن كوسبي: "لقد فتح بابًا لنا جميعًا حتى أن جميع الشبكات اعتبرت حتى أن هذه طريقة لإنشاء شخصية وهي أن تأخذ شخصًا يمكنه حمل الجمهور فقط من خلال وجوده هناك وإخباره لقد ابتكر ذلك حيث ابتكر الفكرة كلها المتمثلة في "اقتباس هزلي" وتطوير برنامج تلفزيوني من شخص ما تراه على خشبة المسرح".[22] كما رأى الممثل الكوميدي لاري ويلمور أيضًا صلة بين بيل كوسبي: نفسه ونجاحه لاحقاً في عرض كوسبي قائلاً: "من الواضح أن الحفل هو القالب الخاص بعرض كوسبي". أجرى كوسبي أول عرض تلفزيوني خاص به في 30 عامًا "بيل كوسبي: بعيدًا عن الانتهاء" في قناة كوميدي سنترال في 23 نوفمبر 2013.[23] تم عرض آخر له في جولة "من بعيد" في مركز كوبي إنيرجي للأداء الفني في أتلانتا، جورجيا يوم 2 مايو 2015.[24] في عام 2014 أصدر كوسبي إصداره الجديد باسم بيل كوسبي 77 على نتفليكس.[25] تم إلغاء إصدار الفيلم بسبب مزاعم عن اعتداء جنسي ضد كوسبي.[26] عُرض آخر أداء له معروف قبل إدانته في نادي لاروز للجاز في فيلادلفيا في 23 يناير 2018.[27] مسيرة التمثيل أنا جاسوس في عام 1965 شارك كوسبي جنبا إلى جنب مع روبرت كولب في مسلسل التجسس أنا جاسوس على هيئة الإذاعة الوطنية. أصبح "أنا جاسوس" أول مسلسل تلفزيوني درامي أسبوعي يقدم أمريكي أفريقي في دور البطولة.[28] في البداية كان المديرون التنفيذيون لكوسبي وهيئة الإذاعة الوطنية قلقين من أن بعض الشركات التابعة قد لا تكون راغبة في عرض المسلسل. في بداية موسم 1965 رفضت أربع محطات العرض. كانوا في جورجيا وفلوريدا وألاباما.[29] تم تصوير المشاهدين بالمناطق الغريبة في المعرض والعلاقات المتجانسة بين النجوم. تصدر المسلسل قائمة الأفضل لهذا الموسم التلفزيوني. حل مسلسل أنا جاسوس من بين أفضل عشرين مسلسل من ناحية المشاهدة في ذلك العام وتم تكريم كوسبي بثلاث جوائز إيمي متتالية للممثل البارز في سلسلة الدراما.[30] عند قبوله جائزة إيمي الثالثة أخبر كوسبي الحضور: "دعوا الرسالة معروفة للمتطرفين والعنصريين بأنهم لا يحسبون!". خلال عرض المسلسل واصل كوسبي القيام بعروض كوميديّة مسجّلة وسجل أربعة ألبومات قياسية لسجلات وارنر بروذرز. كما بدأ في العمل في الغناء حيث سجل ألبوم الحلق الفضي: بيل كوسبي يغني في عام 1967. في يونيو 1968 ذكرت مجلة بيلبورد أن كوسبي رفض عرض تجديد لمدة خمس سنوات بقيمة 3.5 مليون دولار أمريكي وسيترك الغناء لهم في أغسطس من هذا العام لإنتاج ألبوم موسيقي لصالحه.[31] في يوليو 1968 روى كوسبي "التاريخ الأسود: الضائع أو المسروق أو الضالة" وهو برنامج وثائقي على سي بي إس يتناول تمثيل السود في الثقافة الشعبية.[32] كتب آندي روني النص[33] الحاصل على جائزة إيمي لكي يقرأه كوسبي.[34] وقال مايكل إريك دايسون الأستاذ بجامعة جورجتاون أنه كان أحد "الاستثناءات النادرة عندما أخرج كوسبي القفازات والغطاءات لمناقشة العرق في الأماكن العامة مع بصراحة وفطنة".[35] نظرًا لشعبيته وطبيعته المثيرة للجدل تم إعادة بثه بعد شهر من ذلك.[36] تسجيلات تيتراغراماتون وهو قسم من شركة كامبل وسيلفر وكوسبي التي يقع مقرها في لوس أنجلوس أسسها كوسبي ومديره روي سيلفر وصانع الأفلام بروس بوست كامبل أنتجت أفلامًا بالإضافة إلى الألبومات الغنائية بما في ذلك عروض كوسبي التلفزيونية الخاصة ومسلسل الكرتون ألبرت السمين وسلسلة من الصور المتحركة. عينت شركة كامبل وسيلفر وكوسبي أرتّي موغول رئيسًا للعلامة. كانت تيتراغراماتون نشطًة إلى حد ما خلال الفترة ما بين 1968 و 1969 (كان أكثر تعاقد نجاحًا هو التوقيع مع فرقة الروك البريطانية ديب بيربل) ولكن سرعان ما بدأت في تحقيق الخسائر وتوقفت خلال السبعينيات.[37] ألبرت السمين وعرض بيل كوسبي والسبعينات تصغير\|كوسبي في 1969. تابع كوسبي مجموعة متنوعة من المشاريع التلفزيونية الإضافية وظهر كمضيف ضيف عادي في برنامج عرض الليلة ونجم خاص في حفل إن بي سي السنوي. في عام 1969 عاد مع مسلسل آخر في كوميديا الموقف وهو عرض بيل كوسبي الذي استمر لمدة موسمين. وقد لعب كوسبي دور مدرسًا للتربية البدنية في إحدى مدارس لوس أنجلوس الثانوية. على الرغم من النجاح المتواضع من قبل النقاد إلا أن المسلسل احتل المركز الحادي عشر في قائمة أفضل المسلسلات في موسمه الأول. أشاد كوسبي باستعماله لفنانين أميركيين أفريقيين مثل ليليان راندولف ومومز مابلي وريكس إنغرام كشخصيات. وفقا للتعليق على ديفيدي الموسم الأول للعرض فقد كان كوسبي على خلاف مع إن بي سي بسبب رفضه لإدراج تأثير الضحك الصوتي في العرض حيث شعر أن المشاهدين لديهم القدرة على إيجاد الفكاهة لأنفسهم عند مشاهدة برنامج تلفزيوني. بعد إيقاف عرض مسلسل عرض بيل كوسبي استأنف كوسبي تعليمه الرسمي. بدأ العمل في الدراسات العليا في جامعة ماساتشوستس في أمهرست. بالنسبة لبرنامج المناهل على قناة بي بي إس قام كوسبي بتسجيل عدة مقاطع لتدريس مهارات القراءة للأطفال الصغار. عندما كان كوسبي يبلغ من العمر 35 عامًا في عام 1972 حصل على درجة الماجستير من جامعة يوماس أمهرست وعاد أيضًا في وقت الذروة مع سلسلة متنوعة عرض بيل كوسبي الجديد. ومع ذلك استمر هذا العرض فقط لموسم واحد. كان الأكثر نجاحاً كرتون ألبرت السمين وأطفال كوسبي الذي كان يعرض صباح يوم السبت الذي استضافه كوسبي واستند إلى طفولته الخاصة. وقد استمرت هذه السلسلة من عام 1972 حتى عام 1979 وباعتباره عرض ألبرت السمين الجديد في عام 1979 ومغامرات ألبرت السمين وأطفال كوسبي. في عام 1984 كتب كوسبي الأطروحة: "التكامل في وسائل الإعلام المرئية عن طريق ألبرت السمين وأطفال كوسبي في مناهج المدرسة الإبتدائية كمساعدات تعليمية ومركبة لتحقيق تعلم متزايد". كان هذا بمثابة إتمام جزئي لدكتوراه 1976 في التعليم.[17][38] في وقت لاحق منحته جامعة تمبل درجة البكالوريوس على أساس "تجربة الحياة".[39] خلال السبعينيات انضم كوسبي وغيره من الممثلين الأميركيين الأفارقة بمن فيهم سيدني بواتييه إلى بعض الأفلام الكوميدية الناجحة عن أفلام العنف ضد السود في ذلك الزمن مثل ليلة السبت في الجزء العلوي من المدينة في عام 1974 ودعونا نفعل ذلك مرة أخرى في عام 1975 وفي عام 1976 أم وأباريق وسرعة في بطولة راكيل ولش وهارفي كيتل. حول هذا الفيلم الأخير كتب أحد مراجعي روتن توميتوز: "يسرق بيل كوسبي الفيلم بشكل صريح بأدائه المضحك في دور أم". في عام 1976 تألق كوسبي في قطعة من العمل مع بواتييه. وجناح كاليفورنيا وهو عبارة عن مجموعة من أربعة من مسرحيات نيل سيمون. كما استضاف كوس في عام 1976. بالإضافة إلى ذلك قام بإنتاج عرض متنوع لمدة ساعة يضم دمى ورسومات وأرقام موسيقية. خلال هذا الموسم قررت هيئة الإذاعة الأمريكية الاستفادة من هذه المرحلة من مسيرة كوسبي من خلال الانضمام إلى منتجي فات السمين شركاء فيلميشن لإنشاء أفلام الرسوم المتحركة من بطولة كوسبي رحلة عودة أوز من 1964 إلفى 1971. بث في وقت لاحق في ملخصات. كان كوسبي أيضًا منتظمًا في البرامج التلفزيونية العامة للأطفال التي بدأت في السبعينيات واستضاف شرائح "الصفحات المصورة" التي استمرت حتى أوائل الثمانينيات. عرض كوسبي والثمانينات تصغير\|حاز نجمة على ممر الشهرة في هوليوود في عام 1977.[40] أكبر نجاح تلفزيوني لكوسبي جاء في سبتمبر 1984 مع الظهور الأول لعرض كوسبي. شارك كوسبي المدافع عن الفكاهة الموجهة نحو الأسرة في إنتاج المسلسل وعقد السيطرة الإبداعية وشارك نفسه في كل جانب من جوانب الإنتاج. كانت المؤامرات ترتكز في الغالب على أفكار اقترحها كوسبي أثناء وجوده في اجتماعات مع طاقم الكتابة.[41] كان لهذا العرض أوجه متوازية مع حياة عائلة كوسبي الحقيقية: مثل شخصيات كليف وكلير هكسكابل وكان كوسبي وزوجته كاميل متعلمين كلية وناجحين مالياً وكان لديهما خمسة أطفال. في العرض لعب كوسبي دور طبيب التوليد. تم أخذ الكثير من المواد من الحلقة التجريبية والموسم الأول من عرض كوسبي من الفيديو بيل كوسبي: نفسه الذي صدر في عام 1983. كانت السلسلة ناجحة على الفور وحقق تقييمات عالية وبقي ضمن قائمة الأفضل معظم عرضه في مواسمه الثمانية. في عام 1987 حاول كوسبي العودة إلى السينما في الفيلم الساخر الجاسوس ليونارد الجزء 6. على الرغم من أن كوسبي نفسه كان المنتج وكاتب القصة فقد أدرك خلال الإنتاج أن الفيلم لن يحقق ما يريده وندد به علنا محذرا الجماهير من مشاهدته. في وقت لاحق من الثمانينيات عمل كوسبي مستشارًا لمعهد لوس أنجلوس للأفلام الطلابية. التسعينات وعقد 2000 بعد عرض عرض كوسبي في عام 1992 شرع كوسبي في عدد من المشاريع الأخرى والتي شملت إحياء برنامج مسابقات غروتشو ماركس الكلاسيكي راهن على حياتك من 19092 إلى 1993 والفيلم التلفزيوني أنا جاسوس: العودة (1994) وأسرار كوسبي (1994). في منتصف التسعينيات ظهر كمخبر في أفلام الجريمة والدراما بالأبيض والأسود لصالح قناة تيرنر كلاسيك موفيز. ظهر في ثلاثة أفلام أخرى: شبح أبي (1990) رجل النيزك (1993) و جاك (1996). بالإضافة إلى ذلك تمت مقابلته في فيلم 4 فتيات صغيرات (1997) لسبايك لي وهو فيلم وثائقي عن تفجير الكنيسة المعمدانية في شارع 16 الذي وقع عام 1963 في برمنغهام بولاية ألاباما. أيضا في عام 1996 بدأ مسلسل جديد لشبكة سي بي إس كوسبي مرة أخرى حيث شاركه في البطولة فيليشيا رشاد زوجته على الشاشة في عرض كوسبي. شارك كوسبي في إنتاج المسلسل مع كارسي-ويرنر للإنتاج. وقد لعب كوسبي دور "هيلتون لوكاس" الكبير في السن الذي يحاول الحصول على وظيفة جديدة بعد تقليص حجم الموظفين في عمله السابق وفي هذه الأثناء يثير عصبية زوجته. شاركت مادلين خان في دور الشريكة التجارية لرشاد. تم التعاقد مع كوسبي من قبل سي بي إس ليكون المتحدث الرسمي باسم شركة ديجيتو التابعة لقناة دبليو دبليو جاي الافتراضية التي يقع مقرها في ديترويت خلال حملة إعلانية في الفترة من 1995 إلى 1998. كما استضاف كوسبي برنامجًا خاصًا تابعًا ل"سي بي إس" يدعى "الأطفال يقولون أشياء مفاجئة" في 6 فبراير 1995 والذي أعقبه عرض لكامل الموسم "كوسبي" كمضيف من 9 يناير 1998 إلى 23 يونيو 2000.[42] بعد أربعة مواسم تم إلغاء كوسبي. آخر حلقة له تم بثها في 28 أبريل 2000. تم إلغاء برنامج "الأطفال يقولون أشياء مفاجئة" في نفس العام. عرض مسلسل بيل الصغير الموجه للأطفال في مرحلة الروضة الذي ابتكره كوسبي الذي اقتبس جزئيا من طفولته من خلال نشأته في فيلادلفيا لأول مرة على قناة نيكلوديون في عام 1999. جددت الشبكة البرنامج الشعبي في نوفمبر 2000. في عام 2001 شمل جدول أعمال كوسبي نشر كتاب جديد فضلا عن تقديم خطابات في كلية موريس براون[43] وجامعة ولاية أوهايو[44] ومعهد رينسيلير بوليتكنك.[45] وفي تلك السنة أيضًا وقع عقدًا مع شركة تونتيث سينتشوري فوكس لتطوير فيلم روائي مباشر يركز على شخصية ألبرت السمين الشهيرة من سلسلة الرسوم الكاريكاتورية التي رسمها في سبعينيات القرن العشرين. تم إصدار ألبرت السمين في دور العرض في ديسمبر 2004. في مايو 2007 تحدث كوسبي في خطاب في جامعة هاي بوينت.[46] في صيف عام 2009 استضاف كوسبي حفل جست فور لوفس الكوميدي في مونتريال وهو أكبر مهرجان كوميدي في العالم.[47] عقد 2010 من المقرر أن يعرض برنامج "إن بي سي" الجديد المقرر في عام 2015 والذي ابتكره مايك أومالي ومايك سيكويتز والذي أنتجه توم فيرنر كوسبي حيث كان سيلعب دور جوناثان فرانكلين بطريرك عائلة متعددة الأجيال.[48] في 19 نوفمبر 2014 ألغت شركة إن بي سي عرض كوسبي الجديد بعد أن ظهرت الاتهامات من جديد أنه اعتدى جنسياً على النساء واغتصبهن.[49] ألغي إعادة عرض عرض كوسبي نتيجة لادعاءات الاعتداء الجنسي ضد كوسبي. في 19 نوفمبر 2014 أنهت كل من تي في لاند وإن بي سي علاقاتهما مع كوسبي وأعلنت شركة تي في لاند أنها كانت تعيد النظر في جدول أعمالها وتزيل أيضًا مقاطع الفيديو من موقعها على الإنترنت.[50][51] في ديسمبر 2014 قامت شركة أسباير التي يملكها ماجيك جونسون بإزالة السلسلة من التشكيلة الخاصة بها.[52] في يوليو 2015 قامت شبكة البث التلفزيوني بونس بسحب الإعادة وتوقفت قناة بيت عن عرض مسلسله.[53] في أواخر عام 2014 أسقطته وكالة فنانون مبدعون التي تدير أعمال كوسبي منذ عام 2012 كعميل.[54] إدانة الاعتداء الجنسي كان كوسبي موضوع اتهامات واسعة النطاق بالاغتصاب وتسهيل الاعتداء الجنسي بالمخدرات والبطارية الجنسية والاعتداء الجنسي على الأطفال وسوء السلوك الجنسي التي قال أقرب متهميه بأنه بدأ في منتصف الستينات من القرن الماضي. في أكتوبر 2014 كجزء من روتينه الكوميدي ألمح الممثل الكوميدي هانيبال بوريس إلى سوء السلوك الجنسي السري الذي ارتكبه كوسبي والذي انتشر بسرعة وأدى إلى وصول المزيد من النساء إلى القول بأن كوسبي اعتدى عليهن. وقد صدرت العديد من الاتهامات بعد ذلك التاريخ. تمتد تواريخ الحوادث المعنية من عام 1965 إلى عام 2008 عبر عشر ولايات أمريكية ومقاطعة كندية واحدة.[55][56][57] ونفى كوسبي مرارا هذه الادعاءات وأكد على براءته. في نوفمبر 2014 رد على سؤال حول المزاعم وقال: "أنا لا أتحدث عن ذلك".[58] في المقابلات السابقة التي تم نشرها رفض كوسبي مناقشة الاتهامات. ومع ذلك قال لفلوريدا توداي: "لا يجب على الناس الذهاب من خلال ذلك ولا يجب أن يجيبوا على الأذى".[59] في مايو 2015 قال: "لقد كنت في هذا العمل طوال 52 سنة ولم أر أي شيء من هذا القبيل. الواقع هو وضع ولا أستطيع التحدث".[60] في أعقاب هذه الادعاءات قطعت العديد من المنظمات علاقاتها مع كوسبي وتم إلغاء التكريمات والألقاب التي منحت سابقاً له. كما تم سحب إعادة مسلسل عرض كوسبي وعروض أخرى من كوسبي من قبل العديد من المنظمات. ألغت 25 كلية وجامعة درجات فخرية.[61] في محاولة لشرح رد الفعل العنيف ضد كوسبي أشار جيسون لينتش مراسل أدويك إلى أن "المشهد الإعلامي قد تغير بشكل كبير والآن انضم إليه وسائل تواصل اجتماعي الأقل تسامحًا".[62] وبسبب التأخر في الإبلاغ عن الجرائم فإن معظم هذه الأفعال تقع خارج نطاق قانون التقادم في المقاضاة الجنائية لكن التهم الجنائية رفعت ضد كوسبي في قضية واحدة وتم رفع دعاوى قضائية عديدة ضده. اعتبارا من نوفمبر 2015 كانت هناك 8 دعاوى مدنية ذات صلة ضد كوسبي.[63][64] المحامية رفيعة المستوى غلوريا ألريد مثلت 33 من الضحايا المزعومين. في يوليو 2015 تم إلغاء بعض سجلات المحكمة من دعوى أندريا كونستر في عام 2005 ضد كوسبي وأطلق سراحها للجمهور. كما تم الإفراج عن النسخة الكاملة لإيداعه إلى وسائل الإعلام من خلال خدمة تقارير المحكمة. في شهادته اعترف كوسبي بممارسة الجنس الغريزي التي تنطوي على الاستخدام الترفيهي لمهدئ ميثاكوالون مع سلسلة من النساء الشابات واعترف بأن صرفه للعقاقير الطبية غير قانوني.[65][66][67] في ديسمبر 2015 قُدمت ثلاث تهم من الدرجة الثانية من الاعتداء الفاحش المخدوع ضد كوسبي في مقاطعة مونتغومري بولاية بنسيلفانيا[68] استناداً إلى ادعاءات كونستاند بشأن حوادث وقعت في يناير 2004. وانتهت محاكمة كوسبي الأولى في يونيو 2017 بصورة خاطئة.[69] في إعادة المحاكمة من قبل هيئة محلفين وتم إدانته في 26 أبريل 2018 من ثلاث تهم من الاعتداء الفاحش المشدد.[70][71] في 25 سبتمبر 2018 حكم عليه بالسجن من ثلاث إلى عشر سنوات. بعد فترة وجيزة في سجن مقاطعة مونتغومري تم نقل كوسبي إلى سجن الولاية مؤسسة الإصلاحية الحكومية - فينيكس في بلدة سكايباك، بنسلفانيا في 25 سبتمبر 2018 حيث كان محجوزا في زنزانة انفرادية.[72][73] وجهات النظر السياسية حصل كوسبي على جائزة في الاحتفال بالذكرى الخمسين لذكرى قرار قضية براون ضد مجلس التعليم وهو حكم أصدرته المحكمة العليا للولايات المتحدة يحظر الفصل العنصري في المدارس العامة. في وقت لاحق في مايو 2004 أدلى بتصريحات علنية كانت تنتقد الأمريكيين من أصل أفريقي الذين يضعون أولويات أعلى في الرياضة والأزياء و"العمل الجاد" أكثر من التعليم واحترام الذات وتحسين الذات. ناشد عائلات من أصل إفريقي بتعليم أطفالهم على جوانب مختلفة من ثقافة الولايات المتحدة.[74][75] في خطاب باوند كيك طلب كوسبي من الآباء الأميركيين من أصل إفريقي أن يعلِّموا أبناءهم أخلاقًا أفضل في سن أصغر. كما ورد في صحيفة واشنطن تايمز أخبر كوسبي المراسلين خلال جلسة خاصة للمؤتمر السنوي الرابع والثلاثين للمؤتمر التأسيسي للمؤتمر "أن الأبوة بحاجة لأن تأتي إلى الواجهة. إذا كنت بحاجة إلى مساعدة وأنت لا تعرف كيف نريد أن نكون قادرين على التواصل والتواصل معكم".[76] قال ريتشارد ليبي من صحيفة واشنطن بوست: "إن بيل كوسبي لم يكن صحيحًا من الناحية السياسية في تصريحاته ليلة الاثنين في حفل دستور قاعة الاحتفال بالذكرى الخمسين لبراون ضد قرار مجلس التعليم".[77] وتعرض كوسبي مرة أخرى لانتقادات حادة وكان غير معتاد إلى حد كبير على موقفه عندما أدلى بتصريحات مماثلة خلال خطاب ألقاه في اجتماع في الأول من يوليو احتفالا بذكرى قرار براون ضد مجلس الإدارة. أثناء ذلك الكلام نبه السود بلا مبالاة. لعدم مساعدتهم أو اعتبار أنفسهم مع الأفراد المتورطين في الجريمة أو لديهم طموحات عكسية. ووصف كذلك أولئك الذين احتاجوا إلى الاهتمام كالسود الذين "نسيوا تضحيات أولئك في حركة الحقوق المدنية".[78] في عام 2005 كتب أستاذ علم الاجتماع بجامعة جورجتاون مايكل دايسون كتابًا هل بيل كوسبي صحيح؟ أم أن الطبقة الوسطى السوداء فقدت عقلها؟[79] في كتابها كتب دايسون أن كوسبي كان يتغاضى عن العوامل الاجتماعية الأكبر التي تعزز الفقر والجريمة المرتبطة به. عوامل مثل تدهور المدارس وركود الأجور وتحولات جذرية في الاقتصاد ونقل الخدمات إلى الخارج وتقليص العمالة المزمنة والعمالة المزمنة وهبوط الوظائف ورأس المال.[80] واقترح دايسون أن تعليقات كوسبي "تخون وجهات نظر نخبوية وطبقية متجذرة في حرب الأجيال". ومع ذلك دافع كورنل ويست عن كوسبي وملاحظاته قائلاً: "إنه يتحدث عن الشفقة العظيمة ويحاول أن يصبح قومًا للحصول على المسار الصحيح. لأننا لدينا بعض الإخوة والأخوات الذين لا يقومون بالأمور الصحيحة مثلما يحدث في أوقات حياتنا فنحن لا نفعل الشيء الصحيح ... إنه يحاول أن يتحدث بصدق وحرية وحب وأعتقد أن هذا أمر إيجابي للغاية".[81] في مقابلة عام 2008 ذكر كوسبي فيلادلفيا وأتلانتا وشيكاغو وديترويت وأوكلاند، كاليفورنيا وسبرينغفيلد، ماساتشوستس بين المدن التي كانت فيها الجريمة عالية حيث تم قتل الرجال الشباب الأمريكيين من أصل أفريقي وسجنهم بأعداد غير متناسبة. أيد كوسبي موقفه من الانتقادات وأكد أن الآباء الأميركيين من أصل أفريقي ما زالوا يفشلون في غرس المعايير الصحيحة للسلوك الأخلاقي.[82] كما كان كوسبي ينتقد صراحة السياسيين الجمهوريين المحافظين فيما يتعلق بآرائهم حول القضايا الاجتماعية والاقتصادية والعنصرية. في مقابلة مع سي إن إن عام 2013 بشأن حقوق التصويت قال كوسبي: "هذا الحزب الجمهوري ليس هو الحزب الجمهوري في عام 1863 المتحور حول أبراهام لينكون والتحرير من العبودية والعبودية. أعتقد أنه من المهم بالنسبة لنا أن ننظر إلى الجزء الأساسي منه. ما هي قيمة ذلك وهل بعض الناس غاضبون لأن شعبي لم يعد يرغب في العمل مجاناً؟".[83] الحياة الشخصية تزوج كوسبي من كاميل هانكس في 25 يناير 1964. أنجبا خمسة أطفال وهم إيريكا (1965) وإرين (1966) وإينيس (1969-1997) وإنسا (1973–2018) وإيفين (1976). قتل ابنهما الوحيد إينيس في 16 يناير 1997 بينما كان يغير إطارًا مسطحًا على جانب الطريق السريع 405 في لوس أنجلوس.[84] توفيت ابنة كوسبي إنسا بسبب اعتلال الكلية في 23 فبراير 2018 في انتظار عملية زرع الكلى.[85] لدى كوسبي ثلاثة أحفاد.[5][86] كوسبي بروتستانتي[87] ويحافظ على منازله في شلبورن، ماساشوستس وشيلتنهام، بنسلفانيا.[88] استضاف كوسبي مهرجان لوس أنجلوس بلاي بوي للجاز من عام 1979 حتى عام 2012 (استضاف جورج لوبيز هذا الحدث منذ ذلك الحين). يُعرف أيضًا بعازف الجاز ويمكن أيضًا مشاهدته وهو يعزف على الغيتار مع جيري لويس وسامي ديفيس جونيور على برنامج هيو هيفنر في السبعينيات. ظهرت قصته "الطريق المعتاد" في مجلة بلاي بوي في ديسمبر 1968.[89] أصبح كوسبي عضوا نشطا في مؤسسة الجاز الأمريكية.[90] انضم كوسبي إلى المؤسسة في عام 2004. لعدة سنوات كان مضيف مميز لمصلحته السنوية ليلة عظيمة في هارلم في مسرح أبولو في مدينة نيويورك.[91][92] جمع كوسبي وزوجته أكثر من 300 عمل لفن أميركي إفريقي منذ عام 1967. ظهرت الأعمال في "المحادثات" وهو معرض في المتحف الوطني للفن الأفريقي في عام 2014.[93] أصبح هذا المعرض مثيراً للجدل حيث أصبح العدد المتزايد من مزاعم الاعتداء الجنسي ضد كوسبي بارزاً.[94] كوسبي هو مؤيد لجامعته جامعة تمبل ولا سيما فريق كرة السلة للرجال الذي كان يلعب له كوسبي في كثير من الأحيان قبل اعتقاله. وهو أيضا عضو في أخوية أوميجا فاي فاي. بدأ في فصل التخرج أخوية بيتا ألفا في وايت بلينس، نيويورك في عام 1988.[95] في عام 2016 أفاد محامو كوسبي بأنه الآن مكفوف قانونيا.[96] في مقابلة أجرتها معه نقابة ناشري الصحف الوطنية في أبريل 2017 - لم يوافق على إجراء المقابلة إلا بعد أن صوَّره في ضوء إيجابي - وقد أكد ذلك كل من كوسبي وواحد من ناشريه السابقين مشيرين إلى أنه فقد بصره في مرحلة ما في عام 2015.[97][98] محاكمة ابتزاز أوتوم جاكسون أثناء محاكمة أوتوم جاكسون في الابتزاز في يوليو 1997 شهد كوسبي بأنه دفع مبالغ خاصة إلى شون أبشو وهي امرأة كانت لفترة قصيرة عشيقته في لاس فيجاس في أوائل السبعينيات. أخبرت أبشو لاحقاً كوسبي أنه والد ابنتها أوتوم جاكسون. وينكر كوسبي كونه الأب وقال أنه أعطى أبشو ما مجموعه حوالي 100،000 دولار لأنه لا يريد لها أن تكشف علنا عن هذه القضية.[99] وحكم على جاكسون البالغة من العمر 22 عاما بالسجن 26 شهرا لمحاولتها ابتزاز 40 مليون دولار من كوسبي. في المحاكمة والاستئناف اللاحق اعتبرت المحاكم أن اعتقاد جاكسون بأنها طفلة كوسبي حتى لو كان صادقًا لا علاقة له بمسألة ذنبها. وذكرت المحاكم أن مجرد كونها طفلة كوسبي لن يكون لها الحق في الحصول على مبلغ 40 مليون دولار الذي طالبت به وبالتالي فإن الطلب كان ابتزازًا سواء أكانت تعتقد أنها ابنة كوسبي أم لا.[100] على الرغم من أن كل من جاكسون وكوسبي ذكرا في أوقات مختلفة أنهما كانا مستعدين للخضوع لاختبار الحمض النووي لتحديد أبوة جاكسون فإن الطرفين لم يتوصلان أبدا إلى اتفاق بشأن موعد وكيفية إجراء الاختبار. بعد إدانة جاكسون قدم كوسبي عينة دم لاختبارها لكن جاكسون رفضت المشاركة.[101][102] روابط الخارجية (24minutes) from interview after the Pound Cake speech in libraries (WorldCat catalog) مراجع تصنيف:بيل كوسبي تصنيف:أحداث جارية تصنيف:أشخاص حصلوا على جوائز تصنيف:أشخاص على قيد الحياة تصنيف:أشخاص من فيلادلفيا (بنسيلفانيا) تصنيف:أفراد عسكريون من فيلادلفيا تصنيف:أمريكيون أدينوا بالاعتداء الجنسي تصنيف:أمريكيون أدينوا بإغتصاب تصنيف:أمريكيون أفارقة مسيحيون تصنيف:بروتستانت أمريكيون تصنيف:حائزون على الوسام الرئاسي للحرية تصنيف:حائزون على جائزة إيمي برايم تايم تصنيف:حائزون على جائزة غرامي تصنيف:حائزون على جائزة غولدن غلوب تصنيف:حائزون على جائزة مارك توين تصنيف:حاصلون على قلادة سبينغارن تصنيف:خريجو جامعة تمبل تصنيف:رياضيون رجال أفارقة أمريكيون تصنيف:سجناء ومعتقلون أمريكيون تصنيف:سجناء ومعتقلون في بنسيلفانيا تصنيف:شخصيات ذكرت ضمن فضائح جنسية تصنيف:عسكريون أمريكيون أفارقة تصنيف:فضائح جنسية تصنيف:كتاب أغان أفارقة أمريكيون تصنيف:كتاب أغان أمريكيون تصنيف:كتاب أغان من بنسيلفانيا تصنيف:كتاب أمريكيون في القرن 20 تصنيف:كتاب أمريكيون في القرن 21 تصنيف:كتاب تلفاز تصنيف:كتاب في القرن 20 تصنيف:كتاب في القرن 21 تصنيف:كتاب من فيلادلفيا (بنسلفانيا) تصنيف:كتاب وكاتبات أمريكيون في القرن 20 تصنيف:كتاب وكاتبات أمريكيون في القرن 21 تصنيف:كوميديو ستاند أب أمريكيون تصنيف:كوميديون أفارقة أمريكيون تصنيف:كوميديون أمريكيون تصنيف:كوميديون أمريكيون في القرن 20 تصنيف:كوميديون أمريكيون في القرن 21 تصنيف:كوميديون ستاند أب أفارقة أمريكيون تصنيف:كوميديون من بنسيلفانيا تصنيف:كوميديون وكوميديات أفارقة أمريكيون تصنيف:لاعبو أفارقة أمريكيون من كرة القدم الأمريكية تصنيف:لاعبو كرة القدم الأمريكية من بنسيلفانيا تصنيف:مجرمون أمريكيون تصنيف:مجرمون أمريكيون في القرن 21 تصنيف:مجرمون من بنسيلفانيا تصنيف:مغنون أفارقة أمريكيون تصنيف:مغنون أمريكيون في القرن 20 تصنيف:مغنون أمريكيون في القرن 21 تصنيف:مغنون من بنسيلفانيا تصنيف:مكرمون من مركز كينيدي تصنيف:مكفوفون من الولايات المتحدة تصنيف:ممثلو أداء صوتي رجال أمريكيون تصنيف:ممثلو أفلام أمريكيون تصنيف:ممثلو تلفزيون أمريكيون تصنيف:ممثلو وممثلات أفلام أمريكيون تصنيف:ممثلو وممثلات تلفزيون أمريكيون تصنيف:ممثلون أمريكيون أفارقة تصنيف:ممثلون أمريكيون في القرن 20 تصنيف:ممثلون أمريكيون في القرن 21 تصنيف:ممثلون من فيلادلفيا تصنيف:منتجو أفلام أمريكيون تصنيف:منتجو تلفزيون أفارقة أمريكيون تصنيف:منتجو تلفزيون أمريكيون تصنيف:منتجو تلفزيون من بنسيلفانيا تصنيف:مواليد 1937 تصنيف:مواليد في فيلادلفيا (بنسيلفانيا) تصنيف:ناشطون أفارقة أمريكيون في القرن 20 تصنيف:ناشطون أفارقة أمريكيون في القرن 21 تصنيف:ناشطون أمريكيون أفارقة تصنيف:ناشطون من بنسيلفانيا تصنيف:ناشطون من فيلادلفيا	https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%8A%D9%84%20%D9%83%D9%88%D8%B3%D8%A8%D9%8A
{ "plaintext_start_byte": [ 10, 247, 719, 1538, 1904, 2085, 2157, 2196, 2272, 2319 ], "plaintext_end_byte": [ 230, 693, 1520, 1885, 2071, 2138, 2186, 2256, 2316, 2426 ] }	Rais wa kwanza mwenye umri mdogo nchini Ufaransa anaitwa nani?	Francis Coquelin	swahili	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Historia Francis Coquelin (aliyezaliwa 13 Mei 1991) ni mchezaji wa Ufaransa ambaye huchezea klabu ya Arsenal kama mchezaji wa kati. Yeye alijiunga na klabu ya Arsenal kutoka Stade Lavallois katika majira ya joto ya mwaka wa 2008. Wasifu wa Klabu Aliyezaliwa Laval,Mayenne,Coquelin alianza kwa kuchezea timu ya As Laval Bourny kabla ya kutoka timu hiyo katika mwaka wa 2005 akihamia klabu kubwa kabisa katika eneo hilo,Stade Lavallois. Coquelin alicheza katika klabu hiyo hadi talanta yake iliponekana na skauti wa wachezaji wa Arsenal,Gilles Grimandi.Talanta yake ilionekana katika Shindano la UEFA la Uropa la vijana waliokuwa chini ya miaka 17 la 2008 walipokuwa wakicheza dhidi ya Israeli. Arsenal Msimu wa 2008/09 Mnamo Julai 2008, Coquelin alijiunga na Arsenal kutoka Stade Lavallois kufuatia mafanikio katika majaribio yake na klabu. Ingawa alipata jeraha la paja lililosimamisha majaribio yake,alikuwa amewavutia wataalam wa Arsenal na akapewa mkataba na klabu. Coquelin alicheza kwa mara ya kwanza katika timu ya Arsenal alipocheza katika mechi ya kabla msimu dhidi ya Barnet na Szombathelyi Haladas na akacheza mechi yake ya kwanza kubwa kwa timu hiyo katika ushindi wao dhidi ya timu ya Sheffield United mnamo 23 Septemba 2008.Aliingia kama mchezaji mbadala kwa Fran Merida na kucheza kama difenda katika mechi hiyo waliyoshinda 6-0. Coquelin alifunga bao lake la kwanza kama mchezaji wa Arsenal katika mechi ya timu hifadhi dhidi ya Stoke City mnamo 6 Oktoba 2008 kwa mkwaju wa nguvu na mguu wake wa kushoto. Msimu wa 2009/10 Coquelin alianza katika timu ya kwanza alipocheza katika mechi dhidi ya West Bromwich Albion Shindano la Kombe la League,akicheza dakika 58 kabla ya kubadilishwa na Mark Randall kuanza kufanywa kwanza kwa timu ya kwanza dhidi ya West Bromwich Albion katika Duru ya tatu ya Kombe la Ligi, kucheza dakika 58 kabla ya yeye ersattes Mark Randall. [10] Mtindo wa kucheza Amesifika kama mchezaji mwenye kunyang'anya mpira kwa njia ya nguvu lakini halali.Amefananishwa na Claude Makelele na Lassana Diarra kwa kuwa mdogo lakini mwenye roho. Tuzo Arsenal Kombe la Vijana La FA: 2009 Ligi ya FA ya Shule: 2009 Takwimu ya Wasifu (sahihi tangu 28 Oktoba 2009) Marejeo ^ arsenalyouth.wordpress.com. ^ . ^ h ^ . ^ Arsenal F.C.. Viungo vya nje katika tovuti ya Arsenal.com at Soccerbase Jamii:Waliozaliwa 1991 Jamii:Watu walio hai Jamii:Wachezaji mpira wa Ufaransa Jamii:Wachezaji wa Arsenal FC	https://sw.wikipedia.org/wiki/Francis%20Coquelin
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 769, 988, 1043, 1428, 1773, 1961, 2272, 2604, 2962, 3270, 3606, 3844, 4218, 4497, 5602, 6167, 6400, 6690, 6819, 6916, 7843, 8039, 8559, 9067, 9187, 9342, 10406, 10509, 11261, 11758, 12344, 12486, 12670, 12912, 14308, 15038, 15174, 15288, 21214, 21585, 21830, 21953, 22284, 24579, 24695, 25538 ], "plaintext_end_byte": [ 768, 968, 1042, 1427, 1772, 1960, 2271, 2603, 2961, 3269, 3605, 3843, 4217, 4496, 5601, 6113, 6399, 6689, 6818, 6915, 7842, 8038, 8558, 9066, 9186, 9341, 10405, 10508, 11260, 11757, 12343, 12485, 12669, 12899, 14233, 15022, 15143, 15287, 21212, 21583, 21829, 21952, 22254, 24561, 24681, 25513, 27298 ] }	Сколько лет Ленин был женат на Крупской?	Крупская, Надежда Константиновна	russian	{ "passage_answer_candidate_index": [ 8 ], "minimal_answers_start_byte": [ 2859 ], "minimal_answers_end_byte": [ 2920 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Наде́жда Константи́новна Кру́пская, (26[O.S. 1869 год]февраля, Санкт-Петербург, Российская империя — 27 февраля 1939 года, Москва, РСФСР, СССР) — российская революционерка, советский государственный, партийный, общественный и культурный деятель, организатор и главный идеолог советского образования и коммунистического воспитания молодежи. Супруга 1-го председателя Совета Народных Комиссаров СССР Владимира Ильича Ленина. Доктор педагогических наук. Почётный член АН СССР (1931). Член Президиума Верховного Совета СССР. Член ЦК ВКП(б). Биография Родилась в дворянской семье. Отец — поручик Константин Игнатьевич Крупский (1838—1883), участвовал в Комитете русских офицеров, поддерживал участников Польского восстания 1863 года, мать — Елизавета Васильевна Тистрова (1843—1915), гувернантка. В 1887 году окончила с золотой медалью частную женскую гимназию кн. А. А. Оболенской в Петербурге[1]. В 1889 году Крупская поступила на Бестужевские курсы в Петербурге, но училась там лишь год. В 1890 году, будучи слушательницей Высших женских курсов, вступила в студенческий марксистский кружок. С 1891 по 1896 годы преподавала в Петербургской воскресной вечерней школе для взрослых за Невской заставой на Шлиссельбургском тракте, занимаясь пропагандистской работой. В 1894 году познакомилась с молодым марксистом Владимиром Ульяновым (Лениным). Вместе с ним участвовала в организации и деятельности «Союза борьбы за освобождение рабочего класса». В 1896 году была арестована и после семимесячного заключения сослана в Уфимскую губернию, но отбывала ссылку в Сибири, в селе Шушенском, где 1898 года вступила в церковный брак с Ульяновым (Лениным). В 1898 году вступила в РСДРП. Была известна под рядом партийных псевдонимов (Саблина, Ленина, Н. К., Артамонова, Онегина, Рыба, Минога, Рыбкина, Шарко, Катя, Фрей, Галлилей)[2]. Глеб Кржижановский вспоминал: «Владимир Ильич мог найти красивее женщину, вот и моя Зина была красивая, но умнее, чем Надежда Константиновна, преданнее делу, чем она, у нас не было…»[3]. В 1901 году эмигрировала в Германию, была секретарём газеты «Искра». Участвовала в подготовке и проведении съезда РСДРП в Лондоне. В 1905 году вместе с Лениным вернулась в Россию, была секретарём ЦК. После разгрома революции 1905—1907 годов отправилась во вторую эмиграцию. Работала преподавателем в партийной школе в Лонжюмо под Парижем. В качестве секретаря Ленина помогала налаживать связь с партийными организациями в России, принимала активное участие в работе большевистской прессы. В книге Хелен Раппапорт «Заговорщик»[4] рассказывается о подробностях жизни Ленина и Крупской в эмиграции парижского периода — в частности, об отношениях с Инессой Арманд: «Есть неверное представление о том, что Ленин и Надя жили в изгнании весьма комфортно, что они были этакими буржуа, что партия о них заботилась. На самом деле это неправда. Они жили в ужасной, бедной квартире с минимумом мебели, потому что по природе оба были очень бережливы, хотя оба получали зарплату от партии и дополнительно зарабатывали переводами. А Ленин к тому же писал огромное количество статей для политических изданий». Из гипотетического предположения, что Надежда Крупская якобы не обладала высокими кулинарными навыками, Вильям Похлёбкин предпринял попытку связать периоды более высокой работоспособности Ленина с обстоятельствами, при которых еду ему готовила не супруга, а другие женщины[5]. После Октябрьской революции В апреле 1917 года вместе с Лениным вернулась в Россию, была помощницей Ленина в подготовке и проведении Октябрьской революции. Занималась организацией пролетарского юношеского движения, стояла у истоков Социалистического союза рабочей молодёжи, комсомола и пионерской организации. С 1917 года являлась членом Государственной комиссии по просвещению[6]. В 1919 г. в составе бригады ЦК РКП(б) приезжала в Пермь. В 1920 году была председателем Главполитпросвета при Народном комитете просвещения[6]; выступила инициатором создания общества «Друг детей». В дискуссии о применении в воспитании советских детей скаутской методики считала, что пионерская организация должна быть скаутской по форме и коммунистической по содержанию. Этому вопросу была посвящена статья Крупской «РКСМ и бойскаутизм». Вместе с немецким коммунистом Эдвином Гёрнле разрабатывала вопросы пролетарского, коммунистического воспитания детей. В 1928 г. вновь посетила Пермь вместе с Марией Ульяновой. С 1929 года заместитель наркома просвещения РСФСР[6]. Крупская стала одним из создателей советской системы народного образования, сформулировав основную задачу нового просвещения: «Школа должна не только обучать, она должна быть центром коммунистического воспитания»[6]. Ей была присуждена учёная степень доктора педагогических наук. Как идеолог коммунистического воспитания критиковала педагогическую систему, разработанную Антоном Макаренко (после её выступления на съезде комсомола в мае 1928 года с резкой критикой Антона Макаренко последний был в скором времени снят с руководства колонией им. Горького). Была активистом советской цензуры и антирелигиозной пропаганды. Надежда Крупская критически отзывалась о детских произведениях Корнея Чуковского. В феврале 1928 года в «Правде» была обнародована статья Крупской «О „Крокодиле“ Чуковского»[7]: Такая болтовня — неуважение к ребёнку. Сначала его манят пряником — весёлыми, невинными рифмами и комичными образами, а попутно дают глотать какую-то муть, которая не пройдёт бесследно для него. Я думаю, «Крокодила» ребятам нашим давать не надо… Выступление вдовы Ленина означало в то время фактически запрет на профессию. Спустя какое-то время Чуковский опубликовал в «Литературной газете» письмо, в котором отрёкся от сказок[8] (после этого до 1942 года он не написал ни одной сказки). С 1924 года — член ЦКК партии, с 1927 года — член ЦК ВКП(б). На XIV съезде партии Крупская поддержала «новую оппозицию» — Григория Зиновьева и Льва Каменева в их борьбе против Сталина, но впоследствии признала эту позицию ошибочной[9], выступала на Пленумах ЦК партии и голосовала за предание суду Николая Бухарина, за исключение из партии Льва Троцкого, Григория Зиновьева, Льва Каменева. Крупская ходатайствовала за репрессированных, но большей частью безрезультатно. В 1930-е годы Крупская пыталась противостоять установлению административно-командной системы, усилению классовой борьбы, выступала против гонений на детей «врагов народа», но была практически отстранена от работы Наркомпроса и занялась вопросами библиотечной работы[10]. Крупская — автор многочисленных работ о Владимире Ленине, трудов по коммунистическому воспитанию, педагогике и истории партии большевиков. Крупская активно переписывалась с пионерами, советскими детьми. Была инициатором открытия многих музеев в СССР, в том числе музеев Белинского и Лермонтова в Пензенской области. До конца жизни выступала в печати, оставаясь членом ЦК ВКП(б), ВЦИК и ЦИК СССР. В 1937 году избрана депутатом Верховного Совета СССР 1 созыва. Член Президиума Верховного Совета СССР. После смерти в 1939 году тело Крупской было кремировано, прах помещён в урне в Кремлёвскую стену на Красной площади в Москве[11]. Семья Дед — Игнатий Андреевич Крупский (1794—1848)[12]. Отец — Константин Игнатьевич Крупский (1838—1883), поручик, участвовал в восстании 1863 года на территории бывшей Речи Посполитой. Дед по матери — Василий Иванович Тистров (1799—1870), горный инженер, рудознатец, управляющий Барнаульского сереброплавильного завода, Сузунского медеплавильного завода, Томского железоделательного завода, первый пристав Барнаульского краеведческого музея. Бабушка по матери — Александра Гавриловна Тистрова (д. Фролова), внучка изобретателя-гидротехника Козьмы Дмитриевича Фролова (1726—1800), управляющий Змеегорскими рудниками.[13] Мать — Елизавета Васильевна Крупская (д. Тистрова) (1843—1915), гувернантка Муж — Владимир Ильич Ульянов (Ленин) (1870—1924). Адреса в Санкт-Петербурге — Петрограде Весна — лето 1895 года — доходный дом, Знаменская улица, 12; 23—30.11.1905 года — Невский проспект, 90; 01—04.12.1905 года — доходный дом, Греческий проспект, 15; 01—02.1906 года — доходный дом Оливье, Пантелеймоновская улица, 5; начало 1905 — начало 08.1906 года — Забалканский проспект, 18; 04.04.—05.07.1917 года — квартира Елизаровых, Широкая улица, 52, кв. 24; 11.1917 года — квартира В. Д. Бонч-Бруевича, Херсонская улица, 5. Награды Орден Ленина (1935) Орден Трудового Красного Знамени (11.03.1929) Памяти Крупской сш № 2 им Н. К. Крупской,Узбекистан, г Бекабад.основана в 1948 г. Жлобинская центральная районная библиотека имени Н. К. Крупской Памятник Крупской (Москва) МБОУ СОШ № 1 им. Н. К. Крупской в г. Юрюзань (Челябинская область) с её личного разрешения МБОУ СОШ № 1 им. Н. К. Крупской в г. Нижний Тагил (Свердловская область) Музей Н. К. Крупской в Москве Астраханская областная научная библиотека им. Н. К. Крупской Донецкая областная универсальная научная библиотека им. Н. К. Крупской Башкирская республиканская библиотека им. Н. К. Крупской (теперь — имени Заки Валиди) Государственная республиканская библиотека им. Н. К. Крупской (Кишинёв, Молдавия) носил имя Крупской с 1957 по 2002 год Ленинградский государственный институт культуры им. Н. К. Крупской Горловский государственный педагогический институт иностранных языков им. Н. К. Крупской Мозырский государственный педагогический институт им. Н. К. Крупской (1964—2002) Центральная районная межпоселенческая библиотека им. Н. К. Крупской (Тверь) Областной театр юного зрителя в Нижнем Новгороде Дворец пионеров и школьников им. Н. К. Крупской в г. Челябинск Всесоюзный Дом народного творчества им. Н. К. Крупской Кондитерская фабрика им. Крупской в г. Санкт-Петербург ОАО «Минская птицефабрика им. Н. К. Крупской» Совхоз им. Н. К. Крупской в Мелекесском районе Ульяновской области. Библиотека Н. К. Крупской в г. Королёв (Московская область) Библиотека им. Н. К. Крупской в г. Новороссийск, Краснодарский край Библиотека им. Н.К.Крупской в г. Донецк, Украина Центральная городская библиотека имени Н. К. Крупской г. Армавир Краснодарский край Колхоз имени Крупской в Саратовской области, Базарнокарабулакский район, село Старые Бурасы Колхоз имени Крупской КБР,Лескенский район, с. Озрек Памятник Крупской в КБР,Лескенский район, с. Озрек Санаторий им. Крупской в г. Евпатория (Крым) В СССР имя было присвоено Государственному русскому драматическому театру (г. Фрунзе, Киргизия). Санаторий им. Крупской (детский) в г. Железноводске (Ставропольский край) Центральная городская библиотека г. Дзержинска Нижегородской обл. МОУ СОШ № 70 с углубленным изучением французского языка им. Н. К. Крупской в г. Новосибирске МОУ СОШ № 2 им. Н. К. Крупской в г. Истра (Московская область) МОУ СОШ № 25 им. Н. К. Крупской в г. Ульяновск Средняя школа № 3 им. Н. К. Крупской с преподаванием ряда предметов на английском языке в г. Джамбуле Казахской ССР (ныне г. Тараз республики Казахстан) МОУ гимназия № 1 им. Н. К. Крупской (г. Благовещенск, Амурская область) Семипалатинский педагогический институт им. Н. К. Крупской (Казахстан) СШ № 10 им. Н. К. Крупской в г. Петропавловск (Казахстан) В Можайске на здании бывшей школы № 5 (сейчас внутри находится городской архив и музей боевой славы) находится мемориальная табличка, которая говорит о том, что это здание в 1918 году посещала Надежда Крупская. Само здание школы имеет адрес — улица Крупской, дом 1. Памятная доска на здании бывшей гостиницы «Бельведер» в Выборге. Памятная доска на здании северного корпуса санатория «Ударник» в Железноводске (Дворец эмира Бухарского) с барельефом профиля Н. К. Крупской и надписью: «Здесь в 1929 г. лечилась Н. К. Крупская — друг и соратник В. И. Ленина и его сестра М. И. Ульянова» Государственная премия РСФСР имени Н. К. Крупской Улицы и переулки во многих городах бывшего СССР, в том числе Москве, Санкт-Петербурге, Перми Тирасполе, Пензе, Саранске, Красноярске, Краснодаре, Иркутске, Ангарске, Усолье-Сибирском, Смоленске, Мелитополе, Тольятти, Минске[14], Мурманске. Кострома Нижнем Новгороде Улица Крупской есть в центре города Батайска Ростовской области. В городе Шахтёрске центральная улица города носит имя Крупской Н. К. Почтовая марка в честь Крупской была выпущена в Болгарии в 1960 году. Медаль Н. К. Крупской Почтовая марка СССР, 1956 год Почтовая марка СССР, 1964 год Памятная доска Н. Крупской, расположенная на доме № 6 по Чистопрудному бульвару в Москве Киновоплощения Зинаида Добина («Ленин в 1918 году», 1939) Мария Пастухова («Пролог», 1956, «Рассказы о Ленине», 1957, «Лично известен», «Шли солдаты», 1958, «Штрихи к портрету В. И. Ленина», 1969). В. Бренер (В дни Октября, 1958) Елена Ситко (В начале века, 1961, «Ленин в Швейцарии», 1965, «Ссыльный N 011», 1978) Эмма Попова («На одной планете», 1965, «Поезд в завтрашний день», 1970) Анна Лисянская («Ленин в Польше», 1966) Сента Соммерфельд («Bürgerkrieg in Rußland» (телесериал) ФРГ, 1967) Вивиан Пиклес («Николай и Александра» Nicholas and Alexandra (1971) Наталья Белохвостикова («Надежда», 1973) Линн Фэрлейн («Падение орлов» «Fall of Eagles» Англия, 1974) Мария Мерико («Staline-Trotsky: Le pouvoir et la révolution», Франция, 1979) Валентина Светлова («Ленин в Париже», 1981) Клер Маффей («Ленин», Франция, 1982) Лесли Карон («Ленин. Поезд», 1988) Полли Уолкер (Screen Two. The Kremlin, Farewell (телесериал) Англия, 1990) Лидия Драновская («Враг народа — Бухарин», 1990) Мириам Маргулис («Сталин», 1992) Людмила Титова («Раскол», 1993) Людмила Смородина («Ленин в огненном кольце», 1993) Хелен Ваннари («Все мои Ленины», Эстония, 1997) Мария Кузнецова («Телец», 2001) Наталья Орлова («Stalin: Inside the Terror», Англия, 2003) Валентина Касьянова («Гибель империи», 2006) Ирина Чипиженко («Жена Сталина», 2006) Дарья Екамасова («Демон революции», 2017) Александра Ремизова («Троцкий», 2017) Татьяна Рябоконь («Крылья империи», 2017) См. также Библиография Надежды Константиновны Крупской Крупские Ссылки Виталий Абрамов. на сайте Проекта1917 Крупская Н. К. Крупская Н. К. - М,: Изд-во АПН,1958. Крупская Н. К. -М: Изд-во АПН,1959. Крупская Н. К. -М.: Изд-во АПН, 1959. Крупская Н. К. — М.: Изд-во АПН,1959. Крупская Н. К. - М.: Изд-во АПН,1959. Крупская Н. К. - М.: Изд-во АПН,1959. Крупская Н. К. - М.: Изд-во Акад. пед. наук РСФСР, 1960. Крупская Н. К. — М.: Изд-во Акад. пед. наук РСФСР, 1960. Крупская Н. К. — М.: Изд-во Акад. пед. наук РСФСР, 1962. Крупская Н. К. — М.: Изд-во Акад. пед. наук РСФСР, 1963. (in English) Примечания Категория:Слушательницы Бестужевских курсов Категория:Марксисты Категория:Педагоги СССР Категория:Педагоги России Категория:Семья Ленина Категория:Супруги глав СССР Категория:Члены РСДРП Категория:Делегаты II съезда РСДРП Категория:Делегаты III съезда РСДРП Категория:Делегаты IV съезда РСДРП Категория:Делегаты VI съезда РСДРП(б) Категория:Делегаты VII съезда РКП(б) Категория:Делегаты X съезда РКП(б) Категория:Делегаты XI съезда РКП(б) Категория:Делегаты XII съезда РКП(б) Категория:Делегаты XIII съезда РКП(б) Категория:Делегаты XVII съезда ВКП(б) Категория:Члены ЦК КПСС Категория:Похороненные в некрополе у Кремлёвской стены Категория:Революционерки Российской империи Категория:Почётные члены АН СССР Надежда Константиновна Категория:Члены Центральной контрольной комиссии ВКП(б) Категория:Члены ВЦИК Категория:Члены ЦИК СССР Категория:Депутаты Верховного Совета СССР 1-го созыва Категория:Члены Президиума Верховного Совета СССР Категория:Надежда Крупская	https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%83%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C%20%D0%9D%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D0%B0%20%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B0
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 594, 1039, 2115, 3298, 4595, 4822, 5935, 6771, 9068, 10279, 11651, 12221, 13062, 13562, 15149, 16181, 17668, 18743, 19821, 20561, 21799, 22509, 23057, 24187, 25141, 26311, 27294, 28434, 29296, 29689, 31544, 32006, 32377, 32744, 33103, 33439, 34521, 35244, 36773, 37054, 37812, 38630, 38992, 39457, 39707, 39958, 40280, 40511, 40588, 42015, 42414, 43169, 43878, 44049, 45492, 47001, 47490, 48365, 48944, 49883, 50331, 51967, 52706, 53376, 53828, 56354, 58363, 58581, 59158, 59723, 60377, 60855, 61638, 62172, 63237, 64727, 66166, 66755, 67344, 67745, 68275, 69063, 69615, 70132, 70725, 71296, 71811, 72708, 73085, 73413, 75028, 75640, 76508, 77276, 77870, 78494, 79090, 79311, 79522, 79728 ], "plaintext_end_byte": [ 593, 1038, 2114, 3289, 4594, 4821, 5877, 6769, 9067, 10278, 11625, 12220, 13061, 13560, 15126, 16180, 17638, 18742, 19782, 20560, 21798, 22497, 23056, 24155, 25140, 26310, 27293, 28420, 29262, 29688, 31543, 32005, 32376, 32743, 33102, 33421, 34520, 35243, 36772, 37053, 37811, 38629, 38991, 39456, 39706, 39957, 40279, 40499, 40587, 41990, 42413, 43168, 43877, 44034, 45483, 47000, 47489, 48364, 48943, 49882, 50330, 51966, 52705, 53375, 53820, 56353, 58355, 58580, 59157, 59722, 60376, 60845, 61637, 62171, 63236, 64718, 66165, 66747, 67343, 67744, 68267, 69048, 69614, 70131, 70724, 71295, 71787, 72707, 73084, 73412, 75027, 75639, 76500, 77275, 77869, 78483, 79089, 79296, 79498, 79690, 80005 ] }	미국에는 신학 대학이 몇개 있나요?	미국	korean	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	미합중국[1](美合衆國, , 약자: US, USA), 약칭 합중국(, U.S.) 또는 미국(美國)은 주 50개와 특별구 1개로 이루어진 연방제 공화국이다. 태평양의 하와이주를 제외한 모든 주와 수도인 워싱턴 D.C.는 북아메리카에 있으며, 북측으로는 캐나다와 남측으로는 멕시코와 국경을 맞댄다. 북아메리카 북서측에 있는 알래스카주는 동측으로는 캐나다와 서측으로는 베링 해협을 사이로 러시아와 마주한다. 미합중국은 태평양과 카리브 해에 해외 영토를 보유한다. 세계 여러 나라 중에 미국은 총면적 기준으로 세번째고 세 번째로 인구가 많은 국가다. 세계에서 손꼽히는 다문화 국가고 세계 각국에서 수많은 이민자가 들어온다.[2] 미국의 경제는 2018년 기준 명목상 국내 총생산이 20조 4128억 달러로, 세계 1위 최대 경제 규모로 현재 2위인 중국이 국내 총생산 14조 925억 달러로 세계 2위 수준이다.[3][4] 아시아 대륙에서 기원한 것으로 보이는 아메리카 원주민은 오늘날 미국 본토에 오랜 세월 동안 살아왔으나 아메리카의 유럽 식민지화 이후 전쟁과 질병으로 급감하였다. 미국은 대서양 해안을 따라 늘어선 13개 식민지에서 건국되었다. 13개 주 국가는 1775년 5월에 식민 본국인 영국과 전쟁을 벌였고(미국 독립 전쟁), 1776년 7월 4일에는 독립선언서를 발표하면서 민족 자결의 권리를 바탕으로 한 연맹체 국가의 성립을 선포했다. 이후 1783년까지 전쟁을 벌인 미국은, 파리 조약을 통해 영국의 식민지 중에서 최초로 독립을 쟁취했다.[5] 1787년 9월 17일, 필라델피아 헌법회의에서 오늘날의 미합중국 헌법이 채택되었으며, 이듬해에 비준되어 이 주들은 강력한 중앙 정부를 둔 단일 공화국이 되었다. 1791년에 비준된 미국 권리장전은 10개의 수정 헌법으로 구성되어 있으며, 여러 기본적인 민권과 자유를 보장하고 있다. 19세기에 미국은 프랑스, 스페인, 영국, 멕시코, 러시아 제국으로부터 영토를 획득하고, 텍사스 공화국과 하와이 공화국을 병합했다. 이 외에도 태평양과 카리브 해에서 영토를 획득했다. 농업 중심의 미국 남부와 산업화된 미국 북부 간에 주의 권리와 노예제 확대 문제를 놓고 갈등하면서 1860년대에 미국 남북 전쟁이 일어났다. 북부가 승리하면서 영구적인 국가 분열 사태를 막았으며, 미국에서 노예제가 폐지되었다. 이후 1870년대에 미국 경제는 가속화된 산업화와 함께 세계 최대 규모로 발전하였다.[6] 미국-스페인 전쟁과 제1차 세계 대전으로 미국은 군사 강대국의 지위를 굳혔다. 제2차 세계 대전에서 미국은 최초로 핵무기를 보유하고, 유엔 안전보장이사회 상임 이사국이 되었다. 냉전이 종결되고 소비에트 연방이 해체되면서 미국은 세계의 유일한 초강대국이 되었다. 이 나라는 전 세계 군비 지출의 3/5를 차지하고 있으며, 세계의 정치, 경제, 문화를 선도하는 강대국이다.[7] [8] 명칭 1507년, 독일의 지도학자인 마르틴 발트제뮐러가 세계 지도를 만들었는데, 그는 이 지도에서 서반구에 있는 땅을 이탈리아의 탐험가이자 지도학자인 아메리고 베스푸치의 이름을 따 "아메리카"라고 명명했다.[9] 과거 영국 식민지 시대에 미국 독립선언서에서 "미합중국의 만장일치 선언"(unanimous Declaration of the thirteen United States of America)이라고 나와 처음으로 이 나라의 현 명칭이 쓰이는데, 이것은 1776년 7월 4일에 "아메리카 합중국 대표자"들이 채택한 것이었다.[10] 1777년 11월 15일에 제2차 대륙 회의에서 연합 규약(Articles of Confederation)을 채택하면서 "이 연합의 입구는 '미합중국'(The United States of America)이 될 것이다."라고 하면서 오늘날의 국호가 확립되었다. 이 국호의 축약형인 'United States'도 표준 명칭이다. 그 밖에 흔히 쓰이는 명칭으로는 'the U.S.', 'the USA', 'America'가 있다. 일상 회화에서 쓰이는 이름으로는 'the U.S. of A.'와 'the States'도 있다. 미국의 대중적인 명칭인 '컬럼비아'는 크리스토퍼 콜럼버스에서 유래한 말로, 수도인 '워싱턴 컬럼비아 특별구 에서도 나오는 이름이다. 영어권에서 미국인을 이를 때 '아메리칸'(American)을 사용한다. 또 미국의 정식 형용사는 'United States of America'이지만, 'America'이나 'U.S.'가 가장 흔히 미국을 일컫는 형용사다. 한편 오늘날 대한민국 및 중화권에서 쓰이는 '미국'(美國)이라는 명칭은 청나라 시대 중국인들이 '아메리칸'을 중국어 발음에 가깝게 적은 음역인 '美利堅'에서 왔다. 이 말의 기원은 미국이라는 뜻인 'American'에서 나온다. 당시 청나라 시대 중국인들은 이것을 '메리칸'으로 들었고, 가까운 중국어 발음인 '메이리지안(美利堅)'이라고 했다. 이를 줄여 '메이궈'(美國)로도 표기하였고, 당시 조선인들이 이를 한국어식 한자음으로 읽어 '美利堅(미리견)', '미국(美國)'으로 읽고 표기했다.[11] 일본에서는 '亞米利加'(아미리가)로 표기했으며, 이를 줄여서 '베이코쿠(米國)'로 표기하기도 했다. 일제 강점기 조선에서도 이 표기를 사용했으며, 조선민주주의인민공화국에서는 현재에도 일본식 음역인 '미국(米國)'을 사용한다.[12] 그 밖에도 한국어에서 '며리계'(彌里界)라는 독자적인 음차 표기도 있었다.[11] 역사 아메리카 원주민과 유럽의 식민지화 알래스카 원주민을 비롯한 북아메리카 본토의 원주민들은 주로 아시아에서 이주해 온 것으로 여겨진다. 12,000년 ~ 40,000년 전에 아메리카에 온 것으로 보이는 이들[13] 북아메리카의 동남부와 서남부의 원주민 집단은 진보한 농경과 건축을 통해 국가 수준의 사회를 이룩했고 북미 전지역에 걸쳐 다양하고 복잡한 문화를 형성했으나, 유럽인들에 의해 전파된 천연두 등 수많은 외래 질병과 전쟁 및 노예화와 착취로 인해 수많은 아메리카 토착민들이 목숨을 잃었다. (1492년경 8천만 명에 이르렀던 원주민의 인구는 1650년경에는 8백만 명 정도로 줄어들었는데, 이는 유럽의 흑사병을 넘어선 인류의 대재앙[14] 이라고 서술하기도 한다.) 1492년, 제노바 출신 탐험가 크리스토퍼 콜럼버스는 포르투갈의 지원을 얻지 못하자 이사벨 1세의 주도로 카스티야와 아라곤왕국이 연합하여 성립된 스페인 왕실과 계약을 맺어 카리브 해 제도까지 다다라, 원주민들과 처음으로 조우하였다. 1513년 4월 2일, 스페인의 정복자 후안 폰세 데 레온이 스스로 "라 플로리다"(La Florida)라고 부른 땅에 처음으로 발을 디뎠는데, 이때가 유럽인으로는 처음으로 미국 본토에 도착한 것으로 기록되어 있다. 이 지역에 스페인 정착지가 들어서고 연이어 오늘날의 미국 서남부지역인 멕시코까지 이어졌다. 프랑스인인 모피 무역상 쿠레르 데 브와들은 오대호 주변 지역에 누벨 프랑스라는 전초 식민지를 건설했으며, 마침내 프랑스는 멕시코 만에 이르는 북아메리카 내륙 지방 대부분을 자신들의 영토로 주장했다. 정착에 성공한 초기 영국인 정착지로는 1607년 제임스타운의 버지니아 식민지와, 1620년 청교도들의 플리머스 식민지다. 1619년에 이들 식민지는 이미 버지니아 회의를 구성했는데 이는 메이플라워 협약보다도 앞선 미국 최초의 민주적인 의회였다. 1628년에 매사추세츠 만 식민지회사의 칙허로 말미암아 이주민들이 대거 흘러들어오게 되며, 1629년에 메릴랜드에, 1634년에 뉴 잉글랜드에는 10,000여명의 청교도들이 살게 되었다. 1610년대 말에서 미국 혁명에 이르기까지 약 50,000명의 죄수들이 영국령 아메리카 식민지로 이송되었다.[15] 1614년부터 네덜란드 정착민들이 맨해튼 섬의 뉴암스테르담 등 허드슨 강 하구를 따라 정착했다. 이주해온 대다수의 인구는 잉글랜드의 청교도, 프랑스와 스위스의 위그노, 아프리카에서 노예로서 이주하거나 중남미 식민지에서 들어온(이미 사탕수수 농장의 노동력을 위해 도입되었다.) 아프리카계 미국인들이었다. 이들은 뉴잉글랜드와 버지니아를 중심으로한 미드 애틀랜틱 지역, 캐롤라이나를 중심으로한 남부 곳곳에 이주하여 미국의 역사가 태동했다. 1674년, 영국-네덜란드 전쟁 이후 네덜란드는 자신들의 아메리카 영토를 영국에 할양했으며, 뉴네덜란드 주는 뉴욕 주로 개명되었다. 새 이주민 다수는 특히 남부로 몰렸는데, 이들은 계약 노동자들로, 1630년~1680년 사이에 버지니아의 전체 이주민 가운데 약 2/3가 계약 노동자들로 남부 대지주들의 플랜테이션이나 잡일을 위해 고용되었다가 계약 후에 자유 시민이 되었다.[16] 18세기에 들어, 아프리카 노예들이 담보 노동의 주요 원천이 되었다. 1729년 북부와 남부의 경제·사회적인 갈등으로 캐롤라이나가 노스캐롤라이나와 사우스캐롤라이나로 분리되고, 1732년 스페인을 견제하기 위하여 조지아에 식민지가 설치되면서, 이후 미합중국을 이루게 될 영국의 식민지 13개 식민지가 모두 성립됐다. 이들 각 주는 대부분의 남성 자유민들이 참여하는 선거를 통해 지방 정부를 두었는데, 옛 영국인의 권리에 헌신하고 공화주의를 고무시킨 지방 자치의 관념이 발전하였다. 모든 주에서 아프리카 노예 무역을 합법화했다. 아메리카 식민지는 출산율이 높고 사망률이 낮으며, 여성을 포함한 이민자가 끊임없이 유입하여 인구가 급속히 증가했다. (미국의 평균수명은 영국의 평균수명보다 10세이상 앞서있었다.) 프렌치 인디언 전쟁에서 영국군이 프랑스에게 캐나다를 빼앗았으나, 이 곳의 프랑스어를 쓰는 주민들은 남쪽 식민지와는 정치적으로 독립된 상태를 유지하였다. 아메리카 토착민들을 제외한 이들 13개 식민지의 인구는 1770년에 260만여 명으로 당시 영국의 1/3 수준이었으며, 아메리카 인구의 1/5은 아프리카계 미국인 노예들이었다.[17] 아메리카 식민지는 영국에 조세를 납부했으나, 영국 의회에 대표자를 두지 못했다. 1730년대와 1740년대의 대각성 운동이라는 기독교 부흥주의 운동으로 종교와 종교 자유에 대한 관심이 커졌다. 또한 이 운동으로 인해 미국 대학의 역사가 시작되는데, 종교의 자유와 과학의 탐구를 위해 적지않은 대학들이 설립되었다. 1636년에 하버드 대학교가, 이후에 윌리엄 앤 메리 대학교, 예일 대학교, 프린스턴 대학교, 펜실베이니아 대학교 등 소위 아이비리그로 지칭되는 명문 사립 대학들이 설립되었다. 독립과 영토 확장 1760년대와 1770년대 초 혁명기에 아메리카 식민지와 영국 사이 대립으로 미국 독립 전쟁(1775년 ~ 1781년)이 일어났다. 1775년 6월 14일, 필라델피아에서 열린 대륙 회의에서 대륙군을 창설했고, 사령관으로 조지 워싱턴을 임명했다. 1776년 7월 4일 이 회의에서 토머스 제퍼슨이 초안을 쓴 독립 선언서를 채택했다. 이 날이 오늘날 미국의 독립기념일이다. 1777년 연합 헌장으로 결속력이 약한 국가연합 정부를 설립해서 1789년까지 존속했다. 프랑스 지원을 받은 아메리카 군대가 영국을 무찔러,(요크타운 전투) 영국은 미합중국의 독립을 인정하고, 이들 주에게 미시시피 강 동쪽의 아메리카 영토에 대한 주권을 승인했다. 독립 당시 미국의 수도는 뉴욕이었다. 조세권을 가진 강력한 국가를 창설하길 바라는 사람들이 1787년에 필라델피아 헌법회의를 조직하였다. 1789년에 미국 헌법이 비준되었으며, 1789년에 신생 공화국의 초대 상하원 의회가 출범하고 조지 워싱턴이 대통령에 취임했고, 1790년에는 수도를 필라델피아로 옮겼다. 연방 정부가 개인의 자유 및 다양한 법적 보호 보장의 제한을 금한 권리 장전이 1791년에 채택되었다. 1800년에는 수도를 다시 워싱턴 D.C.로 옮겼다. 노예제에 대한 입장은 유동적이었는데, 미국 헌법 1조 9항에서는 아프리카 노예 무역 폐지를 20년간 유보했다. 북부 주에서는 1780년에서 1804년 사이에 노예제를 폐지했으나, 남부 주에서는 "특별한 관습"(peculiar institution)을 옹호하며 노예주로 남았다. 1800년경에 시작된 제2차 대각성 운동으로 복음주의가 노예 제도 폐지 운동을 비롯한 다양한 사회 개혁 운동의 원동력이 되었다. 미국은 서부로 영토를 확장하며 아메리카 인디언 전쟁이 일어났으며 인디언 제거 정책을 펴서 원주민들은 많은 사상자를 내고 인디언 보호구역으로 보내졌다. 1803년 토머스 제퍼슨 대통령이 프랑스로부터 루이지애나를 매입하여 국토의 면적은 거의 두배로 늘어났다. 여러 이유로 영국과 벌인 1812년 전쟁은 승패가 분명히 갈리지는 않았으나 미국의 민족주의를 강화시켰다. 미국 군대가 플로리다를 수 차례 침입하면서 1819년에 미국은 스페인에게서 플로리다와 여타 멕시코 만 연안 영토를 할양받게 된다.(아담스-오니스 조약) 1845년에 미국은 텍사스 공화국을 병합하였다. "명백한 운명"이라는 관념이 대중화 되는 것도 바로 이 시기였다.[18] 1846년 영국과 오리건 조약을 맺으면서 미국은 오늘날의 미국 북서부를 통치하게 된다. 멕시코-미국 전쟁에서 미국이 승리하면서 1848년에 캘리포니아와 오늘날의 미국 남서부를 할양받게 되었다. 1848년~49년의 캘리포니아 골드 러시로 서부 이주가 가속화되었다. 새로이 철도가 부설되면서 정착민들의 이동이 쉬워지고, 원주민과의 갈등도 커졌다. 50년 만에 4천만 마리 이상의 아메리카들소(버팔로)가 가죽과 고기를 얻거나 철도망 확대의 편의를 위해 학살당했다. 평원 인디언들의 자원이던 버팔로를 잃어 원주민 문화는 큰 타격을 입었다. 내전과 산업화 노예주와 자유주는 주와 연방 정부간의 관계를 놓고 갈등했으며, 신설 주의 노예제 시행 여부를 놓고 폭력 사태까지 벌어졌다. 그런 가운데, 주로 노예제 반대 입장이었던 공화당 후보 에이브러햄 링컨이 1860년에 대통령으로 선출되었다. 링컨의 취임에 앞서 일곱 노예주는 분리 독립을 선언하여 남부 연합을 결성했다. (연방 정부는 이를 불법으로 규정하였다.) 남부 연합이 섬터 요새를 공격하면서 미국 내전이 발발하였으며, 노예주 네곳이 남부 연합에 추가로 가입했다. 이에 링컨은 노예 해방 선언에서 남부 연합 노예의 자유 선언을 했다. 1865년에 남부 맹방이 패배하여 미국 헌법은 세차례 수정되어 당시 노예 신분이었던 아프리카 노예 4백만여 명이 자유를 보장받았으며,[19] 미국 시민이 되었고, 투표권을 부여받았다. 이 전쟁으로 연방 정부의 권력이 크게 증대되었다.[20] 링컨이 암살당하면서, 새로이 해방된 노예들의 권리를 보장하는 한편 남부 주를 재건하고 재통합하는 목표로 했던 공화당의 재건 정책이 급진화되었다. 1876년 대선 논쟁이 1877년의 합의로 해결되면서 미국의 재건 정책이 종식되었으며, 이내 짐 크로 법으로 수많은 아프리카계 미국 시민들이 시민권을 박탈당하였다. 북부에서는 도시화가 이루어지고 남유럽과 동유럽에서 전례없이 많은 이민자들이 유입되면서 미국의 산업화가 더욱 진전하였다. 1929년까지 지속된 이민 물결로 노동력이 유입되고 미국 문화가 변화하였다. 국가 기반 시설이 발전하면서 경제는 호황을 이루게되었다. 1867년 러시아에서 알래스카를 매입하면서 미국 본토의 영토 확장이 일단락되었다. 영토를 잃은 원주민이 1890년 운디드 니 학살로 최후의 대규모 무장 투쟁을 벌였으나 실패했다. 1893년, 태평양 하와이 왕국의 왕정이 미국 거류민들이 주동한 정변으로 전복되자, 1898년에 미국은 이 군도를 병합했다. 같은 해 미국-스페인 전쟁에서 승리하면서 미국은 강대국의 면모를 보이게 되었으며, 푸에르토리코, 괌, 필리핀을 병합했다.[21] (50여년 뒤에 필리핀은 미국에서 독립했으나, 푸에르토리코와 괌은 미국 영토로 남아있다.) 세계 대전과 대공황 1914년에 제1차 세계 대전이 발발할 때 미국은 중립 태도를 취했다. 미국인 대부분은 영국과 프랑스를 동정했으나, 많은 이들이 참전에 반대했다.[22] 1917년 미국은 결국 연합군으로 참전하면서 전황은 동맹국에 불리하게 전개된다. 전후 상원은 국제 연맹을 창설한 베르사유 조약에 비준하지 않았다. 미국은 고립주의에 경도된 일방주의 정책을 추구했다.[23] 1920년대에 여권 신장 운동은 여성 투표권을 보장하도록 헌법이 수정되는 성과를 얻었다. 번영을 구가하던 광란의 20년대(Roaring Twenties)는 대공황의 단초가 된 월 가의 대폭락 즉 검은 목요일로 끝나버렸다. 1932년에 대통령에 당선된 프랭클린 D. 루즈벨트는 경제 위기에 맞서 수정자본주의인 뉴 딜 정책으로 대응하였다. 하지만 1930년대 중반, 중부 지역에 극심한 사막화인 더스트 볼(Dust Bowl) 현상으로 수많은 농촌이 빈곤에 빠졌으며 서부로 이주하게 되었다. 제2차 세계 대전 초기에 미국은 중립을 유지하다, 1939년 9월에 나치 독일이 폴란드를 침공하면서 1941년 3월 무기대여법을 통해 연합국에 물자를 제공하기 시작했다. 1941년 12월 7일, 일본이 진주만을 급습하면서 미국은 추축국에 대항하여 연합군에 참전했다. 참전으로 미국의 자본 투자와 산업 능력이 높아졌다. 주요 참전국 가운데 유일하게 미국은 전쟁 덕분에 부유해진 나라였다.[24] 연합국의 브레튼 우즈 회의와 얄타 회담으로 미국과 소비에트 연방이 세계 정치의 중심에 서게 되는 새로운 세계를 구축하게 되었다. 유럽 전선에서 연합국이 승리하자 1945년 샌프란시스코 회의에서 전후에 발효한 유엔 헌장이 도출되었다.[25] 처음으로 핵무기를 개발한 미국은 그 해 8월에 일본 히로시마와 나가사키에 핵무기를 처음으로 사용했다. 1945년 9월 2일 일본이 항복하면서 전쟁이 끝났다.[26] 냉전, 저항 정치, 사회 변혁 제2차 세계 대전 이후 냉전기에 미국과 소련은 각자 북대서양 조약기구와 바르샤바 조약기구를 통하여 유럽의 군사 현안을 주도하며 패권을 놓고 경쟁했다. 미국은 자유민주주의와 자본주의 법치주의를 발전시켰으며, 소련은 전체주의와 공산주의 사회주의 관치경제를 이끌어갔다. 양자는 대리전을 통하여 전쟁을 벌이고 여러 독재 정권을 지원했다. 1950~53년의 한국 전쟁에서 미군은 중국 공산군과 싸웠다. 하원 반미 활동 위원회(HUAC)에서는 좌익 단체의 국가 전복 혐의를 캐내는 조사 활동을 벌였으며, 매카시 상원 의원은 반공 정서의 중심 인물이 되었다. 1961년 소련이 최초의 유인 우주선을 쏘아올리면서, 존 F. 케네디 대통령은 미국이 최초로 "달에 사람을 보내겠다"는 계획을 내세워 1969년에 기어이 실현했다. 또 케네디는 쿠바에서 소련군과 핵 위기에 직면하기도 하였다. 그런 가운데 미국 경제는 계속 발전했다. 마틴 루서 킹 2세의 비폭력 저항주의와 맬컴 엑스와 스토클리 카마이클이 주도한 과격주의로 아프리카계 미국인들은 흑인 인권운동을 전개했다. 1963년에 케네디가 암살당한 뒤, 린든 B. 존슨 대통령이 1964년 민권법, 1965년 투표권법을 통과시켜 흑인의 민권이 성장했다. 하지만 존 F. 케네디 대통령과 여러 인권운동 지도자들이 암살 당하는 등, 사회가 혼란스러웠다. 후임 대통령인 리처드 닉슨은 동남 아시아로 대리전을 확대했다가 베트남 전쟁에서 패배했다. 그런 가운데 반문화 운동이 반전 운동과 흑인 민족주의, 성 혁명의 영향을 받아 널리 성장했다. 1960년대는 각종 암살사건, 흑인 민족주의, 여성해방운동, 히피 문화, 동성애문화가 등장한 변혁과 격동의 시기였다. 워터게이트 사건의 불명예로 1974년에 닉슨은 탄핵되는 것을 피하고자 최초의 사임 대통령이 되었으며 제럴드 포드 부통령이 대통령직을 승계하였다. 1970년대 말 지미 카터 행정부 시대에는 스태그플레이션과 이란 인질 사건이 중요한 사건이었다. 1980년에 로널드 레이건이 대통령에 당선되면서 미국 정치가 우익화되고 대중들도 1960년대의 히피문화에서 보수주의로 변화하였다. 레이건 2기 정부 때는 이란-콘트라 사건이 일어나고, 소련과 괄목할만한 관계 증진을 이루기도 하였다. 이후 소련이 붕괴하면서 냉전이 종식되었다. 오늘날 조지 H. W. 부시 대통령 시기에 미국은 유엔을 주도하여, 걸프 전쟁의 승인을 받아냈다. 빌 클린턴 대통령 시대에 현대 미국 역사상 최장 기간의 경제 성장(1991년 3월 ~ 2001년 3월)이 이루어졌으나, 닷컴 거품 현상이 생겼다.[27] 르윈스키 스캔들로 인해 1998년에 빌 클린턴이 탄핵받았으나, 끝내 임기를 지켰다. 2000년 대선에서 조지 H. W. 부시의 아들 조지 W. 부시가 연방대법원의 결정에 따라 근소한 표차로 당선되었다. 2001년 9월 11일, 알 카이다 테러범들이 뉴욕 시의 세계 무역 센터와 미국 국방부 펜타곤에 테러 공격을 감행하여, 3천 여명의 사람들이 목숨을 잃었다. 부시 행정부는 이에 대응하여 "대테러 전쟁"을 개시했다. 2001년 말, 미군은 아프가니스탄을 침공하여 탈레반 정권과 알 카에다 훈련소를 제거했고 2002년, 이라크에 정권 교체 압박을 가했다.[28] 부시는 2003년에 이라크를 선제 공격했으며, 과거 미국의 동맹자였던 독재자 사담 후세인을 제거했다. 2005년 허리케인 카트리나가 발생하여 멕시코 만 연안 지대 상당 지역을 심각하게 파괴했으며, 대도시 뉴올리언스를 황폐화했다. 2008년 11월 4일, 세계적인 경제 침체 속에서 버락 오바마가 최초의 흑인 대통령으로 선출되었다. 이후 경기 침체는 계속되었으나, 대공황 수준은 아니었고, 2011년 이후 우려와 기대 속 회복 단계에 있다. 2017년에는 도널드 존 트럼프가 대통령으로 당선되었다. 지리, 기후, 자연 환경 미국 본토의 육지 면적은 약 7억7천만 헥타르다. 본토와 떨어진 알래스카는 미국에서 가장 넓은 주로, 면적이 1억5천만 헥타르다. 북아메리카 대륙 남서쪽으로 태평양 한 가운데에 자리한 군도인 하와이 주 면적은 1백6십만 헥타르를 겨우 넘는 정도다.[29] 미국은 러시아와 캐나다 (또는 중국) 다음으로 세계에서 가장 넓은 나라 3, 4위인데, 중국과 비슷한 수준이다. 미국과 중국의 면적 순위는 중국-인도간의 영토 분쟁 지역 및 미국 총 면적의 계산 방식에 따라 달라진다. 미국의 면적을 놓고 CIA 월드 팩트북에서는 9,826,676 km2,[30] 유엔 통계국에서는 9,629,091 km2,[31] 브리태니커 사전에서는 9,522,055 km2[32] 으로 쓰고 있다. 육지 면적만 따지자면 미국은 러시아, 중국과 캐나다 다음인 4위이고, 오스트레일리아보다 약간 크다.[33] 대서양의 해안 평원에서 내륙으로 가면 피드먼트의 낙엽수 삼림과 구릉 지대로 이어진다. 애팔래치아 산맥은 동부 연안과 오대호, 중서부를 가른다. 세계에서 네 번째로 긴 수계인 미시시피 강-미주리 강은 국토의 심장부를 남북으로 가로지른다. 평평하고 비옥한 대초원을 이루는 대평원은 남동부의 고원 지역까지 서쪽으로 뻗어있다. 대평원 서쪽 끝에 있는 로키 산맥은 국토를 남북으로 가로지르며, 콜로라도에서는 고도가 4,300m까지 높아지기도 한다. 더 서쪽으로 가면 로키 산맥의 대분지(그레이트베이슨)와 모하비 사막 등 사막이 있다. 시에라네바다 산맥과 캐스케이드 산맥은 태평양 연안과 가까이 뻗어있다. 알래스카에 있는 고도 6,194m의 매킨리 산은 미국과 북아메리카 전체에서 가장 높은 산이다. 알래스카의 알렉산더 제도나 알류샨 제도, 하와이의 화산 등 활화산도 흔하다. 로키 산맥 옐로스톤 국립 공원 밑에 있는 초화산은 북아메리카 대륙에서 가장 큰 화산체다.[34] 광대한 영토에 다양한 지리 환경을 지닌 미국에서는 거의 모든 기후 형태를 찾아 볼 수 있다. 서경 100도선 동쪽으로는 기후대가 북쪽의 습윤 대륙성 기후에서 남쪽의 온대 습윤 기후에 이른다. 플로리다 남쪽 끝 지역은 하와이처럼 열대 기후이다. 서경 100도선 서쪽의 대평원 지역은 반건조 기후다. 서부 산맥 상당 지역은 고산 기후를 나타낸다. 남서부의 사막과 대분지의 기후는 건조하며, 캘리포니아 해안은 지중해성 기후가 나타나고, 오리건과 워싱턴주 및 알래스카 남부는 서안 해양성 기후를 보인다. 알래스카 대부분은 아극 기후나 극기후다. 극단적인 기후 현상도 종종 일어나는데, 멕시코 만과 접한 주에는 허리케인이 곧잘 발생하며, 세계 토네이도의 대부분도 미국 내, 특히 중서부 토네이도 길목(Tornado Alley)에서 주로 일어난다.[35] 미국의 생태는 최다 생물다양성 국가(megadiverse countries)로 여겨진다. 미국 본토와 알래스카에는 관다발식물 17,000여 종이 있으며, 하와이에서는 속씨식물 1,800 종 이상이 발견되는데, 이들 가운데 본토에서도 서식하는 종은 적은 수에 불과하다.[36] 미국은 포유류 400종, 조류 750종, 파충류 및 양서류 500종 이상이 서식하는 땅이다.[37] 곤충은 91,000종 이상이 서식한다고 한다.[38] 1973년의 멸종 위기종 법안은 위기종과 취약종 및 이들의 서식지를 보호하는데, 미국 어류 및 야생생물 보호국에서 이들 서식지를 감시한다. 미국에는 58개의 국립 공원이 있으며, 그 밖에도 연방 차원에서 관리하는 공원, 숲, 야생 지역이 수백곳 있다.[39] 미국 정부는 국토 육지 중 총 28.8%를 소유하고 있다.[40] 이 가운데 대부분의 지역은 보호 구역이며, 일부 지역은 원유 및 가스 시추, 광산 채굴, 벌목, 목축을 위해 임차한 곳도 있으며, 군사 목적으로는 2.4%가 이용되고 있다.[40] 환경문제 1970년대 이후로 환경 문제가 국가 의제에 계속해서 제기되어왔다. 원료와 원자력 에너지에 관한 논쟁, 공기와 수질 오염, 야생동물과 산림 벌채,[41][42] 지구 온난화에 대한 국제적 대응 등 환경갈등이 계속되었다.[43][44] 환경문제는 대부분 연방정부와 국가기관이 참여하고있다. 이렇게 환경문제가 제기되면서 가장 눈에 잘 띄는 점은 1970년대 대통령명으로 만들어진 미국 환경보호국 (ERA)이다.[45] 1964년 정부가 소유하고있는 토지 중 황무지를 사용하는 일환으로 원시지역 보호법을 만들었다.[46] 1973년 절멸 위기종 보호법은 멸종 위기에 처한 동식물들을 보호하기위해 만들어졌고, 미국 어류 및 야생동물관리국에서 관리한다. 인구 통계 인종과 언어 미국은 지구상의 모든 인종과 민족이 뒤섞여있는 세계 최대의 다민족국가다. 2000년 조사된 인구 분포도를 보면 백인</b>이 전체인구의 75.1~81.1%, 흑인</b>이 약 12.3~12.6%, 아시아계 3.7~3.9%, 미국원주민</b>이 0.8%다. 백색인종이 압도적으로 많으며 그중에서도 영국계, 독일계, 아일랜드계 등이 가장 많다. 미국의 발전은 그 역사를 통해서 유럽·아프리카·아시아로부터의 이민에 의해서 유지되어 왔는데, 오늘날 이들 민족은 융합하여 새로운 아메리카 민족을 구성해 가고 있다. 그러나 같은 영어를 사용하고, 같은 미국적인 생활을 영위한다는 점을 제외하면, 외견상 분명히 몇 인종으로 나눌 수 있다. 유럽 백인이 다수를 차지하며, 그중에서도 출신 국가별로는 영국계, 독일계, 아일랜드계 등이 가장 많다. 최초로 이주해 온 것은 영국인과 네덜란드인이며, 독립할 때까지는 이 밖에 독일인 등이 추가되었지만 중심은 영국인이었으므로 현재도 미국에서는 영어가 일상어다. 미국에서 사용하는 영어 (미국 영어)는 표준 영국 영어와 어휘나 문법 등에서 많은 차이를 보인다. 남북전쟁 이후는 종래의 북유럽계의 이민에 비하여 이탈리아인·슬라브인 등의 남유럽계·동유럽계 이주자의 비중이 높아지고, 20세기 초에는 전 이민의 8할을 이들 이민이 차지하였다. 이민을 가장 많이 온 때는 1880년부터 제1차 세계대전까지이며, 그 전후를 포함하여 1820년부터 1961년까지의 4,200만 명이 입국했다. 또한 19세기 말부터는 중국인·일본인·한국인·필리핀인·멕시코인·쿠바인·푸에르토리코인 등이 증가하고 있어, 이들을 총칭하여 신이민이라고도 한다. 마찬가지로 19세기 이래 이주하게 된 유대인은 특이한 존재로서, 현재 전 세계 1,500만의 유대인 중 약 550만이 미국에 거주하고 있는데, 그들 중에는 자산가나 훌륭한 학자가 많고, 각지에 집단적인 생활을 하며, 미국 사회에서는 무시하지 못할 세력을 가지고 있다. 비(非)백인 가운데 가장 큰 인구를 가진 소수민족은 히스패닉으로, 라틴 아메리카로부터의 이민 유입 및 높은 출산율 등으로 오랫동안 가장 많은 소수 집단이었던 아프리카계 미국인을 넘어섰다. 또한 서부 지역에 살고 있는 상당수 히스패닉계 주민은 원래 멕시코 영토였던 그들의 거주지가 미국에 병합됨으로써 자동적으로 미국인이 되기도 했다. 흑인은 전체 인구의 약 12%를 차지한다. 아시아계 이민은 점점 증가하는 추세이나 캘리포니아주를 제외한 대부분의 주에서 아직 주류는 아니다. 한국계 주민들은 약 2백만명, 중국인은 약 3백만명, 일본인은 약 80만명 정도로 대부분이 캘리포니아주를 중심으로한 서부 지역에 많다. 미국 남부에는 흑인이 밀집해있으며, 이 지역의 백인은 주로 영국계, 독일계, 아일랜드계다. 동북부 지역의 인종 구성은 매우 다양하다. 중북부 지역은 독일계, 아일랜드계, 동유럽계, 북유럽계 백인이, 남서부는 히스패닉이, 서부는 히스패닉과 아시아계가 주류를 이루고 있다. 미국에는 전 세계 거의 모든 국가 출신이 모여 살고 있다고 해도 과언이 아니다. 미국의 공용어는 사실상 영어 (미국 영어)이나, 히스패닉계 인구가 많은 서부 지역에서는 스페인어를, 특정 민족의 인구가 많은 구역은 그 민족의 언어를 공공 표지판 등에 병기하기도 한다. 미국 내 아메리카 원주민들은 오늘날 아메리카 대륙에 해당하는 영토내에 거주하고 있는 원주민, 그리고 이들의 현대 후손이다. 이 표현은 광범위한 부족, 국가, 민족을 포괄하며 이 중 많은 무리들은 오늘날에 정치적 공동체로 살아남았다. 도시와 지역 미국은 일찍이 도시화된 국가로, 도시별 특성과 문화적 차이가 존재한다. 각 지역은 자원, 자본, 노동력 모두 충족되어야 발전이 이루어졌고, 이는 처음으로 북동부가 달성했다. 이후 기후와 자연경관이 발전에 굉장히 중요하게 작용해서, 이를 가진 서부가 각종 산업의 꽃을 피웠으며, 최근 남부 및 미국 남서부가 미국 경제를 뒷받침하고있다. 북동부와 버지니아 지역은 초기 미국 역사가 시작된 곳으로, 현재까지도 각종 산업의 중심지이고, 서부는 세계대전과 골드러시 이후 광공업과 군사업을 바탕으로 급격히 발전하다가 영화산업과 첨단산업 그리고 농업이 뒤이어 발전해, 현재 북동부 지역의 경제력과 필적한다. 남부는 남북전쟁 이전에는 소수 영국계 백인 귀족이 플랜테이션을 바탕으로 목화산업과 담배산업으로 성장했으나, 남북전쟁 이후 쇠퇴하고, 최근 들어 제조업과 각종 서비스업이 발전하고 있다. 20세기까지 세계의 경제, 문화를 주도했던 미국 북동부 지역의 뉴욕과 보스턴은 미국 내에서도 가장 밀집되고 고층건물이 많은 메갈로폴리스를 구성하며, 근교에는 많은 산업도시와 주거지역이 형성되어있다. 뉴욕은 세계 금융, 문화, 예술의 중심지로 일찍이 발전했으며, 보스턴 또한 우수한 교육을 바탕으로 금융업이 매우 발달했다. 내륙으로는 미국 최초의 계획도시이자 건국 초기 중심지이었던 필라델피아와 철강도시 피츠버그가 위치해있다. 이들 내륙 지역은 러스트 벨트에 속해, 근래 미국 제조업의 쇠락으로 불경기의 진원지에 서있다. 뛰어난 지리적 조건과 기후, 풍부한 노동력을 바탕으로 20세기부터 급격히 발전한 캘리포니아주는 최남단에 샌디에이고가, 북쪽으로 해안선을 따라 로스앤젤레스, 샌프란시스코가 위치해있으며 내륙으로 리버사이드와 새크라멘토와 같은 대도시가 있다. 이들 도시는 연중 온화하고 건조한 기후를 바탕으로 많은 이민자를 받아들였으며, 현재 히스패닉과 아시아계 이민자가 백인과 함께 주류를 이루고있다. 로스앤젤레스는 영화와 연예, 오락산업이 특히 발달해 세계 대중문화를 주도하고 있고 뉴욕에 이어 인구가 가장 많다. 샌디에이고는 군수산업과 해양과학이 특화된 과학도시며, 샌프란시스코는 새너제이(San Jose)와 이어져 실리콘밸리를 이뤄 첨단산업을 이끌고 있는 도시다. 내륙 지역과 분지/계곡 지역은 농업이 발달했는데, 집산지인 베이커즈필드를 중심으로 광대한 과수원과 쌀 농장이 위치해 지역의 경제를 주도하고 있다. 미국 서부 지역은 캘리포니아주 외에도 워싱턴주의 시애틀, 네바다주의 라스베이거스, 오리건주의 포틀랜드, 콜로라도주의 덴버, 애리조나주의 피닉스 등이 위치한다. 시애틀은 항공산업과 선박업이, 라스베이거스는 오락과 관광업이, 포틀랜드는 임업이, 덴버는 로키 산맥 지방의 교통과 상업 중심지이자 요양지다. 이들 지역은 선 벨트에 속하며, 인종이 매우 다양하고 그 분포가 고르다. 스페인어를 많이 사용하는 히스패닉의 영향력이 매우 크다. 또한 한국인을 포함한 아시아계 이민자가 가장 많이 진출한 지역이기도 하다. 미국 중서부 지역은 오대호를 중심으로 시카고, 디트로이트, 클리블랜드, 밀워키, 버펄로 등의 대도시가 위치해있으며, 시카고는 상업과 금융업을 바탕으로 미국 제 2의 도시로 발전하였다. 자동차 산업의 중심지인 디트로이트는 현재 미국 내에서 가장 쇠퇴하는 도시 중 하나이기도하다. 이들 지역의 기후는 대체로 추워 스노벨트에 속하며, 20세기 후반에 들어 침체된 경제를 일컬어 러스트 벨트라고 불린다. 오대호와 미시시피 강을 중심으로한 교통이 매우 발달했고, 중공업과 과학이 매우 발달했다. 서쪽으로는 그레인 벨트라고 불리는 세계 최대의 곡물 지대가 있다. 미국 남동부 지역은 애틀란타, 뉴올리언스, 내슈빌, 샬럿, 버밍햄 등의 대도시가 있으나 도시화와 산업화가 늦은 지역이다. 최근 따뜻한 기후와 낮은 물가를 바탕으로 서남부 지역과 함께 선 벨트를 이루고있어, 인구가 증가하는 지역이다. 애틀란타는 상공업이, 재즈의 고향인 뉴올리언스는 미국의 대표적 항구도시이며 석유산업이 발달했고, 내슈빌은 음악(종교/컨트리)과 출판업이, 샬럿은 금융업이, 버밍햄은 제철업이 발달했다. 이들 지역은 흑인의 인구비가 높아 블랙 벨트로 불리며, 과거 흥했던 농업이 쇠퇴해 20세기 중반까지 산업이 발달하지 못했던 지역이나, 최근 서비스업과 제조업이 급격히 발전 중이다. 미국 중남부 지역에는 휴스턴, 댈러스, 포트워스, 샌안토니오, 오클라호마시티 등의 대도시가 있는데, 풍부한 자원과 멕시코와의 접근성으로, 최근 급격히 발전하는 지역이다. 휴스턴은 우주산업이, 댈러스는 석유산업과 서비스업이, 샌안토니오는 교육과 군사시설이 많다. 플로리다주는 남부에 속하고 아메리카 연합국에 가맹한 적도 있으나, 문화와 역사는 독립적인데, 히스패닉이 주류이고, 온화하고 강렬한 햇빛을 가져, 오렌지 등의 과수재배가 활발하고, 휴양지가 많다. 마이애미는 중남미와 미국을 잇는 거점도시로, 항구도시이자 관광도시다. 탬파 등의 산업 도시뿐만 아니라 해안가 전부가 관광도시로 이뤄져있다. 하와이주는 섬 지역으로, 독특한 풍토와 아름다운 자연경관을 바탕으로 관광업이 주된 산업으로 하고있다. 군사적 요점이기도 한 하와이는 아시아계 미국인이 가장 많은 지역이기도 하다. 알래스카주는 미국에서 가장 넓은데, 광활한 토지에 다이아몬드와 석유를 포함한 각종 광물자원을 가지고있다. 매우 추운 날씨로 인구는 적으나, 광공업과 관광업을 바탕으로 소득이 높다. 버지니아주, 메릴랜드주와 워싱턴 D.C.는 D.C를 중심으로한 정치와 첨단과학의 중심지역이다. 이들 지역은 비교적 소득이 높고, 군사와 행정기능이 발달했고 역사도 오래되었다. 여기에는 워싱턴 D.C.를 포함한 볼티모어 등의 도시가 위치해있다. 미국은 한국과 같은 광역시의 개념이 없기 때문에, 대도시와 주변 소도시들을 광역권으로 포함시켜 인구를 측정한다. 다음은 인구순으로 나열한 도시 목록이다. [49] 국민성 다양하고 복잡한 국민성을 다음의 항목에 열거하였다.[50] 선택의 자유와 책임감: 사상적 자유와 소비 선택, 진로 선택 등의 자유는 완벽히 보장되며 그에 따른 책임감은 항상 따른다. 독립과 자립: 미국 부모의 자녀 교육의 최고 목표는 독립심을 길러주는 것으로, 어린이는 어릴 때부터 이를 기른다. 가치의 존중과 인간애 정신 민주주의와 타 문화에 대한 개방성 준법정신과 국가협력적 태도 및 애국심: 교통질서뿐만 아니라, 범법적 준법정신이 투철하고, 범죄자에 대한 자비는 없다. 감옥체계가 발달되었다. 가족 중심의 사회 그리고 높은 이혼율과 가족관계의 경제적 선택: 가족이 모든 개인의 중심에 있고 서로 의지하나, 경제적인 관점에서는 독립되어있고, 이에 따라 이혼이 쉽게 인정된다. 기독교 문화 속 휴일과 감사하는 태도: 추수감사절과 성탄절은 국가 최대 휴일이고 광범위한 일에 걸쳐 기독교 정신이 자리 잡고있다. 남녀평등과 개방적인 성문화: 남녀의 성적 역할은 최대한 효율적으로 이용하나, 성적 차이는 차별받지 않으며, 성문화가 개방적이다. 물질적 번영과 미국제일주의: 높은 국민 소득과 생활 수준이 미국 것이 제일이라는 안이한 태도를 만들기도 한다. 소비 생활과 사치성 문화, 대중 문화 미국의 이민 정책 미국은 이민의 국가이기 때문에 이민 정책은 국가의 기초를 설계하는 가장 중요한 정책 가운데 하나다. 초기에 미국은 경제발전을 위한 값싼 노동력을 얻기 위해 유색인 이민을 받아들였으나, 이미 일터에 뿌리를 내린 백인 노동자들의 기득권을 지키기 위해 시대에 따라 유색인 이민문호를 조절했다. 미국은 1850년 무렵부터 아시아계 이민을 받아들이기 시작하다가 이들의 영향력이 커질 조짐이 있자, 1882년 중국인 이민부터 금지시키더니 1924년 아시아계 이민을 완전히 금지시켰다. 당시 미국 식민지였던 필리핀은 여기에서 예외였다. 캘리포니아주는 이보다 앞선 1913년 외국인 토지소유 금지법을 제정해 외국인의 토지소유를 막았는데, 표적은 아시아계였다. 토지를 소유하면 자본을 축적할 수 있기 때문이었다. 이 법은 미국시민(미국 시민권을 소유한 자)이 될 자격이 없는 사람은 토지를 소유할 수 없도록 규정했는데 아시아계 이민 1세는 미국시민이 될 수 없었다. 그러다 2차 대전에서 중국과 연합국으로 싸우게 되자 중국에 이민문호를 개방한 것이 1943년, 인도가 1946년, 한국과 일본에 대해서는 1952년에 와서야 이민문호를 다시 열었다. 문호를 개방했다고 하지만 실제로 이민이 허용되는 숫자는 생색내기 수준이었다. 그렇지만 1952년 개정법으로 아시아 이민 1세도 미국시민이 될 수 있었다. 시민이 될 수 있다는 말은 투표권이 있다는 말로 크건 작건 정치적 목소리를 낼 수 있게 됐다는 것을 의미한다. 한국전쟁까지만 해도 미국은 이민의 국가이면서도 인종차별을 법적으로 인정하고 있었다.[51] 구체적으로 인종 문제가 사회적으로 개선되기 시작한 것은 1965년 이후 마틴 루서 킹 목사의 활약에 힘입은 바가 크다. 인종 문제 앵글로－색슨족(Saxons)을 중심으로 하는 유럽 북방계의 이주자들은 이주 시기가 빨랐다는 점도 있어 일찍이 융합하였으며, 현재 미국 사회의 주류를 형성하고 있다. 이에 대하여 19세기 후반 이후 이주한 신이민들은 일반적으로 신참자(新參者)로서 생활의 기반이 약한 데다가 유대인·아시아인 등은 인종·문화가 구(舊)이민과 이질적이어서 동화하기 어려우며, 배척을 당하는 일도 많았다. 따라서 그들은 집단적으로 거주하는 경향이 있고, 사회생활에서도 차별대우를 받는 일이 있다. 그러나 현재 인종문제로서 최대의 문제는 인구의 1할을 차지하는 흑인의 문제다. 식민지 시대에 아프리카로부터 노예로 팔려 온 그들은 해방 후 전국 어느 곳에나 거주하게 되었는데, 아직도 일부에선 교육·취직·거주 등의 분야에 불평등한 점이 남아 있고, 이에 항의하는 흑인의 행동도 차츰 격렬해지고 있어, 오늘날 미국 내에서 최대의 사회 문제로 되어 있다. 또한 푸에르토리코인은 뉴욕을 중심으로 하는 북부에 한정되어 있고 절대수도 많지는 않은데 신이민으로서 흑인과 함께 사회의 최하층을 형성하는 수가 많다. 그리고 빈곤으로 인해 그들의 생활상태는 차츰 사회문제화되어 가고 있다. 종교 메이플라워호를 타고 신앙의 자유를 찾아 영국에서 이민 온 개신교 신자들 즉, 청교도들은 초기에는 아메리카 토착민들의 전통종교를 배격했으며 , 같은 기독교 종파들인 성공회와 로마 가톨릭교회도 성공회 기도서 사용 금지, 성공회 신자 추방, 로마 가톨릭교회 신자 이민거부로 배척했다. 하지만 건국 후에는 헌법으로 종교의 자유를 인정했고, 다수의 인종·민족으로 구성된 나라라는 미국의 특징상 거의 모든 종류의 종교를 볼 수 있지만, 유럽에서 온 이민이 주체를 이루고 있기 때문에 기독교인이 압도적 다수를 차지한다. 그러나 주 1회 교회에 가는 사람은 점차 적어지고 있다. 개신교 신자가 다수며 그외 가톨릭교회 및 기타 다양한 종교가 있다. 또한 유대교도도 많아서 이스라엘의 인구보다도 더 많은 유대교도가 미국에 거주하고 있다. 신앙심도 미국인들은 매우 높아 신 또는 영혼의 존재를 믿는 비율이 94%에 달할만큼 기독교적인 국가라고 할 수 있다. 종교적인 이유로 가톨릭교회와 유대인을 공격했던 시기도 있었고, 존 F. 케네디외에는 가톨릭교회 신자가 대통령으로 선출되지 않았던것도 이와같은 배경 때문이다. 따라서 미국의 이스라엘 지원과 같이 종교나 민족이 미국의 외교 정책에 큰 영향을 끼치는 일도 적지 않다. 영국 종교개혁으로 성공회가 가톨릭교회에서 분리된 이후, 일부 칼뱅주의자들은 철저한 개혁을 요구했다. 이들은 성경에 언급되지 않은 전통들을 배척한 성경주의자들로서, 성공회를 개혁하고자 했다. 일부 청교도들은 네덜란드와 미국으로 이주했는데, 네덜란드에 이주한 ‘암스테르담 제2 영국교회 분리주의자 형제’들을 후에 침례교 또는 침례교인이라고 불렀다. 미국에 1620년 이주한 이들은 영국 플리머스 항을 떠나 메이플라워호에 탑승했는데, 본래 이들은 버지니아 식민지에 가고 싶어했다. 하지만 태풍을 만나면서 플리머스 정착지에 이주했다. 이 플리머스 정착지는 메사추세스 식민지에 흡수된다. 후에 이들을 일컬어 '필그림 파더스'라고 하게 되었으며, 종교의 자유를 찾아 개척되었다는 미국의 이미지의 대명사가 되었다. 하지만 미국이 청교도들에 의해 개척된 기독교 국가라는 주장에 대해서는 낭만적인 신화라는 설명도 있다. 그 실례로 개혁교회 목사인 마이클 호튼은 《미국제 복음주의를 경계하라》(나침반)에서 독립혁명으로 미국을 건설한 사람들이 기독교인들이 아니라 이신론자들이었음을 지적한다. 미국은 청교도들이 개척한 나라로서 초기 청교도 사회에서는 기독교인만 선거에 참여할 수 있었다. 물론 청교도들은 그리스도에 대한 확고한 신앙을 갖고 있었고, 청교도 목사들은 신자의 자녀에게만 세례를 집례했다. 그런데 이들은 다른 사상이나 종교를 다소 배격하는 경향이 있었으며, 실제로 로저 윌리엄스(Roger Williams) 前 성공회 사제는 제정분리사상 즉, 종교와 정치의 분리사상을 주장하여, 1635년 청교도 사회로부터 추방되었다. 로저는 아메리카 토착민들의 도움을 받아 매사추세츠주 남부에 정착하여 프로비던스(Providence, 현재 로드아일랜드)를 건설했다. 프로비던스는 종교의 자유를 존중했기 때문에, 앤 허친슨처럼 종교적 박해를 받던 사람의 안식처가 되었다. 앤 허친슨은 보스턴 주민이었는데, 창세기의 아브라함 이야기에 근거, 하나님이 자신에게 말씀하셨다고 주장했다. 또한 사도행전 18장 26절과 디도에게 보낸 편지 2장 3~5절에 근거, 여성도 교회에서 가르칠 수 있다고 보았는데, 이 때문에 재판을 받았다. 결국 그녀는 추방명령을 받았고, 프로비던스로 피신했다. 물론 로저는 앤 허친슨의 신앙을 존중하여 그녀를 프로비던스 일원으로 받아들였다. 이러한 로저 윌리엄의 종교적 자유 포용은 미국 민주주의의 모태가 되었다. 17세기 청교도 사회에서 기독교의 영향력이 줄어들자, 대다수 청교도들은 이것을 사탄의 세력에 의한 것으로 두려워했다. 이것은 1692년 살렘 마녀 사냥으로 폭발하는데, 메사추세스주 살렘에서 일부 시민들이 마녀로 몰려 고문치사 또는 사형당한 사건으로, 50000명 중 1명이 교수형을 당했다. 이 사건은 초기 청교도 사회의 오점 중 하나다. 근대 미국과 유럽교회에서는 자유주의 신학이 영향을 주었다. 자유주의 신학은 기독교 신학의 근대적 해석으로 기독교와 시대의 연관성을 추구했다.[52] 특히 미국교회의 자유주의 신학은 하나님 나라 즉, 하나님의 다스림의 윤리성을 강조한 사회복음주의가 등장하는 등 기독교인의 사회참여를 강조하는 성향을 보였고, 미국 성공회, 감리교, 교회들이 자유주의 신학을 따르고 있었을 정도로 큰 영향력을 갖고 있었다.(장로교는 뉴욕 유니온을 중심으로 한 축을 형성하였을 뿐 여전히 정통 칼뱅주의가 주류였다.)[53] 이에 대한 반동으로 미국 보수 기독교계에서는 기독교 근본주의(The Fundamentalism)를 주장하였다. 근본주의 신학은 일부 감리교회와 극소수의 장로교회(예:칼 매킨타이어)와 절대다수의 침례교회에서 영향력을 보였는데, 1915년 출판된 《근본》이라는 소책자에서 그 이름이 유래한다.[54] 예수의 동정녀 탄생, 예수의 신성, 예수의 대속적 죽음, 예수의 재림, 축자영감설에 근거한 성경무오설이 근본주의의 교리적인 특징이며, 예수를 믿지 않는 다른 종교인들은 심판으로 멸망한다는 구원관, 음주나 흡연에 반대하는 종교적인 금욕주의,[55] 신학 교육과 자연과학에 대한 거부도 근본주의의 특징이다.[56][57] 이들 근본주의자들은 조선에서의 개신교 선교를 했기 때문에, 한국 개신교회는 근본주의의 영향을 많이 받았다.[58] 현재 미국에서 가장 압도적인 종교는 기독교이며, 70.6%가 기독교인이다. 이 중에서 개신교 신자는 46.5%며, 성공회, 침례교, 감리교, 장로교, 오순절교회, 그리스도의 교회, 루터교회, 개혁교회 등의 다양한 교파가 있다. 이중 그리스도의 교회는 미국 교회에서 19세기 소위 환원운동이라는 종교운동으로 발생한 자생적인 교파다. 가톨릭교회는 20.8%로 단일 교단으로는 최대 규모다. 미국 정교회는 3%다.[59] 최근 들어 다소 감소하는 경향이 있긴 하지만, 미국에서는 대통령 취임식이나 학교 졸업식에 개신교 목사가 기도를 할 정도로 개신교회의 영향력이 강하다. 한편, 미국 가톨릭교회 내 일부 보수주의 법조계 인사들은 보수 정치계와 관계를 맺고 있다. 20세기 초에야 차별이 완화된 미국 가톨릭 신자들에게 법조계는 유일한 출세의 수단이었기 때문에, 현재 미국 법조계내 보수주의 대변자들은 가톨릭 신자들인데, 2005년 감리교 신자인 조지 W. 부시 대통령이 독실한 가톨릭 신자 존 로버츠를 대법원장으로 지명한 데 이어, 또 다시 보수 가톨릭 신자 새뮤얼 얼리토를 대법관으로 추천하는 등 미국 보수 로마 가톨릭과 보수적 복음주의간의 연대가 시도되고 있다.[60] 그 외 미국 기독교 교파로는 미국 성공회(Episcopal Church of USA, ECUSA)가 있는데, 청교도들이 미국을 개척한 시기에는 성공회 기도서 사용금지, 성공회 신자 추방 등의 탄압을 받았으나, 종교의 자유가 존중되면서 일부 주에서 뿌리내리기 시작했다.[61] 현재 미국 성공회 관구장 즉, 미국 성공회를 대표하는 지도자는 얼 쇼리 주교(1957년생)다. 정치 미합중국은 1776년 성립되어, 전 세계에서 현존하는 가장 오래된 연방 국가다. 미국은 "법에 의하여 소수자의 권리를 보호하여, 다수결의 원칙을 조정하는" 대의 민주주의 입헌 공화국이다. 미국 정부는 미국 최상위 법전인 헌법에 규정된 견제와 균형 체제에 따라 통제된다. 미국의 연방 제도에서 시민은 보통 세 단계의 정부 즉 연방, 주, 지역 단위에 속한다. 미국 헌법은 연방 정부의 권한에 관한 것을 구성 주에서 위임받았는데, 그 가운데 국방·외교 정책·대외 무역의 조정 기능, 통화, 최고 법 집행기능, 주간 통상의 조정, 이민 등은 연방정부의 가장 중요한 책임권에 속한다. 주 정부의 주요 기능은 교육, 농업, 자연보호, 고속도로 관리, 차량 감독, 공공안녕, 교도행정, 주내 통상의 조정, 교육·보건·복지 정책의 시행 등이다. 지역 정부의 업무는 보통 각 군과 시 정부에 나눠 맡기고 있다. 거의 모든 경우에 행정부와 입법부 공무원은 구역별로 시민의 다수 투표에 따라 선출된다. 연방 차원의 비례대표제는 없으며, 하위 정부 단위에서도 이 제도는 드물다. 섬네일\|250px\|왼쪽\|백악관 남쪽 정면. 미국 대통령의 관저이다. 미국의 정치는 다른 나라와 비교하여 볼 때 특이한 측면들을 지니고 있다. 이러한 특성들은 주로 정치제도나 정치행동의 측면에서 발견될 수 있으며, 이는 곧 정치문화와 연결되어 있다. 미국의 정치문화는 미국인들의 정치적 성향에 중추적인 역할을 담당하고 있다. 가브리엘 앨몬드(Gabriel A. Almond)가 지적하였듯이 미국의 정치문화는 동질적이고 세속적이다. 인종의 도가니라고 불리는 미국에서는 인종뿐만 아니라 종교·문화·경제 등에 걸쳐서 차이가 크며 시민의 이해(利害)도 대립하기 쉽다. 따라서 식민지 시대부터 정치의 목표는 항상 현실적이며, 동의에 입각한 이해관계의 조정이 이루어졌다. 미국의 정치문화는 많은 가치가 복합된 정치문화인 동시에, 합리적이고 타산적이며, 경험적인 정치문화이다. 때문에 미국의 정치무대는 마치 혼잡한 분위기 속에서 거래가 이루어지고 있는 자유시장을 방불케 한다. 미국에서는 자유로운 개인의 정치 참여 원칙이 관철되어 왔다. 제도적인 측면에서 볼 때, 미국은 3권분립을 엄격히 고수하고, 독립국에 가까운 주(州)제도를 채용하여 지역의 자주성을 존중하고 있는 것도 이와 같은 역사적 경위에 의한 것이다. 그러나 형태적인 측면에서 보면, 이 분립된 3권간에는 권력의 중복현상이 일어나고 있다. 다시 말하면 미국의 정치체제 간에는 행정부·입법부·사법부가 중복되는 역할을 담당하는 경우가 흔히 있다. 연방제도를 채택하고 있는 미국의 정부는 구성주정부가 연방정부에 위임하는 권한을 헌법에 명시하고 있으며, 그 외의 권한은 국민과 50개의 주가 보유하고 있다. 50개주는 연방 정부와 마찬가지로 주 정부도 행정부, 입법부, 사법부 3부로 구성되어 있으며, 주 각부는 연방 정부의 각부와 동등한 기능 및 영역을 지닌다. 각 주의 행정 수반은 주지사다. 연방정부와 주정부간의 권력의 분리에도 불구하고, 양자 간에는 권력 분포와 행사에 있어서 중복현상과 마찰현상이 나타나고 있다. 20세기적인 상황이기는 하지만, 미국도 행정부의 권력이 비대해짐에 따라 의회의 권한은 상대적으로 약화되고 있다. 미국 정치에서 의회가 차지하는 위치나 역할은 매우 중요하며, 또한 강력하다. 단지 시대적인 차원에서 행정부의 권한이 강화된 반면, 의회의 권한은 상대적으로 약화되었을 뿐이다. 미국은 50개주에 포함되지 않는 괌, 북마리아나제도 등의 속령 등 해외영토를 보유하고 있다. 미국 대통령은 국가 군대 최고 통수권자의 직함을 가지며, 국방 장관과 합동 참모총장을 임명한다. 미국 국방부는 육군, 해군, 해병대, 공군을 비롯한 군 전체를 총괄한다. 해안 경비대의 경우 평화시에는 국토안보부에서, 전시에는 미 해군에서 관할한다. 국방 미국은 세계 군사력 순위 1위 강국이다. 라이벌인 소련과 양자체제를 유지하다가, 소련이 붕괴 되므로 미국은 독자체제로 세계에 막강한 영향력을 행사하고 있다. 대통령은 국가의 군대 총사령관 지위를 가지고 있고, 국방부 장관과 미국 합동참모본부를 임명 할 수 있다. 미국 국방부는 육군, 해군, 공군, 해병대를 포함한 군대를 통솔한다. 해안경비대는 평상시에는 미국 국토안보부가, 전쟁 상황에는 미 해군에서 통솔한다. 2008년 현역으로 있는 군인이 140만 명을 넘겼다. 예비군과 주방위군까지 합치면 230만 명이 넘는다. 또한 국방부는 계약직을 포함하지 않은 민간인 70만 명을 고용하고있다.[62] 평상시에는 모병제지만, 전시 상황에서는 의무 징병 등록제를 통해 대부분 징병제로 뽑는다.[63] [64] 미국 군대는 공군의 신속한 수송기, 해군의 11대 현역 항공모함, 해병 원정부대 해군 함대사령부와 태평양 함대를 통해 빠르게 투입 할 수도 있다. 또한 해외에 865개의 해외 주둔 기지를 두고있고,[65] 25개 국가에는 미군을 주둔시키고있다.[66] 이러한 세계적 규모의 주둔군은 미국 "제국의 기반"이라고 일부 학자들은 말한다.[67] 2011년 총 국방비 지출은 7,000억 달러 이상인데, 이는 세계 국방비의 41%며 상위 14개 국가의 국방비를 합친 것보다 더 많은 수치다. 미군 국방비는 GDP 전체의 4.7%로, 상위 15개 국가 중 사우디아라비아 다음으로 두 번째로 높은 수치다.[68] CIA에 따르면 2012년 GDP 대비 미국 국방비 지출은 세계에서 23번째라고한다.[69] 미국 국방비는 냉전 시대 이후 최근 수 십년간 계속해서 감소하고 있는데, 1953년 전체 GDP의 14.2%, 1954년 연방비 69.5%를 맡은 것에 비해 2011년에는 GDP의 4.7%, 연방비는 18.8%로 감소했다.[70] 2012년 국방비 예산은 2011년보다 4.2% 증가한 5,530억 달러로 이라크와 아프가니스탄 군사작전때문에 1,180억 달러가 추가되었다.[71] 2011년 12월에는 이라크에 마지막 미군을 보냈다.[72] 이라크 전쟁 중 미군 4,484명이 사망했다.[73] 2012년 4월에는 약 9만 명의 미군이 아프가니스탄에 파병되었다.[74] 2013년 11월 8일까지 아프가니스탄 전쟁 중 2,285명이 사망했다.[75] 경제 미국의 경제 체제는 민주주의적 혼합 경제로, 풍부한 천연 자원을 보유하고 있으며, 기반 시설이 잘 갖추어져 있고 높은 생산성을 누리고 있다.[82] 미국이 부유한 경제를 이룩한 것은 풍부한 인적·물적 자원의 존재와, 기술혁신이 뒷받침된 국내 산업이나 해외에서의 활발한 투자활동으로 대표되는 고도의 자본주의 체제에 의한 것이다.[83]국제통화기금(IMF)에 따르면, 미국의 국내총생산은 20조 4128억 달러로, 시장 환율로 세계총생산(GWP)의 23%, 구매력 평가(PPP) 대비 세계총생산의 약 21%를 차지한다고 한다.[4] 미국의 GDP는 세계 최대 규모며, 1인당 명목 GDP 9위, 구매력 평가 1인당 GDP 10위다.[4] 미국은 세계 최대 재화 수입국이며, 수출 규모는 세계 1위인데 1인당 수입액은 비교적 낮다. 주요 무역 상대국으로는 캐나다, 중국, 멕시코, 일본, 독일이 있다.[84] 2007년, 자동차는 주요 수출입 품목이었다.[85] 중국은 미국 공공 채무를 가장 많이 보유한 해외 채권국이다.[86] 약 6년간 성장하던 미국 경제는 2007년 12월부터 침체기를 맞고 있다.[87] 한편 미국은 국제 경쟁력 보고서에서 2위에 등재되었다.[88] 2009년 미국 경제에서 개인 부문은 전체 중 55.3%를 차지하는 것으로 집계되었는데, 연방 정부 활동은 24.1%, 주 및 지역 정부 활동(연방 이전액 포함)은 20.6%를 기록했다.[89] 미국 경제는 탈산업화 단계로, 서비스 부문이 GDP의 67.8%를 차지하지만, 지금도 미국은 산업 강국이다.[90] 기업 총수령액 기준 주요 사업 문야는 도소매 무역이며, 순수입 기준으로는 제조업이 주된 분야다.[91] 화학 공학 제품은 주요 제조업 분야이다.[92] 미국은 세계 3위 석유 생산국이며, 최대 수입국이기도 하다.[93] 미국은 전기 및 핵 에너지를 비롯하여 액화 천연 가스, 황, 인지질, 소금 생산에서 세계 1위다. 농업은 미국 GDP의 1%를 넘지 않으나,[90] 미국은 옥수수[94] 와 콩[95] 의 세계 최대 생산국이다. 뉴욕 증권거래소는 세계에서 달러가 가장 많은 곳이다.[96] 코카콜라, 맥도날드는 세계에서 브랜드 인지도가 가장 높은 기업이다.[97] 2009년 3/4분기에 미국 노동 인구는 1억 5,440만 명이었다. 이 중 고용 인구의 81%가 서비스 부문에 종사하고 있다. 2,240만 명을 거느린 미국 정부는 주요 고용처다.[98] 미국 노동자의 노동 조합 조직률은 12% 정도로, 서유럽의 30%에 비하여 낮은 수준이다.[99] 세계 은행은 미국을 노동자의 고용과 해고가 가장 쉬운 나라 1위로 들었다.[100] 1973년에서 2003년까지 미국인의 연간 평균 노동 시간은 199시간에 이르렀다.[101] 이런 이유도 있어서, 미국은 세계에서 노동 생산성이 가장 높은 수준이다. 2008년에 미국은 시간당 노동 생산성 면에서 십년 전까지만해도 미국보다 높던 노르웨이, 프랑스, 벨기에, 룩셈부르크를 따라 잡았다.[102] 유럽과 견주어 미국의 자산 및 법인 소득세율은 보통 높은 편이며, 노동 특히 소비세율은 낮다.[103] 미국은 내수경제가 튼실한 국가다. 그렇기 때문에 제조업에서 내수 위주로 산업기반을 바꾸기도 했다. 세계최대 석유 비축량에 셰일 가스까지 보유하고 있다. 최첨단 공산품을 많이 생산하며 정치적으로 소외된 계층이나 불공평한 대접을 받는 계층이 적고 엘리트 계층이 솔선수범하여 내적 모순을 해결하기 위해 노력하며 영토는 넓고 자원은 풍부하며 새로운 인력이 끊임없이 외부에서 공급된다. 교육 미국의 교육은 초기 식민지 시절부터 중요시되어왔는데, 고등교육기관의 발전은 전쟁과 과학 연구 등에 있어 미국의 역사와 함께해왔다. 초기에서부터 현재까지 교육에 있어 종교의 영향은 매우 크며, 엘리트들의 국가 경영이 장려되는 사회여서, 사학이 발달했다. 크게 사립과 주립 혹은 국공립 교육기관으로 나뉘며, 대부분의 주에서는 6세에서 16세까지 무상·의무 교육을 실시한다. 미국 학생들의 절대 다수가 중등교육을 마치는 17, 18세 (K-12 학제 상 고등학교 졸업반)까지 학교에 다닌다. 부자들은 대체로 사립 학교에 다닌다. 실용적인 교육 철학은 교육의 마지막 기간인 대학교와 대학원의 우수성에서 알 수 있는데, 특히 대학교와 대학원 등 고등교육은 그 명성과 학열, 학생 수준, 그리고 연구 실적에서 세계 여느 나라의 고등교육기관을 압도한다. 미국에서 대학에 진학하려면 ACT(주로 중부 쪽 대학)나 SAT(주로 동부, 서부 쪽 대학)를 치러야 한다. 다른 유럽의 국가들처럼 미국도 중등 교육 단계부터 학점제를 채택한다. 교육에서는 영어를 사용하고, 외국어로는 독일어, 프랑스어, 스페인어, 라틴어, 그리스어, 히브리어, 이탈리아어, 중국어, 일본어, 한국어 중 하나를 선택한다. 미국에는 세계적으로 손꼽히는 고등교육기관이 많이 있다. 학문, 연구, 스포츠, 예술 등 각종 분야에서 권위와 영향력이있는 명문 대학교로는 하버드 대학교를 포함하는 아이비리그와 공립 대학교(퍼블릭 아이비)인 UC 버클리, UCLA, 윌리엄 & 메리 칼리지, 버지니아, 미시간 대학교, 그리고 사립 대학교인 스탠퍼드, 시카고, 워싱턴 세인트루이스와 MIT가, 미국 남부의 대표적 사립 대학교인 듀크, 밴더빌트, 라이스와 에모리 대학교 등이 있다. 교통 개인 교통수단 중 가장 많이 차지 하는 것은 자동차로, 미국은 세계에서 가장 긴 도로망을 가진 나라 중 하나인데 1억 3천 만개의 도로가 펼쳐져있다.[105] 또 세계에서 두 번째로 큰 자동차 시장이며,[106] 미국인 1,000명당 765대의 자동차를 가지고있어 세계에서 가장 높은 1인당 자동차 보급율을 기록하고있다.[107] 이러한 개인용 자동차의 40%는 밴, SUV, 소형 트럭이다.[108] 미국인들은 하루 평균 29마일 (47km)을 다니며 55분을 운전하는데 보낸다.[109] 미국인 전체 출퇴근자의 9%는 매스 트랜싯을 이용한다.[110][111] 철도를 이용한 화물수송은 광범위 한 반면에 여객 철도 이용률은 조금 떨어지는편이다.[112] 하지만 암트랙의 국가 여객 철도 시스템의 이용자 수는 2000년부터 2010년까지 37%가 증가했다고한다.[113] 또한 매년 경전철 개발이 증가하고있다.[114] 미국은 국토가 넓은 덕에 항공 산업이 매우 잘 발달되어있다. 세계에서 가장 큰 3개의 항공사 (아메리칸 항공, 델타 항공, 유나이티드 항공)가 모두 미국에 있으며 2013년 아메리칸 항공이 US 에어웨이즈와 합병되면서 세계에서 가장 큰 항공사가 되었다.[115] 또 세계에서 가장 바쁜 공항 30개 중 미국에서 가장 바쁜 공항인 하츠필드 잭슨 애틀랜타 국제공항을 포함해 16개 공항이 이름을 올렸다.[116] 문화 아메리카 대륙에 신세계를 구축한 개척자들은 엄격한 청교도며 그 금욕사상은 모든 경쟁이나 즐거움을 죄악시하여 종교적인 활동을 제외하고 생산과 결부되지 않은 활동을 부정했다. 따라서 영국에서 도입된 예술·스포츠 문화가 신세계에 뿌리를 내리고 꽃을 피우기까지는 꽤 오랜시간이 걸렸다. 개척민들은 그들 고유의 언어와 문화관을 가지고 있었으나 빠르게 미국사회에 동화되었고 새로운 문화를 형성해 나갔다. 건축, 미술, 문학, 음악 등 다방면에서 미국적인 사고와 양식이 표출되었으며, 특히 지금까지 전 세계적으로 영향력을 가지는 것은 대중음악과 영화를 들 수 있다. 대중 매체 섬네일\|왼쪽\|캘리포니아 주 로스앤젤레스에 있는 할리우드 사인. 세계 최초의 상업적 그림 전람회는 1894년 토마스 에디슨의 키네토스코프를 사용해 뉴욕에서 열렸다. 다음 해 뉴욕에서 최초로 상업적인 영화 상영이 이루어졌고, 미국은 이후 수 십년 동안 유성 영화의 성장에 힘썼고 영화에 있어서는 최고의 국가가 되었다. 20세기 초반 이후 미국의 영화 산업은 캘리포니아 주 할리우드를 중심으로 이루어지고 있다. 감독 데이비드 와크 그리피스는 영화 기법을 발전시키는데 가장 중요한 사람으로, 오손 웰즈의 《시민 케인》(1941)은 역사상 가장 위대한 영화 중 대표적인 예다.[117][118] 존 웨인과 마릴린 먼로는 미국 영화 배우의 상징이며, 제작가/사업가 월트 디즈니는 애니메이션 영화를 만들어냄과 동시에 영화 캐릭터를 상품화 시킨 장본인이다. 할리우드는 세계 영화 산업의 중심지 중 한 곳이다.[119] 미국은 세계에서 가장 많은 시청자들을 보유한 곳이고,[120] 평균 일간 시청 시간은 2006년 다섯 시간으로 기록된 이후 계속해서 증가하고있다.[121] 네 개의 주요 방송 텔레비전 네트워크는 모두 상업적인 독립체다. 미국인들은 하루 평균 2시간 30분 정도 라디오 프로그램을 청취할 정도로 크게 대중화되어 있다.[122] 포털 사이트와 웹 검색 엔진 이외에 페이스북, 유튜브, 위키백과, 블로거, 이베이, 크레이그리스트는 매우 유명한 웹사이트들이다.[123] 아프리카계 미국인의 리듬과 가사 스타일은 유럽의 전통 음악과 다르게 미국 음악의 많은 부분에 있어 깊게 영향을 끼쳤다. 블루스와 같이 포크의 한 요소로 은어로만 알려져있던 장르는 요즘에 옛날 음악의 일종으로 인식되면서 세계적인 인기 있는 장르로 변했다. 재즈는 20세기 초 루이 암스트롱, 듀크 엘링턴과 같은 사람들이 도입해 발전시켰다. 컨트리 음악은 1920년대 발전되었고, 리듬 앤 블루스는 1940년대에 발전되었다.[124] 엘비스 프레슬리와 척 베리는 1950년대 중반 락앤롤 장르를 대중화시켰다. 1960년대에는 밥 딜런은 포크 장르의 부흥과 함께 미국의 가장 유명한 작곡가 중 한 명이었던 제임스 브라운과 함께 펑크를 발전시켰다. 최근 미국 음악계는 힙합과 하우스 음악이 많이 창작되고 있다. 엘비스 프레슬리, 마이클 잭슨, 마돈나와 같은 미국의 팝 스타는 세계적인 인기를 얻고 있다.[124] 문학, 철학, 예술 역사를 통틀어 미국은 일단의 뛰어난 작가들을 배출했다. 코튼 매더와 조내선 에드워즈의 설교집에서부터 벤저민 프랭클린과 토머스 제퍼슨의 불후의 저작에 이르기까지 식민지시대와 건국 초기시대가 미국 문학 속에 생생하게 묘사되어 있다. 19세기 문학은 너새니얼 호손, 허먼 멜빌, 에밀리 디킨슨, 에드거 앨런 포, 월트 휘트먼, 마크 트웨인, 헨리 제임스 등과 같은 작가들로 대변되었다. 20세기에는 어니스트 헤밍웨이, 윌리엄 포크너, 존 스타인벡, H. L. 멘켄, F. 스콧 피츠제럴드, 노먼 메일러, 솔 벨로, 존 업다이크 등의 작가들이 이름을 떨쳤다. 희곡 작가로는 유진 오닐, 테네시 윌리엄스, 시인으로는 에즈라 파운드, T. S. 엘리엇, 로버트 프로스트 등이 두각을 나타냈다. 흑인 문학으로는 랠프 엘리슨의 《투명 인간》 (Invisible Man, 1952년)이 20세기 미국 소설 가운데 불후의 명작으로 남았다. 보다 최근에는 여성운동이 정치적인 성격을 띠게 되면서 토니 모리슨, 앤 타일러, 루이즈 에드리히 등의 작품이 애독되었으며 여성 소설의 급속한 팽창을 경험했다. 건축 분야의 경우, 스칸디나비아에서 전해진 통나무집은 신속하게 보급되어 숲이 우거진 프런티어 지역의 상징적인 주택이 되었다. 연방양식, 그리스 부흥 양식, 고딕 양식 등 보다 정교한 건축양식이 19세기에 도시와 시골의 건축물에 이용되었다. 도시들이 소위 황금시대(Golden Age)로 접어들면서 마천루가 등장해 미국 사회의 기술적 업적과 자신감을 상징적으로 나타냈다. 윌리엄 러 배런 제니와 루이스 설리번은 시카고 출신의 건축가로, 그러한 건축양식의 선구자들이다. 설리번의 제자인 프랭크 로이드 라이트(1869~1959)는 프레리 학파(Prairie School)로 알려진 새로운 건축설계운동을 시작해 20세기초에 미국 전역에 걸쳐 폭넓은 영향을 끼쳤다. 후대의 주요 미국건축가로는 독일 태생의 루트비히 미스 판 데어르 로어, 그의 제자들인 필립 존슨, 로버트 벤투리 등이 있다. 1825~1870년에 유행했으며 황야 그 자체를 소재로 삼았던 허드슨 강파(Hudson River School)는 미국 미술에서 일어난 최초의 토착화 운동으로 여겨진다. 아셔 B. 듀랜드가 그 대표적인 화가다. 도시생활은 에드워드 호퍼 같은 사실주의파나 스튜어트 데이비스 같은 추상파 화가를 막론하고 20세기의 많은 예술가들에게 영감을 불어넣었다. 20세기 중엽 추상표현주의(Abstract Expressionism)로 알려진 미국의 회화양식이 결과적으로 서양미술을 압도하게 되었다. 중심인물은 잭슨 폴럭과 로버트 머더웰 등이었다. 추상표현주의의 위세도 1960년대에 또다른 미국적 양식인 팝 아트(Pop Art)의 등장으로 쇠퇴했다. 앤디 워홀과 로버트 라우셴버그 등의 팝 아티스트들은 대중문화와 상업에서 자유롭게 소재를 선택했다. 종종 조각의 발전은 회화의 발전과 병행되는 경우가 있는데, 루이즈 니벌슨과 마크 디 주베로의 추상화와 클래스 올덴버그의 팝 아트 조각이 바로 그 예다. 다양한 양식과 경향과는 대조를 이루는 특이한 예술가들이 주기적으로 등장하는 것이 미국 예술의 현저한 특징 중의 하나다. 고립상태에서 제작된 그들의 작품들은 국가적 경험에서 발견된 본질적인 것을 표현한다. 19세기의 윈즐로 호머와 20세기의 조지아 오키페 등의 화가들이 그 전형적인 예에 속한다. 미국인은 과소비성 소비행태로 알려져있으나, 사실은 소비 행동이 절약적으로, 소량 구매, 쿠폰의 생활화가 되어 있다. 창고 세일, 일회용 상품, 패스트 푸드의 문화가 정착되어 있다. 소비 생활의 흐름은 전문 유통 업체가 증가하고, 쇼핑몰이 대형화되고, 소비자의 안목이 고급화되는 것이다. 세계에서 가장 부자가 많은 나라이고 전체적인 국민 소득 수준이 높은 관계에다 자유롭고 소비를 조장하는 문화 등의 이유로 미국은 세계에서 가장 많이 사치품을 구입하는 나라며, 각종 자원들을 엄청난 양으로 소비하는 나라다.[125] 일부 특권층의 과소비가 악명 높으며, 중산층 역시 소비생활을 즐기는 문화 속에 살며, 빈부격차는 더욱 심해지는 추세다. 음식 주류 미국 요리는 다른 서양 나라들과 비슷하다. 밀은 미국인들에게 있어서 기본적인 곡물이다. 북미 원주민과 초기 유럽 이주민들은 전통적인 미국 요리에 칠면조, 사슴고기, 감자, 고구마, 옥수수, 호박, 메이플 시럽과 같은 원산 재료를 사용하기 시작했다. 천천히 조리하는 돼지고기와 소고기 바베큐, 크랩 케이크, 초콜릿 칩 쿠키는 독특한 미국 요리들이다. 아프리카 노예들에 의해 만들어진 솔 푸드는 남부를 중심으로 많은 아프리카계 미국인들에게 인기를 얻고있다. 루이지애나 크리올요리, 케이준 요리, 텍스 멕스와 같은 싱크리티즘 요리는 지방의 영향을 크게 받았다. 애플파이, 프라이드치킨, 피자, 햄버거, 핫도그와 같은 미국 특유의 음식은 다양한 이민자들의 레시피가 섞이면서 생겨났다. 프랑스식 감자튀김, 부리토(Burrito)와 타코와 같은 멕시코 요리, 이탈리아에서 전해지면서 미국식으로 변형된 파스타 요리는 널리 퍼져있다.[126] 미국인들은 보통 차보다 커피를 좋아한다. 미국의 기업들에 의한 마케팅은 아침 식사와 함께 오렌지 주스 또는 우유를 마시는 것이 흔한 모습이 되는데 큰 원인이 되었다.[127][128] 미국의 패스트푸드 시장은 세계에서 제일 큰데, 1930년대 드라이브 스루 형식을 만들어냈다. 패스트푸드의 소비는 건강에 대한 우려를 촉발했다. 1980년대와 1990년대를 거치면서 미국인들의 열량 섭취량은 24%가 증가했고,[126] 패스트푸드 매장에서 자주 식사하는 것에 관련해 미국 공중 위생 관리는 "비만 유행성"이라고 부른다.[129] 높은 당이 들은 청량음료는 널리 인기를 얻고있는데, 이러한 설탕이 첨가된 음료는 미국인들의 칼로리 섭취량 9%를 차지하고있다.[130] 스포츠 미국에서 매년 열리는 화려한 스포츠 행사들로는 프로 야구의 월드시리즈, 대학 미식축구의 각종 볼(로즈볼), 프로 미식축구의 슈퍼볼, 미국 프로 농구협회(NBA)의 플레이오프전, 프로 아이스하키의 스탠리컵 대회, 미국 오픈 테니스 선수권 대회, 미국 프로골프인 협회 선수권 대회 등이 있다. 인디애나폴리스 500마일 경주, 켄터키 더비, 프리크니스 스테이크스, 벨몬트 스테이크스, 서러브레드 경마, 프로 복싱 선수권대회 등도 세계적인 관심을 끈다. 가장 인기있는 스포츠는 미식축구, 야구, 농구, 하키, 골프, 테니스, 아이스하키 등이며 가라테를 포함하는 마셜아츠, 레슬링, 모토스포츠 등도 대중적이다. 같이 보기 한국계 미국인 미국의 이민 초강대국 패권주의 도널드 트럼프 행정부, 현재 미합중국의 집권 행정부 미국, 400년의 도전(en:America: The Story of Us) 참고 참고 자료 로저 윌리엄과 살렘 마녀사냥에 대한 기사는 《5시간만에 읽는 쉽고 재미있는 교회사》/유재덕 지음/작은 행복을 근거로 작성. 외부 링크 at Curlie 분류:G7 회원국 분류:G8 회원국 분류:G20 회원국 분류:유엔 회원국 분류:영국의 옛 식민지 분류:영어권 분류:연방제 국가 분류:북대서양 조약 기구 회원국 분류:경제 협력 개발 기구 회원국 분류:미주 기구 회원국	https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%AF%B8%EA%B5%AD
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 304, 619, 1291, 1838, 2092, 2740, 3589, 4005, 4674, 5107, 5830, 6614, 7564, 8417, 9529, 10337, 11122, 11389, 11796, 12013, 12517, 12751, 12857, 13277, 13704, 13860, 14135, 14670, 15837, 16130, 16235, 16524, 16842, 17094, 17118 ], "plaintext_end_byte": [ 303, 592, 1290, 1837, 2091, 2739, 3588, 3983, 4673, 5106, 5829, 6613, 7553, 8416, 9528, 10326, 11121, 11388, 11775, 11996, 12503, 12750, 12820, 13276, 13696, 13859, 14118, 14660, 15820, 16129, 16221, 16514, 16816, 17076, 17117, 17572 ] }	Milloin Quentin Tarantino on syntynyt?	Quentin Tarantino	finnish	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 31 ], "minimal_answers_end_byte": [ 51 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Quentin Jerome Tarantino (s. 27. maaliskuuta 1963 Knoxville, Tennessee) on yhdysvaltalainen elokuvaohjaaja, -käsikirjoittaja, -tuottaja ja näyttelijä. Hänen elokuviaan yhdistää aikatasoilla leikkiminen, viittaukset vanhoihin elokuviin, pitkät otokset, pitkät dialogit ja tyylitelty väkivalta. Tarantinon läpimurtoelokuva on Pulp Fiction (1994), josta hän sai ensimmäisen kahdesta parhaan alkuperäisen käsikirjoituksen Oscar-palkinnostaan. Tarantino on ohjannut oman määritelmänsä mukaan kahdeksan elokuvaa. Hän on myös näytellyt useassa elokuvassa ja televisiosarjassa. Varhaiset elämänvaiheet Quentin Jerome Tarantino syntyi 27. maaliskuuta 1963 Knoxvillessä, Tennesseessä. Äiti Connie nimesi hänet Quentiniksi ihailemansa Gunsmoke-lännensarjan sankarin, Burt Reynoldsin esittämän Quint Asperin mukaan, ja kertoi myöhemmin: ”Halusin pojalleni nimen, joka täyttäisi kokonaisen valkokankaan”. Connie (o. s. McHugh) oli sukutaustaltaan amerikanirlantilainen ja cherokee. Quentinin isä, amerikanitalialainen Tony Tarantino oli opiskellut teatterikoulussa ja työskenteli muusikkona. Connie oli 15-vuotias sairaanhoidon opiskelija, kun hän alkoi odottaa Quentinia. Tony Tarantino oli 21-vuotias. He erosivat kaksi vuotta Quentinin syntymän jälkeen.[1] Äiti ja Quentin muuttivat Los Angelesin lähiseudulle. Quentin sai käydä äidin ja isäpuolensa Curtisin mukana paljon elokuvissa, vaikka perhe oli köyhä. Siihen aikaan pikkulapsetkin pääsivät katsomaan aikuisten elokuvia, joissa oli seksiä ja väkivaltaa. Quentin ahmi elokuvia ja televisio-ohjelmia ja yritti painaa mieleensä kaiken niihin liittyvän. Koulusta hän ei pitänyt ja menestyi siellä huonosti. Äiti erosi myös toisesta miehestään, ja kymmenvuotias Quentin asui väliaikaisesti isovanhempiensa luona Tennesseessä.[2] Murrosikäisenä Tarantino ihaili erityisesti kungfu-elokuvia sekä blaxploitaatioelokuvia, sillä perhe asui mustien asuinalueella. Hänen kirjailijasuosikkinsa oli Elmore Leonard, jolta hän on sanonut oppineensa lähes kaikki kirjalliset taitonsa.[3] Tarantino keskeytti koulun yhdeksännellä luokalla ja jäi ilman päättötodistusta. Hän sai 16-vuotiaana töitä pornoteatterin paikannäyttäjänä, vaikkei pitänytkään pornoelokuvista. Tarantino kävi kolme vuotta näyttelijäkursseilla tavoitteenaan päästä työskentelemään suurten elokuvaohjaajien kanssa. Hän katsoi 17 ja 21 ikävuotensa välillä vähintään 200 elokuvaa vuosittain ja sen lisäksi paljon televisiota. Hän kirjoitteli huvikseen elokuvakohtauksia, ja vähitellen häntä alkoi houkuttaa ajatus ryhtyä itsekin elokuvantekijäksi. Hän ihaili erityisesti ohjaaja Howard Hawksia tämän monipuolisuuden takia.[4] Lopetettuaan työt pornoteatterissa Tarantino teki jonkin aikaa sekalaisia hanttihommia. Lopulta hän aloitti työt Manhattan Beachissä sijaitsevassa videovuokraamossa. Liikkeessä hän sai katsella elokuvia ilmaiseksi, ja hänen laajasta elokuvatuntemuksestaan oli asiakkaille paljon hyötyä. Tarantino työskenteli siellä viiden vuoden ajan.[5] Videovuokraamossa työskentelynsä ohessa Tarantino teki vuosina 1984–1987 viikonloppuisin lainakameralla mustavalkoista lyhytelokuvaansa My Best Friend’s Birthday. Elokuvan tekoon meni häneltä kolme ja puoli vuotta sekä 5000 dollaria. Se jäi silti keskeneräiseksi ja Tarantinon mukaan osittain tuhoutui tulipalossa. Tarantino itse piti elokuvaansa huonona, mutta siinä oli jo nähtävillä myöhemmin Tarantinon tavaramerkeiksi nousseita elementtejä, kuten elämänmakuista dialogia.[6] Tarantino pyrki saamaan televisiorooleja väittämällä esiintyneensä pienissä rooleissa arvostetuissa elokuvissa. Hän saikin muutaman sekunnin roolin Elvis Presley -imitaattorina sarjassa Tyttökullat. Hän oli kirjoittanut kaksi elokuvakäsikirjoitusta, True Romance ja Syntyneet tappajiksi, mutta ei saanut niitä moneen vuoteen myytyä tai kerättyä niiden filmaamiselle rahoitusta.[7] Elokuvaura 1990-luku Tarantino sai viimein Roger Avaryn kanssa tekemänsä True Romancen käsikirjoituksen myytyä aluksi 30000 dollarilla, lopulta 50000 dollarilla. Rahat hän sijoitti tulevaan elokuvaansa Reservoir Dogs. Tarantinolla oli tarkoitus kuvata elokuva 12 päivässä ja käyttää näyttelijöinä ystäviään ja työpaikkansa videovuokraamon väkeä.[8] Huippunäyttelijä Harvey Keitel tuli kuitenkin mukaan hankkeeseen luettuaan käsikirjoituksen, ja hänen vetovoimansa ansiosta elokuva sai rahoitusta ja budjetti kasvoi 1,5 miljoonaan dollariin. Keitel myös auttoi Tarantinoa valitsemaan näyttelijöitä elokuvaan ja näytteli siinä itsekin, kuten myös Tarantino.[9] Reservoir Dogs sai ensi-iltansa Sundancen elokuvajuhlilla 1992. Useimmat katsojat pitivät siitä, mutta jotkut arvostelijat kauhistelivat sen väkivaltaisuutta. Elokuva pääsikin teatterilevitykseen vasta kolme kuukautta myöhemmin. Se esitettiin Cannesin elokuvajuhlilla, ja Tarantinosta tuli sen suuren suosion myötä maailmankuulu ohjaaja. Yhdysvaltain teattereissa elokuva tuotti vaatimattomasti kolme miljoonaa dollaria.[10] Reservoir Dogsin menestyksen myötä Tarantinolle ehdotettiin myös käsikirjoituksensa True Romance ohjaamista, mutta Tarantino halusi mieluummin keskittyä seuraavaan hankkeeseensa Pulp Fictioniin. Tarantino ei osallistunutkaan juuri mitenkään Tony Scottin ohjaaman True Romancen (1993) tekemiseen. Hän oli kuitenkin näkyvästi mukana sen mainoskampanjassa ja oli tyytyväinen Tony Scottin työhön, vaikka elokuva ei menestynytkään lippuluukuilla.[11] Ennen Pulp Fictionia julkaistiin Tarantinon käsikirjoitukseen pohjautunut elokuva Syntyneet tappajiksi (1994). Ohjaaja Oliver Stone teki Tarantinon vanhaan käsikirjoitukseen kuitenkin paljon muutoksia, mikä johti riitoihin Tarantinon ja Stonen välillä.[12] Tarantinon toinen elokuva Pulp Fiction (1994) sai 8,5 miljoonan dollarin budjetin.[13] Elokuva koostui kolmesta tarinasta, jotka loppua kohden kietoutuivat yhteen. Kohtaukset olivat epälineaarisessa järjestyksessä. Käsikirjoituksen Tarantino oli kirjoittanut yhdessä Roger Avaryn kanssa.[14] Tarantino pyrki ennen elokuvan julkaisua saamaan käsikirjoituksen kokonaan omiin nimiinsä, minkä seurauksena Tarantinon ja Avaryn pitkä ystävyys loppui.[15] Pulp Fiction tuotti maailmanlaajuisesti 214 miljoonaa dollaria.[16] Se voitti Kultaisen palmun vuoden 1994 Cannesin elokuvajuhlilla ja toi Tarantinolle parhaan alkuperäisen käsikirjoituksen Oscar-palkinnon. Elokuva nosti John Travoltan uran uuteen nousuun ja Samuel L. Jacksonin lopullisesti Hollywoodin tähtien joukkoon. Vuonna 1995 Tarantino ohjasi yhden osion elokuvaan Neljä huonetta. Tarantinon episodi oli 21 minuutin mittainen ja perustui Roald Dahlin novelliin.[17] Tarantinon kolmas elokuvaohjaus oli Jackie Brown (1997). Elokuva perustuu Elmore Leonardin romaaniin Rommipunssi. Elokuvaan Tarantino otti paljon vaikutteita 1970-luvun blaxploitaatioelokuvista, ja pääosaa esittikin lajityypin veteraani Pam Grier.[18] Elokuva etenee perinteisen lineaarisesti, toisin kuin Tarantinon ensimmäiset kaksi elokuvaa, eikä siinä ole yhtä paljon väkivaltaakaan. Elokuva jakoi kriitikot siksi kahteen leiriin, eikä se ole menestynyt yhtä hyvin kuin Tarantinon useimmat muut elokuvat. Tarantino itse sanoi, ettei haluakaan tulla tunnetuksi vain yhdentyyppisistä elokuvista.[19] Ohjaaja Spike Lee arvosteli filmiä siitä, että siinä käytettiin liikaa sanaa nigger (’nekru’). Tarantino ja Lee ovat olleet huonoissa väleissä siitä lähtien.[20] 2000-luku Tarantino alkoi Jackie Brownin jälkeen käsikirjoittaa Kill Billiä, jonka ajatuksen hän oli kehitellyt jo Pulp Fictionin teon aikaan yhdessä Uma Thurmanin kanssa. Elokuva kertoo kostotarinan, jossa sekoitetaan monia eri lajityyppejä: samurai-eepoksia, yakuza-elokuvia, hongkongilaisia taisteluelokuvia ja spagettiwesternejä. Tarantino kuvasi nyt ensi kertaa ulkomailla, muun muassa Japanissa, Hongkongissa ja Kiinassa, koska halusi aasialaisia vaikutteita. Hän esimerkiksi kuvasi taistelukohtaukset hongkongilaiseen tapaan aikajärjestyksessä.[21] Alun perin yli kolmetuntinen elokuva jaettiin kaksiosaiseksi: Kill Bill: Volume 1 (2003) ja Kill Bill: Volume 2 (2004).[22] Eepos ei saanut Oscar-ehdokkuuksia, mutta Tarantino valittiin vuonna 2004 Cannesissa tuomariston puheenjohtajaksi nuorimpana ohjaajana koko elokuvajuhlien historiassa.[23] Tarantino oli ystävystynyt nuoren ohjaajan Robert Rodriguezin kanssa Toronton elokuvajuhlilla 1992. Sen jälkeen he työskentelivät useasti yhdessä.[24] Kaksikon ensimmäisiä yhteistöitä olivat Neljä huonetta (1995, molemmat kirjoittivat ja ohjasivat omat jaksonsa elokuvasta) ja Hämärästä aamunkoittoon (1996, Tarantino kirjoitti, Rodriguez ohjasi). Rodriguez sävelsi Tarantinon elokuvaan Kill Bill: Volume 2 musiikin nimellisellä dollarin palkkiolla, ja vastapalveluksena Tarantino ohjasi samalla palkalla yhden kohtauksen Rodriguezin Sin Cityyn (2005).[25] Elokuvaan Grindhouse miehet ohjasivat ja käsikirjoittavat oman osansa, Tarantino osan Grindhouse: Death Proof (2007). Yli kolmituntinen kokonaisuus ei menestynyt hyvin Yhdysvalloissa. Tarantino arveli syyksi elokuvien pituutta sekä sitä, ettei yleisö tuntenut grindhouse-kulttuuria niin hyvin kuin hän oli olettanut. Euroopassa elokuva esitettiin kahtena erillisenä puolitoistatuntisena elokuvana, mutta sen katsojaluvut jäivät sielläkin vaatimattomiksi. Tarantino on kutsunut Grindhousea vähäpätöisimmäksi elokuvakseen.[26] Vuonna 2004 Tarantino palasi toiseen maailmansotaan sijoittuvan spagettiwesternmäisen Kunniattomat paskiaiset -aiheen pariin. Hän oli alkanut käsikirjoittaa tarinaa jo vuonna 1998, mutta se oli jäänyt sivuun Kill Billin ajaksi. Tarantino oli aluksi aikonut pysyttäytyä historiallisissa tosiasioissa, mutta tarinasta tuli toden ja fiktion sekoitus. Tarantino suunnitteli käsikirjoituksesta ensin minisarjaa televisioon, sillä hän pelkäsi ryhtyä ohjaamaan toista suurta elokuvaeeposta heti Kill Billin jälkeen. Kunniattomat paskiaiset (2009) kuvattiin Euroopassa, suuri osa näyttelijöistä oli saksalaisia, ja elokuvassa puhutaan useaa kieltä. Elokuva oli suurmenestys, ja Tarantino oli siitä ehdolla parhaan ohjauksen ja alkuperäiskäsikirjoituksen Oscar-palkintojen saajaksi.[27] 2010-luku Django Unchained (2012) on Tarantinon kunnianosoitus spagettiwesternien ohjaaja Sergio Leonelle. Hän sijoitti elokuvansa Yhdysvaltain sisällissotaa edeltäneeseen aikaan ja otti siinä kantaa orjien riistoon.[28] Elokuva on kostotarina ja jälleen hyvin väkivaltainen. Se tuotti koko maailmassa yhteensä 425 miljoonaa dollaria, ja se on Tarantinon uran suurin myyntimenestys. Django Unchained toi Tarantinolle Oscarin parhaasta alkuperäiskäsikirjoituksesta.[29] Tarantinon ohjaustyö The Hateful Eight (2015), jota hän sanoo kahdeksanneksi ohjaustyökseen, kertoo 1800-luvulle sijoittuvan tarinan kahdeksasta erilaisesta ihmisestä, jotka lumimyrsky on vanginnut postivaunuasemalle. Tarantino kuvasi elokuvan harvinaisella erikoisleveällä Ultra Panavision 70 formaatilla.[30] Tarantino on sanonut vuodesta 2012 lähtien aikovansa lopettaa elokuvien ohjaamisen kymmenennen elokuvansa jälkeen. Vuoden 2016 lopussa hän laskee ohjanneensa kahdeksan. Viimeisten kahden elokuvansa jälkeen hän aikoo kirjoittaa romaaneja ja tehdä teatteria.[31] Tarantinon yhdeksäs elokuva Once Upon a Time in Hollywood saa ensi-iltansa heinäkuussa 2019. Elokuva kertoo kahdesta televisionäyttelijästä Hollywoodissa sen kulta-ajan viimeisinä vuosina.[32] Elokuvassa käsitellään myös näyttelijä Sharon Taten murhaa. Tarantinon mukaan elokuva on tyylillisesti ja juoneltaan Tarantinon aiemmista elokuvista lähimpänä Pulp Fictionia.[33] Televisio-ohjaukset Tarantino ohjasi yhden jakson draamasarjaan Teho-osasto vuonna 1995. Hän ohjasi C.S.I.-sarjan viidennen tuotantokauden päätösjakson ”Grave Danger”, josta hän sai Emmy-palkintoehdokkuuden.[34] Näyttelijänä Tarantino on usein kirjoittanut itselleen pienehkön roolin omiin elokuviinsa. Niiden lisäksi hän on näytellyt muiden ohjaamissa elokuvissa ja joissain televisiosarjojen jaksoissa.[35] Tarantino on kertonut haluavansa olla vakavasti otettava näyttelijä eikä vain ohjaaja, joka näyttelee huvikseen omissa elokuvissaan. Vuonna 1998 Tarantino vieraili Broadwaylla, jossa hän näytteli pääosaa näytelmässä Wait Until Dark. Teatterikriitikot lyttäsivät Tarantinon suorituksen.[36] Tunnustuksia Tarantinolle on myönnetty kaksi Oscar-palkintoa parhaasta alkuperäisestä käsikirjoituksesta (Pulp Fiction ja Django Unchained). Samoista elokuvista hänelle myönnettiin myös parhaan käsikirjoituksen Golden Globe -palkinto.[34] Tarantino sai joulukuussa 2015 tähden Hollywood Walk of Famelle.[34] Ominaispiirteitä Aiheet ja rakenne Tarantinon elokuvissa on joskus epälineaarinen rakenne, eli kohtauksia ei näytetä aikajärjestyksessä vaan sekajärjestyksessä ja takaumin. Hahmot käyvät usein pitkiä ja nokkelia vuoropuheluja aiheista, jotka eivät näytä liittyvän elokuvan juoneen mutta saattavat paljastaa asioita hahmojen luonteesta. Tarantinon elokuvissa on paljon veristä väkivaltaa, joka on usein tyyliteltyä ja epärealistista.[37] Tarantinon elokuvien kerronnalliset ratkaisut, visuaalinen maailma ja ääniraita vilisevät viittauksia populaarikulttuuriin ja elokuvahistoriaan. Tarantino myös lainailee unohduksiin jääneistä elokuvan tyyleistä.[38] Etenkin ensimmäisten elokuviensa päärooleissa hän käytti 1970-luvulla suosionsa huipulla olleita näyttelijöitä, kuten John Travoltaa, Kurt Russellia, Pam Grieriä ja Robert Forsteria.[39] Kuvaus Tarantino kuvaa elokuvansa filmille ja vihaa digitaalista elokuvausta.[40] Hän ei koskaan käytä tietokoneella luotuja visuaalisia erikoistehosteita.[41] Tuotesijoittelun välttämiseksi Tarantino on keksinyt useita kuvitteellisia tuotemerkkejä elokuviinsa: Red Apple Cigarettes, Big Kahuna Burger, Acuña Boys Tex-Mex Food, Tenku Brand Beer, K-Billy, G.O. Juice, Teriyaki Donut ja Jack Rabbit Slim’s.[42][43] Tunnusmerkkejä Tarantinon elokuvissa on visuaalisia tunnusmerkkejä, joita hän käyttää usein. Hänen hahmonsa käyttävät usein Tarantinon 1960- ja 1970-lukujen elokuvissa näkemiä vaatteita. Hänen jokaisessa elokuvassaan on ollut kohtaus, jossa matalalla oleva kamera on kuvannut ylöspäin. Kuvakulmalla Tarantino korostaa kuvattujen hahmojen tärkeyttä ja valtaa. Tämän kuvakulman muunnelma on Tarantinon usein kuvaama ”takakonttikohtaus”, jossa kamera kuvaa auton sisäpuolelta hahmoja, jotka avaavat auton takakontin.[39] Musiikki Tarantinon elokuvien ääniraidat ovat maineikkaita. Toisin kuin yleensä, ohjaaja ei käytä elokuvaa varten tehtyjä alkuperäissävellyksiä (poikkeuksena The Hateful Eight, johon Ennio Morricone sävelsi musiikin) tai valjasta teoksiaan tuoreiden hittien markkinointiin. Sen sijaan hän ammentaa runsaasti 1900-luvun jälkipuoliskon populaarimusiikista. Erityisasemassa on yhdysvaltalainen populaarimusiikki, tyylillisinä esimerkkeinä motown, soul, funk ja surf. Toisaalta Tarantino on hyödyntänyt elokuvissaan myös muun muassa japanilaista iskelmää ja spagettiwesterneistä tuttuja sävellyksiä. Tarantino-elokuvien soundtrackit sisältävät usein eilispäivän hittejä, jo unohdettujen artistien sävellyksiä ja uudempaakin marginaalimusiikkia. Tarantinon elokuvaan pääsy on mahdollistanut myös joidenkin artistien hetkellisen uran elpymisen, kuten vaikkapa Pulp Fictionista tutun ”Misirlou”-kappaleen esittäneen Dick Dalen tapauksessa kävi. Tarantinon taipumusta lainata menneestä ja viljellä viittauksia populaarimusiikin historiaan voi verrata Tarantinon tapaan lainata unohduksiin jääneistä elokuvan tyyleistä.[38] Yksityiselämä Tarantino ei ole koskaan ollut naimisissa, eikä hänellä ole lapsia. Hänen naisystäviinsä ovat lukeutuneet esimerkiksi näyttelijä Mira Sorvino ja ohjaaja Sofia Coppola.[44] Tarantino ei nähnyt isäänsä vuosien 1965–1995 aikana ja on sen jälkeen torjunut tämän yhteydenotot.[45] Tarantino asuu Los Angelesin Hollywood Hillsissä talossa, jonka hän osti vuonna 1996.[46] Filmografia Reservoir Dogs (1992) Pulp Fiction – Tarinoita väkivallasta (1994) Jackie Brown (1997) Kill Bill: Volume 1 (2003) Kill Bill: Volume 2 (2004) Death Proof (2007) Kunniattomat paskiaiset (2009) Django Unchained (2012) The Hateful Eight (2015) Once Upon a Time in Hollywood (2019) Lähteet Citation error, replace with{{cite book\| author = Scholten, Michael\| title = Quentin Tarantino. Elämä ja elokuvat\| location = Helsinki\| publisher = Minerva\| year = 2016\| version = (Quentin Tarantino Unchained. Die blutige Wahrheit, 2015.) Suomentanut Maikki Soro\| isbn = 978-952-312-340-3}} Viitteet Kirjallisuutta Citation error, replace with{{cite book\| author = Bernard, Jami\| title = Tarantino on Tarantino\| location = Helsinki\| publisher = Like\| year = 1996\| version = (Quentin Tarantino, 1995.) Suomentanut Matti Apunen\| isbn = 951-578-418-2}} Aiheesta muualla . Ylen Elävä arkisto. Luokka:77.4 Elokuvataide Luokka:Yhdysvaltalaiset elokuvaohjaajat Luokka:Yhdysvaltalaiset elokuvakäsikirjoittajat Luokka:Yhdysvaltalaiset elokuvatuottajat Luokka:Yhdysvaltalaiset näyttelijät Luokka:Oscar-palkinnon saajat Luokka:Golden Globe -palkinnon saajat Luokka:BAFTA-palkinnon saajat Luokka:Parhaan alkuperäiskäsikirjoituksen Oscar-palkinnon saajat Luokka:Vuonna 1963 syntyneet Luokka:Elävät henkilöt Luokka:Seulonnan keskeiset artikkelit	https://fi.wikipedia.org/wiki/Quentin%20Tarantino
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 413, 602, 678, 804 ], "plaintext_end_byte": [ 412, 601, 651, 792, 919 ] }	Milloin Hasbro on perustettu?	Hasbro	finnish	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 222 ], "minimal_answers_end_byte": [ 226 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Hasbro on yhdysvaltalainen yritys, joka valmistaa leluja ja pelejä. Se on maailman toiseksi suurin lelujen tuottaja. Hasbro on myös maailman eniten myydyn lautapelin, Monopolyn, julkaisija. Yrityksen perustivat vuonna 1923 veljekset Henry ja Helal Hassenfeld. Yhtiön nimi oli aluksi Hassenfeld Brothers. Alkuvaiheessa se valmisti enimmäkseen tekstiilejä, ensimmäiset lelunsa yritys valmisti 1940-luvulla. Yhtiöllä oli videopelien julkaisuun keskittynyt tytäryhtiö Hasbro Interactive, joka vuonna 2001 myytiin Infogramesille. Vuonna 2005 Hasbro osti takaisin oikeudet eräisiin peleihin.[1] Hasbron osake noteerataan New Yorkin pörssissä. Tunnettuja tuotemerkkejä Transformers Action Force My Little Pony Trollz Littlest Pet Shop FurReal Beyblade Action Man Wizards of the Coast Lähteet Luokka:Lautapelien valmistajat Luokka:Yhdysvaltalaiset leikkikaluvalmistajat Luokka:Yhdysvaltalaiset pörssiyhtiöt	https://fi.wikipedia.org/wiki/Hasbro
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 378, 813, 900, 971, 2126, 2205, 2333 ], "plaintext_end_byte": [ 377, 805, 892, 962, 2118, 2204, 2308, 2579 ] }	이탈리아에서 가장 작은 주는 어디인가?	베네치아	korean	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	베네치아(, , )는 이탈리아 북부에 위치한 베네토주 베네치아 광역시에 속하는 도시로, 베네토 주의 주도(州都)이다. 과거 베네치아 공화국의 수도였으며, 영어로는 '베니스'(Venice), 독일어로는 '베네디히'(Venedig)라고 한다. 세계적 관광지이며, 수상 도시이자 운하의 도시로도 유명하다. 베네치아의 원도심은 베네치아 석호 안쪽에 흩어져 있는 118개의 섬들이 약 400개의 다리로 이어져 있으며, 육지로부터 약 3.7 km 떨어져 있다. 인구는 2006년 집계 당시 268,934명이며, 이 중 176,621명이 육지에 살고 있으며, 30,702명은 석호에, 61,611명은 구시가(Centro storico)에 거주하고 있다. 최근 지구 온난화로 인해 가라앉고 있다. 지리 아드리아 해에 면해 있으며, 수백 개의 섬들이 곳곳에 있다. 기후 서안해양성 기후로 연중강수량이 많은 편이다. 역사 베네치아는 원래 습지대였는데, 6세기경 훈족의 습격을 피해 온 이탈리아 본토 사람들이 간척을 시작, 도시를 건설하였다. 697년 초대 총독이 선출되어 독자적인 공화제 통치가 시작되었다. 11세기에는 십자군 원정의 기지가 되기도 했으며, 지중해 무역의 중심지로 번영했다. 베네치아는 지중해 동부에서 유럽으로 운반되는 상품의 집산지였을 뿐만 아니라, 중세의 전란으로 사라진 예술과 공예를 그곳 공방에서 소생시키고 있었다. 베네치아의 유리, 양복지, 비단제품, 금, 철, 청동 등의 가공기술은 실로 뛰어난 것이었다.[3] 베네치아 공화국이라는 공화국으로 활동하던 베네치아는 개신교와 로마 가톨릭간의 분쟁을 개신교에 유리하게 중재하여 1606년 교황청으로부터 파문당하고, 1797년에 나폴레옹 보나파르트의 침략을 받아 1805년 나폴레옹 치하의 이탈리아 왕국에 귀속되었다. 1815년에는 오스트리아의 지배하에 들어갔으며, 1866년 이탈리아 왕국에 편입되었다. 명소 두칼레 궁전 산 마르코 대성당 산 마르코 광장 카날 그란데 기타 유명한 건축물들이 많고, 베네치아 비엔날레 건축전이 격년마다 열린다. 각주 외부 링크 분류:이탈리아의 도시 분류:베네치아 광역시의 코무네 분류:이탈리아의 현도 분류:이탈리아의 주도 분류:이탈리아의 세계유산 분류:이탈리아의 항구 도시 분류:아드리아해의 항구 도시	https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B2%A0%EB%84%A4%EC%B9%98%EC%95%84
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 329, 683, 947, 1467, 1803, 2970, 3167, 3822, 4230, 4648, 5268, 5733, 6204, 6692, 6841, 7366, 7793, 8500, 9208, 9871, 10102, 10536, 11062, 11770, 12021, 12121, 14694 ], "plaintext_end_byte": [ 303, 669, 946, 1466, 1796, 2941, 3166, 3821, 4229, 4619, 5267, 5732, 6203, 6669, 6840, 7365, 7792, 8442, 9207, 9870, 10068, 10525, 11025, 11769, 12008, 12095, 14683, 14771 ] }	Mitä isoviha tarkoittaa?	Isoviha	finnish	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 12 ], "minimal_answers_end_byte": [ 102 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Isoviha oli suuren Pohjan sodan (1700–1721) aikainen Venäjän miehitys Suomessa vuosina 1713–1721. Se päättyi Uudenkaupungin rauhaan. Isoviha-nimitys on syntynyt vasta myöhemmin historioitsijoiden teksteissä – aikalaislähteissä siitä käytetään nimitystä venäläisen ylivallan aika.[1] Venäläisten eteneminen Venäläiset valtasivat Inkerin[2][3] ja pian, Pultavan taistelun jälkeen vuonna 1710, Viipurin ja Käkisalmen sekä Helsingin, Porvoon ja Turun vuonna 1713. Koko Etelä-Suomi oli miehitetty, kun Carl Gustaf Armfelt oli kärsinyt tappion Pälkäneellä Kostianvirran taistelussa 1713 ja Isossakyrössä Napuen taistelussa vuonna 1714.[4] Miehitysaika Miehitysajan olot vaihtelivat suuresti eri puolilla Suomea, mikä johtui jo hallinnollisesta jaosta. Venäläiset jakoivat Suomen Viipurin komendanttikuntaan, joka käsitti Itä-Suomen, ja Länsi-Suomen kenraalikuvernöörikuntaan, jota johdettiin Turusta käsin. Tuon ajan sodankäynnin yleisten tapojen mukaisesti venäläiset sotilaat ja varsinkin kasakat ryöstivät valloitetun maan asukkailta kaiken arvokkaan, minkä vain saivat käsiinsä. Viipurin valtauksen jälkeen venäläiset upseerit ja sotilaat ottivat kiinni kaduilla tapaamansa naiset ja lapset, käyttivät heitä palvelukseensa taloissaan ja muutamat upseerit lähettivät heitä Sisä-Venäjälle kartanoihinsa. Kasakat kuljettivat lapsia ja naisia Pietariin, jossa he myivät heitä varsin halvalla hinnalla.[5] Kenraalimajuri Armfeltin kirjeen mukaan venäläiset olivat kulkeneet ennen ja jälkeen Viipurin valtauksen ihmisiä ryöstellen ja rakennuksia polttaen monilla paikkakunnilla.[6] Venäläiset hävittivät järjestelmällisesti Viipurin ja Kymijoen välisen alueen, jotteivät suomalaiset joukot saisi sieltä elintarvikkeita.[7] Rutto Isonvihan aikana suomalaisia hävitti myös rutto eli paiserutto (”musta surma”), jota aikalaiset kutsuivat isoksi kuolemaksi. Tallinnassa oli tuolloin Aasiasta saapunut ruttotautiepidemia, minkä johdosta oli määrätty kaikille sieltä tuleville matkustajille pakollinen kuuden viikon karanteeni. Kerrotaan, että Tallinnassa salaa käynyt ja karanteenimääräyksen kiertänyt Kyminkartanon Kaukolan kylässä asunut talonpoika olisi tuonut ruton Suomeen. Rutto vaikutti Etelä- ja Lounais-Suomessa. Turussa kaupunkilaiset heittivät ikkunoista ulos kaduille ruttoon kuolleita ihmisiä ja toisinaan niitäkin, jotka eivät olleet vielä tautiin kuolleet. Tämän johdosta Suomen kenraalikuvernööri, kreivi Karl Nieroth määräsi jälkimmäisen teon tehneet ihmiset pantavaksi kaakinpuuhun ja ankarasti ruoskittavaksi; varakkaat tosin pääsivät sadan hopeataalarin sakolla. Turussa kuoli noin kolmannes väestöstä, 2000 henkeä. Helsinkiin rutto saapui 9. lokakuuta 1710. Sen seurauksena kaupungin 1800 asukkaasta kuoli lokakuussa noin 309 ja marraskuussa 279. Joulukuuhun mennessä ruttoon oli kuollut 10000 ihmistä.[8][9] Sotilashallinto 1714–1717 Miehitetty Suomi oli kolme vuotta venäläisen sotilashallinnon alaisuudessa. Sotilashallinnon toimintaa leimasi tilapäisyys, sillä sodan tulevasta kulusta ei kenelläkään ollut varmuutta.[10] Itä-Suomeen perustettiin jo vuonna 1710 Viipurin komendanttikunta, josta tehtiin osa Inkerin ja Viron kenraalikuvernöörikuntaa. Sitä johti ruhtinas Aleksandr Menšikov. Pietarilainen Menšikov ei kuitenkaan juuri sekaantunut valloitusmaan asioihin. Tämän takia käskyvalta jäi Viipurin ylikomendantille. Ylikomendantin välitön valta-alue käsitti Etelä-Karjalan ja itäisen Uudenmaan Kymijokeen asti; Käkisalmen lääniin ja Savoon nimitettiin alikomendantit. Jotkin Kannaksen rannikkopitäjistä olivat kuitenkin aluksi Venäjän amiraliteetin alaisuudessa. Ylikomendanttina toimivat isonvihan aikana Grigori Tšernyšev ja Ivan Šuvalov.[10] Länsi-Suomen valloituksen jälkeen sen sotilashallintoa johti yliamiraali Fjodor Apraksin. Hän oleskeli pääosin Venäjällä, ja ylin hallintoviranomainen Suomessa oli Turkuun asettunut kenraali Mihail Golitsyn. Hänen alaisuudessaan olivat Varsinais-Suomi ja Satakunta; muihin maakuntiin asetettiin komendantteja. Nämä muun muassa jakoivat turvakirjeitä ja päättivät väliaikaisista veroista.[10] Viipurin komendanttikunta pysyi vielä vuoden 1717 jälkeenkin sotilashallinnon alaisuudessa. Tämä viittaa siihen, että Pietari Suuri olisi päättänyt jo ennen rauhantunnustelujen alkua (1718) liittävänsä alueen Venäjään. Hän jakoi ruhtinailleen Karjalasta suuria maa-alueita, mutta peruutti pohjoiset lahjoituksensa vuoden 1720 alussa, jotta voisi vaatia eteläistä osaa.[11] Siviilihallinto 1717–1721 Kun tsaari luopui hyökkäyksestä Ruotsiin, venäläiset järjestivät Länsi-Suomeen siviilihallinnon kesällä 1717. Kenraalikuvernööriksi tuli kesäkuun alussa ruotsalainen kreivi Gustav Otto Douglas, Kaarle XII:n drabantti, joka oli loikannut venäläisten puolelle Pultavan taistelun seurauksena. Turun kenraalikuvernöörikunta oli maantieteellisesti identtinen aiemman sotilashallintoalueen kanssa. Muodollisesti Länsi-Suomi säilyi sotilasviranomaisten ylivallassa. Sekä yliamiraali Apraksin että kenraali Golitsyn olivat Douglasin esimiehiä, ja jälkimmäinen hoiti sotilasasioitaan vanhaan malliin.[12] Kenraalikuvernöörikunta koostui viidestä niin kutsutusta piiri- tai laamannikunnasta. Laamannikuntaa johti niin sanottu laamanni, joka vastasi asemaltaan pikemminkin maaherraa. Laamannikuntia olivat Helsingin, Hämeenlinnan-Porvoon, Porin, Turun ja Vaasan piirikunnat, joista Turun laamannikuntaa johti kenraalikuvernööri. Laamanneiksi nimitettiin pääasiassa balttilaisia aatelisia, koska näillä oli kokemusta ruotsalaisesta hallintojärjestelmästä.[12] Laamannikunta jakautui tavallisesti kolmen tai neljän, joskus kuuden[13] pitäjän kokoiseen niin kutsuttuun vouti- tai kihlakuntaan. Pitäjän johtoon asetettiin nimismies, jonka virka-alueena oli kuitenkin kirkko- eikä hallintopitäjä kuten ennen sotaa. Veronkanto järjestettiin venäläiseen tapaan: pitäjästä erotettiin veromanttaaleja, joista vastasivat kylänvanhimmat eli starostit. Nämä saattoivat olla esimerkiksi entisiä lautamiehiä tai vouteja.[12] Voutina tai starostina toimiminen ei ollut juuri kenellekään miellyttävä tehtävä. He olivat pahassa välikädessä: kansa eli niukasti ja epäili voutien vetävän välistä, toisaalta venäläiset vaativat saataviaan. Verorästien välttämiseksi venäläiset määräsivät ylöskantomiehet henkilökohtaiseen vastuuseen verotuloista, ja silloin tällöin tuomittiin sakkoja rangaistukseksi. Kaupungeissa veronkantajia olivat pormestarit ja raatimiehet.[14] Venäläisten terrori Suurimmat väkivaltaisuudet tapahtuivat sotilashallinnon aikana. Terrorin verisin jakso oli luultavasti lyhyt kausi erityisesti vuosina 1713–1714. Perinteisen historiankirjoituksen mukaan isoviha on usein nähty täydellisenä katastrofiaikana, mutta toisen maailmansodan jälkeisen tulkinnan mukaan tuo kuva on ollut liioiteltu. Nuorempaan, 2000-luvun tutkijapolveen kuuluva Kustaa H. J. Vilkuna on perehtynyt isonvihan aikaan tuomiokirjojen, kirjeiden, erilaisten luetteloiden ja valitusasiakirjojen perusteella. Hänen mukaansa monet aikaisemmassa näkökulmassa liioitelluiksi väitetyt kuvaukset pitävätkin paikkansa ja muun muassa raiskauksia oli vähätelty.[15] Liioittelun osasyynä nähtiin Ruotsin hallituksen miehityksen aikana harjoittama propaganda, joka pyrki korostamaan venäläisten raakuutta. Näin hallitus pyrki nostattamaan taisteluhenkeä. Vaikutus oli kuitenkin päinvastainen, ja paljon porvaristoa ja papistoa pakeni Ruotsiin. Talonpoikaisväestöä pakeni miehityksen alkuvaiheessa piilopirtteihin, joista he sitten palasivat asuinsijoilleen tilanteen rauhoituttua.[16] Eniten venäläisiä miehityssotilaita oli koko isonvihan aikana Länsi-Suomessa. Venäläiset pitivät Länsi-Suomea tiukassa otteessa, sillä sieltä käsin oli suunnitelmissa hyökätä Ruotsiin. Kaakkois-Suomea ei hävitetty kovinkaan perusteellisesti, koska alue oli päätetty liittää Venäjään.[16] Ankarimmat siviilitappiot kärsi Pohjois-Pohjanmaa, jonka tsaari käski tuhota kymmenen peninkulman syvyydeltä puskurivyöhykkeeksi Ruotsia vasten. Vanhempien tutkimusten mukaan miehityksen aikana tapettiin noin 5000 suomalaista, joista noin puolet Pohjanmaalla.[17] Uudempien tutkimusten mukaan surmaluvut olivat huomattavasti suuremmat. Pohjanmaan hävitys ja terrori siviiliväestöä kohtaan Pohjois-Pohjanmaata ei miehitetty, mutta väestötappiot siellä olivat isonvihan aikana noin 6100 henkeä eli neljännes alueen väestöstä.[18] Alueella liikkui muutaman sadan ratsumiehen muodostamia nopealiikkeisiä kasakkayksiköitä. Pohjanmaalla venäläisten terrori ja siviilien kidutus olivat systemaattisia. Väkivalta kohdistui kiinni saatuun siviiliväestöön ja pappeihin. Raiskaukset ja joukkoraiskaukset olivat 1700-luvulla yksi vakiintuneista sodankäynnin menetelmistä, ja naisia kuljettiin vangittuina Turun ja Porin sotilasleireille.[15][19] Suurin yksittäinen veriteko tapahtui Hailuodossa 29. syyskuuta 1714, kun 200 kasakkaa tappoi yhdessä yössä noin 800 henkeä kirveillä.[20] Väestöä vangittiin laajasti orjatyöhön Venäjälle; erityisesti Pietarin rakennustöihin lähetettiin joidenkin lähteiden mukaan 10000[16], uudempien lähteiden mukaan jopa yli 20000 henkeä[17][15]. Venäläisupseeristo välitti vankinsa eteenpäin myymällä heidät orjiksi. Mittavimmat pakko-otot tehtiin Pohjanmaalla ja Itä-Suomessa.[17] Pelkästään Pohjanmaalta vietiin 4600 henkeä, joista suurin osa oli lapsia.[15] Näiden lisäksi miehiä pakko-otettiin armeijaan noin 2000. Orjatyöhön viedyistä pääsi palaamaan noin 2000 henkeä, useimmat joidenkin vuosien, jotkut vasta vuosikymmenten kuluttua. Sotilaista palasi noin 500 miestä.[16] Venäläiset kasakat ottivat ruokansa vallatusta maasta ryöstämällä, minkä tähden paikalliset asukkaat joutuivat turvautumaan korvikeruokaan ja monin paikoin väkeä nääntyi nälkään.[21] Tornio ja Kemi isonvihan uhreina Tornioon venäläiset kasakat tekivät vuosina 1714–1716 seitsemän hävitysretkeä ja myöhemmin vielä kuusi lisää. Niiden vuoksi Tornion kaupungilla ja asukkailla oli ongelmia sodan suhteen suuremmassa määrin kuin monet muut Suomen seudut. Sotasaalista tavoittelevat kasakat kiduttivat pieksemällä, polttamalla ja paistamalla ihmisiä saadakseen heidät paljastamaan, mihin he olivat kätkeneet omaisuutensa.[22] Sissisota Venäläisiä vastustivat muiden muassa Tapani Löfvingin johtamat sissit, jotka liikkuivat pääasiassa maan eteläosissa, Lounais-Suomessa ja Ahvenanmaan saaristossa. Monet kotinsa ja omaisensa menettäneet ihmiset liittyivät sissijoukkoihin. Tunnettu sissiryhmä oli kivekkäät, jotka muodostuivat kotinsa menettäneistä inkeriläisistä ja heidän kuuluisasta päälliköstään Kivekkäästä.[23][7] Kapinayritykset kuitenkin kostettiin kollektiivisesti ja ankarin ottein.[16][24] Isonvihan käsittelyä kulttuurissa Isonvihan aikaa on sittemmin käsitelty kirjallisuudessa ja elokuvissa, esimerkiksi ensimmäisessä suomalaisessa historiallisessa romaanissa, Fredrika Runebergin teoksessa Rouva Katarina Boije ja hänen tyttärensä– Kertomus isonvihan ajoilta (alun perin ruotsiksi Fru Catharina Boije och hennes döttrar 1858 ja suomennokset 1881 ja 1981). Väestön pakko-otot saivat Zachris Topeliuksen kirjoittamaan sadun ”Koivu ja tähti” (1893) tytön ja pojan paluusta Venäjältä isonvihan jälkeen. Isonvihan aikaisia taisteluita käsitellään laajasti myös Topeliuksen historiallisen eepoksen Välskärin kertomuksia (ruotsiksi 1853–1867 ja suomennokset 1878–1882) kymmenennessä kertomuksessa.[25] Vuonna 1939 sai ensi-iltansa Kalle Kaarnan ohjaama elokuva Isoviha, joka perustui Jyrki Mikkosen nuortenromaaniin. Avoimen venäläisvastaisen elokuvan esittäminen kiellettiin Suomessa ennen talvisotaa ja toistamiseen välirauhan aikana. Katso myös Vanha viha (1495–1497) Pitkä viha (1570–1595) Pikkuviha (1742–1743) Lähteet ja kirjallisuus Citation error, replace with{{cite book\| author = Juva, Einar W. & Juva, Mikko\| title = Suomen kansan historia 3 Ruotsin ajan loppukausi\| publisher = Otava\| year = 1965\| accessdate = 7.1.2013}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Kankaanpää, Matti J.\| title = Suuri Pohjansota, Isoviha ja suomalaiset\| location = Virrat\| publisher = T:mi Toiset ajat\| year = 2001\| id = ISBN 952-91-3934-9\| accessdate = 7.1.2013}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Karonen, Petri\| title = Pohjoinen suurvalta. Ruotsi ja Suomi 1521–1809\| location = Helsinki\| publisher = WSOY\| year = 1999\| id = ISBN 951-0-23739-6\| accessdate = 7.1.2013}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Kujala, Lauri\| title = Pohjanmaan puolustus Suuren Pohjan sodan aikana\| year = 1953\| accessdate = 7.1.2013}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Lindeqvist, K. O.\| title = Suomen historia\| number = XXIV. Ison vihan aika\| location = Porvoo\| publisher = WSOY\| year = 1906\| page = 284–298}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Lindeqvist, K. O.\| title = Isonvihan aika Suomessa\| location = Porvoo\| publisher = WSOY\| year = 1919\| accessdate = 7.1.2013}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Luukko, Armas\| title = Suomen historia 1617–1721 8\| location = Porvoo\| publisher = WSOY\| year = 1967\| accessdate = 7.1.2013}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Löfving, Tapani & Nyberg, Folke\| title = Tapani Löfvingin päiväkirja 1689–1720\| year = 2001\| accessdate = 7.1.2013}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Rauta, Viljo\| title = Isoviha\| location = Helsinki\| publisher = Sanatar\| year = 1943\| accessdate = 7.1.2013}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Vahtola, Jouko\| title = Suomen historia: Jääkaudesta Euroopan unioniin\| location = Helsinki\| publisher = Otava\| year = 2003\| id = ISBN 951-1-17397-9\| accessdate = 7.1.2013}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Vilkuna, Kustaa H. J.\| title = Viha: perikato, katkeruus ja kertomus isostavihasta\| publisher = Suomalaisen Kirjallisuuden Seura\| year = 2005\| id = ISBN 951-746-784-2\| accessdate = 7.1.2013}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Vilkuna, Kustaa H. J.\| title = Paholaisen sota\| location = Helsinki\| publisher = Teos\| year = 2006\| accessdate = 7.1.2013}} Citation error, replace with{{cite book\| author = Zetterberg, Seppo (toim.)\| title = Suomen historian pikkujättiläinen\| location = Helsinki\| publisher = WSOY\| year = 1990\| id = ISBN 951-0-14253-0\| accessdate = 7.1.2013}} Viitteet * Luokka:Suomi Ruotsin suurvalta-ajalla Luokka:Seulonnan keskeiset artikkelit	https://fi.wikipedia.org/wiki/Isoviha
{ "plaintext_start_byte": [ 2, 1551, 3654, 6205, 7935, 10438, 12474, 13911, 16903, 19554, 20912, 22033, 24049, 24798, 26919, 27587, 28486, 29722, 30239, 31351, 32657, 33402, 35188, 35996, 40858, 42311, 44865, 46686, 48094, 48752, 50193, 52180, 54079, 54804, 57540, 58568, 60945, 62123, 64256, 68290, 74013, 76034, 79023, 82044, 83856, 85456, 88648, 90222, 90739, 94101, 95124, 97895, 99249, 102342, 104596, 105755, 107556, 109839, 112594, 113486, 114946, 115779, 116822 ], "plaintext_end_byte": [ 1550, 3582, 6204, 7884, 10437, 12473, 13910, 16826, 19553, 20731, 22032, 24048, 24593, 26918, 27586, 28485, 29619, 30238, 31350, 32656, 33401, 35073, 35995, 40768, 42310, 44864, 46561, 48093, 48751, 50192, 52179, 54078, 54672, 57539, 58519, 60867, 62011, 64255, 68219, 73922, 76033, 78943, 82043, 83855, 85418, 88613, 90221, 90713, 94100, 94951, 97814, 99190, 102283, 104595, 105754, 107555, 109838, 112529, 113485, 114922, 115778, 116735, 118572 ] }	ไชอา เลอบัฟ เริ่มต้นงานในวงการบันเทิงครั้งแรกเมื่อไหร่?	ธงไชย แมคอินไตย์	thai	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	ธงไชย แมคอินไตย์ (เกิด 8 ธันวาคม พ.ศ. 2501) เป็นนักร้อง นักแสดงชาวไทย ได้รับขนานนามว่าเป็น "ซูเปอร์สตาร์เมืองไทย"[1][2] แรกเข้าวงการบันเทิงเป็นนักแสดงสมทบ ต่อมาได้รับบทพระเอก โดยภาพยนตร์ที่สร้างชื่อเสียงให้กับเขาที่สุดเรื่อง ด้วยรักคือรัก[3] ส่วนละครที่สร้างชื่อเสียงที่สุดของเขาคือบท "โกโบริ" ในละครคู่กรรม[4] ด้านวงการเพลงซึ่งเป็นอาชีพหลักเขาเริ่มต้นจากการประกวดร้องเพลงของสยามกลการ ต่อมาเป็นนักร้องในสังกัดบริษัท จีเอ็มเอ็ม แกรมมี่ จำกัด (มหาชน) ซึ่งประสบความสำเร็จสูงสุดของประเทศไทย[5] มียอดจำหน่ายอยู่ในระดับแนวหน้าของทวีปเอเชียยอดรวมกว่า 25 ล้านชุด[6] ธงไชยมีผลงานที่สร้างชื่อเสียงยาวนานไม่ต่ำกว่า 30 ปีในวงการบันเทิง[7] มีสตูดิโออัลบั้มเดี่ยวที่มียอดจำหน่ายเกินล้านตลับมากที่สุด 7 ชุด[8] โดยอัลบั้มชุดรับแขก มียอดจำหน่ายมากกว่า 5 ล้านชุด สูงที่สุดเป็นประวัติการณ์ของประเทศไทย[9][10] และการแสดงคอนเสิร์ตของเขามียอดผู้ชมรวมจากการจำหน่ายบัตรของต้นสังกัดสูงที่สุด[11] โดยเฉพาะคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ มีผู้ชมสูงสุดของประเทศไทย[12][13] จากชื่อเสียงที่ยาวนานสมาคมผู้สู่ข่าวบันเทิงแห่งประเทศไทยให้ฉายาธงไชย "ดาวค้างกรุ" (ปี พ.ศ. 2548)[14] และ "ป๋าพันปี" (ปี พ.ศ. 2550)[15] และส่วนหนึ่งจากการสำรวจความนิยมของธงไชย โดยมหาวิทยาลัยรามคำแหง (ปี พ.ศ. 2545) ภาพลักษณ์ที่สำคัญของเขา คือ ความกตัญญู ความสามารถในการร้องเพลง การพัฒนาตนเอง ความสามารถในการให้ความบันเทิงแก่ผู้ชม และการเป็นแบบอย่างที่ดี เป็นต้น[16] ชีวิตช่วงแรก และการศึกษา ธงไชย แมคอินไตย์ เกิดวันที่ 8 ธันวาคม พ.ศ. 2501[17] ที่ย่านสลัมบางแค ฝั่งธนบุรี มีชื่อภาษาอังกฤษว่า "อัลเบิร์ต แมคอินไตย์" (Albert McIntyre) หรือเรียกชื่อเล่นว่า "เบิร์ด" เป็นบุตรคนที่ 9 ในจำนวนพี่น้อง 10 คน ของเจมส์ (จิมมี่) แมคอินไตย์ นายแพทย์ลูกครึ่งสกอต-มอญ และอุดม แมคอินไตย์ ครอบครัวของเขาค่อนข้างยากจน ในวัยเด็กธงไชยช่วยเหลือครอบครัวโดยการช่วยพับถุง ขายเรียงเบอร์ เก็บกระป๋องนมขาย และเย็บงอบ เป็นต้น นอกจากนั้นยังหารายได้จากการสอนภาษาอังกฤษให้เด็กที่สลัมบางแคซึ่งมีรายได้ 5 ถึง 10 บาท แล้วแต่จะบริจาค[18] โดยธงไชยเล่าถึงแง่คิดชีวิตวัยรุ่นตอนที่อาศัยอยู่สลัมบางแคว่า "สอนและให้เราสอบผ่านให้ได้ทุกวัน การเรียนรู้และการแบ่งแยกความคิดไปในทางที่ดี ไม่จำเป็นต้องมีทุกอย่างพร้อม คนเราจะดีหรือไม่ดีขึ้นอยู่กับตัวเราเท่านั้น"[19] เขาชอบร้องเพลงตั้งแต่เด็ก ได้เข้าร่วมประกวดในเวทีงานวัดต่าง ๆ และเคยได้รางวัล โดยฝึกร้องและสอนกันเองในครอบครัว[20] จากฝีมือการเล่นดนตรีของพี่น้อง 7 คน จึงรวมตัวเล่นดนตรีมีชื่อวงว่า "มองดูเลี่ยน"[18] ธงไชยศึกษาระดับประถมศึกษาที่โรงเรียนวัดนิมมานรดี ระหว่างนั้นก็รับเป็นอาสาสมัครช่วยเหลือครูในกิจกรรมร้องรำทำเพลงต่าง ๆ เสมอ และเป็นคนร่าเริง กล้าแสดงออก ต่อมา ศึกษาระดับมัธยมศึกษาที่โรงเรียนปัญญาวรคุณ เป็นเชียร์ลีดเดอร์รุ่นแรกของโรงเรียน[21] เขาสำเร็จการศึกษาระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) สาขาการจัดการ ที่วิทยาลัยพณิชยการธนบุรี[22] ทั้งนี้ภายหลังจากเขาเข้าวงการบันเทิง และประสบความสำเร็จในอาชีพ ในปี พ.ศ. 2545 ธงไชยได้รับพระราชทานปริญญากิตติมศักดิ์[23] คณะนาฏศิลป์และดุริยางค์ จากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี สำหรับผู้สร้างสรรค์ผลงานด้านดนตรีสากล และประสบความสำเร็จในอาชีพ เข้าวงการบันเทิง ระหว่างที่ธงไชยทำงานอยู่แผนกต่างประเทศของธนาคารกสิกรไทย สาขาท่าพระ ธงไชยยังทำงานอื่น ๆ เพื่อหารายได้พิเศษเพื่อช่วยเหลือครอบครัว อาทิ ถ่ายแบบ ถ่ายโฆษณา รวมถึงเป็นพนักงานเปิดประตูในดิสโก้เธคชื่อ ฟามิงโก ในโรงแรมแอมบาสเดอร์[18] ที่นั่นเองทำให้ธงไชยได้รู้จักกับผู้จัดละคร วรายุฑ มิลินทจินดา ซึ่งเป็นแขกของโรงแรม ธงไชยร่วมร้องเต้นสร้างความบันเทิงให้กับแขกจนวรายุฑชักชวนธงไชยให้มาเล่นละครเรื่อง น้ำตาลไหม้ (พ.ศ. 2526) โดยมีอดุลย์ ดุลยรัตน์เป็นผู้ช่วยสอน ละครเรื่องนี้เป็นละครเรื่องแรกของธงไชย ซึ่งเขาได้รับการเสนอชื่อเข้าชิงรางวัลผู้แสดงสมทบชายยอดเยี่ยมรางวัลเมขลา ส่งผลให้ธงไชยเป็นที่รู้จักและมีการกล่าวขานในฐานะนักแสดงหน้าใหม่ที่มีความสามารถ ต่อมาเขาได้ร่วมงานละครเวทีกับภัทราวดี มีชูธน หนึ่งในนั้นคือคอนเสิร์ตคืนหนึ่งกับภัทราวดี (พ.ศ. 2527) และในส่วนของงานในวงการแสดงภาพยนตร์เรื่องแรกของเขาคือ บ้านสีดอกรัก (พ.ศ. 2527)[18] ในระหว่างถ่ายทำเขาประสบอุบัติเหตุโดยได้รับบาดเจ็บที่ศีรษะ ธงไชยมีความสามารถด้านการร้องเพลง เขาได้รับทาบทามให้ไปร้องเพลงในรายการสดของนันทวัน เมฆใหญ่ ขณะเดียวกันวรายุฑก็ให้ธงไชยลองสมัครประกวดร้องเพลงเวทีสยามกลการในปี พ.ศ. 2527 เป็นจุดเริ่มต้นด้านเพลงที่สำคัญ[24] การประกวดครั้งนั้นธงไชยได้รับรางวัลในการประกวด 3 รางวัล โดยเฉพาะรางวัลนักร้องดีเด่นประเภทเพลงไทยสากลจากเพลง "ชีวิตละคร" ระหว่างการประกวด ธงไชยได้พบกับเรวัต พุทธินันทน์ ซึ่งเห็นพรสวรรค์ในตัวของเขา จึงชักชวนธงไชย แต่ผลการประกวดธงไชยได้รางวัลทำให้ต้องเซ็นสัญญากับสยามกลการ เรวัต พุทธินันทน์จึงเข้าพบกับคุณหญิงพรทิพย์ ณรงค์เดชเพื่อเจรจาขอธงไชยมาเป็นศิลปินของแกรมมี่ คุณหญิงพรทิพย์ได้ตัดสินใจฉีกสัญญาและให้โอกาสธงไชยไปทำงานอย่างอิสระ ทำให้ธงไชยก้าวสู่การเป็นนักร้องอย่างเต็มตัวในสังกัดจีเอ็มเอ็ม แกรมมี่[18] ระหว่างที่รออัลบั้มเสร็จต้องใช้เวลา 2 ปี ธงไชยยังหารายได้พิเศษต่อเนื่องจากการแสดงละครและภาพยนตร์ ธงไชยรับบทพระเอกภาพยนตร์ครั้งแรกในปี พ.ศ. 2528 เรื่อง ด้วยรักคือรัก คู่กับอัญชลี จงคดีกิจ และกำกับโดย หม่อมเจ้าทิพยฉัตร ฉัตรชัย ซึ่งเป็นอีกบุคคลสำคัญที่ทำให้เขาได้แจ้งเกิด[25][26] โดยภาพยนตร์ดังกล่าวได้รับการตอบรับอย่างสูง และสร้างปรากฏการณ์สำคัญในคริสต์ทศวรรษ 1980 กลายเป็นคู่ขวัญทางจอเงินระดับคลาสสิกอีกคู่หนึ่งของวงการหนังไทย[27][28][29] และในปีเดียวกัน ยังร่วมแสดงในละครเรื่อง บ้านสอยดาว และ พลับพลึงสีชมพู เป็นต้น ในปี พ.ศ. 2529 ธงไชยได้รับเกียรติให้เป็นพิธีกรบนเวทีการประกวดนางสาวไทย รอบตัดสิน ปี 2529–2530 และเขายังเป็นพิธีกรคู่แรกในรายการถ่ายทอดสด 7 สีคอนเสิร์ต คู่กับมยุรา ธนะบุตร ซึ่งกลายเป็นพิธีกรคู่ขวัญจากความเป็นธรรมชาติ สนุกสนานของทั้งคู่[30] ทำให้เขาได้รับรางวัลผู้ดำเนินรายการดีเด่นชาย รางวัลเมขลา ประจำปี พ.ศ. 2529 "[31] และในปีเดียวกันธงไชยมีอัลบั้มแรก หาดทราย สายลม สองเรา โดยเพลง "ผ่านมา ผ่านไป" เป็นซิงเกิลแรกที่เขาเข้าบันทึกเสียง[18] สำหรับเพลงที่เป็นซิงเกิลแรกที่เผยแพร่ผ่านสื่อ และแจ้งเกิดเขาในวงการเพลงคือ เพลง "ด้วยรักและผูกพัน" "ฝากฟ้าทะเลฝัน"[32] "บันทึกหน้าสุดท้าย" เป็นต้น ซึ่งได้รับความนิยมอย่างสูง จากความสำเร็จของอัลบั้มดังกล่าวได้มีการนำเพลงดังในอัลบั้มไปใช้ประกอบในภาพยนตร์ ด้วยรักและผูกพัน ที่ถ่ายทำในต่างประเทศ ธงไชยจึงตัดสินใจลาออกจากงานประจำและก้าวสู่วงการบันเทิงอย่างเต็มตัว โดยมีพรพิชิต พัฒนถาบุตรเป็นผู้จัดการส่วนตัว[33] นอกจากนี้ ธงไชยมีคอนเสิร์ตเปิดอัลบั้มแรกชื่อว่า "คอนเสิร์ต สุดชีวิต ธงไชย" และในปีนั้นยังมีการจัดคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ ครั้งที่ 1 ถือเป็นการบุกเบิกทำคอนเสิร์ตครั้งแรกในประเทศไทยของแกรมมี่[18] ปี พ.ศ. 2530 - 2539 อัลบั้ม สบาย สบาย ในปี พ.ศ. 2530 ธงไชยมีอัลบั้มดังชื่อ สบาย สบาย ซึ่งต้นสังกัดจัดให้เป็นอัลบั้มที่ดีที่สุดแห่งปี[34] โดยมีเพลงเด่น เช่น เพลง "สบาย สบาย" "เหมือนเป็นคนอื่น" และ "ฝากใจไว้" โดยเพลง "สบาย สบาย" ที่ทำให้เขาดังข้ามประเทศ[35] มีการนำลิขสิทธิ์เพลงไปแปลงหลายภาษาเช่น ภาษาจีน ภาษาฝรั่งเศส[36] เป็นต้น และในปีดังกล่าวเขาได้รับรางวัลศิลปินดีเด่น จากสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมและประสานงานเยาวชนแห่งชาติ (สยช.) จากความสำเร็จของเพลง "สบาย สบาย" ถูกนำไปใช้ในภาพยนตร์ หลังคาแดง ซึ่งธงไชยเป็นนักแสดงนำ โดยรับบทเป็นคนบ้า[37] คู่กับจินตรา สุขพัฒน์ โดยเพลง "สบาย สบาย" ได้รับรางวัลเพลงประกอบภาพยนตร์ยอดเยี่ยมจากงานประกาศรางวัลสุพรรณหงส์ทองคำ ครั้งที่ 7 จากความสำเร็จของอัลบั้มดังกล่าวและความสำเร็จของคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดครั้งแรก ทำให้ธงไชยมีคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ ครั้งที่ 2 ในช่วงกลางปี พ.ศ. 2530 ซึ่งเป็นครั้งแรกที่จัดที่ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย และปลายปี พ.ศ. 2530 ธงไชยออกอัลบั้ม รับขวัญวันใหม่ โดยมีเพลงเด่นคือ "หมั่นคอยดูแลและรักษาดวงใจ" และ "ขอบใจจริง ๆ" เป็นต้น ธงไชยมีคอนเสิร์ตใหญ่สองครั้งในช่วงต้นปีถัดมา คือ คอนเสิร์ตเกาเหลาธงไชย (ไม่งอก) และคอนเสิร์ต เบิร์ด เปิ๊ด-สะ-ก๊าด และออกอัลบั้มพิเศษ พ.ศ. 2501 และอัลบั้ม ส.ค.ส. โดยมีเพลงเด่น เช่น เพลง "จับมือกันไว้" ซึ่งต่อมากลายเป็นเพลงหลักที่นำไปประกอบในการแสดงคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์อีกหลายครั้งจนปัจจุบัน เพลงเด่นอื่น ๆ เช่น "เสียงกระซิบ" "นางนวล" และ "ส.ค.ส." เป็นต้น และธงไชยมีคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ ครั้งที่ 3 ในช่วงต้นปี พ.ศ. 2532 ละคร<i data-parsoid='{"dsr":[17396,17407,2,2]}'>คู่กรรม และอัลบั้ม<i data-parsoid='{"dsr":[17418,17431,2,2]}'>บูมเมอแรง ในปี พ.ศ. 2533 ซึ่งเป็นยุคที่เกิดกระแสเบิร์ดฟีเวอร์[38] ธงไชยรับบทโกโบริในละคร คู่กรรม คู่กับกมลชนก โกมลฐิติ ซึ่งรับบทอังศุมาลิน ถือเป็นละครฉบับที่ประสบความสำเร็จสูงสุดอันดับ 1 ของไทยตลอดกาล ด้วยเรตติง 40[39][40] ละครเรื่องนี้ทำให้ธงไชยได้รับรางวัลใหญ่สองรางวัล คือ รางวัลนักแสดงนำชายดีเด่น จากงานประกาศผลรางวัลเมขลา ครั้งที่ 10 และรางวัลนักแสดงนำชายยอดเยี่ยม จากงานประกาศผลรางวัลโทรทัศน์ทองคำ ครั้งที่ 5 ในปีเดียวกันธงไชยได้ออกอัลบั้ม บูมเมอแรง ซึ่งต้นสังกัดจัดให้เป็นอัลบั้มที่ดีที่สุดแห่งปี[41] และเป็นลำดับ 3 ของอัลบั้มที่ดีที่สุดของทศวรรษ โดยเป็นศิลปินคนแรกของแกรมมี่ที่มียอดจำหน่ายมากกว่า 2 ล้านตลับ [42][9] และเขามีการจัดคอนเสิร์ตเปิดอัลบั้มมนุษย์บูมเมอแรง ต่อด้วยการทัวร์คอนเสิร์ตที่ใช้ชื่อว่ามนุษย์บูมเมอแรง และมีคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ ครั้งที่ 4 ในปี พ.ศ. 2533 มีหัทยา เกษสังข์ ดีเจชื่อดัง มาแสดงเป็นนางเอกมิวสิกซีรีส์เพลงคู่กัดคู่กับธงไชย ความสำเร็จจากอัลบั้มดังกล่าว ทำให้ธงไชยได้รับประกาศเกียรติคุณจำนวนมาก เช่น ได้รับรางวัลพิเศษอัลบั้มที่ประสบความสำเร็จสูงสุด มอบโดยบริษัทไทยน้ำทิพย์ ผู้ผลิตเครื่องดื่มโค้ก ประเทศไทย[43] และหนังสือพิมพ์ เอกชน ยกให้เป็นศิลปินที่ได้รับประกาศเกียรติคุณมากที่สุด[20] และถือเป็นเกียรติประวัติของธงไชย ในคอนเสิร์ตสายใจไทย ครั้งที่ 5 เมื่อวันที่ 8 กรกฎาคม พ.ศ. 2533 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเป่าทรัมเป็ตเพลง "คู่กัด" โดยมีธงไชย เป็นผู้ร่วมขับร้อง[44] อัลบั้ม<i data-parsoid='{"dsr":[20869,20883,2,2]}'>พริกขี้หนู และละคร<i data-parsoid='{"dsr":[20891,20909,2,2]}'>วันนี้ที่รอคอย ในปี พ.ศ. 2534 ธงไชยประสบความสำเร็จต่อเนื่องมาถึงอัลบั้มชุดที่ 6 อัลบั้มพริกขี้หนู มียอดจำหน่าย 3 ล้านตลับ[45] เป็นยอดจำหน่ายสูงสุดอีกอัลบั้มของธงไชย โดยสื่อบันเทิงได้ยกให้เป็นปรากฏการณ์ "เบิร์ดฟีเวอร์" อีกครั้งของเขา[18] และถูกจัดให้เป็นอัลบั้มที่ดีที่สุด "อัลบั้มแห่งทศวรรษ"[46][9] ซึ่งเป็นความสำเร็จ และความนิยมอย่างสูงในผลงานของเขา โดยมีเพลงเด่นคือ "พริกขี้หนู" "ขออุ้มหน่อย" "ไม่อาจหยั่งรู้" "ฝากไว้" เป็นต้น ในปีเดียวกันเขายังมีคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ ครั้งที่ 5 โดยใช้ชื่อตอน ความสุข ความทรงจำ ไม่มีที่สิ้นสุด จำนวน 29 รอบ จำนวนผู้ชม 58,000 คน ซึ่งมีจำนวนรอบสูงสุดเป็นประวัติการณ์ของศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย[47] ซึ่งเป็นคอนเสิร์ตสุดท้ายก่อนขอพักงานอย่างไม่มีกำหนด โดยเรวัต พุทธินันทน์ แต่งเพลง "ความสุข ความทรงจำ ไม่มีที่สิ้นสุด" สำหรับคอนเสิร์ตครั้งนั้น[18] ปลายปี พ.ศ. 2536 ธงไชยกลับมาแสดงละครวันนี้ที่รอคอย รับบท เจ้าซัน และเจ้าชายศิขรนโรดม คู่กับสิเรียม ภักดีดำรงฤทธิ์ ซึ่งเป็นละครที่ประสบความสำเร็จอีกเรื่องของเขา[48] ธงไชยได้รับรางวัลดารานำชายดีเด่น จากประกาศผลรางวัลโทรทัศน์ทองคำ ครั้งที่ 8 ต้นปี พ.ศ. 2537 ธงไชยออกอัลบั้ม ธ ธง โดยมีเพลงเด่นคือ "เธอผู้ไม่แพ้" "เหนื่อยไหม" เป็นต้น เพลง "เหนื่อยไหม" ได้รางวัลประพันธ์คำร้องยอดเยี่ยมจากงานประกาศผลรางวัลพระพิฆเนศทอง ธงไชยจัดคอนเสิร์ตเปิดอัลบั้ม "คอนเสิร์ต ธ.ธง กับ เธอ (นั่นแหละ)" และคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ ครั้งที่ 6 โดยใช้ชื่อตอนว่าอยากเห็นท้องฟ้าเป็นอย่างในฝัน ในปี พ.ศ. 2538 ธงไชยกลับมารับบทบาท โกโบริ อีกครั้งในภาพยนตร์<i data-parsoid='{"dsr":[23860,23871,2,2]}'>คู่กรรม ภาพยนตร์นั้นสร้างสถิติภาพยนตร์ที่มีผู้เข้าชมสูงสุดใน 3 วันแรกของการเปิดตัวในยุคนั้น[49] โดยธงไชยได้รับรางวัลนักแสดงนำชายยอดเยี่ยม จากงานประกาศผลรางวัลพระราชทานพระสุรัสวดี ประจำปี พ.ศ. 2538 และในปีเดียวกันธงไชยได้รับเลือกให้ร้องเพลง "Golden Stars" ในพิธีเปิดการแข่งขันกีฬาซีเกมส์ ครั้งที่ 18 ปี พ.ศ. 2538 จัดที่สนามกีฬาสมโภชเชียงใหม่ 700 ปี ปี พ.ศ. 2540 - 2549 การบวช และการสูญเสียมารดา ในปี พ.ศ. 2540 ธงไชยได้เป็นศิลปินคนแรกของทวีปเอเชียที่ได้รับรางวัลนักร้องยอดนิยมจากการประกาศรางวัล Billboard Viewer's Choice Awards 1997 แต่ธงไชยไม่ได้ไปรับรางวัลเนื่องจากมารดารับการรักษาอยู่ในหน่วยอภิบาล ปลายปีหลังจากถ่ายทำละคร นิรมิต แล้วเสร็จ ธงไชยอุปสมบทในวันที่ 8 ธันวาคม พ.ศ. 2540 เป็นการบวชทดแทนคุณ ณ วัดพระศรีมหาธาตุวรมหาวิหาร และได้รับพระกรุณาธิคุณจากพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ ประทานผ้าไตร และทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดีประทานเครื่องอัตถบริขาร โดยธงไชยได้รับฉายาว่า "อภิชโย" แปลว่า "ผู้มีชัยชนะอันยิ่งใหญ่"[50] และจำวัด ณ จังหวัดเชียงใหม่[51] หลังจากนั้นในปี 2541–2544 ธงไชยมีผลงานเพลงต่อเนื่องอีก 4 อัลบั้มที่ทำยอดขายเกินล้านชุด[52] ได้แก่ ธงไชย เซอร์วิส (2541) มีเพลงเด่นคือ "ซ่อมได้" "บอกว่าอย่าน่ารัก" "ก็เลิกกันแล้ว" "ถ่านไฟเก่า" เป็นต้น พร้อมกับอัลบั้มพิเศษ ธงไชย เซอร์วิสพิเศษ และละคร ความทรงจำใหม่ หัวใจเดิม และมีคอนเสิร์ต อัลบั้มตู้เพลงสามัญประจำบ้าน (2542) มีเพลงเด่นคือ "ลองซิจ๊ะ" "กลับไม่ได้ไปไม่ถึง" "ผิดตรงไหน" "ทำไมต้องเธอ" เป็นต้น และปี พ.ศ. 2543 มีคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ ครั้งที่ 7, อัลบั้มพิเศษ 100 เพลงรักไม่รู้จบ วันที่ 9 มีนาคม พ.ศ. 2544 อุดม แมคอินไตย์ มารดา เสียชีวิตที่จังหวัดเชียงราย มีพิธีพระราชทานเพลิงศพวันที่ 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2544 โดยได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนิน พร้อมด้วยเจ้านาย 3 พระองค์ พระราชทานเพลิงศพเป็นกรณีพิเศษ[53] ปลายปี พ.ศ. 2544 ธงไชยอัดอัลบั้มสไมล์คลับ ซึ่งต้นสังกัดจัดให้เป็นอัลบั้มที่ดีที่สุดแห่งปี[54] มีเพลงเด่นคือ "เล่าสู่กันฟัง" "คนไม่มีแฟน" และ "คู่แท้" เป็นต้น โดยเพลง "เล่าสู่กันฟัง" ได้รับรางวัลจากหลายสถาบัน เช่น รางวัลเพลงยอดเยี่ยม จากงานประกาศผลรางวัลสีสันอะวอร์ดส์ ครั้งที่ 14 รางวัลมิวสิกวิดีโอศิลปินชายยอดนิยม จากงานประกาศผลรางวัลแชนแนลวีไทยแลนด์มิวสิกวิดีโออวอร์ดส ครั้งที่ 1 เป็นต้น พร้อมกับการจัดคอนเสิร์ตเปิดอัลบั้มเบิร์ดสไมล์คลับ และจากผลสำรวจสุดยอดแห่งความประทับใจ ปี พ.ศ. 2544 ของเอแบคโพล[55] และผลสำรวจที่สุดแห่งปีของสวนดุสิตโพล พบว่าเขาอยู่ในลำดับแรกของนักร้องชายไทยที่ประทับใจที่สุด[56] ปริญญากิตติมศักดิ์ และอัลบั้ม ชุดรับแขก ในปี พ.ศ. 2545 ธงไชยได้รับพระราชทานปริญญากิตติมศักดิ์[23] คณะนาฏศิลป์และดุริยางค์ จาก สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในงานพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล สำหรับผู้สร้างสรรค์ผลงานด้านดนตรีสากล และประสบความสำเร็จในอาชีพ ณ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี ช่วงปลายปี พ.ศ. 2545 ถึงปี พ.ศ. 2546 ธงไชยออกอัลบั้ม<i data-parsoid='{"dsr":[29272,29285,2,2]}'>ชุดรับแขก ซึ่งสร้างสถิติยอดจำหน่ายเทปสูงสุดของไทยกว่า 5 ล้านตลับ เป็นนักร้องคนแรกและคนเดียวที่สร้างสถิตินี้[9][10] นอกจากนั้นวีซีดีมียอดจำหน่าย 3 ล้านชุด[43] อัลบั้มดังกล่าวสร้างประวัติการณ์ BREAK RECORD สู่ 3 ล้านชุด ในช่วงระยะเวลาไม่ถึง 2 เดือน นับจากวันวางจำหน่าย 5 พฤศจิกายน พ.ศ. 2545 โดยมีเพลงเด่นคือ "แฟนจ๋า" ซึ่งแต่งโดยโจอี้ บอย และ "มาทำไม" ร่วมร้องกับจินตหรา พูนลาภ เป็นต้น จากการสำรวจความนิยมของคนกรุงเทพมหานครในปี พ.ศ. 2545 ของกรุงเทพโพลล์ พบว่าเพลงยอดนิยม คือ เพลง "แฟนจ๋า" รองลงมาคือเพลง "มาทำไม"[57] จากความสำเร็จทำให้ธงไชยมีอัลบั้มพิเศษ แฟนจ๋า..สนิทกันแล้วจ้ะ และมีคอนเสิร์ตเปิดอัลบั้ม ฟ.แฟน และฟ.แฟน FUN FAIR ซึ่งเป็นคอนเสิร์ตที่ทำรายได้สูงสุดแห่งปี จากสรุปผลประกอบการแกรมมี่ ต่อด้วยทัวร์คอนเสิร์ต 3 ภาค และในปีดังกล่าวยังมีคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ ครั้งที่ 8 โดยเขาได้รับหลายรางวัล เช่น รางวัลอัลบั้มเพลงป๊อบยอดเยี่ยม จากงานประกาศผลรางวัลแฮมเบอร์เกอร์อวอร์ดส์ ครั้งที่ 1 รางวัลนักร้องชายยอดเยี่ยม จากงานประกาศผลรางวัล ท็อปอวอร์ด ครั้งที่ 3 รางวัลมิวสิกวิดีโอศิลปินชายยอดนิยม และรางวัลมิวสิกวิดีโอลำดับภาพยอดเยี่ยม เพลง "แฟนจ๋า" จากงานประกาศผลรางวัลแชนแนลวีไทยแลนด์มิวสิกวิดีโออะวอดส์ ครั้งที่ 2 เป็นต้น และจากผลสำรวจประจำปี พ.ศ. 2546 ที่เกี่ยวข้องกับงาน เช่น นักร้องชายดีเด่น จากผลสำรวจ 5 บุคคลดีเด่นแห่งปี ของกรุงเทพโพลล์ นักร้องชายยอดนิยม จากผลสำรวจที่สุดของข่าว บุคคล และบันเทิง ของเอแบคโพล และนักร้องเพลงไทยสากลชาย ที่ประชาชนชอบมากที่สุด จากผลสำรวจที่สุดแห่งปีของสวนดุสิตโพลเป็นต้น ในปี พ.ศ. 2547 ซึ่งสืบเนื่องมาจากความสำเร็จของอัลบั้ม<i data-parsoid='{"dsr":[32057,32070,2,2]}'>ชุดรับแขก ธงไชยได้รับคัดเลือกให้ไปโชว์เพลงแฟนจ๋าที่งานประกาศผลรางวัลที่ต่างประเทศ พร้อมได้รางวัลศิลปินยอดนิยมประเทศไทย (Favorite Artist Thailand) จากงาน เอ็มทีวี เอเชีย อวอร์ดส ครั้งที่ 3 ณ ประเทศสิงคโปร์[58] อัลบั้ม เบิร์ด-เสก และ วอลุม วัน ในปี พ.ศ. 2547 ธงไชยออกอัลบั้มพิเศษ เบิร์ด-เสก เฉลิมฉลองวาระจีเอ็มเอ็ม แกรมมี่ครบรอบ 20 ปี โดยมียอดจำหน่ายสูงสุดแห่งปีมากกว่า 2 ล้านชุด ต้นสังกัดจัดให้เป็น “อัลบั้มพิเศษที่ดีที่สุดแห่งยุค”[59] โดยมีเพลงดัง คือ "อมพระมาพูด" ซึ่งร่วมร้องกับนักร้องแนวร็อก เสกสรรค์ ศุขพิมาย[60] จากผลสำรวจที่สุดของวงการบันเทิงและกีฬา ปี พ.ศ. 2547 ของเอแบคโพล และผลสำรวจที่สุดแห่งปีของสวนดุสิตโพลพบว่าเขาอยู่ในลำดับแรกของนักร้องชายที่ประชาชนชื่นชอบที่สุด และเป็นนักร้องนักแสดงที่ชื่นชอบและยึดเป็นแบบอย่างมากที่สุด จากผลสำรวจของกรุงเทพโพลล์[61] ในปี พ.ศ. 2548 มีอัลบั้มวอลุม วัน ซึ่งมีเพลงดังคือเพลง "โอ้ละหนอ...My Love" และเพลง "ไม่แข่งยิ่งแพ้" เขาได้รับรางวัลนักร้องยอดเยี่ยม จากงานประกาศผลรางวัล ท็อปอวอร์ด ครั้งที่ 5 รางวัลนักร้องชายยอดนิยม จากงานประกาศผลรางวัล Oops! Awards รางวัลศิลปินไทยแห่งปี จากการประกาศผลรางวัลเฉลิมไทยอวอร์ด ครั้งที่ 3 นอกจากนั้นมิวสิกวิดีโอเพลง "โอ้ละหนอ...My Love" ได้รับรางวัลมิวสิกวีดีโอยอดเยี่ยมแห่งปีจากงานประกาศผลรางวัล FAT award 2006 และรางวัลมิวสิกวิดีโอยอดนิยม จากงานประกาศผลรางวัลแชนแนลวีไทยแลนด์มิวสิกวิดีโออวอร์ดส ครั้งที่ 5[62] และจากผลสำรวจเอแบคโพล เพลงโอ้ละหนอ...My Love เป็นเพลงยอดเยี่ยมแห่งปี[63] ธงไชยมีคอนเสิร์ตใหญ่ Volume 1 คอนเสิร์ต โอ้ละหนอ...My Love และธงไชยได้รับฉายาจากสมาคมผู้สื่อข่าวบันเทิงแห่งประเทศไทยว่า ดาวค้างกรุ หมายความว่า นักร้องเก่าที่ยังเชิดหน้าชูตาให้วงการบันเทิง[14] และจากผลสำรวจที่สุดของวงการบันเทิงและกีฬาปี พ.ศ. 2548 ของเอแบคโพล และผลสำรวจที่สุดแห่งปีของสวนดุสิตโพลพบว่าเขาอยู่ในลำดับแรกของนักร้องชายที่ประชาชนชื่นชอบที่สุด[63] ในปี พ.ศ. 2549 ออกอัลบั้มธงไชย วิลเลจ ซึ่งมีเพลงเด่นคือ "เถียงกันทำไม" อัลบั้มพิเศษ<i data-parsoid='{"dsr":[35533,35552,2,2]}'>เบิร์ดเปิดฟลอร์ 3 อัลบั้ม ปีนั้น หนังสือพิมพ์เดอะ เนชั่น ยกให้ธงไชยเป็นหนึ่งในคนไทย 35 คนที่มีอิทธิพลมากที่สุดในรอบ 35 ปี[64] อีกทั้งหนังสือพิมพ์ สยามรัฐ ยกให้ธงไชยเป็นหนึ่งในผู้ทรงอิทธิพลของไทย ปี พ.ศ. 2549 โดยเป็นอันดับ 26 จากทุกสาขาอาชีพ และเป็นอันดับ 1 ประเภทนักร้องนักแสดง[65] ธงไชยได้รางวัลพิเศษศิลปินสร้างสรรค์ Inspiration Award จากงานประกาศผลรางวัลเอ็มทีวี เอเชีย อวอร์ดส ครั้งที่ 5 และรางวัลศิลปินที่ประสบความสำเร็จที่สุดแห่งปี จากงานประกาศผลรางวัล Virgin Hitz Awards 2006 และเกียรติบัตรศิลปินชายยอดนิยมแห่งปี จากการประกาศผล Thailand Top Chart 2006[66] ปี พ.ศ. 2550 - 2559 ด้านคอนเสิร์ต และอัลบั้ม อาสาสนุก ในปี พ.ศ. 2550 มีจัดคอนเสิร์ตเบิร์ดเปิดฟลอร์ และปลายปีมีอัลบั้ม ซิมพลีย์ เบิร์ด ซึ่งมีเพลงเด่นคือ "ช่วยรับที" "มีแต่คิดถึง" และเพลง "น้ำตา" เป็นต้น เพลง "น้ำตา" แต่งโดย อภิวัชร์ เอื้อถาวรสุข ได้รางวัลเพลงยอดเยี่ยม จากงานประกาศผลรางวัลสีสันอะวอร์ดส์ ครั้งที่ 20 ขณะที่เพลง "มีแต่คิดถึง" ซึ่งแต่งโดยนิติพงษ์ ห่อนาค ได้รางวัลชมเชยการขับร้องเพลงดีเด่นด้านภาษาไทย และในปีดังกล่าวธงไชยยังได้รับฉายาจากสมาคมผู้สื่อข่าวบันเทิงแห่งประเทศไทยว่า "ป๋าพันปี" หมายความว่า "ไม่ว่าเวลาจะผ่านไปเท่าใด ก็ยังคงดังเช่นเดิม"[15] ในปี พ.ศ. 2551 ธงไชยแสดงคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ ครั้งที่ 9 ตอน MAGIC MEMORIES อัศจรรย์แห่งความทรงจำ สิ่งเหล่านี้คือความเป็นเรา...ตลอดไป เมื่อรวมรอบอังกอร์พลัสแล้ว สร้างสถิติสูงสุดของ อิมแพ็ค เมืองทองธานี ด้วยจำนวนผู้ชม 120,000 คน จาก 12 รอบการแสดง[47] ในปี พ.ศ. 2552 ธงไชยได้รับเลือกเป็นพรีเซ็นเตอร์การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) "โครงการเที่ยวไทยครึกครื้นเศรษฐกิจไทยคึกคัก" โดยถ่ายทำสามพันโบก จังหวัดอุบลราชธานี และได้รับเลือกเป็นพรีเซ็นเตอร์ ททท. อีกครั้งในช่วงปลายปี "โครงการ 12 เดือน 7 ดาว 9 ตะวัน" ถ่ายทำที่มอหินขาว จังหวัดชัยภูมิ โดยเขาขับร้องเพลง "ไปเที่ยวกัน" ประกอบโฆษณาการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย และมีซิงเกิลพิเศษ "จะได้ไม่ลืมกัน" ประกอบภาพยนตร์ ความจำสั้น แต่รักฉันยาว และในปีดังกล่าวเขามีคอนเสิร์ต ธงไชย แฟนซี แฟนซน...ร้อง เต้น เล่น แต่งตัว จำนวน 4 รอบการแสดง ในปี พ.ศ. 2553 ธงไชยออกอัลบั้มอาสาสนุก ซึ่งเป็นอัลบั้มใหม่ในรอบ 3 ปี มียอดจำหน่ายและยอดดาวน์โหลดสูงที่สุด[67][68] โดยมีเพลงเด่นคือ "อยู่คนเดียว" "อย่าทำอย่างนี้ไม่ว่ากับใคร...เข้าใจไหม" "ทูมัชโซมัชเวรีมัช" และ "เรามาซิง" โดยสองเพลงหลังมีการซื้อลิขสิทธิเพลงดังกล่าวไปแปลงเป็นภาษาญี่ปุ่นขับร้องใหม่โดยนักร้องญี่ปุ่น[69] และต่อเนื่องในปี พ.ศ. 2554 ธงไชยยังมีคอนเสิร์ตใหญ่คอนเสิร์ตเบิร์ดอาสาสนุกที่จัดขึ้นที่อิมแพ็ค เมืองทองธานีเป็นหนึ่งในคอนเสิร์ตสุดร้อนแรงแห่งปี[70] และหนึ่งในคอนเสิร์ตที่ได้รับการตอบรับสูงสุดแห่งปี[71] นอกจากนั้นเพลง "ร้องไห้ทำไม" ซึ่งอยู่ในอัลบั้ม ยังได้รับคัดเลือกให้ทำคำร้องใหม่เป็นภาษาจีนแมนดารินขับร้องใหม่โดยธงไชย เพื่อนำไปประชาสัมพันธ์การท่องเที่ยวไทย โดยเผยแพร่ตั้งแต่เดือนตุลาคม พ.ศ. 2554[72] ปีนั้นธงไชยยังได้รับเลือกเป็นต้นแบบตัวละครการ์ตูนแอนิเมชัน เรื่อง เบิร์ดแลนด์ แดนมหัศจรรย์ และเขายังเป็นผู้พากย์เสียง "พี่เบิร์ด" และร้องเพลงประกอบเพลงเบิร์ดแลนด์แดนมหัศจรรย์ นอกจากนั้นบทเพลงของเขาถูกนำใส่ในการ์ตูน ได้แก่ เพลง "ทูมัชโซมัชเวรีมัช" "แก้วตา แก้วโตว" และ "ตามรอยพระราชา" ซึ่งบทเพลง "ตามรอยพระราชา" ถูกใช้ประกอบในตอนพิเศษ "ตามรอยพระราชา" เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธันวาคม 2554 โดยการนำเสนอพระราชกรณียกิจของพระองค์ เพื่อให้เด็กและเยาวชนได้เรียนรู้[73] และในปีเดียวกันเขาได้รับเลือกให้ร้องเพลงพิเศษ เพลง "Thai for Japan" ภาษาญี่ปุ่น ให้แก่ผู้ประสบภัยแผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิในโทโฮะกุ พ.ศ. 2554[74] ในปี พ.ศ. 2555 ธงไชยแสดงคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ ครั้งที่ 10 ตอน วันของเรา Young อยู่ ฉลองครบรอบ 25 ปีเบิร์ดเบิร์ดโชว์ จำหน่ายบัตรต่อเนื่องในคราวเดียว กว่า 100,000 คน[75][76] ในปี พ.ศ. 2556 มีคอนเสิร์ตขนนกกับดอกไม้ ครั้งที่ 2 ตอน Secret Garden สานสัมพันธ์ประเทศญี่ปุ่น และประเทศเพื่อนบ้าน ในปี พ.ศ. 2556 ธงไชยได้รับเชิญเป็น "ทูตมิตรภาพ" (International Friendship Ambassador) จากประเทศไทยไปร่วมงานเทศกาล "Sapporo Snow Festival ครั้งที่ 64" ณ เมืองซับโปโร เกาะฮอกไกโด ประเทศญี่ปุ่น ภายในงานมีรูปปั้นหิมะขนาดเท่าตัวจริงของเขา เพื่อเป็นสัญลักษณ์ของมิตรภาพที่ดีของทั้งสองประเทศ และจากการรวบรวมข้อมูลในญี่ปุ่น พบว่านอกเหนือจากสถานที่ท่องเที่ยวที่ชาวญี่ปุ่นชื่นชอบแล้ว ศิลปินซึ่งเป็นที่รู้จักของชาวญี่ปุ่นมากที่สุดคือเบิร์ด[77] และในปีเดียวกัน ธงไชยได้รับเชิญร่วมงานเทศกาลดนตรีอาเซียน-ญี่ปุ่น (ASEAN-Japan Music Fair) ในโอกาสครบรอบ 40 ปีความสัมพันธ์ระหว่างประเทศญี่ปุ่นกับประเทศสมาชิกอาเซียน ณ กรุงโตเกียว จากการโหวตความนิยมศิลปินใน 10 ประเทศอาเซียน ธงไชยเป็นศิลปินไทยซึ่งชาวญี่ปุ่นชื่นชอบมากที่สุด[78][79] นอกจากนี้องค์การส่งเสริมการท่องเที่ยวญี่ปุ่น ได้เชิญธงไชยไปถ่ายแบบที่โอกินาวา โยโกฮามา และฟุคุโอกะ เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวญี่ปุ่น[80][81] ในปี พ.ศ. 2557 ธงไชยได้รับรางวัล Special Award from JNTO จากงานมอบรางวัล Japan Tourism Award in Thailand 2013 สำหรับบุคคลที่มีบทบาทสำคัญต่อภาพลักษณ์ของการท่องเที่ยวญี่ปุ่น[82][83] และปีดังกล่าวเขาถ่ายทำละครกลกิโมโน[84][85] ในปี พ.ศ. 2558 มีคอนเสิร์ตขนนกกับดอกไม้ ครั้งที่ 3 ตอน The Original Returns[86] ซึ่งจีเอ็มเอ็มแกรมมี่ ได้จัดกิจกรรม FUN&FRIENDSHIP EXPERIENCE[87] เป็นโครงการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมและสานสัมพันธ์ไทยพม่า ซึ่งเขาได้รับการต้อนรับจากชาวพม่าจำนวนมาก[88] และในปี พ.ศ. 2559 ธงไชยมีคอนเสิร์ต รวมวง THONGCHAI concert และมีโครงการพิเศษภาพยนตร์สั้น รักคำเดียว ภารกิจคลุกฝุ่น ซึ่งถ่ายทำบนที่ราบสูงบ่อละเวน ประเทศลาว[89][90] ปี พ.ศ. 2560 - ปัจจุบัน ในปี พ.ศ. 2560 ธงไชยเว้นจากการมีผลงานเพลง และผลงานคอนเสิร์ตของเขา เพื่อแสดงความอาลัยถวายแด่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เขาร่วมเป็นดารารับเชิญในละครพิเศษ “เราเกิดในรัชกาลที่ 9 เดอะซีรีส์” โดยรับบทแพทย์อาสา[91] และเป็นนักร้องรับเชิญในงานแสดงดนตรี “แผ่นดินของเรา” เพื่อน้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ และเผยแพร่พระปรีชาสามารถของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และขับกล่อมให้แก่ประชาชนที่มาถวายสักการะพระบรมราชานุสาวรีย์ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว[92] และในที่ 26 ตุลาคม ปีนั้น ธงไชยก็ได้รับพระมหากรุณาธิคุณสูงสุด เมื่อได้ร่วมเป็นส่วนหนึ่งในพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ณ สถานที่จริง ที่พระเมรุมาศ มณฑลพิธีท้องสนามหลวง โดยได้ขึ้นถวายพระเพลิงในฐานะพลเรือนผู้มีตำแหน่งเฝ้าฯ นับเป็นศิลปินเพียงไม่กี่คนที่ได้รับพระมหากรุณาธิคุณเช่นนี้[93] โปรเจกต์พิเศษ และคอนเสิร์ต ในปี พ.ศ. 2561 ต้นปีธงไชยมีโปรเจ็กต์พิเศษ ชื่อว่า เบิร์ดมินิมาราธอน[94] โดยทำงานร่วมกับ 8 ศิลปินรุ่นใหม่[95] และในปีดังกล่าวเขาได้รับรางวัลเกียรติยศแห่งปี สำหรับศิลปินที่เป็นที่สุดตลอดกาล รางวัล Joox Icon Award จากงาน JOOX Thailand Music Awards พ.ศ. 2561[96] เป็นต้น และปลายปีเดียวกัน เขามีคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ ครั้งที่ 11 ในตอน "DREAM JOURNEY" (ดรีม เจอร์นี่ย์) ซึ่งแสดงในเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2561 ณ อิมแพ็ค อารีน่า เมืองทองธานี[97] บทบาททางสังคม การรณรงค์ และการส่งเสริม ธงไชยเป็นตัวอย่างศิลปินในการใช้สิทธิเลือกตั้งต่าง ๆ และในปี พ.ศ. 2554 ได้รับเลือกจาก คณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) เป็นตัวแทนประชาสัมพันธ์การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร[98][99] โดยเขาไปเลือกตั้งเกือบทุกครั้ง[100] และเขาช่วยเหลือในการรณรงค์ต่าง ๆ เช่น เป็นพรีเซ็นเตอร์โครงการ รณรงค์ลดการแพร่เชื้อทางเดินหายใจ ด้วยการใส่หน้ากากอนามัย (ปี พ.ศ. 2545) พรีเซนเตอร์ธรรมอาสาพาประชาชนไทยทุกหมู่เหล่าเข้าวัดปฏิบัติภาวนา (ปี พ.ศ. 2546)[101] พรีเซ็นเตอร์กิตติมศักดิ์ จากเครือข่ายคนรักน้องหมาในพระอุปถัมภ์ พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา รณรงค์อุดหนุน "ดอกป๊อปปี้" ช่วยครอบครัวทหารผ่านศึก ของมูลนิธิสงเคราะห์ครอบครัวทหารผ่านศึกในพระราชูปถัมภ์ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี[102] ศิลปินจิตอาสา ในภาพยนตร์โฆษณาของมูลนิธิรามาธิบดี ภายใต้แนวคิด “คำว่าให้…ไม่สิ้นสุด”[103] เป็นต้น นอกจากนั้นธงไชยมีบทบาทในการส่งเสริมการท่องเที่ยวหลายครั้ง เช่น ในปี พ.ศ. 2548 ได้รับเลือกเป็นพรีเซ็นเตอร์การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) โครงการ "เที่ยวที่ไหนไม่สุขใจเท่าบ้านเรา" ซึ่งนำเสนอในช่วงหลังสินามิ การโฆษณาจึงสื่อออกมาให้เป็นเรื่องของทะเลมากที่สุด[104] ต่อมาในปี พ.ศ. 2552 ได้รับเลือกเป็นพรีเซ็นเตอร์การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) "โครงการเที่ยวไทยครึกครื้นเศรษฐกิจไทยคึกคัก"[105] โดยถ่ายทำสามพันโบก อำเภอโพธิ์ไทร จังหวัดอุบลราชธานี สร้างการรับรู้ให้กับคนไทยถึง 99% จากการเปิดเผยของ ททท.[106][107] เขาจึงได้รับเลือกเป็นพรีเซ็นเตอร์การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) อีกครั้งใน "โครงการ 12 เดือน 7 ดาว 9 ตะวัน" โดยถ่ายทำที่ "มอหินขาว" จังหวัดชัยภูมิ[108][109][110] นอกจากนั้นเขาเป็นผู้ขับร้องเพลงประกอบภาพยนตร์โฆษณา ไปเพลง “ไปเที่ยวกัน” เพื่อประกอบโฆษณาการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ปี พ.ศ. 2552 ซึ่งเพลงดังกล่าวได้รางวัลชมเชยจากผลการประกวดเพลง (เพชรในเพลง) เนื่องในวันภาษาไทยแห่งชาติ ประจำปี พ.ศ. 2552 ต่อมาในปี พ.ศ. 2554 ทางการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยใช้กลยุทธ์ใหม่ Music Marketing เชื่อมหัวใจนักท่องเที่ยวทั่วโลก ตามแนวคิด “Amazing Thailand: Always Amazes You” บอกเล่าเรื่องราวแนะนำสถานที่ท่องเที่ยวผ่านบทเพลงและมิวสิควีดีโอภาษาจีนแมนดารินเป็นครั้งแรก ในบทเพลง Why the tear โดยขับร้องโดยธงไชย เพื่อนำไปเผยแพร่ใน 5 ประเทศแถบเอเชีย ได้แก่ จีน ฮ่องกง มาเลเซีย ไต้หวัน และสิงคโปร์ เพื่อสื่อสารกับกลุ่มเป้าหมายชาวจีน ซึ่งเป็นนักท่องเที่ยวกลุ่มใหญ่และมีกำลังซื้อสูง และมิวสิควิดีโอดังกล่าวจะครอบคลุมประเทศในแถบเอเชียแล้ว ยังเผยแพร่ที่ไชน่าทาวน์ในทวีปยุโรปและออสเตรเลีย[111] การอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรม ธงไชยมีบทบาทในการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมผ่านผลงานของเขา ซึ่งผลงานเพลงของเขาที่มีชื่อเสียงที่สุดคืออัลบั้ม ชุดรับแขก ได้นำความเป็นไทยและวัฒนธรรมเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มาเผยแพร่ โดยใช้ดนตรี 4 ภาคของไทย ซึ่ง บุษบา ดาวเรือง ผู้บริหารของ บริษัท จีเอ็มเอ็ม แกรมมี่ จำกัด (มหาชน) ได้กล่าวว่า "ธงไชยทำได้ดีมากคือความเป็นไทย คนที่ไปดูแบบเบิร์ดเบิร์ดที่เขาเล่นลิเกแล้วบอกว่า เขาคือสะพานสายรุ้งที่พาศิลปวัฒนธรรมไทยไปสู่คนรุ่นใหม่"[112] สำหรับการแสดงคอนเสิร์ตที่เขาได้นำศิลปวัฒธรรมมาเผยแพร่ เช่น การแสดงเพลงเกี่ยวข้าว ในงานมหกรรมเพลงอาเซียนครั้งที่ 5 (พ.ศ. 2528) ที่จัดขึ้นที่ประเทศอินโดนีเซีย และการแสดงคอนเสิร์ตต่าง ๆ ของเขาโดยเฉพาะคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ ซึ่งมี ศิลปินแห่งชาติ เป็นผู้ฝึกสอน ได้แก่ การแสดงรำกลองยาวร่วมกับคณะดุริยประณีต และแสดงลำตัด โดยผู้ฝึกสอนคือ ประยูร ยมเยี่ยม และการรำฝึกสอนโดยครูสุดจิตต์ อนันตกุล ในการแสดงในคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ ครั้งที่ 2 (พ.ศ. 2530) การโชว์การแสดงไทยชมรมอนุรักษ์วัฒนธรรม การแสดงระบำกะลา และการแสดงลำตัดร่วมกับคณะแม่ประยูร ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการแสดงในคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ ครั้งที่ 5 (พ.ศ. 2534) และในปีเดียวกัน การโชว์การแสดงเพลงอีแซว งานปีใหม่ไทย (พ.ศ. 2537) โดยได้รับการฝึกสอนจากขวัญจิต ศรีประจันต์ การโชว์การแสดงลิเก ร่วมแสดงกับอาจารย์ เสรี หวังในธรรม ในการแสดงโชว์ในคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ ครั้งที่ 6 (พ.ศ. 2551) การโชว์การละเล่นไทยลาวกระทบไม้ประกอบบทเพลงแก้วตา - แก้วโตว ซึ่งการแสดงดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ ครั้งที่ 9 (พ.ศ. 2555) การโชว์การแสดงร่วมกับ นาฏยศาลา หุ่นละครเล็ก ของโจหลุยส์ ซึ่งเป็นคณะการแสดงละครเล็ก หรือหุ่นกระบอก ของอาจารย์สาคร ยังเขียวสด เป็นส่วนหนึ่งในคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ ครั้งที่ 10 (พ.ศ. 2555) เป็นต้น นอกจากนั้น บริษัท จีเอ็มเอ็ม แกรมมี่ จำกัด (มหาชน) เลือกเขาเป็นต้นแบบการ์ตูนแอนมิชั่นเรื่อง เบิร์ดแลนด์ แดนมหัศจรรย์ พร้อมทั้งใส่เสียงพากย์และบทเพลงของเขาลงในการ์ตูนดังกล่าว[113] และมีการจัดทำตอนพิเศษ "ส่งเสริมคุณค่าของวัฒนธรรมไทย" เพื่อปลูกฝังให้เยาวชนไทยได้ซึมซับศิลปวัฒนธรรมและขนบธรรมเนียมประเพณีไทยต่าง ๆ ในแต่ละภูมิภาค โดยได้รับการสนับสนุนจากกระทรวงวัฒนธรรม โดยกรมส่งเสริมวัฒนธรรม[114] ภาพลักษณ์ ความกตัญญู และคุณธรรม ในปี พ.ศ. 2534 หนังสือพิมพ์เอกชน ยกให้ธงไชยเป็นศิลปินที่ "แบบอย่างดีและกตัญญูที่สุด"[20] โดยธงไชยได้รับ "รางวัลลูกกตัญญู" จากสภาสังคมสงเคราะห์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์[115] ต่อมาในปี พ.ศ. 2545 มหาวิทยาลัยรามคำแหง สำรวจความคิดเห็นของประชาชนที่มีต่อธงไชย แมคอินไตย์ พบว่า ภาพลักษณ์ที่ทำให้เขายังครองความเป็นซูเปอร์สตาร์ในลำดับแรกคือ "ด้านความกตัญญู"[16] และในปี พ.ศ. 2550 เขาได้รับ "รางวัลยอดกตัญญู" จากกระทรวงวัฒนธรรม กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ร่วมกับ ชมรมลูกกตัญญู เป็นต้น โดยภายหลังจากที่อุดม แมคอินไตย์ มารดาของธงไชยเสียชีวิต หม่อมเจ้าภีศเดช รัชนี ซึ่งธงไชยเรียก "ท่านพ่อ" ได้ประทานพระเมตตาด้วยเห็นว่าธงไชยเป็นคนมีความกตัญญูอย่างแท้จริง เพื่อเป็นขวัญและกำลังใจ ทรงกรุณารับธงไชย เป็นเสมือนบุตรบุญธรรม[116] ในปี พ.ศ. 2554 ธงไชยได้รับรางวัลศิลปินคุณธรรมส่งเสริมพระพุทธศาสนาแห่งประเทศไทย จากสภาศิลปินส่งเสริมพระพุทธศาสนาแห่งประเทศไทย[117] ในปี พ.ศ. 2555 ได้รับประทานโล่ผู้ทำคุณประโยชน์ต่อพระพุทธศาสนา ในวโรกาสที่ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ทรงเจริญพระชนมายุ 99 พรรษา จัดโดยสำนักเลขานุการสมเด็จพระสังฆราช และในปีเดียวกันได้รับรางวัลบุคคลที่มีหัวใจโพธิสัตว์ ซึ่งทำประโยชน์เพื่อสังคม โดยแม่ชีศันสนีย์ เสถียรสุต ผู้ก่อตั้งเสถียรธรรมสถาน[118] ในปี พ.ศ. 2556 ได้รับประทานโล่รางวัล คนดี คิดดี สังคมดี ตามรอยพระยุคลบาท งานประทานโล่รางวัลเกียรติยศ พระกินรี ครั้งที่ 3 โดยสมัชชานักจัดรายการข่าววิทยุโทรทัศน์หนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย (สว.นท.)[119] และในปีเดียวกันได้รับรางวัลเชิดชูเกียรติบุคคลซึ่งเป็นเพชรน้ำงามที่สุด งานดาราเดลี่ เดอะ เกรท อวอร์ดส์ ครั้งที่ 2 สำหรับศิลปินที่ประสบความสำเร็จอย่างสูงสุด เป็นแบบอย่างที่ดีของคนในวงการบันเทิงของประชาชน ในปี พ.ศ. 2557 ได้รับรางวัลเกียรติยศศิลปินผู้ทรงคุณค่าต่อวงการบันเทิงและทำคุณประโยชน์ต่อประเทศชาติ จากงานมอบรางวัลดาวเมขลา จัดโดยสมาคมผู้สื่อข่าวบันเทิงแห่งประเทศไทย (สบท.)[120] เป็นต้น ความสามารถในการขับร้องเพลง ธงไชยได้รับเลือกให้ขับร้องเพลงเนื่องในโอกาสพิเศษต่าง ๆ เสมอ โดยเฉพาะการขับร้องเพลงเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เช่น เพลง "ต้นไม้ของพ่อ" "ของขวัญจากก้อนดิน" "รูปที่มีทุกบ้าน" "พระราชาผู้ทรงธรรม" "ตามรอยพระราชา" "ในหลวงในดวงใจ" และ"เหตุผลของพ่อ" เป็นต้น[121] ซึ่งเพลงเหตุผลของพ่อเป็นบทเพลงสุดท้าย ก่อนการสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เมื่อวันที่ 13 ตุลาคม พ.ศ. 2559[122] และเขาได้รับเลือกขับร้องบทเพลงถวายพระบรมวงศานุวงศ์ เช่น เพลง "คือสายใย" บทเพลงที่แต่งขึ้นเนื่องในวโรกาสที่พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าทีปังกรรัศมีโชติทรงเจริญพระชันษา 1 ปี และเป็นเพลงประจำโครงการสายใยรักจากแม่สู่ลูก[123] เพลง "ส่งนางฟ้ากลับสวรรค์" บทเพลงเทิดพระเกียรติ เนื่องในงานพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ [124] เพลง "สายใยแผ่นดิน" บทเพลงเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ และเพลง "รัตนราชกุมารี" บทเพลงพิเศษที่ประพันธ์ขึ้นใหม่ ในวโรกาสพิเศษ เฉลิมพระชนมายุ 5 รอบ ของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ภายใต้ชื่องาน สังคีตสามัคคีเฉลิมบรมราชกุมารี 60 พรรษา[125] เป็นต้น และเขาได้รับเลือกให้ขับร้องเพลงเพื่อใช้ในโอกาสสำคัญ เช่น เพลงสำหรับผู้อยู่ในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนใต้ เพลง “ฝากส่งใจไป”[126] เพลงให้กำลังใจผู้ประสบภัยสึนามิ เพลง "อีกไม่นาน"[127] เป็นต้น และยังได้รับเกียรติให้ร้องเพลงประจำสถาบันเทคโนโลยีราชมงคล เพลง "เจ้าฟ้ามหาจักรี" และเพลง "บัวสวรรค์"[128] และบทเพลงภาษาอื่น เช่น ภาษายาวี ในบทเพลง "Sampaikan Hati" หรือ "ซัมไปกันฮาตี" เพลงพิเศษเป็นกำลังใจให้ผู้อยู่ในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้[129] เพลงภาษาญี่ปุ่น บทเพลง "Thai for Japan" เพลงพิเศษเพื่อเป็นกำลังใจให้กับผู้ประสบภัยจากเหตุการณ์แผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิครั้งใหญ่ในโทโฮะกุ ประเทศญี่ปุ่น[130] เพลงภาษาจีนแมนดาริน บทเพลง "Why the Tears" เพื่อประชาสัมพันธ์การท่องเที่ยวไทย[111] เป็นต้น ธงไชยได้รับรางวัลชมเชยการขับร้องเพลงดีเด่นด้านภาษาไทย จากผลการประกวดเพลง (เพชรในเพลง) เนื่องในวันภาษาไทยแห่งชาติ ประจำปี พ.ศ. 2552 ในบทเพลง "ไปเที่ยวกัน" ซึ่งเป็นบทเพลงประกอบโฆษณาการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย[131] และรางวัลการขับร้องเพลงดีเด่นด้านภาษาไทย ประเภทไทยสากลชาย ในบทเพลง "ตามรอยพระราชา" เนื่องในวันภาษาไทยแห่งชาติ ประจำปี พ.ศ. 2555[132] นอกจากนั้นเขาได้รับรางวัลศิลปินผู้ส่งเสริมภาษาไทยดีเด่น จากงานประกาศผลรางวัลประกายเพชร จัดโดยมูลนิธิเพชรภาษา เป็นต้น นอกจากนั้นจากผลสำรวจโพลมหาชนในปี พ.ศ. 2559 พบว่าเขาเป็นดาราที่ใช้ภาษาไทยดีเยี่ยมในลำดับแรก[133] เป็นต้น ชีวิตส่วนตัว ธงไชยภายหลังจากเข้าวงการบันเทิงและประสบความสำเร็จอย่างสูงประกอบกับยังครองความโสด เขากลายเป็นที่วิพากษ์วิจารณ์จากสื่อทั้งในแง่บวก และข่าวลือในแง่ลบ ซึ่งเป็นอีกสาเหตุหนึ่งที่เขาไม่พยายามออกไปไหน โดยไพบูลย์ ดำรงชัยธรรม ผู้บริหารบริษัทฯ ซึ่งเป็นต้นสังกัดของเขาได้กล่าวไว้ในหนังสือที่ระลึกงานพระราชทานเพลิงศพมารดาของธงไชยส่วนหนึ่งว่า “เขากลายเป็นคนสาธารณะแล้ว เขาไม่มีชีวิตส่วนตัว การประพฤติปฏิบัติตัวของเขาจะถูกวิพากษ์วิจารณ์จากสื่อได้ทั้งในแง่บวกและลบเสมอ ซึ่งในแง่ลบตัวเองพอจะทนได้ แต่เป็นห่วงแม่ เพราะแม่จะกังวล สิ่งเดียวที่เขาทำได้คือเก็บตัวเงียบ เงียบเพื่อไม่ให้เป็นข่าวใดๆ เลย”[134] การใช้ชีวิตของธงไชยในช่วงที่อยู่ในวงการบันเทิง จึงมีผู้จัดการ พรพิชิต พัฒนถาบุตร เป็นผู้ดูแลเรื่องส่วนตัวทุกเรื่อง[33] และมีบุษบา ดาวเรือง เป็นผู้ดูแลในเรื่องงานของเขาตลอดตั้งแต่ในยุคแรก[135][136] สำหรับด้านการใช้จ่ายของธงไชย มีเจ้าหน้าที่ของบริษัทแกรมมี่ช่วยทำบัญชีรายรับ รายจ่าย โดยพรพิชิต ผู้จัดการส่วนตัวเล่าตอนหนึ่งเกี่ยวกับธงไชยว่า “ถ้าอยู่เมืองไทย เขาไม่ค่อยมีเวลาและโอกาสที่จะไปไหนตามลำพัง จนบางทีเขาก็ตามสิ่งใหม่ๆ ที่เกิดขึ้นไม่ทัน เขาไม่เคยเดินซื้อสินค้าในห้างสรรพสินค้า นอกจากเวลาไปเมืองนอก"[137] บุคลิกนิสัย ธงไชย เป็นคนมองโลกในแง่ดี ตั้งใจทำงาน ตรงต่อเวลา และหมั่นพัฒนาตนเองอยู่เสมอ[138] เขาเป็นคนมีน้ำใจกับทุกคน ดูแลคนรอบข้างเป็นอย่างดี ไม่สุรุ่ยสุร่าย ชอบอยู่บ้าน ชอบธรรมชาติ สวดมนต์ ว่ายน้ำ และเล่นกับสัตว์เลี้ยง รักษาสุขภาพ คิดบวก[139][140] อย่างไรก็ตามการใช้ชีวิตส่วนมากของธงไชยทุ่มเทให้กับการทำงานเป็นหลัก โดยธงไชยกล่าวว่า “ความสุขของเขาอยู่ที่งาน ไม่ว่าจะเป็นการร้องเพลง หรือการโชว์คอนเสิร์ต”[141] เขาจึงมีห้องส่วนตัวสำหรับทำงาน และห้องซ้อมคอนเสิร์ตภายในอาคารของบริษัท จีเอ็มเอ็ม แกรมมี่ จำกัด (มหาชน)[142] โดยเขาจะใช้เวลาในการซ้อมเต้นไม่ต่ำกว่าวันละ 3 ชั่วโมง[143] สำหรับสัญญา คุณากร พิธีกรซึ่งได้สัมภาษณ์ธงไชยบ่อยครั้ง ได้เผยถึงการวางตัวของธงไชยว่า “เป็นคนตรงต่อเวลามาก ให้เกียรติคนทำงานทุกคน เคารพตนเองพยายามเพิ่มทักษะในการทำงาน”[144] ครอบครัว ธงไชยและครอบครัวมีการรวมกันทำบุญตลอดทุกเทศกาล เช่น ทำบุญปีใหม่ ทำบุญสงกรานต์ รวมถึงการทำบุญให้มารดา ทำบุญวันเกิดมารดา ทำบุญครบรอบวันเสียชีวิตของมารดา เป็นต้น[145] และธงไชยเป็นผู้สนับสนุนเงินทุนการศึกษาให้หลาน[146] และเขาให้เงินเดือนกับพี่ของเขาทุกคน[147] เขาสร้างบ้านที่จังหวัดเชียงรายให้มารดาของเขา ซึ่งปลูกข้าวกินเองที่นั่น[148] โดยใช้ชื่อ "ไร่อุดมสุข" ตามชื่อของมารดา จากพื้นที่ 100 กว่าไร่ นอกจากมีผืนนา 17 ไร่แล้ว เขาปลูกพืชไว้หลากหลายชนิด เช่น พริก ลิ้นจี่ ลำไย และเห็ดหอม เป็นต้น เขาและเกรียงไกร แมคอินไตย์ พี่ชาย ทำการเกษตรเพื่อเป็นตัวอย่างแก่ชาวบ้าน เช่น มีการปลูกและแจกจ่ายพริกพันธุ์ดีให้กับชาวบ้าน เป็นตัวอย่างในการฟื้นฟูต้นลิ้นจี่ ลำไย การสนับสนุนให้มีการแปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่า และสามารถยืดอายุการเก็บรักษาด้วยการสร้างโรงอบแห้งขึ้นมาบริการแก่ชาวบ้าน การแนะนำให้ชาวบ้านได้มีความรู้ในเรื่องดิน โดยการติดต่อนักวิชาการมาให้ความรู้ในเรื่องการตรวจสภาพดิน การให้ชาวบ้านรู้จักทำปุ๋ย คิดสูตรปุ๋ย ปลูกพืชตระกูลถั่วบำรุงดิน เพื่อช่วยแก้ปัญหาในเรื่องการผลิต ผลผลิตจากไร่อุดมสุขของเขาที่สำคัญ คือการทำเห็ดหอม นอกจากครอบครัวทางสายเลือดของธงไชย เขามีคุณพ่อบุญธรรม คือ หม่อมเจ้าภีศเดช รัชนี ซึ่งเขานับถืออย่างสูง และเรียกว่า "ท่านพ่อ" จึงเป็นที่มาของคำเรียกขานธงไชยว่า "ชายเบิร์ด"[149] ไพบูลย์ ดำรงชัยธรรม กล่าวถึงธงไชยว่าเขาเป็นนักสร้างบ้านให้แม่ "เขานำเงินที่ได้ไปสร้างบ้านเป็นงานหลัก เขาซื้อบ้านใบไม้ซึ่งมีเรือนไม้เรือนไทยสำหรับแม่ เขามีบ้านศรีราชา มีบ้านที่เชียงราย มีบ้านที่สวิส เป็นต้น ว่างเมื่อไหร่เขาจะพาแม่ไปเที่ยวตามบ้านที่ตัวเองปลูก และยังเผื่อแผ่ให้พี่ๆ น้องๆ ด้วย"[134] รางวัลเกียรติยศ เครื่องราชอิสริยาภรณ์ เหรียญ โล่ ปริญญาบัตร ปี พ.ศ. 2534 ธงไชยได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นตริตาภรณ์ช้างเผือก (ต.ช.) สำหรับพระราชทานแก่ให้แก่ผู้ทำคุณประโยชน์ให้แก่ทางราชการ[150] ปี พ.ศ. 2545 รับพระราชทานปริญญากิตติมศักดิ์ (ดนตรีสากล) จาก สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี งานพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล สำหรับผู้สร้างสรรค์ผลงานด้านดนตรีสากล และประสบความสำเร็จในอาชีพ[23] ปี พ.ศ. 2548 รับพระราชทานเหรียญเงินดิเรกคุณาภรณ์ (ร.ง.ภ.) สำหรับพระราชทานแก่ให้แก่บุคคลที่ช่วยเหลือผู้ประสบธรณีพิบัติภัย “สึนามิ”[151] ปี พ.ศ. 2555 รับพระราชทานเหรียญกาชาดสมนาคุณชั้นที่ 1 จาก สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี[152] ปี พ.ศ. 2555 รับประทานโล่ผู้ทำคุณประโยชน์ต่อพระพุทธศาสนา จาก สมเด็จพระวันรัต ผู้แทนพระองค์สมเด็จพระสังฆราช[153] ในมหามงคลวโรกาสที่สมเด็จพระสังฆราชทรงเจริญพระชนมายุ 99 พรรษา[154] และรับประทานโล่ คนดี คิดดี สังคมดี ตามรอยพระยุคลบาท จากฯพณฯ อำพล เสนาณรงค์ องคมนตรี ผู้แทนพระองค์สมเด็จพระสังฆราช ในงานประทานโล่รางวัลเกียรติยศ “พระกินรี” ครั้งที่ 3[155][156] รางวัลในฐานะพิธีกร นักพากย์ ในช่วงแรกที่เข้าวงการบันเทิง ธงไชยรับเกียรติให้เป็นผู้ดำเนินรายการ 7 สีคอนเสิร์ต ซึ่งเป็นรายการคอนเสิร์ตถ่ายทอดสด เขาได้รางวัลผู้ดำเนินรายการดีเด่นชาย จากงานประกาศผลรางวัลเมขลา ปี พ.ศ. 2529[157] และในฐานะนักพากย์ เขาพากย์เสียง "พี่เบิร์ด" ซึ่งเป็นการ์ตูนแอนนิเมชั่นเรื่องแรกของจีเอ็มเอ็ม แกรมมี่ ที่ได้ธงไชยเป็นต้นแบบ ในเรื่อง เบิร์ดแลนด์ แดนมหัศจรรย์ เขาได้รางวัลร่วมกับทีมงาน รางวัลทีมพากย์การ์ตูนดีเด่น จากงานประกาศผลรางวัลโทรทัศน์ทองคำ ปี พ.ศ. 2555 เป็นต้น[158] รางวัลในฐานะนักแสดง ธงไชยแสดงภาพยนตร์ไทยทั้งหมด 7 เรื่อง โดยบทบาทสำคัญในการก้าวสู่การเป็นพระเอกภาพยนตร์อย่างเต็มตัว ในปี พ.ศ. 2528 จากภาพยนตร์ เรื่อง ด้วยรักคือรัก ส่วนด้านละครเรื่องแรกเขาเริ่มจากบทบาทนักแสดงสมทบในละครน้ำตาลไหม้ ซึ่งได้รับการเสนอชื่อเข้าชิงรางวัลผู้แสดงสมทบยอดเยี่ยม สำหรับบทบาทพระเอกละครที่สร้างชื่อเสียงที่สุด ในปี พ.ศ. 2533 ละคร<i data-parsoid='{"dsr":[83900,83911,2,2]}'>คู่กรรม ออกอากาศทางช่อง 7 สร้างประวัติศาตร์ละครที่มีเรตติ้งสูงสุดของไทย เรตติง 40[39] จากการสวมบทบาทเป็น "โกโบริ" ทำให้เขาได้รับรางวัลใหญ่ในยุคนั้นทั้ง 2 รางวัล คือ รางวัลนักแสดงนำชายดีเด่น จากงานประกาศผลรางวัลเมขลา ครั้งที่ 10 และรางวัลนักแสดงนำชายยอดเยี่ยม จากงานประกาศผลรางวัลโทรทัศน์ทองคำ ครั้งที่ 5 และในปี พ.ศ. 2536 เขากลับมาเล่นละครอีกครั้งในละคร วันนี้ที่รอคอย ซึ่งเป็นละครสร้างชื่อเสียงอีกเรื่องหนึ่งของเขาในบทบาท เจ้าซัน เขาได้รับรางวัลดารานำชายดีเด่น จากประกาศผลรางวัลโทรทัศน์ทองคำ ครั้งที่ 8 และในปี พ.ศ. 2538 เขากลับมารับบทบาท โกโบริ อีกครั้งในภาพยนตร์คู่กรรม ซึ่งเป็นอีกปรากฏการณ์ที่นักแสดงกลับมารับบทบาทเดียวกันถึง 2 ครั้ง เขาได้รางวัลนักแสดงนำชายยอดเยี่ยม จากงานประกาศผลรางวัลพระราชทานพระสุรัสวดี ประจำปี พ.ศ. 2538[159] เป็นต้น รางวัลในฐานะนักร้อง ก่อนเข้าวงการเพลง ธงไชยเคยได้รับรางวัล "นักร้องดีเด่น" และรางวัลพิเศษจากคณะกรรมการอีก 2 รางวัล จากการเข้าร่วมประกวดร้องเพลงชิงชนะเลิศแห่งประเทศไทย สยามกลการ จัดโดยสยามกลกาลมิวสิกฟาวเดชั่น และเมื่อเข้าวงการเพลงเขามีอัลบั้มเต็ม 16 อัลบั้ม และอัลบั้มพิเศษต่าง ๆ รวมแล้วมียอดจำหน่ายมากกว่า 25 ล้านชุด และมียอดจำหน่ายสูงสุดตลอดกาลติดระดับแนวหน้าของเอเชีย[6] โดยอัลบั้มที่สร้างชื่อเสียงที่สุด ในปี พ.ศ. 2533 อัลบั้ม<i data-parsoid='{"dsr":[85452,85465,2,2]}'>บูมเมอแรง สร้างประวัติศาสตร์ยอดจำหน่ายมากกว่า 2 ล้านตลับแรกของศิลปินชาย และต่อเนื่องด้วยการทำลายสถิติของเขาเองในปี พ.ศ. 2534 อัลบั้ม<i data-parsoid='{"dsr":[85588,85602,2,2]}'>พริกขี้หนู ยอดจำหน่าย 3 ล้านตลับ สูงที่สุดแห่งยุค ยกให้เป็นอัลบั้มแห่งทศวรรษที่มีรายได้สูงสุด[46] ในปี พ.ศ. 2545 อัลบั้ม ชุดรับแขก สร้างประวัติศาสตร์ยอดจำหน่ายซีดีเพลงสูงสุดของไทย รวมวีซีดีคอนเสิร์ตแล้วมียอดจำหน่ายมากกว่า 8 ล้านชุด[43] รางวัลประเภทบุคคล นักร้องยอดนิยมจากการประกาศรางวัล Billboard Viewer's Choice Awards 1997 ณ สหรัฐ ซึ่งเป็นคนแรกของทวีปเอเชีย รางวัลนักร้องยอดนิยมจากสื่อบันเทิงต่าง ๆ เช่น จากสมาคมนักข่าวบันเทิง งานสตาร์เอนเตอร์เทนเมนต์อวอร์ดส ธงไชยได้รับ 2 ครั้งคน จากหนังสือพิมพ์สยามดารา งานสยามดารา สตาร์ส อวอร์ดส์ ธงไชยได้รับ 2 ครั้ง จากนิตยสาร Oops จากนิตยสาร<i data-parsoid='{"dsr":[86264,86275,2,2]}'>ทีวีพูล งานท็อปอวอร์ด ธงไชยได้รับถึง 6 ครั้ง จากสมาคมนักข่าวบันเทิง เป็นต้น รางวัลพิเศษต่าง ๆ รางวัล Favorite Artist Thailand ณ ประเทศสิงคโปร์ จากผลรางวัลเอ็มทีวี เอเชีย อวอร์ดส ครั้งที่ 3 รางวัลศิลปินไทยแห่งปี เว็บไซต์ พันทิป.คอม รางวัลพิเศษ Inspiration Award จาก เอ็มทีวี เอเชีย อวอร์ดส รางวัล GRAND INSPIRATION จาก Seed award[160] เป็นต้น และเกียรติบัตร Male Artist of The Year จากสำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (สนช.) กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ร่วมกับบริษัท ดิจิตอล แอสโซ-ซิเอทส์ จำกัด[161] รางวัล Hottest Male Artist และรางวัล SEED Hall of fame จากคลื่นวิทยุ Seed 97.5 รางวัลนักร้องชายแห่งปี จากรายการ<i data-parsoid='{"dsr":[87465,87485,2,2]}'>ไนน์เอ็นเตอร์เทน[162] รางวัลเกียรติยศ Lifetime Achievement Award สำหรับุคคลที่มีผลงานโดดเด่น และเป็นตัวอย่างที่ดีให้แก่สังคม จากงานประกวด เคพีเอ็น อวอร์ด[163] รางวัลเกียรติยศแห่งปี Joox Icon Award จากงาน JOOX Thailand Music Awards พ.ศ. 2561[164] เป็นต้น รางวัลประเภทมิวสิกวิดีโอ อัลบั้ม คอนเสิร์ต โดยธงไชยได้รับรางวัลจาก แชนแนลวีไทยแลนด์ หลายรางวัล เช่น รางวัลมิวสิกวีดีโอศิลปินชายยอดนิยม ในเพลง "เล่าสู่กันฟัง" อัลบั้มสไมล์คลับ เพลง "แฟนจ๋า" อัลบั้ม<i data-parsoid='{"dsr":[88784,88797,2,2]}'>ชุดรับแขก เพลง "โอ้หละหนอ My love" อัลบั้มวอลุม วัน เพลง "ทูมัชโซมัชเวรีมัช" อัลบั้ม อาสาสนุก เป็นต้น โดยเพลง "แฟนจ๋า" และเพลง "โอ้หละหนอ My love" นอกจากได้รับรางวัลมิวสิกวีดีโอยอดนิยมแล้วยังได้รับรางวัลมิวสิกวีดีโอยอดเยี่ยมด้วย จากแชนแนลวีไทยแลนด์และจากคลื่นวิทยุ FAT radio 104.5 และยังได้รับรางวัลพิเศษมิวสิควิดีโอดีเด่นเพลง "รูปที่มีทุกบ้าน" จากชมรมส่งเสริมโทรทัศน์ ผลรางวัลโทรทัศน์ทองคำ[165] เป็นต้น สำหรับ รางวัลประเภทอัลบั้ม เช่น รางวัลอัลบั้มเพลงป๊อบยอดเยี่ยม ชุดรับแขก จากนิตยสาร แฮมเบอร์เกอร์[166] สำหรับรางวัลประเภทคอนเสิร์ต รางวัลพิเศษไทยประดิษฐ์จากคอนเสิร์ตแบบเบิร์ดเบิร์ดโชว์ จากแชนแนลวีไทยแลนด์ เป็นต้น รางวัลประเภทผลงานเพลง ซึ่งธงไชยได้รับจากซิงเกิลอัลบั้ม ภาพยนตร์ และละคร เช่น รางวัลเพลงประกอบภาพยนตร์ยอดเยี่ยม ในเพลง "สบาย สบาย" จากภาพยนตร์ หลังคาแดง ในงานประกาศผลรางวัลสุพรรณหงส์ทองคำ และเพลง "เธอคนเดียว" จากภาพยนตร์<i data-parsoid='{"dsr":[90200,90211,2,2]}'>คู่กรรม งานประกาศผลรางวัลพระราชทานพระสุรัสวดี เพลงสร้างสรรค์พิเศษเพลง "ต้นไม้ของพ่อ" จากผลรางวัลพระพิฆเนศทอง รางวัลเพลงนำละครดีเด่น เพลง "นิรมิต" จากละคร<i data-parsoid='{"dsr":[90362,90372,2,2]}'>นิรมิต งานประกาศผลรางวัลเมขลา รางวัลเพลงยอดเยี่ยม ซึ่งได้รับจากนิตยสาร<i data-parsoid='{"dsr":[90436,90447,2,2]}'>สีสันต์ ในบทเพลง "เล่าสู่กันฟัง"และเพลง "น้ำตา" สำหรับเพลง "จะได้ไม่ลืมกัน" ประกอบภาพยนตร์ ความจำสั้น แต่รักฉันยาว ได้รับรางวัลเพลงประกอบจากภาพยนตร์ไทยแห่งปี จากผลรางวัลเฉลิมไทยอวอร์ด และรางวัลเพลงประกอบภาพยนตร์ยอดเยี่ยม จากรางวัลภาพยนตร์แห่งชาติ สุพรรณหงส์ รางวัลเพลงเต้นตายเพลง "ทูมัชโซมัชเวรีมัช" จากรายการ Bang Channel[167] รางวัลเพลงยอดนิยมเพลง "อย่าทำอย่างนี้ไม่ว่ากับใครเข้าใจไหม" จาก Intensive Watch[168][169] รางวัลท็อปดาวโหลดเพลง "คนแพ้ที่ไม่มีน้ำตา"[170] ราชาล้านตลับ[171] เป็นต้น รางวัลประเภทภาพลักษณ์ สมาคมผู้สื่อข่าวบันเทิงแห่งประเทศไทยได้ให้ฉายากับธงไชย คือ "ดาวค้างกรุ" ในปี พ.ศ. 2548 และ "ป๋าพันปี" ในปี พ.ศ. 2550 เนื่องจากไม่ว่าจะผ่านไปกี่ปียังคงดังทนดังนานเหมือนเดิม เป็นที่เชิดหน้าชูตาให้กับวงการบันเทิง[14][15] นอกจากนั้นสื่อมวลชนยังให้สมญาณามกับเขาอีกมากมาย เช่น ซุปเปอร์สตาร์ตลอดกาล[172] ดาวค้างฟ้าขวัญใจมวลชน[173] เป็นต้น โดยธงไชยได้รับรางวัลที่สะท้อนทางด้านภาพลักษณ์หลายรางวัล เช่น จากนิตยสาร ทีวีพูล นอกจากเขาจะได้รับรางวัลในฐานะนักร้องจากรางวัลท็อปอวอร์ด ทั้ง 6 ครั้งที่ได้กล่าวข้างต้นแล้ว เขายังได้รับรางวัลประเภทภาพลักษณ์จากงาน ทีวีพูลสตาร์ปาร์ตี้อวอร์ดส์ อีกจำนวน 5 ครั้ง ได้แก่ รางวัลศิลปินในดวงใจ รางวัลขวัญใจประชาชน และเขาได้รับรางวัลสตาร์ไอดอล เป็นต้น และเขาได้รับรางวัลจากนิตยสาร In Magazine รางวัลดาวค้างฟ้าชายแห่งปี 3 ครั้ง และได้รับรางวัลพิเศษที่สุดในดวงใจศิลปิน จากผลรางวัลพิเศษ Gmember ซึ่งธงไชยได้รับ 2 ครั้ง[174] เป็นต้น อนุสรณ์ ปี พ.ศ. 2553 ธงไชยประทับฝ่ามือลานเกียรติยศดาราไทย ดวงที่ 100 เพื่อเป็นอนุสรณ์ถาวรและแหล่งเรียนรู้สาธารณะ จัดโดยหอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน) โดยร่วมประทับรอยพิมพ์มือ-พิมพ์เท้า ณ ลานดารา ซึ่งเป็นบริเวณสำหรับให้ดาราภาพยนตร์ไทยยอดนิยมทั้งในอดีตและปัจจุบัน ได้ประทับรอยพิมพ์มือ-พิมพ์เท้าไว้เป็นอนุสรณ์[175] ส่วนโดม สุขวงศ์ ผู้อำนวยการหอภาพยนตร์ องค์การมหาชน เปิดเผยว่า “ถือว่าเป็นวันประวัติศาสตร์ คือธงไชยอยู่ในใจของคนไทยทุกคนทุกวัย สร้างความสุขให้กับทุกบ้าน การที่เขามาที่นี่ก็เป็นการนำเอาความสุขมาประทับรอยจารึกไว้ เราจะรักษาสืบไปอาจจะเป็น 100 ปีข้างหน้า จะเป็นตำนาน เป็นความทรงจำอย่างหนึ่ง เป็นประวัติศาสตร์ เป็นจดหมายเหตุอย่างหนึ่ง”[176] อ้างอิง แหล่งข้อมูลอื่น on Facebook หมวดหมู่:ธงไชย แมคอินไตย์ หมวดหมู่:บุคคลจากกรุงเทพมหานคร หมวดหมู่:พุทธศาสนิกชนชาวไทย หมวดหมู่:ชาวไทยเชื้อสายสกอตแลนด์ หมวดหมู่:บุคคลที่เกี่ยวข้องกับเพลงพระราชนิพนธ์ หมวดหมู่:ศิลปินสังกัดจีเอ็มเอ็ม แกรมมี่ หมวดหมู่:นักร้องไทย หมวดหมู่:นักร้องชายชาวไทย หมวดหมู่:นักแสดงไทย หมวดหมู่:นักแสดงไทยเชื้อสายสกอตแลนด์ หมวดหมู่:นักแสดงชายชาวไทยในศตวรรษที่ 20 หมวดหมู่:นักแสดงชายชาวไทยในศตวรรษที่ 21 หมวดหมู่:ชาวไทยเชื้อสายมอญ หมวดหมู่:ผู้ได้รับปริญญากิตติมศักดิ์จากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี หมวดหมู่:ผู้มีชื่อเสียงทางโทรทัศน์ชาวไทย หมวดหมู่:สมาชิกเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ต.ช. หมวดหมู่:สมาชิกเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ร.ง.ภ.	https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%98%E0%B8%87%E0%B9%84%E0%B8%8A%E0%B8%A2%20%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B8%84%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B9%84%E0%B8%95%E0%B8%A2%E0%B9%8C
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 1336, 1877, 2280, 2902, 5087, 6226, 7770, 9570, 11938, 13477, 14372, 14968, 20409, 21586, 22639, 22749, 22949, 23301, 23384, 24327 ], "plaintext_end_byte": [ 1335, 1876, 2279, 2849, 5070, 6225, 7769, 9569, 11866, 13476, 14313, 14967, 20382, 21459, 22616, 22748, 22822, 23207, 23355, 24247, 24393 ] }	เทพพาหนะของพระนารายณ์ มีกี่ชนิด ?	พระวิษณุ	thai	{ "passage_answer_candidate_index": [ 1 ], "minimal_answers_start_byte": [ 1855 ], "minimal_answers_end_byte": [ 1876 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	พระวิษณุ (Sanskrit: विष्णु วิษฺณุ) หรือที่รู้จักกันในพระนามอีกอย่างหนึ่งว่า พระนารายณ์ (Sanskrit: नारायण นารายณ) เป็นหนึ่งในสามตรีมูรติ มีหน้าที่คุ้มครองแลดูแลรักษาทั้ง 3 โลกตามความเชื่อของชาวฮินดู จากคัมภีร์พราหมณ์ รูปร่างลักษณะมีพระวรกายจะมีสีที่เปลี่ยนไปตามยุค ฉลองพระองค์ดั่งกษัตริย์ มีมงกุฎทอง อาภรณ์สีเหลือง มี 4 กร ถือ สังข์ จักรสุทรรศน์ คทาเกาโมทกี แต่ที่จะพบเห็นได้บ่อยที่สุดคือถือ จักร์ สังข์ คทา ส่วนอีกกรจะถือ ดอกบัวบ้าง หรือ ไม่ถืออะไรเลยบ้าง (โดยจะอยู่ในลักษณะ"ประทานพร") โดยปรกติ พระวิษณุ จะทรงประทับอยู่ที่เกษียรสมุทร โดยส่วนมากจะบรรทมอยู่บนหลังพญาอนันตนาคราช โดยมีพระชายาคือพระแม่ลักษมีมหาเทวี คอยฝ้าดูแลปรนิบัติอยู่ข้าง ๆ เสมอ พาหนะของพระวิษณุคือ พญาครุฑ พระวิษณุ มีอีกพระนามอีกอย่างหนึ่งว่า "หริ" แปลว่าผู้ดูแลแห่งจักรวาลถือเป็นเทพสูงสุด เพราะทุกอย่างเกิดจาก "หริ" โดย"หริ"ได้แบ่งตนเองออกเป็น 3 คือ พระพรหม มีหน้าที่สร้างและลิขิตสรรพสิ่งทั้งปวงในทั้งสามโลก พระวิษณุ หรือ พระหริ มีหน้าที่ดูแลทั้งสามโลกให้อยู่ในความเรียบร้อย และสมดุล พระศิวะ มีหน้าที่ทำลายสิ่งที่ไม่ดีทั้งหลายทั้งปวงในโลกทั้งสาม พัฒนาการความเชื่อ ความเชื่อเรื่องพระวิษณุปรากฏมีพัฒนาการมายาวนาน ชาวทราวิฑเริ่มนับถือพระวิษณุก่อนในฐานะเป็นเทพเจ้าแห่งความอุดมสมบูรณทางการเกษตร[1] พอถึงสมัยพระเวท ชาวอารยันถือว่าพระวิษณุเป็นเทพชั้นรอง มีสถานะเป็นตัวแทนของพลังดวงอาทิตย์ เมื่อถึงสมัยพราหมณะพระวิษณุถูกยกย่องสูงขึ้นอีกในฐานะเทพผู้นำโชค แต่ยังไม่ถือเป็นมหาเทพ จนกระทั่งถึงสมัยปุราณะพระวิษณุจึงได้รับการยกย่องเป็นมหาเทพผู้รักษาคุ้มครองโลก และเชื่อว่าเป็นองค์เดียวกับพระนารายณ์ คัมภีร์วิษณุปุราณะและภาควตปุราณะซึ่งแต่งขึ้นราวคริสต์ศตวรรษที่ 9 ได้พัฒนาบทบาทของพระวิษณุโดยการเชื่อมโยงวีรบุรุษในตำนานของชาวอินเดียหลายคน เช่น พระราม พระกฤษณะ พระโคตมพุทธเจ้า ว่าล้วนแต่เป็นปางอวตารของพระวิษณุเพื่อผดุงธรรมะบนโลก ในยุคนี้เองที่เกิดลัทธิไวษณพซึ่งถือว่าพระวิษณุคือพระเป็นเจ้าผู้ยิ่งใหญ่กว่ามหาเทพอื่น ๆ ตำนาน ในคัมภีร์ของลัทธิไวษณพ (นับถือพระวิษณุเป็นใหญ่) กล่าวว่าเมื่อยามที่พระวิษณุผู้เป็นใหญ่แห่งจักรวาลมีประสงค์จะสร้างโลกทั้ง 3 นั้น ท่านได้เห็นว่าการสร้างโลกทั้ง 3 นี้ เป็นงานที่หนักสำหรับคนเพียงคนเดียว ท่านจึงแบ่งบางส่วนของร่างกายพระองค์ออกเป็นมหาเทพทั้ง 3 พระองค์ โดยแขนซ้ายเป็นพระพรหม แขนขวาเป็นพระศิวะ และส่วนอกเป็น พระวิษณุ (แม้แต่ในรูปตรีมูรติ ก็จะเห็นว่า พระพักตร์ของพระวิษณุจะอยู่ตรงกลางเสมอ) ส่วนในคัมภีร์ของลัทธิไศวะ (นับถือพระศิวะเป็นใหญ่) จะกล่าวต่างออกไปคือ “พระปรเมศวร” (พระศิวะ) เป็นผู้สร้างพระวิษณุ เนื่องจากมีพระประสงค์จะสร้างสวรรค์และโลก ซึ่งถือว่าเป็นงานใหญ่ จึงได้ทรงต้องการผู้ช่วย โดยการนำหัตถ์ซ้ายมาลูบหัตถ์ขวา จึงบังเกิดเป็นเทพชื่อ “พระวิษณุ” หรือ “พระนารายณ์” พระปรเมศวร ได้สอนศิลปะด้านต่าง ๆ ให้กับพระวิษณุ ในทุกด้าน และให้ประทับอยู่ ณ เกษียรสมุทร เมื่อเกิดเหตุร้ายในโลกมนุษย์ หรือสวรรค์เมื่อใด พระวิษณุก็จะมีหน้าที่ไปปราบปรามเหล่าอสูร และผู้ประสงค์ร้ายนั้น ๆ โดยในบางคราวก็จะได้รับการร้องขอจากเหล่าเทพเทวดาบ้าง คัมภีร์มหาภารตะ เล่าไว้ถึงพระนารายณ์ว่าแต่เดิมคือฤๅษีตนหนึ่ง เป็นบุตรของฤๅษีธรรมะ ได้เดินทางจากโลกมนุษย์ ไปสู่สถานที่ของพวกพราหมณ์พร้อมเพื่อนสนิทนามว่า “นร” เพื่อบำเพ็ญเพียรจนได้รับการเคารพบูชาจากเทพเทวดาทั้งมวล ต่อมาได้รับการขอร้องจากเหล่าเทวดาให้ช่วยปราบอสูรที่สร้างความเดือดร้อน ฤๅษีทั้งสองจึงได้รับปากช่วยเหลือโดยได้ออกรบกับอสูรจนได้รับชัยชนะ จึงได้รับความเคารพนับถือจากเหล่าเทวดายิ่งขึ้นกว่าแต่ก่อน จนภายหลังฤๅษีนารายณ์ได้ออกเดินทางไปบำเพ็ญตนยังหิมาลัยจนบรรลุผลเป็นพราหมณ์ (ผู้รู้แจ้งทุกสิ่งในโลก) และได้เป็นผู้นำเหล่าพราหมณ์ในเวลาต่อมา จากการยกย่องบูชาตลอดที่ผ่านมาจนเป็นที่รู้จักในนาม “พระวิษณุ (นารายณ์) ” พระนามของพระวิษณุ พระนารายณ์ มีผู้ขนานนามเรียกขานจากความแตกต่างกันตามความเชื่อ พระนามตามฤทธิ์อำนาจ และตามเหตุการณ์ที่ต่างกันตามกาล อาทิ อนันตะ ไม่สิ้นสุด จตุรภุช มี 4 กร มุราริ เป็นศัตรูแห่งมุระ นระ (นะระ) ผู้ชาย นารายณ์ ผู้ที่เคลื่อนไปในน้ำ ปัญจายุทธ พระผู้ทรงอาวุธทั้ง 5 อย่าง ปีตามพร ทรงเครื่องสีเหลือง ทโมทร มีเชือกพันเอาไว้รอบเอว กฤษณะ, โควินทะ, โคบาล ผู้เลี้ยงวัว ชลศายิน ผู้นอนเหนือน้ำ พระพิษณุหริ ผู้สงวน อนันตไศยน นอนบนอนัตนาคราช ลักษมีบดี ผู้เป็นสามีของพระลักษมี วิษว์บวร ผู้คุ้มครองโลก สวยภู เกิดเอง เกศวะ มีผมอันงาม กิรีติน ผู้ใส่มงกุฎ พระวิษณุ พระนารายณ์ ทรงประทับบนสวรรค์ เรียก ไวกูณฐ์ พาหนะ คือครุฑ พระวรกายสีนิล ฉลองดั่งกษัตริย์ มีมงกุฎ อาภรณ์สีเหลือง มี 4 กร ถือ สังข์ จักร ตรี คทา บ้างก็กล่าวไว้ว่าทรงถือ ดอกบัว ลูกศร ดอกไม้ หรือเชือกบ่วงบาศ หรือสายฟ้า อาวุธประจำที่ใช้ คือ สังข์ จักร คทา ธนู และพระขรรค์ ความสำคัญด้านศาสนา-ลัทธิ เมื่อลัทธิไวษณพ ซึ่งนับถือว่าพระวิษณุทรงเป็นใหญ่เหนือมหาเทพทั้งหลายในตรีมูรติ มีความเจริญรุ่งเรืองมากขึ้นในสมัยราชวงศ์คุปตะ ประมาณพุทธศตวรรษที่ 3-6 และกษัตริย์อินเดียในราชวงศ์นี้ส่วนมากจะนับถือลัทธินี้ และทรงรับลัทธินี้ไว้ในพระบรมราชูปถัมภ์ และเอาถือว่าการอวตารขององค์พระวิษณุ เป็นหัวใจที่สำคัญของลัทธิภควตา (Bhagavata) ซึ่งเกิดขึ้นมาในสมัยราชวงศ์คุปตะและเจริญรุ่งเรืองขึ้นมาเป็นลำดับแม้ว่าราชวงศ์คุปตะจะเสื่อมลงแล้วก็ตามลัทธินี้ก็ยังคงอยู่ ชาวฮินดูยังเคารพบูชาปางอวตารของพระวิษณุกันมาก แม้กระทั่งในปัจจุบันนี้ก็ยังมีการนับถืออยู่ อวตาร แปลว่า “การลงมา” คือการลงมาเกิดเป็นมนุษย์หรือ “การเข้าในร่างของมนุษย์” หมายถึง พระวิษณุเสด็จลงมาเกิดบนโลกมนุษย์เป็นภาคเป็นตอนต่าง ๆ กันเพื่อปราบยุคเข็ญในโลกให้หมดสิ้นไป ถือเป็นปฏิบัติการอันสำคัญยิ่งของพระวิษณุ เมื่อมียุคเข็ญเกิดบนโลกมนุษย์ พระวิษณุก็จะอวตารลงมาช่วยขจัดปัดเป่าเสีย การอวตารของพระวิษณุ ความเชื่อเรื่องพระวิษณุอวตารมีที่มาจากคัมภีร์กลุ่มปุราณะซึ่งแต่งขึ้นหลังคริสต์ศตวรรษที่ 6[2] แต่ละปุราณะได้ระบุอวตารไว้แตกต่างกันไปตามผู้ประพันธ์ โดยทั่วไปแล้วชาวฮินดูถือว่าอวตารที่สำคัญมีอยู่ 10 ปาง ได้แก่ มัตสยาวตาร (อวตารเป็นปลาศพริ) เพื่อช่วยเหลือพระสัตพรตกับเหล่ามวลมนุษย์และสัตว์ให้พ้นจากน้ำท่วมโลกและปราบอสูรหัยครีพซึ่งลักเอาคัมภีร์พระเวทของพระพรหม กูรมาวตาร (อวตารเป็นเต่า) เพื่อรองรับเขามันทระในพิธีกวนเกษียรสมุทรของเหล่าเทวดาและอสูร วราหาวตาร (อวตารเป็นหมูป่า) มีสองตำนานหลัก ๆ คือ 1) เพื่อปราบอสูรนาม "หิรัณยากษะ" ซึ่งลักเอาแผ่นธรณีไปโดยการม้วนแล้วเหน็บไว้ที่ข้างกาย และ 2) เพื่อยุติการประลองพลังอำนาจกันระหว่างพระศิวะและพระพรหม นรสิงหาวตาร (อวตารเป็นนรสิงห์) เพื่อปราบอสูรนาม "หิรัณยกศิปุ" ผู้เป็นน้องชายของ "หิรัณยากษะ" วามนาวตาร (อวตารเป็นพราหมณ์เตี้ย) เพื่อปราบอสูรนาม "พาลี" ผู้เป็นเหลนของ "หิรัณยกศิปุ" ปรศุรามาวตาร (อวตารเป็นพราหมณ์ผู้ใช้ขวานเป็นอาวุธ) เพื่อปราบกษัตริย์ (ผู้เป็นมนุษย์) นาม "อรชุน" หรือ "การตวีรยะอรชุน" ผู้มี 1 พันมือ ผู้ก่อยุคเข็ญและทำลายล้างศาสนา รามาวตาร หรือ รามจันทราวตาร (อวตารเป็นพระราม กษัตริย์แห่งอโยธยา) เพื่อปราบรากษสนาม "ราวณะ" หรือ "ราพณ์" หรือที่คนไทยรู้จักกันดีในนาม "ทศกัณฐ์" กษัตริย์แห่งกรุงลงกา - ปางนี้เป็นหลักในการจัด จารีต และ ขนบธรรมเนียม ประเพณีของสังคมอินเดีย กฤษณาวตาร (อวตารเป็นพระกฤษณะ) เพื่อปราบท้าวกังสะ กษัตริย์ผู้ชั่วร้ายแห่งนครมธุราและอสูรอีกมากมายเช่น อสูรศักตาสูร อสูรตรีนะวัตร อสูรบากาสูร ฯลฯ เป็นต้น รวมถึงการสนับสนุนให้ยุธิษฐิระเป็นจักรพรรดิโดยการเป็นสารภีให้แก่อรชุนในสงครามทุ่งคุรุเกษตร พุทธาวตาร (อวตารเป็นพระโคตมพุทธเจ้า) เพื่อหลอกลวงชนที่ชั่วร้าย ทั้งอสูร แทตย์ ทานพ ฯลฯ เพื่อให้หลงเชื่อในสิ่งที่ผิดและจะได้รับผลร้ายแห่งมิจฉาทิฐิ (เนื่องจากพวกพราหมณ์ไม่สามารถเอาชนะพระพุทธศาสนาได้เลย ก็ได้ยกเอาพระพุทธเจ้ามาเป็นปางที่ 9 ของพระนารายณ์เพื่อเป็นการทำลายความศรัทธาพระพุทธศาสนาในอินเดีย) กัลกยาวตาร หรือ กัลกิยาวตาร (อวตารเป็นมนุษย์ผู้ขี่ม้าขาว หรือ กัลกี) เป็นอวตารที่ยังไม่เกิดขึ้น แต่เป็นการทำนายอนาคตไว้ว่า ในยามที่เป็นปลายแห่งกลียุค ที่ที่เมื่อผู้คนไม่รู้จักธรรมะ ไม่รู้ผิดชอบชั่วดีอีกต่อไป โลกทั้งโลกต้องเผชิญกับยุคเข็ญไปทุกหย่อมหญ้า จะมีบุรุษขี่ม้าขาวปรากฏตัวขึ้นเพื่อปัดเป่าความทุกข์ยาก และนำธรรมะกลับมาสู่มวลมนุษย์อีกครั้งหนึ่ง ปางอื่น ๆ พระหัยครีพ (อวตารเป็นบุรุษมีเศียรเป็นม้า) เพื่อปราบอสูรมธุและไกตภะซึ่งขโมยคัมภีร์พระเวทไปจากพระพรหม พระฤๅษีฤษภะ (อวตารเป็นพระฤๅษี) เป็นอวตารของพระวิษณุตามคัมภีร์ภาควัตปุราณะเพื่อสอนให้ผู้คนประกอบพิธียัชญะมากมาย นางโมหิณี (อวตารเป็นนางอัปสร) ซึ่งอวตารปางนี้มีปรากฏหลายเหตุการณ์ เช่น เพื่อล่อลวงพวกอสูรไม่ให้ดื่มน้ำอมฤตของเหล่าเทวดาในพิธีกวนเกษียรสมุทร ฯลฯ เป็นต้น พระนารายณ์ 10 ปาง ในความเชื่อของคนไทยบางกลุ่ม วราหาวตาร (อวตารเป็นหมูเผือกเขี้ยวเพชร) กูรมาวตาร (อวตารเป็นเต่าทอง) มัตสยาวตาร (อวตารเป็นปลากรายทอง) นรสิงหาวตาร (อวตารเป็นครึ่งสิงห์) วามนาวตาร หรือ ทวิชาวตาร (อวตารเป็นพราหมณ์เตี้ย) มหิงสาวตาร (อวตารเป็นมหิงสา หรือควาย) อัปสราวตาร (อวตารเป็นอัปสร) รามาวตาร (อวตารเป็นมนุษย์ชื่อพระราม) กฤษณาวตาร (อวตารเป็นพระกฤษณะ) กัลกยาวตาร (อวตารเป็นมนุษย์เรียกว่า วีรบุรุษขี่ม้าขาว) พระชายา พระนารยณ์นั้นมีพระชายาตามคติฮินดูคือ พระแม่ลักษมี พระแม่ภูเทวี เทวสถานพระวิษณุในประเทศต่าง ๆ ประเทศอินเดีย ศรีรังคนาถสวามีมนเทียร พัทรีนาถมนเทียร ปัทมนาภสวามีมนเทียร ศรีเวนกาเตศวรสวามีวารีมนเทียร ประเทศกัมพูชา นครวัด ประเทศเนปาล พูฒานีลกัณฐมนเทียร ประเทศไทย สถานพระนารายณ์ เทวสถานโบสถ์พราหมณ์ กรุงเทพมหานคร หอพระนารายณ์ เทวสถานโบสถ์พราหมณ์ จังหวัดนครศรีธรรมราช สมาคมฮินดูธรรมสภา (วัดวิษณุ) เขตยานนาวา กรุงเทพมหานคร สมาคมฮินดูสมาช (วัดเทพมณเฑียร) สำนักงานใหญ่ ซอยศิริพงษ์ เขตพระนคร แขวงสำราญราษฎร์ กรุงเทพมหานคร สาขาเชียงใหม่ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่ อ้างอิง เชิงอรรถ บรรณานุกรม \|first= missing \|last= (help); Check date values in: \|year= (help)	https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%A9%E0%B8%93%E0%B8%B8
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 364, 507 ], "plaintext_end_byte": [ 363, 471, 572 ] }	Mitä anekdootti tarkoittaa?	Anekdootti	finnish	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 15 ], "minimal_answers_end_byte": [ 126 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Anekdootti on lyhyt ja mahdollisesti todentamaton, usein viihteellinen tai humoristinen, tarina henkilöstä tai tapahtumasta. Anekdootti on yleensä liioiteltu, pelkistetty tai karrikoitu. Sen ensisijainen tarkoitus ei kuitenkaan ole naurattaa vaan kertoa henkilöstä, tapahtumasta tai asiasta jokin olennainen seikka, yleispätevä ja jopa universaali totuus. Anekdootin alalajeja ovat esimerkiksi niin sanotut kaupunkitarinat, tornihuhut, kaskut tai vaikkapa vitsit. Katso myös Anekdoottinen todiste Luokka:Kirjallisuuden lajit Luokka:Seulonnan keskeiset artikkelit	https://fi.wikipedia.org/wiki/Anekdootti
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 437, 769, 920, 1330, 1774, 2265, 2944, 3502, 3896, 4426, 4715, 4837, 5024, 5172 ], "plaintext_end_byte": [ 436, 768, 909, 1329, 1753, 2264, 2924, 3501, 3866, 4425, 4705, 4794, 4897, 5073, 5276 ] }	siapakah yang menciptakan Mesin cetak?	Johannes Gutenberg	indonesian	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 1 ], "minimal_answers_end_byte": [ 45 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg (sekitar 1398 - 3 Februari 1468) adalah seorang pandai logam dan penemu berkebangsaan Jerman yang memperoleh ketenaran berkat sumbangannya di bidang teknologi percetakan pada tahun 1450-an, termasuk aloy logam huruf (type metal) dan tinta berbasis-minyak, cetakan untuk mencetak huruf secara tepat, dan sejenis mesin cetak baru yang berdasarkan pencetak yang digunakan dalam membuat anggur. Tradisi menjulukinya sebagai penemu movable type di Eropa, suatu perbaikan sistem pencetakan blok yang sudah digunakan di wilayah tersebut. Dengan mengkombinasikan unsur-unsur ini dalam suatu sistem produksi, ia memungkinkan terjadinya pencetakan materi tertulis secara cepat, serta terjadinya ledakan informasi di Eropa Renaisans. Karya utamanya, Alkitab Gutenberg (juga dikenal sebagai Alkitab 42 baris), telah diakui memiliki estetika dan kualitas teknikal yang tinggi. Masa muda Gutenberg lahir di kota Mainz, Jerman, sebagai putra bungsu dari pedagang kelas atas Friele Gensfleisch zur Laden, dari istri keduanya, Else Wyrich. Menurut beberapa laporan Friele adalah seorang tukang emas untuk uskup di Mainz, namun kemungkinan besar ia juga melakukan perdagangan kain sebagai sumber penghasilannya.[1] Tahun kelahiran Gutenberg tidak diketahui persis namun kemungkinan besar sekitar 1398. Ia menerima latihan awal sebagai seorang tukang emas. Pada tahun 1411, terjadi pemberontakan di Mainz, sehingga dia harus pindah ke Strasbourg dan tinggal di sana selama 20 tahun. Di Strasbourg, dia menyambung hidupnya dengan membuat barang yang terbuat logam. Gutenberg menghasilkan hiasan kecil bercermin untuk dijual kepada peziarah agama Kristen. Dia kemudiannya pulang ke Mainz dan bekerja sebagai seorang tukang emas. Penemuan percetakan Ide Gutenberg yang terpenting tercetus ketika dia bekerja sebagai tukang emas di Mainz. Dia mendapat ide untuk menghasilkan surat indulgensi dengan membentuk kop huruf untuk mencetak surat indulgensia dengan banyak agar dia mendapat banyak uang untuk membayar hutang-hutangnya ketika dia bekerja sebagai tukang logam dahulu. Waktu itu, buku dan surat ditulis dengan tulisan aksara latin dengan tangan dan mengandung banyak kesalahan ketika penyalinan, selain itu kekurangannya ialah lambat. Oleh karena itu, Gutenberg pertama kalinya membuat acuan huruf logam dengan menggunakan timah hitam untuk membentuk tulisan aksara latin . Pada mulanya, Gutenberg terpaksa membuat hampir 300 bentuk huruf untuk meniru bentuk tulisan tangan yang berbentuk tegak-bersambung. Setelah itu, Gutenberg membuatkan untuk mereka mesin cetak yang bergerak untuk mencetak. Mesin cetak bergerak inilah sumbangan terbesar Gutenberg. Setelah menyempurnakan mesin cetak bergeraknya, Gutenberg mencetak beribu-ribu surat indulgensi yang disalah gunakan oleh Gereja Katolik. Penyalah-gunaan ini merupakan puncak timbulnya bantahan daripada sebagian pihak seperti Martin Luther. Pencetakan Alkitab Pada tahun 1452, Gutenberg mendapatkan pinjaman uang dari Johann Fust untuk memulakan proyek pencetakan Alkitab yang terkenal. Namun, Gutenberg telah dipecat dari pengurusan percetakan Alkitab itu sebelum dia disiapkan sepenuhnya disebabkan Gutenberg dituduh mencetak surat indulgensi, kalender dan buku bacaan ringan sebagai pengisi waktu luang. Bagaimanapun Alkitab yang dihasilkan masih dikenal sebagai Alkitab Gutenberg yang mengandung 42 baris setiap halaman disiapkan yang pada 15 Agustus 1456 dan dianggap sebagai buku bercetak tertua di dunia barat. Dua ratus jilid salinan Alkitab Gutenberg telah dicetak, sebagian kecilnya (lebih kurang 50) dicetak di atas kulit lembu muda. Alkitab Gutenberg yang cantik dan mahal itu dijual dengan harga tiga tahun gaji seorang kuli biasa. Buku itu dijual di Pameran Buku Frankfurt pada tahun 1456. Secara kasar, hampir seperempat Bible Gutenberg masih terawat sampai sekarang. Penemuan dan kontribusi lain Selain menjadi ahli dalam bidang percetakan, Gutenberg juga menciptakan bahan sampingan percetakan seperti tinta dan cetakan huruf. Tinta yang digunakan terbuat dari campuran minyak, tembaga, dan timah hitam yang masih bagus warnanya. Tinta itu adalah bentuknya lain daripada tinta untuk menulis biasa karena tinta percetakan lebih pekat dan lebih lengket. Gutenberg juga telah menyempurnakan campuran logam untuk membentuk cetakan huruf dengan gabungan timah hitam, antimon dan timah yang masih baru digunakan hingga abad ke 20. Gutenberg juga dipercaya untuk bekerja yang tugasnya adalah menyiapkan Ensiklopedia Catholicon of Johannes de Janua, setebal 748 halaman dengan 2 ruangan setiap halaman dan 66 baris setiap satu ruangan. Pada akhir hayatnya dia diterima sebagai pengiring kepada uskup besar Mainz. Kematian Pada tahun 1468 Gutenberg meninggal dan dimakamkan di gereja Franciscan, Mainz. Referensi Pranala luar (in Indonesian) {{subst:#if:\|}} [[Category:{{subst:#switch:{{subst:uc:1398}}\|\| UNKNOWN \| MISSING =Year of birth missing {{subst:#switch:{{subst:uc:1468}}\|\|LIVING=(living people)}} \| #default =1398 births}}]] [[Category:{{subst:#switch:{{subst:uc:1468}}\|\| LIVING =Living people \| UNKNOWN \| MISSING =Year of death missing \| #default =1468 deaths}}]] Kategori:Penemu Jerman Kategori:Ahli cetak Kategori:100 Tokoh menurut Michael H. Hart Kategori:Tipografi	https://id.wikipedia.org/wiki/Johannes%20Gutenberg
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 165, 362, 574, 718, 775, 1088, 1198, 1343, 1508, 1838, 1951, 2106, 2796, 2950, 3259, 3440, 3680, 3966, 4139, 4322, 4424, 4540 ], "plaintext_end_byte": [ 154, 344, 573, 717, 774, 1087, 1197, 1342, 1502, 1837, 1893, 2104, 2795, 2934, 3258, 3419, 3679, 3948, 4138, 4305, 4423, 4539, 4767 ] }	Je,ni kilomita ngapi kutoka Dar es Salaam hadi Tanga?	Usafiri nchini Tanzania	swahili	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Usafiri nchini Tanzania ni hasa kwa njia ya barabara. Nyingine ni reli na ndege. Kwenye maziwa makubwa na pwani ya Bahari Hindi kuna pia usafiri wa meli. Barabara Jumla kuna takriban kilomita 88,200 za barabara nchini Tanzania. Barabara za lami ni kilomita 3,704 pekee, nyingine 84,496 ni za udongo zinazokumbwa na matatizo ya mara kwa mara. Barabara za lami Kuna hasa barabara ya TANZAM kutoka Zambia kupitia Mbeya inapokutana na barabara kutoka Malawi halafu kupitia Iringa na Morogoro hadi Dar es Salaam. Mkono mmoja wa barabara hii imefikia Songea kutoka Makambako. Barabara nyingine muhimu inaanza Chalinze takriban kilomita 90 kutoka Dar es Salaam na kufikia Tanga, Moshi na Arusha inapoendelea hadi Kenya. Kutoka Morogoro kuna njia nyingine ya lami hadi Dodoma. Kuna jitihada ya miaka mingi kukamilisha barabara ya pwani kati ya Dar es Salaam na Lindi / Mtwara lakini imeendelea polepole mno kuna sehemu kadhaa za lami kwa mfano karibu na Kilwa. Njia za lami kati ya Lindi, Mtwara na Masasi zinaunganishwa kwa barabara za udongo zinazoharibika mara kwa mwara wakati wa mvua. Kwenye sekta ya barabara si nzuri, hasa kwa baadhi ya maeneo nchini Tanzania, kwa sababu kuna uhaba wa lami. Kwa hiyo serikali inapaswa kuliona suala hili, kwa sababu linasababisha ajali kwenye sehemu ambazo magari makubwa kama mabasi na malori hupita. Kwa kuwa njia ina matope na baadhi ya magari hupeleka nafaka sehemu fulani, hiyo huwa inasababisha uhaba wa chakula kwenye baadhi ya sehemu kama Dar es Salaam. Reli Shirika mbili za reli zahudumia nchi ni TRL (Shirika ya Reli Tanzania - Tanzania Railways Limited, zamani "TRC") na TAZARA (Tanzania-Zambia Railways Corporation). Kwa upande wa TRL kampuni hililinaendesha usafiri tu ilhali njia za reli zenyewe zinamilikiwa na Reli Assets Holding Company Ltd (RAHCO)[1] kama wakala wa serikali. Jumla ya njia za reli nchini Tanzania ni kilomita 3,690 Shirika ya Reli Tanzania (Tanzania Railways Limited TRL) Shirika ya Reli Tanzania imetawala reli ya kati kuanzia Dar es Salaam hadi Kigoma halafu reli ya kaskazini kati ya Tanga na Arusha jumla kilomita 2,721. Reli hii ilijengwa wakati wa koloni ya Afrika ya Mashariki ya Kijerumani. Sehemu ya kwanza ya kilomita 14 ilikuwa chanzo cha reli ya kaskazini kuanzia Tanga penye bandari muhimu ya Wajerumani hadi Pongwe iliyokamilishwa tar. 16 Oktoba 1894. Reli hii iliendelea polepole ikafikia Mombo wakati wa Februari 1905 ikafikia Moshi mwaka 1912. Reli ya Kati ilianzishwa Februari 1906 ikafikia Morogoro 1907, hadi Tabora 1912 na hadi Kigoma 1914. Njia za Wajerumani ziliunganishwa kati ya Korogwe na Morogoro wakati wa ukoloni wa Uingereza. Njia ya kuunganisha reli ya kaskazini na reli ya Kenya ilifungwa mwaka 1977 wakati wa kuachana kwa Jumuiya ya Afrika ya Mashariki iliyokuwa na reli ya pamoja. Upana wa reli hii ni ya mita moja tu haikubadilishwa kwa hivyo haiwezekani kutumia mabehewa na injini moja kwa moja kwenye reli ya TAZARA. Reli ya TAZARA TAZARA au Tanzania-Zambia-Railways ilijengwa na China kuanzia mwaka 1970. Shabaha yake ilikuwa kupatia nchi ya Zambia njia ya reli isiyopita katika Afrika Kusini iliyofuata siasa ya Apartheid au Msumbiji iliyokuwa koloni ya Ureno. Ujenzi uligharamiwa na China na kazi zilitekelezwa na wanfanyakazi Wachina. TAZARA inakutana na reli za Zambia kuko New Kapiri Mposhi. TAZARA imesaidia mawasiliano katika sehemu za kusini za Tanzania kwenye urefu wa kilomita 969 nchini. Ujenzi wa njia mpya Mwaka 2017 njia mpya inayotumia geji sanifu ya kimataifa ilianzishwa Dar es Salaam kuelekea Morogoro. Tofauti na geji ya mita moja iliyopo hii geji sanifu itaruhusu mwendo wa treni za mkasi zaidi na pia treni nzito zaidi za kubebea mizigo. Njia hii imepangwa kuwa awamu ya kwanza ya njia ya geji sanifu itakayofika hatimaye hadi Kigoma, Mwanza na pia nchi jirani, hasa Burundi ambapo inaweza kukutana na reli mpya ya Mombasa - Bujumbura na njia hizi zote zinafuata mpango mkuu wa reli ya Afrika ya Mashariki. Usafiri wa ndege Huduma kwa ndege zatumia hasa nyanja za ndege 10 penye barabara ya lami kwa ajili ya ndege hasa Julius Nyerere/Dar es Salaam, Kilimanjaro /Arusha-Moshi na Zanzibar-Kisauni. Nyanja za ndege nyingine zinazolengwa na kampuni kulingana na ratiba zao ni: Bukoba, Arusha, Kigoma, Lindi, Musoma, Mtwara, Mwanza, Pemba, Shinyanga, Tabora, Tanga. Usafiri wa maji Usafiri kwa maji upo kwenye maziwa makubwa kama vile Viktoria Nyanza, ziwa Tanganyika na Ziwa Nyasa. Meli ni chombo muhimu cha usafiri upande wa Bahari Hindi kati ya bara na visiwa vya Zanzibar kama Unguja na Pemba. Meli zinazohudumia mabandari ya pwani ziliwahi kubeba abiria wengi kati ya Dar es Salaam, Kilwa, Lindi na Mtwara lakini tangu kuboreka kwa mawasiliano ya barabara hazipo tena. Siku hizi mabandari yanahudumia usafiri wa mizigo. Tanbihi	https://sw.wikipedia.org/wiki/Usafiri%20nchini%20Tanzania
{ "plaintext_start_byte": [ 2, 506, 1374, 2072, 3513, 3667, 4119, 4400, 4808, 4907 ], "plaintext_end_byte": [ 489, 1354, 2043, 3512, 3644, 4098, 4382, 4790, 4877, 4998 ] }	Je,kiongozi wa kundi la westlife anaitwa nani?	What About Now	swahili	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	"What About Now" ni single ya saba kutoka kwa bendi ya Marekani inayoitwa Daughtry. Mashairi ya wimbo huu yaliandikwa na Ben Moody, akishirikiana na David Hodges wate wakiwa wanachama wa Evanescence pamoja na Josh Hartzle ambaye amemuoa Amy Lee mwimbaji kiongozi wa Evanescence.Ni moja kati ya nyimbo chache ambazo hazijaandikwa kwa msaada wa Chris Daughtry. Wimbo huu ulitangazwa kama single yao iliyofuata katika wavuti yao.[1] Ilitolewa rasmi nchini Marekani tarehe 1 Julai 2008.[2] Video ya Muziki Video ya muziki huu iliongozwa na Kevin Kerslake, na kutoka tarehe 11 Julai kupiti katika studio za FNMTV Studio.[3] Video hii inaweza kuangaliwa katika wavuti ya bendi hii. Video inahusu masuala ya jamii, ikionesha maeneo kadhaa yaliyoathiriwa na umaskini, majanga ya asili na vita, pamoja na mambo mengine. Maoni mbalimbali yanatolewa kuhusu video hii na video hii inauliza maswali kwa watazamaji wake.Baadhi ya watu wanaotoa misada katika majanga haya wanaoneshwa na aina ya msaada wanaotoa na majina yao yakionakana, Video inaonesha taa ya balbu ikiwa haijawashwa ikiashiria kuwa, bado hatujachelewa kufanya mabadiliko. Video inaishia kwa kuuliza swali kwa watazamaji "Vipi kuhusu sasa?" maneno haya yakitokea karibu na taa ya balbu inayowaka. Pia kuna baadhi ya picha zikionesha wanamuziki wa bendi hii wakiwa katika maonesho ya moja kwa moja. Matumizi ya Nyimbo Wimbo huu ulitumika tarehe 21Februari 2008, katika sehemu ya 7 ya American Idol katika jumla ya diski 2. Pia wimbo huu uliimbwa na bendi hii nchini Uganda katika safari yao ya Afrika katika tamasha la tarehe 9 Aprili 2008, lililoitwa Idol Gives Back. Kundi hili liliimba wimbo huu katika kujiji wakiwa wamezungukwa na watoto wanaoishi katika mazingira magumu wakiwa wanaimba nao, na pia katika video ya wimbo huu, kuna picha za tamasha hili Wimbo huu pia ulitumika katika sehemu tofauti tofauti katika tamasha la X Factor la nchini Uingereza mwaka 2009. Tarehe 11 Desemba 009, wimbo huu uliimbwa katika tamasha la Nobeli lwa heshima ya Raisi wa Marekani Barack Obama Kutoka Orodha ya matamasha Tamasha la "Idol Gives Back" na wimbo wa "What About Now" ziliwekwa katika iTunes na kushika nafasi ya 8# katika chati ya nyimbo bora ya Billboard na kuufanya wimbo huu kuongoza katika nyimbo za kundi hili kwa kuwahi kushika nafasi ya juu zaidi hadil hii leo napia wimbo huu ulishika nafasi ya nne katika nyimbo bora 100. Pia ulifanikiwa kuingia kufika katika nafasi ya #7 katika chati ya nchini Canada ya Canadian Hot 100, na kuufanya wimbo huu kuwa wimbo wa nne kuwahi katika chati hii. Wimbo huu ulishika nafasi hizi baada ya zaidi ya wiki mbali tangu kutoka kwake. Baada ya kutoka kwa wimbo wa "What About Now" wimbo huu umekuwa wimbo wa tano kuingia katika chati ya Adult Top 40, na kushia katika nafasi ya #3 Wimbo huu unaonekana kuendele kuwa bora hasa ukulinganisha na nyimbo nyingine zinazoingia katika chati hii.[4]. Katika chati ya Hot Adult Contemporary Tracks wimbo huu ulishika nafasi ya #3. Ni wimbo wa tatu kufika katika chati hii, na hiikulifanya kundi hili kuwa kundi pekee la muziki wa rock kuwahi kufikisha nyimbo tatu mfululizo katika chati hii. Wimbo huu pia uliingia katika nyimbo ishirini bora katika nyimbo zanazopigwa kwenye redio, kwa kushika nafasi ya #19 mwezi wa 10, 2008. Wimbo huu uliingia katika chati ya muziki ya Uingerwza mwezi Mei mwaka 2009 baada ya kuchezwa katika tamasha la Britain's Got Talent, na mwezi Agasti 2009 wimbo huu uliingia tena baada ya kuchezwa katika tamasha la Uingereza la Factor Tarehe 4 Oktoba 2009, wimbo huu uliingia tena katika chati ya single ya Uingereza ya nyimbo arobaini bora na kushika nafasi ya #39. Toleo la Westlife }} "What About Now" pia ulirekodiwa na kundi la Westlife katika albamu yao ya, Where We Are. na ulitoka rasmi tarehe 25 Oktoba 2009.[5] Mtayarishaji wa wimbo huu akiwa Steve Robson. Tarehe 25 Oktoba kundi hili liliimba wimbo huu katika tamasha la X-Factor, na pia waliimba wimbo huu katika televisheni ya GMTV, na kufanya mahojiano baada ya kuimba. .[6] On 27 Novemba Westlife performed "What About Now" on The Late Late Toy Show.[7] orodha ya Matamasha Baada ya kutoka, toleo la Westlife lilishika nafasi ya #2 katika chati ya Single ya Ireland na kuchukua nafasi ya Alexandra Burkre na kuja kutolewa na wimbo wa Cherly Cole na wimbo wa Fight For This Love wimbo uliokaa kwa wiki mbaili katika nafasi ya kwanza. .[8] Video ya muziki Gazeti la Uingereza la Daily Mirror lilitoa makala kuhusu vido ya wimbo huu. ."[12]. Tarehe 30 Oktoba 2009, video ya sekunde 20 ilioneshwa katika kipindi cha The One Show.[13] Video kamili ilitolewa katika wavuti ya bendi hii na sehemu za muziki za Uingereza tarehe 6 Novemba 2009 Iliongozwa na Philip Andelman na picha za video zilipigwa katika eneo la Vatnajökull katika eneo la Iceland. Orodha ya Nyimbo "What About Now" - 4:11 "You Raise Me Up" (Live at Croke Park) - 5:00 Historia ya Kutoka Marejeo Jamii:Nyimbo za 2006 Jamii:Nyimbo za 2008 Jamii:Nyimbo za Daughtry Jamii:Nyimbo za Westlife	https://sw.wikipedia.org/wiki/What%20About%20Now
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 647, 1146, 1430, 1506, 1599 ], "plaintext_end_byte": [ 646, 1145, 1418, 1481, 1597, 1674 ] }	apakah iklan tv pertama di indonesia?	Iklan televisi	indonesian	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Iklan televisi adalah sebuah serangkaian tayangan televisi yang dibuat dan dibayar oleh sebuah badan usaha untuk menyampaikan pesan, biasanya untuk memasarkan produk ataupun sekadar mengumumkan. Iklan televisi pertama kali disiarkan di Amerika Serikat pada tanggal 1 Juli 1941. Saat ini banyak iklan televisi yang disiarkan dalam bentuk iklan pendek selama beberapa waktu, mulai dari waktu lima detik hingga beberapa menit (hal tersebut termasuk durasi iklan yang sama dengan acara televisi kebanyakan, biasanya berbentuk infomersial). Pengiklanan seperti ini digunakan untuk mempromosikan berbagai produk barang, jasa, pengumuman, atau gagasan. Iklan TV pertama di dunia berasal dari Amerika Serikat, pada tanggal 1 Juli 1941 di saluran WNBT stasiun New York (kini WNBC) sebelum pertandingan basket antara Brooklyn Dodgers melawan Philadelphia Phillies. Iklan itu adalah iklan jam tangan Bulova.[1][2] Di Inggris iklan TV pertama ditayangkan di ITV tanggal 22 September 1955, yaitu iklan pasta gigi Gibbs SR. Di Asia iklan TV ditayangkan oleh Nippon Television di Tokyo tanggal 28 Agustus, 1953, yang mengiklankan jam Seikosha (kini Seiko).[3] Iklan yang sifatnya tidak komersial (disebut juga iklan layanan masyarakat {ILM}) merupakan iklan yang dibuat bukan untuk mengkomersialkan barang atau jasa, melainkan berisi pesan-pesan yang ditujukan kepada masyarakat, biasanya "dipersembahkan oleh" badan-badan tertentu. Lihat pula Iklan Iklan radio Komunikasi pemasaran Pensponsoran Referensi Pranala luar at Curlie : A Digital Archive of Vintage Television Commercials : TV advert music database Kategori:Periklanan Kategori:Komunikasi Pemasaran Kategori:Istilah televisi	https://id.wikipedia.org/wiki/Iklan%20televisi
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 406, 952, 1436, 2769, 3427, 3876, 4446, 4993, 7788, 7919, 9326, 9999, 14142, 16243, 17086, 17935, 19792, 20059, 21655, 23557, 27407, 27712, 28213, 28946, 29850, 31278, 35116, 36148, 37910, 41084, 44235, 47842, 51146, 63311, 65601, 69005, 69632, 69770, 69894, 70020, 70180 ], "plaintext_end_byte": [ 405, 951, 1435, 2768, 3382, 3875, 4445, 4919, 7787, 7918, 9325, 9979, 14116, 16242, 17048, 17934, 19791, 20058, 21654, 23549, 27378, 27665, 28192, 28896, 29836, 31243, 35108, 36125, 37893, 41070, 44221, 47837, 51135, 63303, 65586, 68997, 69624, 69749, 69883, 70012, 70155, 70210 ] }	スティーブン・ケヴィン・バノンの出身はどこ	スティーブン・バノン	japanese	{ "passage_answer_candidate_index": [ 5 ], "minimal_answers_start_byte": [ 3495 ], "minimal_answers_end_byte": [ 3531 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	スティーブン・ケヴィン・バノン（、1953年11月27日 - ）は、アメリカのメディア経営者、政界関係者、戦略家、元投資銀行家、そして保守系ニュースサイトであるブライトバート・ニュースの元会長である。彼はアメリカのドナルド・トランプ政権で最初の７ヶ月間に首席戦略官兼上級顧問を務めた。バノンは1970年代後半から1980年代前半にかけて7年間、アメリカ海軍の将校だった。兵役を務めた後、彼はゴールドマン・サックスで投資銀行家として勤務した。1993年、彼は調査事業「バイオスフィア2」の代行取締役となった。1990年代に彼はハリウッドでエグゼクティブ・プロデューサーとなり、1991年から2016年までの間に18本の映画を製作した。2007年に彼はブライトバート・ニュースを共同で設立した。 2016年8月、バノンは大統領選挙の際にトランプ陣営の選挙対策本部長に指名された。トランプ政権で首席戦略官に任命された後、彼は2017年8月18日にこの立場を退き、ブライトバートに復帰した。ホワイトハウスを去った後、バノンは共和党内のエスタブリッシュメントに反旗を翻し、共和党の予備選挙ではエスタブリッシュメントに反抗する候補を支援した。ホワイトハウスを去って以来、バノンはヨーロッパのさまざまなナショナリストやポピュリストや保守派の政治運動に参加したりそれらを支持したりしてきた。そうした運動の中にはフランスの国民戦線、ハンガリーのフィデス＝ハンガリー市民同盟、ドイツのための選択肢、スウェーデン民主党、オランダの自由党、イタリアの北部同盟、オーストリア自由党、スイス国民党、イギリス独立党、フランドルのフラームス・ベランフ、ベルギーの人民党、スペインのVox、真のフィンランド人そして汎ヨーロッパ・アイデンティタリアン運動も含まれていた。バノンが考えるところによると、上記のヨーロッパにおけるさまざまな運動は、日本の安倍晋三、インドのナレンドラ・モディ、ロシアのウラジーミル・プーチン、中国の習近平、トルコのレジェップ・タイイップ・エルドアンそしてアメリカのドナルド・トランプと共に、そしてエジプト、フィリピン、ポーランド、そして韓国の同様のリーダーたちもが、ナショナリズムへと向かう地球規模の変化の一部であるとのことである。バノンは経済ナショナリストを自称していて、彼は移民を少なくすること、中国やメキシコとの自由貿易を制限することそして年間所得が500万ドルを超える人たちへ課す連邦所得税を増税することの3つを主張している。バノンは国外へ軍事介入することに懐疑的であり、彼はアフガニスタン、シリア、そしてベネズエラに対するアメリカの介入を拡大しようとする案に反対してきた。彼は白人ナショナリストだという人もいたが、彼自身は否定している。経歴若いころおよび受けた教育スティーブン・ケヴィン・バノンは1953年11月27日、バージニア州ノーフォークで生まれた。母親のドリスは専業主婦で、父親のマーティン・J・バノン・ジュニアはAT&Tで電話架線作業員および中間管理職として働いていた。彼の労働者階級、つまりアイルランド系カトリック教徒の家庭はケネディ、労働組合、民主党を支持していた。 1971年、バノンはバージニア州リッチモンドにある私立でカトリック系で軍関連の高校であるベネディクティン・カレッジ・プレパラトリー（Benedictine College Preparatory）を卒業した。その後、バージニア工科大学に入学し、同大学で彼は学生自治会の会長を務めた。夏の間、彼は地元の解体業者で働いた。あまりに汚い姿で帰ってくるので、彼の母親はしばしば家に入るのを許す前にホースで水をかけて彼の汚れを落とした。 1976年、彼はバージニア工科大学建築・都市学部（Virginia Tech College of Architecture and Urban Studies）を卒業し、都市計画で学士号を得た。1983年、海軍で兵役に就いていたとき彼はジョージタウン大学外交スクール（School of Foreign Service）から国家安全保障研究で修士号を得た。1985年、バノンはハーバード・ビジネス・スクールから経営学で名誉修士号を得た。アメリカ海軍勤務から投資会社・映像プロデューサー大学卒業後、1976年から83年まで海軍に所属し、大尉(O-3)を務めた[1]。兵役には7年間ついていた。その間、駆逐艦の乗組員として太平洋やアラビア海に派遣された[2]。この時期には太平洋艦隊の水上戦将校としてUSSポール・F・フォスター駆逐艦に乗艦した[3]。アメリカ本土ではペンタゴンの海軍作戦部長の特別補佐官として勤務した[4]。このころについてバノン本人は次のように言っている。「私は何年もアメリカ海軍にいられたことをとても誇りに思いました。私は太平洋艦隊にいました。第7艦隊にいました。日本には何度も来ました。若い海軍将校だった時に、私は乗組員たちとともに日本に来ました。ある時、ここ日本で休暇が取れた時に、私たちの一部は富士山に登りました。私たちはよく横須賀に行きました。横須賀の海軍基地に何度も行きました。私たちは日本海にもよく行きました。私たちは海上自衛隊と演習を行いました。韓国海軍や日本の海上自衛隊と何度も何度も演習を行いました[5]」「私は海軍将校として、横須賀にもいた。[6]」ジョージタウン大学(エドムンド・A・ウォルシュ外交大学院)でも安全保障論を専攻して修士の学位を取得した。1983年、ハーバード大学ビジネススクールに入学。1985年には同大学で経営学修士の学位（優等）を取得した[2][7][8]。卒業後、ゴールドマン・サックスのM&A部門で投資銀行業務に携わった[2][9]。1990年、ゴールドマン・サックスを退職し独立。ビバリーヒルズでメディア専門の投資会社であるバノン株式会社を立ち上げ、メディア業界への投資で成功を収めた[2]。この会社はテレビ番組制作会社のキャッスル・ロック・エンターテインメントをテッド・ターナーに売却する交渉を手がけた[10]。1990年代にバノンは娯楽メディアに参入した。1993年、彼はアメリカの国民的コメディドラマ『となりのサインフェルド』の番組放映権販売の交渉に協力し成功を収めたと伝えられている[11]。このころについてバノンは次のように述べている。「私は（米金融大手）ゴールドマン・サックスを離れた後、貿易のパートナーとして日商岩井とビジネスを始めた。90～93年にかけて、私は50％ほどの時間を日本と関わっていた。日商岩井と世界中で働いた。[6]」1998年、彼はバノン株式会社をソシエテ・ジェネラルに売却した。 2005年から2008年まで中国の香港と上海に滞在し[12]、オンラインゲーム会社の経営に携わった[13]。映画プロデューサーになり、保守派の市民運動ティーパーティーを称賛する映画や、2008年の大統領選挙で共和党の副大統領候補だったサラ・ペイリンを擁護する映画などを制作した[2]。2010年にドナルド・トランプと出会う。トランプは当時すでに大統領選への出馬を考えており、バノンに助言を求めていた。バノンはトランプと最初に会ったときのことを次のように述べている。「〔トランプ氏には〕カリスマ性があり、人間的に魅了されました。しかも鋭い直感を持った人です。大統領候補（当時）としてこれほど魅力にあふれた人は会ったことがありません。[14]」 2012年、ブライトバート・ニュース・ネットワークの創業者アンドリュー・ブライトバートが死去したことに伴い、同ネットワークの経営権を引き継ぎ、その会長に就任し、論客として知られるようになる[15][16]。ブライトバート・ニュースの経営を引き継いだころから反ヒラリー・クリントンの情報戦を本格化させる。その活動を支えたのが、アメリカを代表するヘッジファンドであるルネッサンス・テクノロジーズの共同CEOを務める大富豪ロバート・マーサーだった[13]。大統領選挙の投票を2ヶ月後に控えた2016年8月17日、バノンは大統領選挙の共和党候補であるトランプ陣営の選挙対策本部長に任命される[2]。起用されたのは、バノンの分析力がトランプ、その娘イヴァンカ、娘婿ジャレッド・クシュナーらに信頼されたからとされる[17]。大統領選挙では白人労働者をトランプ陣営に取り込む論拠をトランプ陣営に提供した[18]。そして既成政治に絶望していた白人労働者層の有権者に焦点を当てた選挙キャンペーン・メッセージを積極的に発信した[19]。トランプ政権大統領選挙で勝利し、次期米国大統領となったトランプは同年11月13日、政権運営全般にわたって大統領に助言を行う上級顧問および新設ポストの首席戦略官にバノンを指名した[2]。飛ぶ鳥を落とす勢いのあった政権発足直後には「バノン大統領」、「影（陰）の大統領」、「ホワイトハウスの暗黒卿」、「黒幕」、「トランプ大統領の産みの親」などと呼ばれた[19][20][21][22]。翌2017年1月28日、大統領となったトランプはバノンを国家安全保障会議（NSC）の常任メンバーに指名し、統合参謀本部議長と国家情報長官を常任メンバーから外す大統領令を出した[23]。これに伴いバノンはNSCで閣僚級の高官と同席することになった[24]。オバマ政権で国家安全保障担当大統領補佐官を務めたスーザン・ライスは、「イスラム国やシリア、アフガニスタン、北朝鮮に関する政策を決定する上で軍事的な助言（や機密情報）が必要なのは誰なのだ」として、今回の組織再編は「まったくいかれている(stone cold crazy)」と評した[25]。同年4月4日付けでバノンはNSCの常任メンバーから外され、統合参謀本部議長と国家情報長官が常任メンバーに復帰する大統領令が出された[26][27]。共和党への超大口資金援助者のレベッカ・マーサーがバノンに辞任せず職に留まるよう説得したと報じられた。バノンがNSCから外される大統領令にトランプ大統領が署名したら辞任すると言って変更にバノンは反対したが、挫折した[28]。バノンは国家安全保障担当大統領補佐官で戦闘的なマイケル・フリンに対する抑えとしての役割とNSCを機能させることが役割であったが、バノンのスタイルは見守ることに主眼があったと報じられた[29]。ところが、フリンがロシアとの接触に関するスキャンダルによって辞任したことでNSCに籍を置く必要がなくなったために常任メンバーから外されたという観測もある[30]。バノンはNSCの会議に1、2回出席しただけだったとも報じられた[29]。トランプ政権内の人事についても、バノンとハーバート・マクマスター大統領補佐官（国家安全保障担当）との間で確執があったと報じられた[30]。バノンとクシュナー上級顧問との衝突も伝えられた。クシュナーらとの確執についてバノン本人は次のように述べている。「〔クシュナーと私〕には大きな政策上の相違があったと思う。…ホワイトハウス内部では、とても多くの闘争があった。しかし私は、それがあるべき姿だと思う。もしも意見の相違がなければ、我々は議論を交わすこともできないし、大統領に最善のアドバイスを提供することもできないからだ。私たちが最も争ったことが通商だった。[6]」トランプ大統領は同年4月11日にニューヨーク・ポストから受けたインタビューで「スティーブ（バノン）は好きだが、彼は選挙戦の終盤に我々の陣営に参加したにすぎない」と距離を置くかのような発言をした[31][32]。同年6月1日、トランプ大統領はパリ協定から離脱すると表明したが、この決定は離脱を主張していたバノンとスコット・プルーイット環境保護庁長官の2人が、残留を主張していたレックス・ティラーソン国務長官、イヴァンカ大統領補佐官、その夫であるクシュナーを論破したことによると報じられた[33][34]。大統領首席戦略官および上級顧問在任中について、バノン本人は「私はチームプレーヤーではないので、ホワイトハウスでは〔仕事を〕楽しめなかった[14]」と述べている。首席戦略官の辞任トランプ大統領がバノンを大統領首席戦略官および上級顧問の職から解任することを決めた後、バノン自らが辞意を示し、同年8月18日、バノンはホワイトハウスを去った。バノンは首席戦略官を解任される2日前、インタビューで「〔北朝鮮問題に〕軍事的解決策はない。…〔交戦によって〕ソウルで1000万人が死亡するという問題を解決できない限り、軍事オプションは意味をもたない。中国とは北朝鮮の核開発凍結の対価として朝鮮半島からの在韓米軍の撤退も取引できる」とトランプ大統領と矛盾することを述べていたことが解任された理由の一端ともされる[35][36][37][38][39][40][41][14]。バノン本人はホワイトハウスを去った理由を「〔私がホワイトハウスを去ったのは〕外部から援護射撃をしたかったからだ。もともと、1年ほどしか働くつもりはなかった。2016年8月にトランプ陣営の最高責任者になり、ホワイトハウスを去ったのも1年後の8月。私はホワイトハウスのスタッフには向いていない。私には自分のメディア企業があるし、他のビジネスもある。かかわった1年のうち初めの数ヶ月は選挙戦を仕切り、残りはホワイトハウスで勤めた。トランプ氏のために働くことは大変光栄だったが、スタッフの一員でいることは苦痛だった。私の役割とは違うのだ。…〔ホワイトハウスの〕居心地が悪かったということはないが、ホワイトハウスのスタッフは連邦政府の職員だ。政府の職員になったら、何をするにしても縛られる。このようにして、日本に来ることもできなかった。今では、私が大事だと思うことを実行できる柔軟さがある」と述べた[6]。また、政権内で対立していたとされるクシュナーがバノンの解任を進言したとも報じられている[42]。バノンが首席戦略官および上級顧問を辞任すると、古巣のブライトバート・ニュースは直ちに同年8月18日付でバノンが会長に復帰すると発表した[19]。このときバノンはブルームバーグ・テレビに対して次のように話した。「自分はホワイトハウスを去り、トランプのために、トランプの敵との戦争を始める。その敵はキャピトルヒル（連邦議会）やメディアやアメリカの経済界にいる[43]。」翌19日、トランプ大統領はツイッターに「バノンに感謝したい。彼は不正直なヒラリー・クリントンに対抗して立候補した私の運動に参加してくれた。それは素晴らしいことだった。Thanks S」と投稿した[18]。トランプ政権離脱後の活動バノンは議会における共和党現職メンバーの一部がトランプの掲げる政策を十分に支援していないと見なした。トランプ政権を離れた後、バノンはそれら一部のメンバーを落選させようと努力をし、その努力をメディアは幅広く報じた。同年10月、彼は2018年の選挙のときには現職の共和党上院議員7人のうち6人への対立候補として初めて立候補する人たちへ後援をすることを計画していると述べた。彼は候補者が彼から後援を受けるための条件を2つ挙げた。1つ目の条件はミッチ・マコーネルが上院多数党院内総務になることに対して反対票を投じると誓うこと、2つ目の条件は上院の議事進行妨害を終わらせると誓うことだった。同年9月、香港を訪れて中国国営企業の中信證券（CITIC Securities）の子会社CLSAグループのフォーラムに出席し、退任後初めて講演を行った。講演では政治的な話題に触れるだけでなく、かつて中国への旅を夢見て米軍の太平洋艦隊を志したと語り、特に70年代に見たイギリス統治下の香港の魅力に惹かれと述べ、2005年から2008年まで香港と上海に滞在した思い出を懐古した[12]。フォーラム開催地のグランドハイアット香港ホテルの外では梁国雄ら香港の民主派活動家が習近平総書記とバノンの顔を並べたプラカードを掲げて「人種差別主義者、民族主義者は歓迎しない」と非難する抗議活動を行った[44]。また、バノンは習総書記の最側近の一人である政治局常務委員の王岐山に招かれて北京の中南海で王と90分間、秘密会談を行った[45][46][47]。同年11月、一般財団法人「人権財団」などが都内で開催している中国の民族、人権問題、平和などについて話し合う会議「諸民族青年リーダー研修会」に招かれて来日し、NHKと朝日新聞それぞれの単独インタビューに応じた[5][16]。同年12月6日、ワシントンで自民党の河井克行総裁外交特別補佐と会談した[48][20][49]。同月16日、ベルサール渋谷ファースト（東京都渋谷区）で開催された政治イベントであるCPACの日本版「J-CPAC 2017」で講演し、日本のさまざまなメディアからのインタビューに応じた[50][51][52][53][54][21]。そのインタビューに応じる中で、バノンが今回来日したのは「日本の保守の人たちに影響をおよぼすため」だと語った[22]。米ブルームバーグ通信が同月22日に報じたところによると、ロシア政府による米大統領選干渉疑惑を調べている米下院情報特別委員会は、バノンに対して2018年1月上旬に証言をするよう要請した[55]。同年1月3日、ジャーナリストのマイケル・ウォルフの著書『炎と怒り』の中のインタビューでバノンがトランプの長男ドナルド・トランプ・ジュニアやクシュナーといったトランプ家とロシアの関係を「売国的」「非愛国的」と断じたことに対し、トランプは声明で「スティーブ・バノンは私や私の政府と無関係。解任されたら仕事どころか正気も失った」と非難して「スティーブは、党の指名獲得後に雇ったスタッフの1人だ。我々の歴史的勝利にスティーブは無関係」と述べてトランプ政権へのバノンの貢献も否定した[56]。一方でバノンはトランプを「偉大な人物」として支持し続けることも表明した[57]。これに対してトランプは「彼は私を偉大な人物と呼んで明らかに調子を変えたが、彼とは話をしない」と繰り返し述べた[58]。バノンの後援者とされたロバート・マーサーの娘レベッカ・マーサーもバノンを非難して「私と家族もバノンとは数ヶ月も連絡しておらず、彼に何ら経済支援もしてなく、彼の最近の行動や発言も支持しない」と述べた[59]。トランプはマーサー家の対応を歓迎し、バノンを「だらしのない」「捨て犬のようだ」と罵倒した[60]。ブライトバートはバノンの解任を検討していることを明らかにし[61]、9日にバノンはブライトバートの会長を辞任した[62]。同年7月20日、米ニュースサイト『デイリー・ビースト』（The Daily Beast）が報じたところによると、バノンはEUが本部を置くベルギーのブリュッセルに「ムーヴメント財団」（The Movement）という財団を設立することを計画している。この財団は当面の間、ブリュッセルに拠点を置くという。この財団は欧州の右派ポピュリスト勢力を支援するとされる。『デイリー・ビースト』によると、バノンの構想においてこの財団は、米富豪ジョージ・ソロスの慈善団体「オープン・ソサエティ財団」の対抗勢力となるものだという。ムーヴメント財団は世論調査やメッセージの発信に関する助言、データから戦略を構築する「データ・ターゲティング」、シンクタンクの調査研究活動などの主要な情報源となることを目指している。この財団は政策の研究・立案などを行い、選挙戦術なども含め、欧州各国の勢力と共有を図るとしている。この財団は2019年5月に予定されている欧州連合（EU）の欧州議会選挙を視野に活動していくという。この財団はEU懐疑派の連携を促し、勢力拡大を後押しすることを目標としている。バノンは『デイリー・ビースト』に対し、欧州議会選挙ではEU懐疑派による3分の1程度の議席獲得を目指す考えを強調した。また彼は『デイリー・ビースト』に対し、数10年にわたって続いてきた欧州の統合は今後数年で終わると断言。「右派ポピュリストのナショナリズムが湧き起こり、それが支配的になる」、「各国が独自のアイデンティティーと独自の国境を持つようになる」と述べた[63][64]。人物バノンはトランプ支持者である。首席戦略官兼上級顧問を辞任した後もトランプ大統領の有力な側近であり、ホワイトハウス外にいる最も親密なアドバイザーであるとされる[16][54][14]。首席戦略官兼上級顧問の辞職後は保守派を代表するオピニオンリーダーとして活躍を続けている[21]。かつて、選挙コンサルティング会社ケンブリッジ・アナリティカの役員でもあった[65][66][67]。「ウラジミール・レーニンは国家を破壊しようとしたが、それこそ私の目標だ」と述べ、レーニン主義者を自称している[68][69]。グローバリゼーションがもたらした米国の労働者階級の没落に伴うアジアの台頭に批判的である。シリコンバレーにアジア人が多すぎるかどうかについては必ずしもトランプ大統領と意見が一致していない[70]。カトリック保守であるとされる[22]。トランプ政権最大勢力であるマーサー財団の代理人である。同財団は米国の保守派に資金提供している大富豪、ロバート・マーサーと娘のレベッカ・マーサーが運営する団体である。彼らは共和党保守派の運動家や議員に大きな影響力を持つ。トランプ政権の閣僚は副大統領以下、ほとんどが保守派で占められており、その多くがマーサー財団と縁が深い。それらの中でもとりわけバノンはマーサー親子から厚い信頼を受けている。例えば、バノンが代表を務めていた「ブライトバート・ニュース」はマーサー財団から1000万ドル（約11億円）もの資金提供を受けていたという。共和党関係者たちはアトランティック誌の取材に、「レベッカは本当にエリート主義への軽蔑という一点で、バノンと問題意識を共有している」と口々に語っている[71]。しかし、レベッカはトランプがバノンを非難した際は自分と家族は既にバノンを支持してないことを表明した[59]。反新保守主義、反新自由主義であることは確かだとされる[72]。バノンは自身のことを次のように述べている。「自分は急速に変化し現代化する世界の中で、米国の労働者階級の輝きを取り戻さなければならないと考えるナショナリストだ。…私は白人ナショナリストではなく、ただのナショナリストだ。経済ナショナリストだ。…自分が持つ反既成秩序の傾向は雇用問題に突き動かされたものだ。…元米大統領アンドリュー・ジャクソンのポピュリズム（人民主義）のような、全く新しい政治運動を私たちはつくり出そうとしている。…それは全て雇用に関連している。…米国の道路や造船所、製鉄所を再建するための1兆ドル規模のインフラ計画を推進している男、それが私だ[73]」「私はポピュリストです。そうでしょう? 私はトランプ氏の選挙戦に加わる前は、新しいサイトを運営していました。それは、たくさんのポピュリスト的ニュースを掲載し、労働者階級や中産階級をターゲット層にするニュースサイトです[5]」「私は経済ナショナリストで、国際主義者ではない。ブライトバートという保守的なメディア、人によっては右翼とも言うが、その運営者という立場で〔アメリカ大統領〕選挙戦に携わった[6]」「私はストリート・ファイターだ。それはトランプさんも同じです。…私は破壊者です[14]。」労働者層の家庭出身バノンは自らの出自が労働者階級、ブルーカラーであることを強調している[22]。バノンは自身のことを次のようにも述べている。「私は平均的な人間で、米国の労働者層の家庭出身だ[16]。」人種差別主義者だとの疑惑の否定 2016年11月、ニューヨーク・タイムズ紙は、トランプがバノンを戦略担当に起用したのはレイシスト（人種差別主義者）の声としてだという批評家の論評を報じた[74]。トランプは「バノンが人種差別主義者かオルタナ右翼だと思ったら私は彼を雇うことさえ考えなかった」と語っている[75]。バノンは自身が人種差別主義者だとの疑惑を否定している[76][73]。主張伝統主義バノンは20世紀初頭のフランスの形而上学者ルネ・ゲノンに傾倒しており、伝統主義を信奉しているとされる。彼は、西洋が没落した現代は間違っており、もっと古い時代の伝統に戻るべきだと考えているとされる。具体的には、1314年のテンプル騎士団の壊滅と、1648年のウェストファリア条約が西洋の精神的な没落の始りだと考えているという。そして「ヨーロッパや日本、そしてアメリカにいたる世界中で、伝統への回帰を先取りする動きとして、国粋主義者の台頭がある」と彼は考えているという[13]。労働者層とエスタブリッシュメント 2017年11月15日にNHKから受けたインタビューで次のように述べた。「草の根組織、小市民、トランプ大統領が「忘れられた男」と呼ぶ人々とお偉方との間には常に緊張関係があったのです。だから私は、それがアメリカ上院における草の根組織とミッチ・マコーネル氏の間の戦いに飛び火しているのだと思います。[5]」翌16日に朝日新聞から受けたインタビューでは次のように述べた。「〔アメリカの共和党内の〕分断は非常に大きい。『デプロラブル』を支持層に持つ我々のような集団と、エスタブリッシュメント（既得権層）の支持を受けた集団だ。不幸なことに、私たちが票を、彼らがカネを持っている。ある意味、衝突があるのは自然なことなんだ。[6]」労働者層 2017年11月15日に日本で開かれた会議「諸民族青年リーダー研修会」で次のように述べた。「トランプ氏が2016年の米大統領選で支持を急速に広げた背景には、労働者層の存在があった。…トランプ氏が大統領選で当初の劣勢をはね返して共和党の候補に躍り出たのは労働者層の人たちの支持を得たからだ。…米国内の工場や仕事が中国に流出するなどの雇用や経済状況の変化について（最初に）知っていたのは労働者層だった。[16]」同日にNHKから受けたインタビューで次のように述べた。「〔労働者階級や中産階級〕は裕福ではなく、共和党の巨額の献金者ではありません。[5]」翌16日に朝日新聞から受けたインタビューでは次のように述べた。「労働者層である『デプロラブル』は、工場や雇用を国に戻してほしいと切望している。[6]」同年12月17日、「英国が欧州連合（EU）からの離脱を決め、米大統領選でトランプ氏が勝利した背景には、中国の存在がある。…中国に工場が移ったことで雇用が奪われ、米国や英国では『忘れられた人々』が生まれた。それらの人々が強い意志を示したから二つの現象が生まれた」と述べた[77]。エスタブリッシュメントバノンはいわゆるエスタブリッシュメント（エリートの既得権者）に対して批判的である。彼は革命という表現まで使ってアンチ・エスタブリッシュメントを主張している。[78][22]。例えば、2016年11月には「グローバル主義者たちがアメリカの労働者階級を滅ぼし、アジアに中産階級を生み出したんだ」と述べた[73]。彼は共和党主流派を敵視しているとされる。2017年8月、英エコノミスト誌の取材に対しては次のように述べた。「自分には敵がいる。…中でも重要な敵は、連邦議会にいる共和党議員であり（ミッチ・マコネル。あいつは撃ち殺してやる）、中国であり（一帯一路なんてめちゃくちゃにしてやろうぜ）、シリコンバレーとウォール街のエリートどもだ（あの連中は、仲間の米国人のことを忘れたグローバリストだ）。」[79][80]同年9月にはバノンは「テッド・クルーズ氏（テキサス州選出の保守派）を除く、再選を迎える共和党上院議員をすべて入れ替える」と述べた[81]。バノンは2018年11月の中間選挙で共和党の主流派を追い落とし、企業や富裕層に支配された共和党を経済ナショナリズムと移民抑制に賛同するポピュリズム政党に作り替えようとしているとされる。彼は米フォックスニュースのインタビューでは次のように語った。「あらゆる手段を尽くして連中〔共和党主流派〕を狙う。われわれはトランプが進めようとしたアジェンダを支持しない主流派に宣戦布告をしている」[82]。バノンとトランプは米国の新しい保守主義について語り合っており、それまでの共和党主流派とは違う、反エスタブリッシュメントで、反エリートの意識こそがこれからの保守派の有権者を動かす考え方になるという点で2人は一致しているとされる[14]。 2017年11月15日に日本で開かれた会議「諸民族青年リーダー研修会」で「米政権の担い手は米国のエリートたちである…政権を担ってきた米国のエリートたちには中国の台頭を許した責任がある」と述べた[16]。同日にNHKから受けたインタビューでは次のように述べた。「〔私が宣戦布告をしたのは〕共和党の主流派に対してです。主流派はトランプ大統領をあまり助けていないと思います。まず1つ目に、彼らはトランプ大統領を支えてこなかったと思います。彼らはオバマケアを廃止し、新しいものに置き換える取り組みにおいて大失敗を犯したと思います。トランプ氏の選挙戦に絡んだロシア疑惑を調査する委員会の管理においても、彼らの仕事ぶりはとてもお粗末でした。それらの委員会は暴走していると思います。／きょう、議会議事堂では上院で委員会が開かれ、核兵器を使う大統領の能力について議論されました。ミッチ・マコーネル氏に代表されるような共和党主流派は、大統領の計画を前進させ、支持するうえで、よい仕事をしていないと思います。／私はそうした動きに断固反対しています。[5]」翌16日に朝日新聞から受けたインタビューでは次のように述べた。「米国のエリートたちは、中国に雇用が奪われることに危機感を覚えず、米国が落ちていくのを許した。それこそが、米国を再び偉大にした『デプロラブル』たちが、見たくない現実だったのだ。[6]」日本バノンは日本に一定の好意と関心を抱く人物であり、日本に親和的だとされる[22]。 2017年11月15日にNHKから受けたインタビューで次のように述べた。「日本は民主主義国家でもあります。日本は1930年代と1940年代に第二次世界大戦にかけてとても困難な時期も経験しました。だから日本は、中国で今起きている多くのことを理解していると思います。[5]」同年12月6日、訪米中の河井自民党総裁外交特別補佐に「日本ほどかけがえのない重要な同盟国はない」と述べた[48]。同月にTBSから受けたインタビューでは次のように述べた。「日本は大好きなんです。若い頃、海軍の第7艦隊にいたんです。…横須賀です。富士山にも登る機会がありました。…〔日本食は〕大好きです。[83]」同月、「ぜひ日本でブライトバートの事業を始めたい」と述べた[84]。日本の位置づけ 2017年11月15日にNHKから受けたインタビューで次のように述べた。「日本はリンチピンの役割を果たしていると思います。日本は太平洋地域において、アメリカにとって最も古く、関係の深い同盟国だと言えます。今、策定されている戦略は、ここ数ヶ月は「インド・太平洋」と呼ばれています。アメリカ、日本、オーストラリア、インドという海洋国家による海洋戦略です。／私はそれを「封じ込め」と呼びたくはありませんが、アジアの大国・中国を囲む輪のようなものです。日本はその中心です。…アメリカは、日本を太平洋における重要な同盟国とみなしていると思います。…日本は〔アメリカの〕重要な関係国だと思います。日本はアジアの中心的な国の1つです。日本は第二次世界大戦以後、アメリカの同盟国となっています。そして、太平洋でのアメリカの戦略の確かな基幹となっています。それは常に、経済的に強く堅固な日本、そして軍事的には自衛隊を前提としてきました。だから、日本はその点で中心的な役割を果たしていると思います。だからこそトランプ大統領は、安倍氏に最初にアメリカに来てもらったのだと思います。だからこそ彼にマー・ア・ラゴに来てもらったのだと思います。…日本はアメリカの太平洋戦略の中心的存在とみなされていると思います。日本は70年間、アメリカの太平洋戦略の中心的存在でした。その存在感は今後強くなる一方でしょう。[5]」日本の防衛 2017年11月15日にNHKから受けたインタビューで次のように述べた。「〔日本に米国製の高度な兵器を購入させること〕を考えているのが大統領なのかどうかは私には分かりません。安倍総理大臣らが語っているように、日本は憲法改正を検討しており、自衛隊を持つことをやめて再び軍事大国になることを検討しているかもしれません。トランプ大統領が言っているのは、太平洋における日本の役割や、その戦略における日本の中心的な役割からすれば、日本は軍事力を徐々に強化するだろう、ということでしょう。／そして私たちはとても緊密に協力しているため、その一部がアメリカの兵器システムになることは当然でしょう。…つまり、それは日本が軍事力を取り戻すための自然な進化です。特に北朝鮮や西太平洋の他の地域で起きていることを見れば、今はかなり危険な時期です。日本が今、再軍備を考え始めることは理にかなっています。…〔アメリカ政府〕は、まず軍事的な連携を確かなものにし、同盟国の日本が適切に再軍備を図れるよう助けるところから始めているのです。しかし、この9ヶ月の2国間のやりとりを見れば、おそらくオバマ大統領の下での8年間以上のものでしょう。…日本の人々はトランプ大統領が最高司令官であるという事実に大いに安心すべきだと思います。彼は西太平洋を重視してきました。日本との同盟、私たちの相互理解、私たちの親しい友情関係を重視してきました。人々はそのことに安心すべきだと思います。そして、さまざまな演習のためにいくつもの空母打撃群を展開するほど彼がこの地域を重視していることに、人々は安心すべきだと思います。この点において彼が行ってきたことはすべて、日米関係の強化のためです。[5]」同年12月16日に産経新聞から受けたインタビューでは「（日本周辺の）世界全体はどんどん危険な状態に陥っている。…日本が再軍備を考え始めるのは自然な流れで、（核武装をするかどうかについては）日本が決めることだと思う[54]」と述べた。同月にTBSから受けたインタビューでは次のように述べた。「〔日本が安全保障面で果たす役割については〕日本自身が決めることです。…北朝鮮の核武装や南シナ海での中国の動きを直視すべきです。…世界は日本にとってどんどん危険な場所になっているという現実に日本人は目を向けるべきです。そうした世界においては日本が軍備を増強し、日米同盟をさらに強力なものにするのは理にかなった選択です。将来を考えたら、日本人はかつてのように受け身ではいけません。世界は変化しているのですから。[83]」日米関係 2017年11月15日にNHKから受けたインタビューで次のように述べた。「〔トランプ大統領は〕不公平な扱いを受けているからと言って、韓国や日本を排除するわけではなく、互恵的な貿易関係を持つべきだと言っているだけです。トランプ大統領は、「互恵的」という言葉を繰り返し使っています。互恵的貿易関係があれば、均衡も生まれ、アメリカで製造業の雇用が減ったり生産性の低下を招いたりせず、経常赤字にもならないのです。…合理的で、均衡を生む互恵的な貿易協定を結べれば、とても強力な軍事同盟も結べます。そうすれば、双方は同盟関係の発展のための責務を理解しますし、赤字問題も解消されます。日本を排除することではありません。…〔アメリカの〕人々が求めているのは、日本との2国間合意…が、透明性の高いものかどうかです。それは、はるかに強力な2国間関係です。軍事的な活動であれ何であれ、それらの当事国が集まって何かをする際には、参加するかしないかはそれらの国次第です。…私が予測するのは、〔アメリカと〕日本…との強力な2国間合意に、はるかに大きな焦点が置かれることです。…私は日本の人々に言いたいことがあります。オバマ政権はアジアへのリバランス政策を取っていましたが、それはあまり進みませんでした。トランプ大統領が安倍総理大臣と直接対話を何度行ったか見てください。2人の指導者の関係を見てください。…〔トランプ大統領〕の行動や、特に太平洋における日本との関係、日本との毎日のやりとりやパートナーとしての連携から、私は功績を読み取ることができます。[5]」翌16日に朝日新聞から受けたインタビューでは次のように述べた。「〔トランプ大統領は〕アジア歴訪の際、一番最初に日本を訪れた。日本との同盟関係や友情をより強固にするためだ。安倍晋三首相と北朝鮮や通商問題について話し合い、その後、中国に向かった。…日本との貿易不均衡を是正するため、互恵的な通商政策が必要。米国人と米国経済にとり、極めて優先順位の高いことだ。…日米は第2次大戦後、特別な関係を構築した。両国はとても近い。…米国は日本人にとても親近感がある。両国は素晴らしい同盟関係を結んでいるし、今後もその関係は続くだろう[6][85]」。同年12月6日、自民党の河井総裁外交特別補佐とのワシントンでの会談で、日米で連携して自由で開かれたインド・太平洋地域を目指す構想を進めることの重要性を確認した[20]。同月16日に産経新聞から受けたインタビューでは「〔日米関係は〕大変重要で、素晴らしいものだ[54]」と述べた。安倍首相 2017年11月15日にNHKから受けたインタビューで次のように述べた。「私がホワイトハウスにいた時、ホワイトハウスで安倍総理大臣との首脳会談が行われ、彼らはマー・ア・ラゴでゴルフをしました。トランプ大統領は、安倍氏とは個人的にとても親しいと思います。彼は安倍氏のことを同僚だと考えています。そして友人であるとも考えていると思います。だから、彼らはとてもよい関係を持っていました。彼らはアメリカでゴルフをした時にも、ゴルフコース上で絆を深めました。彼らは日本でも同じことをしたと思います。／彼は安倍氏のことをとても高く評価していると思います。思想家としても、行動力のある人としても、です。私は、マー・ア・ラゴの首脳会談では大統領に同行しました。覚えていらっしゃるでしょうが、その週末には朝鮮半島情勢が緊迫化しました。私たちはマー・ア・ラゴから土曜日の夜遅くに生放送をしました。それは日曜日の早朝だったと思います。多くのことが起こりました。トランプ大統領は彼のことをとても高く評価しています。…〔安倍首相は〕とても思いやりのある人で、国益を大事に考えている人で、とても思慮深い人です。トランプ大統領に対しても、とてもオープンで率直な人だったと思います。だからトランプ大統領は、安倍総理大臣とは親しい関係になりました。1つ目は、安倍氏は選挙から数日後に渡米しましたね? トランプタワーに来たのです。2つ目は、ワシントンに来て、マー・ア・ラゴに行きましたね? そして日本に来ました。だから、トランプ大統領は、世界のどの首脳よりも安倍総理大臣とは多く会っていると思います。彼らはとても特別な絆を持っていると思います。…トランプ大統領と安倍総理大臣の個人的関係は、かなり親しいと思います。…〔トランプ大統領と安倍首相〕はとても強い関係を持っています。両国はビジネスにおける取引、そして2人のすばらしい友情により結び付いていると思います。[5]」翌16日に朝日新聞から受けたインタビューでは次のように述べた。「トランプ氏は非常に人に好かれるタイプだ。他人と良い関係を築くことを好み、安倍首相とも強固な関係で結ばれている。安倍首相はトランプ大統領が当選した直後に訪米し、『マール・ア・ラーゴ』（大統領の別荘）も訪れた。トランプ氏がアジアを歴訪した際は、初めに安倍首相と会った。安倍首相はトランプ氏と特別な関係を築いている。[6]」同年12月6日、自民党の河井総裁外交特別補佐とのワシントンでの会談で、「安倍晋三首相を尊敬し、個人的な大ファンだ[48]」、「安倍総理大臣はトランプ大統領のかけがえのないパートナーだ[20]」と述べた。同月、次のように述べた。「安倍首相は、私が尊敬するリーダーの一人で、そのナショナリズムは本当に素晴らしい。…私は、大きく言って、安倍総理は“トランプが大統領に就任する前からいたトランプ”（Trump before Trump）ではないかと思っている。[84]」 TPP 自らが離脱をトランプとともに推し進めたTPPは中国に「反中同盟」と解釈される可能性があるので二国間の貿易協定が理想的と述べた[86]。 2017年11月15日にNHKから受けたインタビューで次のように述べた。「トランプ大統領が言っているアメリカ第一主義は、アメリカが孤立主義になることではありません。アメリカが直接的なパートナーシップを結ぶことです。だから、TPPのような多国間合意に反対の動きが出ているのだと思います。しかし大統領は、中国と2国間関係を持つべきだと訴え、選挙では支持を得て、大統領になったのだと思います。…ブライトバート・ニュースはTPPに反対だと思います。私がホワイトハウスにいた時にアメリカは撤退しました。元々のTPPの合意は、アメリカが参加したいと思うような内容ではなかったと思います。アメリカは、パリ協定やTPPのように、参加国がいくつもいて一部の参加国が決めた規則に縛られるような関係は結びたくないと考えています。／アメリカの人々は、内容の透明性を求めているのだと思います。その影響は、何年もあとにならないとわかりません。人々は、こうした協定による「予期せぬ結果」に懸念を抱いていると思います。…私は、アメリカはTPPには参加しないと考えています。正直に言って、すべての条件は再構築されるかもしれません。それがどうなるかは誰にも分かりません。…私は〔TPPに〕強く反対してる。二国間協定で互恵的な貿易をやるべきであり、日本…との貿易協定は焦点になる。[5]」翌16日に朝日新聞から受けたインタビューでは次のように述べた。「米国にとってより重要なのはTPPではない。多国間ではなく相互に対等な二国間交渉をしなければならない。米国は『米国第一』を考えており、トランプ大統領は二国間協力に不屈の精神でいる。強い通商交渉と強い軍事的関与が、良い同盟関係を築く。…日本政府の高官たちは、TPPのような交渉が米国で批准されるには、上院の3分の2が賛成しなければいけないと分かっている。非常に高いハードルだ。米国がさほど多くの条約に加盟していないのも、この理由によるものである。国の創設者たちは、米国市民が賛成していない多国間関係に米国が関与することを嫌った。だからこそ憲法で、上院の3分の2が条約に賛成する必要があると規定した。それはとても高い基準だ。日本政府の誰もが、TPPの結末がどうなるか理解していただろう。[6]」同年12月16日に産経新聞から受けたインタビューでは「〔TPPに〕米国は参加しないだろう[54]」と述べた。翌17日、米国がTPPを離脱した理由について「米国は2国間協定にしたいと考えている。このことについては最初から一貫して主張し続けている」と話した[87]。北朝鮮「米中の2国間で〔北朝鮮問題の〕解決策を見出すことを望む」と述べた[86]。 2017年11月15日にNHKから受けたインタビューでは次のように述べた。「私は政権発足当初から、北朝鮮情勢はアメリカから中国に引き渡されるべきだと考えています。つまり、両国間で直接交渉が行われるべきで、私は当初からそう言っていました。私は、中国が絶対的な支配を掌握している存在だと考えています。そして北朝鮮は中国の従属国家だと思います。私はそれについては、かたくなな考えを持っています。何らかの交渉や北朝鮮をめぐる動きがあると、人々は本来目を向けるべきものから注意をそらしてしまいます。アメリカは中国に圧力をかけ続け、北朝鮮に事態を沈静化させるようにすべきです。／中国は朝鮮半島の非核化を望んでいることを改めて強調していて、それはよいことだと思います。私は、中国にはもっとできることがあると考えています。中国は、北朝鮮への完全な石油出荷の禁止に合意していません。事態に何らかの影響を与えたければ、そのような制裁が必要です。アメリカが中国に圧力をかけ続ければ、とてもよい結果が生まれると思います。それは日本の人々にとっても非常によいことだと思います。…中国は、北朝鮮に対してもっと多くの制裁を科せると私は思います。北朝鮮の経済に関して、また、北朝鮮の軍事国としての能力に関して、中国は北朝鮮に対してもっと多くのことができます。それが、アメリカと中国の間でできる直接的な会話、直接的な交渉だと思います。…〔私は「北朝鮮に関しては軍事的選択肢はありえない」と〕確かに言いました。私たちが軍事的選択肢と言う場合、北朝鮮における直接的な軍事的選択肢はかなり限られていました。中国は、北朝鮮に対して極めて大きな影響力を持っているので、選択肢はアメリカと中国の間のものであるという意味でした。北朝鮮は中国の従属国家です。北朝鮮に石油を供給しているのは中国であり、北朝鮮の経済活動の源となるあらゆるものを供給しているのは中国なのです。中国は北朝鮮の非核化を確実に実現できるはずなので、アメリカは中国に圧力をかけ続けるべきです。…アメリカは中国に対して多くの協力を求めることができると思います。1つは、北朝鮮の非核化を確実に実現することが中国の国益になることです。もう1つは、中国企業に厳しい制裁を科したり世界の金融市場から中国を閉め出したり、世界の資本市場から中国の銀行を切り離したりするなど、アメリカは中国に対してかなりの影響力を依然として持っているのです。トランプ大統領は習国家主席ととても強い良好な関係を持っていると思います。彼と習国家主席は、やがてこの問題の解決策を見いだせるでしょう。…〔アメリカ政権内部の人々〕は、中国企業とアメリカ企業や、中国市場とアメリカ企業の間で、2000億ドル以上の規模の合意を発表しました。発表されたすべての内容を見れば、〔トランプ大統領〕は北朝鮮に関する議論において確かな進捗を遂げたと感じたことと思います。…〔トランプ大統領〕がすべての選択肢が検討されていると言う時には、最高司令官として彼がすべての選択肢に目を向けたいということです。それは賢明だと思います。だからこそ彼の下には国防総省があり、国家安全保障会議があり、CIAがあるのです。そして、韓国、日本やその他の国などの同盟国とも連携しています。すべての選択肢を残しておきたいという彼の考えは賢明だと思います。／私が考える最善の選択肢は中国との直接交渉です。なぜなら、中国は北朝鮮への扉を開く鍵を握っていると私は思うからです。私は当初から、北朝鮮は中国の従属国家だと言ってきました。しかし、彼は最高司令官として、さまざまな選択肢を持っておきたいと考えているのだと思います。そして忘れないでください、交渉を検討する場合や特定の行動を検討する場合は、さまざまな選択肢から始めて、それらすべてを徹底的に検討すべきなのです。／トランプ大統領に対するメディアの誤解の1つは、彼が就任したら、すぐに引き金を引いたり爆撃を行ったりするだろう、というものでした。…私は〔北朝鮮問題は〕全く行き詰まっているとは思いません。…〔この問題は〕動いています。進行中なのです。北朝鮮のような問題は、一夜にして解決できるものではありません。私たちがここに至るまでに30年、40年かかったのです。人々は、「彼らは核プログラムを持っていなかった…」と言います。／今、私たちは彼らが核プログラムを持っていることを知っています。つまり、ここに至るまでに何10年もかかったのです。誰かが現れて魔法の杖を振ってくれるわけではありません。そしてこの問題を一夜にして解決することもできません。これは進行中なのです。トランプ大統領はそのプロセスに携わっていると思います。彼は個人的にそのプロセスに関わっています。…〔北朝鮮問題〕は行き詰まりではありません。全く行き詰まりではありません。実際には進行中です。トランプ大統領はそのプロセスを進めています。だからこそ彼は、さまざまな選択肢があると言っているのです。だからこそ彼は、ここに空母打撃群を派遣しているのです。それはすべて、戦略的なチェスの試合の一部です。その中で、日本は私たちを助けてくれるすばらしい同盟国です。…安倍総理大臣やトランプ大統領のようなとても賢い人々がいます。彼らはそのようにして、これらの問題の解決に取り組んでいます。…〔トランプ大統領〕は中国の指導部と対話していると思います。私はそう思います。それは彼の中国訪問中に見られました。トランプ大統領は、朝鮮問題の重要性を前面に押し出すために多くのことを行ってきたと思います。それは、その地域の大国が注力しなければならない問題です。韓国、日本、アメリカ、そして中国です。ロシアもそうです。／アメリカが国連安全保障理事会にこの問題を持ち込んだことは誰の目にも明らかです。どの国も棄権することなく、15対0で制裁が2回採択されたと思います。中国は棄権しませんでした。ロシアも棄権しませんでした。これは、アメリカがどれほど真剣に取り組んでいるかを示しています。これは、彼らがそれをどれほど重要だと考えているか、そしてニッキー・ヘイリー大使がどれほどすばらしい仕事をしたかを示しています。[5]」翌16日に朝日新聞から受けたインタビューでは次のように述べた。「〔北朝鮮の核問題を解決する最善の方法は〕トランプ大統領が現在まさに実施していることだ。米国が同盟国である日本や韓国とともに、（北朝鮮に影響力のある）中国に圧力をかけ続けること。先日、大統領が中国を訪れた後、中国が北朝鮮に特使を派遣することを決めた。トランプ氏が実施してきた、中国と2ヶ国による問題対処こそ正しい判断だ。…日本人は事態を深刻にみるべきだ。北朝鮮は日本の方角に弾道ミサイルを発射するのをためらわなくなっている。…〔トランプ大統領〕には、中国と交渉する彼なりの戦略がある。そして今、北朝鮮問題でそれをみんなが目の当たりにしているのではないだろうか。中国が北朝鮮に特使を送る事実こそ、その証しだ。…トランプが実施してきた、中国との二国間による問題対処こそが正しい。…国連で中国とロシアの協力も得て対北朝鮮制裁を行ってる。しかし、トランプが訪中して習主席と直接対話したことが最重要だ。[6]」同年12月6日、自民党の河井総裁外交特別補佐とのワシントンでの会談で、北朝鮮の金正恩（キム・ジョンウン）朝鮮労働党委員長について「合理的で計算高い人物だ。レッドラインを踏み越えるようなことはしない」との分析を示すとともに、核・ミサイル開発を進める北朝鮮に対して米国が軍事行動に踏み切れば「犠牲者が多すぎる」として現段階での米国の軍事行動に慎重な姿勢を示した[48][20]。同月16日に産経新聞から受けたインタビューでは次のように述べた。「米国は中国に圧力をかけ続け、北朝鮮の事態を沈静化させるべきだ。…北朝鮮は中国の従属国家だ。…北朝鮮情勢（への対処）は米国から中国に引き渡されるべきだ。問題を沈静化する責任は中国にある。中国を北朝鮮の問題から遠ざけることを許してはならない。…中国は朝鮮半島の非核化を望んでいる。…北朝鮮への完全な石油輸出の禁止など中国にできることは（もっと）ある。米国が中国に圧力をかけ続ければ、良い結果が生まれる。[54]」同月18日、前原誠司議員（希望の党）、自民党の中堅議員、シンクタンクの会長と東京タワー至近のホテルの高層階で夕食をともにし、「北朝鮮には原発が50基ある」と述べた[88]。同月にTBSから受けたインタビューでは次のように述べた。「トランプ氏に感心したのは『ちょっと待て、これは実際、中国の問題だ』と言った点だ。北朝鮮は“中国の属国”なんです。…個人的には彼（金正恩委員長）はとても理性的な人間だと思っている。彼は自分の持つカードを賢く使っている。彼が教養がなく頭が悪いと思っている人に『そうではない』と強く勧告したい。…一般市民として言いますが、北朝鮮はすでにレッドラインを越えている。朝鮮半島は“核の半島”なのです。これは臆測ではなく事実。だからこそ中国と向き合う必要がある。[83]」同月にFNNから受けたインタビューでは次のように述べた。「北朝鮮問題の解決のための鍵を握るのは中国だ。…北朝鮮は、制裁の影響を何ら感じていない。中国から石油、石炭など、多くの必要な資源を得ている。北朝鮮のミサイルや核開発は、中国の何らかの支援がなくてはできないということは、公然の秘密だ。…トランプ大統領も、誰も、〔北朝鮮との〕戦争を望んでいない。戦争はアメリカにも、日本にも利益をもたらさない。[89]」同月にJBpressから受けたインタビューでは次のように述べた。「〔北朝鮮問題の〕解決にはとにかく中国が重要な役割を担っています。中国の力なくして〔この〕問題を解決させることはできないでしょう。[14]」中国 2017年9月、バノンはかねてから中国が米国に代わって覇権を握ろうとしいてるとして中国との経済戦争や南シナ海での衝突の可能性を語るなどトランプ政権内の対中タカ派の代表格と目されていた。にもかかわらず、「習主席は並々ならぬ賢い人」[90]「トランプ大統領は習主席よりも尊敬してるリーダーは世界にいない」[91]と発言して中国の経済システムも称賛したことで注目された[92]。また、「経済戦争は回避できると私は信じる。そのためには中国は米国に対する経済戦争を止める必要がある」[91]と述べ、米中の貿易問題を解決すれば南シナ海や北朝鮮の問題にも役立ち、第二次世界大戦や冷戦時代の米中同盟の例を挙げて二国間関係を強化できると主張した[91][93]。香港滞在中に日経新聞からのインタビューに応じた際に米中貿易摩擦の是正の必要性に触れつつ「決して私は反中派ではなく、深い敬意を中国に抱いてる」[86]と述べた。同年11月15日に東京で行った講演で、トランプのアジア歴訪を各国首脳と信頼関係を築いたとして絶賛する一方で、中国が2025年までにフィンテック・半導体・ロボット・人工知能[94]などの分野で覇権を握ろうとしてることに警鐘を鳴らした[16][95]。翌16日に朝日新聞から受けたインタビューで、「トランプは習主席にも好意的だ」と述べた[6]。同年12月16日に東京で行った講演で、米国の歴代政権を「米国を中国の属国のようにしてしまった」と批判した[96]。同月中旬にSAPIOから受けたインタビューで、「習近平は今世紀で最も重要な政治家だ。真の21世紀は第十九回党大会での彼の演説から始まったかもしれない。AI・ロボット・半導体・一帯一路・人民元のオイルマネー化・フィンテックで中国の目標が達成されれば日本と米国は中国の属国になる。西側諸国は中国の民主化に期待せず、中国に法の支配を植え付けるべきだ」と述べた[97]。評価好評 2016年11月13日、トランプ大統領は政権人事を発表した声明の中で「スティーブ〔・バノン〕とラインス〔・プリーバス〕は非常に有能なリーダーで、選挙では協力して歴史的な勝利に導いてくれた[11]」と述べた。トランプ大統領は「私はバノンが好きだ。彼は私の友人だ」とも述べた[83]。 2017年3月、安全保障アナリストの部谷直亮は次のように述べた。「バノンは、ジョージタウン大学とハーバード大学の修士号（安全保障、経営）を持っており、かつ米海軍のトップである海軍作戦部長の特別補佐官を務めた経験をもっている。海軍作戦部長の特別補佐官はそう簡単になれるポストではない。そして、それは戦友からも、今もなお高い評価を受けている。…米海軍の準機関紙に登場したバノンの同期達は『イデオロギーに関係なく、今も戦友だ』『あいつは凄かったよ。海軍作戦本部の幕僚として12時間以上働いた後に、夜はジョージタウン大学に通って修士号を獲得したんだもの』と語っている。…〔バノンは〕アウトサイダーの候補者たるトランプを選挙戦で勝利に導いた俊英であり、これは米政治史上ではかなりの実績といってよい。…〔我々はバノンを〕ずば抜けた能力と強大なバックを持つ人物とみなすべきであ〔る。〕…〔彼は〕後の世代への責任感を強烈に持っている。…彼は2011年のインタビュー等で、『自分達団塊の世代は、もっとも甘やかされ、自己中心的で、ナルシストな世代である』と語り、今こそ若い世代を苦しめた我々が経済を再生せねば…という問題意識を語っている。少なくとも、…我が国の団塊世代の知識人のように『若い世代は貧乏を楽しめ。みんなで貧乏になろう』と言わんばかりの主張を展開しながら、自らは財産も年金を放棄もせず、富貴を楽しむ団塊の世代の知識人には見られない問題意識であり、その一点だけでも称賛されるべきではなかろうか。[71]」同年10月5日、森川聡一はWEDGE Infinityの記事で「バノンは…確固たる信念、思想を持って行動している」と述べた[13]。同年11月17日、宮家邦彦（元外交官）はニッポン放送のラジオ番組で、「〔バノン〕は一種の理論家であり革命家、そして破壊者でもあると思います。…〔バノンは〕彼なりの“アメリカ改造計画”を持っていて、ものすごく頭の良い人です」と述べた[98]。同年12月19日、希望の党の前原誠司議員はバノンについてツイッターで「仕事のためにお酒も飲まなければ、ゴルフもしないというストイックさと、雄弁さに感銘を受けました」と述べた[99]。同日、ジャーナリストの木村太郎は次のように述べた。「バノン氏のブライトバート・ニュースが再び総力をあげて大統領支援の論陣を張るようになると、トランプ大統領の今後は米国の主要メディアが伝えるほどには暗くないのではないか。[21]」悪評 2016年11月、ニューヨーク・タイムズ紙は、バノンは好戦的なポピュリストだとする記事を掲載した[74]。 2017年4月7日、米国下院の外交委員長イリアナ・ロス・レイティネン(共和党)は、バノンは非アメリカ的であるため、ホワイトハウスから完全に追放すべきだと語った[100]。同年12月13日、米ニューヨーク州から選出された共和党のピート・キング下院議員は、バノンについて「政治の舞台に迷い込んだ、だらしない酔っぱらいみたいな風貌だ」と語った[101]。著書 Text "和書" ignored (help); Text "year2018" ignored (help) - バノンの多くの発言が引用されている。雑誌記事寄稿「このままでは日本もアメリカも中国の属国となってしまう」『SAPIO』2018年1・2月号講演録「S・バノンが語った!　大統領の実像と北朝鮮戦略、日本核武装…」『正論』2018年3月号鼎談スティーブ・バノン×小川榮太郎×木村太郎「なぜメディアのウソを信じるのか」『正論』2018年3月号脚注外部リンク on IMDb - C-SPAN(in English)	https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B9%E3%83%86%E3%82%A3%E3%83%BC%E3%83%96%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%90%E3%83%8E%E3%83%B3
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 897, 2386, 3157, 5900, 7631, 9405, 9897, 11955, 15808, 17278, 19915, 21417, 23115, 23883, 25855, 27665, 29648, 33183, 35576, 36461, 38135, 41142, 41957, 46938, 49565, 50962, 53681, 55006, 55346, 58698, 59877, 60023, 62779, 63723, 65251, 65309, 65784, 66264, 66336, 66412, 68258, 70026, 70098, 70151 ], "plaintext_end_byte": [ 896, 2385, 3145, 5899, 7630, 9404, 9847, 11954, 15807, 17248, 19914, 21416, 23101, 23882, 25854, 27664, 29647, 33182, 35526, 36460, 38134, 41141, 41928, 46937, 49564, 50891, 53680, 55005, 55343, 58697, 59840, 60009, 62778, 63721, 65248, 65309, 65748, 66232, 66334, 66410, 68257, 69885, 70084, 70148, 70902 ] }	Когда «Операция „Арго“» вшла в российский прокат?	Операция «Арго»	russian	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	«Операция „Арго“» (English: Argo) — политический триллер режиссёра Бена Аффлека. Сюжет картины основан на реальных событиях — операции спецслужб по спасению шести американских дипломатов из Тегерана. Сценарий написан по мотивам статьи Джошуа Бермана «Как ЦРУ спасло американцев из Тегерана фальшивым фантастическим фильмом»[~ 1] и книги Тони Мендеса «Мастер маскировки» [1]. Премьера картины состоялась 31 августа 2012 года (фестиваль в Теллуриде). В широкий прокат она вышла 12 октября 2012 года[2]. Лента показала неплохие результаты в прокате — всемирные сборы составили более $232,3 млн, из них $136 млн в американском прокате, несмотря на рейтинг R, присвоенный из-за использования в диалогах ненормативной лексики. Третий режиссёрский опыт Бена Аффлека получил смешанную оценку критиков. Лестных отзывов заслужил баланс документального подхода к изображению событий и триллера, который держит в напряжении зрителей, хотя им заранее известна концовка. Подбор исполнителей и игра актёров второго плана также получили высокую оценку. Оправдав прогнозы, картина выиграла три статуэтки «Оскар» в семи номинациях, завоевав в 2013 году награду академии в главной номинации «Лучший фильм». Также картина заслужила множество других кинематографических наград, включая «Золотой глобус» и BAFTA в нескольких номинациях. Серьёзные дискуссии вызвала историческая достоверность событий, показанных в фильме, и его политический контекст. Создателей картины обвиняли в принижении роли канадских спецслужб, чрезмерной политической ангажированности и слишком вольной трактовке событий. Картина была запрещена к показу в Иране, так как в ней, по мнению правящих кругов, история была искажена и преподнесена с проамериканской точки зрения. Сюжет 4 ноября 1979 года революция в Иране достигает своего апогея. Толпы исламистов штурмуют посольство США в Тегеране и врываются на его территорию. Персонал в спешке уничтожает печати, секретные документы и прочие материалы. 52 сотрудника попадают в плен, но шестерым удаётся покинуть посольство и найти убежище в доме канадского посла Кена Тейлора. Проходит 74 дня с момента их бегства. Сотрудники Государственного департамента ищут пути разрешения ситуации. Они предлагают дождаться весны, раздать дипломатам велосипеды и паспорта, чтобы те доехали до турецкой границы. Эксперт ЦРУ по вопросам эксфильтрации Тони Мендес сомневается в разумности такого подхода. На следующий день он предлагает новый вариант, который пришёл ему в голову после просмотра фильма «Битва за планету обезьян». Он предлагает выдать сотрудников посольства за скаутов — членов съёмочной группы канадского фильма, которые ищут натуру[~ 2]. Дерзкий план одобрен руководством ЦРУ. Следуя ему, Мендес обращается к помощи своего знакомого — известного гримёра Джона Чемберса. Через него он выходит на авторитетного голливудского продюсера Лестера Сигела и начинается подготовка к съёмкам. Мендес находит в архивах подходящий сценарий фантастического фильма «Арго», по стилю напоминающего «Звёздные войны»[3][~ 3]. В игру вступает несколько опытных специалистов, включая редактора комиксов Джека Кирби. Открывается офис фиктивной компании «Studio 6 Productions», размещается реклама в профильных изданиях, проводится пресс-конференция. Тем временем иранцы собирают бумажные обрезки из документов, прошедших измельчители для бумаг, и постепенно восстанавливают целые фотографии персонала посольства. Вот-вот вскроется отсутствие шестерых сотрудников. Тони Мендес прилетает в Иран и убеждает дипломатов довериться ему. Он помогает им несколько изменить внешность и обучает легенде — они канадцы и члены съёмочной группы. Власти назначают «киношникам» встречу на Тегеранском базаре, который они хотят снять для фильма. Во время встречи иранский агент тайком фотографирует всю «съёмочную группу». Встреча на базаре чуть не приводит к катастрофе: один из продавцов, чей сын был убит людьми шаха из американского оружия, набрасывается на «киношников», но им удаётся избежать развития конфликта. Также стражи исламской революции, проявляя интерес к «гостям посла», наведываются в его резиденцию, но его служанка, уже догадавшаяся, что это беглые американцы, развеивает их опасения. На следующий день группа готовится покинуть страну. В последний момент Мендес получает приказ об отмене операции «Арго», но решает на свой страх и риск её закончить. Беглецы успешно проходят визовый контроль в мехрабадском аэропорту, заявив, что заполняли въездные визы. На последнем рубеже их задерживает контроль стражей исламской революции, они возмущаются откровенными афишами фильма. Один из дипломатов, владеющий фарси, эмоционально пересказывает сюжет фильма, стилизуя его под события иранской революции. Глава стражей звонит для проверки в «офис компании» в Голливуде, Чемберс в последнюю секунду успевает ответить на звонок. Стражи дают разрешение на вылет. Тем временем одного из шести дипломатов опознают по восстановленным посольским анкетам. Стражи выезжают прямо на взлётное поле, пытаясь задержать самолёт, но тот успевает взлететь и покинуть воздушное пространство Ирана. Посол и его люди также покидают Иран, служанка переходит иракскую границу. Секретность операции сохраняется до конца. Роль спецслужб США никак не раскрывается, и все лавры достаются канадской стороне. В концовке руководство ЦРУ собирается отметить заслуги Тони Мендеса высшей наградой ЦРУ (en) на закрытой церемонии. В ролях Создание Сценарий Захват заложников в посольстве в Тегеране стал одним из самых трагических моментов кризиса ирано-американских отношений во времена правления администрации Джимми Картера. Долгое время детали успешной миссии канадских и американских спецслужб 1980 года оставались под грифом «секретно». В 1997 году доступ к материалам был открыт, но особого интереса общественности они тогда не привлекли[4][5]. В 2007 году представители продюсерской компании Smokehouse Pictures (en) Джордж Клуни и Грант Хеслов обратили внимание на статью Джошуа Бермана «Как ЦРУ спасло американцев из Тегерана фальшивым фантастическим фильмом» («How the CIA Used a Fake Sci-Fi Flick to Rescue Americans from Tehran»), опубликованную в журнале Wired[6]. Позже Хеслов и Клуни познакомились с книгой Тони Мендеса «Мастер маскировки» («The Master of Disguise») и встретились с ним самим[7][8]. Материал, по мнению критика Манолы Даргис, был словно создан для фильма — нарочно такое не придумаешь[9]. Идея показалась многообещающей, и они решили начать работу над сценарием[4]. Smokehouse Pictures выкупила права на экранизацию, выдержав конкуренцию со стороны компании Plan B. Договор на производство был заключён со студией Warner Bros[5]. В июне 2009 года представители Smokehouse Pictures выбрали в качестве сценариста Криса Террио. В его портфолио на тот момент был всего один полнометражный фильм. Поначалу операция спасения дипломатов показалась настолько невероятной, что Крис не мог придумать, с какой стороны подойти к будущему сценарию. Писатель отправился изучать архивные материалы в библиотеки. Крис попытался мысленно представить, как бы сцены будущего фильма сыграли любимые актёры Сидни Люмета, звёзды экрана 1970-х, такие как Джек Уорден и Фэй Данауэй. Затем Террио принял вынужденное решение несколько упростить сюжет и придать ему более напряжённую концовку. В реальности последовательность действий спецслужб была достаточно сложной. Дипломаты не сидели безвылазно в доме канадского посла, а прятались в нескольких разных домах и переезжали с места на место. Улетели они из Тегерана несколькими рейсами. Герой картины Лестер Сигел, по воле сценариста, стал собирательным образом нескольких деятелей кинобизнеса. После соответствующих поправок сценарий постепенно стал складываться в единое целое[10]. По требованию студии Warner Террио добавил в начале пространный монолог Мендеса, рассказывающий о его предыстории (и даже работе в СССР), объясняющий зрителю смысл термина эксфильтрация. Впрочем, позже от этого монолога отказались — у фильма получалось два вступления[10]. Текст шлифовался до начала 2011 года, пока он не достиг нужной степени готовности. Только тогда продюсеры начали искать режиссёра. Джордж Клуни собирался было лично возглавить съёмки и стать исполнителем главной роли, но он увлёкся проектом «Мартовские иды». Warner Bros. прислали рабочее предложение компании Бена Аффлека и Мэтта Деймона «Pearl Streets Film»[5]. «Познакомившись с „Арго“, я был просто потрясён и немедленно согласился возглавить съёмки» — рассказывал Бен, залпом прочитавший сценарий, как увлекательную книгу[11]. При первом же ознакомлении со сценарием Бен решил, что комедийное начало в картине нужно будет сократить («примерно на четверть»), о чём сразу предупредил продюсеров[12]. В феврале 2011 года его участие в проекте было окончательно подтверждено[13]. Рабочим названием картины был «Побег из Тегерана» («Escape From Tehran»), но в ходе работы создатели отказались от него, из-за созвучности с фантастическим «Побегом из Нью-Йорка». В реальной операции 1980 года название сценария совпадало с названием книги, по которой планировалась экранизация — «Lord of Light» («Бог света») Роджера Желязны. Тони Мендес поменял его на Argo, обыграв одну непристойную английскую шутку[14][15][16]. Это же название и было решено использовать для фильма 2012 года. В картине в эпизоде первой читки текста в отеле Beverly Hilton обыгрывается созвучность слова Argo с мифическим кораблём, что придаёт сцене оттенок чёрного юмора[6][17]. Персонажи по сюжету неоднократно повторяют вульгарную шутку словно лозунг, из-за чего картина впоследствии получила рейтинг R в американском прокате[18][19][~ 4]. Подбор актёров В мае-июне 2011 года прошёл подбор актёров для картины[20]. Ассистент по кастингу Лора Кеннеди помогла режиссёру отобрать около 130 исполнителей из примерно 3000 анкет. 120 персонажей в картине имеют роль со словами[21]. Бен Аффлек, просматривая кандидатов, ориентировался не столько на статус, сколько на профессиональные данные и соответствие роли, предпочитая не засветившиеся на экранах лица[22]. Режиссёр заранее предупредил, что перед съёмками будет проводить репетиции с актёрами по системе Станиславского (как он её себе представлял)[23]. Одним из первых приглашение воплотить образ голливудского дельца получил Алан Аркин. После просмотра картины «Красный штат» Аффлек подобрал из него нескольких актёров: Джона Гудмена, Майкла Паркса, Керри Бише[24]. Гудмен и Аркин — актёры известные, но главным образом по ролям в авторском кинематографе. Очень тщательно подбирались на типаж «лица из 1970-х» актёры для шестёрки спасённых сотрудников посольства. Среди прошедших на эти позиции хорошо известен публике по ведущим ролям на телевидении был только Тэйт Донован. Остальные: Клеа Дювалл, Скут Макнэйри, Рори Кохрейн, Керри Бише и Кристофер Дэнем — были сравнительно мало знакомы аудитории[25]. На роли иранцев подбирались не просто актёры с восточными чертами, но именно этнические иранцы. Придирчивость в деталях доходила до того, что создателей не устроили любые носители языка фарси для диалогов, а только носители его тегеранского диалекта[21]. Оценивая результаты подбора актёров, зрители и специалисты отметили то, насколько точно внешность исполнителей совпадала с их прототипами. Между тем, Лора Кеннеди призналась, что не ставила перед собой задачи добиться при выборе внешности полного подобия. Это произошло в основном благодаря мастерской работе гримёра[21]. Позицию главного героя Бен Аффлек без принципиальных дискуссий оставил за собой[26]. Если с другими персонажами имело место довольно близкое соответствие прототипу, то здесь между латиноамериканцем Мендесом и белым Аффлеком его не наблюдается вовсе. Спутанные длинные волосы и борода изменили актёра настолько, что он не похож и сам на себя[22]. Внешность Аффлека в картине стала предметом для упражнений в остроумии критиков, шевелюру актёра Ричард Корлисс назвал худшей причёской десятилетия[27]. В эпоху CGI Аффлек не захотел использовать сгенерированную при помощи компьютера массовку и привлёк живых людей для съёмок в Калифорнии и в Турции. Работа с большой массой людей, в условиях не самого обширного бюджета, потребовала, по выражению создателей, «военной точности»[28]. Статисты в Калифорнии набирались в основном из этнических персов, проживающих в окрестностях Лос-Анджелеса, в отдельных сценах было задействовано до 800 человек. Не составило труда найти персов и в Стамбуле. Самостоятельной задачей было правильно одеть героев. Одних только женских накидок хиджаб было пошито около 500 комплектов[29]. Ещё одна проблема открылась после съёмок. Как выяснилось уже при монтаже, в набранной массовке преобладали люди в возрасте за 40 лет — молодёжь была днём занята на работе. В реальной истории иранской революции основу нападавших на посольство составляли студенты, но с этим уже ничего нельзя было поделать[28][30]. Съёмки Производство картины началось 30 августа 2011 года и продлилось 14 недель. Общий бюджет картины составил около $44,5 млн, из которых около $13 млн было потрачено непосредственно на производство и $18 млн на зарплату персоналу и актёрам[31]. Главным образом съёмки прошли в Лос-Анджелесе. Компания Smokehouse Pictures взяла для съёмок кредит около $6 млн и при условии проведения всех работ в штате Калифорния получала налоговые льготы[32]. К сожалению для создателей, провести съёмки в Иране не представлялось возможным. Улицы и дома Тегерана были частично воссозданы в павильонах студии Warner Bros в Бербанке. В качестве аэропорта Мехрабад был использован один из идущих под снос старых терминалов лос-анджелесского аэропорта Онтарио (en). Внешний вид посольства США восстанавливали по фотографиям, а его роль сыграл, внешне весьма похожий, медицинский центр для ветеранов в местечке North Hills (Сан-Фернандо)[32][33]. Конторой Лэнгли стало административное здание Los Angeles Times (en). Его интерьеры использовались для воссоздания офисов посольств и спецслужб. Художник-постановщик был приятно удивлён тем, что убранство комнат здания мало изменилось за последние 30 лет и почти ничего не пришлось изменять[31]. Отдельные эпизоды, в течение четырёх недель, были отсняты в Стамбуле: в районе Большого базара, Голубой мечети, Ая-Софья. В одном из городских кварталов Стамбула были запечатлены эпизоды демонстрации, преградившей путь фургона, в котором ехали дипломаты. Отдельные эпизоды были сняты в Вашингтоне — в штаб-квартире ЦРУ[20][29]. Погружение зрителя в атмосферу начинается с заставки, в которой использован логотип Warner Bros. 1970-х годов[22]. Редактор Уильям Голденберг вспоминал, как они с Аффлеком вдохновлялись политическими триллерами эпохи Никсона и Картера: «Вся президентская рать», «Три дня Кондора» и другими[34]. Первые недели Крис Террио постоянно находился на съёмочной площадке[10]. В сценарии было заключено известное противоречие — он содержал комедийное начало, связанное с «голливудской» сюжетной линией, хотя, в целом, фильм близок к политическому триллеру. Не стоило превращать картину в фарс и чрезмерно увлекаться ироническим настроением, поэтому Бен попросил сценариста быть в теме и дорабатывать материал по мере необходимости[12][35]. Крис предлагал начать картину без всякого вступления — штурмом посольства с первых секунд, в духе «Кровавого воскресенья». Режиссёр остался при своём мнении. Он решил сделать вступление в духе комикса, познакомив зрителя с исторической канвой иранской революции[10]. При подготовке широко использовались архивные телевизионные и киноматериалы. В эпизодах картины можно заметить футаж с известными американскими телеведущими: Питером Дженнингсом, Томом Броукой (en), Тедом Коппелом (en). Серьёзным подспорьем для создателей стали архивные выпуски новостной передачи Nightline (en), которая начала выходить как раз в момент ирано-американского кризиса. Все выпуски передачи содержали временные метки (73-й день кризиса, 74-й день), что помогало ориентироваться во времени[36]. Были привлечены материалы реальной операции ЦРУ 1979—1980 годов, сохранившиеся в архиве: постеры, раскадровка, сценарий, реклама в печати, документы и даже одежда[37]. Консультантом картины по её «иранской» части стал друг Аффлека режиссёр Рафи Питтс. Он же сыграл в картине эпизодическую роль чиновника посольства[38]. Перед съёмками режиссёр, вспомнив собственный опыт работы в «Пёрл Харбор», оставил актёров беглецов-дипломатов на две недели в изолированном помещении в духе 1970-х годов. Лишённые электронных аксессуаров, в одежде своих героев, они погружались в то время и обстановку[35][39]. Постоянное ретроспективное обращение по ходу ленты к документальным кадрам заставляло создателей быть очень точными в деталях. Значительные усилия были предприняты художником-постановщиком Шэрон Сеймур и костюмером Жаклин Уэст. Эпоха воссоздавалась вплоть до мелких деталей: пиджаков и галстуков, пепельниц, наручных часов, очков, плакатов на стенах[40]. В офисах, очень художественно заваленных бумагами, можно увидеть знаменитые пишущие машинки IBM и терминалы пневмопочты[41]. В квартире главного героя сначала «по привычке» оставили телефон-автоответчик современного вида, но вовремя спохватились — тогда таких ещё не существовало. Отдельный консультант (Тед Мозер) отвечал за подбор автомобилей тех марок, что ездили по улицам Вашингтона и Тегерана в то время. Так, например, он подобрал модель AMC Matador в качестве полицейской машины для сцены погони на аэродроме[20][40]. Показ в картине эпизодов, а также постеров и фигурок персонажей из серий «Звёздные войны», «Звёздный путь», «Планета обезьян» потребовал получения разрешения у правообладателей и определённых затрат. Бен Аффлек счёл эти затраты оправданными, так как они стали важными деталями для создания атмосферы[40]. В основном картина запечатлена камерой на плёнку Kodak 5263. Съёмка на цифровую камеру использовалась очень ограниченно, в сценах со слабым освещением. Широко использовалась стилизация. Оператор нередко прибегал к приёмам времён Роберта Олтмена — неожиданным наездам камеры на второстепенные детали кадра[20]. Эффекта качества 1970-х оператор и режиссёр добивались в том числе искусственным увеличением зернистости. Снимая на 35 мм плёнку, оператор использовал половину кадра. Затем половина кадра растягивалась до полного при помощи фотоувеличения[11]. В отдельных случаях (например, сцены демонстраций) использовались плёнка 16 мм и Super 8 мм (en) и съёмка с рук, которые давали эффект деградации качества картинки, характерный для архивных киноматериалов[20]. Стадия пост-продакшн ленты заняла около 6 месяцев. Первоначальная редакторская правка происходила непосредственно в ходе съёмок. Раз в неделю Аффлек и редактор Уильям Голденберг собирались, просматривали материал, осуществляя предварительную отборку сцен, уже представляя себе, как они будут смотреться в окончательном монтаже[36]. Голденберг сократил примерно 185 часов сырого материала до двух часов окончательного монтажа, обрезав свыше 30 тыс. метров плёнки[34]. Цифровой негатив был изготовлен при участии студии EFilm. Запись музыки и сведение звука происходило в студии Capitol Records в Лос-Анджелесе[42]. В картине использованы спецэффекты (около 600 кадров) при участии студии Method studios (en). Вид Тегерана с воздуха и образ самолёта над ним были отрисованы на компьютере[30][42]. Сцена погони на аэродроме была создана таким же образом. Впрочем, большая часть визуальных эффектов из разряда незаметных. Именно благодаря им удалось, в значительной степени, достоверно воссоздать обстановку улиц столицы Ирана, некоторые редкие старые марки автомобилей, которые нелегко было найти[32]. Отдельной задачей редактора было собрать воедино все эпизоды картины, снятые в разной технике и с разным качеством: 8 мм, 16 мм, 35 мм и цифровую съёмку, ретроспективные кадры — так, чтобы не было заметно швов[20]. Выход в прокат и признание С целью продвижения картины на рынок создатели провели агрессивную рекламную кампанию. В её рамках съёмочная группа объездила всю страну, дав множество интервью. Первый трейлер картины стал доступен в сети в мае 2012 года. Премьера картины состоялась на кинофестивале в Теллуриде (en) 31 августа 2012 года, где съёмочная группа получила восторженный приём[43]. В Торонто съёмочная группа удостоилась 10-минутных аплодисментов. В широкий прокат картина вышла начиная с 12 октября 2012 года[44][45]. Ещё на ранней стадии проката «Операция „Арго“» получила прекрасные отзывы «сарафанного радио» и высший рейтинг A+ агентства CinemaScore (en). В открывающие выходные картина собрала достаточно скромные $19,5 млн (3 232 экрана), но затем она преуспела благодаря стабильным показателям[44][46]. «Операция „Арго“» продолжила тенденцию увеличения в американском прокате числа картин с рейтингом R[~ 5]. Это отрицательно сказалось на прокатной судьбе фильма, но ему всё равно удалось преодолеть важный рубеж в $100 млн домашних сборов[47]. Помогло здесь то, что лента ориентирована на старшую возрастную категорию. Внимание аудитории привлекла и растущая коллекция завоёванных кинонаград[48]. К моменту открытия церемонии вручения «Оскаров» картина уже 18 недель была в прокате, но шла на 1405 экранах страны — весьма успешный показатель. В итоге, с бюджетом в $44,5 млн, она собрала в мире всего $219 млн ($133 млн США + $85 млн остальной мир)[44][33][48]. Сезон 2013 года стал временем кинематографического осмысления истории страны ведущими режиссёрами. В отличие от прошлого года, за победу в гонке за «Оскарами» ожидалась очень острая конкуренция. На высшие награды претендовали: «Линкольн» Спилберга, «Цель номер один» Бигелоу, «Джанго освобождённый» Тарантино. Для повышения шансов «Операции „Арго“» в борьбе за «Оскар» была проведена отдельная рекламная кампания стоимостью около $10 млн. В её рамках были показаны телевизионные ролики, организована наружная реклама, рассылка критикам подарочных DVD-копий фильма и прочего[49][50]. Задолго до церемонии, 10 сентября 2012 года, Роджер Эберт в своём блоге предсказал, что именно «Операция „Арго“» победит в главной номинации вручения наград американской киноакадемии[51]. Прогноз практически единодушно поддержали ведущие кинокритики страны[15]. Залогом грядущего успеха стали церемония награждения призами PGA и вручение премии «Золотой глобус», где картина победила в двух главных номинациях: за лучший фильм и лучшему режиссёру. Соревнование между фильмами привлекло пристальное внимание букмекеров, ставки крупнейших контор США и Великобритании, после церемонии «Золотого глобуса», принимались уже не на победу «Линкольна», а в пользу «Операции „Арго“»[52]. На церемонии вручения премий киноакадемии «Операцию „Арго“» ждал успех — она получила три статуэтки, включая приз лучшему фильму, и отметилась ещё в четырёх номинациях. Аналитики отметили, что впервые с 1989 года (а всего в истории киноакадемии было только три таких фильма) картина-победитель в номинации «лучший фильм» не была даже номинирована в категории «лучший режиссёр»[15][28]. Для продюсерского дуэта Хеслов-Клуни «Операция „Арго“» стала долгожданным широким признанием[4]. Картина стала прорывом к новым высотам для Бена Аффлека. Как писали про него — этот непременный лауреат «Золотой малины», герой позорно провалившейся «Джильи» — вдруг стал элитным режиссёром[53][54]. По мнению самого режиссёра картины — львиная доля успеха принадлежит хорошему сценарию Криса Террио и точному подбору актёров[38]. Оценка Критика Третья режиссёрская работа Бена Аффлека получила в целом положительные отзывы у ведущих специалистов, хотя хватало и жёсткой критики. Практически все отметили зрелый сценарий с нетривиальной идеей в основе[3][9][41], умелое комбинирование документального подхода с нагнетаемой ближе к концовке зрелищной атмосферой триллера[39][41][55]. Немалые усилия, потраченные съёмочной группой на воссоздание духа 1970-х, оправдались сторицей[9][22][41]. Аффлек учится лучше работать с оператором и с редактором. Его кадр теперь визуально заполнен и тем подкупает зрителя, вызывая доверие к происходящему[56]. Очень впечатляют финальные титры, показывающие, насколько достоверно создатели фильма передали исторические детали[41][55]. Винтажная операторская работа Родриго Прието с грамотно расставленными визуальными акцентами также добавляет настроения[57]. Хороший триллер как раз и отличается не эффектными перестрелками, а точным манипулированием временем и местом действия. Только так можно убедить зрителей в том, что иранцы действительно упустили американских дипломатов буквально в последнюю секунду, и даже знание концовки не мешает сполна получить удовольствие от просмотра[41]. Валерий Кичин дал высокую оценку картине, отметив чётко выдержанную пропорцию между документальностью изложения и чистым триллером[39]. «Операция „Арго“» получила высшую оценку у Роджера Эберта за «редкое кинематографическое мастерство»[3]. Энн Хорндей (Washington Post) сравнила завязку триллера с известной картиной «Хвост виляет собакой», отметив, что ближе к концовке иронический посыл сценария «Операции „Арго“» теряется, и она становится похожей на очередную «невыполнимую миссию»[41]. Критик Уэсли Моррис (en) (The Boston Globe), соглашаясь с коллегой, невысоко отозвался о достоинствах фильма, отметив блестящую завязку и совершенно неубедительную концовку, в духе дешёвого боевика[58]. Изрядное идеологическое начало, присутствующее в сюжете, оказало своё влияние на восприятие фильма критиками. Лариса Малюкова (Новая газета) выделила «Операцию „Арго“» как образец патриотического фильма и пример для подражания в этом жанре. В фильме присутствует и критика правительства и спецслужб, и незаметный подвиг рядового гражданина, в духе американского кинематографического авантюризма[59]. Генри Барнс (The Guardian) назвал картину патриотической голливудской приманкой для «Оскара», в которой градус самовосхваления делает драму недостоверной[55]. По мнению Лидии Масловой (КоммерсантЪ), картина идеологизирована настолько, что трудно сопереживать драме героев. Смотреть такую картину желательно, зная исторический контекст всех происходивших событий[60]. «Отличная идея ещё не делает картину гениальной, — заметил Ричард Корлисс. — Фильм, в общем, так себе»[27]. Сюжетная линия, связанная с Голливудом, звучит эффектным контрапунктом остальной части сюжета, обогащая триллер ироничным звучанием[9][41]. Вероятно, Тони Мендес даже не представлял, в какую смесь фарса и драмы можно переплавить события, связанные со спасением дипломатов[9]. Специалисты почти единодушно высоко оценили игру актёров второго плана Алана Аркина и Джона Гудмэна, мастерски передавших типажи голливудских дельцов[9][58][57]. Со вкусом написанный сценарий с афористичными репликами придал образам жизненность и выпуклость. Впрочем, воплощение Беном Аффлеком центрального персонажа, и внешнее и внутреннее, совершенно не впечатлило критиков. Мендес, в исполнении Аффлека, тем более неубедителен, когда появляется на фоне хорошо подобранного ансамбля. Это обстоятельство особенно бросается в глаза в сцене совещания в ЦРУ (со слов: «эвакуации, как аборты — они вам не нужны…»). Актёр, по замыслу, должен изображать матёрого профессионала, к мнению которого прислушиваются коллеги, но убедительно сыграть такого персонажа у него не получается[61]. По мнению Эми Бьянколи (SF Gate), он откровенно недоиграл практически во всех сценах, и с ней согласно большинство её коллег[57]. Джеймс Берардинелли высказался о том, что режиссёр из Аффлека вышел лучше, чем актёр[22]. Питер Трэверс (Rolling Stone) иронически написал о том, что Аффлек, конечно, не Хичкок, но справился неплохо — в рамках голливудского кодекса на изложение исторических фактов[62]. Как режиссёр Аффлек во многом исповедует схожую с Поллаком и Пакулой манеру. Талантливый и умный, с классическим подходом к режиссуре, чувствует актёров и ритм повествования — он из тех в Голливуде, кто развлекает с убийственной лёгкостью. Версия XXI века, а не второе пришествие Битти и Редфорда […] «Операция „Арго“» оставляет надежду на то, что в будущем у Аффлека всё же будет о чём высказаться по существу. Единственная проблема с фильмом в том, что после открывающих сцен он теряет нерв. Весь накал, с которым он начинается, постепенно выдыхается в обычное развлечение — это, конечно, спокойнее и приятнее, чем смотреть на то, каким же мог быть кризис с иранскими заложниками на экране. Пока что он Пакула, но без паранойи. Социальный контекст и достоверность Острую дискуссию вызвал социальный и политический контекст картины, а также вольная трактовка миссии 1980 года. Создатели картины приложили немало усилий для воссоздания деталей и старательно придерживались документальности в подходе. Бен Аффлек заметил в интервью: «Если бы картина не была правдой, то была бы провалом»[19]. Тем не менее, историческая достоверность «Операции „Арго“», которую Михаил Трофименков назвал картиной, обидевшей всех, вызвала много вопросов и нареканий[63]. Наиболее жёстких оценок заслужила сценарная трактовка вклада канадских спецслужб, которым сюжетом была уготована вспомогательная роль в рискованной операции спасения[63][64]. Джимми Картер, комментируя сюжет картины, внёс следующую поправку: «90 % вклада в идею и в доведение операции до конца принадлежит канадским спецслужбам». Бывший президент США также напомнил, что главным героем был канадский посол Кен Тейлор, а вовсе не Тони Мендес[65][~ 6]. Оценивая достоверность картины, Тони Мендес указал на то, что в реальной истории не было ни похода на базар, ни невероятной погони за самолётом в концовке[7]. В реальности беглецы покинули Иран без особых эксцессов, и трактовка событий в духе голливудского боевика не выглядит оправданной[11]. СМИ указали на целый ряд других неточностей и странностей в трактовке. Латиноамериканские источники акцентировали внимание на том, что Тони Мендес по происхождению является мексиканцем, тогда как изображающий его режиссёр картины является белым американцем[66]. После неожиданного успеха иранского кино, год спустя, церемония в театре «Долби» вновь была в центре внимания иранских телезрителей. «Операция „Арго“» была запрещена к официальному прокату в Иране, оказавшись под шквалом критики. Местные СМИ назвали её оскорблением и «рекламой ЦРУ»[67]. Представители государственных структур заострили внимание на том, что насилие, показанное в картине, было чрезмерным, и сценарная трактовка не отвечала исторической действительности[68][69]. Заместитель министра иностранных дел Ирана Мохаммад Хоссейни заявил, что история в картине была искажена. Канадский писатель, этнический иранец Жион Гомеши назвал изображение иранцев в картине преувеличенно жестоким и глубоким заблуждением. «Операция „Арго“», эдакая воинственная сказка, ведёт непосвящённую западную публику к совершенно неправильному представлению о природе иранского народа. Не режима, а именно народа. Впрочем, зрители Ирана могли составить собственное представление о фильме. Пиратские DVD диски с фильмом доступны на чёрном рынке Ирана, и он шёл в подпольном прокате[70]. Факт того, что победителя наград киноакадемии в борьбе за лучший фильм объявляла Первая леди США Мишель Обама, только усилил подозрения в политической ангажированности[68]. Газета Washington Post провела параллель между временем успеха «Операции „Арго“» и очередным витком напряжённости в ирано-американских отношениях[69]. Странным выглядел и сам выбор в качестве сюжета только одной, наиболее успешной, части истории, связанной с иранским кризисом[63][71]. Как известно, освобождение остальных 52 заложников повлекло за собой потерю миллиардов долларов, провал операции «Орлиный коготь» и потерю репутации спецслужб США[63][72]. В январе 2013 года стало известно, что Иран планирует начать съёмки собственной версии истории, связанной с событиями 1979—1980 годов в Тегеране. Режиссёр Атаолла Салманян публично высказался о намерении снять патриотический фильм «Генеральный штаб», как ответ на картину Аффлека[73][74][~ 7]. Полемизируя с критиками, Аффлек заявил: «Мы указали, что фильм снят на основе реальных событий, но никогда не говорили, что экранные события реальны»[63]. Обвинения в политической мотивации режиссёр также назвал совершенно надуманными: «Я только рассказал интересную историю», — заявил создатель картины[75]. Уильям Голденберг полагал, что съёмочная группа постаралась по возможности сохранить нейтральный взгляд на ситуацию, не путая напряжение триллера с политической напряжённостью[36]. Питер Дебрюж (Variety) нашёл своеобразное объяснение чрезмерной вольности в трактовке исторических событий и ксенофобии: иранцы в картине явно не глупее Тони Мендеса, раз смогли догадаться о том, что их водят за нос (не в пример реальным сотрудникам аэропорта в 1980 году)[61]. Оскорблённым оказался и настоящий автор сценария неснятого фильма «Бог света»/«Арго» 1979 года — Барри Геллер. После успеха фильма 2012 года он высказал на своём сайте недоумение по поводу тэглайна фильма Аффлека: «Фильм фальшивый. Миссия настоящая» («The movie was fake. The mission was real»). Геллер заявил о том, что тридцать лет назад планы снять фильм не осуществились только из-за недоразумения — увы, не всем сценариям в Голливуде суждено дойти до стадии реализации. Однако это вовсе не повод называть фильм «фальшивым». Хотя, неожиданным образом, тот старый сценарий стал известен всему миру и теперь, возможно, получит второй шанс[76][77]. Премии и номинации Информация по премиям и номинациям представлена по данным сайта imdb.com[78]. Музыка Для работы над картиной продюсеры привлекли известного французского композитора Александра Деспла. Он имел репутацию композитора с нешаблонным подходом к творчеству и уже работал совместно с Smokehouse Pictures над картиной «Мартовские иды»[79]. Деспла написал музыку и для одного из конкурентов «Операции „Арго“» — картины «Цель номер один», сюжетно перекликавшейся с работой Аффлека. При создании саундтрека картины Деспла вдохновлялся ближневосточными мотивами и их сюжетным противопоставлением классической западной музыке. Для создания этнического фона композитор использовал подходящие восточные инструменты и голоса певцов с Ближнего Востока. Так, в композиции, которая исполняется в момент прибытия Тони Мендеса в Тегеран, звучит голос известной иранской певицы Сусанны Дейхим (en). Акцентированное использование ударных помогает развитию напряжённой атмосферы картины, в особенности ближе к развязке. В картине заметно обращение к популярной музыке 1970-х, также создающей настроение времени. Композиции «Little T&A» The Rolling Stones, «Sultans of Swing» Dire Straits, «Dream On» Aerosmith, «When the Levee Breaks» Led Zeppelin возвращают зрителя в эпоху расцвета рок-музыки 1970-х[80]. В интервью Бен Аффлек высказывался о том, что не особенно любит подчёркивать настроение в картине музыкой и часто обходится без музыкального сопровождения, считая его искусственным. Ему больше по душе звуковые и шумовые эффекты. Поэтому в ключевой сцене штурма посольства музыкальное сопровождение не используется вовсе — слышны только естественные звуки[75]. Работа Деспла была отмечена номинациями во всех ведущих кинопремиях: «Оскар», «Золотой глобус» и BAFTA. Оценка специалистами музыки к картине была, впрочем, сдержанной. Ресурс Scoretrackinenglish отметил, что этнический подход не сильно себя оправдал, а Аффлеку гораздо разумнее было обратиться к услугам Гарри Грегсон-Уильямса. Дэн Голвассер (soundtrack.net) заметил только, что музыка не сильно мешает восприятию фильма[81][82]. CD с саундтреком картины вышел на лейбле WaterTower Music и на ресурсах цифровой дистрибуции 9 октября 2012 года[79][82]. Список композиций[83]No.TitleWriter(s)ИсполнительLength1."Upside Down" (из фильма «В долине Эла»)Марк Айшем2."Charlie's Tune"Джозеф ЛибманБобби Шорт (en)3."March To The Dead City" (из фильма «Битва за планету обезьян»)Леонард Розенман (en)4."Hip-Hug-Her"Стив Кроппер (en), Дональд Данн (en), Эл Джексон младший (en) и Букер Т. Джонс (en)Букер Т. Джонс5."Little T&A (en)" (с альбома Tattoo You (1981))Мик Джаггер, Кит РичардсRolling Stones6."Sultans of Swing"Марк НопфлерDire Straits7."Dance The Night Away (en)" (с альбома Van Halen II (1979))Эдди Ван Хален, Алекс Ван Хален, Майкл Энтони, Дэвид Ли РотVan Halen8."Concrete Jungle"Род БайерсThe Specials9."Adhan – Call To Prayer" (азан)Shaam10."Abwoon Call To Prayer" (азан)Jahanara Laura Mangus11."When the Levee Breaks"Роберт Плант, Джимми Пейдж, Джон Бонэм, Джон Пол ДжонсLed Zeppelin12."Stalking Stars"Эндрю Локинтон (en)Эндрю Локинтон13."Al Adhan"Пэт Джаббар (en) (аранжировка)Юсеф Эль Меджад14."Do You Miss London" (из фильма «Шпионские игры»)Гарри Грегсон-Уильямс15."Hace Tuto Guagua"Taato Gomez (аранжировка)Familion All music composed by Александром Деспла.Список композиций[84]No.TitleLength1."Argo"3:382."A Spy In Tehran"4:183."Scent Of Death"3:264."The Mission"2:075."Hotel Messages"2:036."Held Up By Guards"5:317."The Business Card"2:558."Breaking Through The Gates"3:509."Tony Grills The Six"3:3010."The Six Are Missing"3:2111."Sweatshop"1:3112."Drive To The Airport"3:4513."Missing Home"3:0014."Istanbul - The Blue Mosque"2:1815."Bazaar"3:4516."Cleared Iranian Airspace"6:01 Цифровые носители В России фильм на DVD/BR -носителях был выпущен в продажу компаний «CP Дистрибуция» 14 февраля 2013 года[85]. В Северной Америке и в Великобритании фильм на DVD/BR вышел 19 февраля. Картина также доступна для приобретения в сервисе цифровых копий UltraViolet (en)[86]. Характеристики: Соотношение 2,35:1 Разрешение 1080p / 23,976 fps. Видео битрейт: 22,85 Mbps Аудио битрейт: 3738 Kbps BR-диск с картиной стал одним из лидеров продаж. На неделе с 18 по 24 февраля фильм занял первое место в чартах продаж BR-дисков, опередив лидера сезона «Скайфолл»[87]. Ресурс DVDBeaver отметил удовлетворительное качество оцифровки, обратив внимание на специфику фильма, стилизованного под 1970-е. Цветовая гамма картины несколько приглушённая, а искусственная зернистость в некоторых сценах не показывает истинного разрешения. Blu-ray-издание содержит обширный набор дополнительных материалов. 46-минутная документальная лента «Eye witness account» («Свидетельства очевидцев») позволит зрителю подробно познакомиться с событиями 1979—1980 годов и их оценкой. «Eye witness account» возможен к просмотру в режиме картинка-в-картинке (BR-версия)[85]. В подборку материалов также входят: фильм «Escape from Iran: The Hollywood Option» («Побег из Ирана: Голливудский вариант»), комментарии режиссёра и сценариста картины. Среди всего прочего в них можно найти интервью с участниками событий: Джимми Картером, Тони Мендесом, спасёнными американскими дипломатами[86][88]. 4 марта Warner Brothers выпустила расширенную версию фильма (extended edition) на носителе Blu-Ray. Релиз состоялся в Великобритании и далее в других странах Европы. Warner Brothers не сообщила о планах выпуска расширенной версии в США. Расширенная версия на 9 мин 13 сек (553 сек) длиннее кинотеатрального варианта. Она содержит пять дополненных сцен, две перемонтированные и две сцены были удалены. В основном изменения коснулись личной жизни Тони Мендеса, его отношений с семьёй. Во время проката раздавались отдельные голоса критиков в связи с тем, что женские роли в картине сугубо вторичны. Здесь женщинам уделено больше внимания, и бывшая супруга Мендеса Кристина (актриса Тейлор Шиллинг) уже имеет роль со словами. Решение удалить данные эпизоды из кинотеатральной версии представляется ряду критиков разумным. Они считают, что расширенная версия более мелодраматична и действие в ней несколько замедлено[83][89]. Примечания Комментарии Использованная литература и источники Литература CS1 maint: Date and year (link) ‹See Tfd›(in English) Ссылки фильма «Операция „Арго“» Категория:Фильмы Бена Аффлека Категория:Фильмы США 2012 года Категория:Фильмы-драмы США Категория:Фильмы-триллеры США Категория:Фильмы, основанные на реальных событиях Категория:Фильмы о ЦРУ Категория:Фильмы о съёмках Категория:Фильмы о Вашингтоне Категория:Фильмы — лауреаты премии BAFTA Категория:Фильмы — лауреаты премии «Оскар» Категория:Фильмы — лауреаты премии «Золотой глобус» Категория:Фильмы Warner Bros.	https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%20%C2%AB%D0%90%D1%80%D0%B3%D0%BE%C2%BB
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 562, 791, 1839, 4208, 4713, 6359, 7400, 8642, 10506, 12461, 12674, 12746, 13042, 13310, 15856, 16071, 16265, 16938, 17304 ], "plaintext_end_byte": [ 561, 790, 1786, 4207, 4712, 6358, 7372, 8641, 10477, 12404, 12673, 12745, 13041, 13309, 15757, 16050, 16225, 16897, 17303, 17353 ] }	ما هو الجيش الأحمر؟	الجيش الأحمر	arabic	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 186 ], "minimal_answers_end_byte": [ 360 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	تصغير\|زي سوفيتي خلال الحرب العالمية الثانية الجيش الأحمر ، اختصار جيش العمال والفلاحيين الأحمر ، هو الجيش الذي شيده البلاشفة بعد ثورة أكتوبر، لمقاومة حركات البيض المدعومين من قبل القوات الأجنبية (فرنسا، المملكة المتحدة، تشيكوسلوفاكيا، الولايات المتحدة، واليابان). عبارة أحمر لها مغزى ثوري وتشير إلى الدم. بعد سنة من نهاية الحرب العالمية الثانية، أي في 1946، غير اسمه ليصبح الجيش السوفييتي إلى أن انهار الاتحاد السوفيتي في ديسمبر 1991. كان الجيش الأحمر يضم العديد من القبائل منها (القوقاز والجرمان ...) ولم يكن للجيش ملابس عسكرية موحدة. وقد كان له دور كبير في الحرب العالمية الثانية، حيث ظهرت بسالته في معركة ستالينجراد وكبد الألمان خسائر فادحة. تعتبر هذه الموقعة نقطة تحول في الحرب الألمانية-السوفيتية، حيث كانت هذه أول هزيمة لألمانيا وأخذ الجيش الأحمر في التقدم حتي وقعت برلين في يده. وقد كان الألمان يخافون من الاستسلام لقوات الجيش الأحمر خوفا مما قد يفعلونه بهم، وقد انتقم الروس مما ارتكبه هتلر بحقهم. آثر بعض قادة الألمان الاستسلام لقوات الحلفاء خوفا من الروس ومنهم هيملر وغورينغ . البدايات خلال الحرب الأهلية بعد الانقلاب على حكومة ألكسندر كيرينسكي الوقتية، في الليلة الفاصلة بين 24 و25 أكتوبر، لم يكن للبلاشفة سوى متطوعي الحرس الأحمر وبعض وحدات النخبة، لإرساء سلطتهم السياسية. وتحت ضوء دروس كومونة باريس (أول ثورة عمالية اشتراكية في العصر الحديث)، أراد البلاشفة امتلاك آلة حرب قوية لمحاربة القوات المعادية لهم. في 15 جانفي، أصدر مجلس مفوضي الشعب أمرا لتحويل الحرس الأحمر إلى جيش العمال والفلاحين الأحمر. في 23 فيفري بدأ لأول مرة التجنيد الإجباري في بيتروغراد وموسكو بعد تسليح الشعب أجمعه "[1] وكانت أول معركة يدخلها الجيش الأحمر ضد الجيش الإمبراطوري الألماني خلال الحرب العالمية الأولى. أصبح يوم 23 فيفري عطلة رسمية في الاتحاد السوفيتي وهو يوم حماة الوطن. لم تكن هذه القوة المسلحة بعد سوى مجندين متطوعين يقودهم في المعركة ضباط منتخبون يفتقدون إلى الخبرة العسكرية. الرجل الذي سيمكن من تنظيم وجعل الجيش فعال في القتال هو ليون تروتسكي، مفوض لقيادة الحرب من 1918 إلى 1924. أصبحت الخدمة العسكرية إجبارية من سن 18 إلى 40 سنة، حسب قرار 29 ماي 1918 ووضعت خطة المفوضين العسكريين أو فونكومات لتأطير هذا البرنامج. لتدارك نقص خبرة الإطارات ألحق بهم خبراء عسكريين ، تم اختيارهم من طرف لجنة خاصة رئيسها ليف غليزاروف . كان جل الملحقين من قدماء ضباط الجيش الإمبراطوري الروسي، أطلق سراحهم من أجل هذه المهمة وأتخذ عائلات وأقارب البعض منهم كرهائن لفرض ولائهم. بعد انضمام ألكسي بوروسيلوف سنة 1920، تم تعميم استعمال هذه الطريقة وبلغ عددهم 315000 في أوت. تمكن الجيش الأحمر بفضل هذا النظام وبفضل تفوقه العددي أن ينتصر نهائيا على الجيوش البيضاء وذلك بالرغم من تدخلات القوى الأجنبية المباشرة أحيانا وخسارته ضد بولونيا. ثم بعد إخراج الجيش الياباني في أكتوبر 1922، أصبحت كل أراضي روسيا القيصرية تحت سلطته معلنا بذلك نهاية الحرب الأهلية.[2] أثبت الجيش الأحمر جدواه بإنقاذه للثورة خلال الحرب الأهلية، لكنه أستعمل من جهة أخرى كجهاز قمع ضد أفراد الشعب الروسي المناهضين للحكم البولشيفي أو القائلين بسياسات ومذاهب أخرى. فر الكثير من القرويين والمزارعين نحو الغابات خوفا من أن يرغموا على الالتحاق بالجيش الأحمر أو الأبيض ومن جمع الموارد الخشن لكليهما. كون هؤلاء «الجيوش الخضراء» وحاربوا الجيش الأحمر تارة والجيوش البيضاء تارة أخرى وأحيانا الإثنين في الآن ذاته. ردع الجيش الأحمر آلاف الثورات القروية التي اتخذت أبعاد مختلفة بالرغم من أن أربعة أخماسه هم من القرويين. في 1920، لم يتردد توخاتشفسكي في تفجير قنابل الغازات الكيميائية على المدنيين لإخماد ثورة تامبوف. وفي نفس السنة، انقلبت فرق تروتسكي على حليفها السابق، الفوضوي نيستور ماخنو وأنهوا تجربة المخنوفتشينا. تعنى أيضا نهاية الاستقلال الحديث العهد لبعض مناطق الإمبراطورية القيصرية القديمة إلى الجيش الأحمر الذي استطاع ضم كل من ولايات أرمينيا (1921) وجورجيا (1922) عنوة بالرغم من الاعتراف الدولي بهما. في مارس 1921، وبالرغم من أن الحرب الأهلية لم تكن قد انتهت بعد، تمرد بحارة كرونشتادت على الاشتراكيين، بعد أن كانوا قد قاتلوا بشدة خلال الصراع من أجل الثورة، وطالبوا بنهاية الحزب الواحد ورجوع السوفييت إلى السلطة وإلى حريات ثورة فيفري. بالتوازي مع الجانب الاجتماعي للمطالب، دخل زعماء المتمردين ومنهم بيتريتشونكو في محادثات مع الجيش الأبيض أملا في الدعم العسكري ضد البلاشفة. من جانب الجيش الأحمر، قاد توخاتشفسكي القمع. في مارس 1921، سقطت جزيرة كرونشتادت خلال غارة للجيش الأحمر، قتل خلالها الآلاف من بين الجنود والبحارة. كما أعدم المئات من المتمردين رمياً بالرصاص. ما بين الحربين بعد نهاية الحرب الأهلية، كان الجيش الأحمر يتمتع بعدد كبير من الجنود. لكن كانت له مشكلة من حيث العتاد العسكري، وخصوصا العتاد العصري من دبابات وأسلحة نارية فعالة وجهاز طيران. انطلقت خطة لخمس سنوات، لصنع هذا العتاد العسكري سنة 1928 وتواصلت خلال السنتين المواليتين. أصبح الجيش الأحمر خلال هذه الفترة ممتازا في بعض الميادين، كاستعمال المظليين والمدرعات، بعض هذه الإنجازات اعتبرت الأفضل في تلك الفترة، كالطائرات المقاتلة آي-16 على سبيل المثال، أو المدرعات السريعة من نوع بي تي. لتدارك تأخرهم، استعمل السوفييت كل الطرق: اقتناء العتاد الأجنبي، التعاون مع الألمان، الجاسوسية،... والنتيجة كانت ناجحة، ففي وسط الثلاثينات كان الجيش الأحمر يعد في صفوفه مدرعات وطائرات أكثر من أي جيش آخر في العالم. كانت تركيبة الجيش الأحمر المحدث خلال الحرب الأهلية تتمتع ببعض الخاصيات. شكوك البلاشفة نحو إطارات الجيش القيصري القديم جعلتهم يلغون عبارة ضابط وشارات الرتب، ليحولوها إلى قائد. أصبحت الرتب وظيفية بحتة. فنجد على سبيل المثال قائد قسم ما يقابله جنرال قسم. في 1924، ظهر نظام رتب موازي يعتمد على أربعة عشر قسم من الخدمات تمنح حسب الخبرة ومؤهلات الإطارات من كاي1 إلى كاي14. من بعد، في 22 سبتمبر 1935، عادت بعض التسميات التقليدية. خلال هذه الفترة، تركت التسميات المحدثة جانبا واعتمدت تسميات رتب هجينة بين الرتب التقليدية والعملية. في 7 ماي 1940، أدخلت من جديد رتب جنرال وأميرال. في بداية 1942، أستعملت هذه الألقاب في الهياكل التقنية والإدارية أيضا. لم تبق سوى رتب المفوضين (كوميسار) والتي وقع إلغائها في أكتوبر من نفس السنة. أخيرا، وفي سنة 1943، أدخل لقب الضباط من جديد ووقع تحديث شارات الكتف وتحولت آخر الرتب العملية (المستعملة في الهياكل الطبية والبيطرية) إلى رتب تقليدية. منذ سنة 1943، لم تتطور الرتب العسكرية إلى القليل وبقي استخدامها ساريا في الجيش الروسي اليوم. مع ذلك يبقى استخدام الرتب العملية كقائد فريق مستعملا في إطار غير رسمي. الخطر الياباني حدثت تصعيدات بين الاتحاد السوفيتي واليابان بعد التدخل العسكري للأخير في منشوريا في بداية الثلاثينات. وقع السوفييت ومنغوليا معاهدة صداقة لمدة عشر سنوات تنص على التعاون في المجال العسكري في 12 مارس 1936. تحولت التصعيدات، بعد عدة حوادث على الحدود، إلى حرب معلنة في أوت وسبتمبر 1939 في خالخين غول (عرفت لدى اليابانيين تحت اسم حادث نومونهان) حيث كبد الجيش الأحمر تحت قيادة جوكوف الجيش الياباني هزمت ثقيلة ومخزية. وقع استعمال قواه المدرعات الحربية وسلاح مدفعية الأرياف لأول مرة خلال هذه المعركة، ووضعت خطة حربية خاصة تعتمد على التعاون المكثف بين وحدات المدرعات والمدفعية. خلال هذه المعركة وضعت خطط جديدة لاستغلال الطيران الحربي السوفيتي كقوات دعم للقوات الأرضية. الهزيمة التي تكبدها الجيش الإمبراطوري الياباني في منشوريا، قد تكون السبب الذي جعلها تتجنب مهاجمة الاتحاد السوفيتي خلال الحرب العالمية الثانية. بعد هذه الهزيمة، ركزت الإمبراطورية اليابانية على سلاحها البحري لاحتلال أراضي جنوب شرق آسيا ومخزونها الكبير من الطاقة الخام من النفط والمواد الأولية التي كانت تنقص اليابان. من ذلك انتقال عداوة اليابان نحو الولايات المتحدة عوض الإتحاد السوفيتي. عمليات التطهير السياسي الكبرى وقعت عمليات تطهير سياسي على نطاق واسع في الجيش الأحمر، تحت حكم ستالين في نهاية الثلاثينات، لاسيما خلال محاكمة موسكو. بين يونيو 1937 ويوليو 1938 وقع سجن أو إعدام: 3 مريشالات من أصل 5. 13 جنرال عسكري من أصل 15. 8 أميرالات من أصل 9. 50 جنرال من هياكل الجيش من أصل 57. 154 جنرال فرقة من أصل 186. 16 مفوض سياسي عن الجيش من أصل 16. من 20000 إلى 30000 ضابط. يضاف إلى هؤلاء 11 مفوض مساعد للدفاع و98 من أصل 108 عضو من الجهاز العسكري العالي. وقع أيضاً اكتشاف مجموعة من 12 "جسوسا مناهض للثورة" في كورال الجيش الأحمر. يعتبر جيل المؤرخين أن هذه العمليات التطهيرية أضعفت الجيش إلى حد كبير خصوصا أنه كان على مشارف الحرب العالمية الثانية. وجهة نظر أخرى تري أن وقع هذا التطهير لم يكن بالحدة المزعومة بما أن معظم الضباط المدانين كانوا يتبعون السلك السياسي لا العسكري البحت، وقد يذهب البعض إلى حد القول بأن التطهير أسس لتنظيم جديد أفضل من السابق («نحن نعتقد أن ستالين سيحطم الجيش الأحمر. العكس هو الأصح. البلشفية تستطيع الآن صرف نظرها تماما نحو العدو»، جوسيف غوبيلز، 1943). كان التخلص من أنصار المدرعات بزعامة ميخائيل توخاتشوفسكي أولوية، بينما نجى المدافعين عن الفرسان (بودياني، كليمونت فوروشيلوف، كوليك). وقع تفكيك الوحدات المدرعة الموجودة فعلاً لتعود فقط قبيل الغزو. البحوث حول الأسلحة الجديدة كالرادار لم تكن مستقرة بسبب الاعتقالات، كذلك كانت أجهزة الاستخبارات العسكرية. في ربيع 1941، كان المارشال كوليك، المقرب من ستالين، لا يزال يحارب المدافع المضادة للمدرعات، التي-34 والكاتيوشا ("أورغ ستالين") ويفضل المدفعية المجرورة بالخيل على القاذفات. أراد أن يعود إلى نوع المدافع المستخدمة خلال الحرب العالمية الأولى وأوقف ثم عذب وزير العتاد العسكري، بوريس فانيكوف، لأنه تجرأ على مخالفته الرأي. المؤرخ الإسباني بارتولومي بيناسار يعتقد أن عدم استخدام المفوضين الروس للمدرعات استخداماً كاملاً سنة 1937 خلال حرب إسبانيا كان بسبب اعتبار هذا الاستخدام يعد مرتبطا بتوخاتشوفسكي، مما منع الجمهورية الإسبانية من استغلال هذا التقدم العسكري وأفقدها فرصتها الأخيرة في الانتصار على فرانكو. الحرب العالمية الثانية الحملة البولونية في سبتمبر 1939 عندما هاجم الجيش النازي بولندا قام السوفيت برد فعل وبنفس الوقت بغزو شرقي بولندا ولكن لم يغزو العاصمة وارسو حرب الشتاء يسمى التوتر العسكري في فترة ما بين عام 1941 - 1944 حرب الاستمرار، وذلك بربطها بحرب الشتاء. الحرب الوطنية العظمى إعادة هيكلة الجيش الأحمر كان عملا يستوجب وقت طويلا. لذلك في 22 يونيو 1941، عندما قرر الرايخ الثالث غزو الاتحاد السوفيتي وإطلاق عملية بربروسا، لم تكن إعادة الهيكلة قد انتهت بعد. كان العتاد العسكري الجديد موجودا لكن الجنود يجهلون استخدامه. وكانت وحدات ميكانيكية كبيرة قيد التكوين تحت ضوء نتائج بليتزكريغ الألمانية في الغرب، لكن تنقصها التجارب والخبرة. عملية عاصفة أوت مصادر تصنيف:أجنحة عسكرية لأحزاب سياسية تصنيف:الحرب الأهلية الروسية تصنيف:تاريخ روسيا العسكري تصنيف:جيوش منحلة تصنيف:عسكرية الاتحاد السوفيتي تصنيف:قوات مسلحة منحلة تصنيف:وحدات وتشكيلات عسكرية أسست في 1918 تصنيف:الجيش السوفيتي البري	https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%8A%D8%B4%20%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%85%D8%B1
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 156, 1867, 2634 ], "plaintext_end_byte": [ 142, 1838, 2620, 2666 ] }	アルフォンソ8世の出身はどこ	アルフォンソ	japanese	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	アルフォンソ（Alfonso）はスペイン語圏、イタリア語圏の男性名。アルフォンス、アフォンソに対応する。王侯貴族アルフォンソ1世アルフォンソ1世 (アストゥリアス王) アルフォンソ1世 (アラゴン王) アルフォンソ1世・デステアルフォンソ2世アルフォンソ2世 (アストゥリアス王) アルフォンソ2世 (アラゴン王) アルフォンソ2世・デステアルフォンソ3世アルフォンソ3世 (アストゥリアス王) アルフォンソ3世 (アラゴン王) アルフォンソ3世・デステアルフォンソ4世アルフォンソ4世 (レオン王) アルフォンソ4世 (アラゴン王) アルフォンソ4世・デステアルフォンソ5世アルフォンソ5世 (レオン王) アルフォンソ5世 (アラゴン王) アルフォンソ6世 (カスティーリャ王) アルフォンソ7世 (カスティーリャ王) アルフォンソ8世 (カスティーリャ王) アルフォンソ9世 (レオン王) アルフォンソ10世 (カスティーリャ王) アルフォンソ11世 (カスティーリャ王) アルフォンソ12世 (スペイン王) アルフォンソ13世 (スペイン王) アルフォンソ・デ・カスティーリャ - カスティーリャ王フアン2世の息子。女王イサベル1世の弟。アルフォンソ・デ・ボルボーン・イ・バッテンベルグ - スペイン王子。アルフォンソ13世の長男。アルフォンソ・デ・ボルボーン (カディス公) - スペインの王族。アルフォンソ13世の孫。アルフォンソ (カゼルタ伯) - 両シチリア王国の王族。アルフォンソ・デ・ボルボーン＝ドス・シシリアス - スペインの王族、および旧両シチリア王国の王族。上記人物の息子。その他の人物の名前アルフォンソ・カポネ ⇒ アル・カポネアルフォンソ・キュアロン - メキシコ出身の映画監督。アルフォンソ・ソリアーノ - ドミニカ共和国出身のメジャーリーガー。アルフォンソ・フェッラボスコアルフォンソ・フェッラボスコ1世 - イタリア出身のイングランドの作曲家。アルフォンソ・フェッラボスコ2世 - イングランドの作曲家。アルフォンソ・レイエス - メキシコの詩人、小説家、評論家、批評家、外交官。マイク・アルフォンソ - アメリカのプロレスラー。アルフォンソ・ペレス - スペイン出身の元サッカー選手。 - スペインのF1ドライバー。人物以外アルフォンソ13世 (戦艦)	https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A2%E3%83%AB%E3%83%95%E3%82%A9%E3%83%B3%E3%82%BD
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 454, 881, 1445, 2329, 3177, 3633, 3929 ], "plaintext_end_byte": [ 453, 880, 1430, 2328, 3155, 3618, 3840, 4070 ] }	다저스 구단주는 누구인가요?	로스앤젤레스 다저스	korean	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	로스앤젤레스 다저스()는 미국 캘리포니아주 로스앤젤레스를 연고지로 하는 프로 야구 팀이다. 메이저 리그 내셔널 리그 서부 지구 소속이다. 이 팀은 1883년, 뉴욕의 브루클린에서 브루클린 다저스</b>로 시작해 1958년 캘리포니아주의 로스앤젤레스로 연고지를 옮겼다. 홈구장은 다저 스타디움이다. 샌프란시스코 자이언츠와는 라이벌 관계다. 이 팀은 총 6번의 시리즈 우승과 22번의 리그 우승의 기록을 가지고 있으며, 영구 결번으로는 피 위 리즈의 1번, 토미 라소다의 2번, 듀크 슈나이더의 4번, 짐 길리엄의 19번, 돈 서턴의 20번, 월터 알스턴의 24번, 샌디 쿠팩스의 32번, 로이 캄파넬라의 39번, 재키 로빈슨의 42번(전 구단 영구 결번), 돈 드라이스데일의 53번이 있다. 2012년 3월 26일 메이저 리그 공식 홈페이지에 따르면 로스앤젤레스 다저스가 미국 프로 농구 “전설”매직 존슨이 포함된 투자단에 최종 낙찰됐다. 존슨은 워싱턴 내셔널스 구단 간부를 지낸 스탠 카스텐 등과 함께 투자단을 구성했고 최근 시카고에 기반을 둔 글로벌 투자 전문회사 구겐하임 파트너스를 투자단에 끌어들이는데 성공했다. 로스앤젤레스 다저스의 인수 금액은 23억 달러에 달하는 것으로 알려졌다.[1] 구단 역사 20세기 초반에 다저스는 로빈스라는 팀으로 알려졌다, 1916년, 1920년에 월드시리즈에서 각각 보스턴과 클리블랜드에 패했다. 1930년대에 다저스로 팀명이 변경이 되었는데 다저스는 브루클린 보행자들에게 기피되는 전차의 이름이었다.[2] 1941년, Dodgers는 그들의 세 번째 내셔널 리그 우승을 놓고 뉴욕 양키스에 패했다. 이 경기로 인해서 다저스와 양키스가 라이벌이 된 계기가 되었다. 다저스의 재키 로빈슨은 메이저리그 최초의 흑인선수이다. 또한 내셔널리그 3번의 MVP로 선정된 흑인선수인 로이 캄파넬라가 있다, 1955년 다저스는 양키스를 물리치고 월드시리즈에서 사상 첫 우승을 하게 된다.이 이야기는 나중에 '소년들의 여름' 이라는 1972년에 책으로 발간된다. 1883년: 뉴욕주 브루클린에서 브루클린 애틀랜틱스(Brooklyn Atlantics)로 시작 1885년: 브루클린 그레이스(Brooklyn Grays)로 명칭 변경 1888년: 브루클린 브라이드그룸스(Brooklyn Bridegrooms)로 명칭 변경 1891년: 브루클린 그룸스(Brooklyn Grooms)로 명칭 변경 1896년: '브루클린 브라이드그룸스'로 명칭 환원 1932년: 브루클린 다저스(Brookly Dodergers)로 명칭 변경 1899년: 브루클린 슈퍼바스(Brooklyn Superbas)로 명칭 변경 1911년: 브루클린 트롤리 다저스(Brooklyn Trolley Dodgers)로 명칭 변경 1913년: '브루클린 슈퍼바스'로 명칭 환원 1914년: 브루클린 로빈스(Brooklyn Robins)로 명칭 변경 1958년: 캘리포니아주 로스엔젤레스로 연고지를 옮기면서 현재의 명칭으로 변경 역대 주요 선수 재키 로빈슨: MLB 최초의 흑인 선수. 2루수, 명예의 전당 헌액, 메이저 리그 전구단 영구 결번 "42" 피 위 리즈: 유격수, 명예의 전당 헌액 로이 캄파넬라: 포수, 명예의 전당 헌액 샌디 쿠팩스: 투수, 명예의 전당 헌액 돈 드라이스데일: 투수, 명예의 전당 헌액 듀크 스나이더: 1루수, 명예의 전당 헌액 오렐 허샤이저: 투수, 현재 ESPN 해설가 영구 결번 #1 피 위 리스 #2 토미 라소다 #4 듀크 스나이더 #19 짐 길리엄 #20 돈 서턴 #24 월터 알스턴 #32 샌디 쿠팩스 #39 로이 캄파넬라 #42 재키 로빈슨 #53 돈 드라이스데일 역대 한국인 선수 박찬호 서재응 최희섭 류현진 각주 외부 링크 분류:로스앤젤레스 다저스 분류:1884년 설립 분류:1883년 설립된 스포츠 클럽 분류:1959년 설립된 스포츠 클럽	https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A1%9C%EC%8A%A4%EC%95%A4%EC%A0%A4%EB%A0%88%EC%8A%A4%20%EB%8B%A4%EC%A0%80%EC%8A%A4
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 163, 1604, 2004, 2718, 3311, 3619, 4357, 5303, 6303, 6533, 7473, 7894 ], "plaintext_end_byte": [ 151, 1603, 2003, 2717, 3286, 3618, 4356, 5302, 6284, 6516, 7472, 7884, 7944 ] }	Kuinka pitkä Iso-Kukkanen on?	Iso-Kukkanen	finnish	{ "passage_answer_candidate_index": [ 1 ], "minimal_answers_start_byte": [ 231 ], "minimal_answers_end_byte": [ 253 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Iso-Kukkanen [1][2] on Päijät-Hämeessä Lahdessa aivan Nastolan taajaman pohjoispuolella sijaitseva järvi, joka kuuluu Kymijoen vesistöön.[2][1] Maantietoa Järven pinta-ala on 367 hehtaaria eli 3,7 neliökilometriä. Se on 5,2 kilometriä pitkä ja 2,3 kilometriä leveä. Järvi on kaksialtainen, joita yhdistää toisiinsa Karhunsillan alla virtaava salmi. Läntistä järviallasta kutsutaan Pikku-Kukkaseksi ja se on pitkulainen 2,8 kilometriä pitkä ja 1,1 kilometriä leveä. Se on itä-länsi-suuntainen järviallas, jonka puolivälissä on kapea Turpeensalmi ja jonka länsipäätä nimitetään Villähteen Kukkaseksi. Pikku-Kukkaseksi kutsutaan myös Turpeensalmen itäpuolista osaa järvialtaasta [3]. Pikku-Kukkasella on koillisrannassa lähes sulkeutunut lahti Akalahti, joka on myös matala. Itäinen järviallas, jota kutsutaan myös Iso-Kukkaseksi [3], on myös muodoltaan pitkulainen, mutta se on pohjois-etelä-suuntainen. Se on 4,3 kilometriä pitkä ja 1,8 kilometriä leveä. Sen eteläpään halkaisee 650 metriä pitkä Hevosniemi kahdeksi lahdeksi ja järven pohjoispäässä on kaksi lahtea Rajasuonpohja ja Immilänhaara. Järven ympäristö on pääasiassa alavaa maastoa, mutta monissa kohdissa rannat ovat jyrkkärinteisiä. Esimerkiksi Vilpistönmäen, Pohjattomankallion, Salmenmäkien ja Kertunmaan rannat ovat jyrkkiä. Lahden puoleisessa päässä sijaitsee kaksi korkeaa mäkeä Huhkaimenkallio ja Turpeenkorkea, jotka kohoavat 40–50 metriä järven yläpuolelle. Järven etelärannat kohoavat kauempana koko järven pituudelta Salpausselän päälle.[2][1] Järvessä on kartan mukaan 10 saarta. Itäisen järvialtaan eteläpäässä sijaitsee Puukkolansaari, joka on 150 metriä pitkä ja 50 metriuä leveä. Saari on luonnonsuojelualuetta samoin kuin järven eteläpään metsikkö. Samassa järvialtaassa on myös Isosaari, joka on saman kokoinen. Pikku-Kukkamossa sijaitsee Palonpohjan lashdessa Kotasaari. Muut saaret ovat pieniä tai jopa luotoja.[1] Järvi on luodattu ja siitä on julkaistu syvyyskartat. Sen tilavuus on 32,1 miljoonaa kuutiometriä eli 0,0321 kuutiokilometriä. Järven keskisyvyys on 8,8 metriä ja suurin syvyys on 33 tai 34 metriä [4]. Läntinen järviallas on suhteellisen matala ja sen syvin kohta 9,0 metriä sijaitsee Pikku-Kukkasen itäpäässä. Villähteen Kukkasessa on noin 5 metriä syvää [4]. Itäisen järvialtaan keskellä kulkee pohjois-etelä-suuntainen syvännejakso, jonka keskellä Pajulahden urheiluopiston Vähä-Mojon kohdalla sijaitsee järven syvin kohta. Syvänteen 30-metrinen osa on kilometrin pituinen ja sen yli 10-metrinen osa on 2,4 kilometriä pitkä. Myös Immilänpohjassa on yli 10 metriä syvää.[2][1] Järven rantaviivan pituus on 25,4 kilometriä ja sen rannat ovat metsämaata tai asutusaluetta. Eteläpuolella kulkevan itä-länsi-suuntaisen Salpausselän päällä sijaitsee Nastolan taajama-alue, jonka asutusalueita on rakennettu pohjoisrinteille paikoin järven rannoille asti. Näitä ovat Vierunkulma, Kangas, Luomaniemi, Pekkala ja Kisaharju. Pekkalasta pohjoiseen kulkevan yhdystien 3134 varrella sijaitsevat rannoilla Salmenmäki, Pajulahti ja Kumia. Villähden Kukkamossa on vedenottamo ja sellainen on myös itäisen järvialtaan eteläpäässä.[2][1][5] Luontoarvoja Vedenlaatu Iso-Kukkanen kokonaisuutena kuuluu järvityypiltään pieniin ja keskikokoisiin vähähumuksisiin järviin (Vh). Sen valuma-alue muodostuu kalliomaasta ja karkearakeisesta maa-aineesta. Se sijaitsee Nastolan taajaman läheisyydessä ja siihen vaikuttaakin hajakuormituksen lisäksi pienet pistekuormitukset. Järven vesi on varsin kirkasta ja sen näkösyvyys on yleensä 3–4 metriä. Vesi on sameampaa Villähteen Kukkasessa ja Pikku-Kukkasessa ja siellä näkösyvyys on noin 2 metriä. Vedenväriä on mitattu säännöllisesti vasta 2000-luvulla ja niiden arvot ovat vaihdelleet 2010-luvulla 20–50 mgPt/l, keskiarvon ollessa kesäisin 32 mgPt/l ja talvisin 36 mgPt/l. Mitatut väriluvut ovat tyypillisiä humusjärville, joissa on vähän humusta. Villähteen Kukkasessa ja Pikku-Kukkasessa väriluvut ovat korkeammalla kuin itäisessä järvialtaassa. Matalina niiden kohonneet arvot voivat johtua pohjan lähellä tapahtuvassa sisäisessä kuormituksessa, missä vähähappisella kaudella ravinteita ja rautaa liukenee takaisin veteen. Järven kemiallis-fysikaalista tilaa ja ekologista tilaa tutkitaan mittaamalla ravinteiden ja levien klorofyllipitoisuuksia. Kokonaisfosforipitoisuuksia ja kokonaistyppipitoisuuksia on mitattu vuodesta 1966 alkaen, mutta viime vuosina mittauksia on tehty kahdesti vuodessa. Iso-Kukkasen fosforia on ollut pintavedessä 8–15 mikrogrammaa litrassa vettä (μg/l) ja kesäkauden keskiarvo on ollut 12 μg/l. Talvien keskiarvo on ollut vain 10 μg/l. Syvänteestä huolimatta myös alusveden pohjanläheiset arvot ovat olleet pintavesien luokkaa. Pikku-Kukkasessa ja Villähteen Kukkasessa kesäkauden keskiarvot ovat olleet vastaavasti 22 μg/l ja 24 μg/l. Nämä vastaavat rehevöityneen järven tasoa. Talvikaudella fosforipitoisuudet laskevat 15 μg/l molemmissa pikkualtaissa. Keskimääräiset typpipitoisuudet ovat olleet 2010-luvulla kesällä 450 μg/l ja talvella 668 μg/l. Myös typpiarvot ovat pienemmissä järvialtaissa kohonneita. Järven eliötoimintaa on mitattu levien klorofyllin pitoisuudella, joka on Iso-Kukkasessa 5,6 μg/l, Pikku-Kukkasessa 24 μg/l ja Villähteen Kukkasessa 12 μg/l. Pitoisuudet kuitenkin vaihtelevat suuresti, mikä on levien tyypillistä käyttäytymistä. Järvialtaiden happamuustaso on talvisin lähellä neutraalia, mutta kesäisin se kohoaa levien vilkkaan yhteyttämisen takia. Arvot ovat vaihdelleen arvojen pH 7,2–7,5 välillä, mutta ovat pysyneet pH 8 alapuolella. Veden puskurikykyä happamoitumista vastaan on mitattu vain muutaman kerran ja se on silloin ollut hyvä. Iso-Kukkanen on muita järvialtaita selvästi syvempi, joten sen vesi lämpötilakerrostuu selvästi. Sen syvänteissä riittää happea koko vuodeksi, mutta matalammassa Pikku-Kukkasessa se usein loppuu ennen syystäyskiertoa. Matalimmassa järvialtaassa Villähteen Kukkasessa eivät happiongelmat ole aiemmin olleet niin pahoja, mutta viime vuosina sielläkin on ollut happitalouden häiriöitä. Virkistystoiminta Villähden Kukkamossa on järven länsirannalla uimaranta, Pikku-Kukkamolla Luomaniemessä leirikeskus, itäisen järvialtaan eteläpäässä Pekkalassa uimaranta ja sen länsirannalla Pajulahden urheiluopisto.[1] Vesistösuhteet Järvi sijaitsee Kymijoen vesistössä (vesistöaluetunnus 14) Kymijoen alueen (14.1) Arrajoen valuma-alueella (14.16), jonka Iso-Kukkasen–Kärkjärven alueeseen (14.163) järvi kuuluu. Järven vedenpinnan korkeus on 90,5 metriä mpy. Järveen on johdettu metsäojia, joista eräät ovat alunperin luontaisia. Tällaisia ovat esimerkiksi Akalahteen laskeva Kakarlammin (3 hehtaaria, ha) ja Roninlammin yhteinen laskuoja, Villähden Kukkasen pohjoisrantaan laskeva Kilpasenoja, joka on Kupparinniityn kuivatusojien laskuoja ja jonka kautta laskevat myös Pikilammi, Kilpanen (3 ha), Seelammi ja Kalliojärvi (59 ha). Vastaavasti itäisen järvialtaan itärantaan laskee Pömpänlammin (5 ha) ja Turranlammin (6 ha) yhteinen laskuoja, sekä pohjoispääjän laskee Kuusustonlammi. Järvi saa pääosan vedestään Kärkjärvestä (199 ha), josta laskee Härhönjoki Alvojärveen (23 ha), ja josta laskee Kukkasjoki Villähden Kukkaseen.[4] Iso-Kukkasen pohjoispäästä Immilänhaarasta laskee sen oma laskujoki 200 metriä leveä Venetaipaleen kannaksen yli Salajärveen. Joella on pudotusta 4,5 metriä ja sen alajuoksulla on Kumian säännöstelypato [3]. Vesireitti jatkuu Salajärvestä Salajokea pitkin Ruuhijärveen, sitten Immilänjokea pitkin Sylvöjärveen, ja lopuksi Arrajokea pitkin Arrajärveen, josta vedet sekoittuvat Kymijokeen.[1][4] Lähteet Luokka:Arrajoen valuma-alue Luokka:Lahden järvet	https://fi.wikipedia.org/wiki/Iso-Kukkanen
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 795, 1429, 1689, 2402, 3471, 3740, 4460, 5110, 5296, 5428, 6247, 6517, 7518, 8148, 8759, 10855, 11423, 11642, 12112, 12371, 12769, 13035, 13897, 14591, 14912, 15666, 15802, 16534, 17381, 17661, 18114, 18286, 18507, 18873, 19397, 19425, 20210, 20296, 20773, 21275, 21663, 21906, 23264, 23526, 24590, 24627, 24925, 25485, 25582 ], "plaintext_end_byte": [ 794, 1428, 1660, 2382, 3463, 3727, 4459, 5109, 5295, 5427, 6246, 6489, 7517, 8147, 8758, 10854, 11409, 11641, 12111, 12364, 12768, 12926, 13896, 14590, 14911, 15636, 15801, 16533, 17380, 17623, 18113, 18285, 18500, 18778, 19396, 19424, 20209, 20295, 20772, 21234, 21656, 21905, 23257, 23525, 24279, 24625, 24924, 25474, 25573, 25620 ] }	Who started human rights?	History of human rights	english	{ "passage_answer_candidate_index": [ 6 ], "minimal_answers_start_byte": [ 3896 ], "minimal_answers_end_byte": [ 3911 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	While belief in the sanctity of human life has ancient precedents in many religions of the world, the foundations of modern human rights began during the era of renaissance humanism in the early modern period. The European wars of religion and the civil wars of seventeenth-century England gave rise to the philosophy of liberalism and belief in natural rights became a central concern of European intellectual culture during the eighteenth-century Age of Enlightenment. These ideas lay at the core of the American and French Revolutions which occurred toward the end of that century. Democratic evolution through the nineteenth century paved the way for the advent of universal suffrage in the twentieth century. Two world wars led to the creation of the Universal Declaration of Human Rights. The post-war era saw movements arising from specific groups experiencing a shortfall in their rights, such as feminism and the civil rights of African-Americans. The human rights of members of the Soviet bloc emerged in the 1970s along with workers' rights in the West. The movements quickly jelled as social activism and political rhetoric in many nations put human rights high on the world agenda.[1] By the 21st century, Moyn has argued, the human rights movement expanded beyond its original anti-totalitarianism to include numerous causes involving humanitarianism and social and economic development in the Developing World.[2] The history of human rights has not been entirely progressive. Many established rights would be replaced by other less tolerant systems. Stable institutions may be uprooted such as in cases of conflict such as war and terrorism.[3] Ancient and pre-modern eras Some notions of righteousness present in ancient law and religion are sometimes retrospectively included under the term "human rights". While Enlightenment philosophers suggest a secular social contract between the rulers and the ruled, ancient traditions derived similar conclusions from notions of divine law, and, in Hellenistic philosophy, natural law. Samuel Moyn suggests that the concept of human rights is intertwined with the modern sense of citizenship, which did not emerge until the past few hundred years.[4] Nonetheless, relevant examples exist in the Ancient and pre-modern eras, although Ancient peoples did not have the same modern-day conception of universal human rights.[5] Ancient Near East The reforms of Urukagina of Lagash, the earliest known legal code (ca. 2350 BC), is often thought to be an early example of reform. Professor Norman Yoffee wrote that after Igor M. Diakonoff "most interpreters consider that Urukagina, himself not of the ruling dynasty at Lagash, was no reformer at all. Indeed, by attempting to curb the encroachment of a secular authority at the expense of temple prerogatives, he was, if a modern term must be applied, a reactionary."[6] Author Marilyn French wrote that the discovery of penalties for adultery for women but not for men represents "the first written evidence of the degradation of women".[6][7] The oldest legal codex extant today is the Neo-Sumerian Code of Ur-Nammu (ca. 2050 BC). Several other sets of laws were also issued in Mesopotamia, including the Code of Hammurabi (ca. 1780 BC), one of the most famous examples of this type of document. It shows rules, and punishments if those rules are broken, on a variety of matters, including women's rights, men's rights, children's rights and slave rights. Africa The Northeast African civilization of Ancient Egypt[8] supported basic human rights.[9] For example, Pharaoh Bocchoris (725-720 BC) promoted individual rights, suppressed imprisonment for debt, and reformed laws relating to the transferral of property.[10] Antiquity Some historians suggest that the Achaemenid Persian Empire of ancient Iran established unprecedented principles of human rights in the 6th century BC under Cyrus the Great. After his conquest of the Neo-Babylonian Empire in 539 BC, the king issued the Cyrus cylinder, discovered in 1879 and seen by some today as the first human rights document.[11][12][13] The cylinder has been linked by some commentators to the decrees of Cyrus recorded in the Books of Chronicles, Nehemiah, and Ezra, which state that Cyrus allowed (at least some of) the Jews to return to their homeland from their Babylonian Captivity. Additionally it stated the freedom to practice one's faith without persecution and forced conversions.[14][15] In opposition to the above viewpoint, the interpretation of the Cylinder as a "charter of human rights" has been dismissed by other historians and characterized by some others as political propaganda devised by the Pahlavi regime.[16] The German historian Josef Wiesehöfer argues that the image of "Cyrus as a champion of the UN human rights policy ... is just as much a phantom as the humane and enlightened Shah of Persia",[17] while historian Elton L. Daniel has described such an interpretation as "rather anachronistic" and tendentious.[18] The cylinder now lies in the British Museum, and a replica is kept at the United Nations Headquarters. Many thinkers point to the concept of citizenship beginning in the early poleis of ancient Greece, where all free citizens had the right to speak and vote in the political assembly.[19] The Twelve Tables Law established the principle "Privilegia ne irroganto", which literally means "privileges shall not be imposed". The Mauryan Emperor Ashoka, who ruled from 268 to 232 BCE, established the largest empire in South Asia. Following the reportedly destructive Kalinga War, Ashoka adopted Buddhism and abandoned an expansionist policy in favor of humanitarian reforms. The Edicts of Ashoka were erected throughout his empire, containing the 'Law of Piety'.[20] These laws prohibited religious discrimination, and cruelty against both humans and animals.[21] The Edicts emphasize the importance of tolerance in public policy by the government. The slaughter or capture of prisoners of war was also condemned by Ashoka.[22] Some sources claim that slavery was also non-existent in ancient India.[23] Others state, however, that slavery existed in ancient India, where it is recorded in the Sanskrit Laws of Manu of the 1st century BC.[24] In ancient Rome a ius or jus was a right which a citizen was due simply by dint of his citizenship. The concept of a Roman ius is a precursor to a right as conceived in the Western European tradition. The word "justice" is derived from ius. Early Islamic Caliphate Historians generally agree that Muhammad preached against what he saw as the social evils of his day,[25] and that Islamic social reforms in areas such as social security, family structure, slavery, and the rights of women and ethnic minorities were intended to improve on what was present in existing Arab society at the time.[26][27][28][29][30][31] For example, according to Bernard Lewis, Islam "from the first denounced aristocratic privilege, rejected hierarchy, and adopted a formula of the career open to the talents."[26] John Esposito sees Muhammad as a reformer who condemned practices of the pagan Arabs such as female infanticide, exploitation of the poor, usury, murder, false contracts, and theft.[32] Bernard Lewis believes that the egalitarian nature of Islam "represented a very considerable advance on the practice of both the Greco-Roman and the ancient Persian world."[26] Muhammed also incorporated Arabic and Mosaic laws and customs of the time into his divine revelations.[33] The Constitution of Medina, also known as the Charter of Medina, was drafted by Muhammad in 622. It constituted a formal agreement between Muhammad and all of the significant tribes and families of Yathrib (later known as Medina), including Muslims, Jews, and pagans.[34][35] The document was drawn up with the explicit concern of bringing to an end the bitter intertribal fighting between the clans of the Aws (Aus) and Khazraj within Medina. To this effect it instituted a number of rights and responsibilities for the Muslim, Jewish and pagan communities of Medina bringing them within the fold of one community-the Ummah.[36] If the prisoners were in the custody of a person, then the responsibility was on the individual.[37] Lewis states that Islam brought two major changes to ancient slavery which were to have far-reaching consequences. "One of these was the presumption of freedom; the other, the ban on the enslavement of free persons except in strictly defined circumstances," Lewis continues. The position of the Arabian slave was "enormously improved": the Arabian slave "was now no longer merely a chattel but was also a human being with a certain religious and hence a social status and with certain quasi-legal rights."[38] Esposito states that reforms in women's rights affected marriage, divorce and inheritance.[32] Women were not accorded with such legal status in other cultures, including the West, until centuries later.[39] The Oxford Dictionary of Islam states that the general improvement of the status of Arab women included prohibition of female infanticide and recognizing women's full personhood.[40] "The dowry, previously regarded as a bride-price paid to the father, became a nuptial gift retained by the wife as part of her personal property."[32][41] Under Islamic law, marriage was no longer viewed as a "status" but rather as a "contract", in which the woman's consent was imperative.[32][40][41] "Women were given inheritance rights in a patriarchal society that had previously restricted inheritance to male relatives."[32] Annemarie Schimmel states that "compared to the pre-Islamic position of women, Islamic legislation meant an enormous progress; the woman has the right, at least according to the letter of the law, to administer the wealth she has brought into the family or has earned by her own work."[42] William Montgomery Watt states that Muhammad, in the historical context of his time, can be seen as a figure who testified on behalf of women's rights and improved things considerably. Watt explains: "At the time Islam began, the conditions of women were terrible—they had no right to own property, were supposed to be the property of the man, and if the man died everything went to his sons." Muhammad, however, by "instituting rights of property ownership, inheritance, education and divorce, gave women certain basic safeguards."[43] Haddad and Esposito state that "Muhammad granted women rights and privileges in the sphere of family life, marriage, education, and economic endeavors, rights that help improve women's status in society."[44] However, other writers have argued that women before Islam were more liberated drawing most often on the first marriage of Muhammad and that of Muhammad's parents, but also on other points such as worship of female idols at Mecca.[45] Sociologist Robert Bellah (Beyond belief) argues that Islam in its 7th-century origins was, for its time and place, "remarkably modern...in the high degree of commitment, involvement, and participation expected from the rank-and-file members of the community." This is because, he argues, that Islam emphasized the equality of all Muslims, where leadership positions were open to all. Dale Eickelman writes that Bellah suggests "the early Islamic community placed a particular value on individuals, as opposed to collective or group responsibility."[46] Middle Ages Magna Carta is an English charter originally issued in 1215 which influenced the development of the common law and many later constitutional documents, such as the United States Constitution and the Bill of Rights.[47] Magna Carta was originally written because of disagreements between Pope Innocent III, King John and the English barons about the rights of the King. Magna Carta required the King to renounce certain rights, respect certain legal procedures and accept that his will could be bound by the law. It explicitly protected certain rights of the King's subjects, whether free or fettered—most notably the writ of habeas corpus, allowing appeal against unlawful imprisonment. For modern times, the most enduring legacy of Magna Carta is considered the right of habeas corpus. This right arises from what are now known as clauses 36, 38, 39, and 40 of the 1215 Magna Carta. The Magna Carta also included the right to due process: “No Freeman shall be taken or imprisoned, or be disseised of his Freehold, or Liberties, or free Customs, or be outlawed, or exiled, or any other wise destroyed; nor will We not pass upon him, nor condemn him, but by lawful judgment of his Peers, or by the Law of the Land. We will sell to no man, we will not deny or defer to any man either Justice or Right.”—Clause XXIX of the Magna Carta The statute of Kalisz (1264), bestowed privileges to the Jewish minority in the Kingdom of Poland such as protection from discrimination and hate speech.[48] Early modern period and modern foundations Age of Discovery, early modern period and Age of Enlightenment The conquest of the Americas in the 15th and 16th centuries by Spain, during the Age of Discovery, resulted in vigorous debate about human rights in Colonial Spanish America.[49] This led to the issuance of the Laws of Burgos by Ferdinand the Catholic on behalf of his daughter, Joanna of Castile. Fray Antonio de Montesinos, a Friar of the Dominican Order at the Island of Hispaniola, delivered a sermon on December 21, 1511, which was attended by Bartolomé de las Casas. It is believed that reports from the Dominicans in Hispaniola motivated the Spanish Crown to act. The sermon, known as the Christmas Sermon, gave way to further debates from 1550-51 between Las Casas and Juan Ginés de Sepúlveda at Valladolid. Among the provisions of the Laws of Burgos were child labor; women's rights; wages; suitable accommodations; and rest/vacation, among others. Several 17th- and 18th-century European philosophers, most notably John Locke, developed the concept of natural rights, the notion that people are naturally free and equal.[50][51] Though Locke believed natural rights were derived from divinity since humans were creations of God, his ideas were important in the development of the modern notion of rights. Lockean natural rights did not rely on citizenship nor any law of the state, nor were they necessarily limited to one particular ethnic, cultural or religious group. Around the same time, in 1689, the English Bill of Rights was created which asserted some basic human rights, most famously freedom from cruel and unusual punishment.[52] In the 1700s, the novel became a popular form of entertainment. Popular novels, such as Julie, or the New Heloise by Jean-Jacques Rousseau and Pamela; or, Virtue Rewarded by Samuel Richardson, laid a foundation for popular acceptance of human rights by making readers empathize with characters unlike themselves.[53][54] Two major revolutions occurred during the 18th century in the United States (1776) and in France (1789). The Virginia Declaration of Rights of 1776 sets up a number of fundamental rights and freedoms. The later United States Declaration of Independence includes concepts of natural rights and famously states "that all men are created equal, that they are endowed by their Creator with certain unalienable rights, that among these are life, liberty and the pursuit of happiness". Similarly, the French Declaration of the Rights of Man and Citizen defines a set of individual and collective rights of the people. These are, in the document, held to be universal—not only to French citizens but to all men without exception. 19th century to World War I Philosophers such as Thomas Paine, John Stuart Mill and Hegel expanded on the theme of universality during the 18th and 19th centuries. In 1831 William Lloyd Garrison wrote in a newspaper called The Liberator that he was trying to enlist his readers in "the great cause of human rights"[55] so the term human rights probably came into use sometime between Paine's The Rights of Man and Garrison's publication. In 1849, a contemporary, Henry David Thoreau, wrote about human rights in his treatise On the Duty of Civil Disobedience which was later influential on human rights and civil rights thinkers. United States Supreme Court Justice David Davis, in his 1867 opinion for Ex parte Milligan, wrote: "By the protection of the law, human rights are secured; withdraw that protection and they are at the mercy of wicked rulers or the clamor of an excited people."[56] Many groups and movements have managed to achieve profound social changes over the course of the 20th century in the name of human rights. In Western Europe and North America, labour unions brought about laws granting workers the right to strike, establishing minimum work conditions and forbidding or regulating child labour. The women's rights movement succeeded in gaining for many women the right to vote. National liberation movements in many countries succeeded in driving out colonial powers. One of the most influential was Mahatma Gandhi's movement to free his native India from British rule. Movements by long-oppressed racial and religious minorities succeeded in many parts of the world, among them the civil rights movement, and more recent diverse identity politics movements, on behalf of women and minorities in the United States. The foundation of the International Committee of the Red Cross, the 1864 Lieber Code and the first of the Geneva Conventions in 1864 laid the foundations of international humanitarian law, to be further developed following the two World Wars. Between World War I and World War II The League of Nations was established in 1919 at the negotiations over the Treaty of Versailles following the end of World War I. The League's goals included disarmament, preventing war through collective security, settling disputes between countries through negotiation, diplomacy and improving global welfare. Enshrined in its Charter was a mandate to promote many of the rights which were later included in the Universal Declaration of Human Rights. The League of Nations had mandates to support many of the former colonies of the Western European colonial powers during their transition from colony to independent state. Established as an agency of the League of Nations, and now part of United Nations, the International Labour Organization also had a mandate to promote and safeguard certain of the rights later included in the UDHR: “the primary goal of the ILO today is to promote opportunities for women and men to obtain decent and productive work, in conditions of freedom, equity, security and human dignity.”—Report by the Director General for the International Labour Conference 87th Session Modern human rights movement After World War II Rights in War and the Geneva Conventions The Geneva Conventions came into being between 1864 and 1949 as a result of efforts by Henry Dunant, the founder of the International Committee of the Red Cross. The conventions safeguard the human rights of individuals involved in conflict, and follow on from the 1899 and 1907 Hague Conventions, the international community's first attempt to define laws of war. Despite first being framed before World War II, the conventions were revised as a result of World War II and readopted by the international community in 1949. The Geneva Conventions are: The Geneva Convention for the Amelioration of the Condition of the Wounded and Sick in Armed Forces in the Field was adopted in 1864. It was significantly revised and replaced by the 1906 version,[57] the 1929 version, and later the First Geneva Convention of 1949.[58] The Geneva Convention for the Amelioration of the Condition of Wounded, Sick and Shipwrecked Members of Armed Forces at Sea was adopted in 1906.[59] It was significantly revised and replaced by the Second Geneva Convention of 1949. The Geneva Convention relative to the Treatment of Prisoners of War was adopted in 1929. It was significantly revised and replaced by the Third Geneva Convention of 1949. The Fourth Geneva Convention relative to the Protection of Civilian Persons in Time of War was adopted in 1949. In addition, there are three additional amendment protocols to the Geneva Convention: Protocol I (1977): Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and relating to the Protection of Victims of International Armed Conflicts. Protocol II (1977): Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and relating to the Protection of Victims of Non-International Armed Conflicts. Protocol III (2005): Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and relating to the Adoption of an Additional Distinctive Emblem. All four conventions were last revised and ratified in 1949, based on previous revisions and partly on some of the 1907 Hague Conventions. Later, conferences have added provisions prohibiting certain methods of warfare and addressing issues of civil wars. Nearly all 200 countries of the world are "signatory" nations, in that they have ratified these conventions. The International Committee of the Red Cross is the controlling body of the Geneva conventions. Universal Declaration of Human Rights The Universal Declaration of Human Rights (UDHR) is a non-binding declaration adopted by the United Nations General Assembly[61] in 1948, partly in response to the barbarism of World War II. The UDHR urges member nations to promote a number of human, civil, economic and social rights, asserting these rights are part of the "foundation of freedom, justice and peace in the world". “...recognition of the inherent dignity and of the equal and inalienable rights of all members of the human family is the foundation of freedom, justice and peace in the world”—Preamble to the Universal Declaration of Human Rights, 1948 The UDHR was framed by members of the Human Rights Commission, with Eleanor Roosevelt as Chair, who began to discuss an International Bill of Rights in 1947. The members of the Commission did not immediately agree on the form of such a bill of rights, and whether, or how, it should be enforced. The Commission proceeded to frame the UDHR and accompanying treaties, but the UDHR quickly became the priority.[62] Canadian law professor John Humphrey and French lawyer Rene Cassin were responsible for much of the cross-national research and the structure of the document respectively, where the articles of the declaration were interpretative of the general principle of the preamble. The document was structured by Cassin to include the basic principles of dignity, liberty, equality and brotherhood in the first two articles, followed successively by rights pertaining to individuals; rights of individuals in relation to each other and to groups; spiritual, public and political rights; and economic, social and cultural rights. The final three articles place, according to Cassin, rights in the context of limits, duties and the social and political order in which they are to be realized.[62] Humphrey and Cassin intended the rights in the UDHR to be legally enforceable through some means, as is reflected in the third clause of the preamble:[62] “Whereas it is essential, if man is not to be compelled to have recourse, as a last resort, to rebellion against tyranny and oppression, that human rights should be protected by the rule of law.”—Preamble to the Universal Declaration of Human Rights, 1948 Some of the UDHR was researched and written by a committee of international experts on human rights, including representatives from all continents and all major religions, and drawing on consultation with leaders such as Mahatma Gandhi.[63] The inclusion of both civil and political rights and economic, social and cultural rights[62][64] was predicated on the assumption that basic human rights are indivisible and that the different types of rights listed are inextricably linked. Though this principle was not opposed by any member states at the time of adoption (the declaration was adopted unanimously, with the abstention of the Soviet Bloc, Apartheid South Africa and Saudi Arabia), this principle was later subject to significant challenges.[64] Late 20th century We have already found a high degree of personal liberty, and we are now struggling to enhance equality of opportunity. Our commitment to human rights must be absolute, our laws fair, our natural beauty preserved; the powerful must not persecute the weak, and human dignity must be enhanced. Jimmy Carter Inaugural Address.[65] According to historian Samuel Moyn the next major landmark in human rights happened in the 1970s.[66] Human right was included in point VII of Helsinki Accords, which was signed in 1975 by thirty-five states, including the United States, Canada, and all European states except Albania and Andorra. During his inaugural speech in 1977, the 39th President of United States Jimmy Carter made human rights a pillar of United States foreign policy.[67] Human rights advocacy organization Amnesty International later won Nobel Peace Prize also in 1977.[68] Carter, who was instrumental in Camp David accord peace treaty would himself later won Nobel Peace Prize in 2002 "for his decades of untiring effort to find peaceful solutions to international conflicts, to advance democracy and human rights, and to promote economic and social development".[69] See also Asian values Cairo Declaration on Human Rights in Islam World Conference on Human Rights Notes from the Law Library of Congress blog	https://en.wikipedia.org/wiki/History%20of%20human%20rights
{ "plaintext_start_byte": [ 2, 848, 1366, 1463, 1946, 2038, 2174, 2289, 2418, 2523, 2643, 2765, 2870, 2974, 3082, 3176, 3271, 3369, 3464, 3565, 3684, 3786, 3879, 3999, 4099, 4290, 4835, 8534, 10534, 12213, 13642, 14715, 15424, 19765, 22845, 24453, 24958, 26211, 26779, 27670, 28326 ], "plaintext_end_byte": [ 806, 1290, 1462, 1926, 2037, 2154, 2288, 2417, 2522, 2642, 2764, 2869, 2973, 3081, 3175, 3270, 3368, 3463, 3564, 3683, 3785, 3878, 3998, 4098, 4273, 4684, 8533, 10457, 12144, 13641, 14645, 15423, 19745, 22844, 24427, 24957, 26184, 26734, 27605, 28145, 28557 ] }	নওগাঁ জিলা স্কুল কবে প্রতিষ্ঠিত হয় ?	নওগাঁ জেলা	bengali	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	নওগাঁ জেলা বাংলাদেশের উত্তর-পশ্চিমাঞ্চলের রাজশাহী বিভাগের একটি প্রশাসনিক অঞ্চল। নওগাঁ জেলা বরেন্দ্রীয় অংশ। বাংলাদেশের উত্তর-পশ্চিমভাগে বাংলাদেশ-ভারত আন্তর্জাতিক সীমারেখা সংলগ্ন যে ভূখণ্ডটি ১৯৮৪-র পহেলা মার্চের পূর্ব পর্যন্ত নওগাঁ মহকুমা হিসেবে গণ্য হত, তা-ই হয়েছে বর্তমান বাংলাদেশের নওগাঁ জেলা। ভৌগোলিক সীমানা এর উত্তরে ভারতের দক্ষিণ দিনাজপুর, দক্ষিণে বাংলাদেশের নাটোর ও রাজশাহী জেলা, পূর্বে জয়পুরহাট ও বগুড়া জেলা এবং পশ্চিমে ভারতের মালদহ ও বাংলাদেশের চাঁপাইনবাবগঞ্জ জেলা। প্রশাসনিক এলাকাসমূহ উপজেলা নওগাঁ জেলার মোট ১১টি উপজেলা রয়েছে:[1] পত্নীতলা উপজেলা ধামুরহাট উপজেলা মহাদেবপুর উপজেলা পোরশা উপজেলা সাপাহার উপজেলা বদলগাছী উপজেলা মান্দা উপজেলা নিয়ামতপুর উপজেলা আত্রাই উপজেলা রানীনগর উপজেলা নওগাঁ সদর উপজেলা পৌরসভা নওগাঁ জেলায় তিনটি পৌরসভা রয়েছেঃ নওগাঁ পৌরসভা নজিপুর পৌরসভা ধামইরহাট পৌরসভা শিক্ষা ১। সরকারী প্রাথমিক বিদ্যালয়ঃ ৭৯৪ টি ০২। রেজিঃ বেসরকারী প্রাথমিক বিদ্যালয়ঃ ৪৮২ টি ০৩। সরকারী উচ্চ বিদ্যালয়ঃ ৪ টি ০৪। বেসরকারী মাধ্যমিক বিদ্যালয়ঃ ৩৭৫ টি ০৫। বেসরকারী নিমণ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ঃ ৭৫ টি ০৬। বিশ্ববিদ্যালয় কলেজঃ ১ টি ০৭। সরকারী মহাবিদ্যালয়ঃ ৬ টি ০৮। বেসরকারী মহাবিদ্যালয়ঃ ৭৪ টি ০৯। বেসরকারী কৃষি কলেজঃ ২টি ১০। কামিল মাদ্রাসাঃ ২ টি ১১। ফাজিল মাদ্রাসাঃ ৩৩ টি ১২। আলিম মাদ্রাসাঃ ৪০ টি ১৩। দাখিল মাদ্রাসাঃ ২০২ টি ১৪। সরকারী টেকনিক্যাল স্কুল এন্ড কলেজঃ ১টি ১৫। এস,এস,সি (ভোকেশনাল) স্কুলঃ ৩৮ টি ১৬। এইচ,এস,সি ( বি,এম ) কলেজঃ ৪৪ টি ১৭। শিক্ষক প্রশিক্ষণ কেন্দ্র (পি,টি,আই)ঃ ১টি ১৮। পলিটেকনিক ইন্সটিটিউটঃ ১টি ১৯। শিক্ষার হারঃ গড় - ৪৪.৫২% ( পুরুষ- ৪৬.৪৭% এবং মহিলা- ৪৩.৬০%) নদনদী নওগাঁ জেলার পশ্চিম সীমান্ত দিয়ে প্রবাহিত পুনর্ভবা, মধ্যবর্তী আত্রাই এবং পূর্বভাগে যমুনা এই জেলার প্রধান নদী। যমুনাও মূলত তিস্তা নদীরই একটি শাখা।[2] মুক্তিযুদ্ধে নওগাঁ মুক্তিযুদ্ধের প্রস্তুতি ও প্রতিরোধ ১৯৭১ সালের ৭ মার্চ বঙ্গবন্ধু শেখ মুজিবুর রহমানের ঐতিহাসিক ভাষণের পরপরই নওগাঁয় সর্বদলীয় সংগ্রাম পরিষদ গড়ে নওগাঁ কে.ডি. সরকারি উচ্চ বিদ্যালয়ে সর্বদলীয় সংগ্রাম পরিষদের কার্যালয় স্থাপিত হয়েছিল। এখানে বসেই সব ধরনের কর্মসূচি নেওয়া হত। নওগাঁ ছিল ইপিআর ৭নং উইং এর হেড কোয়ার্টার। ১৮ মার্চ পর্যন্ত এর কমান্ডিং অফিসার ছিল পাঞ্জাবি মেজর আকরাম বেগ। ২জন ক্যাপ্টেনের একজন ছিলেন পাঞ্জাবি নাভেদ আফজাল,অন্যজন বাঙালি ক্যাপ্টেন গিয়াস উদ্দিন। ২৫ মার্চের আগেই মেজর আকরাম বেগ এর জায়গায় বাঙালি মেজর নজমুল হক নওগাঁয় ইপিআর এর কমান্ডিং অফিসার হিসেবে বদলি হয়ে আসেন। অবশ্য দেশের উত্তপ্ত রাজনৈতিক পরিস্থির দিকে লক্ষ্য রেখে মেজর বেগ তাঁকে চার্জ বুঝিয়ে দিতে অসম্মত হন। ফলে মেজর নজমুল হক মনে মনে ক্ষুব্ধ হয়ে আওয়ামী লীগ এর তরুণ নেতা মো: আব্দুল জলিলের সাথে পরামর্শ করেন এবং পরামর্শক্রমে বাঙালি ইপিআরদের সহায়তায় ২৪ মার্চ মেজর আকরাম বেগ ও ক্যাপ্টেন নাভেদ আফজাল কে গ্রেফতার করেন।পাশাপাশি নওগাঁ মহকুমা প্রশাসক নিসারুল হামিদকেও গ্রেফতার করা হয় (ইনিও অবাঙালি ছিলেন)।ফলে নওগাঁ মহকুমা সদ্য ঘোষিত স্বাধীন বাংলাদেশের মুক্ত এলাকায় পরিণত হয়। এ সময় সর্বদলীয় সংগ্রাম পরিষদ নওগাঁর প্রশাসনিক দায়িত্বভার গ্রহণ করে। দায়িত্ব গ্রহনকারী ব্যক্তিবৃন্দের মধ্যে অন্যতম ছিলেন আওয়ামী লীগএর বয়তুল্লাহ এম এন এ (ইনি বাংলাদেশর প্রথম ডেপুটি স্পিকার ছিলেন,৯ মার্চ ১৯৮৭ সালে মৃত্যুবরণ করেন।), মো: আব্দুল জলিল, মোজাফফর ন্যাপের এম, এ, রকীব , ভাষানী ন্যাপের মোজাহারুল হক এ্যাডভোকেট, এ,কে,এম, মোরশেদ এবং আরও কয়েক জন স্থানীয় নেতা। ২৩ মার্চ নওগাঁয় স্বাধীনতা আন্দোলনের ওপর অধ্যাপক খন্দকার মকবুল হোসেন রচিত ‘রক্ত শপথ’ নামে একটি নটক মঞ্চস্থ হয়। এ নাটকে স্বাধীনতা সংগ্রামের ভবিষ্যৎ রূপরেখা সম্পর্কে আভাস দেয়া হয়েছিল। নাটকটি প্রযোজনা করেছিলেন মো: আব্দুল জলিল, নির্দেশনায় ছিলেন মমিন-উল-হক ভুটি। মঞ্চস্থ হয় নওগাঁ বি.এম.সি. কলেজ প্রাঙ্গনে। পরবর্তীকালে এ নাটকটি ভারতের বালুরঘাট, মালদহ ও শিলিগুড়ির বিভিন্ন স্থানে মঞ্চস্থ হয়। ভারতের মাটিতে এটি যৌথভাব মঞ্চস্থ করে বাংলাদেশের শরণার্থী শিল্পী-সাহিত্যিক গোষ্ঠী ও বাংলাদেশ শিল্পী-সাহিত্যিক সংঘ। ২৫ মার্চ কালো রাতে পাকবাহিনী রাজধানী ঢাকা সহ সারা দেশের বিভিন্ন স্থানে গনহত্যা শুরু করে। ২৬ মার্চেই নওগাঁর সকল থানায় এ খবর পৌঁছে যায় এবং সেই দিনই নওগাঁ সর্বদলীয় সংগ্রাম পরিষদ যুদ্ধের প্রস্তুতি নেয়ার শপথ নেয়। পাকহানাদার বহিনীর নওগাঁ দখল ২১ এপ্রিল নাটোর থেকে অগ্রসরমান পাকহানাদার বাহিনী নওগাঁ অধিকার করার আগে সান্তাহার রেল জংশনের নাম পরিবর্তন করে ‘শহীদ নগর’ নামকরন করে। এখানে ২৬ মার্চের পর বিহারি ও বাঙ্গালীদের মধ্যে সংঘঠিত সহিংস ঘটনায় বহু বিহারি প্রাণ হারায়। ২১ এপ্রিল দুপুর ১২টায় বিনা বাধায় হানাদার বহিনী নওগাঁয় প্রবেশ করে এর নিয়ন্ত্রণভার গ্রহণ করে। ২২ এপ্রিল পাকবাহিনীর অপর একটি কনভয় ভারি অস্ত্রশস্ত্রে সজ্জিত অবস্থায় রাজশাহী থেকে সড়ক পথে নওগাঁয় প্রবেশ করে। তাদের নির্দেশমতো ঐ দিন রাতে পাকিস্তান রক্ষার লক্ষ্যে শান্তি কমিটি গঠন করা হয়। এ সময় নওগাঁর মুক্তিযোদ্ধারা সাময়িকভাবে পিছু হটে ভারতের সীমান্ত এলাকায় অবস্থান নেয়। মুক্তিবাহিনীর প্রশিক্ষণ ২৪ এপ্রিল ভারতের পশ্চিমবঙ্গের বালুরঘাট, বাঙালিপুর,টিয়রপাড়া ও মধুপুরে ক্যাম্প স্থাপন করে মুক্তিযোদ্ধাদের প্রশিক্ষণের প্রস্তুতি চলতে থাকে। এ সমস্ত ক্যাম্পে দেড় মাস প্রশিক্ষণ দেওয়া হত।পরবর্তীকালে মুক্তিযোদ্ধাদের উচ্চতর ট্রেনিংয়ের জন্য মালদা জেলার গৌড়বাগানে পাঠানো হত। উচ্চতর ট্রেনিং শেষ হবার পর মুক্তিযোদ্ধাদের শিলিগুড়ি ও পানিঘাটায় আর্মস ট্রেনিংয়ের জন্য পাঠানো হত। এখানে ৩ মাস অস্ত্রের কোর্স মাত্র ২১ দিনে শেষ করে মুক্তিযোদ্ধাদের পরে তরঙ্গপুর হেডকোয়ার্টার থেকে অস্ত্র ও গোলাবারুদ সরবরাহ করে দেশের অভ্যন্তরে পাঠানো হত। ইতিমধ্যে মুক্তিযুদ্ধের সর্বাধনায়ক জেনারেল ওসমানী সমগ্র বাংলাদেশকে ১১ টি সামরিক সেক্টরে বিভক্ত করেন। ৭নং সেক্টরের অধীনে ছিল নওগাঁ, নবাবগঞ্জ, জয়পুরহাট, দিনাজপুর ও হিলি অঞ্চল। মেজর নূরুজ্জামান ছিলেন এ সেক্টরের অধিনায়ক। তাঁর অধীনে ছিলেন মেজর নজমুল হক, ক্যাপ্টেন গিয়াস সহ আরও অনেকে। মে মাসের প্রথমে মোকলসুর রহমান রাজার নেতৃত্ব মুক্তিযোদ্ধাদের একটি বড় দল নওগাঁয় প্রবেশ করে। সম্মুখ সমরে মুক্তিবাহিনী ১৯ মে এবং জুন মাসের প্রথম দিকে ধামুইরহাট থানায় পৃথক পৃথক ২টি অপারেশন চালিয়ে মুক্তিবাহিনী ১জন পাক অফিসার সহ তাদের বেশ কয়েক জন সহযোগীকে হত্যা করে। এ অভিযানে ১জন মুক্তিযোদ্ধা নিহত এবং ২জন আহত হন। এ অভিযানে মুক্তিযোদ্ধারা ১টি জিপ সহ প্রচুর সামরিক সরঞ্জাম হস্তগত করেন। ১৩ জুন নওগাঁর মুক্তিযোদ্ধারা চকের ব্রিজ,আত্রাই থানার সাহাগোলা রেল ব্রিজ ও বগুড়া জেলার আদমদিঘী রেল ব্রিজ ডিনামাইড দিয়ে উড়িয়ে দেয়। ফলে পাকহানাদার বাহিনীর রেল চলাচলে অনেক অসুবিধার সৃষ্টি হয়। এছাড়া পত্নীতলা থানায় ক্যাম্প স্থাপনের উদ্দেশ্যে যাত্রাকারী একদল পাকসৈনিকের উপর নওগাঁর মুক্তিযোদ্ধারা হামলা চলিয়ে বিপুল পরিমাণ অস্ত্র অধিকার করে। এ হামলায় নেতৃত্ব দেন বীর মুক্তিযোদ্ধা মেজর নাজমুল। প্রতিশোধপরায়ন পাকহানাদার বাহিনী এরপর নিরীহ মানুষের উপর নির্যাতন শুরু করলে স্বাধীনতা সংগ্রাম আরও বেগবান হয়। সাধারণ জনগন স্বতঃস্ফূর্ত ভাবে মুক্তি বাহিনীকে সহযেগীতা শুরু করে। তারা শত্রুপক্ষের সংবাদ ও অবস্থানের কথা গোপনে মুক্তি বাহিনীকে পৌঁছে দিত,গাইড হিসেবে পথ চিনিয়ে দিত। ১০ জুলাই মধইল নামক স্থানে মকাই চৌধুরীর নেতৃত্ব পাক বাহিনীর উপর হামলা চলিয়ে তাদের ৬ জনকে হত্যা করে। ১৬ জুলাই পাক বাহিনীর নদী পথে রানীনগর থানার তিলাবুদু গ্রামে প্রবেশের সংবাদ পেয়ে ওহিদুর রহমান ও আলমগীর কবিরের নেতৃত্বে মুক্তি বাহিনী পাকহানাদার বাহিনীর উপর আক্রমণ চালায়। এতে পাক বাহিনীর ২টি নৌকা ডুবে যায় এবং ৪জন পাকসৈনিকের মৃত্যু হয়। ১৪ আগষ্ট পাকিস্তানের স্বাধীনতা দিবসে মহাদেবপুর থানার হাপানিয়া মহাসড়কে মুক্তিবাহিনীর পেতে রাখা একটি শক্তিশালী বোমার আঘাতে ১টি জিপ ধ্বংস হলে ৫ হানাদার সৈন্য নিহত হয়। এর প্রতিশোধ নিতে ১৫ আগষ্ট পাক বাহিনী আশেপাশের গ্রামে নির্মম গনহত্যা চালায়। ১৯ সপ্টেম্বর আত্রাই থানার বান্দাইখাড়া গ্রামে পাক বাহিনী ১৯টি নৌকযোগে হামলা চালায়। এই সংবাদ পেয়ে ওহিদুর রহমান ও আলমগীর কবিরের নেতৃত্বে মুক্তি বাহিনী তারানগর ঘাউল্যা নামক স্থানে পাক বাহিনীর নৌকাতে হামলা চালায়। প্রচন্ড যুদ্ধে পাক বাহিনীর ৯টি নৌকাই ডুবে যায় এবং এই সাথে অসংখ্য রাজাকার ও পাকসেনার সলিল সমাধি হয়। ১৯৭১ সালের ১৮ ডিসেম্বর নওগাঁ হানদার মুক্ত হয়। ইতিহাস নওগাঁ শব্দর উৎপত্তি হয়েছে ‘নও’ (নতুন -ফরাসী শব্দ ) ও‘ গাঁ’ (গ্রাম ) শব্দ দু’টি হতে । এই শব্দ দু’টির অর্থ হলো নতুন গ্রাম । অসংখ্য ছোট ছোট নদীর লীলাক্ষেত্র এ অঞ্চল । আত্রাই নদী তীরবর্তী এলাকায় নদী বন্দর এলাকা ঘিরে নতুন যে গ্রাম গড়ে উঠে , কালক্রমে তা-ই নওগাঁ শহর এবং সর্বশেষ নওগাঁ জেলায় রুপান্তরিত হয়। নওগাঁ শহর ছিল রাজশাহী জেলার অন্তর্গত । কালক্রমে এ এলাকাটি গ্রাম থেকে থানা এবং থানা থেকে মহকুমায় রুপ নেয় । ১৯৮৪ এর ১ মার্চ- এ নওগাঁ মহকুমা ১১টি উপজেলা নিয়ে জেলা হিসেবে ঘোষিত হয় । বাংলাদেশ উত্তর -পশ্চিমভাগ বাংলাদেশ - ভারত আন্তর্জাতিক সীমা রেখা সংলগ্ন যে ভূখন্ডটি ১৯৮৪ খ্রিঃ এর ১ মার্চের পূর্ব পর্যমত্ম অবিভক্ত রাজশাহী জেলার অধীন নওগাঁ মহকুমা হিসেবে গণ্য হ-তো, তা - ই এখন হয়েছে বাংশাদেশরে কন্ঠশোভা নওগাঁ জেলা । নওগাঁ প্রাচীন পৌন্ড্রবর্ধন ভূক্ত অঞ্চল ছিল। অন্য দিকে এটি আবার বরেন্দ্র ভূমিরও একটি অবিচ্ছেদ্য অংশ । নওগাঁর অধিবাসীরা ছিল প্রাচীন পুন্ড্র জাতির বংশধর । নৃতাত্বিকদের মতে , পুন্ড্ররা বিশ্বামিত্র বংশধর এবং বৈদিক যুগের মানুষ । মহাভারত পুন্ড্রদের অন্ধ ঋষি দীর্ঘতমার ঔরষজাত বলি রাজার বংশধর বলে উলেখ করা হয়েছে । আবার কারো মতে, বাংলার আদিম পাদদর বংশধর রুপে পুন্ড্রদের বলা হয়েছে । এদিক দিয়ে বিচার করলে নওগাঁ যে প্রাচীন জনগোষ্ঠির আবাসস্থল ছিল তা সহজেই বলা যায় । নওগাঁ জেলা আদিকাল হতেই বৈচিত্র ভরপুর । ছোট ছোট নদী বহুল এ জেলা প্রাচীনকাল হ- তেই কৃষি কাজের জন্য প্রসদ্ধি । কৃষি কাজের জন্য অত্যমত্ম উপযোগী এলাকায় বিভিন্ন অঞ্চল নিয়ে অসংখ্য জমিদার গোষ্ঠী গড়ে উঠে । এ জমিদার গোষ্ঠীর আশ্রয়েই কৃষি কাজ সহযোগী হিসেবে খ্যাত সাঁওতাল গোষ্ঠীর আগমন ঘটতে শুরু করে এ অঞ্চল । সাঁওতাল গোষ্ঠীর মতে এ জেলায় বসবাসরত অন্যান্য আদিবাসীদের মধ্যে মাল পাহাড়িয়া, কুর্মি,মহালী ও মুন্ডা বিশেষভাবে খ্যাত । নানা জাতি ও নানা ধর্মর মানুষের সমন্বয়ে গঠিত নওগাঁ জেলা মানব বৈচিত্র্য ভরপুর । অসংখ্য পুরাতন মসজিদ , মন্দির,গীর্জা ও জমিদার বাড়ি প্রমাণ কর নওগাঁ জেলা সভ্যতার ইতিহাস অনেক পুরাতন । অর্থনীতি নওগাঁ জেলার অর্থনীতি কৃষিপ্রধান। বরেন্দ্র অঞ্চলের প্রায় মাঝে অবস্থিত এই জেলার আয়তন ৩,৪৩৫.৬৭ বর্গকিলোমিটার। এর প্রায় ৮০ শতাংশই আবাদী জমি। এই অঞ্চলের মাটি খুবই উর্বর যা দোঁআশ নামে পরিচিত। প্রায় ২৫ লক্ষ মানুষের এই জেলার অধিকাংশই কৃষক। এই জেলায় উত্‍পাদিত প্রধান ফসলসমূহের মধ্যে রয়েছে: ধান, পাট, গম, আখ, ভুট্টা, আলু, বেগুন, রসুন, তেল বীজ এবং পেঁয়াজ। এছাড়াও নানা ধরণের মৌসুমি ফল ও ফসল উত্‍পাদন হয় এই জেলায়। ২০০৯-২০১০ এ জেলায় মোট ধান ও গমের উত্‍পাদন ছিল ১৩,৫৮,৪৩২ মেট্রিক টন। সাথে আরও ৮,২৬,৮৩৫ মেট্রিক টন উদ্ধৃত্ত। ধান উত্‍পাদনে নওগাঁ বর্তমানে বাংলাদেশের অন্যতম শীর্ষ জেলা। বাংলাদেশের জেলাসমূহের মধ্যে নওগাঁতেই সর্বাধিক ধান প্রক্রিয়াজাতকরণ কল রয়েছে। জনসংখ্যা নওগাঁ জেলায় প্রায় ৩৮৬৪টি মসজিদ, ১০১৮টি মন্দির, ৯৬টি চার্চ এবং ৫১টি বৌদ্ধ মন্দির রয়েছে। কুসুম্বা মসজিদ ও রঘুনাথ মন্দির-ঠাকুরমান্দা নওগাঁ জেলার বিখ্যাত মসজিদ ও মন্দির যা মান্দা উপজেলায় অবস্থিত। কৃতি ব্যক্তিত্ব মোহাম্মদ বায়তুল্লাহ - বাংলাদেশ জাতীয় সংসদের প্রথম ডেপুটি স্পীকার; তালিম হোসেন (১৯১৮ - ১৯৯৯) কবি ও গবেষক; শিশির নাগ (১৯৩৬ - ৭ জুলাই ১৯৬০) - সাংবাদিক, ট্রেড ইউনিয়ন সংগঠক এবং বিপ্লবী কমিউনিস্ট পার্টির কর্মী। জেমস - সঙ্গীত শিল্পী; আব্দুল জলিল - রাজনীতিবিদ; আখতার হামিদ সিদ্দীকি - বাংলাদেশের জাতীয় সংসদের ডেপুটি স্পীকার। আদিবাসী দর্শনীয় স্থান পাহাড়পুর বৌদ্ধবিহার কুসুম্বা মসজিদ বলিহার রাজবাড়ী রঘুনাথ মন্দির- ঠাকুরমান্দা। জগদ্দল বিহার দিব্যক জয়স্তম্ভ পতীসরː রবি ঠাকুরের কুঠি বাড়ী ভীমের পানটি আলতাদিঘী জাতীয় উদ্যান আরও দেখুন রাজশাহী বিভাগ বাংলাদেশের জেলাসমূহ তথ্যসূত্র বহিঃসংযোগ বিষয়শ্রেণী:বাংলাদেশের জেলা বিষয়শ্রেণী:নওগাঁ জেলা বিষয়শ্রেণী:রাজশাহী বিভাগের জেলা	https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A8%E0%A6%93%E0%A6%97%E0%A6%BE%E0%A6%81%20%E0%A6%9C%E0%A7%87%E0%A6%B2%E0%A6%BE
{ "plaintext_start_byte": [ 1, 1208, 2539, 4019, 4451, 5315, 7490, 8271, 9327, 9781, 9893, 11150, 11330, 11501, 11723, 12011, 12215, 12352, 12532, 12691, 13201 ], "plaintext_end_byte": [ 1160, 2437, 3992, 4419, 5250, 7423, 8189, 9295, 9742, 9892, 11090, 11329, 11475, 11639, 11954, 12154, 12326, 12531, 12652, 13165, 13437 ] }	దుగ్గుంట గ్రామ విస్తీర్ణం ఎంత ?	దుగ్గుంట	telugu	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 697 ], "minimal_answers_end_byte": [ 729 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	దుగ్గుంట ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రం, శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా, పొదలకూరు మండలంలోని గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన పొదలకూరు నుండి 9 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన నెల్లూరు నుండి 39 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 307 ఇళ్లతో, 1152 జనాభాతో 1520 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 584, ఆడవారి సంఖ్య 568. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 374 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 95. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 592072[1].పిన్ కోడ్: 524409. విద్యా సౌకర్యాలు గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు ఉన్నాయి. బాలబడి పొదలకూరులోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల దుగ్గుంటలోను, మాధ్యమిక పాఠశాల ఇనుకుర్తిలోనూ ఉన్నాయి. సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల పొదలకూరులోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల నెల్లూరులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్ నెల్లూరులో ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల పొదలకూరులోను, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల‌లు నెల్లూరులోనూ ఉన్నాయి. వైద్య సౌకర్యం ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం దుగ్గుంటలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక సంచార వైద్య శాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. తాగు నీరు గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. పారిశుధ్యం గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని శుద్ధి ప్లాంట్‌లోకి పంపిస్తున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు. సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు దుగ్గుంటలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, ట్రాక్టరు సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి. మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. విద్యుత్తు గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 10 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు. భూమి వినియోగం దుగ్గుంటలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది: అడవి: 440 హెక్టార్లు వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 148 హెక్టార్లు వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 153 హెక్టార్లు శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 103 హెక్టార్లు తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 18 హెక్టార్లు వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 10 హెక్టార్లు సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 120 హెక్టార్లు బంజరు భూమి: 362 హెక్టార్లు నికరంగా విత్తిన భూమి: 163 హెక్టార్లు నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 588 హెక్టార్లు వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 57 హెక్టార్లు నీటిపారుదల సౌకర్యాలు దుగ్గుంటలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది. బావులు/బోరు బావులు: 30 హెక్టార్లు చెరువులు: 26 హెక్టార్లు ఉత్పత్తి దుగ్గుంటలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి. ప్రధాన పంటలు వరి సమీప గ్రామాలు కొనగలూరు 2 కీ.మీ దుగ్గుంట రాజుపాలెం (పెదరాజు పాలెం) 1 కీ.మీ ఊట్లపాలెం 1 కీ.మీ తలుపూరు 2 కీ.మీ గ్రామములో రాజకీయాలు ఇక్కడ తెలుగుదేశం, కాంగ్రెస్ మద్య ప్రధాన పొటీ ఉంటుంది. గ్రామంలో ప్రధాన పంటలు వరి, వెరుశెనగ, మినుము, పెసర మరియు కాయకూరలు. గణాంకాలు జనాభా (2011) - మొత్తం 1,152 - పురుషుల సంఖ్య 584 - స్త్రీల సంఖ్య 568 - గృహాల సంఖ్య 307 విస్తీర్ణం 1520 హెక్టారులు ప్రాంతీయ భాష తెలుగు సమీప గ్రామాలు దుగ్గుంట రాజుపాలెం (పెదరాజు పాలెం) 1 కీ.మీ ఊట్లపాలెం 1 కీ.మీ తలుపూరు 2 కీ.మీ కొనగలూరు 2 కీ.మీ పొదలకూరు 9 కి.మీ డేగపూడి 6 కి.మీ ఇనుకుర్తి 7 కి.మీ మొగల్లూరు 7 కి.మీ ముదిగేడు 8 కి.మీ మలిచేడు 9 కి.మ సమీప మండలాలు దక్షణాన రాపూరు మండలం దక్షణాన సైదాపురం మండలం ఉత్తరాన చేజర్ల మండలం దక్షణాన డక్కిలి మండలం మూలాలు	https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A6%E0%B1%81%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B1%81%E0%B0%82%E0%B0%9F
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 414, 1083, 1291 ], "plaintext_end_byte": [ 398, 1065, 1272, 2013 ] }	متى تم افتتاح جسر البرج في لندن ؟	جسر البرج (لندن)	arabic	{ "passage_answer_candidate_index": [ 2 ], "minimal_answers_start_byte": [ 1250 ], "minimal_answers_end_byte": [ 1268 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Coordinates: جسر البرج هو جسر معلق ومتحرك في مدينة لندن في بريطانيا يربط بين ضفتي نهر التايمز قرب برج لندن الذي ينسب إليه الجسر، ويعتبر الجسر أحد معالم مدينة لندن وأحد أعلى الجسور ارتفاعًا فيها. وهو بناء مدرج بالدرجة الأولى. التصميم في عام 1876، تشكلت لجنة خاصة لايجاد حل لمشكلة عبور نهر التايمز ولمواجهة الزيادة في النشاط التجاري وحركة النقل، حيث قامت اللجنة بعمل مسابقة لأفضل تصميم لإنشاء جسر يربط ضفتي نهر التايمز ويحل مشكلة عبور النهر مع مراعاة تلبية التوسع المستقبلي في حركة النقل. فاز تصميم المهندس جون وولفي باري بمسابقة تصميم الجسر، حيث كانت فكرة التصميم تعتمد على فكرة الجسر المتحرك. الإفتتاح افتتح كل من الملك إدوارد السابع (ولي العهد آنذاك) وزوجته ألكساندرا الدنمارك الجسر رسميًا في 30 يونيو 1894.[1] المراجع تصنيف:برج لندن تصنيف:جسور اكتملت في 1894 تصنيف:جسور المملكة المتحدة تصنيف:جسور طرق في المملكة المتحدة تصنيف:حي تاور هامليتس (لندن) تصنيف:مبان تراثية مدرجة في المستوى الأول تصنيف:مبان تراثية من المستوى الأول في لندن تصنيف:متاحف تقنية في المملكة المتحدة تصنيف:متاحف في حي تاور هامليتس (لندن) تصنيف:مواقع جذب سياحي في حي تاور هامليتس (لندن) تصنيف:مواقع جذب سياحي في لندن تصنيف:نقل في حي تاور هامليتس (لندن)	https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%B3%D8%B1%20%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%AC%20%28%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%86%29
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 432, 667, 852, 898, 1640, 1692, 2133, 2592, 2813, 3370, 3807, 4052, 4340, 4920, 6344, 6742, 6952, 7672, 8098, 8787, 9377, 9823, 12785, 12990, 13837, 14167, 14574, 14906, 15213, 15608, 16366, 17667, 19126, 19850, 20340, 20690, 21765, 22546, 22962, 23236, 23481, 23574, 23739, 24309, 24429, 24564, 24843, 24961, 25889, 26745, 27338, 27529, 28534, 28685, 29008, 29285, 29558, 29715, 30560, 31005, 34522, 34699 ], "plaintext_end_byte": [ 431, 666, 835, 897, 1639, 1676, 2132, 2572, 2793, 3344, 3763, 4026, 4314, 4919, 6314, 6710, 6900, 7671, 8097, 8786, 9376, 9772, 12747, 12989, 13836, 14133, 14573, 14905, 15196, 15607, 16349, 17650, 19109, 19849, 20339, 20689, 21718, 22545, 22961, 23206, 23480, 23544, 23738, 24300, 24428, 24553, 24842, 24918, 25860, 26744, 27314, 27518, 28466, 28650, 29007, 29247, 29544, 29714, 30559, 30981, 34505, 34681, 35017 ] }	稲作はどこで始まった？	稲作	japanese	{ "passage_answer_candidate_index": [ 6 ], "minimal_answers_start_byte": [ 1819 ], "minimal_answers_end_byte": [ 1861 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	稲作（いなさく）とは、イネ（稲）を栽培することである。主に米を得るため、北緯50°から南緯35°の範囲にある世界各地域で稲作が行われている。現在では、米生産の約90%をアジアが占め、アジア以外では南アメリカのブラジルやコロンビア、アフリカのエジプトやセネガル、マダガスカルでも稲作が行われている。稲の栽培には水田や畑が利用され、それぞれの環境や需要にあった品種が用られる。水田での栽培は水稲（すいとう）、畑地の栽培は陸稲（りくとう、おかぼ）とよばれる。収穫後の稲からは、米、米糠（ぬか）、籾殻（もみがら）、藁（わら）がとれる。これらは再利用でき有用な資源でもある。伝播の理由稲作が広く行われた理由として、米の味が優れており、かつ脱穀・精米・調理が比較的容易である[1]。イネは連作が可能で他の作物よりも生産性が高く、収穫が安定している（特に水田はその要素が強い）[1]。施肥反応（適切に肥料を与えた場合の収量増加）が他の作物に比べて高く、反対に無肥料で栽培した場合でも収量の減少が少ない[1]。水田の場合には野菜・魚介類の供給源にもなり得た（『史記』貨殖列伝の「稲を飯し魚を羹にす……果隋蠃蛤、賈を待たずしてたれり」は、水田から稲だけでなく魚やタニシも瓜も得られるので商人の販売が不要であったと解される）[2]。などが考えられている[3]。歴史起源稲作の起源は2017年現在、考古学的な調査と野生稲の約350系統のDNA解析の結果、約1万年前の中国長江流域の湖南省周辺地域と考えられている[4]。（かつては雲南省の遺跡から発掘された4400年前の試料や遺伝情報の多様性といった状況から雲南省周辺からインドアッサム州周辺にかけての地域が発祥地とされていた[4][5][6]。）長江流域にある草鞋山遺跡のプラント・オパール分析によれば、約6000年前にその地ではジャポニカ米が栽培されており、インディカ米の出現はずっと下るという[7]。野生稲集団からジャポニカ米の系統が生まれ、後にその集団に対して異なる野生系統が複数回交配した結果、インディカ米の系統が生じたと考えられている[4]。中国での伝播中国では紀元前6000年から紀元前3000年までの栽培痕跡は黄河流域を北限とした地域に限られている。紀元前3000年以降山東半島先端部にまで分布した。日本への伝来日本では陸稲栽培の可能性を示すものとして岡山の朝寝鼻貝塚から約6000年前のプラント・オパールが見つかっており、また南溝手遺跡からは約3500年前の籾の痕がついた土器がみつかっている。水田稲作に関しては約2600年前の菜畑遺跡の水田跡がある。水田稲作の伝来経路としては『朝鮮半島経由説』『江南説(直接ルート)』『南方経由説』の3説があり[8][9]、現在も議論が続いている。（後述）朝鮮半島への伝来朝鮮半島では遼東半島で約3000年前の炭化米が見つかっているが、稲作の痕跡は見つかっていない。水田稲作に関しては約2500年前の水田跡が松菊里遺跡などで見つかっている。研究者の甲元は、最古の稲作の痕跡とされる前七世紀の欣岩里遺跡のイネは陸稲の可能性が高いと指摘している[10]。東南アジア、南アジアへの伝来東南アジア、南アジアへは紀元前2500年以降に広まった[11]。その担い手はオーストロネシア語族を話すハプログループO-M95 (Y染色体)に属する人々と考えられる[12]。西アジアへの伝来トルコへは中央アジアから乾燥に比較的強い陸稲が伝えられたと考える説や、インドからペルシャを経由し水稲が伝えられたと考える説などがあるが、十分に研究されておらず未解明である[13]。アフリカへの伝来栽培史の解明は不十分とされているが、現在のアフリカで栽培されているイネは、地域固有の栽培稲（アフリカイネ Oryza glaberrima ）とアジアから導入された栽培稲（アジアイネ Oryza sativa ）である[14]。アフリカイネの栽培開始時期には諸説有り2000年から3000年前に、西アフリカマリ共和国のニジェール川内陸三角州で栽培化され、周辺国のセネガル、ガンビア、ギニアビサウの沿岸部、シエラレオネへと拡散したとされている[15]。アジアイネの伝来以前のアフリカでは、野生化していたアフリカイネの祖先種と考えられる一年生種 O. barthii と多年生種 O. longistaminata などが利用されていた。近代稲作が普及する以前は、アフリカイネの浮稲型や陸稲型、アジアイネの水稲型、陸稲型が栽培地に合わせ選択栽培されていた。植民地支配されていた時代は品種改良も行われず稲作技術に大きな発展は無く、旧来の栽培方式で行われた。また、利水潅漑施設が整備される以前は陸稲型が70%程度であった。植民地支配が終わり、利水潅漑施設が整備されると低収量で脱粒しやすいアフリカイネは敬遠されアジアイネに急速に置き換わった[14]。1970年代以降になると、組織的なアジアイネの栽培技術改良と普及が進み生産量は増大した。更に、1990年代以降はアフリカイネの遺伝的多様性も注目される様になり、鉄過剰障害耐性、耐病性の高さを高収量性のアジアイネに取り込んだ新品種ネリカ米が開発された[16][17]。ネリカ米の特性試験を行った藤巻ら(2008)は[18]、陸稲品種の「トヨハタモチ」と比較しネリカ米の耐乾性は同等であるが耐塩性は劣っていると報告している[18]。ヨーロッパへの伝来ローマ帝国崩壊後の7世紀から8世紀にムーア人によってイベリア半島にもたらされ、バレンシア近郊で栽培が始まった。しばらく後にはシチリア島に伝播し、15世紀にはイタリアのミラノ近郊のポー河流域で、主に粘りけの少ないインディカ種の水田稲作が行われる[19][20]。アメリカ大陸への伝来 16 - 17世紀にはスペイン人、ポルトガル人により南北アメリカ大陸に持ち込まれ、プランテーション作物となった[21]。日本国内での歴史縄文稲作の可能性日本列島における稲作は弥生時代に始まるというのが近代以降20世紀末まで歴史学の定説だったが、学説としては縄文時代から稲を含む農耕があったとする説が何度か出されてきた。宮城県の枡形囲貝塚の土器の底に籾の圧痕が付いていたことを拠り所にした、1925年の山内清男の論文「石器時代にも稲あり」がその早い例だが[22]、後に本人も縄文時代の稲作には否定的になった[23]。土器に付いた籾の跡は他にも数例ある。1988年には、縄文時代後期から晩期にあたる青森県の風張遺跡で、約2800年前と推定される米粒がみつかった[24]。縄文稲作の証拠として有力な考古学的証拠は、縄文時代後期（約3500年前）に属する岡山県南溝手遺跡や同県津島岡大遺跡の土器胎土内から出たプラント・オパールである。砕いた土器の中から出たプラント・オパールは、他の土層から入り込んだものではなく、原料の土に制作時から混じっていたと考えられる[25]。しかし、これらについても疑問視する研究者もいる。米粒は、外から持ち込まれた可能性がある[26]。土壌中のプラントオパールには、攪乱による混入の可能性がある[27]。この様な指摘を受け、2013年にはプラントオパール自体の年代を測定する方法が開発されている[28][29]。否定的な説をとる場合、確実に稲作がはじまったと言えるのは稲作にともなう農具や水田址が見つかる縄文時代晩期後半以降である[30]。これは弥生時代の稲作と連続したもので、本項目でいう縄文稲作には、縄文晩期後半は含めない[31]。プラントオパールを縄文稲作の証拠と認める場合、稲作らしい農具や水田を伴わない栽培方法を考えなければならない。具体的には畑で栽培する陸稲である[32]。特に焼畑農業が注目されている[33]。縄文時代晩期の宮崎県桑田遺跡の土壌からはジャポニカ種のプラント・オパールが得られた[34]。現在まで引き継がれる水稲系の温帯ジャポニカではなく、陸稲が多い熱帯ジャポニカが栽培されていた可能性が高いことが指摘されている[35]。水稲（温帯ジャポニカ）耕作が行われる弥生時代より以前の稲作は、陸稲として長い間栽培されてきたことは宮崎県上ノ原遺跡出土の資料からも類推されていた。栽培穀物は、イネ、オオムギ、アズキ、アワであり、これらの栽培穀物は、後期・末期（炭素年代測定で4000 - 2300年前）に属する。日本への伝来ルート朝鮮半島経由説佐原真は弥生稲作が日本に伝わった道について、「南方説、直接説、間接説、北方説があった」が「しかし現在では・・・朝鮮半島南部から北部九州に到来したという解釈は、日本の全ての弥生研究者・韓国考古学研究者に共有のものである」としており、佐藤洋一郎らが最近唱えた解釈に対しては、安思敏らの石包丁直接渡来説を含めて「少数意見である」としている[36]。趙法鐘は、弥生早期の稲作は松菊里文化に由来し「水稲農耕、灌漑農耕技術、農耕道具、米の粒形、作物組成および文化要素全般において」韓半島南部から伝来したとしており、「日本の稲作は韓半島から伝来したという見解は韓日両国に共通した見解である」と書いている[37]。池橋宏は、長江流域に起源がある水稲稲作は、紀元前5,6世紀には呉・越を支え、北上し、朝鮮半島から日本へと達したとしており[9]、20世紀中ごろから南島経由説、長江下流域から九州方面への直接渡来説、朝鮮半島経由説の3ルートの説が存在していたが、21世紀になり、考古学上の膨大な成果が積み重ねと朝鮮半島の考古学的進歩により、「日本への稲作渡来民が朝鮮半島南部から来たことはほとんど議論の余地がないほど明らかになっている」とまとめている[9]。しかしこれについて広瀬和雄は、「中国大陸から戦乱に巻き込まれた人達が渡来した」というような説は水田稲作が紀元前8世紀には渡来したのであれば「もう成立しない」としている[38] 藤尾慎一郎は、これまでの前4,5世紀頃伝来説が、新年代説（前10世紀頃）になったとしても、朝鮮半島から水田稲作が来たことには変わりないとしている[39]。山崎純男は、朝鮮半島から最初に水田稲作を伴って渡来したのは支石墓を伴った全羅南道の小さな集団であり、遅れて支石墓を持たない慶尚道の人が組織的に来て「かなり大規模な工事を伴っている」としている[40]。佐藤洋一郎によると、風張遺跡（八戸）から発見された2,800年前の米粒は食料ではなく貢物として遠くから贈られてきた[41]。風張遺跡（八戸）から発見された2,800年前の米粒は「熱帯ジャポニカ（陸稲）」であり、「温帯ジャポニカ（水稲）は、弥生時代頃に水田耕作技術を持った人々が朝鮮半島から日本列島に持ってきた」と言う[42]。分子人類学者の崎谷満も、ハプログループO1b2 (Y染色体)に属す人々が、長江下流域から朝鮮半島を経由して日本に水稲をもたらしたとしていた[43]。江南説（対馬暖流ルート）農学者の安藤広太郎によって提唱された中国の長江下流域から直接に稲作が日本に伝播されたとする説[44][45][46]は、生化学の分野で有力視されている。 2002年に農学者の佐藤洋一郎が著書「稲の日本史」で、中国・朝鮮・日本の水稲（温帯ジャポニカ）のSSR(Simple Sequence Repeat)マーカー領域を用いた調査[47]から、日本の水稲は朝鮮半島を経由せずに中国から直接に伝播したRM1-bが主品種であり、江南ルートがあることを報告し[48]、日本育種学会の追試で再現が確認された[49][50]。さらに、2008年には農業生物資源研究所がイネの粒幅を決める遺伝子「qSW5」を用いてジャポニカ品種日本晴とインディカ品種カサラスの遺伝子情報の解析を行い、温帯ジャポニカが東南アジアから中国を経由して日本に伝播したことを確認し、論文としてネイチャージェネティクスに発表している[51][52]。考古学の観点からは、八幡一郎が「稲作と弥生文化」（1982年）で「呉楚七国の乱の避難民が、江南から対馬海流に沿って北九州に渡来したことにより伝播した可能性を述べており[53]、「対馬暖流ルート」とも呼ばれる。南方経由説(黒潮ルート) 柳田國男の最後の著書「海上の道[54]」で提唱した中国の長江下流域からの南西諸島を経由して稲作が日本に伝播されたとする説である。石田英一郎、可児弘明、安田喜憲、梅原猛などの民俗学者に支持され[55][56]。佐々木高明が提唱した照葉樹林文化論も柳田の南方経由説の強い影響を受けている。[57] 北里大学の太田博樹准教授（人類集団遺伝学・分子進化学）は、下戸の遺伝子と称されるALDH2（2型アルデヒド脱水素酵素）遺伝子多型の分析から、稲作の技術を持った人々が中国南部から沖縄を経由して日本に到達した可能性を指摘している。[58] 考古学の観点からは、沖縄で古代の稲作を示す遺構が出土していないため関心が低いが、生化学の観点からは、渡部忠世や佐藤洋一郎が陸稲（熱帯ジャポニカ）の伝播ルートとして柳田の仮説を支持している[59][60]。古代の稲作青森県の砂沢遺跡から水田遺構が発見されたことにより、弥生時代の前期には稲作は本州全土に伝播したと考えられている[8][61]。古墳時代に入ると、農耕具は石や青銅器から鉄製に切り替わり、稲の生産性を大きく向上させた。土木技術も発達し、茨田堤などの灌漑用のため池が築造された。大和朝廷は日本を「豊葦原の瑞穂の国（神意によって稲が豊かに実り、栄える国）」と称し、国家運営の基礎に稲作を置いた。朝廷は水田を条里制によって区画化し、国民に一定面積の水田を口分田として割りあて、収穫を納税させる班田収授制を652年に実施した。以後、租税を米の現物で納める方法は明治時代の地租改正にいたるまで日本の租税の基軸となった。稲作儀礼も朝廷による「新嘗祭」「大嘗祭」などが平安時代には整えられ、民間でも田楽などが行われるようになった。大分県の田染荘は平安時代の水田機構を現在も残す集落である。中世の稲作鎌倉時代になると西日本を中心に牛馬耕が行われるようになり、その糞尿を利用した厩肥も普及していった。また、東日本を中心に水田に夏に水田で水稲を栽培し、冬は水を落とした畑地化にして麦を栽培する水田の米麦二毛作が行われるようになった。室町時代には、厳しい気候条件に強く、排水不良の土地でも良く育つ占城稲が中国から渡来し、降水量の少ない地域などで生産されるようになったが、味が悪いためかあまり普及しなかった。戦国時代になると、大名たちは新田開発のための大規模な工事や水害防止のための河川改修を行った。武田信玄によって築かれた山梨県釜無川の信玄堤は、その技術水準の高さもあり特に有名である。また、農業生産高の把握するため検地も行われた。天下を掌握した豊臣秀吉が全国に対して行った太閤検地によって、土地の稲作生産量を石という単位で表す石高制が確立し、農民は石高に応じた租税を義務付けられた。この制度は江戸幕府にも継承され、武士階級の格付けとしても石高は重視されていた。近世の稲作江戸時代は人口が増加したため、為政者たちは新田の開墾を推進し、傾斜地にも棚田を設けて米の増産を図った。幕府も見沼代用水や深良用水などの農業用用水路も盛んに設けたり、諸国山川掟を発して山林の伐採による土砂災害を防ぐなどの治水に勤めた。その結果、16世紀末の耕地面積は全国で150万町歩、米の生産量は約1800万石程度だったものが、18世紀前半の元禄ならびに享保時代になると、耕地面積が300万町歩、生産量も2600万石に達した[62]。農業知識の普及も進み、宮崎安貞による日本最古の体系的農書である農業全書や大蔵永常の農具便利論などが出版されている。地方農村では二宮尊徳や大原幽学、渡部斧松などの農政学者が活躍した。農具も発達し、備中鍬や穀物の選別を行う千石通し、脱穀の千歯扱などの農具が普及した。肥料としては人間の排泄物が利用されるようになり、慶安の御触書でも雪隠を用意して、糞尿を集めるように勧めている。また、江戸時代は寒冷な時期が多く、やませの影響が強い東北地方の太平洋側を中心に飢饉も多発しており、江戸時代からは北海道渡島半島で稲が栽培され始まったが、その規模は微々たるものであった。近代の稲作明治時代に入ると、柔らかい湿地を人間が耕す方法から硬い土壌の水田を牛や馬を使って耕す方法が行わるようになった。肥料も排泄物ではなく魚肥や油粕など金肥と呼ばれる栄養価の高いものが使われるようになっていった。交通手段の発達を背景に、各地の篤農家（老農）の交流も盛んになり、江戸時代以来の在来農業技術の集大成がなされた（明治農法）。ドイツから派遣されたオスカル・ケルネルらによって西洋の科学技術も導入され農業試験場などの研究施設も創設された。稲の品種改良も進み亀の尾などの品種が作られた。江戸時代から北海道道南の渡島半島南部では稲作が行われていたが、明治に入ると道央の石狩平野でも栽培されるようになった。中山久蔵などの農業指導者が寒冷地で稲作を可能とするために多くの技術開発を行い、かつて不毛の泥炭地が広がっていた石狩平野や上川盆地は広大な水田地帯に変じ（道央水田地帯）、新潟県と一二を争う米どころへ変化していく。こうして昭和初年には、米の生産高は明治11〜15年比で2倍以上に増加したが[63]、それにもかかわらず昭和初期には幕末の3倍近くにまで人口が膨れ上がったことにより、日本内地の米不足は深刻であり、朝鮮や台湾からの米の移入で不足分を賄う有様となった。戦後、国内生産が軌道に乗ってからは、政府が米を主食として保護政策を行ってきた。不作を除いて輸入を禁止し、流通販売を規制した。自主流通米は量を制限し、政府買い上げについては、買い上げ価格より安く赤字で売り渡す逆ザヤにより農家の収入を維持しつつ、価格上昇を抑制する施策をとってきた。農閑期に行われていた出稼ぎは、稲作に機械化が進み人手が余り要らなくなったため、「母ちゃん、爺ちゃん、婆ちゃん」のいわゆる「三ちゃん農業」が多くなり、通年出稼ぎに行く一家の主が増え、専業農家より兼業農家の方が多くなった。1960年代以降、食生活の多様化により一人当たりの米の消費量の減少が進み、1970年を境に米の生産量が消費量を大きく越え、米余りの時代に突入。政府によって減反政策などの生産調整が行われるようになった。日本における栽培技術と品種改良品種改良は当初耐寒性の向上や収量増を重点に行われた。近代的育種手法で育成されたイネのさきがけである陸羽132号は耐寒性が強く多収量品種であったことから、昭和初期の大冷害の救世主となり、その子品種である水稲農林1号は第二次世界大戦中・戦後の食糧生産に大きく貢献した。特筆すべきは陸羽132号、農林1号は食味に優れた品種でもあったことで、その系統を引くコシヒカリなど冷涼地向きの良食味品種が普及することにより、日本の稲作地帯の中心も新潟県、東北地方北部、そして北海道へと徐々に北方に移っていき、日本の稲作地図を塗り替えることになった。「米余り」となった1970年以降、稲の品種改良においては、従来重点をおかれていた耐寒性や耐病性の強化から、食味の向上に重点をおかれるようになった。1989年から1994年の間、農林水産省による品種改良プロジェクトスーパーライス計画が行われ、ミルキークイーンなどの低アミロース米が開発された[64]。近年は西日本を中心に猛暑日が増え、高温による稲の登熟障害や米の品質低下が問題となっている[65]。耐高温品種の育成、高温条件下に適合した稲栽培技術の確立が急がれている。方式二期作と二毛作二期作 - 1年の間に2回稲作を行うこと。減反政策などで行われなくなったが、2004年頃から、四国地方で復活している。二毛作 - 稲作の終了後、小麦など、他の食料を生産すること。気候的に可能な場合は三毛作も行われている。水田稲作と陸稲水稲稲の水田による栽培を水田稲作と呼び、水田で栽培するイネを<b data-parsoid='{"dsr":[18419,18427,3,3]}'>水稲（すいとう）という。田に水を張り（水田）、底に苗を植えて育てる。日本では、種（種籾）から苗までは土で育てる方が一般的であるが、東南アジアなどでは、水田の中に種籾を蒔く地域もある。深い水深で、人の背丈より長く育つ栽培品種もある。畑よりも、水田の方が品質が高く収穫量が多いため、定期的な雨量のある日本では、ほとんどが、水田を使っている。水田による稲作は、他の穀物の畑作に比べ、連作障害になりにくい。陸稲畑で栽培される稲を<b data-parsoid='{"dsr":[18674,18682,3,3]}'>陸稲（りくとう、おかぼ）という。水稲ではほとんど起こらないが、同じ土壌で陸稲の栽培を続けると連作障害が発生する[66]。栽培法初めに田畑にじかに<b data-parsoid='{"dsr":[18845,18854,3,3]}'>種もみ</b>を蒔く<b data-parsoid='{"dsr":[18857,18873,3,3]}'>直播（じかまき）栽培</b>と、仕立てた苗を水田に植え替える苗代（なわしろ/なえしろ）栽培</b>がある。移植栽培不耕起移植栽培不耕起直播栽培湛水直播栽培手順古くからの伝統的な方法田の土を砕いて緑肥などを鋤き込む（田起こし）。圃場に水を入れさらに細かく砕き田植えに備える（代掻き）。苗代（なわしろ/なえしろ）に稲の種・種籾（たねもみ）をまき、発芽させる（籾撒き）。苗代にてある程度育った稲を本田（圃場）に移植する（田植え）。※明治期以降は田植縄や田植枠（田植定規）などによって整然と植え付けがなされるようになった。定期的な雑草取り、肥料散布等を行う。稲が実ったら刈り取る（稲刈り）。稲木で天日干しにし乾燥させる。※稲架（馳）を使用したハセ掛け、棒杭を使用したホニオ掛けなど脱穀を行う（籾=もみにする）。籾摺り（もみすり）を行う（玄米にする）。精白（搗精）を行う（白米にする）。最近の一般的な方法まず、育苗箱に稲の種・種籾（たねもみ）まき、育苗器で発芽させる。次に、ビニールハウスに移して、ある程度まで大きく育てる。トラクターにて、田の土を砕いて緑肥などを鋤き込む（田起こし）。圃場に水を入れ、トラクターにてさらに細かく砕き田植えに備える（代掻き）。育った苗を、田植機（手押し又は乗用）で、本田に移植する（田植え）。定期的な雑草取り、農薬散布、肥料散布等を行う（専用の農業機械を使う）。稲が実ったら稲刈りと脱穀を同時に行うコンバインで刈り取る。通風型の乾燥機で乾燥する（水分量15%前後に仕上げるのが普通）。籾すり機で籾すりを行う（玄米）。精米機にかける（白米）。上記方法が標準方法というわけではない。その中でも栽培に関しては、さまざまな方法がみられる。特に、1,2で述べられている育苗の方法は、地域や播種時期、品種、農家の育苗思想・主義などからきわめて多様である。稲作には従来より除草剤を使用してきた。近年<!-- See [[WP:DATED]] -->の無農薬栽培法では除草剤を使用しないことがあるので、ノビエなどイネ科の雑草を手作業で除草しなくてはならなくなることがある。生育段階育苗期播種期出芽期緑化期：発芽器を使用しない、または発芽器から出した後にハウスなどで育苗・養生しない場合、緑化期はない硬化期本田期移植期活着期分蘖期最高分蘖（げつ）期頴花分化期幼穂形成期<br data-parsoid='{"stx":"html","selfClose":true,"dsr":[20612,20617,5,0]}'/>この時期は低温に弱く、やませの常襲地帯では深水管理が推奨されている。減数分裂期<br data-parsoid='{"stx":"html","selfClose":true,"dsr":[20659,20664,5,0]}'/>花粉の基礎が形成される時期で、この時期にやませに遭うと障害型冷害が発生しやすい。穂孕み期出穂始期：圃場出穂割合10 - 20% 出穂期（出穂盛期）：圃場出穂割合40 - 50% 穂揃い期：圃場出穂割合80 - 90% 開花期※稲は出穂しながら抽出した先端から順次開花をする乳熟期<br data-parsoid='{"stx":"html","selfClose":true,"dsr":[20826,20831,5,0]}'/>この時期、猛烈な残暑に襲われると玄米の品質が低下する。黄熟期傾穂期登熟期（糊熟期）成熟期日程の例（鳥取県地方の早期栽培）不耕起栽培省力化を主な目的とした水田や畑を耕さないまま農作物を栽培する農法である[67][68]。冬季代かきによる方法例 [69]生産コスト低減と収量安定を目的とした栽培方法。普及段階の栽培方法で、「耕作者による差や地域差を抑え平均した生育・収量が期待できる」として期待されているが、地域の利水権、水利慣行など導入に際し解決すべき問題も多い。 12月 - 翌年3月に代掻きをし、水が澄むのをまって水を落とす。圃場が固くなってから、溝に直接肥料と種籾を播く。 2 - 3葉期を過ぎたら水を張る。必要に応じ、中干しを行う。米ヌカを播く方法例 [70][71] 1月に米ヌカをまいて、水を溜める（湛水）。 3 - 4月に一旦水を抜き、耕す（但し、状態によっては不要）。再度湛水し、田植え。必要に応じ、中干しを行う。稲刈り後、湛水（冬期湛水）。稲作文化稲作文化は稲を生産するための農耕技術から稲の食文化、稲作に関わる儀礼祭祀など様々な要素で構成されている。農耕技術では稲作のための農具や収穫具、動物を用いた畜力利用や、水田の形態、田植えや施肥などの栽培技術、虫追いや鳥追い、カカシなど鳥獣避けの文化も存在する。また、穂刈したあとの藁は様々な用途があり、藁細工や信仰とも関わりが深い。食文化では粥や強飯、餅やちまきなど多様な食べ方・調理法が存在した。また、高倉などの貯蔵法や、醸造して酒にするなど幅広い利用が行われていた。水田の光景は、日本の伝統的文化の1つといえ、日本人と稲作の深い関わりを示すものとして、田遊び・田植・田植踊・御田祭・御田植・御田舞等、豊作を祈るための多くの予祝儀式・収穫祭・民俗芸能が伝承されている。宮中祭祀においても天皇が皇居の御田で収穫された稲穂を天照大神（アマテラスオオミカミ）に捧げ、その年の収穫に感謝する新嘗祭がおこなわれている。尚、漢字の「年」は、元々は「秊」（禾 / 千）と表記された字で、部首に「禾」が入っている点からも解るように、稲を栽培する周期を1年に見立てていた。脚注参考文献池橋宏、「」『熱帯農業』2003年 47巻 5号 p.322-338, doi: 池橋宏、『稲作の起源イネ学から考古学への挑戦』（講談社選書メチエ）、講談社、2005年、ISBN 4-06-258350-X Text "和書" ignored (help); Unknown parameter \|naid= ignored (help) 上垣外憲一『倭人と韓人』（講談社学術文庫）、講談社、2003年、ISBN 4-06-159623-3 王才林・宇田津徹朗・湯陵華・鄒江石・鄭雲飛・佐々木章・柳沢一男・藤原宏志、「」育種学雑誌 1998年 48巻 4号 p.387-394, doi: 岡田英弘『倭国』（中公新書）、中央公論新社、1977年、ISBN 4-12-100482-5 Text "和書" ignored (help); Unknown parameter \|naid= ignored (help) Text "和書" ignored (help); Unknown parameter \|naid= ignored (help) 倉本器征：水稲直播栽培による稲作の規模拡大とその成立条件農業経営研究 Vol.11 (1973) No.1 p.76-80 doi: Text "和書" ignored (help) 斎藤成也『DNAから見た日本人』（ちくま新書）、筑摩書房、2005年、ISBN 4-480-06225-4 Text "和書" ignored (help); Unknown parameter \|naid= ignored (help) Text "和書" ignored (help) 佐藤洋一郎『DNA考古学のすすめ』（丸善ライブラリー）、丸善出版、2002年、ISBN 4-621-05355-8 佐藤洋一郎監修『ユーラシア農耕史』臨川書店、全五巻、2008年 -。祖父江孝男『文化人類学入門』増補改訂版」中央公新社 ISBN 4-12-190560-1 武光誠『「古代日本」誕生の謎大和朝廷から統一国家へ』、PHP研究所、2006年、ISBN 4-569-66579-9 寺田隆信『物語中国の歴史』（中公新書）、中央公論新社、1997年、ISBN 4-12-101353-0 外山秀一「プラント・オパールからみた稲作農耕の開始と土地条件の変化」、『第四紀研究』Vol.33 (1994) No.5 P317-329 doi: 鳥越憲三郎『古代中国と倭族』（中公新書）、中央公論新社、2000年、ISBN 4-12-101517-7 鳥越憲三郎『古代朝鮮と倭族』（中公新書）、中央公論新社、1992年、ISBN 4-12-101085-X 長浜浩明「」、展転社、ISBN 978-4-88656-343-9 那須浩郎「雑草からみた縄文時代晩期から弥生時代移行期におけるイネと雑穀の栽培形態」、『国立歴史民俗博物館研究報告』第187集、2014年7月。花森功仁子・石川智士・齋藤寛・田中克典・佐藤洋一郎・岡田喜裕「」、『海ー自然と文化』（東海大学紀要海洋学部）、2011 Vol.9 No.3、2012年3月。濱田秀男：稻作の起源に關する考察『日本作物學會紀事』 Vol.18 (1949) No.2-4 P106-107 doi: Text "和書" ignored (help); Unknown parameter \|naid= ignored (help) Text "和書" ignored (help) 藤原宏志『稲作の起源を探る』（岩波新書）、岩波書店、1998年、ISBN 4-00-430554-3 朴天秀『加耶と倭韓半島と日本列島の考古学』（講談社選書メチエ）、講談社、2007年、ISBN 978-4-06-258398-5 山内清男「石器時代にも稲あり」、『人類学雑誌』第40巻5号、1925年。doi: C・スコット・リトルトンおよびリンダ・A・マルカー著、辺見葉子および吉田瑞穂訳『アーサー王伝説の起源スキタイからキャメロットへ』、青土社、1998年、ISBN 4-7917-5666-5 『「米」で総合学習みんなで調べて育てて食べよう』シリーズ（全4巻）金の星社 2002年 Text "和書 " ignored (help) 関連項目 3 イネ米田掘り上げ田稲刈り耕耘機田植機刈取機自脱型コンバイン棚田作況指数神田（御田）地域コミュニティ外部リンク中島健一：地理学評論 Vol.24 (1951) No.5 P.137-143 岡彦一：熱帯農業 Vol.5 (1961-1962) No.2 P.32-35 川島鉄三郎：農業経営研究 Vol.6 (1968) No.2 p.28-50 高見晋一：農業土木学会誌 Vol.54 (1986) No.11 P.1033-1038,a1 立岩寿一：農業経済研究 Vol.79 (2007) No.4 p.190-198	https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%A8%B2%E4%BD%9C
{ "plaintext_start_byte": [ 2, 154, 437, 604, 679, 848, 1173, 1503, 1922 ], "plaintext_end_byte": [ 153, 436, 603, 678, 847, 1166, 1485, 1906, 1959 ] }	Je,WHO inamaanisha nini kwa kirefu?	Karamu ya mwisho	swahili	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Karamu ya mwisho inamaanisha mlo wa mwisho wa Yesu Kristo hapa duniani, ambao aliula pamoja na mitume wake kabla hajakamatwa na hatimaye kusulubiwa.[1] Katika Injili, hasa ile ya Luka, Yesu alishiriki mara nyingi karamu alizoandaliwa au alipoalikwa, kama vile ile ya arusi ya Kana. Ingawa jambo hilo lilisababisha aitwe "mlafi na mlevi", kwake ilikuwa nafasi ya kuzidi kujitambulisha kwa matendo na maneno na ya kutoa mafundisho yake. Habari za karamu ya mwisho zinasimuliwa kirefu zaidi, hasa kwa sababu ndiyo wakati wa Yesu kuweka ukumbusho wake wa kudumu katika sakramenti ya mwili na damu yake.[2] Wakristo wanafanya ukumbusho huo mara nyingi, lakini hasa Alhamisi Kuu.[3] Barua ya kwanza kwa Wakorintho ndiyo ushahidi wa zamani zaidi kuhusu ibada hiyo. Baada yake Injili Ndugu pia ziliripoti matendo na maneno ya Yesu juu ya mkate na divai. Injili ya Yohane haisimulii ekaristi ilivyowekwa, ila katika sura ya 6 inaripoti maneno mazito ya Yesu kuhusu mkate wa uzima, halafu katika karamu ya mwisho, pamoja na mengine, inaeleza Yesu alivyowaosha miguu Mitume na kuwaachia amri mpya ya kupendana kama yeye alivyowapenda, ambayo ndiyo lengo la ekaristi.[4][5][6] Picha Michoro ya karamu ya mwisho Komunyo ya Mitume, kadiri ya Fra Angelico, 1440–1441 Domenico Ghirlandaio, 1480, alimchora Yuda peke yake Ekaristi ya kwanza, kadiri ya Juan de Juanes, karne ya 16 Mchoro wa Valentin de Boulogne, 1625-1626 Bombwe Mchoro wa Jerg Ratgeb Mchoro wa Jaume Huguet Mchoro wa Tiepolo Tanbihi Marejeo Brown, Raymond E. An Introduction to the New Testament Doubleday 1997 ISBN 0-385-24767-2 Brown, Raymond E. et al. The New Jerome Biblical Commentary Prentice Hall 1990 ISBN 0-13-614934-0 Bultmann, Rudolf The Gospel of John Blackwell 1971 Kilgallen, John J. A Brief Commentary on the Gospel of Mark Paulist Press 1989 ISBN 0-8091-3059-9 Linders, Barnabas The Gospel of John Marshall Morgan and Scott 1972 Viungo vya nje on Encyclopædia Britannica Online.	https://sw.wikipedia.org/wiki/Karamu%20ya%20mwisho
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 488, 1200, 1908, 2846, 3122, 3590, 3898, 3959, 6756, 7070, 7522, 8085, 8386, 8981, 9513, 10056, 10380, 11397, 11567 ], "plaintext_end_byte": [ 480, 1199, 1907, 2840, 3121, 3589, 3872, 3958, 6740, 7069, 7507, 8064, 8383, 8980, 9512, 10030, 10356, 11382, 11550, 11632 ] }	BTRONが開始したのはいつ？	TRONプロジェクト	japanese	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	TRONプロジェクト（トロンプロジェクト）は、坂村健による、リアルタイムOS仕様の策定を中心としたコンピュータ・アーキテクチャ構築プロジェクトである。プロジェクトの目指す最終的到着点のグランドイメージとして「HFDS」（Highly Functional Distributed System: 超機能分散システム。「どこでもコンピュータ」などとも）を掲げている[1]。1984年6月開始[2][3]。概要プロジェクトの中心と言える団体は、2017年初頭現在、「トロンフォーラム」[4]（2015年4月1日に「T-Engineフォーラム」から名称変更。さらに以前は社団法人トロン協会（2010年1月15日付けで解散し、2000年頃から併存していたT-Engineフォーラムに吸収））。RTOS等の、完成した仕様については一般に無償で公開されており、仕様の使用については実施料を要求されず、実装・商品化は誰でも自由に行える。仕様書やT-License(バージョン2.0（2011年5月）)で配布しているソースコードの著作権者は同フォーラムあるいは坂村健となっている。 TRONは、t</u>he r</u>eal-time o</u>perating system n</u>ucleusの頭字語である。組込み分野やパーソナルコンピュータのGUIなど、リアルタイム性が必要な応用を重視していることによる。プロジェクト発足直後にあたる時期の坂村の著書『電脳都市』の映画「トロン」の章の注によれば、よく映画から採ったのか、と聞かれるのだが「そうでもないし、そうでもある、というところで実のところ全く関係ない。でも、このプロジェクトを始める前に映画を見た記憶はある。TRON は The… の略である。」と[5]なんとも曖昧なことを書いている。当初は、リアルタイムカーネルのITRONと、より大きなシステム（BTRON、後にCTRONも加わる）、及びハードウェアのアーキテクチャ（チップ）、それらを統合するシステム（MTRON）[6]といったロードマップを示していたが、1987年の The Objectives of the TRON Project[7]において、HFDS（Highly Functionally Distributed System、超機能分散システム）として、未来の地球人類社会では、日常生活のあらゆる部分（電球1個、壁パネル1枚）にまでマイコンが入り込み何らかの形で人間と関わりを持つようになると予想し、それらのコンピュータをそれぞれの機器別にバラバラに扱うのではなく、標準によってうまく連携させるのだというビジョンが提示され、TRONはその実現に向け準備するプロジェクトだ、と規定された。 HFDS プレゼンテーションスライド「未来のオフィス」からも大枠はおぼろげに感じられるが、1987年度の報告においてTRONをその実現に向け準備するプロジェクトと位置付ける、明確なビジョンとして示された。未来の地球人類社会では、日常生活のあらゆる部分（電球1個、壁パネル1枚）にまでマイコンが入り込み何らかの形で人間と関わりを持つようになると予想し、それらのコンピュータをそれぞれの機器別にバラバラに扱うのではなく、標準によってうまく連携するシステムを「超機能分散システム」、Highly Functionally Distributed System（HFDS）と呼んだ。対談などではくだけた表現として「どこでもコンピュータ」などと呼ぶこともあったり、後にマーク・ワイザーによるユビキタスコンピューティングの概念が広まってからは、そちらを使うことが多くなった。サブプロジェクト次のようなプロジェクトがある（あった）。 MTRON - 超機能分散システム（HFDS）全体を対象とするようなOS（の構想）。 ITRON（μITRON）- 組込みシステム向け（を重視した）リアルタイムOS。デジタル家電で広く使用されている他、日本ではフィーチャー・フォンにおいても広く使われていた。μITRONは、元々はITRONのバージョン2が組込み向けとしては少々大きくなったこともあり、ワンチップマイコンのROMに内蔵するなどごく小規模な実装のためのサブセットだったが、そちらのほうが主流となったことから一本化し、μITRON3.0以降はITRON全体の新バージョンとして、ほぼ全機能を持っている。 BTRON - Business TRON の略。パーソナルコンピューター向けのOS。小学校の教育用パソコンへの導入が決まりかけていたが、1989年に日米ハイテク摩擦を背景とした米国からの圧力（スーパー301条の対象として挙げられた）があったりなどした結果（経緯の詳細はBTRON#通商問題を参照）、小学校への導入は当初の予定どおりには実現しなかった（相当機種が「PanaCAL ET」として発売自体はされたので、それを選択して導入した学校は存在する）。 CTRON - NTTの電話交換機用として設計されたOS。 JTRON - μITRONのタスクと Java仮想マシンのインタフェースを定めた規格。 eTRON - ICカード、特に非接触のものの通信や、認証などのセキュリティなどの規格。 T-Engine - 組込みシステムの開発時[8]の使用を主として想定した、統一標準化プラットフォーム。規格化されたハードウェアの他、OS（T-Kernel）や標準ミドルウェアなども合わせて提供し、ワンストップサービスの実現を目指していた。 TRONCHIP - マイクロプロセッサ。富士通、三菱電機、日立（G<small data-parsoid='{"stx":"html","dsr":[3689,3709,7,8]}'>MICROグループ）によるG<small data-parsoid='{"stx":"html","dsr":[3718,3738,7,8]}'>MICROシリーズなどが開発・設計・製造された。トロンヒューマンインタフェース仕様（略称: トロンHMI仕様、トロン作法</b>とも[9]）『トロンヒューマンインタフェース標準ハンドブック』[10]として市販されている。（TRON HMIガイドライン、という名前での言及も見られる）以上のようなTRONプロジェクト全体からの参照に限られず、従来の機械スイッチ類等についての検討なども含まれている、人間と機械類等との幅広いインタフェースの設計（デザイン）の指針である。IEC TR 61997[11] シンボル 1989年のデザイン[12]。「」（大漢和 5-13536、GT 17106、U+23091「𣂑」）をモチーフとしたもの。「斗」の古字で「升」の意があり、升＝計器＝規格に通じる、といった考えがある。中央の「十」の部分がTRONの頭文字「t」を模してもいる。また、この字を使い、TRONを漢字で「論」と当て字したりもする。中国で篆刻してもらおうとしたところ、この字は国字であるために中国でも通用する「斗」にされてしまい、さらに篆書体のために、まるで「毛」という字のような、当初の意図とは全くかけ離れたものが出来上がってしまった、というエピソードがある[13]。 Unicode批判 Unicode、特にCJK統合漢字のために行われたを、漢字文化圏の文化を破壊するものとして、強く批判した。主要な主張は日本電子工業振興協会発行の『未来の文字コード体系に私達は不安をもっています』（）にある（このパンフレットは1993年に発行されており、坂村らの以後の主張が指す「Unicode」は、当時の規格である、Unicode 1.1 と、Unicode との共通性を強く指向したISO/IEC 10646-1:1993を基としている）。 TRONキーボード TRONプロジェクトでは、コンピュータ用として新しくデザインし直されたキーボードも製作した。放射状の配列を採用した「TRONキーボード」と、ノートPC等での使用を考慮し、矩形内に配列した「μTRONキーボード」がある。プロジェクトの当初の時期に設計・試作（一部製品化）されたキーボードは、英字系が[Dvorak]error: {{lang}}: script: latn not supported for code: cs (help)配列ベース、日本語系がプロジェクトでの調査にもとづく独自配列（物理形状としては、M式等との類似もあるが中迫勝らの研究を参考・反映したもの。日本語入力方式はシフトによりひとつのキーに割り当てられた複数のかなを切り替えるという点は親指シフトに類似している）というものであった。掌に合わせた物理形状であることから、掌の大きさに合わせないと使い辛くなることが予想でき、それに対応するためS・M・Lの複数サイズを最終的には用意することとしていた[14]が、沖による試作品やTK1などでMサイズ以外のものは作られなかった（後述する、2017年初頭現在製造市販されているμTRONキーボードは、左右セパレート型にすることである程度のポジションの違いに対応している）。「μTRONキーボード」という商品名で2017年初頭現在製造・市販（ユーシーテクノロジ(株)製造・パーソナルメディア(株)販売）されているものは、QWERTYとJISかな配列になっており、TRON本来の配列は添付の厚紙製トレーナーと、ドライバソフトウェアによるサポートとなっている。「TRON配列モード」に切り替えるとUSBから一瞬論理的に切り離され、USBプロダクト IDが変化して再接続する。日米ハイテク摩擦 1980 - 90年代に激しく火花を散らした日米ハイテク摩擦（他にスパコン（日米スパコン貿易摩擦）、FSX（F-2 (航空機)#開発経緯）、人工衛星（日米衛星調達合意）等）のひとつとして、BTRONの通商問題が挙げられることがある。脚注参考文献 Text "和書" ignored (help); Unknown parameter \|ncid= ignored (help); Check date values in: \|date= (help) Text "和書" ignored (help); Unknown parameter \|ncid= ignored (help); Check date values in: \|date= (help) Text "和書" ignored (help); Unknown parameter \|ncid= ignored (help); Check date values in: \|date= (help) Text "和書" ignored (help); Unknown parameter \|ncid= ignored (help); Check date values in: \|date= (help)CS1 maint: date and year (link) Text "和書" ignored (help); Unknown parameter \|ncid= ignored (help); Check date values in: \|date= (help) Text "和書" ignored (help); Unknown parameter \|ncid= ignored (help); Check date values in: \|date= (help) Text "和書" ignored (help); Unknown parameter \|ncid= ignored (help); Check date values in: \|date= (help) Text "和書" ignored (help); Unknown parameter \|ncid= ignored (help); Check date values in: \|date= (help) Text "和書" ignored (help); Unknown parameter \|ncid= ignored (help); Check date values in: \|date= (help) 関連項目超漢字 Tフォント - GT書体と互換性を持つフォント。東京大学大学院情報学環・学際情報学府 - Tフォントの開発。外部リンク - GT書体やTフォントのダウンロードが可能。	https://ja.wikipedia.org/wiki/TRON%E3%83%97%E3%83%AD%E3%82%B8%E3%82%A7%E3%82%AF%E3%83%88
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 2519, 3964, 4972, 5523, 8972, 11802, 14068, 16514, 17429, 18071, 18677, 19348, 23528, 27260, 29601, 30860, 34296, 35032, 36154, 37696, 39517, 41528, 44044, 45365, 47887, 49676, 50713, 53671, 54538, 55154, 58180, 60601, 62445, 63979, 67511, 68098, 69144, 70241, 71788, 74980, 76070, 78271, 78377, 80308, 80601, 81706, 83355, 84474, 86962, 88426, 88717, 92068, 96547, 97357, 97530, 98055, 98491, 98597 ], "plaintext_end_byte": [ 2518, 3963, 4971, 5467, 8971, 11744, 14067, 16447, 17424, 18070, 18672, 19273, 23431, 27151, 29600, 30836, 34291, 35031, 36079, 37695, 39481, 41527, 44043, 45364, 47886, 49615, 50712, 53615, 54533, 55153, 58179, 60505, 62444, 63978, 67415, 68093, 69036, 70240, 71787, 74910, 76069, 78218, 78376, 80267, 80600, 81704, 83353, 84473, 86961, 88381, 88691, 92067, 96521, 97327, 97503, 97911, 98443, 98594, 99323 ] }	বিজ্ঞানী আলবার্ট আইনস্টাইন কি বিবাহিত ছিলেন ?	আইজাক নিউটন	bengali	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	স্যার আইজ্যাক নিউটন (ইংরেজি: Sir Isaac Newton) (জন্ম: জানুয়ারি ৪, ১৬৪৩ – মৃত্যু: মার্চ ৩১, ১৭২৭) প্রখ্যাত ইংরেজ পদার্থবিজ্ঞানী, গণিতবিদ, জ্যোতির্বিজ্ঞানী, প্রাকৃতিক দার্শনিক এবং আলকেমিস্ট। অনেকের মতে, নিউটন সর্বকালের সর্বশ্রেষ্ঠ এবং সবচেয়ে প্রভাবশালী বিজ্ঞানী।[1] ১৬৮৭ সনে তার বিশ্ব নন্দিত গ্রন্থ ফিলসফিয়া ন্যাচারালিস প্রিন্সিপিয়া ম্যাথামেটিকা প্রকাশিত হয় যাতে তিনি সর্বজনীন মহাকর্ষ এবং গতির তিনটি সূত্র বিধৃত করেছিলেন। এই সূত্র ও মৌল নীতিগুলোই চিরায়ত বলবিজ্ঞানের ভিত্তি হিসেবে কাজ করেছে, আর তার গবেষণার ফলে উদ্ভূত এই চিরায়ত বলবিজ্ঞান পরবর্তী তিন শতক জুড়ে বৈজ্ঞানিক চিন্তাধারার জগৎে একক আধিপত্য করেছে। তিনিই প্রথম দেখিয়েছিলেন, পৃথিবী এবং মহাবিশ্বের সকল বস্তু একই প্রাকৃতিক নিয়মের অধীনে পরিচালিত হচ্ছে। কেপলারের গ্রহীয় গতির সূত্রের সাথে নিজের মহাকর্ষ তত্ত্বের সমন্বয় ঘটিয়ে তিনি এর সুস্পষ্ট ব্যাখ্যা দিতে সমর্থ হয়েছিলেন। তাঁর গবেষণার ফলেই সৌরকেন্দ্রিক বিশ্বের ধারণার পেছনে সামান্যতম সন্দেহও দূরীভূত হয় বৈজ্ঞানিক বিপ্লব ত্বরান্বিত হয়। বলবিজ্ঞানের ভিত্তিভূমি রচনা করেছেন নিউটন। রৈখিক এবং কৌণিক ভরবেগের সংরক্ষণ সূত্রের মাধ্যমে তিনি এই ভিত্তি রচনা করেন। আলোকবিজ্ঞানের কথায় আসলে তার হাতে তৈরি প্রতিফলন দূরবীক্ষণ যন্ত্রের কথা এসে যায়। একই সাথে তিনি আলোর বর্ণের উপরএকটি তত্ত্ব দাড় করান যা একটি পর্যবেক্ষণের মাধ্যমে তিনি নিশ্চিত হয়েছিলেন। পর্যবেক্ষণটি ছিল ত্রিভুজাকার প্রিজমের মধ্য দিয়ে যাওয়া আলোর বিক্ষেপণের উপর যার মাধ্যমে দৃশ্যমান বর্ণালির সৃষ্টি হয়েছিল। শব্দের দ্রুতি এবং শীতলীকরণ প্রক্রিয়া বিষয়েও তিনি গবেষণা পরিচালনা করেন যা থেকে নিউটনের শীতলীকরণ সূত্র এসেছে। গণিতের জগৎেও নিউটনের জুড়ি মেলা ভার। নিউটন এবং লাইবনিজ যৌথভাবে ক্যালকুলাস নামে গণিতের একটি নতুন শাখার পত্তন ঘটান। এই নতুন শাখাটিই আধুনিক পদার্থবিজ্ঞানের জগৎে বিপ্লব সাধনে মুখ্য ভূমিকা রেখেছে। এছাড়া নিউটন সাধারণীকৃত দ্বিপদী উপপাদ্য প্রদর্শন করেন, একটি ফাংশনের শূন্যগুলোর আপাতকরণের জন্য তথাকথিত নিউটনের পদ্ধতি আবিষ্কার করেন এবং পাওয়ার সিরিজের অধ্যয়নে বিশেষ ভূমিকা রাখেন। ২০০৫ সনে রয়েল সোসাইটি বিজ্ঞানের ইতিহাসে কার প্রভাব সবচেয়ে বেশি এ প্রশ্ন নিয়ে একটি ভোটাভুটির আয়োজন করে। ভোটের ফলাফলে দেখা যায়, এক্ষেত্রে নিউটন আইনস্টাইনের চেয়েও অধিক প্রভাবশালী।[2] জীবনী প্রাথমিক জীবন আধুনিক বর্ষপঞ্জি অণুসারে ১৬৪৩ খ্রিস্টাব্দের ৪ঠা জানুয়ারিতে আইজাক নিউটন জন্মগ্রহণ করেন। তার জন্মস্থান লিঙ্কনশায়ারের উল্‌সথর্প ম্যানরে। ম্যানর অঞ্চলটি উল্‌সথর্প-বাই-কোল্‌স্টারওয়ার্থের মধ্যে অবস্থিত। নিউটনের যখন জন্ম হয় তখনও ইংল্যান্ডে সমসাময়িককালের আধুনিকতম প্যাপাল বর্ষপঞ্জির ব্যবহার শুরু হয়নি। তাই তার জন্মের তারিখ নিবন্ধন করা হয়েছিল ১৬৪২ সনের ক্রিস্‌মাস দিবস হিসেবে। তিনি তার পিতা আইজাকের মৃত্যুর তিন মাস পর জন্ম নেন। তার বাবা গ্রামের একজন সাধারণ কৃষক ছিলেন। জন্মের সময় নিউটনের আকার-আকৃতি ছিল খুবই ছোট। তার মা হানাহ্‌ এইসকফ প্রায়ই বলতেন ছোট্টবেলার সেই নিউটনকে অনায়াসে একটি কোয়ার্ট মগের ভিতর ঢুকিয়ে দেওয়া যেত। তিন বছর বয়সে তার মা আরেকটি বিয়ে করেন এবং নতুন স্বামী রেভারেন্ড বার্নাবাউস স্মিথের সাথে বসবাস করতে থাকেন। এসময় নিউটন তার মায়ের সাথে ছিলেন না। নানী মার্গারি এইসকফের তত্ত্বাবধানে তার দিন কাটতে থাকে। নিউটন তার সৎ বাবাকে পছন্দ করতে পারেন নি। তার মা এই লোককে বিয়ে করেছে বলে মায়ের প্রতি তার কিছুটা ক্ষোভও ছিল। নিউটন তার ১৯ বছর বয়স পর্যন্ত করা পাপ কাজগুলোর একটি তালিকা প্রকাশ করেছিলেন। সেই তালিকা থেকে মায়ের প্রতি তার এই ক্ষোভের প্রমাণ পাওয়া যায়। তালিকায় লিখা ছিল: "আমার বাবা ও মা-কে এই বলে ভয় দেখানো যে আমি তাদের থাকবার ঘর জ্বালিয়ে দেবো"। জনৈকা মিস স্টোরির সাথে নিউটনের বাগদান হয়, কিন্তু পড়াশোনা ও গবেষণায় খুব বেশি নিমগ্ন থাকার কারণে নিউটন বিয়ে করেন নি।[3][4][5] নিউটনের প্রাথমিক শিক্ষা সম্পন্ন হয় বাড়ির পাশের এক ক্ষুদ্রায়তন স্কুলে। ১২ বছর বয়সে তাকে গ্রান্থামের ব্যাকরণ স্কুলে পড়াশোনার জন্য পাঠানো হয়। সেখানে তিনি এক ঔষধ প্রস্তুতকারক ও বিক্রেতার বাড়িতে থাকতেন। এই স্কুলে নিউটন ছিলেন অপ্রতিদ্বন্দ্ব্বি যা থেকে তার মেধার পরিচয় পাওয়া যায়। প্রথমদিকে তার সাথে কেউ না পারলেও এক সময় আরেকটি ছেলে তার সাথে ভালো প্রতিযোগিতা করতে সমর্থ হয়েছিল। স্কুল জীবনের প্রথম থেকেই নিউটনের সবচেয়ে বেশি ঝোঁক ছিল বিভিন্ন ধরনের যন্ত্র তৈরির প্রতি। সেই বয়সেই তিনি উইন্ডমিল, জল-ঘড়ি, ঘুড়ি এবং সান-ডায়াল তৈরি করেছিলেন। এছাড়া তার গুরুত্বপূর্ণ নির্মাণ ছিল একটি চার চাকার বাহন যা আরোহী নিজেই টেনে চালাতে পারতেন। ১৬৫৬ খ্রিস্টাব্দে নিউটনের সৎ বাবা মারা যান। এরপর তার মা উল্‌সথর্পে ফিরে এসে তাকে স্কুল থেকে ছাড়িয়ে নিয়ে আসেন। উদ্দেশ্য ছিল বাড়িতে ক্ষেত-খামারের কাজ শিখিয়ে ভবিষ্যতের বন্দোবস্ত করে দেওয়া। কিন্তু সত্বরই তিনি বুঝতে পারেন যে, খামারের কাজের দিকে নিউটনের কোনো ঝোঁক নেই। নিউটনের কাকা ছিলেন বার্টন কগলিসের রেক্টর। এই চাচার উপদেশ শুনেই পরিবার থেকে তাকে কেমব্রিজের ট্রিনিটি কলেজে পড়াশোনার জন্য পাঠানো হয়। ট্রিনিটি কলেজে নিউটন নিউটন ট্রিনিটি কলেজ থেকে ১৬৬১ সনে মেট্রিকুলেশন পাশ করেন। কলেজে অধ্যয়নকালে তিনি তার পড়াশোনার খরচ চালানোর জন্য কলেজের বিভিন্ন স্থানে ভৃত্যের কাজ করতেন। ছাত্র হিসেবে বড় কোন কিছু তিনি করেছেন বলে ট্রিনিটি কলেজের কোন দলিলপত্র লেখা নেই। তবে জানা যায় তিনি মূলত গণিত ও বলবিজ্ঞান বিষয়ে অধিক পড়াশোনা করেছিলেন। ট্রিনিটি কলেজে প্রথমে তিনি কেপলারের আলোকবিজ্ঞান বিষয়ক সূত্রের উপর অধ্যয়ন করেন। এরপর অবশ্য তিনি ইউক্লিডের জ্যামিতির প্রতি মনোনিবেশ করেন। কারণ মেলা থেকে কেনা জ্যোতিষ শাস্ত্রের একটি বইয়ে উল্লেখিত বেশ কিছু রেখাচিত্র তিনি বুঝতে পারছিলেন না। এগুলো বোঝার জন্য ইউক্লিডের জ্যামিতি জানা থাকাটা আবশ্যিক ছিল। তা সত্ত্বেও নিউটন বইটির কিছুই বুঝতে পারছিলেন না। এতে ক্ষুব্ধ হয়ে তিনি এটি অকিঞ্চিৎকর বই হিসেবে সরিয়ে রাখেন। কিন্তু পরবর্তীতে তার শিক্ষক আইজাক ব্যারো তাকে বইটি আবার পড়তে বলেন। বইটি লেখা হয়েছিল দেকার্তের জ্যামিতিক গবেষণা ও কর্মের উপর। স্নাতক শিক্ষা গ্রহণকালে নিউটন একটি ছোট বইয়ের তাক বা এ ধরনের কোন স্থানে তার সব বই সাজিয়ে রাখতেন। সেই তাক থেকে নিউটনের সে সময়ে লেখা বেশ কিছু নিবন্ধ পাওয়া গেছে। এই লেখাগুলোর বিষয়ের মধ্যে রয়েছে: কৌণিক বিভাজন, বক্রসমূহের বর্গকরণ,সঙ্গীতের অনন্য সুর সম্বন্ধে কিছু গাণিতিক হিসাব, ভিয়েটা এবং ভ্যান স্কুটেনের জ্যামিতিক সমস্যা, ওয়ালিস রচিত এরিথমেটিক অফ ইনফিনিটিস বইয়ের উপর কিছু মন্তব্য, গোলীয় আলোক গ্লাসের ঘর্ষণের ফলাফল, লেন্সের ত্রুটি এবং সকল ধরনের মূল বের করার সূত্র। ১৬৬৫ খ্রিস্টাব্দে স্নাতক ডিগ্রী লাভের প্রাক্কালেই নিউটন তার বিখ্যাত দ্বিপদী উপপাদ্য বিষয়ক সূত্র প্রমাণ করেন এবং একইসাথে ফ্লাক্‌সিয়নের পদ্ধতি (method of fluxion) আবিষ্কার বিষয়ক প্রথম তত্ত্ব প্রদান করেন। ট্রনিটি কলেজের এই দিনগুলো তার জন্য খুবই গুরুত্বপূর্ণ ছিল। কিন্তু ১৬৬৫ সনে কেমব্রিজ এবং লন্ডনে প্লেগ রোগ মহামারী আকার ধারণ করে। এর ফলে কলেজ অনির্দিষ্টকালের জন্য বন্ধ ঘোষণা করা হয়। নিউটন লিংকনশায়ারে তাদের খামর বাড়িতে ফিরে যান। লিংকনশায়ারে গবেষণা কাজ উল্‌সথর্প ফিরে এসেও নিউটন থেমে থাকেননি। সেখানে মূলত রসায়ন এবং আলোকবিজ্ঞান বিষয়ের উপর বিভিন্ন পরীক্ষণ চালিয়ে যেতে থাকেন এবং একইসাথে চলতে থাকে তার গাণিতিক অনূধ্যানের প্রকল্পসমূহ। নিউটন তার মহাকর্ষ তত্ত্ব আবিষ্কার বিষয়ক দিনপঞ্জির সূচনা চিহ্নিত করেছিলেন এই ১৬৬৬ সনকেই, যে সনে তাকে ট্রিনিটি কলেজ ছেড়ে যেতে হয়েছিল। এ সম্বন্ধে তিনি বলেছেন: “একই সালে আমি চাঁদের কক্ষপথে বিস্তৃত অভিকর্ষ নিয়ে চিন্তা করতে শুরু করি,... চাঁদকে তার নিজ কক্ষপথে ধরে রাখতে প্রয়োজনীয় বল এবং পৃথিবীর পৃষ্ঠতলে বিরাজমান অভিকর্ষ বলের মধ্যে তুলনা করি এবং এই দুটি বলের মান প্রায় সমান বলে চিহ্নিত করতে সক্ষম হই।” একই সময়ে তিনি আলোকবিজ্ঞান বিষয়ে তার একটি মৌলিক পরীক্ষণের কাজ সম্পন্ন করেন। এই পরীক্ষণের মাধ্যমে তিনি সাদা আলোর গাঠনিক অংশসমূহ আবিষ্কারে সক্ষম হন। আলোকবিজ্ঞান বিষয়ে তার প্রাথমিক এই কাজ সম্বন্ধে নিউটন নিজেই মন্তব্য করেছেন: “এই সব কিছু আমি করেছিলাম মাত্র দুই বছর তথা ১৬৬৫ এবং ১৬৬৬ সনের মধ্যে, কারণ আমার জীবনের যেকোন সময়ের তুলনায় ওই সময়ে আমি বিশেষ উল্লেখযোগ্য পর্যায়ে ছিলাম যে পর্যায়ে উদ্ভাবন এবং মনকেন্দ্রিক গণিত ও দর্শন চিন্তার বিকাশ ঘটেছিল।” আলোক বিজ্ঞান বিষয়ক গবেষণা ১৬৬৭ সনে ট্রিনিটি কলেজ পুনরায় খোলা হয়। এবার কলেজ নিউটনকে ফেলো নির্বাচিত করে[6] এবং এর দুই বছর পর অর্থাৎ তার ২৭তম জন্মদিনের কিছুদিন আগে তিনি সেখানকার গণিত বিভাগের লুকাসিয়ান অধ্যাপক নিযুক্ত হন। তার আগে ট্রিনিটি কলেজের এই পদে অধিষ্ঠিত ছিলেন তারই বন্ধু ও শিক্ষক ডঃ বারো। তখনকার সময়ে কেমব্রিজ এবং অক্সফোর্ড বিশ্ববিদ্যালয়ের ফেলো হতে হলে কাউকে অবশ্যই প্রতিষ্ঠিত অ্যাংগ্লিকান ধর্মপ্রচারক হতে হতো। আবার লুকাসিয়ান অধ্যাপকদের চার্চের সাথে যোগাযোগ থাকা নিষিদ্ধ ছিল, কারণ তা বৈজ্ঞানিক গবেষণার ক্ষতি করতে পারে। নিউটন লুকাসিয়ান অধ্যাপক হওয়ার সময় এই শর্ত থেকে নিজে অব্যাহতি চান। তখনকার রাজা চার্লস ২ তার দাবী মেনে নিয়ে তাকে অধ্যাপক হিসেবে নিযুক্ত করেন। এতে অ্যাংগ্লিকানদের সাথে নিউটনের ধর্মীয় চিন্তাধারার বিরোধের অবসান ঘটে। এরই মধ্যে ১৬৬৮ খ্রিস্টাব্দে নিউটন একটি প্রতিফলন দূরবীক্ষণ যন্ত্র তৈরি করে ফেলেছিলেন। ১৬৭১ সনের ডিসেম্বরে নিউটন দ্বিতীয় আরেকটি দূরবীন তৈরি করে রয়েল সোসাইটিকে উপহার দেন। এর দুই মাস পর রয়েল সোসাইটির একজন ফেলো হিসেবে তিনি আলো সম্বন্ধে তার আবিষ্কারসমূহ প্রচার করেন এবং এর মাধ্যমে আলো সম্বন্ধে একটি বিতর্কের সূচনা করেন। অনেক বছর ধরে এই বিতর্ক অব্যাহত ছিল। এই বিতর্কে অংশ নিয়েছিলেন রবার্ট হুক, লুকাস, লিনাস পাউলিং এবং আরো অনেকে। নিউটন অবশ্য এ ধরনের বিতর্ককে সবসময়ই বিস্বাদ জ্ঞান করতেন। আলো সম্বন্ধে এতো গুরুত্বপূর্ণ একটি তত্ত্বের পক্ষে অবস্থাননিয়ে একটি বিতর্কের জন্ম দেয়ার জন্য তিনি নিজের প্রজ্ঞাকেই দোষারোপ করতেন। আলোক বিজ্ঞান সম্বন্ধে তার গবেষণাপত্রসমূহের অধিকাংশই ১৬৭২ সন থেকে ১৬৮৪ সনের মধ্যে রয়েল সোসাইটি থেকে প্রকাশিত হয়। তার এই গবেষণাপত্রগুলোই ১৭০৪ সনে তার অপটিক্‌স নামক গ্রন্থে সংকলিত হয়েছিল। প্রিন্সিপিয়া ম্যাথামেটিকা প্রকাশ ১৬৮৪ সনের পূর্বে নিউটন মহাকর্ষ সম্বন্ধে তার গবেষণাকর্মগুলো প্রকাশের তেমন কোন তাগিদ অণুভব করেন নি। এর মধ্যে হুক, এডমান্ড হ্যালি এবং স্যার ক্রিস্টোফার রেন মহাকর্ষ সম্বন্ধে বিচ্ছিন্নভাবে কিছু তত্ত্ব বা তথ্য আবিষ্কার করেছিলেন যদিও তারা কেউই গ্রহের কক্ষপথ সম্বন্ধে কোন সুনির্দিষ্ট তত্ত্ব প্রদানে সক্ষম হন নি। ঐ বছর বিজ্ঞানী এডমুন্ড হ্যালি এ বিষয়টি সম্বন্ধে নিউটনের সাথে কথা বলেন এবং এই দেখে অবাক হন যে নিউটন বিষয়টি এতোদিনে সমাধান করে ফেলেছেন। নিউটন হ্যালির কাছে চারটি উপপাদ্য এবং সাতটি সমস্যা প্রস্তাব করেন যেগুলো তার গবেষণা কাজের মূল অংশ হিসেবে চিহ্নিত হয়ে আসছে। ১৬৮৫ এবং ১৬৮৬ সালের মধ্যে প্রায় সতের-আঠার মাস জুড়ে তার লেখা সবচেয়ে বিখ্যাত গ্রন্থ তথা ফিলোসফিয়া ন্যাচারালিস প্রিন্সিপিয়া ম্যাথামেটিকা রচনা করেন যার ইংরেজি নাম দেয়া হয় Mathematical Principles of Natural Philosophy। এই গ্রন্থের তিনটি অংশ আছে। নিউটন তৃতীয় অংশটিকে সংক্ষিপ্ত করতে চেয়েছিলেন। কিন্তু হ্যালি তাকে তৃতীয় অংশটি বিস্তারিত লেখার ব্যাপারে উৎসাহিত করেন। রয়েল সোসাইটি গ্রন্থটি প্রকাশের অর্থ সংকুলানে অপারগতা প্রকাশ করে। এবারও হেলিই এগিয়ে আসেন। তিনি বইটি প্রকাশের সমস্ত ব্যয়ভার বহন করেন এবং এর ফলে ১৬৭৮ সনে পদার্থবিজ্ঞান ও গণিতের ইতিহাসে অবিস্মরণীয় এই বইটি প্রকাশিত হয়। প্রকাশের পর সমগ্র ইউরোপ জুড়ে এটি বিপুল সাড়া জাগাতে সক্ষম হয়। এরই ধারাবাহিকতায় তখনকার সময়ের সবচেয়ে বিখ্যাত বিজ্ঞানী হিসেবে খ্যাত ক্রিশ্চিয়ান হাইগেন্‌স ১৬৮৯ সনে নিউটনের সাথে ব্যক্তিগতভাবে সাক্ষাৎ করার জন্য ইংল্যান্ডে যান। সরকারি চাকরি ও ধর্মতত্ত্ব বিষয়ে গবেষণা প্রিন্সিপিয়া গ্রন্থে উল্লেখিত মূলনীতিসমূহ নিয়ে কাজ করার সময়ই নিউটন বিশ্ববিদ্যালয় কার্যাবলীতে আরও সক্রিয় হয়ে উঠেন। এ সময় রাজা জেমস ২ বিশ্ববিদ্যালয়ের সর্বময় কর্তৃত্ব এবং আনুগত্যের শপথ অস্বীকার করার সিদ্ধান্ত গ্রহণ করেন। নিউটন তার এই সিদ্ধান্তের প্রতিবাদ ও বিরোধিতা করায় কেমব্রিজ থেকে সংসদ সদস্য নির্বাচিত হন। রাজনীতির কাজ শেষে যখন তিনি পুনরায় বিশ্ববিদ্যালয়ে ফিরে আসেন তখন গুরুতর অসুস্থ হয়ে পড়েন। এই অসুস্থতার কারণে ১৬৯২ - ১৬৯৩ সনে তিনি প্রায় সকল কর্মে অক্ষম ছিলেন। এর ফলে তার সহকর্মী ও বন্ধু-বান্ধবের মাঝে প্রভূত উদ্বেগের সৃষ্টি হয়েছিল। রোগ থেকে আরোগ্য লাভের পর তিনি বিশ্ববিদ্যালয় ত্যাগ করে সরকারের জন্য কাজ শুরু করেন। তার বন্ধু লক, রেন এবং লর্ড হালিফাক্সের সহযোগিতায় তিনি প্রথমে ১৬৯৫ খ্রিস্টাব্দে ইংলেন্ড সরকারের ওয়ার্ডেন অফ দ্য মিন্ট এবং পরবর্তীতে মাস্টার অফ দ্য মিন্ট পদে অধিষ্ঠিত হন। মৃত্যুর পূর্ব পর্যন্ত তিনি এই মাস্টার অফ দ্য মিন্ট পদেই বহাল ছিলেন। অপর দিকে জীবনের প্রথম ভাগ থেকেই নিউটন ধর্মতত্ত্ব বিষয়ে পড়াশোনা করে আগ্রহ পেতেন। ১৬৯০ সনের আগে থেকেই তিনি ধর্মীয় ভবিষ্যদ্বাণী নিয়ে পড়াশোনা শুরু করেন। সে সময় তিনি লকের কাছে লেখা পত্রে এ সম্বন্ধে বিস্তারিত বর্ণনা দেন। এই পত্রটির নাম ছিল An Historical Account of Two Notable Corruptions of The Scriptures। এই পত্রটি ট্রিনিটির দুইটি প্যাসেজ বিষয়ে লেখা। এছাড়াও তিনি মৃত্যুর পূর্বে একটি পাণ্ডুলিপি লিখে যান। এর নাম Observations on the Prophecies of Daniel and the Apocalypse। এছাড়াও বাইবেলের কিছু সমালোচনা, ভাষ্য ও টীকা তিনি রচনা করেছিলেন। শেষ জীবন জীবনের শেষ ৩০ বছর নিউটন গাণিতিক মূলনীতিসমূহের উপর খুব কমই মৌলিক অবদান রাখতে পেরেছেন। কিন্তু এ বিষয়ে তার উৎসাহ এবং দক্ষতার কোন অভাব তখনও ছিল না। ১৬৯৬ সালে তিনি এক রাতে একটি গাণিতিক সমস্যার সমাধান করে ফেলেন। এই সমস্যাটি বার্নোলি একটি প্রতিযোগিতায় প্রস্তাব করেছিলেন এবং এর সমাধানের সময় বরাদ্দ ছিল ৬ মাস। আবার ১৭১৬ সনে তিনি মাত্র কয়েক ঘন্টায় একটি সমস্যার সমাধান করে ফেলেন। বিজ্ঞানী লিবনিজ এই সমস্যাটিকে ইংরেজ বিশেষজ্ঞদের জন্য রোমহর্ষক এবং দুঃসাধ্য বলে উল্লেখ করেছিলেন। এ সময় দুইটি বিষয়ে তিনি বেশ উদ্বিগ্ন ছিলেন। একটি হল তার কিছু জ্যোতির্বৈজ্ঞানিক আবিষ্কার জ্যোতির্বিজ্ঞানী রয়েলের পর্যবেক্ষণের সাথে খাপ খায়নি। এ নিয়ে একটি বিতর্ক ছিল। অন্যটি হল ক্যালকুলাস আবিষ্কার নিয়ে লিবনিজের সাথে বিতর্ক ও বিরোধ। তিনি প্রিন্সিপিয়া গ্রন্থটিকে পুনরায় সংশোধন করে ১৭১৩ খ্রিস্টাব্দে এর নতুন সংস্করণ প্রকাশ করেন। নিউটনের বৈজ্ঞানিক গবেষণাসমূহ তাকে প্রভূত সম্মান এনে দিয়েছিল। তিনি ইংল্যান্ডের বিচারালয়ে একজন জনপ্রিয় পরিদর্শক ছিলেন। ১৭০৫ খ্রিস্টাব্দে তিনি নাইট উপাধিতে ভূষিত হন। সমগ্র মহাদেশ থেকেই তার জন্য বিভিন্ন সম্মাননা এসেছিল। তখনকার নেতৃস্থানীয় সকল বিজ্ঞানীর সাথেই তার যোগাযোগ ছিল। তার সাথে সাক্ষাৎ করার জন্য এতো অধিক সংখ্যক বিজ্ঞানী ও বিজ্ঞান ছাত্রের আগমন ঘটতো যে তিনি বিরক্ত হয়ে যেতেন। এতো সম্মান পেয়েও নিউটন এক সময় বিনয় প্রকাশ করেছেন। মৃত্যুর কিছুকাল পূর্বে তিনি বলেছিলেন: “আমি জানিনা বিশ্বের কাছে আমি কিভাবে উপস্থাপিত হয়েছি, কিন্তু আমার কাছে আমার নিজেকে মনে হয় এক ছোট বালক যে কেবল সমুদ্র উপত্যকায় খেলা করছে এবং একটি ক্ষুদ্র নুড়ি বা ক্ষুদ্রতর এবং খুব সাধারণ পাথর সন্ধান করছে, অথচ সত্যের মহাসমুদ্র তার সম্মুখে পড়ে রয়েছে যা অনাবিষ্কৃতই রয়ে গেল।” ১৭২৫ খ্রিস্টাব্দের পর নিউটনের স্বাস্থ্যের ব্যাপক অবনতি ঘটে। এর ফলে একজন ডেপুটি মিন্টে তার কাজ মওকুফ করার ব্যবস্থা করে দেন। ১৭২৭ সনের ফেব্রুয়ারি মাসে তিনি শেষবারের মত রয়েল সোসাইটির সভাপতি হিসেবে কার্য পরিচালনা করেন। ১৭০৩ সাল থেকেই তিনি এই সোসাইটির সভাপতি ছিলেন। ১৭২৭ খ্রিস্টাব্দের ২০ মার্চ তারিখে ৮৫ বছর বয়সে তিনি মৃত্যুবরণ করেন। তাকে লন্ডনের ওয়েস্টমিনিস্টার অ্যাবে-তে সমাধিস্থ করা হয়। গবেষণা কর্ম ও আবিষ্কার গণিত বর্তমানকালের গণিতজ্ঞ ও ইতিহাসবিদদের মতে নিউটন এবং লাইবনিজ প্রায় একই সাথে গণিতের একটি নতুন শাখার উন্নয়ন ঘটিয়েছিলেন যা ক্যালকুলাস নামে পরিচিতি লাভ করে। এটি গণিত এবং পদার্থবিজ্ঞানের ইতিহাসে একটি বিপ্লবের জন্ম দিতে সক্ষম হয়েছিল। অবশ্য ক্যালকুলাসের প্রকৃত উদ্ভাবক কে তা নিয়ে অনেক সংশয় ও বিরোধ রয়েছে। বিজ্ঞানী স্টিফেন হকিং তার আ ব্রিফ হিস্টরি অফ টাইম গ্রন্থে নিউটনকে ধুরন্ধর ও মিথ্যাবাদী হিসেবে আখ্যায়িত করেছেন। এই বিষয়টি নিয়ে একটি প্রবল বিতর্কের জন্ম হয়েছিল যা নিউটন বনাম লাইবনিজ ক্যালকুলাস বিতর্ক নামে বহুল পরিচিত। এ নিয়ে সমালোচনা অণুচ্ছেদে বিস্তারিত লেখা হয়েছে। নিউটন দ্বিপদী উপপাদ্যের একটি সাধারণ রুপ উদ্ভাবনের জন্য বিখ্যাত। এই রুপটি যেকোন ঘাতের জন্য প্রযোজ্য হয়। এছাড়াও নিউটন আবিষ্কার করেন: নিউটনের আইডেনটিটি, নিউটনের পদ্ধতি, শ্রেণীবিন্যাসকৃত ঘনতলীয় বক্র (দ্বিচলবিশিষ্ট তিন মাত্রার বহুপদী)। তিনি সসীম পার্থক্যের তত্ত্বের উপর গুরুত্বপূর্ণ অবদান রাখেন, প্রথম ব্যক্তি হিসেবে fractional indice ব্যবহার করেন এবং দিওফান্তিন সমীকরণ প্রমাণ করার জন্য স্থানাংক জ্যামিতি প্রয়োগ করেন। নিউটন লগারিদমের মাধ্যমে হারমোনিক ধারার আংশিক সমষ্টির আনুমানিক মান নির্ণয় করেন যা অয়লারের যোগফল সূত্রের পূর্বসূরী হিসেবে চিহ্নিত হয়ে থাকে। তিনিই প্রথম আত্মবিশ্বাসের সাথে power series ব্যবহার করেন এবং একে revert করেন। এছাড়া পাই-এর জন্য একটি নতুন সূত্র আবিষ্কার করেন। আলোক বিজ্ঞান ১৬৭০ থেকে ১৬৭২ খ্রিস্টাব্দ পর্যন্ত নিউটন আলোক বিজ্ঞানের উপর লেকচার প্রদান করেন।[8] এ সময় তিনি আলোর প্রতিসরণ আবিষ্কার করেন। প্রিজম পরীক্ষার মাধ্যমে তিনি এ আবিষ্কার করেছিলেন। তিনি পরীক্ষা করে দেখেন, একটি ত্রিভুজাকার প্রিজমের মধ্য দিয়ে অতিক্রান্ত সাদা আলোকে একটি পর্দার উপর ফেললে তা আলোকীয় বর্ণালিতে বিশ্লিষ্ট হয়। আবার একটি লেন্স এবং দ্বিতীয় আরেকটি প্রিজমের মাধ্যমে এ বহুবর্ণী আলোকে সংশ্লিষ্ট করে সাদা আলোতে পরিণত করা সম্ভব। তিনি দেখান বর্ণীল আলো থেকে একটি বর্ণের রশ্মিকে পৃথক করে বিভিন্ন বস্তুর উপর ফেললেও এর ধর্মের কোন পরিবর্তন হয় না। তিনি দেখতে পান প্রতিসরিত, বিক্ষিপ্ত বা সঞ্চালিত যা-ই হোক না কেন আলোর বর্ণ সব সময় একই থাকে। সুতরাং, আমরা যে বর্ণ পর্যবেক্ষণ করি তা আপতিত বর্ণীল আলোর সাথে বস্তুর মিথস্ক্রিয়ার ফলাফল; বস্তু কখনই বর্ণ তৈরি করতে পারে না। তার এ সকল গবেষণা কর্ম থেকে তিনি মন্তব্য করেন, যে কোন প্রতিসরণ দূরবীক্ষণ যন্ত্র আলোর বিভিন্ন বর্ণে বিশ্লিষ্ট হয়ে যাওয়ার সমস্যায় ভুগবে। এ সমস্যাকে অতিক্রম করার জন্য তিনি একটি প্রতিফলন দূরবীক্ষণ যন্ত্র নির্মাণ করেন যা বর্তমানে নিউটনীয় দূরবীক্ষণ যন্ত্র নামে পরিচিত। নিউটনের বলয় ব্যবহার করে নিজের দূরবীনে ব্যবহৃত দর্পণে শান দেয়ার মাধ্যমে তিনি তার দূরবীক্ষণ যন্ত্রটির আলোকীয় কর্মক্ষমতার মান সম্বন্ধে ধারণা লাভে সক্ষম হয়েছিলেন। এভাবে তিনি প্রতিসরণ দূরবীনের চেয়ে কর্মক্ষম ও উঁচু দরের দূরবীন তৈরি করেন যাতে দর্পণের ব্যাস ছিল আগের চেয়ে বেশী। ১৬৭১ খ্রিস্টাব্দে রয়েল সোসাইটি তার প্রতিসরণ দূরবীনের একটি প্রদর্শনী দেয়ার আহ্বান জানায়। এদের উৎসাহেই তিনি তার আলোক বিজ্ঞান বিষয়ক গবেষণা "অন কালার" নামক একটি গবেষণা পত্র প্রকাশ করেন যা পরবর্তীতে তার বিখ্যাত গ্রন্থ অপটিক্‌স-এর অন্তর্ভুক্ত হয়। রবার্ট হুক নিউটনের কিছু চিন্তাধারা সমালোচনা করায় নিউটন সকল ধরনের গণ বিতর্ক থেকে ইস্তফা দেন। হুকের মৃত্যুর পূর্ব পর্যন্ত তারা পরস্পরের শত্রু ছিলেন। আলো কণা দিয়ে তৈরি এবং ঘনতর মাধ্যমে ত্বরণ সহকারে চলার সময় আলোর প্রতিসরণ ঘটে, এ ধারণা নিউটন প্রথমটায় বিশ্বাস করতেন না। অবশ্য পরে তিনি আলোকে তরঙ্গ এবং কণা উভয়টি দ্বারা গঠিত হিসেবে কল্পনা করে আলোর অপবর্তন ব্যাখ্যা করতে সমর্থ হয়েছিলেন। পরবর্তীতে পদার্থবিজ্ঞানীরা প্রমাণ করেছেন যে, আলোকে একেবারে বিশুদ্ধ তরঙ্গ হিসেবে ধরে না নিলে এর অপবর্তণ কোনভাবেই ব্যাখ্যা করা সম্ভব নয়। বর্তমানকালের কোয়ান্টাম বলবিজ্ঞান, ফোটন এবং তরঙ্গ-কলা দ্বিত্ব নিউটন আলোকে যেভাবে বুঝেছিলেন তারই এক ক্ষুদ্র সাদৃশ্যমাত্র। ১৬৭৫ খ্রিস্টাব্দে আলোকীয় প্রকল্প প্রদানের সময় নিউটন দুটি কণার মধ্যে বলের আদান-প্রদাণ ঘটানোর মাধ্যম হিসেবে ইথারের অস্তিত্ব থাকতে পারে বলে ঘোষণা করেন। ধর্মতাত্ত্বিক সোফিবাদে বিশ্বাসী হেনরি মুরের সাথে যোগাযোগ থাকার সুবাদে নিউটন এ সময় আলকেমি নিয়ে আগ্রহী হয়ে উঠেন। হার্মেটীয়রা কণাসমূহের মধ্যবর্তী আকর্ষণ-বিকর্ষণের কারণ হিসেবে এক ধরনের অতিলৌকিক বলের কল্পনা করতো। নিউটন তার ইথার তত্ত্বকে এই অতিলৌকিক বলের ধারণা দ্বারা প্রতিস্থাপিত করেন। জন মেনার্ড কেইনস, যিনি নিউটনের আলকেমি বিষয়ক অনেক লেখা সংগ্রহ করেছেন, তিনি একবার এ বিষয়ে বলেছিলেন, "নিউটন কারণ অণুসন্ধানের যুগের প্রথম নন, বরং জাদুকরদের যুগের শেষ ব্যক্তি।" অবশ্য নিউটনের আলকেমি বিষয়ক উৎসাহকে তার বিজ্ঞানের প্রতি অবদান থেকে আলাদা করে দেখার কোন উপায় নেই। তখন আলকেমি এবং বিজ্ঞানের মধ্যে কোন সুস্পষ্ট পার্থক্য রেখা টানা ছিল না। শূন্যস্থানের মধ্য দিয়ে এক অতিলৌকিক ক্রিয়া দূরত্ব থাকা সত্ত্বেও কাজ করে, এ ধারণা যদি নিউটন না করতেন, তাহলে হয়তো তার অভিকর্ষ বিষয়ক তত্ত্ব আবিষ্কারই সম্ভব হতো না। ১৭০৪ খ্রিস্টাব্দে নিউটন অপটিক্‌স নামক একটি গ্রন্থ লিখেন যাতে তিনি আলোর কণা তত্ত্ব বিষয়ে তার অভিমত বিস্তারিতভাবে বর্ণনা করেন। তার মত ছিল, আলো অসংখ্য অতি সূক্ষ্ম কণা দ্বারা গঠিত এবং সাধারণ পদার্থগুলোর গাঠনিক উপাদান হচ্ছে অপেক্ষাকৃত স্থুল কণা। তিনি নিজেকেই প্রশ্ন করেন, "এক ধরনের আলকেমিজাত ট্রান্সম্যুটেশনের মাধ্যমে কি সাধারণ পদার্থের স্থুল কণার সাথে আলোর মধ্যকার সূক্ষ্ণ কণাসমূহের পারষ্পরিক রুপান্তর ঘটানো সম্ভব নয়, এবং যে আলো কোন বস্তুর মধ্যে প্রবেশ করে সে আলোর মধ্যবর্তী কণাসমূহের কারণে কি বস্তুটি তার অনেকগুলো ক্রিয়া করতে সক্ষম হয়না?" এছাড়াও নিউটন কাচের গ্লোব ব্যবহার করে একটি আদি প্রকারের ঘর্ষণ স্থির-বৈদ্যুতিক জেনারেটর তৈরি করতে সক্ষম হন। বলবিজ্ঞান এবং মহাকর্ষ ১৬৭৯ সালে নিউটন বলবিজ্ঞান এবং বিশেষত মহাকর্ষ এবং গ্রহসমূহের উপর এর প্রভাব বিষয়ে তার নিজস্ব গবেষণায় ফিরে আসেন। এক্ষেত্রে গ্রহীয় গতি সম্বন্ধে কেপলারের সূত্রকে তিনি তথ্যসূত্র হিসেবে ব্যবহার করেন এবং রবার্ট হুক ও জন ফ্ল্যামস্টিডের সাথে এ নিয়ে আলোচনা করেন। প্রাপ্ত ফলাফলসমূহ তিনি "দ্য মটু করপোরাম" (১৬৮৪)-এ প্রকাশ কেন। প্রিন্সিপিয়া বইয়ের প্রাথমিক নীতিসমূহ এই প্রকাশনাতেই বিধৃত হয়েছিল। ১৬৮৭ সনের ৫ জুলাই তারিখে তিনি তার ফিলসফিয়া ন্যাচারালিস প্রিন্সিপিয়া ম্যাথামেটিকা নামক বিখ্যাত গ্রন্থটি প্রকাশ করেন। সাহস এবং অর্থের যোগান দেয়ার আধ্যমে এই বইয়ের প্রকাশনায় যিনি সবচেয়ে বেশী অবদান রেখেছেন তিনি হলেন বিজ্ঞানী এডমন্ড হ্যালি। এই বইয়েই নিউটন গতির তিনটি মৌলিক সূত্রের উল্লেখ করেন। তিনি বস্তুসমূহের মধ্যবর্তী বলকে প্রকাশ করার জন্য লাতিন ভাষায় গ্রাভিটাস শব্দটি ব্যবহার করেছিলেন; এই শব্দটিই পরবর্তীকালে মহাকর্ষ বল নামে পরিচিত হয়। এটি প্রকৃতির অন্যতম একটি মৌলিক বল। নিউটন এ বিষয়ের উপর একটি তত্ত্বের অবতারণা করেন যা নিউটনের মহাকর্ষ সূত্র নামে পরিচিত। একই গ্রন্থে নিউটন বাতাসে শব্দের বেগের প্রথম বিশ্লেষণমূলক নির্ণয় প্রক্রিয়া ব্যাখ্যা করেন। বয়েলের সূত্রের উপর ভিত্তি করে তিনি এই ব্যাখ্যা প্রদান করেছিলেন। প্রিন্সিপিয়া গ্রন্থের মাধ্যমে নিউটন আন্তর্জাতিক মহলে বিশেষ পরিচিতি লাভ করেন। তার একটি প্রশংসাকারী মহল সৃষ্টি হয় যার মধ্যে অন্যতম ছিলেন সুইজার‌ল্যান্ডে জন্মগ্রহণকারী গণিতবিদ নিকোলাস ফাটিও দ্য ডুইলিয়ার। এই গণিতবিদের সাথে নিউটন বিশেষ বন্ধুত্বের সম্পর্ক গড়ে তুলেছিলেন যা ১৬৯৩ সাল পর্যন্ত বিরাজমান ছিল। এই বন্ধুত্ব ভেঙে যাওয়ার পর নিউটন মুষড়ে পড়েছিলেন। ধর্মীয় চিন্তাধারা গতির সূত্র এবং সর্বজনীন মহাকর্ষ সূত্র নিউটনের সেরা দুইটি আবিষ্কার হলেও এদের ব্যবহার সম্পর্কে তিনি সবসময়ই বিশেষ সতর্ক ছিলেন। এই তত্ত্বদয়ের আশ্রয় নিয়ে মহাবিশ্বকে কেবলমাত্র একটি যন্ত্র আখ্যা দেয়া এবং একটি মহামহিম ঘড়ির নিয়ন্ত্রণের এর বিকাশকে ব্যাখ্যা করা- এমনতর ব্যবহারের ঘোড় বিরোধী ছিলেন তিনি। এ সম্বন্ধে তিনি বলেন: “অভিকর্ষ গ্রহসমূহের গতির বিষয়টি ব্যাখ্যা করে, কিন্তু এটি ব্যাখ্যা করতে পারেনা, কে গ্রহগুলোকে গতিশীল হিসেবে নির্দিষ্ট স্থানে স্থাপন করে দিলে। ঈশ্বর সকল কিছু নিয়ন্ত্রণ করেন এবং যা কিছু ঘটছে বা যা কিছু ঘটা সম্ভব তার সবই তিনি জানেন।” বিজ্ঞান চর্চা নিউটনের ধর্মীয় সাধনায় কোন ব্যাঘাত ঘটাতে পারেনি। তিনি প্রতিদিন নিয়মিত বাইবেল অধ্যয়ন করতেন এবং চার্চের আদি পিতারা ছিলেন নিউটনের অন্যতম অণুপ্রেরণা। এমনকি বিজ্ঞানের চেয়ে তিনি ধর্ম গ্রন্থ, ধর্মীয় পিতা এবং আলকেমি অধ্যয়ন করে অধিক সময় ব্যয় করতেন। তিনি নিজেই বলেছেন, বাইবেলকে তিনি ঈশ্বরের শব্দ হিসেবে মৌলিকভাবে বিশ্বাস করেন এবং ঈশ্বর কর্তৃক অণুপ্রাণিত ব্যক্তিরাই এটি রচনা করেছেন বলেও তার বিশ্বাস ছিল। তিনি নিজেও এসব গ্রন্থ-রচনার সমালোচনামূলক একটি বই লিখেছেন যার নাম অ্যান হিস্টরিক্যাল অ্যাকাউন্ট অফ টু নোটেব্‌ল করাপশন্‌স অফ স্ক্রিপচার। নিউটন নির্ধারণ করেছিলেন যে, ৩৩ খ্রিস্টাব্দের ৩ এপ্রিল তারিখে যীশু খ্রিস্টকে ক্রুশবিদ্ধ করা হয়েছে। প্রথাগতভাবে গ্রহণযোগ্য তারিখের সাথে তার গণনাকৃত এই তারিখের মিল ছিল। নিউটন বাইবেলের মধ্যকার গুপ্ত তথ্যসমূহ অণুসন্ধানের চেষ্টা করেছিলেন, যদিও একাজে তার সফলতা আসেনি। ধর্মতত্ত্ব এবং আলকেমি বিষয়ে তার বিশেষ উৎসাহ থাকলেও অন্য অনেকের মত তিনি অন্ধভাবে তিনি এগুলোর চর্চা করেননি, বরং বৈজ্ঞানিক পদ্ধতির মাধ্যমে এগুলোর পরীক্ষণ পরিচালনা করেছেন। তার কাছে ধর্ম এবং বিজ্ঞান নিয়ে তার করা তার পরীক্ষণগুলো একই। কারণ উভয়েরই লক্ষ্য বিশ্ব কিভাবে ক্রিয়া করছে তা পর্যবেক্ষণ এবং বোঝার চেষ্টা করা। নিউটনকে ট্রিনিটিতে চার্চের আইনসমূহ অমান্য করতে হতে পারতো। সংখ্যালঘুদের দৃষ্টি দিয়ে চিন্তা করলে দেখা যায়, T.C. Pfizenmaier ট্রিনিটি চার্চের সাথে দ্বিমত পোষণ করে বলেছিলেন, নিউটন অধিকাংশ প্রোটেস্ট্যান্ট, অ্যাংগ্লিকান এবং রোমান ক্যাথলিক কর্তৃক পরিচালিত চার্চ তথা পশ্চিমাঞ্চলীয় মৌল বিশ্বাসের প্রতি অতটা আস্থাশীল ছিলেননা; বরং তিনি পূর্বাঞ্চলীয় অর্থোডক্স বিশ্বাসের অণুসারী ছিলেন। সমকালীন সময়ে নিউটনকে একজন রসিক্রুশিয়ান হিসেবেও সন্দেহ করা হতো। অবশ্য রয়েল সোসাইটি এবং রাজা চার্লস ২-এর বিচারালয়ের অনেকেই এই মতবাদের অণুসারী ছিলেন। জীবদ্দশায় বিজ্ঞানের চেয়ে নিউটন ধর্ম বিষয়েই বেশি লিখেছেন। তিনি যুক্তিসম্মতভাবে একটি চিরন্তন বিশ্বের ধারণা পোষণ করতেন; কিন্তু হাইলোজোইজ্‌ম-এ বিশ্বাস করেননি কখনও, যা লাইবনিজ এবং বারুচ স্পিনোজার মধ্যে প্রচ্ছন্ন ছিল। তার মতে নিয়মতান্ত্রিক এবং গতিশীল মহাবিশ্ব একটি সক্রিয়া কারণ দ্বারা নিয়ন্ত্রিত, কিন্তু সেজন্যে এটিকে অবশ্যই হতে হবে নিয়মিত। ধর্মীয় চিন্তার উপর নিউটনের প্রভাব যুক্তিবাদী গ্রন্থকারেরা নিউটন এবং রবার্ট বয়েলের যান্ত্রিক দর্শনকে উন্নত করে তাকে একটি গ্রহণযোগ্য মর্যাদায় ভূষিত করেছিল। তাদের কাছে এটি ছিল সর্বেশ্বরবাদ এবং এনথুসিয়াজ্‌ম-এর একটি বিকল্প। ল্যাটিচুডিনারিয়ান-দের মত সকল অর্থোডক্স এবং বিসংবাদী (dissident) ধর্মপ্রচারকরাই তার এই চিন্তাধারাকে দ্রুত গেহণ করে নিয়েছিল। এ হিসেবে তখন, বিজ্ঞানের সরল বর্ণনা এবং ব্যাখ্যাকে কুসংস্কারাচ্ছন্ন এনথুসিয়াজ্‌ম-এর আবেগী এবং অধিবিদ্যাগত সর্বপ্রধান বিষয়সমূহের সাথে বিতর্কে বা যুদ্ধে উপনীত হওয়ার জন্য প্রয়োজনীয় একটি উপকরণ জ্ঞান করা হয়েছিল। একই সাথে সমকালীন ইংরেজদের মত তরঙ্গের মত বর্ধনশীল ঈশ্বরবাদরাও নিউটনের আবিষ্কারসমূহকে ব্যবহার করে প্রমাণ করতে চেয়েছিল যে, একটি প্রাকৃতিক ধর্মের অস্তিত্ব রয়েছে। মহাবিশ্ব সম্বন্ধে বয়েলের যান্ত্রিক ধারণা, প্রাক-এনলাইটেনমেন্ট যুগের জাদুকরী ধারণাসমূহ এবং খ্রিস্টান ধর্মের রহস্যাবৃত উপকরণসমূহের বিরুদ্ধে যে আক্রমণ পরিচালিত হয়েছিল তাকে একটি ভিত্তির উপর দাড় করিয়ে দেয়। নিউটন কেবল গাণিতিক প্রমাণের বয়েলের চিন্তাধারাকে পূর্ণতা দান করেন। একই সাথে তিনি একে জনপ্রিয় করে তোলার পিছনে গুরুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন করেন। মধ্যস্থতাকারী ঈম্বরের ধারণাকে পরিত্যাগ করে নিউটন এমন একটি মহাবিশ্বের ধারণাকে পুনর্জীবন দান করেছিলেন, যা একজন ঈশ্বরের সুনিপুণ হাতে নির্মিত হয়েছে এবং যুক্তিসঙ্গত এবং সর্বজনীন মৌল নীতির মাধ্যমে যার সমগ্র নকশা করা হয়েছে। নিউটন ঈশ্বরকে এমন একজন মহান স্রষ্টা হিসেবে দেখেছেন, সমগ্র সৃষ্টিজগৎের এই বিশালতার মুখেও যার অস্তিত্বকে অস্বীকার করা যায় না। কিন্তু অদূরদর্শী ধর্মতাত্ত্বিক গবেষণার শেষে এখন ঈশ্বরকে বিশ্ব পরিচালনার ক্রিয়াকর্ম থেকে সম্পূর্ণ উপেক্ষা করা হয়েছে; অন্তত নিউটনের নীতি বিষয়ে বলতে গিয়ে লাইবনিজ এ বিষয়টির দিকেই সবার দৃষ্টি আকর্ষণ করেছেন। কারণ ধারণা করা হচ্ছে, বিশ্ব পরিচালনায় মধ্যস্থতার ধারণা মেনে নিলে ঈশ্বরের সৃষ্টির মধ্যেই একটি ত্রুটির ধারণা প্রকট হয়ে উঠে; একজন মহাপরাক্রমশালী ও সব দিক দিয়ে সঠিক স্রষ্টার পক্ষে যা সৃষ্টি করা সম্ভব হতে পারেনা। এই কারণ দর্শানোর মাধ্যমে সব কিছু করা হলো, অথচ নিউটন নিজে কখনই এই কারণের দিকে মানুষের দৃষ্টি আকর্ষণ করেননি। লাইবনিজের ব্যাখ্যার মাধ্যমে নিজের সৃষ্ট জগৎ থেকে স্রষ্টার ধারণাকে সম্পূর্ণ মুছে ফেলা হয়েছে। ঈশ্বরবিহীন এই মহাবিশ্বে তাই এখন কেবল মানুষের রাজত্ব। মানুষই এর সৃষ্টি ও পরিচালনা প্রক্রিয়া ব্যাখ্যা করার দাবীদার এবং সে-ই জগৎের সব অনিষ্ট অপসারণের ক্ষমতার অধিকারী। অপরদিকে, ল্যাটিচুডিনারিয়ান এবং নিউটনীয় ধারণাকে আত্মস্থ করার মাধ্যমে জন্ম নিয়েছে ধর্মের আরেকটি নতুন দল যারা মিলেনারিয়ান নামে পরিচিত। এরা যান্ত্রিক মহাবিশ্বের ধারণা বিশ্বাসী। কিন্তু এই বিশ্বাস নিয়ে গবেষণা করতে গিয়েও মিলেনারিয়ানরা সেই প্রাচীন এনথুসিয়াজ্‌ম এবং রহস্যময়তার সম্মুখীন হয়েছেন যার মুলোৎপাটন করার জন্য এনলাইটেনমেন্টের যুগে অনেক প্রচেষ্টাই করা হয়েছে। বিশ্বের সমাপ্তি সম্বন্ধনীয় ধারণা ১৭০৪ খ্রিস্টাব্দে লেখা একটি পাণ্ডুলিপিতে নিউটন বাইবেল থেকে বৈজ্ঞানিক তথ্য বের করে আনার জন্য তার প্রচেষ্টার কথা লিখেছেন। তিনি অণুমান করেছিলেন ২০৬০ সালের আগে বিশ্ব ধ্বংস হবেনা। এই ভবিষ্যদ্বাণী করতে গিয়ে তিনি বলেছিলেন: “আমি এটি এজন্য উল্লেখ করিনি যে, বিশ্ব চরাচর কখন ধ্বংস হবে তার সময় আমি সবাইকে জানাতে চাই; বরং এজন্য যে, কল্পনার রাজ্যে বসবাসকারী ব্যক্তিরা বিশ্বের ধ্বংস সম্বন্ধে যা বলছেন তার সবগুলোকে একটি সীমার মধ্যে বেঁধে দেয়া। এবং এটি করার মাধ্যমে আমি পবিত্র ভবিষ্যদ্বাণীসমূহের যেটি ব্যর্থ প্রমাণিত হবে তাকে সাথে সাথে বিফল হিসেবে চিহ্নিত করার উপায় নির্ধারণ করলাম।” জাল মুদ্রা প্রস্তুতকারকদের প্রতি নিউটন রয়েল মিন্টের ওয়ার্ডেন থাকাকালীন সময়ে নিউটন অণুমান করেন যে, গ্রেট রিকয়েনেজের সময় প্রাপ্ত মুদ্রাসমূহের মধ্যে শতকরা ২০ ভাগই জাল। মুদ্রা জাল করা একটি কঠোর শাস্তিযোগ্য অপরাধ ছিল যার কারণে জেল, জরিমানা বা ফাঁসি পর্যন্ত হতে পারতো। এতদসত্ত্বেও সবচেয়ে এ বিষয়ে প্রতাপশালী সন্ত্রাসীদের বিরুদ্ধে পর্যাপ্ত সাক্ষ্যপ্রমাণ জোগাড় করা বেশ কষ্টসাধ্য হয়ে পড়তো। এই কাজে নিউটন অন্যদের মতই পারঙ্গমতা প্রদর্শনে সক্ষম হন। বিভিন্ন সরাইখানার আশেপাশে চলাচল করার সময়ে সন্ত্রাসীদের বিরুদ্ধে অনেক সাক্ষ্যপ্রমাণ নিউটন নিজেই জোগাড় করেছিলেন। ইংরেজ আইনে প্রাচীন অনেক প্রথাই বেশ গুরেত্বের সাথে বিরাজমান ছিল যার মাধ্যমে বিচারের পথে সব বাঁধা দূর করা সম্ভব ছিল। নিউটন এ কাজটিই করেছিলেন। নিউটন জাস্টিস অফ দ্য পিস পদে দায়িত্ব পান এবং ১৬৯৮ থেকে ১৬৯৯ সনের মধ্যে যথেষ্ট সাক্ষ্যপ্রমাণসহ প্রায় ২০০ জন সন্দেহভাজন দোষ্কৃতিকারীর মুখোমুখি হন। তিনি তার অবিযোগগুলোতে বিজয় লাভ করেন এবং ১৬৯৯ সালের ফেব্রুয়ারিতে ১০ জন আসামীকে শাস্তি প্রদানের উপযুক্ত করে তোলেন। পরবর্তীতে তিনি তার সব পুলিশী তদন্তের সূত্র ধ্বংস করে ফেলেন। সম্ভবত রাজার এটর্নি হিসেবে নিউটনের সবচেয়ে বড় সাফল্য এসেছিল উইলিয়াম ক্যালোনারের বিরুদ্ধে। ক্যালোনারের নীল নকশার মধ্যে একটি ছিল ক্যাখলিকদের মধ্যে ষড়যন্ত্রের বীজ বুনে দেয়া এবং পরবর্তীতে দুর্ভাগা ষড়যন্ত্রকারীদেরকে বিপদে ফেলা যাদেরকে মূলত সে-ই ফাঁদে ফেলেছিল। ক্যালোনার এতোটাই ধনী হয়ে উঠেছিল যে তাকে সবাই ভদ্রলোক হিসেবেই জ্ঞান করতো। সে আইনসভায় একটি পিটিশন দেয় এই বলে যে, রয়েল মিন্ট জাল মুদ্রা প্রস্তুতকারকদের বিভিন্ন উপকরণ দিয়ে সাহায্য করছে। অন্য আরও কয়েকজন এই পিটিশন দিয়েছিল। ক্যালোনার প্রস্তাব করে মিন্টের কর্মক্ষমতা বাড়ানোর জন্য তাকে মিন্টের কার্যপ্রণালী নিয়মিত পর্যবেক্ষণ করার সুযোগ দেয়া হোক। একই সাথে সে জাল মুদ্রা বানানোর সাথেও জড়িত ছিল। এতে নিউটন ক্ষুব্ধ হয়ে উঠেন এবং ক্যালোনারের সব কুকর্ম প্রকাশের জন্য মরিয়া হয়ে উঠেন। বিভিন্ন সাক্ষ্যপ্রমাণের মাধ্যমে তিনি জানতে পারেন, ক্যালোনার মুদ্রা জাল করার কাজে জড়িত আছে। অবিলম্বে তিনি ক্যালোনারকে বিচারের সম্মুখীন করেন। কিন্তু উচ্চ পর্যায়ে প্রচুর বন্ধু থাকার সুবাদে সে ছাড়া পেয়ে যায়। দ্বিতীয় আরেকবার নিউটন তাকে বিচারের সম্মুখীন করে এবং এ সময় নিউটনের হাতে চূড়ান্ত প্রমাণ ছিল। এর ফলে ক্যালোনারকে অভিযুক্ত করা হয় এবং ১৬৯৯ সনের মার্চ ২৩ তারিখে লন্ডনের টাইবার্নে তাকে ফাঁসির কাষ্ঠে ঝুলানো হয়। আলোকিত যুগের দার্শনিকেরা আলোকিত যুগের দার্শনিকেরা বিজ্ঞানের জগৎে পূর্বসূরী এবং উত্তরসূরীধের একটি সংক্ষিপ্ত তালিকা প্রকাশ করেন। এই তালিকার মূল ব্যক্তিত্ব ছিলেন গ্যালিলিও, রবার্ট বয়েল এবং নিউটন। বর্তমান যুগের প্রতিটি ভৌত এবং সামাজিক ক্ষেত্রের প্রকৃতি এবং প্রাকৃতিক নিয়মের ধারণা উপস্থাপনে এই তিনজনকে বলা হয়েছে অগ্রদূত এবং পথপ্রদর্শক। এর সাপেক্ষে ইতিহাসের দীক্ষা এবং এর উপর ভিত্তি করে গড়ে উঠা সামাজিক গঠনকে বাদ দিয়ে দেয়া যায়। প্রকৃতি এবং যুক্তি দ্বারা বোধগম্য মৌল নীতিসমূহের আলোকে নিউটনই প্রথম মহাবিশ্বের ধারণাকে পরিষ্কার করতে সমর্থ হন। এজন্য একেই বলা যায় আলোকিত যুগের আদর্শের সূচনা। জন লক এবং ভলতেয়ার রাজনৈতিক পদ্ধতিতে প্রাকৃতিক নিয়মের প্রয়োগ ঘটিয়েছেনএবং এর মাধ্যমে অন্তর্জাত অধিকার সম্বন্ধে উপদেশ দিয়েছেন; অ্যাডাম স্মিথ এবং অনেক ফিজিওক্র্যাটরা মনোবিজ্ঞান এবং আত্ম-চাহিদার প্রাকৃতিক ধারণাসমূহকে অর্থনৈতিক পদ্ধতিতে প্রয়োগ করেন এবং সমাজবিজ্ঞানীরা প্রগতির প্রাকৃতিক নকশার সাথে ইতিহাসের সামঞ্জস্য স্থাপনের চেষ্টা করার জন্য বর্তমান সামাজিক আইনের সমালোচনা করেন। Monboddo এবং স্যামুয়েল ক্লার্ক নিউটনের গবেষণার উপাদানসমূহ নিয়ে কাজ করা থেকে বিরত থেকেছেন, কিন্তু অনিবার্যভাবেই প্রকৃতি সম্বন্ধে তাদের শক্তিশালী ধর্মীয় চিন্তাধারার সাথে বিরোধ স্থাপনের জন্য তারা নিউটনের গবেষণা যুক্তি দিয়ে বোঝার চেষ্টা করতে বাধ্য হয়েছেন। নিউটনের গতির সূত্র নিউটনের গতির তিনটি বিখ্যাত সূত্র হচ্ছে: স্থির বস্তু আজীবন স্থির থাকতে চায় এবং গতিশীল বস্তু আজীবন সমগতিতে গতিশীল থাকতে চায় যতক্ষণ না তার উপর কোন বহিঃস্থ নেট শক্তি প্রয়োগ করা হয়। (এটি জড়তার সূত্র নামেও পরিচিত) প্রযুক্ত বল বস্তুর ভরবেগের পরিবর্তনের হারের সমানুপাতিক। গাণিতিকভাবে একে এভাবে লিখা হয়: F → = d p → d t = d d t ( m v → ) = v → d m d t + m d v → d t . {\displaystyle {\vec {F}}={\frac {d{\vec {p}}}{dt}}\,=\,{\frac {d}{dt}}(m{\vec {v}})\,=\,{\vec {v}}\,{\frac {dm}{dt}}+m\,{\frac {d{\vec {v}}}{dt}}\,.} ভর ধ্রুবক ধরলে প্রথম টার্মটি চলে যায়। ত্বরণকে a → = d v → / d t {\displaystyle {\vec {a}}\ =\ d{\vec {v}}/dt} হিসবে চিহ্নিত করলে সেই বিথ্যাত সমীকরণটি পাওয়া যায়: F → = m a → , {\displaystyle {\vec {F}}=m\,{\vec {a}}\,,} যা থেকে আমরা জানতে পারি, "কোন বস্তুর ত্বরণ এর উপর প্রযুক্ত মোট বলের মানের সমানুপাতিক এবং এর ভরের ব্যস্তানুপাতিক।" প্রত্যেক ক্রিয়ারই একটি সমান ও বিপরীত প্রতিক্রিয়া রয়েছে। নিউটনের আপেল “When Newton saw an apple fall, he found, in that slight startle from his contemplation, ‘tis said, a mode of proving that the earth turn’d round in a most natural whirl, called gravitation; and this is the sole mortal who could grapple, since Adam, with a fall, or with an apple.[9]” গাছ থেকে একটি আপেলতে পড়তে দেখে নিউটন প্রথম সর্বজনীন মহাকর্ষ বলের সূত্র নিয়ে গবেষণায় উদ্বুদ্ধ হয়েছিলেন বলে একটি বিখ্যাত গল্প প্রচলিত রয়েছে। কার্টুনের মাধ্যমে আরও ফুটিয়ে তোলা হয়েছে যে, আপেলটি আসলে নিউটনের মাথায় আঘাত করেছিল এবং এ কারণেই মহাকর্ষের বুদ্ধিটি তার মাথায় খেলে যায়। নিউটনের ভাইয়ের মেয়ের স্বামী এবং রয়েল মিন্টে তার সহকারী জন কন্ডুইট নিউটনের জীবনী লিখতে গিয়ে এই ঘটনাটির বর্ণনা দিয়েছেন এভাবে: ১৬৬৬ সনে নিউটন কেসব্রিজ ছেড়ে লিংকনশায়ারে তার মা'র কাছে চলে আসেন। সেখানকার বাগানে বসে একদিন তিনি গভীর চিন্তায় মগ্ন ছিলেন। এমন সময় তার মাথায় আসে অভিকর্ষ শক্তি (যা একটি আপেলকে গাছ থেকে মাটিতে নামিয়ে নিয়ে আসে) পৃথিবী থেকে কেবল একটি নির্দিষ্ট দূরত্বের মধ্যে সীমাবদ্ধ থাকতে পারেনা। সাধারণত যেমনটা চিন্তা করা হয় এই শক্তি নিশ্চয়ই তার থেকে অনেক দূরত্ব পর্যন্ত তার শক্তি বজায় রাখে। নিজের মনে তিনি বলে যেতে থাকেন, এই বলটি কেনইবা চাঁদ পর্যন্ত প্রসারিত হবেনা। আর সেক্ষেত্রে এটি চাঁদের গতিকে প্রভাবান্বিত করে এবং সম্ভবত তাকে কক্ষপথে স্থান করে দেয়ে। এর উপর ভিত্তি করেই তিনি হিসাব করতে বসে যান যে, এই ধারণার ফলাফল কি হতে পারে।[10] প্রশ্ন এটি ছিলনা যে, অভিকর্ষ বল আদৌ আছে কি-না। বরং প্রশ্ন ছিল এই বলটি এতো দূরত্ব পর্যন্ত আপন প্রভাব প্রসারিত করতে পারে কি-না যাতে এমনকি চন্দ্রের উপরও কর্তৃত্ব প্রতিষ্ঠা করা যায়। নিউটন দেখান যে, এই বলটি যদি দূরত্বের বিপরীত বর্গীয় সূত্রাণুসারে কমতে থাকে তাহলে চাঁদের কক্ষীয় পর্যায়ের যে মান পাওয়া যায় তা সামঞ্জস্যপূর্ণ। তিনি ধারণা করেন এই একই বল অন্যান্য সকল কক্ষীয় গতির জন্য দায়ী। আর তাই এর নাম দেন "সর্বজনীন মহাকর্ষ"। উইলিয়াম স্টাকলি নামক অপর একজন সমসাময়িক লেখক তার "মেময়ের্‌স অফ স্যার আইজাক নিউটন্‌স লাইফ" নামক গ্রন্থে ১৭২৬ সনের এপ্রিল ১৫ তারিখে কেনিংস্টনে নিউটনের সাথে তার একটি বাক্যালাপের বর্ণনা দেন। এই বাক্যালাপের এক পর্যায়ে নিউটন বলেন যে, "মহাকর্ষ নিয়ে তিনি আগে থেকেই চিন্তিত ছিলেন। এমন সময় বাগানে গবেষণার মুড নিয়ে বসে থাকার সময় গাছ থেকে একটি আপেল মাটিতে পতিত হয়। আপেলটি কেন সব সময় অভিলম্ব বরাবর মাটির দিকে পতিত হয়, তিনি নিজের মনে চিন্তা করেন। কেন পাশে বা উপর দিকে যায়না, সবসময়ই কেন পৃথিবীর কেন্দ্রের দিক বরাবর পতিত হয়।" একই ধরনের বাক্যের সমাবেশে ভলতেয়ার তার "এসে অন এপিক পোয়েট্রি" (১৭২৭) নামক প্রবন্ধে লিখেছেন "আইজাক নিউটন যখন তার বাগানে হাটছিলেন. তখন গাছ থেকে একটি আপেলকে মাটিতে পড়তে দেখে প্রথম মহাকর্ষ পদ্ধতি সম্বন্ধে তার বোধদয় হয়।" এই বর্ণনাগুলো সম্ভবত কিছুটা অতিরঞ্জিত। কারণ নিউটনের নিজের বর্ণনা অণুযায়ী, তিনি উল্‌সথর্প ম্যানরে তার নিহের বাসার জানালার কাছে বসে ছিলেন। এমন সময় জানালা দিয়ে গাছ থেকে একটি আপেল মাটিতে পড়তে দেখেন। নিউটন যে গাছটির কথা বলেছেন তা চিহ্নিত করতে গিয়ে অনেকগুলো গাছকেই নির্বাচিত করা হয়েছে। গ্রান্থামের কিংস স্কুলের দাবী অণুসারে গাছটি স্কুল কর্তপক্ষ কিনে নিয়েছিল। কিনে নেয়ার পর গাছটি উপড়িয়ে ফেলে প্রধান শিক্ষকের বাগানে পুনরায় লাগানো হয়। বর্তমানে উল্‌সথর্প ম্যানরের দায়িত্বে থাকা ন্যাশনাল ট্রাস্ট এই দাবী মেনে নেয়নি। তাদের মতে ম্যানরের বাগানেই গাছটি রয়েছে। এই গাছের একটি বংশধর কেমব্রিজের ট্রিনিটি কলেজের প্রধান ফটকের পাশে বেড়ে উঠতে দেখা যায়। নিউটন ট্রিনিটি কলেজে অধ্যয়নকালে যে কক্ষে থাকতেন তার ঠিক নিচেই গাছটি অবস্থিত। বিশ্বের সমাপ্তি নিউটন ১৭০৪ সালে রচিত একটি পান্ডুলিপিতে লিখেছেন যে, ২০৬০ খ্রিস্টাব্দের পূর্বে পৃথিবী ধ্বংস হবে না।[11] সমালোচনা বিজ্ঞানী স্টিফেন হকিং তার আ ব্রিফ হিস্টরি অফ টাইম গ্রন্থের পরিশিষ্টে নিউটনের একটি সংক্ষিপ্ত জীবনী সংযুক্ত করেছেন যাতে নিউটনের ব্যক্তিগত জীবন সম্পর্কে বেশ কিছু সমালোচনা প্রকাশিত হয়েছে। তার প্রিন্সিপিয়া বই প্রকাশিত হওয়ার পর নিউটন বিপুল জনপ্রিয়তা অর্জন করেন, রয়েল সোসাইটির সভাপতি নির্বাচিত হন এবং প্রথম বিজ্ঞানী হিসেবে নাইট উপাধি লাভ করেন। এর পরপরই নিউটনের সাথে দুইজন জ্যোতির্বিজ্ঞানী যারা তার প্রিন্সিপিয়া বই লিখার সময় তথ্য দিয়ে সাহায্য করেছিলেন তাদের সাথে সংঘর্ষ বাঁধে। এরা হলেন রয়েল এবং ফ্ল্যামস্টিড। সংঘর্ষের কারণ, নিউটন তাদের কাছ থেকে এমন কিছু তথ্য চেয়েছিলেন যা তারা দিতে সম্মত হন নি। নিউটন কোনো না সহ্য করতে পারতেন না। তিনি নিজেকে রয়েল মানমন্দিরের পরিচালনা পরিষদে অন্তর্ভুক্ত করে তার চাওয়া সেই ত থ্য-উপাত্তগুলোর অবিলম্বে প্রকাশের দাবী করেন। কিন্তু তিনি উপাত্তগুলো পান নি। এরই ধারাবাহিকতায় তিনি ফ্ল্যামস্টিডের গবেষণাকর্ম তার কাছ থেকে কেড়ে নিয়ে এডমন্ড হ্যালির নামে প্রকাশের ব্যবস্থা করেন; অথচ হ্যালি ছিলেন ফ্ল্যামস্টিডের আজীবন শত্রু। সুবিচারের আশায় ফ্ল্যামস্টিড আদালতের আশ্রয় নেন এবং বিচারের পর তার কাছ থেকে চুরি করে নেওয়া গবেষণাকর্মের প্রকাশনা বণ্টনের উপর নিষেধাজ্ঞা আরোপ করা হয়। প্রতিশোধ নেওয়ার জন্য নিউটন তার লেখা প্রিন্সিপিয়া বইয়ের পরবর্তী সংস্করণসমূহে ফ্ল্যামস্টিডের নামে উল্লেখিত সকল তথ্যসূত্র কেটে বাদ দিয়ে দেন। নিউটনের সাথে আরেকটি বড় ধরনের বিরোধ ছিল জার্মান দার্শনিক ও গণিতজ্ঞ গটফ্রিড লাইবনিজের। লাইবনিজ এবং নিউটন সম্পূর্ণ স্বাধীনভাবে প্রায় একই সময়ে বিজ্ঞানের একটি নতুন শাখার উন্নয়ন ঘটান যা ক্যালকুলাস নামে পরিচিত। আধুনিক পদার্থবিজ্ঞানের অন্যতম ভিত্তি হচ্ছে এই শাখাটি। যদিও আমরা এখন জানি নিউটন লাইবনিজের কয়েক বছর পূর্বেই এটি আবিষ্কার করেছিলেন, তবে তিনি তা প্রকাশ করেছিলেন অনেক পরে অর্থাৎ ১৬৯৩ সনে; আর পূর্ণ বিবরণ প্রকাশ করেছিলেন ১৭০৪ খ্রিস্টাব্দে। অথচ লাইবনিজ তার কাজের একটি পূর্ণ বিবরণ ১৬৮৪ সালেই প্রকাশ করেছিলেন। মূলত লাইবনিজের ব্যবকলন পদ্ধতিই পরবর্তীকালে মহাদেশ জুড়ে গৃহীত হয়েছিল।[12] কে আগে এটি আবিষ্কার করেছেন তা নিয়ে তৎকালীন বিজ্ঞানী সমাজের মাঝে প্রবল বিতর্কের সূত্রপাত ঘটে। দুজনের বিরুদ্ধে ও পক্ষেই অনেক লেখালেখি হয়। আশ্চর্যের বিষয়, নিউটনের পক্ষে লিখিত অধিকাংশ নিবন্ধই ছিল তার নিজের লেখা এবং তার বন্ধুদের নামে প্রকাশিত। বাগ্‌বিতণ্ডা চলতে থাকায় লাইবনিজ বিষয়টি রয়েল সোসাইটিতে উত্থাপন করেন। সোসাইটির সভাপতি নিউটন এর সঠিক অণুসন্ধানের জন্য তার বন্ধুদের নিয়ে একটি পক্ষপাতিত্বমূলক কমিটি গঠন করেন। এই কমিটি পূর্ণ ক্ষমতায় কাজ শুরু করে ১৭১১ সনে।[12] রয়েল সোসাইটির প্রতিবেদনে লাইবনিজকে গবেষণা কর্ম চুরির দায়ে অভিযুক্ত করা হয়। এরপর নিউটন নাম গোপন করে এক সাময়িকীতে রয়েল সোসাইটির প্রতিবেদনের পক্ষেও লিখেছিলেন। লাইবনিজের মৃত্যুর পর নিউটন বলেছিলেন. লাইবনিজের মন ভেঙ্গে দিয়ে তিনি খুব শান্তি পেয়েছেন। লাইবনিজের সাথে যখন তার বিরোধ চলছিল তখনই নিউটন কেমব্রিজ ছেড়ে চলে গিয়েছিলেন। বিজ্ঞানের জগৎ ছেড়ে তিনি ক্যাথলিক-বিরোধী রাজনীতি ও পরবর্তীকালে সংসদীয় কাজে যোগ দেন। একসময় রয়েল মিন্টের ওয়ার্ডেনের মতো গুরুত্বপূর্ণ পদে অধিষ্ঠিত হন। সেখান থেকে তিনি জাল-বিরোধী কর্মকাণ্ডকে জোরদার করে তুলেন। এর কারণে অনেককে প্রাণ দিতে হয়েছিল বলে স্টিফেন হকিং তার বইয়ে লিখেছেন।cs রচনাসমূহ মেথড অব ফ্লাক্সনস (১৬৭১) Of Natures Obvious Laws & Processes in Vegetation (১৬৭১ - ৭৫) আলকেমি বিষয়ে অপ্রকাশিত রচনা[13] De Motu Corporum in Gyrum (১৬৮৪) Philosophiae Naturalis Principia Mathematica (১৬৮৭) অপটিক্স (১৭০৪) (১৭০১ - ২৫) অ্যারিথমেটিকা ইউনিভার্সালিস (১৭০৭) Short Chronicle, The System of the World, Optical Lectures, The Chronology of Ancient Kingdoms, Amended এবং De mundi systemate মৃত্যুর পর ১৭২৮ সালে প্রকাশিত হয়। An Historical Account of Two Notable Corruptions of Scripture (১৭৫৪) তথ্যসূত্র GREAT BOOKS OF THE WESTERN WORLD: Mortimer J. Adler (Editor in chief). Part 32 (NEWTON, HUYGENS). Biographical Note (Sir Isaac Newon, 1642 - 1727) আরও দেখুন ক্যালকুলাসের ইতিহাস লাইবনিৎস ও নিউটনের ক্যালকুলাস বিবাদ জনপ্রিয় সংস্কৃতিতে আইজাক নিউটন আইজাক নিউটনের শেষ জীবন নিউটন ফ্র্যাক্টাল নিউটন ধারা গ্রন্থপঞ্জি আরও পড়ুন ধর্ম প্রাথমিক উৎস বহিঃসংযোগ By combining images, audio, animations and interactive segments, the application gives students a sense of Newton's multifaceted mind. at Project Gutenberg - A study by on how Newton approximated the solutions of a first-order ODE using infinite series. at Curlie - Huntington Library NOVA TV programme. . Educational material Research on his Alchemical writings নিউটনের রচনাসমূহ at Project Gutenberg , modernised readable versions by Jonathan Bennett , full text on archive.org বিষয়শ্রেণী:১৬৪৩-এ জন্ম বিষয়শ্রেণী:১৭২৭-এ মৃত্যু বিষয়শ্রেণী:ইংরেজ পদার্থবিজ্ঞানী বিষয়শ্রেণী:ইংরেজ জ্যোতির্বিজ্ঞানী বিষয়শ্রেণী:ইংরেজ গণিতবিদ বিষয়শ্রেণী:ইংরেজ ধর্মতত্ত্ববিদ বিষয়শ্রেণী:ইংরেজ দার্শনিক বিষয়শ্রেণী:কেমব্রিজ বিশ্ববিদ্যালয়ের প্রাক্তন শিক্ষার্থী	https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%87%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%95%20%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%9F%E0%A6%A8
{ "plaintext_start_byte": [ 3, 682, 1092, 1317, 1837, 2277, 2593, 2960, 3525, 3816, 4288, 4593, 5042, 5448, 5847, 6137, 6355, 6487, 6806, 6928, 7253, 7677, 7975, 8196, 8366, 8558, 8989, 9213, 9368, 9843, 9919, 10120, 10240, 11131, 11691, 12141, 12393, 12696, 13008, 13420, 14101 ], "plaintext_end_byte": [ 681, 1091, 1301, 1836, 2240, 2592, 2959, 3524, 3794, 4287, 4592, 5041, 5437, 5846, 6136, 6311, 6486, 6805, 6927, 7252, 7658, 7974, 8185, 8365, 8557, 8988, 9212, 9367, 9842, 9918, 10119, 10226, 11124, 11690, 12060, 12378, 12695, 12999, 13401, 14069, 14236 ] }	Dimanakah jalur Kereta api Argo Parahyangan dimulai?	Kereta api Argo Parahyangan	indonesian	{ "passage_answer_candidate_index": [ 1 ], "minimal_answers_start_byte": [ 797 ], "minimal_answers_end_byte": [ 811 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Kereta api Argo Parahyangan (Gopar) (Aksara Sunda: ᮊᮨᮛᮨᮒ ᮃᮕᮤ ᮃᮁᮌᮧ ᮕᮛᮠᮡᮍᮔ᮪ Karéta api Argo Parahyangan) Merupakan Kereta api Penumpang Kelas Eksekutif Plus dan Ekonomi Plus New Image (Reguler/Tambahan), Kelas Eksekutif Plus dan Premium Plus (Reguler/Tambahan) maupun Kelas Eksekutif Plus (Reguler/Tambahan) yang dioperasikan Oleh PT Kereta api Indonesia (Persero) Daerah Operasi II Bandung (Reguler/Tambahan) dan Daerah Operasi I Jakarta (Tambahan) yang Melayani Rute Bandung-Gambir (Reguler/Tambahan) serta Rute Gambir/Pasar Senen-Bandung/Kiaracondong (Tambahan) dan sebaliknya serta menjadi satu-satunya kereta api yang melayani rute ini. Kereta api Argo Parahyangan ini menawarkan alternatif perjalanan Pada Pagi hingga Sore Hari untuk kedua arah, baik Bandung-Gambir maupun Gambir-Bandung. Dalam perjalanan Bandung-Gambir Maupun Gambir-Bandung pada pagi hingga sore hari penumpang dapat menikmati indahnya panorama Bumi Parahyangan dan melewati Jembatan-Jembatan, Terowongan dan Tikungan Besar (Tiber) ada di wilayah Bandung Barat dan Sekitarnya. Kereta api ini juga terkenal sebagai kereta api yang sering meminjam rangkaian dari rangkaian kereta api lain yang sedang menganggur seperti rangkaian kereta api Harina, Sembrani, Turangga maupun yang lainnya. Asal-usul nama Kereta api ini merupakan gabungan nama dari kereta Argo Gede dan Parahyangan. Meskipun menyandang kata "Argo", namun kereta ini justru merupakan kereta api kelas campuran, tidak full eksekutif sebagaimana seharusnya kereta api kelas Argo. meskipun pada beberapa perjalanan/nomor Gapeka menggunakan rangkaian full eksekutif atau bahkan full ekonomi (biasanya premium). Pada masa awal beroperasinya sejak tahun 2010, kereta api Argo Parahyangan juga menjadi kereta Argo pertama yang memiliki kelas selain kelas eksekutif. Kereta api ini menjadi satu-satunya kereta api kelas "Argo" yang kelas rangkainannya sering berganti antara eksekutif (baik Argo/kaca lebar, Satwa/kaca model pesawat, ataupun yang terbaru (K1 2016 dan 2018 JAKK/K1 2018 SDT) dengan model kaca panorama duplex), bisnis, ekonomi AC (baik PSO, plus (biasanya K3 2016 BD maupun Premium K3 2017 BD), atau kombinasi dari ketiganya (kelas campuran K1+K2+K3 BD). Sejarah operasional Awal beroperasi Kereta api ini merupakan kereta api hasil peleburan KA Argo Gede dan Parahyangan, yang telah dihentikan pengoperasiannya sejak terakhir kali beroperasi pada 26 April 2010. KA Argo Parahyangan pertama kali dioperasikan pada Selasa, 27 April 2010 pada pukul 05.30 di Stasiun Bandung dan pukul 05.45 di Stasiun Gambir. Kereta api Argo Parahyangan merupakan hasil respons PT KAI atas kekecewaan masyarakat karena diberhentikannya pengoperasian kereta api Parahyangan.[1] Sehingga, PT KAI menggabungkan kereta api Parahyangan bersama rangkaian kereta api Argo Gede. Jadi, beberapa kereta bisnis bekas kereta api Parahyangan disambungkan dengan kereta eksekutif dari kereta api Argo Gede. Tetapi masyarakat tidak mau nama Parahyangan itu ditiadakan. Akhirnya, PT KAI menggabungkan nama Argo Gede dan Parahyangan menjadi Argo Parahyangan. KA Argo Parahyangan menyediakan layanan kelas eksekutif argo yang memiliki pendingin udara (AC) dengan menggunakan kereta eksekutif bekas kereta api Argo Gede dan kelas bisnis tanpa pendingin udara dengan menggunakan rangkaian kereta bekas kereta api Parahyangan. Pada awal kereta api ini beroperasi, biasanya kereta ini terdiri dari tiga sampai empat kereta kelas eksekutif dan dua sampai tiga kereta kelas bisnis. Akan tetapi, semenjak tahun 2010-an, kereta api ini menggunakan trainset campuran (saat ini campuran eksekutif Argo - ekonomi AC new image untuk perjalanan reguler) baik dari daop 2 Bandung maupun menggunakan rangkaian kereta api lainnya yang sedang tidak digunakan.[2] Masa-masa beroperasi Mengingat permintaan kelas eksekutif lebih tinggi dari kelas bisnis, sejak tanggal 30 Desember 2011 kereta kelas bisnisnya diganti dengan kereta kelas eksekutif sehingga kereta api Argo Parahyangan menjadi kereta api eksekutif seluruhnya (meskipun di beberapa perjalanannya masih ditambah gerbong bisnis). Jumlah perjalanan KA Argo Parahyangan semakin meningkat mengingat okupansi yang bagus, dan juga karena jalan tol yang macet membuat masyarakat beralih ke kereta api. Saat ini, KA Argo Parahyangan beroperasi setiap harinya sekitar 8 kali pergi-pulang (termasuk tambahan) mengingat okupansi yang bagus. Perjalanan Jakarta-Bandung sepanjang ±166km menelusuri alam pegunungan Priangan barat ditempuh kereta api ini dengan waktu tempuh rata-rata 3 jam sampai 3 jam 15 menit. Berdasarkan jadwal baru pada Gapeka 2017, kereta api Argo Parahyangan berjalan 8 kali pergi-pulang reguler dan belum termasuk 4 kali pergi-pulang tambahan. Saat ini, tiga rangkaian tambahan Argo Parahyangan merupakan optimalisasi rangkaian KA yang menganggur. Antara lain KA 31 dan 32 yang menggunakan rangkaian KA Harina, KA 33 dan KA 34 yang menggunakan rangkaian KA Turangga, dan KA Tambahan 7051 dan 7052 yang menggunakan rangkaian KA Sembrani. KA 19-30, 33 dan 34 berjalan setiap hari, sedangkan untuk KA 35F dan 36F, kereta tersebut hanya berjalan pada hari Jumat sampai dengan Minggu, karena merupakan KA tambahan (fakultatif). Tersedia juga KA Argo Parahyangan tambahan, dengan keberangkatan dari Bandung jam 04.00 (KA 37F) dan dari Gambir jam 07.15 (KA 38F) menggantikan KA 31-32 yang beroperasi di luar hari Senin. (Lihatlah di bawah) Fasilitas KA Argo Parahyangan menggunakan KA Eksekutif kelas Argo berkapasitas 50 penumpang dengan televisi, meja makan (kadangkala), lampu baca, stopkontak, AC, toilet, dan kursi yang dapat diputar balik (reclining seat), sementara kelas bisnis, berkapasitas 64 penumpang dan cukup nyaman dengan harga yang lebih terjangkau dengan fasilitas: AC split, toilet, stopkontak, dan kursi yang dapat diputar balik. KA Argo Parahyangan menggunakan KA eksekutif Argo bekas Argo Gede buatan tahun 1995 dan 2002, dan terkadang menggunakan KA milik Argo Wilis yang dibuat pada 1998, atau menggunakan KA eksekutif biasa (buatan 1995 ke bawah) yang dicat striping Argo. KA Bisnis menggunakan KA eks-Parahyangan. Mulai 25 Oktober 2016, perjalanan KA Argo Parahyangan yang menggunakan kereta bisnis akhirnya menggunakan kereta ekonomi Mutiara Selatan yang mengalami masalah kenyamanan.[3] Generasi Argo Parahyangan yang akan datang Mulai 9 Juni 2017, Sudah tersedia pula KA Argo Parahyangan Tambahan dengan Kelas Ekonomi Premium K3 2017 dan relasi Bandung-Gambir. Mulai 21 s. d 30 Juni 2017, Sudah tersedia pula KA Argo Parahyangan Tambahan dengan Kelas Ekonomi Premium K3 2017 dan relasi baru Bandung-Pasar Senen. Saat ini Kereta api Argo Parahyangan Tambahan Menggunakan Rangkaian (idle) Kereta api Mantab Premium (Madiun-Pasar Senen) yang sedang tidak operasikan pada siang hari. Mulai 8 Agustus 2017, dijalankan rangkaian Ekonomi Premium 2 kali PP dengan relasi sama seperti Argo Parahyangan reguler. Mulai 1 Maret 2018, Kereta api KLB Argo Parahyangan Tambahan sudah resmi beroperasi dengan Kelas Eksekutif Plus yang berbody Stainless Steel. KLB Argo Parahyangan Tambahan dengan Relasi Gambir-Bandung maupun Gambir-Kiaracondong. Perjalanan KLB Argo Parahyangan Tambahan sebanyak 2 kali pulang pergi yaitu GMR-BD dan GMR-KAC. Mulai 9 Maret 2018, KA Argo Parahyangan Priority sudah resmi beroperasi dengan kelas Eksekutif yang berbody warna coklat, garis warna keemasan dengan bertulisan Priority'. Perjalanan KA Argo Parahyangan Priority sebanyak 4 kali pulang Pergi. Rangkaian KA Argo Parahyangan Priority dengan rangkaian reguler di No KA 19P, 21P, 25P, dan 27P (dari Bandung) sedangkan No KA 22P, 24P, 28P dan 30P (dari Gambir). Lokomotif penarik Lokomotif yang pernah menjadi andalan kereta api Argo Parahyangan sejak awal beroperasinya adalah CC201, CC203, danCC204, Sejak tahun 2013, lokomotif CC206 pun mulai menarik kereta api Argo Parahyangan. Namun, sejak tahun 2014, kereta api Argo Parahyangan akan selalu ditarik oleh lokomotif CC206. Lokomotif penarik kereta api Argo Parahyangan biasanya berasal dari Dipo Bandung, namun, sejak lokomotif CC206 menjadi lokomotif tetap untuk kereta api ini, lokomotif dari dipo lainnya terkadang digunakan juga. Rangkaian Pada masa awal beroperasinya sekitar tahun 2010-2011, biasanya ada dua tipe stamformasi rangkaian yang digunakan untuk Argo Parahyangan (reguler), yakni sebagai berikut: 1 kereta pembangkit (P), 4 kereta eksekutif (K1), 1 kereta makan (M1), dan 2 kereta bisnis (K2) 1 kereta pembangkit (P), 3 kereta eksekutif (K1), 1 kereta makan (M1), dan 3 kereta bisnis (K2) Sejak tanggal 30 Desember 2011, pada beberapa rangkaian kereta kelas bisnisnya diganti dengan kereta kelas eksekutif sehingga kereta api Argo Parahyangan menjadi kereta api eksekutif seluruhnya. Pada masa dioperasikannya kereta api aling-aling, 1 unit kereta kelas bisnis dari dua tipe rangkaian diatas dirubah menjadi kereta bagasi aling-aling (B/K2) membuat formasi Argo Parahyangan pada tahun 2012-2016 menjadi seperti berikut: 1 kereta pembangkit (P), 5 kereta eksekutif (K1), 1 kereta makan (M1), dan kereta aling-aling (B/K2) 1 kereta pembangkit (P), 3 kereta eksekutif (K1), 1 kereta makan (M1), 2 kereta bisnis (K2), dan kereta aling-aling (B/K2) Sejak dihapusnya kereta aling-aling pada pertengahan Agustus 2016, aling-aling kelas bisnis (K2) pun akhirnya difungsikan juga untuk mengangkut penumpang. Mulai 25 Oktober 2016, kereta Argo Parahyangan kelas bisnis digantikan dengan Rangkaian Ekonomi AC Plus (K3 2016) dari KA Mutiara Selatan karena alasan kenyamanan dimana kereta ekonomi AC keluaran tahun 2016 tersebut terlalu sempit untuk jarak jauh. Mulai awal Januari 2017, Kereta api Argo Parahyangan (reguler) sudah tidak menggunakan lagi Kereta Pembangkit (P) dan Kereta Makan (KM1/M1) digantikan oleh Kereta Makan dan Pembangkit (MP3) dari rangkaian Ekonomi AC terbaru. Rangkaian KA Argo Parahyangan reguler saat ini per 17 Desember 2018 adalah: 1 kereta pembangkit (P), 5 kereta eksekutif 2018 (K1), 1 kereta makan (M1), dan 4 kereta ekonomi 2016 (K3) 5 kereta eksekutif 2018 (K1), 1 kereta makan pembangkit (MP3), dan 4 kereta ekonomi 2016 (K3) Berikut ini adalah rangkaian yang diperuntukkan untuk Argo Parahyangan pada saat ini: Mulai 2 Januari 2019 Keterangan: Selama Lebaran 2017, dijalankan Kereta api Argo Parahyangan kelas Ekonomi Premium dengan relasi Pasar Senen-Bandung PP menggunakan rangkaian idle KA Mantab Lebaran Premium. Mulai 8 Agustus 2017, perjalanan kereta Argo Parahyangan ditambah 2 kali perjalanan PP Reguler dengan menggunakan rangkaian kelas Ekonomi Premium. Tanda ° Berarti: Rangkaian Kereta api Argo Parahyangan (19/22/25/28) Menambahkan 1 Kereta Kelas Priority, Kereta api Argo Parahyangan Priority (19/22/25/28) akan diberangkatan pada setiap hari. Mulai ini Kereta api Argo Parahyangan Priority (19/22/25/28) dengan Kereta Priority akan dimutasi Ke Dipo Bandung (BD) dulunya Kereta Priority Merupakan Kepemilikan dari Dipo Kereta api Jakarta Kota (JAKK) dan sekarang sudah Kepemilikan Dipo Kereta api Bandung (BD), Alasan Kereta Kelas Priority Untuk Dimutasi Karena akan untuk mempermudah pemeliharaan kereta tersebut Tarif Untuk Tarif priority RP 300.000,00 -RP 360.000,00,Rp 250.000,00 - Rp 320.000,00 untuk layanan Kereta Wisata, Rp 100.000,00 - Rp 160.000,00 untuk kelas eksekutif dan Rp 80.000,00 - Rp 110.000,00 untuk kelas ekonomi, bergantung pada jarak yang ditempuh penumpang, subkelas/posisi tempat duduk dalam rangkaian kereta, serta hari-hari tertentu seperti akhir pekan, hari raya keagamaan, dan libur nasional. Selain itu, berlaku pula tarif khusus yang hanya dapat dipesan di loket stasiun mulai dua jam sebelum keberangkatan kereta api ini pada rute sebagai berikut: Bandung - Purwakarta maupun sebaliknya Rp 55.000,00 (Eksekutif) dan Rp 35.000,00 (Ekonomi AC) Bandung - Cikampek maupun sebaliknya Rp 65.000,00 (Eksekutif) dan Rp 35.000,00 (Ekonomi AC) Jakarta - Purwakarta maupun sebaliknya Rp 65.000,00 (Eksekutif) dan Rp 45.000,00 (Ekonomi AC) Jakarta - Bekasi maupun sebaliknya Rp 30.000,00 (Eksekutif) dan Rp 20.000,00 (Ekonomi AC) Jadwal perjalanan Jadwal sesuai Gapeka 2017 Kereta api Reguler Keterangan: KA 31 dan 32 dijalankan tiap Sabtu-Minggu dan Libur Nasional. KA 37F dan KA 38F dijalankan tiap Senin. Selama Agustus 2017, KA 37F dan KA 38F menggunakan Rangkaian Ekonomi Premium 2017 untuk perjalanan di luar hari Senin (Selasa-Minggu). Waktu Tempuh: (KAC-BD-GMR-PSE) KA 19 = 3 Jam 15 Menit KA 21 = 3 Jam 15 Menit KA 23 = 3 Jam 22 Menit KA 25 = 3 Jam 18 Menit KA 27 = 3 Jam 17 Menit KA 29 = 3 Jam 16 Menit KA 31 = 3 Jam 15 Menit KA 33 = 3 Jam 15 Menit KA 7057 = 3 Jam 10 Menit KA 7051 = 3 Jam 16 Menit KA 7049F = 3 Jam 22 Menit KA 7061F = 3 Jam 18 Menit (PSE-GMR-BD-KAC) KA 20 = 3 Jam 34 Menit KA 22 = 3 Jam 16 Menit KA 24 = 3 Jam 09 Menit KA 26 = 3 Jam 09 Menit KA 28 = 3 Jam 09 Menit KA 30 = 3 Jam 14 Menit KA 32 = 3 Jam 23 Menit KA 34 = 3 Jam 25 Menit KA 7098A = 3 Jam 14 Menit KA 7052 = 3 Jam 10 Menit KA 7050F = 3 Jam 08 Menit KA 7062F = 3 Jam 35 Menit Insiden Pada hari Jumat, tanggal 30 Mei 2014 malam, KA Argo Parahyangan anjlok di daerah Cisomang, di Desa Depok, Kecamatan Darangdan, Kabupaten Purwakarta, ke arah Stasiun Cikadongdong. Akibatnya, dua gerbong dan sebuah lokomotif anjlok keluar rel. Tidak ada korban jiwa dalam insiden itu. Akibatnya, perjalanan kereta api Serayu dialihkan dan ratusan penumpang Argo Parahyangan telantar.[4][5][6][7] Referensi Galeri KA Argo Parahyangan di tikungan Padalarang CC 206 ft KA 31 Argo Parahyangan rangkaian KA Harina melintas Stasiun Tambun, (diambil tahun 2014 lalu) Interior kereta eksekutif Argo Parahyangan Sebelum Melayani KA Argo Gede sempat melewati Jembatan Cikubang sebelum berhenti beroperasi pada tanggal 26 April 2010 dan akan disatukan menjadi Kereta api Argo Parahyangan dengan kelas Eksekutif Argo. Kereta api Parahyangan feat BB301 melintas area stasiun Padalarang menuju Gambir sebelum berhenti beroperasi pada tanggal 26 April 2010 dan akan disatukan menjadi Kereta api Argo Parahyangan dengan kelas eksekutif argo dan bisnis ac (layanan sebelumnya). Pranala luar (in Indonesian) Argo Parahyangan Parahyangan Kategori:Kereta api eksekutif Argo Parahyangan K3 2016 Kategori:Kereta api bisnis Argo Parahyangan Premium	https://id.wikipedia.org/wiki/Kereta%20api%20Argo%20Parahyangan
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 1038, 3730, 8192, 12067, 14623, 16340, 16812, 18496, 19464, 19563, 20499, 20598, 21530, 21629, 22465, 22564, 23431, 25286, 25735, 25870 ], "plaintext_end_byte": [ 991, 3705, 8167, 12042, 14622, 16339, 16765, 18495, 19402, 19562, 20498, 20597, 21529, 21628, 22464, 22563, 23369, 25285, 25449, 25821, 26197 ] }	ตำรวจตระเวนชายแดนไทย ก่อตั้งโดยใคร ?	ตำรวจตระเวนชายแดน	thai	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	ตำรวจตระเวนชายแดน (ตชด.) (Border Patrol Police) เป็น ตำรวจผู้ปฏิบัติหน้าที่เพื่อเป็นกำลังเสริม แทนการใช้กำลังทหาร ในรักษาความสงบตามแนวตะเข็บชายแดน อันเนื่องจากสนธิสัญญากรุงเจนีวาระหว่างไทยกับฝรั่งเศสกำหนดห้ามไม่ให้มีกำลังทหารในระยะ 25 กิโลเมตรจากแนวชายแดนตะวันวี่ จุดประสงค์หลักในการจัดตั้ง ตชด.ในช่วงแรกคือป้องกันกองกำลังคอมมิวนิสต์ที่เข้ามารุกรานในประเทศ ประวัติ ช่วงที่ 1 หลังสงครามโลกครั้งที่สองได้ยุติลงในปี พ.ศ. 2488 ประเทศอาณานิคมที่เคยเป็นเมืองขึ้นมาเป็นเวลานานหลายประเทศ ก็ได้รับเอกราชคืน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ประเทศเพื่อนบ้านโดยรอบก็ได้รับเอกราชใหม่ทุกประเทศได้แก่ พม่า ลาว กัมพูชา เวียดนาม และมาเลเซีย แม้ประเทศเหล่านี้จะได้รับเอกราชสมบูรณ์ แล้วก็ตาม แต่ความสงบสุขของบ้านเมืองในแถบนี้ยังห่างไกลจากความเป็นจริง ทั้งนี้เกิดจากความยุ่งยากทางการเมืองภายในจาก การชิงอำนาจของนักการเมืองที่มีความคิดเห็นยุ่งยากทางการเมืองภายใน จากการชิงอำนาจของนักการเมืองที่มีความคิดเห็นในนโยบายการปกครองแตกต่างกันออกไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งความยุ่งยากอันเกิดจากการเมืองภายนอกที่ประเทศคอมมิวนิสต์ และบริวารพยายามแผ่ขยายอิทธิพลเข้ามาสู่ภูมิภาคของโลกส่วนนี้ให้อยู่ในอุ้งมือให้จึงได้ ทั้งได้พยายามดำเนินการทั้งมวลที่จะให้ประชาชนของประเทศเหล่านั้นจับอาวุธเข้าต่อสู้รัฐบาลของตนและประชาชนที่เป็นชาติเดียวกันเองหนักมือยิ่งขึ้น ซึ่งเป็นชนวนแห่งความยุ่งยาก และก่อให้เกิดเหตุร้ายในส่วนนี้ของโลกตราบเท่าทุกวันนี้ ช่วงที่ 2 ประเทศไทยได้เข้าร่วมในสงครามโลกครั้งที่ 2 ตั้งแต่ปลายปี พ.ศ. 2484 และ สิ้นสุดลงในปี พ.ศ. 2488 ซึ่งได้รับความบอบซ้ำจากสงครามโลกครั้งที่ 2 เช่นเดียวกับประเทศเพื่อนบ้านอื่น ๆ เศรษฐกิจและการทหารก็นับว่าอยู่ในระยะที่จะต้องปรับปรุงทั้งสิ้น ต่อมาในปี พ.ศ. 2494 ปรากฏว่าสถานการณ์รอบ ๆ ประเทศไทยและในภาคพื้นที่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ได้เริ่มตั้งเค้าแห่งความไม่สงบขึ้น เพราะการใช้สงครามบ่อนทำลายของฝ่ายคอมมิวนิสต์มีสิ่งบอกเหตุว่าภยันตรายอาจจะเกิดขึ้นกับประเทศไทยได้ ด้านทิศตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยสู้รบระหว่างฝ่ายเวียตมินต์หรือฝ่ายเวียดนามคอมมิวนิสต์กับฝรั่งเศสมีการแทรกซึมของฝ่ายเวียตมินห์เข้าสู่ประเทศลาวและประเทศเขมร ประเทศไทยอยู่ในฐานะที่ถูกคุกคามได้ตลอดเวลา ทางด้านภาคเหนือของประเทศไทยได้มีการสู้รบกับระหว่างกองทัพของประเทศพม่ากับกองทหารจีนชาติ(ก๊กมินตั๋ง) ที่ถูกคอมมิวนิสต์ตีถอยร่นลงมาทางใต้ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2492 และได้เข้าอยู่ในพื้นที่ของบ้านตูมและบ้านญวนในเขตแดนพม่าตรงข้ามกับอำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่และพื้นที่อื่น ๆ ตรงข้ามกับจังหวัดเชียงรายและแม่ฮ่องสอน นอกจากนั้นกองทัพพม่ายังต่อสู้กับกะเหรี่ยงและไทยใหญ่ ที่เรียกร้องสิทธิในการปกครองตนเอง ซึ่งอยู่ติดกับทางทิศตะวันตกและทิศเหนือของไทยอีกด้วยทางด้านภาคใต้โจรจีนคอมมิวนิสต์ได้ใช้พื้นที่บริเวณชายแดนไทย - มาเลเซีย เป็นฐานทำการต่อสู้กับรัฐบาลของอังกฤษและรัฐบาลมาเลเซีย ประเทศไทยจึงอยู่ในภาวะที่จะต้องระมัดระวังอย่างยิ่งเพราะภัยที่ยังมองไม่เห็นกำลังคุกคามประเทศรอบด้านในขณะที่เหตุการณ์ภายนอกประเทศมีแนวโน้มซึ่งแสดงการคุกคามต่อประเทศไทยขณะเดียวกันเหตุการณ์ภายในประเทศก็เกิดขึ้นอีกโดยปฏิกิริยาของชาวญวนอพยพในพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือเช่น จังหวัดหนองคาย และจังหวัดอุบลราชธานี ช่วงที่ 3 รัฐบาลและกรมตำรวจ ได้ร่วมกันพิจารณาภาวะการทางการเมืองดังกล่าวข้างต้น และพิจารณาหาหนทางในการป้องกันที่จะมิให้เกิดความเสียหายต่อความสงบสุขและความมั่นคงปลอดภัยของชาติและได้พิจารณาว่าหากจะใช้ตำรวจภูธรซึ่งงานในการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมก็ล้นมืออยู่แล้วเพราะในขณะที่ศีลธรรมและขวัญของประชาชนเสื่อมและตกต่ำอย่างมากในระยะสงครามและ ยิ่งต่ำลงเมื่อสงครามเลิกแล้วส่วนการพิจารณาที่จะใช้กำลังทางทหารป้องกันและต่อสู้กับการคุกคามของคอมมิวนิสต์ด้วยวิธีการต่าง ๆ ในขณะนั้นจะมีผลกระทบกระเทือนต่อสัมพันธไมตรีอันดีระหว่างประเทศอย่างไรหรือไม่ เพราะประเทศรอบบ้านเราต่างก็มีประวัติศาสตร์ที่เคยสู้รบแย่งชิงอำนาจกันมาก โดยตลอดและการใช้กำลังทหารในขณะนั้นจะได้ผลคุ้มค่าทางสังคม เศรษฐกิจ การเมืองและเป็นการประหยัดหรือไม่เพราะเป็นการใช้ภารกิจด้านเดียวเพราะไม่สามารถเข้าทำการปราบอาชญากรรมหรือให้การบริการแก่ประชาชนได้เหมือนข้าราชการตำรวจและพลเรือน ปัญหาก็คือจะใช้หน่วยงานอะไรจึงจะใช้ทำงานได้ผล รัฐบาลและกรมตำรวจจึงได้พิจารณาตกลงใจว่าจะต้องจัดตั้งหน่วยงานขึ้น และต้องเป็นหน่วยงานที่<b data-parsoid='{"dsr":[4714,4831,3,3]}'>มีลักษณะเป็นทั้ง ทหาร ตำรวจ และพลเรือน เมื่อไม่รบก็ต้องปราบปรามอาชญากรรม และในขณะเดียวกันก็ต้องบริการประชาชนได้</b>หน่วยงานนั้นนอกจากจะเป็นผลต่อความมั่นคงปลอดภัย และรักษาความสงบตามชายแดน แล้วยังควรที่จะสามารถดำเนินการตามนโยบายของทุกกระทรวง ทบวง กรม อีกด้วย หรืออาจกล่าวโดยสรุป ก็คือว่าหน่วยงานที่จัดตั้งขึ้นนั้นจะต้องมีคุณลักษณะ 3 ประการ ช่วงที่ 4 แนวความคิดของรัฐบาลและกรมตำรวจในการจัดตั้ง ตชด. ก็เพื่อเสริมกำลังตำรวจภูธรในการรักษาความสงบเรียบร้อยตามชายแดนและป้องกันการรุกรานของคอมมิวนิสต์ ประหยัดการใช้กำลังทางทหารในยามปกติรักษาสัมพันธไมตรีกับประเทศเพื่อนบ้านฝึกกำลังตำรวจเพื่อทำหน้าที่คล้ายทหาร และกำลังแบบทหารฝึกกำลังให้กับประเทศใกล้เคียง ในการต่อต้านคอมมิวนิสต์วัตถุประสงค์ในการจัดตั้งตำรวจตระเวนชายแดนเป็นการเตรียมกำลังตำรวจให้พร้อม เพื่อจะปฏิบัติการต่อต้านการรบนอกแบบโดยเฉพาะการรบแบบกองโจรเป็นการเตรียมกำลังตำรวจ ให้พร้อมที่จะสนับสนุนการปฏิบัติการของกองทัพอื่น ๆ ได้ทันที ถ้าสงครามเกิดขึ้นทำการคุ้มครองพื้นที่ของประเทศที่เป็นป่าเขาทั่วไปที่การคมนาคมทุกชนิดเข้าไปไม่ถึงด้วยการเดินเท้า หรือโดยการส่งลงทางอากาศทำการปราบปรามโจรผู้ร้ายที่ใช้รอยต่อของจังหวัดและของประเทศเป็นที่ซุกซ่อนกับการสกัดกั้นการลักลอบลำเลียงของหนีภาษี และยาเสพติดเมื่อไม่มีเหตุการณ์ สามารถพัฒนาสร้างสรรค์ให้เกิดการกินดีอยู่ดีแก่ประชาชน การที่จะมอบหมายให้หน่วยทหารที่มีอยู่ในขณะนั้น ปฏิบัติหน้าที่ในบริเวณแนวชายแดนก็ขัดต่อสนธิสัญญาระหว่างไทยกับฝรั่งเศสที่ระบุห้ามมิให้นำกำลังทหารไปวางไว้ ในระยะ 25 กิโลเมตร จากแนวแบ่งเขตชายแดน ไทย - ลาว และกัมพูชา และหากจะพิจารณาใช้กำลังตำรวจภูธรเข้าปฏิบัติภารกิจดังกล่าวตำรวจภูธรก็มีภารกิจหน้าที่ในการป้องกันปราบปรามอาชญากรรมและการรักษาความสงบเรียบร้อย และการรักษาความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนจนไม่มีกำลังเพียงพอที่จะปฏิบัติหน้าที่ในบริเวณแนวชายแดนได้ ในที่สุด รัฐบาลก็ได้พิจารณาจัดตั้งหน่วยกำลัง "ตำรวจตระเวนชายแดน" ขึ้นในปี พ.ศ. 2494 โดยกำหนดให้หน่วยจะต้องมีคุณลักษณะ 3 ประการ ดังนี้ สามารถทำการรบได้อย่างทหาร สามารถป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมได้อย่างตำรวจ สามารถดำเนินการพัฒนาและช่วยเหลือประชาชนได้เช่นเดียวกับข้าราชการพลเรือน ธงชัยประจำหน่วย ตำรวจตระเวนชายแดนได้รับพระราชทานธงชัยประจำหน่วยตำรวจจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พร้อมกับหน่วยอื่นของตำรวจอีก 5 หน่วย เป็นครั้งแรกเมื่อวันที่ 13 ตุลาคม พ.ศ. 2495 ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินในการพระราชพิธีตรึงหมุดธงชัยเฉลิมพลประจำกองตำรวจด้วยพระองค์เอง ในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม เมื่อวันที่ 8 ตุลาคม พ.ศ. 2495 ผืนธงมีลักษณะเช่นเดียวกับธงชาติ ภายในยอดธงบรรจุเส้นพระเจ้าของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และบรรจุพระพุทธรูปองค์เล็กเรียกว่า "พระยอดธง" เอาไว้ ธงชัยจึงถือเป็นตัวแทนของชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย์ ซึ่งเหล่าข้าราชการตำรวจทั้งหลาย และปวงชนชาวไทยให้ความเคารพ ธงชัยประจำกองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดนนี้ มีลักษณะและการได้มาเช่นเดียวกันกับธงชัยเฉลิมพลของทหารทุกประการ โดยสำนักราชเลขาธิการได้บันทึกหลักฐานเกี่ยวกับ "ธงชัยเฉลิมพลประจำกองตำรวจ" นี้ไว้ ตามหลักฐานต่างๆปรากฏชื่อธงดังกล่าว ได้แก่ "ธงชัยเฉลิมพลประจำกองตำรวจ" "ธงชัยประจำกอง" "ธงชัย" "ธงประจำกอง" ซึ่งล้วนก็คือธงเดียวกัน การจัดโครงสร้างหน่วย กองบังคับการตำรวจตระเวนชายแดนภาค 1 กองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดนที่ 11 (ค่ายบดินทรเดชา อ.มะขาม จ.จันทบุรี) กองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดนที่ 12 (ค่ายเจ้าพระยาราชสุภาวดี (สิงห์ สิงหเสนี) อ.อรัญประเทศ จ.สระแก้ว) กองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดนที่ 13 (ค่ายพระพุทธยอดฟ้า อ.พนมทวน จ.กาญจนบุรี) กองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดนที่ 14 (ค่ายพระมงกุฎเกล้า อ.เมืองประจวบคีรีขันธ์ จ.ประจวบคีรีขันธ์) กองบังคับการตำรวจตระเวนชายแดนภาค 2 กองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดนที่ 21 (ค่ายสุรินทรภักดี อ.เมืองสุรินทร์ จ.สุรินทร์) กองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดนที่ 22 (ค่ายสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ อ.เมืองอุบลราชธานี จ.อุบลราชธานี) กองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดนที่ 23 (ค่ายศรีสกุลวงศ์ อ.เมืองสกลนคร จ.สกลนคร) กองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดนที่ 24 (ค่ายเสนีย์รณยุทธ อ.เมืองอุดรธานี จ.อุดรธานี) กองบังคับการตำรวจตระเวนชายแดนภาค 3 กองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดนที่ 31 (ค่ายเจ้าพระยาจักรี อ.เมืองพิษณุโลก จ.พิษณุโลก) กองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดนที่ 32 (ค่ายพญางำเมือง อ.เมืองพะเยา จ.พะเยา) กองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดนที่ 33 (ค่ายสมเด็จพระบรมราชชนนี อ.สันทราย จ.เชียงใหม่) กองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดนที่ 34 (ค่ายพระเจ้าตาก อ.เมืองตาก จ.ตาก) กองบังคับการตำรวจตระเวนชายแดนภาค 4 กองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดนที่ 41 (ค่ายอาภากรเกียรติวงศ์ อ.เมืองชุมพร จ.ชุมพร) กองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดนที่ 42 (ค่ายศรีนครินทรา อ.ทุ่งสง จ.นครศรีธรรมราช) กองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดนที่ 43 (ค่ายรามคำแหง อ.เมืองสงขลา จ.สงขลา) กองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดนที่ 44 (ค่ายพญาลิไทย อ.เมืองยะลา จ.ยะลา) กองบังคับการฝึกพิเศษ กองกำกับการ 1 กองบังคับการฝึกพิเศษ (ค่ายพระรามหก อ.ชะอำ จ.เพชรบุรี) กองกำกับการ 2 กองบังคับการฝึกพิเศษ (ค่ายพระยาสุรสีห์ อ.แปลงยาว จ.ฉะเชิงเทรา) กองกำกับการ 3 กองบังคับการฝึกพิเศษ (ค่ายพระยอดเมืองขวาง อ.เมืองอุบลราชธานี จ.อุบลราชธานี) กองกำกับการ 4 กองบังคับการฝึกพิเศษ (ค่ายเสนีย์รณยุทธ อ.เมืองอุดรธานี จ.อุดรธานี) กองกำกับการ 5 กองบังคับการฝึกพิเศษ (ค่ายนเรศวรมหาราช อ.แม่แตง จ.เชียงใหม่) กองกำกับการ 6 กองบังคับการฝึกพิเศษ (ค่ายรามคำแหงมหาราช อ.เมืองสุโขทัย จ.สุโขทัย) กองกำกับการ 7 กองบังคับการฝึกพิเศษ (ค่ายศรียานนท์ อ.ชะอำ จ.เพชรบุรี) กองกำกับการ 8 กองบังคับการฝึกพิเศษ (ค่ายศรีนครินทรา อ.ทุ่งสง จ.นครศรีธรรมราช) กองกำกับการ 9 กองบังคับการฝึกพิเศษ (ค่ายท่านมุก อ.สะเดา จ.สงขลา) กองบังคับการสนับสนุนทางอากาศ (ค่ายนเรศวร อ.ชะอำ จ.เพชรบุรี) กองบังคับการสนับสนุน กองบังคับการอำนวยการ การแข่งขันกีฬาโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน ประวัติ อ้างอิง This article incorporatespublic domain material from the CIA World Factbookdocument . แหล่งข้อมูลอื่น หมวดหมู่:กองกำลังกึ่งทหารในประเทศไทย หมวดหมู่:ตำรวจไทย หมวดหมู่:สำนักงานตำรวจแห่งชาติ หมวดหมู่:ความมั่นคงแห่งชาติ	https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%95%E0%B8%B3%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%88%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B9%81%E0%B8%94%E0%B8%99
{ "plaintext_start_byte": [ 2, 178, 568, 883, 1122, 1510, 1809, 2314, 2771 ], "plaintext_end_byte": [ 169, 567, 882, 1109, 1509, 1801, 2306, 2744, 2840 ] }	dimanakah alamat kantor DPR RI?	Kompleks Parlemen Republik Indonesia	indonesian	{ "passage_answer_candidate_index": [ 7 ], "minimal_answers_start_byte": [ 2355 ], "minimal_answers_end_byte": [ 2409 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Kompleks Parlemen (disebut juga Gedung MPR/DPR/DPD) adalah tempat bertemu anggota Majelis Permusyawaratan Rakyat, Dewan Perwakilan Daerah, dan Dewan Perwakilan Rakyat. Sejarah Kompleks Parlemen didirikan pada 8 Maret 1965. Saat itu, Presiden Soekarno mencetuskan untuk menyelenggarakan CONEFO (Conference of the New Emerging Forces) yang merupakan wadah dari semua New Emerging Forces. Anggota-anggotanya direncanakan terdiri dari negara-negara Asia, Afrika, Amerika Latin, negara-negara Sosialis, negara-negara Komunis, dan semua Progresive Forces dalam kapitalis. Conefo dimaksudkan sebagai suatu tandingan terhadap Perserikatan Bangsa-bangsa (PBB). Melalui Keppres No. 48/1965, Soekarno menugaskan kepada Soeprajogi sebagai Menteri Pekerjaan Umum dan Tenaga (PUT). Menteri PUT kemudian menerbitkan Peraturan Menteri PUT No. 6/PRT/1965 tentang Komando Pembangunan Proyek Conefo. Gedung Kura-kura alias Gedung Parlemen RI yang berada di Kompleks Parlemen berdiri di atas lahan wakaf bekas lembaga pendidikan Islam yakni Madrasah Islamiyah yang merupakan cikal bakal lahirnya Pondok Pesantren Darunnajah.[1] Pembangunan Bertepatan dengan Perayaan Dasa Warsa Konferensi Asia-Afrika pada 19 April 1965 dipancangkanlah tiang pertama pembangunan proyek political venues di Senayan Jakarta. Rancangan Soejoedi Wirjoatmodjo Dpl Ing ditetapkan dan disahkan presiden pada 22 Februari 1965. Maketnya menampakkan seluruh bangunan komplek dan rancangan aslinya tampak keseluruhan saat dipandang dari Jembatan Semanggi. Ketika pembangunannya dilanjutkan oleh pemerintah Orde Baru pimpinan Presiden Soeharto, nuansa danau buatan tak tampak dan bangunan komplek terlihat ketika melewati Jalan Gatot Subroto. Ruang Arkada di bawah tanah ditiadakan dan luasnya menjadi 60 ha, dengan luas bangunan sekitar 80.000 m2. Gedung Komplek Parlemen terdiri dari Gedung Nusantara yang berbentuk kubah, Nusantara I atau Lokawirasabha setinggi 100 meter dengan 24 lantai yang mengalami kemiringan 7 derajat, Nusantara II, Nusantara III, Nusantara IV, dan Nusantara V. Di tengah halaman terdapat air mancur dan "Elemen Elektrik". Juga berdiri Gedung Sekretariat Jenderal dan sebuah Masjid. Atas amendemen Undang-undang Dasar 1945 (UUD'45), dalam Komplek DPR/MPR telah berdiri bangunan baru untuk kantor Dewan Perwakilan Daerah (DPD). Lokasi Kompleks Parlemen termasuk dalam wilayah Kelurahan Gelora, Kecamatan Tanah Abang, Jakarta Pusat. Sebelah barat berbatasan dengan Jalan Gelora, sebelah selatan dengan Kompleks Kantor Kementerian Pemuda dan Olahraga, Kompleks Televisi Republik Indonesia (TVRI), dan Komplek Taman Ria Senayan, di sebelah timur berbatasan dengan Jalan Gatot Subroto, dan Kompleks Kementerian Kehutanan (Gedung Manggala Wanabakti) di sebelah utaranya. Pranala luar Referensi Kategori:Bangunan dan struktur di Jakarta Kategori:Parlemen Indonesia	https://id.wikipedia.org/wiki/Kompleks%20Parlemen%20Republik%20Indonesia
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 154, 372, 472, 548, 1537 ], "plaintext_end_byte": [ 153, 371, 471, 540, 1510, 1671 ] }	Je,nyoka iko katika spishi gani ya wanyama?	Tupa (nyoka)	swahili	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Tupa ni spishi za nyoka za jenasi Gonionotophis katika familia Lamprophiidae. Wamepewa jina hili kwa sababu mwili wao una umbo wa tupa yenye pande tatu. Nyoka hawa ni wafupi hadi warefu kiasi, kati ya sm 30 na 160. Kichwa cha spishi ndefu kinafanana na kile cha kambare. Kwa kawaida rangi yao ni nyeusi, kijivu au kahawia. Tupa kusi anaweza kuwa na mlia mweupe mgongoni. Tupa huenda polepole na kuwinda usiku. Hula amfibia na watambaachi, ikijumuisha hata nyoka wengine. Nyoka hawa hawana sumu na kwa kawaida hawang'ati wakishikwa na watu. Spishi Gonionotophis brussauxi, Tupa Mdogo wa Mocquard (Mocquard's lesser file snake) Gonionotophis capensis, Tupa Kusi (Cape file snake) Gonionotophis chanleri, Tupa Kahawia (Unicolor file snake) Gonionotophis crossi, Tupa Magharibi (Crosse's file snake) Gonionotophis egbensis, Tupa wa Nijeria (Dunger's file snake) Gonionotophis gabouensis, Tupa wa Senegali (Gabou file snake) Gonionotophis grantii, Tupa Mdogo wa Grant (Savanna lesser file snake) Gonionotophis guirali, Tupa wa Mocquard (Mocquard's file snake) Gonionotophis klingi, Tupa wa Matchie (Matchie's African ground snake) Gonionotophis laurenti, Tupa wa Kongo (Laurent's file snake) Gonionotophis nyassae, Tupa Mdogo Mweusi (Black file snake) Gonionotophis poensis, Tupa-misitu Magharibi (Western forest file snake) Gonionotophis savorgnani, Tupa wa Gaboni (Congo file snake) Gonionotophis stenophthalmus, Tupa Macho-madogo (Small-eyed file snake) Gonionotophis vernayi, Tupa wa Angola (Angola file snake) Picha Tupa kusi Marejeo Spawls, S., Howell, K., Drewes, R. & Ashe, J. (2002) A field guide to the Reptiles of East Africa. Academic Press, San Diego, CA, USA. Viungo vya nje Jamii:Nyoka	https://sw.wikipedia.org/wiki/Tupa%20%28nyoka%29
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 253, 980, 1397, 1709, 4816 ], "plaintext_end_byte": [ 252, 979, 1396, 1684, 4805, 5062 ] }	Mikä oli Toivo Särkän ensimmäinen ohjaus?	Yrjö Norta	finnish	{ "passage_answer_candidate_index": [ -1 ], "minimal_answers_start_byte": [ -1 ], "minimal_answers_end_byte": [ -1 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Yrjö Norta (vuoteen 1935 Nyberg, 18. maaliskuuta 1904 Turku – 11. marraskuuta 1988 Turku) oli suomalainen elokuvaaja, elokuvaäänittäjä, -leikkaaja, -käsikirjoittaja ja -ohjaaja. Hän käytti myös salanimiä Georg Nyberg ja Ilmari Waltamaa[1]. Norta perusti 1920-luvun alussa Lennart ja Alvar Hambergin kanssa Turkuun Lahyn-Filmin, jonka nimissä he tekivät kaksi pitkää näytelmäelokuvaa, Kihlauskylpylän (1924) ja Sano se suomeksi (1931)[2]. Jälkimmäinen oli Suomen elokuvahistorian ensimmäinen äänielokuva.[3] Norta toimi vuosina 1934–1942 Suomen Filmiteollisuudessa, ensin äänittäjänä ja sitten Toivo Särkän aisaparina ohjaustyössä.[2] Särkkä antoi hänelle potkut heikosti menestyneen elokuvan Jos oisi valtaa... jälkeen, ja jo sovitun Katariina ja Munkkiniemen kreivi sai ohjattavakseen Ossi Elstelä[4]. Norta siirtyi Fenno-Filmiin, jonka perustajaosakkaisiin hän kuului. Hän toimi yhtiön tuotantopäällikkönä vuosina 1942–1949.[2] Jätettyään Fennon Norta teki vielä kaksi elokuvaa: Kolmas laukaus (1959) ja Teuvo Tulion kanssa Sensuelan (1972) ja sen jälkeen lyhytelokuvia. Norta sai valtion taiteilijaeläkkeen vuonna 1975.[5] Nortalla on ollut ratkaiseva merkitys äänielokuvan syntyyn,[2] ja hän kehitti äänijärjestelmän, jota Suomen Filmiteollisuus käytti vuoteen 1942 ja jota Norta käytti Fenno-filmissä sinne siirryttyään.[2] Norta osallistui monien elokuviensa käsikirjoitustyöhön nimimerkillä Ilmari Waltamaa. Hän oli käsikirjoittajana myös Teuvo Tulion viimeiseksi jääneessä elokuvassa Sensuela (1972). Lisäksi hän leikkasi, äänitti ja kuvasi monia niin omia kuin muidenkin ohjaajien elokuvia.[1] Filmografia (ohjaajana) 50 vuotta kulttuuria, viihdettä ja virkistystä 1962 – ohjaus Metalli muotoutuu 1962 – ohjaus Kysy sinä, minä vastaan 1961 – ohjaus Laajemmille työkentille 1961 – ohjaus Kolmas laukaus 1959 – ohjaus, käsikirjoitus, kuvaus, äänitys (nimellä Ilmari Waltamaa), leikkaus (nimellä Ilmari Waltamaa), lavastus (nimellä Georg Nyberg), musiikin sovitus (nimellä Georg Nyberg) Puhtaus - kodin onni 1955 – ohjaus Lasten lipeätapaturmat 1952 – ohjaus Keittiökavaljeerit 1949 – ohjaus, käsikirjoitus, leikkaus, tuottaja Sisulla ja sydämellä 1947 – ohjaus, käsikirjoitus, leikkaus, tuotantopäällikkö Houkutuslintu 1946 – tuotantopäällikkö (ohjaus: Roland af Hällström) Matkalla seikkailuun 1945 – ohjaus, leikkaus Sinä olet kohtaloni 1945 – ohjaus, tuotantopäällikkö Hiipivä vaara 1944 – ohjaus, käsikirjoitus (nimellä Ilmari Waltamaa), leikkaus, tuotantopäällikkö Maskotti 1943 – ohjaus, käsikirjoitus (nimellä Ilmari Waltamaa), tuotantopäällikkö (kreditoimaton tekijä), leikkaus (kreditoimaton tekijä) Jos oisi valtaa... 1941 – ohjaus, leikkaus Runon kuningas ja muuttolintu 1940 – ohjaus, äänitys SF-Paraati 1940 – ohjaus, leikkaus Yövartija vain... 1940 – ohjaus, leikkaus Eteenpäin – elämään 1939 – ohjaus, äänitys, leikkaus Helmikuun manifesti 1939 – ohjaus, äänitys, leikkaus Jumalan tuomio 1939 – ohjaus, äänitys, leikkaus Lapatossu ja Vinski Olympia-kuumeessa 1939 – ohjaus, äänitys, leikkaus Olenko minä tullut haaremiin 1938 – ohjaus, äänitys, leikkaus Rykmentin murheenkryyni 1938 – ohjaus, äänitys, leikkaus Tulitikkuja lainaamassa 1938 – ohjaus, äänitys, leikkaus Asessorin naishuolet 1937 – ohjaus, äänitys, leikkaus Kuin uni ja varjo 1937 – ohjaus, äänikuvaus (äänitys), Leikkaus (kreditoimaton tekijä) Lapatossu 1937 – ohjaus, äänitys, leikkaus Kaikenlaisia vieraita 1936 – ohjaus, äänitys Leikkaus (kreditoimaton tekijä) Pohjalaisia 1936 – ohjaus, äänitys, leikkaus "Sano se suomeksi" 1931 – ohjaus (nimellä Yrjö Nyberg), äänikuvaus (äänitys) (nimellä Yrjö Nyberg), tuottaja (kreditoimaton tekijä) (nimellä Yrjö Nyberg), käsikirjoitus (kreditoimaton tekijä) (nimellä Yrjö Nyberg), kuvaus (kreditoimaton tekijä) (nimellä Yrjö Nyberg), leikkaus (kreditoimaton tekijä) (nimellä Yrjö Nyberg), lavastus (kreditoimaton tekijä) (nimellä Yrjö Nyberg), valokuvat (kreditoimaton tekijä) (nimellä Yrjö Nyberg) Laulu- ja tanssiesitys 1929 – ohjaus (nimellä Yrjö Nyberg) Rönnbergin tanssit 1929 – ohjaus, kuvaus Aito sunnuntaimetsästäjä 1924 – ohjaus (nimellä Yrjö Nyberg) Kihlauskylpylä 1924 – ohjaus (nimellä Yrjö Nyberg), tuotannonjohto, käsikirjoitus, kuvaus, leikkaus, lavastus (nimellä Yrjö Nyberg), kuvaus (nimellä Yrjö Nyberg), leikkaus (nimellä Yrjö Nyberg), lavastus (nimellä Yrjö Nyberg), tuottaja (nimellä Yrjö Nyberg) Ritola-Nurmi Turussa 14.IX.1924 1924 – ohjaus Kuvia Turusta 1922 – Lennart ja Alvar Hambergin kanssa Kotisi voi palaa – ohjaus (lyhyt dokumentti, valmistusvuosi puuttuu) Lähteet Luokka:Suomalaiset elokuvaohjaajat Luokka:Suomalaiset elokuvakäsikirjoittajat Luokka:Suomalaiset elokuvaäänittäjät Luokka:Suomalaiset elokuvaleikkaajat Luokka:Suomalaiset elokuvaajat Luokka:Vuonna 1904 syntyneet Luokka:Vuonna 1988 kuolleet	https://fi.wikipedia.org/wiki/Yrj%C3%B6%20Norta
{ "plaintext_start_byte": [ 0, 1108, 1425, 1769, 2455, 2958, 3145, 3475, 3633, 4603, 5618, 6109, 6522, 6967, 7251, 7497, 8433, 8664, 8919, 10005, 12736, 13287, 13829, 14448, 14835, 16773, 18036, 19686, 20918, 21174, 22248, 22792, 23925, 24252, 24925, 25968, 27134, 27949, 28554, 30022, 32358, 33551, 34641, 35800, 35954, 37063, 37760, 39569, 42148, 43711, 44330, 44678, 45441, 46129, 46236, 47094, 48307, 49027, 49300, 49439, 50408, 51039, 55375, 56788, 57546, 58059, 58617, 59043, 60449, 60593, 60743, 60994, 61193 ], "plaintext_end_byte": [ 1037, 1424, 1768, 2454, 2957, 3144, 3463, 3632, 4602, 5617, 6108, 6512, 6966, 7250, 7496, 8432, 8663, 8918, 10004, 12628, 13286, 13749, 14447, 14775, 16722, 18035, 19685, 20917, 21055, 22247, 22791, 23924, 24180, 24924, 25967, 27124, 27948, 28553, 30020, 32357, 33550, 34633, 35799, 35953, 37062, 37759, 39568, 42134, 43710, 44329, 44677, 45440, 46128, 46235, 47062, 48306, 49011, 49299, 49438, 50407, 51038, 55374, 56787, 57545, 58043, 58597, 59042, 60448, 60592, 60742, 60950, 61191, 61756 ] }	Как назывался культ Никола́я Ви́кторовича Левашо́ва?	Левашов, Николай Викторович	russian	{ "passage_answer_candidate_index": [ 0 ], "minimal_answers_start_byte": [ 621 ], "minimal_answers_end_byte": [ 670 ], "yes_no_answer": [ "NONE" ] }	Никола́й Ви́кторович Левашо́в (8 февраля 1961, Кисловодск — 11 июня 2012, Москва[1][2]) — российский писатель и публицист, автор националистического неоязыческого (родноверческого[3]) оккультного учения[4], действительный член четырёх общественных академий[5]. Именовал себя целителем[4]. В СМИ характеризуется как создатель тоталитарного культа «Возрождение. Золотой Век»[4][6]. Автор книги «Россия в кривых зеркалах», внесённой в Федеральный список экстремистских материалов за навязывание негативного мнения в отношении иудеев и косвенное возбуждение религиозной розни. Краткая биография Левашова с его слов Николай Левашов родился в 1961 году в Кисловодске. По собственным словам, в 1984 году закончил кафедру теоретической радиофизики Харьковского государственного университета[7]. Отслужив два года офицером после окончания университета, Н. Левашов больше не возвращался к науке. Этот период жизни подробно описан в первом томе его автобиографии «Зеркало моей души»[8]. В 1991 году Н. Левашов с женой Светланой поехал с визитом в США и остался там на 15 лет[4]. Начал с целительской практики, однако пациенты отказывались платить за посещения, обосновывая это тем, что его «работа им не помогает»[8]. Через некоторое время, по словам Левашова, появились и клиенты, которых он принимал в одной из трёх комнат центра акупунктуры American College of Traditional Chinese Medicine. В 1994 году он самостоятельно опубликовал свою первую книгу «Последнее обращение к Человечеству» (в России книга была выпущена в 1997 издательством «Русский терем»). Впоследствии Левашов написал ещё несколько книг, изданных как самостоятельно, так и в сторонних издательствах. В 2006 году Н. В. Левашов вернулся в Россию. Жил и работал в Москве, писал статьи, книги, снимался в видео. Был признан князем Фондом содействия национальному и религиозному согласию «Княжеский». Впоследствии был выведен из «Ассамблеи Князей» за «недостойное Князя поведение»[9]. Семья О первой жене Левашов практически ничего не сообщал, кроме того, что прожил с ней 5 лет. В 1988 году познакомился со второй женой, Мзией, взявшей после замужества его фамилию и продолжавшей пользоваться ею и после развода. В 1988—1990 годах Николай и Мзия Левашовы вместе занимались целительством, о них был снят фильм, транслировавшийся на ЦТ СССР. После развода Мзия Левашова объявила себя воплощением Иисуса Христа[10], а в настоящее время называет себя Андромедой Мзией Соломонией из Тонких миров[11], руководит академией альтернативной медицины «Инфинито», занимается целительством и продажей своих книг через интернет. Третий раз был женат на Светлане Левашовой, в девичестве Серёгиной (по другим данным — Жимантене, Lithuanian: Žymantienė). Согласно книгам Левашова, Светлана якобы оказалась наследницей рода Роганов и Бриссаков (см. fr:Duc de Brissac), хотя в действительности прямые ветви этих родов пресеклись несколько веков назад, а побочные ветви не пересекаются. По Левашову, Светлана получила в наследство титул принцессы (монархии во Франции не существует с 1870 года) и замок Шато-дю-Тампль вблизи Л'Иль-Бушар (в действительности принадлежавший не Роганам, а экономисту Жаку Люилье). В ноябре 2010 года Левашов сообщил, что Светлана была убита во Франции российскими спецслужбами (в другом заявлении говорилось, что американскими). Заявление об убийстве Светланы Левашовой он повторил и в интервью телеканалу «Мир», не уточняя, кто виноват в её смерти[12]. 11 июня 2012 года Николай Левашов умер от остановки сердца[13]. Причина смерти не уточняется, однако единомышленники заявляют, что он был убит[14]. Похороны состоялись 14 июня. Церемония прощания транслировалась через интернет. Идеи Нетрадиционные идеи Левашова, касающиеся, в основном, его собственных якобы паранормальных способностей, многочисленны и разнообразны. В этом разделе приводятся лишь те, что нашли отражение в сторонних источниках, хвалебных или критических. Левашов утверждал, что способен лечить множество болезней, включая неизлечимые, лишь сознанием, без физического вмешательства, в том числе — по телефону. Левашов — автор популярных книг, претендующих на статус исторических исследований, но не признанных таковыми в академической науке. Левашов утверждал, что силой мысли спас человечество или Россию от множества катастроф, реальных (засуха в Калифорнии в 1980—90-х годах, ураганы в США, пожары в США, жара и пожары в России и др.) и воображаемых (столкновение с нейтронной звездой Немезидой[4], внезапно образовавшиеся озоновые дыры; радиоактивные загрязнения над Россией, якобы должные произойти вследствие аварии в Японии, но отведённые защитным барьером на восток[4]; термоядерная реакция, якобы должная произойти на разрушенной Чернобыльской АЭС). В телевизионных и радио-интервью[15][16][17][18] заявлял, что жара в России была следствием целенаправленной атаки США с помощью HAARP. Другие «экзотические» (по выражению ведущего передачи Д. Быкова) взгляды Левашова излагались в интервью радиостанции «Сити-FM» в 2008 году[19]. В выступлениях и интервью Н. Левашов неоднократно делал странные и недостоверные утверждения, например «Ветхий завет был введён в православное христианство только в начале XX века, а до этого он святой книгой не считался вообще»[20], «Луна имеет искусственное происхождение; все лунные кратеры имеют одинаковую глубину»[21], «дельфины общаются телепатически»[22], «Патриарх Алексий II и папа Иоанн Павел II были волхвы на спецзаданиях»[23], «за евреями стоит космическая паразитическая система»[24], «в роддомах всех детей намеренно заражают инфекциями»[25], «ислам — это ветвь христианства»[26] и т. д. Психолого-лингвистическая судебная экспертиза, проведённая по запросу суда г. Обнинск в Калужском государственном педагогическом университете (эксперты: Е. А. Лямцева, Н. Ю. Васильева), установила, что в книге «Россия в кривых зеркалах» содержится текст, направленный на возбуждение ненависти или вражды к иудеям, на унижение их достоинства по признаку их религиозной или национальной принадлежности[27]. Мягче заключение другой психолого-лингвистической судебной экспертизы, проведённой по запросу того же суда в ООО «Эксперт-Версия» (эксперты: преподаватели КГПУ И. А. Макаренко и Н. А. Исаева): текст признан формирующим негативный образ иудейской группы и отрицательной эмоциональной оценки их действий, навязывающим негативное мнение в отношении иудеев. Согласно оценке экспертов, в книге неоднократно звучат «тезисы об исключительности русских — прямых наследников Светлых Сил, а также „иудеев“ — носителей Тёмных Сил», что является «одной из многих попыток „переписать“ историю». Однако прямых обвинений в книге экспертиза не находит и заключает, что текст направлен на косвенное возбуждение религиозной розни[28]. По поводу первой экспертизы (Лямцевой и Васильевой) сам Левашов заявляет, что его книга «наоборот, несёт антиэкстремистскую направленность», поскольку он считает, «что иудеи являются обманутыми жертвами, инструментом, который определённые силы используют для достижения своих конкретных целей»[29]. Признание творчества Левашова экстремистским материалом Книга Левашова «Россия в кривых зеркалах», размещённая в сети Интернет, была признана экстремистским материалом решением Обнинского городского суда Калужской области от 23 апреля 2010 года и Калужского областного суда от 22 декабря 2010 года, и включена в Федеральный список экстремистских материалов[30]. В связи с запретом книги «Россия в кривых зеркалах» в Ярославле[31], Кирове[32] были проведены небольшие пикеты в поддержку Левашова. На двоих участников пикета было заведено уголовное дело и в июле 2011 года они были приговорены к обязательным работам[33][34]. Выдвижение кандидатом в Президенты России На президентских выборах 2012 года, первым 25 ноября 2011 года в Центральную Избирательную Комиссию РФ[35][36] поступило уведомление о проведении собрания группы избирателей по кандидату в президенты России в порядке самовыдвижения от представителя профсоюзной организации Левашова Николая Викторовича. Собрание состоялось 2 декабря 2011 года. 16 декабря 2011 года ЦИК РФ сообщил, что отказал Левашову Николаю Викторовичу в регистрации, так как не выполнено требование о проживании на территории РФ не менее последних 10 лет[37]. Выступления (семинары) Левашова Публичные выступления (семинары), по словам Левашова, он начал проводить ещё в 1991 году в России, продолжил — в США. С 2010 года вновь проводит выступления в России. Семинары посещают тысячи людей. Эта информация подкрепляется видеозаписями, которые Левашов выкладывает на свой сайт и другие ресурсы в интернете, а также сторонними наблюдателями, включая критиков[38]. На выступлениях целитель производит действия, должные, по его словам, «освободить от блокировок», а также учит «извлекать астральных паразитов», присосавшихся к людям и видимых, по их словам, некоторым из аудитории[39]. Также некоторые посетители на сцене сообщают, что их астральное тело вышло из физического. Иллюзионист Юрий Горный утверждает, что присутствовал на одном из выступлений и заметил, что на сцену выходят лишь люди, отобранные по тестам на наибольшую внушаемость, что ему представляется недобросовестной и опасной манипуляцией[38]. Со своей стороны, Левашов не отрицает применения отбора зрителей по внушаемости, и рассказ об этом размещён на его сайте. «Возрождение. Золотой век» Общественное объединение «Возрождение. Золотой век» было создано Николаем Левашовым в России 12 мая 2007 года, как утверждает сам Левашов. Объединение не имеет регистрации в Минюсте, оно основано на членстве, фактически и в соответствии с уставными документами оно имеет несколько отделений в разных субъектах РФ, и тем самым объединение является незарегистрированной межрегиональной общественной организацией, хотя себя оно именует «русским движением». Несмотря на то, что одна из книг Левашова признана экстремистским материалом[30], деятельность объединения не была запрещена[40]. По мнению религиозных экспертов, организация «Возрождение. Золотой век» является деструктивной сектой[6]. Организация декларирует своими задачами «скорейшее пробуждение человечества от многовековой „спячки“ во время неблагоприятного тысячелетнего воздействия последней Ночи Сварога; создание мировоззрения и идеологии, которые отражали бы чаяния русского и других коренных народов Руси; способствование возрождению ведической цивилизации на нашей планете — Мидгард-Земле и возвращению землян к естественному эволюционному развитию через просветление Знанием». Под «Знанием» общественная организация понимает концепции, выдвигаемые Н. Левашовым и заявляемые им как научные, но не имеющие никакого признания ни в науке, ни в смежных неоязыческих объединениях. Секретариат находится в Москве. Кроме того, местные ячейки организации действуют в 18 городах России, а также в Киеве, Кишинёве, Минске и Харькове. По словам организации, она рассматривает возможность официальной регистрации в Минюсте. Организация проводит пикеты с лозунгами в защиту книги Левашова «Россия в кривых зеркалах», против использования генетически модифицированных организмов и вакцинации, а также проводит другие акции. Эти мероприятия неоднократно освещались в региональной прессе. Можно упомянуть многочисленные публикации северодвинской газеты «Северный рабочий»[41][42][43], статьи в орехово-зуевской интернет-газете OZ-ON.RU (зарегистрированной как СМИ)[44][45], публикации в газете «Твой Иркутск»[46] и в «Новостях Кировской области»[32]. Харьковская ячейка организации распространяет рекламу книг Левашова под видом информационно-просветительских материалов[47] в журналах для молодожёнов[48][49]. С критикой пикетов неоднократно выступала газета «МК в Архангельске»[31][50]. Распространение идей Левашова и Ермаковой в учебных заведениях Одной из основных задач организации «Возрождение. Золотой век» является распространение идей, почерпнутых из книг и статей Левашова. По заявлениям самих представителей объединения (подтверждаемым видеозаписями), его активисты проводят внепрограммные лекции в школах. Видеозаписями подтверждена лекция в частном колледже НОУ Мосэнерго в 2009 году, где активисты «Возрождения», назвавшиеся студентами Гнесинского института, рассказывали школьникам о телегонии и других не признанных наукой концепциях, включая идеи, якобы открытые Левашовым (которого в докладе называли академиком). Видеозаписи выступлений Левашова выложены также на сайте частного киевского вуза «Східний світ» («Восточный мир», бывший коммерческий вуз на базе школы, ликвидирован приказом Министерства образования и науки Украины в 2012 году[51], в 2011 в этот вуз не были поданы документы ни одного абитуриента)[52]. В октябре 2010 года при поддержке организации «Возрождение. Золотой век» учитель О. И. Шепетовская провела детскую конференцию в школе № 45 Петропавловска-Камчатского. С помощью учителя школьники готовили доклады об опасности ГМО, опираясь, в том числе, на работы И. Ермаковой, не признанные научным сообществом. На той же конференции старшеклассница В. Северина, активистка организации «Возрождение. Золотой век», делала доклад о биологическом оружии на основе рассказов Левашова. Конференция привлекла внимание местной газеты «Камчатский край»[53], а ближе к лету 2011 года школьники начали распространять буклеты[54][55]. Организация осуществляет деятельность, направленную на продвижение идей Левашова, и в школе № 17 города Полевской Свердловской области[56]. Освещение деятельности Левашова в СМИ Н. Левашов выступает во множестве фильмов, опубликованных в Интернете без указания авторского коллектива. Его фильмы размещены на сайтах YouTube.com, rutube.ru, video.mail.ru, smotri.com и десятках других, а также на торрент-трекерах и в социальной сети «ВКонтакте». Вместе с тем Левашов выступал и по федеральным и региональным телевизионным каналам и в радиопередачах, а также в фильмах. Некоторые записанные интервью телекомпании в итоге не стали пускать в эфир. В частности, по утверждениям на сайте объединения Левашова «Возрождение. Золотой век», сюжет, записанный с Левашовым для ТВЦ в октябре 2010 года, «не решились показать в программе Анны Прохоровой». Телеканал РТР тоже не счёл интервью с Левашовым достаточно удачным, чтобы включить его в передачу «Климат. Мировая революция». Ряд передач, вышедших в эфир, также был значительно урезан по сравнению с первоначальной версией (по утверждениям Левашова, подтверждаемым оригинальными видеозаписями). Кроме того, Левашов утверждает, что снимался в интервью New York Times, CNN (1995), KTVU (1996), BBC (l998), «Волга-ТВ» (Нижний Новгород, 2 июня 2007), «ВКТ» (передача «Марафон» 15 января 2008), «ТВ-5» (22 августа 2010), «НТВ-Плюс» («Актуальный разговор», начало октября 2010), а также давал интервью радио «Юность» (19 марта 2008), дважды выступал в эфире радиостанции Архангельска (1991). В подтверждение предлагаются видео- и аудиозаписи. В силу недостаточно подробных сведений или отсутствия в открытом доступе архивной программы передач для этих каналов нет возможности проверить, что записи действительно производились соответствующими компаниями и в итоге вышли в эфир. СССР В конце 1980-х годов деятельность Николая Левашова стала публичной. К середине 1988 года он уже профессионально занимался нелегальной[57] деятельностью (врачеванием)[8]:Гл. 14. В то же время он женился второй раз на целительнице Мзии, занимавшейся публичными сеансами гипноза. В то время и позже, в 1990-е годы, Мзия Левашова была довольно известным экстрасенсом, и её рассматривали как в хвалебных[58][59] и нейтральных[60], так и в критических[10][61] публикациях. Вместе с другими людьми, претендующими на экстрасенсорные способности (в частности, с А. Чумаком), Левашов создавал «Фонд народной медицины» и пытался получить поддержку этого фонда в структурах власти (по его собственным словам, в Министерстве торгового флота[8], однако, по-видимому, речь идёт о Министерстве морского флота СССР). Затем Левашов оказался вхож в МИД СССР и начал пропагандировать там свои идеи. Этот аспект деятельности Левашова и других целителей рассматривались в книге американского журналиста Скотта Шейна[62] и трактуется им как отрицательная сторона ослабления цензуры в СССР. В частности, Шейн отмечает, что уже в конце 1989 года Левашов заявлял, будто очищает воздух от выбросов силой мысли, разговаривает с дельфинами, лечит по телефону и способен видеть внутренние болезни сквозь плоть. Шейн познакомился с Левашовым на брифинге в Министерстве иностранных дел, посвящённом позиции СССР по Анголе, о которой Левашов не имел никакого представления (по собственным словам, в пересказе Шейна). Сведения, поданные в книге Шейна в критическом ключе, в общих чертах совпадают с фактологией автобиографии Левашова[8]. В июле 1990 в передаче «Взгляд» на Центральном телевидении (ЦТ) СССР вышел фильм «Меморандум Левашовых», посвящённый якобы целительским и экстрасенсорным способностям Николая и Мзии Левашовых. Фильм был основан на заявлениях четы целителей, а также на словах четырёх добровольцах-«испытуемых». Журналист А. Бойцов сообщил, что после сеансов с Левашовым и его женой он научился мысленно вылетать из своего тела и возвращаться назад, «сопровождаемый» в «полёте» Мзией. Журналист Р. Гаевский сказал, что научился снимать чужую боль. Третий журналист — Михаил Дехта — сообщал, будто видит внутренние органы, свои и окружающих людей. Стоит отметить, что Михаил Дехта не был независимым испытуемым: ещё до съёмок у него были доверительные отношения с Левашовым[8]:Гл. 17. Он же в дальнейшем участвовал в представлениях и семинарах, проводимых Левашовым. Четвёртым «испытуемым» был Рубен Исаакян, уже в те годы занимавшийся нетрадиционной медициной[63], а впоследствии перебравшийся в Калифорнию и основавший там клинику альтернативной медицины Altimed. Исаакян заявил, что вылечил собаку от неизвестной уникальной болезни по фотографии. Помимо выхода в эфир Центрального телевидения, подготовленные материалы были опубликованы в виде статьи в журнале «Телевидение и радиовещание».[63] Несмотря на то, что фильм и статья были посвящены чете Левашовых (хотя, по словам Левашова, к моменту выхода передачи в эфир они уже были в разводе), упор был сделан на паранормальные способности Мзии. Это отмечает и сам Левашов и заявляет, что такой акцент поставлен несправедливо, поскольку, по его словам, именно он научил Мзию целительству. Со своей стороны, Мзия вообще не высказывается по поводу событий начала 90-х годов, поскольку вскоре объявила себя воплощением Иисуса Христа[10], а в настоящее время называет себя Андромедой Мзией Соломонией из Тонких миров[11]. Также о целительстве Николая и Мзии Левашовых рассказывалось в книге Б. И. Кузника[59]. В 1990—1991 годах Левашов ездил по стране, занимался целительской практикой, проводил публичные лекции, на которых, в частности, заявлял, что восстановил озоновый слой и удалил радиоактивные вещества из Чернобыльской АЭС. Сохранился ряд записей Левашова тех времён, в том числе сделанных для телевидения, однако нет сведений о том, выходили ли эти передачи в эфир. Помимо М. Дехты, Левашова поддерживал[64] Борис Иванович Катаргин, крупный инженер-ракетостроитель[65], генеральный конструктор НПО «Энергомаш»[66] и депутат ВС СССР. На центральном телевидении Левашов в тот период больше не выступал. США В 1991 году Левашов переехал в Калифорнию со своей женой Светланой. Начал с целительской практики, однако пациенты отказывались платить за посещения, обосновывая это тем, что его «работа им не помогает»[8]. Через некоторое время, по словам Левашова, появились и клиенты, которых он принимал в одной из трёх комнат центра акупунктуры American College of Traditional Chinese Medicine. Завёл знакомство с семьёй Орбелян, некоторые из членов которой — Геворг Орбелян (George Orbelian) и его жена Марша (Marcia Paulsen-Orbelian) — поддерживали Левашова и снимались на местном телевидении в передачах о Левашове. Геворг Орбелян подготовил и перевод книг Левашова на английский язык. Левашов также выступал в эфире местной радиостанции Russian Voice Radio («Русский голос»)[67]. Лечебная деятельность Левашова неоднократно обсуждалась в американских СМИ, книгах и журналах. Левашова как физика и хилера упоминает в своей книге (в разделе «благодарности») астролог Жанна Эвери[68]. Левашова считают учителем целитель Роберт Гинсбург[69], психоаналитик (райх-терапевт) Ричард Бласбенд[70] и его целительская фирма Center For Functional Research, целитель Тодд Телфорд[71]. На Левашова как на выдающегося физика и экстрасенса ссылается в нереферируемом журнале[72] Барбара Купман[73], получившая образование психиатра в гериатрии (M.D., Ph.D.) и пишущая статьи по теме целительства и экстрасенсорного восприятия. Привлёк Левашов и внимание борцов с лженаукой. В журнале Sceptic Общества скептиков была опубликована статья Майкла Шермера[74], сообщающая, что доверие Барбары Купман Левашову происходило из-за исцеления больной раком подруги Купман, известной актрисы Сьюзан Страсберг, якобы совершённого Левашовым. Однако, несмотря на заявления Левашова, в январе 1999 года Страсберг умерла от рака. Весной 2002 года в возрасте 40 лет у известного психолога Элизабет Тарг, изучавшей возможности хилеров и экстрасенсов, обнаружили в мозге опухоль — мультиформную глиобластому. Ей была проведена операция, а также предписана радиотерапия. Тарг, доверявшая альтернативной медицине, пригласила также индейских шаманов, специалиста по акупунктуре и Левашова. Левашов сделал пассы руками, сообщил, что он остановил рак, и уговорил Тарг прекратить радиотерапию. Состояние Тарг ухудшалось, но Левашов сказал, что виновна не опухоль, а некротические ткани, которые необходимо вырезать. Почти месяц ушёл на поиск хирурга, который бы согласился это сделать. В итоге муж Тарг обратился к онкологам, и по МРТ-снимкам те сообщили, что глиобластома (отнюдь не остановленная Левашовым) уже в опасной стадии и операцию проводить нельзя. В любом случае, было уже поздно: предыдущей ночью Элизабет Тарг умерла. Эта история была опубликована в журнале «Wired»[75], а также использовалась в статье Вика Стенджера[76]. Также известна история семьи Причард, в связи с которой Левашов попал в газеты, на телеканал государственного масштаба и в науковедческую литературу. Девочка Изабелла (Isabelle Prichard), как сообщали СМИ, с рождения имела мультиформную глиобластому, её уже трижды удаляли, но каждый раз опухоль появлялась заново. Семья, имевшая склонность к нетрадиционной медицине, обратилась к Левашову. Левашов провёл серию сеансов целительства, часть лично, а часть по телефону. Опухоль была в очередной раз удалена хирургами, и наступила ремиссия, продолжавшаяся много лет. Однако к 2007 году на КТ-изображениях вновь появилось уплотнение в мозге, врачи заявили, что это, вероятно, глиобластома, и посоветовали срочно её удалить. Однако Левашов сообщил, что это «растут нервные клетки». Семья отказалась от операции. Пресс-служба Департамента социальных служб штата Орегон заявила, что по законам штата родители могут отказаться от лечения детей, если это связано с их религиозными убеждениями. История исцеления нашла отражение в многочисленных публикациях Барбары Купман в журналах о целительстве[73] и в американской телевизионной передаче Unsolved Mysteries[77]. Ситуация с отказом семьи от лечения, в свою очередь, отражена в критических статьях в «Энциклопедии заблуждений»[78] и в местной газете Ashland Daily Tidings[79], в книгах[80], а также в критической заметке невролога Стивена Новеллы[81]. О дальнейшей судьбе девочки СМИ не сообщали. Россия После приезда в Россию в 2006 году Левашов стал активно выступать в средствах массовой информации и печатать книги. В 2008 году он дал часовое интервью радиостанции «Сити-FM», в котором изложил свои взгляды на происхождение жизни, рассказал о колонизации Земли инопланетянами, о человекообразных существах, живших во времена динозавров и основавших цивилизацию Атлантов, о фальсификации истории, об Арийских ведах и Велесовой книге[19]. Он был приглашён в роли эксперта по климатологии в эфир телеканалов «РЕН ТВ»[16], «Первый канал»[82], «ДТВ»[17], «ТВ3»[18], «Россия-1»[83], а также на радио[15] и на региональных телеканалах и в газету «АиФ»[84]. Принимал участие в документально-популярных фильмах[85]. На Левашова как на учёного, академика ссылаются и в «жёлтой прессе» — статья «Экспресс-газеты»[86], а его мнения также перепечатывались в подборке новостей в Russland-Aktuell[87]. В ряде интервью Левашова СМИ придерживаются нейтральной позиции. Так, в эфир МТРК «Мир» вышло краткое интервью Левашова, где тот рассказывал об управлении погодой и убийстве своей жены. При этом репортёры воздержались от собственной оценки сказанного и компетенции Левашова, он был представлен как «автор, радиофизик по образованию»[12]. В июне 2011 года состоялось продолжительное интервью с Левашовым на телеканале «Столица», в котором ведущий А. Мягченков подверг высказывания Левашова критике и назвал его «псевдоучёным»[88]. Публикации о Левашове встречаются и в региональных печатных СМИ. Некоторые статьи апологетичны, в частности, ряд публикаций в газете «Завтра»[89][90]. Другие, называя Левашова учёным, возмущены внесением его книги в список экстремистских материалов и протестуют против цензуры[32][91]. Поддержку Левашову осуществляет печатное издание «Президент», управляемое писателем и автором неакадемических дисциплин А. Тюняевым. Печатаются и критические статьи: «МК в Архангельске» публиковал материалы о Левашове и его защитниках[31] и о скандале между Левашовым и Татьяной Дивнич (по выражению газеты, «грызне „пророков“ и „целителей“»)[92]. С регулярной критикой Левашова выступает интернет-газета «Православие на Северной земле»[6]. Критикуется Левашов как лжеучёный и создатель деструктивной секты. Критикуется Левашов журналистом Дмитрием Новгородским[6]. Жёсткой критике подверг Левашова иллюзионист Юрий Горный, известный[93], в том числе, разоблачениями экстрасенсов. Горный утверждает, что посетил публичное выступление Левашова и наблюдал недобросовестные и опасные манипуляции целителя с десятком людей, необычайно подверженных гипнозу[38]. То, что для демонстрации возможностей Левашова из всей аудитории отбираются наиболее подверженные внушению люди, подтверждается и на сайте самого Левашова[94]. Левашов в рунете Левашов и группа поддерживающих его людей (подписывающихся именами Елены Любимовой, Елены Биттнер и Дмитрия Байды) проявляют значительную активность в русскоязычном Интернете. Помимо деятельности на «персональном» сайте, чьи три URL-адреса названы в Федеральном списке экстремистских материалов[30] (сайт имеет и множество других синонимов), создан ряд сайтов и форумов, а также ведётся агитация на сайтах родноверческой направленности[95]. Краткий видеодоклад Левашова о чудесах растениеводства разместила на своём сайте известный борец с генетически модифицированными организмами Ирина Ермакова. Активная критика Левашова также разворачивается в рунете[96]. В Интернете публикуется ряд изданий, не зарегистрированных в качестве СМИ, но позиционирующихся как газеты. Это «Русское Агентство Новостей» (на сайте одной из целей проекта указана «широкая пропаганда Новых Знаний академика Н. Левашова»[97]) и сайт tver13.ru, мимикрирующий под интернет-версию известной газеты «Тверская, 13»[98]. Часть этих «газет» поддерживает Левашова, а часть критикует. Критика Во множестве источников критиковалась целительская практика Левашова. Сообщалось, что в результате этой практики погибли пациенты Левашова[74][75][99]. Высказывания Николая Левашова также критикуются в СМИ как заведомо ложные. Так, в книгах[8] и интервью[89] Левашов утверждает, что в 1991 году сумел за пять минут очистить все поверхностные (реки, озёра, болота) и грунтовые воды Архангельской области от промышленных загрязнений, при этом якобы прекратились и кислотные дожди. Как говорит Левашов, Деревообрабатывающая промышленность в Архангельской области не перестала травить воду своими отходами, но, тем не менее, и через шестнадцать лет после этой моей работы в октябре 1991 года, вода в архангельской области по-прежнему чистейшая и самая лучшая в России! Региональные газеты обратили внимание на рассказы Левашова и опубликовали опровергающие статьи, согласно которым высказывания Левашова противоречат действительности[50][6]. И действительно, Министерство природных ресурсов РФ констатировало, что в 2001 году в Архангельской области отмечалось наихудшее состояние поверхностных вод в России[100]. На неавторитетность и ненаучный характер общественных академий, в которых состоит Николай Левашов, неоднократно обращалось внимание прессы. Так, уфимским агентством «МедиаКорСеть» он назван «псевдоучёным, академиком четырёх известных только ему академий» и «шарлатаном», а «Возрождение. Золотой век» — организацией «сектантского характера»[101]. В той же статье в критическом свете упомянуты взгляды Левашова на историю, религию, климат, а также рассказы Левашова, будто он очищал реки Архангельской области, останавливал ураганы в США и прекратил засуху в Калифорнии. Имеются в виду заявления Левашова, что в 1992 году он остановил засуху, длившуюся на юге США 6 лет подряд (обычно её описывают как серию засух). Левашов пишет: в начале февраля 1992 <…> я приступил к действию. И буквально через несколько минут появились тучи и пошёл дождь. <…> Я уже себе чётко представлял, что «выжав» из воздушных масс воду в одном месте, я создам проблему в другом. <…> Я применил принципиально другие способы. Во-первых, я решил не допустить выпадения осадков над океанскими просторами, а «донести» влагу до континента и позволить ей оросить собой иссохшуюся землю. Во-вторых, я попробовал запустить синтез воды из первичных материй или, как их называют современные учёные — из тёмной материи. Вполне вероятно, сработали оба метода <…> с небес полилась вода, как во время хорошего ливня. <…> Дожди пошли ВЕЗДЕ, а не только в Сан-Франциско <…> где был сильный дождь — стал ливень, а где был ливень — возник маленький «потоп»! <…> С тех пор, до самого моего отъезда из США, в Калифорнии, да и не только, больше не было проблем с водой <…> дожди шли не только во время зимнего периода, как это было всегда до нашего приезда в США, но и в течение всего года <…> Кто-то может сказать, что всё это, в лучшем случае, случайное совпадение, но после моего отъезда из США, в Калифорнии (да и не только) вновь засуха, и засуха с каждым годом охватывает всё больше и больше территорий. Вопреки этим утверждениям, согласно данным Департамента водных ресурсов Калифорнии, засуха прекратилась лишь осенью 1992 года[102]. Никаких значительных осадков в феврале 1992 года не было[103]. Вслед за прекращением засухи в Калифорнии, в 1993 году наступила разрушительная засуха в юго-восточных штатах[104]. Утверждение Левашова о том, что «после отъезда из США в Калифорнии вновь засуха», также противоречит метеорологическим данным[105]. Членство Николая Левашова в малоизвестных общественных академиях также было раскритиковано архангельским информационным агентством «RusNord», назвавшим Левашова «лже-академиком», а рассказ Левашова о якобы выполненном им устранении — «готовым диагнозом для психиатра»[106]. Критике подвергается следующее утверждение Николая Левашова: он говорит, будто силой мысли 4 октября 2002 года в 3 часа утра по восточному американскому времени (то есть 4 октября в 07 часов UTC) подействовал на ураган так, что за несколько часов сила последнего опустилась с 4 до 1 категории. Однако заявления Левашова не только не подкреплены никакими доказательствами, но и противоречат данным Национального ураганного центра, согласно которым ураган ослаб до 1 категории ещё вечером 3 октября (UTC)[107]. Критике подвергались также безуспешные попытки последователей Николая Левашова «завербовать» одно из молодёжных объединений. Так, информагентство Regions.ru цитирует слова членов объединения, отказавшихся от сотрудничества с Левашовым[108]: Искажение отечественной истории «левашовцами», опора на ложную духовность, отрицающую традиционные ценности русского народа, просто несовместимы со здоровым патриотизмом. В мае 2012 года три крупнейших родноверческих объединения России (Круг языческой традиции, «Союз славянских общин славянской родной веры», «Велесов круг») признали теории Левашова на почве мифологии и фольклористики псевдонаучными и наносящими вред «славянской вере»[109]. Награды Медаль РАЕН «За выдающиеся научные достижения в области ноосферных технологий», 2006 год[110] Награда благотворительного фонда «Гордость Отечества» орден «Гордость России», 30 июня 2008 года[111] Орден Всемирной академии наук комплексной безопасности «За верность долгу» II степени, 2 августа 2010 г.[110]. Сочинения Левашов — автор нескольких книг, как опубликованных на сайтах, так и напечатанных. Среди первых следует упомянуть «Россию в кривых зеркалах», признанную судом экстремистским материалом за пропаганду юдофобии. Среди печатных книг: «Последнее обращение к человечеству…», М.: ИД «Русский терем», 1997. — 336 с. ISBN 5-87216-003-0. Тираж 9000 экз. «Неоднородная Вселенная», Архангельск: ИД «Правда севера», 2006, — 396 с. ISBN 5-85879-226-X. Тираж 5000 экз. «Возможности Разума. Сборник статей», Архангельск: ИД «Правда Севера», 2006 г., — 278 с. ISBN 5-85879-278-2. Тираж 2000 экз. вторая редакция, Москва: Издатель И. В. Балабанов, 2008 г., — 208 с. ISBN 978-5-91563-008-5. Тираж 5000 экз. третья редакция, СПб.: Издательство Митраков, 2011 г., — 304 с. ISBN 978-5-4264-0007-8. Тираж 5000 экз. «Зеркало моей души», т.1, СПб: Издательство Митраков, 2010 г., — 528 с. ISBN 978-5-4264-0001-6. Тираж 5000 экз. «Зеркало моей души», т.2, СПб: Издательство Митраков, 2011 г., — 544 с. ISBN 978-5-4264-0008-5. Тираж 5000 экз. «Сказ о Ясном Соколе. Прошлое и настоящее», СПб: Издательство Митраков, 2011 г. — 192 стр. ISBN 978-5-4264-0002-3. Тираж 7000 экз. Также опубликована книга, автором которой названа Светлана де Роган-Левашова: «Откровение», СПб.: Издательство Митраков, 2011 г., издана в двух томах. Тираж 7000 экз. Книги, как и другие материалы, доступны для бесплатного скачивания на сайте Левашова. Жанр книг — эссе и мемуары. Примечания Литература Cite journal requires \|journal= (help); Check date values in: \|year=, \|date= (help)CS1 maint: date and year (link) Unknown parameter \|description= ignored (help); Cite web requires \|website= (help) Категория:Оккультисты Категория:Персоналии:Антисемитизм в Российской Федерации Категория:Деятели альтернативной медицины Категория:Выпускники Харьковского университета Категория:Авторы неакадемических исследований Категория:Мемуаристы России Категория:Русские националисты Категория:Конспирологи	https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%88%D0%BE%D0%B2%2C%20%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B9%20%D0%92%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87

Subsets and Splits