passage_answer_candidates
sequence | question_text
stringlengths 1
226
| document_title
stringlengths 1
116
| language
stringclasses 11
values | annotations
sequence | document_plaintext
stringlengths 11
739k
| document_url
stringlengths 31
792
|
|---|---|---|---|---|---|---|
{
"plaintext_start_byte": [
0,
1384,
2788,
3997,
4643,
5470,
5754,
7825,
8435,
10404,
13022,
13197,
13801,
15798,
17736,
17945,
20164,
24455,
25602,
25736
],
"plaintext_end_byte": [
1383,
2768,
3996,
4626,
5412,
5703,
7824,
8396,
10403,
13021,
13139,
13800,
15759,
17602,
17943,
20066,
24429,
25560,
25714,
25833
]
} | నత్త జీవితకాలం ఎంత ? | కాల్షియం | telugu | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
కాల్షియం (Calcium){సంస్కృతం: ఖటికం} ఒక మెత్తని ఊదారంగు గల క్షార మృత్తిక లోహము. దీని సంకేతము Ca మరియు పరమాణు సంఖ్య 20. ఇది విస్తృత ఆవర్తన పట్టికలో 2వ గ్రూపు, నాల్గవ పీరియడుకు చెందిన మూలకం. దీని పరమాణు భారము 40.078 గ్రా/మోల్[1]. ఇది భూపటలం (crust) లో అత్యధికంగా దొరికే ఐదవ మూలకము మరియు ఇనుము, అల్యూమినియం తరువాత అత్యధికంగా లభ్యమయ్యే మూడవ లోహం. ఇది భూమిపై సాధారణంగా సమ్మేళన రూపంలో కాల్షియం కార్బొనేట్ (సున్నపురాయి) గా లభ్యమవుతుంది. సముద్రాలలో శిలాజరూపంలో ఉన్న జిప్సం, ఎన్‌హైడ్రైట్, ఫ్లోరైట్ మరియు అపాటైట్ వంటివికూడా కాల్షియం యొక్క వనరులే.
కాల్షియం జీవులన్నింటికి ముఖ్యమైనది. జీవుల శరీరంలో అన్నింటికన్నా ఎక్కువగా ఉండే లోహము. ఇది ముఖ్యంగా ఎముకలలో ఉంటుంది. జీవుల దేహవ్యవస్థలో కాల్షియం ప్రముఖపాత్ర కలిగివున్నది. ముఖ్యంగా కణనిర్మాణంలో అత్యంత ప్రాముఖ్యత కలిగినది. కాల్షియం యొక్క అయానులు, జీవ కణజాలంలో సైటో ప్లాజంలో లోపలికి, బయటకు ప్రయాణిస్తూ, కణాల జీవ నిర్వహణలో భాగం వహిస్తాయి. పళ్ళు/దంతాలు, ఎముకలు మరియు కొన్ని జీవుల (నత్త, అలిచిప్పజాతి జీవుల) పై పెంకుల నిర్మాణంలో కాల్షియం ఉనికి ప్రముఖమైనది.జీవజాలాలన్నింటిలో ఎక్కువ ప్రమాణంలో లభ్యమైయ్యే మూలకం కాల్షియం .
చరిత్ర
చరిత్రకు ముందుకాలం నుండే అనగా క్రీ.పూ.14, 000-7000 సంవత్సరాల నాటికే ఇంటి నిర్మాణంలో కాల్షియాన్ని వాడేవారు[2] .అయిన్ ఘజాల్ (Ain Ghazal) లో క్రీ.పూ.7000 సంవత్సరాలనాటి సున్నపుపలాస్త్రీ/లైమ్‌ ప్లాస్టర్‌తో చేసిన విగ్రహం/బొమ్మను గుర్తించారు[3].ఖపాజా మేసోపోటామియా (Khafajah mesopotamia) లో క్రీ.పూ.2500 నాటి మొదటి సున్నపుబట్టి/సున్నపు ఆవముని గుర్తించారు[4][5]. లాటన్ పదం calx, జెణిటివ్ పదం calcis యొక్క అర్థం సున్నం (lime ) . మొదటి శతాబ్దినాటి పురాతన రోమనులు కాల్షియం కార్బోనేట్ నుండి సున్నం తయారు చేసెడివారు.
క్రీ.శ.1808లో ఇంగ్లాండునకు చెందిన సర్ హంప్రీ డేవి అను శాస్త్రవేత్త సున్నం, మేర్క్యురిక్ ఆక్సైడ్‌ల మిశ్రమాన్ని విద్యుద్విశ్లేషణం (electrolysis) కావించి కాల్చియాన్ని వేరు చేసాడు[6]. 20 శతాబ్ది ప్రారంభంవరకు కాల్షియం భారీస్థాయిలో లభ్యం అయ్యేది కాదు.
ఉనికి
కాల్షియం ప్రకృతిలో స్వాభావిక మూలకరూపంలో లభ్యం కాదు. అవక్షేప శిలలలో కాల్సైట్ (calcite), డోలోమైట్, జిప్సం ఖనిజాల్లో లభిస్తుంది. అంతియే కాకుండగా అగ్నిశిలలు, రూపాంతర శిలలో, ముఖ్యంగా సిలికేట్ ఖనిజాలైన/శైలిత ఖనిజాలైన plagioclases, amphiboles, pyroxenes మరియు garnets లలో కుడా లభ్యం.భూమి ఉపరితలపొరలలో ఈ మూలకం లభ్యత పరిమాణం 4.2%[7]
ఉత్పత్తి చేయు దేశాలు
కాల్షియం ఉత్పత్తిలో మొదటి మూడు స్థానాలలో ఉన్నదేసాలు చైనా, సంయుక్త రాష్ట్రాలు, ఇండియా[8]
లక్షణాలు
వర్గీకరణ
కాల్షియం తాంతవత ధర్మం గల లోహం. ఇది లేత పసుపు రంగులో ఉండి రెండవ గ్రూపులోని భార మూలకాలైన స్ట్రాన్షియం, బేరియం మరియు రేదియం ధర్మాలతో పోలి ఉంటుంది. కాల్షియం పరమాణువు 20 ఎలక్ట్రాన్లను కలిగి ఉంటుంది. దీని ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం [Ar]4s2. ఇతర మూలకాల వలెనే ఇది కూడా ఆవర్తన పట్టికలో రెండవ గ్రూపుకు చెందుతుంది. ఇది రెండు వేలన్సీ ఎలక్ట్రానులను బాహ్య s-ఆర్బిటాల్ లో కలిగి ఉంటుంది. ఇది సులభంగా రెండు ఎలక్ట్రానులను రసాయన చర్యలలో కోల్పోయి ద్విధనావేశం గల కాటయానును ఏర్పరచి స్థిరమైన జడవాయు విన్యాసాన్ని (ఆర్గాన్ విన్యాసాన్ని) పొందుతుంది. అందువలన కాల్షియం ఎల్లప్పుడూ సమ్మేళనాలలో ద్విసంయోజకతను ప్రదర్శిస్తుంది. సాధారణంగా అయానిక బంధాలలో పాల్గొంటుంది. ఊహాత్మకంగా కాల్షియం యొక్క ఏక స్ంయోజత లవణాలు స్థిరత్వాన్ని కలిగి ఉంటాయి కానీ ద్విసంయోజక లవణాల కంటే స్థిరత్వాన్ని కలిగి ఉండలేవు. దీనికి కారణం MX2
ఏర్పడటానికి అవసరమయ్యే ఎంథాల్ఫీ ఊహాత్మక MX ఏర్పడుటకు అవసరమయ్యే ఎంథాల్ఫీ కంటే ఎక్కువగా ఉంటుంది. ఎక్కువ ఆవేశం గల Ca2+ కాటయాన్లు ఉహాత్మకమైన Ca+ కాటయాన్లతో పోల్చినపుడు అత్యధిక లాటిస్ శక్తిని కలిగి ఉండటమే దీనికి కారణం. [9]
భౌతిక ధర్మాలు
కాల్షియం, సీసంకన్న దృఢంగా గట్టిగా ఉండే లోహం అయినప్పటికీ, మృదువైన లోహం.కత్తితో కష్టంమీద కత్తరించవచ్చును. కాల్షియాన్ని కాల్షియం క్లోరైడ్ వంటి లవణాలనుండి విద్యుత్తు విశ్లేషణ ద్వారా వేరు చెయ్యడం జరుగుతుంది. వేరుపడిన వెంటనే కాల్షియంగాలితో సంపర్కం పొందటం వలన మూలకం ఉపరితలం పైన బూడిద-తెలుపు కలయిక రంగుతో ఆక్సైడ్ లేదా నైట్రైడు పొర /పూత ఏర్పడుతుంది. కాల్షియానికి త్వరగా మండే లక్షణం లేనప్పడికి, ఒకసారి మండటం ప్రారంభమైన ప్రకాశవంతంగా కాషాయ–అరుణ వర్ణాలను వెలువరిస్తూ మండుతుంది.కాల్షియం నీటితో చర్యజరిపి హైడ్రోజన్ వాయువును విడుదల చేస్తుంది.కాని చర్య చాలా నెమ్మదిగా జరుగుతుంది.మెత్తటి పుడి /చూర్ణం రూపంలో ఉన్న కాల్షియం యొక్క చర్యావేగం ఎక్కువ. కారణం మూలకంయొక్క, ఎక్కువ ఉపరితలం శ్రీఘ్రంగా నీటితో సంపర్కం పొందటం వలన చర్య త్వరగా జరుగుటం వలన.
కాల్షియం యొక్క సాంద్రత 1.54 గ్రాం./సెం.మీ3[10]. క్షారమృత్తిక లోహాలలో తక్కువ సాంద్రత కలిగిన మూలకం కాల్షియం.కాల్షియం కన్న తక్కువ పరమాణు భారం కలిగి ఉన్నప్పటికీమెగ్నీషియం (విశిష్ణ గురుత్వము:1.74) మరియు బెరీలియం (వి.గు:1.84) ల సాంద్రత, కాల్షియం కన్న ఎక్కువ. స్ట్రోన్టియం మొదలు కొని మిగతా క్షారమృత్తిక మూలకాల పరమాణుభారం పెరిగే కొలది వాటి సాంద్రత పెరుగుతుంది. రాగి, అల్యూమినియం మూలకాలకన్న కాల్షియం ఎక్కువ విద్యుత్తు నిరోధకతత్త్వం కలిగి ఉన్నప్పటికీ, లోహాలభారం ప్రకారం లెక్కించిన ఆరెండు మూలకాలకన్న తక్కువసాంద్రత కలిగి ఉండటం వలన, ఆరెండింటి కన్న కాల్షియంమే మంచి వాహకగుణాన్ని కల్గిఉంది. కాని మిగతా రెండులోహాలకన్న గాలితో ఎక్కువ చర్యచెందే లక్షణం కలిగిఉండటం వలన, వాహకంగా దీనికి కొన్ని పరిమితులు ఉన్నాయి.కాల్షియం లవణాలన్ని వర్ణరహితమే. అలాగే కాల్షియంలవణాల ఆయానీకృత ద్రవాలకు రంగు ఉండదు. మానవును దేహంలో పుష్కలంగా లభించే 5 ములకాలలో కాల్షియం ఒకటి.కాల్షియం సెల్లులర్ అయోనిక్ మెసెంజర్‌ (cellular ionic messenger) గా పనిచేయుటతో పాటు మరికొన్ని ముఖ్యమైన దేహచర్యలు నిర్వర్తిస్తుంది.ఎముకల నిర్మాణంలో మూల మూలకం కాల్షియం.
కాల్షియం యొక్క భౌతిక ధర్మాల సమాచార పట్టిక [8]
కాల్షియం సమ్మేళనాలు
కాల్షియం మరియు పాస్పేట్‌ల సమ్మేళనం ఫలితంగా ఏర్పడిన హైడ్రోక్సిల్ అపటైట్ (hydroxylapatite) అనేది మానవుల, జంతువుల ఎముకలు మరియు దంతాలలో ఉండే ఖనిజభాగం. కొన్ని రకాలలో ప్రవాళ/పగడాలలో కుడా ఖనిజభాగం హైడ్రోక్సిల్‌అపటైట్‌గా పరివర్తనం చెందును.
కాల్షియం హైడ్రోక్సైడ్ (Ca (OH) 2) : ( కాల్చినీరు చల్లిన సున్నం) ను చాలా రసాయనిక సుద్ధికరణ విధానాలలో వాడెదరు .సున్నపురాయిని 825౦C వద్ద బాగా కాల్చి, దానికి నీటిని చేర్చడం వలన కాల్షియం హైడ్రోక్సైడ్ ఏర్పడును. సున్నంనకు ఇసుకను తగినంత కలిపి బాగా రుబ్బిన సున్నపు గచ్చు/గార (mortar) గా ఏర్పడుతుంది . ఇది కార్బను డై ఆక్సైడ్ ను పీల్చుకొని గార (plaster) /దర్జు/గచ్చుగా మారుతుంది. కాల్షియం హైడ్రోక్సైడ్‌కు మరి ఇతర పదార్థాలను చేర్చి port పోర్ట్ లాండ్ సిమెంట్ తయారు చేయుదురు.
కాల్షియం కార్బోనేట్ (CaCO3) :ఇది సాధారణంగా లభించే మరో కాల్షియం సమ్మేళనం. దీనిని కాల్చడం వలన పొడిసున్నం/కాల్చిఆర్పని సున్నము (CaO) ఏర్పడును.ఇలా ఏర్పడిన దానికి నీటిని కలిపినా అది తడిసున్నం) గా (Calcium hydroxide) గా మార్పు చెందును. సుద్ద, చలువరాయి, సున్నపు రాయి తదితరాలు కాల్షియం కార్బోనేట్, పొడిసున్నం యొక్క రూపాలే.
ఐసోటోపులు(Isotopes)
కాల్షియం 5 స్థిరమైన ఐసోటోపులను (40Ca, 42Ca, 43Ca, 44Ca మరియు 46Ca) కలిగి ఉంది. అలాగే (48Ca) యొక్క అర్ధ జీవితకాలం ఎక్కువ కావున దానిని కుడా స్థిరమైన ఐసోటోపుగా భావించవచ్చును.41Ca కాస్మో జేనిక్ మరియు రేడియోఆక్టివ్ ఐసోటోప్ యొక్క అర్ధ జీవితకాలం 103, 000 సంవత్సరాలు. సాధారణ వాతావరణస్థితిలో ఆవిర్భవించె కాస్మోజేనిక్ ఐసోటోప్సుకు భిన్నంగా 40Ca యొక్క న్యూట్రాన్ ఆక్టివేసన్ వలన 41Ca ఏర్పడును. స్వాభావికంగా లభించే కాల్షియంలో 97% వరకు 40Ca ఐసోటోప్ నిర్మాణంలో ఉండును. దీని పరమాణు కేంద్రక భాగంలో 20 ప్రోటాను/ప్రెటోన్ లు మరియు 20న్యూట్రాను/న్యూట్రొన్‌లు ఉండును. సూపర్ నోవా విస్పొటనం చెందినప్పుడు కార్బను వివిధ నిష్పత్తులలో ఇతర ఆల్పా కణాలతో (హీలియం కేంద్రకాలు) సంయోగం చెందటం వలన సాధారణ ఐసోటోపు కలిగిన కాల్షియం మూలకం పుట్టినది.
కొన్ని ఐసోటోపుల జీవితకాలం [1]
కాల్షియం-పోషకాహారము
IOM ప్రకారం ప్రతి వ్యక్తి తీసుకొను ఆహారంలో ఉండవలసిన కాల్షియం యొక్క ప్రమాణం [11][12]
కాల్షియం సమతుల్య ఆహారంలో ఉండవలసిన అవసరమైన ఖనిజం. దేహవ్యవస్తలో బలమైన, దృఢమైన ఎముకల నిర్మాణం తొలి (యుక్త) వయస్సులో కలిగిఉండటం, ఆరోగ్యకరమైన మలిజీవితానికి ఆలంబన. దేహం లోని 90 % కాల్షియం ఎముకలు మరియు దంతాల నిర్మాణంలో భాగస్వామ్యం వహించుచున్నది.దేహంలో మిగిలిన కాల్షియం దేహజీవ వ్యవస్థలో ఎక్సోసైటోసిస్, నాడీ ప్రసార వ్యవస్థ, కండరాల సంకోచ వ్యవస్థ, హృదయానికి విద్యుత్తు ప్రసారణ వంటి జీవప్రక్రియలలో ప్రముఖ పాత్ర నిర్వహించుచున్నది. కాల్షియం లోపం వలన ఎముకలు చచ్చుపడి అస్థిమార్దవరోగము (rickets) వ్యాధి రావడం, రక్తం త్వరగా గడ్డ కట్టక పోవడం, స్త్రీలలో రక్త స్రావం అధికంగా కావడం వంటివి చోటు చేసుకోనును.మోనోపాజ్ వయస్సులో ఉన్న స్త్రీలకు ఎముకలు గుల్లబారడం వంటివి చోటు చేసుకోనును. అధిక మోతాదులో తీసుకోవడం కుడా ప్రమాదకరం.రక్తంలో కాల్షియం అధిక మోతాదులో ఉన్నచో మూత్రపిండాలు సరిగా పనిచెయ్యలేని స్థితి ఏర్పడవచ్చును.
కాల్షియం యొక్క సమ్మేళనాలు-వినియోగం
కాల్షియం కార్బోనేట్, CaCO3కాల్షియం కార్బోనేట్ ను సిమెంట్ పరిశ్రమలలో వాడెదరు. సున్నం, సున్నపు రాయిని ఉక్కు పరిశ్రమలలో వినియోగించెదరు. గాజు పరిశ్రమలో కూడా వాడెదరు .
కాల్షియం హైడ్రోక్సైడ్ Ca (OH) 2కాల్షియం హైడ్రోక్సైడ్ ద్రవాన్ని కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ (CO2) ఉనికిని గుర్తించుటకై వాడెదరు.
కాల్షియం ఆర్సెనేట్, (Ca3 (AsO4) 2కాల్షియం ఆర్సెనేట్ కీటకనాశినిగా పనిచేయును.
కాల్షియం కార్బైడ్, CaC2కాల్షియం కార్బైడ్‌ను నీటితో చర్య చెందించి, ఆసిలిటిన్ వాయును ఉత్పత్తి చేయుదురు. ఎసిటిలిన్ వాయువును లోహాలను అతుకుటకు మరియు కత్తరించుటకు వాడెదరు .అలాగే ప్లాస్టిక్ తయారీలో కూడా వాడెదరు.
కాల్షియం క్లోరైడ్, CaCl2దీనిని రహదారులపై పేరుకుపోయిన మంచు మరియు దుమ్మును తొలగించుటకు వాడెదరు. అలాగే కాంక్రీట్‌లో కండిషనర్‌గా వినియోగిస్తారు.
కాల్చియం సిట్రేట్ Ca3 (C6H5O7) 2దీనిని పండ్లను నిల్వఉంచు పరిరక్షకకారిణిగా (preservative.) ఉపయోగించెదరు.ఇది పండ్లను పాడవ కుండా ఎక్కువకాలం నిల్వ చేయుటకు ఉపయోగిస్తారు .
కాల్షియం సైక్లమేట్, Ca (C6H11NHSO3) 2కాల్షియం సైక్లమేట్‌ను చాలాదేశాలలో తీపిరుచి కల్గించు పదార్థంగా వాడుచున్నారు.అయితే అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలలో తీపిరుచిన కై ఆహార పదార్థాలలో వాడటాన్ని నిషేధించారు, కారణం దీని వాడకం వలన క్యాన్సర్ వచ్చే అవకాశం ఉన్నందున.
కాల్షియం గ్లుకోనేట్, Ca (C6H11O7) కాల్షియం గ్లుకోనేట్ ను నిల్వఆహారాన్ని పాడవకుండా ఉంచుటకై ఉపయోగించెదరు.మరియు విటమినుల మాత్రలలో వాడెదరు.
కాల్షియం పాస్పైడ్, Ca3P2దీనిని బాణసంచు (fireworks) లో, ఎలుకలమందుగా, నౌకా విధ్వంసకాయుధంలో (torpedoes) మరియు జ్వాలాసంకేతంలలో ఉపయోగిస్తారు.
కాల్షియం సల్పేట్ CaSO4•2H2Oదీనిని చాక్ పీసులు, ప్లాస్టర్ ఆప్ పారిస్ తయారీలో వాడెదరు
కాల్షియం టంగ్ స్టేట్ CaWO4దీనిని ప్రకాశవంతంగా కనిపించు రంగులలో, ప్లోరోసెంట్ దీపాలలో మరియు ఎక్సురే పరిశీలన కై వాడెదరు.
హైడ్రోక్సిల్ అపటైట్ Ca5 (PO4) 3 (OH,ఎముకలలో 70 % వరకు ఈ ఖనిజమే ఉండును
ఉపయోగాలు
యురేనియం, జిర్కోనియం, మరియు థోరియం లోహాల సంగ్రహణకై ఆమ్లజనిహారిణి (reducing agent) కాల్షియాన్ని ఉపయోగించెదరు.
ఇనుము మరియు ఇనుమేతర మిశ్రమలోహాలలో డిఆక్సిడైసరుగా, డి సల్పరైసేర్, డి కార్బోనైసర్‌గా వినియోగిస్తారు.
అల్యూమినియం, బెరిలీయం, రాగి, సీసము, మరియు మెగ్నీషియం లోహాలను ఉత్పత్తి చేయునప్పుడు కాల్షియాన్ని లోహమిశ్రణ కారకం (alloying agent) గా వాడెదరు.
• సిమెంటు, గచ్చు/గార (mortars) తయారీలో కాల్షియం ముఖ్య వనరు (కాల్షియం కార్బోనేట్ రూపంలో) .
ఇవికూడా చూడండి
మూలకాలు
క్షారమృత్తిక లోహము
ఆవర్తన పట్టిక
మూలాలు
వర్గం:మూలకాలు
వర్గం:రసాయన శాస్త్రము | https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%82 |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
592,
1273,
2122,
2592,
2905,
4120,
5757,
6207,
6249,
7072,
7104,
8059,
8381,
8466,
8569,
8663,
8754,
9006,
9949,
10332,
10471,
10790,
11698,
11866,
12397,
12828,
12886,
13077,
13367,
13687,
14262,
14773,
15095,
15206,
15310
],
"plaintext_end_byte": [
591,
1272,
2121,
2591,
2889,
4119,
5698,
6206,
6248,
7071,
7103,
7985,
8380,
8465,
8568,
8662,
8753,
8983,
9948,
10331,
10470,
10768,
11647,
11865,
12365,
12670,
12885,
13076,
13366,
13658,
14237,
14729,
15052,
15151,
15307,
15564
]
} | ماهى الطبقة المتأثرة بالبطالة التكنولوجية ؟ | اقتصاد الولايات المتحدة | arabic | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
تمتلك الولايات المتحدة أقوى اقتصاد في العالم. وهي تعتمد على اقتصاد السوق المبني على الاستثمار الحر والمنافسة التجارية. تمتلك الولايات المتحدة ثروات كبيرة من الموارد منجمية وطاقوية: البترول، الغاز الطبيعي، الفحم، واليورانيوم تمثل أهم منتجات البلاد. ورغم هذه الثروة فإن الولايات المتحدة هي أكثر البلدان استيرادا للمحروقات.
- تمثل الولايات المتحدة الأمريكية أول قوة فلاحية على المستوى العالمي سواء من حيث إنتاجها أو صادراتها. زيادة على تمتع الفلاحة الأمريكية بأراضي خصبة ومناخ مناسب فإنها تتميز بتصنيع كبير. ومن أهم قطاعات الزراعة: تربية الأبقار، زراعة الحبوب (الذرة، القمح، الشعير، السوجا...)، النباتات الصناعية (القطن، الفول السوداني، التبغ...). كما أن الصيد البحري والتأجيم من أهم القطاعات النشطة.
- تحظى الولايات المتحدة الأمريكية بأهم الإنتاجات الصناعية على المستوى العالمي. ويعود نجاح الصناعة الأمريكية إلى قدرتها على التجديد وصدارتها التكنولوجية وتنوع المنتجات ووجود اليد العاملة المؤهلة. والولايات المتحدة الأمريكية تحتل الصدارة في عدة ميادين: البترول، السيارات، صناعة الطيران والكهرباء، مواد الاستهلاك... لكن الصناعة الأمريكية تتقدم أكثر فأكثر نحو التخصص في قطاعات التكنولوجيا الدقيقة المتطورة (الطيران، الفضاء، الإلكترونيك، التسلح، الكيمياء الدقيقة).
- يهيمن قطاع الخدمات اليوم على الاقتصاد الأمريكي حيث يوجد بها منتجعات وأماكن رفاهية مختلفة وأسواق كبيرة مثل أسواق وول مارت الشهيرة التي تحتل المركز الأول في تصنيف مجلة فورشن طبقا للمبيعات والأرباح. فمن بين أهم الخدمات نجد: الإدارة، السياحة، الترفيه، البنوك.
- الولايات المتحدة الأمريكية أكبر الدول تصديرا واستيرادا ومع هذا تبقى ديونها أعلى الديون على المستوى العالمي لكن هذه الديون داخلية وتدل على قوة الاقتصاد الأمريكي.
الأزمات
مر الاقتصاد الأمريكي بعدة أزمات كانت أولها وأكبرها انهيار عام 1929 والذي استمر حتى عام 1933 حيث في يوم 24 أكتوبر 1929 بعد طرح 19 مليون سهم للبيع دفعة واحدة. وبفعل المضاربات أصبح العرض أكثر من الطلب فانهارت قيمة الأسهم، فعجز الرأسماليون عن تسديد ديونهم فأفلست البنوك وأغلقت عدة مؤسسات صناعية أبوابها كما عجز الفلاحون عن تسديد قروضهم فاضطروا للهجرة نحو المدن وقد سمي هذا اليوم بالخميس الأسود وقد خسر مؤشر الداو جونز ما يقارب ال 50% من قيمته ولم يعد لمستواه إلّا بعد مرور أكثر من 20 عام وفي أكتوبر 1987 انهارت سوق الاسهم مرة أخرى حيث انخفض مؤشر الداو جونز بنسبة 22.6% وسمي بالثلاثاء الأسود. كما تسببت أحداث الحادي عشر من سبتمبر 2001 بانهيار بعض الشركات وسبب في اضطرابات في الاقتصاد العالمي.
اما آخر الأزمات كانت في اغسطس 2008 بعد أزمة في الرهن العقاري وانخفاض أسعار المنازل وانهيار مؤسسات مالية كبرى كان أهمها بنك بير ستيرنز مما أدى إلى الاستحواذ عليه من قبل بنك جي بي مورغان تشايس وتعرضت مؤسسات وبنوك مثل فريدي ماك وفانيي ماي وليمان براذرز إلى الانهيار مما أدى إلى تدخل الحكومة الأمريكية لانقاذهن وأيضا هبوط الدولار إلى أدنى مستوياته في التاريخ وارتفاع معدلات التضخم لأعلى مستوى في 17 سنة وارتفاع سعر النفط إلى مستويات قياسية حيث وصلت إلى 147 دولار للبرميل وبعد فترة عادت للهبوط إلى ما دون الـ50 دولار, وارتفع سعر صرف الدولار واستئنف الاقتصاد الأمريكي النمو لكن الأزمة ما زالت خطيرة وتهدد الاقتصاد العالمي ويتوقع الخبراء ان تنتهي في منتصف 2010 وقد وضعت الحكومة الأمريكية خطة الإنقاذ الأمريكية لكن الكونغرس رفضها في المرة الأولى وبعد ذلك تم إضافة بعض التعديلات فوافق الكونغرس عليها لكن الأزمة استمرت وواصلت الأسواق انهياراتها الحادة وواصلت المعادن والنفط الهبوط.
الاقتصاد الأمريكي وفترات الحكم
يتغير الاقتصاد الأمريكي من رئيس إلى آخر ومن ديمقراطي إلى جمهوري حيث تتسم فترة حكم الديمقراطيين بالاستقرار والرخاء الاقتصادي أما الجمهوريين فكثيراً ما تحدث انهيارات اقتصادية في فترات حكمهم الاقتصادية وأكبر مثالين الرئيسان بيل كلينتون وجورج بوش:
بيل كلينتون (ديمقراطي):
من 1992 إلى 2000 تعتبر فترة حكمه أزهى عصر اقتصادي في تاريخ الولايات المتحدة حيث استلم بعد جورج بوش الأب الحكم وكانت ديون أمريكا قياسية تقدر ب290 مليار دولار لكن في فترة حكمه استطاع تقليص الدين وتحويله إلى فائض تجاري سنة 1998 واستطاع أيضا تخفيض نسبة الفقراء الأمريكيين وانتعاش في البورصات الأمريكية وتخفيض عدد العاطلين عن العمل وزيادة في الاجور ويطلق عليه الأمريكين العصر الذهبي للاقتصاد الأمريكي ووصلت شعبية الرئيس كلينتون إلى 65% وهي أعلى شعبية لرئيس أمريكي.
جورج بوش (جمهوري):
من 2001 إلى 2009 تعد فترة حكمه اعنف ركود منذ ما يقارب القرن حيث في سنة 2007 بدأت أزمة الرهن العقاري وتطورت إلى أن أصبحت ازمة اقتصادية عالمية وليست مالية فحسب وشهدت أيضا انهيار أكبر المؤسسات الأمريكية والعالمية وارتفاع كبير جداً في عدد العاطلين عن العمل ووصول البطالة فوق 6.1% وهي أعلى مستوى منذ عقود وارتفاع قياسي في الدين الأمريكي باكثر 500 مليار دولار بعد أن كان فائضا بنفس الرقم بعهد كلينتون الاقتصادية وحرب العراق والقتلى الأمريكان على شعبيته كرئيس حيث تقدر ب 22% وهي أدنى شعبية لرئيس أمريكي.
مظاهر قوة الاقتصاد الأمريكي
قوةالفلاحة
تعتبر الفلاحة قطاع ثانوي في الاقتصاد الأمريكي بتقديمها لنسبة ضعيفة من الناتج الداخلي الخام، وتشغيلها نسبة ضعيفة من اليد العاملة، ومع ذلك فمظاهر قوة هذا القطاع متعددة تتجلى في:
•اعتبارها أول فلاحة في العالم انتاجا وتصديرا.
•احتلال مراتب اولى في عدة منتجات كالذرة، الصوجا والقمح.
•السيطرة على حصة كبيرة من الانتاج العالمي الفلاحي.
•ضخامة وتنوع الانتاج خاصة انتاج الحبوب والماشية.
وتقسم الولايات المتحدة إلى ثلاث مجالات فلاحية كبرى وهي: المجال الفلاحي الشرقي، المجال الفلاحي الأوسط، المجال الفلاحي الغربي.
قوة الصناعة
تعد الصناعة قطاعا أساسيا في الاقتصاد الأمريكي,وتحتل الولايات المتحدة الأمريكية المراتب الأولى عالميا في عدة منتجات صناعية ,وتسيطر على حصة كبيرة من الإنتاج العالمي عبر عدة منتجات صناعية.ويتميز الإنتاج الصناعي بالتنوع والضخامة.ومع إن بعض الصناعات القديمة (السيارات , الصلب , النسيج) قد تراجعت لوجود منافسة خارجية قوية,إلا أنها مازالت تحتل الصدارة عالميا,فبالمقابل ازدهرت الصناعات المتطورة والعالية التكنولوجيا (الصناعة الالكترونية,الفضائية,الكهربائية).
وتقسم الولايات المتحدة الأمريكية إلى ثلاث مجالات صناعية كبرى:
- الشمال الشرقي: يعتبر اقدم منطقة صناعية بالبلاد, ورغم تراجع اهميتها الصناعية مازالت أول منطقة صناعية بالبلاد.وتسود بها الصناعات القديمة.كما يضم هذا المجال منطقتين صناعيتين هما الميكالوبوليس والبحيرات الكبرى.
- الجنوب: وهو مجال صناعي حديث ظهرت به الصناعات المتطورة والصناعات البترولية.
- الغرب: هو مجال صناعي متطور ظهرت به الصناعات العالية التكنولوجيا, ويضم وادي السيلكون (اكبر تجمع في العالم للمقاولات المختصة في الصناعات الالكترونية والمعلوماتية).
قوةالتجارة
تهيمن المنتجات المصنعة على الصادرات والواردات الأمريكية، وهي مكونة من مواد التجهيز و الاستهلاك والسيارات و المعلوميات،وتتعامل الولايات المتحدة مع عدة دول خاصة كندا و اليابان و دول الإتحاد الأوروبي و دول جنوب شرق آسيا و دول أمريكا اللاتينية.
كما تتميز الولايات المتحدة بقوة مواصلاتها وموانئها (كميناء سياتل الذي يعتبر أكبر ميناء على المحيط الهادي ).لكن، ورغم كل هذه المقومات التجارية فإن قيمة الواردات الأمريكية تفوق قيمة الصادرات، أي أنها تعاني من عجز الميزان التجاري.
مظاهر أخرى
قوة الإستثمارات
تعد الولايات المتحدة من أكبر الدول المستثمرة بالخارج، وتتميز هذه الإستثمارات بضخامة حجمها.
كما تمثل الشركات الأمريكية نسبة كبيرة من الشركات المتعددة الجنسيات المائة الأولى. وتستقطب الولايات المتحدة استثمارات ضخمة من الخارج لوجود سوق استهلاكية كبيرة، وكذا الإستقرار السياسي الذي تعرفه البلاد، وأغلب الإستثمارات قادمة من اليابان ، الصين ، كندا و الإتحاد الأوروبي .
قوة قطاع الخدمات
يسيطر هذا القطاع على نسبة كبيرة من الناتج الداخلي الإجمالي الخام ، وتحتل الولايات المتحدة الرتبة الأولى عالميا في هذا القطاع الذي تتزايد وتيرة تطوره.
المؤهلات المفسرة لقوة الاقتصاد الأمريكي
المؤهلات المفسرة لقوة الفلاحة
مؤهلات طبيعية
تتمثل هذه المؤهلات الطبيعية في:
+ مجال فلاحي شاسع بحيث أكثر من نصف مساحة البلاد عبارة عن سهول كبرى خاصة في النصف الشرقي و غربا بكليفورنيا.
+ تنوع المناخ: فهو محيطي رطب شمالا وغربا، متوسطي معتدل جنوبا، وجبلي بالنصف الغربي بجبال الروكي وشرقا بجبال الابلاش. مما يساهم في تنوع المحاصيل ووفرة التساقطات.
+ أهمية الموارد المائية التي تساهم في قوة الزراعات المسقية ، ومن ابرز هذه الموارد، نذكر البحيرات الكبرى ، وكذا أنهار ذات صبيب قوي كنهر الميسيسيبي ونهر الميسوري.
مؤهلات تنظيمية
تدخل الفلاحة في علاقات رأسمالية مع القطاعات الاقتصادية الاخرى من صناعة و تجارة و خدمات في اطار تنظيمي، فهي تزود الفنادق و المطاعم والمصانع بالمنتجات الفلاحية، بالمقابل تزودها الصناعات بالالات والاسمدة والمبيدات ،أما قطاع الخدمات يزودها بالقروض والبحث العلمي.ويسمى هذا التنظيم الجديد بالاكروبيزنيس.
مؤهلات تقنية
تستفيد الفلاحة الأمريكية من الآلات و الأسمدة و البذور المنتقاة و المبيدات, مع استعمال أحدث الوسائل التقنية في عملية الإنتاج باستخدام الأقمار الصناعية في مراقبة جودة التربة وكمية الأسمدة المستعملة, كما تستفيد هذه الفلاحة من الآلات اللازمة لتسويق المنتجات.
الشركات متعددة الجنسية
+تعتبر الشركات متعددة الجنسية من العوامل المساهمة في قوة الاقتصاد الأمريكي حيث تشغل عدد كبير من العمال وتحقق رقم مبيعات كبير تحتل به مراتب متقدمة عالميا
قوة البحث العلمي
مراجع
E.CHAUDRON & KNAFOU Histoire Géographie Col Belin 2003
Atlas Géographique Mondial.
مصادر خارجية
(American Labor Department).
(organization that notes recessions and recoveries).
تصنيف:اقتصاد الولايات المتحدة
تصنيف:اقتصاد أعضاء منظمة التعاون الاقتصادي والتنمية
تصنيف:اقتصادات الدول الأعضاء في منظمة التجارة العالمية | https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%20%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA%20%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D8%A9 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
634,
1072,
2316,
3070,
3978,
4879,
5696,
6018,
6544,
6886,
7374,
8239,
8642,
9017,
9865,
10166,
10498,
11140,
11318,
11882,
12288,
13280,
14409,
15051,
15284,
15974,
16274,
16493,
16774
],
"plaintext_end_byte": [
633,
1059,
2315,
3043,
3952,
4878,
5695,
6017,
6543,
6885,
7367,
8238,
8641,
9016,
9864,
10158,
10488,
11129,
11303,
11867,
12287,
13278,
14408,
15050,
15277,
15973,
16273,
16492,
16763,
16875
]
} | When was tin first discovered in Mexico? | Tin sources and trade in ancient times | english | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} | Tin is an essential metal in the creation of tin bronzes, and its acquisition was an important part of ancient cultures from the Bronze Age onward. Its use began in the Middle East and the Balkans around 3000 BC. Tin is a relatively rare element in the Earth's crust, with about two parts per million (ppm), compared to iron with 50,000 ppm, copper with 70 ppm, lead with 16 ppm, arsenic with 5 ppm, silver with 0.1 ppm, and gold with 0.005 ppm (Valera & Valera 2003, p.10). Ancient sources of tin were therefore rare, and the metal usually had to be traded over very long distances to meet demand in areas which lacked tin deposits.
Known sources of tin in ancient times include the southeastern tin belt that runs from Yunnan in China to the Malay Peninsula; Devon and Cornwall in England; Brittany in France; the border between Germany and the Czech Republic; Spain; Portugal; Italy; and central and South Africa (Wertime 1979, p.1; Muhly 1979). Syria and Egypt have been suggested as minor sources of tin, but the archaeological evidence is inconclusive.
Early use
Tin extraction and use can be dated to the beginning of the Bronze Age around 3000 BC, during which copper objects formed from polymetallic ores had different physical properties (Cierny & Weisgerber 2003, p.23). The earliest bronze objects had tin or arsenic content of less than 2% and are therefore believed to be the result of unintentional alloying due to trace metal content in copper ores such as tennantite, which contains arsenic (Penhallurick 1986, p.4). The addition of a second metal to copper increases its hardness, lowers the melting temperature, and improves the casting process by producing a more fluid melt that cools to a denser, less spongy metal (Penhallurick 1986, pp.4–5). This was an important innovation that allowed for the much more complex shapes cast in closed molds of the Bronze Age. Arsenical bronze objects appear first in the Middle East where arsenic is commonly found in association with copper ore, but the health risks were quickly realized and the quest for sources of the much less hazardous tin ores began early in the Bronze Age (Charles 1979, p.30). This created the demand for rare tin metal and formed a trade network that linked the distant sources of tin to the markets of Bronze Age cultures.
Cassiterite (SnO2), oxidized tin, most likely was the original source of tin in ancient times. Other forms of tin ores are less abundant sulfides such as stannite that require a more involved smelting process. Cassiterite often accumulates in alluvial channels as placer deposits due to the fact that it is harder, heavier, and more chemically resistant than the granite in which it typically forms (Penhallurick 1986). These deposits can be easily seen in river banks, because cassiterite is usually black or purple or otherwise dark, a feature exploited by early Bronze Age prospectors. It is likely that the earliest deposits were alluvial and perhaps exploited by the same methods used for panning gold in placer deposits.
Archaeological importance
The importance of tin to the success of Bronze Age cultures and the scarcity of the resource offers a glimpse into that time period's trade and cultural interactions, and has therefore been the focus of intense archaeological studies. However, a number of problems have plagued the study of ancient tin such as the limited archaeological remains of placer mining, the destruction of ancient mines by modern mining operations, and the poor preservation of pure tin objects due to tin disease or tin pest. These problems are compounded by the difficulty in provenancing tin objects and ores to their geological deposits using isotopic or trace element analyses. Current archaeological debate is concerned with the origins of tin in the earliest Bronze Age cultures of the Near East (Penhallurick 1986; Cierny & Weisgerber 2003; Dayton 1971; Giumlia-Mair 2003; Muhly 1979; Muhly 1985).
Ancient sources
Europe
Europe has very few sources of tin. Therefore, throughout ancient times it was imported long distances from the known tin mining districts of antiquity. These were the Erzgebirge along the modern border between Germany and Czech Republic, the Iberian Peninsula, Brittany in modern France, and Devon and Cornwall in southwestern Britain (Benvenuti et al. 2003, p.56; Valera & Valera 2003, p.11). There are several smaller sources of tin in the Balkans (Mason et al. 2016, p.110) and another minor source of tin is known to exist at Monte Valerio in Tuscany, Italy. The Tuscan source was exploited by Etruscan miners around 800 BC, but it was not a significant source of tin for the rest of the Mediterranean (Benvenuti et al. 2003). Even at that time, the Etruscans themselves had to import additional tin from the northwest of the Iberian Peninsula, and later from Cornwall (Penhallurick 1986, p.80).
It has been claimed that tin was first mined in Europe around 2500 BC in the Erzgebirge, and knowledge of tin bronze and tin extraction techniques spread from there to Brittany and Cornwall around 2000 BC and from northwestern Europe to northwestern Spain and Portugal around the same time (Penhallurick 1986, p.93). However, the only Bronze Age object from Central Europe whose tin has been scientifically provenanced is the Nebra sky disk, and its tin (and gold, though not its copper), is shown by tin isotopes to have come from Cornwall (Haustein, Gillis & Pernicka 2010). In addition, a rare find of a pure tin ingot in Scandinavia was provenanced to Cornwall (Ling et al. 2014). Available evidence, though very limited, thus points to Cornwall as the sole early source of tin in Central and Northern Europe.
Brittany – adjacent to Cornwall on the Celtic Sea – has significant sources of tin which show evidence of being extensively exploited after the Roman conquest of Gaul during the first century BC and onwards (Penhallurick 1986, pp.86–91). Brittany remained a significant source of tin throughout the medieval period.
A group of 52 bronze artifacts from the late Bronze Age Balkans has been shown to have tin of multiple origins, based on the correlation of tin isotope differences with the different find locations of the artifacts. While the locations of these separate tin sources are uncertain, the larger Serbian group of artifacts is inferred to be derived from tin sources in western Serbia (e.g. Mount Cer), while the smaller group, largely from western Romania, is inferred to have western Romanian origins (Mason et al. 2016, p.116).
Iberian tin was widely traded across the Mediterranean during the Bronze Age, and extensively exploited during Roman times. But Iberian tin deposits were largely forgotten throughout the medieval period, were not rediscovered till the 18th century, and only re-gained importance during the mid-19th century (Penhallurick 1986, pp.100–101).
Cornwall and Devon were important sources of tin for Europe and the Mediterranean throughout ancient times and may have been the earliest sources of tin in Western Europe. But within the historical period, they only dominated the European market from late Roman times in the 3rd century AD, with the exhaustion of many Spanish tin mines (Gerrard 2000, p.21). Cornwall maintained its importance as a source of tin throughout medieval times and into the modern period (Gerrard 2000).
Asia
Western Asia has very little tin ore; the few sources that have recently been found are too insignificant to have played a major role during most of ancient history (Cierny & Weisgerber 2003, p.23). However, it is possible that they were exploited at the onset of the Bronze Age and are responsible for the development of early bronze manufacturing technology (Muhly 1973; Muhly 1979). Kestel, in Southern Turkey, is the site of an ancient Casserite mine that was used from 3250 to 1800 BC. It contains miles of tunnels, some only large enough for a child. A grave with children which were probably workers has been found. It was abandoned, with crucibiles and other tools left at the site. The next evidence of the production of pure tin in the Middle East is an ingot from the 1300 BC Uluburun shipwreck off the coast of Turkey (Hauptmann, Maddin & Prange 2002).
While there are a few sources of cassiterite in Central Asia, namely in Uzbekistan, Tajikistan, and Afghanistan that show signs of having been exploited starting around 2000 BC (Cierny & Weisgerber 2003, p.28), archaeologists disagree about whether they were significant sources of tin for the earliest Bronze Age cultures of the Middle East (Dayton 2003; Muhly 1973; Maddin 1998; Stech & Pigott 1986).
In Northern Asia the only tin deposits considered exploitable by ancient peoples occur in the far eastern region of Siberia (Dayton 2003, p.165). This source of tin appears to have been exploited by the Eurasian Steppe people known as the Turbino culture of the Middle Bronze Age (1000 BC) as well as northern Chinese cultures around the same time (Penhallurick 1986, p.35).
Eastern Asia has a number of small cassiterite deposits along the Yellow River which were exploited by the earliest Chinese Bronze Age culture of Erlitou and the Shang Dynasty (2500 to 1800 BC). However, the richest deposits for the region, and indeed the world, lie in Southeastern Asia, stretching from Yunnan in China to the Malay Peninsula. The deposits in Yunnan were not mined until around 700 BC, but by the Han Dynasty had become the main source of tin in China according to historical texts of the Han, Jin, Tang, and Song dynasties (Murowchick 1991, pp.76–77). Other cultures of Southeast Asia exploited the abundant cassiterite resources sometime between second and third millennia BC, but due to the lack of archaeological work in the region little else is known about tin exploitation during ancient times in that part of the world.
Tin was used in the Indian subcontinent starting between 1500 and 1000 BC (Hedge 1979, p.39; Chakrabarti & Lahiri 1996). While India does have some small scattered deposits of tin, they were not a major source of tin for Indian Bronze Age cultures as shown by their dependence on imported tin.
Africa
While rich veins of tin are known to exist in Central and South Africa, whether these were exploited during ancient times is still debated (Dayton 2003, p.165). However, the Bantu culture of Zimbabwe are known to have actively mined, smelted and traded tin between the 11th and 15th centuries AD (Penhallurick 1986, p.11).
Americas
Tin deposits exist in many parts of South America, with minor deposits in southern Peru, Colombia, Brazil, and northwestern Argentina, and major deposits of exploitable cassiterite in northern Bolivia. These deposits were exploited as early as 1000 AD in the manufacture of tin bronze by Andean cultures, including the later Inca Empire, which considered tin bronze the "imperial alloy". In North America, the only known exploitable source of tin during ancient times is located in the Zacatecas tin province of north central Mexico which supplied west Mexican cultures with enough tin for bronze production (Lechtman 1996, p.478).
Australia
The tin belt of Southeast Asia extends all the way down to Tasmania, but metals were not exploited in Australia until the arrival of Europeans in the 18th century.
Ancient trade
Due to the scattered nature of tin deposits around the world and its essential nature for the creation of tin bronze, tin trade played an important role in the development of cultures throughout ancient times. Archaeologists have reconstructed parts of the extensive trade networks of ancient cultures from the Bronze Age to modern times using historical texts, archaeological excavations, and trace element and lead isotope analysis to determine the origins of tin objects around the world (Valera & Valera 2003; Rovia & Montero 2003; Maddin 1998).
Mediterranean
The earliest sources of tin in the Early Bronze Age in the Near East are still unknown and the subject of much debate in archaeology (Dayton 1971; Dayton 2003; Maddin 1998; Muhly 1973; Penhallurick 1986; Stech & Pigott 1986; Kalyanaraman 2010). Possibilities include minor now-depleted sources in the Near East, trade from Central Asia (Muhly 1979), Sub-Saharan Africa (Dayton 2003), Europe, or elsewhere.
It is possible that as early as 2500 BC, the Erzgebirge had begun exporting tin, using the well established Baltic amber trade route to supply Scandinavia as well as the Mediterranean with tin (Penhallurick 1986, pp.75–77). By 2000 BC, the extraction of tin in Britain, France, Spain, and Portugal had begun and tin was traded to the Mediterranean sporadically from all these sources. Evidence of tin trade in the Mediterranean can be seen in a number of Bronze Age shipwrecks containing tin ingots such as the Uluburun off the coast of Turkey dated 1300 BC which carried over 300 copper bars weighing 10 tons, and approximately 40 tin bars weighing 1 ton (Pulak 2001). While Sardinia does not appear to have much in terms of significant sources of tin, it does have rich copper and other mineral wealth and served as a centre for metals trade during the Bronze Age and likely actively imported tin from the Iberian Peninsula for export to the rest of the Mediterranean (Lo Schiavo 2003).
By classical Greek times, the tin sources were well established. Greece and the Western Mediterranean appear to have traded their tin from European sources, while the Middle East acquired their tin from Central Asian sources through the Silk Road (Muhly 1979, p.45). For example, Iron Age Greece had access to tin from Iberia by way of the Phoenicians who traded extensively there, from the Erzgebirge by way of the Baltic Amber Road overland route, or from Brittany and Cornwall through overland routes from their colony at Massalia (modern day Marseilles) established in the 6th century BC (Penhallurick 1986). In 450 BC, Herodotus described tin as coming from Northern European islands named the Cassiterides along the extreme borders of the world, suggesting very long distance trade, likely from Britain, northwestern Iberia, or Brittany, supplying tin to Greece and other Mediterranean cultures (Valera & Valera 2003, p.11). The idea that the Phoenicians went to Cornwall for its tin and supplied it to the whole of the Mediterranean has no archaeological basis and is largely considered a myth (Penhallurick 1986, p.123).
The early Roman world was mainly supplied with tin from its Iberian provinces of Gallaecia and Lusitania and to a lesser extent Tuscany. Pliny mentions that in 80 BC, a senatorial decree halted all mining on the Italian Peninsula, stopping any tin mining activity in Tuscany and increasing Roman dependence on tin from Brittany, Iberia, and Cornwall. After the Roman conquest of Gaul, Brittany’s tin deposits saw intensified exploitation after the first century BC (Penhallurick 1986, pp.86–91). With the exhaustion of the Iberian tin mines, Cornwall became a major supplier of tin for the Romans after the 3rd century AD (Gerrard 2000).
Throughout the medieval period, demand for tin increased as pewter gained popularity. Brittany and Cornwall remained the major producers and exporters of tin throughout the Mediterranean through to modern times (Gerrard 2000).
Asia
Near Eastern development of bronze technology spread across Central Asia by way of the Eurasian Steppes, and with it came the knowledge and technology for tin prospection and extraction. By 2000 to 1500 BC Uzbekistan, Afghanistan, and Tajikistan appear to have exploited their sources of tin, carrying the resources east and west along the Silk Road crossing Central Asia (Cierny & Weisgerber 2003, p.28). This trade link likely followed an existing trade route of lapis lazuli, a highly prized semi-precious blue gemstone, and chlorite vessels decorated with turquoise from Central Asia that have been found as far west as Egypt and that date to the same period (Giumlia-Mair 2003, p.93).
In China, early tin was extracted along the Yellow River in Erlitou and Shang times between 2500 and 1800 BC. By Han and later times, China imported its tin from what is today Yunnan province. This has remained China’s main source of tin throughout history and into modern times (Murowchick 1991).
It is unlikely that Southeast Asian tin from Indochina was widely traded around the world in ancient times as the area was only opened up to Indian, Muslim, and European traders around 800 AD (Penhallurick 1986, p.51).
Indo–Roman trade relations are well known from historical texts such as Pliny’s Natural History (book VI, 26), and tin is mentioned as one of the resources being exported from Rome to South Arabia, Somaliland, and India (Penhallurick 1986, p.53; Dayton 2003, p.165).
See also
Cassiterides
Stannary
Tin pest
Tin mining in Britain
Mining in Cornwall and Devon
Dartmoor tin mining
| https://en.wikipedia.org/wiki/Tin%20sources%20and%20trade%20in%20ancient%20times |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
667,
957,
1607,
2080,
2558,
2874,
3837,
4078,
4936,
5629,
5858,
6216,
6995,
8123,
8736,
9375,
9912,
10635,
11362,
11742,
12400,
12722,
12949,
13400,
13867,
14424,
14732,
15087,
15776,
16389,
16769,
17154,
17569,
18096,
18567,
19012,
19462,
20379,
21030,
21469,
22595,
23230,
23853,
24336,
24759,
25426,
25934,
26784,
27119
],
"plaintext_end_byte": [
652,
956,
1606,
2071,
2557,
2873,
3836,
4069,
4935,
5628,
5839,
6172,
6994,
8122,
8735,
9374,
9911,
10627,
11361,
11741,
12399,
12721,
12948,
13399,
13866,
14423,
14730,
15086,
15775,
16388,
16768,
17153,
17568,
18088,
18566,
19011,
19453,
20378,
21029,
21468,
22594,
23229,
23852,
24301,
24758,
25417,
25904,
26770,
27089,
27545
]
} | グレート・ゲームが続いた期間は？ | グレート・ゲーム | japanese | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
グレート・ゲーム（）とは、中央アジアの覇権を巡るイギリス帝国とロシア帝国の敵対関係・戦略的抗争を指す、中央アジアをめぐる情報戦をチェスになぞらえてつけられた名称[1]。イギリス東インド会社の一員であったが1840年にヘンリー・ローリンソン少佐にあてた手紙の中ではじめて命名したといわれる。後に『ジャングル・ブック』で知られるイギリスの作家ラドヤード・キップリングの小説『』（1901年）により広く使われるようになり、なかば歴史用語として定着した[1]。
概要
定義
「グレート・ゲーム」は、19世紀から20世紀にかけての、英露両国による、主としてアフガニスタン争奪抗争から生まれた言葉で、一進一退の経緯を辿った両者の攻防をチェス盤上のゲームに見立てたものである[2]。
実際の英露抗争は、ユーラシア大陸国際政治史の別方面、極東においてより激しく争われた。中央アジアにおける英露抗争に連関する極東国際政治史には、大英帝国・ロシア帝国（のちにソビエト連邦）に加えて日本・アメリカ合衆国・中国や多数の周辺諸国がプレーヤーとして参加しており、途中からは米ソ両超大国の争いへ継承され、現代においても多数のプレーヤーが参加するという経緯を辿った。極東方面での諸国間の抗争はグレート・ゲームの盛衰と切り離せなかった。
このゲームは、世界の一体化が進行するなか、帝国主義時代の空白域となっていた中央アジアに対し、先鞭をつけて緩衝国化することが英露双方の重大な関心事となったことで始まり、その舞台はコーカサスからチベットにおよぶ広大な地域におよんだ[1]。一般的には、1800年代初頭に始まり、1907年の英露協商協定をもって終結したとされる[1]。
第1期
第1期のグレート・ゲームは、一般にほぼ1813年から1907年の英露協商までの期間を指し、狭義には、グレート・ゲームとは専らこの時期の英露によるアフガニスタンを巡る抗争を指す。この時期の英露抗争は中央アジアからインド洋を目指すロシアの南下と、インドの征服事業を進めた英国との間で争奪ポイントとなったアフガニスタンにおいて争われた。
同時に、香港・上海に拠点を得て海上から清朝を侵食した英国と、シベリアに鉄道を敷設して満洲から清朝を侵食し始めたロシアとの競争が、中国・朝鮮・日本といった現地の各勢力を巻き込んで争われた極東において進行していた。
3番目の抗争地点として、チベットが浮上する可能性があった。中央アジア・新疆（東トルキスタン）・モンゴル経由でチベットを目指したロシアと、ネパールを駒としてチベットに侵攻したイギリスの間で抗争が発生する気配があったが、チベット自体の利用価値が低く英国はそれ以上の関与を放棄し、英露協商においてチベットへの清朝の宗主権を英露が尊重することで抗争は終結した[注釈 1]。その後、1913年にロシア勢力下で中国(中華民国)からの独立を目指したモンゴルとチベットの間でチベット・モンゴル相互承認条約(蒙蔵条約)が締結されたが、ロシア・ソ連ともに中国との関係をより重視していたため、それ以上のチベットへの関与は為されず、第2期になるとソ連は中国のチベット再征服を支援した。
第1期の抗争が頂点に達したのは日露戦争当時であり、この戦争はロシアの国内体制を動揺させてロシア第一革命を惹起し、双方は英露協商によってゲームを一時中断した。
第2期
第2期のグレート・ゲームは、1917年の2番目のロシア革命から第二次世界大戦の勃発による英露（英ソ）協調までであるが、ユーラシア大陸国際政治史から見ると、1917年のロシア革命から1970年代半ばのベトナム戦争終結までの長い期間が背景として視野に捉えるべき期間である。二度の世界大戦を挟んで凋落を経験した英国がプレーヤーを降り、代わって超大国の地位に登りつめた米国がその座を占めた。ロシア帝国はソ連へと交代し、中央アジアではそれほど激しい抗争が発生しない時期が続いたが、極東においては英国の地位簒奪を狙う米国の介入と、当初は英国の用意した駒に過ぎなかった日本が主要プレーヤーにのし上がった。
ゲームの駒からプレーヤーになった日本にとって、英国の衰退が決定的となる1930年代まで、ユーラシア大陸における英露対立は外交政策策定における大前提だった。しかし、その思考を固定化してしまったために、ソ連の出現と米国の台頭により複雑になってゆく状況に適合できないまま、東南アジアの英領植民地奪取によって、英国がゲームを続けられなくなるきっかけを作ってしまった。日本自らも、英国に替わってゲームに参加した米国によって、最終的にはプレイヤーとしては“出場停止”処分となる。
また、この時期は帝国主義という商法が終焉を迎えた時期、および米ソ超大国の抗争の時期と重なり、中国・朝鮮・東南アジア・南アジアで激戦が続いた。
第3期・第4期
第3期・第4期は、グレート・ゲームに言及する評論家から新グレート・ゲームと呼ばれていた時期があった。特に一部の大衆メディアはアフガニスタンの多国籍軍とターリバーンとの戦いを、グレート・ゲームの継承と主張している。
グレートゲーム
第1期
アフガン
19世紀初めにイギリス領インド帝国と、ロシア帝国の外延部を隔てる境界線が2000マイルにわたって引かれていた。その多くは地図上に引かれたものではなかった。ブハラ、ヒヴァ、メルブ遺跡、タシュケントという都市は、事実上外部からはどちらのものか分からなかった。ロシア帝国の拡張は、インド亜大陸を占領し優勢を誇るイギリスと衝突する脅威になったので、中央アジア全体で両大帝国は探検、情報活動、帝国主義的外交の微妙なゲームを行った。紛争は常に脅威となったが、両国が直接戦争を行うことにならなかった。この活動の中心はアフガニスタンにあった。
イギリスは、ロシアの拡張が大英帝国の「王冠の宝石」と呼ばれていたイギリス領インド帝国を破壊する脅威になると恐れていた。ツァーリの軍が、あるハーンの領地を侵略し始めたので、イギリスはアフガニスタンがロシアのインド侵攻の拠点になることを恐れた。1838年にイギリスは第一次アングロ・アフガニスタン戦争を始め、シュジャー・シャーの下で傀儡政権を打ち立てようとした。しかし、その統治期間は短命に終わり、英軍の支援が無ければ続かなかった。1842年までに暴徒がカーブルの通りでイギリス人を襲撃していて、イギリスの駐屯部隊は、通行の安全を保証されてカーブルからの撤退に同意した。イギリスには不幸なことに、この保証は反故にされた。撤退するイギリス軍の縦隊は、約4500人の軍人と女性や子供を含めて12000人がいた。非情な攻撃の連続で、数十人を除いて全員が、インドへの撤退中に殺害された。
イギリスはカーブルからの屈辱的な撤退の後、アフガニスタンへの野心を抑えていた。1857年のインド大反乱の後、イギリスの政権はいずれもアフガニスタンを緩衝国と見なしていた。しかし、ロシアは1865年までにアフガニスタンに向けて着実に南進を続け、タシュケントが正式に併合された。サマルカンドは3年後にロシア帝国領になり、ブハラの独立は、事実上同年の平和条約で失われた。ロシアの支配は、今やアムダリヤ川の北岸まで拡大していた。
ロシアが1878年にカーブルに在外公館を置いたことで再び緊張が高まった。イギリスはアフガニスタンを統治するシール・アリーが、イギリスの在外公館を受け入れるよう要求した。公館は設置できず、その報復として4万の軍が国境に送られ、第二次アングロ・アフガニスタン戦争が始まった。この第二次戦争はイギリスにとってほとんど第一次の戦争と同じく悲惨なものであった。シール・アリーの打倒には成功したものの、各地で部族の反乱が相次ぎ、損害が拡大した。
イギリスは1879年、王への即位の条件としてにを結ばせ、アフガニスタンを保護国化した。次いで即位したアブドゥッラフマーン・ハーンにもこれを認めさせると、イギリスは1881年までにカーブルから撤退した。ハーンは自分の地位を強化する一方でイギリスにアフガニスタンの外交政策を維持させることを了承した。何とか非情な手法で国内の暴徒を鎮圧し、中央集権に移行させることができた。
1884年、ロシアのアムダリヤ川北部、メルブ遺跡のオアシスへの侵攻に起因して、新たな危機が生じた。ロシアは全部嘗ての支配者の領域だと主張し、Panjdehのオアシスを巡ってアフガニスタンと戦った（）。両強国の戦争の瀬戸際でイギリスはロシアが領有することを受け入れることを決定した。アフガニスタンの頭越しに英露国境画定委員会は双方が譲歩して更に領域を手に入れることは放棄したが、Panjdehの問題は残った。アフガニスタンは広大な領域特にPanjdeh周辺を失ってアムダリヤ川を北の国境線とする合意が形成された。
極東
一方、極東ではイギリスの撒いた種が着実に成長していた。
かつてイギリス東インド会社を通商から締め出し、ライバルのオランダ東インド会社に欧州との交易を独占させた徳川幕府が支配するこの国を、イギリスを出し抜いた米国が開国させた頃、イギリスも遅ればせながら関係を持つことになった。
きっかけは大名行列を横切ったイギリス人達が殺傷された生麦事件だった。その報復のために差し向けた。（薩英戦争）イギリスは鹿児島城下を炎上させたが、イギリス側の艦隊も、油断のせいで旗艦が被弾するという被害を受けた。
これ以降、フランスに傾斜する幕府にかわる友好勢力としてイギリスは薩摩藩に新鋭兵器を提供し、徳川幕府を転覆させることに成功する。この関係は薩摩藩とその友藩が日本の支配権を確立すると一層深まり、イギリスは極東の日本に近代海軍を建設する大事業に関与して行く。
イギリスは植民地で幾多の現地人による軍隊を組織し、その征服事業の手足として用いてきたが、装備を持ち込んで訓練を与えれば、それなりの形になった軍隊が出来上がる。また日本人も自力で近代軍を作り出すことに成功した。しかし海軍、それもロシアの有する海軍（イギリスの基準からすれば“沿岸警備隊”程度だったとはいえ）と拮抗できるだけの海軍を、日本に自力で保有させるには、近代的な鉱工業と造船技術に加え、最低でも数十年の外洋での経験が必要だと思われた。
イギリスの目的は、1880年頃に計画され始めたシベリア鉄道が完成を迎える20世紀までに、この鉄道が軍事的空白地帯である満洲と朝鮮に流し込むであろう大量の兵士と軍需物資を、日本が撃退できるだけの戦力を準備させることにあった。
日本の新しい政府を構成した武士達は、もともとが攘夷論を信奉していたが、その目的を達成するために世界でも例を見ない急速な欧化政策にアジアで唯一成功した。
イギリスが彼らに協力することで、その方向をロシアとの対決に誘導するのは簡単なことだった。なによりロシアから見れば、日本の近代的軍備はロシアとの一戦のために準備されているようにしか見えないのだから、ロシアの取り得る選択肢は日本を懐柔するか、まだ貧弱な軍備しか持たないうちに叩くか、そのどちらかしかない。
イギリスにとって幸いだったのは、日本人が欧州諸国から最良の相手を選んで学ぶ賢明さを有していたことで、1865年に幕府がロシアに派遣した留学生は公式に失敗だったと見なされるなど、多くの点で欧州の中で後進的地位にあったロシアから日本人が積極的になにかを学びたいと望むことはなく、ロシアが日本に与えられる餌は何もなかった。
日本が最初に行った軍事的冒険は、朝鮮の宗主権を巡っての清朝最強の軍である北洋軍・北洋艦隊への挑戦だった。既に日本陸軍は台湾・朝鮮に小規模な出兵を繰り返しており、イギリスが育成した日本海軍は北洋艦隊を首尾よく黄海に葬って見せ、戦費に相当する賠償金と台湾島を清国からせしめた。この戦争でイギリスが日本に対して行った支援は、治外法権を撤廃した日英通商航海条約の締結だけだった。
かくして英露間のゲームに、曲がりなりにも独立国である清国と、日本・清国・ロシアいずれかの属領と認識されていた満洲・朝鮮を巡る、新興国家である日本の生死をかけた戦い、という新しい盤面とプレーヤーが加わった。
やがて西太后の強権統治で緩慢な死を迎えつつあった清朝が、断末魔のような義和団の乱で重要な主権の多くを喪失すると、満洲の覇権は義和団の乱で火事場泥棒のように振舞ったロシア軍に握られ、日本が清国から得ていた朝鮮での優位性は風前の灯となった。
ロシアを強気にさせていたのは1901年に開通したシベリア鉄道と露清密約であり、ロシアは日本に対して外交的な無条件降伏を迫っていた。日本がロシアに屈すれば、その次に来るのは長城線を越えたコサック騎兵達が、北京・天津を一蹴し、イギリスが握る上海まで一挙に南下して来る、という展開であろう。熊は獲物を前にしても、動くと決めるまでは慎重だが、動き始めるとその動きは素早く、相当の犠牲を払わなければ止められない。そのことは、ゲームの相手であるイギリスが一番良く理解していた。
ここでイギリスが日本に与えた支援は再び条約だけであった。イギリスも植民地経済が産み出す富の限界にぶつかり、一方で近代戦の質的変化により気軽に手を出した南アフリカでの征服戦争で国庫が傾くほどの支出を強いられるようになった事態に、世界帝国という商法の黄昏を感じ取っていた。実際のところ既にイギリスは、世界規模でのゲーム当事者としては体力の限界を迎えつつあり、その座を虎視眈々と狙っているのが新大陸の灰色熊だった。
日本はイギリスが栄光ある孤立を放棄してまで締結した日英同盟によって、国を挙げての悲願だった“列強”の座を確立した。また旧大陸での“大熊 vs 猿”の戦争を大衆紙の扇情的な報道（イエロー・ジャーナリズム）でエンタテイメントとして楽しんでいたのが米国社会だった。
ロシアにはアジア人全体に対する予断（中央アジアでの経験則）があった。開戦前に日本の軍事力を視察したロシア軍の将官たちは、本国に対して適切な警告を送っていたが、ロシア政府にも軍にも、そのような急速な軍事的発展を遂げる“アジア人”国家の存在が信じられなかった。
一方の日本には、旅順要塞の防御力への予断（日清戦争での成功体験）があった。ロシアは旅順にセヴァストポリ並みの要塞を建設し、他ならぬイギリス人がボーア戦争で陣地防衛用に使用した機関銃と鉄条網を、ロシア人らしい嗅覚で導入していたが、日本軍にはこれを突破できる装備も知識もなかった。
実際に日露戦争を開戦してみると、予断が小さい方が正確な戦争準備を行っていた。日本は苦戦しつつもロシアの旅順艦隊を封じ込め、英国の提供した情報でバルチック艦隊を迎撃し葬ることに成功した。ロシアには緒戦での敗北を取り返すだけの戦力が残っていたにもかかわらず、1905年1月9日の血の日曜日事件に端を発する革命運動（1905年 - 1907年）の勃発がその投入を困難にした。
終結
ロシアは欧州の国家として初めてアジア人の国家に敗れるという屈辱を味わったが、犠牲は最小限に喰い止められた。しかし、このショックがロシアの対外進出への積極性を失わせた。萎縮したロシアが選択した1907年の英露協商は、ペルシア・アフガニスタン・チベットにおける英露の角逐を終了させ、第1期グレート・ゲームの終焉をもたらした。
ロシアはイギリスがアフガニスタンの体制を変更しないと保証する限り、イギリスが統治することを受け入れた。ロシアはアフガニスタンとの全ての政治関係が、イギリスを通じて構築されることに合意した。イギリスは現行の国境を維持し、アフガニスタンにロシア領域に侵攻させないよう積極的に行動することを受け入れた。
極東におけるロシアの勢力拡張は、すでに日本によって頓挫させられており、その関心はバルカン半島へ向けられていた。イギリスにとって危険な敵は、欧州においてイギリスと軍拡競争を続け、オスマン帝国と結んで中東への進出を図るドイツ帝国であり、ロシア・フランスとの協調には、より多くの利益が見出されていた。
第2期
アフガンと極東への進出をイギリスに阻まれたロシアは、その進出の捌け口をバルカン半島に求め、衰退したオスマン帝国を再度侵食し始めるが、その手段としてロシア自らが煽った汎スラヴ主義機運に便乗したボスニア出身のガヴリロ・プリンツィプがサラエボ事件を引き起こした。これをきっかけに、スラヴ人の盟主として第一次世界大戦に巻き込まれたロシアは、その負荷に耐えられず、1917年のロシア革命でロマノフ朝はあっけなく崩壊してしまう。パリのブティックやアントウェルペンの宝飾品細工師たちは、世界で一番の金持ちだった上客からの発注が全てキャンセルされて二度と復活しないことに嘆息したが、イギリス政府にとっても当惑する事態の発生だった。
新たに発足したボリシェヴィキ政権は、既存の協定・債務を全て無効と宣言したばかりか、テロで英国王ジョージ5世の従兄弟であるニコライ2世の一家を皆殺しにし、外務委員となったレフ・トロツキーがロシア外務省に保存されていた機密文書の束を調べ上げ、共有されていた外交上の秘密を、修飾していたプロトコルを知性の刃で剥ぎ落としながら遠慮の無い毒舌に塗して暴露し始めた。1917年10月、ロシア革命中のボリシェヴィキが秘密協定「サイクス・ピコ協定」を暴露した。
このような異質な敵の出現はイギリス人にとって、インド大反乱以来“文明”の普及で久しく味わうことのなかった恐怖であり、しかも敵は未開の野蛮国ではなく、理性と科学に基づいて革命を指導したと主張しているタタール人とユダヤ人―グルジア人はこの時点では挙がらない―のコンビに支配された欧州の大国だった。
その結果、第2期のグレート・ゲームが始まった。1919年の第三次イギリス・アフガニスタン戦争は、時の支配者ハビーブッラー・ハーン暗殺により勃発した。息子で王位継承者のアマーヌッラー・ハーンは完全な独立を宣言し、イギリス領インド帝国の北の国境を攻撃した。軍事的な成果はほとんどなかったが、膠着状態は1919年ので決着できた。アフガニスタンは再び自主的な外交ができるようになった。1921年5月、アフガニスタンとロシア・ソビエト連邦社会主義共和国は友好条約に調印した。ソ連はアマヌッラーに現金、技術、軍備の形で援助を与えた。アフガニスタンにおけるイギリスの影響は衰えたが、アフガニスタンとロシアの関係は、多くのアフガニスタン人が、メルブ遺跡やPanjdehの編入を願いながら、曖昧なままだった。ソ連はこの点についてはアマヌッラーの考えるよりも多くを友好条約から引き出そうとしていた。
イギリスは、アマーヌッラーが自分たちの影響範囲を逸脱することを恐れ、そしてアフガニスタン政府の政策がデュラン線の両側でパシュトゥーン語を話す人々全てを支配しようとしていると考え、この条約に応答する形で小規模な制裁を課し、外交上の侮蔑を行った。1923年、アマーヌッラーはその称号をアミールからパディシャー（王）と変え、さらにソ連から逃亡したムスリムと英領インドから亡命したインド人民族主義者を受け入れることで、イギリスに応えた。
しかし、アマーヌッラーの改革計画は、迅速に十分軍を強化するには不十分で、1929年に圧力を受けて退位し、王位を継承した兄イナーヤトゥッラー・シャーも3日で退位した。この危機から台頭したのは、ムハンマド・ナーディル国王であり、1929年から1933年まで統治した。ソ連とイギリスは、優勢に状況を進めたが、イギリスがアフガニスタンに4万人の職業軍人による軍を創設する一方で、それは1930年から1931年にウズベク人の暴徒と合意を図るよう援助した。
第二次世界大戦が始まるとイギリスとソ連の関係は一時的に提携関係が見られた。1940年両政府はアフガニスタンに、ドイツの非外交組織を追い出すよう圧力をかけ、そうした団体は、両国の情報組織により壊滅した。初めのうちは抵抗を受けた。ソ連とイギリスが協力する時代に入ると、両強国間のグレート・ゲームは小休止した。
新グレートゲーム
第3期
1978年のベトナム軍によるカンボジア侵攻と1979年のソ連軍によるアフガン侵攻をもって、第3期のゲームが開始されるが、最終的にプレーヤーの数が増え過ぎて(ソ連・米国・中国・ベトナム・カンボジア諸勢力・WTO諸国・タイ・パキスタン・インド・イラン・イスラエル・国連など)、ゲームの展開は複雑になった。
カンボジアを巡る抗争は国連の介入によって1992年に終結したが、アフガンを巡る抗争は、ゲームの負担でソ連が崩壊して、プレーヤーがロシアと独立した中央アジア諸国へ細分化したおかげで盤面が変わってしまい、ゲームの“駒”であったところのイスラム原理主義とアフガニスタン現地の主要住民であるパシュトゥーン人の結合、各民族の重武装化と軍閥化によって“ゲーム”として単純化できる世界ではなくなってしまったこともあり、一時的にゲームは“強制終了”させられた。
第4期
2001年の911事件を契機とする米国の直接介入によって、再建されたアフガニスタン政権と、一度は崩壊しながらも復活を目指すタリバン勢力（旧アフガニスタン・イスラーム首長国）、対テロ戦争の名目で参加させられたNATO諸国、日米同盟の証として再参加させられた日本などが加わって、第4期のゲームが開始されているが、こちらは現在進行形である。
注釈
出典
参考文献
Peter Hopkirk. The Great Game: The Struggle for Empire in Central Asia, Kodansha International, 1992, ISBN 4-7700-1703-0, 565p. The timeline of the Great Game is available .
訳書は『ザ・グレート・ゲーム 内陸アジアをめぐる英露のスパイ合戦』 京谷公雄訳、中央公論社 1992年、但し西トルキスタンのみで東トルキスタンは未訳。
姉妹編に『東方に火をつけろ レーニンの野望と大英帝国』 京谷公雄訳、NTT出版、1995年
Karl Meyer. Tournament of Shadows: The Great Game and the Race for Empire in Asia, Shareen Brysac, 2001, ISBN 0-349-11366-1
Robert Johnson, Spying for Empire: The Great Game in Central and South Asia, 1757-1947', (London: Greenhill, 2006)ISBN 1-85367-670-5
Text "和書 " ignored (help); Check date values in: |year= (help)
関連項目
グローバリゼーション
英露協商
日英同盟
東方問題
南下政策
東洋学 - グレート・ゲーム後期には、スタイン、ヘディン、ヤングハズバンドら探検家が、英露の対立の間で中央アジアを探索し、その地勢を明らかにしていった。
外部リンク
（英語）
カテゴリ:中央アジア
カテゴリ:中央ユーラシア史
カテゴリ:植民地
カテゴリ:帝国主義
カテゴリ:植民主義
カテゴリ:国際関係史
カテゴリ:地政学
カテゴリ:イギリス帝国
カテゴリ:ロシア帝国
カテゴリ:ロシア帝国の外交
カテゴリ:英露関係
カテゴリ:アフガニスタン・ロシア関係
カテゴリ:反英感情
カテゴリ:反露感情 | https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B0%E3%83%AC%E3%83%BC%E3%83%88%E3%83%BB%E3%82%B2%E3%83%BC%E3%83%A0 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
794,
1364,
1626,
1768,
1910,
2476,
2933,
4550,
5713,
6438,
7018,
7475,
7681,
7997,
9299,
10075,
10365,
11051,
11161,
11311,
11444,
11786,
12270,
12938,
13525,
13960,
16954,
17545,
18265,
18940,
19195,
20338,
21219,
23466,
23885
],
"plaintext_end_byte": [
778,
1363,
1625,
1767,
1909,
2475,
2932,
4549,
5712,
6437,
7017,
7474,
7680,
7996,
9298,
10058,
10364,
11050,
11160,
11310,
11443,
11785,
12269,
12937,
13524,
13945,
16953,
17501,
18264,
18939,
19194,
20327,
21218,
23448,
23841,
24798
]
} | Когда появился первый профсоюз в России? | Профессиональный союз | russian | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Профессиона́льный сою́з (профсою́з) — добровольное общественное объединение людей, связанных общими интересами по роду их деятельности на производстве, в сфере обслуживания, культуре и т. д.
Объединения создаются с целью представительства и защиты прав работников в трудовых отношениях, а также социально-экономических интересов членов организации, с возможностью более широкого представительства наемных работников.
История
Союзы рабочих (English: Trade-Unions, German: Gewerkvereine, French: Syndicats ouvriers) возникли в XIX веке в процессе борьбы пролетариата против капиталистической эксплуатации. Родиной рабочих союзов является Англия, где они стали возникать с середины XVIII в. Большинство трейд-юнионов с 1899 было объединено «Всеобщей федерацией трейд-юнионов».
В 1868 году был сформирован Конгресс тред-юнионов (English: Trades Union Congress), являющийся с тех пор главным координирующим органом профсоюзного движения.
К 1920 году в профсоюзах Великобритании состояло около 60 % всех рабочих страны.
Профессиональные союзы получили своё широкое распространение по всему миру.
Так, например, профессиональные рабочие союзы в США были организованы по типу английских. Первым профессиональным объединением была организация Рыцари труда, возникшая в 1869 году, однако к началу двадцатого века пришедшая в упадок, после чего на первое место выдвинулась «Американская федерация труда» (АФТ).
В Германии в 1860-х годах существовало несколько типов рабочих союзов: социал-демократические союзы (German: Gewerkschaften); Гирш-Дункеровские союзы (German: Gewerkvereine), связанные с партией свободомыслящих; христианские (католические и евангелические) союзы рабочих.
Во Франции союзы рабочих получили возможность свободно развиваться лишь при Третьей республике. В 1904 году в стране насчитывалось 4227 рабочих синдикатов с 715 тыс. членов. В 1906 году, на волне подъема профсоюзного движения, была принята Амьенская хартия, которая провозглашала непримиримую борьбу между пролетариатом и буржуазией: профсоюзы признавались единственной приемлемой формой объединения рабочих, декларировался отказ от участия в политической (парламентской) борьбе, а всеобщая забастовка признавалась единственно возможным способом свержения капиталистического строя. Профсоюзы объявлялись независимыми от любых политических партий, что означало свободу вхождения в них членов любых партий и занятие ими должностей, однако без определения какой-либо политической ориентации синдикатов. Данная хартия представляла собой торжество идей революционного синдикализма.
На рубеже XIX и XX веков произошёл процесс политизации профсоюзного движения под влиянием марксистов (социал-демократов) и анархистов. Одним из примеров этого процесса может служить история возникновения международного праздника «Первое мая», когда в 1886 году, 4 мая на демонстрации протеста в результате провокации погибло несколько человек (была взорвана бомба, совершивший так и не был найден, а по ложному обвинению впоследствии было казнено четверо рабочих-анархистов). Три года спустя на Парижском конгрессе (1889) Второго Интернационала в память казненных анархистов 1 мая было объявлено днем международной рабочей солидарности[1].
В первые десятилетия XX века начинают создаваться международные объединения профессиональных союзов. Так, например, в 1905 году, в Чикаго было создано международное профсоюзное объединение Индустриальные рабочие мира (ИРМ), находящееся под влиянием идей революционного синдикализма, что явилось результатом соглашения между частью анархистов, социалистов и радикальных профсоюзных активистов.
Продолжавшиеся в начале XX века переговоры между анархистами из разных стран мира привели к созданию на Берлинском конгрессе (25 декабря 1922 — 2 января 1923) анархо-синдикалистской Международной ассоциации трудящихся (МАТ), также известного как Берлинский интернационал профсоюзов. Как и ИРМ, МАТ существует и сегодня[2].
Кроме того, в июле 1921 года в Москве был создан Профинтерн (Красный интернационал профсоюзов), находившийся под влиянием Коммунистического интернационала, созданного в 1919 году. Данный интернационал фактически прекратил своё существование в 1937 году.
Кроме этих объединений, существовало множество других, менее известных международных профсоюзных объединений.
Членство американцев в профсоюзах было максимальным в 1954 году — 35 %, ныне же в них состоит 11 % (2014)[3]. В ЕС средний процент состоящих в профсоюзах работников составляет 22 %[3].
По состоянию на 2005 год в Европе доля работников, состоящих в профсоюзах сильно варьируется по странам: подавляющее большинство в государствах Северной Европы (Дания — 80,1 %, Швеция — 74,7 %), намного ниже в Великобритании (25,4 %) и во Франции (14,3 %)[4]. В постсоциалистических странах Европы подавляющее большинство работников не состоит в профсоюзов, при этом имеет место тенденция к быстрому сокращению численности профсоюзов. Например, в Венгрии в 1997 году в профсоюзе состояли 20,9 % работников, а в 2005 году — только 10,6 % работников[5]. Для Чехии эти показатели составили 36,9 % и 14,6 %, для Болгарии — 40,0 % и 13,3 %[5]. Таким образом в этих трех странах за 8 лет доля работников, состоящих в профсоюзах, сократилась в 2 — 3 раза.
В развитых странах в 1997—2005 годах доля работников, состоящих в профсоюзе, также сокращалась, но гораздо в меньшей пропорции, а в некоторых государствах этот показатель даже увеличился. Например, в Японии в 1997 году в профсоюзах состоял 33,1 % работников, а в 2005 год — 25,8 % работников[6]. Для США эти показатели составили 14,0 % и 12,8 %[5]. За этот период доля членов профсоюзов среди работников Канады и Норвегии увеличилась[4].
В России
В России до конца XIX в. образование рабочих союзов не допускалось — действовало лишь небольшое количество касс взаимопомощи с незначительным числом членов.
На Урале и в Сибири действовали создаваемые по «положению 1861 г.» Горнозаводские Товарищества (товарищества горнозаводских рабочих) основной целью которых было социальное страхование, но также и урегулирование трудовых конфликтов. Руководство ГЗТ осуществлялось Попечительными приказами (четыре выборных члена из рабочих и председатель, назначаемый заводоуправлением).
К началу ХХвека существовало 16 горнозаводских товариществ.
В 1875—1876 гг. в Одессе усилиями народников был создан Южнороссийский союз рабочих.
В 1878—1880 гг. действовал Северно-русский союз рабочих в Санкт-Петербурге.
С 1890-х годов в Царстве Польском, Северо-западном крае, Санкт-Петербурге и Москве в связи с активной деятельностью социал-демократической партии стали нелегально возникать рабочие союзы.
В 1901—1903 гг. по инициативе С. В. Зубатова в Москве и Санкт-Петербурге были открыты с разрешения властей первые легальные рабочие союзы: «Общество взаимного вспомоществования рабочих механического производства» в Москве и одноимённое общество в Санкт-Петербурге.
В 1904 году в Санкт-Петербурге, по инициативе священника Георгия Гапона и с разрешения властей было открыто легальное «Собрание русских фабрично-заводских рабочих г. Санкт-Петербурга». Однако оно было закрыто после того, как организовало закончившуюся массовыми расстрелами демонстрацию 9 января 1905 года с целью подачи царю петиции об улучшении положения рабочих.
В 1905—1906 гг. по всей России образовалось около ста рабочих союзов. Первый из них, «Союз работников печатного дела», был создан 16 апреля 1905 года в Санкт-Петербурге. Некоторые из них первоначально были легализованы, но затем подвергались административным преследованиям, были закрыты или перешли на нелегальное положение.
В 1910 году начался новый подъем рабочего движения и борьбы за профсоюзы. Но своего пика он достиг в начале 1917 года. Не осталось ни одной профессии или группы рабочих по найму, которая не стремилась бы к организации своего профсоюза.
В СССР
К лету 1918 года завершился период становления, укрепления, выбора пути развития профсоюзных организаций. Был создан Всесоюзный центральный совет профессиональных союзов (ВЦСПС), первый учредительный съезд которого состоялся в январе 1918 года. В первые годы советской власти они сыграли важную роль в ликвидации безработицы и безграмотности, в обеспечении продовольствием и топливом рабочих и их семей[7]. Кроме того, в ходе Российской революции и гражданской войны анархо-синдикалисты пытались создать общенациональное профсоюзное объединение: на Первом всероссийском съезде профсоюзов было представлено 88 тысяч членов синдикалистских и максималистских объединений, однако постепенно их влияние падало, так что на втором съезде (1919) их было уже 53 тыс., а на Третьем (1920), только 35 тыс.[8][9] В связи с образованием СССР, профсоюзы России вошли в общесоюзную структуру профсоюзов (ВЦСПС)[10] и находились там до 1990 года. 23 июня 1933 года Постановлением ЦИК, СНК СССР и ВЦСПС «Об объединении Народного комиссариата труда СССР с ВЦСПС» объединило Наркомтруда с ВЦСПС (в том числе объединялись их органы на местах)[11]. Таким образом ВЦСПС формально стал государственным органом власти, получившим функции надзора в социально-трудовой сфере. Профсоюзные комитеты на предприятиях осуществляли контроль за выполнением законов о труде, распределяли путевки в санатории и дома отдыха и т. п. Однако они фактически были подконтрольны властям, ещё В. Ленин назвал их «приводными ремнями» от коммунистической партии к массам. Первая попытка создать независимый профсоюз (СМОТ) состоялась в 1978 году и привела к репрессиям против тех, кто её предпринял.[12]
23 марта 1990 года состоялся Учредительный съезд республиканских профсоюзов РСФСР, который провозгласил отказ от идей марксизма-ленинизма и создание Федерации независимых профсоюзов России (ФНПР), которая объединила большинство российских отраслевых профсоюзов и территориальных профобъединений.
В Российской Федерации
В 1991 после распада СССР всесоюзный орган ВЦСПС был преобразован в международное объединение — Всеобщую конфедерацию профсоюзов, в состав которой вошли национальные объединения профсоюзов стран СНГ и Международные объединения отраслевых профсоюзов СНГ. ФНПР стала членской организацией ВКП и в настоящее время насчитывает 122 членские организации; её членами являются более 20 млн человек.
Появились профсоюзы, не входящие в ФНПР (Соцпроф, Всероссийская конфедерация труда, Конфедерация труда России, МПРА, МПРЗ Действие и др.), которые активно проводят забастовки и прочие действия в защиту прав работников. Их активно поддерживают левые партии и движения страны[13]. Профсоюзы развитых стран признают их настоящими и активно развивают с ними сотрудничество.
Также в России существует Союз профсоюзов России (СПР), в который вошли независимые общероссийские профсоюзы и несколько межрегиональных.
Доля российских наемных работников, состоящих в профсоюзе с 1990 года постоянно сокращается. Например, в 1997 году 55,2 % работающих России состояли в профсоюзе, а в 2005 году этот показатель составил только 31,4 %[6]. По состоянию на 2005 год большинство членов российских профсоюзов — женщины[14]. Наиболее высокой доля членов профсоюзов была в 2005 году среди работающих, которые находились в возрасте 50 — 59 лет, наиболее низкой — среди работников в возрасте 18 — 29 лет[14]. В виду бездействия профсоюзов, количество членов сокращается, большинство членов российских профсоюзов на 2005 год составили пожилые и средних лет женщины.[15][16]
В США
В США крупнейшей профсоюзной организацией является Американская федерация труда — Конгресс производственных профсоюзов (AFL-CIO), которая к 2015 году объединяла 11,1 % работников страны[17]. Профсоюзы тратят немалые деньги на лоббирование. Только в 2015 году на услуги профессиональных лоббистов профсоюзы США потратили 46 млн долларов[18].
С 2012 года американские профсоюзы стремительно теряют свое политическое влияние, что отчасти связано с уменьшением численности профсоюзных рядов[17].
В основном профсоюзы поддерживают Демократическую партию.
На президентских выборах 2012 года 91 % средств, вложенных профсоюзами в президентскую кампанию, получили именно демократы[19]. На кампанию Б. Обамы профсоюзы в том году выделили более 519 млн долларов, кроме того лидер профцентра AFL-CIO Ричард Трумка заявил, что «хорошо знает нужды людей труда и всячески прислушивается к их требованиям, однако встречает сильное сопротивление республиканской оппозиции»[20]. За это Обама принял ряд решений в интересах профсоюзов: работодателям было предписано публиковать имена внештатных советников, консультирующих их по вопросам взаимодействия с профсоюзами, а в 2015 году профсоюзам были выделены в качестве грантов 70 млн долларов на продвижение интересов работников в политическом процессе[21].
В ходе президентской кампании 2016 года профцентр AFL-CIO жестко поддерживал в информационном плане демократа Х. Клинтон, а Ричард Трумка назвал ее «чемпионом профсоюзного движения»[21]. Клинтон получила от профсоюзов также финансовую помощь — 85 % из более, чем 110 млн долларов, вложенных профсоюзами в президентскую кампанию 2016 года[22]. Впрочем, часть профсоюзов (полицейских и пограничников) поддержала республиканца Д. Трампа[23].
См. также
Всемирная федерация профсоюзов
Международная конфедерация профсоюзов
Конгресс производственных профсоюзов США
Американская федерация труда — Конгресс производственных профсоюзов (АФТ-КПП)
Экономизм
Примечания
Литература
Дамье В. В. (опубл.: Дамье В. В. Анархо-синдикализм в XX веке. : ИВИ РАН, 2001).
Ленин В. И. — глава из книги «Что делать?»
Тарасов А. Н.
Хоффер Ф. // Полис. 1993. № 1.
Коржихина Т. П. . , 1984.
Большаков В. П. _Господа «товарищи» (горнозаводские товарищества)
Прокофьева Е. Ю., Чернова О. А. Профессиональные союзы промышленных предприятий Центрального Черноземья: ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ В СОВЕТСКОЙ СИСТЕМЕ ТРУДОВЫХ ОТНОШЕНИЙ В 1920-Е ГОДЫ (по материалам Курской и Воронежской губерний): . — Белгород: ГИК, 2012. — 344 с. — ISBN 978-5-902583-70-7.
Ссылки
Категория:Типы организаций | https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D1%81%D0%BE%D1%8E%D0%B7 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
381,
599,
910,
1310,
1749,
2240,
2633,
2778,
3030,
3519,
3831,
4324,
4602,
4751,
5167,
5458,
6176,
11960,
12094,
12392,
12967,
13529,
13614,
13660,
13938,
14203,
14507,
14610,
14659,
14803,
14858,
15352,
16151,
16476,
16737,
16789,
17045,
17466,
17714,
18826,
19004,
19056,
19579,
20724,
21262,
21592,
22047,
22448,
22491,
23077,
23853,
23911,
24095,
24930,
25402,
25871,
26496,
27498,
27544,
27587,
28215,
28636,
29427,
29476,
29889,
29944,
30161,
30750,
31115,
31161,
31872,
32728,
32774,
32853,
33334,
34182,
34556,
34596,
34957,
35235,
35976,
36262,
36404,
36611,
36675,
36766,
37064,
37225,
37277,
37460,
37782,
38264,
38289,
38385,
38479,
39110,
39379,
39515,
39985,
40049,
40311,
40451,
40548,
40895,
40947,
41066,
41875,
42894,
42989,
43029,
43198,
43442,
43557,
43878,
57591,
57946,
61776,
62044,
64462,
64706,
66286,
67925,
70455,
73641,
74025,
74781,
75192,
75458,
75859,
76790,
77209,
77947,
78883,
80384,
87761,
87861,
96804,
96882,
97843,
98241,
98729
],
"plaintext_end_byte": [
380,
591,
909,
1309,
1748,
2239,
2632,
2777,
3016,
3518,
3823,
4323,
4601,
4750,
5166,
5457,
6153,
11946,
12093,
12391,
12966,
13515,
13579,
13659,
13937,
14202,
14506,
14609,
14658,
14774,
14857,
15351,
16150,
16475,
16714,
16788,
17044,
17465,
17713,
18825,
18975,
19055,
19578,
20723,
21261,
21591,
22046,
22413,
22490,
23076,
23824,
23910,
24094,
24929,
25401,
25870,
26495,
27484,
27543,
27586,
28214,
28635,
29401,
29475,
29851,
29943,
30160,
30749,
31077,
31160,
31871,
32714,
32773,
32852,
33333,
34181,
34521,
34595,
34956,
35234,
35975,
36261,
36403,
36570,
36674,
36765,
37063,
37193,
37276,
37459,
37781,
38250,
38288,
38384,
38478,
39109,
39359,
39514,
39968,
40048,
40310,
40437,
40547,
40869,
40946,
41065,
41874,
42886,
42975,
43028,
43197,
43441,
43556,
43852,
57577,
57932,
61759,
62043,
64442,
64705,
66257,
67924,
70435,
73640,
74024,
74780,
75191,
75457,
75858,
76789,
77208,
77946,
78882,
80376,
87756,
87860,
96784,
96874,
97823,
98240,
98728,
99084
]
} | ファーストパーソン・シューターのゲームで、吐き気がするなどの副作用がある場合はありますか？ | バイオハザード7 レジデント イービル | japanese | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
『バイオハザード7 レジデント イービル』（バイオハザードセブン レジテント イービル、BIOHAZARD 7 resident evil, 日本国外版：RESIDENT EVIL 7 biohazard）は、カプコンより2017年1月26日に発売されたゲームソフト。キャッチコピーは「すべては恐怖のために」「すべては恐怖に抗うために」。
対応ハードはPlayStation 4、PlayStation VR、Xbox One、パソコン（Steam/Windows 10 UWP）[1]。2018年5月24日にはクラウドゲームとしてグロテスクVer.がNintendo Switchに対応[2]。
概要
『バイオハザードシリーズ』20周年記念作品第2弾。同シリーズゲームとしては、第1弾『バイオハザード アンブレラコア』より約半年振りとなり、ナンバリング作品としては前作『バイオハザード6』からおよそ4年振りのリリース。
時系列としては前作『6』での事件から4～5年後、『アンブレラコア』から1年後の2017年7月頃であり、主人公のイーサン・ウィンターズが妻のミアから受け取ったメッセージを切っ掛けにバイオハザードに見舞われたとある家に潜入し、ミアの救出と、そこからの脱出までのストーリーが描かれる。
2016年6月14日よりPlayStation Plusの会員限定でPS4用の体験版タイトル『バイオハザード7 ティザー 〜ビギニングアワー〜』（バイオハザードセブン ティザー ビギニングアワー、BIOHAZARD 7 TEASER -BEGGINING HOUR-）が配信された。他のハード用の体験版も順次配信される予定。体験版タイトルにつくティザーはティーザー広告を意味する。
本作は、シリーズで初めてCEROレーティングがZ（18才以上のみ対象）となる『バイオハザード7 レジデント イービル グロテスクVer.』（バイオハザードセブン レジデント イービル グロテスクバージョン）も発売されている[3]。価格や基本的なゲーム内容は通常版と変わりないが、グロテスクVer.はグラフィックや演出面での残虐表現がより過激なものになっている。
なお、残虐表現が最も強いのは日本国外版であり、国内版のグロテスクver.でさえ日本国外版から切断描写の一部が削除されているため、完全に同一の内容ではない。通常版・グロテスクVer.両方とも、2016年11月10日に発売されたPlayStation 4 PROでプレイする場合、4K UHDTV解像度でのプレイが可能。
「日本ゲーム大賞」「プレイステーションアワード」などのゲームアワードにおいて多くの賞を受賞した。
2017年12月14日に全てのDLCを収録したゴールドエディションが発売。通常版・グロテスクVer.両方ともダウンロード専売となるが、グロテスクVer.のみPS4パッケージ版も発売された。
タイトル
日本語版のタイトルロゴは白抜きの「BIOHAZARD」の「Z」の部分がオレンジ色で「7」に塗られている。サブタイトルの『レジデント イービル（Resident Evil）』は欧米版バイオハザードシリーズのタイトル表記で、日本以外の他の言語版では『RESIDENT EVIL 7 biohazard』となり（『VIL』の一部がオレンジ色で『VII』に塗られている）、日本語版とは逆の表記になっている[4]。
このようなタイトルになったのは、今回の内容が従来シリーズの日本版タイトルである『バイオハザード（生物災害）』および日本国外版でのタイトル『Resident Evil（内に潜む悪）』の双方に該当しているためだとされている。
開発
『バイオハザード7』の開発中の一部コンテンツを『KITCHEN』（キッチン）というタイトルでプロジェクト・モーフィアス（PlayStation VRの開発中のコード名）専用コンテンツとして2015年のE3と東京ゲームショウに出展したところ、好評を博した。ホラーゲームとVRは相性がいいことが判明したため、一部ではなく『バイオハザード7』全体をVRに対応することが決定した。
「新生バイオハザード」とも銘打たれており、プロデューサー・川田将央は、バイオハザードは『1』- 『3』と『4』 - 『6』ではゲーム性が変化しているが、『7』ではまた新たな変革になると語っている[5]。
カプコン統括プロデューサーの竹内潤によれば、プロダクトビジョンとして以下の4点を掲げて開発された[6]。
ホラーにフォーカス
ホラー映画『死霊のはらわた』がモチーフ - 広い世界ではなく狭い世界で展開させていくという意図
協力プレイ（COOP）なし - ホラー体験に集中してもらう意図
シリーズ関連は最後だけ - シリーズキャラクターがでてきてしまうとキャラクターの個性などに縛られてしまうことを懸念した
また、初代『バイオハザード』の体験に近いものにするため、真新しいシステムやイメージの一新を図ろうとした。一人称視点（FPS）やVRはフォトリアルにすることでさらに没入感を高めることを目的としている[6]。
「カプコン伝説」第61回のコメントで、ディレクターの中西晃史は「例えば、父親（ジャック）はストレートな暴力によるスラッシャー系、母親（マーガレット）は生理的嫌悪感を煽る虫地獄系、息子（ルーカス）は映画『ソウ』のようなトラップ系の神経を締め付けられる感じ、といった感じでタイプを分けることで、なるべく長く怖がってもらえるようにしました。逆にいうと、ベイカー一家の企画はそこを踏まえたもの」という風に、それぞれが異なる「恐怖」の演出を担うようデザインしたと述べている[7]。
ゲームシステム
REエンジンの導入と視覚システムの一新
上記のように従来のシリーズから大きくゲーム性を変格し、『4』から『6』にかけて主体だった三人称視点シューティングゲーム（TPS）から主観視点の「アイソレートビュー」（FPS）に変更し、本作のために開発されたフォトリアルな新しいゲームエンジン「REエンジン」を搭載した。PlayStation VRにも完全対応しており、360度見渡してのプレイが可能である。
なお、REエンジンは本作での好評を受け、2019年に発売された『2』のリメイク作品『バイオハザード RE:2』にも搭載された[8]。
本作でのライフの表現
本作のプレイヤーの体力は、後述の腕時計型デバイス「コデックス」にて表示される。『4』以降は体力ゲージという明確なパラメーターで体力を可視化していたが、本作では旧シリーズと同様のバイタルサインの波形のみが表示されるに留まり、具体的な残りのライフは不鮮明に表現されている。また、ダメージを追うごとに視界に血しぶきが溜まる演出が盛り込まれ、重傷を負うだけでも視界不良に陥り、操作にハンデを伴うことになる点も（仕様は違うが）旧シリーズと類似している。
本作でのセーブシステム
プレイデータのセーブは、マップ上の特定の箇所に設置された「カセットレコーダー」を操作することで実行される。このシステムは『1』から『4』にかけて存在した「タイプライター」の形式を彷彿とさせるものであるが、特に高難易度「Madhouse」では『3』までの「インクリボン」と同様に「カセットテープ」なる専用の消費アイテムが必要であり、「プレイ中のセーブ回数に上限がある」という過去作の難度を踏襲している。
アイテム入手可能数の制限
『4』『5』『6』ではアクションゲーム性が色濃く、敵を倒すたびに一定確率で弾薬や回復アイテムをドロップするので「敵を倒せる限り無尽蔵に物資が入手できる」という面があったが、本作では『3』までと同様にエネミードロップのシステム（キーアイテムを所持するボスを除く）を廃し、消費アイテムの入手可能数に制限が課せられた。そのため、無謀な敵の殲滅などで希少なアイテムを浪費することはプレイヤー自身の戦況を悪化させることを意味し、適切なアイテムの使用方法やその判断力が求められる（後述のCRAFTも参照）。
CRAFT
本作での探索中に入手する弾薬や治療薬といった消費アイテムは多くの場合、発見時は使用できないか効果が薄い不完全な「材料」の状態になっている。そういった際には合成用アイテム「薬液」を組み合わせて生成することで物資を調達していく。そのほか、より高い効果のアイテムを生み出せる「薬液（強）」や生成済みのアイテムを薬液に戻す「分離剤」が存在し、調合する組み合わせが揃えばクラフトスロットの欄に記録され、手順を省略できる。これら「薬液」の入手頻度は「材料」を下回るため、プレイスタイルや状況に合わせて弾薬か治療薬かを選択することが求められる。
影絵パズル[7]
本作での「謎解き」で最も多用されている要素。特定の場所にライトで照射された絵画や落書きの一部が輪郭のみで欠損しており、ライトの前にアイテムをかざし、その影の形を不完全な部分に重ねることで絵を完成させると、連動して屋敷のさまざまな仕掛けが作動する。
不完全な絵を完成させるには、その影の角度を微調整して型に当てはまるよう操作しなければならないことはもとより、ライトにかざすべきアイテムが何であるかも推理しなければならない。
Found Footage
本作のキーアイテムとして「ビデオテープ」が登場する。このアイテムは特定の場所に設置されているビデオデッキを用いて再生すると、「その映像の撮影者たる人物の出来事を追体験する」という形式で、プレイアブルキャラクターが主人公のイーサンからその人物へ一時的に変更される。ビデオの内容は現実にとっての「過去」に当たるため、その映像（プレイ内容）が攻略のヒントになっていたり、なにかしら現実でリンクすることもある。
アンティークコインと鳥籠
どちらもマップ上の特定の箇所に配置されたアイテムとオブジェクト。アンティークコインはアイテムとして所持でき、鳥籠に表記された枚数分のコインを投入することで内部に収納されたアイテムを入手できる。
ミスターエブリウェア人形
エリア内の特定の位置に配置されている手乗りサイズの首振り人形。『4』での「青いコイン」、『5』と『6』での「エンブレム」に相当するオブジェクトで、どのような攻撃でも一撃を与えることで粉砕でき、1体でも破壊すると「どこにでもいる」が、全20体を破壊すると「もうどこにもいない」の称号がトロフィー/実績として獲得でき、その後に本編をクリアすれば、それ以降のプレイから隠しアイテムが開放される。
あらすじ
イーサン・ウィンターズ</b>は3年前に突然行方不明となった妻・ミア</b>をずっと探し続けていた。
2017年7月のある日、ミアから「迎えに来てほしい」というメッセージが送られてくる。イーサンはメッセージの情報を頼りに、ルイジアナ州ダルヴェイにある<b data-parsoid='{"dsr":[8231,8243,3,3]}'>ベイカー農場</b>の跡地に赴く。
廃墟となったベイカー邸でミアと再会したが、イーサンの目の前で、ミアは次第に様子がおかしくなってついには正気を失い、イーサンに襲いかかってくる。やむなくイーサンはミアを撃退するが、その直後に背後から謎の人物に襲撃され、意識を失う。やがて、目を覚ましたイーサンが見たものは、不死身の怪物に変貌し、おぞましい料理の乗った食卓を囲む<b data-parsoid='{"dsr":[8414,8428,3,3]}'>ベイカー家の住人</b>の姿だった。
屋敷に囚われてしまったイーサンは、電話でコンタクトを取ってきた謎の女性・ゾイ</b>の協力を得ながら、狂気に満ちたベイカー農場からの脱出を試みる。そして、長い探索の果てにミアやベイカー家を襲った<b data-parsoid='{"dsr":[8535,8554,3,3]}'>生物災害（バイオハザード）の真実を知り、すべての元凶として<b data-parsoid='{"dsr":[8570,8599,3,3]}'>屋敷に潜む邪悪な存在 (レジデント イービル)と対峙することになる。
登場人物
声優の表記は英語版/日本語版の順。
イーサン・ウィンターズ
声 - トッド・ソリー / 木内秀信[9]
本作の主人公。既婚者だが3年前に妻のミアが謎の失踪を遂げており、突如彼女から届けられたメッセージをきっかけに単身でベイカー邸を探索していたところ、謎の一族、「ベイカー一家」に拉致された。
物語は基本的に彼の一人称視点で進むため、外見が確認できるのは一部のムービーのみであるが、そのムービーでも地面に突っ伏して気絶していたりなど顔はほとんど見えないようになっている。
ベイカー邸に足を踏み入れた際にエヴリンの特異菌に感染しており、手足に切断のような重傷を負っても簡単な手当で完全に回復するなど、エヴリンの支配を受けるほど重症ではないものの異常な再生能力を手に入れていた。
襲い来るベイカー一家を退け、ついにはエヴリンを倒して脱出に成功する。
職業はシステムエンジニアである。
『End of Zoe』エンディングではクリスを介してゾイと電話で会話し生還を喜んでいた。
ミア・ウィンターズ
声 - ケイティ・オハガン / 樋口あかり[9]
3年前から行方不明になっていたイーサンの妻。イーサンは彼女の名前で送られてきた「迎えに来てほしい」というメッセージに従ってベイカー邸を訪れたが、冒頭ではイーサンに「あなたに嘘をついていた」「私を探さないで」というメッセージを送ろうとしていたり、ベイカー邸で彼と再会した際には突如として凶暴化し襲い掛かるなどの不可解な行動を見せる。
その正体はエヴリンを開発した組織に所属する工作員であり、自分の仕事については夫のイーサンには秘密にしていた。行方不明となった際には生物兵器であるエヴリンの護送のために船に乗り込んでおり、エヴリンが引き起こしたバイオハザードから唯一生き残りその後ベイカー一家に保護される。その際に特異菌に感染しており、ベイカー一家に対して「黒髪の少女を見つけても接触してはならない」という旨のメモ書きを残すも時すでに遅く、エヴリンを保護したことにより一家は一夜のうちに感染させられてしまい、自身もベイカー一家から抜け出すことが出来なくなってしまった。
ジャックたちのように完全に支配されてはいないが症状の進行によってエヴリンの影響を受けており、彼女に唆されてイーサンに襲い掛かっていた。そのため、血清によってエヴリンの支配下を脱しなければ脱出できない状況に陥っている。
本編中盤では彼女の過去の謎に迫る必要事項として一時的にイーサンからプレイアブルキャラクターが変更され、途中のFound Footage（ビデオテープ）も強制的に再生させられる。
ゾイ・ベイカー
声 - ジゼル・ギルバート / 小林ゆう[9]
ベイカー邸を訪れたイーサンを電話でサポートする謎の女性。正体は「ベイカー一家」の長女で、ジャックに拉致されたイーサンの手当てを行い、コデックスを取り付けたのも彼女である。
他の家族とともに特異菌に感染してしまうが、ミアの残したメモ書きで血清の事を知り、イーサンがやって来るまで3年間1人孤独に戦っていた。一家から脱出するためイーサンに助力し血清の精製に必要な「D型被験体」の頭部を回収していたが、その途中で兄のルーカスにボートハウスへと連れ去られてしまう。
後にイーサンに救出され、血清を2つ精製するが、片方はジャックを止める為に使用してしまったため、もう一つの血清を彼女とミアのどちらに使用するかでエンディングが分岐する。
ストーリー上正史となるのは血清をミアに使用するルート。この場合、本編では後にジャックと共にイーサンの精神世界に現れるため、死亡したかに思われたが、後日談を描いたDLC『End of Zoe』で生存していることが判明する。イーサン達と別れた後、エヴリンによって石灰化させられてしまうが、全身には及ばず、気を失っていたところをアンブレラ職員と伯父のジョーによって発見され、一時保護される。その後、彼女を狙ったスワンプマンによって連れ去られてしまうが、ベイカー邸にて死闘の末にスワンプマンが倒され、ジョーによって治療薬を投与されたことで目を覚ました。直後に駆け付けたクリス達によって保護と治療を受け、体内から特異菌を排除したことでエヴリンの呪縛から解かれることになった。直後にクリスを介したイーサンから生還を喜ぶ電話を受け、自分を決して忘れなかったことを感謝した。
初回購入及び早期DL特典でのみ入手出来る「サプライボックス」は彼女からのメッセージ付き支援物資である。
ジャック・ベイカー
声 - ジャック・ブランド / 山路和弘[9]
「ベイカー一家」の主。「家族」という概念に歪で執拗な思想を持っており、拉致したイーサンを「家族になる」と称して監禁し猟奇的な暴行を繰り返す。ごく普通の初老の男性に見えるが驚異的な怪力と不死身の再生能力を持ち、スコップや棘付きのローラー、果ては大斧やチェーンソーに片刃を取り付けた巨大鋏を手にし、ベイカー邸からの脱出を目指すイーサンを執拗に追跡する。
その正体は、難破した船から流れ着いたエヴリンを保護したがために彼女の能力によって支配されてしまった一家の家長。元海兵隊員の農場主で、3年前に家族共々失踪したとされていた。エヴリンに支配されて以降は暴力的かつ猟奇的な面が目立つようになり、一家の周辺を訪れる旅行者や浮浪者を拉致、監禁していたが、本来は家族思いの温厚な男性である。正気だった頃は民宿を開くことが夢だったらしい。『Welcome to the Family』のコメントによると、「タイラント」や「追跡者」、「ウスタナク」といったシリーズを代表する「タフな生命力でプレイヤーを追い回すクリーチャー」という役回りを踏襲しつつも、「喋る」という人間性も併せ持つ新たな恐怖を持たせる敵キャラとして描かれている。「狂人と化した父親」というキャラクター性と名前は、ジャック・ニコルソンが演じた『ジャック・トランス』からインスパイアを受けたもの。
ベイカー邸からの脱出を目指す過程で幾度となくイーサンの前に立ちはだかった末、最後はボートハウスで完全にクリーチャー化した状態で襲いかかり、ゾイが完成させた血清を打たれた事で遂に倒された。その後、イーサンの精神世界内に正気を取り戻した状態で現れ、イーサンにエヴリンの正体とベイカー一家が豹変した経緯を打ち明けた後、エヴリンを止め家族を解放してほしいと懇願した。
体験版は彼の「お前も家族だ（welcome to the family, son.）」というセリフと共に繰り出されるパンチでエンディングになるため、インターネット上で「ファミリーパンチ」を略して「ファミパンおじさん」「ファミパン親父」の愛称がついた[10][11]。
兄のジョーが主人公を務めるDLC『End of Zoe』にてクリーチャー・スワンプマンとして再登場。言葉を発することはできるが聞き取りにくい。ゾイを連れ去ろうと幾度にもわたってジョーを襲撃する。ジョーからゾイを連れ去り、途中で出会ったアンブレラの隊員達を殺しながらベイカー邸へと帰宅し、追ってきたジョーと戦うも倒された。
このクリーチャー化したジャックの誕生経緯や本人なのかどうかは、作中で断片的にしか語られず不明な点が多い。しかし、ゾイに対しては決して危害を加えず、共にベイカー邸へ戻ろうとしたことなど、ジャックの父親としての意識を本能的に持っていたことが伺える。
マーガレット・ベイカー
声 - サラ・コーツ / 伊沢磨紀[9]
ジャックの妻。「家族」として招かれた者に甲斐甲斐しく食事を振る舞うなど世話を焼こうとするが、ヒステリックな性格でふとしたきっかけで気性が荒くなり、苛立つと常に暴言を吐く。特に自分の手料理を蔑ろに扱う者に対しては激しく激昂する。ジャックと同じく凄まじい怪力と再生能力を持ち、旧館でイーサンを追跡する。特殊なランタンを用いて数多くの虫型クリーチャーを操り、遠距離から襲わせることで攻撃してくる。
ジャックと同様、エヴリンによって完全に支配されており、彼女からもらった物を祭壇で祀ったり自らの操る虫を我が子のように可愛がるなど、過剰なまでの家族愛を抱いている。後述のDLC『ドウターズ』で描かれた豹変前の様子からは、本来はジャックと同様に温厚で心優しい人物であることが覗える。因みにエヴリンの影響で気性が荒い身内同士で口論が絶えないが、変貌した現在でも夫ジャックへの夫婦愛は僅かながら残っており、『ベッドルーム』である手順を行うと、プレイヤーのクランシーを尻目に仲睦まじい夫婦の姿を見ることができる。
ルーカス・ベイカー
声 - ジェシー・ピメンテル / 佐藤せつじ[9]
ジャックとマーガレットの長男で、ゾイの兄。素行の悪い不良で、過去のVTRに登場するテレビ局のクルーたちも彼の悪評を語っていた。
幼少時から発明大会で幾度も賞を取る程に機械工作などの才能に恵まれ、天才的な技術力を持つが、その才能を悪用する形で軍事関係者顔負けの巧妙なブービートラップや拷問具、武器、からくりを自作し、それらを用いてベイカー一家に拉致されてきた「家族」をゲーム感覚で甚振ったり、殺害する事を楽しむ非常に悪辣且つサディスティックな性格や嗜癖の持ち主。また、軽薄かつ挑発的な態度とは裏腹に勘が鋭く、アンブレラの隊員達や、コネクション、遂にはエヴリンをも出し抜くなど演技力や奸計にも長けた策略家でもある。その反面、自身の嗜癖や慢心が仇となって、詰めの甘さを見せてしまう事もある。
幼少期には友人を自室に仕掛けたトラップによって閉じ込めて餓死するまで監禁するなど、特異菌に感染した事で人格が豹変した両親とは違い、彼自身の猟奇的な性格は生まれ持ってのものだった。そのため、精神を支配されていたことに嫌悪を抱きつつもエヴリンに与えられた力を受け入れており、普通の人間に戻ろうとするゾイを侮蔑していた。
ジャックが「家族」として招きながら、ベイカー邸からの脱出を図ろうとするイーサンを標的に定め、作中中盤でミアとゾイを拉致すると、イーサンに対し狂気的なほどに軽薄な態度で挑発を繰り返しながら自作の実験場へと誘い出すも、最終的に全ての罠を突破されてしまい、ビデオメッセージで捨て台詞を残しながらベイカー邸から脱出した。
本編中ではそれ以降、イーサンの前に立ちはだかる事はないが、後に手に入るファイルから、エヴリンが一家を支配した際に彼も家族同様感染し操られていたが、後にある組織によって血清を打たれたことで、異様な再生能力は残しつつも精神支配から自我を取り戻していたことや、エヴリンに支配されているように装いつつ彼女の観察を行うなど組織に協力しており、廃屋の地下に隠された研究室の一室で秘密裏に組織とやり取りしていたことが判明している。
本編のエピローグストーリーであるDLC『Not a Hero』において、ベイカー邸から逃げ出した後は、パーナビー廃鉱最深部にあるコネクションの研究所に逃げ込んでおり、先行したアンブレラの隊員数名を人質にとり、クリスを罠に誘い込み始末しようとした。また組織から派遣された職員達を皆殺しにした上で組織すらも裏切り、特異菌を他の組織へ売り込もうと画策していたが、罠を全て突破したクリスについに追い詰められ企みも阻止されてしまう。クリスの銃弾によって致命傷を負ったことで体内に残っていた特異菌が臨界に達し、巨大な人型クリーチャーとなってクリスに襲いかかるも無力化され、最後は頭部を撃ち抜かれて倒された。特異菌のデータは、組織に送信中にクリスによってサーバー本体が破壊され、阻止された。
エヴリン
声 - ポーラ・ローズ / 諸星すみれ
本作の事件における中心人物。
一見10歳前後の少女であるが、その正体はヒト胚に特異菌を組み込み、培養によって誕生した「生物兵器」である。「敵を殺すことなく支配下に置く兵器」というコンセプトで複数開発された被験体の中で、唯一全ての課題をクリアした被験体であり、「E型被験体」とも呼ばれていた。カビに酷似した性質の特異菌を体内で生成し自在に操る能力を持ち、それらを周囲の人間に感染させることで、最終的には精神と肉体を完全に支配し思いのままに操ることが可能。
生物兵器でありながら明確な自我を持ち、性格は歳相応に無邪気。しかし、その精神的な幼さと研究施設で孤独に過ごした経験から「家族」という関係への歪んだ執着を抱くようになる。支配した人間に対しては擬似的な家族関係を築く行動を取る一方、自傷行為や他者への攻撃を迫るなど残酷な面も見られる。
開発された研究施設に隔離されていたが敵対組織による強奪情報が入ったために他の支部へと移送されることとなった。両親を装ったアランとミアによってタンカー船で移送されていたが、研究施設での生活に嫌気が差していたことから途中で脱走し、船内でバイオハザードを引き起こし壊滅させた。その後は船が流れ着いた沼地でミアと共にジャックに保護され、以降は自分を保護したベイカー一家をその能力で支配した。ベイカー一家を支配してからも家族に対する執着は変わらず、ベイカー一家を利用して周辺を訪れる旅行者や浮浪者を拉致、監禁させていた。
アラン・ドロニィ
声 - キップ・パルデュー / 水内清光
ミアと共にエヴリンの移送任務に就いていた工作員。エヴリンの父親を装いタンカー船でエヴリンを移送していたが、彼女の脱走を許してしまい、その際に特異菌に感染してしまう。その後はエヴリンによって完全に支配されてしまい、全身の特異菌を活性化させられ死亡した。
デイビッド・アンダーソン
声 - ハリィ・ウィリアムズ / 河合みのる
失踪事件の捜査にベイカー邸へと訪れていた警察官で階級は保安官補佐。助けを求めるイーサンの様子を錯乱していると判断してかまともに取り合わなかった。
体験版『ビキニングアワー』脱出エンドで、ジャックの魔の手から奇跡的に生還した男性（体験版主人公）の通報を、証拠品を紛失したために「妄想」と決め付け、捜査を打ち切ったのも彼である。そんな頑迷で融通の利かない性格が仇となり、イーサンへの尋問中に背後から迫るジャックに気付けず頭部にシャベルを突き刺され惨殺される。しかし彼の所持していたナイフとハンドガンは脱出を目指すイーサンの大きな助けとなった。
後に彼の遺体は全身に特異菌が繁殖した挙句、ルーカスの手で切断された頭部がトレーラーハウスの冷蔵庫に、胴体は地下の解体室に安置され、それぞれイーサンへのメッセージまたはアイテムを隠したメッセージボード代わりに利用された。
クリス・レッドフィールド
声 - デビッド・ボーン / 東地宏樹
これまでのシリーズで幾度か主人公を務めた男性。終盤に新生アンブレラ社のヘリコプターでイーサンを救援に来る。今作ではB.S.A.A.から新生アンブレラへ招かれ、部隊の指揮を執る。劇中では「レッドフィールド」としか名乗らないが、エンディングのスタッフロールでフルネームが判明する。また、2017年12月14日に配信のDLC『Not A Hero』の主人公でもある[12]。筋肉質な体格であった『5』や『6』に登場した頃に比べて初期の作品に近い若干細身の体格となっているが、カウンターで敵を殴り飛ばすなど、卓越した腕力は健在。
『Not A Hero』ではルーカスを確保するため、またルーカスに拉致された先行隊員達を救出するためにパーナビー廃鉱へと潜入するもルーカスの罠によって隊員達は死亡してしまい、自身も左手にリモコン式爆弾を付けられてしまう。爆弾を起動させられるも液体窒素によって機能停止させ、また仕向けられる罠を全てかいくぐりルーカスを追い詰める。最後はクリーチャーとなって襲い掛かるルーカスにとどめを刺し、またエヴリンのデータを組織に転送される寸前で阻止し作戦を成功させた。その後も事件の事後処理のために留まり、「End of Zoe」のエンディングではジョーとゾイを保護し、彼女の生還をイーサンへ伝えた。
謎の老婆
声 - パット・メセニー / 田畑ゆり
「ベイカー一家」の“祖母”とされている車椅子の老婆。
一見すると事切れた遺体のようだが、しっかりと生きている。老化により体力が殆ど残っていないのか、眼球運動のみでコミュニケーションをとることが多い。館の各所に神出鬼没に現れるが、ただこちらを見つめるだけで害はない。一方でプレイヤーからも攻撃を与えることは不可能で、銃器の照準を合わせようとしても強制的に構えを解除してしまう。
その正体は過去にベイカー家に存在した本物の祖母ではなく、能力の副作用により急速に老化したエヴリンである。エヴリンはその強力な能力の副作用として細胞劣化の速度が人の数十倍となっており、そのままでは通常の人間の25倍の速度で老化してしまい精神にも問題を来たしかねないため、劣化を抑え込む薬品を投与することが欠かせなかった。しかしベイカー邸へと逃れて以降、薬の投与が出来なくなったことで劣化が抑えられなくなり、3年（正確には劣化現象が始まって僅か1年程）という短い月日で現在の老婆のような姿へと変わってしまった。作中、所々で現れる少女の姿は彼女が感染者に見せている幻覚である。
作中で家族写真を見ることが出来るがそこに「祖母」の姿は写っておらず、廃屋でミアと合流した直後に発見する老婆だけが写った写真の裏には識別番号と思われる意味深な単語が書かれているなど、序盤からその正体に関しての伏線が張られている。
クランシー・ジャービス
声 - トニー・ボーゲル / 関雄
テレビ局のカメラマン。後述のようにイーサンが行動する本編の時点では既に故人であり、本編で直接登場することは無いが、『発禁フッテージ』を含めたビデオテープの大半が彼の過去に起こった出来事を撮影したものであり、「番外編」での主人公と言える存在。
テレビ局のインターネット配信用オカルト番組「スーワ・ゲーターズ」の取材として、同僚のアンドレ、ピーターとともに3年前に空き家となったはずのベイカー邸に足を踏み入れ、ジャックに拉致された。
その後は、一時ピーターと一緒に監禁され、脱出を試みるもピーターは豹変したミアによって殺害され（VR体験コンテンツ『KITCHEN』）、自身はマーガレットによって彼女の寝室に監禁されてしまう（DLC『ベッドルーム』）。その後、彼女の目を盗んでどうにか脱出に成功するも、ベイカー邸内を逃げまわった末にジャックに捕まり、モールデッド達が蔓延る地下室に放り込まれる（DLC『ナイトメア』）。なんとか一晩耐え凌いで地下室からは脱出したものの、運悪くルーカスの実験場へ迷い込んでしまい、今度は彼に拉致、拘束される（DLC『21』）。
ルーカスが仕掛けてきた最初の殺人ゲームはなんとかクリア出来たものの解放される事なく、次のゲームに仕掛けられた罠に気付くことができず、ゲームクリア直後に焼死した（ビデオテープ『バースデー』）。
なお、本編では実験場のとある場所で、彼と思しき焼死体がメッセージボード代わりに配置されている。
クランシーを含めたテレビ局クルー3名のフルネームは、ゲーム中のファイルで閲覧できる彼らの失踪記事にて確認できる。
アンドレ・スティックランド
声 - クリストファー・アッシュマン / 志村知幸
ビデオテープ『廃屋取材』に登場するテレビ局のプロデューサー。
インターネット番組「スーワ・ゲーターズ」の撮影の為に、ピートとクランシーと共に廃屋へ訪れるが、取材の最中に姿を消し、後に廃屋の地下で（恐らく）ジャックによって惨殺された状態でクランシーに発見される。
また、本編序盤に訪れる廃屋の地下の水路で彼と思われる遺体が、イーサンに発見されている。
ピーター・ウォーケン
声 - ロバート・ヴェスタル / 落合弘治
ビデオテープ『廃屋取材』に登場するテレビ局のキャスターで、インターネット番組「スーワ・ゲーターズ」のMC。略称は「ピート」。
かつては有名番組のキャスター（アンドレ曰く「週末の代理役」）だったらしく、今もその栄光が忘れられないのか、「スーワ・ゲーターズ」の仕事を不服に思っており、スタッフのクランシーやアンドレに対してやや傲慢な態度をとる。
クランシー、アンドレと共に廃屋へ訪れるが、突然失踪したアンドレを探している最中にクランシーと共に拉致された模様で、VR体験コンテンツ『KITCHEN』にて、クランシーと共に拘束されていたところを目を覚まし、彼の拘束を解こうと試みるが、その最中にミアに襲撃され、必死に包丁で抵抗しようとするが、最終的に首を切断され殺害される。
ホフマン
声 - 不明 / 松本忍
DLC『21』に登場する男性。ずた袋を被せられており素顔はわからない。
ルーカスに捕えられ、クランシーとブラックジャックで闘わされる。
1回目の敗北で右手の指を五本切断されるが「家族のもとに帰りたい」という執念から再戦を要求。2回目の敗北でルーカスが改造した最大出力の電気ショックを喰らって意識を失う。その後、ルーカスの操り人形にされて無理矢理3回目の勝負をさせられるも敗北し、ルーカスが作った「スーパー残虐マシン」（通常版では爆弾、グロテスクVerでは丸鋸）の餌食となってしまう。マシンが動き出した直後に目を覚ますも、「スーパー残虐マシン」の作動により死亡した。
家族がおり、娘の名前はメリッサ。必ず生還して再会すると口にしていたが、この時点でホフマンは特異菌による感染が示唆され、人格に及ぶほど進行していた様子が描写されている。
体験版主人公
ジャックによって廃屋に閉じ込められていた男性。名前や森を訪れた経緯については明かされない。
後のイーサン同様に『廃屋取材』の惨劇を観てしまい、幻覚に悩まされながらもモールデッドの追撃を躱して脱出。地元警察に通報したが、デイビッド・アンダーソンが捜査を行ったところビデオテープなどの証拠品が見つからなかったことと、血液に微量の薬物が検出されたことから思い込み・妄想と判断され、捜査は打ち切られた。
トラヴィス
廃屋や本館にあるファイルに名前がある人物。
イーサンが訪れる以前に恋人（あるいは妻）のコートニーと共にベイカー家に拉致され、マーガレットの料理を食べた事によって特異菌に感染し、本館地下の焼却炉の中に閉じ込められていた。
その後、中でモールデッドに転化し、閉じ込められていた焼却炉を開けたイーサンと対峙する
オリバー
ルーカスの幼い頃の友人。本館にあるルーカスの日記に名前のみ登場。
ルーカスに対して「お前は頭の病気だ」とからかったことから、ルーカスに屋根裏部屋に閉じ込められ、そのまま餓死した。屋根裏は、ルーカスによって簡単に入れないように工作されており、ジャックやマーガレットも気づかなかった。
ジョー・ベイカー
声 - ゲイジ・マーベリック / 廣田行生
有料DLC『End of Zoe』の主人公。ジャックの兄でゾイやルーカスにとっては伯父に当たる。
ベイカー邸近く湖畔の小屋で孤独に自給自足生活を送っていた。生身の初老だがワニが生息する地域に居住を構えるだけあって秀でたサバイバルスキルを持っており、拳だけでモールデッドを退けてしまうほど腕っぷしが強く、（マーガレットが生んだクリーチャーではなく）野生の百足や芋虫、ザリガニと言った生物を捕まえては生で食して回復に回すなどワイルドな一面を持つ。反面、頑固で融通の利かない性格の悪さと世間から離れて近況に疎い面があり、ゾイを救出に来た隊員の説明を信用せず結果見殺しにしてしまったり、近隣に住みながら3年以上もベイカー邸の異変に気付かずにいた。
ジャックに負けず劣らずの家族愛の持ち主で、姪であるゾイを助けるため治療薬を求めて奔走することになる。スワンプマンの襲撃をかわしつつ、治療薬を手に入れるがスワンプマンによってゾイを連れ去られてしまう。終盤、スワンプマンの正体が弟のジャックである事を知り動揺するが、ゾイを助けるためにジャックと対決する事を決意、途中でAMG-78を手に入れジャックが逃げ込んだベイカー邸へと乗り込む。激しい肉弾戦の末、「昔喧嘩した時はいつも鼻っ柱を折っていた」という言葉の通り、「お前はもう俺の家族じゃねえ、ジャック！」と叫びながら最大出力のパンチを叩き込んでジャックを倒した。そしてゾイに治療薬を使用し目を覚まさせる事に成功。その後、治療を受けたゾイに「ジャックは最期までお前を愛していた」と告げた。
本部
クリスをサポートするアンブレラ社の女性で、名前は不明。
マルケス
アンブレラ社の隊員の一人。
イーサンを保護した後、クリスよりも先にルーカスを確保するために廃鉱へ向かうが、逆にルーカスによって捕らえられる。
クリスが来たときには廃鉱の奥で首に爆弾を付けられて倒れており、助けることになるが、普通に助けようとするとトラップが作動するため、先にトラップを解除する必要がある。
助けられた後はクリスと共に脱出しようとするが、前述の爆弾が爆発し、死亡する。
その他、『The Beginning Hours』では、当初ベイカー一家では犬（この動物自体がクリーチャーとして設定されていたのはか不明）を飼っており、序盤の晩餐シーンにも参加させる予定だったが没にされたとコメントがある。
登場クリーチャー
モールデッド
人型の真っ黒な体色に眼球のない、鋭く異様な牙と爪を持つ怪物。
エヴリンの操るカビ状の特異菌によって生み出された生命体である「カビ人間」。感染者が転化しモールデッドへと変貌してしまう他、増殖した特異菌からも生み出されることがある。生存本能による獰猛さと大型肉食獣と同等の戦闘能力を持ち、攻撃されると感染してしまうことになる。
頭部が弱点であるほか、身体の接合が非常に脆く、肩や股関節に攻撃を集中すれば容易に四肢を切断できる。頭部を腕で守る行動が見られるが知能自体は低く扉の開閉が出来ない。
有料追加DLC『ジャック55thバースディ』では、頭に様々な種類の帽子を被ったややコミカルな出で立ちで登場する。
ゾンビやB.O.W.などさまざまなクリーチャーが登場した過去作と異なり、今作では基本的にボスを除けば等身大クラスではこのクリーチャーしか出現しないが、下記のような派生種が、ゲーム進行によって出現する。
ブレード・モールデッド
基本形の人型から右腕が刃状に変化した強化個体。銃弾を弾くほど硬質化され、盾としても機能する武器となっている。しかし関節は通常個体同様に脆いため、右肩を破壊して腕ごと刃を落とすことも可能。
廃屋と邸内で発見するファイルの内容から、イーサンが最初に交戦したのは彼以前にベイカー家に拉致され、脱出のヒントをメモに書き残したトラヴィスという男性が転化させられた個体であることが伺える。
クイック・モールデッド
過去作のリッカーなどのように壁や床を走り回る、四足歩行型のモールデッド。俊敏な動きと高い攻撃力を併せ持つが通常の個体と比べて耐久力は低く、獲物を狙う際に一瞬動きを止める傾向が見られる。
ファット・モールデッド
猛毒の酸を放射する、肥満体のモールデッド。各要所に中ボス的立場で現れる。耐久力が凄まじくその姿からは想像できないほど突進力もあるため、かなりの強敵である。
人間（イーサン）や通常のモールデッドほどの身長に、さらに見上げるまでの背丈を持つ強力な大型個体が存在する。
『Not A Hero』では頭部と両腕がない個体が登場する。プレイヤーに向かって走り、自爆する。
ダブルブレード・モールデッド
有料DLC『End of Zoe』に登場する頭部と両腕が刃状に変化したモールデッド。
フューマー
無料DLC『Not A Hero』に登場する白いモールデッド。
通常のモールデットよりも大型で体色が白く変色している個体。驚異的な再生能力を持ち、銃弾をただ打ち込むだけでは瞬時に再生してしまう。ラムロッド再生阻害弾を撃ち込まれることで1発で仕留めることができる。
ママ・モールド
無料DLC『Not A Hero』に登場する白いファット・モールデッド。フューマーやファット・モールデットよりもさらに巨大な姿をしている。フューマーと同じくダメージを与えても瞬時に再生するが、ラムロッド再生阻害弾を打ち込まれると再生機能を失い、以降は通常の銃器でダメージを与えることができる。その巨体を生かした突進のほかにリトル・クロウラーを生み出すこともでき、ダメージを負った際にも周囲へ体液を撒き散らすため接近することは非常に危険。再生を阻害された後も多くの体力を有する強敵。
食人虫
旧館でマーガレットによって使役される巨大な羽虫。壁や床に張り付いており、近くで音を立てるとプレイヤーの周囲を飛び回る。
針で突き刺してくる他、腕に掴みかかれると振り解く為の動作で数秒間無防備になってしまう。基本的にどの武器でも一撃で倒せ、静かに移動すれば気づかれないので駆除するのは容易である。
食人虫（幼体）
旧館各所にある巣や徘徊するマーガレットの体内から出現する食人虫の幼体。幼体でありながらすでに成体に近い姿で羽虫本来の大きさからそれ以上まである。
成体同様に耐久力は無いに等しいが群れを成して飛びかかって来るため、まともに戦うにはバーナーのように広範囲へわたる武器が必要不可欠である。
食人蜘蛛
旧館の扉やゲージなどに張り付いている蜘蛛。プレイヤーが近づくと跳んで攻撃してくる。
ミア・ウィンターズ
エヴリンに操られ、凶暴化した状態のミア。作中の選択肢によっては終盤でも戦うことになる。エヴリンの支配と自身の自我が混濁した状態らしく、イーサンに対する自身の本来の想いとエヴリンによって強制的に植え付けられた殺意の言葉を投げかけ、包丁やチェーンソーで襲い掛かってくる。終盤ではエヴリンがイーサンに見せる幻覚として、序盤の狂暴化したミアがフラッシュバックの中で襲ってくる。
ジャック・ベイカー
第一形態
本館で幾度となく遭遇し、イーサンを執拗に追跡してくる。姿はただの人と変わらないが特異菌によって凄まじい怪力とほぼ不死身の再生力を誇る。頭突きなどの肉弾戦の他、農機具などを凶器として振り回して攻撃してくる。決戦の場となる死体保管庫では途中からチェーンソーを組み込んだ大型バサミを武器として使用してくる。
上記の通り、不死身とも思われる再生力を持っており、イベント戦を除いた館内を徘徊している状態ではいかなる手段を持ってしても完全に活動を止めることは不可能で、ある程度のダメージを与えて昏睡しても、攻撃を与えると即座に蘇生して活動を再開してしまう。死体保管所での決戦では短時間に多大なダメージを負った場合は特異菌の新陳代謝が過剰活動を起こし、上半身から巨大な顔のような核が剥き出しの状態で現れて動けなくなる。この核にダメージを受け続けると特異菌の新陳代謝に体が耐えられなくなり、自爆してしまう。
第二形態（変異ジャック）
上半身が爆散したにも関わらず生きており、特異菌の過剰代謝によって異常に巨大化している。全身がドス黒い特異菌に覆われ以前の面影は頭部に僅かに残るのみとなっている。特異菌によって形成された複数の腕を振り回す、頭部から胃酸を吐きかけるなどの単純な行動のみだが、どれもが大ダメージを伴う危険な攻撃である。弱点は体の各所に形成された眼球であるが、それらを潰されても活動を停止せずイーサンに襲いかかる。最期は血清を打たれたことで特異菌の代謝が停止し、全身を石灰化させて活動を停止した。
スワンプマン
『End of Zoe』に登場する大柄なクリーチャーで、同シナリオにおけるラスボス。大柄の人型で顔が辛うじてジャックの面影を残しているが全身の腐敗が酷く、口周りはグロテスクに無数の蟲が融合しており、当初は頭部には腐植土が変質したかのようなマスクで素顔を隠していた。湖畔近辺に神出鬼没に出現しては、ゾイの身柄を狙って度々ジョーを襲撃する。ゲーム中に見つかる調査報告で「ジャックの細胞組織のみがエヴリンの特異菌との適合によって他の家族のものと比較にならない驚異的な再生力を持っている」という情報が示唆されていることから、その正体は本来のジャックが損傷した際に切り離された肉片が何らかの形でジャック本体の形状と行動原理を模倣するまでに再構成が進んだ分離体の可能性もあるが、ゲーム中でも具体的な誕生経緯は不明でいつから存在していたのか定かではない。本編のジャックと同様に脅威的な再生能力とタフさと持ち、パワフルな肉弾戦を駆使するほか、最終的にはオリジナルのジャックが見せなかったような軽快なフットワークや、体内の特異菌を変化させたような触手を瞬時に伸ばして中距離攻撃を仕掛けてくる。最期はAMG-78を装備したジョーとの勝負の末に、最大出力のパンチを喰らわされた頭部が消滅し、肉体も石灰化して活動を停止した。
マーガレット・ベイカー
第一形態
旧館でイーサンを追跡してくる。近接攻撃が主だったジャックと違い、所持しているランタンによって食人虫を操り遠距離から攻撃してくる。しかし感染者特有の再生力も持っており、銃で数発打ち込んだだけではビクともしない。
決戦の際はイーサンを床下へ突き落とし、見下ろす形で大量の食人虫をけしかけてくるため、銃などの遠距離攻撃で応戦するか、一定時間経過するまで食人虫を退け続ける必要がある。
第二形態（変異マーガレット）
一度は倒れ伏したが特異菌の過剰代謝によって変異し、手足が異常なほどに伸びた姿へと変貌した。蜘蛛のごとく四つ這いで高速移動し、壁や天井を這い回ることができる。長くなった腕で殴りつけてくる他、暗所で入り組んだ地の利を利用して天井や壁の穴からの奇襲や壁に張り付いた状態から飛びかかってくるなど非常に厄介な攻撃方法をとる。また一旦姿を消し、自身の体内から食人虫を産み出すことがある。炎に弱い他、股間部分に形成された球状の核が弱点。攻撃を加えることで仰向けに倒れダウンするが手足をばたつかせて抵抗する。倒すと特異菌の活動が停止し、石灰化して崩れ落ちる。
変異エヴリン
E-ネクロトキシンを打たれたエヴリンが暴走を起こし変異した姿。本作のラスボスである。
廃屋を覆い尽くすまでに特異菌を爆発的に拡散させ、自身も異様なほどに巨大化した。もはや人としての姿形はなく特異菌によって形成された胴体の中央に顔が浮かんでおり、周囲から無数の触手が伸びている。攻撃は伸びた触手で殴りつけてくるだけだがその巨体故に大ダメージを伴う。最期は血清弾が装填されたアルバート-01（サムライエッジの改良版）によって止めを刺され、全身を石灰化させて活動を停止した。
彼女との戦闘は正面から迫ってくるのをただ迎撃し続けることで進行するため、過去作のようなラスボス戦ではなくエンディングを前にしたイベント戦闘という意味合いが強い。
ホフマン
DLC『21』でブラックジャックをする相手。
「Survival」、「Survival+」ではアンデッドホフマン、モールデッドホフマン、ビッグヘッドが登場する。
ワニ
『End of Zoe』に登場する。ベイカー邸周辺の湿地帯に生息する野生のワニだが、特異菌に感染している為か、身体に胞子のようなものが付いている。
リトル・クロウラー
無料DLC『Not A Hero』に登場する蛙のようなクリーチャー。群体で出現し、対象に取り付いた瞬間に自爆してダメージを与える。個体自体は貧弱で踏みつけただけで絶命する。
変異ルーカス
『Not A Hero』におけるラスボス。クリスに奇襲をかけたつもりのルーカスが返り討ちに遭い、銃弾で致命傷を負わされたショックで体内の特異菌が臨界を突破して変異した姿。クリーチャーへの変異は銃弾でダメージを受けたルーカスの肉体がネクロトキシンを注射されたエヴリンと同様に黒く溶解し、その後天井に作られた巨大な繭から産み落とされる形で出現する。身体の質感はモールデッドや変異ジャックに近い黒いカビ状だが、両腕が異様に肥大化しており、頭部はルーカスがトラップやカラクリの道具として愛用していたピエロの人形に似た顔が3つ繋ぎ合わせたような形状をしている。ルーカスの自我は残っているが、それまで得意としていた頭脳戦は用いずに、クリスやイーサン達への憎悪の言葉を口にしながら、力任せに猛攻してくる。
主に複数の巨大な腕に変異した右腕を振り回しながら攻撃してくる。対して左腕は巨大な盾状に変異し、弱点である頭部や胸部を覆うことで守ることができる。ダメージを負うと特異菌を撒き散らし、高性能フィルターでさえ防げないほど周囲を高濃度に汚染するが、最後はクリスによって無力化されたところを頭部を撃ち抜かれて沈黙した。
登場武器
前作『6』ではオリジナルデザインの架空の銃が大半であったのに対し、今作では具体的な名称ではないものの、『5』までと同様に実銃の外観を持った銃器となっている。また、本作では弾薬の売買システムが廃止され、弾薬の入手機会が低下している。
近接武器
ナイフ
デイビッド保安官補佐から護身用として手渡される、折り畳み式のポケットナイフ。
リーチ、攻撃力共に貧弱で、戦闘に使用するには心許ないものの、弾丸の温存やロープの切断など様々な場面で活躍する。通常時は切りつけの連撃となり、構え状態では一撃の威力は高いが隙が大きい両手での突き刺しとなる。
サバイバルナイフ
後半のとあるビデオイベントで初期装備として登場する他、イベント後の廃船ステージで入手できる。
ナイフと使い勝手は似ているが、こちらはリーチ、攻撃力共に高め。
タクティカルナイフ
DLC『Not A Hero』の初期装備である白兵戦用の軍用ナイフ。本編に登場する各種ナイフよりも威力が高く、モールテッドに対してはかなり有効。イーサン、ミアと比べて攻撃速度が速く隙が小さい。通常時は逆手持ちでの2連撃となり、構え状態では順手での突き刺しとなる。
手斧
作業用の小振りの手斧。体験版と序盤の一部イベントのみ使用可能。
ナイフに比べて振りが遅い反面、打撃力はやや高い。
チェーンソー
伐採用の大型チェーンソー。死体保管所でのジャック・ベイカー（第一形態）戦のみ使用可能。
その大きさと振動故に使い勝手にやや癖があるものの、攻撃力、リーチ共に非常に高い。
何度か使用していると電源が落ちる為、リロードボタンでエンジンを掛け直す必要がある。
バール
一部ルートにのみ発生するあるボス戦でのみ使用可能。
黄金のバール
DLC『ジャック55thバースデー』である条件を達成することで入手できる。
敵を攻撃すると燃える。
丸鋸
ストーリーモードでは難易度を問わず、4時間以内でクリアすると入手可能となる。
リーチがナイフと同等に短く、振りも遅い反面、チェーンソーと同等以上の威力を誇る。
チェーンソーとは違い、何度使用しても電源が落ちることは無い。
ナックル（ジョー・ベイカー）
『End of Zoe』の主人公ジョーの戦法にして彼の戦術。両腕から繰り出されるジャブやストレートはモールデッドすら葬り去るほどの威力を発揮し、タイミングよく出せば連続ラッシュに移行する。またエリアのバリケードすらも突破できる。
Advanced Multi purpose Gauntlet 78
略称は「AMG-78」。DLC『End of Zoe』に登場するジョーの最強武器にして最終武器である手甲。実際は兵器ではなく元々「運搬作業などをする際の効率向上」を目的とした腕力の増加とそれに伴う使用者の負担の軽減を行うために開発された道具だが、クリスの所属する部隊のケージから拝借したジョーは己の攻撃に転用した。通常でも左手のパンチの威力が以前よりも増しているほか、拳に力を込めるとその神経に反応し、「チャージ開始」、「チャージ完了」という2段階の貯め攻撃が発動する。ストーリー中、ジョー自身の素手でも破壊できない強化バリケードを破壊するのに装備は必須で、一度装着するとエンディングまで着脱不可能。
Advanced Multi purpose Gauntlet α
『End of Zoe』の難易度Casual、Normalのクリア特典。略称は「AMG-α」。威力は「AMG-78」に劣る 。
Advanced Multi purpose Gauntlet Dual
『End of Zoe』の難易度Joe Must Dieのクリア特典。略称は「AMG-Dual」。両手で攻撃することができる。
ハンドガン
一般的な9mmパラベラム弾薬または9mmマカロフ弾薬を用いる拳銃類。これまでのシリーズでは序盤で手に入る事が多かったが、今作では（一部イベントを除いて）初めて入手できる機会が比較的遅い。
ハンドガンG17
本作で標準的な性能のハンドガン。デイビッド保安官補佐が所有していたもの。
装弾数が多めで速射性能が高いが、威力は低い。
ハンドガンM19
ゾイの住居であるトレーラーハウスで手に入る壊れたハンドガンをリペアキットで修理する事で使用可能となる他、体験版と序盤の一部イベントでも使用可能。
装弾数が少なく連射も遅いが、威力はやや高い。
ハンドガンMPM
ミア操作時の廃船ステージで入手できる小型のハンドガン。
ハンドガンG17と同等の威力で装弾数は一発少ない、本作で最も性能の低いハンドガン。
アルバート.W.モデル01 "サムライエッジ"
本編の最終ボスであるエヴリン戦でクリスが支援のために投げ落としてくれる銃器で、本作ではこの武器が最終ボス打倒の為の最後の切り札となる。
かつてアルバート・ウェスカーが愛用していたサムライエッジをベースに新ユニットを追加した対B.O.W.用特殊拳銃。
本編で使用できるのはエヴリン戦のみだが、血清弾を使用しているためかエヴリンを相手に絶大な効果を発揮している。DLC『Not A Hero』ではクリスの初期装備として使用可能。通常弾とラムロッド再生阻害弾の切り替えができる。
アルバート-01R
ストーリーモードでは難易度を問わず、クリア特典として使用する事が可能となる。上記のアルバート-01のレプリカモデル。
通常のハンドガンを大きく上回る性能を誇り、装弾数はたったの3発と最少であるが、強装弾を使用すればマグナム並の攻撃力を発揮する。
ゴールドブラスター
DLC『ジャック55thバースデー』である条件を達成することで入手できる。
弾数は無限。
ブルーブラスター
DLC『ジャック55thバースデー』のステージ内で入手できる銃。
時間内なら無限に撃つことができる。
敵に当てると止まる時間が増える。
レッドブラスター
DLC『ジャック55thバースデー』のステージ内で入手できる銃。
時間内なら無限に撃つことができる。
持っていると足が早くなり、敵に当てると燃える。
ショットガン
近距離で大きな威力を発揮する銃で、広範囲に弾をばら撒くため複数の敵を同時に攻撃できるが、距離による威力の減衰が大きい。ハンドガンよりも弾の入手機会が限られている。
ショットガンM37
本館のホールに飾られており、取得するために仕掛けを解かなくてはならない。
装弾数はやや少なく、一発毎にポンプアクションを挟まないとならないために連射速度が遅いが、一撃の威力がハンドガンより遥かに高く、また近距離でヒットさせれば敵を大きく怯ませることができる。
ショットガンM21
本館で手に入る壊れたショットガンをリペアキットで修理する事で使用可能となるが、序盤では上記のM37を入手する為の仕掛けを解く鍵として使用するため、武器として使用する事が可能となるのは中盤に手に入るあるアイテムを入手した後になる。しかしこのキーアイテムは高難易度モード「Madhouse」では序盤に入手可能となっており、早い段階で扱えるようになる。
一撃の威力がM37よりも高く、射程も少し長く、ポンプ操作を挟まず2発を素早く連射できるのが利点。反面、装弾数が2発のため頻繁なリロードが強いられる。
アルバート.W.モデル02 "トールハンマー"
DLC『Not A Hero』に登場する高威力で連射力も高いセミオートショットガン。アンブレラの制式採用銃。アルバート-01と同じく、アルバート・ウェスカーの残したデータを元に開発された対B.O.W.戦用特殊銃。
マガジン式であるため装弾数が多く、リロード速度も早い。
その他の銃器・兵器
マグナム
極めて強力なマグナム弾薬を用いる大型の拳銃類。専用の44マグナム弾を用いる。今作ではゾイが保管していたオートマチック式の一種類のみであり、過去作で登場したリボルバー銃は登場しない。
威力は高く、特にヘッドショットまたは弱点への攻撃を加える事で絶大な効果を発揮する反面、弾薬の入手機会が極めて少ない。
グレネードランチャー
榴弾を発射する武器。本作で登場するのは、ルーカスがガラクタや廃材から弾薬を含め自作したものと思われる即席品。装弾数は1発のみで、弾自体の入手数が少ない上に弾の調合にも希少な「薬液（強）」が不可欠。また、本作では種類が焼夷弾と神経弾の二つと少ない。
しかし、ショットガンを上回る威力と弾の特性から、扱いようによってはどの銃器より有効な武器にもなり得る。
焼夷弾
グレネードランチャーに装填する可燃性の薬剤が詰まった赤い弾頭の通常弾で、下部には魚が描かれた缶詰のようなラベルが貼られている。着弾時に燃え上がり、炎が弱点の変異マーガレットに対しては非常に有効。
神経弾
グレネードランチャーに装填する神経に作用する劇薬が詰まった緑色の弾頭をした特殊弾で、こちらは下部にワニが描かれたラベルが貼られている。着弾と共に撒かれる神経ガスは変異生物であろうと一定の間、活動を停止させられる。
マシンガンP19
後半のとあるビデオイベントで初期装備として登場する他、イベント後の廃船ステージで入手できる。
撃った際の反動による手ブレが激しいので照準がずれやすく、一発の攻撃力はハンドガンより低いが、連射することで相手を足止めしながら実用的に大きなダメージを与えることができる。
バーナー
旧館で手に入る特定のパーツを組み立てる事で使用可能となる。自転車のグリップやブレーキなどのガラクタで作られた即席品で、グレネードランチャーと同じく設計図が見つかる事から、恐らくこれもルーカスが自作したものと思われる。これまでのシリーズに登場した火炎放射器に相当し、弾薬ではなくカセットボンベ式の燃料を消費する。連続的に炎を噴射し延焼による持続ダメージを与えるも威力自体はさほど高くなく、燃料の消費が激しく射程距離が短い事も同様。ただしその性能上、変異マーガレットや彼女の操る食人虫に対しては最も有効的な武器となる。
リモコン爆弾
後半のとあるビデオイベント内とイベント後の廃船ステージ以降、入手可能となる。
設置後、リモコン操作する事で爆破する事が可能。爆破前なら再回収することも出来るが、この装備のみ無限弾薬の効果が及ばない。
手榴弾
『Not a Hero』で使えるクリス専用武器。
爆発によるダメージを与える通常のグレネード弾、炎上発生の焼夷グレネード、神経ガスを発生させる神経グレネードの三種類。
投げ槍
『End of Zoe』にのみ登場するジョーの専用武器。主に床やなにかに「刺さっている状態」で見つかる場合が多いが、材料でクラフトすることも可能。前方の標的に勢いよく投げつけて攻撃する。格闘主体のジョーにとっては貴重な飛び道具であり、大抵の敵を一撃で仕留められるほど強力だが、床や壁などに当たると再回収出来る反面で、一度敵に命中すると消滅してしまうので基本的に使い切りのアイテムでもある。
ステイクボム
『End of Zoe』に登場するジョーの手製爆弾。自作なのでデザインは無骨だが、用途や威力は上記のリモコン爆弾と類似する。
ゲームの舞台
ベイカー農場
ルイジアナ州の架空の街 ダルヴェイ郊外に位置する本作の舞台。本館と旧館、かつては飼育場だったと思われる実験場、沼地のボートハウスなど、複数の建物によって構成されている。
本編の3年前である2014年に主のジャックがアナベル号の漂着現場に倒れていたミアとエヴリンを保護し、ワケありの親子連れと思い家に迎えたことが惨劇の連鎖を引き起こす結果となる。
やがて「家族」を求めるエヴリンによって一家全員が特異菌に感染してしまい、異変にいち早く気づいた長女ゾイを除いて全員が精神を乗っ取られたことにより訪れた人間を次々と囚えていく魔の巣窟となる。
以降、敷地内と隣接する森には黒い幽霊（モールデッド）が出没するようになる。当然、失踪事件や幽霊の調査は行われたが巧妙にカモフラージュされてしまい、地元警察の努力も虚しく、外部まで異常が伝わらないままに事態は悪化の一途を辿っていく。当初は「家族」として囚えられた人々もやがては感染しモールデッドへと転化、もしくはベイカー一家の猟奇的な暴行によりその全てが死亡している。
事件後は敷地周囲に隔離壁とアンブレラの野営地が設置され、特異菌の解析と治療薬の開発が行われていた。しかし隔離壁外であっても特異菌の汚染は深刻で、沼地にはいたる所に特異菌の塊が散見され事件後もなおモールデットが複数発生し、アンブレラの隊員達に犠牲者が出ていた。
本館
ベイカー農場の中心部にあるベイカー一家が居住している屋敷。地上2階・地下1階建て。中央のホールを挟み、非常に広大かつ入り組んだ造りといった『1』の舞台となった洋館を思わせる構造となっている。ベイカー一家が感染して以降、屋敷の至る所が特異菌であるカビの塊に汚染されている。
また、これまでのシリーズ同様に多くの扉が施錠されており、それらの鍵を開けるのに扉に貼り付けられた剥製と同じ動物の鍵『蛇』『蠍』『カラス』が必要とされる部屋がある。
他にも旧館や実験場などに入る為のアイテムが隠されている場合があり、他のエリアに行き来できるようになって以降も頻繁に戻ってくる必要がある。
地下には後述の加工場が設けられている他、2階にはかつてルーカスが使っていた子供部屋があり、彼が自作したからくりを起動させる事で屋根裏部屋に登る事ができる。中庭へ続く出口はホールの扉のみであるが、外へ出る為には屋敷の各所に隠された3つの魔犬のレリーフが必要とされる。
改築には『1』の洋館を設計したジョージ・トレヴァーとの関連性を示唆させる「トレヴァー＆チェンバレン建築設計事務所」が携わっていた。
加工場
本館地下に広がる解体作業場や死体保管所などを備えた広大な施設。地上とは比べ物にならないほど特異菌による汚染が酷く、モールデッドが多数徘徊している。
ベイカー家に拉致された人間をここで転化させたり解体しているらしく、至る所に人肉や死体袋が置かれている。
旧館
本館から中庭や森を挟んで離れた場所に位置するもう一つのベイカー家の邸宅。本館同様に地上2階・地下1階建ての構造だが、特異菌の汚染に加え、3年前にベイカー一家がエヴリン達を保護する直前に発生していたハリケーンによる暴風雨の被害を受けていた事もあって、本館以上に荒廃しており、屋敷全体が半壊した廃墟同然の状態となってしまっている。
現在ではマーガレットがエヴリンから貰ったあるアイテムを祀り、“聖域”として保護する事に執心している為、屋敷の至る場所に彼女の行使する食人虫やその巣が守衛代わりに配置されている。
グリーンハウス
旧館の近くに位置する温室。旧館同様に暴風雨の被害を受けた為か、半壊状態となっている。
旧館でイーサンに敗れた後、変異を起こしたマーガレットとの決戦の舞台となる。初めて訪れる際には旧館から床下の隠し通路を通って向かうが、門を開く事で中庭からも行き来が可能となる。
中庭
ボートハウス、廃屋を除くベイカー農場各施設を繋ぐ場所で、作中で最も頻繁に行き来する事となる。トレーラーハウスの他、ルーカスの実験場や、旧館に続く桟橋への出入り口などがある。
トレーラーハウス
中庭の一角にあるゾイの住居。かつては物置として使われていたが、ベイカー一家が豹変して以降、ゾイはここを活動拠点に治療の糸口を探っていた。その為、室内にはアイテムボックスやテープレコーダーや複数のアイテムが置かれ、実質セーブハウスとして機能されている。
実験場
中庭に隣接されたルーカスが自作したトラップや拷問具の性能を試すついでにベイカー一家に拉致されてきた者達を加虐する為の拷問施設。派手なイルミネーションで彩られたり、白いペンキが撒かれたり首のないマネキンが多数配置されるなどの異常な装飾の施された部屋や、通路の至る所にワイヤー式の地雷や爆弾の仕組まれた木箱などの危険なブービートラップが仕掛けられ、施設の一角にはクランシーと思われる焼死体が安置されている等、ルーカスの常軌を逸した精神や嗜癖を連想させる構造となっている。
最深部にはルーカスの監視部屋があり、そこからボートハウスへと続く桟橋に出る事ができる。
施設内の一部の設備から元は家畜の飼育場だった事が察せられる。
ボートハウス
ルーカスの実験場から続く水上の桟橋を通った先にある沼地に面した小屋。イーサンはこの場所でゾイと初めて対面する他、完全にクリーチャーへと変異したジャックとの決戦の舞台となり、ジャックを倒した後、ミアかゾイのどちらかとここに隣接した船着き場からボートで脱出する事となる。
廃屋
ベイカー農場の外れに位置する一家がかつて住んでいたという住居のひとつ。イーサンがベイカー農場で最初に訪れる他、過去にはクランシーらテレビ局クルーが取材に訪れたり、ジャックに拉致された男性（体験版の主人公）が監禁されるなど、それぞれこの場所から災厄に巻き込まれていく事となる。
地下にはルーカスが自我を取り戻して以降、エヴリンの監視や謎の組織との連絡の為に使っていた研究室があり、パーナビー廃鉱と地下で繋がっている。終盤ではパーナビー廃鉱を通って再度訪れ、エヴリンとの最終決戦の舞台となる。
アナベル号
全ての惨劇の発端であるバイオハザードが発生したタンカー船。名称は廃船内に飾られた絵画で確認できる。「船長の親戚である家族連れの客」という名目でミアとアランによるエヴリンの護送に利用された。
アランのミスによってエヴリンが暴走状態のまま逃亡し、船内と船員達を特異菌で汚染する。やがて爆発事故を引き起こし、感染を免れた船員も皆嵐の海に投げ出されてミアを除き消息不明、事実上全滅した。
その後、大破した状態でベイカー農場付近の沼に漂着し以降はそのまま放置されている。内部は至る所に船員だったであろうカビの塊がオブジェの様に佇む異様な空間にモールデッドの巣窟と化している他、事件発生から3年経った2017年の間も電力は生きている。
パーナビー廃鉱
ベイカー農場が位置する森の地下に広がる空間。かつては塩鉱として機能していた様だが、地盤が脆く事故が多発していた事が記録されており、閉鎖されて久しい。
謎の組織が密かに研究所を建設し、エヴリンの監視と記録を行っていた。入口前の休憩小屋には何者かが生活していた痕跡があり、内部の坑道には組織と通じていたルーカスが仕掛けたトラップ（ワイヤー式の地雷）がある。血清によってエヴリンの支配から逃れたルーカスが秘密裏に組織と通信を行っていた。
奥はさらに広大な坑道が広がっているが特異菌を培養する研究の影響で地上とは比較できないほど高濃度に汚染されており、高性能フィルター等を使わなければまともに立ち入ることができないエリアも多く様々な形態のモールデットが複数徘徊している。
研究所
パーナビー廃鉱の最深部に存在する大掛かりな研究施設。組織によって設置されたものらしく、ルーカスと組織側の研究員数名によって特異菌の研究をしていた。組織の意向によりルーカスが責任者として運用していたが、組織の研究員達はルーカスの奇行を告発しようとした際にルーカスによって殺害され、以降はルーカス単独で運用されていた。
用語
コデックス
序盤にゾイによってイーサンの腕に取り付けられる腕時計型の装置。イーサンの体力を波形によって表している他、エヴリンに関する様々なボックスを開錠することが可能。
正式名称は「ゲノム・コデックス」。エヴリンを開発した組織によって作られた物で、本来はエヴリンの位置情報やバイタルサインを表示し監視するための装置で、所持者同士での通話も可能。
E型特異菌
エヴリンを開発した組織によって発見されたカビに酷似した新種の真菌。本編中では単に「特異菌」と呼ばれる事が多い。見た目は粘性を持ったドス黒いカビでエヴリンによって自在に操られる。感染者の体組織を養分として徐々に細胞を特異菌のものへと置換していき、脳幹へ達すると完全にエヴリンの支配下に置かれ最後には完全に自我も喪失してしまう。感染初期からエヴリンの幻覚や幻聴を発症し、またその影響で性格や言動が徐々に豹変していくが、過去作に登場した「ジュアヴォ」同様に感染前の知能は、ほぼ完全維持されるため、一見未感染の時となんら変わりない日常生活や行動をとる事ができる。しかし、通常の人間には考えられない物を平然と食したり、衛生観念の欠如など、通常の人間と比べると明らかに異常と解る部分も見受けられる。
同様に感染者を支配する過去作の「プラーガ」との大きな違いは、上記の様に脳幹等への物理的な変調もあるものの、幻覚や幻聴を見せることによる「精神的な蝕み」が人格の改変への影響が大きい。その様子をイーサンの精神世界に現れたジャックは「心を完全に支配するのではなく、無理矢理心の中に入り込み、自分の感情を抑えられなくなる」と説明していた。また、ベイカー一家のように理性を残した特異菌感染者の特徴としては、エヴリンの影響で「家族」という概念に盲信しているが故に、「家族」の一員であるエヴリンの思想を肯定する一方で、「家族」として存在する自身の立ち位置に執心してしまうという傾向がある。実際に作中でイーサンやミア、クランシーを「家族」に取り入れようと襲ってくるジャックとマーガレットは、度々「父」や「母」である自分の立場が危うくなる矛盾に葛藤したり、理不尽に逆上する場面が見られ、兵器として必要な制御面、特に統制力や連携性の不安定さが「プラーガ」に比べるとデメリットな面と言える。
菌による新陳代謝によって身体能力の向上や切断された四肢でさえ自然接合するほどの再生力を得るが、特異菌の感染が全身に及ぶと人の姿を逸脱した姿へと変異してしまう。ベイカー一家のように完全に人の姿を保っている場合もあればモールデッドのような異形の姿に変わってしまう者など個人差があるようである。また適性がない者は感染していく過程で死亡してしまう。感染初期の自我が保たれている段階でも感染した時点で生殺与奪をエヴリンに握られており、言動も全て伝わってしまうため感染者は基本的にエヴリンに逆らう事が出来ない。しかしイーサンやゾイに対して感染していても支配できない、ルーカスの感染している演技に気付かないなど、支配自体は完璧とは言えない。
作中で読める研究資料から正式名称は「■■■■・■■■■■」の文字列だということだけ確認できる。
被験体
エヴリンの他に生物兵器として開発されていた者達。特異菌のゲノムをステージ4以降のヒト胚に組み込み、38～40週の培養によって開発された。開発途上で性能不良が発見されたものはA～Dのナンバリングがされ、全ての課題をクリアしたエヴリンのみE型被験体と呼ばれていた。共通点として10歳前後の少女の外見をしており、これは都市や難民などの社会集団に紛れ込ませるのが容易であるからとされる。なお、組織は被験体（エヴリン）の護送の際には父親役（アラン）、母親役（ミア）の2名の同伴を推奨している。これは周囲に一般的な「家族」であると偽装させるとともに、親という立ち位置を設けることで被験体にある程度の服従心を擦り込ませる意図があるとされる。
血清
特異菌の新陳代謝を停止させ石灰化させる血清。感染者に投与することで体内の特異菌を排除しエヴリンの精神支配からも脱することが可能だが、感染が全身に及んでいた場合は感染者自身も死亡してしまう。精製には他の被験体の脳神経と末梢神経が必要で、作中ではミイラ化したD型被験体の頭部と腕が使用された。
E-ネクロトキシン
エヴリンを殺処分するために開発された壊死毒。エヴリンの体組織に他の被験体の体組織と血清を組み込むことで精製することができる。即効性で被験体に打ち込むとすぐさま嘔吐し、短時間で死亡する様子が作中の資料写真で記録されている。組織と内通していたルーカスが万が一の手段として用意していたらしく、作中でイーサンはもぬけの殻と化した彼の隠れ家に安置されていた生成装置をコデックスで起動させることで作り出した。
H.C.F
かつてアルバート・ウェスカーが所属していた組織。研究所に残されていた書類からエヴリンの開発に関わっていたことが判明するが、初登場した『CV』から15年以上経っている今作でも正体は未だ謎に包まれている。
アンブレラ
作中2007年に旧アンブレラの退職者たちによって創設された新生アンブレラ。製薬企業ではなく対バイオテロ専門の民間軍事会社として創設され、企業理念も「アンブレラの罪の清算」として所属隊員達に周知しており、贖罪の意識の表れとしてあえて悪名高いアンブレラの名前を企業名としている。活動は世界に拡散された生物兵器の根絶、また生物兵器を扱う犯罪者達の捕縛であり、今作でもB.S.A.A.に対してクリスを作戦顧問として招聘し、ルーカスの確保と関連が疑われる組織「コネクション」との調査が行われている。しかしクリスは旧アンブレラの職員が在籍している事やアンブレラという企業名そのものに懐疑心を抱いており、あまり信用していない。
コネクション
生物兵器の闇市場において世界的に暗躍する犯罪組織。エヴリンを開発した組織として強く疑われているが、規模や人員、拠点などは判明しておらず謎も多い。
DLC
ゲーム本作購入後、公式サイトにてダウンロードできる追加コンテンツ。
発禁フッテージ（Banned Footage）
「ベイカー家で発見されたビデオテープ」という名目で、本編とは異なる屋敷で起こった過去の事件を追体験するミニゲーム。操作方法は本編と同じであるが、各々に独自の要素やルールがある。
ナイトメア
主人公はクランシー。ゲームのジャンルとしてはサバイバルゲーム。
「拉致された深夜の地下室で夜明けまで生き残る」という名目で、エリア内を動きながらクリア条件達成まで現れ続けるモールデッドやジャックを退ける。
フィールドには計4か所「粉砕機」というオブジェクトがあり、起動させると微量の瓦礫を出し続け、それを回収した量に応じて開始地点にて「作成」ができる。
「作成」は主に銃器や弾薬を作る「アイテム」と、銃器や粉砕機の性能を上げる「スキル」の2種類があるが、中には2回目以降の作成の消費量が増加しているものもある。またエリアの特定の位置に敵を足止めしたり攻撃を補助するトラップがあり、一定量の瓦礫を消費することで作動させることが可能。
設定上では午前0時から5時までの1時間ごとの計5段階のステージに分かれており、1時間ごとのリザルトでも瓦礫が報酬で入るが、時間を経過するごとに難易度が上がっていく。
ベッドルーム
主人公はクランシー。ゲームのジャンルとしては脱出ゲーム。
マーガレットによって拉致された部屋中の謎を解き、最終的に部屋の隠し通路から逃げ出せばクリア。
大雑把にゲームの本質を言えば「だるまさんがころんだ」の要素を含んでおり、探索中に必然的に発生してしまう騒音（柱時計の時報、ワインボトルの破裂音等）を察知したマーガレットが部屋に戻ってくるまでに「探索の一環として移動させたり持ち出したアイテムを（少なくともマーガレットの視野に入るものを）初期位置に戻す」、「ベッドに戻って拘束されたふりをする」の条件を満たさなければマーガレットに逃げ出そうとしていたことを勘付かれ、ペナルティとしてダメージを受けたり、ゲームオーバーになってしまう。
イーサン マスト ダイ
主人公はイーサンだが、本編とは一切繋がりが無い独立したゲームで、VR非対応。
モールデッドたちの魔の手を掻い潜りながらベイカー邸を探索していき、最終エリアで待ち構えている変異マーガレットを撃退するとクリア。タイトルに違わず本編以上の高い難易度で設定されており、「アイテム位置がランダム」、「敵の攻撃が一撃死クラス」、「アイテム木箱がランダムに爆弾」など幾つかのプレイヤーを苦しめる制約がある。
21
主人公はクランシー。ゲームのジャンルはカードゲーム（ブラックジャック）。
自分と同じくルーカスに拉致されたホフマンという男性と対面し、強制的にブラックジャックをさせられる。
カードは通常の数字カードの他にも、様々な効果を発動させる「スペシャルカード」があり、戦況を左右する。
ゲームは計3セットでそれぞれにペナルティとして拷問器具や処刑器具が用意されており、ゲームに負けた段階でいずれかの餌食になってしまう。拷問器具および処刑器具は通常版とグロテスクVerで異なり、1回戦は通常版が指の関節を強引に曲げてへし折る器具でグロテスクVerは指切断機。2回戦はどちらとも感電装置、3回戦は「スーパー残虐マシン」とルーカスが名付けたもので、通常版は爆弾、グロテスクVerは丸鋸である。なお、感電装置を仕掛けた2回戦では、負けるだけでなくドローになった場合でも電流の餌食となるため、電流メーターが最大値の状態で敗北またはドローになった場合はゲームオーバーとなってしまう。
クリアすると「Survival」モードが解放される。拷問器具は1回戦の器具のみが用いられ、5人に勝ち抜けばクリアとなる。
「Survival」をクリアすると「Survival+」モードが解放される。2回戦の感電装置のみが拷問器具として用いられ、プレイヤー側の電流メーターが10になる前に10人の相手に勝ち抜けばクリアとなる。
ドウターズ
主人公はゾイ。本編の前日談と言える3年前のストーリーで、「ごく普通の一般家庭だったベイカー一家が如何にして豹変したか」という本編で語られなかった真相が描かれている。
序盤は平凡な家庭として屋内を移動するが、途中からは感染してしまったマーガレット、そしてジャックに捕まらないように脱出する方法を探索しなければならない。
クリア条件としてはプレイヤーのプレイ内容によって本編との繋がりがあるものと、逆に繋がりがなく独立したもの（所謂バッドエンド）の2種類がある。
ジャック 55th バースデー
主人公はミア。『イーサン・マスト・ダイ』と同様、本編と一切関係がないミニゲームで、VR非対応。
「55歳の誕生日を迎えたジャックを祝う」という形で、拠点のテーブルに構えているジャックに、フィールド内に配置されている料理やドリンクを運んで食べさせる。
本編や他のDLCとは異なり『バイオ』の特色であるホラー要素を一切廃した「おふざけ」な構造であり、「祝ってもらうジャックが鼻眼鏡と帽子を被って空腹に駄々をこねる」、「本編と異なりミアがハイテンション」、「モールデッドたちが帽子やヘルメットを被って申し訳程度のコスプレをしている」、「銃器の発砲の際に軽快な効果音を鳴らしながら紙吹雪が舞う」など極力コミカルな雰囲気が徹底されている。
制限時間以内にジャックの満腹度を達成させるまで料理を食べさせるのがクリア条件だが、モールデッドを倒すごとに「ボーナスタイム」が発生し、その時間が0になるまでメインのタイムは減少しない。また一部の施錠されているドアは、同じ錠前の蛍光色をしたモールデッドを撃退すれば通過できるようになる。ミスターエブリウェア人形を壊せば、蓄積されたボーナスタイムが２倍になる。
料理アイテムは他の銃器・スキルなどと所有枠を共有するため、アイテムのバランスも重要。また、料理は特定の組み合わせでよりジャックを満足させやすい上級料理へのCRAFTができる。ここで集める料理は本編のマーガレットが調理したような所謂「ゲテモノ」とうって変ってまともな料理であり、「はずれ」として配置されている「生ごみ」をジャックに食べさせるとあまりの不味さに吹き出してしまう。なお、回復薬も同様。
Not A Hero（ノット ア ヒーロー）
2017年12月14日に配信。主人公はクリス・レッドフィールド[13]。時間軸は本編終了直後。イーサンとミアの保護・移送を見送った後、コネクションへの内通者であるルーカス・ベイカーの確保及び、先行して交信が途絶えたアンブレラ隊員3名の捜索・救出の為にルーカスが逃げ込んだパーナビー廃鉱最深部にクリスは単独で突入する。
End of Zoe (エンド オブ ゾイ)
2017年12月14日に配信。時間軸は一番最後（本編から数週間後）に位置し、ジャック・ベイカーの兄であるジョー・ベイカーを主人公とした後日譚。
ジョーを操作し石灰化しかかっているゾイを助けるため奔走する姿を描く。
終始銃器を持たず、手に入れる武器も狩猟用の投げ槍や即席で作る爆弾のみのため、基本的には鍛えられた体による徒手空拳を駆使して徘徊するモールデッドを退けながら探索する。素手による肉弾戦が主となる他、背後から気付かれずに攻撃することで一撃で仕留めることができる。
序盤はゾイを治すための治療薬を求めてアンブレラの野営地を探索し、後半はゾイを連れ去ったスワンプマンを追跡していくことになる。
主なスタッフ
プロデューサー - 川田将央
ディレクター - 中西晃史
音楽
本作の主題歌には、のプロデュースにより、フランス発祥と言われている伝統音楽『Go tell Aunt Rhody』をダークテイストにアレンジし、独自の歌詞を入れたものを使用している。主題歌の歌手はマイケルらが行ったオーディションの中で100人近い候補者から選ばれた)。本来、この主題歌の企画はアメリカのロス内で仕上げる予定のものだったが、ジョーダンがイギリスのロンドン在住だったため両都市間でネットによる遠隔収録が行われた。なお、この楽曲が本作の主題歌として使用されることは極秘事項で歌唱を担当したジョーダンにも伏せられており、当初は「誰もが知るフォークソングを不気味なイメージで歌う」としかオファーを受けておらず、依頼完遂後に知らされて興奮したという[14]。
評価・受賞歴
カプコンの海外投資者向け資料において発表された本作の将来的な最終目標販売本数は全世界1000万本であるとされ、販売開始数週間の時点で300万本出荷を突破[15]。国内向け決算資料においては「おおむね順調に推移した」とコメントされた[16][17]。2018年12月31日現在、累計出荷本数は600万本[18]。
「閉ざされた空間からの脱出」というシリーズの原点に戻り、恐怖と面白さを追求した演出と美しいグラフィックがプレイヤーから高い評価を受け「サバイバルホラーの最高傑作」として賞賛され[19]、多くの賞を受賞した。また、アイソレートビューとプレイステーションVRを組み合わせることで、より没入感のあるプレイができる点も高く評価されている[19]。
日本ゲーム大賞2016
フューチャー部門[20]
日本ゲーム大賞2017
年間作品部門・優秀賞[19]
プレイステーションアワード2017
ゴールドプライズ[21]
ユーザーズチョイス賞[21]
PlayStation®VR賞[21]
CEDEC AWARDS 2017[22]
サウンド部門/優秀賞:「BIOHAZARD7 resident evil」サウンド開発チーム
脚注
注釈
出典
外部リンク
| https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%90%E3%82%A4%E3%82%AA%E3%83%8F%E3%82%B6%E3%83%BC%E3%83%897%20%E3%83%AC%E3%82%B8%E3%83%87%E3%83%B3%E3%83%88%20%E3%82%A4%E3%83%BC%E3%83%93%E3%83%AB |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
1246,
3796,
6504,
8578,
10734,
11475,
12706,
13993,
15724,
18279,
20616,
22512,
25105,
26124,
27043,
28231,
30389,
32414,
34469,
36660,
38622,
39484,
40720,
43721,
45229,
46541,
48142,
50635,
51540,
52065,
53312,
54631,
55511,
56651,
57529,
58718,
59551,
60497,
63261,
67510,
68412,
71001,
72523,
76635,
77332,
77526,
82139,
83558,
83683,
85702,
89288,
90488,
91429,
93290,
94366,
95565,
98228,
100050,
101058,
104302,
105627,
108432,
110754,
111761,
112754,
114459,
116004,
117067,
119091,
120477,
121773,
123435,
124104,
125325,
126850,
127601,
128551,
129581,
130669,
131279,
132867,
135669,
136353,
138958,
139594,
140118,
141228,
144195,
145733,
150187,
151590,
153318,
155880,
157244,
160952,
164207,
165499,
166364,
167388,
168416,
168990,
172971,
174046,
174886,
175847,
176457,
177958,
178996,
181411,
184369,
187489,
190160,
190913,
191953,
193194,
193418,
193687,
193849,
194388,
194432
],
"plaintext_end_byte": [
1245,
3795,
6503,
8577,
10720,
11474,
12605,
13992,
15723,
18223,
20615,
22511,
25104,
26123,
27042,
28230,
30388,
32413,
34394,
36659,
38621,
39410,
40719,
43646,
45228,
46540,
48141,
50633,
51486,
52064,
53311,
54599,
55510,
56650,
57437,
58717,
59550,
60425,
63187,
67509,
68359,
70924,
72464,
76634,
77331,
77525,
82078,
83557,
83682,
85652,
89287,
90487,
91428,
93289,
94365,
95564,
98208,
100049,
101032,
104301,
105626,
108431,
110659,
111760,
112753,
114458,
116003,
117066,
119090,
120476,
121772,
123412,
124103,
125323,
126849,
127600,
128509,
129580,
130668,
131278,
132823,
135668,
136324,
138957,
139593,
140117,
141181,
144194,
145732,
150186,
151589,
153317,
155879,
157243,
160881,
164206,
165498,
166363,
167387,
168415,
168989,
172970,
174045,
174839,
175846,
176389,
177957,
178953,
181410,
184322,
187488,
190143,
190890,
191952,
193112,
193353,
193661,
193832,
194325,
194430,
195050
]
} | นาซีเยอรมนี หมายถึงอะไร? | นาซีเยอรมนี | thai | {
"passage_answer_candidate_index": [
0
],
"minimal_answers_start_byte": [
278
],
"minimal_answers_end_byte": [
442
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
นาซีเยอรมนี (English: Nazi Germany) หรือ ไรช์ที่สาม (German: Drittes Reich) หรือชื่ออย่างเป็นทางการคือ ไรช์เยอรมัน (German: Deutsches Reich) เป็นชื่อเรียกยุคหนึ่งในประวัติศาสตร์เยอรมนีระหว่างปี 1933 ถึง 1945 เมื่อประเทศเยอรมนีอยู่ภายใต้การควบคุมระบอบเผด็จการของอดอล์ฟ ฮิตเลอร์และพรรคนาซี ในการปกครองของฮิตเลอร์ ประเทศเยอรมนีกลายเป็นรัฐฟาสซิสต์ซึ่งควบคุมแทบทุกแง่มุมของชีวิต นาซีเยอรมนีล่มสลายหลังฝ่ายสัมพันธมิตรพิชิตเยอรมนีในเดือนพฤษภาคม 1945 ซึ่งยุติสงครามโลกครั้งที่สองในทวีปยุโรป
ประธานาธิบดีแห่งสาธารณรัฐไวมาร์ เพาล์ ฟ็อน ฮินเดินบวร์คแต่งตั้งฮิตเลอร์เป็นนายกรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 30 มกราคม 1933 จากนั้น พรรคนาซีเริ่มกำจัดคู่แข่งทางการเมืองและรวบอำนาจ ฮินเดินบวร์คถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ 2 สิงหาคม 1934 และฮิตเลอร์เป็นผู้เผด็จการแห่งเยอรมนีโดยการรวมอำนาจและตำแหน่งของนายกรัฐมนตรีกับประธานาธิบดี มีการจัดการลงประชามติทั่วประเทศเมื่อวันที่ 19 สิงหาคม 1934 ทำให้ฮิตเลอร์เป็นฟือเรอร์ (ผู้นำ) เยอรมนีเพียงผู้เดียว อำนาจเบ็ดเสร็จทั้งหมดรวมอยู่ในมือของฮิตเลอร์ และคำของเขาอยู่เหนือกฎหมายทั้งปวง รัฐบาลมิได้เป็นหน่วยที่ร่วมมือประสานกัน หากแต่เป็นหมู่กลุ่มแยกต่าง ๆ ที่แก่งแย่งอำนาจและความนิยมจากฮิตเลอร์ ท่ามกลางภาวะเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่ นาซีฟื้นฟูเสถียรภาพทางเศรษฐกิจและยุติการว่างงานขนานใหญ่โดยใช้รายจ่ายทางทหารอย่างหนักและเศรษฐกิจแบบผสม[1] มีการดำเนินการโยธาสาธารณะอย่างกว้างขวาง รวมการก่อสร้างเอาโทบาน การคืนเสถียรภาพทางเศรษฐกิจส่งเสริมความนิยมของรัฐบาลให้เพิ่มพูนขึ้น
คตินิยมเชื้อชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การต่อต้านยิว เป็นลักษณะหัวใจของนาซีเยอรมนี โดยถือว่ากลุ่มชนเจอร์แมนิกหรือเชื้อชาตินอร์ดิก (Nordic race) เป็นเชื้อชาติอารยันซึ่งบริสุทธิ์ที่สุด ฉะนั้นจึงเป็นชนชาติปกครอง (master race) ชาวยิวและชนกลุ่มอื่นที่ถือว่าไม่พึงปรารถนาถูกเบียดเบียนหรือฆ่า และการค้านการปกครองของฮิตเลอร์ถูกปราบปรามอย่างโหดเหี้ยม สมาชิกฝ่ายค้านเสรีนิยม สังคมนิยมและคอมมิวนิสต์ถูกฆ่า จำคุกหรือเนรเทศ โบสถ์คริสต์ก็ถูกกดขี่เช่นกัน โดยผู้นำหลายคนถูกจำคุก การศึกษามุ่งเน้นชีววิทยาเชื้อชาติ นโยบายประชากร และสมรรถภาพทางกายสำหรับราชการทหาร โอกาสในอาชีพและการศึกษาของสตรีถูกตัดทอน มีการจัดนันทนาการและการท่องเที่ยวผ่านโครงการความแข็งแรงผ่านความรื่นเริง (Strength Through Joy) มีการใช้โอลิมปิกฤดูร้อน 1936 เป็นตัวนำเสนอไรช์ที่สามในเวทีระหว่างประเทศ รัฐมนตรีโฆษณาการ โยเซฟ เกิบเบิลส์ ใช้ภาพยนตร์ การชุมนุมมวลชน และวาทศิลป์จับจิตของฮิตเลอร์เพื่อควบคุมมติมหาชนอย่างได้ผล[2] รัฐบาลควบคุมการแสดงออกทางศิลปะ โดยสนับสนุนศิลปะบางรูปแบบ แต่ขัดขวางหรือห้ามศิลปะรูปแบบอื่น[3]
เริ่มตั้งแต่ปลายคริสต์ทศวรรษ 1930 นาซีเยอรมนีเรียกร้องดินแดนอย่างก้าวร้าวมากขึ้นเรื่อย ๆ และขู่ทำสงครามหากไม่สนองข้อเรียกร้อง เยอรมนียึดออสเตรียและเชโกสโลวาเกียในปี 1938 และ 1939 ฮิตเลอร์ทำสนธิสัญญาไม่รุกรานกับโจเซฟ สตาลิน และบุกครองโปแลนด์ในเดือนกันยายน 1939 เป็นการเปิดฉากสงครามโลกครั้งที่สองในทวีปยุโรป เยอรมนีเข้าเป็นพันธมิตรกับอิตาลีและฝ่ายอักษะที่เล็กกว่าและพิชิตทวีปยุโรปส่วนใหญ่เมื่อถึงปี 1940 และคุกคามสหราชอาณาจักร ไรช์ซคอมมิสซารีอัทควบคุมพื้นที่ที่ถูกพิชิตอย่างโหดร้ายและมีการสถาปนาการปกครองของเยอรมนีในประเทศโปแลนด์ที่เหลืออยู่ ชาวยิวและกลุ่มอื่นที่ถือว่าไม่พึงปรารถนาถูกจำคุกในค่ายกักกันและค่ายกำจัดนาซี การนำนโยบายเชื้อชาติของระบอบไปปฏิบัติลงเอยด้วยการสังหารชาวยิวและชนกลุ่มน้อยอื่นเป็นอันมากในฮอโลคอสต์
หลังการรุกรานสหภาพโซเวียตในปี 1941 นาซีเยอรมนีก็เริ่มเป็นรอง และปราชัยทางทหารสำคัญหลายครั้งในปี 1943 การทิ้งระเบิดทางอากาศต่อประเทศเยอรมนีทวีขึ้นในปี 1944 และฝ่ายอักษะถอยจากยุโรปตะวันออกและยุโรปใต้ หลังการบุกครองฝรั่งเศสของสัมพันธมิตร ประเทศเยอรมนีถูกโซเวียตจากทิศตะวันออกและฝ่ายสัมพันธมิตรจากทิศตะวันตกพิชิตและยอมจำนนในหนึ่งปี การที่ฮิตเลอร์ปฏิเสธยอมรับความปราชัยนำให้โครงสร้างพื้นฐานของเยอรมนีถูกทำลายล้างขนานใหญ่และการเสียชีวิตที่เกี่ยวข้องกับสงครามเพิ่มในเดือนท้าย ๆ ของสงคราม ฝ่ายสัมพันธมิตรผู้กำชัยริเริ่มนโยบายขจัดความเป็นนาซี (denazification) และนำผู้นำนาซีที่เหลือรอดหลายคนมาพิจารณาคดีอาชญากรรมสงครามในการพิจารณาคดีเนือร์นแบร์ก ส่วนประเทศเยอรมนีถูกยึดครองโดยมหาอำนาจฝ่ายสัมพันธมิตรคือ ฝรั่งเศส สหภาพโซเวียต สหรัฐอเมริกา และสหราชอาณาจักร[4]
ชื่อ
ชื่ออย่างเป็นทางการของรัฐ คือ ดอยท์เชิสไรช์ ("ไรช์เยอรมัน") ตั้งแต่ปี 1933 ถึง 1943 และโกรสดอยท์เชิสไรช์ ("ไรช์มหาเยอรมัน") ตั้งแต่ปี 1943 ถึง 1945 ในภาษาอังกฤษมักแปลคำว่าดอยท์เชิสไรช์เป็นจักรวรรดิเยอรมัน[5] ซึ่งคำว่า "ไรช์" นี้มีความหมายว่า "แผ่นดิน" อันหมายถึงอาณาจักรของไกเซอร์
ส่วนคำว่า "ไรช์ที่สาม" นั้น พวกนาซีรับมา ใช้ครั้งแรกในนวนิยายเมื่อปี 1923 โดยอาร์ทูร์ เมิลเลอร์ ฟัน เดน บรุค[6] ซึ่งนับจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ในสมัยกลาง (962–1806) เป็นไรช์ที่หนึ่ง และจักรวรรดิเยอรมัน (ค.ศ. 1871–1918) เป็นไรช์ที่สอง ปัจจุบันชาวเยอรมันเรียกสมัยนี้ว่า ไซท์เดสนาซิโยนนัลโซซีอัลอิสมุส หรือย่อเป็น เอ็นเอส-ไซท์ ("สมัยชาติสังคมนิยม") หรือ นาซิโยนนัลโซซีอัลอิสทิสเชอ เกวัลแทร์ชัฟท์ ("ทรราชชาติสังคมนิยม")
ประวัติศาสตร์
สมัยสาธารณรัฐไวมาร์
เศรษฐกิจเยอรมนีถดถอยอย่างหนักหลังสงครามโลกครั้งที่หนึ่งยุติ บางส่วนเนื่องจากการจ่ายค่าปฏิกรรมสงครามที่กำหนดภายใต้สนธิสัญญาแวร์ซายปี 1919 รัฐบาลพิมพ์เงินเพื่อชำระเงินและจ่ายคืนหนี้สงครามของประเทศ ภาวะเงินเฟ้อเกินที่เกิดตามมานำให้ราคาสินค้าบริโภคแพงขึ้น ความวุ่นวายทางเศรษฐกิจและการจลาจลอาหาร[7] เมื่อรัฐบาลไม่สามารถชำระค่าปฏิกรรมในเดือนมกราคม 1923 ทหารฝรั่งเศสยึดครองพื้นที่อุตสาหกรรมของเยอรมนีในเขตรูร์ เกิดความไม่สงบของประชาชนกว้างขวางตามมา[8]
พรรคกรรมกรชาติสังคมนิยมเยอรมัน (พรรคนาซี) ที่เปลี่ยนชื่อมาจากพรรคกรรมกรเยอรมันซึ่งตั้งขึ้นในปี 1919 เป็นพรรคการเมืองขวาจัดพรรคหนึ่งที่ดำเนินการอยู่ในประเทศเยอรมนีขณะนั้น[9] แนวนโยบายของพรรค ได้แก่ การขจัดสาธารณรัฐไวมาร์ การปฏิเสธเงื่อนไขของสนธิสัญญาแวร์ซาย การต่อต้านยิวอย่างรุนแรง และการต่อต้านบอลเชวิค[10] นาซีสัญญาว่าจะตั้งรัฐบาลกลางที่เข้มแข็ง เพิ่มเลเบนสเราม์ (พื้นที่อยู่อาศัย) สำหรับชนเจอร์แมนิก การสร้างชุมชนชาติที่ยึดเชื้อชาติ และการทำเชื้อชาติให้บริสุทธิ์โดยการปราบปรามยิวอย่างแข็งขัน ซึ่งชาวยิวจะถูกถอดความเป็นพลเมืองและสิทธิพลเมือง[11] นาซีเสนอการฟื้นฟูชาติและวัฒนธรรมโดยยึดขบวนการเฟิลคิช[12]
ตั้งแต่ปี 1925 ถึงคริสต์ทศวรรษ 1930 รัฐบาลเยอรมันเปลี่ยนจากระบอบประชาธิปไตยเป็นรัฐอำนาจนิยม ชาตินิยมและอนุรักษนิยมภายใต้ประธานาธิบดี เพาล์ ฟ็อน ฮินเดินบวร์ค วีรบุรุษสงคราม ผู้ไม่นิยมระบอบประชาธิปไตยเสรีนิยมอย่างในสาธารณรัฐไวมาร์[13] ผลการเลือกตั้งสหพันธรัฐในปี 1928 ปรากฏพรรคนาซีได้รับคะแนนเสียงต่ำมาก เพียง 12 ที่นั่ง เนื่องจากความเชื่อมโยงระหว่างฮิตเลอร์กับกบฏโรงเบียร์[14] เมื่อตลาดหลักทรัพย์ในสหรัฐตกเมื่อวันที่ 24 ตุลาคม 1929 ผลกระทบในเยอรมนีนั้นร้ายแรงมาก หลายล้านคนตกงาน และธนาคารหลักหลายแห่งล้มละลาย ฮิตเลอร์และพรรคนาซีเตรียมฉวยโอกาสจากภาวะฉุกเฉินนี้เพื่อให้พรรคได้รับการสนับสนุน พวกเขาสัญญาจะเสริมสร้างเศรษฐกิจและจัดหางาน[15] ผู้มีสิทธิเลือกตั้งตัดสินใจว่าพรรคนาซีสามารถฟื้นฟูระเบียบ ปราบปรามความไม่สงบ และปรับปรุงชื่อเสียงของเยอรมนีในระดับนานาชาติได้ หลังการเลือกตั้งสหพันธรัฐปี 1932 พรรคนาซีเป็นพรรคใหญ่สุดในไรช์ซทัก โดยครอง 230 ที่นั่ง และได้รับคะแนนเสียงคิดเป็นร้อยละ 37.4[16]
การยึดอำนาจของนาซี
แม้นาซีจะมีสัดส่วนคะแนนเสียงของผู้มีสิทธิ์เลือกตั้งมากที่สุดในการเลือกตั้งทั่วไปไรชส์ทาคสองครั้งในปี 1932 แต่ก็ยังมิได้ครองเสียงข้างมาก ฉะนั้นฮิตเลอร์จึงนำรัฐบาลผสมที่มีอายุสั้นตั้งโดยพรรคนาซีและพรรคประชาชนแห่งชาติเยอรมัน (DNVP)[17] วันที่ 30 มกราคม 1933 ประธานาธิบดีฮินเดินบวร์ค ภายใต้แรงกดดันจากนักการเมือง นักอุตสาหกรรมและภาคธุรกิจ แต่งตั้งฮิตเลอร์เป็นนายกรัฐมนตรีเยอรมนี เหตุการณ์ดังกล่าวรู้จักกันในชื่อ มัคท์แอร์ไกรฟุง ("การยึดอำนาจ") ในอีกหลายเดือนต่อมา พรรคนาซีใช้กระบวนการที่เรียก ไกลช์ชัลทุง ("การประสานงาน") เพื่อนำทุกแง่มุมของชีวิตมาอยู่ภายใต้การควบคุมของพรรคอย่างรวดเร็ว[18] องค์การพลเรือนทุกองค์การ รวมทั้งกลุ่มเกษตรกรรม องค์การอาสาสมัครและสโมสรกีฬา มีการเปลี่ยนตัวผู้นำเป็นผู้ฝักใฝ่นาซีหรือสมาชิกพรรค เมื่อถึงเดือนมิถุนายน 1933 องค์การที่ยังไม่อยู่ในการควบคุมของพรรคนาซีเหลือเพียงกองทัพและศาสนจักรเท่านั้น[19]
คืนวันที่ 27 กุมภาพันธ์ 1933 อาคารไรชส์ทาคถูกวางเพลิง มารีนึส ฟัน เดอร์ลึบเบอ ชาวดัตช์คอมมิวนิสต์ ถูกวินิจฉัยว่ามีความผิดฐานวางเพลิง นาซีอ้างว่าเหตุลอบวางเพลิงดังกล่าวเป็นสัญญาณของการก่อการกำเริบของคอมมิวนิสต์ เกิดการปราบปรามคอมมิวนิสต์รุนแรงโดยชตูร์มับไทลุง (SA) ทั่วประเทศ และสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์แห่งเยอรมนีสี่พันคนถูกจับ กฤษฎีกาเพลิงไหม้ไรชส์ทาค กำหนดเมื่อวันที่ 28 กุมภาพันธ์ 1933 เพิกถอนเสรีภาพพลเมืองส่วนใหญ่ของเยอรมนีเพื่อปราบปรามคู่แข่งทางการเมือง รวมทั้งสิทธิในการชุมนุมและเสรีภาพสื่อ กฤษฎีกาดังกล่าวยังให้ตำรวจมีอำนาจกักขังบุคคลโดยไม่มีกำหนดโดยไม่ต้องมีการตั้งข้อหาหรือคำสั่งศาล กฎหมายนี้มีการโฆษณาชวนเชื่อซึ่งนำให้สาธารณะสนับสนุนมาตรการดังกล่าว[20]
เดือนมีนาคม 1933 รัฐบัญญัติมอบอำนาจ ซึ่งเป็นการแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญไวมาร์ ผ่านความเห็นชอบของไรชส์ทาคด้วยคะแนนเสียง 444 ต่อ 94[21] การแก้ไขเพิ่มเติมดังกล่าวให้อำนาจฮิตเลอร์และคณะรัฐมนตรีผ่านกฎหมายซึ่งขัดต่อรัฐธรรมนูญก็ได้ โดยไม่ต้องผ่านความเห็นชอบของประธานาธิบดีหรือไรชส์ทาค[22] เนื่องจากร่างกฎหมายดังกล่าวต้องการฝ่ายข้างมากสองในสามจึงจะผ่าน นาซีจึงใช้บทบัญญํติแห่งกฤษฎีกาเพลิงไหม้ไรช์สทาคกันมิให้ผู้แทนพรรคสังคมประชาธิปไตยเข้าร่วมประชุม โดยนักคอมมิวนิสต์ถูกห้ามไปก่อนแล้ว[23][24] วันที่ 10 พฤษภาคม รัฐบาลยึดทรัพย์สินของนักสังคมประชาธิปไตย และถูกห้ามในเดือนมิถุนายน[25] พรรคการเมืองที่เหลือถูกยุบ และในวันที่ 14 กรกฎาคม 1933 เยอรมนีกลายมาเป็นรัฐพรรคการเมืองเดียวโดยพฤตินัย เพราะมีการห้ามตั้งพรรคการเมืองใหม่[26] การเลือกตั้งต่อมาในปลายปี 1933, 1936 และ 1938 อยู่ใต้การควบคุมของนาซีโดยสมบูรณ์ และมีเพียงนาซีและนักการเมืองอิสระจำนวนน้อยที่ได้รับเลือกตั้ง รัฐสภารัฐภูมิภาคและไรช์สรัท (สภาสูงสหพันธรัฐ) ถูกยุบในเดือนมกราคม 1934[27]
ระบอบนาซีเลิกสัญลักษณ์ของสาธารณรัฐไวมาร์ รวมทั้งธงไตรรงค์ดำ-แดง-ทอง และใช้สัญลักษณ์นิยมจักรวรรดิที่ปรับปรุงใหม่ ไตรรงค์ดำ-ขาว-แดงสมัยจักรวรรดิเดิมถูกรื้อฟื้นเป็นหนึ่งในสองธงชาติอย่างเป็นทางการของเยอรมนี ธงที่สองนั้นเป็นธงสวัสดิกะของพรรคนาซี ซึ่งกลายเป็นธงชาติเยอรมันอย่างเดียวในปี 1935 เพลงประจำพรรคนาซี "ฮอร์สท์-เวสเซิล-ลีด" กลายเป็นเพลงชาติเพลงที่สอง[28]
ในสมัยนี้ ประเทศเยอรมนียังตกอยู่ในสถานการณ์ทางเศรษฐกิจที่เลวร้าย ประชาชนหลายล้านคนว่างงานและการขาดดุลการค้ายังน่ากลัว ฮิตเลอร์ทราบว่าการฟื้นฟูเศรษฐกิจสำคัญ ในปี 1934 มีการใช้โครงการโยธาสาธารณะขาดดุล ชาวเยอรมันรวม 1.7 ล้านคนถูกส่งไปทำงานในโครงการต่าง ๆ ในปี 1934 ปีเดียว[29] ค่าจ้างเฉลี่ยต่อชั่วโมงและต่อสัปดาห์เริ่มเพิ่มขึ้น[30]
ข้อเรียกร้องเพิ่มอำนาจทางการเมืองและทหารของเอสเอก่อให้เกิดความกังวลในหมู่ผู้นำทางทหาร อุตสาหกรรมและการเมือง ฮิตเลอร์สนองโดยกวาดล้างผู้นำเอสเอทั้งหมดในคืนมีดยาว ซึ่งกินเวลาระหว่างวันที่ 30 มิถุนายนถึง 2 กรกฎาคม 1934 ฮิตเลอร์กำหนดแอร์นสท์ เริมและผู้นำเอสเออื่นเป็นเป้าหมาย ซึ่งบุคคลเหล่านี้ ตลอดจนศัตรูการเมืองของฮิตเลอร์อีกจำนวนหนึ่ง (เช่น เกรกอร์ ชตรัสเซอร์และอดีตนายกรัฐมนตรี คุร์ท ฟอน ชไลเชอร์) ถูกล้อมจับและยิง[31]
วันที่ 2 สิงหาคม 1934 ประธานาธิบดีฮินเดินบวร์ค ถึงแก่อสัญกรรม หนึ่งวันก่อน คณะรัฐมนตรีได้ตรา "กฎหมายว่าด้วยตำแหน่งรัฐสูงสุดแห่งไรช์" ซึ่งมีใจความว่า ครั้นฮินเดนบุร์กถึงแก่อสัญกรรม ตำแหน่งประธานาธิบดีจะถูกยุบและรวมอำนาจเข้ากับตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ฉะนั้นฮิตเลอร์จึงกลายเป็นประมุขแห่งรัฐเช่นเดียวกับหัวหน้ารัฐบาล เขาได้รับแต่งตั้งเป็นฟือเรอร์อุนด์ไรช์ซคันซเลอร์ (ผู้นำและนายกรัฐมนตรีไรช์) อย่างเป็นทางการ บัดนี้ ประเทศเยอรมนีเป็นรัฐเผด็จการเบ็ดเสร็จโดยมีฮิตเลอร์เป็นประมุข ในฐานะประมุขแห่งรัฐ ฮิตเลอร์ได้เป็นผู้บัญชาการทหารสูงสุด กฎหมายใหม่เปลี่ยนคำสาบานความภักดีของทหารให้ยืนยันความภักดีต่อฮิตเลอร์ที่เป็นบุคคลมิใช่ตำแหน่งผู้บัญชาการทหารหรือรัฐ วันที่ 19 สิงหาคม ผู้มีสิทธิออกเสียงร้อยละ 90 ลงประชามติอนุมัติการรวมตำแหน่งประธานาธิบดีกับนายกรัฐมนตรี
ชาวเยอรมันส่วนใหญ่โล่งใจว่าความขัดแย้งและการต่อสู้ตามถนนในสมัยไวมาร์ได้ยุติลง ทั้งได้รับการโฆษณาชวนเชื่อที่โยเซฟ เกิบเบลส์เป็นผู้สั่งการ ซึ่งสัญญาสันติภาพและความบริบูรณ์แก่ประชาชนทุกคนในประเทศเอกภาพปลอดมากซิสต์โดยไม่มีข้อผูกมัดแห่งสนธิสัญญาแวร์ซาย มีการเปิดค่ายกักกันนาซีหลักแห่งแรกซึ่งเดิมใช้ขังนักโทษการเมืองที่ดาเคาในปี 1933[32] มีการตั้งค่ายเหล่านี้หลายร้อยแห่งหลากขนาดและหลากหน้าที่เมื่อสงครามสิ้นสุด[33] เมื่อยึดอำนาจ นาซีใช้มาตรการกดขี่ต่อการคัดค้านทางการเมืองและเริ่มการกีดกันอย่างกว้างขวางต่อบุคคลที่ถือว่าไม่พึงปรารถนาทางสังคม นาซีรวบอำนาจมหาศาลโดยใช้ข้ออ้างการต่อสู้ภัยคุกคามคอมมิวนิสต์บังหน้า นอกเหนือจากนี้ การรณรงค์ต่อชาวยิวที่อาศัยอยู่ในประเทศเยอรมนียังดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง
เริ่มตั้งแต่เดือนเมษายน 1933 มีการเริ่มมาตรการต่าง ๆ ซึ่งนิยามสถานภาพยิวและสิทธิของยิวในระดับภูมิภาคและชาติ[34] การริเริ่มและการมอบอำนาจกฎหมายต่อชาวยิวลงเอยด้วยการจัดตั้งกฎหมายเนือร์นแบร์กปี 1935 ซึ่งริบสิทธิขั้นพื้นฐานของยิว[35] นาซีจะยึดความมั่งคั่ง การสมรสกับผู้มิใช่ยิว และสิทธิการเข้าทำงานในสาขาต่าง ๆ (เช่น ด้านกฎหมาย แพทยศาสตร์หรือเป็นครูอาจารย์) จนสุดท้ายประกาศว่ายิวไม่พึงปรารถนาที่จะอยู่ร่วมกับพลเมืองและสังคมเยอรมัน ซึ่งยิ่งลดความเป็นมนุษย์ของยิว อาจแย้งได้ว่า การกระทำเหล่านี้ทำให้ชาวเยอรมันเฉยชาถึงขั้นว่าทำให้ลงเอยด้วยฮอโลคอสต์ ชาติพันธุ์เยอรมันผู้ปฏิเสธการผลักไสยิวหรือแสดงสัญญาณใด ๆ ของการต่อต้านโฆษณาชวนเชื่อของนาซีจะถูกเกสตาโปตรวจตรา ถูกริบสิทธิ หรือถูกส่งไปค่ายกักกัน[36]
นโยบายต่างประเทศแสนยนิยม
เมื่อต้นเดือนกุมภาพันธ์ 1933 ฮิตเลอร์ประกาศว่าจะต้องสร้างเสริมอาวุธยุทธภัณฑ์ โดยทีแรกกระทำในทางลับ เนื่องจากการดังกล่าวเป็นการละเมิดสนธิสัญญาแวร์ซาย ปีต่อมาเขาบอกผู้นำทหารว่าปี 1942 เป็นวันที่เป้าหมายสำหรับการเข้าสู่สงครามในทางตะวันออก[37] เขาพาประเทศเยอรมนีออกจากสันนิบาตชาติในปี 1933 โดยอ้างว่า ข้อกำหนดการลดกำลังรบขององค์การฯ ไม่ยุติธรรม เนื่องจากมีผลบังคับต่อเฉพาะประเทศเยอรมนี[38] ซาร์ลันด์ซึ่งถูกกำหนดภายใต้การควบคุมดูแลของสันนิบาตชาติเป็นเวลา 15 ปีหลังสงครามโลกครั้งที่หนึ่งสิ้นสุด ออกเสียงลงคะแนนในเดือนมกราคม 1935 เป็นส่วนหนึ่งของประเทศเยอรมนี[39] ในเดือนมีนาคม 1935 ฮิตเลอร์ประกาศว่าไรช์สเวร์จะเพิ่มกำลังเป็น 550,000 นายและเขาจะตั้งกองทัพอากาศ[40] บริเตนเห็นชอบว่าชาวเยอรมนีควรได้รับอนุญาตให้สร้างกองทัพเรือโดยการลงนามความตกลงนาวีอังกฤษ-เยอรมันเมื่อวันที่ 18 มิถุนายน 1935[41]
เมื่อการบุกครองเอธิโอเปียของอิตาลีนำสู่การประท้วงเพียงเล็กน้อยจากรัฐบาลบริเตนและฝรั่งเศส วันที่ 7 มีนาคม 1936 ฮิตเลอร์ใช้สนธิสัญญาความช่วยเหลือกันฝรั่งเศส-โซเวียตเป็นข้ออ้างในการสั่งกองทัพบกให้เคลื่อนกำลัง 3,000 นายเข้าสู่เขตปลอดทหารในไรน์ลันด์เป็นการละเมิดสนธิสัญญาแวร์ซาย[42] เนื่องจากดินแดนดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของประเทศเยอรมนี รัฐบาลบริเตนและฝรั่งเศสจึงไม่รู้สึกว่าการพยายามบังคับใช้สนธิสัญญาฯ จะคุ้มความเสี่ยงสงคราม[43] ในการเลือกตั้งพรรคเดียวซึ่งจัดในวันที่ 29 มีนาคม พรรคนาซีได้รับการสนับสนุนร้อยละ 98.9[43] ในปี 1936 ฮิตเลอร์ลงนามกติกาสัญญาต่อต้านโคมินเทิร์นกับประเทศญี่ปุ่น และความตกลงไม่รุกรานกับนายกรัฐมนตรีเบนิโต มุสโสลินีแห่งฟาสซิสต์อิตาลี ซึ่งไม่นานเรียกว่า "อักษะโรม-เบอร์ลิน"[44]
ฮิตเลอร์ส่งหน่วยอากาศและยานเกราะสนับสนุนพลเอก ฟรานซิสโก ฟรังโก และกำลังชาตินิยมในสงครามกลางเมืองสเปนซึ่งปะทุในเดือนกรกฎาคม 1936 สหภาพโซเวียตส่งกำลังที่เล็กกว่าเข้าช่วยรัฐบาลสาธารณรัฐนิยม ฝ่ายชาตินิยมของฟรังโกชนะในปี 1939 และกลายเป็นพันธมิตรอย่างไม่เป็นทางการของนาซีเยอรมนี[45]
ออสเตรียและเชโกสโลวาเกีย
ในเดือนกุมภาพันธ์ 1938 ฮิตเลอร์เน้นย้ำความจำเป็นของเยอรมนีในการรักษาความปลอดภัยเขตแดนแก่นายกรัฐมนตรีออสเตรีย คุร์ท ชุชนิกก์ (Kurt Schuschnigg) ชุชนิกก์จัดการลงประชามติว่าด้วยเอกราชของออสเตรียในวันที่ 13 มีนาคม แต่ฮิตเลอร์เรียกร้องให้ยกเลิก วันที่ 11 มีนาคม ฮิตเลอร์ยื่นคำขาดแก่ชุชนิกก์เรียกร้องให้เขายื่นอำนาจทั้งหมดแก่พรรคนาซีออสเตรียหรือเผชิญการรุกราน เวร์มัคท์ยาตราเข้าออสเตรียวันรุ่งขึ้นและได้รับการต้อนรับอย่างกระตือรือร้นจากประชาชน[46]
สาธารณรัฐเชโกสโลวาเกียเป็นที่พำนักของชนกลุ่มน้อยเยอรมันจำนวนพอสมควรซึ่งส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในซูเดเทินลันด์ ภายใต้แรงกดดันจากกลุ่มแบ่งแยกดินแดนในพรรคเยอรมันซูเดเทิน รัฐบาลเชโกสโลวาเกียเสนอสัมปทานเศรษฐกิจแก่ภูมิภาคดังกล่าว[47] ฮิตเลอร์ตั้งสินใจผนวกทั้งประเทศเชโกสโลวาเกียมิใช่เพียงซูเดเทินลันด์เข้าสู่ไรช์[48] นาซีดำเนินการรณรงค์โฆษณาชวนเชื่อเพื่อพยายามปลุกเร้าการสนับสนุนการบุกครอง[49] ผู้นำสูงสุดของกองทัพไม่เห็นชอบกับแผนดังกล่าวเพราะเยอรมนียังไม่พร้อมทำสงคราม[50] วิกฤตการณ์ดังกล่าวนำให้บริเตน เชโกสโลวาเกียและฝรั่งเศส (พันธมิตรของเชโกสโลวาเกีย) ตระเตรียมสงคราม ในความพยายามเลี่ยงสงคราม นายกรัฐมนตรีสหราชอาณาจักร เนวิล เชมเบอร์ลินจัดการประชุมหลายครั้งซึ่งผลลัพธ์คือ ความตกลงมิวนิก ซึ่งลงนามในวันที่ 29 กันยายน 1938 รัฐบาลเชโกสโลวาเกียถูกบีบให้ยอมรับการผนวกซูเดเทินลันด์เข้ากับประเทศเยอรมนี เชมเบอร์ลินได้รับการต้อนรับด้วยเสียงสันบสนุนเมื่อเขาลงจอดในกรุงลอนดอน เขาว่าเป็น "สันติภาพสำหรับยุคของเรา"[51] ความตกลงดังกล่าวกินเวลาหกเดือนก่อนฮิตเลอร์ยึดดินแดนเช็กเกียที่เหลือในเดือนมีนาคม 1939[52] มีการตั้งรัฐหุ่นในสโลวาเกีย[53]
สมัยสงครามโลกครั้งที่สอง
เมื่อวันที่ 1 กันยายน 1939 การบุกครองโปแลนด์เริ่มต้นขึ้น อีกสองวันถัดมา สหราชอาณาจักรและฝรั่งเศสประกาศสงครามต่อเยอรมนี แต่ภายในระยะเวลาหนึ่งเดือน โปแลนด์ก็ถูกแบ่งออกเป็นเขตการยึดครองของเยอรมนีและสหภาพโซเวียต ตามข้อตกลงลับในสนธิสัญญาโมโลตอฟ-ริบเบนทรอพซึ่งลงนามไว้ก่อนหน้านี้[54] ไม่มีการเผชิญหน้าทางทหารระหว่างเยอรมนีกับฝ่ายสัมพันธมิตรราว 6 เดือนหลังจากโปแลนด์พ่าย[55] จนกระทั่งการทัพนอร์เวย์ ซึ่งเริ่มต้นขึ้นเมื่อวันที่ 9 เมษายน 1940 เยอรมนีได้ขยายดินแดนไปทางเหนือ ตามด้วยการรุกรานฝรั่งเศสและกลุ่มประเทศแผ่นดินต่ำ ในเดือนพฤษภาคม
ในยุทธการแห่งบริเตน ซึ่งเป็นการเตรียมการสำหรับการบุกครองเกาะอังกฤษทางบก[56] การทิ้งระเบิดใส่กรุงลอนดอนโดยอุบัติเหตุซึ่งขัดคำสั่งของฮิตเลอร์ ได้เปลี่ยนเส้นทางของสงคราม[57] อังกฤษตอบโต้ด้วยการทิ้งระเบิดกรุงเบอร์ลิน ทำให้ฮิตเลอร์โกรธมาก จึงได้สั่งให้มีการทิ้งระเบิดตามหัวเมืองอังกฤษอย่างหนัก[58] ซึ่งได้เปิดโอกาสให้แก่กองทัพอากาศอังกฤษ ความพ่ายแพ้เหนือน่านฟ้าอังกฤษเป็นความพ่ายแพ้ครั้งแรกของเยอรมนี[59] ฮิตเลอร์จึงหันไปให้ความสนใจในการโจมตีสหภาพโซเวียตแทน[60]
ในช่วงปี 1940-1941 เยอรมนีสามารถยึดครองเกือบทุกประเทศในทวีปยุโรป โดยส่งทหารรุกรานยูโกสลาเวีย กรีซ เกาะครีตและในแถบคาบสมุทรบอลข่าน[61] ในทวีปแอฟริกา กองทัพเยอรมันรุกเข้าไปถึงอียิปต์[62] ด้วยสภาวะเช่นนี้ เยอรมนีต้องทำศึกหลายด้าน หากแต่แผนการรุกรานสหภาพโซเวียตยังคงดำเนินการต่อไป ซึ่งนับว่าผิดหลักยุทธศาสตร์เป็นอย่างยิ่ง หากแต่มีความคืบหน้าอย่างรวดเร็ว ช่วงปลายปีปี 1941 กองทัพเยอรมันรุกเข้าไปในสหภาพโซเวียตถึง 1,689 กิโลเมตร[63] ล้อมชานนครเลนินกราด[64] แต่ก็ถูกหยุดยั้งที่มอสโกในฤดูหนาวที่โหดร้าย[65] อันเป็นช่วงเวลาเดียวกับที่สหรัฐอเมริกาเข้าสู่สงครามโดยอยู่ฝ่ายสัมพันธมิตร
ในปี 1942 การโจมตีโต้กลับของกองทัพแดงในแผ่นดินโซเวียตได้ขับไล่กองทัพอักษะออกจากชานเมืองกรุงมอสโก ในช่วงฤดูใบไม้ผลิ กองทัพฝ่ายอักษะได้โจมตีทุ่งปิโตรเลียมแถบเทือกเขาคอเคซัสและแม่น้ำวอลกาครั้งใหญ่ หากแต่ความพ่ายแพ้ในยุทธการที่สตาลินกราดได้สร้างความสูญเสียครั้งมโหฬารจนไม่สามารถรุกคืบต่อไปได้อีก ในปีเดียวกัน ทางด้านตะวันตก เยอรมนีเผชิญกับการทิ้งระเบิดทางอากาศเพิ่มมากขึ้น ซึ่งสร้างความเสียหายแก่พลเมืองและสาธารณูปโภค[66] พอถึงปี 1943 ในการทัพแอฟริกาเหนือ กองทัพอักษะล่าถอยจากอียิปต์ไปจนถึงตูนิเซีย[67] และเกาะซิซิลีของอิตาลี และในแนวรบด้านตะวันออก กองทัพเยอรมันก็ถูกผลักดันออกมาจากเลนินกราดและสตาลินกราด[68] เช่นเดียวกับความพยายามที่ล้มเหลวในการตีโต้ที่เคิสก์[69] และในปี 1944 ปฏิบัติการขนาดใหญ่ของฝ่ายสัมพันธมิตร – ปฏิบัติการบากราติออนและปฏิบัติการโอเวอร์ลอร์ด – ส่งผลให้กองทัพแดงรุกถึงโปแลนด์ในแนวรบด้านตะวันออก[70] และฝ่ายสัมพันธมิตรรุกถึงแม่น้ำไรน์ในแนวรบด้านตะวันตก[71]
ปฏิบัติการในการยับยั้งกองทัพสัมพันธมิตรล้วนแต่ประสบความล้มเหลว และราวเดือนเมษายน 1945 กองทัพสัมพันธมิตรได้รุกเข้าสู่เยอรมนีทั้งทางตะวันตกและทางตะวันออก กรุงเบอร์ลินตกอยู่ใต้วงล้อมของกองทัพโซเวียต ฮิตเลอร์เจ็บป่วยอย่างหนักและตัดสินใจฆ่าตัวตาย[72] โดยส่งมอบอำนาจต่อให้แก่พลเรือเอก คาร์ล เดอนิทซ์[73]
ยอมจำนนและล่มสลาย
เดอนิตช์พยายามที่จะติดต่อกับฝ่ายสัมพันธมิตรเพื่อขอยอมจำนนอย่างไม่มีเงื่อนไข[74] เมื่อวันที่ 7 พฤษภาคม 1945 ได้มีการยอมจำนนอย่างเป็นทางการ[75] ซึ่งนำไปสู่การสิ้นสุดการคงอยู่ของนาซีเยอรมนี[76]
ในเดือนสิงหาคม ได้มีการจัดการประชุมพอตสดัมระหว่างผู้นำมหาอำนาจฝ่ายสัมพันธมิตร เพื่อกำหนดข้อตกลงและแนวทางสำหรับอนาคตของเยอรมนี รวมทั้งเปลี่ยนแปลงอาณาเขตของเยอรมนีอีกครั้งหลังสงครามโลกครั้งที่สอง อันเป็นช่วงเวลาเดียวกับการพิจารณาคดีอาชญากรสงครามผู้นำและนายทหารระดับสูงของนาซีที่เนือร์นแบร์ก[77] จำเลยทั้งหมดถูกพิจารณาคดีเกี่ยวกับข้อกล่าวหาอาชญากรรมต่อมนุษยชาติ ซึ่งมีจำนวนหนึ่งที่ถูกตัดสินประหารชีวิตและบางส่วนถูกตัดสินจำคุก
การแบ่งแยกปกครองเยอรมนีเริ่มต้นขึ้นภายใต้การจัดตั้งสภาควบคุมฝ่ายสัมพันธมิตร และแบ่งเยอรมนีและกรุงเบอร์ลินออกเป็น 4 ส่วน ให้อยู่ในการควบคุมของสหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร ฝรั่งเศส และสหภาพโซเวียต โดยส่วนที่ปกครองโดยสหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร และฝรั่งเศส รวมตัวกันเป็นเยอรมนีตะวันตก และส่วนที่สหภาพโซเวียตปกครองกลายมาเป็นเยอรมนีตะวันออก เยอรมนีทั้งสองเป็นสนามรบของสงครามเย็นในทวีปยุโรป ก่อนที่จะมีการรวมประเทศอีกครั้งในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 20
ภูมิศาสตร์
เยอรมนีตั้งอยู่ในเขตที่ราบต่ำตอนกลางทวีปยุโรป[78] มีลักษณะภูมิประเทศที่แตกต่างกันอย่างชัดเจนอยู่สามแห่ง ได้แก่ เขตที่ราบต่ำตอนเหนือ เขตภูเขาตอนกลาง และเขตที่ราบสูงและลุ่มแม่น้ำทางใต้ ดินทางตอนเหนือนั้นมีคุณค่าทางเศรษฐกิจมาก และมีป่าสนกินอาณาเขตกว้างขวางตามตีนเขาของเทือกเขาที่ลากผ่านตอนกลางของประเทศ[79]
ด้านการคมนาคม ก่อนสงครามโลกครั้งที่สองอุบัติ เยอรมนีมีทางน้ำในประเทศความยาวรวมกว่า 7,000 ไมล์ ซึ่งในจำนวนนี้มีความสำคัญทางเศรษฐกิจถึง 4,830 ไมล์[80] มีเมืองท่าที่สำคัญ คือ ดืสบูร์ก-รูรอร์ท ฮัมบูร์ก และเบอร์ลิน[80] เช่นเดียวกับคลองคีล ซึ่งมีสินค้าผ่านคลองกว่า 9.4 ล้านตันต่อปี ในปี 1936[81] นอกจากนั้น เยอรมนียังมีทางรถไฟยาวกว่า 43,000 ไมล์[81]; ในปี 1937 เยอรมนีมีโครงข่ายถนนยาว 134,000 ไมล์ และทางหลวงพิเศษ (เอาโทบาน) ยาว 3,150 ไมล์ ในปี 1939[82]
เกษตรกรรมในประเทศประสบความสำเร็จอย่างมาก และสามารถปลูกพืชได้หลายชนิด ในปี 1936 ราว 61% ของพื้นที่ทั้งประเทศเป็นพื้นที่เพาะปลูก[83] โดยพืชเศรษฐกิจที่สำคัญ ได้แก่ ข้าวไรย์ มันฝรั่ง ชูการ์บีต และไม้องุ่น[84] มีทรัพยากรแร่ธาตุที่สำคัญ ได้แก่ ถ่านหิน ปิโตรเลียม[85] ทองแดง สังกะสี และดีเกลือ[86]
การเปลี่ยนแปลงดินแดนก่อนสงคราม
ผลจากความปราชัยในสงครามโลกครั้งที่หนึ่งและสนธิสัญญาแวร์ซายซึ่งติดตามมา ประเทศเยอรมนีเสียอัลซาซ-ลอแรน นอร์เทิร์นชเลสวิกและเมเมล ซาร์ลันด์เป็นรัฐในอารักขาของประเทศฝรั่งเศสชั่วคราว โดยมีเงื่อนไขว่าภายหลังผู้อยู่อาศัยจะลงประชามติตัดสินว่าจะเข้ากับประเทศใด ประเทศโปแลนด์แยกออกมาเป็นอีกประเทศหนึ่งและได้ทางออกสู่ทะเลโดยการสถาปนาฉนวนโปแลนด์ ซึ่งคั่นปรัสเซียจากประเทศเยอรมนีส่วนที่เหลือ ดันซิกกลายเป็นนครเสรี[87]
ประเทศเยอรมนีเข้าควบคุมซาร์ลันด์อีกครั้งผ่านการลงประชามติซึ่งจัดขึ้นในปี 1935 และผนวกออสเตรียในอันชลุสส์ปี 1938[88] ความตกลงมิวนิกปี 1938 ทำให้เยอรมนีได้ควบคุมซูเดเทินลันด์และยึดเชโกสโลวาเกียส่วนที่เหลืออีกหกเดือนต่อมา[51] ภายใต้คำขู่การบุกครองทางทะเล ประเทศลิทัวเนียยอมยกเขตเมเมลในเดือนมีนาคม 1939[89]
ระหว่างปี 1939 ถึง 1941 กองทัพเยอรมันบุกครองประเทศโปแลนด์ ฝรั่งเศส ลักเซมเบิร์ก เนเธอร์แลนด์และสหภาพโซเวียต[90] มุสโสลินียกตรีเยสเต เซาท์ไทรอลและอิสเตรียให้ประเทศเยอรมนีในปี 1943 มีการจัดตั้งเขตหุ่นเชิดสองเขตในพื้นที่ คือ เขตปฏิบัติการลิตโตรัลเอเดรียติก (Operational Zone of the Adriatic Littoral) และเขตปฏิบัติการตีนเขาแอลพ์ (Operational Zone of the Alpine Foothills)[91]
การขยายอาณาเขตยามสงคราม
ก่อนหน้าสงครามโลกครั้งที่สอง พื้นที่ซึ่งมีพลเมืองชาวเยอรมันอาศัยอยู่ อย่างเช่น ออสเตรีย ซูเดเทินลันด์, ดินแดนมาเมล รวมทั้งดินแดนซึ่งผนวกรวมภายหลังสงครามโลกครั้งที่สองอุบัติ ได้แก่ ออยเปน-เอท-มัลเมอดี, อัลซาซ-ลอร์เรน, ดันซิก และดินแดนของโปแลนด์ นอกจากนั้น ระหว่างปี 1939-1945 แคว้นโบฮีเมียและโบราเวีย ถูกปกครองในฐานะรัฐในอารักขาของไรช์[92] ซึ่งเยอรมนีมีอำนาจควบคุมและบริหารประเทศ แต่ยังอนุญาตให้มีเงินตราของตัวเอง เช็กไซลีเซียรวมเข้ากับจังหวัดไซลีเซียในช่วงเวลาเดียวกัน ในปี 1942 ลักเซมเบิร์กถูกผนวกรวมกับเยอรมนีโดยตรง[93] โปแลนด์ตอนกลางและแคว้นกาลิเซียถูกปกครองโดยเจอเนอรัลโกอูเวอร์เนเมนท์ (German: Generalgouvernement) ที่เยอรมนีบริหาร[94] ท้ายสุด ชาวโปแลนด์จะถูกอพยพ และจัดให้ชาวเยอรมันห้าล้านคนเข้าไปอาศัยอยู่แทน ปลายปี 1943 นาซีเยอรมนีพิชิตเซาธ์ไทรอล และอิสเตรีย ซึ่งเคยเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี ก่อนปี 1919 และยึดตรีเอสเตหลังรัฐบาลฟาสซิสต์อิตาลี (ซึ่งเคยเป็นพันธมิตรฝ่ายอักษะ) ยอมจำนนต่อฝ่ายสัมพันธมิตร เขตการปกครองหุ่นเชิดสองเขตถูกจัดตั้งขึ้นแทนที่
การเปลี่ยนแปลงหลังสงคราม
พรมแดนโดยพฤตินัยของนาซีเยอรมนีเปลี่ยนแปลงมานานก่อนการล่มสลายในเดือนพฤษภาคม 1945 เพราะกองทัพแดงคืบหน้ามาทางตะวันออก พร้อมกับที่ประชากรเยอรมันหลบหนีมายังแผ่นดินเยอรมนี และสัมพันธมิตรตะวันตกรุกคืบมาทางตะวันออกจากฝรั่งเศส เมื่อสงครามยุติ มีเพียงผืนดินเล็ก ๆ จากออสเตรียถึงโบฮีเมียและโมราเวีย และภูมิภาคที่ถูกโดดเดี่ยวอื่น ๆ เท่านั้นที่ยังไม่ถูกฝ่ายสัมพันธมิตรยึดครอง ฝรั่งเศส สหภาพโซเวียต สหราชอาณาจักรและสหรัฐอเมริกาสถาปนาเขตยึดครอง ดินแดนเยอรมนีก่อนสงครามทางตะวันออกของแนวโอเดอร์-นีซเซ (อันประกอบด้วย ปรัสเซียตะวันออก ไซลีเซีย ปรัสเซียตะวันตก ราวสองในสามของแคว้นโพเมอราเนีย และบางส่วนของบรันเดนบูร์ก) และสเทททิน และบริเวณโดยรอบ (เกือบ 25% ของดินแดนเยอรมนีก่อนสงครามเมื่อปี 1937) อยู่ภายใต้การปกครองของโปแลนด์และโซเวียต โดยแบ่งให้โปแลนด์และโซเวียตผนวก นอกจากนี้ ฝรั่งเศสยังได้ยึดครองดินแดนส่วนใหญ่ของแคว้นซาร์ ซึ่งเป็นแหล่งอุตสาหกรรมถ่านหินที่สำคัญของเยอรมนีที่เหลืออีกด้วย ดินแดนส่วนใหญ่ที่เยอรมนีเสียไปนี้เป็นพื้นที่เกษตรกรรม ยกเว้น อัปเปอร์ไซลีเซีย ซึ่งเป็นศูนย์อุตสาหกรรมหนักที่มีขนาดใหญ่ที่สุดเป็นอันดับสองของเยอรมนี ฝ่ายสัมพันธมิตรขับไล่ผู้อยู่อาศัยชาวเยอรมัน ในปี 1947 สภาควบคุมฝ่ายสัมพันธมิตรยุบเลิกปรัสเซียด้วยกฎหมาย ที่ 46 (20 พฤษภาคม 1947) ตามการประชุมพอทสดัม ดินแดนปรัสเซียทางตะวันออกของแนวโอเดอร์-นีซเซถูกแบ่งแยกและปกครองโดยโปแลนด์และมณฑลคาลินินกราด ตามสนธิสัญญาสันิภาพขั้นสุดท้าย ภายหลัง โดยการลงนามสนธิสัญญากรุงวอร์ซอ (ค.ศ. 1970) และสนธิสัญญาว่าด้วยการตกลงขั้นสุดท้ายเกี่ยวกับดินแดนเยอรมนี (ค.ศ. 1990) เยอรมนีสละการอ้างสิทธิ์เหนือดินแดนที่เสียไประหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง
การเปลี่ยนแปลงดินแดนดังกล่าวส่งผลกระทบให้ชาวเยอรมันราว 14 ล้านคน[95] ถูกขับออกจากดินแดนซึ่งอยู่นอกพรมแดนประเทศเยอรมนีใหม่ มีผู้เสียชีวิตระหว่างเหตุการณ์นี้ประมาณ 1-2 ล้านคน[95] เช่นเดียวกับเมืองใหญ่น้อยทั้งหลาย เช่น สเทททิน, เคอนิกซเบิร์ก, เบรสเลา, เอลบิง และดันซิก ที่ได้ขับชาวเยอรมันออกจากเมืองเช่นกัน
การเมืองการปกครอง
ไรช์ยกย่องฮิตเลอร์ว่าเป็น ฟือเรอร์ ที่รวมศูนย์อำนาจทั้งหมดไว้ในมือ การโฆษณาชวนเชื่อนาซีมีศูนย์กลางอยู่ที่ฮิตเลอร์และสร้างสิ่งที่นักประวัติศาสตร์เรียกว่า "เรื่องปรัมปราฮิตเลอร์" คือ ฮิตเลอร์เป็นผู้รู้แจ้งและความผิดพลาดหรือความล้มเหลวใด ๆ ของผู้อื่นจะถูกแก้ไขให้ถูกต้องหากเขาให้ความสนใจ แต่ในความเป็นจริง ฮิตเลอร์มีความสนใจแคบ และการวินิจฉัยสั่งการกระจายกันระหว่างศูนย์อำนาจที่ซ้ำซ้อนและขัดแย้งกัน ฮิตเลอร์ไม่มีปฏิกิริยาในบางประเด็น เพียงแต่เห็นพ้องกับแรงกดดันจากผู้ใดก็ตามที่เขารับฟัง ข้าราชการระดับสูงรายงานตรงต่อฮิตเลอร์และปฏิบัติตามนโยบายพื้นฐาน แต่ยังมีความเป็นอิสระในงานประจำวันพอสมควร ผ่านการบรรจุสมาชิกพรรคนาซีในตำแหน่งหน้าที่รัฐบาลส่วนใหญ่ จนถึงปี 1935 รัฐบาลแห่งชาติเยอรมันและพรรคนาซีก็แทบจะเป็นหนึ่งเดียวกัน จนถึงปี 1938 ผ่านนโยบายไกลช์ชัลทุง รัฐบาลท้องถิ่นและรัฐสูญเสียอำนาจนิติบัญญัติทั้งหมดและสนองตอบผู้นำพรรคนาซีในการปกครอง ซึ่งเรียกว่า "เกาไลเทอร์"
การแบ่งเขตการปกครองในไรช์
เพื่อให้การควบคุมเยอรมนีของอดอล์ฟ ฮิตเลอร์ เป็นไปโดยรัดกุมยิ่งขึ้น ในปี 1935 ระบอบนาซีแทนที่การปกครองลันเดอร์ (German: länder) ด้วย "เกา" (German: gau) ซึ่งนำโดยผู้ว่าการที่ตอบสนองต่อรัฐบาลกลางในกรุงเบอร์ลิน การจัดระเบียบใหม่นี้ทำให้ปรัสเซียอ่อนแอลงในทางการเมือง ซึ่งในอดีตปรัสเซียเคยครอบงำการเมืองเยอรมนี เริ่มแรกนั้น เยอรมนีแบ่งออกเป็น 32 เกา และระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง นาซีเยอรมนีสามารถยึดครองดินแดนอื่นได้[96] จึงได้จัดระเบียบการปกครองขึ้นใหม่ เรียกว่า "ไรซ์เกา" (German: reichsgau) กระทั่งปี 1945 นาซีเยอรมนีมีเขตการปกครองรวมทั้งสิ้น 42 เกา[97]
โครงสร้างรัฐบาลไรช์
นาซีเยอรมนีประกอบขึ้นจากหลายโครงสร้างอำนาจที่แข่งขันกัน ทั้งหมดล้วนพยายามสร้างความประทับใจแก่ฟือเรอร์ อดอล์ฟ ฮิตเลอร์ ฉะนั้นกฎหมายที่มีอยู่หลายฉบับจึงได้รับผลกระทบและถูกแทนที่ด้วยการตีความสิ่งที่ฮิตเลอร์ต้องการ ข้าราชการระดับสูงของพรรคหรือรัฐบาลคนใดสามารถนำหนึ่งในความเห็นของฮิตเลอร์และเปลี่ยนให้เป็นกฎหมายใหม่ได้ ซึ่งฮิตเลอร์อาจอนุมัติหรือไม่อนุมัติอย่างไม่เป็นทางการ จึงกลายมาเป็นที่รู้จักกันว่า "การทำงานมุ่งสู่ฟือเรอร์" เพราะรัฐบาลมิได้เป็นองค์การที่ประสานร่วมมือกัน หากเป็นการรวมปัจเจกบุคคลที่ต่างพยายามสร้างความประทับใจและมีอิทธิพลเหนือฟือเรอร์ บ่อยครั้งจึงทำให้รัฐบาลสับสนยุ่งยากและแตกแยกกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับนโยบายที่กำกวมของฮิตเลอร์ในการสร้างตำแหน่งหน้าที่ที่คล้ายกันโดยมีอำนาจทับซ้อนกัน ขบวนการนี้ทำให้นาซีที่ไม่ซื่อสัตย์และทะเยอทะยานกว่าออกไปนำอุดมการณ์ส่วนที่หัวรุนแรงและสุดโต่งกว่าของฮิตเลอร์ เช่น ต่อต้านยิว ทำให้ได้รับความประทับใจทางการเมือง โดยได้รับการปกป้องจากจักรกลโฆษณาชวนเชื่อทรงประสิทธิภาพอย่างยิ่งของเกิบเบิลส์ ซึ่งพรรณารัฐบาลว่าเป็นชุดที่อุทิศตัว รับผิดชอบต่อหน้าที่และมีประสิทธิภาพ การแข่งขันอย่างรุนแรงและการตรากฎหมายอันยุ่งเหยิงจึงสามารถบานปลายได้ ความคิดเห็นทางประวัติศาสตร์แตกกันระหว่าง "กลุ่มเจตนา" ซึ่งเชื่อว่าฮิตเลอร์สร้างระบบนี้ขึ้นมาเพื่อเป็นวิถีทางเดียวในการประกันทั้งความจงรักภักดีสมบูรณ์และการอุทิศตนของผู้สนับสนุนเขาและการพ้นวิสัยการคบคิด และ "กลุ่มโครงสร้างนิยม" ที่เชื่อว่าระบบนี้พัฒนาขึ้นเอง และเป็นการจำกัดอำนาจที่ควรจะเผด็จการเบ็ดเสร็จของฮิตเลอร์
คณะรัฐบาลไรช์ดำรงอยู่เป็นเวลา 12 ปี ตั้งแต่วันที่ 30 มกราคม 1933 ถึงวันที่ 30 เมษายน 1945 หลังฮิตเลอร์ยิงตัวตายในฟือเรอร์บุงเคอร์ เขาส่งต่ออำนาจให้แก่จอมพลเรือ คาร์ล เดอนิทซ์ ผู้บัญชาการสูงสุดกองทัพเรือ ด้วยความปรารถนาที่จะสืบทอดเจตนารมณ์ของเขาต่อไปอีก
โครงสร้างและผู้ดำรงตำแหน่งสำคัญทางการเมืองในรัฐบาลไรช์ ประกอบด้วย
คณะรัฐมนตรีฝ่ายบริหาร
คณะรัฐมนตรีฮิตเลอร์
คณะรัฐมนตรีชเวริน ฟอน โครซิกค
สำนักงานแห่งชาติ
ทำเนียบฟือเรอร์และนายกรัฐมนตรี (ฟีลิพ โบอูแลร์)
สำนักงานที่ทำการพรรค (มาร์ทิน บอร์มันน์)
สำนักทำเนียบประธานาธิบดี (ออทโท ไมส์ซแนร์)
สำนักทำเนียบนายกรัฐมนตรีไรช์ (ฮันส์ ลัมแมร์ส)
สภาคณะรัฐมนตรีลับ (คอนชตันทิน ฟอน นอยรัท)
กระทรวงไรช์
กระทรวงมหาดไทยไรช์ (วิลเฮล์ม ฟริค, ไฮน์ริช ฮิมม์เลอร์)
กระทรวงโฆษณาแถลงข่าวและโฆษณาชวนเชื่อไรช์ (โยเซฟ เกิบเบิลส์)
กระทรวงการบินไรช์ (แฮร์มันน์ วิลเฮล์ม เกอริง)
กระทรวงการคลัง (ลุทซ์ กรัฟ ชเวริน ฟอน โครซิจค์)
กระทรวงยุติธรรมไรช์ (ฟรันซ์ เกือร์ทแนร์, ออทโท ไทรัค)
กระทรวงเศรษฐกิจไรช์ (อัลเฟรด ฮูเกนแบร์ก, คุร์ท ชมิทท์, ฮยัลมาร์ ชัคท์, แฮร์มันน์ เกอริง, วัลเทอร์ ฟังค์)
กระทรวงโภชนาการและการเกษตรไรช์ (รีชาร์ด วัลเทอร์ ดาร์เร, แฮร์เบิร์ท บาคเคอ)
กระทรวงแรงงานไรช์ (ฟรันซ์ เชลด์เทอ)
กระทรวงวิทยาศาสตร์ ศึกษาธิการและการสอนสาธารณะไรช์ (แบร์นฮาร์ด รุสท์)
กระทรวงกิจการสงฆ์ไรช์ (ฮันนส์ เคอรรล์)
กระทรวงการคมนาคมไรช์ (ยูลีอุส ดอร์พมึลเลอร์)
กระทรวงไปรษณีย์ไรช์ (วิลเฮล์ม โอเนซอร์เกอ)
กระทรวงอาวุธ ยุทโธปกรณ์ และอาวุธยุทธภัณฑ์ (ฟริทซ์ ท็อดท์, อัลแบร์ท ชเปียร์)
กระทรวงดินแดนตะวันออกที่ถูกยึดครอง (อัลเฟรด โรเซินแบร์ก)
รัฐมนตรีไม่ประจำกระทรวง (คอนชตันทิน ฟอน นอยรัท, ฮันส์ ฟรังค์, ฮยัลมาร์ ชัคท์, อาร์ทูร์ ไซสส์-อินคัวร์ท)
สำนักงานไรช์
สำนักงานแผนสี่ปี (แฮร์มันน์ เกอริง)
สำนักงานผู้ตรวจการทางหลวง
สำนักงานประธานธนาคารไรช์
สำนักงานความมั่นคงหลักไรช์ (ไรน์ฮาร์ด ฮายดริช)
สำนักงานพนักงานป่าไม้ไรช์ (แฮร์มันน์ เกอริง)
สำนักงานเยาวชนไรช์
สำนักงานกองคลังไรช์
ผู้ตรวจการใหญ่เมืองหลวงไรช์
สำนักงานสมาชิกสภาเมืองหลวงขบวนการ (มิวนิก)
สำนักงานพรรคนาซี
สำนักงานนโยบายเชื้อชาติ
สำนักงานนโยบายอาณานิคม
สำนักงานการต่างประเทศ
อัมท์ โรเซนแบร์ก
รัฐบาลเฟลนส์บูร์ก (1945)
คณะรัฐบาลเฟลนซบูร์กเป็นรัฐบาลชั่วคราวของไรช์หลังวันที่ 30 เมษายน 1945 อดอล์ฟ ฮิตเลอร์ได้แต่งตั้งจอมพลเรือ คาร์ล เดอนิทซ์เป็นประธานาธิบดีไรช์ เดอนิทซ์ย้ายที่ทำการรัฐบาลจากกรุงเบอร์ลินไปยังเฟลนส์บูร์ก ใกล้กับชายแดนเยอรมนี-เดนมาร์ก เป้าหมายของเขาก็คือ การยอมจำนนอย่างไม่มีเงื่อนไขต่อกองทัพสัมพันธมิตรที่รุกมาทางตะวันตก มิใช่กับกองทัพโซเวียตผู้รุกรานมาทางทิศตะวันออก คณะรัฐบาลเฟลนซบูร์กสิ้นสุดลงเมื่อวันที่ 8 พฤษภาคม 1945 และคณะรัฐมนตรีทั้งหมดถูกจับกุมตัวโดยกองทัพสัมพันธมิตรเมื่อวันที่ 23 พฤษภาคม 1945
คณะรัฐมนตรีแห่งรัฐบาลเฟลนซบูร์ก ประกอบด้วย
ประธานาธิบดี: จอมพลเรือ คาร์ล เดอนิทซ์ (ควบตำแหน่งผู้บัญชาการสูงสุดแห่งเวร์มัคท์)
ลุทซ์ กรัฟ ชเวริน ฟอน โครซิจค์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง และเป็นประธานคณะรัฐมนตรี
ไฮน์ริช ฮิมม์เลอร์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย (ถูกปลดเมื่อวันที่ 6 พฤษภาคม 1945)
อัลเฟรด โรเซินแบร์ก (ถูกปลดเมื่อวันที่ 6 พฤษภาคม 1945)
ดร. วิลเฮล์ม สทุคอาร์ท รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม และเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยแทนฮิมม์เลอร์
อัลแบร์ท ชเปียร์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรมและการผลิต
ดร. เฮอร์เบิร์ต บัคเคอ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงอาหาร กระทรวงเกษตรกรรมและป่าไม้
ดร. ฟรานซ์ เชลตท์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงแรงงานและกิจการสังคม
ดร. ยูไลอัส ดอร์พมึลเลอร์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงไปรษณีย์และคมนาคม
อุดมการณ์ของไรช์
ชาติสังคมนิยมมีองค์ประกอบอุดมการณ์สำคัญบางอย่างของลัทธิฟาสซิสต์ซึ่งเดิมพัฒนาขึ้นในอิตาลีภายใต้เบนิโต มุสโสลินี อย่างไรก็ดี นาซีไม่เคยประกาศอย่างเป็นทางการว่าตนเป็นฟาสซิสต์ อุดมการณ์ทั้งสองเกี่ยวข้องกับการใช้แสนยนิยม ชาตินิยม ต่อต้านคอมมิวนิสต์และกำลังกึ่งทหารในทางการเมือง และทั้งคู่ตั้งใจจะสร้างรัฐเผด็จการ แต่นาซีเน้นไปทางเชื้อชาติมากกว่าฟาสซิสต์ในอิตาลี โปรตุเกส และสเปน นาซียังเจตนาสร้างรัฐเผด็จการเบ็ดเสร็จอย่างสมบูรณ์ ไม่เหมือนกับฟาสซิสต์อิตาลีที่แม้จะสนับสนุนรัฐเผด็จการเบ็ดเสร็จ แต่อนุญาตให้มีเสรีภาพส่วนบุคคลแก่พลเมืองของตนมากกว่า ข้อแตกต่างนี้ทำให้สถาบันพระมหากษัตริย์อิตาลียังดำรงอยู่ได้และมีพระราชอำนาจอย่างเป็นทางการบางอย่าง อย่างไรก็ดี นาซีลอกสัญลักษณ์นิยมของตนจำนวนมากจากฟาสซิสต์ในอิตาลี เช่น การลอกการทำความเคารพแบบโรมันมาเป็นการทำความเคารพแบบนาซี การใช้การชุมนุมมวลชน ทั้งคู่ใช้กำลังกึ่งทหารในเครื่องแบบที่อุทิศตนต่อพรรค (เอสเอในเยอรมนีและเชิ้ตดำในอิตาลี) ทั้งฮิตเลอร์และมุสโสลินีถูกเรียกว่า "ผู้นำ" (ฟือเรอร์ในภาษาเยอรมัน ดูเชในภาษาอิตาลี) ทั้งคู่ต่อต้านคอมมิวนิสต์ ทั้งคู่ต้องการรัฐที่ขับเคลื่อนทางอุดมการณ์ และทั้งคู่สนับสนุนทางสายกลางระหว่างทุนนิยมและคอมมิวนิสต์ ซึ่งรู้จักกันทั่วไปว่า บรรษัทนิยม ตัวพรรคเองปฏิเสธการจัดอยู่ในกลุ่มฟาสซิสต์ โดยอ้างว่าชาติสังคมนิยมเป็นอุดมการณ์เอกลักษณ์เฉพาะของเยอรมนี
ลักษณะรวบอำนาจเบ็ดเสร็จของพรรคนาซีเป็นหนึ่งในหลักสำคัญของพรรค นาซียืนยันว่าทุกความสำเร็จลุล่วงอันยิ่งใหญ่ในอดีตของชาติและประชาชนชาวเยอรมันล้วนเกี่ยวข้องกับอุดมคติชาติสังคมนิยม ก่อนที่อุดมการณ์นั้นจะมีขึ้นจริง ๆ เสียอีก การโฆษณาชวนเชื่อถือว่าการรวบรวมอุดมคตินาซีและความสำเร็จของระบอบเป็นของฟือเรอร์ของระบอบ อดอล์ฟ ฮิตเลอร์ ผู้ถูกพรรณาว่าเป็นอัจฉริยะเบื้องหลังความสำเร็จของพรรคนาซีและผู้ช่วยให้รอดของเยอรมนี
"ปัญหาเยอรมัน" ที่มักกล่าวถึงในหมู่นักวิชาการอังกฤษ มุ่งประเด็นการปกครองภูมิภาคเยอรมนีในยุโรปเหนือและยุโรปกลาง ซึ่งเป็นแก่นสำคัญตลอดประวัติศาสตร์เยอรมนี[98] "ตรรกะ" การรักษาให้เยอรมนีมีพื้นที่เล็ก ๆ ได้รับการสนับสนุนจากคู่แข่งเศรษฐกิจรายสำคัญ และเป็นแรงขับในการสร้างรัฐโปแลนด์ขึ้นใหม่ เป้าหมายคือ เพื่อ "ถ่วงดุลอำนาจของเยอรมนี"
นาซีสนับสนุนมโนทัศน์กรอสส์ดอยท์ชลันด์ หรือมหาเยอรมนี และเชื่อว่าการรวมชาวเยอรมันอยู่ในชาติเดียวเป็นก้าวสำคัญสู่ความสำเร็จแห่งชาติของตน การสนับสนุนมโนทัศน์มหาเยอรมนีอย่างหลงใหลของนาซีนี้เองที่นำไปสู่การขยายอาณาเขตของเยอรมนี ที่ให้ความชอบธรรมและการสนับสนุนที่จำเป็นแก่ไรช์ที่สามในการเดินหน้าพิชิตดินแดนที่ประชากรมิใช่ชาวเยอรมันเป็นส่วนใหญ่ที่เสียไปนานมาแล้ว เช่น อดีตดินแดนที่ปรัสเซียเคยได้ในโปแลนด์และเสียให้แก่รัสเซียในคริสต์ศตวรรษที่ 19 หรือเพื่อเข้ายึดดินแดนที่มีประชากรชาวเยอรมันเช่นออสเตรียบางส่วน มโนทัศน์เลเบนสเราม์ หรือที่เจาะจงกว่านั้น ความจำเป็นในการขยายประชากรชาวเยอรมัน ก็ถูกระบอบนาซีอ้างเป็นเหตุในการขยายอาณาเขตดินแดน
สองประเด็นสำคัญ คือ การบริหารให้ฉนวนโปแลนด์และดันซิกเข้าสู่ไรช์ ขณะที่นโยบายเชื้อชาติขยายขึ้น โครงการเลเบนสเราม์ก็เชื่อมโยงกับผลประโยชน์คล้ายกัน นาซีกำหนดว่ายุโรปตะวันออกจะถูกตั้งถิ่นฐานโดยชาติพันธุ์เยอรมัน และประชากรสลาฟที่เข้ามาตรฐานเชื้อชาติของนาซีจะถูกกลืนเข้าสู่ไรช์ ส่วนผู้ที่ไม่เหมาะกับมาตรฐานเชื้อชาติจะถูกใช้เป็นแรงงานกรรมกรราคาถูกหรือเนรเทศไปทางตะวันออก
เป้าหมายที่สำคัญสำหรับพรรคนาซีได้แก่การยุบรวมเอาฉนวนโปแลนด์และนครเสรีดันซิกเข้าสู่จักรวรรดิไรช์ที่สาม ซึ่งเป็นอีกก้าวหนึ่งของนโยบายการแบ่งแยกเชื้อชาติของนาซี แผนการ Lebensraum มีส่วนที่เกี่ยวข้องกันหลายประการ กล่าวคือ พรรคนาซีเชื่อว่ายุโรปตะวันออกควรจะเป็นดินแดนที่อยู่อาศัยของชาวเยอรมัน และประชาชนชาวสลาฟที่อยู่ในแผ่นดินของนาซีเยอรมนี พวกเขาเหล่านั้นจะถูกใช้เป็นแรงงานราคาถูกหรือถูกเนรเทศไปทางทิศตะวันออกต่อไป[99]
การเหยียดสีผิวและคตินิยมเชื้อชาติเป็นมุมมองสำคัญของสังคมในไรช์ที่สาม นาซีรวมการต่อต้านยิวเข้ากับอุดมการณ์ต่อต้านคอมมิวนิสต์ โดยพิจารณาขบวนการลัทธิอยู่ร่วมกันระหว่างประเทศฝ่ายซ้าย เช่นเดียวกับทุนนิยมตลาดระหว่างประเทศ ว่าเป็นผลงานของ "ยิวที่สมรู้ร่วมคิด" นาซียังเอ่ยถึงขบวนการเช่นนี้ด้วยคำอย่าง "การปฏิวัติของพวกต่ำกว่ามนุษย์ยิว-บอลเชวิค"[100] แนวนโยบายดังกล่าวออกมาในรูปการย้ายประชากร การกักกันและการกำจัดประชากร 11–12 ล้านคนอย่างเป็นระบบระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง ซึ่งราวครึ่งหนึ่งเป็นยิวที่ถูกเป้าหมายในเหตุการณ์ประวัติศาสตร์ ที่เรียกว่า ฮอโลคอสต์ ชาติพันธุ์โปแลนด์ 3 ล้านคนเสียชีวิตด้วยผลของการสงคราม พันธุฆาต การตอบโต้ แรงงานเกณฑ์หรือทุพภิกขภัย[101] และอีก 100,000–1,000,000 คนเป็นชาวโรมานี ที่ถูกฆ่าใน Porajmos เหยื่ออื่น ๆ ของการเบียดเบียนโดยนาซี รวมถึงพวกคอมมิวนิสต์ คู่แข่งทางการเมืองทั้งหลาย, ผู้ที่ถูกขับออกจากสังคม, รักร่วมเพศ, นักคิดเสรี, ผู้คัดค้านศาสนา เช่น ผู้นับถือพยานพระยะโฮวา, คริสตาเดลเฟียน, คริสตจักรสารภาพและฟรีเมสัน[102]
กฎหมาย
โครงสร้างการศาลและประมวลกฎหมายส่วนใหญ่ของสาธารณรัฐไวมาร์ยังคงใช้อยู่ระหว่างและหลังไรช์ที่สาม แต่มีการเปลี่ยนแปลงในประมวลการศาล (judicial code) เช่นเดียวกับการเปลี่ยนแปลงสำคัญในคำวินิจฉัยของศาล พรรคนาซีเป็นพรรคการเมืองตามกฎหมายพรรคเดียวในเยอรมนี และพรรคการเมืองอื่นทั้งหมดถูกห้าม สิทธิมนุษยชนส่วนมากในรัฐธรรมนูญแห่งสาธารณรัฐไวมาร์ถูกระงับโดยไรช์ซเกเซทเซอ ("กฎหมายของไรช์") หลายฉบับ ชนกลุ่มน้อยจำนวนมาก เช่น ยิว นักการเมืองฝ่ายตรงข้าม และเชลยศึกถูกเพิกถอนสิทธิและความรับผิดชอบส่วนใหญ่ แผนการเพื่อผ่านโฟล์คซซทรัฟเกเซทซบุค ("ประมวลกระบวนการยุติธรรมทางอาญาประชาชน") มีขึ้นไม่นานหลังปี 1933 แต่ไม่ได้นำปมาใช้จริงกระทั่งสงครามโลกครั้งที่สองยุติ
มีการตั้งศาลประเภทใหม่ โฟล์คซดกริชท์ชอฟ ("ศาลประชาชน") ขึ้นในปี 1934 เพียงเพื่อจัดการกับคดีที่มีความสำคัญทางการเมืองเท่านั้น ตั้งแต่ปี 1934 – กันยายน 1944 ศาลมีคำสั่งประหารชีวิต 5,375 คน ไม่นับรวมโทษประหารชีวิตตั้งแต่วันที่ 20 กรกฎาคม 1944 – เมษายน 1945 ซึ่งประเมินที่ 2,000 คน ตุลาการคนที่โดดเด่นที่สุด คือ โรลันด์ ไฟรซเลอร์ หัวหน้าศาลตั้งแต่เดือนสิงหาคม 1942 – กุมภาพันธ์ 1945
เศรษฐกิจ
เมื่อพรรคนาซีเป็นรัฐบาลใหม่ ๆ นั้น ปัญหาทางเศรษฐกิจที่กดดันมากที่สุด คือ อัตราการว่างงานที่สูงถึงประมาณ 30%[103] ในตอนเริ่มต้น นโยบายเศรษฐกิจของไรช์ที่สามเป็นแนวคิดของนักเศรษฐศาสตร์ ดร. ยัลมาร์ ชัคท์ ประธานไรช์บังค์ (ค.ศ. 1933) และรัฐมนตรีกระทรวงเศรษฐกิจ (ค.ศ. 1934) ผู้ช่วยนายกรัฐมนตรีอดอล์ฟ ฮิตเลอร์ในการนำนโยบายการพัฒนาใหม่ของนาซี การกลับมาปรับให้เป็นอุตสาหกรรม และการสร้างเสริมอาวุธยุทธภัณฑ์ ในอดีต เขาเคยเป็นผู้ตรวจการเงินตราสาธารณรัฐไวมาร์และประธานไรช์บังค์[104] ในตำแหน่งหน้าที่รัฐมนตรีเศรษฐกิจ ชัคท์เป็นหนึ่งในรัฐมนตรีจำนวนน้อยที่ใช้ประโยชน์จากเสรีภาพด้านการบริหารที่เป็นผลจากการถอนเงินตราไรช์มาร์คจากมาตรฐานทองคำ เพื่อรักษาอัตราดอกเบี้ยต่ำ และการขาดดุลงบประมาณสูง การโยธาอย่างกว้างขวาง เช่น เอาโทบาน การลดการว่างงาน เป็นนโยบายเงินทุนขาดดุล[104] ผลการบริหารของรัฐมนตรีเศรษฐกิจชัคท์ทำให้อัตราการว่างงานลดลงอย่างมาก ถือว่าเร็วที่สุดในทุกประเทศระหว่างภาวะเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่[104] ท้ายสุด นโยบายเศรษฐศาสตร์สำนักเคนส์นี้ได้รับการสนับสนุนโดยการเพิ่มอุปสงค์การผลิตของการสงคราม การเพิ่มงบประมาณทางการทหาร และเพิ่มการใช้จ่ายภาครัฐบาล ไรช์เวร์ ซึ่งเดิมมีทหาร 100,000 นายในกองทัพบก ขยายเป็นหลายล้านนาย และถูกเปลี่ยนชื่อเป็นเวร์มัคท์ในปี 1935[104][105]
ขณะที่รัฐแทรกแซงเศรษฐกิจอย่างเข้มงวด และนโยบายการสร้างเสริมอาวุธยุทธภัณฑ์ขนานใหญ่ เกือบทำให้มีการจ้างงานเต็มอัตราระหว่างคริสต์ทศวรรษ 1930 (แต่สถิติไม่นับรวมผู้ที่มิใช่พลเมืองหรือสตรี) ค่าจ้างแท้จริงในเยอรมนีลดลงราว 25% ระหว่างปี 1933 ถึง 1938[104] สหภาพแรงงานถูกยกเลิก เช่นเดียวกับการร่วมเจรจาต่อรองกับสิทธิในการนัดหยุดงาน[104] สิทธิในการลาออกก็หายไปเช่นกัน มีการริเริ่มสมุดแรงงาน (labour book) ในปี 1935 และต้องการความยินยอมของผู้ว่าจ้างคนก่อนเพื่อได้รับการว่าจ้างในตำแหน่งงานใหม่[104]
การควบคุมธุรกิจของนาซีจำกัดการลงทุนแรงกระตุ้นกำไรลดลง ซึ่งถูกควบคุมด้วยการวางระเบียบทางเศรษฐกิจที่ประนีประนอมการทำหน้าที่ของบริษัทกับข้อกำหนดการผลิตแห่งชาติของไรช์ กระทั่งการคลังภาครัฐกลายมาครอบงำการลงทุนเอกชน ในช่วงปี 1933–34 สัดส่วนหลักทรัพย์เอกชนลดลงจากกว่า 50% ของทั้งหมด ลงเหลือประมาณ 10% ในช่วงปี 1935–38 ภาษีกำไรมหาศาลจำกัดบริษัทที่จัดหาเงินทุนเอง และในทางปฏิบัติ บริษัทขนาดใหญ่ที่สุด (ซึ่งโดยปกติเป็นผู้รับจ้างรัฐบาล) ส่วนใหญ่กำไรได้รับการยกเว้นไม่ต้องเสียภาษี ปีเตอร์ เทมิน เขียนว่า การควบคุมของรัฐบาลอนุญาต "เพียงเปลือกกรรมสิทธิ์เอกชน" ในเศรษฐกิจไรช์ที่สามเท่านั้น[106] ในทางตรงข้าม คริสตอฟ บุชไฮม์ และโยนัส แชร์แนร์ แย้งว่า แม้การควบคุมภาครัฐ ธุรกิจยังมีเสรีภาพในการผลิตและการวางแผนการลงทุนอยู่มาก ขณะที่เศรษฐกิจยังถูกควบคุมทางการเมืองเป็นส่วนใหญ่ ก็ "ไม่จำเป็นต้องหมายความว่า กรรมสิทธิ์การประกอบการของเอกชนจะไม่มีความสำคัญใด ๆ [...] เพราะแม้กิจกรรมวางระเบียบอย่างกว้างขวางโดยการบริหารรัฐกิจแบบเข้าแทรกแซง แต่บริษัทห้างร้านยังสงวนภาวะอิสระของตนอยู่มากแม้ภายใต้ระบอบนาซี"[107]
ในปี 1937 แฮร์มันน์ เกอริงเป็นรัฐมนตรีกระทรวงเศรษฐกิจแทนฮยัลมาร์ ชัคท์ และเสนอแผนสี่ปีเพื่อทำให้เศรษฐกิจเยอรมันสามารถพึ่งตนเองได้จนสามารถก่อสงคราม โดยลดการนำเข้าสินค้าจากต่างประเทศ ตรึงค่าจ้างและราคา ซึ่งผู้ละเมิดจะถูกนำตัวไปกักกันที่ค่าย เงินปันผลหลักทรัพย์ถูกจำกัดที่ 6% ของทุนบัญชี ฯลฯ เป้าหมายทางยุทธศาสตร์ คือ เพื่อให้บรรลุโดยไม่สนใจราคา ดังเช่นในเศรษฐกิจโซเวียต ฉะนั้น จึงมีการสร้างโรงงานยางสังเคราะห์ โรงงานเหล็กกล้า โรงงานสิ่งทออัตโนมัติ ฯลฯ อย่างรวดเร็ว[104] แผนสี่ปีมีการอภิปรายในรายงานฮอสส์บัค (5 พฤศจิกายน 1937) การประชุมสรุปของฮิตเลอร์และผู้นำทางทหารและนโยบายต่างประเทศที่วางแผนทำสงครามรุกราน ถึงกระนั้น เมื่อนาซีเยอรมนีเปิดฉากสงครามโลกครั้งที่สองในเดือนกันยายน 1939 แผนสี่ปียังไม่หมดอายุกระทั่งปี 1940 รัฐมนตรีเศรษฐกิจ เกอริง ตั้งสำนักงานแผนสี่ปีเพื่อควบคุมเศรษฐกิจไรช์
เศรษฐกิจยามสงครามและแรงงานเกณฑ์
เช่นเดียวกับการผสานความเชื่อทางการเมืองของฟาสซิสต์ เศรษฐกิจสงครามของนาซีเป็นเศรษฐกิจแบบผสมระหว่างตลาดเสรีกับการวางแผนจากส่วนกลาง นักประวัติศาสตร์ ริชาร์ด โอเวรี รายงานว่า "เศรษฐกิจเยอรมนีอยู่ระหว่างม้านั่งสองตัว ไม่มีการบัญชาเศรษฐกิจเพียงพอจะทำอย่างที่ระบบโซเวียตทำได้ แต่ก็ไม่เป็นทุนนิยมเพียงพอจะพึ่งพาการสรรหาวิสาหกิจเอกชนอย่างของอเมริกา"[108]
ค.ศ. 1942 หลังการเสียชีวิตของฟริทซ์ ทอดท์ ฮิตเลอร์แต่งตั้งสถาปนิกคนโปรด อัลแบร์ท ชเปียร์ ให้บัญชาเศรษฐกิจภายในประเทศ[109] ชเปียร์สถาปนาเศรษฐกิจสงครามในนาซีเยอรมนี ซึ่งลดการบริโภคของพลเรือนและทำให้เศรษฐกิจสงครามมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น[110] จนถึงปี 1944 สงครามกิน 75% ของผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศเยอรมนี เทียบกับ 60% ในสหภาพโซเวียต 55% ในอังกฤษ และ 45% ของสหรัฐอเมริกา[111]
ลำดับความสำคัญสูงสุดตกแก่การผลิตเครื่องบินรบ ซึ่งมีการประสานงานอย่างเลวและพึ่งพาแรงงานฝีมือที่ขาดแคลนมากเกินไป ชเปียร์ทำให้การผลิตเพิ่มขึ้นมากหลังปี 1942 วิธีการของเขารวมถึงการจัดองค์การเส้นกระแส คือ การใช้เครื่องจักรวัตถุประสงค์เดี่ยวที่เดินโดยแรงงานไร้ฝีมือ การจัดสรรวิธีการผลิตให้เหมาะสม และการประสานงานที่ดีขึ้นระหว่างหลายรูปแบบที่ประกอบขึ้นจากองค์ประกอบหลายหมื่นชนิด โรงงานถูกย้ายให้ห่างจากลานรถไฟซึ่งเป็นเป้าหมายการทิ้งระเบิด ท้ายสุด ระบบนี้ตามทันการผลิตของอังกฤษในปี 1944 แต่ถึงขณะนั้น ก็สายเกินไปและปริมาณแกโซลีนที่เหลืออยู่น้อยหมายความว่า เครื่องบินรบใหม่มีเวลาการบินสั้น[112][113]
ขณะนี้ เศรษฐกิจพึ่งพาการจัดหาผู้ใช้แรงงานเกณฑ์ขนานใหญ่ เพื่อช่วยปฏิบัติงานโรงงานและไร่นา เยอรมนีจึงนำประชากร 12 ล้านคน จากราว 20 ประเทศยุโรป เข้าประเทศ ประมาณ 75% เป็นชาวยุโรปตะวันออก[114] ผู้ใช้แรงงานเกณฑ์ทำงานเป็นเวลานาน โดยทั่วไปในโรงงานยุทโธปกรณ์ หลายคนได้รับมอบหมายให้เก็บกวาดซากอาคารหลังการตีโฉบฉวยทิ้งระเบิด พวกเขาได้รับการคุ้มครองการตีโฉบฉวยทางอากาศที่เลว และหลายคนเสียชีวิตจากการทิ้งระเบิดของฝ่ายสัมพันธมิตร สภาพความเป็นอยู่ที่เลวมากทำให้มีอัตราการเจ็บป่วย บาดเจ็บและเสียชีวิตสูง เช่นเดียวกับการก่อวินาศกรรมและการก่ออาชญากรรม[115]
สตรีมีบทบาทใหญ่เพิ่มขึ้น ฮาเกมันน์รายงานว่า ในปี 1944 สตรีกว่าครึ่งล้านคนเป็นกองหนุนในกองทัพเยอรมัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในหน่วยต่อต้านอากาศยานของลุฟท์วัฟเฟอ กว่าครึ่งล้านคนทำงานในการป้องกันทางอากาศพลเรือน และ 400,000 คนเป็นพยาบาลอาสาสมัครในโรงพยาบาล สตรีจำนวนมากแทนที่บุรุษที่ถูกเกณฑ์ในเศรษฐกิจยามสงคราม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในไร่นาและร้านค้าขนาดเล็กที่เป็นกิจการของครอบครัว[116]
การทิ้งระเบิดทางยุทธศาสตร์อย่างหนักมากโดยสหรัฐอเมริกาและอังกฤษมุ่งไปยังระบบขนส่งของเยอรมนี โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ลานรถไฟ[117] คลองและโรงกลั่นผลิตน้ำมันสังเคราะห์และแกโซลีน ลุฟท์วัฟเฟอพยายามป้องกันเป้าหมายเหล่านี้แต่กลับถูกทำลายเสียเองเพราะเนื่องจากความแข็งแกร่งของกองทัพอากาศสัมพันธมิตรทำให้สามารถยึดครองน่านฟ้ายุโรปได้ น้ำมัน ดีเซลและแกโซลีนสำรองหมดไปในปลายปี 1944 และทางรถไฟถูกรบกวนเสียจนเศรษฐกิจกลายเป็นเกลียวมรณะ[118] โอเวรีแย้งว่า การทิ้งระเบิดไม่เพียงแต่สร้างความแตกแยกทางสังคมครั้งใหญ่เท่านั้น แต่ยังสร้างการสนองเชิงรับที่ขึงเศรษฐกิจสงครามของเยอรมนีและบังคับให้เยอรมนีหันเหกำลังคนและอุตสาหกรรมถึงหนึ่งในสี่ไปกับทรัพยากรต่อต้านอากาศยาน โอเวรีสรุปว่าการทัพทิ้งระเบิดอาจย่นระยะเวลาของสงคราม[119]
ฮิตเลอร์ได้พยายามแก้ไขปัญหาในเรื่องของน้ำมันซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญมากในการทำศึกสงครามต่อไปในระยะยาวได้และต้องฟื้นฟูสภาพเศรษฐกิจของเยอรมนีในช่วงสงคราม ดังนั้นจึงตัดสินใจทำการบุกโจมตีสหภาพโซเวียตในปฏิบัติการบาร์บารอสซาเพื่อบุกเข้ายึดแหล่งน้ำมันในเทือกเขาคอเคซัสทางตอนใต้ของสหภาพโซเวียตและคาดหวังจะใช้ผลประโยชน์จากดินแดนโซเวียตและแรงงานทาสของประชากรชาวรัสเซียเพื่อนำมาแก้ไขปัญหาทางด้านเศรษฐกิจ แต่กองทัพเยอรมันกลับไม่สามารถเข้ายึดได้สำเร็จและต้องประสบความปราชัยในที่สุด
ในช่วงปลายสงคราม กองทัพสัมพันธมิตรได้รุกมาจากแนวรบตะวันตกและตะวันออกทำให้เยอรมนีต้องรับศึกอย่างหนักและปราชัยอย่างต่อเนื่อง ฮิตเลอร์ได้ทุ่มเททรัพยากรทั้งหมดที่มีนำไปใช้ในการป้องกันการรุกของฝ่ายสัมพันธมิตรและทำการวิจัยเทคโนโลยีต่างๆ เช่น รถถังไทเกอร์2,จรวด V-2 และอื่นรวมไปถึงการวิจัยในการสร้างระเบิดปรมาณูเพื่อหาทางให้ได้มาซึ่งชัยชนะแก่อาณาจักรไรซ์ที่สามที่เขาสร้างมากับมือแต่ทว่ากลับต้องประสบความล้มเหลวและทรัพยากรก็ถูกล้างผลาญไปจนเกือบหมด
เมื่อวิกฤตของไรซ์ที่สามได้มาถึง เมื่อกองทัพสัมพันธมิตรได้รุกเข้าสู่เยอรมนีและกรุงเบอร์ลินถูกล้อม ฮิตเลอร์ได้ออกคำสั่งแก่อัลแบร์ท ชเปียร์ ให้ทำลายโรงงานอุตสาหกรรมต่างๆทั้งหมดในกรุงเบอร์ลินและเยอรมนีเพื่อไม่ให้ไปตกอยู่ในมือของสัมพันธมิตร แต่ชเปียร์กลับขัดคำสั่งของฮิตเลอร์และแจ้งให้ฮิตเลอร์ทราบแต่ฮิตเลอร์กลับไม่ได้ต่อว่าและรู้สึกเฉยๆเหมือนกลับปลงทุกสิ่ง จนกระทั่งฮิตเลอร์กระทำอัตวินิบาตกรรมและเยอรมนียอมแพ้สงคราม โรงงานและอุตสาหกรรมต่างๆในเยอรมนีทั้งตะวันตกและตะวันออกถูกยึดครองโดยสี่ประเทศคือสหราชอาณาจักร สหรัฐอเมริกา สาธารณณรัฐฝรั่งเศล และสหภาพโซเวียต
การทหาร
กองทัพไรช์ที่สาม เรียก เวร์มัคท์ เป็นชื่อของกองทัพเยอรมนีตั้งแต่ปี 1935–1945 โดยมีเฮร์ (กองทัพบก) ครีกซมารีเนอ (กองทัพเรือ) ลุฟท์วัฟเฟอ (กองทัพอากาศ) และองค์การทหาร วัฟเฟน-เอสเอส (ฝ่ายทหารของเอสเอส ซึ่งโดยพฤตินัยเป็นเหล่าทัพที่สี่ของเวร์มัคท์)
สนธิสัญญาแวร์ซายกำหนดให้กำลังพลกองทัพบกเยอรมันถูกจำกัดไม่เกิน 100,000 นาย แต่ฮิตเลอร์แอบสร้างเสริมอาวุธยุทธภัณฑ์อย่างลับ ๆ จากนั้นก็สั่งระดมพลทั่วประเทศในปี 1935 ซึ่งชาวเยอรมันอายุตั้งแต่ 18–45 ปีต้องไปเกณฑ์ทหาร รวมถึงสร้างกองทัพอากาศในปีเดียวกันด้วย ทว่า อังกฤษและฝรั่งเศสต่างไม่ได้ต่อต้านแต่ประการใด เพราะเชื่อมั่นว่าฮิตเลอร์ปรารถนาสันติภาพ ต่อมา ก็มีการทำข้อตกลงการเดินเรืออังกฤษ–เยอรมัน ซึ่งเป็นการขยายขนาดกองทัพเรือเยอรมัน
มโนทัศน์ก้าวหน้าของกองทัพบกเยอรมันบุกเบิกระหว่างสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง โดยการรวมกำลังภาคพื้นและทางอากาศมาเป็นชุดอาวุธผสม ประกอบกับวิธีการสู้รบสงครามแต่เดิม เช่น การโอบล้อมและ "การยุทธ์การทำลายล้าง" กองทัพเยอรมันจึงคว้าชัยชนะรวดเร็วปานสายฟ้าหลายครั้งในปีแรกของสงครามโลกครั้งที่สอง ทำให้นักหนังสือพิมพ์ต่างชาติสร้างคำใหม่แก่สิ่งที่เขาพบเห็นว่า บลิทซครีก จำนวนทหารทั้งหมดที่รับรัฐการในเวร์มัคท์ระหว่างที่มีอยู่ตั้งแต่ปี 1935–1945 เชื่อกันว่าถึง 18.2 ล้านนาย ตัวเลขอย่างเป็นทางการระบุว่ามีทหารเยอรมันเสียชีวิตตลอดสงครามราว 5.3 ล้านนาย
ระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง พรรคนาซีใช้กองทัพในฮอโลคอสต์[120] ซึ่งเป็นที่ทราบกันดีตั้งแต่นายทหารชั้นสัญญาบัตรจนถึงผู้บังคับบัญชาระดับสูง[121] และยังมีส่วนเกี่ยวข้องกับการฆาตกรรมและการสังหารหมู่ประชาชนในเขตยึดครอง[122] ซึ่งถือว่าเป็นอาชญากรรมสงครามต่อมวลมนุษยชาติ
การพัฒนาทางด้านการทหารของนาซีเยอรมนีเจริญไปจนถึงขั้นมีโครงการทดลองระเบิดปรมาณูของตัวเอง ซึ่งนักวิทยาศาสตร์สองคน ออทโท ฮานและฟริทซ์ สทรัซซ์มันน์ ซึ่งได้ยืนยันผลการทดลองขั้นแรกของตนเมื่อวันที่ 13 มกราคม 1939[123] [124] แต่ทว่าเนื่องจากสงครามโลกครั้งที่สองยุติลงด้วยความพ่ายแพ้ของเยอรมนี ดังนั้นการทดลองจึงยังไม่สัมฤทธิ์ผล[125]
สังคม
การศึกษา
การศึกษาภายใต้ระบอบนาซีเยอรมนีมุ่งเน้นชีววิทยาเชื้อชาติ นโยบายประชากร วัฒนธรรม ภูมิศาสตร์ และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง สมรรถภาพทางกาย[126] การศึกษาทางทหารกลายมาเป็นองค์ประกอบศูนย์กลางของพลศึกษาเพื่อเตรียมพร้อมชาวเยอรมันในการสงครามทั้งทางจิตใจ จิตวิญญาณ และร่างกาย[127] ตำราเรียนวิทยาศาสตร์นำเสนอการคัดเลือกโดยธรรมชาติในแง่ที่เน้นมโนทัศน์ความบริสุทธิ์ของเชื้อชาติ[128]
นโยบายต่อต้านยิวนำไปสู่การขับครู ศาสตราจารย์และเจ้าหน้าที่ชาวยิวทั้งหมดจากระบบการศึกษาในปี 1933 ครูที่ไม่พึงปรารถนาทางการเมือง เช่น นักสังคมนิยม ถูกขับเช่นกัน โดยเป็นส่วนหนึ่งของ "กฎหมายเพื่อการฟื้นฟูรัฐการพลเรือน" ครูส่วนมากถูกกำหนดให้เป็นสมาชิกของสมาคมครูชาติสังคมนิยม" ศาสตราจารย์มหาวิทยาลัยทุกคนถูกกำหนดให้เป็นสมาชิกน่าเชื่อถือของสมาคมผู้บรรยายมหาวิทยาลัยชาติสังคมนิยม[129]
วิธีการสอนที่ระบอบชาติสังคมนิยมสนับสนุนนั้นเป็นเชิงประสบการณ์และมีประสิทธิภาพในการแนะแนว อย่างไรก็ดี ส่วนใหญ่เป็นการต่อขยายทัศนคติต่อต้านสติปัญญาของผู้นำนาซี และมิใช่ความพยายามหลักเพื่อทดลองกับวิธีการคำสอน
ในการแสวงหนทางเพื่อให้การศึกษาเป็นนามธรรมลดลง ใช้สติปัญญาลดลงและห่างไกลจากเด็กลดลง นักการศึกษาจึงเรียกร้องให้บทบาทภาพยนตร์ขยายขึ้นมาก ไรช์ซฟิลมินเทนดันท์และหัวหน้าส่วนภาพยนตร์ในกระทรวงโฆษณาการ ฟริทซ์ ฮิพเพลอร์ เขียนว่า ภาพยนตร์กระทบต่อประชาชน "ส่วนใหญ่ในระดับสายตาและอารมณ์ นั่นคือ ระดับที่ไม่ใช่สติปัญญา"[130] ผู้นำนาซียังมองภาพยนตร์ว่าเป็นสื่อที่ตนสามารถพูดคุยกับเด็กได้โดยตรง ดร. แบร์นฮาร์ด รุสท์ มองภาพยนตร์ว่าเป็นเครื่องมือสำคัญ โดยกล่าวว่า "รัฐชาติสังคมนิยมทำให้ภาพยนตร์เป็นเครื่องส่งอุดมการณ์ของรัฐอย่างแน่นอนและโดยไตร่ตรอง"[131]
สวัสดิภาพสังคม
งานวิจัยล่าสุดโดยนักวิชาการเช่นเกิทซ์ อาลือ ได้เน้นบทบาทของโครงการสวัสดิภาพสังคมขนานใหญ่ของนาซีซึ่งมุ่งจัดหางานแก่พลเมืองเยอรมันและประกันมาตรฐานการครองชีพขั้นต่ำสุด ที่มุ่งเน้นอย่างหนัก คือ ความคิดชุมชนสัญชาติเยอรมันหรือโฟลค์ซเกไมน์ชัฟท์[132] เพื่อช่วยเพิ่มความรู้สึกของชุมชน ประสบการณ์กรรมกรและความบันเทิงของชาวเยอรมัน จากเทศกาล ถึงการเดินทางวันหยุดและโรงหนังกลางแปลง ทั้งหมดเป็นส่วนหนึ่งของโครงการ "ความแข็งแรงผ่านความรื่นเริง" (Kraft durch Freude, KdF) การนำบริการกรรมกรแห่งชาติ (National Labour Service) และองค์การยุวชนฮิตเลอร์ไปปฏิบัติโดยบังคับให้เป็นสมาชิกสำคัญต่อการสร้างความจงรักภักดีและมิตรภาพ นอกเหนือจากนี้ ยังมีการดำเนินโครงการสถาปัตยกรรมจำนวนหนึ่ง คาเดเอฟสร้างคาเดเอฟวาเกน ที่ภายหลังรู้จักกันในชื่อ โฟล์คซกาเวน ("รถของประชาชน") ซึ่งได้รับการออกแบบมาให้เป็นรถยนต์ที่พลเมืองเยอรมันทุกคนสามารถซื้อได้ เมื่อสงครามโลกครั้งที่สองปะทุ รถดังกล่าวถูกแปลงเป็นพาหนะทางทหารและการผลิตฝ่ายพลเรือนถูกหยุดลง อีกโครงการแห่งชาติหนึ่ง คือ การก่อสร้างเอาโทบาน เป็นระบบถนนไม่จำกัดความเร็วแห่งแรกของโลก
การรณรงค์บรรเทาฤดูหนาวไม่เพียงเป็นการรวบรวมเงินบริจาคแก่ผู้อาภัพเท่านั้น แต่ยังเป็นเสมือนพิธีกรรมเพื่อสร้างอารมณ์สาธารณะ[133] ส่วนหนึ่งของการรวมศูนย์อำนาจนาซีเยอรมนี ใบปิดประกาศกระตุ้นให้ประชาชนบริจาคแทนที่จะให้ขอทานโดยตรง[134]
สาธารณสุข
นาซีเยอรมนีให้ความสำคัญด้านสาธารณสุขอย่างมาก ต่างจากที่หลายคนเข้าใจ[135] จากการศึกษาวิจัยของโรเบิร์ต เอ็น. พร็อกเตอร์ ในหนังสือ The Nazi War on Cancer ของเขา[136][137] นาซีเยอรมนีอาจเป็นประเทศที่มีการต่อต้านบุหรี่อย่างหนักที่สุดในโลกก็ว่าได้ คณะวิจัยเกี่ยวกับโทษของบุหรี่ได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาลอย่างแข็งขัน[138] และนักวิทยาศาสตร์ชาวเยอรมันสามารถพิสูจน์ได้ว่าควันพิษจากบุหรี่ก่อให้เกิดโรคมะเร็งเป็นครั้งแรกของโลก[139][140][141][142] ต่อมา การวิจัยบุกเบิกด้านระบาดวิทยาเชิงทดลองนำไปสู่งานวิจัยโดยฟรันซ์ ฮา มึลเลอร์ในปี 1939 และงานวิจัยโดยเอเบอร์ฮาร์ด ไชแรร์ และเอริช เชอนีแกร์ในปี 1943 ซึ่งแสดงให้เห็นแน่ชัดว่าการสูบบุหรี่เป็นสาเหตุหลักของมะเร็งปอด[143] รัฐบาลกระตุ้นให้แพทย์ชาวเยอรมันให้คำปรึกษาแก่ผู้ป่วยต่อต้านการสูบบุหรี่ การวิจัยของเยอรมนีต่ออันตรายของบุหรี่เงียบหายไปหลังสงครามยุติ และอันตรายของบุหรี่กลับมาถูกค้นพบอีกโดยนักวิทยาศาสตร์ชาวอเมริกันและอังกฤษในต้นคริสต์ทศวรรษ 1950[135] โดยมีความลงรอยทางการแพทย์เกิดขึ้นในต้นคริสต์ทศวรรษ 1960
นักวิทยาศาสตร์ชาวเยอรมันยังพิสูจน์ว่าแร่ใยหินมีอันตรายต่อสุขภาพ และในปี 1943 เยอรมนีรับรองโรคที่เกิดจากใยหิน เช่น มะเร็งปอด เป็นโรคจากการประกอบอาชีพที่มีคุณสมบัติได้รับเงินชดเชย ซึ่งนับเป็นชาติแรกในโลกที่เสนอประโยชน์นี้
ในส่วนหนึ่งของการรณรงค์สาธารณสุขทั่วไปในนาซีเยอรมนี น้ำประปาถูกทำให้สะอาดขึ้น ตะกั่วและปรอทถูกนำออกจากสินค้าผู้บริโภค และสตรีถูกกระตุ้นให้เข้ารับการตรวจมะเร็งเต้านมเป็นประจำ[136][137]
ระบบสาธารณสุขของนาซียังถือเป็นแนวคิดกลางของมโนทัศน์สุพันธุศาสตร์ คนบางกลุ่มถูกมองว่า "ต่ำกว่าทางพันธุกรรม" และตกเป็นเป้าการกำจัดจากยีนพูลผ่านการทำหมัน (ศาลสุขภาพทางกรรมพันธุ์) หรือถูกฆ่าหมดสิ้น (การปฏิบัติเท4) ผู้เชี่ยวชาญข้อมูลทางการแพทย์ใช้ขบวนการและเทคโนโลยีใหม่ เช่น ระบบบัตรเจาะรูและการวิเคราะห์ราคา เพื่อช่วยในขบวนการและคำนวณประโยชน์ต่อสังคมจากการฆ่าเหล่านี้[144]
นโยบายเชื้อชาติ
เป็นที่ประจักษ์ว่าชุมชนยิวในเยอรมนีเป็นเป้าแห่งความเกลียดชังตั้งแต่การปราศรัยและงานเขียนแรก ๆ ของฮิตเลอร์ อุดมการณ์นาซีวางกฎเข้มงวดเกี่ยวกับว่าใครเป็นหรือไม่เป็นสายเลือด "อารยัน" บริสุทธิ์ มีการกำหนดการปฏิบัติเพื่อทำให้เชื้อชาติอารยันบริสุทธิ์ ซึ่งกล่าวกันว่าเป็นหนึ่งเดียวกับเชื้อชาตินอร์ดิก ตามด้วยเชื้อชาติรองที่เล็กกว่าของเชื้อชาติอารยันเพื่อเป็นตัวแทนของเชื้อชาติปกครองที่เป็นอุดมคติและบริสุทธิ์ ผลของนโยบายสังคมนาซีในเยอรมนีแบ่งแยกระหว่างผู้ที่ถูกมองว่าเป็น "อารยัน" กับ "มิใช่อารยัน" ยิว หรือส่วนหนึ่งของกลุ่มชนกลุ่มน้อยอื่น สำหรับเชื้อชาติอารยัน การดำเนินโยบายสังคมจำนวนมากที่เอื้อประโยชน์ต่อคนกลุ่มนี้โดยระบอบนาซีเพิ่มขึ้นตามกาล รวมถึงการคัดค้านการสูบบุหรี่โดยรัฐ การล้างมลทินแก่เด็กอารยันที่เกิดแก่บิดามารดานอกสมรส เช่นเดียวกับการให้ความช่วยเหลือด้านการเงินแก่ครอบครัวเยอรมันอารยันที่ให้กำเนิดบุตร[145] วันที่ 1 เมษายน 1933 ฮิตเลอร์ประกาศคว่ำบาตรสถานประกอบธุรกิจยิวทั้งประเทศ ครอบครัวยิวจำนวนมากเตรียมตัวออกนอกประเทศ แต่อีกหลายครอบครัวหวังว่าการดำรงชีพของพวกตนและทรัพย์สินจะปลอดภัย เพราะตนเป็นพลเมืองเยอรมัน
พรรคนาซีดำเนินนโยบายเชื้อชาติและสังคมผ่านการเบียดเบียนและการสังหารผู้ที่ถูกมองว่าเป็นผู้ที่สังคมไม่พึงปรารถนาหรือ "ศัตรูแห่งไรช์" ที่ตกเป็นเป้าพิเศษ คือ ชนกลุ่มน้อยเช่น ยิว โรมานี (หรือยิปซี) ผู้นับถือพยานพระยะโฮวาห์[146] ผู้ที่มีความพิการทางจิตหรือทางกาย และพวกรักร่วมเพศ ในคริสต์ทศวรรษ 1930 แผนเพื่อโดดเดี่ยวและกำจัดยิวอย่างสมบูรณ์ในเยอรมนีท้ายสุด เริ่มจากการก่อสร้าง ค่ายกักกัน และค่ายใช้แรงงาน โดยมีการก่อสร้างค่ายกักกันดาเชาเป็นแห่งแรกในปี 1933 เมื่อไฮน์ริช ฮิมม์เลอร์อธิบายอย่างเป็นทางการว่าเป็น "ค่ายกักกันศัตรูทางการเมืองแห่งแรก" [147]
ช่วงปีหลังนาซีเถลิงอำนาจ ยิวหลายคนถูกกระตุ้นให้เดินทางออกนอกประเทศและทำเช่นนั้น ในปี 1935 มีการตรากฎหมายเนือร์นแบร์กขึ้น มีใจความเพิกถอนสัญชาติเยอรมันของยิว และปฏิเสธการจ้างงานภาครัฐ ขณะนี้ชาวยิวส่วนมากที่ชาวเยอรมันว่าจ้างเสียตำแหน่งงาน ซึ่งถูกแทนที่โดยชาวเยอรมันที่ว่างงาน นอกจากนี้ การสมรสระหว่างยิวกับอารยันถูกห้าม ยิวสูญเสียสิทธิเพิ่มขึ้นในช่วงอีกไม่กี่ปีถัดมา ยิวถูกแยกออกไปจากหลายวิชาชีพ และมิให้จับจ่ายซื้อของในร้านค้าจำนวนมาก หลายเมืองติดป้ายห้ามมิให้ยิวเข้า ที่โดดเด่น คือ ความพยายามของรัฐบาลในการส่งชาวยิวเยอรมันที่มีเชื้อสายโปแลนด์ 17,000 คนกลับประเทศโปแลนด์ จนทำให้ในเดือนพฤศจิกายน 1938 แฮร์เชล กรึนซพัน ชายหนุ่มชาวยิวในกรุงปารีส ลอบสังหารแอร์นสท์ ฟอม รัท เอกอัครราชทูตเยอรมัน เพื่อเป็นการประท้วงการปฏิบัติต่อครอบครัวของเขาในเยอรมนี พรรคนาซีใช้ความพยายามดังกล่าวปลุกปั่นให้เกิดความเกลียดชังชุมชนยิวในเยอรมนี เป็นบริบทของโพกรมเมื่อวันที่ 9 พฤศจิกายน 1938 ซึ่งเจาะจงธุรกิจยิวเป็นพิเศษ เอสเอได้รับมอบหมายให้โจมตีสุเหร่ายิวและทรัพย์สินของยิวทั่วประเทศเยอรมนี ระหว่างคริสทัลล์นัคท์ ("คืนกระจกแตก" หรือความหมายตามตัวอักษรว่า คืนคริสตัล) เหตุที่ใช้การเกลื่อนคำดังกล่าวเพราะหน้าต่างที่แตกจำนวนมากทำให้ถนนมองดูเหมือนปกคลุมด้วยคริสตัล เหตุการณ์นี้ทำให้มีชาวยิวเยอรมันเสียชีวิตอย่างน้อย 91 คน และทรัพย์สินยิวถูกทำลายถ้วนหน้า การกีดกันระยะนี้ทำให้เป็นที่ชัดเจนมากว่ายิวในเยอรมนีจะเป็นเป้าหมายในอนาคต เพื่อให้เห็นภาพชัดเจนยิ่งขึ้น ชุมชนยิวถูกปรับหนึ่งล้านมาร์คและได้รับการบอกกล่าวว่า พวกเขาจะไม่ได้รับเงินตอบแทนจากความสูญเสีย จนถึงเดือนกันยายน 1939 ยิวกว่า 200,000 คนเดินทางออกนอกประเทศเยอรมนี โดยรัฐบาลยึดทรัพย์สินใด ๆ ที่พวกเขาทิ้งไว้เบื้องหลัง
นาซียังดำเนินโครงการที่พุ่งเป้าไม่ยังผู้ที่ "อ่อนแอ" หรือ "ไม่มีสมรรถภาพ" เช่น โครงการการุณยฆาตเท4 ซึ่งคร่าชีวิตผู้พิการและชางเยอรมันที่ป่วยหลายหมื่นคน ในความพยายามที่จะ "ธำรงความบริสุทธิ์ของเชื้อชาติปกครองอารยัน" (German: Herrenvolk) ดังที่นักโฆษณาของนาซีอธิบาย เทคนิคการสังหารจำนวนมากที่พัฒนาในความพยายามเหล่านี้ภายหลังถูกใช้ในฮอโลคอสต์ ภายใต้กฎหมายที่ผ่านในปี 1933 ระบอบนาซีดำเนินการบังคับทำหมันปัจเจกบุคคล 400,00 คน ที่ถูกหมายว่ามีความบกพร่องทางพันธุกรรม ซึ่งมีตั้งแต่การป่วยทางจิตไปจนถึงติดแอลกอฮอล์
อีกส่วนประกอบของโครงการสร้างความบริสุทธิ์ทางเชื้อชาติของนาซี คือ เลเบนซบอร์น หรือ "น้ำพุแห่งชีวิต" ซึ่งก่อตั้งขึ้นในปี 1935 โครงการดังกล่าวมีเป้าหมายเพื่อกระตุ้นให้ทหารเยอรมัน หรือเอสเอสเป็นหลัก สืบพันธุ์ ซึ่งรวมถึงการเสนอบริหารสนับสนุนครอบครัวเอสเอส (รวมถึงการรับเลี้ยงเด็กที่มีเชื้อชาติบริสุทธิ์เข้าสู่ครอบครัวเอสเอสที่เหมาะสม) และจัดหาที่อยู่ให้สตรีที่มีคุณค่าทางเชื้อชาติ ที่ตั้งครรภ์เด็กของชายเอสเอสเป็นหลัก ในสถานพักฟื้นในเยอรมนีและทั่วยุโรปที่ถูกยึดครอง เลเบนซบอร์นยังขยายไปครอบคลุมการฝากเด็กที่มีเชื้อชาติบริสุทธิ์ที่บังคับยึดมาจากประเทศที่ถูกยึดครอง เช่น โปแลนด์ กับครอบครัวชาวเยอรมัน
ในปี 1941 เยอรมนีตัดสินใจทำลายชาติโปแลนด์อย่างสมบูรณ์และผู้นำเยอรมันตัดสินใจว่าในอีก 10 ถึง 20 ปี ชาวโปแลนด์ในรัฐโปแลนด์ภายใต้การยึดครองของเยอรมนีจะถูกกวาดล้างอย่างสมบูรณ์ และให้ผู้อยู่ในนิคมชาวเยอรมันเข้าไปตั้งถิ่นฐานแทน[148] นาซีมองว่า ยิว ชาวโรมานี ชาวโปแลนด์อยู่ในกลุ่มเดียวกับชนสลาฟ เช่น ชาวรัสเซีย ชาวยูเครน ชาวเช็ก และอีกหลายเชื้อชาติที่มิใช่ "ชาวอารยัน" ตามศัพทวิทยาเชื้อชาตินาซีร่วมสมัยเป็นอุนแทร์เมนเชน(Untermensch-"ต่ำกว่ามนุษย์") แม้ชนสลาฟจำนวนมากจะถูกมองและได้รับการยอมรับว่าเป็นชาวอารยัน นาซีใช้เหตุผลตัดสินว่าชาวอารยันมีสิทธิทางชีววิทยาในการแทนที่ กำจัดและจับผู้ที่ด้อยกว่าเป็นทาส[149][150] หลังสงคราม ภายใต้ "แผนใหญ่" เจเนรัลพลันโอสท์ (German: Generalplan Ost) คาดการณ์การเนรเทศประชากรที่ไม่สามารถถูกแผลงเป็นเยอรมัน (non-Germanizable) 45 ล้านคนจากยุโรปตะวันออกไปยังไซบีเรียตะวันตกล่วงหน้า[151] และราว 14 ล้านคนจะยังอยู่ แต่จะถูกปฏิบัติเหมือนทาส[152][153] ส่วนชาวเยอรมันจะตั้งถิ่นฐานแทนที่ในเลเบนสเราม์ที่ต่อขยายไปของจักรวรรดิพันปี[154]
แฮร์แบร์ท บาเคอเป็นหนึ่งในผู้อยู่เบื้องหลังแผนความหิว (Hunger Plan) ซึ่งเป็นแผนให้ชนสลาฟหลายสิบล้านคนอดอยากเพื่อประกันเสบียงอาหารแก่ประชาชนและทหารเยอรมัน[155] ในระยะยาว นาซีต้องการกำจัดชนสลาฟราว 30–45 ล้านคน[156] ตามข้อมูลของมิคาเอล ดอร์แลนด์ "ดังที่นักประวัติศาสตร์เยล ทีโมธี ซไนเดอร์เตือนเรา หากนาซีประสบความสำเร็จในสงครามกับรัสเซีย การนำอีกสองมิติของฮอโลคอสต์ไปปฏิบัติ แผนความหิวและเจเนรัลพลันโอสท์ จะนำไปสู่การกำจัดคนอีก 80 ล้านคนในเบลารุส รัสเซียเหนือและสหภาพโซเวียตผ่านความอดอยาก"[157]
ต้นสงครามโลกครั้งที่สอง ทางการเยอรมนีในเจเนรัลกออูแวร์เนเมนท์ในโปแลนด์ที่ถูกยึดครองสั่งให้ยิวทุกคนถูกบังคับใช้แรงงาน และผู้ที่ด้อยสมรรถภาพทางกาย เช่น หญิงและเด็ก ถูกกักกันอยู่ในเกตโต[158] สำหรับนาซีแล้ว มีหลายแนวคิดปรากฏขึ้นว่าจะตอบ "ปัญหาชาวยิว" อย่างไร วิธีหนึ่ง คือ การบังคับเนรเทศยิวขนานใหญ่ อดอล์ฟ ไอชมันน์เสนอให้ยิวถูกบังคับอพยพไปยังปาเลสไตน์[158] ฟรันซ์ ราเดมาแคร์เสนอให้ยิวถูกเนรเทศไปยังมาดากัสการ์ ข้อเสนอนี้ได้รับการสนับสนุนโดยฮิมม์เลอร์ และมีการถกโดยฮิตเลอร์และผู้เผด็จการอิตาลี เบนิโต มุสโสลินี แต่ภายหลังล้มเลิกไปเพราะเป็นไปไม่ได้ในทางปฏิบัติเมื่อปี 1942[158] ความคิดการเนรเทศต่อเนื่องไปยังโปแลนด์ที่ถูกยึดครองถูกผู้ว่าการ ฮันส์ ฟรังค์แห่งเจเนรัลกออูแวร์เนเมนท์ ปฏิเสธ เพราะแฟรงค์ปฏิเสธจะยอมรับการเนรเทศยิวมาเพิ่มยังดินแดนที่มียิวจำนวนมากอยู่แล้ว[158] ในปี 1942 ที่การประชุมวันน์เซ เจ้าหน้าที่นาซีตัดสินใจกำจัดยิวทั้งหมด ดังที่อภิปราย "การแก้ปัญหาชาวยิวครั้งสุดท้าย" ค่ายกักกันเช่นเอาชวิทซ์ ถูกแปลงและใช้ห้องรมแก๊สเพื่อสังหารยิวให้มากที่สุดเท่าที่ทำได้ จนถึงปี 1945 ค่ายกักกันจำนวนหนึ่งถูกกองทัพสัมพันธมิตรปลดปล่อย และพวกเขาพบว่าผู้รอดชีวิตขาดอาหารอย่างรุนแรง ฝ่ายสัมพันธมิตรยังพบหลักฐานว่า นาซีค้ากำไรจากการสังหารหมู่ยิวไม่เพียงแต่โดยการยึดทรัพย์สินและสิ่งของมีค่าส่วนบุคคลแล้ว แต่ยังโดยการแยกสารอุดฟันทองคำจากร่างของยิวบางคนที่ถูกขังในค่ายกักกันด้วย
บทบาทของสตรีและครอบครัว
สตรีในนาซีเยอรมนีเป็นนโยบายสังคมเสาหลักของนาซี นาซีคัดค้านขบวนการคตินิยมสิทธิสตรี โดยอ้างว่ามีวาระฝ่ายซ้าย เทียบได้กับลัทธิคอมมิวนิสต์ และแย่สำหรับทั้งหญิงและชาย ระบอบนาซีสนับสนุนสังคมอำนาจฝ่ายบิดา ขณะที่สตรีเยอรมันจะรับรองว่า "โลกเป็นสามีของเธอ ครอบครัวของเธอ ลูกของเธอและบ้านของเธอ"[159] ฮิตเลอร์อ้างว่า การที่สตรียึดอาชีพสำคัญจากบุรุษระหว่างภาวะเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่นั้นเป็นผลเสียต่อครอบครัวในทางเศรษฐกิจ เพราะสตรีได้รับค่าจ้างเพียง 66% ของที่บุรุษได้รับ[159] รัฐบาลเรียกร้องให้สตรีสนับสนุนรัฐในกิจการสตรีอย่างแข็งขัน พร้อมกับเรียกร้องให้สตรีเลิกทำงานนอกบ้าน ในปี 1933 ฮิตเลอร์แต่งตั้งแกร์ทรุด ชอลทซ์-คลิงก์เป็นผู้นำสันนิบาตสตรีชาติสังคมนิยม ซึ่งสอนสตรีว่าบทบาทหลักของพวกเธอในสังคม คือ ให้กำเนิดบุตรและสตรีจักรับใช้บุรุษ และเคยกล่าวว่า "ภารกิจของสตรีคือ จัดการสิ่งจำเป็นในชีวิตตั้งแต่การมีอยู่ขณะแรกจนขณะสุดท้ายของบุรุษในบ้านและในวิชาชีพ"[159] การคาดหมายนี้ยังใช้กับสตรีอารยันที่สมรสกับบุรุษยิว ซึ่งเป็นส่วนประกอบที่จำเป็นในการประท้วงโรเซนซทรัสเซอในปี 1943 ซึ่งสตรีเยอรมัน 1,800 คน กับญาติอีก 4,200 คน ทวงรัฐนาซีให้ปล่อยตัวสามียิวของพวกเธอ ฐานะนี้ยึดถือกันรุนแรงเสียจนทำให้การเกณฑ์สตรีรับงานสงครามระหว่างสงครามโลกครั้งที่สองยากยิ่ง[160]
ระบอบนาซีกีดกันสตรีมิให้แสวงการศึกษาระดับสูงขึ้นในโรงเรียนมัธยมศึกษา มหาวิทยาลัยและวิทยาลัย จำนวนสตรีที่ได้รับอนุญาตให้ลงทะเบียนเรียนในมหาวิทยาลัยลดลงมากภายใต้ระบอบนาซี คือ จากประมาณ 128,000 คนในปี 1933 ลดเหลือ 51,000 คนในปี 1938 การลงทะเบียนเรียนของสตรีในโรงเรียนมัธยมศึกษาก็ลดลงจาก 437,000 คนในปี 1926 เหลือ 205,000 คนในปี 1937 อย่างไรก็ดี ด้วยการกำหนดให้ชายถูกเกณฑ์เข้าสู่กองทัพเยอรมันระหว่างสงคราม เมื่อถึงปี 1944 สตรีจึงคิดเป็นครึ่งหนึ่งของการลงทะเบียนเรียนในระบบการศึกษา[161]
อีกด้านหนึ่ง สตรีถูกคาดหวังให้แข็งแรง มีสุขภาพดีและมีชีวิตชีวา ภาพถ่ายคำบรรยายใต้ภาพว่า "อนาคตมารดา" แสดงวัยรุ่นหญิงแต่งกายเล่นกีฬาและถือแหลน[162] สตรีชาวนาที่แข็งแกร่ง ซึ่งทำงานกับดินและให้กำเนิดบุตรที่แข็งแรง เป็นอุดมคติ และเป็นสาเหตุของการยกย่องสตรีคล้ายนักกีฬาที่ผิวเป็นสีแทนเพราะทำงานกลางแจ้ง[163]
มีการจัดตั้งองค์การเพื่อปลูกฝังค่านิยมนาซีแก่สตรีเยอรมัน องค์การเหล่านี้อาทิ สันนิบาตเด็กหญิง (Jungmädelbund) สำหรับเด็กหญิงอายุตั้งแต่ 10 ถึง 14 ปี, สันนิบาตสาวเยอรมัน (Bund Deutscher Mädel) สำหรับเด็กสาววัย 14 ถึง 18 ปี เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีองค์กรอย่างสันนิบาตสตรีชาติสังคมนิยม (NS-Frauenschaft) ที่สามารถตีพิมพ์นิตยสารของตนเองซึ่งเป็นนิตยสารสตรีเพียงเล่มเดียวที่ผ่านการอนุมัติในนาซีเยอรมนี[164]
กิจกรรมของเบเดเอ็มครอบคลุมพลศึกษา รวมถึงการวิ่ง กระโดดไกล ตีลังกา เดินบนลวด และว่ายน้ำ[165] ดัสดอยท์เชอแมเดลเน้นการผจญภัยน้อยกว่าแดร์พิมพฟ์ของเด็กชาย[166] แต่เน้นสตรีเยอรมันที่แข็งแรงและคล่องแคล่วกว่าในเอ็นเอส-เฟราเอน-วาร์เทอมาก[167] นอกจากนี้ ก่อนเข้างานอาชีพหรือการศึกษาระดับสูงใด ๆ เด็กหญิงต้องสำเร็จรัฐการทางบกก่อนหนึ่งปี เช่นเดียวกับเด็กชายในยุวชนฮิตเลอร์[168]
แม้บทบาทของสตรีในสังคมเยอรมันจะลดลงไปมาก แต่สตรีบางคนก็ยังมีบทบาทสำคัญ จนการยกย่องสรรเสริญและประสบความสำเร็จในชีวิต เช่น ฮันนา ไรท์ช นักบินประจำตัวฮิตเลอร์ และเลนี ไรเฟนสทาล ผู้กำกับภาพยนตร์และดารา
ในประเด็นกิจการทางเพศเกี่ยวกับสตรี บิดดิสคอมเบอแย้งว่า นาซีแตกต่างจากท่าทีจำกัดบทบาทของสตรีในสังคมอย่างมาก ระบอบนาซีสนับสนุนจรรยาบรรณเสรีนิยมที่คำนึงถึงประเด็นทางเพศ และเห็นใจสตรีที่เกิดลูกนอกสมรส[169] การล่มสลายของศีลธรรมคริสต์ศตวรรษที่ 19 ในเยอรมนีถูกเร่งขึ้นระหว่างไรช์ที่สาม บางส่วนเป็นเพราะนาซี และส่วนใหญ่เนื่องมาจากผลของสงคราม การสำส่อนเพิ่มขึ้นมากเมื่อสงครามดำเนินไป ด้วยทหารที่ไม่แต่งงานมักสนิทสนมกับสตรีหลายคนพร้อมกัน สตรีที่สมรสแล้วมักข้องเกี่ยวกับความสัมพันธ์เชิงชู้สาวกับบุรุษหลายคนพร้อมกัน กับทั้งทหาร พลเรือนหรือผู้ใช้แรงงานทาส "หญิงดูแลไร่บางคนในเวือร์ทเทมแบร์กเริ่มใช้เพศสัมพันธ์เป็นโภคภัณฑ์แล้ว โดยจ่ายรสชาติเนื้อหนังมังสาเป็นวิธีการได้งานเต็มวันจากกรรมกรต่างด้าว"[169] กระนั้น การโฆษณาชวนเชื่อนาซีคัดค้านการทำชู้และสนับสนุนความศักดิ์สิทธิ์ของการสมรสอย่างเปิดเผย[170] ภาพยนตร์หลายเรื่องที่ถ่ายทำในสมัยนี้เปลี่ยนแปลงวัสดุที่มา ให้สตรีเผชิญความตายจากการละเมิดทางเพศแทนที่จะเป็นชาย สะท้อนให้เห็นว่าความผิดเป็นของใคร[171] เมื่อมีความพยายามล้างมลทินแก่บุตรนอกกฎหมาย บ้านเลเบนซบอร์นถูกนำเสนอแก่สาธารณะสำหรับสตรีสมรสแล้ว[172] ถ้อยแถลงต่อต้านการสมรสอย่างเปิดเผย เช่น ถ้อยแถลงของฮิมม์เลอร์เกี่ยวกับการดูแลเด็กนอกสมรสของทหารที่เสียชีวิต ได้รับการประท้วงเป็นเสียงตอบรับ[173] อิลซา แมคคีหมายเหตุว่า การบรรยายของยุวชนฮิตเลอร์และเบเดเอ็มเกี่ยวกับความจำเป็นในการผลิตเด็กเพิ่มขึ้นเพิ่มจำนวนเด็กนอกกฎหมายอย่างมาก ซึ่งมารดาหรือบิดาที่เป็นไปได้ต่างไม่ถูกมองว่าเป็นปัญหา[174]
การสมรสหรือความสัมพันธ์ทางเพศระหว่างบุคคลที่ถูกมองว่าเป็น "อารยัน" กับผู้ที่ไม่ถูกจัดเป็นรัสเนชันเดอถูกห้ามและมีบทลงโทษ อารยันที่ถูกตัดสินว่ามีความผิดอาจถูกนำตัวไปกักขังในค่ายกักกัน ขณะที่ผู้ที่มิใช่อารยันอาจเผชิญโทษประหารชีวิต มีจุลสารสั่งให้สตรีเยอรมันทุกคนหลีกเลี่ยงเพศสัมพันธ์กับกรรมกรต่างด้าวทั้งหมดที่นำเข้ามาในประเทศเยอรมนีว่าเป็นอันตรายต่อเลือดของพวกเธอ[175]
การทำแท้งถูกลงโทษอย่างหนักในนาซีเยอรมนีเว้นเสียแต่อยู่บนเหตุผลของ "สาธารณสุขเชื้อชาติ" ตั้งแต่ปี 1943 นักรีดลูกเผชิญโทษประหารชีวิต[176] การแสดงการคุมกำเนิดไม่ได้รับอนุญาต และฮิตเลอร์เองอธิบายการคุมกำเนิดว่าเป็น "การละเมิดธรรมชาติ เป็นการทำลายความเป็นหญิง ความเป็นแม่และความรัก"[177]
สิ่งแวดล้อมนิยม
ในปี 1935 รัฐบาลนาซีตรากฎหมาย "รัฐบัญญัติคุ้มครองธรรมชาติไรช์" แม้มิใช่กฎหมายนาซีบริสุทธิ์ เพราะบางส่วนได้รับอิทธิพลมาก่อนนาซีเถลิงอำนาจ กระนั้นกฎหมายนี้ก็สะท้อนอุดมการณ์นาซี มโนทัศน์เดาแอร์วัลด์ (น่าจะแปลได้ว่า ป่านิรันดร์) ซึ่งรวมมโนทัศน์อย่างการจัดการป่า และการคุ้มครองได้รับการสนับสนุน ตลอดจนมีความพยายามจัดการกับมลพิษทางอากาศ[178][179]
ในทางปฏิบัติ กฎหมายและนโยบายที่ได้รับการตราเผชิญกับการขัดขืนจากหลายกระทรวงที่มุ่งบั่นทอนกฎหมายและนโยบายเหล่านี้ และจากลำดับความสำคัญที่ความพยายามของสงครามมาก่อนการคุ้มครองสิ่งแวดล้อม
นโยบายการคุ้มครองสัตว์
นาซีมีส่วนซึ่งสนับสนุนสิทธิสัตว์ สวนสัตว์และสัตว์ป่า[180] และดำเนินหลายมาตรการเพื่อประกันการคุ้มครองสัตว์[181] ในปี 1933 รัฐบาลตรากฎหมายคุ้มครองสัตว์ที่เข้มงวด[182][183] ผู้นำพรรคนาซีหลายคน รวมทั้งฮิตเลอร์และเกอริง เป็นผู้สนับสนุนการคุ้มครองสัตว์ นาซีหลายคนเป็นนักสิ่งแวดล้อมนิยม (ที่โดดเด่น คือ รูดอล์ฟ เฮสส์) และการคุ้มครองสปีชีส์และสวัสดิภาพสัตว์เป็นประเด็นสำคัญในระบอบนาซี[184] ฮิมม์เลอร์พยายามห้ามการล่าสัตว์[185] เกอริงเป็นคนรักสัตว์และนักอนุรักษ์[186] กฎหมายสวัสดิภาพสัตว์ปัจจุบันในเยอรมนีก็รับมาจากกฎหมายที่ริเริ่มขึ้นในระบอบนาซี[187]
แม้มีการตรากฎหมายหลายฉบับเพื่อการคุ้มครองสัตว์ แต่ก็ขาดการบังคับใช้ ตามข้อมูลของพฟูแกร์สอาร์คิฟเฟือร์ไดเกซัมเทฟีซิโอโลจี (กรุสรีรวิทยาทั้งหมดพฟูแกร์ส) วารสารวิทยาศาสตร์ในขณะนั้น มีการทดลองกับสัตว์หลายการทดลองระหว่างระบอบนาซี[188] ระบอบนาซียุบองค์การไม่เป็นทางการจำนวนหนึ่งที่สนับสนุนสิ่งแวดล้อมนิยมและการคุ้มครองสัตว์ เช่น เฟรนด์สออฟเนเจอร์[189]
วัฒนธรรม
ศิลปะ
ระบอบนาซีมุ่งฟื้นฟูค่านิยมดั้งเดิมในวัฒนธรรมเยอรมัน ศิลปวัฒนธรรมที่นิยามสมัยสาธารณรัฐไวมาร์ถูกปราบปราม ทัศนศิลป์ถูกเฝ้าสังเกตอย่างเข้มงวดและเป็นแบบประเพณี เน้นยกตัวอย่างแก่นเยอรมัน ความบริสุทธิ์ของเชื้อชาติ แสนยนิยม คตินิยมวีรบุรุษ อำนาจ ความเข้มแข็งและความเชื่อฟัง ศิลปะนามธรรมสมัยใหม่และศิลปะอาวองการ์ดถูกนำออกจากพิพิธภัณฑ์ และถูกจัดแสดงเป็นพิเศษว่าเป็น "ศิลปะเสื่อม" ที่ซึ่งผลงานเหล่านี้จะถูกเยาะหยัน ในตัวอย่างที่โดดเด่นครั้งหนึ่ง เมื่อวันที่ 31 มีนาคม 1937 ฝูงชนขนาดใหญ่ยืนเข้าแถวเพื่อชมการจัดแสดงพิเศษ "ศิลปะเสื่อม" ในมิวนิก รูปแบบศิลปะที่ถูกมองว่าเสื่อม มีคติดาด บาศกนิยม ลัทธิสำแดงพลังอารมณ์ คติโฟวิสต์ ลัทธิประทับใจ ปรวิสัยใหม่ และลัทธิเหนือจริง วรรณกรรมที่เขียนโดยชาวยิว ชนที่มิใช่อารยันอื่น พวกรักร่วมเพศหรือผู้ประพันธ์ที่คัดค้านนาซีจะถูกรัฐบาลทำลาย การทำลายวรรณกรรมที่ฉาวโฉ่ที่สุด คือ การเผาหนังสือโดยนักเรียนเยอรมันในปี 1933
แม้ความพยายามอย่างเป็นทางการในการสร้างวัฒนธรรมเยอรมันบริสุทธิ์ พื้นที่หลักหนึ่งของศิลปะและสถาปัตยกรรมภายใต้การชี้นำส่วนตัวของฮิตเลอร์เป็นลัทธิคลาสสิกใหม่ ซึ่งเป็นรูปแบที่อิงสถาปัตยกรรมโรมโบราณ รูปแบบนี้ขัดและค้านรูปแบบสถาปัตยกรรมที่ใหม่กว่า เป็นเสรีนิยมกว่า และได้รับความนิยมกว่าในสมัยนั้นอย่างอลังการศิลป์ อาคารโรมันจำนวนมากได้รับการพิจารณาโดยสถาปนิกของรัฐ อัลแบร์ท ชเปียร์ สำหรับแบบสถาปัตยกรรมของอาคารรัฐ ชเปียร์ก่อสร้างอาคารขนาดมหึมาและโอ่อ่า เช่น ในลานชุมนุมพรรคนาซีในเนือร์นแบร์กและอาคารทำเนียบนายกรัฐมนตรีไรช์หลังใหม่ในกรุงเบอร์ลิน แบบหนึ่งที่ไม่ได้สร้างจริงเป็นพาร์เธนอนในกรุงโรม เรียกว่า "โฟล์คชัลเลอ" เป็นศูนย์กลางกึ่งศาสนาของระบอบนาซีในกรุงเบอร์ลินที่เปลี่ยนชื่อใหม่เป็น "เยอรมาเนีย" ซึ่งจะเป็น "เมืองหลวงของโลก" (เวลเทาพท์สทัดท์) นอกจากนี้ ที่จะก่อสร้าง คือ ประตูชัยที่ใหญ่กว่าในกรุงปารีสหลายเท่า ซึ่งอาศัยแบบคลาสสิกเช่นกัน การออกแบบจำนวนมากสำหรับเยอรมาเนียไม่สามารถก่อสร้างได้จริง เพราะขนาดและดินเลนใต้กรุงเบอร์ลิน ภายหลัง วัสดุที่จะใช้ก่อสร้างถูกเปลี่ยนไปใช้ในความพยายามของสงครามแทน
ภาพยนตร์และสื่อ
ภาพยนตร์เยอรมันแห่งยุคส่วนมากตั้งใจให้เป็นผลงานการบันเทิงเป็นหลัก การนำเข้าภาพยนตร์ถูกกฎหมายห้ามหลังปี 1936 และอุตสาหกรรมเยอรมัน ซึ่งถูกโอนเป็นของรัฐในปี 1937 จำต้องชดเชยสำหรับภาพยนตร์ต่างประเทศที่ขาดไป การบันเทิงยิ่งทวีความสำคัญยิ่งขึ้นในช่วงปลายสงครามโลกครั้งที่สอง เมื่อโรงภาพยนตร์เป็นสิ่งหย่อนใจจากการทิ้งระเบิดของฝ่ายสัมพันธมิตรและความพ่ายแพ้ติด ๆ กันของเยอรมนี ในปี 1943 และ 1944 การยอมรับโรงภาพยนตร์ในเยอรมนีเกินหนึ่งพันล้าน[190] และภาพยนตร์ที่ทำรายได้สูงสุดยามสงคราม คือ ดีกรอเซอลีเบอ (1942) และ<i data-parsoid='{"dsr":[92206,92222,2,2]}'>วุนชคอนแซร์ท (1941) ซึ่งทั้งสองเรื่องประกอบด้วยส่วนที่เป็นดนตรี นิยายวีรคติยามสงครามและโฆษณาชวนเชื่อรักชาติ เฟราเอนซินด์ดอคเบสเซเรอดีโพลมาเทน (1941) ดนตรีตลกซึ่งเป็นหนึ่งในภาพยนตร์สีเรื่องแรก ๆ ของเยอรมนี และวีนแนร์บลุท (1942) การดัดแปลงจุลอุปรากรตลกของโยฮันน์ สเทราสส์ ความสำคัญของโรงภาพยนตร์ในฐานะเครื่องมือของรัฐ ทั้งคุณค่าการโฆษณาชวนเชื่อ และความสามารถในการทำให้ประชาชนได้รับความบันเทิงอย่างต่อเนื่อง พบเห็นได้ในประวัติการถ่ายทำภาพยนตร์ โคลแบร์ก (1945) ของไฟท์ ฮาร์ลัน ภาพยนตร์ที่แพงที่สุดแห่งยุค สำหรับการถ่ายทำ ซึ่งทหารหลายหมื่นนายถูกเปลี่ยนจากตำแหน่งทางทหารมาแสดงเป็นตัวประกอบ[191]
แม้การอพยพออกนอกประเทศของผู้ผลิตภาพยนตร์จำนวนมากและการจำกัดทางการเมือง แต่อุตสาหกรรมภาพยนตร์ของเยอรมนีก็มิได้ขาดนวัตกรรมทางเทคนิคและสุนทรีย์ การริเริ่มการผลิตภาพยนตร์อักฟาโคลอร์เป็นตัวอย่างที่โดดเด่นอันหนึ่ง ความสำเร็จทางเทคนิคและสุนทรีย์ยังอาจมาถึงคราวสิ้นสุดในไรช์ที่สามได้เหมือนกัน ที่เห็นได้ชัดในผลางานของเลนี รีเฟนสทาล ไทรอัมฟ์ออฟเดอะวิล (1935) ของรีเฟนสทาล ซึ่งบันทึกเหตุการณ์การชุมนุมที่เนือร์นแบร์ก (1934) และ<i data-parsoid='{"dsr":[93279,93292,2,2]}'>โอลิมเปีย (1938) ที่บันทึกเหตุการณ์โอลิมปิกฤดูร้อน 1936 บุกเบิกเทคนิคการเคลื่อนไหวกล้องและการตัดต่อที่มีอิทธิพลต่อภาพยนตร์สมัยหลังจำนวนมาก ภาพยนตร์ทั้งสองเรื่อง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ไททรอัมฟ์ออฟเดอะวิล ยังเป็นที่ถกเถียงกันอย่างสูง เพราะคุณค่าสุนทรีย์นั้นแยกขาดจากการโฆษณาชวนเชื่ออุดมคติชาติสังคมนิยมไม่ได้ ศิลปินที่ไม่สามารถแทนกันได้ที่ดูเหมาะกับอุดมคติชาติสังคมนิยม เช่น มารีคา รอคค์ และโยฮันเนส เฮสแทร์ส ถูกนำขึ้นรายการกอทท์เบกนาเดเทน ("ผู้มีพรสวรรค์จากพระเจ้า") โดยเกิบเบิลส์ระหว่างสงคราม[192]
ศาสนา
สำมะโนประชากรเยอรมนี เดือนพฤษภาคม 1939 บ่งชี้ว่า ชาวเยอรมัน 54% มองว่าตนเองนับถือนิกายโปรแตสแตนต์ และ 40% มองว่าตนนับถือคาทอลิก โดยมีเพียง 3.5% เท่านั้นที่อ้างว่าเป็น "ผู้เชื่อในพระเจ้า" เพเกินใหม่ และ 1.5% ไม่เชื่อในพระเจ้า สำมะโนนี้ออกมาหลังเข้าสู่ยุคนาซีมาแล้วหกปี[193]
การกีฬา
กีฬามีบทบาทศูนย์กลางในเป้าหมายการสร้างนักกีฬาหนุ่มสาวที่เข้มแข็งของนาซี เพื่อสร้างเชื้อชาติที่ "ดีเลิศ" และช่วยสร้างเยอรมนีเป็นมหาอำนาจทางกีฬา สัญนิยมทางการเมืองมวลชนที่มีร่างกายเกือบเปลือยบุรุษเพศครอบครองพื้นที่สาธารณะเข้ากับระบบการโฆษณาชวนเชื่ออย่างง่ายดาย โดยมีตัวอย่างคือ ภาพยนตร์ "โอลิมเปีย" ในปี 1938 ซึ่งมีเนื้อหากล่าวถึงโอลิมปิกฤดูร้อนกรุงเบอร์ลิน 1936[194]
"สันนิบาติชาติสังคมนิยมแห่งไรช์เพื่อกายบริหาร" (NSRBL) เป็นองค์การดูแลกีฬาระหว่างไรช์ที่สาม มีการจัดแสดงศิลปะและวัฒนธรรมเยอรมันสองครั้งหลักที่มหกรรมโอลิมปิกฤดูร้อน 1936 และที่ศาลาเยอรมันที่นิทรรศการระหว่างประเทศในปี 1937 โอลิมปิกฤดูร้อน 1936 ตั้งใจให้แสดงให้โลกเห็นความเหนือกว่าชาติอื่นของเยอรมนี นักกีฬาเยอรมันได้ถูกคัดสรรอย่างมาอย่างดีไม่เพียงแต่พละกำลังเท่านั้น แต่ยังรวมถึงลักษณะภายนอกที่เป็นอารยันด้วย[195]
เชิงอรรถ
อ้างอิง
บรรณานุกรม
Eric Solsten. . Library of Congress. Federal Reserach Division.
M. Ali Khan, A.Sherieff, A.Balakishan. . Prabhat Kumar Shurma for Sarup & Sons.
ดูเพิ่ม
ประวัติศาสตร์
ประวัติศาสตร์เยอรมนี
จักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์
จักรวรรดิเยอรมัน
สาธารณรัฐไวมาร์
การเมือง
ความร่วมมือจีน-เยอรมนี (1911–1941)
ระเบียบโลกใหม่ (เยอรมนี)
สังคม
ศิลปะแห่งจักรวรรดิไรช์ที่สาม
สถาปัตยกรรมแห่งจักรวรรดิไรช์ที่สาม
การศึกษาในจักรวรรดิไรช์ที่สาม
ดนตรีแห่งจักรวรรดิไรช์ที่สาม
สวัสติกะ
การทหารแห่งจักรวรรดิไรช์ที่สาม
หนังสืออ่านเพิ่มเติม
Missing or empty |title= (help)
นาซีเยอรมนี
หมวดหมู่:ประวัติศาสตร์เยอรมนี
หมวดหมู่:รัฐสิ้นสภาพในทวีปยุโรป
หมวดหมู่:รัฐสิ้นสภาพในประเทศเยอรมนี
หมวดหมู่:รัฐสิ้นสภาพในประเทศออสเตรีย
หมวดหมู่:รัฐและดินแดนที่ก่อตั้งในปี พ.ศ. 2476
ย
หมวดหมู่:สิ้นสุดในปี พ.ศ. 2488 | https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%8B%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%B5 |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
385,
891,
1236,
1343,
2277,
2732,
3134,
4660,
5272,
6123,
7156,
7964,
8663,
9100,
9948,
10475,
11254,
12040,
12304,
12962,
14351,
15605,
16475,
17357,
18687,
19656,
20357,
21933,
23614,
24041,
24649,
25444,
25940,
26469,
27214,
28075,
28755,
29415,
30162,
31482,
32291,
33168,
33948,
34721,
35876,
36527,
37756,
39227,
40871,
41444,
42278,
43199,
43914,
44795,
45746,
46658,
47152,
47610,
48385,
48477,
49051,
49175,
49489,
49901,
50672,
51012,
52428,
53256,
53902,
54276,
54748,
55233,
68461,
71034,
71980,
72083
],
"plaintext_end_byte": [
384,
890,
1235,
1332,
2276,
2731,
3133,
4659,
5271,
6122,
7155,
7963,
8642,
9099,
9947,
10474,
11253,
12039,
12303,
12918,
14350,
15604,
16473,
17356,
18686,
19655,
20356,
21932,
23613,
24013,
24648,
25443,
25939,
26468,
27213,
28040,
28754,
29414,
30161,
31481,
32290,
33167,
33946,
34720,
35875,
36477,
37755,
39226,
40870,
41443,
42277,
43198,
43868,
44794,
45745,
46657,
47150,
47609,
48384,
48476,
49050,
49159,
49488,
49900,
50671,
51011,
52427,
53238,
53901,
54247,
54747,
55226,
68445,
71023,
71965,
72011,
72914
]
} | 비트코인은 몇 년도에 시작되었는가? | 조지 오웰 | korean | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
조지 오웰(George Orwell)이라는 필명으로 널리 알려진 에릭 아서 블레어(Eric Arthur Blair, 1903년 6월 25일 ~ 1950년 1월 21일[1])는 인도에서 태어난 영국 작가이자 언론인이다. 명료한 문체로 사회 부조리를 고발하고 전체주의에 대한 비판과 민주사회주의에 대한 지지를 표한 것으로 이름나 있다.[2][3]
오웰은 문학 평론, 시, 평론, 소설과 같은 작품을 남겼으며, 《동물 농장》(1945년)과 《1984년》(1949년)으로 특히 유명하다. 논픽션 작품 중에는 《위건 부두로 가는 길》(1937년), 《카탈로니아 찬가》(1938년) 등이 있다. 2008년 《타임스》는 1945년 이후 위대한 영국 작가 50선에 2위로 조지 오웰을 꼽았다.[4] 반공주의자로 잘못 알려져있으나 마르크스주의 계열의 사회주의자중 한명이다.
조지 오웰의 작품들은 오늘날에도 대중 문화와 정치에 영향을 주고 있다. 조지 오웰이 만든 신조어인 빅 브라더, 사상 경찰(思想警察, Thought Police), 신어, 이중 사고(二重思考, doublethink)와 같은 언어와 그가 예견한 냉전 체제 등은 여전히 영향력있는 개념이다.[5]
조지 오웰은 1950년 1월 21일에 오랫동안 앓아 온 결핵으로 세상을 떠났다.
성장기
에릭 아서 블레어는 1903년 6월 25일에 당시 영국의 식민지이던 영국령 인도의 벵갈(오늘날 비하르 주)에서 태어났다.[6] 증조부 찰스 블레어는 부유한 젠트리로 토머스 페인 백작의 딸과 결혼하였다. 그의 주요 수입원은 자메이카의 플랜테이션 농장이었다.[7] 할아버지 토머스 리처드 아서 블레어는 성직자이었다.[8] 젠트리 신분은 세대를 걸쳐 상속되었으나 제물은 그렇지 못하여 에릭은 자신의 집안을 "상류 중산층의 하층"이라고 표현하였다.[9] 에릭의 아버지인 리처드 월머슬리 블레어(Richard Walmesley Blair)는 인도 식민국 공무원으로 근무하고 있었고[10], 어머니 이다 블레어(Ida Mabel Blair)는 에릭이 두 살이 되던 해 그와 함께 영국으로 돌아왔다.[11] 그의 생가는 비하르 주의 역사 유적으로 지정되었다.[12]
에릭은 어머니 이다와 함께 옥스포드셔의 헨리온템즈에 정착하였다. 아버지가 3개월간 영국에 돌아왔던 1907년을 제외하면[13] 1912년까지 가족들은 아버지의 얼굴을 보지 못했다.[8] 에릭에게는 마조리라는 이름의 누나와 에이브릴이라는 이름의 여동생이 있었다. 1905년에 쓰인 어머니의 일기에는 활발한 사회 활동과 예술에 대한 관심이 보인다.
제1차 세계대전이 일어나기 전 에릭의 가족은 옥스포드셔의 쉽레이크로 이주하였다. 에릭은 여기서 버디컴 집안과 어울렸는데 특히 딸인 제신타 버디컴(Jacintha Buddicom)과 친하게 지냈다. 이들의 우정은 이후로도 계속하여 이어졌고, 1974년 제신타는 이 때의 일을 적은 《에릭과 우리들》을 출간하였다.[14]
섬네일|세인트 시프리언즈 스쿨의 교정
에릭은 다섯살이 되어 헨리온템즈의 수녀원 부속학교에 입학하였다. 그곳은 1903년 이후 프랑스에서 종교 교육이 금지되자 영국으로 건너 온 우르술라 수녀회가 운영하는 로마 가톨릭 계열의 학교였다.[15] 어머니 이다는 에릭을 퍼블릭 스쿨에 보내고자 하였으나 그러기엔 학비가 부담이 되었다. 이다의 형제인 찰스 리무진이 이스트서식스에 있는 세인트 시프리언즈 스쿨을 추천했는데[8] 프로 골퍼였던 리무진은 그 학교 교장과 몇 차례 골프를 친적이 있었다.[16] 학교 교장은 학비의 절반을 감해주기로 하고 에릭을 입학하도록 하였다. 1911년 에릭은 세인트 시프리언즈 스쿨에 입학하였고 집에는 방학 때에만 갔다. 그는 등록금 이하에 대해 전혀 알지 못했으나, 학교에선 에릭이 "가난한 집안"이란 소문이 번졌다.[17] 그는 훗날 회고록 〈정말, 정말 좋았지〉(Such, Such Were the Joys)에서 학교가 싫었다고 썼다.[18] 에릭은 이 학교에서 사이릴 코널리와 친구가 되었다. 코널리는 많은 해가 지나 《호라이즌》의 편집장이 되었고 조지 오웰의 여러 에세이를 잡지에 수록하였다. 오웰은 《위건 부두로 가는 길》에서 자신의 가족에 대해 묘사하기를 '상류 중산층의 하급 계층'(lower-upper-middle class)이라고 표현하곤 했다.
세인트 시프리언즈 스쿨을 다니는 동안 에릭은 헨리온템즈의 지역 신문인 《헨리 앤 사우스 옥스퍼드셔 스탠다드》에 두 편의 시를 기고하였다.[19][20] 에릭은 코널리와 함께 할로우 스쿨이 지급하는 할로우 역사 장학급 2등급에 선정되었다. 이로서 윌링턴 스쿨에 들어갈 자격을 얻었지만 이튼 스쿨에 들어가고 싶었던 에릭은 이튼 스쿨의 결정이 있을 때까지 세인트 시프리언즈에 남아 있기로 결정하였다. 에릭은 1916년 12월까지 세인트 시프리언즈에 있었다.[8]
1917년 1월 에릭은 웰링턴 스쿨로 옮겼다. 그러나 5월에 이튼 스쿨에서 입학 허가서가 도착하자 이튼으로 옮겼다. 에릭은 1921년까지 이튼 스쿨에 다녔다. 그는 어린 시절 친구 버디컴에게 웰링턴이 "더럽다"고 말했고, 이튼은 "흥미롭고 행복한 곳"이라고 평가했다.[21] 당시 이튼 스쿨의 교장은 엔드류 시든햄 페러 고우로 트리니티 칼리지의 펠로우쉽 교수였다. 그는 에릭의 진로를 조언하는 편지를 써 주었다.[8] 에릭은 당시 이튼 스쿨을 함께 다니고 있던 올더스 헉슬리, 스테번 런시먼과 같은 이들에게서 간략한 프랑스어를 배웠다.[22] 사이릴 코널리가 에릭을 쫓아 이튼 스쿨에 왔지만 몇 해 동안 해어져 있었던 이유로 관계는 소원해졌다.[23]
이튼에서의 그의 학업에 대한 평가는 바보 같은 학생이었다는 것과 훌륭한 학생이었다는 것이 공존하고 있다. 자신들에게 경의를 표하지 않는 것에 대해 분개하는 몇몇 교사를 에릭은 노골적으로 싫어했다. 훗날 조지 오웰을 필명으로 사용한 뒤 쓴 〈정말, 정말 좋았지〉에서 에릭은 학창 시절 동안 학교가 가르친 것은 단순한 암기식 수업이며 그 속에서 자신은 계급 차별로 인한 따돌림을 당했다고 썼으며[24] 이튼의 교육에 대해 '(아는 척 할 줄 아는) 신용 사기를 향한 과감한 준비'만을 시켰다고 신랄하게 비판하였다. 그는 약하고 못생겼다는 것에 열등감을 가지고 있었으며 스스로를 실패한 인생으로 생각했다. 어려서 형성된 실패한 인생이라는 감각은 그가 평생 동안 가졌던 것이었다. 에릭을 직접 만나본 사람들은 그가 추남이었으나 맑고 푸른 눈을 가졌다고 회고한다.
결국 그가 이튼을 졸업할 무렵에는 167명중 138등을 할 만큼 성적이 좋지 않았다. 그는 이튼 스쿨에서 로저 마이너스와 함께 대학 잡지를 편집하는 일을 하였고, 대학 진학 선발 시험인 킹스 스콜라를 통과하였지만 부모의 형편 때문에 대학 진학을 포기하였다. 그럼에도 불구하고 에릭은 이튼에서 훗날 자신의 지기들이 되는 친구들을 몇몇 사귀었다. 그중 싸이릴 코놀리는 잡지 '호라이즌'의 편집자가 되어 오웰의 유명한 에세이 대부분을 출간해주었다. 훗날 오웰은 상당한 자율을 허용했던 이튼스쿨 시절을 '그런대로' 행복했다고 회고했지만, 입학 후 공부 이외의 것들에 대해서는 신경 쓸 수가 없게 되었다.
이튼의 생활에 분개했음에도 불구하고 당시 그가 제국주의와 영국의 식민정책에 대해 비판적인 생각은 가지지 못했기 때문에 그는 아버지처럼 식민 관료의 길을 선택했다. 당시 이튼의 교육은 학생들을 식민 관료, 군인, 제국주의자로 만드는 것이었고, 아직 에릭은 그것으로부터 자유롭지 못했다. 런시먼은 자신의 회고록에서 에릭 블레어가 동양에 대한 낭만적인 환상을 가지고 있었다고 썼다.[22] 에릭의 아버지는 서퍽의 사우스월드에서 퇴임하였고, 가족은 에릭이 인도의 제국 경찰이 되기를 희망하였다.[25]
《버마 시절》
에릭 블레어의 외할머니는 버마의 모울메인에 살았다. 에릭은 버마에세 경찰을 하기로 하고 1922년 10월 SS 히어포드셔 호를 타고 수에즈 운하와 스리랑카를 거쳐 버마로 갔다. 한달 후 그는 양곤에 도착하였고, 만달레이에서 훈련을 받았다. 핀우린에서 잠시 복무한 후, 1924년 초 에야와디 관구의 미야웅미아에서 근무하게 되었다.
그의 동년배들이 대부분 영국의 대학교에서 학업을 이어갈 때 그는 에야와디 관구의 트완테에서 20만명의 치안을 책임지게 되었다. 1924년 말이 되어 그는 양곤 인근의 시리암(탄리인) 경찰서의 부서장으로 승진하였다. 시리암에는 버마 오일의 정유 공장이 있었다. 공장 주변은 드럼통 쓰레기가 뒹굴고 뿜어져 나오는 이산화 황으로 주변 식물들이 죽어가는 곳이었다. 그러나 관할지가 양곤과 가까웠기 때문에 에릭은 종종 시내로 나가 항구에 나가거나 서점과 카페를 들리면서 경찰 업무의 지루함을 달랬다.[26] 당시 버마는 90명 정도의 영국인 경찰 간부가 13000명 정도의 현지인 경찰을 관리했고 그들이 1300만 명이나 되는 인구를 장악했다.
1925년 에릭 블레어는 버마에서 두 번째로 큰 감옥인 인사인 형무소로 발령받았다. 인사인에서 근무하는 동안 에릭은 엘리사 마리아 랭포드레를 알게 되었고 그녀와 "상상할 수 있는 온갖 주제"로 끝없는 대화를 나누곤 하였다. 그녀는 훗날 인도 시킴 주의 초대 수상인 카지 렌두프 도르지와 결혼하였다. 랭포드레는 에릭이 "매우 공정하고 사소한 것까지 세세한 감수성"을 가지고 있다고 적었다.[27]
에릭은 미얀마에서 다른 영국인 간부들이 영국식 사교생활을 즐기던 것과는 달리 고독하게 지냈고 가끔 사창가를 찾았다. 다른 푸카(펀잡어로 식민지배자들을 이르는 말)와 달리 카인족과 같은 소수 민족을 찾아다니거나 버마어를 읽었다. 당시 동료였던 로저 비든은 1969년 BBC에 출연하여 블레어는 매우 빨리 버마어를 습득하였으며 버마의 승려들과 유창하게 소통할 수 있는 수준이었다고 말했다.[28] 에릭이 가혹한 식민통치자는 아니었으나 불교 승려들과 매춘부들에 대해 경멸하는 태도를 취했고 이는 훗날 제국주의자임을 거부했던 글에서도 확인이 가능할 정도로 체화되어 있었다.
1926년 에릭은 외할머니가 사는 모울메인으로 옮겼다. 그해 말 그는 다시 상부 버마 사가잉 관구의 카타로 발령되었고, 1927년 그곳에서 뎅기열에 걸렸다. 에릭은 병을 치료하기 위해 영국으로 돌아갔다. 1927년 9월 영국의 콘월에서 가족을 만난 그는 버마로 돌아가지 않기로 결심하고 가족들의 반대에도 사표를 제출하였다. 그는 5년간이나 식민 관리 생활을 하였으며 그 과정에서 인간이 인간을 지배하는 것에 대한 깊은 자기혐오에 빠지게 되었다. 아버지가 35년간 근무하여 가족이 '중류 생활자'로 지내게 해준, 그리고 자신이 5년간 영국 신사로 지낼 수 있도록 해준 신분에서 벗어나기로 했다.
에릭은 작가가 되고자 했다. 그는 버마에서의 경험을 살려 1931년 에세이 〈교수형〉(A Hanging), 1934년 소설 《버마 시절》(Burmese Days), 1936년 수필집 《코끼리를 쏘다》(Shooting an Elephant)를 발표하였다.[29]
오웰의 두 번째 저서인 '버마 시절'은 이 시기를 배경으로 한 소설이다. 비극적인 로맨스가 제국주의 시대를 배경으로 펼쳐지고 반제국주의적 정서가 강하게 드러나 있다. 주인공 플로리는 식민 경찰로 있던 오웰의 페르소나로 읽히며 그는 어떻게 자신이 제국주의를 혐오하게 되었는가를 실감나게 묘사한다. 그는 버마에서 보낸 시간들의 이미지가 너무도 강해서 그것을 어딘가에 쏟아붓지 않으면 아무것도 할 수 없을것 같다는 기분이 들어 이 책을 썼다고 했다.
《파리와 런던의 밑바닥 생활》
섬네일|1928년 살았던 파리 5구 루두포드페
영국에 돌아온 에릭 블레어는 가족이 살고 있는 사우스월드에 자리 잡았다. 그는 작가로서의 삶에 대한 조언을 듣기 위해 옛 은사인 고우가 있는 캐임브리지를 방문하였다.[30] 1927년 에릭 블레어는 런던으로 거처를 옮겼다.[31] 가족과 안면이 있던 시인 러스 피터가 숙소를 잡는 것을 도와주었고, 블레어는 그 해 말 노팅힐의 포르토벨로 가에 방을 얻었다.[32] 이 집에는 조지 오웰을 기념하는 블루 플래크가 부착되어 있다.[33] 블레어의 어머니는 러스 피터가 이사를 도운 것에 적잖이 안심을 하였고, 피터는 블레어가 시에는 그다지 재능이 없다는 걸 지적하며 스스로 알고 있는 것을 써 보라고 권유하였다. 에릭 블레어는 경험을 쌓기 위해 이스트엔드오브런던의 생활상을 살폈다.[34] 에릭 블레어는 이스트엔드오브런던의 밑바닥 삶을 서술한 《밑바닥 사람들》을 출간한 잭 런던을 동경하고 있었다. 그는 스스로가 가난한 계층의 사람인양 차려입고서 이스트런던의 라임하우스코스웨이에 있는 하숙집을 빌렸다. 에릭 블레어는 이 시기 겪은 일을 정리하여 1931년 첫 수필 〈스파이크〉를 발표하였다.[35]
1928년 초 그는 파리로 이주하여 노동자들의 밀집 거주 지역이었던 파리 5구의 루두포드페(Rue du Pot-de-Fer)에 자리를 잡았다.[8] 그의 이모 넬리 리무진이 파리에 살고 있어서 필요한 사회적 지원과 경제적 도움을 주었다. 에릭 블레어는 《버마 시절》의 초고를 쓰며 작가 생활을 했지만, 벌이가 될 만한 것은 못되었다.[8] 에릭 블레어는 프랑스의 국제공산당 잡지인 《몽드》에 투고를 하면서 작가로서 보다는 언론인으로서 더 알려지게 되었다. 에릭 블레어가 전업 작가로서 쓴 첫 글인 〈영국의 관료 체제〉()는 1928년 10월 6일 실렸다. 영어로 된 첫 글은 1928년 12월 29일 《지케이스 위클리》(G.K.'s Weekly)에 실린 〈서푼짜리 신문〉(A Farthing[주해 1] Newspaper)이었다.[36] 에릭 블레어는 프랑스의 좌파 잡지인 《르 프로그레 시비크》(Le Progrès Civique, 진보 시민)에 정기적으로 투고하여 런던의 부랑자와 거지의 삶을 다룬 글들을 썼다. 밑바닥 삶에 대한 그의 이런 관심은 훗날 《카탈로니아 찬가》가 집필되기 전까지 에릭 블레어의 주된 평론 주제였다.[37]
1929년 2월 에릭 블레어는 중병이 걸려 파리 14구의 코신 병원에 입원하였다. 이 병원은 의대 학생의 교육을 위해 운영되어 무료로 진료를 하였다. 당시의 경험은 1946년에 발표된 〈빈자가 죽는 법〉(How the Poor Die)[38]의 바탕이 되었다. 그가 병원에 입원해 있는 사이 하숙방에 도둑이 들어 가진 돈을 모두 훔쳤다. 블레어는 생계를 위해 뤼드리볼리 가의 호텔에서 접시를 닦아야 했다. 1933년 출간 된 《파리와 런던의 밑바닥 생활》에는 그의 접시닦이 생활, 구빈원에서의 생활 등이 생생하게 묘사되어있다. 밑바닥 생활을 거치면서 에릭 블레어는 상류층의 자본가들은 프롤레타리아의 폭동을 두려워 할 뿐, 그들의 생활 개선에 아무런 관심이 없다고 생각했다.
1929년 8월 에릭 블레어는 《뉴 아델피》에 〈스파이크〉를 투고하였다. 《뉴 아델피》는 대중적 사회주의를 불러일으킨 주요 잡지 중 하나였으며 1935년까지의 오웰의 글 대부분이 이 잡지를 통해 발표되었다. 1929년 12월 에릭 블레어는 2년 여간의 파리 생활을 청산하고 부모들이 살고 있는 사우스월드의 집으로 돌아갔다. 가족은 지역에서 평판이 좋았고 여동생 에이브릴은 찻집을 운영하였다. 그는 지역의 많은 사람들과 친분을 쌓았고, 그 가운데에는 사우스월드의 세인트펠릭스 여학교의 체육 교사였던 브랜다 샐켈드도 있었다. 성공회 신부의 딸이었던 그녀는 블레어의 청혼을 거절하기는 하였지만, 친구로 남아 여러 해 동안 주기적으로 편지를 주고 받았다.[8]
1930년 블레어는 여동생 마조리와 그녀의 남편이자 어릴 때부터 격의없이 알고지내던 험프리 데킨과 함께 리즈의 브램리에 잠시 머물렀다. 블레어는 여기서 《뉴 아델피》에 투고를 하며 사우스월드의 개인 교사로 생활하였다. 당시 가르쳤던 학생들 중에는 훗날 철학자가 된 리처드 스텐리 피터스가 있었다.[39] 이 즈음 블레어의 생활은 이중적이었다. 사우스월드 블레어 가의 아들인 에릭은 예의바르고 별다른 일 없이 지내는 사람이었지만, 그가 당시 필명으로 사용한 버튼은 런던의 이스트앤드 싸구려 숙소와 길바닥을 거닐고 켄트의 들판에서 홉을 주었다.[40] 그는 해변에서 그림을 그리고 수영을 하며 지내다 훗날 그의 경력에 영향을 미친 마블 피어즈와 프란시스 피어즈를 만나게 되었다. 일년 뒤 블레어는 이들을 런던에서 다시 만났고, 그들의 친구인 막스 플로우먼과도 자주 만났다. 또한 블레어는 루스 피터와 리처드 피터의 집에서도 자주 머물렀는데, 그 덕에 블레어의 간헐적인 밑바닥 생활에는 변화가 생기게 되었다. 당시 블레어의 하루 임금은 하프 크라운(8분의 1 파운드) 정도 였다.[41]
1931년 8월 블레어는 〈교수형〉을 투고하면서 《뉴 아델피》의 정규 기고자가 되었다. 그러는 동안에도 그는 이스트앤드와 켄트의 홉 밭에서 막노동을 하였고 이러한 경험을 일기로 기록하였다. 당시의 경험을 바탕으로 1935년 소설 《목사의 딸》을 발표하였다.[42] 블레어는 여러 출판사에 《파리와 런던의 밑바닥 생활》[43]의 출간을 의뢰하였으나 거절당하였다. 1931년 말 조지 오웰은 순전히 투옥 경험을 쌓을 목적으로 경찰에 체포되었다. 그는 1931년 12월 19일 위스키 한 병을 들이킨 뒤 병을 들고 배회하다 베스널 그린 경찰서에 체포되었다. 거기서 블레어는 당시 사용하던 필명인 에드워드 버튼으로 자신의 인적사항을 기재하였다. 경찰서는 인적 사항이 확인 되지 않자 몇 차례의 추가 조사를 하고는 블레어를 석방하였다.[44]
1932년 4월 블레어는 웨스트런던의 남자 고등학교였던 하우스론 고등학교의 교사로 채용되었다. 하우스톤 고등학교는 열 살에서 열여섯 살쯤 되는 열대여섯 학생이 다니는 작은 사립 학교였고 블레어 외에도 다른 교사 한 명이 더 있었는데, 학부모는 무역상이나 상점 주인과 같은 사람들이었다.[45] 교사 생활을 하는 동안 마블 피어즈는 빅토르 골란츠가 운영하는 출판사가 《천한 것의 일기》(A Scullion's Diary, 《파리와 런던의 밑바닥 생활》의 초고 제목)를 40 파운드에 출판할 의사가 있다고 알려왔고 블레어는 이를 수락하였다.
1932년 여름 끝무렵 에릭 블레어는 사우스월드로 가서 부모가 집을 장만한 것을 축하하였다. 휴가 기간동안 에릭과 여동생 에이브릴은 집 단장을 하였고, 에릭은 《버마 시절》의 집필을 계속하였다.[46] 이 동안 블레어는 엘리너 자크와 교재하였다. 하지만 블레어가 보다 깊은 관계를 희망하는 사이 그녀는 데니스 콜링스에게 애정을 보였다. 1932년 8월 블레어는 그의 실패한 투옥 경험담을 담은 〈유치장〉을 《뉴 아델피》에 기고하였다. 블레어는 다시 교사 생활을 시작했고 그 사이 《파리와 런던의 밑바닥 생활》의 출간을 준비하였다. 그는 가족들이 자신의 부랑자 생활을 알 게 될까 염려되어 새로운 필명을 고심하였다.[47] 블레어는 1932년 11월 15일 무어에게 편지를 보내 필명을 추천해 주길 부탁했고, 나흘 뒤 무어와 골란츠는 기존의 필명이었던 버튼과 함께 케네스 마일즈, H. 루이스 얼웨이스, 조지 오웰 등의 이름을 추천하였다.[48] 블레어는 조지 오웰을 필명으로 선택했는데, 엘리너 자크에게 그 이유를 “부드럽게 들리는 영국 이름”이기 때문이라고 말했다. 이것은 그가 작가로서 실패할 경우를 대비하고 가족들이 놀라지 않도록 고려해 선택한 것이기도 하다. 그는 서포크의 오웰 강을 좋아했다고도 한다. 그러나 한동안 기고문에는 계속 에릭 블레어라는 이름을 사용했다.
저자를 조지 오웰이라고 밝힌 《파리와 런던의 밑바닥 생활》은 1933년 1월 빅토르 골란츠 출판사에서 출간되었다.[49] 책은 평판이 좋았고, 뉴욕의 하퍼 앤 브라더스 출판사가 다음 판을 인쇄하였다. 《파리와 런던의 밑바닥 생활》에는 그의 접시닦이 생활, 구빈원에서의 생활 등이 생생하게 묘사되어있다. 첫 번째 저서임에도 불구하고 사회 모순들을 묘사함에 있어 매우 신랄한 필치를 구사하고 있다. 밑바닥 생활을 묘사하는 것 뿐 아니라 그 와중에 런던의 속어와 욕설을 정리해둔다거나 구빈원 시스템의 모순을 치밀하게 폭로하는 등 다층적이면서도 종합적인 글쓰기를 보여주었다. 그리고 오웰다운 위트가 곳곳에 넘친다. 잭 런던의 《밑바닥 사람들》(1903)로부터 영향받은 작품이다. 그동안 블레어는 《버마 시절》의 집필을 계속하였다.
1933년 중반 블레어는 하우스론 고등학교를 떠나 힐링턴 구에 있는 억스브리지의 프레이스 컬리지 교사로 근무하게 되었다. 이전 학교와 달리 그 곳은 200 명이 넘는 학생이 있었고 교직원도 모든 부서가 편성되어 있는 학교였다. 블레어는 오토바이를 구입하여 인근을 돌아다녔다. 그는 추운 날씨에 밖을 돌아다니다 폐렴에 걸렸고 억스브리지 코테이지 병원에 입원하였다.[50] 중태에 빠져 사경을 해매던 그는 1934년 1월이 되어서야 간신히 퇴원하였다. 그는 사우스월드의 부모 집으로 돌아갔고 교사직을 영영 그만두었다.[51]
1933년 말에 블레어는 《버마 시절》을 탈고하였으나 골란츠가 명예 훼손에 휘말릴 것을 염려하여 출판을 거절하자 낙담하였다. 그러나 하퍼 앤 브라더스는 미국에서 출간을 추진하였다. 《버마 시절》은 출간 이후에도 《파리와 런던의 밑바닥 생활》에 비해 호의적이지 못한 평가와 판매고를 올렸다.
《엽란을 날려라》
《버마 시절》의 출간을 기다리는 사이 블레어는 소설 《목사의 딸》을 쓰기 시작했다. 그는 소설에서 교사 생활의 경험과 사우스월드에서의 삶을 담았다. 그 해 사우스월드에 사는 동안 블레어는 아버지와 함께 공공 농장에서 일했다. 엘리너 자크는 결혼하여 싱가폴로 떠났고, 블랜다 샐켈드는 아일랜드로 갔기 때문에 블레어는 고독했다. 10월 《목사의 딸》 원고를 무어에게 보낸 뒤 블레어는 이모가 주선 해 준 새 직장에서 근무하기 위해 런던으로 갔다.
새 직장은 프란시스 웨스트로프와 마이팬위 웨스트로프가 운영하는 중고 서점이었다. 그는 그곳의 애서가 코너에서 시간제 점원으로 일했다. 서점 주인은 이모 넬리 리무진과 에스페란토 운동으로 알게 된 친구였다. 웨스트로프는 블레어와 친근하게 지냈으며 폰드 가의 편안한 하숙집인 워윅 맨션을 제공하였다. 그와 함께 일했던 존 킴체(Jon Kimche)는 언론인이자 역사가였으며 훗날 스페인내전에 참전한 블레어와 바르셀로나에서 다시 만나게 된다.[52] 서점을 운영하던 웨스트로프와 킴체는 모두 노동당에서 분당한 독립노동당의 당원이었지만 블레어는 정치적 활동에 큰 관심을 보이지는 않았다.
블레어는 오후에 일했고 오전엔 집필 활동을 하였다. 이 시기의 경험은 1936년 출간된 소설 《엽란을 날려라》의 배경이 되었으며[53] 그는 《서점의 회상》, 《책값 대 담뱃값》, 《좋으면서 나쁜 책》(문제가 있지만 그럭저럭 읽을 만한 책) 등의 에세이에서 이 시기의 기억을 되살렸다. 또 오웰은 시 창작에도 주목하여 《아델피》에 발표하곤 했는데 꽤 좋은 평가를 받았다.
1935년 초 블레어는 워윅 맨션을 나와 마블 피어즈가 소개해 준 팔리어맨트힐의 아파트로 옮겼다. 《목사의 딸》은 1935년 3월 11일 출간되었다. 《목사의 딸》은 교구 목사관이나 여학교의 일상에 대해 사회학적인 분석에 가까운 묘사가 담겨있다. 출간당시 감상적인 중류계급 소설이라는 평가를 받았고 훗날 스스로 '어리석은 돈벌이를 목적으로 쓴 창작품'이라고 혹평했지만 상업적으로는 괜찮았다.
이 시기 블레어는 훗날 아내가 될 아일린 오쇼네시를 만났다.[54] 6월이 되자 《버마 시절》이 출간되었고, 그의 오랜 친구인 사이릴 코널리가 《뉴 스테이트먼》에 서평을 기고하였다. 이 일을 계기로 블레어는 코널리를 오랜만에 재회하였다. 8월, 그는 켄티쉬 타운의 아파트로 이사하여 마이클 세이어스, 레이너 헤픈스털과 방을 나누어 썼다. 이 때의 인연은 레이너 헤픈스털과 함께 BBC에 근무하는 동안에도 이어졌다.[55] 10월, 룸메이트들이 아파트를 나가게 되자 블레어는 혼자 임차료를 감당하는 처지가 되었다. 1936년 1월 말 블레어는 서점 일을 그만 두었다.
1935년에 오웰은 《엽란을 날려라》를 쓴다. 서점에서의 근무경험과 엘리노어와의 사랑을 소재로 하였으며 재능은 있지만 결코 성공하지 못한 시인 고든 콤스톡을 등장시킨 이 소설은 거의 자신의 이야기를 담고있다. 그는 가난이 어떻게 개인의 자존감을 무너뜨리는가라는 내용을 아주 자세하게 묘사하며, 가난분석가나 가난이론가라 부를 수 있을 정도의 분석을 시도한다. 오웰은 항상 가난에 시달려왔으며 이후 《동물농장》이 국제적 성공을 거둔 다음에서야 가난의 공포로부터 벗어날 수 있었다. 《파리와 런던의 밑바닥 생활》-《엽란을 날려라》- 《위건 부두로 가는 길》은 가난에 대한 그의 깊은 관심을 드러낸다.
《위건 부두로 가는 길》
1936년 초 빅토르 골란츠는 오웰에게 짧은 시간에 걸쳐 경제 불황에 빠진 북잉글랜드의 사회상을 조사해 달라는 의뢰를 하였다.[56] 그 보다 2년 전 존 보인턴 프리스틀리는 잉글랜드 북부의 트렌트 강 유역에 대한 르포를 출간하여 유명세를 탔었다. 당시에는 여러 노동자 계층의 작가가 쓴 북잉글랜드의 불황에 대해 글들이 대중들에게 알려져 있었다. 골란츠는 형편이 좋은 출판업자는 아니었지만, 사회 운동가이자 사회주의자로서 민중의 생활상을 알리면 정부의 태도 변화를 이끌어 낼 수 있으리라 여겼다.[57]
1931년 1월 31일 오웰은 코번트리, 스태퍼드셔의 공단, 메이클즈필드 등지를 대중 교통을 타거나 걸어서 돈 끝에 맨체스터에 당도했다. 도착했을 때는 날이 늦어서 은행은 이미 닫혀있었다. 여인숙에서 하루를 묵은 오웰은 리처드 리 편으로 운송노조의 프랭크 미드에게 조사 지역의 추천을 부탁했고, 위건 부두를 추천 받았다. 오웰은 3월까지 위건, 반즐리, 셰필드 등지를 옮겨 다니며 살았다.[58] 조지 오웰은 1월 31일부터 3월 25일까지 일기를 썼고 이는 《위건 부두로 가는 길》의 토대가 되었다. [59]
이 즈음 오웰은 《엽란을 날려라》의 문체에 대한 비판와 명예훼손 문제로 시달리고 있었다. 그는 리버풀을 짧게 방문한 뒤 3월까지 남요크셔의 셰필드와 반즐리에 머물면서 그림소프와 같은 탄광 지역을 방문하여 사회상을 관찰하였다. 그는 공산당의 오스월드 몬즐리를 만났지만 몬즐리는 "이 모든 것이 국제적인 유대인의 농간"이라는 성의없는 인터뷰를 했을 뿐이다. 오웰은 마치 영국 파시스트 연합과 인터뷰를 하는 느낌을 받았다.[60] 오웰은 미들랜즈를 돌아다니는 동안 해워스에 있는 브론테 기념관을 들리면서 해딩글리에 살고 있던 여동생을 만났다.[61]
1937년 골란츠는 자신이 주도하던 좌파 북클럽()을 위해 《위건 부두로 가는 길》을 출간하였다. 좌파 북클럽은 문고본에 가까운 가격으로 가입자들에게 책을 공급하는 회원제 단체이자, 영국의 좌파 출판사로 당시 영미권 사회주의자들에게 광범위한 영향력을 주었다.[62] 오웰은 책의 1부 〈탄광지대 노동자의 밑바닥 생활〉에서 랭커셔와 요크셔의 광산 노동자 생활상을 포함한 취재 결과를 서술하였다. 그는 여기서 앙상한 몸에 제대로 입지도 먹지도 못하는 노동자 계급의 참담함을 기록하였다. 2부 〈민주적 사회주의와 그 적들〉에서는 자신이 어떻게 사회주의자가 되어가고 있는가를 말하면서, 사회주의의 목표를 위해서 "오만하고 따분한" 사회주의 지식인과 행동 이데올로기를 파악하지 못하고 있는 "프롤레타리아" 사회주의자가 어떻게 사회주의 운동의 장애물이 되고 있는 지를 비판하였다. 오웰은 사회주의자로서 사회주의를 보호하기 위해 "악마의 대변인"을 자처하였다.[63] 골란츠는 책의 후반부의 내용을 우려하여 오웰이 스페인으로 떠난 사이 이를 변명하는 서문을 추가하였다.
당시 영국의 좌파 지식인들은 노동운동보다는 공산당에 매몰되는 친소경향을 가지고 있었으며 일부 보수파들은 나치가 공산주의의 확산을 막아줄 것이라는 순진한 기대를 하고 있었다. 특히 좌파 지식인들은 오웰이 나치도 스탈린도 모두 전체주의라고 평가하는 것을 소련의 중앙유럽 '진출'과 나치의 '침략'을 혼동한다고 비판하였다. 지금 생각해보면 오웰의 현실 인식이 관념적이지 않고 정확했다는 것 뿐 아니라 이후 스페인 내전에의 참가로 이어지는 오웰의 행동에서 볼 수 있는 민중중심적인 아나키즘이 드러났다고 볼 수 있다. 그런 의미에서 오웰은 탁월한 현실 인식 능력을 가진 반권력의 작가였다.
또 오웰은 '배운' 사회주의자들이 부르주아 이데올로기, 프롤레타리아의 연대, 수용자들에 대한 수용 등의 말을 씀으로서, 아니 거기까지 가지 않더라도 '동지'라는 말 따위를 억지로 사용하는 사회주의자들의 문화가 피착취 계층이자 잠재적 사회주의자들인 중산층의 마음을 떠나가게 했다며 사회주의자들이 종종 사회주의의 적이 되곤 한다고 비판한다. 또 영국의 뿌리깊은 계급문제를 넘어서는 것은 쉽지 않으며 서로 다른 계급(먹고살만한 노동계급과 가난한 지주계급 등)이 공존할 수 있도록 서로의 차이를 인정해야 한다는 주장을 하고 있다. 즉 오웰은 본질적이지 않은 차이때문에 주적에 대항하는 연대가 깨져서는 안된다는 점에 대해 얘기하는 것이다.
《위건 부두로 가는 길》에서 북부의 석탄이 북부 사람들을 어떻게 착취하여 남부에 부를 가져다주는지, 그리고 왜 민중들에게는 사회주의가 아니라 파시즘이 지지를 받고 있는지, 마르크스주의자들이 얼마나 교조적인 태도로 즉, 마르크스주의를 아무런 비판없이 맹신하는 태도로 민중들과 동료들을 비판하고 있는지를 서술하며 마르크스주의자들의 맹목적인 소련 숭배를 비판한다. 이 책은 오웰이 사회주의자로서의 의식을 표출한 첫 번째 본격적인 저서라고 할 수 있다. 조지 오웰은 직접 탄광의 막장으로 들어가 그들의 노동 현장을 보았고, 함께 먹고 자면서 생활상을 목격하였다.
옥스퍼드 대학의 존 스티븐슨은 이 책을 “실업을 다룬 세미다큐멘터리의 위대한 고전”이라고 평하였다.[64] 조지 오웰은 노동자들이 스스로 단결할 생각조차 하지 못하는 대량 실업의 시기에[65] 스스로를 사회주의자로 여기는 중산층들은 특이한 스타일의 구두나 신고 특이한 언어를 사용하는데 몰두하면서 인간다움을 잊고 있다고 개탄한다. 조지 오웰은 사회주의자들이 소련을 지나치게 숭배하면서 교조주의적 사고를 보이지만 행동에서는 중산층의 태도를 고집하는 것이 사회주의가 대중적 지지를 잃게 되는 원인이라 지적하면서 당시 부상하고 있던 파시즘을 경계하였다.[66]
이 책의 2부는 오웰의 자서전이라고 할만한 부분을 담고 있으며 여기서 오웰은 자신이 어떻게 제국 경찰에서 피압제자들의 친구가 되어보기로 시도했는지, 그럼에도 불구하고 자신의 태생적 계급을 어떻게 넘을 수 없었는지 고백한다. 이는 그의 첫 번째 르뽀 《파리와 런던의 밑바닥 생활》을 쓴 동기이기도 했다.[67] 《위건 부두로 가는 길》에서 그는 위건의 탄광노동자에 대한 묘사로 시작해, 결국 계급 차이 따위는 극복하고 전면적인 반 파시즘 연대로 가야한다는 것을 주장했고 이 책의 원고를 넘긴지 얼마 되지 않아 이를 실천하기 위해 스페인으로 건너가게 된다. 그 결과물이 또 하나의 걸작 르뽀 《카탈로니아 찬가》이니, 오웰이 쓴 세 편의 르뽀는 모든 억압에 반대한다는 그의 사상적 궤적을 순차적으로 꿰어준다.[66] 오웰은 책의 결론에서 "단결해야 할 사람은 사장에게 굽실거려야 하고 집세 낼 생각을 하면 몸서리쳐지는 모든 이들이다."라고 주장한다.[68]
오웰은 영국 북부를 방문한 후 런던 근교에 집을 얻어 시골생활을 시작했다. 시골생활을 하면서 한산한 식료품 가게를 운영했는데 그것은 이득이 되지 않았지만 오웰에게 평화를 주었다. 1936년에 오웰은 하숙집 주인의 소개로 만난 아일랜드계 여인 아일린 오쇼네시와 결혼한다. 아일린은 영문학을 전공하고 교사, 사회복지사를 거쳐 교육심리학을 다시 전공하고 있던 인텔리였다. 그녀는 오웰의 사상적 동반자로서 스페인 내전에 오웰과 함께 동행한다.
《카탈로니아 찬가》와 스페인 내전
1936년 겨울 조지 오웰은 스페인 내전에서 공화파를 지지하기 위해 참전했다. 그는 12월 23일 파리에 들러 헨리 밀러와 만나 반파시즘 연대와 민주주의 수호의 의무를 역설했지만, 밀러는 오웰의 주장에 냉소적이었다.[69] 조지 오웰은 바르셀로나에 도착해 독립노동자당의 간부였던 존 맥나이르를 만나 "나는 파시즘에 대항해 싸우러 왔다"고 말했다.[70] 오웰은 얼마 지나지 않아 바르셀로나의 복잡한 정치 관계에 맞닥드리게 되었다. 스페인 제2공화국의 인민전선 정부는 다양한 정파들로 나뉘어 있었다. 마르크스주의 통일노동자당(, 아나코 신디칼리즘을 표방한 전국노동자연합(), 소련의 지원을 받는 스페인 공산당의 일원이었던 카탈로니아 통일사회주의당()과 같은 여러 정치 세력이 서로 경쟁하는 가운데 혼재하였다.[71] 조지 오웰은 국제여단의 영국측 독립노동자당 민병대에 소속되었고, 독립노동자당은 마르크스주의 통일노동자당(POUM)의 지원을 받았다. 조지오웰이 배속될 당시 POUM의 병력은 약 7만명 가량이었다.[72]
조지 오웰은 POUM의 레닌 부대에 배속되었다. POUM의 민병대는 일반적인 군대와 달리 독특한 편성 체계를 지니고 있었다. 30여 명 가량의 반(班, section)이 기본 조직을 이루고 백여 명이 모여 센트리아(Centria, 백인부대)를 이룬다. 가장 큰 단위 조직은 진(陣, Column)으로 여러 센트리아가 모여 구성되었다. 조지 오웰은 전선으로 배치 되기 전에 기초 군사 교육을 받으며 바르셀로나에 머물렀다. 이 기간 동안 조지 오웰은 스페인어를 배우기 위해 애썼다.[73] 카탈루냐 지방은 공화파에 의해 장악되어 있었으며 노동자의 나라 같은 분위기가 있었다. 바르셀로나에서는 밤낮 없이 혁명의 노래가 울려퍼졌고, 붉은 색과 검은색으로 이루어진 아나키즘 깃발이 도처에 걸려 있었다. 영국 북부의 참혹상을 보고 온 오웰은 여기서 인간에 대한 희망을 발견한다.[74] 의용군의 조직은 형편없었으며 총알이 제대로 나가지도 않는 소총 하나만 들고 아라곤 전선에 배치받았다. 하지만 장교에서 사병까지 누구나 똑같은 대우를 받았으며, 계급으로 차별을 받지 않았다. 넉 달 이상 전투가 없었음에도 불구하고 여러 차례 죽을 고비를 넘긴다. 전투다운 전투를 하지 못한 채 추위와 굶주림에 더 많은 사람이 죽어가던 전쟁이었다.[75]
1937년 4월 오웰은 아일린이 기다리고 있던 바르셀로나로 돌아갔다. 조지 오웰과 아일린은 컨티넨털 호텔에 묶고 있었는데, 소련 측은 오웰 부부를 반소련 인사 블랙리스트에 올리고 감시하고 있었다.[76] 그 사이 바르셀로나는 혁명적 기운이 사라지고 다시 계급이 형성되는 듯한 분위기가 생겨나기 시작했다.[77] 공화파 안에서는 각종 노선의 차이로 인한 대립이 강해지고 있었다. 결국 5월 1일 노동절은 "혁명의 도시" 바르셀로나 시민들의 기대와 달리 정파간 갈등 때문에 아무런 행사도 없이 지나갔다.[78] 소련의 코민테른이 지원하는 공산당을 비롯한 자치정부 구성 세력과 CNT를 중심으로한 아나키즘 세력 사이의 갈등의 골은 점차 커졌고, 급기야 5월 16일 POUM이 점거중인 전화국을 탈취하기 위해 같은 편이라고 할 수 있는 공산당이 총격을 가하는 바르셀로나 5월 사건까지 벌어졌다.[79] 오웰은 보다 국제적인 연대를 받는 곳에서 공화파의 승리를 위해 더 기여해보고자 마드리드의 국제 여단에 참가하고자 하였으나 5월 사건을 지켜보고는 코민테른의 지시를 받던 국제 여단의 참여를 포기하고 다시 POUM 소속으로 전선에 복귀하였다. 전선으로 돌아와 보니 함께 싸우던 영국인 동료들 가운데 일부는 프랑코 측에 사로잡혀 재판없이 투옥되거나 추방당한 상태였다. 누구나 평등했던 민병대에도 다시 계급이 생겨 오웰은 소위가 되었다.[80]
조지 오웰은 전투 참여 10일 만에 목을 관통당하는 부상을 입고 후방으로 후송되었다. 훗날 오웰은 '총알에 맞는 것이 총알에 맞지 않는 것보다 행운이었던 상황'이라고 회고했다. 1mm만 왼쪽에 맞았더라면 즉사할 수도 있었던 상황에서 오웰은 극적으로 살아났지만 그는 공산당으로부터 트로츠키파로 의심을 받고 있었다. 이미 아내 아일린 또한 가택수색을 당한 상태였고 두 부부는 간신히 야간열차를 타고 스페인을 빠져나왔다.[81]
오웰은 스페인 국경을 빠져나오자마자 글을 쓰기 시작해서 영국에 보냈지만 몇몇 곳에서 거부당했다. 런던에 돌아가서도 사정은 마찬가지여서 《카탈로니아 찬가》를 쓰기 위해 골란츠에게 연락했을 때도 골란츠는 출간을 거부했다. 골란츠는 코민테른을 비판하는 조지 오웰이 트로츠키 주의에 경도되었다고 생각했다.[82] 《카탈로니아 찬가》는 군소 업체였던 세커앤워버그에서 출판되었다. 오웰이 사망하던 1950년까지도 초판이 다 팔리지 않을 만큼 책의 판매는 부진하였다. 1939년 이봉 다베가 프랑스어로 번역하였으나 조지 오웰이 사망할 때까지 출판사를 찾을 수 없었고, 미국에서 출간된 것은 1952년 2월이 되어서였다.[83]
《카탈로니아 찬가》는 전쟁의 어리석음과 스페인 인민들에 대한 애정이 가득 담긴 르포문학의 걸작이다. 오웰은 스페인 내전 당시의 정치상활에 대한 분석까지 실어서 스페인 내전을 미시적이면서 거시적인 관점으로 바라볼 수 있는 작품을 내놓았다. 옥스퍼드 대학교의 역사학자 레이먼드 카(Raymond Carr)는 "스페인 내전을 소재로한 문학들은 대개 열악하지만 조지 오웰의 작품은 뚜렷한 예외이다. 그는 정치적 편향을 거두고 자신이 본 것만을 사실적으로 전달하려고 하였기 때문이다"라고 평가하였다.[84] 그러나 이 책은 오웰이 죽을 때까지 초판이 다 팔리지 않을 정도로 철저히 무시당했다. 골란츠가 출간하지 않고 마케팅능력에서 한계가 있는 작은 출판사를 통해 출간되었기 때문이었다.
육체적 정신적으로 탈진한 오웰 부부는 1938년에 모로코로 요양을 간다.[85] 그곳에서 쉬면서 중산층 외판원의 삶에 지쳐 고향으로 돌아가지만 그곳에도 마음 둘 곳이 없다는 내용을 담은 소설 《숨쉬러 올라오기》를 쓴다.[86] 1939년 골란츠에 의해 출간된 이 책은 꽤 호평을 받았다. 그는 여기서 산업화로 인해 우리가 잃은 것이 무엇인가에 대해 집요하게 묘사한다. 오웰에게 문명화 혹은 철학없는 개발/발전은 곧 익숙한 것으로부터의 결별을 뜻하며 이 정서는 그의 묵시록적 소설 《1984년》으로 이어진다.
《동물 농장》과 제2차 세계대전
제2차 세계대전이 일어나자 아일린은 정보성의 검열관으로 일하게 되었다. 아일린은 주중에는 친정인 그리니치에서 머무르며 근무하였다. 조지 오웰도 전쟁 복무자로 등록하였지만 일할 수는 없었는데, 오웰은 친구였던 인류학자 조프리 고러에게 "내 폐 문제때문에 아무 곳도 갈 수가 없다"고 토로하였다.[87] 이 기간 동안 오웰은 농사를 지으면서 에세이집 《고래 뱃속에서》를 탈고하였다.[88] 전쟁중이라 사상의 자유가 통제되었기 때문에, 많은 잡지들이 정간되어 오웰은 영화평을 쓰는 일로 근근이 생활을 유지했다. 오웰은 채플린의 영화들을 특히 좋아했다.[89] 조지 오웰은 파시즘에 대항하는 전쟁에 무엇이라도 도움이 되고자 국토방위군에 가입하였다.[90]
1941년에 발간된 에세이 《사자와 일각수:사회주의와 영국의 재능》은 오웰이 중산층에 대한 비판을 중지하고 애국심을 고취하기 위해 쓴 것이다.[91] 사자와 일각수는 영국의 왕실 문장에 들어있는 왕가의 상징이다.[92] 파시즘에 대해 승리하기 위해서는 영국이 영국적인 고상함(그것이 위선이든 아니든 간에)을 되찾아야 한다고 주장한 이 책은 전쟁기간 동안 많이 팔려나갔다.[93] 오웰은 영국을 위해 무엇을 할 것인가 고민하던 끝에 1941년부터 BBC에서 대 인도 선전방송의 원고를 쓰고 라디오 방송을 맡았다. 그러나 전시 검열과 영국의 제국주의적 태도때문에 오웰은 방송 일을 오래 할 수 없었다. BBC는 조지 오웰의 목소리가 "매력 없다"는 이유로 그를 해고하려고 하였다.[94] 오웰은 1943년 9월에 BBC를 퇴사하였다.[95]
1943년 11월 오웰은 노동당의 지원을 받는 좌파 잡지 《트리뷴》에서 문학 편집자로 일하기 시작했다. 거기엔 그의 오랜 친구인 존 킴체(Jon Kimche)가 일하고 있었다. 오웰은《트리뷴》에서 일하는 동안 80여 개의 서평을 썼고[96], 자유롭게 글을 쓸 기회를 얻어 1947년까지 정기 컬럼 〈나 좋을 대로〉(As I Please)를 집필하였다.[97] 오웰은 목공실을 만들고, 동물을 키우고, 아이를 입양하는 등 평화로운 생활을 가지게 되었다. 이 시기에 오웰은 《동물 농장》을 집필하기 시작했고, 아내 아일린이 여러 가지 조언을 해주어 《동물 농장》은 이전까지의 오웰 작품들과는 다르게 해학적인 면이 많아졌다. 1944년 2월에 탈고된 《동물 농장》은 소련과 스탈린에 대한 신랄한 비유로 가득차 있었다.[98]
골란츠는 소련을 노골적으로 비판한다는 이유로 출판을 거절하였다. 다른 출판처를 물색하는 사이 오웰이 살던 런던 킬번 구 몰티머 크레센트 10번지 집에 V-1 비행폭탄이 날아들었다. 폭격을 당해 집이 불탔지만, 다행히 그는 당시 아일린의 친정에 있어 화를 면했다.[99] 1944년 6월 30일자 《트리뷴》의 〈나 좋을 대로〉 칼럼에서 조지 오웰은 비행 폭탄에 대해 언급하였다.
오웰은 《동물 농장》의 출판을 위해 여러 출판인들과 상의하였으나 그리 좋은 반응을 얻지 못하였고, 영국 정보국의 피터 스몰렛이 동향을 묻기 위해 오웰을 방문하였다. 훗날 스몰렛은 소련의 스파이였다는 것이 밝혀진다.[100] 오웰은 다시 세커앤워버그와 출판 계약을 하였지만 책은 전쟁이 끝난 직후인 1945년 8월 17일이 되어서야 출판되었다.
《동물 농장》은 파시즘에 반대하는 것이었음에도 불구하고 반공주의로 읽혀 미국에 의해 광범위하게 출판되었다. 최초의 외국어 번역은 한국어 번역이었는데, 2차 대전 이후 가장 첨예하게 냉전이 벌어진 지역이 한반도였기 때문이다. 1948년 미군정 공보처 관료였던 김길준이 직접 번역하였다.[101] 조지 오웰은 《동물 농장》에 전체주의 전체에 대한 경멸과 조소를 담았지만, 한국에서는 반공주의로 단순화 되어 스탈린 독제에 저항하는 반공소설로 오독되었다.[102] 《동물 녿장》은 오늘날에도 종종 반공 동화로 분류되기도 한다. 사실 이 당시 오웰은 아나키즘에 매료되어 있었다.
조지 오웰이 전쟁 기간 중 적은 일기엔 그의 심정이 잘 드러나 있다.
1944년 조지 오웰과 아일린은 입양을 결정하고 아이의 이름을 리처드 호라리토 블레어로 지었다.[103] 전쟁이 끝날 무렵 오웰은 《옵저버》의 특파원으로 파리와 쾰른에 다녀왔다. 전쟁이 끝나감에도 불구하고 정부가 계속 언론을 탄압하자 오웰은 '자유방어위원회'에서 열심히 활동한다. 전쟁이 벌어졌던 시기 내내 오웰은 참여적 지식인으로 살아왔고 《동물 농장》이외의 글은 대부분 잡지에 기고된 현실적 논평이거나 에세이였다.
1945년 3월 삶의 동반자였던 아일린이 자궁 척출 수술을 받던 가운데 사망했다.[104]
《1984년》
1946년 이후 말년까지 조지 오웰은 언론인으로서 《트리뷴》, 《옵저버》, 《맨체스터 이브닝 뉴스》 등에 칼럼을 기고하였다.[105] 그러는 사이 오웰은 전쟁 시기 발표하였던 에세이들을 모아 단행권 《비판적 에세이》를 발행하였다.[106]
아일린이 사망한 뒤 마음 둘 곳을 찾지 못했던 오웰은 세명에게 청혼을 해보지만 모두 거절당했다. 그 중에는 소냐 브라우넬도 있었으며 그녀는 이후 모리스 메를로퐁티와 연애를 했지만 오래가진 못한다. 《동물 농장》으로 유명 작가가 된 오웰은 런던이 싫어져 1946년에 스코틀랜드 주라 섬으로 이주했다.[107]
여동생 에이브릴의 도움으로 양자 리처드를 자연 속에서 키우면서 《1984년》을 집필하기 시작해 1947년 말에 탈고했지만 폐결핵으로 한동안 요양해야 했다. 폐결핵의 악화는 그의 심신을 탈진시켰고, 정맥류성 궤양을 앓고 있는 소설 속 주인공 윈스턴의 처지로 대변되어 나타난다. '만약 병이 그렇게 심하지만 않았다면 이 소설도 그다지 어둡지 않았을 것'이라고 밝혔듯이 그의 저서 가운데 가장 위트가 없는 책이 되었다. 소냐 브라우넬의 힘차고 밝은 이미지는 《1984년》의 줄리아로 표현되었다. 1948년 11월에 최종 탈고한 오웰은 1948의 48을 뒤집어 1984년이라고 제목을 붙였다.[108]
메를로퐁티와 어긋난 소냐는 걸작을 내놓은 오웰에게 돌아왔다. 오웰은 다시 폐결핵으로 입원했고 병상에서 소냐 브라우넬과 1949년 10월에 결혼하였다. 소냐의 간호를 받으며 오웰은 다시 회복되어 작품 활동을 하길 바랐지만 두 달 뒤에 숨을 거두었다.[109]
삶의 소박한 것들을 사랑해왔던 오웰은 그것이 박탈된 근미래를 묘사하여 전체주의가 얼마나 위험한 것인지를 충격적인 이미지로 묘사하였다. 《1984년》은 출간 즉시 고전이 되었으며 지금도 그러하다. 《1984년》 안에는 언론인으서 겪은 그의 경험들이 녹아 있다. 예를 들어 101호실은 BBC에서 그가 근무하던 방의 번호에서 따왔다.[110] 또한, 그가 오랫동안 보고 겪었던 전쟁과 이데올로기의 참상에 대한 비판이 이야기 전체를 관통한다. 조지 오웰은 1943년 12월에 있었던 테헤란 회담의 경과를 보면서 세계가 초강대국과 그들의 영향권으로 재편되는 것을 직감했다. 로저 센하우스는 1948년 조지 오웰이 보낸 편지를 통해 그가 이 장면을 "잊히지 않을 소설의 핵심에 각인"하였다고 회상하였다.[111] 조지 오웰은 스페인내전 당시 참전 경험에서 코민테른의 공산주의자들의 교조적 행동이 오히려 프란시스코 프랑코의 파시즘과 같은 전체주의적이란 것을 발견하고 《카탈로니아 찬가》를 저술한 바 있다. 오웰은 자신이 겪었던 참호전, 식량배급에 대한 경험과 스탈린의 강제노동수용소, 미국의 핵폭탄 투하 등을 보면서 냉전 세계에 대한 비관적 전망을 책에 담았다.[112]
또한 조지 오웰은 《1984년》에서 철저한 감시에 놓인 전체주의 사회를 비판하면서, 동시에 전체주의가 어떻게 언어를 통하여 상징을 조작하는지 주목하였다. 그는 책의 부록으로 책에서 사용된 〈신어의 원리〉를 설명하면서, 당시 이미 사용되고 있던 각종 축약어, 이를 테면 나치, 코민테른, 인프레코르와 같은 언어에 대해 경고 하였다. 오웰은 국제 공산당(International Communist Party)는 마르크스, 파리 코뮌, 인터네셔널과 같은 공산주의 운동의 흐름이 떠오르지만 코민테른(Comintern, Communist International)이라는 말에서 떠오르는 것은 엄격히 짜여진 단체, 명백히 정의된 강령체만이 떠오를 뿐이라고 일갈하였다.[113]
오웰 리스트
조지 오웰은 병상에 있을 때 친소주의 작가 명단을 작성하여 '백주의 암흑'의 작가 아서 케스틀러의 처제였던 정보조사원 셀리아 커원을 통해 영국 정부 외무연방성 산하의 정보연구국(Information Research Department)에 제출하였다.[100] 이 리스트에는 38명의 명단이 적혀 있었고, 영국은 이를 메카시즘 선전 활동에 활용하였다. 오웰 리스트는 54년간 비밀로 묶여 있다가 2003년이 되어 일반에 공개되었다.[114] 오웰 리스트에 오른 사람들 가운데 일부는 실제 소련 KGB에 포섭된 친소파로 밝혀졌다.
오웰 리스트는 후일 격론을 불러 일으켰다. 아일랜드계 미국 언론인 겸 작가 알렉산더 코번(Alexander Cockburn)은 이를 "당치않은 고자질"이라고 강하게 비난했다.[115] 그러나, 명단을 넘겨받은 셀리아 커원은 오웰이 당연히 해야 할 일을 한 것이라고 옹호하였다.[100]
저서
단행본
에세이
조지 오웰의 에세이를 선별한 단행본이 다수 번역되었다. 중복번역된 글도 좀 있지만 오웰의 중요한 에세이들은 대략 번역된 셈이다. 박경서, 이한중 역서는 역자들이 선정, 편집한 것이고 하윤숙 역서는 2008년에 편집된 《모든 예술은 프로파간다다》(All Art Is Propaganda: Critical Essays)를 원서로 한다. 김영진 역서는 오웰이 언론에 실었던 글들 위주로 묶였다.
박경서 역, 《코끼리를 쏘다》, 실천문학사, 2003년, ISBN978-89-3920-456-0
이한중 역, 《나는 왜 쓰는가》, 한겨레출판, 2010년, ISBN978-89-8431-423-8
하윤숙 역, 《모든 예술은 프로파간다다》, 이론과실천, 2013년, ISBN978-89-3136-048-6
박경서 역, 《영국식 살인의 쇠퇴》, 은행나무, 2014년, ISBN978-89-5660-783-2
김영진 역, 《더 저널리스트: 조지 오웰》, 한빛비즈, 2018년, ISBN9791157842339
1928년
La Censure en Angleterre // 영국의 검열 // 미번역
Burma // 버마 // 미번역
A Farthing Newspaper (december) //서푼짜리 신문 // 박경서
Unemployment in England // 실업 // 박경서
1929년
A Day in the Life of a Tramp // 어느 부랑자의 삶의 하루 // 박경서
Beggars in London // 런던의 거지 // 미번역
John Galsworthy // 존 갤스워시 // 미번역
1930년
Review of Herman Melville by Lewis Mumford // 루이스 멈포드의 《허먼 멜빌》 서평 // 미번역
Review of Alexander Pope by Edith Sitwell, etc // 에디스 시트웰의 《알렉산더 포프》 서평 외 // 미번역
A Good 'Middle' // 선한 "중도" // 미번역
Review of Angel Pavement by J. B. Priestley // J. B. 프리스틀리의 《천사의 거리 》 서평 // 미번역
1931년
Review of The Two Carlyles by Osbert Burdett // 오즈버트 버뎃의 《두 명의 칼라인》 서평 // 미번역
The Spike // 스파이크 // 이한중
Poverty - Plain and Coloured // 서민과 유색인의 빈곤 // 미번역
A Hanging (1931/08) // 교수형 // 박경서, 이한중
Hop-Picking // 홉 열매 따기 // 박경서
1932년
Review of The Spirit of Catholicism by Karl Adam // 칼 에덤의 《가톨릭의 정신》 서평 // 미번역
Clink // 유치장 // 박경서
Review of Byron and the Need of Fatality by Charles du Bos // 샤를 듀보스의 《바이런과 숙명의 필요성》 서평 // 미번역
Common Lodging Houses // 여인숙 // 박경서
1935년
Review of Caliban Shrieks by Jack Hilton // 잭 힐튼의 《캘리밴》의 비명 서평
Review of Tropic of Cancer by Henry Miller // 헨리 밀러의 《북회귀선》 서평 // 미번역
1936년
Shooting an Elephant // 코끼리를 쏘다 // 박경서, 이한중
My Country Right or Left // 좌든 우든 나의 조국 // 이한중
Propagandist Critics // 선동가 비판 // 미번역
Bookshop Memories // 서점의 추억 // 박경서, 이한중
1937년
Spilling the Spanish Beans // 스페인의 비밀을 누설한다 // 이한중
Eye-witness in Barcelona // 바르셀로나에서 목격한 일 // 미번역
1938년
Review of Spanish Testament by Arthur Koestler // 아서 케스틀러의 《스페인 유언장》 서평 // 미번역
Why I Joined the Independent Labour Party // 나는 왜 독립노동당에 가입했는가 // 이한중
Political Reflections on the Crisis // 위기에 대한 정치적 반향 // 미번역
Will Gypsies Survive? // 집시는 살아남을까? // 미번역
1939년
Not Counting Niggers // 검둥이는 신경쓰지 않는다 // 미번역
The Spanish War // 스페인 내전 // 미번역
Marrakech // 마라케시 // 박경서, 이한중
1940년
고래 뱃속에서 외
Inside the Whale // 고래 뱃속에서 // 박경서, 하윤숙
Review of the work of Charles Dickens //찰스 디킨스 // 하윤숙
Boys' Weeklies // 소년 주간지 //하윤숙
New Words // 신세계 // 미번역
Review of Mein Kampf by Adolf Hitler // 아돌프 히틀러의 《나의 투쟁》 // 박경서 역
The Limit to Pessimism // 비관론의 한계 // 미번역
Notes on the Way // 길 위에서 쓴 노트 // 미번역
Review of Personal Record by Julien Green // 줄리안 그린의 《개인 기록》 서평 // 미번역
Review of The Totalitarian Enemy by Franz Borkenau // 프란츠 보르케나우의 《전체주의의 적》 서평 // 미번역
Prophecies of Fascism // 파시즘의 신탁 // 미번역
Charles Reade // 찰스 리드 // 미번역
The Proletarian Writer (오웰과 데즈먼드 호킨스의 대담) // 프롤레타리아 작가 // 미번역
Review of Landfall by Nevil Shute; Nailcruncher by Albert Cohen(프랑스어, 비앙 홀란드가 영역 // 네빌 슈트의 《상륙》, 알버트 코헨의 《손톱을 물어뜯는 사람》 서평 // 미번역
Film Review of The Great Dictator // 영화평, 《위대한 독재자》 // 하윤숙
Arm The People // 시민들을 무장시켜라 // 박경서
1941년
The Lion and the Unicorn: Socialism and the English Genius // 사자와 일각수: 사회주의와 영국의 재능
England Your England // 영국, 당신의 영국 // 이한중
Part Two: Shopkeepers at War // 2부: 전시 소매상 // 미번역
Part Three: The English Revolution // 3부: 영국 혁명 // 미번역
The Frontiers of Art and Propaganda // 예술과 선동의 전위들 // 미번역
Tolstoy and Shakespeare // 톨스토이와 셰익스피어 // 미번역
The Meaning of a Poem //한 편의 시가 주는 의미 // 박경서
Literature and Totalitarianism // 문학과 전체주의 // 박경서
No, Not One // 아니, 하나도 없다 // 하윤숙
1942년
The Rediscovery of Europe // 유럽의 재발견 // 박경서
The British Crisis: London Letter to Partisan Review // 영국의 위기: 《파르티잔 리뷰》에 보내는 런던의 편지 // 미번역
Review of The Sword and the Sickle by Mulk Raj Anand // 뮬크 라즈 아난드의 《검과 낫》 서평 // 미번역
Pacifism and the War // 평화주의와 전쟁 // 미번역
Review of Burnt Norton, East Coker, The Dry Salvages by T. S. Eliot // T. S. 엘리엇 // 하윤숙
B.B.C. Internal Memorandum // BBC 내부 메모 // 미번역
Review of The British Way in Warfare by B. H. Liddell Hart // B. H. 리델 하트의 《전쟁 속 영국의 길》 서평 // 미번역
Looking Back on the Spanish War // 스페인내전을 돌이켜본다 // 박경서, 이한중
1943년
As I Please // 나 좋을 대로 // 박경서, 이한중
Pamphlet Literature // 팜플렛 문학 // 미번역
Literature and the Left // 문학과 좌파 // 미번역
Review of Beggar My Neighbour by Lionel Fielden // 리오넬 필든의 《내 이웃 거지》 서평 // 미번역
Who Are the War Criminals? // 전쟁 범죄자는 누구인가? // 미번역
Mark Twain — The Licensed Jester // 마크 트웨인: 세상이 인정하는 이야기꾼 // 박경서
Poetry and the Microphone // 시와 마이크 // 이한중
Review of Collected Poems by W. H. Davies // W. H. 데이비스의 《시선집》 서평 // 미번역
Can Socialists be Happy? // 사회주의자는 행복할 수 있을까 //박경서, 하윤숙
1944년
A Hundred Up // 일백번 일어나다 // 미번역
Review of The Edge of the Abyss by Alfred Noyes // 알프레드 노이스의 《심연의 가장자리》 서평 // 미번역
Review of The Road to Serfdom by F. A. Hayek, etc. // F. A. 하이에크의 《노예의 길》 서평 // 미번역
Propaganda and Demotic Speech // 선동과 민주적 연설 // 미번역
Tobias Smollett // 토비어스 스몰렛 // 미번역
A Controversy: Orwell: Agate // 오웰과 아카테의 논쟁 // 미번역
Review of The Vicar of Wakefield by Oliver Goldsmith // 올리버 골드스미스의 《웨이크필드의 감독 목사》 서평 // 미번역
Funny, But Not Vulgar // 우습지만 저속하지 않은 // 미번역
Oysters and Brown Stout // 오이스터스와 브라운 스타우트 // 미번역
"Power House" //구빈원 // 박경서
1945년
A New Year Message // 신년사 // 미번역
Review of The Unquiet Grave by "Palinurus" // 팔리누러스의 《조용하지 않은 무덤》 서평 // 미번역
Antisemitism in Britain // 영국의 반유대주의 // 미번역
Notes on Nationalism // 민족주의 비망록 // 이한중
Review of The Nigger of the Narcissus etc by Joseph Conrad // 조세프 콘라드의 《나르시스의 검둥이》 외 서평 // 미번역
Revenge Is Sour // 복수는 괴로운 것 / /박경서
You and the Atom Bomb // 당신과 원자탄 // 이한중
What Is Science? // 과학이란 무엇인가? // 이한중
Review of Drum under the Windows by Sean O'Casey // 신 오케이지의 《창 아래 놓인 북》 서평 // 미번역
Catastrophic Gradualism // 비참한 점진주의 // 미번역
Good Bad Books // 좋으면서 나쁜 책 // 하윤숙, 박경서
Introduction to Love of Life and Other Stories by Jack London // 잭 런던의 '불을 지피다' 소개 // 미번역
Review of The Prussian Officer and Other Stories by D.H. Lawrence // D. H. 로렌스의 《프로이센 장교와 다른 이야기들》 서평 // 미번역
Through a Glass, Rosily // 《유리를 지나서》, 로즐리 // 미번역
Freedom of the Park // 공원에서의 자유 // 박경서
The Sporting Spirit // 스포츠 정신 // 박경서
Nonsense Poetry // 말도 안되는 시 // 미번역
Review of A Coat of Many Colours: Occasional Essays by Herbert Read // 허버트 리드의 《많은 색들의 외피: 희귀한 에세이》 서평 // 미번역
Introduction to The Position of Peggy Harper by Leonard Merrick // 레오나르드 메릭의 《페기 하퍼의 위치》 소개 // 미번역
In Defence of English Cooking // 영국 요리에 대한 옹호 // 박경서
1946년
Critical Essays // 비판적 에세이
Wells, Hitler and the World State (1941/08) // 웰스, 히틀러 그리고 세계국가 // 하윤숙, 이한중
The Art of Donald McGill // 도날드 맥길의 예술 // 미번역
Rudyard Kipling // 러디어드 키플링 // 하윤숙 역
Benefit of Clergy: Some Notes on Salvador Dali //성직자의 특권: 살바도르 달리에 관한 몇 가지 단상 // 하윤숙 역
W.B.Yeats // W. B. 예이츠 // 미번역
Raffles and Miss Blandish // 래플스와 블랜디시 양 // 하윤숙
Arthur Koestler // 아서 케스틀러 // 미번역
In Defence of P. G. Wodehouse // 방어에 나선 P. G. 워드하우스 // 미번역
Why I Write // 나는 왜 쓰는가 // 박경서, 이한중
The Prevention of Literature // 문학 예방 // 박경서, 하윤숙, 이한중
Review of We by E.I. Zamyatin // 예브게니 자마찐의 《우리들》 서평 // 미번역
Pleasure Spots // 행락지 // 이한중
The Politics of Starvation // 단식의 정치 // 미번역
Decline of an English Murder // 영국식 살인의 쇠퇴 // 박경서
A Nice Cup of Tea // 한 잔의 맛있는 차 // 박경서
Politics and the English Language // 정치와 영어 // 이한중
“The Moon under Water” //“물속의 달” // 이한중
Review of The Reilly Plan by Lawrence Wolfe // 로렌스 울페의 《호화스런 계획》 서평 // 미번역
Books v. Cigarettes // 책값 대 담뱃값 // 박경서
Review of The Democrat at the Supper Table by Colm Brogan // 콜름 브로건의 《초강대국들의 테이블에 올려진 민주주의》 서평 // 미번역
Review of The Cosmological Eye by Henry Miller // 헨리 밀러의 《우주론적 시야》 서평 // 미번역
Review of The Story of Burma by F. Tennyson Jesse // F. 테니슨 제시의 《버마 이야기》 서평 // 미번역
Review of The Martyrdom of Man by Winwood Reade // 윈우드 리드의 《인간의 순교》 서평 // 미번역
In Front of Your Nose // 코앞에서 // 박경서
Some Thoughts on the Common Toad // 두꺼비 단상(斷想) // 박경서, 이한중
A Good Word for the Vicar of Bray // 변절자를 위한 덕담 // 미번역
Editorial to Polemic // 논객에게 주는 사설 // 미번역
James Burnham and the Managerial Revolution // 제임스 번햄과 경영 혁명 // 미번역
Confessions of a Book Reviewer (1946/05) // 어느 서평자의 고백 // 박경서, 이한중
The Cost of Letters // 문학의 비용 // 미번역
Politics vs. Literature: An Examination of Gulliver's Travels //정치 대 문학: 『걸리버 여행기』에 대하여 // 하윤숙, 이한중
How the Poor Die // 가난한 자들은 어떻게 죽는가 // 박경서, 이한중
Riding Down from Bangor // 벵고어에서 내려오다 // 미번역
1947년
Lear, Tolstoy and the Fool (1947/03) // 리어, 톨스토이 그리고 어릿광대 // 이한중
Burnham's View of the Contemporary World Struggle // 현대 세계 분쟁에 대한 번햄의 관점 // 미번역
Such, Such Were the Joys // 정말, 정말 좋았지 // 이한중
Toward European Unity // 유럽통합을 지향하며 // 박경서
1948년
In Defence of Comrade Zilliacus // 방어에 나선 질리아쿠스 동지 // 미번역
Writers and Leviathan // 작가와 리바이어던 // 하윤숙, 이한중
Review of The Soul of Man under Socialism by Oscar Wilde // 오스카 와일드의 《사회주의 아래의 인간 정신》 서평 // 미번역
George Gissing // 조지 기싱 // 미번역
Review of The Heart of the Matter by Graham Greene // 그래햄 그린의 《물질의 마음》 서평 // 미번역
Review of Great Morning by Osbert Sitwell // 오스버트 시트웰의 《위대한 아침》 서평 // 미번역
The Freedom Defence Committee // 자유방어위원회 // 미번역
Review of Portrait of the Antisemite by Jean-Paul Sartre // 장 폴 샤르트르의 《반유대주의의 초상》 서평 // 미번역
Review of Notes towards the Definition of Culture by T.S. Eliot // T. S. 엘리어트의 《문화의 정의를 위한 노트》 서평 // 미번역
1949년
Reflections on Gandhi // 간디에 대한 소견 // 이한중 역
Conrad's Place and Rank in English Letters // 영국 문학에서 콘라드의 위치와 등급 // 미번역
The Question of the Pound Award // 에즈라 파운드의 문학상 수상에 대한 의문 // 박경서 역
Review of Their Finest Hour by Winston S. Churchill // 윈스턴 처칠의 《최적의 시간》 서평 // 미번역
참고 문헌
Anderson, Paul (ed). Orwell in Tribune: 'As I Please' and Other Writings. Methuen/Politico's 2006. ISBN1-84275-155-7
Azurmendi, Joxe (1984): George Orwell. 1984: Reality exists in the human mind, Jakin, 32: 87–103.
Bounds, Philip. Orwell and Marxism: The Political and Cultural Thinking of George Orwell. I.B. Tauris. 2009. ISBN1-84511-807-3
Bowker, Gordon. George Orwell. Little Brown. 2003. ISBN0-316-86115-4
Buddicom, Jacintha. Eric & Us. Finlay Publisher. 2006. ISBN0-9553708-0-9
Caute, David. Dr. Orwell and Mr. Blair, Weidenfeld & Nicolson. ISBN0-297-81438-9
Crick, Bernard. George Orwell: A Life. Penguin. 1982. ISBN0-14-005856-7
Flynn, Nigel. George Orwell. The Rourke Corporation, Inc. 1990. ISBN0-86593-018-X
Haycock, David Boyd. I Am Spain: The Spanish Civil War and the Men and Women who went to Fight Fascism. Old Street Publishing. 2013. ISBN978-1-908699-10-7
Hitchens, Christopher. Why Orwell Matters. Basic Books. 2003. ISBN0-465-03049-1
Hollis, Christopher. A Study of George Orwell: The Man and His Works. Chicago: Henry Regnery Co. 1956.
Larkin, Emma. Secret Histories: Finding George Orwell in a Burmese Teashop. Penguin. 2005. ISBN1-59420-052-1
Lee, Robert A, Orwell's Fiction. University of Notre Dame Press, 1969. LC 74-75151
Leif, Ruth Ann, Homage to Oceania. The Prophetic Vision of George Orwell. Ohio State U.P. [1969]
Meyers, Jeffery. Orwell: Wintry Conscience of a Generation. W.W.Norton. 2000. ISBN0-393-32263-7
Newsinger, John. Orwell's Politics. Macmillan. 1999. ISBN0-333-68287-4
Orwell, George, The Collected Essays, Journalism and Letters, 1 – An Age Like This 1945–1950, Penguin.
Rodden, John (1989). George Orwell: The Politics of Literary Reputation (2002 revised ed.). New York: Oxford University Press. ISBN0-7658-0896-X.
Rodden, John (ed.) The Cambridge Companion to George Orwell. Cambridge. 2007. ISBN978-0-521-67507-9
Shelden, Michael. Orwell: The Authorized Biography. HarperCollins. 1991. ISBN0-06-016709-2
Smith, D. & Mosher, M. Orwell for Beginners. 1984. London: Writers and Readers Publishing Cooperative.
Taylor, D. J. Orwell: The Life. Henry Holt and Company. 2003. ISBN0-8050-7473-2
West, W. J. The Larger Evils. Edinburgh: Canongate Press. 1992. ISBN0-86241-382-6 (Nineteen Eighty-Four – The truth behind the satire.)
West, W. J. (ed.) George Orwell: The Lost Writings. New York: Arbor House. 1984. ISBN0-87795-745-2
Williams, Raymond, Orwell, Fontana/Collins, 1971
Wood, James "A Fine Rage." The New Yorker. 2009. 85(9):54.
Woodcock, George. The Crystal Spirit. Little Brown. 1966. ISBN1-55164-268-9
연구서
Lewis, Peter. George Orwell, the road to 1984. 1981.
문예중앙부 역, 조지 오웰: 1984년에의 길, 중앙일보사, 1984
김기웅 역, 죠지 오웰: 동물농장이냐! 1984년이냐!, 중앙일보사, 1984
Crick, Bernard. George Orwell: A Life. Penguin. 1982. ISBN0-14-005856-7
Azurmendi, Joxe. "George Orwell. 1984: Reality exists in the human mind", Jakin, 32: 87-103, 1984.
Shelden, Michael. Orwell: The Authorized Biography. HarperCollins. 1991. ISBN0-06-016709-2
김기애 역. 조지 오웰: 감춰진 얼굴. 성훈출판사. 1991/1992 ISBN89-85287-05-2
박경서, George Orwell의 政治意識과 人間觀. 영남대학교 박사학위 논문. 1997.
박홍규. 조지 오웰-자유, 자연, 반권력의 정신. 이학사. 2003 ISBN89-87350-57-6
고세훈 『조지오웰』(2012)
스테판 말테르 저 / 용경식 역, 조지 오웰, 시대의 작가로 산다는 것, 제3의공간, 2017 ISBN9788959894628
같이 보기
오웰 리스트(Orwell's list)
외부 링크
오웰리스트 관련
각주
내용주
참조주
분류:1903년 태어남
분류:1950년 죽음
분류:영국의 저술가
분류:영국의 소설가
분류:영국의 수필가
분류:영국의 시인
분류:아나키스트
분류:언어 창작자
분류:프로메테우스상 수상자
분류:결핵으로 죽은 사람
분류:영국의 스페인 내전 관련자
분류:국제여단 관련자
분류:영국의 반공주의자
분류:영국의 사회주의자
분류:아나르코생디칼리스트
분류:영국의 언론인
분류:영국의 출판인
분류:반국민주의자
분류:잉글랜드의 회고록 작가
분류:프랑스계 잉글랜드인
분류:영국의 제2차 세계 대전 관련자
분류:잉글랜드의 사회주의자
분류:20세기 시인
분류:잉글랜드의 수필가
분류:한국어 전집이 출간된 저자
분류:잉글랜드의 무신론자
| https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%A1%B0%EC%A7%80%20%EC%98%A4%EC%9B%B0 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
431,
1248,
1706,
2625,
3091,
3553,
3858,
4030,
4700,
5269,
5908,
6526,
7015,
7146,
7786,
8552,
10351,
11582,
12077,
12866,
13451,
15008,
15982,
17094,
19064,
19740,
20546,
21078,
21328,
21551,
22453,
23193,
23692,
24283,
24672,
25167
],
"plaintext_end_byte": [
430,
1247,
1693,
2624,
3080,
3552,
3857,
4029,
4699,
5244,
5907,
6517,
7003,
7145,
7785,
8501,
10350,
11581,
12066,
12865,
13430,
15007,
15955,
17093,
19056,
19729,
20536,
21049,
21327,
21526,
22452,
23177,
23676,
24275,
24662,
25138,
25305
]
} | Onko Elafónisoksen saarella asutusta? | Elafónisos | finnish | {
"passage_answer_candidate_index": [
0
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"YES"
]
} |
Elafónisos (, suom. ”Peurasaari”[1]) on Kreikan saari, joka sijaitsee Välimeressä Peloponnesoksen niemimaan etelärannikon edustalla.[2] Se oli vuoden 365 maanjäristykseen saakka kapealla kannaksella yhteydessä Peloponnesokseen. Saaren pinta-ala on 18 neliökilometriä[3] ja asukasluku 1024 (vuonna 2011). Hallinnollisesti saari kuuluu Elafónisoksen kuntaan, Lakonian alueyksikköön ja Peloponnesoksen alueeseen.[4]
Elafónisos asutettiin ensimmäisen kerran neoliittisella kaudella, ja antiikin aikaan siellä harrastettiin paljon saarelle nimen antaneiden saksanhirvien metsästystä. Saari oli Bysantin hallussa, kun saraseenit valtasivat sen 800-luvulla ja tappoivat väestön. Elafónisos oli tämän jälkeen monta vuosisataa asumattomana ja vaihtoi tuona aikana useasti omistajaa. Saari oli kuitenkin strategisesti merkittävällä paikalla, ja siksi sen edustalla käytiin 1700-luvulla kaksi meritaistelua. Saari asutettiin uudestaan Kreikan vapaussodan aikana, kun sinne muutti osmaneita paenneita kytheralaisia. Tuolloin saari kuului vielä Britannian Jooniansaarten yhdysvaltain protektoraattiin, mutta virallisesti se siirrettiin Kreikalle vuonna 1850. Toisen maailmansodan aikana Elafónisos oli Saksan miehittämä.[5]
Nykyään enemmistö saaren asukkaista saa elantonsa kalastuksesta,[6] ja saarella onkin yksi Kreikan suurimmista kalastuslaivastoista. Lisäksi kesäaikaan Elafónisoksella vierailee runsaasti matkailijoita.[7] Saaren suurimpiin nähtävyyksiin kuuluvat kaksi kirkkoa ja linna. Lisäksi saaren lähistöllä on mereen uponneen Pavlopétrin kaupungin jäännökset. Saaren suojeluspyhimys on Pyhä Spyridon, jonka juhlaa vietetään joulukuussa.
Etymologia
Saari on saanut ”peurojen saarta” tarkoittavan Elafónisos-nimensä sen vuoksi, että antiikin aikana saarella oli suuri saksanhirvipopulaatio ja niitä metsästettiin antiikin kreikkalaisen maantieteilijän Pausaniaan mukaan laajalti.[8][5] Venetsian tasavallan aikaisissa 1400-luvun kartoissa Elafónisos tunnetaan nimellä Cervi ja Cerigo, jolla nimellä myös läheinen Kytheran saari tunnettiin Venetsian-vallan aikana[9]. Elafónisos oli vuonna 365[10][11] tapahtuneeseen maanjäristykseen saakka niemimaa, josta käytettiin Pausaniaan mukaan nimitystä Ónou Gnáthos () eli ”aasin leukaluu”, sillä Elafónisoksen muoto muistutti sitä[12]. Ranskan kansalliskirjastossa säilytettävässä arabialaisessa käsikirjoituksessa mainitaan saarelle Bysantin valtakaudella rakennettu linnoitus nimellä Ashab al Baqar eli ”peurojen saari”. Tämä on ensimmäinen historiallinen todiste saaren nimelle.[5]
On väitetty, että elafónisoslaiset olisivat ohikulkumatkallaan kutsuneet pientä Kreetan lounaisrannikon edustalla sijaitsevaa saarta nimellä Elafonísi, sillä siellä meri oli samanvärinen kuin Elafónisoksen Sarakínikonlahdella, Símoksessa, Poúntassa sekä Panagían saarilla () saaren länsirannikon edustalla. Nykyisin tämä saari tunnetaan tällä nimellä.[5] Myös Elafónisoksen saarta kutsutaan nimellä Elafonísi tai Lafonísi ().[13]
Maantiede
Elafónisoksen saari sijaitsee Peloponnesoksen niemimaan ja Lakonian etelärannikon edustalla, 300 metriä Poúntan kylästä etelään.[14] Kytheran saari on etelässä 11 kilometrin ja Gýtheio luoteessa 50 kilometrin päässä.[3] Elafónisos kuuluu Kytheran-Antikytheran saariketjuun, jonka pääsaaret ovat Elafónisos, Kythera ja Antikythera. Se on jäänne maakannaksesta, joka on aikoinaan yhdistänyt eteläisen Peloponnesoksen läntiseen Kreetaan.[15]
Elafónisoksen saari muodostaa pääosan Elafónisoksen kunnasta, joka kuuluu Lakonian alueyksikköön ja Peloponnesoksen alueeseen. Kunta käsittää pääsaaren lisäksi muutamia pieniä lähisaaria.[16] Lisäksi siihen kuuluu mantereelta Poúntan kylä ja neljän neliökilometrin maa-alue.[3][17][18]
Elafónisoksen saaren pinta-ala on 18 neliökilometriä, ja korkein kohta on Várdia, 276 metriä merenpinnan yläpuolella.[18][19] Rantaviivaa on noin 25 kilometriä.[20]
Saaren pohjoiskärjessä on Elafónisos-niminen pääkylä ja satama. Kylässä oli vuoden 2011 väestönlaskennan mukaan 816 asukasta. Länsirannikolla on pieni, 156 asukkaan Káto Nisín kylä, ja sen edustalla pienet Panagían saaret eli Kaséla, Leptó ja Prasonísi. Muita pieniä saaria ovat Aglýftis Kasélasta etelään, Elafónisoksen lounaisrannikon edustalla, ja Pavlopétri koillisrannikon edustalla. Etelärannikolla Sarakínikonlahden rannalla on 15 asukkaan Léfkin kylä, josta kaakkoon on ensin Símoksen ranta ja sitten pienempi Frángoksenlahti. Itärannikolla on Léfkinlahti. Lisäksi saaren pohjoisosassa[21] on 37 asukkaan Kapárin kylä.[20][3]
Elafónisos ja sen pienet lähisaaret kuuluvat suojelualueeseen, johon liittyy myös alueita vastapäiseltä mantereelta, Neápolin luoteispuolelta. Suojelualue kuuluu Natura 2000 -verkostoon, ja sillä on kokoa 54,9 neliökilometriä.[22][23] Valtaosa suojelualueesta sijaitsee mantereen Maléanniemellä. Natura 2000 -alueen elinympäristöjen uhkana ovat matkailun kasvu, ylilaidunnus sekä metsästys. Alueella metsästetään esimerkiksi muuttolintuja. Myös maanviljely ja karjankasvatus vaikuttavat joillain alueilla ekosysteemeihin.[24]
Eläimistö ja kasvisto
Äärimmäisen uhanalaista[25] munkkihyljettä tavataan Natura 2000 -alueella, jolla Elafónisos sijaitsee.[24] Euroopan unionin alueella munkkihylje esiintyy noin sadassa paikassa.[26] Muista nisäkkäistä suojelualueella tavataan muun muassa kultasakaalia, kivinäätää ja mäyrää. Suojelualueen matelijoita ovat esimerkiksi käärmeet hietakyy, hietaboa, Natrix tessellata, Typhlops vermicularis sekä liskot Ophiomorus punctatissimus, Ablepharus kitaibelii ja Cyrtopodion kotschyi bibroni. Sammakkoeläimistä alueella tavataan euroopanlehtisammakkoa ja viherkonnaa. Natura 2000 -alue on tärkeä useille muuttolintulajeille.[24]
Kasvimaantieteellisesti saari kuuluu eteläisen Egeanmeren pohjoisosaan. Eteläisen Egeanmeren kasvimaantieteelliseen alueeseen kuuluvat muun muassa Rodos, Kárpathos, Kreeta, Kythera sekä eteläinen Peloponnesos. Saarella on muun muassa phrygana-kasvillisuutta, kuten tyräkkilaji Euphorbia dendroides. Rannikon hiekkaisilla alueilla kasvaa katajien sukuun kuuluva Juniperus macrocarpa. Kannusruohojen sukuun kuuluva Linaria hellenica, pellavien sukuun kuuluva Linum phytosianum ja suopayrttien sukuun kuuluva Saponaria jagelii ovat kotoperäisiä lajeja Elafónisoksen käsittävällä suojelualueella.[24]
Ilmasto
Saarella vallitsee välimerenilmasto, ja se muistuttaa vastapäisen mantereen ilmastoa. Elafónisoksen talvet ovat hyvin leutoja ja lämpötilat pysyttelevät +5–15°C:en välillä. Keväällä saarella sataa vähän ja lämpötilat alkavat nousta kohti kesää, jolloin on hyvinkin kuumia päiviä. Kesällä lämpötila saattaa nousta +40°C:en, mutta tuulet viilentävät ilmastoa. Syksyllä puolestaan tuulet puhaltavat kesää kovemmin. Lisäksi sataa jonkin verran.[27]
Mytologia
Kreikkalaisen mytologian mukaan rakkauden jumalatar Afrodite erotti Elafónisoksen Kytheran saaresta suojellakseen khariitteja.[5]
Kreikkalaisen tarusankarin ja Mykenen kuninkaan Agamemnonin kerrotaan rakennuttaneen 900-luvulla eaa. temppelin sotataidon, tiedon ja viisauden jumalatar Athenelle. Temppeli sijaitsi luultavasti Elafónisoksen keskiosassa Víglalla. Athenen palvominen Elafónisoksella alkoi 300–500 vuotta aiemmin kuin esimerkiksi Ateenassa tai Rodoksella. Mytologiassa esiintyvän Spartan kuninkaan Menelaoksen kerrotaan puolestaan rakennuttaneen Elafónisokselle hautamonumentin Kinadis-nimiselle laivaston komentajalleen[28]. Yhdessä he ottivat osaa Troijan sotaan[28]. Haudan sijaintipaikkana on pidetty Panagían aluetta Káto Nisín kylässä.[5]
Troijan kuninkaan pojan Pariksen ja Spartan kuningattaren Helenan on kerrottu hakeneen Elafónisoksen Athenen temppelistä turvaa matkallaan Spartasta kohti Troijaa. Kreikkalainen tarusankari Odysseus kohtasi Maléanniemen luona vastustusta, kun hän oli palaamassa Troijan sodasta kotiinsa Ithakaan. Odysseus yritti tuloksetta päästä Elafónisoksen ja Kytheran väliseen salmeen, mutta hän joutui eroon laivastostaan. Tämän jälkeen Odysseus nousi maihin Elafónisoksella eli kyklooppien maalla. Paikallisen perinteen mukaan Káto Nisín kylää pidetään saarella kyklooppien maana. Elafónisoksen länsirannikon pieniä Panagían saaria kutsutaan myös nimellä Cyclopetres eli ”kyklooppien kivet”.[5]
Historia
Esihistoriasta osaksi Rooman valtakuntaa
Elafónisos oli alun perin niemimaa, joka irtosi Peloponnesoksesta vuoden 365 jaa. maanjäristyksessä. Elafónisos on asutettu ensimmäisen kerran neoliittisella kaudella 3000-vuosituhannella eaa. muun muassa Víglassa, Léfkissä ja Káto Nisíssä sekä Pavlopétrissä saaren edustalta tehtyjen arkeologisten kaivausten perusteella.[8] Toisen lähteen mukaan Elafónisos on asutettu vasta 2000- ja 1000-vuosituhansilta lähtien.[14] Suurimman osan seuraavista vuosisadoista Elafónisos oli kuitenkin asuttamaton. Niemimaan ensimmäisinä asukkaina on pidetty lelegejä. Esihistoriallisena aikana Elafónisos oli tekemisissä Kytheran, Euboian, Kreetan ja Egeanmeren saarten kanssa. Elafónisoksella vaikutti noin vuosina 1600–1100 eaa. mykeneläinen kulttuuri, jonka aikana Panagían alueelle nykyiseen Káto Nisín kylään rakennettiin mykeneläinen kaupunki. Mykeneläisiä seurasivat muun muassa doorilaiset. Antiikin aikana Elafónisoksella palvottiin kreikkalaisen mytologian olympolaisia jumalia. Erityisesti palvonnan kohteena oli villin luonnon ja metsästyksen jumalatar Artemis, jolle oli niemimaalla oma temppelikin. Antiikin aikana Elafónisoksella harjoitettiin paljon metsästystä, sillä niemimaalla oli suuri saksanhirvipopulaatio. Juuri näistä eläimistä saari on saanut ”peurojen saarta” tarkoittavan nimensä. Näistä asioista on saatu tietää 100-luvulla eläneen kreikkalaisen maantieteilijän Pausaniaan kuvauksista sekä 1400-luvun venetsialaisista kartoista.[8] Antiikin kreikkalaisen historioitsijan Thukydideen mukaan Elafónisoksella vastapäätä Kytheran saarta, mahdollisesti etelärannikon Léfkin alueella, sijaitsi ennen 500- ja 400-lukuja eaa. rakennettu Apollonin temppeli. Elafónisoksella on sijainnut myös meren jumala Poseidonin temppeli.[5]
Peloponnesolaissodan aikana 400-luvulla eaa. spartalaiset ja ateenalaiset kävivät taisteluita Elafónisoksella ja sen eteläpuolisella merialueella. Sparta oli linnoittanut kannaksen, jolla Elafónisos oli yhteydessä Peloponnesokseen.[14] Elafónisoksen ja Kytheran välisellä merialueella käytiin joko vuonna 430 tai 429 eaa. meritaistelu, jossa Ateenan joukkoja komensi sotapäällikkö Formion. Vuoden 426 eaa. meritaistelussa ateenalaiset taistelivat sotapäälliköiden Demostheneen ja Prokliksen alaisuudessa. Vuoden 425 eaa. meritaistelussa Ateenan 40 aluksen laivasto oli Demostheneen komennossa. Ateena päätti kostaa spartalaisten hyökkäyksen Attikaan hyökkäämällä huhtikuussa 413 eaa. Demostheneen ja Harikleen alaisuudessa 25000 miehen ja 95 kolmisoudun vahvuudella Elafónisokselle. Tuohon aikaan Elafónisoksen asutus oli pääasiassa keskittynyt kapealle kannakselle, josta historioitsija Thukydides käyttää nimitystä ”kannaskylä”. Ateenalaiset tyhjensivät osan asutetusta alueesta ja linnoittivat sen tukikohdakseen. Nykyisin linnoituksen muurit ovat merenpohjassa. Elafónisos mainitaan antiikin kreikkalaisen kirjailijan Aristofaneen vuonna 406 eaa. ilmestyneessä komediassa Sammakot.[5]
Rooman valtakunta miehitti niemimaan vuonna 146 eaa. Elafónisos liittyi vuonna 22 eaa. perustettuun vapaiden lakonialaisten liittoon (). Vuosisadan vaihteessa elänyt antiikin kreikkalainen maantieteilijä Strabon kävi Elafónisoksella, ja hänen kirjoituksiensa mukaan niemimaalla oli tuolloin satama. Strabon käytti ensimmäisenä Elafónisoksen niemimaasta nimeä Ónou Gnáthos (). Maantieteilijä Klaudios Ptolemaios käytti Elafónisoksesta nimitystä Ónou gnáthos acra.[5]
Keskiaika
Suuren maanjäristyksen seurauksena vuonna 365 osia Elafónisoksesta vajosi mereen, sen maayhteys Peloponnesokseen katosi ja siitä tuli saari. Saaresta tuli osa Itä-Roomaa eli Bysantin valtakuntaa, kun Rooman valtakunta jaettiin itä- ja länsiosaan vuonna 395. Elafónisokselle rakennettiin 500- ja 600-luvuilla linnoitus valvomaan lännen ja idän välistä merireittiä. Linnoitus mainitaan eräässä arabialaisessa käsikirjoituksessa nimellä Ashab al Baqar eli ”peurojen saari”. Saraseenit saapuivat saarelle 800-luvun puolivälissä vallattuaan ensin Kreetan. Saraseenit tappoivat saaren väestön ja tuhosivat linnoituksen. Näin Elafónisos autioitui sadoiksi vuosiksi ja etelärannikon Sarakínikonlahdesta tuli saraseenien ”tukikohta” yli sadan vuoden ajaksi.[5][20]
Neljännen ristiretken (1201–1204) päätteeksi Venetsian tasavalta liitti Elafónisoksen lähialueineen valtakuntaansa. Venetsia antoi saaren Marco Venierin perheen hallittavaksi vuonna 1207, ja Elafónisos, Kythera sekä Länsi-Kreeta olivat perheen hallussa useiden vuosien ajan.[5][29] Suuri osa saaresta päätyi Léon Kasimátiksen alaisuuteen vuonna 1316 ja vuonna 1364 saari päätyi jälleen venetsialaisvallan alle. Takaisin Venierin perheelle Elafónisos tuli vuonna 1385, ja jälleen 1500-luvun alussa Venetsian tasavalta otti saaren hallintaansa.[5]
Varhainen uusi aika
Merirosvot käyttivät saarta tukikohtanaan 1500- ja 1600-luvuilla, sillä tuohonkin aikaan alukset käyttivät Elafónisoksen ja Kytheran saaren välistä salmea matkallaan itäiselle Välimerelle.[8] Sarakínikonlahdella ja saaren eteläpuolisella merialueella käytiin 7.–10. elokuuta 1572 meritaistelu, jossa ottivat yhteen Pyhän saksalais-roomalaisen keisarikunnan keisarin Kaarle V:n pojan Espanjan prinssin Juhana Itävaltalaisen komentamat venetsialaisjoukot sekä algerialaisen, osmanien amiraaliksi ylentämän, merirosvon Ulutzalin osmanijoukot. Taistelu päättyi siihen, kun Juhana Itävaltalaisen joukot ajoivat osmanit Mánin niemimaalle. Karlowitzin rauhassa vuonna 1699 osmanien valtakunta tunnusti Venetsian oikeudet Elafónisokseen, mutta vuonna 1715 osmanit miehittivät saaren. Toinen Venetsian ja osmanien välinen meritaistelu Elafónisoksen edustalla käytiin vuonna 1717, kun venetsialaisamiraali Pizanis lähti hyökkäämään 33 aluksen laivastolla osmanien laivaston kimppuun, joka oli ankkuroituneena Sarakínikonlahdella. Laivastot kohtasivat Elafónisoksen länsirannikon edustan pienten Panagían saarten tuntumassa, jossa alkoi kahdeksan tuntia kestänyt ja venetsialaisten voittoon päättynyt taistelu.[5] Seuraava meritaistelu venetsialaisten ja osmanien välillä saaren edustalla käytiin 20.–22. heinäkuuta 1718, kun Markantónis Diedoksen johtama 26 aluksesta muodostunut laivasto otti yhteen Souleiman Kotzan johtaman 36 aluksen osmanilaivaston kanssa. Tämäkin taistelu päättyi Venetsian voittoon.[30][5]
Kreikkalainen amiraali Lámpros Katsónis pelastautui aluksineen Elafónisokselle vuonna 1790 jouduttuaan osmanien ja algerialaisten alusten häiritsemäksi Ándroksella. Napoleon I lakkautti Venetsian tasavallan vuonna 1797 ja Campo Formion rauhassa Elafónisos päätyi Ranskan vallan alle. Elafónisoksesta tuli osa Napoleonin perustamaa Egean prefektuuria, johon kuuluivat myös Zákynthos, Kythera ja Antikythera. Sittemmin Elafónisos päätyi osaksi vuonna 1800 perustettua Septinsularin tasavaltaa (, ), joka oli puoli-itsenäinen Venäjän ja osmanien valtakunnan alaisuudessa. Heinäkuussa 1807 solmitussa Venäjän ja Ranskan välisessä Tilsitin sopimuksessa Elafónisos palautui takaisin Ranskan alaisuuteen. Jo vuonna 1809 saari joutui Britannian hallintaan. Elafónisos päätyi osaksi toisessa Pariisin rauhassa marraskuussa 1815 muodostettua Jooniansaarten yhdysvallat -nimistä () valtiota, joka oli Britannian protektoraatti.[5]
Saari asutetaan uudelleen
Kreikan vapaussodan aikana syksyllä 1821 Kytheran saarella sijaitsevan Karaváksen kylän asukkaat surmasivat 50 osmania, jonka jälkeen he lähtivät turvaan Elafónisokselle ja asettuivat sinne myös asumaan. Andréas Vókos Miaoúlis vastaanotti Kreikan merivoimien komentajuuden 11. helmikuuta 1822 Elafónisoksella. Saaresta tuli merivoimien tukikohta vapaussodan aikana, ja merivoimien laivasto vieraili saarella usein. Hydran saarelta lähtenyt merivoimien alus Nireus räjähti 12. kesäkuuta 1825 saaren edustalla ja surmasi 50 henkilöä laivalla. Britannian laivaston amiraali Edward Codrington, Venäjän keisarikunnan laivaston kontra-amiraali Lodewijk van Heiden ja Ranskan laivaston kontra-amiraali Henri de Rigny kokoontuivat Elafónisoksen Sarakínikonlahdella Asia-nimisen laivan kannella varhain aamulla 8. lokakuuta 1827 päättämään, että Egyptin kuninkaan pojan Ibrahim Pashan tuli lopettaa kaikki sotilaalliset toimet Kreikassa tai muuten liittoutuneet eli edellä mainitut laivastot hyökkäisivät hänen joukkojensa kimppuun, kuten tapahtuikin myöhemmin Navarinon taistelussa.[5]
Ioannis Kapodistrias julisti vuonna 1828 Elafónisoksen kuuluvan Kreikkaan de facto, mutta silti se virallisesti kuului vielä Jooniansaarten yhdysvaltoihin. Brittiläinen komissaari () vieraili vuonna 1839 saarella ja vaikuttui Elafónisoksen satamasta ja strategisesta sijainnista, joten Britannia alkoi vaatia saarta hallintaansa. Britit myös vaativat, että saaren asukkaiden tulisi poistua saarelta.[5] Saarta alettiin kuitenkin asuttaa enenevissä määrin 1830-luvun jälkeen, kun Mánin niemimaalta ja vastapäätä saarta sijaitsevalta alueelta alkoi muuttaa ihmisiä saarelle Kreikan hallituksen luvalla.[8][14] Britannia luopui vaatimuksistaan, ja saari liitettiin 6. heinäkuuta 1850 yhdessä lännempänä sijaitsevan Sapiéntzan kanssa virallisesti Kreikkaa.,[20] Tämän jälkeen saarelle saapui lisää asukkaita mantereelta. Samana vuonna Kreikan merivoimat sai nujerrettua Elafónisosta vaivanneen merirosvouksen. Uudet asukkaat elättivät itsensä kalastuksella ja maata viljelemällä. Vielä nykyisinkin saarella on yksi Kreikan suurimmista kalastuslaivastoista. Toisen maailmansodan aikana vuonna 1940 Saksa miehitti saaren. Sodan aikana saarella oli useita tähystyspaikkoja, jotka tunnettiin nimellä vígla (). Näistä tarkkailtiin saarta lähestyviä aluksia, jotta asukkaita osattaisiin varoittaa. Esimerkiksi Elafónisoksen korkeimmalta kohdalta, Várdialta, paikallisväestö tähysti ilmahyökkäysten ja Saksan pikaveneiden varalta. Saksalla oli läheisessä Gýtheiossa laivastotukikohta. Sodan aikana saaren asukkaita piilotteli luoteisosan Maroudín alueen luolissa. Elafónisoksen talous kääntyi laskuun 1950- ja 1960-luvuilla ja monet asukkaat päätyivät muuttamaan joko pääkaupunkiin Ateenaan tai ulkomaille.[8][5] Kallikrates-suunnitelman mukaan vuoden 2011 alusta lukien Elafónisoksen itsenäinen kyläkunta () muutettiin kunnaksi () ja saaresta tuli Lakonian prefektuurin sijasta osa Lakonian alueyksikköä.[16]
Talous
Elafónisoksen asukkaat saavat elantonsa muun muassa kalastuksesta, ja väestöstä 60 prosenttia on kalastajia[6]. Saarella onkin yksi Kreikan suurimmista kalastuslaivastoista, ja saaren asukkaat tunnetaan puisten laivojen rakennustaidostaan. Saaren alukset, jotka enimmäkseen ovat puisia trechantíri-tyyppisiä (), soveltuvat rannikkoalueilla tapahtuvaan kalastukseen. Saarelaiset kalastavat Peloponnesoksen etelärannikolla sekä Kytheran ja Antikytheran vesillä.[5] Kesäaikaan saarella vierailee ja majoittuu runsaasti matkailijoita.[7] Saaren matkailukausi alkaa toukokuussa ja päättyy syyskuussa, ja eniten matkailijoita vierailee heinä–elokuussa.[6]
Liikenne
Elafónisokselta kulkee lauttoja Peloponnesoksen Poúntaan, Neápoliin ja Gýtheioon[14][31] sekä Kytheran saarelle. Lisäksi saari kuuluu linjaan, johon kuuluvat Elafónisoksen lisäksi Ateenan kupeessa sijaitseva Pireus, eteläinen Peloponnesos, Kythera sekä Kreetan Kíssamos. Linjalla liikennöi joko lautta tai kantosiipialus. Matka-aika Poúntasta Elafónisokselle on kuusi minuuttia ja Neápolista puolestaan puoli tuntia.[20] Lautta Poúntasta saarelle kulkee seitsemänä päivänä viikossa myös talvisin. Suurimman osan vuodesta lautta aloittaa liikennöinnin varhain aamulla, ja se päättyy melko myöhään.[32] Saaren tiestö on kapeaa ja osin päällystämätöntä. Elafónisoksella liikutaan autolla, moottoripyörällä tai jalan. Linja-autoliikennettä saarella ei ole.[33]
Väestö
Saaren nykyisen väestön juuret ovat enimmäkseen vastapäisellä mantereella, Mánin niemimaalla ja Kytheran saarella.[5] Elafónisoksen saaren väkiluku oli vuoden 2011 väestönlaskennassa 1024.[4] Vuoden 2001 väestönlaskennassa saarella oli 732 asukasta.[34] Vuoden 1991 väestönlaskennassa saaren väkiluku oli 725.[35] Talviaikaan saaren väkiluku putoaa noin 400–450 asukkaaseen, mutta asukkaat palaavat kesäksi saarelle. Kesäaikaan saarella vierailee noin 5000 ihmistä päivittäin.[13]
Koulutus ja terveydenhuolto
Elafónisoksessa toimii esikoulu (), kunnallinen peruskoulu[36] () sekä lukio (), joiden kaikkien toiminnasta vastaa yhdeksän jäsentä käsittävä koululautakunta (). Koululautakunta huolehtii myös esimerkiksi koulurakennusten ylläpidosta.[37]
Elafónisoksessa toimii maalaisklinikka. Lähin terveyskeskus sijaitsee mantereen Neápolissa ja lähimmät sairaalat Spártissa ja Monemvasian kunnan Moláoissa.[38] Saarella on myös apteekki.[39]
Kulttuuri
Nähtävyydet
Elafónisoksen nähtävyyksiä ovat esimerkiksi saaren pohjoiskärjessä[21] Kefalóskalon rannan pohjoispäässä sijaitseva vuosina 1852–1856 rakennettu ja vuonna 1862 kunnostettu Pyhän Spyridonin (Ágios Spyrídon) kirkko. Kirkon vieressä on miltei romahtaneita tuulimyllyjä. Länsirannikon Káto Nisín kylässä on Panagían kirkko,[21] joka sijaitsee paikalla, jossa on alun perin sijainnut Bysantin valtakaudella rakennettu kirkko. Panagían kirkko on kunnostettu vuonna 1928. Kirkosta 200 metriä länteen sijaitsee pienen mykeneläisen Panagían kaupungin hautausmaan jäänteet. Káto Nisístä on löydetty myös varhaiskristillisen hautausmaan jäänteitä. Kylässä sijaitsee[40] mánilaista alkuperää olleiden Dimítrios ja Michaíl Meláksen vuonna 1863 rakentama linna, ja se edustaa saaren asuttamista mánilaisilla. Linna on kunnostettu vuonna 1993, ja avoinna yleisölle.[5]
Elafónisoksen saaren koillisrannikon edustalla sijaitsee pieni Pavlopétrin saari, jonka koillispuolella on mereen uponnut kalkoliittisen ja pronssikauden[41] Pavlopétrin kaupunki. Kaikkiaan Pavlopétrin arkeologisella kohteella on kokoa kolme hehtaaria[42]. Kaupungissa on esimerkiksi ollut teitä, temppeli sekä palatsi, jossa on neljä huonetta.[5] Kaupunki mahdollisesti tuhoutui Santorínin tulivuoren purkauksen seurauksena noin vuonna 1500 eaa.[43][5] Toinen mahdollinen ajankohta on vuoden 1000 eaa. tienoilla, jolloin kaupunki saattoi jäädä veden alle esimerkiksi maanjäristyksen seurauksena.[42] Pavlopétrin saarella sen sijaan on säilynyt Rooman valtakunnan ja Bysantin aikaisia muurien jäänteitä.[5]
Arkkitehtuuri
Saaren arkkitehtuuri on uudenaikaista, sillä saari asutettiin uudelleen 1800-luvulla. Saaren vanhat rakennukset on rakennettu kivestä, ja niissä on holvikaaren muotoiset oviaukot. Parvekkeiden kaiteet on tehty raudasta. Elafónisoksen uudempien rakennusten katot ovat kaltevia ja päällystetty tiilillä. Rakennusten ovet on valmistettu puusta ja ikkunanreunat maalattu kirkkain värein. Useissa rakennuksissa on puinen parveke, jolta on näkymä joko laiturille tai kadulle.[44]
Ruoka ja juoma
Saarelle tyypillisiä ovat kalaruoat, kuten kalakeitto sekä grillattu mustekala, sillä enemmistö elafónisoslaisista saa elantonsa kalastuksesta. Perinteisiä ruokalajeja ovat myös hummerispagetti, saitia eli riisiä tomaatin, mintun ja sipulin kanssa[45] sekä paistetut piirakat, joissa on täytteenä mausteita ja juustoa.[46] Saarella on kahviloita ja ravintoloita, kuten esimerkiksi ouzeríoita eli niissä tarjoillaan perinteistä ouzo-nimistä alkoholijuomaa sekä meze-alkuruokalajitelmia. Elafónisoksen yöelämä on hiljaista, ja saarella on vain muutamia baareja.[47]
Juhlat
Elafónisoksen suojeluspyhimys on Pyhä Spyridon, jota juhlitaan 12. joulukuuta. Panagíaa eli Neitseen Marian kuolonuneen nukkumista juhlitaan 15. elokuuta. Elokuun lopussa saarella vietetään kymmenen päivän ajan ”kalastajafestivaalia”[12], sillä enemmistö saarelaisista saa elantonsa kalastuksesta.[48] Saaren Kreikkaan liittämistä juhlitaan 6.–9. kesäkuuta.[12]
Lähteet
Citation error, replace with{{cite book| author = Bostock, Andrew| title = Greece: The Peloponnese| publisher = Bradt Travel Guides| year = 2010| id = ISBN 1841623075| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.| format = [ online version]| accessdate = 1.5.2012}}
Explicit use of et al. in: |author= (help); Check date values in: |accessdate=, |date= (help)CS1 maint: unrecognized language (link)
Viitteet
Aiheesta muualla
(in Greek)
(in Greek) Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead. (in Italian)
*
| https://fi.wikipedia.org/wiki/Elaf%C3%B3nisos |
{
"plaintext_start_byte": [
2,
304,
496,
557,
1060,
1172,
2087,
2375,
2458,
2599,
2630,
2673,
2736
],
"plaintext_end_byte": [
303,
495,
556,
1059,
1171,
2086,
2374,
2457,
2598,
2629,
2672,
2715,
2761
]
} | Je paka husihi miaka ngapi? | Wanyama wa nyumbani | swahili | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Wanyama wa nyumbani au wanyama-kaya au mifugo (kutoka kitenzi "kufuga") ni wale wanyama ambao huishi katika mazingira ambayo mwanadamu anaishi na hawawezi kumuathiri kwa kiasi kikubwa. Wanyama hao wanatunzwa kwa uangalizi wa binadamu kwa ajili ya ulinzi, michezo, kazi, pambo na majaribio ya maabara.
Tangu milenia kadhaa wanyama hao wamepatana na wanadamu, nao ni kama vile mbwa, mbuzi, nguruwe, kondoo, ng'ombe, paka, kuku, punda, bata, nyuki, ngamia, farasi, njiwa, kware na wengine wengi.
Wanyama hao wana faida katika maisha ya wanadamu; kwa mfano:
ng'ombe hupatia watu maziwa, nyama, pia ngozi yake inaweza kutumika kutengeneea vitu mbalimbali.
mbwa husaidia hasa katika suala la ulinzi katika mazingira yanayomzunguka mwanadamu.
mbuzi huwapatia watu nyama, maziwa ila si mazuri kama yale ya ng'ombe na pia ngozi yake hutumika kutengenezea vitu kama vile ngoma, hasa katika jamii za Afrika.
kware ni ndege mdogo; mayai yake ni madogo sana yana faida kubwa katika mwili wa mwanadamu kwa sababu yanasemekena kutibu baadhi ya magonjwa katika miili yetu.
Mifugo hii huwa na faida nyingi sana kwa mwanadamu, kwa hiyo anashauriwa kuwafuga kwa ajili ya faida zifuatazo:
1. Mifugo kama vile ng'ombe na mbuzi hutupatia maziwa ambayo hutusaidia kupata protini ambayo husaidia mwili kukua na pia huulinda mwili dhidi ya magonjwa.
2. Mifugo pia hutupatia nyama, ambayo hutupata protini ambayo husaidia mwili kukua na pia kulinda mwili dhidi ya magonjwa.
3. Mifugo hutupatia pesa kwa kuuza nyama, maziwa, ngozi, kwato, mbolea na hata wanyama wenyewe.
4. Ngozi ya mifugo hutumika kutengenezea vitu kama vile ngoma, viatu, mikanda, nguo. Vitu vinavyotengenezwa kwa kutumia ngozi ni imara na pia hudumu kwa muda mrefu.
5. Kwato za wanyama hawa hutumika kutengenezea vyombo kama sahani,vibakuli, na kadhalika.
6. Mavi ya wanyama hutumika kama mbolea ambayo huwezesha mazao kukua haraka na kustawi vizuri.
7. Wanyama pia hutumika kwa matibabu (therapy). Wagonjwa wanahitaji wanyama katika matibabu yao hupewa ruhusa maalum kusafiri na kuishi na wanyama ata sehemu ambazo wanyama hawakubaliwi.[1]
Wanyama wana faida nyingi sana; hizi ni chache tu. Wanyama hao hutoa pia faida za kihisia kama mazoezi, mahusiano ya kijamii na n.k. Wanyama hawa huondoa upweke kwa watu wasiokuwa na marafiki au mahusiano ya kijamii kama wazee, watoto, wajawazito. Wanyama wengine huwatembelea wagonjwa.
Wanyama hawa hufundiswa jinsi ya kufanya vitu vya kisayansi, kwa kulenga wagonjwa.
Hivyo tunaweza kuona faida za wanyama hao: inafaa tuwatunze vizuri kwani tunawategemea katika shughuli mbalimbali za kijamii na za kiuchumi.
1. Wanyama hawatakiwi kupigwa.
2. Wanyama wanatakiwa waangaliwe afya zao.
3. Wanyama wanatakiwa kupata mahitaji yao.
Tanbihi
Marejero
Jamii:Uchumi
Jamii:Kilimo
| https://sw.wikipedia.org/wiki/Wanyama%20wa%20nyumbani |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
66,
249,
579,
1223,
2023,
2914,
3152,
3753,
4167,
4785,
5004,
5569,
5713,
6559,
7610,
7977,
8622,
9064,
9726,
9913,
10378,
10925,
11703,
12247,
12748,
13201,
13445,
13978,
14465,
14707,
15537,
15684,
16538,
17008,
17386,
18344,
18716,
19041,
19342,
19516,
20104,
21205,
21926
],
"plaintext_end_byte": [
48,
248,
578,
1172,
2000,
2913,
3144,
3752,
4135,
4784,
4974,
5568,
5674,
6541,
7556,
7957,
8620,
9048,
9725,
9894,
10377,
10895,
11655,
12246,
12747,
13200,
13425,
13977,
14449,
14706,
15524,
15683,
16537,
16972,
17385,
18343,
18715,
19030,
19342,
19511,
20103,
20605,
21896,
21965
]
} | Minä vuonna Islanti on asutettu? | Islannin historia | finnish | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} | Tämä artikkeli käsittelee Islannin historiaa.
Varhaishistoria
Islanti on geologisesti katsottuna nuori saari. Se syntyi mioseenikaudella noin 20 miljoonaa vuotta sitten Keski-Atlantin selänteellä tapahtuneiden tulivuorenpurkausten tuloksena.
Islanti oli pitkään yksi maailman suurimmista asumattomista saarista. On arveltu, että kreikkalaisen tutkimusmatkailija Pytheaan mainitsema Thule tarkoittaisi Islantia. Tätä voidaan kuitenkin pitää epäuskottavana, koska Pytheaan kuvauksen mukaan Thule oli maatalousmaa, joka tuotti runsaasti maitoa, hunajaa ja hedelmiä.
On säilynyt kirjallisia mainintoja siitä, että eräät irlantilaiset munkit olisivat asettuneet Islantiin ennen viikinkejä.[1] Tästä ei kuitenkaan ole arkeologisia todisteita. 1100-luvulla Ari Þorgilsson mainitsi teoksessaan Íslendingabók, että ensimmäiset maahan tulleet skandinaavit olisivat löytäneet maasta samanlaisia pieniä kelloja, joita irlantilaiset munkit käyttivät. Sellaisia eivät kuitenkaan nykyajan arkeologit ole löytäneet. Siihen aikaan, kun Landnámabók koottiin, jotkut islantilaiset väittivät polveutuvansa irlantilaiskuningas Kjarvalr Írakonungrista.
Islannin asuttaminen (874–930)
Löytöhistoria
Landnámabók kertoo, että Islannin löysi Naddoddur, joka oli yksi Färsaarten ensimmäisistä asukkaista. Hän yritti purjehtia Norjasta Färsaarille, mutta joutui eksyksiin ja päätyi Islannin itärannikolle. Naddoddur antoi maalle nimen Snæland (Lumimaa). Myös ruotsalainen merenkulkija Garðar Svavarsson joutui vahingossa Islannin rannikolle. Hän totesi, että maa oli saari ja antoi sille nimen Garðarshólmi (Garðar's luoto), ja hän vietti talven Húsavíkissa. Ensimmäinen skandinaavi, joka purjehti maahan tarkoituksella, oli Flóki Vilgerðarson, joka tunnetaan myös nimellä Hrafna-Flóki. Hän vietti talven Barðaströndissa. Talvi oli kylmä, ja kun hän havaitsi Islannin vuonojen olevan jäässä, hän antoi maalle nykyisen nimen Ísland (Jäämaa).
Ensimmäiset asukkaat
Islannin ensimmäisenä vakituisena asukkaana on yleensä pidetty norjalaissyntyistä Ingólfr Arnarsonia. Hänen on kerrottu heittäneen laivasta kaksi puunrunkoa mereen lähestyessään maata ja päättäneen asettua sinne, missä ne päätyvät rantaan. Hän purjehti rannikkoa pitkin, kunnes puunrungot löytyivät lounaiselta niemimaalta, jonka nimi nykyisin on Reykjanesskagi. Vuonna 874 hän muutti perheineen sinne asumaan paikalle, jolle hän antoi nimen Reykjavík (Savujen lahti). Nimi johtui maasta nousevista geotermisista höyryistä. Paikkakunnasta on sittemmin tullut Islannin pääkaupunki.[2] Nykyisten tietojen mukaan ei kuitenkaan ole varmaa, että Ingólfr Arnarson olisi ollut Islannin ensimmäinen vakituinen asukas. Ennen häntä maahan oli mahdollisesti saapunut Náttfari, Garðar Svavarssonin orja, joka jäi maahan, kun hänen isäntänsä palasi Skandinaviaan.
Islannin varhaisen asutushistorian tärkein lähde on Landnámabók, joka on kirjoitettu noin 300 vuotta myöhemmin. Arkeologiset löydöt tukevat teoksessa esitettyjä väitteitä: Reykjavík oli asutettu jo vuoden 870 aikoihin.
Asutus
Ingólfurin jälkeen maahan saapui monia norjalaisia merenkulkijoita, heidän perheenjäseniään ja orjiaan, jotka muutamassa vuosikymmenessä asuttivat Islannin kaikki asumiskelpoiset alueet. Uudisasukkaista suurin osa saapui Norjasta, Irlannista tai Skotlannista, mutta maahan tulleet irlantilaiset ja skotlantilaiset olivat enimmäkseen norjalaisten orjia tai palvelijoita. On arveltu, että Islannin asuttivat suurelta osin pakolaiset, jotka poistuivat Norjasta tyrannimaisen Harald Kaunotukan hallitsijakaudella. On myös arveltu, että samaan aikaan Norjan läntisten alue oli ylikansoitettu.
Lándmanabók sisältää runsaasti tietoa Islannin varhaisesta asutuksesta, mutta se on kirjoitettu vasta 1100-luvulla. Ari Þorgilssonin hieman vanhempaa teosta Íslendingabók pidetään yleensä luotettavampana lähteenä, mutta se on paljon suppeampi. Sen mukaan Islanti asutettiin 60 vuoden kuluessa, mikä merkinnee, että uudisasukkaat olivat ottaneet haltuunsa kaiken maan.
Keskiajan itsenäinen Islanti
Vuonna 930 Islantiin perustettiin eräänlainen parlamentti, allting eli yleiskäräjät. Se kokoontui kesäisin Þingvellirissä, jossa edustajat säätivät lakeja, ratkaisivat riitoja ja käyttivät tuomiovaltaa. Lakeja ei kirjoitettu, vaan valittujen lainoppineiden (lögsögumaður) oli opeteltava ne ulkoa. Alltingia on toisinaan pidetty maailman vanhimpana yhä toimivana parlamenttina. Islannissa ei kuitenkaan ollut keskitettyä toimeenpanovaltaa, minkä vuoksi lakien täytäntöönpanosta oli kansan itse huolehdittava. Rikoksista seurasikin usein verikosto, mikä ilmenee myös islantilaisista saagoista.
Islannin väkiluku kasvoi lähes jatkuvasti maan keskiaikaisena itsenäisyyden kautena. Tähän aikaan Islannista muutti myös uudisasukkaita lounais-Grönlantiin ja Kanadan itärannikolle.
Kääntyminen kristinuskoon
Islannin ensimmäiset asukkaat palvoivat skandinaavisia jumalia, kuten Odinia, Toria, Freyria ja Freyjaa. Kuitenkin jo 900-luvulla eurooppalaiset yrittivät käännyttää islantilaiset kristinuskoon. Ensimmäisen vuosituhannen lopulla monet islantilaiset olivat jo kääntyneet kristinuskoon. Vuonna 1000 maata uhkasi uskonnollisten kiistojen vuoksi sisällissota, mutta Allthing antoi edustaja Þorgeirr Ljósvetningagoðin ratkaista asian. Hän päätti, että koko väestön oli käännyttävä kristinuskoon, mutta pakanauskontoja sai harjoittaa yksityisesti.
Islannin ensimmäisen piispan, Ísleifr Gizurarson, vihki virkaansa Bremenin piispa Adalbert vuonna 1056.
Sisällissota ja itsenäisyyden loppu
Vuoteen 1200 mennessä valta oli keskittynyt muutamille suvuille ja itsehallintoelimet menettäneet merkitystään. Aikakautta 1200-1262 sanotaan Sturlungien ajaksi, mikä johtuu Sturla Þórðarsonista ja hänen pojistaan Þórður, Sighvatur ja Snorri Sturlusonista. He olivat siihen aikaan Islannin vaikutusvaltaisin vallasta taistellut suku. Vuonna 1220 Snorri Sturluson joutui Norjan Haakon IV:n vasalliksi samoin kuin vuonna 1235 myös hänen veljenpoikansa Sturla Sighvatsson. Sturla käytti koko Strurlunga-suvun mahtiasemaa hyväkseen sotiakseen muita valtaan pyrkineitä klaaneja vastaan. Vuosikymmeniä kestäneen konfliktin jälkeen Islannin johtomiehet lopulta hyväksyivät Norjan ylivallan maassa ja allekirjoittivat Vanhan liittosopimuksen (Gamli sáttmáli), jolla Islanti liitettiin Norjan kruunun alaisuuteen.
Pieni jääkausi
Samoihin aikoihin kuin Islanti joutui Norjan alaisuuteen, ilmasto kylmeni ja alkoi vuosisatoja kestänyt kausi, jota nykyään sanotaan pieneksi jääkaudeksi. Kasvukausi lyheni ja talvet kylmenivät napapiirin läheisyydessä olevissa maissa kuten Islannissa ja Grönlannissa. Koska Islanti sitä ennenkin oli juuri ja juuri kelvannut maanviljelykseen, ilmastonmuutos muodostui asukkaille kohtalokkaaksi. Tärkeimmän viljalajin, ohran viljelys vaikeutui, ja karja tarvitsi ylimääräistä rehua selviytyäkseen entistä pitemmistä ja kylmemmistä talvista. Viljaa saadakseen asukkaiden oli alettava käydä kauppaa manner-Euroopan kanssa, mikä kuitenkin tuli kalliiksi. Islantilaisten onneksi kuitenkin kirkon määräämät paastopäivät, jolloin sai kyllä syödä kalaa mutta ei lihaa, johtivat siihen, että islantilaisten pyydystämän turskan kysyntä kasvoi, ja kun se lisäksi oli helposti säilöttävissä vientiä varten.[3], siitä tuli Islannille taloudellisesti hyvin tärkeä.
Islanti Norjan ja Tanskan alaisuudessa (1262–1944)
Norjan vallan alkuaikoina Islannissa ei tapahtunut suuria muutoksia. Norja valkiinnutti valtansa hitaasti, ja allting käytti edelleen lainsäädäntö- ja tuomiovaltaa. Kirkollisten kymmenysten ansiosta papisto kuitenkin vaurastui, ja kirkolliset viranomaiset, etenkin Skálholtin ja Hólarin piispat saivat maassa yhä enemmän vaikutusvaltaa.
Tanskan valtakausi
Islanti oli Norjan vallan alaisena vuoteen 1387, jolloin Norjan kuningassuku sammui Olavi IV Haakoninpojan kuollessa. Tällöin Norja ja sen mukana myös Islanti tuli osaksi Kalmarin unionia, johon kuuluivat myös Ruotsi ja Tanska ja jossa Tanska oli johtava valta. Toisin kuin Norja, Tanska ei tarvinnut Islannin kalaa eikä kotona kudottua villaa. Tämän vuoksi Islannin vientikauppa romahti, eikä uusia laivoja ulkomaankauppaa varten enää rakennettu. Grönlantiin 900-luvun lopulla perustettu pieni siirtokunta autioitui vuoteen 1500 mennessä kokonaan, mahdollisesti siksi, että sille elintärkeä kauppa Islannin kanssa oli lakannut.
Kun Tanskassa ja siihen liitetyssä Norjassa Fredrik III:n aikana vuonna 1660 päädyttiin kuninkaan itsevaltiuteen, islantilaisetkin menettivät autonomiansa ja sen mukana myös oikeutensa tehdä lainsäädäntöä koskevia aloitteita. Tanska ei kuitenkaan huolehtinut tarpeeksi Islannin turvallisuudesta. Niinpä vuonna 1627 maahan hyökkäsivät turkkilaiset merirosvot, jotka kaappasivat melkein 300 islantilaista orjiksi.
Uskonpuhdistus
1500-luvun puolivälissä Tanskan kuningas Kristian III teki luterilaisuudesta valtionuskonnon. Jón Arason ja Ögmundur Pálsson, Skálholtin ja Hólarin silloiset katoliset piispat, kuitenkin vastustivat hänen yritystään panna toimeen uskonpuhdistus myös Islannissa. Tanskan viranomaiset vangitsivat Ögmundurin vuonna 1541, mutta Jón Arason ryhtyi aseelliseen vastarintaan. Uskonpuhdistuksen vastustus loppui vuonna 1550, kun Jón Arason hävisi Sauðafellin taistelun. Tämän jälkeen Jón Arason ja hänen kaksi poikaansa mestattiin Skálholtissa. Tämän jälkeen Islannista tuli lopullisesti luterilainen maa, jollainen se pitkälti on edelleenkin.
Vuonna 1602 Tanskan hallitus kielsi islantilaisia käymästä ulkomaankauppaa muiden maiden kuin Tanskan kanssa. Tämä kauppamonopoli oli voimassa vuoteen 1854 saakka.
Itsenäisyysliike
1700-luvulla Islannin ilmasto oli huonoimmillaan koko sinä aikana, jolloin maa on ollut asuttu. Samaan aikaan vuonna 1783 Laki-tulivuori purkautui, ja syösten ilmoille noin 12,5 kuutiokilometriä laavaa. Seuranneet tulvat, tuhka ja savut tappoivat 9000 ihmistä ja 80 prosenttia karjasta. Seuranneen nälänhädän aikana menehtyi neljäsosa maan väestöstä.[4] Kun Kielin rauhansopimus vuonna 1814 erotti Norjan Tanskasta, Islanti jäi Tanskan alaisuuteen.
1800-luvulla Islannin ilmasto huononi entisestään, mikä johti suureen maastamuuttoon Pohjois-Amerikkaan, etenkin Kanadan Manitobaan. Kuitenkin Islannissa heräsi kansallishenki, johon vaikuttivat mannereurooppalaiset romanttiset ja nationalistiset aatteen. Itsenäisyysliike kehittyi varsinkin
Jón Sigurðssonin vaikutuksesta. Allting oli vuonna 1800 jo lakkautettu, mutta se perustettiin uudestaan vuonna 1843 neuvoa-antavaksi kokoukseksi, joka väitti olevansa vuosisatoja toimineen alltingin välitön jatkaja.
Itsehallinto ja itsenäisyys
Vuonna 1874, jolloin Islannin asuttamisesta tuli kuluneeksi tuhat vuotta, Tanska myönsi Islannille itsehallinnon, jota laajennettiin vuonna 1904. Vuonna 1874 vahvistettiin Islannin perustuslaki, jota uudistettiin vuonna 1903. Sen mukaan oli Reykjavíkissa erityinen Islannin asioiden ministeri, joka oli vastuussa alltingille. Ensimmäisenä tähän vikraan nimitettiin Hannes Hafstein. 1. joulukuuta 1918 Tanskassa vahvistettiin unionilaki, jolla Islanti tunnustettiin itsenäiseksi kuningaskunnaksi, jolla oli vain yhteinen kuningas Tanskan kanssa. Kyseessä oli siis personaaliunioni. Islanti otti käyttöön myös oman lipun. Sopimuksen mukaan Tanska kuitenkin huolehti myös Islannin ulkopolitiikasta ja maanpuolustuksesta.
Toinen maailmansota ja tasavallan perustaminen
Kun Natsi-Saksa 9. huhtikuuta 1940 miehitti Tanskan, yhteydenpito Tanskan ja Islannin välillä vaikeutui. Tämän vuoksi Islannin allting päätti seuraavana päivänä äänestyksellä ottaa maan ulkopolitiikan omiin käsiinsä. Islannille valittiin myös väliaikainen valtionhoitaja Sveinn Björnsson, josta myöhemmin tuli Islannin tasavallan ensimmäinen presidentti. Toisen maailmansodan ensimmäisen vuoden ajan Islanti pysytteli tiukasti puolueettomana ja vastusti sekä Ison-Britannian että Saksan yrityksiä puuttua maan asioihin.
Toukokuun 10. päivänä Ison-Britannian sotalaivasto kuitenkin saapui Reykjavíkiin ja suoritti maihinnousun (Operaatio Fork). Islannin hallitus esitti tämän johdosta vastalauseensa ja sanoi tapahtunutta törkeäksi Islannin puolueettomuuden loukkaukseksi. Samana päivänä pääministeri Hermann Jónasson piti radiopuheen, jossa hän kehotti islantilaisia suhtautumaan brittiläisiin sotajoukkoihin vieraanvaraisesti. Islanti oli tämän jälkeen liittoutuneiden miehittämänä koko sota-ajan.
Enimmillään Islannissa oli 25 000 brittiläistä sotilasta. Heinäkuussa 1941 Islannin puolustus siirrettiin sopimuksella Yhdysvaltojen vastuulle. Iso-Britannia tarvitsi kaikkia sotajoukkojaan lähempänä kotimaataan, ja niinpä allting hyväksyi Yhdysvaltojen kanssa tehdyn sopimuksen. Maahan tuli 40 000 amerikkalaista sotilasta, mikä oli enemmän kuin islantilaisten aikuisten miesten lukumäärä. Islannin asukasluku oli tuolloin noin 120 000.
Kansanäänestyksen perusteella Islanti muutettiin tasavallaksi 17. kesäkuuta 1944, jolloin Tanska oli yhä Saksan miehittämänä. Tästä huolimatta Tanskan kuningas Kristian X lähetti Islannin kansalle onnitteluviestin.
Islannin tasavalta
Islanti kukoisti sodan aikana, ja sinne siirrettiin useiden ulkomaisten pankkien valuuttavarannot. Maassa oli kolmen puolueen enemmistöhallitus, jossa olivat Islannin itsenäisyyspuolue (Sjálfstæðisflokkurinn), sosiaalidemokraatit (Alþýðuflokkurinn) ja sosialistit (Sósíalistaflokkurinn). Hallitus päätti panostaa erityisesti kalastuslaivaston uudistamiseen, kalanjalostusteollisuuden kehittämiseen ja maatalouden modernisointiin. Näiden toimenpiteiden ansiosta islantilaisten elintaso pysyi sodan jälkeenkin korkeana.
Hallituksen talouspolitiikka oli keynesiläistä, ja hallituksen päämääränä oli luoda kehittyneessä maassa tarpeellinen teollinen infrastruktuuri. Erityisen tärkeänä pidettiin työttömyyden minimoimista ja kalastuksen tukemista muun muassa valuuttapolitiikan keinoin. Koska Islannin talous oli riippuvainen kalan saatavuudesta ja kysynnästä maailmalla, taloudellinen kehitys pysyi hyvin epävakaana 1990-luvulle saakka, jolloin talous suuresti monipuolistui.
NATO-jäsenyys
Lokakuussa 1946 Islanti ja Yhdysvallat sopivat, että Yhdysvaltojen vastuu Islannin puolustuksesta lakkasi, mutta Yhdysvalloille jäi tiettyjä oikeuksia Keflavikissä, erityisesti oikeus sijoittaa uudestaan sinne sotajoukkoa sodan uhatessa.
Islanti liittyi NATO:on 30. maaliskuuta 1949. Sopimuksen mukaan Islanti ei kuitenkaan koskaan osallistuisi hyökkäystoimiin mitään muuta maata vastaan. Vuonna 1949 Islannin NATO-jäsenyyttä vastaan pidettiin suuria mielenosoituksia. Korean sodan alettua Yhdysvallat sopi Islannin kanssa, että vastuu Islannin puolustuksesta siirtyi jälleen Yhdysvalloille. Sopimus allekirjoitettiin 5. toukokuuta 1951, ja sen nojalla amerikkalaiset sotilaat pysyivät vastalauseista huolimatta Islannissa vuoteen 2006 saakka. Vaikka maassa ei enää nykyään ole amerikkalaista sotilastukikohtaa, Yhdysvallat on yhä sitoututunut huolehtimaan Islannin puolustuksesta, sillä molemmat maat ovat NATO:n jäseniä ja NATO:n peruskirjan mukaan hyökkäys Islantiin katsottaisiin samalla hyökkäykseksi kaikkia NATO-maita vastaan.
Turskasodat
Turskasodat olivat 1950-luvun lopulta 1970-luvun puoliväliin saakka kestänyt sarja konflikteja Islannin ja Yhdistyneen kuningaskunnan välillä.
Ensimmäinen turskasota oli vuonna 1958, jolloin Britannia ei voinut estää Islantia laajentamasta kalastusvyöhykettään neljästä 12 meripeninkulman levyiseksi.
Toinen turskasota oli vuosina 1972-1973, jolloin Islanti laajensi vyöhykkeen 50 meripeninkulman eli 93 kilometrin levyiseksi. Kolmas turskasota alkoi marraskuussa 1975, kun vyöhyke laajennettiin 200 meripeninkulmaan saakka. Iso-Britannia ei tunnustanut näitä aluelaajennuksia ja jatkoi kalastusta näiden vyöhykkeiden sisällä ja kiisteli kalastusoikeudesta. Islanti hankki tämän vuoksi Puolasta uusia rannikkovartioaluksia voidakseen valvoa kalastusta alueella. Iso-Britannia vastasi hankkimalla 22 fregattia ja muita sotalaivoja suojatakseen kalastusaluksiaan. Muutamia laivoja ammuttiinkin, minkä vuoksi jotkut laivojen henkilöstöstä haavoittuivat tai saivat surmansa.[5]
Tapahtumat saivat vakavamman käänteen, kun Islanti uhkasi sulkea amerikkalaisen Keflavikin tukikohdan, minkä silloin katsotiin vakavasti haittaavan NATO:n kykyä puolustaa Atlantin valtameren aluetta Neuvostoliitolta. Tämän vuoksi Ison-Britannian hallitus kielsi maansa kansalaisia kalastamasta Islantia ympäröivällä 200 meripeninkulman levyisellä vyöhykkeellä, vaikka ei tehnytkään asiasta sopimusta Islannin kanssa.[6]
ETA-jäsenyys ja talousuudistukset
Vuonna 1991 Davíð Oddssonin johtama Islannin itsenäisyyspuolue muodosti hallituksen yhdessä sosiaalidemokraattisen puolueen kanssa. Tämä hallitus ryhtyi purkamaan markkinoiden säännöstelyä ja yksityistämään pieniä ja suuria yhtiöitä. Samaan aikaan talous vakaantui ja pitkään jatkunut inflaatio pysähtyi. Vuonna 1994 Islanti liittyi Euroopan talousalueeseen.
Vuonna 1994 Itsenäisyyspuolue muodosti hallituksen Edistyspuolueen kanssa. Tämä hallitus jatkoi vapaakauppapolitiikkaa sekä yksityisti kaksi liikepankkia ja valtion omistaman teleliikenneyhtiö Siminnin. Yhtiöiden tulovero oli ollut jopa 50 %, mutta se alennettiin 18 prosenttiin. Perintöveroa alennettiin myös huomattavasti ja varallisuusvero poistettiin kokonaan. Kalastajille oli jo 1970-luvulla vahvistettu kiintiöt, joita voitiin myös myydä, ja järjestelmää kehitettiin. Tämä hallitus pysyi vallassa vuosien 1999 ja 2003 vaalien jälkeenkin. Vuonna 2004 Davíð Oddsson luopui pääministerin virasta, jossa hän oli ollut 13 vuotta, ja häntä seurasi ensin Edistyspuolueen johtaja Halldór Ásgrímsson, sitten vuonna 2006 Geir H. Haarde, Davíð Oddssonin seuraaja Itsenäisyyspuolueen johtajana. Islannissakin oli 1990-luvun alussa taloudellinen taantuma, mutta vuodesta 1994 lähtien talous on kasvanut jatkuvasti noin 4 % vuodessa.
Kiistoista huolimatta Islannin hallitukset ovat tukeneet Yhdysvaltojen ulkopolitiikkaa kannattaen ainakin nimellisesti myös NATO:n toimia Kosovossa ja Irakissa. Maaliskuussa 2006 Yhdysvallat poisti sotilastukikohtansa Islannista. Viimeiset neljä F-15-konetta poistuivat maasta 12. elokuuta 2006. Keflakvikin sotilastukikohta suljettiin kokonaan saman vuoden syyskuussa.
Toukokuun 2007 vaalien jälkeen Geir H. Haarden johtama Itsenäisyyspuolue pysyi hallituksessa, johon nyt tulivat mukaan myös sosiaalidemokraatit. Lokakuussa 2008 Islantia kohtasi vakava talouskriisi, jossa pankkijärjestelmä romahti, minkä vuoksi Islannin oli otettava suuria lainoja IMF:ltä ja muilta mailta.
Lähteet
Axel Kristinsson. "Is there any tangible proof that there were Irish monks in Iceland before the time of the Viking settlements?" (2005)
Bergsteinn Jónsson and Björn Þorsteinsson. "Íslandssaga til okkar daga" Reykjavík: Sögufélag (1991). ISBN 9979-9064-4-8 Unspecified source for [[:{{{1}}}]]
{{subst:empty template|This template must be substituted to function. this page and replace {{image source|...}} with {{subst:image source|...}} wherever you find it.}}
Thanks for uploading [[:{{{1}}}]]. I noticed that the file's description page currently doesn't specify who created the content, so the copyright status is unclear. If you did not create this file yourself, then you will need to specify the owner of the copyright. If you obtained it from a website, then a link to the website from which it was taken, together with a restatement of that website's terms of use of its content, is usually sufficient information. However, if the copyright holder is different from the website's publisher, then their copyright should also be acknowledged.
As well as adding the source, please add a proper copyright licensing tag if the file doesn't have one already. If you created/took the picture, audio, or video then the {{GFDL-self}} tag can be used to release it under the GFDL. If you believe the media meets the criteria at Wikipedia:Fair use, use a tag such as {{non-free fair use}} or one of the other tags listed at Wikipedia:Image copyright tags#Fair use. See Wikipedia:Image copyright tags for the full list of copyright tags that you can use.
If you have uploaded other files, consider checking that you have specified their source and tagged them, too. You can find a list of files you have uploaded by following . Unsourced and untagged files may be deleted one week after they have been tagged, as described on criteria for speedy deletion. If the image is copyrighted under a non-free license (per Wikipedia:Fair use) then the image will be deleted 48 hours after ~~~~~. If you have any questions please ask them at the Media copyright questions page. Thank you. Do you want to opt out of receiving this notice?{{subst:empty template|}}
Byock, Jesse ; "Medieval Iceland: Society, Sagas and Power" University of California Press (1988) ISBN 0-520-06954-4 ISBN 0-226-52680-1
Guðmundur Hálfdanarson: "Historical Dictionary of Iceland" Scarecrow Press. Maryland, USA (1997). ISBN 0-8108-3352-2
Gunnar Karlsson. "History of Iceland" Univ. of Minneapolis (2000). ISBN 0-8166-3588-9
Gunnar Karlsson. "Iceland's 1100 Years: History of a Marginal Society". Lontoo: Hurst (2000). ISBN 1-85065-420-4.
Helgi Skúli Kjartansson: "Ísland á 20. öld". Reykjavík. (2002) ISBN 9979-9059-7-2
Miller, William Ian: "Bloodtaking and Peacemaking: Feud, Law, and Society in Saga Iceland" University Of Chicago Press. (1997) ISBN 0-226-52680-1
Viitteet
Aiheesta muualla
*
Luokka:Seulonnan keskeiset artikkelit
| https://fi.wikipedia.org/wiki/Islannin%20historia |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
1504,
2504,
3400,
4082,
6149,
6805,
7198,
7602,
8006,
8892,
9117,
9538,
9715
],
"plaintext_end_byte": [
1440,
2448,
3365,
4081,
6088,
6768,
7159,
7601,
8005,
8890,
9116,
9516,
9696,
9908
]
} | هل الحكم للأقليّة في النظام الديكتاتوري؟ | ديكتاتورية | arabic | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
الديكتاتورية هي شكل من أشكال الحكم المطلق حيث تكون سلطات الحكم محصورة في شخص واحد كالملكية أو مجموعة معينة كحزب سياسي أو ديكتاتورية عسكرية. كلمة ديكتاتورية مشتقة من الفعل (لاتينية: dictātus ديكتاتوس) بمعنى يُملي أو يفرض أو يأمر[1] وللديكتاتورية أنواع حسب درجة القسوة فالأنظمة ذات المجتمعات المغلقة التي لا تسمح لأي أحزاب سياسية ولا أي نوع من المعارضة وتعمل جاهدة لتنظيم كل مظاهر الحياة الاجتماعية والثقافية وتضع معاييرا للأخلاق وفق توجهات الحزب أو الفرد الحاكم تسمى أنظمة شمولية مثل ألمانيا النازية والاتحاد السوفيتي والفاشية ويمكن اعتبارها نسخة متطرفة من السلطوية حيث أن الأنظمة السلطوية لا تتحكم في المنظومة الاقتصادية والاجتماعية للبلد من الناحية النظرية على الأقل [2] الأنظمة السلطوية بشكل أدق هي الأنظمة التي لا تحكم وفق أيدولوجية سياسية محددة ودرجة الفساد فيها أعلى من تلك الشمولية.[3]
التاريخ
ما بين الحربين العالميتين
ظهرت في تلك الفترة عدد من الأنظمة السياسية التي وصفت من قبل أصحاب الفكر الليبرالي بالدكتاتورية مثل الأنظمة الفاشية في إيطاليا وألمانيا والنظام الشيوعي في الاتحاد السوفيتي السابق، حيث اتسمت تلك الأنظمة حسب الليبراليين بسمات الديكتاتورية مثل نظام الحزب الواحد، تعبئة الجماهير بأيدولوجيا النظام الحاكم، السيطرة على وسائل الإعلام وتحويلها إلى بوق للدعاية لصالح النظام، توجيه النشاط الاقتصادي والاجتماعي للجماهير توجهاً أيدولوجياً لصالح النظام الحاكم والاستخدام التعسفي لقوة الأجهزة الأمنية من أجل ترويع المواطنين.
ما بعد الحرب العالمية الثانية
يرى اصحاب الفكر الليبرالي أن الديكتاتورية فيما بعد انتهاء الحرب العالمية الثانية أصبحت ملمحاً بارزاً في العديد من دول العالم الثالث حديثة الاستقلال والتي غلب على أشكال الحكم في معظمها الطابع العسكري كما أن الدول ذات أنظمة الحكم الشيوعية والاشتراكية اعتبرت ديكتاتوريات أيضا من وجهة نظر الليبراليين. وقد احتجوا في ذلك لغياب الاستقرار السياسي عن الكثير من هذه الدول وشيوع الانقلابات العسكرية والاضطرابات السياسية فيها فضلاً عن ظهور مشكلات تتعلق بمسألة الخلافة على السلطة.
أنماط الدكتاتورية
الديكتاتورية الفردية. وتكون بتسلط فرد على مقومات الدولة تسلطاً شاملاً معتمداً على القوة العسكرية التي للدولة. ويقصد بالمقومات (الأرض، الثروة، الشعب، الحكم)، وغالباً ما يتصور الدكتاتور نفسه هنا بأن له صلة روحية بالله الذي يلهمه ما يجب أن يفعل، أو أنه يتصور نفسه أنه هو الإله، ولذا يحيط نفسه بهالة من الحصانة والعصمة.
الدكتاتورية الجماعية. وتكون بتسلط جماعة على مقومات الدولة.
وكلا النوعين السابقين يكون في الدولة ذات طابع الملكية المطلقة، أو الدولة ذات طابع الجمهورية. وتختلف فيه الدولة الملكية عن الجمهورية بفرض قدسية الأسرة الحاكمة على الشعب وادعاء الحصانة المطلقة لها.
والطبيعة الاجتماعية للدكتاتورية تظهر في المجتمعات المتخلفة والمتقدمة أيضاً، إلا أن في المجتمعات المتخلفة يتحمل المجتمع أكبر قدر من صناعة ذلك الاستبداد نتيجة التقوقع الاجتماعي والتعصب العشائري والقبلي. أما في المجتمعات المتقدمة فيحدث الطغيان والاستبداد الواعي بأسباب عديدة، منها: غياب الوعي الجماعي عن السلطة الفوقية، وتحول المجتمع إلى آلة عمل متناسقة ومتناغمة للعيش وإشباع الغرائز فقط، ففي المجتمعات المتقدمة يكون الاستبداد فكري وليس عملي، فهو لا يقتل الإنسان ويحفر مقابر جماعية، بل يقتل الروحية المتحركة والفكر المتطور بحجج وأساليب خفية تسبق الزمن الاني (مستقبلية)، وهناك نموذج اخر للدكتاتورية يشترك في صنعها الفرد والمجتمع هذا النموذج موجود حالياً في الدول والأنظمة الشرقية وبعض الدول النامية إذ يعمل الحاكم الفرد أو الحزب والمجموعة الحاكمة على فصل شخصية الحاكم وصفته وامتيازاته عن طبيعية المجتمع بالتقديس عندها لا يستطيع المجتمع أن ينهض من سباته الاجتماعي ولا الحكام يتركون الكراسي والعروش.
بعض سمات الدكتاتور والدكتاتورية
قمع الشعب في الداخل، وشن الحروب على الجوار.
تشكيل الشعب بقالب معين، وتدجينه وفق أيدلوجية معينة.
استغلال الدين لتثبيت حكمه.
بناء جهاز استخباراتي قوي ونشيط يتخلل الشعب.
التضييق على الصحافة وتوجيه الإعلام لنشر أفكار معينة بهدف السيطرة و التغلغل والهيمنة على الشعوب.
إهمال التعليم وقد يُغض النظر عن أنشطة فساد في الدوائر الحكومية لأهداف معينة.
مضادات الدكتاتورية
وجود دستور محكم وشامل للدولة.
وجود الانتخابات في الدولة تكون انتخابات نزيهة يختار الشعب ممثليه بحرية كامله.
تكون مؤسسات الدولة مستقله استقلالاً كاملاً.
تثقيف الشعب وإطلاق حرية التعليم والتعبير.
الديكتاتوريات اليوم
لا تزال في يومنا كثير من الأنظمة الاستبدادية أو الدكتاتورية. فنجد في معظمها أنظمة الحزب الواحد المغلقة إلى بقية العالم مثل كوريا الشمالية أو بورما أو أكثر انفتاحا تجاريا مثل الصين ونجد أيضا معظم الأنظمة الملكية العربية[4]
لكي نرتب أسوأ الديكتاتوريات حاليا في العالم يجب أن نستند إلى مؤشرات مختلفة مثل احترام حقوق الإنسان، استقلال القضاء، احترام حرية التعبير، احترام حرية الصحافة، احترام حرية الاعتقاد ، احترام العملية الانتخابية والتعددية...
انّ ترجيح هذه المؤشرات وفقا للأهمية الّتي نعطيهم تأدي إلى تصنيف مختلفة وفقا للمنظمات المستقلة الّتي تقوم بها.
فمثلا مؤشر الديمقراطية تصنيف عام 2011 هو مؤشر أعدته وحدة الاستخبارات الاقتصادية (تتبع قطاع الأعمال الخاصة) لقياس حالة الديمقراطية في 167 بلداً،. وتستند وحدة الاستخبارات الاقتصادية في مؤشر الديمقراطية على 60 مؤشر مجمعين في خمس فئات مختلفة: العملية الانتخابية والتعددية والحريات المدنية وأداء الحكومة، والمشاركة السياسية والثقافة السياسية.
فالنتيجة هي هذا الترتيب لأسفل الجدول:
وإذا أخذنا تقرير منظمة العفو الدولية لعام 2012 الّذي يعطينا صورة لحالة حقوق الإنسان في العالم عام 2012
[5] نجد فيه تقرير لكل بلد.
و إذا أخذنا تصنيف مراسلون بلا حدود العالمي لحرية الصحافة 2013[6]
نلاحظ إن البلدان الديمقراطية تشغل القسم العلوي من التصنيف ففي المرتبة الأولى ، المرتبة الثانية ، المرتبة الثالثة و في اخر القائمة نجد العشر البلدان التالية:
انظر أيضًا
دكتاتور روماني
دكتاتورية دستورية
ملكية مطلقة
شمولية (سياسة)
كليبتوقراطية
دولة بوليسية
المراجع
تصنيف:ديكتاتورية
تصنيف:انتهاك حقوق الإنسان
تصنيف:أشكال الحكومات
تصنيف:حكم الأقلية
تصنيف:سلطوية
تصنيف:ظلم
| https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%8A%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
2848,
5580,
9675,
12647,
15158,
17839,
20487,
23261,
26014,
28957,
31693,
34022,
36304,
39118,
41807,
44652,
47351,
49372,
52209,
55485,
57846,
60537,
63876,
66236,
67703,
70743,
74430,
76398,
77407,
78854,
81314,
83749,
83864
],
"plaintext_end_byte": [
2847,
5502,
9674,
12646,
15157,
17755,
20486,
23260,
26013,
28956,
31578,
34021,
36303,
39117,
41806,
44599,
47350,
49371,
52208,
55405,
57845,
60536,
63875,
66134,
67702,
70742,
74350,
76281,
77406,
78853,
81313,
83616,
83840,
83940
]
} | สถานีเครือข่ายโทรทัศน์ผ่านระบบดาวเทียมแห่งแรกของโลกอยู่ที่ไหน ? | โทรทัศน์ในประเทศไทย | thai | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} | โทรทัศน์ในประเทศไทย ออกอากาศทางภาคพื้นดินเป็นช่องทางหลัก โดยแพร่ภาพผ่านคลื่นวิทยุ ซึ่งระยะแรกที่ออกอากาศ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2498 เริ่มใช้ย่านความถี่สูงมาก (Very High Frequency; VHF) ซึ่งประกอบด้วย ช่วงความถี่ต่ำ (low band) คือช่องสัญญาณที่ 2-4 และช่วงความถี่สูง (high band) คือช่องสัญญาณที่ 5-12 จนกระทั่งปี พ.ศ. 2538 จึงเริ่มใช้ย่านความถี่สูงยิ่ง (Ultra High Frequency; UHF) คือช่องสัญญาณที่ 26-60 (ช่วงความถี่ต่ำ (low band) คือช่องสัญญาณที่ 26-34 และช่วงความถี่สูง (high band) คือช่องสัญญาณที่ 35-60) ทั้งนี้ ตั้งแต่เริ่มออกอากาศ จนถึง พ.ศ. 2517 ใช้ระบบสัญญาณแอนะล็อก ในการส่งแพร่ภาพขาวดำ 525 เส้นต่อภาพ 30 ภาพต่อวินาที (National Television System Committee; NTSC) ซึ่งกำหนดขึ้นโดย คณะกรรมการสื่อสารแห่งชาติสหรัฐอเมริกา (Federal Communications Committee; FCC ปัจจุบันเปลี่ยนชื่อเต็มเป็น Federal Communications Commission) ต่อมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2510 จึงเริ่มนำระบบการส่งแพร่ภาพ 625 เส้นต่อภาพ 25 ภาพต่อวินาที (Phase Alternating Line; PAL) ซึ่งกำหนดขึ้นโดย คณะกรรมการที่ปรึกษานานาชาติว่าด้วยคลื่นวิทยุ (Consultative Committee on International Radio; CCIR ปัจจุบันคือ ภาควิทยุคมนาคมโดยสหภาพโทรคมนาคมระหว่างประเทศ หรือ International Telecommunication Union Radiocommunication Sector; ITU-R) เข้ามาใช้ในประเทศไทย และเริ่มออกอากาศด้วยภาพสี ภายใต้ระบบดังกล่าวตั้งแต่ปี พ.ศ. 2513 จนถึงปัจจุบัน
นอกจากนี้ ยังมีบริการโทรทัศน์แห่งชาติ ภายใต้กำกับของกรมประชาสัมพันธ์ เริ่มจากส่วนภูมิภาคตั้งแต่ปี พ.ศ. 2502 และเริ่มดำเนินการในส่วนกลางตั้งแต่ปี พ.ศ. 2528 จนถึงปัจจุบัน จากนั้นก็เริ่มนำระบบดิจิทัล เข้ามาใช้ในกระบวนการผลิตรายการ และควบคุมการออกอากาศ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2540 และนำมาใช้กับกระบวนการส่งแพร่ภาพ ผ่านโครงข่ายอุปกรณ์รวมส่งสัญญาณ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2556 จนถึงปัจจุบัน โดยจะยุติการออกอากาศด้วยสัญญาณแอนะล็อก ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2563 เป็นต้นไป ส่วนระบบการออกอากาศด้วยช่องทางอื่น ซึ่งนำเข้ามาใช้ในประเทศไทย ประกอบด้วย บริการกระจายสัญญาณแบบหลายจุดหลายช่อง (Multichannel multipoint distribution service; MMDS) ระหว่างปี พ.ศ. 2532-2556, ผ่านคลื่นวิทยุไมโครเวฟ ระหว่างปี พ.ศ. 2532-2540, ผ่านเคเบิลใยแก้วนำแสง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2536-ปัจจุบัน, ผ่านเครือข่ายดาวเทียม ระบบเคยู-แบนด์ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2532-ปัจจุบัน; ระบบซี-แบนด์ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2541-ปัจจุบัน อนึ่ง ภาคเอกชนสามารถประกอบการธุรกิจโทรทัศน์ ภายใต้การอนุมัติจากภาครัฐตามกฎหมาย โดยผ่านสายอากาศในส่วนภูมิภาค ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2536 และผ่านเครือข่ายดาวเทียม ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2545 จนถึงปัจจุบัน
ประวัติ
ก่อนกำเนิด (2474-2475 , 2492-2498)
ประเทศไทยเริ่มต้นรู้จัก สิ่งที่เรียกเป็นภาษาอังกฤษว่า “Television” เป็นครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. 2474 โดยพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุรฉัตรไชยากร กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน ซึ่งทรงดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงพาณิชย์และคมนาคมในขณะนั้น ทรงมีพระราชประสงค์ที่จะต้องการจัดตั้งกิจการโทรทัศน์ในประเทศไทยขึ้น โดยได้มีการติดต่อกับบริษัทเอกชนของประเทศสหรัฐอเมริการายหนึ่ง เพื่อจัดหาและติดตั้งเครื่องส่งโทรทัศน์และอุปกรณ์ที่เกี่ยวข้อง เพื่อใช้ในการทดลองการออกอากาศ และถ้าหากโครงการนี้เป็นที่พอพระราชหฤทัยของพระองค์แล้วก็จะให้สั่งซื้อเพื่อเก็บเอาไว้ใช้ในงานราชการ แต่เนื่องจากมีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง เมื่อปี 2475 จึงทำให้โครงการตามพระราชประสงค์ของพระองค์นั้นถูกยกเลิกลง (ซึ่งถ้าหากประสบความสำเร็จ ประเทศไทยอาจเป็นประเทศแรกในทวีปเอเชีย ที่มีกิจการและการออกอากาศทางโทรทัศน์)[1][2] ในเวลาหลายปีต่อมา คือเมื่อปี พ.ศ. 2492 สรรพสิริ วิรยศิริ ผู้สื่อข่าวต่างประเทศของกรมประชาสัมพันธ์ เขียนบทความขึ้นบทหนึ่ง เพื่อแนะนำให้ผู้อ่านรู้จักกับ “วิทยุภาพ” อันเป็นเทคโนโลยีสื่อสารชนิดใหม่ของโลก ต่อมากรมประชาสัมพันธ์ ส่งข้าราชการของกรมฯ กลุ่มหนึ่ง ไปศึกษางานวิทยุโทรภาพที่สหราชอาณาจักร ในราวปี พ.ศ. 2493 เมื่อเล็งเห็นประโยชน์มหาศาลต่อประเทศชาติ กรมประชาสัมพันธ์จึงนำเสนอ “โครงการจัดตั้งวิทยุโทรภาพ” ต่อจอมพล แปลก พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรี เพื่อเป็นสื่อประชาสัมพันธ์ของรัฐบาล เมื่อปี พ.ศ. 2494 แต่เนื่องจากสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรส่วนมาก แสดงความไม่เห็นด้วยอย่างรุนแรง เนื่องจากเห็นว่าเป็นการสิ้นเปลือง ต่องบประมาณแผ่นดินโดยเปล่าประโยชน์ จึงจำเป็นต้องยุติโครงการดังกล่าวลง
หลังจากนั้น ประสิทธิ์ ทวีสิน ประธานกรรมการบริษัท วิเชียรวิทยุและโทรภาพ จำกัด นำเครื่องส่งวิทยุโทรภาพ 1 เครื่อง เข้าทำการทดลองส่ง แพร่ภาพการแสดงดนตรี ของวงดนตรีสากลกรมประชาสัมพันธ์ จากห้องส่งวิทยุกระจายเสียง ของสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย ภายในกรมประชาสัมพันธ์ โดยถ่ายทอดสดไปยังเครื่องรับจำนวน 4 เครื่อง ซึ่งตั้งไว้ภายในทำเนียบรัฐบาล, บริเวณใกล้เคียงกรมประชาสัมพันธ์ และบริเวณโถงชั้นล่างของศาลาเฉลิมกรุง เพื่อให้คณะรัฐมนตรีและประชาชนรับชม เป็นครั้งแรกในประเทศไทย เมื่อวันที่ 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2495 ซึ่งเครื่องส่งและเครื่องรับดังกล่าว มีน้ำหนักรวมกว่า 2,000 กิโลกรัม ซึ่งในระยะนี้เอง สื่อมวลชนซึ่งต้องการนำเสนอ ถึงสิ่งที่เรียกเป็นภาษาอังกฤษว่า “Television” ดังกล่าวนี้ แต่ไม่แน่ใจว่าควรเรียกเป็นภาษาไทยว่าอย่างไร จึงกราบทูลถามไปยัง พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวรรณไวทยากร กรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์ อดีตนายกราชบัณฑิตยสถาน และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศในขณะนั้น ด้วยทรงเป็นศาสตราจารย์ทางอักษรศาสตร์ จึงทรงวิเคราะห์ศัพท์ดังกล่าว ก่อนจะทรงบัญญัติขึ้นเป็นคำว่า “วิทยุโทรทัศน์” ซึ่งต่อมาประชาชนทั่วไป นิยมเรียกอย่างสังเขปว่า “โทรทัศน์”
โดยระหว่างเดือนกันยายนถึงพฤศจิกายน ปีเดียวกัน มีรัฐมนตรีและข้าราชการของกรมประชาสัมพันธ์ กลุ่มหนึ่งรวม 7 คนซึ่งประกอบด้วย หลวงสารานุประพันธ์, หม่อมหลวงขาบ กุญชร, ประสงค์ หงสนันทน์, พลตำรวจเอก เผ่า ศรียานนท์, เล็ก สงวนชาติสรไกร, มุนี มหาสันทนะ เวชยันต์รังสฤษฎ์ และเลื่อน พงษ์โสภณ ดำเนินการระดมทุน ด้วยการเสนอขายหุ้น ต่อกรมประชาสัมพันธ์ เป็นเงิน 11 ล้านบาท จึงเป็นผู้ถือหุ้นใหญ่ ร่วมกับหน่วยงานภาครัฐอีก 8 แห่ง เป็นเงิน 9 ล้านบาท รวมทั้งสิ้น 20 ล้านบาท เพื่อเป็นทุนจดทะเบียนจัดตั้ง บริษัท ไทยโทรทัศน์ จำกัด (English: Thai Television Co.,Ltd. ชื่อย่อ: ท.ท.ท.) ขึ้นเมื่อวันที่ 10 พฤศจิกายน ของปีดังกล่าว เพื่อรองรับการดำเนินกิจการ ส่งโทรทัศน์ในประเทศไทย อนึ่ง ในปีเดียวกันนั้น กระทรวงกลาโหมออกข้อบังคับว่าด้วย การมอบหมายงานแก่เจ้าหน้าที่กองทัพบก โดยกำหนดให้กรมการทหารสื่อสาร (สส.) เพิ่มชื่อกองการกระจายเสียง เป็นกองการกระจายเสียงและโทรทัศน์ เพื่อรองรับการจัดตั้ง แผนกกิจการวิทยุโทรทัศน์ เป็นหน่วยขึ้นตรงประจำกองดังกล่าว
ทั้งนี้ เมื่อถึงปีถัดมา (พ.ศ. 2496) กรมประชาสัมพันธ์ดำเนินการ จัดซื้อเครื่องส่งโทรทัศน์ เข้ามาสาธิตการแพร่ภาพ เพื่อให้ประชาชนทดลองรับชม ในโอกาสที่สำคัญต่างๆ อาทิเช่น ถ่ายทอดการแข่งขันชกมวยสากล ระหว่างจำเริญ ทรงกิตรัตน์ พบกับจิมมี เปียต รองชนะเลิศระดับโลก ในรุ่นแบนตัมเวต, ถ่ายทอดบรรยากาศงานวชิราวุธานุสรณ์ งานฉลองรัฐธรรมนูญ งานฉลองเทศกาลขึ้นปีใหม่ เป็นต้น และยังนำไปทดลองถ่ายทอดที่จังหวัดพิษณุโลก ภายในงานประจำปีของโรงพยาบาลพิษณุโลก ในปีถัดจากนั้น (พ.ศ. 2497) โดยทางกองทัพบก ก็มีการกำหนดอัตรากำลังพลเฉพาะกิจ ประจำแผนกโทรทัศน์ สังกัดกรมการทหารสื่อสาร จำนวน 52 นาย เพื่อปฏิบัติงานออกอากาศโทรทัศน์ภาคพื้นดิน ผลิตและถ่ายทอดรายการโทรทัศน์ ขึ้นในปีเดียวกัน และเมื่อวันที่ 6 กันยายน พลตำรวจเอก เผ่า ศรียานนท์ อธิบดีกรมตำรวจในขณะนั้น ซึ่งดำรงตำแหน่งประธานกรรมการ บจก.ไทยโทรทัศน์คนแรก เป็นประธานพิธีวางศิลาฤกษ์ อาคารที่ทำการสถานีโทรทัศน์ของ บจก.ไทยโทรทัศน์ ภายในบริเวณวังบางขุนพรหม ที่ทำการของธนาคารแห่งประเทศไทยในปัจจุบัน
โทรทัศน์ขาวดำ ระบบสหรัฐฯ (2498-2510)
โดยในระยะเวลาใกล้เคียงกัน ก็เริ่มทดลองส่งแพร่ภาพโทรทัศน์ไปพลางก่อน จากห้องส่งของสถานีวิทยุกระจายเสียง ท.ท.ท. ซึ่งคณะรัฐมนตรีอนุมัติจัดสรรให้ บจก.ไทยโทรทัศน์ ดำเนินการเพื่อระดมทุนทรัพย์ สำหรับใช้ในการบริหารงาน และเพื่อฝึกฝนบุคลากรฝ่ายต่างๆ พร้อมทั้งเตรียมงานส่วนอื่นไปด้วย จนกว่าจะก่อสร้างอาคารที่ทำการ พร้อมติดตั้งเครื่องส่งเสร็จสมบูรณ์ ระหว่างนั้น คณะรัฐมนตรีอนุมัติให้เลือกใช้ ระบบแพร่ภาพขาวดำ 525 เส้นต่อภาพ 30 ภาพต่อวินาที ซึ่งใช้อยู่ในสหรัฐอเมริกา เป็นผลให้ บจก.ไทยโทรทัศน์ จัดซื้อเครื่องส่งขนาด 10 กิโลวัตต์ ของบริษัท เรดิโอ คอร์ปอเรชั่น ออฟ อเมริกา (Radio Corporation of America) หรือที่รู้จักทั่วไปในชื่อย่อว่า อาร์.ซี.เอ. (RCA) มาใช้สำหรับการออกอากาศ และวางแผนดำเนินการแพร่ภาพ ผ่านคลื่นวิทยุในย่านความถี่สูงมาก (Very High Frequency; VHF) ทางช่องสัญญาณที่ 4 ซึ่งเมื่อรวมกับชื่อสถานที่ตั้งสถานีฯ ดังกล่าวข้างต้น ในระยะต่อมา ผู้ชมทั่วไปจึงนิยมเรียกชื่อลำลองว่า ช่อง 4 บางขุนพรหม ซึ่งมีกำหนดเริ่มแพร่ภาพ ในวันศุกร์ที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2498 ซึ่งตรงกับวันชาติไทยในสมัยนั้น
โดยมีจอมพล แปลก พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรีในขณะนั้น เป็นประธานพิธีเปิด สถานีโทรทัศน์ไทยทีวีช่อง 4 (English: Thai Television Channel 4 ชื่อย่อ: ไทย ที.วี. ชื่อรหัส: HS1-TV) ขึ้นเป็นแห่งแรกของประเทศไทย และแห่งแรกของทวีปเอเชีย บนภาคพื้นแผ่นดินใหญ่ (Asia Continental) ต่อมาในวันที่ 25 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2500 จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ผู้บัญชาการทหารบกในขณะนั้น ลงนามในคำสั่งแต่งตั้ง คณะกรรมการดำเนินการวิทยุโทรทัศน์กองทัพบก ประกอบด้วย พลเอก ไสว ไสวแสนยากร ผู้ช่วยผู้บัญชาการทหารบก เป็นประธานกรรมการ และพันเอก (พิเศษ) การุณ เก่งระดมยิง เป็นเลขานุการ มีหน้าที่จัดทำ<i data-parsoid='{"dsr":[9237,9285,2,2]}'>โครงการจัดตั้งสถานีวิทยุโทรทัศน์กองทัพบก พร้อมทั้งวางแผนอำนวยการ และควบคุมการดำเนินกิจการวิทยุโทรทัศน์ รวมถึงให้อำนาจแต่งตั้งคณะอนุกรรมการ เพื่อปฏิบัติงานให้ได้ผล ตามที่ราชการทหารมุ่งหมาย ต่อมาในวันที่ 24 มิถุนายน ปีเดียวกัน คณะกรรมการดังกล่าว ประกอบพิธีวางศิลาฤกษ์ อาคารที่ทำการสถานีฯ ภายในบริเวณกองพลทหารม้าที่ 2 รักษาพระองค์ สนามเป้า ถนนพหลโยธิน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท โดยทำสัญญายืมเงินกับกองทัพบก เพื่อเป็นทุนก่อสร้างและจัดหาอุปกรณ์ เป็นจำนวน 10,101,212 บาท
เมื่อวันเสาร์ที่ 25 มกราคม พ.ศ. 2501 สถานีวิทยุโทรทัศน์กองทัพบก (ชื่อรหัส: HSATV ชื่อย่อ: ททบ.) เริ่มต้นออกอากาศเป็นปฐมฤกษ์ เป็นแห่งที่สองของประเทศไทย ด้วยรถตู้ถ่ายทอดนอกสถานที่ ซึ่งจอดไว้บริเวณหน้าอาคารสวนอัมพร โดยแพร่ภาพขาวดำ ด้วยระบบ 525 เส้นต่อภาพ 30 ภาพต่อวินาที ผ่านคลื่นวิทยุในย่านความถี่สูงมากเช่นกัน แต่ออกอากาศทางช่องสัญญาณที่ 7 ด้วยเครื่องส่งโทรทัศน์ ของบริษัทปายแห่งอังกฤษ กำลังส่ง 5 กิโลวัตต์ ทวีกำลังเพิ่มขึ้นอีก 12 เท่า บนสายอากาศสูง 300 ฟุต รวมกำลังส่งทั้งสิ้น 60 กิโลวัตต์ สำหรับเนื้อหาที่แพร่ภาพนั้น ไทยทีวีช่อง 4 นำเสนอรายการประเภทสนทนา, ตอบคำถามชิงรางวัล และการแสดงประเภทต่างๆ รวมถึงละครโทรทัศน์ ซึ่งออกอากาศตามปกติแล้ว รัฐบาลยังสั่งให้นำเสนอรายการพิเศษ ในโอกาสที่สำคัญต่างๆ หลายครั้งเช่น แถลงการณ์ของนายกรัฐมนตรีหรือรัฐมนตรี, ถ่ายทอดการประชุมสภาผู้แทนราษฎรหลายครั้ง รวมทั้งถ่ายทอดงานฉลอง 25 พุทธศตวรรษด้วย ส่วน ททบ.7 นำเสนอรายการประเภทสารคดี, ภาพยนตร์ต่างประเทศ และเปิดแผ่นป้ายชิงรางวัล ร่วมกับรายการพิเศษ เช่นถ่ายทอดการฝึกทหารยามปกติในชื่อ "การฝึกธนะรัชต์" เป็นต้น
คณะรัฐมนตรีลงมติเมื่อปี พ.ศ. 2502 อนุมัติให้จัดตั้งหน่วยงานระดับกอง สังกัดกรมประชาสัมพันธ์ ขึ้นในส่วนภูมิภาค ภายใต้ชื่อว่า “ศูนย์ประชาสัมพันธ์เขต” (ปัจจุบันคือ สำนักประชาสัมพันธ์เขต) พร้อมทั้งเริ่มจัดตั้ง สถานีวิทยุโทรทัศน์แห่งประเทศไทย ภายในที่ทำการ ของศูนย์ประชาสัมพันธ์เขตทั้งสามแห่ง ด้วยงบประมาณลงทุน 25 ล้านบาท ซึ่งทยอยเริ่มออกอากาศ ตั้งแต่ราวเดือนเมษายน-พฤษภาคม พ.ศ. 2505 และใช้เครื่องส่งขนาด 500 วัตต์ ด้วยระบบแพร่ภาพขาวดำ 525 เส้นต่อภาพ 30 ภาพต่อวินาที เช่นเดียวกับในส่วนกลาง ประกอบด้วย สทท.จังหวัดลำปาง ในภาคเหนือ ทางช่องสัญญาณที่ 8, สทท.จังหวัดขอนแก่น ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ทางช่องสัญญาณที่ 5 และ สทท.จังหวัดสงขลา ในภาคใต้ ทางช่องสัญญาณที่ 9 ต่อมาภายหลัง กรมประชาสัมพันธ์ทยอยดำเนินการ ปรับปรุงเครื่องส่งให้เป็นระบบแพร่ภาพสีทั้งหมด ปัจจุบันมีทั้งสิ้น 12 แห่งคือ ภาคเหนือ ที่จังหวัดเชียงใหม่ และจังหวัดพิษณุโลก, ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ที่จังหวัดขอนแก่น และจังหวัดอุบลราชธานี, ภาคกลาง ที่จังหวัดกาญจนบุรี, ภาคตะวันออก ที่จังหวัดจันทบุรี, ภาคใต้ ที่จังหวัดสงขลา จังหวัดยะลา จังหวัดภูเก็ต จังหวัดตรัง จังหวัดนครศรีธรรมราช และจังหวัดสุราษฎร์ธานี
อนึ่ง สถานีโทรทัศน์ไทยทีวีช่อง 4 และ สถานีวิทยุโทรทัศน์กองทัพบกช่อง 7 ร่วมกันถ่ายทอดการแข่งขันกีฬา ระดับนานาชาติสองรายการ ซึ่งประเทศไทยเป็นเจ้าภาพ คือเอเชียนเกมส์ครั้งที่ 5 ระหว่างวันที่ 9– 20 ธันวาคม พ.ศ. 2509 และ กีฬาแหลมทองครั้งที่ 4 ระหว่างวันที่ 9–16 ธันวาคม พ.ศ. 2510 ซึ่งนำไปสู่การจับมือกันก่อตั้ง โทรทัศน์รวมการเฉพาะกิจแห่งประเทศไทย เพื่อเป็นองค์กรอำนวยการปฏิบัติงาน ระหว่างสถานีโทรทัศน์ในประเทศไทยทั้งหมด เมื่อวันที่ 20 ธันวาคม พ.ศ. 2511 ซึ่งมีภารกิจสำคัญในระยะแรกคือ ถ่ายทอดการส่งมนุษย์ ขึ้นสู่ยานอวกาศอะพอลโล 11 ขององค์การนาซา สหรัฐอเมริกา ไปลงบนพื้นผิวดวงจันทร์เป็นครั้งแรก เมื่อวันที่ 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2512, ถ่ายทอดการแข่งขันกีฬา เอเชียนเกมส์ครั้งที่ 6 ระหว่างวันที่ 24 สิงหาคม–4 กันยายน พ.ศ. 2513 รวมถึงการถ่ายทอด พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงมีกระแสพระราชดำรัส แก่พสกนิกรชาวไทย จากหอตึกพระสมุด พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน เมื่อเวลา 19:30 นาฬิกา และเวลา 23:30 นาฬิกา ของวันที่ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 ตามลำดับ เป็นต้น
เปลี่ยนผ่าน สู่โทรทัศน์สี ระบบยุโรป (2510-2517)
เนื่องจากแต่เดิม ประเทศไทยใช้ระบบแพร่ภาพ 525 เส้นต่อภาพ 30 ภาพต่อวินาที ดังที่ใช้ในสหรัฐอเมริกา ซึ่งใช้กำลังไฟฟ้าเพียง 110 โวลต์ แต่ไทยใช้กำลังไฟฟ้า 220 โวลต์ เช่นเดียวกับในทวีปยุโรป จึงต้องใช้เครื่องแปลงความถี่ไฟฟ้า เพื่อให้เข้าใช้กับเครื่องส่ง และอุปกรณ์ประกอบต่างๆ ทั้งหมดได้ นับว่าสิ้นเปลืองโดยเปล่าประโยชน์ คณะรัฐมนตรีจึงลงมติให้ทยอยดำเนินการ ปรับปรุงระบบแพร่ภาพเป็น 625 เส้นต่อภาพ 25 ภาพต่อวินาที ดังที่ใช้ในทวีปยุโรป ซึ่งใช้กำลังไฟฟ้าเท่ากับที่ใช้ในไทย เพื่อลดความซับซ้อนต่อการออกอากาศลง โดยให้ดำเนินการเปลี่ยนผ่านคู่ขนานกันไป เพราะแม้ทั้งสองระบบดังกล่าว จะใช้คลื่นวิทยุในย่านความถี่สูงมากเช่นเดียวกัน แต่ก็ไม่รบกวนการออกอากาศซึ่งกันและกัน และยังใช้เครื่องรับสัญญาณที่ต่างกันด้วย หากใช้เครื่องรับโทรทัศน์ระบบเดิม ก็สามารถติดตั้งตัวรับสัญญาณระบบใหม่เพิ่มเติม เพื่อรับชมช่องรายการในระบบใหม่เป็นภาพขาวดำได้
จอมพล ประภาส จารุเสถียร ผู้บัญชาการทหารบกในขณะนั้น มีนโยบายให้ คณะกรรมการควบคุมวิทยุและโทรทัศน์กองทัพบก ลงมติอนุมัติให้ร่วมกับ บริษัท กรุงเทพโทรทัศน์และวิทยุ จำกัด ซึ่งจดทะเบียนจัดตั้งด้วยทุน 10,000,000 บาท เมื่อวันที่ 13 กันยายน พ.ศ. 2510 และมีคุณหญิงไสว จารุเสถียร (ต่อมาขึ้นเป็นท่านผู้หญิง; ภริยาจอมพลประภาส) เป็นประธานกรรมการ กับเรวดี เทียนประภาส (น้องสาวคุณหญิงไสว) เป็นกรรมการผู้จัดการ ดำเนินการทดลองใช้เครื่องส่งโทรทัศน์สี ของบริษัทฟิลิปส์แห่งฮอลแลนด์ ระบบแพร่ภาพ 625 เส้นต่อภาพ 25 ภาพต่อวินาที โดยบันทึกภาพการประกวดนางสาวไทย ภายในงานวชิราวุธานุสรณ์ ที่พระราชวังสราญรมย์ ซึ่งจัดขึ้นเมื่อวันที่ 25 พฤศจิกายน ปีเดียวกัน มาถ่ายทอดในอีกสองวันถัดมา คือวันจันทร์ที่ 27 พฤศจิกายน ผ่านคลื่นวิทยุในย่านความถี่สูงมาก ทางช่องสัญญาณที่ 7 และออกอากาศคู่ขนาน ด้วยระบบแพร่ภาพขาวดำ 525 เส้นต่อภาพ 30 ภาพต่อวินาที ทางช่องสัญญาณที่ 9[3]
หลังจากนั้น ก็ยุติการแพร่ภาพชั่วคราว เพื่อดำเนินการในทางเทคนิค โดยเมื่อวันศุกร์ที่ 1 ธันวาคม มีการประกอบพิธีสถาปนา บจก.กรุงเทพโทรทัศน์และวิทยุ อย่างเป็นทางการ และในปีถัดมาคือ พ.ศ. 2511 คณะกรรมการฯ ทำสัญญากับทาง บจก.กรุงเทพโทรทัศน์และวิทยุ ซึ่งกำหนดให้บริษัทฯ จัดสร้างอาคารที่ตั้ง สถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7 ภายในบริเวณที่ทำการ ททบ.สนามเป้า พร้อมติดตั้งเครื่องส่งโทรทัศน์สี กำลังออกอากาศ 500 วัตต์ เพื่อมอบทั้งหมดให้แก่ ททบ. แล้วจึงทำสัญญาเช่าช่วงจาก ททบ.เป็นระยะเวลา 10 ปี เพื่อเข้าบริหารงานอีกทอดหนึ่ง โดยในระยะสองปีแรก (จนถึงปี พ.ศ. 2513) ใช้บุคลากรและห้องส่งร่วมกับ ททบ.ไปพลางก่อน พร้อมทั้งนำรถประจำทางเก่าสามคัน เข้าไปจอดไว้ภายในที่ทำการ ททบ.สนามเป้า แล้วรื้อที่นั่งออกทั้งหมด เพื่อใช้ติดตั้งอุปกรณ์ต่างๆ ไปพลางก่อน ทั้งนี้ เมื่อวันที่ 4 มีนาคม ปีเดียวกัน บจก.ไทยโทรทัศน์ ทำสัญญาดำเนินกิจการส่งโทรทัศน์ ร่วมกับ บริษัท บางกอก เอ็นเตอร์เทนเม้นต์ จำกัด (English: Bangkok Entertainment Company Limited; ชื่อย่อ: บีอีซี; BEC) ซึ่งวิชัย มาลีนนท์ ดำเนินการจดทะเบียนจัดตั้ง เมื่อวันที่ 10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2510 โดยมีอายุสัญญา 10 ปีนับแต่เริ่มออกอากาศ
เมื่อวันที่ 5 มีนาคม พ.ศ. 2512 บจก.กรุงเทพโทรทัศน์และวิทยุ จัดหาเครื่องส่งโทรทัศน์สี กำลังออกอากาศ 10 กิโลวัตต์ พร้อมเสาอากาศสูง 570 ฟุต และเครื่องส่งวิทยุกระจายเสียง ระบบเอฟเอ็ม กำลังส่ง 1 กิโลวัตต์ เพื่อส่งมอบให้แก่ ททบ. ต่อมาในวันพฤหัสบดีที่ 26 มีนาคม พ.ศ. 2513 จอมพล ถนอม กิตติขจร นายกรัฐมนตรีในขณะนั้น เป็นประธานพิธีเปิด สถานีวิทยุโทรทัศน์ไทยทีวีสีช่อง 3 [4][5] (ชื่อสากล: HS-TV 3[6]) ซึ่งดำเนินการโดย บจก.บางกอกเอ็นเตอร์เทนเม้นต์ ที่เริ่มออกอากาศอย่างเป็นทางการ ตั้งแต่เวลา 10:00 น.[4] ด้วยเครื่องส่งโทรทัศน์สี ระบบแพร่ภาพ 625 เส้นต่อภาพ 25 ภาพต่อวินาที ขนาด 25 กิโลวัตต์ สองเครื่องขนานกัน รวมกำลังส่งเป็น 50 กิโลวัตต์ เสาอากาศเครื่องส่งมีความสูง 250 เมตร มีอัตราการขยายกำลังออกอากาศ 13 เท่า กำลังสัญญาณที่ปลายเสาอยู่ที่ 650 กิโลวัตต์ ออกอากาศผ่านคลื่นวิทยุ ในย่านความถี่สูงมาก ทางช่องสัญญาณที่ 3 ซึ่งอยู่ในช่วงต่ำ (low band) และเมื่อวันที่ 1 มิถุนายน ปีเดียวกัน บจก.กรุงเทพโทรทัศน์และวิทยุ ย้ายเข้าใช้อาคารที่ทำการถาวร ของสถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7 บริเวณหลังสถานีขนส่งสายเหนือ (หมอชิต) แห่งเดิม[7]
กล่าวโดยสรุปคือ ระหว่างปี พ.ศ. 2513-2517 ในระบบแพร่ภาพ 525 เส้นต่อภาพ 30 ภาพต่อวินาที (เป็นภาพขาวดำทั้งหมด) ไทยทีวีสีช่อง 3 รับชมทางช่องสัญญาณที่ 2, ไทยทีวีช่อง 4 รับชมทางช่องสัญญาณที่ 4/11/12, ททบ.7 รับชมทางช่องสัญญาณที่ 7, ช่อง 7 สี รับชมทางช่องสัญญาณที่ 9 ส่วนระบบแพร่ภาพ 625 เส้นต่อภาพ 25 ภาพต่อวินาที ไทยทีวีสีช่อง 3 รับชมทางช่องสัญญาณที่ 3 เป็นภาพสี, ททบ.7 รับชมทางช่องสัญญาณที่ 5 เป็นภาพขาวดำ, ช่อง 7 สี รับชมทางช่องสัญญาณที่ 7 เป็นภาพสี, ไทยทีวีช่อง 4 รับชมทางช่องสัญญาณที่ 9 เป็นภาพขาวดำ นอกจากนี้ ทั้งสี่ช่องยังมีคลื่นวิทยุซึ่งจัดสรรไว้ สำหรับกระจายเสียงภาษาต่างประเทศ ในภาพยนตร์หรือรายการจากต่างประเทศ โดยไทยทีวีช่อง 4 ใช้สถานีวิทยุ ท.ท.ท. ความถี่เอฟเอ็ม 100.5 เมกะเฮิร์ตซ์ และมีระบุในสัญญากับ บจก.บางกอกเอ็นเตอร์เทนเม้นต์ ยกคลื่นความถี่เอฟเอ็ม 105.5 เมกะเฮิร์ตซ์ ของสถานีวิทยุ ท.ท.ท. ให้แก่ไทยทีวีสีช่อง 3 เพื่อใช้ในการนี้ ส่วน ททบ.7 ใช้สถานีวิทยุกระจายเสียงกองทัพบก (ว.ทบ.) ความถี่เอฟเอ็ม 94.0 เมกะเฮิร์ตซ์ และมีระบุในสัญญากับ บจก.กรุงเทพโทรทัศน์และวิทยุ ยกคลื่นความถี่เอฟเอ็ม 103.5 เมกะเฮิร์ตซ์ ของ ว.ทบ.ให้แก่ช่อง 7 สี เพื่อใช้ในการนี้
ปรับปรุงพัฒนา (2517-2527)
ตั้งแต่วันจันทร์ที่ 1 มิถุนายน พ.ศ. 2513 บจก.ไทยโทรทัศน์] เริ่มแพร่ภาพด้วยระบบ 625 เส้นต่อภาพ 25 ภาพต่อวินาที ในระบบวีเอชเอฟ ทางช่องสัญญาณที่ 9[8] ซึ่งเป็นภาพสีหรือขาวดำ ขึ้นอยู่กับเนื้อหาที่แพร่ภาพ ด้วยเครื่องส่งที่ บจก.บางกอกเอ็นเตอร์เทนเม้นต์ มอบให้ตามที่ระบุในสัญญา คู่ขนานไปกับไทยทีวีช่อง 4 ด้วยภาพขาวดำทั้งช่อง โดยเริ่มออกอากาศภาพสี เป็นครั้งแรกทางช่อง 9 คือถ่ายทอดสดการแข่งขัน ฟุตบอลโลกครั้งที่ 9 นัดชิงชนะเลิศ ระหว่างทีมชาติบราซิล กับทีมชาติอิตาลี ซึ่งเวลาประเทศไทย ตรงกับเช้าวันจันทร์ที่ 22 มิถุนายน ทว่าในระยะเดียวกัน มีการเคลื่อนย้ายห้องส่งโทรทัศน์ รวมถึงสำนักงานทั้งหมด ไปยังอาคารพาณิชย์ขนาด 5 คูหาย่านถนนพระสุเมรุ แขวงบางลำพู เนื่องจากธนาคารแห่งประเทศไทย เสนอซื้ออาคารและสิ่งปลูกสร้างทั้งหมด บนที่ดินบริเวณที่ทำการ บจก.ไทยโทรทัศน์ ก่อนจะยุติการแพร่ภาพระบบ 525 เส้นต่อภาพ 30 ภาพต่อวินาที ทางช่องสัญญาณที่ 4 หลังจากวันอาทิตย์ที่ 30 มิถุนายน พ.ศ. 2517 พร้อมทั้งปรับปรุงการแพร่ภาพ ในระบบ 625 เส้นต่อภาพ 25 ภาพต่อวินาที ทางช่องสัญญาณที่ 9 เป็นโทรทัศน์สีอย่างสมบูรณ์[9]
ขณะที่เมื่อปี พ.ศ. 2516 ททบ.ก็อนุมัติให้แก้ไขระยะเวลาเช่าช่วง สถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7 ตามที่ระบุในสัญญาซึ่งทำไว้กับ บจก.กรุงเทพโทรทัศน์และวิทยุ ออกไปเป็น 15 ปีจนถึง พ.ศ. 2527 และตั้งแต่วันพฤหัสบดีที่ 3 ตุลาคม พ.ศ. 2517 ททบ.ยังเปลี่ยนการส่งแพร่ภาพ จากระบบ 525 เส้นต่อภาพ 30 ภาพต่อวินาที ทางช่องสัญญาณที่ 7 ไปใช้ระบบ 625 เส้นต่อภาพ 25 ภาพต่อวินาที ทางช่องสัญญาณที่ 5 จากนั้นเมื่อวันอังคารที่ 3 ธันวาคม ปีเดียวกัน ก็เริ่มทดลองออกอากาศด้วยภาพสีเป็นครั้งแรก ด้วยการถ่ายทอด พิธีถวายสัตย์ปฏิญาณตนและสวนสนามของทหารรักษาพระองค์ เนื่องในพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษาประจำปี จากบริเวณลานพระราชวังดุสิต และเมื่อปี พ.ศ. 2518 ยังเพิ่มกำลังส่งออกอากาศ สถานีหลักที่สนามเป้า จาก 200 เป็น 400 กิโลวัตต์ รวมทั้งเริ่มออกอากาศเป็นภาพสีอย่างสมบูรณ์ทั้งช่องด้วย
สืบเนื่องจากเหตุการณ์นองเลือด 6 ตุลาคม พ.ศ. 2519 สรรพสิริ วิรยศิริ ซึ่งขณะนั้นเป็นกรรมการผู้จัดการ บจก.ไทยโทรทัศน์ นำกล้องภาพยนตร์ออกถ่ายทำข่าวบริเวณท้องสนามหลวง โดยเฉพาะส่วนหน้ามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ซึ่งเป็นสถานที่เกิดเหตุการณ์นองเลือดรุนแรงที่สุด แล้วกลับไปล้างฟิล์มและตัดต่อด้วยตนเอง เพื่อนำออกเป็นรายงานข่าว ทั้งทางไทยทีวีสีช่อง 9 และวิทยุ ท.ท.ท. อย่างตรงไปตรงมาตามความเป็นจริง จึงทำให้เขา, ราชันย์ ฮูเซ็น และลูกน้องอีกสองสามคน ถูกปลดออกจากทุกตำแหน่งใน บจก.ไทยโทรทัศน์ ไทยทีวีสีช่อง 9 และวิทยุ ท.ท.ท. กอปรกับประสบปัญหาทางการเงินอย่างหนัก เป็นผลให้คณะรัฐมนตรีลงมติยุบเลิก บจก.ไทยโทรทัศน์ เมื่อวันที่ 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2520 แล้วจึงมีพระราชกฤษฎีกาจัดตั้ง องค์การสื่อสารมวลชนแห่งประเทศไทย (อังกฤษ: The Mass Communication Organisation of Thailand ชื่อย่อ: อ.ส.ม.ท.; M.C.O.T.) ให้เป็นรัฐวิสาหกิจ ในสังกัดสำนักนายกรัฐมนตรี ประกาศเมื่อวันที่ 26 มีนาคม โดยให้รับโอนกิจการวิทยุกระจายเสียงและวิทยุโทรทัศน์ของ บจก.ไทยโทรทัศน์ คือสถานีวิทยุ ท.ท.ท. และสถานีโทรทัศน์ไทยทีวีสีช่อง 9 เพื่อดำเนินงานต่อไป ตั้งแต่วันที่ 9 เมษายน ปีเดียวกัน ซึ่งถือเป็นวันสถาปนา อ.ส.ม.ท.
เมื่อวันที่ 28 เมษายน พ.ศ. 2521 อ.ส.ม.ท.อนุมัติให้ขยายอายุสัญญา ดำเนินกิจการส่งโทรทัศน์กับ บจก.บางกอกเอ็นเตอร์เทนเม้นต์ ออกไปอีก 10 ปี ระหว่างวันที่ 26 มีนาคม พ.ศ. 2523 ถึงวันที่ 25 มีนาคม พ.ศ. 2533 และในปี พ.ศ. 2521 นั้นเอง ททบ.ร่วมกับ บจก.กรุงเทพโทรทัศน์และวิทยุ เช่าช่องสัญญาณดาวเทียมปาลาปาของอินโดนีเซีย เพื่อถ่ายทอดสัญญาณจากกรุงเทพมหานคร ไปสู่สถานีเครือข่ายทุกภูมิภาค เป็นสถานีแรกของประเทศไทย นอกจากนี้ ยังเช่าสัญญาณดาวเทียมนานาชาติ (อินเทลแซท) ถ่ายทอดภาพข่าวจากทั่วโลกมายังประเทศไทย พร้อมทั้งจัดตั้ง สถานีถ่ายทอดสัญญาณผ่านดาวเทียม เพิ่มขึ้นทั่วประเทศ[7] ต่อมาในปี พ.ศ. 2525 คณะกรรมการควบคุมวิทยุและโทรทัศน์กองทัพบก อนุมัติให้ บจก.กรุงเทพโทรทัศน์และวิทยุ ทำการแก้ไขอายุสัญญาเช่า สถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7 ออกไปอีก 12 ปี เป็นเวลารวม 27 ปี จนถึงปี พ.ศ. 2539 อนึ่ง หลังจากที่วงการบันเทิง จัดให้มีรางวัลผลงานภาพยนตร์ดีเด่น ต่อมาวงการโทรทัศน์ ก็มีการสถาปนา งานประกาศผลและมอบรางวัล ผลงานดีเด่นทางโทรทัศน์ เมขลา โดยสมาคมผู้สื่อข่าวบันเทิงแห่งประเทศไทย ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2523 และโทรทัศน์ทองคำ โดยชมรมส่งเสริมโทรทัศน์ และมูลนิธิจำนง รังสิกุล ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2529 และสถาบันทั้งสองยังดำรงอยู่จนถึงปัจจุบัน ทั้งเป็นต้นแบบให้แก่อีกหลายรางวัล ซึ่งทยอยก่อตั้งขึ้นอีกในระยะหลัง
กำเนิดโทรทัศน์แห่งชาติ (2528-2535)
วันอังคารที่ 15 มกราคม พ.ศ. 2528 คณะรัฐมนตรีมีมติให้กรมประชาสัมพันธ์ จัดทำ<i data-parsoid='{"dsr":[23731,23768,2,2]}'>โครงการสถานีวิทยุโทรทัศน์แห่งชาติ เพื่อทำหน้าที่เป็นสถานีโทรทัศน์เพื่อการศึกษา เผยแพร่ข้อมูลข่าวสารของราชการสู่ประชาชน และเพื่อประโยชน์สาธารณะ รวมไปถึงการเสริมสร้างความเข้าใจอันดี ระหว่างรัฐบาลกับประชาชน ตลอดจนเป็นแม่ข่ายให้แก่โทรทัศน์ส่วนภูมิภาค ในเครือข่ายกรมประชาสัมพันธ์ทั่วประเทศ โดยกรมประชาสัมพันธ์เริ่มดำเนินการดังกล่าว ด้วยการเคลื่อนย้ายเครื่องส่งโทรทัศน์สี จากสถานีเครื่องส่งโทรทัศน์ที่อำเภอเด่นชัย จังหวัดแพร่ เข้ามาติดตั้งภายในอาคารศูนย์ระบบโทรทัศน์ ที่ถนนเพชรบุรีตัดใหม่ กรุงเทพมหานคร เพื่อทดลองออกอากาศ ผ่านคลื่นวิทยุในย่านความถี่สูงมากช่วงสูง ทางช่องสัญญาณที่ 11 เมื่อราวต้นเดือนตุลาคม พ.ศ. 2528 ภายใต้ชื่อ สถานีวิทยุโทรทัศน์แห่งประเทศไทย (สทท.)[10] ก่อนจะแพร่ภาพเป็นประจำทุกวัน ระหว่างเวลา 16:30-21:00 น. ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2529
ทั้งนี้ระหว่างปี พ.ศ. 2528-2531 บริษัท แปซิฟิก คอร์ปอเรชั่น จำกัด (ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็น บริษัท แปซิฟิกอินเตอร์คอมมิวนิเคชั่น จำกัด) ซึ่งก่อตั้งเมื่อปี พ.ศ. 2525 โดยปีย์ มาลากุล ณ อยุธยา เจ้าของกิจการนิตยสารดิฉัน ตอบรับคำเชิญของประมุท สูตะบุตร ผู้อำนวยการ อ.ส.ม.ท.คนแรก ที่ขอให้เข้ามาช่วยปรับปรุงการนำเสนอข่าว 9 อ.ส.ม.ท. โดยกำหนดให้อรุณโรจน์ เลี่ยมทอง เป็นผู้ประกาศในรายการ "ข่าวรับอรุณ" ซึ่งเป็นรายการข่าวภาคเช้า ที่ริเริ่มขึ้นเป็นครั้งแรกในภูมิภาคเอเชียอาคเนย์ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2523 และมอบหมายให้สมเกียรติ อ่อนวิมล อาจารย์ประจำคณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และพิธีกรรายการความรู้คือประทีปในขณะนั้น เป็นหัวหน้าผู้ประกาศข่าวภาคค่ำ ร่วมด้วยกรรณิกา ธรรมเกษร ซึ่งเป็นผู้ประกาศข่าวช่อง 9 อยู่เดิม จนกระทั่งกลายเป็นผู้ประกาศข่าวคู่ ซึ่งมีชื่อเสียงที่สุดของยุคนั้น รวมทั้งสร้างชื่อเสียงให้แก่ผู้ประกาศข่าว และผู้สื่อข่าวหลายคน เช่นวิทวัส สุนทรวิเนตร์, ฤดีมาศ ปางพุฒิพงศ์, สาธิต ยุวนันทการุญ, ศศิธร ลิ้มศรีมณี, นิรมล เมธีสุวกุล, ยุพา เพ็ชรฤทธิ์, สุริยนต์ จองลีพันธ์ เป็นต้น
ต่อมารัฐบาลญี่ปุ่นอนุมัติ โครงการช่วยเหลือกรมประชาสัมพันธ์ แบบให้เปล่าภายใต้วงเงิน 2,062 ล้านเยน (ขณะนั้นคิดเป็นประมาณ 300 ล้านบาท) ผ่านองค์กรความร่วมมือระหว่างประเทศของญี่ปุ่น เพื่อก่อสร้างอาคารที่ทำการ จัดซื้อและติดตั้งอุปกรณ์ เครื่องส่งวิทยุโทรทัศน์ ระหว่างวันที่ 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2530 ถึงวันที่ 28 มีนาคม พ.ศ. 2531 รวมระยะเวลาประมาณ 9 เดือน เนื่องจากงบประมาณของกรมประชาสัมพันธ์มีข้อจำกัด รวมทั้งเครื่องส่งโทรทัศน์มีกำลังต่ำ โดยระหว่างนั้น สทท.ต้องหยุดออกอากาศชั่วคราว ตั้งแต่วันที่ 1 พฤศจิกายน และในวันที่ 16 กรกฎาคม ปีเดียวกัน อ.ส.ม.ท.ทำสัญญาขยายเครือข่ายโทรทัศน์ทั่วประเทศร่วมกับ บจก.บางกอกเอ็นเตอร์เทนเมนต์ เพื่อดำเนินการจัดตั้งสถานีเครื่องส่งโทรทัศน์ พร้อมทั้งอุปกรณ์ออกอากาศร่วมกัน ระหว่างไทยทีวีสีช่อง 3 และไทยทีวีสีช่อง 9 จำนวนทั้งหมด 31 แห่ง ในระยะเวลา 5 ปี ตั้งแต่ต้นเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2531-กรกฎาคม พ.ศ. 2534 เพื่อแลกกับการอนุมัติให้ขยายอายุสัญญา ดำเนินกิจการส่งโทรทัศน์ออกไปอีก 30 ปี ระหว่างวันที่ 26 มีนาคม พ.ศ. 2533-25 มีนาคม พ.ศ. 2563 เป็นผลให้ทั้งสองช่อง สามารถออกอากาศครอบคลุมถึงร้อยละ 89.7 ของพื้นที่ประเทศไทย คิดเป็นศักยภาพของการให้บริการถึงร้อยละ 96.3 ของจำนวนประชากร[4][5] โดยรับสัญญาณจากสถานีส่งหลักในกรุงเทพมหานคร ผ่านช่องสัญญาณดาวเทียมอินเทลแซต และเครื่องรับสัญญาณไมโครเวฟ จากดาวเทียมสื่อสารของไทย
ต่อมาในวันจันทร์ที่ 11 กรกฎาคม พ.ศ. 2531 เวลา 10:00 นาฬิกา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิด อาคารที่ทำการสถานีวิทยุโทรทัศน์แห่งประเทศไทย ซึ่งตั้งอยู่เลขที่ 90 ถนนเพชรบุรีตัดใหม่ แขวงบางกะปิ เขตห้วยขวาง อย่างเป็นทางการ[11] จากนั้นเป็นต้นมา สทท.จึงกำหนดให้วันดังกล่าว เป็นวันคล้ายวันสถาปนาสถานีฯ ต่อมาจึงเริ่มกลับมาออกอากาศ ข่าวภาคเช้า ข่าวภาคค่ำ รายการเพื่อการศึกษา และรายการประเภทอื่น ไปยังสถานีเครือข่ายส่วนภูมิภาค ตั้งแต่วันที่ 1 พฤศจิกายน พ.ศ. 2531 จนถึงปัจจุบัน อนึ่งก่อนหน้านั้น เมื่อวันอาทิตย์ที่ 28 มิถุนายน พ.ศ. 2524 เวลา 09:25 นาฬิกา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิด อาคารที่ทำการ อ.ส.ม.ท. บนเนื้อที่ 14 ไร่ เลขที่ 63/1 ถนนพระรามที่ 9 แขวงห้วยขวาง เขตห้วยขวาง ซึ่งมีห้องส่งโทรทัศน์ขนาดใหญ่ที่สุด ในประเทศไทยขณะนั้น[12]
กำเนิดโทรทัศน์เสรี ข่าวทีวีบูม (2535-2540)
สืบเนื่องจากเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ ซึ่งเกิดขึ้นในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2535 ประชาชนทั่วไปเชื่อกันว่า มีการใช้อำนาจรัฐในขณะนั้น เพื่อบิดเบือนข้อมูลข่าวสารทางการเมือง โดยเฉพาะการชุมนุมขับไล่รัฐบาล พลเอก สุจินดา คราประยูร จึงทำให้ผู้ชมโทรทัศน์ของภาครัฐ ไม่สามารถรับรู้ความเป็นจริง เกี่ยวกับวิกฤตการณ์ทางการเมืองขณะนั้นได้ตามปกติ รัฐบาลหลังจากนั้นจึงมีดำริในการจัดตั้ง สถานีโทรทัศน์เสรี เพื่อนำเสนอข่าวสารและสาระความรู้ ไปสู่ประชาชนทั่วประเทศ ด้วยการเปิดโอกาสให้ภาคเอกชนเช่าสัมปทาน เพื่อให้มีความเป็นอิสระอย่างแท้จริง
โดยสำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี จัดสรรช่องสัญญาณที่ 26 ในย่านความถี่สูงยิ่ง เพื่อเปิดการประมูลสัมปทาน ให้เข้าดำเนินกิจการสถานีโทรทัศน์เสรี เมื่อปี พ.ศ. 2538 ซึ่งผู้ชนะได้แก่ กลุ่มบริษัท สยามทีวี แอนด์คอมมิวนิเคชั่นส์ จำกัด ที่มีธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด (มหาชน) เป็นองค์กรนำ จึงเข้าเป็นผู้ดำเนินโครงการสถานีโทรทัศน์เสรีดังกล่าว ซึ่งมีการก่อตั้งบริษัท สยาม อินโฟเทนเมนต์ จำกัดขึ้นใหม่ เพื่อให้เป็นนิติบุคคลผู้ดำเนินกิจการนี้ และร่วมลงนามในสัญญาสัมปทาน กับสำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 3 กรกฎาคม ปีเดียวกัน โดยตั้งชื่อสถานีโทรทัศน์แห่งนี้ว่า สถานีโทรทัศน์ไอทีวี และเริ่มออกอากาศอย่างเป็นทางการ เมื่อวันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2539 โดยวางนโยบายให้ความสำคัญ กับรายการข่าวและสถานการณ์ปัจจุบัน ทั้งนี้ กลุ่มสยามอินโฟเทนเมนต์ มอบหมายให้เครือเนชั่น ซึ่งเข้าร่วมถือหุ้นในสัดส่วนร้อยละ 10 เช่นเดียวกับนิติบุคคลผู้ถือหุ้นรายอื่น เป็นองค์กรหลักในการบริหารจัดรายการข่าว พร้อมทั้งส่งเทพชัย หย่อง มาดำรงตำแหน่ง บรรณาธิการข่าวไอทีวีคนแรก เพื่อฝึกอบรมผู้สื่อข่าวและผู้ประกาศข่าว ส่งผลให้ข่าวไอทีวีมีชื่อเสียงเป็นที่รู้จัก รวมถึงได้รับรางวัลมากมาย ตลอดระยะเวลา 11 ปีเศษของสถานีฯ
เป็นที่น่าสังเกตว่า นับแต่ช่วงเวลาก่อนหน้านี้ ผู้ชมให้ความสนใจรายการประเภทสนทนาเชิงข่าว (news talk) กระทั่งมีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักในยุคดังกล่าว อาทิ สนทนาปัญหาบ้านเมือง ซึ่งเริ่มจัดขึ้นในราวปี พ.ศ. 2524 โดยกรมการทหารสื่อสารเป็นเจ้าของรายการ ออกอากาศทางสถานีวิทยุโทรทัศน์กองทัพบก และสถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7, มองต่างมุม ซึ่งเริ่มจัดขึ้นในราวปี พ.ศ. 2532 โดยมูลนิธิสื่อสร้างสรรค์เป็นเจ้าของรายการ ดร.เจิมศักดิ์ ปิ่นทอง เป็นผู้ดำเนินรายการ และออกอากาศทางสถานีวิทยุโทรทัศน์แห่งประเทศไทย ช่อง 11, เนชั่นนิวส์ทอล์ก (เดิมจะให้ชื่อว่า "เฟซเดอะเนชั่น; Face the Nation" แต่เมื่อเริ่มออกอากาศจริง ก็เปลี่ยนเป็นชื่อดังกล่าว) ซึ่งเริ่มจัดขึ้นเมื่อวันที่ 4 มกราคม พ.ศ. 2536 โดยบริษัท แน็ทค่อน มีเดีย จำกัด ในเครือหนังสือพิมพ์เดอะเนชั่น (บริษัท เนชั่น บรอดแคสติ้ง คอร์ปอเรชั่น จำกัด (มหาชน) ในปัจจุบัน) เป็นเจ้าของรายการ สุทธิชัย หยุ่น เป็นผู้ดำเนินรายการ และออกอากาศทางสถานีโทรทัศน์ไทยทีวีสีช่อง 9 อ.ส.ม.ท., ตรงประเด็น ซึ่งเริ่มจัดขึ้นในราวปี พ.ศ. 2536 โดยสำนักข่าวไทยของ อ.ส.ม.ท. เป็นเจ้าของรายการ ถวัลย์ศักดิ์ สุขะวรรณ ผู้อำนวยการสำนักข่าวไทยขณะนั้น เป็นผู้ดำเนินรายการ และออกอากาศทางสถานีโทรทัศน์ไทยทีวีสีช่อง 9 อ.ส.ม.ท., กรองสถานการณ์ ซึ่งเริ่มจัดขึ้นในราวปี พ.ศ. 2536 โดยสำนักข่าวกรมประชาสัมพันธ์เป็นเจ้าของรายการ สมฤทธิ์ ลือชัย กับอดิศักดิ์ ศรีสม เป็นผู้ดำเนินรายการ และออกอากาศทางสทท. 11 (แทนที่รายการมองต่างมุม) เป็นต้น
ยุคปรับตัวเพื่ออยู่รอด (2540-2550)
ในปี พ.ศ. 2541 สถานีวิทยุโทรทัศน์กองทัพบก จัดตั้งสถานีโทรทัศน์ผ่านดาวเทียมไทยทีวีโกลบอลเน็ตเวิร์ก ออกอากาศ 177 ประเทศทั่วโลก และในวันที่ 1 กรกฎาคม ปีเดียวกัน บริษัทไอบีซีและยูทีวี ได้ควบรวมกิจการจัดตั้งเป็น บริษัท ยูไนเต็ด บรอดคาสติ้ง คอร์ปอเรชั่น จำกัด (มหาชน) (หรือยูบีซีในขณะนั้น) สำหรับการออกอากาศนั้น ทั้งสองก็ได้ออกอากาศต่อไปในนามของยูบีซี แต่ในกรณีสัญญาสัมปทานนั้น ยูบีซี ได้ใช้สัญญาสัมปทานของ อ.ส.ม.ท. ที่ได้ให้ต่อไอบีซีเดิม (ระยะเวลาสัญญา 25 ปี คือระหว่างปี 2532 ถึงปี 2557) ต่อมาวันที่ 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2546 ครม.สมัยพ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตร มีมติให้ยุบเลิกองค์การสื่อสารมวลชนแห่งประเทศไทย และให้เปลี่ยนเป็น บริษัท อสมท จำกัด (มหาชน) ซึ่งต่อมามีผลเมื่อวันที่ 17 สิงหาคม พ.ศ. 2547
ล้มโทรทัศน์เสรี-ตั้งโทรทัศน์สาธารณะ (2550-2556)
เมื่อปี พ.ศ. 2547 คณะอนุญาโตตุลาการ ลดอัตราสัมปทานแก่สถานีโทรทัศน์ไอทีวี ให้ชำระเป็นเงิน 230 ล้านบาทต่อปี พร้อมกับอนุญาตให้ไอทีวี แก้ไขสัดส่วนการออกอากาศ รายการสาระต่อรายการบันเทิง จากร้อยละ 70 ต่อ 30 เป็นร้อยละ 50 ต่อ 50 รวมถึงการปรับโครงสร้างภายใน บริษัท ไอทีวี จำกัด (มหาชน) ซึ่งเปลี่ยนชื่อจากสยามอินโฟเทนเมนต์ เมื่อปี พ.ศ. 2541 เพื่อให้ไอทีวีสามารถอยู่รอดทางธุรกิจได้
ทว่าศาลปกครองสูงสุด กลับวินิจฉัยให้เพิกถอนคำสั่ง ของคณะอนุญาโตตุลาการดังกล่าว ส่งผลให้บริษัท ไอทีวี จำกัด (มหาชน) ต้องจ่ายค่าสัมปทาน สำหรับเช่าสถานีโทรทัศน์ไอทีวี เป็นเงิน 1,000 ล้านบาทต่อปีตามเดิม และต้องปรับเพิ่มสัดส่วน ให้รายการข่าวและสาระ เป็นร้อยละ 70 ต่อรายการบันเทิง ร้อยละ 30 ตามเดิมด้วย นอกจากนี้ บริษัท ไอทีวี จำกัด (มหาชน) ยังต้องชำระค่าปรับ จากการเปลี่ยนแปลงผังรายการ ที่ไม่เป็นไปตามสัญญาสัมปทาน คิดเป็นร้อยละ 10 ของค่าสัมปทานแต่ละปี คิดเป็นรายวัน วันละ 100 ล้านบาท นับแต่เริ่มปรับผังรายการ เป็นระยะเวลา 2 ปี
อย่างไรก็ตาม บริษัท ไอทีวี จำกัด (มหาชน) ก็ไม่สามารถจ่ายค่าสัมปทาน และคำเสียหายดังกล่าว ให้กับสำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรีได้ ในที่สุดเมื่อวันที่ 7 มีนาคม พ.ศ. 2550 มติคณะรัฐมนตรีสั่งให้ยกเลิกสัญญาสัมปทาน จัดตั้งสถานีโทรทัศน์เสรี ระหว่างสำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี กับบริษัท ไอทีวี จำกัด (มหาชน) พร้อมทั้งสั่งให้ยุติการออกอากาศ สถานีโทรทัศน์ไอทีวี เมื่อเวลา 24.00 น. วันเดียวกัน โดยมอบหมายให้กรมประชาสัมพันธ์ เข้ากำกับดูแลการออกอากาศและรับโอนกิจการสถานีโทรทัศน์ โดยให้ชื่อใหม่ว่า สถานีโทรทัศน์ทีไอทีวี ซึ่งออกอากาศในวันถัดไป (คือวันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2550 เวลา 00.00 น.) ในเวลาต่อมา ก็ยังได้มีการจัดตั้งสำนักงานบริหารกิจการสถานีวิทยุโทรทัศน์ระบบ ยู เอช เอฟ เฉพาะกิจ (หน่วยบริการรูปแบบพิเศษ)ขึ้น เพื่อเป็นหน่วยงานที่เข้ามารับผิดชอบในการดำเนินกิจการสถานีโทรทัศน์แห่งนี้ในช่วงเวลาเฉพาะกิจ ไปจนกว่าที่จะมีความแน่นอนในการดำเนินกิจการ ซึ่งมีผลบังคับใช้เมื่อวันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2550[13]
หลังจากพระราชบัญญัติ องค์การกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2551 ลงประกาศในราชกิจจานุเบกษา และมีผลบังคับใช้ในวันที่ 5 มกราคม พ.ศ. 2551แล้ว[14] สำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี จึงได้ทำหนังสือถึงกรมประชาสัมพันธ์ ให้ดำเนินการตามพระราชบัญญัติดังกล่าว กรมประชาสัมพันธ์จึงออกหนังสือคำสั่งที่ 25/2551 เพื่อให้สถานีโทรทัศน์ทีไอทีวี ยุติการออกอากาศ ตั้งแต่เวลา 00.08 น. ของวันที่ 15 มกราคม พ.ศ. 2551[15] และเพื่อให้องค์การกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย ดำเนินการออกอากาศอย่างต่อเนื่อง ด้วยการโอนกิจการสถานีโทรทัศน์ทีไอทีวี ไปไว้ให้เป็นหน่วยงานในสังกัดขององค์การฯ ตามความในมาตรา 57 ของพระราชบัญญัติดังกล่าว ในวันเดียวกันที่มีการเปลี่ยนผ่านการออกอากาศของทางสถานีฯ [16] ในชื่อสถานีโทรทัศน์ทีพีบีเอส ซึ่งเริ่มดำเนินงานอย่างเป็นทางการ เมื่อวันที่ 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2551 และในปัจจุบันเปลี่ยนชื่อเป็น สถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอส
เปลี่ยนผ่านสู่ระบบโทรทัศน์ดิจิทัล (2556-ปัจจุบัน)
โทรทัศน์ระบบดิจิทัลในประเทศไทย
อ้างอิง
หมวดหมู่:ธุรกิจโทรทัศน์ไทย | https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%97%E0%B8%B1%E0%B8%A8%E0%B8%99%E0%B9%8C%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
664,
1585,
2123,
2683,
2822,
2940,
3427,
4286,
5153,
5876,
6335,
6926,
7337,
8073,
8586,
9265,
10301,
10906,
11749,
12877,
13848,
14535,
15044
],
"plaintext_end_byte": [
663,
1584,
2122,
2624,
2821,
2939,
3377,
4269,
5152,
5875,
6334,
6925,
7329,
8072,
8585,
9264,
10300,
10898,
11748,
12866,
13847,
14534,
14996,
15147
]
} | ปาล์มสามารถทานผลสดได้หรือไม่ ? | ปาล์ม (พืช) | thai | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
ปาล์ม (English: Palm) เป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยวที่อยู่ในวงศ์ Arecacae (ชื่อเดิมคือ Palmae) นับเป็นพืชวงศ์ใหญ่ที่สุด (รองจากหญ้า) ทั้งในแง่จำนวนของชนิด และปริมาณที่มีอยู่อย่างอุดมสมบูรณ์ จำแนกได้กว่า 210 สกุล ราว 3,800 ชนิด เป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยวไม่แยกกิ่งก้านสาขา
พืชจำพวกปาล์มนี้มีร่องรอยในซากดึกดำบรรพ์ที่เก่าแก่ถึงประมาณ 80 ล้านปีมาแล้ว ปัจจุบันนี้เราพบปาล์มได้ในหลากหลายพื้นทั่วโลก อันเนื่องจากปาล์มสามารถเติบโตในสภาพภูมิอากาศที่หลากหลาย แม้ว่าส่วนใหญ่จะเป็นพืชพื้นเมืองในเขตร้อน และกึ่งเขตร้อนก็ตาม แต่ปาล์มสามารถเติบโตได้ตั้งแต่ละติจูด 30 องศาเหนือ ลงมาจนถึงละติจูด 30 องศาใต้
ปาล์มที่พบในเขตเหนือสุด คือ ปาล์มพัดยุโรป (Chamaerops humilis) ซึ่งเติบโตในแถบทะเลเมดิเตอร์เรเนียน และแอฟริกาตอนเหนือ ส่วนปาล์มที่พบตอนใต้สุด คือปาล์มนิเกา (Rhopalostylis sapida) ที่พบในนิวซีแลนด์ และหมู่เกาะแชแธม
ปาล์มก็ยังเติบโตบนพื้นที่สูงถึง 3,000 เมตร (บนเทือกเขาแอนดีส) ส่วนที่แห้งแล้งอย่างทะเลทราย (อินทผลัม) และที่ชื้นแฉะ ก็ยังเป็นที่อาศัยส่วนใหญ่ของปาล์มหลากหลายชนิด (เช่น จาก ชิด สาคู)
อนุกรมวิธานของปาล์ม
ข้อมูลของปาล์มตามอนุกรมวิธานอยู่ในตารางด้านขวา
สามารถจำแนกปาล์มออกเป็น 6 วงศ์ย่อย ได้แก่
Arecoideae (เต่าร้าง มะพร้าว ปาล์มน้ำมัน ฯลฯ)
Calamoideae (หวายชนิดต่างๆ)
Ceroxyloideae (ปาล์มแชมเปญ ฯลฯ)
Coryphoideae (อินทผลัม, ลาน, ตาล ฯลฯ)
Nypoideae (จาก ชนิดเดียว)
Phytelephantoideae (ปาล์มงาช้าง แถบอเมริกากลาง)
กายวิภาคของปาล์ม
ปาล์มส่วนใหญ่มีลักษณะเฉพาะที่เด่นชัด กล่าวคือลำต้นเป็นข้อ มีใบบนยอดเพียงที่เดียว ไม่แตกกิ่งก้าน มีก้านใบที่ยาวและใหญ่ ลักษณะใบแตกต่างกัน แต่ก็ไปรวมกลุ่มกันที่ปลายก้านที่เดียว อย่างไรก็ตาม ยังมีปาล์มอีกหลายชนิด ที่ไม่ได้มีลำต้นสูงพ้นดิน แต่ก็มีลักษณะใบแบบปาล์ม ทำให้สังเกตได้ไม่ยากนัก
ทยาย
ลำต้น
ปาล์มส่วนมากมีลักษณะลำต้นเดี่ยว งอกขึ้นจากพื้นต้นเดียว ไม่แตกหน่อ หรือแตกกิ่ง เช่น มะพร้าว หมาก ปาล์มน้ำมัน ตาล เป็นต้น อย่างไรก็ตาม ยังมีปาล์มอีกหลายชนิด ที่มีลำต้นเดียวแต่มีการแตกกอขึ้นในที่ใกล้กัน จึงปรากฏเป็นกอใหญ่ เช่น หมากแดง หมากเหลือง ปาล์มไผ่ ส่วนปาล์มที่มีขนาดลำต้นเล็ก นิยมปลูกเป็นไม้ประดับ
นอกจากลักษณะเด่นทั้งสองแล้ว ยังมีลำต้นที่แตกกิ่ง เช่น ปาล์มกิ่ง (Hyphaene thebaica) นับว่ามีลักษณะที่โดดเด่นจากปาล์มชนิดอื่นๆ มากทีเดียว ส่วนปาล์มที่มีขนาดเล็กจะมีลำต้นอยู่ใต้ดิน เช่น ระกำ หรือลำต้นทอดไปตามพื้นดิน เช่น จาก และลำต้นเป็นเถาเลื้อย ได้แก่ หวายทุกชนิด
ปาล์มส่วนใหญ่จะมีต้นสูง สามารถแบ่งเป็นสามส่วน คือ เรือนยอด (crown) ตั้งแต่ก้านใบขึ้นไป, คอยอด (Crownshaft) อยู่ระหว่างลำต้น และพุ่มใบ, และส่วนลำต้น (trunk) ตั้งแต่โคนขึ้นมาจนถึงคอ
ข้อหรือวงแหวนรอบลำต้นนั้น นับเป็นจุดเด่นที่สำคัญอย่างหนึ่งของปาล์มทีเดียว ซึ่งเกิดจากการร่วงหลุดของก้านใบนั่นเอง บางชนิดเมื่อร่วงแล้วลำต้นเกลี้ยง บางชนิดแม้ใบจะเหี่ยว แต่ก้านใบก็ไม่หลุดเสียเลยทีเดียว
ปาล์มบางสกุลมีลำต้นที่อ้วนป่องตรงกลาง (ปาล์มขวด,ปาล์มแชมเปญ) มีการสะสมน้ำไว้ในลำต้นขณะที่ปาล์มขนาดเล็กบางชนิดมีรกพันที่ลำต้น (จั๋ง, เคราฤๅษี)
ใบ
ลักษณะใบของปาล์ม ถือเป็นจุดเด่น และว่าเป็นข้อสังเกตที่สำคัญ เพราะใบของปาล์มนั้นเป็นใบประกอบ มีก้านใบที่ยาว และมีใบย่อยเรียงรายจำนวนมาก ใบอ่อนเป็นก้านยาวชูขึ้นไปบนยอด แล้วคลี่ขยายออกมาออกมา จำแนกได้เป็นสองประเภทใหญ่ๆ คือ ใบรูปขนนก และใบรูปพัด หรือฝ่ามือ
ใบรูปขนนก (Pinnate) มีก้านใบเป็นแกนกลาง และมีใบย่อยเรียงสองข้าง ที่เห็นชัดก็ได้แก่ มะพร้าว หมาก ปาล์มขวด นอกจากนี้ยังมีใบของเต่าร้าง ที่เป็นรูปขนนกสองชั้น และใบปาล์มหางกระรอก เป็นใบพวง
ใบรูปพัดหรือรูปฝ่ามือ (fan leaf, palmate leaf) กล่าวกันว่า ชื่อของปาล์ม (palm) ก็มาจากลักษณะที่คล้ายกับฝ่ามือ (palm) นั่นเอง ใบรูปพัด มีลักษณะคล้ายพัดจีน มีใบย่อยแตกออกจากจุดปลายของก้านใบในรัศมีวงกลม แผ่ออกไป ติดกันบ้าง แยกกันบ้าง เช่น ใบตาล ลาน ปาล์มพัด เป็นต้น
มนุษย์รู้จักใช้ประโยชน์จากใบของพืชจำพวกปาล์มมาช้านาน ที่รู้จักกันดีก็คือใบจาก ใช้มุมหลังคา ห่อขนม (ขนมจาก) ขณะที่ในชนบท ยังนิยมใช้ใบจากมวนยาเส้นใช้สูบ ส่วนมะพร้าวนั้นใบค่อนข้างแคบ นำมาตัดเป็นแถวสั้นๆ คาดห่อใบตอง อย่างห่อหมก ขนมสอดไส้ เป็นต้น เมื่อเลาะใบออก เหลือก้านใบ สีเหลืองตัดเป็นท่อนสั้นๆ ใช้เป็นไม้กลัด หรือนำก้านยาวๆ มามัดรวมกันเป็นไม้กวาดก้านมะพร้าว
ใบของกะพ้อ มีลักษณะคลี่บานเหมือนพัด คลี่ออกแล้วห่อขนมได้ ส่วนใบลานนั้น เหนียวและหนาพอที่จะใช้จารอักษรโดยเฉพาะ คัมภีร์ในพระพุทธศาสนาได้ และยังเก็บได้เป็นเวลานานนับร้อย ๆ ปี นอกจากนี้ยังใช้ทำงานจักสานได้ด้วย
ผล
ผลของพืชจำพวกปาล์มโดยมากมีเปลือกแข็ง มีขนาดที่หลากหลาย ตั้งแต่เล็กมาก เช่น หวาย จนถึงขนาดปานกลาง เช่น หมาก อินทผลัม และขนาดใหญ่ อย่างมะพร้าว หรือมะพร้าวแฝด ผลปาล์มหลายชนิดรับประทานได้ ที่รู้จักกันดี ก็คือ ตาล จาก ชิด สละ ระกำ มะพร้าว หมาก (ใช้เคี้ยว) ปาล์มที่มีผลขนาดใหญ่ที่สุด คือมะพร้าวแฝด (Lodoicea maldivica)
ลักษณะผลของปาล์มส่วนใหญ่มีความคล้ายกัน บางชนิดก็มีผลเล็กมาก ออกเป็นช่อ เป็นทะลายเช่นเดียวกับหมากและมะพร้าว ส่วนเปลือกของผลระกำและสละนั้นบางมาก เปลือกนอกของปาล์มหลายชนิดเป็นเส้นใยเกาะตัวหนาแน่น ผลปาล์มส่วนใหญ่เหมาะแก่การแพร่พันธุ์เป็นอย่างยิ่ง หลายชนิดมีเปลือกนอกที่เบา มีเส้นใยเกาะหนา ลอยน้ำได้ บางชนิดมีเปลือกบาง เป็นอาหารของสัตว์ป่า เมื่อคายหรือขับถ่ายเมล็ดออก ก็จะงอกงามได้ต่อไป
ดอก
จั่น หรือ ดอก ของพืชในวงศ์ปาล์มไม่ได้มีกลิ่นหอม ไม่มีกลีบดอกสวยงาม โดยมากเป็นดอกขนาดเล็ก และแข็ง ดอกของปาล์มนั้นประกอบด้วยกลีบเลี้ยง 3 กลีบ กลีบดอก 3 กลีบ เกสรตัวผู้ 3-6 อัน หรือมากกว่า เกสรตัวเมียมีรังไข่ 1-3 อัน ดอกของปาล์ม ออกเป็นช่อเป็นพวง ช่อดอกที่ยังอ่อนของปาล์มหลายชนิด เมื่อปาดส่วนปลายออก จะได้น้ำหวาน ทำน้ำตาลสด น้ำตาลปึก และน้ำตาลเมา ได้
ปาล์มส่วนใหญ่จะออกดอกเป็นระยะเรื่อยไปตลอดอายุขัย แต่มีปาล์มบางชนิดออกดอกครั้งเดียวเท่านั้น ทว่ากว่าจะออกดอกนั้นใช้เวลานานมาก เมื่อออกดอกและให้ผลแล้วต้นก็จะตายไป เนื่องจากใช้อาหารที่สะสมในลำต้นจนหมด ปาล์มที่มีลักษณะเช่นนี้ ได้แก่ สาคู
ปัจจุบันมีความนิยมปลูกปาล์มเป็นไม้ประดับมากขึ้น ผู้ที่สนใจศึกษาปาล์มชนิดต่างๆ สามารถชมได้ที่สวนแสนปาล์ม มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม
อ้างอิง
ดูเพิ่ม
รายชื่อปาล์มในประเทศไทย
สวนแสนปาล์ม
| https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B9%8C%E0%B8%A1%20%28%E0%B8%9E%E0%B8%B7%E0%B8%8A%29 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
729,
1981,
2573,
3652,
6535,
7310,
8574,
11598,
14104,
15524
],
"plaintext_end_byte": [
728,
1980,
2496,
3620,
6534,
7269,
8455,
11569,
14046,
15462,
15572
]
} | ప్రపంచంలో అత్యంత పొడవైన మొక్క పేరేమిటి? | బ్రహ్మపుత్రా నది | telugu | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
బ్రహ్మపుత్ర (Brahmaputra river) (అస్సామీ భాష: ব্ৰহ্মপুত্ৰ, బెంగాలీ భాష: ব্রহ্মপুত্র} హిందీ భాష: ब्रम्हपुत्र, టిబెటన్ భాషཡར་ཀླུངས་གཙང་པོ་ yar klung gtsang, Yarlung Tsangpo) ఆసియాలోని ముఖ్యమైన నదులలో ఒకటి. భారతదేశం, బంగ్లాదేశ్‌లలో నదులకు సహజంగా స్త్రీ నామం ఉండగా 'బ్రహ్మపుత్ర' పురుషనామంతో పిలువబడడం విశేషం.
టిబెట్లో నైఋతిన యార్లుంగ్ (Imperial blood) నదిగా పుట్టి, దక్షిణ టిబెట్ లో దిహాంగ్ నదిగా పారి, హిమాలయాలలోని లోతైన లోయలలోకి పరుగులు తీస్తుంది. నైఋతిలో అస్సాంలో ప్రవహించి, దక్షిణాన బంగ్లాదేశ్ లో జమునగా పారుతుంది. అక్కడా గంగా నదితో కూడి పెద్ద డెల్టాను ఏర్పరుస్తుంది. సుమారు 2900 కిలోమీటర్లు (1800 మైళ్ళు) పొడవున్న ఈ నది వ్యవసాయానికి జల మార్గాలకు ఉపయోగకరంగా ఉంది. దీని ఎగువ పారుదల ప్రాంతం చాలా రోజుల వరకు గుప్తంగా ఉంది. దీనికి జాంగ్ బో పెనులోయతో గల సంబంధం 1884-86 అన్వేషణ వల్లనే కనుగొనబడింది.
ఈ నది దిగువ ప్రాంతము హిందువులకు పవిత్రమైనది. ఈ నది మెరుపు వరదలకు ప్రసిద్ధి. సాధారణంగా అలలు కేవలం సముద్రంలలోనే వస్తాయి. కానీ ప్రపంచంలో టైడల్ బోర్ (అలలపోటు) ను ప్రదర్శించే అరుదైన నదులలో ఇది ఒకటి.
నదీ ప్రవాహ మార్గం
టిబెట్లో
ఉత్తర హిమాలయాలలోని కైలాస పర్వతం [1] దగ్గర జిమా యాంగ్ జాంగ్ హిమానీనదం[2]లో పుట్టింది యార్లుంగ్ త్సాంగ్ పో నది. అక్కడి నుండి తూర్పు దిశగా సుమారు 1700 కిలో మీటర్లు, 4000 మీటర్ల ఎత్తున, ప్రయాణిస్తుంది. ఈ నది ప్రపంచంలోనే అన్ని నదులకన్నా ఎత్తుగా ప్రవహిస్తుంది. ఆ తర్వాత నంచా బార్వ పర్వతాన్ని చుడుతూ యార్లుంగ్ త్సాంగ్ పో పెనులోయ</i>ను ఏర్పరుస్తుంది. ఈ పెనులోయ ప్రపంచంలోనే అత్యధిక లోతైనదిగా గుర్తించబడింది.[3]
భారతదేశంలో
అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లో నది ప్రవేశించిన చోట ఈ నది పేరు సియాంగ్ అక్కడ చాలా ఎత్తు నుంచి చాల వేగంగా కిందికి దిగుతుంది. పర్వత పాద ప్రాంతంలో ఈ నదిని దిహంగ్ అంటారు. అక్కడ నుండి 35 కిలోమీటర్లు ప్రవహించాక దిబంగ్, లోహిత్ అనే మరో రెండు నదులతో సమాగమం అవుతుంది. ఈ సంగమ కేంద్రం నుండి ఈ నది చాలా వెడల్పు అవుతుంది, ఇక్కడ నుండి ఈ నది బ్రహ్మపుత్రగా పేరొందింది. సియాంగ్, దిబంగ్, లోహిత్ నదులు జల విద్యుదుత్పత్తికి ఎంతో అనుకూలమైనవి. భారత ప్రభుత్వం వీటి మీద ఆనకట్టలు కట్టడానికి కృషి చేస్తోంది. అస్సాంలో ఈ నది వెడల్పు కొన్ని చోట్ల 10 కిలోమీటర్లు దాకా ఉంటుంది. జోర్హాత్ కి దగ్గరలో రెండు పాయలుగా విడిపోయి 100 కిలోమీటర్ల దిగువన కలవడం ద్వారా ఈ నది మజూలి అనే ద్వీపాన్ని ఏర్పరుస్తోంది. మజూలి ప్రపంచంలోనే అతి పెద్దదైన నదీ ద్వీపం. గౌహతి దగ్గర్లో హజో అనే గ్రామం దగ్గర షిల్లాంగ్ పీఠభూమిని కోసుకుంటూ ప్రవహించడంవల్ల నది వెడల్పు చాలా సన్నగా మారుతుంది. ఎన్నో శత్రు దాడులను ఎదుర్కోవడానికి ఈ విశాలమైన నది అస్సాంకి అండగా ఉండేది. నది సన్నబడ్డ ప్రాంతం దగ్గరే సరాయ్ ఘాట్ యుద్ధము జరిగింది. ఇక్కడ నదిపై నిర్మించిన రైలు రోడ్డు వంతెనకు సరాయ్ ఘాట్ వంతెన అని పేరు పెట్టారు. మజొలి ద్వీపం ఈ నది మధ్యలో ఉంది. ఇది జొర్హట్ కు సమీపంలో ఉంది.
బ్రహ్మపుత్ర యొక్క పురాణ సంస్కృత నామం లౌహిత్య. దీనినుండే అస్సాంలో ఈ నదిని పిలిచే పేరు లుయిత్ వ్యుత్పత్తి చెందింది. స్థానికంగా అక్కడ నివసించే బోడోలు ఈ నదిని భుల్లం - బుతుర్, అని పిలుస్తారు. అంటే బోడో భాషలో 'గర గర శబ్దం చేసేది' అని అర్ధం. దీన్నే బ్రహ్మపుత్ర అని సంస్కృతీకరించారు.
బంగ్లాదేశ్‌లో
బంగ్లాదేశ్ లో, బ్రహ్మపుత్ర రెండు పాయలుగా విడిపోతుంది. పెద్ద పాయ దక్షిణ దిశగా జమునగా సాగి దిగువ గంగలో కలుస్తుంది, ప్రాంతీయులు దీనిని పద్మా నది అంటారు. వేరొక పాయ దిగువ బ్రహ్మపుత్రగా పారి మేఘ్నా నదిలో కలుస్తుంది. ఈ రెండు పాయలు చివరకు బంగ్లాదేశ్లోని చాంద్ పూర్ అనే ప్రదేశంలో కలిసి బంగాళా ఖాతంలోకి సాగిపోతాయి. ఈ ప్రదేశంలో గంగ, బ్రహ్మపుత్ర నదీ జలాలు గంగ - బ్రహ్మపుత్ర డెల్టాని ఏర్పరుస్తుంది. ఈ నది డెల్టా ప్రపంచంలోనే అతి పెద్దదైనది.
బ్రహ్మపుత్రపై చైనా జలవిద్యుత్‌ ప్రాజెక్టు
బ్రహ్మపుత్ర నదిపై టిబెట్లో ఓ భారీ జల విద్యుత్ ప్రాజెక్టును నిర్మిస్తోంది. బ్రహ్మపుత్రను టిబెట్లో త్సాంగ్‌పో నదిగా పిలుస్తారు. అక్కడ నామ్చా ప్రాంతంలో బ్రహ్మపుత్రపై ప్రపంచంలోనే అతి పెద్దదైన జలవిద్యుత్‌ ప్రాజెక్టును చైనా నిర్మిస్తోంది. 26 టర్బైన్లతో పనిచేసే ఈ ఆనకట్ట గంటకు 40 మిలియను కిలోవాట్ల జల విద్యుత్తును ఉత్పత్తి చేయగలుగుతుంది. 2009 మార్చి 16న దీనికి శంకుస్థాపన జరగగా మార్చి 16న పనులు ప్రారంభమయ్యాయి. చైనాలోని ఐదు పెద్ద విద్యుత్తు కంపెనీలు ఓ వ్యాపారకూటమిగా ఏర్పడి ఈ ప్రాజెక్టు నిర్మాణం చేపడుతున్నాయి. ఇది పూర్తయితే ఇప్పటివరకు చైనాలో మొదటిస్థానంలో ఉన్న త్రీ గోర్జెస్‌ డ్యాం కంటే పెద్దదవుతుంది. బ్రహ్మపుత్ర నది భారత్, బంగ్లాదేశ్‌లకు ఎంతో ముఖ్యమైనది. భారతదేశంలో 40 శాతం జలవిద్యుత్తు అవసరాన్ని, 30 శాతం నీటి వనరుల అవసరాలని ఈ నది తీరుస్తోంది. బంగ్లాదేశ్‌లో అయితే మంచినీటికి, సేద్యానికి ఈ నదే ప్రధాన ఆధారం. దీనిపై భారత్ వ్యక్తం చేసిన అభ్యంతరాలను చైనా తోసిపుచ్చుతూ దీంతో తమకు సంబంధం లేదని అది పూర్తిగా ప్రైవేటు సంస్థల వ్యవహారమని పేర్కొంది. మరోవైపు ఆనకట్ట ఇంజనీర్లు మాత్రం ఇది పూర్తయితే భారత్, నేపాల్, బంగ్లాదేశ్‌లకు చౌకగా విద్యుత్ సరఫరా చేయవచ్చని, బంగ్లాదేశ్‌కు వరదముప్పు తప్పుతుందని అంటున్నారు. (ఈనాడు16.10.2009)
కాలుష్యము
బ్రహ్మపుత్ర నదీ పరీవాహక ప్రాంతాల్లో విస్తృతంగా వ్యాప్తి చెంది కాలుష్యానికి కారణమవుతున్న మొక్క జలకుంభీ. దీని వ్యాప్తిని అడ్డుకునేందుకు ఇండియన్ వెటర్నరీ రీసెర్చ్ ఇనిస్టిట్యూట్ (ఐవీఆర్ఐ) కొత్తరకమైన వానపామును అభివృద్ధి చేశారు. దీనిని వారు జై గోపాల్‌గా వ్యవహరిస్తున్నారు. ఇది సున్నా నుంచి 40 డిగ్రీల ఉష్ణోగ్రతను కూడా తట్టుకొని జీవిస్తుం దని శాస్త్రవేత్తలు తెలిపారు. జలకుంభీ మొక్కలతో పాటు నీటిలోని నాచును ఇవి ఆహారంగా స్వీకరిస్తుందని ఐవీఆర్ఐ ప్రొఫెస ర్ రణవీర్ సింగ్ తెలిపారు. బ్రహ్మపుత్ర తీరంలో ఈ జలకుంభీ మొక్కల బెడదను తొలగించేందుకు ఇటీవలే గుహవటి ఐఐటీతో ఐవీఆర్ఐ ఒక ఒప్పందం కూడా కుదుర్చుకుందని ఆయన తెలిపారు. ఈ ఒప్పందం ప్రకారం సాంకేతిక పరిజ్ఞాన మార్పిడి, వానపాముల అప్పగింత జరుగుతుందన్నారు. కాగా, జలకుంభీని ఆహారంగా స్వీకరించి ఈ వానపాము వెలువరిచే సేంద్రీ య ఎరువును టీ తోటల ఉత్పత్తిని పెంచడానికి ఉపయోగపడుతుందట. అంతేకాదు చక్కెర మిల్లులలో వెలువడే రసాయనిక వ్యర్థాలను కూడా ఈ వానపాము ఆహారంగా స్వీకరిస్తుందన్నారు.[4]
నదీ ప్రయాణ సౌకర్యాలు
1947లో భారత దేశానికి స్వతంత్రం వచ్చే వరకూ, బ్రహ్మపుత్రా నది ఒక పెద్ద జలమార్గంగా ఉపయోగించబడింది. ఎగువ అస్సాం లఖింపూర్ జిల్లాలోని సదియా నుంచి దిగువ అస్సాంలోని ధుబ్రి వరకూ జాతీయ జలమార్గం - 2 గ ప్రకటించబడింది. సరుకుల రవాణాకు ఈ మార్గం అనుగుణంగా ఉండేది. అస్సాం రాష్ట్ర ప్రధాన నగరమైన గౌహతి, గౌహతి, ఉత్తర గౌహతిగ బ్రహ్మపుత్ర నది వల్ల విభజించబడింది. ఉత్తర గౌహతికి పోవుటకు అత్యంత సౌకర్యమైనది నదీ మార్గమే. ఈ మధ్య కాలంలో చాలా నదీ క్రూజ్‌లు కూడా పెరిగాయి. అస్సాం బెంగాల్ నేవిగేషన్ చరైద్యూ అనే క్రూజ్ షిప్ ని కూడా నడుపుతోంది.
మూలాలు
మరిన్ని వనరులు
See Ganges and Brahmaputra Rivers section.
వర్గం:భారతదేశ నదులు | https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AC%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%B9%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%20%E0%B0%A8%E0%B0%A6%E0%B0%BF |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
613,
2683,
3356,
5786,
6866,
7992,
9505,
10921,
12215,
13383,
15868,
16365,
16958,
17309,
17887,
18293,
18511,
18946,
19130
],
"plaintext_end_byte": [
587,
2682,
3308,
5785,
6865,
7991,
9504,
10920,
12214,
13363,
15866,
16364,
16957,
17308,
17846,
18213,
18510,
18916,
19075,
19280
]
} | 2019 సాధారణ ఎన్నికలలో నాగులాపల్లి గ్రామ సర్పంచ్ గా ఎవరు ఎన్నుకోబడ్డారు ? | తెలంగాణ ఉద్యమం | telugu | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} | తెలంగాణ ఉద్యమం భాషాప్రయుక్త రాష్ట్రాల ప్రకారం ఏర్పడిన ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం నుండి నిజాం పాలించిన కొన్ని జిల్లాలను వేరుచేస్తూ ప్రత్యేక రాష్టంగా ఏర్పరచాలని మొదలైన ఉద్యమం. ఇది దాదాపు 50 సంవత్సరాల నుండి కొనసాగుతున్నది.
నేపధ్యము
భాషా ప్రయుక్త రాష్ట్రాల ఏర్పాటు కోసం 1953 డిసెంబరులో, రాష్ట్రాల పునర్విభజన కమిషనును నియమించడం జరిగింది.[1] ప్రజాభిప్రాయం ప్రకారం ఈ కమిషన్ హైదరాబాదు రాష్ట్రాన్ని విభజించి అందులో మరాఠీ భాష మాట్లాడే ప్రాంతాలను బొంబాయి రాష్ట్రం లోనూ మరియు కన్నడ భాష మాట్లాడే ప్రాంతాలను మైసూరు రాష్ట్రం లో కలిపివేయాలని సిఫారసు చేసింది. ఈ కమిషన్ నివేదిక (SRC) లో హైదరాబాదు రాష్ట్రంలోని తెలుగు మాట్లాడే తెలంగాణ ప్రాంతాలను ఆంధ్ర రాష్ట్రం లో విలీనం చేయడం వలన కలిగే లాభనష్టాలను చర్చించి విలీనానికి మద్దతు ఆంధ్రభాగంలో ఎక్కువగా వున్నప్పటికి, తెలంగాణా భాగంలో స్పష్టంగా లేకపోవటంతో తెలంగాణా భాగాన్ని హైద్రాబాదు రాష్ట్రంగా ఏర్పాటు చేసి సాధారణ ఎన్నికలు జరిగిన తరువాత హైదరాబాద్ రాష్ట్రం ప్రజాభిప్రాయం ప్రకారం విధానసభలో విలీనం తీర్మానానికి మూడింట రెండువంతుల ఆధిక్యత వస్తే విలీనం జరపాలని సూచించారు.
అయినప్పటికీ, జవహర్ లాల్ నెహ్రూ నేతృత్వంలో అప్పటి కేంద్ర ప్రభుత్వం పెద్దమనుషుల ఒప్పందం ద్వారా తెలంగాణ భద్రతలను అందించడం తర్వాత 1956, నవంబరు 1 న ఆంధ్ర రాష్ట్ర మరియు తెలంగాణ విలీనం ద్వారా ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ఏర్పాటుకు నిర్ణయం జరిగింది.
1969 తెలంగాణ ఉద్యమం
1948లో పోలీస్‌ యాక్షన్‌ తర్వాత 1952లో సాధారణ ఎన్నిక జరిగి ప్రభుత్వం ఏర్పడే వరకు హైదరాబాద్ రాష్ట్ర పాలనా యంత్రాంగం మిలిటరీ, సివిల్ అధికారుల పాలనలో ఉండటంవల్ల ఆంధ్ర ప్రాంతంనుంచి వలసలు నిరాటకంగా కొనసాగాయి. అదివరకే ఆంధ్ర ప్రాంతంలో బ్రిటీష్ వారి క్రింద శిక్షణ పొంది అనుభవం ఉన్న ఆ అధికారులను తెలంగాణకు రప్పించుకున్నారు. అప్పటికే హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో అమల్లో ఉన్నా ముల్కీ నిబంధనలను కాదని వలసవాదులకు ఉద్యోగాలు ఇచ్చారు. 1956లో ఆంధ్రరాష్ట్రం హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో విలీనమైన తర్వాత వలసలు మరింత పెరిగాయి. స్థానికులకు కేటాయించిన ఉద్యోగాలు స్థానికేతరుల పరమవుతూవచ్చాయి. పెద్దమనుషుల ఒప్పందంను గాలికొదిలేయడంతో 1969లో ప్రత్యేక తెలంగాణ ఉద్యమ నిప్పు రాజుకుంది. ఖమ్మం జిల్లా పాల్వంచ లోని థర్మల్‌ స్టేషన్‌లో పనిచేసే ఉద్యోగుల్లో మెజార్టీ ఉద్యోగలు ఆంధ్ర ప్రాంతం వారు కావడంతో 1969, జనవరి 5న తెలంగాణ ఉద్యోగులు నిరసనకు దిగారు. అప్పటి ఉద్యమ ప్రారంభానికి పాల్వంచనే పాదు వేసింది. జనవరి 10 నుంచి నిరాహార దీక్షలు చేయాలని నిర్ణయించారు.
తెలంగాణ రక్షణలను అమలు చేయాలని డిమాండ్ చేస్తూ దినసరి వేతన కార్మిక నాయకుడు కృష్ణ నిరాహార దీక్షకు దిగాడు. దీంతో ఉద్యమం జిల్లా కేంద్రం ఖమ్మం పట్టణానికి పాకింది. జనవరి 9న పట్టణంలో బి.ఎ. స్టూడెంట్‌, నేషనల్ స్టూడెంట్స్‌ యూనియన్ నాయకుడైన రవీంధ్రనాథ్‌ గాంధీచౌక్‌ దగ్గర నిరవధిక దీక్ష ప్రారంభించాడు. అతనితో పాటు ఖమ్మం మున్సిపాల్టీ ఉపాధ్యక్షుడు, కవి అయిన శ్రీ కవిరాజమూర్తి కూడా నిరాహారదీక్షలో పాల్గొన్నారు.
తెలంగాణ రక్షణ సమితి పేరుతో సంస్థను స్థాపించి తెలంగాణ అభివృద్ధి కోసం వంద కోట్లు ఖర్చు చేయాలని, పోచంపాడు ప్రాజెక్ట్ నిర్మాణానికి ప్రాధాన్యత ఇవ్వాలని, పారిశ్రామిక అభివృద్ధిలో తెలంగాణకు ప్రాముఖ్యత ఇవ్వాలని, తెలంగాణేతర ఉద్యోగుల్ని వెనక్కి పంపి ఆ స్థానాల్లో తెలంగాణ నిరుద్యోగులను నింపాలని తీర్మానాలు చేశారు. ఆ మరునాడు అంటే జనవరి 10న ఉద్యమం నిజామాబాద్‌కు పాకింది. ఉద్యమంలోకి ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ విద్యార్థులు చేరారు.
జనవరి 13న ఉస్మానియా యూనివర్సిటీలో తెలంగాణ విద్యార్థుల కార్యాచరణ సమితి'ఏర్పడింది. ఆ రోజు మొట్టమొదటిసారిగా ప్రత్యేక తెలంగాణ సాధనను తమ లక్ష్యంగా విద్యార్థులు ప్రకటించుకున్నారు. విద్యార్థుల కార్యాచరణ సమితి మెడికల్ విద్యార్థి మల్లిఖార్జున్‌ను ప్రధాన కార్యదర్శిగా ఎన్నుకుంది. విద్యార్థులు ఎలాంటి త్యాగాలకైనా సిద్ధం కావాని మల్లిఖార్జున్‌ పిలుపునిచ్చారు. జనవరి 13న నగర ప్రముఖులందరు ఒక సమావేశం ఏర్పాటు చేసి తెలంగాణ పరిరక్షణ కమిటీ</b>ని స్థాపించారు. విద్యార్థులకు పూర్తి మద్దతును ప్రకటించారు. జనవరి 20న శంషాబాద్‌లో పాఠశాల విద్యార్థుపై తొలిసారిగా కాల్పులు జరిపారు.
ఉద్యమ ఉధృతిని గమనించిన కేంద్ర ప్రభుత్వం తెలంగాణ మిగుల నిధు లెక్కలు తేల్చాలని జస్టిస్‌ భార్గవ అధ్యక్షతన ఒక కమిటీని వేసింది. జనవరి 22న తెలంగాణ రక్షణలను అమలు చేయడానికి ప్రభుత్వం జి.వో జారీ చేసింది. ఫిబ్రవరి 28లోగా నాన్ ముల్కీ ఉద్యోగును వాపస్‌ పంపిస్తామని, జి.వోను నిర్లక్ష్యం చేసే అధికారుపై చర్యు తీసుకుంటామని ప్రభుత్వం హెచ్చరించింది. జనవరి 24న సదాశివపేటలో కాల్పులు జరిగాయి. ఈ కాల్పుల్లో 14 మంది గాయపడ్డారు. గాయపడ్డ వారిలో 17 ఏళ్ల శంకర్‌ మరుసటి రోజు గాంధీ ఆస్పత్రిలో చికిత్స పొందుతూ చనిపోయాడు. 1969 తెలంగాణ ఉద్యమంలో తొలి అమరుడు శంకర్‌.
కాల్పులకు నిరసనగా కొండా లక్ష్మణ్ బాపూజీ తన మంత్రి పదవికి రాజీనామా చేశారు. ప్రత్యేక తెలంగాణ కాంగ్రెస్ సమితిని ఏర్పాటు చేశారు. జూన్ 4న తెంగాణలో పరిస్థితి తీవ్రతను తెలుసుకున్న ప్రధాన మంత్రి ఇందిరాగాంధీ హైదరాబాద్ నగరానికి వచ్చి విద్యార్థి నాయకులు, తెలంగాణ ప్రజా సమితి నాయకులతో చర్చలు జరిపింది. దాదాపు ఏడాది పాటు తెలంగాణ ఉద్యమం యుద్ధభూమిని తలపించింది. పెద్ద ఎత్తున ఆస్తి నష్టం, ప్రాణ నష్టం జరిగాయి. మొత్తం 95 సార్లు కాల్పులు జరిగాయి. హైదరాబాద్, వరంగల్ నగరాల్లో కర్ఫ్యూ విధించారు.
ఉద్యమంలో 369 మంది చనిపోగా, ప్రభుత్వ లెక్కలు మాత్రం 57 మంది చనిపోయినట్టుగా చెప్పాయి. తెలంగాణ ప్రజా సమితి నేతతో కేంద్రం చర్చలు జరిపింది. సెప్టెంబరులో చెన్నారెడ్డి ఢిల్లీలో చర్చలు జరిపి వచ్చిన తర్వాత విద్యార్థులు తరగతులకు హాజరు కావాలని చెన్నారెడ్డి, విద్యార్థి నాయకుడు మల్లికార్జున్‌ ఒక ప్రకటన చేశారు. చదువులు కొనసాగిస్తూనే ఉద్యమంలో పాల్గొనాని విజ్ఞప్తి చేశారు. ఈ విధంగా ఉద్యోగులను, విద్యార్థును ఉద్యమం నుంచి పక్కకు తప్పించారు.
తీవ్రత
ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటు కోరుతూ గత 50 సంవత్సరాలనుండి పలు ఉద్యమాలు జరుగుతూనే ఉన్నాయి, కానీ 2001 లో తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి పార్టీ ఏర్పడిన తర్వాత ఇవి తీవ్ర రూపం దాల్చాయి. ఇందులో భాగంగా తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి అధినేత, తెలంగాణ తొలి ముఖ్యమంత్రి కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు 2009, నవంబర్ 29న దీక్షా దివస్ పేరుతో నిరవధిక నిరాహార దీక్ష ప్రారంభించాడు.[2][3] తెలంగాణ మలిదశ ఉద్యమంలో కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు నిరాహారదీక్ష కీలక ఘట్టం అయితే.....స్వరాష్ట్రం కోసం 2009 డిసెంబరు 3వ తేదీన ప్రాణత్యాగం చేసిన తొలి అమరుడు కాసోజు శ్రీకాంతచారి. ప్రొఫెసర్ కోదండరాం ఆధ్వర్యంలో ఏర్పడిన తెలంగాణ రాజకీయ ఐక్యకార్యాచరణసమితి ఆధ్వర్యంలో వివిధ ఉద్యమాలని రూపొందించారు, సకల జనుల సమ్మె, మిలియన్ మార్చి వీటిలో చెప్పుకోదగినవి. ఈ ఉద్యమాల ఫలితంగా కాంగ్రెస్ ఆధ్వర్యంలోని యూపీఏ ప్రభుత్వమి 2009 డిసెంబరు 9 న తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటు ప్రారంభమైందని అధికారికంగా ప్రకటించింది.[4] ఈ నిర్ణయంపై సీమాంధ్ర ప్రాంతంలో నిరసనలు మిన్నంటి సమైక్యాంధ్ర ఉద్యమము ఏర్పాటుకు పరిస్థితులు దారితీసాయి.
సకల జనుల సమ్మె:
సమ్మెకు ఒక రోజుముందు, 2011 సెప్టెంబరు 12 న టి ఆర్ ఎస్ ప్రజా సదస్సు కరీంనగర్ లో నిర్వహించింది. దీనిలో టిజెఎసి నాయకులు, బిజెపి మరియు న్యూడెమోక్రసీ పార్టీ నాయకులు పాల్గొన్నారు.[5]
13 సెప్టెంబరు నుండి ప్రారంభమై 42రోజులపాటు జరిగిన సమ్మెలో తెలంగాణాలోని ప్రభుత్వ ఉద్యోగులు, న్యాయవాదులు, సింగరేణి కార్మీకులు, ఉపాధ్యాయులు, రాష్ట్ర రోడ్డు రవాణా సంస్థ ఉద్యోగులు, విద్యుత్ సంస్థ ఉద్యోగులు, పాల్గొన్నారు.[6][7][8][9][10]
దీనిలో భాగంగా రైళ్ల నిలిపివేత చేపట్టబడింది. విద్యుత్ ఉద్పాదన తగ్గింది. ఢిల్లీలో ప్రధానమంత్రితో సంప్రదింపులు జరిగినవి.
[11][12][13]
[14][15][16]
16 అక్టోబరు న రవాణా సంస్థ ఉద్యోగులు సమ్మె నుండి వైదొలగగా తదుపరి ఇతర సంఘాలు కూడా సమ్మె విరమించాయి. కోదండరామ్ ఈ సమ్మె ఫలితంగా కేంద్రం ఆలోచన మార్చగలిగిందని ఉద్యమం వేరేవిధంగా కొనసాగుతుందని ప్రకటించాడు.[17]
జులై 31 2013 ప్రకటన
2013 జూలై 31 న తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటుకు నిర్ణయం తీసుకుందని కాంగ్రెస్ పార్టీ ప్రకటించడంతో, సమైక్యాంధ్ర ఉద్యమము మరల రగిలింది.
జులై 31 ప్రకటన
రాజకీయ పార్టీలు
తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటే ధ్యేయంగా పలు రాజకీయ పార్టీలు ఏర్పడ్డాయి. మచ్చుకు కొన్ని
తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి - కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు
జై తెలంగాణా - ఇంద్రా రెడ్డి
నవ తెలంగాణ ప్రజా పార్టీ - దేవేందర్ గౌడ్
తెలంగాణ నగారా - నాగం జనార్ధన్ రెడ్డి
ఇవీ చూడండి
తెలంగాణా ఉద్యమ ప్రస్థానం 2005
సమైక్యాంధ్ర ఉద్యమము
మూలాలు
బయటి లంకెలు
వర్గం:ఉద్యమాలు
వర్గం:ప్రత్యేక రాష్ట్ర ఏర్పాటు ఉద్యమాలు | https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A4%E0%B1%86%E0%B0%B2%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%A3%20%E0%B0%89%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%AE%E0%B0%82 |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
110,
232,
548,
742,
803,
876,
935,
1051,
1144,
1442,
1569,
1661,
1719,
1808,
1864,
2004,
2077,
2188,
2307,
2355,
2544,
2772,
3001,
3058,
3237,
3309
],
"plaintext_end_byte": [
109,
221,
547,
741,
802,
875,
925,
1050,
1143,
1441,
1568,
1645,
1718,
1807,
1863,
1996,
2076,
2187,
2306,
2354,
2543,
2754,
2989,
3035,
3219,
3297,
3396
]
} | Je,mji wa Adıyaman ina idadi ya watu wangapi? | Uturuki | swahili | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Uturuki (Jamhuri ya Uturuki; kwa Kituruki: Türkiye Cumhuriyeti) ni nchi ya kimabara kati ya Asia na Ulaya.
Sehemu kubwa iko Asia ya magharibi lakini sehemu ndogo ya eneo lake upande wa magharibi wa Bosporus iko Ulaya.
Jiografia
Sehemu kubwa ya mipaka yake ni bahari: Mediteranea upande wa magharibi na kusini na Bahari Nyeusi upande wa kaskazini. Kwenye nchi kavu imepakana na Ugiriki na Bulgaria upande wa magharibi, Kaskazini-mashariki na Georgia, Armenia na Azerbaijan, kwa upande wa mashariki na Iran na upande wa kusini na Iraq na Syria.
Sehemu kubwa ya eneo lake ni Anatolia inayoonekana kama rasi kubwa kati ya Mediteranea na Bahari Nyeusi. Hali ya nchi ndani ya Anatolia mara nyingi ni yabisi na kilimo kinategemea umwagiliaji.
Safu za milima zinafuatana na pwani za kusini na kaskazini.
Sehemu ya mashariki ya nchi kuelekea Uajemi na Kaukazi ina milima mingi.
Maeneo ya pwani yanapokea mvua na huwa na rutuba.
Historia
Waturuki waliwahi kuwa kiini cha Milki ya Osmani iliyounganisha mataifa mengi chini ya Sultani wa Konstantinopoli.
Uturuki wa kisasa umetokea kama nchi ya pekee baada ya vita viwili mwanzoni mwa karne ya 20.
Jamhuri ya Uturuki ilianzishwa mwaka 1923 na jenerali Kemal Atatürk baada ya vita vikuu vya kwanza, vilivyomalizika kwa kuvunja Milki ya Osmani, na vita vilivyofuata, vya kuondoa wanajeshi wa Ugiriki na nchi nyingine walioingia ndani ya sehemu iliyokuwa imebaki baada ya kuvunjika kwa dola kubwa.
Atatürk alileta mabadiliko mengi yaliyolenga kuondoa utamaduni wa kale wa Waosmani na enzi za utawala wa sultani wa Kiislamu.
Magharibi ya nchi imeendelea sana lakini maeneo ya mashariki yamebaki nyuma.
Nchi ya kisasa
Siku hizi Uturuki unalenga kuingia katika Umoja wa Ulaya.
Serikali ina utaratibu wa kidemokrasia ya vyama vingi. Utawala wa nchi ni kwa mikoa 81.
Mji mkuu ni Ankara ulioko katika kitovu cha Anatolia.
Mji mkubwa ni Istanbul ulioitwa zamani Konstantinopoli na zamani zaidi Bizanti: ulikuwa mji mkuu wa Dola la Uturuki hadi mwaka 1923.
Wakazi
Uturuki una wakazi zaidi ya milioni 76. Wengi wao (70-75%) ni Waturuki.
Katika mashariki ya Uturuki watu wengi ni Wakurdi ambao ni milioni 14 au takriban 20% za raia wote wa Uturuki.
Kuna mabaki madogo tu ya Wagiriki na Waarmenia waliowahi kukalia sehemu kubwa za nchi hadi mwisho wa milki ya Osmani.
Kwenye maeneo jirani na Syria wako pia Waarabu.
Lugha rasmi na ya kawaida ni Kituruki, kinachotimika na 85% za wakazi. Hata hivyo, lugha 36 huzungumzwa nchini Uturuki, yaani 14 za asili na 22 za nje (angalia orodha ya lugha za Uturuki).
Upande wa dini, karibu wote ni Waislamu, hasa kuanzia karne ya 20 ambapo Wakristo wengi waliuawa (hasa Waarmenia) au kuhama (hasa Wagiriki). Waliobaki ni 0.2% tu. Hata hivyo Uturuki ni nchi isiyo na dini rasmi.
Picha za Uturuki
Anıtkabir (Ankara)
Ayasofya (zamani: Kanisa la Hagia Sofia) mjini Istanbul wakati wa usiku
Maghofu ya Efeso
Misikiti Selimiye (Edirne)
Mawe ya chokaa na maji ya moto Pamukkale
Mnara wa msikiti wa Reyhanli, Mardin
Tazama pia
Orodha ya nchi kufuatana na wakazi
Viungo vya nje
Jumla
- Topical multilingual website about Turkey.
from the BBC News
at Encyclopædia Britannica
from UCB Libraries GovPubs
at Curlie
from International Futures
Serikali
Utalii
Wikimedia Atlas of Turkey
from UNESCO
from Lonely Planet
Uchumi
Jamii:Nchi za Asia
Jamii:Nchi za Ulaya
*
Jamii:Maeneo ya Biblia
Jamii:Mashariki ya Kati | https://sw.wikipedia.org/wiki/Uturuki |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
293,
630,
1732,
2203,
2481,
4474,
5166,
6154,
7343,
8191,
8984,
9665,
9831,
10343,
11346,
12391,
13136,
13843,
13957,
15809,
16548,
17246,
17316,
17728,
18101,
18515
],
"plaintext_end_byte": [
264,
629,
1731,
2194,
2466,
4451,
5165,
6153,
7325,
8172,
8966,
9664,
9830,
10336,
11339,
12390,
13106,
13842,
13922,
15784,
16547,
17219,
17315,
17702,
18083,
18514,
18567
]
} | Kuinka paljon euroopanmajavan hampaat kasvavat kuukaudessa? | Euroopanmajava | finnish | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Euroopanmajava eli majava (Castor fiber) on Euroopan ja Aasian alkuperäinen majavalaji. Se oli 1800-luvulla vähällä kuolla sukupuuttoon liiallisen metsästyksen takia, mutta on myöhemmin runsastunut ja alkanut levittäytyä takaisin entisille elinalueilleen.
Piirteet
Ulkonäkö ja koko
Majava voi kasvaa lähes metrin mittaiseksi ja painaa jopa 35 kiloa.[1] 32–38 cm:n pituinen häntä mukaan luettuna kokonaispituutta voi kertyä yli 130 cm[2]. Takajalka on noin 17 cm pitkä[2]. Yleisväriltään ruskean eläimen tärkeimpiä tunnusmerkkejä on litteä ja leveä häntä, samoin kuin talttamaiset suuret etuhampaat.
Etuhampaita on kaksi sekä ylä- että alaleuassa. Ne kasvavat koko ajan kuten muillakin jyrsijöillä ja pysyvät terävinä, koska kovaa kiillettä on vain hampaiden etupuolella. Hampaiden takaosa on pehmeämpää luuta, joka kuluu nopeammin kuin etuosa. Hammas teroittuu tällä tavalla itsestään, kun sitä käytetään jyrsimiseen. Etuhampaat voivat kasvaa 15 sentin pituisiksi. Hampaillaan majava voi katkaista kymmensenttisen puun kymmenessä–viidessätoista minuutissa. Etuhampaiden työskennellessä leuat liikkuvat noin kuusi kertaa sekunnissa. Ruokansa majava taas hienontaa poskihampaillaan. Koska puunkuoren jauhaminen kuluttaa niitä paljon, poskihampaiden kruunu koostuu pystyistä kiillelevyistä, joiden väleissä on vuorotellen hammasluu- ja hammassementtilevyjä. Kiille kuluu niitä hitaammin ja siksi hammaskruunussa on poikittaisia kohoumia. Hampaan juureen kasvaa hammassementtiä, joka korvaa kiilteen kulumista niin, että hampaan purupinta pysyy aina samalla tasolla. Etu- ja poskihampaiden välissä on hammasloma, jota majava käyttää mm. apuna puiden kuljetuksessa.
Euroopanmajavalla on 48 kromosomia ja kanadanmajavalla vain 40[3]. Lajit voi erottaa myös kallon, erityisesti nenäluun, avulla ja hännän sekä turkin värityksen perusteella. Euroopanmajavan enintään 38 cm pitkä ja 10 cm leveä häntä on pidempi ja kapeampi kuin kanadanmajavalla, jolla se on 15 cm:n levyinen[4][2]. Mittojen lisäksi myös hännän muodossa on eroa, sillä euroopanmajavan häntä kapenee kärjestään selvemmin kuin kanadanmajavan[3].
Äänet
Läimäyttämällä häntäänsä äänekkäästi vettä vasten majava ilmoittaa uhkaavasta vaarasta muille majavaperheen jäsenille. Varsinaisia itse tuotettuja ääniä majavat käyttävät lähinnä vain selvittäessään keskinäistä arvojärjestystään.[5]
Levinneisyys
Euroopanmajava eli aiemmin runsaslukuisena koko Euroopassa ja nimestään huolimatta myös osassa Aasiaa.[6] Levinneisyysalue kutistui huomattavasti 1900-luvulle mennessä, pääasiassa turkin, lihan ja hausteaineen takia tapahtuneen liikametsästyksen ja elinympäristöjen tuhoutumisen seurauksena.[7][6] Britanniasta laji hävisi pyynnin takia jo 1300-luvulle mennessä,[8] mutta varsinainen romahdus tapahtui 1800-luvulla, jolloin laji katosi useista Euroopan maista, esimerkiksi Ruotsista ja Suomesta.[3] 1900-luvun alussa euroopanmajavia arvioitiin olleen maailmassa jäljellä enää noin 1 300 yksilöä, ja laji oli vaarassa kuolla sukupuuttoon.[6] Suojelutoimien, metsästysrajoitusten, palautusistutusten ja luonnollisen leviämisen ansiosta kannan koko kääntyi kuitenkin kasvuun.[7][6] Yksi ensimmäisistä konkreettisista suojelutoimista oli lajin rauhoittaminen Norjassa vuonna 1845.[5][7] Lajin yksilömääräksi maailmassa arvioitiin vuonna 1998 noin 430 000, vuonna 2002 vähintään 593 000 ja vuonna 2006 ainakin 639 000.[7] Runsastumisen oletetaan jatkuvan edelleen.[7] Alkuperäisiä, säilyneitä euroopanmajavakantoja elää nykyisin Ranskassa, Luxemburgissa, Saksassa, Norjassa, Valko-Venäjällä, Venäjällä, Kazakstanissa, Mongoliassa ja Kiinassa.[7] Laji on onnistuttu palauttamaan istutusten avulla lukuisiin Euroopan valtioihin, esimerkiksi Alankomaihin, Tanskaan, Ruotsiin, Puolaan, Liettuaan, Viroon, Suomeen, Sveitsiin, Italiaan ja Serbiaan.[7] Populaatiot ovat kuitenkin pieniä ja toisistaan eristyneitä,[6] varsinkin Aasiassa, missä Mongoliassa arvioidaan elävän vain 150 ja Kiinassa 700 yksilöä.[7] Turkissa, Moldovassa, Portugalissa ja Yhdistyneessä kuningaskunnassa laji luokitellaan edelleen hävinneeksi[7]. Kansainvälinen luonnonsuojeluliitto arvioi euroopanmajavan vuonna 2002 silmälläpidettäväksi ja vuonna 2008 elinvoimaiseksi lajiksi, koska kannan koko ja levinneisyysalueen suuruus ovat olleet kasvussa[7].
Esiintyminen Suomessa
Suomessa majavayhdyskunnat olivat Kustaa Vilkunan mukaan jo varhain tiettyjen kylien tai metsästäjien omaisuudeksi merkittyjä. Olaus Magnus totesi vuonna 1555 majavia olevan Pohjoismaissa paljon, mutta ankara metsästys oli verottanut niitä jo tuolloin varsinkin Suomen eteläosissa[3]. Esimerkiksi vain vuotta aiemmin eli 1554 Tornion-Lapin ja Kemin-Lapin voudit keräsivät veroina vain 39 majavannahkaa. 1600-luvulla majavaa esiintyikin Suomessa varsinaisesti enää vain Lapissa ja se metsästettiin lopulta Suomesta sukupuuttoon. Viimeinen yksilö ammuttiin vuonna 1868 Sallan Eniöjoesta, joka kuuluu nykyisin Venäjään. Samana vuonna majava oli rauhoitettu metsästykseltä[2].
Norja oli ainoana Pohjoismaana onnistunut säilyttämään alkuperäisen majavakantansa, vaikka se olikin 1800-luvun lopulla ollut enää muutaman kymmenen yksilön suuruinen[5]. Vuonna 1875 tapahtuneen rauhoituksen ansiosta Etelä-Norjassa oli 1900-luvun alkuun mennessä jo useita satoja euroopanmajavia, ja niitä istutettiin tuolloin sekä Ruotsiin (vuonna 1922[3]) että Suomeen[5]. Suomen hävinneen majavakannan tilalle tuotiin Norjasta monien vaiheiden jälkeen vuonna 1935 17 eläintä[3] ja 1936 vielä kaksi lisää. Nämä euroopanmajavat vapautettiin Lammille, Ruovedelle, Noormarkkuun ja Kittilään sekä Keuruun ja Koskenpään rajalle.[3] Lisäksi Yhdysvalloista tuotiin vuonna 1933 neljä ja vuonna 1937 seitsemän kanadanmajavaa.[3] Vasta 1970-luvulla selvisi, että ne ovat eri lajeja. Kanadanmajava on tehokkaammin lisääntyvänä ja vahvempana kilpailijana sittemmin syrjäyttänyt euroopanmajavan kaikilta niiltä alueilta, joille on istutettu kumpaakin lajia.[3]
Nykyisin euroopanmajavia on Suomessa noin tuhat, länsirannikolla Satakunnan alueella[4] erityisesti Noormarkussa[3] ja Kankaanpäässä. Satakunnan kanta on ilmeisesti peräisin vain kahdesta Noormarkkuun tuodusta majavaparista[3]. Pirkanmaan Kurussa eli vielä 1980-luvun lopulla Suomen toinen populaatio[2]. Nykyisin euroopanmajavaa esiintyy myös Pohjois-Suomessa, Länsi-Lapissa kaikissa Tornionjokeen laskevissa pikkujoissa Torniosta aina Muonion Kaarantojokeen (2015) saakka. Tornion kunnassa on vahva majavakanta ainakin Martimo-, Kaakama- ja Tieksojoessa. Itä-Lapin puolelle on tullut euroopanmajavia 2000-luvun alusta lähtien Saariselän pohjoispuolelta Etelä-Sallaan, josta ne levittäytyvät sisämaahan päin Kemijoen vesistöalueelle. Euroopanmajava oli Suomessa aiemmin uhanalainen laji. Vuonna 2010 se arvioitiin kansallisessa uhanalaisuusluokituksessa vaarantuneeksi[9]. Vuoden 2015 uhanalaisuusluokituksessa lajin luokitus muuttui uhanalaisesta silmälläpidettäväksi.[10] Muissa Pohjoismaissa euroopanmajavat ovat menestyneet Suomea paremmin: 1980-luvun lopulla niitä arvioitiin olevan Norjassa 20000 ja Ruotsissa vähintään 50000 yksilöä.[3]
Elinympäristö
Euroopanmajava elää vesistöjen varsilla. Se ei ole kovin valikoiva elinalueensa suhteen, vaan kelpuuttaa monenlaiset makeanveden vesistöt joista ja kastelukanavista järviin ja soihin.[7] Se suosii eniten metsien ympäröimiä, seisovia tai heikosti virtaavia vesialueita, mutta kykenee elämään myös maanviljelysseuduilla ja jopa asutuilla alueilla.[7] Elinalueella pitää kuitenkin kasvaa ravinnoksi kelpaavia puita ja pensaita, eikä maasto saa olla liian jyrkkäpiirteistä.[7] Majava on tyypillisesti alankojen laji ja elää Euroopassa enintään 850 metriä merenpinnan yläpuolella olevilla alueilla.[7] Pohjoisen Skandinavian vuoristoissa euroopanmajava kykenee selviytymään oloissa, joissa niiden kotivesistö on jäässä kahdeksan kuukautta vuodessa ja joissa ainoita kasveja ovat polven paksuiset pajut[7].
Elintavat
Ravinto
Majavan perusravintoa ovat lehtipuiden kuori ja kesällä kaikenlaiset vesikasvit. Koivut, pajut ja varsinkin haavat ovat niiden mieliruokaa, samoin pienet pihlajat. Havupuita majava syö sen sijaan vain poikkeustapauksissa, samoin kuin leppiä. Majavan elimistö ei pysty sulattamaan kasvien selluloosaa, mutta se käyttää umpisuolessaan olevia bakteereita ja alkueläimiä hajottamaan ruokaa. Pieneliöt muuttavat typpiyhdisteitä valkuaisaineiksi ja pystyvät tuottamaan majavalle myös vitamiineja. Majava hyödyntää monien jyrsijöiden tapaan niin kutsuttua caecotrofiaa eli syö omia ulosteitaan, mikä on yksi keino saada pieneliöiden tuotokset talteen. Talveksi majava kokoaa pesänsä eteen kekomaisen ravintolautan, joka voi olla usean kuutiometrin kokoinen.
Käyttäytyminen
Euroopanmajava on elintavoiltaan hyvin sopeutunut elämään vedessä.[7] Sukelluksissa majava voi olla viitisentoista minuuttia kerrallaan[4]. Se ei pysty varastoimaan lihaksiinsa typpeä eikä happea, mutta sen verenkierto veden alla muuttuu niin, että sydämen lyöntitiheys hidastuu ja lihakset toimivat anaerobisesti eli ilman happea. Veden alla majava potkii vauhtia molemmilla takajaloillaan yhtä aikaa, pinnassa taas vuoroittain. Myös häntä liikkuu veden alla eri tavalla kuin pinnalla, pystysuunnassa eikä sivuttain. Veden alla majava etenee parhaimmillaan pari metriä sekunnissa. Uimista nopeuttaa majavan takajalan varpaita yhdistävä ihopoimu eli räpylä.[1]
Majavaperheen jäsenillä on keskenään sosiaalinen arvojärjestys.[5] Yksilöt käyttävät oman asemansa osoittamiseen erilaisia ääniä, eleitä ja asentoja.[5]
Kesällä majava merkitsee reviirinsä hajupaakuilla, jotka ovat mudasta sekä kasvien ja puiden osista koottuja kymmenisen senttiä korkeita ja leveähköjä kekoja. Ne majava merkitsee haju- ja anaalirauhasten eritteillään. Tämä erite eli hauste tai hausta tuoksuu ihmisenkin nenään kymmenien metrien päähän. Hajun aiheuttaa alkaloideihin kuuluva castoramiini-niminen haihtuva yhdiste. Haustetta käytettiin aikoinaan lääkkeenäkin, ja se oli turkiksen ohella toinen syy lajin metsästykseen.
Padot
Majavien padot ovat taidokkaita rakennelmia, jotka on tehty puusta, kivistä, mudasta, oksanpätkistä ja muista vastaavista tarpeista. Rakennustöitä majava tekee yleensä aamuöisin, ruokailtuaan iltayöllä. Patoa rakennetaan ylävirralta myötävirtaan päin, niin että majava tunkee rakennuspuun padon sopivaan rakoon ja virta painaa sen tiukasti patoon kiinni. Ensimmäiset padon puut ovat pohjassa vinossa virtausta vasten. Ohuemmat oksat ja risut muodostavat paksujen puiden väliköt, samoin kuin kivenmurikatkin. Pato tilkitään mudalla, oksilla ja pikkukivillä. Patoihin käytettyjen puiden kuori syödään tavallisesti ennen rakentamista. Jos vesi nousee padon yli, sitä korotetaan tai laajennetaan sivulle. On tavattu yli kolmemetrisiä patoja ja väitetty patojen olleen jopa kilometrin levyisiä. Padon tarkoituksena on nostaa vesistön veden pintaa niin, että rannan puusto on helpommin majavan saavutettavissa, ja samalla pesän suuaukko pysyy vedenpinnan alapuolella.[11]
Pesä
Padon ohella toinen tärkeä majavan rakennelma on kekopesä, jota käytetään ennen muuta talvisin. Kesäaikaan majava voi asustaa rantapenkkaan kaivetussa pesäkolossa, kekopesä taas suojaa majavia kylmältä ja pedoilta talvisaikaan. Pesän rakennusperiaate ja -tarpeet ovat samankaltaisia patojen kanssa. Pesän rakentamisen lähtökohtana on tyypillisesti rantapenkkaan kaivettu sisäänmenokäytävä, jonka suu on vedenpinnan alla. Käytäviä on yleensä kaksi, toinen pesän edessä ja toinen hieman kauempana. Molempien käytävien alussa on pieni sisälammikko, jonka pinnan liikkeistä majavat voivat seurata asuinlammen vedenpinnan vaihtelua. Pesässä on kaksi kerrosta, joista alempi maahan kaivettu ruokailupaikka ja taaempi maan pinnalla eli keon sisällä oleva nukkumissuoja. Taimmaisen pesänosan lattia on yleensä peitetty lastuilla. Pesää laajennetaan tarpeen mukaan, suurimmillaan se voi olla jopa kolme metriä korkea. Rantatörmään rakennetun rinnepesän sijasta majava voi rakentaa pesän myös keskelle vettä.
Talvella pesässä majaillessa majavan vuorokausirytmi muuttuu pidemmäksi, "majavavuorokausi" jatkuu jopa 29 tuntiin. Tämä johtunee osin siitä, ettei pesään tule valoa, mutta myös aineenvaihdunnan hidastumisesta. Majavat eivät kasva talvella ja kuluttavat silloin jopa 40 % vähemmän ravintoa kuin kesällä. Lumi eristää pesän tehokkaasti talvella, joten sen sisällä on pakkasellakin tavallisesti muutamia lämpöasteita. Majavien talvehtimista auttavat myös niiden tiivis turkki ja kesällä kerätty rasvakerros. Turkissa on enimmillään 23 000 aluskarvaa neliösentillä vatsassa, ja selän puolellakin 12 000. Häntä on majavalle erittäin tärkeä rasvavarasto ja lämpöä säätelevä elin.
Lisääntyminen ja elinikä
Majava synnyttää poikasensa keväällä, toukokuun lopulla kolmen ja puolen kuukauden jälkeen hedelmöityksestä. Poikaset painavat puolisen kiloa ja euroopanmajavalla niitä syntyy tavallisesti kahdesta neljään, yleisimmin kolme[12]. Euroopanmajavan poikueet ovat keskimäärin puolet pienempiä kuin kanadanmajavan[2]. Emolla on neljä nisää. Pieniä sukelluksia poikaset tekevät jo viikon ikäisinä ja kuukauden vanhoina ne käyttävät pääasiassa kiinteää ravintoa. Majavat lähtevät pesästään vasta kaksivuotiaina etsimään kumppania. Sukukypsiksi ne tulevat silti jo 15 kuukauden ikäisinä. Yhdessä majavapesueessa on siis enimmillään emopariskunta ja kahden vuoden poikaset[2].
Vanhin tunnettu euroopanmajava on elänyt vankeudessa lähes 14-vuotiaaksi.[12]
Majava ekosysteemi-insinöörinä
Euroopanmajavan ja kanadanmajavan rakennustaidot ja niiden patojen luoman tulvan aiheuttamat vaikutukset ympäristöön ovat keskenään hyvin samankaltaiset. Padon rakentamisen jälkeen tulva nousee vesistöä ympäröivään metsään tai muuhun maaekosysteemiin. Ensimmäisten tulvavuosien aikana rannan puusto kuolee, ja vesistöön huuhtoutuu kuollutta kasvi- ja puuainesta sekä maaperästä vapautuneita ravinteita. Orgaanisen aineen määrän kasvu voidaan havaita esimerkiksi liuenneen orgaanisen hiilen[13], typen[14] ja fosforin määrien kasvuna. Orgaanisen aineen määrän kasvusta hyötyvät lukuisat eliölajit. Ensimmäisenä tulvavuotena runsastuvat erityisesti vesikirput (Eurycercus), minkä jälkeen vesisiirat (Asellus aquaticus) ja surviaissääsken toukat (Chironomidae) valtaavat vesistön[15]. Selkärangattomien runsastuminen houkuttelee vesistön luo sammakkoeläimiä ja sorsia. Suomen sammakkolajeista erityisesti viitasammakko viihtyy majavan luomissa ympäristöissä, mutta myös sammakkoa ja rupikonnaa tavataan majavatulvikoilta[16][17]. Majavatulvikot sopivat sammakoiden elinympäristöiksi runsaan ravinnon lisäksi myös lämpimän veden, mataluuden ja runsaan vesikasvillisuuden ansiosta. Lämmin vesi nopeuttaa munien ja nuijapäiden kehitystä. Runsas vesikasvillisuus puolestaan antaa suojaa pedoilta ja toimii kudun kiinnityspaikkana. Suomalaisista sorsalajeista erityisesti tavi ja haapana hyötyvät majavan luomista ympäristöistä, mutta myös sinisorsa on runsas rehevillä ja matalilla majavakosteikoilla[18]. Sorsien mieltymys majavien luomiin elinympäristöihin johtuu osin samoista tekijöistä kuin sammakoilla: runsas vesikasvillisuus tuo suojaa sekä petolinnuilta että maapedoilta. Lisäksi vesiselkärangattomat ovat erityisesti sorsanpoikasille tärkeää ravintoa.
Evoluutio ja luokittelu
Nykyinen euroopanmajava kehittyi kaksi tai kolme miljoonaa vuotta sitten jääkauden kynnyksellä. Majavien heimo on silti paljon vanhempi, peräisin oligoseeniajalta 25–35 miljoonaa vuotta sitten. Muinainen eurooppalainen majava oli Steneofiber, jonka kallo oli pitkänomainen ja joka oli vain hieman piisamia suurempi. Nykyisten majavien suku Castor kehittyi todennäköisesti juuri tästä suvusta. Sen ohella Euroopassa esiintyi aikoinaan kookkaampaa järvimajavaa, Trogontherium. Euroopanmajavat ja niiden Castor-sukuisten edeltäjien Pohjois-Amerikkaan vaeltaneiden kanadanmajavien esi-isät eroavat toisistaan, eli euroopanmajava ja kanadanmajava ovat kaksi eri lajia. Ne eivät esimerkiksi pysty lisääntymään keskenään[7].
Euroopanmajavasta on aiemmin erotettu kuudesta kahdeksaan alalajia.[19][5] Saksassa ja Ranskassa elävää niin kutsuttua länsimajavaa (Castor fiber albicus) pidettiin toisinaan omana Castor albicus-lajinaan,[19] koska sen kallon rakenne poikkeaa muista majavista.[5] Nykyisessä luokituksessa euroopanmajavalla ei enää katsota olevan alalajeja, ja länsimajavakin on vain sen synonyymi.[19] Yhtenä syynä luokituksen muuttumiselle on se, että alun perin eri alueilla eläneet ja mahdollisesti toisistaan poikenneet populaatiot ovat sekoittuneet siirto- ja palautusistutusten seurauksena niin paljon, että niiden luotettava erottaminen toisistaan on epävarmaa.[19]
Euroopanmajava ja ihminen
Euroopanmajava on valittu Satakunnan maakunnan nimikkoeläimeksi.[20]
Euroopanmajava on Suomessa riistaeläin[21]. Metsästysasetuksen mukaan euroopanmajava ja kanadanmajava ovat rauhoitettuja 1.5.–19.8.,[22] eli niiden vuotuinen metsästysaika on 20.8.–30.4. Piisamin ja majavan asuttua pesää ei saa rikkoa.[22] Asuttuun pesään liittyvän padon tai muun rakennelman saa vahinkojen estämiseksi kuitenkin rikkoa 15.6.–30.9. välisenä aikana[22].
Lähteet
Kirjallisuutta
Citation error, replace with{{cite book| author = Nummi, Petri| title = Majavalampi| location = Helsinki| publisher = Otava| year = 1987| version = 139 s| id = ISBN 951-1-09363-0}}
Citation error, replace with{{cite book| author = Nummi, Petri| title = Majavan lammella| publisher = Metsäkustannus| year = 2015| version = 120 s| id = ISBN 9789526612515}}
Aiheesta muualla
Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.
Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.
Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.
Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.
Luokka:Majavat
Luokka:Seulonnan keskeiset artikkelit
| https://fi.wikipedia.org/wiki/Euroopanmajava |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
1185,
4103,
4728,
5095,
6290,
6739,
9391,
10093,
10301,
11609,
12795,
13890,
16485,
16911,
17446,
18227,
20885,
21169,
21987,
22468,
22637,
25515,
25983,
27540,
29527,
33195,
34449,
35025,
35213,
35571,
35784,
37081,
37361,
39129,
39298,
40467,
41838,
43061,
43767,
44145,
44657,
44888,
45117,
46765,
47028,
48498,
50253,
52479,
52745,
54702,
57291,
62332,
69100
],
"plaintext_end_byte": [
1184,
4102,
4727,
5094,
6289,
6674,
9376,
10091,
10259,
11608,
12794,
13889,
16401,
16910,
17445,
18159,
20795,
21163,
21922,
22466,
22628,
25490,
25815,
27508,
29341,
33139,
34378,
34973,
35212,
35570,
35778,
36979,
37326,
39064,
39255,
40389,
41783,
43034,
43609,
43959,
44589,
44832,
45060,
46744,
47022,
48417,
50016,
52429,
52613,
54674,
57251,
62314,
69054,
69623
]
} | จังหวัดสุราษฎร์ธานี มีกี่อำเภอ ? | จังหวัดสุราษฎร์ธานี | thai | {
"passage_answer_candidate_index": [
17
],
"minimal_answers_start_byte": [
21036
],
"minimal_answers_end_byte": [
21038
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
จังหวัดสุราษฎร์ธานี มักจะเรียกกันด้วยชื่อสั้น ๆ ว่า สุราษฎร์ฯ ใช้อักษรย่อ สฎ เป็นจังหวัดในภาคใต้ตอนบน มีพื้นที่ขนาดใหญ่ที่สุดในภาคใต้ และเป็นอันดับ 6 ของประเทศไทย และมีประชากรหนาแน่นอันดับ 59 ของประเทศ นับเป็นจังหวัดหนึ่งที่มีประวัติศาสตร์ยาวนาน มีหลักฐานทั้งประวัติศาสตร์และโบราณคดีเก่าแก่[1] และยังมีแหล่งท่องเที่ยวและอุทยานแห่งชาติหลายแห่ง มีจังหวัดที่อยู่ติดกันได้แก่ ชุมพร นครศรีธรรมราช กระบี่ พังงา และระนอง
จังหวัดสุราษฎร์ธานีตั้งอยู่ในฝั่งตะวันออกของภาคใต้ โดยมีสภาพภูมิประเทศที่หลากหลายทั้งที่ราบสูง ภูมิประเทศแบบภูเขา รวมทั้งที่ราบชายฝั่ง มีพื้นที่ครอบคลุมถึงในบริเวณอ่าวไทย ทั้งบริเวณที่เป็นทะเลและเป็นเกาะ เกาะในพื้นที่จังหวัดสุราษฎร์ธานีมีทั้งขนาดใหญ่และขนาดเล็กมากถึง 108 เกาะ นับว่ามากที่สุดเป็นอันดับ 3 ของประเทศ รองมาจากจังหวัดพังงาที่มี 155 เกาะ และจังหวัดภูเก็ตที่มี 154 เกาะ[2] เกาะขนาดใหญ่เป็นที่รู้จักเช่น เกาะสมุย เกาะพะงัน เกาะเต่า และหมู่เกาะอ่างทอง เนื่องจากทำเลที่ตั้งจึงได้รับอิทธิพลจากมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ซึ่งเกิดบริเวณทะเลอันดามันบ้างเป็นครั้งคราวเนื่องจากจะมีแนวเทือกเขาตะนาวศรี เทือกเขาภูเก็ต และเทือกเขานครศรีธรรมราช [3] แถบบริเวณจังหวัดระนอง จังหวัดชุมพร จังหวัดพังงา จังหวัดภูเก็ต และจังหวัดนครศรีธรรมราช เป็นแนวช่วยลดอิทธิพลของลมมรสุมดังกล่าว ในทางกลับกันพื้นที่จังหวัดสุราษฎร์ธานีจะได้รับอิทธิพลจากมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือเป็นส่วนใหญ่ มรสุมตะวันออกเฉียงเหนือปกติจะมีแหล่งกำเนิดบริเวณทะเลจีนใต้และอ่าวไทย ทำให้จังหวัดสุราษฎร์ธานีมีช่วงฤดูฝนกินระยะเวลาตั้งแต่เดือนตุลาคมจนถึงเดือนมกราคม
ประชากรส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ โดยประกอบอาชีพทางด้านการเกษตรเป็นหลัก โดยใช้พิ้นที่ในการทำการเกษตรประมาณร้อยละ 45 ของพื้นที่ทั้งหมด นอกจากนี้ ยังประกอบอาชีพทางด้านปศุสัตว์ ประมง อุตสาหกรรม รวมทั้งมีการทำเหมืองแร่ด้วย
ส่วนการเดินทางมายังจังหวัดสุราษฎร์ธานีสามารถใช้ได้หลายเส้นทาง ทั้งทางรถไฟ เครื่องบิน รถโดยสารประจำทาง เรือ และรถยนต์ส่วนบุคคล
สถานที่สำคัญภายในจังหวัดนั้น มีทั้งแหล่งโบราณสถาน เช่น พระบรมธาตุไชยา พระธาตุศรีสุราษฎร์ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ไชยา ซากเมืองโบราณสมัยอาณาจักรศรีวิชัย แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ ได้แก่ อุทยานแห่งชาติทั้งอุทยานแห่งชาติทางบก และอุทยานแห่งชาติทางทะเล น้ำตก เกาะ แม่น้ำ เขื่อน วัด และพระอารามหลวง เป็นต้นและยังเป็นแหล่งสืบสานประเพณีที่สำคัญของชาวใต้ คือประเพณีชักพระ ทอดผ้าป่าและแข่งขันเรือยาวชิงถ้วยพระราชทานอีกด้วย
นอกจากนี้ ยังมีผลิตผลและผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรที่เป็นที่รู้จัก เช่น ไข่เค็มไชยา หอยนางรม และเงาะโรงเรียน ดังที่ปรากฏในคำขวัญของจังหวัด
สัญลักษณ์ประจำจังหวัด
ตราประจำจังหวัด: พระบรมธาตุไชยา ซึ่งมีศิลปะแบบศรีวิชัย ตั้งอยู่ ณ วัดพระบรมธาตุไชยาราชวรวิหาร โดยสร้างขึ้นเมื่อประมาณพุทธศตวรรษที่ 13-14
ต้นไม้ประจำจังหวัด: ต้นเคี่ยม (Cotylelobium melanoxylon)
ดอกไม้ประจำจังหวัด: ดอกบัวผุด (Rafflesia kerrii)
สัตว์นํ้าประจำจังหวัด: ปลาตะพัดเขียว (Scleropages formosus)
คำขวัญประจำจังหวัด: เมืองร้อยเกาะ เงาะอร่อย หอยใหญ่ ไข่แดง แหล่งธรรมะ
คำขวัญประจำจังหวัดในอดีต: สะตอวัดประดู่ พลูคลองยัน ทุเรียนหวานมันคลองพระแสง ย่านดินแดงของป่า เคียนซาบ่อถ่านหิน พุนพินมีท่าข้ามแม่น้ำตาปี ไม้แก้วดีเขาประสงค์ กระแดะดงลางสาด สิ่งประหลาดอำเภอพนม เงาะอุดมบ้านส้อง จากและคลองในบาง ท่าฉางต้นตาล บ้านนาสารแร่ ท่าอุแทวัดเก่า อ่าวบ้านดอนปลา ไชยาข้าว มะพร้าวเกาะสมุย (แต่งโดยพระเทพรัตนกวี (ก.ธรรมวร) อดีตเจ้าคณะจังหวัด)
ธงประจำจังหวัด: คือ มี 2 แถบสี ได้ แถบบนสีแสด แถบล่างสีเหลือง และมีตราประจำจังหวัดกลางผืนธง
ตัวอักษรย่อของชื่อจังหวัด: สฎ
ลักษณะรูปร่างของจังหวัด: ลักษณะรูปร่างของจังหวัดมีรูปร่างลักษณะคล้ายกับ "ผีเสื้อที่กำลังกางปีกโบยบินอยู่"
เพลงประจำจังหวัด:
สุราษฎร์ธานี รุ่งเรืองสมเมืองคนดีอีกธารตาปี นามพระธีรราชประทานเป็นแดนอุดมไม้ปลา มะพร้าวมาเนิ่นนานเหล่าราษฎร์สุขศานต์ มุ่งมั่นขยันทำกินมิ่งขวัญชาวเมืองมีองค์พระธาตุพุทธศาสน์ประเทืองถิ่นชนกตัญญูยิ่ง เมตตาอยู่อาจิณร่วมรักแผ่นดิน คนดี นี้ไชโย
ตราประจำจังหวัด
ดอกไม้ประจำจังหวัด
สัตว์นํ้าประจำจังหวัด
ประวัติศาสตร์
จังหวัดสุราษฎร์ธานีเป็นที่ตั้งของเมืองเก่า เป็นศูนย์กลางของเมืองศรีวิชัย มีหลักฐานแสดงถึงการตั้งรกรากและเส้นทางสายไหมในอดีต พื้นที่อำเภอไชยาเจริญขึ้นจนเป็นอาณาจักรศรีวิชัยในช่วงหลังพุทธศตวรรษที่ 13 โดยมีหลักฐานทางประวัติศาสตร์เป็นเครื่องยืนยันความรุ่งเรืองในอดีต ภายหลังยังเชื่อว่า เมื่ออาณาจักรตามพรลิงก์หรือเมืองนครศรีธรรมราชมีความรุ่งเรืองมากขึ้นนั้น เมืองไชยาก็เป็นหนึ่งในเมืองสิบสองนักษัตรของเมืองนครศรีธรรมราชด้วย ชื่อว่า "เมืองบันไทยสมอ"[4]
นอกจากนี้ในยุคใกล้เคียงกันนั้นยังพบความเจริญของเมืองที่เกิดขึ้นในบริเวณลุ่มแม่น้ำตาปี ได้แก่ เมืองเวียงสระ เมืองคีรีรัฐนิคม และเมืองท่าทอง โดยเชื่อว่าพระเจ้าศรีธรรมาโศกราช ผู้ครองเมืองนครศรีธรรมราชนั้นอพยพย้ายเมืองมาจากเมืองเวียงสระ เนื่องจากเป็นเมืองที่ไม่มีทางออกสู่ทะเล รวมทั้งเกิดโรคภัยระบาด[5] และเมื่อเมืองนครศรีธรรมราชเจริญรุ่งเรืองนั้น ได้ยกเมืองไชยา และเมืองท่าทอง เป็นเมืองสิบสองนักษัตรของตนด้วย
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้ก่อตั้งอู่เรื่อพระที่นั่งและเรือรบเพื่อใช้ในราชการที่อ่าวบ้านดอน ต่อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงให้ย้ายที่ตั้งเมืองท่าทองมายังอ่าวบ้านดอน พร้อมทั้งยกฐานะให้เป็นเมืองจัตวา ขึ้นตรงต่อกรุงเทพมหานคร และพระราชทานชื่อว่า "เมืองกาญจนดิษฐ์"[4] โดยแต่งตั้งให้พระยากาญจนดิษฐ์บดีเป็นเจ้าเมืองดูแลการปกครอง
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้โปรดเกล้าฯ ให้เมืองเมืองกาญจนดิษฐ์, เมืองคีรีรัฐนิคมและเมืองไชยารวมตัวเป็นจังหวัดไชยา ขึ้นตรงต่อมณฑลชุมพร เมื่อเมืองขยายใหญ่ขึ้น จึงมีการปรับเปลี่ยนการปกครองและขยายเมืองออกไป มีการแยกเมืองกาญจนดิษฐ์เป็นอำเภอกาญจนดิษฐ์และอำเภอบ้านดอน กระทั่งสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว มีการย้ายอำเภอเมืองมาที่อำเภอบ้านดอนและโอนชื่อมาเป็นชื่ออำเภอไชยา และให้เชื่อเมืองเก่าว่า "อำเภอพุมเรียง" ทว่าประชาชนยังติดเรียกชื่อเมืองเก่าว่า "อำเภอไชยา" ทั้งตัวพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวไม่โปรดปรานชื่อบ้านดอน จึงพระราชทานนามอำเภอบ้านดอนว่า "สุราษฎร์ธานี" และยังคงชื่ออำเภอพุมเรียงว่าอำเภอไชยาเช่นเดิม รวมถึงเปลี่ยนชื่อจังหวัดเป็นจังหวัดสุราษฎร์ธานี[6] และพระราชทานนามแม่น้ำตาปี ให้ในคราวเดียวกันนั้นเอง ซึ่งเป็นการตั้งชื่อตามแบบเมืองและแม่น้ำในประเทศอินเดียที่มีแม่น้ำทัปตีไหลลงสู่ทะเลออกผ่านปากอ่าวที่เมืองสุรัต[4]
ภูมิศาสตร์
ที่ตั้งและอาณาเขต
จังหวัดสุราษฎร์ธานีตั้งอยู่ฝั่งตะวันออกของภาคใต้ โดยมีพื้นที่ใหญ่เป็นอันดับ 6 ของประเทศ และอันดับ 1 ของภาคใต้[7] โดยมีจังหวัดที่มีอาณาเขตติดกัน ดังนี้
ด้านเหนือ ติดกับจังหวัดระนอง จังหวัดชุมพร และอ่าวไทย
ด้านใต้ ติดกับจังหวัดกระบี่และจังหวัดนครศรีธรรมราช
ด้านตะวันออก ติดกับจังหวัดนครศรีธรรมราชและอ่าวไทย
ด้านตะวันตก ติดกับจังหวัดพังงา
โดยทะเลฝั่งอ่าวไทยนั้นมีชายฝั่งยาวประมาณ 156 กิโลเมตร โดยมีเกาะที่อยู่ภายใต้เขตการปกครองของจังหวัด ได้แก่ เกาะสมุย เกาะพะงัน เกาะเต่า และหมู่เกาะอ่างทอง ซึ่งมีเกาะน้อยใหญ่อีกมากมาย จึงได้ชื่อว่าเมืองร้อยเกาะ เช่น เกาะนางยวน เกาะวัวตาหลับ เกาะแม่เกาะ
ภูมิประเทศและภูมิอากาศ
จังหวัดสุราษฎร์ธานีมีพื้นที่กว้างใหญ่ และมีสภาพภูมิประเทศที่หลากหลาย ได้แก่ ภูมิประเทศแบบที่ราบชายฝั่งทะเล ที่ราบสูง รวมทั้งภูมิประเทศแบบภูเขาซึ่งกินพื้นที่ของจังหวัดถึงร้อยละ 40 ของพื้นที่ทั้งหมด [8] โดยมีทิวเขาภูเก็ตทอดตัวในแนวเหนือ-ใต้ของจังหวัด และมีลุ่มน้ำที่สำคัญ คือ ลุ่มน้ำตาปี ไชยา ท่าทอง เป็นต้น
ด้านตะวันออกเป็นฝั่งทะเลอ่าวไทย และมีเกาะน้อยใหญ่ที่มีประชากรอาศัย ส่วนด้านตะวันตกมีลักษณะเป็นภูเขาสูง มีแม่น้ำสายสำคัญ คือ แม่น้ำตาปี แม่น้ำคีรีรัฐหรือแม่นํ้าพุมดวง
เนื่องจากทำเลที่ตั้งรวมถึงภูมิประเทศ จังหวัดสุราษฎร์ธานีจึงได้รับอิทธิพลจากมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ที่พัดมาจากมหาสมุทรอินเดีย รวมทั้งมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือที่พัดผ่านอ่าวไทย ดังนั้น จึงทำให้จังหวัดสุราษฎร์ธานีมีช่วงฤดูฝนยาวนานมาก โดยกินระยะเวลาตั้งแต่เดือนพฤษภาคมจนถึงเดือนมกราคม โดยจังหวัดสุราษฏร์ธานีมีอุณหภูมิต่ำสุดเฉลี่ย 21.16 องศาเซลเซียส และอุณหภูมิสูงสุดเฉลี่ย 34.51 องศาเซลเซียส [9] และปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 129.59 มิลลิเมตร [10]
การปกครอง
การปกครองส่วนภูมิภาค
จังหวัดสุราษฎร์ธานีแบ่งการปกครองส่วนภูมิภาคออกเป็น 19 อำเภอ 131 ตำบล 1,074 หมู่บ้าน มีรายชื่ออำเภอดังนี้
อำเภอเมืองสุราษฎร์ธานี
อำเภอกาญจนดิษฐ์
อำเภอดอนสัก
อำเภอเกาะสมุย
อำเภอเกาะพะงัน
อำเภอไชยา
อำเภอท่าชนะ
อำเภอคีรีรัฐนิคม
อำเภอบ้านตาขุน
อำเภอพนม
อำเภอท่าฉาง
อำเภอบ้านนาสาร
อำเภอบ้านนาเดิม
อำเภอเคียนซา
อำเภอเวียงสระ
อำเภอพระแสง
อำเภอพุนพิน
อำเภอชัยบุรี
อำเภอวิภาวดี
การปกครองส่วนท้องถิ่น
จังหวัดสุราษฎร์ธานีแบ่งการปกครองส่วนท้องถิ่นออกเป็น 1 องค์การบริหารส่วนจังหวัด 2 เทศบาลนคร 3 เทศบาลเมือง 35 เทศบาลตำบล และ 101 องค์การบริหารส่วนตำบล โดยมีรายชื่อเทศบาลดังนี้
ทน. สุราษฎร์ธานี
ทน. เกาะสมุย
ทม. ดอนสัก
ทม. ท่าข้าม
ทม. นาสาร
อำเภอเมืองสุราษฎร์ธานี
เทศบาลนครสุราษฎร์ธานี
เทศบาลตำบลวัดประดู่
เทศบาลตำบลขุนทะเล
อำเภอกาญจนดิษฐ์
เทศบาลตำบลกาญจนดิษฐ์
เทศบาลตำบลท่าทองใหม่
เทศบาลตำบลช้างซ้าย
เทศบาลตำบลช้างขวา
เทศบาลตำบลกรูด
อำเภอดอนสัก
เทศบาลเมืองดอนสัก
อำเภอเกาะสมุย
เทศบาลนครเกาะสมุย
อำเภอเกาะพะงัน
เทศบาลตำบลเกาะพะงัน
เทศบาลตำบลบ้านใต้
เทศบาลตำบลเพชรพะงัน
เทศบาลตำบลเกาะเต่า
อำเภอไชยา
เทศบาลตำบลตลาดไชยา
เทศบาลตำบลพุมเรียง
เทศบาลตำบลเวียง
อำเภอท่าชนะ
เทศบาลตำบลท่าชนะ
อำเภอคีรีรัฐนิคม
เทศบาลตำบลท่าขนอน
อำเภอบ้านตาขุน
เทศบาลตำบลบ้านเชี่ยวหลาน
เทศบาลตำบลบ้านตาขุน
อำเภอพนม
เทศบาลตำบลพนม
เทศบาลตำบลคลองชะอุ่น
อำเภอท่าฉาง
เทศบาลตำบลท่าฉาง
อำเภอบ้านนาสาร
เทศบาลเมืองนาสาร
เทศบาลตำบลพรุพี
เทศบาลตำบลคลองปราบ
เทศบาลตำบลท่าชี
เทศบาลตำบลควนศรี
อำเภอบ้านนาเดิม
เทศบาลตำบลบ้านนา
อำเภอเคียนซา
เทศบาลตำบลเคียนซา
เทศบาลตำบลบ้านเสด็จ
อำเภอเวียงสระ
เทศบาลตำบลเวียงสระ
เทศบาลตำบลบ้านส้อง
เทศบาลตำบลเขานิพันธ์
เทศบาลตำบลทุ่งหลวง
เทศบาลตำบลเมืองเวียง
อำเภอพระแสง
เทศบาลตำบลบางสวรรค์
เทศบาลตำบลย่านดินแดง
อำเภอพุนพิน
เทศบาลเมืองท่าข้าม
ประชากร
หมายถึงจำนวนประชากรได้<b>เพิ่มขึ้น</b>เมื่อเทียบกับปีก่อน
หมายถึงจำนวนประชากรได้<b>ลดลง</b>เมื่อเทียบกับปีก่อน
รายนามผู้ว่าราชการจังหวัดสุราษฎร์ธานี
เศรษฐกิจ
เกษตรกรรม
ประชากรในจังหวัดสุราษฎร์ธานีมีรายได้ต่อหัวเฉลี่ย 162,329 บาท ต่อปี โดยส่วนมากจะประกอบอาชีพทางการเกษตร เช่น ทำนา ทำสวน ทำไร่ โดยใช้ที่ดินเพื่อทำการเพาะปลูกประมาณ 45% ของพื้นที่ทั้งหมด ซึ่งพืชเศรษฐกิจที่สำคัญ ได้แก่ ยางพารา ปาล์มน้ำมัน มะพร้าว เงาะ ทุเรียน และกาแฟ[18] นอกจากนั้น ยังมีการเลี้ยงปศุสัตว์และการทำประมง โดยปศุสัตว์ที่นิยมเลี้ยงกันมาก เช่น โค กระบือ สุกร ไก่ แพะ โดยปศุสัตว์ที่มีมูลค่าผลผลิตมากที่สุด คือ โค สุกร ไก่ กระบือ และเป็ดตามลำดับ จังหวัดสุราษฎร์ธานี รายงานแสดงจำนวนครัวเรือนที่ประกอบอาชีพทางการเกษตร แยกตามอาชีพทางการเกษตร
อุตสาหกรรม
อุตสาหกรรมส่วนใหญ่ของจังหวัดสุราษฎร์ธานีจะเป็นอุตสาหกรรมที่ต่อเนื่องจากผลผลิตทางเกษตรกรรม เช่น อุตสาหกรรมปลาป่น อาหารทะเลแช่แข็ง อาหารทะเลกระป๋อง น้ำมันปาล์มดิบ อุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องกับยางพารา ซึ่งในจังหวัดมีจำนวนโรงงานอุตสาหกรรมประมาณ 730 โรงงาน ซึ่งส่วนใหญ่ตั้งอยู่ในเขตอำเภอเมืองสุราษฎร์ธานีมากที่สุด[18] นอกจากนี้ ยังมีการให้สัมปทานเหมืองแร่ โดยแร่ที่สำคัญในจังหวัด ได้แก่ ยิปซัม โดโลไมต์ แอนไฮโครต์ หินปูน ดินขาว และบอลเคลย์[18] สำนักงานอุตสาหกรรมจังหวัดสุราษฎร์ธานีไม่ได้รวมอยู่ในบริเวณศาลากลางจังหวัดสุราษฎร์ธานี แต่จะตั้งอยู่บริเวณถนนตลาดใหม่ ระหว่างซอย 7 และซอย 9 ในตำบลตลาดถัดไปจากที่ว่าการอำเภอเมืองฯ เพียงเล็กน้อย
ประเพณีและวัฒนธรรม
งานประเพณีชักพระ ทอดผ้าป่า และแข่งขันเรือยาว
ประเพณีชักพระทอดผ้าป่าและแข่งขันเรือยาวของจังหวัดสุราษฏร์ธานี ที่นี่มีอีกชื่อหนึ่งคือ งานเดือนสิบเอ็ด ซึ่งก็เป็นช่วงเวลาเดียวกับเทศกาลออกพรรษา กิจกรรมที่สำคัญได้แก่การประกวดเรือพระ ซึ่งจะมีทั้งรถพนมพระ และเรือพนมพระ ซึ่งรถและเรือพนมพระ อาจจะตกแต่งประดับประดาด้วยการแกะสลัก หรือฉลุไม้ ตกแต่งจำลอง เสมือนฉากที่พระพุทธเจ้ากลับมาจากสวรรค์ชั้นดาวดึง ในงานพิธีจะใช้คนลาก เชื่อว่าผู้ที่ได้ร่วมลากจูงรถหรือเรือพนมพระจะได้อานิสสงค์หลายประการ การจัดพุ่มผ้าป่าเป็นการจำลองพุทธประวัติของพระพุทธเจ้าแสดงออกเป็นตอน ๆ ด้วยการนำต้นไม้หรือกิ่งไม้ ประดับกับหลอดไฟสีต่าง ๆ บ้างก็จะจัดอุปกรณ์อื่นร่วมประกอบฉาก ทั้งการเขียนภาพ ปั้นรูปดินเหนียว อุปกรณ์ประกอบฉากจะไม่นิยมนำสิ่งมีชีวิตเช่นปลาสวยงาม เต่า หรือสัตว์เลี้ยงชนิดหนึ่งชนิดไดมาจัดประกอบฉาก เพราะเชื่อว่าเป็นการทรมานสัตว์ และจะไม่ได้รับอานิสสงค์ และตกแต่งด้วยเครื่อง อัฐบริขาร เพื่อในเช้าวันรุ่งของวันออกพรรษาจะได้นิมนต์พระมาทำพิธีทอดผ้าป่า การจัดพุ่มผ้าป่ามีทั้งหน่วยงานในจังหวัด ทังภาครัฐและเอกชน เข้าร่วมกิจกรรม และมีการประกวดกันด้วยงานประเพณีนี้จัดขึ้นบริเวณเขื่อนลำนำตาปีตั้งแต่บริเวณศาลหลักเมืองจนกระทั่งถึงโรงแรมวังใต้ ขึ้นอยู่กับจังหวัดสุราษฎร์ธานีว่าในแต่ละปีจะเลือกเอาบริเวณใดในอำเภอเมืองสุราษฎร์ธานี ประเพณีชักพระ ทอดผ้าป่า และแข่งขันเรือยาว ซึ่งจัดได้ว่าเป็นงานใหญ่งานหนึ่งของภาคใต้
งานวันเงาะโรงเรียน
ผลไม้ที่ขึ้นชื่อของจังหวัดสุราษฎร์ธานี ได้แก่ เงาะโรงเรียน เงาะมีความแตกต่างจากเงาะที่อื่น คือ หวาน และกรอบ ซึ่งนับเป็นความภูมิใจหนึ่งของชาวจังหวัดสุราษฎร์ธานี ดังนั้น เพื่อเป็นการแสดงถึงความภาคภูมิใจดังกล่าวจังหวัดสุราษฎร์ธานีจึงจัดให้มีการนำผลผลิตจากเงาะโรงเรียนและผลผลิตอื่น ๆ มาจำหน่ายและตั้งชื่อว่า งานวันเงาะโรงเรียน โดยจะจัดขึ้นประมาณต้นเดือนสิงหาคมหรือกลางเดือนกรกฎาคมของทุกปีในตัวอำเภอบ้านนาสาร
งานเทศกาลกินหอยนางรมฟรี
หอยนางรมเป็นของขึ้นชื่อในจังหวัดสุราษฎร์ธานี ซึ่งจะมีความแตกต่างจากหอยนางรมที่อื่น คือ มีขนาดใหญ่เป็นพิเศษ รสชาติหวาน โดยจะจัดขึ้นประมาณต้นเดือนมีนาคมของทุกปีในตัวอำเภอกาญจนดิษฐ์
การคมนาคม
ระยะทาง
ระยะทางจากจังหวัดสุราษฎร์ธานีไปยังจังหวัดใกล้เคียงโดยประมาณ คือ
จังหวัดชุมพร 192 กิโลเมตร
จังหวัดนครศรีธรรมราช 139 กิโลเมตร
จังหวัดกระบี่ 156 กิโลเมตร
จังหวัดพังงา 196 กิโลเมตร
จังหวัดระนอง 219 กิโลเมตร
ระยะทางจากจังหวัดสุราษฎร์ธานีไปยังอำเภอต่าง ๆ ภายในจังหวัดโดยประมาณ คือ
อำเภอพุนพิน 15 กิโลเมตร
อำเภอกาญจนดิษฐ์ 17 กิโลเมตร
อำเภอท่าฉาง 30 กิโลเมตร
อำเภอบ้านนาเดิม 39 กิโลเมตร
อำเภอบ้านนาสาร 41 กิโลเมตร
อำเภอไชยา 44 กิโลเมตร
อำเภอเคียนซา 47 กิโลเมตร
อำเภอคีรีรัฐนิคม 62 กิโลเมตร
อำเภอดอนสัก 63 กิโลเมตร
อำเภอเวียงสระ 64 กิโลเมตร
อำเภอวิภาวดี 64 กิโลเมตร
อำเภอท่าชนะ 68 กิโลเมตร
อำเภอบ้านตาขุน 73 กิโลเมตร
อำเภอพระแสง 78 กิโลเมตร
อำเภอพนม 81 กิโลเมตร
อำเภอเกาะสมุย 97 กิโลเมตร
อำเภอชัยบุรี 109 กิโลเมตร
อำเภอเกาะพะงัน 123 กิโลเมตร
สถานีขนส่งหลักที่สำคัญ
ท่าอากาศยาน
ท่าอากาศยานนานาชาติสุราษฎร์ธานี
ท่าอากาศยานนานาชาติสมุย
ท่าอากาศยานดอนสัก (อยู่ในแผน)
สถานีรถไฟ
สถานีรถไฟสุราษฎร์ธานี
สถานีรถไฟคันธุลี
สถานีรถไฟคีรีรัฐนิคม
สถานีรถไฟดอนธูป
สถานีรถไฟท่าชนะ
สถานีรถไฟไชยา
สถานีรถไฟท่าฉาง
สถานีรถไฟคลองไทร
สถานีรถไฟมะลวน
สถานีรถไฟเขาหัวควาย
สถานีรถไฟชุมทางบ้านทุ่งโพธิ์
สถานีรถไฟเขาพลู
สถานีรถไฟบ้านนา
สถานีรถไฟห้วยมุด
สถานีรถไฟนาสาร
สถานีรถไฟพรุพี
สถานีรถไฟคลองปราบ
สถานีรถไฟบ้านส้อง
สถานีรถไฟบ้านพรุกระแชง
ที่หยุดรถไฟบ้านเกาะมุกข์
ที่หยุดรถไฟคลองขุด
ที่หยุดรถไฟบ่อกรัง
ที่หยุดรถไฟคลองยา
ที่หยุดรถไฟคลองสูญ
ที่หยุดรถไฟบ้านดอนรัก
ที่หยุดรถไฟบ้านทุ่งหลวง
ที่หยุดรถไฟบ้านขนาย
ที่หยุดรถไฟบ้านดอนเรียบ
ที่หยุดรถไฟคลองยัน
ที่หยุดรถไฟเขาหลุง
ที่หยุดรถไฟบ้านยาง
สถานีรถโดยสารประจำทาง
สถานีขนส่งสุราษฎร์ธานี
ตลาดเกษตร 1
ตลาดเกษตร 2
ท่าเทียบเรือ
ท่าเทียบเรือนอน (ไปเกาะสมุย เกาะพะงัน และเกาะเต่า)
ท่าเทียบเรือนอนเฟอร์รี่ (ไปเกาะเต่า)
ท่าเทียบเรือราชาเฟอร์รี่ ตำบลตลิ่งงาม
ท่าเทียบเรือซีทรานเฟอร์รี่ (หน้าทอน)
ท่าเทียบเรือเกาะสมุย (หน้าทอน)
ท่าเรือหน้าพระลานแม่น้ำ (เรือลมพระยา)
ท่าเทียบเรือบางรัก
ท่าเทียบเรืออเนกประสงค์ดอนสัก (แหลมทวด)
ท่าเทียบเรือราชาเฟอร์รี่
ท่าเทียบเรือซีทรานเฟอร์รี่
ท่าเทียบเรือท้องศาลา
ท่าเทียบเรือเกาะเต่า
การศึกษา
สถาบันอุดมศึกษา
มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี
มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตสุราษฎร์ธานี
มหาวิทยาลัยตาปี
คณะรัฐประศาสนศาสตร์ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์
มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย วิทยาเขตธรรมาโศกราช ศูนย์การศึกษาสุราษฎร์ธานี
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ห้องเรียนสุราษฎร์ธานี
ศูนย์วิทยบริการ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์
วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สุราษฎร์ธานี
วิทยาลัยนานาชาติการท่องเที่ยว มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี
สถาบันการจัดการปัญญาภิวัฒน์ สุราษฎร์ธานี
สถาบันอาชีวศึกษา
วิทยาลัยเทคนิคสุราษฎร์ธานี
วิทยาลัยอาชีวศึกษาสุราษฎร์ธานี
วิทยาลัยสารพัดช่างสุราษฎร์ธานี
วิทยาลัยเทคโนโลยีสุราษฎร์พาณิชยการ
วิทยาลัยเทคโนโลยีดอนบอสโกสุราษฎร์ธานี
วิทยาลัยเทคนิคกาญจนดิษฐ์
วิทยาลัยการอาชีพไชยา
วิทยาลัยเทคโนโลยีสมุยบริหารธุรกิจ
วิทยาลัยการอาชีพเวียงสระ
วิทยาลัยอาชีวศึกษาเทศบาลเมืองนาสาร
วิทยาลัยเทคโนโลยีศรีวิชัยสุวรรณภูมิ
วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีสุราษฎร์ธานี
วิทยาลัยอาชีวศึกษาภาวนาโพธิคุณ
โรงเรียน
โรงเรียนชายประจำจังหวัด: โรงเรียนสุราษฎร์ธานี (ปัจจุบันเป็นสหศึกษา)
โรงเรียนสตรีประจำจังหวัด: โรงเรียนสุราษฎร์พิทยา (ปัจจุบันเป็นสหศึกษา)
โรงเรียนสหศึกษาประจำจังหวัด: โรงเรียนเมืองสุราษฎร์ธานี
สถานที่สำคัญ
โบราณสถาน
พระบรมธาตุไชยา
วัด
พระอารามหลวง
วัดพระบรมธาตุไชยาราชวรวิหาร
วัดธรรมบูชา
วัดไตรธรรมาราม
วัดพัฒนาราม
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ไชยา
อุทยานแห่งชาติ
อุทยานแห่งชาติเขาสก
อุทยานแห่งชาติแก่งกรุง
อุทยานแห่งชาติใต้ร่มเย็น
อุทยานแห่งชาติคลองพนม
อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะอ่างทอง
อุทยานแห่งชาติธารเสด็จ-เกาะพะงัน
เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า
เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าคลองยัน
เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าคลองแสง
เขตห้ามล่าสัตว์ป่า
เขตห้ามล่าสัตว์ป่าเขาท่าเพชร
เขตห้ามล่าสัตว์ป่าหนองทุ่งทอง
ป่าสงวนแห่งชาติ[19]
ป่าเกาะพะงัน
ป่าเขาแดงราม และป่าเขาหน้าราหู
ป่าเขาท่าเพชร
ป่าเขาพนม และป่าพลูเถื่อน
ป่าเขาพลู
ป่าเขาพุทธทอง
ป่าคลองท่าเนียน และป่าเลนคลองพุมเรียง
ป่าคลองน้ำเฒ่า
ป่าคลองสก และป่าคลองพนม
ป่าคลองเหยียน
ป่าชัยคราม และป่าวัดประคู่
ป่าไชยคราม และป่าวังประดู่ แปลงที่สอง
ป่าท่าเคย ป่าคลองไทร ป่ามะลวน และป่าบางงอน
ป่าท่าชนะ
ป่าทุ่งรัง ควนเสียด บกไก่ฟ้า และคลองกงชัง
ป่าทุ่งใสไช
ป่าน้ำตกหินลาด
ป่าบางเบา และป่าคลองเซียด
ป่าบ้านนา ป่าท่าเรือ และป่าเคียนซา
ป่าบ้านหมาก ป่าปากพัง
ป่าย่านยาว ป่าเขาวง และป่ากระซุม
ป่าเลนดอนสัก
ป่าเลนน้ำเค็มท่าฉาง
ป่าวัดประดู่
ป่าใสท้อน และป่าคลองโซง
ธนาคาร
ในจังหวัดสุราษฎร์ธานีมีธนาคารทั้งหมด 18 ธนาคาร และมีจำนวนสาขาของธนาคารทั้งหมด 192 สาขา ได้แก่
ธนาคารกรุงศรีอยุธยา 17 สาขา
ธนาคารกรุงเทพ 18 สาขา
ธนาคารกรุงไทย 25 สาขา
ธนาคารกสิกรไทย 20 สาขา
ธนาคารเกียรตินาคิน 1 สาขา
ธนาคารซีไอเอ็มบีไทย 2 สาขา
ธนาคารทหารไทย 9 สาขา
ธนาคารทิสโก้ 1 สาขา
ธนาคารไทยพาณิชย์ 26 สาขา
ธนาคารธนชาต 15 สาขา
ธนาคารพัฒนาวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมแห่งประเทศไทย 2 สาขา
ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร 29 สาขา
ธนาคารเพื่อการส่งออกและนำเข้าแห่งประเทศไทย 1 สาขา
ธนาคารยูโอบี 3 สาขา
ธนาคารออมสิน 20 สาขา
ธนาคารอาคารสงเคราะห์ 4 สาขา
ธนาคารอิสลามแห่งประเทศไทย 2 สาขา
ธนาคารไอซีบีซี (ไทย) 1 สาขา
โรงพยาบาล
โรงพยาบาลทั่วไป
โรงพยาบาลสุราษฎร์ธานี
โรงพยาบาลกรุงเทพสุราษฎร์
โรงพยาบาลทักษิณ
โรงพยาบาลศรีวิชัย
โรงพยาบาลค่ายวิภาวดีรังสิต
โรงพยาบาลกาญจนดิษฐ์
โรงพยาบาลไชยา
โรงพยาบาลเกาะพะงัน
โรงพยาบาลเกาะสมุย
โรงพยาบาลกรุงเทพสมุย
โรงพยาบาลสมุยอินเตอร์เนชั่นแนล
โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชเวียงสระ
โรงพยาบาลบ้านนาสาร
โรงพยาบาลคีรีรัฐนิคม
โรงพยาบาลเคียนซา
โรงพยาบาลชัยบุรี
โรงพยาบาลดอนสัก
โรงพยาบาลวิภาวดี
โรงพยาบาลท่าชนะ
โรงพยาบาลท่าฉาง
โรงพยาบาลพุนพิน
โรงพยาบาลกองบิน 7
โรงพยาบาลท่าโรงช้าง
โรงพยาบาลพระแสง
โรงพยาบาลบ้านตาขุน
โรงพยาบาลบ้านนาเดิม
โรงพยาบาลพนม
โรงพยาบาลจิตเวช
โรงพยาบาลสวนสราญรมย์
ศูนย์การค้าและห้างสรรพสินค้า
เหตุการณ์สำคัญ
ศาลากลางจังหวัดสุราษฏร์ธานีถูกลอบวางระเบิด เมื่อวันที่ 19 มีนาคม พ.ศ. 2525 ประมาณเที่ยงถึงบ่ายโมง ซี่งเป็นเหตุการณ์ที่กระทบกระเทือนใจชาวจังหวัดสุราษฎร์ธานีที่สำคัญ เนื่องจากเหตุความขัดแย้งทางการเมือง ศาลากลางจังหวัดสุราษฎร์ธานีเดิมตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำตาปีก่อนที่ย้ายไปในบริเวณสี่แยกแสงเพชร ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของศาลหลักเมือง [20]
เรือยาวใหญ่ นาม "เจ้าแม่ตาปี" และเรือยาวกลาง นาม "เจ้าแม่ธารทิพย์" ชนะเลิศการแข่งขันเรือยาวชิงแชมป์ประเทศไทยถ้วยพระราชทานพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในปี พ.ศ. 2525
พายุไต้ฝุ่นเกย์ถล่มจังหวัด
การบินไทย เที่ยวบินที่ 261 ตกที่สนามบินสุราษฎร์ธานี
การรื้อสัมปทานเรือข้ามฟากสุราษฏร์ธานีเกาะสมุย
มติชาวสุราษฎร์ ห้ามปลุกเสกจตุคาม ณ วัดพระบรมธาตุไชยาราชวรวิหาร
เหตุลอบวางระเบิดติดรถที่ลานจอดรถชั้นใต้ดินภายในตัวศูนย์การค้าเซ็นทรัลเฟสติวัล สมุย
บ้านพี่เมืองน้อง
เขตปกครองตนเองกว่างซีจ้วง สาธารณรัฐประชาชนจีน
ชาวจังหวัดสุราษฎร์ธานีที่มีชื่อเสียง
พระสงฆ์
พระธรรมโกศาจารย์ (เงื่อม อินฺทปญฺโญ) บุคคลสำคัญของโลก
สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) สมเด็จพระราชาคณะ อดีตผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช อดีตประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช อดีตเจ้าคณะใหญ่หนตะวันออก อดีตกรรมการมหาเถรสมาคม อดีตประธานสมัชชามหาคณิสสร อดีตเจ้าอาวาสวัดสระเกศราชวรมหาวิหาร
พระสุธรรมาธิบดี (แสง ชุตินฺธโร) พระราชาคณะเจ้าคณะรอง อดีตเจ้าอาวาสวัดธรรมบูชา อดีตเจ้าคณะจังหวัดสุราษฎร์ธานี
พระธรรมวิโรจนเถร (พลับ ฐิติโก) พระราชาคณะชั้นสามัญ ชั้นสามัญยก ฝ่ายวิปัสสนาธุระ ฝ่ายธรรมยุติกนิกาย รูปแรกของภาคใต้ อดีต เจ้าอาวาสวัดธรรมบูชาและอดีตเจ้าคณะธรรมยุตจังหวัดสุราษฎร์ธานี อดีตประธานกรรมการคณะจังหวัดสงขลา และ อดีตเจ้าอาวาสวัดมัชฌิมาวาส (จังหวัดสงขลา)
นักกีฬา
หมื่นมวยมีชื่อ (ปล่อง จำนงทอง) นักมวยที่มีชื่อเสียงในสมัยรัชกาลที่ 5 จนได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์
จ้อย เหล็กแท้ ผู้ตั้งค่ายมวยวงค์ไชยา
เกริกฤทธิ์ ทวีกาญจน์ นักฟุตบอลทีมชาติไทย
กฤษฎา สมคะเน นักกีฬาวอลเลย์บอลชายทีมชาติไทย
อรอุมา สิทธิรักษ์ นักกีฬาวอลเลย์บอลหญิงทีมชาติไทย
พาณิภัค วงศ์พัฒนกิจ นักเทควันโดหญิงทีมชาติไทย
อภิชาติ ทวีเฉลิมดิษฐ์ อดีตนักฟุตบอลทีมชาติไทย
วรวงษ์ พงษ์พานิช นักเทควันโดหญิงทีมชาติไทย
วรพจน์ เพชรขุ้ม นักกีฬามวยสากลสมัครเล่นชาวไทย
ภานุวัฒน์ จินตะ นักฟุตบอลอาชีพ
ภูริทัต จาริกานนท์ นักฟุตบอลอาชีพ
เอกพันธ์ อินทเสน นักฟุตบอลอาชีพ
ศรนารายณ์ ส.สมหมาย นักมวยไทย
นำศักดิ์น้อย ยุทธการกำธร นักมวยไทยและนักมวยสากล
เพชรตาปี ปิ่นสินชัย นักมวยสากล
เด่นเก้าแสน เก้าวิชิต นักมวยสากล
เต็ม กัณหา นักมวยไทยยุคคาดเชือก
นิล ปักษี นักมวยไทยยุคคาดเชือก
อินทร์ ศักดิ์เดช นักมวยไทยยุคคาดเชือก
สอน ศักดิ์เพชร นักมวยไทยยุคคาดเชือก
นุ้ย อักษรชื่น นักมวยไทยยุคคาดเชือก
บุญส่ง เทพพิมล นักมวยไทยยุคคาดเชือก
นักการเมือง
สุเทพ เทือกสุบรรณ อดีตรองนายกรัฐมนตรีในรัฐบาลอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ อดีตเลขาธิการพรรคประชาธิปัตย์ อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดสุราษฎร์ธานี 10 สมัย สังกัดพรรคประชาธิปัตย์ อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคมและเลขาธิการ กปปส.
รองศาสตราจารย์ ดร.ธวัช วิชัยดิษฐ อดีตเลขาธิการนายกรัฐมนตรีในรัฐบาลนายชวน หลีกภัย และอดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สังกัดพรรคประชาธิปัตย์
ภิญญา ช่วยปลอด อดีตรัฐมนตรีช่วยวาการกระทรวงพาณิชย์ และอดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดสุราษฎร์ธานี 4 สมัย
บัญญัติ บรรทัดฐาน อดีตหัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบบัญชีรายชื่อ สังกัดพรรคประชาธิปัตย์ และเป็นสมาชิกสภาที่ปรึกษาพรรคประชาธิปัตย์
เฉลิม พรหมเลิศ อดีตรองประธานวุฒิสภาคนที่ 1 และสมาชิกวุฒิสภาจังหวัดสุราษฎร์ธานี อดีตผู้ว่าราชการจังหวัดน่าน ภูเก็ต สมุทรสาคร อดีตรองปลัดกระทรวงมหาดไทย และอดีตเลขาธิการสำนักงานเร่งรัดพัฒนาชนบท
จตุพร พรหมพันธุ์ ประธานแนวร่วมประชาธิปไตยต่อต้านเผด็จการแห่งชาติ (นปช.) และอดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบบัญชีรายชื่อ สังกัดพรรคเพื่อไทย
ธานี เทือกสุบรรณ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดสุราษฎร์ธานี สังกัดพรรคประชาธิปัตย์ และอดีตนายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดสุราษฎร์ธานี
ประเสริฐ ทรัพย์สุนทร อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร และอดีตกรรมการกลางพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย
วัชระ เพชรทอง อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สังกัดพรรคประชาธิปัตย์ และบรรณาธิการผู้พิมพ์ผู้โฆษณา และเจ้าของคอลัมน์ "วัชรทัศน์" ของ นสพ.แนวหน้า รายวัน
เชน เทือกสุบรรณ อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดสุราษฎร์ธานี สังกัดพรรคประชาธิปัตย์ และอดีตประธานคณะกรรมาธิการกิจการองค์กรตามรัฐธรรมนูญ รัฐวิสาหกิจ องค์การมหาชน และกองทุน สภาผู้แทนราษฎร
ธีรภัทร พริ้งศุลกะ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดสุราษฎร์ธานี สังกัดพรรคประชาธิปัตย์
นิภา พริ้งศุลกะ อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดสุราษฎร์ธานี 7 สมัย สังกัดพรรคประชาธิปัตย์
สมพร หลงจิ สมาชิกพรรคชาติไทย พรรคประชาราช พรรคมัชฌิมาธิปไตย ตามลำดับ และนักจัดรายการวิทยุ
อื่น ๆ
พลเอก กิตติ รัตนฉายา อดีตแม่ทัพภาคที่ 4
นนธวรรณ ฌรรวนธร นางแบบ นักร้อง และนักแสดง
นาตยา จันทร์รุ่ง นักแสดง
ภาณุ สุวรรณโณ นักแสดง
สีเทา เพ็ชรเจริญ นักแสดงตลกอาวุโส
โสภา สถาพร นางเอกภาพยนตร์ชื่อดังในอดีต
จักรรินทร์ ดวงมณีรัตนชัย เจ้าของฉายา เดอะ เฟอรารี่ เป็นนักกีตาร์ วง หิน เหล็ก ไฟ และเดอะซัน
หรั่ง ร็อคเคสตร้า นักร้องเดี่ยว และอดีตนักร้องนำ วงดนตรีร็อก ร็อคเคสตร้า
บิว กัลยาณี นักร้องลูกทุ่งหญิงแนวเพื่อชีวิตสำเนียงใต้ สังกัดค่ายอาร์สยาม
พงศ์พิพัฒน์ คงนาค นักร้องลูกทุ่ง
ศุ บุญเลี้ยง ศิลปิน และนักเขียน
พระรัฐกิจวิจารณ์ (สวาสดิ์ ณ นคร) อดีตนายกเทศมนตรีเมืองยะลาและผู้ว่าราชการจังหวัดยะลา
จารุพงษ์ ทองสินธุ์ นักศึกษาธรรมศาสตร์ผู้สูญหายไปในเหตุการณ์ 6 ตุลาคม 2519
คมสัน นันทจิต สถาปนิก นักเขียนเรื่องสั้น นักแสดง และพิธีกรรายการโทรทัศน์
ธรรมทาส พานิช ผู้ก่อตั้งคณะธรรมทาน และสวนโมกขพลาราม
ศาสตราจารย์พิเศษ เภสัชกรหญิง ดร.กฤษณา ไกรสินธุ์ เภสัชกรชาวไทยที่อุทิศตนช่วยเหลือผู้ป่วยในการผลิตยาในทวีปแอฟริกาและเอเชีย
ไชยวัฒน์ วรรณานนท์ ศิลปินด้านวัฒนธรรม
ประกาศ วัชราภรณ์ นักหนังสือพิมพ์ นักเขียนสารคดี อดีตอุปนายกสมาคมนักหนังสือพิมพ์ และอดีตพิธีกรรายการโทรทัศน์ ในช่วง พ.ศ. 2502 - 2513
พะเยาว์ พัฒนพงศ์ นักพูด วิทยากร และผู้บรรยายให้ความรู้การอบรมด้านการพูดที่มีชื่อเสียงของประเทศไทย
พิมล แจ่มจรัส อาจารย์ประจำสาขาวิชาการสื่อสารมวลชน คณะนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกริก กรรมการผู้ตัดสินรางวัลซีไรต์ นักเขียน และนักแปล
เล็ก วงศ์สว่าง นักจัดรายการวิทยุ และบรรณาธิการนิตยสาร
วรวิตา จันทร์หุ่น พิธีกร นางแบบ และอดีตรองชนะเลิศอันดับสองจากการประกวดนางสาวไทย พ.ศ. 2552
วิชา การพิศิษฎ์ บุคคลที่ควรแก่การยกย่อง ควรแก่ผู้เป็นครูและบุคคลทั่วไปประพฤติตนตามแบบอย่าง
วิลาศ มณีวัต บรรณาธิการหนังสือพิมพ์ "ชาวกรุง" และนักเขียน
สุภิญญา กลางณรงค์ นักกิจกรรมทางสังคมด้านการปฏิรูปสื่อ และคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ
สุรเทิน บุนนาค อดีตผู้ช่วยหัวหน้าข่าวสาร ในสำนักงานสาขาองค์การอาหารและเกษตรแห่งภาคพื้นเอเซียตะวันออกไกล ผู้ใกล้ชิดใต้เบื้องพระยุคลบาท พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ สนองพระเดชพระคุณด้านการพัฒนาที่ดิน และการเกษตรสมัยใหม่ และเป็นหนึ่งใน "พระสหจร" ในพระราชพิธีทรงผนวชในรัชกาลที่ 9
อดิสรณ์ ตรีสิริเกษม ผู้กำกับภาพยนตร์ไทย กลุ่ม 365 ฟิล์ม ค่าย จีดีเอช ห้าห้าเก้า
จีรนันท์ เขตพงศ์ ผู้ประกาศข่าว สถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7
ณัฐญาณี รัตนไพฑูรย์ ผู้ประกาศข่าว ไทยรัฐทีวี
ณัฐชยกานต์ ปากหวาน นักแสดง สถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7
ภาธร ชำนาญนพ นักแสดง
ณัฐ เค้ายวนผึ้ง นักแสดง
ฉัตรฑริกา สิทธิพรม นางแบบ/นักแสดง
อ้างอิง
ดูเพิ่ม
รายชื่อวัดในจังหวัดสุราษฎร์ธานี
รายชื่อโรงเรียนในจังหวัดสุราษฎร์ธานี
รายชื่อสาขาของธนาคารในจังหวัดสุราษฎร์ธานี
รายชื่อห้างสรรพสินค้าในจังหวัดสุราษฎร์ธานี
สโมสรฟุตบอลสุราษฎร์ธานี
แหล่งข้อมูลอื่น
| https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A9%E0%B8%8E%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%98%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%B5 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
493,
752,
1063,
1869,
2094,
2186,
2773,
2991,
3139,
3279,
3638,
3938,
4594,
4645
],
"plaintext_end_byte": [
492,
728,
1062,
1841,
2093,
2185,
2772,
2990,
3138,
3278,
3623,
3930,
4411,
4614,
4696
]
} | Milloin IPv4 kehitettiin? | IPv6 | finnish | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
IPv6 on nykyisen IP-protokollan (IPv4) seuraajaksi kehitetty protokolla. IPv6 tunnettiin varhaisessa kehitysvaiheessaan myös nimellä IPng eli IP next generation. Sen tärkein ero IPv4:ään on osoitteen pituus ja osoiteavaruuden laajuus. IPv6:ssa käytetään 128-bittisiä osoitteita, jolloin yhdessä verkossa voi olla yli 340 sekstiljoonaa (340·1036) solmua siinä missä IPv4:n osoitteen pituus on vain 32 bittiä ja IPv4-verkossa voi olla vain noin neljä miljardia (4·109) solmua.
IPv6 on verkossa toimivalle laitteelle sama asia kuin puhelinnumero puhelimelle: jokaisella laitteella on oma osoitteensa ja siihen saadaan suora kaksisuuntainen yhteys. IPv6-protokollaa voi hyödyntää esimerkiksi IoT-palveluissa.[1]
IPv4-osoitteiden puute
Tärkein syy IPv6:n kehittämiseen oli nykyisin käytössä olevan IPv4-protokollan osoiteavaruuden pienuus. IPv4-osoitteiden loppumisesta on esitetty useita arvioita. Euroopassa IP-osoitteita hallinnoivan RIPEn vuonna 2007 esittämän arvion mukaan IPv4-osoiteavaruus olisi loppunut vuoteen 2011 mennessä.[2]
IPv4-osoitteiden loppumista on kyetty siirtämään käyttämällä osoitteenmuunnostekniikoita ja muuttamalla IP-osoitteiden jakamista tehokkaammaksi. Osoitteenmuutoksien avulla suurikin joukko koneita voi jakaa yhtä aikaa yhden IP-osoitteen. Toisaalta juuri osoitteenmuunnostekniikat vaikeuttavat monien uusien palvelujen, kuten IP-puheen tai vertaisverkkojen käyttöä. Osoitteiden jakamista on tehostettu jakamalla organisaatioille entistä sopivamman kokoisia osoitenippuja, mikä on vähentänyt käyttämättömien mutta varattujen osoitteiden määrää. Toisaalta muuttamalla verkkojen konfigurointia dynaamisemmaksi esimerkiksi DHCP-protokollan avulla on voitu kierrättää entistä pienempää määrää osoitteita niille jotka sitä sillä hetkellä tarvitsevat.
IPv6:n uusia ominaisuuksia
IPv6:ssa on pyritty siihen, että tietoliikenneverkon perustehtävä – pakettien välittäminen päätelaitteelta toiselle – on mahdollisimman yksinkertainen. Ylimääräisistä tarkistussummien laskemisesta on luovuttu.
Perus-IPv6:n ohella on kehitetty myös muita tekniikoita täydentämään IPv4:n puutteita:
IPsec on Internetin tietoturva-arkkitehtuuri, joka suojaa yhteyksiä salakuuntelulta ja väärinkäytöksiltä
Mobile IPv6 mahdollistaa Internet-laitteiden liikkumisen verkosta toiseen ilman, että yhteydet katkeavat
SSM (Single Source Multicasting) on tehokas ja skaalautuva tapa lähettää vaikkapa videolähetettä Internetissä monille vastaanottajille
Tilaton autokonfiguraatio (stateless autoconfiguration) on IPv6:n uusi tapa konfiguroida IP-laitteelle osoite ja muut asetukset automaattisesti ilman, että käyttäjän tarvitsee tehdä laitteelle muuta kuin kytkeä se verkkoon
Kaikki näistä tekniikoista on sovitettu myös nykyisen IPv4:n päälle. IPsec on saanut kohtalaisen hyvin suosiota etäkäytössä ja lähiverkkojen yhdistämisessä. Osa salaustarpeista ratkaistaan jo nyt SSL:llä.
MobileIPv6:n käyttö on vielä vähäistä. Osan liikkuvuuden hallinnasta pystytään toteuttamaan peruskerroksen ratkaisuilla (esimerkiksi GPRS).
SSM edellyttää Internetin runkoreitittimien tukea. Operaattorit eivät ole nähneet SSM:lle vielä olevan kysyntää eivätkä tue sitä.
Tilaton autokonfiguraatio on toteutettu IPv4:n yhteydessä APIPA-standardina (Automatic Private IP Addressing). Niin APIPA kuin IPv6:n tilaton autokonfiguraatio eivät kykene konfiguroimaan kaikkia verkon ominaisuuksia, kuten DNS-palvelimia, joten automaattiseen konfigurointiin käytetty protokolla DHCP on edelleen tarpeellinen IPv6:n kanssa.
IPv6-sanastoa
IPv6:n yhteydessä on pyritty irtautumaan vanhasta ARPANET-verkon ajoilta periytyvästä sanastosta, kuten verkkoasemista (isäntäkone, host computer) ja yhdyskäytävistä (gateway). IPv6-verkossa on solmuja (node), solmu joka yhdistää verkkoja toisiinsa on nimeltään reititin (router).
Esitys
Tekstimuodossa esitettäessä 128-bittiset IPv6-osoitteet jakautuvat kahdeksaan 16-bittiseen heksadesimaalisarjaan. Esimerkiksi 2001:0db8:85a3:08d3:1319:8a2e:0370:7334 on kelvollinen IPv6-osoite. Kaikki sarjan etunollat voidaan jättää esittämättä. Pelkkiä nollia sisältävät peräkkäiset sarjat voidaan lyhentää kahdella kaksoispisteellä '::' yhdessä kohtaa osoitetta. Esimerkiksi seuraavat osoitteet ovat kaikki kelvollisia ja viittaavat samaan osoitteeseen:
2001:0db8:0000:0000:0000:0000:1420:57ab
2001:0db8:0000:0000:0000::1420:57ab
2001:0db8:0:0:0:0:1420:57ab
2001:0db8:0:0::1420:57ab
2001:0db8::1420:57ab
2001:db8::1420:57ab
Katso myös
Paketti (IP)
6LoWPAN
Lähteet
Aiheesta muualla
Luokka:TCP/IP
Luokka:Seulonnan keskeiset artikkelit
| https://fi.wikipedia.org/wiki/IPv6 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
293,
566,
861,
1584,
2256,
2535
],
"plaintext_end_byte": [
204,
450,
860,
1553,
2213,
2427,
2645
]
} | ఘనపూర్ మండలంలో ఎక్కువగా పండించే పంట ఏది? | ఘనపూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం | telugu | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} | ఘన్‌పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం, జనగామ జిల్లా లోని 3 శాసనసభ నియోజకవర్గాలలో ఒకటి.
ఈ నియోజకవర్గం పరిధిలోని మండలాలు
స్టేషన్ ఘన్‌పూర్
ధర్మసాగర్
రఘునాథ్‌పల్లె
లింగాలఘన్‌పూర్
నియోజకవర్గం నుండి గెలుపొందిన శాసనసభ్యులు
ఇంతవరకు సంవత్సరాల వారీగా నియోజకవర్గంలో గెలుపొందిన సభ్యుల పూర్తి వివరాలు ఈ క్రింది పట్టికలో నుదహరించబడినవి.
సంవత్సరంశాసనసభ నియోజకవర్గం సంఖ్యపేరునియోజక వర్గం రకంగెలుపొందిన అభ్యర్థి పేరులింగంపార్టీఓట్లుప్రత్యర్థి పేరులింగంపార్టీఓట్లు201499Ghanpur Station(SC)Thatikonda RajaiahMaleTRS103662Dr.Gunde Vijaya Rama RaoMaleINC448332012Bye PollGhanpur Station(SC)Rajaiah ThatikindaMTRS81279Kadiyam SrihariMతె.దే.పా48641200999Ghanpur Station(SC)RajaiahthatikondaMINC68162Kadiyam SreehariMతె.దే.పా56952
2009 ఎన్నికలు
2009 ఎన్నికలలో తెలుగుదేశం పార్టీ తరఫున కడియం శ్రీహరి పోటీ చేయగా[1] కాంగ్రెస్ పార్టీ నుండి టి.రాజయ్య పోటీపడ్డాడు. భారతీయ జనతా పార్టీ తరఫున సీహెచ్.విజయారావు, ప్రజారాజ్యం పార్టీ నుండి ఆరూరి రమేశ్, లోక్‌సత్తా తరఫున గుర్రం తిమోతి పోటీచేశారు.[2]
ఇవి కూడా చూడండి
తెలంగాణ శాసనసభ సభ్యుల జాబితా (2018)
తెలంగాణ శాసనసభ సభ్యుల జాబితా (2014)
ఆంధ్ర ప్రదేశ్ శాసనసభ్యుల జాబితా
మూలాలు
వర్గం:జనగామ జిల్లా శాసనసభ నియోజకవర్గాలు
| https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%98%E0%B0%A8%E0%B0%AA%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%8D%20%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B0%A8%E0%B0%B8%E0%B0%AD%20%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B1%8B%E0%B0%9C%E0%B0%95%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
528,
1886,
4637,
7222,
8986,
11172,
13104,
14845,
16774,
18624,
20645,
21905,
22291,
23607,
24954,
26718,
28207,
32832,
34304,
35644,
36949,
37263,
37875,
38213,
40337,
42560,
43130,
45320,
46356,
48215,
48995,
51924,
53190,
54691,
55716,
57256,
57556,
58258,
60085,
60598,
60934,
61197,
64207,
66833,
68963,
70647,
71660,
72245,
74249,
75609,
77269,
77930,
79366,
81673,
82191,
84335,
84448,
85379,
87050,
88733,
89006,
89861,
91077,
92718,
93074,
94817,
95268,
96729,
98809,
99584,
102861,
104181,
107132,
108007,
108237,
109425,
110234,
110392,
110547,
111269,
111359,
111474,
111974,
112212,
114127,
116474,
117243,
118364,
119194,
120225,
122575,
124154,
124738,
126692,
126985,
129182,
129727,
131531,
133055,
134480,
135306,
136400,
137459,
138511,
139513,
141241,
141711,
142686,
143678,
146616,
147159,
147931,
149219,
150616,
152923,
153553,
154107,
155053,
156539,
158946,
160467,
161665,
163511,
164244,
165773,
167917,
169080,
170720,
171340,
172952,
174184,
174848,
175833,
179009,
179732,
180485,
183108,
185617,
186804,
188833,
189348,
189499,
189748,
192421,
195567,
197137,
198389,
199879,
200624,
201403,
202177,
202996,
203426,
203924,
204214,
205914,
206925,
209040,
211930,
213281,
215670,
217469,
219679,
221303,
221708,
222193,
222391,
224139,
226757,
228303,
231473,
234556,
236777,
237039,
237790,
239193,
240517,
241484,
243290,
243819,
245114,
245952,
247406,
248714,
249090,
252338,
253856,
256162,
258609,
260365,
261004,
261737,
262665,
264264,
265226,
266165,
266401,
268129,
268631,
269371,
272345,
273978,
275063,
275828,
276530,
278000,
278526,
280827,
282349,
283999,
284311,
287108,
291455,
292193,
293961,
294884,
296736,
297423,
297855,
298647,
300219,
303341,
305207,
307026,
307374,
309018,
310139,
310850,
311607,
313045,
314359,
316272,
318162,
319284,
319566,
320119,
321099,
322579,
324374,
325562,
326289,
327289,
328122,
329349,
329548
],
"plaintext_end_byte": [
526,
1885,
4636,
7221,
8985,
11171,
12999,
14844,
16773,
18546,
20567,
21726,
22290,
23606,
24953,
26717,
28150,
32746,
34303,
35605,
36948,
37262,
37834,
38212,
40336,
42536,
43129,
45319,
46320,
48214,
48912,
51831,
53189,
54690,
55683,
57254,
57555,
58257,
60084,
60557,
60933,
61196,
64204,
66760,
68962,
70647,
71660,
72202,
74247,
75608,
77245,
77929,
79365,
81526,
82190,
84173,
84447,
85378,
87049,
88677,
89005,
89860,
91076,
92600,
93073,
94816,
95267,
96728,
98808,
99495,
102860,
104180,
107131,
107954,
108236,
109424,
110233,
110390,
110545,
111268,
111358,
111472,
111799,
112211,
114126,
116473,
117200,
118363,
119145,
120224,
122529,
124153,
124695,
126651,
126984,
129140,
129725,
131530,
132941,
134479,
135305,
136399,
137458,
138510,
139511,
141240,
141710,
142684,
143626,
146615,
147098,
147930,
149218,
150538,
152922,
153508,
154106,
155052,
156498,
158945,
160396,
161664,
163406,
164242,
165772,
167886,
169079,
170718,
171339,
172950,
174183,
174751,
175763,
179008,
179731,
180383,
183107,
185616,
186803,
188832,
189296,
189498,
189746,
192420,
195566,
197136,
198388,
199878,
200510,
201402,
202176,
202995,
203425,
203873,
204213,
205912,
206924,
209039,
211929,
213280,
215620,
217468,
219678,
221286,
221616,
222143,
222390,
224138,
226755,
228302,
231472,
234555,
236727,
237038,
237788,
239192,
240516,
241483,
243290,
243817,
245066,
245951,
247405,
248676,
249089,
252336,
253855,
256161,
258608,
260364,
261003,
261644,
262664,
264056,
265226,
266165,
266399,
267997,
268630,
269370,
272344,
273977,
275062,
275827,
276459,
277778,
278525,
280826,
282348,
283921,
284310,
287105,
291404,
292192,
293960,
294828,
296669,
297422,
297854,
298646,
300218,
303339,
305206,
306971,
307373,
309017,
310138,
310795,
311606,
313044,
314358,
316271,
318161,
319283,
319457,
320118,
321098,
322481,
324331,
325561,
326288,
327288,
328121,
329316,
329442,
329603
]
} | దక్షిణభారతంలో ఉన్న అతిపెద్ద రాష్ట్రం ఏది? | భారతదేశ చరిత్ర | telugu | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
భారతదేశ చరిత్ర 34,000 ఏళ్ళ కిందట హోమో సెపియన్స్ కాలం నుండే ప్రారంభమయింది. భారత దేశ చరిత్ర అంటే భారతదేశం, పాకిస్తాన్,ఆఫ్గనిస్తాన్, బంగ్లాదేశ్, శ్రీలంక, నేపాల్, భూటాన్ లతో కూడిన సమస్త భారత ఉపఖండ చరిత్ర.
" భారతదేశ చరిత్ర " భారత ఉపఖండంలో చరిత్రపూర్వ స్థావరాలు, సమాజాలు భాగంగా ఉన్నాయి. సింధు నాగరికత నుండి వేదసంస్కృతి రూపొందించిన ఇండో-ఆర్యన్ సంస్కృతి ఏర్పరచింది.[1] హిందూయిజం, జైనమతం, బౌద్ధమతం
[2][3] అభివృద్ధి హిందూ శక్తులతో ముడిపడిన మధ్యయుగ కాలంలో ముస్లింల ఆక్రమణల పెరుగుదలతో సహా భారత ఉపఖండంలోని వివిధ భౌగోళిక ప్రాంతాల్లో మూడు వందల సంవత్సరాల పాటు రాజవంశాలు సామ్రాజ్యాలు;[4][5]
యూరోపియన్ వర్తకులుగా ప్రైవేట్ వ్యక్తుల ఆగమనం, బ్రిటీష్ ఇండియా; భారత స్వాతంత్ర ఉద్యమం, భారతదేశ విభజనకు దారితీసి భారత గణతంత్రం ఏర్పడింది. [6]
భారతీయ ఉపఖండంలో శారీరకంగా అభివృద్ధి చెందిన ఆధునిక మానవుల పురాతత్వ ఆధారాలు 73,000-55,000 సంవత్సరాల
[7] నాటిదిగా అంచనా వేయబడింది. సుమారుగా 5,00,000 సంవత్సరాల క్రితం నాటి ప్రారంభ మానవులకు సంబంధించిన కొన్ని ఆధారాలు ఉన్నాయి.[8][9] ఇది " క్రాడిల్ నాగరికత " సబంధించినదని భావిస్తున్నారు.[10] దక్షిణ ఆసియాలోని మొదటి అతిపెద్ద నాగరికత అయిన సింధు నాగరికత 3300 నుండి 1300 వరకు భారత ఉపఖండంలోని ఉత్తర-పశ్చిమ భాగంలో వ్యాప్తి చెందింది.[11] క్రీ.పూ 2600 నుండి 1900 వరకు పక్వత హరప్పా కాలంలో ఒక ఆధునిక, సాంకేతిక అధునాతన పట్టణ సంస్కృతి అభివృద్ధి చెందింది.[12] ఈ నాగరికత క్రీ.పూ. రెండవ సహస్రాబ్ధి ప్రారంభంలో పతనమైంది. తరువాత ఇనుప యుగం వేద సంస్కృతి కొనసాగింది. ఈ కాలం హిందూమత పవిత్ర గ్రంథాలైన వేదాల కూర్పును చూసింది. ఇది జనపదాలకు (రాచరిక, రాజ్య-స్థాయి విధానాలు) కులాల ఆధారంగా సామాజిక విభజనకు అనుసంధానించబడింది. తరువాత వేద నాగరికత ఇండో-గంగాటిక్ మైదానానికి వరకు అలాగే భారత ఉపఖండంలో చాలా వరకు విస్తరించింది. అలాగే మహాజనపదాలు అని పిలవబడే ప్రధాన రాజకీయాల పెరుగుదలను చూసింది. ఈ సామ్రాజ్యాలలో ఒకటైన మగధ, గౌతమ బుద్ధుడు, మహావీరుడు క్రీ.పూ. 5 వ, 6 వ శతాబ్దాలలో వారి ధారావాహిక తత్వాలు ప్రచారం చేశారు.
క్రీ.పూ 4 వ - 3 వ శతాబ్దాలలో భారతీయ ఉపఖండంలో అధిక భాగాన్ని మౌర్య సామ్రాజ్యం స్వాధీనం చేసుకుంది. క్రీ.పూ. 3 వ శతాబ్దం నుండి ఉత్తరాన ప్రాకృత, పాలి సాహిత్యం, దక్షిణ భారతదేశంలో తమిళ సంగం సాహిత్యం వృద్ధి చెందాయి. [13][14] 3 వ శతాబ్దంలో వూట్జ్ స్టీల్ దక్షిణ భారతదేశంలో ఉద్భవించి విదేశాలకు ఎగుమతి చేయబడింది.[15][16][17] సాంప్రదాయ కాలములో భారతదేశంలోని వివిధ ప్రాంతాలను తరువాతి 1,500 సంవత్సరముల వరకు అనేక రాజవంశాలు పాలించాయి. వాటిలో గుప్త సామ్రాజ్యం అగ్రస్థానంలో నిలిచింది. ఈ కాలాన్ని హిందూ మతానికి, మేధాసంపత్తి పునరుద్ధరణకు సాక్ష్యంగా చెప్పవచ్చు. దీనిని "భారతదేశం శాస్త్రీయ" లేదా " స్వర్ణ యుగం " అని వర్ణిస్తారు. ఈ కాలంలో భారతీయ నాగరికత, పరిపాలన, సంస్కృతి, మతం (హిందూమతం, బౌద్ధమతం) అంశాలు ఆసియాలో చాలా వరకు వ్యాపించాయి. అయితే దక్షిణ భారతదేశంలోని రాజ్యాలు మధ్యప్రాచ్య, మధ్యధరా ప్రాంతాలతో సముద్ర సంబంధ వ్యాపార సంబంధాలు కలిగి ఉన్నాయి. ఆగ్నేయాసియాలోని పలు ప్రాంతాల్లో భారతీయ సాంస్కృతిక ప్రభావం విస్తరించింది. ఇది ఆగ్నేయ ఆసియాలో (గ్రేటర్ ఇండియా) భారతదేశ రాజ్యాలను స్థాపించడానికి దారితీసింది.[18][19]
7 - 11 వ శతాబ్దాల మధ్య కన్నౌజ్ కేంద్రంగా ఉన్న త్రిపాఠి పోరాటం అత్యంత ముఖ్యమైన సంఘటనగా భావించబడుతుంది. ఇది పాల సామ్రాజ్యం, రాష్ట్రకూట సామ్రాజ్యం, గురురా-ప్రతీహరా సామ్రాజ్యం మధ్య రెండు శతాబ్దాల వరకు కొనసాగింది. దక్షిణ భారతదేశం 5 వ శతాబ్దం మధ్యకాలంలో బహుళ సామ్రాజ్య శక్తుల అభివృద్ధిని చూసింది. వీటిలో చాళుక్య, చోళ, పల్లవ, చేరా, పాండ్యన్, పశ్చిమ చాళుక్య సామ్రాజ్యాలు చాలా ముఖ్యమైనవి. 11 వ శతాబ్దంలో చోళ రాజవంశం దక్షిణ భారతదేశాన్ని జయించి విజయవంతంగా ఆగ్నేయ ఆసియా, శ్రీలంక, మాల్దీవులు, బెంగాల్ [20] ప్రాంతాలను ఆక్రమించింది.[21][22] మధ్యయుగ ప్రారంభకాలం భారతీయ గణితశాస్త్రం అరబ్బు ప్రపంచంలో గణిత, ఖగోళశాస్త్రం అభివృద్ధిని ప్రభావితం చేసి హిందూ సంఖ్యలు ప్రవేశపెట్టబడ్డాయి.[23]
క్రీ.పూ. 1206 లో మద్య ఆసియా టర్కులు ఢిల్లీ సుల్తానేట్ స్థాపించబడడంతో 13 వ శతాబ్దంలో ఉత్తర భారతదేశంలో ముస్లిం పాలన ప్రారంభమైంది.[24]అంతకు పూర్వమే ఆధునిక ఆఫ్ఘనిస్తాన్, పాకిస్థాన్లలో 8 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో ముస్లిం దండయాత్రలు పరిమితమైన చొరబాట్లు సృష్టించాయి.[25]
14 వ శతాబ్దం ఆరంభంలో ఢిల్లీ సుల్తానేట్ ఉత్తర భారతంలో ప్రధాన భాగం పాలించినప్పటికీ 14 వ శతాబ్దం చివరిలో అది తిరస్కరించబడింది. ఈ కాలంలో ముఖ్యంగా విజయనగర, గజపతి, అహోం, అలాగే మేవార్ వంటి అనేక శక్తివంతమైన హిందూ రాజ్యాలు, రాజపుత్ రాజ్యాలు ఆవిర్భావించాయి. 15 వ శతాబ్దం సిక్కుల ఆగమనాన్ని చూసింది. మొఘలులు భారత ఉపఖండంలో అధిక భాగం స్వాధీనం చేసుకున్న 16 వ శతాబ్దంలో ఆధునిక కాలం ప్రారంభం మొదలైంది.[26] 18 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో మొఘలులు క్రమంగా క్షీణతను ఎదుర్కొన్నారు. దీంతో భారత ఉపఖండంలోని పెద్ద ప్రాంతాలపై నియంత్రణ సాధించేందుకు మరాఠాలు, సిక్కులు, మైసూరియన్లు అవకాశాలను అందించారు.[27][28]
18 వ శతాబ్దం చివరి నుండి 19 వ శతాబ్దం వరకు బ్రిటీష్ సామ్రాజ్యం బ్రిటీష్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీచే భారతదేశంలోని పెద్ద ప్రాంతాలు అనుసంధానించబడ్డాయి. కంపెనీ పాలనతో అసంతృప్తి 1857 నాటి భారతీయ తిరుగుబాటుకు దారితీసింది. దాని తరువాత బ్రిటీషు రాజ్యాలు నేరుగా బ్రిటీషు క్రౌన్ ద్వారా నిర్వహించబడ్డాయి. బ్రిటుషు పాలనా కాలం మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధి, ఆర్థిక తిరోగమనం, ప్రధాన కరువులు సంభవించడానికి సాక్ష్యంగా నిలిచింది.[29][30][31][32][33] 20 వ శతాబ్ధం మొదటి అర్ధభాగంలో " భారతీయ జాతీయ కాంగ్రెసు " పార్టీ నాయకత్వంలో దేశవ్యాప్తంగా భరతీయ స్వాతంత్ర్య పోరాటం కొనసాగింది. 1947 ఆగస్టు 15 న బ్రిటిషు ప్రభుత్వం భరతీయ ఉపఖండాన్ని భారతదేశం, పాకిస్తాన్‌గా విభజించిన తరువాత భరతదేశం బ్రిటిషుప్రభుత్వం నుండి స్వాతంత్రం అందుకుంది.
చరిత్ర పూర్వ కాలం (క్రీ.పూ. 3300)
రాతి యుగం
భారతీయ ఉపఖండంలోని శారీరకంగా అభివృద్ధి చెందిన ఆధునిక మానవుల పురాతత్వ ఆధారాలు 78,000-74,000 సంవత్సరాల పూర్వులవని భావిస్తున్నారు.[34][note 1] ఇక్కడ లభించిన హోమో ఎరెక్టస్ వంటి ఆరంభకాల హోమోనిడ్లు 5,00,000 నాటివని భావిస్తున్నారు.[8][9] మధ్య భారతదేశంలోని నర్మదా లోయలోని హత్నోరాలోని హోమో ఎరేక్టసు అవశేషాలు కనీసం 5,00,000 - 2,00,000 సంవత్సరాల మధ్యప్రాచ్య పాలిస్టోసీన్ కాలం నుండి భారతదేశప్రాంతం మానవ నివాసిత ప్రాంతంగా ఉంటుందని సూచిస్తున్నాయి.[37][38] భారతీయ ఉపఖండంలోని వాయువ్య భాగంలో రెండు మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కనుగొనబడిన ప్రోటో-మానవులు రూపొందించిన ఉపకరణాలు కనుగొనబడ్డాయి.[39][40] ఈ ప్రాంతం పురాతన చరిత్రలో దక్షిణ ఆసియాలోని పురాతన స్థావరాలు,[41] కొన్ని ప్రధాన నాగరికతలు భాగంగా ఉన్నాయి.
[42][43]
సోయాన్ రివర్ లోయలోని పాలియోలిథిక్ హోమినిడ్ సైట్ భారత ఉపఖండంలోని తొలి పురావస్తు ప్రదేశాలు,[44][45][46] సోనియన్ పురాతత్వ ప్రాంతాలు భారతదేశం, పాకిస్థాన్, నేపాల్ దేశాలలో కనిపిస్తాయి.[47][48][49] భారతీయ ఉపఖండంలో మెసోలిథిక్ కాలం తరువాత నియోలిథిక్ కాలం మొదలైంది. 12,000 సంవత్సరాల క్రితం చివరి మంచు యుగం ముగిసిన తరువాత భారతీయ ఉపఖండంలోని విస్తృతమైన స్థావరం ఏర్పడింది. భారతదేశంలోని ఆధునిక మధ్యప్రదేశం లోని భిమ్బెత్కా రాతిగుహాశ్రయాలలో 9,000 సంవత్సరాల క్రితం నాటి మొట్టమొదటి ధ్రువీకరించిన పాక్షికస్థిర స్థావరాలు కనిపించాయి. ఎడక్కల్ గుహలు ఇప్పటికి క్రీ.పూ 6,000 నాటి [50][51]
నియోలిథిక్ మానవులకు చెందినవని, కేరళ లోని స్థావరాలు, నాగరికత చరిత్రపూర్వం నాటివని భావిస్తున్నారు.[52] దక్షిణ భారతదేశం ఎడక్కల్ రాతియూం చెక్కడాలు చాలా అరుదైన ఉదాహరణలుగా ఉన్నాయి.[53]
నియోలిథిక్ సంస్కృతికి చెందిన జాతిప్రజలు భారతదేశంలోని ఖంబాట్ గల్ఫులో క్రీ.పూ. 7500 నాటి రేడియోకార్బన్ కాలానికి చెందిన ప్రజలతో విలీనం అయ్యారని భావిస్తున్నారు.[54] భారతదేశంలోని ఉత్తరప్రదేశ్, హర్యానాలో, లాహూరాడెవా ప్రాంతాలలో కనుగొన్న (క్రీ.పూ. 7000) భారతదేశంలోని భిర్రానా (క్రీ.పూ. 7570-6200) కనుగొన్న భిరానా పరిశోధనలు, (క్రీ.పూ.3000 ) దిగువ గంగాతక్ లోయలో క్రీ.పూ. 5000 కాలంలో సింధూ లోయ ప్రాంతాలలో నియోలిథిక్ వ్యవసాయ సంస్కృతులు ఏర్పడ్డాయి [55] పాకిస్తాన్, బలూచిస్తాన్ ప్రాంతాలలో, [41][56][57] దక్షిణ భారతదేశంలో మెహర్గర్ పరిశోధనలు(క్రీ.పూ.7000-5000 BCE) దక్షిణప్రాంతంలో వ్యాపించాయి. తరువాత ఇది క్రీ.పూ. 1800 లో మాల్వాలో ఉత్తరంవైపు వ్యాపించింది. ఈ ప్రాంతం మొదటి పట్టణ నాగరికత సింధు నాగరికతతో ప్రారంభమైంది.[58]
పాతరాతి (పాలియోలితిక్) యుగము
మధ్య భారతదేశము లోని నర్మద నదీ పరివాహ ప్రాంతము లోని హత్నోరా లోని హొమినిడ్ అవశేషాల వల్ల భారతదేశ భూభాగమునందు పాతరాతి యుగము నుండే జనావాసాలు ఉన్నట్లు తెలుస్తోంది. ఈ అవశేషాల యొక్క సరియైన కాలము తెలియకున్నప్పటికినీ, పురావస్తు శాస్త్రజ్ఞుల ప్రకారం ఇవి కనీసం రెండు నుండి ఏడు లక్షల సంవత్సరాల కాలము నాటి క్రిందవని తెలియుచున్నది. ఈ శిలాజాలు దక్షిణ ఆసియా లోనే లభించిన తొలి మానవ అవశేషాలు. దక్షిణ భారతదేశము లోని కలడ్గి ప్రాంతంలో ఓ క్వారీలో ఇటీవల కొన్ని అవశేషాలు కనుగొన్నారు. వీటిని బట్టి ఆధునిక మానవులు ఈ ప్రాంతంలో సుమారు 12,000 సంవత్సరాల నాటి చివరి మంచు యుగము నుండే ఉన్నట్లు తెలియుచున్నది. మధ్య ప్రదేశ్ లోని బింబెట్కా అను ప్రదేశములోని ఆధారాలను అనుసరించి 9,000 సంవత్సరాల క్రితము ఇక్కడ మనుషులు ఉన్నట్లు పూర్తి ఆధారాలతో నిర్ధారణ అవుచున్నది.
కొత్తరాతి (నియోలితిక్) యుగము
దక్షిణాసియా ప్రాంతంలో, కొత్తరాతి యుగపు తొలి సంస్కృతి మెహర్‌గఢ్లో క్రీ.పూ.7000 లో వర్ద్ధిల్లింది. ఈ ప్రదేశం ప్రస్తుతం పాకిస్తాన్ లోని బలూచిస్తాన్‌లో ఉంది. మెహర్గఢ్‌ ప్రజలు ముఖ్యంగా పశువుల కాపరులు, మట్టి ఇళ్ళలో నివసించేవారు. బుట్టలు అల్లుతూ, గొర్రెలను పెంచుతూ ఉండేవారు. క్రీ.పూ.5500 నాటికి, వీరు కుండలు చెయ్యడము మొదలు పెట్టినారు. అలాగే రాగి పనిముట్ల వాడకం కూడా మొదలైంది. క్రీ.పూ.2000 నాటికి వీరు అదృశ్యం అయినారు.
కంచు యుగము
"మొదటి నగరీకరణ" (క్రీ.పూ.3300 – క్రీ.పూ.1500)
సింధూలోయ నాగరికత
Indus Valley Civilisation
The Pashupati seal, showing a seated and possibly tricephalic figure, surrounded by animals.
Dholavira, one of the largest cities of Indus Valley Civilisation, with stepwell steps to reach the water level in artificially constructed reservoirs.[59]
Swastika seals of Indus Valley Civilisation.
Archaeological remains of washroom drainage system at Lothal.
భారత ఉపఖండంలో కాంస్య యుగం క్రీ.పూ. 3300 ప్రారంభంలో సింధు నాగరికత ప్రారంభమైంది. ఇది సింధూ నది, దాని ఉపనదీ ప్రాంతాలలో కేంద్రీకృతమై ఘగ్గర్- హర్కా నదీ లోయల వరకు విస్తరించింది.[42] గంగా, యమునా దోయాబ్,[60] గుజరాతు [61] ఆగ్నేయ ఆఫ్గనిస్తాన్ వరకు విస్తరించింది. [62][62] మెసొపొటేమియా, ఫారోనిక్ ఈజిప్టులతో పాటు ప్రాచీన ప్రపంచంలో నాగరికత జన్మస్థానంగా ఉన్న 'ప్రాచీన తూర్పు' లో విలసిల్లిన మూడు ప్రాచీన నాగరితలలో సింధు నాగరికత ఒకటి. ఇది భూభాగవైశాల్యం, జనాభా పరిగణలోకి తీసుకుంటే అత్యంత విస్తృతమైనదిగా భావిస్తున్నారు.[63][64]
ఈ నాగరికత ప్రాధమికంగా ఆధునిక భారతదేశంలో (గుజరాత్, హర్యానా, పంజాబ్, రాజస్థాన్, ఉత్తరప్రదేశ్, జమ్ము మరియు కాశ్మీర్ రాష్ట్రాలు),[65] పాకిస్తాన్ (సింధ్, పంజాబు, బలూచిస్తాన్ రాష్ట్రాలు) లో ఉంది.[65] చారిత్రాత్మకంగా ప్రాచీన భారతదేశంలో భాగంగా ఇది మెసొపొటేమియా, ప్రాచీన ఈజిప్టులతో పాటు ప్రపంచపు మొట్టమొదటి పట్టణ నాగరికతలలో ఒకటి.[65] పురాతన సింధు నదీ లోయలో నివసించేవారు, హరాప్పన్లు లోహపు పనిముట్లు, హస్తకళ (కర్నేల్ ఉత్పత్తులు, సీల్ బొమ్మలు) లో కొత్త పద్ధతులను అభివృద్ధి చేశారు. రాగి, కాంచు, సీసం, టిన్లను ఉత్పత్తి చేశారు.
పరిణతి చెందిన సింధు నాగరికతలో భాగంగా సుమారు క్రీ.పూ. 2600 - 1900 వరకు భారత ఉపఖండంలో పట్టణ నాగరికత ప్రారంభమయింది. ఆధునిక నాగరికతలో పరిణితి చెందిన ధోలావిరా, కాలిబాన్గన్, రోపార్, రాఖిగరి, ఆధునిక భారతదేశంలోని లోతల్, అలాగే హరప్పా, గణేరివాలా, మోహెంజో-దారో వంటి ఆధునిక పాకిస్తాన్లో ఉన్నాయి. ఈ నగరం నాగరికత ఇటుకలు, రహదారులు, నీటిపారుదల వ్యవస్థ, మురుగునీటి కాలువలు, పలు అంతస్థుల ఇళ్ళను నిర్మాణాలకు ప్రసిద్ధి చెందింది. ఈ నగరాలకు ఒకవైధమైన పురపాలక సంస్థలను కలిగి ఉన్నట్లు భావిస్తున్నారు. [66]
మొత్తం 1,022 నగరాలు, స్థావరాలు కనుగొనబడ్డాయి.[65] ముఖ్యంగా సింధు, ఘగ్గర్-హక్ర నదులు, వారి ఉపనదులు; వీటిలో 406 ప్రదేశాలు పాకిస్తాన్లో, భారతదేశంలో 616 సైట్లు, [65] వీటిలో 96 ప్రాంతాలలో తవ్వకాలు జరిగాయి.[65]
ఈ నాగరికత చివరి కాలంలో క్రమంగా క్షీణతకు సంకేతాలు కనిపించడం మొదలైంది. సుమారుగా క్రీ.పూ. 1700 నాటికి చాలా నగరాలు వదలివేయబడ్డాయి. ఏదేమైనా సింధు నాగరికత హఠాత్తుగా అదృశ్యమయింది. సింధు నాగరికత కొన్ని అంశాలు ముఖ్యంగా చిన్న గ్రామాలు, పొలాలు ఉన్నాయి. చరిత్రకారుడు ఉపేందర్ సింగ్ ప్రకారం "చివరి హరప్పన్ దశలో సమర్పించబడిన సాధారణ చిత్రం పట్టణ నెట్వర్క్ల విచ్ఛిన్నమై గ్రామీణ ప్రాంతాల విస్తరణ" జరిగిందని భావిస్తున్నారు.[67] డోయాబ్ ప్రాంతంలోని ఓచెర్ రంగు పూసిన మృణ్మయలతో సంబంధం కలిగివున్న ఈ సమయంలో భారతీయ రాగి హోయార్డ్ సంస్కృతి అభివృద్ధి చెందింది.
ఆదిమవాసీ ద్రావిడులు
ఆర్యులు భారతీయ ఉపఖండానికి వరుసగా వలసలు సాగించడానికి ముందు భారతీయ ఉపఖండం అంతటా ద్రావిడాభాషలను మాట్లాడే ప్రజలు విస్తరించి ఉండేవారని భాషాపరిశోధకులు అభిప్రాయపడుతున్నారు. ఆరంభకాల సింధూనాగరికత తరచుగా ద్రావిడ నాగరికతగా భావించబడుతుంది.[68]హెంరీ హెరాస్, కమిల్ జ్వెలెబిల్, అస్కొ పర్పొలా, ఇరావతం మహాదేవన్ వంటి పరిశోధకులు ఈ భాషా, నాగరికతల పోలికలు చూసి వీరు సింధూనాగరికతకు చెందిన ప్రోటో ద్రావిడ ఆదిమవాసులు అని భావిస్తున్నారు.[69][70]
భాషాపరిశోధకుడు అస్కొ పార్పోలా వ్రాతలు సిధూ లిపి, హరప్పన్ లిపి అనేకంగా ద్రావిడభాషా కుటుంబానికి చెందినవని తెలియజేస్తున్నాయి.
[71]
పార్పోలా ఫిన్నిషు బృందానికి నాయకత్వం వహించి కంప్యూటర్ ఉపయోగించి శిలాశాసనాల పరిశోధన సాగించాడు. ప్రోటో ద్రావిడభాషా విధానంలో పలు చిహ్నాలను అధ్యయనం చేసి హెరాస్, నొరొజోవ్ (చేప గుర్తు ద్రావిడ భాషలో చేప (మీన్))అవి ద్రావిడభాషా కుటుంబానికి చెందినవని అంగీకరించినప్పటికీ ఇతర అధ్యయనాలు ఇదుకు వ్యతిరేకంగా ఉన్నాయి.1994 వరకూ పర్పోలా పరిశోధనల సారాంశం " డిసిఫరింగ్ ది ఇండస్ స్క్రిఫ్టు " లో వివరించబడింది.[72] తమిళనాడులో సాగించిన పరిశోధనలు నియోలిథిక్ చివరి భాగం (క్రీ.పూ. 2000 హరప్పన్ నాగరికత పతనం తరువాత)సింధూ నగరికత చిహ్నాలు కలిగిన రాతి ఉపకరణాలు చూసి కొంత మంది ద్రావిడియన్ గుర్తింపును అంగీకరించారు.[73][74]
యూరి నొరొజొవ్ ఈ చిహ్నం లోగోసైలబిక్ లిపిగా ఉండవచ్చని అభిప్రాయపడ్డాడు. కంప్యూటర్ విశ్లేషకులు ఈ అభిప్రాయాన్ని బలపరిచారు.
[75] నొరొజొవ్ సలహాలకు హెంరీ హెరాస్ (ద్రావిడ సాంకేతిక లిపి పరిశోధకుడు)పరిశోధనల ఆధారంగా ఉన్నాయి.[76] జె.బ్లొచ్ వంటి కొంతమంది పరిశోధనా విద్యార్ధులు అప్పటికే ఋగ్వేదం రూపుదిద్దుకున్న ద్రావిడ భూభాగాలలో సింధూనాగరికతకు చెందిన ప్రజలు వలసగా వచ్చి చేరారని అభిప్రాయపడ్డారు.
[77] బలూచిస్తానుకు చెందిన బ్రహుయి ప్రజలు భాషాసనానతలు ఉన్న ప్రాంతాలకు తీసుకుని రాబడ్డారని ప్రాంతం అంతటా వ్యాపించిన ద్రావిడభాషలను సింధూభాషలు భర్తీ చేసాయని భావిస్తున్నారు.[78]
సరస్వతీ, సింధూ నదీ లోయల నాగరికత
ఇది ఇటుకలతో కట్టబడిన కట్టడాలకూ, రోడ్లకూ, రోడ్డు పక్కన ఉన్న డ్రైనేజి పద్ధతికీ, బహుళ అంతస్తుల భవనాలకూ, పేరుగాంచింది. సుమేరియను రికార్డులలో పేర్కొన్న మేలుహ్హా అంటే భారతదేశమే కావచ్చని భావిస్తున్నారు. చరిత్రలో మొట్టమొదటి సారిగా భారతదేశపు ప్రస్తావన వచ్చింది ఇక్కడే. సమకాలీన నాగరికతలైన సుమేరియను, ఈజిప్టు లతో పోలిస్తే ఇది భౌగోళికంగా చాలా పెద్దదీ, చక్కని ప్రణాళీకాబద్దమైనదీ అని భావిస్తున్నారు. ఇక్కడి చాలా వాటికి ఏక ప్రమాణాలు పాటించబడినాయి కనుక (ఉదాహరణకు ఇటుకల కొలత, మొత్తము అన్ని ఒకే మాదిరి ఉన్నాయి) కనుక ఇది ఒకే రాజు పాలలో ఉండవచ్చని భావిస్తున్నారు.
మొహెంజో దారో ఈ నాగరికతకు కేంద్రం. దక్షిణాన బొంబాయి వరకూ, ఉత్తరాన ఢిల్లీ వరకూ, పశ్చిమాన ఇరాన్ ఎల్లల వరకూ, ఉత్తరాన హిమాలయాల వరకూ ఈ నాగరికత వ్యాపించింది. హరప్పా, దొలవీర, గన్వేరివాలా, లోథాల్‌, అనునవి ఇక్కడి ముఖ్యమైన కనుగొన్న పట్టాణాలు. సుమారుగా యాబై లక్షల జనాభా వరకూ ఉండి ఉండవచ్చు అని ఓ అభిప్రాయము. ఇప్పటివరకూ 2,500 నగరాలు కనుగొనబడ్డాయి! ముఖ్యముగా లుప్తమైన సరస్వతీ నదీ పరివాహ ప్రదేశమున ఎక్కువగా కనుగొనబడ్డాయి. ఈ సరస్వతీ నది యొక్క మరణమే ఈ నాగరికత యొక్క మరణానికి కారణమని చాలా మంది నమ్ముతున్నారు.
వైదిక నాగరికత
వేదాల</b>తో ముడిపడ్డ ఇండో-ఆర్యన్ నాగరికతే వైదిక నాగరికత. వైదిక సంస్కృత భాష</b>లో ఉన్న వేదాలు ఇండో-యూరోపియను రచనలోకెల్లా పురాతనమైనవి. ఈ పుస్తకాల యొక్క ఆర్యుల ఆగమన సిద్దాంతము పై భిన్నాభిప్రాయాలున్నాయి. వైదిక నాగరికులు తొలుత పశువుల కాపరులు. తరువాతి కాలంలో వీరు వ్యవసాయంపై ఆధారపడ్డారు. సమాజం నాలుగు వర్ణాలుగా వర్గీకరించబడింది. అనేక చిన్న చిన్న రాజ్యాలు, జాతులు విలీనమై కొన్ని పెద్ద రాజ్యాలుగా ఏర్పడ్డాయి. ఈ రాజ్యాల మధ్య తరచుగా యుద్ధాలు జరిగేవి. ఆ తరువాత వేదాలను నాలుగు భాగాలుగా విభజించారు.
వేదాలతో పాటు రామాయణము, భారతము కూడా ఈ కాలంలోనే వ్రాయబడినాయని చెప్పబడుచున్నది. భగవద్గీత కూడా ఈ కాలములోనే వ్రాయబడింది.
కురు వంశం సామ్రాజ్యము వేదిక నాగరికత కాలానికి చెందినదే! ఇదే మహాభారతము లోని పోరాట భూమికను పోషించింది. క్రీ.పూ.7 వ శతాబ్దానికి భారతదేశము చాలా వరకు పట్టణీకరింపబడింది. ఆ కాలం నాటి సారస్వతంలో 16 మహా జనపదాల ప్రస్తావన ఉంది.
వేదకాల సమాజం
Vedic society
A manuscript of Rigveda (padapatha), the world's oldest religious text in continued use.[79]
Ceramic goblet from Navdatoli, Malwa, 1300 BCE.
A steel engraving from the 1850s, which depicts the creative activities of Prajapati, a Vedic deity who presides over procreation and protection of life.
Iron Age sword, 1500 BCE.
చరిత్రకారులు వేద సంస్కృతి పంజాబు ప్రాంతం, ఎగువ గంగా మైదానంలో విలసిల్లిందని వేదాంశాలను ఉదహరిస్తూ విశ్లేషించారు. [80] చాలామంది చరిత్రకారులు కూడా ఈ కాలాన్ని వాయువ్య నుండి భారత ఉపఖండంలోకి ఇండో-ఆర్యన్ వలసలు కొనసాగిన కాలంగా వశ్వసిస్తున్నారు.[81][82] అధర్వ వేదకాలం నాటికి రావి చెట్టు, ఆవులను పవిత్రం అయినవిగా భావించబడ్డాయి.[83] భారతీయ తత్వశాస్త్రం వేద పూర్వకాలానికి ముందున్న ధర్మం వంటి మూలాలను గుర్తించాయి.[84]భారత ఉపఖండం వాయవ్యభూభాగంలో ౠగ్వేదంలో ఆరంభకాల వేదసమాజం గురించి వర్ణించబడింది. అతి పురాతన వేదసాహిత్యం క్రీ.పూ 2 వ సహస్రాబ్ధానికి చెందినదని భావిస్తున్నారు.[85][86][87] ఈ సమయంలో ఆర్య సమాజంలో ఎక్కువగా గిరిజన, మతసంబంధమైన సమూహాలు ఉన్నాయి. హరప్పా పట్టణీకరణకు ఇది విభిన్నమైనది.[88] ప్రారంభ ఇండో-ఆర్యన్ ఉనికి బహుశా ఓచర్ రంగు కుమ్మరి సంస్కృతికి అనుగుణంగా ఉంటుంది పురావస్తుశాస్త్ర వివరణలు తెలియజేస్తున్నాయి.[89]
ఋగ్వేద కాలం ముగిసిన తరువాత ఆర్యసమాజం భారత ఉపఖండంలోని వాయువ్య ప్రాంతం నుండి పశ్చిమ గంగా మైదానానికి విస్తరించడం ప్రారంభించింది. తరువాత ఇది వ్యవసాయసమాజంగా మారి ఈ సమాజం నాలుగు వర్ణాల సాంఘిక వర్గాల సోపానక్రమం కలిగిన సామాజికంగా నిర్వహించబడింది. ఉత్తర భారతదేశ స్థానిక సంస్కృతులతో సాంఘికనిర్మాణం అనుసంధానితమైంది. [90] కానీ చివరికి కొన్ని స్థానిక ప్రజలను వారి వృత్తులను మినహాయించారు.[91] ఈ కాలంలో మునుపటి చిన్న గిరిజన విభాగాలు, ప్రధానగురువులు జనపదాలలో (రాచరిక, రాష్ట్ర-స్థాయి విధానాలు) కలిసిపోయాయి.[92]క్రీ.పూ. 14 వ శతాబ్దంలో [93] వేదంలోని ఆర్యన్ గిరిజన సామ్రాజ్యాలతో పురు, భరత గిరిజన రాజ్యాలు వాయవ్య గిరిజన సమూహాలతో మైత్రి చేసుకుని విశ్వామిత్రుని మార్గదర్శకత్వం స్వీకరించాయి. పురు రాజు సుదాసు, భరతగిరిజన సమూహాలతో వేదసమూహాలతో యుద్ధంచేసి విజయం సాధించి కురు సాంరాజ్యస్థాపన చేసారు. ఇది వేదకాలం నాటి మొదటి రాజ్యంగా భావించబడుతుంది.[94]
జనపదాలు
సుమారు క్రీ.పూ. 1200 నుండి క్రీ.పూ. 6 వ శతాబ్దం వరకు భారత ఉపఖండంలో రిపబ్లిక్లు, సామ్రాజ్యాలు - ఇనుప యుగం రాజ్యాలుగా భావిస్తున్నారు. జనపదాల పెరుగుదల కారణంగా కురు, పాంచాల, కోసల, విదేహ వంటి ఇనుప యుగం రాజ్యాలు ఏర్పడ్డాయి.[96][97]
వాయువ్య భారతదేశంలో ఇనుపయుగ ఆరంభంలో సుమారు క్రీ.పూ. 1200 - 800 లో వేద కాలం నాటి మొదటి రాజ్య-స్థాయి సమాజంగా కురు సాంరాజ్యం వెలసింది.[98] ఈ కాలంలోనే అథర్వవేదం కూర్చబడింది. (ఇది మొట్టమొదటి భారతీయ లిఖిత సాహిత్యం).[99] కురు ప్రభుత్వం కాలంలో వేద శ్లోకాల సేకరణ జరిగింది. సాంఘిక క్రమాన్ని సంస్కరిస్తూ సనాతన సంప్రదాయాలను అభివృద్ధి చేసింది.[99] కురు రాజ్యానికి చెందిన ఇద్దరు ముఖ్యమైన వ్యక్తుల రాజు పరిక్షిత్తు, ఆయన వారసుడైన జానమేజయుని పాలనలో ఈ భూభాగం ఉత్తర ఇనుపయుగ భారతదేశంలో ఆధిపత్య రాజకీయ, సాంస్కృతిక శక్తిగా మార్చబడింది.[99] కురు రాజ్యం క్షీణించిన సమయంలో వేద సంస్కృతి కేంద్రం తూర్పు పొరుగున ఉన్న పంచాల రాజ్యంలోకి మారింది.[99] క్రీ.పూ. 1100 నుండి 600 వరకు ఉత్తర భారతదేశంలోని హర్యానా, పశ్చిమ ఉత్తరప్రదేశ్ ప్రాంతాల్లో వృద్ధి చెందిన పెయింటెడ్ గ్రే వేర్ సంస్కృతి అభివృద్ధి చెందింది.[100] కురు, పంచాల రాజ్యాలకు అనుగుణంగా ఉన్నాయని విశ్వసిస్తున్నారు.[99][101]
వేద కాలం చివరిలో విదేహరాజ్యం వేద సంస్కృతికి నూతన కేంద్రంగా ఉద్భవించింది. ఇది తూర్పు వైపుకు (భారతదేశంలో నేడు నేపాల్, బీహార్ రాష్ట్రంలో) ఇప్పటికీ ఉంది.[89] జనకరాజు సభ, బ్రాహ్మణ ఋషులు, యజ్ఞవల్క్య, అరునీ, గార్గి వచక్నవి వంటి తత్వవేత్తలకు ప్రాధాన్యం ఇచ్చింది.[102] ఈ కాలంలో తరువాతి భాగంలో అభివృద్ధి చెందిన పెద్ద సాంరాజ్యాలు, రాజ్యాలు, ఉత్తరప్రదేశ్ అంతటా మహేజనపదాలు అని పిలువబడ్డాయి.
మహాజనపదములు
క్రీ. పూ. 600నాటికి భారతదేశము లోని గంగా పరీవాహక ప్రదేశములో మరియూ సింధూ పరీవాహక ప్రదేశములలో పదహారు రాజ్యాలు విస్తరించినాయి. వీటిని మహా జనపదాలు అని పిలవడం కద్దు. ఇందులో ముఖ్యమైనవి, కురు, కోశల, మగధ, గాంధార. ఇవి ఎంత ముఖ్యమైనవంటే ఇప్పటికీ చందమామ కథలలో మనము ఈ పేర్లే చూస్తుంటాము! ఉపనిషత్తులు ఈ కాలములోనే వ్రాయబడినాయని ఓ అభిప్రాయము. ఈ కాలములో రాజ భాష సంస్కృతము. సాధారణ జన భాష మాత్రము ప్రాకృతము. గౌతమ బుద్ధుడు ఈ కాలము నాటి వాడే. జైన మతము స్థాపించిన మహా వీరుడు కూడా ఈకాలము వాడే. ఈ రెండు మతాలూ సులభంగా ఉండి ప్రాకృత భాషలో బోధించినాయి, అందువల్ల సామాన్యులు వీటిని ఎక్కువగా ఆదరించారు. జైన మతము భౌగోళికంగా ఎక్కువ వ్యాపించకపోయినప్పటికీ, బౌద్ధ మతము మాత్రము టిబెట్, జపాన్, శ్రీలంక దక్షిణ ఆసియా దేశాలుకు వ్యాపించింది.
క్రీ. పూ. 500 సంవత్సరమున ఈ ప్రాంతమును పర్షియన్లు ఆక్రమించారు. వీరు ప్రభువైన డేరియస్ 1 ఇందుకు ఆద్యుడు. పర్షియన్లు తక్షశిలను తమ రాజధానిగా చేసుకున్నప్పటికీ వీరి ప్రభావము నామ మాత్రమే. వీరు 150 సంవత్సరాలు ఈ ప్రాంతాన్ని పరిపాలించారు. తరువాత అలెగ్జాండరు వీరిని ఓడించాడు.
"ద్వితీయ నగరీకరణ" (క్రీ.పూ 600 – 200)
క్రీ.పూ. 800 నుండి 200 మధ్య కాలములో ఏర్పడిన శ్రమణ ఉద్యమం నుండి జైనమతం, బౌద్ధమతం ప్రారంభం అయ్యాయి. అదే కాలంలో మొదటి ఉపనిషత్తులు వ్రాయబడ్డాయి. "రెండవ పట్టణీకరణ" గా పిలువబడిన క్రీ.పూ. 500 తర్వాత కాలంలో ప్రత్యేకంగా మద్య గంగా మైదానంలో కొత్త పట్టణ స్థావరాలు ఏర్పడ్డాయి. [103] రెండో పట్టణీకరణ పునాదులు క్రీ.పూ 600 కు ముందు ఘాగర్-హక్రా మరియు ఎగువ గంగా మైదానానికి చెందిన పెయింటెడ్ గ్రే వేర్ సంస్కృతిలో ఉన్నాయి. చాలా పి.జి.డబల్యూ. ప్రాంతాలు చిన్న వ్యవసాయ గ్రామాలుగా ఉన్నప్పటికీ "అనేక డజన్ల" పి.జి.డబల్యూ. ప్రాంతాలు చివరకు పట్టణాలుగా గుర్తించదగిన పెద్ద స్థావరాలుగా ఉద్భవించాయి. [104] [105] క్రీ.పూ. 500 తర్వాత ఏర్పడిన కొత్త రాజ్యాలైన "రెండో పట్టణీకరణ" సమయంలో మగధ సామ్రాజ్యం విలసిల్లిన మద్య గంగా మైదానంలో ప్రత్యేక సంస్కృతితో మౌర్యసాంరాజ్యం పునాది వేయబడింది.[web 1][106][note 2] ఇది వేద సంస్కృతి చేత ప్రభావితమైంది,[107] కానీ ఇది కురు-పంచల ప్రాంతం నుండి వేరుగా ఉండిపోయింది. [105] ఇది "దక్షిణాసియాలో మొట్టమొదటి వరి సాగు చేసిన ప్రాంతం క్రీ.పూ. 1800 నాటికి చిరోండ్, చెచార్ల ప్రాంతాలతో అనుబంధితమైన ఆధునిక నియోలిథిక్ జనాభాకు ఇది స్థానంగా ఉంది".[108] ఈ ప్రాంతంలో ధారావాహిక ఉద్యమాలు అభివృద్ధి చెంది జైనమతం, బౌద్ధమతం మొదలైంది. [103]
ఉపనిషత్తులు మరియు శ్రమణ ఉద్యమాలి
క్రీ.పూ. 800 నుండి క్రీ.పూ 400 వరకు ఉపనిషత్తుల కూర్చబడ్డాయి.[109][110][111] ఉపనిషత్తులు సాంప్రదాయ హిందూయిజానికి సిద్ధాంతపరమైన ఆధారాన్ని ఏర్పరుస్తాయి. ఇవి వేదసారాలు(వేదాంతాలు) గా పిలువబడతారు.[112] పాత ఉపనిషత్తులు కర్మపై తీవ్ర దాడిచేయడానికి ప్రారంభించారు. బ్రిహదరాన్యకలో ఒక దైవత్వాన్ని పూజించే ఎవరైనా ఉపనిషత్తులోని దేవతల పెంపుడు జంతువు అని చెప్పబడింది. ముండకా వృద్ధాప్య, మరణం ఒక సురక్షితం కాని పడవలో ప్రయాణించే వారిగా పేర్కొనడంద్వారా ఆచారంపై అత్యంత భీకరమైన దాడిని ప్రారంభించింది.[113]
క్రీ.పూ. 7 వ - 6 వ శతాబ్దాల్లో భారతదేశంలో అధికరించిన పట్టణీకరణ కొత్త సన్యాసమార్గం రూపుదిద్దుకుంటున్న తరుణంలో శ్రమణ ఉద్యమాల అభివృద్ధికి దారితీసింది. ఇది సనాతన ఆచారాలను సవాలు చేసింది.[110] బౌద్ధమత స్థాపకుడు ఈ ఉద్యమానికి అత్యంత ప్రముఖమైన చిహ్నంగా మహావీరుడు (క్రీ.పూ.549-477), జైనమతం స్థాపకుడుగా, గౌతమ బుద్ధుడు (క్రీస్తుపూర్వం 563-483)బౌద్ధమత స్థాపకుడుగా అవతరించారు. శ్రమణ జనన మరణ చక్రానికి సరికొత్త అర్ధాన్ని చెప్పి సంసార భావన నుండి విమోచన భావన అనే భావనకు దారితీసింది.[114] బుద్ధుడు ఒక మధ్యమార్గాన్ని కనుగొన్నాడు. ఇది ఆధ్యాత్మికంగా తీవ్రమైన సన్యాసిజాన్ని సంతృప్తిపరిచింది.[115]
అదే సమయంలో మహావీర (జైనమతంలో 24 వ తీర్థంకరం) జైనమతం ఒక వేదాంతశాస్త్రాన్ని ప్రచారం చేసింది.[116] అయినప్పటికీ తీర్ధంకరుల సమయం అందరికీ తెలిసిన దానికంటే ముదుకాలానికి చెందినవని భావిస్తున్నారు. పర్ష్వంత (క్రీ.పూ 872 - క్రీ.పూ. 772) పరిశోధకులు విశ్వసిస్తున్నారు. రిషభనత మొదటి తీర్ధంకరని భావిస్తున్నారు. [117] వేదాలలో వర్ణించిన తీర్ధంకరులు శ్రమణా ఉద్యమానికి చెందిన వారని భావిస్తున్నారు.[118]
మహాజనపదాలు
క్రీ.పూ. 600 నుండి క్రీ.పూ. 300 లో మహాజనుపాదాల అభివృద్ధి సాగింది. 16 శక్తిమంతమైన, విస్తారమైన రాజ్యాలు, గణతంత్రాలు అభివృద్ధి చెందాయి. ఈ మహాజనపదాలు వాయువ్యంలో గాంధారం నుండి భారత ఉపఖండంలో తూర్పు భాగంలో బెంగాల్ వరకు విస్తరించాయి. ఇందులో ట్రాన్స్-విన్ధ్యాయ ప్రాంతం భాగాలు ఉన్నాయి.[119] అంగుత్తారా నికాయ [120] వంటి పురాతన బౌద్ధ గ్రంథాలలో ఈ పదహారు గొప్ప రాజ్యాలు, గణతంత్రాలు-అంగ, అస్కాకా, అవంతి, చెడి, గాంధార, కషి, కంబోజ, కోసల, కురు, మగధ, మల్లా, మత్స్య (లేదా మచ్చ) , పాంచాల, సురసేన, వెర్జి, వాట్సా ప్రస్తావన ఉంది. ఈ కాలంలో సింధు నాగరికత తర్వాత భారతదేశంలో పట్టణీకరణ రెండవ అతిపెద్ద పెరుగుదల కనిపించింది.[121]
ప్రారంభ "గణతంత్రాలు" (గానా సాంఘా)[122] షాకియస్, కొలియస్, మల్లాస్, లిచ్చవియస్లు గణతంత్ర ప్రభుత్వాలను కలిగి ఉన్నాయి.[122]
క్రీ.పూ. 6 వ శతాబ్దం నాటికి వైశాలి నగరంలో కేంద్రీకృతమై ఉన్న వల్జియాన్ గణతంత్రం (వాజ్జి), క్రీ.పూ. 4 వ శతాబ్దం వరకు కొన్ని ప్రాంతాల్లో కొనసాగింది. మల్లాస్ కౌసింగరా నగరంలో కేంద్రీకరించబడిన [123] వజ్జి గణతంత్ర రాజ్యాలలో లచ్చావి రాజవంశం అత్యధికంగా ప్రఖ్యాతి గడించింది.[124]
ఈ కాలము " నార్తర్న్ బ్లాక్ పాలిషింగ్ వేర్ " సంస్కృతికి సంబంధించి ఉన్నట్లు ఒక పురావస్తు పుస్తకం పేర్కొన్నది. ఈ సంస్కృతి ప్రత్యేకంగా మద్య గంగాస మైదానంలో కేంద్రీకరించి ఉత్తర, మధ్య భారత ఉపఖండంలో ప్రాంతాలలో కూడా విస్తారంగా వ్యాప్తి చెందింది. ఈ సంస్కృతిలో బృహత్తర రక్షణవలయాలతో నిర్మించబడిన భారీ నగరాలు, పెద్ద జనాభా పెరుగుదల, సాంఘిక జీవితం ఆరంభం, విస్తృత వర్తక వాణిజ్య నెట్వర్కులు, ప్రజా కూడళ్ళు, నీటి కాలువలు, ప్రత్యేకమైన కళాఖండాల రూపకల్పన (ఉదా. ఐవరీ, రత్నాల చెక్కడాలు), బరువుల విధానం, పంచ్-మార్క్ నాణేలు, బ్రహ్మి లిపితో వ్రాతలు, ఖరోస్టీ స్క్రిప్ట్స్ రూపంలో వ్రాయడం ప్రవేశపెట్టబడ్డాయి.[125][126] ఆ సమయంలో పందితభాషగా సంస్కృతం, ఉత్తర భారతదేశంలోని సాధారణ ప్రజల భాషగా ప్రాకృతం అభివృద్ధి చెందాయి.
క్రీ.పూ. 400-500 మద్య గౌతమ బుద్ధుని కాలంలో 16 గణతంత్రాలు వత్స, అవంతి, కోసల, మగధ అనే 4 ప్రధాన రాజ్యాలుగా సంఘటించబడ్డాయి. గౌతమబుద్ధుని జీవితంతో ప్రధానంగా ఈ నాలుగు రాజ్యాలకు సంబంధం ఉంది.[121]
మగధ రాజవంశాలు
మగధ రాష్ట్రం క్రీ.పూ. 600 దాని రాజధాని రాజ్య గ్రంథం నుండి హారీకా వంశీయులు మరియు వారసుడు షిషునాగ వంశీయులు కింద విస్తరించే ముందు.
మగధ రాజుకు చెందిన కింగ్ బింబిసర రాజగిరిలో వెదురున వెదురును సందర్శిస్తుంది; సాంచి నుండి కళాత్మకత.
పదహారు మహా-జనపదలలో (ప్రాచీన భారతదేశంలో రాజ్యాలుగ) గంగానగరానికి దక్షిణాన బీహార్ ప్రాంతం; దాని మొదటి రాజధాని రాజగ్రిహ (ఆధునిక రాజగిర్), తరువాత పాలిటిపుత్రా (ఆధునిక పాట్నా) ఉండేవి. బీహారులో అత్యధికభాగాన్ని జయించిన తరువాత లచ్చావి, అంగదేశాలను జయించి బెంగాలు వరకు విస్తరించింది.[128] తరువాత తూర్పు ఉత్తరప్రదేశ్, ఒరిస్సాలో ఎక్కువ భాగం వరకు విస్తరించింది. ప్రాచీన సామ్రాజ్యం మగధ జైన, బౌద్ధ గ్రంథాలలో ఎక్కువగా ప్రస్తావించబడింది. ఇది రామాయణ, మహాభారత, పురాణాలలో కూడా పేర్కొనబడింది.[129] మగధ ప్రజలకు మొట్టమొదటి సూచన అధర్వవేదంలో ఉంది. ఇక్కడ అవి అంగ, గాంధార, ముజావతు రాజ్యాలతో పాటు జాబితాలో ఉన్నట్లు కనుగొన్నారు. మగధ జైనమతం, బౌద్ధమతం అభివృద్ధిలో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించింది. భారతదేశంలోని రెండు గొప్ప సామ్రాజ్యాలు మౌర్య సామ్రాజ్యం, గుప్త సామ్రాజ్యం మగధ నుండి పుట్టాయి. ఈ సామ్రాజ్యాల పాలనాకాలంలో ప్రాచీన భారతదేశ శాస్త్రం, గణితం, ఖగోళ శాస్త్రం, ఆధ్యాత్మికత, తత్త్వ శాస్త్రంలో పురోగతి సాధించి ఈ కాలం భారతీయ "స్వర్ణయుగం" గా భావించబడింది. మగధ రాజ్యంలో రాజకుమారా సమాజం వంటి గణతంత్ర సమూహాలు ఉన్నాయి. గ్రామాలు స్థానిక నాయకుల ఆధ్వర్యంలో స్వంత సభాసమావేశాలు ఉన్నాయి. వారి పాలనా యంత్రాంగం కార్యనిర్వాహక, న్యాయ, సైనిక కార్యకలాపాల వారీగా విభజించబడింది.
హిందూ ఇతిహాసం మహాభారతం బృహద్రధుడు మగధ మొదటి పాలకుడు అని తెలియజేస్తుంది. బౌద్ధ పాలి కానన్, జైన ఆగామాస్, హిందూ పురాణశాస్త్రాల నుండి ప్రారంభ మూలాల ఆధారంగా 200 సంవత్సరాల కాలం హర్యాంక రాజవంశం మగధను పాలించినట్లు క్రీ.పూ 600 - 413 వరకు. హర్యంక రాజవంశం రాజు బిబిసారుడు చైతన్యవంతమైన, విస్తారమైన విధానంతో అంగ (ప్రస్తుత తూర్పు బీహారు, పశ్చిమ బెంగాలు ప్రాంతాలు) దేశాన్ని జయించాడు. రాజు బిబిసారుడు తన కుమారుడు రాజకుమారుడు అజాతశత్రు చేత పదవీచ్యుతుడై చంపబడ్డాడు. తరువాత ఆయన మగధ విస్తరణ విధానాన్ని కొనసాగించాడు. ఈ కాలంలో బౌద్ధమత స్థాపకుడైన గౌతమ బుద్ధుడు మగధ రాజ్యంలో చాలాకాలం జీవించాడు. అతను బుద్ధ గయాలో జ్ఞానోదయం పొందాడు. సర్నాథ్లో తన మొదటి ఉపన్యాసం ఇచ్చాడు. రాజ్గ్రహలో మొదటి బౌద్ధ మండలిని నిర్వహించారు.[130] హర్యాంక రాజవంశం శిశునాగ వంశీకులచే పడగొట్టింది. చివరి శిశునాగ పాలకుడు కలోసోకా క్రీ.పూ. క్రీ.పూ 345 లో మహాపాద్మనాందుడిచే హతమార్చబడ్డాడు. మహాపద్మ నందుడు ఆయన ఎనిమిది మంది కుమారులైన నవనందులు అని పిలవబడ్డారు. నందసామ్రాజ్యం ఉత్తర భారతదేశంలో చాలా భాగం వరకు వ్యాపించింది.
పర్షియన్లు మరియు గ్రీకులు
క్రీ.పూ 530 లో పర్షియా అకేమెనిడ్ సామ్రాజ్యానికి చెందిన రాజు హిందూకుషు పర్వతాలను దాటి కాంభోజ, గాంధార, ట్రాన్స్-ఇండియా ప్రాంతం (ఆధునిక ఆఫ్ఘనిస్తాన్ మరియు పాకిస్థాన్) గిరిజనులను కప్పం ఇవ్వాలని నిర్బంధించాడు.[131] 520 నాటికి పర్షియా మొదటి డారియస్ పాలనా కాలంలో ఉత్తర-పశ్చిమ భారత ఉపఖండం (ప్రస్తుత తూర్పు ఆఫ్ఘనిస్థాన్ పాకిస్థాన్) చాలావరకు పెర్షియన్ అకేమెనిడ్ సామ్రాజ్య ఇది తూర్పు సరిహద్ది ప్రాంతాలలో భాగంగా ఉంది. తరువాత రెండు శతాబ్దాలు ఈ ప్రాంతం పర్షియన్ నియంత్రణలో ఉంది.[132] ఈ సమయంలో గ్రీసు రెండవ పర్షియను దాడి చేయడానికి (క్రీ.పూ. 480-479) భారతదేశం పర్షియను సైన్యానికి కిరాయి సైనికులను సరఫరా చేసింది.[131] పర్షియను పాలనలో పురాతన వేద విశ్వవిద్యాలయం, అకేమెనిడ్ అధ్యనాలు రెండింటినీ కలిపిన కేంద్రంగా మారింది. [133] క్రీ.పూ 327 లో అలెగ్జాండర్ ది గ్రేట్ విజయంతో ఉత్తర పాశ్చాత్య దక్షిణాసియాలో పర్షియను అధిరోహణం ముగిసింది. [134]
326 నాటికి అలెగ్జాండర్ ది గ్రేట్ ఆసియా మైనర్, అకేమెనిడ్ సామ్రాజ్యాన్ని జయించి భారత ఉపఖండంలోని వాయువ్య సరిహద్దులకు చేరుకున్నాడు. అక్కడ హైడెస్పెస్ (ప్రస్తుత పాకిస్తాన్ జీలం సమీపప్రాంతం) యుద్ధంలో రాజు పోరస్ను ఓడించి పంజాబులో ఎక్కువ భాగం గెలిచాడు.[135] అలెగ్జాండరు దండయాత్రలో తూర్పు మగధ నందా సామ్రాజ్యం, బెంగాలు గంగారిదిలను ఎదుర్కొన్నాడు. అతని సైన్యాన్ని గంగా నది వద్ద పెద్ద భారతీయ సైన్యం ఎదుర్కొని హైఫాసిస్ (ఆధునిక బీస్ నది) వద్ద తిరుగుబాటు పోరాటం చేసి మరింత తూర్పుకు చొచ్చుకు పోకుండా నిర్భంధించింది. అలెగ్జాండరు తన అధికారి, కోనస్తో సమావేశం తరువాత నందా సామ్రాజ్యబలాన్ని గురించి తెలుసుకుని తిరిగి పోవడం మంచిది అని విశ్వసించాడు.
పర్షియన్, గ్రీక్ దండయాత్రలు భారత ఉపఖండంలోని ఉత్తర-పశ్చిమ ప్రాంతాలలో ప్రతిఘటనలు ఎదుర్కొన్నాయి. గాంధారం (ప్రస్తుత తూర్పు ఆఫ్ఘనిస్తాన్, వాయువ్య పాకిస్తాన్ ప్రాంతం) భారతీయ, పర్షియన్, మద్య ఆసియన్, గ్రీకు సంస్కృతుల మిశ్రమంతో గ్రీకో బుద్ధిజం అభివృద్ధి కావడానికి దారితీసింది. గ్రెకో-బౌద్ధమతం, సంస్కృతి 5 వ శతాబ్దం వరకు కొనసాగి మహాయాన బౌద్ధమతం కళాత్మక అభివృద్ధిని ప్రభావితం చేసింది.
Ancient Indian warriors (from left to right: Sattagydian, Gandharan, Hindush) circa 480 BCE. Naqsh-e Rostam reliefs of Xerxes I.
𓉔𓈖𓂧𓍯𓇌
H-n-d-wꜢ-y
"India" written in Egyptian hieroglyphs on the Statue of Darius I, circa 500 BCE.[136]
Chandraketugarh in West Bengal, India is believed to be the capital of Gangaridai. The Gangaridai army, with its 4,000 elephant force, may have lead to Alexander's retreat from India.[137]
Asia in 323BCE, the Nanda Empire and the Gangaridai in relation to Alexander's Empire and neighbours.
మయూర సాంరాజ్యం
మౌర్య సామ్రాజ్యం (క్రీ.పూ. 322-185) భారతదేశాన్ని ఒకేరాజ్యంగా ఏకం చేసిన మొట్టమొదటి సామ్రాజ్యంగా గుర్తించబడుతుంది. ఇది భారత ఉపఖండంలో అతి పెద్దది. మౌర్య సామ్రాజ్యం గొప్ప విస్తరణలో ఉత్తరప్రాంతంలో హిమాలయాల సహజ సరిహద్దుల వరకు, తూర్పు వైపు అస్సాం వరకు వ్యాపించింది. పశ్చిమప్రాంతంలో ఆధునిక పాకిస్తాన్ దాటి ప్రస్తుతం హిందూ కుషు పర్వతాలకు చేరింది. మగధలో (ఆధునిక బీహార్లో) చాణక్య (కౌటిల) సహాయంతో మౌర్యచంద్రగుప్త నంద రాజవంశాన్ని పడగొట్టి మౌర్య సామ్రాజ్యం స్థాపించాడు.[138]చంద్రగుప్తుడి కుమారుడు బిందుసారుడు క్రీ.పూ. 297 లో సింహాసనాన్ని అధిష్టించాడు. క్రీ.పూ 272 ఆయన మరణించే సమయానికి భారత ఉపఖండంలో అధిక భాగం మౌర్య సామ్రాజ్యం ఆధ్వర్యంలో ఉంది. అయితే కళింగ (ఆధునిక ఒడిషా చుట్టూ) ప్రాంతం మౌర్య నియంత్రణకు వెలుపల ఉంది. బహుశా దక్షిణాన వారి వాణిజ్య ఆధిఖ్యం విస్తరించింది.[139]
బిందుసారుడి తరువాత ఆయన కుమారుడు అశోకుడు మౌర్య సిహాసనం అధిష్టించాడు. ఆయన మరణం వరకు (సుమారు క్రీ.పూ 232 లో) ఆయన పాలన కొనసాగింది.[140] క్రీస్తుపూర్వం 260 లో కళింగులకు వ్యతిరేకంగా ఆయన పోరాటం విజయవంతం అయినప్పటికీ యుద్ధం అపారమైన నష్టానికి దారితీసింది. ఇది అశోకుడిని పశ్చాత్తాపపడేలా చేసి హింసను అడ్డగించటానికి దారితీసింది. తదనంతరం ఆయనను బౌద్ధమతం ఆలింగనం చేసుకుంది.[139] అతని మరణం తరువాత మౌర్యసాంరాజ్యం క్షీణించి ఆయన చివరి మౌర్య పాలకుడయ్యాడు. బ్రీహద్రాత మర్యుడిని పుష్యమిత్ర షుంగ హత్యచేసి షుంగ సాంరాజ్యం స్థాపించాడు.[140]
అశోకుడి వ్రాతలు, అర్థశస్త్రం మౌర్య కాలంలోని ప్రాధమిక లిఖిత పత్రాలు. పురావస్తుశాస్త్రపరంగా ఈ కాలము " నార్తన్ బ్లాక్ పోలిష్డ్ వేర్ " యుగంలో ఉంది. మౌర్య సామ్రాజ్యం సమర్థవంతమైన ఆధునిక ఆర్థిక వ్యవస్థ, సమాజం మీద ఆధారితంగా ఉంది. అయినప్పటికీ వాణిజ్య విక్రయాలను ప్రభుత్వం సన్నిహితంగా నియంత్రించబడింది.[141] మౌర్య సమాజంలో ఎటువంటి బ్యాంకింగు వ్యవస్థ లేనప్పటికీ వడ్డీ విధానం ఆచరించబడింది. బానిసత్వం పై వ్రాసిన రచనలు గణనీయమైన సంఖ్యలో కనుగొనబడడం బానిసత్వం ప్రాబల్యాన్ని సూచిస్తుంది.[142] ఈ సమయంలో దక్షిణభారతంలో వూట్జ్ ఉక్కు అనే ఒక అధిక నాణ్యత కలిగిన ఉక్కును అభివృద్ధి చేశారు. తర్వాత ఇది చైనా, అరేబియాకు ఎగుమతి చేయబడింది.[15]
సంగకాలం
క్రీస్తు పూర్వం 3 వ శతాబ్దం నుండి 4 వ శతాబ్దం వరకు సంగం కాలములో తమిళ సాహిత్యం అభివృద్ధి చెందింది. ఈ కాలంలో మూడు తమిళ వంశాలు కలసి తమిళం మూడు తమిళ సింహాసనాలుగా పిలవబడ్డాయి: చేరా వంశీయులు, చోళ రాజవంశం, పాండ్య రాజవంశం దక్షిణ భారతదేశ భాగాలను పాలించారు.[144]
ఈ కాలం నాటి తమిళ ప్రజల చరిత్ర, రాజకీయాలు, యుద్ధాలు, సంస్కృతితో సంఘం సాహిత్యంలో భాగం అయ్యాయి.[145] ప్రధానంగా సాధారణ ప్రజలు నుండి వచ్చిన సంగం కాలపు పండితులు తమిళ రాజుల పోషణలో రచనలు సాగిస్తూ సాధారణ ప్రజలగురించి రచనలు సాగించారు.[146] ఎక్కువగా బ్రాహ్మణులయిన సంస్కృత రచయితలు కాకుండా, సంగం రచయితలలో విభిన్న వర్గాల నుండి, సాంఘిక నేపథ్యాల నుండి వచ్చినవారు, ఎక్కువగా బ్రాహ్మణులు కాని వారు ఉన్నారు. వారు రైతులు, కళాకారులు, వర్తకులు, సన్యాసులు, పూజారులు, ప్రసంగాలు వంటి వేర్వేరు విశ్వాసాలకు, వృత్తులకు చెందినవారు, వీరిలో కొందరు స్త్రీలు కూడా ఉన్నారు.[146]
క్రీ.పూ. 300 - క్రీ.పూ. 200 " పత్తుపాట్టు " సంఘం సాహిత్యంలో భాగంగా పరిగణించబడే పది మధ్య-పొడవు కలిగిన పుస్తక సంపుటి; కవితా రచన " ఎట్టూతోగీ " ఎనిమిది సంకలనాల కూర్పు, అలాగే పద్దెనిమిది చిన్న కవిత్వ రచనలు పదునెంగిల్ కణక్కు అర్థం; అయితే తమిళ భాషలోని తొలి గ్రామీణ రచన అయిన తోల్పాప్పియం అభివృద్ధి చేయబడ్డాయి. [147] సంగం కాలంలో తమిళ సాహిత్యంలోని ఐదు గొప్ప ఇతిహాసాలలో రెండు రచింపబడ్డాయి. ఇళంగో ఆడిగల్ వ్రాసిన సిలప్పదికారం ఒకటి. ఇది మత ఆధారిత రచన కానప్పటికీ ఇది ఇతిహాస స్థాయి గౌరవాన్ని అందుకున్నది. అన్యాయతీర్పును ఎదుర్కొని తన భర్తను కోల్పోయిన కణ్ణకి పాండియన్ రాజవంశం సభలో తనకు జరిగిన అన్యాయాన్ని ఎదిరించి వాదాడి నిరూపించి రాజవంశాన్ని రాజధాని నగరాన్ని మంటలకు ఆహితి చేసిన కథ ఆధారితంగా ఇది రచించబడింది.[148] సిలప్పదికారం రచనకు తరుతాతి భాగంగా సైతలై సత్తానర్ కోవలన్, మాధవి కుమార్తె బౌద్ధభిక్షుకి అయిన మణిమేఖలై కథను రచించాడు.[149][150]
సంప్రదాయ కాలం నుండి మధ్యయుగ కాలం (క్రీ.పూ.200 – క్రీ.పూ. 1200)
Ancient India during the rise of the Shungas from the North, Satavahanas from the Deccan, and Pandyas and Cholas from the southern tip of India.
The Great Chaitya in the Karla Caves. The shrines were developed over the period from 2nd century BCE to the 5th century CE.
Udayagiri and Khandagiri Caves is home to the Hathigumpha inscription, which was inscribed under Kharavela, the then Emperor of Kalinga of the Mahameghavahana dynasty.
Relief of a multi-storied temple, 2nd century CE, Ghantasala Stupa.[151][152]
క్రీ.పూ. 3 వ శతాబ్దంలో ప్రారంభమైన మౌర్య సామ్రాజ్యం క్రీ.పూ. 6 వ శతాబ్దంలో గుప్త సామ్రాజ్యం ఆరంభం ముగింపు మధ్యకాలం భారతదేశం "క్లాసికల్" కాలంగా సూచించబడింది.[153]కాలవ్యవధిని బట్టి వివిధ ఉప-కాలాలుగా విభజించబడవచ్చు. సాంప్రదాయిక కాలం ముగింపులో మౌర్య సామ్రాజ్యం క్షీణత ప్రారంభమై శుంగ రాజవంశం, శాతవాహన రాజవంశం అభివృద్ధి మొదలైంది. గుప్త సామ్రాజ్యం (4 వ -6 వ శతాబ్దం) హిందూ మతం "స్వర్ణయుగం" గా పరిగణించబడుతుంది. అయితే ఈ శతాబ్దాల్లో ఉత్తరభారతదేశంలో సామ్రాజ్యాలు పాలనకొనసాగుతున్న కాలంలో క్రీ.పూ.3 వ శతాబ్దం నుండి క్రీ.శ. 3 వ శతాబ్దం వరకు దక్షిణ భారతదేశంలో సంగం సాహిత్యం అభివృద్ధి చెందింది.[14]ఈ కాలంలో భారత ఆర్థిక వ్యవస్థ ప్రపంచంలోనే అతి పెద్దదిగా ఉన్నట్లు అంచనా వేయబడింది. ప్రపంచ క్రీ.శ. 1 నుండి 1000 వరకు భారతీయ సంపద ప్రపంచ సంపదలో మూడింట ఒక వంతుల మధ్య ఉంటుంది.[154][155]
ఆరంభకాల సంప్రదాయ కాలం (క్రీ.పూ 200 – క్రీ.పూ 320 )
శుంగ సాంరాజ్యం
Shunga Empire
East Gateway and Railings, Bharhut Stupa, 2nd century BCE.
Shunga royal family, 1st century BCE.
187 నుండి 78 మధ్య తూర్పు భారతీయ ఉపఖండంలోని మగధ, నియంత్రిత ప్రాంతాల నుండి శుంగప్రభుత్వ పాలన ఉద్భవించింది. చివరి మౌర్య చక్రవర్తి పదవీచ్యుతుడిని చేసి పుష్యమిత్ర శుంగాతో ఈ రాజవంశం స్థాపించబడింది. ముదుగా రాజధాని పతలిపుత్ర నుండి పాలన సాగినప్పటికీ తరువాత భాగాభద్ర వంటి చక్రవర్తులు విదిష (తూర్పు మాల్వాలోని ఆధునిక బెస్నగర్) కూడా రాజసభ నిర్వహించబడింది.[156]
పుష్యమిత్ర శుంగా 36 సంవత్సరాల పాటు పాలించిన తరువాత ఆయన కుమారుడు అగ్నీమిత్ర రాజ్యపాలన చేసాడు. శుంగా పాలకులు పదిమంది ఉన్నారు. అయినప్పటికీ అగ్నిమిత్ర మరణం తరువాత సామ్రాజ్యం వేగంగా విచ్ఛిన్నమైంది;[157]శుంగ సాంరాజ్యం బలహీనమైన తరువాత ఉత్తర, మధ్య భారతదేశంలో చాలా వరకు చిన్న రాజ్యాలు, నగర-రాజ్యాలుగా శుంగ ఆధిపత్యం నుండి స్వతంత్రంగా ఉండేవని శాసనాలు నాణేలు సూచిస్తున్నాయి.[158] శుంగ సాంరాజ్యం విదేశీ, స్వదేశీ శక్తులతో సాగించిన అనేక యుద్ధాలు ఈ సామ్రాజ్యం గుర్తింపు పొందింది. వారు కళింగను పాలించిన మహామేఘవాహన రాజవంశం, దక్కను పీఠభూమిని పాలించిన శాతవాహన రాజవంశంతో, ఇండో గ్రీకులు, మధుర పాలకులు పాంచాల పాలకులతో, మిత్రా రాజవంశంతో పోరాడారు.
ఈ సమయంలో కళ, విద్య, తత్వశాస్త్రం, ఇతర టెర్రకోట చిత్రాలు, పెద్ద రాతి శిల్పాలు, భర్‌హుత్ స్తూపం, సాంచి వద్ద ఉన్న ప్రఖ్యాత గ్రేట్ స్తూపం వంటి ఇతర రకాల స్మారక నిర్మాణాలు అభివృద్ధి చెందాయి. శంగ పాలకులు కళలకు, విద్యాభ్యాసానికి పోషకులుగా ఉండి సరికొత్త సాంప్రదాయానికి శ్రీకారం చుట్టారు. సామ్రాజ్యం ఉపయోగించిన బ్రాహ్మి లిపి వైవిధ్యమైనదిగా ఉండి సంస్కృత భాష అక్షరబద్ధం చేయడానికి ఉపయోగించబడింది. హిందూ చింతనలో కొన్ని ముఖ్యమైన పరిణామాలు జరిగాయి. ఆ సమయంలో శుంగ సామ్రాజ్యం భారతీయ సంస్కృతిని ప్రోత్సహించడంలో ఒక ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించింది. ఇది ఈ సామ్రాజ్యం అభివృద్ధి చెందడానికి, అధికారాన్ని సంపాదించడానికి దోహదపడింది.
శాతవాహన సాంరాజ్యం
Satavahana Empire
Sanchi Stupa Two and Southern Gateway, 1st century CE (UNESCO World Heritage Site).
Indian ship on lead coin of Vasisthiputra Sri Pulamavi, testimony to the naval, seafaring and trading capabilities of the Sātavāhanas during the 1st–2nd century CE.
ఆంధ్రప్రదేశ్లోని అమరావతి నుండి పాలన సాగించారు. పూనా, పూతిన్ (పైథాన్)లు శాతవాహనుల పాలనా కేంద్రాలుగా ఉన్నాయి. సామ్రాజ్యం భూభాగం క్రీ.పూ. 1 వ శతాబ్దం నుండి భారతదేశం పెద్ద భాగాలను స్వాధీనం చేసుకుని పాలించింది. శాతవాహనులు ముందుగా మౌర్యవంశీయులకు సామంతులుగా ఉంటూ మౌర్యసాంరాజ్య పతనం తరువాత స్వతంత్రులుగా ప్రకటించుకున్నారు.
శాతవాహనులు హిందూమతం, బౌద్ధమతం ప్రాచుర్యానికి ప్రసిద్ధి చెందారు. ఇది ఎల్లోరా (యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశం) నుండి అమరావతి వరకు బౌద్ధ స్మారక చిహ్నాలు అభివృద్ధి చేయడానికి దారితీసింది. పాలకుల చిత్రాలు చిత్రించబడిన నాణేలు జారీ చేసిన మొట్టమొదటి భారతీయ రాజ్యంగా ఇది గుర్తించబడింది. వారు ఒక సాంస్కృతిక వంతెనను ఏర్పరుచుకుని, వాణిజ్యంలో కీలక పాత్ర పోషించారు. అలాగే ఇండో-గంగా మైదానం నుండి భారతదేశం దక్షిణ కొన వరకు చింతనలు, సంస్కృతుల విస్తరణకు కారణమయ్యారు.
వారు శుంగ సామ్రాజ్యంతో పోటీపడ్డారు. తరువాత మగధ కణ రాజవంశం పాలనను స్థాపించబడింది. తరువాత సాకాలు, యవనలు, పల్లవుల వంటి విదేశీ ఆక్రమణదారుల నుండి భారతదేశం లోని అతిపెద్ద భూభాగాన్నింరక్షించడంలో ముఖ్యపాత్ర పోషించారు. పెద్ద భాగాన్ని రక్షించడానికి వారు కీలక పాత్ర పోషించాప్రత్యేకించి పాశ్చాత్య క్షాత్రపాలతో వారి పోరాటాలు సుదీర్ఘకాలం కొనసాగాయి. శాతవాహన రాజవంశ చక్రవర్తి పాలకులలో గౌతమీపుత్ర శాతకర్ణి, శ్రీ యజ్ఞ శాతకర్ణి పాశ్చాత్య క్షత్రాలు వంటి విదేశీ ఆక్రమణదారులను ఓడించి వారి విస్తరణను నిలిపివేశారు. క్రీ.పూ. 3 వ శతాబ్దంలో సామ్రాజ్యం చిన్న రాష్ట్రాలుగా విభజించబడింది.
వాయవ్య రాజ్యాలు మరియు హైబ్రీడు సంస్కౄతులు
భారతీయ ఉపఖండంలోని వాయువ్య రాజ్యాలు, హైబ్రిడ్ సంస్కృతులలో ఇండో-గ్రీకులు, ఇండో-సిథియన్లు, ఇండో-పార్థియన్లు, ఇండో-సస్సినిదులు ఉన్నారు.
ఇండో-గ్రీకులు:-వీరు అనేక ఇండో-గ్రీక్ రాజ్యాల అంతటా వ్యాపించిన సంకరజాతి సంస్కృతి జాతికి చెందిన ప్రజలు. సుమారు రెండు శతాబ్దాలపాటు కొనసాగిన ఈ రాజ్యాలను 30 కంటే ఎక్కువ ఇండో-గ్రీకు రాజుల వారసులు పాలించారు. వారు తరచూ ఒకరితో ఒకరు కలహించుకున్నారు. గాంధారం నుండి హిందూ కుషు పర్వతాల మీదుగా గ్రీకో-బాక్టీరియన్లను నడిపించి విజయం సాధించి తరువాత కొంతకాలం రాజుగా మారిన మొదటి మెనాండరు పాలనలో (క్రీ.పూ. 155-130 పాలించినవారు) ఇండో-గ్రీకులు శిఖరాగ్రం చేరుకున్నారు. ఆధునిక భూభాగంలో ఆయన ప్రాంతాలను ఆధునిక ఆఫ్ఘన్ స్థానంలోని పంజాషీర్, కపిసాల వరకు విస్తరించి తరువాత భారత ఉపఖండంలోని పంజాబు ప్రాంతం వరకు విస్తరించాడు. ఆయన సాంరాజ్యంలో అనేక దక్షిణ, తూర్పు సామంతరాజ్యాలు ఉన్నాయి.
మొదటి మెనాండరు బౌద్ధ మతాన్ని స్వీకరించాడు. ఇది బౌద్ధమత గ్రంథం మిలిన్దా పన్హాలో వివరించబడింది. అతని మార్పిడి తరువాత అతను బౌద్ధమత ప్రముఖ పోషకునిగా గుర్తింపు పొందాడు.[160]
క్రీ.పూ 2 వ శతాబ్దం మధ్యకాలం నుండి క్రీస్తు పూర్వం 1 వ శతాబ్దం మద్య కాలంలో సకాలు (సిధియన్లు) దక్షిణ సైబీరియా నుండి పాకిస్తాన్, అరచోసియాకు నుండి వలస వచ్చారు. తరువాత వారు ఇండో-గ్రీకులను స్థానభ్రంశం చేసి గాంధారా నుండి మధుర వరకు విస్తరించి ఉన్న రాజ్యాన్ని పాలించారు. శాతవాహన రాజవంశం దక్షిణ భారత చక్రవర్తి గౌతమీపుత్ర శాతకర్ణి సిథియన్ పాశ్చాత్య సత్రాపులను ఓడించిన తరువాత క్రీ.పూ 2 వ శతాబ్ధంలో సాకాల పతనం ప్రారంభం అయింది.[161][162] 4 వ శతాబ్దంలో తూర్పు భారతదేశానికి చెందిన గుప్త సామ్రాజ్యం చక్రవర్తి రెండవ చంద్రగుప్త సాకా సామ్రాజ్యం పూర్తిగా నాశనం చేసాడు.[163]
ఇండో-పార్థియన్లను గోండోఫరిడ్ వంశీయులచే పాలించారు. దీనికి మొదటి పాలకుడు గోండోపెర్స్ పేరు పెట్టారు. వారు ప్రస్తుత ఆఫ్ఘనిస్తాన్, పాకిస్థాన్, వాయువ్య భారత దేశాలను దాదాపు క్రీ.శ మొదటి శతాబ్ధం వరకు పాలించారు.[164] ప్రముఖ గోండోఫరిడ్ రాజులు వారి చరిత్రలో ఎక్కువ భాగం తక్షశిలను (ప్రస్తుతం పాకిస్థాన్ లోని పంజాబు రాష్ట్రంలో ఉంది) నివాసంగా చేసుకుని అక్కడ నుండి పాలన సాగించారు. అయితే వారి ఆఖరి కొన్ని సంవత్సరాలలో రాజధాని కాబూలు, పెషావర్ మధ్య మార్చబడింది. ఈ రాజులు సాంప్రదాయకంగా ఇండో-పార్థియన్లుగా పేర్కొనబడ్డారు. అరాసిదు రాజవంశం ప్రభావితం వారి నాణాలను ప్రభావితం చేసినప్పటికీ వారు అధికంగా పార్థియాకు తూర్పుగా నివసిస్తున్న ఇరానిక్ తెగలకు సమూహాలకు చెందినవారై ఉన్నారు. రాజులందరూ గొండోఫరు బిరుదుతో పాలించ లేదు. ఇండో-పార్థియన్లు బౌద్ధ మఠం తఖ్త్-ఇ-బాహి నిర్మాణం కొరకు ప్రసిద్ది చెందారు.
ఇండో-సస్సనిదులకు పర్షియా సస్సనిద్ సామ్రాజ్యం మూలంగా ఉంది. ఇది గుప్త సామ్రాజ్యానికి సమకాలీనంగా భారతీయ సంస్కృతి, ఇరాన్ సంస్కృతి కలయిక ఒక హైబ్రీడు సంస్కృతికి (ఇండో-ససానిదు సంస్కృతి) జన్మనిచ్చిన ప్రస్తుత బలూచిస్తాన్, పాకిస్థాన్ ప్రాంతం వరకు విస్తరించింది.
భారతదేశ వాణిజ్యం మరియు పర్యాటకం
కేరళలో సుగంధ వాణిజ్యం ప్రంపంచం అంతటి నుండి వ్యాపారులను భారతదేశానికి ఆకర్షించింది. క్రీ.పూ. ప్రారంభ రచనలు, నియోలిథిక్ యుగం రాతి యుగం చెక్కడాలు, సుమేరియన్ రికార్డుల ఆధారంగా భారతదేశంలోని నైరుతి తీరప్రాంత కేరళలోని ముజిరిస్ నౌకాశ్రయం క్రీ.పూ. 3000 నుండి మసాలాదినుసుల ప్రధాన వాణిజ్య కేంద్రంగా ఉన్నదని విశ్వసించబడుతుంది. క్రీ.పూ. 562 లో కేరళలోని కొచ్చిప్రాంతానికి యూదయ యూదువర్తకులు వచ్చారు. క్రీ.శ. 70 లో రెండవ ఆలయం నాశనమైన తరువాత బహిష్కరణకు గురైన యూదు వర్తకులు అధిక సంఖ్యలో కేరళాకు చేరుకున్నారు.[165] కేరళా భారతదేశ మసాలా దినుసుల తోటగా వర్ణించబడింది. క్రిస్టోఫర్ కొలంబసు, వాస్కోడిగామా వంటి వర్తకులు, ఎగుమతి దారులకు ఇది చేరవలసిన గమ్యంగా భావించబడింది.[166]
థామస్ ది అపోస్టిల్ క్రీ.పూ 1 వ శతాబ్దంలో నౌకామార్గంలో భారతదేశానికి చేరుకున్నాడు. అతను భారతదేశంలోని కేరళలో ముజిరిస్లో అడుగుపెట్టాడు. యెజ్ (సెవెన్) అరా (సగం) పల్లిగల్ (చర్చిలు) (సెవెన్ అండు హాఫ్ చర్చీలను స్థాపించాడు.
1 వ లేదా 2 వ శతాబ్దంలో బౌద్ధమతం సిల్క్ రోడ్ ట్రాన్స్మిషన్ ద్వారా చైనాలోకి ప్రవేశించింది. సంస్కృతుల మిశ్రమం అనేక మంది చైనా ప్రయాణికులు, సన్యాసులు భారతదేశంలోకి ప్రవేశించేందుకు దారితీసింది. అత్యంత ప్రముఖమైనవి ఫాక్సియన్, యిజింగ్, సాంగ్ యున్, జువాన్జాంగ్. ఈ పర్యాటకులు భారత ఉపఖండంలోని వివరణాత్మక సమాచారం వ్రాశారు. వారి వ్రాతలలో ఈ ప్రాంతం రాజకీయ, సామాజిక అంశాలు ఉన్నాయి.[167]
ఆగ్నేయ ఆసియా హిందూ, బౌద్ధ మతాచార సంస్థలు ఆర్ధిక కార్యకలాపాలు, వాణిజ్యంతో అనుబంధం కలిగివున్నాయి. తరువాత పోర్చుగల్ పెద్ద నిధులను అప్పగించటంతో ఎస్టేట్ నిర్వహణ, హస్తకళ, వాణిజ్య కార్యక్రమాల ద్వారా స్థానిక ఆర్ధికవ్యవస్థకు లబ్ది చేకూరింది. ముఖ్యంగా బౌద్ధమతం నావికాదళ వాణిజ్యంతో, నాణేలు, కళ, అక్షరాస్యతలను ప్రోత్సహించింది.[168] మసాలా వ్యాపారంలో పాల్గొన్న భారతీయ వ్యాపారులు భారతదేశ వంటకాలు ఆగ్నేయాసియాకు తీసుకువెళ్ళారు. అక్కడ స్థానిక నివాసితులలో మసాలా మిశ్రమాలు, కూరలు బాగా ప్రాచుర్యం పొందాయి.[169]
గ్రీకో-రోమన్ ప్రపంచం మసాలాదినుసులు, సుగంధద్రవ్యాల వ్యాపారమార్గాన్ని రోమన్-ఇండియా అనుసరించడం మొదలైంది.[170] పోసిడోనియస్ వ్రాతల ఆధారంగా క్రీ.పూ 2 వ శతాబ్దంలో గ్రీకు, భారతీయ నౌకలు అడెన్ పోర్టులలో (గ్రీకులచే యూడేమోన్ అని పిలువబడేవి)వాణిజ్యం కొరకు కలుసుకునేవని భావిస్తున్నారు.[171] తరువాత స్ట్రాబో రచన " జియాగ్రఫీ " లో దీని ప్రస్తావన చోటుచేసుకుంది.[172]క్రీ.పూ. 118 లేదా 116 లో " మాన్‌సూన్ విండ్ సిస్టం " హిందూ మహాసముద్రంలో పయనించింది. మాన్‌సూన్ విండ్ సిస్టంను సిజికాస్ యుడోక్సస్ నడపాడు. భారతదేశానికి చెందిన నౌకాదిగ్గజ నావికుడు పోసీడోనియస్ నౌకాప్రమాదంలో చిక్కుకుని ఎర్ర సముద్రంలో కాపాడబడి అలెగ్జాండ్రియాలోని 8 వ టోలెమికి చేరుకున్నట్లుగా చెప్పాడు. స్ట్రాబో " జియాగ్రఫీ " లో వ్రాయబడిన సముద్రప్రమాదం నుండి బ్రకిబయట పడిన ఈ కథనం ఒక మూలంగా ఉంది. ఆధునిక పరిశోధకులలో ఈ కథనం సందేహాస్పదంగా ఉంది. ఇంకొక గ్రీకు నావికుడు అయిన హిప్పాలస్, కొన్నిసార్లు భారతదేశంకు రుతుపవనాల ఆధారిత మార్గాన్ని కనుగొన్న ఘనత సాధించాడు. అతను కొన్నిసార్లు యుడోక్సస్ దండయాత్రలలో భాగంగా ఉన్నాడని ఊహిస్తున్నారు.[173] మొదటి సహస్రాబ్ది కాలంలో భారతీయులకు సముద్ర మార్గాలను భారతీయులు, ఇథియోపియన్లు నియంత్రించారు. ఇది సముద్రపు వాణిజ్య వర్తక శక్తిగా మారింది.
Silk Road and Spice trade, ancient trade routes that linked India with the Old World; carried goods and ideas between the ancient civilisations of the Old World and India. The land routes are red, and the water routes are blue.
The Pompeii Lakshmi ivory statuette was found in the ruin of Pompeii. It is thought to have come from Bhokardan in the Satavahana realm in the first half of the 1st century CE. It testifies to Indo-Roman trade relations beginning around the 1st century BCE.
Chinese Buddhist monk Faxian at the ruins of Ashoka the Great's palace.
Tharisapalli plates granted to Saint Thomas Christians by South Indian Chera ruler Sthanu Ravi Varma testify that merchant guilds and trade corporations played a very significant role in the economy and social life during the Kulasekhara period of Kerala, India.
కుషాన్ సాంరాజ్యం
Kushan Empire
Kushan territories (full line) and maximum extent of Kushan dominions under Kanishka (dotted line), according to the Rabatak inscription.
Depiction of the Buddha in Kanishka's coinage, Mathura art, 2nd century CE.
కుషాన్ సామ్రాజ్యం మొదటి చక్రవర్తి కుజుల కద్ఫేసేస్ నాయకత్వంలో భారత ఉపఖండంలోని వాయువ్యంలో ప్రస్తుత ఆఫ్ఘనిస్తాన్ వరకు విస్తరించింది. కుషాన్లు బహుశా టోచారియన్ మాట్లాడే తెగకు చెందినవారని భావిస్తున్నారు.[174] యూజి సమాఖ్యలోని ఐదు శాఖలలో ఇది ఒకటి.[175][176] అతని మనవడు కనిష్క మహారాజు పాలనలో సామ్రాజ్యం ఆఫ్ఘనిస్తానులో చాలా భాగం వరకు విస్తరించింది.[177] తరువాత ఇది భారత ఉపఖండంలోని ఉత్తర భాగాలైన వారణాసి (బనారస్) సమీపంలోని సాకేత, సారనాథ్ వరకు విస్తరించింది.[178]
చక్రవర్తి కనిష్కుడు బుద్ధిజాన్ని అత్యధికంగా పోషించాడు. అయితే కుషాన్లు దక్షిణానికి విస్తరించడంతో వారి తరువాత నాణేలలో చోటు చేసుకున్న దేవతలు చిత్రాలు నూతన హిందూ ఆధుఖ్యాన్ని ప్రతిబింబించాయి.[179][180] వారు భారతదేశంలో బౌద్ధమతం స్థాపించడంలో అది మధ్య ఆసియా, చైనా లకు విస్తరించడంలో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించారు.
చరిత్రకారుడు విన్సెంట్ స్మిత్ ఖానీకా గురించి మాట్లాడుతూ:
ఆయన బుద్ధిజం చరిత్రలో రెండవ అశోకుని పాత్రను పోషించాడు.[181]
ఈ సామ్రాజ్యం సిల్క్ రోడ్ వాణిజ్యాన్ని సింధూ లోయ ద్వారా హిందూ మహాసముద్ర సముద్ర వాణిజ్యంతో అనుసంధానించింది. చైనా మరియు రోమ్ల మధ్య వాణిజ్యాన్ని ప్రోత్సహించింది. కుషాన్ పాలనలో శిఖరాగ్రానికి చేరుకుని వికసించిన గాంధార కళ, మధుర కళలకు సరికొత్త పోకడలు తీసుకుని రాబడ్డాయి.[182]
హెచ్.జి. రౌలిసన్ వ్యాఖ్యానించారు:
కుషాన్ కాలం గుప్తాల యుగంకు సరైన ప్రసంగం.[183]
3 వ శతాబ్దం నాటికి భారతదేశంలో కుషానుల సామ్రాజ్యానికి విఘాతం కలిగింది. మొదటి వాసుదేవ కుషానుల చివరి చక్రవర్తి అయ్యాడు.
[184][185]
సంప్రదాయ కాలం (క్రీ.పూ 320 – క్రీ.పూ 650)
గుప్త సాంరాజ్యం - స్వర్ణయుగం
Gupta Empire – Golden Age
Gupta Empire expansion from 320CE to 550CE.
The current structure of the Mahabodhi Temple dates to the Gupta era, 5th century CE. Marking the location where the Buddha is said to have attained enlightenment.
భారత ఉపఖండం చాలావరకు గుప్త సామ్రాజ్యం (క్రీ.శ.320-550) ఆధ్వర్యంలో సమైఖ్యం చేయబడిన కాలం " క్లాసికల్ ఇండియా " గా పేర్కొనబడింది.[186][187] ఈ కాలం భారతదేశ స్వర్ణయుగం అని పిలువబడింది;[188] సైన్సు, టెక్నాలజీ, ఇంజనీరింగు, కళ, మాండలికం, సాహిత్యం, తర్కశాస్త్రం, గణితం, ఖగోళ శాస్త్రం, మతం, తత్వశాస్త్రం (హిందూ సంస్కృతి మూలాలతో) విస్తృతంగా విజయాలు సాధించాయి.
[189] హిందూ-అరబిక్ సంఖ్యా వ్యవస్థ, పొజిషనల్ న్యూమరల్ సిస్టం, భారతదేశంలో ఉద్భవించాయి. తర్వాత అరబ్బుల ద్వారా పశ్చిమదేశాలకు బదిలీ చేయబడింది. 600 నుండి 800 ల మధ్యకాలంలో సంఖ్యావిధానంలో సున్నా అభివృద్ధి చేయబడే వరకు పురాతన హిందూ సంఖ్యావిధానంలో కేవలం తొమ్మిది చిహ్నాలు ఉన్నాయి.[190] గుప్తులు నాయకత్వంలో సృష్టించబడిన శాంతి, శ్రేయస్సు భారతదేశంలో శాస్త్రీయ, కళాత్మకతను ఉద్దీపింపజేసాయి. అనుసరించింది.[191]
అద్భుతమైన వాస్తు శిల్పకళ, శిల్పం, చిత్రలేఖనం ఈ సాంస్కృతిక సృజనాత్మకత అధిక అంశాలుగా ఉన్నాయి.[192] గుప్తా కాలంలో కాలిదాసు, ఆర్యభట్ట, వరాహమిహిర, విష్ణు శర్మ, వాట్సయన వంటి అనేకమంది విద్యా రంగాలలో గొప్ప పురోగతిని సంపాదించారు. గుప్తుల కాలం భారతీయ సంస్కృతి పరీవాహక కాలంగా గుర్తించబడింది: గుప్తులు వారి పరిపాలనను చట్టబద్ధం చేసేందుకు వేదాలను అనుసరించినా వారు బౌద్ధమతానికి మద్దతునిచ్చారు. ఇవి బ్రాహ్మణిక సంప్రదాయానికి ప్రత్యామ్నాయాన్ని అందించాయి. మొదటి ముగ్గురు పాలకులు - మొదటి చంద్రగుప్త, సముద్రగుప్తుడు, రెండవ చంద్రగుప్తుడు సైనిక అత్యుపయోగంతో వారి నాయకత్వంలో భారతదేశం లోని అధిక భాగాన్ని ఆధిఖ్యతలోకి తీసుకువచ్చాయి. [193] సైన్సు, రాజకీయ పరిపాలన గుప్త యుగంలో కొత్త ఎత్తులను చేరుకున్నాయి. బలమైన వాణిజ్య సంబంధాలతో ఈ ప్రాంతం ఒక ముఖ్యమైన సాంస్కృతిక కేంద్రంగా మారింది. బర్మా, శ్రీలంక, మారిటైమ్ ఆగ్నేయ ఆసియా, ఇండోచైనాలో సమీప రాజ్యాలు, ఇతర ప్రాంతాలను ప్రభావితం చేసే ఒక స్థావరంగా మారింది.
5 వ శతాబ్దం మొదటి భాగంలో ఆఫ్ఘనిస్తానులో బమియానును తమ రాజధానిగా చేసుకుని తమను తాము స్థాపించుకున్న ఆల్కాన్ హన్స్ వచ్చే వరకు మొట్టమొదటి గుప్తులు వాయువ్య రాజ్యాలను విజయవంతంగా అడ్డుకున్నాయి.[194] అయినప్పటికీ ఈ సంఘటనలు దక్షిణ భారతదేశంలో ఎక్కువభాగాన్ని ప్రభావితం చేయలేదు.[195][196]
వకతక సాంరాజ్యం
క్రీ.పూ. 3 వ శతాబ్దం మధ్యలో దక్కనులో వకతక సాంరాజ్యం ఉద్భవించింది. వారి సాంరాజ్యం మాల్వా, గుజరాతు దక్షిణ అంచుల నుండి దక్షిణప్రాంతంలో తుంగభద్ర నది వరకు, పశ్చిమాన అరేబియా సముద్రం నుండి తూర్పున ఛత్తీస్గఢ్ అంచుల వరకు వారి రాజ్యం విస్తరించిందని విశ్వసిస్తున్నారు. దక్కనుప్రాంతంలో శావాహనుల తరువాతి రాజవంశంగా, ఉత్తర భారతదేశంలో గుప్తులకు సమకాలీనులుగా ఉన్న వకతక రాజవంశీయుల తరువాత దక్కను ప్రాంతం విష్ణుకుండినుల వశం అయింది.
వకతకాలు కళలు, వాస్తుశిల్పం, సాహిత్య పోషకులకు ప్రసిద్ధి చెందారు. వారు ప్రజోపయోగ పనులు చేపట్టారు. వారి స్మారక చిహ్నాలు వారి వారసత్వానికి సాక్ష్యంగా ఉన్నాయి. వకతక చక్రవర్తి హరిషేనా పోషణలో అజాంతా గుహల (యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ సంపద) బౌద్ధ విహరాలు, చైతనాల వంటి రాతిచెక్కడాలు నిర్మించబడ్డాయి.[197][198]
కామరూప సాంరాజ్యం
సమాద్రగుప్తుడు స్థాపించిన 4 వ శతాబ్దపు అలహాబాద్ స్తంభాల శాసనంలో కామరూప (పశ్చిమ అస్సాం),[199] దావకా (మధ్య అస్సాం) లలో ప్రస్తావన చోటుచేసుకుంది.[200]ఇది గుప్త సామ్రాజ్యం సరిహద్దు రాజ్యంగా పేర్కొనబడింది. తరువాత దావకా కామరూపలో విలీనం అయ్యింది. ఇది కరటోయ నది నుండి (ప్రస్తుత సాదియా) మొత్తం బ్రహ్మపుత్ర లోయ, ఉత్తర బెంగాల్, బంగ్లాదేశ్ భాగాలు, పూర్ణ మరియు పశ్చిమ బెంగాల్ ప్రాంతాల్లో విస్తరించింది.[201]
ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించిన మూడు రాజవంశాలు వర్మనస్ (క్రీ.పూ. 350-650 CE), మెల్చా రాజవంశం (క్రీ.పూ. 655-900), కామరూప-పాలాస్ (సుమారుగా క్రీ.శ. 900-1100) రాజవంశాలు వరుసగా ప్రస్తుత గౌహతి (ప్రాగ్జిజ్యోతిష్పురా), తేజ్పూర్ (హరుప్పేశ్వర), ఉత్తర గౌహతి (దుర్జయ) రాజధానిగా చేసుకుని పాలించాయి. మూడు రాజవంశాలు ఆరివార్ట్ నుండి వలస వచ్చిన నారకాసురుని సంతతికి చెందినవి.
[202]
వర్మన్ రాజు భాస్కర్ వర్మన్ (క్రీస్తుపూర్వం 600-650) పాలనలో చైనా ప్రయాణికుడు జువాన్జాంగ్ ఈ ప్రాంతాన్ని సందర్శించి తన ప్రయాణాలను నమోదు చేసుకున్నాడు. తరువాత బలహీనమై విచ్చిన్నమైన తరువాత (కామరుప-పాలాస్), కామరుప సంప్రదాయం క్రీ.పూ 1255 మొదటి లూనారు (1120 - 1185 CE), రెండవ లూనారు (క్రీస్తు 1155 - 1255 CE) రాజవంశాల పాలనలో కొంత వరకు విస్తరించింది.[203] 13 వ శతాబ్దం మధ్యకాలంలో కామరుప సామ్రాజ్యాన్ని ముస్లిం తుర్కులను ఆక్రమించిన తరువాత కామాతోపూర్ (నార్త్ బెంగాల్) నుండి రాజధానిని కామరూపనగారా (ఉత్తర గౌహతి)కు మార్చి కెన్ రాజవంశం ఆధ్వర్యంలో కమట రాజ్యాన్ని స్థాపించారు.[204]
పల్లవ సాంరాజ్యం
4 వ శతాబ్దం నుండి 9 వ శతాబ్ధం మద్యకాలంలో పల్లవులు, ఉత్తర ఉప గుప్తులతో పాటు, భారత ఉపఖండంలోని దక్షిణప్రాంతంలో సంస్కృత అభివృద్ధికి గొప్ప పోషకులుగా ఉన్నారు. పల్లవ పాలన గ్రాన్థా అని పిలిచే లిపిలోని మొదటి సంస్కృత శాసనాలు ఉన్నాయి.
[205] తొలి పల్లవులు ఆగ్నేయాసియా దేశాలతో విభిన్న సంబంధాలను కలిగి ఉన్నారు. పల్లవులు మామల్లపురం, కాంచీపురం, ఇతర ప్రాంతాలలో ద్రవిడ నిర్మాణశైలిలో కొన్ని ముఖ్యమైన హిందూ దేవాలయాలు, అకాడమీలను నిర్మించారు. వారి పాలనలో కవులు గొప్ప అభివృద్ధి సాధించారు. దేవాలయాలను వేర్వేరు దేవతలకు దేవాలయాలు నిర్మించడం ఆచరణలోకి వచ్చింది. ఆగమశాస్త్రాలను అనుసరించి దేవాలయనిర్మాణం జరిగింది.[206]
మొదటి మహేంద్రవర్మ (క్రీ.పూ. 571 - 630 ), మొదటి నరసింహవర్మ (క్రీ.పూ.630 - 668 ) పాలనలో పల్లవులు అధికారంలోకి వచ్చారు. 9 వ శతాబ్దం చివరి వరకు 600 సంవత్సరాలుగా తమిళ ప్రాంతపు ఉత్తర ప్రాంతం, తెలుగు ప్రాంతాలలో ఆధిపత్యం చేసారు. [207]
కదంబ సాంరాజ్యం
క్రీస్తుపూర్వం 345 లో మయూరశర్మ కర్ణాటక ప్రాంతంలో కదంబ రాజ్యం స్థాపించాడు. తరువాత కాలంలో దానిని సమర్ధతతో సామ్రాజ్యంగా అభివృద్ధి చేసాడు. రాజు మయూరశర్మ కొన్ని స్థానిక గిరిజనుల సహాయంతో కంచికి చెందిన పల్లవుల సైన్యాన్ని ఓడించాడు. కాకుత్సవర్మ పాలనలో కాదంబ ఖ్యాతి గరిష్ట స్థాయికి చేరుకుంది. ఉత్తర భారతదేశంలోని గుప్త రాజవంశం రాజుకుటుంబంతో వివాహం సంబంధాలు ఏర్పరుచుకున్నాడు. కదంబాలు పాశ్చాత్య గంగ రాజవంశం సమకాలీకులుగా ఉన్నారు. వారు భూమిని పరిపూర్ణ స్వయంప్రతిపత్తితో పరిపాలించే ప్రారంభ స్థానిక రాజ్యాలను ఏర్పరచారు. ఈ రాజవంశం తరువాత కన్నడ సామ్రాజ్యాలు, చాళుక్య, రాజపుత్ర సామ్రాజ్యాలకు సామతరాజ్యంగా ఐదు వందల సంవత్సరాల పాటు కొనసాగింది. ఇది గోవా కదంబాలు, హలాసీ కదంబాలు, హంగల్ కదంబాలు వంటి చిన్న వంశాలుగా విభజించబడింది.
అల్చాన్ హంస్
Alchon Huns
The defeat of the Alchon Huns under Mihirakula by King Yashodharman at Sondani in 528 CE.
Vishnu Nicolo Seal representing Vishnu with a worshipper (probably Mihirakula), 4th–6th century CE. The inscription in cursive Bactrian reads: "Mihira, Vishnu and Shiva". British Museum.
నోమాడిక్ సమాఖ్య పురాతన ఆదివాసీ కాలంలో మద్య ఆసియాలో ఇండో-హెఫ్తాలిటీస్ లైట్లు ( ఆల్కాన్ హున్స్)గా ఉండేది. ఆల్కాన్ హన్స్ 5 వ శతాబ్దం మొదటి అర్ధ భాగంలో ఆధునిక-ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లో తమ స్థావరాలు స్థాపించారు. హన్ సైనిక నాయకుడు టోరమానా నేతృత్వంలో భారత ఉపఖండంలోని ఉత్తర ప్రాంతాలను అధిగమించారు. టొరమనా కుమారుడు మిహిరాకుల, ఒక పాశ్చాత్య హిందూవుతో తూర్పున పాలిటిపుత్రకు, మధ్య భారతదేశంలోని గ్వాలియరుకు వెళ్లారు. హ్యూయెన్ త్సాంగ్ బౌద్ధుల మిహిరాకుల కనికరంలేని బౌద్ధులను హింసించడం, మఠాలను విధ్వంసం చేయడం తన వ్రాతలలో వివరించాడు. అయినప్పటికీ ఆ వివరణ ప్రామాణికతకు సంబంధించినంత వరకు వివాదాస్పదంగా ఉంది. [208] 6 వ శతాబ్దంలో భారత పాలకులు, మహారాష్ట్రా మహారాజు యశోధరన్ (మాల్వా), గుప్త చక్రవర్తి నరసింహగుప్తా నరసింహగుప్తాలు కలిసి హన్సును ఓడించారు. వారిలో కొందరు భారతదేశం నుండి బయటికి వెళ్ళారు. ఇతరులు భారతీయ సమాజంలో కలిసిపోయారు.[209]
హర్ష సాంరాజ్యం
హర్షుడు 606 నుండి 647 వరకు ఉత్తర భారతదేశాన్ని పరిపాలించాడు. ఆయన వర్ధన రాజవంశానికి చెందిన ప్రభాకర్వర్ధనుడి కుమారుడు, రాజ్యవర్ధనుడి తమ్ముడు. వర్ధన రాజవంశ రాజులు ప్రస్తుత హర్యానాలో ఉన్న తానేసర్ను పాలించారు.
6 వ శతాబ్దం మధ్యకాలంలో పూర్వ గుప్త సామ్రాజ్యం పతనమైన తరువాత ఉత్తర భారతదేశం చిన్న గణతంత్రాలు, రాచరిక రాజ్యాలుగా విడిపోయింది. ఫలితంగా తనేసర్ వర్ధనల అభివృద్ధి చెందుతూ పంజాబ్ నుండి కేంద్ర భారతదేశానికి గణతంత్రాలు, రాచరిక రాజ్యాలను ఏకం చేయడం ప్రారంభించారు. హర్షుడి తండ్రి, సోదరుడు మరణించిన తరువాత 606 లో సామ్రాజ్యం ప్రతినిధులు ఏప్రిల్లో సమావేశం జరిపి హర్షడిని చక్రవర్తి చేసారు. కేవలం 16 ఏళ్ళ వయసులో ఆయనకు మహారాజా బిరుదు ఇవ్వబడింది.[211] తన అధికారంలో ఆయన సామ్రాజ్యం ఉత్తర, వాయవ్య దేశాలన్నింటినీ స్వాధీనం చేసుకుని సంరాజ్యాన్ని కామరూప వరకు, దక్షిణాన నర్మదా నది వరకు విస్తరించాడు. చివరికి కన్నౌజ్ (ప్రస్తుతం ఉత్తరప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో) తన రాజధానిగా చేసుకుని క్రీ.పూ. 647 వరకు పాలించాడు.[212]
అతని న్యాయస్థానం కాస్మోపాలిటినిజం కేంద్రంగా మారి పండితులు, కళాకారులు, మతపరమైన సందర్శకులను దీర్ఘకాలం ఆకర్షించింది.
[212] ఈ సమయంలో హర్షుడు సూర్య ఆరాధన నుండి బౌద్ధమతంలోకి మారాడు.[213] చైనీస్ యాత్రికుడు జువాన్జాంగ్ హర్షుడి న్యాయస్థానాన్ని సందర్శించి ఆయన న్యాయాన్ని, దాతృత్వాన్ని ప్రశంసిస్తూ ఆయన గురించి చాలా అనుకూలంగా వ్రాశాడు.[212]
సంస్కృత కవి బాణభట్టు రచించిన ఆయన జీవితచరిత్ర హర్షచరిత ("హర్షీ డీడ్స్") తనేసరుతో ఆయనకున్న అనుబంధం, అలాగే రక్షణ గోడ, కందకం, రెండు అంతస్థుల ధవళగ్రిహా (వైట్ మాన్షన్) తో ఉన్న రాజభవనం గురించి వర్ణించాడు.[214][215]
ఆరంభకాల మధ్యయుగ కాలం (క్రీ.పూ 650 –క్రీ.పూ 1200 )
క్రీ.శ 6 వ శతాబ్దంలో గుప్తుల సామ్రాజ్యం ముగిసిన తరువాత భారతదేశం మద్యయుగం ప్రారంభమైంది.[153] ఈ కాలం హుందూయిజానికి " సంప్రదాయ యుగం ద్వితీయార్ధం " అని భావించబడుతుంది.[216]క్రీ.శ. 7 వ శతాబ్దంలో హర్ష సామ్రాజ్యం పతనం తరువాత ఇది మొదలైంది.[216][216]
ఇంపీరియల్ కన్నౌజ్ ప్రారంభం త్రిపాఠి పోరాటానికి దారితీసింది.[217]1279 లో దక్షిణ భారతదేశంలో మూడవ రాజేంద్ర చోళడి మరణంతో తర్వాతి చోళుల ముగింపుతో 13 వ శతాబ్దంలో ఉత్తర భారతదేశంలో ఢిల్లీ సుల్తానేటు ముగిసింది; అయినప్పటికీ 17 వ శతాబ్దంలో దక్షిణాన విజయనగర సామ్రాజ్యం పతనం సాంప్రదాయిక కాలంలోని కొన్ని అంశాలు కొనసాగాయి.
5 వ శతాబ్ధం నుండి 13 వ నాటికి వేద సంస్కృతి క్షీణించి బౌద్ధమతం, జైనమతం అభివృద్ధి మొదలైంది. రాజ న్యాయస్థానాల్లో శైవిజం, వైష్ణవిజం, శక్తివిజం విస్తరించాయి.[3] ఈ కాలం భారతదేశంలో అత్యుత్తమ కళా సాంప్రదాయిక అభివృద్ధి కొనసాగింది. హిందూ మతం, బౌద్ధమతం, జైన మతంలో ప్రధానంగా ఆధ్యాత్మిక, తాత్విక వ్యవస్థలు అభివృద్ధి చెందాయి.
ఆల్కాన్ హున్స్ ఆక్రమణ తరువాత 6 వ శతాబ్దంలో వాయవ్య భారతదేశంలో బౌద్ధమతం బలహీనపడింది. అల్కాన్ హుంస్ ప్రజలు ప్రారంభంలో వారి స్వంతమతం తెంగ్రి మతాలను అనుసరించి తరువాత భారత మతాలను అనుసరించారు. క్రీ.పూ 711 లో సింధు ప్రాంతం నుండి (ఆధునిక పాకిస్తాన్) ముహమ్మదు బిన్ ఖాసిం ముట్టడి తరువాత బౌద్ధమతం మరింత క్షీణించింది. అనేక స్థూపాలు నెనూన్ (పాకిస్థాన్ లోని హైదరాబాదు) వంటి మసీదులుగా మార్చబడ్డాయని చౌచ్ నామా నమోదు చేసాడు.[218]
7 వ శతాబ్దంలో కుమారీల భట్టు మిమాంస తత్వశాస్త్ర పాఠశాలను రూపొందించాడు. బౌద్ధ దాడులకు వ్యతిరేకంగా వేదఆచారాలకు మద్దతుగా నిలిచాడు. కుమారీలభట్టు భారతదేశంలో బౌద్ధమతం పతనానికి కృషి చేసిన వ్యక్తిగా పండితులు గుర్తించాడు.[219] బౌద్ధులకు వ్యతిరేకంగా అతని వైవిధ్య విజయాన్ని బౌద్ధ చరిత్రకారుడు తథాగత ధృవీకరించాడు. ఆయన బుద్ధపాల్కిత, భవ్య, ధర్మదాసా, దిగ్నగా, ఇతరు శిష్యులను వాదంలో ఓడించాడని పేర్కొన్నారు.[220]
8 వ శతాబ్దంలో అద్వైత వేదాంత సిద్ధాంతాన్ని ప్రచారం చేసేందుకు, విస్తరించడానికి భారత ఉపఖండం అంతటా ఆది శంకరాచార్యుడు ప్రయాణించాడు. హిందూమతంలో ప్రస్తుత ఆలోచనలు ముఖ్య లక్షణాలను ఏకీకృతం చేయటానికి శకరాచార్యుని కృషి సహకరించింది. [221][222][223] ఆయన బౌద్ధమతం, హిందూయిజ మీమాంసా పాఠశాలలను విమర్శించాడు.;[224][225][226][227] భారత ఉపఖండంలోని నాలుగు మూలల్లో అద్వైత వేదాంత విస్తరణ, అభివృద్ధి కోసం మఠాలు (మఠాలు) స్థాపించారు.[228]
క్రీ.పూ.8 వ శతాబ్దం నాటికి సామ్రాజ్య కేంద్రం, కాస్మో-రాజకీయ వ్యవస్థలలో బుద్ధుడికి బదులుగా హిందూ దేవతల విగ్రహాలు ప్రతిష్ఠించబడ్డాయి. హిందూ దేవతలకు ఆలయాలు నిర్మించబడి రాజరిక ఆరాధన చేయబడింది.[229] ఎనిమిదవ శతాబ్దం తరువాత బౌద్ధ మతం భారతదేశం నుండి అదృశ్యమైంది. విష్ణు, శివ ఆరాధన రాజప్రసాదాలు, సామాజిక సాంఘిక నేపధ్యంలో బౌద్ధమత స్థాయిని బలహీనపరిచి క్షీణించజేయడానికి సహాయపడింది.[230]
7 వ శతాబ్దంలో గుప్త రాజవంశం పతనం తరువాత కన్నౌజ్ చక్రవర్తి హర్ష తన పాలనాకాలంలో ఉత్తర భారతదేశాన్ని తిరిగి సమైఖ్యం చేసాడు. అతని మరణం తరువాత అతని సామ్రాజ్యం కూలిపోయింది. 8 నుంచి 10 వ శతాబ్దం వరకు ఉత్తర భారతదేశ నియంత్రణకు మూడు రాజవంశాలు పోటీ పడ్డాయి: మాల్వా గుర్జర ప్రతిహారులు, బెంగాల్ పాలా రాజవమ్శం, దక్కనుకు చెందిన రాష్ట్రకూటులు. సేనా రాజవంశం తరువాత పాల సామ్రాజ్యంపై నియంత్రణను చేపట్టింది; గుర్జరా ప్రతిహారులు చిన్న రాజ్యాలుగా విడిపోయారు.ఆరంభకాల రాజపుత్ర రాజ్యస్థాపకులలో మాల్వా పరమరాలు, చండేలాలు, బుండేల్ ఖండు ప్రజలు, మహాకోసల కలాచురీలు, హర్యానా తోమరాలు, రాజపుతానా చౌహానులు ఉన్నారు.[231] పాశ్చాత్య చాళుక్యులు రాష్ట్రాకుటాను విలీనం చేసుకున్నారు.[232]
11 వ శతాబ్దం లో మొదటి రాజరాజ చోళుని కాలంలో చోళ సామ్రాజ్యం ప్రధాన శక్తిగా ఉద్భవించింది. మొదటి రాజరాజచోళుడు 11 వ శతాబ్ధంలో ఆగ్నేయ ఆసియా, శ్రీలంక భాగాల మీద విజయవంతంగా దాడి చేసాడు.[233]
వాయవ్య భారతంలో సాధిచిన ఆధిఖ్యత క్రీ.శ.625 నుండి క్రీ.శ 1003 వరకు కొనసాగించిన కాశ్మీరీ కరకోట వంశలో చక్రవర్తి లలితాదిత్యా ముక్తపీడ (క్రీ.శ.724 క్రీ.శ. 760) ప్రఖ్యాతి గడించాడు. కరకోటా తరువాత లోహార వంశం అధికారంలోకి వచ్చింది. రాజతరంగిణిలో కలహానా ఉత్తర భారతదేశంలో, మధ్య ఆసియాలో తీవ్రమైన సైనిక పోరాటాలకు రాజు లలితాదిత్య ప్రతీకగా ఉన్నాడని కల్హనా రాజతరంగిణిలో పేర్కొన్నాడు. [234][235][236]
7 వ శతాబ్దం మధ్యకాలం నుండి 11 వ శతాబ్దం మొదలు వరకు హిందూ షాహి రాజవంశం తూర్పు ఆఫ్ఘనిస్తాన్, ఉత్తర పాకిస్థాన్, కాశ్మీర్ ప్రాంతాల మధ్య ప్రాంతాన్ని పాలించారు. ఒరిస్సాలో తూర్పు గంగా సామ్రాజ్యం అధికారంలోకి వచ్చింది; హిందూ శిల్పకళ అభివృద్దికి ప్రసిద్ధి చెందిన జగన్నాథ ఆలయం, కోణార్క్ సూర్య ఆలయం నిర్మించబడ్డాయి. అలాగే కళ, సాహిత్య పోషకులుగా ప్రసిద్ధి చెందారు.
చాళుక్య సాంరాజ్యం
6 వ మరియు 12 వ శతాబ్దాల మధ్య కాలంలో దక్షిణ, మధ్య భారతదేశ ప్రాంతాలో అధిక భాగాన్ని చాళుఖ్యవంశం పాలించింది. ఈ కాలంలో వారు మూడు వ్యక్తిగత రాజవంశాలుగా పరిపాలించారు. 6 వ శతాబ్దం మధ్యకాలం నుండి వాతాపి (ఆధునిక బాదామి) "బాదామి చాళుక్యులు" అని పిలవబడిన మొట్టమొదటి రాజవంశం చేత పాలించబడింది. బనవాసి కదంబ సామ్రాజ్యం క్షీణత తరువాత బాదామి చాళుక్యులు స్వాతంత్ర్యం చాటుకోవడం ప్రారంభించారు. రెండవ పులకేశి పాలనా సమయంలో వీరు ప్రాచుర్యంలోకి వచ్చారు. దక్షిణ భారతదేశ చరిత్రలో చాళుక్యుల పాలన ముఖ్యమైన మైలురాయిగా ఉండి కర్ణాటక చరిత్రలో ఒక స్వర్ణ యుగానికి చిహ్నంగా ఉంది. బాదామి చాళుక్యుల ఆధిపత్యంతో దక్షిణ భారతదేశంలో రాజకీయ వాతావరణం చిన్న సామ్రాజ్యాల నుండి పెద్ద సామ్రాజ్యంగా మారింది. కావేరి, నర్మదా నదుల మధ్య ఉన్న మొత్తం ప్రాంతాన్ని ఒక దక్షిణ భారతదేశ-ఆధారిత సామ్రాజ్యం నియంత్రించి ఏకీకృతం చేసింది. ఈ సామ్రాజ్యం అభివృద్ధి సమర్థవంతమైన పరిపాలన, విదేశీ వాణిజ్యం అభివృద్ధి, నూతన శైలి వాస్తు శిల్పం ("చాళుక్యుయన్ ఆర్కిటెక్చర్" అని పిలువబడింది)అభివృద్ధి చేయబడ్డాయి. క్రీ.శ. 550 - క్రీ.శ. 750 మధ్య కాలంలో చాళుక్య చక్రవర్తులు దక్షిణ, మధ్య భారతదేశంలోని కర్నాటకలోని బాదామి నుండి, తరువాత క్రీ.శ. 970 - క్రీ.శ. 1190 మధ్య కల్యాణి నుండి పాలించారు.
గుజరాతులోని చౌళుక్య రాజవంశం చాళుక్యుల శాఖలలో ఒకటి. వారి రాజధాని అనీల్వర (ఆధునిక పటాన్, గుజరాత్) క్రీ.శ 1000 లో 1,00,000 జనసంఖ్యతో సంప్రదాయకాల భారతదేశంలో ఇది అతిపెద్ద నగరాలలో ఒకటిగా ఉండేది.
రాష్ట్రకూట సాంరాజ్యం
753 చుట్టూ దంతిదుర్గా స్థాపించబడింది.[237] రాష్ట్రాకుట సామ్రాజ్యం మన్యఖేటను రాజధాని చేసుకుని దాదాపు రెండు శతాబ్దాల కాలం పాలించింది.[238]రాష్ట్రకూటులు ఉత్తరాన గంగా నది, యమునా నది డోబ్ నుండి దక్షిణాన కేప్ కొమొరిన్ వరకు రాజ్య విస్తరణ చేసి నిర్మాణాలు, ప్రసిద్ధ సాహిత్య రచనల అభివృద్ధి చేసారు. [239][240]
ఈ రాజవంశం ప్రారంభ పాలకులు హిందూమతాన్ని ఆచరించి తరువాత జైనమతంచే బలంగా ప్రభావితమయ్యారు.[241] రాజవంశం ఉత్పత్తి చేసిన సుదీర్ఘకాల రాజపరంపరలో 64 సంవత్సరాలు పాలన సాగించిన అమోఘవర్ష కవిరజమార్గ రచన చేసాడు. ఇది ప్రారంభ కన్నడ కవిత్వంగా ప్రశంశించబడింది.[238][242] ద్రవిడ శైలిలో వాస్తుశిల్పం ఒక మైలురాయికి చేరుకుంది. ఎల్లోరాలోని కైలాసనాథ్ ఆలయంలో ఇది అత్యుత్తమ ఉదాహరణగా నిలిచింది. ఇతర ముఖ్యమైన నిర్మాణాలలో కాశీవిష్వనత ఆలయం, కర్ణాటకలోని పట్టడకల్ వద్ద ఉన్న జైన నారాయణ ఆలయం ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నాయి.
రాష్ట్రకూట సామ్రాజ్యాన్ని ప్రపంచంలోని నాలుగు గొప్ప సామ్రాజ్యాలలో ఒకటిగా అరబ్ యాత్రికుడు సులేమాన్ వర్ణించాడు.[243] రాష్ట్రకూట కాలంలో దక్షిణ భారత గణిత శాస్త్రంలో స్వర్ణ యుగం ప్రారంభమైంది. గొప్ప దక్షిణాది భారతీయ గణిత శాస్త్రజ్ఞుడు మహావీర రాష్ట్రకూట సామ్రాజ్యంలో నివసించాడు. ఆయన రచనలు అతని తర్వాత నివసించిన మధ్యయుగ దక్షిణ భారతీయ గణిత శాస్త్రవేత్తలపై భారీ ప్రభావం చూపింది.[244] రాష్ట్రకూట పాలకులు ఉత్తరాలు వ్రాయడంలో ప్రసిద్ధి చెందారు. వీరు సంస్కృతం, అపబ్రంశ వంటి వివిధ భాషలలో లేఖలు వ్రాసారు.[238]
గుర్జర- ప్రతిహారా సాంరాజ్యం
ఇండస్ నదికి తూర్పు వైపు అరబ్ సైన్యాలను నిలిపి ఉంచడంలో గుర్జారా-ప్రతీహరాలు ముఖ్యపాత్ర పోషించారు.[247] భారతదేశంలోని కాలిఫెట్ పోరాటాలలో నాగభట్టా అరబ్ సైన్యాన్ని ఓడించాడు. రెండవ నాగభట్ట పాలనలో ఉత్తర భారతదేశంలో గుర్జారా-ప్రతీహర్ల వమ్శం అత్యంత శక్తివంతమైన రాజవంశంగా మారింది. అతని కొడుకు రామభద్ర కొంతకాలం పాలించిన తరువాత ఆయన కుమారుడు మిహ్రరా భోజా పాలనాబాధ్యతలు స్వీకరించాడు. భోజా ఆయన వారసుడు మొదటి మహేంద్రపాళి పాలనలో ప్రతీహారా సామ్రాజ్య శక్తి శిఖరాగ్రం చేరుకుంది. మహేంద్రాపల కాలం నాటికి పశ్చిమ సరిహద్దులో సింధు నుండి తూర్పున బెంగాలు, ఉత్తరాన ఉన్న హిమాలయాలు, దక్షిణాన నర్మదా వరకు ఉన్న ప్రాంతాలకు గుప్త సామ్రాజ్యం విస్తరించింది.[248][249] ఈ విస్తరణ భారతీయ ఉపఖండంలో నియంత్రణ కొరకు రాష్ట్రకూట, పాల సామ్రాజ్యాలతో ఒక త్రైపాక్షిక శక్తి పోరాటాన్ని ప్రేరేపించింది. ఈ కాలంలో ఇంపీరియల్ ప్రతీహర రాజులు ఆర్యవాత మహారాజధీరా (భారతదేశంలోని గొప్ప రాజుల రాజు) బిరుదాలకృతులయ్యారు.
10 వ శతాబ్దం నాటికి గుజరా-ప్రతీహరాస్ యొక్క తాత్కాలిక బలహీనతలను ఉపయోగించుకుని మాల్వా పారామరాలు, బుందేల్ఖండ్లోని చందేలలు, మహాకోశల కలాచూరీలు, హర్యానాలోని టోమరస్లు, చౌహానులు వంటి రాపుపుత్ర రాజులు స్వంతంత్రం ప్రకటించారు.
పాలా - సాంరాజ్యం
మొదటి గోపాలా పాలా సాంరాజ్యాన్ని స్థాపించాడు.[250][251][252]ఇది బౌద్ధ రాజవంశంగా భారత ఉపఖండంలోని తూర్పు ప్రాంతంలోని బెంగాలు నుండి పాలించింది. శశాంకా గౌడా రాజ్యం పతనం తరువాత పాలాలు బెంగాలును తిరిగి సమైఖ్య పరిచారు.[253]
పాలాలు బౌద్ధమతంలోని మహాయాన, తాంత్రిక పాఠశాలలను అనుసరించారు.[254] ఇవి శైవిజం మరియు వైష్ణవిజాన్ని కూడా ప్రోత్సహించాయి.[255] పాలా అనే పదానికి "రక్షకుడు" అని అర్ధం. పాలా చక్రవర్తులందరి పేర్లకు ముగింపుగా పాలా ఉపయోగించబడింది. ధర్మపాల, దేవపాలా క్రింద ఈ సామ్రాజ్యం శిఖరాగ్రానికి చేరుకుంది. ధర్మపాలా కనౌజును జయించి వాయవ్య భారతదేశంలో సాంరాజ్యాన్ని విస్తరించాడు.[255]
పాలా సామ్రాజ్యం అనేక విధాలుగా బెంగాలు స్వర్ణయుగం పరిగణించబడుతుంది.[256] ధర్మపాలా విక్రమాశీల నందా విశ్వవిద్యాలయాన్ని స్థాపించాడు. చరిత్రలో నమోదైన మొదటి గొప్ప విశ్వవిద్యాలయాలలో నలందావిశ్వవిద్యాలయం ఒకటి.[255] పాలా సామ్రాజ్య పోషణలో పతాకస్థాయికి చేరుకుంది.[256][257] పాలా చక్రవర్తులు అనేక బౌద్ధవిహారలను కూడా నిర్మించారు. వారు ఆగ్నేయాసియా, టిబెట్ దేశాలతో సన్నిహిత సాంస్కృతిక, వ్యాపార సంబంధాలను కొనసాగించారు. పాలా సామ్రాజ్యం సంపదకు సముద్ర వాణిజ్యం జోడించబడింది. అరబ్బు వ్యాపారి సులేమాన్ తన జ్ఞాపకాలలో పాలా సైన్యం అపారమైన వివరాలను పేర్కొన్నాడు.[255]
చోళ సాంరాజ్యం
క్రీ.శ 9 వ శతాబ్దం మధ్యకాలంలో మధ్యయుగ చోళులు ప్రాచుర్యంలోకి వచ్చారు. వారు దక్షిణ భారతదేశంలో గొప్ప సామ్రాజ్యాన్ని స్థాపించారు.
[258] వారు తమ పాలనలో దక్షిణ భారతదేశాన్ని సమైఖ్యపరచడంలో విజయంసాధించారు. వారి శక్తివంతమైన నౌకా దళంతో శ్రీవిజయ వంటి ఆగ్నేయ ఆసియా దేశాలలో వారి ప్రభావాన్ని విస్తరించారు.[233]మొదటి రాజరాజ చోళుడు, అతని వారసులైన మొదటి రాజేంద్ర చోళుడు, రాజాధిరాజ చోళుడు, వీరరాజేంద్ర చోళుడు, మొదటి కులోత్తుంగ చోళుడు పాలనలో రాజవంశం దక్షిణాసియా, ఆగ్నేయ ఆసియాలో సైనిక, ఆర్థిక, సాంస్కృతిక శక్తిగా మారింది.[259][260]మొదటి రాజేంద్ర చోళుని నౌకాదళాలను మరింత విస్తరించి బర్మా నుండి వియత్నాం వరకు ఉన్న సముద్రతీర ప్రాంతాలతో [261] అండమాన్, నికోబార్ దీవులు, లక్షద్వీప్ ద్వీపాలు, సుమత్రా, ఆగ్నేయాసియా, మాలేషియా ద్వీపకల్పం వంటి సముద్ర తీరాలను ఆక్రమించాడు. నూతన సామ్రాజ్య మొదటి రాజేంద్ర చోళుని నాయకత్వంలో తూర్పు ఆసియాలోని శ్రీవేజయ సముద్రతీరప్రాంత సామ్రాజ్య నగరాల ఆక్రమణ చేసి చైనాతో రాయబార కార్యాలయాలను కొనసాగించాడు.[262]
శ్రీలంక రాజకీయ వ్యవహారాల్లో వారు రెండు శతాబ్దాల పాటు ఆధిపత్యం చెలాయించారు. పశ్చిమాన అరబ్బులు, తూర్పున చైనీయుల సామ్రాజ్యంతో వారు వ్యాపార సంబంధాలు కొనసాగించారు.[263] మొదటి రాజారజ చోళుడు తరువాత ఆయనతో సమానంగా విశిష్టత సాధించిన కుమారుడు రాజేంద్ర చోళుడు దక్షిణ భారతదేశం మొత్తానికి రాజకీయ సమైఖ్యత సాధించి చోళ సామ్రాజ్యాన్ని గౌరవనీయమైన సముద్ర శక్తిగా స్థాపించారు.[264] చోళుల ఆధ్వర్యంలో దక్షిణ భారతదేశం కళ, మతం, సాహిత్యంలో ఉన్నత స్థాయికి చేరుకుంది. దేవాలయాల నిర్మాణంలో రాతి, కాంస్యాల శిల్పకళ భారతదేశంలో మునుపెన్నడూ సాధించనంత ఎత్తుకు చేరుకుంది. [265]
పశ్చిమ చాళుక్య సాంరాజ్యం
10 వ - 12 వ శతాబ్దాల మధ్యకాలంలో పాశ్చాత్య చాళుక్య సామ్రాజ్యం దక్షిణ భారతదేశం, పశ్చిమ దక్కను ప్రాంతాలను పాలించింది.
[266]చాళుక్య నియంత్రణలో ఉత్తరాన నర్మదా నది, దక్షిణాన కావేరి నది మధ్య విస్తారమైన ప్రాంతాలు
ఉన్నాయి.[266] ఈ కాలంలో దక్కన్, హొయశిలలు, దేవగిరి సీనా యాదవులు, కాకతీయ రాజవంశం, దక్షిణ కలాచురీలు ఇతర పెద్ద పాలకులు పాశ్చాత్య చాళుక్యుల అనుచరులుగా ఉండేవారు. 12 వ శతాబ్దంలో ద్వితీయార్ధంలో చాళుక్య శక్తి క్షీణించిన తరువాత మాత్రమే వారు స్వతంత్రులయ్యారు.[267]
పాశ్చాత్య చాళుక్యులు శిల్పకళ శైలిని అభివృద్ధి చేశారు. ప్రారంభ చాళుక్య రాజవంశం శైలి, తరువాత హొయసల సామ్రాజ్య శైలి మధ్య ఒక నిర్మాణ సంబంధం ఉంది. మద్య కర్నాటకాలో తుంగభద్ర నదీ తీరప్రాంతాలలో అనేక చోళ కట్టడాలు ఉన్నాయి. లకుండి వద్ద ఉన్న కాశీవిశ్వేశ్వర దేవాలయం, కురువాటిలోని మల్లికార్జున దేవాలయం, బాగాలి లోని కాలేశ్వర ఆలయం, హవేరీలోని సిద్దేశ్వర దేవాలయం, ఇటాగిలోని మహాదేవ దేవాలయం ఇందుకు ఉదాహరణగా ఉన్నాయి.[268] దక్షిణ భారతదేశంలో జరిగిన సున్నితమైన కళాభివృద్ధిలో ఇది ముఖ్యమైనది. ప్రత్యేకించి పశ్చిమ చాళుక్య రాజులు కన్నడ భాషలో, సంస్కృతం భాషలలో రచయితలకు, తత్వవేత్తలకు, బసవ వంటి రాజనీతిజ్ఞుడు, రెండవ బాస్కర వంటి గొప్ప గణిత శాస్త్రజ్ఞులకు ప్రోత్సహం అందించారు.[269][270]
భారతీయ ఉపఖండంలో ఆరంభకాల ఇస్లాం దాడులు
భారత ఉపఖండాన్ని ఆక్రమించడం ముస్లింల ప్రారంభ ఆకాంక్షలలో ఒకటి అయినప్పటికీ తరువాత అది కష్టతరమైనదిగా గుర్తించిందని ప్రారంభ ఇస్లామిక్ సాహిత్యం సూచిస్తుంది.[271] పర్షియాను ఆక్రమించిన తరువాత అరబు ఉమయ్యదు కాలిఫేటు 720 లో ప్రస్తుత ఆఫ్ఘనిస్థాన్, పాకిస్థాన్ దేశాల్లో భాగంగా చేసాడు.
క్రీ.పూ. 712 లో ముస్లిం సైన్యాధ్యక్షుడు ముహమ్మదు బీన్ ఖాసిం అత్యధికమైన ఇండస్ ప్రాంతాన్ని (ప్రస్తుత పాకిస్తాన్) ఉమయ్యదు సాంరాజ్యం కొరకు జయించి అస్- సిధు ప్రొవింసుగా రూపొందించి దానికి అల్- మంసురాను రాజధానిగా చేసాడు.72km (45mi) అనేక దురాక్రమణల తరువాత ఇండస్కు తూర్పున ఉన్న హిందూ రాజులు ఉమాయ్యదు పోరాటాల ద్వారా అరబ్బులను ఓడించి వారి విస్తరణను పాకిస్తాన్ సింధ్ వద్ద నిలిపారు. 8 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో రెండవ చాళుక్య సామ్రాజ్యానికి చెందిన రెండవ విక్రమాదిత్య, ప్రతీహారా రాజవంశానికి చెందిన మొదటి నాగభట్ట, గుహిలాట్ రాజవంశానికి చెందిన బాప్ప రావల్ అరబ్బు ఆక్రమణదారులను తిప్పికొట్టారు.[272]
శతాబ్దాల కాలంలో ఉత్తర ఉపఖండం (ప్రస్తుత ఆఫ్ఘనిస్థాన్, పాకిస్థాన్) ప్రాంతాల్లో విదేశీ, కొత్తగా మతమార్పిడి చెందిన రాజపుత్రులు పలు సుల్తానేట్లు స్థాపించారు. 10 వ శతాబ్దం నుంచి సింధును రాజపుత్ సోమ్రా రాజవంశం పాలించారు. తరువాత 13 వ శతాబ్దం మధ్యకాలంలో రాజపుత్ సామ్రా రాజవంశం చేత పాలించబడింది. అదనంగా ముస్లిం వర్తకులు దక్షిణభారతీయ పశ్చిమసముద్రతీర ప్రాంతాలలో సుసంపన్నత సాధించారు. ప్రధానంగా వీరు చిన్న సంఖ్యలో అరేబియా ద్వీపకల్పం నుండి వచ్చారు. జుడాయిజం, క్రైస్తవ మతం తరువాత మూడవ మతంగా అబ్రహమిక్ మధ్య ప్రాచ్య మతం పరిచయం చేయబడింది. 11 వ శతాబ్ద ప్రారంభంలో గజని మహమూద్ ప్రధానంగా ఉత్తర భారతీయ ఉప ఖండం మీద 17 సార్లు దాడి చేసినప్పటికీ ప్రాంతాలలో "శాశ్వత రాజ్యమును" స్థాపించటానికి ప్రయత్నించలేదు.
[273] 11 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో శ్రావస్తి సుహల్దేవ్ ఘజ్నావిద్ జనరల్ ఘజి సాయియాద్ సలార్ మసూద్ను ఓడించి, చంపాడు.[274][275]
హిందూ షాహి
3 వ శతాబ్దం తొలినాటికి కుషాన్ సామ్రాజ్యం పతనం తరువాత కాబూల్ షాహీలు కాబూల్ లోయ, గాంధరా (ఆధునిక పాకిస్తాన్, ఆఫ్గనిస్తాన్)ను పాలించారు.[277] షాహిస్ కాలం సాధారణంగా రెండు కాలాలుగా విభజించబడింది. బౌద్ధ షాహీలు, హిందూ షాహీలు, సుమారుగా క్రీ.పూ. 870 సమయంలో మార్పు సంభవించినదని భావిస్తున్నారు. క్రీ.పూ. 565 - క్రీ.పూ. 670 వరకు కాబూల్ షహన్ ( రత్బేల్‌షాహన్) అని పిలుస్తారు. వీటి రాజధానులు కాపిసా, కాబూలలో తరువాత ఉదభందపురా (హండ్)
[278]కొత్త రాజధానులుగా ఉన్నాయి.[279]
[280][281]
జయపాల ఆధ్వర్యంలోని హిందూ షహీస్ ప్రస్తుత తూర్పు ఆఫ్ఘనిస్తాన్, పాకిస్థాన్ ప్రాంతంలో ఘజనావిడ్సు నుండి సామ్రాజ్యాన్ని కాపాడడానికి సాగించిన పోరాటాలకు ప్రసిద్ధి చెందారు. జయపాలా గజ్నావిదుల ఏకీకరణలో ప్రమాదము గ్రహించి వారి రాజధాని నగరమైన గజ్ని మీద సెబుక్టిజిన్ పాలనలో ఒకసారి, ముస్లిం ఘజ్నావిదు, హిందూ షాహీ పోరాటాలను ప్రారంభించిన అతని కొడుకు మహ్మూద్ పాలనలో ఒకసారి దాడి చేసాడు.[282] అయితే సెబుక్ టైగిన్ అతనిని ఓడించాడు ఫలితంగా ఆయన నష్టపరిహారం చెల్లించాల్సి వచ్చింది.[282] జయపాలా చెల్లింపు రద్దుచేసి మరోసారి యుద్ధభూమికి చేరుకున్నాడు.
[282] అయితే జయపాలా కాబుల్ లోయ, సింధు నది మధ్య మొత్తం ప్రాంతంపై నియంత్రణను కోల్పోయాడు.[283]
జయపాలుల పోరాటానికి ముందు ఆయన పంజాబీ హిందువుల పెద్ద సైన్యాన్ని అభివృద్ధి చేసాడు. జయపాల పంజాబు ప్రాంతానికి వెళ్ళినప్పుడు ఆయన సైన్యంలో 1,00,000 అశ్వదళం, అనేక మంది పదాతి దళాన్ని అభివృద్ధి చేసాడు. సైనికులను పెంచింది. ఫెరిష్టా అభిప్రాయంలో:
లుమ్గాన్ పరిమితులపై రెండు సైన్యాలు కలుసుకున్నాయి. జయపాల దళాలను వీక్షించడానికి సుబుక్తుజిన్ ఒక కొండను అధిరోహించాడు. ఇది అనంత సముద్రం వంటి విస్తారంగా, అరణ్యంలోని చీమలు, మిడుతల దండులా కనిపించింది. కానీ సుబుకుత్జిన్ తనను తాను తోడేలు గొఱ్ఱెల మీద దాడి చేస్తున్నట్లు భావిస్తున్నాడు: అందువల్ల అతని నాయకులకు పిలుపునిచ్చారు. ఆయన వారిని ప్రేరణ కలిగిస్తూ ఆదేశాలను జారీచేసాడు. అతని సైనికులు కొద్ది సంఖ్యలో ఉన్నప్పటికీ ఐదు వందల మంది వ్యక్తుల బృందాలుగా విభజించబడ్డారు. వీరు వరుసగా హిందూ సైనిక వరుసపై ఒక నిర్దిష్ట అంశంపై దాడి చేయడానికి ఉద్దేశించారు. అందువలన ఇది ఎల్లప్పుడూ తాజా దళాలను ఎదుర్కోవలసి ఉంటుంది.[283]
ఏది ఏమయినప్పటికీ పాశ్చాత్య దళాల మీద ముఖ్యంగా గజ్ని యువ మహ్మూదు వైపు సైన్యం నిరాశకు గురైంది.[283] 1001 సంవత్సరంలో సుల్తాన్ మహమూద్ అధికారంలోకి వచ్చి హిందూ కుష్కి ఉత్తరాన ఉన్న క్వారఖనిధులను స్వాధీనం చేసుకున్న వెంటనే జయపాలా మరోసారి ఘజ్నిపై దాడి చేసి పెషావర్ సమీపంలోని శక్తివంతమైన గజ్నావిద్ దళాలచే మరో ఓటమిని ఎదుర్కొన్నాడు. పెషావర్ యుద్ధం తర్వాత అతను ఆత్మహత్య చేసుకున్నాడు. ఎందుకంటే షాహిసులకు ఆయన విపత్తు, అవమానం తెచ్చిపెట్టాడని ప్రజలు భావించడం అందుకు కారణం.[282][283]
జయపలా తరువాత ఆయన కుమారుడు ఆనందపాల పాలనా బాధ్యతలు చేపట్టాడు.[282] తరువాత వచ్చిన ఇతర షాహీలు ఘజనవిదులకు వ్యతిరేకంగా చేసిన పలు పోరాటాలు అపజయం పొందాయి. హిందూ పాలకులు చివరకు కాశ్మీర్ శివాలిక్ పర్వతాలకు తరలి వెళ్ళారు.[283]
మధ్యయుగ ద్వితీయార్ధం (క్రీ.పూ 1200 – 1526)
మధ్యయుగ ద్వీతీయార్ధకాలంలో మధ్య ఆసియా జాతీయుల ముస్లిం వంశాల కారణంగా ప్రాంతీయ ప్రముఖులు ఎదుర్కొన్న సమస్యలకు ప్రతీకగా ఉంది.[285][286]ఇది ములిం ఆక్రమణలను రాజపుత్రులు అడ్డగించడానికి దారితీసింది. ఇది హిందూ, ముస్లిం రాజవంశాలు, సామ్రాజ్యాల అభివృద్ధి కొత్త సైనిక సాంకేతికత వ్యూహాల అభివృద్ధికి దారితీసింది.[287] భక్తి ఉద్యమం, సిక్కిజం అభివృద్ధి చెందాయి.
ముస్లిం జనసఖ్యాభివృద్ధి
చరిత్రలో స్థిరపడిన ఇతర వ్యవసాయ సమాజాలలాగా భారత ఉపఖండంలో ఉన్నవారి సుదీర్ఘ చరిత్రలో వారి మీద సంచార తెగలవారు దాడి చేశారు. ఉప-ఖండంలో ఇస్లాం ప్రభావాన్ని విశ్లేషిస్తూ వాయువ్య భారతీయ ఉపఖండం తరచుగా మధ్య ఆసియా నుండి దాడులకు లక్ష్యంగా ఉందని వివరించబడింది. ఆ కోణంలో ముస్లింల చొరబాట్లు, ముస్లిం దండయాత్రలు 1 వ సహస్రాబ్ది సమయంలో జరిగిన ముట్టడికి భిన్నంగా ఉన్నాయి.[289] అయితే ముస్లింల చొరబాట్లను, తరువాత ముస్లిం దండయాత్రలను భిన్నమైనదిగా చెప్పాలంటే ముందటి ఆక్రమణదారుల వలె కాకుండా ముస్లిం విజేతలు సామాజిక వ్యవస్థలో తమ ఇస్లామిక్ గుర్తింపును నిలుపుకున్నారు. నూతనంగా చట్టపరమైన, పరిపాలనా వ్యవస్థలను సృష్టించారు. ఇది సాధారణంగా అనేక సందర్భాల్లో ముస్లిం-యేతర ప్రజల సొంత చట్టాలు, ఆచారాలకు వదిలివేయబడినప్పటికీ, ముస్లిం-వ్యతిరేక ప్రత్యర్థులను, సామూహిక ప్రజానీకాన్ని ఇది ప్రభావితం చేసింది. [285][286] వారు ప్రవేశపెట్టిన కొత్త సాంస్కృతిక సంకేతాలు అప్పటికే ఉన్న సాంస్కృతిక సంకేతాలకు పూర్తిగా భిన్నంగా ఉన్నాయి. ఇది ఒక నూతన భారతీయ సంస్కృతి పురోగతికి దారి తీసింది. ఇది ప్రాచీన భారత సంస్కృతి, ఆధునిక పాశ్చాత్యీకరణ చెందిన భారతీయ సంస్కృతికీ భిన్నంగా ఉంది. అదే సమయంలో భారతదేశంలో ఉన్న ముస్లింలు అధికంగా మతంమార్చుకున్న భారతీయ సంతతికి చెందిన వారు ఉన్నారు. ఈ అంశం సంస్కృతుల సంశ్లేషణలో కూడా ముఖ్య పాత్ర పోషించింది.[290]
ముస్లిం సామ్రాజ్యం అభివృద్ధి శత్రువుల రాజ్యాల రాజకీయ ప్రాముఖ్యత కలిగిన దేవాలయాలు విధ్వంశం చేయబడ్డాయి.[291] ప్రజలు ఇస్లాం మతానికి బలవంతంగా మార్చబడ్డారు.[292] జిజియా పన్ను చెల్లింపు,
[293] ముస్లిం-కాని జనాభా ప్రాణలు కోల్పోయే పరిస్థితి ఎదురైంది. [294] అలైన్ డానియేలు గుర్తించారు:
సుమారు క్రీ.పూ. 632 సమయంలో ముస్లింలు రావడం మొదలుపెట్టారు. భారతదేశం చరిత్ర, దీర్ఘ కాల హత్యలు, సామూహిక హత్యాకాండలు, విధ్వంసాలు సంభవించాయి. 'పవిత్ర యుద్ధం' అనే పేరుతో అనాగరికులందరూ నాగరికతలను నాశనం చేశారని మొత్తం జాతులన్నింటినీ తుడిచిపెట్టింది.[295]
ముస్లిములను రాజపుత్రులు అడ్డగించుట
భారత ఉపఖండంలో ముస్లిం దండయాత్రల ముందు ఉత్తర, పశ్చిమ భారతదేశంలో అధిక భాగాన్ని రాజపుత్ రాజవంశాలు పాలించాయి. భారతదేశంలోని ఉమాయ్యదు పోరాటంతో అరబ్ ముస్లిం విస్తరణను అడ్డుకోవడంలో రాజపుత్రులు, దక్షిణ భారత చాళుక్య రాజవంశం విజయవంతమయ్యాయి. తరువాత మధ్య ఆసియా ముస్లిం టర్కులు ఉత్తరప్రదేశ్ హిందూ మతంలోకి రాజ్పుట్ రక్షణను చీల్చుకుని కేంద్రస్థానానికి ప్రవేశించారు. అయినప్పటికీ రాజపుత్రులు అనేక శతాబ్దాలుగా ముస్లిం టర్కిక్ సామ్రాజ్యాలపై దాడి కొనసాగించారు. సాంప్రదాయంగా బలమైన కట్టుబాట్లలో పాతుకుపోయిన ధైర్యమైన ప్రవర్తన విధానాలను పాటిస్తూ వారు పోరాటం కొనసాగించారు.
[296]
10 వ శతాబ్దంలో రాజపుత్ర చౌహాన్ రాజవంశం ఢిల్లీ, అజ్మీరుల మీద నియంత్రణను నెలకొల్పింది. ఈ రాజవంశంలో అత్యంత ప్రసిద్ధ పాలకుడు పృథ్వీరాజ్ చౌహాన్. అతని పాలన భారత చరిత్రలో అత్యంత ముఖ్యమైన సంఘటనలలో ఒకటిగా గుర్తించబడింది. ఆయన ముస్లిం సుల్తాన్ ముహమ్మద్ ఘోరితో పోరాడాడు. మొదటి తారియన్ యుద్ధంలో గోరీ భారీ నష్టంతో ఓడిపోయాడు. అయినప్పటికీ తరువాతి తారియన్ యుద్ధం రాజ్ పుట్ సైన్య ఓటమి భారతదేశంలో ముస్లిం పాలనకు పునాది వేసింది.[297]
మహారాజా హమీర్ ఆధ్వర్యంలో మేవార్ రాజవంశం ముఘల్ తుగ్లకును, అతని ప్రధాన మిత్రరాజులైన బర్గుజరాతులతో ఓడించి ఆయనను ఖైదు చేసాడు. తుగ్లక్ విదుదలకు చెల్లించిన భారీ మూల్యంలో మేవారు భూములు ఉన్నాయి. ఈ ఘటన తరువాత ఢిల్లీ సుల్తానేటు కొన్ని వందల సంవత్సరాలు చిత్తూరుపై దాడి చేయలేదు. రాజపుత్రులు వారి స్వాతంత్రాన్ని తిరిగి స్థాపించారు. బెంగాలు, ఉత్తరాన పంజాబులో చాలా రాజపుత్ర రాజ్యాలు స్థాపించబడ్డాయి. టోమర్లు గ్వాలియర్లో రాజ్యం స్థాపించారు. మాన్ సింగ్ తోమార్ తిరిగి నిర్మించిన గ్వాలియర్ కోట ఇప్పటికీ ఉంది.[298] ఈ కాలంలో మేవారు ప్రముఖ రాజపుత్ర రాష్ట్రంగా ఉద్భవించింది. రాణా కుంభా మాల్వా, గుజరాత్ సుల్తానేట్స్ ఖర్చుతో తన రాజ్యాన్ని విస్తరించారు.[298][299]
తదుపరి గొప్ప రాజపుత్ర పాలకుడు (మేవారు) రానా సంగా ఉత్తర భారతదేశంలో ప్రధాన పాత్ర పోషించాడు. అతని లక్ష్యాలు పరిధి వృద్ధి చెందాయి - అతను ఆ సమయంలో ఢిల్లిని పాలిస్తున్న ముస్లిం పాలకులను జయించాలని నిర్ణయించుకున్నాడు. అయితే ఖాన్వా యుద్ధంలో అతని ఓటమి భారతదేశంలో కొత్త మొఘల్ రాజవంశాన్ని సమైఖ్యం చేసింది.[298]
మహారాణా ఉదయ్ సింగు ఆధ్వర్యంలో మేవారు రాజవంశం ముఘలు చక్రవర్తి అక్బరు చేతిలో ఓడిపోయి వారి రాజధాని చిత్తోరులో పట్టుబడ్డాడు. ఈ సంఘటన కారణంగా రెండవ ఉదయ్ సింగు ఉదయపూరును స్థాపించాడు. ఇది మేవార్ రాజ్యానికి కొత్త రాజధానిగా మారింది. అతని కుమారుడు మేవారు మహారాణా ప్రతాపు మొఘలులను గట్టిగా వ్యతిరేకించారు. అక్బరు అతనికి వ్యతిరేకంగా అనేక మార్లు సైన్యాలను పంపించాడు. చివరికి చిట్టోర్ కోట మినహాయించి మేవారు లోని అన్ని ప్రాంతాలపై నియంత్రణ సాధించాడు.[300]
చిత్తోరు కోట భారత ఉపఖండంలో అతిపెద్ద కోటగా పరిగణించబడుతుంది. ఈ కోట 15 వ - 16 వ శతాబ్దాలలో ముస్లిం సైన్యాల దాడులను మూడు సార్లు ఎదుర్కొన్న రాజపుత్ర నిరోధకతకు చిహ్నంగా మారింది. 1303 లో అల్లావుద్దిన్ ఖల్జీ రాణా రతన్ సింగును ఓడించాడు. 1535 లో గుజరాతు సుల్తానేటు బహదూర్ షా బిక్రమ్జీత్ సింగును ఓడించాడు. 1567 లో అక్బరు మహారాణా రెండవ ఉదయ్ సింగును ఓడించాడు. ఆయన కోటను వదిలి ఉదయపూరును స్థాపించాడు. ప్రతిసారీ పురుషులు శత్రువులను పోరాడుతూ కోట గోడల నుండి శత్రువులను పరుగెత్తిస్తూ ధైర్యంగా పోరాడి చివరకు ఓడిపోయారు. ఈ ఓటమి తరువాత చిత్తోరు ఘడ్ కోటలో యుద్ధాల్లో చనిపోయిన
రాజపుత్ర సైనికులకు భార్యలు, పిల్లలు అనేకమంది జౌహర్ కట్టుబడి ఆత్మాహుతి చేసుకున్నారు. మొదటిసారిగా 1303 లో జరిగిన యుద్ధంలో చంపబడిన రారంసింగు భార్య రాణి పద్మిని, ఆ తరువాత 1537 లో రాణి కర్ణనావతి ఆత్మాహుతి చేసుకున్నారు.[301]
City Palace was constructed by Maharana Udai Singh II after shifting his capital to Udaipur due to Muslim invasion.
Amer Fort and Jaigarh Fort are connected by subterranean passages, and are known for their artistic Hindu Rajput style elements.
Chaturbhuj Temple built by the Bundela Rajputs, is one of the tallest pre-modern structure in the Indian subcontinent.[302]
View of the Private Audience Hall in Anup Mahal at Junagarh Fort, built by the Rathor clan.
ఢిల్లీ సుల్తానేటు
చరిత్రకారుడు డాక్టర్. ఆర్.పి. త్రిపాఠి ఇలా పేర్కొన్నాడు:
భారతదేశంలో ముస్లింల సార్వభౌమత్వాన్ని చరిత్ర ఇల్తుత్మిష్తో సరిగా మాట్లాడటం మొదలవుతుంది.[304]
ఢిల్లీ కేంద్రంగా పాలించిన ఢిల్లీ సుల్తానేటును ముస్లిం సుల్తానేటుగా పలు టర్కో-ఇండియను రాజవంశాలు,[305] పఠాను సంతతికి చెందిన అనేక రాజవంశాలు పాలించాయి.[306] 13 వ శతాబ్దం నుండి 16 వ శతాబ్దం వరకు భారత ఉపఖండంలోని అధిక భూభాగాన్ని పాలించింది.[307] భారతదేశంలో అభివృద్ధి చెందుతున్న ఢిల్లీ సుల్తానేటు దక్షిణాసియా, పశ్చిమాసియాలతో చేరిన ఆసియా ఖండాన్ని విస్తృతంగా ప్రభావితం చేసింది. మధ్య ఆసియా సోఫాన భూభాగం నుండి సంచారజాతులకు చెందిన టర్కిక్ ప్రజల ప్రవాహం మొదలైంది. మధ్యప్రాచ్యంలో ఇస్లామిక్ కాలిఫ్రేట్ ప్రత్యర్థి రాజ్యాలలోని ముస్లిం పాలకులు ముస్లిమేతరులైన సంచార టర్కీలను బానిసలుగా మార్చడం మొదలుపెట్టినప్పుడు వారిలో చాలా మంది నమ్మకమైన సైనిక బానిసలుగా (మామ్లులు) మారడం మొదలైంది. 9 వ శతాబ్దానికి మామ్లులు అని పిలువబడిన వీరు త్వరలోనే ముస్లిం భూములకు వలస వచ్చి ఇస్లామీయ రాజ్యంలో భాగంగా మారారు. అనేక టర్కీ మమ్లుకు బానిసలు చివరికి పాలకులుగా ఎదిగి ముస్లిం ప్రపంచం పెద్ద భాగాలను స్వాధీనం చేసుకున్నారు. భారత ఉపఖండం మీద తమ దృష్టిని మరల్చటానికి ముందు ఈజిప్టు నుండి ఆఫ్గనిస్తాన్ వరకు మమ్లుక్ సుల్తానేట్లను స్థాపించారు.[308]
12 వ - 13 వ శతాబ్దాలలో మద్య ఆసియా టర్కులు ఉత్తర భారతంలో కొన్ని ప్రాంతాల్లో దాడి చేసి హిందూ చక్రవర్తుల ఆధీనంలో ఉన్న ఢిల్లీని స్వాధీనం చేసుకుని ఢిల్లీ సుల్తానేటును స్థాపించారు.[309] తరువాతి బానిస రాజవంశం ఢిల్లీని కేంద్రంగా చేసుకుని ఉత్తర భారతదేశంలోని పెద్ద ప్రాంతాలను జయించగలిగారు. ఖఇల్జీ రాజవంశం చాలావరకు మధ్య భారతదేశాన్ని స్వాధీనం చేసుకుంది. దక్షిణ భారతదేశంలోని ప్రధాన హిందూ సామ్రాజ్యాలు సామంతరాజ్యాలుగా మారడానికి ఇది దారితీసింది.[307] అయినప్పటికీ వారు భారత ఉపఖండాన్ని జయించి సమైఖ్యం చేయడంలో విజయవంతం కాలేదు. సుల్తానేటు భారతీయ సాంస్కృతిక పునరుద్ధరణకు కొంతకాలం ఉపయోగపడింది. ఫలితంగా "ఇండో-ముస్లిం" సంస్కృతుల కలయికతో నిర్మాణం, సంగీతం, సాహిత్యం, మతం, వస్త్రాలలో శాశ్వతమైన సింక్రోనిక్ స్మారక చిహ్నాలను ఏర్పరచబడ్డాయి. ఢిల్లీ సుల్తానుల కాలంలో పర్షియన్లు, టర్కిక్, జర్మనీ భాష మాట్లాడే వలసదారులు స్థానిక సంస్కృత, ప్రాకృతం స్థానిక మాట్లాడేవారితో కలిసిన ఫలితంగా ఉర్దూ భాష (వివిధ టర్కిక్ మాండలికాలలో "గుంపు" లేదా "శిబిరం" అని అర్ధం) జనించింది. రజియా సుల్తానా (1236-1240) వంటి మహిళా పాలకులు ఉన్న ఏకైక ఇండో-ఇస్లామిక్ సామ్రాజ్యంగా ఢిల్లీ సుల్తానేటు ప్రత్యేకత సంతరించుకుంది. ఏదేమైనా, ఢిల్లీ సుల్తానేట్ కూడా భారతీయ ఉపఖండంలో పెద్ద ఎత్తున విధ్వంసం, ఆలయాల అపవిత్రతపరచడానికి కారణంగా నిలిచింది.[291]
ఢిల్లీ సుల్తానేటు కాలంలో భారతీయ నాగరికత, ఇస్లామిక్ నాగరికత మధ్య ఒక సంశ్లేషణ జరిగింది. తరువాతి బహుళ-సాంస్కృతిక సమాజం విస్తృత అంతర్జాతీయ నెట్వర్కులు సామాజిక, ఆర్థిక వ్యవస్థలతో సహా, ఆఫ్రో-యురేషియా భూభాగాలను విస్తరించింది. ఇది వస్తువులు, ప్రజలు, సాంకేతికతలు, ఆలోచనలు ఒకరితో ఒకరు పంచుకోడానికి సహకరించింది. భారతీయ కులీనుల నుండి టర్కిక్ ముస్లిం కులీనులకు అధికారం బదిలీ చేయబడింది. పెరుగుతున్న ప్రపంచ వ్యవస్థకు భారతీయ ఉపఖండాన్ని అనుసంధానించడానికి ఢిల్లీ సుల్తానేటు బాధ్యత వహించింది. ఇది భారతీయ సంస్కృతిని గణనీయమైన స్థాయిలో ప్రభావితం చేసి విస్తృత అంతర్జాతీయ నెట్వర్కుగా రూపొందింది.
[310]
13 వ శతాబ్దంలో మంగోలు సామ్రాజ్యం ఆసియా, తూర్పు ఐరోపాలోని చాలా ప్రాంతాలను ఆక్రమించుకుని స్వాధీనం చేసుకుంది. అయితే భారతదేశ ఢిల్లీ సుల్తానేటు మంగోలు దండయాత్రను విజయవంతంగా తిప్పికొట్టింది. టర్కిక్ మమ్లుక్ బానిస సైన్యం వారి విజయానికి ముఖ్య కారణంగా ఉంది. మంగోల వంటి సంచార అశ్వికదళ యుద్ధనైపుణ్యంలో టర్కీ మమ్లుకులు ఆరితేరిన వారు కనుక ఈ విజయం సాధ్యం అయింది. మంగోలులను ఢిల్లీ సుల్తానేటు తిప్పికొట్టకుండా ఉంటే మంగోలు సామ్రాజ్యం భారతదేశంలో విస్తరించడానికి అవకాశం ఉంది.
[311]
మధ్య ఆసియాలోని టర్కో-మంగోన్ విజేత తైమూరు (టమేర్లేన్) ఉత్తర ఢిల్లీ నగరం లోని తుగ్లకు రాజవంశం సుల్తాన్ నాసిర్-యు దిన్ మెహ్ముదు మీద దాడి చేశాడు.[312] 1398 డిసెంబరు 17 న సుల్తాను సైన్యం ఓడిపోయింది. తైమూరు ఢిల్లీకి చేరుకుని మూడు రోజులు పగలు, రాత్రులు దోపిడీ చేసి నగరంలో విధ్వంశం సృష్టించి శిధిలాలను వదిలివేశారు. సాయిసైదు విద్వాంసులు, "ఇతర ముస్లింలు" (కళాకారులు) తప్ప మిగిలిన మొత్తం నగరాన్ని దోచుకోవాలని తైమూరు ఆదేశించాడు. ఒక్క రోజులో 100,000 యుద్ధ ఖైదీలు చంపబడ్డారు. [313] ఢిల్లీ తొలగింపు తరువాత సుల్తానాటు గణనీయంగా బాధించబడి లోడి రాజవంశ పాలనలో కొంతకాలం పునరుద్ధరించబడింది.
Iconoclasm under the Delhi Sultanate
Kakatiya Kala Thoranam (Warangal Gate) built by the Kakatiya dynasty in ruins; one of the many temple complexes destroyed by the Delhi Sultanate.[291]
Rani ki vav is a stepwell, built by the Chaulukya dynasty, located in Patan; the city was sacked by Sultan of Delhi Qutb-ud-din Aybak between 1200 and 1210, and it was destroyed by the Allauddin Khilji in 1298.[291]
Artistic rendition of the Kirtistambh at Rudra Mahalaya Temple. The temple was destroyed by Alauddin Khalji.
Exterior wall reliefs at Hoysaleswara Temple. The temple was twice sacked and plundered by the Delhi Sultanate.[314]
భక్తి ఉద్యమం, సిక్కిజం, హిమాలయన్ బుద్ధిజం
మధ్యయుగ హిందూ మతం నుండి భక్తి ఉద్యమం తలెత్తింది.[316] తరువాత ఇది సిక్కు మతంలో విప్లవాత్మకంగా మారింది.[317] ఇది దక్షిణ భారతదేశంలో (ప్రస్తుతం తమిళనాడు, కేరళ ప్రాంతాలలో)7 వ శతాబ్ధంలో ఉద్భవించి ఉత్తరంవైపు వ్యాపించింది.
[316] 15 వ నుండి 17 వ శతాబ్దం మధ్యకాలంలో తూర్పు, ఉత్తర భారతదేశాల్లో ఇది విస్తరించింది.[318]
భక్తి ఉద్యమం వైష్ణవిజం (విష్ణు), శైవిజం (శివ), శాక్తేయం (శక్తి దేవతల), స్మార్టిజం వంటి వేర్వేరు దేవుళ్ళు, దేవతల చుట్టూ ప్రాంతాలవారీగా అభివృద్ధి చెందింది.[319][320][321] ఈ కదలిక అనేక మంది కవి-సన్యాసుల కృషితో మరింత స్పూర్తి పొందింది. వీటిలో విస్తృత స్థాయిలో ద్వైత, అద్వైత వేదాంత సిద్ధాంతాలు ఉన్నాయి.[322][323]
సిక్కుమతానికి మొదటి గురు నానకు ప్రసంగాలు ఆధారంగా ఉన్నాయి.[324] సిక్కుమతం పదిమంది సిక్కు గురువుల ఆధ్యాత్మిక బోధనల మీద ఆధారపడింది. 10 వ గురువు మరణం తరువాత గురు గోవింద్ సింగు సిక్కు గ్రంథం " గురు గ్రంథ్ సాహిబు " సిక్కులకు ఆధ్యాత్మిక మార్గదర్శిగా పనిచేసే శాశ్వతమైన, వాస్తవిక గురు సాహిత్య స్వరూపంగా మారింది.[325][326][327]
భారతదేశంలో బౌద్ధమతం హిమాలయ రాజ్యాలైన నామ్గ్యాలు రాజ్యం(లఢక్), సిక్కిం రాజ్యం(సిక్కిం), మధ్యయుగ కాలం నాటి చుటియా రాజ్యంలో (అరుణాచల్ ప్రదేశ్) అభివృద్ధి చెందింది.
1500 లలో నిర్మించిన లడఖ్ లోని తికెస్ మొనాస్టరీ అతిపెద్ద గొంప.
Tawang Monastery in Arunachal Pradesh, was built in the 1600s, is the largest monastery in India and second largest in the world after the Potala Palace in Lhasa, Tibet.
Rumtek Monastery in Sikkim was built under the direction of Changchub Dorje, 12th Karmapa Lama in the mid-1700s.[328]
విజయనగర సాంరాజ్యం
Gajashaala or elephant's stable, built by the Vijayanagar rulers for their war elephants.[329]
Vijayanagara marketplace at Hampi, along with the sacred tank located on the side of Krishna temple.
Stone temple car in Vitthala Temple at Hampi.
Ancient market place and plantation at Hampi.
1336 లో మొదటి హరిహారా, అతని సోదరుడు మొదటి బుక్క రాయా విజయనగర సామ్రాజ్యాన్ని స్థాపించారు.[330] ఇది హొయసల సామ్రాజ్య, కాకతీయ సామ్రాజ్యం,[331] పాండియన్ సామ్రాజ్యాల రాజకీయ వారసత్వంగా ఉద్భవించింది.[332] 13 వ శతాబ్దం ముగిసేనాటికి దక్షిణ భారతాన్ని ఇస్లామీయ దండయాత్రల నుండి రక్షించే శక్తిగా ఈ సామ్రాజ్యం ప్రాచుర్యంలోకి వచ్చింది. 1565 లో దక్కను సుల్తానేట్ల మిశ్రమ సైన్యాల చేతిలో భారీ సైనిక ఓటమి తర్వాత దాని శక్తి క్షీణించినప్పటికీ కూడా ఇది 1646 వరకు కొనసాగింది. ఈ సామ్రాజ్యానికి దాని రాజధాని నగరమైన విజయనగరం పేరు పెట్టబడింది. దీని శిధిలాలు ప్రస్తుతం హంపిని చుట్టూ కనిపిస్తుంటాయి. ఇప్పుడు ఇది కర్ణాటక రాష్ట్రంలో " ప్రపంచ వారసత్వ సంపద " గా గుర్తించబడుతుంది.[333]
సామ్రాజ్యం స్థాపించిన మొదటి రెండు దశాబ్దాలలో మొదటి హరిహరరాయలు తుంగభద్ర నదికి దక్షిణంలో అత్యధిక భూభాగం మీద నియంత్రణ సాధించాడు. పుర్వాపశ్చిమ సమూద్రిధిస్వార ("తూర్పు, పశ్చిమ సముద్రాల అధిపతి") పేరును సంపాదించాడు. 1374 నాటికి మొదటి హరిహారరాయుడి వారసుడు ఆర్కోట, కొండవీడు రెడ్డి, మధుర సుల్తాను, పశ్చిమంలో గోవాపై నియంత్రణ సాధించి, ఉత్తరాన తుంగభద్ర-కృష్ణా నది డోయబులను అధిగమించాడు.[335][336]
విజయనగర సామ్రాజ్యం తరువాత సామ్రాజ్యంగా మారింది. మొదటి బుక్కరా రాయుని రెండవ కుమారుడు రెండవ హరిహరరాయుడు కృష్ణా నదిని అధిగ మించి రాజ్యాన్ని మరింత విస్తరించి దక్షిణ భారతదేశం మొత్తాన్ని విజయనగర చ్ఛత్రపు నీడలోకి తీసుకుని వచ్చాడు.[337] తదుపరి పాలకుడు మొదటి దేవ రాయాడు ఒరిస్సా గజపతులకు వ్యతిరేకంగా విజయం సాధించి కోటలను నిర్మించి, నీటిపారుదల వంటి ముఖ్యమైన పనిని చేపట్టాడు.[338] ఇటాలియన్ యాత్రికుడు నికోలో డి కొంటి ఆయనను భారతదేశంలో అత్యంత శక్తివంతమైన పాలకునిగా పేర్కొన్నాడు.[339]
రెండవ దేవా రాయ (గజబెటికార అని పిలిచేవారు)[340] సింహాసనం 1424 లో సంగమ రాజవంశం పాలకులు అత్యంత సామర్థ్యతతో పాలన చేసారు.[341]ఆయన తిరుగుబాటు చేసిన ఛాందసవాస ప్రభువులను, అలాగే కాలికట్ జామోరిన్ దక్షిణాన క్విలాన్లను తిరస్కరించాడు. అతను శ్రీలంక ద్వీపాన్ని ఆక్రమించి పెగూ, తనస్సేరిమ్ వద్ద ఉన్న బర్మా రాజుల మీద ఆధిపత్యం సాధించాడు.[342][343][344]
సామ్రాజ్యం వారసత్వంగా దక్షిణ భారతదేశం అంతటా విస్తరించిన అనేక స్మారకనిర్మాణాలు ఉన్నాయి. వీటిలో హంపిలోని నిర్మాణ సమూహం ప్రసిద్ధి చెందింది. దక్షిణ భారతదేశంలో పూర్వపు ఆలయ నిర్మాణ సంప్రదాయాలు విజయనగర శిల్ప శైలిలో కలిసిపోయాయి. అన్ని విశ్వాసాలు, మాండలికాలు కలిసిపోవటం హిందూ దేవాలయ నిర్మాణంలో నూతన ఆవిష్కరణను ప్రోత్సహించింది. మొదట దక్కనులో, తర్వాత స్థానిక గ్రానైట్ ఉపయోగించి ద్రావిడ సంప్రదాయంలో ఆలయాలు నిర్మించబడ్డాయి. కేరళలో విజయనగర సామ్రాజ్యం రక్షణలో దక్షిణ భారతీయ గణిత శాస్త్రం అభివృద్ధి చెందింది. 14 వ శతాబ్దంలో సంగ్రామమాగ్రామాకు చెందిన దక్షిణ భారత గణిత శాస్త్రజ్ఞుడు మాధవ ప్రసిద్ధ " కేరళ స్కూల్ ఆఫ్ ఆస్ట్రానమీ అండ్ మ్యాథమెటిక్సును " స్థాపించాడు. ఇది మధ్యయుగ దక్షిణ భారతదేశంలో పరమేశ్వర, నీలకంఠ సోమయాజి, జ్యేష్ఠదేవ వంటి గొప్ప దక్షిణ భారతీయ గణిత శాస్త్రవేత్తలను సృష్టించింది.[345] సమర్ధవంతమైన పరిపాలన, బలమైన విదేశీ వాణిజ్యం, నీటిపారుదల, నీటి నిర్వహణ వ్యవస్థలు వంటి నూతన సాంకేతిక పరిజ్ఞానాలను తీసుకువచ్చాయి.
[346] కన్నడ, తెలుగు, తమిళం, సంస్కృతంలో క్రొత్త ఎత్తులను చేరుకున్నాయి. సున్నితమైన కళలు, సాహిత్యాలను సామ్రాజ్యం పోషించింది. కర్ణాటక సంగీతం ప్రస్తుత రూపం సంతరించుకుంది.[347]
విజయనగర సామ్రాజ్యం హిందూయిజం ప్రోత్సహించడం ద్వారా ప్రాంతీయవాదాన్ని అధిగమించింది దక్షిణభారతదేశాన్ని సమైఖ్యం చేసింది. శ్రీ కృష్ణదేవరాయ పాలనలో సామ్రాజ్యం దాని శిఖరానికి చేరుకుంది. విజయనగర సైన్యాలు నిరంతరాయంగా విజయం సాధించాయి. ఉత్తర దక్కను తూర్పు దక్కను ప్రాంతాలలోని కాళింగతో సహా సుల్తానేట్ల క్రింద ఉన్న ప్రాంతాలు సామ్రాజ్యంతో కలపబడ్డాయి. అదేసమయంలో దక్షిణప్రాంతాలన్నింటి మీద నియంత్రణను కొనసాగించింది.[348] కృష్ణదేవరాయల కాలంలో అనేక ముఖ్యమైన స్మారక కట్టడాలు నిర్మాణాపు పునులు పూర్తి చేసుకున్నాయి.
తాలికోట యుద్ధం (1565) లో ఓటమి తరువాత విజయనగర తిరోగమనం మొదలైంది. తళ్ళికోటా యుద్ధంలో అలియ రామరాయ మరణం తరువాత తిరుమల దేవ రాయుడు అరవీడు రాజవంశంని ప్రారంభించి నాశనం చేయబడిన హంపీని వదిలి ఒక నూతన రాజధానిగా పెనుగొండను స్థాపించి విజయనగర సామ్రాజ్యం అవశేషాలను పునఃస్థాపించేందుకు ప్రయత్నించారు.[349] 1572 లో తిరుమల మిగిలిన రాజ్యాన్ని తన ముగ్గురు కుమారులకు పంచియిచ్చి మరణించే వరకు (1578 లో ) ఆయన ఆధ్యాత్మికతను ఆచరించాడు. అరవీడు రాజవంశం వారసులు ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించారు. ఈ సామ్రాజ్యం బీజాపూర్ సుల్తానేటు, ఇతరులతో కొనసాగిన యుద్ధాల కారణంగా 1614 లో పతనావస్థకు చేరుకుని 1646 లో ముగిసింది.[350][351][352] ఈ కాలంలో దక్షిణ భారతదేశంలో ఎక్కువ రాజ్యాలు విజయనగర నుండి విడిపోయి స్వతంత్రంగా మారాయి. వీటిలో మైసూర్ కింగ్డమ్, కలాడీ నాయక, మధుర నాయక్లు, తంజోర్ నాయక్లు, చిత్రదుర్గ నాయకులు, జిన్గే నాయక్ రాజ్యం - వీటన్నింటికీ స్వాతంత్ర్యం ప్రకటించాయి. విజయనగర సాంరాజ్యం దక్షిణ భారత దేశ చరిత్రలో గణనీయమైన ప్రభావాన్ని చూపింది.[353]
ప్రాంతీయ శక్తులు
13 వ శతాబ్దం మధ్య నుండి రెండున్నర శతాబ్దాల కాలం ఉత్తర భారతదేశంలో రాజకీయాలను ఢిల్లీ సుల్తానేటు, దక్షిణ భారతదేశంలో విజయనగర సామ్రాజ్యం ఆధిపత్యం వహించాయి. అయినప్పటికీ ఇతర ప్రాంతీయ శక్తులు కూడా బలోపేతంగా ఉన్నాయి. రెడ్డి రాజవంశం ఢిల్లీ సుల్తానేటును ఓడించడంలో విజయం సాధించి ఉత్తరభారతంలో కటక్ నుండి దక్షిణభారతంలో కంచి వరకూ తమ పాలనను విస్తరించి చివరకు విజయనగర సామ్రాజ్యంలో విలీనం చేయబడింది.[354] ఉత్తరభారతంలో రాజపుత్ర రాజ్యాలు పశ్చిమ, మధ్య భారతదేశంలో ఆధిపత్య శక్తిగా మిగిలిపోయాయి. మేవారు రానా రాజపుతానాలో శక్తివంతమైన హిందూ రాజపుత్ర సమాఖ్య ఆధిపత్యంలో రాజపుత్ర రాజ్యాలు సమైఖ్యశక్తిగా నిలిచాయి. ఈ సమయంలో రాజపుత్ర సైన్యాలు ఢిల్లి సుల్తాను సైన్యంపై నిరంతరం విజయం సాధించాయి.[355]
దక్షిణాభారతంలో స్థాపించబడిన " బహుమనీ సుల్తానేటు " ను ఒక మతంమారిన బ్రహ్మణుడు లేదా బ్రహ్మణత్వం పట్ల గౌరవాదరాలు ఉన్న వ్యక్తిచేత స్థాపించబడినందున దానికి ఈ పేరు వచ్చిందని భావిస్తున్నారు.[356]
ఇది విజయనగర ప్రధాన ప్రత్యర్థిగా విజయనగర సాంరాజ్యానికి తరచూ కష్టాలు సృష్టించింది.[357] 16 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో విజయనగర సామ్రాజ్యం కృష్ణదేవరాయలు బహ్మానీ సుల్తానేటు చివరి శక్తిశేషాన్ని ఓడించారు. దీని తరువాత బహ్మానీ సుల్తానేటు పతనం అయింది.[358]తరువాత ఇది 5 చిన్న డక్కను సుల్తానేట్లుగా విభజించబడింది.[359] 1490 లో అహ్మదు నగర స్వాతంత్ర్యం ప్రకటించింది. తరువాత సంవత్సరంలో బీజాపూరు, బెరార్లు స్వతంత్రం ప్రకటించారు. గోల్కొండ 1518 లో స్వతంత్రం పొందింది. 1528 లో బిదారు స్వతంత్రం ప్రకటించింది.[360] సాధారణంగా ప్రత్యర్థులు అయినప్పటికీ 1565 లో విజయనగర సామ్రాజ్యానికి వ్యతిరేకంగా మిత్రపక్షాలుగా సమైఖ్యమై " తాళ్ళికోట యుద్ధం " విజయనగర సాంరాజ్యం శాశ్వతంగా బలహీనపడింది.
తూర్పు భాగంలో గజపతి సామ్రాజ్యం ప్రాంతీయ సంస్కృతి, వాస్తుశిల్పం వృద్ధితో బలమైన ప్రాంతీయ శక్తిగా మిగిలిపోయింది. కపిలేంద్రదేవుని ఆధిపత్యంలో గజపతులు సాంరాజ్యాన్ని ఉత్తరభారతంలో గంగా నుండి దక్షిణభారతంలో కావేరీ వరకు విస్తరించారు.[361] ఈశాన్య భారతదేశంలో 6 శతాబ్దాలుగా అహోం రాజ్యం ఒక ప్రధాన శక్తిగా ఉంది.[362][363] లచిత్ బోర్ఫుకన్ నేతృత్వంలో అహోమ్స్ " అహోమ్-మొఘల్ ఘర్షణల " సమయంలో సతీఘాట్ యుద్ధంలో మొఘల్ సైన్యాన్ని వంచనతో ఓడించారు.[364] ఈశాన్య భారతదేశంలో, తూర్పు భారతదేశంలో ఉన్న మణిపూరు రాజ్యం కాంగ్లా ఫోర్టు ను అధికార కేంద్రంగా చేసుకుని పాలించింది. ఇది అధునాతన హిందూ గవుడియా వైష్ణవ సంస్కృతిని అభివృద్ధి చేసింది.
[365][366][367]
Ahom Architecture
Rang Ghar, built by Pramatta Singha in Ahom Kingdom's capital Rongpur, is one of the earliest pavilions of outdoor stadia in the Indian subcontinent.
Kareng Ghar is a seven-storied royal palace built by Rajeswar Singha of the Ahom dynasty.
Talatal Ghar is a royal palace built by Rudra Singha.
ఆరంభకాల ఆధునిక కాలం (క్రీ.పూ.1526 – 1858)
The early modern period of Indian history is dated from 1526–1858 CE, corresponding to the rise and fall of the Mughal dynasty. This period witnessed the cultural synthesis of Hindu and Muslim elements reflected in Indo-Islamic architecture;[368][369] the growth of Maratha and Sikh imperial powers over vast regions of the Indian subcontinent with the decline of the Mughals; and came to an end when the British Raj was founded.[26]
మొఘలు సాంరాజ్యం
Mughal Empire
The Mughal Empire at its greatest extent in the early 18th century.
Taj Mahal is a mausoleum built by Mughal Emperor Shah Jahan to house the tomb of his favorite wife, Mumtaz Mahal.
1526 లో ఫెర్గానా లోయ (ఆధునిక ఉజ్బెకిస్తాన్) నుండి తైమూరు వారసుడైన తైమూరిదు బాబరు, చెంఘిస్ ఖాన్ వారసుడు బాబర్, ఖైబర్ పాస్ గుండా పయనించి వచ్చి మొఘల్ సామ్రాజ్యాన్ని స్థాపించాడు. ఇందులో ప్రస్తుత ఆఫ్ఘనిస్తాన్, పాకిస్తాన్, భారతదేశం, బంగ్లాదేశ్ భాగంగా ఉండేవి.[370] అతని కుమారుడు హుమాయును 1540 లో ఆఫ్ఘన్ యోధుడు షేర్ షా సూరి చేతిలో ఓడిపోయాడు. ఫలితంగా హుమయూన్ కాబూల్ వైపు తిరుగుబాటు చేయవలసి వచ్చింది. షేర్ షా మరణించిన తరువాత అతని కుమారుడు ఇస్లాం షా సూరి, ఆయన హిందూ సైన్యాధ్యక్షుడు హేము విక్రమాదిత్య 1556 లో ఢిల్లీ కేంద్రంగా ఉత్తర భారతదేశంలో లౌకిక పాలనను స్థాపించారు. ఢిల్లీ యుద్ధంలో విజయం సాధించిన తరువాత అక్బర్ దళాలు 1556 నవంబరు 6 న రెండవ పానిపట్టు యుద్ధంలో హేమును ఓడించాయి.
బాబరు మనవడు అయిన గొప్ప చక్రవర్తి అక్బర్ ది గ్రేట్ హిందువులతో మంచి సంబంధాన్ని ఏర్పరచటానికి ప్రయత్నించాడు. జైనమతం పవిత్ర దినాల్లో అక్బర్ "అమరీ" లేదా జంతువులను చంపకూడదు అని ప్రకటించాడు. అతను ముస్లిమేతరుల కోసం జిజియా పన్నును వెనక్కి తీసుకున్నాడు. మొఘల్ చక్రవర్తులు స్థానిక రాజకుటుంబాలతో వివాహ సంబంధం ఏర్పరుచుకుని స్థానిక మహారాజాలతో రాజకీయ మైత్రిని సాధించాడు. పురాతన భారతీయ శైలులతో వారి టర్కో-పెర్షియన్ సంస్కృతిని అనుసంధానించడానికి ప్రయత్నించాడు. ఇది ఒక ప్రత్యేక ఇండో-పర్షియన్ సంస్కృతి, ఇండో-సార్సెనిక్ నిర్మాణాన్ని సృష్టించింది. అక్బర్ రాజపుత్ర యువరాణి మరీయమ్-జుమానీని వివాహం చేసుకున్నాడు. వారికి జన్మించిన జహంగీర్ రాజ్పుత్, మొగల్ వారసత్వంతో భవిష్యత్తు మొఘల్ చక్రవర్తి అయ్యాడు.[371] జహంగీర్ తన తండ్రి విధానాన్ని అనుసరించాడు. 1600 నాటికి మొఘల్ రాజవంశం భారత ఉపఖండంలో అధిక భాగాన్ని పాలించింది. షాజహాన్ పాలన మొఘల్ నిర్మాణకళకు స్వర్ణ యుగం. ఆయన నిర్మించిన స్మారక కట్టడాలలో అత్యంత ప్రసిద్ధమైన తాజ్ మహల్ (ఆగ్రా), మోతీ మసీదు, (ఆగ్రా), ఎర్ర కోట, జమా మసీదు (ఢిల్లీ), లాహోర్ ఫోర్ట్ ఉన్నాయి.
మొఘల్ యుగం "భారతదేశం చివరి స్వర్ణ యుగం" గా పరిగణించబడింది.[373] ఇది భారత ఉపఖండంలో ఉనికిలో ఉన్న రెండవ అతిపెద్ద సామ్రాజ్యంగా ఉంది.[374] ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థలో 24.4% నియత్రిస్తూ చైనాను వెనుకకు నెట్టింది.[375] తయారీలో ప్రపంచ ప్రధమస్థానంలో ఉంది.[376] ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద ఆర్థిక శక్తిగా చైనాను అధిగమించింది. ఇది ప్రపంచ పారిశ్రామిక ఉత్పత్తిలో 25% ఉత్పత్తి చేస్తుంది.[377] మొఘల్ సాంరాజ్యం చేపట్టిన వ్యవసాయభూముల సంస్కరణలు వ్యవసాయ ఉత్పత్తికి సహకరించాయి.[378]ప్రారిశ్రామిక విధానాల పనితీరు పారిశ్రామిక ఉత్పాదకత అభివృద్ధికి సహకరించింది.[379] అధిక స్థాయి పట్టణీకరణ వైపు మొగ్గుచూపడానికి ఇది దారితీసింది.[373]
మొఘల్ సామ్రాజ్యం ఔరంగజేబు పాలనలో ప్రాదేశిక విస్తరణలో అత్యున్నత స్థానానికి చేరుకుంది. శివాజీ క్రింద మరాఠా సైన్యం పునరుజ్జీవనం కారణంగా అతని పాలనలో క్షీణత ప్రారంభమైంది. చరిత్రకారుడు సర్. జె.ఎన్. J.N. శంకరు " అన్ని ఔరంగజేబు సాధించినట్లు కనిపించినప్పటికీ వాస్తవంగా అన్ని పోగొట్టుకున్నాడు " అని వ్రాసాడు.[380] విన్సెంటు స్మిత్ ఈ విధంగా ప్రతిస్పందించాడు: "దక్కను ఔరంగజేబు శరీరానికే కాకుండా అతని సామ్రాజ్యానికి కూడా శ్మశానంగా మరిందని నిరూపించబడింది. [181] ఔరంగజేబ్ భారతదేశపు అత్యంత వివాదాస్పద రాజుగా పరిగణించబడుతున్నాడు.[381] ఆయన తన పూర్వీకుల కన్నా తక్కువ సహనంతో జిజాయా పన్నును పునఃప్రారంభించి అనేక చారిత్రక దేవాలయాలను నాశనం చేసాడు. అదే సమయంలో అతను నాశనం చేసిన దానికంటే ఎక్కువ హిందూ దేవాలయాలను నిర్మించాడు.[382] తన పూర్వీకుల కంటే తన సామ్రాజ్య అధికార పదవులలో హిందువులు అధికంగా ఉన్నారు. సున్ని ముస్లింలు హిందువులు, షియా ముస్లింలకు వ్యతిరేకంగా ధ్వజమెత్తారు.[383]ఏది ఏమయినప్పటికీ తన పూర్వీకుల కంటే అసహనం ప్రదర్శించి సాంప్రదాయం అణచివేతకు, క్రూరత్వం ప్రదర్శిస్తూ, అధికార కేంద్రీకరణను అధికరిస్తూ తరచూ విమర్శలను ఎదుర్కొన్నాడు. పూర్వపు చక్రవర్తుల వలె కాకుండా ఔరంగజేబ్ తరువాత రాజవంశం పతనానికి పెద్ద పాత్ర పోషించి ఉండవచ్చని పలువురు భావిస్తున్నారు. ఇది అధిక సంఖ్యలో హిందూ జనాభాను ప్రభావితం చేసింది.
తరువాత సామ్రాజ్యం క్షీణించింది. మరాఠాలు, జాట్లు, ఆఫ్ఘన్లు నుండి ఎదురైన దండయాత్రల కారణంగా మొఘలులు అనేక దెబ్బలను ఎదుర్కొన్నారు. మొఘల్ సామ్రాజ్యం పతనం సమయంలో అనేక చిన్న రాజ్యాలు అధికార శూన్యతను పూరించడానికి ప్రయత్నించి తరుగుదలకు మరింత దోహదపడ్డాయి. 1737 లో మరాఠా సామ్రాజ్యం మరాఠా సైన్యాధ్యక్షుడు బాజిరావ్ ఢిల్లీ మీద దాడి చేసి ఢిల్లీని దోచుకుంది. సైన్యాధ్యక్షుడు అమీర్ ఖాన్ ఉమ్రావ్ అల్ ఉదాత్ నాయకత్వంలో మొఘల్ చక్రవర్తి 5,000 మరాఠా అశ్వికదళ సైనికులను తరమడానికి 8,000 దళాలను పంపించాడు. అయితే బాజీ రావు అనుభవం లేని మొఘల్ సైన్యాన్ని సులభంగా అధిగమించాడు. మిగిలిన సామ్రాజ్య మొఘల్ సైన్యం పారిపోయారు. 1737 లో మొఘల్ సామ్రాజ్యం ఆఖరి ఓటమిలో మొఘల్ సైన్యం కమాండర్-ఇన్-చీఫ్, నిజామ్-ఉల్-ముల్క్, భోపాల్ వద్ద మరాఠా సైన్యం చేతిలో ఓడిపోయాడు. ఇది ముఖ్యంగా మొఘల్ సామ్రాజ్యం ముగిపు అయింది. జాట్ పాలకుడు సూరజ్ మల్ ఆగ్రా వద్ద మొఘల్ సైన్యాలను తరిమికొట్టి నగరాన్ని దోచుకుని తాజ్ మహల్ ప్రవేశం ద్వారంలో ఉన్న రెండు గొప్ప వెండి తలుపులను తమతో తీసుకుని వెళ్ళాడు. తరువాత 1763 లో సూరజ్ మాల్ ఈ తలుపులను కరిగించాడు. [384] 1739 లో ఇరాన్ చక్రవర్తి నాదర్ షాహ్ కర్నాల్ యుద్ధంలో మొఘల్ సైన్యాన్ని ఓడించాడు.[385] ఈ విజయం తర్వాత నాదిర్ షా ఢిల్లీని స్వాధీనం చేసుకుని మయూర సింహాసనంతో సహా అనేక సంపదలను మోసుకెళ్ళాడు.[386]
మొఘల్ పాలనకు నిరంతరం స్థానిక భారతీయ అడ్డగింత కారణంగా సాంరాజ్యం మరింత బలహీనపడింది. మొఘల్ మతపరమైన అణచివేతకు వ్యతిరేకంగా బండా సింగు బహదూరు సిక్కు ఖల్సాను నడిపించాడు. బెంగాల్ హిందూ రాజులు, ప్రతాపాదిత్య, రాజా సీతరం రే తిరుగుబాటు చేశారు. బుండేలా రాజపుత్రుల మహారాజా చత్రాసాల్, మొఘలులతో పోరాడి పన్న రాజ్యాన్ని స్థాపించాడి.[387] మొఘల్ రాజవంశం 1757 నాటికి తోలుబొమ్మ పాలకులకు పరిమితమైంది. 1762 నాటికి లాహోర్లోని ముస్లిం ప్రాదేశిక ప్రభుత్వాల ఆధ్వర్యంలో సిక్కులను తుడిచివేయడానికి జరిగింది. ఇందులో 30,000 మంది సిక్కులు చంపబడ్డారు. 1746 లో మొఘలులతో ప్రారంభమైన సిక్కు ధ్వంసం,[388] దాని ముస్లిం వారసుల రాజులు అనేక దశాబ్దాలు కొనసాగించారు.[389] 1857 నాటి భారతీయ తిరుగుబాటు సమయంలో మొఘల్ రాజవంశం అవశేషాలు చివరకు ఓడించబడ్డాయి. దీనిని 1857 స్వాతంత్ర్య యుద్ధం అని కూడా పిలుస్తారు. సామ్రాజ్యం అవశేషాలు అధికారికంగా బ్రిటిష్ వారు స్వాధీనం చేసుకున్నారు.
మరాఠీ సాంరాజ్యం
Maratha Empire
Maratha Empire at its zenith in 1760 (yellow area), covering much of the Indian subcontinent, stretching from South India to present-day Pakistan.
Shaniwarwada palace fort in Pune, the seat of the Peshwa rulers of the Maratha Empire until 1818.
18 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో మరాఠా సామ్రాజ్యం భారతీయ ఉపఖండంలో అత్యంత బలమైన రాజకీయశక్తిగా అభివృద్ధి చెందింది. పేష్వా ఆధీనంలో మరాఠాలు సమైఖ్యమై దక్షిణాసియాలో అధిక భూభాగాన్ని పాలించారు. మరాఠాలు భారతదేశంలో మొఘల్ పరిపాలనను ముగింపుకు తీసుకువచ్చిన రాజకీయ శక్తిగా గుర్తింపు పొందారు.[390][391][392]
మరాఠా సామ్రాజ్యం హిందవి స్వరాజ్య స్థాపనకు నిశ్చయించిన భోంస్లె వంశానికి చెందిన ఛత్రపతి శివాజీచే స్థాపించబడి సంఘటితం చేయబడింది. సర్ జె.ఎన్.సర్కారు శివాజీని "హిందూ జాతి ఉత్పత్తి చేసిన చివరి గొప్ప నిర్మాణాత్మకమైన మేధావి, జాతీయ నిర్మాత " గా వర్ణించాడు.[393] అయితే శివాజీ సోదరసమానుడు వెంకోజీ తంజావూరు మరాఠా రాజ్యాన్ని స్థాపించారు.[394] ఏదేమైనా మరాఠాల బలమైన శక్తిని సంపాదించిన ఘనత జాతీయంగా పేష్వా మొదటి బాజిరావోకు చేరుతుంది. చరిత్రకారుడు కె.కె. మొదటి బాజీరావ్ "మరాఠా సామ్రాజ్యం రెండవ స్థాపకుడిగా పరిగణించబడుతుందని" దత్తా రాశారు.[395]
18 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో మరాఠా ప్రాంతం పేష్వా పాలన (ప్రధాన మంత్రులు)లో సామ్రాజ్యంగా మారింది. 1737 లో మరాఠాలు ఢిల్లీ యుద్ధంలో మొఘల్ సైన్యాన్ని ఓడించారు. మరాఠాలు మొఘలులు, నిజాం, బెంగాలు నవాబు, దుర్రాని సామ్రాజ్యాల మీద దండెత్తి వారి సరిహద్దులను మరింత విస్తరించడానికి తమ సైనిక పోరాటాలను కొనసాగించారు. 1760 నాటికి మరాఠాల సాంరాజ్యం భారత ఉపఖండంలో అంతటా విస్తరించింది. [396] మరాఠాలు కూడా మొఘల్ సింహాసనాన్ని నిర్మూలించి, ఢిల్లీలోని మొఘల్ సామ్రాజ్య సింహాసనంపై విశ్వస్వాష్ పెష్వాను ఉంచడం గురించి చర్చించారు.[397]
సాంరాజ్యం శిఖరాగ్రానికి చేరుకున్న దశలో దక్షిణప్రాంతంలో తమిళనాడు [398] నుండి ఉత్తరప్రాంతంలో పెషావర్ (ఆధునిక ఖైబర్ పఖ్తున్‌ఖ్వా, పాకిస్తాన్),[399] [note 3])
తూర్పున బెంగాలు వరకు విస్తరించింది. మూడవ పానిపట్టు యుద్ధం మరాఠాల వాయువ్య విస్తరణ నిలిపివేయబడింది. అయినప్పటికీ పేష్వా మొదటి మాధవరావు ఆధ్వర్యంలో ఉత్తరప్రాంతంలో మరాఠా అధికారం ఒక దశాబ్దంలో తిరిగి స్థాపించబడింది.[401]
మొదటి మాధవరావు పాక్షిక స్వయంప్రతిపత్తితో బలమైన వీరులతో మరాఠా రాజ్యాల సమాఖ్య సృష్టించబడింది. సమాఖ్యలో బరోడా గైక్వాడ్సు, ఇండోరు, మాల్వా హోల్కర్సు, గ్వాలియరు, గ్వాలియరు సింధియాలు, నాగపూర్ భోంస్లేలు, ధారు పూరాలు, దేవసు రాజ్యాలు ఉన్నాయి. 1775 లో ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ పుణెలోని పేష్వా కుటుంబ వారసత్వ పోరాటంలో జోక్యం చేసుకుంది. ఇది మొట్టమొదటి ఆంగ్లో-మరాఠా యుద్ధానికి దారి తీసింది. యుద్ధంలో మరాఠా విజయం సాధించింది.[402] రెండవ, మూడవ ఆంగ్లో-మరాఠా యుద్ధాలు (1805-1818) లో ఓటమి వరకు భారతదేశంలో మరాఠాలు ప్రబలమైన శక్తిగా మిగిలిపోయారు. ఇవి తూర్పు భారతదేశం కంపెనీను భారతదేశం అధిక భాగాన్ని ఈస్టు ఇండియా కంపెనీకి వదిలివేసాయి. గవర్నర్-జనరల్ వ్యవహరించిన చార్లెస్ మెట్క్లాల్, 1806 లో ఈ విధంగా పేర్కొన్నారు:భారతదేశంలో బ్రిటిషు, మరాఠీ అనే రెండు శక్తులు మాత్రమే ఉన్నాయి. ఇతర రాజ్యాలు అన్నీ ఈ రెండింటిలో ఒకదాని ఆధీనంలో ఉన్నాయి. మేము వెనుకకు తీసుకున్న ప్రతి అంగుళం భూమిని మరాఠీలు స్వాధీనం చేసుకున్నారు.[403][404]
1660 నాటికి మరాఠాలు కూడా ఒక శక్తివంతమైన నౌకాదళాన్ని అభివృద్ధి చేశాయి. ఇది భారతదేశ పశ్చిమ తీరప్రాంత భూభాగ ప్రాంతంలో ముంబాయి నుండి సావంత్వాడి వరకు ఆక్రమించింది. [405] కొంతకాలం పాటు మరాఠా నావికాదళం బంగాళాఖాతం లోని అండమాను ద్వీపాలలో కూడా స్థావరాన్ని స్థాపించింది.[406] ఇది బ్రిటీషు, పోర్చుగీసు, డచ్చి, సిద్దీ నౌకాదళ ఓడలను దాడి చేస్తూ వారి నౌకాదళ లక్ష్యాలను పరిశీలించేది. 1730 నాటికి మరాఠా నౌకా దళం ఆధిపత్యంతో కొనసాగి 1770 నాటికి క్షీణించిన స్థితికి చేరి 1818 నాటికి నిలిచిపోయింది.[407]
సిక్కు సాంరాజ్యం
భారత ఉపఖండంలోని వాయువ్య ప్రాంతాలను పాలించే ఒక రాజకీయ సంస్థగా సిక్కు మతం సభ్యులు పాలించిన సిక్కు సామ్రాజ్యం అభివృద్ధి చెందింది. పంజాబు ప్రాంతం మీద ఆధారపడిన సామ్రాజ్యం 1799 - 1849 వరకు ఉనికిలో ఉంది. ఇది స్వతంత్రప్రతిపత్తి కలిగిన పంజాబీ మిలిస్ మహారాజా రంజిత్ సింగ్ (1780-1839) నాయకత్వంలో ఖల్సా కేంద్రంగా అభివృద్ధి చేయబడింది.
మహారాజా రంజిత్ సింగ్ ఉత్తర భారతదేశం అనేక భాగాలను సామ్రాజ్యంలో విలీనం చేసుకున్నాడు. ఆయన ప్రాథమికంగా తన సిక్కు ఖల్సా సైన్యాన్ని ఉపయోగించుకున్నాడు. ఆయన ఐరోపా సైనిక విధానంలో శిక్షణ పొంది ఆధునిక సైనిక సాంకేతిక పరిజ్ఞానాలను కలిగి ఉన్నాడు. రంజిత్ సింగు తనను తాను ఒక మాస్టర్ వ్యూహాకర్తగా నిరూపించుకున్నాడు. తన సైన్యానికి బాగా అర్హత గల అధికారిగా ఎన్నిక చేయబడ్డాడు. అతను నిరంతరంగా ఆఫ్ఘన్ సైన్యాన్ని ఓడించి ఆఫ్ఘగనిస్తాన్-సిక్కు యుద్ధాలను విజయవంతంగా ముగించాడు. ఆయన పంజాబ్, ముల్తాన్, కాశ్మీర్ రాజ్యాలు, పెషావర్ లోయలను తన సామ్రాజ్యంలో చేర్చాడు.[411][412]
19 వ శతాబ్దంలో పశ్చిమప్రాంతంలో ఖైబర్ పాస్ నుండి, ఉత్తరప్రాంతంలో కాశ్మీర్ వరకు, దక్షిణప్రాంతంలో సింధు వరకు, తూర్పుప్రాంతంలో హిమాచల్ ప్రదేశ్ సట్లేజ్ నది వరకు సామ్రాజ్యం విస్తరించింది. రంజిత్ సింగు మరణం తరువాత సామ్రాజ్యం బలహీనపడడం బ్రిటీషు ఈస్టు ఇండియా కంపెనీతో సంఘర్షణలకు దారి తీసింది. తీవ్రంగా సాగిన మొట్టమొదటి ఆంగ్లో-సిక్కు యుద్ధం, రెండవ ఆంగ్లో-సిక్కు యుద్ధం సిక్కు సామ్రాజ్యం పతనానికి దారితీసింది. ఇది భారత ఉపఖండంలో బ్రిటిష్ వారు స్వాధీనం చేసుకున్న చివరి ప్రాంతం ఇదే.
ఇతర రాజ్యాలు
బ్రిటీషు ఆక్రమణకు పూర్వం మధ్యయుగ ద్వితీయార్ధంలో భారతభూభాగాలను అనేక ఇతర రాజ్యాలు పాలించాయి. వారిలో చాలామంది మరాఠాలకు కప్పం చెల్లించారు.[396]
సుమారు 1400 లో దక్షిణ భారతదేశంలో వడయార్ రాజవంశపాలకుడు మైసూర్ రాజ్యాన్ని స్థాపించాడు. 18 వ శతాబ్దపు చివరి భాగంలో హైదర్ ఆలీ, అతని కుమారుడు టిప్పు సుల్తాన్ కారణంగా మైసూరు రాజ్యపాలనకు అంతరాయం కలిగింది. వారి పాలనలో మైసూరు వీరులు మరాఠాలు, బ్రిటీషు, వారి మిశ్రమ దళాలతో వరుస యుద్ధాలలో పోరాడారు. 1787 ఏప్రెలులో మరాఠా-మైసూరు యుద్ధం ఏప్రిల్ గజేంద్రాగాడ్ ఒప్పందం ఆధారంగా టిప్పు సుల్తాన్ మరాఠాలకు కప్పం చెల్లించే బాధ్యత వహించడంతో మైసూరు - మరాఠీ యుద్ధం ముగిసింది. ఆంగ్లో-మైసూర్ యుద్ధంలో మైసూరు వీరులు మైసూర్ రాకెట్లు ఉపయోగించారు. నాలుగో ఆంగ్లో-మైసూరు యుద్ధంలో (1798-1799) టిప్పు సుల్తాను మరణం మైసూరు భూభాగం మరింత క్షీణదశకు దారితీసింది. ఫ్రెంచితో మైసూరు పొత్తును బ్రిటిషు ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ వారు ముప్పుగా భావించి నాలుగు వైపుల నుండి మైసూరు మీద దాడి చేశారు. హైదరాబాదు నిజాం, మరాఠాలు ఉత్తరం నుండి దండయాత్రను ప్రారంభించారు. బ్రిటీష్ శ్రీరంగపట్నం (1799) లో నిర్ణయాత్మక విజయం సాధించింది. నగరం రక్షణ సమయంలో టిప్పు చంపబడ్డాడు. మిగతా మైసూరు భూభాగం బ్రిటీషు నిజాం, మరాఠాలు భూభాగాలలో కలపబడింది. మైసూరు, శ్రీరంగపట్నం మిగిలిన ప్రాంతాన్ని ఉడయారు రాజవంశంకి చెందిన రాజకుటుంబం చేత పునరుద్ధరించబడింది. వాస్తవానికి హైదర్ ఆలీ పాలకుడు కావడానికి ముందు వీరి పూర్వీకులు అసలు పాలకులుగా ఉన్నారు. 1799 లో మైసూర్ రాజ్యం బ్రిటిష్ ఇండియా రాచరిక రాజ్యంగా మారింది.
1591 లో గోల్కొండ కుతుబ్ షాహి వంశీయులచే హైదరాబాదు స్థాపించబడింది. ఒక సంక్షిప్త మొఘల్ పాలన తరువాత మొఘలు అధికారి అయిన ఆసిఫ్ జాహ్ హైదరాబాదు నియంత్రణను స్వాధీనం చేసుకుని 1724 లో హైదరాబాదులో నిజామ్-అల్-ముల్కుగా ప్రకటించాడు. పాలఖాడు యుద్ధం వంటి అనేక యుద్ధాల కారణంగా తిరోగమించిన తరువాత నిజాంలు గణనీయమైన భూభాగాన్ని కోల్పోయి మరాఠీ సాంరాజ్యానికి కప్పం చెల్లించారు.[414] ఏదేమైనా మరాఠాలకు కప్పం కట్టడం ద్వారా తరువాత బ్రిటిషు వారికి సామంతరాజులుగా ఉండి 1724 నుండి 1948 వరకు నిజాములు తమ సార్వభౌమత్వాన్ని నిలుపుకున్నారు. హైదరాబాదు రాజ్యం బ్రిటీష్ ఇండియాలో 1798 లో రాచరిక రాజ్యంగాగా మారింది.
మొఘలు సామ్రాజ్య పతనం తరువాత బెంగాలు నవాబులు బెంగాలు పాలకులుగా మారారు. అయినప్పటికీ బెంగాల్లోని 1741 నుండి 1748 మరాఠీలు వరకు 6 దాడులు నిర్వహించిన వారి స్వతంత్ర పాలనకు అంతరాయం కలిగి ఫలితంగా బెంగాలు మరాఠీల సామంత రాజ్యంగా మారింది. 1757 జూను 23 న బెంగాలు చివరి స్వతంత్ర నవాబ్ సిరాజ్ ఉద్-దౌలా మీర్ జాఫర్ చే ప్లాస్సీ యుద్ధంలో మీరు ఫాహిరు చేత మోసగించబడ్డాడు. ఆయన 1757 లో బ్రిటిషు చేతిలో ఓడిపోయిన తరువాత బెంగాలు బాధ్యతను బ్రిటీషు ప్రభుత్వం చేపట్టి మీరు జాఫరును మస్నాదు (సింహాసనం) లో నియమించి బెంగాలులో తమ రాజకీయ శక్తిని స్థాపించింది.[415] 1765 లో ద్వంద్వ ప్రభుత్వ వ్యవస్థ స్థాపించబడింది. ఫలితంగా నవాబులు బ్రిటీషు తరపున పాలిస్తూ బ్రిటీషువారికి తోలుబొమ్మలుగా మారారు. 1772 లో ఈ వ్యవస్థ రద్దుచేయబడి బెంగాలును బ్రిటీషువారి ప్రత్యక్ష నియంత్రణలో ఉంచింది. 1793 లో నవాబు నిజామాత్ (పాలనాధికారి) కూడా వారి నుండి తీసివేయబడిన తరువాత వారు బ్రిటీషు ఈస్టు ఇండియా కంపెనీ పెన్షనర్లుగా మాత్రమే ఉన్నారు.[416][417]
18 వ శతాబ్దంలో రాజపుతానా మొత్తం మరాఠాల చేత నియంత్రించబడింది. రెండో ఆంగ్లో-మరాఠా యుద్ధం (1807 నుండి 1809) వరకు మరాఠాలు దృష్టి యుద్ధంమీద కేద్రీకరించిన తరువాత రాజపుతానా మీద మరాఠా ఆధిపత్యాన్ని తిరిగి ప్రారంభం అయింది. 1817 లో మరాఠా భూభాగంలో నివసించే పిండారీల మీద యుద్ధానికి బ్రిటీషువారు యుద్ధానికి వెళ్ళడంతో అది మూడవ ఆంగ్లో-మరాఠా యుద్ధం అయింది. బ్రిటీషు ప్రభుత్వం పిండారీలు, మరాఠాల నుండి రాజపుత్ర పాలకులకు తమ రక్షణను అందించింది. 1818 చివరి నాటికి ఇతర రాజపుత్ర రాజ్యాలు, బ్రిటన్ల మధ్య ఇలాంటి ఒప్పందాలు జరిగాయి. గ్వాలియరు మరాఠా సింధియా పాలకుడు బ్రిటీష్కు అజ్మీర్-మెర్వరా జిల్లాను విడిచిపెట్టడంతో రాజస్థానులో మరాఠా ప్రభావం ముగిసింది. [418] 1857 తిరుగుబాటులో బ్రిటనుకు చాలా మంది రాజపుత్రులు విశ్వసనీయంగా ఉన్నారు. 1947 లో భారత స్వాతంత్రం వరకు రాజపుతానాలో కొన్ని రాజకీయ మార్పులు చేయబడ్డాయి. రాజపుత్రా ఏజెన్సీలో 20 రాచరిక రాష్ట్రాలు ఉన్నాయి. వీటిలో చాలా ముఖ్యమైనవి ఉదయపూరు రాజ్యం, జైపూరు రాజ్యం, బికానెరు రాజ్యం, జోధ్పూరు రాజ్యం ఉన్నాయి.
మరాఠా సామ్రాజ్యం పతనం తరువాత అనేక మరాఠా రాజ్యాలు బ్రిటీషువారి అనుబంధ కూటమిలో సామతరాజ్యాలుగా అవతరించాయి. ఇవి జనాభా ప్రాతిపదికగా బ్రిటీషు రాజులో అతిపెద్ద భూభాగంగా ఏర్పడ్డాయి.[419] 1846 లో మొట్టమొదటి ఆంగ్లో-సిక్కు యుద్ధం తరువాత అమృతసర్ ఒప్పందం ప్రకారం బ్రిటీషు ప్రభుత్వం కాశ్మీరును మహారాజా గులాబు సింగుకు జమ్మూ-కాశ్మీరును విక్రయించడంతో జమ్మూ కాశ్మీరు రాజ్యం బ్రిటిషు రాజు ప్రభుత్వంలో అతిపెద్ద రాచరిక రాజ్యాలలో ద్వితీయ స్థానంలో నిలిచింది. బ్రిటిష్ ఇండియాలో డోగ్ర రాజవంశం సృష్టించబడింది.[420][421] తూర్పు, ఈశాన్య భారతదేశంలో హిందూ, బౌద్ధ కూచ్ బెహార్ రాజ్యాలలోని త్రిప్ర రాజ్యం, సిక్కిం రాజ్యాలను బ్రిటీషు వారు స్వాధీనం చేసుకుని సామంతరాజ్యాలుగా చేసుకున్నారు.
విజయనగరసాంరాజ్యం పతనం తరువాత దక్షిణభారతంలో పాలీగరు రాజ్యం తలెత్తింది. అది పాలీగరు యుద్ధంలో బ్రిటిషు ఈస్టిండియా కంపెనీతో పోరాడి ఓడిపోయే వరకు దాడులను ఎదుర్కొంటూ సుసంపన్నంగా ఉంది.[422] 18 వ శతాబ్ధంలో రాజపుత్రులు నేపాలు రాజ్యం స్థాపించారు.[423]
Lake Palace in Udaipur, was commissioned by the Maharana of Udaipur State.
City Palace in Jaipur, was commissioned by the Maharana of Jaipur State.
Laxmi Niwas Palace in Bikaner, was commissioned by the Maharana of Bikaner State.
Umaid Bhawan Palace in Jodhpur, was commissioned by Maharana of Jodhpur State.
Mysore Palace in Mysore, was commissioned by the Maharaja of Mysore State.
Laxmi Vilas Palace in Vadodara, was commissioned by the Maharaja of Baroda State.
Ujjayanta Palace in Agartala, was commissioned by the Maharaja of Tripura State.
Cooch Behar Palace in Cooch Behar, was commissioned by the Maharaja of Cooch Behar State.
ఆరంభకాల ఆధునిక భారతీయ వ్యాపారులు
14 - 18 వ శతాబ్దాల మద్యకాలంలో పశ్చిమ ఆసియా, తూర్పు ఐరోపాకు చెందిన ఆధునిక భారతీయ వ్యాపారులు చురుకుగా ఉన్నారు.
[424][425][426] అజర్‌బైజాన్కు చెందిన బాకు శివారు ప్రాంతం అయిన ఈ కాలంలో భారతీయ వర్తకులు సురాఖానిలో స్థిరపడ్డారు. ఈ వర్తకులు ఇక్కడ హిందూ దేవాలయాన్ని నిర్మించారు. ఇది వాణిజ్యం చురుకుగా ఉండి 17 వ శతాబ్దం నాటికి భారతీయుల సంపన్నతను తెలియజేస్తుంది.[427][428][429][430]
ఉత్తర సరిహద్దులో సౌరాష్ట్ర, బెంగాలు తీరాలు సముద్ర వాణిజ్యంలో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించాయి. గంగా మైదానాలు, సింధు లోయ ప్రాంతాలలో అనేక వాణిజ్య అనేక కేంద్రాలు ఉన్నాయి. ఆఫ్ఘనిస్తానుతో పాటు మధ్యప్రాచ్యం, మధ్య ఆసియా ప్రాంతంతో పంజాబు ప్రాంతాన్ని కలిపే ఖైబర్ పాస్ ద్వారా చాలా భూభాగ వాణిజ్యం జరిగింది. [431]
పలు రాజ్యాలు, రాజులు నాణాలను చెలామణి చేసినప్పటికీ బార్టరుకు ప్రాధాన్యత ఉండేది. వ్యవసాయదారులు వారి వ్యవసాయ ఉత్పత్తులలో కొంత భాగం ప్రభుత్వానికి సుంకంగా చెల్లించేవారు. పంట సమయంలో పనివారు పండిన పంటలో కొంతభాగం అందుకునేవారు.
[432]
యురేపియన్ల అంవేషణ మరియు కాలనీ పాలన
పశ్చిమ దేశాల అంవేషకులు మరియు వ్యాపారులు
1498 లో వాస్కో డా గామా ఆధ్వర్యంలో పోర్చుగీసు బృందం ఐరోపా నుండి భారతదేశానికి ఒక కొత్త సముద్ర మార్గాన్ని విజయవంతంగా కనుగొన్నది. అది ప్రత్యక్ష ఇండో-యూరోపియన్ వాణిజ్యానికి మార్గం సుగమం చేసింది. పోర్చుగీసు త్వరలో గోవా, డామన్, డయ్యు, బొంబాయిలలో వాణిజ్య స్థావరాలను ఏర్పాటు చేసుకుంది. 1961 లో భారతదేశానికి స్వాధీనం అయ్యే వరకు గోవా ప్రధాన పోర్చుగీసు స్థావరంగా మారింది.[433]
తరువాత శ్రీలంకలో వారి ప్రధాన స్థావరం ఉన్న డచ్చి వారు వచ్చారు. వారు మలబార్లో ఓడరేవులను ఏర్పాటు చేశారు. అయినప్పటికీ కోలచెల్ యుద్ధంలో ట్రావెకోర్క్ సామ్రాజ్యం వారిని ఓడించిన తరువాత భారతదేశంలో వారి విస్తరణ నిలిచిపోయింది. డచ్చి ఓటమి నుండి కోలుకోలేదు. అది భారతదేశానికి పెద్ద కాలనీల భీతిని కలిగించలేదు.[434][435]ప్రఖ్యాత చరిత్రకారుడు " ఎ.శ్రీధర మేనన్ " మాటలలో: డచ్చి మొదటి విపత్తు, కోల్చెల్ యుద్ధం కేరళను జయించిన వారి కలలన్నింటికీ కలత చెందించింది.
భారతీయ రాజ్యాల మధ్య అంతర్గత విభేదాలు క్రమంగా రాజకీయ ప్రభావాన్ని, తగిన భూములను స్థాపించడానికి యూరోపియన్ వ్యాపారులకు అవకాశాలు కల్పించాయి. 1619 లో డచ్చిని అనుసరించి బ్రిటిషు - సూరత్ పశ్చిమ తీర నౌకాశ్రయం స్థాపించింది. ఫ్రెంచి వారు భారతదేశంలో రెండు వాణిజ్య స్థావరాలను ఏర్పాటు చేశారు. తరువాత ఈ ఖండాంతర ఐరోపా శక్తులు దక్షిణ, తూర్పు భారతదేశంలోని అనేక తీర ప్రాంతాలను తరువాత శతాబ్దంలో నియంత్రించగలిగినప్పటికీ చివరికి వారు భారతదేశంలో పోండిచేరి, చందరునాగోరు మినహా మిగిలిన తమ భూభాగాలను బ్రిటీషువారి ఆధీనంలోకి వదిలారు.[436][437] ఫ్రెంచి సైనికులు గోవా, డామన్, డయ్యూ పోర్చుగీసు కాలనీలు కూడా మినహాయించబడ్డాయి.[438]
బ్రిటిషు ఈస్టిండియా కంపెనీ పాలన మరియు విస్తరణ
British East India Company
Map of India in 1857 at the end of British East India Company's rule.
Opium storehouse in Patna. Under British East India Company's rule, by the 1850s, opium constituted 40% of India's exports.[439]
Gulab Singh, the founder and the first Maharaja of the princely state of Jammu and Kashmir.
Kangla Uttra Sang at the Kangla Fort, the former residence of the Manipur royal family. The two Kangla-Sa Pakhangba dragons standing at the gate were destroyed by the British.[440]
1617 లో భారతదేశంలో వాణిజ్యానికి మొఘల్ చక్రవర్తి జహంగీర్ బ్రిటీష్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీకి అనుమతినిచ్చారు.[441] క్రమంగా వారి పెరుగుతున్న ప్రభావం 1717 లో బెంగాలులో పన్ను-రహిత వాణిజ్యం చేయడానికి వారికి ముస్లిం చక్రవర్తి ఫరూఖ్ సయారు దస్తావేజులు రూపమ్లో అనుమతి ఇవ్వటానికి దారితీసింది.[442]
బెంగాలు రాష్ట్రంలోని పాలకుడు సిరాజ్ ఉద్ దౌలా బ్రిటిషు ఈ అనుమతిలను ఉపయోగించడానికి చేసిన ప్రయత్నాలను వ్యతిరేకించారు. ఇది 1757 జూను 23 న ప్లాస్సీ యుద్ధంకు దారి తీసింది. దీనిలో రాబర్ట్ క్లైవ్ నేతృత్వంలోని బ్రిటీష్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ బెంగాలు సైన్యం ఫ్రెంచి-మద్దతు గల నవాబు దళాలను ఓడించింది. ప్రాదేశిక పరిణామాలతో భారతదేశంలో బ్రిటీష్వారు స్వాధీనం చేసుకున్న మొట్టమొదటి నిజమైన రాజకీయ స్థావరం ఇది. 1757 లో క్లైవ్ దాని మొట్టమొదటి 'బెంగాలు గవర్నర్' గా నియమించబడ్డాడు.[443] మద్రాసు, వందవాసి, పాండిచెరీలలో ఫ్రెంచి మీద బ్రిటీషు విజయాలతో కలిపి సెవెన్ ఇయర్స్ వార్‌లో బ్రిటీష్ విజయాలతో భారతదేశంలో ఫ్రెంచి ప్రభావం తగ్గింది. బ్రిటీషు ఈస్టు ఇండియా కంపెనీ బెంగాలు మొత్తం మీద తన నియంత్రణను విస్తరించింది. 1764 లో బుక్సారు యుద్ధం తరువాత బెంగాలులోని జుర్ మొఘల్ చక్రవర్తి షా రెండవ ఆలం నుండి పరిపాలనా హక్కులను కంపెనీ సొంతం చేసుకుంది. ఇది తరువాతి శతాబ్దంలో భారతదేశంలో ఎక్కువ భాగాన్ని బ్రిటిషు ఈ స్టిండియా కంపెనీ స్వాహాచేయడానికి సంకేతంగా మిగిలింది.[444] బ్రిటిషు ఈస్టు ఇండియా కంపెనీ బెంగాలు వర్తక గుత్తాధిపత్యం చేసింది. వారు బెంగాలులో శాశ్వత స్థావరాలు పేరిట భూస్వామ్య-సుంకం వ్యవస్థ ప్రవేశపెట్టి తులూకాదార్లు, జమీందార్లను ఏర్పాటు చేశారు.
3 కర్నాటకా యుద్ధాల ఫలితంగా బ్రిటిషు ఈస్టిండియా కంపెనీ కర్నాటకా ప్రాంతం అంతటి మీద నియంత్రణ సాధించింది.[445] కంపెనీ వెంటనే బొంబాయి, మద్రాసులలో దాని స్థావరాలను విస్తరించింది. ఆంగ్లో-మైసూరు యుద్ధాలు (1766-1799), ఆ తరువాత ఆంగ్లో-మరాఠా యుద్ధాలు (1772-1818) భారతదేశం విస్తార ప్రాంతాల నియంత్రణకు దారి తీసింది. ఈశాన్య భారతదేశం అహోం సామ్రాజ్యం మొదట బర్మీసు దండయాత్రతో క్షీణదశకు చేరుకుని తరువాత 1826 లో యండోబో ఒప్పందం తరువాత బ్రిటీషు ఆధీనంలోకి వచ్చింది. ఏకకాలంలో బర్మా దండయాత్రలు మణిపూర్ రాజ్యాన్ని 1824 లో బ్రిటీషు కోరడానికి ప్రేరణ కలిగించాయి. అయినప్పటికీ 1891 లో ఆంగ్లో-మణిపూర్ యుద్ధం తరువాత మణిపూరు బ్రిటిషు సామ్రాజ్యంలో భాగం అయింది.[440]
1849 లో రెండవ ఆంగ్లో-సిక్కు యుద్ధం తర్వాత పంజాబు, వాయవ్య సరిహద్దు ప్రాంతం, కాశ్మీర్లను స్వాధీనం చేసుకున్నారు. కాశ్మీర్ వెంటనే అమృత్సర్ ఒప్పందం కింద జమ్మూలోని డోగ్రా రాచరికానికి విక్రయించబడి రాచరిక రాజ్యంగా మారింది. నేపాలు, బ్రిటిషు మధ్య సరిహద్దు వివాదం, 1801 తర్వాత తీవ్రమై 1814-16 నాటి ఆంగ్లో-నేపాలు యుద్ధం గుర్ఖాల ఓటమితో ముసింది. 1854 లో బెరారు అనుసంధానించబడింది. రెండు సంవత్సరాల తరువాత ఓద్ద్ రాజ్యం చేర్చబడింది.
19 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో గవర్నర్-జనరల్ రిచర్డ్ వెల్లెస్లీ రెండు దశాబ్దాలపాటు సంస్థ భూభాగాల విస్తరణ వేగంపుంజుకుంది. [446] ఇది సంస్థ, స్థానిక పాలకులు లేదా ప్రత్యక్ష సైనిక అనుబంధం మధ్య పొత్తులు ద్వారా సాధించబడింది. అనుబంధ కూటములు హిందూ మహరాజాల, ముస్లిం నవాబుల రాచరిక రాజ్యాలను సృష్టించాయి.
1850 ల నాటికి, బ్రిటీష్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ భారత ఉపఖండంలో అధికభాగాన్ని నియంత్రించింది. వారి విధానాలు కొన్నిసార్లు విభజించి పాలించు విధానంగా పరిగణించబడింది. వివిధ రాచరిక రాజ్యాలు, సాంఘిక, మత సమూహాల మధ్య శత్రుత్వం అభివృద్ధి చేయబడింది.
[447]
భారతీయ ఒప్పంద కూలీ విధానం
భారతీయ ఒప్పంద కూలీ విధానం ఒక రుణ బానిసత్వం. దీని ద్వారా 3.5 మిలియన్ల మంది భారతీయులు (ముఖ్యంగా చెరకు) తోటల కోసం కార్మికులను ఐరోపా శక్తుల వివిధ కాలనీలకు రవాణా చేశారు. ఇది 1833 లో ప్రపంచవ్యాప్తంగా బానిసత్వం రద్దైన తరువాత ప్రారంభించి 1920 వరకు కొనసాగింది. ఇది భారతీయ మహాసముద్రం (అనగా రియూనియన్, మారిషస్) నుండి పసిఫిక్ మహాసముద్రం (అంటే ఫిజి) వరకు వ్యాపించింది. ఇది అలాగే పెద్ద సంఖ్యలో ప్రవాస భారతీయ అభివృద్ధికి దారితీసింది. ఇండో-కరేబియన్, ఇండో-ఆఫ్రికన్ జనాభాను అభివృద్ధి చేసింది.
ఆధునిక కాలం మరియు స్వతంత్రం (క్రీ.శ 1850 తరువాత)
సిపాయీల తిరుగుబాటు 1857 మరియు పర్యవసానం
Indian rebellion of 1857
Attack of the mutineers on the Redan Battery at Lucknow, 30 July 1857.
Lakshmibai, the Rani of Maratha-ruled Jhansi, one of the principal leaders of the rebellion who earlier had lost her kingdom as a result of the Doctrine of Lapse.
Suppression of the Indian Revolt by the English, which depicts the execution of mutineers by blowing from a gun by the British.
The hanging of two participants in the Indian Rebellion, Sepoys of the 31st Native Infantry. Albumen silver print by Felice Beato, 1857.
1857 లో బ్రిటీషు ఈస్టు ఇండియా కంపెనీ పాలనకి వ్యతిరేకంగా ఉత్తర, మధ్య భారతదేశంలో పెద్ద ఎత్తున తిరుగుబాటు మొదలైంది. స్పార్క్ ఎన్ఫీల్డ్ రైఫిల్ కోసం కొత్త గన్పౌడర్ కార్ట్రిడ్జి సమస్య తిరుగుబాటుకు దారితీసిన చెప్పవచ్చు. ఇది స్థానిక మతపరమైన నిషేధంగా భావించబడింది. మంగాల్ పాండే ఇందులో కీలకపాత్ర ధరించాడు.[448] అంతేకాక బ్రిటీషు పన్నుల మీద ఆధారపడిన ఆందోళనలు, బ్రిటీషు అధికారులు, వారి భారతీయ దళాల మధ్య అధికమైన జాతి అఖాతం, భూభాగ విలీనాలు తిరుగుబాటులో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించాయి. పాండే తిరుగుబాటు తరువాత కొన్ని వారాలలో తిరుగుబాటులో భాగంగా భారత సైన్యం డజన్ల సంఖ్యలో రైతు సైన్యాల్లో చేరడంతో తిరుగుబాటు దేశవ్యాప్తం అయింది. సైనికులు తరువాత భారతీయ ప్రముఖులకు మద్దతు ఇచ్చారు. వీరిలో చాలామంది " డాక్టర్ ఆఫ్ లాప్సు " ద్వారా శీర్షికలు, పదవులు కోల్పోయారు. కంపెనీ సంప్రదాయ వారసత్వ వ్యవస్థతో జోక్యం చేసుకుందని భావించారు. నానా సాహిబు, ఝాన్సీ రాణి వంటి తిరుగుబాటు నాయకత్వం వహించారు.[449]
మీరట్లో తిరుగుబాటు ప్రారంభం అయిన తరువాత తిరుగుబాటుదారులు చాలా త్వరగా ఢిల్లీకి చేరుకున్నారు. తిరుగుబాటుదారులు వాయవ్య భూభాగాలు, అవధ్ (ఔద్) మార్గాలను స్వాధీనం చేసుకున్నారు. ముఖ్యంగా అవధ్‌లో తిరుగుబాటు బ్రిటీషు ఉనికికి వ్యతిరేకంగా దేశభక్తి లక్షణాలను తీసుకువచ్చింది.[450] బ్రిటీషు ఈస్టు ఇండియా కంపెనీ స్నేహపూర్వక రాజ్యాలలో సహాయంతో తిరుగుబాటును అణిచివేసేందుకు ప్రయత్నించింది. 1857 లో మొదలైన తిరుగుబాటు అణిచివేత 1858 వరకు కొనసాగింది. తిరుగుబాటుదారులు పేలవమైన ఆయుధాలను కలిగి ఉండటం వెలుపల మద్దతు లేదా నిధుల కారణంగా వారిని బ్రిటీషు వారు దారుణంగా స్వాధీనం చేసుకున్నారు.[451]
అనంతరం బ్రిటీషు ఈస్టు ఇండియా కంపెనీ నుండి బ్రిటీష్ క్రౌన్కు అన్ని అధికారాలు బదిలీ అయ్యాయి. ఇది భారతదేశాన్ని అనేక రాజ్యభాగాలుగా విభజించి పాలించడానికి దారితీసింది. కింగ్డమ్ సంస్థ భూములను ప్రత్యక్షంగా నియంత్రించింది. భారతదేశంలోని ఇతర ప్రాంతాలపై గణనీయమైన పరోక్ష ప్రభావాన్ని చూపింది. రాజవంశ రాజ కుటుంబాలచే పాలించబడే రాజస్థాన్ రాజ్యాలు ఇందులో భాగం అయ్యాయి. 1947 నాటికి అధికారికంగా 565 రాచరిక రాజ్యాలు ఉన్నాయి. అయితే కేవలం 21 రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు మాత్రమే ఉన్నాయి. ఇందులో మైసూర్, హైదరాబాదు, కాశ్మీరు మూడు మాత్రమే పెద్ద రాజ్యాలు ఉన్నాయి. ఇవి అన్నీ 1947-48లో స్వతంత్ర భారతదేశంలో విలీనం చేయబడ్డాయి.[452]
బ్రిటిషు రాజు (క్రీ.శ. 1858 – 1947)
British Raj
The British Indian Empire at its greatest extent (in a map of 1909). The princely states under British suzerainty are in yellow.
Victoria Memorial was dedicated to the memory of the Empress of India Victoria in Calcutta, which served as the capital of British-held territories in India until 1911.
1857 తర్వాత వలసరాజ్య ప్రభుత్వం కోర్టు వ్యవస్థ, చట్టపరమైన ప్రక్రియలు, శాసనాల ద్వారా న్యాయవ్యస్థలో సరికొత్త విధానాలు ప్రవేశపెట్టింది. ఇది ఇండియన్ పీనల్ కోడ్ అయ్యింది.[453] 1835 ఫిబ్రవరిలో విద్యావిధానంలో థామస్ బాబింగ్టన్ మకాలే రాజులో విద్యకుప్రాధాన్యం ఇచ్చి బోధన మాధ్యమంగా ఇంగ్లీష్ ఉపయోగించే విధానం అమలు చేయడంలో విజయం సాధించారు. 1890 నాటికి దాదాపు 60,000 మంది భారతీయులు మెట్రిక్యులేట్ చేశారు.[454] 1880 నుండి 1920 వరకు భారతీయ ఆర్థిక వ్యవస్థ సంవత్సరానికి 1% అధికరించింది. జనాభా కూడా 1% అధికరించింది. 1910 నుండి భారత ప్రైవేట్ పరిశ్రమ గణనీయంగా అభివృద్ధి చెందింది. 19 వ శతాబ్దం చివరలో భారతదేశం ఆధునిక రైల్వే వ్యవస్థను నిర్మించింది. ఇది ప్రపంచ రల్వే వ్యవస్థలలో 4 వ స్థానంలో ఉంది. [455]
[455] రైల్వేలు, తంతి తపాలా, రోడ్లు మరియు ఓడరేవులతో పాటుగా కాలువలు మరియు నీటిపారుదల వ్యవస్థలతో సహా బ్రిటీష్ రాజ్ మౌలిక సదుపాయాలపై భారీ పెట్టుబడులు పెట్టింది.[456] చరిత్రకారులు ఆర్థిక చరిత్ర విషయంలో తీవ్రంగా అభిప్రాయపంగా విభజింపబడ్డారు. బ్రిటిషు రాజు పాలన ప్రారంభం కంటే బ్రిటీషు పాలన చివరిలో భారతదేశం పేదదేశంగా మారిందని, బ్రిటీషు కారణంగా ఈ దారిద్య్రం ఏర్పడిందని " నేషనలిస్టు స్కూలు " వాదించింది.[457]
1905 లో లార్డ్ కెర్జోన్ అతి పెద్ద బెంగాలు ప్రావింసును హిందూ ఆధిఖ్యత కలిగిన పశ్చిమ భాగాన్ని పశ్చిమ బెంగాలుగా, ముస్లిం ఆధిఖ్యత కలిగిన తూర్పు భూభాగాన్ని "తూర్పు బెంగాలు, అస్సాం" గా విభజించాడు. సమర్ధమైన పాలనా యంత్రాంగంగా మార్చడం బ్రిటిషు లక్ష్యంగా చెప్పబడినప్పటికీ ఇది విభజించి పాలించడం వ్యూహంలో చేయబడిందని ప్రజలు ఆగ్రహం వ్యక్తం చేసారు. వ్యవస్థీకృత వలసవాద వ్యతిరేక ఉద్యమానికి ఇది ప్రారంభమైంది. బ్రిటనులో లిబరల్ పార్టీ 1906 లో అధికారంలోకి వచ్చిన తరువాత లార్డు కెర్టోన్ తొలగించబడ్డాడు. 1911 లో బెంగాలును తిరిగి సమైఖ్యం చేశారు. కొత్త వైస్రాయి గిల్బర్టు మింటో, భారత విదేశాంగ కార్యదర్శి జాన్ మార్లే రాజకీయ సంస్కరణ గురించి కాంగ్రెసు నాయకులతో సంప్రదించాడు. 1909 మోర్లీ-మినో సంస్కరణలు ప్రావిన్షియల్ ఎగ్జిక్యూటివ్ కౌన్సిల్సు భారతీయ సభ్యత్వం కొరకు వైస్రాయి కార్యనిర్వాహక మండలికి అందించబడ్డాయి. ఇంపీరియల్ లెజిస్లేటివ్ కౌన్సిలు 25 నుండి 60 మంది సభ్యుల వరకు విస్తరించబడింది. ముస్లింల కోసం ప్రత్యేకమైన మతపరమైన ప్రాతినిధ్యం ఏర్పాటు చేయబడింది.
[458] ఆ సమయంలో అనేక సామాజిక-మతపరమైన సంస్థలురావడం మొదలైంది. 1906 లో ముస్లింలు ఆల్ ఇండియా ముస్లిం లీగును స్థాపించారు. ఇది ఒక సామూహిక పార్టీగా కాకుండా అది కులీన ముస్లింల ప్రయోజనాలను కాపాడటానికి రూపొందించబడింది. ఇది ఇస్లాం, బ్రిటీషు, భారతదేశం, హిందువుల అవిశ్వాసంతో విరుద్ధమైన భావజాలంతో అంతర్గతంగా విభజించబడింది.[459] అఖిల భారతీయ హిందూ మహాసభ, రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్ (ఆర్ఎస్ఎస్) హిందూ అభిరుచులకు ప్రాతినిధ్యం వహించాయి. అయితే తరువాతి కాలంలో అది "సాంస్కృతిక" సంస్థగా పేర్కొంది.[460] 1920 లో సిక్కులు షిరోమణి అకాలీ దళును స్థాపించారు. [461] 1885 లో స్థాపించబడిన అతి పెద్ద, పురాతన రాజకీయ పార్టీ " ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ ". ఇది సామాజిక-మత ఉద్యమాలు, గుర్తింపు రాజకీయాల దూరంగా ఉండటానికి ప్రయత్నించింది.[462]
హిదవుల తిరుగుబాటు
Raja Ram Mohan Roy is regarded as the "Father of the Hindu renaissance".
Rabindranath Tagore is Asia's first Nobel laureate, composer of India's national anthem and Bangladesh's national anthem,
Swami Vivekananda was a key figure in introducing Vedanta and Yoga in the Western world,[463] raising interfaith awareness and making Hinduism a world religion.[464]
Jagadish Chandra Bose was a physicist, biologist, botanist, archaeologist, and writer of science fiction.[465][466][467]
Satyendra Nath Bose was a physicist, specialising in mathematical physics. He is best known for his work on quantum mechanics in the early 1920s, providing the foundation for Bose–Einstein statistics and the theory of the Bose–Einstein condensate.
హిందూ పునరుద్ధరణ [468][469][470]10-20 వ శతాబ్ధాలలో బ్రిటిషు పరిపాలనను అధిగమించి బెంగాలీ హిందువులు ఆధిపత్యం వహించిన భారత ఉపఖండంలోని బెంగాలు ప్రాంతంలో ఒక సాంఘిక సంస్కరణ ఉద్యమం కొనసాగినట్లు భావిస్తున్నారు. హిందూ పునరుద్ధరణ రాజా రామ్ మోహన్ రాయ్ (1772-1833) తో మొదలై రవీంద్రనాథ్ ఠాగూర్ (1861-1941) తో ముగిసింది. ఈ ప్రాంతం మేధోపరమైన, సృజనాత్మక కలిగిన వ్యక్తులు పరంపర కొనసాగిందని చాలామంది నిపుణులు అంగీకరిస్తున్నారు.[468] 19 వ శతాబ్దపు బెంగాలు మతపరమైన ప్రాముఖ్యత కలిగిన వారికి, సాంఘిక సంస్కర్తలు, విద్వాంసులు, సాహిత్య దిగ్గజాలు, పాత్రికేయులు, దేశభక్తులు, శాస్త్రవేత్తల సమ్మేళనం పునరుద్ధరణోద్యమ రూపాన్ని ఏర్పరచారు. ఈ కాలం మద్య యుగం నుండి ఆధునిక కాలంగా మార్పుచెందడానికి చిహ్నంగా ఉంది.[469][471][472]
ఈ కాలంలో మేధో చైతన్యానికి బెంగాలు సాక్ష్యంగా ఉంది. ఈ ఉద్యమం ముఖ్యంగా మహిళలు, వివాహం, కట్నం వ్యవస్థ, కుల వ్యవస్థ, మతం సంబంధించిన పురాతన సాంప్రదాయాలను ప్రశ్నించింది. ఈ సమయంలో ఉద్భవించిన మొట్టమొదటి సాంఘిక ఉద్యమాలలో ఒకటి యువ బెంగాలు ఉద్యమం. [473] భారతీయ ఉపఖండంలో భారతీయ మేధస్సులో చైతన్యం చేయడంలో ఈ ఉద్యమం ప్రధానపాత్ర పోషించింది.
కరువులు
Famines under British rule
బ్రిటీషు కంపెనీ పాలన, బ్రిటిషు రాజు పరిపాలనా సమయంలో బ్రిటిషు వలసరాజ్య ప్రభుత్వ విధాలు విఫలమైనందుకు చిహ్నంగా భారతదేశంలో మునుపెన్నడూ నమోదు చేయని కరువులు సంభవించాయి. సమయంలో " 1876-78 నాటి గ్రేట్ ఫామైన్ " కారణంగా 6.1 మిలియన్ల నుండి 10.3 మిలియన్ల మంది మరణించారని భావిస్తున్నారు.[474] 1770 నాటి మహా బెంగాలు కరువులో 10 మిలియన్ల మంది మరణించారు.[475] 1899-1900 నాటి భారతీయ కరువులో 1.25 నుండి 10 మిలియన్ల మంది ప్రజలు మరణించారు.[476] బెంగాల్ కరువు (1943) నాటికి 3.8 మిలియన్ల ప్రజలు మరణించారు.[477] 19 వ శతాబ్దం మధ్యకాలంలో " మూడో ప్లేగు పాండమిక్ " భారతదేశంలో 10 మిలియన్ల మంది మరణానికి కారణంగా ఉంది.[478] నిరంతర వ్యాధులు, కరువులు ఉన్నప్పటికీ భారత ఉపఖండంలోని జనాభా 1750 నాటికి 200 మిలియన్లకు చేరింది.[479] 1941 నాటికి 389 మిలియన్లకు చేరింది.
[480]
భారతీయ స్వాతంత్ర ఉద్యమం
Lala Lajpat Rai of Punjab, Bal Gangadhar Tilak of Maharashtra, and Bipin Chandra Pal of Bengal, the triumvirate were popularly known as Lal Bal Pal, changed the political discourse of the Indian independence movement.
Khudiram Bose at the time of his hanging was 18 years old, making him one of the youngest revolutionaries in India.[481]
Front page of the Tribune (25 March 1931), reporting the execution of Bhagat Singh, Rajguru and Sukhdev by the British. They are considered among the most influential revolutionaries of the Indian independence movement.
Jawaharlal Nehru (left) became India's first prime minister and Mahatma Gandhi (right) led the Indian independence movement.
భారతదేశంలో బ్రిటీషు ప్రజల సంఖ్య చిన్నదిగా ఉన్నప్పటికీ,[482] వారు భారత ఉపఖండంలో 52% ప్రాంతాన్ని నేరుగా పాలించగలిగారు. 48% రాచరిక దేశాలపై గణనీయమైన పరపతిని సాధించారు.[483]
19 వ శతాబ్దంలో జరిగిన అత్యంత ముఖ్యమైన సంఘటనలలో భారతీయ జాతీయవాదం అభివృద్ధి,[484] భారతీయులు మొదటి "స్వీయ పాలన" తరువాత "పూర్తి స్వాతంత్ర్యం" కోరుకున్నారు. అయితే చరిత్రకారులు దాని పెరుగుదల కారణాలను విభజించారు. కారణాలలో "బ్రిటీషు, భారత ప్రజల ప్రయోజనాల ఘర్షణ",[484] "జాతి వివక్షలు",[485] "భారతదేశం గతం సంఘర్షణలు".[486]
1861 లో బ్రిటీష్ వైస్రాయికి సలహా ఇవ్వడానికి కౌన్సిలర్ల నియామకం భారతీయ స్వీయ-పాలనకు మొదటి అడుగు మొదలైంది. వీరిలో 1909 లో మొట్టమొదటి భారతీయుడు నియమితుడయ్యాడు. భారత సభ్యులతో కూడిన ప్రాంతీయ మండళ్లను ఏర్పాటు చేశారు. కౌన్సిలర్లు నియామకం తరువాత భారతీయుల నియామకం శాసన మండలి వరకు విస్తరించబడింది. బ్రిటీషు వారు పెద్ద బ్రిటీష్ ఇండియన్ ఆర్మీను నిర్మించారు, ఇందులో సీనియర్ అధికారులుగా బ్రిటిషు వారు ఉండగా నేపాలు గుర్ఖాలు, సిక్కుల వంటి చిన్న మైనారిటీ సమూహాల నుండి సైనిక బృందాలు భాగస్వామ్యం వహించారు.[487]పౌర సేవను తక్కువ స్థాయిలో ఉన్న స్థానికులతో నింపి బ్రిటీషు అధికంగా సీనియరు హోదాను కలిగి ఉంది.[488]
భారతీయ జాతీయవాద నాయకుడు బాలగంగాధర్ తిలక్ స్వరాజ్ దేశపు విధిగా ప్రకటించారు. అతని ప్రసిద్ధ వాక్యం "స్వరాజ్ నా జన్మహక్కు, నేను కలిగి ఉంటాను"[489]ఇది భారతీయులకు ప్రేరణగా మారింది. బిపిన్ చంద్ర పాలు, లాలా లజ్పాత్ రాయి లాంటి ప్రభుత్వ నాయకులు తిలకుకు మద్దతు ఇచ్చారు. అదే అభిప్రాయాన్ని కలిగి ఉన్న వారు విదేశీ వస్తువుల బహిష్కరణ, భారత-వస్తువులను ఉపయోగించడం వంటి స్వదేశీ ఉద్యమాలకు మద్దతు ఇచ్చారు. ఈ త్రిముఖ ఉద్యమాన్ని లాల్ బాల్ పాల్ అని పిలిచేవారు. వారి ఆధ్వర్యంలో భారతదేశం మూడు పెద్ద రాష్ట్రాలు - మహారాష్ట్ర, బెంగాలు, పంజాబు ప్రజల డిమాడులను, భారత జాతీయవాదాన్ని రూపొందించింది. 1907 లో కాంగ్రెసు రెండు విభాగాలుగా విభజించబడింది. బ్రిటీషు సామ్రాజ్యాన్ని పడగొట్టడానికి, బ్రిటీషు వస్తువులన్నింటిని విడిచిపెట్టాలని సూచిస్తూ తిలక్ నేతృత్వంలోని తిరుగుబాటుదారులు పౌర ఆందోళన, ప్రత్యక్ష విప్లవం చేయాలని పిలుపు ఇచ్చాడు. మరోవైపు, దాదాభాయ్ నౌరోజీ మరియు గోపాల్ కృష్ణ గోఖలే వంటి నాయకుల నేతృత్వంలోని మితవాదులు, బ్రిటీష్ పాలన యొక్క పరిధిలో సంస్కరణను కోరుకున్నారు. [490]
1905 బెంగాలు విభజన స్వంతత్రపోరాటాన్ని మరింత తీవ్రం చేసింది. సహాయనిరాకణోద్యమం హింసాత్మకంగా మారింది. ఖుర్దీరాంబోసు బ్రిటిషు రాజు ప్రభుత్వకార్యాలయం సమీపంలో బాంబులు పాతి పెట్టి ఖైదు చేయబడి 18 సంవత్సరాల వయసులో ఉరితీయబడ్డాడు.[481]
మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో భారతదేశం మద్దతును గుర్తించి పునఃప్రారంభించబడిన జాతీయవాద డిమాండ్లకు ప్రతిస్పందనగా బ్రిటీషు ప్రభుత్వం "క్యారట్ అండ్ స్టిక్" విధానాన్ని స్వీకరించింది. ప్రతిపాదిత ప్రమాణాలు తరువాత భారత ప్రభుత్వ చట్టం 1919 లో పొందుపరచబడ్డాయి. ఇది ద్వంద్వ పరిపాలన సూత్రాన్ని ప్రవేశపెట్టింది, లేదా భారతీయ శాసనసభ్యులను ఎన్నుకుని బ్రిటీషు అధికారులను నియమించేలా అధికారా పంఫిణీ చేయబడింది.[491] 1919 లో కల్నల్ రెజినాల్డ్ డయ్యర్ శాంతియుత నిరసనకారులపై కాల్పులు చేయమని అధికారులను ఆదేశించాడు. ఇందులో నిరాయుధ మహిళలు, పిల్లలు ఉన్నారు. ఫలితంగా జలియన్ వాలా బాఘ్ ఊచకోత సంభవించింది. ఇది 1920-22 లో సహయరనిరాకరణోద్యమానికి దారితీసింది. ఈ ఊచకోత భారతదేశంలో బ్రిటీష్ పాలన ముగింపులో నిర్ణయాత్మక పాత్ర వహించింది.[492]
1920 నుండి మహాత్మా గాంధీ వంటి నాయకులు ఎక్కువగా శాంతియుతమైన పద్ధతులను ఉపయోగించి బ్రిటీషు రాజుకు వ్యతిరేకంగా సాగించిన పోరాటం అత్యంత ప్రజాదరణ పొందింది. సహయనిరాకరణ, శాసనోల్లంఘన, ఆర్ధిక ప్రతిఘటన వంటి అహింసా పద్ధతులను ఉపయోగించి బ్రిటీషు పాలనను గాంధీ నేతృత్వంలోని స్వాతంత్ర ఉద్యమం వ్యతిరేకించింది. అయితే భారతీయ ఉపఖండం అంతటా బ్రిటీషు పాలనకు వ్యతిరేకంగా విప్లవ కార్యకలాపాలు జరిగాయి. మరికొందరు చంద్రశేఖర్ ఆజాద్, భగత్ సింగ్, సుఖ్దేవ్ థాపర్ ఇతరులు స్థాపించిన హిందూస్తాన్ రిపబ్లికన్ అసోసియేషన్ వంటి తీవ్రవాద విధానాన్ని స్వీకరించారు. ఇది బ్రిటీషు పాలనను సాయుధ పోరాటంలో పడగొట్టడానికి ప్రయత్నించింది. ఈ విషయంలో భారత ప్రభుత్వం చట్టం 1935 ఒక ప్రధాన విజయం సాధించింది.[490]
మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం
Indian Cavalry on the Western front 1914.
Indian cavalry from the Deccan Horse during the Battle of Bazentin Ridge in 1916.
Indian Army gunners (probably 39th Battery) with 3.7 inch Mountain Howitzers, Jerusalem 1917.
India Gate is a memorial to 70,000 soldiers of the British Indian Army who died in the period 1914–21 in the First World War.
మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో సైన్యంలో స్వచ్చందంగా 8,00,000 మంది, 400,000 కంటే ఎక్కువ మంది యుద్ధరహిత సేవలకు స్వచ్ఛందంగా స్వచ్ఛన్నంగా నమోదుచేసుకున్నారు యుద్ధానికి ముందు నియామకసభ్యులు వార్షికంగా 15,000 మంది ఉండేవారు. [493] యుపిరెస్ యుద్ధం ప్రారంభమైన నెలలోనే సైన్యం " వెస్టర్న్ ఫ్రంట్ " తరఫున మొదటిసారిగా యుద్ధంలో పాల్గొన్నది. పాశ్చాత్య సంకీర్ణ దళంలో ఒక సంవత్సరం పాల్గొన్న తరువాత అనారోగ్యం, హేతుబద్ధమైన కొన్ని కారణాల వలన అది ఉపసంహరించుకునే సమయానికి భరతీయ సైన్యం సంఖ్యాపరంగా కుదించబడింది. మెసొపొటేమియా పోరాటంలో దాదాపు 700,000 మంది భారతీయులు టర్కులతో పోరాడారు. భారతీయ సైనికులు తూర్పు ఆఫ్రికా, ఈజిప్టు, గల్లిపోలీలకు కూడా పంపబడ్డారు.[494]
1915 లో ఇంపీరియల్ సైనిక బృందాలతో " సినై - పాలస్తీనా యుద్ధంలో, 1916 లో రోమానీలో, 1917 లో జెరూసలెంలో భారతీయ సైనికులు యుద్ధంలో పాల్గొన్నారు. భారతదేశ విభాగాలు జోర్డాన్ లోయను ఆక్రమించాయి. స్ప్రింగ్ అఫెంసివ్ తరువాత ఈజిప్టు దాడిలో (మెగిడ్డో యుద్ధంలో), డిసర్టు మౌంటెడ్ క్రాప్స్ 'దమస్కుకు, అలెప్పోకు వెళ్ళే సమయంలో వారు ప్రధాన శక్తిగా మారారు. ఇతర వర్గాలు భారతదేశంలో వాయవ్య సరిహద్దులను కాపాడటం, అంతర్గత భద్రతా బాధ్యతలను నిర్వర్తించాయి.
యుద్ధంలో ఒక మిలియన్ మంది భారతీయ దళాలు విదేశాల్లో పనిచేశారు. మొత్తం 74,187 మంది మరణించారు.[495] 67,000 మంది గాయపడ్డారు.[496] మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం, ఆఫ్ఘన్ యుద్ధాలలో తమ ప్రాణాలను పోగొట్టుకున్న సుమారు 90,000 మంది సైనికుల కొరకు భారత్ గేట్ స్మారక చిహ్నం నిర్మించబడింది.
రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం
Indian infantrymen of the 7th Rajput Regiment about to go on patrol on the Arakan front in Burma, 1944.
A Sikh soldier (of the 4th Division (the Red Eagles) of the Indian Army, attached to the British Fifth Army in Italy) holding a captured swastika flag after the surrender of Nazi German forces in Italy. Photo circa May 1945.
Sikh soldiers of the Indian Legion guarding the Atlantic Wall in France in March 1944. Subhas Chandra Bose initiated the legion's formation, intended to serve as a liberation force from the British occupation of India.
Subhas Chandra Bose revamped the Indian National Army, presided over the Provisional Government of Free India in Andaman and Nicobar Islands in India, and created popular Indian slogans, such as "Jai Hind."
రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం (1939-1945) సమయంలో భారతదేశాన్ని యునైటెడ్ కింగ్డం నియంత్రించింది. భారతదేశంలో బ్రిటీషు భూభాగాలలో 500 రాజరిక రాజ్యాలు ఉన్నాయి. 1939 సెప్టెంబరులో బ్రిటిషు ఇండియా నాజీ జర్మనీపై అధికారికంగా యుద్ధం ప్రకటించింది.
[497]
సంకీర్ణ దేశాలలో భాగంగా ఉన్న బ్రిటిషురాజు 2.5 మిలియన్ల స్వచ్చంద సైన్యాలను పంపి బ్రిటిషు కమాండు ఆధ్వర్యంలో ఆక్సిస్ శక్తులకు వ్యతిరేకంగా పోరాడింది. అదనంగా యుద్ధంలో పోరాడడానికి పలు భారతీయ సంస్థానాలు అధికమొత్తంలో నిధులు అందించి సహకరించాయి. భారతదేశం చైనా మద్దతుతో అమెరికన్ సైన్యానికి మిలటరీ బేసుగా ఉండి సహకరించింది.
జర్మనీకి వ్యతిరేకంగా యూరోపియన్ థియేటరు, జర్మనీ, ఇటలీకి వ్యతిరేకంగా ఉత్తర ఆఫ్రికా, జపాన్ మరియు ఇటలీకి వ్యతిరేకంగా, ఇటలీకి వ్యతిరేకంగా తూర్పు ఆఫ్రికా, విచీ ఫ్రెంచికి వ్యతిరేకంగా మిడిల్ ఈస్టు, జపానుకు వ్యతిరేకంగా బర్మా యుద్ధాలలో భారతీయ సైనికులు వీరోచితంగా పోరాడారు. 1945 ఆగస్టులో జపాన్ లొంగిపోయిన తరువాత సింగపూరు, హాంకాంగు వంటి బ్రిటీషు వలసరాజ్యాలు స్వాతంత్ర్యం పొందడంలో భారతీయులు సాయపడ్డారు. 87,000 మంది భారతీయ సైనికులు (ఆధునిక పాకిస్తాన్, నేపాలు, బంగ్లాదేశ్ ) రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో మరణించారు.
మోహన్ దాసు కరంచందు గాంధీ, సర్దారు వల్లభాయి పటేలు, మౌలానా ఆజాదు నేతృత్వంలోని ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెసు, నాజీ జర్మనీని బహిష్కరించినప్పటికీ ఇది భారతదేశం స్వతంత్రం వచ్చే వరకు ఇతరులతో పోరాడలేదు. ఆగష్టు 1942 లో కాంగ్రెసు క్విటు ఇండియా ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించింది. స్వాతంత్ర్యం మంజూరు అయ్యే వరకు ప్రభుత్వానికి ఏ విధంగానైనా సహకరించడానికి నిరాకరించింది. ఈ చర్యను ఎదుర్కోవడానికి ప్రభుత్వం సిద్ధంగా ఉంది. ఇది వెంటనే 60,000 జాతీయ, స్థానిక కాంగ్రెసు నాయకులను అరెస్టు చేసింది. తరువాత కాంగ్రెసు మద్దతుదారుల హింసాత్మంగా అణిచివేసేందుకు ప్రయత్నించింది. గాంధీ తన ఆరోగ్యం కారణంగా 1944 మే మాసంలో విడుదలైనప్పటికీ నాయకులు 1945 జూను వరకు జైలులో ఉంచబడ్డారు. ముస్లిం లీగు క్విట్ ఇండియా ఉద్యమాన్ని తిరస్కరించి రాజు అధికారులతో కలిసి పనిచేసింది.
సుభాష్ చంద్రబోస్ (నేతాజీ అని కూడా పిలుస్తారు) కాంగ్రెసును విడిచి స్వాతంత్ర్యం పొందేందుకు జర్మనీ లేదా జపానులతో ఒక సైనిక సంబంధాన్ని ఏర్పాటు చేయడానికి ప్రయత్నించాడు. ఇండియన్ లెజియన్ స్థాపనలో జర్మన్లు బోసుకు సహాయం చేసారు.[498] అయితే మోహన్ సింగు ఆధ్వర్యంలో మొట్టమొదటి భారత జాతీయ సైన్యం రద్దుచేసిన తరువాత భారత జాతీయ సైన్యం (ఐఎన్ఎ) పునరుద్ధరించడానికి జపాను సహకరించింది. ఐ.ఎన్.ఏ జపనీయుల మార్గదర్శకంలో మర్మాలో పోరాడారు,
[499]బోసు ఆజాద్ హిందుకు నాయకత్వం వహించి సింగపూరు నుండి నడిపించబడిన తాత్కాలిక ప్రభుత్వానికి నాయకత్వం వహించాడు. ఆజాదు హిందు ప్రభుత్వం దాని సొంత కరెన్సీ, కోర్టు పౌర చట్టాలను రూపొందించింది. బ్రిటీషు వారి మీద స్వాతంత్ర్య పోరాటానికి అధిక చట్టబద్ధత ఇచ్చిందని కొంతమంది భారతీయులు భావించారు.[500][501]
1942 నాటికి పొరుగునున్న బర్మా మీద జపాను దాడి చేసింది. అప్పటికే జపాను అండమాను, నికోబార్ ద్వీపాలను స్వాధీనం చేసుకుంది. జపాను 1943 డిసెంబరు 21 న ఉచిత భారతదేశ తాత్కాలిక ప్రభుత్వానికి ద్వీపాల మీద నామమాత్రపు నియంత్రణను ఇచ్చింది. తరువాత మార్చిలో జపాను సహాయంతో భారత జాతీయ సైన్యం భారతదేశంలోకి ప్రవేశించి నాగాలాండులో కోహిమా వరకు అధికార పరిధిని విస్తరించింది. భారత ఉపఖండంలోని ప్రధాన భూభాగంలో ఈ పురోగమనం సుదూర స్థానానికి చేరుకుంది.
1940-43లో భారతదేశంలో బెంగాలు ప్రాంతం వినాశకరమైన కరువును ఎదుర్కొంది.
రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత (క్రీ.శ. 1946 – 1947)
1946 లో లేబరు ప్రభుత్వం భారతదేశంలో బ్రిటీషు పాలనను ముగించాలని నిర్ణయించింది. 1947 ప్రారంభంలో బ్రిటను 1948 జూను లోపల అధికారాన్ని బదిలీ చేయాలని తాత్కాలిక ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పర్చడంలో పాల్గొంటున్నట్లు ప్రకటించింది.
స్వాతంత్ర్యం కావాలన్న కోరికతో హిందువులు, ముస్లింల మధ్య ఉద్రిక్తతలు కూడా అభివృద్ధి చెందాయి. ముస్లింలు ఎల్లప్పుడూ భారతీయ ఉపఖండంలో ఒక మైనారిటీగా ఉండేవారు. ప్రత్యేకంగా హిందూ ప్రభుత్వ ఏర్పాటు వారిని కలవరానికి గురిచేసింది. వారిలో హిందూ ప్రభుత్వం పట్ల అవిశ్వాసం అభివృద్ధి చెందింది. రెండు సంఘాల మధ్య ఐక్యత కోసం గాంధీ పిలుపునిచ్చినప్పటికీ హిందూ పాలనను నిరాకరించారు.
1946 ఆగస్టు 16 న బ్రిటీషు ఇండియాలో ఒక ముస్లిం దేశం కావాలని ముస్లిం లీగ్ నాయకుడు ముహమ్మద్ ఆలీ జిన్నా శాంతియుతంగా డిమాండు చేసాడు. ఫలితంగా మొదలైన హింసాకాండ "గ్రేట్ కలకత్తా కిల్లింగ్ ఆగస్టు 1946" గా అభివర్ణించబడింది. హింసాకాండ బీహారుకు (హిందువులు ముస్లిముల మీద దాడి చేసార్), బెంగాల్లోని నోహాకిలీకి (హిందూలను లక్ష్యంగా చేసుకుని ముస్లింలు దాడి చేసారు), యునైటెడ్ ప్రొవిన్సులలోని గార్ముక్తేశ్వర్ ( హిందువులు ముస్లిముల మీద దాడి చేశారు) 1947 మార్చిలో రావల్పిండి వద్ద (దీనిలో హిందువులు ముస్లింలచే దాడి చేయబడ్డారు) వరకు విస్తరించింది.
దేశవిభజన మరియు స్వతంత్రం (క్రీ.శ.1947–)
1947 లో యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా, పాకిస్తాన్ ఆఫ్ డొమినియన్ల విభజన తరువాత బ్రిటిషు నుండి భారత భూభాగాలు స్వాతంత్ర్యం పొందాయి. పంజాబు, బెంగాలు వివాదాస్పద ముందస్తు విభజన తరువాత ఈ ప్రాంతాలలోని సిక్కులు, హిందువులు, ముస్లింల మధ్య కలహాలు చెలరేగాయి. ఇది భారతదేశంలోని అనేక ఇతర ప్రాంతాలకు వ్యాపించింది. కలహాలలో సుమారు 5,00,000 మంది మరణించారు.
[502] అలాగే ఈ కాలంలో ఆధునిక చరిత్రలో ఇప్పటివరకు నమోదు చేయబడని అతిపెద్ద ప్రజా వలసలు జరిగాయి. కొత్తగా సృష్టించిన భారతదేశం, పాకిస్తాన్ (వరుసగా 15 - 14 ఆగష్టు 1947 లో స్వాతంత్ర్యం పొందాయి) మద్య దాదాపు 12 మిలియన్ల హిందువులు, సిక్కులు, ముస్లింల వలసలు సంభవించాయి.[502] 1971 లో బంగ్లాదేశ్ (గతంలో తూర్పు పాకిస్థాన్, తూర్పు బెంగాల్) పాకిస్థాన్ నుంచి విడిపోయింది.
చరిత్ర అధ్యయనం
ఇటీవల దశాబ్దాల్లో చరిత్రకారులు భారతదేశ చరిత్రను అధ్యయనం చేయడానికి 4 స్కూల్స్ ఆధారంగా ఉన్నాయి. కేంబ్రిడ్జి, నేషనలిస్టు, మార్క్సిస్టు, సుబాల్టర్ను. ఒకేసారి సాధారణమైన "ఓరియంటలిస్ట్" విధానం, అవగాహన, అవ్యక్తంగా, పూర్తిగా ఆధ్యాత్మిక భావంతో అధ్యయనం జరిగింది.[503]కేబ్రిడ్జి స్కూలు అనిల్ సీల్,[504] గార్డన్ జాంసన్,[505] రీచర్డ్ గార్డ్సన్,డేవిడ్ వాష్‌బ్రూక్ చేత నిర్వహించబడింది.[506] [507] అయినప్పటికీ " ది స్కూల్ ఆఫ్ హిస్టారియో గ్రఫీ " పాశ్చాత్యులు విమర్శించారు.[508]
జాతీయవాద పాఠశాల కాంగ్రెస్, గాంధీ, నెహ్రూ, ఉన్నత స్థాయి రాజకీయాలలో దృష్టి సారించింది. ఇది 1857 లో తిరుగుబాటు యుద్ధం విముక్తికి కారణమని, 1942 లో ప్రారంభమైన గాంధీ 'క్విట్ ఇండియా', చారిత్రక సంఘటనలను నిర్వచించడానికి ప్రాధాన్యత ఇచ్చింది. చరిత్ర ఈ పాఠశాల కూడా విమర్శలను ఎదుర్కొంది.[509]
మార్క్సిస్టులు ఆర్ధిక అభివృద్ధి, భూస్వామ్య విధానం, వలసపాలనకు పూర్వం భారతదేశంలో నెలకొన్న వర్గ పోరాటం, కాలనీల కాలంలో పరిశ్రమల కొరత గురించి అధ్యయనం చేశారు. మార్కిజ వాదులు గాంధీ ఉద్యమాన్ని బూర్జువా శ్రేణుల సాధనంగా చిత్రీకరించారు. ప్రజల విప్లవ శక్తులను సమర్థవంతంగా ఉపయోగించుకున్నారని బోధించింది. మార్కిజవాదులు "ఎక్కువగా" భావజాల ప్రభావితమైనట్లు ఆరోపణలు ఎదుర్కొన్నారు.[510]
1980 లలో "ఉపల్టన్ పాఠశాల" రంజజిత్ గుహ, గియాన్ ప్రకాష్లు ప్రారంభించారు.[511]అది ప్రముఖులు, రాజకీయ నాయకుల మీద దృష్టి కేంద్రీకరించింది. జానపద కథలు, కవిత్వం, చిక్కులు, సామెతలు, పాటలు, మౌఖిక చరిత్ర, ఆంత్రోపాలజీ స్ఫూర్తితో "చరిత్ర" కు రూపకల్పన చేయడం మీద దృష్టి కేంద్రీకరించారు. ఇది 1947 కి ముందు కాలనీల శకంలో దృష్టి సారించింది.[512]
ఇటీవలే హిందూ జాతీయవాదులు భారతీయ సమాజంలో "హిందూత్వ" ("హిందుత్వం") కొరకు తమ డిమాండ్లకు మద్దతుగా చరిత్ర సృష్టించారు. ఈ పాఠశాల ఆలోచన ఇంకా అభివృద్ధి ప్రక్రియలో ఉంది.[513] 2012 మార్చిలో హర్వార్డ్ యూనివర్శిటీలోని కంపరటివ్ రిలీజియన్ ప్రొఫెసర్, డయానా ఎల్. ఎక్ తన పుస్తకం "భారతదేశం: ఎ సేక్రేడ్ జియోగ్రఫీ" లో ఇలా వ్రాశారు, భారతదేశం బ్రిటీషు లేదా మొఘలుల కంటే చాలా ముందుగానే ఉంది. ఇది కేవలం ప్రాంతీయ గుర్తింపుల సమూహం కాదు, ఇది సంప్రదాయ లేదా జాతి ఆధారితం కాదు.[514][515][516]
[517]
ఇంకా చూడండి
భారత దేశ విద్యా వ్యవస్థ - చరిత్ర jai hind
భారతీయ చక్రవర్తుల జాబితా
బయటి లింకులు
*
చరిత్ర
వర్గం:చరిత్ర
| https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%20%E0%B0%9A%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
1473,
3017,
4184,
5393,
8080,
9290,
9476,
10849,
13036,
14031,
15214,
16502,
16767,
18640,
20550,
21513,
22439,
23313,
25454,
25695,
28769,
28926
],
"plaintext_end_byte": [
1472,
2999,
4183,
5392,
8079,
9289,
9390,
10848,
13035,
14030,
15213,
16500,
16766,
18639,
20549,
21488,
22423,
23279,
25442,
25650,
28748,
28848,
29251
]
} | من هو رأفت الهجان ؟ | رأفت الهجان | arabic | {
"passage_answer_candidate_index": [
0
],
"minimal_answers_start_byte": [
25
],
"minimal_answers_end_byte": [
1036
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
رأفت الهجان هو الاسم الحركي للمواطن المصري رفعت علي سليمان الجمال (1 يوليو 1927 - 30 يناير 1982) الذي وحسب المخابرات العامة المصرية رحل إلى إسرائيل بتكليف من المخابرات المصرية في إطار خطة منظمة في يونيو عام 1956 وتمكن من إقامة مصالح تجارية واسعة وناجحة في تل أبيب وأصبح شخصية بارزة في المجتمع الإسرائيلي وحسب الرواية المصرية فإن الهجان قام ولسنوات طويلة بالتجسس وإمداد جهاز المخابرات المصري بمعلومات مهمة تحت ستار شركة سياحية داخل إسرائيل حيث زود بلاده بمعلومات خطيرة منها موعد حرب يونيو لسنة 1967 وكان له دور فعال في الإعداد لحرب أكتوبر سنة 1973 بعد أن زود مصر بتفاصيل عن خط برليف. أحدثت هذه الرواية والعملية هزة عنيفة لأسطورة تألق الموساد وصعوبة اختراقه، وتم اعتبار الهجان بطلًا قوميًا في مصر عمل داخل إسرائيل بنجاح باهر لمدة 17 سنة وتم بث مسلسل تلفزيوني عن حياة الهجان وقام بتمثيل دوره الممثل المصري محمود عبد العزيز.[1]
من جهة أخرى كان الرد الرسمي من جانب المخابرات الإسرائيلية في البداية . لكن وتحت ضغوط الصحافة الإسرائيلية صرح رئيس الموساد الأسبق إيسر هاريل . وبدأت الصحافة الإسرائيلية ومنذ عام 1988 م تحاول التوصل إلى حقيقة الهجان أو بيتون أو الجمال فقامت صحيفة الجيروزليم بوست الإسرائيلية بنشر خبر تؤكد فيه أن جاك بيتون أو رفعت الجمال يهودي مصري من مواليد المنصورة عام 1919 وصل إلى إسرائيل عام 1955 وغادرها للمرة الأخيرة عام 1973. واستطاع أن ينشئ علاقات صداقة مع عديد من القيادات في إسرائيل، منها جولدا مائير رئيسة الوزراء السابقة، وموشي ديان وزير الدفاع. وبعد سنوات قام صحفيان إسرائيليان وهما ايتان هابر ويوسي ملمن بإصدار كتاب بعنوان "الجواسيس" وفيه قالوا أن العديد من التفاصيل التي نشرت في مصر عن شخصية الهجان صحيحة ودقيقة لكن ما ينقصها هو الحديث عن الجانب الآخر في شخصيته، ألا وهو خدمته لإسرائيل حيث أن الهجان أو بيتون ما كان إلا جاسوسا خدم مصر حسب رأي الكاتبين.
البدايات
ولد رفعت على سليمان الجمال في مدينة "دمياط" في المملكة المصرية في 1 يوليو 1927، حيث كان والده يعمل في تجارة الفحم أما والدته فكانت ربة منزل تحدرت من أسرة مرموقة وكانت والدته تجيد اللغتين الإنجليزية والفرنسية، وكان له شقيقان هما لبيب ونزيهه إضافة إلى أخ غير شقيق هو سامي وبعد ذلك بسنوات تحديدا في عام 1936 توفي "علي سليمان الجمال" والد رفعت الجمال وأصبح "سامي" الأخ غير الشقيق لـ"رأفت" هو المسؤول الوحيد عن المنزل، وكانت مكانة "سامي" الرفيعة، وعمله كمدرس لغة إنجليزية لأخ الملكة "فريدة" تؤهله ليكون هو المسؤول عن المنزل وعن إخوته بعد وفاة والده، وبعد ذلك انتقلت الأسرة بالكامل إلى القاهرة، ليبدأ فصل جديد من حياة هذا الرجل الذي عاش في الظل ومات في الظل.
شخصية "رفعت" لم تكن شخصية مسؤولة، كان طالبا مستهترا لا يهتم كثيرا بدراسته، وبرغم محاولات أخيه سامي أن يخلق من رفعت رجلا منضبطا ومستقيما إلا أن رفعت كان على النقيض من أخيه سامي فقد كان يهوى اللهو والمسرح والسينما بل انه استطاع ان يقنع الممثل الكبير بشارة واكيم بموهبته ومثل معه بالفعل في ثلاثة أفلام، لذا رأى إخوته ضرورة دخوله لمدرسه التجارة المتوسطة رغم اعتراض "رفعت" على إلحاقه بمثل هذه النوعية من المدارس. في المدرسة بدأت عيناه تتفتحان على البريطانيين وانبهر بطرق كفاحهم المستميت ضد الزحف النازي، تعلّم الإنجليزية بجدارة، ليس هذا فقط بل أيضا تعلم أن يتكلم الإنجليزية باللكنة البريطانية. ومثلما تعلم "رفعت" الإنجليزية بلكنة بريطانية تعلم الفرنسية بلكنة أهل باريس.
تخرج في عام 1946 وتقدم بطلب لشركة بترول أجنبية تعمل بالبحر الأحمر للعمل كمحاسب واختارته الشركة برغم العدد الكبير للمتقدمين ربما نظرا لإتقانه الإنجليزية والفرنسية ثم طُرد من تلك الوظيفة بتهمة اختلاس أموال. تنقل رفعت من عمل لعمل وعمل كمساعد لضابط الحسابات على سفينة الشحن "حورس" وبعد أسبوعين من العمل غادر مصر لأول مرة في حياته على متن السفينة وطافت "حورس" طويلا بين الموانئ: نابولي، جنوة، مارسيليا، برشلونة، جبل طارق، طنجة، وفي النهاية رست السفينة في ميناء ليفربول الإنجليزي لعمل بعض الإصلاحات وكان مقررا أن تتجه بعد ذلك إلى بومباي الهندية.[2]
هناك في ليفربول وجد عرضا مغريا للعمل في شركة سياحية تدعى سلتيك تورز وبعد عمله لفترة مع تلك الشركة غادر إلى الولايات المتحدة دون تأشيرة دخول أو بطاقه خضراء وبدأت إدارة الهجرة تطارده مما اضطره لمغادرة أمريكا إلى كندا ومنها إلى ألمانيا وفي ألمانيا اتهمه القنصل المصري ببيع جواز سفره ورفض اعطائه وثيقة سفر بدلا عن جواز سفره وألقت الشرطة الألمانيه القبض عليه وحبسته ومن ثم رُحّل قسرًا لمصر. مع عودة "رفعت" إلى "مصر"، بدون وظيفة، أو جواز سفر، وقد سبقه تقرير عما حدث له في "فرانكفورت"، وشكوك حول ما فعله بجواز سفره، بدت الصورة أمامه قاتمة إلى حد محبط، مما دفعه إلى حالة من اليأس والإحباط، لم تنته إلا مع ظهور فرصة جديدة، للعمل في شركة قناة السويس، تتناسب مع إتقانه للغات. ولكن الفرصة الجديدة كانت تحتاج إلى وثائق، وأوراق، وهوية. هنا، بدأ "رفعت" يقتحم العالم السفلي، وتعرَّف على مزوِّر بارع، منحه جواز سفر باسم "علي مصطفى"، يحوي صورته، بدلا من صورة صاحبه الأصلي. وبهذا الاسم الجديد، عمل "رفعت" في شركة قناة "السويس"، وبدا له وكأن حالة الاستقرار قد بدأت.[3]
قامت ثورة يوليو 1952، وشعر البريطانيون بالقلق، بشأن المرحلة القادمة، وأدركوا أن المصريين يتعاطفون مع النظام الجديد، فشرعوا في مراجعة أوراقهم، ووثائق هوياتهم، مما استشعر معه "رفعت" الخطر، فقرَّر ترك العمل، في شركة قناة "السويس"، وحصل من ذلك المزوِّر على جواز سفر جديد، لصحفي سويسري، يُدعى "تشارلز دينون". وهكذا أصبح الحال معه من اسم لاسم ومن شخصية مزورة لشخصية أخرى إلى أن ألقي القبض عليه من قبل ضابط بريطاني أثناء سفره إلى ليبيا بعد التطورات السياسية والتغيرات في 1953 واعادوه لمصر واللافت في الموضوع انه عند إلقاء القبض عليه كان يحمل جواز سفر بريطاني إلا أن الضابط البريطاني شك أنه يهودي وتم تسليمه إلى المخابرات المصرية التي بدأت في التحقيق معه على أنه شخصيه يهوديه.[4]
بالنسبة لرفعت فيقول في مذكراته عن هذه المرحلة في حياته:
بداياته كعميل لجهاز المخابرات العامة المصرية
استنادًا إلى المخابرات المصرية كانت التهمة الرئيسية للهجان عند إرجاعه إلى مصر قسرا هو الاعتقاد أن الهجان هو ضابط يهودي واسمه ديفيد ارنسون حيث كان الهجان يحمل جواز سفر بريطاني باسم دانيال كالدويل وفي نفس الوقت تم العثور بحوزته على شيكات موقع باسم رفعت الجمال وكان يتكلم اللغة العربية بطلاقه. كان الضابط حسن حسني من البوليس السري المصري هو المسؤول عن استجواب الهجان، وبعد استجواب مطول، اعترف رفعت الجمال بهويته الحقيقية وكشف كل ما مرت عليه من أحداث واندماجه مع الجاليات اليهودية حتى أصبح جزءا منهم واندماجه في المجتمع البريطاني والفرنسي. وقام حسن حسني بدس مخبرين في سجنه ليتعرفوا على مدى اندماجه مع اليهود في معتقله وتبين أن اليهود لا يشكون ولو للحظه بأنه ليس يهوديا مثلهم وتم في تلك الأثناء واستنادا إلى المخابرات المصرية التأكد من هوية الهجان الحقيقية.
بعد محاولات عديدة إتسمت بالشد والرخي من قبل ضابط البوليس السري حسن حسني، عُرض خياران للهجان إما السجن وإما محو الماضي بشخصيته بما فيه رفعت الجمال وبداية مرحله جديده وبهوية جديدة ودين جديد ودور قمة في الأهميه والخطورة والعمل لصالح المخابرات المصرية الحديثة النشوء، وبعد أن وافق رفعت الجمال على هذا الدور بدأت عمليات تدريب طويله وشرحوا له أهداف الثورة وعلم الاقتصاد وسر نجاح الشركات متعددة القوميات وأساليب اخفاء الحقائق لمستحقي الضرائب ووسائل تهريب الأموال بالإضافة إلى عادات وسلوكيات وتاريخ وديانة اليهود وتعلم كيف يميز بين اليهود الاشكناز واليهود السفارد وغيرهم من اليهود وأعقب هذا تدريب على القتال في حالات الاشتباك المتلاحم والكر والفر، والتصوير بآلات تصوير دقيقة جدًا، وتحميض الأفلام وحل شفرات رسائل أجهزة الاستخبارات والكتابة بالحبر السري، ودراسة سريعة عن تشغيل الراديو، وفروع وأنماط أجهزة المخابرات والرتب والشارات العسكرية. وكذلك الأسلحة الصغيرة وصناعة القنابل والقنابل الموقوتة وهكذا انتهى رفعت الجمال وولد جاك بيتون في 23 اغسطس 1919 من أب فرنسي وأم إيطالية وديانته يهودي اشكنازي وصار له جواز سفر إسرائيلي صادر من تل أبيب برقم (146742)[5] وانتقل للعيش في حي في الإسكندرية يسكنه الطائفة اليهودية وحصل على وظيفة مرموقة في إحدى شركات التأمين وانخرط في هذا الوسط وتعايش معهم حتى أصبح واحدا منهم.
هناك جدل حول الضابط المسؤول عن تجنيد الهجان وزرعه داخل إسرائيل فبعض المصادر تشير إلى حسن حلمي بلبل وهو أحد الرجال الذين أنشؤوا المخابرات المصرية العامة وكان يرمز له في مسلسل رأفت الهجان باسم حسن صقر، وكان عبد المحسن فايق مساعدا له وكان يرمز له في المسلسل باسم محسن ممتاز.[6] بينما يعتقد البعض الآخر ان اللواء عبد العزيز الطودي أحد ضباط المخابرات المصرية العامة الذي كان يرمز له في مسلسل رأفت الهجان باسم عزيز الجبالي كان مسئولا عن الاتصال وعمل رفعت الجمال داخل إسرائيل [7] بينما يذهب البعض الآخر أن العملية كانت مجهودًا جماعيًا ولم تكن حكرًا على أحد.
في مذكراته يكشف "رفعت الجمَّال" بأنه قد انضمّ، أثناء وجوده في الإسكندرية، إلى الوحدة اليهودية (131)، التي أنشأها الكولونيل اليهودي إبراهام دار، لحساب المخابرات الحربية الإسرائيلية "أمان"، والتي شرع بعض أفرادها في القيام بعمليات تخريبية، ضد بعض المنشآت الأمريكية والأجنبية، على نحو يجعلها تبدو كما لو أنها من صنع بعض المنظمات التحتية المصرية، فيما عرف بعدها باسم فضيحة لافون، نسبة إلى بنحاس لافون، وزير الدفاع الإسرائيلي آنذاك. وفي الوحدة (131)، كان (رفعت الجمَّال) زميلاً لعدد من الأسماء، التي أصبحت فيما بعد شديدة الأهمية مثل مارسيل نينو وماكس بينيت، وإيلي كوهين، ذلك الجاسوس الذي كاد يحتلّ منصبًا شديد الحساسية والخطورة، بعد هذا بعدة سنوات، في سوريا.
أثناء رحلة الجمّال الطويلة في مشوار عمله الجاسوسي والاستخباري تنقل لعدد من المحطات المهمة للوثوب إلى هدفه أهمها فرنسا وإيطاليا والعراق الذي زارها بمهمة رسمية عام 1965 على عهد الرئيس العراقي الراحل عبد السلام عارف ضمن اتفاق الوحدة الثلاثية بين مصر والعراق وسوريا حيث اتفقت الحكومات الثلاث لاتخاذ خطوات من شأنها تفعيل الإجراءات الخاصة بالوحدة من خلال تنفيذ خطة التبادل الاستراتيجي للدفاع المشترك الخاص بانتشار القطع العسكرية لتلك الدول على أراضيها حيث أرسلت بعض وحدات المشاة وأسراب الطائرات العراقية لمصر وسوريا وتم استقبال وحدات تلك الدول في العراق بضمنها كتيبة من القوات الخاصة المصرية ومجموعة من عناصر جهاز المخابرات المصري العامل ضد "إسرائيل" وكان بضمنهم رفعت الجمال.
مذكرات (رفعت) عن هذه الفترة تقول:
تسلم الجمال مبلغ 3000 دولار أمريكي من المخابرات المصرية ليبدأ عمله وحياته في إسرائيل. وفي يونيو 1956 استقل سفينة متجهة إلى نابولي قاصدًا أرض الميعاد.
في عام 2002 صدر في إسرائيل كتاب الجواسيس من تأليف الصحفيين ايتان هابر، الذي عمل سنوات طويلة إلى جانب رئيس الحكومة الراحل اسحق رابين، وتولى مسؤولية مدير ديوانه ويوسي ملمن ويحكي الكتاب قصة أكثر من 20 جاسوسًا ومن بينهم رفعت الجمال ولكن القصة في ذلك الكتاب مغايرة تماما لما ورد في نسخة المخابرات المصرية والتي تم توثيقها في المسلسل التلفزيوني "رأفت الهجان" وفي القصة إدعاء بان الإسرائيليين عرفوا هوية الجمال منذ البداية، وجندوه كعميل وجاسوس لهم على مصر، وأن المعلومات التي نقلها إليهم، ساهمت في القبض علي شبكات تجسس مصرية عديدة مزروعة في إسرائيل من قبل المصريين، وأنه نقل للمصريين معلومات أدت إلى تدمير طائرات لسلاح الجو المصري وإلى هزيمة حرب 1967. وكل هذا تدحضه الرواية المصرية التي تؤكد أن الجمال (الهجان) كان مواطنا مصريا خالصا أعطى وطنه الكثير. ولو كان الاسرائليون قد استطاعوا كشف هذا الجاسوس كما يزعمون وإن المصريين لم يعلموا بخيانته كما يزعم الاسرائليون كذلك لكان الاسرائليون عرفوا بالاستعدادات المصرية للهجوم، فالمصريون إذا صدقت الرواية الاسرائلية كانوا سيطلبون من جاسوسهم مجموعة من الحاجيات والمهام تكشف عن استعدادهم للهجوم.[8]
استنادا إلى كتاب الجواسيس وكما اوردتها صحيفة يديعوت احرونوت[9] الإسرائيلية فإن المخابرات المصرية جندت في مطلع الخمسينيات مواطنًا مصريًا اسمه رفعت علي الجمال، بعد تورطه مع القانون ومقابل عدم تقديمه للمحاكمة عرض عليه العمل جاسوسا وأعطيت إليه هوية يهودية واسم جاك بيتون. وجرى إدخاله إلى إسرائيل بين مئات المهاجرين الذين وصلوا من مصر في تلك الفترة، وكان الهدف من إدخاله استقراره في إسرائيل وإقامة مصلحة تجارية تستخدم تمويها جيدا لنشاطاته التجسسية، ولكن الشاباك وهو جهاز الاستخبارات الداخلي لإسرائيل عكس الموساد مهمته مكافحة التجسس وتدقيق ماضي المهاجرين الجدد المشكوك في ولائهم لمعرفة إذا كانوا جواسيس، واسترعى انتباه الشاباك إن الهجان كان يتحدث الفرنسية بطلاقة لا يمكن أن يتحدث بها يهودي من مواليد مصر وقرر الموساد وضعه تحت المراقبة وقاموا بتفتيش منزله وعثروا على حبر سري وكتاب شيفرات لالتقاط بث إذاعي، واستنادا إلى نفس الكتاب فإن شموئيل موريه، رئيس قسم إحباط التجسس العربي وضباط في الاستخبارات العسكرية والموساد، وعاموس منور ورئيس الاستخبارات العسكرية يهوشفاط هيركابي قرروا محاولة القيام بعملية خطيرة وهي تحويل العميل المصري إلي عميل مزدوج.[10]
يستمر الكتاب بسرد القصة قائلا بان الهجان أقام عام 1956 شركة سفر صغيرة باسم "سيتور" في شارع برنر بتل أبيب وهكذا وجد من الناحية العملية تعاونًا تجاريًا سريًا بين المخابرات المصرية التي مولت جزءا من تكلفة إقامة الشركة والشاباك التي ساهمت أيضا في تمويل الشركة وكان الهجان مشهورا بمغامراته النسائية، ليس فقط في إسرائيل بل وفي أوروبا أيضا حيث تعرف بيتون في إحدي جولاته بأوروبا في أكتوبر عام 1963 بآلي فالفرود وهي امرأة ألمانية مطلقة لديها طفلة اسمها أندريه عمرها أربع سنوات وتزوجها بعد عشرة أيام في كنيسة بطقوس دينية كاملة.
[11]
أهم إنجازاته
تزويد مصر بموعد العدوان الثلاثي على مصر قبله بفترة مناسبة إلا أن السلطات لم تأخذ الأمر بمأخذ الجد.
تزويد مصر بموعد الهجوم عليها في 1967 إلا أن المعلومات لم تأخذ مأخذ الجد لوجود معلومات أخرى تشير بأن الهجوم سيكون منصبا على سوريا.
إبلاغ مصر باعتزام إسرائيل إجراء تجارب نووية، واختبار بعض الأسلحة التكنولوجية الحديثة، أثناء لقائه برئيسه علي غالي في ميلانو.
زود مصر بالعديد من المعلومات التي ساعدت مصر على الانتصار في حرب أكتوبر.
كانت له علاقة صداقة وطيدة بينه وبين موشي ديان وعيزر وايزمان وشواب وبن غوريون.
مذكراته
قرر الهجان أن يكتب مذكراته، وأودعها لدى محاميه، على أن يتم تسليمها لزوجته بعد وفاته بثلاث سنوات حتى تكون قد استعادت رباط جأشها ولديها القدرة على أن تتماسك وتتفهم حقيقة زوجها الذي عاش معها طوال هذه السنوات الطوال ويروي في مذكراته كيف حصل على امتياز التنقيب عن البترول المصري، في عام 1977 ليعود أخيرًا إلى مصر وفي نهاية مذكراته، يتحدَّث رفعت الجمَّال عن إصابته بمرض خبيث، وتلقيه العلاج الكيمائي، في أكتوبر، وقد كتب "الجمال" وصية تفتح في حال وفاته، وكان نصها كالتالي:
بعد عودته إلى مصر
بعد أن أتم رفعت الجمال عمليته الجاسوسية عمل في مجال البترول. وأسس شركة آجيبتكو. وأعطى أنور السادات تعليماته لوزير البترول بأن يهتم بهذا "الرجل" العائد في شخصية جاك بيتون، دون أن يفصح عن شخصيته. وشدد على أهمية مساعدته وتقديم كل العون له، فلم تجد وزارة النفط سوى بئر مليحة المهجور لتقدمه له بعد أن تركته شركة فيليبس، لعدم جدواه. ورفضت هيئة البترول السماح له بنقل البترول من البئر في الصحراء الغربية إلى داخل البلاد بالتنكات. وأصرّت علي نقله بأنابيب النفط، وهو ما لم يتمكن رفعت الجمال من توفيره ماديا، فلجأ مرة أخرى إلى السادات الذي كرر تعليماته بمساعدته وتقديم كل العون له. لكن أحدًا لم يهتم به، فساءت حالة شركته، وتصرفت فيها زوجته فالتراود بيتون بعد أن مات في عام 1982. وباعتها لشركة دنسون الكندية. ولرفعت الجمال ابن واحد من زوجته الألمانية إلا أنه لا يحمل الجنسية المصرية، حيث أن المخابرات المصرية وفي إطار الإعداد للعملية قد قامت بإزالة كل الأوراق التي قد تثبت وجود رفعت الجمال من كل الأجهزة الحكومية بحيث صار رفعت الجمال رسميا لا وجود له، وبالتالي لا يستطيع ابنه الحصول على جواز السفر المصري الأمر الذي أدى بزوجته وابنه أن يقدموا التماسا لرئيس الجمهورية السابق محمد حسني مبارك لاستغلال صلاحياته في إعطائه الجنسية، إلا أن طلبهما قوبل بالرفض لعدم وجود ما يثبت بنوته لرجل مصري.
وفاته
توفي الجمال بعد معاناته بمرض سرطان الرئة عام 1982 في مدينة دارمشتات القريبة من فرانكفورت بألمانيا ودُفن فيها.
الهجان في أدب الجاسوسية
في 4 فبراير عام 1987، روى الكاتب الراحل صالح مرسي كيف ظهرت إلى الوجود قصته عن عميل المخابرات رأفت الهجان. كان الكاتب حسبما يقول قد قرر وقتها أن يتوقف عن كتابة هذا النوع من الأدب، لولا لقاء بالمصادفة جمعه بشاب من ضباط المخابرات المصرية أخذ يلح عليه وبشدة أن يقرأ ملخصا لعملية من عمليات المخابرات. ذات ليلة حمل الملف الذي يحوي تفاصيلها إلى غرفة نومه وشرع في القراءة وتمالكه إعجاب وتقدير كبير لشخصية رأفت الهجان وقرر ان يلتقي مع محسن ممتاز (عبد المحسن فايق أحد الضباط الذين جندوا الهجان) للحصول على تفاصيل إضافية تساعده في الكتابة عن الهجان لكن محسن ممتاز رفض أن يعطيه معلومات حول شخصية الهجان الحقيقية والتقى صالح مرسي بعدها أيضا مع عبد العزيز الطودي المتخفي باسم عزيز الجبالي الذي راح يروي على مدى عشرة فصول مخطوطة وعلى 208 ورقات فلوسكاب ما حدث على مدى ما يقرب من عشرين عامًا.[7]
منذ ظهور قصة "رفعت الجمَّال" إلى الوجود، كرواية مسلسلة، حملت اسم رأفت الهجَّان، في 3 يناير 1986، في العدد رقم 3195 من مجلة المصوِّر المصرية، جذب الأمر انتباه الملايين، الذين طالعوا الأحداث في شغف مدهش، لم يسبق له مثيل، وتعلَّقوا بالشخصية إلى حد الهوس، وأدركوا جميعًا، سواء المتخصصين أو غيرهم، أنهم أمام ميلاد جديد، لروايات عالم المخابرات، وأدب الجاسوسية، وتحوَّلت القصة إلى مسلسل تليفزيوني، سيطر على عقل الملايين، في العالم العربي كله، وأثار جدلاً طويلاً لدرجة أنه كان وقت عرض المسلسل تصبح الشوارع خالية تماما من الناس، ولأن الأمر قد تحوَّل، من مجرَّد رواية في أدب الجاسوسية، تفتح بعض ملفات المخابرات المصرية، إلى صرعة لا مثيل لها، ولهفة لم تحدث من قبل، وتحمل اسم "رأفت الهجان"، فقد تداعت الأحداث وراحت عشرات الصحف تنشر معلومات جديدة في كل يوم، عن حقيقة ذلك الجاسوس [12]
وأيضا فإن المسلسل الشهير برأفت الهجان لم تكن نهايته صحيحة بشكل كامل فإنها مختلفة عما تم عرضه في المسلسل وكما أن بعض الفقرات في حياته كانت خاطئة.
انظر أيضاً
مسلسل رأفت الهجان
المخابرات العامة المصرية
المصادر
وصلات خارجية
بالعربية
بالعبرية
تصنيف:جواسيس مصريون
تصنيف:أصحاب أعمال مصريون
تصنيف:عملاء مزدوجون
تصنيف:مواليد 1927
تصنيف:مواليد في محافظة دمياط
تصنيف:وفيات 1982
تصنيف:وفيات بسبب سرطان الرئة
تصنيف:وفيات في دارمشتات
| https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%A3%D9%81%D8%AA%20%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%A7%D9%86 |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
1080,
1453,
3087,
4766,
5159,
5504,
6507,
8585,
9447,
10336,
10790,
10921,
11737,
11936,
12047,
12240,
12392,
15587,
16318
],
"plaintext_end_byte": [
1079,
1405,
2985,
4702,
5132,
5472,
6442,
8518,
9365,
10304,
10751,
10920,
11677,
11935,
12021,
12204,
12328,
15539,
16297,
16339
]
} | మద్దికేర తూర్పు మండలంలో ఎక్కువగా పండించే పంట ఏది? | మద్దికేర తూర్పు | telugu | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
మద్దికేర తూర్పు, ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రములోని కర్నూలు జిల్లా, మద్దికేర తూర్పు మండలం లోని గ్రామం, ఈ మండలానికి కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన గుంతకల్లు నుండి 10 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 3331 ఇళ్లతో, 15328 జనాభాతో 3251 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 7797, ఆడవారి సంఖ్య 7531. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1938 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 231. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594441[1].పిన్ కోడ్: 518385.
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 14,274.[2] ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 7,382, మహిళల సంఖ్య 6,892, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 2,747 ఉన్నాయి.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 11, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు , ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. ఒక ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాల ఉంది. ఒక ప్రభుత్వ అనియత విద్యా కేంద్రం ఉంది. సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల గుంతకల్లులోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల గుత్తిలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల కర్నూలులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు ఆదోనిలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల గుంతకల్లులోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల కర్నూలు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
మద్దికేర తూర్పులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, 8 మంది పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. మూడు ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రాల్లో డాక్టర్లు లేరు. ఆరుగురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉంది.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో 7 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు నలుగురు, ముగ్గురు నాటు వైద్యులు ఉన్నారు. నాలుగు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
గ్రామంలో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
మద్దికేర తూర్పులో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, గ్రంథాలయం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 18 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
మద్దికేర తూర్పులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 289 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 48 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 1 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 10 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 2900 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 2816 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 94 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
మద్దికేర తూర్పులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
బావులు/బోరు బావులు: 94 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
మద్దికేర తూర్పులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వేరుశనగ, ప్రత్తి, పొద్దుతిరుగుడు
గుర్రాల పారువేట ఉత్సవం
విజయదశమి వేడుకల్లో జరిగే పారువేట ఉత్సవం మద్దికేర గ్రామంలో ప్రధాన ఆకర్షణ. స్థానిక యాదవ రాజుల వంశీయులు ఈ ఉత్సవంలో పాల్గొంటారు. మద్దికేరలో పెద్దనగిరి, చిన్ననగిరి అనే యాదవ రాజుల కుటుంబాలు ఉన్నాయి. ఈ కుటుంబీకులు శ్రీ భోగేశ్వర స్వామిని తమ ఇష్టదైవంగా కొలుస్తారు. పనులు సవ్యంగా జరగాలంటే భోగేశ్వరుని దయ ఉండాలని, ఇందు కోసం ప్రతి ఏటా దసరా ఉత్సవాల్లో భోగేశ్వర స్వామిని పూజించాలన్నది వీరి విశ్వాసం. గతం లో ఈ రెండు రాజ కుటుంబాలు విడిపోయినా ఆనవాయితీగా దసరా సంబరాలను మాత్రం విస్మరించలేదు.ఈ రెండు రాజరికపు కుటుంబాలతోపాటు యామన్న నగిరి అనే మరో రాజు కుటుంబం కూడా ఈ వేడుకల్లో పాలు పంచుకుంటూ వస్తూంది. పేరుగాంచిన యాదవ రాజులు, తమ పూర్వీకుల నుంచి వస్తున్న ఈ సాంప్రదాయాన్ని నేటికీ కొనసాగిస్తున్నారు. యాదవ రాజుల వంశీయులు దసరా పండుగ రోజున గుర్రాలపై కూర్చొని, తల పాగా, రాచరికపు దుస్తులు ధరించి ఖడ్గధారులై మేళతాళాలతో మద్దికేరకు 3 కి.మీ. దూరంలోని నాటి యాదవ రాజులు నిర్మించిన బొజ్జనాయినిపేట మజరా గ్రామంలోని భోగేశ్వరాలయానికి ఊరేగింపుగా వెళ్ళి పూజలు నిర్వహిస్తారు. వీరికి మద్ది కులస్తులు సైన్యం వలె ఆయుధాలు ధరించి అంగరక్షకులుగా ఉంటారు. ఆలయంలో పూజలు నిర్వహించిన అనంతరం తిరిగి గుర్రాలపై వేగంగా వస్తారు. ఆ తరువాత మద్దికేరలో ప్రధాన రహదారుల్లో గుర్రాలపై స్వారీ చేస్తూ తమ రాచఠీవిని ప్రదర్శిస్తారు.[3]
మద్దికేర మద్దమంబ
మద్దికేర గ్రామము.[4] లో మద్దమాంబ తిరుణాల చాలా ప్రసిద్ధి గాంచినది.ఈ గ్రామ దేవత పేరు మీదనే ఈ వూరు పేరు మద్దికేర గా పిలువబడుచున్నది.రతోస్త్వవానికి ముందు ఈ గ్రామాన్ని పాలించిన యాదవ రాజులు ఊరేగింపుగా వెళుతారు.ఈ వుత్శావము ప్రతి సంవస్త్రం మాఘ శుద్ధ పౌర్ణమి నాడు జరుగును.[5]
మూలాలు
en:Maddikera (East)
| https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%A6%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B0%20%E0%B0%A4%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81 |
{
"plaintext_start_byte": [
10,
285,
1765,
3188,
4507,
5110,
8182,
24000,
25514,
25874,
27299,
32312,
32535,
33886,
35685,
36138,
38847,
39714,
40004,
40271
],
"plaintext_end_byte": [
217,
1764,
3187,
4468,
5109,
8181,
23949,
25302,
25838,
27207,
32170,
32450,
33885,
35505,
36008,
38661,
39684,
39947,
40248,
40388
]
} | పద్మనాభం మండలంలో అతిపెద్ద గ్రామం ఏది? | విశాఖపట్నం జిల్లా | telugu | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
విశాఖపట్నం జిల్లా ఆంధ్ర ప్రదేశ్‌లోని ఒక జిల్లా. దీని ముఖ్యపట్టణం విశాఖపట్నం
జిల్లా పేరు వెనుక చరిత్ర
శివ పార్వతుల తనయుడు, శుక్ర గ్రహాధినేత, యుద్ధాల దేవుడు, ధైర్య సాహసాలకు మారు పేరూ అయిన, విశాఖ పేరిట నగరానికి ఈ పేరు వచ్చిందని ప్రతీతి. ప్రాచీన గ్రంథాలైన రామాయణ, మహాభారతా లలో ఈ ప్రాంత ప్రస్తావన ఉన్నట్లు కనిపించుచున్నది. రాముడు సీత కొరకు వెదకుచూ ఈ ప్రాంతం గుండానే వెళ్ళినట్లు, ఈ పరిసరాల్లోనే శబరిని కలవగా ఆమె హనుమంతుడు నివసించే కొండలకు దారి చూపినట్లుగా రామాయణం తెలియజేస్తున్నది. రాముడు జాంబవంతుని కలిసింది కూడా ఈ ప్రాంతం లోనే. ఈ ప్రాంతంలోనే భీముడు బకాసురుని వధించినాడని ప్రతీతి. ఇక్కడికి 40 కి మీల దూరంలోని ఉప్పలం గ్రామంలో పాండవుల ఆయుధాలను (రాతి)చూడవచ్చు.
స్థానికంగా వినవచ్చే కథ ఒకటి ఇలా ఉంది.(9-11 శతాబ్దపు) ఒక ఆంధ్ర రాజు, కాశీకి వెళ్తూ ఇక్కడ విశ్రాంతి కొరకు ఆగాడు. ఆ ప్రదేశ సౌందర్యానికి ముగ్ధుడై,తన ఆరాధ్య దైవమైన విశాఖేశ్వరునికి ఇక్కడ ఒక గుడి నిర్మింపజేసాడు. కాని పురాతత్వ శాఖ ప్రకారం మాత్రం ఈ గుడి 11, 12 శతాబ్దాలలో కుళోత్తుంగ చోళునిచే నిర్మించబడినదని తెలుస్తోంది. శంకరయ్య చెట్టి అనే ఒక సముద్ర వ్యాపారి ఒక మండపాన్ని నిర్మించాడు. ప్రస్తుతం ఈ గుడి లేనప్పటికీ, - ఒక 100 ఏళ్ళ కిందట తుపానులో కొట్టుకు పోయి ఉండవచ్చు - ఈ ప్రాంతపు పెద్దవారు తమ తాతలతో ఈ గుడికి వెళ్ళినట్లుగా చెప్పే వృత్తాంతాలు ఉన్నాయి.
ఈ గుడికి దగ్గర లోనే, నాటి విశాఖపట్నంలోనే ధనికుడయిన వ్యక్తికి పెద్ద ఇల్లు ఉండేదట ఆ ఇంటి సింహద్వారానికి, దెవుడి గుడికి ఉన్నట్లుగా, చిన్న చిన్న గంటలు ఉండేవని, అ ఇంటి కోడలు, రాత్రి పడుకునే ముందు సింహద్వారపు తలుపులు మూసివేస్తున్నప్పుడు అయ్యే గంటల చప్పుడు ఊరంతా వినబడేవట అతి చిన్న గ్రామమయిన విశాఖపట్టణ గ్రామ ప్రజలు, ఆ గంటల చప్పుడు విని, పలానావారి కోడలు పనిపూర్తిచేసుకుని తలుపులు వేసుకుంటుంది అని అనుకునేవారు అని పెద్దలు చెప్పగా 1963 లో విన్నాను. అప్పటికి సముద్రము చాలా దూరంగా ఉండేదట
జిల్లా చరిత్ర
గోదావరి నది వరకు విస్తరించిన ప్రాచీన కళింగ సామ్రాజ్యంలో భాగమైన ఈ ప్రాంతపు ప్రస్తావన క్రీ. పూ. 5, 6 శతాబ్దాల నాటి హిందూ, బౌద్ధ గ్రంథాలలోను, క్రీ.పూ. 4 వ శతాబ్దికి చెందిన సంస్కృత వ్యాకరణ పండితులైన పాణిని, కాత్యాయనుని రచనల లోను ఉంది.
చరిత్ర ప్రకారం, ఇది ఒక పల్లె గ్రామము. జాలరులు చేపలు పట్టుకునే కుగ్రామము. ఇక్కడ విశాఖేశ్వరుని ఆల యం ఉండేదని, ఆయన పేరుమీదే, ఈ గ్రామానికి ఆ పేరు వచ్చిందట. కాలక్రమంలో, సముద్రం ముందుకు రావటంతో, ముంపుకు గురై, ఆ ఆలయం సముద్రంలో కలిసిపోయిందని చెబుతారు. సముద్రాల పక్కన, నదుల పక్కన ఉండే గ్రామాలను తెలుగు వారు పట్టణముగా పిలిచే వారు. అందుచేత, పూర్వీకులకు, ఆ గ్రామం పేరు వినగానే, ఆ గ్రామం నది ఒడ్డున గాని, సముద్రం ప్రక్కన గాని ఉన్నట్లుగా తెలిసేది. ఆంధ్రులకు ఈ పట్టణము అన్నమాట ఒక సంకేతమును ఇచ్చే పదము.. ఈ ప్రాంతమంతా. క్రీస్తు పూర్వం 260లో అశోక చక్రవర్తి పాలనలో కళింగ దేశం ఉండేది. ఆ కళింగ దేశంలో, అంతర్భాగంగా ఈ విశాఖపట్టణము ప్రాంతం అంతా ఉండేది. తెలుగు దేశాన్ని, త్రికళింగదేశము అనే (త్రిలింగ దేశము, తెలుగు దేశము) చరిత్ర కారులు చెబుతారు. ఈ ప్రాంతాన్ని ఎన్నో ప్రముఖ వంశాల వారు పరిపాలించారు. వాటిలో కొన్ని: 7 వ శతాబ్దంలో కళింగులు, 8 వ శతాబ్దంలో వేంగి (ఆంధ్ర రాజులు) చాళుక్యులు(ఆంధ్రమహాభారతం రచన వీరి కాలంలోనే జరిగింది), తరువాతి కాలంలో రాజమండ్రి రెడ్డి రాజులు, పల్లవ రాజులు, చోళులు, తరువాత గంగ వంశం రాజులు గోల్కొండకు చెందిన కుతుబ్ షాహి లు, మొగలులు, హైదరాబాదు నవాబులు, ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించారు. 15వ శతాబ్దం నాటికి, ఆంధ్రదేశానికి స్వర్ణయుగం తెచ్చిన విజయనగర సామ్రాజ్యంలో అంతర్బాగమైంది.
260 బి.సి- అశోక చక్రవర్తి కళింగ యుద్ధంలో కళింగ దేశాన్ని జయించాడు. విశాఖపట్టణం అప్పుడు, కళింగ దేశంలో ఒక భాగంగా ఉండేది.
13 ఎ.డి – సింహాచలం దేవస్థానం నిర్మాణం జరిగింది.
208 ఎ.డి – చంద్ర శ్రీ శాతకర్ణి విశాఖప్రాంతాన్ని పాలింఛిన రాజు.
1515 ఎ.డి – ఆంధ్రభోజుడు శ్రీకృష్ణ దేవరాయలు విశాల సామ్రాజ్యంలో, విశాఖప్రాంతం ఒక భాగం. అతని పాలనా కాలంలో, సింహాచలాన్ని పలు మార్లు దర్శించి, పచ్చల పతకాన్ని, మరికొన్ని నగలను బహూకరించినట్లు శాసనాలు ఉన్నాయి. ఈ పచ్చల పతకాన్ని గజ్జెల ప్రసాద్ అనే స్టూవర్టుపురం గజదొంగ, దొంగతనం చేసాడు. దొంగ దొరికాడు. కానీ, పచ్చల పతకంలోని పచ్చలు కొంచెం విరిగాయి.
1515లో రాయలు, కొండవీడును ముట్టడించాడు. కొండవీడు 1454 నుండి గజపతుల ఆధీనంలో ఉంది. ఇదే సమయంలో ప్రతాపరుద్ర గజపతి, కృష్ణానది ఉత్తర భాగమున పెద్ద సైన్యంతో విడిదిచేశాడు. ఈ యుద్ధమున రాయలు విజయం సాధించాడు. తరువాత రాయలు కొండవీడును అరవై రోజులు పోరాడి 1515 జూన్ 6 న స్వాధీనం చేసుకున్నాడు. తరువాత, రాయలు, మాడుగుల, వడ్డాది, సింహాచలము లను స్వాధీనం చేసుకొని సింహాచలం నరసింహ స్వామిని పూజించి అనేక దాన ధర్మాలు చేసాడు.
1757: బొబ్బిలి యుద్ధం 1757 జనవరి 23 న ఫ్రెంచి జనరల్ బుస్సీ నాయకత్వంలో జరిగింది. విజయనగరం రాజు గెలవటం వలన, బొబ్బిలి సంస్థానం విజయనగరం సంస్థానంలో కలిసింది.
1794: పద్మనాభయుద్ధం 1794 జూలై 10 నాడు విజయనగరం రాజు (చిన విజయ రామరాజు) కి, కల్నల్ పెండర్గస్ట్ (మద్రాసులోని బ్రిటిష్ గవర్నర్ జాన్ ఆండ్రూస్ తరపున) కి మధ్య జరిగింది. ఆంగ్లేయులు గెలిచిన కారణంగా, మొత్తం విజయనగరం సంస్థానం (బొబ్బిలి సంస్థానంతో కలిపి), ఆంగ్లేయుల పాలన లోకి వచ్చింది.. కానీ, ఈ సంస్థానం అంతా, మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీ పాలనలోనికి వచ్చింది అనుకోవాలి.
18 వ శతాబ్దంలో విశాఖపట్నం ఉత్తర సర్కారులలో భాగంగా ఉండేది. కోస్తా ఆంధ్ర లోని ప్రాంతమైన ఉత్తర సర్కారులు మొదట ఫ్రెంచి వారి ఆధిపత్యంలో ఉండి, తరువాత బ్రిటిషు వారి అధీనంలోకి వెళ్ళాయి. మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీలో విశాఖపట్నం ఒక జిల్లాగా ఉండేది.
1804: 1804 సెప్టెంబర్ – విశాఖపట్టణం జిల్లా మొట్టమొదటగా ఏర్పడింది. (1803 అని కూడా అంటారు).
1804 నుంచి 1920 వరకు జిల్లా పరిపాలన విధానం గురించి స్పష్టంగా తెలియదు.
1857: ప్రథమ స్వాతంత్ర్య యుద్ధం జరిగినది ఈస్ట్ ఇండియా కంపెని మూటా ముల్లె సర్దుకుని, భారతా దేశాన్ని, బ్రిటిష్ ప్రభుత్వానికి అప్ప చెప్పి వెళ్ళిపోయింది. భారత దెశ పాలనా బాధ్యతా బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం మీద పడింది.
1858: యునైటెడ్ కింగ్ డం పార్లమెంటు, (బ్రిటిష్ పార్లమెంట్ ), గవర్నమెంట్ ఆఫ్ ఇండియా చట్టము 1858 చేసింది. భారత దేశ పాలనా బాధ్యతను, బ్రిటిష్ సివిల్ సర్వీసుకి చెందిన అధికార్లు, తీసుకున్నారు.
1860: ఇప్పటి మెసర్స్ ఎ.వి.ఎన్. కళాశాల, ఒక చిన్న పాఠశాలగా మొదలైంది.
1866 లేదా 1876: ఈ చిన్న పాఠశాల, ఉన్నత పాఠశాల ( ఈ నాటి మెసర్స్ ఎ.వి.ఎన్. కళాశాల) గా ఎదిగింది. ఇ. వింక్లర్ అనే యూరోపియన్ ప్రధాన ఉపాధ్యాయుడుగా ఉన్నాడు.
1878: ఈ ఉన్నత పాఠశాల (నేటి మెసర్స్ ఎ.వి.ఎన్. కళాశాల), కళాశాల స్థాయికి ఎదిగింది. ఇ.వింక్లర్, ప్రధాన ఉపాద్యాయుడే, ఈ కళాశాలకు ప్రిన్సిపాల్. ఈ కళాశాల పేరు “హిందూ కళాశాల”
1882: మద్రాస్ ఫారెస్ట్ చట్టము1882లో చేసారు. దీనివలన అడవులలో పోడు పద్ధతిన వ్యవసాయము చేసే గిరిజనులకు ఇబ్బందులు కలిగాయి. ఈ ఇబ్బందులే, రంప పితూరీ (1922-1924) కి కారణమయ్యాయి.
1886: 1858 నుంచి భారత దేశపాలనా బాధ్యతను తీసుకున్న బ్రిటిష్ సివిల్ సర్వీసు వారి స్థానంలో, ఇంపీరియల్ సివిల్ సర్వీసుకి చెందిన అధికార్లు వచ్చారు. [[బ్రిటిష్ ఇండియా సివిల్ సర్వీస్ ) గా కూడా వీరిని పిలిచే వారు. ఈ అధికార్లను, గవర్నమెంట్ ఆఫ్ ఇండియా చట్టము 1858 లోని సెక్షన్ 32 ప్రకారం నియమించేవారు. తరువాతి కాలంలో వీరినే ఇండియన్ సివిల్ సర్వీస్ ఐ.సి.ఎస్గా పిలిచేవారు
1892: “హిందూ’’ కళాశాల పేరును మెసర్స్ ఎ.వి.ఎన్. కళాశాలగా మార్చారు. ఆనాటి జమీందారు ఇచ్చిన 11 ఎకరాల భూమి, లక్షరూపాయల విరాళం, కళాశాల కోసం ఒక పెద్ద భవనం, మరొక 15000 రూపాయలు అతని భార్య గుర్తుగా, అంకితం వెంకట నరసింగరావు. విరాళం ఇచ్చాడు అందుకని అతని భార్య పేరు పెట్టారు..
1902 - ఆంధ్ర వైద్య కళాశాలను స్థాపించారు. ఈ వైద్య విద్యార్థులకు కింగ్ జార్జి ఆసుపత్రిలో శిక్షణ ఇస్తారు.
1904 - మద్రాసు నుంచి కలకత్తా వరకు విశాఖపట్టణము (నాడు వైజాగ్ పటేంగా ఇంగ్లీషు వాడు పలికే వాడు) మీదుగా రైలు దారిని (రైల్వే) ప్రారంభించారు.
1907 - బ్రిటిష్ పురాతత్వశాస్త్రవేత్త, అలెగ్జాండర్ రీ, 2000 సంవత్సరాల నాటి బౌద్ధుల కాలంనాటి శిథిలాలను, విశాఖపట్టణానికి 40 కి.మీ దూరంలో ఉన్న శంకరం గురించి వెల్లడించాడు. అక్కడి ప్రజలు, ఆ ప్రాంతాన్ని బొజ్జన్నకొండ అంటారు.
1920: ఆంధ్రప్రదేశ్ ఆంధ్ర ఏరియా డిస్ట్రిక్ట్ బోర్డ్స్ చట్టము, 1920,
1920: 1920 నుంచి 31 అక్టోబర్ 1959 వరకూ విశాఖపట్టణం జిల్లా పరిపాలన డిస్ట్రిక్ట్ బోర్డ్ (జిల్లా బోర్డ్) ద్వారా జరిగింది.
1922: అల్లూరి సీతారామరాజు జరిపిన రంప పితూరీ, 1922 నుంచి 1924 వరకు రెండు సంవత్సరాలు జరిగింది. ఆ సమయంలో, విశాఖపట్నం జిల్లా కలెక్టర్ గా రూదర్ ఫొర్డ్ ఉన్నాడు.
1933 - 1933 అక్టోబరు 7 - విశాఖపట్టణం (వైజాగ్ పటేం పోర్టు) పోర్టును స్థాపించారు.
1941 - 1941 ఏప్రిల్ 6 - జపాన్ వారి యుద్ధ విమానాలు విశాఖపట్టణం మీద బాంబులు వేసాయి. ఎవరూ మరణించ లేదు. ఆ భయంతో, విశాఖ వాసులు కొందరు ఇళ్ళు తక్కువ ధరకు అమ్ముకుని విశాఖ వదిలి పోయారు. భయంలేని వారు, ఆ ఇళ్ళను తక్కువ ధరకు కొనుక్కున్న సంగతి, ఆ నాటి తరంవారు కథలుగా చెప్పుతారు.
1947: 1947లో స్వాతంత్ర్యం వచ్చేనాటికి, భారతదేశంలో ఉన్న ఒకే ఒక్క పెద్ద జిల్లా విశాఖపట్టణం జిల్లా. స్వాతంత్ర్యం వచ్చే నాటికి విశాఖపట్నమే దేశంలోకెల్లా అతి పెద్ద జిల్లా. తరువాత దానిని శ్రీకాకుళం, విజయనగరం, విశాఖపట్నం జిల్లాలుగా విడగొట్టారు.
1947 - నేటి తూర్పు నౌకాదళానికి పునాదిగా, 1947లో ఇంగ్లీషు వారు (రాయల్ నేవీ), ఆ నాడు బర్మాలో జరుగుతున్న యుద్ధానికి (రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం) సహాయంగా, సరుకులు ఆయుధాలు, రవాణా చేయటానికి ఇక్కడ ఒక 'బేస్' ని స్థాపించారు. దాని పేరే హెచ్.ఎమ్.ఐ.ఎస్. సర్కార్స్ (హెర్ మెజెస్టీ ఇండియన్ షిప్ సర్కార్స్). నేడది ఐ.ఎన్.ఎస్. సర్కార్స్ (ఇండియన్ నేవల్ షిప్)గా పేరు మార్చుకుంది. ఆ నాడు ఇంగ్లీషు వారు వేసిన విత్తనం, నేడు తూర్పు తీరాన్ని అంతా రక్షించే 'తూర్పు నౌకా దళం' అనే వట వృక్షంగా ఎదిగింది.
1950: విశాఖపట్టణం జిల్లా నుంచి 1950 ఆగస్టు 15 న శ్రీకాకుళం జిల్లా ఏర్పడింది.
1955: ఆంధ్రప్రదేశ్ తెలంగాణ ఏరియా డిస్ట్రిక్ట్ బోర్డ్స్ చట్టము, 1955
1959: విశాఖపట్టణం జిల్లాలో డిస్ట్రిక్ట్ బోర్డ్స్ (జిల్లా బోర్డు) పాలన 31 అక్టోబర్ 1959 అంతమైంది.
1959: విశాఖపట్టణం జిల్లా ప్రజా పరిషత్ 01.11.1959 న ఏర్పడింది. ఆంధ్ర ప్రదేశ్ అవతరణ దినము.
1957: బల్వంతరాయ్ మెహతా కమిటీ (జనవరి 1957 లో కేంద్ర ప్రభుత్వము నియమించింది. 1957 నవంబరులో ఈ కమిటీ తన సిఫార్సులను కేంద్రప్రభుత్వానికి అందజేసింది
1964:ఆంధ్ర ప్రదేశ్ గ్రామ పంచాయతి చట్టము 1964
1968: ఆంధ్రప్రదేశ్ మండల ప్రజా పరిషధ్స్, జిల్లా ప్రజా పరిషద్, జిల్లా అభివృద్ద్ఝి సమీక్ష మండలం స్ చట్టము, 1968.
1979: విశాఖపట్నం జిల్లా లోని కొంత భాగం, శ్రీకాకుళం జిల్లా నుంచి మరి కొంతభాగం కలిపి 1 జూన్ 1979 న విజయనగరం జిల్లా ఏర్పడింది. దీనితో ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య 23 కు చేరింది.
1994: ఆంధ్రప్రదేశ్ పంచాయితీ రాజ్ చట్టము 1994. 30.5.1994 తేది నుంచి, అమలు లోనికి వచ్చింది.
పర్యాటక ప్రాంతాలు
ఈ జిల్లాలో, బౌధ్ధమతము కూడా వర్ధిల్లింది. అందుకు గుర్తుగా, ఈ జిల్లాలోబొజ్జన్నకొండ, శంకరము, తొట్లకొండ వంటివి పర్యాటక కేంద్రాలుగా ఉన్నాయి. ఋషికొండ, రామకృష్ణ బీచ్, భీముని పట్టణము వంటి, చక్కటి సముద్ర తీరాలు, అనంతగిరి, అరకు లోయ, కైలాసగిరి వంటి ఎత్తైన కొండల ప్రాంతాలు, భీముని పట్టణములోని, సాగర నదీ సంగమ ప్రాంతాలు, బొర్రా గుహలు, ప్రసిద్ధి చెందినవి, ప్రాచీనమైన సింహాచలం వంటి దేవాలయాలు, వలస పక్షులు వచ్చే కొండకర్ల ఆవ, తాటి దోనెలలో కొందకర్ల ఆవలో నౌకా విహారము వంటి పర్యాటక కేంద్రాలు జిల్లాలో ఉన్నాయి.
భౌగోళిక స్వరూపం
ఆర్ధిక స్థితి గతులు
డివిజన్లు లేదా మండలాలు, నియోజక వర్గాలు
భౌగోళికంగా విశాఖపట్నం జిల్లాను 42 రెవిన్యూ మండలాలుగా విభజించారు[1]. ఇది ఒక పట్టణ ప్రాంతంతో కలిపి మొత్తం 43 విభాగాలు అయ్యాయి.
సంఖ్యపేరుసంఖ్యపేరుసంఖ్యపేరు1ముంచంగిపుట్టు15గొలుగొండ28విశాఖపట్నం మండలం2పెదబయలు16నాతవరం29విశాఖపట్నం (పట్టణ)3హుకుంపేట17నర్సీపట్నం30గాజువాక4డుంబ్రిగుడ18రోలుగుంట31పెదగంట్యాడ5అరకులోయ19రావికమతం32పరవాడ6అనంతగిరి20బుచ్చెయ్యపేట33అనకాపల్లి7దేవరాపల్లి21చోడవరం34మునగపాక8చీడికాడ22కె.కోటపాడు35కశింకోట9మాడుగుల23సబ్బవరం36మాకవరపాలెం10పాడేరు24పెందుర్తి37కోట ఉరట్ల11గంగరాజు మాడుగుల25ఆనందపురం38పాయకరావుపేట12చింతపల్లి26పద్మనాభం39నక్కపల్లి13గూడెం కొత్తవీధి27భీమునిపట్నం40శృంగరాయవరం14కొయ్యూరు41ఎలమంచిలి42రాంబిల్లి43అచ్యుతాపురం
విశాఖపట్టణము జిల్లా ప్రజా పరిషత్
ఆంధ్రప్రదేశ్ ఆంధ్ర ఏరియా డిస్ట్రిక్ట్ బోర్డ్స్ చట్టము, 1920, ఆంధ్రప్రదేశ్ తెలంగాణ ఏరియా డిస్ట్రిక్ట్ బోర్డ్స్ చట్టము, 1955 ఆధారంగా ఏర్పడిన డిస్ట్రిక్ట్ బోర్డ్ (జిల్లా బోర్డ్ ) ఆనాడు జిల్లా పరిపాలన సాగించేవి.
1804 సెప్టెంబర్: విశాఖపట్టణం జిల్లా మొట్టమొదటగా ఏర్పడింది. (1803) అని కూడా అంటారు. విశాఖపట్టణం జిల్లా, 1804 నాడు ఏర్పడినది. 1804 నుంచి 1920 వరకు పరిపాలన గురించి స్పష్టంగా తెలియదు. విశాఖపట్టణం జిల్లా నుంచి 1950 ఆగస్టు 15 న శ్రీకాకుళం జిల్లా ఏర్పడింది. ఆ తరువాత విశాఖపట్టణం జిల్లా ప్రజా పరిషత్ 01.11.1959 న ఏర్పడింది.
బల్వంతరాయ్ మెహతా కమిటీ (జనవరి 1957లో కేంద్ర ప్రభుత్వము నియమించింది. 1957 నవంబరులో ఈ కమిటీ తన సిఫార్సులను కేంద్రప్రభుత్వానికి అందజేసింది) వివిధ స్థాయిలలో అంటే, గ్రామం, మండలం, (లేదా బ్లాక్) మరియు జిల్లా స్థాయిలో అధికార వికేంద్రీకరణకు సాధనంగా మూడు అంచెల ( టైర్) పంచాయితీ రాజ్ వ్యవస్థను ఏర్పాటు చేయాలని సిఫార్సు చేసింది.
ప్రస్తుతం ఉన్న చట్టం కంటే ముందు, జిల్లా ప్రజా పరిషత్తులు, మండల ప్రజా పరిషత్తులు ఆంధ్రప్రదేశ్ మండల ప్రజా పరిషద్స్ అండ్ జిల్లా ప్రజా పరిషద్స్ అండ్ జిల్లా అభివృద్ధి సమీక్ష మండలం స్ చట్టము 1968( లేదా) 1986 కింద ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి.
ప్రస్తుత చట్టం, అంటే, ఆంధ్రప్రదేశ్ పంచాయితీ రాజ్ చట్టము 1994, ఏక్ట్ నెంబరు 13 ఆఫ్ 1994 (1994 సంవత్సరములో చేసిన 13వ చట్టము), 30.5.1994 తేది నుంచి, అమలు లోనికి వచ్చింది. ఈ కొత్త చట్టము అమలులోనికి వచ్చి, అంతవరకూ అమలులో ఉన్న ఆంధ్ర ప్రదేశ్ గ్రామ పంచాయతి చట్టము 1964, మరియు ఆంధ్రప్రదేశ్ మండల ప్రజా పరిషధ్స్ జిల్లా ప్రజా పరిషద్ జిల్లా అభివృద్ద్ఝి సమీక్ష మండలం స్ చట్టము 1968 చట్టాలను తొలగించారు.
ఆంధ్రప్రదేశ్ పంచాయితీ రాజ్ చట్టము 1994 ఒక సమగ్రమైన చట్టము. ఈ చట్టము, అంతకు ముందు అమలులో ఉన్న చట్టాలలోని అన్ని నిబంధనలను, తనలో విలీనం చేసుకుంది. గ్రామ పంచాయతీలు, మండల ప్రజా పరిషత్తులు, జిల్లా ప్రజా పరిషత్తులలో ఉన్న ఒకే విషయమైన (ఏక రూపం) ఎన్నికలు, సమావేశాలను ఏర్పాటు చేయటము, ప్రతీ అంచె తోను (మూడు అంచెలు) సంబంధాలు నెలకొల్పటము, పరిపాలనా సంబంధమైన నివేదికలు, జమా ఖర్చులు (బడ్జెట్ ) వగైరా విషయాలను సమగ్రంగా, సవివరంగా కొత్త చట్టములో పొందుపరిచారు.
రవాణా వ్వవస్థ
విశాఖపట్నం జిల్లా కలెక్టరు కార్యాలయం
ముఖ్య వ్యాసం: విశాఖపట్నం జిల్లా కలెక్టరు కార్యాలయం
విశాఖపట్నం నగరాభివృద్ధి సంస్థ
విశాఖపట్నం అభివృద్ధి కోసం, విశాఖపట్నం చుట్టుపక్కలఅభివృద్ధి కోసం, 1962 నుంచి, టౌన్ ప్లానింగ్ ట్రస్టు (టి.పి.టి) ఉండేది. ఇదే, టౌన్ ప్లానింగ్ ట్రస్టును 1978 జూన్ 17 నాడు వుడా ని, ఆంధ్రప్రదేశ్ అర్బన్ ఏరియాస్ (డెవలప్ మెంట్) చట్టము 1975 ప్రకారం ఏర్పాటు చేసారు. విశాఖపట్నం మునిసిపల్ కార్పొరేషన్, మరొక నాలుగు మునిసిపాలిటీలు (విజయనగరం మునిసిపాలిటీ, భీమునిపట్నం మునిసిపాలిటీ, గాజువాక మునిసిపాలిటీ, అనకాపల్లి మునిసిపాలిటీ) లతో సహా 178 గ్రామ పంచాయతీలలో ఉన్న 287 గ్రామాలను కలిపి, వుడాను ఏర్పాటు చేసారు. వుడా మొత్తం వైశాల్యం 1721 చ.కి.మీ.
ప్రణాళికా బద్ధమైన అభివృద్ధి, బృహత్తర ప్రణాళిక ప్రకారం, అభివృద్ధి కోసం జరుగుతున్న ప్రాజెక్టులను సంధానించటం, వుడా విశాఖపట్నం మెట్రోపాలిటన్ రీజియన్ (వి.ఎమ్.ఆర్ ) కోసం, వుడా ఒక బృహత్తర ప్రణాళికను అభివృద్ధి చేసి, ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వ అనుమతిని పొందింది. విజయనగరం, భీమునిపట్నం, గాజువాక, అనకాపల్లి పట్టణాలకు, ప్రాంతీయ అభివృద్ధి ప్రణాళిక (జోనల్ డెవలప్ మెంట్ ప్లాన్ ) లకు ఆం.ప్ర. ప్రభుత్వం అనుమతి ఇచ్చింది. మధురవాడ, ఋషికొండ, గోపాలపట్నం పరిసర ప్రాంతాల అభివృద్ధి ప్రణాళికలను కూడా ప్రభుత్వం అనుమతి ఇచ్చింది. నగరాభివృద్ధి కోసం జరుగుతున్న ప్రముఖమైన, ప్రణాళికలను అమలు చేయటం,, అనుసంధానించటం వుడా మీద ఉన్న గురుతర బాధ్యత.
జనాభా visakhapattanam city populatiohgnలెక్కలు
సంస్కృతి
పశుపక్ష్యాదులు
విద్యాసంస్థలు
ఆంధ్ర విశ్వ విద్యాలయం, ఆంధ్ర మెడికల్ కళాశాల, గీతం యూనివర్సిటీ, అత్యంత ప్రాచీనమైన మిసెస్ ఎ.వి.ఎన్ కళాశాల (డిగ్రీ వరకు ఉంది),
వైద్య సౌకర్యాలు
కింగ్ జార్జి ఆసుపత్రి
ఆకర్షణలు
దర్శనీయప్రదేశాలు: అనకాపల్లి, పద్మనాభం గ్రామం, భీమునిపట్నం, రాజేంద్రపాళెం గ్రామం, అరకులోయ, సింహాచలం, బొర్రాగుహలు, అనంతగిరి, రామకృష్ణామిషన్ బీచ్,ఋషికొండ బీచ్, కైలాసగిరి. యారాడ గ్రామం (బీచ్). యారాడ గ్రామం (బీచ్). ఉపమాక వెంకటేశ్వర స్వామి, నక్కపల్లి బొమ్మలు, ఏటికొప్పాక బొమ్మలు, పంచదార్ల, కొండకర్ల ఆవ (వలస పక్షులు, తాటి దోనెలలో, నీటిలో ప్రయాణము), బొజ్జన్నకొండ (బవుద్ధ క్షేత్రము), అనకాపల్లి నూకాలమ్మ, భారతదేశంలో బెల్లం వ్యాపారానికి రెండవ స్థానంలో ఉన్న అనకాపల్లి.భీమిలి లోని ఎర్రమట్టిదిబ్బలు, నది సముద్రంలో కలిసే నదీ సంగమం (అంతర్వేదిలో గోదావరి సంగమం లాగ), డచ్ సమాధులు, మొట్టమొదటి పురపాలక నగరము, ఆహ్లాదంగా ప్రయాణించే కొద్దీ ప్రయాణించాలనిపించే సముద్రము ప్రక్కనే ఉన్న రహదారి (విశాఖపట్నం – భీమిలి రోడ్డు)అల్లూరి సీతారామరాజు పుట్టిన పాండ్రంగి, గురజాడ అప్పారావు పుట్టిన ఎస్. రాయవరం (ఎలమంచిలి దగ్గర), తెలుగు వారి తెగువ చూపించిన పద్మనాభం (పద్మనాభ యుద్ధము), కార్తీకమాసంలో పద్మనాభస్వామి కొండకు వెళ్ళే దారిలోని మెట్లమీద భక్తులు పెట్టే దీపాల వెలుగులు చూడవలసినదే.
క్రీడలు
ప్రముఖవ్యక్తులు
విశాఖ జిల్లా లో కొన్ని గణాంకాలు, వాస్తవాలు
రెవిన్యూ డివిజన్లు (3): విశాఖపట్నం, నర్సీపట్నం, పాడేరు
లోక్‌సభ స్థానాలు (2): విశాఖపట్నం, అనకాపల్లి
శాసనసభ స్థానాలు (13): విశాఖపట్నం (2), భీమునిపట్నం, పెందుర్తి, పాడేరు, మాడుగుల, చోడవరం, అనకాపల్లి, పరవాడ, ఎలమంచిలి, పాయకారావుపేట, నర్సీపట్నం, చింతపల్లి.
- 43
నదులు: నెల్లిమర్ల, చంపావతి, గోస్తని, గంభీరంగడ్డ, నరవగడ్డ, శారద, వరాహ, తాండవ.
ఇవీ చూడండి
విశాఖపట్నం జిల్లా మండలాలు
విశాఖపట్నం జిల్లా గ్రామాలు
విశాఖపట్నం జిల్లా పౌరసదుపాయాలు
బయటి లింకులు
వనరులు
తెలుగు సమాజము(గ్రామము) లో పొటీ మరియు సాంప్రదాయ బహుమానము(ట్రిబ్యూట్)
ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జిల్లాలు
మూలాలు
వర్గం:ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జిల్లాలు
వర్గం:కోస్తా
| https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%96%E0%B0%AA%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B0%82%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE |
{
"plaintext_start_byte": [
3,
119,
574,
890,
1357,
2027,
2476,
3040,
3474,
4015,
4735,
5006,
5254,
5685,
6107,
6732,
7859,
8512,
9229,
9638,
9944,
10657,
11361,
11637,
12099,
12904,
13278,
13664,
14082,
14695,
15228,
16014,
16370,
16548,
16837,
17223,
17461,
17640,
18328,
18401,
18733,
18791,
18949
],
"plaintext_end_byte": [
118,
573,
889,
1356,
2026,
2466,
3032,
3473,
4014,
4697,
5005,
5253,
5684,
6106,
6672,
7858,
8511,
9228,
9571,
9943,
10656,
11360,
11636,
12098,
12903,
13277,
13663,
14026,
14694,
15227,
16013,
16369,
16522,
16836,
17222,
17440,
17639,
18304,
18380,
18650,
18760,
18948,
19020
]
} | パナールはいつ設立した？ | パナール | japanese | {
"passage_answer_candidate_index": [
7
],
"minimal_answers_start_byte": [
3049
],
"minimal_answers_end_byte": [
3056
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
パナール（Panhard）はフランスの自動車メーカーで、現在は軍用車両を生産している。
世界的には、19世紀末期から自動車生産を始めた世界有数の老舗自動車メーカーとして知られている。特にその初期の1890年代から1900年代にかけては自動車技術の最先端を行く存在として、現代にまで通じるフロントエンジン・リアドライブ方式の考案・開発などで自動車の発達に大きく貢献すると共に、レースでも多くの勝利を重ねた。
20世紀に入ると一転して時流に遅れた保守的な高級車メーカーとなり、第二次世界大戦前はスリーブバルブ方式のエンジンに固執し続ける特異な方針を貫いたが、1930年代半ばからはラディカルな設計のモデルを登場させるようになる。
第二次世界大戦後の1946年からは高級車業界を撤退して小型車分野に転進、先進的な前輪駆動の小型乗用車の生産に専念した。しかし、あまりに独創的な設計思想と小さな生産規模が災いし、経営不振から1955年以降シトロエンの系列下に入ることになる。1965年にはシトロエンに吸収合併され、パナール・ブランドの乗用車生産は1967年で終了した。
以後はシトロエン（およびその後身のPSA・プジョーシトロエン）系列下の軍用車両専業メーカーとなるが、PSAグループは2005年4月、同じくフランスの小型軍用車メーカーであったオーバーランド（Société Nouvelle des Auomobiles Auverland)に、パナールを売却した。
パナールを買収したオーバーランドは、知名度の高さを主な理由に商標をパナールへと統一。これによりパナールの名は残され、軍用車両専業メーカー・パナール ジェネラル ディフェンス（Panhard General Defense）として存続することになった。
「Panhard」のフランス語での正確な発音表記は「パンアール」の方が近いが、本稿では日本で定着している表記である「パナール」を用いる。また同社の正式な旧名は「パナール・エ・ルヴァッソール」であるが、日本では「エ」を抜いた「パナール・ルヴァッソール」と表記されることが多いため、本稿ではこの慣例に従う。
歴史
1890年にガソリン自動車をフランスで最初に製作した。本格的な自動車メーカーとしてはドイツのダイムラーおよびベンツ（現・ダイムラー）にも先んじる世界最古の自動車メーカーである。自動車生産開始当初の社名は<b data-parsoid='{"dsr":[1838,1858,3,3]}'>パナール・エ・ルヴァッソール</b>社(Panhard et Levassor)であった。旧社名の略称である「PL」は、同車の多くのモデルに後々まで車名やエンブレムとして用いられた。
前史
元々は1845年、パリ郊外のイヴリーにジュール・ペリン Jules Perin の手で設立された木工会社であったが、1867年、エコール・ポリテクニーク出身のルイ・フランソワ・ルネ・パナール(Louis François Rene Penhard 1841-1908)が入社。ルネ・パナールは優秀な技術者でペリンの信頼を得、まもなく社名は「ペリン・パナール」になった。
そしてルネ・パナールのエコール・ポリテクニークでの学友であるエミール・ルヴァッソール (Emile Levassor 1843-1897)が、1873年に入社した。ペリンが後に引退することで、会社はパナールとルヴァッソールによって経営されることになり、社名は「パナール・エ・ルヴァッソール」になった。社業は順調に拡大して木工に留まらない機械工作分野に進出、1880年代にはミシンの生産にまで乗り出していた。
同社では取引のあったベルギー人弁理士エドゥアール・サラザンの依頼により、サラザンの取得していたゴットリープ・ダイムラーのガソリンエンジンのフランスにおける製造ライセンスによって、1887年からエンジン生産体制構築に着手した。途中、1887年12月にサラザンが急逝するアクシデントはあったが、サラザン未亡人ルイーズの尽力でダイムラーとのライセンスを維持、更にルヴァッソールがルイーズと恋愛関係に陥って結婚してしまったことで、エンジンのライセンスはルヴァッソールに移った。
自動車生産への参入と成功
同じ頃、エンジン開発の本家であるダイムラーでは鋼管シャーシの四輪自動車開発を開始しており、これに刺激されたパナール社も高速軽量なガソリンエンジンの機能を活かして自動車開発を試みる。
1890年に、リアの床下寄りにエンジンを搭載した、フランス最初のガソリン自動車を開発した。続いてガソリン自動車開発を企図したプジョーには、初期のエンジン供給を行っている。
しかしリアエンジン試作車の性能は不十分であったため、この克服策を研究した結果、1891年には車体前方にエンジンを置いて後輪を駆動する「フロントエンジン・リアドライブ方式」を世界のガソリン自動車で最初に実用化する。従前主流であったリアエンジン方式よりも安定性に優れることから大きな成功を収めた。
更に1895年には、オイルを満たしたケースにギアセットを納める「密閉型ギアボックス」を備えたトランスミッションを実用化[1]、続いて車体前端へのラジエター[2]の設置や、丸ハンドルの導入など、現代にも通じる、自動車技術史上に残る重要な発明を成し遂げ、自動車の実用化、工業化に多大の貢献を行った。
この過程で、1895年から1903年にかけて多くの自動車レースにも勝利した。中でも1895年のパリ・ボルドーレースでの勝利は、既に52歳で若くなかったエミール・ルヴァッソール自身が2気筒パナールのハンドル（丸ハンドル導入前で、直進性の悪い梶棒であった）を握り、往復1,200kmを昼夜兼行・50時間不眠不休で操縦するという超人的活躍で1着を達成したもので、モータースポーツ史の黎明期における名高い戦績である[3]。
高級化と保守化、スリーブバルブへの固執
しかし、創業者の一人で技術的指導者の立場にあったルヴァッソールが1897年に急逝して以来、その技術・経営は徐々に保守化してゆく（ルヴァッソールの死は、1896年にレース事故で負傷した後遺症によるものと言われている）。
残されたルネ・パナールや経営幹部でレーサーでもあるルネ・ド・クニフらは、専ら大排気量化によって市場競争力を確保する、手堅いが凡庸な策を用いた。1903年以後はダイムラー社の「メルセデス」に影響された追従的設計を用いるようになり、以降は、やや旧式な設計の大排気量車を生産する高級車メーカーとして存続することになった。同社の旧弊さは、1906年まで木製フレームを用い、1910年代初頭まで最終減速部をチェーンに頼る初期パナール以来の方式を使い続けたことからも伺える。また1900年代後期に至っても4気筒車が主力で、競合メーカーのような6気筒車の量産化でも出遅れてしまった。
1910年以降は、チャールズ・ナイトの特許によるスリーブバルブ方式（バルブレスを意味する「サン・スパブ」sans soupapes の通称で呼ばれた）搭載の、保守的な設計の大型乗用車を主力製品とし、その静粛性に固執する形で、長らくスリーブバルブエンジンを主力とすることになる。しかし、低効率なスリーブバルブ方式にこだわりつつもその高性能化には熱意を示し、1925年には4.8リットル（292ci）のレコードブレーカーで平均185.51km/hを記録するなど、当時の国際記録を多数更新した。
1930年代に入ると前面窓の隅に視界確保のためパノラミックウインドウを採用した「パノラミーク」(PANORAMIQUE 1932)や、センターステアリング配置と特異な流線型スタイル・バックボーンフレームに全トーションバー・スプリングの「ディナミーク」（DYNAMIC 1936）など、個性的な設計のモデルを次々に登場させるようになる。しかしこれらの高級車も品質や静粛性こそ優れていたものの、1930年代には既に改良の限界で時代遅れとなっていたスリーブバルブエンジンを使用し続けており、市場での競争力は十分なものとは言えなかった。
1903年頃のパナール。運転者は当時、イギリスのパナール輸入代理店を経営していた後のロールス・ロイス創業者チャールズ・スチュアート・ロールズ
パナール・ルヴァッソール X18 1912 「サン・スパブ」初期のモデル
1933年頃の「パノラミク」パナール
戦後の小型車転進と先進車「ディナ」シリーズ
第二次世界大戦による社会疲弊は、多くの名門高級車メーカーのブランドを過去の物とした。その中でパナールは1946年に小型乗用車ディナXを発表、4CVを主力に据えたルノー同様、小型大衆車生産に転進して生き残りを図った。
ディナは、前輪駆動(FWD)乗用車設計のパイオニアとして知られる天才的な自動車設計者J・A・グレゴワールが、戦時中から構想していたアルミニウム多用の軽量な前輪駆動車コンセプト「アルミニウム・フランセ・グレゴワール」(AFG)を導入、ほぼ忠実に量産化した、極めてユニークな自動車であった。アルミ系軽合金ALPAX製のプラットフォーム型セミモノコックに、後に高級車ファセル・ヴェガを生産したファセル・メタロン社に外注製造させたアルミボディを組み合わせ、600〜850ccの空冷水平対向エンジンで前輪を駆動した[4]。
サイズはルノー・4CVと大差なかったが、エンジンやサスペンションなど多くの設計がユニークであり[5][6]、ルノーやシトロエンのような大メーカーの大衆車よりはワンクラス上を狙った、極めて個性的な設計の乗用車であった。その高回転型2気筒エンジンやシャシーはDB（ドゥーチュ&ボネ）などのスポーツカー・レーシングカーのベースとなり、ル・マン24時間レースでは燃費の良さで「性能指数賞」獲得の常連となった。パナール自身もシャシーを利用してディナ・ユニオルという2シーターオープンモデルを生産した。
1953年には第二世代のディナZにモデルチェンジする。プレス加工容易なアルミ・マグネシウム合金「デュラリノックス」が実用化され、ボディに至るまでの内製が可能になったことによるものであった[7]。
ディナZの特色は、ボディサイズと排気量の極端なアンバランスにあった。全長4,570mm・全幅1,600mmの6人乗りという、当時の他社2,000ccクラス（ルノー・フレガート、シトロエン11CVなど）に匹敵する、大きなセダンボディを持っていたにも関わらず、ドライブトレーンはディナX末期型の最大エンジンである851cc・42HP2気筒を流用していたのである。
それでも実用になった理由は驚異的な軽量さであった。ボディ・シャーシ全体いっさいをアルミ合金で構築し、当初はボディ装飾用のモールに至るまで全てアルミ製とした徹底的な軽量設計で、最初の1954年型では総重量700kg級を実現、更に車体全体に丸みを帯びた空力スタイルを導入することで、2,000cc級のライバルと同等の最高速度130km/hを達成しつつ、リッターあたり14.3kmという優れた燃費性能をも兼ね備え、正にフランス的合理主義の極限を行くエキセントリックなモデルとなった。異例の流線型スタイルは、1948年の超流線型試作車「ディナヴィア」(Dinavia)のスタイルを応用したものである。
当時、イギリスの名門自動車雑誌「オートカー」は、ディナZについて「これほど峻厳に効率を追求した自動車はかつて例を見ない」と高い評価を与えた。オールアルミ合金の本格量産車としては最初の事例でもあり、その先進性・独創性によって後世からの歴史的評価も高い。
しかし、ルノーやシトロエンには生産規模で大きく水を開けられていたこともあり、ディナ系「X」「Z」各車の製造コストは非常に高かった。例えば850ccで2,000cc級ボディを持つ「Z」は、その価格も他社2,000cc車の廉価モデルに近いほど高価で、市場で大きな成功を収めることはなかった。
流線型試作車「ディナヴィア」（1948）
パナール ディナX 1952。1946年の初期形に比してフロントがオーバーデコレーションになっている
パナール ディナ・ユニオル（1954）横3人乗り仕様が特徴
1956年式モノポール・パナールX86 ル・マン耐久レース用レーシングモデル
シトロエン傘下入りと乗用車生産の終了
慢性的な経営不振から、1955年以降はシトロエンの傘下に入り、一部工場ではシトロエン・2CVの生産を分担して稼働率を維持するようになる。ディナZシリーズも1956年モデル以降、徐々にスチール製パーツの比率を高めるようになって重量増加、1960年以降はついに800kg超過のオールスチールボディとなって「PL17」と改称された。虎柄の内装を持つ高出力バージョン「ティグル」(虎の意)が追加され、8-10HP程度の出力アップで重量増による性能低下を補った。
また1963年からはシャルル・ドゥーチュの設計により、量産モデルの2気筒エンジン・サスペンション等を流用して超空力FRPボディ・バックボーンフレームと組み合わせたGTモデル「パナールCD」が少量生産された。1965年まで製造されたこのモデルは車重わずか580kgに過ぎず、ティグル仕様の50HPエンジンで160km/h、70HP以上にハイチューンされた「ラリー」モデルでは180km/hに到達する高性能を見せた。
最後のパナール乗用車となるのは1964年登場の24シリーズで、PL17とコンポーネンツを共用しながらも、明らかにシトロエンの息がかかったデュアルライトのスマートなボディを備えたモデルであった。特にフロントエンドには1967年以降のシトロエン・DSとの共通性が強く、デザインの先行例であったことが伺える。新設計の2ドアセダン（24B=ベルリーヌ)、2ドアクーペ（24C=クーペ）はシトロエン・アミ6とID19の中間車種として、スペシャルティカー的位置づけを与えられていた。高出力版「ティグル」も引き続き存在し、それぞれ24BT・24CTと呼ばれ、4輪ディスクブレーキが与えられた。
しかしニューモデルの投入をもってしても形勢挽回には至らず、1965年、シトロエンに乗用車部門を吸収され、1967年には一般向け乗用車の生産を終了、軍用車両専門メーカーとなる。1970年に発売されるシトロエン・GSには、24系のノウハウも生かされたと言われる。
パナール PL17 1964。末期パナールに共通する、ブレーキ冷却フィン付きホイールを備える
パナール 24B
パナールCD
軍用車両メーカー
パナールは、戦前から装甲車（パナール・178など）を製造していた。
1968年からはシトロエングループのもと、軍用車両の開発製造に特化した。このころから競合するメーカーはサビエム/ルノーグループであった。
2005年1月にPSAグループはパナールを、同じくフランスの軍用車両メーカーであるオーバーランドに売却した。パナールを買収したオーバーランドは、同年12月に「パナール・ジェネラル・ディフェンス」へと社名を変更。現在は「パナール」ブランドで、軍用車両の製造を継続している。
2012年10月にボルボ・グループのルノートラックが6250万ユーロでブランドを買い取り、現在はルノー・トラックディフェンス傘下のブランドとして活動している。
日本への輸入
明治時代の1898年に日本で撮影されたというパナール車の写真があり、最初期に日本に輸入された自動車の一台であったと思われる。
第二次世界大戦後は1950年代から生産終了まで少数ながら継続して輸入され、1960年代前半には。稲畑産業の子会社・メーゾンイナバタが輸入し、当時シトロエンを扱っていた日仏自動車が販売を担当する体制であった。ただし、主な納入先は自動車メーカーの研究用であった。1950年代前半に輸入されたディナXはタクシーにも用いられたが、同時期の多くの欧州車の例に漏れず、当時の日本における過酷な道路事情で早期にトラブルが多発し、パーツ難から使用不能に追い込まれたと言われる。
車種一覧
乗用車
ディナX
ディナ・ユニオル
ディナZ
CD
24
軍用車
現行車
VBL装甲車 - 2,300台が生産され、うちフランス軍に1,600台納入されている。他、16カ国に輸出。
ERC 90装甲車
AML装甲車
AVLおよびPVP
7t未満のジープ系車両（オーバーランド名義で生産される）
かつて生産された車両
パナール 178
EBR装甲車
注釈
関連項目
自動車製造者の一覧
外部リンク
参考文献
「1946年 パナール ディナ 100」「1953年 パナール ディナ ユニオール」「1963年パナール PL17」「1964年 パナール 24C」
パナール/Panhard et Levassor Dynamic X76 Coupé Junior - ca 1936
| https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%91%E3%83%8A%E3%83%BC%E3%83%AB |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
606,
949,
1494,
2563,
3041,
4104,
5189,
5651,
6006,
6953,
7376,
8177,
8415,
8960,
9685,
10425,
10555,
11051,
11587,
12799,
13249,
13594,
13678,
14070,
14462,
14813,
15314,
15537,
16124,
16722,
16846,
17629,
17890,
18120,
18423,
19319,
19513,
20590,
20766
],
"plaintext_end_byte": [
598,
948,
1479,
2528,
3040,
4093,
5188,
5650,
5989,
6945,
7375,
8129,
8414,
8959,
9684,
10424,
10554,
11036,
11586,
12770,
13248,
13580,
13677,
14069,
14461,
14812,
15313,
15536,
16108,
16721,
16845,
17628,
17889,
18100,
18412,
19302,
19480,
20579,
20707,
20859
]
} | ルネッサンス期に作られた初のカメラの名前はなんですか？ | ヨハネス・フェルメール | japanese | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
ヨハネス・フェルメール（Johannes Vermeer Dutch:[joːˈɦɑnəs vərˈmeːr], 1632年10月31日? - 1675年12月15日?）は、ネーデルラント連邦共和国（オランダ）の画家で、バロック期を代表する画家の1人である。映像のような写実的な手法と綿密な空間構成そして光による巧みな質感表現を特徴とする。フェルメール（Vermeer）の通称で広く知られる。本名<b data-parsoid='{"dsr":[1329,1357,3,3]}'>ヤン・ファン・デル・メール・ファン・デルフト (Jan van der Meer van Delft)。
概要
フェルメールは、同じオランダのレンブラント、イタリアのカラヴァッジョ、フランドルのルーベンス、スペインのベラスケスなどと共に、バロック絵画を代表する画家の1人である。また、レンブラントと並ぶ17世紀オランダ黄金時代の代表画家である。
生涯のほとんどを故郷デルフトで過ごした。最も初期の作品の一つ『マリアとマルタの家のキリスト』（1654年-55年頃）に見られるように、彼は初め物語画家として出発したが、やがて1656年の年記のある『取り持ち女』の頃から風俗画家へと転向していく。現存する作品点数は、研究者によって異同はあるものの、33 - 36点と少ない。このほか記録にのみ残っている作品が少なくとも10点はある。
生涯
出生
1632年にデルフトに生まれる。同年10月31日にデルフトで洗礼を受けた。本業の絹織物職人を勤める傍ら、パブと宿屋を営んでいた父レイニエル・ヤンスゾーン・フォスは（後に姓をフォスからファン・デル・メールに変えている）、ヨハネス誕生の前年に画家中心のギルドである聖ルカ組合に画商として登録されている。ヨハネスの本名のファン・デルフトは「デルフトの」という意味で、彼がアムステルダム在住の同姓同名の人物と間違えられないように付け加えたものである。父親の姓フォス（Vos）は英語の狐（Fox）を意味するものだった。父がなぜファン・デル・メールに改姓したのか、またヨハネスがなぜそれを短縮して「フェルメール」としたのかは分かっていない。10年後の1641年には現在フェルメールの家として知られるメーヘレンを購入し、転居した。
結婚と画家としての出発
フェルメールは、1653年4月5日、カタリーナ・ボルネスという女性と結婚したが、彼の父に借金があったことや、彼がカルヴァン派のプロテスタントであるのに対して、カタリーナはカトリックであったことなどから、当初カタリーナの母マーリア・ティンスにこの結婚を反対された。デルフトの画家レオナールト・ブラーメルが結婚立会人を務めている。
この8か月後に聖ルカ組合に親方画家として登録されているが、当時親方画家として活動するには6年の下積みが必要だったため、これ以前に誰かの弟子として修業を積んだはずだが、師事した人物については不明。カレル・ファブリティウスとの説もあるが、確証がない。なお修業地はデルフト以外の場所だった模様。新婚当初はメーヘレンにて生活していたが、しばらくしてカタリーナの実家で大変裕福な母親とともに暮らしを始めている。この理由はよく分からないが、カレル・ファブリティウスも命を落とし、作品の大半を焼失させた1654年の大規模な弾薬庫の爆発事故が原因とする説がある。彼らの間には15人の子供が生まれたが、4人は夭折した。それでも13人の大家族であり、画業では養うことができなかったため、裕福な義母マリアに頼らざるを得なかったと思われる。
全盛期
父親の死後、1655年に実家の家業を継いで、パブ兼宿屋でもあったメーヘレンの経営に乗り出している。こういった収入やパトロン、先述の大変裕福だった義母などのおかげで、当時純金と同じほど高価だったラピスラズリを原料とするウルトラマリンを惜しげもなく絵に使用できた。また、この年の9月20日ピーテル・デ・ホーホが聖ルカ組合に加入したことで、彼との親密な付き合いが始まった。この2人はのちに「デルフト派」と呼ばれるようになる。他のオランダの都市に比べて、この時代のデルフトの美術品・工芸品は、よりエレガントな傾向があるが、それはデルフトの上品な顧客層やオランダ総督を務めたオラニエ＝ナッサウ家の宮廷があるデン・ハーグに近く、宮廷関係の顧客の好みが作風に反映されていたからで、フェルメールやデ・ホーホも洗練された画風の静寂な作品を描いている。
1657年から彼は生涯最大のパトロンであり、デルフトの醸造業者で投資家でもあるピーテル・クラースゾーン・ファン・ライフェンに恵まれた。このパトロンはフェルメールを支え続け、彼の作品を20点所持していた。彼の援助があったからこそ、仕事をじっくり丁寧にこなすことができ、年間2、3作という寡作でも問題なかったと考えられる。
1662年から2年間、最年少で聖ルカ組合の理事を務め、また1670年からも2年間同じ役職に就いている。2度にわたって画家の組合である聖ルカ組合の理事に選出されるのは大変珍しいことであり、生前から画家として高い評価を受けていたことが窺われる。
不遇の時代
レンブラントの時代は好景気に沸いていたが、1670年代になると、画家兼美術商である彼にとって冬の時代が始まった。第3次英蘭戦争が勃発したことでオランダの国土は荒れ、経済が低迷していったことや、彼とは違った画風をとる若手画家の台頭によって彼自身の人気が低迷していったことが原因である。追い打ちをかけるように、この頃にファン・ライフェンも亡くなった。さらに、戦争によって彼の義母はかつてほど裕福でなくなり、オランダの絵画市場も大打撃を受けた。戦争勃発以降、彼の作品は1点も売れなくなり、市民社会の流行の移り変わりの激しさにも見舞われることになった。この打撃によって、オランダの画家数は17世紀半頃と17世紀末を比べると4分の1にまで減少している。
死去
フェルメールの11人の子供のうち、8人が未成年であったため（当時の未成年は25歳未満を指した）、大量に抱えた負債をなんとかしようと必死で駆け回ったが、とうとう首が回らなくなり、1675年にデルフトで死去した。12月15日に埋葬されたとの記録があるが、正確な死亡日は分かっていない。42歳、または43歳没。
彼の死後、妻カタリーナには一家を背負う責任がのしかかったが、結局破産した。同郷同年生まれの織物商であり博物学者としても知られ、史上初めて顕微鏡を用いて微生物を発見し微生物学の父と称せられるアントニ・ファン・レーウェンフックが死後の遺産管財人となった。破産したためカタリーナは過酷な生活を送る羽目となったが、義母マーリアは彼の莫大な負債から孫を守ろうとして直接その遺産を手渡したため、その生活を改善してやることはできなかった。1680年にはマーリアも死去し、彼の死後12年経った1687年、56歳でカタリーナも死去した。
後世
「忘れられた画家」と再発見
聖ルカ組合の理事に選出されていたことからも明らかなように、生前は画家として高い評価を得ていた。死後20年以上たった1696年の競売でも彼の作品は高値が付けられている。
しかしながら、18世紀に入った途端、フェルメールの名は急速に忘れられていった。この理由として、あまりに寡作だったこと、それらが個人コレクションだったため公開されていなかったこと、芸術アカデミーの影響でその画風や主だった主題が軽視されていたことが挙げられる。もっとも、18世紀においても、ジョシュア・レノルズは、オランダを旅した際の報告において、彼について言及している。
19世紀のフランスにおいて、ついに再び脚光を浴びることとなる。それまでのフランス画壇においては、絵画は理想的に描くもの、非日常的なものという考えが支配的であったが、それらの考えに反旗を翻し、民衆の日常生活を理想化せずに描くギュスターヴ・クールベやジャン＝フランソワ・ミレーが現れたのである。この新しい絵画の潮流が後の印象派誕生へつながることとなった。このような時代背景の中で、写実主義を基本とした17世紀オランダ絵画が人気を獲得し、フェルメールが再び高い評価と人気を勝ち得ることとなった。
1866年にフランス人研究家トレ・ビュルガーが美術雑誌「ガゼット・デ・ボザール」に著した論文が、フェルメールに関する初の本格的なモノグラフである。当時フェルメールに関する文献資料は少なく、トレ・ビュルガーは自らをフェルメールの「発見者」として位置付けた。しかし、実際にはフェルメールの評価は生前から高く、完全に「忘れられた画家」だったわけではない。トレは研究者であっただけでなくコレクターで画商であったため、フェルメール「再発見」のシナリオによって利益を得ようとしたのではないかという研究者もいる。
その後、マルセル・プルーストやポール・クローデルといった文学者などから高い評価を得た。
フェルメールのモチーフはこれまで検討されていないが、当時出島からオランダにもたらされ、評判を呼んだ日本の着物と見える衣裳の人物像が5点ほど見える。オランダ絵画の黄金時代を花開かせた商人の経済力には、当時、世界的に注目を受けていた石見銀山で産出した銀が、出島からオランダにもたらされ莫大な利益を生んでいたことも関係している。
贋作事件
トレ・ビュルガーがフェルメールの作品として認定した絵画は70点以上にのぼる。これらの作品の多くは、その後の研究によって別人の作であることが明らかになり、次々と作品リストから取り除かれていった。20世紀に入ると、このような動きと逆行するようにフェルメールの贋作が現れてくる。中でも最大のスキャンダルといわれるのがハン・ファン・メーヘレンによる一連の贋作事件である。
この事件は1945年ナチス・ドイツの国家元帥ヘルマン・ゲーリングの妻エミー・ゲーリングの居城からフェルメールの作品とされていた『キリストと悔恨の女』（実際には贋作）が押収されたことに端を発する。売却経路の追及によって、メーヘレンが逮捕された。オランダの至宝を敵国に売り渡した売国奴としてである。ところが、メーヘレンはこの作品は自らが描いた贋作であると告白したのである。さらに多数のフェルメールの贋作を世に送り出しており、その中には『エマオのキリスト』も含まれているというのである。『エマオのキリスト』は、1938年にロッテルダムのボイマンス美術館が購入したものであり、購入額の54万ギルダーはオランダ絵画としては過去最高額であった。当初メーヘレンの告白が受け入れられなかったため、彼は法廷で衆人環視の中、贋作を作ってみせたという。『エマオのキリスト』は、現在でもボイマンス美術館の一画に展示されている。
フェルメールとダリ
シュルレアリストとして有名な画家サルバドール・ダリは、フェルメールを絶賛しており、自ら『テーブルとして使われるフェルメールの亡霊』（1934年、ダリ美術館）、『フェルメールの「レースを編む女」に関する偏執狂的＝批判的習作』（1955年、グッゲンハイム美術館）など、フェルメールをモチーフにした作品を描いている。
ダリは著書の中で、歴史的芸術家達を技術、構成など項目別に採点しており、レオナルド・ダ・ヴィンチやパブロ・ピカソなど名だたる天才の中でも、フェルメールに最高点をつけている。独創性において1点減点する以外はすべて満点をつけた。
盗難事件
1970年代以降、フェルメールの作品はたびたび盗難に遭った。
1971年、アムステルダム国立美術館所蔵の『恋文』が、ブリュッセルで行われた展覧会への貸し出し中に盗難に遭った。程なく犯人は逮捕されたが、盗難の際に木枠からカンバスをナイフで切り出し、丸めて持ち歩いたため、周辺部の絵具が剥離してしまい、作品は深刻なダメージを蒙った。
1974年2月23日、『ギターを弾く女』がロンドンの美術館であるケンウッド・ハウスから盗まれている。この作品と引き換えに、無期懲役刑に処せられているIRA暫定派のテロリスト、プライス姉妹をロンドンの刑務所から北アイルランドの刑務所に移送せよとの要求が犯人から突きつけられた。
さらに5週間後の4月26日には、ダブリン郊外の私邸ラスボロー・ハウスからフェルメールの『手紙を書く婦人と召使』を始めとした19点の絵画が盗まれた。こちらの犯人からは、同じくプライス姉妹の北アイルランド移送と、50万ポンドの身代金の要求があった。
イギリス政府はいずれの要求にも応じなかったものの、『手紙を書く婦人と召使』などケンウッド・ハウスから盗まれた絵画は、翌週5月4日に、別件で逮捕されたIRAメンバーの宿泊先から無事保護された。さらに『ギターを弾く女』も盗難から2か月半後の5月6日、スコットランドヤードに対しロンドン市内の墓地に置かれているという匿名の電話があり、無事保護された。
ラスボロー・ハウスの『手紙を書く婦人と召使』は1986年にも盗まれたが、7年後の1993年に、おとり捜査によって犯人グループが逮捕され、作品は取り戻されている。
1990年3月18日の深夜1時過ぎ、ボストンのイザベラ・スチュワート・ガードナー美術館にボストン市警の警察官を名乗る2人組が現れて警備員を拘束、フェルメールの『合奏』を始め、レンブラントの『ガリラヤの海の嵐』、ドガ、マネの作品など計13点を強奪の上、逃走した。被害総額は当時の価値で2億ドルとも3億ドルともいわれ、史上最大の美術品盗難事件となってしまった。これらの絵画は依然として発見されていない。
作品
技法
人物など作品の中心をなす部分は精密に書き込まれた濃厚な描写になっているのに対し、周辺の事物はあっさりとした描写になっており、生々しい筆のタッチを見ることができる。この対比によって、見る者の視点を主題に集中させ、画面に緊張感を与えている。『レースを編む女』の糸屑の固まり、『ヴァージナルの前に立つ女』の床の模様などが典型的な例として挙げられる。また、その絵の意味を寓意する画中画が描かれた作品が多い。
フェルメールは、描画の参考とするためカメラ・オブスクラを用いていたという説がある。
彼の用いた遠近法については、NHK制作のドキュメンタリー（ハイビジョンスペシャル）「フェルメール盗難事件」[1]にて別の研究成果が紹介されていた。まず、絵の一部に消失点となる点を決め、そこに小さな鋲のようなものを打つ。次に、その鋲にひもを結びつけてひっぱる。このとき、このひもにチョークを塗り、大工道具の墨壺のような原理で直線を引く。この線と実際の絵を比較すると、窓やテーブルの角のラインが一致している。フェルメールの17の作品において鋲を打っていたと思われる場所に小さな穴があいていることからもこの手法がとられていた可能性は高い。
少女の髪や耳飾りが窓から差し込む光を反射して輝くところを明るい絵具の点で表現しており、この技法はポワンティエ（pointillé）と呼ばれ、フェルメールの作品における特徴の1つとされる。
フェルメールの絵に使用される鮮やかな青は「フェルメール・ブルー」と呼ばれる（天然ではラピスラズリに含まれるウルトラマリンという顔料に由来）。
初期の物語画
『マリアとマルタの家のキリスト』1654年-55年頃。スコットランド国立美術館（エディンバラ）。
『取り持ち女』1656年。アルテ・マイスター絵画館（ドレスデン）。
『聖プラクセディス』
『ディアナとニンフたち』
風俗画
『牛乳を注ぐ女』1658年-60年頃。 アムステルダム国立美術館。
『紳士とワインを飲む女』1658年頃。絵画館（ベルリン）。
『兵士と笑う女』1658年頃。フリック・コレクション〈ニューヨーク）。
『窓辺で手紙を読む女』1659年頃。アルテ・マイスター絵画館（ドレスデン）。
『音楽の稽古』1662年-65年頃。ロイヤル・コレクション（バッキンガム宮殿）。
『手紙を書く女』1665年-66年頃。ナショナル・ギャラリー（ワシントンD.C.）。
『真珠の耳飾りの少女』1665年頃。マウリッツハイス美術館（ハーグ）。
『地理学者』1669年頃。シュテーデル美術館（フランクフルト）。
『ヴァージナルの前に立つ女』1673年-75年頃。ナショナルギャラリー（ロンドン）
都市景観画
『小路』1658年頃。アムステルダム国立美術館。
『デルフト眺望』1660年-61年頃。マウリッツハイス美術館（ハーグ〉。
脚注
参考文献
単行本
赤瀬川原平 『赤瀬川原平の名画探検 フェルメールの眼』 講談社、1998年、ISBN 978-4-06-209012-4
尾崎彰宏 『西洋絵画の巨匠5 フェルメール』 小学館、2006年、ISBN 978-4-09-675105-3
木村泰司 『名画の言い分 巨匠たちの迷宮』集英社、2009年、ISBN 978-4-08-781421-7
朽木ゆり子 『フェルメール 全点踏破の旅』 集英社新書ヴィジュアル版、2006年、ISBN 978-4-08-720358-5
小林頼子 『フェルメール論 -神話解体の試み-』 八坂書房、1998年、ISBN 4-89694-416-X
同書の増補版： 『フェルメール論 -神話解体の試み-』（増補新装版） 八坂書房、2008年7月、ISBN 978-4-89694-913-1
同書の抜粋版： 『フェルメール -謎めいた生涯と全作品-』 角川文庫（角川文庫15324）、2008年9月、ISBN 978-4-04-391601-6
星野知子 『フェルメールとオランダの旅』 小学館、2000年、ISBN 4-09-606053-4
林綾野 『フェルメールの食卓』 講談社、2011年、ISBN 978-4-06-217046-8
その他
『ユリイカ 詩と批評 特集フェルメール』、2008年8月号、青土社、ISBN 978-4-7917-0181-0。
関連項目
フェルメールの作品
外部リンク
（英語・オランダ語）
（フェルメールに関する総合サイト。英語）
| https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%A8%E3%83%8F%E3%83%8D%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%95%E3%82%A7%E3%83%AB%E3%83%A1%E3%83%BC%E3%83%AB |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
186,
847,
1080,
1506,
1716,
1916,
2326,
3166,
3446,
3690,
3870,
4206,
4957,
5813,
5961
],
"plaintext_end_byte": [
168,
846,
1079,
1505,
1709,
1915,
2325,
3165,
3445,
3689,
3869,
4205,
4956,
5812,
5946,
6033
]
} | Je, Dk. Angela Merkel ana watoto? | Angela Merkel | swahili | {
"passage_answer_candidate_index": [
4
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"YES"
]
} | Dk. Angela Dorothea Merkel (amezaliwa tar. 17 Julai 1954, mjini Hamburg) ni mwanafizikia na mwanasiasa wa Kijerumani, na ni Chansela wa Ujerumani tangu 22 Novemba 2005.
Familia na elimu
Alizaliwa 1954 mjini Hamburg katika familia ya Horst na Herlind Kasner. Babake alikuwa mchungaji wa Kanisa la Kiluteri, mama alikuwa mwalimu. Mwaka uleule familia ilihamia Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kijerumani (ambayo ilikuwa Ujerumani ya Mashariki, kabla ya Ujerumani zote mbili kuungana na kuwa moja) ambapo aliishi huko hadi Muungano wa Ujerumani ulipofanyika mnamo mwaka wa 1990. Tangu 1957 familia iliishi mjini Templin katika kaskazini ya nchi ambako mchungaji Kasner alikuwa mkuu wa chuo cha theolojia. Mamake Angela alizuiliwa kufanya kazi ya ualimu kwa sababu serikali ya kikomunisti haikutaka mke wa mchungaji kuwa shuleni. Angela ana wadogo wawili.
Alisoma shule ya sekondari kwake Templin alipofaulu hasa katika masomo ya Kirusi na hisabati. Aliingia pia katika Umoja wa Vijana wa Chama cha Kikomunisti FDJ[1]. Alipomaliza shule kwenye mwaka 1973 wastani ya maksi zake ilikuwa A+.
1973 hadi 1978 alisoma fizikia kwenye chuo kikuu cha Leipzig. 1977 alifunga ndoa na mwanafunzi mwenzake Ulrich Merkel lakini ndoa hii ilitalikiwa 1982, ni hapa alipopata jina lake. Tangu 1978 aliajiriwa kwenye Taasisi Kuu kwa Kemia ya Kifizikia katika Berlin ya Mashariki. Hapa alimaliza tasnifu ya uzamifu mwaka 1986 iliyokubaliwa kwa heshima kuu "magna cum laude". Aliendelea na kazi kweye taasisi ya kemia ya kichanganuzi.
Mwaka 1984 alikutana kwenye Taasisi ya Taaluma ya Sayansi ya Berlin na mwanakemia Joachim Sauer akaolewa naye 1998. Angela hajazaa watoto bali alilea watoto wa Sauer akiendelea kutumia jina la Merkel.
Siasa
Wakati wa masomo na kazi katika Jamhuri ya Kidemokrasia ya Ujerumani Angela hakuingia katika chama cha kikomunisti wala chama kingine lakini alihudhuria katika kazi ya umoja wa vijana wa chama hiki.
Baada ya kuporomoka kwa ukomunisti na anguko la ukuta wa Berlin mwaka 1989-1990 Merkel alijiunga na chama kimoja kilichoundwa upya Demokratischer Aufbruch (DA - "uamsho wa kidemokrasia") akianza kazi kwenye ofisi ya chama hiki na baadaye kuwa afisa mawasiliano wa chama; baada ya kuingia kwa chama hiki katika serikali huru ya kwanza ya Ujerumani ya Mahsariki alikuwa makamu wa afisa mawasiliano wa serikali.
1990 chama chake kiliamua kujiunganisha na chama cha magharibi CDU (Chama cha Kikristo cha Kidemokrasia cha Ujerumani) kilichokuwa chama cha chansela Helmut Kohl aliyeendelea kumwangalia na kumsadia katika siasa maana wanasiasa wa magharibi walitafuta wananchi wa mashariki ambao hawakuwa wanachama wa chama cha kikomunisti jinsi walivyokuwa karibu wote wenye madaraka kabla ya kuporomoka kwa utawala wake katika mwaka 1989. Mwisho wa 1990 Merkel aligombea kwenye uchaguzi wa bunge kwa niaba ya CDU katika jimbo la Mecklenburg-Pomerini Magharibi akachaguliwa. Baada ya uchaguzi chanselor Kohl alimpa wizara ndogo kwa wanawake na vijana. Mwaka uleule alichaguliwa kuwa makamu wa mwenyekiti wa chama cha CDU kama mwakilishi mmojawapo wa mashariki ya Ujerumani. 1994 alichaguliwa tena kuwa mbunga akapewa wizara ya Ujenzi na Mipango ya Miji.
1998 CDU ilishindwa katika uchaguzi wa bunge ikatoka serikalini. Sasa Merkel aliteuliwa kuwa katibu mkuu wa chama. Aliendelea kuwa mwenyekiti wa CDU katika mwaka 2000 lakini hakuongoza chama kwenye bunge. Uongozi huu alichukua baada ya chama kilishindwa tena katika kura ya 2002.
Baada ya uchaguzi wa 2006 vyama vilivyotawala yaani SPD na Green vilikosa kura za kutosha lakini CDU ilikuwa na wabunga wachache wengi kuliko SPD. Hapa Merkel alifaulu kupatana na viongozi wa SPD kuunda serikali ya umoja chini ya uogozi wake.
Hivyo Merkel amekuwa mwanamke wa kwanza kuwa Kansela kunako tar. 22 Novemba 2005 katika serikali ya mseto wa vyama viwili vya kisiasa vya Kijerumani, yaani kati ya CDU/CSU na SPD.
Mwaka 2009 alitangaza ya kwamba alielekea kuaachana na SPD akitafuta ushirikiano na chama cha FDP (liberali). Uchaguzi wa bunge wa Septemba 2009 ulirudisha chama chake cha CDU tena kama chama kikubwa akaendelea kuunda serikali mpya pamoja na FDP. Katika kipindi hiki kulikuwa na maazimo mawili yaliyoendelea kuwa na umuhimu kwa baadaye
mwezi wa Mei 2010 Ujerumani ilikubali mpango wa nchi za Umoja wa Ulaya kusaidia uchumi wa Ugiriki kwa kuikopesha bilioni 80 za Euro baada ya nchi hii kushindwa kupipa madeni yake. Msaada huu kwa Ugriki na nchi kadhaa nyingine zilizotumia hela ya Euro ilipaswa kurudishwa ikaunda uchungu kati ya sehemu ya wananchi waliosikia hapa Ujerumani unalipa madeni ya mataifa mengine yasiyojali kanuni za kiuchumi.
Merkel aliwahi kurahisisha masharti ya kuendesha matanuri nyuklia lakini baada ya ajali ya kinyuklia ya Fukushima (Japani) serikali ya Merkel ilisimamisha matanuri nyuklia ya zamani mara moja na kuamua mpango wa kusimamisha matanuri nyuklia zote hadi mwaka 2022 na kubadilisha uzalishaji wa umeme wa Ujerumani kufanywa kwa nishati mbadala pekee.
Katika uchaguzi wa 2013 Merkel alifaulu kuboresha matokeo ya kura kwa ajili ya chama chake cha CDU lakini chama kidogo cha FDP kilishindwa kupata asilimia 5 za kura kikatoka bungeni. Merkel aliunda upya serikali ya mseto na SPD akaendelea kuongoza nchi. Mwaka 2015 aliamua kufungua mipaka ya Ujerumani kwa idadi kubwa ya wakimbizi hasa kutoka Syria, Irak na Afghanistan waliokuwa njiani wakitembea kutoka Uturuki kuelekea Ulaya ya Magharibi katika hali gumu. Alisifiwa na wengi kwa hatua hii lakini alipingwa pia vikali ndani ya nchi baada ya kufika kwa takriban milioni 1 wageni katika muda mfupi. Kwa jumla alibahatika ya kwamba hali ya kiuchumi ya Ujerumani ilikuwa vizuri lakini hakuchukua hatua za kuondoa hali gumu ya wananchi wasio na elimu ya kufaa kwa mahitaji ya uchumi na kudumu maisha yao kwa mapato madogo kulingana na mazingira ya Ujerumani.
Katika uchaguzi wa Oktoba 2017 vyama vya serikali ya mseto vilipotea kura nyingi hata kama CDU bado ilitoka kuwa chama kikibwa zaidi.
Tanbihi
Jamii:Wanasiasa wa CDU
Jamii:Watu walio hai
Jamii:Wanasiasa wa Ujerumani | https://sw.wikipedia.org/wiki/Angela%20Merkel |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
574,
1061,
1726,
2452,
3399,
4275,
4501,
4844,
5138,
5250,
5815,
6883,
7293,
7525,
7999,
8556,
9051,
9155,
9605,
9700,
10186,
10876,
11588,
12846,
13420,
13755,
14597,
14754,
16096,
16763,
17133,
17379,
17679,
17964,
18479,
18894,
19141,
19537,
20019,
20227,
20693,
20770,
20963,
21555,
21896,
22105,
22892,
22943,
23060,
23230,
23493,
23587
],
"plaintext_end_byte": [
573,
1060,
1725,
2451,
3398,
4257,
4500,
4822,
5137,
5249,
5814,
6882,
7292,
7506,
7998,
8555,
9050,
9154,
9604,
9696,
10177,
10875,
11587,
12845,
13419,
13740,
14596,
14705,
16081,
16748,
17121,
17368,
17664,
17963,
18478,
18893,
19120,
19512,
19972,
20219,
20672,
20769,
20962,
21554,
21895,
22104,
22870,
22928,
23015,
23212,
23413,
23585,
23656
]
} | 세상에서 가장 역사가 긴 나라는 어디인가? | 물리학 | korean | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
물리학(物理學, )은 물질과,[1] 그것의 시공간에서의 운동, 그리고 그것과 관련된 에너지나 힘 등을 연구하는 자연과학의 한 분야이다.[2] 가장 기초적인 과학의 한 분야로, 물리학의 목표는 우주 또는 자연이 어떤 식으로 운동하는가를 논리적으로 이해하는 것 즉, 모든 물질의 운동 원리를 규명하는 것이다.[3] [4] 이처럼 인간은 물리학적 사고를 통해 세계를 구조적으로 파악할 수 있기 때문에 물리학은 철학과 밀접한 관계가 있다.[5]
물리학은 역사가 긴 학문 가운데 하나이고, 천문학을 포함한다면 가장 오래된 학문으로 볼 수 있다.[6] 2천 년 이상의 기간 동안 물리학은 화학, 생물학 그리고 특정 분야의 수학 등과 함께 자연 철학의 일부였지만, 17세기 과학 혁명 이후 엄격한 과학적 방법을 사용하여 경험적 지식만을 다루게 되면서 물리학은 철학에서 분리되어 독자적인 학문으로 자리잡게 되었다.
유럽 언어에서 물리학을 뜻하는 단어는 자연을 뜻하는 에서 유래하였다. 고대 그리스의 철학자 아리스토텔레스는 《자연학》(Φυσικῆς ἀκροάσεως)에서 여러 가지 운동에 대해 설명하였다. 아리스토텔레스 이후 서양 언어에서는 물체의 운동과 그에 미치는 힘 등을 연구하는 학문을 이 그리스 단어를 따서 부르게 되었다. 예를 들어, , , 등이다. 한자 문화권의 물리(物理)라는 낱말은 메이지 시대 일본에서 난학이라 부르던 네덜란드를 중심으로 한 서양 문물을 도입하는 과정에서 만들어졌다.[7]
갈릴레오 갈릴레이 이후 물리학은 물체의 운동과 같은 물리 현상을 수리 모형(數理 模型)을 통해 설명하고자 하였다. 아이작 뉴턴은 고전 역학을 수립하면서 동시에 이를 설명하기 위한 수리 모형을 위해 새로운 수학 영역인 미적분학을 개척하기도 하였다. 조제프루이 라그랑주와 같은 학자들은 물리학에서 다루는 모든 현상에 대해 수리 모형을 수립하고자 하였다. 현대 물리학에서도 수리 모형은 예측과 가설 검증의 주요한 수단으로 사용된다. 특히 물리학이 다루는 수리 모형과 관련된 수학적 방법을 연구하는 학문을 수리물리학이라고 한다.
고전 역학의 성립으로 천체에서부터 사과와 같은 작은 것에 이르기까지 대부분의 물체가 나타내는 운동을 설명하고 예측할 수 있게되자, 충분한 조건만 주어진다면 우주에 있는 모든 것의 상태를 물리학을 통하여 예측할 수 있다고 생각하는 결정론적 세계관이 널리 받아들여지기도 하였다. 그러나 20세기 초, 원자•분자•소립자 등 미시세계를 다루는 양자역학이 발달하면서 자연 현상의 예측에는 본질적으로 불확실성이 있음이 알려졌다. 20세기 후반에 발전한 혼돈 이론에서는 양자역학이 다루는 미시세계에서 뿐만 아니라 날씨와 같은 거시세계에서도 예측 불가능성이 있을 수 있다는 점이 밝혀졌다. 이는 미시세계에서 나타나는 불확실성과는 다른 것으로 초기 조건을 완벽히 알 수 없다는 점에 기인한다.
현대의 물리학은 매우 다양한 세부 학문으로 나뉜다. 다루는 대상에 따라 기본입자와 같은 미립자를 실험을 통해 검증하려는 입자물리학이나, 우주와 천체에 대해 연구하는 천체물리학과 같이 구분되기도 하고, 자연 현상을 설명하는 이론 체계를 세우는 이론물리학과 실험을 통해 해당 이론을 검증하는 실험물리학으로 구분되기도 한다. 또한, 역학, 전자기학, 광학과 같이 특정한 분야별로 나뉘어 불리기도 한다. 한편, 현대 물리학은 지구과학, 기상학, 생물학 등 다양한 분야의 학문들과도 학제간 연구가 활발히 이루어지고 있다. 물리학은 여러 학문에서 다루는 대상들의 기본적인 성질에 대한 지식을 제공하기 때문에 기초과학이라고 불린다.
범주와 목표
물리학은 만물을 구성하는 기본적인 대상인 원자 내부의 아원자 입자(양성자, 중성자, 전자)부터 가장 크다고 여겨지는 우주 전체까지 현상의 광범위한 범주를 포괄한다.
물리학의 목적은 자연에 대한 서술이다. 그러므로 물리학자들은 우리 주변에서 일어나는 일의 원인을 알아내어 이성적으로 판단하여 그 원인과 결과를 하나의 이론으로 일반화시키는 판단을 한다. 이때 물리학자들은 과학적 방법론을 따른다.
철학
과학 철학
과학철학은 과학의 전제 조건 및 방법, 묵시적으로 인정하는 기초 등을 탐구한다. 즉, 이미 존재하고 있는 과학적 담론, 이론, 방법 등에 대해 반성적으로 고찰하여 〈과학이란 무엇인가?〉라는 질문에 답하는 작업이다.[8]
과학철학은 물리학을 포함한 자연 과학이 다음과 같은 전제 위에 놓여 있다고 본다.
자연은 객관적으로 실제하는 것이고 사람은 이를 인지할 수 있다.
자연 현상은 복잡하기는 하지만 충분히 관찰하여 파악할 수 있다.
자연 현상이 일어나는 원인을 규명하면 같은 원리를 사용하여 아직 일어나지 않은 일을 예측할 수 있다.
자연 현상의 원인과 예측된 결과는 논리적으로 설명될 수 있고 검증 가능하다.
어떤 이론을 바탕으로 한 예측이 허용할 수 있는 오차를 넘어 빗나갔다면 그 이론은 더 이상 신뢰할 수 없다.
과학철학의 역할에 대한 견해는 학자마다 다르다. 대략 네 가지의 유형으로 나뉠 수 있는데, 밝혀진 과학 이론을 바탕으로 합리적인 세계관을 형성하는 것이라고 보는 견해가 있는 한편, 과학자들이 과학 연구에서 전제하는 가정들을 반성적으로 고찰하는 것이라는 견해도 있다. 예를 들어 과학자들은 자연 현상에 대해 복잡하기는 하지만 충분히 관찰하여 파악할 수 있는 규칙성이 있다고 전제한다. 또 다른 견해로는 과학철학이 과학에서 사용되는 개념을 명료하게 구축하는 작업이라는 것이다. 시간, 공간과 같은 용어가 무엇을 뜻하는 지를 분명히 하는 것을 예로 들 수 있다. 끝으로 과학철학이란 과학적 탐구와 그 밖의 탐구가 어떻게 다른지, 과학의 절차는 어떠하여야 하는 지, 올바른 과학적 지식은 어떤 전제를 만족하여야 하는 지 등을 탐구하는 제2준위의 표준설정학이라고 보는 견해가 있다.[9]
이 외에도 프랑스의 과학철학자 도미니크 르쿠르는 20세기 이후의 과학철학을 논리실증주의에 입각하여 과학 자체의 논리를 검증하는 분석적 과학철학, 과학의 역사에 대하여 비판적으로 고찰하는 역사적 과학철학, 과학과 과학이 아닌 것을 구분하는 비판적 과학철학으로 과학철학의 분야를 정리한 바 있다.
과학철학은 과학 자체를 보다 합리적으로 발전시킬 뿐만 아니라, 대중이 갖는 과학의 이미지에 대하여 반성하고 보다 균형있는 과학의 대중화에도 기여한다.[10]
과학적 방법
과학적 방법은 현상을 연구하고, 새로운 지식을 구축하거나, 이전의 지식들을 모아 통합할 때 사용되는 기법으로[11], 경험과 측정에 근거한 증거를 사용하여 현상의 원리를 밝히는 과정이다.[12] 과학적 방법은 귀납적이며 경험적인 진리를 추구한다. 따라서 과학적 방법으로 얻어진 지식은 철학, 종교, 수학 등 다른 영역에서 다루는 진리와 뚜렷이 구별된다.
과학적 방법은 경험에 입각한 귀납적 결론을 이끌어낸다. 따라서 과학적 방법에 의한 지식은 확고부동한 것이 아니며, 언제나 반증될 가능성이 있다. 즉, 새롭게 얻어진 연구 결과에 따라 과거의 과학 지식이 수정되거나 폐기될 수 있는 것이다.[13] 이 때문에, 아인슈타인은 "아무리 많은 실험을 하더라도 내가 옳다고 단정할 수는 없다. 단 하나의 실험으로도 내가 틀렸다는 것이 드러날 수 있기 때문이다"라고 하였다.[14]
한편, 카를 구스타프 헴펠(1905년–1997년)이 지적한 것처럼 과학적 방법은 귀납에 의지하기 때문에, 도출된 결론은 통계적인 것이며[15] 가설을 보강하기 위해서는 베이즈 정리에 따른 엄격한 분석이 필요하다.[주해 1] 루트비그 플렉(1896년–1961년)을 비롯한 과학자들은 과학자의 경험 자체가 편향된 것일 수 있으므로 보다 신중하게 접근할 필요가 있다는 점을 지적하였다.[16]
F. N. 컬린저(F. N. Kerlinger)는 과학적 방법의 특징을 다음과 같이 정리하였다.[17]
문제의 해결은 상식적 접근보다 논리적 접근을 통해 이루어진다.
이론이나 가설은 체계적이고 경험적으로 검증된다.
체계적이고 표준화된 관찰이나 실험은 통제를 통하여 이루어진다.
사상(事象)들의 체계나 상호관계가 객관성있고 타당성있게 설명된다.
연구자들의 문제에 대한 관심의 정도에 따라 과학적 방법의 의미가 달라질 수 있다.
과학적 방법의 과정을 간단히 차례를 두어 표현하면 다음과 같다.[18]
문제를 정의하기
정보와 자료를 모으기 (관찰)
관찰한 사실을 설명할 수 있는 가설 세우기
실험을 통해 데이터를 모으고 가설을 시험하기
데이터를 분석하기
분석된 데이터를 기준으로 가설을 평가하고 새로운 가설을 세우기
결과를 발표하기
다시 시험하기 (종종 다른 과학자들이 발표된 가설을 검증한다.)
반복된 실험으로 검증된 가설은 이론으로 인정된다.
역사
인류가 도구를 사용한 이래 물리학적 지식은 생활의 여러 방면에 이용되어왔다. 선사 시대에 이미 빗면, 지레, 바퀴와 같은 단순 기계들을 이용하여 집을 짓고 물건을 운반하며 여러 가지 도구를 만들어 사용하였던 것이다.[주해 2] 또한, 천체를 관측하여 돌이나 고인돌에 새기기도 하였다.[19] 문자가 발명된 이후 여러 고대 문명에서 물리학적 지식을 기록하고 후대에게 가르쳐왔다. 고대 그리스의 자연 철학은 자연에 대한 일반적인 설명을 시도하였다는 측면에서 물리학을 본격적인 학문으로 구축하였다고 볼 수 있다.
중세 시기에도 기계를 개선하고 다양한 방면에 물리학적 지식을 사용하였다. 한편, 알하이탐과 같은 12세기 무렵의 이슬람 과학자들은 자연 현상을 경험적 방법을 통해 관찰하고 기록하여 과학적 방법의 기초를 마련하였다.[20] 르네상스 시기에 들어 서양의 여러 학자들 역시 고대 그리스 시대의 지식을 새롭게 발견하는 한 편, 이슬람 과학의 영향을 받아 실험을 중요하게 여기기 시작하였다. 갈릴레오 갈릴레이는 실험과 관찰을 통해 과학적 지식을 발견하였고, 이를 수학적 모형으로 서술하여 이후 물리학 발전에 큰 영향을 주었다.[21]
16세기 이후 과학 혁명 기간 동안 많은 사람들이 물리학의 발전에 공헌하였는데, 르네 데카르트의 직교 좌표계 도입은 큰 의미를 갖는다.[22] 아이작 뉴턴이 완성시킨 고전 역학은 자연에 대한 이해를 새롭게 하였고, 눈으로 볼 수 있는 크기의 모든 물체의 운동에 대해 잘 들어맞는 모형을 제시하였다. 조제프루이 라그랑주는 물리학이 다루는 모든 자연 현상에 대해 수리 모형을 수립하고자 하였으며, 수 많은 물리학자와 수학자들이 물리 현상을 정확히 설명하는 수리 모형을 발견해 나갔다. 소피 제르맹은 탄성에 대한 방정식을 발견하였고, 레온하르트 오일러는 달의 보다 정확한 위치를 계산하는 알고리즘을 개발하였다. 이러한 수리 모형 수립의 노력은 끊임없이 계속되어 18세기와 19세기를 거치면서 현재 고전물리학이 다루는 대부분의 자연 현상에 대한 수리 모형이 확립되었다. 한편, 과학 혁명 이후 물리학의 발전으로 다양한 자연 현상에 대한 연구와 발견이 이루어졌고 전자기학, 열역학, 유체역학 등의 다양한 하위 분야들이 수립되었다.
20세기 초, 물리학은 새로운 패러다임의 변화를 겪게 되었다. 한 편에서는 알베르트 아인슈타인이 상대성 이론을 발표하여 고전 물리학에서 불변량으로 다루어져왔던 시간과 공간은 더이상 독립적인 불변량으로 다루어지지 않고 시공간의 개념으로서 다루어지게 되었다. 다른 한 편에서는 흑체복사의 연구에서부터 시작된 양자역학의 출현으로 우주를 이루는 물질의 상태에 대한 일반적 설명에 근본적인 변화가 불가피하게 되었다.
20세기 후반에 들어 물리학은 다양한 세부 분야로 세분되는 한편, 혼돈 이론, 통일장 이론, 초끈이론과 같은 새로운 이론 물리학 가설들이 생겨났다. 물리학에는 여전히 미해결 문제가 있고 이를 해결하기 위해 많은 과학자들이 노력하고 있다.
핵심 이론
물리학이 넓은 범위에 걸친 다양한 주제를 다룸에도 불구하고 모든 물리학자들이 공통적으로 사용하는 핵심 이론들이 있다. 이들 이론에 대한 연구는 여전히 활발히 지속되고 있지만, 그 중에 근본적으로 잘못된 이론이 있으리라고 믿는 물리학자는 거의 없다. 물리 연구의 기본 도구 역할을 하는 이 이론들 각각은 그 적용 범위 내에서 기본적으로 옳은 것으로 믿어지고 있는데, 예를 들어 원자보다 크고 천체에 비해 매우 가벼우며 광속보다 훨씬 느리게 움직이는 일상적인 물체의 움직임은 고전역학으로 비교적 정확히 기술된다. 이러한 특성 때문에 이 이론들은 모든 물리학도들이 기본적으로 이해해야 하는 필수 과목이기도 하다.
고전역학 또는 고전 물리학
열역학 또는 통계역학
전자기학
상대성이론
양자역학
고전 물리학과 현대 물리학의 차이
물리학은 우주의 법칙을 알아내기 위한 학문이지만, 물리학의 이론은 그것이 적용 가능한 범위 내에 있다. 쉽게 말해서, 고전 물리학의 법칙들은 크기가 원자보다 크고 움직임이 빛의 속도보다 훨씬 느린 계에 대해 설명한다. 이 범위를 벗어나면, 관측 결과는 고전 물리학에서 예측한 것과 일치하지 않게 된다. 알베르트 아인슈타인은 절대 공간과 시간의 개념을 시공간의 개념으로 대체하고 빛의 속도에 근접한 구성요소를 갖고 있는 계에 대한 더 정확한 설명을 가능하게 해준 특수 상대성이론을 제시했다. 막스 플랑크, 에르빈 슈뢰딩거 등을 필두로 한 양자역학은 개연론에 의거한 입자와 상호작용에 대한 개념을 제공했고, 이는 원자나 원자보다 작은 크기에 대한 정확한 설명을 가능하게 했다. 후에 양자장론은 양자역학과 특수 상대성이론을 통일했다. 일반 상대성이론은 동적이고 구부러진 시공간에 대해 서술함으로써 매우 무거운 계나, 거대한 천체에 대해 설명할 수 있게 해준다. 일반 상대성이론은 아직 다른 이론과 통일되지 않았지만, 여러 양자중력이론의 후보 이론들이 성장하고 있다.
연구 분야
물리학에서의 현재 진행 중인 연구 분야는 대략 응집 물질 물리학, 원자 분자 광 물리학(AMO), 입자 물리학, 천체 물리학, 지구 물리학, 생물 물리학으로 나눌 수 있다. 일부 물리학과들은 물리 교육학의 연구를 지원하기도 한다.
20세기 이래로, 물리학의 개별 연구분야는 점점 더 전문화해지면서, 현재에는 대부분의 물리학자들이 평생동안 한 분야에서만 일을 하고 있다. 여러 물리 분야에서 연구했던 알베르트 아인슈타인 (1879-1955)나 레프 란다우 (1908-1968)과 같은 사람들은 이제는 매우 드물다.
작은 공간
작은 공간에 적용되는 물리 법칙을 서술하는 분야이다. 끈 이론과 양자론 등이 여기에 속한다. 아주 작은 공간이 아닌 분자수준의 공간은 화학이 서술하는 경우가 많다. 고전 물리학 시대엔 주로 빛과 화학을 연구하였으며, 원자 단위를 연구한것은 비교적 최근의 일이다.
큰 공간
큰 공간에 적용되는 물리 법칙을 서술하는 분야이다. 아주 큰 범위로는 우주 전체부터 작은 범위로는 일상적으로 눈에 보이는 범위까지이다. 천문학과 역학 등이 여기에 속한다.
생물학
물리학적 관점에서 생물학을 연구하기도 한다. 보통 어떤 한생명체를 두고 구조 역학적으로 분석하거나, 생물 내부의 물질대사를 물리적으로 연구한다. 혹은 물리학적 관점에서 생물군을 관찰하여 정리하기도 한다.
응집 물질
응집 물질 물리학은 물질의 거시적인 물리적 성질들을 다루는 물리 분야이다. 특히, 계의 구성 성분요소들의 수가 극히 많고 요소들간의 상호작용이 강할 때 나타나는 "응집된" 상태들에 주로 관심을 갖는 분야이다.
가장 익숙한 응집 상태의 예로는 고체와 액체를 들 수 있는데, 이들은 원자들 사이의 결합과 전자기력에 의해 생겨나는 것이다. 보다 특이하고 흥미로운 응집 상태로는 아주 낮은 온도에서 특정한 원자계에서 발견되는 초유체와 보스-아인슈타인 응축상, 특정한 물질에서 전도 전자들에 의해 나타나는 초전도상, 원자 격자에서의 스핀의 정렬에 따른 강자성과 반강자성상 등을 들 수 있다.
응집 물질 물리학은 현재의 물리 분야 중에서 가장 큰 분야를 형성한다. 역사적으로, 응집 물질 물리학은 고체 물리학에서 성장해 나왔고, 여전히 고체 물리학이 주된 세부 분야중의 하나이다. "응집 물질 물리학"이라는 용어는 필립 앤더슨이 본인의 연구 그룹의 이름을 변경하면서 1967년에 창작한 용어로 보인다.
1978년에 미국 물리학회의 고체 물리학 분과는 응집 물질 물리학 분과로 이름을 변경하였다. 응집 물질 물리학은 화학, 재료과학, 나노 기술, 그리고 공학과 관련성이 많다.
물리학의 분류
자연 현상에 대한 보편 법칙을 찾고자 하는 물리학은 모든 물질세계, 즉 모든 자연 현상을 연구 대상으로 하는데, 연구 대상의 크기에 따라서 세분화되어 있다. 또 어떤 이론 체계(고전역학, 양자역학 등)를 가지고 자연 현상을 설명하느냐, 즉 연구 방법에 따라서도 분류할 수 있다.
대상에 따른 분류
입자물리학: 고에너지물리학이라고도 한다.
핵물리학
원자분자물리학: 원자 및 분자 물리학이라고도 한다.
응집 물질 물리학: 고체물리학으로 통칭되는 경우도 있다.
플라스마물리학
광학
비선형광학
양자광학
천체물리학, 우주론
지구물리학, 해양물리학, 대기역학
화학물리학: 화학 쪽에서는 물리화학이라고 한다.
생물물리학
연구 방법(이론 체계)에 따른 분류
동역학
고전역학
상대론적 고전역학
비상대론적 고전역학
양자역학
상대론적 양자역학
비상대론적 양자역학
통계역학
장이론
고전장이론
양자장이론
기타
물리학 연구는 일반적인 이론 체계(고전역학, 양자역학 등)를 세우는 것, 그 이론 체계를 이용하여 알려진 자연 현상을 설명하는 것, 알려지지 않은 새로운 현상에 대한 예측과 실험, 관찰을 통해 그 예측을 검증하는 것으로 이루어져 있다. 이 중 이론 체계 연구를 하는 것을 이론물리학, 실험과 관찰을 하는 것을 실험물리학이라고 한다.
앞으로의 방향
오늘날, 물리학의 연구는 다방면으로 발전해나가고 있다.
응집물질 물리학에서 가장 중요한 미해결 문제는 고온 초전도체이다. 스핀트로닉스와 양자 컴퓨터도 주로 실험 분야에서 노력을 경주하고 있다.
입자물리학에서 표준 모형을 넘어서는 실험적인 징후가 있다. 이중 가장 중요한 것으로 중성미자의 질량이 있다는 발견을 들 수 있다. 질량이 있는 중성미자에 의한 영향과 발견이 이론적으로나 실험적으로 활발하게 연구되고 있다. 이러한 실험 결과는 오랫동안 고민해오던 태양의 표준 모형의 의 해결로 여겨진다. 앞으로 몇 년 후면 입자 가속기의 충돌 에너지 영역이 TeV까지 올라갈 것이며 힉스 보존과 초대칭 입자들의 발견을 기대하고 있다.
이론 물리학에서는 양자역학과 일반 상대론을 하나로 통합하는 양자 중력을 찾는 노력이 반세기 동안 끊임없이 시도되고 있지만 아직까지 괄목할 만한 성과는 없다. 지금으로서 가장 중요한 분야는 M이론을 포함한 초끈 이론과 루프 양자 중력을 들 수 있다.
많은 천체물리학과 우주론의 문제들도 충분히 이해하지 못했다. 그중 초고 에너지 우주선 문제, 바리온 비대칭과 우주 가속 문제, 은하 회전 문제 등이 있다.
고에너지 물리, 양자물리학과 천체물리학의 많은 진전이 있었지만 우리의 일상생활에서의 현상인 복잡계나 혼돈, 난류에 대해서는 이해하지 못하고 있다. 복잡계의 문제는 모래톱의 생성이나 물의 흐름, 물방울의 모양, 표면장력 또는 처럼 역학을 어떻게 잘 적용하느냐의 문제처럼 보이지만 아직도 미해결 문제가 많다. 1970년대 이후로 복잡계의 문제들은 더 큰 주목을 받게 되었으며 이는 현대의 수리물리학이나 컴퓨터의 발전과도 연관이 있다. 복잡계의 물리는 다른 학문과의 상호 연계라는 측면에서도 중요한데 유체역학에서의 난류나 생물학의 패턴 형성 등이 그 예이다.
같이 보기
일반
물리학의 미해결 문제 목록
주요 분야
고전 역학
전자기학
열 역학
통계 역학
양자 역학
광학
물리학이 연관된 통합 학문 분야
음향학
경제물리학
지구물리학
나노기술
생물물리학-신경 물리학, 건강물리학(Health physics)
정신물리학 (Psychophysics)
관련된 서적
로드리 에번스·브라이언 클레그 저. 김소정 역. 《세상을 보는 방식을 획기적으로 바꾼 10명의 물리학자》. 푸른지식. 2016년. ISBN9788998282837
관련된 학문
천문학
수학
화학
공학
주해
각주
외부 링크
. TED. 2016년 9월.
. 오거서 성균관대학교 학술정보관. 2017년 3월 22일.
*
분류:자연과학
분류:물리학의 기본 개념
분류:철학
| https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%AC%BC%EB%A6%AC%ED%95%99 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
439,
1053,
1349,
2779,
3424,
3918,
4371,
5348,
5939,
6871,
7591,
8058,
8459,
9160,
10076,
10927,
11441,
11725,
12436,
13223,
13692,
14610,
15154,
15916,
16605,
17082,
17812,
18247,
18937,
19270,
20060,
20862,
21574,
22447,
23744,
24490,
25943
],
"plaintext_end_byte": [
438,
1052,
1321,
2738,
3423,
3917,
4370,
5302,
5938,
6830,
7590,
8057,
8458,
9133,
10075,
10916,
11440,
11724,
12435,
13196,
13691,
14609,
15136,
15915,
16578,
17081,
17811,
18232,
18936,
19269,
20059,
20842,
21573,
22446,
23711,
24435,
25913,
25991
]
} | Missä pretoriaanikaarti perustettiin? | Pretoriaanikaarti | finnish | {
"passage_answer_candidate_index": [
0
],
"minimal_answers_start_byte": [
60
],
"minimal_answers_end_byte": [
65
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Pretoriaanikaarti eli pretoriaanit ( tai praetoriani) oli Rooman keisarien henkivartiokaarti. Ryhmä koostui valiosotilaista, jotka saivat huomattavasti parempaa palkkaa kuin tavalliset sotilaat.[1] Kaarti oli sijoitettu Roomaan, ja sen avulla keisari pystyi ehkäisemään kapinoita ja murskaamaan levottomuudet. Se oli keisarin tärkein suoja vallankaappauksia vastaan, mutta oli toisinaan myös hänen vaarallisimpia vihollisiaan.[2]
Pretoriaanikaartilla oli hyvin suuri vaikutus keisarin valintaan. Kaarti muun muassa surmasi Caligulan ja nosti Claudiuksen keisariksi, osallistui salaliittoon Neroa vastaan sekä nosti Pertinaxin valtaistuimelle, mutta surmasi hänet pian.[1] Se saattoi uhata väkivallalla, toteuttaa uhkauksensa ja pakottaa tahtoonsa poliittiset laitokset, etenkin senaatin. Henkivartiokaarti ja sen prefekti osoittautuivat usein keisarille monin verroin vaarallisemmiksi kuin ulkoiset uhat. Jos sotilaiden säännöllinen suosiminen oli laiminlyöty, kaarti saattoi surutta hankkiutua eroon keisarista ja nostaa tilalle uuden.
Pretoriaanikaartin loppu koitti 300-luvun alussa. Keisari Diocletianus vähensi pretoriaanikaartin merkitystä omalla hallintokaudellaan, ja lopulta keisari Konstantinus Suuri hajotti kaartin vuonna 312 ja hävitti sen Roomassa sijainneen tukikohdan Castra praetorian.
Historia
Kaartin alkuperä
Pretoriaanikaartin esikuvina olivat tasavallan ajan sotapäälliköiden henkivartiostot (cohors praetoria amicorum). Tasavallan aikana Rooman viranhaltijoilla ei ollut virallisia henkivartiojoukkoja. Sotaretken aikana sotapäälliköt kokosivat itselleen cohors praetoria -yksiköitä, jotka toimivat heidän henkivartijoinaan. Nimi tulee sotilasleirin päämajasta (praetorium). Scipio Aemilianus Africanuksella oli 500 miehen henkivartiokaarti Numantian sodan aikana vuonna 133 eaa.[3] Termiä saatettiin käyttää myös epävirallisesti nimittämään komentajan tai maaherran ystäviä tai seuraajia. Ensimmäisellä vuosisadalla eaa. termi saattoi tarkoittaa henkivartijoina toimivia joukkoja. 40-luvun eaa. lopulla sekä Octavianuksella ja Marcus Antoniuksella oli pretoriaanikohortteja. Appianos kertoo, että he jakoivat keskenään 8000 veteraanisotilasta, jotka jaettiin pretoriaanikohortteihin. Antoniuksella oli mukanaan kolme kohorttia idässä ja Orosiuksen mukaan Octavianusta palveli viisi kohorttia Aktionin taistelussa vuonna 31 eaa. Octavianus voitti sisällissodan ja noustessaan Rooman ensimmäiseksi keisariksi otti nimen Augustus. Hän ei kuitenkaan lakkauttanut pretoriaanikohortteja vaan päätti ylläpitää henkivartiokaartia myös rauhan aikana.[4] Vuonna 27 tai 28 eaa. Augustus asetti yhdeksän pretoriaanikohorttia suojelemaan itseään ja perhettään.[5]
Augustuksen ja hänen seuraajiensa aika
Augustuksen perustamassa pretoriaanikaartissa oli yhdeksän 500 miehen kohorttia, joita komensivat sotatribuunit.[1] Augustuksen aikana vain kolme kohorttia oli sijoitettu Roomaan, ja niitäkään ei ollut majoitettu samaan paikkaan vaan eri puolille kaupunkia. Loput kohortit oli sijoitettu kaupunkeihin eri puolille Italiaa. Augustus oli varuillaan kaartin suhteen eikä halunnut näyttää olevansa riippuvainen pretoriaaneista. Aluksi jokainen kohortti oli itsenäinen yksikkö, jota komensi ritarisäätyinen tribuuni, mutta vuonna 2 eaa. Augustus nimitti kaksi vanhempaa ritarisäätyistä miestä koko kaartin pretoriaaniprefekteiksi.[4]
Kaartin ollessa Roomassa sen päätehtävä oli Augustuksen kodin vartioiminen Palatinus-kukkulalla. Muihin tehtäviin kuului keisarin ja keisarillisen perheen jäsenten saattaminen ja toimiminen tarvittaessa eräänlaisena mellakkapoliisina. Välttääkseen suututtamasta Rooman kansalaisia ja rikkomasta tasavallan aikaisia lakeja pretoriaanit eivät käyttäneet virantoimituksessa haarniskoja vaan toogaa, joka oli siviilien asuste. Sotilasasussa pretoriaanit esiintyivät vain harvoin.[4]
Augustuksen kuoltua vuonna 14 jaa. hänen seuraajansa Tiberiuksen aikana puhkesi kapinoita oloihinsa tyytymättömissä Reinin ja Pannonian armeijoissa. Pretoriaanikaartin yksiköitä lähetettiin sotaan ensimmäistä kertaa. Kaksi pretoriaanikohorttia ja kaartin ratsuväki palvelivat Tiberiuksen poikaa Drususta Pannonian kapinan kukistamisessa. Pretoriaaneja osallistui myös Germanicuksen germaaneja vastaan käytyyn sotaretkeen vuosina 14–16.[4]
Tiberiuksen valtakaudella tapahtui myös kunnianhimoisen Lucius Aelius Sejanuksen nousu ja tuho. Sejanus oli toiminut pretoriaanikaartin prefektinä isänsä rinnalla Augustuksen aikana mutta vuonna 15 jaa. hänestä tuli koko kaartin prefekti ilman virkakumppania. Hän oli yksi monista pretoriaaniprefekteistä, jotka käyttivät valtaansa omien tarkoitusperiensä ajamiseksi. Vuonna 23 jaa. Sejanus suostutteli Tiberiuksen antamaan luvan koko kaartin sijoittamiseksi yhteen leiriin Castra praetoriaan Viminalis-kukkulalle Rooman laitamille. Sen jälkeen pretoriaanit ottivat tunnuksekseen Tiberiuksen horoskooppimerkin Skorpionin. Sejanus sai käsiinsä paljon valtaa, ja hän ehkä murhautti Tiberiuksen pojan Drusuksen vuonna 23 jaa. Sejanus yritti taivutella Tiberiusta nimittämään itsensä tämän perijäksi ja oli vähällä onnistua, mutta hänen juonittelunsa paljastuivat vuonna 31 jaa. ja hänet teloitettiin.[4][3]
Caligulan murha ja Claudiuksen valtaannousu
Tiberiuksen seuraaja oli Caligula, joka nousi keisariksi vuonna 37 pretoriaanikaartin prefektin Quintus Sutorius Macron tuella. Caligulan kausi kesti kuitenkin vain neljä vuotta. Se päättyi hänen murhaansa 24. tammikuuta 41. Murhan takana saattoi olla henkilökohtaisia syitä, ja salaliittoon osallistui useita pretoriaanikaartin upseereita. Caligula oli pilkannut erästä kaartin tribuunia Cassius Chaereaa tämän vikisevästä äänestä.[6] Chaerea oli yhdessä kahden muun kaartin upseerin kanssa tavannut Caligulan syrjäisessä käytävässä palatsissa ja murhannut hänet.[7]
Murhan jälkeen pretoriaanit ryhtyivät ryöstelemään palatsia, kun he tarinan mukaan huomasivat Caligulan sedän Claudiuksen piilossa verhon takana. Pretoriaanit huusivat Claudiuksen keisariksi ja kantoivat hänet leiriinsä. Tämä oli virallinen tarina, jota Claudius itse suosi. Toisen tarinan mukaan pretoriaanit olivat Caligulan murhan jälkeen keskustelleet tilanteesta leirissään. Rooman senaatti oli palauttamassa tasavaltaa, mutta jos ei olisi keisaria, ei olisi myöskään tarvetta pretoriaanikaartille. Pretoriaanit tarvitsivat uuden keisarin, ja koska Claudius oli ainoa aikuisiässä oleva hallitsijasuvun jäsen, he lähtivät heti etsimään häntä julistaakseen hänet keisariksi.[8] Valtaannousunsa jälkeen Claudius antoi kaartille palkkioksi viiden vuoden palkan etukäteen. Piirtokirjoitusten mukaan hän otti vuonna 43 kaartin mukaansa Britannian sotaretkelle.[6]
Keisari Nero ja vuoden 69 sisällissota
Claudius kuoli 13. lokakuuta 54. Antiikin lähteiden mukaan hänen vaimonsa Agrippina murhasi hänet myrkyttämällä. Agrippinan pojasta Nerosta tuli uusi keisari, ja pretoriaanikaarti ryhtyi pian tukemaan häntä. Neron kaudella pretoriaaniprefekti Sextus Afranius Burruksella oli paljon vaikutusvaltaa. Burruksen kuoltua vuonna 62 uusiksi prefekteiksi nousivat Faenius Rufus ja Ofonius Tigellinus. Neron toimet aiheuttivat tyytymättömyyttä joidenkin kaartin upseereiden keskuudessa, ja Rufus osallistui Neron vastaiseen salaliittoon vuonna 65. Tigellinus kuitenkin kukisti salaliiton ja monia ihmisiä teloitettiin, mukaan lukien Rufus. Pretoriaanit palkittiin antamalla 500 denaaria jokaiselle kaartilaiselle.[6]
Vuonna 68 pretoriaanikaarti hylkäsi epäsuositun Neron ja asettui tukemaan Galbaa. Nero teki itsemurhan ja Galbasta tuli uusi keisari. Hän kuitenkin kieltäytyi maksamasta prefekti Sabinuksen kaartille lupaamia rahalahjoja. Tämä antoi Marcus Salvius Otholle tilaisuuden vallankaappaukseen. Otho lahjoi muutamia kaartin sotilaita ja julistautui näiden tuella keisariksi 15. tammikuuta 69. Hän onnistui saamaan loput kaartista puolelleen, ja Galba murhattiin.[6]
Jo ennen Galban kuolemaa Ala-Germanian maaherra Aulus Vitellius oli julistautunut keisariksi tammikuussa 69 ja lähtenyt marssimaan kohti Roomaa. Othon joukot, joihin kuului pretoriaaneja ja Tonavan armeijan sotilaita, kohtasivat Vitelliuksen joukot Cremonan taistelussa 14. huhtikuuta 69. Othon armeija kärsi tappion, osin pretoriaanien kurittomuuden vuoksi. Hän teki itsemurhan 16. huhtikuuta.[6]
Vitellius kosti kaartille teloittamalla sen kenturiot ja lakkauttamalla kaikki kohortit. Sen jälkeen hän perusti 16 uutta pretoriaanikohorttia, joissa jokaisessa oli tuhat miestä ja jotka koostuivat hänen omista sotilaistaan. Sisällissota ei kuitenkaan ollut vielä ohi: Titus Flavius Vespasianuksen tukemat joukot olivat julistaneet komentajansa keisariksi ja marssivat nyt kohti Roomaa. Vitelliuksen erottamat pretoriaanit liittyivät Vespasianuksen joukkoihin. Vitelliuksen ja Vespasianuksen armeijat kohtasivat toisessa Cremonan taistelussa lokakuussa 69. Taistelu päättyi Vespasianuksen voittoon. Rooma vallattiin, ja 20. joulukuuta 69 Vitellius sai surmansa.[6]
Flaviusten hallitsijasuku
Vespasianus oli ensimmäinen Flaviusten hallitsijasuvun keisari. Hän palautti pretoriaanikohorttien määrän yhdeksään, ja uuteen kaartiin kuului sotilaita sekä Vitelliuksen kohorteista että Vespasianuksen joukoista. Sisällissodassa vaurioitunut Castra praetoria korjattiin ja Vespasianuksen poika ja perijä Titus nimitettiin pretoriaaniprefektiksi. Pretoriaanit olivat erittäin uskollisia Flaviuksille. Vespasianuksen kuoltua vuonna 79 keisariksi nousi Titus, joka ehti hallita vain kaksi vuotta ennen kuolemaansa vuonna 81. Uudeksi keisariksi nousi Tituksen veli Domitianus, joka nosti pretoriaanikohorttien määrän kymmeneen. 80-luvun puolivälissä pretoriaanit osallistuivat taisteluihin Germaniassa ja Daakiassa, ja vuonna 87 pretoriaaniprefekti Cornelius Fuscus sai surmansa daakialaisia vastaan käydyssä taistelussa. Domitianus murhattiin vuonna 96, ja pretoriaanit surivat häntä suuresti.[9]
Keisariksi nousi senaatin valitsema Marcus Cocceius Nerva, joka saattoi olla sekaantunut Domitianuksen murhaan. Pretoriaanit olivat raivoissaan Domitianuksen murhasta ja siitä, että häntä ei oltu julistettu jumalaksi, ja vaativat prefektinsä Petronius Secunduksen teloittamista. Tämä oli ollut osallisena salaliittoon.[9] Kaarti kapinoi Casperius Aelianuksen johdolla lokakuussa 97, otti Nervan panttivangiksi ja vaati tätä luovuttamaan Domitianuksen murhaajat pretoriaaneille. Nerva joutui taipumaan kaartin tahtoon, ja hän joutui pitämään julkisen puheen, jossa hän kiitti pretoriaaneja näiden toimista. Nöyryytys heikensi Nervan arvostusta sotilaiden keskuudessa. Pian Nerva ilmoitti adoptoivansa Ylä-Germanian maaherran ja suositun sotapäällikön Marcus Ulpius Trajanuksen ja nimittävänsä tämän perijäkseen.[10]
100-luku
Ensimmäisen vuosisadan lopulla ja 100-luvun alussa kaarti osallistui lukuisiin sotiin Rooman vihollisia vastaan ja osoitti kyvykkyytensä taisteluissa. Nerva kuoli 27. tammikuuta 98 ja Trajanus seurasi häntä valtaistuimelle. Trajanus teloitutti kaartin prefektin ja tämän tukijat. Hänen kaudellaan pretoriaanikaarti osallistui sotiin Daakiaa vastaan vuosina 101–102 ja 105–106 ja Parthian sotaan vuosina 113–117. Kaarti esiintyy näkyvästi Trajanuksen pylväässä, joka kuvaa Daakian sotaretkiä.[9]
Pretoriaanikaarti osallistui Lucius Veruksen Parthian sotaan vuosina 162–166 ja Marcus Aureliuksen sotaan germaaneja vastaan vuosina 169–175 ja 178–180. Kaksi pretoriaaniprefektiä sai surmansa sodissa, ja kaartin kyvykkyyttä juhlistettiin Marcus Aureliuksen pylväässä.[12]
Marcus Aureliuksen pojan Commoduksen noustua valtaistuimelle vuonna 180, kaarti palasi takaisin osaksi poliittisia juonitteluja. Commodus oli pretoriaaniprefektiensä Sextus Tigidius Perenniksen ja Marcus Aurelius Cleanderin vallan alla. Perenniksen juonittelut paljastuivat, ja hänet teloitettiin vuonna 185. Cleander nousi kaartin komentoon vuonna 188, mutta sai surmansa vuonna 190. Commodus taas murhattiin 31. joulukuuta 192. Salaliiton johdossa oli prefekti Laetus. Uudeksi keisariksi tuli Pertinax, joka antoi pretoriaaneille 3000 denaarin palkkion. Hänen valtakautensa kesti kuitenkin vain kolme kuukautta ja päättyi 28. maaliskuuta 193, kun tyytymättömät pretoriaanit murhasivat keisarinsa.[12]
Tämän jälkeen sattui kuuluisa tapahtuma, kun kaarti huutokauppasi keisarin viran eniten maksavalle. Voiton vei senaattori Didius Julianus, joka maksoi kullekin kaartilaiselle 25000 sestertiusta. Pannonian maaherra Septimius Severus kuitenkin julistautui Pertinaxin murhan jälkeen keisariksi ja lähti valloittamaan Roomaa. Kesäkuun alussa 193 Severuksen joukot olivat jo melkein Rooman porteilla, kun pretoriaanit ilmoittivat hylkäävänsä Didiuksen ja tukevansa Severusta. Didius tapettiin ja Severus marssi ilman taistelua Roomaan. Severus ei kuitenkaan luottanut kaartiin, vaan huijasi kaartilaiset aseettomina ulos. Koko kaarti lakkautettiin ja perustettiin uudestaan. Uuteen pretoriaanikaartiin Severus otti sotilaat omista joukoistaan.[12][13][14]
Severusten hallitsijasuku
Sisällissota ei kuitenkaan ollut vielä ohi. Severuksen joukot kukistivat vuonna 194 keisariutta tavoitelleen Pescennius Nigerin, joka sai surmansa. Severuksen uusi pretoriaanikaarti taisteli Clodius Albinuksen joukkoja vastaan Lugdunumin taistelussa vuonna 197. Hävittyään Albinus teki itsemurhan, ja sisällissota päättyi. Pretoriaanikaarti osallistui Severuksen sotaretkeen idässä vuosina 197–202 ja Britanniassa vuodesta 208 Severuksen kuolemaan 211.[12]
Severuksen seuraajat olivat hänen poikansa Caracalla ja Geta, joka kuitenkin murhattiin Caracallan käskystä joulukuussa 211. Caracalla itse sai surmansa salaliiton uhrina Carrhaen lähellä 8. huhtikuuta 217. Käskyn murhaan antoi hänen pretoriaaniprefektinsä Marcus Opellius Macrinus, joka oli pelännyt henkensä puolesta. Macrinus julistautui keisariksi 11. huhtikuuta, mutta Severuksen vaimon Julia Domnan sisaren Julia Maesan johtama kapina nosti keisariksi toukokuussa 218 teini-ikäisen Elagabaluksen. Macrinuksen joukot, joihin kuului myös pretoriaanikaarti, hävisi taistelun Elagabaluksen joukkoja vastaan 8. kesäkuuta 218 Antiokian lähistöllä.[15][12] Dion Kassioksen mukaan pretoriaanit olivat niskan päällä, kun Macrinus yhtäkkiä joutui jostakin syystä kauhun valtaan ja pakeni taistelukentältä. Komentajansa pelkuruudesta suuttuneet pretoriaanit siirtyivät Elagabaluksen puolelle.[16]
Uusi keisari matkusti Roomaan, missä hän aiheutti levottomuutta kansan ja armeijan keskuudessa. Lopulta pretoriaanit kapinoivat Elagabalusta vastaan ja murhasivat maaliskuussa 222 hänet ja hänen äitinsä.[17] Uudeksi keisariksi nostettiin Severus Alexander, joka oli vasta 13-vuotias. Hänen kaudellaan pretoriaanit riistäytyivät hallinnasta. Kaarti murhasi vihatun prefektinsä, kuulun juristin Ulpianuksen, kävi katutaisteluita ihmisiä vastaan Roomassa ja pakotti historioitsija Dion Kassioksen kaupungista.[18][12]
200-luvun kriisi
Severus Alexander murhattiin vuonna 235, ja keisariksi nousi Maximinus Thrax. Niin sanotun 200-luvun kriisin katsotaan alkaneen tästä hetkestä. Sen aikana valtakunta vajosi kaaokseen ja anarkiaan. Germaanit uhkasivat valtakunnan pohjoisia rajoja, sotapäällikkö toisensa jälkeen kaappasi armeijan avulla vallan ja nousi keisariksi. Vuonna 238 suurin osa pretoriaaneista oli rintamalla, kun kaartin sortovaltaan suuttuneet ihmiset piirittivät Roomassa Castra praetorian. Väkivaltaisuuksien aikana Roomassa syttyi tulipalo, joka tuhosi suuren osan kaupunkia. Tämän jälkeen pretoriaanit murhasivat keisarit Pupienuksen ja Balbinuksen, koska olivat tyytymättömiä heihin ja pelkäsivät, että Pupienus korvaisi koko kaartin omilla joukoillaan.[19][12]
Marcus Aureliuksen ajoista lähtien kaartin kuri oli heikentynyt huomattavasti. Tähän oli syynä sekasortoiset olot, paine raja-alueilla ja keisarit, jotka eivät pystyneet pitämään järjestystä yllä. Vuodesta 238 lähtien sekä kirjalliset että epigrafiset lähteet ovat vähäisiä ja tietoa pretoriaaneista on niukasti. Vuonna 249 pretoriaanit murhasivat keisari Philippus Arabsin pojan leirissään, ja keisari Aurelianuksen (hallitsi 270–275) aikana kaarti osallistui Palmyraa vastaan käytyyn sotaretkeen. Vuonna 297 kaarti oli Maximianuksen mukana Africassa. Keisari Diocletianuksen (hallitsi 284–305) sanotaan pienentäneen kaartin kokoa.[12]
Pretoriaanikaartin loppu
Keisarit Diocletianus ja Maximianus jäivät vuonna 305 eläkkeelle. Heidän seuraajikseen nousivat Galerius ja Constantius, joka kuitenkin kuoli seuraavana vuonna. Sen jälkeen Britannian armeija julisti Constantiuksen pojan Konstantinuksen keisariksi. Pretoriaanikaarti teki viimeisen keisarinsa julistamalla Maximianuksen pojan Maxentiuksen keisariksi 28. lokakuuta 306. Maxentius vainosi kristittyjä, ja hänen sanotaan antaneen kaartille tehtäväksi surmata heitä.[12]
Maxentius oli vihollistensa piirittämä, mutta hänen pretoriaaniprefektinsä Rufius Volusianus onnistui kukistamaan usurpaattori Domitius Alexanderin vuonna 309 tai 311.[21] Lopulta Konstantinus hyökkäsi Italiaan vuonna 312 ja kukisti Maxentiuksen prefektin Pompeianuksen. Maxentius valmistautui yhdessä pretoriaaniensa kanssa kohtaamaan Kontantinuksen joukot. Hän oli rakennuttanut Tiberin yli lähellä kivistä Mulviuksen siltaa ponttonisillan. 28. lokakuuta 312 armeijat kohtasivat joen toisella puolella. Maxentiuksen pretoriaanit kärsivät tappion ja yrittivät perääntyä ponttonisillan kautta. Silta kuitenkin sortui, ja sitä ylittämässä olleet pretoriaanit hukkuivat. Maxentius itse koki saman kohtalon.[12]
Taistelun jälkeen Konstantinus lakkautti pretoriaanikaartin lopullisesti ja määräsi Castra praetorian läntisen muurin tuhottavaksi. Henkiin jääneet pretoriaanit siirrettiin muihin tehtäviin eri puolille valtakuntaa.[13] Kaartin korvasivat Konstantinuksen omat henkivartiojoukot, scholaet. Pretoriaaniprefektin virka säilytettiin, mutta siitä tuli siviilivirka. Pretoriaaneja ei enää perustettu uudelleen.[12]
Organisaatio
Pretoriaanikaartissa oli aluksi yhdeksän kohorttia, mutta Augustus lisäsi määrää lyhyeksi ajaksi 12 kohorttiin. Vuoden 12 jaa. tienoilla pretoriaanikohorttien määräksi tuli jälleen yhdeksän, kun kolme kohorttia muutettiin cohortes urbanae -joukoiksi. Piirtokirjoitukset paljastavat, että kohorttien määrää lisättiin uudestaan Caligulan tai Claudiuksen aikana 12:een. Vitellius nosti lukumäärän lyhyeksi ajaksi 16 kohorttiin, mutta Vespasianus palautti lukumäärän taas vuonna 76 yhdeksään. Domitianus perusti yhden uuden pretoriaanikohortin, jolloin kohorttien määrä nousi kymmeneen. Kymmenessä kohorttien määrä pysyi aina kaartin lakkauttamiseen saakka.[22]
Vuodesta 2 eaa. lähtien kaarti oli kahden tai yhden prefektin komennossa, mutta yksittäiset kohortit olivat yhä organisoitu itsenäisesti. Kohorttia komensi tribuuni, jolla oli alaisenaan vanhempi kenturio arvonimenään trecenarius sekä muita tavallisia samanarvoisia kenturioita. Kukin heistä komensi 80 miehen kenturiaa.[22]
Kohorttien koosta on kiistelty, ja ne ovat varmasti vaihdelleet vuosien aikana. Jos ne olivat samankokoisia kuin legioonien kohortit, niin kussakin kohortissa oli aluksi noin 500 miestä, jotka oli organisoitu kuuteen 80 miehen kenturiaan. Tacitus kertoo, että Vitelliuksen kohortit olivat kukin 1000 miehen vahvuisia, mutta niiden oikea koko oli ehkä 800 miestä eli samanvahvuinen kuin legioonien ensimmäinen kohortti. Eräiden todisteiden mukaan kohorttien kokoa nostettiin 1500 mieheen Commoduksen tai Septimius Severuksen aikana. On arvioitu, että koko pretoriaanikaartin miesvahvuus oli Augustuksen aikana 4500–6000 miestä, 12800 Vitelliuksen aikana, 7200 Vespasianuksen aikana, 8000 Domitianuksen ja Commoduksen tai Severuksen välisenä aikana ja 15000 näiden jälkeen.[22]
Suurin osa kaartista oli jalkaväkeä, mutta joukkoon kuului myös osasto ratsuväkeä. Piirtokirjoitusten perusteella kaartin sotilaat saivat värväytyä ratsuväkeen noin viiden vuoden palveluksen jälkeen. Nämä miehet pysyivät alkuperäisen kenturiansa listoilla mutta toimivat yhdessä 30 miehen turmae-yksiköissä, joita komensi optio equitum -niminen upseeri. Erään piirtokirjoituksen perusteella näiden ratsuväkiyksiköiden määrä oli Augustuksen aikana kolme jokaista kohorttia kohti, ensimmäisen vuosisadan lopulla ja 100-luvulla viisi ja 200-luvulla kymmenen jokaista kohorttia kohti. Pretoriaanikaartiin kuului myös yksikkö eliittiratsuväkeä, speculatores Augusti, jotka toimivat keisarin henkivartioratsuväkenä. Tämän yksikön koko on epävarmaa.[22]
Palvelus kaartissa
Palvelus pretoriaanikaartissa oli erittäin haluttua. Miehet nauttivat lyhyemmästä palvelusajasta ja paremmasta palkasta kuin legioonissa. Lisäksi kaartilaiset asuivat mukavissa ja turvallisemmissa oloissa leirissään Roomassa kuin tavalliset sotilaat. Piirtokirjoitusten perusteella tiedetään, että värvätyt miehet olivat 15–32 vuotiaita, mikä on suurempi haarukka kuin legioonissa, joissa ikähaarukka oli 18–23. Vitelliuksen (hallitsi 69) aikana ja Septimius Severuksen (hallitsi 193–211) valtakaudesta eteenpäin pretoriaanikaartiin saatettiin siirtää miehiä Rooman vigiles-yksiköstä, cohortes urbanae -joukoista ja legioonista. Tästä tuli 200-luvulla normaali rekrytoinnin muoto.[23]
Tacituksen mukaan keisari Tiberiuksen (14–37) valtakaudella pretoriaaneja värvättiin pääasiassa Etruriasta, Umbriasta ja Latiumista. Dion Kassios kertoo, että ennen Septimius Severuksen aikaa pretoriaanit tulivat ainoastaan Italiasta, Hispaniasta, Macedoniasta, ja Noricumista. Piirtokirjoitukset vahvistavat, että suurin osa värvätyistä oli ensimmäisellä ja toisella vuosisadalla jaa. kotoisin Keski- ja Pohjois-Italiasta sekä Dion mainitsemilta alueilta. Kaartilaiset värvättiin pääasiassa valtakunnan rikkaimmilta ja roomalaistuneimmilta alueilta. Septimius Severuksen aikana tuli kuitenkin muutos. Severus erotti kurittomat pretoriaanit ja korvasi heidät omilla joukoillaan Tonavan alueelta. Italialaisia ei tämän jälkeen värvätty enää ollenkaan, vaan pretoriaanit olivat pääosin kotoisin roomalaistuneista Tonavan alueen provinsseista.[23]
Pretoriaanit palvelivat vuodesta 5 eaa. lähtien kaartissa 16 vuotta. Cohortes urbanae -joukoissa palvelusaika oli 20 vuotta ja legioonissa 25. Vuonna 27 eaa. Augustus sääti pretoriaanien palkan kaksinkertaiseksi verrattuna legioonalaisiin. Vuonna 14 jaa. pretoriaanit saivat 720 denaaria vuodessa, mikä oli kolme kertaa enemmän kuin legioonalaisilla. Tiberius antoi pretoriaaneille 1000 denaarin bonuksen Sejanuksen kuoleman jälkeen vuonna 31 jaa. Claudius antoi heille viiden vuoden palkan etukäteen noustessaan valtaan. Suetoniuksen mukaan hän oli näin ensimmäinen keisari, joka osti kaartin uskollisuuden. Suurin osa keisareista seurasi Claudiuksen esimerkkiä ja lahjoitti valtaan noustessaan pretoriaaneille muhkean rahalahjan, kun toisaalta legioonat eivät usein saaneet mitään. Jäädessään eläkkeelle pretoriaanit saivat 5000 denaaria, kun legioonalaiset saivat 3000. Ja, toisin kuin legioonissa, pretoriaanit saivat pronssisen asiakirjan, joka laillisti heidän ensimmäisen avioliittonsa ja niistä saadut lapset. Ennen Septimius Severuksen aikaa sotilaat eivät saaneet avioitua. Suuri ero pretoriaanien ja legioonalaisten kohtelussa johtui tietenkin kaartin läsnäolosta Roomassa ja heidän kyvystään nostaa ja kaataa keisareita.[23]
Arvoasteikko
Pretoriaanikaartin arvoasteikko ylenevässä järjestyksessä[24]milestavalliset sotilaat.immunessotilaat, jotka toimivat erikoisviroissa, kuten kirjurina tai teknikkona. Heidät oli vapautettu raskaista tehtävistä.[25]principaleskenturioita alempiarvoisia upseereita.[26] Toimivat vartiopäälliköinä, kenturion apulaisena, kenturian sotamerkinkantajana, tai prefektin esikunnassa.[23]evocati Augusti16 vuotta palvelleet, jotka eivät halunneet eläkkeelle.kenturiokomensi 80 miehen yksikköä, kenturiaa. Erittäin arvovaltainen ja hyvin palkattu virka.[23] Vanhempi kenturio, trecenarius, toimi tribuunin alaisena.[22]tribuunikohortin komentaja.prokuraattoriprefektikaartin komentaja.
Katso myös
Varjagikaarti
Equites singulares
Lähteet
Citation error, replace with{{cite book| author = Boris Rankov| title = The Praetorian Guard| publisher = Osprey Publishing| year = 1994| id = ISBN 9781855323612| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.| accessdate = 16.3.2011}}
Citation error, replace with{{cite book| author = Paavo Castrén ja Leena Pietilä-Castrén| title = Antiikin käsikirja| publisher = Otava| year = 2000| id = ISBN 951-1-12387-4}}
Citation error, replace with{{cite book| author = Pat Southern| title = The Roman army: a social and institutional history| publisher = ABC-CLIO| year = 2006| id = ISBN 9781851097302| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.| accessdate = 16.3.2011}}
Citation error, replace with{{cite book| author = Nigel Cawthorne| title = The Immortals: History's Fighting Elites| publisher = MBI Publishing Company| year = 2009| id = ISBN 9780760337523| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.| accessdate = 2.4.2011}}
Citation error, replace with{{cite book| author = David S. Potter| title = The Roman Empire at Bay: AD 180–395| publisher = Routledge| year = 2004| id = ISBN 9780415100571| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.}}
Viitteet
Aiheesta muualla
Luokka:Rooman sotahistoria
Luokka:91.17 Antiikki
| https://fi.wikipedia.org/wiki/Pretoriaanikaarti |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
241,
698,
1646,
1951,
3233,
4277,
4688,
5248,
6885,
7544,
8531,
8652,
8775,
9728,
10061,
10647
],
"plaintext_end_byte": [
198,
608,
1614,
1903,
3169,
4250,
4656,
5156,
6812,
7462,
8499,
8613,
8774,
9668,
9972,
10586,
10746
]
} | బైరగానిపల్లె (గ్రామీణ) గ్రామ పిన్ కోడ్ ఏంటి? | బైరగానిపల్లె (గ్రామీణ) | telugu | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} | బైరగానిపల్లె (గ్రామీణ), చిత్తూరు జిల్లా, కుప్పం మండలానికి చెందిన గ్రామము.[1]
గ్రామ గణాంకాలు
జనాభా (2011) - మొత్తం 3,230 - పురుషుల సంఖ్య 1,608 - స్త్రీల సంఖ్య 1,622 - గృహాల సంఖ్య 718
జనాభా (2001) - మొత్తం 2,434 - పురుషుల సంఖ్య 1,207 - స్త్రీల సంఖ్య 1,227 - గృహాల సంఖ్య 479
భౌగోళిక ప్రాంతం వద్ద మరియు జనాభా
[2]
బైరగానిపల్లె (గ్రామీణ) అన్నది చిత్తూరు జిల్లాకు చెందిన కుప్పం మండలం లోని గ్రామం, ఇది 2011 జనగణన ప్రకారం 718 ఇళ్లతో మొత్తం 3230 జనాభాతో 591 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. సమీప పట్టణమైన పుంగనూరు కు 61 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1608, ఆడవారి సంఖ్య 1622గా ఉంది. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 809 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 2. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 596910[1].
[3]
అక్షరాస్యత
మొత్తం అక్షరాస్య జనాభా: 1858 (57.52%)
అక్షరాస్యులైన మగవారి జనాభా: 1034 (64.3%)
అక్షరాస్యులైన స్త్రీల జనాభా: 824 (50.8%)
విద్యా సౌకర్యాలు
ఈ గ్రామంలో 6 ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 1 ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల, ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, సమీప ఆర్ట్స్, సైన్స్, మరియు కామర్సు డిగ్రీ కళాశాల, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప అనియత విద్యా కేంద్రం, గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపున వున్నాయి. సమీప ఇంజనీరింగ్ కళాశాలలు, సమీప మేనేజ్మెంట్ సంస్థ, సమీప పాలీటెక్నిక్, సమీప బాలబడి, సమీప మాధ్యమిక పాఠశాల, సమీప సీనియర్ మాధ్యమిక పాఠశాల కుప్పంలో, గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరములో వున్నాయి.
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, సమీప టి.బి వైద్యశాల, సమీప అలోపతీ ఆసుపత్రి, సమీప ఆసుపత్రి, సమీప ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, సమీప పశు వైద్యశాల, సమీప సంచార వైద్య శాల, గ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపు దూరంలో సమీప ఉన్నాయి. సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, సమీప మాతా శిశు సంరక్షణా కేంద్రం, సమీప కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం, గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్లకు మించి దూరంలో ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
రక్షిత మంచినీటి సరఫరా గ్రామంలో లేదు. గ్రామంలో మంచినీటి అవసరాలకు చేతిపంపుల నీరు /గొట్టపు బావులు / బోరు బావుల నుంచి నీటిని వినియోగిస్తున్నారు.
పారిశుధ్యం
గ్రామంలో డ్రైనేజీ వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీరు నేరుగా నీటి వనరుల్లోకి వదలబడుతోంది. ఈ ప్రాంతం పూర్తి పారిశుధ్యపథకం కిందికి వస్తుంది. సామాజిక మరుగు దొడ్ల సౌకర్యం ఈ గ్రామంలో లేదు.
కమ్యూనికేషన్ మరియు రవాణా సౌకర్యం
ఈ గ్రామములో ప్రైవేట్ బస్సు సర్వీసు, ట్రాక్టరు, గ్రామంలో వున్నవి. టెలిఫోన్ (లాండ్ లైన్) సౌకర్యం, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు సౌకర్యం, మొబైల్ ఫోన్ కవరేజి,వున్నవి.సమీప పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సమీప ఇంటర్నెట్ కెఫెలు / సామాన్య సేవా కేంద్రాల సౌకర్యం,సమీప టాక్సీ సౌకర్యం, సమీప ప్రైవేటు కొరియర్ సౌకర్యం ,సమీప ఆటో సౌకర్యం, సమీప రైల్వే స్టేషన్, గ్రామానికి 5 కి.మి. లోపు దూరములో వున్నవి.గ్రామంజాతీయ రహదారితో / రాష్ట్ర రహదారితో అనుసంధానం కాలేదు. సమీప జాతీయ రహదారి/రాష్ట్ర రహదారి గ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల లోపు ఉంది గ్రామంప్రధాన జిల్లా రోడ్డుతో అనుసంధానమై ఉంది. గ్రామంఇతర జిల్లా రోడ్డుతో అనుసంధానమై ఉంది.
మార్కెట్ మరియు బ్యాంకింగ్
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, ఉన్నవి. సమీప ఏటియం, సమీప వాణిజ్య బ్యాంకు, సమీప సహకార బ్యాంకు, సమీప వ్యవసాయ ఋణ సంఘం, సమీప వారం వారీ సంత, సమీప వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ, గ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపు ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
ఈ గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం (పోషకాహార కేంద్రం), ఇతర (పోషకాహార కేంద్రం), ఆశా కార్యకర్త (గుర్తింపు పొందిన సామాజిక ఆరోగ్య కార్యకర్త) , వార్తాపత్రిక సరఫరా, అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం వున్నవి. సమీప ఏకీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం (పోషకాహార కేంద్రం), సమీప ఆటల మైదానం, సమీప గ్రంథాలయం, సమీప పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం, ఈ గ్రామానికి 5 కి.మీ.లోపున వున్నవి.
విద్యుత్తు
ఈ గ్రామములో విద్యుత్తు ఉన్నది.
భూమి వినియోగం
గ్రామంలో భూమి వినియోగం ఇలా ఉంది (హెక్టార్లలో):
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 57
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 123
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 0
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 0
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 124
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 9
బంజరు భూమి: 82
నికరంగా విత్తిన భూ క్షేత్రం: 196
నీటి సౌకర్యం లేని భూ క్షేత్రం: 263
నీటి వనరుల నుండి నీటి పారుదల లభిస్తున్న భూ క్షేత్రం: 24
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
నీటి పారుదల వనరులు ఇలా ఉన్నాయి (హెక్టార్లలో):
బావులు/గొట్టపు బావులు ద్వారా సాగులో వున్నది 24
ఈ గ్రామములో ఉత్పత్తి అవుతున్నవి
బైరగానిపల్లె (గ్రామీణ) ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి చేస్తోంది (పై నుంచి కిందికి తగ్గుతున్న క్రమంలో):
వేరుశనగ, గ్రానెట్, మల్బరి, వరి.
వర్గం:చిత్తూరు వర్గం:కుప్పం మండలం గ్రామాలు) వర్గం:జిల్లా గ్రామాలు)
వెలుపలి లంకెలు
మూలాలు
వర్గం:వికీ గ్రామ వ్యాసాల ప్రాజెక్టు
| https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AC%E0%B1%88%E0%B0%B0%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%86%20%28%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%A3%29 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
1906,
4651,
5381,
9030,
12638,
15322,
16413,
17142,
20235,
22214,
23787,
26346,
27748,
28959,
32610,
35700,
37246,
39861,
41481,
46284,
49640,
52668,
56305,
58224,
61104,
61929,
65537,
69520,
70812,
73619,
75961,
77100,
80398,
82459,
85014,
87678,
90511,
92017,
94192,
94710,
95107,
95699,
96029
],
"plaintext_end_byte": [
1905,
4564,
5380,
9029,
12637,
15321,
16346,
17141,
20234,
22213,
23786,
26345,
27673,
28958,
32609,
35699,
37245,
39780,
41480,
46283,
49639,
52667,
56242,
58223,
61103,
61881,
65536,
69519,
70777,
73618,
75960,
76960,
80397,
82458,
84972,
87677,
90510,
91939,
94149,
94682,
95010,
95666,
96024,
97299
]
} | সত্যজিৎ রায় সৃষ্ট বাংলা সাহিত্যের একটি অবিস্মরণীয় চরিত্র "তারিণীখুড়োর" সম্পূর্ণ নাম কি ছিল ? | সত্যজিৎ রায় | bengali | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
সত্যজিৎ রায় ; (২ মে, ১৯২১ – ২৩ এপ্রিল, ১৯৯২) একজন ভারতীয় চলচ্চিত্র নির্মাতা ও বিংশ শতাব্দীর অন্যতম শ্রেষ্ঠ চলচ্চিত্র পরিচালক। কলকাতা শহরে সাহিত্য ও শিল্পের জগতে খ্যাতনামা এক বাঙালি পরিবারে তাঁর জন্ম হয়। তাঁর পূর্বপুরুষের ভিটা ছিল বাংলাদেশের কিশোরগঞ্জ জেলার কটিয়াদী উপজেলার মসূয়া গ্রামে। তিনি কলকাতার প্রেসিডেন্সি কলেজ ও শান্তিনিকেতনে রবীন্দ্রনাথ ঠাকুর প্রতিষ্ঠিত বিশ্বভারতী বিশ্ববিদ্যালয়ে পড়াশোনা করেন। সত্যজিতের কর্মজীবন একজন বাণিজ্যিক চিত্রকর হিসেবে শুরু হলেও প্রথমে কলকাতায় ফরাসি চলচ্চিত্র নির্মাতা জঁ রনোয়ারের সাথে সাক্ষাৎ ও পরে লন্ডন শহরে সফররত অবস্থায় ইতালীয় নব্য বাস্তবতাবাদী ছবি লাদ্রি দি বিচিক্লেত্তে (ইতালীয় ভাষায় Ladri di biciclette, "বাইসাইকেল চোর") দেখার পর তিনি চলচ্চিত্র নির্মাণে উদ্বুদ্ধ হন।
চলচ্চিত্র নির্মাতা হিসেবে সত্যজিৎ ছিলেন বহুমুখী এবং তাঁর কাজের পরিমাণ বিপুল। তিনি ৩৭টি পূর্ণদৈর্ঘ্য কাহিনীচিত্র, প্রামাণ্যচিত্র ও স্বল্পদৈর্ঘ্য চলচ্চিত্র নির্মাণ করেন। তাঁর নির্মিত প্রথম চলচ্চিত্র পথের পাঁচালী ১১টি আন্তর্জাতিক পুরস্কার লাভ করে, যাদের মধ্যে অন্যতম ছিল কান চলচ্চিত্র উৎসবে পাওয়া “শ্রেষ্ঠ মানব দলিল” (Best Human Documentary) পুরস্কারটি। পথের পাঁচালী, অপরাজিত ও অপুর সংসার – এই তিনটি চলচ্চিত্রকে একত্রে অপু ত্রয়ী বলা হয়, এবং এই চলচ্চিত্র-ত্রয়ী তাঁর জীবনের শ্রেষ্ঠ কর্ম হিসেবে বহুল স্বীকৃত। চলচ্চিত্র মাধ্যমে সত্যজিৎ চিত্রনাট্য রচনা, চরিত্রায়ন, সঙ্গীত স্বরলিপি রচনা, চিত্র গ্রহণ, শিল্প নির্দেশনা, সম্পাদনা, শিল্পী-কুশলীদের নামের তালিকা ও প্রচারণাপত্র নকশা করাসহ নানা কাজ করেছেন। চলচ্চিত্র নির্মাণের বাইরে তিনি ছিলেন একাধারে কল্পকাহিনী লেখক, প্রকাশক, চিত্রকর, গ্রাফিক নকশাবিদ ও চলচ্চিত্র সমালোচক। বর্ণময় কর্মজীবনে তিনি বহু পুরস্কার পেয়েছেন। তবে এগুলির মধ্যে সবচেয়ে বিখ্যাত হল ১৯৯২ সালে পাওয়া একাডেমি সম্মানসূচক পুরস্কারটি (অস্কার), যা তিনি সমগ্র কর্মজীবনের স্বীকৃতি হিসেবে অর্জন করেন।
জীবন এবং কর্মজীবন
প্রাথমিক জীবন
সত্যজিৎ রায়ের বংশানুক্রম প্রায় দশ প্রজন্ম অতীত পর্যন্ত বের করা সম্ভব।[1] তার আদি পৈত্রিক ভিটা বর্তমান বাংলাদেশের কিশোরগঞ্জ জেলার কটিয়াদী উপজেলার মসূয়া গ্রামে অবস্থিত। সত্যজিতের পিতামহ উপেন্দ্রকিশোর রায়চৌধুরী এবং বাবা সুকুমার রায় দুজনেরই জন্ম হয়েছিল এখানে।[টীকা 1]
উপেন্দ্রকিশোরের সময়েই সত্যজিতের পরিবারের ইতিহাস এক নতুন দিকে মোড় নেয়। লেখক, চিত্রকর, দার্শনিক, প্রকাশক ও শখের জ্যোতির্বিদ উপেন্দ্রকিশোরের মূল পরিচিতি ১৯শ শতকের বাংলার এক ধর্মীয় ও সামাজিক আন্দোলন ব্রাহ্ম সমাজের অন্যতম নেতা হিসেবে। উপেন্দ্রকিশোরের ছেলে সুকুমার রায় ছিলেন বাংলা সাহিত্যের ননসেন্স ও শিশু সাহিত্যের সেরা লেখকদের একজন। দক্ষ চিত্রকর ও সমালোচক হিসেবেও সুকুমারের খ্যাতি ছিল। ১৯২১ সালে কলকাতায় জন্ম নেন সুকুমারের একমাত্র সন্তান সত্যজিৎ রায়। সত্যজিতের মাত্র তিন বছর বয়সেই বাবা সুকুমারের মৃত্যু ঘটে; মা সুপ্রভা দেবী বহু কষ্টে তাঁকে বড় করেন। সত্যজিৎ বড় হয়ে কলকাতার প্রেসিডেন্সি কলেজে অর্থনীতি পড়তে যান, যদিও চারুকলার প্রতি সবসময়েই তাঁর দুর্বলতা ছিল। ১৯৪০ সালে সত্যজিতের মা তাঁকে শান্তিনিকেতনে রবীন্দ্রনাথ ঠাকুরের প্রতিষ্ঠিত বিশ্বভারতী বিশ্ববিদ্যালয়ে ভর্তি হবার জন্য পীড়াপীড়ি করতে থাকেন। কলকাতাপ্রেমী সত্যজিৎ শান্তিনিকেতনের শিক্ষার পরিবেশ সম্বন্ধে খুব উঁচু ধারণা পোষণ করতেন না, কিন্তু শেষে মায়ের প্ররোচনা ও রবিঠাকুরের প্রতি শ্রদ্ধার ফলে রাজি হন। [3] শান্তিনিকেতনে গিয়ে সত্যজিৎ প্রাচ্যের শিল্পের মর্যাদা উপলব্ধি করতে সক্ষম হন। পরে তিনি স্বীকার করেন যে, সেখানকার বিখ্যাত চিত্রশিল্পী নন্দলাল বসু[4] এবং বিনোদ বিহারী মুখোপাধ্যায়ের কাছ থেকে তিনি অনেক কিছু শিখেছিলেন। সত্যজিৎ বিনোদবিহারীর ওপর পরবর্তীকালে একটি প্রামাণ্যচিত্রও বানান। অজন্তা, ইলোরা এবং এলিফ্যান্টায় ভ্রমণের পর ভারতীয় শিল্পের ওপর সত্যজিতের গভীর শ্রদ্ধা ও অনুরাগ জন্মায়।[5]
নিয়মানুযায়ী বিশ্বভারতীতে সত্যজিতের পাঁচ বছর পড়াশোনা করার কথা থাকলেও তার আগেই ১৯৪৩ সালে তিনি শান্তিনিকেতন ছেড়ে কলকাতায় চলে আসেন এবং সেখানে ব্রিটিশ বিজ্ঞাপন সংস্থা ডি জে কিমারে মাত্র ৮০ টাকা বেতনের বিনিময়ে “জুনিয়র ভিজুয়ালাইজার” হিসেবে যোগ দেন। চিত্রসজ্জা বা ভিজুয়াল ডিজাইন সত্যজিতের পছন্দের একটি বিষয় ছিল ও সংস্থাটিতে তিনি ভালো সমাদরেই ছিলেন, কিন্তু সংস্থাটির ইংরেজ ও ভারতীয় কর্মচারীদের মধ্যে চাপা উত্তেজনা বিরাজ করছিল (ইংরেজ কর্মচারীদেরকে অনেক বেশি বেতন দেয়া হত), আর সত্যজিতের মনে হত প্রতিষ্ঠানটির "ক্লায়েন্টরা ছিলেন মূলত বোকা।"[6] ১৯৪৩ সালের দিকে সত্যজিৎ ডি কে গুপ্তের প্রকাশনা সংস্থা 'সিগনেট প্রেস'-এর সাথে জড়িয়ে পড়েন। ডি কে গুপ্ত তাঁকে সিগনেট প্রেস থেকে ছাপা বইগুলোর প্রচ্ছদ আঁকার অনুরোধ করেন ও এ ব্যাপারে তাঁকে সম্পূর্ণ শৈল্পিক স্বাধীনতা দেন। এখানে সত্যজিৎ প্রচুর বইয়ের প্রচ্ছদ ডিজাইন করেন, যার মধ্যে জিম করবেটের ম্যানইটার্স অব কুমায়ুন ও জওহরলাল নেহেরুর দ্য ডিসকভারি অব ইন্ডিয়া উল্লেখযোগ্য। এছাড়া তিনি বিভুতিভূষণ বন্দ্যোপাধ্যায়ের লেখা কালজয়ী বাংলা উপন্যাস পথের পাঁচালীর একটি শিশুতোষ সংস্করণ আম আঁটির ভেঁপু-র ওপরেও কাজ করেন। বিভুতিভূষণের লেখা এ উপন্যাসটি সত্যজিৎকে দারুণভাবে প্রভাবিত করে এবং এটিকেই পরবর্তীকালে সত্যজিৎ তাঁর প্রথম চলচ্চিত্রের বিষয়বস্তু হিসেবে নির্বাচন করেন। বইটির প্রচ্ছদ আঁকা ছাড়াও তিনি এর ভেতরের বিভিন্ন ছবিগুলোও এঁকে দেন। এই ছবিগুলোই পরে দৃশ্য বা শট হিসেবে তাঁর সাড়া জাগানো চলচ্চিত্রে স্থান পায়।[7]
১৯৪৭ সালে সত্যজিৎ চিদানন্দ দাসগুপ্ত ও অন্যান্যদের সাথে মিলে কলকাতা ফিল্ম সোসাইটি প্রতিষ্ঠা করেন। সোসাইটির সদস্য হবার সুবাদে তাঁর অনেক বিদেশী চলচ্চিত্র দেখার সুযোগ হয়। এ সময় তিনি প্রচুর ছবি গভীর মনোযোগ দিয়ে দেখেন। দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধের সময় তিনি কলকাতায় অবস্থানরত মার্কিন সেনাদের সাথে বন্ধুত্ব স্থাপন করেন; তিনি তাদের কাছ থেকে শহরে আসা নতুন মার্কিন চলচ্চিত্রগুলোর খবর নিতেন। এ সময় তিনি নরম্যান ক্লেয়ার নামের রয়েল এয়ার ফোর্সের এক কর্মচারীর সংস্পর্শে আসেন, যিনি সত্যজিতের মতোই চলচ্চিত্র, দাবা ও পাশ্চাত্যের ধ্রুপদী সঙ্গীত পছন্দ করতেন। [8] ১৯৪৯ সালে সত্যজিৎ তাঁর দূরসম্পর্কের বোন ও বহুদিনের বান্ধবী বিজয়া দাসকে বিয়ে করেন। সত্যজিৎ দম্পতির ঘরে ছেলে সন্দীপ রায়ের জন্ম হয়, যিনি নিজেও বর্তমানে একজন প্রথিতযশা চলচ্চিত্র পরিচালক। ঐ একই বছরে জঁ রনোয়ার তাঁর দ্য রিভার চলচ্চিত্রটির শুটিং করতে কলকাতায় আসেন। সত্যজিৎ রনোয়ারকে গ্রামাঞ্চলে চিত্রস্থান খুঁজতে সহায়তা করেন। ঐ সময়েই সত্যজিৎ রনোয়ারের সাথে “পথের পাঁচালী”-র চলচ্চিত্রায়ণ নিয়ে কথা বলেন এবং রনোয়ার এ ব্যাপারে তাঁকে এগিয়ে যেতে উৎসাহ দেন।[9]
১৯৫০ সালে ডি জে কিমার সত্যজিৎকে লন্ডনে তাদের প্রধান কার্যালয়ে কাজ করতে পাঠান। লন্ডনে তিন মাস থাকাকালীন অবস্থায় সত্যজিৎ প্রায় ৯৯টি চলচ্চিত্র দেখেন। এদের মধ্যে ইতালীয় নব্য বাস্তবতাবাদী ছবি লাদ্রি দি বিচিক্লেত্তে (ইতালীয় Ladri di biciclette, "সাইকেল চোর") তাঁর ওপর গভীর প্রভাব ফেলে। পরে সত্যজিৎ বলেছেন যে ঐ ছবিটি দেখে সিনেমা হল থেকে বের হওয়ার সময়েই তিনি ঠিক করেন যে তিনি একজন চলচ্চিত্রকার হবেন।
“অপু”-র বছরগুলো (১৯৫০–৫৮)
সত্যজিৎ ঠিক করেন যে, বাংলা সাহিত্যের ধ্রুপদী “বিল্ডুংস্রোমান” পথের পাঁচালী-ই হবে তাঁর প্রথম চলচ্চিত্রের প্রতিপাদ্য। ১৯২৮ সালে প্রকাশিত বিভূতিভূষণ বন্দ্যোপাধ্যায়ের লেখা এই প্রায়-আত্মজীবনীমূলক উপন্যাসটিতে বাংলার এক গ্রামের ছেলে অপু’র বেড়ে ওঠার কাহিনী বিধৃত হয়েছে।
এ ছবি বানানোর জন্য সত্যজিৎ কিছু পূর্ব-অভিজ্ঞতাবিহীন কুশলীকে একত্রিত করেন, যদিও তাঁর ক্যামেরাম্যান সুব্রত মিত্র ও শিল্প নির্দেশক বংশী চন্দ্রগুপ্ত দুজনেই পরবর্তীকালে নিজ নিজ ক্ষেত্রে খ্যাতিলাভ করেন। এ ছাড়া ছবির বেশির ভাগ অভিনেতাই ছিলেন শৌখিন। ১৯৫২ সালের শেষ দিকে সত্যজিৎ তার নিজের জমানো পয়সা খরচ করে দৃশ্যগ্রহণ শুরু করেন। তিনি ভেবেছিলেন প্রাথমিক দৃশ্যগুলো দেখার পরে হয়ত কেউ ছবিটিতে অর্থলগ্নি করবেন। কিন্তু সে ধরনের আর্থিক সহায়তা মিলছিল না। পথের পাঁচালী-র দৃশ্যগ্রহণ তাই থেমে থেমে অস্বাভাবিকভাবে প্রায় দীর্ঘ তিন বছর ধরে সম্পন্ন হয়। কেবল তখনই দৃশ্যগ্রহণ করা সম্ভব হত যখন সত্যজিৎ বা নির্মাণ ব্যবস্থাপক অনিল চৌধুরী প্রয়োজনীয় অর্থের যোগান করতে পারতেন। শেষ পর্যন্ত পশ্চিমবঙ্গ সরকারের থেকে ঋণ নিয়ে ১৯৫৫ সালে ছবিটি নির্মাণ সম্পন্ন হয় ও সে বছরই এটি মুক্তি পায়। মুক্তি পাওয়ার পর পরই ছবিটি দর্শক-সমালোচক সবার অকুণ্ঠ প্রশংসা লাভ করে ও বহু পুরস্কার জিতে নেয়। ছবিটি বহুদিন ধরে ভারতে ও ভারতের বাইরে প্রদর্শিত হয়। ছবিটি নির্মাণের সময় অর্থের বিনিময়ে চিত্রনাট্য বদলের জন্য কোন অনুরোধই সত্যজিৎ রাখেননি। এমনকি ছবিটির একটি সুখী সমাপ্তির (যেখানে ছবির কাহিনীর শেষে অপুর সংসার একটি “উন্নয়ন প্রকল্পে” যোগ দেয়) জন্য পশ্চিমবঙ্গ সরকারের অনুরোধও তিনি উপেক্ষা করেন। [10]
ভারতে ছবিটির প্রতিক্রিয়া ছিল উৎসাহসঞ্চারী। দ্য টাইম্স অফ ইন্ডিয়া-তে লেখা হয়, "It is absurd to compare it with any other Indian cinema ... Pather Panchali is pure cinema" (“একে অন্য যেকোনও ভারতীয় চলচ্চিত্রের সাথে তুলনা করা অবাস্তব... পথের পাঁচালী হল বিশুদ্ধ চলচ্চিত্র”)।[11] যুক্তরাজ্যে লিন্জি অ্যান্ডারসন চলচ্চিত্রটির অত্যন্ত ইতিবাচক একটি সমালোচনা লেখেন। [11] তবে ছবিটির সব সমালোচনাই এ রকম ইতিবাচক ছিল না। বলা হয় যে ফ্রাঁসোয়া ত্রুফো ছবিটি দেখে মন্তব্য করেছিলেন: “কৃষকেরা হাত দিয়ে খাচ্ছে - এরকম দৃশ্যসম্বলিত ছবি আমি দেখতে চাই না।” [12] দ্য নিউ ইয়র্ক টাইম্স-এর সবচেয়ে প্রভাবশালী সমালোচক বসলি ক্রাউদার ছবিটির একটি কঠোর সমালোচনা লেখেন, এবং সেটি পড়ে মনে করা হয়েছিল যে ছবিটি মার্কিন যুক্তরাষ্ট্রে মুক্তি পেলেও ভাল করবে না। কিন্তু এর বদলে ছবিটি সেখানে প্রত্যাশার চেয়ে অনেক বেশি দিন ধরে প্রদর্শিত হয়।
সত্যজিতের পরবর্তী ছবি অপরাজিত-এর সাফল্য তাঁকে আন্তর্জাতিক মহলে আরও পরিচিত করে তোলে। এই ছবিটিতে তরুণ অপুর উচ্চাভিলাষ ও তার মায়ের ভালবাসার মধ্যকার চিরন্তন সংঘাতকে মর্মভেদী রূপে ফুটিয়ে তোলা হয়। বহু সমালোচক, যাদের মধ্যে মৃণাল সেন ও ঋত্বিক ঘটক অন্যতম, ছবিটিকে সত্যজিতের প্রথম ছবিটির চেয়েও ওপরে স্থান দেন। অপরাজিত ভেনিসে গোল্ডেন লায়ন পুরস্কার জেতে। অপু ত্রয়ী শেষ করার আগে সত্যজিৎ আরও দুটি চলচ্চিত্র নির্মাণ সমাপ্ত করেন। প্রথমটি ছিল পরশ পাথর নামের একটি হাস্যরসাত্মক ছবি। আর পরেরটি ছিল জমিদারী প্রথার অবক্ষয়ের ওপর নির্মিত জলসাঘর, যেটিকে তাঁর অন্যতম গুরুত্বপূর্ণ কাজ হিসেবে গণ্য করা হয়। [13]
সত্যজিৎ অপরাজিত নির্মাণের সময় একটি ত্রয়ী সম্পন্ন করার কথা ভাবেননি, কিন্তু ভেনিসে এ ব্যাপারে সাংবাদিকদের জিজ্ঞাসা শুনে তাঁর মাথায় এটি বাস্তবায়নের ধারণা আসে। [14] অপু সিরিজের শেষ ছবি অপুর সংসার ১৯৫৯ সালে নির্মাণ করা হয়। আগের দুটি ছবির মত এটিকেও বহু সমালোচক সিরিজের সেরা ছবি হিসেবে আখ্যা দেন (রবিন উড, অপর্ণা সেন)। এ ছবির মাধ্যমেই সত্যজিতের দুই প্রিয় অভিনেতা সৌমিত্র চট্টোপাধ্যায় ও শর্মিলা ঠাকুরের চলচ্চিত্রে আত্মপ্রকাশ ঘটে। ছবিটিতে অপুকে দেখানো হয় কলকাতার এক জীর্ণ বাড়িতে প্রায়-দরিদ্র অবস্থায় বসবাস করতে। এক অস্বাভাবিক পরিস্থিতিতে অপর্ণার সাথে অপুর বিয়ে হয়। তাদের জীবনের বিভিন্ন দৃশ্যে “বিবাহিত জীবন সম্পর্কে ছবিটির ধ্রুপদী ইতিবাচকতা ফুটে ওঠে”,[15] কিন্তু শীঘ্রই এক বিয়োগান্তক পরিস্থিতির উদ্ভব হয়। একজন বাঙালি সমালোচক অপুর সংসার-এর একটি কঠোর সমালোচনা লেখেন, এবং সত্যজিৎ এর উত্তরে ছবিটির পক্ষে একটি সুলিখিত নিবন্ধ লেখেন - যা ছিল সত্যজিতের কর্মজীবনে একটি দুর্লভ ঘটনা (সত্যজিতের প্রত্যুত্তরের এরকম ঘটনা আরেকবার ঘটে তাঁর পছন্দের চারুলতা ছবিটি নিয়ে)। [16]
সত্যজিতের ব্যক্তিগত জীবনের ওপর তাঁর কর্মজীবনের সাফল্যের তেমন কোন প্রভাব পড়েনি। সত্যজিতের নিজস্ব কোন বাড়ি ছিল না; তিনি তাঁর মা, মামা ও পরিবারের অন্যান্য সদস্যদের সাথে এক ভাড়া বাড়িতেই সারা জীবন কাটিয়ে দেন। [17] তাঁর স্ত্রী ও ছেলে দুজনেই তাঁর কাজের সাথে জড়িয়ে ছিলেন। বেশির ভাগ চিত্রনাট্য বিজয়াই প্রথমে পড়তেন, এবং ছবির সঙ্গীতের সুর তৈরীতেও তিনি স্বামীকে সাহায্য করতেন। আয়ের পরিমাণ কম হলেও সত্যজিৎ নিজেকে বিত্তশালীই মনে করতেন, কেননা পছন্দের বই বা সঙ্গীতের অ্যালবাম কিনতে কখনোই তাঁর কষ্ট হয়নি। [17]
দেবী থেকে চারুলতা (১৯৫৯–৬৪)
কর্মজীবনের এই পর্বে সত্যজিৎ নির্মাণ করেন রাজ পর্বের ওপর চলচ্চিত্র (যেমন দেবী), রবীন্দ্রনাথের ওপর একটি প্রামাণ্যচিত্র, একটি হাস্যরসাত্মক ছবি (‘‘মহাপুরুষ’’) এবং মৌলিক চিত্রনাট্যের ওপর ভিত্তি করে তাঁর প্রথম চলচ্চিত্র (কাঞ্চনজঙ্ঘা)। এছাড়াও তিনি বেশ কিছু চলচ্চিত্র নির্মাণ করেন, সমালোচকদের মতে যেগুলোর মত করে ছবির পর্দায় ভারতীয় নারীদের এত অনুভূতি দিয়ে এর আগে কেউ ফুটিয়ে তোলেনি। পলিন কেল মন্তব্য করেন যে তিনি বিশ্বাস করতে পারেন নি সত্যজিৎ নারী নন, পুরুষ। [18]
অপুর সংসার নির্মাণের পরে সত্যজিৎ দেবী ছবির কাজে হাত দেন। হিন্দু সমাজের বিভিন্ন মজ্জাগত কুসংস্কার ছিল ছবিটির বিষয়। ছবিটিতে শর্মিলা ঠাকুর দয়াময়ী নামের এক তরুণ বধুর চরিত্রে অভিনয় করেন, যাকে তার শ্বশুর কালী বলে পূজা করতেন। শর্মিলা পরে এই ছবিতে তাঁর অভিনয় নিয়ে মন্তব্য করেন যে দেবীতে তিনি নিজের থেকে কিছু করেননি, বরং এক জিনিয়াস তাঁকে দিয়ে সেটা করিয়ে নিয়েছিলেন। সত্যজিৎ আশঙ্কা করেছিলেন যে ভারতীয় সেন্সর বোর্ড হয়ত ছবিটি প্রদর্শনে বাধা দেবে, বা হয়ত তাঁকে ছবিটি পুনরায় সম্পাদনা করতে বলবে, কিন্তু সেরকম কিছু ঘটে নি। ১৯৬১ সালে প্রধানমন্ত্রী জওহরলাল নেহেরুর প্ররোচনায় সত্যজিৎ রবীন্দ্রনাথ ঠাকুরের জন্মশতবার্ষিকী উপলক্ষে কবিগুরুর ওপর একটি প্রামাণ্যচিত্র নির্মাণ করেন। রবীন্দ্রনাথের ভিডিও ফুটেজের অভাবে সত্যজিৎকে মূলত স্থিরচিত্র দিয়েই ছবিটি বানানোর চ্যালেঞ্জ হাতে নিতে হয়, এবং তিনি পরে মন্তব্য করেন যে ছবিটি বানাতে তাঁর সাধারণের চেয়ে তিন গুণ বেশি সময় লেগেছিল।[19] একই বছরে সুভাষ মুখোপাধ্যায় ও অন্যান্যের সাথে মিলে সত্যজিৎ সন্দেশ নামের শিশুদের পত্রিকাটি - যেটি তাঁর পিতামহ একসময় প্রকাশ করতেন - পুনরায় প্রকাশ করা শুরু করেন। সত্যজিৎ এ জন্য বহুদিন ধরে অর্থসঞ্চয় করেছিলেন। [20] পত্রিকাটি ছিল একাধারে শিক্ষামূলক ও বিনোদনধর্মী, এবং “সন্দেশ” নামটিতে (শব্দটির দুটি অর্থ হয়: “খবর” ও “মিষ্টি”) এই দ্বিত্বতার প্রতিফলন ঘটেছে। সত্যজিৎ পত্রিকাটির ভেতরের ছবি আঁকতেন ও শিশুদের জন্য গল্প ও প্রবন্ধ লিখতেন। পরবর্তী বছরগুলোতে লেখালেখি করা তাঁর আয়ের অন্যতম প্রধান উৎসে পরিণত হয়।
১৯৬২ সালে সত্যজিৎ কাঞ্চনজঙ্ঘা ছবিটি পরিচালনা করেন। এটি ছিল তাঁর বানানো প্রথম মৌলিক চিত্রনাট্যনির্ভর রঙিন চলচ্চিত্র। দার্জিলিং নামের এক পাহাড়ী রিজোর্টে একটি উচ্চবিত্ত পরিবারের কাটানো এক বিকেলের কাহিনী নিয়ে এই জটিল ও সঙ্গীতনির্ভর ছবিটি বানানো হয়, যে বিকেলে পরিবারের সদস্যরা হঠাৎ করেই পরিবারের দণ্ডমুণ্ড কর্তা ইন্দ্রনাথ রায়ের বিরুদ্ধে বিদ্রোহ ঘোষণা করে। ছবিটি প্রথমে একটি বিরাট ম্যানশনে চিত্রায়িত করার পরিকল্পনা ছিল, কিন্তু পরে সত্যজিৎ সেই বিখ্যাত রিসোর্টেই দৃশ্যগ্রহণের সিদ্ধান্ত নেন, যাতে তিনি চিত্রনাট্যটির উত্তেজনা আলো-আঁধারের খেলা ও কুয়াশাকে ব্যবহার করে ফুটিয়ে তুলতে পারেন। সত্যজিৎ পরে স্মৃতিচারণ করতে গিয়ে বলেন যে তাঁর চিত্রনাট্যে যেকোন ধরনের আলোকসম্পাতেই দৃশ্যগ্রহণ সম্ভব ছিল, অথচ একই সময়ে দার্জিলিং-এ অবস্থানকারী একটি বাণিজ্যিক চলচ্চিত্র নির্মাণকারী দল সূর্যালোকের অভাবে একটি শটও সম্পন্ন করতে পারেনি। [21] ছবিটিতে ইন্দ্রনাথ রায়ের চরিত্রে রূপদানের জন্য সত্যজিৎ ছবি বিশ্বাস-কে নির্বাচন করেন। এটিই ছিল ছবি বিশ্বাসের করা শেষ ছবি; এর কিছুদিন পরে এক সড়ক দুর্ঘটনায় তিনি মারা যান। এর ফলে সত্যজিৎ পরবর্তীকালে কিছু চরিত্র অঙ্কনে বাঁধার সম্মুখীন হতে হয়, কেননা তাঁর মনে হয়েছিল একমাত্র ছবি বিশ্বাসই সেসব চরিত্র রূপদান করার যোগ্য ব্যক্তি ছিলেন।
এসময় সত্যজিৎ একজন আন্তর্জাতিক খ্যাতিসম্পন্ন চলচ্চিত্র ব্যক্তিত্ব হিসেবে পরিচিত হয়ে ওঠেন এবং বিভিন্ন চলচ্চিত্র উৎসবে বিচারক হিসেবে অংশগ্রহণ করেন, যদিও তিনি অনুযোগ করতেন যে কলকাতার বাইরে তাঁর নিজেকে সৃষ্টিশীল মনে হত না। ১৯৬৩ সালে মস্কো চলচ্চিত্র উৎসবে তিনি বিচারকের দায়িত্ব পালন করেন, ফেদেরিকো ফেলিন্নির 8½ ছবিটি সেরা পুরস্কার জেতে। ষাটের দশকে জাপান সফরের সময় তাঁর অত্যন্ত শ্রদ্ধেয় চলচ্চিত্র পরিচালক আকিরা কুরোসাওয়ার সাথে সাক্ষাৎ করেন। দেশে অবস্থানকালে কলকাতার ব্যস্ত জীবন থেকে ছুটি নিয়ে তিনি মাঝে মাঝে দার্জিলিং বা পুরি-তে চলে যেতেন ও সেখানে নির্জনে চিত্রনাট্য লিখতেন।
১৯৬৪ সালে সত্যজিৎ চারুলতা ছবিটি নির্মাণ করেন, যেটি ছিল তাঁর কর্মজীবনের এই পর্বের শেষ ছবি, এবং অনেক সমালোচকের মতে তাঁর সবচেয়ে সফল চলচ্চিত্র। [22] রবীন্দ্রনাথ ঠাকুরের ছোটগল্প নষ্টনীড় অবলম্বনে নির্মিত ছবিটিতে ১৯শ শতকের এক নিঃসঙ্গ বাঙালি বধূ চারু ও ঠাকুরপো অমলের প্রতি তার অনুভূতির কাহিনী বর্ণনা করা হয়েছে। মোৎসার্টীয় এই ছবিটিকে প্রায়ই "নিখুঁত" বলে অভিহিত করা হয়। সত্যজিৎ নিজেও বলেছেন যে এই ছবিটিতে তাঁর ভুলের সংখ্যা সবচেয়ে কম এবং এটিই তাঁর নির্মিত একমাত্র ছবি, যেটি আবার সুযোগ পেলে তিনি ঠিক একইভাবে বানাতেন। [23] ছবিটিতে চারু চরিত্রে মাধবী মুখোপাধ্যায়ের অভিনয় এবং সুব্রত মিত্র ও বংশী দাশগুপ্তের কাজ উচ্চপ্রশংসা পায়। ছবিটির দুটি দৃশ্য সমালোচকদের দৃষ্টি আকর্ষণ করে। প্রথমটি হচ্ছে ছবিটির নির্বাক প্রথম সাত মিনিট, যা চারুর একঘেয়েমি জীবন ফুটিয়ে তোলে, এবং দ্বিতীয়টি হল "বাগানের দোলনার দৃশ্য", যেখানে চারু অমলের জন্য তার ভালবাসার মুখোমুখি হয়। এ পর্বে সত্যজিতের নির্মিত অন্যান্য চলচ্চিত্রের মধ্যে রয়েছে মহানগর, তিন কন্যা, অভিযান এবং কাপুরুষ ও মহাপুরুষ।
নতুন দিকনির্দেশনা (১৯৬৫–১৯৮২)
কাছের মানুষদের কাছে সত্যজিতের ডাকনাম ছিল “মানিক”। তিনি তাঁর সমসাময়িক চলচ্চিত্রকারদের চেয়ে সাধারণ জনগণের সাথে অনেক বেশি মিশেছেন। অচেনা লোকদের তিনি প্রায়ই সাক্ষাৎ দিতেন। কিন্তু সাক্ষাৎকারীদের অনেকেই সত্যজিৎ ও তাদের মাঝে একটা দূরত্ব অনুভব করতেন। বাঙালিরা এটাকে ভাবতেন তাঁর ইংরেজ মানসিকতার প্রকাশ, আর পশ্চিমীরা ভাবতেন তাঁর শীতল ও গম্ভীর আচরণ ছিল ব্রাহ্মণদের মত। অভিনেতাদের প্রতি তাঁর অগাধ আস্থা ছিল, কিন্তু তাদের অযোগ্যতায় বিরূপভাবও কখনো কখনো প্রকাশ করতেন। [24] তার ব্যক্তিগত জীবন নিয়ে সংবাদমাধ্যমে কখনোই তেমন আলোকপাত করা হয়নি, তবে কারও কারও মতে মাধবী মুখোপাধ্যায়ের সাথে ষাটের দশকে তাঁর সম্পর্ক ছিল। [25]
চারুলতা-পরবর্তী বছরগুলোতে সত্যজিৎ ছিলেন বৈচিত্র্যের সন্ধানী; এসময় কল্পকাহিনী ও গোয়েন্দা কাহিনী থেকে শুরু করে ঐতিহাসিক ছবিও তিনি বানান। এ পর্বে তিনি তাঁর ছবিগুলোতে প্রচুর পরীক্ষা নিরীক্ষা চালান, এবং সমকালীন ভারতীয় জীবনের বিভিন্ন দিকগুলো তাঁর ছবিতে অন্তর্ভুক্ত করার চেষ্টা করেন। এ পর্বে তাঁর প্রথম প্রধান চলচ্চিত্র ছিল নায়ক, যার বিষয় ছিল এক চলচ্চিত্র তারকার সাথে এক সহানুভূতিশীল তরুণী সাংবাদিকের রেলযাত্রার সময়কার সাক্ষাৎ ও সংলাপ। উত্তম কুমার ও শর্মিলা ঠাকুর অভিনীত এই ছবিতে ট্রেন যাত্রার ২৪ ঘণ্টার পরিসরে এক আপাতসফল চলচ্চিত্র তারকার মনের অন্তর্সংঘাতগুলো উন্মোচন করা হয়। ছবিটি বার্লিনে সমালোচকদের পুরস্কার জিতলেও এটি নিয়ে তেমন আর কোন প্রতিক্রিয়া হয়নি।[26] ১৯৬৭ সালে সত্যজিৎ দি এলিয়েন নামের একটি ছবির জন্য চিত্রনাট্য লেখেন। যুক্তরাষ্ট্র ও ভারতের যৌথ প্রযোজনার এই ছবিটির প্রযোজক ছিল কলাম্বিয়া পিকচার্স এবং পিটার সেলার্স ও মার্লোন ব্রান্ডো ছবিটির প্রধান অভিনেতা হিসেবে নির্বাচিত হয়েছিলেন। কিন্তু চিত্রনাট্য লেখা শেষ করার পর সত্যজিৎ জানতে পারেন যে সেটির স্বত্ব তার নয় ও এর জন্য তিনি কোন সম্মানও পাবেন না। পরবর্তীকালে মার্লোন ব্র্যান্ডো প্রকল্পটি ত্যাগ করেন। তাঁর স্থানে জেমস কোবার্ন কে আনার চেষ্টা করা হয়, কিন্তু ততদিনে সত্যজিতের আশাভঙ্গ ঘটে এবং তিনি কলকাতায় ফিরে আসেন। [27] পরে ৭০ ও ৮০-র দশকে কলাম্বিয়া বহুবার প্রকল্পটি পুনরুজ্জীবিত করার প্রচেষ্টা করে ব্যর্থ হয়। ১৯৮২ সালে যখন স্টিভেন স্পিলবার্গের ই.টি. দ্য এক্সট্রা-টেরেস্ট্রিয়াল মুক্তি পায়, তখন অনেকেই ছবিটির সাথে সত্যজিতের লেখা চিত্রনাট্যের মিল খুঁজে পান। সত্যজিৎ ১৯৮০ সালে সাইট অ্যান্ড সাউন্ড ম্যগাজিনে লেখা একটি ফিচারে প্রকল্পটির ব্যর্থতা নিয়ে কথা বলেন ও পরে সত্যজিতের জীবনী লেখক অ্যান্ড্রু রবিনসন এ ঘটনার ওপর আরও বিস্তারিত লেখেন (১৯৮৯ সালে প্রকাশিত দি ইনার আই-এ)। সত্যজিৎ বিশ্বাস করতেন যে তাঁর লেখা দি এলিয়েন-এর চিত্রনাট্যটির মাইমোগ্রাফ কপি সারা যুক্তরাষ্ট্রে ছড়িয়ে না পড়লে স্পিলবার্গের ছবিটি বানানো হয়ত সম্ভব হত না। [28]
সত্যজিতের ছেলে সন্দ্বীপের অনুযোগ ছিল তিনি সবসময় বড়দের জন্য গম্ভীর মেজাজের ছবি বানান। এর উত্তরে ও নতুনত্বের সন্ধানে সত্যজিৎ ১৯৬৮ সালে নির্মাণ করেন তাঁর সবচেয়ে ব্যবসাসফল ছবি গুপী গাইন বাঘা বাইন। এটি ছিল সত্যজিতের পিতামহ উপেন্দ্রকিশোরের লেখা ছোটদের জন্য একটি গল্পের ওপর ভিত্তি করে বানানো সঙ্গীতধর্মী রূপকথা। গায়ক গুপী ও ঢোলবাদক বাঘা ভুতের রাজার তিন বর পেয়ে ভ্রমণে বেরিয়ে পড়ে ও দুই প্রতিবেশী রাজ্যের মধ্যে আসন্ন যুদ্ধ থামানোর চেষ্টা করে। ছবিটির নির্মাণকাজ ছিল ব্যয়বহুল, এবং অর্থাভাবে সত্যজিৎ ছবিটি সাদা-কালোয় ধারণ করেন। যদিও তাঁর কাছে বলিউডের এক অভিনেতাকে ছবিতে নেয়ার বিনিময়ে অর্থের প্রস্তাব এসেছিল, তিনি তা প্রত্যাখ্যান করেন। [29] এর পরে সত্যজিৎ তরুণ কবি ও লেখক সুনীল গঙ্গোপাধ্যায়ের লেখা একটি উপন্যাসের ওপর ভিত্তি করে অরণ্যের দিনরাত্রি ছবিটি নির্মাণ করেন। বলা হয় এই ছবিটির সঙ্গীত-কাঠামো চারুলতার চেয়েও বেশি জটিল ছিল। ছবিটিতে চার শহুরে তরুণ ছুটিতে বনে ঘুরতে যায়, এবং একজন বাদে সকলেই নারীদের সাথে বিভিন্ন ঘটনায় জড়িয়ে পড়ে যা তাদের মধ্যবিত্ত চরিত্রের নানা দিক প্রকাশ করে। রবিন উডের মতে “[ছবিটির] একটিমাত্র দৃশ্য থেকেই...একটি ছোট গল্প লেখার রসদ পাওয়া সম্ভব। [30] এ ছবিতে সত্যজিৎ মুম্বাই-ভিত্তিক অভিনেত্রী সিমি গারেওয়াল-কে এক আদিবাসী মহিলা হিসেবে চরিত্রায়ণ করেন; তাঁর মত শহুরে নারীকে সত্যজিৎ চরিত্রটির জন্য নির্বাচন করেছেন শুনে সিমি অবাক হয়েছিলেন।
অরণ্যের দিনরাত্রি-তে নির্মাণকুশলতা প্রদর্শনশেষে সত্যজিৎ মনোযোগ দেন তৎকালীন বাঙালি বাস্তবতার মর্মমূলে, যখন বামপন্থী নকশাল আন্দোলনের তীব্রতা সর্বত্র অনুভূত হচ্ছিল। সত্যজিৎকে প্রায়ই বলা হত তিনি সমসাময়িক ভারতীয় শহুরে অভিজ্ঞতার ব্যাপারে উদাসীন। এর জবাবে ১৯৭০-এর দশকে তিনি কলকাতাকে কেন্দ্র করে তিনটি ছবি বানান যেগুলো ‘‘কলকাতা ত্রয়ী’’ নামেও পরিচিত: প্রতিদ্বন্দ্বী (১৯৭০), সীমাবদ্ধ (১৯৭১), এবং জনঅরণ্য (১৯৭৫)। চলচ্চিত্র তিনটি আলাদাভাবে পরিকল্পনা করা হলেও বিষয়বস্তুর মিলের কারণে এগুলোকে একটি দুর্বল ত্রয়ী হিসেবে বিবেচনা করা হয়। প্রতিদ্বন্দ্বী-র নায়ক এক আদর্শবাদী তরুণ স্নাতক যার মোহমুক্তি ঘটলেও ছবির শেষ পর্যন্ত সে দুর্নীতিতে জড়িয়ে পড়েনি। জনারণ্য-র নায়ক আরেক তরুণ যে জীবিকা নির্বাহের জন্য দুর্নীতির কাছে আত্মসমর্পণ করে। এবং সীমাবদ্ধ-র অর্থনৈতিকভাবে সফল প্রধান চরিত্রটি আরও লাভ করার জন্য সমস্ত আদর্শ বিসর্জন দেয়। এগুলির মধ্যে প্রতিদ্বন্দ্বী ছবিতে সত্যজিৎ ভিন্ন ধরনের (elliptical) বর্ণনাভঙ্গি ব্যবহার করেন, যেখানে নেগেটিভ, স্বপ্নদৃশ্য ও হঠাৎ ফ্ল্যাশব্যাকের সহায়তা নেয়া হয়। এ ছাড়া ৭০-এর দশকে সত্যজিৎ তাঁর নিজের লেখা জনপ্রিয় গোয়েন্দা কাহিনীর নায়ক ফেলুদার ওপর ভিত্তি করে সোনার কেল্লা ও জয় বাবা ফেলুনাথ ছবি দুটিও নির্মাণ করেন। [31]
সত্যজিৎ বাংলাদেশের স্বাধীনতা যুদ্ধ নিয়ে একটি ছবি তৈরি করার কথা ভেবেছিলেন, কিন্তু পরে এ পরিকল্পনা ত্যাগ করেন এই মন্তব্য করে যে একজন চলচ্চিত্রকার হিসেবে তিনি শরণার্থীদের বেদনা ও জীবন-অভিযাত্রার প্রতিই বেশি আগ্রহী ছিলেন, তাদের নিয়ে রাজনীতির প্রতি নয়। [32] ১৯৭৭ সালে সত্যজিৎ শতরঞ্জ কি খিলাড়ি নামের একটি উর্দু চলচ্চিত্র নির্মাণ করেন। ছবিটি মুন্সি প্রেমচাঁদ-এর একটি গল্প অবলম্বনে তৈরি করা হয়; ১৮৫৭ সালের ভারতীয় বিপ্লবের এক বছর আগে অযোধ্যা রাজ্যের লক্ষ্ণৌ ছিল গল্পটির পটভূমি। ছবিটিতে ভারতে ব্রিটিশ উপনিবেশবাদের সূত্রপাতের ঘটনার বিবরণ দেয়া হয়েছে। এটিই ছিল বাংলা ভাষার বাইরে অন্য ভাষায় বানানো সত্যজিতের প্রথম চলচ্চিত্র। এটি আরও ছিল তাঁর সবচেয়ে ব্যয়বহুল ও তারকাসমৃদ্ধ ছবি, যাতে সঞ্জীব কুমার, সাইদ জাফরি, আমজাদ খান, শাবানা আজমি, ভিক্টর ব্যনার্জি ও রিচার্ড অ্যাটেনব্রো-র মত অভিনেতারা অংশ নেন। পরবর্তীকালে সত্যজিৎ প্রেমচাঁদের গল্পের ওপর ভিত্তি করে হিন্দি ভাষায় এক-ঘণ্টা দীর্ঘ সদগতি নামের একটি ছবি বানান। ছবিটিতে ভারতে বিদ্যমান অস্পৃশ্যতার ক্রূর বাস্তবতাকে তুলে ধরা হয়। ১৯৮০ সালে সত্যজিৎ গুপী গাইন বাঘা বাইন ছবির পরবর্তী পর্ব হীরক রাজার দেশে নির্মাণ করেন, যেটিতে তাঁর রাজনৈতিক মতামতের প্রভাব লক্ষ্য করা যায়। ছবিটির চরিত্র হীরক রাজা ছিল ভারতীয় প্রধানমন্ত্রী ইন্দিরা গান্ধীর জরুরি অবস্থা ঘোষণাকালীন সরকারের প্রতিফলন। [33] বহুল প্রশংসাপ্রাপ্ত স্বল্পদৈর্ঘ্যের চলচ্চিত্র পিকু নির্মাণের মধ্য দিয়ে সত্যজিতের কর্মজীবনের এই পর্বের সমাপ্তি ঘটে।
শেষ পর্যায় (১৯৮৩–১৯৯২)
১৯৮৩ সালে ঘরে বাইরে ছবির কাজ করার সময় সত্যজিতের হার্ট অ্যাটাক ঘটে এবং এ ঘটনার ফলে জীবনের অবশিষ্ট নয় বছরে তাঁর কাজের পরিমাণ ছিল অত্যন্ত সীমিত। স্বাস্থ্যের অবনতির ফলে ছেলে সন্দ্বীপ রায়ের সহায়তায় সত্যজিৎ ১৯৮৪ সালে ঘরে বাইরে নির্মাণ সমাপ্ত করেন। এরপর থেকে তাঁর ছেলেই তাঁর হয়ে ক্যামেরার কাজ করতেন। অন্ধ জাতীয়তাবাদের ওপর লেখা রবীন্দ্রনাথের এই উপন্যাসটি চলচ্চিত্রে রূপদানের ইচ্ছা সত্যজিতের অনেকদিন ধরেই ছিল এবং তিনি ৪০-এর দশকে ছবিটির একটি চিত্রনাট্যও লিখেছিলেন। [34] যদিও ছবিটিতে সত্যজিতের অসুস্থতাজনিত ভুলের ছাপ দেখা যায়, তা সত্ত্বেও ছবিটি কিছু সমালোচকের প্রশংসা কুড়ায় এবং এই ছবিতেই সত্যজিৎ প্রথমবারের মত একটি চুম্বনদৃশ্য যোগ করেন। ১৯৮৭ সালে সত্যজিৎ তাঁর বাবা সুকুমার রায়ের ওপর একটি প্রামাণ্যচিত্র নির্মাণ করেন।
শারীরিক অসুস্থতাজনিত কারণে সত্যজিৎ তাঁর শেষ তিনটি ছবি অভ্যন্তরীণ মঞ্চে নির্মাণ করেন। এগুলি তাঁর আগের ছবিগুলির চেয়ে আলাদা ও অনেক বেশি সংলাপনির্ভর। ১৯৮৯ সালে নির্মিত গণশত্রু ছবিটিতে তাঁর পরিচালনা তুলনামূলকভাবে দুর্বল এবং এটিকে দীর্ঘদিনের অসুস্থতাশেষে ফিরে আসার পর সত্যজিতের চলচ্চিত্র নির্মাণের পুনর্প্রচেষ্টা হিসেবেই গণ্য করা হয়। [35] ১৯৯০ সালে নির্মিত শাখা প্রশাখা সে তুলনায় উন্নততর ছবি হিসেবে গণ্য করা হয়। [36] এ ছবিতে এক আজীবন সততার সাথে কাটানো বৃদ্ধ ব্যক্তি জীবনের শেষ পর্যায়ে এসে তাঁর তিন ছেলের দুর্নীতির কথা জানতে পারেন; ছবির শেষ দৃশ্যে তিনি তাঁর মানসিকভাবে অসুস্থ কিন্তু দুর্নীতিমুক্ত চতুর্থ সন্তানের সান্নিধ্যে সান্ত্বনা খুঁজে পান। সত্যজিতের শেষ ছবি আগন্তুক ছিল হালকা আবহের। এ ছবিতে বহুদিনের হারিয়ে যাওয়া মামার পরিচয় দিয়ে একজন আগন্তুক এক পরিবারের সাথে সাক্ষাৎ করেন। তাঁর এই সাক্ষাতের অভিজ্ঞতার (যেখানে পরিবারের ছোট ছেলেটি আগন্তুকটিকে আগ্রহভরে স্বাগত জানায়, কিন্তু পরিবারের বড়রা তাঁকে অনীহা ও সন্দেহের চোখে দেখেন) ভেতর দিয়ে সত্যজিৎ দর্শকের কাছে মানুষের পরিচয়, স্বভাব-প্রকৃতি ও সভ্যতা নিয়ে বিভিন্ন প্রশ্নের জাল বোনেন। সত্যজিতের ছবি গভীর মানবিক আবেদন সমৃদ্ধ।
১৯৯২ সালে হৃদযন্ত্রের জটিলতা নিয়ে অসুস্থ সত্যজিৎ হাসপাতালে ভর্তি হন, এবং সে অবস্থা থেকে তাঁর স্বাস্থ্য আর ভালো হয়নি। মৃত্যুর কিছু সপ্তাহ আগে অত্যন্ত অসুস্থ ও শয্যাশায়ী অবস্থায় তিনি তাঁর জীবনের শেষ পুরস্কার একটি সম্মানসূচক অস্কার গ্রহণ করেন। ১৯৯২ সালের ২৩ এপ্রিল সত্যজিৎ মৃত্যুবরণ করেন।
চলচ্চিত্র কুশলতা
সত্যজিৎ চিত্রনাট্য রচনাকে পরিচালনার অবিচ্ছেদ্য অংশ হিসেবে গণ্য করতেন। এ কারণেই কর্মজীবনের প্রাথমিক পর্যায়ে তিনি বাংলা ছাড়া অন্য কোন ভাষায় চলচ্চিত্র নির্মাণে আগ্রহী ছিলেন না। তাঁর দুই বিদেশী ভাষায় নির্মিত পূর্ণদৈর্ঘ্য চলচ্চিত্রের জন্য চিত্রনাট্য তিনি ইংরেজিতে লিখেছিলেন, এবং তারপর সেগুলো তাঁর তত্ত্বাবধানে অনুবাদকেরা হিন্দি ও উর্দুতে ভাষান্তরিত করেন। সত্যজিৎ ও তাঁর শিল্প নির্দেশক বংশী চন্দ্রগুপ্ত মনে করতেন চলচ্চিত্রের “চলচ্চিত্রের রঙ্গমঞ্চের অস্তিত্বই চিত্রনাট্যের ওপর নির্ভরশীল”। [37] সত্যজিৎ সবসময় প্রথমে ইংরেজিতে চিত্রনাট্য লিখতেন যেন অবাঙালি বংশী চন্দ্রগুপ্ত তা পড়তে পারেন। সত্যজিতের প্রথম দিকের চলচ্চিত্রগুলোর ক্যামেরার কাজ করতেন সুব্রত মিত্র, যিনি পরবর্তীকালে তিক্ততার মধ্য দিয়ে সত্যজিতের কর্মীদল থেকে বেরিয়ে যান। কিছু সমালোচকের মতে সুব্রতের প্রস্থানের কারণে সত্যজিতের চলচ্চিত্রের চিত্রধারণের মান নেমে যায়। [26] বাইরে সুব্রতের প্রশংসা করলেও চারুলতা-র সময় থেকেই ক্যামেরার কাজে সত্যজিৎ নিজের নিয়ন্ত্রণ বৃদ্ধি করতে থাকেন, এবং এর পরিণতিতে ১৯৬৬ সালের পর থেকে সুব্রত আর সত্যজিতের হয়ে কাজ করেননি। সুব্রত মিত্রের পথপ্রদর্শক কাজের মধ্যে রয়েছে "বাউন্স আলোকসজ্জা" কৌশল, যেখানে কাপড়ে আলো প্রতিফলিত করে অভ্যন্তরীণ সেটেও বাইরের প্রাকৃতিক আলোর আভাস তৈরি করা যায়। এছাড়া সত্যজিৎ তাঁর নিজের অনেক কারিগরি ও চলচ্চিত্র-সংক্রান্ত উদ্ভাবনের পেছনে জঁ-লুক গদার ও ফ্রঁসোয়া ত্রুফোর মত ফরাসি নবতরঙ্গের পরিচালকদের কাজের কথা স্বীকার করেছেন। [38]
সত্যজিতের চলচ্চিত্র নিয়মিত সম্পাদনা করতেন দুলাল দত্ত, তবে বেশীর ভাগ সময় সত্যজিৎ-ই দুলালকে এ ব্যাপারে নির্দেশনা দিতেন। আর্থিক অসচ্ছলতা এবং সত্যজিতের অনুপুঙ্খ পরিকল্পনা ও পূর্ণ নিয়ন্ত্রণের কারণে তাঁর বেশীর ভাগ চলচ্চিত্রের সম্পাদনা প্রকৃতপক্ষে ক্যামেরাতে দৃশ্যধারণের সময়েই সম্পন্ন হয়ে যেত (পথের পাঁচালী বাদে)। কর্মজীবনের শুরুতেই রবি শংকর, বেলায়েত খান ও আলি আকবর খানের মত প্রতিভাবান ভারতীয় শাস্ত্রীয় সঙ্গীতজ্ঞদের সাথে সত্যজিতের কাজ করার সুযোগ হয়েছিল। কিন্তু তাঁর এ অভিজ্ঞতা ছিল মূলত বেদনাদায়ক। তিনি বুঝতে পারেন যে সঙ্গীতজ্ঞেরা তাঁর চলচ্চিত্রের চেয়ে তাঁদের নিজেদের সাঙ্গীতিক ধারার প্রতিই বেশি অনুগত। সত্যজিৎ পাশ্চাত্য ধারার ধ্রুপদী সঙ্গীতের ব্যবহার পছন্দ করতেন, বিশেষত তাঁর শহুরে পটভূমিতে বানানো ছবিগুলোর জন্য। [39] এ জন্য পরবর্তীকালে তিন কন্যা ছবিটির সময় থেকে তিনি নিজেই নিজের চলচ্চিত্রের জন্য সঙ্গীত স্বরলিপি রচনা করতেন। সত্যজিতের ছবিতে অভিনেতাদের কাজও সমানভাবে প্রশংসিত হয়েছে। তাঁর ছবিতে চলচ্চিত্র তারকারা যেমন অভিনয় করেছেন, তেমনি কখনো চলচ্চিত্র দেখেননি এরকম মানুষও অভিনয় করেছেন (যেমন অপরাজিত ছবিটিতে)।[40] রবিন উড-সহ অনেকেই সত্যজিতকে শিশু অভিনেতাদের জন্য সেরা পরিচালক হিসেবে আখ্যা দেন, এবং উদাহরণ হিসেবে পথের পাঁচালী ছবিতে অপু ও দুর্গা, পোস্টমাস্টার ছবিতে রতন এবং সোনার কেল্লা ছবিতে মুকুল চরিত্রগুলোর উল্লেখ করেন। সত্যজিতের নির্দেশনার প্রকৃতি অভিনেতার প্রতিভা ও অভিজ্ঞতার ওপর নির্ভর করত। উৎপল দত্তের মত অভিনেতাদের তেমন কোন নির্দেশনাই তিনি দেননি, অন্যদিকে অপু চরিত্রে সুবীর বন্দ্যোপাধ্যায়কে কিংবা অপর্ণা চরিত্রে শর্মিলা ঠাকুরকে তিনি অনেকটা "পুতুলের" মত ব্যবহার করেছেন।
সত্যজিতের চলচ্চিত্রগুলোর বিষয়বস্তু ছিল বহুমুখী। এ প্রসঙ্গে তিনি ১৯৭৫ সালে বলেন যে সমালোচকেরা প্রায়ই তাঁর বিরুদ্ধে এক বিষয় থেকে আরেক বিষয়ে, এক ধরন থেকে অন্য ধরনে ঘাসফড়িঙের মতো লাফ দেয়ার প্রবণতা প্রদর্শনের অভিযোগ করেন ও তাঁর ছবিতে চেনাজানা কোন ধরন খুঁজে পান না যাতে তাঁর গায়ে কোন একটি বিশেষ তকমা এঁটে দেয়া যায়। এ ব্যাপারে আত্ম-সমর্থন করে তিনি বলেন যে এই বহুমুখীতা তাঁর নিজের চরিত্রেরই প্রতিফলন, এবং তাঁর প্রতিটি ছবির পেছনে ঠাণ্ডা মাথায় নেয়া সিদ্ধান্ত কাজ করেছে। [41]
সাহিত্যকর্ম
সত্যজিৎ বাংলা সাহিত্যের সবচেয়ে জনপ্রিয় দুটি চরিত্রের স্রষ্টা। একটি হল প্রাতিজনিক গোয়েন্দা ফেলুদা, অন্যটি বিজ্ঞানী প্রফেসর শঙ্কু। এছাড়া তিনি প্রচুর ছোটগল্প লিখেছেন যেগুলো বারটির সংকলনে প্রকাশ পেত এবং সংকলনগুলোর শিরোনামে “বার” শব্দটি বিভিন্নভাবে ব্যবহৃত হত (যেমন ‘‘একের পিঠে দুই”, “এক ডজন গপ্পো”, ইত্যাদি)। ধাঁধা ও শব্দ-কৌতুক (pun)-এর প্রতি তাঁর আগ্রহ এ গল্পগুলোতে প্রকাশ পায়। অনেক সময় ফেলুদাকে ধাঁধাঁর সমাধান বের করে কোন কেসের রহস্য উন্মোচন করতে হত। ফেলুদার বিভিন্ন গল্পে তাঁর সঙ্গী উপন্যাস-লেখক জটায়ু (লালমোহন গাঙ্গুলি), আর তার খুড়তুতো ভাই তপেশরঞ্জন মিত্র ওরফে তোপসে হচ্ছে গল্পের বর্ণনাকারী, যার ভূমিকা অনেকটা শার্লক হোমসের পার্শ্বচরিত্র ডক্টর ওয়াটসনের মত। প্রফেসর শঙ্কুর বৈজ্ঞানিক কল্পকাহিনীগুলো ডায়েরী আকারে লেখা, যে ডায়েরী বিজ্ঞানীটির রহস্যময় অন্তর্ধানের পর খুঁজে পাওয়া যায়। সত্যজিতের ছোটগল্পগুলোতে অনিশ্চিত উৎকণ্ঠা, ভয় ও অন্যান্য বিষয়ে সত্যজিতের আগ্রহের ছাপ পড়ে, যে ব্যাপারগুলো তিনি চলচ্চিত্রে এড়িয়ে চলতেন। [42] সত্যজিতের অধিকাংশ রচনাই ইংরেজিতে অনূদিত হয়েছে এবং বর্তমানে তাঁর বইগুলোর দ্বিতীয় প্রজন্মের পাঠকসমাজ গড়ে উঠেছে।
তাঁর লেখা অধিকাংশ চিত্রনাট্যও “একশান” সাহিত্যপত্রে বাংলায় প্রকাশিত হয়েছে। সত্যজিৎ তাঁর ছেলেবেলার কাহিনী নিয়ে লেখেন যখন ছোট ছিলাম (১৯৮২)। চলচ্চিত্রের ওপর লেখা তাঁর প্রবন্ধের সংলনগুলো হল: আওয়ার ফিল্মস, দেয়ার ফিল্মস (১৯৭৬), বিষয় চলচ্চিত্র (১৯৮২), এবং একেই বলে শুটিং (১৯৭৯)। ৯০-এর দশকের মাঝামাঝি সত্যজিতের চলচ্চিত্র বিষয়ক নিবন্ধের একটি সঙ্কলন পশ্চিমে প্রকাশ পায়। এই বইটির নামও Our Films, Their Films। বইটির প্রথম অংশে সত্যজিৎ ভারতীয় চলচ্চিত্র নিয়ে আলোচনা করেন, এবং দ্বিতীয় অংশে হলিউড, কিছু পছন্দের চিত্রনির্মাতা (চার্লি চ্যাপলিন, আকিরা কুরোসাওয়া) ও ইতালীয় নব্যবাস্তবতাবাদের ওপর আলোচনা করেন। বিষয় চলচ্চিত্র বইটিতে চলচ্চিত্রের নানা বিষয়ে সত্যজিতের ব্যক্তিগত দর্শন আলোচিত হয়েছে। সম্প্রতি বইটির একটি ইংরেজি অনুবাদ Speaking of Films নামে প্রকাশ পেয়েছে। এছাড়াও সত্যজিৎ ‘‘তোড়ায় বাঁধা ঘোড়ার ডিম’’ নামে একটি ননসেন্স ছড়ার বই লেখেন, যেখানে লুইস ক্যারলের ‘‘জ্যাবারওয়কি’’-র একটি অনুবাদ রয়েছে।
সত্যজিৎ “রে রোমান” (Ray Roman) ও “রে বিজার” (Ray Bizarre) নামের দুইটি টাইপফেস নকশা করেন। এর মধ্যে রায় রোমান ১৯৭০ সালে একটি আন্তর্জাতিক পুরস্কার জেতে। চলচ্চিত্র জগতে পদার্পণের অনেক পরেও কলকাতার কিছু মহলে তিনি একজন প্রভাবশালী গ্রাফিক ডিজাইনার হিসেবে পরিচিত ছিলেন। সত্যজিত তাঁর নিজের লেখা সমস্ত বইয়ের প্রচ্ছদ ও ভেতরের ছবি আঁকতেন। এছাড়া তাঁর চলচ্চিত্রের সব বিজ্ঞাপনগুলোও তিনিই তৈরি করতেন।
চলচ্চিত্রের তালিকা
দর্শক ও সমালোচকের প্রতিক্রিয়া
সত্যজিতের চলচ্চিত্রের অন্যতম প্রধান ও পুনরাবৃত্ত উপাদান ছিল এর মানবতাবাদ। তাঁর ছবিগুলো আপাতদৃষ্টিতে সরল, কিন্তু এই সরলতার গভীরে লুকিয়ে আছে জটিলতা। তাঁর চলচ্চিত্রের বর্ণনাভঙ্গি ও চরিত্রায়ন নিখুঁত বলে অনেকবার প্রশংসিত হয়েছে। অনেকেই তাঁর কাজের ভূয়সী প্রশংসা করেছেন, এবং এর মধ্যে অন্যতম হল আকিরা কুরোসাওয়ার করা এই উক্তিটি: "সত্যজিতের চলচ্চিত্র না দেখা আর পৃথিবীতে বাস করে চন্দ্র-সূর্য না দেখা একই কথা। অন্যদিকে সত্যজিতের নিন্দুকেরা মনে করেন তাঁর ছবিগুলো অত্যন্ত ধীর গতির, যেন “রাজকীয় শামুকের” চলার মত। [22] তারা সত্যজিতের মানবতাবাদকে ভাবেন সরলমনস্কতার বহিঃপ্রকাশ, আর তাঁর কাজকে মনে করেন আধুনিকতা-বিরোধী। তারা আরও বলেন যে সত্যজিতের চলচ্চিত্রে তাঁর সমসাময়িক পরিচালকদের মত (যেমন জঁ-ল্যুক গদার) নতুন অভিব্যক্তি কিংবা পরীক্ষা-নিরীক্ষা দেখতে পাওয়া যায় না। স্ট্যানলি কফম্যান লিখেছেন যে সত্যজিতের কিছু সমালোচক মনে করেন যে সত্যজিৎ “আগে থেকেই ধরে নিয়েছেন যে যেসব চলচ্চিত্র কেবল তাদের চরিত্রগুলোকে নিয়েই পড়ে থাকে, কিন্তু চরিত্রগুলোর জীবনে কোন নাটকীয় বিন্যাস আরোপ করে না, সেসব চলচ্চিত্র দর্শকেরা পছন্দ করবে। [43] সত্যজিৎ নিজেই বলেছেন যে তাঁর চলচ্চিত্রগুলোর ধীরগতির ব্যাপারে তাঁর কিছুই করার নেই, এবং কুরোসাওয়া সত্যজিতের পক্ষ নিয়ে বলেন যে "সত্যজিতের ছবিগুলো মোটেই ধীরগতির নয়। বরং এগুলোকে শান্তভাবে বহমান এক বিরাট নদীর সাথে তুলনা করা যায়।"
সমালোচকেরা প্রায়ই সত্যজিৎকে চলচ্চিত্র ও অন্যান্য মাধ্যমের বিখ্যাত ব্যক্তিত্বদের সাথে তুলনা করেছেন, যেমন আন্তন চেখভ, জঁ রনোয়ার, ভিত্তোরিও দে সিকা, হাওয়ার্ড হক্স কিংবা ভোল্ফগাং আমাদেউস মোৎসার্ট। শেক্সপিয়ারের সাথেও তাঁকে তুলনা করা হয়েছে। [15][44]। ভি এস নাইপল শতরঞ্জ কে খিলাড়ি-র একটি দৃশ্যকে শেক্সপিয়ারের নাটকের সাথে তুলনা করে বলেছেন: "only three hundred words are spoken but goodness! – terrific things happen."[45] সত্যজিতের চলচ্চিত্রের নান্দনিকতা নিয়ে যারা সন্তুষ্ট ছিলেন না তারাও স্বীকার করেন যে একটি সম্পূর্ণ সংস্কৃতিকে তার বিভিন্ন সুক্ষ্ম দ্যোতনাসহ চলচ্চিত্রে তুলে ধরার ব্যাপারে তিনি ছিলেন একমেবাদ্বিতীয়ম। দ্য ইন্ডিপেন্ডেন্ট পত্রিকায় সত্যজিতের ওপর লেখা শ্রদ্ধাঞ্জলিতে এই অনুভূতিই প্রকাশ পায় এভাবে: "Who else can compete?"[46] তবে সাধারণের মতে তাঁর হার্ট অ্যাটাকের পরে বানানো ছবিগুলো তাঁর পুরনো ছবিগুলোর মত জীবন্ত ছিল না।
১৯৮০-র শুরুর দিকে ভারতীয় লোকসভা সদস্য ও প্রাক্তন অভিনেত্রী নার্গিস দত্ত তাঁর বিরুদ্ধে এই বলে অভিযোগ আনেন যে তিনি "দারিদ্র্য রফতানি" করছেন, এবং সত্যজিতের কাছে “আধুনিক ভারত”-এর প্রতিনিধিত্ব করে এমন ছবি বানানোর দাবি করেন[47] অন্যদিকে ভারতজুড়ে সমাজতন্ত্রের প্রবক্তারা মনে করতেন সত্যজিৎ জাতির নিপীড়িত শ্রেণীর প্রতি "প্রত্যয়ী" ছিলেন না, বরং তিনি ‘‘পথের পাঁচালী’’ ও ‘’অশনি সংকেত’’ ছবিতে বর্ণনাভঙ্গি ও নান্দনিকতার মাধ্যমে দারিদ্র্যকে মহৎ করে দেখিয়েছেন। তাঁরা আরও অভিযোগ করে যে সত্যজিৎ তাঁর ‘‘বুর্জোয়া’’ দৃষ্টিভঙ্গি থেকে বেরিয়ে এসে তাঁর ছবির সংঘাতগুলোর কোন সমাধান দেখাতে পারেন নি। ৭০-এর দশকের নকশাল আন্দোলনের সময় তাঁর ছেলে সন্দীপ এক পর্যায়ে শারীরিক ক্ষতির সম্মুখীন হয়েছিলেন। [48] ৬০-এর দশকে সত্যজিৎ ও মার্ক্স্বাদী চলচ্চিত্রকার মৃণাল সেন বিতর্কে জড়িয়ে পড়েন। বাণিজ্যিক অভিনেতা উত্তম কুমার-কে ছবিতে নেয়ার জন্য মৃণাল সত্যজিতের সমালোচনা করেন। সত্যজিৎ জবাব দেন যে মৃণাল কেবল "সহজ লক্ষ্য"গুলোতেই (তথা বাঙালি মধ্যবিত্ত শ্রেণী) আঘাত হানতে জানেন।
কিংবদন্তির কথা
ভারতে ও বিশ্বব্যাপী বাঙালি সম্প্রদায়ের কাছে সত্যজিৎ রায় একজন সাংস্কৃতিক প্রতিভূ। তাঁর মৃত্যুর পর কলকাতার জীবনযাত্রা থেমে পড়ে। হাজার হাজার লোক শেষ শ্রদ্ধা জানাতে তাঁর বাড়িতে আসেন।[49] বাংলা চলচ্চিত্র জগতে সত্যজিৎ গভীর প্রভাব ফেলেন। সত্যজিতের চলচ্চিত্র কৌশল অপর্ণা সেন, ঋতুপর্ণ ঘোষ, গৌতম ঘোষ এবং বাংলাদেশের তারেক মাসুদ ও তানভীর মোকাম্মেল-কে অনুপ্রাণিত করেছে। বুদ্ধদেব দাশগুপ্ত, মৃণাল সেন[50], ও আদুর গোপালকৃশনান-এর মত চলচ্চিত্র নির্মাতারা ভারতীয় চলচ্চিত্রে সত্যজিতের আসামান্য অবদান স্বীকার করেছেন। ভারতের বাইরে মার্টিন স্কোরসেজি,[51] জেমস আইভরি, আব্বাস কিয়ারোস্তামি ও এলিয়া কাজান-এর মত চিত্রনির্মাতারা তাঁর কাজ দেখে প্রভাবিত হয়েছেন বলে ধারণা করে হয়। ইরা সাক্স-এর ২০০৫ সালে নির্মিত Forty Shades of Blue ছিল চারুলতা-র একটি দুর্বলভাবে অনুসৃত পুনর্নির্মাণ, আর ১৯৯৫ সালের মাই ফ্যামিলি ছবিটির শেষ দৃশ্য অপুর সংসার-এর শেষ দৃশ্যকে অনুসরণ করে তৈরি। ইদানীংকার কিছু ছবি, যেমন স্যাক্রেড এভিল,[52] দীপা মেহতার এলিমেন্ট্স ত্রয়ী, এমনকি জঁ-ল্যুক গদার-এর চলচ্চিত্রেও[53] সত্যজিতের চলচ্চিত্রের প্রতি নির্দেশ খুঁজে পাওয়া যায়।
মার্কিন অ্যানিমেটেড টেলিভিশন সিরিজ দ্য সিম্পসন্স-এর আপু নাহাসাপিমাপেটিলন চরিত্রটির নাম রায়ের প্রতি শ্রদ্ধা জানিয়ে নির্বাচন করা হয়। মাধবী মুখোপাধ্যায়ের সাথে সত্যজিতের ছবি ডোমিনিকা-র স্ট্যাম্পে স্থান পায় - কোন ভারতীয় চলচ্চিত্র ব্যক্তিত্বের জন্য এ জাতীয় ঘটনা এটাই প্রথম। বহু সাহিত্যকর্মে সত্যজিৎ কিংবা তাঁর কাজকে নির্দেশ করা হয়েছে। সালমান রুশদির লেখা হারুন অ্যান্ড দ্য সি অফ স্টোরিজ-এ দুইটি মাছের নাম ছিল গুপী ও বাঘা (সত্যজিতের “গুপী গাইন” ও “বাঘা বাইন” চরিত্র দুটির নামে)। বহু প্রতিষ্ঠান সত্যজিতকে সম্মানসূচক ডক্টরেট ডিগ্রী প্রদান করে। এদের মধ্যে অক্সফোর্ড বিশ্ববিদ্যালয় মাত্র দ্বিতীয় চলচ্চিত্রকার হিসেবে (চ্যাপলিনের পর) তাঁকে এই ডিগ্রী প্রদান করে। ১৯৮৭ সালে ফ্রান্সের রাষ্ট্রপতি তাঁকে লেজিওঁ দনর পুরস্কার প্রদান করেন। তাঁর মৃত্যুর অল্প কিছু দিন আগে ভারত সরকার তাঁকে ভারতের সর্বোচ্চ অসামরিক পদক ভারতরত্ন প্রদান করেন। ১৯৯৩ সালে ইউনিভার্সিটি অফ ক্যালিফোর্নিয়া, সান্টা ক্রুজ সত্যজিৎ রায় ফিল্ম অ্যান্ড স্টাডি কালেকশন প্রতিষ্ঠা করে। ১৯৯৫ সালে ভারত সরকার চলচ্চিত্র বিষয়ে গবেষণার জন্য সত্যজিৎ রায় চলচ্চিত্র ও টেলিভিশন ইনস্টিটিউট প্রতিষ্ঠা করেন।
২০০৭ সালে ব্রিটিশ ব্রডক্যাস্টিং কর্পোরেশন (বিবিসি) ঘোষণা দেয় যে, ফেলুদা সিরিজের দুটি গল্প নিয়ে রেডিও অনুষ্ঠান নির্মাণ করা হবে।[54] লন্ডন চলচ্চিত্র উৎসবের সময় থেকে "সত্যজিৎ রায় পুরস্কার" নামে একটি নিয়মিত পুরস্কার প্রদান করা হয়। প্রথম সারির পূর্ণদৈর্ঘ্য চলচ্চিত্রের পরিচালক যাদের চলচ্চিত্রের শিল্পগুণ, সহানুভূতি এবং মানবতার দিকটি সত্যজিতের মত তাদেরকে এই পুরস্কার প্রদান করা হয়। ওয়েস অ্যান্ডারসন দাবী করেছেন যে তার চলচ্চিত্রে সত্যজিতের বিশেষ প্রভাব রয়েছে। তার সাম্প্রতিক ছবি দ্য দার্জিলিং লিমিটেড সত্যজিৎ রায়কে উৎসর্গ করেছেন।
প্রাপ্ত পুরস্কার ও সম্মাননা
সত্যজিৎ রায় তাঁর জীবদ্দশায় প্রচুর পুরস্কার পেয়েছেন। তিনিই দ্বিতীয় চলচ্চিত্র ব্যক্তিত্ব যাঁকে অক্সফোর্ড বিশ্ববিদ্যালয় সাম্মানিক ডক্টরেট ডিগ্রি প্রদান করে। প্রথম চলচ্চিত্র ব্যক্তিত্ব হিসেবে অক্সফোর্ডের ডিলিট পেয়েছিলেন চার্লি চ্যাপলিন। ১৯৮৭ সালে ফ্রান্সের সরকার তাঁকে সেদেশের বিশেষ সম্মনসূচক পুরস্কার লেজিওঁ দনরে ভূষিত করে। ১৯৮৫ সালে পান ভারতের সর্বোচ্চ চলচ্চিত্র পুরস্কার দাদাসাহেব ফালকে পুরস্কার। ১৯৯২ সালে মৃত্যুর কিছুদিন পূর্বে একাডেমি অফ মোশন পিকচার আর্টস অ্যান্ড সাইন্সেস তাকে আজীবন সম্মাননাস্বরূপ একাডেমি সম্মানসূচক পুরস্কার প্রদান করে। মৃত্যুর কিছুদিন পূর্বেই ভারত সরকার তাঁকে প্রদান করেন দেশের সর্বোচ্চ অসামরিক সম্মান ভারতরত্ন। সেই বছরেই মৃত্যুর পরে তাঁকে মরণোত্তর আকিরা কুরোসাওয়া পুরস্কার প্রদান করা হয়। প্রয়াত পরিচালকের পক্ষে এই পুরস্কার গ্রহণ করেন শর্মিলা ঠাকুর।
রায় পরিবার
উপেন্দ্রকিশোর রায় চৌধুরীবিধুমুখিসুকুমার রায়সুপ্রভা রায়সুখলতা রাওসুবিনয় রায়সুবিমল রায়পূন্যলতা চক্রবর্তীশান্তিলতাসত্যজিৎ রায়বিজয়া রায়সন্দীপ রায়ললিতা রায়সৌরদীপ রায়
আরো দেখুন
কান চলচ্চিত্র উৎসবে ভারতীয় চলচ্চিত্র নির্বাচন এবং বিজয়ীর তালিকা
পশ্চিমবঙ্গের চলচ্চিত্র
সমান্তরাল চলচ্চিত্র
টীকা
তথ্যসূত্র
গ্রন্থ ও রচনাপঞ্জি
CS1 maint: unrecognized language (link)
CS1 maint: unrecognized language (link)
CS1 maint: unrecognized language (link)
CS1 maint: unrecognized language (link)
CS1 maint: unrecognized language (link)
CS1 maint: unrecognized language (link)
CS1 maint: unrecognized language (link)
CS1 maint: unrecognized language (link)
CS1 maint: unrecognized language (link)
CS1 maint: unrecognized language (link)
CS1 maint: unrecognized language (link)
CS1 maint: unrecognized language (link)
CS1 maint: unrecognized language (link)
CS1 maint: unrecognized language (link)
বহিঃসংযোগ
article by ডব্লিউ অ্যান্ড্রু রবিনসন
- induna.com
অমর্ত্য সেন:
- অ্যান্ড্রু রবিনসন
- ছুটির দিনে, দৈনিক প্রথম আলো। (২৬শে এপ্রিল, ২০০৮)
on IMDb
বিষয়শ্রেণী:১৯২১-এ জন্ম
বিষয়শ্রেণী:১৯৯২-এ মৃত্যু
বিষয়শ্রেণী:বাঙালি চলচ্চিত্র পরিচালক
বিষয়শ্রেণী:একাডেমি সম্মানসূচক পুরস্কার বিজয়ী
বিষয়শ্রেণী:বাংলা ভাষার লেখক
বিষয়শ্রেণী:বাঙালি লেখক
বিষয়শ্রেণী:ভারতরত্ন প্রাপক
বিষয়শ্রেণী:দাদাসাহেব ফালকে পুরস্কার বিজয়ী
বিষয়শ্রেণী:ভারতীয় চলচ্চিত্র পরিচালক
বিষয়শ্রেণী:ভারতীয় শিশু সাহিত্যিক
বিষয়শ্রেণী:লেজিওঁ দনর প্রাপ্ত
বিষয়শ্রেণী:কলকাতার ব্যক্তি
বিষয়শ্রেণী:সত্যজিৎ রায়
বিষয়শ্রেণী:রামোন ম্যাগসেসে পুরস্কার বিজয়ী
| https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%9C%E0%A6%BF%E0%A7%8E%20%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
1146,
1422,
1556,
2456,
2582,
3350,
4510,
5339,
5835,
6611,
6795,
7573,
9211,
9527,
9891,
10143,
10362,
11526,
12023,
12802,
13546,
13922,
14327,
15178,
17551,
18006,
19464,
20572,
20780,
21605,
21996,
22519,
23119
],
"plaintext_end_byte": [
1145,
1421,
1531,
2455,
2560,
3349,
4480,
5286,
5826,
6610,
6756,
7572,
9179,
9526,
9890,
10135,
10361,
11525,
11997,
12801,
13523,
13899,
14313,
15143,
17550,
17960,
19463,
20571,
20731,
21570,
21927,
22505,
23104,
23249
]
} | 側鎖部分とはどのような部分ですか？ | 抗体 | japanese | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
抗体（こうたい、）とは、リンパ球のうちB細胞の産生する糖タンパク分子で、特定のタンパク質などの分子（抗原）を認識して結合する働きをもつ。抗体は主に血液中や体液中に存在し、例えば、体内に侵入してきた細菌やウイルス、微生物に感染した細胞を抗原として認識して結合する。抗体が抗原へ結合すると、その抗原と抗体の複合体を白血球やマクロファージといった食細胞が認識・貪食して体内から除去するように働いたり、リンパ球などの免疫細胞が結合して免疫反応を引き起こしたりする。これらの働きを通じ、脊椎動物の感染防御機構において重要な役割を担っている（無脊椎動物は抗体を産生しない）。1種類のB細胞は1種類の抗体しか作れないうえ、1種類の抗体は1種類の抗原しか認識できないため、ヒト体内では数百万〜数億種類といった単位のB細胞がそれぞれ異なる抗体を作り出し、あらゆる抗原に対処しようとしている。
「抗体」の名は、抗原に結合するという機能を重視した名称で、物質としては<b data-parsoid='{"dsr":[618,631,3,3]}'>免疫グロブリン（めんえきグロブリン、immunoglobulin）と呼ばれ、「Ig（アイジー）」と略される。
全ての抗体は免疫グロブリンであり、血漿中のγ(ガンマ)ｰグロブリンにあたる。
構造
軽鎖と重鎖
すべての抗体は基本的には同じ構造を持っており、"Y"字型の4本鎖構造（軽鎖・重鎖の2つのポリペプチド鎖が2本ずつ）を基本構造としている[1]。軽鎖（またはL鎖）にはλ鎖とκ鎖の2種類があり、すべての免疫グロブリンはこのどちらかを持つが、分子量は約25,000で共通である。重鎖（またはH鎖）には、γ鎖、μ鎖、α鎖、δ鎖、ε鎖の、構造の異なる5種類があり、この重鎖の違いによって免疫グロブリンの種類（アイソタイプ</b>と呼ぶ）が変わる。分子量は50,000〜77,000である。この軽鎖と重鎖がジスルフィド結合（SS結合）で結びついてヘテロダイマーを形成し、さらにこのヘテロダイマーが左右2つジスルフィド結合で結合して "Y"字型のヘテロテトラマーを形成する。
2本の軽鎖同士、あるいは2本の重鎖同士は全く同一のポリペプチド鎖である。
Fc領域とFab領域
"Y"字の下半分の縦棒部分にあたる場所をFc領域 (Fragment, crystallizable) と呼ぶ。左右2つの重鎖からなる。白血球やマクロファージなどの食細胞はこのFc領域と結合できる受容体（Fc受容体）を持っており、このFc受容体を介して抗原と結合した抗体を認識して抗原を貪食する（オプソニン作用）。その他Fc領域は、補体の活性化や抗体依存性細胞傷害作用など、免疫反応の媒介となる。このようにFc領域は抗体が抗原に結合した後の反応を惹起する「エフェクター機能」をもつ。免疫グロブリンのエフェクター機能は、免疫グロブリンの種類（アイソタイプ）によって異なる。
"Y"字の上半分の"V"字の部分をFab領域 (Fragment,antigen binding) と呼ぶ。この2つのFab領域の先端の部分で抗原と結合する。2本の軽鎖と2本の重鎖からなる。重鎖のFab領域とFc領域はヒンジ部でつながっている。左右の重鎖はこのヒンジ部がジスルフィド結合している。パパイヤに含まれるタンパク分解酵素パパインはこのヒンジ部を分解して、2つのFabと1つのFc領域に切断する[2]。またタンパク分解酵素のペプシンはヒンジ部のジスルフィド結合のFc側で切断し、大きなFabが2個くっついたF(ab')2を1つと、多数の小さなFc断片を生成する[3]。Fc断片のうち、CH3領域に相当する最も大きな断片はpFc'と呼ばれる。F(ab')2は、ジスルフィド結合部を含むため、Fabよりも構造が大きいため、Fabと区別するため ab' としている。このF(ab')2は抗原に結合するが、Fc領域を持たないためその後の免疫反応を引き起こさない。このことを利用して抗原の標識に用いられる。
定常領域と可変領域
Fab領域のうち先端に近い半分は、多様な抗原に結合できるように、アミノ酸配列に多彩な変化がみられる。このFab領域の先端に近い半分を<b data-parsoid='{"dsr":[3222,3232,3,3]}'>可変領域（V領域）といい、軽鎖の可変領域をVL領域、重鎖の可変領域をVH領域</b>と呼ぶ。V領域以外のFab領域とFc領域は、比較的変化の少ない領域であり、定常領域（C領域）と呼ばれる。軽鎖の定常領域をCL領域</b>と呼び、重鎖の定常領域をCH領域</b>と呼ぶが、CH領域はさらにCH1〜CH3の3つに分けられる。重鎖のFab領域はVH領域とCH1からなり、重鎖のFc領域はCH2とCH3からなる。ヒンジ部はCH1とCH2の間に位置する。
相補性決定領域とフレームワーク領域
可変領域のうち、直接抗原と接触する領域は特に変化が大きく、この超可変領域を相補性決定領域 (complementarity-determining region: CDR) と呼び、それ以外の比較的変異の少ない部分を<b data-parsoid='{"dsr":[3775,3790,3,3]}'>フレームワーク領域 (framework region: FR) と呼ぶ。軽鎖と重鎖の可変領域に、それぞれ3つのCDR (CDR1 - CDR3) と、3つのCDRを取り囲む4つのFR (FR1 - FR4) が存在する。
種類
抗体は定常領域の構造の違いにより、いくつかの<b data-parsoid='{"dsr":[3937,3946,3,3]}'>クラス（アイソタイプ）に分けられる。多くの哺乳類では、定常領域の構造の違いによりIgG、IgA、IgM、IgD、IgEの5種類のクラスの免疫グロブリンに分類される。それぞれのクラスの免疫グロブリンは大きさや生理活性が異なり、例えばIgAは粘膜分泌型の分子であり、IgEは肥満細胞に結合してアレルギー反応を引き起こす。さらにヒトの場合、IgGにはIgG1〜IgG4の4つのサブクラスが、IgAにはIgA1とIgA2の2つのサブクラスがあり、それぞれ少しずつ構造が異なっている。IgM、IgD、IgEにはサブクラスはない。
また、免疫グロブリンは血中や粘膜への分泌型の他、B細胞の細胞表面に結合した型（膜型）のものがある。
ヒト免疫グロブリンの分類
重鎖は定常領域の違いにより、γ鎖、μ鎖、α鎖、δ鎖、ε鎖に分けられ、この違いによりそれぞれIgG、IgM、IgA、IgD、IgEの5種類のクラス（アイソタイプ）の免疫グロブリンが形成される。これらの分泌型の免疫グロブリンの他、B細胞表面に結合したものがある。これは、分泌型免疫グロブリンが細胞表面に接着しているのではなく、細胞膜貫通部分をもったものであり、B細胞受容体 (B cell receptor; BCR) と呼ばれる。BCRは2本の重鎖と2本の軽鎖を持ち、細胞膜貫通部分にIgα/Igβヘテロ二量体を持つ。アイソタイプの違いにより、免疫グロブリンの持つ「エフェクター機能」が異なる。
IgG
免疫グロブリンG（IgG）はヒト免疫グロブリンの70-75%を占め、血漿中に最も多い単量体の抗体である。軽鎖2本と重鎖2本の4本鎖構造をもつ。IgG1、IgG2、IgG4は分子量は約146,000であるが、IgG3はFab領域とFc領域をつなぐヒンジ部が長く、分子量も170,000と大きい。IgG1はIgGの65%程度、IgG2は25%程度、IgG3は7%程度、IgG4は3%程度を占める。血管内外に平均して分布する。
IgM
免疫グロブリンM（IgM）はヒト免疫グロブリンの約10%を占める、基本の4本鎖構造が5つ結合した五量体の抗体である。分子量は970,000。通常血中のみに存在し、感染微生物に対して最初に産生され、初期免疫を司る免疫グロブリンである。
IgA
免疫グロブリンA（IgA）はヒト免疫グロブリンの10-15%を占める。分子量は160,000。分泌型IgAは2つのIgAが結合した二量体の抗体になっている。IgA1は血清、鼻汁、唾液、母乳中に存在し、腸液にはIgA2が多く存在する。
IgD
免疫グロブリンD（IgD）はヒト免疫グロブリンの1%以下の単量体の抗体である。B細胞表面に存在し、抗体産生の誘導に関与する。
IgE
免疫グロブリンE（IgE）はヒト免疫グロブリンの0.001%以下と極微量しか存在しない単量体の抗体である。寄生虫に対する免疫反応に関与していると考えられるが、寄生虫の稀な先進国においては、特に気管支喘息やアレルギーに大きく関与している。
その他の生物での分類
免疫グロブリンは無脊椎動物には見られず、軟骨魚類以降の脊椎動物で見つかっている。それぞれの生物ごとに複数のクラスの免疫グロブリンを持つが、その種類は綱ごとに違いが見られる[4]。IgMのみがそのすべてで共通に見られる。
軟骨魚類
IgMの他にIgW、IgW (long)、IgNARと呼ばれるクラスを持つ
硬骨魚類
IgMとIgDを持つ
ハイギョ
IgM, IgW, IgW (long) を持つ
両生類（アフリカツメガエル）
IgMの他、IgXとIgYと呼ばれるクラスを持つ
鳥類（ニワトリ）
IgM、IgA、IgYを持つ
哺乳類
IgM、IgD、IgG、IgA、IgEの5種類を持つ
また、同じ哺乳類でもサブクラスの種類には種ごとに違いが見られる。例えばヒトIgGのサブクラスがIgG1〜IgG4の4種類であるのに対し、マウスIgGではIgG1, IgG2a, IgG2b, IgG3の4種類である。
働き
抗体は血液中や体液中に遊離型として存在するか、またはB細胞表面上にB細胞受容体として存在する。特定の抗原と結合する機能が抗体の最も重要な機能である。
抗体はウイルスや細菌などの微生物、あるいは毒素などを抗原として結合するが、抗原と抗体が結合すると、凝集反応（免疫沈降）をおこし、その凝集した抗原抗体複合体は、マクロファージやその他の食細胞が認識し貪食する。その際、抗体はそのFc領域をもってマクロファージ等に認識され貪食されやすくする役割をする（オプソニン作用）。そしてマクロファージに貪食された抗原は、マクロファージ内で分解され、T細胞にペプチド-MHC複合体として提示され、さらなる免疫反応がおこる。また抗体は<b data-parsoid='{"dsr":[6308,6321,3,3]}'>補体活性化作用</b>を通した免疫反応もおこす。抗体の中には、結合するだけで微生物の感染力を低下させたり、毒性を減少させたりする働きをもつものもある（中和作用）。これらの機構により、抗体は体内に侵入してきた細菌・ウイルスなどの微生物・毒素や、微生物に感染した細胞を認識して体内から排除しようとする。
B細胞表面に存在するBCRは、B細胞の抗原認識受容体として働き、特異的な抗原が結合することで、抗体産生細胞（形質細胞）や体細胞超変異、クラススイッチ組み換え等を経た後の、より抗原に対する親和性の高いBCRをもった抗体産生細胞や記憶B細胞への分化を引き起こす。抗体産生細胞はBCRと同じ抗原特異性、アイソタイプを持つ抗体を産生する。
抗原と抗体の結合
抗体が抗原と結合する際、抗原の一部分（エピトープ）のみを認識して結合する。抗体はエピトープの立体構造を厳密に認識して結合し、エピトープのアミノ酸配列の違いはもちろんのこと、荷電の差、光学異性体、立体異性体の違いでも結合しなくなる。エピトープと結合する抗体側の部分をパラトープという。エピトープとパラトープの間には、水素結合、静電気力、ファンデルワールス力、疎水結合などの引力がかかり、これらの力により安定して結合する。このエピトープとパラトープの間の結合力のことを<b data-parsoid='{"dsr":[6907,6919,3,3]}'>アフィニティ affinity という。
ただし、抗体は基本の4本鎖構造においては、抗原と結合する部位は2カ所であるが、IgMは五量体、IgAは二量体を形成するのでさらに多くの抗原認識部位を持っている。また、抗原によってはエピトープを複数もつ。このため抗体によっては、抗原と抗体は1か所で結合したり（1価）、同時に複数か所で認識したりする（多価）。このように抗原と抗体が結合するときの結合力の総和を<b data-parsoid='{"dsr":[7117,7129,3,3]}'>アビディティ avidity と呼ぶ。多価の結合の際、結合力が相乗的に働くため、アビディティはアフィニティよりも高くなる。
オプソニン作用
マクロファージや好中球といった食細胞は、もともと細菌や死んだ細胞に結合する能力を持っているが、こういった細菌や死細胞に抗体や補体が結合すると、食細胞がもつ補体受容体やFc受容体を介して結合し、食作用を促進する。これをオプソニン作用という。
補体活性化機能
抗体は補体の古典経路によって補体を活性化し、抗体の結合した細菌に補体を結合させて細菌の細胞膜を破壊し、溶菌する。またオプソニン作用で食細胞による抗原の食作用を促進させる。IgG1、IgG3、IgMがもつ機能である。IgG2は補体活性化能は低く、IgG4、IgA、IgD、IgEはこの機能をもたない。
中和作用
細菌やウイルスなどの微生物や、ヘビや虫などの毒素は、自らの構造の一部を細胞表面に結合させて細胞内に侵入し、毒性を示す。細胞に侵入する際に結合させる部分に抗体が結合してしまえば、微生物や毒素は細胞に結合できず、毒性を示せない。このように抗体は、結合することによって微生物の感染力を低下させたり、毒素の毒性を減少させたりすることがある。例えばインフルエンザウイルスは、ウイルス表面のヘマグルチニンを気道上皮細胞のシアル酸残基に結合させて細胞内に侵入するため、ヘマグルチニンに対する抗体はインフルエンザの感染力を低下させる。このことを中和作用という。
免疫グロブリンの多様性
あらゆる抗原に対応するために、体内では可変領域の異なる重鎖と軽鎖を何百・何千万種類と用意する。このような抗体の多様性をどのようにして作り出しているのかは、長い間不明であった。1897年エールリヒは、もともとさまざまな抗原に対する鋳型を細胞表面にもっている細胞があり、その鋳型が抗原に出会うと、それが刺激となってその抗原に対する抗体を産生すると考えた（側鎖説）[5]が、ラントシュタイナーは、新しく人工合成された化合物に対しても抗体が作用することを示し、この世になかった物質に対する鋳型をもともと細胞が持っていたとは考えにくく、抗体の多様性は側鎖説だけでは説明がつかないと考えた。その後、抗体は抗原に出会うとそれに結合できるように自らの姿を変えることができるという説（鋳型説）や、抗原の刺激により抗体が後天的に作られるという説（指令説）が唱えられたが、1959年エーデルマンが免疫グロブリンの基本構造を解明し[6][7]、また1958年クリックにより、タンパクは遺伝子の情報に基づいて作られることが明らかになる（セントラルドグマ）と、鋳型説・指令説は否定的と考えられた。それに代わってバーネットの提唱したクローン選択説[8]（1957年）が受け入れられるようになった。つまり、リンパ球はそれぞれ1種類の抗体しか作ることができず、そのため体内には非常に多くの種類のリンパ球が先天的に用意されている。そして抗原が体内に侵入すると、その抗原と結合できるリンパ球が選ばれて増殖し（クローン）、この抗原に対する抗体を産生する、という説である。この説は種々の実験によって正当性が証明されていったが、クローン選択説もエールリヒの側鎖説と同じように、全く未知の抗原に対応できるような抗体を、遺伝子はどうやって用意できるのか、という点は不明であった。非常に多くの種類の抗体の構造がひとつひとつ全て遺伝子に書き込まれているとは考えにくかった。
1976年利根川らは免疫グロブリンの<b data-parsoid='{"dsr":[9415,9427,3,3]}'>遺伝子再構成</b>という現象を発見し[9][10]、この抗体の多様性に関する遺伝子レベルの謎に答えを出した。その他、体細胞超変異、遺伝子変換、クラススイッチ組み換えといった現象も抗体の多様性に関与していることが知られている[11]。
V(D)J遺伝子再構成 (gene rearrangement)
B細胞に分化する前の生殖細胞の遺伝子では、重鎖可変領域 (V<small data-parsoid='{"stx":"html","dsr":[10234,10250,7,8]}'>H) をコードする遺伝子は、V<small data-parsoid='{"stx":"html","dsr":[10264,10280,7,8]}'>H遺伝子部分、D<small data-parsoid='{"stx":"html","dsr":[10287,10303,7,8]}'>H遺伝子部分、J<small data-parsoid='{"stx":"html","dsr":[10310,10326,7,8]}'>H遺伝子部分の3つに分かれており、この3つの遺伝子部分にそれぞれ、可変領域の遺伝子断片が複数個コードされている。抗体を産生するB細胞の重鎖可変領域の遺伝子は、V<small data-parsoid='{"stx":"html","dsr":[10405,10421,7,8]}'>H遺伝子部分にコードされているいくつかの遺伝子断片の中から1種類、D<small data-parsoid='{"stx":"html","srcTagName":"Small","dsr":[10454,10470,7,8]}'>H遺伝子部分から1種類、J<small data-parsoid='{"stx":"html","dsr":[10482,10498,7,8]}'>H遺伝子部分から1種類が選ばれて、それが組み立てられてつくられる。V<small data-parsoid='{"stx":"html","dsr":[10531,10547,7,8]}'>H遺伝子部分に50の遺伝子断片、D<small data-parsoid='{"stx":"html","dsr":[10563,10579,7,8]}'>H遺伝子部分に30の遺伝子断片、J<small data-parsoid='{"stx":"html","dsr":[10595,10611,7,8]}'>H遺伝子部分に6種類の遺伝子断片があるとすると、その組み合わせは50×30×6 = 9000種類となる。
軽鎖可変領域 (V<small data-parsoid='{"stx":"html","dsr":[10673,10689,7,8]}'>L) をコードする遺伝子は、重鎖よりも少なく、V<small data-parsoid='{"stx":"html","dsr":[10712,10728,7,8]}'>L遺伝子部分、J<small data-parsoid='{"stx":"html","dsr":[10735,10751,7,8]}'>L遺伝子部分の2つの部分からなる。同じようにV<small data-parsoid='{"stx":"html","dsr":[10773,10789,7,8]}'>L遺伝子部分に35の遺伝子断片、J<small data-parsoid='{"stx":"html","dsr":[10805,10821,7,8]}'>L遺伝子部分に5つの遺伝子断片があるとすると、その組み合わせは35×5 = 175種類となる。そして、9000種類の重鎖と175種類の軽鎖の組み合わせは9000×175 = 150万種類以上となる。このように、重鎖のV、D、J、軽鎖のVとJの遺伝子断片の組み合わせで多様な遺伝子をもつB細胞ができ、それぞれ異なった種類のB細胞がそれぞれ異なった抗体を作ることで多様な抗体がつくられる[9][12]。これをV(D)J遺伝子再構成といい、主にヒトやマウスでみられる。
各細胞につき、遺伝子再構成が起こるのは相同染色体の片方だけであり、再構成がないほうの遺伝子は不活化される。
体細胞超変異 (somatic hypermutation; SHM)
幹細胞が分化して体のさまざまな細胞に分化していくが、この分化した細胞を体細胞という。幹細胞が体細胞に分化していくときにごく稀に遺伝子に変異が起こることがある（体細胞変異）。B細胞は変異の頻度が極めて高く、1万倍にも及ぶ[13]。これは末梢の成熟したB細胞の中で、T細胞依存性抗原で活性されたB細胞は胚中心を形成し、この微小環境内で免疫グロブリン遺伝子のV領域が、AID（activation-induced cytidine deaminase)により様々な塩基置換を引き起こされるためである。このメカニズムを体細胞超変異といい、ヒトやマウスにおいて抗体の多様性や親和性の成熟に関与している[11]。
遺伝子変換 (gene conversion)
V(D)J遺伝子再構成を終えた可変領域遺伝子が、V遺伝子上流に存在する偽遺伝子にランダムに置換されて、多様性をつくる。これを遺伝子変換 (gene conversion; GC) といい、主にニワトリでみられる[14][15]。1986年レイノーらにより報告された[16][17]
クラススイッチ組み換え (class switch recombination; CSR)
V(D)J遺伝子再構成等の過程を経て生まれたB細胞は、抗原の刺激を受けると成熟化し、増殖する。この際、重鎖定常領域 (CH) をコードする遺伝子にDNA改変が起こり、最初IgMを分泌していたB細胞はIgG等他のクラスの免疫グロブリンを産生する。同じ可変領域を異なる定常領域と組み合わせることにより、さらに多様な抗体を作り出す。このことをクラススイッチ組み換えという[11]。
抗体医薬
近年、モノクローナル抗体の持つ特異性を利用した医薬品の開発が進んでいる。抗体医薬は標的となる抗原に対して特異的に働くためにこれまでの医薬品よりも副作用を軽減させ、かつ高い治療効果が得られることが期待されている。2008年現在で関節リウマチ治療薬として抗TNF-α抗体であるインフリキシマブや抗IL-6抗体であるトシリズマブ、癌遺伝子HER2に対する抗体であるトラスツズマブなどがすでに臨床において使用されている。
関連項目
モノクローナル抗体
ポリクローナル抗体
抗原抗体反応
エピトープ
ワクチン
ELISA
ELISPOT
移行抗体
参考文献
| https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%8A%97%E4%BD%93 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
221
],
"plaintext_end_byte": [
114,
325
]
} | 영국의 현재 총리는 누구인가요? | 영국의 총리 목록 | korean | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} | 다음은 영국 정부의 수반이자 영국의 정치적 지도자인 영국 총리에 대한 목록</b>이다.
18세기의 총리들
19세기의 총리들
20세기의 총리들
21세기의 총리들
함께 보기
영국의 군주 목록
독일의 대통령 목록
프랑스의 대통령 목록
독일의 총리 목록
분류:총리 목록
| https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%98%81%EA%B5%AD%EC%9D%98%20%EC%B4%9D%EB%A6%AC%20%EB%AA%A9%EB%A1%9D |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
310,
715,
1059,
2212,
3226,
4198,
4630,
5185,
5393,
5739,
6583,
6921,
6987,
7183,
7442,
7786,
8065,
8529,
8618
],
"plaintext_end_byte": [
309,
692,
1058,
2211,
3225,
4175,
4629,
5184,
5372,
5738,
6582,
6881,
6986,
7182,
7441,
7761,
8021,
8516,
8604,
8637
]
} | Onko sopraano kaikista äänialoista korkein? | Ääniala | finnish | {
"passage_answer_candidate_index": [
7
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"YES"
]
} |
Ääniala koostuu kaikista niistä sävelkorkeuksista, jotka ihminen tai soitin pystyy tuottamaan. Ääniala tyypillisesti ilmaistaan matalimmasta sävelestä korkeimpaan säveleen. Fysiologiseen äänialaan kuuluvat kaikki tuotetut sävelkorkeudet, mutta lauluäänialaan vain ne jotka kuulostavat laululta.
Pojan puheääni sijaitsee lähellä äänialan alalaitaa.[1] Naisten ja miesten äänten keskeinen ero on äänenkorkeus: keskimäärin miehet puhuvat noin oktaavia matalammalta kuin naiset[2]. Normaalin modaalirekisterissä tuotetun puheäänen keskimääräinen perustaajuus on miehillä noin 125 Hz (vaihteluväli 80–160 Hz) ja naisilla 225 Hz (vaihteluväli 150–300 Hz).[3]
Yleistä äänialasta
Ihmisen äänialan laajuuteen vaikuttavat yksilölliset tekijät ja äänen koulutus. Koulutetun oopperalaulajan ääniala on noin kahdesta kolmeen oktaavia, ja kouluttamattoman noin puolestatoista kahteen oktaavia. Ihmisten äänialat sijoittuvat taajuusasteikolla eri kohtiin, mikä riippuu ihmisen äänihuulten ja ääniväylän koosta.[4]
Miesten äänialat sijaitsevat tyypillisesti matalammalla kuin naisten äänialat, sillä miespuolisten kurkunpää kasvaa murrosiässä kun pojan ääni madaltuu. Ennen murrosiän fysiologisia muutoksia tyttöjen ja poikien äänialat ovat samankaltaiset. Eri äänialat johtuvat keskeisesti äänihuulten pituudesta: korkeaäänisillä äänihuulet ovat lyhyet ja matalaäänisillä äänihuulet ovat pitkät. Laulajien äänialoja on jaettu kuorolaulamisen ja oopperaroolituksen helpottamiseksi erilaisiin kategorioihin. Nämä ovat perinteisesti korkeimmasta matalimpaan: sopraano, mezzosopraano, kontra-altto, tenori, baritoni ja basso. Erityisen tarkka äänialojen luokitus on saksalainen Fach-systeemi. Jokainen ääni ja äänen rekisterisiirtymien kohdat ovat kuitenkin yksilöllisiä, joten ääniluokitusten kategoriat ovat vain yleistyksiä ja laulajat, etenkin harjaantuneet, pystyvät tuottamaan säveliä laajemmalta alalta kuin mitä ääniluokituksissa edellytetään. Laulajilla on kuitenkin tietyissä kohdissa fysiologisista syistä johtuvat äänirekisterien siirtymäkohdat joita ei kyetä siirtämään ylöspäin tai alaspäin.
Laulukelpoisia ovat ne sävelet joita henkilö pystyy pitämään samalla korkeudella eli toisin sanoen sävelet joita pystytään vain hetkellisesti koskettamaan eivät kuulu lauluäänialaan. Säveliä joita pystytään koskettamaan hetkellisesti voidaan tuottaa yläpäässä kiljaisemalla tai alapäässä narinatekniikalla, mutta kummallakaan tavalla kosketetut sävelet eivät ole laulukelpoisia. Laulajan äänialan yläpäässä voi olla useampia säveliä joita kyetään koskettamaan mutta ei pitämään. Laulukelpoiseen säveleen pystytään lisäämään jokin vokaali kuten esimerkiksi a tai sopraanoiden käyttämä ah. Äänten yläpäässä erityisesti sopraanoiden laulukelpoiset sävelet eivät sisällä varsinaisia lyriikoita, sillä lyriikoiden lausuminen muodostuu vaikeammaksi ja lopulta mahdottomaksi ylöspäin mentäessä. Vaikeaksi lyriikoiden lausuminen muodostuu sävelten e5-f5 paikkeilla. Tyypillisesti sopraano laulaa oktaavia korkeammalta kuin tenori ja äänet tukevat toisiaan.
Äänialan lisäksi puhutaan tessiturasta joka tarkoittaa äänialan sisältä löytyvää kapeampaa sävelkorkeuksien väliä joka muodostaa laulajan mukavuusalueen. Esimerkiksi mezzosopraanon tessitura on matalammalla ja sopraanon korkeammalla vaikka molemmat kykenisivät tuottamaan samat sävelet. Lauluäänialan ääripäiden sävelten tuottaminen on työläämpää ja epävarmempaa. Sen vuoksi esitettävissä kappaleissa ei käydä lauluäänialan äärirajoilla, ja kappaleet transponoidaan eli viedään asteikolla alaspäin tai ylöspäin jotta sävelet olisivat lähempänä tessituraa tai sen sisällä. Alun perin naisen laulama kappale voidaan transponoida alaspäin miehelle sopivaksi ja alun perin miehen laulama kappale voidaan transponoida ylöspäin naiselle sopivaksi. Lauluääniala ja tessitura eivät siis vaikuta kykyyn laulaa kappaleita, sillä kappale voidaan laulaa eri korkeudelta kuin alkuperäisen esittäjän versio.
Äänialat oopperassa
Oopperassa äänialat on määritelty oopperatalojen roolitustarpeita palveleviksi äänityypeiksi. Myös oopperateosten säveltäjät ajattelevat minkälaisille äänille roolit on tarkoitettu. Esimerkiksi tietyn oopperatalon palkkaama äänialaltaan määritelty sopraano on sopiva kyseiselle äänityypille sopiviin sopraanorooleihin. Toisaalta oopperateoksen säveltäjä on edellyttänyt teoksen rooliin tietynlaista ääntä.
Oopperassa äänialojen luokitteluun käytetään saksalaista Fach-systeemiä. Se sisältää korkeimmasta matalimpaan sopraanon, mezzosopraanon, kontra-alton, tenorin, baritonin ja basson. Lisäksi luokittelu on hienosyisempi, sillä jokaisen kategorian sisältä löytyy tarkempia äänityyppejä. Esimerkiksi sopraanokategoriassa on toisistaan poikkeavat koloratuurisopraano, lyyrinen sopraano, spinto-sopraano ja dramaattinen sopraano. Äänityypit eivät perustu vain laulukelpoiseen äänialaan, vaan äänen sointiväriin ja muihin ominaisuuksiin.
Yleensä laulaja kuuluu vain yhteen äänityyppiin, mutta jotkut oopperalaulajat, kuten esimerkiksi Maria Callas ja Renée Fleming, kykenevät esittämään useamman äänityypin rooleja.
Äänialat kuorossa
Kuorossa äänialat on määritelty stemmojen mukaisesti. Kuorossa lauletaan vain laulajan vahvuusalueella eli tessituran sisällä, minkä vuoksi säveliä lauletaan vain noin yhden tai puolentoista oktaavin alueella. Jokainen stemma keskittyy laulajan vahvuusalueeseen jolloin se kuulostaa parhaimmalta ja on laulajalle mahdollisimman helppoa.
Kuorossa äänialan määrittämisen tekee kuoronjohtaja, joka testaa kuoroon hakevien ja kuorolaisten ääntä. Kuoronjohtaja pyrkii löytämään laulajalle sopivimman stemman, jotka ovat korkeimmasta matalimpaan: sopraano, altto, tenori ja basso. Suurissa kuoroissa stemmat edelleen jaetaan ykkössopraanoon, kakkossopraanoon, ykkösalttoon, kakkosalttoon, ykköstenoriin, kakkostenoriin, ykkösbassoon ja kakkosbassoon. Ykkössopraano on aidolle sopraanolle, kakkossopraano ja ykkösaltto mezzosopraanoille, kakkosaltto aidolle kontra-altolle, ykköstenori aidolle tenorille, kakkostenori ja ykkösbasso baritonille ja kakkosbasso aidolle bassolle. Kuoromusiikissa ei ole erillisiä stemmoja mezzosopraanoille ja baritoneille, vaan mezzosopraanot ja baritonit siis saavat laulettavakseen sopraano- ja altto- sekä tenori- ja bassostemmoja.
Lapsikuoroissa ja murrosiän aikaan kuoronjohtaja testaa laulajien ääntä usein, sillä äänet muuttuvat ihmisten varttuessa. Poikien äänet muuttuvat huomattavasti ja muutokset voivat olla nopeita. Poika voi aloittaa sopraanona ja ajan kuluessa siirtyä alton kautta tenori- tai bassostemmaan.
Ääniluokat klassisessa musiikissa
Yleisimpiä laulun ääniluokkia
pianon koskettimilla esitettynä
Ihmiset voidaan luokitella eri ääniluokkiin heidän äänialojensa pohjalta. Seuraavat (laulu)ääniluokitukset (korkeimmasta matalimpaan) ovat vakiintuneet käyttöön klassisessa musiikissa.
sopraano (240 – 1170 Hz)
mezzosopraano (220 – 900 Hz)
kontra-altto (130 – 700 Hz)
altto (145 – 685 Hz)
tenori (130 – 440 Hz)
baritoni (110 – 350 Hz)
basso (80 – 330 Hz)
Yleensä neljä ensimmäistä kuuluvat naisille, kolme viimeistä miehille. Miespulasta johtuen amatöörikuoroissa tenorina saattaa laulaa matalaäänisempi nainen. Toisaalta jotkut miehetkin yltävät kehittyneellä falsettitekniikalla korkeammille taajuuksille - tällöin heistä käytetään seuraavia nimityksiä:
sopranista
kontratenori
Näiden yleisten luokkien lisäksi oopperan ja muun klassisen musiikin yhteydessä usein käytetään muitakin, vielä tarkempia termejä. Eri maissa on käytössä hieman toisistaan poikkeavia luokitteluja äänialoille ja -laaduille.
Äänialojen historiallisia luokitustapoja
Ranskalainen keskiaikainen musiikkiteoreetikko Jean de Garlande päätyi luokittelemaan äänialat äänen pääasiallisen syntymispaikan mukaan. Hänen mukaansa matalimmat äänet olivat rintaääniä, sitä korkeammat kurkkuääniä ja korkeimmat pää-ääniä. Tämä käsitys on hylätty.[5] Esimerkiksi pää-ääneen sekoitettavia termejä ovat nykyään englanninkielinen head voice ja falsetti. Kurkkuääneen saatetaan sekoittaa kurkkulaulu.
Katso myös
Rekisteri, äänialan osa, joka tuotetaan yhdellä laulutekniikalla
Keski-C
Lähteet
*
en:Register (music)
| https://fi.wikipedia.org/wiki/%C3%84%C3%A4niala |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
2521,
5490,
8481,
9145,
10362,
12623,
13964,
16411,
20077,
21407,
23509,
25233,
26302,
27927,
31890,
34030,
35095,
37691,
39942,
42120,
44641,
45196,
45851,
46533,
46802,
47689,
50156,
52013,
53097,
54623,
56606,
58465,
59507,
60345,
60714,
61338,
63542,
64091,
64324,
64472,
64961,
65257,
67249,
68121,
68519,
70331,
72348,
75238,
77102,
78405,
79623,
81302,
82853,
83773,
85820,
86505,
88951,
89197,
91761,
93950,
94262,
94908,
95067,
96845,
98886,
100283,
101307,
103416,
105133,
106578,
108571,
110239,
111993,
113787,
114913,
117233,
118038,
118959,
121408,
122931,
123816,
126513,
128212,
129566,
130101,
131965,
132648,
133890,
136033,
136859,
140459,
140786,
141699,
142804,
143411,
146818,
148527,
148776,
151358
],
"plaintext_end_byte": [
2520,
5489,
8480,
9031,
10361,
12622,
13963,
16366,
19960,
21406,
23508,
25232,
26301,
27926,
31889,
33985,
35041,
37599,
39941,
42063,
44566,
45195,
45850,
46532,
46800,
47688,
50155,
52012,
53096,
54569,
56578,
58464,
59506,
60343,
60712,
61337,
63541,
64090,
64322,
64471,
64959,
65209,
67198,
68120,
68518,
70286,
72282,
75237,
77101,
78351,
79622,
81242,
82852,
83736,
85819,
86504,
88900,
89195,
91760,
93949,
94261,
94906,
95066,
96844,
98885,
100282,
101264,
103415,
105132,
106576,
108570,
110238,
111992,
113786,
114912,
117173,
118037,
118958,
121407,
122930,
123815,
126465,
128211,
129565,
130100,
131964,
132647,
133826,
136032,
136858,
140458,
140733,
141636,
142713,
143360,
146773,
148479,
148737,
151357,
151937
]
} | క్యూబా దేశ మొదటి అధ్యక్షుడు ఎవరు? | క్యూబా క్షిపణి సంక్షోభం | telugu | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
ప్రచ్ఛన్న యుద్ధం సందర్భంగా అక్టోబరు 1962లో సోవియట్ యూనియన్, క్యూబా మరియు అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల మధ్య జరిగిన ఒక ఘర్షణను క్యూబా క్షిపణి సంక్షోభం (ఆంగ్లం: Cuban Missile Crisis) గా గుర్తిస్తున్నారు, (దీనిని క్యూబాలో అక్టోబర్ సంక్షోభం లేదా రష్యాలో Russian: Карибский кризис కరేబియన్ సంక్షోభం</i>గా కూడా సూచిస్తారు) . సెప్టెంబరు 1962లో, క్యూబా మరియు సోవియట్ ప్రభుత్వాలు అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల్లోని దాదాపుగా అన్ని ప్రదేశాలపై దాడులు చేయగల సామర్థ్యం ఉన్న మధ్యతరహా మరియు మాధ్యమిక-స్థాయి ప్రాక్షేపిక (బాలిస్టిక్) అణు క్షిపణుల (MRBM మరియు IRBM) కోసం క్యూబాలో రహస్యంగా స్థావరాలు నిర్మించడం మొదలుపెట్టాయి. అమెరికా 1958లో UKలో థోర్ IRBMలను, 1961లో ఇటలీ మరియు టర్కీల్లో జూపిటర్ IRBMలను మోహరించింది, మాస్కో నగరంపై అణు వార్‌హెడ్‌లతో దాడి చేయగల సామర్థ్యం ఉన్న 100కుపైగా అమెరికా నిర్మిత క్షిపణులను పైదేశాల్లో మోహరించడానికి ప్రతిస్పందనగా ఈ చర్యను చేపట్టారు. అక్టోబరు 14, 1962న, అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలకు చెందిన U-2 గూఢచర్య విమానం క్యూబాలో నిర్మాణంలో ఉన్న సోవియట్ క్షిపణి స్థావరాల ఛాయాచిత్రాలు తీసింది.
దీని ఫలితంగా ఏర్పడిన అనిశ్చితి, ప్రచ్ఛన్న యుద్ధం యొక్క ప్రధాన ఘర్షణల్లో ఒకటైన బెర్లిన్ దిగ్బంధానికి సమానమైన సంక్షోభ పరిస్థితిగా పరిగణించబడుతుంది, అంతేకాకుండా దీనిని సాధారణంగా ప్రచ్ఛన్న యుద్ధం ఒక అణు యుద్ధంగా మారే పరిస్థితికి దగ్గరగా వచ్చిన సందర్భంగా గుర్తిస్తున్నారు.[1] అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల యంత్రాంగం క్యూబాపై వాయు మరియు సముద్ర మార్గాల్లో దాడి చేసే ప్రతిపాదనను పరిశీలించింది, క్యూబాపై సైనిక "ముట్టడి" జరపాలని నిర్ణయించింది. క్యూబాకు యుద్ధసంబంధ ఆయుధాలు సరఫరా చేయడాన్ని తాము అనుమతించమని U.S. ప్రకటించింది, క్యూబాలో ఇప్పటికే పూర్తయిన లేదా నిర్మాణంలో ఉన్న క్షిపణి స్థావరాలను సోవియట్ యూనియన్ ధ్వంసం చేయాలని మరియు అక్కడి యుద్ధ సంబంధ ఆయుధాలన్నింటినీ పూర్తిగా తొలగించాలని అమెరికా డిమాండ్ చేసింది. అయితే క్రెమ్లిన్ (సోవియట్ యూనియన్ ప్రభుత్వ ప్రధాన కార్యాలయం) తమ డిమాండ్లకు అంగీకరిస్తుందని కెన్నెడీ పాలనా యంత్రాంగం పెద్దగా ఆశలేమీ పెట్టుకోలేదు, సైనిక పోరు తప్పదని భావించింది. ఇదిలా ఉంటే సోవియట్ వైపు, అంతర్జాతీయ జలాల్లో మరియు వాయుతలంలో తమ ప్రయాణాలను దిగ్బంధించడం మానవాళిని ప్రపంచ అణు-క్షిపణి యుద్ధం కోరల్లోకి నెట్టే దూకుడు చర్య అవుతుందని కెన్నెడీకి నికితా క్రుష్చెవ్ ఒక హెచ్చరికతో లేఖ రాశారు.
U.S. డిమాండ్‌లను సోవియట్ యూనియన్ బహిరంగంగా తిరస్కరించింది, అయితే రహస్య మంతనాల్లో మాత్రం సంక్షోభాన్ని పరిష్కరించేందుకు ఒక ప్రతిపాదనను సూచించింది. ఈ ఘర్షణ అక్టోబరు 28, 1962న ముగిసింది, సమస్య పరిష్కారంపై ఈ రోజు అమెరికా అధ్యక్షుడు జాన్ ఎఫ్. కెన్నెడీ మరియు ఐక్యరాజ్యసమితి ప్రధాన కార్యదర్శి యు థాంట్, సోవియట్ యూనియట్ ప్రధానమంత్రి నికితా క్రుష్చెవ్ల మధ్య ఒక ఒప్పందం కుదిరింది, ఈ ఒప్పందం ప్రకారం క్యూబాను ఎన్నటికీ ఆక్రమించబోమని అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల ప్రభుత్వం ఇచ్చిన హామీకి బదులుగా, ఐక్యరాజ్యసమితి పర్యవేక్షణలో క్యూబాలోని యుద్ధ సంబంధ ఆయుధాలను పూర్తిగా తొలగించి వాటిని తమకు అప్పగించేందుకు సోవియట్ యూనియన్ అంగీకరించింది. నవంబరు 5-9 మధ్య, సోవియట్ సైన్యం తమ క్షిపణి వ్యవస్థలను మరియు వాటి మద్దతు పరికరాలను తొలగించి వాటిని ఎనిమిది సోవియట్ నౌకల్లో తీసుకెళ్లింది. ఒక నెల తరువాత, డిసెంబరు 6 మరియు 6 తేదీల్లో సోవియట్ Il-28 యుద్ధ విమానాలను మూడు సోవియట్ నౌకల్లో ఎక్కించి, వాటిని తిరిగి రష్యా తీసుకెళ్లారు. నవంబరు 20, 1962న సాయంత్రం 6:45 గంటలకు (EDT ప్రకారం) అధికారికంగా ఈ ఉపసంహరణ ముగిసింది. ఒప్పందంలోని ఒక రహస్య భాగం ప్రకారం, ఐరోపాలో మోహరించిన అన్ని US-నిర్మిత థోర్ మరియు జూపిటర్ IRBMలను సెప్టెంబరు 1963నాటికి క్రియారహితం చేసేందుకు అంగీకరించారు.
హాట్‌లైన్ ఒప్పందం సృష్టికి మరియు తద్వారా మాస్కో-వాషింగ్టన్ హాట్ లైన్‌గా పిలిచే మాస్కో మరియు వాషింగ్టన్ D.C. నగరాల మధ్య ఒక ప్రత్యక్ష సమాచార ప్రసార అనుసంధానం ఏర్పాటుకు ఈ క్యూబా క్షిపణి సంక్షోభం దారితీసింది.
అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల ప్రారంభ చర్యలు
1945లో రెండో ప్రపంచ యుద్ధం ముగిసిన తరువాత పెరిగిపోయిన సోవియట్-అమెరికా శత్రుత్వం నేపథ్యంలో, సోవియట్ యొక్క స్టాలినిజం విస్తరణపై భయపడిన అమెరికన్‌లు, ముఖ్యంగా ఒక లాటిన్ అమెరికా దేశం USSRకు ఒక బహిరంగ మద్దతుదారుగా నిలబడటాన్ని సహించలేకపోయారు. ఇటువంటి ఒక జోక్యం ప్రత్యక్షంగా అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలకు చెందిన ఒక విదేశీ విధానమైన మన్రో సిద్ధాంతాన్ని ఉల్లంఘిస్తుంది, పశ్చిమార్ధగోళంలోని దేశాల విషయంలో ఐరోపా రాజ్యాలు జోక్యం చేసుకోరాదని ఈ సిద్ధాంతం సూచిస్తుంది.
ఏప్రిల్ 1961లో బే ఆఫ్ పిగ్స్ ముట్టడితో అమెరికాపై బహిరంగ అసహనం వ్యక్తమైంది, అధ్యక్షుడు జాన్ ఎఫ్. కెన్నెడీ నేతృత్వంలోని CIA శిక్షణ ఇచ్చిన దళాలతో ఈ ముట్టడి జరిగింది. మాజీ అధ్యక్షుడు ఈసెన్‌హోవర్ తరువాత కెన్నెడీతో మాట్లాడుతూ క్యూబా విషయంలో కల్పించుకోని సోవియట్ యూనియన్, బే ఆఫ్ పిగ్స్ ముట్టడి విఫలమైతే జోక్యం చేసుకుంటుందని చెప్పారు.[2]:10 అంతంతమాత్రపు ఉత్సాహంతో జరిగిన ఈ ముట్టడి ఫలితంగా, సోవియట్ ప్రధాన మంత్రి నికితా క్రుష్చెవ్ మరియు ఆయన సలహాదారులు కెన్నెడీని నిర్ణయం తీసుకోలేని వ్యక్తిగా భావించారు, ఒక సోవియట్ సలహాదారు కెన్నెడీ గురించి, "బాగా యువకుడు, మేధావి, అయితే సంక్షోభ పరిస్థితుల్లో నిర్ణయం తీసుకునేందుకు సరిగా సన్నద్ధం కాలేదు ... బాగా తెలివైనవాడు మరియు బాగా బలహీనుడని" రాశారు."[2] U.S. రహస్య కార్యకలాపాలు 1961లో కూడా కొనసాగాయి, ఈ సమయంలో జరిగిన మంగూస్ ఆపరేషన్ కూడా విఫలమైంది.[3] ఫిబ్రవరి 1962లో, అమెరికా బహిరంగంగా క్యూబాపై ఒక ఆర్థిక నిరోధాన్ని అమలు చేసింది.[4]
అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల ప్రభుత్వం మరోసారి రహస్య చర్యను పరిగణలోకి తీసుకుంది, దీనిలో భాగంగా CIA ప్రత్యేక కార్యకలాపాల విభాగం నుంచి పారామిలిటరీ అధికారులను క్యూబాకు పంపింది.[5] వైమానిక దళ జనరల్ కర్టిస్ లెమే సెప్టెంబరులో ముట్టడికి ముందు ఒక బాంబు దాడి ప్రణాళికను కెన్నెడీకి వివరించారు, ఇదిలా ఉంటే గ్వాంటనామో నౌకాదళ స్థావరం వద్ద అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల దళాల యొక్క కొద్దిస్థాయి మిలిటరీ వేధింపులు మరియు గూఢచర్య విమానాలపై U.S. ఫ్రభుత్వానికి దౌత్యమార్గాల్లో క్యూబా ఫిర్యాదులు చేయడం కొనసాగిస్తూ వచ్చింది
ఆగస్టు 1962లో, క్యూబాలో సోవియట్ యూనియన్ క్షిపణి స్థావరాలు నిర్మిస్తున్నట్లు అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల ప్రభుత్వానికి అనుమానం వచ్చింది. ఈ నెలలో, రష్యాకు చెందిన MiG (మిగ్) -21 (NATO (నాటో) లో వీటిని ఫిష్‌బెడ్‌ లుగా గుర్తిస్తారు) యుద్ధ విమానాలు మరియు Il-28 తేలికపాటి యుద్ధవిమానాలను క్షేత్ర పరిశీలకులు చూసినట్లు అమెరికా నిఘా సేవ విభాగాలు సమాచారాన్ని సేకరించాయి. U-2 గూఢచర్య విమానాలు ఎనిమిది వేర్వేరు ప్రదేశాల్లో S-75 డ్వినా (NATOలో వీటి పేరు SA-2 ) ఉపరితలం-నుంచి-గాలిలోని లక్ష్యాలను ఛేదించే క్షిపణి స్థావరాలను గుర్తించాయి. ఫ్లోరిడాలో ఉంటున్న క్యూబా ప్రవాసుల నుంచి పొందిన సమాచారంతో ఆగస్టు 31న, సెనెటర్ కెన్నెత్ బి. కీటింగ్, [6] సెనెట్‌లో క్యూబాలో సోవియట్ యూనియన్ క్షిపణి స్థావరాన్ని నిర్మిస్తుండవచ్చని హెచ్చరించారు.[7] CIA డైరెక్టర్ జాన్ ఎ. మెక్‌కోన్ వివిధ నివేదికలను అనుమానించారు. ఆగస్టు 10న, క్యూబాలో సోవియట్ యూనియన్ ప్రాక్షేపిక (బాలిస్టిక్) క్షిపణులను మోహరించనున్నట్లు ఊహిస్తూ అధ్యక్షుడు కెన్నెడీకి ఒక అధికారిక లేఖ రాశారు.[6]
ఆధిపత్య సంతులనం
1960లో అధ్యక్ష ఎన్నికలకు పోటీ చేస్తున్న సమయంలో కెన్నెడీ యొక్క ప్రధాన ఎన్నికల ప్రచార అంశాల్లో అమెరికా క్షిపణి అభివృద్ధిలో రష్యన్‌ల కంటే వెనుకబడివుందనే ఒక సందేహాస్పద అంశం కూడా ఉంది. వాస్తవానికి, అమెరికా క్షిపణి అభివృద్ధిలో సోవియట్ యూనియన్ కంటే ముందుంది. 1961లో, సోవియట్ యూనియన్ వద్ద నాలుగు ఖండాతర బాలిస్టిక్ (ప్రాక్షేపిక) క్షిపణులు (ICBMలు) మాత్రమే ఉన్నాయి. అక్టోబరు 1962నాటికి, వారు డజను సంఖ్యలో సమకూర్చుకునే అవకాశం ఉంది, అయితే కొన్ని నిఘా సంస్థలు వారి వద్ద 75 క్షిపణులు ఉండవచ్చని అంచనా వేశారు.[6] మరోవైపు అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల వద్ద 170 ICBMలు ఉన్నాయి, వేగంగా మరిన్ని క్షిపణులను నిర్మిస్తుంది. అమెరికా వద్ద 2,200 kilometres (1,400mi) దూరంలోని లక్ష్యాలను చేధించగల సామర్థ్యం ఉన్న 16 పొలారిస్ క్షిపణులను ప్రయోగించే సామర్థ్యం ఉన్న ఎనిమిది జార్జి వాషింగ్టన్ మరియు ఈథన్ అలెన్ తరగతి బాలిస్టిక్ క్షిపణి జలాంతర్గాములు కూడా ఉన్నాయి. USSR సాసేజ్‌లు (ఒక రకమైన మాంసపు కూర) మాదిరిగా క్షిపణులు తయారు చేస్తుందని, వీటి సంఖ్య మరియు సామర్థ్యాలు వాస్తవానికి ఎక్కడా దగ్గరిలో లేవని బహిరంగంగా ప్రకటించడం ద్వారా క్రుష్చెవ్ ఈ సందేహాస్పద క్షిపణి అంతరాన్ని పెంచేందుకు దోహదపడ్డారు. అయితే, సోవియట్ యూనియన్ వద్ద మధ్యతరహా బాలిస్టిక్ క్షిపణులు పెద్ద సంఖ్యలో ఉన్నాయి, వారి వద్ద 700 వరకు ఇటువంటి క్షిపణులు ఉన్నాయి.[6] 1970లో ప్రచురించబడిన తన ఆత్మకథలో, క్రుష్చెవ్, క్యూబాను రక్షించడంతోపాటు, తమ క్షిపణులు పశ్చిమ దేశాలు "ఆధిపత్య సంతులనం"గా పిలిచిన క్షిపణి సంఖ్యను సమం చేశాయని పేర్కొన్నారు.[6][6]
తూర్పు దేశాల కూటమి (ఈస్ట్రన్ బ్లాక్) వ్యూహం
సోవియట్ ప్రధాన మంత్రి నికితా క్రుష్చెవ్‌కు మే 1962లో క్యూబాలో సొంత మాధ్యమిక-శ్రేణి అణు క్షిపణులను మోహరించడం ద్వారా వ్యూహాత్మక క్షిపణుల అభివృద్ధి మరియు మోహరింపులో పెరుగుతున్న అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల ఆధిపత్యాన్ని అడ్డుకోవాలనే ఆలోచన వచ్చింది. అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు జూపిటర్ మాధ్యమిక-శ్రేణి ప్రాక్షేపిక క్షిపణులను మోహరింపుకు ప్రతిస్పందనగా కూడా ఈ చర్య ఉపయోగపడుతుందని క్రుష్చెవ్ భావించారు, అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల యంత్రాంగం ఏప్రిల్ 1962లో టర్కీలో ఈ క్షిపణి స్థావరాలను ఏర్పాటు చేసింది.[6]
సోవియట్ యొక్క కార్యకలాపం మొదటి నుంచి ఎక్కువగా ఖండన మరియు వంచన విధానంలో సాగేది, రష్యాలో దీనిని మాస్కిరోవ్కా గా గుర్తిస్తారు.[8] క్షిపణుల మోహరింపుకు ప్రణాళిక మరియు సన్నాహాలు మొత్తం అత్యంత రహస్యంగా సాగాయి, అతికొద్ది మందికి మాత్రమే అసలు మిషన్ యొక్క పూర్తి వివరాలు తెలుసు. ఇంకా చెప్పాలంటే, మిషన్ కోసం ఎంపిక చేసిన దళాలకు కూడా తప్పుడు సమాచారం ఇచ్చారు, ఒక శీతల ప్రాంతానికి వెళుతున్నట్లు, స్కీ బూట్లు, ఫ్లీస్-అనుసంధాన పార్కాస్‌, మరియు ఇతర శీతాకాల పరికరాలతో బయలుదేరాలని వారికి సూచించారు.[8] దీనికి సోవియట్ సంకేత పదం ఆపరేషన్ అనాడైర్, సుదూర తూర్పు ప్రాంతంలోని ఒక వైమానిక స్థావరమైన చుకోత్‌స్కీ జిల్లా రాజధాని పేరు మరియు బేరింగ్ సముద్రంలోకి ప్రవహించే నది పేరు కూడా ఇదే కావడం గమనార్హం. అంతర్గత మరియు బాహ్య వర్గాల నుంచి అసలు కార్యక్రమాన్ని రహస్యంగా ఉంచేందుకు ఈ జాగ్రత్తలన్నీ తీసుకోవడం జరిగింది.[8]
1962 ప్రారంభంలో, సోవియట్ సైనిక మరియు క్షిపణి నిర్మాణ నిపుణుల బృందం ఒక వ్యవసాయ బృందంతో కలిసి హవానా వచ్చింది. వారు క్యూబా నేత ఫిడల్ క్యాస్ట్రోతో సమావేశమయ్యారు. క్యూబాను మరోసారి U.S. ముట్టడిస్తుందని క్యూబా నాయకత్వం బలంగా విశ్వసించింది, దీంతో వారు క్యూబాలో అణు క్షిపణులను మోహరించేందుకు ఉత్సాహంగా అంగీకరించారు. "యంత్ర నిర్వాహకులు", "నీటిపారుదల నిపుణులు", "వ్యవసాయ నిపుణుల" ముసుగులోని క్షిపణి నిర్మాణ నిపుణులు జూలైలో క్యూబా వచ్చారు.[8] సోవియట్ రాకెట్ దళాల అధిపతి మార్షల్ సెర్గీ బిర్యుజోవ్ అధ్యయన బృందానికి నేతృత్వం వహించి క్యూబాలో పర్యటించారు. క్షిపణులను తాడి చెట్లు ద్వారా రహస్యంగా ఉంచవచ్చని మరియు కప్పిపుచ్చవచ్చని క్రుష్చెవ్‌కు ఆయన నివేదించారు.[6]
అమెరికా ప్రయోజనాలకు బెదిరింపులు ఎదురైనట్లయితే, సైనిక చర్యను చేపట్టేందుకు U.S. ఉమ్మడి తీర్మానం 230ను కాంగ్రెస్ సెప్టెంబరులో ఆమోదించడంతో క్యూబా నాయకత్వం మరింత అసంతృప్తి చెందింది.[9] అదే రోజు, కరేబియన్ ప్రాంతంలో PHIBRIGLEX-62 పేరుతో ఒక ప్రధాన సైనిక విన్యాసాన్ని U.S. ప్రకటించింది, క్యూబాను ఆక్రమించే U.S. ప్రణాళికలకు ఇది నిదర్శనమని, ఇది ఉద్దేశపూర్వకంగా చేపట్టిన కవ్వింపు చర్య అని క్యూబా ఈ విన్యాసాలను ఖండించింది.[9][10]
క్రుష్చెవ్ మరియు క్యాస్ట్రో ఇద్దరూ క్యూబాలో రహస్యంగా వ్యూహాత్మక అణు క్షిపణులను మోహరించేందుకు అంగీకరించారు. క్యాస్ట్రో మాదిరిగానే, క్రుష్చెవ్ కూడా క్యూబాను కచ్చితంగా U.S. ముట్టడిస్తుందని భావించారు, కమ్యూనిస్ట్ ప్రయోజనాలను దృష్టిలో ఉంచుకొని క్యూబాను కోల్పోవడం వలన, ముఖ్యంగా లాటిన్ అమెరికా ప్రాంతంలో పెద్ద నష్టం జరుగుతుందని పరిగణించారు. అమెరికన్‌లతో మాటలకు మించిన ఘర్షణను ఆయన కోరుకున్నారు... దీనికి న్యాయబద్ధమైన సమాధానం క్షిపణులు.[11]:29 సోవియట్ యంత్రాంగం దీనికి సంబంధించిన ప్రణాళికలను అత్యంత గోప్యంగా సిద్ధం చేసింది, ఈ ప్రణాళికలకు రోడియోన్ మాలినోవ్‌స్కీ ఆమోదం జూలై 4న, జూలై 7న క్రుష్చెవ్ ఆమోదం లభించాయి.
బే ఆఫ్ పిగ్స్ ముట్టడి సందర్భంగా నమ్మకం లేకుండా కెన్నెడీ ఆత్మవిశ్వాసం లేకుండా తీసుకున్న నిర్ణయాన్నిబట్టి ఆయన ఘర్షణకు మొగ్గుచూపడని సోవియట్ నాయకత్వం భావించింది, అంతేకాకుండా కెన్నెడీ క్షిపణులను ఒక జరిగిన పని</i>గా అంగీకరిస్తారని అంచనా వేసింది.[2]:1 సెప్టెంబరు 11న, క్యూబాపై U.S. దాడి చేయడాన్ని లేదా ఆ ద్వీపానికి సరుకులు రవాణా చేస్తున్న సోవియట్ నౌకలపై దాడి చేయడాన్ని తాము యుద్ధంగా పరిగణిస్తామని సోవియట్ యూనియన్ బహిరంగంగా హెచ్చరించింది.[7] సోవియట్ యంత్రాంగం క్యూబాలో తమ కార్యకలాపాలను రహస్యంగా ఉంచేందుకు మాస్కిరోవ్కా కార్యక్రమాన్ని కొనసాగించింది. క్యూబాకు తీసుకొస్తున్న తమ ఆయుధాలు యుద్ధసంబంధమైనవి కాదని వారు పదేపదే స్పష్టం చేస్తూ వచ్చారు. సెప్టెంబరు 7న, క్యూబాకు USSR కేవలం రక్షణాత్మక ఆయుధాలను మాత్రమే సరఫరా చేస్తుందని సోవియట్ దౌత్యాధికారి అనటోలీ డోబ్రినిన్ ఐక్యరాజ్యసమితిలో U.S. దౌత్యాధికారి అడ్లాయ్ స్టీవెన్సన్‌కు హామీ ఇచ్చారు. సెప్టెంబరు 11న, సోవియట్ వార్తా సంస్థ TASS, క్యూబాలో ప్రమాదకర అణు ఆయుధాలను మోహరించాల్సిన అవసరం లేదా ఉద్దేశం లేదని సోవియట్ యూనియన్‌కు లేదని పేర్కొంది. అక్టోబరు 13న, క్యూబాలో ప్రమాదకర ఆయుధాలు మోహరించేందుకు సంబంధించిన సోవియట్ ప్రణాళికలపై డోబ్రినిన్‌ను అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల మాజీ సహాయ కార్యదర్శి చెస్టెర్ బౌలెస్ ప్రశ్నించారు. ఆయన అటువంటి ప్రణాళికలను ఖండించారు.[9] అక్టోబరు 17న మరోసారి, సోవియట్ దౌత్య కార్యాలయ అధికారి జార్జి బోల్షకోవ్ అధ్యక్షుడు కెన్నెడీకి క్రుష్చెవ్ వద్ద నుంచి ఒక వ్యక్తిగత సందేశాన్ని తీసుకొచ్చారు, ఎటువంటి పరిస్థితుల్లోనూ ఉపరితలం-నుంచి-ఉపరితలంపై లక్ష్యాలను ఛేదించే క్షిపణులను క్యూబాకు పంపమని దీనిని తిరిగి హామీ ఇవ్వడం జరిగింది.[9]:494
మొదటి వంతు R-12 క్షిపణులు సెప్టెంబరు 8 రాత్రి క్యూబా చేరుకున్నాయి, రెండో దశ క్షిపణుల సరఫరా సెప్టెంబరు 16న జరిగింది. R-12 మొదటిసారి వాడుకలోకి మధ్యంతర-శ్రేణి ప్రాక్షేపిక క్షిపణిగా గుర్తింపు పొందింది, అంతేకాకుండా భారీఎత్తున తయారు చేయబడిన క్షిపణి, ఉష్ణఅణు వార్‌హెడ్‌తో అభివృద్ధి చేసిన మొదట్టమొదటి సోవియట్ క్షిపణి కూడా ఇదే కావడం గమనార్హం. ఇది ఏక-దశ, రోడ్డుపై-రవాణా చేయగల, ఉపరితలం నుంచి ప్రయోగించగల, చోదన ఇంధనం నిల్వచేయదగిన క్షిపణి, ఇది ఒక మెగాటన్-శ్రేణి అణు ఆయుధాన్ని మోసుకెళ్లే సామర్థ్యం కలిగివుంది.[12] సోవియట్ సిబ్బంది ఈ క్షిపణుల కోసం తొమ్మిది ప్రదేశాలను నిర్మించారు-ఆరు ప్రదేశాలను 2,000 kilometres (1,200mi) సమర్థవంతమైన పరిధితో R-12 మధ్యంతర-శ్రేణి క్షిపణుల కోసం (NATO పేరు SS-4 శాండల్ ) మరియు మూడు ప్రదేశాలను 4,500 kilometres (2,800mi) గరిష్ఠ పరిధితో R-14 మాధ్యమిక-శ్రేణి ప్రాక్షేపిక క్షిపణుల (NATO పేరు SS-5 స్కెయాన్ ) కోసం నిర్మించారు.[13]
క్యూబా హెచ్చరిక
అక్టోబరు 7, సోమవారం రోజున, క్యూబా అధ్యక్షుడు ఒస్వాల్డో డోర్టికోస్ U.N. సాధారణ సభలో మాట్లాడుతూ: తమపై దాడి చేసినట్లయితే, మమ్మల్ని మేము రక్షించుకుంటామన్నారు. మమ్మల్ని మేము కాపాడుకునే శక్తిసామర్థ్యాలు తమ వద్ద ఉన్నాయని చెప్పారు; వాస్తవానికి మా వద్ద తిరుగులేని ఆయుధాలు ఉన్నాయి, అయితే ఈ ఆయుధాలను మేము సమకూర్చుకోవాలని అనుకోవడం లేదు మరియు వాటిని తాము ఉపయోగించాలని కోరుకోవడం లేదన్నారు.
క్షిపణుల గుర్తింపు
ఈ క్షిపణులు అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల్లోని ప్రతి ప్రాంతంపై సమర్థవంతంగా దాడి చేయగల సామర్థ్యాన్ని సోవియట్ యూనియన్‌కు కల్పించాయి. ప్రణాళికల ప్రకారం ఆయుధాగారంలో నలభై లాంచర్‌లు ఉన్నాయి. క్యూబా జనాభా తమ ద్వీపంలోకి క్షిపణుల రాక మరియు మోహరింపును స్పష్టంగా గుర్తించారు, దీనికి సంబంధించి వందలాది నివేదికలు మియామీ చేరుకున్నాయి. U.S. నిఘా విభాగానికి దీనిపై అసంఖ్యాక నివేదికలు వచ్చాయి, అయితే వీటిలో అనేకం సందేహాస్పదంగా ఉండటంతోపాటు, కొన్ని హాస్యాస్పదంగా కూడా ఉన్నాయి, ఎక్కువ భాగం నివేదికలను రక్షణాత్మక క్షిపణులుగా భావిస్తూ తోసిపుచ్చారు. కేవలం ఐదు నివేదికలు మాత్రమే విశ్లేషకులను కలవరపెట్టాయి. పొడవైన వస్త్రం కప్పిన స్థూపాకార వస్తువులను పెద్ద ట్రక్కుల్లో రాత్రిపూట పట్టణాల గుండా రవాణా చేస్తున్నట్లు, ఈ వస్తువులతో పట్టణాల్లో మలుపులు తిరిగేందుకు మద్దతు మరియు ఉపాయాన్ని ఉపయోగిస్తున్నట్లు ఈ నివేదికలు వెల్లడించాయి. రక్షణాత్మక క్షిపణులకు ఇటువంటి మలుపులు తిరిగేందుకు ఎటువంటి మద్దతు అవసరం కాదు. అందువలన ఈ నివేదికలను తోసిపుచ్చలేకపోయారు.[14]
క్షిపణులను గుర్తించిన U-2 విమానాలు
క్యూబాలో సైనిక నిర్మాణాలకు సంబంధించిన ఆధారాలు పెరిగిపోతున్నప్పటికీ, సెప్టెంబరు 5 నుంచి అక్టోబరు 14 వరకు U-2 విమానాలను క్యూబాపై నిఘాపై ఉపయోగించలేదు. నిఘా విమానాల కార్యకలాపాలను నిలిపివేసేందుకు ఆగస్టు 30న ఒక సమస్య తలెత్తింది, వైమానిక దళ వ్యూహాత్మక వాయు దళ U-2 విమానం అనుకోకుండా సుదూర తూర్పు ప్రాంతంలోని సాఖాలిన్ ద్వీపంపైకి వెళ్లడంతో ఈ సమస్య ఉత్పన్నమయింది. సోవియట్ యూనియన్ దీనిపై నిరసన వ్యక్తం చేయడంతో, U.S. క్షమాపణ చెప్పింది. తొమ్మిది రోజుల తరువాత, తైవాన్-కు చెందిన U-2 విమానం ఆచూకీ పశ్చిమ చైనా గగనతలంలో గల్లంతైంది, బహుశా SAM ద్వారా ఇది కూల్చివేయబడినట్లు భావించారు. U.S. అధికారులు క్యూబాలో ఆ దేశానికి చెందిన లేదా సోవియట్ SAMలతో CIA యొక్క U-2ను కూల్చివేస్తారని అనుమానించారు, తద్వారా మరో అంతర్జాతీయ వివాదం చెలరేగుతుందని భావించారు. సెప్టెంబరు మాసాంతంలో, నేవీ నిఘా విమానం సోవియట్ నౌక కాసిమోవ్‌ పై భారీ ఆకారపు Il-28 తేలికపాటి యుద్ధ విమానాలను ఛాయాచిత్రాలు తీసింది.[6]
అక్టోబరు 12న, పాలక యంత్రాంగం క్యూబన్ U-2 నిఘా మిషన్‌లను వైమానిక దళానికి బదిలీ చేయాలని నిర్ణయించింది. మరో U-2 విమానాన్ని కూల్చివేసినట్లయితే, CIA విమానాల కంటే వైమానిక దళ విమానాలకు సంబంధించి వివరణ ఇచ్చేందుకు సులభతరమవుతుందని వారు భావించారు. క్యూబన్ విమానాలకు సంబంధించిన బాధ్యతలను పొందేందుకు రక్షణ శాఖ మరియు వైమానిక దళం ప్రత్యేక ఆసక్తి చూపించినట్లు ఆధారం కూడా ఉంది.[6] అక్టోబరు 8న నిఘా విభాగానికి తిరిగి అనుమతులు ఇచ్చారు, అయితే వాతావరణ పరిస్థితులు విమానయానానికి అనుకూలంగా లేకపోవడంతో నిఘా కార్యకలాపాలు వెంటనే ప్రారంభించలేదు. అక్టోబరు 14న U.S. మొదటిసారి ఛాయాచిత్ర ఆధారాన్ని సేకరించింది, ఈ రోజు మేజర్ రిచర్డ్ హెసెర్ పైలెట్‌గా ఉన్న ఒక U-2 విమానం 928 ఛాయాచిత్రాలు తీసింది, పశ్చిమ క్యూబాలో పినార్ డెల్ రియో ప్రావీన్స్‌లో శాన్ క్రిస్టోబాల్ వద్ద నిర్మాణంలో ఉన్న SS-4 స్థావరం యొక్క ఛాయాచిత్రాలను ఈ విమానం తీసింది.[15]
అధ్యక్షుడికి నివేదన
బుధవారం, అక్టోబరు 17న CIA యొక్క జాతీయ ఛాయాచిత్ర నిఘా కేంద్రం U-2 ఛాయాచిత్రాలను పరిశీలించింది, వీటిలో గుర్తించిన ఆయుధాలను మధ్యంతర శ్రేణి ప్రాక్షేపిక క్షిపణులుగా గుర్తించింది. ఈ రోజు సాయంత్రం, CIA విదేశాంగ శాఖకు మరియు రాత్రి 8:30 గంటలకు (EST ప్రకారం) జాతీయ భద్రతా సలహాదారు మెక్‌జార్జి బుండీలకు ఈ విషయాన్ని తెలియజేసింది, అయితే భద్రతా సలహాదారు బుండీ ఈ విషయాన్ని అధ్యక్షుడికి తరువాతి రోజు ఉదయం తెలియజేయాలనుకున్నారు. రక్షణ శాఖ కార్యదర్శి రాబర్ట్ ఎస్. మెక్‌నమరాకు అర్ధరాత్రి తాజా పరిణామం గురించి వివరించడం జరిగింది. గురువారం ఉదయం 8:30 గంటలకు EST, కెన్నెడీని బుండీ కలిశారు, ఆయనకు U-2 ఛాయాచిత్రాలు చూపించి, CIA వీటిపై జరిపిన విశ్లేషణను వివరించారు.[16] సాయంత్రం 6:30 గంటలకు. EST, కెన్నెడీ జాతీయ భద్రతా మండలిలోని తొమ్మిది మంది సభ్యులతో మరియు మరో ఐదుగురు ముఖ్య సలహాదారులతో సమావేశమయ్యారు, [17] వీరందరిని కలిపి అధికారికంగా జాతీయ భద్రతా మండలి కార్యవర్గ కమిటీగా సూచిస్తారు, అక్టోబరు 22న జాతీయ భద్రతా కార్యాచరణ ముసాయిదా 196 ద్వారా ఈ కమిటీని ఏర్పాటు చేశారు.[18]
పరిశీలించిన ప్రతిస్పందనలు
సోవియట్ యూనియన్ ఎన్నటికీ క్యూబాలో అణు క్షిపణులను మోహరించదనే వాదనతో U.S. నిఘా విభాగం ఏకీభవించడంతో U.S. వద్ద తాజా పరిణామంపై ఎటువంటి ప్రణాళికా సిద్ధంగా లేదు. EXCOMM వెంటనే ఐదు సాధ్యనీయ కార్యాచరణలను చర్చించింది, అవి:[19]
ఏమీ చేయకుండా ఉండటం.
క్షిపణులను తొలగించేందుకు సోవియట్ యూనియన్‌పై దౌత్యపరమైన ఒత్తిళ్లను ఉపయోగించడం.
క్షిపణులపై వైమానిక దాడి.
పూర్తిగా సైనిక ముట్టడి.
క్యూబాను నావికా దళంతో ముట్టడించడం, మరింత ప్రత్యేకించిన దిగ్బంధంగా ఇది పునర్నిర్వచించబడింది.
జాయింట్ చీఫ్స్ ఆఫ్ స్టాఫ్ ఏకగ్రీవంగా పూర్తిస్థాయి దాడి మరియు ముట్టడి మాత్రమే ఏకైక పరిష్కారమని తీర్మానించింది. క్యూబాను ఆక్రమించుకోనే U.S. చర్యను సోవియట్ యూనియన్ అడ్డుకునే ప్రయత్నం చేయదని వారు భావించారు. కెన్నెడీ మాత్రం ఈ విషయంలో సందేహాస్పదంగా ఉన్నారు.
They, no more than we, can let these things go by without doing something. They can't, after all their statements, permit us to take out their missiles, kill a lot of Russians, and then do nothing. If they don't take action in Cuba, they certainly will in Berlin.[20]
క్యూబాపై వాయు మార్గంలో దాడి చేసినట్లయితే, సోవియట్ యూనియన్ బెర్లిన్ నగరాన్ని స్వాధీనం చేసుకునేందుకు ప్రయత్నించడం ఖాయమని కెన్నెడీ భావించారు. అంతేకాకుండా క్యూబా పరిస్థితిని శాంతియుతంగా పరిష్కరించుకోలేకపోయారనే నిందతో, అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల మిత్రదేశాలు మనల్ని హింసాత్మకమైన దేశంగా పరిగణిస్తాయని కెన్నెడీ విశ్వసించారు.[21]:332
EXCOMM తరువాత రాజకీయంగా మరియు సైనికపరంగా వ్యూహాత్మక ఆధిపత్య సంతులనం ప్రభావంపై చర్చించింది. క్యూబాలో మోహరించిన క్షిపణులు సైనిక సంతులనాన్ని తీవ్రంగా ప్రభావితం చేస్తాయని జాయింట్ చీఫ్స్ ఆఫ్ స్టాఫ్ అభిప్రాయపడింది, అయితే రక్షణ శాఖ కార్యదర్శి రాబర్ట్ మెక్‌నమరా ఈ వాదనతో విభేదించారు. ఈ క్షిపణులు వ్యూహాత్మక సంతులనాన్ని ఏ విధంగానూ ప్రభావితం చేయలేవని ఆయన సూచించారు. మొత్తంమీద వ్యూహాత్మక సంతులనంపై సుమారుగా నలభై క్షిపణులు అతికొద్ది వ్యత్యాసాన్ని మాత్రమే చూపుతాయని ఆయన పేర్కొన్నారు. U.S. వద్ద సుమారుగా అప్పటికే 5, 000 వ్యూహాత్మక వార్‌హెడ్‌లు ఉన్నాయి, [22]:261 సోవియట్ యూనియన్ వద్ద అవి 300 వరకు మాత్రమే ఉన్నాయి. అందువలన సోవియట్ యూనియన్ వద్ద ఉన్న 340 వార్‌హెడ్‌లు వ్యూహాత్మక సంతులనాన్ని గణనీయమైన స్థాయిలో ఏమాత్రం ప్రభావితం చేయలేవని ఆయన వాదించారు. 1990లో కూడా ఇది ఎటువంటి వ్యత్యాసాన్ని చూపించేది కాదని ఆయన పునరుద్ఘాటించారు...సైనిక సంతులనం ఏమాత్రం మారలేదు. అప్పుడు కూడా నేను దీనిని నమ్మలేదు, ఇప్పుడు కూడా దానిని నేను విశ్వసించబోనని చెప్పారు."[23]
అయితే EXCOMM ఈ క్షిపణులు రాజకీయ సంతులనాన్ని దెబ్బతీస్తాయని అంగీకరించింది. మొదట, కెన్నెడీ అమెరికా పౌరులను ఉద్దేశించి ఈ సంక్షోభానికి నెల రోజుల ముందు మాట్లాడుతూ... అమెరికాపై క్యూబా ప్రమాదకర కార్యకలాపాలు సాగించే సామర్థ్యాన్ని కలిగివున్నట్లయితే, తమ ప్రభుత్వం చర్యలు తీసుకుంటుందని హామీ ఇచ్చారు.[24]:674-681 రెండో అంశం ఏమిటంటే, క్యూబాలో క్షిపణులను మోహరించడం ద్వారా వ్యూహాత్మక సంతులనాన్ని అడ్డుకునేందుకు సోవియట్ యూనియన్‌ను అనుమతించినట్లయితే, మిత్రదేశాల్లో మరియు అమెరికా పౌరుల్లో U.S. ప్రభుత్వ విశ్వసనీయత దెబ్బతింటుంది. సంక్షోభం తరువాత కెన్నెడీ ఒక సందర్భంలో మాట్లాడుతూ, ఈ పరిణామం రాజకీయంగా ఆధిపత్య సంతులనాన్ని మార్చివుండేదని వివరించారు. ఇది అటువంటి ప్రభావం చూపే అవకాశం కనిపించిందని పేర్కొన్నారు.[25]:889-904
గురువారం, అక్టోబరు 18న, అధ్యక్షుడు కెన్నెడీ సోవియట్ విదేశీ వ్యవహారాల శాఖ మంత్రి ఆండ్రీ గ్రోమైకోతో భేటీ అయ్యారు, సోవియట్ మంత్రి ఈ సందర్భంగా అక్కడి ఆయుధాలు రక్షణాత్మక ప్రయోజనం కోసమేనని పేర్కొన్నారు. తనకు అప్పటికే తెలిసిన నిజాలను బయటపెట్టడం మరియు అమెరికా ప్రజానీకాన్ని భయాందోళనలకు గురి చేయడం ఇష్టంలేని, [26] కెన్నెడీ ఈ సమావేశంలో తనకు క్షిపణి స్థావరాల నిర్మాణం గురించి తెలిసిన వాస్తవాన్ని వెల్లడించలేదు.[27]
శుక్రవారం, అక్టోబరు 19న, తరచుగా U-2 గూఢచర్య విమానాలు నాలుగు నిర్మాణ ప్రదేశాలపై తిరిగాయి. దిగ్బంధంలో భాగంగా, U.S. సైన్యాన్ని అందుకు సన్నద్ధం చేయడం ద్వారా అప్రమత్తం చేశారు, అనుమతులు వచ్చిన వెంటనే క్యూబాను ముట్టడించేందుకు వారిని సిద్ధం చేయడం జరిగింది. ఇందులో భాగంగా మొదటి సాయుధ దళ విభాగాన్ని జార్జియా పంపారు, ఐదు సైనిక విభాగాలను తక్షణ చర్య కోసం అప్రమత్తం చేశారు. వ్యూహాత్మక వైమానిక దళం (SAC) కు తన యొక్క స్వల్ప-దూర B-47 స్ట్రాటోజెట్ మధ్యతరహా యుద్ధ విమానాలను పౌర విమానాశ్రయాలకు అందించింది, తన యొక్క B-52 స్ట్రాటోఫోర్‌ట్రెస్ భారీ యుద్ధ విమానాలను నౌకలపైకి పంపింది.[28]
సన్నాహక ప్రణాళికలు
రెండు సన్నాహక ప్రణాళికలను (OPLAN) పరిగణలోకి తీసుకున్నారు. OPLAN 316 ప్రకారం క్యూబాను నావికా దళం, ఆపై వైమానిక దళం మరియు నౌకా దళ వాయు దాడుల మద్దతుతో సైన్యం మరియు మెరైన్ విభాగాలతో పూర్తిగా స్వాధీనం చేసుకోవాలని నిర్ణయించారు. అయితే, అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల్లో యాంత్రిక మరియు సరుకు ఆస్తులను మోహరించడంలో సైనిక విభాగాలకు సమస్యలు ఎదురయ్యాయి, ఇదిలా ఉంటే U.S. నావికా దళం తగిన స్థఆయిలో రవాణా సౌకర్యాలు అందించలేకపోయింది, ఆర్మీ నుంచి ఒక చిన్నస్థాయి సాయుధ విభాగాన్ని కూడా తరలించలేకపోయింది. OPLAN 312 ప్రకారం, వైమానిక దళం మరియు యుద్ధనౌకల ద్వారా దాడి చేయాలనుకున్నారు, ఒక్కో క్షిపణి ప్రదేశాన్ని లక్ష్యంగా చేసుకొని సమర్థవంతమైన దాడులు చేసే వెసులుబాటు కోసం ఈ ప్రణాళికను రచించారు, OPLAN 316 యొక్క పదాతి దళాలకు వైమానిక మద్దతు అందించేందుకు కూడా ఇది ఉద్దేశించబడింది.[29]
దిగ్బంధం
కెన్నెడీ ఆదివారం, అక్టోబరు 21న EXCOMM సభ్యులు మరియు ఇతర ఉన్నత సలహాదారులతో రోజు మొత్తం చర్చలు జరిపారు, మిగిలిన రెండు ప్రత్యామ్నాయాలను దీనిలో పరిగణనలోకి తీసుకున్నారు; అవి క్యూబా క్షిపణి స్థావరాలపై ప్రధానంగా వైమానిక దాడులు చేయడం లేదా క్యూబాను నావికా దళంతో దిగ్బంధించడం.[27] పూర్తిస్థాయి ముట్టడి పాలక యంత్రాంగం యొక్క మొదటి ప్రత్యామ్నాయంగా లేదు, అయితే ఏదో ఒకటి చేయాలని మాత్రం అనుకున్నారు. రాబర్ట్ మెక్‌నమరా నౌకాదళంతో దిగ్బంధం బలమైన చర్య అని, దానికి మద్దతు ఇచ్చారు, అయితే పరిమిత సైనిక చర్య U.S.ను నియంత్రణలో ఉంచుతుందని చెప్పారు. అంతర్జాతీయ చట్టం ప్రకారం, దిగ్బంధం ఒక యుద్ధ చర్య అవుతుంది, అయితే ఒక పాక్షిక దిగ్బంధాన్ని దాడికి దిగేందుకు కవ్వింపు చర్యగా USSR పరిగణించదని కెన్నెడీ పాలనా యంత్రాంగం భావించింది.
చీఫ్ ఆఫ్ నావెల్ ఆపరేషన్స్ అడ్మిరల్ ఆండర్సన్ ప్రమాదకర ఆయుధాల దిగ్బంధం మరియు అన్ని పదార్థాల ముట్టడి మధ్య వ్యత్యాసాన్ని వివరించడంలో కెన్నెడీకి సాయపడే ఒక స్థాయీ పత్రాన్ని రాశారు, ఒక సాంప్రదాయిక ముట్టడి అసలు ఉద్దేశం కాదని సూచించారు. అంతర్జాతీయ జలాల్లో ఈ ముట్టడి జరుగుతుందని కాబట్టి, అధ్యక్షుడు కెన్నెడీ రియో ఒప్పందం యొక్క గోళ రక్షణా నిబంధనల పరిధిలో సైనిక చర్య కోసం OAS నుంచి అనుమతి పొందారు.
Latin American participation in the quarantine now involved two Argentine destroyers which were to report to the U.S. Commander South Atlantic [COMSOLANT] at Trinidad on 9 November. An Argentine submarine and a Marine battalion with lift were available if required. In addition, two Venezuelan destroyers and one submarine had reported to COMSOLANT, ready for sea by November 2. The Government of Trinidad and Tobago offered the use of Chaguaramas Naval Base to warships of any OAS nation for the duration of the quarantine. The Dominican Republic had made available one escort ship. Colombia was reported ready to furnish units and had sent military officers to the U.S. to discuss this assistance. The Argentine Air Force informally offered three SA-16 aircraft in addition to forces already committed to the quarantine operation.[30]
This initially was to involve a naval blockade against offensive weapons within the framework of the Organization of American States and the Rio Treaty. Such a blockade might be expanded to cover all types of goods and air transport. The action was to be backed up by surveillance of Cuba. The CNO's scenario was followed closely in later implementing the quarantine.
అక్టోబరు 19న, EXCOMM ప్రత్యేక కార్యాచరణ బృందాలను ఏర్పాటు చేసింది, వైమానిక దాడి మరియు ముట్టడి ప్రత్యామ్నాయాలను పరిశీలించేందుకు ఈ బృందాలు ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి, మధ్యాహ్నం సమయానికి EXCOMMలో ఎక్కువ మంది ముట్టడి ప్రత్యామ్నాయానికి మద్దతు పలికారు.
అక్టోబరు 22, సోమవారం మధ్యాహ్నం 3:00 గంటల ESTకు అధ్యక్షుడు కెన్నెడీ అధికారికంగా జాతీయ భద్రతా చర్య ముసాయిదా (NSAM) 196తో ఒక కార్యనిర్వహణా కమిటీ (EXCOMM) ని ఏర్పాటు చేశారు. సాయంత్రం 5:00 గంటలకు, ముట్టడిని వ్యతిరేకిస్తూ, బలమైన జవాబును డిమాండ్ చేస్తున్న కాంగ్రెస్ నేతలతో కెన్నెడీ భేటీ అయ్యారు. మాస్కోలో, దౌత్యాధికారి కోహ్లెర్ ఛైర్మన్ క్రుష్చెవ్‌కు ముట్టిడిపై మరియు జాతినుద్దేశించి కెన్నెడీ చేసిన ప్రసంగంపై వివరాలు తెలియజేశారు. ప్రపంచవ్యాప్తంగా దౌత్యాధికారులు ఈస్ట్రన్ బ్లాక్ యేతర దేశాల నేతలకు ముందస్తు సమాచారం ఇచ్చారు. ప్రసంగానికి ముందు, U.S. ప్రతినిధులు కెనడా ప్రధానమంత్రి జాన్ డీఫెన్‌బేకెర్, బ్రిటీష్ ప్రధాన మంత్రి హారోల్డ్ మాక్‌మిలన్, పశ్చిమ జర్మనీ ఛాన్సులర్ కోన్‌రాడ్ అడెన్యెర్ మరియు ఫ్రాన్స్ అధ్యక్షుడు ఛార్లస్ డి గాలేలను కలిసి U.S. నిఘా మరియు తమ ప్రతిపాదిత ప్రతిస్పందనపై వివరాలు తెలియజేశారు. U.S. నిర్ణయంపై వారందరూ మద్దతుగా నిలిచారు.[31]
అక్టోబరు 22, సోమవారం సాయంత్రం 7:00 గంటలకు EST, అధ్యక్షుడు కెన్నెడీ జాతినుద్దేశించి టెలివిజన్‌లో ప్రసంగించారు, అన్ని భద్రతా వ్యవస్థలు క్యూబాలో క్షిపణులను గుర్తించాయని ప్రజలకు తెలియజేసేందుకు ఈ ప్రసంగం చేశారు.
It shall be the policy of this nation to regard any nuclear missile launched from Cuba against any nation in the Western Hemisphere as an attack on the United States, requiring a full retaliatory response upon the Soviet Union.[32]
పాలనా యంత్రాంగం యొక్క ప్రణాళికను కెన్నెడీ వర్ణించారు:
To halt this offensive buildup, a strict quarantine on all offensive military equipment under shipment to Cuba is being initiated. All ships of any kind bound for Cuba from whatever nation and port will, if found to contain cargoes of offensive weapons, be turned back. This quarantine will be extended, if needed, to other types of cargo and carriers. We are not at this time, however, denying the necessities of life as the Soviets attempted to do in their Berlin blockade of 1948.[32]
ఈ ప్రసంగం సందర్భంగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న మొత్తం US దళాలను DEFCON 3లో ఉంచుతూ ఆదేశం జారీ చేయబడింది.
ముదిరిన సంక్షోభం
అక్టోబరు 23, గురువారం ఉదయం 11:24 గంటలకు EST టర్కీలో U.S. దౌత్యాధికారికి మరియు NATOకు U.S. దౌత్యాధికారికి జార్జి బాల్ పంపిన ఒక టెలిగ్రామ్‌లో క్యూబా నుంచి సోవియట్ యూనియన్ క్షిపణులను ఉపసంహరించుకుంటే, ఇటలీ మరియు టర్కీ దేశాల్లో విలుప్తంగా ఉన్న తమ క్షిపణులను తొలగిస్తామనే ప్రతిపాదనను తాము పరిశీలిస్తున్నట్లు తెలియజేశారు. తమ దేశంలో ఉన్న U.S. క్షిపణులను తొలగించడం తమకు తీవ్ర విచారం కలిగించే విషయమని టర్కీ అధికారులు బదులిచ్చారు.[33] రెండు రోజుల తరువాత, గురువారం ఉదయం, అక్టోబరు 25న విలేకరి వాల్టర్ లిప్‌మ్యాన్ తన వ్యాసంలో ఇదే విషయాన్ని ప్రతిపాదించారు. ఇదిలా ఉంటే క్యాస్ట్రో మాట్లాడుతూ, క్యూబా స్వీయరక్షణ హక్కును ఉద్ఘాటించారు, తమ వద్ద ఉన్న ఆయుధాలు అన్నీ స్వీయరక్షణకు ఉద్దేశించినవేనని, క్యూబా వాటిపై ఎటువంటి పరిశీలనకు అనుమతించదని స్పష్టం చేశారు.[7]
అంతర్జాతీయ స్పందన
కెన్నెడీ చేసిన ప్రసంగంపై బ్రిటన్‌లో పెద్దగా సంతృప్తి వ్యక్తం కాలేదు. ప్రసంగం చేసిన తరువాతి రోజు, బ్రిటన్ పత్రికలు, గతంలో CIA చేసిన తప్పిదాలను జ్ఞప్తికి తీసుకురావడంతోపాటు, క్యూబాలో సోవియట్ యూనియన్ స్థావరాలు ఉండటంపై కూడా నిరసన వ్యక్తం చేశాయి, కెన్నెడీ యొక్క చర్యలను ఆయన పునరెన్నికకు సంబంధించినవిగా ఊహాగానాలు వెల్లడించాయి.[34]
కెన్నెడీ ప్రసంగించిన రెండు రోజుల తరువాత, చైనీస్ పీపుల్స్ డైలీ 650, 000, 000 మంది చైనా పురుషులు మరియు మహిళలు క్యూబా పౌరులకు అండగా నిలబడతారని ప్రకటించింది.[35]
జర్మనీలో, వార్తాపత్రికలు అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల ప్రతిస్పందనకు మద్దతుగా నిలిచాయి, దీనికి ముందు మాసాల్లో క్యూబా విషయంలో విఫలమైన బలహీన చర్యలకు ఇది భిన్నంగా ఉండాలని భావించాయి. ఇదిలా ఉంటే సోవియట్ యూనియన్, బెర్లిన్‌పై ప్రతీకారం తీర్చుకుంటుందేమోనని ఆందోళన వ్యక్తం చేశారు.[34] ఫ్రాన్స్‌లో అక్టోబరు 23న, అన్ని దినపత్రికల మొదటి పేజీలో ఈ సంక్షోభం దర్శనమిచ్చింది. తరువాతి రోజు, లే మండే సంపాదకీయంలో CIA యొక్క ఛాయాచిత్ర ఆధారల వాస్తవికతపై సందేహం వ్యక్తం చేయబడింది. రెండు రోజుల తరువాత, ఉన్నత-స్థాయి CIA ప్రతినిధి పర్యటనతో, వారు ఛాయాచిత్రాల విశ్వసనీయతను అంగీకరించారు. ఫ్రాన్స్‌లో అక్టోబరు 29న వెలువడిన లే ఫిగారో సంచికలో రేమండ్ అరోన్ అమెరికా ప్రతిస్పందనకు మద్దతుగా రాశారు.[34]
సోవియట్ ప్రసారం
సంక్షోభం బాగా తీవ్రరూపం దాలుస్తున్న సమయంలో, బుధవారం, అక్టోబరు 24న, సోవియట్ వార్తా సంస్థ టెలిగ్రాఫ్‌నోయ్ ఏజెంట్‌స్త్వో సోవెట్‌స్కోగో సోయుజా (TASS) క్రుష్చెవ్ నుంచి కెన్నెడీకి వెళ్లిన ఒక టెలిగ్రామ్‌ను ప్రసారం చేసింది, దీనిలో క్రుష్చెవ్ సముద్రంపై దాడి ప్రయత్నాలు యుద్ధానికి దారితీస్తాయని అమెరికాను హెచ్చరించారు. ఇదిలా ఉంటే, దీని తరువాత రాత్రి 9:24 గంటలకు మరో టెలిగ్రామ్ పంపడం జరిగింది, ఇది రాత్రి 10:52 గంటలకు EST అమెరికా అధ్యక్షుడు కెన్నెడీకి చేరుకుంది, దీనిలో ఆవేశాలకు చోటు ఇవ్వకుండా, ఏర్పడిన పరిస్థితిని నిబ్బరంగా పరిశీలిస్తే, అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల నిరంకుశమైన డిమాండ్‌లను తోసిపుచ్చడానికి సోవియట్ యూనియన్ ఏమాత్రం ఆలోచించదని మీరు గ్రహించవచ్చు, దిగ్బంధాన్ని తాము దూకుడు చర్యగానే పరిగణలోకి తీసుకుంటామని క్రుష్చెవ్ వివరించారు.
U.S. అప్రమత్త స్థాయి పెంపు
గురువారం, అక్టోబరు 25న అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల ప్రభుత్వం ఒక అత్యవసర ఐక్యరాజ్యసమితి భద్రతా మండలి సమావేశానికి పిలుపునిచ్చింది. U.N.కు U.S. దౌత్యాధికారి అడ్లాయ్ స్టీవెన్సన్ సోవియట్ దౌత్యాధికారి వాలెరియన్ జోరిన్‌తో ఈ అత్యవసర SC (భద్రతా మండలి) సమావేశంలో క్యూబాలో క్షిపణులు మోహరించిన విషయాన్ని అంగీకరించాలని డిమాండ్ చేయడంతోపాటు, ఆయనతో వాగ్యుద్ధానికి దిగారు. దీనికి సమాధానమిచ్చేందుకు దౌత్యాధికారి జోరిన్ నిరాకరించారు. తరువాత రోజు రాత్రి 10:00 గంటలకు EST, SAC దళాల సన్నద్ధ స్థాయిని U.S. ప్రభుత్వం DEFCON 2కు పెంచింది. వివిధ ప్రాంతాల్లో B-52 యుద్ధ విమానాలు అదృశ్యమయ్యాయి మరియు కొన్ని 15 నిమిషాల కాలవ్యవధితో పూర్తిస్థాయి ఆయుధసంపత్తితో టేకాఫ్ తీసుకునేందుకు సిద్ధం చేయబడ్డాయి, U.S. చరిత్రలో ఏకైక ధ్రవీకృత కాలంగా ఇది పరిగణించబడుతుంది.[36] SAC యొక్క 1436 యుద్ధవిమానాల్లో ఎనిమింట ఒక వంతు విమానాలు ఎయిర్‌బోర్న్ అప్రమత్తత కలిగివున్నాయి, దాదాపుగా 145 ఖండాంతర ప్రాక్షేపిక క్షిపణులను కూడా సన్నద్ధం చేశారు, ఇదిలా ఉంటే ఎయిర్ డిఫెన్స్ కమాండ్ (ADC) లోని 16 విభాగాలకు తొమ్మిద గంటల వ్యవధిలోనే 161 అణ్వాయుధ ఇంటర్‌సెప్టెర్‌లను తిరిగి సరఫరా చేశారు, మూడింట ఒక వంతు దళాలు 15 నిమిషాల్లోనే దాడిని ప్రారంభించగల సన్నద్ధతను కలిగివున్నాయి.[29]
అక్టోబరు 22నాటికి, టాక్టికల్ ఎయిర్ కమాండ్ (TAC) 511 యుద్ధ విమానాలను కలిగివుంది, అంతేకాకుండా మద్దతుగా ఉండే ట్యాంకర్‌లు, నిఘా విమానాలను కూడా దీనికి సరఫరా చేయబడ్డాయి, క్యూబాకు వెళ్లేందుకు దీనికి ఒక గంట అప్రమత్తత ఉంది. ఇదిలా ఉంటే, TAC మరియు మిలిటరీ ఎయిర్ ట్రాన్స్‌పోర్ట్ సర్వీస్‌కు సమస్యలు ఎదురయ్యాయి. ఫ్లోరిడాలోని వైమానిక దళానికి నిర్దేశం మరియు శ్రేణీ వ్యూహం మద్దతు కొరవడింది; భద్రతా, పరికరాలు మరియు సమాచార ప్రసారాల విషయంలో వనరుల కొరత కారణంగా వారు తీవ్రమైన సమస్యలు ఎదుర్కొన్నారు; సాంప్రదాయిక ఆయుధాలను యుద్ధం కోసం నిల్వ చేసేందుకు ప్రాథమికంగా అధికారిక ఆదేశాలు లేకపోవడంతో TAC సేకరణ మొదలుపెట్టింది: వైమానిక దాడికి అవసరమైన మద్దతుకు వైమానిక ఆస్తుల కొరత ఉండటంతో 24 రిజర్వ్ స్క్వాడ్రన్స్‌కు పిలుపునిచ్చారు.[29]
అక్టోబరు 25 గురువారం ఉదయం 1:45 గంటలకు EST, కెన్నెడీ రష్యా ప్రభుత్వాధిపతి క్రుష్చెవ్ టెలిగ్రామ్‌కు స్పందించారు, క్యూబాలో ఎటువంటి ప్రమాదకర ఆయుధాలు లేవని మీరు పదేపదే ఇచ్చిన హామీలు ఇచ్చారు, అయితే ఈ హామీల్లో ఏ మాత్రం వాస్తవం లేదని నిర్ధారించుకున్న తరువాత U.S. రంగంలోకి దిగింది, క్షిపణుల మోహరింపుకు ప్రతిస్పందనలను నేను ప్రకటించడం జరిగిందన్నారు... సోవియట్ ప్రభుత్వం పూర్వ స్థితిని పునరుద్ధరించేందుకు అవసరమైన చర్యలు తీసుకుంటుందని కెన్నెడీ తన స్పందనలో ఆశాభావం వ్యక్తం చేశారు.
దిగ్బంధానికి సవాలు
గురువారం ఉదయం 7:15 గంటలకు EST, USS ఎసెక్స్ and USS గేరింగ్ యుద్ధ నౌకలు బుచారెస్ట్‌</i>ను అడ్డగించేందుకు ప్రయత్నించాయి, అయితే అవి విఫలమయ్యాయి. ఈ నౌకలో ఎటువంటి సైనిక పదార్థాలు లేకపోవడంతో, దిగ్బంధం లేకుండా విడిచిపెట్టారు. అదే రోజు, సాయంత్రం 5:43 గంటలకు, దిగ్బంధ కార్యకలాపాల కమాండర్ USS కెన్నెడీ యుద్ధ నౌకకు లెబనాన్‌కు చెందిన సరుకు రవాణా నౌక మారుక్లా</i>ను అడ్డగించాలని ఆదేశించారు. ఇది తరువాతి రోజు జరిగింది, మారుక్లా</i>ను కూడా దానిలో సరుకును సోదా చేసిన తరువాత విడిచిపెట్టారు.[37]
అక్టోబరు 25, గురువారం సాయంత్రం 5:00 గంటలకు EST, విలియమ్ క్లెమెంట్స్ క్యూబాలో ఉన్న క్షిపణులు ఇప్పటికీ క్రియాశీలంగానే ఉన్నాయని ప్రకటించారు. ఈ నివేదిక తరువాత CIA నివేదికతో పోల్చిచూసి, ప్రతిపాదిత చర్యల విషయంలో వెనక్కు తగ్గరాదని సూచించారు. దీనికి స్పందనగా, కెన్నెడీ భద్రతా కార్యాచరణ ముసాయిదా 199ని జారీ చేశారు, దీని ద్వారా SACEUR యొక్క కమాండ్ నేతృత్వంలో విమానాల్లోకి అణ్వాయుధాలను ఎక్కించేందుకు అనుమతులు ఇవ్వబడ్డాయి (సోవియట్ యూనియన్‌పై మొట్టమొదటి వైమానిక దాడులు చేసే బాధ్యతలు దీనికి అప్పగించారు) . ఈ రోజు, సోవియట్ యూనియన్ యుద్ధసంబంధ ఆయుధాలను తీసుకొస్తున్న 14 నౌకలను వెనక్కు మళ్లించడం ద్వారా దిగ్బంధంపై స్పందించింది.[36]
సంక్షోభం ప్రతిష్టంభన
తరువాతి రోజు, అంటే అక్టోబరు 26 శుక్రవారం ఉదయం, క్యూబాలో క్షిపణులను ముట్టడి ద్వారా మాత్రమే తొలగించవచ్చని తాను భావిస్తున్నట్లు EXCOMMకు కెన్నెడీ తెలియజేశారు. అయితే, సైనికపరంగా మరియు దౌత్యమార్గంలో ఒత్తిడి కొనసాగించాలని, కొంత సమయంపాటు ఈ మార్గాల్లో చర్యలు చేపట్టాలని ఆయన నచ్చజెప్పారు. ద్వీపంపై తక్కువ-స్థాయి పోరాటాలకు అంగీకరించడంతోపాటు, వాటికి అనుమతి ఇచ్చారు, రోజుకు రెండు పోరాటల నుంచి ప్రతి రెండు గంటలకు ఒకసారి పోరాటం జరిపేందుకు అనుమతులు ఇవ్వడం జరిగింది. ముట్టడి కొనసాగినట్లయితే, క్యూబాలో ఒక కొత్త పౌర ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసే వేగవంతమైన కార్యక్రమానికి ఆయన ఆదేశాలు జారీ చేశారు.
ఈ సమయంలో, సంక్షోభం పూర్తిగా ప్రతిష్టంభన దశకు చేరుకుంది. USSR తాము వెనక్కు తగ్గే సంకేతాలేవీ సూచించలేదు, దీనికి విరుద్ధంగా అనేక ప్రకటనలు చేసింది. మరో విధంగా భావించేందుకు U.S.కు కూడా ఎటువంటి కారణం కనిపించలేదు, ముట్టడికి సిద్ధమవుతున్న ప్రారంభ దశల్లో ఉంది, సైనిక చర్యకు దిగినట్లయితే సోవియట్ యూనియన్‌పై అణు దాడులు చేయాలని నిర్ణయించారు.[38]
రహస్య చర్చలు
అక్టోబరు 26, శుక్రవారం మధ్యాహ్నం 1:00 గంటలకు EST, అలెగ్జాంజర్ ఫోమిన్ విజ్ఞప్తిపై ఆయనతో కలిసి ABC న్యూస్‌కు చెందిన జాన్ ఎ స్కాలీ భోజనం చేశారు. ఫోమిన్ ఈ సందర్భంగా యుద్ధం వచ్చేటట్లు కనిపిస్తుందని చెప్పారు, చర్చల ద్వారా పరిష్కారం కోసం U.S. ఆసక్తితో ఉందా లేదా అనే విషయాన్ని ఉన్నత అధికారిక వర్గంలో ఉన్న మిత్రులను అడిగి తెలుసుకోవాలని స్కాలీని కోరారు. UN పర్యవేక్షణలో ఆయుధాలు తొలగించేందుకు సోవియట్ యూనియన్ నుంచి హామీ పొందడం మరియు భవిష్యత్‌లో అటువంటి ఆయుధాలను తమ భూభాగంలోకి అనుమతించమని క్యాస్ట్రో బహిరంగ ప్రకటనలతో కూడిన ఒక ఒప్పందాన్ని ఆయన సూచించారు, ఈ హామీలకు బదులుగా U.S. ఎన్నటికీ క్యూబాను ఆక్రమించమని బహిరంగ ప్రకటన చేయాలని ఆయన ప్రతిపాదించారు. క్షిపణులు తొలగించినట్లయితే, క్యూబాపై U.S. దాడి చేయబోధనే సందేశాన్ని క్యాస్ట్రోకి తెలియజేయాలని బ్రెజిల్ ప్రభుత్వాన్ని అమెరికా కోరింది.
అక్టోబరు 26 శుక్రవారం సాయంత్రం 6:00 గంటలకు EST, విదేశాంగ శాఖ క్రుష్చెవ్ స్వయంగా రాసిన ఒక సందేశాన్ని పొందింది. అప్పుడు మాస్కోలో సమయం శనివారం ఉదయం 2:00 గంటలు. వచ్చేందుకు కొన్ని నిమిషాల సమయంపట్టిన ఈ పెద్ద లేఖను అనువదించేందుకు అనువాదకులకు మరింత ఎక్కువ సమయం పట్టింది.
రాబర్ట్ కెన్నెడీ ఈ లేఖ బాగా పెద్దదిగా మరియు ఉద్వేగభరితంగా ఉందని వర్ణించారు. జాన్ స్కాలీ ముందు రోజు చెప్పిన ప్రతిపాదనలను క్రుష్చెవ్ తాజా లేఖలో పునరుద్ఘాటించారు, తమవైపు నుంచి క్యూబాకు వెళ్లే తమ నౌకలు ఎటువంటి యుద్ధసామాగ్రిని కలిగివుండవని ప్రతిపాదించారు. క్యూబాను అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు ముట్టడించవని మీరు ప్రకటించాలని కోరారు, అంతేకాకుండా క్యూబాను ముట్టడించేందుకు ప్రయత్నించే మరే ఇతర సైన్యానికి మీరు మద్దతు ఇవ్వరాదని ప్రతిపాదించారు. అప్పుడు క్యూబాలో తమ సైనిక నిపుణులు ఉండాల్సిన అవసరం లేకుండా పోతుందని చెప్పారు. సాయంత్రం 6:45 గంటలకు EST, స్కాలీకి ఫోమిన్ యొక్క ప్రతిపాదన వార్తలను చివరిగా విన్నారు, క్రుష్చెవ్ యొక్క లేఖ రాకకు ముందు సూచనగా ఇది వర్ణించబడింది. లేఖను తరువాత అధికారికంగా మరియు కచ్చితమైనదిగా పరిగణించారు, ఎటువంటి అధికారిక మద్దతు లేకుండా ఫోమిన్ సొంత సమ్మతిపై పనిచేస్తున్నట్లు తెలిసింది. ఈ లేఖ సారాంశంపై అదనపు పరిశీలన జరపాలని ఆదేశించడం జరిగింది, ఇది రాత్రిపూట కూడా కొనసాగింది.
కొనసాగిన సంక్షోభం
Direct aggression against Cuba would mean nuclear war. The Americans speak about such aggression as if they did not know or did not want to accept this fact. I have no doubt they would lose such a war. —Ernesto "Che" Guevara, October 1962[39]
మరోవైపు క్యాస్ట్రో త్వరలోనే తమ దేశంపై సైనిక చర్య ప్రారంభం కావచ్చని భావించారు, దీనిపై క్రుష్చెవ్‌కు ఒక లేఖ రాశారు, U.S.పై రక్షణాత్మక దాడికి ఆయన దీనిలో పిలుపునిచ్చారు. అయితే, ఒక 2010 ఇంటర్వ్యూలో, క్యాస్ట్రో అమెరికాపై బాంబు దాడికి సోవియట్ యూనియన్ ప్రభుత్వానికి తాను చేసిన సిఫార్సుపై స్పందిస్తూ నేను చూసిన దానినిబట్టి, తెలుసుకున్న దానినిబట్టి, ఇప్పుడు అది పెద్ద విషయం కాదన్నారు.[40] U.S.కు చెందిన అన్ని విమానాలపై దాడి చేసేందుకు విమాన-విధ్వంసక ఆయుధాలను సన్నద్ధం చేయాలని క్యూబాలో క్యాస్ట్రో ఆదేశాలు జారీ చేశారు, [41] దీనికి ముందు రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ విమానాలు కలిసి కనిపిస్తే వాటిపై దాడి చేయాలని ఆదేశాలు ఉన్నాయి. అక్టోబరు 27, శనివారం ఉదయం 6:00 గంటలకు EST, శాన్ క్రిస్టోబాల్‌లో నాలుగు క్షిపణి స్థావరాలు మరియు సాగువా లా గ్రాండే వద్ద రెండు స్థావరాలు పూర్తిస్థాయిలో పనిచేస్తున్నాయని CIA ఒక అధికారిక పత్రాన్ని జారీ చేసింది. క్యూబా సైన్యం యుద్ధ సన్నాహక చర్యలను కొనసాగిస్తుందని కూడా దీనిలో పేర్కొన్నారు, అయితే దాడి జరగకుండా ఎటువంటి చర్యలు చేపట్టరాదని వారికి ఆదేశాలు ఉన్నాయి.
అక్టోబరు 27 శనివారం ఉదయం 9:00 గంటలకు EST, రేడియో మాస్కో దేశ ప్రధానమంత్రి క్రుష్చెవ్ యొక్క సందేశాన్ని ప్రసారం చేయడం ప్రారంభించింది. ముందురోజు రాత్రి పంపిన లేఖకు విరుద్ధంగా, ఈ సందేశంలో కొత్త ప్రతిపాదనలు తెరపైకి వచ్చాయి, ఇటలీ మరియు టర్కీ దేశాల్లో మోహరించిన జూపిటర్ క్షిపణులను ఉపసంహరిస్తేనే క్యూబాలో మోహరించిన క్షిపణులను తొలగిస్తామనే ప్రతిపాదన దీనిలో ప్రసారమైంది. ఉదయం 10:00 గంటలకు EST, కార్యవర్గ కమిటీ తాజా పరిస్థితిపై చర్చించేందుకు మరోసారి సమావేశమైంది, క్రుష్చెవ్ మరియు ఇతర పార్టీ అధికారుల మధ్య క్రెమ్లిన్‌లో జరిగిన అంతర్గత చర్చ కారణంగా సందేశంలో ఈ మార్పు చోటుచేసుకుందని నిర్ధారణకు వచ్చారు.[42]:300 మెక్‌నమరా 600 miles (970km) దూరంలో ఉన్న మరో నౌక గ్రోజ్నీ</i>ని అడ్డగించాలని సూచించారు. వారు దిగ్బంధ రేఖపై USSRకు ఎటువంటి సమాచారం ఇవ్వలేదని ఆయన సూచించారు, ఐక్యరాజ్యసమితిలో యు థాంట్ ద్వారా తమకు వచ్చిన సమాచారంపై ఆధారపడి ఈ నిర్ణయం తీసుకున్నారు.
ఉదయం 11:03 గంటలకు EST సమావేశం కొనసాగుతున్నప్పుడు క్రుష్చెవ్ నుంచి కొత్త సందేశం రావడం మొదలైంది. ఈ సందేశం సారాంశం ఏమిటంటే,
You are disturbed over Cuba. You say that this disturbs you because it is ninety miles by sea from the coast of the United States of America. But... you have placed destructive missile weapons, which you call offensive, in Italy and Turkey, literally next to us... I therefore make this proposal: We are willing to remove from Cuba the means which you regard as offensive... Your representatives will make a declaration to the effect that the United States ... will remove its analogous means from Turkey ... and after that, persons entrusted by the United Nations Security Council could inspect on the spot the fulfillment of the pledges made.
కార్యవర్గ కమిటీ ఈ రోజు మొత్తం చర్చలు కొనసాగిస్తూ వచ్చింది.
సంక్షోభ కాలం మొత్తం, టర్కీ తమ దేశం నుంచి జూపిటర్ క్షిపణులను తొలగించడంపై అసంతృప్తి వ్యక్తం చేస్తూ వచ్చింది. తాత్కాలిక విదేశాంగ మంత్రిగా కూడా సేవలు అందిస్తున్న ఇటలీ ప్రధానమంత్రి ఫాన్‌ఫానీ సంప్రదింపుల ద్వారా అపూలియాలో మోహరించిన క్షిపణులను ఉపసంహరించేందుకు అంగీకారం తెలిపారు. తనకు అత్యంత సన్నిహిత మిత్రుల్లో ఒకరైన RAI-TV జనరల్ మేనేజర్ ఎట్టోర్ బెర్నాబీతో ఆర్థూర్ ఎం. ష్లెసింగర్, జూనియర్‌కు ఈ సందేశాన్ని తెలియజేయనున్నట్లు చెప్పారు. శాటిలైట్ TV ప్రసారంపై అంతర్జాతీయ సదస్సుకు హాజరయ్యేందుకు బెర్నాబీ న్యూయార్క్ వచ్చారు. సోవియట్ యూనియన్‌కు తెలియకుండా, పనిచేయని స్థితిలో ఉన్న జూపిటర్ క్షిపణుల స్థానంలో U.S. పొలారిస్ అణు ప్రాక్షేపిక సబ్‌మెరైన్ క్షిపణులను మోహరించింది.[6]
అక్టోబరు 27 ఉదయం, U-2F (మూడో CIA U-2A, గాలిలోనే ఇంధన నింపుకునే సామర్థ్యంతో ఆధునికీకరించిన విమానం ఇది) USAF మేజర్ రుడాల్ఫ్ ఆండర్సన్ పైలెట్‌గా [43], ఫ్లోరిడాలోని మెక్‌కోయ్ AFB నుంచి తన బయలుదేరి వెళ్లింది, సుమారుగా మధ్యాహ్నం 12:00 గంటల EST సమయానికి క్యూబా నుంచి ప్రయోగించిన S-75 డ్వినా SAM క్షిపణి ఈ విమానాన్ని (NATO పేరు SA-2 గైడ్‌లైన్ ) ఢీకొట్టింది. ఈ విమానం కూలిపోవడంతోపాటు, మేజర్ ఆండర్సన్ మరణించారు. USSR మరియు U.S. మధ్య చర్చలు వేగవంతం చేయబడ్డాయి, తరువాత కొంత సమయానికి క్యూబాలో పనిచేస్తున్న గుర్తుతెలియని ఒక సోవియట్ కమాండర్ సొంత అధికారంతో ఈ విమానాన్ని క్షిపణితో కూల్చివేయాలని ఆదేశించినట్లు తెలిసింది. ఈ రోజు మధ్యాహ్నం 3:41 గంటలకు EST U.S. నేవీకి చెందిన RF-8A క్రూసేడర్ విమానం తక్కువ ఎత్తులో ప్రయాణిస్తూ నిఘా కోసం వెళ్లింది, దీనిపై కాల్పులు జరిగాయి, దీనికి 37mm తూటా తగిలినప్పటికీ, తిరిగి స్థావరానికి చేరుకుంది.
సాయంత్రం 4:00 గంటలకు EST, కెన్నెడీ EXCOMM సభ్యులను వైట్ హౌస్‌కు పిలిపించారు, చర్చలు జరుగుతున్నప్పుడు క్షిపణులకు సంబంధించిన పనులను నిలిపివేయాలని సోవియట్ యూనియన్‌ను కోరుతూ యు థాంట్‌కు ఒక సందేశం పంపాలని ఆదేశించారు. ఈ సమావేశం సందర్భంగా, మాక్స్‌వెల్ టేలర్ U-2ను కూల్చివేసిన వార్తను అధ్యక్షుడికి తెలియజేశారు. కాల్పులు జరిపినట్లయితే అటువంటి ప్రదేశాలపై దాడికి ఆదేశాలు ఇస్తానని కెన్నెడీ దీనికి ముందు చెప్పారు, అయితే ఇప్పుడు మరోసారి దాడి జరిగే వరకు చర్యలేవీ తీసుకోవద్దని సూచించారు. 40 ఏళ్ల తరువాత ఒక ఇంటర్వ్యూలో, మెక్‌నమరా మాట్లాడుతూ:
We had to send a U-2 over to gain reconnaissance information on whether the Soviet missiles were becoming operational. We believed that if the U-2 was shot down that—the Cubans didn't have capabilities to shoot it down, the Soviets did—we believed if it was shot down, it would be shot down by a Soviet surface-to-air-missile unit, and that it would represent a decision by the Soviets to escalate the conflict. And therefore, before we sent the U-2 out, we agreed that if it was shot down we wouldn't meet, we'd simply attack. It was shot down on Friday [...]. Fortunately, we changed our mind, we thought "Well, it might have been an accident, we won't attack." Later we learned that Khrushchev had reasoned just as we did: we send over the U-2, if it was shot down, he reasoned we would believe it was an intentional escalation. And therefore, he issued orders to Pliyev, the Soviet commander in Cuba, to instruct all of his batteries not to shoot down the U-2.[notes 1][44]
జవాబు రూపకల్పన
అక్టోబరు 27, శనివారం సాయంత్రం వాషింగ్టన్ D.C. పొరుగున ఉన్న క్లీవ్‌ల్యాండ్ పార్కులో (ఇది 2009లో మూసివేయబడింది) ఉన్న చెన్‌చింగ్ ప్యాలస్ చైనీస్ రెస్టారెంట్ వద్ద కెన్నెడీ మరియు నికితా క్రుష్చెవ్ పంపిన రహస్య ప్రతినిధులు సమావేశానికి ఇరుపక్షాలు అంగీకరించాయి.[45] క్షిపణులను పరస్పరం ఉపసంహరించుకునేందుకు క్రుష్చెవ్ చేసిన ప్రతిపాదనకు తాము అంగీకరిస్తామని కెన్నెడీ సూచించారు. EXCOMMలోని ఎక్కువ మంది సభ్యులకు తెలియకుండా, రాబర్ట్ కెన్నెడీ వాషింగ్టన్‌లో USSR దౌత్యాధికారితో సమావేశమయ్యారు, అసలు ఈ ఉద్దేశాలు నిజమైనవా కాదా తెలుసుకునేందుకు ఆయన ఈ సమావేశాన్ని ఏర్పాటు చేశారు. EXCOMM అప్పటికే సాధారణంగా సోవియట్ యూనియన్ ప్రతిపాదనను వ్యతిరేకిస్తుంది, ఇది NATO యొక్క అధికారాన్ని తక్కువ చేస్తుందని, అంతేకాకుండా క్షిపణుల ఉపసంహరణ ప్రతిపాదనను టర్కీ తీవ్రంగా వ్యతిరేకిస్తున్న కాఱణంగా వీరు ఈ ప్రతిపాదనలపట్ల సుముఖంగా లేరు.
సమావేశం కొనసాగేకొద్ది, కొత్త ప్రణాళిక తెరపైకి వచ్చింది, కెన్నెడీ నెమ్మదిగా మద్దతు పొందారు. తాజా సందేశాన్ని విస్మరించి, క్రుష్చెవ్ ఇంతకుముందు చేసిన ప్రతిపాదనను పరిగణలోకి తీసుకొవాలని కొత్త ప్రణాళిక పిలుపునిచ్చింది. కొత్త ప్రతిపాదనను ప్రతిపాదించిన కారణంగా క్రుష్చెవ్ ఒప్పందానికి అంగీకరించరని భావిస్తూ కెన్నెడీ మొదట సంశయించారు, అయితే లెవెలైన్ థాంప్సన్ ఆయన దీనిని ఏ విధంగానైనా అంగీకరిస్తారని వాదించారు. వైట్ హౌస్ ప్రత్యేక న్యాయవాది మరియు సలహాదారు టెడ్ సోరెన్సేన్ మరియు రాబర్ట్ కెన్నెడీ సమావేశం నుంచి వెళ్లిపోయారు, దీనికి సంబంధించిన ఒక ముసాయిదా పత్రంతో 45 నిమిషాల తరువాత తిరిగి వచ్చారు. అధ్యక్షుడు దీనిలో పలు మార్పులు చేసి, పంపించారు.
EXCOMM సమావేశం తరువాత, ఒవెల్ కార్యాలయంలో ఒక చిన్నస్థాయి సమావేశం జరిగింది. క్షిపణులను ఉపసంహరించనట్లయితే, వాటిని తొలగించేందుకు సైనిక చర్యను ఉపయోగిస్తామనే సందేశాన్ని దౌత్యాధికారి డోబ్రినిన్‌కు లేఖతోపాటు నేరుగా చెప్పి ఉండాల్సిందని ఈ బృందం వాదించింది. డీన్ రస్క్ ఒప్పందానికి సంబంధించిన ముసాయిదాలో ఎక్కడా టర్కీకి సంబంధించిన ప్రస్తావనను తీసుకురావద్దని ఒక షరతును జోడించారు, అయితే సంక్షోభానంతరం తక్షణమే స్వచ్ఛందంగా క్షిపణులను తొలగించేందుకు ఒక అవగాహనకు రావాలని సూచించారు. అధ్యక్షుడు దీనికి అంగీకరించారు, తరువాత సందేశాన్ని పంపడం జరిగింది.
జువాన్ బ్రిటో విజ్ఞప్తిపై, ఫోమిన్ మరియు స్కాలీ మరోసారి కలుసుకున్నారు. క్రుష్చెవ్ నుంచి వచ్చిన రెండు లేఖలు ఎందుకు భిన్నంగా ఉన్నాయని స్కాలీ అడిగారు, సమాచార ప్రసారంలో దొర్లిన తప్పులు కారణంగా ఇలా జరిగిందని వివరించారు. స్కాలీ దీనికి బదులిస్తూ ఈ వివరణ విశ్వసనీయంగా లేదన్నారు, ఇది రెండు నాలుకల ధోరణిగా తాను భావించానని చెప్పారు. ముట్టిడికి మరికొన్ని గంటల సమయం మాత్రమే ఉందని కూడా ఆయన చెప్పారు, ఆ సమయంలో U.S. పంపిన సందేశానికి త్వరలోనే క్రుష్చెవ్ స్పందన పంపుతారని చెప్పారు, విదేశాంగ శాఖకు తాము ఎటువంటి నమ్మకద్రోహాన్ని ఊహించడం లేదని విజ్ఞప్తి చేశారు. తాను చెప్పే విషయాలు నమ్ముతారని నేను భావించడం లేదని, అయితే సందేశాన్ని తెలియజేస్తానని స్కాలీ చెప్పారు. అక్కడి నుంచి వారిద్దరూ వారి మార్గాల్లో వెళ్లిపోయారు, స్కాలీ వెంటనే EXCOMMకు ఒక సందేశాన్ని పంపించారు.
U.S. యంత్రాంగంలో, రెండో ప్రతిపాదనను విస్మరించాలని, మొదటి ప్రతిపాదనకు వెళ్లడం వలన క్రుష్చెవ్ క్లిష్ట పరిస్థితిలో ఉంటారని భావించారు. మరోవైపు సైనిక సన్నాహాలు మాత్రమే కొనసాగాయి, క్రియాశీలంగా ఉన్న అందరు వైమానిక దళ సిబ్బందిని సంభావ్య చర్యను దృష్టిలో ఉంచుకొని వారి స్థావరాలకు పిలిపించడం జరిగింది. రాబర్ట్ కెన్నెడీ తరువాత మేము ఇప్పటికీ సమస్య శాంతియుత పరిష్కారంపై పూర్తిగా ఆశలు వదులుకోలేదని చెప్పారు, అయితే ఇప్పుడు నిర్ణయం ఏదైనా తరువాతి కొన్ని గంటల్లో క్రుష్చెవ్ తీసుకునే చర్యలపై ఆధారపడి ఉంటుందని వెల్లడించారు. ఇది కేవలం ఆశ మాత్రమేనని, ఆకాంక్ష కాదని చెప్పారు. మంగళవారంనాటికి మరియు లేదా రేపటికి సైనిక యుద్ధాన్ని ఊహించారు...."
రాత్రి 8:05 గంటల EST సమయానికి, అప్పటివరకు తయారు చేసిన లేఖను పంపించారు. ఈ లేఖలో ఉన్న ప్రతిపాదనలు-ఈ విధంగా ఉన్నాయి: 1) ఐక్యరాజ్యసమితి పరిశీలన మరియు పర్యవేక్షణలో క్యూబా నుంచి ఈ ఆయుధ వ్యవస్థలను తొలగించేందుకు మీరు అంగీకరించాలి; మరియు తగిన భద్రతా ప్రమాణాలతో, క్యూబాలోకి అటువంటి ఆయుధ వ్యవస్థలను తిరిగి ప్రవేశపెట్టడాన్ని నిలిపివేస్తామని హామీ ఇవ్వాలని ప్రతిపాదించారు. 2) మావైపు నుంచి, ఐక్యరాజ్యసమితి ద్వారా ఈ కట్టుబాట్లను పాటించేందుకు మరియు కొనసాగించేందుకు తగిన చర్యలు ఏర్పాటు చేసేందుకు అంగీకరిస్తాము (a) తక్షణమే దిగ్బంధ చర్యలను నిలిపివేస్తాము (b) క్యూబాను ముట్టడించబోమని హామీ ఇస్తాము. జాప్యం జరగరాదని భావిస్తూ, ఈ లేఖను నేరుగా ప్రసార మాధ్యమాలకు కూడా విడుదల చేశారు.
లేఖ చేరడంతో, ఒక ఒప్పందం తెరపైకి వచ్చింది. అయితే, రాబర్ట్ కెన్నెడీ సూచించిన విధంగా, ఈ ప్రతిపాదనలకు సోవియట్ యూనియన్ అంగీకరించడంపై అతి తక్కువ నమ్మకం మాత్రమే ఉంది. రాత్రి 9:00 గంటల EST సమయంలో EXCOMM మరోసారి సమావేశమైంది, తరువాతి రోజు చర్యలను సమీక్షించేందుకు ఈ సమావేశాన్ని ఏర్పాటు చేశారు. క్షిపణి స్థావరాలు మరియు ఆర్థిక ప్రదేశాలు, ముఖ్యంగా పెట్రోలియం నిల్వ ప్రాంతాలపై వైమానిక దాడులు చేసేందుకు ప్రణాళికలు రచించారు. మెక్‌నమరా తాము రెండు విషయాల్లో సన్నద్ధమై ఉండాలని చెప్పారు: క్యూబాకు ఒక ప్రభుత్వం, ఎందుకంటే మాకు అటువంటి ప్రభుత్వ అవసరం ఏర్పడుతుంది; మరియు రెండోది, ఐరోపాలో సోవియట్ యూనియన్‌తో ఏ విధంగా స్పందించాలనే దానిపై ప్రణాళికలు, ఎందుకంటే వారు అక్కడ ఏదో ఒకటి చేయాలనుకుంటున్నారు.
అక్టోబరు 27, శనివారం ఉదయం 12:12 గంటల EST సమయంలో NATOలోని తమ మిత్రదేశాలకు తమకు సమయం దగ్గరపడుతుందని సమాచారమిచ్చింది, స్వీయ ప్రయోజనాలను దృష్టిలో ఉంచుకొని అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు అతికొద్ది సమయంలోనే సాయం కోరవచ్చని తెలియజేసింది, పశ్చిమార్ధగోళంలో తోడి దేశాలు అవసరమైన సైనిక చర్య తీసుకోవాల్సిన అవసరం ఏర్పడవచ్చని పేర్కొంది. ఆ ఆందోళనకు ఆజ్యం పోస్తూ, CIA ఉదయం 6 గంటలకు క్యూబాలోని అన్ని క్షిపణులు సన్నద్ధం చేయబడి ఉన్నాయని నివేదించింది.
ఇదే రోజును, వైట్ హౌస్ "బ్లాక్ శాటర్‌డే"గా పిలిచింది, US నావికా దళం దిగ్బంధ రేఖ వద్ద వరుసగా సిగ్నలింగ్ డెప్త్ ఛార్జ్‌లను (ఉపయోగించే డెప్త్ ఛార్జ్‌లు చేతి గ్రెనెడ్‌ల పరిమాణంలో ఉంటాయి[46]) ఒక సోవియట్ జలాంతర్గామి (B-59) పై జారవిడిచింది, ఈ జలాంతర్గామిలో అణ్వాయుధ క్షిపణులను కలిగివున్న విషయం అమెరికా నావికా దళానికి తెలియదు, అంతేకాకుండా సబ్‌మెరైన్‌పై దాడి జరిగినట్లయితే (డెప్త్ ఛార్జ్‌లు ద్వారా లేదా ఉపరితలం నుంచి కాల్పుల ద్వారా జలాంతర్గామికి రంధ్రం ఏర్పడినట్లయితే) ఈ ఆయుధాలను ఉపయోగించేందుకు దానికి అనుమతి ఇవ్వబడింది.[47] ఇదే రోజు, US U-2 నిఘా విమానం అనుకోకుండా అనధికారికంగా సోవియట్ యూనియన్ యొక్క తూర్పు తీరంలో 90 నిమిషాలపాటు ప్రయాణించింది.[48]
సోవియట్ యంత్రాంగం MIG యుద్ధ విమానాలను వ్రాంజెల్ ద్వీపం నుంచి పంపింది. దీనికి స్పందనగా అమెరికా యంత్రాంగం బేరింగ్ సముద్రంపైకి వాయుతలం-నుంచి-వాయుతలంలో లక్ష్యాలను ఛేదించే అణు క్షిపణులతో ఉన్న F-102 యుద్ధ విమానాలను పంపారు.[49]
సంక్షోభానికి ముగింపు
సోవియట్ యూనియన్ మరియు కెన్నెడీ మంత్రివర్గం మధ్య ఉన్నతస్థాయి చర్చల తరువాత, కెన్నెడీ రహస్యంగా ఇటలీలో మరియు సోవియట్ యూనియన్ సరిహద్దులో ఉన్న టర్కీలో ఉన్న అన్ని క్షిపణులను తొలగించేందుకు అంగీకరించారు, దీనికి బదులుగా క్రుష్చెవ్ క్యూబాలో మోహరించిన అన్ని క్షిపణులను తొలగించడానికి సముఖత వ్యక్తం చేశారు.
అక్టోబరు 29, సోమవారం ఉదయం 9:00 గంటల. EDT సమయంలో క్రుష్చెవ్ నుంచి కొత్త సందేశం రేడియో మాస్కోలో ప్రసారం చేయబడింది. ఆయుధాల కోసం నిర్మాణ ప్రదేశాల్లో పనుల విరమణకు గతంలో ఇచ్చిన ఆదేశాలతోపాటు, ప్రమాదకర ఆయుధాలుగా వర్ణించినవాటిని తొలగించేందుకు కొత్త ఆదేశాలను క్రుష్చెవ్ జారీ చేశారు, తద్వారా వాటిని తిరిగి సోవియట్ యూనియన్‌కు తీసుకొచ్చేందుకు సిద్ధం చేశారు.
కెన్నెడీ ఈ లేఖకు వెంటనే స్పందించారు, తాజా ప్రకటన శాంతికి ముఖ్యమైన మరియు నిర్మాణాత్మక పరిణామం అని వర్ణించారు. ఆయన ఒక అధికారిక లేఖతో ఈ ప్రక్రియను ముందుకు తీసుకెళ్లారు: అక్టోబరు 27న నేను మీకు పంపిన లేఖ మరియు ఈరోజు నాకు చేరిన లేఖల ద్వారా రెండు ప్రభుత్వాలు ఒక మంచి అవగాహనకు వచ్చాయని భావిస్తున్నాను, దీనిని ఇలాగే ముందుకు తీసుకెళదామని కెన్నెడీ తాజా సందేశంలో స్పందించారు... క్యూబాకు సంబంధించి భద్రతా మండలి నియమావళిలో ఈ కింది విధంగా U.S. ఒక ప్రకటన చేయనుంది: క్యూబా సరిహద్దును, సార్వభౌమత్వాన్ని గౌరవిస్తున్నామని అమెరికా ప్రభుత్వం ప్రకటిస్తుంది, అంతేకాకుండా ఆ దేశ అంతర్గత వ్యవహారాల్లో జోక్యం చేసుకోబోమని హామీ ఇవ్వనుంది, క్యూబా ఆక్రమణకు తాము ప్రయత్నించమని, అదే విధంగా దీని ఆక్రమణకు ప్రయత్నించే దేశాలు తమ భూభాగాన్ని ఉపయోగించుకోనివ్వబోమని ప్రతిజ్ఞ చేయనుంది, అదే విధంగా U.S. భూభాగం నుంచి లేదా క్యూబా పరిసర ప్రాంతాల్లోని ఇతర దేశాల భూభాగం నుంచి వారిపై దూకుడు చర్యలను నియంత్రిస్తామని హామీ ఇవ్వనుందని కెన్నెడీ వెల్లడించారు.[50]:103
U.S. తరువాతి రోజుల్లోనూ దిగ్బంధాన్ని కొనసాగించింది, అంతేకాకుండా సోవియట్ యూనియన్ తమ క్షిపణి వ్యవస్థల తొలగింపు కొనసాగిస్తున్నట్లు నిఘా విభాగాలు నిర్ధారించాయి. 42 క్షిపణులు మరియు వాటి మద్దతు పరికరాలు ఎనిమిది సోవియట్ నౌకల్లో ఎక్కించారు. నవంబరు 5-6 తేదీల్లో ఈ నౌకలు క్యూబాను విడిచివెళ్లాయి. అన్ని నౌకలు దిగ్బంధ రేఖను దాటి వెళ్లాయో లేదో U.S. చివరగా మరోసారి పరిశీలించింది. సోవియట్ IL-28 యుద్ధవిమానాలను తొలగించేందుకు తదుపరి దౌత్య చర్యలు జరిగాయి, వీటిని డిసెంబరు 5 మరియు 6 తేదీల్లో మూడు సోవియట్ నౌకల్లో ఎక్కించారు. దిగ్బంధం అధికారంగా నవంబరు 20, 1962న సాయంత్రం 6:45 గంటల EDT సమయంలో ముగిసింది.[28]
సోవియట్ దౌత్యాధికారి అనటోలీ డోబ్రినిన్‌తో జరిపిన చర్చల్లో, U.S. అటార్నీ జనరల్ రాబర్ట్ కెన్నెడీ అనధికారికంగా టర్కీలో మోహరించిన జూపిటర్ క్షిపణులను సంక్షోభం ముగిసిన కొద్దికాలానికి ఉపసంహరించుకుంటామని ప్రతిపాదించారు.[51]:222 ఏప్రిల్ 24, 1963న U.S. యొక్క చివరి క్షిపణిని టర్కీలో తొలగించారు, తరువాత కొద్దికాలానికి దానిని అమెరికాకు తరలించారు.[52]
కెన్నెడీ-క్రుష్చెవ్ ఒప్పందం యొక్క ప్రత్యక్ష ప్రభావం ఫలితంగా, U.S.తమపై దాడి చేయమని హామీ పొందడంతో, క్యూబాలో క్యాస్ట్రో స్థితి బాగా పటిష్ఠపరచబడింది. ఇటలీ మరియు టర్కీల్లో అమెరికా మోహరించిన క్షిపణులను తొలగించేలా చేసేందుకు మాత్రమే క్యూబాలో క్రుష్చెవ్ క్షిపణులను మోహరించారు, అమెరికన్‌లు తమపై ఆధిక్యం సాధించిన పరిస్థితుల్లో కూడా, సోవియట్ యూనియన్‌కు అణు యుద్ధం ప్రారంభించే ఉద్దేశం లేదు. అయితే, దక్షిణ ఇటలీ మరియు టర్కీల్లోని NATO స్థావరాల నుంచి జూపిటర్ క్షిపణులను ఉపసంహరించిన విషయాన్ని అప్పట్లో బహిరంగపరచలేదు, దీంతో క్రుష్చెవ్ ఈ ఘర్షణలో ఓడిపోయారని భావించారు మరియు తద్వారా బలహీనపడ్డారు. అగ్రరాజ్యాల మధ్య జరిగిన ఈ పోటీలో కెన్నెడీ విజయం సాధించినట్లు అభిప్రాయాలు వ్యక్తమయ్యాయి, క్రుష్చెవ్ అవమానాలు ఎదుర్కోవాల్సి వచ్చింది. అయితే, వాస్తవానికి అసలు విషయం అది కాదు, కెన్నెడీ మరియు క్రుష్చెవ్ ఇద్దరూ తమతమ ప్రభుత్వాలు పూర్తిస్థాయి యుద్ధం కోసం ఒత్తిడి తీసుకొచ్చినప్పటికీ, దానిని నిరోధించేందుకు అన్ని ప్రత్యామ్నాయాలను ఉపయోగించారు. క్రుష్చెవ్ దీని తరువాత మరో రెండేళ్లపాటు అధికారంలో ఉన్నారు.[50]:102-105
తదనంతర పరిస్థితి
ఇటలీ మరియు టర్కీ దేశాల నుంచి అమెరికా క్షిపణులను ఉపసంహరించిన విషయాన్ని బహిరంగపరచకపోవడంతో క్రుష్చెవ్ మరియు సోవియట్ యూనియన్‌లకు సంకట పరిస్థితి ఎదురైంది, కెన్నెడీ మరియు క్రుష్చెవ్ మధ్య రహస్య ఒప్పందం ప్రకారం వీటిని ఉపసంహరించడం జరిగింది. సోవియట్ యూనియన్ తాను సృష్టించిన పరిస్థితుల నుంచి వెనుకడుగు వేసినట్లు అభిప్రాయాలు వ్యక్తమయ్యాయి. రెండేళ్ల తరువాత క్రుష్చెవ్ అధికారం కోల్పోయారు, క్రుష్చెవ్ చివరకు అమెరికాకు దాసోహమన్నాడం మరియు మొదట సంక్షోభం విషయంలో తొందరపడటంలో ఆయన అసంగత్వం కారణంగా పొలిట్‌బ్యూరోలో ఇబ్బందికర పరిస్థితి ఎదుర్కొన్నారు. అయితే, క్రుష్చెవ్ అధికారం నుంచి దిగిపోవడానికి క్యూబా క్షిపణి సంక్షోభం ఒక్కటే కారణం కాదు.
క్యూబా ఈ సంక్షోభం విషయంలో సోవియట్ యూనియన్ తమను పాక్షికంగా మోసం చేసినట్లు భావించింది, కెన్నెడీ మరియు క్రుష్చెవ్ల ద్వారా ప్రత్యేకంగా సంక్షోభాన్ని పరిష్కరించేందుకు తీసుకున్న నిర్ణయాలు క్యూబాకు ఇటువంటి అభిప్రాయాన్ని కలుగజేశాయి. క్యాస్ట్రో కొన్ని క్యూబా ప్రయోజనాల విషయంలో అసంతృప్తి చెందారు, గ్వాంటనామో సమస్యకు పరిష్కారం రాకపోవడం కూడా ఆయన అసంతృప్తి చెందిన అంశాల్లో ఒకటి. ఇది క్యూబా-సోవియట్ సంబంధాలు తరువాతి సంవత్సరాల్లో దెబ్బతినడానికి కారణమైంది.[53]:278 మరోవైపు, ముట్టడి నుంచి క్యూబాకు రక్షణ లభించింది.
U.S. యొక్క ఒక సైనిక కమాండర్ కూడా తాజా ఫలితంపై అసంతృప్తి చెందారు. జనరల్ లెమే దేశ అధ్యక్షుడితో మన చరిత్రలో ఇది అతిపెద్ద పరాజయామని పేర్కొన్నారు, U.S. వెంటనే క్యూబాను ఆక్రమించి ఉండాల్సిందని అభిప్రాయపడ్డారు.
క్యూబా క్షిపణి సంక్షోభం ఫలితంగా హాట్‌లైన్ ఒప్పందం కుదిరింది, దీనిలో భాగంగా మాస్కో-వాషింగ్టన్ హాట్ లైన్‌ను నిర్మించారు, మాస్కో మరియు వాషింగ్టన్ D.C.ల మధ్య ఏర్పాటు చేసిన ఒక ప్రత్యక్ష సమాచార ప్రసార అనుసంధానికి ఈ పేరు పెట్టారు. రెండు ప్రచ్ఛన్న యుద్ధ దేశాల నేతలు ఇటువంటి ఒక సంక్షోభాన్ని పరిష్కరించేందుకు నేరుగా మాట్లాడటానికి దీనిని ఏర్పాటు చేశారు. నవంబరు 20, 1962న ప్రపంచవ్యాప్తంగా US దళాల DEFCON 3 అప్రమత్త స్థాయిని DEFCON 4కు తగ్గించారు. U-2 పైలెట్ మేజర్ ఆడర్సన్ మృతదేహాన్ని అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలకు అప్పగించారు, దక్షిణ కారోలినాలో పూర్తి సైనిక గౌరవాలతో ఆయన అంత్యక్రియలు జరిగాయి. కొత్తగా సృష్టించిన ఎయిర్ ఫోర్స్ క్రాస్ పొందిన మొదటి వ్యక్తిగా ఆయన గుర్తింపు పొందారు, ఆయనకు మరణం తరువాత ఈ క్రాస్ ఇవ్వడం జరిగింది.
మేజర్ రుడాల్ఫ్ ఆండర్సన్ ఒక్కరే ఈ సంక్షోభం సమయంలో ప్రత్యర్థుల చేతిలో మరణించారు, ఇదిలా ఉంటే సెప్టెంబరు 27 మరియు నవంబరు 11, 1962 మధ్యకాలంలో 55వ వ్యూహాత్మక నిఘా విభాగానికి చెందిన మూడు బోయింగ్ RB-47 స్ట్రాటోజెట్ విమానాలు కూలిపోవడంతో పదకొండు మంది సిబ్బంది మరణించారు.[54]
సైమోర్ మెల్మాన్‌[55] మరియు సైమోర్ హెర్ష్[56] లతోపాటు పలువురు విమర్శకులు క్యూబా క్షిపణి సంక్షోభం వియత్నాం యుద్ధం వంటి సంఘర్షణల్లో U.S. సైనిక చర్యలు ఉపయోగించడాన్ని ప్రోత్సహించిందని సూచించారు. క్యూబా యొక్క U.S. సైనిక దిగ్బంధం ప్రారంభమైన రోజు నుంచి చైనా-భారత్ యుద్ధం మరియు రష్యా-అమెరికా ఘర్షణలను అసమకాలికమైనవి అయినప్పటికీ: చరిత్రకారులు వివాదాస్పద భూమి కోసం భారతదేశంపై చైనా దాడి మరియు క్యూబా క్షిపణి సంక్షోభం ఏకకాలానికి చెందినవిగా పరిగణించారు.[57]
సంక్షోభం తరువాత చరిత్ర
చరిత్రకారుడు మరియు జాన్ ఎఫ్ కెన్నెడీ సలహాదారుడు ఆర్థూర్, ష్లెసింగర్ అక్టోబరు 16, 2002న నేషనల్ పబ్లిక్ రేడియోకు ఇచ్చిన ఒక ఇంటర్వ్యూలో మాట్లాడుతూ, క్యాస్ట్రో తమ దేశంలో క్షిపణులు మోహరించాలని కోరుకోలేదని, అయితే క్రుష్చెవ్ క్షిపణుల మోహరింపుకు అంగీకరించేలా ఆయనపై ఒత్తిడి తీసుకొచ్చారని చెప్పారు. U.S. దాడి నుంచి క్యూబాను రక్షించేందుకు క్యూబా నేషనల్ డైరెక్టరేట్ ఆఫ్ ది రెవల్యూషన్ సోవియట్ యూనియన్ క్షిపణుల మోహరింపుకు అంగీకరించడంపై మరియు తమ మిత్రదేశం సోవియట్ యూనియన్‌కు సాయపడాలనే నిర్ణయంపై క్యాస్ట్రో పూర్తిగా సంతృప్తి వ్యక్తం చేయలేరు.[53]:272 క్షిపణులను తొలగించిన తరువాత క్రుష్చెవ్‌పై, తరువాత కెన్నెడీపై క్యాస్ట్రో ఆగ్రహం వ్యక్తం చేశారు, ఎందుకంటే క్రుష్చెవ్ తమ దేశం నుంచి వాటిని తొలగించాలని నిర్ణయించడంలో తనతో ఎటువంటి సంప్రదింపులు జరపకపోవడం క్యాస్ట్రో ఆగ్రహం చెందివుండవచ్చని ష్లెసింగర్ భావించారు.[notes 2]
సంక్షోభం సమయంలో క్యూబాలోని సోవియట్ దళాలు తమ శతఘ్నిదళాల రాకెట్లు మరియు Il-28 యుద్ధ విమానాలకు వ్యూహాత్మక అణు వార్‌హెడ్‌లు కూడా పొందాయని 1992లో ధ్రువీకరించబడింది.[58] U.S. ముట్టడితో క్యూబాలో విధ్వంసం విధ్వంసం జరుగుతుందని తెలిసినట్లయితే, తాను ఆ ఆయుధాలను ఉపయోగించేమని సిఫార్సు చేసేవాడినని క్యాస్ట్రో పేర్కొన్నారు.[58]
అక్టోబరు 2002లో క్యూబా క్షిపణి సంక్షోభంపై హవానాలో సదస్సు జరిగింది, దీనిలో సంక్షోభ సమయంలో అత్యంత ప్రమాదకర ఘట్టాన్ని గుర్తించారు. సంక్షోభ సమయంలో కీలకంగా వ్యవహించిన అధికారులు ఈ సదస్సులో పాల్గొన్నారు, అక్టోబరు 26, 1962న సోవియట్ ప్రాజెక్ట్ 641 (NATO పేరు ఫాక్స్‌ట్రోట్ ) B-59 జలాంతర్గామిపై USS బీలే సిగ్నలింగ్ డెప్త్ ఛార్జర్‌లు జారవిడిచింది, అయితే ఈ జలాంతర్గామిలో 15 కిలోటన్నుల అణు టోర్పెడో ఉన్న విషయం U.S.కు తెలియదు, ఈ సందర్భాన్ని వీరు అత్యంత ప్రమాదకర ఘట్టంగా అధికారులు గుర్తించారు. సోవియట్ జలాంతర్గామిలో గాలి ఖాళీ అవడంతో, అమెరికా యుద్ధనౌకలు నడుమ అది ఉపరితలానికి చేరుకోవాల్సి వచ్చింది. B-59 జలాంతర్గామిలో కెప్టెన్ వాలెటిన్ సావిట్‌స్కీ, రాజకీయ అధికారి ఇవాన్ సెమోనోవిచ్ మాస్లెన్నికోవ్ మరియు డిప్యూటీ బ్రిగేడ్ కమాండర్ ద్వితీయ సారథి వాసిలీ ఆర్ఖీపోవ్‌ల మధ్య తీవ్ర వాగ్యుద్ధం జరిగింది. ఆగ్రహం చెందిన సావిట్‌స్కీ సిబ్బందికి అణ్వాయుధాన్ని యుద్ధానికి సిద్ధం చేయాలని ఆదేశాలు జారీ చేశాడు. కమాండర్ ఆర్ఖీపోవ్ తరువాత దాడికి దిగకుండా ఉండేందుకు సావిట్‌స్కీని శాంతపరిచాడని లేదా సావిట్‌స్కీ తనంతటతానుగానే చివరకు జలాంతర్గామిని ఉపరితలానికి తీసుకెళ్లడం సరైన చర్యగా భావించారని భిన్న కథనాలు ప్రచారంలో ఉన్నారు.[59]:303, 317 రాబర్ట్ మెక్‌నమరా ఈ సమావేశం సందర్భంగా, ఆ సమయంలో ప్రజలు ఊహించినదాని కంటే అణు యుద్ధం చాలా సమీపంలోకి వచ్చిందని పేర్కొన్నారు. నేషనల్ సెక్యూరిటీ ఆర్కైవ్ డైరెక్టర్ థామస్ బ్లాన్‌టోన్ మాట్లాడుతూ వాసిలీ ఆర్ఖీపోవ్ అనే వ్యక్తి ప్రపంచాన్ని కాపాడాడని పేర్కొన్నారు.
ఆస్కార్ అవార్డు గెలుచుకున్న ది ఫాగ్ ఆఫ్ ది వార్ అనే 2003 లఘుచిత్రం ఈ సంక్షోభం నేపథ్యంలో రూపొందించబడింది.
వీటిని కూడా చూడండి
సెంట్రల్ ఇంటెలిజెన్స్ ఏజెన్సీ
అంతర్జాతీయ సంక్షోభం
ప్రచ్ఛన్న యుద్ధం
కవ్వించి తప్పుకునే నేర్పు (ప్రచ్ఛన్న యుద్ధం)
యుద్ధవిమాన అంతరం
క్షిపణి అంతరం
డినో బ్రూగియోనీ
క్యూబా - అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల సంబంధాలు
క్యూబా - సోవియట్ యూనియన్ సంబంధాలు
స్టానిస్లావ్ పెట్రోవ్
చైనా -భారత్ యుద్ధం
ఎబుల్ ఆర్చర్ 83
నార్వే రాకెట్ వివాదం
ప్రసార సాధనాలు (మీడియా)
ది మిస్సైల్స్ ఆఫ్ అక్టోబర్, ఒక నాటకీకరణ
థర్టీన్ డేస్ (పుస్తకం)
థర్టీన్ డేస్ (చలనచిత్రం)
ది ఫాగ్ ఆఫ్ వార్, U.S. రక్షణ శాఖ కార్యదర్శి రాబర్ట్ ఎస్ మెక్‌నమరా యొక్క ఒక చలనచిత్ర ఆత్మకథ.
Cuban Missile Crisis: The Aftermath, ఈ కాలంలో రూపొందించబడిన ఒక వీడియోగేమ్
ది వరల్డ్ నెక్స్ట్ డోర్, ఈ కాలంలో వెలువడిన ఒక నవల
"అన్‌ఆర్మ్‌డ్ కాన్‌ఫ్లిక్ట్", బెర్‌ట్రెండ్ రసెల్, రూస్కిన్ హోస్- జార్జి అలెన్ & అన్‌విన్ లిమిటెడ్, లండన్, 1963
గమనికలు
సూచనలు
అదనంగా చదవడానికి
Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
Missing or empty |title= (help)
Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
Check date values in: |date= (help)
Missing pipe in: |publisher= (help)
Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)CS1 maint: Extra text: authors list (link)
Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
చారిత్రక సాహిత్యం
అలీసోన్, గ్రాహమ్. "కాన్సెప్చువల్ మోడల్స్ అండ్ ది క్యూబన్ మిస్సైల్ క్రీసిస్." ది అమెరికన్ పొలిటకల్ సైన్స్ రివ్యూ, వాల్యూమ్ 63, నెం. 3 (సెప్టెంబరు, 1969), పేజీలు 689-718, ఫేమస్ పొలిటకల్ సైన్స్ ఆర్టికల్ యూజెస్ త్రీ మోడల్స్, ది రేషనల్ యాక్టర్ (ది స్టేట్ ఈజ్ ట్రీటెడ్ లైక్ ఎన్ ఇండివిడ్యువల్), ఆర్గనైజేషనల్ బిహేవియర్ మోడల్ (ది ఏజెన్సీస్ ఇన్వాల్వ్‌డ్ హావ్ దెయిర్ వోన్ ప్రొసీజర్స్), గవర్నమెంట్ పాలిటిక్స్ (రిజర్ట్ కమ్స్ ఆఫ్టర్ నెగోషియేషన్స్ ఎమాంగ్ యాక్టర్స్)
అలీసోన్, గ్రాహమ్, మరియు ఫిలిప్ జెలికోవ్. ఎసెన్స్ ఆఫ్ డెసిషన్: ఎక్స్‌ప్లైనింగ్ ది క్యూబన్ మిస్సైల్ క్రీసిస్, (2nd ఎడిషన్. (1999), 440pp
చాంగ్, లారెన్స్, అండ్ పీటర్ కార్న్‌బ్లూ. "ఇంట్రడక్షన్" టు చాంగ్ అండ్ కార్న్‌బ్లూ, eds. క్యూబన్ మిస్సైల్ క్రీసిస్, 1962: ఎ నేషనల్ సెక్యూరిటీ ఆర్కైవ్ డాక్యుమెంట్స్ రీడర్ (1998) [ Introduction online
గార్తోఫ్, రేమండ్ ఎల్. "ఫారిన్ ఇంటెలిజెన్స్ అండ్ ది హిస్టరియోగ్రఫీ ఆఫ్ ది కోల్డ్ వార్," జర్నల్ ఆఫ్ కోల్డ్ వార్ స్టడీస్ - వాల్యూమ్ 6, నెంబర్ 2, స్ప్రింగ్ 2004, pp.21–56 ఇన్ ప్రాజెక్ట్ మ్యూజ్
జోన్స్, జాన్ ఎ., అండ్ వర్జీనియా హెచ్. జోన్స్. "ఫైవ్ పెర్‌స్పెక్టివ్స్ ఆన్ ది క్యూబన్ మిస్సైల్ క్రీసిస్," రెటోరిక్ & పబ్లిక్ ఎఫైర్స్ 8.1 (2005) 133-144 ఇన్ ప్రాజెక్ట్ మ్యూజ్
లెబో, రిచర్డ్ నెడ్. "డొమెస్టిక్ పాలిటిక్స్ అండ్ ది క్యూబన్ మిస్సైల్ క్రీసిస్: ది ట్రెడిషనల్ అండ్ రివిజనిస్ట్ ఇంటర్‌ప్రెటేషన్స్ రివాల్యువేటెడ్," డిప్లమాటిక్ హిస్టరీ, వాల్యూమ్ 14, నెం. 4 (ఫాల్ 1990), pp.471–492
ప్రాథమిక మూలాలు
అఫీషియల్ U.S. స్టేట్ డిపార్ట్‌మెంట్ కంపెండియం, ఇన్‌క్లూడ్స్ ప్రైమరీ సోర్సెస్ ఫ్రమ్ స్టేట్, వైట్ హోస్, డిఫెన్స్, CIA, etc. 390 డాక్యుమెంట్స్ ఫ్రమ్ అక్టోబర్ 1, 1962 టు డిసెంబర్ 1963
ఛాంగ్, లారెన్స్ అండ్ పీటర్ కార్న్‌బ్లూ, eds. క్యూబన్ మిస్సైల్ క్రీసిస్, 1962: ఎ నేషనల్ సెక్యూరిటీ ఆర్కైవ్ డాక్యుమెంట్స్ రీడర్ (1998) ; ఆల్సో
కెన్నెడీ, రాబర్ట్ ఎఫ్. థర్టీన్ డేస్: ఎ మెమైర్ ఆఫ్ ది క్యూబన్ మిస్సైల్ క్రీసిస్ (2001)
మే, ఎర్నెస్ట్ ఆర్. అండ్ ఫిలిప్ డి. జెలికోవ్, eds. ది కెన్నెడీ టేప్స్: ఇన్‌సైడ్ ది వైట్ హౌస్ డ్యూరింగ్ ది క్యూబన్ మిస్సైల్ క్రీసిస్. (2nd ed. (2001) . 514pp.
ప్రైమరీ డాక్యుమెంట్స్, ఫోటోస్, ఫ్రమ్ నేషనల్ సెక్యూరిటీ ఆర్కైవ్ (ఎ యూనివర్శిటీ సెంటర్, నాట్ ఎ గవర్నమెంట్ ఏజెన్సీ)
పాఠ్య ప్రణాళికలు
, వెరీ డీటైల్డ్ లెసెన్ ఫ్రమ్ గ్రేడ్స్ 9-12, విత్ లింక్స్ టు ప్రైమరీ డాక్యుమెంట్స్
బాహ్య లింకులు
(.pdf, 354 pgs.) U.S. సెంట్రల్ ఇంటెలిజెన్స్ ఏజెన్సీ, మెక్‌ఆలిఫీ, ఎం. ed., CIA హిస్టరీ స్టాఫ్, 1992.
ఆఫ్ ది కెన్నెడీ ఆడ్మినిస్ట్రేషన్ ఇన్ ది సిరీస్, U.S. డిపార్ట్‌మెంట్ ఆఫ్ స్టేట్, ఆఫీస్ ఆఫ్ ది హిస్టారియన్, కీఫెర్, ఇ., సింప్సన్, సి., & స్మిత్, ఎల్., Eds., U.S. గవర్నమెంట్ ప్రింటింగ్ ఆఫీస్, వాషింగ్టన్, D.C., 1996. ది అఫీషియల్ U.S. డాక్యుమెంటరీ హిస్టారికల్ రికార్డ్.
- ప్రొవైడెడ్ బై ది నేషనల్ సెక్యూరిటీ ఆర్కైవ్ ఎట్ ది జార్జ్ వాషింగ్టన్ యూనివర్శిటీ.
డీక్లాసిఫైడ్ మెమొరాండమ్ ఫర్ ది సెక్రటరీ ఆఫ్ డిఫెన్స్ ఆన్ జస్టిఫికేషన్ ఫర్ US మిలిటరీ ఇంటర్వెన్షన్ ఇన్ క్యూబా, ఫ్రమ్ ది జాయింట్ చీఫ్స్ ఆఫ్ స్టాఫ్, వాషింగ్టన్, D.C., మార్చి 13, 1962, నేషనల్ సెక్యూరిటీ ఆర్కైవ్, ఎట్ ది జార్జ్ వాషింగ్టన్ యూనివర్శిటీ.
- ఫ్రమ్ ది .
ఇన్‌క్లూడ్స్ రియల్‌ప్లేయర్ స్ట్రీమింగ్ ఆడియో ఆఫ్ డిబేట్స్ బిట్వీన్ JFK అండ్ హిజ్ అడ్వైజర్స్ డ్యూరింగ్ ది క్రీసిస్
హై-స్కూల్ లెవల్ కరికులమ్
ఇంట్రడక్షన్, టైమ్‌లైన్ అండ్ ఆర్టికల్స్ ఎబౌట్ ది క్యూబన్ మిస్సైల్ క్రీసిస్
డాక్యుమెంటరీ ఎబౌట్ వాట్ క్యూబన్స్ ఆర్ థింకింగ్ టుడే
: ఎన్ ఆల్టర్నేట్ హిస్టరీ టైమ్‌లైన్
ఎస్.ఐసివ్.
వర్గం:క్యూబా
వర్గం:జాన్ ఎఫ్. కెన్నెడీ అధ్యక్ష పాలన
వర్గం:అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల చరిత్ర
వర్గం:సోవియట్ యూనియన్ - అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల సంబంధాలు
వర్గం:1962లో అంతర్జాతీయ సంబంధాలు
వర్గం:1962లో ఘర్షణలు
వర్గం:దిగ్బంధాలు | https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%82%E0%B0%AC%E0%B0%BE%20%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B0%A3%E0%B0%BF%20%E0%B0%B8%E0%B0%82%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B1%8B%E0%B0%AD%E0%B0%82 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
939,
1298,
1654,
1753,
1867,
2519,
3527,
4161,
4866,
6146,
6842,
7154,
7515,
7813,
7927,
8840,
8926,
8951,
8977,
9009,
9133,
9256,
9515,
9713,
9804,
9884,
9965
],
"plaintext_end_byte": [
938,
1297,
1653,
1737,
1843,
2518,
3504,
4160,
4852,
6145,
6817,
7138,
7514,
7812,
7926,
8810,
8925,
8950,
8976,
9008,
9098,
9242,
9514,
9692,
9788,
9866,
9924,
10085
]
} | هل توجد احصائية رسيمة لعدد اليهود في المغرب ؟ | التركيبة السكانية للمغرب | arabic | {
"passage_answer_candidate_index": [
5
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"YES"
]
} |
تصغير|350بك|خارطة دول العالم حسب الكثافة السكانية
المغرب هو رابع البلدان العربية الأكثر اكتظاظا بالسكان، بعد مصر، السودان، والجزائر.[1] معظم المغاربة مسلمون على المذهب المالكي.[2] هناك أقليات يعرفون باسم الحراطين والغناوة. كان عدد اليهود في المغرب يصل إلى 265,000 نسمة عام 1948، إلا أنه انخفض حاليا إلى حوالي 5,500 نسمة (حوالي 0.2% من مجموع السكان) بسبب هجرة الكثير منهم إلى إسرائيل وأوروبا.[3] إن معظم الأجانب المقيمين في المغرب هم فرنسيين وإسبان، وقبل الاستقلال كانت البلاد تضم قرابة نصف مليون مستوطن أوروبي من فرنسا وإسبانيا.[4]
تأوي فرنسا أكبر نسبة مغاربة خارج وطنهم الأم، حيث يقال أن هناك أكثر من مليون مغربي في فرنسا، تليها إسبانيا بحوالي 700,000 نسمة،[5] كذلك هناك تجمعات مغربية كبيرة في كل من هولندا، بلجيكا، إيطاليا، وكندا.[6]
شهد عدد سكان المغرب تزايدا هاما إذ ارتفع خلال الفترة الممتدة ما بين سنتي 1960 و1982 من 470 626 11 إلى 555 419 20، وحسب إحصاء 1994 بلغ العدد الإجمالي لسكان المغرب 717 073 26، في حين وصل هذا العدد حسب إحصاء 2004 إلى 708 891 29.
وحسب إحصاء سنة 2014، يبلغ عدد سكان المغرب 242 848 33.
الديانة
98% مسلمون، وحوالي 000 380 مسيحيون[7] وستة آلاف يهودي.[8]
الديمغرافية
يبلغ عدد سكان المملكة المغربية 29.8 مليون نسمة (2004) بمعدل زيادة سنوية 2.6%، ويعتنق المغاربة الديانة الإسلامية فيما انخفضت الاقلية اليهودية المغربية بشكل كبير ويصل عددها إلى نحو 7،000 (أنظر تاريخ اليهود في المغرب). أكثر من 100،000 اجنبي يقيمون بالمغرب، معظمهم فرنسيون أو إسبانيون، وإلى حد كبير من المهنيين العاملين بالشركات الأوروبية المتعددة الجنسيات أو المتقاعدين.
تقدر نسبة الزيادة السنوية بحوالي 2.6%، وهي نسبة في انخفاض مقارنة مع تلك التي رصدت في الفترة الممتدة ما بين سنتي 1971 و1982، والتي بلغت 2.8%. يتوزع السكان حسب وسط الإقامة إلى 13,415,659 نسمة بالمحيط الحضري أي نسبة 51.4%، و12,658,058 نسمة بالوسط القروي، أي نسبة 48.6%. حسب إحصاءات عام 2010 بلغ عدد السكان 31,712,389، كما بلغ متوسط العمر 25.2 سنة للإناث و24.1 سنة للذكور، فيكون المجموع بهذا 24.7 سنة، يتوزعون حسب الفئات العمرية التالية:[9] من 0 إلى 14 سنة: يمثلون 30.5% (ذكور:5,337,322/إناث: 5,136,156)؛ من 15 إلى 64 سنة: يمثلون 64.3% (ذكور: 11,015,409/ إناث: 11,069,038)؛ أكثر من 65 سنة: يمثلون 5.2% (ذكور: 765,882/ إناث: 1,019,412).
دراسة جينية
أظهرت الدراسات الحديثة أن المغاربة العرب والأمازيغ (الذي يتم التمييز بينهما على أساس لغوي) لا يختلفون من حيث تركيبتهم الوراثية بشكل كبير، ولخصت هذه الأبحاث إلى أن التعريب في المغرب تم بالأساس عبر عملية استيعاب ثقافي.[10] تنص أن المغاربة في شمال غرب أفريقيا كانوا أقرب جينيا إلى سكان أيبيريا بالمقارنة مع شعوب البانتو القاطنين جنوب الصحراء الكبرى.[11]
الهابلوغروب-Y هو كروموزوم ينتقل عبر الصبغي Y من الأب إلى أبنائه الذكور، دون تغيير، عبر الأجيال المتتالية، ويستخدم عادة لتخمين الطرق التي سلكتها الهجرات البشرية؛ حسب الدراسات فإن حوالي 81.7% من المغاربة[12] ينتمون إلى هابلوغروب E معظمهم (حوالي 72.6% من المغاربة)[13] ينتمون للفرع E1b1b سواء في المناطق الناطقة بالعربية أو الأمازيغية؛[14][15] أقلية من المغاربة (حوالي 13.3%)[16] ينتمون إلى هابلوغروب J.
اللغات
العربية الفصحى واللغة الأمازيغية هما اللغتان الرسميتان في المملكة المغربية. و يتم التواصل بين السكان على نطاق واسع بالدارجة المغربية . حوالي 80 في المائة من المغاربة يتحدثون لغات أمازيغية مختلفة (تاريفيت، تاشلحيت، وتامازيغت) ولهجات أخرى كالحسانية أما اللغة الأكثر تداولا هي اللهجة الدارجة أو العامية المغربية. الفرنسية، التي لا تزال لغة ثالثة غير رسمية بالمغرب، تدرس عالميا ولا تزال تستخدم في المغرب كاللغة الأولى في التجارة والاقتصاد؛ كما تستخدم على نطاق واسع في مجالات التعليم والحكومة. المغرب هو عضو في منظمة الفرنكوفونية. كافح الناشطون الثقافيون الأمازيغ طوال نصف قرن من اجل الاعتراف بلغتهم كلغة رسمية بالمغرب في الدستور المغربي. كما يطالبون بأن تدرس هذه اللغة في جميع المدارس والجامعات المغربية.
حوالي 20،000 من المغاربة يتكلمون اللغة الأسبانية في الجزء الشمالي من البلاد. في حين لا تزال الإنكليزية متخلفة عن الفرنسية والإسبانية من حيث عدد المتكلمين، وسرعان ما أصبحت اللغة الاجنبية الثانية المختارة بين الشباب المتعلم، بعد الفرنسية.وكنتيجة للإصلاحات التعليم الوطني الذي دخل حيز النفاذ في أواخر عام 2002، يقوم بتدريس اللغة الإنكليزية في جميع المدارس من السنة الرابعة.
توزيع السكان
في عام 2014، حسب آخر إحصاء فقد إحتلت جهة الدار البيضاء سطات أكبر عدد من السكان 773 826 6 نسمة، تليها جهة الرباط سلا القنيطرة بـ 585 552 4 نسمة، ثم جهة مراكش آسفي بـ 767 504 4 نسمة.
التعليم
التعليم في المدارس بالمغرب مجاني لكن في المدارس الخصوصية فهو ليس مجاني. ومع ذلك فإن الكثير من الاطفال وخاصة الفتيات في المناطق الريفية لا يذهبن إلى المدرسة. حسب إحصاء 2014، تبلغ نسبة الأمية بالمغرب 32%.
في عام 2016، وصل عدد مؤسسات التعليم العمومي (الإبتدائي - الإعدادي - الثانوي) 833 10 مؤسسة تعليمية، وفي التعليم الخصوصي (الإبتدائي - الإعدادي - الثانوي) 948 4 مؤسسة تعليمية،
وفي عام 2016 وصلت نسبة النجاح في الباكالوريا 55% مقابل 41% عام 2008.[17]
بالمغرب حوالي 230،000 طالبا في 14 جامعة عامة. وأقدم وأبهى جامعة عصرية هي جامعة محمد الخامس في الرباط، بكليات الحقوق والعلوم والاداب، والطب. تم إنشاء جامعة القرويين في فاس، منذ 1،200 سنة كمركز للدراسات الإسلامية والطب والفلك. بالمغرب جامعتان خاصتان، جامعة الأخوين في افران والجامعة الخاصة الكبرى بالدار البيضاء. تأسست جامعة الاخوين عام 1993 من قبل الملك الحسن الثاني والملك فهد عاهل المملكة العربية السعودية، تدرس الجامعة باللغة الإنكليزية، ولها النموذج الأمريكي للجامعة، تضم حوالي 1،000 طالب.
إحصاء 2014
السكان
حسب إحصاء سنة 2014، يبلغ عدد سكان المغرب 242 848 33.[18]
الذكور: 522 747 16
النساء: 562 862 16
أقل من 6 سنوات: 12.1%
ما بين 6 - 14 سنة: 16.1%
ما بين 15 - 59 سنة: 62.4%
فوق 60 سنة: 9.4%
الحالة الإجتماعية
عازب/عازبة: 53.2%
متزوج/متزوجة: 41.4%
مطلق/مطلقة: 1.6%
أرمل/أرملة: 3.9%
اللغات
العربية، تاشلحيت، الأمازيغية، الدارجة، الحسانية، الإسبانية ،الفرنسية (في كثير من الأحيان تستعمل الفرنسية كلغة في الأوراق الإدارية الرسمية).
ويبقى استعمال الإنجليزية ضعيفاً في المغرب رغم تدريسها في المدارس كلغة أجنبية ثانية بعد الفرنسية.
محو الامية
حسب إحصاء 2014، تبلغ نسبة الأمية بالمغرب 32%.
البطالة
حسب إحصاء 2014، تبلغ نسبة البطالة 16%.
إحصائيات
تطور نسبة سكان المغرب:
وصلات خارجية
مراجع
تصنيف:التركيبة السكانية حسب البلد
تصنيف:التركيبة السكانية للمغرب
| https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B1%D9%83%D9%8A%D8%A8%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%83%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9%20%D9%84%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8 |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
147,
684,
1075,
1497,
2319,
2646,
2960,
3734,
4152,
4217,
4996,
6075,
6971,
8345,
9083,
9769,
10349,
11187,
11730,
11897
],
"plaintext_end_byte": [
146,
659,
1074,
1496,
2318,
2645,
2959,
3708,
4151,
4216,
4995,
6074,
6970,
8327,
9082,
9768,
10348,
11186,
11704,
11895,
12024
]
} | Mikä teki Évariste Galoisin elämästä intensiivisen? | Évariste Galois | finnish | {
"passage_answer_candidate_index": [
5
],
"minimal_answers_start_byte": [
2333
],
"minimal_answers_end_byte": [
2366
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Évariste Galois (ransk. [evaʁist ɡalwa]) (25. lokakuuta 1811 Bourg-la-Reine – 31. toukokuuta 1832 Pariisi) oli ranskalainen matemaatikko.[1]
Évariste Galois eli lyhyen ja intensiivisen elämän. Hän ei juurikaan saanut tunnustusta matemaatikkona elinaikanaan, vaikka häntä nykyään pidetään aivan erityisen lahjakkaana. Galois'n keksimät riittävät ja välttämättömät ehdot sille, että polynomiyhtälön ratkaisu voidaan esittää juurien avulla, mullisti matematiikan ja hänen tutkimuksensa algebrassa loi perustan modernille ryhmäteorialle. Hänen kootut teoksensa käsittävät 60 sivua, joskin hänen töitään joutui hukkaankin.[2]
Alkuvaiheet ja opiskelu
Ensimmäiset 12 vuotta elämästään Galois ei käynyt koulua lainkaan, vaan sai kotiopetusta äidiltään. Hänen isänsä oli yhteisön merkittävä henkilö, joka Galois'n ollessa pikkulapsi valittiin Bourg-la-Reinen pormestariksi. Vaikka hänen vanhempansa olivat älykkäitä ja koulutettuja, tietoa merkittävästä matematiikan osaamisesta ei hänen perheessään kuitenkaan ole.[2]
Suurin yksittäinen seikka, joka vaikutti Galois'n elämään, oli Ranskan vallankumous, joka alkoi Bastiljin valtauksella 1789. Monarkia kaatui 1790-luvulla, ja 1804 Napoleon nousi keisariksi. Galois'n syntyvuonna, 1811, Napoleon oli uransa huipulla, mutta 1814 hänen valtakuntansa kaatui ja kuningas Ludvig XVIII nousi valtaan Napoleonin vastustajien avulla. Tarkoituksena oli häivyttää vallankumouksen merkitystä.
Kun monarkia oli palautettu, Galois oli jo koulussa, Lycée Louis-le-Grandissa. Hän pärjäsi hyvin ja sai jopa palkintoja, mutta joutui kerran jäämään luokalle heikkojen retoriikkataitojensa vuoksi. 15-vuotiaana hän aloitti matematiikan opintonsa M. Vernierin johdolla ja innostui aineesta välittömästi. Samalla kuin hänen matematiikanopettajansa havaitsi Galois'ssa älykkyyttä ja intohimoa matematiikkaa kohtaan, kokivat muut opettajat hänet lähinnä sulkeutuneeksi ja oudoksi. Galois suoritti mielestään helpot mutta käytännössä vaikeaksikin mielletyt matemaattiset probleemat yleensä päässälaskuina, mikä ei ymmärrettävistä syistä miellyttänyt opettajia. Lisäksi hän piti koulun algebraa ikävystyttävänä ja luki mieluummin suurten matemaatikkojen Legendren ja Lagrangen teoksia.[2]
"Se on hänen intohimonsa matematiikkaa kohtaan, joka hallitsee häntä. Luulen, että hänelle olisi parasta, että hänen vanhempansa antaisivat hänen opiskella ainoastaan tätä; hän tuhlaa aikaansa täällä eikä tee muuta kuin kiduttaa opettajia sekä upottaa itsensä rangaistuksien alle." -Galois'n opinto-ohjaaja[2]
Tosin Galois teki 16 vuoden iässä yhden matemaattisen virheenkin, jonka hän kyllä itse huomasi nopeasti. Hän kuvitteli löytäneesä yleisen [viidennen asteen yhtälö]]n ratkaisun. Saman oli kokenut hieman aiemmin norjalainen matemaattinen nero Niels Henrik Abel. Ratkaisuhan on todistettu mahdottomaksi.[2]
Galois oli vanhempiensa tavoin ns. radikaali republikaani, eli hän vastusti monarkiaa. Tasavaltalaisuuden kannatus julkisesti oli siihen aikaan kiellettyä, eivätkä poliittiset puolueet saaneet ilmoittaa itsensä tasavaltalaisiksi, joten republikaanit (tasavaltaisuuden kannattajat) kutsuivat itseään radikaaleiksi. Vuonna 1828 Galois haki 16 vuoden ikäisenä École Polytechnique -kouluun, joka oli silloin maan maineikkain yliopisto etenkin matematiikassa ja nykyäänkin Ranskan merkittävimpiä insinöörien koulutuslaitoksia. On todennäköistä, että hän pyrki kouluun muun muassa sen vahvan poliittisen ilmapiirin vuoksi, mutta hän epäonnistui kokeen suullisessa osiossa ja joutui jatkamaan opintoja Louis-le-Grandin lyseossa.
Tutkimus ja matematiikka
Galois opiskeli nyt matematiikkaa lähes ainoan ymmärtäjänsä Louis Richardin (1795–1849) johdolla, mutta keskittyi yhä enemmän omiin tutkimuksiinsa kuin varsinaisiin opintoihin. Hän omaksui Legrenden kuuluisan teoksen geometrian alkeista ensimmäisellä lukukerralla sekä luki sujuvasti Lagrangen ammattimatemaatikoille tarkoitettuja teoksia algebrasta ja funktioista. Richard, hänen opettajansa, raportoi:
"Hän työskentelee vain matematiikan ylimmissä piireissä."[2]
Keväällä 1829 Galois julkaisi ensimmäisen tutkielmansa, joka käsitteli ketjumurtolukuja. Kesällä hän lähetti Ranskan tiedeakatemiaan (Académie des sciences) kaksi tutkielmaa, jotka käsittelivät polynomiyhtälöiden ratkaisua algebran avulla. Nämä kaksi artikkelia sisälsivät keskeistä uutta tietoa polynomiyhtälöistä, ja arvostettu matemaatikko Cauchy toimi niiden arvioijana. Cauchy kieltäytyi kuitenkin julkaisemasta artikkeleita, eivätkä syyt siihen ole täysin selvät, sillä Cauchy tunnisti Galois'n löytöjen tärkeyden. On jopa väitetty, että Cauchy olisi varastanut Galois'n ideoita omaa tutkimustaan varten, mutta yleisesti uskotaan, että hän lähinnä ehdotti Galois'lle artikkeleiden yhdistämistä Akatemian matematiikkakilpailua varten.
Kesällä samana vuonna Galois'n elämä sai traagisen käänteen, kun hänen isänsä teki itsemurhan jouduttuaan kylän papin kanssa riitaan, joka häpäisi Galois'n suvun. Pormestari-isä ei kestänyt kohua, vaan hirttäytyi asuntoonsa, joka sijaitsi lähes Galois'n koulun naapurissa. Isän kuolema oli Galois'lle kova isku, ja ajankohtakin oli mitä huonoin: Galois pyrki uudestaan École Polytechnique -yliopistoon muutama päivä tapahtuman jälkeen, mutta epäonnistui jo toisen kerran. Hän oli selvästi vähintäänkin pätevä eikä tarkkaa syytä hänen epäonnistumiselleen tiedetä. Kerrotaan, että hän koki annetut tehtvät ylivoimaisen tylsiksi tai että ainakin häneen verrattuna epäpätevä tarkastaja ei yksinkertaisesti pysynyt Galois'n päätelmissä mukana, minkä seurauksena Galois hermostui kovasti. Elävimmän legendan mukaan hän jopa heitti tarkastajaa taulunpyyhintärätillä päähän. Lisäksi hän ei koskaan ollut kovin hyvä kommunikoimaan edes matematiikasta, joten hän aloitti École Normalessa, joka oli Louis-le-Grandin eräs jatke.
Hän jatkoi tutkimista ja sai oppiarvonsa joulukuussa samana vuonna. Muutaman kuukauden päästä, helmikuussa 1830, Galois yritti jälleen julkaista tutkielmiaan yhtälöteorioista. Cauchyn ehdotuksen mukaisesti Galois lähetti tutkielmansa Akatemian sihteerille, Fourier'lle, tarkoituksena saavuttaa Akatemian matematiikan Grand prix -palkinto. Fourier kuitenkin kuoli samana keväänä huhtikuussa ja tutkielmat katosivat. Palkinto meni kesäkuussa Abelille (kuolemanjälkeisesti) ja Jacobille, joiden tutkimukset inspiroivat Galois'n seuraavia artikkeleita. Hän nimittäin julkaisi jo huhtikuussa kolme artikkelia: Yksi tärkeä artikkeli lukuteoriasta sekä kaksi abstraktista algebrasta. Nämä olivat perustana nk. Galois'n teorialle. Galois'n teoria, jota yhä tänä päivänä hyödynnetään algebrallisessa lukuteoriassa, käsittää polynomien ratkeavuutta ryhmäteorian keinoin.
Heinäkuussa Ranskan poliittinen tilanne kärjistyi jälleen. Puhkesi heinäkuun vallankumous, kaduilla mellakoitiin, ja silloinen kuningas Kaarle X pakeni maasta. Eräänä päivänä Galois olisi halunnut osallistua mellakointiin, mutta rehtori esti oppilaita lukitsemalla heidät kouluun eikä Galois onnistunut pakenemaan. Rehtori haukkui jälkeenpäin oppilaiden käytöstä lehtikirjoituksissa, ja Galois julkaisi puolestaan lehtikirjoituksen, jossa hän haukkui rehtoria siitä, että oli lukinnut oppilaita kouluun. Seurauksena Galois erotettiin koulusta, ja hän liittyi republikaanien tykistöön, joka oli Ranskan armeijan haara. Pian tämän jälkeen tykistö kuitenkin lakkautettiin, sillä kuningas Ludvig Filip koki sen uhaksi itselleen. Vuodenvaihteessa 1830–1831 Galois julkaisi elämänsä viimeiset kirjoitukset: Tiivistelmä erääseen tiedelehteen sekä kirje, joka käsitteli luonnontieteiden opetusta Akatemiassa. Vaikka polittiikka vei suuren osan hänen huomiostaan, hän yritti tammikuussa palata matematiikan pariin antamalla yksityisopetusta vaativassa algebrassa. Tulokset olivat heikot; oppilaiden kiinnostus hänen opetustaan kohtaan hiipui pikku hiljaa ja hän joutui lopettamaan. Poissonin kutsumana hän kuitenkin lähetti Akatemialle vielä kolmannen version yhtälöitä käsittelevistä tutkielmistaan 17. tammikuuta.
Viimeiset vuodet
Kevät 1831 oli Galois'lle täynnä vaikeuksia; Hän oli menettänyt elämässään merkittäviä henkilöitä, hän oli rahaton ja hänet pidätettiin ensimmäistä kertaa. Aiemmin keväällä 19 upseeria hänen yksiköstään pidätettiin epäiltyinä juonittelusta hallitusta vastaan, mutta toukokuussa heidät vapautettiin syytteistä. Galois oli mukana juhlimassa upseerien vapautusta, kun hän korottaessaan maljaa oli toisella kädellään uhkailevinaan kuningasta tikarilla. Ele nähtiin uhkana kuninkaan hengelle, ja Galois vietti viikkoja vankilassa, mutta myös hänet vapautettiin syytteestä. Heinäkuussa Bastiljin päivänä hän kulki julkisesti armeijan univormussa, mikä oli kiellettyä, ja hänet pidätettiin taas.
Hän oli vankilassa koko syksyn, ja lokakuussa Poissonin arvio hänen muistiostaan saapui perille. Galois raivostui, kun arvio oli tyrmäävä (Poissonin mukaan "ei tarpeeksi selvä tai tarpeeksi täydellinen, jotta voisimme arvioida sen täsmällisyyttä") eikä sitä ollut julkaistu, mutta Poisson rohkaisi Galois'ta kuitenkin julkaisemaan koko aiheeseen liittyvän teoksensa arviointia varten. Galois noudatti osittain Poissonin ohjeita, sillä hän jatkoi tutkimista, mutta päätti julkaista ne ei Akatemian, vaan yksityisesti ystävänsä Chevalierin kautta. Ollessaan vankilassa hän keräsi, työsti ja hioi matemaattisia ideoitaan aina vapautukseensa asti huhtikuussa 1832.
Toukokuussa Galois kuoli jokseenkin hämärissä olosuhteissa. Tapahtumaan liittyy mystisiä kirjeenvaihtoja, mahdollisia rakkaussuhteita sekä kaksintaistelu, mutta Galois'n tappaja ei tänäkään päivänä ole täysin selvä. Hän haavouttui aamulla 30. toukokuuta 1832 ja kuoli seuraavana aamuna vammoihinsa sairaalassa. Galois ehti kuitenkin koostaa eräänlaisen matemaattisen testamentin: Legendan mukaan hän valvoi koko viimeisen yönsä kirjoittaen republikaaniystävilleen kirjeitä, joissa hän hahmotteli viimeisiä ideoitaan. Legendaa tosin uskotaan liioitteluksi.
Galois'n kirjeet muut matemaattiset tutkielmat löysivät veli Alfred sekä ystävä Chevalier. Nämä lähettivät kopioita tutkielmista muun muassa Gaussille ja Jacobille, sillä Galois halusi, että Jacobi ja Gauss arvioisivat julkisesti hänen työnsä tärkeyttä. Heidän kommenttinsa eivät ole säilyneet. Ranskalainen matemaatikko Liouville, joka opiskeli École Polytechniquessa ja nousi myöhemmin sen professoriksi, löysi Galois'n julkaisemattomat tutkielmat vuonna 1843. Hän oli vuonna 1836 perustanut yhä tänä päivänä arvostetun matematiikkalehden Journal de Mathématiques Pures et Appliquées edistämään muiden matemaatikoiden tutkimuksia, ja Galois'n tutkielmat julkaistiin lehdessä 1846, yli kymmenen vuotta tämän kuoleman jälkeen. Työt koskivat analyysia sekä algebraa, mistä juontui Galois'n teoria.
Évariste Galois keksi teini-ikäisenä välttämättömät ja riittävät ehdot sille, että polynomiyhtälö voidaan ratkaista laskutoimituksien ja juurien avulla. Hänen kehittämänsä metodit yhtälöiden ratkaisuun ovat erittäin merkittäviä, eikä esimerkiksi Abel ponnistuksista huolimatta onnistunut niitä keksimään. Ne vaikuttivat ratkaisevasti matematiikan kehitykseen, loivat perustan modernille ryhmäteorialle ja toivat Galois'lle postuumisti hänen kaltaisensa lahjakkuuden ansaitsemaa arvostusta.
Lähteet
Kirjallisuutta
Citation error, replace with{{cite book| author = Bell, Eric Temple| title = Men of Mathematics| publisher = Simon & Schuster| year = 1965| id = ISBN 0-671-62818-6}}
Luokka:Ranskalaiset matemaatikot
Luokka:Vuonna 1811 syntyneet
Luokka:Vuonna 1832 kuolleet
Luokka:Seulonnan keskeiset artikkelit
| https://fi.wikipedia.org/wiki/%C3%89variste%20Galois |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
1338,
1828,
2731,
3604,
4046,
4663,
5218,
5819,
6394,
6697,
7488,
7784,
8113,
8481,
8893,
9447,
10525,
11008,
11679,
11857,
12118,
12238,
12413,
13673,
14470,
15017,
15281,
15763,
15885,
15950,
16464,
16621,
16788,
16843,
17092,
17358,
17504,
17666,
18009,
18443,
18829,
19631,
19871,
20092,
20315,
20429,
20599,
21100,
21199,
21343,
21672,
21973,
22089,
22132,
22264,
22309,
22581,
22698,
23040,
23587,
24342,
24713,
25085,
25773,
26033,
26813,
27269,
27790,
28466,
29233,
29757,
30014,
30602,
30965,
31227,
32013,
32732,
33074,
33333,
33840,
33991,
34322,
34721,
36230,
36279,
36328,
36377,
36426,
36475,
36545,
36594,
36643,
36692,
36741,
36813,
36862,
36911,
36960,
37009,
37043,
37092,
37141,
37190,
37239,
37302,
37716,
37758,
38090
],
"plaintext_end_byte": [
1330,
1827,
2730,
3603,
4045,
4662,
5202,
5818,
6393,
6696,
7487,
7783,
8098,
8480,
8892,
9446,
10517,
11007,
11678,
11856,
12117,
12237,
12398,
13671,
14469,
15002,
15280,
15749,
15884,
15949,
16463,
16620,
16787,
16842,
17091,
17357,
17495,
17665,
18001,
18442,
18828,
19626,
19870,
20087,
20306,
20428,
20598,
21095,
21198,
21331,
21658,
21972,
22084,
22131,
22259,
22308,
22576,
22639,
23039,
23586,
24341,
24712,
25067,
25772,
26032,
26812,
27210,
27789,
28465,
29232,
29756,
30013,
30601,
30911,
31199,
32012,
32711,
33073,
33332,
33802,
33990,
34321,
34702,
36188,
36278,
36327,
36376,
36425,
36474,
36523,
36593,
36642,
36691,
36740,
36789,
36861,
36910,
36959,
37008,
37042,
37091,
37140,
37189,
37238,
37287,
37693,
37743,
38072,
38174
]
} | 한국어 사용 국가는 몇개인가요? | 한글 | korean | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
한글 또는 조선글(朝鮮―)은 조선 제 4대 임금 세종이 훈민정음(訓民正音)이라는 이름으로 창제하여 1446년에 반포한 문자로, 한국어를 표기하기 위해 만들어졌다. 현재 대한민국과 조선민주주의인민공화국의 공식 문자로 사용되며, 드물게 한자가 병용되는 경우를 제외하면 기본적인 문자로 쓰이고 있다. 에 따르면, 1446년 음력 9월 29일에 훈민정음이 이루어졌다고 되어 있는데, 1940년에 발견된 《훈민정음》 해례본 말문(末文)에는 ‘정통 11년 9월 상한-세종 28년 9월’ (正統十一年九月上澣)에 책으로 펴냈다고 되어 있다. 그래서 1446년 9월 상한(上澣)의 마지막 날인 음력 9월 10일을 훈민정음 반포일로 정했는데, 이를 그레고리력으로 환산하면 10월 9일이 되므로, 10월 9일을 훈민정음 반포일로 정했다.[1][2] 이후 한문을 고수하는 사대부들에게는 경시되기도 하였으나, 조선왕실과 일부양반층과 서민층을 중심으로 이어지다가 1894년 갑오개혁에서 한국의 공식적인 나라글자가 되었고, 1910년대에 이르러 한글학자인 주시경이 '한글'이라는 이름을 사용하였다. 갈래는 표음 문자 가운데 음소 문자에 속한다.
명칭
‘한글’이라는 이름은 주시경(周時經)이 지은 것으로 ‘크다’, ‘바르다’, ‘하나’를 뜻하는 고유어 ‘한’에서 비롯되었다. 그 뜻은 큰 글 가운데 오직 하나뿐인 좋은 글, 온겨레가 한결같이 써온글, 글가운데 바른글(똑바른 가운데를 한가운데라 하듯이), 모난데없이 둥근글(입크기에 알맞게 찬것을 한입이라 하듯이)이란 여러 뜻을 한데 모은 것이라 하기도 한다.
한글 창제 당시에는 ‘백성을 가르치는 바른소리’라는 뜻으로 ‘훈민정음’이라 하였고, 줄여서 ‘정음(正音)’이라는 이름이었다. 조선시대에는 지식층으로부터 경시되며, 본래의 이름으로 쓰지 않고 막연히 ‘언문(諺文)’[3], ‘언서(諺書)’[4], ‘반절(反切)’[5] 로 불리거나, 혹은 ‘암클(여성들이 배우는 글)’, ‘아햇글(어린이들이 배우는 글)’이라고 불렀다고 알려져 있다. (단, 암클, 아햇글이라는 표현은 그 출처가 불분명하다.) 1894년 갑오개혁 이후 ‘국서(國書)’, ‘국문(國文)’이라고 불렀고 혹은 ‘조선글’로 부르기도 하였는데 이것은 한국의 글이라는 보통 이름일 뿐이며, 고유명사로 한글이라는 이름이 널리 쓰이기 전에는 ‘가갸’, ‘정음’ 등으로 불렀다.
처음 한글이라는 이름이 사용된 것에대한 명확한 기록은 없다. 다만 1913년 3월 23일 주시경이 ‘배달말글몯음(조선어문회, 朝鮮言文會)[6]’를 ‘한글모’로 바꾼 바 있고[7], 같은 해 9월 최남선의 출판사 ‘신문관(新文館)’에서 창간한 어린이 잡지 《아이들 보이》의 끝에 가로글씨로 '한글풀이’라 한 것이 있고[8], 1914년 4월에 ‘조선어강습원(朝鮮語講習院)’이 ‘한글배곧’으로 이름을 바꾼 것 등으로 볼 때 1913년 무렵 주시경이 처음으로 사용한 것으로 보이며, 1927년에는 조선어학회 회원들이 《한글》이라는 잡지를 매달 발간하였다. 한글이라는 명칭이 일반화된 것은 1928년 11월 11일 조선어연구회에서 가갸날을 한글날로 고쳐 부른 때부터라고 한다.
현재 한글의 명칭을 남한(대한민국)에서는 한글로, 북한(조선민주주의인민공화국)에서는 ‘조선어자모’로 부르는데[9], 2001년 2월 중국 옌지에서 열린 ‘제5차 코리안 컴퓨터 처리 국제 학술 대회(ICCKL 2001)’에서는 남과 북, 해외 동포 학자들이 국제 표준화 기구(ISO)에 등록하기 위한 명칭으로 ‘정음(Jeong'eum)’을 쓰기로 합의하였다.
다른 나라에서는 한글(Hangul/Hangeul)이라는 이름을 많이 쓰지만, 중국에서는 조선 자모(Chinese:朝鮮字母; pinyin:Cháoxiǎn zìmǔ)와 같은 이름을 쓴다. 일본에서는 한글은 물론 한국어를 ‘한구루(한글)(ハングル)’로 부르기도 하는데, 이는 NHK 방송에서 한국어 강좌를 설립시에 남한의 ‘한국어’와 북조선의 ‘조선어’ 사이에서 중립적인 위치를 지키기 위해 한국어 강좌 명칭으로 '한글강좌'를 사용하여 많은 일본인들이 이를 보고 한글의 뜻을 한국어로 오해한 것이다.
한글이라는 이름은 본디 문자의 이름이지만, 관용적으로는 ‘한국어를 한글로 적은 것’이라는 의미로 책이나 소프트웨어, 게임 등의 한국어 번역 작업을 ‘한글화’라 하고 번역본을 ‘한글판’이라 부르기도한다. 그리고 ‘한글 이름’, ‘한글 지명’처럼 고유어라는 의미로 쓰이기도 한다. 하지만 표준국어대사전에서는 두 의미 모두 등재되지 않았으며, ‘한국어화’, ‘한국어판’이 맞는 표현이다.
역사
창제
한국은 삼국시대부터 이두(吏讀)와 구결(口訣)을 써 왔는데, 구결은 본래 한문에 구두(句讀)를 떼는 데 쓰기 위한 일종의 보조적 편법에 지나지 않았고, 이두는 비록 한국어를 표시함에 틀림이 없었지만 한국어를 자유자재로 적을 수 없었으며, 그 표기법의 일원성(一元性)이 없어서 설사 이두로써 족하다 해도 한자교육이 선행되어야 했다. 이러한 문자생활의 불편은 한자를 쓰지 않고도, 배우기 쉽고 쓰기 쉬운 새로운 글자의 출현이 절실히 요구되었다.
이러한 사조가 세종때에 특히 두드러져 드디어 1443년 음력 12월에 문자혁명의 결실을 보게 되었다. 훈민정음 창제의 취지에 관하여는 세종이 손수 저술한 《훈민정음》 예의편(例義篇) 첫머리에 잘 나타나 있는데, 첫째 한국어는 중국말과 다르므로 한자를 가지고는 잘 표기할 수 없으며, 둘째 우리의 고유한 글자가 없어서 문자생활의 불편이 매우 심하고, 셋째 이런 뜻에서 새로 글자를 만들었으니 일상생활에 편하게 쓰라는 것이다.
‘훈민정음’은 “백성을 가르치는 바른소리”라는 뜻으로[10], 세종의 어제 서문과 정인지 서(序)에서 분명히 밝히고 있는바, 당시까지 한문 의존에 따른 어려움을 근본적으로 극복하기 위해 한국어의 고유문자로서 창제되었다.
한편, 훈민정음 창제 후 5년 뒤에 《동국정운(東國正韻)》이 간행되는데, 당시 조선에서 통용되던 한자음을 중국어 원음으로 교정하기 위한 책으로서 이것의 발음 표기에 훈민정음이 사용되고 있다. 따라서, 세종의 훈민정음 창제가 한자 및 한문의 폐지를 목적한 것은 아니라고 보이며, 훈민정음의 활용 범위가 상당히 넓었음을 짐작할 수 있다. 훈민정음에 대하여 반대하는 신하들이 있었는데 대표적으로 최만리는 상소를 올려 반대하였다. 그러나 세종은 "경이 운서를 아는가? 사성칠음에 자모가 몇이나 있는가? 만일 짐이 운서를 바로잡지 아니하면 누가 이를 바로잡을 것인가?" 라고 말하였다.
처음 만들었을 때는 낱자 28글자와 성조를 나타내는 기호(방점)가 따로 있었으나, 지금은 ㅿ, ㆁ, ㆆ, ㆍ 네 글자와 성조 기호(방점)가 사라져서 24글자가 되었다. (제주도를 비롯한 몇 곳에서는 아직도 ㆍ의 발음이 남아 있다.)
그 뒤로 몇 백 년에 걸쳐, 식자층은 주로 한글보다는 한문 위주의 문자 생활을 했지만 한자를 배울 수 없었던 백성과 여자들은 서로 주고 받는 편지나 계약서 등에 한글을 썼고, 궁궐에서 여자끼리 주고 받는 문서에 한글을 쓰기도 하였다.
친제 논란
오늘날 한글이라 불리는 글이 창제되었다는 사실이 세상에 알려진 것은 세종대왕 25년인 1443년이다. 창제 당시에 한글은 '훈민정음'이라 불렸으며 1446년 음력 9월 초에는 《훈민정음》(통칭 '해례본')이 책으로 엮어졌다. 이 사실은 정인지(鄭麟趾)가 쓴 〈서(序)〉로 확인된다.[11]
지금까지 논란이 되고 있는 부분은 세종대왕이 홀로 글을 창제했는지, 집현전 학자들의 도움을 받았는지, 아니면 세종대왕의 명을 받아 집현전 학자들이 글을 창제했는지가 문제이다. 세종실록(世宗實錄)은 훈민정음을 세종대왕이 친히 만들었다고 기록하고 있으며[12], 누구의 도움을 받았다는 기록은 없다.[13]
다시 말하면 시월 상친제언문이십팔자(是月 上親制諺文二十八字, 세종 25년, 12월 30일)에서 ‘상친제(上親制)’란 세종이 직접 한글을 만들었다는 뜻인데 '세종실록' 안에는 다른 업적에 관해서는 "친제"라는 말이 없었지만, 훈민정음(한글)에 관해서는 이렇게 확실하게 적어 놓았다는 것이다. 또한, 집현전 학자였던 정인지가 집필한 훈민정음 해례본의 서문 중에도 세종대왕이 직접 한글을 창제했다는 내용이 있다.[14]
그러나 성현(成俔, 1439년~1504년)의 《용재총화(慵齋叢話)》 제7권에서 세종이 언문청을 세워 신숙주, 성삼문 등에게 글을 짓도록 명을 내렸다는 주장이 나왔다. 주시경은 《대한국어문법》(1906년)에서 세종이 집현전 학자들의 도움을 받아 한글을 창제했다고 썼다. 그리하여 한글 창제에 집현전 학자들이 관여했다는 설이 우세하게 되었으나, 이기문을 비롯한 학자들은 기록에 나타난 당시 정황을 볼 때 세종이 한글을 홀로 창제한 것이 아니라고 볼 이유가 없다고 주장하고 있다. 한글 창제 후 세종은 표음주의 표기가 일반적인 당대의 표기법과는 달리 형태주의 표기를 주로 활용하고 동국정운 같은 책을 편찬한 예에서 보듯이 국어와 중국어의 전반에 걸쳐 음운학 및 언어학에 깊은 조예와 지식을 보여 주었다. 집현전 학자들은 한글 창제 후 정음청에서 한글을 사용한 편찬 사업에만 관여했다는 것이다.[15]
조선
처음에 ‘훈민정음’으로 반포된 한글은 조선시대에는 '언문'이라고 불렸다. 이것은 《세종실록》에서 '상친제언문이십팔자(上親製諺文二十八字)'라고 한 것에 연유하는데 한자를 제외한 문자는 ‘언문’이라고 불렀기 때문이다. 여성들이 많이 한글을 썼기 때문에 ‘암클’ 등으로 낮추어 불리기도 하였으나, 궁중과 일부양반층, 백성들 사이에서도 사용되었다.
1445년(세종 27) 4월에 훈민정음을 처음으로 사용하여 악장(樂章)인 《용비어천가》를 편찬하고, 1447년(세종 29) 5월에 간행하였다. 목판본 10권 5책 모두 125장에 달하는 서사시로서, 한글로 엮어진 책으로는 한국 최초의 것이 된다. 세종은 “어리석은 남녀노소 모두가 쉽게 깨달을 수 있도록” 《(세종실록》, 세종 26년) 《삼강행실도》를 훈민정음으로 번역하도록 했으며, 훈민정음이 반포된 뒤에는 일부 관리를 뽑을 때 훈민정음을 시험하도록 했다. 이후로 민간과 조정의 일부 문서에서 훈민정음을 써 왔다.
이러한 한글 보급 정책에 따라 한글은 빠르게 퍼져 반 세기 만인 1500년대 지방의 노비 수준의 신분인 도공에게까지 쓰이게 되었다.[16]
연산군은 1504년(연산군 10년) 훈민정음을 쓰거나 가르치는 것을 금했지만, 조정안에서 훈민정음을 쓰는 것을 금하지는 않았으며, 훈민정음을 아는 사람을 일부러 궁궐에 등용하기도 했다고 전한다.
율곡 이이가 《대학》에 구결을 달고 언해한 《대학율곡언해》는 1749년에 간행되었다.[17]
조선 중기 이후로 가사 문학, 한글 소설 등 한글로 창작된 문학이 유행하였고, 서간에서도 한글/정음이 종종 사용되었다.
근대 이후
1894년(조선 고종 31년) 갑오개혁에서 마침내 한글을 ‘국문’(國文 나랏글)이라고 하여, 1894년 11월 21일 칙령 제1호 공문식(公文式) 제14조[18] 및 1895년 5월 8일 칙령 제86호 공문식 제9조[19] 에서 법령을 모두 국문을 바탕으로 삼고 한문 번역을 붙이거나 국한문을 섞어 쓰도록 하였다. 1905년 지석영이 상소한 6개 항목의 〈신정국문(新訂國文)〉이 광무황제의 재가를 얻어 한글 맞춤법으로서 공포되었으나, 그 내용의 결점이 지적되면서 1906년 5월에 이능화(李能和)가 〈국문일정의견(國文一定意見)〉을 제출하는 등 논란이 되자, 당시 학부대신 이재곤(李載崑)의 건의로 1907년 7월 8일 대한제국 학부에 통일된 문자 체계를 확립하기 위한 국어 연구 기관으로 '국문연구소(國文硏究所)'가 설치되었는데, 국문연구소의 연구 성과는 1909년 12월 28일 학부에 제출한 보고서로서 〈국문연구의정안(國文硏究議定案)〉 및 어윤적, 이종일(李鍾一), 이억(李億), 윤돈구(尹敦求), 송기용(宋綺用), 유필근(柳苾根), 지석영, 이민응(李敏應)의 8위원 연구안으로 완결되었다.
한편, 민간에서는 1906년 주시경이 《대한국어문법(大韓國語文法)》을 저술하여 1908년에 《국어문전음학(國語文典音學)》으로 출판하였으며, 1908년 최광옥(崔光玉)의 《대한문전(大韓文典)》, 1909년 유길준(兪吉濬)의 《대한문전(大韓文典)》, 김희상(金熙祥)의 《초등국어어전(初等國語語典)》, 1910년 주시경의 《국어문법(國語文法)》등이 출간되고, 이후에도 1911년 김희상의 《조선어전(朝鮮語典)》, 1913년 남궁억(南宮檍)의 〈조선문법(朝鮮文法)〉, 이규영(李奎榮)의 〈말듬〉, 1925년 이상춘(李常春)의 《조선어문법(朝鮮語文法)》 등으로 이어지면서, 1937년 최현배의 《우리말본》으로 집대성된다.
이와 함께, 조선어학회와 같은 모임에서 꾸준히 애쓴 덕에 조금씩 한국어의 표준 문자로 힘을 얻게 되어 누구나 쓸 수 있게끔, 널리 퍼지게 되었다. '한글'이라는 이름은 주시경이 지은 것이며 조선어학회가 이 이름을 널리 알리기 시작한 것도 이 즈음이다. 일제강점기를 거쳐 광복을 맞이한 다음에는 남북한 모두 공문서와 법전에 한글을 쓰게 되었고, 끝내 조선어를 받아적는 글자로 자리잡게 되었다.
현대 이후
한국에서는 한글전용법이 시행되어 한자의 사용이 줄어들면서 1990년대 그 사용이 절정을 이루었다.[20] 이후 정부차원에서의 영어우대정책으로 인해 한글의 사용이 점차 줄고 있다는 지적이 있다.[21]
2009년에는 문자가 없어 의사 소통에 곤란을 겪었던 인도네시아의 소수 민족인 찌아찌아족이 자신들의 언어 찌아찌아어의 표기 문자로 시범적으로 한글을 채택, 도입하였다. 그러나 주 정부의 반대와 소수만 배우는 문제 등으로 인해서 이 방법은 사용되지 않고 있다. 그리고 2012년에 솔로몬 제도에 있는 일부 주가 모어 표기문자로 한글을 도입하였다.[22]
창제원리
『훈민정음 해례본(訓民正音 解例本)』을 바탕으로 한글과 음양오행의 관계를 기록하였다.
가. 모음은 음양의 원리를 기본으로 만들어졌다.
기본 모음'ㆍ, ㅡ, ㅣ'를 보면 'ㆍ'(아래아)는 양(陽)인 하늘(天)을 본 떠 만들고, 'ㅡ'는 음(陰)인 땅(地)을 본 떠 만들었으며 'ㅣ'는 음과 양의 중간자인 인간(人)의 형상을 본 떠 만들었다. 천지인(天地人)은 단군사상에서 유래한 것으로 우주를 구성하는 주요한 요소인 하늘(·)과 땅(ㅡ), 사람(ㅣ)을 나타낸다.[23]
『훈민정음 해례본』에 따르면 'ㅏ,ㅑ, ㅗ, ㅛ'는 'ㆍ'(아래아) 계열의 글자이다.
'ㆍ'(아래아)의 속성은 양이다. 양의 특성은 위로의 상승, 바깥으로의 확장이다. 따라서 점을 위, 바깥 쪽에다 찍은 것.
'ㅓ, ㅕ, ㅜ, ㅠ'는 그 반대로 'ㅡ' 계열의 글자이기 때문에 음의 속성을 따라, 하강, 수축의 뜻으로 점을 안쪽, 아래로 찍은 것.
나. 자음은 오행을 바탕으로 만들어졌다.
『훈민정음 해례본』에선 각 방위와 발음기관을 연결시키고, 해당 발음기관에서 나는 소리 또한 방위와 연관시키고 있다. 방위는 또 계절과 연결이 되므로, 결국 소리는 계절과 연결된다.
(소리=방위=계절, 소리=계절) 계절은 봄, 여름, 늦여름, 가을, 겨울 순이므로, 소리 역시 어금닛소리(ㄱ, 봄), 혓소리(ㄴ, 여름), 입술소리(ㅁ, 늦여름), 잇소리(ㅅ, 가을), 목소리(ㅇ,겨울) 순으로 배열한다.
『훈민정음 해례본』에서 기본 자음을 ㄱ,ㄴ,ㅁ,ㅅ,ㅇ,ㄹ 순으로 배열한 것은 오행 원리와 연관이 있다.
구조
한글은 낱소리 문자에 속하며, 낱자하나는 낱소리하나를 나타낸다. 낱소리는 닿소리(자음)와 홀소리(모음)로 이루어진다.
한 소리마디는 첫소리(초성), 가운뎃소리(중성), 끝소리(종성)의 낱소리 세 벌로 이루어지는데, 첫소리와 끝소리에는 닿소리를 쓰고 가운뎃소리에는 홀소리를 쓴다. 한글은 낱자를 하나씩 풀어쓰지 않고 하나의 글자 마디로 모아쓰는 특징을 가지고 있다.
낱자
처음 한글 낱자는 닿소리 17자와 홀소리 11자로 총 28가지였다. 오늘날 한글 낱자에 쓰이지 않는 없어진 글자를 소실자(消失字)라 하는데, 닿소리 ㅿ(반시옷), ㆁ(옛이응), ㆆ(여린히읗)과 홀소리 ㆍ(아래아)의 네 글자이다. 이로써 현대 한글은 모두 24자로서 닿소리 14자와 홀소리 10자로 되었다. 낱자의 이름과 순서는 다음과 같다.
훈민정음 창제 당시에는 낱자 자체의 칭호법(稱號法)은 표시되어 있지 않았고, 중종 때 최세진의 《훈몽자회》에 이르러 각 낱자의 명칭이 붙게 되었다. 하지만 기역, 디귿, 시옷은 이두식 한자어 명칭을 그대로 사용하여 일제시대의 언문 철자법을 거쳐 지금까지 그대로 사용하게 되었다.[24]
각 자모에 대한 소릿값을 살펴보면, 첫소리 아·설·순·치·후(牙舌脣齒喉)와 반설·반치(反舌半齒)의 7음으로 구별하였고, 모음은 따로 구별하지 않았다. 이러한 7음과 각 자모의 독특한 배열 순서는 중국 운서(韻書)를 그대로 모방한 것이라고 여겨진다. 그리고 실제로 쓸 적에는 각 낱자를 독립시켜 소리 나는 차례대로 적지 않고, 반드시 닿소리와 홀소리를 어울려 쓰기로 하였으니, 곧 <· ㅡ ㅗ ㅜ ㅛ ㅠ >는 자음 아래에 쓰고, <ㅏ ㅓ ㅑ ㅕ>는 자음 오른쪽에 붙여 쓰기로 하였다. 즉 음절문자(音節文字)로 하되, 그 모양이 네모꼴이 되도록 하였으니, 이는 한자의 꼴에 영향을 받았기 때문이라 여겨진다.
닿소리ㄱㄴㄷㄹㅁㅂㅅㅇㅈㅊㅋㅌㅍㅎ기윽/기역니은디읃/디귿리을미음비읍시읏/시옷이응지읒치읓키읔티읕피읖히읗
홀소리ㅏㅑㅓㅕㅗㅛㅜㅠㅡㅣ아야어여오요우유으이
이 스물네 가지를 바탕으로 하는데 모두 홑소리(단음)이고, 홑소리로 나타낼 수 없는 겹소리(복음)는 두세 홑소리를 어울러서 적되, 그 이름과 순서는 다음과 같다.
겹닿소리ㄲㄸㅃㅆㅉ된기윽/쌍기역된디읃/쌍디귿된비읍/쌍비읍된시읏/쌍시옷된지읒/쌍지읒
겹홀소리ㅐㅒㅔㅖㅘㅙㅚㅝㅞㅟㅢ애얘에예와왜외워웨위의
소실자 닿소리ㅿㆁㆆ반시옷옛이응여린히읗유성 치경 마찰음연구개 비음성문 파열음
반시옷은 알파벳의 z에 해당하는 음가를 가진 것으로 추정되며 여린히읗은 1을 강하게 발음 시 혀로 목구멍을 막으며 발음된다.
현대 한글에서는 끝소리가 없으면 받침을 쓰지 않고 끝소리가 있을 때에만 홑받침 또는 겹받침을 쓰는데, 홑받침에는 모든 닿소리가 쓰이며, 겹받침에는 홑홀소리 아래에만 놓이는 겹닿소리 ㄲ(쌍기역)과 ㅆ(쌍시옷)과 따로 이름이 없지만 모든 홀소리 아래에 놓일 수 있는 겹받침으로만 쓰이는 겹닿소리가 있다. 모든 받침의 소릿값은 끝소리 규칙에 따라 8갈래로 모인다.[25]
겹받침ㄲㅆㄳㄵㄶㄺㄻㄼㄽㄾㄿㅀㅄ
받침의 소릿값ㄱㄴㄷㄹㅁㅂㅇ
사전에 올릴 때에는 첫소리 > 가운뎃소리 > 끝소리의 순으로 정렬하되, 그 정렬 순서는 다음과 같다.
정렬 순서첫소리ㄱ ㄲ ㄴ ㄷ ㄸ ㄹ ㅁ ㅂ ㅃ ㅅ ㅆ ㅇ ㅈ ㅉ ㅊ ㅋ ㅌ ㅍ ㅎ가운뎃소리ㅏ ㅐ ㅑ ㅒ ㅓ ㅔ ㅕ ㅖ ㅗ ㅘ ㅙ ㅚ ㅛ ㅜ ㅝ ㅞ ㅟ ㅠ ㅡ ㅢ ㅣ끝소리( ) ㄱ ㄲ ㄳ ㄴ ㄵ ㄶ ㄷ ㄹ ㄺ ㄻ ㄼ ㄽ ㄾ ㄿ ㅀ ㅁ ㅂ ㅄ ㅅ ㅆ ㅇ ㅈ ㅊ ㅋ ㅌ ㅍ ㅎ
모아쓰기
한글의 모든 낱자는 한데 모아쓰도록 하고 있으며, 닿소리를 가장 먼저 쓰고 그 오른쪽이나 아래에 홀소리를 적으며, 모든 받침은 닿소리와 홀소리 밑에 놓인다. 따라서, 글자 마디로 모아쓸 때는 다음과 같은 틀에 맞추어 쓴다.
중성이 ㅏ, ㅐ, ㅑ, ㅒ, ㅓ, ㅔ, ㅕ, ㅖ, ㅣ일 때는 중성을 초성의 오른쪽에 붙여 쓴다.
초성중성
초성중성종성
중성이 ㅗ, ㅛ, ㅜ, ㅠ, ㅡ일 때는 중성을 아래쪽에 붙여 쓴다. 종성이 있으면 그 아래 붙여 쓴다.
초성중성
초성중성종성
중성이 ㅘ, ㅙ, ㅚ, ㅝ, ㅞ, ㅟ, ㅢ와 같이 아래쪽에 붙이는 모음과 오른쪽에 붙이는 모음의 복합일 때는 다음과 같이 아래쪽에 먼저, 그 다음 오른쪽에 붙여 쓴다. 종성은 마찬가지로 아래쪽에 붙여 쓴다.
초성중성중성
초성중성중성종성
표기 가능한 글자 수와 소리나는 음절 개수
현대 한글은 낱자를 엮어 11,172(첫소리 19 × 가운뎃소리 21 × (끝소리 27 + 끝소리 없음 1))글자 마디를 쓸 수 있다. 11,172자 중 399자는 무받침 글자이며 10,773자는 받침 글자이다. 사용 빈도는 KS X 1001 완성형 한글 코드에 선별된 2,350글자가 상위 99.9%로 알려져 있다.
어문 규정에 의하여, 현대 한국어 표준어에서 실제 사용하는 음절은 이보다 적다. 한국어의 소리는 첫소리+가운뎃소리(+끝소리)로 이루어지는데, 표준어에서 첫소리에는 19가지 닿소리가 모두 쓰이되 첫소리에 놓인 ㅇ은 소리 나지 않는다. 끝소리는 7종성법에 따라 7갈래로 모이며 끝소리가 없는 것까지 더하여 모두 8갈래이므로 현대 한국어의 발음은 첫소리 19 × 가운뎃소리 21 × 끝소리 8 = 3,192가지 소리가 된다.
그런데, 표준 발음법을 따르면 구개음 ㅈ, ㅉ, ㅊ 뒤의 이중 모음 ㅑ, ㅒ, ㅕ, ㅖ, ㅛ, ㅠ는 단모음 ㅏ, ㅐ, ㅓ, ㅔ, ㅗ, ㅜ로 소리나므로 첫소리 3 × 가운뎃소리 6 × 끝소리 8 = 144소리가 빠지고, 아울러 소리나는 첫소리 (ㅇ이 아닌 첫소리 뒤에 오는)를 얹은 가운뎃소리 [ㅢ]는 ㄴ을 제외하면(ㄴ의 경우는 구개음화에 따른 다른 음소로 인정하고 있다.) [ㅣ]로 소리나므로(한글 맞춤법 제9항 및 표준 발음법 제5항 단서 3) 첫소리 17 × 가운뎃소리 1 × 끝소리 8 = 136 소리가 다시 빠진다. 따라서, 현재 한국어 표준어에서 실제 사용하는 소리마디는 3192 − 144 − 136 = 2,912가지가 된다.
옛 한글의 경우, 2009년 10월 1일 발표된 유니코드 5.2에 포함되어 있는 옛 한글 자모의 총 갯수는 초성 124개, 중성 95개, 종성 137개와 채움 문자 2개(초성, 중성)이다. 방점 2개는 현재 유니코드에 등록돼 있다. 방점을 제외하고, 총 조합 가능한 글자 마디 개수를 구한다면 다음과 같다.
조합 가능한 한글 코드(125×96×138): 1,656,000개
완성된 한글(124×95×138): 1,625,640개
조합 가능한 비표준 한글: 총 16,989개
채움 문자로만 구성된 한글: 1개
초성, 종성만 있는 비표준 한글(124×137): 16,988개
∴ 표준 한글 총 개수(조합 가능한 한글 코드 − 비표준 한글): 1,639,011개
한글의 유래
《세종실록》에 최만리가 훈민정음이 “고전(古篆)을 본땄다(倣)”라고 말한 기록이 있는데,[26][27] 이 말이 모호하기 때문에 여러 가지 해석이 있다. ‘고전’의 해석에는 한자의 전자체(篆字體)라는 설과 당시에 ‘몽고전자’(蒙古篆字)로도 불렸던 파스파 문자를 말하는 것이라는 설이 있다. 《환단고기》를 인정하는 사람은 이것이 가림토를 일컫는 말이라고 주장한다. 또한 ‘본땄다’(倣)에 대해서도 그 생김새만이 닮았을 뿐이라는 풀이와 만드는 데에 참고를 했다, 또는 모두 본땄다 등의 여러 가지 해석이 있다.
1940년 《훈민정음》(해례본)이 발견되기 이전에는 훈민정음의 창제 원리를 설명한 문헌이 존재하지 않아 그 유래에 대한 여러 이론이 제기되었다. 그 이전에 제기되었던 주요 학설은 다음과 같다.
발음 기관 상형설: 발음 기관을 상형했다는 설. 신경준(申景濬), 홍양호(洪良浩), 최현배
전자 기원설: 한문 비석 등에 쓰이는 전자체에서 유래되었다는 설. 황윤석(黃胤錫), 이능화
몽골 문자 기원설: 몽골문자(파스파)에서 유래했다는 설. 이익(李翼), 유희(柳僖), 게리 레드야드(Gari Ledyard)
범자(梵字) 기원설: 불경과 함께 고대 인도 문자가 전해져, 그것에서 유래했다는 설. 성현, 이수광(李晬光)
고대 문자 전래설: 훈민정음 이전 민간에서 전해지던 고대문자로부터 유래했다는 설.
창문 상형설: 한옥의 창살 모양에서 유래했다는 설. 에카르트(P. A. Eckardt)
서장(西藏)글자·오행(五行)이론.[28]
《훈민정음》(해례본)에는 자음과 모음 각각에 대한 창제 원리가 상세히 설명되어 기본 자음 5자는 발음 기관의 모양을 추상화하고, 기본 모음 3자는 천지인 3재를 상징하여 창제되었고 다른 글자들이 획을 덧붙이는 방식으로 만들어졌다고 분명히 밝힘으로써, 여러 이설들을 잠재우고 정설이 되었다.
한글에 관한 여러 이설
파스파 문자 기원설
1966년 컬럼비아 대학의 게리 레드야드 교수는 그의 논문에서 훈민정음에서 언급한 고전(古篆)을 몽고전자(蒙古篆字)로 해석하며 한글이 파스파 문자에서 그 기하학적 모양을 차용했다고 주장했다.[30] 레드야드는 그 근거로 당시 조선의 궁에는 파스파 문자가 쓰이고 있었고, 집현전 학자 일부는 파스파 문자를 잘 알고 있었다는 점을 들며, 한글의 기본 자음은 ㄱ, ㄷ, ㅂ, ㅈ, ㄹ라고 제시했다.
레드야드에 따르면 이 다섯개의 글자는 그 모양이 단순화되어 파열음을 위한 가획을 할 수 있는 여지(ㅋ, ㅌ, ㅍ, ㅊ)를 만들어 냈다고 한다. 그는 전통적인 설명과는 다르게 비파열음 ㄴ, ㅁ, ㅅ은 기본자 ㄷ, ㅂ, ㅈ의 윗부분이 지워진 형태라 주장했다. 그는 ㅁ이 ㅂ의 윗부분을 지워서 파생되기는 쉽지만, ㅁ에서 ㅂ의 모양을 이끌어 내는 것은 불분명하다고 주장했다. 즉 다른 파열음과 같은 방법으로 파생되었다면 ㅂ의 모양은 ㅁ위에 한 획이 더해진 형태(ㄱ-ㅋ, ㄷ-ㅌ, ㅈ-ㅊ의 관계처럼)여야 한다는 것이다.
ㆁ자의 유래에 대한 설명도 기존과 다르다. 많은 중국 단어는 ng으로 시작하는데 세종대왕 집권 시기 즈음의 중국에서는 앞에 나오는 ng는 [ŋ]으로 발음하거나 발음하지 않았으며, 이런 단어가 한국어로 차용되었을 경우에도 이는 묵음이었다. 또한 논리적으로 추론 가능한 ng음의 모양은 ㄱ에서 가로 획을 제한 모양인데, 이는 모음 ㅣ과 구분하기 힘들었을 것이다. 따라서 세종대왕은 가로 획을 제한 ㄱ에 묵음이라는 뜻의 ㅇ을 더해 ㆁ을 만들었을 것이라 주장한다. 이는 단어 중간 혹은 끝에서의 [ŋ]의 발음과 단어 처음 부분에서의 묵음을 상징적으로 나타낼 수 있는 것이었다.
중국어를 표기하기 위한 다른 글자는 ㅱ이었는데 훈민정음은 이를 微(미)의 초성이라 설명했다. 이는 중국 방언에 따라 m 혹은 w로 발음되는데 한글에서는 ㅁ([m])과 ㅇ의 조합(이에 대응되는 파스파 문자에서는 [w]로 발음한다)으로 만들어졌다. 파스파 문자에서 글자 밑에 환형의 모양을 그리는 것은 모음 뒤의 w를 의미했다. 레드야드는 ㅱ자의 'ㅇ'모양이 이 과정을 통해 만들어 졌다고 주장했다.
마지막 증거로 레드야드는 ㄷ의 좌측 상단에 작게 삐져나온 형상(입술 모양으로)은 파스파 문자의 d와 유사하다는 점을 들었다. 이러한 입술 모양은 티베트 문자의 d인 ད에서도 찾아볼 수 있다.
만약 레드야드의 이러한 기원설이 사실이라면 한글은 파스파 문자→티베트 문자→브라미 문자→아람 문자를 거쳐 결국 중동 페니키아 문자의 일족에 속하게 된다. 하지만 파스파문자는 세계의 다른 고대문자들처럼 상형문자일 뿐만 아니라 각 글자가 한가지의 음을 나타내지 않고, 그 문자를 사용하던 언어권에 따라 각기 다른 음을 가졌을 것이기 때문에 한글과 같이 소리를 표기하는 문자와의 상관관계는 레드야드 혼자만이 인정하고 있다.
이에 대해 2009년 국어학자 정광(鄭光)은 훈민정음이 36개 중국어 초성을 기본으로 하는 등 파스파 문자로부터 일부 영향을 받았지만 글자를 만든 원리가 서로 다르며, 자음과 모음을 분리하여 독창적으로 만든 문자라고 반론하였다.[31]
기타 한글과 비슷하다고 주장하는 문자
생김새가 한글과 비슷한 문자가 있어서 한글 이전의 고대문자에 영향을 받았다는 주장이 있는데, 우연히 닮은 경우이거나 신뢰할 수 없는 출처를 근거로 하고 있다고 설명된다.
가림토와 신대 문자
송호수는 1984년 《광장(廣場)》 1월호 기고문에서 〈천부경〉과 《환단고기》〈태백일사〉를 참조하여 한글이 단군 시대부터 있었고, 단군조선의 가림다문(加臨多文)에서 한글과 일본의 아히루 문자가 기원했다고 주장하였다.[32] 이에 대하여 국어학자 이근수는 《광장(廣場)》 2월호의 기고문을 통하여 과학적 논증이 없는 이상 추론일 뿐이며, 참조한 고서의 대부분이 야사임을 지적하였다.[33] 또한 가림토 문자는 《환단고기》의 저자로 의심되고 있는 이유립이 한글의 모(母)문자로 창작한 가공의 문자일 가능성이 높아[34] 이러한 주장은 역사학계 및 언어학계에서 인정받지 못하고 있다.
일본의 신대 문자 중에서도 모습이 한글과 비슷한 것이 있어 이를 가림토와 연관이 있다고 주장하기도 하나, 신대 문자가 새겨져 있는 비석마다 문자의 모습이 달라 일관성이 없고 언어학자들이 추정하는 고대 일본어의 음운 구조와도 맞지 않으며,[35] 신대 문자가 기록되었다고 하는 유물 거의 전부가 18~19세기의 것이고 에도 시대 전의 것을 찾을 수 없는바, 신대 문자라는 것은 고대 일본에 문자가 있었다고 주장하기 위한 에도 시대의 위작이며, 특히 그 중에 한글과 비슷한 것들은 오히려 한글을 모방한 것임이 밝혀졌다.[36]
구자라트 문자
1983년 9월 KBS가 방영한 8부작 다큐멘터리 《신왕오천축국전》은[37] 구자라트 문자를 소개하면서 '자음은 ㄱ, ㄴ, ㄷ, ㄹ, ㅁ, ㅅ, ㅇ 등이고, 모음은 ㅏ, ㅑ, ㅓ, ㅕ, ㅗ, ㅛ, ㅜ, ㅠ, ㅡ, ㅣ의 열 자가 꼭 같았으며, 받침까지도 비슷하게 쓰고 있었다'고 주장하였다.
또한, 개천학회 회장 송호수[38]는 1984년 이를 인용하면서 '자음에서는 상당수가 같고, 모음은 10자가 꼭 같다는 것이다'라고 썼다. 그는 구자라트 문자가 가림토에서 비롯되었다고 주장했다.[39][40]
그러나 구자라트 문자는 문자 구성상 자모로 완전히 분리되는 한글과는 달리 모든 자음이 딸림 모음을 수반하는 아부기다이며, 데바나가리 문자에서 수직선을 제거한 데바나가리 파생문자로서 다른 인도계 여러 문자와 친족 관계가 명확하게 밝혀져 있기 때문에 이는 구자라트 문자의 특정 글자체와 한글 사이의 표면적 유사성에 대한 착오일 뿐이다.[41]
다른 언어에서의 한글 사용
한글은 2009년에 처음으로 인도네시아의 소수 민족인 찌아찌아족의 언어인 찌아찌아어를 표기하는데 사용되었다.
이밖에도 한국에서는 한글을 표기 문자로 보급하기 위하여 노력하고 있으며 2012년 솔로몬제도의 토착어를 한글로 표기하여 교육하는 활동이 시작됐다. 2012년 10월부터 시행된 것은 2개 언어이며 결과에 따라 솔로몬제도 전역으로 확대할 예정이다.[42]
간혹, 영어 발음을 정확하게 표기하기 위해 옛 한글 등을 부활시킨 표기법을 연구하는 경우도 있으나, 이 역시 개인 연구자에 의한 것이다. 그리고 한국인이 아닌 사람이 만든 인공어나 인공 문자 등에서 일부 한글 또는 한글을 모티브로 한 문자를 개인 수준에서 사용한 예를 볼 수 있다.
오해와 사실
유네스코의 세계기록유산에 등재된 것은 한글이 아니라, 책《훈민정음》(해례본)이다.
유네스코 세계기록유산은 기록물이 담고 있는 내용이 아니라 기록물 자체만을 등록 대상으로 한다.
실제의 한글은 모든 언어의 발음을 표기할 수 있는 것이 아니다. 또한, 현재의 한글은 창제 당시의 훈민정음보다 표현할 수 있는 발음 수가 적다.
'모든 소리를 표현할 수 있다는 것'은 원래 언어학적 명제가 아니고, 창제 당시에 '모든 소리는 기본 5음의 조화로 이루어진다'는 사상을 배경으로 한 철학적 표현이다.
한글 낱자는 모두 소릿값이 확정되어 있고 실제 한글 쓰임에서는 모아쓰기의 규칙도 정해져 있으므로, 한글로 표현되는 소리의 숫자는 본래 유한하며, 한글은 기본적으로 한국어에 맞추어져 있다.
현재 한글은 한국어 발음에만 사용하고 있으나, 원래의 훈민정음에서는 모아쓰기가 좀 더 다양하며, 아울러 《동국정운》에 따르면 실제의 한국어 발음뿐만 아니라, 이론적인 한자음도 훈민정음으로써 표현하고 있다.
한글은 언어의 이름이 아니라 글자의 이름이다.
창제 당시의 이름인 '훈민정음'과 그 약칭인 '정음'도 본래 글자의 이름이었다.
찌아찌아족의 찌아찌아어의 표기에는 사용되나 공식은 아니다.
한글 자모일람
방언 한글 자모
ㄱㄲㄳㄴㄵㄶㄷㄸㄹㄺㄻㄼㄽㄾㄿ
ㅀㅁㅂㅃㅄㅅㅆㅇㅈㅉㅊㅋㅌㅍㅎㅏ
ㅐㅑㅒㅓㅔㅕㅖㅗㅘㅙㅚㅛㅜㅝㅞㅟ
ㅠㅡㅢㅣㅤㅥㅦㅧㅨㅩㅪㅫㅬㅭㅮㅯ
ㅰㅱㅲㅳㅴㅵㅶㅷㅸㅹㅺㅻㅼㅽㅾㅿ
ㆀㆁㆂㆃㆄㆅㆆㆇㆈㆉㆊㆋㆌㆍㆎ
고문 한글 자모
ᄀᄁᄂᄃᄄᄅᄆᄇᄈᄉᄊᄋᄌᄍᄎᄏ
ᄐᄑᄒᄓᄔᄕᄖᄗᄘᄙᄚᄛᄜᄝᄞᄟ
ᄠᄡᄢᄣᄤᄥᄦᄧᄨᄩᄪᄫᄬᄭᄮᄯ
ᄰᄱᄲᄳᄴᄵᄶᄷᄸᄹᄺᄻᄼᄽᄾᄿ
ᅐᅑᅒᅓᅔᅕᅖᅗᅘᅙᅚᅛᅜᅝᅞᅟ
복합원음와 보음
ᅠᅡᅢᅣᅤᅥᅦᅧᅨᅩᅪᅫᅬᅭᅮᅯ
ᅰᅱᅲᅳᅴᅵᅶᅷᅸᅹᅺᅻᅼᅽᅾᅿ
ᆀᆁᆂᆃᆄᆅᆆᆇᆈᆉᆊᆋᆌᆍᆎᆏ
ᆐᆑᆒᆓᆔᆕᆖᆗᆘᆙᆚᆛᆜᆝᆞᆟ
ᆠᆡᆢᆨᆩᆪᆫᆬᆭᆮᆯ
ᆰᆱᆲᆳᆴᆵᆶᆷᆸᆹᆺᆻᆼᆽᆾᆿ
ᇀᇁᇂᇃᇄᇅᇆᇇᇈᇉᇊᇋᇌᇍᇎᇏ
ᇐᇑᇒᇓᇔᇕᇖᇗᇘᇙᇚᇛᇜᇝᇞᇟ
ᇠᇡᇢᇣᇤᇥᇦᇧᇨᇩᇪᇫᇬᇭᇮᇯ
ᇰᇱᇲᇳᇴᇵᇶᇷᇸᇹᇺᇻᇼᇽᇾᇿ
관련 항목
국어
세종대왕
주시경
한글의 우수성에 관한 논란
문자
한글 맞춤법
한글 낱자
한글 낱자 목록
한국어
한국어 로마자 표기법
한글전용과 국한문혼용
조선어 신철자법
옛 한글
훈민정음
한글날
한글 위키백과
한글의 모든 글자
한글을 표기하는 언어 목록
한국어
카리어
꽈라아에어[43]
찌아찌아어
각주
참고 문헌
. 한국학중앙연구원.
읽을거리
. 김현미.《신동아》 2006년 10월호.
. 이기혁. 《신동아》 1997년 5월호.
. 《동아일보》, 2007-10-19. (영어의 v, f, θ, ð, l 등의 발음을 한글로 표기하기 - 고등과학원 최재경 교수의 제안)
. 《동아일보》, 2006-10-09.
: 한글과 컴퓨터 코드에 관하여
외부 링크
분류:한국의 상징
분류:한국의 발명품
분류:대한민국의 발명품
| https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%95%9C%EA%B8%80 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
472,
944,
1507,
2183,
2761,
3153,
4127,
4613,
4912,
5501,
6287,
6466,
7296,
7523,
7959,
8544,
8913,
9406,
9737,
10234,
10645,
10955,
11381,
11595,
13163,
13366,
13512,
14590
],
"plaintext_end_byte": [
471,
943,
1490,
2154,
2710,
3152,
4069,
4612,
4911,
5482,
6286,
6465,
7295,
7515,
7958,
8543,
8912,
9405,
9736,
10217,
10644,
10954,
11380,
11574,
13162,
13319,
13511,
14554,
14892
]
} | リューリク朝フョードル1世の跡を継いだのは誰？ | ロマノフ朝 | japanese | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
ロマノフ朝（ロマノフちょう、1613年 - 1917年）は、1613年から1917年までロシアに君臨したロシアの歴史上最後の王朝である。1613年にロマノフ家のミハイル・ロマノフがロシア・ツァーリ国のツァーリに即位して成立した。その後1721年にピョートル1世がインペラトールを名乗り体制をロシア帝国に改め西欧化を推進し、1917年にロシア革命で滅亡した。
政体はロシア・ツァーリ国とロシア帝国に分かれ、首都はモスクワからサンクトペテルブルク（ペトログラード）に遷っている。また王家はロマノフ家からドイツ貴族のホルシュタイン＝ゴットルプ家に男系が移っており、ピョートル3世以降は<b data-parsoid='{"dsr":[459,485,3,3]}'>ホルシュタイン＝ゴットルプ＝ロマノフ王朝</b>と呼ぶのが正しい（後述）。
このように歴史学上では区分されるが、1913年に「」が挙行されるなど、ミハイル・ロマノフからニコライ2世まで連綿と続いた王朝であるという認識を当時の人々は持っていた（ハプスブルク家とハプスブルク・ロートリンゲン家、ハノーバー朝とウィンザー朝参照）。現在でも単に「ロマノフ朝」といえば「ミハイル・ロマノフからニコライ2世まで連綿と続いたロシアの王朝」と指すのが一般的である。
歴史
創始
リューリク朝は1598年1月、フョードル1世の死で断絶した。以後、ロシアでは皇位をめぐる動乱期に入り、その中で16世紀末のフョードル・ニキーチチ・ロマノフの代にロマノフ家が台頭して動乱期を制し、その息子であるミハイル・フョードロヴィチ・ロマノフが1613年に推戴されて初代ツァーリに即位した。ロマノフ家はリューリク朝と直接の血縁関係は無いが、イヴァン4世の第1夫人がロマノフ家出身であるという縁戚である。こうして、ここに300年続くロマノフ朝が始まった。
ピョートル大帝まで
ミハイルとその息子であるアレクセイの時代は対外戦争と国内戦争の2つに悩まされながらも、帝政の基盤固めと西洋化が進められた。アレクセイの末子で専制君主として君臨したピョートル1世（ピョートル大帝）の時代にロシアは西洋化・近代化を急速に押し進めてヨーロッパの列強に加わり、その後勢力を拡大してヨーロッパから沿海州までを支配し、帝政の基礎はこの時代に安定した。
ロマノフ朝の男系断絶と世襲の危機
1725年のピョートル大帝の死後、ロマノフ朝は常に継承問題に悩まされた。大帝の男子はこの時点で早世しており、残っていたのは大帝が殺害した皇太子の子・ピョートル2世のみであった。このピョートル2世は1730年に男子を残さずに早世し、この時点でロマノフ家の男系の嫡流は断絶した。
ピョートル2世の死後、傍系のアンナが継ぐも彼女にも子は無く、1740年には遂に姪の息子でわずか生後2ヶ月のイヴァン6世に跡を継がせた。しかし嫡流のピョートル大帝系のエリザヴェータによるクーデターが起こり、イヴァン6世は廃され、エリザヴェータが女帝として即位した。だが、彼女にも子が無く1762年に死去。甥のピョートル3世が跡を継ぐが、宮廷革命でドイツ人の皇后・エカチェリーナ2世が即位した。なお、ホルシュタイン＝ゴットルプ家からピョートル3世を皇帝として迎えた時点で、以後は<b data-parsoid='{"dsr":[3198,3224,3,3]}'>ホルシュタイン＝ゴットルプ＝ロマノフ王朝</b>と呼ぶのが史実的には正しい。なお、この過程でロマノフ家にはドイツ系の血が濃厚となった。
エカチェリーナ2世からアレクサンドル1世
エカチェリーナ2世は積極的な対外進出を推し進める一方、様々な行政改革と近代化を行い、帝政の全盛期を現出した。1796年の女帝の死後は息子のパーヴェル1世が跡を継いだが、彼の父はピョートル3世ではなく（公式にはピョートル3世の息子とされている）愛人伯爵の息子ともされており、仮にそうなる場合はロマノフ家が断絶したと解釈することもできる。
パーヴェル1世は女帝の政策を否定し、世襲で混乱するロマノフ家を収束するために1797年にを発布し、以後は男系の長男が皇位を継承することが定められた。しかし1801年にパーヴェル1世は部下のクーデターで殺害された。
パーヴェル1世の長男・アレクサンドル1世は祖母の政策を受け継ぎ君主権強化と近代化を推し進めた。1812年にはフランスのナポレオン・ボナパルトの侵攻を受けるが、巧みなゲリラ戦を繰り広げてフランス軍を撃退し、東欧最大の強国としての地位を確立した。さらにポーランドを再分割し、フィンランド大公国を建国して、ウィーン会議において神聖同盟（五国同盟）を提唱するなどヨーロッパに対する影響力も高めた。
革命の前夜
1825年にアレクサンドル1世が死去した。彼の子は全て夭折していたため、弟のニコライ1世が継いだ。すると立憲君主制を求めてデカブリストの乱が起こる。ニコライ1世はこれを厳しく弾圧し、以後皇帝は極端すぎる保守・絶対政治を行った。ニコライ1世も近代化と積極的な対外進出を目指したが、志半ばで1855年に死去した。跡を継いだアレクサンドル2世は近代化の妨げとなっていた農奴制を解放（農奴解放令）して近代化を進めるも、ポーランドでの反乱や後継者の早世で失意に陥り、最期は1881年に没落した貴族階級のポーランド人で人民の意志党員によるテロルで暗殺された。
暗殺事件後に跡を継いだアレクサンドル3世は、保守政治はなおも続けるも急速な工業化を推進してロシアの近代化を軌道に乗せた。
1894年に跡を継いだニコライ2世は歴代のような資質に欠けていた（よき家庭人ではあった）。日露戦争では日本に敗れ、この戦争中に起こったロシア第一革命で絶対君主制から立憲君主制へ移行することを余儀なくされた。だが立憲政治は名ばかりで実態が伴わず、貴族や地主らによる保守政治がなおも続いた。その中で行われたピョートル・ストルイピンの反動政治はロマノフ朝から知識人や国民を離反させ、反体制グループが台頭する一端を成した。1914年からは第一次世界大戦に参加し、それにより国民生活はますます困窮した。そして1917年、ロシア革命で君主制そのものが打倒されてロマノフ朝は崩壊した。
2007年の世論調査でロマノフ朝の復活に賛成の国民が37%、反対が7%と君主制支持が多くなってきている。それはロシアの深刻な格差社会が原因であるともいわれる。
外交
ロマノフ朝では歴代皇帝の政策によって外交政策は変更された。初代のミハイルはポーランド王国と紛争を起こすも、当時のロシアの国力が微弱だったことから押され続けた。また、タタールの侵攻を受けて南部国境の守備を固めた。第2代のアレクセイもポーランドと13年戦争を起こし、同時にスウェーデンとも敵対した。
アレクセイの末子・ピョートル大帝は積極的な対外進出を行ない、西欧列強と友好関係を築く一方、大北方戦争でスウェーデンを破ってエストニア・リヴォニアなど多くの領土を獲得した。一方でロシア東部にも進出してカムチャッカ半島や千島などに領土を拡大した。ピョートル大帝の死後、ピョートル3世まで歴代皇帝は西欧列強の戦争（フランス王国との戦争、オーストリア継承戦争、7年戦争）に巻き込まれあるいは介入した。
エカチェリーナ2世の時代はプロイセンなど西欧の新興列強国と友好関係を結び、南下政策を進めてオスマン帝国と交戦した。しかし母帝の政策に反対するパーヴェル1世は南下政策を中止し、イギリスやフランスと敵対した。このイギリス敵対がパーヴェルの暗殺を招いた。
アレクサンドル1世はナポレオンの遠征軍を撃退し、欧州の中心たる大国として確固たる地位を築いた。ニコライ1世は祖母・エカチェリーナ女帝の南下政策を復活させてオスマン帝国と交戦（クリミア戦争）したが、英仏伊がオスマン帝国に味方したため敗北した。ただし、アレクサンドル2世の時代に露土戦争でオスマン帝国に勝利して西アジアに勢力を拡大した。
だが、クリミア戦争敗北後のロシアは東アジアへの勢力拡張に積極的になり、アロー戦争では英仏に味方して清とアイグン条約を締結してアムール川一帯など大規模な領土を獲得した。日本とも江戸幕府と日露和親条約を締結して国交を結んだ。
アレクサンドル3世は工業化など国内政策に重点を置き、三帝協商を破棄して英仏と結んだ。一方で清とも1893年に条約を結び、領土の一部を獲得した。だが、ニコライ2世の時代に日清戦争、日露戦争により日本の進出が強まるとロシアの東アジア南下政策は頓挫し、バルカン半島など東欧進出に積極的になり、第一次世界大戦に巻き込まれる一因を成した。
官制・経済
ロシア皇帝の権力は絶大なものと思われがちだが、絶大なものとなったのはエカチェリーナ2世の時代であり、それまで皇位継承は貴族や軍による宮廷革命によって左右された。またエカチェリーナ2世までの歴代皇帝によるロシア経済の発展と宮廷文化の成熟、近代化が皇帝の威信を高める一因となった。
ロシアの近代化はピョートル大帝期の時代に推進されたが、これはあまりに急進的で国内でも皇太子や貴族が反対するなどした。あまりに急進すぎて広大な領土を領するロシアでは人材の育成が追いつかず、経済の停滞を招いた。
エカチェリーナ2世以来、歴代皇帝は農奴制が国内経済と近代化の停滞を招いていたことを見抜いており、農奴を解放しようとした。しかし皇帝権は貴族の支持があって成立しており、農奴を解放することで貴族の反発を受けることを恐れて廃止は女帝のひ孫であるアレクサンドル2世時代まで待たざるを得なかった。
そのアレクサンドル2世の農奴解放は不完全なもので、広大な領土を持つロシアでは改革が追いつかず、これがロシア革命を成す一因を成した。
歴代ツァーリ
ミハイル（1613年 - 1645年） - フョードル1世の義理の従弟
アレクセイ（1645年 - 1676年） - ミハイルの子
フョードル3世（1676年 - 1682年） - アレクセイの子
イヴァン5世（1682年 - 1689年） - フョードル3世の弟
ピョートル1世（1682年 - 1725年） - 1721年「インペラートル（皇帝）」に戴冠 - イヴァン5世の弟
エカチェリーナ1世（1725年 - 1727年） - ピョートル1世の皇后
ピョートル2世（1727年 - 1730年） - ピョートル1世の孫
アンナ（1730年 - 1740年） - イヴァン5世の子
イヴァン6世（1740年 - 1741年） - ブラウンシュヴァイク＝ベーヴェルン家、アンナの姪の子
エリザヴェータ（1741年 - 1762年） - ピョートル1世とエカチェリーナ1世の娘
ピョートル3世（1762年1月5日 - 6月28日）- ホルシュタイン＝ゴットルプ家、エリザヴェータの甥
エカチェリーナ2世（1762年 - 1796年） - ピョートル3世の皇后（アンハルト＝ツェルプスト家）
パーヴェル1世（1796年 - 1801年） - ピョートル3世とエカチェリーナ2世の子
アレクサンドル1世（1801年 - 1825年） - パーヴェル1世の長男
ニコライ1世（1825年 - 1855年） - パーヴェル1世の3男
アレクサンドル2世（1855年 - 1881年） - ニコライ1世の長男
アレクサンドル3世（1881年 - 1894年） - アレクサンドル2世の次男
ニコライ2世（1894年 - 1917年） - アレクサンドル3世の長男
ミハイル（1918年3月2日 - 1918年3月3日） - ニコライ2世の弟（ニコライ2世の退位後、皇位を譲られたが1日で退位した）
ロシア革命以後のロマノフ家当主
現当主ゲオルギー・ミハイロヴィチ・ロマノフは、アレクサンドル3世の弟ウラジーミル大公の家系である。
ウラジーミル・アレクサンドロヴィチ大公（1847年 - 1909年）
アレクサンドル2世の三男。ロシア革命以前に没しており、帝位を請求したことはない。
キリル・ウラジーミロヴィチ・ロマノフ（1876年 - 1938年）
ウラジーミルの息子。1924年9月13日にロシア皇帝位の継承を宣言。以下キリルの息子・娘に名目上の皇位が継承されている。
ウラジーミル・キリロヴィチ・ロマノフ（1917年 - 1992年）
キリルの息子。
マリア・ウラジーミロヴナ・ロマノヴァ（1953年 - ）
ウラジーミルの娘。夫はミハイル・パヴロヴィチ（ドイツ皇帝ヴィルヘルム2世の曾孫フランツ・ヴィルヘルム・フォン・プロイセン）
ゲオルギー・ミハイロヴィチ・ロマノフ（1981年 - ）
マリアとフランツの間の息子。ロシア皇帝位継承権第1位であると共に、ドイツ皇帝位およびプロイセン王位継承権第8位である。
参考文献
脚注
関連項目
フィンランド大公国
ポーランド立憲王国
ホルシュタイン＝ゴットルプ家
ロシア・スウェーデン戦争
ロシア・ポーランド戦争
ロシア帝国
ロマノフの幻を追え
ロマノフ家
偽ドミトリー1世・偽ドミトリー2世・偽ドミトリー3世
| https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%AD%E3%83%9E%E3%83%8E%E3%83%95%E6%9C%9D |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
196,
1497,
1661,
1692
],
"plaintext_end_byte": [
167,
1468,
1636,
1678,
2369
]
} | من هي سامية عبو؟ | سامية عبو | arabic | {
"passage_answer_candidate_index": [
0
],
"minimal_answers_start_byte": [
77
],
"minimal_answers_end_byte": [
166
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
سامية عبو ولدت في 3 نوفمبر 1965 في طبربة، هي محامية وسياسية تونسية، وهي زوجة السياسي محمد عبو.
السيرة الذاتية
بدأت سامية عبو دراساتها الابتدائية والثانوية في طبربة، ثم دخلت كلية الحقوق والعلوم السياسية بتونس (جامعة تونس المنار)، حتى تحصلها على شهادة الدراسات المعمقة في 2010.
طوال مسيرتها قبل الثورة التونسية في 2011، كانت سامية عبو رفقة زوجها تقاوم نظام زين العابدين بن علي وتدافع عن حقوق الإنسان والحريات، وكانت إحدى الأعضاء المؤسسين للمجلس الوطني للحريات بتونس، وانضمت لحزب المؤتمر من أجل الجمهورية المعارض منذ 2006.
دخلت سامية بعد الثورة التونسية في 2011، المجلس الوطني التأسيسي التونسي معوضة المنصف المرزوقي الذي استقال منه بعد فوزه بمنصب رئيس الجمهورية التونسية في 27 ديسمبر 2011. بعد ذلك انتخبت في 26 أكتوبر 2014 كنائبة في مجلس نواب الشعب الجديد.
انضمت في 2013 إلى حزب التيار الديمقراطي الذي أسسه زوجها في نفس السنة.
الحياة الشخصية
سامية عبو هي زوجة السياسي والوزير التونسي السابق محمد عبو، ولهم ثلاثة أبناء.
روابط خارجية
(2011).
(2014).
مراجع
تصنيف:أشخاص على قيد الحياة
تصنيف:أشخاص من مدينة تونس
تصنيف:أعضاء المجلس الوطني التأسيسي
تصنيف:أعضاء المدة النيابية الأولى لمجلس نواب الشعب التونسي
تصنيف:سياسيات القرن 21
تصنيف:سياسيات تونسيات
تصنيف:سياسيو التيار الديمقراطي
تصنيف:شخصيات المؤتمر من أجل الجمهورية
تصنيف:محامون تونسيون
تصنيف:مواليد 1385 هـ
تصنيف:مواليد 1965
تصنيف:مواليد في طبربة
تصنيف:نشطاء حقوق إنسان تونسيون | https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9%20%D8%B9%D8%A8%D9%88 |
{
"plaintext_start_byte": [
2,
494,
920,
1218,
1834,
2153,
2503,
2966,
3229,
3549,
3982,
4564,
5069,
5561,
6283,
6697,
7174,
7701,
8143,
8535,
9087,
9579,
9875,
10689,
11023,
11639,
12413,
12802,
13286,
13641,
14590,
14644,
15143,
17560,
19936,
22607,
22674,
22707,
22798
],
"plaintext_end_byte": [
493,
911,
1217,
1833,
2152,
2502,
2965,
3212,
3548,
3981,
4563,
5068,
5560,
6282,
6696,
7173,
7700,
8142,
8534,
9086,
9578,
9874,
10688,
11022,
11638,
12412,
12801,
13262,
13640,
14555,
14643,
15126,
17552,
19922,
22546,
22660,
22690,
22782,
23369
]
} | 小林一三の出身はどこ | 小林一三 | japanese | {
"passage_answer_candidate_index": [
8
],
"minimal_answers_start_byte": [
3329
],
"minimal_answers_end_byte": [
3359
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
小林 一三（こばやし いちぞう、1873年（明治6年）1月3日 - 1957年（昭和32年）1月25日）は、日本の実業家、政治家。阪急電鉄・宝塚歌劇団・阪急百貨店・東宝をはじめとする阪急東宝グループ（現・阪急阪神東宝グループ）の創業者。号は<b data-parsoid='{"dsr":[1464,1472,3,3]}'>逸翁、別号に<b data-parsoid='{"dsr":[1476,1486,3,3]}'>靄渓学人、靄渓山人。旧邸雅俗山荘は逸翁美術館。
日露戦争後に大阪に出て、鉄道を起点とした都市開発、流通事業を一体的に進め、六甲山麓の高級住宅地、温泉、遊園地、野球場、学校法人関西学院等の高等教育機関の沿線誘致など、日本最初の田園都市構想実現と共に、それらを電鉄に連動させ相乗効果を上げる私鉄経営モデルの原型を独自に作り上げた。
概要
阪急電鉄の前身である箕面有馬電気軌道をはじめ、交通、住宅地経営の不動産業、阪急百貨店の小売業、東宝・宝塚歌劇団・阪急ブレーブスの興行業など、阪急東宝グループを成す数多くの事業を興したことで知られる。
小林は「乗客は電車が創造する」との言葉を遺しており、沿線の地域開発により人口が増加し、その住民の需要を満たすことに商機を見出していた。彼が起こした事業は多岐に及ぶがいずれもこの動線を捉えたものであり、これは日本の私鉄経営モデルの祖として後に他が倣うところとなった。また小林は事業に取り組むに当たっては実に細かい点にまで顧客志向の注意と配慮を行っており、商品開発に独特の才覚があったことが著作や評伝から窺われる。
小林は阪急東宝グループの各事業での成功により財界で重きをなすに至り、グループ以外にも東京電燈の経営に参画、日本軽金属の初代社長などを務め、国政で商工大臣、無任所の国務大臣を務めるなど、財界の重鎮としても活躍した。
明治時代には若尾逸平、根津嘉一郎ら山梨県出身の実業家が郷土意識に基づく緩やかな資本提携により経済界や東京府政に影響力を持ち甲州財閥と呼ばれているが、小林は関西を中心に活動した地方財閥と見なされているため、甲州財閥とは区別される[注 1]。
実業界屈指の美術蒐集家、また茶人としても知られ、集めた美術品の数々は、彼の雅号をとって「逸翁（いつおう）コレクション」と呼ばれている。これらを集めた「逸翁美術館」が、彼の旧邸・雅俗山荘があった大阪府池田市にあり、美術館は以前は雅俗山荘の建物が使用されていた。雅俗山荘は小林一三記念館として一般公開されている。
近代日本料理の創始者とも言われる湯木貞一と親交が深く、彼が開いた料亭吉兆の初期の頃からの客であった。上客でもあったため、当時の料亭内では小林を「神様」と呼んでいた。
来歴・人物
thumbnail|200px|小林一三像（花の道）
thumbnail|200px|小林一三像（宝塚大劇場）
山梨県巨摩郡河原部村（北巨摩郡韮崎町を経て、現在の韮崎市）の商家に生まれた。生まれてすぐ母が死去、父とも生き別れたため、おじ夫婦に引き取られた[1]。
高等小学校から東八代郡南八代村（笛吹市八代町南）の加賀美平八郎が経営する私塾・成器舎[注 2] を経て後に上京し、1888年（明治21年）2月に福澤諭吉が塾長の慶應義塾に入る。その日から塾の構内にある、塾監・益田英次の家に寄宿。在学中には山梨日日新聞において小説「練絲痕（れんしこん）」を連載している[2]。
そして、明治25年（1892年）慶應義塾正科（現在の慶應義塾大学）卒業後の1892年（明治25年）には三井銀行（三井住友銀行の前身）に勤務。34歳まで勤め、東京本店調査課主任にまで昇進した。日露戦争終結後、三井物産の大物である飯田義一や、かつての上司で北浜銀行（三菱東京UFJ銀行の前身のひとつ）を設立した岩下清周に誘われ、大阪で岩下が設立を計画する証券会社の支配人になるために1907年（明治40年）、大阪へ赴任[3]。
しかし、恐慌に見舞われ証券会社設立の話は立ち消えてしまい、妻子を抱えて早速失業することになった。その頃に小林は箕面有馬電気鉄道の話を聞き、電鉄事業の同社には有望性があるとして、岩下を説得し北浜銀行に株式を引き受けさせることに成功。1907年（明治40年）6月に「箕面有馬電気軌道」と社名を改めて同年10月に設立されると、小林は同社の専務となった[4]。
もともと阪急電鉄の前身となる箕面有馬電気軌道は、鉄道国有法によって国有化された阪鶴鉄道（現在のJR福知山線）の関係者が福知山線に並行する電気鉄道路線を敷設し、大阪の梅田から箕面・宝塚・有馬方面へ頻発運転を行うことを目的として設立されようとしていたが、恐慌に見舞われて全株式の半分も引き受け手がないといった苦境に追い込まれていた[5]。
しかし社長は不在であったため、小林が経営の実権を握ることになった[6]。そして1910年（明治43年）に開業しているが、有馬までの開業ではなく、現在の宝塚本線・箕面線に相当する区間にとどまっている[7][注 3]。これに先立って線路通過予定地の沿線土地を買収し、郊外に宅地造成開発を行うことで付加価値を高めようとし、1910年（明治43年）に分譲を開始した。小林には、この時すでに「大衆向け」住宅の発想があったのか、サラリーマンでも購入できるよう、当時はまだ珍しかった割賦販売による分譲販売を行い成功を収めた。
同年11月には箕面に動物園、翌年には宝塚に大浴場「宝塚新温泉」（宝塚温泉の武庫川対岸であったことからの命名）、そして1914年（大正3年）4月には、当時人気を得ていた三越の少年音楽隊を模して宝塚唱歌隊、後の宝塚歌劇団を創り上げ、沿線を阪急グループの聖地といわせるほどに発展させていく[8]。
沿線開発は、そのまま乗客の増加につながり、続いて神戸方面への路線開業に動き出すのを機に、会社名を阪神急行電鉄と改め（「阪急」の略称はこの時より始まる）、神戸本線などを建設し、大阪・神戸間の輸送客の増加とスピードアップを図った。これらの経営が現在の阪急を創り上げる支えとなった。1927年（昭和2年）に小林は社長に就任した[9]。
また1920年（大正9年）には、日本ではじめてのターミナル・デパートを設ける計画をすすめる。路線の起点となる梅田駅にビルを建設し、1階に東京から白木屋を誘致し開店、2階に阪急直営食堂を入れた。次いで「阪急マーケット」と称した日用品販売店を2・3階に入れ、1929年（昭和4年）3月にはついに「阪急百貨店」という直営百貨店を、新ターミナルビルの竣工に合わせて開店させた[10]。
鉄道会社が直営で百貨店を経営するなどといった事例は日本国外にもなく、その前途に疑問を持つものも少なくなかったが、小林は「素人だからこそ玄人では気づかない商機がわかる」、「便利な場所なら、暖簾がなくとも乗客は集まるはず」などと言って事業を推し進め、世界恐慌のさなか多くの客を集めることに成功する。
さらに、客のことを考えた事業姿勢があったといわれ、阪急百貨店における「ソーライス」の逸話などが、現在にも伝わっている。なお、阪急百貨店は1947年に分離独立し直営ではなくなったが、以後も文化的なつながりを保ち、ブランドとも言える「阪急」のイメージを確立し続けている。
この百貨店事業の成功は、1929年（昭和4年）に六甲山ホテルの建設・開業といったホテル事業など派生事業の拡充、1932年（昭和7年）の東京宝塚劇場、1937年（昭和12年）の東宝映画の設立（1943年に両者は合併し、現在の「東宝」となった）といった興業・娯楽事業、1938年（昭和13年）の第一ホテル（東京・新橋）の開設とさらなる弾みを付ける契機となり、阪急東宝グループの規模は年々拡大の一途を辿った。
ここであまり知られていないが、小林は東京急行電鉄の始祖である田園都市株式会社[11] を実質的に経営していた。1918年（大正7年）に渋沢栄一らが創設し、田園調布[12] を開発した事でも名高い田園都市株式会社の経営を小林は、名前を出さず、報酬も受け取らず、日曜日のみ、という約束で引き受け、玉川、調布方面の宅地開発と鉄道事業を進めたという[13][14]。
つまり、田園都市株式会社から鉄道部門を分離した目黒蒲田電鉄、及びその姉妹会社である東京横浜電鉄は、五島慶太に経営を引き継いだ後、小林の手法を用い東横線沿線に、娯楽施設やデパートを作ったのである[15]。
その一方で、日本で3番目のプロ野球球団である宝塚運動協会（1929年解散）のように、先進が過ぎて失敗した事業もある。しかし小林の野球への情熱は深く、1934年（昭和9年）に大日本東京野球倶楽部（現・読売ジャイアンツ）が、翌1935年（昭和10年）に大阪タイガースが、1936年（昭和11年）に名古屋軍が結成されるなど企業による球団設立が相次ぐと、小林は同じ年に「大阪阪急野球協会」を設立した。これが阪急職業野球団、のちの阪急ブレーブスである[注 4]。小林が遺した娯楽事業は数多くあるが、小林は「私が死んでもタカラヅカとブレーブスだけは売るな」と言い残したと言われている[注 5]。
これらの施策は多くの私鉄に影響を与え、その中でも目黒蒲田電鉄・東京横浜電鉄（現・東京急行電鉄）の総帥五島慶太、駿豆鉄道（現・伊豆箱根鉄道）・多摩湖鉄道（現・西武多摩湖線）・近江鉄道の堤康次郎は、小林の影響を強く受けている。
1934年（昭和9年）阪急社長を辞任後、同社グループの会長に就任し（1936年辞任）、さらに東京電燈に招かれて副社長・社長を歴任。電力戦で設備が余剰気味になり放漫経営に陥っていた東京電燈の経営を立て直し、財団法人東電電気実験所（現在の公益法人東電記念財団、東電記念科学技術研究所）、昭和肥料（現在の昭和電工）の設立にも関わった。また一時期、大谷竹次郎が東宝の社外取締役になったのと引き替えに松竹の社外取締役に就任していた。
小林は近衛文麿に接近し、第2次近衛内閣で商工大臣となった。近衛は当初岸信介を商工大臣に考えていたが、岸は財界の人間を大臣として自らは次官にとどまることを希望したため小林が大臣となった。しかし統制経済もしくは計画経済論者の革新官僚の代表格である岸と資本主義的財界人である小林は強く対立し、小林は岸をアカであると批判した。企画院事件で企画院の革新官僚ら数人が共産主義者として逮捕されると岸は辞職せざるをえなくなる。しかし岸は軍部と結託し、小林が軍事機密を漏洩したとして反撃、小林も辞職、雑誌に『大臣落第記』を寄稿した[16]。
終戦後は幣原内閣で国務大臣を務めたが、第2次近衛内閣で商工大臣だったことで公職追放となった。1951年（昭和26年）に追放解除となった後は東宝の社長になるが、1957年（昭和32年）1月25日、大阪府池田市の自邸にて急性心臓性喘息で死去した。84歳没。晩年は慶應義塾評議員も務めた。
私鉄主導による沿線開発を提言した小林であったが、当時から経営の自主性の不在など問題点が指摘されていた日本国有鉄道（国鉄）に関しても、すでにこの段階で「民営にすれば開発事業も可能で、資金調達も自由に行え、創意と責任のもと積極的な経営ができる」と民営化すべきとの発言を行うなど、生涯、論客としても知られた[注 6]。
「われ関せず」
親友で同じ慶應出身者であり、東京電燈とも関係がある「電力の鬼」と呼ばれた松永安左エ門によると、小林の性格は「腹が決まってからのことには、何事も動じない」というものだった。また、自分に直接関知しないことには無関心であったとも言われている。
1930年代、福澤諭吉が作った時事新報が経営危機に陥った際、慶應卒業生の有力者が挙って時事新報を救うために出資や負債の引き受けなどを行った。鐘紡元社長の武藤山治や松永もその一人であり、松永は小林に時事新報救済のための協力を要請したところ、小林は「慶應と縁があっても私と縁のない時事新報にわざわざ金を出すのか？」とばかりに拒絶。松永こそ苦笑で済ませたものの、他の慶應OBから批判が殺到した。小林は時事新報の先行きがどう転んでも好転しないことを見通していたと言われ、先行きのない企業に投資は出来ないと言うことで拒絶したのだったが、そうと理解する慶應OBは少なかった。事実、時事新報は1936年（昭和11年）に東京日日新聞と合同した。
宝塚少女歌劇の担当作品
9景 少女歌劇、pp.243，254，264，280。より
『紅葉狩』（1914年）
『兎の春』『雛祭』『御田植』『日本武尊』（1915年）
『竹取物語』『松風村雨』『夕陽ヶ丘』『ダマスクスの三人娘』（1916年）
『案山子』『桃色鸚鵡』『大江山』『リザール博士』『夜の巷』（1917年）
『厩戸王子』『一寸法師』『クレオパトラ』『江の島物語』『青葉の笛』『出征軍』（1918年）
『戀に破れたるサムライ』（1937年）
家族・一族
長男・冨佐雄
1901年（明治34年）1月に生まれ、東宝代表取締役社長を務めた。1957年（昭和32年）10月死去。尾崎紅葉・泉鏡花・永井荷風ら近代文学の書物収集が趣味で、コレクションが池田文庫の「小林家文庫」に収蔵されている。
次男・辰郎
卒業と同時に松岡家に養子入りし、義理の父が松岡汽船創業者で呉羽紡績役員発起人の松岡潤吉となる。後に東宝代表取締役社長を務めた。1974年（昭和49年）8月死去。辰郎の子が現在の東宝会長・松岡功で、その息子で一三の曾孫にあたるのが、元プロテニスプレイヤーの松岡修造で、その娘（玄孫）が、宝塚音楽学校に105期生として合格した。
三男・米三
京都帝国大学卒。京阪神急行電鉄（1973年までの阪急電鉄の社名）社長を務めたが、在職のまま1969年（昭和44年）2月に死去した。阪急電鉄元会長・社長・名誉顧問、宝塚音楽学校名誉校長を務めた小林公平（2010年5月死去）は、辰郎の長女で米三の養子となった小林喜美の夫で、戦前からの三菱グループ幹部の家系であった三村家から小林家に婿入りした。また、公平の長男が元・宝塚歌劇団理事長の小林公一である。
次女・春子
サントリー創業者鳥井信治郎の長男・吉太郎に嫁ぐが、吉太郎は33歳で亡くなる。息子に3代目サントリー社長・鳥井信一郎がいる。
親戚
小林の異母弟には山梨県選出の衆議院議員で「カミソリ」と謳われた田邊七六、興行界のドンとして関八州の顔役達を膝下に置いた田邊宗英（日本ボクシングコミッションの初代コミッショナー。後楽園スタヂアム社長）がいる。宗英の後に後楽園スタヂアム社長、ボクシングコミッショナーを務めた真鍋八千代は一三と田邊兄弟の義従弟にあたる。なお、宗英と一三は同じ一三の死後11年目となる1968年に兄弟揃って野球殿堂入りをしている。田邊兄弟、真鍋八千代は読売新聞社社主の正力松太郎と関係が深かったとされ、戦前から戦後にかけて噂も多い。
姪は日夏耿之介のいとこ（叔父の長男）の樋口正美に嫁いだ。
著作
『小林一三全集』全7巻、ダイヤモンド社、1961-62
『歌劇十曲』玄文社 1917
『日本歌劇概論』寳塚叢書 宝塚少女歌劇団出版部 1923
『奈良のはたごや 随筆感想集』岡倉書房 1933
『私の行き方』斗南書院 1935
新版『私の行き方』創業者を読む：大和出版 1992。阪急コミュニケーションズ 2000。PHP文庫 2006
『産業は国営にすべきか』今日の問題社 組合せパンフレツト 1936
『次に来るもの』斗南書院 1936／阪急コミュニケーションズ 1999
『私の見たソビエット・ロシヤ』東寳書店 1936
『戰時國債發行解決案 五十億圓?百億圓?』ダイヤモンド社 1937
『努力すれば偉くなれる 欧米の教育と日本の教育!』今日の問題社 1937
『日本はどうなる? 天佑!北支事変』ニユウ・トピック社 1937
『北支経済は如何に建設すべきか 附・戦時国債は五十億か、百億か』今日の問題社 1937
『戦後はどうなるか』青年書房 1938
『事変はどう片づくか』実業之日本社 1939
『電力問題はどうしたらばうまくゆくか』電気日日新聞社 1940
『蘭印を斯く見たり』斗南書院 1941
『芝居ざんげ』三田文学出版部 1942
『曾根崎艶話』芙蓉書房 1948／展望社 2016
『逸翁らく書』梅田書房 1949
『新茶道』文藝春秋新社 1952／熊倉功夫解説 講談社・シリーズ茶の湯 1986
『私の人生観』要書房 1952
『逸翁自叙伝』産業経済新聞社 1953
新版『逸翁自叙伝』経済人叢書：図書出版社 1990。人間の記録：日本図書センター 1997。阪急コミュニケーションズ 2000。
『逸翁自叙伝 阪急創業者・小林一三の回想』講談社学術文庫 2016
『小林一三対談十二題』実業之日本社 1953
『私の見たアメリカ・ヨーロッパ』要書房 1953
『私の事業観』要書房 1954
『宝塚漫筆』実業之日本社 1955。阪急電鉄 1980
『小林一三翁の追想』小林一三翁追想録編纂委員会 1961
『逸翁鶏鳴集 日記抄・拾遺』逸翁美術館 1963
『大乗茶道記』逸翁美術館編 浪速社 1976
『小林一三日記』阪急電鉄 1991
『おもひつ記』阪急コミュニケーションズ 2008。戦後の演劇記
関連書籍
三宅晴輝『小林一三伝』東洋書館 日本財界人物伝全集 1954
清水雅『小林一三翁に教えられるもの』梅田書房 1957
同『夢のたわごと』梅田書房 1966
『小林一三翁の追想』小林一三翁追想録編纂委員会 1961
邱永漢『財界の鉱脈 小林一三と大屋晋三』南北社 1964
同『日本で最もユニークな経営者小林一三伝』日本経済新聞社 1983
岩堀安三『偉才小林一三の商法 その大衆志向のレジャー経営手法』評言社 1972
国頭義正『原点の商法 トヨタ・松下も実践している小林流経営哲学』ごま書房 ゴマブックス 1978
片山又一郎『小林一三と松下幸之助 強運の"事業家"その経営哲学』評言社 1979
三神良三『アイデア商法の天才小林一三に学ぶ』実業之日本社 1981
同『小林一三・独創の経営 常識を打ち破った男の全研究』PHP研究所 1983
同『いまの人は商売を知らない 「阪急」の創始者小林一三の発想』経済界 1988
丸尾長顕『回想小林一三 素顔の人間像』山猫書房 1981
小島直記『鬼才縦横 小林一三の生涯』PHP研究所 1983、PHP文庫 1986、日経ビジネス人文庫 2012
阪田寛夫『わが小林一三 清く正しく美しく』河出書房新社 1983、河出文庫 1991
大原由紀夫『小林一三の昭和演劇史』演劇出版社 1987
小堺昭三『天才実業家小林一三・価千金の言葉』ロングセラーズ 1988、同新書 2017
津金沢聡広『宝塚戦略 小林一三の生活文化論』講談社現代新書 1991、吉川弘文館<読みなおす日本史> 2018
宮徹『小林一三夢なき経済に明日はない 阪急・東宝グループ創始者』Wave出版 1995
同『DREAMER 阪急・宝塚を創り、日本に夢の花を咲かせた男』WAVE出版 2014
逸翁美術館編 岡田彰子監修『茶の湯文化と小林一三』逸翁美術館 2009
北康利『小林一三 時代の十歩先が見えた男』PHP研究所 2014
伊井春樹『小林一三の知的冒険 宝塚歌劇を生み出した男』本阿弥書店 2015
同『小林一三は宝塚少女歌劇にどのような夢を託したのか』ミネルヴァ書房 2017
老川慶喜『小林一三 都市型第三次産業の先駆的創造者』PHP研究所<日本の企業家> 2017
鹿島茂『小林一三 日本が生んだ偉大なる経営イノベーター』中央公論新社 2018
『別冊宝島 宝塚を作った男 小林一三の一生』宝島社、2016。ISBN 978-4800252555
脚注
注釈
出典
出典・参考文献
Text "和書" ignored (help); Check date values in: |year= (help)
Text "和書" ignored (help)
演じた俳優
阿部サダヲ・経世済民の男第二部 2015年9月5日 - 9月12日
関連項目
川崎千春
宝塚歌劇団
阪神間モダニズム
高級邸宅街
西宮七園
逸翁美術館
田園調布
西武グループ
セゾングループ
東急グループ
日蘭会商
西宮競輪場
経世済民の男 小林一三 - 2015年放送のNHK放送開始90周年記念ドラマシリーズ「経世済民の男」。大阪放送局制作の第2部で小林一三を取り上げた（第1部は高橋是清、第3部は松永安左エ門）。小林役は阿部サダヲが担当。（2015年9月5日（前編）と12日（後編）の2回で放送）url=<>。
外部リンク
| https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%B0%8F%E6%9E%97%E4%B8%80%E4%B8%89 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
365,
1216,
1299
],
"plaintext_end_byte": [
364,
1197,
1285,
1638
]
} | أين تقع مدينة ناغاساكي؟ | ناغاساكي (مدينة) | arabic | {
"passage_answer_candidate_index": [
0
],
"minimal_answers_start_byte": [
104
],
"minimal_answers_end_byte": [
133
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
ناغاساكي هي مدينة تقع على الساحل الجنوبي الغربي لجزيرة كيوشو اليابانية. عاصمة محافظة ناغاساكي وأكبر مدنها. في تقديرات عام 2003 كان عدد سكان المدينة 418,901 نسمة بكثافة قدرها 1,736.74 شخص/ كم². مساحتها 241.20 كم².
في 9 أغسطس من عام 1945م ألقت الولايات المتحدة الأمريكية على المدينة القنبلة الذرية، كان ذلك أهم حدث تشهده الحرب العالمية الثانية، قبلها بأيام كانت الولايات المتحدة قد ألقت القنبلة الأولى على مدينة هيروشيما. تسببت حالة الدمار الشامل التي أصابت المدينتين والخسائر المادية والبشرية الفادحة في إجبار اليابان على قبول شروط الحلفاء وإعلان الاستسلام.[1] ملاحظة:-القنبلة الذرية على هيروشيما كانت من اليورانيوم والقنبلة الذرية على ناغازاكي كانت من نظائر اليورانيوم).
انظر أيضا
الهجوم النووي على هيروشيما وناجازاكي.
مراجع
تصنيف:ناغاساكي (مدينة)
تصنيف:أماكن مأهولة أسست في القرن 16
تصنيف:القصف الذري على هيروشيما وناجازاكي
تصنيف:مدن ساحلية في اليابان
تصنيف:مدن محافظة ناغاساكي
تصنيف:مستوطنات ساحلية في اليابان
| https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%BA%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%83%D9%8A%20%28%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9%29 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
259,
430,
822,
894,
1166,
1559,
1780,
2016,
2330,
2567,
2843,
3136,
3506,
3918,
4305,
4610,
4747,
4966
],
"plaintext_end_byte": [
258,
429,
821,
893,
1165,
1558,
1779,
2015,
2329,
2566,
2842,
3135,
3505,
3917,
4304,
4609,
4746,
4957,
6406
]
} | Je,dini ya katoliki ilianza karne ipi? | Historia ya Kanisa Katoliki | swahili | {
"passage_answer_candidate_index": [
0
],
"minimal_answers_start_byte": [
232
],
"minimal_answers_end_byte": [
248
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Kanisa Katoliki likiwa la zamani (Waorthodoksi na Waorthodoksi wa Mashariki wanashiriki sifa hiyo) na kubwa kuliko madhehebu yote ya Ukristo, historia yake inashika sehemu muhimu ya historia ya Kanisa lote duniani tangu lilipoanza mwaka 30 hivi BK hadi leo.
Baada ya Yesu Kristo kuhubiri na kukusanya wafuasi kati ya Wayahudi wa karne ya 1, hao walitumwa naye duniani kote, hasa wanaume 12 aliowaita Mitume, yaani "waliotumwa".
Waandamizi wao katika uongozi wa Kanisa walianza kuitwa maaskofu, na kati yao yule wa Roma alizidi kushika nafasi ya pekee kwa sababu Mtume Petro alifia dini katika mji huo kutokana na dhuluma dhidi ya Ukristo ambayo ilianzishwa na Kaisari Nero (mwaka 64) na kuendelea kwa kwikwi hadi ilipokomeshwa na Kaisari Konstantino Mkuu aliyetangaza huko Milano uhuru wa dini kwa wananchi wote (313).
Dhuluma haikufaulu kuzuia uenezi wa dini hiyo mpya katika dola la Roma.
Mwishoni mwa karne ya 2, maaskofu walianza kukusanyika katika sinodi ili kuamua kuhusu masuala ya imani n.k. Mwaka 325 Konstantino aliitisha huko Nisea mtaguso mkuu wa kwanza wa maaskofu wote ili kurudisha umoja wa Kanisa uliovurugwa na uzushi wa Ario kuhusu Yesu Kristo.
Mwaka 380 Kaisari Theodosius I alifanya Ukristo wa Kikatoliki kuwa dini rasmi ya dola hilo kubwa lililoendelea kwa namna tofauti mashariki na magharibi kwa karne nyingi zilizofuata. Ushindi huo ulifanya wengi watamani vyeo ndani ya Kanisa, kwa kuwa viliendana sasa na heshima na mali: hivyo ubora ulipungua. Kabla yake Armenia ilikuwa nchi ya kwanza kupokea Ukristo kama dini ya taifa (301).
Ushindani kati ya majimbo makuu muhimu zaidi (Roma, Konstantinopoli, Aleksandria, Antiokia na Yerusalemu) ulisababisha mafarakano makuu (431, 451, 1054) yaliyoacha Kanisa Katoliki katika Ulaya magharibi karibu peke yake.
Huko, katika fujo iliyosababishwa na makabila yasiyostaarabika ya Wagermanik walioteka maeneo yote ya magharibi, lilichukua jukumu la kuokoa ustaarabu wa Ugiriki wa Kale na Roma ya Kale uliokwishaathiriwa na Ukristo kwa kiasi kikubwa.
Katika juhudi hizo, monasteri za Wabenedikto na wamisionari waliotumwa katika Ulaya nzima walitoa mchango mkubwa, pamoja na ule wa Karolo Mkuu, mfalme wa Wafaranki, kabila la Kigerumanik muhimu zaidi katika historia, ambalo lilikuwa la kwanza kuingia Kanisa Katoliki moja kwa moja bila kupitia Ukristo wa Kiario.
Karolo alitawazwa na Papa Leo III kuwa Kaisari wa magharibi (800). Ushirikiano kati ya Mapapa na Makaisari wa Dola Takatifu la Kiroma (Ujerumani wa leo na nchi za kandokando) ulikuwa na mafanikio kadhaa na matatizo mengi zaidi na zaidi.
Baada ya Uislamu kuanza katika karne ya 7 na kuteka maeneo mengi ya Kikristo, Kanisa Katoliki liliona wajibu wake kuitikia maombi ya Wakristo waliohitaji msaada dhidi ya dhuluma iliyolenga kuwafanya wasilimu. Ndiyo chanzo cha Vita vya msalaba vilivyotawala karne zilizofuata.
Wengi wanaona karne ya 13 kuwa kilele cha matunda wa Kanisa Katoliki katika kulea upya Ulaya magharibi kwa kuzaa hasa mashirika ya ombaomba ya Fransisko wa Asizi na Dominiko Guzman, mitindo mipya ya sanaa, pamoja na vyuo vikuu walipostawi walimu wa Kanisa kama Thoma wa Akwino na Bonaventura.
Utaifa, uliotokea Ulaya magharibi kuanzia ufalme wa Ufaransa katika karne ya 14, ulivuruga umoja wa Kanisa kiasi kwamba kwanza Mapapa waliishi Avignon, mbali na Roma, kwa miaka 69 (1309-1378), halafu kwa miaka 38 (1378-1409) kukawa na Farakano la Kanisa la Magharibi, waamini wengine wakimfuata Papa wa Roma na wengine Antipapa wa Avignon wakidhani ndiye Papa wa kweli.
Mambo hayo na makwazo mengine, yaliyofanya wengi wadai bila mafanikio urekebisho wa Kanisa tangu karne za nyuma, hatimaye yalichangia katika karne ya 16 ustawi wa Matengenezo ya Kiprotestanti ambayo yalitenga na Papa sehemu kubwa ya Ulaya Kaskazini na kuvunjikavunjika katika madhehebu mengi. Hapo juhudi za urekebisho wa Kikatoliki ziliongezeka na kuleta hali mpya hasa baada ya Mtaguso wa Trento (1545-1563).
Kabla ya hapo, uvumbuzi wa njia za baharini za kufikia Amerika (1492), bara lililokuwa halijulikani na Wakristo, na Asia mashariki, ulichochea upya umisionari. Kwa kuwa nchi zilizoshika kwa kiasi kikubwa maeneo mapya duniani kote wakati huo zilikuwa za Kikatoliki (Hispania na Ureno), Kanisa kwa kutumia hasa mashirika ya kitawa liliweza kufidia upungufu uliosababishwa na Uprotestanti.
Upinzani dhidi yake uliojitokeza katika Matengenezo hayo, ulizidi kupata nguvu katika Zama za Mwangaza na Mapinduzi ya Kifaransa (karne ya 18), halafu katika Ukomunisti ulioenea kutoka Urusi hadi thuluthi moja ya dunia (karne ya 20) na kuua Wakatoliki milioni kadhaa (mbali na Waorthodoksi wengi zaidi).
Mbele ya changamoto hizo, Mtaguso wa pili wa Vatikano (1962-1965) ulielekeza njia mpya za kuendeleza Ukristo katika ulimwengu wa kisasa.
Kwa mtazamo wa imani, historia hiyo yote inaonyesha upande mmoja udhaifu na ukosefu wa Wakatoliki hata katika ngazi za juu, lakini pia uwezo wa neema ya Mungu wa kuleta watakatifu wapya katika mazingira yoyote.
Marejeo
Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
Chadwick, Henry (1990), "The Early Christian Community", in McManners, John, The Oxford Illustrated History of Christianity, Oxford University Press, pp.20–61, ISBN 0198229283
Check date values in: |year= (help)
Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)(quoted as Franzen)
Duffy, Eamon (1997). Saints and Sinners, a History of the Popes. Yale University Press. ISBN 0-3000-7332-1.
Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)CS1 maint: extra punctuation (link)(quoted as Franzen, Papstgeschichte)
Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
MacCulloch, Diarmaid (2010). Christianity: The First Three Thousand Years. Viking. ISBN 9780670021260. originally published 2009 by Allen Lane, as A History of Christianity
MacMullen, Ramsay (1984), Christianizing the Roman Empire: (A.D. 100–400). New Haven, CT: Yale University Press, ISBN 9780585381206
Markus, Robert (1990), "From Rome to the Barbarian Kingdom (339–700)", in McManners, John, The Oxford Illustrated History of Christianity, Oxford University Press, pp.62–91, ISBN 0198229283
Religious Wedding Guide(2017).
Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
| https://sw.wikipedia.org/wiki/Historia%20ya%20Kanisa%20Katoliki |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
1201,
1693,
2981,
3494,
4650,
4869,
6046
],
"plaintext_end_byte": [
1183,
1649,
2965,
3477,
4592,
4867,
5983,
6161
]
} | ما هي البلاستيد؟ | بلاستيدات خضراء | arabic | {
"passage_answer_candidate_index": [
0
],
"minimal_answers_start_byte": [
87
],
"minimal_answers_end_byte": [
182
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
الصانعات اليخضورية أو البلاستيدات الخضراء هي أحد أنواع الصانعات الخلوية الموجودة في خلايا النبات، وتتميز بكونها من العضيات الخلوية مزدوجة الغشاء أحدهما داخلي وآخر خارجي ويوجد بينهما فراغ في خلايا النبات ذات المعيشة الذاتية Autotrophic .[1] تتميز بكونها ذات لون أخضر لإحتوائها على أصباغ أهمها كلوروفيل "أ" وكلوروفيل"ب" , أصباغ الكاروتين و الزانثوفيل . كما تحتوي على كل من الحمضين النوويين RNA و DNA , كذلك تحتوي على ريبوسومات أصغر في الحجم من الريبوسومات العادية وكذلك يمكنها الانقسام والتكاثر.[2] تنشأ الصانعات اليخضورية من أجسام صغيرة غير متمايزة تدعى طليعة البلاستيد توجد في المناطق النامية في النباتات تسمى (البارض) وتكون محاطة بغشائين يشكلان غلاف الصانعة.
الإكتشاف
كان أول من لاحظ وجود البلاستيدات الخضراء في وأطلق عليها اسم حبيبات يخضور' في عام 1837.[3] استخدم مصطلح البلاستيدات لأول مرة من قبل العالم الألماني أندرياس شيمبر عام 1838.[4] وفي عام 1884 أطلق عليهم العالم إدوارد ستراسبرغر اسم البلاستيدات الخضراء .[4][5][6][7]
أماكن تواجدها وتغذيتها
في الأجزاء الخضراء والأوراق، في بعض خلايا طلائعيات النوى وجميع الخلايا النباتية حيث تقع قرب جدران الخلايا ويبقى الجزء المركزي من الخلية خالياًمن البلاستيدات، ويتغير موقع البلاستيدات الخضراء مع الحركة الدورية للسيتوبلازم، وأيضاً هي مقاومة للتغيرات الإسموزية بعكس الميتوكندريا. وتقوم البلاستيدة الخضراء من أجل التغذية الذاتية بالاستعانة بمادة اليخضور (الكلوروفيل) في عملية التمثيل الضوئي التي تمر بعدة مراحل من أهمها تحول فيها النباتات طاقة الضوء إلى طاقة مختزنة في السكريات المصطنعة (الكربوهيدرات) مع تحرير غاز الأكسجين. بالإضافة للتمثيل الضوئي، تكون الصانعات مسؤولة عن تخزين النشاء واصطناع عدة مركبات أخرى مثل الأحماض الدهنية والتيربين اللازمة للبناء الخلوي وفعالية الأنسجة والنبات عموماً.
أشكالها
شكلها غالبا سداسي، محاطة بغشاء مضاعف.وتكون الصانعات اليخضورية عادة في النباتات العليا محدبة الوجهين وفق مقطع عرضي ودائرية وفق مظهر سطحي ويبلغ قطرها 3-10 ميكرومتر، ولذلك تكون مرئية تحت المجهر الضوئي. وأيضاً من أشكالها أن تكون لولبية في السبيروجيرا وكأسية في الكلاميدوموناس.
تركيبها
تتكون البلاستيدة الخضراء من كتلة كثيفة من وسط مائي به بروتين تعرف باسم الحشوة stroma و تغلف بغلاف يتكون من غشائين يشبهان باقي الأغشية البلازمية في كون الغشاء يتركب من طبقتين بروتينيتين بينهما طبقة دهنية. وتحتوي الحشوة على أجزاء دقيقة محببة ذات لون أخضر تعرف بالبذيرات granum. تتكون كل بذيرة من أقراص متراصة فوق بعضها وهذه الأقراص تتركب من أغشية الثايلاكويد thylakoid التي تتكون من بروتينات ودهون وصبغات الكلوروفيل والكاروتينات.[8] وتتركب بالتحليل الكيميائي من 55% بروتين و 30% دهن و 4 كروتنويدات Carotenoids و 2% أحماض نووية. أي أن البلاستيدة الخضراء تحتوي على جزيء chloroplast DNA (لهذا تسمى cpDNA) يشبه تماما الحمض النووي السبحي mDNA.[9]
انقسام cpDNA البلاستيدات الخضراء
توجد في خلية البلاستيد الخضراء حلقة او أكثر من حلقات الدنا وتسمى cpDNA (أي كلوروبلاست دي إن إيه)، وعن طريقها تنقسم الخلية.
وحتى الآن لم يستكشف تماما كيف يتم الانقسام. وكثرت محاولات الاستكشافات منذ عام 1970، والآن ترشح إحدى الطرق لتكون هي الطريقة السليمة التي تتم بها عملية الانقسام لكن أحد الطرق ركزت على مشاهدة الانقسام بواسطة المجهر الإلكتروني، وهي مرشحة لتكون هي الطريقة الحقسقية للانقسام.
[10][11]
ونتيجة المشاهدة بالمجهر الإلكتروني ملخصة في الشكل 3؛ وفيها يحدث انزياح في الدنا يسمى إنزياح حلقي مزدوج D-loop. وتنزاح خلاله عقدتين من الدنا وتأخذان شكل حرف theta (θ) من الكتابة اليونانية، وتبتعدان عن بعضهما البعض (أنظر الشكل 3).
[10][12] ثم تتم عملية نسخ الدنا. ومع استمرار العملية ينفصل المركب cpDNA الجديد مكونا خلية ثانية بنفس كروموسومات الخلية الأم.
انظر أيضًا
البلاستيدات
المراجع
تصنيف:أحداث التكافل الداخلي
تصنيف:تمثيل ضوئي
تصنيف:عضيات خلوية
| https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%8A%D8%AF%D8%A7%D8%AA%20%D8%AE%D8%B6%D8%B1%D8%A7%D8%A1 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
550,
1399,
2015,
2824,
3396,
3841,
4659,
5549,
6306,
6985,
7820,
8840,
11905,
13970,
15980,
18536,
19105,
22743,
24061,
26976,
27683,
29193,
30164,
31591,
33548,
35019,
35757,
37330,
38094,
39781,
40665,
42024,
43560,
45111,
56259,
59615,
63214,
65532,
67350,
70081,
70485,
74198,
77014,
77907,
78634,
78881,
81084,
82411,
83301,
84260,
85309,
86499,
88161,
88470,
89867,
90672
],
"plaintext_end_byte": [
549,
1398,
2014,
2823,
3371,
3793,
4590,
5548,
6237,
6984,
7819,
8815,
11874,
13969,
15855,
18498,
19054,
22688,
24060,
26975,
27668,
29192,
30163,
31581,
33547,
34988,
35721,
37329,
38045,
39780,
40636,
42023,
43527,
45099,
56230,
59586,
63179,
65499,
67349,
70080,
70448,
74197,
76958,
77906,
78588,
78863,
81083,
82410,
83266,
84259,
85308,
86498,
88160,
88410,
89866,
90595,
91693
]
} | متى ولد ولي العهد السعودي محمد بن سلمان؟ | محمد بن سلمان آل سعود | arabic | {
"passage_answer_candidate_index": [
6
],
"minimal_answers_start_byte": [
3889
],
"minimal_answers_end_byte": [
3907
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
محمد بن سلمان بن عبد العزيز آل سعود (15 ذو الحجة 1405 هـ / 31 أغسطس 1985م[1][2])، ولي عهد السعودية، ونائب رئيس مجلس الوزراء إضافة لكونه وزير الدفاع. كما يرأس مجلس الشؤون السياسية والأمنية وكذلك مجلس الشؤون الاقتصادية والتنمية السعودي.[3] هو نجل الملك سلمان بن عبد العزيز آل سعود من فهدة بنت فلاح آل حثلين العجمي.[4][5]
حاصل على درجة البكالوريوس في القانون من جامعة الملك سعود.[1][6] كان قد شغل منصب رئيس الديوان الملكي السعودي منذ تولي والده الحكم في يناير 2015 وحتى أبريل 2015. في 29 أبريل 2015، باختيار محمد بن نايف بن عبد العزيز آل سعود وليًا للعهد، صدر أمر ملكي ينص على اختياره وليًا لولي العهد، وتعيينه نائباً ثانياً لرئيس مجلس الوزراء السعودي.[7][8] اُختير بمنصب ولي العهد في يونيو 2017، بعد إقرار هيئة البيعة السعودية بإعفاء ابن عمه ولي العهد وزير الداخلية محمد بن نايف بن عبد العزيز آل سعود.[9][10]
أظهر محمد بن سلمان توجّهات انفتاحية ومختلفة عمَّن سبقه من قيادات السعودية،[11] فشهدت البلاد خلال فترة ولاية عهده السماحَ للمرأة السعودية بالقيادة ودخولِ الملاعبِ الرياضية وتفعيلِ هيئة الترفيه،[12][13][14] وتحدّث بصراحة عن توجّه السعودية لمكافحة التشدّد الديني داخل الدولة - الذي يعرف محليًا بالصحوة - ووصفه بالدخيل على المجتمع السعودي.[15][16][17]
أطلق خطة رؤية السعودية 2030، التي تهدف إلى جعل الاقتصاد السعودي يرتكز على الاستثمار، بالإضافة إلى عدم اعتماده على النفط كدخل أساسي ووحيد، إذ وعد بإنهاء علاقة ارتهان الدولة السعودية بالنفط والتي وصفها بـ«الإدمان».[18] قاد الحَربَ على الحوثيين في اليمن.[19] عارض الاتفاق النووي الإيراني[20] وهدّد بتطوير السعودية قنبلة نووية، فيما لو أنتجت إيران سلاحًا نوويًا.[21] وصفته مجلة ذي إيكونوميست بأنّه القوي وراء عرش والده الملك سلمان بن عبد العزيز آل سعود.[22]
في 2017، أختير عبر مجلة تايم الأمريكية كشخصية العام باختيار القراء.[23] كذلك اختارته المجلة الأميركية فورين بوليسي من ضمن القادة الأكثر تأثيرًا في العالم، ضمن قائمتها السنوية لأهم مائة مفكِّر في العالم لعام 2015.[24][25] وفي عام 2018، قامت مجلة فوربس باختياره ضمن قائمة فوربس لأكثر الشخصيات تأثيرًا في العالم.[26]
الاسم والنسب
هو محمد بن سلمان بن عبد العزيز بن عبد الرحمن بن فيصل بن تركي بن عبد الله بن محمد بن سعود. وسعود هو أمير الدرعية وإليه يَنتسبُ جميع أئمة وأمراء وملوك السعودية منذ القرن الثامن العشر، وباسمهِ تسمَّت الأسرة الحاكمة فيها.[27]
الولادة والنشأة والتعليم
وُلِدَ في مدينة الرياض في 31 أغسطس 1985، وهو الابن السادس للملك سلمان بن عبد العزيز،[4] والدته هي الأميرة فهدة بنت فلاح بن سلطان آل حثلين العجمي.[5] تَلقَّى تعليمه العام في مدارس الرياض، وأنهى دراسته الثانوية في العام 2003، ضمن العشرة الأوائل على مستوى المملكة. أكمل خلال فترة تعليمه عددًا من الدورات والبرامج المتخصّصة، وحصل على درجة البكالوريوس في القانون من جامعة الملك سعود، حائزًا على الترتيب الثاني على دفعته.[1][6]
العمل السياسي (قبل توليه ولاية العهد)
كانت بداية محمد بن سلمان في النشاط السياسي حين عُيّن مستشارًا متفرغًا في هيئة الخبراء بمجلس الوزراء السعودي في 10 أبريل 2007،[28] واستمر بعمله بنفس المنصب، حتى عُيّن في إمارة منطقة الرياض مستشارًا لوالده أمير الرياض في ذلك الوقت في 16 ديسمبر 2009،[29] وتحوّل منصبه بالهيئة إلى منصب مستشار غير متفرغ. وحين وُلِّيَ والده سلمان بن عبد العزيز ولاية العهد في المملكة العربية السعودية في 2012، أصبح محمد مستشارًا خاصًا ومشرفًا على المكتب والشؤون الخاصة لوالده ولي العهد نائب رئيس مجلس الوزراء وزير الدفاع.
في 2 مارس 2013[30] صدر أمرٌ ملكي بتعيينه رئيسًا لديوان سمو ولي العهد ومستشارًا خاصًا له بمرتبة وزير،[31][32] كما تم إعفاؤه من عمله بهيئة الخبراء في نفس اليوم. وبعدها بأربعة أشهر، أضيف منصب المشرف العام على مكتب وزير الدفاع إلى مهام عمله السابقة.[33] وكانت آخر ترقياته قبل تولي والده الحكم في 25 أبريل 2014 عند صدور الأمر الملكي بتعيينه وزيرًا للدولة بمجلس الوزراء السعودي بالإضافة إلى عمله.[34]
العمل السياسي (بعد توليه ولاية العهد)
حين تولّى الملك سلمان بن عبد العزيز الحكم في المملكة العربية السعودية في 23 يناير 2015، أصدر أمرًا ملكيًا يقضي بتولّي محمد بن سلمان وزارة الدفاع بالإضافة إلى تعيينه رئيسًا للديوان الملكي ومستشارًا خاصاً للملك.[35] ثم أتبعه بأمر ملكي آخر يقضي بإنشاء مجلس الشؤون السياسية والأمنية السعودي برئاسة الأمير محمد بن نايف ومجلس الشؤون الاقتصادية والتنمية برئاسة محمد بن سلمان.[36][37][38]
ومع إعفاء الأمير مقرن بن عبد العزيز آل سعود من منصب ولي العهد بناء على طلبه في 29 أبريل 2015، واختيار الأمير محمد بن نايف بن عبد العزيز آل سعود وليًا للعهد، صدر أمر ملكي ينص على اختياره وليًا لولي العهد وتعيينه نائبًا ثانيًا لرئيس مجلس الوزراء مع استمراره في منصب وزير الدفاع ورئيس مجلس الشؤون الاقتصادية والتنمية.[7][8] وقد تزايدت النشاطات السياسية لمحمد بن سلمان بعد توليه منصب ولي ولي العهد، حيث شارك في عدد من الموتمرات السياسية والزيارات الدبلوماسية الخارجية.
في 21 يونيو 2017،[39] أصدر الملك سلمان بن عبد العزيز أمرًا ملكيّا - بعد إعفاء الأمير محمد بن نايف من منصبه – يقضي باختيار محمد بن سلمان وليًا للعهد وتعيينه نائبًا لرئيس مجلس الوزراء مع استمراره وزيرًا للدفاع.[40] كما أصبح يرأس مجلسي "الشؤون الاقتصادية والتنمية" و"الشؤون السياسية والأمنية"، وقد أقيمت مراسم البيعة في قصر الصفا في مكة المكرمة، حيث بويع من قبل السعوديين. وكان محمد بن سلمان قد اختير لولاية العهد بأغلبية أعضاء هيئة البيعة، بعد أن عُرِضَ القرار عليهم، بأن نال 31 صوتًا من أصل 34 صوتا، وهي أعلى نسبة تصويت تشهدها هيئة البيعة منذ إنشائها.[9][10][41][42]
وزارة الدفاع
تشير تقارير أن محمد بن سلمان بعد أن تولّى وزارة الدفاع السعودية، بدأ بمشروع يستهدفُ توطين خمسين في المائة من الإنفاق العسكري السعودي، إذ أعلن عن تأسيس الشركة السعودية للصناعات العسكرية في 17 مايو 2017.[43] وكشف محمد بن سلمان عن أن «الإنفاق العسكري الداخلي السعودي لا يتجاوز نسبة اثنين في المائة من مجموع الإنفاق الحكومي السعودي»، مع أن «المملكة العربية السعودية تعتبر من أكبر خمس دول إنفاقا على الأمن والدفاع على مستوى العالم»، رادًا هذه المؤشرات إلى "الفساد"، بحسب تعبيره.[44] وكشفت تقارير دولية أن حجم الإنفاق العسكري السعودي اقترب من حاجز سبعين مليار دولار في العام 2017، لتصبح في المركز الثالث بعد الولايات المتحدة والصين، متقدمةً على روسيا الاتحادية.[45] وفي نوفمبر 2016، أُعلِنَ عن لقاءاتٍ جرت بين محمد بن سلمان ورؤساء كل من شركة ريثيون الأميركية،[46][47] إضافة إلى شركتي داسو وتاليس الفرنسيتين،[48] تباحث فيها معهم حول توطين الصناعات العسكرية في السعودية، كما التقى في فبراير 2017، السيدة "مارلين هيوسن" الرئيس التنفيذي لشركة لوكهيد مارتن.[49] وفي زيارة له إلى سياتل الأمريكية في مارس 2018، وقّعت "الشركة السعودية للصناعات العسكرية" اتفاقًا مع شركة بوينغ، لتوطين خمس وخمسين في المائة من عمليات «الصيانة والإصلاح وعمرة الطائرات الحربية ذات الأجنحة الثابتة والطائرات العمودية» في المملكة العربية السعودية، إضافة إلى "نقل تقنية دمج الأسلحة على تلك الطائرات وتوطين سلسلة الإمداد لقطع الغيار"،[50] ونشرت تقارير عن توقيع الشركة السعودية للصناعات العسكرية أربع مذكرات تفاهم أخرى مع كل من شركة «تقنية» للطيران باستثمار تجاوز ستة مليارات دولار، إلى جانب الشركات الأمريكية رايثيون، لوكهيد مارتن وجنرال ديناميكس باستثمارات بنحو 12.494 مليار دولار، ليبلغ إجمالي العقود المبرمة 18.5 مليار دولار،[51] ذلك تحقيقًا لرؤية السعودية 2030، التي تستهدف توطين نصف الإنفاق العسكري السعودي في حلول العام 2030.[52]
الرؤية السياسية
يرى عددٌ من الباحثين في الشأن السعودي أن ابن سلمان لديه نفوذ قوي ومتزايد في القرارات السيادية في المملكة العربية السعودية، كون والده هو الملك؛ فتحدثت تقارير مختلفة عن التغييرات الجذرية التي بدأت بالظهور على الدولة السعودية فور ظهور محمد على الساحة السياسية، وعزت هذه التقارير قرارات الإصلاح الاقتصادي والاجتماعي التي اتخذتها الحكومة في العام 2016 - بما فيها سحب سلطة الضبط الجنائي من الشرطة الدينية بالمملكة والعمل على تنويع مصادر الدخل وتقليل الفجوة بين الواردات والمصروفات بتقليل العجز في الميزانية - إلى محمد بن سلمان وذكرت أنه هو من كان يقف وراءها.[53][54] يقول مراقبون إن هذه القرارات التي صدرت إبّان تولّيه منصب ولي ولي العهد، واستمرت بعد أن تولّى ولاية العهد، يُراد بها أن تحدث تحوّلا جذريًا في المملكة العربية السعودية. فهو يريد أن يحوّل اقتصاد المملكة العربية السعودية القائم على الاعتماد على النفط كمصدر دخل رئيسي ووحيد للدولة، إلى اقتصاد متنوّع ومتعدّد المجالات، حيث، من جهة يحفظ للسعودية بقاءها كمصدر رئيس للطاقة في "عالم ما بعد النفط"، ومن جهة أخرى يجعل السعودية في مأمن من "تقلبات أسعار النفط"، بذلك يحافظ على استمرار دعم مشاريع الدولة التنموية حتى إنجازها، والتي يستهدف بها تحويل السعودية إلى وجهة اقتصادية وسياحية عالمية.
وكان محمد بن سلمان قد وعد بإنهاء علاقة ارتهان الدولة السعودية بالنفط والتي وصفها بـ«الإدمان»، مشيراً إلى أن السعودية لم تستغل إلا عشرة في المائة من قدراتها وإمكاناتها الطبيعية والاقتصادية. وتعليقًا على المشاريع الاقتصادية والتنموية الكبرى التي أطلقها، والتي شبهت بعض وسائل الإعلام، جزءا منها بتلك التي أُقيمت في المنطقة الجنوبية من منطقة خليج سان فرانسيسكو في كاليفورنيا، صرّح لمجلة تايم قائلًا: "إننا نرسم خطتنا بناءً على مكامن القوة لدينا. فلا نريد أن نقلد غيرنا، ولا نريد أن نبني وادي السيلكون".[55] ويهدف محمد بن سلمان إلى جعل صندوق الاستثمارات العامة أكبر صندوق ثروة سيادية على مستوى العالم وأكثرها تأثيرًا، بقيمة تتجاوز تريليوني دولار أمريكي، وذلك بحلول العام 2030. وقد ترأس محمد بن سلمان "صندوق الاستثمارات العامة" في 23 مارس عام 2015، حيث قام بمراجعة استراتيجيته الاستثمارية لدعم التنوع بعيدا عن النفط.[56][57] وتشير التقارير أن قيمة الصندوق الذي أنشئ في العام 1971، كانت بحدود 5.3 مليار دولار في أبريل من العام 2016،[58][59][60] وبعد عدد من الاسثمارات التي قام بها محمد بن سلمان، قفزت أصول الصندوق في أكتوبر 2016، إلى مائة وستين مليار دولار.[61][62][63][64]
الإصلاحات الداخلية والاجتماعية
حقوق المرأة وتمكين المرأة السعودية
بعد أن أصبح محمد بن سلمان وريثًا واضحًا للحكم في السعودية، أخذت توجهاته الموصوفة بالإصلاحية تتمثّل بصورة سريعة، حيث ينتشر بين الرأي العام السعودي أن ابن سلمان هو من وقف وراء قرار رفع الحظر على قيادة المرأة للسيارة في السعودية،[65] وقرار السماح للنساء بدخول ملاعب كرة القدم.[14] اعتبرت صحيفة ذي إيكونوميست البريطانية أن هذه القرارات، تكشف عن رغبة صريحة من محمد بن سلمان في تخفيف قيود نظام الولاية على المرأة وربّما إنهائه بشكل كامل في السعودية.[66] وتضمّنت خُطط ولي العهد في الإصلاحات، خطةً لـ«تحسين أوضاع المرأة في السعودية، والاهتمام بها من خلال إدخالها في مجالات العمل، وجعلها تتولّى العديد من الأدوار والمناصب الفعّالة، مما يحقق التقدّم والإصلاح في اقتصاد المملكة» بحسب رؤية السعودية 2030. وألمح محمد بن سلمان إلى قرب السماح للمرأة السعودية بعدم ارتداء «العباءة السوداء»، قائلًا: «لا يوجد نص شرعي يوجب أن تكون العباءة سوداء». ويرى ابن سلمان أن هناك حقوقًا للمرأة في الإسلام لم تُمنح بعد للسعوديات، متعهدًا بالمساواة بين الرجل والمرأة، خاصة فيما يخص الرواتب والحقوق. وكان قد صرّح في مارس 2018، أن «النساء السعوديّات - في عهده - أصبح لديهن حقوق جديدة، حيث بات بإمكانهن البدء في التجارة والانضمام إلى السلك العسكري السعودي وحضور الحفلات والأحداث الرياضية، وبعد أشهر قليلة سيكون بمقدورهن الجلوس خلف مقود السيارة»،[67] وهو ما حدث بالفعل في يونيو 2018. وكان ابن سلمان قد اتّهم من يعارض اختلاط الجنسين في العمل بـ«التطرّف»، قائلا: هؤلاء المتطرفون «يخالفون ما كان عليه الرسول والخلفاء الراشدون».[68]
الانفتاح على العالم
وقد جاء قرار منح التراخيص لفتح دور للسينما في السعودية بعد أربعين سنة من المنع،[69] إضافة إلى قرار إنشاء الهيئة العامة للترفيه في السعودية، في إطار حملة الانفتاح المجتمعي التي يقودها محمد بن سلمان. وقد بدأت الهيئة - منذ تأسيسها - بإقامة حفلات غنائية وترفيهية في السعودية بشكل متواصل.[70][71]
محاربة التشدّد في السعودية
اتخذ محمد بن سلمان خطوات عديدة لمحاربة التطرّف الديني في المملكة العربية السعودية، واستهدفت تلك الخطوات إنهاء ما يُسمّى مشروع الصحوة الإسلامية في السعودية. ويسجّل المتابعون أن ثقافة التشدّد في المملكة العربية السعودية أصبحت في انحسار بسبب سياسات محمد بن سلمان، لصالح ما يعتقد أنّها تعاليم الإسلام الحقيقية، الضامنة لثقافة التعدّدية الفكرية، "المنفتحة على العالم وعلى جميع الأديان وعلى جميع التقاليد والشعوب".[72] والصحوة الإسلامية في السعودية هي حركة فكرية اجتماعية إسلامية سياسية نشأت بدعم من مجموعة دعاة إبان حراكهم الدعوي، والتسمية إشارة إلى "إيقاظ الناس من غفوتهم" حسبما يقولون،[73] وقد تأثر شيوخ هذا التيار بفكر جماعة الإخوان المسلمين. بدأ مصطلح "الصحوة" في الظهور في حقبة الثمانينيات من القرن العشرين. بحسب محمد بن سلمان فإن "الصحوة" حالة غير عادية وغير طبيعية دخلت على المجتمع السعودي، وبدأت بنشر ما وصفه بالإسلام "غير المعتدل"، من خلال سيطرتها على سلك التعليم في المملكة، بعد أن أصبحت مدارس المملكة العربية السعودية ساحة نشاط لهؤلاء، حيث "تم غزوها من جماعات متشددة، من بينها الإخوان المسلمين" بحسب تعبيره، وقد أرجع هذه الحالة إلى كونها ردَّ فعلٍ مُوَازٍ للثورة الإسلامية في إيران.[74][75][76] وقال ابن سلمان أن المجتمع السعودي، خاصة الشباب منهم، كانوا ضحية لهذا المشروع، متعهدًا بـ"تحرير المجتمع السعودي" من مشروع الصحوة وذلك بإنهاء تلك الحقبة لإعادة السعودية إلى ما كانت عليه قبل ثلاثين عامًا،[15][16][17] أي إلى ما قبل بدء الصحوة، حيث كان الناس "يعيشون حياة طبيعية مثل بقية دول الخليج العربي"، ضاربا أمثلة بأن النساء "كن يقدن السيارات، وكانت هناك دور للسينما"،[77][78] مضيفًا أن "سبعين في المئة من الشعب السعودي هم شباب وشابات بأعمار لم تتجاوز الثلاثين عامًا، وبكل صراحة لن نضيع ثلاثين سنة من حياتنا في التعامل مع أي أفكار مدمّرة"، مستطردًا: "سوف ندمرها اليوم وفورًا"،[79][80] وهو تصريح يرى مراقبون بأنّه يعكس توجهًا فكريًا واضحًا لديه لمحاربة مشروع الصحوة، ويُفسر سلسلة الخطوات التي اتُّخذت لمحاربة ما يوصف بالتطرّف في المملكة، بعد أن تعهد بالقضاء عليه في القريب العاجل على حد وصفه، قائلًا: "لن تقبل أي دولة في العالم بأن يكون لديها جماعة متطرّفة تسيطر على نظام الدولة التعليمي".[81]
الهيئة العليا لمكافحة الفساد
في 4 نوفمبر 2017، أصدر الملك سلمان بن عبد العزيز أمرًا ملكيا بتشكيل لجنة عليا لمكافحة الفساد في السعودية برئاسة محمد بن سلمان.[82]
[83] إثر ذلك بدأت اللجنة بحملة ملاحقات قانونية لعدد من مسؤولي الدولة في السعودية، كان على رأس هؤلاء شخصيات من العائلة الحاكمة وأخرى اقتصادية شهيرة، حيث وجهت لهم تهمًا بالفساد.[84] نتج عن حملة الاعتقالات، إجراءات قانونية تمثلت بتحفظ الحكومة السعودية على أموال المتهمين،[85][86] الذين وضعت طائراتهم الخاصة تحت الحراسة، لمنع هروبهم إلى خارج السعودية، كما شُدِّدت المراقبة على المطارات السعودية لمنع هروب أي متهم ما يزال تحت التحقيق.[87] وقد أُوقِف المتهمون وأُودِعوا في فندق ريتز كارلتون بالعاصمة الرياض، الذي أُخلي من جميع النزلاء، وأوقفت فيه جميع خدمات الحجز. كذلك قُطِعت جميع خطوط الاتصال الهاتفي به.[88]
في أعقاب الحملة، قال محمد بن سلمان في وصفه لحملة مكافحة الفساد التي يقودها في السعودية: "إن جميع حروب الحكومة السعودية في القضاء على الفساد فشلت، ذلك لأن تلك الحملات بدأت عند الطبقة الكادحة صعودًا إلى غيرها من الطبقات المرموقة"، مُستطردًا: "أمّا اليوم فالأمر مختلف، ذلك أن الملك سلمان بن عبد العزيز قطع عهدًا على نفسه بوضع حدٍ لـ(عمليات الفساد التي كانت مستشرية في هيكل الدولة)".[89] كاشفًا عن أن الملك سلمان فور توليه مقاليد الحكم أمر بجمع كل البيانات المُتعلقة بالفساد، عند الطبقة العُليا في السعودية. وهو ما استغرق عامين كاملين، جُمعَتْ خلالها قائمة مسندة إلى معلومات دقيقة، تضم قرابة مائتي اسم، مُبيِّنًا "أن خمسًا وتسعين في المائة من المتّهمين وافقوا على إعادة الأموال التي اختلسوها من أموال الدولة".[90] وعن الإجراءات القانونية المتخذة ضد المتهمين، قال: "كل إجراءات مكافحة الفساد كانت ضرورية، واُتّخِذَت بناءً على قوانين واضحة ومعمول بها؛ بهدف إيصال رسالة عدم التهاون مع أي فساد".[91] وتعليقًا على بعض ما روّجته وسائل الإعلام - المحسوبة على أطراف مضادة للسعودية - إلى أن حملة الاعتقالات استهدفت وصول محمد بن سلمان إلى سدّة الحكم في السعودية، قال بن سلمان: "إنه لأمرٌ مضحك أن يقول أحد إن حملة مكافحة الفساد هذه كانت وسيلة لانتزاع السُلطة.[92] فالأعضاء البارزين من المُحتجزين في ريتز أعلنوا مسبقًا بيعتهم لي ودعمهم لإصلاحاتي، كما أن الغالبية العظمى من أفراد العائلة الحاكمة تقف في صفي"، مضيفًا: "لطالما عانت دولتنا من الفساد منذ ثمانينيات القرن العشرين حتى يومنا هذا".[92] وبحسب محمد بن سلمان، فإن تحقيقات اللجنة العليا لمكافحة الفساد توصلت إلى "أن ما يُقارب العشرة في المائة من الإنفاق الحكومي السعودي كان قد تعرّض إلى الاختلاس أو الهدر، منذ بداية الثمانينيات، بسبب الفساد من كلتا الطبقتين: العُليا والكادحة".[93]
وفي 30 يناير 2018، أُعْلِنَ في السعودية عن أن "الحكومة السعودية نجحت في جمع أكثر من مائة وسبعة مليارات دولار أمريكي، من خلال تسويات مالية مع رجال الأعمال والمسؤولين الذين جرى استدعاؤهم في إطار التحقيقات في حملة مكافحة الفساد (السعودية)". مثَّل الإعلان نصرًا سياسيًا لولي العهد محمد بن سلمان، الذي توقّع -عند تدشين حملة التطهير- بأن يصل صافي التسويّات إلى نحو مائة مليار دولار أمريكي.[94]
رؤية 2030
في 25 أبريل 2016 أطلق محمد بن سلمان رؤية أسماها رؤية المملكة العربية السعودية 2030،[95] وهي خطة اقتصادية اجتماعية ثقافية سياسية شاملة للمملكة العربية السعودية تؤسس لدخول المملكة إلى عصر ما بعد النفط. تتزامن الرؤية مع التاريخ المحدّد لإعلان الانتهاء من تسليم ثمانين مشروعًا حكوميًا عملاقًا، يكلّف أقل واحد بينهما ما يعادل أربعة مليارات ريال، بينما بعض المشاريع تفوق كلفتها المائة مليار ريال سعودي، كما في مشروع مترو الرياض. نظَّمَ الخُطَّة مجلس الشؤون الاقتصادية والتنمية السعودي برئاسته، وقد عُرِضت على مجلس الوزراء السعودي برئاسة الملك سلمان بن عبد العزيز آل سعود.[96] وبعيد الإعلان عن الرؤية، قدّم محمد بن سلمان، عن طريق مجلس الشؤون الاقتصادية والتنمية السعودي كل من برنامج التحول الوطني في 7 يونيو 2016[97] وبرنامج تحقيق التوازن المالي في 22 ديسمبر 2016، إذ يعد كل منهما من ركائز الرؤية، وقد وافق مجلس الوزراء السعودي على البرنامجين.[98][99]
يهدف محمد بن سلمان من خلال هذه الخطة، والبرامج المتصلة بها، إلى زيادة الإيرادات غير النفطية السعودية ستة أضعاف من نحو 43.5 مليار دولار سنويًا إلى 267 مليار دولار سنويًا،[100] إضافة إلى زيادة حصة الصادرات غير النفطية السعودية من 16% من الناتج المحلي السعودي (في 2016) إلى 50% من الناتج المحلي السعودي (في 2030).[101] كما أنّه يريد بهذه الرؤية أن يجعل الاستثمار في الداخل السعودي منطقة لإيجاد المزيد من الفرص الوظيفية والاقتصادية في السعودية. وضع محمد بن سلمان ثلاثة أركان للرؤية السعودية، هي باعتقاده بمثابة عوامل نجاحها إذا ما ارتكزت الرؤية عليها:[102]
الركن الأوّل هو أن السعودية هي العمق العربي والإسلامي، إذ يوجد بها المسجد الحرام في مكة المكرمة، والمسجد النبوي في المدينة المنورة، واللذان يعدان أهم الأماكن المقدسة عند المسلمين، بذلك هي قبلة أكثر من 1.8 مليار مسلم على وجه الأرض، ويجب أن ترتكز الرؤية على هذا العامل.[103]
الركن الثاني: القدرات الاستثمارية الضخمة للمملكة العربية السعودية يجب أن تكون محركًا لاقتصاد المملكة وموردًا إضافيا لها، وبهذه القدرات تهدف الرؤية أن تصنع من المملكة العربية السعودية قوة استثمارية رائدة.[67]
الركن الثالث، يعتقد محمد بن سلمان أن الموقع الجغرافي الإستراتيجي للمملكة العربية السعودية، وما يحيط بها من معابر مائية مهمة - مضيق هرمز في الشرق، مضيق باب المندب في الجنوب الغربي، قناة السويس في الشمال الغربي - يجعل من المملكة أهم بوابة للعالم بصفتها مركز ربط للقارات الثلاث (آسيا، أفريقيا وأوروبا).[67]
نيوم
نيوم أو "المدينة الحلم" أو "أرض الفرص والأحلام" كما وُصِفَت، مشروع مدينة ذكية أطلقه محمد بن سلمان في مؤتمر دولي للاستثمار في مدينة الرياض في 24 أكتوبر 2017.[104] يرغب ابن سلمان أن تكون "نيوم" بمثابة عاصمة تجارية واقتصادية عالمية تمثل روح العصر المرتبط بالذكاء الاصطناعي. يقع مشروع "نيوم" شمال غرب السعودية على مساحة ست وعشرين ألفًا وخمسمائة كيلومتر مربع بالاشتراك مع كلٍّ من مصر والأردن،[105] وسيكون المشروع "منطقة خاصة" سيشتمل أراضٍ سعودية وأخرى مجاورة لها داخل الحدود المصرية والأردنية، وسيحكم بقوانين تجارية خاصة به.[106] وقد جاء اختيار محمد بن سلمان لهذه المنطقة لتكون أرض المشروع، ذلك بأن قرابة عشرة بالمائة من حركة التجارة العالمية تمّر عبر ساحلها، إضافة إلى أن الموقع يعد محورًا يربط القارات الثلاث آسيا وأوروبا وأفريقيا، إذ يمكن لسبعين بالمائة من سكان العالم الوصول إلى "نيوم" خلال ثماني ساعات كأقصى حد.[107] قدّر محمد بن سلمان قيمة المشروع بخمسمائة مليار دولار أمريكي، قائلا أن تمويله سيكون من قبل صندوق الاستثمارات العامة ومستثمرين سعوديين ودوليين.[108] وهو يطل من الشمال والغرب السعوديين على البحر الأحمر وخليج العقبة بطول 468 كيلومتر وتحيط به من الشرق سلسلة جبال بارتفاع 2500 متر.[109]
قال محمد بن سلمان أن المنطقة ستكون مفتوحة للسياحة في العام 2020، بينما ستُفتتح مدينة نيوم - التي يقوم عليها المشروع - في العام 2025. قالت صحيفة فاينانشال تايمز في وصف المشروع بأنَّ محمد بن سلمان يريد أن يبني "دافوس في الصحراء"، في إشارة إلى مدينة دافوس السويسرية التي يقام فيها المنتدى الاقتصادي العالمي.[110] يأتي مشروع نيوم كجزء من رؤيته رؤية السعودية 2030 ضمن إستراتيجية وُصِفَت بأنّها طموحة، تستهدف الانفتاح الاقتصادي ومحاربة التطرّف وتخفيف القيود الاجتماعية الطارئة على السعودية حسبما وصفها محمد بن سلمان.[111] وكان ولي العهد السعودي قد أعلن أن أسهم مدينة نيوم ستطرح للاكتتاب في الأسواق المالية العالمية، حيث قال إنّ نيوم هي "أوّل مدينة رأسمالية في العالم، هذا هو الشيء الفريد الذي سيحدث ثورة"، مضيفًا: "ستكون أول منطقة تطرح في الأسواق العامة، يبدو الأمر كما لو أنك تطرح مدينة نيويورك في الأسواق".[112]
منتجع القِدِّية
في 8 أبريل 2017، أطلق محمد بن سلمان مشروع منتجع القِدِّية الترفيهي الذي يستهدف تأسيس أكبر مدينة ترفيهية ثقافية رياضية على مستوى العالم بمساحة 334 كيلومتر مربع،[113] أي يزيد حجمه عن ديزني وورلد بثلاث مرات تقريبًا. "عاصمة المغامرات المستقبلية" على حد وصف محمد بن سلمان للمشروع، يستهدف منه – إضافة إلى تنويع إيرادات صندوق الاستثمارات العامة – أن يحافظ على حصة من إنفاق السعوديين على الترفيه.[114]
مشروع البحر الأحمر
في 31 يوليو 2017، أطلق محمد بن سلمان من خلال صندوق الاستثمارات العامة مشروع البحر الأحمر وهو مشروع سياحي عالمي،[115] يستهدف خلق منتجعات سياحية على أكثر من خمسين جزيرة سعودية بين مدينتي أُمْلُج الحوراء والوجه، ويجاور المحميات الطبيعية بالمنطقة والبراكين الخاملة، ومواقع آثار أبرزها مدائن صالح، وسيقام على مساحة تقدّر بأربع وثلاثين ألف كيلومتر مربع.[116][117] يرغب محمد بن سلمان أن يصبح هذا المشروع بوابة لاستكشاف منطقة البحر الأحمر أمام العالم لينافس كلا من جزر السيشل وجزر المالديف التي يمكن لجميع سكان الأرض زيارتهما، إذ سيُتاح لغالبية السيّاح في العالم إمكانية زيارة منطقة مشروع البحر الأحمر والدخول إليها من دون الحاجة إلى حصولهم على تأشيرة دخول سعودية، ويستهدف محمد بن سلمان من هذه الخطوة، من جهة كسر حواجز التطرّف الذي منع تطوير السياحة - خاصة البحرية منها - في السعودية،[118][119] ومن جهة أخرى أن يكون للمملكة حضور على خريطة السياحة العالمية وفقًا لرؤية السعودية 2030.[120]
وكان محمد بن سلمان في العام 2015 قد زار المنطقة - قبل الكشف عن المشروع بعامين - حيث أبدى في مقابلة له مع مجلة الإيكونوميست البريطانية عن إعجابه بتلك المنطقة، قائلا بـ"أنها رائعة"، و"أنه قضى بها ثماني عطلات"، حيث "يوجد فيها ما يقرب من مائة جزيرة، في مجموعة مرجانية واحدة". مضيفًا "إن المنطقة تتمتع بدرجة حرارة مثالية وهي أكثر برودة من مدينة جدة، كما أنها تعتبر أرضًا عذراء يمكن استغلالها اقتصاديًا".[121]
طرح أرامكو للاكتتاب العام
في 4 يناير 2016، كشف محمد بن سلمان لمجلة ذي إيكونوميست البريطانية، عن مقترح طرح نسبة من أسهم شركة أرامكو، كجزء من خطة الإصلاح الاقتصادي لرؤية السعودية 2030، بهدف استحداث أسلوب الإدارة ونظام التدقيق الغربي في عملاقة النفط العالمية، إضافة إلى توفير سيولة مالية تساهم في الحد من العجز في ميزانية السعودية.[122][123][124][125] وحُدِّدت النسبة المتوقع طرحها للاكتتاب بسقف لا يتجاوز خمسة في المائة من أسهم شركة أرامكو.[126] وقال خبراء أن قيمة الشركة ستصل إلى تريليوني دولار أمريكي (2000 مليار دولار)،[127] عند الطرح الأوّلي الذي وُصِفَ – فيما لو تم – بالأعظم في التاريخ، نظرًا إلى حجم الشركة.[126] وكشف محمد بن سلمان أن صندوق الاستثمارات العامة هو من سيدير عملية الاكتتاب، التي من المرجّح أن تكون في سوق الأوراق المالية السعودي في الرياض، أو أحد المراكز المالية الدولية الرائدة في العالم. وكان الرئيس الأمريكي ترمب حثّ ولي العهد السعودي على أن يختار بورصة نيويورك منصة للاكتتاب والتداول، فيما تشير تصريحات المسؤولين السعوديين أن بورصة لندن هي الأقرب.[128]
وكان من المتوقّع أن يبدأ الاكتتاب الأولي في النصف الثاني من العام 2018،[129] لكنَّ تقريرًا نُشِر على وكالة رويترز للأنباء في 22 أغسطس 2018، منسوب إلى مصادر قيل أنّها سعودية، رجّح وقف خطة طرح أرامكو،[130] وهو ما نفته وزارة الطاقة السعودية بعد ساعات،[131] غير أن وزير الطاقة السعودي خالد الفالح كشف عن تأجيل الطرح إلى أجل غير مسمّى، إذ أكد في بيان الوزارة: "أن الحكومة لا تزال ملتزمة بالطرح الأولي العام لأرامكو السعودية، وفق الظروف الملائمة، وفي الوقت المناسب الذي تختاره الحكومة".[132]
الطاقة النووية
في مقابلة له مع صحيفة الواشنطن بوست، قال محمد بن سلمان أن لدى المملكة العربية السعودية أكثر من خمسة بالمائة من احتياطيات مادة اليورانيوم في العالم، واصفًا "عدم استخدامها يشابه الاستغناء عن النفط".[133] وكانت الحكومة السعودية قد وقعت مع روسيا الاتحادية عددًا من الاتفاقيات في المجال النووي، على رأسها إنشاء 16 مفاعلًا نوويًا، بعد زيارة قام بها محمد بن سلمان إلى روسيا في 18 يونيو 2015، حيث التقى الرئيس الروسي فلاديمير بوتين في مدينة سان بطرسبرغ.[134][135] وتؤسس الاتفاقية الموقعة للتعاون بين البلدين في المجال النووي، بما في ذلك، "إنشاء واستخدام وتفكيك المفاعلات النووية المخصصة لإنتاج الطاقة، وتقديم الخدمات المتعلقة بمعالجة الوقود النووي المستنفد، وإنتاج النظائر المشعة واستخدامها في الصناعة والطب والزراعة، وتأهيل الكوادر في مجال الطاقة النووية".[136]
وبعيد تلك الزيارة، وقع محمد بن سلمان مذكرتي تفاهم مع الحكومة الفرنسية - بعد لقاءه الرئيس الفرنسي فرونسوا أولاند - للتعاون في "مجالات إدارة النفايات المشعة بين مدينة الملك عبد الله للطاقة الذرية والمتجددة والمعهد الفرنسي للوقاية من الإشعاعات والسلامة النووية، والتعاون ين مدينة الملك عبد الله للطاقة الذرية والمتجددة والوكالة الفرنسية لإدارة النفايات النووية في مجال تطوير تنظيم الاستخدامات السلمية للطاقة النووية في مجال النفايات النووية".[137][138] وكان مجلس الوزراء السعودي قد وافق على الاتفاقية الروسية السعودية في اجتماع له في مارس 2016، ثم أتبع ذلك بالموافقة على "المشروع الوطني للطاقة الذرية السعودية"، الذي رفعه ولي العهد إلى المجلس في 24 يوليو 2017.[139] والخطة الأوّلية للمشروع، ترسمُ ببناء محطة نووية مدنية لإنتاج الطاقة، تتكون من مفاعلين نووين اثنين، ستطرح مناقصة إنشاءها قُبيل نهاية عام 2018، حسبما أُعْلِنَ في السعودية.[140]
السياسة الخارجية
يشير مراقبون أن السياسة السعودية في عهد محمد بن سلمان - بصفته وزيرًا للدفاع ووليًا للعهد - التي وصفتها بعض الجهات بـ"الإندفاع والتسرّع"، تعد اليوم "سياسة أكثر جرأة واستقلالية" وواقعية بالنسبة لقضايا المنطقة. فالرياض حسبما يقول المتابعون، "كثّفت كل جهودها من أجل وقف التغلل الإيراني في المنطقة"، و"لم تتأخّر عن التدخّل العسكري المباشر في اليمن لوقف الحوثيين عن السيطرة على البلد"، إضافة إلى أنّها أصبحت أقرب إلى المقاربة الروسية بالنسبة لملف الأزمة السورية بعدما كانت تطالب الرئيس السوري بشار الأسد بالرحيل من الحكم. من جهة أخرى أصبحت الدبلوماسية السعودية أكثر نشاطا دوليًا، على صعيدين، الأوّل من أجل ما تقول أنّه "مكافحة الجماعات الإسلامية ووقف التطرّف" بـ"نزع الشرعية الدولية عن نشاط تلك المجاميع في العالم" بعدما ضيّقت على القيادات والكوادر المرتبطة بتلك الجماعات في الداخل السعودي، والآخر من أجل "محاصرة إيران لوقف مشروعها التوسعي في المنطقة".
إيران
من وجهة نظر الباحثين، فإن العلاقة بين المملكة العربية السعودية والجمهورية الإسلامية في إيران شابتها توتّرات عديدة منذ قيام الثورة الإسلامية الإيرانية في العام 1979، حيث رُفِعَ شعار تصدير الثورة إلى المحيط العربي لإيران والتي قابلها دعم خليجي وعربي للعراق طيلة السنوات الثمانية للحرب العراقية الإيرانية، ثم ساءت العلاقة بين البلدين إلى درجة كبرى بُعيد الغزو الأمريكي للعراق في العالم 2003، الذي وُصِفَ بأنّه أثمن هدية أمريكية يمكن أن تقدّم إلى طهران، حيث فكّكت الدولة العراقية وحلّ الجيش العراقي من جانب الولايات المتحدة و"قدّمت بغداد على طبق من ذهب إلى إيران بقرار سحب القوات الأمريكية من العراق" على حد وصف المراقبين،[141][142][143][144] وهو ما اعتبر بحسب محمد بن سلمان "أكبر خطأين اقترفتهما أمريكا في المنطقة"،[145] ومما زاد التوتّرات بين الرياض وطهران، بدايةً استمرار تقديم إيران الدعم العسكري لحزب الله اللبناني الذي يقول أنّه ذراع الولي الفقيه في لبنان،[146][147] خاصة بعد أحداث 7 أيار 2008، حيث قام الحزب بالزحف العسكري على بيروت، ما وصف بأنّه احتلال للمدينة، حيث عطّل الحياة السياسية في الجمهورية اللبنانية،[148] مرورًا بما يوصف بالتدخّل الإيراني في الدول العربية، خاصة الخليجية منها،[149] وصولًا إلى تدخّل إيران عسكريًا مع حلفائها في الحرب الأهلية السورية من جهة، ومن جهة أخرى تدخل قوات درع الجزيرة في البحرين بقيادة السعودية، لإجهاض ما سُمي بمحاولة إيران لقلب نظام الحكم في مملكة البحرين، غير أن تدهور العلاقة بحسب المتابعين، أخذ منحى دراماتيكيًا جدًا – وخرج من إطار الحرب بالوكالة بين البلدين – منذ قيام حركة أنصار الله الحوثية في اليمن - المدعومة من إيران - في سبتمبر من العام 2014، بمشروع السيطرة على الأوضاع في الجمهورية اليمنية،[150][151] التي توصف بأنّها خاصرة الجزيرة العربية والحديقة الخلفية للسعودية، قابله تدخل عسكري دولي بقيادة السعودية في اليمن، لصدّ تمدّد الحوثيين في مارس من العام 2015،[152][153][154] ما عدَّ أوّل عملية عسكرية سعودية مباشرة، لوضع حدٍّ للتدخّلات الإيرانية في الوطن العربي،[155][156] حيث برز فيها اسم محمد بن سلمان بصفته وزيرًا للدفاع السعودي، إذ تولّى قيادة قوات التحالف الدولي في إطار عملية عاصفة الحزم، مُشرفًا على الضربة العسكرية الأولى الموجّهة ضد الحوثيين في اليمن،[19] ما صعّد من وتيرة الخلافات بين الجانبين، إلى أن انقطعت العلاقات الدبلوماسية بين البلدين كليًا، على خلفية إحراق البعثات الدبلوماسية السعودية في إيران في بداية العام 2016،[157] وكان - قبلها بشهر تحديدًا - قد انتشر في الإعلام الدولي تقرير مُسرّب من دائرة الاستخبارات الاتحادية الألمانية، تناول السياسة العسكرية السعودية بقيادة محمد بن سلمان في مواجهة إيران، حيث أشير في التقرير إلى ما وُصِفَ بـ"سياسة الدبلوماسية الحذرة" للسعودية قد استُبْدِلت بـ"سياسة تدخّل متسرّعة واندفاعية"، وأضيف في التقرير أن "الرياض في عهد الملك سلمان، أصبحت أكثر اندفاعًا في مواجهة التوسّع الإيراني في المنطقة"،[158][159] والسياسة السعودية التي وُصِمت في التقرير بـ"الاندفاع"، فسّرها مراقبون بأنّها أصبحت "أكثر جرأة" وأخذت المبادرة والقيادة في شؤون الدفاع عن المنطقة العربية من دون الرجوع إلى الدول الغربية، وهو ما أزعج بعض الدول،[160] في حين رأى آخرون، على رأسهم وزارة الخارجية الإيرانية، أن السياسة السعودية الجديدة أصبحت "متهوّرة" على حد تعبير وزير الخارجية الإيرانية محمد جواد ظريف.[161] وقد استُقْبِلَ في إيران خبرُ تعيين محمد بن سلمان في منصب ولي ولي العهد ثم توليه منصب ولاية العهد في المملكة العربية السعودية بانتقادات وترقّب، وعدَّته إحدى الصحف الرسمية بمثابة إعلان حرب على إيران في المنطقة. وفي سلسلة تصريحات لافتة كشفت عن انعدام نقاط التفاهم بين الرياض وطهران، منذرة بنقل الصراع إلى الداخل الإيراني، قال محمد بن سلمان في 3 مايو 2017: "أن السعوديين لن ينتظروا حتى تصبح المعركة في السعودية"، مضيفًا: "نعمل على أن تكون المعركة لديهم في إيران وليس في السعودية"،[162] ما فُهم على أنّه تهديد سعودي جدّي باستمالة القوميات المضطهدة في إيران، حيث تشكّل القوميات غير الفارسية ما بين أربعين إلى ستين بالمائة من مجموع السكان هناك،[163][164] وحين سُئِلَ عن مدى ما تشكله إيران من خطر على السعودية، قال محمد بن سلمان: "أن إيران لا تشكّل الخطر الأكبر على السعودية"، ذلك أنّها بحسب تعبيره: "ليست منافسا للسعودية"، معتبرًا أن الجيش الإيراني ليس ضمن أقوى خمسة جيوش في العالم الإسلامي، مضيفًا أن الاقتصاد السعودي أكبر من الاقتصاد الإيراني، خاتما حديثه بالقول: "إيران بعيدة جدًا عن أن تكون مساوية للسعودية"، لكنّه أكّد على أن:"إيران هي العدو الأكبر للمنطقة"،[165] لما تمارسه من "إرهاب وتوسّع في البلدان العربية" على حد وصفه، قائلًا أن "الحرب بين السعودية وإيران إذا ما اندلعت ستكون كارثة كبرى"،[166] واصفًا المرشد الأعلى الإيراني علي خامنئي بـ"هتلر الشرق الأوسط الجديد" الذي يجب مواجهته عالميًا، ذلك على خلفية مواجهة التدخّلات الإيرانية في المنطقة، ومحاولات ولي العهد السعودي التحذير من البرنامج النووي الإيراني، الذي أصبح نقطة صراع رئيسية بين البلدين على الصعيد الدولي، حيث اتهم مسؤولون إيرانيون ولي العهد السعودي بأنّه وراء قرار الرئيس الأمريكي دونالد ترمب إلغاء الاتفاق النووي الإيراني في 9 مايو 2018،[167][168][169] وأضافوا أن تصريحات ولي العهد السعودي حول "المشاريع التوسعية والتخريبة الإيرانية" في المنطقة "مزاعم لا أساس لها من الصحة"، ودعوا القيادة السعودية إلى الاتعاض مما أسموه "مصير صديقهم وحليفهم صدام"، الرئيس العراقي الذي أعِدم في العراق.[170]
وكان محمد بن سلمان في مقابلة له مع قناة سي بي إس نيوز الأمريكية في 16 مارس 2018، قد هدّد بأن تتجه المملكة العربية السعودية إلى تحويل برنامجها النووي المدني إلى برنامج نووي عسكري لإنتاج سلاح نووي فيما لو أقدمت إيران على إنتاج قنبلة نووية.[21] داعيا في مقابلة مع صحيفة الواشنطن بوست في 26 مارس 2018 "الولايات المتحدة الأمريكية إلى وضع قوانين وقواعد للتأكد من عدم إساءة استخدام اليورانيوم المخصّب"،[171] في إشارة منه إلى الاتفاق النووي الإيراني الذي يتيح لإيران الاستمرار في عمليات تخصيب اليورانيوم لمدّ البرنامج النووي الإيراني بالوقود النووي، بالإضافة إلى السماح للإيرانيين بمواصلة البحث والتطوير لإنتاج أجهزة الطرد المركزي، وهو ما عدّ من الجانب السعودي، ثغرة تسمح للإيرانيين بالحصول على التقنية اللازمة لإنتاج السلاح النووي.[172][173][174][175] ثم طالب في مقابلة أجرتها معه صحيفة نيويورك تايمز في 28 مارس 2018، بإلغاء الاتفاق النووي الإيراني فورًا واستبداله بآخر يضمن عدم حصول طهران على أسلحة دمار شامل،[20] مشبّها ذلك الاتفاق بمعاهدة ميونخ، التي عدّها المؤرخون سببًا باشتعال الحرب العالمية الثانية، بعد أن سمحت لألمانيا النازية بقيادة أدولف هتلر بالتوسّع في أوروبا.[176] وبحسب مراقبين، توّجت تحرّكات محمد بن سلمان هذه، باتخاذ الرئيس الأمريكي دونالد ترمب قرار إلغاء الاتفاق النووي في 9 مايو 2018،[177] وهو القرار الذي جاء بعد زيارة طويلة قام بها ولي العهد السعودي إلى الولايات المتحدة، التقى فيها الرئيس الأمريكي في البيت الأبيض في 20 مارس 2018، منتقدًا الاتفاق النووي الإيراني.[178]
الأزمة اليمنية
في سبتمبر 2014، بدأ الحوثيون – بعد خروجهم من معقلهم في صعدة – بالانتشار بشكل سريع في اليمن، فأتمّوا السيطرة على العاصمة اليمنية صنعاء، حيث احتلوا دار الرئاسة هناك، ووضعوا الرئيس اليمني عبد ربه منصور هادي تحت الإقامة الجبرية، ثم أجبروه على تقديم الاستقالة، وأخذوا قرارًا بتعطيل الدستور، زاحفين عسكريًا على مجمل الأراضي اليمنية. وبفرار الرئيس هادي إلى مدينة عدن - التي أعلنها عاصمة مؤقتة - أعلن بصفته رئيسا للجمهورية، التعبئة العسكرية العامة والحرب على الحوثيين، مقدّمًا طلبًا رسميًا باسم الحكومة اليمنية، دعا فيه قوات درع الجزيرة إلى التدخل في اليمن، وهو ما تم من خلال تشكيل تحالف من عدد من الدول العربية باسم التحالف العربي، اطلق عملية عسكرية بقيادة السعودية، تحت مسمّى عاصفة الحزم،[152] قام محمد بن سلمان بالإشراف على الضربة العسكرية الأولى التي وجهت لما تسمى "معاقل الحوثيين" في اليمن.[19] وتشير التقارير إلى ارتفاع نسبة سيطرة قوات الشرعية الحكومية اليمنية على الأراضي اليمنية، من قرابة الصفر في المائة قبل بدء عملية عاصفة الحزم، إلى نسبة ما بين ثمانين إلى خمسة وثمانين في المائة، وهو ما عدّ انتصارا لقوات الشرعية بمساندة التحالف.[179][180] غير أن منظمات حقوقية دولية لم تخف انتقاداتها للحرب الدائرة في اليمن، حيث وجّهت إلى كل من الحوثيين وطيران التحالف العربي اتهامات بقصف أهداف مدنية، في عمليات، وصفتها بأنّها قد ترقى إلى جرائم حرب،[181] مطالبة المجتمع الدولي بالتحقيق في تلك الأحداث،[182] وقد علّق محمد بن سلمان على بعض تلك التقارير قائلًا أن "الأخطاء واردة في أي عملية عسكرية"، لكنّها إن حدثت من جانب المملكة أو دول التحالف فهي أخطاء غير متعمّدة وغير مقصودة.[183] وكان الحوثيون قد أعلنوا أنّهم يعملون على أن تكون الحرب في اليمن، حرب استنزاف للتحالف،[184] وذلك بعيد إعلان التحالف العربي التدخّل العسكري في الحرب في اليمن، وهي الحرب التي وصفها محمد بن سلمان أن قرار دخولها لم يكن خيارًا بل كان اضطرارًا،[185] وأن الخيارات في اليمن كانت بين "سيء وأسوأ" على حد وصفه،[186] مضيفًا أن التدخّل هناك حال دون أن ينقسم البلد بين الحوثيين وتنظيم القاعدة.[187]
الأزمة السورية
فيما يتعلق بالأزمة السورية، يقول مراقبون أن محمد بن سلمان فجَّر مفاجئة، حين أعرب عن اعتقاده بقرب انتهاء أجل الصراع في سوريا وببقاء الرئيس السوري بشار الأسد في الحكم مع تضائل فرص تنحيته،[188] في إشارة إلى تغيّر موقف السعودية تجاه الملف السوري، مطالبًا من جهة روسيا بأن يكون لديها نفوذ قوي ومباشر في سوريا، وأن تعمل على تقوية وتمكين النظام السوري لتقليل النفوذ الإيراني، وأن تحافظ دمشق على آيديولوجيتها،[189] وأن يقوّي بشار الأسد نظامه – أمام المد الإيراني– لئلا يصبح الرئيس السوري "دمية بيد إيران" على حد تعبيره،[190] معربًا عن اعتقاده أن مصالح الرئيس السوري هي "ألا يدع الإيرانيين يفعلون ما يريدون فعله (في سوريا)"،[191] ومن جهة أخرى مطالبًا أمريكا بأن تُبقي على وجودها العسكري في الشرق السوري لتقطع الطريق على المشروع الإيراني في المنطقة.[192] جاء حديث ولي العهد السعودي في مقابلة مع مجلة تايم في 30 مارس 2018، عند تواجده في الولايات المتحدة الأمريكية وعقب أيام من لقاءه الرئيس الأمريكي ترمب في البيت الأبيض، قائلا: "لا أعلم إن كان بعض الأشخاص سيغضبون حينما أجيب عن ذلك السؤال، لكنني لا أكذب، أعتقد أن الكذب على الناس أمرٌ مُخزٍ فعلًا، وخصوصًا في العام 2018، حيث يكاد يكون أمرًا مُستحيلًا أن تُخفي شيئًا عن الناس، أعتقد أن (الرئيس السوري) بشار (الأسد) باقٍ في الوقت الحالي، وأن سورية تُمثل جزءًا من النفوذ الروسي في الشرق الأوسط لمدة طويلة جدًا"، مضيفًا: "لا أعتقد أنه سيرحل من دون حرب، ولا أعتقد أنه يوجد أي أحد يريد أن يبدأ هذه الحرب، لما ستحدثه من تعارض بين الولايات المتحدة وروسيا، ولا أحد يريد رؤية ذلك".[92][193] وحين سُئِلَ عن رأيه حول فكرة سحب أمريكا لقواتها من سوريا، وهي رغبة الرئيس الأمريكي ترمب،[194] قال محمد بن سلمان: أنّه يعتقد أن على القوات الأمريكية "أن تبقى (في شرق سوريا) على المدى المتوسط على الأقل، إن لم يكن على المدى الطويل، ذلك لأن الولايات المتحدة تحتاج لأن تمتلك أوراقًا للتفاوض وممارسة الضغط"، لافتًا إلى أنه: "في حال إخراج تلك القوات فأنك ستخسر تلك الأوراق، هذا أولًا، أمّا ثانيًا فأنت تحتاج إلى نقاط تفتيش في الممر بين حزب الله (اللبناني) وإيران، لأنك إن أخرجت هذه القوات من شرق سوريا فستخسر نقطة التفتيش تلك، وسيساهم ذلك الممر في تصعيد أمور أخرى في المنطقة".[92][193]
القضية الفلسطينية
في حوار له مع مجلة ذا أتلانتيك الأمريكية، نُشِر في 2 أبريل 2018، حول رؤيته للصراع العربي الإسرائيلي ومستقبل العلاقات العربية مع إسرائيل، قال محمد بن سلمان أن المملكة العربية السعودية لا يمكن أن يكون لها أي علاقة مع إسرائيل قبل الوصول إلى سلامٍ عادلٍ ومُنْصِفٍ تُحلُّ بموجبه القضية الفلسطينية في إطار حلِّ الدولتين،[195] كاشفًا عن مخاوف دينية حول مصير المسجد الأقصى في القدس وحول حقوق الشعب الفلسطيني،[196][197][198] جاء ذلك في معرض ردّه على سؤال حول "حق الشعب اليهودي في أن تكون له دولة" قائلا:" أعتقد عمومًا أن كل شعب، في أي مكان، له الحق في العيش في بلده المسالم. أعتقد أن الفلسطينيين والإسرائيليين لهم الحق في امتلاك أرضهم الخاصة، لكنّه يجب أن يكون لدينا اتفاق سلامٍ عادلٍ ومُنصفٍ لضمان الاستقرار للجميع ولإقامة علاقات طبيعية بين الشعوب".[199] وكان ولي العهد السعودي قد وصف قرار الرئيس الأمريكي دونالد ترمب إعلان القدس عاصمة إسرائيل، ونقله السفارة الأمريكية إلى القدس بـ"المؤلم".[200] ويقول مراقبون أن ولي العهد السعودي حسب هذه الرؤية لا يخرج عن الإجماع العربي حول القضية الفلسطينية، وقد تأكد ذلك من مخرجات القمة العربية في الظهران، التي عُقِدَت بعد هذا اللقاء بأيام، وأطلقَ الملك سلمان بن عبد العزيز عليها اسم "قمة القدس"،[201] إذ تمسّكت القمة برئاسة السعودية بحل الدولتين وفق مبادرة السلام العربية، ينص على أن تكون القدس الشرقية عاصمة لدولة فلسطينية على حدود 1967.[201][202][203]
الولايات المتحدة
توصف العلاقات الأمريكية السعودية بأنّها "تاريخية" و"استراتيجية" بعد حلف بدأ في العام 1940،[204] إلّا أنّ العلاقات بين البلدين، بحسب المراقبين، شهدت الكثير من التوتّرات الدبلوماسية، إبّان عهد الرئيس الأمريكي باراك أوباما، الذي اتّهم من جانب أطراف خليجية، بأنّه سعى إلى تحسين العلاقات الأمريكية الإيرانية على حساب "العلاقات الأمريكية العربية" و"الأمريكية الخليجية"،[205] ذلك بعد انكشاف المفاوضات السرية بين واشنطن وطهران، والتي أدّت إلى توقيع الاتفاق النووي الإيراني، الذي نال انتقادات واسعة من دول الخليج العربية. وكان الرئيس الأمريكي أوباما، في مقابلة له مع مجلة ذا أتلانتيك الأمريكية، نُشّرت في أبريل 2016، في معرّض ردّه على سؤال، عمّا إذا كانت السعودية دولة صديقة لأمريكا، أجاب: "الأمر معقّد"، مضيفًا: "دول مجلس التعاون الخليجي بحاجة إلى مشاطرة إيران في الشرق الأوسط"،[206] ما فُهِم على أنّه بمثابة ضوء أخضر أمريكي إلى طهران، يمنحها حرية التصرّف دون رادع في المنطقة،[207] ما أدّى إلى تدهور غير مسبوق في "العلاقات الأمريكية السعودية"، وتحوّلها من علاقة كانت توصف بـ"الوثيقة والدافئة"، إلى أخرى "مشحونة".[208][209]
إلا أنّ العلاقات، سرعان ما بدأت تعود إلى طبيعتها، بُعيد انتخاب دونالد ترمب رئيسًا للولايات المتحدة الأمريكية، الذي أعلن أكثر من مرة أنّه يريد مكافحة التوسّع الإيراني في الشرق الأوسط،[210] وتمزيق الاتفاقية النووية مع إيران، التي طالما وصفها بأنّها "كارثية"،[211][212] وهي النقاط التي يرى المراقبون أنّها عادت وجمعت الطرفين الأمريكي-السعودي، فأصبح محمد بن سلمان -حين كان وليًا لولي العهد- أوّل مسؤول سياسي عربي يلتقي الرئيس الأمريكي ترمب في البيت الأبيض، في 14 مارس 2017 (بعد تولي الأخير منصب الرئاسة بشهرين)،[213] حيث أقام ترمب مأدبة غداء لمحمد بن سلمان، قائلًا لأعضاء فريقه في البيت الأبيض: "أعتقد أن لدينا شريكًا قويًا".[214] وقد وُصِفَ الاجتماع بين الرجلين بأنّه "نقطة تحوّل تاريخية في مسار العلاقات بين البلدين"، عكس وجود تطابق كبير في وجهات النظر والأهداف بين المملكة العربية السعودية وأميركا تجاه إيران.[215] وفي 4 مايو 2017، أعلن ترمب من حديقة البيت الأبيض: أن "أوّل محطة خارجية لي كرئيس للولايات المتحدة ستكون إلى السعودية"،[216] حيث حطّت طائرته الرئاسية في الرياض في 20 مايو 2017، لحضور قمة الرياض،[217] التي التقى فيها بالملك سلمان، وشهدا معًا توقيع اتفاقيات بين الجانبين الأمريكي-السعودي، سمّيت بـ"اتفاقية الرؤية الاستراتيجية المشتركة" بحجم استثمارات تجاوزت قيمتها 400 مليار دولار أمريكي، ووصفت بأنّها اتفاقية "تاريخية وغير مسبوقة".[218] وفي 20 مارس 2018، عاد محمد بن سلمان -بعد أن أصبح وليًا للعهد- إلى زيارة البيت الأبيض ملتقيًا بترمب،[219] مطالبًا من واشنطن بـ"إنهاء الاتفاق النووي فورًا"،[20] وهو ما تم في 9 مايو 2018، بعد قرار الرئيس الأمريكي ترمب إنسحاب الولايات المتحدة الأمريكية من الاتفاق النووي، وإعادة العقوبات على إيران.
وتجمع محمد بن سلمان علاقات - توصف بالوثيقة - مع جاريد كوشنر (زوج إيفانكا ترمب، ابنة الرئيس الأمريكي دونالد ترمب)، تعرضت في بعض الأحيان لانتقادات في واشنطن، بسبب "تجاوزها للقنوات الدبلوماسية المعتادة".[220]
الجماعات الإسلامية
في عدد من اللقاءات الصحفية في الولايات المتحدة، شن محمد بن سلمان – ما وُصِف بأنّه – الهجوم الأكبر على الجماعات الإسلامية، أبرزها تنظيم الإخوان المسلمين، الذين عدّهم ثالث أضلاع "مثلث الشر في العالم، إلى جانب كل من إيران و<b data-parsoid='{"dsr":[110705,110729,3,3]}'>الجماعات الإرهابية" على حد تعبيره،[221] مضيفًا أن مثلث الشر يريد السيطرة على العالم عبر أيديوبوجيا متطرفة، بقوله: "هذا المثلث يروج لفكرة أن الله والدين الإسلامي لا يأمرنا بنشر الرسالة فقط، بل بناء إمبراطورية يحكمونها بفهمهم المتطرف"،[222][223] مؤكدًا: "المملكة العربية السعودية ومصر والأردن والبحرين وعمان والكويت والإمارات العربية المتحدة واليمن، تدافع عن فكرة أن الدول المستقلة يجب أن تركز على مصالحها وبناء علاقات جيدة على أساس مبادئ الأمم المتحدة، فيما مثلث الشر لا يريد القيام بذلك".[222]
وكان محمد بن سلمان قد قال أن: "كل إرهابي إن بحثنا في بداياته، لابدّ أنّه كان إخوانيًا، أسامة بن لادن زعيم تنظيم القاعدة وأيمن الظواهري من بعده كانا كذلك، أبو بكر البغدادي زعيم الدولة الإسلامية أيضًا"،[224] واصفًا الإخوان المسلمين بـ"حاضنة الإرهابيين"[225][226] و"الخطر الأعظم الذي يفوق الشيوعية أيام الحرب الباردة ويفوق إرهاب تنظيم القاعدة والدولة الإسلامية وأي أمر شاهدناه خلال آخر مائة عام من التاريخ"،[92] مُحذِّرا من أنّهم (أي جماعة الإخوان) يريدون تحويل القارة الأوروبية إلى "قارة إخوانية" خلال ثلاثين عامًا، ذلك بالعمل على أدلجة المجتمعات الإسلامية في أوروبا وسحبها نحو التطرّف على حد وصفه، ذلك "أنهم يريدون نشر الخلافة (الإسلامية) من خلال استغلال الديمقراطية"،[199][227] مطالبًا الدول الأوروبية أن تحذو حذو المملكة العربية السعودية وجمهورية مصر والإمارات العربية المتحدة في سنّ قوانين ونظم تجرّم الانضمام إلى جماعة الإخوان المسلمين بصفتها تنظيمًا إرهابيًا عالميًا. وحسبما نُشِر في مجلة التايم، فإن ولي العهد السعودي توعّد باجتثاث التطرّف من المملكة العربية السعودية، قائلا: أنهم (أي السعوديون في المملكة) على الطريق الصحيح، إذ صنّفوا جميع التنظيمات المتطرّفة وفق معايير واحدة لا تستثني أحدًا من المتطرفين، منتقدًا الدول الغربية التي تحارب الإرهاب في العالم وفق معتقداتها بينما تفتح أبوابها أمام المتطرفين من خلال تقديم فرصة الاعتدال والانفتاح في الغرب بينما تتجاهل أفعال هؤلاء الأشخاص خارج الدول الغربية.[193]
وكان محمد بن سلمان قد أعلن عشيّة زيارته إلى الولايات المتحدة في 19 مارس 2018، في مقابلة بثتها شبكة سي بي اس نيوز الأميركية، أن "المدارس السعودية تعرضت لغزو من عناصر جماعة الإخوان المسلمين"، متوعّدا بالقضاء على التشدّد في النظام التعليمي في السعودية بالقريب العاجل على حد وصفه، مضيفًا: "لا توجد دولة في العالم تقبل أن تعرض نظامها التعليمي لغزو من أي جماعة متطرفة".[67] ويرى مراقبون أن ما تُسمّى بـ"السعودية الجديدة"، التي توصفُ بأن عرّابها هو محمد بن سلمان، تحتاج إلى إحداث قطيعة كليّة مع كل الأفكار التي توصف بالمتطرفة، ويعتقد هؤلاء المراقبون أن إعلان محمد بن سلمان الحرب على تلك الجماعات الإسلامية هو من أجل القيام بكل تلك التحوّلات الاجتماعية والاقتصادية الجذرية التي يريد تنفيذها في السعودية في إطار رؤية السعودية 2030.[228]
وكان المكتب العام لجماعة الإخوان المسلمين أصدر بيانا شن فيه هجومًا وصف بالعنيف ردًا على تصريحات ولي العهد السعودي بحق الجماعة، واعتبر البيان أن ما جاء في تلك التصريحات "كذب وافتراء"، وأن الجماعة "شاركت بكل صدق في بناء المجتمع السعودي"، معتبرًا أن السياسة التي يتّبعها محمد بن سلمان والإجراءات التي يتّخذها ضدهم وفي السعودية "نكوث عن الواجب الديني والقومي"، وهي محاولة برعاية "صهيوأمريكية" لتولي العرش بحسب وصفهم،[229] بينما جاء الرد الإيراني على لسان علي شمخاني أمين عام المجلس الأعلى للأمن القومي الإيراني، إذ قال: "بن سلمان حذف كلمة الشر عن الكيان الصهيوني وألصقها بدول أخرى توفر السلام والاستقرار في المنطقة".[230] في حين هاجم تنظيم القاعدة في جزيرة العرب محمد بن سلمان في نشرة له، معتبرًا أن سياسات ولي العهد السعودي "نذير هلاك"، محذّرًا من تداعيات ما سمّاه "هذه المصائب" على حد ما جاء في بيان التنظيم.[231]
النشاطات الاجتماعية والخيرية
لمحمد بن سلمان نشاط عديدة في مجال العمل غير الربحي، حيث أسّس مؤسسة خيرية تحمل إسمه وهي مؤسسة محمد بن سلمان الخيرية "مسك الخيرية"، التي يترأس مجلس إدارتها، والهادفة إلى دعم تطوير المشاريع الناشئة والتشجيع على الإبداع في المجتمع السعودي، كما يرأس مجلس إدارة مركز الملك سلمان للشباب،[232] وهو أيضًا نائب الرئيس ورئيس اللجنة التنفيذية لجمعية الملك سلمان للإسكان الخيري، لتغطية احتياجات أصحاب الدخل المحدود. بالإضافة إلى رئاسته لمجلس إدارة مدارس الرياض.[233] كما كان له مناصب خيرية أخرى سابقة منها:
عضو مجلس أمناء مؤسسة ابن باز الخيرية.[234]
عضو المجلس التنسيقي الأعلى للجمعيات الخيرية بمنطقة الرياض.
عضو مجلس إدارة جمعية البر بمنطقة الرياض.
أول رئيس فخري للجمعية السعودية للإدارة، في الفترة (1435هـ – 1437هـ).[235]
عضو فخري للجمعية الوطنية الخيرية للوقاية من المخدرات.
رئيس مجلس الأعضاء الفخريين لجمعية الأيادي الحرفية.
أحد مؤسسي جمعية ابن باز الخيرية لتيسير الزواج ورعاية الأسرة.
حياته العائلية والشخصية
محمد بن سلمان متزوج من ابنة عمه سارة بنت مشهور بن عبد العزيز آل سعود.[236] وله منها أربعة أولاد: سلمان، مشهور، فهدة، نورة.[237][238][239]
انتقادات
تشير تقارير حقوقية، أن ولي العهد السعودي - رغم الإصلاحات الاقتصادية والاجتماعية التي أجراها ورغم انتهاجه نهجًا جديدا في السعودية، وُصِفَ بالتقدمي[240] - إلا أنّه لم يوقف الاعتقالات التي طالت نشطاء سعودين كثر، من بينهم سفر الحوالي،[240] عوض القرني، علي العمري، سلمان العودة،[241] ناصر العمر. وبحسب الأنباء فإن الاعتقالات جاءت ضد قيادات مرتبطة بتنظيم الإخوان المسلمين في السعودية،[241] المصنّف إرهابيًا في المملكة، في حين أشار مسؤولون سعوديون أن الاعتقالات جرت لتدفع المملكة إلى "إسلام أكثر اعتدالا"، وهو أحد الوعود التي قطعها محمد بن سلمان، في إطار خطط لتحديث المملكة التي توصف بـ"المحافظة بشدّة".[242] وأغلب المعتقلين، سبق اعتقالهم، بين فترات مختلفة في السعودية.[243]
وأغلب المعتقلين، رجال دين، يعدّون من رموز وقيادات تيار الصحوة في السعودية، وعرفوا بفتاوى متشدّدة، خاصة تجاه الشيعة.[244] وكانت السعودية قد أطلقت حملة في سبتمبر 2017، لمكافحة ما وصفه بـالإرهاب، إذ طلبت من المواطنين والمقيمين فيها بالإبلاغ عن أي "أفكار إرهابية أو متطرفة"، أو أي نشاط "من شأنه تعريض الوحدة الوطنية إلى الخطر".[245] وكان محمد بن سلمان قد قال أن جماعة الإخوان المسلمين ومن ضمنهم السروريين – وهم قيادات تيار الصحوة – بموجب قوانين السعودية مجرمون، مضيفًا: "حينما نملك أدلة كافية ضد أي أحد منهم، سوف نقاضيهم في المحاكم".[193] وهو ما يُفسِر هذه الاعتقالات.
وأفادت تقارير لمنظمة هيومن رايتس ووتش أن الاعتقالات لم تستثنِ الناشطات الحقوقيات المدنيَّات، المدافعات عن حقوق المرأة، والداعيات إلى إلغاء نظام ولاية الرجل التمييزي، وإنهاء حظر قيادة المرأة السعودية للسيارة (وهو ما تم بالفعل في يونيو 2018).[246] وكانت المملكة العربية السعودية، في 26 فبراير 2018، قد دافعت عن سجلّها في حقوق المرأة، أمام "لجنة الأمم المتحدة للقضاء على التمييز ضد المرأة" (المعروفة بـ"لجنة سيداو"). بينما رحّبت اللجنة بالإصلاحات التي تبناّها محمد بن سلمان، إلا أنّها حثّت الحكومة السعودية على تسريع جهودها لإلغاء "الأحكام القانونية التي تتطلب تصريح ولي الأمر الذكر لممارسة النساء لحقوقهن"، و"الامتناع عن أي أعمال انتقامية ضد الحقوقيات وأقاربهن" و"ضمان تمكين الناشطات من ممارسة حقوقهن في حرية التعبير وتكوين الجمعيات".[247]
وكانت سفارة كندا في السعودية، قد نشرت في حسابها على تويتر في 5 أغسطس 2018، تغريدة، عبّرت فيها عن "قلق بالغ" إزاء هذه الاعتقالات، مطالبة من السعودية بـ"الإفراج عنهم فورًا"، وهو ما أدّى إلى قرار السعودية قطع علاقاتها الدبلوماسية والاقتصادية مع كندا، معتبرة سلسلة التغريدات الكندية (تغريدة وزيرة الخارجية الكندية، تغريدة وزارة الخارجية الكندية، تغريدة السفارة الكندية في الرياض) "تدخلًا سافِرًا في الشؤون الداخلية السعودية، وانتهاكا للقواعد الدبلوماسية والبروتوكول".[248][249]
الزيارات الخارجية
سافر محمد بن سلمان على نطاق واسع حول العالم، مجتمعًا مع سياسيين ومشاهير ورؤساء أعمال. أولها قام بسلسلة زيارات لروسيا والتقى خلال هذه الزيارات بالرئيس الروسي فلاديمير بوتين وعدداً من كبار المسؤولين الروس، أولى هذه الزيارات كان في يونيو 2015،[250] والأخرى في أكتوبر 2015، في منتجع سوتشي جنوب روسيا.[251] أما الزيارة الثالثة لروسيا فكانت في مايو 2017،[252] والزيارة الرابعة كانت في يونيو 2018.[253] كما حضر حفل افتتاح كأس العالم 2018 في موسكو، حيث التقى بشخصيات هامة، مثل: خوان كارلوس فاريلا، نيكولا ساركوزي، سورونباي جينبيكوف، جياني إنفانتينو.[254]
في يونيو 2016، سافر إلى وادي السليكون حيث التقى بشخصيات رئيسية في صناعة التكنولوجيا العالمية في الولايات المتحدة، بما في ذلك مارك زوكربرغ مؤسس موقع فيسبوك.[255] وفي أوائل عام 2018، زار محمد بن سلمان الولايات المتحدة، حيث التقى بالعديد من كبار السياسيين ورجال الأعمال ونجوم هوليود، بما في ذلك الرئيس ترمب، بيل كلينتون، هيلاري كلينتون، هنري كسنجر، مايكل بلومبيرغ، جورج دبليو بوش، جورج بوش الأب، بيل غيتس، جيف بيزوس، أوبرا وينفري، روبرت مردوخ، ريتشارد برانسون، "إيريك غارسيتي" عمدة لوس أنجلوس، مايكل دوغلاس، مورغان فريمان ودوين جونسون.[256] وأشاد الرئيس ترمب بعلاقته مع الأمير محمد.[257]
وفي أغسطس 2016، زار الصين والتقى بالرئيس شي جين بينغ.[258] كما ترأس الوفد السعودي أثناء قمة هانغتشو في الصين في سبتمبر 2016، وخلالها التقى بالعديد من كبار السياسيين، مثل: المستشارة الالمانية أنغيلا ميركل،[259] ورئيس البرازيل ميشال تامر،[260] والرئيس المصري عبد الفتاح السيسي ورئيس فرنسا فرانسوا اولاند،[261] ورئيس وزراء ايطاليا ماتيو رينزي،[262] ورئيسة كوريا الجنوبية باك غن هي،[263] ورئيس كازاخستان نور سلطان،[264] والرئيس التركي رجب أردوغان،[265] ووزير الخارجية الأمريكي جون كيري،[266] والأمين العام للأمم المتحدة بان كي مون.[267] كما زار اليابان في سبتمبر 2016، والتقى بالإمبراطور أكيهيتو،[268] وولي العهد ناروهيتو،[269] ورئيس الوزراء شينزو آبي،[270] والعديد من رجال الأعمال.[271][272]
ولي العهد السعودي زار أيضًا بعض دول أوروبا الغربية، مثل: المملكة المتحدة، حيث التقى برئيسة الوزراء البريطانية تيريزا ماي، والملكة إليزابيث الثانية والأمير وليم.[273] وفرنسا والتقى بالرئيس إيمانويل ماكرون.[274] وإسبانيا والتقى خلالها بالملك فيليبي السادس، ورئيس الوزراء الإسباني ماريانو راخوي.[275]
File:TIME-April-2018-cover.jpg
وقام بزيارات عدة للدول العربية، ابرزها: مصر، حيث التقى خلالها بالرئيس عبد الفتاح السيسي، البابا تواضروس الثاني،[276] الإمام أحمد الطيب، مهاب مميش.[277] والأردن، حيث التقى بالملك عبد الله الثاني بن الحسين.[278] والإمارات العربية المتحدة، إذ التقى خلالها بولي عهد أبوظبي محمد بن زايد آل نهيان.[279] والكويت ملتقيًا برئيس مجلس الوزراء جابر مبارك الحمد الصباح، وصباح الخالد الحمد الصباح.[280] كذلك البحرين حيث التقى الملك حمد بن عيسى بن سلمان آل خليفة وولي العهد سلمان بن حمد آل خليفة.[281][282] وأيضًا تونس والتقى حينها بالرئيس الباجي قائد السبسي.[283] كذلك زار موريتانيا والتقى بالرئيس الموريتاني محمد ولد عبد العزيز.[284]
كما رأس الأمير محمد بن سلمان وفد السعودية في قمة مجموعة العشرين في بوينس آيرس المقام في الأرجنتين وألتقى برؤساء دول مجموعة العشرين.[285][286]
ألقاب وأوسمة وتكريمات حصل عليها
في 13 يونيو 2017، كشفت مجلة فوربس، عن اختيار محمد بن سلمان ضمن قائمة "رائد التغيير العالمي" لعام 2017.[287] وكان محمد بن سلمان، قد حلَّ ضمن الشخصيات الثلاثة الأكثر تأثيًرا لعام 2017، من بين خمسين شخصية مؤثرة في العالم، بحسب القائمة السنوية التي تصدرها مجلة بلومبيرغ.[288] وفي نهاية العام 2017، منحته مجلة تايم الأمريكية، لقب "شخصية العام" لعام 2017 باختيار القراء.[23] وكانت مجلة فوربس الشرق الأوسط، قد منحته - بصفته رئيسًا لمجلس إدارة مركز الملك سلمان للشباب - جائزة شخصية العام القيادية لدعم رواد الأعمال لعام 2013،[289] كذلك اختارته مجلة السياسة الخارجية الأميركية فورين بوليسي، ضمن القادة الأكثر تأثيرًا في العالم، ضمن قائمتها السنوية لأهم مائة مفكِّر في العالم لعام 2015.[24][25] وحلّ في المركز الثامن عالميًا والأول عربيًا، ضمن قائمة مجلة فوربس الأمريكية، لأقوى 75 شخصية في العالم لعام 2018.[290]
في 25 نوفمبر 2018، منح ملك البحرين حمد بن عيسى بن سلمان آل خليفة، وسام الشيخ عيسى بن سلمان آل خليفة من الدرجة الممتازة إلى ولي العهد الأمير محمد بن سلمان لجهود سموه في دعم وتعزيز العلاقات السعودية البحرينية.[291] وفي 27 نوفمبر من عام 2018، قلّد رئيس الجمهورية التونسية الباجي قائد السبسي ولي العهد الأمير محمد بن سلمان الصنف الأكبر من وسام الجمهورية تقديراً لجهوده في دعم وتعزيز العلاقات التونسية السعودية.[292]
مناصب محمد بن سلمان
مصادر
وصلات خارجية
تصنيف:أبناء سلمان بن عبد العزيز آل سعود
تصنيف:أحداث جارية
تصنيف:أحفاد عبد العزيز آل سعود
تصنيف:أشخاص على قيد الحياة
تصنيف:أولياء عهد
تصنيف:حاصلون على الصنف الأكبر من وسام الجمهورية (تونس)
تصنيف:خريجو جامعة الملك سعود
تصنيف:رؤساء الديوان الملكي السعودي
تصنيف:سعوديون معادون للشيوعية
تصنيف:سياسيو القرن 21
تصنيف:سياسيون عرب
تصنيف:مسلمون سعوديون
تصنيف:مسلمون سنة سعوديون
تصنيف:ملكية شرق أوسطية
تصنيف:مواليد 1405 هـ
تصنيف:مواليد 1985
تصنيف:مواليد في الرياض
تصنيف:نزاعات صراع إيران والسعودية بالوكالة
تصنيف:وزراء دفاع سعوديون
تصنيف:وزراء سعوديون
تصنيف:ولي عهد سعودي
| https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%20%D8%A8%D9%86%20%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%20%D8%A2%D9%84%20%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
761,
1352,
2401,
3388,
4078,
5211,
6592,
9779,
10707,
11627,
13616,
14223,
14990,
15760,
16378,
17713,
17909,
18397,
19002,
21592,
21887,
24387,
24527,
25648,
25764,
26400,
26500,
28356,
28481,
29324,
29447,
30887,
32845,
33449,
33519
],
"plaintext_end_byte": [
729,
1351,
2400,
3387,
4077,
5210,
6514,
9778,
10706,
11547,
13615,
14222,
14960,
15759,
16377,
17711,
17869,
18265,
19001,
21531,
21886,
24327,
24526,
25582,
25763,
26340,
26499,
28287,
28480,
29267,
29446,
30785,
32798,
33315,
33516,
35573
]
} | พลเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุรฉัตรไชยากร กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน เกิดเมื่อใด ? | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน | thai | {
"passage_answer_candidate_index": [
1
],
"minimal_answers_start_byte": [
1156
],
"minimal_answers_end_byte": [
1191
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
นายพลเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน พระนามเดิม พระองค์เจ้าบุรฉัตรไชยากร (23 มกราคม พ.ศ. 2424 - 14 กันยายน พ.ศ. 2479) อดีตจเรทหารช่าง อดีตผู้บัญชาการกรมรถไฟหลวง อดีตเสนาบดีกระทรวงพาณิชย์และคมนาคม และ ผู้ริเริ่มการค้นหาปิโตรเลียมในประเทศสยามเป็นครั้งแรก
พระประวัติ
พระองค์เจ้าบุรฉัตรไชยากร เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 35 ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และเจ้าจอมมารดาวาด ประสูติเมื่อวันจันทร์ที่ 23 มกราคม พ.ศ. 2424 ขณะทรงพระเยาว์เริ่มศึกษาที่โรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ
ปี พ.ศ. 2437 เสด็จไปทรงศึกษาต่อด้านโยธาธิการที่โรงเรียนแฮร์โรว์ ประเทศอังกฤษ และทรงศึกษาต่อวิชาวิศวกรรมที่ทรินิทีคอลเลจ มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ และวิชาทหารช่างที่ แชทแฮม จากนั้นเสด็จศึกษาเพิ่มเติมในประเทศฝรั่งเศส ทรงศึกษาการทำทำนบและขุดคลอง ในประเทศเนเธอร์แลนด์ และเสด็จกลับมาทรงงานและศึกษาต่อที่ประเทศอังกฤษ จนได้เป็นสมาชิก M.I.C.E. (Member of the Institution of Civil Engineer) (เทียบเท่า วิศวกรรมสถาน)
พระองค์เจ้าบุรฉัตรไชยากรเสด็จกลับประเทศไทยเมื่อ พ.ศ. 2447 ทรงรับราชการทหาร เหล่าทหารช่าง กรมยุทธนาธิการทหารบก ทรงดำรงตำแหน่งจเรทหารช่างพระองค์แรกในปี พ.ศ. 2451 และทรงดำรงตำแหน่งนี้เป็นระยะเวลา 17 ปี ทรงนำความรู้ในวิชาการทหารแผนใหม่ตามแบบอย่างประเทศตะวันตกมาปรับปรุงกิจการทหารช่าง จนได้รับการยกย่องว่าเป็นผู้วางรากฐานกิจการทหารช่างแผนใหม่ และกองทัพ
วันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2459 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้เลื่อนเป็น<i data-parsoid='{"dsr":[2178,2224,2,2]}'>พระเจ้าน้องยาเธอ กรมขุนกำแพงเพ็ชรอรรคโยธิน[1] และวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2465 โปรดให้เลื่อนเป็น<i data-parsoid='{"dsr":[2552,2599,2,2]}'>พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงกำแพงเพ็ชรอัครโยธิน[2]
วันที่ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2472 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้เลื่อนเป็น<i data-parsoid='{"dsr":[2949,3169,2,2]}'>พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน ประชาธิบดินทรเจษฎภาดา ปิยมหาราชวงศ์วิศิษฎ์ อเนกยนตรวิจิตรกฤตยโกศล วิมลรัตนมหาโยธาธิบดี ราชธุรันธรีมโหฬาร พาณิชยการคมนาคม อุดมรัตนตรัยสรณธาดา มัททวเมตตาชวาศรัย ฉัตรชัยดิลกบพิตร ทรงศักดินา 15000[3] และได้รับโปรดเกล้าฯ ให้ดำรงตำแหน่งเป็นอภิรัฐมนตรีในวันที่ 21 ตุลาคม พ.ศ. 2474[4]
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน ทรงลาออกจากราชการและเสด็จไปประทับ ณ ประเทศสิงคโปร์ พร้อมกับครอบครัวเมื่อ พ.ศ. 2476 ต่อมาประชวรจนกระทั่งวันที่ 14 กันยายน พ.ศ. 2479 จึงสิ้นพระชนม์ที่โรงพยาบาลในประเทศสิงคโปร์ สิริพระชันษาได้ 55 ปี พระชายาได้เชิญพระศพกลับกรุงเทพฯ คณะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดลโปรดให้ประดิษฐานพระศพ ณ พระที่นั่งทรงธรรม วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามราชวรวิหาร แล้วประกอบการพระราชกุศลทักษิณานุปทานในวันที่ 8-9 ตุลาคม[5]
พระกรณียกิจ
ด้านการรถไฟไทย
การดำเนินกิจการรถไฟในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้น ทรงให้ชาวต่างประเทศเป็นผู้ควบคุมการบริหารกิจการทั้งหมด กระทั่งปี
พ.ศ. 2453 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ พระองค์เจ้าบุรฉัตรไชยากร รักษาการตำแหน่งเจ้ากรมรถไฟสายเหนือ ในปี พ.ศ. 2460 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รวมกรมรถไฟสายเหนือกับสายใต้เข้าเป็นกรมเดียวกัน เรียกว่า "กรมรถไฟหลวง" และให้พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าบุรฉัตรไชยากร กรมขุนกำแพงเพ็ชรอัครโยธิน ดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการกรมรถไฟหลวง และทรงบุกเบิกพัฒนากิจการต่างๆ ของกรมรถไฟหลวง ขยายเส้นทางเดินรถไฟสายเหนือและสายใต้เข้าด้วยกัน สายตะวันออกเฉียงเหนือทรงสร้างทางรถไฟจากนครราชสีมาถึงอุบลราชธานี สายตะวันออกจากฉะเชิงเทราถึงอรัญประเทศ และในปี พ.ศ. 2471 พระองค์ยังได้ทรงสั่งซื้อรถจักรดีเซล จำนวน 2 คัน (หมายเลข 21 และ 22) จากประเทศสวิสเซอร์แลนด์ โดยมีกำลัง 180 แรงม้า เนื่องจากพระองค์ทรงเห็นว่า รถจักรไอน้ำลากจูงขบวนรถไม่สะดวก และไม่ประหยัด อีกทั้งลูกไฟที่กระจายออกมาเป็นอันตรายต่อผู้โดยสาร และอาจทำให้เกิดไฟไหม้ไม้หมอนอีกด้วย ซึ่งรถจักรดีเซลทั้งสองคันดังกล่าว เป็นรถจักรดีเซลคันแรกในทวีปเอเชีย และถือว่าประเทศไทยนำรถจักรดีเซลเข้ามาใช้งานเป็นประเทศแรกในทวีปเอเชียด้วย [6]
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ยุบรวมกรมทางไปขึ้นกับกรมรถไฟหลวง โดยให้พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าบุรฉัตรไชยากร กรมขุนกำแพงเพ็ชรอัครโยธิน ทรงรับผิดชอบงานสร้างถนนและสะพานทั่วประเทศ เช่น สะพานกษัตริย์ศึก เป็นสะพานลอยข้ามทางรถไฟแห่งแรก และสะพานรัษฎาภิเศก จังหวัดลำปาง สะพานพุทธ สะพานพระราม 6
ในปี พ.ศ. 2464 ขณะทรงดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการกรมรถไฟหลวง ได้ทรงริเริ่มนำเอาเครื่องเจาะมาทำการเจาะสำรวจหาน้ำมันดิบ ในบริเวณที่มีผู้พบน้ำมันดิบไหลขึ้นมาบนผิวดินที่บ่อหลวง อำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ ทรงว่าจ้างนักธรณีวิทยาชาวอเมริกันเข้ามาสำรวจทางธรณีวิทยา เพื่อค้นหาน้ำมันดิบและถ่านหินในประเทศไทย
ด้านการคมนาคมและการสื่อสาร
พระองค์ทรงริเริ่มนำวิทยาการด้านการสื่อสารเข้ามาใช้การพัฒนาประเทศ ทรงตั้งเครื่องส่งวิทยุกระจายเสียงทดลองขนาดเล็ก และสั่งเครื่องวิทยุกระจายเสียงคลื่นสั้นเข้ามาทดลอง ทรงเปิดการกิจการส่งวิทยุกระจายเสียงเป็นเป็นครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2473 ใช้ชื่อสถานีว่า "สถานีวิทยุกรุงเทพฯ ที่พญาไท" และถือว่าเป็นบุคคลแรกของสยาม ที่ต้องการให้ประเทศสยาม มีการส่ง เทเลวิชั่น หรือ วิทยุโทรทัศน์ขึ้นครั้งแรกในประเทศสยาม แต่ความคิดที่จะต้องการส่งแพร่ภาพโทรทัศน์ เมื่อขณะดำรงตำแหน่งเป็นเสนาบดีกระทรวงพาณิชย์และคมนาคมในขณะนั้น ไม่ประสบความสำเร็จ
เนื่องจากสยามได้เปลื่ยนแปลงการปกครองในปี พ.ศ. 2475 ทำให้การกำเนิดโทรทัศน์จึงล้มเลิกไปในระยะหนึ่ง (หากประสบความสำเร็จ ประเทศสยาม อาจเป็นประเทศแรกของเอเชีย ที่มีการส่งโทรทัศน์)
ด้านการสื่อสาร ทรงให้ความสำคัญการสื่อสาร โดยจัดตั้งที่ทำการไปรษณีย์โทรเลขทั่วประเทศ ให้บริการรับส่งจดหมาย พัสดุ ไปรษณีย์ ธนาณัติ และโทรเลข รวมทั้งการติดต่อสื่อสารทางโทรศัพท์และวิทยุโทรเลขภายในและภายนอกประเทศ
ด้านการคมนาคม ทรงสนพระทัยกิจการบิน โดยทรงทดลองขับเครื่องบินสาธิต จนได้รับการยกย่องว่าทรงเป็นคนไทยคนแรกที่มีโอกาสขึ้นเครื่องบิน และทรงวางรากฐานกิจการการบินขึ้นในประเทศไทย และการจัดการบินพาณิชย์ระหว่างประเทศ จัดตั้งบริษัทเดินอากาศและเปิดเส้นทางพาณิชย์
ด้านอื่น ๆ
1 เมษายน พ.ศ. 2469 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รวมกระทรวงพาณิชย์ และกระทรวงคมนาคมเข้าเป็นกระทรวงเดียวกัน และให้ นายพลเอก กรมหลวงกำแพงเพ็ชรอัครโยธิน (พระอิสริยยศในขณะนั้น) รั้งตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงพาณิชย์และคมนาคม และเป็นนายกสภาเผยแผ่พาณิชย์
21 ตุลาคม พ.ศ. 2474 ทรงดำรงตำแหน่งอภิรัฐมนตรีสภา ทำหน้าที่ปรึกษาราชการในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ต่อมาภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง ทรงปฏิบัติราชการแทนพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในงานพระราชพิธีเป็นครั้งคราว
17 กันยายน พ.ศ. 2473 ทรงมีพระราชดำริเห็นชอบในอุดมการณ์ของโรตารี จึงได้รับการก่อตั้งสโมสรโรตารีแห่งแรกในประเทศไทยขึ้น เรียกชื่อว่า "สโมสรโรตารีกรุงเทพ" มีสมาชิกก่อตั้งรวม 69 ท่าน ซึ่งมีสัญชาติต่างๆ อยู่ถึง 15 ชาติด้วยกัน โดยมีพระยามโนปกรณ์นิติธาดานายกรัฐมนตรีคนแรกของประเทศไทยเป็นสมาชิกก่อตั้งท่านหนึ่ง การประชุมก่อตั้งได้จัดทำขึ้น ณ พระราชวังพญาไท (ปัจจุบันคือ โรงพยาบาลพระมงกุฎฯ ถนนราชวิถี กรุงเทพมหานคร) โดยเสด็จในกรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน ได้ทรงรับเป็นนายกก่อตั้งสโมสร
ทรงริเริ่มการค้นหาปิโตรเลียมในประเทศสยามเป็นครั้งแรก
พระชายา หม่อม
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน ทรงเป็นต้นราชสกุล "ฉัตรชัย" มีพระโอรส พระธิดารวม 11 องค์ ประสูติจากพระชายา ดังนี้ [7][8][9]
พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประภาวสิทธิ์นฤมล
พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประภาวสิทธิ์นฤมล (11 มิถุนายน 2428 - 15 กุมภาพันธ์ 2506) พระธิดาในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระจักรพรรดิพงษ์ อภิเษกสมรสเมื่อ 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2447 มีพระโอรส 1 องค์ และ พระธิดา 3 องค์
พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามยุรฉัตร (7 มีนาคม 2449 - 11 สิงหาคม 2513) เษกสมรสกับหม่อมเจ้าโสภณภราไดย สวัสดิวัตน์
หม่อมราชวงศ์ฉัตรโสภณ สวัสดิวัตน์ (ภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็น หม่อมราชวงศ์พรรธนภณ) สมรสกับเจริญศรี ชัยมงคล, อรอนงค์ ษีติสาร, เบญจมาศ เหลืองไพบูลย์ และ ทิพวัลย์ มั่งคั่ง
หม่อมหลวงพรรธนฉัตร สวัสดิวัตน์
หม่อมหลวงหญิงฉัตราภา สวัสดิวัตน์
หม่อมหลวงหญิงสิริฉัตร สวัสดิวัตน์
หม่อมหลวงมาฆฉัตร สวัสดิวัตน์
หม่อมหลวงเทพฉัตร สวัสดิวัตน์
หม่อมหลวงร่มฉัตร สวัสดิวัตน์
พระองค์เจ้าหญิง
พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเปรมบุรฉัตร (12 สิงหาคม 2458 - 24 กรกฎาคม 2524) เษกสมรสกับ งามจิตต์ สารสาส
พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวิมลฉัตร (28 พฤษภาคม 2464 - 5 ธันวาคม พ.ศ. 2552) เษกสมรสกับหม่อมเจ้าอุทัยเฉลิมลาภ วุฒิชัย
หม่อมราชวงศ์เฉลิมฉัตร วุฒิชัย สมรสกับ เอมอร บุษบงก์
หม่อมหลวงอภิชิต วุฒิชัย
หม่อมหลวงหญิงอาทิตรา วุฒิชัย
หม่อมราชวงศ์พร้อมฉัตร วุฒิชัย สมรสกับ หม่อมราชวงศ์ชิษณุสรร สวัสดิวัตน์
หม่อมหลวงหญิงศศิภา สวัสดิวัตน์
หม่อมหลวงหญิงจันทราภา สวัสดิวัตน์
เจ้าลดาคำ ณ เชียงใหม่
เจ้าลดาคำ ณ เชียงใหม่ (7 ธันวาคม 2439 - 15 มิถุนายน 2527) เจ้านัดดา (หลานปู่) ในเจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์ มีพระธิดา 2 องค์
หม่อมเจ้าฉัตรสุดา ฉัตรไชย (27 กุมภาพันธ์ 2463 - 21 พฤษภาคม 2539) เษกสมรสครั้งแรกกับหม่อมเจ้ารวิพรรณไพโรจน์ รพีพัฒน์ ภายหลังทรงลาออกจากฐานันดรศักดิ์เพื่อเษกสมรสกับคุณณรงค์ วงศ์ทองศรี นักธุรกิจ
หม่อมราชวงศ์หญิงพัฒนฉัตร รพีพัฒน์
ฉัตรชัย วงศ์ทองศรี
ดนัยฉัตร วงศ์ทองศรี
ร้อยเอก ธนฉัตร วงศ์ทองศรี
หม่อมเจ้าภัทรลดา ดิศกุล (21 มีนาคม 2467 - 29 มีนาคม 2551) เษกสมรสกับหม่อมเจ้าพิริยดิศ ดิศกุล
หม่อมราชวงศ์หญิงรมณียฉัตร ดิศกุล สมรสกับ นริศ แก้วกิริยา
หม่อมราชวงศ์ศุภดิศ ดิศกุล สมรสกับ พันโทหญิงชญาณิษฐ์ ดิศกุล ณ อยุธยา (สกุลเดิม ศิริถาพร)
หม่อมหลวงหญิงอรดิศ ดิศกุล สมรสกับ นายวัฒนวงษ์ สนิทวงศ์ ณ อยุธยา ( หลาน 2 คน คือ เด็กหญิงสนิทนาถ สนิทวงศ์ ณ อยุธยา และ เด็กชายภาสกฤต สนิทวงศ์ ณ อยุธยา )
หม่อมหลวงหญิงศุภพรรณ ดิศกุล สมรสกับ นายอภิชาต ลีนุตพงษ์ ( หลาน 1 คน คือ เด็กชายธีทัต ลีนุตพงษ์ )
หม่อมหลวงณัฐสิทธิ์ ดิศกุล สมรสกับ นางจิรวรรณ ดิศกุล ณ อยุธยา (สกุลเดิม เหลืองอมรเลิศ) (หลาน 1 คน เด็กหญิงกวินนา ดิศกุล ณ อยุธยา)
หม่อมเพี้ยน สุรคุปต์
หม่อมเพี้ยน สุรคุปต์ (1 กันยายน พ.ศ. 2442 - 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2481)
หม่อมเจ้าหญิงกาญจนฉัตร ฉัตรไชย (21 ธันวาคม พ.ศ. 2464 - 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2531) เษกสมรสกับหม่อมเจ้าประสมสวัสดิ์ ศุขสวัสดิ
หม่อมราชวงศ์อดิศรฉัตร ศุขสวัสดิ สมรสกับ สุชาดา จารุเสถียร
หม่อมหลวงบวรชัย ศุขสวัสดิ
หม่อมหลวงหญิงอุระมา ศุขสวัสดิ
หม่อมราชวงศ์หญิงอรฉัตร ศุขสวัสดิ สมรสกับ ประยอม ซองทอง
ปริย ซองทอง
ปรม ซองทอง
ปวร ซองทอง
หม่อมราชวงศ์หญิงประกายฉัตร ศุขสวัสดิ
หม่อมราชวงศ์ไชยฉัตร ศุขสวัสดิ
หม่อมเผือด พึ่งรักวงศ์
หม่อมเผือด พึ่งรักวงศ์ (พ.ศ. 2449 - มีนาคม พ.ศ. 2527)
หม่อมเจ้าสุรฉัตร ฉัตรไชย (15 มิถุนายน พ.ศ. 2472 - 27 สิงหาคม พ.ศ. 2536) เษกสมรสกับ รัชดา อิศรเสนา ณ อยุธยา และ หม่อมราชวงศ์หญิงเรืองรำไพ ชุมพล
หม่อมราชวงศ์รพิฉัตร ฉัตรไชย สมรสกับ มนวิภา ฉัตรไชย
หม่อมราชวงศ์ปิยฉัตร ฉัตรไชย
หม่อมบัวผัด อินทรสูต
หม่อมบัวผัด อินทรสูต (5 เมษายน พ.ศ. 2454 - )
หม่อมเจ้าหญิงเฟื่องฉัตร ฉัตรไชย (9 พฤษภาคม พ.ศ. 2475 - 8 กรกฎาคม พ.ศ. 2547) ทรงลาออกจากฐานันดรศักดิ์เพื่อเษกสมรสกับ หม่อมราชวงศ์พิพัฒนดิศ ดิศกุล
หม่อมหลวงธีรฉัตร ดิศกุล (ภายหลังพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเปรมบุรฉัตร ทรงรับเป็นโอรสบุญธรรม จึงเปลี่ยนนามสกุลเป็น หม่อมหลวงธีรฉัตร บุรฉัตร) สมรสกับ ยุวดี โกมารกุล ณ นคร และ ปราณี จันทร์เวียง
ชนิกานดา โกมารกุล ณ นคร (ใช้นามสกุลมารดา)
ยุพาพิน บุรฉัตร ณ อยุธยา(เปลี่ยนนามสกุล จาก โกมารกุล ณ นคร)
ธานิฉัตร บุรฉัตร ณ อยุธยา
วรฉัตร บุรฉัตร ณ อยุธยา
หม่อมหลวงพิพัฒนฉัตร ดิศกุล สมรสกับ เสาวนีย์ ธีราสถาพร
หม่อมหลวงพิชยฉัตร ดิศกุล
หม่อมหลวงหญิงฉัตรฏิปปีญา ดิศกุล
หม่อมเจ้าพิบูลฉัตร ฉัตรไชย (12 กันยายน พ.ศ. 2478 - 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2499)
หม่อมจำลอง ชลานุเคราะห์
หม่อมจำลอง ชลานุเคราะห์ (8 กันยายน พ.ศ. 2456 - พ.ศ. 2511)
หม่อมเจ้าหญิงหิรัญฉัตร ฉัตรไชย (20 ตุลาคม พ.ศ. 2476 - 29 ตุลาคม พ.ศ. 2541) ทรงลาออกจากฐานันดรศักดิ์เพื่อสมรสกับ แอลเฟรด ฟิททิ่ง และ เบเวน เอ็ดเวิร์ดส ชาวอเมริกัน
ฉัตราภรณ์ คอร่า ฟิททิ่ง
ฉัตราภา ออรอร่า ฟิททิ่ง (ฉัตราภา ออรอร่า เอ็ดเวิร์ดส)
ปิติฉัตร เบเวอร์ลี เอ็ดเวิร์ดส
ภัทรฉัตร เบแวน เอ็ดเวิร์ดส
หม่อมเอื้อม อรุณทัต
หม่อมเอื้อม อรุณทัต (พ.ศ. 2452 - 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2491)
หม่อมเจ้าทิพยฉัตร ฉัตรไชย (6 ตุลาคม พ.ศ. 2477 - 13 มกราคม พ.ศ. 2553) เษกสมรสกับ จารุศรี รัตนวราหะ และมีหม่อม คือ มัณฑนา บุนนาค และ อรศรี ลีนะวัต
หม่อมราชวงศ์หญิงลักษมีฉัตร ฉัตรไชย สมรสกับ หม่อมหลวงปริญญากร วรวรรณ
หม่อมราชวงศ์หญิงกมลฉัตร ฉัตรไชย สมรสกับ พร้อมพงศ์ บุญพราหมณ์
หม่อมราชวงศ์หญิงธิดาฉัตร ฉัตรไชย สมรสกับ กุลิต จันทร์ตรี
หม่อมราชวงศ์ปิยฉัตร ฉัตรไชย
หม่อมราชวงศ์มณฑิรฉัตร ฉัตรไชย
หม่อมราชวงศ์หญิงเอื้อมทิพย์ ฉัตรไชย
หม่อมราชวงศ์ฉัตรทิพย์ ฉัตรไชย
หม่อมราชวงศ์หญิงเอิบทิพย์ ฉัตรไชย
พระเกียรติยศ
เครื่องราชอิสริยาภรณ์
80px เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์[10]
80px เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตนราชวราภรณ์
เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นปฐมจุลจอมเกล้าวิเศษ
เครื่องราชอิสริยาภรณ์รัตนวราภรณ์
เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นมหาปรมาภรณ์ช้างเผือก
เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นมหาวชิรมงกุฎ
เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดี ชั้นที่ 2 (มหาโยธิน)[11]
เครื่องราชอิสริยาภรณ์วัลลภาภรณ์
เครื่องราชอิสริยาภรณ์วชิรมาลา
เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 2 (จ.ป.ร.2)
เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 1 (ว.ป.ร.1)[12]
เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 7 ชั้นที่ 1 (ป.ป.ร.1)[13]
เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม. (ศ))[14]
พระราชสมัญญานาม
พระบิดาแห่งกิจการวิทยุกระจายเสียงไทย[15][16]
พระบิดาแห่งการรถไฟไทย[17][18]
พระบิดาแห่งการท่องเที่ยวไทย[19]
พระบิดาแห่งโรตารีไทย[20]
ผู้วางรากฐานกิจการทหารช่างแผนใหม่และกองทัพ[21]
ราชตระกูล
อ้างอิง
เชิงอรรถ
บรรณานุกรม
ดูเพิ่ม
ถนนกำแพงเพชร
ตราบุรฉัตร
หมวดหมู่:ชาวไทยที่เสียชีวิตในประเทศสิงคโปร์
หมวดหมู่:พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 5
หมวดหมู่:พระองค์เจ้า
หมวดหมู่:กรมพระ
หมวดหมู่:พระราชโอรสในรัชกาลที่ 5
หมวดหมู่:ทหารบกชาวไทย
หมวดหมู่:วิศวกรชาวไทย
หมวดหมู่:สมาชิกเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ม.จ.ก. (ฝ่ายหน้า)
หมวดหมู่:สมาชิกเครื่องราชอิสริยาภรณ์ น.ร.
หมวดหมู่:สมาชิกเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ป.จ.ว.
หมวดหมู่:สมาชิกเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ร.ว.
หมวดหมู่:สมาชิกเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ม.ร.
หมวดหมู่:สมาชิกเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ม.ป.ช.
หมวดหมู่:สมาชิกเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ม.ว.ม.
หมวดหมู่:สมาชิกเหรียญรัตนาภรณ์ จ.ป.ร.2
หมวดหมู่:สมาชิกเหรียญรัตนาภรณ์ ว.ป.ร.1
หมวดหมู่:สมาชิกเหรียญรัตนาภรณ์ ป.ป.ร.1
หมวดหมู่:สมาชิกเหรียญ ร.ด.ม.(ศ)
หมวดหมู่:การรถไฟแห่งประเทศไทย
หมวดหมู่:บุคคลจากมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์
หมวดหมู่:สมาชิกกองเสือป่า
| https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%88%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%87%E0%B8%A8%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%98%E0%B8%AD%20%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%81%E0%B8%B3%E0%B9%81%E0%B8%9E%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%9E%E0%B8%8A%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B9%82%E0%B8%A2%E0%B8%98%E0%B8%B4%E0%B8%99 |
{
"plaintext_start_byte": [
2,
284,
424,
541,
785,
905,
1159,
1392,
1591,
1908,
1948,
2062,
2466,
2551,
2644,
2954,
3103,
3246,
3591,
3842,
4029,
4615,
4869,
4997,
5096,
5247
],
"plaintext_end_byte": [
283,
410,
540,
784,
904,
1134,
1391,
1590,
1907,
1947,
2037,
2451,
2550,
2613,
2923,
3102,
3245,
3590,
3810,
4028,
4614,
4868,
4996,
5095,
5235,
5351
]
} | Je,dini gani yenye watu wengi nchini Kenya? | Dini nchini Tanzania | swahili | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Dini za wananchi wengi wa nchi ya Tanzania ni Uislamu, Ukristo na dini asilia za Afrika (dini za jadi). Nje ya hao wako wachache wanaofuata Uhindu, Usikh na dini nyingine na mara nyingi hawa ni wahamiaji katika nchi au wamezaliwa katika vikundi vyenye asili ya uhamiaji kutoka nje.
Siasa ya serikali na dola ni kutokuwa na dini rasmi. Katiba inatoa uhuru wa dini, na serikali inaheshimu haki hii kwa vitendo.
Dini za jadi
Hadi vizazi vichache vilivyopita idadi kubwa ya wakazi wa eneo la Tanzania ya leo walifuata dini asilia za Kiafrika.
Wakati wa karne ya 19 Uislamu ulipatikana kwenye pwani hasa katika mazingira ya miji ya Waswahili na pia kwenye vituo vya biashara vya Waswahili kando ya njia ya misafara kuelekea nchi za Maziwa Makuu (Viktoria, Tanganyika n.k.) kutoka pwani.
Tangu katikati ya karne ya 19 wamisionari Wakristo wa kwanza walianza kufika kwenye pwani na kujenga vituo vyao barani.
Wakristo na Waislamu walikuta kote wafuasi wa dini za jadi. Polepole wengi wao walihamia upande wa dini hizo kubwa. Lakini desturi na ibada mbalimbali za jadi ziliendelea kufuatwa na sehemu ya Wakristo na Waislamu wapya hadi leo.
Uislamu katika Tanzania
Asilimia tisini na saba ya wakazi wa funguvisiwa vya Zanzibar ni Waislamu. Kwa upande wa Tanzania bara, jumuia za Kiislamu huzingatiwa sana katika maeneo ya pwani, na baadhi ya Waislamu wanaoishi katika maeneo ya mijini huko bara.
Kati ya asilimia 80 na 90 ya idadi ya Waislamu nchini ni Sunni wa madhhab ya Shafi'i. Wasunni wachache wenye asili ya Asia ni Wahanbali, kuna pia wafuasi Maliki na Hanbali ambao wana asili ya Yemen.
Washia ni wachache, wengi wao ni wenye asili ya Asia au Uarabuni. Kundi linaloonekana zaidi ni Ismaili au wafuasi wa Aga Khan ambao ni kitengo cha Washia Sabi'a. Kitengo kingine cha Shia hii ni Bohra. Wafuasi wa Shia Ithnasheri (Imami) si wengi, lakini wanapata usaidizi kutoka Uajemi ambako imani yao ni dini rasmi.
Wafuasi wa Ibadiyya wana asili ya Oman.
Kundi la Ahmadiyya liko, wanajitahidi kupata waumini wapya lakini bila mafanikio makubwa.
Ukristo katika Tanzania
Idadi ya madhehebu ya Kikristo inajumlisha Kanisa Katoliki, Waprotestanti wa aina mbalimbali (Walutheri,Wapentekoste, Waanglikana, Wamoravian, Wasabato, Wameno, Kanisa Jipya la Kitume n.k.), Waorthodoksi na Waorthodoksi wa Mashariki wachache, mbali ya Wamormoni na Mashahidi wa Yehova ambao mara nyingi hawahesabiwi na madhehebu hayo kuwa Wakristo kwa sababu ya kutosadiki umungu wa Yesu.
Dini nyingine
Kuna Watanzania wanaofuata Uhindu na Usikh, hasa wageni na raia wenye asili ya Asia.
Imani ya Baha'i nayo imeanzishwa katika maeneo kadhaa ya nchi.
Takwimu ya dini
Sensa ya 1967
Takwimu ya dini nchini Tanzania kwa sasa haipatikani kwa sababu maswali kuhusu dini yaliondolewa na serikali katika sensa baada ya mwaka 1967. Sensa ile ya tarehe 27 Agosti ilihesabu wafuasi wa dini za jadi kuwa 34.3%, Wakristo 33.5% na Waislamu 31.4%, mbali na wengineo 0.8%.[1]
Namba zenye athira ya kisiasa
Tangu mwaka ule swali la takwimu ya kidini Tanzania limejadiliwa sana inaonekana ni swali lenye uzito wa kisiasa pamoja na upande wake wa kitaalamu.
Kwa miaka mingi makadirio ya kawaida yalikuwa Watanzania ni theluthi 1 wafuasi wa dini za jadi, theluthi 1 Waislamu na theluthi 1 Wakristo.[2]
Lakini ni wazi ya kwamba dadi ya wafuasi wa dini za jadi imeendelea kupungua. Baadhi ya viongozi na wanaelimu-jamii wanakadiria kwamba jumuia za Kikristo na Kiislamu zipo sawa tu kwa ukubwa, zote huhesabiwa kiasi cha asilimia 30 hadi 40 kwa idadi ya wakazi, na waliosalia ni waumini wa imani zingine, dini za jadi, na wale wasio na dini kabisa.
Lakini wataalamu wengine wanasema uwiano huo unashikiliwa kisiasa kwa sababu uhusiano kati ya Wakristo na Waislamu ni jambo la siasa ya taifa kwa hiyo makadirio yanaelekea kutaja uwiano sawa kati ya pande hizi mbili.[3]
Mifano ya makadirio mbalimbali
Kwa hiyo namba zote kuhusu takwimu ya dini nchini Tanzania ni makadirio tu hakuna namba za kutegemea. Vyanzo vinavyotaja namba vinatofautiana sana mara nyingi kufuatana dini ya wahariri.
"World Christian Encyclopedia" (toleo la pili, Oxford 2001) imekadiria kwa mwaka 2000 Wakristo kuwa 50.4 % (Wakatoliki 24.7%, Waprotestanti mbalimbali 16.5%, Waanglikana 7.9%, wasio na madhehebu maalumu 3.5%, madhehebu huru 1.9%, madhehebu yasiyokubali imani ya msingi ya Wakristo wengine wote 0.1%, wenye kufuata madhehebu mawili kwa wakati mmoja 4.2%), Waislamu 31.8%, wafuasi wa dini za jadi 16.1% na wengineo 1.8%. Pia imetabiria kwa mwaka 2025 uwiano kuwa 56.1, 32.8, 8.9 na 2.1%, na kwamba kufikia mwaka 2050 Wakristo na Waislamu watakuwa karibu 65 na 35% kati ya wakazi wa nchi.
Taarifa ya "2012 Report on International Religious Freedom" kutoka Marekani Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor unataja ripoti ya Pew Forum kwa mwaka 2010 inayodai 60% ya Watanzania kuwa Wakristo, 36% Waislamu na 4% wafuasi wa dini nyingine.[4]
Takwimu zinazoonyeshwa na Waislamu hudai kundi kubwa la Watanzania kuwa Waislamu wakiwa na asilimia 50 - 60 za watu wa nchi [5]
Kuna shirika za Kiislamu zinazotabiri Tanzania itakuwa nchi ya Waislamu wengi mnamo mwaka 2020 [6]
Pande zote zinarejea takwimu za kuongezeka za watu katika maeneo fulani wakiongeza makadirio yao juu ya matokeo kwenye namba za kidini. [7]
Tazama pia
Ukristo nchini Tanzania
Uislamu nchini Tanzania
Imani ya Bahá'í nchini Tanzania
Uhindu nchini Tanzania
Marejeo
Jamii:Tanzania
Tanzania
| https://sw.wikipedia.org/wiki/Dini%20nchini%20Tanzania |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
1021,
1335,
1711,
2674,
3220,
3676,
4100,
4184,
4396,
4668,
4875,
5037,
5346,
5679,
5911,
6203,
6654,
7403,
7529,
7578,
8185,
8530,
8757,
8858,
8963,
9147,
9277,
9415,
9456,
9561,
9711,
9812,
9984,
10246
],
"plaintext_end_byte": [
996,
1312,
1710,
2673,
3219,
3675,
4067,
4183,
4395,
4592,
4810,
5036,
5332,
5678,
5910,
6171,
6586,
7387,
7528,
7577,
8151,
8529,
8756,
8857,
8962,
9146,
9276,
9414,
9455,
9560,
9710,
9811,
9983,
10229,
10522
]
} | هل ينتقل مرض السكري بالوراثة؟ | ثلاسيميا | arabic | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
الثلاسيميا وتسمى أيضاً فقر دم حوض البحر الأبيض المتوسط (بالإنجليزية: Thalassemia أو Thalassaemia) مرض وراثي يؤثر على كريات الدم الحمراء وينتشر في منطقة حوض البحر الأبيض المتوسط. ينتج هذا المرض عن خلل الجينات يسبب فقر الدم المزمن، وهو مرض قد يسبب الوفاة عند المصابين فهو يؤثر في صنع الدم، فتكون مادة الهيموغلوبين في كريات الدم الحمراء غير قادرة على القيام بوظيفتها، ما يسبب فقر الدم وراثي ومزمن يصيب الأطفال في مراحل عمرهم المبكر، نتيجة لتلقيهم مورثين معتلين، أحدهما من الأب والآخر من الأم ويتم تشخصيه عن طريق الفحص المخبري الخاص والمعروف بالترحيل الكهربائي .
انتشار المرض
ينتشر مرض الثلاسيميا في جميع أنحاء العالم، ولكن بنسبة أكبر في بعض البلدان، مثل بلدان حوض البحر الأبيض المتوسط. ولهذا يطلق عليه أيضا فقر دم البحر الأبيض المتوسط.
تاريخ المرض
وهو من الأمراض المعروفة منذ القدم في هذه المنطقة، وقد تم اكتشاف هذا المرض على يد الطبيب كولي عام 1925 عندما تم تشخيص حالات لمرضى يعانون من فقر دم شديد، ومجموعة أعراض لتشوهات العظام وموت المصاب في نهاية المطاف.
ا ويقسم مرض الثلاسيميا إلى أنواع أهمها، ثلاسيميا ألفا وثلاسيميا بيتا، اعتمادا على موقع الخلل، إن كان في المورث المسؤول عن تصنيع السلسلة البروتينية ألفا في خضاب الدم " الهموجلوبين " أو بيتا على التوالي. ومن المعروف أن هنالك عدة مئات من الطفرات الوراثية المتسببة بالمرض. والتقاء المورثين المعتلين من نوع بيتا يؤدي إلى ظهور المرض، بينما، لوجود أربع مورثات مسؤولة عن تصنيع سلسلة ألفا، فان الحاجة تكون لوجود اعتلال في ثلاث من هذه المورثات، أو اعتلال المورثات الأربع كلها لظهور الأعراض. كما وتوجد أنواع أخرى من الثلاسيميا مثل نوع دلتا.
ينتقل مرض الثلاسيميا بالوراثة من الآباء إلى الأبناء. فإذا كان أحد الوالدين حاملا للمرض أو مصابا به، فمن الممكن أن ينتقل إلى بعض الأبناء بصورته البسيطة (أي يصبحون حاملين للمرض). أما إذا صدف وأن كان كلا الوالدين يحملان المرض أو مصابين به، فإن هناك احتمالا بنسبة 25% أن يولد طفل مصاب بالمرض بصورته الشديدة.
وكنتيجة لهذا يقسم الأشخاص المصابين إلى قسمين:
1. نوع يكون الشخص فيه حاملا للمرض ولا تظهر عليه أعراضه، أو قد تظهر عليه أعراض فقر دم بشكل بسيط، ويكون قادرا على نقل المرض لأبنائه.
2. ونوع يكون فيه الشخص مصابا بالمرض، وتظهر عليه أعراض واضحة للمرض منذ الصغر.
يعتبر المرض ذو وراثة صبغية جسدية متنحية، ولذلك يولد المصاب بمرض الثلاسيميا نتيجة الزواج بين اثتين هما كلاهما حاملين للمرض. في بعض الأحيان، الحامل للمرض لا تظهر عليه أي أعراض ظاهرة ولكن يمكن تشخيصه بالتحاليل الطبية.
أنواع الثلاسيميا
الالفا ثلاسيما
البيتا ثلاسيميا
دلتا ثلاسيميا
مريض الثلاسيميا يحتاج إلى نقل متكرر للدم (من 3 إلى 4 أسابيع) وطوال عمر المريض
ينتج عن تكرار نقل الدم مشاكل كثيرة أهمها:
زيادة نسبة الحديد في الجسم
هشاشة في العظام
ضعف عام في الجسم
تأخر البلوغ
تغير في شكل عظام الوجه والفكين
يرقان
أنواع المرض
الثلاسيميا الكبرى
لها نوعان:
نوع يعتمد على نقل الدم
نوع لا يعتمد كليآ على نقل الدم ويسمى بالثلاسيميا الوسطى
الثلاسيميا الصغرى / سمة الثلاسيميا
تظهر أعراض الثلاسيميا على الطفل المصاب أعراض فقر الدم ابتداء من عمر 3-6 أشهر حيث يصاب بــ:
الشحوب والإصفرار
تقل شهيته للطعام.
التوتر وقلة النوم.
الاستفراغ والقيء
الإسهال
التعرض المتكرر للالتهابات.
تضخم واضح في الطحال والبطن.
صعوبة في الرضاعة.
فقر دم حاد
العلاج
نقل الدم بشكل شهري للحفاظ على هموجلوبين الدم بمستويات طبيعية.
تناول يومي للدواء مثل حبوب L1 أو حقن ديسفرال تحت الجلد لإزالة الحديد الزائد في الجسم قبل أن يتسرب في أجزاء مختلفة من الجسم
وهناك علاج آخر جديد بديل للديسفرال يأخذ عن طريق الفم وهو عباره عن أقراص تذاب في الماء تأخذ مره واحدة يوميًا
اسمه ExJade أو ايكسجيد.
في حالة تضخم الطحال الشديد يتم استئصاله.
فيتامين الفوليك أسيد(vitamin B9) لإنتاج كريات الدم الحمراء.
العلاج الجيني وهو العلاج المستقبلي للثلاسيميا.
خطر إهمال العلاج
فقر دم شديد ومزمن.
تشوهات مستقبلية في عظام الرأس خاصة وسائر عظام جسمه عموما وترقق في العظام
تأخر نموه الجسدي والعقلي وتأخر في البلوغ
تضخم الكبد والطحال ممّا يسبب تضخم عام في بطنه.
مشاكل في الأسنان.
ضعف في المناعة
الثلاسيميا الصغرى أو سمة الثلاسيميا
المصاب بها في الغالب لا يعاني من أي أعراض أو تكون الأعراض خفيفة جداً مثل فقر دم خفيف ،
ويتم تشخيص الحالة بإجراء فحص روتيني للدم يظهر انخفاضاً في كريات الدم الحمراء،
تكمن أهمية تشخيص المرض للمساعدة في تحديد خطورة انتقال الثلاسيميا الكبرى للأطفال عند الزواج وينصح المصاب بالثلاسيميا الصغرى ذكر او أنثى
بعدم الزواج من شخص مصاب بثلاسيميا كبرى أو صغرى لأن احتمال إصابة الأبناء بالثلاسيميا الكبرى عالي جداً
التشخيص
عن طريق الفحص المخبري الخاص والمعروف بالفصل الكهربائي للهيموغلوبين.
الطرق الوقائية لهذا النوع:
عدم تناول حبوب الحديد أو الفيتامينات التي تحتوي على الحديد لعلاج فقر الدم إلا بعد استشارة الطبيب.
تناول فيتامين الفوليك أسيد عند الشعور بالتعب والإرهاق.
عدم الزواج من شخص يحمل هو أيضا جين سمة التلاسيميا وذلك تفاديا لإنجاب أطفال مرضى بالتلاسيميا الكبرى.
متابعة دقيقة للمرأة التي تحمل سمة التلاسيميا طوال فترة الحمل.
نقل المرض للأطفال
كما ذكرنا سابقآ فإن الشخص الحامل لجين (السمة) ليس مصابآ بالمرض وهو غير مريض ولن يظهر عليه فيما بعد، ولكن هناك احتمالية لنقل هذا الجين (السمة) لاطفالهم في المستقبل عن طريق الاحتمالات التالية:
كيفية انتقال التلاسيميا بالوراثة:
1-إن زاوج شخص يحمل سمة الثلاسيميا(التلاسميا الصغرى) من شخص سليم فإن احتمالات الإنجاب تكون:
50% أطفال سليمين.
50% أطفال يحملون السمة(التلاسميا الصغرى)
وبذلك فليس هناك خطر من إنجاب طفل مريض بالتلاسيميا الكبرى.
2-إن زواج شخص يحمل سمة التلاسيميا(التلاسميا الصغرى) من شخص يحمل أيضا السمة فإن احتمالات الإنجاب تكون:
25% أطفال سليمين.
50% أطفال يحملون السمة.
25% أطفال مرضى بالتلاسيميا الكبرى.
3-إن زواج شخص مريض بالتلاسيميا الكبرى من شخص سليم فإن احتمالات الإنجاب تكون:
100% أطفال يحملون السمة.
وبذلك فليس هناك خطر من إنجاب طفل مريض بالتلاسيميا الكبرى.
4-إن زواج شخص مريض بالتلاسيميا الكبرى من شخص يحمل السمة فإن احتمالات الإنجاب تكون:
50% أطفال يحملون السمة.
50% أطفال مرضى بالتلاسيميا الكبرى.
5-إن زواج شخص يحمل سمة التلاسيميا من شخص يحمل إشارة فقر الدم المنجلي فإن احتمالات الإنجاب تكون:
25% أطفال سليمين.
25% أطفال يحملون سمة التلاسيميا.
25% أطفال يحملون إشارة فقر الدم المنجلي.
25% أطفال مصابون بمرض التلاسيميا-فقر الدم المنجلي
مصادر
تصنيف:اضطرابات بروتينات الغلوبين والغلوبولين
تصنيف:اضطرابات جسمية متنحية
تصنيف:اضطرابات وأمراض جينية
تصنيف:فقر الدم
تصنيف:فقر الدم الانحلالي الوراثي | https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AB%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
514,
1279,
2476,
2770,
3211,
4259,
4320
],
"plaintext_end_byte": [
513,
1278,
2475,
2769,
3210,
4203,
4318,
4415
]
} | Какой архитектор построил мечеть в честь султанши Михримах? | Мечеть Михримах-султан (Эдирнекапы) | russian | {
"passage_answer_candidate_index": [
1
],
"minimal_answers_start_byte": [
600
],
"minimal_answers_end_byte": [
614
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Мечеть Михримах-султан ([Mihrimah Sultan Camii]error: {{lang-xx}}: text has italic markup (help)) — мечеть XVI века, расположенная в районе Эдирнекапы исторического центра Стамбула, на вершине Шестого холма (одна из самых высоких точек города)[1]; яркий символ средневековой архитектуры столицы Османской империи.
Мечеть Михримах Султан была построена великим Синаном для любимой дочери султана Сулеймана Великолепного Михримах. Строительство мечети продолжалось всего четыре года — с 1562 по 1565 год. Несколько раз, в 1719, 1766, 1814 годах, комплекс зданий мечети страдал от землетрясений; в 1894 году в результате очередного землетрясения минарет упал и пробил крышу; в Измитском землетрясении 1999 года вновь был повреждён купол и минарет.
Основной объём мечети имеет кубическую форму и увенчан полусферой диаметром 19 метров, опирающейся на четыре угловые башни. Общая высота здания — 37 метров, стены с каждой из четырёх сторон оформлены тимпанами, симметрично прорезанными тремя ярусами окон; ещё один ряд окон — в куполе мечети. Таким образом, Михримах Султан становится одним из самых светлых произведений Синана — мечетью, пронизанной солнцем. Ощущение лёгкости и изящества усиливается тем, что внутри мечети нет ни единой опорной колонны, вся постройка как будто парит в воздухе.
Некоторые окна — витражные. Вход в мечеть украшен роскошным порталом на гранитных и мраморных колоннах.
В интерьере мечети привлекает внимание резной мраморный минбар. Двери и оконные ставни выполнены из дерева, инкрустированного перламутром и слоновой костью[2].
Помимо центрального здания в архитектурный комплекс площадью 1100 квадратных метров входит медресе, хамам, тюрбе и ряд лавок, сдаваемых в аренду; арендная плата направлялась на финансовые нужды мечети. Во дворе находится фонтан для омовения.
Популярна романтическая легенда о том, что придворный архитектор Синан был тайно влюблён в золотоволосую принцессу Михримах, несмотря на 33-летнюю разницу в возрасте. Единственный высокий и тонкий минарет мечети (что является определённым нарушением канонов) призван символизировать неразделённую любовь. Легенда гласит, что 21 марта — в день рождения Михримах, имя которой означает «Солнце и луна», — в тот самый момент, когда солнце скрывается за мечетью, луна появляется из-за другой мечети, посвящённой Михримах, — той, что в Ускюдаре[3].
Примечания
Ссылки
См. также
Мечеть Михримах Султан (Ускюдар)
Категория:Здания, спроектированные Мимаром Синаном | https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C%20%D0%9C%D0%B8%D1%85%D1%80%D0%B8%D0%BC%D0%B0%D1%85-%D1%81%D1%83%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD%20%28%D0%AD%D0%B4%D0%B8%D1%80%D0%BD%D0%B5%D0%BA%D0%B0%D0%BF%D1%8B%29 |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
602,
1054,
1703,
1828,
2646,
2792,
3341,
3713,
4195,
4470,
4766,
5054,
5534,
5766,
6032,
6161,
6701,
7121,
8103,
9362,
9805,
10284,
10502,
10847,
10909,
11075
],
"plaintext_end_byte": [
601,
1053,
1702,
1827,
2631,
2791,
3333,
3712,
4194,
4469,
4765,
5040,
5533,
5765,
6020,
6160,
6700,
7106,
8095,
9340,
9797,
10283,
10494,
10846,
10898,
11066,
11186
]
} | 세상에서 가장 큰 성당은 어디 있는가? | 사그라다 파밀리아 | korean | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
사그라다 파밀리아 성당(, )은 스페인 바르셀로나에 짓고 있는 로마 가톨릭 성당이다. '사그라다'는 스페인어로 신성한 또는 성스러운이라는 뜻을 가졌으며, 파밀리아는 가족을 뜻하기 때문에 성가족성당</b>이라고도 불린다. 카탈루냐 출신의 건축가 안토니 가우디가 설계하고 직접 건축을 책임졌다. 이 건물에 대한 가우디의 작업은 유네스코 세계 문화 유산의 일부이며, 2010년 11월 교황 베네딕토 16세는 성당에서 준 대성당으로 승격을 선포했다.[1][2][3]
1882년 성당 건축은 Francisco de Paula del Villar에 의해 시작되었다.[4] 1883년 비야르가 사임하자 가우디가 수석 건축가로 취임하여 고딕 건축 양식과 아르누보 양식을 결합한 건축 및 엔지니어링 스타일로 프로젝트를 변형시켰다. 가우디는 그의 남은 생애를 프로젝트에 투입했으며, 1926년 73세의 나이로 사망했을 때 프로젝트의 1/4이 완료되었다.[5]
성당 건축은 개인적인 기부금에만 의존하기 때문에 천천히 진행되었다가 1950년대에 스페인 남북 전쟁에 의해 중단되었다. 건설이 시작된 이래로 컴퓨터 지원 설계 및 CNC(Computerized Numerical Control)와 같은 기술의 발전으로 인해 2010년 중반에 건설이 가속화되며 공사가 진행되었다. 그러나 10개의 첨탑을 추가로 건설하는 등 프로젝트의 가장 큰 과제 중 일부들이 현재 남아 있다. 각각은 신약 성경에서 중요한 성경적 인물을 상징하며, 가우디 사망 100주년인 2026년에 완공될 것으로 예상된다.[5]
또한 사그라다 파밀리아 성당은 까탈루냐 모더니즘로 지어진 최고의 대표작으로 손꼽힌다.[6]
가우디는 이 성당을 지으면서 건축과 장식의 구성요소, 조형미와 아름다움, 기능과 형태, 외부와 내부 사이의 완벽한 조화를 추구했다. 지하 예배당과 성당의 내부 뒤에 부분은 네오고딕 양식으로 만들었고 그 이후, 성당의 나머지 부분은 자연의 형태를 모방하여 만들었다. 성당의 내부는 나무처럼 기울어지고 나선형의 기둥으로 인해 숲을 닮아서 간단하고 튼튼한 구조를 가지고 있다. 가우디는 이런 특이한 형태의 건축기법을 그가 지은 구엘공원이나 구엘 성지에서 검증한 후에, 사그라다 파밀리아 성당을 지을 때 사용하여 조형미와 외형적인 아름다움을 갖춘 구조적으로 완벽한 건축물을 만들었다.[7]
역사
배경
사그라다 파밀리아 대성당은 서점가인 조셉 마리아 보카 벨라(Josep Maria Bocabella)의 영감을 받아 설립되었다.[8]
1872년 바티칸을 방문한 후 보카 벨라는 이탈리아에서 돌아와로 레토(Loreto) 성당에서 영감을 얻어 교회를 건설하고자 했다.[8] 교회의 교정이 필요한 부분은 기부금으로 충당되었으며, 1882년 3월 19일 세인트 요셉 축제에서 고딕 양식의 부흥을 통해 교회를 계획한 건축가 Francisco de Paula del Villar이 디자인에 착수했다.[8] 가우디는 1883년에 교회에서 일하기 시작했지만 1884년까지 건축가 이사로 임명되지 않았다.[8]
구성
극도로 긴 건설 기간에 대해 가우디는 "내 의뢰인은 서두르지 않고있다"고 말했다.[9] 가우디가 1926년에 죽을 때, 공회당은 약 15%와 25% 사이에서 완료되었다.[8][10] 가우디가 사망한 후 1936년 스페인 남북 전쟁이 중단될 때까지 Domènec Sugrañes i Gras의 지시하에 계속 작업이 진행되었다.
미완성 공회당의 일부와 가우디의 모델과 워크샵은 카탈로니아의 무정부주의자들에 의해 전쟁 중 파괴되었다. 현재의 디자인은 현대적인 적응 뿐만 아니라 화재로 불태워진 계획의 재구성된 버전을 기반으로 한다. 1940년 이래로 건축가인 Francesc Quintana, Isidre Puig Boada, Lluís Bonet i Gari 및 Francesc Cardoner가 이 작업을 수행했으며, 조명은 Carles Buïgas에 의해 설계되었다.
Lluís Bonet의 현 감독이자 아들인 Jordi Bonet i Armengol은 1980년대 이후 컴퓨터를 설계 및 시공 과정에 도입해 왔다. 바르셀로나에서 태어난 Jordi Fauli가 2012년 사그라다 파밀리아 건설의 수석 건축가로 취임했다.[11]
중앙 본당 둥근 천장 작업은 2000 년에 완료되었으며 이후 주요 작업은 천장 높이 및 선미의 건설이었다. 2018년, 중앙 본당의 남쪽 인클로저 뿐만 아니라 예수 그리스도의 메인 타워에 대한 교차 및지지 구조에 집중하고 있다.
교회는 사그라다 파밀리아 박물관 건물 (원래 건축가의 아이들을 위해 1909 년에 가우디가 디자인 한 학교)과 사이트를 공유한다. 2002년 동부 구석에서 남쪽 구석으로 이주한 이 건물에는 현재 전시가 있다.[12]
건설현황
수석 건축가인 조르디 파울리는 2015년 10월에 공사가 70% 완료되었으며 6개의 거대한 건물을 세우는 마지막 단계에 들어서게 되었다고 발표했다. 타워와 대부분의 교회 건축물은 가우디의 사망 100주년인 2026년에 완공될 예정이다. 장식 요소는 2030년 또는 2032년까지 완료 될 예정이라고 한다. 15-20 유로의 방문자 입장료는 연간 건설 예산 2,500만 유로를 충당한다.[13]
컴퓨터 보조 설계 기술은 건물 건설을 가속화하는 데 사용되었다. 현재의 기술은 돌을 CNC 밀링 머신에 의해 빠르게 조각할 수 있는 반면, 20세기에는 돌을 손으로 조각했다.[14]
2008년 일부 카탈로니아 건축가들은 가우디의 독창적인 디자인을 존중하기 위해 건설 중단을 옹호했다.[15] 원래 디자인은 철저하지 않고 부분적으로 파괴되었지만 최근 몇 년간 재건되었다.[16]
AVE 터널
2013년 이래 AVE 고속 열차는 바르셀로나 중심부에서 지하 터널을 통과하여 성당 근처를 통과했다.
2010년 3월 26일에 시작된 터널 공사는 논란의 여지가 있었다. 스페인 공공 사업부는 이 프로젝트가 교회에 아무런 위험을 제기하지 않았다고 주장했다.[17] [18] 하지만 건축 엔지니어와 건축가는 터널이 건물의 안정성에 영향을 미치지 않을 것이라는 보장은 없다고 말하면서 의견을 달리했다. 사그라다 파밀리아 이사회와 AVE pelle Litoral은 AVE를 위한 이 갈등 때문에 AVE에대한 캠페인을 성공으로 이끌지 못했다.
2010년 10월, 터널 보링 머신은 건물의 주요 외관 위치 아래 지하 교회에 도착했다.[17] 터널을 통한 서비스는 2013년 1월 8일에 개통되었다.[19] 터널의 트랙은 Edilon Sedra의 시스템을 사용하여 레일을 탄성 소재에 매립하여 진동을 줄인다.[20] 다행히도 사그라다 파밀리아에 대한 손상은 현재까지 보고된 바 없다.
예배 활동
메인 본당은 덮여 있었고 기관은 2010년 중반에 설치되어 있기 때문에 아직 완성되지 않은 건물이 종교적 서비스로 사용되고 있다.[21] 교회는 6,500명의 회중 앞에서 2010년 11월 7일 교황 베네딕토 16세에 의해 봉헌되었다.[22] 추가로 50,000명의 사람들이 바실리카 외곽에서 봉헌 미사를 쫓았다. 그곳에서 100명 이상의 주교와 300명의 성직자가 손을 잡고 성만찬을 제안했다.[23] 2017년 7월 9일부터 매주 일요일과 성례 날 오전 9시에 대성당에서 기념하는 국제 미사가 대중에게 공개된다 (교회가 가득 찰 때까지). 때때로 미사는 다른 시간에 경축되며, 출석에는 초대가 필요하다. 미사가 예정되어있을 때, 초대장을 얻기 위한 지시 사항은 바실리카의 웹 사이트에 게시된다. 또한 방문객들은 거룩한 성체와 참회의 예배당에서 기도 할 수 있다.[24]
가치
건물의 디자인 자체가 극적으로 변해가고 있다. 가우디의 동료 건축가들의 평가는 일반적으로 긍정적이었다. 루이 설리반(Louis Sullivan)은 사그라 다 파밀리아를 "지난 25년 동안 가장 위대한 창조적 건축물"로 묘사했다. 그는 "사그라다 파밀리아 대성당은 돌로 상징화 된 영적인 건물 입니다!"라고 말했다.[25] Walter Gropius는 성당을 칭찬하면서 건물의 벽을 "경이로운 기술이 만든 완성형 물체"라고 불렀다.[25] 타임지(Time Magazine)는 성당을 "관능적이고 영적이며 변덕스럽고 풍성한 건물"이라고 불렀다.[9] 또한 조지 오웰(George Orwell)은 "세계에서 가장 무시무시한 건물 중 하나"라고 불렀고,[26] James A. Michener는 "가장 이상하며 심각한 세계의 건축물"이라고 불렀으며,[27] 영국의 역사학자 제럴드 브레난(Gerald Brenan)은 "유럽의 건축물조차도 이 성당 앞에서는 저속하거나 허식이 아닌 것을 찾을 수는 없다."라고 말했다.[27] 건물의 독특한 실루엣은 바르셀로나의 상징이 되었다.[5] 사그라다 파밀리아는 매년 약 250만 명의 방문자가 찾아온다.[6]
세계 유산 현황
바르셀로나에 있는 여섯 개의 다른 가우디 건물과 함께 사그라다 파밀리아는 현재 유네스코 세계문화유산으로 서정 된 이유로는 "건축 및 건축 기술 개발에 대한 가우디의 독창적 인 공헌", "카탈로니아의 엘 모더니즘을 대표 " 및 "예상된 20세기 현대 건설의 발전과 관련된 형태와 기술의 많은 부분에 영향을 미침." 등이 있다.[28]
방문
방문자들은 Nave, Crypt, Museum, Shop 및 Passion and Nativity 타워에 접근할 수 있다. 탑승구 중 하나에 입장하려면 예약과 사전 티켓 구매가 필요하다. 승강기를 통해서만 접근이 가능하며 나머지 타워는 탑 사이의 다리까지 걸어간다. 하강은 300단계 이상의 매우 좁은 나선형 계단을 통과한다. 올라가기 매우 힘들기 때문에 계단 에는 건강 상태에 대한 주의 사항이 있다.
2017년 6월 부터 온라인 티켓 구매가 가능하게 되었다.[29] 성수기인 5월에서 10월 사이에는 방문자들로 인한 며칠 간의 입국 예약 지연은 이례적인 일이 아니다.
자금
사그라다 파밀리아 건설은 정부 또는 공식 교회 지원하지 않는다. 개인 후원자들은 초기 단계에 자금을 지원했다.[30] 관광객들이 구매한 티켓의 돈은 작품 비용을 지불하는 데 사용되며 사그라다 파밀리아에 대해서는 후원자들을 통해 사적인 기부가 허용된다.
2009년 건설 예산은 1,800만 유로였다.[21]
갤러리
사그라다 파밀리아의 모습. (2005년 3월)
사그라다 파밀리아의 모습. (2015년 2월)
사그라다 파밀리아의 모습. (2009년 6월)
각주
분류:바르셀로나의 교회당
분류:스페인의 세계유산
분류:안토니오 가우디의 건축물
| https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%82%AC%EA%B7%B8%EB%9D%BC%EB%8B%A4%20%ED%8C%8C%EB%B0%80%EB%A6%AC%EC%95%84 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
395,
827,
1473,
1840
],
"plaintext_end_byte": [
384,
826,
1472,
1839,
2032
]
} | Mikä on New South Walesin pääkaupunki? | Uusi Etelä-Wales | finnish | {
"passage_answer_candidate_index": [
0
],
"minimal_answers_start_byte": [
128
],
"minimal_answers_end_byte": [
134
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Uusi Etelä-Wales () on Australian vanhin osavaltio. Se sijaitsee Australian mantereen kaakkoisosassa, ja sen pääkaupunki on Sydney, joka on väkiluvultaan koko Australian suurin kaupunki. Uuden Etelä-Walesin pinta-ala on 809444km² ja väkiluku oli 7480228 vuoden 2016 väestönlaskennassa.[1] Osavaltio ympäröi sen kaakkoiskulmassa olevaa Australian pääkaupunkiterritoriota.
Hallinto
Uusi Etelä-Wales on Australian osavaltio, mikä tarkoittaa että sillä on oma itsenäinen hallinto ja lainsäädäntö. Osavaltion lait eivät saa olla ristiriidassa liittovaltion lakien kanssa. Kuningattaren seremoniallista valtaa osavaltiossa pitää kuvernööri. Osavaltion päämies on hallituksen pääministeri.[2] Uudella Etelä-Walesilla on 12 edustajaa Australian parlamentin ylähuoneessa ja 48 edustajaa alahuoneessa.
Uudella Etelä-Walesilla on kaksikamarinen parlamentti, jonka ylähuoneessa on 42 paikkaa ja alahuoneessa 93 paikkaa. Parlamentin jäsenet valitaan vaaleilla neljän vuoden välein, joita varten osavaltio on jaettu 93 vaalipiirin. Alahuoneen jäsenet valitaan yksi kustakin vaalipiiristä, mutta ylähuoneen jäsenille on vain yksi koko osavaltion käsittävä vaalipiiri. Vaalit voittaneen puolueen puheenjohtajasta tulee pääministeri ja hän kokoaa hallituksen ja valitsee ministerit.[3] Osavaltion toimeenpanovalta on kuvernöörillä, joka allekirjoittaa osavaltion lait ja muut viralliset asiakirja sekä edustaa osavaltiota ulospäin.[4]
Osavaltion tuomiovalta on tuomioistuimilla. Niitä ovat alimmalla tasolla paikallisoikeudet (engl. Local Courts), joita ylempänä ovat käräjäoikeudet (engl. District Courts). Osavaltion korkein tuomioistuin on Korkein oikeus (engl. Supreme Court). Osavaltion hallinnolla on myös useita alaoikeuslaitoksia, jotka ovat erikoistuneet omiin rikosnimikkeisiinsä.[5]
Paikallishallinnosta vastaavat paikallishallintoalueet, joita on osavaltiossa 152. Alueet vastaavat kuntia ja niiden vastuulla ovat muun muassa kunnallistekniikka, kaavoitus ja jätehuolto.[6]
Lähteet
Aiheesta muualla
*
| https://fi.wikipedia.org/wiki/Uusi%20Etel%C3%A4-Wales |
{
"plaintext_start_byte": [
2,
541,
1044,
1611,
1896,
2472,
2729,
3885,
3926,
4219,
4260,
4653,
4839,
4933,
5000
],
"plaintext_end_byte": [
540,
1043,
1592,
1895,
2471,
2700,
3851,
3925,
4208,
4259,
4623,
4779,
4932,
4998,
5117
]
} | siapakah yang mendirikan Keluarga Mahasiswa Buddhis Universitas Indonesia? | Mahasiswa Pecinta Alam Universitas Indonesia | indonesian | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Mahasiswa Pencinta Alam Universitas Indonesia, lebih dikenal pula sebagai Mapala merupakan salah satu Unit Kegiatan Mahasiswa tingkat universitas di Universitas Indonesia. Mapala UI dikenal sebagai salah satu pelopor kepencintaalaman di Infonesia. Berdiri pada tahun 1964 dan saat ini berusia 54 tahun per 22 Desember 2018, Mapala UI adalah organisasi pencinta alam tertua di kalangan mahasiswa. Sekarang hampir semua perguruan tinggi di Indonesia memiliki organisasi pencinta alam baik di tingkat kampus (universitas) maupun fakultas.[1]
Kegiatan Mapala UI umumnya berkisar pada kegiatan di alam terbuka (outdoor activities), olahraga, dan lingkungan. Kegiatan di alam terbuka ini meliputi pendakian gunung dan jelajah hutan, panjat tebing, telusur gua, arung jeram, selam, dan paralayang. Di antara semua yang telah disebutkan, hanya kegiatan pendakian gunung dan jelajah hutan yang bukan merupakan satu divisi khusus. Pendakian gunung dan jelajah hutan adalah salah satu kegiatan dan kemampuan dasar yang harus dimiliki oleh tiap anggota.
Sejak tahun 2013 Mapala UI menyelenggarakan kegiatan lari maraton tahunan yang dikenal sebagai Runforiver UI Half marathon (Runforiver). Kegiatan yang melibatkan ribuan peserta dan puluhan sukarelawan yang diseleksi baik dari kalangan mahasiswa Universitas Indonesia maupun mahasiswa universitas lain ini diselenggarakan di dalam Kampus Universitas Indonesia, Depok. Runforiver bertujuan untuk menggalang awareness para peserta untuk turut serta berkontribusi bersama Mapala UI dalam rangka pemeliharaan Sungai Ciliwung melalui skema adopsi sungai.
Sejarah Mapala UI
Mapala UI merupakan salah satu Unit Kegiatan Mahasiswa tingkat universitas yang berdiri sejak 12 Desember 1964. Mapala UI merupakan wadah bagi mahasiswa Universitas Indonesia untuk berkegiatan di alam bebas, berkontribusi bagi masyarakat, serta peduli terhadap pelestarian lingkungan.
Mapala UI berdiri di Bukit Ciampea, Bogor. Nama yang digunakan waktu itu adalah Mapala Prajnaparamita. Prajnaparamita diambil dari bahasa Sansekerta yang berarti Dewi Pengetahuan. Mapala juga bermakna berbuah atau berhasil. Ide pembentukan organisasi pelopor pecinta alam di kampus ini dicetuskan oleh Soe Hok Gie (M-007-UI), seorang aktivis mahasiswa terkemuka. Jenuh dengan situasi yang penuh intrik dan konflik politik di kalangan mahasiswa waktu itu, Hok Gie mengusulkan untuk membentuk suatu organisasi yang bisa menjadi wadah berkumpulnya berbagai kelompok mahasiswa[1]
Sampai dengan tahun pertama, Mapala telah memiliki 12 orang anggota yaitu AS Udin, Rahaju, Surtiarti, Ratnaesih, Endang Puspita, Mayangsari, Soe Hok Gie, Judi Hidajat, Edhi Wuryantoro, Roy Gandasutedja, Wahjono, dan Abdurrahman.
Perubahan menjadi Mapala UI
Sampai tahun 1970-an, di beberapa fakultas di UI terdapat beberapa
organisasi pencinta alam antara lain: Ikatan Mahasiswa Pencinta alam (IMPALA) di Psikologi, Climbing And Tracking Club (CATAC) di Ekonomi, Yellow Xappa Student Family (Yexastufa) di Teknik, Climbing And Tacking (CAT) di Kedokteran
dll. Setelah berjalan beberapa waktu di fakultasnya masing–masing, organisasi–organisasi ini merasakan dan menyadari bahwa Mapala UI yang telah terbentuk dan disetujui oleh Rektor UI (Prof. DR. Sumantri Brojonegoro (Alm.)) dan Dewan
Perwakilan Mahasiswa adalah milik seluruh mahasiswa UI. Oleh karena itu organisasi–organisasi tersebut setuju untuk bersatu dalam satu wadah yaitu MAPALA UI.
Selanjutnya seiring perjalanan waktu, proses perekrutan anggota mapala dilakukan secara sisitematis dan profesional berdasarkan pengalaman organisasi dan riset akademis. Tertib organisasi diatur dalam Anggaran Dasar Mahasiswa Pencinta Alam Universitas Indonesia dan proses perekrutan serta pelatihan anggota baru (harus mahasiswa Universitas Indonesia, melalui sebuah panitia yang disebut Badan Khusus Pelantikan disingkat BKP.
Keorganisasian
Nilai-Nilai Dasar
Tiga tujuan pokok pembentukan Mapala UI:
Memupuk patriotisme yang sehat di kalangn anggotanya. Diyakini oleh para pendiri bahwa sifat ini bisa dicapai hanya dengan hidup di tengah alam dan di antara masyarakat kebanyakan.
Mendidik anggotanya baik mental maupun fisik.
Mencapai semangat gotong-royong dan kesadaran sosial[2]
Kode Etik
Kode etik anggota Mapala UI antara lain:
Bersifat hemat, bahkan pelit. Ini muncul mengingat keadaan keuangan organisasi dalam keadaan “vivere periscoloso”
Harus berani jorok, dalam arti tidak ragu makan apa saja, asal bukan makanan membahayakan.
Harus bermuka tebal. Tidak malu ngompreng, bertannya jalan kepada siapa saja, dan memanfaatkan koneksi untuk tujuan-tujuan tertentu yang penting halal.[3]
Kegiatan terealisasi
Galeri
Pendakian Elbrus, Rusia
Pendakian Gunung
Diskusi Lingkungan Hidup, 1994
Upacara 17an di Puncak gunung
Latihan Kelas BKP 2009
Lihat pula
UPL MPA Unsoed
Referensi
Pranala luar
Pustaka
"Buku Panduan Badan Khusus Pelantikan Mapala-UI"",1993, Jakarta: Mapala Universitas Indonesia
Buku "Jejak Kampus di Jalan Alam: 40 Tahun Mapala UI 1964 - 2004"
Kategori:Organisasi mahasiswa di Indonesia
Kategori:Organisasi lingkungan di Indonesia
Kategori:Universitas Indonesia | https://id.wikipedia.org/wiki/Mahasiswa%20Pecinta%20Alam%20Universitas%20Indonesia |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
302,
460,
747,
1016,
1174,
1412,
1501,
1689
],
"plaintext_end_byte": [
301,
438,
746,
1015,
1155,
1411,
1500,
1687,
1711
]
} | Je, kuna aina ngapi za feleji? | Chuma cha pua | swahili | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Chuma cha pua (pia: chumapua, feleji) ni aloi wa chuma pamoja na gredi mbalimbali za kaboni ambayo imekuwa uti wa mgongo wa mapinduzi ya viwandani. Hadi leo ni msingi wa mashine na vifaa vingi pia silaha zinazounda uwezo wa kijeshi wa mataifa. Pia ujenzi wa kisasa hauwezekani bila chuma cha pua.
Chuma cha pua ni ngumu kushinda chuma tupu isiyo na kaboni. Siku hizi kuna pia aloy za chumapua ambamo dutu tofauti na kaboni hutumiwa.
Historia ya chumapua
Kutengenezwa kwa chumapua kulikuwa sanaa ya pekee kwa karne nyingi. Silaha kama panga za chumapua zilikuwa bora kushinda panga za chuma cha kawaida. Vilevile vifaa kama visu hata jembe vilidumu kama vilitengenezwa kwa chumapua. Wahunzi walipeana mbinu za kutengeneza chumapua kama siri.
Tangu 1610 viwanda katika Uingereza vilianza kutengeneza chumapua kwa vingi ikaboreshwa katika miaka 100 iliyofuata. Mbinu huo ulikuwa msingi wa maendleo ya Uingereza juu ya mataifa mengi mengine katika mapinduzi wa viwandani. Mashine zote zilitengenezwa kwa chumapua.
Mnara wa Eifel ulikuwa jengo kubwa la kwanza lililoundwa na chumapua pekee. Meli za chumapua zilichukua nafasi ya jahazi za awali za ubao.
Tabia za chumapua
Tabia za chumapua hutegemea na kiasi cha kaboni ndani yake. Kiasi kikubwa cha kaboni husabibisha aloi kuwa ngumu zaidi lakini inavunjika kirahisi pia. Kiasi kidogo cha kaboni husababisha chumapua kuwa laini zaidi lakini inanapukia zaidi.
Chumapua cha kawaida huhitaji kiinga dhidi ya kutu kama vile rangi au kupakwa kwa zinki.
Nyongeza za kromi zababisha chumapua kutoshika kutu. Hivyo vifaa vya chakula kama vile uma, visu au vijiko hutengenezwa na aloi hiyo, pia vifaa vya madaktari kama vile visu vya upasuaji.
Jamii:Kemia
Jamii:Aloi | https://sw.wikipedia.org/wiki/Chuma%20cha%20pua |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
66,
246,
1080,
3841,
4031,
4469,
5685,
6251,
6468,
6626,
6847,
7448,
7795,
7917,
7984,
9376,
9435,
10262,
15809,
16981
],
"plaintext_end_byte": [
65,
226,
1079,
3811,
4030,
4428,
5646,
6234,
6446,
6618,
6839,
7437,
7784,
7908,
7983,
9368,
9434,
10235,
15784,
16964,
17165
]
} | 『モナ・リザ』の油彩画に使われた油の種類は何ですか？ | 油彩 | japanese | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
油彩（ゆさい）には、以下の2つの意味がある。
油絵具を用いる制作の手法。下層にはしばしば水性の地塗り塗料（絵具）も使用される。
油彩画・油画・油絵のこと。
油彩画の構造
油彩画は絵画の内でもすぐれて明確な積層構造をとる媒体である。塗膜[注 1]の接着を良くする意味で、"Fat over lean"という慣（ならい）に従い、上層が下層より油分が多くなるようにする。油絵具による塗膜にそのまま水性絵具を重ねると剥落などの問題を起こすので避けられる[注 2]。経年によって、鉛白などは乾性油と反応し金属石鹸を生じ[1]、透明度が高まるので、凡そ100年以上経過すると描き直しや躊躇いが見えるようになる。これをペンティメント[2]と呼ぶ。パウル・クレーの『ドゥルカマラ島』のように、経年による絵具層の変化が利用された作品も知られている。油彩の基本的な構造は以下の通りである。
支持体
支持体は絵画の塗膜を支える面を構成する物質である。下地や描画層を物理的に保持する部分。多くの場合、キャンバス（帆布）や、木製のパネル（羽目板）や単独の板に麻布や綿布が用いられる。
絶縁層
油絵具は乾性油の酸化重合によって固化する絵具であるため、布地などに直接描画すると布を酸化してしまう。それを防ぐために支持体と絵具層の間に、絶縁する層が必要となる。麻布を用いる場合、伝統的には麻布に膠水を引くことで絶縁する。これは前膠(まえにかわ)と呼ばれる。代表的な膠は、兎膠と牛膠である。前者は柔軟性が高く、後者は接着力が強い。特に後者は工業的にも用いられており、純度の高いものはゼラチンとして流通している。絶縁にはPVAや酢酸ビニルなども用いられている。
地塗り層（下地）
絵具は下層の影響を受けるため、絶縁層と描画層との間にしばしば、地塗りをして絵具の発色を良くし描画特性を高める層を設ける。地塗り層は、上層であるの絵具層からある程度の油分を吸収することで絵具の固着を良くする役割も果たすことから、地塗りは技法の中でも重要な役割を果たす。キャンバスには予め地塗りを施してあるものが市販されているほか、木枠に張られた商品もある。これは便利であるが、本人の要求を満たす適性を備えているとは限らない。購買層の多くは初学者や絵画教室の生徒である。
描画層
地塗り以外の絵具の層のことを描画層と呼称する。
保護層
絵具層の上に保護の目的で施される層。油絵具に用いられる顔料の中には、硫化水素などの物質によって化学反応を起こし変色するものがある。またホコリや煙草のヤニによっても絵画は汚れる。これを防ぐ目的で描画が終了して一年程経過した後(のち)に、保護バーニッシュを塗布する。例えば、展覧会直前まで制作した絵画をその展覧会で販売し、購入者がバーニッシュの塗布を専門家に依頼する等しなかった場合、その絵画には保護バーニッシュが塗布されていない状態が続き、絵画が汚れる危険に晒され続けることになる。このバーニッシュには、後に再度溶解による除去が可能で、バーニッシュの塗り直しを許容するものを用いる。バーニッシュは剥離や剥落を抑える効果を生じる場合もある。
油彩画の材料
支持体
油絵は布（画布・キャンバス）に描かれているという固定観念があるが、必ずしも正しくない。紙やパネル、金属板もしばしば用いられる。
布（亜麻、大麻（麻）、黄麻、綿、合成繊維など）綿は麻よりも酸化に弱いとされる。目の細かいものや荒いものなど様々な種類が絵画用途に供給されている。一般の麻布も適切に扱えば絵画に使用出来る。
紙
木（合板、ボード類など）
金属板（アルミニウム、銅、鉄など）
革（羊皮紙など）
塗膜を形成する材料
油絵具
乾性油を主成分とする固着材と顔料の屈折率の差が小さいことから、油絵具は<b data-parsoid='{"dsr":[2235,2246,3,3]}'>高い透明性</b>を示す。更に、固着材を多くしても問題が起き難いので透明な塗膜を作ることが出来る。粘稠度が高いことから<b data-parsoid='{"dsr":[2296,2304,3,3]}'>光沢</b>のある画面を作る。透明感と光沢のある画面が本来の特徴であり、油絵具が<b data-parsoid='{"dsr":[2338,2347,3,3]}'>遅乾性</b>であることから良く探究された精緻な階調の絵画も多い。肉痩せ・目減りが少ない</b>ことから、近代・現代の油絵具は厚塗りにも向く。乾燥が早く描画する上で規制が大きく透明性の変化に乏しいフレスコに対し、技法に対する柔軟さ、光沢、透明性や遅乾性といった性質から支持され発展してきた絵画材料である。現在市販されているチューブ入りの油絵具には、扱いやすいように体質顔料や乾燥促進剤などの助剤が練り合わせられており、容易に描画できるよう調整されている。
地塗り塗料（地塗り絵具）
炭酸カルシウム、白亜（炭酸カルシウムが主成分）、チタン白などの顔料と、膠水や加工した乾性油などを固着材とする材料が用いられる。水性地は上の絵具層から多くの油分を吸収して塗膜が艶消しになり易い。油性地は上層の油をあまり吸収せず画面に艶が生まれ易いものの、絵具の固着性が劣る場合がある。膠水と乾性油を混合しエマルションにした材料を用いた半油性地は両者の中間の性質を持つ。
メディウム
狭義には練り合わせ材や展色材の中の固着材を指す。広義には絵具そのもの、溶き油を含める場合もある。ただし溶剤のみのものは含めない[3]。
道具
パレット
パレットは、絵画を描く際に使う、絵具を混合するための板。合成樹脂や紙（紙パレット）、木等が使われる。
油壺
絵画用の液体を入れる容器。金属製や陶器製がある。特に日本では、これ以外にディステンパー用の「とき皿」も似た役割を果たす道具として使われている。
画筆
画筆（ガヒツ）は絵画制作に用いる、画（えが）く為の筆である。油絵具はふつう剛毛筆を用い面的に塗布する[4]。繊細な描写には柔毛筆の腰のあるものが好まれる。フィルバート（平）、フラット（平）、ラウンド（丸）、ファン（扇）などの形状がある。原毛は天然毛（獣毛）と合成毛（合成繊維）に分けられる。硬さによって、剛毛と柔毛・和毛(にこげ)に分けることも可能である。筆は同じ形状でも毛質によって描き味が異なる。
ナイフ
ペインティングナイフとパレットナイフは、コテのような道具である。油絵具を練ったり、画面についた不要な絵具を取ったりするのに用いる。描画は筆によるとは限らず、ナイフを用いる場合もある。スクレパーのように刃のついたものも用いる。
その他
ローラーや篦(へら)などを用いる人もいる。指などで絵具を画面に乗せる人も居る。
技法
絵画の技法は様々あり分類の仕方も色々である。
平塗り 絵具を平たく塗ること。
モデリング 肉付け。物理的な立体感についても言うが、絵画の分野では主としてバルールを成立させ形体を描き出す工程について言う。
インパスティング 盛り上げ。
暈し（ぼかし） 画面上の絵具を暈して階調を豊かにすること。
スフマート 色の境界を際立たせずに、形体を描き出す技法。レオナルド・ダ・ヴィンチほか16世紀の画家が創始したとされる[2]。
グレーズ 透明性の高い絵具を薄く重ねて、下層の効果を活かす技法のひとつ。
スカンブル 不透明性の高い絵具を薄く重ねて、下層の効果を活かす技法のひとつ。
ハッチング 一定の面を斜線で埋める技法。
クロスハッチング 交差させたハッチングのこと。
マスキング マスキングテープなどで一部をマスクすること。
デカルコマニー 絵具を転写する技法のひとつ。
フロッタージュ ものの模様などを写し取る技法のひとつ。
コラージュ 紙などを絵画に貼付ける技法のひとつ。
ドリッピング 絵具を垂らす技法のひとつ。
ドライブラシ 硬めの絵具を用いて、掠れ等を活かす技法のひとつ。
ウエット・オン・ウエット（Wet-on-wet）
種類
絵画の種類、形式は挙げればきりがない。
カマイユ（単色画、つまり、単色で描かれた絵画。）
グリザイユ（単色画のひとつで、灰色のもの。）
シラーユ（単色画のひとつで、黄褐色のものを指す。）
ベルダイユ（単色画のひとつで、鈍緑色のものを指す。）
スキアグラフィア（陰影画）
ポリ クローム（多色画）
デックファーベンモレリ（不透明画）
ディプティック（二幅対）
トリプティック（三幅対）
ポリプティクス（多幅対）
ポートレイト（肖像画）
スティルライフ（静物画）
ナトゥーラモルタ（静物画）
ボデゴン[注 3]（静物画・厨房画 ）
カリカチュア（風刺画・戯画）
トロンプルイユ（錯視画）
イコン（聖画）
壁画
選り抜きの油彩画
『受胎告知』
ロベルト・カンピン
1425-1430頃<br/>板、油彩
64.1 × 63.2 cm
メトロポリタン美術館
『アルノルフィーニ夫妻』
ヤン・ファン・エイク
1434
板、油彩
81.8 × 59.7 cm
ナショナル ギャラリー（ロンドン）
『竜と戦う聖ゲオルギウス 』
パオロ・ウッチェロ
1456
画布、油彩
57 × 73 cm
ナショナル ギャラリー（ロンドン）
『レオナルド・ロレダン 』
ジョヴァンニ・ベリーニ
1501頃<br/>板、油彩
61.5 × 45 cm
ナショナル ギャラリー（ロンドン）
『モナ・リザ』
レオナルド・ダ・ヴィンチ
1503 – 1506
板、油彩
77 × 53 cm
ルーヴル美術館
『快楽の園』
ヒエロニムス・ボス
1505 – 1510頃<br/>板、油彩<br/>両翼: 220 × 97、中央: 220 × 195 cm
プラド美術館
『聖愛と俗愛』
ティツィアーノ・ヴェチェッリオ
1512-1515
画布、油彩
118 × 279 cm
ボルゲーゼ美術館
『四人の使徒』
アルブレヒト・デューラー
1523-1526
板、油彩
215 × 76 cm
アルテ・ピナコテーク
『十字架降架』
ヤコポ・ダ・ポントルモ
1526－28頃<br/>板、油彩
313 × 192 cm
サンタ・フェリチタ聖堂
『アレクサンドロス大王の戦い』
アルブレヒト・アルトドルファー
1528-1529
板、羊皮紙、油彩
158.4 × 120.3 cm
アルテ・ピナコテーク
『最後の晩餐』
ティントレット
1592-1594
画布、油彩
365×568cm
サン・ジョルジョ・マッジョーレ教会
『トランプ詐欺師』
カラヴァッジオ
1596
画布、油彩
90 x 112 cm
キンベル美術館
『マルメロ、キャベツ、メロン、胡瓜の実』
フアン・サンチェス・コターン
1602
画布、油彩
65,5 × 81 cm
サンディエゴ美術館
『キリスト昇架』 (en)
ルーベンス
1610-11
板、油彩
アントウェルペン大聖堂
『ブラックベリーパイの朝食』
ウィレム・クラース・ヘダ
1631
板、油彩
54 x 82 cm
ドレスデン美術館
『テュルプ博士の解剖学講義』
レンブラント
1632
画布、油彩
216.5 cm × 169.5 cm
マウリッツハイス美術館
『プレートのレモン・かごのオレンジ・カップとバラ』
フランシスコ・デ・スルバラン
1633
画布、油彩
60 × 107 cm
ノートン・サイモン財団
『聖家族』
ニコラ・プッサン
1648
画布、油彩
69 × 94 cm
クリーブランド美術館
『教皇インノケンティウス10世』
ディエゴ・ベラスケス
1650
画布、油彩
141 x 119 cm
『絵画芸術』
ヨハネス・フェルメール
1666
画布、油彩
120 × 100 cm
ウィーン美術史美術館
『シテール島の巡礼』
ヴァトー
1721
128×193cm
画布、油彩
ルーヴル美術館
『クレオパトラの饗宴』
ジョヴァンニ・バッティスタ・ティエポロ
1743-1744
画布、油彩
ビクトリア国立美術館
『ナポレオン一世の戴冠式と皇妃ジョゼフィーヌの戴冠』
ジャック＝ルイ・ダヴィッド
1805-1807
画布、油彩
610 × 931 cm
ルーヴル美術館
『浴女』
ドミニク・アングル
1808
画布、油彩
146×97.5cm
ルーヴル美術館
『海辺の僧侶』
カスパー・ダーヴィト・フリードリヒ
1808-1810
画布、油彩
110 × 171.5cm
ベルリン美術館
『マドリード、1808年5月3日』
フランシスコ・デ・ゴヤ
1814
画布、油彩
266 × 345 cm
プラド美術館
『サルダナパールの死』
ウジェーヌ・ドラクロワ
1827
画布、油彩
392 × 496 cm
ルーブル美術館
『民衆を導く自由の女神』
ウジェーヌ・ドラクロワ
1830
画布、油彩
260 × 325 cm
ルーブル美術館
『ヴェネツィアの大運河』
ターナー
1850
画布、油彩
91 x 122 cm
メトロポリタン美術館
『花と果物、ワイン容れのある静物』
アンリ・ファンタン＝ラトゥール
1865
画布、油彩
59.1 x 51.5 cm
国立西洋美術館
『バルコニー』
エドゥアール・マネ
1868-1869
画布、油彩
169 × 125 cm
オルセー美術館
『印象・日の出』
クロード・モネ
1872
画布、油彩
48 cm × 63 cm
マルモッタン美術館
『黒と金のノクターン-落下する花火』
ジェームズ・ホイッスラー
1875
画布、油彩
60.3 × 46.6cm
デトロイト美術館
『ヴィーナスの誕生』
ウィリアム・アドルフ・ブグロー
1879
画布、油彩
300 × 217 cm
オルセー美術館
『グランド・ジャット島の日曜日の午後』
ジョルジュ・スーラ
1884-86
画布、油彩
205.7×305.8cm
シカゴ美術研究所
『カーネーション、リリー、リリー、ローズ』
ジョン・シンガー・サージェント
1885-1886
画布、油彩
174 x 153.8 cm
テート ギャラリー
『シャロットの女』
ジョン・ウィリアム・ウォーターハウス
1888
画布、油彩
153 x 200 cm
テート ギャラリー
『プシュケの入浴』
フレデリック・レイトン
1890
画布、油彩
189 x 62 cm
テート ギャラリー
『サント・ヴィクトワール山』
ポール・セザンヌ
1904
画布、油彩
70 × 92 cm
フィラデルフィア美術館
『キス』
グスタフ・クリムト
1907–1908
画布、油彩
180 x 180 cm
オーストリア・ギャラリー
『愛好の習慣』
ローレンス・アルマ＝タデマ
1909
板、油彩
66.0 x 45.1 cm
テート ギャラリー
脚注
参考文献
『油彩画の技術 増補・アクリル画とビニル画 』 グザヴィエ・ド・ラングレ 著 黒江 光彦 訳 美術出版社 1974.01 ISBN 978-4568300307
『絵画技術体系』 マックス・デルナー 著 ハンス・ゲルト・ミュラー 著(改訂) 佐藤一郎 訳 美術出版社 1980.10 ASIN: B000J840KE
『絵画技術入門―テンペラ絵具と油絵具による混合技法 (新技法シリーズ) 』 佐藤 一郎 著 美術出版社 1988.11 ISBN 978-4568321463
『絵画技術全書』 クルト・ヴェールテ(Kurt Wehlte) 著 ゲルマール・ヴェールテ(Germar Wehlte) 著 佐藤一郎 監修翻訳 戸川英夫 訳 真鍋 千絵 訳 美術出版社 1993.03 ISBN 4568300460
『絵具の科学』 ホルベイン工業技術部編 中央公論美術出版社 1994.5（新装普及版） ISBN 480550286X
『絵具材料ハンドブック』 ホルベイン工業技術部編 中央公論美術出版社 1997.4（新装普及版） ISBN 4805502878
『カラー版 絵画表現のしくみ―技法と画材の小百科』森田 恒之監修 森田 恒之ほか執筆 美術出版社 2000.3 ISBN 4568300533
関連項目
油絵具
水彩
美術
絵画
画家
色価（バルール）
遠近法
リトグラフ
フレスコ
テンペラ
版画
美術モデル
色相
マンセル・カラー・システム
| https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%B2%B9%E5%BD%A9 |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
2328,
11352,
13117,
15452,
19550,
22358,
23061,
23316,
23355,
23852,
24305,
25091,
26154,
26883,
27427,
28209,
29184,
29536,
29924,
30666,
32025,
32284,
32380,
32956,
33116,
34869,
35228,
35861,
36173,
36778,
37311,
37898,
38709,
39149,
41256,
42650,
42979,
46600,
46694,
47114,
47179,
47437,
47577,
50202,
50484,
51300,
51869,
52356,
52834,
53858,
54479,
55230,
60846,
61909,
62493,
62791,
64462,
65434,
66736,
71144,
74828,
82542,
83451,
85483,
85544,
86109
],
"plaintext_end_byte": [
2268,
11338,
13088,
15415,
19529,
22304,
23044,
23315,
23354,
23820,
24293,
25090,
26153,
26882,
27413,
28208,
29183,
29535,
29923,
30643,
32024,
32283,
32379,
32955,
33115,
34868,
35211,
35860,
36140,
36745,
37276,
37856,
38708,
39123,
41227,
42614,
42978,
46599,
46693,
47113,
47178,
47436,
47576,
50201,
50440,
51252,
51867,
52355,
52833,
53829,
54478,
55194,
60786,
61886,
62492,
62770,
64415,
65407,
66696,
71102,
74790,
82541,
83450,
85448,
85519,
86106,
86290
]
} | كم عدد أنواع التربة المختلفة ؟ | تربة | arabic | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
التربة هي الطبقة السطحية الهشة أو المفتتة التي تغطي سطح الأرض. تتكون التربة من مواد صخرية مفتتة خضعت من قبل للتغيير بسبب تعرضها للعوامل البيئية والبيولوجية والكيمائية، ومن بينها عوامل التجوية وعوامل التعرية. ومن الجدير بالذكر أن التربة تختلف عن مكوناتها الصخرية الأساسية والتي يرجع السبب في تغييرها لعمليات التفاعل التي تحدث بين الأغلفة الأربعة لسطح الأرض؛ وهي الغلاف الصخري والغلاف المائي والغلاف الجوي والغلاف الحيوي.[1] ونستنتج من ذلك أن التربة تعد مزيجًا من المكونات العضوية والمعدنية التي تتألف منها التربة في حالاتها السائلة (الماء) والغازية (الهواء).[2][3][4] ذلك، حيث تحتفظ المواد التي تتألف منها التربة بين حبيباتها المتفككة بفجوات مسامية (أو ما يُعرف بمسام التربة) وهي بذلك تُشكل هيكل التربة الذي تملؤه هذه المسام. وتتضمن هذه المسام المحلول المائي (السائل) والهواء (الغاز).[5] ووفقًا لذلك، فإنه ينبغي أن يتم التعامل غالبًا مع أنواع التربة على اعتبار أنها نظام يتألف من ثلاثة أطوار.[6] وتتراوح كثافة معظم أنواع التربة بين 1 و2 جرام/سنتيمتر مكعب.[7] كما تُعرف التربة أيضًا باسم الأرض ؛ وهي المادة التي اشتق منها كوكب الأرض الذي نحيا عليه اسمه. يرجع تاريخ بعض المواد التي تتكون منها التربة في كوكب الأرض إلى ما قبل الحقبة الجيولوجية الثالثة ولكن معظم هذه المواد لا يرجع تاريخها إلى ما قبل العصر البليستوسيني (وهو أحد العصور الجليدية وأكثرها حداثة).[8]
العوامل المؤثرة في تشكيل التربة
يتمثل تشكيل التربة نطاقات قطاع التربة وتطورها. وتتضمن هذه العوامل عمليات حت المواد المكونة للتربة وحملها لنقلها إلى مكان آخر ثم إرسابها في هذا المكان. إن المعادن التي أُخذت من تفتت الصخور التي تعرضت لعوامل التعرية قد تخضع لتغيرات ينتج عنها تكوين معادن ثانوية والعديد من المركبات الأخرى التي تتفاوت في درجة ذوبانها في الماء، وهذه المكونات قد تنتقل من منطقة ما على سطح الأرض إلى منطقة أخرى بفعل الماء أو أي نشاط آخر يقوم به الكائن الحي. وبالتالي، أدت حركة هذه المواد داخل التربة والتغيرات التي تعرضت لها إلى تكوين طبقات التربة المختلفة. لذا فإنه ينتج عن عوامل التعرية التي تتعرض لها الطبقة الصخرية ترسب المادة الأم التي تتكون منها أنواع التربة. ومن بين الأمثلة الدالة على تطور التربة التي تكونت من الصخور العارية نذكر تدفق الحمم البركانية (أو اللابة lava) التي أدت في الآونة الأخيرة إلى تكون كتل سائلة خرجت من البراكين في المناطق الحارة وذلك بعد تعرضها لسقوط أمطار غزيرة عليها بشكل متكرر. في مثل هذه الأجواء، تنمو النباتات سريعًا على الطبقة البازلتية التي تكونت بفعل الحمم البركانية، وذلك على الرغم من افتقارها إلى المواد العضوية المفيدة لنمو النباتات. ولكن هذه النباتات تعتمد على في نموها على المسام التي توجد في الصخور حيث أنها تحتوي على نسب كبيرة من الماء الذي تتغذى عليه هذه النباتات، والذي يمكن أن ينقل معه السماد الذي تكوَّن بفعل الطيور وبقايا الحيوانات التي تحللت بمرور الزمن على سبيل المثال. وبعد ذلك وفي مراحل النمو المختلفة، تعمل جذور النباتات وحدها أو بمساعدة الفطريات الجذرية على تخلل مسام طبقة الحمم البركانية بشكل تدريجي، وفي غضون فترة زمنية قصيرة تتكون المواد العضوية اللازمة لنمو هذه النباتات.[9] مع ذلك، وحتى قبل أن تتم هذه العملية، فإنه يمكن اعتبار الحمم البركانية التي تتخللها المسام بكثرة والتي تنمو بها النباتات أحد أنواع التربة. هذا، ويتأثر مدى استمرار دورة حياة التربة على الأقل بخمسة عوامل رئيسية ساهمت في تكوين التربة، وبالتالي تشترك جميعها في تحديد الطريقة التي سيتم من خلالها تطوير التربة. وتتلخص هذه العوامل في المادة الأم المكونة للتربة والمناخ السائد وطوبوغرافية المنطقة (طبيعة التضاريس فيها) والعوامل الحيوية ومرور الزمن.[10]
التي تتكون منها التربة بالمادة الأم. وتشمل هذه المادة الطبقة الصخرية الأولية التي تعرضت لعوامل التعرية والمواد الثانوية التي تحركت بفعل عامل ما من مناطق لأخرى ومن أمثلة ذلك الفتات الصخري والرواسب النهرية (الطمي) المتراكمة في أسفل المنحدرات، وهذه الرواسب الموجودة بالفعل قد تكون إما ممزوجة بغيرها أو متغيرة الخصائص بطريقة أو بأخرى. وتشتمل المادة الأم أيضًا على المكونات القديمة للتربة والمواد العضوية، بما فيها كل التربة التي تتكون من تراكم بقايا وأنسجة النباتات نصف المتفحمة وغير تامة التحلل (أنواع الفحم الذي تكون بفعل تحلل النباتات أو الحيوانات المندثرة تحت سطح الأرض) وكذلك المواد العضوية التي تكونت بالطريقة نفسها (لتشكل التربة العضوية أو ما يُعرف بطبقة الدبال)، وكذلك بعض المواد الناتجة عن العمليات والأنشطة البشرية مثل المواد الموجودة في أماكن طمر النفايات أو مخلفات الاحتراق.[11] وهناك أنواع محدودة من التربة التي تتكون مباشرة نتيجةً لتفتت الصخور الأصلية الموجودة في الطبقات السفلية للتربة. وغالبًا ما يُطلق على أنواع التربة هذه "التربة المتبقية" وهي التي تتمتع بنفس خصائص المواد الكيميائية التي تتكون منها صخورها الأصلية. وتنشأ معظم أنواع التربة من المواد التي يتم نقلها بفعل العوامل البيئية، مثل الرياح والماء والجاذبية الأرضية، من مكان لآخر.[12] وقد تنتقل بعض هذه المواد لمسافات طويلة تصل لأميال عديدة أو مسافات قصيرة لا تتعدى عدة أقدام قليلة. وتُعرف المادة التي تكونت بواسطة الرياح بالتربة الرسوبية التي تكونت بفعل الرياح (أو ما تعرف بتربة اللوس الطفالي )، وهذا النوع هو السائد في منطقة الغرب الأوسط في أمريكا الشمالية وفي وسط آسيا وبعض المناطق الأخرى. ويعد الطَفل الجليدي مكونًا أساسيًا في العديد من أنواع التربة التي توجد عند دوائر العرض في شمال الكرة الأرضية وجنوبها وكذلك أنواع التربة التي تكونت بالقرب من سلاسل الجبال الممتدة، كما أنه ينتج عن تحرك طبقات الجليد على سطح الأرض. ذلك، حيث يمكن للجليد أن يفتت الصخور والأحجار الضخمة إلى حبيبات صغيرة ذات أحجام مختلفة. وعندما يذوب هذا الجليد ويتحول إلى ماء، يعمل هذا الماء على نقل هذه المواد وتحريك الرواسب لمسافات بعيدة. وقد تحتوي الطبقات السفلية من قطاع التربة على تلك المواد والرواسب التي ظلت كما هي دون أن يطرأ عليها إلى حد ما أي تغيير منذ أن ترسبت بفعل الماء أو الجليد أو الرياح في أماكنها الحالية.
علاوة على ذلك، يعدّ عامل المناخ المرحلة الأولى في تحول المادة الأم لتكوين التربة بصورتها الحالية. أما بالبنسبة لأنواع التربة التي تتشكل من الصخور الأصلية، قد تتكون طبقة سميكة من المادة التي تعرضت لعوامل التعرية والتي يطلق عليها طبقة السبروليت saprolite. وتتكون هذه الطبقة بفعل عوامل التعرية التي تتعرض لها، ومن بينها عملية التحلل بالماء (وهي عملية استبدال كاتيونات المعادن بأيونات الهيدروجين) وعملية التمخلب chelation التي تشتمل على مركب حلقي يحتوي على ذرة فلز واحدة من المركبات العضوية وعملية الإماهة (وهي عملية امتصاص المعادن للماء) ثم انحلال المعادن بالماء وبعض العمليات الفيزيائية مثل التجميد والإذابة والترطيب والتجفيف.[11] وهناك عوامل عديدة تشترك جميعها في تحويل المادة الأولية للطبقة الصخرية إلى مواد مختلفة تتكون منها التربة، ومن هذه العوامل المركبات الكيميائية والمعدنية لهذه الطبقة الصخرية بجانب بعض الخصائص الفيزيائية، بما فيها حجم حبيبات التربة ودرجة تماسك جزيئاتها، بالإضافة إلى نوع عوامل التجوية وتحديد مدى تأثيرها على التربة.
المناخ
يعتمد تكوٌّن التربة بدرجة كبيرة على الظروف المناخية المحيطة بها، ويتضح ذلك من خلال اختلاف خصائص أنواع التربة باختلاف المناطق المناخية الموجودة بها.[13] ومن أهم هذه الظواهر المناخية التي تؤثر على عملية غسل التربة وعوامل التجوية درجة الحرارة ونسبة الرطوبة. تَحريك الرياح للكثبان الرملية وغيرها من الجسيمات الأخرى، خاصة في المناطق الجافة الجدباء حيث تقل فيها المسطحات الخضراء. هذا، وتؤثر نوعية الترسبات وحجمها على تكون التربة من خلال التأثير على حركة أيونات وجزيئات التربة مما يساعد في تكوين طبقات وقطاعات تربة مختلفة. بالإضافة إلى ذلك، تؤثر التقلبات الموسمية واليومية التي تطرأ على درجة الحرارة على مدى فاعلية الماء في التأثير على المادة الأم للطبقة الصخرية الأصلية من حيث التعرية وكذلك على حركة جزيئات التربة، كما تعد عمليتا التجميد والإذابة آلية فعالة لتفكيك وتفتيت الصخور والمواد الصلبة الأخرى الموجودة في التربة. علاوة على ذلك، تؤثر كل من درجة الحرارة ونسب الترسبات على النشاط الحيوي ومعدلات التفاعلات الكيميائية ونوعية الغطاء النباتي لأية منطقة.
طبيعة التضاريس
تؤثر مظاهر سطح الأرض من حيث الانحدار والارتفاع والانخفاض على نسبة الرطوبة ودرجة حرارة التربة ومدى تأثر المادة الأم للتربة بعوامل التعرية. ولمزيد من التوضيح، تكون المنحدرات الشديدة والمواجهة للشمس أكثر دفئًا من غيرها، كما أن الأسطح شديدة الانحدار قد تتعرض لعوامل النحت والتعرية بشكل أسرع من أنواع التربة أو المادة التي تكونت بفعل الرواسب، الأمر الذي يؤدي إلى حت سطح التربة. ومع ذلك، فإن المناطق المنخفضة تكون مهيأة لاستقبال الترسبات التي ينقلها الماء من مناطق مرتفعة إلى مناطق شديدة الانحدار، مما يؤدي إلى تكوين تربة عميقة وداكنة اللون. وتؤثر كذلك تضاريس المنطقة على معدلات الترسيب فيها؛ حيث تختلف طبيعة الرواسب الموجودة على ضفاف الأنهار والسهول التي تكونت بفعل الفيضانات والدلتا بناء على معدل تدفق الماء ومدة ذلك، كما تؤثر أيضًا على قدرة الماء الجاري بسرعة كبيرة على تحريك المواد الكبيرة والصغيرة على حد سواء، بينما يختلف الأمر بالنسبة للماء الجاري ببطء حيث يستطيع تحريك المواد الصغيرة فقط.[14] هذا، ويعمل جريان الماء في الأنهار ونشاط الرياح مع وجود تيارات ماء قوية إلى حد ما على ترسيب الفتات والحبيبات والصخور والرمال ونقل الأجسام صغيرة الحجم التي تترسب عندما تقل سرعة التيارات المائية. ولا تحرك المسطحات المائية غير العميقة، مثل البحيرات والبرك والبحار ذات المياه الضحلة، المواد صغيرة الحجم وهشة القوام والتي بدورها تمثل الرواسب الصغيرة مثل الطين الطمي.[15]
العوامل البيولوجية
يؤثر كل من النباتات والحيوانات والفطريات والبكتريا وكذلك الإنسان على تكوين التربة. حيث تخلخل الحيوانات والكائنات الحية الدقيقة التربة مما يؤدي إلى وجود فجوات ومسام بين جزيئات التربة تسمح بتغلغل الرطوبة وتسرب الغازات إلى الطبقات السفلية من التربة. وبالطريقة نفسها، تفتح جذور النباتات العديد من الأنفاق داخل التربة خاصة النباتات ذات الجذور الوتدية الكبيرة التي تمتد إلى أعماق كبيرة قد تصل إلى عدة أمتار مخترقة طبقات التربة المختلفة لامتصاص العناصر والمركبات الغذائية من أعماق التربة. أما بالنسبة للنباتات ذات الجذور الليفية السطحية التي لا تتعمق كثيرًا في التربة، فجذورها سهلة التعفن والتحلل مما يضيف إلى القيمة العضوية للتربة. وبالنسبة للكائنات الحية الدقيقة مثل الفطريات والبكتريا، فإنها تلعب دورًا مهمًا في عمليات تحويل المركبات الكيميائية من صورة معقدة غير قابلة للامتصاص إلى صورة بسيطة سهلة وسريعة الامتصاص من الجذور في التربة، كما أنها تقوم بتموين التربة بالعناصر الغذائية اللازمة لنمو النباتات. وكذلك الإنسان يمكن أن يؤثر على تكوين التربة من خلال إزالة المسطحات الخضراء؛ الأمر الذي يؤدي إلى زيادة عملية تآكل وتعرية التربة. كما يعمل على تقليب طبقات التربة المختلفة، الأمر الذي يساعد في إعادة بدء عملية تكوين التربة من جديد حيث تختلط الطبقات الأقل عرضة لعوامل التعرية بالطبقات العليا الأكثر تطورًا.
من جانب آخر، يؤثر الغطاء النباتي على أنواع التربة بطرق عديدة؛ حيث يمكنه منع عملية تآكل التربة أو انجراف جزيئاتها بفعل سقوط الأمطار على سطح الأرض. كما أنه يحمي التربة من أشعة الشمس المباشرة ويحفظ درجة حرارتها باردة ويقلل من فقدها لنسبة الرطوبة. علاوة على ذلك، يمكن أن تتسبب النباتات في تجفيف التربة من خلال عملية النتح التي تتم في ثغور الأوراق. كما تستطيع النباتات تكوين مواد كيميائية جديدة تعمل على تفتيت جزيئات التربة أو تكوينها. هكذا يعتمد نمو النباتات على المناخ وتضاريس سطح الأرض والعوامل البيولوجية. تؤثر بشكل كبير العوامل المرتبطة بالتربة، مثل كثافة وسُمك التربة وعمقها وتركيبها الكيميائي ودرجة الحموضة بها ودرجة حرارتها والرطوبة بها، على نوع النباتات التي يمكن أن تنمو في أية تربة. ذلك، حيث تسقط النباتات الميتة والأوراق والسيقان الذابلة على سطح التربة ثم تتعفن وتتحلل. وفي هذه الحالة، يأتي دور بعض الكائنات الحية الدقيقة الموجودة في التربة والتي تتغذى على هذه النباتات ثم تخلط المواد العضوية مع الطبقات العليا للتربة، حتى تصبح هذه المركبات العضوية جزءًا من عملية تكوين التربة، وأخيرًا تساعد في تحديد نوع التربة نفسها.
عامل الزمن
ومن بين العوامل المذكورة سابقًا يعدّ الزمن أحد العوامل المؤثرة في تكوين التربة وتطورها. بمرور الوقت، تتطور خصائص التربة اعتمادًا على العوامل الأخرى الخاصة بتكوُّن التربة، وتعدّ عملية تكوُّن التربة عملية خاضعة لعامل الزمن وتتوقف على كيفية تفاعل العوامل الأخرى مع بعضها البعض. فالتربة دائمة التغير والتطور. على سبيل المثال، لن تساهم المواد التي ترسبت حديثًا نتيجةً لأحد الفيضانات في تطور التربة؛ لأنه لم تمضِ فترة زمنية كافية تسمح للتربة بممارسة أنشطتها. ولكن بمرور الوقت ستتراكم مواد كثيرة على سطح التربة ثم تندثر بعد ذلك لتبدأ من جديد عملية تكوُّن التربة حينها. وتشير الفترات الزمنية الطويلة التي تتغير في أثنائها التربة وما يعقبها من آثار عديدة إلى أنه نادرًا ما يكون هناك أنواع من التربة بسيطة، وبالتالي يؤدي إلى تكون طبقات من التربة. وفي الوقت الذي يبدو فيه أن التربة بدأت في تحقيق استقرار نسبي في العديد من الخصائص التي تتميز بها والتي تمتد لفترات طويلة، تنتهي دورة حياتها في ظروف تجعلها عرضة للتآكل بفعل عوامل التعرية. ولكن على الرغم من حتمية تآكل التربة وانجرافها، فإن دورات حياة معظم أنواع التربة طويلة ومثمرة.
هذا، وتظل العوامل التي تساعد في تشكيل التربة طول فترة وجودها تؤثر في أنواع التربة، حتى لو كانت هذه التربة "مستقرة" منذ زمن بعيد قد يرجع إلى ملايين السنين. وهكذا سوف تتراكم وتترسب بعض الأجسام والمواد على سطح التربة وبعضها سوف تحمله الرياح أو الماء معها إلى مناطق أخرى. ومن خلال تعرض أنواع التربة لعوامل التعرية من عمليات الترسيب والنحت والنقل والتغيير، فإنها بذلك ستخضع دائمًا لظروف جديدة ومتغيرة باستمرار. سواء كانت هذه التغيرات سريعة أم بطيئة، فإنها تعتمد على طبيعة المناخ والبيئة ونشاط البول.
الخصائص المورفولوجية للتربة
الخواص المورفولوجية (الظاهرية) هي تلك الخواص التي يمكن التعرف عليها في الحقل بإستعمال الحواس مثل النظر واللمس والشم، وفي حالات خاصة الذوق، كما يمكن الاستعانة لمعرفة الخواص في الحقل باستعمال أجهزة بسيطة مثل عدسة الجيب والمغناطيس ودليل الألوان وحامض الهيدروكلوريك المخفف ودفتر الملاحظات وشريط القياس والبوصلة، وغيرها من الأدوات والأجهزة التي يمكن أن تستعمل في العمل الميداني
حد الأفق
هي الجزء السفلي لأي أفق من أفاق القطاع والذي بعده تبدأ الصفات المورفولوجية في التغير والإختلاف وتوصف تلك الحدود بالمراحل التميزية التالية:
مدي الوضوح أو الجلاء:
فجائي، عندما يكون سمك المنطقة الانتقال بين الأفقين أقل من 2.5 سم
واضح، عندما يكون سمك المنطقة الانتقال بين الأفقين بين 2.5 - 7.5 سم
تدريجي، عندما يكون سمك المنطقة الانتقال بين الأفقين بين 7.5 - 12.5 سم
منتشر، عندما يكون سمك المنطقة الانتقال بين الأفقين أكثر من 12.5 سم
طبغرافية الحدود:
الأملس، عندما تكون طبوغرافية الحدود موازية تقريباً لسطح الأرض
المتموج، إذا كانت جيوب الحدود أعرض من عمقها
غير متناسق أو غير منتظم، إذا كانت جيوب الحدود غير المنتظمة أعمق من عرضها
متقطع، إذا كان جزء من الأفق غير متصل مع بقية أجزاء الأفق الأخرى
اللون
يعدّ اللون من أهم الصفات المميزة، وهو أول خاصية تسترعي إنتباه العاملين في مجالات الدراسات الحقلية للتربة، حيث تتصف كل تربة بلون مميز؛ فقد تكون آفاق قطاع التربة جميعها متساوية في اللون، أو هناك فروق واضحة في ألوان آفاقة المختلفة، وقد يكون أفق من آفاق القطاع أو أكثر متبقعاً، ومن المعلوم أن عوامل وعمليات التكوين المختلفة للتربة تتحكم في لون آفاقها المختلفة، ويعزي هذا إلى تأثيرها على نوع وكمية مكونات آفاق التربة العضوية والمعدنية
إن التربة القاتمة اللون تحتوي عادة في تركيبها المعدني على عنصر المنجنيز أو تكون غنية بالمادة العضوية، والتربة الحمراء أو المحمرة تحتوي على نسبة عالية من معادن أكاسيد الحديد غير متأدرت، وقد يتحول اللون الأحمر في هذة الأنواع من الترب إلى اللون الأصفر أو الأخضر أو الأزرق وذلك بزيادة أكاسيد الحديد الموجود بها، قد يكون تغير الألوان الناتجة عن أكسدة وتأدرت مركبات الحديد على طول القطاع، أو في بعض أفاقه، أو على هيئة بقع في أفق أو أكثر، وتنتج الألوان الفاتحة أو البيضاء في التربة بصفة عامة عن وجود معادن مختلفة منها: كربونات الكالسيوم وكبريتاته، وأكاسيد السيلكا، ومعادن الفلدسبار وغيرها
وبسبب إختلاف الأشخاص في التعبير عن اللون، لجأ العلماء إلى إيجاد عدة دلائل وطرق قياسية لإستعمالها في تحديد الألوان لألوان التربة ومن تلك الدلائل التي تستعمل لهذا الغرض: دليل منسل لألوان التربة "Standard Munsull Soil Color Charts" والذي يعدّ الأكثر إستعمالاً وشيوعاً في العالم، وفي هذة الطريقة يعبر عن كل لون بثلاثة متغيرات، وهذة المتغيرات تعطي بارتباطها جميع الألوان التي يصل مجموعها إلى 175 لوناً، وتلك المتغيرات هي:
تدرج اللون، ويدل على ألوان الطيف الرئيسية حيث تعدّ مقياساً لطول الموجة الضوئية السائدة.
درجة التألق أو اللمعان، وتعني درجة الوضوح النسبية للألوان.
درجة النقاوة الضوئية السائدة، وتعني نقاوة اللون السائد أو الإنحراف عن الألوان البيضاء والرمادية، وهي مقياس لمدي سيادة الموجة الضوئية الواحدة.
القوام
بصفة عامة يدل على نسبة تواجد الأحجام المختلفة للحبيبات الفردية المكونة للتربة، ولما كانت التربة عادة من حبيبات ذات أحجام متباينة تباين واسع النطاق فإن التربة تختلف في قوامها وعليه يمكن تقسيمها إلى رتب مختلفة حسب قوامها، وتستعمل أسماء مختلفة لقوام الترب مثل الرملية، الرملية الطينية، السلتية الطمية، الطينية، السلتية الطينية، الطينية الطمية، الرملية الطينية الطمية، وغيرها حسب النسب المئوية لمكوناتها من الرمل والسلت والطين.
وتوجد عدة طرق مختبرية لتحديد قوام التربة إعتماداً على نتائج التحليل الميكانيكي للتربة، وأيضاً يمكن تحليل قوام التربة حقلياً وطريقتها المتبعة هي طريقة اللمس التي تتم فرك التربة في حالتها الرطبة بين الإبهام والأصابع الأخرى، وتتلخص طريقتها بأخد جزء قليل من التربة في راحة اليد ويضاف إليها قليل من الماء، وتفرك جيداً، ومن تم تجري محاولة لتكوين خيط غليظ منها، فإذا تكون الخيط ولم ينكسر، وبدون أن تتكون شقوق على جانبه، ففي هذة الحالة فإن التربة تحتوي على 40% وأكثر من حبيبات الطين، وعليه يمكن إعتبارها أما طينية، طينية سلتية، أو طينية رملية,
أما إذا تكون الخيط، وانكسر بعد فترة، وظهرت التشققات على حوانبه، ففي تلك الحالة فإن التربة محتوية على 27-30% طين، ويكون قوام التربة أما طينياً طميياً، طينياً طميياً سلتياً، أو طينياً طمياً رملياً.
أما في حالة عدم التمكن من تكوين خيط من عجينة التربة فتكون التربة محتوية على أقل من 27% طين وأن قوامها يعدّ طميياً، طميياً رملياً، أو طميياً سلتياً، وبهذة الطريقة تحدد قوام التربة على إنها طينية، طينية طمية، أو طمية.
وللتفريق بين القوام الطيني، الطيني الرملي، أو الطيني السلتي في الحالة الأولى، أو القوام الطيني الطميي، الطيني الطميي الرملي أو الطيني الطميي السلتي في الحالة الثانية، أو القوام الطميي، الطميي الرملي، أو الطميي السلتي في الحالة الثالثة، توخد نفس العينة المبتلة وتفرك جيداً بين الأصابع، فإذا كان ملمسها خشناً وتحدث صوتاً خفيفاً فهي رملية، وإذا كان ملمسها يشابه ملمس الصابون، وناعمة، فهي سلتية.
بناء التربة
يطلق إصطلاح بناء التربة على ترتيب الحبيبات المنفردة أو المجمعة للتربة، ونظام تجاورها، حيث تعدّ مهمة عند دراسات التربة حيث هي محصلة لخواص التربة الطبيعية والكيماوية والحيوية، وله علاقة وثيقة بالإنتاج الزراعي، وتتوقف قدرة التربة لتكوين بنائها على عوامل متعددة أهمها: كمية الطين ونوعه، المواد العضوية والمعدنية والأملاح الذائبة، وكذلك الكاتيونات المتبادلة في معادن الطين، كما أن لبناء التربة أثر هام على مسامية التربة وبالتالي يؤثر على التهوية والعلاقات المائية ودرجة التماسك والمقاومة، هذا وقد تكون التربة عديمة البناء، أي إما أن تكون ذات حبيبات منفردة كالرمل والحصى، أو تكون ذات شكل مصمت (ممتلىء) حيث لا توجد مستويات انفصال بين الأجزاء المختلفة، وينتشر هذا النوع من الترب العديمة البناء في المناطق الجافة والصحراوية، والرملية منها بوجه خاص.
ويجب أن تؤخد في الإعتبار المميزات الثلاثة المعروفة لبناء التربة وهي: درجة البناء، ونوع البناء، ورتبة البناء عند وصف التربة ذات البناء الواضح:
درجة البناء: إن طريقة وصف درجة البناء تتلخص في الأتي:
ضعيفة البناء، عندما تكون المجمعات المتكونة غير تامة التكوين وتنفرك بسهولة عند المعاملة أو النقل.
متوسطة البناء، عندما تكون المجمعات المتكونة تامة التكوين والوضوح وتتحمل المعاملة والنقل.
قوية البناء، عندما تكون مجمعات التربة المتكونة واضحة جداً في مكانها الطبيعي وتتحمل المعاملة والنقل وتكون قوية لا تنكسر بسهولة.
أنواع البناء: توجد ستة أنواع رئيسية للبناء، حيث تتخد أشكالاً وأحجاماً عديدة وهي كالآتي:
البناء المحبب، وهو عبارة عن مجمعات لحبيبات التربة تميل إلى الإستدارة، وأقطارها لا تزيد عن 5 مم، ويوجد هذا النوع من البناء غالباً في أفق أ1 من الترب المختلفة.
البناء المفتت، يكون عبارة عن مجاميع مسامية غير منتظمة الشكل، ولا تزيد أقطارها عن 5 مم، وتوجد في آفاق أ1 من التربة.
البناء الصفائحي، وفيه تترتب الحبيبات في صورة صفائح رقيقة تكون أفقية مع سطح التربة، وهذا النوع شائع في الأراضي القلوية.
البناء الكتلي، تترتب فيه الحبيبات على شكل كتل مختلفة الأحجام غير منتظمة الشكل، وينقسم إلي قسمين هما، بناء كتلي ذو زوايا، وبناء كتلي غير محدد الزوايا، ويوجد هذا النوعان من البناء في آفاق ب وخاصة تلك التي تحتوي على كمية عالية نسبياً من الطين.
البناء العمودي، وتترتب في هذا النوع من البناء حبيبات التربة أو المجمعات في صورة أعمدة رأسية ينفصل بعضها عن البعض الآخر بتشققات عمودية، ويوجد هذا النوع في آفاق ب2 الغنية بالطين، وخاصة التي توجد بها الصوديوم بكميات كبيرة.
البناء المنشوري, تترتب الحبيبات في هذا النوع من البناء على شكل منشور هرمي، ويوجد هذا النوع من آفاق ب2 الغنية بالطين.
رتب البناء: أي حجم مجمعات التربة وتوجد خمس رتب من بناء التربة هي: رتب دقيقة جداً، دقيقة، متوسطة، خشنة، خشنة جداً وكل هذة الرتب لها أحجام مختلفة تخلفة بنوع البناء والتي موضحة بالجدول التالي:
المرونة
تعرف هذة الصفة بأنها درجة إلتصاق حبيبات أو مجمعات التربة مع بعضها، أي أنها درجة مقاومة التربة (أو مجمعاتها) للقوة التي تعمل على تفكيكها وتغيير شكلها الطبيعي، تختلف هذة الخاصية من أفق إلى آخر داخل قطاع التربة الواحد من جهة، وبين القطاعات المختلفة من جهة أخرى، ولهذة الخاصية علاقة كبيرة بحالة بناء التربة، وبالتالي بالعلاقات المائية للنبات والتربة.
وتختبر مرونة التربة حقلياً بضغط جزء من التربة في حالتها الطبيعية بين الأصابع، وتوصف عادة في الحالات الجافة، والرطبة، والمبتلة، الإصطلاحات المستعملة هي:
في الحالة الجافة:
مفككة، أي عندما تكون التربة مفردة الحبيبات وبدون مجمعات.
طرية أو ناعمة، أي عندما تكون المجمعات سهلة الفرك إلى حبيبات مفردة بواسطة أصابع اليد.
صلبة، أي عندما تنكسر وتتفكك مجمعات التربة باليد بسهولة ويصعب فركها بأصابع اليد.
صلبة جداً، عندما يمكن تكسير مجمعات التربة باليد بصعوبة.
صلبة للغاية، غير محتملة الكسر باليد.
في الحالة الرطبة:
مفككة، عندما تكون التربة ذات حبيبات منفردة.
قابلة للفرك، عندما يسهل فرك التربة تحت ضغط بسيط بين الأصابع.
متماسكة، عندما يصعب فرك التربة تحت ضغط متوسط بين الأصابع.
متماسكة جداً، إي أن التربة غير قابلة للفرك بين الأصابع وتحتاج إلى ضغط عال جداً.
متماسكة وغير محتملة الفرك باليد.
في الحالة المبتلة:
غير لصقة وغير لينة، أي أن التربة في حالية غير لينة ولا تلتصق بالأصابع.
لصقة ولينة بصورة بسيطة، أي في حالة الترب التي تلين قليلاً ولكنها لا تلتصق باليد كثيراً.
لصقة ولينة، أي في حالة الترب التي تلين وتلتصق باليد بدرجة متوسطة.
لصقة جداً ولينة جداً، أي في حالة التربة التي تلين كثيراً وتلتصق باليد كثيراً.
درجة تركيز الهيدروجين
يسمي أحياناً درجة حموضة التربة، أو حالة محيط التربة، أو pH التربة، وهي إما أن تكون حامضية أو قاعدية أو متعادلة، ويظهر التأثير القاعدي في التربة بكمية تراكم أملاح الكالسيوم والمغنيسيوم والصوديوم، حيث تسود آيونات الهيدروكسيد (-OH) على أيونات الهيدروجين (+H) في محلول التربة، وتكون التربة متعادلة عندما تتساوي آيونات الهيدروكسيد والهيدروجين، وتستعمل عدة طرق في للدلالة عليها منها استعمال الكواشف أو ورقة الليتموس، أو استعمال مقياس الأس الهيدروجيني.
وتتصف الأراضي الجافة والصحرواية بأنها قاعدية، بينما تسود الحالة الحامضية في أراضي المناطق الرطبة (الباردة)؛ إذ يلعب المطر وزيادة الماء بالتربة دوراً كبيراً في عمليات غسيل أملاح الكالسيوم والمغنيسيوم من الطبقات السطحية للتربة
طبقات التربة
تعتمد تسمية نطاقات أو طبقات التربة على نوع المواد التي تتكون منها والتي تعكس الفترة الزمنية التي استغرقتها عمليات تكوُّن التربة في مراحلها المختلفة. ويتم تحديد هذه النطاقات باستخدام مجموعة صغيرة من الحروف والأرقام، [16] كما يتم وصفها وتصنيفها بناءً على لونها وحجم حبيباتها وجزيئاتها ودرجة تماسكها ونسيجها وقوامها وبنيتها ومدى امتداد جذور النباتات بها ودرجة الحموضة بها ومحتواها من الفجوات والمسام والخصائص المميزة لها عن غيرها وتحديد ما إذا كانت تحتوي على عقد أو درنات في مواد رسوبية صخرية أم لا.[17] ولا تحتوي أية تربة على كل النطاقات التي سيلي توضيحها فيما يلي؛ لأن أنواع التربة قد تحتوي فقط على بعض هذه النطاقات أو معظمها.
إن تعرض المادة الأم، التي تكونت منها التربة، إلى ظروف ملائمة يؤدي إلى تكوُّن أنواع التربة الأولية الخصبة الصالحة لنمو النباتات بها؛ الأمر الذي يؤدي إلى تراكم مخلفات ومواد عضوية في التربة وتكوين طبقة عضوية تُسمى بالنطاق (O). ثم بعد ذلك تتجمع الكائنات الحية الدقيقة وتقوم بتحليل المواد العضوية، الأمر الذي ينتج عنه وجود عناصر غذائية مفيدة يمكن أن يتغذى عليها النباتات والحيوانات الأخرى. وبعد مرور فترة زمنية كافية، تتكون طبقة سطحية من المركبات والمواد العضوية داكنة اللون الناشئة من تحلل النباتات والتي تسمى بالنطاق (A).
تصنيفات التربة
يمكن تقسيم التربة حسب طبيعة تكوينها إلى عدة أنواع لفهم العلاقات التي تربط بين أنواع التربة المختلفة ولتحديد كيفية استخدام كل نوع منها لتحقيق أفضل استفادة ممكنة. ويرجع الفضل للعالم الروسي "دوكتشوف" (Dokuchaev) في وضع أول نظام لتصنيف التربة عام 1880. وقد قام بتطوير هذا النظام عدة مرات العديد من الباحثين الأمريكيين والأوروبيين حتى تم تعديله إلى نظام شاع استخدامه حتى الستينيات من القرن العشرين. لقد اعتمد هذا النظام على مبدأ مفاده أن أنواع التربة تتمتع ببنية معينة وتركيب خاص يختلف بناءً على المواد والعوامل التي تشترك في تكوين هذه التربة. وفي الستينيات من القرن العشرين، ظهر نظام تصنيف مختلف يركز على تركيب التربة وبنيتها بدلاً من المادة الأم التي تكونت منها والعوامل المؤثرة في تكوينها. ومنذ ذلك الحين، شهد هذا النظام العديد من التعديلات التي طرأت عليه.
تصنيف أنواع التربة
يعد ترتيب فئات التربة هو أحدث تصنيف تم التوصل إليه في الآونة الأخيرة. وتمت تسميتها بحيث تنتهي جميعها بـمقطع "سول". في نظام التصنيف الأمريكي، هناك 10 فئات للتربة سيرد ذكرها فيما يلي:[18]
تربة الإنتيسول: التي تكونت حديثًا وتفتقر إلى نطاقات التربة الخصبة جيدة التطور. وتوجد عادة في الرواسب المفتتة التي تتسم بضعف درجة تماسكها مثل التربة الرملية، وبعضها يتسم بالنطاق (A) الذي يغطي مباشرة الصخور الأولية.
تربة الفيرتيسول: هي التربة المقلوبة. تنتفخ هذه التربة ويمتد حجمها عندما ترتفع بها نسبة الرطوبة وتشبعها بالماء وتنكمش ويقل حجمها في فترات الجفاف، وغالبًا ما يغطي سطحها شقوق عميقة تقع فيها بعض أجزاء الطبقات السطحية.
تربة الإنسيبتيسول: تتميز بأنها أحدث أنواع التربة تكوُّنًا. تتميز هذه التربة بتكوين طبقاتها القريبة من سطح الأرض، إلا أنها تفتقر إلى عملية غسل التربة من الأملاح والقدرة على استقبال المواد المتسربة إليها.
تربة الأرديسول: هي تربة الأراضي الجافة التي تكونت بفعل العوامل المناخية في المناطق الصحراوية الجافة. تمثل هذه التربة حوالي 20 في المائة من إجمالي مساحة التربة على سطح الأرض. يستغرق تكوُّن هذه التربة فترات زمنية طويلة ومن الصعب أن تتراكم أو تتوفر فيها مواد عضوية مفيدة لنمو النباتات. كما تختص بوجود طبقاتها القريبة من سطح التربة (أو ما تُعرف بالطبقات الكلسية أو الجيرية) حيث تحتوي على كربونات الكالسيوم التي تراكمت بفعل حركة تسرب المياه الجوفية داخل التربة. وتحتوي معظم أنواع هذه التربة على نطاقات Bt جيدة التكوين والتطور التي تقوم بدورها باستقبال المواد المتسربة إليها والتي تشير إلى حركة الطين منذ زمن بعيد عندما كانت ترتفع نسبة الرطوبة في التربة.
تربة الموليسول: هي تربة الأراضي الرخوة.
تربة السبودسول: وهي التربة الحمضية التي تكونت من خلال عملية التخلص من المركبات القاعدية حتى أصبحت حمضية. وتنحصر هذه التربة في الغابات الصنوبرية والغابات النفضية التي توجد في المناطق الباردة.
تربة الألفيسول: هي التربة الغنية بعنصري الألومنيوم والحديد. كما أنها تحتوي على طبقات من الطين المتراكم. وتتكون هذه التربة في المناطق متوسطة الرطوبة والمناطق التي يسودها مناخ دافئ لمدة ثلاثة أشهر على الأقل بما يلائم نمو النباتات بها.
تربة الألتيسول: وهي التربة التي تتعرض كثيرًا لعمليات الغسل للتخلص من الأملاح.
تربة الأوكسيسول: هي التربة التي تحتوي على كميات كبيرة من أكاسيد المعادن.
تربة الهيستوسول: هي التربة التي تتكون من المواد العضوية بشكل أساسي (ويُطلق عليها التربة العضوية).
نورد فيما يلي بعض التصنيفات الفرعية الأخرى للتربة:
أنواع تربة الأنديسول: وهي تربة الأراضي الخصبة الناتجة عن تفتت الصخور البركانية وتعد من أفضل أنواع التربة وأجودها، كما أنها تتميز بمحتواها الزجاجي.
أنواع تربة الجليسول: هي تربة الأراضي التي تتواجد في المناطق القطبية شديدة البرودة.
تصنيــف آخر للتربـة من حيـث شكلهـا:
التربة البنية: يظهر هذا النوع من التربة تغير تدريجي في اللون أو في أفق واضحة مع دليل في نمو جذر غير محدد الطول ونشاط لدودة الأرض لأعماق بعيدة ،
وتعدّ هذه التربة قادرة على إنتاج عشب جيد ولكن يجب فحص نظام الصرفة والحامضية .
الصلصال: تظهر هذه التربة مقاومة لجذور النبات ولدودة الأرض من الدخول إلى التربة رمادية اللون والمثقفة بالماء .
الرسوبية:تربة ذات تركيب رملي حامضي مصفى ، لا توجد المواد المغذية في طبقاتها العليا ، ولكن بإمكانها العمل على تراكم المواد المغذية في الطبقة القاسية الخشنة القابلة للاختراق من جذور النبات ، ليس بإمكان هذه التربة إنتاج محصول جيد من العشب .
الجيرية: تشبه هذه التربة تلك التربة المغطاة بالطباشير ، ويكون هناك عادة طبقة عليا بنية اللون مع طباشير بيضاء نقية على السطح .
التربة العضوية: تحتوي هذه التربة على نسبة عالية من المحتوى العضوي أو محتويات خثية وتكون عادة كثيرة الاحتفاظ بالرطوبة والخصوبة ، لكنها يمكن أن تكون حامضية خاصة إذا كان هناك صخر سفلي كما في أرض المستنقع ، كما يمكن أن يكون هناك مشكلة في نظام الصرفة .
التربة الخثية الطحلبية (تربة المستنقعات): من المعلوم أن هذه الأنواع من التربة حامضية جداً وتتمتع بصرفة جزئية ، ومن الممكن أن تكون أفضل تربة طينية طبيعية متوفرة ، فهي غنية بغذاء النبات وسهلة للعمل فيها مبكراً ، وبإمكانك أيضا أن تحول التربة المتوفرة إليك إلى تربة خصية وذلك بإضافة كميات كبيرة من المواد العضوية حيث أن معظم المزارعين يعملون ذلك .
التربة الطباشيرية و التربة الكلسية: تحتوي هذه التربة على نسبة عالية من الطباشير والكلس ، والحقيقة أنها تطغى على تصنيف أحجم الجسميات الدقيقة العادية الموجودة في هذه التربة ، وهي غالباً ما تكون ضحلة جداً ، كما أنها وبخطورة تحدد نوع النبات الذي ينمو بنجاح فيها ، فان كانت تربتك من هذا النوع وكنت غير راضي عن نسبة النباتات التي يسمح لك بزراعتها فان أفضل طريقة هي أن تنتقل إلى منطقة أخرى ،
ولكن يجب عليك فحص التربة أولاً ، وإذا لم تستطع الانتقال فما عليك إلا أن تحصر نفسك في زراعة النباتات التي تنمو في التربة الطباشيرية .
مكونات التربة الأساسية
للتربة خمسة مكونات أساسية وهي: الحبيبات المعدنية، والمادة العضوية، وماء التربة، وهواء التربة، والكائنات الحية فيها ويجب أن يكون واضحاً أن التقسيم الحجمي للتربة توجد دائماً متداخلة، أو في حالة التداخل والإختلاط الكامل، هذا وتختلف هذة النسب الحجمية حسب الظروف وأنوع الترب المختلفة؛ ففيترب المناطق الجافة الصحراوية نجد المادة العضوية والكائنات الحية تشغل حيزاً بسيطاً جداً من حجم المكونات قد لا يتعدي واحداً في المائة [19]
الحبيبات المعدنية للتربة
يتحدد البناء الطبيعي للتربة - عند المشاهدة الحقلية - بدرجة كبيرة بصفات الحبيبات المعدنية للتربة والتي تتكون من مختلف الأحجام من الحصي والأحجار وأحجام معدن الطين الغروي الذي يكون متوسط قطر حبيبته الطينية الغروية أقل من واحد ميكرون، الجدول التالي يبين تقسيم أحجام الحبيبات المعدنية حسب النظام الأمريكي المتبع[19]:
وعلى ضوء ذلك يتوقف تحديد قوام التربة على أساس النسبة المئوية لكل مجموعة من هذة المجموعات، وكذلك يتوقف على العوامل والخواص الطبيعية كالرشح، وتحرك الماء الشعري فيها، وقوة حفظها للماء، أي قدرتها على إستيعاب الماء، وسرعة التهوية، وقوة تماسكها وغيرها من الخواص الأخرى[19]
من المعلوم أن الحبيبات الصغيرة حجماً قد تتجمع في حبيبات مركبة ذات تركيب هندسي معين ينتج عنه بناء التربة الذي يحتوي على مسام أو فراغات بين الحبيبات ذات الأحجام المختلفة، هذا وتتوقف قدرة التربة في تكوين بنائها على مقدار الغرويات اللاحمة بها عضوية كانت أم معدنية[19]
إن الحبيبات التربة المعدنية غير منتظمة الشكل عادة وتميل في مجموعها إلى الشكل الكروي؛ أي بمعني آخر يفترض دائماً ومن الوجهة النظرية أنها كرات منتظمة، وتختلف تلك الحبيبات في اللون حسب تركيبها المعدني والكيماوي، وعموماً فإن الأحجام الكبيرة من الحبيبات كالحجارة والحصى تعدّ فتات للصخور متكونة غالباً من معادن أولية مجمعة، أما حبيبات الرمل فهي معادن أولية منفردة، وحبيبات السلت تتكون من معادن أولية وثانوية ناتجة أثناء تكوين التربة، والحبيبات التي يقل قطرها عن 0.002 مم فتحتوي غالباً على الطين السليكاتية، وأكاسيد الحديد وغيرها من المعادن الثانوية[19]
المادة العضوية
تتكون المادة العضوية في التربة من تحلل جذور وبقايا النباتات التي تسقط وتتواجد على سطح الأرض، وعندما تتحلل المادة العضوية بواسطة الكائنات الحية الدقيقة فإنها تصبح عموماً داكنة اللون حيث يطلق عليها بإسم الدبال، ويلعب الدبال دوراً مهماًفي ربط وتماسك الحبيبات الناعمة للتربة بعضها البعض في صورة حبيبات مركبة مما يعطي للتربة بناءها المعروف[19].
إن محتوي المادة العضوية في التربة ضئيل جداً، وخاصة في المناطق الجافة وشبه جافة والصحراوية، إلا أن تأثيرها بالغ على خواص التربة ومراحل نمو النباتات و المحاصيل الزراعية، وبالأخص تأثيرها على الخواص المورفولوجية (الشكل الظاهري) المتربة من لون وبناء وعلى الخواص الطبيعية، إلى جانب هذا تعدّ المخزن الرئيسي لإمداد التربة بعنصري الكبريت و الفوسفور كم تعدّ الأساس والمصدر الوحيد لعنصر النيتروجين[19].
طبقة الذبال الخصبة
تشير طبقة الذبال إلى المادة العضوية التي تكونت بفعل تحلل النباتات والحيوانات في التربة لدرجة أنها وصلت نقطة الاستقرار، بحيث تكون غير قادرة على التحلل بعد ذلك. تعدّ أحماض الهيوميك (أو ما يُعرف بالأحماض الدبالية) وأحماض الفولفيك من المكونات المهمة لطبقة الدبال، وتتكون هذه الأحماض من بقايا النباتات المتحللة مثل الأوراق والسوق والجذور. وبعد موت هذه النباتات واندثارها في التربة، تبدأ عملية تحلل مواد وبقايا هذه النباتات الميتة مكونةً طبقة الذبال الخصبة. وتتضمن عملية تكوُّن هذه الطبقة حدوث عدة تغيرات سواء التي تحدث في التربة أو التي ستطرأ على بقايا النباتات المتحللة؛ حيث تختزل التربة المركبات القابلة للذوبان في الماء مما يؤدي إلى احتوائها على عدد من هذه المكونات بما فيها مواد السليلوز ونصف السليلوز. وعندما تترسب بقايا النباتات وتتحلل، تتراكم مواد الهيومين والليجنين ومركباته في التربة؛ ثم بعد ذلك يأتي دور الكائنات الدقيقة التي طالما تعيش في التربة وتتغذى على بقايا النباتات المتحللة، فإنها تزيد من نسبة البروتينات والمواد المغذية في التربة.
تقاوم مادة الليجنين عملية التحلل؛ لهذا فهي تتراكم وتترسب في التربة، كما أنها تتفاعل أيضًا كيميائيًا مع الأحماض الأمينية التي تزيد من قدرتها على مقاومة عمليات التحلل من أي نوع، ومن بينها التحلل الإنزيمي الذي يتم بواسطة الميكروبات. ومن خصائص المواد الدهنية النباتية والشمع النباتي أنها غير قابلة إلى حد ما للتحلل علاوة على أنها تستقر في التربة وتبقى لفترات زمنية طويلة إذا لم تتغير الظروف حولها. أما بالنسبة للبروتينات، فإنها تتحلل بسهولة وبشكل طبيعي وتكون على استعداد لامتصاص جذور النباتات لها، ولكن عندما تتحد مع جزيئات الطين فإنها تصبح أكثر مقاومة للتحلل. ومن ناحية أخرى، تمتص جزيئات الطين الإنزيمات التي تعمل على تحلل البروتينات مما يجعل محتوى أنواع التربة الطينية من المواد العضوية يبقى لفترات طويلة أكثر من غيرها من أنواع التربة الأخرى التي تفتقر إلى الطين. وتعمل إضافة مواد عضوية إلى التربة الطينية وترسبها بها على توفير مواد عضوية وأي عناصر غذائية أخرى لم تكن متاحة من قبل للنباتات التي تنمو في هذه التربة أو الميكروبات التي تعيش فيها منذ سنوات عديدة، وذلك لاتحادها بقوة مع حبيبات الطين. ويؤدي ارتفاع نسبة حمض التنيك (بوليفينول) في التربة إلى فصل النيتروجين بواسطة البروتينات أو إلى فقدان النيتروجين قدرته على الانتقال في التربة، الأمر الذي ينتج عنه عدم إتاحة النيتروجين للنباتات في التربة.[20][21]
يوصف تكوين الدبال بأنه عبارة عن العمليات التي تعتمد على نوع التربة الأساسي وكمية المواد والبقايا النباتية التي تتراكم كل عام؛ وكلاهما يتأثر بالمناخ ونوع الكائنات الدقيقة التي تعيش في التربة. وتختلف نسبة النيتروجين في هذا النوع من التربة ولكنها في العادة تتراوح من 3 إلى 6 في المائة. وتعد طبقة الدبال باعتبارها مخزن النيتروجين والفوسفور في التربة المكون الفعال والمؤثر في خصوبة التربة. كما تمتص هذه الطبقة الماء وتختزله بداخلها لتعمل بدورها على الحفاظ على درجة رطوبة التربة والتي يحتاج إليها النبات في نموه ، و قد ذكرت شبكة الأبحاث الزراعية أن استخدام حمض الهيوميك بمعدل 100جم\لتر يوفر 15% من الإحتياجات المائية لنبات الموز [22]. وتعد هذه الطبقة قابلة للتمدد في حالة تعرضها للماء وقابلة للانكماش في حالة الجفاف مما يتيح وجود ثغرات ومسام بين جزيئاتها. كما أن طبقة الدبال أقل استقرارًا من طبقات التربة الأخرى لأنها تتأثر بالتحلل الميكروبي. وبمرور الوقت يقل تركيزها إذا لم تتم إضافة مادة عضوية جديدة إليها.
تأثير المناخ على المواد العضوية
إن إنتاج المواد العضوية وتراكمها وتحللها وتكوين طبقة الدبال يعتمد بشكل كبير على الظروف المناخية. كما تعد درجة حرارة التربة ونسبة الرطوبة بها من العوامل الرئيسية التي تساهم في تكوين المادة العضوية وتحللها، علاوة على أنهما يشتركان مع عامل طبيعة التضاريس في المساعدة في تكوين أنواع التربة العضوية. تتكون التربة التي تحتوي على نسبة عالية من المواد العضوية على الأرجح في مناخ رطب و/أو بارد؛ لأن درجة الحرارة المنخفضة أو الرطوبة العالية تثبط نشاط الكائنات المحللة حيث توجد كمية كافية من ترسب الماء لدعم النمو النباتي الكثيف.وبما أن رؤى قد أصبحت غنية جدا فإنها ستصبح مثل التربة
هواء التربة
من أهم محتويات التربة هو الجزء الغازي منها والذي يطلق عليه بإسم هواء التربة حيث يوجد في المسافات البينية في صورة حرة، وكذلك دائباً في الماء، ويعدّ الجزء الفعال بالتربة، إلا أنه غير ثابت التركيب والمكونات حتي في نوع التربة الواحدة، ويعدّ هواء التربة أساساً جزءاً من الهواء الجوي، إلا أنه يختلف عنه في عدة إعتبارات منها[19]:
احتواؤه على نسبة عالية من غاز ثنائي أكسيد الكربون
تشبعه ببخار الماء ( ماعدا ترب المناطق الجافة )
احتواؤه على مقادير قليلة من عنصري الأوكسجين والنيتروجين
ماء التربة
ويسمي بمحلول التربة، وهو عبارة عن محاليل مائية للأملاح والغازات، ويتأثر تركيز وتركيب محلول التربة بعوامل كثيرة أهمها: التركيب المعدني للتربة، ودرجة عمليات الغسيل، ورطوبة التربة، وموعد الموسم الزراعي، والملاحظ زيادة تركيز محلول التربة في الأراضي الجافة، وشبه جافة، وفي فترات الجفاف، وفي فصل الصيف بينما يقل تركيزه نوعاً ما في فصل الشتاء، هذا ونجد في أوقات سقوط الأمطار أو عند ري التربة امتلاء المسافات البينية للتربة بالماء، ومن ثم تبدأ كميات الماء التي لا تستطيع حبيبات التربة الاحتفاض به بها كأغلفة حولها - في حركة إلى أسفل التربة بتأثير الجاذبية الأرضية لتنظم إلى الماء الأرضي، وبعد مضي فترة زمنية قصيرة - يومين أو ثلاثة - تصل التربة إلى حالة الاتزان حيث تتساوي عندها قوة حفظ حبيبات التربة للماء بقوة الجاذبية الأرضية، وفي هذة الحالة يتوقف تحرك الماء للأسفل، وإبتداء من هذة الفترة ولعدة أيام تالية تسود في التربة جميع الظروف الملائمة للنمو من رطوبة وهواء ونشاط الأحياء الدقيقة بالتربة[19].
الكائنات الحية في التربة
تحتوي التربة على أنواع الكائنات الحية الدقيقة تقريباً كالبكتيريا والاكتينومايسيتز والطحالب والفطريات وجذور النباتات الراقية بالإضافة إلى الحشرات والديدان والحيوانات الأرضية الصغيرة، وتلعب الأحياء الحية في التربة دوراً أساسياً لا غنى عنه في العمليات والتغيرات الدائمة الحدوث في التربة، حيث أنه لا يمكن إغفالها أو تجاهلها من قبل العاملين بدراسات التربة في الحقل، ونتيجة للعوامل البينية التي تؤثر على نمو وتكاثر هذة الكائنات الحية تظهر الإختلافات في إعدادها وفعاليتها ونشاطها في التربة الواحدة أو بين تربة وأخرى[19].
محاليل التربة
تحتوي أنواع التربة، في ظل الظروف المختلفة التي تتعرض لها، على العديد من المحاليل الغروية. وتتبادل هذه المحاليل العديد من الغازات والعناصر الكيميائية مع التربة. ومن الجدير بالذكر أن هذه المحاليل تحتوي على سكريات غير متحللة وأحماض الفولفيك وغيرها من الأحماض العضوية وبعض العناصر الغذائية التي تحتاجها النباتات بكميات صغيرة، مثل الزنك والحديد والنحاس وبعض المعادن الأخرى والأمونيوم وغيرها. ويتوفر في بعض أنواع التربة محاليل الصوديوم التي تلعب دورًا مهمًا في نمو النباتات، كما توجد نسبة عالية من الكالسيوم في أراضي الغابات. وتؤثر درجة حمضية التربة على نوع وعدد الأنيونات والكاتيونات التي تحتوي عليها محاليل التربة وتتبادلها مع غلاف التربة الجوي وكذلك الكائنات الحية الدقيقة التي تعيش فيها.[23]
التربة وعلوم الطبيعة
الجغرافيا الحيوية هو علم دراسة العوامل المؤثرة على توزيع الكائنات الحية بهدف الكشف عن الأماكن التي تعيش بها ومعرفة سبب ذلك. وتعد التربة بأنواعها أحد العوامل التي تحدد ماهية النباتات والبيئات التي يمكن أن تنمو فيها. ويقوم علماء التربة بعمل مسح شامل لدراسة أنواع التربة أملاً في إدراك العوامل الأساسية التي تحدد نوعية النباتات التي يمكن أن توجد وتنمو في تربة معينة.
بالإضافة إلى ذلك، يوجه علماء الجيولوجيا اهتمامًا خاصًا بدراسة أنواع التربة وأنماطها الموجودة على سطح الأرض. ويعكس نسيج التربة ولونها وتركيبها الكيميائي في الغالب طبيعة المادة الأولية الجيولوجية التي تكونت منها، وغالبًا ما تتغير أنواع التربة وفقًا لحدود الوحدات الجيولوجية. وتوضح الطبقات المندثرة في العصور القديمة للتربة والتي تسمى بـ paleosols أشكال سطح الأرض من قبل، كما أنها تسجل تاريخ علم المناخ القديم وهو يهتم بدراسة التغيرات المناخية القديمة التي حدثت في تاريخ سطح الأرض.|الظروف المناخية التي تعرضت لها في العصور السابقة. ويستفيد علماء الجيولوجيا من دراسة بقايا النباتات والكائنات المندثرة منذ العصور القديمة وتوزيع حفرياتها في الصخور زمنيًا وجغرافيًا لتقدير أعمار الصخور وربط بعضها ببعض وكذلك في فهم العلاقات التي كانت تربط بين الأنظمة البيئية السالفة وذلك خلال الحقب التاريخية الجيولوجية التي تعاقبت فوق الأرض. وطبقًا لنظرية biorhexistasy التي تصف العوامل المؤثرة في تشكيل التربة وتطورها، فإن الظروف المناخية التي دامت لفترات طويلة من الزمن وأدت إلى تكوين أنواع من التربة العميقة التي تعرضت لعوامل التعرية قد نتج عنها ارتفاع درجة ملوحة المحيطات وتكوين الأحجار الجيرية.
علاوة على ذلك، يستعين علماء الجيولوجيا بخصائص قطاع التربة لتحديد فترة استقرار سطح التربة من حيث استقرار المنحدرات والتصدعات الجيولوجية عبر العصور المختلفة. وتشير أية طبقة تربة تحت سطحية إلى حدوث تصدع أثناء تكون التربة، كما يعتمد ذلك على مدى تكوين طبقة التربة تحت السطحية التي تليها لتحديد الفترة الزمنية التي مرت منذ حدوث التصدع.
استعانت مجموعة من المهندسين بتربة تم فحصها من خلال استخدام المنهج المعياري للمرحلة الأولى من الدراسة الأثرية لإحدى العينات التي أخذت بجرافة أرض من حفرة وذلك بهدف تقدير أعمار طبقات الأرض حسب التأريخ النسبي (مقارنة بالتأريخ المطلق لها). وتعد الاستفادة من معرفة خصائص قطاع التربة وطبقاتها لتحديد أقصى عمق مقبول لأية حفرة أمرًا مألوفًا بشكل أكبر من الحاجة لفحص الأدلة الأثرية بهدف إدارة الموارد الثقافية ومعرفة أهميتها وقيمتها.
وتعد أنواع التربة التي يتدخل الإنسان في تكوينها أو يتسبب في إحداث تغيير بها محط اهتمام عدد كبير من علماء الآثار، ومن أمثلتها أراضي تربة تيرا بريتا وهي من أخصب أنواع التربة وأجودها على مستوى العالم.
أوجه استخدامات التربة
تستخدم التربة في الزراعة حيث تعدّ المصدر الأساسي للعناصر الغذائية اللازمة لنمو النباتات. وتتنوع التربة التي تستخدم في الزراعة (على سبيل المثال لا الحصر، من بين الخصائص الأخرى، نسبة الرطوبة التي من المفترض أن تحتوي عليها التربة) تبعًا لتنوع النباتات التي يمكن زراعتها فيها.
بالإضافة إلى ذلك، تُمثل المادة الأولية التي تكونت منها التربة عاملاً مهمًا في صناعات التعدين ومجالات البناء.
ذلك، حيث أنها تعد أساسًا لمعظم مشروعات البناء. ويمكن استغلال مساحات هائلة من الأراضي في صناعة التعدين وبناء الطرق وإقامة السدود. وتعد الأكواخ المغطاة بطبقات من التربة أحد الأساليب الهندسية الذي تستخدم فيه التربة كدرع واقي لحماية حوائط المباني من الكتلة الحرارية من الخارج والحفاظ على ثبات درجة حرارة الهواء من الداخل.
تعد موارد التربة مهمة وأساسية بالنسبة للبيئة وكذلك لإنتاج الأطعمة ومواد الألياف. وتمد التربة النباتات بالمعادن والماء؛ حيث أنها تمتص مياه الأمطار وتختزلها ثم تتخلص منها عن طريق امتصاص النباتات لها وبذلك تمنع تشبع التربة بالماء وتعرضها للجفاف في الوقت نفسه. كما تعمل التربة على تنقية الماء عندما يتسرب إليها من خلال عملية الترشيح. وعلاوةً على ذلك، تعد التربة هي موطن كثير من الكائنات الحية التي تعيش بها؛
من ناحية أخرى، تعد التربة في أغلب الأحيان أحد العوامل المساعدة في عملية إدارة النفايات والمخلفات. فعلى سبيل المثال، تعالج محطات الصرف الصحي مياه خزانات الصرف باستخدام العمليات الهوائية التي تقوم بها التربة.
كذلك تُستخدم التربة في تغطية النفايات والتخلص منها يوميًا في أماكنها.
وتعدّ التربة العضوية، وخاصة التربة التي تكونت من تراكم بقايا وأنسجة النباتات نصف المتفحمة وغير تامة التحلل، موردًا مهمًا لاستخراج الوقود.
يستهلك أحيانًا كل من الإنسان والحيوان التربة في العديد من الثقافات المختلفة.
تقوم التربة بتنقية وترشيح الماء كما أنها تؤثر على تكوينه الكيميائي؛ حيث تمر مياه الأمطار ومياه البحيرات والمسطحات المائية الصغيرة والأنهار بعمليات ترشيح خلال طبقات التربة المختلفة والطبقات الصخرية العلوية، وبذلك تصبح مياهًا جوفية. كما تقوم التربة والكائنات الحية التي تعيش فيها بتنقية الماء من الملوثات مثل الفيروسات والزيوت والمعادن والكميات الزائدة من العناصر الغذائية والرواسب المختلفة.
تآكل التربة اليابسة
يحدث تآكل الأراضي اليابسة إما بفعل الإنسان أو بشكل طبيعي، الأمر الذي يقلل من كفاءة تربة هذه الأراضي ويفقدها القدرة على القيام بوظيفتها. وتعدّ أنواع التربة عاملاً مؤثرًا في تآكل التربة اليابسة عندما تزيد نسبة الحموضة بها أو تتعرض لعوامل التلوث أو التصحر أو التعرية أو التملح.
على الرغم من أن زيادة نسبة الحموضة في التربة القلوية يعد مفيدًا، فإنها تعمل على تآكلها عندما تنخفض هذه النسبة مرة أخرى وتؤدي إلى انخفاض إنتاجية التربة من المحاصيل وزيادة تعرض التربة للتلوث وعوامل التعرية. غالبًا ما تكون معظم أنواع التربة أساسًا تربة حمضية، ويرجع السبب في ذلك إلى حمضية المادة الأم التي تكونت منها التربة وانخفاض نسبة الكاتيونات القاعدية التي كانت تحتوي عليها في البداية (مثل الكالسيوم والماغنسيوم والبوتاسيوم والصوديوم). وتزداد حموضة التربة عندما تفقد طبقات التربة هذه العناصر بسبب تعرض التربة لعدد من العوامل مثل هطول الأمطار بكميات عادية أو حصاد المحاصيل. ولكن تزداد نسبة حموضة التربة بشكل خطير بسبب استخدام الأسمدة النيتروجينية التي تحتوي على أحماض وأكسيدات والآثار الضارة الناجمة عن ترسب الأحماض في التربة.
أما بالنسبة لعامل التلوث الذي تتعرض له التربة، فيمكن للتربة أن تتعامل معه طالما كان بنسب منخفضة في إطار قدرتها على ذلك.
وتعتمد العديد من عمليات معالجة النفايات على مدى صلاحية طريقة المعالجة المستخدمة.
فالمزيد من عمليات المعالجة يمكن أن يدمر أنواع النباتات والكائنات الحية الموجودة في التربة كما أنه يحد من كفاءة هذه التربة. ويتم إهمال التربة وعدم الاستفادة منها عندما تدمرها عوامل التلوث الصناعي ومظاهر التطور الأخرى بدرجة لا يمكن استخدام التربة بعدها بشكل آمن ومثمر. وتستخدم مبادئ علوم متعددة، منها الجيولوجيا والفيزياء والكيمياء والأحياء، من أجل إعادة إصلاح التربة وإزالة الملوثات المتراكمة فيها وتخفيفها والتخلص منها واسترداد كفاءة التربة وقدرتها على الإنتاج. ومن بين الأساليب المستخدمة في إصلاح التربة غسل التربة بهدف تخليصها من الأملاح والترشيح وعملية حقن المياه الجوفية بالهواء لمعالجتها وإضافة بعض المواد الكيميائية لإصلاح التربة ومعالجة المشكلات البيئية من خلال استخدام النباتات والمعالجة البيولوجية لإعادة تأهيلها وكذلك العوامل الطبيعية لتخفيف الملوثات.
يعدّ التصحر أحد العوامل البيئية التي تؤدي إلى تآكل النظم البيئية في المناطق الجافة وشبه الجافة، ويرجع سبب ذلك في أغلب الأحيان إلى نشاط الإنسان. ومن المفاهيم الخاطئة الشائعة أن كثرة الجفاف تؤدي إلى التصحر. ولكن يسود الجفاف في الأراضي الجافة وشبه الجافة. وينتهي جفاف التربة بمجرد نزول الأمطار عليها شريطة أن تكون هذه التربة يتم استخدامها بشكل جيد. وتشمل أساليب إدارة التربة الحفاظ على مستويات ثابتة من العناصر الغذائية والمواد العضوية الموجودة بها، وتقليل عمليات حرثها وتهيئتها وزيادة غطائها النباتي. تساعد هذه الممارسات في السيطرة على تآكل التربة والحفاظ على نسبة إنتاجيتها عند ارتفاع نسبة الرطوبة فيها. ومع ذلك، يزيد سوء الاستخدام المستمر للتربة من فرص تعرضها للتآكل، كما يعمل ارتفاع عدد السكان وسير الحيوانات على الأراضي الحدية منخفضة الخصوبة على زيادة تصحر التربة.
يحدث تآكل التربة وانجرافها في حالة تعرضها لعوامل التعرية المتمثلة في حركة الرياح والماء والجليد وحركة جزيئات التربة وذلك بفعل تأثير الجاذبية الأرضية. وعلى الرغم من أن كل هذه العمليات متزامنة وتحدث في وقت واحد، فإن مفهوم التعرية يختلف عن مفهوم التجوية. وتتمثل أوجه الاختلاف بينهما في أن التعرية هي عملية طبيعية محضة ولكنها تزداد في بعض المناطق بسبب سوء استخدام الإنسان للتربة. ومن ممارسات سوء استخدام التربة إزالة الغابات وقطع الأشجار والإفراط في رعي الحيوانات الجائر والاستمرار في الزحف العمراني على الأراضي الزراعية. ومع ذلك، فإنه من الممكن أن تؤدي إدارة هذه الممارسات من خلال بعض الأساليب والسبل إلى الحد من تأثير عوامل التعرية، وتتضمن هذه الأساليب الحد من حدوث اضطراب في طبقات التربة أثناء أعمال البناء وتجنب البناء أثناء فترات تعرض التربة لعوامل التعرية والسيطرة إلى حد كبير على حركة الأمطار وبناء مدرجات مستوية مما يساعد على إبطاء حركة جريان الماء واستخدام أساليب تمنع تأثير عوامل التعرية، ومنها زيادة الغطاء النباتي للتربة، وزراعة أشجار أو أي أنواع أخرى من النباتات التي تعمل على زيادة تماسك التربة.
وفي الصين، فقد تفاقمت مشكلة كبيرة نتجت عن التعرية التي تسببها المياه، حيث أن الانهمار الشديد للماء قد أدى إلى إزالة الطبقة العليا للتربة في الأراضي اليابسة القريبة من النهر الأصفر وكذلك تلك الموجودة بالقرب من نهر اليانجتز. فمن النهر الأصفر، يتدفق ما يزيد عن 1.6 مليار طن من رواسبه باتجاه المحيط. وتتكون الرواسب في الأساس من نحر الماء (أو ما يُعرف بالحتّ الأخدودي) في منطقة هضبة اللوس ذات التربة الطفالية التي تكونت من الكثبان الرملية، وتقع هذه المنطقة في الشمال الغربي للصين.
تعد مواسير الصرف الصحي التي توجد في التربة أحد عوامل تعرية التربة التي تؤثر على الطبقات الموجودة تحت سطح التربة. ويؤثر ذلك بالسلب على قوة الجسور والسدود الصغيرة بالإضافة إلى أنه يؤدي إلى تكون حفر عميقة في التربة.
ومن العوامل التي تؤدي إلى تحريك جزيئات التربة اندفاع مياه الصرف بدءًا من منبع تسرب كميات صغيرة من هذه المياه خلال التربة، كما يعمل تآكل الطبقة تحت السطحية للتربة على تكوين منحدرات شديدة. ويصف مصطلح "فوران الرمال" عملية تفريغ مياه مواسير الصرف الصحي من طرف المواسير التي توجد في التربة.[24]
ويُقصد بتملح التربة تراكم وتركز الأملاح الحرة بها لدرجة أنها تؤدي إلى تآكل التربة، كما أنها تؤثر سلبًا على نمو النباتات بها. وتشمل تبعات تملح التربة تعرض التربة لأضرار التآكل وقلة إمكانية زراعة نباتات أو نموها، وبالتالي تحدث التعرية الناتجة عن افتقار التربة إلى غطاء نباتي يقي بنيتها من عوامل التعرية، وكذلك مواجهة مشكلات تتعلق بمدى صلاحية الماء ويرجع ذلك إلى وجود الرواسب.
ومن الجدير بالذكر أن تملح التربة يعزى إلى مجموعة من العوامل الطبيعية وأخرى بشرية. وتعمل الأجواء الجافة على تراكم الأملاح وتركيزها في بعض المناطق. ويتضح ذلك كثيرًا عندما تكون المادة الأم التي تكونت منها التربة مالحة. ويعد ري الأراضي الجافة مشكلة في حد ذاته؛ لأن مياه الري عمومًا تحتوي على نسبة من الأملاح. ويعمل الري، خاصة عندما يكون من خلال تسريب القنوات المائية القريبة، في أغلب الأحيان على رفع منسوب المياه الجوفية في التربة. ويحدث التملح سريعًا عندما تحتوي المياه الجوفية على نسبة عالية من الأملاح التي تتسرب وترتفع إلى سطح التربة بواسطة الخاصية الشعرية أو الأنابيب الشعرية.
وتتضمن وسائل التحكم في ملوحة التربة العمل على تدفق مياه بكميات كبيرة بهدف غسل التربة من الأملاح وذلك مع وجود نظام فعال من شبكات الصرف المغطى.[25]
المراجع
انظر أيضا
إشباع بالماء (زراعة)
روابط خارجية
: ستتعرف في هذا الموقع على المعلومات التي تتعلق بالتربة وعملية تسرب المياه وحركة سريانها بعد نفاذها من سطح التربة، بالإضافة إلى الاطلاع على اختبارات "بيرك".
: مخزون موارد التربة في جميع أنحاء الولايات المتحدة الأمريكية.
بوابة التربة الأوروبية (ويكيبيديا)
Wossac: قائمة بالتقارير والدراسات التي سُجلت على التربة.
تصنيف:تربة
تصنيف:إدارة الأراضي
تصنيف:بستنة
تصنيف:بستنة وحدائق
تصنيف:مواد طبيعية
تصنيف:موارد طبيعية
| https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%A9 |
{
"plaintext_start_byte": [
4,
328,
1178,
2134,
2469,
2796,
3519,
4786,
5351,
5539,
6231,
7469,
8372,
8761,
9615,
10234,
10640,
11141,
11984,
12469,
13196,
13749,
14369,
14863,
15216,
15758,
16662,
17123,
18194,
19730,
20258,
20972,
21186,
22017,
22341,
22623,
23591,
24447,
24900,
25250,
25817,
26532,
27263,
28336,
28792,
29323,
30319,
31512,
31978,
32888,
33353,
33618,
33868,
34745,
34833,
35666,
35965,
36237,
37268,
37728,
38584,
39031,
39072,
39157,
39277,
39433,
39529,
39693
],
"plaintext_end_byte": [
327,
1177,
2123,
2468,
2795,
3518,
4774,
5350,
5509,
6230,
7468,
8355,
8760,
9614,
10233,
10625,
11140,
11983,
12455,
13195,
13748,
14343,
14862,
15193,
15757,
16640,
17111,
18173,
19715,
20257,
20947,
21173,
22007,
22340,
22596,
23590,
24446,
24881,
25249,
25792,
26531,
27217,
28335,
28791,
29296,
30318,
31511,
31977,
32887,
33327,
33601,
33849,
34744,
34811,
35665,
35954,
36236,
37267,
37727,
38583,
38979,
39070,
39155,
39275,
39431,
39527,
39690,
40137
]
} | What is within a nucleus of a cell? | Cell nucleus | english | {
"passage_answer_candidate_index": [
1
],
"minimal_answers_start_byte": [
367
],
"minimal_answers_end_byte": [
383
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
In cell biology, the nucleus (pl. nuclei; from Latin nucleus or nuculeus, meaning kernel or seed) is a membrane-enclosed organelle found in eukaryotic cells. Eukaryotes usually have a single nucleus, but a few cell types, such as mammalian red blood cells, have no nuclei, and a few others including osteoclasts have many.
Cell nuclei contain most of the cell's genetic material, organized as multiple long linear DNA molecules in a complex with a large variety of proteins, such as histones, to form chromosomes. The genes within these chromosomes are the cell's nuclear genome and are structured in such a way to promote cell function. The nucleus maintains the integrity of genes and controls the activities of the cell by regulating gene expression—the nucleus is, therefore, the control center of the cell. The main structures making up the nucleus are the nuclear envelope, a double membrane that encloses the entire organelle and isolates its contents from the cellular cytoplasm, and the nuclear matrix (which includes the nuclear lamina), a network within the nucleus that adds mechanical support, much like the cytoskeleton, which supports the cell as a whole.
Because the nuclear envelope is impermeable to large molecules, nuclear pores are required to regulate nuclear transport of molecules across the envelope. The pores cross both nuclear membranes, providing a channel through which larger molecules must be actively transported by carrier proteins while allowing free movement of small molecules and ions. Movement of large molecules such as proteins and RNA through the pores is required for both gene expression and the maintenance of chromosomes. Although the interior of the nucleus does not contain any membrane-bound subcompartments, its contents are not uniform, and a number of sub-nuclear bodies exist, made up of unique proteins, RNA molecules, and particular parts of the chromosomes. The best-known of these is the nucleolus, which is mainly involved in the assembly of ribosomes. After being produced in the nucleolus, ribosomes are exported to the cytoplasm where they translate mRNA.
History
The nucleus was the first organelle to be discovered. What is most likely the oldest preserved drawing dates back to the early microscopist Antonie van Leeuwenhoek (1632–1723). He observed a "lumen", the nucleus, in the red blood cells of salmon.[1] Unlike mammalian red blood cells, those of other vertebrates still contain nuclei.
The nucleus was also described by Franz Bauer in 1804[2] and in more detail in 1831 by Scottish botanist Robert Brown in a talk at the Linnean Society of London. Brown was studying orchids under microscope when he observed an opaque area, which he called the "areola" or "nucleus", in the cells of the flower's outer layer.[3]
He did not suggest a potential function. In 1838, Matthias Schleiden proposed that the nucleus plays a role in generating cells, thus he introduced the name "cytoblast" (cell builder). He believed that he had observed new cells assembling around "cytoblasts". Franz Meyen was a strong opponent of this view, having already described cells multiplying by division and believing that many cells would have no nuclei. The idea that cells can be generated de novo, by the "cytoblast" or otherwise, contradicted work by Robert Remak (1852) and Rudolf Virchow (1855) who decisively propagated the new paradigm that cells are generated solely by cells ("Omnis cellula e cellula"). The function of the nucleus remained unclear.[4]
Between 1877 and 1878, Oscar Hertwig published several studies on the fertilization of sea urchin eggs, showing that the nucleus of the sperm enters the oocyte and fuses with its nucleus. This was the first time it was suggested that an individual develops from a (single) nucleated cell. This was in contradiction to Ernst Haeckel's theory that the complete phylogeny of a species would be repeated during embryonic development, including generation of the first nucleated cell from a "monerula", a structureless mass of primordial mucus ("Urschleim"). Therefore, the necessity of the sperm nucleus for fertilization was discussed for quite some time. However, Hertwig confirmed his observation in other animal groups, including amphibians and molluscs. Eduard Strasburger produced the same results for plants in 1884. This paved the way to assign the nucleus an important role in heredity. In 1873, August Weismann postulated the equivalence of the maternal and paternal germ cells for heredity. The function of the nucleus as carrier of genetic information became clear only later, after mitosis was discovered and the Mendelian rules were rediscovered at the beginning of the 20th century; the chromosome theory of heredity was therefore developed.[4]
Structures
The nucleus is the largest cellular organelle in animal cells.[5]
In mammalian cells, the average diameter of the nucleus is approximately 6 micrometres (µm), which occupies about 10% of the total cell volume.[6] The viscous liquid within it is called nucleoplasm (or karyolymph), and is similar in composition to the cytosol found outside the nucleus.[7] It appears as a dense, roughly spherical or irregular organelle. The composition by dry weight of the nucleus is approximately: DNA 9%, RNA 1%, Histone Protein 11%, Residual Protein 14%, Acidic Proteins 65%.
In some types of white blood cells specifically most granulocytes the nucleus is lobated and can be present as a bi-lobed, tri-lobed or multi-lobed organelle.
Nuclear envelope and pores
The nuclear envelope, otherwise known as nuclear membrane, consists of two cellular membranes, an inner and an outer membrane, arranged parallel to one another and separated by 10 to 50 nanometres (nm). The nuclear envelope completely encloses the nucleus and separates the cell's genetic material from the surrounding cytoplasm, serving as a barrier to prevent macromolecules from diffusing freely between the nucleoplasm and the cytoplasm.[8] The outer nuclear membrane is continuous with the membrane of the rough endoplasmic reticulum (RER), and is similarly studded with ribosomes.[8] The space between the membranes is called the perinuclear space and is continuous with the RER lumen.
Nuclear pores, which provide aqueous channels through the envelope, are composed of multiple proteins, collectively referred to as nucleoporins. The pores are about 125 million daltons in molecular weight and consist of around 50 (in yeast) to several hundred proteins (in vertebrates).[5] The pores are 100nm in total diameter; however, the gap through which molecules freely diffuse is only about 9nm wide, due to the presence of regulatory systems within the center of the pore. This size selectively allows the passage of small water-soluble molecules while preventing larger molecules, such as nucleic acids and larger proteins, from inappropriately entering or exiting the nucleus. These large molecules must be actively transported into the nucleus instead. The nucleus of a typical mammalian cell will have about 3000 to 4000 pores throughout its envelope,[9] each of which contains an eightfold-symmetric ring-shaped structure at a position where the inner and outer membranes fuse.[10] Attached to the ring is a structure called the nuclear basket that extends into the nucleoplasm, and a series of filamentous extensions that reach into the cytoplasm. Both structures serve to mediate binding to nuclear transport proteins.[5]
Most proteins, ribosomal subunits, and some DNAs are transported through the pore complexes in a process mediated by a family of transport factors known as karyopherins. Those karyopherins that mediate movement into the nucleus are also called importins, whereas those that mediate movement out of the nucleus are called exportins. Most karyopherins interact directly with their cargo, although some use adaptor proteins.[11] Steroid hormones such as cortisol and aldosterone, as well as other small lipid-soluble molecules involved in intercellular signaling, can diffuse through the cell membrane and into the cytoplasm, where they bind nuclear receptor proteins that are trafficked into the nucleus. There they serve as transcription factors when bound to their ligand; in the absence of a ligand, many such receptors function as histone deacetylases that repress gene expression.[5]
Nuclear lamina
In animal cells, two networks of intermediate filaments provide the nucleus with mechanical support: The nuclear lamina forms an organized meshwork on the internal face of the envelope, while less organized support is provided on the cytosolic face of the envelope. Both systems provide structural support for the nuclear envelope and anchoring sites for chromosomes and nuclear pores.[6]
The nuclear lamina is composed mostly of lamin proteins. Like all proteins, lamins are synthesized in the cytoplasm and later transported to the nucleus interior, where they are assembled before being incorporated into the existing network of nuclear lamina.[12][13] Lamins found on the cytosolic face of the membrane, such as emerin and nesprin, bind to the cytoskeleton to provide structural support. Lamins are also found inside the nucleoplasm where they form another regular structure, known as the nucleoplasmic veil,[14] that is visible using fluorescence microscopy. The actual function of the veil is not clear, although it is excluded from the nucleolus and is present during interphase.[15] Lamin structures that make up the veil, such as LEM3, bind chromatin and disrupting their structure inhibits transcription of protein-coding genes.[16]
Like the components of other intermediate filaments, the lamin monomer contains an alpha-helical domain used by two monomers to coil around each other, forming a dimer structure called a coiled coil. Two of these dimer structures then join side by side, in an antiparallel arrangement, to form a tetramer called a protofilament. Eight of these protofilaments form a lateral arrangement that is twisted to form a ropelike filament. These filaments can be assembled or disassembled in a dynamic manner, meaning that changes in the length of the filament depend on the competing rates of filament addition and removal.[6]
Mutations in lamin genes leading to defects in filament assembly cause a group of rare genetic disorders known as laminopathies. The most notable laminopathy is the family of diseases known as progeria, which causes the appearance of premature aging in its sufferers. The exact mechanism by which the associated biochemical changes give rise to the aged phenotype is not well understood.[17]
Chromosomes
The cell nucleus contains the majority of the cell's genetic material in the form of multiple linear DNA molecules organized into structures called chromosomes. Each human cell contains roughly two meters of DNA. During most of the cell cycle these are organized in a DNA-protein complex known as chromatin, and during cell division the chromatin can be seen to form the well-defined chromosomes familiar from a karyotype. A small fraction of the cell's genes are located instead in the mitochondria.
There are two types of chromatin. Euchromatin is the less compact DNA form, and contains genes that are frequently expressed by the cell.[18] The other type, heterochromatin, is the more compact form, and contains DNA that is infrequently transcribed. This structure is further categorized into facultative heterochromatin, consisting of genes that are organized as heterochromatin only in certain cell types or at certain stages of development, and constitutive heterochromatin that consists of chromosome structural components such as telomeres and centromeres.[19] During interphase the chromatin organizes itself into discrete individual patches,[20] called chromosome territories.[21] Active genes, which are generally found in the euchromatic region of the chromosome, tend to be located towards the chromosome's territory boundary.[22]
Antibodies to certain types of chromatin organization, in particular, nucleosomes, have been associated with a number of autoimmune diseases, such as systemic lupus erythematosus.[23] These are known as anti-nuclear antibodies (ANA) and have also been observed in concert with multiple sclerosis as part of general immune system dysfunction.[24] As in the case of progeria, the role played by the antibodies in inducing the symptoms of autoimmune diseases is not obvious.
Nucleolus
The nucleolus is a discrete densely stained structure found in the nucleus. It is not surrounded by a membrane, and is sometimes called a suborganelle. It forms around tandem repeats of rDNA, DNA coding for ribosomal RNA (rRNA). These regions are called nucleolar organizer regions (NOR). The main roles of the nucleolus are to synthesize rRNA and assemble ribosomes. The structural cohesion of the nucleolus depends on its activity, as ribosomal assembly in the nucleolus results in the transient association of nucleolar components, facilitating further ribosomal assembly, and hence further association. This model is supported by observations that inactivation of rDNA results in intermingling of nucleolar structures.[25]
In the first step of ribosome assembly, a protein called RNA polymerase I transcribes rDNA, which forms a large pre-rRNA precursor. This is cleaved into the subunits 5.8S, 18S, and 28S rRNA.[26] The transcription, post-transcriptional processing, and assembly of rRNA occurs in the nucleolus, aided by small nucleolar RNA (snoRNA) molecules, some of which are derived from spliced introns from messenger RNAs encoding genes related to ribosomal function. The assembled ribosomal subunits are the largest structures passed through the nuclear pores.[5]
When observed under the electron microscope, the nucleolus can be seen to consist of three distinguishable regions: the innermost fibrillar centers (FCs), surrounded by the dense fibrillar component (DFC), which in turn is bordered by the granular component (GC). Transcription of the rDNA occurs either in the FC or at the FC-DFC boundary, and, therefore, when rDNA transcription in the cell is increased, more FCs are detected. Most of the cleavage and modification of rRNAs occurs in the DFC, while the latter steps involving protein assembly onto the ribosomal subunits occur in the GC.[26]
Other subnuclear bodies
Besides the nucleolus, the nucleus contains a number of other non-membrane-delineated bodies. These include Cajal bodies, Gemini of coiled bodies, polymorphic interphase karyosomal association (PIKA), promyelocytic leukaemia (PML) bodies, Fougaro system , paraspeckles, and splicing speckles. Although little is known about a number of these domains, they are significant in that they show that the nucleoplasm is not a uniform mixture, but rather contains organized functional subdomains.[30]
Other subnuclear structures appear as part of abnormal disease processes. For example, the presence of small intranuclear rods has been reported in some cases of nemaline myopathy. This condition typically results from mutations in actin, and the rods themselves consist of mutant actin as well as other cytoskeletal proteins.[32]
Cajal bodies and gems
A nucleus typically contains between 1 and 10 compact structures called Cajal bodies or coiled bodies (CB), whose diameter measures between 0.2µm and 2.0µm depending on the cell type and species.[27] When seen under an electron microscope, they resemble balls of tangled thread[29] and are dense foci of distribution for the protein coilin.[33] CBs are involved in a number of different roles relating to RNA processing, specifically small nucleolar RNA (snoRNA) and small nuclear RNA (snRNA) maturation, and histone mRNA modification.[27]
Similar to Cajal bodies are Gemini of Cajal bodies, or gems, whose name is derived from the Gemini constellation in reference to their close "twin" relationship with CBs. Gems are similar in size and shape to CBs, and in fact are virtually indistinguishable under the microscope.[33] Unlike CBs, gems do not contain small nuclear ribonucleoproteins (snRNPs), but do contain a protein called survival of motor neuron (SMN) whose function relates to snRNP biogenesis. Gems are believed to assist CBs in snRNP biogenesis,[34] though it has also been suggested from microscopy evidence that CBs and gems are different manifestations of the same structure.[33] Later ultrastructural studies have shown gems to be twins of Cajal bodies with the difference being in the coilin component; Cajal bodies are SMN positive and coilin positive, and gems are SMN positive and coilin negative.[35]
RAFA and PTF domains
RAFA domains, or polymorphic interphase karyosomal associations, were first described in microscopy studies in 1991. Their function remains unclear, though they were not thought to be associated with active DNA replication, transcription, or RNA processing.[36] They have been found to often associate with discrete domains defined by dense localization of the transcription factor PTF, which promotes transcription of small nuclear RNA (snRNA).[37]
PML bodies
Promyelocytic leukaemia bodies (PML bodies) are spherical bodies found scattered throughout the nucleoplasm, measuring around 0.1–1.0µm. They are known by a number of other names, including nuclear domain 10 (ND10), Kremer bodies, and PML oncogenic domains. PML bodies are named after one of their major components, the promyelocytic leukemia protein (PML). They are often seen in the nucleus in association with Cajal bodies and cleavage bodies.[30] PML bodies belong to the nuclear matrix, an ill-defined super-structure of the nucleus proposed to anchor and regulate many nuclear functions, including DNA replication, transcription, or epigenetic silencing.[38] The PML protein is the key organizer of these domains that recruits an ever-growing number of proteins, whose only common known feature to date is their ability to be SUMOylated. Yet, pml-/- mice (which have their PML gene deleted) cannot assemble nuclear bodies, develop normally and live well, demonstrating that PML bodies are dispensable for most basic biological functions.[38]
Splicing speckles
Speckles are subnuclear structures that are enriched in pre-messenger RNA splicing factors and are located in the interchromatin regions of the nucleoplasm of mammalian cells. At the fluorescence-microscope level they appear as irregular, punctate structures, which vary in size and shape, and when examined by electron microscopy they are seen as clusters of interchromatin granules. Speckles are dynamic structures, and both their protein and RNA-protein components can cycle continuously between speckles and other nuclear locations, including active transcription sites. Studies on the composition, structure and behaviour of speckles have provided a model for understanding the functional compartmentalization of the nucleus and the organization of the gene-expression machinery[39]
splicing snRNPs[40][41] and other splicing proteins necessary for pre-mRNA processing.[42] Because of a cell's changing requirements, the composition and location of these bodies changes according to mRNA transcription and regulation via phosphorylation of specific proteins.[43]
The splicing speckles are also known as nuclear speckles (nuclear specks), splicing factor compartments (SF compartments), interchromatin granule clusters (IGCs), B snurposomes.[44]
B snurposomes are found in the amphibian oocyte nuclei and in Drosophila melanogaster embryos. B snurposomes appear alone or attached to the Cajal bodies in the electron micrographs of the amphibian nuclei.[45]
IGCs function as storage sites for the splicing factors.[46]
Paraspeckles
Discovered by Fox et al. in 2002, paraspeckles are irregularly shaped compartments in the interchromatin space of the nucleus.[47] First documented in HeLa cells, where there are generally 10–30 per nucleus,[48] paraspeckles are now known to also exist in all human primary cells, transformed cell lines, and tissue sections.[49] Their name is derived from their distribution in the nucleus; the "para" is short for parallel and the "speckles" refers to the splicing speckles to which they are always in close proximity.[48]
Paraspeckles are dynamic structures that are altered in response to changes in cellular metabolic activity. They are transcription dependent[47] and in the absence of RNA Pol II transcription, the paraspeckle disappears and all of its associated protein components (PSP1, p54nrb, PSP2, CFI(m)68, and PSF) form a crescent shaped perinucleolar cap in the nucleolus. This phenomenon is demonstrated during the cell cycle. In the cell cycle, paraspeckles are present during interphase and during all of mitosis except for telophase. During telophase, when the two daughter nuclei are formed, there is no RNA Pol II transcription so the protein components instead form a perinucleolar cap.[49]
Perichromatin fibrils
Perichromatin fibrils are visible only under electron microscope. They are located next to the transcriptionally active chromatin and are hypothesized to be the sites of active pre-mRNA processing.[46]
Clastosomes
Clastosomes are small nuclear bodies (0.2–0.5µm) described as having a thick ring-shape due to the peripheral capsule around these bodies.[28] This name is derived from the Greek klastos, broken and soma, body.[28] Clastosomes are not typically present in normal cells, making them hard to detect. They form under high proteolysis conditions within the nucleus and degrade once there is a decrease in activity or if cells are treated with proteasome inhibitors.[28][50] The scarcity of clastosomes in cells indicates that they are not required for proteasome function.[51] Osmotic stress has also been shown to cause the formation of clastosomes.[52] These nuclear bodies contain catalytic and regulatory sub-units of the proteasome and its substrates, indicating that clastosomes are sites for degrading proteins.[51]
Function
The nucleus provides a site for genetic transcription that is segregated from the location of translation in the cytoplasm, allowing levels of gene regulation that are not available to prokaryotes. The main function of the cell nucleus is to control gene expression and mediate the replication of DNA during the cell cycle.
The nucleus is an organelle found in eukaryotic cells. Inside its fully enclosed nuclear membrane, it contains the majority of the cell's genetic material. This material is organized as DNA molecules, along with a variety of proteins, to form chromosomes.
Cell compartmentalization
The nuclear envelope allows the nucleus to control its contents, and separate them from the rest of the cytoplasm where necessary. This is important for controlling processes on either side of the nuclear membrane. In most cases where a cytoplasmic process needs to be restricted, a key participant is removed to the nucleus, where it interacts with transcription factors to downregulate the production of certain enzymes in the pathway. This regulatory mechanism occurs in the case of glycolysis, a cellular pathway for breaking down glucose to produce energy. Hexokinase is an enzyme responsible for the first the step of glycolysis, forming glucose-6-phosphate from glucose. At high concentrations of fructose-6-phosphate, a molecule made later from glucose-6-phosphate, a regulator protein removes hexokinase to the nucleus,[53] where it forms a transcriptional repressor complex with nuclear proteins to reduce the expression of genes involved in glycolysis.[54]
In order to control which genes are being transcribed, the cell separates some transcription factor proteins responsible for regulating gene expression from physical access to the DNA until they are activated by other signaling pathways. This prevents even low levels of inappropriate gene expression. For example, in the case of NF-κB-controlled genes, which are involved in most inflammatory responses, transcription is induced in response to a signal pathway such as that initiated by the signaling molecule TNF-α, binds to a cell membrane receptor, resulting in the recruitment of signalling proteins, and eventually activating the transcription factor NF-κB. A nuclear localisation signal on the NF-κB protein allows it to be transported through the nuclear pore and into the nucleus, where it stimulates the transcription of the target genes.[6]
The compartmentalization allows the cell to prevent translation of unspliced mRNA.[55] Eukaryotic mRNA contains introns that must be removed before being translated to produce functional proteins. The splicing is done inside the nucleus before the mRNA can be accessed by ribosomes for translation. Without the nucleus, ribosomes would translate newly transcribed (unprocessed) mRNA, resulting in malformed and nonfunctional proteins.
Gene expression
Gene expression first involves transcription, in which DNA is used as a template to produce RNA. In the case of genes encoding proteins, that RNA produced from this process is messenger RNA (mRNA), which then needs to be translated by ribosomes to form a protein. As ribosomes are located outside the nucleus, mRNA produced needs to be exported.[56]
Since the nucleus is the site of transcription, it also contains a variety of proteins that either directly mediate transcription or are involved in regulating the process. These proteins include helicases, which unwind the double-stranded DNA molecule to facilitate access to it, RNA polymerases, which bind to the DNA promoter to synthesize the growing RNA molecule, topoisomerases, which change the amount of supercoiling in DNA, helping it wind and unwind, as well as a large variety of transcription factors that regulate expression.[57]
Processing of pre-mRNA
Newly synthesized mRNA molecules are known as primary transcripts or pre-mRNA. They must undergo post-transcriptional modification in the nucleus before being exported to the cytoplasm; mRNA that appears in the cytoplasm without these modifications is degraded rather than used for protein translation. The three main modifications are 5' capping, 3' polyadenylation, and RNA splicing. While in the nucleus, pre-mRNA is associated with a variety of proteins in complexes known as heterogeneous ribonucleoprotein particles (hnRNPs). Addition of the 5' cap occurs co-transcriptionally and is the first step in post-transcriptional modification. The 3' poly-adenine tail is only added after transcription is complete.
RNA splicing, carried out by a complex called the spliceosome, is the process by which introns, or regions of DNA that do not code for protein, are removed from the pre-mRNA and the remaining exons connected to re-form a single continuous molecule. This process normally occurs after 5' capping and 3' polyadenylation but can begin before synthesis is complete in transcripts with many exons.[5] Many pre-mRNAs, including those encoding antibodies, can be spliced in multiple ways to produce different mature mRNAs that encode different protein sequences. This process is known as alternative splicing, and allows production of a large variety of proteins from a limited amount of DNA.
Dynamics and regulation
Nuclear transport
The entry and exit of large molecules from the nucleus is tightly controlled by the nuclear pore complexes. Although small molecules can enter the nucleus without regulation,[58] macromolecules such as RNA and proteins require association karyopherins called importins to enter the nucleus and exportins to exit. "Cargo" proteins that must be translocated from the cytoplasm to the nucleus contain short amino acid sequences known as nuclear localization signals, which are bound by importins, while those transported from the nucleus to the cytoplasm carry nuclear export signals bound by exportins. The ability of importins and exportins to transport their cargo is regulated by GTPases, enzymes that hydrolyze the molecule guanosine triphosphate (GTP) to release energy. The key GTPase in nuclear transport is Ran, which can bind either GTP or GDP (guanosine diphosphate), depending on whether it is located in the nucleus or the cytoplasm. Whereas importins depend on RanGTP to dissociate from their cargo, exportins require RanGTP in order to bind to their cargo.[11]
Nuclear import depends on the importin binding its cargo in the cytoplasm and carrying it through the nuclear pore into the nucleus. Inside the nucleus, RanGTP acts to separate the cargo from the importin, allowing the importin to exit the nucleus and be reused. Nuclear export is similar, as the exportin binds the cargo inside the nucleus in a process facilitated by RanGTP, exits through the nuclear pore, and separates from its cargo in the cytoplasm.
Specialized export proteins exist for translocation of mature mRNA and tRNA to the cytoplasm after post-transcriptional modification is complete. This quality-control mechanism is important due to these molecules' central role in protein translation. Mis-expression of a protein due to incomplete excision of exons or mis-incorporation of amino acids could have negative consequences for the cell; thus, incompletely modified RNA that reaches the cytoplasm is degraded rather than used in translation.[5]
Assembly and disassembly
During its lifetime, a nucleus may be broken down or destroyed, either in the process of cell division or as a consequence of apoptosis (the process of programmed cell death). During these events, the structural components of the nucleus— the envelope and lamina— can be systematically degraded.
In most cells, the disassembly of the nuclear envelope marks the end of the prophase of mitosis. However, this disassembly of the nucleus is not a universal feature of mitosis and does not occur in all cells. Some unicellular eukaryotes (e.g., yeasts) undergo so-called closed mitosis, in which the nuclear envelope remains intact. In closed mitosis, the daughter chromosomes migrate to opposite poles of the nucleus, which then divides in two. The cells of higher eukaryotes, however, usually undergo open mitosis, which is characterized by breakdown of the nuclear envelope. The daughter chromosomes then migrate to opposite poles of the mitotic spindle, and new nuclei reassemble around them.
At a certain point during the cell cycle in open mitosis, the cell divides to form two cells. In order for this process to be possible, each of the new daughter cells must have a full set of genes, a process requiring replication of the chromosomes as well as segregation of the separate sets. This occurs by the replicated chromosomes, the sister chromatids, attaching to microtubules, which in turn are attached to different centrosomes. The sister chromatids can then be pulled to separate locations in the cell. In many cells, the centrosome is located in the cytoplasm, outside the nucleus; the microtubules would be unable to attach to the chromatids in the presence of the nuclear envelope.[59] Therefore, the early stages in the cell cycle, beginning in prophase and until around prometaphase, the nuclear membrane is dismantled.[14] Likewise, during the same period, the nuclear lamina is also disassembled, a process regulated by phosphorylation of the lamins by protein kinases such as the CDC2 protein kinase.[60] Towards the end of the cell cycle, the nuclear membrane is reformed, and around the same time, the nuclear lamina are reassembled by dephosphorylating the lamins.[60]
However, in dinoflagellates, the nuclear envelope remains intact, the centrosomes are located in the cytoplasm, and the microtubules come in contact with chromosomes, whose centromeric regions are incorporated into the nuclear envelope (the so-called closed mitosis with extranuclear spindle). In many other protists (e.g., ciliates, sporozoans) and fungi, the centrosomes are intranuclear, and their nuclear envelope also does not disassemble during cell division.
Apoptosis is a controlled process in which the cell's structural components are destroyed, resulting in death of the cell. Changes associated with apoptosis directly affect the nucleus and its contents, for example, in the condensation of chromatin and the disintegration of the nuclear envelope and lamina. The destruction of the lamin networks is controlled by specialized apoptotic proteases called caspases, which cleave the lamin proteins and, thus, degrade the nucleus' structural integrity. Lamin cleavage is sometimes used as a laboratory indicator of caspase activity in assays for early apoptotic activity.[14] Cells that express mutant caspase-resistant lamins are deficient in nuclear changes related to apoptosis, suggesting that lamins play a role in initiating the events that lead to apoptotic degradation of the nucleus.[14] Inhibition of lamin assembly itself is an inducer of apoptosis.[61]
The nuclear envelope acts as a barrier that prevents both DNA and RNA viruses from entering the nucleus. Some viruses require access to proteins inside the nucleus in order to replicate and/or assemble. DNA viruses, such as herpesvirus replicate and assemble in the cell nucleus, and exit by budding through the inner nuclear membrane. This process is accompanied by disassembly of the lamina on the nuclear face of the inner membrane.[14]
Disease-related dynamics
Initially, it has been suspected that immunoglobulins in general and autoantibodies in particular do not enter the nucleus. Now there is a body of evidence that under pathological conditions (e.g. lupus erythematosus) IgG can enter the nucleus.[62]
Nuclei per cell
Most eukaryotic cell types usually have a single nucleus, but some have no nuclei, while others have several. This can result from normal development, as in the maturation of mammalian red blood cells, or from faulty cell division.
Anucleated cells
An anucleated cell contains no nucleus and is, therefore, incapable of dividing to produce daughter cells. The best-known anucleated cell is the mammalian red blood cell, or erythrocyte, which also lacks other organelles such as mitochondria, and serves primarily as a transport vessel to ferry oxygen from the lungs to the body's tissues. Erythrocytes mature through erythropoiesis in the bone marrow, where they lose their nuclei, organelles, and ribosomes. The nucleus is expelled during the process of differentiation from an erythroblast to a reticulocyte, which is the immediate precursor of the mature erythrocyte.[63] The presence of mutagens may induce the release of some immature "micronucleated" erythrocytes into the bloodstream.[64][65] Anucleated cells can also arise from flawed cell division in which one daughter lacks a nucleus and the other has two nuclei.
In flowering plants, this condition occurs in sieve tube elements.
Multinucleated cells
Multinucleated cells contain multiple nuclei. Most acantharean species of protozoa[66] and some fungi in mycorrhizae[67] have naturally multinucleated cells. Other examples include the intestinal parasites in the genus Giardia, which have two nuclei per cell.[68] In humans, skeletal muscle cells, called myocytes and syncytium, become multinucleated during development; the resulting arrangement of nuclei near the periphery of the cells allows maximal intracellular space for myofibrils.[5] Other multinucleate cells in the human are osteoclasts a type of bone cell. Multinucleated and binucleated cells can also be abnormal in humans; for example, cells arising from the fusion of monocytes and macrophages, known as giant multinucleated cells, sometimes accompany inflammation[69] and are also implicated in tumor formation.[70]
A number of dinoflagellates are known to have two nuclei.[71] Unlike other multinucleated cells these nuclei contain two distinct lineages of DNA: one from the dinoflagellate and the other from a symbiotic diatom. The mitochondria and the plastids of the diatom somehow remain functional.
Evolution
As the major defining characteristic of the eukaryotic cell, the nucleus' evolutionary origin has been the subject of much speculation. Four major hypotheses have been proposed to explain the existence of the nucleus, although none have yet earned widespread support.[72]
The first model known as the "syntrophic model" proposes that a symbiotic relationship between the archaea and bacteria created the nucleus-containing eukaryotic cell. (Organisms of the Archaea and Bacteria domain have no cell nucleus.[73]) It is hypothesized that the symbiosis originated when ancient archaea, similar to modern methanogenic archaea, invaded and lived within bacteria similar to modern myxobacteria, eventually forming the early nucleus. This theory is analogous to the accepted theory for the origin of eukaryotic mitochondria and chloroplasts, which are thought to have developed from a similar endosymbiotic relationship between proto-eukaryotes and aerobic bacteria.[74] The archaeal origin of the nucleus is supported by observations that archaea and eukarya have similar genes for certain proteins, including histones. Observations that myxobacteria are motile, can form multicellular complexes, and possess kinases and G proteins similar to eukarya, support a bacterial origin for the eukaryotic cell.[75]
A second model proposes that proto-eukaryotic cells evolved from bacteria without an endosymbiotic stage. This model is based on the existence of modern planctomycetes bacteria that possess a nuclear structure with primitive pores and other compartmentalized membrane structures.[76] A similar proposal states that a eukaryote-like cell, the chronocyte, evolved first and phagocytosed archaea and bacteria to generate the nucleus and the eukaryotic cell.[77]
The most controversial model, known as viral eukaryogenesis, posits that the membrane-bound nucleus, along with other eukaryotic features, originated from the infection of a prokaryote by a virus. The suggestion is based on similarities between eukaryotes and viruses such as linear DNA strands, mRNA capping, and tight binding to proteins (analogizing histones to viral envelopes). One version of the proposal suggests that the nucleus evolved in concert with phagocytosis to form an early cellular "predator".[78] Another variant proposes that eukaryotes originated from early archaea infected by poxviruses, on the basis of observed similarity between the DNA polymerases in modern poxviruses and eukaryotes.[79][80] It has been suggested that the unresolved question of the evolution of sex could be related to the viral eukaryogenesis hypothesis.[81]
A more recent proposal, the exomembrane hypothesis, suggests that the nucleus instead originated from a single ancestral cell that evolved a second exterior cell membrane; the interior membrane enclosing the original cell then became the nuclear membrane and evolved increasingly elaborate pore structures for passage of internally synthesized cellular components such as ribosomal subunits.[82]
See also
Nucleus (neuroanatomy)
Further reading
Library resources about
Cell nucleus
A review article about nuclear lamins, explaining their structure and various roles
A review article about nuclear transport, explains the principles of the mechanism, and the various transport pathways
A review article about the nucleus, explaining the structure of chromosomes within the organelle, and describing the nucleolus and other subnuclear bodies
A review article about the evolution of the nucleus, explaining a number of different theories
A university level textbook focusing on cell biology. Contains information on nucleus structure and function, including nuclear transport, and subnuclear domains
Website covering structure and function of the nucleus from the Department of Oncology at the University of Alberta.
The Nuclear Protein Database] Information on nuclear components.
in the of contains peer-reviewed still images and video clips that illustrate the nucleus.
from , Joseph G. Gall, J. Richard McIntosh, eds., contains digitized commentaries and links to seminal research papers on the nucleus. Published online in the of
| https://en.wikipedia.org/wiki/Cell%20nucleus |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
945,
1537,
2138,
2685,
4231,
7423,
7785,
9105,
9580,
10868,
11676,
12494,
13108,
16360,
17032,
17896,
19411,
20716,
22009,
23289,
25280,
25725,
26426,
26738,
26830,
27707,
27766,
28124,
28986,
29375,
30190,
31082,
31179,
31243,
31397,
31628,
31754,
32154,
33008,
33329,
34837,
35714,
36750,
38305,
39282,
39870,
40811,
41639,
41777,
42415,
42699,
43636,
44405,
44595,
45558,
46257,
46986,
47244,
49853,
50565,
50713,
52681
],
"plaintext_end_byte": [
944,
1536,
2137,
2662,
4230,
7392,
7784,
9104,
9579,
10867,
11675,
12476,
13107,
16359,
17031,
17855,
19410,
20715,
21993,
23288,
25279,
25724,
26402,
26737,
26829,
27706,
27765,
28123,
28985,
29374,
30189,
31080,
31178,
31242,
31396,
31627,
31753,
32127,
33007,
33300,
34836,
35713,
36749,
38304,
39281,
39829,
40810,
41612,
41776,
42414,
42698,
43609,
44404,
44594,
45557,
46247,
46967,
47215,
49826,
50545,
50712,
52680,
52729
]
} | اين عاش نيوتن؟ | إسحاق نيوتن | arabic | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
السير إسحاق نيوتن (25 ديسمبر 1642 - 20 مارس 1727) عالم إنجليزي يعد من أبرز العلماء مساهمة في الفيزياء والرياضيات عبر العصور وأحد رموز . شغل نيوتن منصب رئيس الجمعية الملكية، كما كان عضوًا في البرلمان الإنجليزي، إضافة إلى توليه رئاسة دار سك العملة الملكية، وزمالته لكلية الثالوث في كامبريدج وهو ثاني أستاذ لوكاسي للرياضيات في جامعة كامبريدج. أسس كتابه الأصول الرياضية للفلسفة الطبيعية الذي نشر لأول مرة عام 1687، لمعظم مبادئ . كما قدم نيوتن أيضًا مساهمات هامة في مجال البصريات، وشارك غوتفريد لايبنتز في وضع أسس التفاضل والتكامل.
صاغ نيوتن قوانين الحركة وقانون الجذب العام التي سيطرت على رؤية العلماء للكون المادي للقرون الثلاثة التالية. كما أثبت أن حركة الأجسام على الأرض والأجسام السماوية يمكن وصفها وفق نفس مبادئ الحركة والجاذبية. وعن طريق اشتقاق قوانين كبلر من وصفه الرياضي للجاذبية، أزال نيوتن آخر الشكوك حول صلاحية نظرية مركزية الشمس كنموذج للكون.
صنع نيوتن أول مقراب عاكس عملي، ووضع نظرية عن الألوان مستندًا إلى ملاحظاته التي توصل إليها باستخدام تحليل موشور مشتت للضوء الأبيض إلى ألوان ، كما صاغ قانونا عمليا للتبريد ودرس سرعة الصوت. بالإضافة إلى تأسيسه لحساب التفاضل والتكامل، وساهم نيوتن أيضًا في دراسة متسلسلات القوى ونظرية ذات الحدين، ووضع طريقة نيوتن لتقريب جذور الدوال.
كان نيوتن مسيحيًا متدينًا،[1] لكن بصورة غير تقليدية، فقد رفض أن يأخذ بالتعاليم المقدسة للأنجليكانية، ربما لأنه رفض الإيمان بمذهب الثالوث. وأمضى نيوتن أيضًا أوقاتًا طويلة في دراسة الخيمياء وتأريخ العهد القديم، إلا أن معظم أعماله في هذين المجالين ظلت غير منشورة حتى بعد فترة طويلة من وفاته.
حياته
نشأته
ولد إسحاق نيوتن في 25 ديسمبر 1642 (وفق المعمول به في إنجلترا في ذلك الوقت، الموافق 4 يناير 1643 وفق التقويم الحديث).[2] في مزرعة وولسثورب في وولسثورب-كلوستروورث، في مقاطعة لينكونشير، بعد وفاة والده بثلاثة أشهر، الذي كان يعمل مزارعًا واسمه أيضًا إسحاق نيوتن. جاء والدته المخاض وولدت ابنها بعد ساعة أو ساعتين من منتصف الليل وكان القمر في تلك الليلة بدرًا، ونظرًا لولادته مبكرًا فقد كان طفلاً ضئيل الحجم حتى أن امرأتان كانتا تعتنيان بأمه أُرسلتا لجلب الدواء من الجوار ولكنهما بدلاً من أن تسرعا في جلب ذلك الدواء قررتا أن تستريحا في الطريق ظنًا منهما أن الطفل المولود ربما قد فارق الحياة بسبب حجمه.[3] وقد وصفته أمه حنا إيسكوف بأنه يمكن وضعه في الكوارت. وعندما بلغ الثالثة من عمره، تزوجت أمه وانتقلت للعيش في منزل زوجها الجديد، تاركةً ابنها في رعاية جدتهِ لأمهِ والتي كانت تدعى مارغريت آيسكوف.[4] لم يحب إسحاق زوج أمه، بل كان يحس بمشاعر عدائية تجاه أمه لزواجها منه.[5]
ومن عمر الثانية عشر إلى السابعة عشر، التحق نيوتن بمدرسة الملك في جرانتهام، وقد ترك نيوتن المدرسة في أكتوبر 1659، ليعود إلى مزرعة وولسثورب، حيث وجد أمه قد ترملت من جديد، ووجدها قد خططت لجعله مزارعًا كأبيه، إلا أنه كان يكره الزراعة.[6] أقنع هنري ستوكس أحد المعلمين في مدرسة الملك أمه بإعادته للمدرسة، فاستطاع بذلك نيوتن أن يكمل تعليمه. وبدافع الانتقام من الطلاب المشاغبين، استطاع نيوتن أن يثبت أنه الطالب الأفضل في المدرسة.[7] اعتبر سيمون بارون-كوهين عالم النفس في كامبريدج ذلك دليلاً على إصابة نيوتن بمتلازمة أسبرجر.[8]
في يونيو 1661، تم قبوله في كلية الثالوث بكامبريدج كطالب عامل،[9] وهو نظام كان شائعًا حينها يتضمن دفع الطالب لمصاريف أقل من أقرانه على أن يقوم بأعمال مقابل ذلك. في ذلك الوقت، استندت تعاليم الكلية على تعاليم أرسطو، التي أكملها نيوتن بتعاليم الفلاسفة الحديثين كرينيه ديكارت، وعلماء الفلك أمثال نيكولاس كوبرنيكوس وجاليليو جاليلي ويوهانس كيبلر. في عام 1665، اكتشف نيوتن نظرية ذات الحدين العامة، وبدأ في تطوير نظرية رياضية أخرى أصبحت في وقت لاحق حساب التفاضل والتكامل. وبعد فترة وجيزة، حصل نيوتن على درجته العلمية في أغسطس 1665، ثم أغلقت الجامعة كإجراء احترازي مؤقت ضد الطاعون العظيم. على الرغم من عدم وجوده في كامبريدج،[10] شهدت دراسات نيوتن الخاصة في منزله في وولسثورب في العامين اللاحقين تطوير نظرياته في حساب التفاضل والتكامل[11] والبصريات وقانون الجاذبية. وفي عام 1667، عاد إلى كامبردج وزامل كلية الثالوث. وكانت زمالة الكلية تتطلب أن يترسم طالبي الزمالة ككهنة، وهو ما كان نيوتن يرجو تجنبه لعدم اتفاق ذلك مع آرائه الدينية. ولحسن حظ نيوتن، لم يكن هناك موعد نهائي محدد لأداء ذلك، ويمكن تأجيل الأمر إلى أجل غير مسمى. ثم أصبحت المشكلة أكثر حدة في وقت لاحق عندما انتخب نيوتن لوظيفة أستاذ لوكاسي للرياضيات المرموقة. فكان لابد له من الرسامة ليحصل على تلك الوظيفة، إلا أنه تمكن من الحصول على إذن خاص من تشارلز الثاني ملك إنجلترا لاستثنائه من ذلك.[12]
شبابه
الرياضيات
أضافت أعمال نيوتن لمعظم فروع الرياضيات، ولعل أهمها المخطوطة المنشورة عام 1666م حول موضوع حساب التفاضل والتكامل.[13] وقد وصف إسحاق بارو في رسالة بعث بها لعالم الرياضيات جون كولينز في أغسطس 1669، قائلاً:[14]
دخل نيوتن في نزاع مع غوتفريد لايبنتس حول أسبقية تطوير حساب التفاضل. يعتقد معظم المؤرخين المعاصرين أن نيوتن وليبنيز كلاهما طور حساب التفاضل والتكامل بشكل مستقل. هناك من يقول بأن نيوتن لم ينشر أي شيء تقريبًا عن الموضوع حتى عام 1693، ولم يتم نشره كاملاً إلا في عام 1704، في حين نشر لايبنتز عمله كاملاً في عام 1684. إلا أن هذا القول يغفل ما تضمنه كتاب نيوتن الأصول الرياضية للفلسفة الطبيعية المنشور عام 1687، من أسس ومبادئ حساب التفاضل والتكامل، إضافة لما ورد في كتابه "حول حركة الأجسام في المدارات" المنشور عام 1684. إلا أن عمل نيوتن في الأساس اعتمد على حساب التفاضل في صورة هندسية، بناءً على قيم محددة لنسب تلاشي الكميات الصغيرة: وشرحها في كتابه الأصول الرياضية تحت عنوان "طريقة النسب الأولى والأخيرة"،[15] شارحًا لم وضع شروحاته في تلك الصيغ.[16]
لهذا السبب، فإن كتاب الأصول الرياضية يوصف في العصر الحديث بأنه "كتاب متخم بنظرية حساب التفاضل والتكامل وتطبيقاتها"[17] كما استخدم طريقة أو أكثر من هذا الحساب في كتابه حول حركة الأجسام في المدارات عام 1684.[18] وكذلك في أبحاثه حول الحركة في العقدين التاليين لعام 1684.[19]
تردد نيوتن في نشر حساب التفاضل والتكامل لأنه كان يخشى الجدل والنقد.[20] كان نيوتن على علاقة وثيقة بعالم الرياضيات السويسري نيقولا فاشيو دي دوييه، الذي بدأ في إعادة كتابة كتاب نيوتن الأصول الرياضية في عام 1691، بما يتوافق مع أعمال لايبنتز.[21] إلا أنه في عام 1693، تدهورت العلاقة بين دوييه ونيوتن، ولم يكتمل الكتاب. في بداية عام 1699، اتهم أعضاء آخرون في الجمعية الملكية (التي كان نيوتن فيها عضوًا) لايبنتز بسرقة الأفكار، ووصل النزاع لذروته عام 1711، عندما أعلنت الجمعية الملكية في دراسة أن نيوتن هو المكتشف الحقيقي لحساب التفاضل، وأن لايبنتز محتال. إلا أن هذه الدراسة أصبحت مجال شك، بعدما تبين فيما بعد أن نيوتن نفسه هو كاتب تلك الدراسة. هكذا بدأ الجدل المرير الذي شاب حياة كل من نيوتن وليبنيز، حتى وفاة الأخير في عام 1716.[22]
ينسب أيضًا لنيوتن نظرية ذات الحدين، الصالحة لأي أس. كما اكتشف هويات نيوتن وطريقة نيوتن، التي تصنف منحنيات الأسطح المكعبية (متعددة الحدود من الدرجة الثالثة في متغيرين، التي قدمت مساهمات كبيرة لنظرية )، وكان أول من استخدم رموز الكسور ووظف لاستخلاص حلول للمعادلة الديوفانتية. قرّب نيوتن القيم الجزئية للمتسلسلة المتناسقة باللوغاريتمات (مستبقًا صيغة أويلر-ماكلورين). وكانت أعمال نيوتن حول المتسلسلات اللا نهائية مستوحاة من أعمال سيمون ستيفين.[23]
وفي عام 1669، تم تعيين نيوتن أستاذ لوكاسي للرياضيات بناء على توصية من بارو. في تلك الفترة، كان يشترط في أي زميل لكامبريدج أو أكسفورد أن يتم رسامته كاهنًا أنجليكانيًا. إلا أن وظيفة أستاذ لوكاسي للرياضيات، لم تكن تشترط أن يكون صاحبها نشطًا في الكنيسة. استنادًا إلى ذلك، التمس نيوتن من تشارلز الثاني ملك إنجلترا أن يعفيه من الرسامة كشرط للالتحاق بتلك الوظيفة، وهو ما قبله الملك. وبذلك، تجنب نيوتن الصدام بين قناعاته الدينية والعقيدة الإنجيلية.[24]
البصريات
من عام 1670 حتي عام 1672، ألقى نيوتن محاضرات في علم البصريات.[26] خلال هذه الفترة، درس انكسار الضوء، وأوضح أن يمكنه تحليل الضوء الأبيض إلى ألوان ، وأنه باستخدام عدسة وموشور آخر يمكن إعادة تجميع الطيف متعدد الألوان إلى الضوء الأبيض.[27] يزعم العلماء المعاصرون أن فكرة تحليل الضوء وإعادته إلى صورته القديمة، استلهما نيوتن من أعماله الخيميائية.[28]
كما بيّن أن الضوء الملون لا يغير خصائصه عن طريق فصل شعاع ملون، وتسليطه على الأشياء المختلفة. وأشار إلى أنه بغض النظر عن ما إذا كان الضوء انعكس أو تشتت أو انتقل، فإنه يبقي باللون نفسه. وهكذا، لاحظ أن اللون هو نتيجة تفاعل الأشياء مع الضوء الملون بالفعل، لا أن الأشياء هي من تولد اللون. وهذا ما يعرف باسم نظرية نيوتن للألوان.[29]
من خلال هذا العمل، استنتج نيوتن أن عدسات أي مقراب عدسات ستعاني من تشتيت الضوء إلى ألوان (). بناءً على هذا المفهوم، صنع مقراب باستخدام مرآة تعمل كعدسة شيئية لتجاوز هذه المشكلة.[30][31] كان التصميم أول مقراب عاكس عملي (يعرف اليوم باسم مقراب نيوتن[31])، متضمنًا حل مشكلة مادة المرآة المناسبة وتقنية التشكل. صنع نيوتن مراياه من تركيبة خاصة لمادة عالية الانعكاسية، مستخدمًا حلقات نيوتن للحكم على الجودة البصرية لمقراباته. في أواخر عام 1668،[32] استطاع صنع أول مقراب عاكس عملي. وفي عام 1671، طالبته الجمعية الملكية بشرح مقرابه العاكس.[33] وشجعه اهتمامهم على نشر أفكاره عن الألوان، التي شرحها باستفاضة في كتابه البصريات. وعندما انتقد روبرت هوك بعض أفكار نيوتن، شعر نيوتن بالإهانة لدرجة أنه انسحب من المناقشة العامة. كان بين نيوتن وهوك مراسلات قليلة في الفترة بين عامي 1679-1680، عندما عيّن هوك لإدارة مراسلات الجمعية الملكية، كانت المراسلات بهدف طلب موافقة نيوتن على إعادة تمثيل أفكاره في الجمعية الملكية،[34] لإثبات أن الشكل البيضاوي لمدارات الكواكب ناتج عن قوى جاذبية تتناسب عكسيًا مع مربع نصف القطر (انظر قانون الجذب العام لنيوتن وحول حركة الأجسام في مدارات). لكن العلاقة بين الرجلين ظلت فاترة حتى وفاة هوك.[35]
ادعى نيوتن أن الضوء يتكون من جسيمات تنحرف من خلال تسريع حركتها في وسط أكثر كثافة. استخدم نيوتن نموذج مشابه للموجات الصوتية لشرح النمط المتكرر للتفكير للانعكاس والانتقال خلال الأغشية الرقيقة. غير أن الفيزيائيين لاحقًا فضلوا، الوصف الموجي البحت للضوء لنماذج التداخل وظاهرة الحيود. واليوم تتشابه ميكانيكا الكم والفوتونات وفكرة ازدواجية الموجة والجسيم بشكل طفيف مع فهم نيوتن للضوء.
في فرضيته حول الضوء عام 1675، افترض نيوتن وجود أثير مضيء لنقل القوى بين الجزيئات. أثار تعرف نيوتن على هنري مور اهتمامه بالخيمياء. استبدل نيوتن الأثير بفكرة وجود قوى غامضة تعتمد على الجذب والتنافر بين الجسيمات. وفي عام 1704، نشر نيوتن كتابه البصريات، والذي شرح فيه نظريته عن الضوء. واعتبر أن الضوء يتكون من جسيمات دقيقة للغاية، وتكهن بأنه من خلال نوع من التحويلات الخيميائية
أشار مقال بعنوان "نيوتن والموشورات وكتاب البصريات"[36] إلى أن نيوتن في كتابه البصريات، كان أول من رسم رسمًا تخطيطيًا لتمدد الأشعة عبر الموشور. وفي نفس الكتاب، وصف نيوتن عبر الرسوم البيانية، استخدام مصفوفات الموشورات المتعددة. وبعد 278 سنة من شرح نيوتن للموضوع، أصبحت أشعة الموشورات المتعددة المتوسعة أساسية في تطوير عرض الخط الطيفي في الليزر القابل للتوليف. أيضًا، قاد استخدام الموشورات الموسعة لحزم الأشعة إلى وضع نظرية التشتت عبر الموشورات المتعددة.[36]
الميكانيكا والجاذبية
في عام 1679، عاد نيوتن لمواصلة أعماله حول ، والتي تشمل الجاذبية وتأثيراتها على مدارات الكواكب، وفق قوانين كبلر لحركة الكواكب. دفع نيوتن إلى مواصلة العمل في هذا المجال، المراسلات التي كانت بينه وبين هوك عامي 1679-1680، بعد تعيين هوك مديرًا لإدارة مراسلات الجمعية الملكية، بخصوص موافقة نيوتن على عمل محاكاة لأعمال نيوتن لتوضيحها أمام الجمعية الملكية.[34] كما استعاد نيوتن اهتمامه بالمسائل الفلكية بعد ظهور مذنب في شتاء 1680/1681، والذي تناقش حوله مع جون فلامستيد.[37] بعد المراسلات المتبادلة مع هوك، أثبت نيوتن أن الشكل البيضاوي لمدارات الكواكب سببه تناسب قوى الجاذبية عكسيًا مع مربع نصف قطر المسافة. أبلغ نيوتن نتائجه إلى إدموند هالي وإلى الجمعية الملكية في بحثه حركة الكواكب المكون من حوالي 9 ورقات تم نسخها في سجل الجمعية الملكية في ديسمبر 1684.[38] احتوى ذلك البحث على النواة التي طورها ووسعها نيوتن لتصبح كتابه "الأصول الرياضية للفلسفة الطبيعية".
نشر كتاب الأصول الرياضية للفلسفة الطبيعية في 5 يوليو 1687 بتشجيع ودعم مادي من إدموند هالي. ولقد وضع في هذا الكتاب (قوانين نيوتن للحركة) التي ساعدت على إحداث الكثير من التطويرات خلال والتي سرعان ما أصبحت الأساس الذي تقوم عليه التقنيات غير النسبية حتى وقتنا الحاضر. وفيه أيضًا، استخدم لأول مرة مفهوم الجاذبية، وحدد قانون الجذب العام لنيوتن. كذلك، استخدم طريقة تشبه حساب التفاضل والتكامل للتحليل الهندسي 'النسب الأولى والأخيرة'، توصّل بها إلى الاستدلال التحليلي الأول (على أساس قانون بويل) لتقدير سرعة الصوت في الهواء. ومفترضًا الشكل الكروي للأرض، وتوصّل إلى كون الاعتدالات ناتجة عن انجذاب القمر للأرض، لتبدأ دراسة تأثير الجاذبية على الحركة غير المنتظمة للقمر. كما قدم نظرية لتحديد مدارات المذنبات، وغير ذلك من المساهمات.
قدم نيوتن بوضوح نموذجه حول مركزية الشمس في النظام الشمسي، حيث أدرك انحراف الشمس عن مركز النظام الشمسي.[39] كما استنكر أن يكون مركز النظام أو أي نظام في حالة سكون.[40] أدى تسليم نيوتن بوجود قوة قادرة على التأثير عبر مسافات شاسعة إلى تعرضه لانتقادات بدعوى أنه ينجّم في العلم.[41] في وقت لاحق، في الطبعة الثانية من كتابه الأصول الرياضية عام 1713، رفض نيوتن بشدة هذه الانتقادات في خاتمة الطبعة، ذاكرًا أنهم رفضوا الأمر دون أسباب، مذيلاً كلامه بعبارته الشهيرة "hypotheses non fingo" (أنا لا أختلق الفرضيات).[42] وقد انتشر كتابه الأصول الرياضية دوليًا،[43] مما أكسبه عددًا من المعجبين منهم عالم الرياضيات سويسري المولد نيقولا فاشيو دي دوييه، الذي تكونت بينهما علاقة متينة، وانتهت فجأة عام 1693 بالتزامن مع تعرض نيوتن لانهيار عصبي.[44]
شيخوخته
في العقد الأخير من القرن السابع عشر، كتب نيوتن الكتابات الدينية التي تتعامل مع التفسير الحرفي للكتاب المقدس. ومن المحتمل أن تكون اعتقادات هنري مور حول الكون ورفض قد أثرت على أفكار نيوتن الدينية. بعث نيوتن بمخطوطة إلى جون لوك شكك فيها في وجود الثالوث، وظلت هذه المخطوطة غير منشورة حتى عام 1785، أي بعد أكثر من نصف قرن من وفاته.[45][46] وفي وقت لاحق، كتب نيوتن "التسلسل الزمني للممالك القديمة" الذي نشر عام 1728، و"ملاحظات على نبوءات دانيال ورؤيا القديس يوحنا" المنشور عام 1733، أي أنهما نشرا بعد وفاته. كما كرّس أيضًا قدرًا كبيرًا من وقته لدراسة الخيمياء. وكان نيوتن أيضًا عضوًا في برلمان إنجلترا عامي 1689-1690 وعام 1701، ولكن وفقًا لبعض المصادر، أن تعليقاته الوحيدة كانت فقط للشكوى من برودة الجو وطلب أن يتم غلق النوافذ.[47]
في عام 1696، انتقل نيوتن إلى لندن لتولي منصب مدير دار سك العملة الملكية. عندئذ، تولى نيوتن مسؤولية إصلاح وإعادة سك عملة إنجلترا. ثم أصبح نيوتن رئيس نفس الدار بعد وفاة رئيسها توماس نيل عام 1699، وهو المنصب الذي شغله نيوتن حتى وفاته.[48][49] اهتم نيوتن بوظيفته الجديدة مما دعاه للاستقالة من وظيفته الجامعية في كامبريدج عام 1701. وفي عام 1717 ووفق قانون الملكة آن، أدار نيوتن عملية تحويل من هيئته الفضية إلى الهيئة الذهبية من خلال تحديد القيمة التبادلية المقابلة للذهب من الفضة. مما جعل الجنيهات الفضية القديمة تذاب وتشحن خارج بريطانيا. وفي عام 1703، اختير نيوتن رئيسًا للجمعية الملكية وزميلاً للأكاديمية الفرنسية للعلوم. في منصبه كرئيس للجمعية الملكية، عادى نيوتن عالم الفلك الملكي جون فلامستيد، عندما أرغمه على نشر كتابه الفلكي "وصف مواقع النجوم" قبل أن ينهيه، وهو الكتاب الذي استخدمه نيوتن في دراساته.[50]
في أبريل 1705، منحته الملكة آن لقب سير خلال زيارتها لكلية الثالوث في كامبريدج. ومن المرجح أن منحه لقب فارس كان بناءً على اعتبارات سياسية مرتبطة بالانتخابات البرلمانية في مايو 1705، لا اعترافًا بإنجازاته العلمية ولا لخدماته في دار سك العملة.[52] أصبح نيوتن بذلك ثاني عالم يحصل على اللقب بعد السير فرانسيس بيكون.
قرب نهاية حياته، أقام نيوتن في كارنبري بارك بالقرب من وينتشستر مع ابنة أخته لأمه وزوجها، وحتى وفاته في 1727.[53] وقد قامت على خدمته ابنة أخته كاثرين بارتون كوندويت التي شغلت منصب مديرة منزله في شارع جيرمين في لندن، والتي كان يُكن لها محبة شديدة.[54][55]
توفي نيوتن أثناء نومه في لندن يوم 20 مارس 1727 (31 مارس 1727 وفق التقويم الحديث[2])، ودفن في دير وستمنستر. ولكونه أعزب، أنفق نيوتن الكثير من ثروته على أقاربه خلال السنوات الأخيرة من حياته، وتوفي دون وصية. وبعد وفاته، تم فحص شعر نيوتن ووجد آثار للزئبق، والتي من المرجح أنها ناجمة عن تجاربه الخيميائية. لذا، فإنه يمكن تفسير غرابة أطوار نيوتن في أواخر حياته، لإصابته بالتسمم بالزئبق.[56]
ما بعد وفاته
يرى عالم الرياضيات جوزيف لوي لاغرانج أن نيوتن كان أعظم عبقري عاش في أي وقت مضى.[57] كان نيوتن نفسه متواضعًا فيما يخص إنجازاته، وهو ما ظهر في رسالته إلى روبرت هوك في فبراير 1676:
إن توصلت لشيء، فذلك لأني أقف على أكتاف العمالقة.[58]
يختلف المؤرخون حول مقصد نيوتن من تلك العبارة. البعض يرى أنها جاءت في وقت كان فيه نيوتن وهوك في نزاع حول الاكتشافات في مجال البصريات، وأن نيوتن كان يقصد بالعبارة السخرية من هوك (الذي يقال أنه كان قصيرًا وأحدبًا).[59][60] وعلى النقيض، يرى آخرون أن نيوتن استخدم عبارة "أقف على أكتاف العمالقة" التي كانت شائعة في تلك الفترة، بعد أن استخدم الشاعر جورج هربرت هذه العبارة في إحدى قصائده عام 1651، حيث قال "قزم على أكتاف عملاق يرى أبعد من الاثنين"، وبذلك قياسًا يصف نيوتن نفسه قزمًا يقف على أكتاف هوك.
كما كتب نيوتن لاحقًا في مذكراته:
أنا لا أعرف كيف أبدو للعالم، غير أني أرى نفسي كصبي يلعب على شاطئ البحر، أتسلى من حين لآخر بإيجاد حصاة ناعمة أو قوقعة جميلة للغاية، لكن في الواقع هناك محيط كبير من الحقائق غير المكتشفة ما زال خلفي.[61]
كان ألبرت أينشتاين يحتفظ بصورة لنيوتن على جداره جنبًا إلى جنب مع صور فاراداي وماكسويل.[62] وإلى اليوم، لا يزال نيوتن له تأثيره على العلماء، كما يتضح من دراسة استقصائية أجريت عام 2005 عندما سأل أعضاء الجمعية الملكية عمّن كان تأثيره أكبر على تاريخ العلم، نيوتن أو أينشتاين، فاختاروا نيوتن لمجمل أعماله.[63] وفي عام 1999، في استطلاع رأي 100 من أهم علماء الفيزياء اليوم، اختاروا أينشتاين "كأعظم عالم فيزياء في أي وقت مضى" تلاه نيوتن، وفي استفتاء آخر على موقع PhysicsWeb كان نيوتن في الصدارة.[64]
وضع نصب لنيوتن عام 1731 في دير وستمنستر، في الجهة الشمالية من الدير بالقرب من قبرهِ. نفذ هذا النصب النحات مايكل ريسبريك من الرخام الأبيض والرمادي من تصميم المهندس المعماري وليام كينت،[65] منقوش على قاعدته باللاتينية:
هنا يرقد إسحق نيوتن، الفارس، الذي بقوة وهبها له الله في عقله، وبالمبادئ الرياضية التي وضعها بنفسه، اكتشف مسارات وأشكال الكواكب، ومسارات المذنبات، ومد وجزر البحر، واختلاف أشعة الضوء وما لم يتصوره عالم آخر من قبل، وخصائص الألوان الناتجة. ودأبه وإيمانه وحكمته، وفي عرضه لطبيعة وقدم وقداسة الكتاب المقدس، أظهر بفلسفته عظمة الله العظيم، وأظهر بساطة الإنجيل. كبشر نسعد بوجود شخص ما كهذا زيّن وجود الجنس البشري! ولد في 25 ديسمبر 1642، وتوفي في 20 مارس 1726/7.[65]
وفي عام 1795، صنع ويليام بليك تمثالاً ملونًا من النحاس لنيوتن.[66] وبين عامي 1978-1988، صمم هاري إيكليستون صورة لنيوتن ظهرت على السلسلة D من الجنيه الإسترليني الصادر عن بنك إنجلترا، يظهر فيها نيوتن يحمل كتابًا وبرفقته مقراب وموشور وخريطة للمجموعة الشمسية.[67] ولنيوتن تمثال ينظر فيه إلى تفاحة عند قدميه، موجود في متحف التاريخ الطبيعي في جامعة أوكسفورد. إضافة إلى تمثال كبير من البرونز، صنعه إدواردو باولوزي عام 1995، معروض في ساحة المكتبة البريطانية في لندن.
وقد قال فيه الشاعر الإنجليزي ألكسندر بوب:
الطبيعة وقوانين الطبيعة ظلت خاملة متخفية في الظلام،
حتى قال الله لنيوتن كن فأضاءت كلها.
وقد وصف ويليام ووردزوورث تمثال نيوتن الرخامي في كلية الثالوث في كامبريدج، قائلاً:[68]
تمثال نيوتن الرخامي المنصوب في كنيسة كلية الثالوث بموشوره ووجهه الصامت، دليل أبدي على وجود عقل جال في بحور الفكر الغريبة وحده.
كما ذكره الشاعر ويليام بليك في كتابه "أورشليم: عودة العملاق ألبيون"[69]
وفي السينما، كان الجدل حول أسبقية اختراع التفاضل والتكامل بين نيوتن وليبنيز موضوع فيلم صدر عام 2010 بعنوان "اختراع التفاضل والتكامل".[70] وفي عام 1999، صدر فيلم وثائقي حول سبع علماء بعنوان "أنا وإسحاق نيوتن".[71][72]
حياته الشخصية
على الرغم من صعوبة إثبات ذلك، إلا أنه من المعروف أن نيوتن مات بكراً، وفق ما ذكره عالم الرياضيات تشارلز هوتون[73] والاقتصادي جون مينارد كينز[74] والفيزيائي كارل ساغان.[75] وادعى الكاتب والفيلسوف الفرنسي فولتير، الذي كان في لندن وقت جنازة نيوتن، أن هذه المعلومة أكيدة، حيث كتب قائلًا: "لقد أكد لي الطبيب والجراح اللذان كانا معه وقت الوفاة ذلك"[76] (ذكرا أنه أخبرهما بذلك وهو على فراش الموت[77][78]). وفي عام 1733، أعلن فولتير على الملأ أن نيوتن "لم يكن لديه رغبة أو ميل، نحو أي امرأة".[79][80]
كان نيوتن صديقًا وطيدًا مع عالم الرياضيات السويسري نيقولا فاشيو دي دوييه، الذي قابله في لندن حوالي عام 1690.[81] إلا أن علاقتهما انقطعت فجأة ودون أسباب واضحة عام 1693.
أفكاره الدينية
يرى عدد قليل من المؤرخين، إن نيوتن كان يؤمن بالنظرية حول الثالوث بدلاً من العقيدة الغربية التي تراها الكنيسة الرومانية الكاثوليكية والانجليكانية ومعظم الطوائف البروتستانتية.[82] إلا أن هذه النظرية فقدت مؤيديها في الآونة الأخيرة في ظل وجود أوراق نيوتن اللاهوتية،[83] حيث يصنف معظم العلماء نيوتن باعتباره موحدًا لا ثالوثيًا.[84] كان نيوتن يرى عبادة المسيح كإله أنها عبادة أصنام، وأنها الخطيئة الكبرى. ويقول المؤرخ ستيفن سنوبيلين عن نيوتن "كان إسحاق نيوتن مهرطقًا لكنه ... لم يسبق له أن أعلن على الملأ قناعاته الدينية المتطرفة. فقد أخفى أفكاره بدقة جعلت العلماء لا يزالون يتناقشون حول معتقداته الشخصية." كما أكد سنوبيلين أن نيوتن كان على الأقل متعاطفًا مع طائفة السوسينيين (كان يملك وقرأ على الأقل ثمانية من كتبهم)، فهو من المحتمل آريوسي[1][84][85][86] وبالتأكيد لا ثالوثي. يستدل على ذلك برفض نيوتن تلقينه التعاليم المقدسة وهو على فراش الموت.
وعلى الرغم من أن وضعه لقوانين الحركة والجاذبية الكونية كانا أعظم إنجازاته، إلا أنه حذر من استخدامها بهدف تصوير الكون كآلة. فقال: "تفسر الجاذبية حركة الكواكب، ولكنها لا تفسر من الذي يجعلها تتحرك. فالله يحكم كل شيء ويعرف كل شيء وما يمكن أن يكون."[87] ومع شهرته العلمية، درس نيوتن الكتاب المقدس وكتابات آباء الكنيسة. وكتب نيوتن نقدًا للنصوص، أبرزها "وصف تاريخي لتحريفين مهمين للكتاب المقدس". وأكد أن صلب يسوع كان في 3 أبريل 33م.[88] وحاول دون جدوى العثور على الرسائل المخفية داخل الكتاب المقدس.
آمن نيوتن أن العالم يسير وفق صيغة منطقية، لكنه رفض ضمنيًا أفكار غوتفريد لايبنتس وباروخ سبينوزا حول وجود حياة في كل مادة. رأى نيوتن أدلة على وجود تصميم في نظام العالم، وأصر على أن العناية الإلهية ضرورية لإصلاح النظام والمحافظة عليه.[89] لهذا سخر ليبنتز منه قائلاً: "إن الإله العظيم عليه أن يعبأ ساعته من وقت لآخر: وإلا ستتوقف. يبدو أنه لم يفعل ما يكفي لجعلها حركة دائبة.[90]" دافع صموئيل كلارك تلميذ نيوتن بقوة عن موقف نيوتن في مراسلات كانت بينه وبين ليبنيز. وبعد قرن، كتب بيير لابلاس في كتابه "" تفسيرًا طبيعيًا لسبب دوران الكوكب بصورة منتظمة، زاعمًا عدم الحاجة للتدخل الإلهي.[91]
رأى نيوتن الله خالق عظيم لا يمكن إنكار وجوده في وجود كل هذه العظمة في الخلق.[92][93][94] رفض نيوتن ثيوديسيا لايبنتز الذي استبعد مشاركة الله في الخلق، قائلاً بأنه في مثل هذه الحالة يكون الإله ملكًا بالاسم فقط، ووضعه على بعد خطوة واحدة من الإلحاد.[95] وفي مخطوطة كتبها عام 1704، فسر نيوتن محاولاته لانتزاع المعلومات العلمية من الكتاب المقدس، وقدر أن نهاية العالم لن تكون قبل عام 2060.[96]
كتب نيوتن عن هيكل سليمان، وكرس فصل كامل في كتابه التسلسل الزمني للممالك القديمة عن ملاحظاته بشأن المعبد. كان مصدر نيوتن الأساسي لمعلوماته، وصف الهيكل في سفر الملوك الأول في نسخة عبرية من الكتاب المقدس، ترجمها بنفسه.[97] وقد اعتقد نيوتن أن النبي سليمان هو من صمم الهيكل بتوجيه إلهي.[98] كما اعتقد نيوتن أنه مثلما كانت هناك حكمة مقدسة في كتابات الفلاسفة القدماء والعلماء، كذلك لا بد أن الكتاب المقدس يحتوي على حكمة مقدسة مخفيّة وفق شفرة معقدة إذا تم حلها سنتمكن من فهم كيفية عمل الطبيعة.[99]
كان نيوتن يعتبر نفسه واحدًا من مجموعة اختارها الله للقيام بمهمة فهم الكتاب المقدس.[100] دعاه اعتقاده هذا لكتابة اطروحات عدة بشأن هذا الموضوع، أبرزها دليل غير منشور بعنوان "قواعد تفسير كلمات ولغة الكتاب المقدس". لذا، فقد أمضى الكثير من حياته يسعى وراء اكتشاف شفرة الكتاب المقدس، وركّز في عمله على تفسير رؤيا يوحنا، معتبرًا أن تفسيراته ستضع الأمور في نصابها في مواجهة ما اعتبره "الفهم المحدود للكتاب المقدس".[101] كما نشر في عام 1754، بعد 27 عامًا على وفاته، اطروحته "وصف تاريخي لتحريفين مهمين للكتاب المقدس"، التي دلل بها على سوء فهم الكتاب المقدس.
في عام 2003، أولت وسائل الاعلام في جميع أنحاء العالم اهتمامها بوثائق غير معروفة وغير منشورة منسوبة إلى إسحاق نيوتن، يشير فيها إلى اعتقاده بأن العالم لن ينتهي قبل عام 2060. وقد تصدر الخبر الصفحات الأولى لعدد من الصحف مثل دايلي تيليغراف ويديعوت أحرونوت، كما نشرت مقالة عن الموضوع في مجلة التاريخ الكندية.[102]
دار سك العملة الملكية
كمدير ثم كرئيس لدار سك العملة الملكية، قدّر نيوتن حجم العملة المزيفة المتداولة خلال فترة عملية إصلاح العملة الإنجليزية عام 1696 بحوالي 20 % من حجم العملة المتداولة. كان تزييف العملة يعد خيانة عظمى للمملكة المتحدة يعاقب عليها المجرم بالشنق والسحل وتقطيع الأوصال. إلا أن تقديم دليل الإدانة كان أمرًا صعبًا للغاية. ومع ذلك، أثبت نيوتن أنه كفؤًا لهذه المهمة.[103] فقد تنكر في زي مرتادي الحانات، وجمع الكثير من الأدلة بنفسه.[104] وتمكن في الفترة من يونيو عام 1698 وحتى عيد الميلاد لعام 1699، من إثبات التهم على 28 مزورًا للعملة بنجاح.[105]
وكنتيجة لتقرير كتبه نيوتن في 21 سبتمبر 1717 إلى مفوضي الخزانة الملكية، تم إصدار مرسوم ملكي يتعلق بنظام التحويل بين العملات الذهبية والفضية صدر في 22 ديسمبر 1717، يمنع تبادل الجنيه الذهبي بأكثر من 21 شلنًا من الفضة.[106][107] أدى ذلك لحدوث أزمة نقص في الفضة التي استخدمت لدفع ثمن الواردات، في حين كانت الصادرات يدفع ثمنها ذهبًا، مما أدى إلى انتقال بريطانيا من العمل بمعيار الفضة إلى المعيار الذهبي. وما زال الأمر محل نقاش إن كان نيوتن قصد فعل ذلك أم لا.[108]
قوانين الحركة
في كتابه الأصول الرياضية، وضع نيوتن قوانين الحركة الثلاثة الشهيرة، وفيها:
قانون نيوتن الأول (المعروف أيضًا باسم قانون القصور الذاتي) الذي ينص على أن "يظل الجسم على حالته الحركية (إما السكون التام أو الحركة في خط مستقيم بسرعة ثابتة) ما لم تؤثر عليه قوة تغيره هذه الحالة."
قانون نيوتن الثاني ونصه "إذا أثرت قوة أو مجموعة قوى على جسم ما فإنها تكسبه تسارعًا يتناسب مع محصلة القوى المؤثرة، ومعامل التناسب هو كتلة القصور الذاتي للجسم".
تعارض القانونان مع فيزياء أرسطو، التي كانت تنص على أنه لا بد من وجود قوة لاستمرار الحركة. وقد تم تكريم اسم نيوتن بإطلاق اسمه على وحدة القوة في النظام الدولي.
وخلافًا لفيزياء أرسطو، كانت فيزياء نيوتن صالحة للتطبيق على الكون الخارجي والقوى الأرضية. ووضعت الطبيعة المتجهية لقانون نيوتن الثاني علاقة هندسية بين اتجاه القوة والطريقة التي يغير بها الكائن عزمه. قبل نيوتن، كان يفترض لأي كوكب يدور حول الشمس حاجته لقوة تدفعه لمواصلة تحركه. وأوضح نيوتن بدلاً من ذلك أنه يكفي وجود عامل جذب إلى الداخل من الشمس. وحتى بعد عقود عديدة من نشر كتابه الأصول الرياضية للفلسفة الطبيعية، لم تكن الفكرة مقبولة عالميًا، وفضّل الكثير من العلماء مثل رينيه ديكارت نظرية الدوامات.[109]
حادثة التفاحة
ذكر نيوتن نفسه قصة أنه أتاه إلهام بصياغة نظريته حول الجاذبية بعد أن شاهد تفاحة تسقط من شجرة.[110] وعلى الرغم من رأي البعض أن قصة التفاح ما هي إلا أسطورة، وأنه لم يتوصل لنظريته حول الجاذبية في لحظة واحدة،[111] إلا أن بعض المقربين من نيوتن مثل ويليام ستوكلي،[112] أكدوا وقوع الحادثة، لكن ليس كما هو شائع أن التفاحة وقعت على رأسه. وقد سجل ويليام ستوكلي في كتابه حياة السير إسحاق نيوتن محادثة مع نيوتن في كنسينغتون في لندن في 15 أبريل 1726:
جون كوندويت مساعد نيوتن في دار سك العملة الملكية وزوج ابنة أخت نيوتن، وصف الحدث عندما كتب عن حياة نيوتن:
ومن المعروف من مذكرات نيوتن أنه في أواخر ستينيات القرن السابع عشر، كانت تشغله فكرة أن الجاذبية الأرضية تمتد، في تناسب عكسي مربع إلى القمر، ولكن الأمر استغرق منه عقدين ليطور نظرية كاملة عن الفكرة.[113] لم يكن التساؤل الرئيسي حول وجود الجاذبية، وفإنما ما إذا كانت تمتد إلى خارج الأرض بحيث يمكنها أن تكون القوة التي تبقي القمر في مداره. أظهر نيوتن أنه إذا تناسبت القوة عكسيًا مع مربع المسافة، فإنه يمكن للمرء أن يحسب بالفعل للقمر. ورجح أن نفس القوة هي المسئولة عن الحركات المدارية الأخرى، وبالتالي فإنه يمكن تسميتها "الجاذبية الكونية".
ادعى كثيرون بأن أشجار مختلفة هي شجرة تفاح نيوتن. حيث إدعت مدرسة الملك في غرانتهام، أنها اشترت الشجرة، واقتلعت ونقلت إلى حديقة المدرسة بعد بضع سنوات. فيما يدعي موظفي مؤسسة التراث القومي التي تملكت مزرعة وولسثورب، بأن الشجرة موجودة في حدائقهم. كما توجد شجرة من نسل الشجرة الأصلية[114] خارج البوابة الرئيسية لكلية الثالوث في كامبريدج، تحت غرفة نيوتن التي عاش فيها حينما كان يدرس هناك.
كتبه
طريقة التفاضل (1671)
من الطبيعة: قوانين وعمليات واضحة في الحياة النباتية (غير منشور، كتب بين عامي 1671-1675)[115]
حول حركة الأجسام في المدارات (1684)
الأصول الرياضية للفلسفة الطبيعية (1687)
البصريات (1704)
الحساب العالمي (1707)
نظام العالم، محاضرات عن البصريات، التسلسل الزمني للممالك القديمة (نشرت عام 1728 بعد وفاته)
ملاحظات على سفر دانيال وسفر رؤيا القديس يوحنا (1733)
وصف تاريخي لتحريفين مهمين للكتاب المقدس (1754)
انظر أيضا
ترميز نيوتن للتفاضل
معادلة شرودنجر-نيوتن
صيغ نيوتن-كوتس
قرص نيوتن
كسيرية نيوتن
من:
، لجورج سميث.
، لجورج سميث.
، لأندري جانياك.
المراجع
مصادر
This well documented work provides, in particular, valuable information regarding Newton's knowledge of Patristics
See for excerpt and text search.
Unknown parameter |العنوان= ignored (help); Unknown parameter |الصفحات= ignored (help); Unknown parameter |الأول= ignored (help); Unknown parameter |الأخير= ignored (help); Unknown parameter |السنة= ignored (help); Missing or empty |title= (help)
Unknown parameter |العنوان= ignored (help); Unknown parameter |الصفحات= ignored (help); Unknown parameter |السنة= ignored (help); Unknown parameter |الأخير= ignored (help); Unknown parameter |الأول= ignored (help); Missing or empty |title= (help)
Newton, Isaac. The Principia: Mathematical Principles of Natural Philosophy. University of California Press, (1999). 974 pp.
Brackenridge, J. Bruce. The Key to Newton's Dynamics: The Kepler Problem and the Principia: Containing an English Translation of Sections 1, 2, and 3 of Book One from the First (1687) Edition of Newton's Mathematical Principles of Natural Philosophy. University of California Press, 1996. 299 pp.
Newton, Isaac. The Optical Papers of Isaac Newton. Vol. 1: The Optical Lectures, 1670–1672. Cambridge U. Press, 1984. 627 pp.
Newton, Isaac. Opticks (4th ed. 1730)
Newton, I. (1952). Opticks, or A Treatise of the Reflections, Refractions, Inflections & Colours of Light. New York: Dover Publications.
Newton, I. Sir Isaac Newton's Mathematical Principles of Natural Philosophy and His System of the World, tr. A. Motte, rev. Florian Cajori. Berkeley: University of California Press. (1934).
– 8 volumes.
Newton, Isaac. The correspondence of Isaac Newton, ed. H. W. Turnbull and others, 7 vols. (1959–77).
Newton's Philosophy of Nature: Selections from His Writings edited by H. S. Thayer, (1953), .
Isaac Newton, Sir; J Edleston; Roger Cotes, , London, John W. Parker, West Strand; Cambridge, John Deighton, 1850 (Google Books).
Maclaurin, C. (1748). An Account of Sir Isaac Newton's Philosophical Discoveries, in Four Books. London: A. Millar and J. Nourse.
Newton, I. (1958). Isaac Newton's Papers and Letters on Natural Philosophy and Related Documents, eds. I. B. Cohen and R. E. Schofield. Cambridge: Harvard University Press.
Newton, I. (1962). The Unpublished Scientific Papers of Isaac Newton: A Selection from the Portsmouth Collection in the University Library, Cambridge, ed. A. R. Hall and M. B. Hall. Cambridge: Cambridge University Press.
Newton, I. (1975). Isaac Newton's 'Theory of the Moon's Motion' (1702). London: Dawson.
وصلات خارجية
by إيريك ويستاين
- NOVA TV programme
from The موسوعة ستانفورد للفلسفة:
, by George Smith
, by George Smith
, by Andrew Janiak
, by Robert Rynasiewicz
- educational material
, research on his alchemical writings
Kandaswamy, Anand M.
– A study by on how Newton approximated the solutions of a first-order ODE using infinite series
- images, audio, animations and interactive segments
Videos on Newton's biography, optics, physics, reception, and on his views on science and religion
Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Newton, Sir Isaac". موسوعة بريتانيكا (11th ed.). Cambridge University Press.
at the National Portrait Gallery, London
Writings by Newton
– read and search
, modernised readable versions by Jonathan Bennett
, full text on أرشيف الإنترنت
- Cambridge Digital Library
تصنيف:إسحاق نيوتن
تصنيف:أشخاص تكلموا عن نهاية العالم
تصنيف:أنجليكانيون إنجليز
تصنيف:إنجليز في القرن 17
تصنيف:تاريخ التفاضل والتكامل
تصنيف:ثورة كوبرنيكوس
تصنيف:خريجو كلية ترينيتي (كامبريج)
تصنيف:خيميائيون إنجليز
تصنيف:ديناميكيو الموائع
تصنيف:رياضياتيون إنجليز
تصنيف:رياضياتيون إنجليز في القرن 17
تصنيف:رياضياتيون إنجليز في القرن 18
تصنيف:زملاء الجمعية الملكية
تصنيف:زملاء كلية الثالوث (كامبريدج)
تصنيف:صانعو أدوات علمية
تصنيف:صوفيون مسيحيون
تصنيف:عاملون في الهندسة الرياضية
تصنيف:علماء الفيزياء البصرية
تصنيف:علماء الفيزياء التجريبية
تصنيف:علماء اللون
تصنيف:علماء بريطانيون في القرن 18
تصنيف:فرسان المملكة المتحدة
تصنيف:فلاسفة طبيعيون
تصنيف:فلاسفة علوم
تصنيف:فلكيون إنجليز
تصنيف:فيزيائيون إنجليز
تصنيف:فيزيائيون نظريون
تصنيف:كتاب إنجليز في القرن 17
تصنيف:كتاب إنجليز في القرن 18
تصنيف:كتاب باللغة اللاتينية في القرن 17
تصنيف:كتاب باللغة اللاتينية في القرن 18
تصنيف:كتاب في القرن 17
تصنيف:كتاب في القرن 18
تصنيف:لاهوتيون مسيحيون إنجليز
تصنيف:مخترعون إنجليز
تصنيف:مدفونون في دير وستمنستر
تصنيف:مسيحيون آريوسيون بعد عصر الإصلاح
تصنيف:منتقدو الإلحاد
تصنيف:مواليد 1642
تصنيف:وفيات 1727
تصنيف:كيميائيون في القرن 18
| https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82%20%D9%86%D9%8A%D9%88%D8%AA%D9%86 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
446,
643
],
"plaintext_end_byte": [
445,
563,
930
]
} | What is the oldest radio station in the U.S.? | List of oldest radio stations | english | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} | It is generally recognised that the first radio transmission was made from a temporary station set up by Guglielmo Marconi in 1895. This followed on from pioneering work in the field by a number of people including Alessandro Volta, André-Marie Ampère, Georg Ohm and James Clerk Maxwell.[1] The title of oldest permanent or semi-permanent radio station is disputed by contenders in Europe (UK and Germany), and in the United States and Canada.
The several potential contenders for the title of "oldest radio station" are listed below, organized by sign-on date:
Stations
AM on Mediumwave and Longwave
FM and Shortwave
Internet
See also
History of radio
Timeline of radio
History of broadcasting
AM broadcasting
Extended AM broadcast band
FM broadcasting
FM broadcasting in the USA
Oldest television station
Time signal
Telefon Hírmondó
Electrophone
Théâtrophone
KDKA (AM)
CINW (AM)
WWJ-AM
WAAF (FM)
WBT (AM)
WSM-FM
WRUC
| https://en.wikipedia.org/wiki/List%20of%20oldest%20radio%20stations |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
813,
974,
2309,
2520,
3663,
5237,
5669,
7311,
7918,
8519,
8687,
9208,
9565,
10316,
10658,
11322,
12015,
12723,
13215,
13361,
13468,
13973,
14141,
14357,
14593,
15138,
15782,
17257,
17692,
18272,
18413,
18931,
19334,
19661,
20367,
20604,
21006,
21652,
28624,
29164,
29317,
29564,
29682,
30260,
30360,
30546,
31651,
32285,
32538,
32853,
34293
],
"plaintext_end_byte": [
797,
956,
2276,
2519,
3636,
5231,
5663,
7305,
7912,
8513,
8681,
9202,
9564,
10315,
10636,
11306,
12014,
12717,
13214,
13360,
13462,
13967,
14140,
14356,
14587,
15137,
15781,
17251,
17686,
18271,
18412,
18930,
19333,
19655,
20366,
20603,
21005,
21651,
28592,
29132,
29297,
29563,
29681,
30259,
30359,
30540,
31650,
32279,
32532,
32852,
34205,
34820
]
} | ما هو شعار حزب حركة مجتمع السلم في الجزائر؟ | حركة مجتمع السلم | arabic | {
"passage_answer_candidate_index": [
0
],
"minimal_answers_start_byte": [
95
],
"minimal_answers_end_byte": [
131
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
حركة مجتمع السلم أحد أكبر الأحزاب في الجزائر شعاره: العلم والعدل والعمل، تأسست هذه الحركة سنة 1990 أسسها الشيخ محفوظ نحناح تحت اسم حركة المجتمع الإسلامي، شارك الحزب في جميع الاستحقاقات السياسية التي جرت في الجزائر، شكل في الفترة الممتدة من سنة 2004 إلى غاية جانفي 2012 مع حزبي التجمع الوطني الديمقراطي وجبهة التحرير الوطني ما كان يسمى بالتحالف الرئاسي، وتكتل مؤخرا مع حركة النهضة الجزائرية وحركة الإصلاح الوطني فيما سمي بتكتل الجزائر الخضراء
ثوابتها
- خدمة مصالح الشعب الجزائري.
- لحفاظ على مكتسبات ثورة التحرير.
- الرقي الاقتصادي.
مرجعيتها
الإسلام بمصادره ومقاصده الكبرى باعتباره قوة جمع وتوحيد وضبط وتقارب بين أطراف الأمة الإسلامية وتوجهاتها وتطلعاتها، وهو كذلك مصدر إلهام وتجديد، وعنصر تفاعل للشعب، ورعاية مصالحه عبر الاجتهاد الجماعي والتعاون على البر والتقوى.
تراث الحركة الوطنية وتاريخها الحافل بالبطولات، وميراث جمعية العلماء المسلمين الجزائريين، وفضائل الزوايا التي كانت منبع إشعاع حضاري وإحياء للروح الوطنية والجهادية للشعب غداة الاستعمار (1830-1962 م).
بيان أول نوفمبر 1954 ببنوده وأهدافه، وما يشكله من نظرة شاملة ومتوازنة للدولة الجزائرية المنشودة ودورها في المحيط العربي والإفريقي والمتوسطي والمغاربي والإسلامي والعالمي.
القيم الحضارية السامية التي توصل إليها الفكر البشري لإسعاد البشرية وتحقيق استقرارها وأمنها الاجتماعي ورفاهها الاقتصادي.
أهدافها الأساسية
وللحركة أهداف نبيلة تسعى إلى تحقيقها بالكفاح السلمي والحوار الديمقراطي والشورى الشرعية، ومن تلك الأهداف الأساسية:
الحريات لجميع البشر.
إقامة الدولة التي نص عليها بيان أول نوفمبر 1954 م.
الاهتمام ببناء المواطن وإصلاحه.
تحقيق العدالة الاجتماعية والحكم الراشد.
الدفاع عن قيم الأمة ومبادئها وثوابتها.
توطيد الأمن والاستقرار واحترام الجوار.
العمل على تحسين المستويات المعيشية لجميع المواطنين.
العمل على توفير مناصب شغل للقادرين على العمل.
حماية الثروات الوطنية وحسن استغلالها.
حسن توظيف العلاقات الجوارية والإقليمية والدولية.
ترقية التحالفات بما يخدم المصالح العليا للأمة.
نصرة القضايا العادلة في العالم وعلى رأسها القضية الفلسطينية.
الدفاع عن حقوق الإنسان.
احترام العهود والمواثيق الدولية والسعي إلى إحلال السلم والأمن العالميين.
لمحة تاريخـية
بعد أن حصلت الجزائر على استقلالها يوم 05 يوليو 1962 ظهرت خلافات حول شكل الدولة وطبيعتها، وزُجَّ بخيرة أبنائها (المعارضين للتوجهات الاشتراكية في غيابات السجون، وتعرض بعضهم للنفي أو للتصفيات الغامضة في إطار تصفية جيوب الثورة).
بادرت ثلة من رجالات الجزائر بالسعي إلى تأمين الاستقلال من أن تهتز أركانه أو تسرق الثورة في مهدها.
ظهرت جمعيات خيرية تم حلها ومصادرتها والزّج ببعض رموزها في السجون، خاصة بعد أن وُضع رئيس جمعية العلماء المسلمين الجزائريين تحت الإقامة الجبرية.
عندئذ بدأ التمهيد لفعل شيء ملموس، ولأن النظام لم يكن قد استقر بعد، جاء انقلاب جوان (يونيو) 1965 م، المسمّى بالتصحيح الثوري، ليحول المسار جذريا نحو اليسار الاشتراكي.
وكانت البداية من الجامعة حيث قاد الشيخ محفوظ نحناح () مع رفيقه الشيخ محمد بوسليماني () تنظيما سرّيا أطلق عليه اسم "جماعة الموحدين" مع ثُلّة من الطلبة والأساتذة الذين كانوا يترددون على الحلقات الفكرية التي كان ينشطها الأستاذ مالك بن نبي ().
1971
أقرّ النظام قوانين الاشتراكية، وظهرت الثورات الثلاث (الصناعية والثقافية والزراعية) كان من آثارها "تأميم" ممتلكات الشعب باسم الثورة، فظهرت حركات احتجاج وتمرد كان بعض رموزها ظاهرين وأكثرها عائما تحت سطح الأحداث بانتظار الوقت المناسب .
1976
ظهرت بدايات الحديث عن "شيوعية الجزائر" باسم الاشتراكية وتم غزو الأرياف الجزائرية بالمبشرين بحزب الطليعة الاشتراكية وبجنة (كارل ماركس) والحديث بصوت مرتفع عن الإسلام الرجعي الذي يجب أن يستبدل بـ"الإسلام البروليتاري" وإسلام المستضعفين وظهرت "اشتراكية أبي ذر" و"برجوازية عثمان".[1][2]
وسخّرت وسائل الإعلام المملوكة للدولة حينذاك، كل ما تملك لطلائع شباب الثورة وسائر التنظيمات التابعة للحزب الواحد والمعروفة باسم المنظمات الجماهيرية.
هنا انتفضت "جماعة الموحدين" ووزّعت نشرية نارية بعنوان "إلى أين يا بومدين؟"، وفي خضم مناقشة الميثاق الوطني ظهر تدين الشعب وتمسكه بمبادئه وثوابته مما أغضب النظام ودفعه إلى التنكيل برموز المد الإسلامي ولو كانوا طلبة في الجامعات بطرق "بوليسية" لا تخفى على أحد ممن عاشوا لحظات الحزب الواحد والنظام الشمولي (التوليتاري).
تم توقيف الشيخ نحناح ' وجماعة الموحدين ممن كانوا معروفين بنشاطاتهم في الجامعات والأحياء الآهلة بالسكان وحكم عليهم بالسجن لسنوات تراوحت بين 03 و 12 عاما نافذة.
1978
مات الرئيس هواري بومدين ودخلت أجنحة النظام في صراع غير معلن تجاذب أطرافه رمزان كبيران مثلهما السيد محمد الصالح يحياوي (أمين عام الحزب الحاكم) والسيد عبد العزيز بوتفليقة (وزير الخارجية وأقرب المقربين من الرئيس الراحل) وانتهى الصراع الخفي إلى اختيار بديل ثالث تمثل في شخص السيد الشاذلي بن جديد الذي تولى رئاسة الجمهورية لمدة 13 عاما.
1981
خرج الشيخ نحناح من السجن وأتاح الرئيس بن جديد نوعا من الحريات أمام الجميع، وبدأ التراجع عن الاشتراكية، وظهرت نداءات التجديد والمحافظة داخل الحزب الحاكم، وتولّد عن ذلك ظهور أجنحة متصارعة هبّت عليها رياح الصحوة الإسلامية بعد سقوط شاه إيران وبداية التصدع العربي في الخليج وانكشفت عورات الأنظمة العربية أمام تبجح العدو الصهيوني.
1982
صراع الجامعات واكتساح ممثلي الصحوة الإسلامية لكل منابر العمل الطلابي في كل جامعات القطر.
1988
انفجرت أحداث أكتوبر المأساوية التي جاءت بدستور 23 فبراير 1989، وقبلها كانت جماعة الموحدين قد بادرت بتشكيل جمعية خيرية سمتها "جمعية الإرشاد والإصلاح" وقد لعبت دورا بارزا في توجيه الأحداث والتكفل بالجانب الاجتماعي قبل ميلاد الأحزاب الجزائرية وتناسلها من تحت المادة (40) من الدستور الجديد.
1990
انتشرت الأحزاب السياسية حتى أن عددها فاق السبعين (70) حزبا وتنظيما من مختلف المشارب الوطنية واليسارية والجهوية والعلمانية والإسلامية التي كان من أبرزها وأقواها وأكثرها انتشارا في الساحة الوطنية:
الجبهة الإسلامية للإنقاذ تحت رئاسة الشيخ عباسي مدني.
جمعية الإرشاد والإصلاح التي ترأسها الشيخ محفوظ نحناح ().
جمعية النهضة الإسلامية التي ترأسها الشيخ عبد الله جاب الله.
رابطة الدعوة الإسلامية التي ترأسها الشيخ أحمد سحنون () والتي دعا إلى تأسيسها الشيخ محفوظ نحناح في إطار فكره التعاوني بين الإسلاميين، حيث دعا أيضا إلى تشكيل التحالف الوطني الإسلامي حماية للمشروع الإسلامي ودعما لمعاني الأخوة والوحدة الإسلامية.
غير أن منهج المغالبة والأحادية الذي سلكه زعماء جبهة الإنقاذ استفزّ المؤسسة العسكرية، وهدّد مصالح الداخل والخارج، فكانت الخطة المحكمة قلب طاولة اللعب بعد انتخابات 26 ديسمبر 1991.
06 ديسمبر 1990
بعد اختلاط الحابل بالنابل أعلنت جماعة الشيخ محفوظ نحناح عن تأسيس حزب سياسي جديد (بعد أن نفضت يديها من كل محاولات إصلاح ذات البين أو التعاون، مع الأحزاب الإسلامية القائمة التي كانت تطلب الاندماج والذوبان الكامل في كياناتها)
و وجدت الجماعة نفسها مضطرة إلى حفظ كيانها من تهديدات الداخل والخارج (عبر منهجية التميز) فأعلنت عن ميلاد (حركة المجتمع الإسلامي: حماس).
29 ماي 1991
عقد مناضلو الحركة (حركة مجتمع السلم) أول مؤتمر لحزبهم، وتم اعتماد القانون الأساسي والنظام الداخلي واللوائح الضابطة للمسار السياسي، وانتخب الشيخ محفوظ نحناح رئيسا للحزب.
لم تتخلف الحركة عن المشاركة في كل الاستحقاقات الانتخابية منذ بدايتها يوم 12 جوان (يونيو) 1990 إلى 08 أفريل 2004 ورفضت الحركة سياسة الكرسي الشاغر، وسياسة المواجهة، وقد كان لمشاركتها أثر فعّال في تنشيط الحياة السياسية.
لم تكف الحركة عن محاولات جمع الشمل ورأب الصدع.
لم تتخلف عن تقديم المبادرات السياسية لإصلاح ذات البين حتى صارت تعرف باسم "حركة المبادرات".
لم تتخل عن التزاماتها تجاه الشعب رغم المحن.
رفضت الحركة العنف بكل أشكاله، ومن أي جهة كان ودعت بالمقابل إلى الحوار، ودعت كذلك إلى الوسطية والاعتدال ونادت بالمصالحة الوطنية.
فقدت أكثر من 500 كادرا من كوادرها في مقدمتهم الشيخ بوسليماني (نائب رئيس الحركة).
1994
شاركت الحركة في ندوة الوفاق الوطني التي جاءت بالسيد اليمين زروال رئيسا للدولة، واقترحت ميلاد هيئة تشريعية بديلا عن "المجلس الاستشاري" الذي شكله الرئيس المغتال محمد بوضياف ()، فكان ميلاد "المجلس الوطني الانتقالي" الذي شاركت فيه حركة المجتمع الإسلامي (حماس) بخمسة أعضاء هم:
عبد المجيد مناصرة.
عبد القادر بن قرينة.
بشير طويل.
موسى رزيـق.
عبد اللطيف بن وارد.
كأول تجربة مشاركة سياسية للحركة في أجهزة السلطة والحكم.
1995
دخلت (حماس) بمرشحها لرئاسة الجمهورية السيد محفوظ نحناح () وتحصلت على المرتبة الثانية بواقع 3.2 مليون صوت وبنسبة 25 % من الأصوات المعبر عنها، وكان الهدف من هذا الترشح هو إعادة بناء مؤسسات الدولة الجزائرية وترسيم خط الوسطية والاعتدال وبيان الوجه الصحيح للإسلام والحركة الإسلامية.
1996
دخلت الحركة في الحكومة بوزيرين كأول تجربة لدخول الإسلاميين الجزائريين إلى الجهاز التنفيذي:
وزارة المؤسسات الصغيرة والمتوسطة: للأخ الوزير عبد القادر حميتو.
كتابة الدولة للصيد البحري: للأخ الوزير أبو جرة سلطاني.
وكانت هذه التجربة مشجعة على التحاق آخرين من حركة النهضة فيما بعد (بوزيرين) بعد أن تأكدت كل الأطراف من أن مسار الحركة ناضج وواعد.
1997
شاركت الحركة في الانتخابات البرلمانية التعددية الأولى، وكذلك في المحليات (البلدية والولاية)، وكان حظها دون مستواها الحقيقي بسبب ما طال العملية الانتخابية من تزوير، فقد حصلت على 71 مقعدا بالبرلمان وحوالي 1100 منتخبا محليا منها حوالي 24 بلدية تسيرها الحركة.
بفضل هذه النسبة ارتفع عدد الوزراء إلى 07 حقائب:
وزارة الصناعة وإعادة الهيكلة: للوزير عبد المجيد مناصرة.
وزارة المؤسسات الصغيرة والمتوسطة: للوزير أبو جرة سلطاني.
وزارة السياحة والصناعات التقليدية: للوزير عبد القادر بن قرينة.
وزارة النقل: للوزير سيد أحمد بوليل.
كتابة الدولة للصيد البحري: للوزير عبد القادر حميتو.
كتابة الدولة للبيئة: للوزير بشير عمرات.
كتابة الدولة للصناعات التقليدية: للوزير محمد نورة.
وقد اتضحت معالم المشاركة السياسية بشكل عام، وفي الجهاز التنفيذي بشكل خاص، وصارت حديث وسائل الإعلام كون التيار الإسلامي قد أثبت جدارته في التسيير والتحكم وقدرته على التعايش مع التيارات المحسوبة على العلمانية مما وفر على الجزائر جهدا كبيرا ووقتا ثمينا وقلص مدة المراحل الانتقالية، ومهد لميلاد ديموقراطية تشاركية في حدها الأدنى.
في منتصف عهدته، استقال الرئيس اليمين زروال، وتسارعت الأحداث لتنتهي بتنظيم انتخابات رئاسية مسبقة، حُرِم من خلالها الشيخ محفوظ نحناح بقرار إداري متعسف في حقه وفي حق حركة مجتمع السلم المكيفة مع قوانين الجمهورية سنة 1996 بالتنازل عن اسمها القديم (حركة المجتمع الإسلامي) إلى (حركة مجتمع السلم) بحجة عدم استخدام الثوابت الوطنية لأغراض سياسية، ومع ذلك تعسفت الإدارة وحرمت الشيخ نحناح من المشاركة في السباق الرئاسي بحجة عدم موافات شروط الترشح وبالأخص عدم إثباته لمشاركته في حرب التحرير.
1998
عقدت حركة مجتمع السلم مؤتمرها الثاني في مارس 1998 بقصر الأمم بنادي الصنوبر، الجزائر العاصمة، تحت شعار "السلم والتنمية"، والذي كرس منهج المشاركة وعمق خط الوسطية والاعتدال ونادى بضرورة الائتلاف والتحالف للمساهمة في إخراج البلاد من أزمتها.
1999
تم تنظيم الانتخابات الرئاسية المسبقة التي خاضها سبعة مرشحين في غياب الشيخ نحناح (المقصى من السباق بافتعال شهادة العضوية في الثورة) ومع هذا الإقصاء المر –وتغليبا للمصلحة العامة على المصلحة الحزبية– وقف الشيخ محفوظ نحناح موقفا مشرفا من الرئاسيات، وسامح الذين أقصوه، أو تسببوا في إقصائه، ووقّع عقد ائتلاف حزبي ضم كل من:
جبهة التحرير الوطني.
التجمع الوطني الديمقراطي.
حركة النهضة.
حركة مجتمع السلم.
لدعم ترشيح السيد بوتفليقة في السباق الرئاسي خوفا على الجزائر من أن تسقط في أيدي العلمانيين، أو تعود إلى دوامة العنف من جديد، وهو الموقف الذي لم تفهمه بعض الأطراف المناوئة، والتي أثّرت بانتقاداتها الكثيرة على المناضلين عن طريق القصف الإعلامي بين 99 – 2002، كما تقلص عدد الحقائب الوزارية:
وزارة العمل والحماية الاجتماعية: للأخ الوزير أبو جرة سلطاني.
وزارة الصناعة: للأخ الوزير عبد المجيد مناصرة.
وزارة المؤسسات الصغيرة والمتوسطة: للأخ الوزير عبد القادر سماري.
وزارة الصيد والموارد الصيدية: للأخ الوزير عمر غول.
ومع أن أداء الحركة في الحكومة، كما في البرلمان، قد تميز بديناميكية جديدة وساهم في رفع الغبن عن كثير من المواطنين إلا أن الحصائل الإيجابية لم تشفع للحركة في الاستحقاقات القادمة.
2002
جرت الانتخابات البرلمانية، وبعدها الانتخابات المحلية، في نفس السنة، وقد لامستها كذلك أيدي المزورين (ملامسات في العمق لفائدة الحزب الحاكم) حيث وجدت حركة مجتمع السلم نفسها تتقهقر إلى المرتبة الرابعة، بعدما كانت تحتل المرتبة الثالثة، بواقع 38 نائبا بالبرلمان، و38 بلدية وحوالي 1200 منتخبا محليا ممّا عرّضها لكثير من المزايدات السيّاسوية والمضايقات الحزبية، لكن الجميع يشهدون لها بثلاث خصال:
السّمت التربوي في التعامل مع الآخر.
الوسطية والاعتدال في خصوماتها السياسية.
الانضباط الحزبي الداخلي من الموقع التنظيمي والتربوي.
الحقائب الوزارية تحسنت نوعيا وبقيت الكمية نفسها (04 وزارت) بعد ضياع وزارة العمل والحماية الاجتماعية (التي لم تخرج من أيدي اليساريين –خلال 40 عاما- سوى مرة واحدة لتديرها حركة مجتمع السلم).
لقد احتفظت الحركة بالوزارات الثلاث:
وزارة الصناعة: للأخ الوزير الهاشمي جعبوب.
وزارة المؤسسات الصغيرة والمتوسطة: للأخ الوزير مصطفى بن بادة.
وزارة الصيد والموارد الصيدية: للأخ الوزير إسماعيل ميمون.
ثم أضيفت للحركة وزارة جديدة ثقيلة هي وزارة الأشغال العمومية التي يديرها الأخ الوزير عمر غول، بالإضافة إلى 10 نواب (أعضاء في مجلس الأمة: مجلس الشيوخ)، ستة (06) منهم منتخبون وأربعة (04) في الثلث الرئاسي.
أكد الأستاذ بكلية التاريخ بجامعة وهران السيد حسان رمعون أن بيان أول نوفمبر 1954 الذي رافق اندلاع حرب التحرير المجيدة يمثل نصا مؤسسا للدولة الجزائرية. وأوضح الأستاذ رمعون عشية الاحتفال بالذكرى 58 لاندلاع الثورة التحريرية أنه إذا كان الفاتح من نوفمبر يمثل حقيقة «حدثا أساسيا» فإن البيان الموجه للشعب الجزائري والذي رافق اندلاع الحرب هو بمثابة «النص المؤسس للدولة الجزائرية».
وحسب المؤرخ رمعون فإن نص البيان يعتبر مؤسسا للدولة الجزائرية لكونه يتضمن مبادئ أساسية تتمثل في الكفاح من أجل بناء دولة وطنية قائمة على أساس المقومات التي يملكها المجتمع الجزائري أو من كان يعتبر آنذاك بالشعب الجزائري في 1954.
وأشار المتحدث في هذا الشأن إلى أنه جاء في بيان الفاتح من نوفمبر أن الهدف الأساسي من وراء القيام بالثورة هو «إقامة دولة ديمقراطية واجتماعية ذات سيادة مع احترام المبادئ الإسلامية».
وعن سؤال حول اختلاف وجهات النظر بخصوص أهمية نص بيان أول نوفمبر قال المؤرخ أن كل النصوص «بما فيها نص بيان أول نوفمبر 1954» التي ساهمت في تاريخ ومستقبل المجتمعات والإنسانية كانت «محل تساؤلات وانتقادات الأجيال التي أتت فيما بعد وذلك حسب المفاهيم الاجتماعية والتاريخية المتجددة».
وعليه أضاف المؤرخ رمعون فان كل هذه النصوص «استعملت من طرف تيارات اجتماعية وسياسية أو إيديولوجية تعتبر أطرافا فاعلة في الكفاح الحاضر والرهانات» ولذا اعتبر المؤرخ أن أي نص قام بصياغته أفراد (أو بشر) على غرار نص بيان أول نوفمبر يجب أن يتم تقييمه مع الأخذ بعين الاعتبار الإطار والظروف التي تم الإعلان عنه فيها.
وأردف المتحدث قائلا أن الأمر لا يتعلق بتاتا بنص «منزل» مضيفا أن كل التحليلات والتفسيرات التي قدمت منذ 1962 إلى غاية اليوم كانت «مرتبطة برهانات مجتمع وعلاقات قوة ظرفية».
وأضاف السيد رمعون، في نفس السياق، أن محرري بيان الفاتح نوفمبر وجهوا نداءهم إلى مختلف تشكيلات الحركة الوطنية التي فشلت في 1952 في إنشاء تجمع أو جبهة المسماة بـ»الجبهة الجزائرية للدفاع واحترام الحريات» رغم نجاحها في البداية في تعبئة الشعب الجزائري.
وحسب المؤرخ فقد أراد محررو بيان أول نوفمبر تعبئة تلك التشكيلات السياسية بالتعهد لهم بالتكفل بكل برامجهم السياسية وتطلعاتهم خصوصا تلك المتعلقة «بتحقيق السيادة الوطنية وضمان الديمقراطية وكذا التكفل بالهوية الوطنية».
وبالنظر إلى كل هذه النقاط فإنه واحتراما لنص بيان أول نوفمبر ومحرريه فانه على جزائريي القرن الواحد والعشرين أن يكونوا في مستوى أبائهم للتعبير عن أرائهم بكل جرأة في عالم يشهد تحولا عميقا بفضل «ولو بجزء صغير» كفاحهم.
ولكل هذه الأسباب اعتبر المؤرخ أن جزءا كبيرا من مضمون بيان الفاتح نوفمبر قد انتقل من «مجرد هدف إلى حقيقة معاشة» بما أن «الجزائريين الذين كانوا ولفترة طويلة عبيدا في إمبراطورية فرنسا الاستعمارية تمكنوا بفضل كفاحهم من انتزاع حريتهم والحصول على وطنيتهم واثبات وجودهم».
كما تكمن أهمية نداء الثورة أيضا، حسب المؤرخ إلى كون نص بيان الفاتح من نوفمبر كان موجها بالإضافة إلى الشعب الجزائري إلى الأقلية الأوروبية التي كانت تعيش بالجزائر خصوصا اليهودية منها علما أن هذه الفئة (الأوروبية) كانت تمثل آنذاك ما يقارب 10 بالمائة من مجموع السكان والتي كانت تتمتع بامتيازات سياسية واجتماعية جد خاصة مقارنة بالشعب الجزائري.
وحول الأسباب التي أدت بمحرري البيان إلى إدراج الفئة الأوروبية ضمن هذا البيان التاريخي أوضح السيد رمعون أن الذين صاغوه كانوا يريدون من وراء المبادرة محاصرة مؤيدي الفكر الاستعماري من جهة ومن جهة ثانية توجيه رسالة لأوروبيي فرنسا الذين لا يزالون يأملون بحل سلمي للنزاع.
وفي سياق متصل، أكد المؤرخ حسان رمعون أن النداء الرسمي الموجه للجزائريين في الفاتح من نوفمبر 1954 ثلاثة أشهر بعد الهزيمة النكراء التي منيت بها فرنسا الاستعمارية في معركة «ديان بيان فو» الشهيرة (الفيتنام) وقبل أشهر قليلة فقط من انعقاد قمة باندونغ لدول عدم الانحياز والذي ساهم في دحر القوة الاستعمارية كان بمثابة نقلة نوعية من الكفاح السياسي إلى المسلح.
وأوضح الأستاذ في هذا الشأن أن قرار الانتقال إلى الكفاح المسلح اتخذ بعد إنهاك الكفاح السلمي الذي ميز القرن العشرين خصوصا ما بين الحربين العالميتين (1918-1939) الذي انتهى بأزمة حزب الشعب وحركة انتصار الحريات الديمقراطية ارتأى جيل جديد مر عبر المنظمة الخاصة إلى الانتقال إلى مرحلة جديدة أعطت نفسا جديدا للكفاح الوطني وهذا بالسماح لكل الأطراف والتيارات من الانتقال إلى انتفاضة بوجه جديد- أضاف المؤرخ
19 جوان(يونيو)2003 م
انتقل مؤسس حركة مجتمع السلم إلى مثواه الأخير مخلفا وراءه منهجا واضحا، وجماعة متماسكة، وتجربة في آخر أطوار نضجها، ووطنا بدأ يخرج من محنته وأزمته الوطنية شيئا فشيئا في أجواء تسيطر عليها ظلال ما بعد 11 سبتمبر 2001، وتخبطات إقليمية ودولية صعبة، وبؤر توتر دموية مأساوية (فلسطين، العراق).
08 أوت (أغسطس) 2003 م
انعقد المؤتمر الثالث للحركة لينتخب أبو جرة سلطاني خلفا للشيخ محفوظ نحناح
08 أفريل 2004
جرت الانتخابات الرئاسية التعددية الثالثة التي اختار فيها مجلس الشورى الوطني ترقية الائتلاف الحزبي إلى تحالف رئاسي على أساس "ميثاق" ضم:
جبهة التحرير الوطني.
حركة مجتمع السلم.
التجمع الوطني الديمقراطي.
في وثيقة تم توقيعها يوم 16 فبراير 2004 تتضمن مبادئ وثوابت وأهدافا وآليات عمل،
وبعد عملية انتخابية تعتبر من أنظف الانتخابات في الجزائر فاز مرشح المصالحة الوطنية السيد عبد العزيز بوتفليقة بأغلبية كبيرة بلغت 84.99%.
وهي الانتخابات التي فسحت المجال للخروج النهائي من الأزمة وتحقيق المصالحة الوطنية وحل مختلف الملفات العالقة:
ملف المفقودين.
ملف الشراكة.
الملف الاقتصادي.
ملف السكن.
كما أكدت أن الشعب الجزائري متمسك بخطاب الثوابت والمصالحة والسلم والحوار والقيم الإسلامية الأصيلة.
2004
تتمتع حركة مجتمع السلم، في الجزائر وفي الخارج أيضا، بسمعة طيبة لدى العام والخاص، وهي رقم مهم في معادلة السياسة الجزائرية، و"شعرة الميزان" المرجحة للصراع والدالة على سلامة المسار الوطني، ما زالت مشاركتها في الحكومة بأربعة وزراء، ولها في المجلس الشعبي الوطني 38 نائبا، وبمجلس الأمة 10 أعضاء ممّا مكّنها من تشكيل كتلتين برلمانيتين (عليا وسفلى) ولها كذلك 38 بلدية تديرها بشكل مباشر وحوالي 1200 منتخبا محليا، ولها انتشار تنظيمي وهيكلي واسع يغطي كامل التراب الوطني، كما أن لها مناضلون في الجالية بالقارات الخمس.
وهي مشاركة في الحكومة والبرلمان والمجالس المنتخبة – رغم أن هذه المشاركة لا تعبر عن الحجم الحقيقي للحركة.
هذه هي حركة مجتمع السلم، وهذا هو منهجها، وهي اليوم (في طورها الجديد) تدعو كل المخلصين والمتعاطفين مع الثوابت والمبادئ، من أبناء الجزائر وبناتها، أن يساهموا معها بما يملكون من واجب الوقت للتصدي للهجمة الشرسة التي تشن على الهوية العربية والإسلامية للأمة لاجتثاثها من جذورها عن طريق تعويم منظوماتها التربوية، وقوانينها الأسرية، ونسيجها الاجتماع
2008
انعقد المؤتمر الرابع للحركة بالقاعة البيضاوية في ظل خلاف كبير أسفر عنه تأسيس عدد كبير من مؤسسي الحركة وقيادتها لـ حركة الدعوة والتغيير.
2009
الآن تشارك حركة مجتمع السلم بأربع وزراء في الحكومة الجزائرية بعد استقالة رئيسها من الهيئة التنفيذية (الحكومة)، وتحوز الحركة 31 نائبا في البرلمان و 04 نواب في مجلس الأمة وتسير.
اما في الانتخابات البلدية المزمع اجراءها في 29 نوفمبر 2012 فان حركة حمس ستضرب بقوة خاصة في ولاية تبسة مسقط راس رئيس الحركة الشيخ أبو جرة سلطاني ـ حفظه الله ـ وبالذات والتحديد نخص بالذكر بلدية العقلة الحصن المنيع في هذه الحركة الإسلامية وكذلك بلدية السطح قنتيس هذه الأخيرة رشح على راس قائمة حمس السيد حسين يونس المولود ببلدية العقلة ولاية تبسة من عائلة مجاهدة تقدس الوطن وولائها له لاغبار عليه، وهو شخص نبيه وواعد لهذه البلدية بالصلاح وخدمة المواطن في حدود استطاعته، ولعلم سكان هذه البلدية فهي تعاني من العزلة ومن التهميش في كل الميادين الفلاحية والرعوية ـ بلدية فلاحية بالدرجة الأولى ـ ويعد سكانها كما اسفنا الذكر بالتنمية وتحسين مستوى المعيشة ـ في حال نال رئاسة البلدية أو كان عضوا فعالا فيها ـ وفي الأخير نرجو ان تنال هذه القائمة ثقة المنتخبين.
وصلات أخرى
وصلات داخلية
وصلات خارجية
المصادر
تصنيف:حركة مجتمع السلم
تصنيف:أحزاب الجزائر
تصنيف:أحزاب إسلامية سياسية
تصنيف:أحزاب إسلامية سياسية في الجزائر
تصنيف:أحزاب سياسية تأسست في 1990
تصنيف:الإخوان المسلمون
تصنيف:الإسلام السياسي في الجزائر
تصنيف:العشرية السوداء في الجزائر
تصنيف:تأسيسات سنة 1990 في الجزائر
تصنيف:جماعات إسلامية سنية
| https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%83%D8%A9%20%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%B9%20%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%85 |
{
"plaintext_start_byte": [
10,
849,
1298,
1507,
1899,
2116,
2945,
3352,
3810,
4042,
4214,
4507,
4939,
5108,
5666,
5710,
8300,
8594
],
"plaintext_end_byte": [
848,
1289,
1506,
1898,
2115,
2916,
3328,
3809,
4041,
4201,
4506,
4938,
5107,
5646,
5709,
8290,
8555,
8840
]
} | How many articles are there in the French Constitution? | Constitution of France | english | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
This article is part of a series on thePolitics of
France
Republic
Fifth Republic
Constitution
Declaration of the Rights of Man and of the Citizen
Executive
President (list)
Emmanuel Macron
Prime Minister (list)
Édouard Philippe
Government
Philippe II
Legislature
National Assembly
President: Richard Ferrand
Senate
President: Gérard Larcher
Congress of the French Parliament
Judiciary
Constitutional Council
Council of State
Court of Cassation
Court of Audit
Cour de Justice de la République
Administrative divisions
Regions
Departments
Elections
Presidential
Legislative
Municipal
Political parties
Foreign relations
Africa
Americas
Asia
France and the United Nations
Foreign alliances
Ministry of Foreign and
European Affairs
Related topics
Human rights
Political scandals
France portal
Franceportal
Other countries
Atlas
vt
The current Constitution of France was adopted on 4 October 1958. It is typically called the Constitution of the Fifth Republic, and replaced that of the Fourth Republic dating from 1946. Charles de Gaulle was the main driving force in introducing the new constitution and inaugurating the Fifth Republic, while the text was drafted by Michel Debré. Since then the constitution has been amended twenty-four times, most recently in 2008.[1]
Summary
The preamble of the constitution recalls the Declaration of the Rights of Man and of the Citizen from 1789 and establishes France as a secular and democratic country, deriving its sovereignty from the people.
It provides for the election of the President and the Parliament, the selection of the Government, and the powers of each and the relations between them. It ensures judicial authority and creates a High Court (a never as yet convened court for trying the Government[2]), a Constitutional Council, and an Economic and Social Council. It was designed to create a politically strong President.
It enables the ratification of international treaties[3] and those associated with the European Union. It is unclear whether the wording (especially the reserves of reciprocity) is compatible with European Union law.
The Constitution also sets out methods for its own amendment either by referendum or through a Parliamentary process with Presidential consent. The normal procedure of constitutional amendment is as follows: the amendment must be adopted in identical terms by both houses of Parliament, then must be either adopted by a simple majority in a referendum, or by 3/5 of a joint session of both houses of Parliament (the French Congress) (article 89). However, president Charles de Gaulle bypassed the legislative procedure in 1962 and directly sent a constitutional amendment to a referendum (article 11), which was adopted. This was highly controversial at the time; however, the Constitutional Council ruled that since a referendum expressed the will of the sovereign people, the amendment was adopted.
Impact on personal freedoms
Prior to 1971, though executive, administrative and judicial decisions had to comply with the general principles of law (jurisprudence derived from law and the practice of law in general), there were no such restrictions on legislation. It was assumed that unelected judges and other appointees should not be able to overrule laws voted for by the directly elected French parliament.
"Constitutional block"
In 1971, a landmark decision by the Constitutional Council (71-44DC[4]) cited the preamble of the Constitution and its references to the principles laid in the Declaration of the Rights of Man and of the Citizen as a reason for rejecting a law that, according to the Council, violated one of these principles. Since then, it is assumed that the "constitutional block" includes not only the Constitution, but also the other texts referred to in its preamble:
The Declaration of the Rights of Man and of the Citizen of 1789
The preamble of the Constitution of 1946 (which adds a number of "social rights", as well as the equality of males and females)
The Charter for the Environment of 2004
Since then, the possibility of sending laws before the Council has been extended. In practice, the political opposition sends all controversial laws before it.
Amendments
The Constitution defines in Article 89 the rules for amending itself. First, a constitutional bill must be approved by both houses of Parliament. Then, the bill must be approved by the Congress, a special joint session of both houses; alternatively, the bill can be submitted to a referendum.
In 1962, president Charles de Gaulle controversially submitted a bill to a referendum through another procedure defined at article 11 of the Constitution, a procedure which allows the President to hold a referendum without the consent of Parliament – see French presidential election referendum, 1962. This permitted the establishment of a popularly elected presidency, that would otherwise have been vetoed by the Parliament.[5]
Article 11 was used for constitutional changes for the second and last time in 1969, but the "No" prevailed, causing Charles de Gaulle to resign from the presidency.[5]
On 21 July 2008, Parliament passed constitutional reforms championed by President Nicolas Sarkozy by a margin of two votes. These changes, when finalized, introduced a consecutive two-term limit for the presidency, gave parliament a veto over some presidential appointments, ended government control over parliament's committee system, allowed parliament to set its own agenda, allowed the president to address parliament in-session, and ended the president's right of collective pardon. (See French constitutional law of 23 July 2008)[6]
Past constitutions
France has had numerous past constitutions.
The Kingdom of France, under the Ancien Régime, was an absolute monarchy and lacked a formal constitution; the régime essentially relied on custom. Albeit, some rules were above the king: les lois fondamentales du Royaume (fondamental rules of the Kingdom). These rules were mainly about the inheritance of the Crown. The king shall be the first born (primogeniture) male catholic heir. In any case, women weren't allowed to inherite the Crown since the Treaty of Troyes. Parlement of Paris (which was a Court during the Ancien Régime) was the body which applied these rules. For instance Louis XIV tried by his will and testament to change the inheritance order. The Parlement of Paris annulled it.[7][8]
The Revolutionary Era saw a number of constitutions:
The Constitution of 1791, adopted 3 September 1791, established the Kingdom of the French, a constitutional monarchy, and the Legislative Assembly
The Girondin constitutional project in process of being adopted before the coup that led to the Montagnard faction being in control
The Constitution of 1793, ratified 24 June 1793, but never applied due to the suspension of all ordinary legality 10 October 1793 (under the French First Republic)
The Constitution of the Year III, adopted 22 August 1795, established the Directory
The Constitution of the Year VIII, adopted 24 December 1799, established the Consulate
The Constitution of the Year X, adopted 1 August 1802, established the Consulate for Life
The Constitution of the Year XII, adopted 18 May 1804, established the First French Empire
Following the restoration of the Monarchy
The Charter of 1814, adopted 4 June 1814, established the Bourbon Restoration
The Charter of 1815, adopted 22 April 1815, was used during the Hundred Days
The Charter of 1830, adopted 14 August 1830, established the July Monarchy
19th century
The French Constitution of 1848, adopted 4 November 1848, established the French Second Republic
The French Constitution of 1852, adopted 14 January 1852, established the French Second Empire
The French Constitutional Laws of 1875 of the French Third Republic, 24 and 25 February, and 16 July 1875
20th Century
The French Constitutional Law of 1940, adopted 10 July 1940, established Vichy France
The French Constitutional Law of 1945, adopted 1945, organized the Provisional Government of the French Republic
The French Constitution of 1946, adopted 27 October 1946, established the French Fourth Republic
The French Constitution of 1958, adopted 4 October 1958, established the French Fifth Republic (the current Constitution in force)
See also
Article 49 of the French Constitution
Constitutionalism
Constitutional economics
French Community, which succeeded the French Union
Government of France
Politics of France
De Gaulle's 1946 Bayeux speech, in which he outlined his vision of the constitution
Notes and references
Further reading
Frédéric Monera, L'idée de République et la jurisprudence du Conseil constitutionnel – Paris: L.G.D.J., 2004 -.
Martin A. Rogoff, "French Constitutional Law: Cases and Materials" – Durham, North Carolina: Carolina Academic Press, 2010.
| https://en.wikipedia.org/wiki/Constitution%20of%20France |
{
"plaintext_start_byte": [
4,
525,
1017,
1697,
2338,
2972,
3888,
5073,
5554,
5988,
6530,
7750,
8741,
9089,
9541,
10267,
10483,
11465,
12267,
12994,
13499,
13892,
14254,
15124,
15468,
16227,
16796,
17385,
17773,
18387,
19094,
19530,
20033,
21296,
21990,
22763,
23639,
24002,
24339,
25422,
25888,
26767,
27494,
28373,
29174
],
"plaintext_end_byte": [
524,
1016,
1687,
2337,
2958,
3887,
5072,
5553,
5974,
6509,
7749,
8700,
9088,
9515,
10266,
10482,
11443,
12266,
12993,
13498,
13880,
14253,
15123,
15467,
16226,
16784,
17384,
17749,
18385,
19093,
19528,
20032,
21295,
21988,
22762,
23638,
24001,
24330,
25373,
25887,
26723,
27473,
28372,
29161,
29309
]
} | What is the population of emperor penguins in Antarctica? | Emperor penguin | english | {
"passage_answer_candidate_index": [
16
],
"minimal_answers_start_byte": [
10542
],
"minimal_answers_end_byte": [
10549
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
The emperor penguin (Aptenodytes forsteri) is the tallest and heaviest of all living penguin species and is endemic to Antarctica. The male and female are similar in plumage and size, reaching 122cm (48in) in height and weighing from 22 to 45kg (49 to 99lb). The dorsal side and head are black and sharply delineated from the white belly, pale-yellow breast and bright-yellow ear patches. Like all penguins it is flightless, with a streamlined body, and wings stiffened and flattened into flippers for a marine habitat.
The emperor's diet consists primarily of small fish, but also includes crustaceans, such as krill, and cephalopods, such as squid. While hunting, the species can remain submerged up to 18minutes, diving to a depth of 535m (1,755ft). It has several adaptations to facilitate this, including an unusually structured haemoglobin to allow it to function at low oxygen levels, solid bones to reduce barotrauma, and the ability to reduce its metabolism and shut down non-essential organ functions.
The only penguin species that breeds during the Antarctic winter,[2] emperor penguins trek 50–120km (31–75mi) over the ice to breeding colonies which generally range from a few hundred to several thousand individuals. The female lays a single egg, which then is incubated for just over two months by the male while the female returns to the sea to feed; parents subsequently take turns foraging at sea and caring for their chick in the colony. The entire process is repeated annually. The typical lifespan of the emperor penguin is around 20years in the wild, although observations suggest that some individuals may live considerably longer, up to 50years of age.
Taxonomy
Emperor penguins were first described in 1844 by English zoologist George Robert Gray, who created the generic name from Ancient Greek word elements, ἀ-πτηνο-δύτης [a-ptēno-dytēs], "without-wings-diver". Its specific name is in honour of the German naturalist Johann Reinhold Forster, who accompanied Captain James Cook on his second voyage and officially named five other penguin species.[3] Forster may have been the first person to see the penguins in 1773–74, when he recorded a sighting of what he believed was the similar A. patagonicus, or King penguin, but given the location, may very well have been A. forsteri.[4]
Together with the similarly coloured but smaller king penguin (A. patagonicus), the emperor penguin is one of two extant species in the genus Aptenodytes. Fossil evidence of a third species—Ridgen's penguin (A. ridgeni)—has been found in fossil records from the late Pliocene, about three million years ago, in New Zealand.[5] Studies of penguin behaviour and genetics have proposed that the genus Aptenodytes is basal; in other words, that it split off from a branch which led to all other living penguin species.[6] Mitochondrial and nuclear DNA evidence suggests this split occurred around 40million years ago.[7]
Description
Adult emperor penguins stand up to 110–130cm (43–51in) tall.[8] The weight ranges from 22.7 to 45.4kg (50 to 100lb) and varies by sex, with males weighing more than females. It is the fifth heaviest living bird species, after only the larger varieties of ratite.[9] The weight also varies by season, as both male and female penguins lose substantial mass while raising hatchlings and incubating their egg. A male emperor penguin must withstand the extreme Antarctic winter cold for more than two months while protecting his egg. He consumes nothing during this entire time, except for occasionally water in the form of snow. Most male emperors will lose around 12kg (26lb) while they wait for their eggs to hatch.[10] The mean weight of males at the start of the breeding season is 38kg (84lb) and that of females is 29.5kg (65lb). After the breeding season this drops to 23kg (51lb) for both sexes.[11][12][13]
Like all penguin species, emperor penguins have streamlined bodies to minimize drag while swimming, and wings that are more like stiff, flat flippers.[14] The tongue is equipped with rear-facing barbs to prevent prey from escaping when caught.[15] Males and females are similar in size and colouration.[11] The adult has deep black dorsal feathers, covering the head, chin, throat, back, dorsal part of the flippers, and tail. The black plumage is sharply delineated from the light-coloured plumage elsewhere. The underparts of the wings and belly are white, becoming pale yellow in the upper breast, while the ear patches are bright yellow. The upper mandible of the 8cm (3in) long bill is black, and the lower mandible can be pink, orange or lilac.[16] In juveniles, the auricular patches, chin and throat are white, while its bill is black.[16] Emperor penguin chicks are typically covered with silver-grey down and have black heads and white masks.[16] A chick with all-white plumage was seen in 2001, but was not considered to be an albino as it did not have pink eyes.[17] Chicks weigh around 315g (11oz) after hatching, and fledge when they reach about 50% of adult weight.[18]
The emperor penguin's dark plumage fades to brown from November until February (the Antarctic summer), before the yearly moult in January and February.[16] Moulting is rapid in this species compared with other birds, taking only around 34days. Emperor penguin feathers emerge from the skin after they have grown to a third of their total length, and before old feathers are lost, to help reduce heat loss. New feathers then push out the old ones before finishing their growth.[19]
The average yearly survival rate of an adult emperor penguin has been measured at 95.1%, with an average life expectancy of 19.9years. The same researchers estimated that 1% of emperor penguins hatched could feasibly reach an age of around 50years.[20] In sharp contrast, only 19% of chicks survive their first year of life.[21] Therefore, 80% of the emperor penguin population comprises adults five years and older.[20]
Vocalization
As the species has no fixed nest sites that individuals can use to locate their own partner or chick, emperor penguins must rely on vocal calls alone for identification.[22] They use a complex set of calls that are critical to individual recognition between parents, offspring and mates,[11] displaying the widest variation in individual calls of all penguins.[22] Vocalizing emperor penguins use two frequency bands simultaneously.[23] Chicks use a frequency-modulated whistle to beg for food and to contact parents.[11]
Adaptations to cold
The emperor penguin breeds in the coldest environment of any bird species on earth; air temperatures may reach −40°C (−40°F), and wind speeds may reach 200km/h (124mph). Water temperature is a frigid −1.8°C (28.8°F), which is much lower than the emperor penguin's average body temperature of 39°C (102°F). The species has adapted in several ways to counteract heat loss.[24] Dense feathers provide 80–90% of its insulation and it has a layer of sub-dermal fat which may be up to 3cm (1.2in) thick before breeding.[25] This resultant blubber layer impedes the mobility of emperor penguins on land compared to their less fat-insulated relatives, the King penguins. While the density of contour feathers is approximately 9 per square centimetre (58 per square inch), a combination of dense afterfeathers and down feathers (plumules) likely play a critical role for insulation.[26][27] Muscles allow the feathers to be held erect on land, reducing heat loss by trapping a layer of air next to the skin. Conversely, the plumage is flattened in water, thus waterproofing the skin and the downy underlayer.[28] Preening is vital in facilitating insulation and in keeping the plumage oily and water-repellent.[29]
The emperor penguin is able to thermoregulate (maintain its core body temperature) without altering its metabolism, over a wide range of temperatures. Known as the thermoneutral range, this extends from −10 to 20°C (14 to 68°F). Below this temperature range, its metabolic rate increases significantly, although an individual can maintain its core temperature from 38.0°C (100.4°F) down to −47°C (−53°F).[30] Movement by swimming, walking, and shivering are three mechanisms for increasing metabolism; a fourth process involves an increase in the breakdown of fats by enzymes, which is induced by the hormone glucagon.[31] At temperatures above 20°C (68°F), an emperor penguin may become agitated as its body temperature and metabolic rate rise to increase heat loss. Raising and flapping its wings (flippers) and exposing the undersides increases the exposure of its body surface to the air by 16%, facilitating further heat loss.[32]
Adaptations to pressure and low oxygen
In addition to the cold, the emperor penguin encounters another stressful condition on deep dives—markedly increased pressure of up to 40 times that of the surface, which in most other terrestrial organisms would cause barotrauma. The bones of the penguin are solid rather than air-filled,[33] which eliminates the risk of mechanical barotrauma.
While diving, the emperor penguin's oxygen use is markedly reduced, as its heart rate is reduced to as low as 15–20 beats per minute and non-essential organs are shut down, thus facilitating longer dives.[15] Its haemoglobin and myoglobin are able to bind and transport oxygen at low blood concentrations; this allows the bird to function with very low oxygen levels that would otherwise result in loss of consciousness.[34]
Distribution and habitat
The emperor penguin has a circumpolar distribution in the Antarctic almost exclusively between the 66° and 77° south latitudes. It almost always breeds on stable pack ice near the coast and up to 18km (11mi) offshore.[11] Breeding colonies are usually in areas where ice cliffs and icebergs provide some protection from the wind.[11] Three land colonies have been reported: one (now disappeared) on a shingle spit at the Dion Islands on the Antarctic Peninsula,[35] one on a headland at Taylor Glacier in Victoria Land,[36] and most recently one at Amundsen Bay.[4] Since 2009, a number of colonies have been reported on shelf ice rather than sea ice, in some cases moving to the shelf in years when sea ice forms late.[37]
The northernmost breeding population is on Snow Island, near the northern tip of the Peninsula.[4] Individual vagrants have been seen on Heard Island,[38] South Georgia,[39] and occasionally in New Zealand.[13][40]
The total population was estimated in 2009 to be at around 595,000 adult birds, in 46 known colonies spread around the Antarctic and sub-Antarctic; around 35% of the known population lives north of the Antarctic Circle. Major breeding colonies were located at Cape Washington, Coulman Island in Victoria Land, Halley, Cape Colbeck, and Dibble Glacier.[41] Colonies are known to fluctuate over time, often breaking into "suburbs" which move apart from the parent group, and some have been known to disappear entirely.[4] The Cape Crozier colony on the Ross Sea shrank drastically between the first visits by the Discovery Expedition in 1902–03[2] and the later visits by the Terra Nova Expedition in 1910–11; it was reduced to a few hundred birds, and may have come close to extinction due to changes in the position of the ice shelf.[42] By the 1960s it had rebounded dramatically,[42] but by 2009 was again reduced to a small population of around 300.[41]
Conservation status
In 2012 the emperor penguin was uplisted from a species of least concern to near threatened by the IUCN.[1][43] Along with nine other species of penguin, it is currently under consideration for inclusion under the US Endangered Species Act. The primary causes for an increased risk of species endangerment are declining food availability, due to the effects of climate change and industrial fisheries on the crustacean and fish populations. Other reasons for the species's placement on the Endangered Species Act's list include disease, habitat destruction, and disturbance at breeding colonies by humans. Of particular concern is the impact of tourism.[44] One study concluded that emperor penguin chicks in a crèche become more apprehensive following a helicopter approach to 1,000m (3,300ft).[45]
Population declines of 50% in the Terre Adélie region have been observed due to an increased death rate among adult birds, especially males, during an abnormally prolonged warm period in the late 1970s, which resulted in reduced sea-ice coverage. On the other hand, egg hatching success rates declined when the sea-ice extent increased; chick deaths also increased; The species is therefore considered to be highly sensitive to climatic changes.[46] In 2009, the large Dion Islands colony, which has been extensively studied since 1948, was reported to have completely disappeared at some point over the previous decade, the fate of the thousands of birds unknown. This was the first confirmed loss of an entire colony.[47]
A Woods Hole Oceanographic Institution study in January 2009 found that emperor penguins could be pushed to the brink of extinction by the year 2100 due to global climate change. The study constructed a mathematical model to predict how the loss of sea ice from climate warming would affect a big colony of emperor penguins at Terre Adélie, Antarctica. The study forecasted an 87% decline in the colony's population, from three thousand breeding pairs in 2009 to four hundred breeding pairs in 2100.[48]
In June 2014 a study by the Woods Hole Oceanographic Institution concluded that emperor penguins are at risk from global warming, which is melting the sea ice. This study predicted that by 2100 all 45 colonies of emperor penguins will be declining in numbers, mostly due to loss of habitat. Loss of ice reduces the supply of krill, which is a primary food for emperor penguins.[49]
Behaviour
The emperor penguin is a social animal in its nesting and its foraging behaviour; birds hunting together may coordinate their diving and surfacing.[50] Individuals may be active day or night. A mature adult travels throughout most of the year between the breeding colony and ocean foraging areas; the species disperses into the oceans from January to March.[13]
The American physiologist Gerry Kooyman revolutionized the study of penguin foraging behaviour in 1971 when he published his results from attaching automatic dive-recording devices to emperor penguins. He found that the species reaches depths of 265m (869ft), with dive periods of up to 18minutes.[50] Later research revealed a small female had dived to a depth of 535m (1,755ft) near McMurdo Sound. It is possible that emperor penguins can dive even deeper, as the accuracy of the recording devices is diminished at greater depths.[51] Further study of one bird's diving behaviour revealed regular dives to 150m (490ft) in water around 900m (3,000ft) deep, and shallow dives of less than 50m (160ft), interspersed with deep dives of more than 400m (1,300ft) in depths of 450 to 500m (1,480 to 1,640ft).[52] This was suggestive of feeding near or at the sea bottom.[53]
Both male and female emperor penguins forage for food up to 500km (311mi) from colonies while collecting food to feed chicks, covering 82–1,454km (51–903mi) per individual per trip. A male returning to the sea after incubation heads directly out to areas of permanent open water, known as polynyas, around 100km (62mi) from the colony.[52]
An efficient swimmer, the emperor penguin exerts pressure with both its upward and downward strokes while swimming.[54] The upward stroke works against buoyancy and helps maintain depth.[55] Its average swimming speed is 6–9km/h (3.7–5.6mph).[56] On land, the emperor penguin alternates between walking with a wobbling gait and tobogganing—sliding over the ice on its belly, propelled by its feet and wing-like flippers. Like all penguins, it is flightless.[14] The emperor penguin is a very powerful bird. In one case, a crew of six men, trying to capture a single male penguin for a zoo collection, were repeatedly tossed around and knocked over before all of the men had to collectively tackle the bird, which weighs about half as much as a man.[57]
As a defence against the cold, a colony of emperor penguins forms a compact huddle (also known as the turtle formation) ranging in size from ten to several hundred birds, with each bird leaning forward on a neighbour. As the wind chill is the least severe in the center of the colony, all the juveniles are usually huddled there. Those on the outside upwind tend to shuffle slowly around the edge of the formation and add themselves to its leeward edge, producing a slow churning action, and giving each bird a turn on the inside and on the outside.[58][59]
Predators
The emperor penguin's predators include birds and aquatic mammals. Southern giant petrels (Macronectes giganteus) are the predominant land predator of chicks, responsible for over one-third of chick deaths in some colonies though they often scavenge dead penguins as well. The south polar skua (Stercorarius maccormicki) mainly scavenges for dead chicks, as the live chicks are usually too large to be attacked by the time of its annual arrival in the colony.[60] Occasionally, a parent may defend its chick from attack, although it may be more passive if the chick is weak or sickly.[61]
The only known predators thought to attack healthy adults, and who attack emperor penguins in the water, are both mammals. The first is the leopard seal (Hydrurga leptonyx), which takes adult birds and fledglings soon after they enter the water.[62] Orcas (Orcinus orca), mostly take adult birds, although they will attack penguins of any age in or near water.[61]
Courtship and breeding
Although Emperor penguins can breed at around three years of age, they usually begin courtship and breeding at around five to six years.[18] The yearly reproductive cycle begins at the start of the Antarctic winter, in March and April, when all mature emperor penguins travel to colonial nesting areas, often walking 50 to 120km (31 to 75mi) inland from the edge of the pack ice.[63] The start of travel appears to be triggered by decreasing day lengths; emperor penguins in captivity have been induced successfully into breeding by using artificial lighting systems mimicking seasonal Antarctic day lengths.[64]
The penguins start courtship in March or April, when the temperature can be as low as −40°C (−40°F). A lone male gives an ecstatic display, where it stands still and places its head on its chest before inhaling and giving a courtship call for 1–2seconds; it then moves around the colony and repeats the call. A male and female then stand face to face, with one extending its head and neck up and the other mirroring it; they both hold this posture for several minutes. Once in pairs, couples waddle around the colony together, with the female usually following the male. Before copulation, one bird bows deeply to its mate, its bill pointed close to the ground, and its mate then does the same.[65]
Contrary to popular belief, emperor penguins do not mate for life. They are serially monogamous, having only one mate each year, and remain faithful to that mate. However, fidelity between years is only around 15%.[65] The narrow window of opportunity available for mating appears to be an influence, as there is a priority to mate and breed which usually precludes waiting for the previous year's partner to arrive at the colony.[66]
The female penguin lays one 460–470g (1.01–1.04lb) egg in May or early June;[65] it is vaguely pear-shaped, pale greenish-white, and measures around 12cm ×8cm (43⁄4in ×31⁄4in).[63] It represents just 2.3% of its mother's body weight, making it one of the smallest eggs relative to the maternal weight in any bird species.[67] 15.7% of the weight of an emperor penguin egg is shell; like those of other penguin species, the shell is relatively thick, which helps minimize risk of breakage.[68]
After laying, the mother's food reserves are exhausted and she very carefully transfers the egg to the male, and then immediately returns to the sea for two months to feed.[63] The transfer of the egg can be awkward and difficult, especially for first-time parents, and many couples drop or crack the egg in the process. When this happens, the chick inside is quickly lost, as the egg cannot withstand the freezing temperatures on the icy ground for more than one to two minutes. The male spends the dark, stormy winter incubating the egg in his brood pouch, balancing it on the tops of his feet, for around 65-75 consecutive days until hatching.[65] The emperor penguin is the only species where this behaviour is observed; in all other penguin species both parents take shifts incubating.[69] By the time the egg hatches, the male will have fasted for around 120days since arriving at the colony.[65] To survive the cold and winds of up to 200km/h (120mph), the males huddle together, taking turns in the middle of the huddle. They have also been observed with their backs to the wind to conserve body heat. In the four months of travel, courtship, and incubation, the male may lose as much as 20kg (44lb), from a total mass of 38 to 18kg (84 to 40lb).[70][71]
Hatching may take as long as two or three days to complete, as the shell of the egg is thick. Newly hatched chicks are semi-altricial, covered with only a thin layer of down and entirely dependent on their parents for food and warmth.[72] The chick usually hatches before the mother's return, and the father feeds it a curd-like substance composed of 59% protein and 28% lipid, which is produced by a gland in his oesophagus.[73] This ability to produce a sort of "milk" in birds is only found in pigeons, flamingos and male Emperor penguins.[74] The young chick is brooded in what is called the guard phase, spending time balanced on its parent's feet and sheltered in the brood pouch.[72]
The female penguin returns at any time from hatching to around ten days afterwards, from mid-July to early August.[63] She finds her mate among the hundreds of fathers by his vocal call and takes over caring for the chick, feeding it by regurgitating the food that she has stored in her stomach. The male is often reluctant to surrender the chick he has been caring for to its mother, but he soon leaves to take his turn at sea, spending 3 to 4 weeks feeding there before returning.[63] The parents then take turns, one brooding while the other forages at sea.[65] If either parent is delayed or fails to return to the colony, the lone parent will return to the sea to feed, leaving the chick to die.[75] Abandoned eggs do not hatch and orphaned chicks never survive.[76]
Female emperors who failed to find a mate to breed with, or have lost their own chick may attempt to steal the chick of another female. The mother of the chick and neighboring females will fight to protect the chick or reclaim it, if it has been successfully stolen. These scuffles involving several birds often result in the chick being smothered or trampled to death. Adopted chicks are quickly abandoned once again, as the female is unable to feed and care for the chick alone. The orphans wander around the colony attempting to seek food and protection from other adults. They will even try to seek shelter in an adult bird's brood pouch already occupied by their own chick. The orphaned chicks are brusquely driven away and will rapidly die of starvation, or freeze to death.
Many chicks are crushed or trampled by adult birds while amassed in the huddle during storms.
About 45–50 days after hatching, the chicks form a crèche, huddling together for warmth and protection. During this time, both parents forage at sea and return periodically to feed their chicks.[72] A crèche may comprise up to several thousand chicks densely packed together and is essential for surviving the fierce winds and low Antarctic temperatures.[77]
From early November, chicks begin moulting into juvenile plumage, which takes up to two months and is often not completed when they leave the colony; adults cease feeding them during this time. All birds make the considerably shorter trek to the sea in December or January and spend the rest of the summer feeding there.[62][78]
Feeding
The emperor penguin's diet consists mainly of fish, crustaceans and cephalopods,[79] although its composition varies from population to population. Fish are usually the most important food source, and the Antarctic silverfish (Pleuragramma antarcticum) makes up the bulk of the bird's diet. Other prey commonly recorded include other fish of the family Nototheniidae, the glacial squid (Psychroteuthis glacialis), and the hooked squid species Kondakovia longimana, as well as Antarctic krill (Euphausia superba).[53] The emperor penguin searches for prey in the open water of the Southern Ocean, in either ice-free areas of open water or tidal cracks in pack ice.[11] One of its feeding strategies is to dive to around 50m (160ft), where it can easily spot sympagic fish like the bald notothen (Pagothenia borchgrevinki) swimming against the bottom surface of the sea-ice; it swims up to the bottom of the ice and catches the fish. It then dives again and repeats the sequence about half a dozen times before surfacing to breathe.[80]
Relationship with humans
In zoos and aquariums
Since the 1930s, there have been several attempts at keeping emperor penguins in captivity, but until the 1960s these attempts were unsuccessful, as knowledge of penguin keeping in general was limited and acquired by trial and error. The first to achieve a level of success was Aalborg Zoo where a chilled house was built especially for this Antarctic species. One individual lived for 20 years at the zoo and a chick was hatched there, but died shortly after.[81]
Today, the species is kept at just a few zoos and public aquariums in North America and Asia. Emperor penguins were first successfully bred at SeaWorld San Diego; more than 20 birds have hatched there since 1980.[82][83] Considered a flagship species, 55 individuals were counted in captivity in North American zoos and aquaria in 1999.[84] In China, the emperor penguin was first bred at Nanjing Underwater World in 2009,[85] followed by Laohutan Ocean Park in Dalian in 2010.[86] Since then it has been kept and bred at a few other facilities in China, and the only confirmed twin emperor penguins (the species normally lays just one egg) hatched at Sun Asia Ocean World in Dalian in 2017.[87] In Japan, the species is housed at Port of Nagoya Public Aquarium and Wakayama Adventure World, with successful hatching at Wakayama.[88]
Penguin rescue, rehabilitation and release
In June 2011, a juvenile emperor penguin was found on the beach at Peka Peka, north of Wellington in New Zealand. He had consumed 3kg (6.6lb) of sand, which he had apparently mistaken for snow, as well as sticks and stones, and had to undergo a number of operations to remove these to save his life. Following recovery, on 4 September, the juvenile, named "Happy Feet" (after the 2006 film), was fitted with a tracking device and released into the Southern Ocean 80km (50mi) north of Campbell Island.[89][90] However, 8 days later scientists lost contact with the bird, suggesting that the transmitter had fallen off (considered likely) or that he had been eaten by a predator (considered less likely).[91]
Cultural references
The species' unique life cycle in such a harsh environment has been described in print and visual media. Apsley Cherry-Garrard, the Antarctic explorer, wrote in 1922: "Take it all in all, I do not believe anybody on Earth has a worse time than an emperor penguin".[92] Widely distributed in cinemas in 2005, the French documentary La Marche de l'empereur, which was also released with the English title March of the Penguins, told the story of the penguins' reproductive cycle.[93][94] The subject has been covered for the small screen five times by the BBC and presenter David Attenborough: first in episode five of the 1993 series on the Antarctic Life in the Freezer,[95] again in the 2001 series The Blue Planet,[96] once again in the 2006 series Planet Earth,[97] in Frozen Planet in 2011[98] and a one-hour programme dedicated to the species in the 2018 series Dynasties.
The computer-animated movie Happy Feet (2006) features emperor penguins as its primary characters, with one in particular that loves to dance; although a comedy, it too depicts their life cycle and promotes an underlying serious environmental message of threats from global warming and depletion of food sources by overfishing.[99] The computer-animated movie Surf's Up (2007) features a surfing emperor penguin named Zeke "Big-Z" Topanga.[100] More than 30 countries have depicted the bird on their stamps – Australia, Great Britain, Chile and France have each issued several.[101] It has also been depicted on a 1962 10 franc stamp as part of an Antarctic expedition series.[102] Canadian band The Tragically Hip composed the song "Emperor Penguin" for their 1998 album Phantom Power.
Notes
with citations for specific studies
including 3D computed tomographic (CT) animations of skeletons
on the Internet Bird Collection
| https://en.wikipedia.org/wiki/Emperor%20penguin |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
815,
1945,
2841,
3341,
3863,
4084,
4767,
5550,
6091,
6473,
7081,
7984,
8637,
9231,
9709,
10521,
10884,
11023,
11749
],
"plaintext_end_byte": [
814,
1944,
2840,
3313,
3862,
4041,
4766,
5549,
6090,
6452,
7080,
7983,
8636,
9230,
9678,
10520,
10874,
11013,
11723,
11782
]
} | Siapa pendiri Gereja Asiria Timur? | Gereja Asiria Timur | indonesian | {
"passage_answer_candidate_index": [
0
],
"minimal_answers_start_byte": [
526
],
"minimal_answers_end_byte": [
543
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Gereja Asiria Timur (English: Assyrian Church of the East, Classical Syriac: ܥܕܬܐ ܕܡܕܢܚܐ ܕܐܬܘܖ̈ܝܐ ʻIttā d-Madnĕkhā d-Āturāyē), atau nama resminya Gereja Asiria Timur yang Kudus Apostolik Katolik[3] (Classical Syriac: ܥܕܬܐ ܩܕܝܫܬܐ ܘܫܠܝܚܝܬܐ ܩܬܘܠܝܩܝ ܕܡܕܢܚܐ ܕܐܬܘܖ̈ܝܐ, ʻIttā Qaddishtā w-Shlikhāitā Qattoliqi d-Madnĕkhā d-Āturāyē), merupakan salah satu Kekristenan Siria yang asal-usulnya bermula dari Tahta Keuskupan Seleukia-Ktesifon, didirikan oleh Santo Tomas Rasul beserta Santo Mari dan Santo Addai, sebagaimana yang tercantum dalam kitab Ajaran Addai. Gereja ini merupakan salah satu Gereja apostolik, secara historis termasuk dalam Gereja dari Timur (Church of the East), dan saat ini dipimpin oleh Patriark-Katolikos Mar Dinkha IV.
Gereja ini sendiri sesekali waktu menyebut dirinya Gereja Ortodoks Asiria, dan kadang-kadang disangka salah satu dari Gereja-Gereja Ortodoks Oriental. Istilah "Ortodoks" tidak pernah digunakan dalam buku-buku ibadah, dan tidak pula dalam korespondensi resmi Gereja ini, akan tetapi merupakan penggunaan yang membingungkan dari sebuah istilah milik Gereja Ortodoks Timur dan Gereja Ortodoks Oriental. Istilah "iman yang benar" atau "ajaran yang benar" dalam Bahasa Syria pun tidak pernah dijumpai dalam sebutan-sebutan yang pernah digunakan Gereja ini. Dalam bahasa Syria, istilah tersebut dapat diterjemahkan menjadi "trisa subha". Di India, Gereja ini dikenal sebagai Gereja Syria Kaldea. Di dunia Barat, Gereja ini kerap disebut Gereja Nestorian meskipun sebutan tersebut dirasakan oleh Gereja Timur ini sebagai suatu penghinaan. Paus Yohanes Paulus II menyatakan Gereja ini sebagai “Gereja para Martir” mengingat penindasan yang diderita Gereja ini sepanjang sejarahnya, dan demi kehormatan para martir ternama. Gereja ini menyatakan bahwa tidak ada satu pun Gereja lain yang memiliki syuhada sebanyak Gereja Timur Asiria.
Gereja Asiria adalah Gereja asli di kawasan yang dulunya bernama Parthia (sekarang Irak Timur dan Iran). Secara geografis Gereja ini pernah merentang sejauh Tiongkok dan India pada Abad Pertengahan: sebuah prasasti yang ditemukan di Xi'an (nama aslinya adalah Chang'an), ibukota Tiongkok pada era Dinasti Tang, berisi keterangan tertulis dalam Bahasa Tionghoa dan Bahasa Syria mengenai aktivitas-aktivitas Gereja ini pada abad ke-7 dan Abad ke-8, lalu setengah millennium kemudian seorang rahib Tionghoa berangkat dari Beijing sampai ke Paris dan Roma untuk mengimbau dijalinnya aliansi dengan pihak Mongol melawan kaum Mameluk. Sebelum datangnya bangsa Portugis ke India pada tahun 1498, Gereja ini menyediakan uskup-uskup "Syria Timur" bagi umat Kristiani Santo Tomas. Patriark Mar Timotius I (727–823) dalam tulisannya pernah menyebut-nyebut tentang komunitas Kristiani yang besar di Tibet.
Para penyusun teologi Gereja ini, yakni Diodorus dari Tarsus dan Theodorus dari Mopsuestia, mengajar di Antiokhia. Kristologi normatif Gereja Asiria disusun oleh Babai Agung (551–628) dan jelas-jelas berbeda dari ajaran dualisme yang dituduhkan kepada Nestorius: karya kristologisnya yang utama dinamakan 'Kitab Persatuan', dan di dalamnya Babai mengajarkan bahwa kedua qnome (esensi) tidaklah membaur namun selamanya manunggal dalam satu parsopa (personalitas) Kristus.
Sejarah
Konsolidasi Gereja
Komunitas-komunitas Kristiani sudah eksis di kawasan Asiria, Babilonia, dan Persia semenjak abad ke-2. Sebuah konsili diketahui pernah diselenggarakan di Seleukia-Ktesifon sekitar tahun 325 untuk menyelesaikan konflik yurisdiksional antar uskup terkemuka. Dalam sebuah konsili sesudahnya, juga di Seleukia-Ktesifon pada tahun 410, komunitas-komunitas Kristiani Mesopotamia menyatakan tidak lagi tunduk kepada para uskup Antiokhia dan para uskup "Barat", selain itu uskup kota Seleukia-Ktesifon diangkat sebagai Katolikos.
J.-M. Fiey, Jalons pour une histoire de l'eglise en Iraq, (Louvain: Secretariat du CSCO, 1970).
M.-L. Chaumont, La Christianisation de l'empire Iranien, (Louvain: Peeters, 1988).
Skisma dengan Gereja Katolik/Ortodoks
Part of a series onEastern Christianity
Main communions
Eastern Orthodoxy
Oriental Orthodoxy
Eastern Catholicism
Reformed Eastern Christianity
Church of the East (Assyrian and Ancient)
Spiritual Christianity
Eastern liturgical rites
Byzantine (and Eastern Orthodox)
Alexandrian
Antiochene
Armenian
East Syriac
Malabar
Malankara
West Syriac
Major controversies
Nestorianism
Nestorian Schism
Monophysitism
Dyophysitism
Miaphysitism
Henotikon
Three Chapters
Monothelitism
Iconoclasm
Filioque
Paulicianism
Bogomilism
Other topics
Christian mysticism
Christology
Divine Liturgy
Eastern Christian history
Monasticism
Index of related articles
Western Christianity
Christianity portalvt
Gereja Asiria terpisah dari Gereja Katolik/Ortodoks (Gereja Timur dan Barat yang belum terpisah sebelum Skisma Akbar tahun 1054) sebagai akibat dari skisma Nestorian tahun 431, akan tetapi teologi Gereja Asiria tidak dapat disebut Nestorianisme. Nestorius, seorang murid Theodorus dari Mopsuestia dan uskup kota Konstantinopel, dikutuk karena menolak menyebut Perawan Maria sebagai 'Bunda Allah' ("Theotokos" dalam Bahasa Yunani). Dia hanya mau menyebut Maria sebagai 'Bunda Kristus' ("Kristotokos" dalam Bahasa Yunani). Lawannya, Kiril dari Aleksandria, menuduhnya membagi Kristus menjadi dua pribadi, yang dengan jelas disangkal Nestorius. Persoalan menjadi makin rumit dengan argumentasi-argumentasi Kiril yang kurang jelas, yang tak lama kemudian menjadi biang skisma Monofisit.
Kiril dari Aleksandria dengan gigih berupaya menggeser Nestorius beserta para pendukung dan pengikutnya dari tampuk kekuasaan. Namun di kawasan-kawasan yang dihuni para penutur Bahasa Syria, Theodorus dari Mopsuestia sangatlah disegani, maka tindakan pengutukan atas muridnya Nestorius tidak dapat diterima baik. Para pengikutnya diberi suaka. Raja-raja Persia, yang terus-menerus berperang dengan Kekaisaran Romawi, mengambil kesempatan ini untuk memastikan loyalitas warga negaranya yang beragama Kristen serta mendukung skisma Nestorian:
Mereka memberi suaka bagi kaum Nestorian (462).
Mereka mengeksekusi Katolikos Babowai yang pro-Romawi dan yang kemudian digantikan oleh Bar Sauma, uskup Nestorian dari kota Nisibis (484).
Mereka mengizinkan pemindahan sekolah teologi Edessa ke kota Nisibis yang termasuk wilayah Persia tatkala kaisar Romawi menutup sekolah itu karena berhaluan Nestorian (489).
Sejarah selanjutnya
Pada waktu kedatangan para pengungsi Nestorian dari Edessa, prelatus yang sedang menjabat adalah Babaeus atau Babowai (kadang kala disebut pula 'Babai', jangan disamakan dengan 'Babai Agung') (457–484), yang tampaknya menerima mereka dengan tangan terbuka. Akan tetapi Bar Sauma, yang saat itu menjabat sebagai uskup Nisibis, kota penting terdekat dari Edessa, berselisih dengan sang Katolikos yang lemah itu, yang telah dijatuhkannya dalam Sinode Beth Lapat, April 484. Pada tahun yang sama Babowai didakwa di hadapan raja telah berkonspirasi dengan Konstantinopel dan dengan kejam dijatuhi hukuman mati.
Dalam Sinode Beth Lapat, diputuskan pula bahwa para biarawan dan seluruh pejabat Gereja mesti menikah. Keputusan tersebut mengakibatkan kemurtadan serta melemahnya kehidupan spiritual, sehingga pada kira-kira tahun 544 beberapa perubahan hasil keputusan sinode itu dikembalikan ke keadaan semula. Kontra-perubahan ini mencapai puncaknya pada tahun 571 ketika Abraham Agung dari Kashkar mendirikan sebuah biara baru di Gunung Izla dekat Nisibis guna menghidupkan kembali gerakan monastik yang ketat, dan Henana dari Adiabene menjadi kepala sekolah teologi Nisibis. Henana kemudian keluar dari tradisi Antiokhia Theodorus dan secara terang-terangan mengikuti ajaran Origenes. Para uskup gagal dalam usaha-usaha mereka untuk menyensor dan mengecam Henana karena adanya proteksi pihak kerajaan sehingga dia tetap menjabat sebagai kepala sekolah, sekalipun hampir semua murid telah meninggalkan sekolah itu.
Perang-perang dalam kurun waktu 610–628 antara Persia dan Byzantium memperlemah pengaruh politik Gereja Asiria sehingga beberapa keuskupan dan desa berpindah ke tangan kaum Monofisit. Gereja Asiria tidak diizinkan memilih seorang Katolikos baru, dan tradisi teologisnya digerogoti oleh Henana. Babai Agung bersama Diakon Agung Mar Aba mengatur Gereja tanpa wewenang sebagai Katolikos. Akan tetapi dalam jabatan resminya sebagai 'penilik biara-biara di Utara' Babai memiliki wewenang untuk menyidik ortodoksi para rahib dan biara-biara di Mesopotamia Utara dan untuk menegakkan disiplin. Secara khusus, dia menyingkirkan para rahib yang telah menikah.
Babai Agung dan rekan-rekan rohaniwannya bersusah-payah mempertahankan peninggalan Theodorus: sekolah-sekolah teologi tandingan didirikan di Nisibis dan Balad, serta biara Mar Abraham, yang dikepalai Babai, beranggotakan sejumlah pelajar dari sekolah teologi Nisibis. Babai sendiri menulis sejumlah besar komentar dan Hagiografi untuk melawan kaum Monofisit dan Henana yang menganut ajaran Origenes, serta mengembangkan satu-satunya Kristologi Asiria yang sistematis. dia mengajarkan bahwa kedua qnome (esensi) itu tidak berbaur namun manunggal kekal dalam satu parsopa (personalitas) Kristus.
Jerih payah mereka membuahkan hasil: dalam pertemuan para uskup pada tahun 612, ajaran-ajaran Theodorus dikanonisasikan. Dengan segerea tulisan-tulisan dan Kristologi Babai menjadi normatif, dan tulisan-tulisan Henana menjadi terabaikan. Monastisisme Asiria termurnikan dan tumbuh subur. Gereja ini terbukti terorganisir dengan baik selama penaklukan bangsa Arab yang mengikuti perang Byzantium-Persia, dan berkembang selama berabad-abad kemudian.
Teori Kedatangan di Indonesia
Gereja ini tiba di Indonesia sejak abad ke-7. yakni di 2 tempat yang bernama Pancur (Sekarang wilayah dari:Deli Serdang) dan Barus (Sekarang wilayah dari: Tapanuli Tengah) di Sumatra (645 SM). Sejarah ini telah tercatat oleh ulama Syaikh Abu Salih al-Armini dalam bukunya dengan judul FIBA “Tadhakur Akhbar min al-Kana’is wa al-Adyar min Nawabin Mishri wa al-Iqta’aih” (Daftar berita pada gereja-gereja dan monastries di provinsi-provinsi Mesir dan sekitarnya). Daftar gereja-gereja dan monastries dari naskah asli dalam bahasa Arab dengan 114 halaman ini berisi berita tentang 707 gereja-gereja dan 181 monastries Kristen yang tersebar di sekitar Mesir, Nubia, Abysina, Afrika Barat, Spanyol, Arab dan India . Dalam bukunya (Abu Salih), tanah Indonesia masih dimasukkan dalam wilayah India (al-Hindah).
Namun menurut A.J. Butler M.A., kata Fahsûr seharusnya ditulis Mansûr, yaitu sebuah negara pada zaman kuno yang terdapat di Barat Laut India, terletak di sekitar Sungai Indus. Mansur merupakan negara paling utama yang terkenal di antara orang-orang Arab dalam hal komoditas kamfer (al-kafur). (Lihat B.T.A. Evetts, MA (ed.), The Churches … hlm. 300)
Sakramen
Gereja Asiria dari Timur sama halnya dengan Gereja Katolik Roma Memiliki 7 Sakramen. namun perbedaannya ialah tentang ragi Malka.
Liturgi
Liturgi ekaristi yang paling umum dari Gereja Timur adalah Liturgi Addai dan Mari. Ritus ini dikenal baik oleh para sarjana liturgi karena tidak berisi kalimat institusi yang diucapkan Yesus dalam Perjamuan Akhir ("Inilah tubuhku"..."Inilah darahku"). Oleh karena itu banyak (khususnya pihak Katolik Romawi) yang menganggap liturgi ini invalid. Akan tetapi, pada tahun 2001, setelah melewati sebuah studi mengenai hal tersebut, Kardinal Joseph Ratzinger (sebagai prefek Kongregasi Doktrin Iman saat itu) menyatakan bahwa liturgi tersebut valid dan umat Katolik di Irak boleh menerima Ekaristi dari Gereja Asiria jika tidak terdapat Gereja Katolik. Deklarasi ini disetujui oleh Paus Yohanes Paulus II.
Referensi
Pranala luar
Kategori:Gereja Asiria dari Timur | https://id.wikipedia.org/wiki/Gereja%20Asiria%20Timur |
{
"plaintext_start_byte": [
2,
337,
604,
952,
1195,
1451,
2276,
2521,
2833,
3157,
3279,
3773,
4121,
4324,
4626,
5054,
5226,
6137,
6380,
6820,
7308,
7613,
7994,
8654,
9358,
10386,
10901,
11396,
11720,
12308,
13019,
13558,
13954,
14548,
15012,
15254,
15730,
16807,
17004,
17697,
18081,
18352,
18669,
19129,
19486,
19812,
20517,
21078,
21300,
22582,
23163,
23546,
24017,
24885,
25429,
26346,
26905,
28165,
28908,
29474,
29967,
30422,
30727,
31164,
31816,
32028,
32810,
34171,
35014,
35241,
35309,
35365,
35428,
36054,
36719,
36776,
36819,
36867,
37290,
37363,
37437,
37523,
37588,
38084,
38640,
38677,
38799,
38853,
39169,
39530,
39618,
39954,
40344,
40589
],
"plaintext_end_byte": [
327,
603,
951,
1194,
1450,
2275,
2520,
2824,
3156,
3249,
3772,
4120,
4323,
4625,
5053,
5225,
6136,
6379,
6819,
7307,
7612,
7993,
8653,
9357,
10385,
10900,
11395,
11719,
12307,
12984,
13557,
13953,
14547,
15011,
15253,
15729,
16806,
17003,
17696,
18080,
18351,
18668,
19128,
19485,
19811,
20516,
21077,
21299,
22581,
23162,
23545,
24016,
24884,
25428,
26345,
26904,
28164,
28907,
29473,
29966,
30421,
30726,
31163,
31815,
32001,
32809,
34131,
35013,
35240,
35308,
35364,
35427,
36053,
36718,
36775,
36818,
36866,
37289,
37362,
37436,
37522,
37587,
38083,
38548,
38676,
38776,
38852,
39155,
39529,
39591,
39943,
40324,
40542,
40651
]
} | berapakah luas kota Ternate ? | Kota Ternate | indonesian | {
"passage_answer_candidate_index": [
3
],
"minimal_answers_start_byte": [
978
],
"minimal_answers_end_byte": [
990
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Kota Ternate adalah sebuah kota yang berada di bawah kaki gunung api Gamalama pada sebuah Pulau Ternate di Provinsi Maluku Utara, Indonesia. Ternate merupakan Ibukota sementara Provinsi Maluku Utara secara de facto dari tahun 1999 hingga 2010. Pada tanggal 4 Agustus 2010, Sofifi diresmikan menjadi ibukota pengganti Ternate.
Geografi
Kota Ternate terletak antara 3 derajat Lintang Utara dan 3 derajat Lintang Selatan serta 124 - 129 derajat Bujur Timur. Wilayak Kota Ternate di sebelah Utara, selatan dan Barat berbatasan dengan Laut Maluku, dan di sebelah Timur berbatasan dengan Selat Halmahera.[1]
Sebagai Kota Kepulauan, Kota Ternate terdiri atas 8 (delapan) pulau, yakni: Pulau Ternate sebagai pulau yang utama, Pulau Hiri, Pulau Moti, Pulau Mayau, dan Pulau Tifure merupakan lima pulau yang berpenduduk, sedangkan terdapat tiga pulau lain seperti Pulau Maka, Pulau Mano dan Pulau Gurida merupakan pulau berukuran kecil yang tidak berpenghuni.
Luas wilayah Kota Ternate 5.795, 4km², terdiri dari luas perairan 5.544,55 km² dan luas daratan 250,85 km². Secara Administrasi Pemerintahan Kota Ternate terbagi atas 7 (tujuh) kecamatan dan 77 (tujuh puluh tujuh) kelurahan, masing-masing:
Ternate Utara membawahi 14 Kelurahan
Ternate Tengah membawahi 15 Kelurahan
Ternate Selatan membawahi 17 Kelurahan
Pulau Ternate membawahi 13 Kelurahan
Pulau Moti membawahi 6 Kelurahan
Pulau Hiri membawahi 6 Kelurahan
Pulau Batang Dua membawahi 6 Kelurahan
Kondisi topografi Kota Ternate dengan sebagian besar daerah bergunung dan berbukit, terdiri atas pulau vulkanis dan pulau karang dengan kondisi jenis tanah Rogusal ( Pulau Ternate, Pulau Hiri, dan Pulau Moti) dan Rensika (Pulau Mayau, Pulau Tifure, Pulau Maka, Pulau Mano dan Pulau Gurida). Gunung Gamalama merupakan gunung api yang masih aktif yang terletak di tengah pulau Ternate. Pemukiman masyarakat secara intensif berkembang di sepanjang garis pantai pulau. Memiliki kelerengan fisik terbesar di atas 40% yang mengerucut ke arah puncak gunung Gamalama. Di daerah pesisir rata-rata kemiringan 2% sampai 8%. Kondisi topografi Kota Ternate juga ditandai dengan keberagaman ketinggian dan permukaan laut dari Rendah: berkisar antara 0-499 M, Sedang: berkisar antara 500-699 M, sampai Tinggi: berkisar lebih dari 700 mdpl.
Wilayah Kota Ternate didominasi oleh laut, maka kondisi iklimnya sangat dipengaruhi oleh iklim laut dan siklus dua musim yakni musin Utara-Barat dan musin Timur-Selatan yang seringkali diselingi dengan dua kali masa pancaroba disetiap tahunnya.
Kedalaman lautnya bervariasi. Pada beberapa lokasi di sekitar Pulau Ternate terdapat tingkat kedalaman yang tidak terlalu dalam, sekitar 10 meter sampai pada jarak sekitar 100 meter dari garis pantai, tetapi pada bagian lain tingkat kedalamannya cukup besar dan berjarak tidak jauh dari garis pantai.[1]
Sejarah
Sejarah kota ini bermula dengan adanya Kesultanan Ternate yang berdiri sekitar abad ke-13 di Pulau Ternate, yang menjadikan kawasan kota ini sebagai pusat pemerintahannya. Kornelis Matelief de Jonge pada tahun 1607 membangun sebuah benteng pada kawasan kota ini, yang dinamakan Fort Oranje dan sebelumnya bernama Malayu.[2]
Berikut ini adalah pembagian masa atau periode sebelum Kolonialisme sampai pada Kemerdekaan.
Periode Sebelum Kolonialisme
Sejarah awal mula kerajaan atau kesultanan Ternate sebagian besarnya bersumber dari legenda dan hikayat. Salah satu hikayat yang terkenal luas dan banyak dijadikan rujukan ialah Sejarah Ternate yang ditulis oleh Naidah, yang diterjemahkan oleh P Van der Crab, Residen Ternate 1863-1864 dan diterbitkan pada tahun 1878. Sumber lainnya ialah catatan-catatan yang ditulis oleh Rijali, seorang ulama Maluku asal Hitu yang dihimpun oleh francois Valentijn dalam bukunya Ound en Neeuw Oost Indie.[3]
Asal usul komunitas atau penduduk Ternate disebutkan oleh sumber-sumber tersebut, berasal dari Pulau Halmahera yang melakukan eksodus atau migrasi besar-besaran ke beberapa pulau kecil di bagian barat Pulau Halmahera termasuk ke Ternate, disebabkan terjadinya pergolakan dan konflik politik di Jailolo (Gilolo), di Pulau Halmahera pada tahun 1250.
Para migran pertama yang mendarat dan bermukim di Ternate tahun 1250 adalah komunitas Tobona yang dipimpin oleh Momole Guna. Momole adalah sebutan kepada pemimpin atau kepala marga, klan atau komunitas.
Pada tahun 1254 migran kedua tiba dan bermukim di Foramadiyahi yang dipimpin oleh Mole Matiti. menyusul kemudian migran ketiga yang bermukim di Sampala yang dipimpin oleh Momole Ciko/Siko, Kedua permukiman komunitas terakhir ini dibangun tidak jauh dari pantai. Sampala bahkan terletak di tepi pantai.
Dalam sumber sejarah lain menyebutkan terdapat 4 (empat) komunitas atau klan awal di Ternate, yakni masing-masing: Komunitas atau Klan Tobona, yang mendiami kawasan lereng Gamalama bagian Selatan (kini Kelurahan Foramadiyahi): Tubo yang mendiami kawasan lereng Gamalama bagian Utara; Tabanga, yang mendiami kawasan pesisir Utara Pulau Ternate, dan Komunitas atau Klan Toboleu, yang mendiami kawasan pesisir Timur Pulau Ternate.
Komunitas atau klan awal inilah yang pertama-tama mengadakan hubungan dengan para pedagang yang datang dari beberapa belahan dunia untuk mencari cengke dan rempah lainnya.
Seiring waktu, pendudukpun kian bertambah dan semakin heterogen dengan bermukimnya pedagang Arab, Cina, Jawa, dan Melayu. aktifitas perdagangan kian ramai. Ancamanpun sering datang dari para perompak. Pada tahun 1257, Momole Guna, pemimpin Klan tobona memprakarsai musyawarah untuk membentuk komunitas yang lebih kuat dan mengangkat seorang pemimpin sebagai Kolano atau Raja. Hasil musyawarah menetapkan Momole Ciko, pimpinana Klan Sampala sebagai Kolano Ternate pertama dengan gelar Baab Mansyur Malamo (1257-1272). Pusat Kerajaan ditetapkan di Sampala. Kawasan Ibu Kota terletak di pantai Barat Pulau Ternate. Peristiwa ini disebut sebagai Tara No Ate yang artinya Turun dan Merangkul. Tara No Ate adalah cikal bakal penyebutan nama Ternate. Sementara Ibukota Kerajaan di sampala kemudian disebut Gam Lamo yang artinya kampung atau perkampungan besar. Gam Lamo adalah cikal bakal penyebutan nama Gamalama.[3]
Sejak era itu, Kerajaan Ternate berperan penting di Kawasan Maluku Utara sampai abad ke-17. Dalam catatan sejarah Kesultanan Ternate atau juga dikela dengan Kerajaan Gapi, adalah salah satu kerajaan tertua dan sangat berpengaruh di nusantara.
Setelah Mansyur Malamo (1257-1272), Kolano Ternate dijabat oleh Kaiicil Jamin (1272-1284). Kaiicil adalah sebutan untuk seorang Pangeran, atau putra Kolano. Setelah Kaiicil Jamin, Kolano Ternate dijabat oleh Kaiicil Siale (1284-1298). Pada masa Kaiicil Siale, ibukota kerajaan dipindahkan dari Sampala ke Foramadiyahi. Setelah itu, Siale digantikan secara berturut-turut oleh Kaiicil Kamalu (298-1304) dan Kaiicil Ngara Malamo (1304-1317).
Di bawah kepemimpinan Kaiicil Ngara Malamo, Ternate memulai ekspansi teritorialnya. Kaiicil Ngara Malamo adalah peletak dasar politik ekspansi Kerajaan Ternate. Politik ekspansi inilah yang mengantarkan Ternate menjadi Kerajaan paling besar, paling kuat dan paling berpengaruh dalam jajaran kerajaan-kerajaan Maluku pada masa-masa selanjutnya, terutama dari akhir abad ke-14 hingga awal abad ke-16. Namun, memasuki abad ke-16, pamor Ternate sebagai kerajaan paling tangguh mulai merosot.
Kaiicil Ngara Malamo diganti oleh Patsyaranga Malamo (1317-1322), kemudian Sida Arif Malamo (1322-1331). Di masa Kolano Sida Arif Malamo, Ternate telah ramai didatangi oleh pedagang mancanegara seperti pedagang dari Cina, Arab dan Gujarat, juga pedagang dari Nusantara seperti Jawa, Malaka, dan Makassar.
Ternate di bawah Kolano Sida Arif Malamo berkembang menjadi Bandar perdagangan terbesar dan utama di Maluku.Aktifitas perdagangan antar bangsa kala itu berpusat di pelabuhan Talangame atau sekarang dikenal dengan nama pelabuhan Bastiong. Ternatepun telah memiliki pasar dengan fasilitas yang memadai , tempat bertemunya pedagang lokal, pedagang mancanegara dan pedagang nusantara.
Armada-armada perdagangan antar bangsa datang ke pelabuhan ini terutama mencari rempah, komoditi penting dalam perdagangan pasar Internasional saat itu yang menempatkan gugusan kepulauan ini menjadi ajang lalu lintas niaga yang sibuk. Pesatnya perdagangan rempah-rempah para Raja Maluku pun saling bersaing memantapkan posisinya masing-masing sehingga tidak jarang menimbulkan konflik di antara mereka. Kolano Sida Arif Malamo pun mengambil prakarsa mengadakan pertemuan raja-raja se-Maluku untuk membentuk persekutuan bersama yang dikenal dengan Persekutuan Moti (Motir Verbond), atau juga dikenal sebagai persekutuan Moloku Kie Raha (Empat Kerajaan Maluku).
Musyawarah persekutuan itu melahirkan keputusan antara lain penyeragaman bentuk-bentuk kelembagaan kerajaan-kerajaan di Maluku dan penentuan peringkat kerajaan peserta musyawarah. Jailolo ditetapkan sebagai kerajaan yang menempati peringkat pertama dalam senioritas, menyusul Ternate, Tidore dan bacan. disepakati pula pembagian peran masing-masing kerajaan. Raja Ternate berperan sebgai Alam Makolano, penjaga dan penjamin stabilitas perdagangan dan urusan keduniaan. Raja Bacan berperan sebagai Dehe Makolano, penjaga perbatasan. Raja Tidore berperan sebagai Kie Makolano, penjaga dan penjamin keamanan dalam negeri. Raja Jailolo berperan sebagai Jiko Makolano, penjaga serangan dan ancaman dari luar.
Manfaat persekutuan ini adalah sejak 1322 Maluku mengalami masa aman dan damai. Berhasil meredam sementara waktu ambisi, permusuhan dan ekspansi para anggota persekutuan. Rakyat Maluku menikmati suasana aman dan damai selama kurang lebih 20 tahun. Tetapi perdamaian yang ditegakkan dengan susah payah itu sirna ketika Kolano Tulu Lamo naik tahta sebagai Kolano Ternate (1334-1347). Ia secara sepihak membatalkan hasil persekutuan Moti dan menyatakan hasil persekutuan tersebut tidak lagi mengikat bagi Ternate. Tulu Lamo menempatkan Ternate pada peringkat teratas sebagai yang tertua. Keputusan itu mendapat reaksi keras dari ketiga kerajaan lainnya. Ia juga menyerang makian, bandar niaga rempah terbesar kedua di Maluku setelah Ternate. Ternate setelah kepemimpinan Kolano Tulu Lamo terus menyerah beberapa daerah sekitarnya. Sula diserbu oleh Kolano Ngolo Macahaya (1350-1375), menyusul Jailolo diserang oleh Kolano Marhum (1465-1486). Kemudian berbagai penaklukan dilakukan Ternate atas Maluku Tengah, Seram Barat dan Buru.
Naiknya Kolano Zainal Abidin (1468-1500) menandai berakhirnya era kerajaan dan berganti ke era Kesultanan. Gelar Kolano atau Raja berubah menjadi Sultan. Sultan Zainal Abidin memproklamirkan Islam sebagai agama resmi Kesultanan Ternate, dan pembentukan lembaga Jolebe, lembaga baru dalam struktur kesultanan yang membantu sultan dalam urusan-urusan keagamaan Islam. Struktur baru Kesultanan Ternate ini memengaruhi kerajaan-kerajaan lain di Maluku. Struktur tersebut segera diadopsi oleh Tidore, Bacan dan Jailolo.
Sultan Zainal Abidin diganti oleh Sultan Bayan Sirrullah (1500-1522), kemudian diganti oleh Sultan Hidayat alias Deyalo. Pengangkatan Sultan Hidayat yang usianya belum akil baligh, sehingga ibunya Boki Rainha Nukila diangkat sebagai Mangkubumi dan Taruwese diangkat sebagai wakil Sultan (1529-1530). Kemudian berturut-turut digantikan oleh Sultan Abuhayat alias Boheyat (1530-1532), Sultan Tabariji (1532-1535), Sultan Khairun Jamil (1535-1570), kemudian Sultan Baabullah Datu Syah (1570-1683).
Ternate di masa Sultan Baabullah mencapai penaklukan yang spektakuler. Wilayah Kesultanan ternate membentang dari Mindanao di Utara sampai Bima di Selatan dan dari Makassar di Barat sampai Banda di Timur. Karena itu, Baabullah, Sultan Ternate terbesar ini dikenal sebagai penguasa atas 72 pulau yang seluruhnya berpenghuni.
Di masa pemerintahan Sultan Baabullah, Ternate tampil sebagai kesultanan paling berpengaruh dalam politik maupun militer di kawasan Timur Nusantara. Baabullah menurut sebuah sumber , mampu mengerahkan 90.700 tentara bila diperlukan.Kontributor terbesar - di atas 10.000 - pasukan ini adalah dari veranullah dan Ambon (15.000 tentara), Teluk Tomini (12.000 tentara), Batu Cina dan sekitarnya termasuk Halmahera Utara (10.000 tentara), Gorontalo dan Limboto (10.000 tentara) serta Yafera (10.000 tentara). Penyumbang pasukan tersedikit adalah dari Moti dan Hiri, masing-masing 300 tentara.
Keberhasilan Sultan Baabullah tidak terlepas dari kecakapan sejumah panglima dan komandan tentaranta, seperti Kapita Laut Kapalaya dan Rubohongi. Kapalaya adalah penakluk pantai timur Sulawesi, khususnya Buton, dan Rubohongi adalah penakluk Maluku Tengah. Enam tahun setelah bertahta , baabullah telah menguasai pulau-pulau di ambon, Hoamoal di pulau Seram, Buru, Manipa, Ambalau, Kelang dan Buano. Empat tahun setelah itu, ia juga menguasai desa-desa sepanjang pantai timur SUlawesi, Banggai, Tobongku, Buton, Tiboro, dan Pangasani. Setelah itu giliran Makassar dan Selayar datang ke Ternate. Tahun kedatangannya merupakan awal dari monopoli rempah-rempah Kompeni di Ternate.
Periode Kolonialisme Bangsa Eropa
Orang Portugis pertama yang tiba di Ternate pada awal 1512 adalah Fransico Serrao beserta awak kapalnya sebagai bagian dari ekspedisi d'Alburquerque menaklukkan Malaka pada 1511. Sultan Bayan Sirullah alias Bayanullah (1500-1522) mengirim utusan dengan sembilan juanga yang dipimpin oleh saudaranya sendiri, Kaicil Vaidua, menjemput Serrao dan awak kapalnya dari Nusa Tellu di Hitu Barat ke Ternate. Sultan Bayanullah ingin membuka akses perdagangan cengkih ke Eropa dan Serrao diyakini oleh Bayanullah dapat mendukung keinginan tersebut.
Di awal kehadirannya, Portugis diperlakukan dengan balk dan mendapat banyak kemudahan. Sultan menjadikan Serrao orang kepercayaan dan penasehat utamanya. Belum dua tahun sejak Serrao tiba, Sultan memberi hak monopoli niaga cengkih kepada Portugis. Sultan lalu berpesan bila nanti Serrao kembali ke Portugis, ia harus meyakinkan Raja Don Manuel agar segera mendirikan benteng Portugis di Ternate.
Beberapa eskader Portugis pun susul menyusul ke Ternate, masing-masing dipimpin oleh antara lain, Antonio Miranda de Azevedo (1513), Don Tristao de Menezes (1520), dan De Brito (Januari 1521). Saat de Brito tiba di Ternate Sultan Bayanullah dan Serrao telah wafat. De Brito diterima dengan baik di istana, sebagai bukti bahwa persahabatan antara Ternate dengan Portugis tetap ada. Beberapa kesepakatan pun dicapai. Portugis boleh mendirikan benteng di Gam Lamo, yang diberi nama Benteng Nuestra Seiiora del Rosario, juga diizinkan berdagang dan membangun gudang penyimpanan barang dagangannya.
Sultan Bayanullah yang wafat meninggalkan Boki Nukila - boki adalah sebutan untuk istri sultan atau permaisuri — dan dua puteranya Hidayat (Deyalo) dan Abu Hayat (Bohiyat). Deyalo diangkat sebagai sultan, menggantikan mendiang ayahandanya dalam usianya yang belum akil baligh, sehingga ibunya, Boki Nukila diangkat sebagai Mangkubumi dan Taruwese, adik Bayanullah, dipercayakan menjadi wakil sultan. Mereka berdua untuk sementara waktu mengendalikan kesultanan.
Boki Nukila adalah puteri Al Mansur, Sultan Tidore, yang dibenci de Brito karena bermitra dengan Spanyol, rival Protugis. De Brito tidak mempercayai juga meremehkan Boki Nukila, sebaliknya lebih mempercayai dan memberi peran kepada Taruwese.
Dalam kurun ini banyak intrik dilakukan oleh de Brito yang tidak setuju Deyalo diangkat menjadi sultan dan lebih mendukung Taruwese. Terjadi pula beberapa kali penyerangan de Brito yang dibantu oleh Taruwese terhadap Tidore dan beberapa kawasan Maluku. Klimaksnya ialah penahanan pangeran Deyalo dan Bohiyat. Demikian, selama kepemimpinan 19 Gubernur Protugis di Ternate, sebagian besar melaksanakan pemerintahannya melalui "durch blut and eisen" atau melalui besi dan darah.
Posisi Nukila rentan di antara bangsawan istana yang diwakili oleh Taruwese. la didesak segera menyelesaikan benteng Portugis yang pastinya membuat murka Al Mansyur, ayahandanya sebagai seteru Portugis. Dua putranya dan beberapa pengikut ditahan oleh Portugis di dalam benteng yang terbengkalai. Jorge de Menezes, Gubernur Portugis yang dikenal sangat kejam, menghukum pancung Kaicil Darwis yang menentangnya. Pada 1530, Boki Nukila menunjukkan para menteri dan rakyat. Sepanjang 1522 sampai 1535 adalah fase-fase pelik bagi Kesultanan Ternate akibat intrik dan adu domba Portugis. Deyalo yang naik tahta dan memerintah kerajaan beberapa tahun, wafat karena diracun. Hal yang sama pun selalu berusaha dilakukan Portugis kepada Boheyat. Taruwese yang berkosnpirasi dan mendukung Portugis derni ambisinya menjadi sultan akhirnya dikhianati juga oleh Portugis. Lalu Tabariji, saudara sepupu Deyalo dan Boheyat diangkat menjadi sultan, Tabariji menunjukkan ketidaksukaannya pada Portugis hingga bersama Boki Nukila dan Pati Sarangi, ditahan dan diasingkan ke Goa, India pada 1535.
Sultan Khairun Jamil pengganti Sultan Tabariji, juga tidak menyukai tindak tanduk Portugis yang sewenang-wenang terhadap dirinya dan rakyat. la mengobarkan perlawanan yang didukung oleh rakyatnya.
Pada 1568 Lopez de Mesquita diangkat menjadi Gubernur Portugis ke-18 di Ternate (1566-1571), menggantikan Alvaro de Mendoza (1564-1566). Mesquita berusaha mematahkan perlawanan Sultan Khairun. Pada 27 Februari 1570, Portugis mengundang Sultan Khairun melakukan perundingan damai antara kedua pihak — dimana masing masing pihak bersumpah menurut keyakinan agama dan memegang kitab suci agamanya masing-masing — bahwa mereka akan memelihara kerja sama dalam perdamaian. Tetapi ternyata Portugis berlaku curang karena keesokan harinya saat pesta perjamuan untuk menghormati perjanjian itu, saat Sultan Khairun memasuki gerbang benteng Gam Lamo, ia ditikam oleh Antonio Pimental hingga wafat.
Baabullah putra Khairun naik tahta menjadi Sultan. la lalu memobilisasi kekuatan menggempur Portugis di seluruh Maluku dan wilayah timur Indonesia. Setelah berperang selama lima tahun, pada 1575, Sultan Baabullah berhasil mengusir Portugis dari Ternate dan dari wilayah Maluku. Dalam sejarah Indonesia, ini merupakan kemenangan pertama bangsa-bangsa Nusantara melawan penjajah Eropa.
Setelah Portugis meninggalkan Ternate dan wilayah Maluku, Bangsa Spanyol yang sebelumnya pernah bekerjasama dengan Kesultanan Tidore sejak 1521 dan kemudian harus meninggalkan Tidore pasta perjanjian Saragosa 1528. kembali mengerahkan kekuatan untuk menaklukkan Ternate.
Pada 1 April 1606, Don Pedro da Cunha, Gubernur Jenderal Spanyol di Filipina dengan 33 kapal berbagai jenis dan ukuran. 3.095 prajunt menyerang sejumlah kubu pertahanan kesultanan Ternate dan menjelang siang benteng dan seluruh ibukota Kesultanan Ternate, Gam Lamo berhasil direbut dan diduduki oleh pasukan Spanyol.
Sultan Saidi berhasil meloloskan diri bersama istri, putra-putrinya dan beberapa bobato, lalu berlayar dengan kora-kora ke Jailolo, kemudian ke Sahu. Beberapa waktu kemudian, Gubernur da Cunha setuju mengirim surat kepada Sultan Saidi, bahwa Sultan akan mendapatkan perhndungan bila menyerah. Pablo de Lima dan beberapa kaiicil berangkat ke Sahu membawa surat da Cunha kepada Sultan Saidi. Pada 28 Maret 1606, Sultan Saidi dan pengiringnya kembali ke Ternate.
Sumber lain menyebutkan, Spanyol berhasil menaklukkan Gam Lamo dan menangkap Sultan Saidi berserta keluarganya, kemenakannya Kaiicil Hamzah, sejumlah pejabat tinggi kesultanan, termasuk Sangaji Makian, Sahu dan Gamkonora, diasingkan ke Manila, Filipina. Sedangkan Jogogu Hidayat dan Kaiicil Ali — ketika itu berusia 21 tahun — berhasil meloloskan diri.
Spanyol dengan cerdik mengubah kepulangan Sultan Saidi, itu menjadi penstiwa kenegaraan dengan penghormatan kerajaan kepada sang Sultan. Da Cunha menasehati Sultan agar menenma nasib buruknya dan mengajukan petisi kepada Raja Spanyol agar mendapat pengampunan. Sultan ditempatkan dalam rumah terindah dengan pengawalan ketat.
Spanyol kemudian menginm ekspedisi ke seluruh kawasan, membujuk atau memaksa kepala-kepala desa agar mengikuti perintah mereka. Penduduk desa diharuskan sujud di depan bendera Spanyol, menyerahkan semua senjata musket dan meriam. Spanyol lalu memperbaiki benteng Gam Lamo dan beberapa benteng lainya untuk memperkuat kedudukannya di Ternate. Pada 10 April, di Benteng Gam Lamo, Spanyol dan Ternate menandatangani perjanjian perdamaian resmi dan keluarga Sultan memberi sumpah setia kepada Raja Philip Ill, dan bahwa rakyat Ternate tidak boleh mengadakan hubungan dengan orang Belanda atau Inggris, tidak memusuhi misi-misi Kristen, serta mentaati persyaratan berkenan dengan monopoli rempah oleh Spanyol.
Pada 10 April 1606 Spanyol mememancangkan benderanya di berbagai kawasan Ternate "atas nama yang Maha Mulia Raja Spanyol". Dengan jatuhnya Ternate ke tangan Bangsa Spanyol mulailah proses pengambilan aset-aset penting kerajaan dan reposisi dominasi Spanyol atas Ternate. Spanyol berada di Ternate dan wilayah Maluku antara 1521 sampai 1663. Pada 2 Mei 1663, Gubernur terakhir Spanyol di Ternate, Francisco Ibanez serta seluruh pasukannya meninggalkan Ternate menuju ke Manila, Filipina. Sejak itu berakhirlah pendudukan Spanyol atas Ternate dan seluruh Maluku.
Orang-orang Belanda pertama yang tiba di Ternate, menurut catatan de Clerq, adalah Wijbrand van Warwijck dengan dua Kapal yang dipimpinnya, Amsterdam dan Utregt, yang rnerapat di pelabuhan Talangame, Ternate, 2 Juni 1599.
Sementara terdapat dua sumber lain yang menyebutkan tentang orang-orang Belanda yang pertama kali mencapai Ternate. Sumber pertama menyebutkan, van Warwijck bersama 560 orang dengan dua kapal, Amsterdam dan Utrecht, tiba di Ternate pada 22 Mei 1599, dan sumber kedua menyebutkan pada 1598 ekspedisi Belanda dengan 22 kapal yang dibiayai oleh 5 (lima) perusahaan Belanda, di bawah pimpinan Jacob Chr. van Neck dan Wybrechr van Warwyck, berlayar menuju Maluku. Armada yang dipimpin oleh van Neck yang pertama tiba di Maluku pada Maret 1598 dan kembali ke Belanda pada 1599, membawa cukup banyak rempah dengan keuntungan sebesar 400 persen. Keuntungan berlimpah ini memicu sejumlah perusahaan berbeda membiayai ekspedisi ke Maluku, saling bersaing satu sama lainnya, sehingga harga rempah-rempah menjadi tinggi. Semakin banyak rempah masuk ke Belanda, namun semakin sedikit keuntungan yang didapat. Pada 1598 Staten Generaal - parlemen Belanda — mengajukan usul supaya semua perusahaan yang saling bersaing menggabungkan diri demi kepentingan bersama. Pada 20 Maret 1562 didirikan Vereenigde Oost-Indesche Compagnie (VOC), yang dipimpin sebuah badan yang berkedudukan di Amsterdam yang terdiri atas 17 orang, mewakili 6 wilayah di Belanda, atau yang dikenal dengan Heeren Zeventien.
Tetapi kehadiran kekuasaan bangsa Belanda secara politis dan militer di Ternate. adalah karena diminta oleh kesultanan Ternate sendiri. Saat ibukota Gam Lamo jatuh ke tangan Spanyol dan Sultan Saidi mengamankan diri ke Jailolo lalu ke Sahu — merujuk sumber pertama — atau ditangkap dan diasingkan ke Manila — merujuk sumber kedua — kekuasaan kesultanan dikendalikan sementara waktu oleh Jogugu Hidayat. Jogugu Hidayat mengutus Kapita Lau Kaicil All dan Kimalaha Aja ke Banten untuk meminta pertolongan Belanda agar bersedia membantu Ternate mengusir Spanyol dari Gam Lamo.
Setelah Kaicil All dan Kimalaha Aja bertemu dengan Matelief de Jonge dan menyampaikan maksud kedatangannya, berikut setuju dengan syarat-syarat yang diajukan oleh de Jonge sebagai kompensasi atas bantuan yang akan diberikan oleh Belanda, pada 29 Maret 1607 de Jonge dan sejumlah prajurit bersama Kaicil Ali dan Kimalaha Aja bertolak dari Banten dan tiba di Ternate pada 13 Mei 1607.
Setelah melakukan observasi seperlunya terhadap kekuatan Spanyol, de Jong akhirnya setuju membantu Ternate. Perjanjian antara de Jonge dan pihak kesultanan ditandangani pada 26 Juni 1607. Isinya antara lain, Belanda bersedia membantu Ternate mengusir orang-orang Spanyol dan melindungi kawula Ternate di seluruh wilayah kekuasaannya, Belanda diberikan hak monopoli perdagangan rempah dan diizinkan membangun benteng, yang kemudian dinamakan Fort Oranje (Benteng Oranye).
Sejak saat itu, Pulau Ternate sekaligus menjadi pusat tiga kekuatan. yaitu Spanyol di Gam Lamo, sedangkan Ternate dan Belanda di bagian timur pulau, di benteng VOC atau Fort Oranje, dan sekitarnya. Tidak mudah bagi Ternate untuk melepaskan diri dari campur tangan kekuasaan asing Eropa. Ketika Portugis bercokol di kesultanan ini, selain memperoleh hak monopoli dalam tata niaga rempah-rempah dan izin mendirikan benteng di Gam Lamo, Portugis juga ingin mencampuri urusan pemerintahan Ternate. Bahkan sejak 1532, Portugis mulai bersiasat memengaruhi proses pengangkatan sultan-sultan Ternate. Keadaan ini baru berakhir setelah Portugis terusir. Tetapi, setelah Kompeni Belanda datang, campur tangan dalam pengangkatan sultan Ternate juga menjadi salah satu kebijakannya. Mulai dari Sultan Mandarsyah, setiap pergantian sultan Ternate harus dengan persetujuan Kompeni.
Sultan Mandarsyah ditekan secara halus untuk menandatangani perjanjian dengan Gubernur Jenderal VOC, Reiner, di Batavia. Perjanjian itu menentukan bahwa Kesultanan Ternate tidak boleh lagi mengangkat Salahakan Baru untuk wilayah seberang lautnya di Maluku Tengah, yakni di Hoamoal dan daerah ini langsung berada di bawah pemerintahan Kompeni di Ambon. Ternate juga harus melaksanakan hongi (penebangan pohon-pohon cengkih) di daerah tersebut. Ini akibat ketidaksenangan Kompeni terhadap pejabat yang ditugaskan oleh Kesultanan Ternate di sana.
Kaicil Majira yang diangkat Sultan Hamzah pada 1641 sebagai Salahakan di Hoamoal atas desakan Kompeni Ambon untuk menggantikan Salahakan Luhu yang tidak disenangi, karena pada 1651 ia melakukan pemberontakan bersenjata. Kompeni menilai Sultan Mandarsyah tidak mengambil tindakan tegas terhadap Majira untuk mengakhiri pemberontakannya. Selain itu, sejak 1652, Kerajaan Buton mulai memusingkan Mandarsyah karena tentara Kerajaan Makassar melakukan infiltrasi dan menduduki beberapa pulau di sekitar Buton, yang diperburuk lagi oleh pengkhianatan sejumlah besar bobato Buton yang memihak Kerajaan Makassar. Kapita Laut Kaicil Ali dan pasukannya yang sebagian besar terdiri dari orang-orang Sanana dan Alifuru Jailolo, dengan susah payah mempertahankan pulau-pulau itu dari serangan Makassar. Walaupun permaisuri Sultan Mandarsyah adalah seorang puteri Buton, tetapi pengaruhnya telah merosot jauh di mata rakyat Buton.
Gempuran pasukan Makassar semakin gencar dan posisi Buton semakin lemah. Dengan susah payah Kaicil Ali coba menghalau serangan itu, dan dalam suatu pertempuran mempertahankan ibukota Buton, Kaicil Ali gugur. Gugurnya Kaicil Ali mengakibatkan semakin kecil peluang Mandarsyah mempertahankan Buton. Mandarsyah lalu mengutus Kapita Laut Saidi untuk membangun kembali pertahanan Buton, dan dalam keadaan putus asa ia menghubungi Kompeni untuk meminta bantun. Mandarsyah berhasil meyakinkan de Vlaming. Gubernur Kompeni Ambon, untuk memabantu menyelamatkan Buton.
Pada September 1654, dengan menumpang t ang kapal Zas van Gent, de Vlaming dan Mandarsyah menuju Buton, tetapi yang mereka temukan di sana adalah Raja Buton telah menjalin persekutuan dengan Makassar, dan rakyat maupun para bobato andalan Mandarsyah sebagian besarnya tidak lagi setia kepada Ternate. De Vlaming, setelah melihat kenyataan tersebut, meneruskan pelayarannya ke Makassar dan meninggalkan Mandarsyah di Buton. Walaupun Raja Buton telah berkhianat, Mandarsyah coba mempertahankan Buton dengan mengumpulkan sisa-sisa Bobato — antara lain Hukum Lau dan Kaicil Lasinuru — dan rakyatnya yang masih setia dalam suatu pertemuan. la meminta mereka mendobrak kepungan tentara Makassar dan mengusirnya keluar dari wilayah Buton. Tetapi, upaya terakhir Mandarsyah tidak rnembuahkan hasil. Dengan masygul, Mandarsyah kembali ke Ternate dan tidak pernah lagi mengunjungi Buton hingga akhir hayatnya. Kapita Laut Saidi pun tidak mampu lagi menahan lajunya serbuan Makassar dan jatuhlah Buton ke tangan Raja Makassar pada 1655, sekaligus berakhir pula kekuasaan Ternate atas Buton selama hampir satu abad (1580-1655). Kapita Laut Saidi dan pasukannya yang tersisa mundur ke Tobungku, dan dari kejauhan ia menatap pulau yang ditinggalkannya itu dengan sedih.
Pada 1675, Sultan Mandarsyah mangkat dan digantikan putranya Sibori Amsterdam. Sebagaimana ayahnya, Sibori pun tidak dapat mempertahankan identitas Ternate secara lebih baik. Selain karena perangainya yang buruk, ia juga tidak mampu melepaskan diri dan tekanan-tekanan Kompeni. Setelah penobatannya, Sibori mengutus pejabat kepercayaannya ke Batavia untuk berunding dengan Gubernur jenderal Jaan Maatsuyker. Perjanjian yang ditandatangani pada 12 Oktober 1672 itu, secara praktis dan politis sangat merugikan Ternate, karena menetapkan antara lain: Pertarna. wilayah seberang laut Kesultanan Ternate di kepulauan Ambon akan digabungkan ke dalam provinsi. Kedua, akan diangkat penguasa-penguasa khusus di pulau Buru, Ambalau, Buano dan Kelang.
Setelah meratifikasi perjanjian ini, Sibori memperoleh tanda jasa berupa bintang penghargaan dari Kompeni. Namun, bermula dari Seram, Ternate pun berangsur kehilangan kontrolnya atas seluruh wilayah seberang lautnya di Maluku Tengah. Demikian pula, lepasnya Buton dan kekuasaan Ternate berimplikasi negatif bagi daerah-daerah kekuasaan Ternate lainnya di Sulawesi Utara, dan semenanjung pantai timur Sulawesi. Kepulauan Sangir Talaud, Gorontalo, Limboto, Buol, Tolitoli, Inobonto, Moutong, Teluk Tomini, Parigi dan lainnya mulai memudar loyalitasnya kepada Ternate.
Sibori menyadari kenyataan ini dan berupaya memulihkan kesetiaan wilayah-wilayah tersebut. Ia pun mendekati Gubernur Maluku, Padtbrugge untuk meminta bantuan. Sebagai argumen, Sibori merujuk perjanpan 1652 dan 1676, yang memuat penyerahan daerah seberang laut Kesultanan Ternate di Maluku Tengah kepada kekuasaan Kompeni di Amban. Padtbrugge menerima argumentasi tersebut dan berjanji akan membantu Sibori sebagai balas budi atas penyerahan wilayah tersebut.
Dengan bantuan Kompeni, Ternate menyerang Gorontalo dan daerah pesisir timur Sulawesi untuk memulihkan loyalitas mereka kepada Ternate. Bahkan untuk memulihkan loyalitas Sangir Talaud, dilakukan sendiri oleh Sibori tanpa bantuan Kompeni. Untuk sementara waktu. Ternate lega karena berhasil memulihkan loyalitas daerah-daerah tersebut, tetapi loyalitas yang ada tentu tidak sekuat di masa kekuasaan Sultan Baabullah.
Abad ke-17 merupakan masa paling suram bagi kesultanan Ternate berkaitan dengan daerah-daerah taklukannya. Satu demi satu daerah tersebut melepaskan diri, dan dipenghujung abad ke-17 sampai abad ke-18, daerah seberang taut Kesultanan Ternate yang tersisa hanyalah kepulauan Sanana dan Tobungku-Banggai.
Kompeni Belanda juga dapat dihitung sebagai salah satu kontributor, penyebab terpuruknya Kesultanan Ternate. Dengan berbagai perjanjian bilateral yang dibuatnya dengan Ternate, para Sultan Ternate yang tidak berdaya itu secara halus maupun secara kasar ditekan untuk menyetujui konsep-konsep yang disatu pihak memperkokoh kekuasaan Kompeni tetapi di lain pihak menempatkan Ternate dalam posisi dilematis serta hampir tidak ada advokasi.
Selama abad ke-18, kondisi Ternate tidak banyak mengalami perubahan berarti. Sebagai mitra, Ternate dipandang cukup balk sekaligus sahabat yang dapat diandalkan oleh Kompeni, dibandingkan dengan kesultanan-kesultanan tetangga lainnya, yakni Tidore, dan Bacan. Ternate punya prestasi bagus dalam menjalankan hongi tochten untuk kepentingan Belanda. Ini dapat dilihat pada acte van investiture yang diketuarkan di Batavia pada 17 Juli 1780, dan ditandatangani di Benteng Oranje, Tenate, dimana di dalamnya Belanda mengeritik dan membenahi sikap kurang bersahabat dari Tidore dan Bacan, sementara Ternate mendapat pujian atas kerjasamanya dengan Kompeni.
Pada penghujung abad ke-18, Kompeni membalas jasa orang-orang Ternate dengan menganugerahi penghargaan kepada Jogugu Sabtu dan Marsaoli Patuseranga. (Masih dalam proses penyuntingan ya)
Periode Pendudukan Jepang
Pada masa perang Asia Pasifik, tentara Jepang menyerbu wilayah pendudukan bangsa Eropa di Asia bagian Timur dan Tenggara, termasuk pula wilayah pendudukan Belanda di Nusantara. Bangsa Jepang pertama kali memasuki wilayah Nusantara melalui Tarakan, Kalimantan Timur kemudian ke Sulawesi dan Maluku pada 10 Januari 1942. Setelah Jepang menduduki Nusantara, Jepang mengubah susunan pemerintahan yang telah ada pada saat itu. Berdasarkan Osamu Seirei No 27 tahun 1942 ditetapkan Shu (provinsi) sebagai wilayah tertinggi. Di bawah Shu ada Ken (kabupaten) dan Si (Kotapraja), Gun (kewedanan), Son (kecamatan), dan Ku (desa). Kemudian pada 1944 Jepang memperkenalkan Tonaugumi (rukun tetangga) kelompok masyarakat yang terdiri dari 10 hingga 20 kepala keluarga dan seorang pemimpinnya.[3]
Pada masa pendudukan Jepang, Kota Ternate dipimpin oleh seorang Minseibu di bawah kekuasaan Angkatan Laut (Kaigun) Armada Selatan Kedua bersama dengan wilayah Kalimantan, Sulawesi dan Maluku yang berpusat di Makassar. Rakyat Nusantara menyambut dengan gembira pada saat tentara Jepang datang ke wilayah Nusantara, dengan harapan Jepang dapat membawa perbaikan sesuai dengan propaganda yang di gadang oleh Jepang, yaitu rakyat dapat mengadakan rapat umum di lapangan terbuka dengan mengibarkan bendera Merah Putih. Namun kenyataannya sikap Jepang sangat keras dan kejam. Seluruh organisasi pergerakan rakyat ditekan, mereka dilarang mengadakan kegiatan, dan bahkan dibubarkan, rakyat dihukum tanpa melalui proses peradilan, dan harta benda rakyat diambil secara paksa untuk kepentingan perang. Kegiatan masyarakat yang dijinkan untuk melakukan aktifitasnya yaitu badan atau organisasi yang telah didirikan oleh Jepang, sepeti Seinendan untuk para pemuda dan fujinkai untuk kaum wanita. Hal ini menyebabkan kehidupan rakyat yang sudah menderita menjadi semakin berat. Dibentuknya Giyugun maupun Pembela Tanah Air (Peta) semata-mata hanyalah untuk membantu Jepang dalam perang rnenguasai Asia Timur Raya. Keadaan ini berlangsung sampai Jepang menyerah secara tidak bersyarat kepada tentara Sekutu pada bulan Agustus 1945.[3]
Periode Kemerdekaan Republik Indonesia
Pada saat Ir. Soekarno dan Mohammad Hatta memproklamirkan Kemerdekaan Indonesia yang berarti telah melepaskan diri dari penjajahan, maka Wilayah Maluku memasuki babak baru dalam kehidupan pemerintahan. Setelah Proklamasi Kemerdekaan 17 Agustus 1945, Ternate berada dalam wilayah Maluku dan yang menjabat sebagai Gubernur pada saat itu adalah Mr. J. Latuharhary. Namun, sebelum pemerintah melakukan penataan struktur maupun organisasi pemerintahan, khususnya Maluku, usaha Belanda untuk menguasai Indonesia kembali terjadi. Kedatangan tentara sekutu ke Indonesia ternyata diboncengi oleh tentara Netherlands Indies Civil Administration (NICA). Pemerintah kolonial Belanda mengukuhkan kekuasaannya pada bulan Januari 1946, dengan membentuk negara-negara yang bersifat kedaerahan yang akan menjadi negara bagian dari Negara Indonesia Serikat.[3]
Pada saat itu, Kota Ternate berstatus Keresidenan Ternate dengan wilayahnya mencakup Pulau Ternate, Pulau Hiri, dan Pulau-pulau Batang Dua. Saat itu Distrik Ternate diperintahkan oleh 3 (tiga) Residen secara bergiliran, yaitu:
1. Residen Iskandar Muhammad Djabir Syah (Sultan Ternate) 1945-1951
2. Residen Zainal Abidin Syah (Sultan Tidore) 1951-1957
3. Residen Dede Muchsin Usman Syah (Sultan Bacan) 1957-1958[3]
Berdasarkan Gouvernement Besluit Nomor 3.S. 1946 No. 27 Tanggal 9 April 1946, Residen Ternate membentuk Kotapraja (Stadsgeemente) Ternate pada tanggal 10 Desember 1946 dengan Dewan Kotapraja (Gementeraact) yang beranggotakan 10 (sepuluh) orang. Kotapraja Ternate dipimpin oleh seorang Walikota dan untuk pertama kalinya dijabat oleh M.A.M. Soleman yang merangkap sebagai Ketua Dewan Kota. Kemudian dijabat oleh Dano Umar Saifuddin, Hien Diao, Jan Abubakar Wasplat. Mayoritas keanggotaan Dewan Kota dipegang oleh pribumi ditambah 2 orang keturunan Cina dan 1 orang keturunan Belanda. Dewan Kota bertindak sebagai penasehat.[3]
Kemudian berturut-turut pada tahun 1957 terbentuk DPRD Gotong Royong (DPRD GR) Maluku Utara dan pada tahun 1958 Kotapraja Ternate dibubarkan dan statusnya diturunkan menjadi Kecamatan yang dipimpin oleh Jasin Bopeng. Namun status Kotapraja masih dipertahankan hingga terbit Keputusan Gubernur Maluku tanggal 30 Maret 1965 mengubah status Kota Temate menjadi Kecamatan. Dilanjutkan dengan hasil survei oleh Departemen Dalam Negeri dan usulan dari Bupati Maluku Utara tentang pengangkatan status Kota Ternate menjadi Kota Administratif, maka pada tanggal 11 Maret 1961 Ternate resmi menjadi Kota Administratif. Jabatan Walikota Administratif sampai tahun 1999 yaitu:
1. Drs. H. Thaib Armayin periode 1962-1985 dan 1987-1991
2 Drs. H. Muhammad Hasan periode 1991-1995
3. Drs. H. Syamsir Andili, periode 1995-1999[3]
Pada saat peningkatan status Kota Administratif Ternate menjadi Kota Madya Tingkat II Ternate yang diterbitkan melalui Undang-Undang Nomor 11 Tahun 1999, maka pada tanggal 27 April 1999, diresmikan Kotamadya Daerah Tingkat II Ternate dan mengangkat Drs Syamsir Andili sebagai Walikota Ternate yang pertama di era otonomi daerah. Walikota dan Wakil Walikota yang dilantik berdasarkan hasil pemilihan umum hingga tahun 2021.
1. Drs. Syamsir Andili dan Drs. Iskandar M. Djae (masa bhakti 2000-2005)
2. Drs. H. Syamsir Andili dan Drs. H. Amas Dinsie (masa bhakti 2005-2010)
3. Dr. H. Burhan Abdurahman, SH, MM dan Ir. Arifin Djafar, MM (masa bhakti 2010-2015)
4.Drs. Idrus Assagaf Pejabat Walikota (masa bhakti 2015-2016)[3]
Melalui Peraturan Daerah Kota Ternate Nomor 5 Tahun 2007 tentang Pemekaran Kelurahan dan Peraturan Daerah Kota Ternate Nomor 6 dan 7 Tahun 2007 tentang pembentukan Kecamatan, maka pada tanggal 8 November 2007, diresmikan 2 (dua) Kecamatan baru, yaitu Kecamatan Pulau Batang Dua dan Kecamatan Ternate Tengah, serta 11 Kelurahan Pemekaran, yaitu Kelurahan Tanah Tinggi Barat Salahuddin, Bastiong Karance, Mangga Dua Utara, Jati Perumnas, Tobona, Ngade, Sangaji Utara, Akehuda, Tuba dan Dorpedu.[3]
Hingga saat ini Perangkat Daerah Kota Ternate terdiri dari 17 Dinas, 9 Badan, 4 Kantor, 8 Bagian pada Sekretariat Daerah, serta Inspektorat dan Sekretariat DPRD. Kota Ternate mempunyai 7 (tujuh) wilayah kecamatan, yaitu Kecamatan Ternate Utara, Ternate Ternate Selatan, Pulau Ternate, Hiri, Moti, dan Kecamatan Pulau Batang dua, dan mempunyai 77 kelurahan yang siap melaksanakan tugas dan fungsi di bidang Pemerintahan, Pembangunan dan Pelayanan Kemasyarakatan.[3]
Pemerintahan
Daftar Wali Kota
Daftar Wali Kota Ternate
Dewan Perwakilan
Daftar Kecamatan
Kecamatatan di Kota Ternate adalah:
Pulau Hiri
Batang Dua
Moti
Pulau Ternate
Ternate Tengah
Ternate Selatan
Ternate Utara
Ternate Barat
Demografi
Pariwisata
Beberapa tempat wisata alam yang menarik, antara lain
Benteng Tolukko
Benteng Oranje
Benteng Kalamata
Benteng Kota Naka
Benteng Gam Lamo
Benteng Santo Pedro
Benteng Talagame
Benteng Willyam Star
Pantai Sulamadaha
Hol Sulamadaha
Pantai Jikumalamo
Danau Laguna
Danau Tolire
Pantai Bobane Ici
Batu Angus
Keraton Kesultanan Ternate
Masjid Al Munawwaroh Ternate
Kuliner Khas
Maluku Utara memiliki berbagai makanan khas daerah antara lain papeda (sagu), ketam kenari, halua kenari, bagea serta hasil olahan ikan seperti ikan asap (ikan Fufu), gohu ikan, Ikan garu rica dan lain-lain. Pusat tempat makanan di kota ini terletak di Swering, tepat berada di belakang Jatiland Mall, namun hanya beraktivitas selepas sore hingga tengah malam.
Perhiasan dari daerah ini adalah mutiara laut dan batu bacan.
Transportasi
Bandar Udara
Bandar Udara Sultan Babullah merupakan sarana transportasi udara di Kota Ternate. Beberapa maskapai penerbangan yang melayani jalur ini antara lain Garuda Indonesia, Sriwijaya Air, Batavia Air, Wings Air (Group Lion Air), Merpati Airlines, Express Air dan Trigana Air. Penerbangan melalui kota Makassar, Manado maupun Sorong.
Pelabuhan
Kota ini juga memiliki pelabuhan laut A. Yani dengan jalur pelayaran yang dilalui kapal Pelni dua kali perminggu. Dua perusahaan ekspedisi kapal angkutan adalah Mentari dan Tanto. Untuk menyeberang ke pulau-pulau sekitar seperti Halmahera, Tidore, Hiri, Moti, Meitara, dapat menggunakan perahu kecil dari fiberglass yang umum di sebut Speed dengan tarif mulai Rp.8.000,-
Transportasi Darat
Transportasi darat di kota ini menggunakan angkutan penumpang dengan mobil Suzuki Carry. Sejak akhir tahun 2005 telah mulai beroperasi armada taksi milik swasta dengan jumlah armada sekitar 50 unit.
Referensi
Pranala luar
(in Indonesian)
Ternate
Ternate
Kategori:Bekas ibu kota provinsi di Indonesia | https://id.wikipedia.org/wiki/Kota%20Ternate |
{
"plaintext_start_byte": [
2,
333,
696,
1700,
3221,
4533,
5485,
6532,
7700,
7998,
9024,
9255,
9684,
9964,
10461,
10717,
10895,
11070,
13703,
15447,
16116,
16880,
17061,
19257,
19630,
21185,
21545,
22222,
22464,
23662,
24335,
25263,
25633,
26161,
26790,
27166,
27370,
27822,
27877,
28472,
28714,
29122,
29624,
30262,
30705,
31321,
31585,
32316,
33081,
33746,
34628,
35350,
35832,
36459,
36879,
37717,
38296,
39965,
40455,
41295,
42110,
43027,
43254,
43481
],
"plaintext_end_byte": [
332,
688,
1699,
3203,
4532,
5434,
6480,
7699,
7997,
9023,
9228,
9683,
9963,
10460,
10716,
10862,
11069,
13691,
15429,
16115,
16860,
17060,
19256,
19620,
21184,
21544,
22221,
22438,
23661,
24334,
25262,
25624,
26160,
26789,
27165,
27361,
27821,
27876,
28471,
28713,
29121,
29615,
30261,
30704,
31311,
31584,
32315,
33080,
33745,
34620,
35349,
35831,
36424,
36878,
37716,
38295,
39955,
40454,
41285,
42109,
43026,
43221,
43442,
44662
]
} | キエフ大公国の初代皇帝は誰？ | キエフ大公国 | japanese | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
キエフ大公国（キエフたいこうこく）は、9世紀後半から1240年にかけてキエフを首都とした東欧の国家である。正式な国号は<b data-parsoid='{"dsr":[1060,1069,3,3]}'>ルーシ（古東スラヴ語: Русь）で、日本語名はその大公座の置かれたキエフに由来する。
10世紀までにキリスト教の受容によってキリスト教文化圏の一国となった。11世紀には中世ヨーロッパの最も発展した国の一つであったが、12世紀以降は大公朝の内訌と隣国の圧迫によって衰退した。1240年、モンゴル来襲によってキエフは落城し、事実上崩壊した。
国号
中世時代の史料で確認できるルーシの正式な国号は「ルーシ」のみである。ルーシとは、『サンベルタン年代記』の839年の記述においてはヴァリャーグを指していた[1]。後にその意味は転じ、狭義にはキエフ地域（ただしドレヴリャーネ族・ドレゴヴィチ族の地を除く）、チェルニゴフ-セヴェルスキー地域（ただしラヂミチ族・ヴャチチ族の地を除く）と、ペレヤスラヴリ地域を指していた。（ルーシ (地名)参照。）狭義のルーシの用法は、13世紀直前まで用いられており、たとえばノヴゴロドの史料などにおいてその使用例が確認できる[2]。
しかし、近世時代以後ルーシの政治的・文化的遺産をめぐって東欧諸国が争ったことから、現在の学術文献ではルーシの正式な国号の代わりに以下のような人工的な学術用語が用いられることが多い。
キエフ・ルーシ19世紀初頭のロシア帝国の歴史学者、ニコライ・カラムジンが『ロシア国家の歴史』において初めて用いた概念。大公座の置かれていた場所からこう呼ばれる。近代・現代の学術文献において広く用いられているが、中世・近世時代の史料では見られない。
ウクライナ＝ルーシ20世紀初頭のウクライナの歴史学者、ミハイロ・フルシェフスキーが『ウクライナ＝ルーシの歴史』において初めて用いられた概念[3]。ルーシのあった土地から命名した。ウクライナこそがルーシの後継者であるとする主張である。フルシェフスキーの系統を汲む学者が用いる。
キエフ・ロシアロシアこそがルーシの後継者であると主張する、カラムジーンの系統を汲む学者が用いる概念。
ルーシ大公国（～たいこうこく）近世のポーランド王国とリトアニア大公国の諸年代記に見られる概念。15世紀のリトアニア大公国の内乱中にヴォルィーニで興亡した大公国、また17世紀半ばドニプロ・ウクライナで存在したコサック国家の正式な国号に由来する。
キエフ国家（～こっか）西欧・日本の学術文献に使用されている名称。国民国家史観の影響により生じた「ルーシ」と「ロシア」の用語の混合を回避するために用いる。
歴史
建国期
ルーシ最古の年代記である『ルーシ原初年代記』（『過ぎし年月の物語』）によれば、ノヴゴロド（ホルムガルド）に拠って最初のルーシの国家（ルーシ・カガン国）を建設したといわれるリューリクの子、イーゴリを擁した一族のオレグが882年頃、ドニエプル川流域のキエフを占領して国家を建てたのが始まりだとされている。なお、この国家を建設したと年代記が記している「海の向こうのヴァリャーグ」がノルマン人なのかそうでないのかには議論の余地があるが、ノルマン人が関与していたことはほぼ間違いないとされている[4]（彼らの言語は古ノルド語であったが、次第に古東スラヴ語へと変遷して行ったと推定されている）。建国当初はまだキリスト教化もしておらず、ペルーンなどの固有の神々を信仰していた。一方でソ連の学者M・チホミロフは、「ルーシ」という名前は9世紀から知られており、キエフを中心とした東スラヴ人ポリャーネ族の国の国号であったと論じており、それがヴァリャーグによって征服され大公国として成立したという説もある。
建国より10世紀までの歴代支配者、すなわちオレグ、イーゴリ1世、そしてその寡婦オリガは周囲の東スラヴ諸民族を次々に支配下に収めて勢力を拡大。また、南に位置する大国ビザンツ帝国とも数度戦い、帝国の首都ツァリグラード（ミクラガルド）を攻撃した（ルーシ・ビザンツ戦争）。いずれの戦いも当時マケドニア王朝支配下で国力を上昇させていたビザンツに撃退されているが、これらの接触を通じて帝国の首都コンスタンティノポリスとキエフの間には商人が行き来し、次第にビザンツの文化やキリスト教がルーシに流れ込むようになっていく。オリガに至ってはビザンツ皇帝コンスタンティノス7世を代父としてキリスト教の洗礼を受けたと言われている。
英雄達の時代
スヴャトスラフの戦い
オリガの息子スヴャトスラフ1世の時代、キエフ大公国は大きく勢力を伸ばす。965年にはハザール・カン国に大打撃を与え、ハザールに貢納していたヴォルガ川上流域のヴャチチ族を服属させた。さらにスヴャトスラフは南西へ転戦して、968年にはブルガリア帝国に侵攻。一度は撤退したが、971年に再度ブルガリアへ遠征してこれを撃破。そのままビザンツ帝国へ兵を進め、帝国のヨーロッパ側領土を明渡すように要求するまでに至った。しかし、皇帝ヨハネス1世ツィミスケス率いる重装騎兵軍団と秘密兵器「ギリシアの火」を装備したビザンツ艦隊に敗れ、遠征は失敗に終わった。スヴャトスラフは、二度とバルカン半島へ現れないという条件の和議を結んで帰国する途中の972年、ドニエプル川の浅瀬でペチェネグ人に襲われ戦死した。
ウラジーミル聖公とヤロスラフ賢公
スヴャトスラフの死後、長男のヤロポルク1世が後を継いだが、980年に弟のウラジーミルに追われ、ウラジーミルが支配者（ウラジーミル1世）となった。ウラジーミルはスウェーデンでヴァリャーグたちを従士団として雇用し、のちにヴァラング隊としてビザンツ帝国に贈った。ウラジーミルは領土を大きく広げ、キエフ大公国はその最盛期を迎えた。貴族の反乱に悩まされていたビザンツ皇帝バシレイオス2世へ援軍を派遣する見返りとしてアンナを妃に迎え、キリスト教を国教として導入した。これによってルーシはキリスト教世界の一員となり、皇帝と縁戚関係を結んだことによってキエフ大公国の国際的地位も上昇した。それまでは北欧との関係も深く、ノルマン人の植民の奨励など親スカンディナヴィア政策を行っていたが、キリスト教（正教会）を国教としたことで東スラヴにおけるヴァリャーグ人の時代が終り、キリスト教の時代が始まったと言える。
なおこの時、ビザンツ帝国からキリスト教を導入した事により、キエフ府主教はコンスタンティノープル総主教の影響下に置かれることとなった。ここで成立した教会はウクライナ正教会、ロシア正教会の母体になった。
1015年のウラジーミルの死後、後継を巡って争いが起きる。長男のスヴャトポルク1世は機先を制してボリスとグレブら弟達を殺害し、ポーランド王ボレスワフ1世を後盾として一時キエフ大公の座につくが、ノヴゴロドにいた別の弟ヤロスラフが大軍を率いてキエフを攻略し、スヴャトポルクを追放して大公となった（ヤロスラフ1世）。当初は弟のムスチスラフの反乱などに悩まされたヤロスラフだが、やがて弟と和解し、ペチェネグ人を討ち、ポーランド王国から奪われていたヴォルイニ地方を奪い返した。またスウェーデンやハンガリー王国などと縁戚関係を結ぶなど活発な外交を展開した。なお、1043年にはビザンツ帝国と対立し、コンスタンティノポリスへ遠征を行ったが、これには失敗している。これがキエフ大公国の最後の対ビザンツ遠征となった。
内政面でも、法典を整備し、キエフの街を拡張し、教会を建設するなど文化の振興にも尽くした。これにより、ヤロスラフは「賢公」と呼ばれている。
衰退と国家の解体
ヤロスラフ1世は1054年に没した。死に際してヤロスラフは、子供たちを重要な都市へ配して国家を安定させようと図ったが、かえって争いが頻発してしまった。また、ペチェネグ人に代わってポロヴェツ族によって度々ルーシが攻撃された。こうしてキエフ大公の権威は低下し、諸公が自立傾向を強めることになった。
この傾向は1113年に大公となったウラジーミル2世モノマフとその子ムスチスラフ1世の時代にいったん食い止められる。ウラジーミルはポロヴェツとの戦いで戦果を上げ、キエフ大公国全体の統一を回復した。
しかし、1132年のムスチスラフの死後は再び諸公の争いが頻発し、キエフはリューリク家の血を引く諸公達の争奪戦の場所となって破壊されてしまった。十字軍遠征と、それによる地中海貿易の活発化でドニエプル川経由の交易が衰退し、内乱やポロヴェツとの度重なる戦争でキエフの街とキエフ地方は荒廃。人々は北東のノヴゴロドやモスクワなどへ移住していった。
これによりルーシは完全に分裂し、北東ルーシのノヴゴロド公国、ウラジーミル・スーズダリ大公国や南西ルーシのハールィチ・ヴォルィーニ大公国などが割拠する時代に入ることになる。
モンゴルのルーシ侵攻後期の1240年、モンゴル帝国軍が南ルーシを制圧し、キエフ大公国は事実上崩壊した。
政治・社会
法律
身分
（本小節のキリル文字表記はウクライナ語による。なお、リンク先のページ名の、カタカナ表記の転写元はその限りではない。）
大公（ヴェリーキー・クニャージ・великий князь）
公（クニャージ・князь）
聖職者（コンスタンチノープル総主教に属すキエフ府主教区）
キエフ府主教（府主教の座は聖ソフィア大聖堂）、16人の主教、司祭
修道士（キエフ洞窟修道院）
軍人
従士（ドルジーナ・дружина）
老（大）友隊（старша （велика） дружина）
老仁（良仁）、貴族（старшие мужи, бояри, боляри）:公の評定衆、政務・軍事の担当者。大将（ヴォエヴォダ・воєвода）、代官（ポサードニク・посадник)、千人長（トィシャツキー・тисяцький）、百人長（соцький）、十人長（десяцький）などの役職に任命された。
若（小）友隊（молодша （мала）дружина）
若党、貴族（младшие мужи, боярські сини）:公の側近。公が滞在する地域で裁判・警察・行政などが任された。その中では玄関衆（під'їздні）、過料取衆 / 人命金徴収者[5]（ヴィルニク・вирники：罰金を徴収する役割を担った[6]）、契約衆 / 勤務士族[7]（рядовичі）、帯刀衆 / 執行人[5]（メチニク・мечники）、小姓衆（отроки）、宮廷衆 （（дворяни）などの区分が存在した。
行政官
代行官[5]（チウン・тіун）
平民（Проста чадь）
町人(людье градские):基本的に公や貴族の城ないし館の周りの町（ポサード・посад）に住む。自治組織を持ち、ヴェーチェ（віче）と呼ばれる町内会議で行政を営む。
職人：鍛冶屋、焼物屋、大工、革細工人、武具屋など。（参照：キエフ・ルーシ期の都市#産業）
商人：ギリシャ衆（ビザンツ帝国との貿易を独占していた商人団）、ザロザ衆（カフカス地方とアジアの諸国との貿易を貿易を独占していた商人団）、イヴァン党 / イヴァン商人団（蜜蝋を独占して販売していた商人団）
農民（スメルド・смерди）
隷属民 - チェリャヂ（челядь）、ホロープ（холопи）、ザークプ（закупи）、リャドヴィチ（рядовичі）:公、貴族、聖職者に属して雑務を行う。自宅や家族を持つことが許されていた。
その他、特殊な状況下に置かれた人々を指す用語：イズゴイ、ベルラドニキ
政治
公
キエフ大公国は、その政権下に、東スラヴ人、フィン・ウゴル人、バルト人の諸部族の住む広大な地域を組み込んでいた。各地の都市を軸とする諸公国の長はクニャージ（公）といい、ルーシの地全域（キエフ大公国）を統べるキエフの公は、ヴェリーキー・クニャージ（大公）の称号を帯びた。しかしこの称号は、しばしば他者に僭称されることがあった。また、大公・公の権力は相続制だったが、キエフ大公国初期には末子相続・兄弟相続が伝統的な相続法として採用されており、多くの相続争いを引き起こした[8]。ヤロスラフ1世（キエフ大公在位：1016年 - 1054年）は長子相続の採用を提唱し[8]、またウラジーミル・モノマフらはリューベチ諸公会議（1097年）を開催し[9] 、相続に端を発するルーシ諸公の内紛をとどめようとしたが、大局的には相続争いがやむことはなかった。12世紀半ばにはキエフ大公国は分裂期を迎え、約15の公国が形成された。中にはさらに内部に分領公国を抱える公国もあった。各公国はリューリク朝に連なる者が公の座にあった。このうちの有力な血統は、チェルニゴフ公国のオレグ一門(ru)（始祖：オレグ・スヴャトスラヴィチ(ru)）、スモレンスク公国のロスチスラフ一門（始祖：ロスチスラフ1世）、ヴォルィーニ公国のイジャスラフ一門（始祖：イジャスラフ2世）、スーズダリ公国のユーリー一門（始祖：ユーリー・ドルゴルーキー）だった。
貴族・民会
支配地の管理には、公以外にはボヤーレ（貴族）とドルジーナ（従士団・親衛隊）が参加した。ドルジーナは公に属し主に軍事行為に従事するものたちであるが、ポヤーレと雇用関係を結ぶドルジーナもいた。12世紀のキエフ大公国の分裂期には、政治権力は公とドルジーナのうちの上位層の手から、力を増してきていたボヤーレの手に渡った。ボヤーレは、その始祖はキエフ大公をはじめとする公たちと同じリューリク朝の出身者であったが、この時期には既に公家とは別の家門を成していた。
また、市民によって構成されるヴェーチェ（民会）が各都市に組織されていた。945年にイスコルテニのドレヴリャーネ族は、ダーニ（貢税）を求めた公のイーゴリを殺害するが、この殺害に至るまでの討議は『原初年代記』に記述されており、討議は既にヴェーチェが機能していたことを示すものであるとみなす説がある[10]。ヴェーチェは自由民階級の戸主である成人男子に参加権がある直接民主制であり、事項の決定は全員一致を原則としていた[11]。開催は鐘を打ち鳴らすことで住民に周知させ、時には公や貴族に対する蜂起をも引き起こした[12]。
諸公国の内情
公・貴族・民会は、キエフ大公国を構成する各公国において、それぞれ異なる権力バランスを作り上げていた。以下はその例である。
キエフ公国公の二頭体制が行われるいくつかのケースが見られたが、キエフ公国のボヤーレは内紛の白熱化を防ぐための支援を行い、他公国からの干渉に対して立ち回った（キエフ大公位に食指をのばしたユーリー・ドルゴルーキーは、キエフのボヤーレによって毒殺されたという推測がある）。また、キエフのボヤーレ階級は、ムスチスラフ1世の子孫に好意を抱いていたが[13]、公を選ぶ際には、キエフのボヤーレらの見解は外部からの圧力に抗しきれないことがあった。一方、キエフのヴェーチェは12世紀半ばに衰退した[14]。
ノヴゴロド公国キエフとは対照的にヴェーチェが12世紀半ばに活動の全盛期を迎え、以降も長期に渡って機能していた[14]。ノヴゴロドのヴェーチェは民事・軍事に関わる事項の決定や、公の任免・罷免をも決定した。また、ヴェーチェによる共和制の施行によって、ノヴゴロドではリューリク朝出身者のヴォートチナ（世襲領地）(ru)が発展することはなかった。なお、ノヴゴロド大主教の候補者はヴェーチェによって建議され、大主教が追放されたという出来事も記録されている。
ウラジーミル・スーズダリ大公国公の権限を強化しようとしたウラジーミル大公アンドレイ・ボゴリュブスキー(ru)による独裁政治と、それを除こうとするボヤーレのクチコ(ru)・下位層のドルジーナとが対立する事件が起きた[15]。しかしアンドレイの死（1174年）の後、ボヤーレ側は敗北し、公個人の権力が大幅に増大することになった。とはいえ、その後14世紀の直前まで、ウラジーミル・スーズダリ大公国ではヴェーチェに関する言及が見出されることから、ヴェーチェは権力闘争の中において大きな役割を担うことになったと推測される[16]。
ガーリチ公国ボヤーレの中から公を選出するということが起きた[17]。
また、唯一の、ルーシ全体が関与する政治機構としては、諸公会議が残っていた。それは主にポロヴェツ族との戦いに関する事項を扱った。なお、教会は府主教を長として、比較的統一性を保っていた（地域的な聖人・聖遺物の出現と、それに対する礼拝行為を除く）。
軍事
9世紀から10世紀のキエフ大公国の軍隊は、ドルジーナ部隊とオポリチェニエ(ru)（民兵）部隊を主軸として構成されていた。（さらに遊牧民の傭兵部隊を加えて三種類とみなす文献もある[6]。）この時期のドルジーナは公との契約に基づく傭兵的性格を帯びており、主要構成員はヴァリャーグ（例えば、12-13世紀のノヴゴロドにおいて傭兵として雇用されていた[18]）、またバルト海沿岸からの移住者、地元民などであった。給与は銀、金、毛皮によって支払われていた。ドルジーナの雇用にかかる費用は歴史家によって見解が分かれているが、通常、勇士は年に8-9キエフ・グリヴナ（ディルハム銀貨200枚以上に相当）を受け取っていたのに対し、11世紀初め以降の一般兵卒は北部グリヴナ1枚のみを得ていたとみなされている（地域による貨幣価値の違いについては(ru)、#貨幣参照）。それに加えて、ドルジーナは公の負担によって扶養されていた。それは初めはストロヴァニエ（食事・祝宴[19]）の形で出現したが、後にコルムレニエ（扶持制[20]）(ru)という、ポリュージエ（巡回徴貢）による住民からの租税と、国際交易から得た資金とから支払う形に変化した。また、キエフ大公は下位のドルジーナ層から構成された400名の部隊を個人的に抱えていた。
国家経営に関する有事の際のヴォエヴォダ（軍事司令官）は、しばしばボヤーレの中から抜擢・任命され、公に同行した。摂政オリガ・スヴャトスラフ1世・ヤロポルク1世の三代にわたって仕えたスヴェネリド(ru)、ウラジーミル1世揮下のドブルィニャ(ru)などである。
時代が下り、各公国の貴族や土地に根付く連隊へと、ドルジーナの分層化が始まると（ドルジーナ#社会的身分・公との関係参照）、軍隊は封建的オポリチェニエ（民兵）を基本とするようになった。彼らは都市、都市の管区、スロボダの防衛のために用いられた。なお、ノヴゴロド公国のドルジーナは、事実上、公国の政権に雇用された存在だった。またノヴゴロドには主教・市民が組織したトィシャチ部隊（トィシャツキー（千人長）を長とする民兵部隊）や、ボヤーレ所属の民兵部隊も存在した。
通常、軍事遠征は数名の公の軍勢からなる連合軍によって行われた。年代記の記述によればその軍勢は1万-2万人、ルーシ全体での兵力は総勢2万-4万人に達した。
経済・産業
都市
キエフ・ルーシ期における都市（ゴロド：Russian: Город）の数は、年代記や他の史料を元に判断すると、確実に増加していたといえる[21]。一般に都市は城壁に囲まれており、南部のステップ地帯の近くでは、更に要塞化を施された都市が多かった[22]。9世紀から10世紀には25、11世紀には64、12世紀には135の都市に関する言及がある。13世紀にはさらに47の都市の名がみられる。1230年代後半にモンゴル帝国のバトゥの侵略を受けるまでに、各公国に平均して20から25の都市があり、総計では300に上る都市があった[21]。また、それ以外に、防衛設備を付加された名のない集落が1000以上あった。都市とそのような集落の比は1:3から1:7だったと推測される。年代記上は、これらの要塞化された集落は都市とみなされておらず、おそらくポゴストかスロボダとみなされていた[21]。当時の西欧に比べ、ルーシにおける都市人口の割合は高く、総人口のうち13-15%が都市に住んでいたと推測されている[23]。
見解の1つによれば、モンゴルのルーシ侵攻以前の都市の発展段階は、3つの時期に分類されている。すなわち、第一期：10世紀半ば - 11世紀前半、第二期：11世紀後半 - 12世紀前半、第三期：12世紀後半 - モンゴルの侵攻期（1237年 - 1240年）である。第一期にはドニエプル川・ヴォルホフ川に沿って多数の都市が作られた。第二期はルーシが諸公国に分裂し、また封建化が進んだ時期であるため、地方に位置する小規模な都市の役割が増加した。第三期は各都市と文化が最大限に発展した時期である[24]。
大都市は手の込んだ防御設備を有していた。都市の中心部はデティネツによって保護されていた。また重要な地域は防壁で覆われており、有事の際には都市民のみならず、近郊の人々をも守ることができた[24][25]。このような都市は公の屋敷を兼ねた居城となっていた。また、キエフ、ノヴゴロド、リャザン、スモレンスク等の都市には一般市民の屋敷もあった[26]。大部分の都市は都市計画に基づき建設されており、原則的に、川沿いに1-2本の街路が配置され、小路がそれに交差していた。また、11-13世紀のルーシの都市の特徴として、教会・寺院が都市の必須建築物であったということがあげられる。各都市には2-3から数ダースの教会があった。修道院は都市の外に立てられていた[25]。
モンゴルの侵攻直前のキエフの人口は35000-50000人と推定されており[23]、中世有数の大都市であった。しかし、モンゴル軍の攻撃を受けて壊滅し、キエフや、同じくキエフ・ルーシ期の中心的都市だったチェルニゴフ・ペレヤスラヴリといった都市は衰退していった[27]。
貨幣
東スラヴ民族の地での貨幣は、北・東ヨーロッパと、イスラム諸国との交易が開始された8世紀- 9世紀の境目に流通し始めた。貨幣のための鉱石の埋蔵量が乏しかったため、積極的な銀貨の輸入が行われた。830年代から、カフカス・中央アジアへの交易路を介して、イスラム諸国で鋳造されたディルハム貨幣が流入した[28]。9世紀の最初の3分の1期には、キエフ大公国内に貨幣が普及していた。
10世紀後半には、南北の異なる国際市場を背景とする2つの貨幣制度が発生した。キエフ・チェルニゴフ・スモレンスクなどのルーシ南部においては、ディルハム貨幣から切り取られた1.63gの貨幣が流通していた。これはビザンツ帝国のリトラ(en)の200分の1に相当した。一方ルーシ北部では似たような切抜き貨幣が使用されたが、重さは1.04gで、グリヴナの200分の1に相当した。また、ルーシ北部で銀貨の重さを測定するために使われた、秤の球状の分銅が出土している。
イスラム諸国の弱体化により、10世紀末に東方からの貨幣の流入が衰えると[29]、上記の貨幣は物品貨幣に取って代わられた。この時期に相当するウラジーミル1世、スヴャトポルク1世の治世には、固有の貨幣の鋳造が企画されたが、原材料の不足によってまもなく中止された[28]。
ルーシ北部ではディルハムの代用品として、ドイツ・イギリス・スカンジナビアからデナリウスが持ち込まれ、12世紀初頭まで流通していた[28]。
交易
交易は公国の経済活動の主要な要素であり、対外交易は非常に発達していた。ドニエプル川を軸とした水路は、ルーシとビザンツをつないでいた。さらに商人たちはキエフからモラヴィア、ボヘミア、ポーランド、ドイツ南部へ、ノヴゴロドやポロツクからはバルト海を経てスカンジナビアやポメレリア、その西へと出かけていた[30]。
主要な交易路には以下のものがあった。
ヴァリャーグからギリシャへの道：バルト海からラドガ湖へ入り、ヴォルホフ川、ドニエプル川とその支流やを駆使して黒海へ、そして黒海を航海してバルカン半島のビザンツ帝国やブルガリア帝国へと至るルート。また、黒海からドナウ川へ入り、モラヴィア王国へ行くことも可能だった。
：ラドガからカスピ海、ホラズム、中央アジア、ペルシャ、カフカスへ至るルート。
陸路：プラハ - キエフ - ヴォルガ川 - アジアへと至るルート。
ルーシからは、毛皮、蝋、蜂蜜、樹脂、麻とリネン、銀製品、スレート製自動紡車、武器、彫刻した骨などを輸出した。一方、奢侈品、果物、香辛料、塗料などが輸入された[30]。
公はルーシの商人の利益の保護のため、外国と特別な条約を結ぼうとした。ビザンツとの条約で時に顕著なものは、12世紀末 - 13世紀初頭の『ルースカヤ・プラウダ』（ルーシ法典）である。この法典には、戦争その他による損害からルーシの商人の財産を守るためのいくつかの指針が記されている[30]。
何人かの歴史家は、キエフ大公国の初期における交易は、ヴァリャーグとギリシャ人の間の交易の副次的な要素に過ぎないとみなしている[31]。一方、キエフ大公国成立初期にあたる9世紀 - 10世紀の交易と交易に関する法律は劇的に発展しており、8世紀 - 10世紀の東欧において、ルーシより東方からの銀貨の流入に大きな影響を与えていたとみなす説もある[32][33][34]。
租税
初期の租税は、部族の小政権が支払う貢物の形式で出現した。このような税はダーニ（貢税）と呼ばれた。課税の単位はドゥムと呼ばれ、大抵の場合、家族もしくはかまどを課税対象の1単位とした。なお、たとえばヴャチチ族に対してなどは犂1つにつき税を徴収した記録もある。慣例的な税の額は、1ドゥムにつき毛皮1枚だった。収税形式はポリュージエと呼ばれる形式であり、公がドルジーナと共に、11月から4月の間に国民を訪問して税を徴収する、というものだった。
いくつかの課税管区があり、たとえばキエフの管区の範囲は、ドレヴリャーネ族、ドレゴヴィチ族、クリヴィチ族、ラヂミチ族、セヴェリャーネ族の地に広がっていた。ノヴゴロド管区では約3000グリヴナが集められていた。支配者階級にあるのは、ルーシ族と呼ばれる、年収の10分の1を公に支払っていた民族的グループだった。
946年、ドレヴリャーネ族の蜂起を鎮圧した後に、大公妃オリガは税の徴収について整理し、税制の改革を行った。オリガはウロクを定め、ポリュージエの拠点上にポゴストを設置した。ポゴストには管理人が住み、税を集めて運ぶ役目を担った。納税を終えた人々は、公の印章の押された粘土製の証を受け取った。このような課税形式と課税自体はポヴォズと呼ばれた。オリガの改革は、大公の政権への中央集権化と、部族の長の弱体化に作用した。
工業
封建制の発達と共に、職人団体の一部は農村を離れ、領主に従属した。彼らは都市や要塞へ移り、ポサードを形成した[35]。12世紀までに、およそ60種以上の専門職が登場したと見積もられている。
職人の一部は金属加工業に関する手工業を営んでおり、溶接、鋳造、鍛造、鍛接、焼き入れの技術を応用した生産品が、その技術水準の高さを証明している。職人たちは150種以上の鉄・銅製品を生産した。これらの生産品は、都市と農村との間の物流を促進させる上で、大きな役割を演じた。また、宝石工は非鉄金属の貨幣の鋳造技術を有していた。人々は職人を通して、農具・工具類（犂、斧、鑿など）、武具類（盾、鎖かたびら、槍、兜、剣など）、生活用品（鍵など）、装飾品（金、銀、青銅、銅などで作られた。）等を用立てた[35]。
都市の職人は注文に応じる形でも、市場で販売する形でも商品の生産を行った。ボリス・ルィバコフ(ru)は、都市と農村での産業を分類した。すなわち都市では鉄工業・小鍛冶業、兵器産業、鍛造・鋳造業、伸線（針金）・宝石細工・陶器・琺瑯・ガラス製品産業などが発達した。一方農村では、鍛冶・宝石細工・陶器・木材加工・皮革加工・織物業などの産業が発達したと述べている[36]。種々の製品によって、ルーシの名は当時のヨーロッパで広く知られるところとなっていた。たとえば、12世紀以前のフランスにおいては、絹織物を「ルーシ物」と呼んでいた[37]。
その産業の発達段階は以下の段階を踏んでいる。第一の段階は10世紀から12世紀の20－30年代ごろまでの2世紀以上に渡る。この時期は産出する製品の数は限られ、製品は非常に高価だった。注文に応じる形での生産は拡大したが、市場で自由に販売することは未だ限定的だった。しかしこの時期に、新しい生産の基礎的な技術が蓄積されていった。考古学的発掘調査の結果は、職人たちの進歩が、キエフ大公国の産業技術を当時の西欧・東欧と同じ水準まで押し上げたことを結論付けている[38]。
12世紀前葉（第1三半期）の末期に、発達の第二段階が訪れた。生産行程の簡略化によって、著しく生産合理化が進み、生産品数が急激に拡大した。織物生産においては水平織機（織機参照）が出現し、生産能力が高まった。金属加工業においては多層の鋼の刃の代わりに、鍛接された切っ先を持つ均質的な刃が現れた。同様に各産業部門で製品の量産化に成功した。特に金属加工、木材加工、宝石細工、製靴などの分野において量産・画一的な製品が現れた[38]。また、この時期には多くの分野で専門職人が登場した。12世紀末のいくつかの都市では、専門職人の数は100人を超えていた。製品は都市での販売だけでなく、農村へも流通していった[39]。
農業
農民たちは血縁的に近い世帯が集まり農村での共同体（ヴェルヴィ(ru)もしくはミール）を形成し、自分たちの土地と家畜を持ち生活していた。共同体では牧草地や狩猟権などを共有し、納税やその他公共の義務に関しても負担しあっていた。キエフ時代には森のある地域が主に耕作された。なぜなら農業には水が欠かせず、これら森林地帯には河川が存在したからである。ただ、その土壌は豊かとは言えず、肥沃な黒土はキエフの南西にのみ存在した。ルーシの領土はほとんどが北緯50度以北に位置し植物の生育には向いていない[40]。
このような環境のため焼畑農業が一般的であった。耕作のために樹皮を深く傷付け木を枯死させ森林を焼き払った。残った灰が土壌を改善し数年間は豊かな土壌となった。土壌がまた痩せてくると別の場所へ移動した。耕起にはソハ(ru)（Russian: Соха）と呼ばれるプラウがよく使われた。収穫には鎌を使い、干草を刈り取るのに大鎌やマトックを使った[41]。
通常、穀類は森林を切り開いた耕作地で栽培され、北方ではライ麦、南では雑穀、さらに小麦、ソバ、えん麦、大麦なども補助的に栽培された。他にもエンドウやレンズマメ、アマ、麻も栽培した。家畜はウマやウシ、ブタ、ヤギ、ヒツジ、家禽が一般的なものだった。農村付近の森林ではベリーや果実、ナッツ類、キノコが採れた。川や湖、渓流で漁業も行い、肉や毛皮を求めて狩猟も行った。蝋と蜂蜜を得るために養蜂箱もあった[42]。
宗教・文化
宗教
伝承
書き残された史料によって、キエフ・ルーシ期の伝承の豊富さと多様性が証明されている[43]。その大部分は年中行事の儀式のための韻文である。すなわち、農業に関する祈りに欠かすことのできない呪術、祈祷、歌である。他には婚礼の歌、葬儀の哀歌、労働の歌、酒宴の歌、トリズナ(en)の歌なども含まれる。
勇士の行動をうたう、ルーシの口承英雄叙事詩をブィリーナという。その出現時期には諸説があるものの、キエフ・ルーシ期には既に登場していたと考えられる[44]。また、英雄叙事詩を物語ることや、曲芸、演奏なども行う旅芸人をスコモローフというが、やはりキエフ・ルーシ期には既に出現しており、その出し物は貴族たちを楽しませていた[45]。西欧の騎士の年代記が、洗礼と異教徒の討伐を主眼としているのに対し、ルーシの英雄叙事詩や昔話の勇士たちの行動は、自らの領土を守ること、外敵から解放することを主眼としているという特徴があった。つまり、多分に愛国主義的な要素をモチーフとしていた[46]。
宗教的な伝承としては、古代ルーシの観念を反映した神話が広範囲に広まっていた。キリスト教が導入（「ルーシの洗礼(ru)」）されると、教会は長年に渡って、教会からみて異教の残滓である忌わしい慣習、悪鬼のような娯楽、冒涜に値するものを排除しようとした。しかしこの種の伝承は人々の風俗の間に保持された。それは初期の宗教的な意味合いを失い[43]、儀式が娯楽へと変質した[30]、19-20世紀の直前まで残されていた。
宗教的な意味合いを持たない伝承としては、ことわざ、慣用句、なぞなぞなどがあった[43]。文学作品の著者は、自分の著作の中にこれらを使用した。また、多くの口碑や伝説が、記述文学作品の中に保持されている。すなわち、先祖の部族と公の王朝に関するもの、都市の創設者に関するもの、異邦人との戦いに関するものなどである。たとえば『イーゴリ軍記』には、2-5世紀の出来事についての説話が影響を与えている[43]。文字が普及し、記述文学作品が普及した後も伝承は発展をつづけ、キエフ・ルーシ期の文化の重要な要素として残った。伝承文学が長く残ったのは、文章語としての言語（古代教会スラヴ語）と、話し言葉としての言語が並存して用いられたためである。古代教会スラヴ語は、スラヴ語派に属するルーシの人々にとって理解の容易な言語であり、元々の母語と、場面によって使い分けられていた[47]。それは文学世界でも同様であり、記述文学と、口語の伝承文学において使い分けられ、両者が並立して存続する下地となった[48]。さらに、キエフ・ルーシ期以降の多くの作家や詩人が、口承文学のテーマやプロット、蓄積された修辞技法を活用した[43]。たとえばロモノーソフ、プーシキン、エセーニンなどの著名な詩人に関しても、伝承による歌謡が、その詩情の源泉に流れているという指摘がある[49]。
識字
キリスト教の導入によって、識字力の幅広い層への普及・記述文化の急激な発達が促進された。カトリックが宗教的な場面で用いる言語を限定したのに対し[50]、ルーシの地での正教会は、キエフ大公国の人々の母語に非常に近い古代教会スラヴ語での礼拝を許容した[47]からである。このことは母語で読み書きする力の発達のために好ましい環境を作り上げた[43]。
また、識字教育は教会から発展した。教会・修道院には学校が併設された[46]。しかし、教会が識字教育分野を独占するには至らなかった。識字力の国民への浸透に関しては、ノヴゴロド等の都市部から出土したが証明している。白樺文書は、手紙、覚え書きや、字を書く練習そのものなどに用いられており、文字が国家的な文章、法律関係の文章、あるいは書物の作成のためだけではなく、日常生活の中でも使用されていたことを示している。また、銘の入った工芸品も頻繁に見られる。キエフ・ノヴゴロド・スモレンスク・ウラジーミルなどの諸都市の教会の壁には、一般市民が書き記した文字が残っている[43]。
文学
ルーシの記述文学の形成期の文学作品における芸術的な表現技法や、思想・主題の傾向には、伝承や口承詩が大きな影響を与えた。また、キリスト教の採用と共に、多くの翻訳作品を通して、正教会の高度な伝統文化の姿がルーシにもたらされた。それはルーシ独自の伝統文学形成のための基礎となった。なお、文明開化期の日本と比するならば、既に文字文化を有していた日本における翻訳文学の割合は（比較的）小さかったが、それまで文字文化を持たなかったルーシにおいては、翻訳文学は初めて接した文字文化であり、文学史上、与えた影響はより大きかったはずである、という指摘がある[51]。
加えて識字力の発達が、キリスト教に関連する文学が発生する下地を作った。この時期の文学作品の特徴は、説教集、聖人伝（ボリスとグレブに関する作品など）、合戦譚（『イーゴリ軍記』など）といったジャンルにある。同時に、ルーシ最初の年代記（レートピシ）である『原初年代記』が編纂されている[52]。12世紀以降、各公国が乱立する時代となると、それぞれの公国で、自国の正当性や、地元の出来事を伝える独自の年代記が編纂された[53]。また、新たな文学ジャンルである、生き方を示す教訓話（『モノマフ公の庭訓』(ru)など）が登場し、人々に好まれた。さらには公の権力のあり方や、社会を問う作品（『ダニール・ザトーチニクの祈願』(ru)など）も現れた[53]。
キエフ・ルーシ期の著者たちは、著者の名を公表しないことを好んでいた[54]。総じて11-12世紀には80以上の宗教的・世俗的な書物が編集された。
建築
絵画
関連項目
リューリク朝
ノルマン人
ヴァリャーグ（ヴァイキング）
従士制度（ハスカール・ドルジーナ）
キエフ・ルーシのキリスト教化
原初年代記
脚注
注釈
出典
参考文献
『ポーランド・ウクライナ・バルト史 』/ 伊東孝之,井内敏夫,中井和夫. 山川出版社, 1998.12. (新版世界各国史 ; 20)
『ロシア史』/ 和田春樹編、山川出版社、2002、（世界各国史；22）
『北欧史』/ 百瀬宏,熊野聰編、山川出版社、1998.8、（世界各国史；21）
(in Ukrainian)
『ロシアの歴史（上） 古代から19世紀前半まで』/ アレクサンドル・ダニロフ他著、寒河江光徳他訳、明石書店、2011.
『ロシア史 1 -9世紀～17世紀-』、田中陽兒・倉持俊一・和田春樹編、山川出版社、1995.（世界歴史大系）
『[新版] ロシアを知る辞典』/ 川端香男里・佐藤経明他監修 平凡社、2004.
『物語 ウクライナの歴史』/ 黒川祐次、中央公論新社、2002.
『新版 ロシア文学案内』/ 藤沼貴、小野理子、岩波文庫、1999.
『はじめて学ぶ ロシア文学史』/ 藤沼貴、水野忠夫、井桁貞義、ミネルヴァ書房、2003.
『ロシア中世物語集』/ 中村喜和、筑摩書房、1985.
『コンサイス露和辞典』/ 井桁貞義編、三省堂、2009.
| https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%AD%E3%82%A8%E3%83%95%E5%A4%A7%E5%85%AC%E5%9B%BD |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
387,
1240,
2355,
4102,
5996,
6712,
6826,
7637,
9132,
9858,
10064,
10447,
10952,
11139,
12062,
12289,
12906,
13270,
13891,
14176,
14578,
14812
],
"plaintext_end_byte": [
386,
1220,
2347,
4068,
5995,
6678,
6825,
7636,
9131,
9857,
10036,
10446,
10951,
11138,
12061,
12288,
12838,
13269,
13890,
14175,
14555,
14795,
14850
]
} | 細胞培養が初めて成功したのはいつ？ | 胚性幹細胞 | japanese | {
"passage_answer_candidate_index": [
3
],
"minimal_answers_start_byte": [
3884
],
"minimal_answers_end_byte": [
3891
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
胚性幹細胞（はいせいかんさいぼう、）とは、動物の発生初期段階である胚盤胞期の胚の一部に属する内部細胞塊より作られる幹細胞細胞株のこと。英語の頭文字をとって、ES細胞（イーエスさいぼう、ES cells）と呼ばれる。体細胞より作られる人工多能性幹細胞（iPS細胞）とは異なる。
生体外にて、理論上すべての組織に分化する分化多能性を保ちつつ、ほぼ無限に増殖させることができるため、有力な万能細胞の一つとして再生医療への応用が期待されている。またマウスなどの動物由来のES細胞は、体外培養後、胚に戻し、発生させることで、生殖細胞を含む個体中の様々な組織に分化することができる。また、その高い増殖能から遺伝子に様々な操作を加えることが可能である。このことを利用して、相同組換えにより個体レベルで特定遺伝子を意図的に破壊したり（ノックアウトマウス）、マーカー遺伝子を自在に導入したりすることができるので、基礎医学研究では既に広く利用されている。
作製法と性質
その製法は受精卵が胚盤胞と呼ばれる段階にまで発生したところで取り出して、フィーダー細胞 (、一般にはマウス胚線維芽細胞 (MEF) が使われる) という下敷きとなる細胞と一緒に培養をすると、内部細胞塊が増殖を始める。この内部細胞塊は、胎盤などの胚体外組織以外の、全ての身体の組織に分化してゆく細胞集団である。増殖した内部細胞塊由来の細胞をばらばらにしてフィーダー細胞に植え継ぐ操作を繰り返し、最終的に「ES細胞株」を樹立する。マウスの場合にはLIF (leukemia inhibitory factor) という分化抑制因子を加える。一方、ヒトES細胞株の場合にはLIFは必要ないが、bFGF (basic fibroblast growth factor) が必要になる。いずれにしても、自発的に分化しやすい細胞であり、分化多能性の状態を保ったままの継代には非常に注意を要する。ES細胞であることを示すマーカーには、Oct3/4, STAT3, Nanogなどの遺伝子の発現がある。
歴史
1964年、研究者らは現在は生殖細胞由来であることが知られている腫瘍であるテラトカルシノーマから単一の種類の細胞を単離した。テラトカルシノーマから単離されたこれらの細胞は、幹細胞として培地中で複製、成長し、現在は胚性腫瘍 (EC; embryonic carcinoma) 細胞として知られている[1]。形態学的ならびに分化能（多能性）の類似から、EC細胞は初期マウス発生のin vitroモデルとして使われるようになったが[2]、EC細胞は遺伝子変異やテラトカルシノーマの発達の間に蓄積する異常な核型をしばしば有している。これらの遺伝的異常は、内部細胞塊から直接的に多能性細胞を培養できるようになる必要性をさらに強調した。
1981年、胚性幹細胞（ES細胞）が、マウスの胚から2つの研究グループによって独立に樹立された。ケンブリッジ大学遺伝学部門のマーティン・エヴァンズおよびマシュー・カウフマンが7月に初めて報告し、子宮内のマウス胚を培養し、ES細胞を樹立する新たな技術を明らかにした[3]。カリフォルニア大学サンフランシスコ校解剖学部門のゲイル・R・マーティンは12月に論文を発表し、「胚性幹細胞」という用語を作った[4]。彼女は、胚がin vitroで培養できること、これらの胚からES細胞を樹立できることを示した。1998年、ウィスコンシン大学マディソン校のによって率いられた研究者らが、ヒト胚性幹細胞を単離・培養する技術を初めて開発した[5]。
ヒトES細胞の倫理的問題
ES細胞を樹立するには、受精卵ないし受精卵より発生が進んだ胚盤胞までの段階の初期胚が必要となる[6]。ヒトの場合には、受精卵を材料として用いることで、生命の萌芽を滅失してしまうために倫理的な論議を呼んでいる（一般的に、卵子が受精して発生を開始した受精卵以降を生命の萌芽として倫理問題の対象となるとみなしている。神経系が発達した以降の胚を生命の萌芽とみなす考え方もある。）。先進国においては、例えば米国ブッシュ政権が2001年8月に公的研究費による新たなヒトES細胞の樹立を禁止しているように、いずれヒトになりうる受精卵を破壊することに対する倫理的問題から現段階でのヒトES細胞の作製を認めない国がある。一方、パーキンソン病などの神経変性疾患、脊髄損傷、脳梗塞、糖尿病、肝硬変、心筋症など根治の無かった疾患を将来的に治療できる可能性から、その研究を認める国などに対応が分かれている。日本においては体外受精による不妊治療において母体に戻されなかった凍結保存されている胚の内、破棄されることが決定した余剰胚の利用に限って、ヒトES細胞の作成が認められている。米国においても、公的研究費を用いない形での研究がハーバード大学幹細胞研究所などで行われているほか、カリフォルニア州においては、アーノルド・シュワルツェネッガー知事が認める方向を打ち出すなど大きな社会的議論になっている。また、受精卵を用いるES細胞の新たな作製に伴う倫理的問題を回避するために、次の項に述べるような方法も開発されている。
2006年にAdvanced Cell Technology社のRobert Lanzaらのグループは、マウス[7]およびヒト[8][9]において、胚盤胞期以前の卵割期の胚の単一割球のみを用いて、胚の発生能を損なうことなく、ES細胞を樹立することに成功した。この技術開発により受精卵を破壊せずにES細胞の樹立を行うことが可能になった。同年、ニューキャッスル大学のMiodrag Stojkovicらのグループが、発生停止したヒトの胚からES細胞を樹立することに成功した[10]。これにより、不妊治療において廃棄されていた過剰な卵を用いることが可能になった。
ES細胞を用いた再生医療
ヒトES細胞を用いた再生医療は、現時点ではまだ開発中であり実現はされていない。
ES細胞を再生医療に応用するためには、まずES細胞をある特定の細胞に分化させなくてはならない。これについては、神経細胞や心筋細胞、膵臓ベータ細胞などに効率的に分化させる方法が盛んに開発されている。その上で、分化した細胞を選択後、移植することになる。例えば、糖尿病患者に対しては、ES細胞の分化によって得たインスリンを分泌する膵臓ランゲルハンス島（膵島）ベータ細胞に相当する細胞を、患者に移植するという操作が必要となるが、主要組織適合抗原 (MHC) が患者とES細胞の材料となった受精卵とで異なることが大半であるために、移植しても拒絶されるという問題点がある。
これを克服するため、患者由来の遺伝子を有するES細胞を樹立することができれば、拒絶されることはなく幅広い応用が可能になる。近年動物においては、体細胞核移植の技術により、卵の核を体細胞の核と置換してクローン胚を得、そこから生体外にて胚盤胞にまで発生させた後にES細胞を樹立することが可能になっている（体細胞由来ES細胞）。ヒトにおいても技術的には動物と同様にこの技術を用いてクローンES細胞を得ることは可能であると思われている。だが、成功率が低いため多量の卵を必要とすること、さらにその中途段階にて得られるクローン胚を母体の子宮に戻せばクローン人間を作製することが可能であるために、先進国各国の大多数において現段階ではヒトクローンES細胞の作製は禁止されている（現在ではクローン個体を作製しないという限定条件下にて、難病治療目的でのクローンES細胞の作製は認められる方向である）。なお、この倫理的問題を解決するために、既に樹立されたES細胞と体細胞を融合させ、多分化能を持つ細胞を作製する手法が開発されている[11][12]。この場合、拒絶反応を回避するにはES細胞由来の染色体を除去する必要があり、その技術開発が進められている。
また、ES細胞を生体外にて増殖させ続けると、染色体変異、遺伝子異常が生じて次第に蓄積していくことが明らかとなっており、医療への応用は樹立後間もない株に限られるであろう。こうした遺伝子異常の結果、癌（がん）化する可能性も指摘されている。以前は、ES細胞は、ウシ胎仔血清など動物由来の成分を含んだ培地で培養することが一般的であったが、現在は、これらの問題は既に解決されており、先進国のES細胞研究所では、既に、動物由来成分を含まない培地を用いてヒトES細胞を増殖・分化させることが常識となっている。
2010年10月アメリカのジェロン社が脊髄損傷の患者4人に対しES細胞を使用した臨床試験を開始したが、2011年11月に撤退を発表した[13]。
ES細胞を使った研究
遺伝子疾患の患者の核を移植したntES細胞を用いると、この細胞を適切に分化させることで、生検せずとも、患者と同じ表現形質を持った体細胞を多量に得ることができるようになる。このような体細胞は、病因の研究や薬剤のスクリーニング（選別）など治療法の開発に有用である。
2004年にシカゴ生殖遺伝学研究所のユーリー・バーリンスキーらのグループは、遺伝病を持つヒトの胚から20のES細胞株を樹立することに成功した。これらは深刻な遺伝病の治療研究に使用可能な初のES細胞である。ユーリー・バーリンスキーは現在、他に遺伝子の異なる200株以上のES細胞を保有しており、これらは医薬品のスクリーニング（選別）などへの使用が可能である。
2013年6月、アメリカの研究グループがES細胞のヒトクローン胚作製に成功したと報告、研究はアメリカの科学雑誌「Cell」に掲載された[14]。
2014年12月24日、英ケンブリッジ大学などのグループが、ヒトのES細胞、iPS細胞を使って精子や卵子の基になる「始原生殖細胞」を安定的に作ることに成功したと発表し、米科学誌セル電子版に掲載された[15][16]。マウスでは既に京都大学のチームが作製し、正常な精子や卵子を作ることにも成功している[15][16]。ヒトの始原生殖細胞を作ったとする報告は既にあったが、形成過程は十分に解明されておらず、ヒトでは安定して作ることが難しかった[15][16]。ケンブリッジ大学のグループは、ヒトの場合マウスと違って「SOX17」という遺伝子が重要な役割を果たすことを突き止め、安定的に製作することに成功した[15][16]。将来的に不妊の原因解明にも役立つ可能性があるとしている[15][16]。
2015年1月29日、ES細胞から小脳組織を作ることに化学研究所多細胞システム形成研究センターなどのチームが成功し、米科学誌「セルリポーツ」電子版に発表された[17]。
2018年5月、京都大学は、不妊治療で余った受精卵からES細胞を作り、提供できる体制が整ったことから、2018年7月から大学や企業にES細胞を配布すると発表[18]。大学には1株3万円、企業には同6万円で配布する[18]。京都大学は「ES細胞は再生医療の新たな選択肢になる。iPSと比較検証することで、安全性や有効性の向上に貢献できる」としており、ES細胞による再生医療の研究に弾みがでることが期待される[18]。
体細胞からの人工多能性幹細胞（iPS細胞）の樹立
2006年8月10日、京都大学再生医科学研究所の山中伸弥らは、マウスの胚性線維芽細胞に4つの因子 (Oct3/4 ,Sox2, c-Myc, Klf4) を導入することでES細胞のように分化多能性を持つ人工多能性幹細胞（iPS細胞; induced pluripotent stem cells）が樹立できることを科学雑誌セルで発表した[19]。
2007年11月20日、山中らのチームはさらに研究を進め、ヒトの大人の細胞に4種類の遺伝子 (OCT3/4, SOX2, C-MYC, KLF4) を導入することで、ES細胞に似た人工多能性幹（iPS）細胞を作製する技術を開発、論文としてセル誌で発表し、世界的な注目を集めた[20][21]。また同日、世界で初めてES細胞を作製したことで知られるウィスコンシン大学のらのグループもヒトの胎児の細胞に4種類の遺伝子 (OCT3/4, SOX2, NANOG, LIN28) を導入する方法でiPS細胞を作製する論文を発表した[22][21]。
この2チームはそれぞれ個別に研究していたが、奇しくも同様の研究成果を同じ日に発表するに至った。この2チームの研究成果は、大まかな細胞の作製方法こそ似ているが、導入した遺伝子が一部異なっている。
ES細胞の作製時における倫理的問題や拒絶反応の問題を一挙に解決できるため、ES細胞に代わる細胞として大きな注目と期待を集めているが、iPS細胞の研究はES細胞の研究と密接に関連しており、ES細胞との比較研究が必須であるため、今後もES細胞の研究は必要であると考えられる。
脚注
関連項目
胚
培養細胞
万能細胞
生命倫理学
クローン
成体幹細胞
テラトーマ
EG細胞
人多能性幹細胞（iPS細胞）
エピジェネティクス
黄禹錫
ヒトＥＳ細胞を使った臨床試験
外部リンク
独立行政法人 理化学研究所
| https://ja.wikipedia.org/wiki/%E8%83%9A%E6%80%A7%E5%B9%B9%E7%B4%B0%E8%83%9E |
{
"plaintext_start_byte": [
2,
1689,
3963,
7747,
9172,
10598,
13212,
13945,
14502,
14906,
18340,
18859,
23654,
26154,
29177,
29950,
32124,
34053,
36494,
37211
],
"plaintext_end_byte": [
1650,
3922,
7746,
9155,
10563,
13211,
13944,
14501,
14905,
18339,
18858,
23653,
26153,
29176,
29799,
32088,
34033,
36493,
37152,
38190
]
} | বাংলাদেশের সিরাজ সিকদারের স্ত্রীর নাম কি ছিল ? | সিরাজ সিকদার | bengali | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
সিরাজ সিকদার (২৭ অক্টোবর ১৯৪৪ - ২ জানুয়ারি ১৯৭৫) বাংলাদেশের একজন কমিউনিস্ট বিপ্লবী নেতা ছিলেন।[1] ১৯৬৮ খ্রিস্টাব্দের ৮ জানুয়ারি তিনি সমমনা কয়েকজনকে নিয়ে পূর্ব বাংলা শ্রমিক আন্দোলন প্রতিষ্ঠা করেন—যার লক্ষ্য ছিল পাকিস্তানের ঔপনিবেশিক শাসন থেকে পূর্ববাংলাকে মুক্ত করে জাতীয় গণতান্ত্রিক বিপ্লব সম্পন্ন করা, সমাজতন্ত্র ও সাম্যবাদ অভিমুখে যাত্রা করবার লক্ষ্যে বিপ্লবী কমিউনিস্ট পার্টির প্রতিষ্ঠা করা। সিরাজ সিকদার গ্রেফতার হন ১৯৭৫ খ্রিস্টাব্দের ১ জানুয়ারি এবং পরদিন ২ জানুয়ারি গভীর রাতে তাঁকে হত্যা করা হয়। হত্যাকাণ্ডের ১৭ বছর পর ১৯৯২ খ্রিস্টাব্দের ৪ জুন এই বিষয়ে আদালতে মামলা করা হয়। সেই মামলা এখনো বিচারাধীন।
প্রাথমিক জীবন
সিরাজ সিকদারের পিতার নাম আবদুর রাজ্জাক সিকদার। ১৯৫৯ খ্রিস্টাব্দে সিরাজ সিকদার বরিশাল জিলা স্কুল থেকে ম্যাট্রিক (বর্তমান এসএসসি) পাশ করেন। ১৯৬১ খ্রিস্টাব্দে বরিশালের ব্রজমোহন কলেজ থেকে তিনি আইএসসি পাশ করেন। ১৯৬৭ খ্রিস্টাব্দে তিনি প্রকৌশলবিদ্যায় পড়াশোনা শেষ করেন বাংলাদেশ প্রকৌশল বিশ্ববিদ্যালয় থেকে। ছাত্র অবস্থায় তিনি পূর্ব পাকিস্তান ছাত্র ইউনিয়নের সাথে জড়িত থেকে প্রত্যক্ষভাবে ছাত্ররাজনীতিতে অংশগ্রহণ করেন।[2] ১৯৬৫ সালে অনুষ্ঠিত কমিউনিস্ট পার্টির ঢাকা জেলা কমিটির কংগ্রেসে ছাত্র প্রতিনিধি হিসেবে যোগদান করেন। ১৯৬৭ সালে তিনি ছাত্র ইউনিয়নের মেনন গ্রুপের কেন্দ্রীয় কমিটির সহসভাপতি পদে নির্বাচিত হন। ঐ বছরই তিনি সরকারের নির্মাণ (সি অ্যান্ড বি) বিভাগের কনিষ্ঠ প্রকৌশলী পদে যোগদান করেন। কিন্তু মাত্র তিন মাসের মাথায় সরকারি চাকুরী ছেড়ে দিয়ে তিনি টেকনাফের ইঞ্জিনিয়ারিং লিমিটেড নামের একটি বেসরকারী কোম্পানীতে যোগদান করেন।[1]
শ্রেণীসংগ্রাম
১৯৬৮ খ্রিস্টাব্দের ৮ জানুয়ারি সিরাজ সিকদার প্রতিষ্ঠিত পূর্ব বাংলা শ্রমিক আন্দোলনের মাধ্যমে উপস্থিত করেন পূর্ব বাংলার শ্রমিক আন্দোলনের খসড়া থিসিস। এই থিসিসে তিনি পূর্ব বাংলাকে পশ্চিম পাকিস্তানের উপনিবেশ বলে অভিহিত করেন। প্রধান দ্বন্দ্ব নির্ধারণ করেন বর্তমান সামাজিক বিকাশের প্রক্রিয়ায় পূর্ব বাংলার জনগণের সাথে পাকিস্তানি উপনিবেশবাদীদের জাতীয় দ্বন্দ্ব। থিসিসে জাতীয় গণতান্ত্রিক বিপ্লবের আহ্বান জানানো হয়। থিসিসে আরো বলা হয়, মার্কিন সাম্রাজ্যবাদ ও সোভিয়েত সামাজিক সাম্রাজ্যবাদ বর্তমান বিশ্ব প্রক্রিয়ার কেন্দ্র। ঘটনাবলি প্রমাণ করেছে যে, মার্কিন সাম্রাজ্যবাদ ও সোভিয়েত সামাজিক সাম্রাজ্যবাদ দুনিয়ার জনগণের প্রধান শত্রু। এ দ্বন্দ্ব বর্তমান এবং এটিই প্রধান দ্বন্দ্ব। পূর্ব পাকিস্তান কমিউনিস্ট পার্টি (মস্কোপন্থী)কে সংশোধনবাদী পার্টি বলে অভিহিত করে মন্তব্য করা হয়, এই পার্টি মার্কসবাদ-লেনিনবাদের সকল মূলতত্ত্বকে সংশোধন করে প্রকৃতপক্ষে শোষক শ্রেণি অর্থাৎ উপনিবেশবাদী, সামন্তবাদী, পুঁজিবাদী, সাম্রাজ্যবাদী ও সোভিয়েত সামাজিক সাম্রাজ্যবাদীদের দালাল হয়ে পূর্ব বাংলার শ্রমিক কৃষকদের বিপথে চালিত করছে।[3] পূর্ব বাংলা শ্রমিক আন্দোলনের মূল প্রত্যয় ছিল জাতীয় মুক্তি সংগ্রামের মাধ্যমে পাকিস্তানি ঔপনিশিক শাসনের অবসান ঘটাতে হবে। সেই লক্ষ্যে সিরাজ সিকদারের নেতৃত্বে একটি বিপ্লবী পরিষদ গঠিত হয়। তারপর ১৯৬৮ খ্রিস্টাব্দের শেষের দিকে তিনি ঢাকা শহরে মাও সেতুং গবেষণাকেন্দ্র প্রতিষ্ঠা করেন। আইয়ুব সরকার এটি পরবর্তীকালে বন্ধ করে দেয়। মওদুদীর জামায়াতে ইসলামী বাংলাদেশ তাদের পেছনে প্রথম থেকেই লেগে ছিল।[1]
১৯৭০ খ্রিস্টাব্দে সিরাজ সিকদারের বিপ্লবী পরিষদ বিভিন্ন জেলায় পাকিস্তানী প্রশাসন ও শ্রেণি শত্রুর বিরুদ্ধে গেরিলা অপারেশন চালায়। ঐ বছরের ৮ জানুয়ারি তারা ঢাকা, মুন্সিগঞ্জ জেলা ও ময়মনসিংহে ওড়ায় স্বাধীন পূর্ব বাংলার পতাকা। ১৯৭১ খ্রিস্টাব্দের ২ মার্চ এই বিপ্লবী পরিষদ শেখ মুজিবুর রহমান ও আওয়ামী লীগের উদ্দেশে একটি খোলা চিঠি লেখে, যা লিফলেট আকারে সারাদেশে প্রচার করা হয়। এর চার নাম্বার দফাটি ছিল পূর্ব বাংলার দেশ প্রেমিক রাজনৈতিক পার্টি ও ব্যক্তিদের প্রতিনিধি সমন্বয়ে জাতীয় মুক্তি পরিষদ বা জাতীয় মুক্তি ফ্রন্ট গঠন করেন।[1]
কাব্য
সিরাজ সিকদারের একটি কবিতার লাইনঃ” আর কয়েকটা শত্রু খতম হলেই তো গ্রামগুলো আমাদের; জনগণ যেনো জল, গেরিলারা মাছের মতো সাঁতরায়…/”
আজিজ মেহের বলেনঃ<i data-parsoid='{"dsr":[5997,6364,2,2]}'>আমি মনে করি, কমরেড সিরাজ সিকদারের একটি বিপ্লবী আকাঙ্খা ছিলো। কথাবার্তা, চলাফেরা– সবকিছুর মধ্যে ছিলো একটা আকর্ষণীয় ব্যপার। তরুণ ছাত্রকর্মী, যারা বিপ্লবের জন্য ছিলো ব্যাকুল, তারা সহজেই আকৃষ্ট হয়েছিলো। তারা কয়েকটা গেরিলা গ্রুপ করে, কয়েকটি সরকারি অফিসে বোমাবাজী করে, দেয়াল লিখনে বেশ সাড়া জাগিয়েছিলো। বিশেষ করে সিরাজ সিকদারের থিসিস আকৃষ্ট করেছিলো ছাত্র-তরুণদের।
মুক্তিযুদ্ধ
১৯৭০ সালের নির্বাচনে আওয়ামী লীগের বিশাল জয়ের মধ্য দিয়ে জাতীয় মুক্তির লড়াইয়ে পূর্ব বাংলার মধ্যবিত্ত ও বুর্জোয়াদের ক্ষুদ্র সংগঠন আওয়ামী লীগ মূল নেতৃত্বে চলে আসে। তবে আওয়ামী লীগকে ক্ষমতা হস্তান্তরে গড়িমসি করতে থাকে। এ সময় আওয়ামী লীগের প্রধান শেখ মুজিবের সঙ্গে আলোচনার ডাক দেয় পাকিস্তানি জান্তা সরকার। তবে সিরাজ সিকদার ও তাঁর সংগঠন পূর্ব বাংলার শ্রমিক আন্দোলন স্পষ্ট রাজনৈতিক অবস্থান নেয় পাকিস্তানের ঔপনিবেশিক শোষণের বিরুদ্ধে। এ সময় সংগঠনের পক্ষ থেকে সিরাজ সিকদার শেখ মুজিবুর রহমানের কাছে একটি খোলা চিঠি লেখেন। ১ মার্চ, ১৯৭১ পাকিস্তানের প্রেসিডেন্ট ইয়াহিয়া খান যখন সংসদ অধিবেশন স্থগিত করার ঘোষণা দেন, উত্তাল হয়ে ওঠে গোটা বাংলা। পরদিন ২ মার্চ পূর্ব বাংলার শ্রমিক আন্দোলন শেখ মুজিবকে সশস্ত্র মুক্তিযুদ্ধ শুরু করার আহ্বান জানায়। একই সময় সংগঠনটি সর্বস্তরের দেশপ্রেমিক প্রতিনিধিদের নিয়ে একটি অস্থায়ী বিপ্লবী জোট সরকার গঠন এবং সশস্ত্র মুক্তিযুদ্ধ পরিচালনার জন্য জাতীয় মুক্তিযুদ্ধ পরিষদ গঠনের অনুরোধ জানায়। তবে মুজিব তখন ব্যস্ত আলাপ-আলোচনায় সমাধান খুঁজতে।
চিঠির সংক্ষিপ্ত গুরুত্বপূর্ণ অংশ এখানে ছাপা হবে ছোট অক্ষরে,
আপনার ও আপনার পার্টির ছয় দফা সংগ্রামের রক্তাক্ত ইহিতাস স্পষ্টভাবে প্রমাণ করেছে, ছয় দফার অর্থনৈতিক দাবিসমূহ বাস্তবায়ন সম্ভব সশস্ত্র সংগ্রামের মধ্যমে, পূর্ব বাংলাকে পাকিস্তান থেকে বিচ্ছিন্ন, মুক্ত ও স্বাধীন করে।
আপনাকে ও আপনার পার্টিকে পূর্ব বাংলার সাত কোটি জনসাধারণ ভোট প্রদান করেছে পূর্ব বাংলার উপরস্থ পাকিস্তানের অবাঙালি শাসকগোষ্ঠীর ঔপনিবেশিক শাসন ও শোষণের অবসান করে স্বাধীন ও সার্বভৌম পূর্ব বাংলা কায়েম করার জন্য।
পূর্ব বাংলার জনগণের এ আশা-আকাঙ্ক্ষা বাস্তবায়নের জন্য পূর্ব বাংলার শ্রমিক আন্দোলন আপনার প্রতি ও আওয়ামী লীগের প্রতি নিম্নলিখিত প্রস্তাবগুলো পেশ করছে:
১. পূর্ব বাংলার নির্বাচিত জনগণের প্রতিনিধি হিসেবে এবং সংখ্যাগুরু জাতীয় পরিষদের নেতা হিসেবে স্বাধীন, গণতান্ত্রিক, শান্তিপূর্ণ, নিরপেক্ষ, প্রগতিশীল পূর্ব বাংলার গণতান্ত্রিক প্রজাতন্ত্র প্রতিষ্ঠার ঘোষণা করুন।
২. পূর্ব বাংলার কৃষক-শ্রমিক, প্রকাশ্য ও গোপনে কার্যরত পূর্ব বাংলার দেশপ্রেমিক রাজনৈতিক পার্টি ও ব্যক্তিদের প্রতিনিধি-সংবলিত স্বাধীন, শান্তিপূর্ণ, নিরপেক্ষ, প্রগতিশীল পূর্ব বাংলার প্রজাতন্ত্রের অস্থায়ী সরকার কায়েম করুন।
৩. পূর্ব বাংলাব্যাপী এ সরকার প্রতিষ্ঠার জন্য পাকিস্তানের ঔপনিবেশিক শাসকগোষ্ঠীর বিরুদ্ধে সশস্ত্র জাতীয় মুক্তিযুদ্ধের আহ্বান জানান। এ উদ্দেশ্যে পূর্ব বাংলার জাতীয় মুক্তিবাহিনী গঠন এবং শহর ও গ্রামে জাতীয় শত্রু খতমের ও তাদের প্রতিষ্ঠান ধ্বংসের আহ্বান জানান।
৪. পূর্ব বাংলার জাতীয় মুক্তিসংগ্রাম পরিচালনার জন্য শ্রমিক-কৃষক এবং প্রকাশ্য ও গোপনে কার্যরত পূর্ব বাংলার দেশপ্রেমিক রাজনৈতিক পার্টি ও ব্যক্তিদের প্রতিনিধিদের সমন্বয়ে 'জাতীয় মুক্তি পরিষদ' বা 'জাতীয় মুক্তি ফ্রন্ট' গঠন করুন।
৫. প্রকাশ্য ও গোপন, শান্তিপূর্ণ ও সশস্ত্র, সংস্কারবাদী ও বিপ্লবী পদ্ধতিতে সংগ্রাম করার জন্য পূর্ব বাংলার জনগণের প্রতি আহ্বান জানান।
(এরপর ৬ নম্বর পয়েন্টে শ্রমিক আন্দোলনের খোলা চিঠিতে ১৩টি করণীয় নির্ধারণ করে। এর মধ্যে গ্রামাঞ্চলে জমি বণ্টন, শ্রমিকদের শ্রম শোষণ বন্ধ, ভাষাগত, ধর্মীয়, জাতিগত সংখ্যালঘুদের সম-অধিকার দেওয়ার বিধানসহ গুরুত্বপূর্ণ প্রস্তাবনা হাজির করে)।
তবে শেখ মুজিব ও তাঁর নেতৃত্বাধীন আওয়ামী লীগ সিরাজ সিকদারের নেতৃত্বাধীন শ্রমিক আন্দোলনের এই খোলা চিঠি আমলে আনেননি। হতে পারে নিরঙ্কুশ ভোটে জয় পাওয়ার পর আওয়ামী লীগ তখন একলা চলো নীতিতে অটুট ছিল।
তবে মুজিবনগর সরকার ১৭ এপ্রিল শপথ নেওয়ার পর সেই সরকারের প্রতি আরেকটি খোলা চিঠি দেওয়া হয় শ্রমিক আন্দোলনের পক্ষ থেকে। সেখানে যুদ্ধের ময়দানে করণীয় বিষয়ে তুলে ধরা হয়। তবে এবারও প্রবাসী সরকার শ্রমিক আন্দোলনের সেই চিঠিতে কর্ণপাত করেনি।১৯৭১ খ্রিস্টাব্দে পাকিস্তানী বাহিনীর গণহত্যার পর সিরাজ সিকদার বরিশালের পেয়ারা বাগানে ৩০ এপ্রিল তারিখে গড়ে তোলেন জাতীয় মুক্তিবাহিনী। ৩ জুন পার্টির নতুন নাম দেয়া হয় পূর্ব বাংলার সর্বহারা পার্টি। ১৯৭১ খ্রিস্টাব্দের অক্টোবরে সর্বহারা পার্টি দলের গেরিলাদের নির্দেশ দেয় পাকস্তানী বাহিনী, ভারতীয় বাহিনী ও আওয়ামী লীগের বিরুদ্ধে যুদ্ধ পরিচালনা করতে। কারণ সিরাজ সিকদার পাকিস্তানকে উপনিবেশবাদী, ভারতকে আধিপত্যবাদী এবং আওয়ামী লীগকে ভারতপন্থী আধিপত্যবাদী শক্তি হিসেবে চিহ্নিত করেছিলেন। বরিশাল থেকে শুরু করে দেশের কয়েকটি উপকূলীয় অঞ্চল–বিক্রমপুর, মানিকগঞ্জ জেলা, পাবনা, ময়মনসিংহসহ বিভিন্ন এলাকায় সর্বহারা পর্টির গেরিলারা পাক-বাহিনীর সঙ্গে বীরত্বপূর্ণ লড়াই করে। ১৯৭১ খ্রিস্টাব্দের নভেম্বরের মধ্যে আওয়ামী লীগ সমর্থক মুক্তিযোদ্ধাদের হাতে সর্বহারা পার্টির বহু সদস্য নিহত হয়েছিলো।[4]
১৯৭১ সালের ১-৩ জুন যুদ্ধের ময়দানে পেয়ারা বাগানে অনুষ্ঠিত এক সম্মেলনে সিরাজ সিকদারের নেতৃত্বে পূর্ব বাংলার সর্বহারা পার্টি তৈরি হয়। বরিশালের পেয়ারা বাগানকে বেছে নেওয়া হয় পার্টির আনুষ্ঠানিক যাত্রা শুরুর জন্য। এর আগে কমিউনিস্টদের নেতৃত্বে পার্টিগুলোর নাম সবই মোটামুটি কমিউনিস্ট পার্টি বা এর কাছাকাছি নাম রাখে; কিন্তু সিরাজ সিকদার প্রলেতারিয়েতের বাংলা সর্বহারার নামে নামকরণ করেন পার্টির।
সর্বহারা পার্টি গঠনের ওই দিনে বরিশালের পেয়ারা বাগানে উপস্থিত ছিলেন পার্টির কেন্দ্রীয় কমিটির সদস্য ফজলুল হক রানা। কালের কণ্ঠকে তিনি সেদিনের স্মৃতি হাতড়ে বলেন, 'বরিশালের পেয়ারা বাগানে সেদিন লাখ লাখ মানুষ উপস্থিত হয়েছিল। মনে হয়েছিল পেয়ারা বাগান যেন কোনো মুক্তাঞ্চল। এখানে নারী-পুরুষ যে এক নতুন পৃথিবীর জন্মের আগে সমবেত হয়েছে নতুন যুদ্ধের ক্ষেত্র প্রস্তুতের জন্য।'
সিরাজ সিকদারের নেতৃত্বাধীন সর্বহারা পার্টি প্রথম দিকে আওয়ামী লীগের অনেক নেতা-কর্মীকে আশ্রয় দেয়। এ সময় সর্বহারা পার্টি কর্মসূচি হাতে নেয়, দেশপ্রেমিক মুক্তিবাহিনী গড়ে তোলার ব্যাপারে। এ অবস্থা ১৯৭১ সালের আগস্ট পর্যন্ত সর্বহারা পার্টি ধরে রাখে। আগস্টের শুরুতে সর্বহারা পার্টির অন্যতম কেন্দ্রীয় সদস্য এবং বর্তমান বাংলাদেশের পতাকার নকশাকার সাইফুল্লাহ আজমীসহ পাঁচজন যোদ্ধাকে সাভারে পাঠানো হয় মুজিববাহিনীর সঙ্গে বৈঠকের উদ্দেশ্যে। মুজিববাহিনী তাদের নির্মমভাবে হত্যা করে। বুর্জোয়া জাতীয়তাবাদী দলের বাহিনীর সঙ্গে শ্রমিক শ্রেণীর নেতৃত্বাধীন সর্বহারা পার্টির সব ঐক্য ভেস্তে যায়। তবে এরও আগে ভারতে খুব গোপনে ভারতীয় গোয়েন্দা সংস্থা 'র' (রিসার্চ অ্যান্ড অ্যানালাইসিস উইং)-এর নেতৃত্বে গড়ে ওঠে মুজিববাহিনী। মূলত এই বাহিনী গড়েই তোলা হয় যুদ্ধ থেকে কমিউনিস্টদের হটিয়ে দেওয়ার জন্য।
১৯৭১ সালের আগস্ট পর্যন্ত দেশের অভ্যন্তরে থেকে লড়াই-সংগ্রাম করেছে মূলত এ দেশের বিভিন্ন কমিউনিস্ট পার্টি ও গ্রুপ, যার মধ্যে সর্বহারা পার্টি অন্যতম।
বরিশালের বানারীপাড়া অঞ্চলে অবস্থান নেয় শ্রমিক আন্দোলন, ৩০ এপ্রিল গঠন করে জাতীয় মুক্তিবাহিনী, যা দখলমুক্ত করে পেয়ারা বাগানের খানিকটা। এ মুক্তিবাহিনী পরিচালনা করতে সিরাজ সিকদারকে প্রধান করে সর্বোচ্চ সামরিক পরিচালনামণ্ডলী গঠন করা হয়। বরিশালের পেয়ারা বাগান স্বাধীনতাসংগ্রাম চলার সময় প্রথম ঘাঁটি ও মুক্তাঞ্চল। এ বিষয়ে সর্বহারা পার্টির তৎকালীন বৃহত্তর বরিশাল (বরিশাল, মাদারীপুর, শরীয়তপুর, ফরিদপুর, ঝালকাঠি ও পিরোজপুর) অঞ্চলের দায়িত্বপ্রাপ্ত সম্পাদক রইসউদ্দিন আরিফ (পরবর্তী সময়ে সিরাজ সিকদার নিহত হলে অস্থায়ী সর্বোচ্চ বিপ্লবী সংস্থার সভাপতি) কালের কণ্ঠকে বলেন, 'বরিশালের পেয়ারা বাগান বাংলাদেশের স্বাধীনতাসংগ্রামের ইতিহাসে প্রথম ঘাঁটি ও মুক্তাঞ্চল। এ অঞ্চলে পাকিস্তানি বাহিনীর অনেক বড় অপারেশন চালাতে হয়েছিল। আবার সর্বহারা পার্টি পাকিস্তানি বাহিনীকে ব্যতিব্যস্ত করে রাখত। সর্বহারা পার্টি এ অঞ্চলে অজস্র সফল হামলা চালিয়েছে পাকিস্তান বাহিনীর ওপর।' এছাড়াও ১৯৭০ সালের মে এবং অক্টোবর মাসে পূর্ব বাংলা শ্রমিক আন্দোলনের গেরিলারা ঢাকাস্থ পাকিস্তান কাউন্সিল, বিএনআর ভবন, এবং মার্কিন তথ্য কেন্দ্রে যে বোমা হামলা পরিচালনা করেছিল, সেটি ছিলো পাকিস্তানি উপনিবেশবাদ ও মার্কিন সাম্রাজ্যবাদের বিরুদ্ধে সর্বপ্রথম সশস্ত্র হামলা।[3]
বরিশাল অঞ্চলে অসংখ্য সফল হামলা চালিয়ে সর্বহারা পার্টি পাকিস্তানি বাহিনীকে ব্যতিব্যস্ত করে তোলে। তবে স্বাধীনতার যত ইতিহাস লেখা হয়েছে, সেখানে বরিশালে সর্বহারা পার্টির অবদানকে খুব কৌশলে ঊহ্য রেখেছেন রাজনৈতিক মদদপুষ্ট ইতিহাসবিদরা।
ভারতীয় আগ্রাসনের বিরুদ্ধে সর্বহারা পার্টির সতর্কবাণী
১৯৭১-এ ভারতীয় সেনাবাহিনীর সরাসরি হস্তক্ষেপে দ্রুত বাংলাদেশ স্বাধীন হয়। ভারতীয় বাহিনীর এই তৎপরতাকে সাদা চোখে দেখেনি সর্বহারা পার্টি। পার্টি মনে করে, পাকিস্তানের উপনিবেশ থেকে দেশ এবার ভারতীয় উপনিবেশের মধ্যে গিয়ে পড়েছে। এ সময় নতুন বাংলাদেশে রাজনৈতিক ঐক্য গড়ে তোলার প্রশ্নে সর্বহারা পার্টি বাংলাদেশের সরকারের প্রতি একটি খোলা চিঠি লেখে। ওই চিঠিতে বলা হয়, ভারতীয় সৈন্যদের অনতিবিলম্বে সরিয়ে নেওয়া, যুদ্ধের সৈনিকদের দিয়ে নৌ, আকাশ ও স্থলবাহিনী তৈরি করা, স্বাধীনতাবিরোধী অপশক্তিদের সম্পত্তি বাজেয়াপ্ত করা এবং তাদের বিচার নিশ্চিত করা, সব দেশপ্রেমিক রাজনৈতিক সংগঠনের নেতৃত্বে জাতীয় বিপ্লবী সরকার গঠনসহ ২৭টি দাবি পেশ করা হয়। তবে মুজিব সরকার সর্বহারা পার্টির সেসব দাবির একটিতেও কর্ণপাত করেনি। যদি সে সময় আওয়ামী লীগ বিচক্ষণতার পরিচয় দিত, তাহলে আজ অবধি যুদ্ধাপরাধের বিচার ঝুলিয়ে রাখতে হতো না।
একাত্তরের পর
একাত্তর এর পর সিরাজ সিকদার পূর্ব বাংলা তথা বাংলাদেশকে ভারতের উপনিবেশ হিসেবে উল্লেখ করে "পূর্ব বাংলার বীর জনগণ, আমাদের সংগ্রাম এখনও শেষ হয় নি, পূর্ব বাংলার অসমাপ্ত জাতীয় গণতান্ত্রিক বিপ্লব সম্পন্ন করার মহান সংগ্রাম চালিয়ে যান" নামক একটি গুরুত্বপূর্ণ রাজণৈতিক দলিল হাজির করেন। যেখানে আওয়ামীলীগকে জাতীয় বিশ্বাস ঘাতক ও বেঈমান হিসেবে উল্লেখ করে তাদের কে ছয় পাহাড়ের দালাল হিসেবে চিহ্নিত করা হয়। ১৬ ডিসেম্বরকে কালো দিবস হিসেবে ঘোষনা করা হয়। ১৯৭৩ ও ১৯৭৪ এ এই দিনে দেশব্যাপী হরতাল পালন করা হলে মাওলানা ভাসানী বিবৃতি দিয়ে তা সমর্থন করেন। দেশব্যাপী গণভিত্তি সম্পন্ন পার্টি গড়ে তোলায় মনোনিবেশ করেন। দিনে দিনে সিরাজ সিকদার এক জনপ্রিয় নেতা হয়ে ঊঠতে থাকেন। ছাত্র-তরুন'রা দলে দলে তাঁর সংগঠনে যোগ দিয়ে লড়াই জারি রাখেন।
মৃত্যু
কী অবস্থায় সিরাজ সিকদার পুলিশের হাতে শেষপর্যন্ত আটক হন, এবং ঠিক কখন কোথায় কীভাবে তাঁকে নির্বিচার হত্যা করা হয়—সে সম্পর্কে অস্পষ্টতা রয়েছে। অ্যান্থনি মাসকারেনহাস বলেছেন, সিরাজ সিকদার ১৯৭৪ খ্রিস্টাব্দে ডিসেম্বরের শেষ দিকে চট্টগ্রামের কাছাকাছি এক এলাকা (টেকনাফ) থেকে পুলিশ কর্তৃক গ্রেফতার হন। অনেকের মতে ১৯৭৫ সালের ১ জানুয়ারি চট্টগ্রামের হালিশহরে সরকারী গোয়েন্দা সংস্থার লোকজন তাঁকে গ্রেপ্তার করেন। আবার অন্য তথ্যমতে তিনি চট্টগ্রামের নিউমার্কেট এলাকা থেকে গ্রেপ্তার হন। গ্রেফতারকারী জানতেন না যে তিনি সিরাজ সিকদার। সেই দিনই তাঁকে বিমানে ঢাকায় আনা হয়। পরদিন শেরেবাংলা নগর থেকে সাভারে রক্ষীবাহিনীর ক্যাম্পে যাওয়ার পথে আইনশৃঙ্খলা রক্ষাকারী বাহিনীর সদস্যরা তাকে হত্যা করে।।[1][5] আবার জাকারিয়া চৌধুরীর[6] বলেন, সিরাজ সিকদারকে হাতকড়া লাগিয়ে চোখবাঁধা অবস্থায় ঢাকাস্থ রমনা রেসকোর্সের পুলিশ কন্ট্রোল রুমে নিয়ে আসা হয়। তারপর ২ জানুয়ারি ১৯৭৫ গভীর রাতে এক নির্জন রাস্তায় নিয়ে গিয়ে গুলি করে হত্যা করা হয়।[7]
১৯৯২ খ্রিস্টাব্দে সিরাজ সিকদারের মৃত্যুর ১৭ বছর পর ১৯৯২ সালের ৪ জনু সিরাজ সিকদার গবেষণা কেন্দ্রের চেয়ারম্যান শেখ মহিউদ্দিন আহমদ ও মহাসচিব নাজমুল ইসলাম সাইদ ঢাকা মহানগর মুখ্য হাকিমের (সিএমএম) আদালতে মামলা দায়ের করেন। এই মামলার নিষ্পত্তি হয় নি।[8]
তথ্যসুত্র
বহিঃসংযোগ
বিষয়শ্রেণী:বিপ্লবী
বিষয়শ্রেণী:মাওবাদী
বিষয়শ্রেণী:বাংলাদেশী মার্কসবাদী
বিষয়শ্রেণী:বাংলাদেশী রাজনীতিবিদ
বিষয়শ্রেণী:ব্রজমোহন কলেজের প্রাক্তন শিক্ষার্থী
বিষয়শ্রেণী:বরিশাল জিলা স্কুলের প্রাক্তন শিক্ষার্থী
বিষয়শ্রেণী:বাংলাদেশ প্রকৌশল বিশ্ববিদ্যালয়ের প্রাক্তন শিক্ষার্থী
বিষয়শ্রেণী:মাওবাদী তাত্ত্বিক
বিষয়শ্রেণী:১৯৪৪-এ জন্ম
বিষয়শ্রেণী:১৯৭৫-এ মৃত্যু
| https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9C%20%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%B0 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
266,
771,
1085,
1716,
2029,
2526,
3202,
4051,
4487,
4898,
5144,
5515,
5642,
5838,
6199,
6621,
6918,
7051,
7953,
8157,
8405,
9023,
9517,
10379,
10611,
11571,
12256,
13532,
13778,
14035,
14182,
14250,
14403,
14637,
14741,
14809,
15249,
15368,
15410,
15535,
15739,
15840,
16076,
16197,
16305,
16428,
17320,
17443,
18302,
18562,
18735,
18903,
19270
],
"plaintext_end_byte": [
265,
770,
1084,
1715,
2017,
2525,
3201,
4042,
4486,
4897,
5143,
5514,
5641,
5837,
6198,
6620,
6917,
7050,
7952,
8156,
8372,
8989,
9516,
10351,
10610,
11570,
12255,
13531,
13742,
14034,
14181,
14249,
14402,
14636,
14735,
14808,
15248,
15367,
15409,
15534,
15738,
15839,
16075,
16196,
16304,
16407,
17292,
17442,
18301,
18561,
18734,
18878,
19268,
19306
]
} | Je,kuna saratani ya sikio? | Maziwa ya mama | swahili | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Maziwa ya matiti ya binadamu ni maziwa yanayotolewa na mama ili kumnyonyesha mwanawe. Maziwa hayo hutoa chanzo msingi cha lishe kwa watoto kabla ya wao kupata uwezo wa kula vyakula vingine, yaani watoto wachanga hadi umri kadiri wanavyoweza kuendelea kunyonyeshwa.
Njia ya kawaida zaidi ya kupata maziwa ya mama ni ile ya mtoto kunyonya kutoka kwa mama yake mwenyewe lakini maziwa yanaweza kukamuliwa na kisha akanyeshwa kupitia chupa, kikombe na / au kijiko, mtindo wa nyongeza matone, na tubu ya nasogastiriki. Maziwa yanaweza kutolewa na mwanamke ambaye si mama ya mtoto, aidha kupitia msaada wa maziwa yaliyokamuliwa (kwa mfano kutoka benki ya maziwa), au wakati mwanamke anapomnyonyesha mtoto ambaye si wake kwa matiti yake - hii hujulikana kama mama wa kunyonywa.
Shirika la Afya Duniani linapendekeza kunyonyesha pekee kwa miezi sita ya kwanza ya maisha, vyakula vizito huanzishwa mnamo umri huu hatua kwa hatua wakati ishara ya utayari huonekana. Kunyonyesha kama nyongeza hupendekezwa mpaka umri wa angalau miaka miwili, au kwa muda mrefu jinsi mama na mtoto wanavyotaka.[2]
Kunyonyesha kunaendelea kutoa manufaa katika na baada ya kipindi cha utoto.[3] Faida hizi ni pamoja na kupunguzwa kwa dari hatari ya kifo cha ghafla kwa watoto wachanga (SIDS),[4] inaongeza akili, inapunguza uwezekano wa kuambukizwa ugonjwa wa katikati mwa sikio, homa, na viini vinavyolete homa, hupunguza uwezekanno wa kupata baadhi ya saratani kama vile sarateni ya damu kwa watoto lukemia, kupunguza hatari ya mwanzo wa ugonjwa wa kisukari wa mtoto, hupunguza hatari ya pumu na ezema, hupunguza matatizo ya meno, Hupunguza hatari ya fetma baadaye katika maisha, na hupunguza uwezekano wa kupata matatizo ya kisaikolojia.[5][6]
Kunyonyesha pia hutoa manufaa ya kiafya kwa mama. Husaidia uterasi katika kurejea hali yake ya kawaida kabla ujauzito na hupunguza kuvuja damu baada ya kuzaa, pia husaidia mama kurudi kwa uzito wake wa kabla ya ujauzito. Kunyonyesha pia hupunguza hatari ya saratani ya matiti baadaye katika maisha.[7]
Uzalishaji
Wanawake huweza kutoa maziwa baada ya kujifungua chini ya ushawishi wa homoni za prolaktini na okistosini. Maziwa ya kwanza kutolewa hujulikana kama kolostramu, ambayo huwa na kiwango cha juu cha imunoglobulini IgA ambayo huzingira njia ya utumbo. Hii husaidia kulinda mtoto mchanga mpaka mfumo wa kinga yake unafanya kazi vizuri, na inajenga athari ya kupumzika, huondoa mekoniamu na kusaidia kuzuia kujengwa upya kwa bilirubini (sababu muhimu ambayo huchanjia ugonjwa wa macho kugeuka manjano).
Kuna sababu nyingi kwa nini mama hawezi kutoa maziwa ya kutosha. Baadhi ya sababu za kawaida ni ukosefu wa kia(yaani mtoto huwa haunganishwi kwa ufanisi na titi), hakuna uuguzi au kusukuma kwa kutosha kukidhi ugavi, dawa fulani (zikiwemo dawa za mpango wa uzazi ambazo huwa na istrogeni. ugonjwa, na kuishiwa na maji mwilini. Sababu isiyotambulika ni sinduromu ya Sheehan, pia inajulikana kama hipopituitarisimu ya baada ya kuzaa, ambayo huhusishwa na upungufu wa prolakitini, hii hutatuliwa kwa uingizwaji wa homoni. Ukosefu wa chakula kwa mama ni tatizo kubwa kwa wanawake katika nchi zinazoendelea, sababu ikiwa ni kuwa wanawake hawa mara nyingi hawawezi kuzalisha maziwa.
Kiasi cha maziwa kinachotolewa hutegemea ni mara ngapi mama hunyonyesha na/au kusukuma maziwa, mama anayenyonyesha mtoto wake zaidi au kukamua,ndivyo anavyotoa maziwa zaidi.[8][9][10][11][12] Ni jambo la manufaa kunyonyesha kwa mahitaji - nyonyesha wakati mtoto anataka badala ya kufuata ratiba. Kama ni kukamua, pampu ya umeme ya gradi ya juu husaidia mama ili dakti zote zichochewe. Baadhi ya akina mama hujaribu kuongeza ugavi wa maziwa yao kupitia njia zingine - kwa kuchukua mmea wa fenugreek, ambao umetumika kwa mamia ya miaka kuongeza upatikanaji[13] (chai ya "maziwa ya mama" huwa na fenugreek pamoja na mimea nyingine yenye kuongeza ugavi), pia kuna dawa nyingine ambazo zimependekezwa zinazoweza kutumika, kama vile Domperidone (matumizi yasiyobandikwa) na Reglan. Dawa zenye kuongeza ugavi wa maziwa hujulikana kama galaktagogu.
Muundo
Vipengele unganifu vya maziwa ya matiti havijaeleweka kabisa, lakini kiwango cha madini baada ya kipindi hiki kiko sambamba na hutoa viungo vyake kutoka kwa ugavi wa chakula cha mama. Kama kutapatikana kuna upungufu wa ugavi, kilichabaki hutolewa kutoka kwa akiba ya mama mwilini. Muundo halisi wa maziwa hutofautiana siku hadi siku, kulingana na chakula kinacholiwa na mazingira, kumaanisha kwamba uwiano wa maji na mafuta hubadulika.
Wakati wa siku za kwanza chache baada ya kujifungua matiti hutoa kolostramu. Hii ni maji mepesi ya rangi ya manjano ambayo ni maji yale yale yanayoka kwa matiti wakati wa ujauzito. Ina idadi nyingi ya protini na kingamwili ambazo hutoa kinga kwa mtoto (mfumo wa mtoto wa kinga huwa haujakomaa vikamilifu wakati wa kuzaliwa). Kolostramu pia husaidia mfumo wa mtoto kufungua chakula kukua na kufanya kazi vizuri.
Baada ya 3-4 siku matiti itaanza ktoa maziwa ambayo ni membamba, majimaji, na tamu. Hii humaliza kiu ya mtoto na inatoa protini, sukari, na madini mtoto anahitaji. baada ya muda maziwa hubadilika na kuwa nzito na kremi. Hii hushibisha mtoto.[15]
Maziwa ya kwanza, maziwa ambayo hutolewa mwanzo wa kunyonyesha, ni majimaji, ina kiwango cha chini cha mafuta na kiwango cha juu cha kabohidreti ikiwa ni cha kadri ya juu ikilinganisha na maziwa ya mwisho yaliyo na kremi ambayo hutolewa kama kunyonyesha kunavyoendelea. titi haliwezi kamwe kweli "kuishi" kwani utoaji wa maziwa ni mchakato wa kibiolojia ambao huendelea.
Kiwango cha Imunoglobilini A (IgA) katika maziwa bado huwa juu kutoka siku 10 hadi angalau baada ya miezi 7.5 baaada ya kuzaa.
Maziwa ya binadamu yana 0.8% hadi 0.9% protini, 4.5% mafuta, 7.1% kabohidreti na 0.2% (madini)[16]. kabohidarati hasa ni laktosi; lakstosi- oligasakaride kadhaa zimetabilika kuwa vipengele nadra.
kipengele cha Mafuta kina trigiliseride ya palmitiki maalum na asidi ya oleiki (OPO trigiliseride) na pia kiasi kikubwa kabisa cha lipidi na vifungo trans (ona: mafuta trans)ambayo yametambulika kuwa na manufaa ya afya. Kuna asidi za vaseniki na asidi za linolekiic asidi zilizobadilishwa(CLA) huwa na hesabu ya hadi 6% ya mafuta ya maziwa ya binadamu[17][18].
Protini kuu ni kaseini (homologasi khadi bovini beta kaseini), alfa-laktalibumini, laktoferini, IgA, lisozimu na albumini seramu. Katika mazingira ya asidi kama tumbo, alfa-laktalibumini hueneza katika aina tofauti na kufunga asidi ya oleiki kuunda kipande tata kiitwacho Hamlet ambacho huua seli za kukua kwa uvimbe. Hii ni dhana ambayo imedhaniwa kuchangia katika ulinzi wa watoto wanaonyonyeshwa dhidi ya saratani.[19]
Kampaundi zisizo na protini na zilizo na nitrojeni, inayounda hadi 25% nitrojeni ya maziwa huwa na urea, asidi ya uriki kiriatine asidi za amino na nukleotidi.[20][21] maziwa ya matiti ina tofauti za sikadiani, baadhi ya nukliotidizina akorofesi wakati wa usiku, kwa wengine wakati wa mchana.[22]
Maziwa ya mama yameonyeshwa kutoa aina ya endokanabinoidi (navapisha asilia ambayo husisimua bangi), 2-Arachidonoyili gliseroli.[23]
Ingawa sasa imependekezwa karibu kote ulimwenguni, katika baadhi ya nchi katika miaka ya 1950 suala la kunyonyesha lilipitia kipindi pale lilionekana kama mtindo hafifu na matumizi ya formula ya mtoto ikawa inazingatiwa zaidi kuliko maziwa. Hata hivyo, kwa sasa imetambuliwa ulimwenguni kote kwamba hakuna formula ya kibiashara ambayo inaweza kulinganishwa na maziwa ya mama. Mbali na kiasi sahihi cha kabohidirati protini na mafuta, maziwa pia hutoa vitamini, madini enizime za kutuliza tumboni na homoni - mambo haya yote mtoto anayekua huhitaji. Maziwa ya matiti pia ina kingamwili na limufositi kutoka kwa mama ambazo humsaidia mtoto kupinga maambukizi. Kazi ya maziwa ya mama ya kinga hutegemea mtu binafsi, kama mama, kupitia njia ya kumshika na kumhudumia mtoto,huja kuwasiliana na pathogeni ambazo hutawala mtoto na hivyo basi mwili wake hutengeneza kingamwili sahihi na chembechembe za kinga.
Wanawake ambao wananyonyesha wanatakiwa kushauriana na daktari wao kuhusiana na dutu ambazo zinaweza kwa bahati mbaya kupitishwa kwa mtoto kupitia maziwa, kama vile pombe, virusi (HIV au HTLV-1) au dawa.
Wanawake wengi ambao hawanyonyeshi hutumia formula ya watoto wachanga, lakini maziwa ambayo hutolewa na wanaojitolea kwa benki za maziwa ya binadamu yanaweza kupatikana kwa amri ya daktari katika baadhi ya nchi.[24]
Uhifadhi wa maziwa yaliyominywa
Maziwa yaliyominywa yanaweza kuhifadhiwa kwa ajili ya matumizi ya baadaye. Inapendekezwa kwamba maziwa hayo kuhifadhiwa katika vyombo vyenye pande ngumu na mihuri isiyopitisha hewa. kuna baadhi ya mifuko ya plastiki ambayo imeubuniwa hasa viwandani kwa ajili ya uhifadhi wa maziwa iliyominywa, imeundwa kwa vipindi vya uhifadhi wa zaidi ya masaa isiyopungua 72 - nyingine inaweza kutumika kwa muda wa miezi 6 kama ikiwa imehifadhiwa kwa barafu.[25] kiasi ya muda yanaweza kuhifadhiwa kwa ajili ya matumizi salama kwa watoto katika makao ya nyumbani imetolewa katika jedwali hili.[26]
Kulinganishwa na maziwa mengine
Wanyama wote wa aina ya mamalia huzalisha maziwa, lakini muundo wa maziwa kwa kila aina inatofautiana sana na aina nyingine ya maziwa mara nyingi sana huwa tofauti na maziwa ya binadamu. Kama sheria,maziwa ya wanyama wa mamalia wanaonyonyesha mara kwa mara (ikiwa ni pamoja na watoto wa binadamu) ni ya kiwango cha chini, au huwa majimaji zaidi, kuliko maziwa ya wanyama ambao watoto wao hunyonya kwa kiwango kidogo. Maziwa ya binadamu inaonekana kuwa nyepesi na tamu kuliko maziwa ya ng'ombe.
Maziwa ya ng'ombe haina vitamini E vya kutosha, chuma au asidi za mafuta muhimu ambayo inaweza kufanya watoto wanaopewa maziwa ya ng'ombe kuwa na upungufu wa damu. maziwa ya ng'ombe pia ina kwa wingi protini sodiamu na potasiamu ambayo inaweza kuweka mnachuja juu ya mafigo ya mtoto anayekomaa. Kwa kuongeza, protini na mafuta katika maziwa ya ng'ombe huwa ni ngumu kwa mtoto kufungua na kunyonya kuliko wale wanaonyonyeshwa maziwa ya mama.[27] maziwa iliyo geuka kuwa mvuke inaweza kuwa rahisi zaidi kwa kufungua kutokana na usindikaji wa protini lakini bado yana lishe duni. idadi muhimu ya watoto wadogo huwa na mzio kwa moja au zaidi ya vipengele vya maziwa ya ng'ombe, mara nyingi zaidi ni protini zilizomo katika maziwa ya ng'ombe. Matatizo haya yanaweza pia kuathiri formula ya watoto formula inayotokana na maziwa ya ng'ombe.
Matumizi mbadala ya maziwa
Madai kwamba matumizi ya maziwa ni ya manufaa kwa binadamu -watu wazima ni suala ambalo halijatatuliwa kwa sababu sehemu zake nyingi hupitia kuyeyushwa katika tumbo la watu wazima, ikiwa ni pamoja na kingamwili na protini nyingine.
Mbali na kutoa chakula muhimu kwa watoto maziwa ya mama, yaani, maziwa inayotolewa kwa matiti, ina idadi mahsusi ya matumizi ya kithamani, hasa matumizi kama dawa, kwa watoto na watu wazima. Imekuwa ikitumika kidawa kwa maelfu ya miaka.[28] Tabia ya aniti bakteria na uponyaji wa maziwa ya mama mara nyingi hupuuzwa, hata kwa akina mama wanaonyonyesha wenyewe.[29] Maziwa ya mama , kama yatakamuliwa na kuhifadhiwa vizuri, ni suluhisho tasa na yanaweza kutumika kwa njia za aina mbalimbali ili kukuza uponyaji na kusafisha majeraha. Maziwa ya matiti ina kingamwili{za nguvu na antitokisini ambazo watu wengi wanaamini hukuza uponyaji na afya bora kwa ujumla. Hata hivyo, maziwa haya hukosa uwezo wa kinga dhidi ya magonjwa kama mama anayenyonyesha ameambukizwa na aina ya maradhi ya kuambukiza kama vile HIV na magonjwa mbalimbali ya bakteria kama kunndi Bsterepokokasi, kwani maziwa ya matitit yanaweza kusambaza magonjwa haya kwa watoto na watu wengine.[30]
maziwa ya matiti imetumika kama dawa nyumbani kwa maradhi madogo, kama vile kiwambo, kuumwa na wadudu na miiba, ugonjwa wa ngozi wa kuwasiliana, na majeraha ya kuambukizwa, majeraha ya kuchoma. maziwa ya matiti pia imetumiwa kwa matumizi mengine kuongeza mfumo wa kinga wa watu wajonjwa ambao wana gasitoroentriritisi homa, homa ya baridi, niumonia n.k. kwa sababu ya sifa zake za kukinga maradhi. Hata hivyo, maziwa yasiwahi kuonwa au kufasiriwa kama "tiba kamilifu." Baadhi ya wataalamu wa matibabu wanaamini kwamba maziwa yanaweza Sukutua apopotosisi katika aina fulani za seli za kansa, hata hivyo, utafiti na ushahidi zaidi unahitajika katika sehemu hii ya matibabu ya kansa.[31]
Miongoni mwa watu wachache, ikiwa ni pamoja na mwenyeji wa mkahawa Hans Lochen wa Uswisi, wametumia maziwa ya matiti ya binadamu, au angalau kutetea matumizi yake, badala ya maziwa ya ng'ombe katika bidhaa za maziwa na mapishi ya chakula[32]. Tammy Frissell-Deppe, mshauri wa familia alishughulikia uchunguza maalum katika uzazi wa kupendana, alichapisha kitabu, jina A Breastfeeding Mother's Secret Recipes, kikitoa mkusanyiko mrefu wa maelezo ya resipe za vyakula na vinywaji vilivyo na maziwa ya binadamu.[33] shirika la haki za wanyama linalojulikana kama {1PETA{/1} liliibua swala tata lililoleta upinzani wakati lilitoa wito kwa kampuni ya maziwa ya ng'ombe badala ya kutumia maziwa ya ng'ombe kutengeza bidhaa ya barafu ya krimi watumie maziwa ya binadamu kama njia ya kuzuia dhuluma dhidi ya mifugo.[34][35] Maziwa ya binadamu haitolewi na kusambazwa kikampuni au kibiashara, kwa sababu matumizi ya maziwa ya binadamu kama chakula cha maziwa au kingo mapishi ni jambo linalozingatiwa kama la ajabu na kuonekana kama jambo duni miongoni mwa tamaduni nyingi duniani, wengi hawakubaliani na mazoezi ya namna hii, kwani haijawahi kukubalika sana kihistoria [36]. Hali hii ya kukosekana kwa kukubali kimsingi ni kutokana na maadili ya kijamii na nguvu za maadili ya dini.
Hatua za kuunda sabuni kutokana na maziwa ya matitu pia zimefanywa, wale ambao wanatumia sabuni hiyo hudai kwamba ufanisi wake kama chombo cha kusafisha ni mkubwa kuliko, au sawa, na ile ya ssabuni za jadi.[37]
Kupitishwa kwa dutu zisizohitajika
Mbali na hatari ya dutu kupelekwa kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto kupitia maziwa ya matiti, kunyonyesha kuna faida zaidi kuliko formula za mtoto mchanga, na, ila wachache, shirika la WHO linapendekeza kunyonyesha pekee kwa miezi 6 ya kwanza ya maisha.[38]
Seli za kotoa kuzalisha maziwa ndizo hukubali madawa kupenya kwa urahisi wakati wa wiki ya kwanza baada ya kuzaa./0} breastfeedingbasics.org. [39]
Sifa za madawa ambazo huongeza taka katika maziwa ni pamoja na:[39]
si utegili unaoufunga protini
isiyo na chumvi
masi iliyo na uzito mdogo
umumunyifu wa Lipidi kuliko umumunyifu wa maji
alkali dhaifu kuliko asidi dhaifu
Dawa huhamishwa kutoka utegili wa damu hadi seli za daktali kufikia maziwa kupitia njia ya kueneza au usafiri hai. njia ya mwisho huweza kusababisha ukolezi wa juu wa dawa ya kulevya katika maziwa zaidi kuliko ya Utegili wa mama.[39]
Kiasi cha madawa mengi ya kulevya katika maziwa ni kisichozidi 2% ya jumla ya dozi iliyomezwa.[39]
Dawa
Dawa ambazo zimezingatiwa salama kulinda yaliyomo katika maziwa ni:
Aspirini [40]
Acetaminofeni[40]
Antibiotiki nyingi[40] isipokuwa zile za kawaida kama vile fuluoroquinolonesi (km siproflozasini,, moxiflozasini, na dawa zingine zinazofanana zinazotumiwa kutibu magonjwa mbalimbali ikiwa ni pamoja na yale ya njia ya mkojo na njia ya upumuaji) njia, madawa ya salfa (km salfamethozizole), tetracsaklini (km minocsaklini, doksisiklinie), na chloramophenikoli
Antihistamini[40] (mzio na maandalizi ya baridi)
bado, ushauriano na mtoa huduma ya afya ni busara kwa mwanamke anayenyonyesha kabla ya kuanza kutumia dawa yoyote.[40]
Baadhi ya dawa zinazohitaji tahadhari ni:
dawa za kuharisha[40]
madawa ya pumu yaliyo na theofiline[40]
madawa ya Sedativu (kwa mfano, Valiumu na phenobaribitali)[40]
Pombe na kafeini ni salama kama zitachukuliwa kwa kiasi kidogo.[40] Nikotini, kwa upande mwingine, hupitishwa kwa mtoto kupitia maziwa ya matiti na inaweza kusababisha matatizo makubwa ya kimatibabu.[40]
Dawa ambazo ni hatari kwa mtoto mchanga anayenyonyeshwa, na ni lazima ziepukwe kama inawezekana, ni:
Atropini[40]
Madawa ya hiperithoyoroidismu[40]
madawa ya kutibu kansa kemotherapi[40]
Tetrasikini s[40]
kiloramefekoli/0}[40]
Iodide[40]
Resepini[40]
madawa ya kulevya
Lithiamu[40]
maandalizi ya radiokitivi[40]
maandalizi ya ergoti[40]
Kama haiwezekani kuepukika au kupewa mbadala kwa sababu za kimatibabu, kunyonyesha lazima kukomeshwe kwa muda mfupi.[40]
Matumizi ya muda mrefu ya dawa zifuatazo lazima kufanywe tu chini ya usimamizi wa moja kwa moja wa daktari:
Steroidi[40]
madawa ya kupanga uzazi yenye homoni[40]
Sedativu [40]
Diuretiki[40]
Anticonvulasanti[40]
Vichafuzi Mazingira
vichafuzi mazingira vinavyopatikana katika maziwa kwa kawaida huwa havina madhara, na lazima kuzingatiwa tu wakati hali ya kiwango cha mazingira ni cha juu. kwa kuongeza kumekuwa na kupungua kwa viwango vya mazingira, hii imesababisha upungufu wa viwango vya maziwa. Vichafuzi ambavyo huzingatiwa zaidi ni0}dawa za kuua vidudu, zebaki kikaboni na ledi. DDT na dieldrini haiepukiki, pia inaweza kuonekana katika formula za watoto wachanga.[40] Dawa za kuua vidudu na zingine zenye dutu sumu bioakumulati, yaani viumbe juu juu ya mnyororo wa chakula huzifadhi zaidi katika mafuta yao ya mwili. Hili ni suala hasa kwa mnyama Inuit ambaye chakula chake tangu jadi kimekuwa ni nyama. Masomo yanaendelea kuangalia madhara ya bifenili iliyo na kilorini nyingi na vichafuzi kikaboni katika mwili, maziwa ya mama ya mnyama Inuit yana idadi ya kiajabu ya kompoundi sumu.[41]
Matumizi yasiyo ya kawaida
Katika ulimwengu wa kale, wakati mwingine maziwa yalikuwa yanakunywa na madhehebu ya uzazi, na sherehe nyingine za kidini.
Mfalme wa Hispania Alfonso XIII alitembelea mkoa wa Las Hurdes katika mwaka wa 1922 ili kuonyesha umuhimu wa cheo hicho. Mfalme na wasindikizaji wake waliishi katika mahema ya kijeshi yaliyopandwa karibu na mji wa Casares de las Hurdes. Katika ziara ya mfalme kisa cha ajabu kilifanyika: mkuu wa kijiji , alikuwa na wasiwasi kwamba mfalme alikuwa na wasiwasi kwamba mfalme alikuwa anakunywa tu kahawa nyeusi (matokeo ya wasaidizi wa mfalme kutoamini ubora wa maziwa ya kawaida kulingana na hali ya usafi katika kijiji hicho) walimpelekea kijagi kidogo cha maziwa huku wakisema, "mfalme mtukufu kuwa na uhakika kwamba maziwa haya ni ya kuaminika kabisa kabisa," [42] ambayo yalikuwa ni maziwa ya matiti kutoka kwa kutoka mke wake ambaye alikuwa amajifungua hivi karibuni. Mfalme alikuwa na ufahamu wa ukweli huu tu baada ya kunywa 1}Café con leche yake. [43]
Utafiti ya awali yanaonyesha kwamba maziwa yanaweza kusukutua apoptosisi0} katika aina fulani za seli za kansa.[44] Watu wazima na matatizo ya GI na wapokeaji wa sehemu za mwili wanaweza pia kufaidika na nguvu ya kukinga majomjwa maziwa ya matiti ya binadamu.
Katika Costa Rica, kumekuwa na majaribio ya kuzalisha jibini na mtomoko kutoka kwa maziwa ya binadamu limeshughulikiwa kama njia mbadala ya kupunguza kunyonyesha mtoto.[45]
Mwenyeji wa mkahawa mwenye utata huko Uswisi ameunda menu, msingi wake ukiwa ni vyakula vilivyopikwa ndani ya maziwa ya matiti ya binadamu.[46]
Marejeo
Viungo vya nje
- ikiwa ni pamoja na kulinganisha maziwa ya ng'ombe na ya binadamu
maelezo ya uhifadhi wa Maziwa ya Binadamu.
kutoka hospiatali ya watoto ya Seatle na hospitali ya jimbo
Makala juu ya soko la maziwa ya binadamu.
kama unakamua, pampu ya matiti yako si lazima ilete uwishwi au kuwasha vizingiti matiti: vibadala vipo ili viweze kuchukua aina tofauti za chuchu
Jamii:Chakula
Jamii:Afya
Jamii:Uzazi | https://sw.wikipedia.org/wiki/Maziwa%20ya%20mama |
{
"plaintext_start_byte": [
2,
363,
536,
951,
1128,
1391,
1651,
2511,
3052,
3877,
4366,
4555,
4748,
5182,
5907,
6260,
6629,
7236,
7476,
8095,
8481,
9044,
9093,
9228,
9483,
10113,
10908,
10989,
11185
],
"plaintext_end_byte": [
362,
528,
933,
1105,
1390,
1625,
2510,
3051,
3875,
4345,
4544,
4747,
5181,
5906,
6242,
6628,
7235,
7475,
8036,
8463,
9036,
9085,
9220,
9465,
10105,
10907,
10981,
11170,
11264
]
} | 티베트에서 가장 큰 사찰은 어디인가? | 티베트 | korean | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
티베트(, Chinese:西藏; pinyin:Xīzàng)는 중앙아시아에 있는 티베트 고원의 지역으로, 토착 티베트인들의 고향이다. 평균 고도는 약 4,900m이며, 지구상의 육지에서 가장 높은 곳이어서 '세계의 지붕'이라고 불린다. 티베트에서 가장 높은 곳은 해발 8,848미터의 에베레스트 산이다.
행정 구역 상 티베트의 서부와 중부는 티베트 자치구(시짱 자치구), 동부는 쓰촨 성과 칭하이 성 등의 민족자치주로 나뉜다..
개요
티베트는 중국과 인도의 사이에 위치해 있으나 히말라야 산맥과 티베트 고원에 둘러싸여 외부에 잘 알려지지 않았다. 히말라야 산맥의 북측에 위치하고 있으며, 이 지역의 평균 고도가 4900m가 넘어, '세계의 지붕'이라고 일컬어진다. 티베트는 지리적으로뿐만 아니라 외교적으로도 고립된 지역이다.[1]
티베트 신화
티베트 신화는 진화론과 과거 티베트 지역의 상당부분이 바다였음을 알고 있었던 듯한, 신비로운 성격을 띠고 있다.
역사
선사시대
1만여 년 전부터 티베트 지역에서 사람이 살고 있었다는 고고학적인 증거가 있다.[2] 고대 티베트미얀마어군은 티베트인들은 유목 생활을 하고. 티베트인들은 약 500년경에 미얀마와 분리되었다.[3][4]
철기시대의 구릉지 마을과 매장지가 티베트 고원에서 발굴되었는데, 티베트의 고대 문서를 따라 샹슝(象雄)문화로 명명되었다. 이들은 뵌(Bön) 지역 문화의 기원으로 알려졌다..
티베트 왕조(토번)
티베트의 기록된 역사는 7세기초에 남리루쩬(囊日論贊)왕이 중국에 사신을 보냈음이 확인된다(중국 사서로 보면, 「신당서」엔 4세기 첸뽀(贊普, 토번 왕을 이르는 명칭) 라토토리넨쩬(拉托托日年贊)이 '줘떠투두' 로 기록되어 있다).[5] 기원전 2세기에 티베트에 여러 국가가 등장하였으나 티베트 최초의 통일 국가는 여러 부족을 통합하여 왕국으로서 다스린 송첸캄포(松贊干布, 581 ~ 649년)로부터 시작된다. 그는 663년 수도를 라싸로 정하고 티베트 왕조를 열었고 당 태종의 조카인 문성공주(文成公主, 625~680)와 네팔의 공주인 브리쿠티 데비와 혼인하였다. 티베트의 군대는 663년 ~ 672년에는 동북방의 칭하이와 간쑤 지방의 토욕혼 왕국을 점령하였다.
670년 ~ 692년에는 당과 대비천 전투(669년)를 통해 타림 분지와 인접한 신장과 카슈가르시를 점령하고, 승풍령 전투(678년)에 승리해 지위를 확고히 하였으나 692년 중국 왕조 당나라의 장수 왕효걸이 이끄는 군대에 서역을 빼앗겼다. 당은 이 기세를 몰아 토번을 압박하고자 했으나 토번 최고의 명장으로 일컬어지는 가르친링(대비천, 승풍령 전투 승리시의 지휘관)에 의해 소라한산에서 패하고 돌아가게 되었다.
티베트인들은 아랍, 동부 투르크와 동맹을 맺었다. 747년에는 당나라의 장군인 고선지의 원정으로 중앙아시아에 대한 티베트의 영향력이 약해졌다. 750년까지 티베트인들은 중앙아시아에 대한 지배권을 거의 대부분 잃었다. 고선지는 751년 탈라스 강 전투에서 아바스 왕조와 칼룩스의 연합군에 패하였고, 중국의 영향력은 급속하게 줄어들고 티베트의 세력이 회복되었다. 티베트는 북부 인도의 상당 부분을 점령하였고, 763년 안사의 난으로 당나라가 혼란한 것을 틈타 당시의 첸뽀 치쏭데쩬(赤松德贊)이 다짜뤼공(達札樂宮)을 동정원수로 임명해 20만 대군을 이끌고 당나라의 도읍인 장안을 잠시 점령하기도 하였다.[6][7][8]
821년 또는 822년에는 티베트와 중국은 평화협정을 맺었으며, 두 나라의 국경에 대한 설명과 함께 양국 언어로 기록된 이 조약은 라싸의 조캉사원 앞의 돌기둥에 새겨져 있다.[9] 티베트는 9세기 중엽에 이르기까지 중앙아시아에서 왕국을 유지했다. 이 시기의 티베트는 토번(吐蕃)이라 불렸고, 티베트 문자를 사용하였으며, 3세기 동안 9대의 왕이 다스렸다.
몽골과 청나라
이후 티베트는 13 ~ 14세기에는 원나라의 간접적 지배를 받기도 하였으며, 1750년에는 청나라 건륭제의 팽창 정책으로 보호령이 되었다.
티베트
1912년 청나라가 멸망한 이후 티베트의 13대 달라이 라마는 중화민국으로부터 완전한 독립을 선언한다. 하지만 중화민국은 이를 인정하지 않았다.
그에 따라 1913년 몽골과 양측이 독립 국가로 국제적인 승인을 받기 위해 협력한다는 내용으로 몽장 조약을 체결하였다. 당시 몽골에는 러시아, 티베트에는 영국이 무기, 차관을 제공하는 등 외부의 지원이 있었으나, 영국과 러시아를 포함한 당시의 제국주의 열강 속에서 몽골과 티베트를 독립국으로서 인정하는 나라는 없었다.
독립 이후 중화민국의 역대정권과 군사적인 긴장상태가 유지되었으며, 티베트 달라이 라마 정부의 실효적 지배 영역 내에서는 어떠한 중국의 기관도 설치가 승인되지 않았다. 1918년과 1930년에는 티베트 영내로 침입한 중국 군대를 격퇴하는 등 사실상 독립국으로서의 지위를 향유했다. 그러나, 1940년 달라이 라마 14세의 즉위식에 참석한 중화민국은 행정원몽장위원회를 사절단을 파견하였다. 그러나 의식 후에도 귀국하지 않았고 1948년에 강제로 퇴거되기까지 '중화민국 행정원 몽장위원회 주 티베트 대표처'라는 이름으로 라사에 계속 머물렀다.
제2차 세계 대전 중에는 연합군의 일원이 되었고, 영국령 인도로부터 이주해 온 영국군에 의해 갼세, 라싸와 카무 지방 각지에 통신기지가 건설되었다. 이 기지들은 중국 인민해방군이 티베트를 무력 점령할때까지 영국군의 무선기사에 의해 운영되었다.
중국의 지배
청나라의 멸망 이후, 중화민국의 역대정권은 독립국으로서 존재한 티베트를 중국의 일부라고 주장하였으나, 북경정권의 시대에는 군벌의 혼전, 남경국민정부 시대에는 대일전쟁으로 독립을 주장하는 티베트에 대하여 압력은 행사하였으나 본격적인 군사적 침략은 하지 못했다.
하지만, 1949년 중화인민공화국이 세워지게되면서 중국은 티베트와 타이완을 포함한 중국의 옛 영토를 회복하겠다고 발표한다. 1950년 10월 중국 인민해방군은 티베트를 침공하여 점령하였다. 하지만 중국은 티베트의 평화적인 해방이라는 모양새를 갖추기 위해서 1951년 5월 23일 티베트와 십칠조협의를 체결하여 강제 합병하였다. 이로써 티베트는 최초로 중국의 지배를 받게 되었다. 이후 많은 티베트인들이 정치적인 이유 또는 탄압을 피해 인도로 망명했다.
중국공산당은 티베트인에 대한 고문과 학살로써 티베트를 지배하였고, 1960년대에는 중국 전역을 강타한 문화대혁명의 여파로 3,700개나 되던 사찰은 13개만 남고 모조리 파괴되었다.
이후 시짱자치구(서장자치구, 西藏自治區)가 설립되어 티베트인의 자치를 허용하였으나 실질적으로는 한족이 통치를 유지하였다. 티베트의 중국 귀속 이후로 망명을 떠난 티베트인들의 일부는 동화정책에 따라 티베트로 돌아와서 살고 있다. 한족의 이민을 실시하여 한족의 인구 비율도 계속 늘어나고 있다.[10] 최근 중국 정부는 포탈라 궁을 보수하는 공사를 시행하였고, 2005년에는 티베트로 연결되는 철도가 완공되었다.
1959년 티베트 봉기
2008년 티베트 소요 사태
2008년 3월 10일 1959년 티베트 독립운동 49주년을 기념하는 의미로 티베트 승려(수도승) 600여명의 중국 정부에 대한 항의 시위로 시작되어 2008년 3월 14일 티베트 독립운동 시위대가 중국 경찰과 충돌하면서 유혈사태로 번지게 되었고, 중국 정부의 무력진압으로 사태가 격화되었다.
지리와 생태
세계에서 가장 높은 티베트 고원에 위치하고 있다. 네팔과의 국경에는 에베레스트 산이 있다. 수도(중심지)는 라싸(Lhasa, 拉薩)이다. 다른 지역으로부터 고립되었다는 특성 때문에 희귀한 동식물들이 많이 존재한다. 그러나 최근 한족의 유입에 따른 지역 경제의 성장으로 티베트 특유의 환경은 위협받고 있다. 티베트의 70%는 초원이어서 주요 산업으로는 농업이 차지하고 있다. 면적은 122만8400km2이며 인구는 274만명이다.
기후
고산 기후의 특징을 띠고 있다.
주민
대체로 티베트인이 거주하고 있으나, 동화정책으로 인하여 한족 인구가 급속히 늘어나고 있다.
종교
종교는 티베트인들에게 매우 중요하고 존중되는 문화의 한부분이다. 티베트의 주요 종교는 불교이다. 17세기 포르투갈의 기독교 선교사들은 티베트를 서구 사람들에게 알렸다.[11]
티베트 불교
불교는 인도로부터 전래되어 7세기에 국교의 자리로 차지하였다. 이 불교가 티베트의 특유의 문화인 티베트 불교로 발전한다. 티베트 불교는 바하라야나(Varjrayana)의 독특한 형식을 따른다. 티베트의 불교는 티베트에만 행하는 것이 아니라 몽골, 네팔, 부탄, 라다크 등의 국가들에서도 행해진다. 티베트인들은 부처의 가르침에 아주 작은 의문조차 품지 않다고 하였다. 그러나 중국의 통치 이후 열렬한 종교 활동에 의문을 품은 중국 정부에 의해 불교는 정치화되었다.[12]
언어
티베트인들이 쓰는 언어는 티베트 문자로 되어 있는 티베트어이다. 티베트 문자는 부탄의 공용어인 종카어에서도 사용된다. 티베트어는 티베트 고원과 부탄에서도 사용되고, 종카어의 일부와 인도 북부의 시킴 지역에서도 사용된다. 티베트어는 일반적으로 시노-티베트어족(Sino-Tibetan)의 티베트미얀마어군에 분류된다. 티베트말에는 다양한 방언이 있으며, 서로 의사소통이 되지 않는 경우가 많다. 게다가, 티베트와 다른 히말라야의 언어들은 종종 불분명하다. 티베트어의 다양한 방언을 고려하면, 티베트어족은 티베트 고원에 걸쳐 약 6백만 명이 사용하며, 약 15만 명의 망명자들이 사용하고 있다.
티베트 문자는 인도의 데바나가리 문자에 기원한다.[13]
음식
티베트는 고산지대이기 때문에 식물이 별로 자라지 않아 주로 야크를 이용하는데, 특히 야크의 젖으로는 우유, 치즈 등을 만들 수 있다.
같이 보기
티베트 자치구
티베트 망명 정부
티베트 독립운동
남티베트
참고
외부 링크
분류:내륙아시아 | https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%8B%B0%EB%B2%A0%ED%8A%B8 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
422,
1042,
1565,
1745,
1940,
2482,
2738,
2895,
3107,
3302,
3567,
3703,
4120,
4765,
5469,
6192,
6448,
6710,
8069,
8277
],
"plaintext_end_byte": [
413,
1041,
1564,
1735,
1927,
2481,
2737,
2894,
3091,
3286,
3566,
3689,
4119,
4755,
5468,
6190,
6447,
6684,
8050,
8276,
8345
]
} | Mitä Kālidāsan nimi tarkoittaa? | Kālidāsa | finnish | {
"passage_answer_candidate_index": [
0
],
"minimal_answers_start_byte": [
18
],
"minimal_answers_end_byte": [
33
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Kālidāsa (, ’Kalin palvelija’) oli intialainen runoilija, joka lienee elänyt vuoden 400 paikkeilla Gupta-valtakunnassa. Sanskritiksi kirjoittanutta Kālidāsaa on sanottu Intian klassisen kirjallisuuden merkittävimmäksi hahmoksi. Hänen tunnetuin teoksensa on Śakuntalā-näytelmä; toinen kuuluisa teos on runoelma Meghadūta (Pilvisanansaattaja). Hänen teoksensa perustuvat hindulaiseen mytologiaan.
Elämä
Kālidāsan elämää ei juuri tunneta. On varmaa, että hän eli toisen Shunga-valtakunnan kuninkaan Agnimitran hallintokauden (noin 170 eaa.) ja vuoden 634 välillä. Agnimitra esiintyy hänen näytelmässään, ja vuoden 634 piirtokirjoitus ylistää hänen työtään. Toisessa Mandsaurista löydetyssä piirtokirjoituksessa vuodelta 473 jäljitellään hänen tyyliään, mutta häntä ei manita nimeltä. Monet tutkijat liittävät Kālidāsan Gupta-valtakuntaan ja sen hallitsijaan Chandragupta II:een, joka hallitsi noin vuosina 380–415. Tätä puoltaa hänen teostensa sivistynyt, aristokraattinen luonne.[1]
Kālidāsan nimi tarkoittaa kirjaimellisesti ’Kalin palvelijaa’, mistä voidaan päätellä, että hän oli shaivisti eli Shivan seuraaja; Kali on Shivan puoliso. Hän lienee ollut bramiini eli pappi.[1][2] Legendan mukaan hän olisi ollut yksi Ujjainin kuninkaan Vikramādityan ”yhdeksästä jalokivestä” eli hovimiehestä. Vikramāditya-nimeä käyttäneitä kuninkaita on kuitenkin useita. Srilankalaisen tarinan mukaan hän olisi kuollut saarella vuonna 517 valtaan nousseen Kumāradāsan hallintokaudella.[1]
Kālidāsan kehityksestä kirjailijana ja henkilönä on vaikea päätellä mitään hänen teostensa perusteella, sillä ne eivät ole luonteeltaan henkilökohtaisia.[1]
Teokset
Kālidāsalle on attribuoitu varmasti kuusi teosta: kolme näytelmää, kaksi eeppistä runoa ja yksi lyyrinen runo. Toinen lyyrinen runo on todennäköisesti hänen käsialaansa.[1]
Näytelmät
Abhijñānaśākuntalam eli lyhyemmin Śakuntalā kertoo Dushyanta-kuninkaasta, joka rakastuu alempiarvoiseen Śakuntalā-tyttöön. He menevät naimisiin, mutta kohtalo puuttuu peliin. Kirouksen takia kuningas menettää osan muististaan, morsian hukkaa sormuksensa ja on vieläpä raskaana. Rakkaus voittaa ja tarina päättyy onnellisesti.[3] Näytelmää pidetään yleensä Kālidāsan parhaana teoksena ja klassisen intialaisen kirjallisuuden merkittävimpänä klassikona.[2] Se perustuu löyhästi Mahābhārata-eepoksen tarinaan.[1]
Mālavikāgnimitram on koominen, leikkisä näytelmä, joka kertoo hovin lemmenseikkailuista. Kālidāsan näytelmistä ainoana siinä on mainittu tietoja, joita voidaan pitää historiallisina, ja niiden todenperäisyys onkin herättänyt keskustelua.[1]
Myös Vikramōrvaśīyam perustuu legendaan, joka tunnetaan jo Veda-kirjallisuudesta. Se kertoo kuolevaisen rakkaudesta taivaalliseen nymfiin (apsaraan).[1]
Kālidāsan näytelmistä on säilynyt jälkipolville useita eri versioita; esimerkiksi Śakuntalāsta on löydetty bengalilainen, kashmirilainen, keski-intialainen ja eteläintialainen versio.[4]
Eeppiset runot
Raghuvaṃśa edustaa eeppistä kāvya-runoutta ja kertoo Rāma-jumalan sukuun liittyviä tarinoita. Kumārasambhava puolestaan käsittelee Pārvatīn ja Shivan rakkaustarinaa.[1]
Lyyriset runot
Meghadūta eli ”pilvisanansaattaja” on lyyrinen runo, joka kertoo maanpakoon lähetetystä vaurauden jumalasta, joka lähettää puolisolleen viestin pilven välityksellä. Samalla kuvaillaan intialaisia paikkoja ja maisemia, jotka pilvi ohittaa matkallaan.[5]
Myös Ṛtusaṃhāra-runoteosta pidetään todennäköisesti Kālidāsan kirjoittamana. Se saattaa olla nuoruudentyö.[1]
Esittäminen
Kālidāsan näytelmiä saatettiin esittää Gupta-valtakunnan palatseihin rakennetuissa teattereissa, joissa työskenteli vakituisesti hovin palkkaamia näyttelijöitä ja tanssijoita. Katsojina saattoi ainakin aluksi olla myös tavallisia kansalaisia, ei vain hovin jäseniä ja papistoa. Näytelmiä voitiin nähdä merkittävien uskonnollisten juhlien sekä poliittisten ja kuninkaallisten tapahtumien aikaan.[2]
Kālidāsan näytelmissä käytetäänkin sekä sanskritia, joka oli jo hänen aikaansa klassinen kieli, että kansan puhumia prakrit-kieliä. Sanskritia puhuvat näytelmissä hovi, papisto ja miespuoliset askeetikot, erilaisia prakrit-murteita naiset, pojat ja alempien kastien miehet. Koska prakrit-murteet kehittyivät jatkuvasti ja niistä tuli vaikeita ymmärtää, toisin kuin sanskrit, näytelmiin alettiin liittää sanskritinkielinen kommentaari (chāyā eli ”varjo”) ja lopulta niitä esitettiin vain sanskritiksi. Niinpä Kālidāsan näytelmistä tuli vähitellen vain sanskritia puhuvan eliitin kiinnostuksen kohde.[2]
Vaikutus
Kālidāsa tunnustetaan laajalti klassisen sanskritinkielisen kirjallisuuden merkittävimmäksi runoilijaksi ja näytelmäkirjailijaksi. Monien mielestä hän on Intian historian merkittävin kirjailija. Hänen kirjoitustyyliään pidetään sanskritinkielisen kirjallisuuden arkkityyppinä: sen nähdään heijastelevan sanskritille ja sanskritinkieliselle kultturille sisäsyntyisiä piirteitä. Hänen teoksensa kuuluvat hovikirjallisuuden perinteeseen, joka lienee syntynyt ehkä jopa tuhat vuotta hänen elämäänsä mutta jonka tuotoksia ei ole juuri säilynyt jälkipolville. Kālidāsa liitti varhaisemman vedalaisen uskonnollisen perinteen ajan uuteen, maallistuneempaan hindulaisuuteen.[1][2]
Ensimmäisenä Śakuntalā-näytelmän englannin kielelle käänsi William Jones vuonna 1789. Käännöksensä esipuheessa hän kutsuu Kālidāsaa ”Intian Shakespeareksi”; näin syvä ihailu on eräänlainen huipentuma 1700-luvun loppupuolen kehitykselle, jossa lännessä löydettiin sanskritinkielinen kirjallisuus.[6] Kālidāsan teokset innostivat monia eurooppalaisia kirjailijoita ja säveltäjiä, kuten Johann Wolfgang von Goethea ja Johann Gottfried von Herderiä. Ensimmäisen saksankielisen käännöksen laati Georg Forster jo vuonna 1791, ja Saksassa Kālidāsa saikin erityisen innostuneen vastaanoton. Vuonna 1830 Goethe kirjoitti näytelmän ranskaksi kääntäneelle Antoine-Léonard de Chézylle:[4]
Śakuntalā onkin sittemmin käännetty kaikille merkittäville eurooppalaisille kielille. Sen sovittaminen eurooppalaiselle näyttämölle osoittautui kuitenkin vaikeaksi, eikä se ole löytänyt vielä paikkaansa länsimaisessa teatterikaanonissa.[2][4]
Vuoden 1931 tamilinkielinen elokuva Kalidas kertoo Kālidāsan elämästä.
Vuoden 1940 tamilinkielinen elokuva Sakuntalai.
Śakuntalān tanskankielisen version kuvitusta, 1845.
Kālidāsaa juhlistava neuvostoliittolainen postimerkki.
Lähteet
Kirjallisuutta
Citation error, replace with{{cite book| author = Gopal, Ram| title = Kālidāsa. His Art and Culture| location = New Delhi| publisher = Concept| year = 1984| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.| format = [ Kirja Googlen teoshaussa]}}
Citation error, replace with{{cite book| author = Kaalidaasa| title = Šakuntalaa| location = Helsinki| publisher = Suomen itämainen seura| year = 1988| version = (Śakuntalā, 400-luku.) Sanskritista ja prākritista suomentanut sekä johdannon ja selitykset laatinut Klaus Karttunen| isbn = 951-9380-08-6}}
Citation error, replace with{{cite book| author = Krishnamoorthy, K.| title = Kālidāsa| location = New Delhi| publisher = Sahitya Akademi| year = 1994| isbn = 978-81-7201-688-3| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.| format = [ Kirja Googlen teoshaussa]}}
Citation error, replace with{{cite book| author = Shastri, Gaurinath Bhattacharyya| title = A Concise History of Classical Sanskrit Literature| location = Delhi| publisher = Motilal Banarsidass| year = 1987| isbn = 978-81-208-0027-4| language = Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.| format = [ Kirja Googlen teoshaussa]}}
Aiheesta muualla
. Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.
. Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.
Luokka:Intialaiset runoilijat
Luokka:Seulonnan keskeiset artikkelit
| https://fi.wikipedia.org/wiki/K%C4%81lid%C4%81sa |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
221,
955,
1799,
3320,
4795,
6464,
8185,
9516,
11190,
12282,
12520,
13661,
15823,
17094,
17225,
18043,
19670,
21399,
22935,
24521,
25466,
27013,
28179,
29336,
30487,
31497,
33090,
34402,
36559,
38252,
39077,
39650,
41013,
42691,
44022,
44904,
46015,
48016,
49524,
50045,
51238,
53027,
54572,
56190,
58067,
59395,
60785,
61543,
61662
],
"plaintext_end_byte": [
220,
954,
1783,
3319,
4794,
6463,
8154,
9515,
11189,
12281,
12519,
13660,
15790,
17070,
17224,
18041,
19669,
21381,
22934,
24520,
25465,
26975,
28178,
29335,
30446,
31496,
33089,
34401,
36524,
38251,
39076,
39649,
40959,
42690,
44021,
44863,
46014,
48014,
49523,
50021,
51237,
53026,
54546,
56189,
58049,
59394,
60784,
61499,
61660,
62039
]
} | В Миссу́ри водятся крокодилы? | Миссури (река) | russian | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Миссу́ри (English: Missouri, МФА: [mɨˈzɝi]) — река в США, крупнейший по протяжённости и второй по полноводности приток Миссисипи[1].
Длина реки составляет 3767 км[2] (он лишь на 3 км уступает по длине Миссисипи и является вторым по длине рекой-притоком в мире после Иртыша в России). Берёт начало в Скалистых горах, течёт главным образом в восточном и юго-восточном направлениях. Впадает в Миссисипи вблизи города Сент-Луис. Площадь бассейна составляет более 1 300 000 км² и включает часть территории десяти штатов США и двух провинций Канады.
Первые люди появились в долине Миссури более 12 тысяч лет назад, берега реки населяли более 10 различных индейских племён. В XIX веке река стала важным путём продвижения переселенцев на запад и расширения территории США. В первой половине XX века на реке было построено множество дамб и других ирригационных сооружений. Судоходство на Миссури, бурно развивавшееся с 1830-х годов и достигшее своего пика в конце 1850-х годов, в настоящее время находится в упадке.
Течение
Миссури образуется в Скалистых горах на юго-востоке Монтаны при слиянии двух рек — Джефферсон и Мадисон[3]. Длиннейший из истоков начинается из ручья Брауэр на высоте 2750 м над уровнем моря, на западном склоне горы Джефферсон. Направляясь сперва на запад, а затем на север, ручей впадает в Хэлл-Рэарин-Крик, а тот, в свою очередь — в реку Рэд-Рок. Уклонившись к северо-востоку, Рэд-Рок впадает в реку Биверхэд, а та уже формирует реку Джефферсон. Река Файрхол берёт начало из озера Мадисон в национальном парке Йеллоустон и, соединяясь с рекой Гиббон, формирует реку Мадисон. Другой исток Миссури, Галлатин, берёт начало из одноимённого озера, расположенного также на территории национального парка. Последние два истока, начинаясь в Вайоминге, текут главным образом в северном и северо-западном направлениях, на территорию Монтаны[4].
Официально Миссури начинается в месте соединения рек Джефферсон и Мадисон в парке штата Исток Миссури, вблизи городка Три-Форкс (Монтана). Галлатин впадает в неё всего в 1,6 км ниже по течению. Затем Миссури протекает через водохранилище Каньон-Фэрри, к западу от части Скалистых гор, известной как Большой пояс. Спускаясь с гор вблизи городка Каскейд одноимённого округа, река течёт на северо-восток до города Грейт-Фолс, где она падает в виде серии водопадов. После этого Миссури течёт на восток, через живописный регион каньонов, известный как Разломы Миссури. Здесь река принимает левый приток Мариас, после чего Миссури расширяется в виде водохранилища Форт-Пек, в нескольких километрах выше от места впадения в неё реки Масселшелл. Сразу ниже водохранилища в Миссури с севера впадает крупная река Милк.
Протекая в восточном направлении через равнинные районы восточной Монтаны, Миссури встречает приток Поплар, впадающий с севера недалеко от пересечения рекой границы с Северной Дакотой, где Миссури встречает свой наиболее многоводный приток — Йеллоустон, текущий с юго-запада. В месте его впадения Миссури на самом деле имеет меньший расход воды, чем сам Йеллоустон. Далее река, извиваясь, течёт далее на восток мимо города Уильстон и образует водохранилище Сакакави, сформированное дамбой Гаррисон. Ниже дамбы Миссури принимает западный приток Найф, а затем течёт в южном направлении до столицы Северной Дакоты — города Бисмарк, где в неё впадает река Харт, также текущая с запада. Далее, сразу ниже притока Каннонбол, на реке находится водохранилище Оахе. Впоследствии, ниже дамбы Оахе, Миссури продолжает течь на юг, принимая такие западные притоки как Гранд, и Шайенн, уже на территории штата Южная Дакота.
Выходя на Великие Равнины, Миссури делает поворот на юго-восток, здесь река принимает значительный западный приток Ниобрара и множество мелких притоков. Затем река течёт в восточном направлении, формируя границу штатов Южная Дакота и Небраска, а далее, принимая крупный северный приток Джеймс, поворачивает к юго-востоку, составляя границу уже между Небраской и Айовой. Немногим ниже Джеймса Миссури принимает другой значительный северный приток — Биг-Су. У города Омаха Миссури встречает свой длиннейший приток — реку Платт, впадающий с запада. Ниже река составляет небольшую часть границ штатов Небраска и Миссури, а далее — Канзаса и Миссури. Ниже города Канзас-Сити, где в Миссури впадает Канзас, река протекает через центральную часть штата Миссури, где она встречает приток Осейдж, впадающий немногим ниже города Джефферсон-Сити. Миссури впадает в Миссисипи к северу от Сент-Луиса, на границе со штатом Иллинойс[4].
Бассейн Миссури
справа|220px|мини|Денвер — крупнейший город в бассейне Миссури
Имея площадь бассейна около 1 371 000 км²[5], Миссури охватывает почти одну шестую от площади США[6] или примерно 5 % от площади всей Северной Америки[7]. Сопоставимый по территории с канадской провинцией Квебек, бассейн Миссури охватывает почти всю центральную часть Великих Равнин, простираясь от Скалистых гор на западе до долины Миссисипи — на востоке и от канадской границы на севере до водораздела с бассейном реки Арканзас — на юге. По сравнению с Миссисипи выше их слияния, Миссури почти в два раза превосходит её по длине и почти в три раза — по площади бассейна. Доля Миссури в годовом стоке Миссисипи составляет 45 %, а в отдельные засушливые годы достигает 70 %.
По данным на 1990 год в бассейне Миссури проживали около 12 млн человек. Он полностью включает территорию американского штата Небраска, а также значительную часть территории штатов Колорадо, Айова, Канзас, Миннесота, Миссури, Монтана, Северная Дакота, Южная Дакота и Вайоминг, а также небольшую часть территории канадских провинций Альберта и Саскачеван. Крупнейшим городом на территории бассейна является Денвер (штат Колорадо) с населением более 600 тыс. человек, который образует обширную агломерацию с населением более 4 млн человек по данным на 2005 год[8]. Другие крупные города расположены главным образом в юго-восточной части бассейна Миссури: Омаха (Небраска), Канзас-Сити (Миссури), Канзас-Сити (Канзас) и Сент-Луис (Миссури). Северо-западная часть бассейна напротив — довольно малонаселённа. Тем не менее, именно здесь располагаются самые быстрорастущие города бассейна, такие как, например, Биллингс (Монтана).
С пахотными землями площадью более 440 000 км² бассейн реки Миссури включает почти четверть всех сельскохозяйственных угодий страны, обеспечивая более трети всего урожая пшеницы, овса, ячменя и льна в США. В то же время орошаемые земли составляют всего 28 000 км² от всех сельскохозяйственных угодий бассейна. Ещё 730 000 км² составляют пастбища, главным образом для крупного рогатого скота. Леса занимают около 113 000 км² территории. Площадь населённых пунктов составляет менее 34 000 км², большая их часть находится вдоль самой Миссури и нескольких наиболее крупных притоков, таких как Платт и Йеллоустон[9].
Высота бассейна Миссури над уровнем моря меняется от около 120 м в месте устья до 4352 м в вершине пика Грейс в центральном Колорадо.
Климат бассейна различен, в целом характеризуется как континентальный с тёплым влажным летом и холодной, довольно суровой зимой. Большая часть бассейна получает от 200 до 250 мм осадков в год. В то же время крайняя западная часть бассейна в Скалистых горах, а также юго-восточные районы в штате Миссури получают до 1000 мм осадков. Большая часть осадков выпадает в зимний период, хотя для западной части бассейна характерен также недолгий, но интенсивный период летних гроз. Зимой в Монтане, Вайоминге и Колорадо температуры могут понижаться вплоть до −51°C, тогда как летние температуры в Канзасе и Миссури могут достигать 49 °С.
Бассейн Миссури граничит с множеством других водосборов США и Канады. Американский континентальный водораздел, проходящий по главному хребту Скалистых гор, формирует также и большую часть западной границы бассейна. Бассейны трёх рек: Миссури, Колумбии и Колорадо встречаются в районе хребта Уинд-Ривер, в Вайоминге[10]. В западной части штата Вайоминг, между бассейнами Миссури и Грин-Ривера (приток Колорадо) имеется довольно обширная бессточная область. Эту область иногда относят к бассейну Миссури, несмотря на то, что она не несёт свои воды по какую либо сторону Континентального водораздела. Северную границу бассейна Миссури формирует северный водораздел, отделяющий его от рек, впадающий в Гудзонов залив Северного Ледовитого океана. Между водосборами Миссури и реки Нельсон имеется несколько довольно значительных бессточных областей, расположенных на юге канадских провинций Альберта и Саскачеван. Восточной границей бассейна являются водосборы рек Миннесота и Де-Мойн (притоки верхней части Миссисипи). Южная граница проходит по плато Озарк и некоторым другим районам, отделяющим бассейны рек Уайт-Ривер и Арканзас — также притоков Миссисипи[11].
Основные притоки
Миссури встречает более 95 крупных и несколько сотен мелких притоков[12]. Большинство их протекает в направлении с запада на восток, согласно уклону Великих Равнин, однако некоторые левые притоки, такие как Джеймс и Биг-Су, текут в направлении с севера на юг.
Крупнейшими притоками по величине стока являются Йеллоустон, Платт, Канзас и Осейдж. Каждая из этих рек имеет сток с территории более 26 000 км² и средний расход воды более 140 м³/с. Несмотря на то, что Платт является длиннейшим притоком Миссури и имеет наибольшую площадь бассейна, река Йеллоустон является крупнейшим притоком по среднему расходу воды, который составляет около 390 м³/с[13] — почти в 2 раза больше чем у реки Платт[14].
Расход воды
справа|220px|мини|АЭС Форт-Калхун во время наводнений на Миссури в 2011 году
Миссури является девятой рекой США по расходу воды после Миссисипи, Святого Лаврентия, Огайо, Колумбии, Ниагары, Юкона, Детройта и Сент-Клэр (последние 2 реки являются фактически частью пролива между озёрами Гурон и Эри)[27]. Среди всех рек Северной Америки Миссури находится на тринадцатом месте по тому же показателю после Миссисипи, Маккензи, Святого Лаврентия, Огайо, Колумбии, Ниагары, Детройта, Сент-Клэр, Фрейзера, Невольничьей и Коксоака[27][28].
Миссури протекает через преимущественно полузасушливые районы, это во многом объясняет то, что расход воды реки намного ниже, чем у некоторых других рек Северной Америки меньшей длины, а также имеет большую изменчивость. До строительства на реке дамб Миссури разливалась дважды в год: в апреле, когда тают снега на равнинах и в июне, во время таяния снегов и летних ливней в Скалистых горах. Июньское половодье было гораздо более разрушительным; в отдельные годы расход воды в 10 и более раз превышал нормальный показатель[35]. На расход воды Миссури влияют более 17 тысяч водохранилищ с суммарной мощностью около 173,9 км³. За счёт водохранилищ осуществляется контроль над наводнениями. На расход воды реки влияет также и значительные испарения воды с поверхности водохранилищ; это является причиной ежегодных потерь более 3,8 км³ лишь с водохранилищ расположенных непосредственно на Миссури.
Геологическая служба США имеет вдоль Миссури 51 гидрологический пост. Средний расход воды у города Бисмарк (2115,5 км от устья) составляет 621 м³/с при площади водосбора 483 000 км² (35 % от всего бассейна Миссури)[36]. У города Канзас-Сити (589,2 км от устья) средний расход воды составляет уже 1570 м³/с при площади водосбора 1 254 000 км² (около 91 % от всего бассейна Миссури)[29]. Наиболее низкий гидрологический пост находится у города Херманн, штат Миссури (157,6 км от устья), где средний расход воды за период с 1897 по 2010 годы составляет 2478 м³/с при площади водосбора 1 353 000 км² (98,7 % от бассейна Миссури). Самый высокий средний расход был зафиксирован этим постом в 1993 году и составил 5150 м³/с; самый низкий показатель был отмечен за 2006 год и составил всего 1181 м³/с. Экстремальные показатели варьируются ещё значительнее. Так, 31 июля 1993 года во время наводнения расход воды составлял 21 000 м³/с[37], тогда как 23 декабря 1963 года во время затора он составлял всего 17 м³/с[38].
Геология
Скалистые горы юго-западной Монтаны в верховьях Миссури поднялись во времена ларамийского орогенеза — горообразовательного процесса, происходившего 70-45 млн лет назад (конец мела — начало палеогена). Этот орогенез поднял меловые породы вдоль западного берега моря — мелководного внутреннего моря, простиравшегося от Северного Ледовитого океана до Мексиканского залива и накопившего отложения, которые сегодня лежат в основе большей части бассейна Миссури[39][40]. Ларамийское поднятие стало причиной отступления моря и заложило основу для обширной речной системы, спускающейся со Скалистых гор и Аппалачей — предшественника современного бассейна Миссисипи[41][42][43]. Процесс горообразования является необходимым для гидрологии Миссури ввиду того, что значительную роль в питании реки играют снега и льды, тающие в Скалистых горах.
Миссури и многие её притоки пересекают Великие равнины, протекая выше или врезаясь в породы группы Огаллала, а также в более древние осадочные породы среднего кайнозоя. Самый нижний крупнейший кайнозойский блок (формация Белой реки) отлагался около 35-29 млн лет назад[44]; он сложен аргиллитами, песчаниками, известняками и конгломератами[45]. Песчаники русла и более детальные отложения речной группы Арикари были отложены около 29-19 млн лет назад. Огаллала миоценового возраста и более молодая плиоценовая формация Широкой воды отложены над группой Арикари и сформированы из эрозионного материала со Скалистых гор в течение усиленного рельефообразования[44][46]; эти формации простираются от Скалистых гор почти до границы со штатом Айова и служат причиной мягкого, но постоянного уклона Великих равнин к востоку и представляют собой основной водоносный горизонт[47].
Непосредственно перед самим четвертичным оледенением Миссури была, вероятно, разделена на 3 сегмента: верхнюю частью, текущую на северо-восток и впадающую в Гудзонов залив[48][49], а также среднюю и нижнюю части, текущие на восток[50]. В ходе иллинойского (среднечетвертичного) оледенения Миссури была вынуждена изменить направление течение на юго-восточное вплоть до современного места впадения в Миссисипи; оледенение также повлекло объединение сегментов в единую речную систему, текущую вдоль регионального уклона.
Одно из прозвищ, Большая мутная река («Big Muddy»), дано Миссури за необычно большие отложения осадков и ила — одни из самых больших среди всех рек Северной Америки[51]. Ранее река участвовала в транспортировке около 193—290 млн тонн материала ежегодно[52]. В наши дни строительство дамб уменьшило количество этого материала до 18-23 млн тонн[53]. Значительная часть материала происходит из-за размыва поймы во время изменений русла реки. Строительство дамб во многом изменило природное место выноса осадочного материала. Водохранилища, расположенные вдоль реки получают ежегодно около 32,9 млн тонн материала. Тем не менее, даже сегодня Миссури транспортирует более половины всего твёрдого стока, выносимого в Мексиканский залив. Обширная дельта Миссисипи также во многом была образована благодаря материалу, выносимому Миссури[53][54].
История
Первые люди
Археологические свидетельства говорят о том, что первые люди в бассейне реки Миссури появились примерно между 10 000 и 12 000 лет назад, в конце плейстоцена[55]. В конце последнего ледникового периода началась великая миграция людей через Берингов мост из Евразии на территорию обеих Америк. Переселение происходило довольно медленно и занимало много веков; река Миссури представляла собой один из главных миграционных путей в долины Огайо и нижней части Миссисипи. Тем не менее, значительная часть переселенцев, в том числе строители курганов, осталась непосредственно в долине реки, став предками более поздних индейцев Великих Равнин[56].
Индейцы, жившие вдоль Миссури имели доступ к достаточному количеству пищи, воды и жилья. Равнины были населены множеством животных, обеспечивающих коренное население этих мест мясом, одеждой и другими необходимыми предметами быта; растительность долины реки также обеспечивала этих людей природными травами и продуктами питания. Нет никаких доевропейских письменных свидетельств об этих племенах ввиду отсутствия у них письменности. Согласно описаниям исследователей, основными племенами, проживающими вдоль реки были: ото, миссури, омаха, понка, брюле, лакота, сиу, арикара, хидатса, манданы, ассинибойны, гровантры и пикани[57].
Индейцы ограничено использовали Миссури в качестве торгового и транспортного пути. Кроме того, река и её притоки часто составляли границы племён. Образ жизни индейцев реки характеризовался главным образом как полукочевой, многие племена имели разные летние и зимние места стоянок. Тем не менее, именно вдоль реки располагался центр богатства и торговли региона. Большое скопление деревень манданов, хидатса и арикара на островах и утёсистых берегах Миссури служило домом для тысяч индейцев, а позднее использовалось также первыми исследователями этих мест и торговцами пушниной как рынки и фактории[58].
Ранние исследователи
В мае 1673 года французские исследователи Луи Жолье и Жак Маркетт двинулись из поселения Сент-Игнас на озере Гурон вниз по рекам Висконсин и Миссисипи надеясь достичь Тихого океана. В конце июня они достигли реки Миссури, став первыми задокументироваными европейскими первооткрывателями этой реки, на которой согласно их журналу были наводнения[59]. Эта экспедиция исследовала лишь устье реки, направившись далее вниз по Миссисипи, а узнав, что та, вопреки их ожиданиям, впадает в Мексиканский залив, повернула назад, достигнув лишь устья реки Арканзас.
В 1682 году Франция расширила свои территориальные претензии в Северной Америке, включив в свой состав земли к западу от реки Миссисипи, в том числе нижнюю часть Миссури. Тем не менее, река, по сути, была не исследована европейцами вплоть до экспедиции под руководством Этьена де Веньярда, Сьёра Бургмонта в 1714 году, которая достигла как минимум устья реки Платт. В то же время не вполне ясно, каким образом Бургмонт, достигнув лишь этого места, мог описывать в своём журнале белокурых манданов, селения которых находились на территории современной Северной Дакоты[60]. Вероятно, экспедиция продвинулась намного дальше. В опубликованных в том же году Бургмонтом документах для реки впервые используется название «Миссури», кроме того, он дал имена многим притокам реки, главным образом по названию племён, живших вдоль их. Многие из данных им названий используются и сегодня.
Франко-индейская война разразилась тогда, когда противоречия Франции и Великобритании в регионе достигли своего апогея в 1754 году. К 1763 году война для Франции была проиграна; почти все колониальные владения страны перешли к Британии, за исключением Луизианы, которая стала колонией Испании по Парижскому мирному договору. Наиболее удачливой экспедицией можно считать экспедицию под руководством Джеймса Маккея и Джона Эванса[61]. Они основали свою зимнюю стоянку в 32 км к югу от современного Су-Сити в 1795 году, далее продвинулись до территории Северной Дакоты, где из разговоров с местным населением определили расположение реки Йеллоустон. Также, ими была составлена довольно точная карта верхней части Миссури[62].
Вся Луизиана, включая низовья Миссури, были куплены американским президентом Джефферсоном у Франции в 1803 году; в результате этого территория США возросла почти в два раза. К этому времени уже было известно о реке Колумбия, протекающей на сходных широтах и было популярно мнение о существовании между Миссури и Колумбией соединения либо узкого волока[63]. Мериуэзер Льюис и Уильям Кларк предприняли свою знаменитую экспедицию в 1804 году; экспедиция состояла из 33 человек и размещалась на трёх лодках[64]. Хотя они стали первыми европейцами, путешествовавшими по Миссури на протяжении всей её длины и достигнувшими через реку Колумбия тихоокеанского побережья, обнаружить существование северо-западного прохода им так и не удалось. Карты Льюис и Кларка стали основой для будущих исследователей и мигрантов. Наладив отношения с несколькими индейскими племенами, им удалось собрать довольно много информации о климате, экологии и геологии региона. Многие современные географические названия в верховьях Миссури были даны участниками этой экспедиции[65].
Истоки Миссури первым в 1829 году исследовал немецкий путешественник герцог Пауль Вильгельм Вюртембергский.
Торговля пушниной
Первые охотники за пушниной проникали в северную часть бассейна Миссури ещё в XVIII веке. Они продвигались из разных мест: с Гудзонова залива, с северо-запада тихоокеанского побережья, со среднего запада США. Тем не менее, большинство из них не задержались в регионе слишком долго, не найдя значительных ресурсов[66]. Первые сообщения о стане тысяч животных пришли после возвращения в 1806 году Мериуэзера и Кларка из своей двухлетней экспедиции. Их журналы описывали тысячи буйволов, бобров и выдр, а также огромные популяции каланов на северо-западе тихоокеанского побережья. В 1807 году Мануэль Лиза организовал экспедицию, приведшую впоследствии к процветанию в регионе торговли пушниной. Лиза и его команда путешествовали по рекам Миссури и Йеллоустон и обменивали пушнину на различные промышленные товары у местного населения. Кроме того, ими был основал форт Раймонд на пересечении рек Йеллоустон и Бигхорн, на юге Монтаны.
Форт Раймонд был чуть позже заменён фортом Лиза при впадении Йеллоустона в Миссури и другим фортом, также называемым Лиза, расположенным ниже по реке, в Небраске. В 1809 году Лиза совместно с Уильямом Кларком, Пьером Шото и другими основали Меховую компанию Миссури[67][68]. В 1828 году Американская меховая компания основала в устье Йеллоустона Форт-Юнион, который впоследствии становится штаб-квартирой пушной торговли в верхней части бассейна Миссури[69].
В регион устремляются тысячи охотников за пушниной, которые проторяют первые тропы, используемые позже первыми переселенцами, идущими на запад. Необходимость транспортировки огромного количества пушнины требует судов. Это было веским основанием, способствующим началу развития на Миссури речного транспорта.
В 30-е годы XIX столетия пушная промышленность региона начинает медленно затухать. Это связано с резким снижением спроса этого продукта, а также с серьёзным сокращением популяций бобров в Скалистых горах из-за слишком интенсивной охоты. Кроме того, частые нападения местного населения на торговые посты делали работу работников меховых компаний слишком опасной. В ряде районов эта отрасль продолжала существовать вплоть до 1840-х годов, однако в большей части бассейна она затухла гораздо раньше. Центр пушной индустрии сместился в долину Миссисипи и в Канаду. Тем не менее, несмотря на закат отрасли, торговля пушниной способствовала открытию американского запада и устремлению последующего потока переселенцев[70].
Переселенцы и первопроходцы
В XIX веке Миссури примерно определяла границу страны, особенно в своём нижнем течении, ниже города Канзас-Сити. Все основные переселенческие тропы на американский запад начинались именно от реки, включая Калифорнийскую, Мормонскую и Орегонскую тропы, а также путь Санта-Фе. Мост Ганнибала, построенный в 1869 году в городе Канзас-Сити, стал первым мостом через Миссури[71]. Между 1830-1860-ми годами из одного только города Индепенденс в низовьях реки на дальний запад выехали более 500 тыс. человек, руководствуясь различными причинами от полного экономического краха до жажды наживы во времена калифорнийской золотой лихорадки. Распространённым исходным пунктом для путешествия был также город Омаха (Небраска), от которого переселенцы шли на запад вдоль реки Платт[72]. Основным транспортным средством вплоть до становления регулярного судоходства на реке в 1850-е годы были крытые повозки, часто называемые «шхуны прерий».
Во времена золотой лихорадки в Монтане и Орегоне по Миссури перевозилось до 80 % всех грузов и пассажиров между этими регионами и средним западом. Переселенцы зачастую сталкивались с конфликтами с местным население Великих равнин, многие из которых перерастали в ожесточённые войны. Договоры, заключаемые с племенами, основной целью которых было урегулирование границ, обычно не приносили ожидаемого результата. Открытые вооружённые столкновения часто вспыхивали вдоль Пути Бозмана, на территории Монтаны, Северной и Южной Дакот и Вайоминга. Эти столкновения вылились в Войну Красного Облака племён лакота и шайенны против белых американцев. Война закончилась заключением мирного договора 1868 года на условиях индейцев[73].
Тем не менее, мир и свобода коренного населения не продолжались слишком долго. Когда американские шахтёры нашли золото на западе Южной Дакоты и востоке Вайоминга и начали её добычу, то встретили сопротивление местного населения, так как по договору Форта-Лереми 1868 года эти земли отводились индейцам. В результате в 1876—1877 годах была развязана Война за Чёрные Холмы, окончившаяся разгромом индейцев сиу и шайеннов и их последующим выдворением в резервации[74].
Строительство плотин
На рубеже XIX и XX веков вдоль Миссури было построено огромное количество плотин, что превратило почти 35 % течения реки в цепь водохранилищ. Такое развитие реки объяснялось различными факторами, такими как нехватка электроэнергии в сельских районах в северо-западной части бассейна, а также наводнениями и засухами, мешавшими быстрому развитию сельскохозяйственных и городских районов в нижнем течении Миссури. Небольшие частные гидроэнергетические проекты существовали ещё с 1890-х годов, однако большая часть современных дамб и водохранилищ в среднем течении реки были созданы в первой половине XX века.
Между 1890 и 1940 годами в районе города Грейт-Фолс (Монтана) было построено 5 плотин для выработки электроэнергии, используя одноимённую цепь водопадов, расположенных на Миссури. Первой плотиной на Миссури стала дамба Блэк-Игл, построенная в 1891 году[75]. В 1926 году эта плотина была заменена на более современное сооружение. Крупнейшей из пяти дамб является Райан, построенная в 1913 году непосредственно над водопадом высота которого составляет 27 м[76]. В то же время, несколько частных компаний, наиболее значимой из которых была Montana Power Company, начали строительство на участке реки выше Грейт-Фолс и ниже города Хелена. Небольшое сооружение, расположенное недалеко от современной дамбы Каньон-Ферри, было закончено в 1898 году и стало второй плотиной на Миссури. Недалеко от этого места в 1907 году была построена плотина Хаузер, однако уже в 1908 году из-за структурных недостатков она обрушилась, вызвав катастрофические наводнения в районах ниже по Миссури. Чтобы спасти ближайшие заводы от затопления, была взорвана часть плотины Блэк-Игл[77]. Дамба Хаузер была перестроена в 1910 году и стоит по сей день[78][79].
В 1918 году в 72 км ниже города Хелена была построена плотина Хольтер; при создании водохранилища был затоплен известняковый каньон «Ворота гор» (Gates of the Mountains). В 1949 году было начато строительство современной плотины Каньон-Ферри для обеспечения борьбы с наводнениями в районе Грейт-Фолс. В 1954 году в воды водохранилища Каньон-Ферри погрузилось старое сооружение 1898 года, которое и сегодня остаётся под водой примерно 2,4 км выше современной плотины[80]. В 1940 году была закончена плотина Форт-Пек в Монтане, обеспечивающая защиту от наводнений в низовьях реки. В связи с работами над строительством плотины было создано более 50 тыс. рабочих мест во времена Великой депрессии в рамках Нового курса Рузвельта[90]. Тем не менее, Форт-Пек не могла защитить от наводнений в полной мере, так как контролировала лишь небольшую часть стока.
В 1944 году был принят Закон о защите от наводнений (Flood Control Act), давший толчок к дальнейшему строительству дамб. В 1950-е годы на Миссури было построено 5 плотин: Гаррисон, Оахе, Биг-Бенд, Форт-Рэндалл и Гэйвинс-Пойнт, сооружение которых осуществлялось в рамках плана Пик-Слоан[91].
Судоходство
Судоходство на Миссури берёт начало с первыми лодками и каноэ индейцев, за тысячи лет до прихода на Великие Равнины европейцев. Первым пароходом на реке был Independence, который начал ходить между Сент-Луисом и Кейтесвилл (Миссури) около 1819 года[92]. К 1830-м годам почтовые и грузовые суда регулярно курсировали между Канзас-Сити и Сент-Луисом, а также довольно часто и вверх по течению реки. Лишь немногие из них, такие как пароходы Western Engineer и Yellowstone были способны ходить вверх вплоть до восточной Монтаны[93]. Особенное развитие судоходство получило во времена торговли пушниной, именно тогда пароходы и другие суда начали ходить почти по всему течению Миссури
Судоходство продолжало быстро развиваться в 50-е годы XIX века и достигло своего пика в 1858 году, когда на реке постоянно было задействовано более 130 пароходов и множество более мелких судов[94]. Многие суда строились на реке Огайо, прежде чем быть переправленными на Миссури. Успех отрасли, однако, вовсе не означал её безопасность.
Из-за огромного количества наносимого ила и материала, а также изменений русла, люди не имели достаточно полной информации о дне реки. Это привело к гибели более 300 судов; из-за столь большой опасности навигации средняя продолжительность жизни судов на Миссури составляла лишь около четырёх лет[94]. Строительство трансконтинентальной и северной тихоокеанской железных дорог были началом заката судоходства. Количество судов медленно снижалось, пока почти вовсе не сошло на нет к 1890-м годам. Тем не менее, транспортировка сельскохозяйственной и горнодобывающей продукции на баржах по Миссури ещё переживала второе рождение в первой половине XX века.
Уже в начале XX века Миссури была в высокой степени разработана и подготовлена для удобств навигации. Были прорыты многочисленные углубительные и выпрямительные каналы. Строительство плотин способствовало поддержанию надёжного уровня воды круглый год. Тоннаж грузов, перевозимых баржами на Миссури, стал быстро снижаться с 1960-х годов. Так если в 1977 году он составлял около 3 млн тонн, то к 2000 году снизился до 1,18 млн тонн[95], а к 2006 году и вовсе упал до 180 000 тонн[96]. Основными причинами столь быстрого сокращения последних лет были частые засухи начала XXI века и сильная конкуренция со стороны других видов транспорта (главным образом железных дорог). Предпринимаются попытки по возрождению речного транспорта на Миссури из-за его эффективности и относительной дешевизны, а также из-за перегруженности других транспортных путей[97].
Флора и фауна
Биоразнообразие в пойме реки увеличивается в целом вниз по течению, от субальпийского климата в верховьях до районов умеренного влажного климата в штате Миссури. Растительность прибрежной зоны представлена главным образом такими видами деревьев как тополь, ива и платан, встречаются также клён и ясень. Из-за слишком большой концентрации растворённых осадков в воде, в Миссури не водятся многие типичные беспозвоночные[98]. В бассейне реки обитают около 300 видов птиц и около 150 видов рыб[99], многие из которых находятся под угрозой исчезновения, например белый лопатонос. В водах и прибрежных районах обитают такие виды млекопитающих как бобры, выдры, ондатры, норки и еноты. Из рыб в Миссури водятся различные представители отряда сомообразные, краппи, большеротый окунь, синежаберный солнечник, белый американский окунь, карп, пёстрый толстолоб, буффало, горбылёвые, сарган и др[100].
Всемирный фонд дикой природы подразделяет бассейн реки на три основных экорегиона: верхнюю, центральную и нижнюю Миссури. Верхняя Миссури примерно охватывает территорию Монтаны, Вайоминга, Северной Дакоты, юга канадских провинций Саскачеван и Альберта и представляет собой главным образом кустарниковые полузасушливые степи. Данный экорегион характеризуется довольно скудным биоразнообразием, отсутствием эндемиков и небольшим количеством осадков, за исключением Скалистых гор. Центральный регион занимает территории Небраски, северного Канзаса, южного Колорадо и прилегающих штатов, характеризуется лесами и лугами умеренного пояса. Количество видов животных увеличивается здесь примерно вдвое по сравнению с верхним экорегионом[101]. Нижняя Миссури охватывает часть территории одноимённого штата, а также некоторые южные районы Канзаса. Несмотря на значительные температурные колебания, этот регион отличается наибольшим биоразнообразием. 13 видов раков являются эндемичными для низовьев Миссури[102].
Экология
Начало ухудшения качества воды в реке связано с развитием торговли, промышленности и судоходства в XIX веке. Изменение гидрологии реки и развитие поймы сильно изменило флору и фауну Миссури. Значительная часть естественной растительности вблизи реки уже давно заменена орошаемыми сельскохозяйственными угодьями. Повышенное содержание азота и некоторых других компонентов, причиной чего являются удобрения, вносимые на поля, являются серьезной проблемой, особенно в низовьях реки, а также в Миссисипи, ниже её слияния с Миссури. Высокая концентрация питательных веществ в Миссури и других притоках Миссисипи являются также причиной низкого содержания кислорода в низовьях реки и в обширной зоне Мексиканского залива[103].
Строительство плотин и каналов и связанное с ними уменьшение количества переносимого материала является причиной уничтожения мест обитания многих рыб, птиц и земноводных[104]. В начале XXI века снижение популяций многих местных видов побудило Службу охраны рыболовства и диких животных США заняться вопросом сохранения ареалов рыб и птиц, находящихся под угрозой исчезновения[105]. Инженерные войска США также начали работу над восстановлением экосистем вдоль нижнего течения Миссури. В настоящее время считается возможным удаление нескольких плотин, сужающих течение реки, что позволило бы прибрежным экосистемам восстанавливаться самостоятельно[104]. Начиная с 2001 года, имеется около 87 000 акров (350 км²) поймы реки, где происходит активное восстановление[106].
В 2010 году доклад Национального исследовательского совета отмечал роль осадков, переносимых Миссури, оценивая современные стратегии восстановления мест обитания и альтернативные пути управления отложениями[107]. В докладе отмечается, что лучшее понимание процессов перемещения и откладывания осадков послужит основой для проектов по улучшению качества воды и охране исчезающих видов[108].
Примечания
Литература
More than one of |last1= and |last= specified (help); More than one of |first1= and |first= specified (help)
*
Категория:Притоки Миссисипи
Категория:Реки Айовы
Категория:Реки Канзаса
Категория:Реки Миссури
Категория:Реки Монтаны
Категория:Реки Небраски
Категория:Реки Северной Дакоты
Категория:Реки Южной Дакоты | https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%81%D1%81%D1%83%D1%80%D0%B8%20%28%D1%80%D0%B5%D0%BA%D0%B0%29 |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
910,
3632,
12072
],
"plaintext_end_byte": [
890,
3609,
12050,
12195
]
} | కర్నూలు జిల్లాలో ఎన్ని నదులు ప్రవహిస్తున్నాయి? | తెలంగాణలోని నదులు, ఉపనదులు | telugu | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
తెలంగాణ రాష్ట్రంలో గోదావరి, కృష్ణా, భీమ, మంజీరా, మూసీ, డిండి, ప్రాణహిత, తుంగభద్ర, కిన్నెరసాని, మున్నేరు, పాలేరు, పెన్ గంగ, వైరా, తాలిపేరు మొదలైన నదులు, ఉపనదులు ఉన్నాయి.[1][2] తెలంగాణ రాష్ట్ర భూభాగమంతా వాయవ్యంలో ఎత్తుగా, ఆగ్నేయ దిశలో వాలి ఉండడంతో ఇక్కడ ప్రవహించే నదులన్ని వాయవ్య దిశ నుండి ఆగేయ దిశకు ప్రవహిస్తూ బంగాళాఖాతంలో కలుస్తున్నాయి.[3]
నదులు
గోదావరి నది: ద్వీపకల్ప నదులన్నింటిలో ఇది అతిపెద్ద నది. మహారాష్ట్ర నాసిక్ లోని త్రయంబకం లో జన్మించి ఆదిలాబాద్ జిల్లా బాసర వద్ద తెలంగాణలోకి ప్రవేశించి కరీంనగర్, వరంగల్, నిజామాబాద్, ఖమ్మం మీదుగా 1465 కి.మీ. ప్రయాణించి ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని బంగాళాఖాతంలో కలుస్తుంది. ప్రాణహిత, మంజీరా, కిన్నెరసాని, ఇంద్రావతి, శబరి, సీలేరు, వార్థా, పెన్‌గంగ, వెయిన్‌గంగ మొదలైన ఉపనదులు కలిగివున్న ఈ నదిపై కరీంనగర్‌లో ఇచ్చంపల్లి, ఎల్లంపల్లి ప్రాజెక్టులు, వరంగల్‌లో దేవాదుల ఎత్తిపోతల పథకం, పీవీ నర్సింహారావు పథకం, ఖమ్మంలో దుమ్ముగూడెం ప్రాజెక్టు మొదలైనవి నిర్మిచబడ్డాయి.
కృష్ణా నది: ఇది తెలంగాణలోని రెండో అతిపెద్ద నది. పశ్చిమ కనుమలులోని మహాబలిపురం వద్ద జన్మించి, మహబూబ్‌నగర్ జిల్లా మఖ్తల్ మండలంలోని తంగడి గ్రామం వద్ద తెలంగాణలోకి ప్రవేశించి, నల్లగొండ జిల్లా మీదుగా ప్రయాణించి ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని హంసలదీవి వద్ద బంగాళాఖాతంలో కలుస్తుంది. డిండి, కొయినా, ఘటవూపభ, మలవూపభ, దూద్‌గంగ, భీమ, తుంగభద్ర, మున్నేరు, మూసీ మొదలైన ఉపనదులు కలిగివున్న ఈ నదిపై మహబూబ్‌నగర్‌లో జూరాలా ప్రాజెక్టు, నల్లగొండలో నాగార్జునసాగర్ ప్రాజెక్టు మొదలైనవి నిర్మిచబడ్డాయి.
ఉపనదులు
తుంగభద్ర: కృష్ణానదికి గల ఉపనదులలో ఒకటైన తుంగభద్ర నది కర్నాటకలోని వరాహ కొండల్లో తుంగ, భద్ర అనే రెండు నదుల కలయిక వలన జన్మిస్తుంది. మహబూబ్‌నగర్‌లోని ఆలంపూర్ వద్ద తెలంగాణ రాష్ట్రంలోకి ప్రవేశించి, ఆంధ్రప్రదేశ్లోని కర్నూలు జిల్లాలో సంగమేశ్వరం వద్ద కృష్ణా నదితో కలుస్తుంది. దీనికి కుముద్వతి, వరద, వేదవతి ఉపనదులు ఉన్నాయి.
మంజీరా నది: గోదావరినదికి గల ఉపనదులలో ఒకటైన మంజీరా నది మహారాష్ట్రలోని ‘బాలాఘాట్’ పర్వతాల్లో జన్మించి, అక్కడ నుంచి ఆగ్నేయ దిశగా మహారాష్ట్ర, కర్ణాటక రాష్ట్రాల ద్వారా ప్రవహించి, తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని మెదక్ జిల్లాలోకి ప్రవేశిస్తోంది. ఆ తర్వాత నిజామాబాద్ జిల్లాలో కొంత దూరం ప్రవహించి పోచంపాడు వద్ద గోదావరి నదిలో కలుస్తోంది. దీని పొడవు 644 కి.మీ. ఈ నదిపై నిజామాబాద్ జిల్లాలోని అచ్చంపేట సమీపంలో నిజాంసాగర్ ప్రాజెక్టు, మెదక్ జిల్లాలోని సంగారెడ్డి పట్టణ సమీపంలో సింగూర్ డ్యాం నిర్మించడం జరిగింది.
మూసీ నది: కృష్ణానదికి గల ఉపనదులలో ఒకటైన మూసీ నది రంగారెడ్డి జిల్లా శివారెడ్డి పేట వద్ద అనంతగిరి కొండల్లో జన్మించి, హైదరాబాద్ నుండి ప్రవహించి నల్లగొండ జిల్లాలోని వాడపల్లి వద్ద కృష్ణానదిలో కలుస్తుంది. దీనిని గండిపేట చెరువు అని కూడా అంటారు. 1920లో ఈ నది పైన ఉస్మాన్‌సాగర్ డ్యామ్‌ను నిర్మించబడింది. ఈసా, ఆలేరు అనేవి దీనికి ఉపనదులు.
డిండి నది: కృష్ణానదికి గల ఉపనదులలో ఒకటైన డిండి నది మహబూబ్‌నగర్‌లో షాబాద్‌ గుట్టలో జన్మించి దేవరకొండ ఏలేశ్వరం వద్ద కృష్ణానదిలో కలుస్తుంది. దీని పొడవు 153 కి.మీ.
ప్రాణహిత నది: గోదావరినదికి గల ఉపనదులలో ఒకటైన ప్రాణహిత నది మధ్యప్రదేశ్‌లోని సాత్పురా పర్వతాలలో పెన్‌గంగా, వైన్‌గంగా, వార్ధా నదుల కలయిక వలన ఏర్పడి, మహారాష్ట్ర, ఛత్తీస్గఢ్ ద్వారా ప్రయాణించి, ఆదిలాబాద్ సరిహద్దు ద్వారా ప్రవహిస్తూ కరీంనగర్ జిల్లాలోకి ప్రవేశించి, మహదేవ్‌పూర్ మండలంలోని కాళేశ్వరం వద్ద గోదావరి నదితో కలుస్తోంది. ఈ నదిపై ప్రాణహిత చేవెళ్ళ ఎత్తి పోతలపథకం నిర్మించబడింది.
కిన్నెరసాని: గోదావరినదికి గల ఉపనదులలో ఒకటైన కిన్నెరసాని నది వరంగల్ జిల్లాలో మేడారం-తాడ్వాయి కొండసానువుల్లో జన్మించి ఆగ్నేయ దిశగా ఖమ్మం జిల్లా ద్వారా ప్రవహిస్తూ భద్రాచలంకు సమీపాన గల బూర్గంపాడు, వేలేరు గ్రామాల మధ్య గోదావరితో కలుస్తోంది. సుమారు 96 కి.మీ. పొడవున్న కిన్నెరసాని ఉపనది ‘ముర్రేడు’.
మున్నేరు: కృష్ణానదికి గల ఉపనదులలో ఒకటైన మున్నేరు నది వరంగల్ జిల్లా పాకాల చెరువు నుంచి బయలుదేరి వరంగల్, ఖమ్మం జిల్లాల ద్వారా ప్రవహించి అంధ్రప్రదేశ్‌లోని కృష్ణాజిల్లా నందిగామ తాలూకాలోని ఏలూరు గ్రామం వద్ద కృష్ణానదిలో కలుస్తోంది. సమారు 198 కి.మీ. పొడవున్న ఈ నదికి వైరా, కట్లేరు దీని ముఖ్యమైన ఉపనదులుగా ఉన్నాయి.
పాలేరు నది: కృష్ణానదికి గల ఉపనదులలో ఒకటైన పాలేరు నది వరంగల్ జిల్లా దక్షిణ భాగంలోని బాణాపురం ప్రాంతంలో పుట్టి నల్లగొండ, ఖమ్మం జిల్లాల్లో ప్రయాణించి ఆంధ్రప్రదేశ్ కృష్ణాజిల్లాలోని జగ్గయ్యపేట వద్ద కృష్ణానదిలో కలుస్తుంది. సుమారు 145 కి.మీ. పొడవున్న ఈ నదిపై నిజాంల కాలంలో ఖమ్మం జిల్లాలోని ‘పాలేరు’ పట్టణ సమీపంలో రిజర్వాయర్ నిర్మించబడింది.
భీమా నది: కృష్ణానదికి గల ఉపనదులలో ఒకటైన భీమానది మహారాష్ట్ర లోని పశ్చిమ కనుమలలో పుట్టి ఆగ్నేయ దిక్కుగా మహారాష్ట్ర, కర్ణాటక, తెలంగాణ రాష్ట్రాల గుండా 725 కిలోమీటర్ల దూరము ప్రవహించి కృష్ణా నదిలో కలుస్తుంది.
పెన్ గంగ: గోదావరినదికి గల ఉపనదులలో ఒకటైన పెన్ గంగ నది అదిలాబాదు గుండా ప్రవహిస్తున్నది.
వైరా నది: ఇది ఖమ్మం జిల్లాలో ప్రవహించే చిన్న నది.
తాలిపేరు నది: గోదావరినదికి గల ఉపనదులలో ఒకటైన తాలిపేరు నది ఖమ్మం జిల్లాలో చర్ల మండలంలో జన్మించి ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లో గోదావరి నదిలో కలుస్తుంది. దీనిపై తాలిపేరు ప్రాజెక్టు నిర్మించబడింది.
మూలాలు
వర్గం:తెలంగాణ
వర్గం:తెలంగాణ నదులు
వర్గం:నదులు
| https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A4%E0%B1%86%E0%B0%B2%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%A3%E0%B0%B2%E0%B1%8B%E0%B0%A8%E0%B0%BF%20%E0%B0%A8%E0%B0%A6%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81%2C%20%E0%B0%89%E0%B0%AA%E0%B0%A8%E0%B0%A6%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81 |
{
"plaintext_start_byte": [
102,
1255,
2431,
2916,
4915,
5931,
7383,
8068,
10454,
12052,
13649,
14525,
17215,
17518,
18764,
20742,
22717,
23716,
24451,
26918,
29830,
31562,
31772,
32794,
33645,
35255,
37317,
38647,
39786,
40924,
42777,
45161,
46475,
48158,
50529,
51305,
53247,
54730,
55168,
56112,
57198,
57605,
58586,
59800,
60624,
61038,
62241,
62558,
62928,
63938,
65553,
67808,
68025,
68155,
68317
],
"plaintext_end_byte": [
1254,
2356,
2915,
4914,
5929,
7382,
8067,
10453,
12051,
13648,
14524,
17214,
17517,
18763,
20741,
22716,
23715,
24450,
26917,
29829,
31561,
31771,
32792,
33644,
35254,
37316,
38588,
39785,
40923,
42776,
45160,
46474,
48157,
50528,
51303,
53246,
54729,
55167,
56111,
57197,
57528,
58585,
59799,
60499,
60727,
62185,
62557,
62927,
63891,
65407,
67323,
68002,
68106,
68315,
68771
]
} | โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาตั้งอยู่ที่ใด? | โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา | thai | {
"passage_answer_candidate_index": [
1
],
"minimal_answers_start_byte": [
1368
],
"minimal_answers_end_byte": [
1501
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
เตรียมอุดมศึกษาเตรียมอุดมศึกษา (Bangkok)
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา (English: Triam Udom Suksa School) เป็นโรงเรียนสหศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลายแห่งแรกของประเทศไทย อยู่ในความดูแลของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ ก่อตั้งเมื่อวันที่ 3 มกราคม พ.ศ. 2480 (ขณะนั้นนับวันที่ 1 เมษายน เป็นวันขึ้นปีใหม่ นับอย่างสากลถือเป็น พ.ศ. 2481) โดยมติของสภาจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มี ฯพณฯ ศาสตราจารย์ หม่อมหลวงปิ่น มาลากุล เป็นผู้อำนวยการท่านแรก
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ตั้งอยู่เลขที่ 227 ถนนพญาไท แขวงปทุมวัน เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร บนพื้นที่ของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โดยมีอาณาบริเวณติดกับหลายคณะ ได้แก่ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ คณะศิลปกรรมศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ คณะสัตวแพทยศาสตร์ นอกจากนี้ภายในพื้นที่เช่าของโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษายังเป็นที่ตั้งของกลุ่มอาคารจุฬาวิชช์กับที่ตั้งของโรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยศรีนครินทร์วิโรฒ ปทุมวัน
ประวัติโรงเรียน
ก่อกำเนิด
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา เดิมชื่อว่า "โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย" เกิดขึ้นตามแผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. ๒๔๗๙ ซึ่งกำหนดระเบียบการศึกษาไว้คร่าว ๆ ดังนี้
แผนการศึกษาแห่งชาติฉบับนี้ ออกมาในสมัยต้นรัชกาลที่ 8 โดยมีพันเอก พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) เป็นนายกรัฐมนตรี นาวาเอก หลวงศุภชลาศัยเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงธรรมการ หลวงโกวิทอภัยวงศ์และขุนสุคนธวิทย์ศึกษากรเป็นรัฐมนตรี พระตีรณสารวิศวกรรมเป็นปลัดกระทรวง หม่อมเจ้ารัชฎาภิเษก โสณกุลเป็นอธิบดีกรมศึกษาธิการ โดยเหตุที่ลดชั้นมัธยมบริบูรณ์ลงเหลือเพียงมัธยมปีที่ 6 และจัดชั้นเตรียมอุดมศึกษาขึ้นนั้นมีกล่าวไว้ว่า "แผนการศึกษาชาติซึ่งประกาศใช้เมื่อวันที่ ๒๘ มีนาคม ๒๔๗๕ นั้น มีระยะเวลาในการศึกษาสามัญยาวเกินสมควร นักเรียนต้องเสียเวลาเรียนในสายสามัญถึง ๑๒ ปี และยังจะต้องไปเข้าเรียนต่อในสายวิสามัญอีก ซึ่งเมื่อรวมเข้าด้วยกันแล้วจะเห็นได้ว่าโครงการศึกษาเก่าของเรากำหนดเวลาเรียนไว้เป็นเวลานานมาก"
แผนการศึกษาชาติ พ.ศ. ๒๔๗๙ ประกาศออกเมื่อใกล้จะสิ้นปี และเนื่องจากดำเนินการไม่ทัน จึงได้มีการตกลงให้ทั้งปี พ.ศ. 2480 เป็นปีสำหรับเตรียมงานหนึ่งปีเต็ม ขุนสุคนธ์วิทย์ศึกษากร รัฐมนตรีสั่งราชการแทนรัฐมนตรีว่าการกระทรวงธรรมการ ได้มีหนังสือเวียนลงวันที่ 16 เมษายน พ.ศ. 2480 ส่งไปยังกระทรวงกลาโหม มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมืองและจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยมีข้อความว่า
สภาจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้ใช้เวลาพิจารณาเรื่องนี้กว่า 8 เดือน พิจารณาว่าควรจะจัดหรือไม่ จึงเสียเวลามากและเป็นเหตุให้เหลือเวลาน้อยสำหรับผู้ที่จะทำงานขั้นเตรียมการ ขณะนั้น พันเอก หลวงพิบูลสงครามเป็นอธิการบดีและยังเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมอีกด้วย หลวงแมนวิชาประสิทธิ์เป็นเลขาธิการของมหาวิทยาลัย หลวงพรตพิทยพยัตเป็นคณบดีคณะอักษรศาสตร์และวิทยาศาสตร์ หม่อมหลวงปิ่น มาลากุลเป็นหัวหน้าแผนกฝึกหัดครูมัธยม คณะอักษรศาสตร์และวิทยาศาสตร์ และเป็นอาจารย์ใหญ่โรงเรียนมัธยมหอวังแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ในที่สุดสภามหาวิทยาลัยได้ลงมติให้จัดตั้ง "โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาแห่งจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย" เมื่อวันที่ 3 มกราคม พ.ศ. 2480 โดยสภามหาวิทยาลัยประชุมในตึกอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จึงถือว่าวันนั้นเป็นวันก่อตั้งของโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา
สามวันต่อมา อธิการบดีจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้เรียกหม่อมหลวงปิ่น มาลากุลเข้าไปพบและมอบหมายให้จัดตั้ง "โรงเรียนเตรียมมหาวิทยาลัย" ขึ้น โดยใช้สถานที่โรงเรียนมัธยมหอวังฯ (โรงเรียนหอวัง) แต่ให้ขยายไปจนจดถนนสนามม้า ให้ร่างโครงการเขียนแบบแปลนก่อสร้างอาคารเพิ่มเติม หาครูอาจารย์เขียนหลักสูตร ร่างระเบียบรวมทั้งระเบียบการรับสมัครนักเรียนด้วย ซึ่งได้ความช่วยเหลือเป็นอย่างดีจาก นายสนั่น สุมิตรและหม่อมเจ้าวงษ์มหิป ชยางกูร เป็นต้น เมื่อการจัดตั้งโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาเป็นไปด้วยความราบรื่น ฯพณฯ หม่อมหลวงปิ่น มาลากุลได้รับแต่งตั้งให้เป็นผู้อำนวยการท่านแรกของโรงเรียนในวันที่ 19 มีนาคม พ.ศ. 2480 โดยเปิดสอนโรงเรียนเมื่อวันที่ 16 พฤษภาคม พ.ศ. 2481 และนักเรียนได้เริ่มเรียนตามตารางสอนเมื่อวันที่ 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2481 โดยที่โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาแห่งจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยเป็น<b data-parsoid='{"dsr":[8267,8310,3,3]}'>โรงเรียนสหศึกษาแห่งแรกในประเทศไทย ในช่วงชั้นก่อนระดับอุดมศึกษา
ส่วนโรงเรียนมัธยมหอวังนั้น ก็ได้ยุบชั้นไปทีละน้อย ในปี พ.ศ. 2481 ได้ยืมอาคารในโรงเรียนช่างก่อสร้างอุเทนถวายเป็นสถานที่เรียน สำหรับนักเรียนส่วนใหญ่ได้ส่งนักเรียนไปฝากย้ายเข้าเป็นนักเรียนโรงเรียนมัธยมวัดเทพศิรินทร์บ้าง ถึงเดือนเมษายน พ.ศ. 2483 กระทรวงได้ให้โอนโรงเรียนมาสังกัดจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยอย่างเด็ดขาดแต่การยุบชั้นนั้นก็ต้องทำต่อไปใน พ.ศ. 2486 ซึ่งเป็นปีสุดท้าย มีนักเรียนเหลืออยู่เพียง 14 คน ทางราชการมิได้ประกาศยุบโรงเรียน แต่นักเรียนหมดไปเอง ส่วนครูอาจารย์นั้นได้โอนไปที่อื่นบ้าง แต่ส่วนใหญ่ได้โอนมาสังกัดโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาทีละน้อยจนหมดเหมือนกัน
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาแห่งจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยในปีแรก ๆ ได้เจริญขึ้นเป็นลำดับ ทางด้านวิชาการเป็นที่พอใจ เมื่อนักเรียนศึกษาจบหลักสูตรสองปีแล้ว โรงเรียนก็จัดให้เข้าแถวเดินไปยังมหาวิทยาลัยเพื่อทำพิธีมอบตัวให้เข้าศึกษา โรงเรียนได้จัดสร้างตึกเรียนเพิ่มขึ้นจนจดสนามม้า ทางด้านกีฬานักเรียนเล่นฟุตบอล ฮอกกี้ รักบี้ ฯลฯ และได้โล่ในการแข่งขันรักบี้กับโรงเรียนอื่น ๆ ด้วย โรงเรียนไปศึกษาหาความรู้ในต่างจังหวัดหลายครั้งหลายจังหวัด เช่น จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ลพบุรี นครราชสีมา เพชรบุรี นครศรีธรรมราช สงขลา ปัตตานี ยะลา นราธิวาส ฉะเชิงเทรา ชลบุรีและระยอง เป็นต้น
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษายังได้รื้อฟื้นประเพณีไหว้ครู โดยใช้คำประพันธ์ที่แต่งใหม่ขึ้นเมื่อต้นปีการศึกษา 2484 จนบัดนี้กลายเป็นประเพณีที่โรงเรียนทุกแห่งทั่วประเทศปฏิบัติสืบมา นอกจากนี้โรงเรียนยังได้จัดให้มีพิธีมอบตัวนักเรียน แต่ประเพณีนี้ได้ล้มเลิกไป เนื่องจากความไม่สะดวกต่าง ๆ ภายหลังสงครามโลกครั้งที่ 2
มรสุมทางการเมืองกระทบโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา เมื่อมีเหตุการณ์กรณีพิพาทอินโดจีน โดยมีการเดินขบวนเรียกร้องดินแดนกัน นักเรียนเตรียมอุดมศึกษาก็ไปร่วมเดินขบวนด้วย อาจารย์ชายต่างสมัครเข้าช่วยราชการทหาร ส่วนอาจารย์สตรีต่างสมัครเป็นอาสากาชาดเป็นจำนวนมาก นักเรียนต่าง ๆ ก็ช่วยกันทำงานอุตสาหกรรม ทำถุงของขวัญและบรรจุของขวัญเป็นการใหญ่ส่งไปให้ทหารที่ปฏิบัติการในสนาม งานนี้เริ่มด้วยซื้อผ้าไทยที่ร้านไทยอุตสาหกรรมตัดแจกนักเรียนหญิง อาจารย์สตรีพนักงานและเสมียนหญิง ตลอดจนอาจารย์ชายที่มีครอบครัว ให้ไปทำถุงตามแบบที่กำหนดให้มา "สวัสดีมีชัย โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาแห่งจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยมอบให้ทหารหาญของชาติไทย" ของที่ใส่ในถุงมีไม้ขีดไฟ 5,558 กลัก บุหรี่ 3,306 ซอง ที่เป็นกระป๋องและเป็นมัดก็มีอีกมาก ผ้าเช็ดตัว ผ้าเช็ดหน้า ผ้าขาวม้า แปรงสีฟัน ถุงเท้า สบู่กว่า 2,000 ก้อน ยังมีของแปลก ๆ เช่น ขวาน ผ้าประเจียด ตะกร้อ กางเกง น้ำมันใส่ผม ฯลฯ ทำอยู่ 3 วันจึงเสร็จได้ 1,500 ถุง ระหว่างเดือนเมษายน - พฤษภาคม โรงเรียนได้ต้อนรับทหารกองทัพที่ 30 (ลำปาง) มาพักอยู่ที่โรงเรียน
สิ้นเดือนมีนาคม วิทยุกระจายเสียงประกาศเปลี่ยนนโยบายการศึกษาของชาติตามมติคณะรัฐมนตรี มีสาระสำคัญ 4 ข้อคือ
ให้ตั้งมหาวิทยาลัยขึ้นอีก
ให้โรงเรียนราษฎร์จัดชั้นเตรียมอุดมศึกษาได้และเมื่อมีเพียงพอแล้ว ให้ยุบโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาของรัฐบาล
ให้มีการสอบแบบ Matriculation เพื่อเข้ามหาวิทยาลัย
ให้มีกรรมการคณะหนึ่งเพื่อพิจารณาเรื่องนี้ประกอบด้วย พลเรือโท หลวงสินธุสงครามชัย รัฐมนตรีว่าการกระทรวงธรรมการ เป็นประธาน ผู้แทนกระทรวงการคลัง ผู้แทนก.พ. ผู้แทนกระทรวงกลาโหม ผู้แทนมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง และผู้แทนจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเป็นกรรมการ
ข่าววิทยุกระจายเสียงเรื่องนี้ มีผลกระทบกระเทือนจิตใจของผู้คนจำนวนไม่น้อย แต่สองวันต่อจากนั้นวิทยุกระจายเสียงเสนอข่าวโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาแห่งมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมืองประกาศรับสมัครสำหรับปีการศึกษาใหม่ จะรับ 500 คน เสมือนว่ามิคำนึงถึงนโยบายใหม่ของรัฐบาล ทำให้ชาวเตรียมอุดมที่ถนนพญาไทมีใจขึ้นเป็นกอง นโยบายของรัฐบาลมีจุดประสงค์คือต้องการให้คนมีอาชีพชั้นสูงมากขึ้น จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยผลิตคนไม่ทันใช้ รัฐบาลจึงจะจัดตั้งมหาวิทยาลัยขึ้นที่หัวเมืองอีกสัก 4 แห่ง ตามหัวเมืองรัฐบาลอาจตั้งโรงเรียนเตรียมขึ้นได้ แต่ในกรุงเทพฯ รัฐบาลจะไม่ทำ จะให้โรงเรียนเตรียมฯ นั้น เริ่มยุบชั้นปีที่ 1 ในปีหน้านักเรียนที่สอบตกนั้น ฝากที่อื่นให้ได้ ต่อไปกระทรวงจะจัดสอบ Matriculation แต่ไม่มาขวางหน้า
มีคนพูดกันมากว่า เมื่อโรงเรียนราษฎร์เปิดชั้นเตรียมอุดมศึกษากันมาก ๆ นักเรียนก็จะเข้ามหาวิทยาลัยไม่ได้หมดเหลือตกค้างกันอีก ฯพณฯ หม่อมหลวงปิ่น มาลากุลจึงพยายามทุกวิถีทางเพื่อแสดงว่าโรงเรียนมีประโยชน์มาก โดยเสนอไปยังท่านรัฐมนตรีว่าการกระทรวงธรรมการว่าในปีการศึกษา 2484 นี้ จะรับนักเรียนให้ถึง 1,000 คน (ปี พ.ศ. 2483 รับเพียง 568 คนเท่านั้น) ซึ่งรัฐมนตรีมีความปิติยินดีเป็นอย่างมาก แต่เมื่อทำเรื่องเสนอเป็นทางการไปยังท่านอธิการบดี ท่านกลับบอกว่า เมื่อจะยุบโรงเรียนแล้วจะขยายไปทำไมกัน ควรจะรับเพียง 600 คน แม้ว่าตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงจะใหญ่กว่าอธิการบดี แต่ในขณะนั้นอธิการบดีได้ควบตำแหน่งนายกรัฐมนตรีอยู่ด้วย ทำให้มีเสียงดังกว่า แต่อย่างไรก็ตามก็ได้มีการเจรจาผ่อนผันให้โรงเรียนรับนักเรียน 690 คน
โดยการเรียนระยะนี้ไม่ได้ผลอะไรเลย จึงตกลงรีบสอบไล่ให้เสร็จสิ้นไปเสีย เรียนได้แค่ 9 วันเท่านั้น ถึงวันสอบไล่จริงมีคำสั่งมาว่าให้งดสอบ นักเรียนผู้ใดมีเวลาเรียนถึงร้อยละ 60 ให้ถือว่าสอบไล่ได้ ก่อนที่จะถึงปีการศึกษาใหม่ หลายคนเรียกการสอบไล่ครั้งนี้ว่า "โตโจสงเคราะห์" ซึ่งสงเคราะห์นักเรียนทั้งประเทศ ต่อมาได้ย้ายสำนักงานไปของโรงเรียนจากตึก 6 ไปยังตึก 5
ในปี พ.ศ. 2485 ได้เกิดเหตุการณ์ทางการเมืองอีกครั้งหนึ่งเมื่อจอมพล ป. พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการได้กราบถวายบังคมลาออกจากตำแหน่งทั้งคณะรัฐมนตรี ซึ่งคณะรัฐมนตรีชุดใหม่ มีพันเอก ประยูร ภมรมนตรีเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ
เรื่องการยุบโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาดูเงียบไปแล้ว แต่เรื่องราวการจัดตั้งโรงเรียนเตรียมในหัวเมืองมิได้เงียบไปด้วย กระทรวงจึงจัดตั้งโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาภาคพายัพขึ้นที่จังหวัดเชียงใหม่ เรียกอย่างย่อว่า ต.อ.พ. โดยใช้สถานที่ของโรงเรียนปรินส์รอยแยลส์วิทยาลัยและโรงเรียนดาราวิทยาลัยของเพรสบิเทเรียนมิชชั่นที่ต้องปิดไปเพราะสงคราม ในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2485 โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาแห่งจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยซึ่งกำลังบ้านแตกสาแหรกขาดอยู่นั้น ได้รับมอบหมายให้เป็นผู้จัดโรงเรียนดังกล่าวขึ้นมา โรงเรียนทั้งสองนี้จึงมีผู้อำนวยการคนเดียวกันแต่มีรองผู้ำอำนวยการแยกกัน โดยนายสงวน เล็กสกุล ไปเป็นรองผู้อำนวยการ ต.อ.พ. และนางสาวดารา ไกรฤกษ์ ไปเป็น อ.ป.ส. ดูแลฝ่ายหญิงอยู่ทางดาราวิทยาลัย ต.อ.พ. มิใช่ที่อพยพของโรงเรียนทางกรุงเทพฯ และยังมีตราและสีเป็นของตนเองและนักเรียนที่ทางโรงเรียนเตรียมที่กรุงเทพฯ ไม่อนุญาตให้เรียนแล้วไปเข้าเรียนที่ ต.อ.พ. ได้ เพราะไม่ใช่โรงเรียนเดียวกัน
โรงเรียนอพยพทางกรุงเทพฯ ก็ได้เปิดเรียนเมื่อต้นปีการศึกษา พ.ศ. 2485 มีพิเศษคือจัด "หลักสูตรเร่ง" ให้นักเรียนเตรียมวิทยาศาสตร์ และวิศวกรรมศาสตร์เร่งหลักสูตร 3 ภาคเรียนให้จบใน 2 ภาค ถึงเดือนตุลาคมน้ำท่วมใหญ่ โรงเรียนต้องปิดไปอีกเดือนครึ่งระหว่างน้ำท่วม ในปี พ.ศ. 2486 กิจการโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาหัวเมืองขยายตัว เปิดรับสมัคร จัดสอบข้อเขียนและสัมภาษณ์นักเรียนที่จะเข้า ต.อ.พ. ที่เชียงใหม่ พิษณุโลกและกรุงเทพฯ ทางกรุงเทพฯ สอบคัดเลือกที่ตึก 2 (หอใหม่) ตึก 6 (ตึกสถาปัตยกรรมศาสตร์) และตึกอักษรศาสตร์ แต่พอถึงเวลาเปิดภาคการศึกษา 2486 ทหารญี่ปุ่นได้ออกไปจากโรงเรียนแล้ว นักเรียนจึงได้เข้าเรียน ณ ที่เดิม แต่ยังคงต้องใช้หอใหม่ต่อไปเพราะจำนวนนักเรียนมาก ห้องเรียนในตัวโรงเรียนก็ไม่พอ ระยะนี้เรียกหอใหม่ว่าตึก 4 เพื่อไม่ให้ซ้ำกับตึก 2 ในโรงเรียน แต่เมื่อห้องเรียนในตัวโรงเรียนว่างลง เพราะนักเรียนบางประเภทจบหลักสูตรเร่งกลางปี โรงเรียนก็ย้ายนักเรียนจากหอใหม่มาบ้างเป็นบางห้อง เมื่อวันที่ 1 มกราคม โรงเรียนได้จัดตั้ง "ห้อง 252" ขึ้นที่ตึก 3 เป็นที่สำหรับอาจารย์พักผ่อน เล่นกีฬาในร่มและสนทนาวิสาสะกัน ทำนองสโมสรอาจารย์ยังคงเป็นห้อง 252 อยู่จนทุกวันนี้
ต่อมาได้มีปัญหาการย้ายโรงเรียนและมหาวิทยาลัยไปยังจังหวัดลพบุรีตามนโยบายของนายกรัฐมนตรี หม่อมหลวงปิ่น มาลากุลจึงยื่นใบลาออก และเสนอให้นายสนั่น สุมิตร ไปเป็นเลขานุการกรมสามัญศึกษา ให้หม่อมเจ้าวงษ์มหิป ชยางกูรดำรงตำแหน่งเป็นผู้อำนวยการโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาแห่งจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยและให้นายสงวน เล็กสกุล ดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาภาคพายัพ เรื่องนี้ได้หายไปนานจนกระทั่งอธิการบดีได้สั่งอนุมัติเมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม พ.ศ. 2487 ให้นายสนั่น สุมิตร ไปดำรงตำแหน่งอาจารย์คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยและให้หม่อมเจ้าวงษ์มหิป ชยางกูรรักษาการตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา
เป็นปลัดกระทรวง หม่อมหลวงปิ่น มาลากุลเป็นเลขาธิการมหาวิทยาลัยอีกตำแหน่ง
หม่อมเจ้าวงษ์มหิป ชยางกูร รักษาการผู้อำนวยการโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ได้ขอร้องให้หม่อมหลวงปิ่น กลับมาดำรงตำแหน่งหรือมิเช่นนั้นก็ขอให้นายสนั่น สุมิตร มาแทน ทางราชการจึงได้แต่งตั้งให้นายสนั่น สุมิตร เป็นผู้อำนวยการโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาคนที่สอง ตั้งแต่วันที่ 23 สิงหาคม พ.ศ. 2487 และในวันที่ 1 กันยายน พ.ศ. 2487 หม่อมเจ้ารัชฎาภิเษก โสณกุลเสด็จมาดำรงตำแหน่งอธิการบดี
ภัยสงครามได้ทวีความรุนแรงมากขึ้นเมื่อฝ่ายสัมพันธมิตรทิ้งระเบิดลงมาในพระนคร กระทรวงศึกษาธิการจึงสั่งปิดโรงเรียนทั่วพระนคร และให้งดสอบประจำปี ให้นักเรียนซ้ำชั้นในปีการศึกษา 2488 ทั้งหมด และด้วยเหตุนี้เอง นักเรียนเตรียมอุดมศึกษาจึงขาดไปหนึ่งรุ่น (รุ่น 9) ไม่มีการสอบคัดเลือกรับนักเรียนใหม่ในปี พ.ศ. 2488
เมื่อสงครามโลกครั้งที่ 2 สิ้นสุดลงเมื่อเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2488 ทุกคนมีความยินดี เกิดมีความหวังว่าทุกอย่างจะกลับสู่ภาวะปกติ แต่ความหวังของโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษากลับสูญสิ้นไปภายในไม่กี่วัน เพราะทางทหารสัมพันธมิตรที่มีชัยชนะต้องการเอาอาคารสถานที่มากมายหลายแห่งรวมทั้งโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาด้วย และถกเถียงกันว่าจะใช้โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาเป็นที่อยู่ของทหารหรือเชลยศึก ในที่สุดทหารแขกกูรข่าและทหารอังกฤษผลัดกันเข้าพักอาศัย โรงเรียนเลยมีประวัติสร้างสถิติในการต้อนรับทหาร เพราะทหารไทยและทหารญี่ปุ่นก็ได้เคยเข้ามาอยู่แล้วในปลายปี พ.ศ. 2484 และต้นปี พ.ศ. 2488 ตามลำดับ
ผู้อำนวนการสนั่น สุมิตรถึงกับหัวเสีย เพราะต้องขนย้ายสำนักงานของโรงเรียนอย่างรีบด่วนถึง 3 ครั้งภายใน 7 วันไปอยู่ที่ตึกยุวชนทหาร ซึ่งได้เปลี่ยนสภาพเป็นตึก "จุฬาภัณฑ์" ก่อนย้ายไปยังอาคารสโมสรจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยและย้ายต่อไปที่หอใหม่ในที่สุด โรงเรียนทั่วไปในพระนครและธนบุรี เปิดใหม่กันเป็นรุ่น ๆ แต่สำหรับโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษานั้นดูยังไม่มีหวังเพราะทหารต่างชาติเข้ามาอยู่ในโรงเรียนและอาคารโรงเรียนอื่น ๆ ก็มีเจ้าของ ทางราชการขออาจารย์โรงเรียนเตรียมไปเป็นล่ามบ้าง ไปเป็นเจ้าหน้าที่จดบัญชีทรัพย์สินของชนชาติศัตรูบ้าง และในระยะหลังได้ส่งอาจารย์วิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ไปช่วยกระทรวงอบรมครูด้วย แม้จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเปิดทำการสอนในวันที่ 19 พฤศจิกายน พ.ศ. 2488 โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาก็ยังปิดต่อไปเพราะไม่มีที่เรียน
เมื่อเสร็จสงคราม จะต้องเจรจาสันติภาพก็จำต้องเปลี่ยนรัฐบาล นายทวี บุณยเกตุเป็นนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการอีกตำแหน่งหนึ่ง ตั้งแต่ต้นเดือนกันยายน พระตีรณสารวิศวกรรม เป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการ คณะรัฐบาลชุดนี้อยู่เพียง 17 วันก็ลาออก เปิดทางให้หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมชมาดำรงตำแหน่งแทน พระตีรณสารวิศวกรรมได้กลายเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการในคณะรัฐมนตรีใหม่ มีนายสงวน ตุลารักษ์และนายเตียง ศิริขันธ์เป็นรัฐมนตรีสั่งราชการ
สังกัดกรมศึกษาธิการ
ความรู้สึกเกี่ยวกับโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาระยะนี้ก็ไม่สู้จะดีนัก ทางฝ่ายจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเห็นว่านักเรียนเตรียมอุดมศึกษาจำนวนมากนักและก็ไม่ได้เล่าเรียนเต็มเม็ดเต็มหน่วย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยจะรับไว้ไม่ได้ทั้งหมด จะต้องมีการสอบคัดเลือกอีกชั้นหนึ่ง ซึ่งความวุ่นวายยุ่งเหยิงทั้งหลายเหล่านี้เป็นผลสืบเนื่องมาจากสงครามโลกครั้งที่ 2 ส่วนทางด้านประชาชนทั่วไปนั้นก็ได้วิจารณ์ต่าง ๆ นานาเช่น
ทำไมจึงให้โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาฯ ผูกขาดการเข้าจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยโรงเรียนเดียว
ขอให้โรงเรียนอื่น ๆ เปิดชั้นเตรียมอุดมศึกษาด้วยเถิด ชั้นมัธยมปีที่ 8 ก็เคยสอนมาแล้ว ถ้าโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาสอนดี นักเรียนเตรียมก็คงจะเข้ามหาวิทยาลัยได้หมดตามเดิมไม่เดือดร้อนอะไร
อยากให้นักเรียนที่จบมัธยมปีที่ 6 ได้เรียนต่อเพื่อจะได้มีความรู้สูงขึ้นมากกว่าที่จะให้ได้เข้ามหาวิทยาลัย ไม่ให้เข้าก็ไม่เป็นไร
ถึงปลายเดือนพฤศจิกายน ทางมหาวิทยาลัยและโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาจึงได้ร่วมกันพิจารณาที่จะเปิดโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาให้ได้ เพราะทนปิดต่อไปไม่ไหวแล้ว กรมสามัญศึกษาจะเอื้อเฟื้อให้ยืมสถานที่ในโรงเรียนบางแห่ง สภามหาวิทยาลัยได้ประชุมเมื่อวันที่ 4 ธันวาคม ตกลงให้โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาไปเปิดสอนที่โรงเรียนมัธยมวัดไตรมิตร โรงเรียนมัธยมวัดราชาธิวาส โรงเรียนศึกษานารี โดยจัดให้สองสองผลัด นักเรียนหญิงตอนเช้านักเรียนชายตอนบ่าย แต่ยังไม่ทันดำเนินการ ทหารแจ้งว่าต้องการใช้โรงเรียนศึกษานารี จึงต้องเปลี่ยนใหม่ ได้โรงเรียนสตรีวัดมหาพฤฒารามมาแทน โรงเรียนเจ้าของสถานที่เอื้อเฟื้อเป็นอย่างมากโดยจัดนักเรียนของตนไปเรียนเป็นผลัดบ่าย ณ โรงเรียนอื่นแทน
ต่อมารัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการได้เชิญผู้แทนมหาวิทยาลัยต่าง ๆ มาประชุม และชี้แจงว่าจำเป็นจะต้องอนุโลมตามเสียงของประชาชน แต่จะตั้งชั้นมัธยมปีที่ 7 - 8 ขึ้นก็ไม่ได้เพราะขัดกับแผนการศึกษา จึงจะให้ขยายโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาแทน โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาที่มีอยู่ก็ให้จัดต่อไป แต่จะให้โรงเรียนรัฐบาลแห่งอื่นและโรงเรียนราษฎร์เปิดสอนได้ โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาแห่งจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยนั้น เมื่อโอนมาอยู่ทางกรมสามัญศึกษาได้ก็ให้โอนมา กระทรวงจะเป็นผู้จัดสอบประโยคเตรียมอุดมศึกษาและมหาวิทยาลัยต่าง ๆ จะจัดสอบคัดเลือกผู้ที่จะเข้าศึกษาในมหาวิทยาลัยอีกชั้นหนึ่ง ในการประชุมครั้งต่อมา กำหนดให้โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาแห่งจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยรับนักเรียนใหม่ในปีการศึกษา พ.ศ. 2489 จำนวน 100 คนและกำหนดจะให้เปิดสอนชั้นเตรียมอุดมศึกษาในโรงเรียนรัฐบาลในจังหวัดพระนคร ธนบุรี พระนครศรีอยุธยา เชียงใหม่ สงขลาและอุบลราชธานี จังหวัดละ 2 โรงเรียน
การเปลี่ยนแปลงนโยบายครั้งนี้ก็เท่ากับว่าเป็นการรื้อฟื้นชั้นมัธยมปีที่ 8 กลับมาอีก ไม่เหมือนนโยบายที่ประกาศครั้งสุดท้ายเมื่อ พ.ศ. 2484 เพราะกลับเพิ่มชั้นเตรียมอุดมศึกษาในโรงเรียนรัฐบาลแทนที่จะยุบ เรื่องนี้ได้พูดกันในที่ประชุมกรรมการอำนวยการคุรุสภาครั้งหนึ่ง กรรมการบางท่านไม่เห็นด้วยกับนโยบายนี้ บอกว่าเป็นการเตรียมเสมียนและเป็นยาหอมสำหรับประชาชนมากกว่าอย่างอื่น เหตุการณ์นี้เป็นผลให้โรงเรียนเตรียมปริญญามหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมืองมีอันยุบไป
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาแห่งจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยก็ได้จัดการสอบคัดเลือกรับนักเรียนสำหรับโรงเรียนของตนเอง ประชาชนยังนิยมอยู่ มีผู้สมัครมากกว่าโรงเรียนอื่น ๆ โรงเรียนรัฐบาลในส่วนกลางแห่งหนึ่งมีผู้สมัครเพียง 30 คนเท่านั้น ขณะที่สมัครที่โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาแห่งจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย 1,112 คน ทุกโรงเรียนสอบคัดเลือกพร้อมในวันเดียวกัน พอสอบรับสมัครนักเรียนใหม่แล้ว โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาก็จัดการสอบประจำปี พ.ศ. 2487 ซึ่งค้างเติ่งมาถึงต้นปีการศึกษา 2489 สอบปี 1 และปีที่ 2 พร้อมกัน มีผู้สอบประมาณ 3,000 คน ในจำนวนนี้ จบหลักสูตรได้เข้ามหาวิทยาลัย 664 คน จำนวนนักเรียนที่เหลือศึกษาอยู่ในโรงเรียนจึงมากพอใช้
สิ้นเดือนตุลาคม พ.ศ. 2489 ทหารฝ่ายสัมพันธมิตรจึงได้คืนโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาให้แก่ประเทศไทย โดยมีทหาร ส.ห. เป็นผู้รับมอบแล้วจึงมอบให้แก่โรงเรียนอีกชั้นหนึ่ง บัดนี้นักเรียนก็ได้ทยอยกลับเข้ามาเรียนยังโรงเรียนทีละนิด ผู้อำนวยการโรงเรียนร้องว่าจะซ่อมโรงเรียนไปทำไมกัน เมื่อสภามหาวิทยาลัยประชุมตกลงว่าจะให้ย้ายโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาไปสังกัดกรมสามัญศึกษา ซึ่งขณะนั้นดูเหมือนหมายความว่าจะให้ย้ายอาจารย์และนักเรียนไปจากโรงเรียนเดิมให้หมดด้วย โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาได้ต่อสู้ที่จะอยู่กับจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยไม่เป็นผลสำเร็จ เกิดความยุ่งยากบางอย่างที่ไม่ได้คาดฝัน เช่นในต้น พ.ศ. 2490 ทั้งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยและกรมสามัญศึกษาต่างก็จะไม่วางฎีกาเบิกเงินเดือนให้ครูอาจารย์ เรื่องการโอนโรงเรียนนี้จึงโอ้เอ้กันอยู่นาน ในที่สุดได้โอนกันเมื่อวันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2490 แต่โอนเฉพาะสังกัด ยังใช้สถานที่โรงเรียนเดิมไม่ต้องโยกย้ายไปที่อื่น
เรื่องนี้กระทบกระเทือนจิตใจอาจารย์โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาไม่น้อยกว่าเมื่อได้ยินวิทยุกระจายเสียงประกาศว่าจะยุบโรงเรียน เสียดายพระเกี้ยว ซึ่งเป็นตราของโรงเรียนอยู่เช่นเดียวกับของมหาวิทยาลัยและเสียดายสร้อยชื่อ "แห่งจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย" ซึ่งหม่อมหลวงปิ่นได้กล่าวว่า
อาคารสถานที่ของโรงเรียนขณะนั้นชำรุดทรุดโทรมเป็นอย่างมาก โรงเรียนจึงต้องดำเนินการซ่อมแซมปรับปรุงเป็นการใหญ่ นอกจากนั้นก็ต้องปรับปรุงจิตใจของนักเรียนด้วย งานทางด้านนี้ที่บังเกิดผลดีคือ ได้จัดตั้งคณะกรรมการนักเรียนขึ้นเพื่อให้จัดการในเรื่องที่ควรปล่อยให้นักเรียนทำเอง ให้ใช้ห้อง ๖๐ ที่โรงหัตถกรรมเป็นสำนักงานเรียกกรรมการนักเรียนนี้ว่า "กรรมการห้อง ๖๐" ซึ่งถือได้ว่า โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา<b data-parsoid='{"dsr":[24207,24268,3,3]}'>จัดตั้งคณะกรรมการนักเรียนขึ้นมาเป็นครั้งแรกของประเทศไทย นอกจากนี้ยังได้แบ่งนักเรียนออกเป็นคณะ ๆ รวม 6 คณะ แต่ละคณะให้มี "สี" ประจำคณะ (ปัจจุบัน มี 7 สี ได้แก่ สีเหลือง สีเขียว สีฟ้า สีแดง สีแสด สีม่วง และสีบานเย็น) และมี<b data-parsoid='{"dsr":[24433,24470,3,3]}'>การแข่งขันกีฬาสีเป็นโรงเรียนแรก อีกด้วย
แต่เรื่องสำคัญที่สุดในปี พ.ศ. 2490 ก็ย่อมเป็นเรื่องขยายการศึกษา กล่าวคือเมื่อโรงเรียนรัฐบาลอื่น ๆ และโรงเรียนราษฎร์ต่างก็จัดชั้นเตรียมอุดมศึกษาได้ โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาจึงไม่มีความสำคัญมากนัก แต่มีผู้มีความสามารถอยู่เป็นจำนวนมาก ประจวบกับเป็นเวลาหลังสงคราม กระทรวงศึกษาธิการกำลังขยายการศึกษา ต้องการครูชั้นสูงเป็นจำนวนมาก คณะรัฐมนตรีจึงได้อนุมัติให้จัดตั้งแผนกฝึกหัดครูมัธยมขึ้นเมื่อเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2490 เป็นส่วนหนึ่งของโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา โดยมีอาจารย์หม่อมเจ้าวงษ์มหิป ชยางกูร ได้ทรงเป็นหัวหน้างานใหม่นี้
ปลายปีการศึกษา 2490 (มีนาคม พ.ศ. 2491) โรงเรียนจำใจต้องให้หม่อมเจ้าวงษ์มหิป ชยางกูร โอนไปรับราชการกระทรวงการต่างประเทศ ท่านได้ทรงเป็นผู้ช่วยผู้อำนวยการมาได้ 4 ปี
ในปี พ.ศ. 2496 จัดตั้ง โรงเรียนสาธิตปทุมวัน เพื่อเป็นหน่วยสาธิตของ แผนกฝึกหัดครูมัธยม โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา (ฝค.ตอ.) ซึ่งโรงเรียนนี้นับเป็นแห่งแรกที่ใช้ชื่อว่า "โรงเรียนสาธิต" โดยดำเนินงานตามรูปแบบโรงเรียนมัธยมหอวังฯ เดิม (ต่อมา ฝค.ตอ. ได้รับการยกฐานะขึ้นเป็น วิทยาลัยวิชาการศึกษา ปทุมวัน และ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ปทุมวัน ตามลำดับ)
ในปี พ.ศ. 2503 มีการเปลี่ยนแปลงแผนการศึกษาแห่งชาติใหม่ เรียกชั้นเตรียมอุดมศึกษาปีที่ 1 และปีที่ 2 เดิมว่า ชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายสายสามัญ แบ่งเป็นชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 และ 5 (มศ.4 - มศ.5) แผนกศิลปะ แผนกวิทยาศาสตร์ และแผนกทั่วไป มีหลักสูตรสองปีเท่าเดิม โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา จึงเป็นชื่อเฉพาะที่มีความหมายเช่นเดิม เพราะนักเรียนที่เข้ามาเรียนในโรงเรียนนี้ ส่วนมากต้องการเรียนต่อระดับอุดมศึกษา
ในปี พ.ศ. 2533 กระทรวงศึกษาธิการปรับหลักสูตรระดับมัธยมศึกษาตอนปลายสายสามัญ โดยหลักสูตร 2 ปี ปรับให้เป็นหลักสูตร 3 ปี (ม.4 - ม.6)
เครือข่ายวิชาการแห่งจุฬาฯ
ปัจจุบัน โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา มีฐานะเป็นโรงเรียนเครือข่ายวิชาการของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งประกอบด้วยกัน 3 โรงเรียน ได้แก่ โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา โรงเรียนสาธิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และ โรงเรียนสาธิตปทุมวัน โดยนักเรียนของทั้ง 3 โรงเรียนนี้ จะได้รับสิทธิเข้าเรียนโครงการเรียนล่วงหน้าจุฬาฯ (CUAP Program) ในรายวิชาที่นักเรียนสนใจและถนัดเป็นพิเศษ
นอกจากนี้ ยังมีโครงการพิเศษที่ริเริ่มขึ้นมาสำหรับนักเรียนโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาโดยเฉพาะ ได้แก่ โครงการพัฒนานักอักษรศาสตร์รุ่นใหม่ ซึ่งเป็นโครงการตามแนวพระราชดำริของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ดำเนินการโดยคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ในปีการศึกษาต่อมาได้เปิดรับนักเรียนจากโรงเรียนสาธิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ฝ่ายมัธยม และ โรงเรียนสาธิตปทุมวัน เข้าร่วมโครงการนี้ด้วย
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ยังเป็นโรงเรียนแรกในประเทศไทยที่มีการเรียนการสอนภาษาสเปน ซึ่งเป็นโครงการตามแนวพระราชดำริของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี อีกโครงการหนึ่ง จัดการเรียนการสอนโดยคณาจารย์คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
รายนามผู้อำนวยการโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา
ลำดับรูปรายนามเริ่มวาระสิ้นสุดวาระ
รายพระนามและรายนามนักเรียนเก่าที่มีชื่อเสียง (เรียงลำดับตามรุ่น)
อาคารและสถานที่ในโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา
ตึก 1
ตึก 2
ตึก 3
หอสมุด ม.ล.ปิ่น มาลากุล
ตึกคุณหญิงหรั่ง กันตารัติ
ตึก 50 ปี
ตึก 55 ปี
ตึก 60 ปี
ตึกเฉลิมพระเกียรติ 72 พรรษา
ตึก 8
ตึก 9
ตึกศิลปะ
ตึกวิทยาศาสตร์ (ถูกรื้อถอนเมื่อปี พ.ศ. 2560)
หอประชุม
โรงพลศึกษา
พระบรมราชานุสาวรีย์ ร.5
ศาลพระปริวรรติเทพ
ศาลาพักร้อน
อาคารนันทนาการ
ศาลาดนตรีไทย
ลานอเนกประสงค์ 70 ปี
เรือนเพาะชำเกษตร
สมาคมนักเรียนเก่า ต.อ.ฯ
ศาลาอเนกประสงค์
ศาลาประชาสัมพันธ์
ศาลาปิ่นหทัย
สวนหินปิ่นหทัย
ศาลาพระเกี้ยวแก้ว
หลักสูตรที่เปิดสอน
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาเปิดสอนในระดับมัธยมศึกษาตอนปลายสายสามัญ โดยแบ่งตามกลุ่มสาระการเรียนรู้ที่เน้นดังนี้
วิทยาศาสตร์-คณิตศาสตร์ แบ่งกลุ่มย่อยตามวิชาเลือกได้อีก 6 กลุ่ม คือ
ภาษาเยอรมัน
ภาษาญี่ปุ่น
ภาษาฝรั่งเศส
ภาษาจีน
ภาษาเกาหลี
ภาษาสเปน
ภาษา-คณิตศาสตร์ 3 ห้อง เรียนเพิ่มวิชาบริหารจัดการและเลือกเรียนภาษาต่างประเทศที่ 2 อีก 1 ภาษา (ภาษาจีน หรือ ภาษาญี่ปุ่น หรือ ภาษาเกาหลี)
ภาษา-ภาษา เรียนเพิ่มวิชาคุณภาพชีวิต โดยแบ่งกลุ่มวิชาภาษาที่เลือกได้ 5 กลุ่ม คือ
ภาษาฝรั่งเศส 2 ห้อง
ภาษาเยอรมัน 2 ห้อง
ภาษาญี่ปุ่น 2 ห้อง
ภาษาสเปน 0.5 ห้อง (รวมกับนักเรียนภาษาจีนเป็น 1 ห้อง)
ภาษาจีน 1.5 ห้อง
ภาษาเกาหลี 1 ห้อง
กิจกรรมนักเรียน
คณะกรรมการนักเรียน
คณะกรรมการงานกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน
คณะกรรมการชมรม
คณะกรรมการสวนพฤกษศาสตร์
คณะกรรมการตึกเรียน
งานนิทรรศการวิชาการ
กีฬาภายในประจำปี
งานชมรมนิทรรศ
Dance for Health
งานสืบสานวัฒนธรรมไทย
กีฬาประเพณีเตรียมอุดม-เตรียมทหาร
งานปัจฉิมนิเทศ
งานมุทิตาจิต
พิธีไหว้ครูประจำปี
งานคืนสู่เหย้า
วันปรับพื้นฐานนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4
วันประกาศผลสอบเข้า
กีฬาประเพณีเตรียมอุดม-สวนกุหลาบฯ
ประเพณีวิ่งสามสระ
กีฬา 5 พระเกี้ยว (อดีต) ประกอบด้วย เตรียมอุดมฯ เตรียมฯน้อมเกล้า เตรียมฯพัฒนาการ หอวัง และบดินทร์เดชา (สิงห์ สิงหเสนี)
รายนามกลุ่มโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา
รายนามกลุ่มโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาลำดับชื่อสถาบันอักษรย่อวันที่ก่อตั้งวันที่ร่วมเครือข่ายสถานะที่ตั้ง1.โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาต.อ.
TUประกาศจัดตั้งเลขที่ 227 ถนนพญาไท แขวงปทุมวัน เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร 103302.โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ภาคใต้ต.อ.
TUSเปลี่ยนชื่อจาก
โรงเรียนศรีวิชัยเลขที่ 1 หมู่ 6 ตำบลนาพรุ อำเภอพระพรหม จังหวัดนครศรีธรรมราช 800003.โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ภาคตะวันออกเฉียงเหนือต.อ.
TUNEเปลี่ยนชื่อจาก
โรงเรียนสว่างศึกษาเลขที่ 121 หมู่ที่ 12 ตำบลสว่างแดนดิน อำเภอสว่างแดนดิน จังหวัดสกลนคร 471104.โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ภาคเหนือต.อ.
TUNเปลี่ยนชื่อจาก
โรงเรียนพิษณุโลกศึกษาเลขที่ 289 หมู่ 5 ตำบลหัวรอ อำเภอเมืองพิษณุโลก จังหวัดพิษณุโลก 65000
กีฬาสานสัมพันธ์
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา-โรงเรียนเตรียมทหาร
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา-โรงเรียนสาธิต มศว ปทุมวัน
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา-โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย
ดูเพิ่ม
สมาคมนักเรียนเก่าเตรียมอุดมศึกษา ในพระบรมราชูปถัมภ์
กีฬา 5 พระเกี้ยว
อ้างอิง
หนังสือ ๗๐ ปี เตรียมอุดมศึกษา
แหล่งข้อมูลอื่น
คู่มือนักเรียน ครู และผู้ปกครองโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา
หมวดหมู่:โรงเรียนในเขตปทุมวัน
หมวดหมู่:เขตปทุมวัน
หมวดหมู่:โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา
หมวดหมู่:โรงเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายในประเทศไทย
หมวดหมู่:โรงเรียนมาตรฐานสากล | https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A1%E0%B8%AD%E0%B8%B8%E0%B8%94%E0%B8%A1%E0%B8%A8%E0%B8%B6%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%B2 |
{
"plaintext_start_byte": [
2,
825,
2026,
5463,
6907,
7984,
11730,
12999,
15525,
17772,
18619,
20512,
22606,
23403,
24724,
25737,
26871,
29777,
30252,
32406,
34495,
38333,
39359,
40100,
42894,
44162,
44735,
45640,
46049,
46674
],
"plaintext_end_byte": [
824,
2025,
5462,
6906,
7983,
11729,
12998,
15403,
17771,
18618,
20511,
22605,
23311,
24723,
25736,
26870,
29776,
30251,
32405,
34397,
38102,
39358,
39999,
42840,
44087,
44734,
45639,
45909,
46602,
47127
]
} | ราชวงศ์หมิงมีประมุของค์แรกคือใคร ? | ราชวงศ์หมิง | thai | {
"passage_answer_candidate_index": [
2
],
"minimal_answers_start_byte": [
2084
],
"minimal_answers_end_byte": [
2170
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
ราชวงศ์หมิง หรือ ราชวงศ์เบ๋ง (ฮกเกี้ยน) หรือ ราชวงศ์เม้ง (แต้จิ๋ว) หรือเป็นที่รู้จักกันในชื่อ จักรวรรดิต้าหมิง เป็นราชวงศ์ที่ปกครองจักรวรรดิจีน ระหว่าง พ.ศ. 1911 (ค.ศ. 1368) ถึง พ.ศ. 2187 (ค.ศ. 1644) ดำรงอยู่เป็นเวลารวม 276 ปี โดยปกครองต่อจากราชวงศ์หยวนของชาวมองโกล และพ่ายแพ้ให้กับราชวงศ์ชิงของชาวแมนจูในภายหลัง
ราชวงศ์หมิงเป็นราชวงศ์ที่รุ่งเรืองในด้านวัฒนธรรมเป็นอย่างมาก ในยุคนี้มีการสำรวจทางทะเลอย่างกว้างขวาง ราชวงศ์หมิงในตอนต้น (1368 - 1464) ถือเป็นอาณาจักรที่ก้าวหน้าที่สุดในโลก ณ ช่วงเวลานั้น ราชวงศ์หมิงถือเป็นหนึ่งในยุคที่ถูกจัดโดยนักวิชาการชาวตะวันตกว่ามีการปกครองที่เป็นระบบและสังคมที่มีเสถียรภาพในประวัติศาสตร์มนุษย์ชาติก่อนที่จะล่มสลาย ราชวงศ์หมิงถือเป็นราชวงศ์ที่ปกครองประเทศจีนราชวงศ์สุดท้ายที่ปกครองโดยชาวฮั่น[1]
ปฐมจักรพรรดิต้าหมิง จูหยวนจาง หรือ จักรพรรดิหงหวู่ หลังจากที่ได้ทรงประกาศปลดแอกชาวฮั่นจากภายใต้การปกครองของราชวงศ์หยวนของชาวมองโกล ได้สถาปนาราชวงศ์หมิงขึ้น พระองค์ได้ทรงพยายามปฏิรูปการปกครองอาณาจักรเสียใหม่ ทรงพยายามสร้างระบบสังคมชุมชนชนบทแบบพึ่งพาตนเอง ปฏิรูประบบราชการ, กฎหมาย จักรพรรดิหงหวู่ได้สร้างระบบที่เป็นระเบียบที่ยืดหยุ่นเปลี่ยนแปลงได้ที่จะสามารถรองรับและสนับสนุนการทหารของราชวงศ์หมิงอย่างยั่งยืน ทำให้ด้านการทหารในช่วงนั้นราชวงศ์หมิงประสบความสำเร็จมีกองทัพภาคพื้นดินเกินกว่า 1 ล้านคนและกองทัพเรือมีอู่ต่อเรือที่หนานจิงเป็นอู่ต่อเรือที่ใหญ่ที่สุดในโลกในขณะนั้น[2] พระองค์ยังได้ทรงตระหนักถึงการลดทอนอำนาจของเหล่าขันทีในราชสำนัก[3], เหล่าพ่อค้าที่คดโกงทางเศรษฐกิจ, ปฏิรูปโดยใช้ระบบศักดินาโดยโอนมอบสิทธิครอบครองที่ดินให้แก่พระโอรสของพระองค์ทั่วประเทศจีนและพยายามแนะนำให้พระโอรสใช้หลักกระแสรับสั่งที่เผยแพร่โดยราชสำนักหมิงชื่อว่า หวงหมิงซูซุ่น หลักการนี้ได้ถูกยกเลิกเมื่อพระราชนัดดาของพระองค์ จักรพรรดิเจี้ยนเหวิน ซึ่งขึ้นเป็นฮ่องเต้องค์ที่ 2 ทรงคิดรวบอำนาจและพยายามที่จะกำจัดอำนาจของพระปิตุลาของพระองค์เอง ก่อให้เกิดสงครามกลางเมืองหรือการทัพที่จิงหนานขึ้น หลังจากการทัพดังกล่าวสิ้นสุดลงองค์ชายหยันได้สืบราชสมบัติต่อเป็นฮ่องเต้ ในปี ค.ศ. 1402 พระนามว่า จักรพรรดิหย่งเล่อ
จักรพรรดิหย่งเล่อได้สถาปนาเมืองหยันเป็นราชธานีแห่งที่ 2 และเปลี่ยนชื่อเมืองหลวงใหม่เป็น เป่ย์จิง หรือ ปักกิ่ง สร้างพระราชวังต้องห้าม (หรือพระราชวังกู้กง) ซึ่งเป็นพระราชวังที่ใหญ่ที่สุดในเอเชียในขณะนั้น รื้อฟื้นระบบคูคลองเมืองและเริ่มระบบการสอบคัดเลือกเข้าราขการหรือจอหงวน ในตำแหน่งราชการที่สำคัญๆ พระองค์ได้ให้รางวัลแก่เหล่าขันทีที่ได้สนับสนุนและว่าจ้างให้พวกเขาทำหน้าที่ถ่วงดุลคานอำนาจกับเหล่าราชบัณฑิตนักปราชญ์ขงจื๊อ หนึ่งในขันทีที่โด่งดังคือ เจิ้งเหอ ได้นำกองเรือจีนไปประกาศศักดาทั่วสารทิศ
การขึ้นสู่อำนาจของจักรพรรดิองค์ใหม่และปัจจัยใหม่ๆได้ลดความฟุ่มเฟือยลง การจับกุมจักรพรรดิเจิ้งถงในปี ค.ศ. 1449 ในวิกฤตตูมูสิ้นสุดบทบาทของพระองค์ ในที่สุดกองทัพเรือของราชวงศ์หมิงได้เกิดความเสื่อมถอยลงเนื่องจากเผชิญสงครามหลายครั้งในขณะที่การใช้การเกณฑ์แรงงานก่อสร้างแนวป้อมปราการเหลียวตงเชื่อมต่อกับป้อมปราการของกำแพงเมืองจีนนำไปสู่รูปแบบลักษณะที่เห็นเป็นอยู่ในปัจจุบัน
จำนวนสำมะโนประชากรในจักรวรรดิต้าหมิงได้เกิดการขยายตัวอย่างกว้างขว้างและได้รับการจดบันทึกอย่างต่อเนื่องโดยราชสำนัก 10 ปีครั้ง แต่ความหวังที่จะหลีกเลี่ยงการเกณฑ์แรงงาน, การเก็บภาษีและการต้องเผชิญอุปสรรคของการเก็บรวบรวมและชำระเอกสารราชการจำนวนมากที่หนานจิงได้เป็นอุปสรรคต่อการประเมินตัวเลขที่ถูกต้องมีการประเมินโดยคร่าวๆของจำนวนประชากรสมัยราชวงศ์หมิงตอนปลายมีจำนวน 160 ถึง 200 ล้านคน[4] ในยุคนี้กฎหมายไห่จิ้นได้ถูกตราขึ้นเพื่อจุดประสงค์ที่จะปกป้องคุ้มครองอาณาเขตของจักรวรรดิต้าหมิงตามชายฝั่งทะเลจากพวก โจรสลัดญี่ปุ่น ที่ซึ่งได้ลักลอบปล้นสะดมหัวเมืองท่าของหมิงหลายครั้ง จนราชสำนักต้องส่ง ชี จี้กวัง แม่ทัพแห่งราชวงศ์หมิงไปปราบ ซึ่งต่อมาได้รับการยกย่องเป็นวีรบุรุษจากการปราบโจรสลัดญี่ปุ่น ในศตวรษที่ 16 อย่างไรก็ตามการขยายตัวของชาวตะวันตกได้ถูกจำกัดให้ทำการค้าได้เฉพาะบริเวณใกล้เมืองท่ากวางโจวและมาเก๊า การค้าได้ทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนระหว่างชาวจีนกับชาวตะวันตก "การแลกเปลี่ยนโคลัมเบียน" (Columbian Exchange) หรือ การเคลื่อนย้ายพืชและสัตว์ระหว่างซีกโลกตะวันตกออกและตะวันตกโดยพ่อค้าชาวยุโรป ได้มีการนำเอาธัญพืช,พืชผักและสัตว์จากยุโรปตะวันตกมาสู่ประเทศจีน พริกได้เข้ามาสู่อาหารเสฉวน ข้าวโพด และมันสัมปะหลัง ทำให้ช่วยลดปัญหาด้านการขาดแคลนอาหารและเป็นปัจจัยหนึ่งที่เอื้อให้จำนวนประชากรของหมิงเพิ่มขึ้นจากการค้าขายกับตะวันตก การเติบโตของการค้ากับโปรตุเกส, สเปนและฮอลันดา ได้สร้างอุปสงค์ใหม่แก่ผลผลิตของจีน
นอกจากการค้ากับชาวยุโรปแล้วในรัชสมัยจักรพรรดิว่านลี่ ฮ่องเต้องค์ที่ 14 แห่งราชวงศ์หมิง ได้มีไดเมียวแห่งญี่ปุ่นนามว่า โทะโยะโตะมิ ฮิเดะโยะชิได้ก่อการกำเริบเสิบสานตั้งตนเป็นใหญ่คิดรุกรานอาณาจักรโชซ็อน (เกาหลี) ซึ่งเป็นประเทศราชของราชวงศ์หมิง นำไปสู่เหตุการณ์การบุกครองเกาหลีของญี่ปุ่นในปี ค.ศ. 1592 ทำให้จักรพรรดิว่านลี่มีพระราชโองการส่งกองทัพปราบญี่ปุ่นและเข้าช่วยเกาหลี จนในที่สุดกองทัพญี่ปุ่นของฮิเดะโยะชิต้องพ่ายแพ้และถอยทัพกลับในที่สุด
ในปลายราชวงศ์หมิงได้เริ่มประสบปัญหาภายในหลายอย่าง จาง จวีเจิ้ง มหาอำมาตย์แห่งราชสำนักหมิงได้ริเริ่มการปฏิรูปขึ้นมาใหม่อีกครั้ง แต่มิทันได้เริ่มประสบผลกลับล้มเหลวและถูกขัดขวาง เมื่อได้เกิดการชะลอตัวในด้านเกษตรกรรมซึ่งมาจากปรากฏการณ์ธรรมชาติสอดคล้องกับยุคน้ำแข็งน้อยประจบกับการจัดเก็บภาษีเริ่มมีปัญหาทำให้ปลายยุคราชวงศ์หมิงได้เกิดปัญหาการเพาะปลูกล้มเหลว, อุทกภัยและโรคระบาดเริ่มตามมา ราชวงศ์หมิงได้ล่มสลายลงเมื่อเกิดกลุ่มกบฎชาวนานำโดยหลี่ จื้อเฉิง ได้นำกองทัพบุกเข้ากรุงปักกิ่ง และต่อมา อู๋ซานกุ้ย แม่ทัพหมิงผู้ทรยศได้เปิดด่านซันไฮ่กวานให้กองทัพแมนจูที่กำลังรุกรานเมืองจีนอยู่นั้นเข้ากรุงปักกิ่งได้สำเร็จและตั้งราชวงศ์ชิงขึ้น ส่วนกลุ่มขุนนางและทหารที่ยังคงจงรักภักดีต่อราชวงศ์หมิงได้รวมตัวกันหนีไปตั้งราชวงศ์หมิงใต้ (บริเวณตอนใต้ของประเทศจีน) ดำรงอยู่ถึง ค.ศ. 1683 จนถูกราชวงศ์ชิงโค่นล้ม ราชวงศ์หมิงถึงกาลอวสานอย่างสมบูรณ์
ประวัติ
การสถาปนาราชวงศ์หมิง
กบฎโพกผ้าแดง
ชาวมองโกลที่ปกครองราชวงศ์หยวนเป็นเวลาเกือบร้อยปี จนถึงช่วงปลายราชวงศ์หยวน เป็นช่วงเวลาราชสำนักมองโกลใช้นโยบายแบ่งแยกชนชั้นกดขี่ข่มเหงรังแกชาวฮั่น ประกอบกับมีการขึ้นการเก็บภาษีอย่างหนักหน่วงทั่วแผ่นดิน เกิดภาวะอัดคัดฝืดเคืองและได้เกิดอุทกภัยที่แม่น้ำฮวงโหเป็นผลมาจากการคัดค้านนโยบายสร้างเขื่อนชลประทานของชาวมองโกล ดังนั้นการเกษตรและเศรษฐกิจจึงอยู่ในภาวะตกต่ำ[5] และได้เกิดการก่อกบฎชาวนาขึ้นนับหมื่นโดยได้เรียกร้องให้ราชสำนักหยวนหาวิธีซ่อมเขื่อนกำแพงกั้นน้ำและแก้ไขปัญหาอุทกภัย[5] ราชสำนักหยวนกลับปฏิเสธอย่างไม่ใยดี ความไม่พอใจลุกลามไปทั่วแผ่นดินจนทำให้ชาวชาวฮั่นหลายกลุ่มได้ก่อกบฏต่อต้านราชวงศ์หยวนและฟื้นฟูราชวงศ์ของชาวฮั่น กลุ่มที่มีอิทธิพลที่สุดคือกบฏโพกผ้าแดงในปี ค.ศ.1351 กลุ่มโจรโพกผ้าแดงได้ร่วมมือกันเป็นเครือข่ายสมาคมลัทธิบัวขาวซึ่งเป็นสมาคมลับทางพุทธศาสนา
จู หยวนจาง ชาวนาที่สิ้นเนื้อประดาตัวและต่อมาได้บวชเป็นพระสงฆ์ในศาสนาพุทธได้ร่วมการก่อกบฎต้านราชวงศ์หยวนกับกลุ่มกบฎโพกผ้าแดงในปี ค.ศ. 1352 เขาได้เข้าสู้กับทหารมองโกลอย่างกล้าหาญจนทำให้เขาสร้างชื่อเสียงและเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง ในปี ค.ศ. 1356 กองทัพกบฎโพกผ้าแดงได้เข้ายึดเมืองหนานจิงได้สำเร็จ[6]
เมื่อราชวงศ์หยวนกำลังใกล้จะล่มสลายกลุ่มกบฎได้ถือโอกาสเข้าต่อสู้แย่งชิงอำนาจกันเองเพื่อที่จะได้ปกครองแผ่นดินจีนทั้งหมด ในปี ค.ศ. 1363 กลุ่มผู้มีอำนาจตามท้องถิ่นได้ถือโอกาสตั้งตนเป็นอิสระแผ่นดินได้แตกออกเป็นเหล่าต่างๆ จู หยวนจาง ได้ปราบผู้ทรยศที่สำคัญคือ เฉิน โหย่วเลี่ยง สมาชิกกบฎโพกผ้าแดงที่ทรยศที่ตั้งตนเป็นอิสระสถาปนาพระตนขึ้นเป็นกษัตริย์แห่งฮั่น จู หยวนจางได้รวบรวมกำลังเข้าปราบเฉิน โหย่วเลี่ยงในยุทธการทะเลสาบโปหยาง ซึ่งมีการอภิปรายโดยนักวิชาการถือเป็นยุทธนาวีที่ใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์จีน เป็นที่รู้จักในความพยายามใช้เรือปืนไฟของจู หยวนจาง ที่มีทหาร 200,000 คน สามารถเอาขาะทหารของเฉิน โหย่วเลี่ยงที่มีมากกว่าถึง 3 เท่า (มีการคาดการณ์ว่ามีประมาณ 650,000 คน)
ชัยชนะของจู หยวนจางได้ทำให้เขารวบรวมดินแดนแม่น้ำแยงซีมาครอบครองได้สำเร็จ หลังจากที่หัวหน้าของกบฎโพกผ้าแดงเสียชีวิตลงในปี ค.ศ. 1367 ทำให้กลุ้มกบฎเกิดภาวะขาดผู้นำโดยเหล่าสมาชิกปรึกษากันพบว่าไม่มีใครที่จะมีความสามารถพอที่จะขึ้นมาเป็นผู้นำได้อีก กลุ่มกบฎจึงคัดเลือกให้ จู หยวนจาง ขึ้นมาเป็นหัวหน้ากบฎในปีต่อมาเขาได้นำทัพกบฎบุกเข้าสู่กรุงต้าตู (ปักกิ่งในปัจจุบัน)[7] เมืองหลวงของราชวงศ์หยวน จักรพรรดิหยวนฮุ่ยจง จักรพรรดิเชื้อสายมองโกลองค์สุดท้ายถูกบีบให้ต้องลี้ภัยทิ้งเมืองหลวงหนีออกจากพระราชวัง โดย จู หยวนจางได้นำทัพขับไล่กองทัพมองโกลจนราชสำนักหยวนต้องหนีขึ้นไปทางเหนือและตั้งราชวงศ์หยวนเหนือ ส่วนจู หยวนจางได้ประกาศก่อตั้ง ราชวงศ์หมิง (明) ที่แปลว่า แสงสว่าง ประดุจอิสระของชาวฮั่นจากมองโกล ทำให้ชาวฮั่นกลับมามีอิสรภาพอีกครั้ง
หลังจากนั้นจู หยวนจางได้รื้อถอนพระราชวังของราชวงศ์หยวนเดิมลงที่ต้าตู[7] เมืองได้ถูกเปลี่ยนชื่อเป็น "เป่ยผิง" ในปีเดียวกันจู หยวนจางได้ตั้งตนเป็นจักรพรรดิและได้สถาปนาตนเองเป็นจักรพรรดิหงหวู่ หรือ<b data-parsoid='{"dsr":[13897,13913,3,3]}'>หมิงไท่จู่ ปฐมจักรพรรดิราชวงศ์หมิง
การครองราชย์ของจักรพรรดิหงหวู่
จักรพรรดิหงหวู่ทรงตั้งกรุงหนานจิงเป็นราชธานีแห่งราชวงศ์หมิง พระองค์ได้มีความพยายามที่จะบูรณะสาธารณูปโภคในอาณาจักรอีกครั้ง พระองค์ได้สร้างกำแพงรอบเมืองหนานจิงเป็นระยะทางยาวกว่า 48 กิโลเมตร (30 ไมล์) พร้อมทั้งสร้างพระราชวังและหอประชุมขุนนางขึ้นมาใหม่[7] อีกทั้งได้ทรงทุ่มเทเพื่อที่จะฟื้นฟูเศรษฐกิจ สังคม และผลผลิตในประเทศ โดยด้านหนึ่งพยายามลดภาระของประชาชนและชาวนา ในขณะที่อีกด้านก็เร่งปฏิรูประบบการปกครองที่ไม่เหมาะสม รวมทั้งลงโทษขุนนางที่ฉ้อราษฎร์บังหลวง
โดยในช่วงเวลานี้ จักรพรรดิหมิงไท่จู่ได้ให้โอกาสชาวบ้านที่ต้องอพยพเพราะภัยสงครามจนไม่มีที่ทำกิน ให้เข้าไปจับจองที่ดินที่รกร้างว่างเปล่า โดยทางการจะเป็นผู้จัดหาพันธุ์พืชและเครื่องมือให้ นอกจากนั้นยังมีการยกเว้นภาษีและการเกณฑ์แรงงานให้กับผู้ที่ไปบุกเบิกพื้นที่ใหม่ๆเป็นเวลา 3 ปี ทำการส่งเสริมด้านชลประทาน ทำให้ราษฎรมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นโดยลำดับ
ทว่าในด้านการปฏิบัติต่อขุนนางนั้น แม้ในช่วงต้นของการสถาปนาราชวงศ์ จะมีการปูนบำเหน็จและพระราชทานตำแหน่งให้กับขุนนางที่มีผลงาน ทว่าเพื่อที่จะรวบอำนาจให้รวมศูนย์ไว้ที่องค์ฮ่องเต้ บวกกับการที่พระองค์มีนิสัยเป็นคนที่ระแวงสงสัยในตัวผู้อื่น ทำให้ในรัชกาลหงหวู่มีการประหารฆ่าขุนนางผู้มีคุณูปการไปไม่เป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะในกรณีสำคัญที่เห็นได้ชัดก็อย่างเช่นกรณีของ หูเหวยยง (胡惟庸) กับหลันอี้ว์ (蓝玉)
หูเหวยยงได้เข้ากองทัพติดตามจูหยวนจางและได้เป็นที่ปรึกษาที่สำคัญตั้งแต่ก่อนจะครองราชย์ จนกระทั่งได้ดำรงตำแหน่งอัครเสนาบดีในเวลาต่อมา หูเหวยยงได้รับความโปรดปรานจากจักรพรรดิหมิงไท่จู่เป็นอย่างยิ่ง ทำให้เริ่มมีอิทธิพลและกุมอำนาจต่างๆเอาไว้ในมือ มีขุนนางจำนวนมากที่มาเข้าเป็นสมัครพรรคพวกมากมาย จนมักกระทำการโดยพลการอยู่เสมอ อย่างเช่นฎีกาที่เหล่าขุนนางเขียนถวายฮ่องเต้ หากมีฎีกาใดที่ไม่เป็นประโยชน์กับตนก็จะไม่ยอมถวายขึ้นไป สุดท้ายในปีค.ศ. 1380 เมื่อมีคนกล่าวโทษว่าหูเหวยยงนั้นมีความคิดที่จะก่อกบฏ จักรพรรดิหมิงไท่จู่จึงมีรับสั่งให้ประหารหูเหวยยง พร้อมทั้งถือโอกาสในการกวาดล้างวงศ์ตระกูลและสมัครพรรคพวกของหูเหวยยงทั้งหมด นอกจากนั้นในภายหลังยังมักจะอาศัยข้ออ้างการเป็นพรรคพวกของหูเหวยยงเป็นอาวุธในการปกครอง กล่าวคือเมื่อใดที่ทรงระแวงสงสัยบุคคล ขุนนาง หรือเจ้าของที่ดินคนไหน ที่คาดว่าอาจจะเป็นภัยต่อราชบัลลังก์ ก็จะถูกประหารด้วยข้อกล่าวหาดังกล่าว แม้กระทั่งล่วงเลยมาถึง 10 ปียังมีการอาศัยข้อหานี้ทำการประหารครั้งใหญ่อีกครั้ง โดยในคดีดังกล่าวตั้งแต่ต้นจนจบ มีผู้ที่ถูกประหารชีวิตไปทั้งสิ้นกว่า 30,000 คน
หลังจากเกิดเหตุการณ์คดีหูเว่ยยงแล้ว จักรพรรดิหมิงไท่จู่จึงได้ยกเลิกระบบอัครเสนาบดี แล้วแบ่งอำนาจการปกครองเสียใหม่หรือเป็นที่รู้จักกันในรูปแบบ สามสำนักหกกรม (三省六部)
จากความระแวงที่เกิดขึ้น ยังทำให้มีการจัดตั้งหน่วยงานสำคัญที่มีในการตรวจสอบขึ้น ได้แก่สำนักงานตรวจการ (督察院) และหน่วยงานองครักษ์เสื้อแพร (锦衣卫 หรือ จินยี่เว่ย) มีลักษณะรูปแบบคล้ายตำรวจลับ เพื่อให้เป็นหน่วยงานพิเศษในการตรวจสอบขุนนางในราชสำนักและราษฎรทั่วราชอาณาจักร จากนั้นยังทรงแต่งตั้งพระโอรสทั้งหลายให้ออกไปเป็นเจ้ารัฐประจำอยู่ในหัวเมืองต่างๆ โดยมีเป้าหมายในด้านหนึ่งเพื่อเพิ่มความแข็งแกร่งและศักยภาพในการป้องกันชาวมองโกลจากทางเหนือ ขณะที่อีกด้านหนึ่งก็เป็นมาตรการป้องกันการร่วมมือระหว่างเหล่าองค์ชายกับขุนนางกังฉินในราชสำนักเพื่อชิงราชบัลลังก์ อีกทั้งทรงตรามาตรการเสริมเพื่อป้องกันการใช้อำนาจบาตรใหญ่จนเกินควบคุมของบรรดาเชื้อพระวงศ์ ด้วยการบัญญัติไว้ว่า สำหรับฮ่องเต้ในอนาคตหากมีความจำเป็น ให้สามารถถอดถอนเจ้ารัฐหัวเมืองเหล่านี้ได้
หลังจากจักรพรรดิหมิงไท่จู่สวรรคตแล้ว จู หยุ่นเหวิน ซึ่งเป็นพระราชนัดดาได้ขึ้นครองราชย์สืบต่อเป็นจักรพรรดิเจี้ยนเหวิน และต่อมาพระองค์ได้ใช้นโยบายทำการริดรอนอำนาจของ อ๋อง ผู้ครองแคว้นทำให้อ๋องบางคนเผาตัวตาย โดนถอดบรรดาศักดิ์ โดนจับขังคุก โดนเนรเทศ ต่อมาไม่นาน เอี้ยนอ๋อง จูตี้ ผู้ครองนครปักกิ่งซึ่งเป็นพระปิตุลาของจักรพรรดิเจี้ยนเหวิน โดยตัว จูตี้เองก็ไม่พอใจต่อนโยบายของจักรพรรดิเจี้ยนเหวิน เป็นทุนเดิมอยู่แล้วได้ลุกขึ้นประกาศยุทธการสยบเภทภัยอ้างว่าเพื่อกำจัดขุนนางโฉดข้างพระองค์และสามารถโค่นอำนาจจักรพรรดิเอี้ยนเหวินลงได้สำเร็จ จูตี้ได้ปราบดาภิเษกขึ้นเป็นจักรพรรดิหมิง เฉิงจู่หรือจักรพรรดิหย่งเล่อ ในปี พ.ศ. 1964 (ค.ศ. 1421) จักรพรรดิหย่งเล่อได้ย้ายเมืองหลวงจากเมืองหนานจิงไปยังกรุงปักกิ่ง
การครองราชย์ของจักรพรรดิหย่งเล่อ
แม้รัฐบาลของราชวงศ์หมิงจะเสริมระบอบรวมศูนย์อำนาจรัฐให้มากขึ้นก็ตาม แต่มีจักรพรรดิหลายองค์ไม่ทรงพระปรีชาหรือไม่ก็ทรงพระเยาว์ ไม่สนพระทัยการบริหารประเทศ อำนาจจึงตกอยู่ในมือของเสนาบดีและขันที พวกเขาทุจริตคดโกงและขู่เข็ญรีดเอาเงิน ทำร้ายขุนนางที่ซื่อสัตย์ กิจการบริหารบ้านเมืองเสื่อมโทรมลงเรื่อยๆ ความขัดแย้งในสังคมรุนแรง ช่วงกลางสมัยราชวงศ์หมิงจึงเกิดการลุกขึ้นต่อสู้ของชาวนาหลายครั้งหลายหนแต่ถูกปราบปรามลงได้ในสมัยราชวงศ์หมิง เคยมีนักการเมืองที่มีชื่อเสียงชื่อจาง จวีเจิ้ง สามารถคลี่คลายความขัดแย้งกันทางสังคมและกอบกู้การปกครองของราชวงศ์หมิงด้วยวิธีดำเนินการปฏิรูป เขาปรับปรุงระบบขุนนาง พัฒนาการเกษตร ซ่อมแซมแม่น้ำและคูคลอง และได้รวมภาษีอากรและการกะเกณฑ์บังคับต่างๆเป็นหนึ่งเดียวได้ช่วยลดภาระของประชาชนลงไปได้บ้างระดับหนึ่งในสมัยหมิง การเกษตรพัฒนามากขึ้นกว่ายุคก่อน การทอผ้าไหมและการผลิตเครื่องเคลือบดินเผามีความก้าวหน้ารุ่งเรือง การทำเหมืองเหล็ก การหล่อเครื่องทองเหลือง การผลิตกระดาษ การต่อเรือเป็นต้นก็มีการพัฒนาอย่างมาก การแลกเปลี่ยนทางเศรษฐกิจและวัฒนธรรมระหว่างประเทศมีบ่อยครั้ง เจิ้งเหอซึ่งชาวไทยเรียกกันว่าซำปอกงได้นำกองเรือจีนไปเยือนเอเซียตะวันออกเฉียงใต้และแอฟริกาทั้งหมดกว่า30ประเทศถึง 7 ครั้งตามลำดับ แต่หลังช่วงกลางราชวงศ์หมิงเป็นต้นมา จีนถูกการรุกรานจากหลายประเทศรวมทั้งญี่ปุ่น สเปน โปรตุเกส และเนเธอร์แลนด์เป็นต้น
การเดินทางของเจิ้งเหอและต้นเค้าของการล่าอาณานิคมภาคพื้นทะเลในสมัยราชวงศ์หมิง
การเดินทางของเจิ้งเหอมีจุดประสงค์ที่จะผูกมิตรกับอาณาจักรต่างๆโดยจักรพรรดิหย่งเล่อทรงส่งเจิ้งเหอเป็นแม่ทัพเรือราชวงศ์หมิงนำกองเรือขนาดยักษ์ไปตามหาจักรพรรดิเจี้ยนเหวิน ซึ่งการเดินทางเจิ้งเหอก็ต้องใช้กำลังทหารปราบปรามบ้างเพื่อแสดงให้เห็นว่ากองทัพเรือราชวงศ์หมิงนั้นมีความยิ่งใหญ่เหนือกว่าทุกชนชาติ เจิ้งเหอได้สั่งให้มีปฏิบัติการทางทหารดังต่อไปนี้
การโจมตีท่าเรือเก่า:สถานผู้ดูแลความสงบเรียบร้อยในสุมาตรา เมื่อ ค.ศ. 1407
เหตุอันรุนแรงในชวา เมื่อ ค.ศ. 1407
การกดดันข่มขู่พม่าใน ค.ศ. 1409
การโจมตีศรีลังกาใน ค.ศ. 1411
โจมตีและจับกุม ซู-กาน-ลา (Su-Gan-La) แห่งสมุทรา ค.ศ. 1415
ความรุนแรงที่เกิดขึ้นที่อยุธยา
การเสื่อมและล่มสลายของราชวงศ์หมิง
ช่วงปลายราชวงศ์หมิง สภาพการผูกขาดที่ดินรุนแรงมาก พระราชวงศ์และบรรดาเจ้านายที่ได้รับการแต่งตั้งมีที่ดินกระจายอยู่ทั่วประเทศ ภาษีอากรของรัฐบาลก็นับวันมากขึ้น ความขัดแย้งระหว่างชนชั้นต่างๆของสังคมก็นับวันรุนแรงขึ้น มีเสนาบดีและขุนนางบางคนพยายามจะคลี่คลายความขัดแย้งในสังคมให้เบาบางลง และเรียกร้องให้ยับยั้งสิทธิ พิเศษของเสนาบดีขันทีและเชื้อพระวงศ์ทั้งหลาย เสนาบดีเหล่านี้เทียวบรรยายวิชาการและวิพากษ์วิจารณ์การเมืองจึงถูกเรียกกันว่าเป็น”พรรคตงหลินตั่ง” แต่แล้วพวกเขาก็ต้องถูกเสนาบดีขันทีและขุนนางที่มีอำนาจโจมตีและทำร้าย ซึ่งยิ่งทำให้สังคมวุ่นวายมากยิ่งขึ้นการต่อสู้ในชนบทก็ทวีความรุนแรงขึ้น ในปี พ.ศ. 2170 (ค.ศ. 1627) มณฑลส่านซีเกิดทุพภิกขภัย แต่ข้าราชการยังคงบีบบังคับให้ประชาชนจ่ายภาษี จนทำให้เกิดการลุกขึ้นต่อสู้ ประชาชนที่ประสบภัยเป็นพันเป็นหมื่นรวมตัวขึ้นเป็นกองทหารชาวนาหลายกลุ่มหลายสาย ปี พ.ศ. 2187 (ค.ศ. 1644) กองทหารชาวนา นำโดยหลี่ จื้อเฉิง บุกเข้าไปถึงกรุงปักกิ่ง จักรพรรดิฉงเจินซึ่งเป็นจักรพรรดิองค์สุดท้ายของราชวงศ์หมิงต้องผูกพระศอสิ้นพระชนม์
การเมืองการปกครอง
ในสมัยราชวงศ์หมิงได้ใช้การปกครองแบบสามสำนักหกกรม ยึดเป็นต้นแบบตลอดการดำรงอยู่ของราชวงศ์โดยอำนาจการปกครองจะแบ่งออกเป็น 6 กระทรวงได้แก่กระทรวงการปกครอง การคลัง พิธีการ กลาโหม ราชทัณฑ์ (ยุติธรรม) และโยธาฯ โดยแต่ละกระทรวงให้มีเจ้ากระทรวง 1 คนกับผู้ช่วยอีก 2 คน และให้เจ้ากระทรวงทั้ง 6 ขึ้นตรงต่อฮ่องเต้ อีกทั้งได้กำหนดรูปแบบให้กระทรวงกลาโหมจัดสรรกำลังประกอบด้วย 5 กองบัญชาการได้แก่ กองบัญชาการฝ่ายซ้าย ขวา หน้า หลังและกลาง
สังคมและวัฒนธรรม
วรรณกรรม
วรรณกรรม, ภาพวาด, การแต่งกลอน, ดนตรี, และการแสดงงิ้ว หลากหลายรูปแบบได้เจริญรุ่งเรืองขึ้นเป็นอย่างมากในสมัยราชวงศ์หมิง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในบริเวณลุ่มแม่น้ำแยงซีตอนล่างที่มีความเจริญทางเศรษฐกิจคับคั่ง
ในสมัยราชวงศ์หมิงเหล่าบัณฑิตได้แต่งเรียบเรียงและพัฒนาวรรณกรรมจีนขึ้นมาใหม่เป็นผลงานจำนวนมาก ผลงานที่โดดเด่นเป็นที่รู้จักกันดีคือ สี่สุดยอดวรรณกรรมจีน อันได้แก่ ไซอิ๋ว วรรณกรรมที่ล้อย้อนเหตุการณ์ในสมัยราชวงศ์ถัง, สามก๊ก มีการเรียบเรียงปรับปรุงเพิ่มเติมพงศาวดารขึ้นมาใหม่โดยล่อกวนตง , ซ้องกั๋ง และ ความฝันในหอแดง
ส่วนวรรณกรรมหรือนิทานพื้นบ้านที่โด่งดังในยุคราชวงศ์หมิงคือ ตำนานนางพญางูขาว แห่งเมืองหังโจว
รายพระนามจักรพรรดิราชวงศ์หมิง
วัฒนธรรมสมัยนิยม
จูตี้ จักรพรรดิบัลลังก์เลือด หรือ (Relic Of An Emissary) ภาพยนตร์ซีรีส์ปี ค.ศ. 2011 เป็นเรื่องราวอิงประวัติศาสตร์ช่วงต้นราชวงศ์หมิง เกี่ยวกับการขึ้นสู่บัลลังก์ของเอี้ยนหวังจู่ตี้ โดยมีตัวเอกคือองครักษ์เสื้อแพร
อ้างอิง
แหล่งข้อมูลอื่น
*
หมวดหมู่:รัฐสิ้นสภาพในประเทศจีน
หมวดหมู่:รัฐและดินแดนที่ก่อตั้งในคริสต์ศตวรรษที่ 14
หมวดหมู่:สิ้นสุดในคริสต์ศตวรรษที่ 17
หมวดหมู่:รัฐสิ้นสภาพในประวัติศาสตร์จีน
| https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%A7%E0%B8%87%E0%B8%A8%E0%B9%8C%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B8%87 |
{
"plaintext_start_byte": [
3,
202,
557,
1434,
2001,
2901,
3455,
4002,
4633,
5366,
6342,
6830,
7622,
8144,
8761,
9264,
9790,
10442,
11004,
11809,
12532,
12996,
13406,
13863,
14402,
15100,
15846,
16197,
16580,
17130,
17482,
18139,
18963,
19653,
20286,
20695,
21400,
21920,
22466,
23234,
24387,
25757,
26348,
27525,
28313,
28936,
29575,
30192,
30740,
31225,
31612,
32035,
32462,
32992,
33230,
33937,
34711,
35478,
36181,
36850,
37592,
38282,
38803,
39531,
39999,
40661,
40890,
41432,
41901,
42524,
43166,
43771
],
"plaintext_end_byte": [
201,
544,
1432,
2000,
2900,
3454,
3967,
4632,
5365,
6325,
6829,
7621,
8143,
8760,
9263,
9789,
10410,
11003,
11784,
12529,
12995,
13405,
13862,
14401,
15099,
15773,
16196,
16579,
17129,
17481,
18138,
18962,
19652,
20285,
20632,
21399,
21919,
22465,
23205,
24386,
25756,
26347,
27477,
28312,
28935,
29574,
30181,
30739,
31224,
31611,
32034,
32461,
32991,
33229,
33936,
34687,
35460,
36180,
36849,
37570,
38281,
38802,
39530,
39998,
40660,
40889,
41431,
41900,
42523,
43165,
43770,
44020
]
} | When did Aristagoras become leader of Miletus? | Aristagoras | english | {
"passage_answer_candidate_index": [
1
],
"minimal_answers_start_byte": [
317
],
"minimal_answers_end_byte": [
336
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Tyrants of Miletus
Late 8th or 7th c.BCE Amphitres7th century BCE Thrasybulus6th century BCE Thoas6th century BCE Damasanorc.518-514 BCE Histiaeusc.513-499 BCE Aristagoras3rd century BCE Timarchusvt
Aristagoras (Greek: Ἀρισταγόρας ὁ Μιλήσιος), d. 497/496 BC, was the leader of Miletus in the late 6th century BC and early 5th century BC and a key player during the early years of the Ionian Revolt against the Persian Achaemenid Empire. He was the son-in-law of Histiaeus, and inherited the tiranny of Miletus from him.
Background
By the time extant history hears of him, Aristagoras is already serving as deputy governor of Miletus, a polis on the western coast of Anatolia around 500 BC. He was the son of Molpagoras, previous tyrant of an independent Miletus, and brother-in-law[1] (and nephew[2]) of Histiaeus, whom the Persians had set up as tyrant, but never quite trusted. After general Megabazus presented his complaints about Histiaeus to Darius I of Persia, the latter summoned Histiaeus to his court and detained him at Susa, the main reason being that he wanted a trustworthy advisor.[1] On the recommendation of Histiaeus, the Achaemenids then appointed Aristagoras as the new ruler of Miletus.[1] Aristagoras ruled Miletus while Histiaeus remained in Susa. The assignment was put forward as temporary. Privately, everyone knew that he was being kept under observation away from his troops.[3]
Aristagoras was the main orchestrator of the Ionian Revolt on secret instruction by Histiaeus, when the latter learned of Persian plans to interfere directly in Miletus. Aristagoras took advantage of Greek dissatisfaction with Persian rule to incite an alliance of the Greek poleis of Ionia. Soliciting assistance from the states of mainland Greece he failed to obtain the help of a major state, Sparta. He did obtain the half-hearted assistance of Athens. Their attack on the satrapy of Lydia having been defeated, they withdrew, abandoning Aristagoras to his fate.
In the last months of the failing revolt, the Persians were reconquering rebel country city by city. Choosing not to remain and make a stand alone, Aristagoras led a colony to Thrace, where he had negotiated a franchise to settle from the Thracians. No sooner did he arrive than he and all his men were massacred in a surprise attack by the Thracians, for reasons unspecified by Herodotus, whether loyal to the Great King, or influenced by the Scythians, who hated the Ionians for their rescue of the Great King, or just because they changed their minds about the number of Hellenes they would allow in their country. The revolt gained momentum briefly but then began to fail again. When all was nearly lost, the Great King allowed Histiaeus to convince him that he could settle the conflict and now should be sent back to Miletus. Aristagoras was gone. According to Herodotus, they never met again.
Histiaeus never succeeded in reaching Miletus. Reporting first to Sardis, undoubtedly still recovering from fire, whether with or without the Great King's complicity (Herodotus does not say), he was interrogated concerning his true loyalties. Histiaeus swore complete ignorance of the events of the revolt and unquestionable loyalty to the Persians. He admitted nothing, but the satrap, Artaphernes, was not in the least deceived. He said, "I will tell thee how the case stands, Histaeus: this shoe is of thy stitching; Aristagoras has but put it on.[4]
Seeing that the jig was up, Histiaeus escaped that night and took ship at the coast, probably at Ephesus. He had no trouble raising troops and finding ships, but he found that he was not trusted by the revolutionaries. Miletus would not have him back. He became a soldier of fortune in the Aegean until he was hunted down and executed by Artaphernes. The Ionian revolt was finally settled in 494/493 BC. The Persians went on to plot the conquest of Greece under the pretext of a punitive campaign against Athens.
Failure of the Naxos expedition
Certain exiled citizens of Naxos came to Miletus to seek refuge. They asked Aristagoras to supply them with troops, so that they could regain control of their homeland. Aristagoras considered that if he was able to supply troops to the Naxians, then he could become ruler of Naxos. So he agreed to assist the Naxians.[3] He explained that he did not have enough troops of his own, but that Artaphernes, Darius’ brother and the Persian satrap of Lydia, who commanded a large army and navy on the coast of Asia, could help supply troops. The Naxians agreed to Aristagoras seeking Artaphernes' support and supplied him with money.
Aristagoras travelled to Sardis and suggested that Artaphernes attack Naxos and restore the exiles. The Persians would then gain control of the island. He explained to Artaphernes that Naxos “was a fine and fertile island, close to the Ionian coast, and rich both in treasures and slaves.”[5] It was also the gateway to the Cyclades, which the Persians did not yet rule. Aristagoras promised that he would both fund the expedition and give Artaphernes a bonus sum. He also tempted Artaphernes by adding that capturing the island would place other poleis of the Cyclades under his control. They would serve as bases for an invasion of Euboea.[5] After securing the permission of Susa, Artaphernes agreed and promised 200 ships.
The following spring, Aristagoras and the Naxian exiles sailed with the fleet. Unfortunately for the success of the invasion, Aristagoras quarrelled with the Persian admiral Megabates. He interfered in the discipline of the latter over the ship captains to save a friend from harsh punishment for an infraction (failure to set a watch on his ship). Aristagoras saved his friend but lost the friendship and loyalty of the Persian admiral, who expected to be in overall command. The schism was irreparable, being the very first incident of the subsequent Ionian revolt. Megabates sabotaged the entire operation by secretly informing the Naxians that they were about to be attacked, taking away the element of surprise. Naxos then had enough time to prepare for a siege. Four months later, the siege still held, the Persians were out of supplies and had only limited funds remaining. The expedition was then considered a failure and the Persians sailed home.[6]
Ionian Revolt
Due to his failure to make good on his Naxian promises, Aristagoras’ political position was at risk. He began to plan a revolt with the Milesians and the other Ionians. Meanwhile, Histiaeus, still detained at Susa, had tattooed a message upon the shaved head of a slave. Once his hair had grown back, he sent him to Aristagoras. The message told Aristagoras to revolt. Histiaeus, desperate to resume his authority at Miletus, hoped Darius would send him to deal with a Milesian revolt.
Both leaders being of the same mind, Aristagoras conferred with a council of his supporters, who agreed to a rebellion in Miletus in 499 BC. Aristagoras was supported by most of the citizens in council, except the historian Hecataeus.[7] Hecataeus voted against the revolt because he believed that the Ionians would be out-matched. Defeat would be inevitable. Once the vote was taken, however, there is no evidence that he recused himself from the revolt. In fact, he had suggestions to make. Once the war began, the Ionians did not allow any fence-sitting among themselves, although they could not stop the larger allies from withdrawing. In general knowledge, warring nations do not allow citizens of any social status to comment from the sidelines without participating in the war effort.
As soon as the vote for war was certain, Aristagoras took steps to secure Persian military assets. The Naxos fleet was recovering from its ordeal at Myus. Now in a position of command – Herodotus is not specific – Aristagoras sent a party under Iatragoras to arrest the admirals still with the fleet, some several men. Ironically, these were mainly Greek. They were later released and sent home. Now that the rebellion was in the open, Aristagoras “set himself to damage Darius in every way he could think of.”[8]
The scope of the revolt spread rapidly to all Ionia. Aristagoras foresaw that one city would soon be crushed. He therefore set about to create an alliance of all the Ionian cities, but the members also came from regions beyond Ionia. He made a number of constitutional changes, not all of which are clear. First he relinquished his own tyranny. Approaching the other states, he convinced them to end theirs.[8] Finally he ordered all of the states to create a board of generals[9] to report, apparently, to him. When his government was in place he sailed to Lacedaemon and other states of Greece in search of allies.
There has been some question as to the exact meaning of Herodotus' governmental terms, and as to the form of government of the Ionian alliance. The most fundamental question is where Aristagoras got his authority over the Ionians in the first place. They were all under the satrapy of Lydia, not under Miletus. The satrap was Persian. The tyrant of Miletus was appointed by the satrap, but he also appointed all the other tyrants. For reasons not specified in Herodotus, Miletus had the upper hand.[10]
One can only assume a leadership role of some kind of Aristagoras over the other tyrants, whether personal or according to some unspecified convention. In order to gain the participation of the people in the revolt, we are told, Aristagoras "let go" the tyranny and established isonomia, which the translators translate variously with imprecise terms, such as "equality of government." According to Liddell and Scott, a standard dictionary of ancient Greek, Thucydides uses it to mean the "equality of rights" in a democracy.
Apparently Aristagoras established democracy, but then he went on to "put a stop to tyranny" in all the other Ionian cities, and moreover to insist that they select boards of generals reporting to him, which are not democratic powers. No voting is mentioned. Apparently a new sovereign state had been formed with Aristagoras as its chief. He had not stepped down, but up. The state had the power to levy taxes and troops. Aristagoras was commander of the joint armed forces. Miletus was to be the new capital. In fact the new sovereign Ionia issued its own coinage between 499 and its destruction by the Persians in 494.
Spartan refusal of assistance
Aristagoras appealed to the Spartan king, Cleomenes I, to help them throw off the Persian yoke. He praised the quality of the Spartan warriors, and argued that a pre-emptive invasion of Persia would be easy. To illustrate his view, he had brought along a "bronze tablet on which a map of all the earth was engraved, and all the sea, and all the rivers."[11] No more information is given about the map, but the circumstantial evidence suggests it was most likely the world map of Hecataeus of Miletus, an important player in Milesian political life of the times.
Aristagoras claimed that the Persians would be easy to defeat, as they fought in “trousers and turbans,” clearly not a sign of good warriors.[12] He also tempted him with Persian riches. Cleomenes asked Aristagoras to wait two days for an answer. When they next met, Cleomenes asked how long it would take to reach Susa, and upon learning that it was a three months’ journey, he firmly refused Spartan assistance as his troops would be gone for too long. At the time, Sparta was concerned over possible attacks from the Argives.[13] The Greek historian Herodotus claimed that Aristagoras attempted to change Cleomenes’ mind with bribes, until the king's young daughter Gorgo warned that Aristagoras would corrupt him.[14] Aristagoras left without the requested assistance.
Defeat of the Athenians
Aristagoras next went to Athens, where he made a convincing speech, promising “everything that came into his head, until at last he succeeded.”[15] Won over, the Athenians agreed to send ships to Ionia and Aristagoras went before them. The Athenians subsequently arrived in Miletus with twenty triremes and five others that belonged to the Eretrians. Herodotus described the arrival of these ships as the beginning of troubles between Greeks and barbarians.[16] Once all his allies had arrived, Aristagoras put his brother Charopinus and another Milesian, Hermophantus, in charge of the expedition, and the whole contingent set out for the provincial capital, Sardis, while Aristagoras remained to govern at Miletus.
The first leg of the journey was to proceed along the coast to Ephesus. Using it as base, they went overland to Sardis, on which they descended by surprise. The satrap Artaphernes and his forces retreated to the acropolis immediately. A fire, started by accident in the town, accidentally burned down the temple of the Lydian goddess Cybebe (Cybele). Attributing the fire to Ionian maliciousness, the Persians later used it as an excuse for burning Greek temples.
The fire forced the defenders of the acropolis to abandon it in favor of the marketplace. Its defence coincided fortuitously with the arrival of Persian reinforcements. Interpreting the tumult as a counter-attack, The Ionians retreated to Tmolus, a nearby elevation, from which they escaped by night.[17] The reinforcements followed the Ionians, caught up with them near Ephesus and soundly defeated them.[18]
The Persians had obtained Lydia, including all the Greek cities, by defeating the last Anatolian-speaking kingdom of the same name. They made such a show of mercy as to win the hearts and minds of the Anatolians, as well as of some of the Greeks. In that sense, the "Ionian Revolt" was de facto an Anatolian civil war. A call for assistance went rapidly around the satrapy. Joint Persian-Anatolian forces hastened overnight to the assistance of the satrap.
They arrived with such short notice and major fanfare as to frighten away the Ionian-Athenian forces. The Cambridge Ancient History article attributes this swift arrival to the Persian cavalry, which also had no trouble tracking and catching the Ionians before the gates of Ephesus. The losses of the East Greeks were so great that they slunk away, so to speak, leaving Aristagoras and the rebels to fend for themselves. An air of doom pervaded the revolt, but they fought with such spirit that the rebellion spilled over into the islands
After this battle, the Athenians refused to continue to fight in the Ionian Revolt and returned to Athens. Because of their participation in this battle, however, the Persian king, Darius, swore vengeance on Athens and commanded a servant to repeat to him three times every day at dinner, “Master, remember the Athenians.”[19] The story is somewhat and probably hypocritically naive (but not necessarily on that account false), as the Persians intended expansion into the Balkans all along. They still held parts of Thrace from their previous abortive expedition into Scythia, only stopped when they learned the true size of the country (most of Russia) and the danger of their position in it.
The Ionians fought on, gaining control of Byzantium and the surrounding towns as well as the greater part of Caria and Caunus. They were not, however, alone. In this last phase of the conflict, almost all of Cyprus also rebelled against the Persians. Onesilus, the younger brother of Gorgus, the ruler of Salamis, tried to convince his brother to rebel against Persia and join in the Ionian Revolt. When his brother refused to support the revolt, Onesilus waited until he left Salamis and then shut the city gates on him. Gorgus fled to the Persians while Onesilus took over and convinced the Cyprians to revolt. They then proceeded to lay siege to the city of Amathus.[20]
Manville's theory of a power struggle between Aristagoras and Histiaeus
Herodotus’ account is the best source we have on the events that amounted to a collision between Persia, which was expanding westward, and classical Greece at its peak. Nevertheless, its depictions are often scanty and uncertain, or incomplete. One of the major uncertainties of the Ionian revolt in Herodotus is why it occurred in the first place.
In retrospect the case seems obvious: Persia disputed the Hellenes for control of cities and territories. The Hellenes had either to fight for their freedom or submit. The desirability of these material objects was certainly economic, although considerations of defense and ideology may well have played a part. These are the motives generally accepted today, after long retrospect.
Herodotus apparently knew of no such motives, or if he did, he did not care to analyse history at that level. J D Manville characterizes his approach as the attribution of “personal motivation” to players such as Aristagoras and Histiaeus. In his view, Herodotus “may seem to overemphasize personal motivation as a cause,” but he really does not. We have either to fault Herodotus for his lack of analytical perspicacity or try to find credible reasons in the historical context for actions to which Herodotus gives incomplete explanations.
Manville suggests that the unexplained places mark events in a secret scenario about which Herodotus could not have known, but he records what he does know faithfully. It is up to the historian to reconstruct the secret history by re-interpretation and speculation, a technique often used by historical novelists. Manville puts it forward as history.
The main players are portrayed by Herodotus as naturally hypocritical. They always have an ulterior motive which they go to great lengths to conceal behind persuasive lies. Thus neither Aristagoras nor Histiaeus are fighting for freedom, nor do they cooperate or collaborate. Each has a personal motive related to greed, ambition, or fear. Manville fills in the uncertainties with hypothetical motives. Thus he arrives, perhaps less credibly for his invention, at a behind-the-scenes struggle for dominance between Aristagoras and Histiaeus. They can best be described as rivals or even enemies.[21] Some of the high points of the argument are as follows.
While Histiaeus was away serving Darius, Aristagoras acted in his stead as deputy of Miletus where, it is argued, he worked on securing his own power. The word for deputy is epitropos, which he was when the Naxian deputation arrived. By the time the fleet departs for Naxos, Aristagoras has promoted himself to “tyrant of Miletus.” There is no explicit statement that he asked Histiaeus’ permission or was promoted by Histaeus. Instead, Aristagoras turned to Artaphernes, who was said to be jealous of Histiaeus. It is true that Artaphernes would not move without consulting the Great King, and that the latter's advisor on Greek affairs was Histiaeus. However, Manville sees a coup by Aristagoras, presuming not only that the Great King's advisor did not advise, but was kept in the dark about his own supersession.
When the expedition failed, Histiaeus sent his tattooed slave to Aristagoras, not as encouragement to revolt, but as an ultimatum. Manville provides an underlying value system to fill in the gap left by Herodotus: revolt was so unthinkable that Histiaeus could bring the fantasies of his opponent back to reality by suggesting that he do it, a sort of “go ahead, commit suicide.” Histiaeus was, in Manville's speculation, ordering Aristagoras to give up his rule or suffer the consequences. Apparently, he was not being kept in the dark by the king after all. Manville leaves us to guess why the king did not just crush the revolt by returning the supposedly loyal Histiaeus to power.
However, at this time Histiaeus was still required to remain in Susa and, despite his threat, he was unable to do anything if Aristagoras did revolt. Realizing that this would be his last chance to gain power Aristagoras started the revolt despite Histiaeus’ threat. This is a surprise to Manville's readers, as we thought he already had power via a coup. Manville does note the contradiction mentioned above, that Aristagoras gave up tyranny, yet was able to force democracy on the other cities and command their obedience to him. We are to see in this paradox a strategy to depose Histiaeus, whom we thought was already deposed.
The tale goes on to an attempt by Histiaeus to form an alliance with Artaphernes to depose the usurper and regain his power at Miletus. Artaphernes, though he was involved in open war with Aristagoras, refuses.[22] The tale told by Manville thus contains events related by Herodotus supplemented by non-events coming from Manville's imagination.
Myres’ Theory of a balance of power between thalassocracies
John Myres, classical archaeologist and scholar, whose career began in the reign of Queen Victoria and did not end until 1954, close friend and companion of Arthur Evans, and intelligence officer par excellence of the British Empire, developed a theory of the Ionian Revolt that explains it in terms of the stock political views of the empire, balance of power and power vacuum. Those views, still generally familiar, assert that peace is to be found in a region controlled by competing geopolitical powers, none of which are strong enough to defeat the others. If a power drops from the roster for any reason, a “vacuum” then exists, which causes violent competition until the balance is readjusted.
In a key article of 1906, while Evans was excavating Knossos, the Ottoman Empire had lost Crete due to British intervention, and questions of the “sick man of Europe” were being considered by all the powers, referring to the failing Ottoman Empire and the power vacuum that would be left when it fell, the young Myres published an article studying the balance of what he termed “sea-power” in the eastern Mediterranean in classical times. The word "sea-power" was intended to define his “thalassocracy.”
Myres was using sea-power in a specifically British sense for the times. The Americans had their own idea of sea power, expressed in Alfred Thayer Mahan’s great strategic work, ‘’The Influence of Sea Power upon History’’. which advocated maintaining a powerful navy and using it for strategic purposes, such as “command of the sea,” a kind of domination. The United States Naval Academy used this meaning for its motto, ‘’ex scientia tridens’’, “sea-power through knowledge.” It named one of its buildings, Mahan Hall.
Far different is Myres’ “sea-power” and the meaning of thalassocracy, which means “rule of the seas.“ In contrast to “tridens,” rule of the seas is not a paternalistic but democratic arrangement. Where there are rulers, there are the ruled. A kind of exclusivity is meant, such as in Rule, Britannia!. Specifically, in a thalassocracy, the fleets of the ruler may go where they will and do as they please, but the ruled may go nowhere and engage in no operation without express permission of the ruler. You need a license, so to speak, to be on ruled waters, and if you do not have it, your ships are attacked and destroyed. “Shoot on sight” is the policy. And so Carthaginian ships sank any ships in their waters, etc.
The list of thalassocracies
Thalassocracy was a new word in the theories of the late 19th century, from which some conclude it was a scholarly innovation of the times. It was rather a resurrection of a word known from a very specific classical document, which Myres calls “the List of Thalassocracies.” It occurs in the Chronicon of Eusebius, the early 4th century Bishop of Caesarea Maritima, the ruins now in Israel.[23] In Eusebius, the list is a separate chronology. Jerome, 4th-century theologian and historian, creator of the Vulgate, interspersed the same items, translated into Latin, in his Chronicon of world events.[24] The items contain the words “obtinuerunt mare,” strictly speaking, “obtained the sea,” and not “hold sea power,” although the latter meaning may be implied as a result. Just as Jerome utilized the chronology of Eusebius, so Eusebius utilized the chronology of Castor of Rhodes, a 1st-century BC historian. His work has been entirely lost except for fragments, including his list of thalassocracies. A thousand years later, the Byzantine monk, George Syncellus, also used items from the list in his massive Extract of Chronography.
Over the centuries the realization grew that all these references to sea-power in the Aegean came from a single document, a resource now reflected in the fragments of those who relied on it. C Bunsen, whose translator was one of the first to use thalassocracy, attributed its discovery to the German scholar, Christian Gottlob Heyne[25] In a short work composed in 1769, published in 1771,[26] Eusebius’ Chronicon being known at that time only through fragments in the two authors mentioned, Heyne reconstructed the list in their Greek and Latin (with uncanny accuracy), the whole title of the article being Super Castoris epochis populorum thalattokratesanton H.E. (hoc est) qui imperium maris tenuisse dicuntur, “About Castor's epochs of thalattocratizing peoples; that is, those who are said to have held the imperium over the sea.” To thalattokratize is “to rule the sea,” not just to hold sea power like any other good fellow with a strong navy. The thalattokratizer holds the imperium over the watery domain just as if it were a country, which explains how such a people can “obtain” and “have” the sea. The list presented therefore is one of successive exclusive domains. No two peoples can hold the same domain or share rule over it, although they can operate under the authority of the thalassocrat, a privilege reserved for paying allies.
According to Bunsen, the discovery and translation of the Armenian version of Eusebius’ Chronicon changed the nature of the search for thalassocracy. It provided the original document, but there was a disclaimer attached, that it was in fact “an extract from the epitome of Diodorus,” meaning Diodorus Siculus, a 1st-century BC historian. The disclaimer cannot be verified, as that part of Diodorus’ work is missing, which, however, opens the argument to another question: if Eusebius could copy a standard source from Diodorus, why cannot Diodorus have copied it from someone else?
It is at this point that Myres picks up the argument. Noting that thalassokratesai, “be a thalassokrat,” meaning “rule the waves,” was used in a number of authors: elsewhere by Diodorus, by Polybius, 2nd century BC historian, of Carthage, of Chios by Strabo, 1st century BC geographer and some others, he supposes that s stock document might have been available to them all (but not necessarily, the cautious Myres points out).[27] The document can be dated by its content: a list of 17 thalassocracies extending from the Lydian after the fall of Troy to the Aeginetan, which ended with the cession of power to Athens in 480 BC. The Battle of Salamis included 200 new Athenian triremes plus all the ships of its new ally, Aegina. Despite various revolts Aegina went on to become part of the Delian League, an imperial treaty of the new Athenian thalassocracy. Thucydides writes of it after 432 BC, but Herodotus, who visited Athens “as late as 444 B.C.” does not know a thing about it. This tentative date for the Eusebian list does not exclude the possibility of an earlier similar document used by Herodotus.[28]
Myres’ historical reconstruction of the list
The order of thalassocracies in the various versions of the list is nearly fixed, but the dates need considerable adjustment, which Myres sets about to reconcile through all historical sources available to him. He discovers some gaps. The solidest part of the list brackets the Ionian Revolt. The Milesian thalassocracy is dated 604-585 BC. It was ended by Alyattes of Lydia, founder of the Lydian Empire, who also fought against the Medes. The latter struggle was ended by the Eclipse of Thales at the Battle of the Halys River in 585 BC, when the combatants, interpreting the phenomenon as a sign, made peace. The Lydians were now free to turn on Miletus, which they did for the next 11 years, reducing it. When the Persians conquered Lydia in 547/546 they acquired the Ionian cities.
After 585 is a gap in the list. Lesbos and one or more unknown thalassocrats held the sea in unknown order.[29] In 577 began the thalassocracy of Phocaea. Breaking out of its Anatolian cage, it founded Marseilles and cities in Spain and Italy, wresting a domain away from Carthage and all other opponents.[30] Their thalassocracy ended when, in the revolt of the Lydian Pactyas, who had been instructed to collect taxes by the Persians, but used them to raise an army of revolt, the Ionian cities were attacked by the Persians. The Phocaeans abandoned Phocaea about 534 BC and after much adventuring settled in the west.
The thalassocracy of Samos spans the career of the tyrant, Polycrates, there.[31] The dates of the tyrant are somewhat uncertain and variable, but at some time prior to 534 BC, he and his brothers staged a coup during a festival at Samos. Samos happened to have a large navy of pentekonters. Becoming a ship collector, he attacked and subdued all the neighbouring islands, adding their ships to his fleet. Finally he added a new model, the trireme. His reign came to an end about 517 BC when, taking up the Great King's invitation to a friendly banquet for a discussion of prospects, he was suddenly assassinated. There were no prospects.
However, if he had chosen not to attend, he was doomed anyway. Some of his trireme captains, learning of a devious plot by him to have them assassinated by Egyptian dignitaries while on official business, sailed to Sparta to beg help, which they received. The adventurous young king, Cleomenes I, was spared the trouble of killing Polycrates, but led an expedition to Samos anyway, taking the thalassocracy for two years, 517-515. Adventure and piracy not being activities approved by the Spartan people, they tagged him as insane and insisted he come home.[32] The sea was now available to Naxos, 515-505.
Aftermath
The Hellenes had obtained a foothold on the coast of Anatolia by siding with rebel coastal Anatolian states against the Hittite Empire.[33] Their position was made more solid by the fall of Troy against a coalition of mainland Greek kings. The coastal cities managed to retain their positions against the subsequent Phrygian invasion of Anatolia by joining with the rump Anatolian states, while the Hittites withdrew into neo-Hittite states in Syria. The coastal cities, now entirely Hellenic, continued to receive immigrants from mainland Greece.
The massive transfer of Persian-speaking population from the steppes of Central Asia to the range they now occupy presented the Anatolian Hellenes with an impossible strategic problem. They could not hope to oppose their small armies against the resources of the vast Persian empire unless they could once again receive major support from the mainland Greek states, especially the maritime power of Athens. Those states, however, were reluctant to take on the might of ancient Persia.
Consequently, the Hellenic states in Anatolia submitted reluctantly to Persian rule, and were placed in the new satrapy of Lydia, with capital at Sardis. The satrap of Lydia allowed self-rule as long as taxes were paid and the supremacy of ancient Persia was granted. Many of the Anatolian cities proved loyal subjects. However, underlying resentment against Persian rule was universal.
Persia was not interested in the status quo. Their desire to expand to the west brought them into conflict with Ionia over the question of self-rule, one of the principles of the agreement of the city-states to submit. Their interference in Miletus was the spark that set off the Ionian revolt. Aristagoras, the first rebel ruler, appeared then as the champion of Greek freedom. The Ionians had high hopes of independence.
Due to the disparity in resources and the reluctance of the mainland states to involve themselves, the tide soon turned in favour of the Persians. After only one year, the Cyprians were once again forced into submission by Persia. The cities around the Hellespont fell one after another to Daurises, the son-in-law of king Darius. The Carians fought the Persians at the Maeander River and were defeated with severe casualties.
Aristagoras, seeing the rebellion falling to pieces around him, and little help forthcoming from the Greeks, began looking for a shelter to which he could execute a strategic retreat. He and his men resolved on Myrcinus in Thrace, which had been an Ionian stronghold in the abortive Persian invasion of Scythia. He put Pythagoras, “a man of distinction,” in charge of Miletus and set sail for Thrace, where he attempted to establish a colony on the Strymon river, at the same site as the later Athenian colony of Amphipolis.
The Thracians, not now disposed to tolerate any further presence of Greeks in their country, opposed this incursion. He gained control of the territory but later, while besieging a neighbouring town, Aristagoras was killed in battle.[34]
Expecting a swift Persian victory, Aristagoras had hoped to establish a redoubt of Ionians, who would come to the assistance of Miletus at a later time.[35] By an accidental sequence of historical events his reputation drew the ire of his main historian, Herodotus of Halicarnassus, an Ionian partisan, to such a degree that it suffers yet. Although a champion of freedom, Aristagoras is the only man in all his histories that Herodotus openly calls a coward, blaming his supposed flight for the defeat of the revolt. The revolt apparently intensified and spread into the islands. Aristagoras had no way of knowing that he would have been in the van of it, or that the Thracians would not allow a redoubt.
The revolt was over by 494/493 BC. Going directly for Miletus in 494, the Persians defeated the Ionians with their own weapon, the ship, in the Battle of Lade, an island off Miletus. The city was then subject to a siege and the war lost at its fall. Although there was some mild devastation of rebel cities (except for Miletus, which was razed and the population decimated and transported), the Persians were interested in ruling rather than revenge. They began to plan forthwith for the largest invasion of Greece yet undertaken, executed starting 490 BC in a series of conflicts called the Greco-Persian Wars, which are yet famous. Unfortunately for the Persians, they were forced to adopt contingents of Ionian Greeks into their armies and navies.
Herodotus as a source
Most of the information on Aristagoras and his actions comes from the writings of the ancient Greek historian Herodotus. On the one hand he is virtually the only literary source for the events he presents as history. While in many ways he reflects some of the best of ancient historiography, on the other hand, his work is sprinkled with motivational and logical lacunae, creating textual paradoxes everywhere, causing some scholars to be critical of his value as a historical source, especially regarding the Ionian Revolt. For purposes of this presentation, textual criticism may be polarized into two camps: the cynical, discrediting Herodotus as an unreliable source, and the affirmative, which credits him with being reliable as far as he goes.
The cynical view
Manville's cynical view concerning an imaginary power struggle between Aristagoras and Histiaeus isolated from the usual contexts of war and society has already been mentioned above. Manville has no confidence in Herodotus' ability to relate connected history and therefore supplies connections for him out of his own speculations. He was preceded in this method by the earlier work of Mabel Lang. A 1968 article by Lang focuses on the paradoxes of the Ionian revolt. For example, Histiaeus originally won the Great King's favor by protecting his escape from Scythia over a key bridge of the Danube.[36] Despite this vital rescue to save the king and all his forces, he shortly after plots a rebellion!
Lang suggests that one might conclude to an ulterior motive at the bridge, "to ingratiate himself with Darius so that he could be on the inside of the king's policy."[37] Apparently, to be on the inside of his policy he has to save his life and the lives of all his army by letting him escape from the large Scythian army not far behind. He prefers to keep him alive for nothing more serious than keeping an eye on him. Nonchalantly Lang writes: "Presumably revolt was already in the air,...." It could not have been far in the air if Histiaeus passed up a chance for total victory at the outset, a prized goal of many a lightning campaign in world history afterwards.
The basic problem is Lang's cynicism: "we should not hope to discover the truth about the result merely by accepting the narrative ...."[38] Accordingly, she rehearses a catalogue of paradoxes similar to Manville's weaving her own fantasy of unattested events to contain it. Her explanation of why such a tale is necessary is similarly speculative: "the failure of the revolt not only gave prominence to every aspect and event which would explain, justify or anticipate the disastrous results but also cast into the shade any intentions which deserved a better fate and any temporary successes during the course of the war." Not having any other account with which to compare these events, she cannot possibly know that.
The affirmative view
The cynical view described above reflects a difference in expectation between Herodotus and his target audiences, which by the accidents of time are multiple and various. He did not write for us moderns. Reading that he was the first historian whose work survived in anything more than scattered fragments, we expect him to have the proper concern of modern historians for continuity and causality, which other ancient historians, such as Thucydides, have. Herodotus is not one of those. With regard to causation, the Cambridge Ancient History article asserts: “...Herodotus does not seem to have innovated: he merely accepted the causation appropriate to his subject and period.”[39]
It would be convenient to attribute this unconcern to a sort of intermediate phase between mythology and history, as many do. Such a view is neglectful of the ravages of time. Herodotus was not the first historian in any way, only the first whose work survived. He wrote of the Ionian Revolt a full generation after it happened; moreover, he was not a participant. He relied on the work of several previous historians at Miletus, of which fragments and mention have survived, chief of which was Hecataeus of Miletus.[40]
Herodotus apparently designed his work according to a specific plan and style. Whether the previous historians used it is not known, due to the paucity of evidence, but it seems unlikely. He appears to use Hecataeus as a framework for his historical events. The fragments of Hecataeus suggest that he wrote only an annal-like sequence long on names and events but short on connecting narrative. To this framework Herodotus adds the logoi, or independent anecdotes of persons and events derived from independent oral traditions, which Herodotus obtained by interview with record-keepers and state historians. The disconnectedness comes from their being independent. It is pointless, therefore, to try to invent connections.[41]
The ancient historians have therefore invented a special category for Herodotus, that he was a logographer, or teller of logoi, based on his own characterization of his sources as logopoioi, “story makers.” Usually the logographers include Hecataeus and the other historians of his generation, who lived through the revolt. There is little evidence of their logography. Whether Herodotus stands alone or is part of a Milesian tradition is a matter of speculation.
Validation of Herodotus therefore rests on validation of his logoi. There is no general validation, but the much-desired archaeological and inscriptional evidence appears to validate a few events as far as they go: some names, circumstances of war, and similar peripheral facts. He cannot be validated as a modern historian, but he does have an overall design, which is “Biblical” or “Bible-like” in scope. He is trying to do an epic in prose similar to the Homerica in verse. His topic is not the Trojan War, but the Graeco-Persian Wars. (The Homerica have been called the pagan Greek “Bible.") Says Oswyn Murray in the Cambridge Ancient History,[42]
It is certainly hard to find fault with his general view that the only adequate explanation for the Persian Wars must be a complete account of relations between the two peoples since the conquest of the Ionian cities in 545 B.C.
In short, Herodotus is personal because the Homerica are personal. Both genres intend to portray the illustrious or non-illustrius deeds and doings of persons in the contexts of mighty wars. Thus Aristagoras personally can be called a “coward.” The lying that they do is metis, “cunning,”[43] an admired Greek virtue practised by the greatest hero of them all, the crafty Odysseus. The literary tradition of it went on. Virgil could include the half-line Timeo Graecos dona ferentes, “I fear Greeks bearing Gifts,” in the Aeneid.
The expectation of modernity in Herodotus is misplaced. Validation must be sought for individual logoi. The whole work or any part of it cannot logically be condemned on the basis of one or a group of paradoxes. All scepticism must have a reason for doubting. The inconsistencies of Herodotus are not a valid reason, which is generally true. But few stories are ever free of inconsistency, and if they are, they are suspect on that account (“too good to be true”).
Denials of Herodotus' validity, from mild to severe, although widespread, were never universal. As an example of ancient information generally agreed to be invalid, many works attributed to various authors have been placed in the "pseudo-" category after as much as centuries of review. There was never any such universal and long-standing denial of Herodotus. On the contrary, the main events, such as the Battles of Marathon and Thermopylae, have been accepted as basically credible by many scholars of many ages. It is therefore misplaced to speak of the "rehabilitation" of Herodotus in medical or neo-ideologic terms.
Accordingly, the most sanguine view treats his work as though no problems exist regarding it. Referring to the Cambridge Ancient History article on the Ionian Revolt by Murray, Georges addresses "the question of Herodotus' veracity and reliability."[44] Repeating Murray's criticism that "the traditions concerning the revolt itself are ... fragmented into individual episodes of folly, treachery, or heroism" and therefore are not "trustworthy materials for the history of the revolt," he asserts to the contrary that "Herodotus' account furnishes the material for a coherent and credible account of the actions and events it presents ...."
Having said this, Georges must now show that, rather than being paradoxical, Herodotus is coherent and credible. Like Lang, having no other account to offer, he must make his demonstrations from the text of Herodotus, which he spends the rest of the article doing, disputing most of Murray's interpretations. The contradictions are not to be viewed as contradictions. He does not address the question of why, if they are not so, it is necessary to spend an article in disputation over them. The result is a new set of speculations fully as imaginary as Murray's, not being based on any alternative texts.
There is hope, however, as fragments of Greek texts and inscriptions continue to be discovered. Meanwhile, it seems common knowledge that the public of any age is not going to relinquish credibility in Herodotus' great depiction of the Persian Wars.
Notes
| https://en.wikipedia.org/wiki/Aristagoras |
{
"plaintext_start_byte": [
2,
650,
1338,
2156,
3121,
4024,
4998,
5858,
6287,
7453,
8979,
10307,
11422,
11876,
12261,
12720,
13211,
14580,
19024
],
"plaintext_end_byte": [
649,
1337,
2064,
3101,
4023,
4984,
5857,
6231,
7452,
8964,
10306,
11396,
11875,
12260,
12693,
13210,
14554,
18999,
19597
]
} | ラジウム・ガールズは会社から賠償金を受けた？ | ラジウム・ガールズ | japanese | {
"passage_answer_candidate_index": [
13
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"YES"
]
} |
ラジウム・ガールズ（英語:Radium Girls）は、夜光塗料を時計の文字盤に塗ることで放射線中毒にかかった、女性工場労働者である。このような塗装作業はアメリカ合衆国内の3つの事業所で行われていた。1つめはニュージャージー州オレンジ市（Orange、1917年頃から）、2つめはイリノイ州オタワ市（Ottawa, Illinois）の工場（1920年代前半から）、3つめはコネチカット州ウォーターバリーの施設である。「ラジウム・ガールズ」という語は、今ではこれらの施設で働いている女性を指す。
各施設の女性らは、塗料は無害であると説明されていた。そして、筆の先端をうまく尖らせるために唇を使うよう指示され、その結果、重大な量のラジウムを摂取することになった。なかには、指の爪、顔、そして歯に夜光塗料を塗布したものもいた。女性らは、唇で筆をとがらせるように指示されたが、これは、ぼろ布や水を使用すると、あまりに多くの時間を浪費することになり、粉末ラジウムやアラビアガムおよび水から作られた、原料をあまりに多く無駄遣いすることになるからだと説明されていた。
ニュージャージー州の女性のうち5人は、職業病にかかった個人労働者の権利をめぐり雇用主の資格に異議を申立て、雇用者を相手取ってニュージャージー州の労働災害法の下、訴訟を起こしたが、当時それは2年間の出訴期間法であったが、しかし示談で解決された。ラジウム・ダイヤル会社(Radium Dial Company)（これは、ユナイテッド・ステーツ・ラジウム会社(United States Radium Corporation)とは関係は無い）の被雇用者であったイリノイ州の5人の女性は、イリノイ州の法律の下で雇用者を相手取って訴訟を起こし、1938年に損害を勝ち取った。
[1]
ユナイテッド・ステーツ・ラジウム会社(United States Radium Corporation)
1917年から1926年まで、U.S. ラジウム会社は、もともとラジウム・ルミナス・マテリアル会社(Radium Luminous Material Corporation)と呼ばれていたが、発光塗料を生産するためにラジウムの抽出と精製に従事し、その塗料は「アンダーク」("Undark")というブランド名の下に市場で売られた。
鉱石は、コロラドのパラドックス・ヴァレー(Paradox Valley)[2]と、ユタのほかの「アンダーク鉱山」("Undark mines")で採掘された。[3]防衛請負業者として、U.S. ラジウムは、放射線ルミネセンス・ウォッチの、軍への主なる供給者であった。ニュージャージー州オレンジの工場は、ラジウムで照らされたウォッチの文字盤と器具を塗装するために、主に女性の、100人超の労働者を雇用し、そしてそれは安全であると彼らを誤り導いた。
放射線の被曝
U.S. ラジウム会社は、ラジウムの取扱いをふくむさまざまな仕事をするために約70人の女性を雇い、一方でラジウムの効果をよく知る所有者と科学者は被曝を避けていた。科学者は工場では、鉛のスクリーン、マスク、そしてトングを使用した。[4]U.S. ラジウムは、医療界に、ラジウムの「有害効果」("injurious effects")を記述している文献を配布していた。この知識にもかかわらず同様な死亡が1925年までに起こっており、なかには会社の主化学者ドクター エドウィン E. レマン(Dr Edwin E. Leman)と女性労働者を含んでいた。死亡者の同様な状況によって、ニュージャージー州ニューアーク(Newark)の郡内科医ドクター・ハリソン・マートランド(Dr. Harrison Martland)は調査を始めた。[5]
推定4000人の労働者が、時計の文字盤を塗るためにアメリカやカナダの複数の会社によって雇用された。USRCで、各塗装者は塗料を小さなるつぼで混ぜ、ラクダの毛のブラシで、白熱光を放つ塗料を文字盤に塗った。1日に250枚の文字盤に塗料を塗った。当時の報酬は1枚の文字盤ごとに1ペニー半であった(equivalent to $0.293in 2018)。ブラシは数回揮うと、形が崩れるので、U.S. ラジウムの管理者は労働者にブラシを唇や舌でとがらせるように奨励した。ラジウムの本当の性質は知らされておらず、ラジウム・ガールズは工場で生産された塗料をたわむれにに爪や歯や顔に塗った。[6]
放射線物質を含む塗料をぬったために多くの労働者が病気になった。そのうちの何人が放射線被曝によって死亡したかはわかっていない。
放射線病
被曝した女性の多くは貧血、骨折、ラジウムあご（あごの壊死）を発症した。医師によって使用されたX線撮影機によって労働者の病状はさらに悪化したと考えられている。そうしたうちの検査の1つは、防衛請負業者によって開始された偽情報による活動であったことが判明している。U.S. ラジウムと他の時計の文字盤の会社は放射線障害を発症した労働者はラジウムの被曝で被害を受けているという主張を認めなかった。そしてしばらくの間、医師や歯科医師、調査者は複数の会社からのデータを公開しないようにという要求に応じた。複数の会社に迫られて、労働者らの死亡は当時蔓延していた梅毒など別の原因が持ち出された。。[7]
ラジウム文字盤塗装の発明者ドクター サビン A. フォン ソチョッキー(Dr Sabin A. Von Sochocky)が1928年11月に死亡し、ラジウム文字盤塗料による中毒の16人目の犠牲者になった。彼はラジウムのために両手に放射線障害を発症してすぐに法廷でラジウム・ガールズの救助を申し出た。[8]
ラジウム・ダイヤル会社(Radium Dial Company)
ラジウム・ダイヤル会社は、1922年にイリノイ州オタワに、町の元ハイ・スクールに創立された。
ユナイテッド・ステーツ・ラジウム会社と同じく、オタワの作業場の目的は、クロックの文字盤を塗装することであって、その最大の顧客は、イリノイ州ペルー(Peru)のウェストクロックス会社(Westclox Corporation)であった。オタワで塗装された文字盤は、ウェストクロックスの人気のあるビッグ・ベン(Big Ben)、リトル・ベン(Little Ben)および旅行用クロックに現われた。ユナイテッド・ステーツ・ラジウム会社と同じく、ラジウム・ダイヤルは、ニュー・ジャージー州の女性と同じ「リップ、ディップ、ペイント」("lip, dip, paint")（「唇をつけろ、ちょっと浸（つ）けろ、塗れ」の意）アプローチを使って、そしてコネチカット州ウォーターベリーの別の関連の無い工場によって、文字盤を塗装する若い女性を雇い、この工場はウォーターベリー・クロック会社に供給した。
利害関係からの社長<!--President-->ジョセフ・ケリー(Joseph Kelly)の終了につづいて、ケリーは、町に、ルミナス・プロセス会社(Luminous Process Company)という名前の会社を設立したが、これはまた女性を同じふうに、そして他の会社のような条件で雇用した。ラジウム・ダイヤルの被雇用者らは、1926年-1927年にラジウム中毒の兆候を呈し始め、そしてニュー・ジャージーの聴聞と公判を知らなかった。そのうえ、ラジウム・ダイヤルの指導部は、計画された身体検査と他の検査に被雇用者の毒性を決定する権限を授けたが、しかし会社は決してそれらの記録を被雇用者らに回さず、彼らに結果を語らなかった。ラクダの毛のブラシの使用を終わらせようと本気でなくて、経営は、細いペン先のあるガラス・ペンを導入したが、労働者らは、ペン先は生産性を遅滞させることがわかり（彼らは出来高で支払われた）、彼らはブラシの使用に戻った。ニュージャージー州の女性らの言葉や彼女らの訴訟が地元の新聞諸紙に現われたとき、女性らは、ラジウムは安全である、ニュージャージーの被雇用者らはウイルス感染の兆候を示していると語られた。雇用主らによってラジウムは安全であると保証されて、彼女らは、仕事に戻った。
意義
訴訟
ニュージャージー州において、労働者に対して加えられた虐待は、その後に続く訴訟がメディアによって広く取材されたという事実によってそういう事例と区別されている。工場労働者グレース・フライアー(Grace Fryer)は、訴訟を起こす決心をしたが、しかし彼女がU.S. ラジウムを引き受ける弁護士を見つけるのに2年間かかった。女性らが弁護士を見つけたのちでさえ、動きの遅い法廷は、幾ヶ月も持ちこたえた。最初1928年1月に法廷に現われて、2人の女性は、寝たきりで、だれも宣誓するために腕を挙げることができなかった。あわせて5人の工場労働者 - グレース・フライヤー、エドナ・ハスマン(Edna Hussman)、キャサリン・ショーブ(Katherine Schaub)、そして姉妹のクウィンタ・マクドナルド(Quinta McDonald)とアルビナ・ラリス(Albina Larice) - は、ラジウム・ガールズと命名され、訴訟に加わった。事件を取り巻く訴訟とメディアのセンセーションは、法律上の先例を確立し、そして「証明可能な被害」("provable suffering")の基準線をふくむ労働安全基準を統治する規定の制定の引き金を引いた。
イリノイ州で、はやくも1927年に被雇用者らは、医科と歯科の費用の補償を求め始めたが、しかし経営によって拒まれた。病気の、そして瀕死の元被雇用者らの金銭の要求は、1930年代半ばにはいって、それからイリノイ産業委員会(Illinois Industrial Commission (IIC))は持ちだされた。1937年に、5人の女性は、自分らを代表する弁護士を見つけたが、しかしこのときまでに、ラジウム・ダイヤルは、転送先を残さずに、閉鎖していた。彼らが、被雇用者の訴訟に対して会社に補償する費用をカヴァーする保険が無いことをIICに開示したとき、IICは、ラジウム・ダイヤルによって残された預かり金10000ドルをたしかに保有した。1938年春に、IICは、女性らに有利に裁決した。ラジウム・ダイアルの利益を代表している弁護士は、評決が覆されることを希望しながら上訴し、そしてふたたび委員会は女性らに有利に判断した。
歴史的インパクト
ラジウム・ガールズのサガは、保健物理学の分野と労働権運動の双方の歴史において重要な位置を占めている。個人労働者の、強制労働のための損害の賠償を請求する訴訟を起こす権利は、ラジウム・ガールズ事件の結果として確立された。英語版事件の結果として、工業安全基準は、論証できるほど、幾十年ものあいだ、高められた。
事件は1928年秋に解決し、それから公判は陪審によって論議され、ラジウム・ガールズのめいめいの解決は、10000ドル(equivalent to $146,000in 2018)と600ドルの年金 に加えるに 生きている限り(equivalent to $8,800in 2018)週12ドルであったし、そして医療費と法律費は会社によって支払われる。[9][10]
訴訟と、その結果の周知は、職業病労働法の確立のいち要素であった。[11]ラジウム文字盤塗装者は、適切な安全措置を教授され、そして保護具を供給された。特に、彼らは、もはやブラシを唇で尖らせず、塗料を摂取したり、呼吸したりするのを避けた。ラジウム塗料は、1960年代になってもなお文字盤に使用された。[12]
科学的インパクト
ロブリー D. エヴァンス(Robley D. Evans)は、1933年に蒸発ラドンと元文字盤塗装者のラジウム排泄物の最初の測定をおこなった。MITで、彼は、27人の文字盤塗装者から信頼できる身体含有量測定値を集めた。この情報は、1941年に規格基準局(National Bureau of Standards)によって利用されて、0.1マイクロキューリー（3.7キロベクレル）というラジウムの許容レヴェルを確立した。
放射線生物学センター(Center for Human Radiobiology)は、1968年にアルゴンヌ国立研究所に設立された。センターの主なる目的は、生存する文字盤塗装者に医療検査を提供することであった。プロジェクトはまた、情報の収集に、そして、いくつかの場合、ラジウム文字盤塗装者からの組織サンプルに焦点を当てた。計画が1993年に終わったとき、2403の症例の詳細な情報が集められていた。これは、ラジウムの人間に対する作用に関する書籍につながった。この書籍は、ラジウム-228の被曝は、ラジウム-226の被曝よりも健康に有害であると提言している。ラドン-222と比較してラドン-220のより短い半減期は、ラジウム-228の娘核種に骨により大きなアルファ線を放たせるので、ラジウム-228は、骨の癌を引き起こすことがよりできる。それはまた、ラジウムおよび娘核種への内部被曝の結果として、さまざまなかたちの癌の誘発を考慮する。書籍は、ラジウム文字盤塗装者、ラジウムを含む医療製品の使用の結果として暴露された人々、そしてラジウムに被曝したほかのグループの人々のデータを利用した。[13]
文学、音楽、映画
話は、アメリカで2017年5月に発売されたケート・ムーア(Kate Moore)のノンｰフィクション書籍『The Radium Girls』（イギリス発売、2016年、ISBN1471153878）で、ニュージャージーとイリノイの女性らの視点から語られている。
話は、エリノア・スワンソン(Eleanor Swanson)の詩「"Radium Girls"」 『A Thousand Bonds: Marie Curie and the Discovery of Radium』（2003年、ISBN0-9671810-7-0）所収 に語られている。
D. W. グレゴリー(D. W. Gregory)は、劇『Radium Girls』で、グレース・フライヤーの話をしたが、これはニュージャージー州マディソンでプレーライト・シアター(Playwrights Theatre)で2000年にプレミアされた。
カート・ヴォネガットの長編小説『ジェイルバード』（1979年、ISBN0-385-33390-0）に、話への直接な言及がある。
詩人ラヴィニア・グリーンロー(Lavinia Greenlaw)は、『The Innocence of Radium』（Night Photograph,1994年）で主題について書いた。
歴史家クローディー・クラーク(Claudia Clark)は、事例の説明とそのより広い歴史的含意を書いた:『Radium Girls: Women and Industrial Health Reform, 1910–1935』（1997年刊）
ロス・ムルナー(Ross Mullner)の書籍『Deadly Glow: The Radium Dial Worker Tragedy』は、諸事件の多くを記述している（1999年、ISBN0-87553-245-4）。
話は、ジョー・ローレンス(Jo Lawrence)によって、その短編アニメ映画「"Glow"」で語られている。
話は、2006年の映画『Pu-239』で言及されている。
マイケル・A・マートン(Michael A. Martone)の短編物語「"It's Time"」は、ひとりの無名のラジウム・ガールの遠近法で語られている。
話のフィクション化された版は、スパイクTV(Spike TV)ショー『1000 Ways to Die』(#196)[14]とサイエンス・チャンネルの『Dark Matters: Twisted But True』で特集された。
2009年のシェリー・スタウト(Shelley Stout)の長編小説『Radium Halos: A Novel About the Radium Dial Painters』は、16歳であったとき工場で働いた65歳の精神病者によって語られた歴史的フィクションである(ISBN978-1448696222)。
著者デボラ・ブラム(Deborah Blum)は、2010年の書籍『The Poisoner's Handbook|The Poisoner's Handbook: Murder and the Birth of Forensic Medicine in Jazz Age New York』で、話に言及した。
話は、デボラ・ブラムの書籍に基づく『American Experience』エピソード「"The Poisoner's Handbook"」で語られている。
著者ロバート R. ジョンソン(Robert R. Johnson)は、書籍『Romancing the Atom』でラジウム・ガールズに関する話を特集している。(ISBN978-0313392795)[15]
The Case of the Living Dead Women、同様な事象、イリノイ州オタワのラジウム・ダイヤル会社の訴訟に関する新聞の切り抜きの180ページのスキャンを示すウェブサイト。[16]
ラジウム・ダイヤル会社の労働者の話は、メラニー・マーニック(Melanie Marnich)の舞台劇『These Shining Lives』でドラマ化されている。
話のフィクション化された版は、ジェームズ H. ストリート(James H. Street)による1937年の短編物語「"Letter to the Editor"」に特集され、1937年の映画『Nothing Sacred』、1953年のブロードウェー・ミュージカル『Hazel Flagg』に脚色された。
ドキュメンタリー『Radium City』は、ウォッチ文字盤塗装者の数人のじかに得た話を描いている。[17]
メルボルンのバンド ディ・オーブウィーヴァーズ(The Orbweavers)は、歌を2017年にリリースした。
ラジウム・ガールズの話の劇場版は、2017年11月にアークビショップ・マクニコラス・ハイ・スクール(Archbishop McNicholas High School)で学生らによって演じられた。
話のヤング・アダルト読者のための版は、メガン E. ブライアント(Megan E. Bryant)による長編小説『Glow』で語られている。(ISBN978-080752963-8)[18]
ハワード・フィリップス・ラヴクラフトによる1927年の小説『宇宙からの色』にはこの事件の報道が影響を与えているとアンディ・トロイは見做している。
脚注
外部リンク
- 'University Libraries Special Collections: U.S. Radium Corporation, East Orange, NJ', Records, Catalog 1917-1940
, Alan Bellows, December 28, 2006, Damn Interesting
, Eleanor Swanson. copy of
, Time, June 4, 1928. "That the world may see streaks of light through the long hours of darkness, Orange, N. J., women hired themselves to the U. S. Radium Corporation."
, Time, August 11, 1930. "Five young New Jersey women who were poisoned while painting luminous watch dials for U. S. Radium Corp., two years ago heard doctors pronounce their doom: one year to live."
, NPR
| https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%A9%E3%82%B8%E3%82%A6%E3%83%A0%E3%83%BB%E3%82%AC%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%82%BA |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
695,
1645,
2828,
3667,
4761,
5817,
7106,
8534,
9429,
11297,
12123,
17816,
20373,
20908,
22101,
22714,
22844,
23408,
24117,
24236,
24814,
26733
],
"plaintext_end_byte": [
672,
1644,
2789,
3666,
4722,
5815,
7105,
8533,
9428,
11296,
12075,
17776,
20321,
20857,
22069,
22627,
22790,
23359,
24074,
24179,
24813,
26711,
26906
]
} | చక్రం చిత్ర దర్శకుడు ఎవరు? | చక్రం | telugu | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
చక్రం (ఆంగ్లం: Wheel) మనిషి కనుగొన్న మొట్టమొదటి పరికరం. చక్రం అనేది ఒక అక్షం (axis) చుట్టూ తిరిగే గుండ్రటి పరికరం. రవాణా మరియు ఎన్నోరకాల యంత్రాలలో చక్రాలు విరివిగా వాడబడుతున్నాయి. ఇరుసు (ఆక్సిల్) సహాయంతో చక్రం దొర్లడం వల్ల రవాణాలో ఘర్షణ లేదా రాపిడి తగ్గుతాయి.
నేపథ్యం
ఏదో ఒక యంత్రం లేదా మంత్రం మనల్ని చారిత్రక పూర్వం యుగంలోకి తీసుకెళ్ళిందనుకొందాం. నేటి జీవితంలో మనం అలవాటు పడ్డ ఎన్నో వస్తువులు అక్కడ లేక పోవటంతో బ్రతుకు దుర్భరంగా ఉంటుంది. తిండి, బట్ట, ఇల్లు ఎలా సంపాదించుకోవాలి? అన్నీ సమస్యలుగానే ఉంటాయి. కాళ్ళూ, చేతులూ, మెదడు తప్ప మన దగ్గర మరేమీ ఉండదు. వీటిని ఉపయోగించే మన అవసరాలను తీర్చుకోవాల్సిన పరిస్థితి ఏర్పడుతుంది.
మొదట ఏవో మొరటు ఆయుధాల్ని తయారుచేసి, అడవుల్లో వేటాడి జంతువుల్ని చంపాలి. రవాణా సౌకర్యాలు లేవు గనక మనం నివసించే గుహకు ఆ జంతువుల్ని ఎలా తీసుకువావాలో బుర్ర గోక్కోవాలి. అడవిలో వాటిని లాక్కు రావటం అసాథ్యం కాదు గానీ, శ్రమతో కూడుకున్న పనే. చెట్టు కొమ్మల మీద లేదా పొడుగాటి కొయ్య దిమ్మ మీద జంతువుల్ని పడవేసి లాగితే బాగుంటుందని ఎవరో ఒకరు అంటారు. ఇలా చేస్తే లాగటం సులువుగా ఉంటుంది. భూమి మీద రవాణాకు సంబంధించి ఇది మొట్టమొదటి వాహనం అవుతుంది.
మధ్య శిలాయుగం
ఇది సుమారు 15 వేల ఏళ్ళ నాటి పరిస్థితి. ఈ కాలాన్ని మధ్య శిలా యుగం అంటారు. పెద్ద పెద్ద బరువుల్ని భూమి మీద లాగటం కంటే స్లెడ్జి లాంటి సాధనం పై ఉంచి తీసుకెళ్ళడం ఎందుకు సులభంగా ఉంటుందో అప్పటి వాళ్ళకు తెలియదు. ఘర్షణే దీనికి కారణమని, రవాణాకు సంబంధించి మనకు సహజంగా ఎదురయ్యే అడ్డంకుల్లో ఇది ప్రధానమైనదనీ ఇప్పుడు మనకు తెలుసు.
చలనంలో ఒక వస్తువు మరో వస్తువుతో రాచుకుంటుంది. ఆప్పుడు ఏర్పడే నిరోధాన్నే ఘర్షణ అంటారు. వస్తువు తలం గరుకుగా ఉంటే, ఘర్షణ ఎక్కువగా ఉంటుంది. సంపూర్ణంగా నునుపుగా ఉండే తలం దాదాపు లేదనే చెప్పాలి. ప్రతి వస్తువు కొద్దో, గొప్పో ఘర్షణ కలిగి ఉంటుంది. మధ్య శిలాయుగంలో మానవుడు తన ఆహారాన్ని కొయ్య దిమ్మలపై ఉంచి లాగినపుడు, అసలు వస్తువు కంటే కొయ్య దిమ్మెలు కాస్త నునుపుగా ఉంటాయి. కాబట్టి ఘర్షణ తగ్గుతోందన్న మాట.
చక్రం పుట్టుక
మొదటి సారిగా వ్యవసాయం ప్రారంభించినప్పుడు స్లెడ్జిని విస్తృతంగా ఉపయోగించటం జరిగింది. కొన్నాళ్ల తరువాత రెండు కొయ్య దిమ్మలపై అడ్డంగా రెండు మూడు దిమ్మలను అమర్చి, చర్మం ముక్కలతో బిగించి కట్టిన సాధనం వాడుకలోకి వచ్చింది. శీతాకాలంలో మంచు పడే ప్రాంతాల్లో దీనిని రవాణా సాధనంగా వాడుతూ వచ్చారు. మంచు ప్రదేశం, అందులోనూ నీళ్ళు గడ్డ కట్టిన నది లేదా చెరువు చాలా నునుపు తలాన్ని కలిగి ఉండటమే దీనికి కారణము.
ఈ విషయాన్ని ప్రపంచ దేశాల్లో అనేక చోట్ల అనేక సార్లు కనుగొన్నారు. అదే కాలములోనో లేదా కొన్ని వందల సంవత్సరాల తరువాతనో మానవుడు మరో గొప్ప విషయాన్ని కనుగొన్నాడు. ఆహారం వండుకోవటానికి ఇంధనం కావాలనే ఉద్దేశంతో వృక్షాలను పడగొట్టే సందర్భంలో రెండు బోదెలపైన బరువైన రాతి బండ అకస్మాత్తుగా పడటం సంభవించి ఉండవచ్చు. బండను దూరంగా నెట్టి వేయాలని ప్రయత్నించినపుడు, బోదెలపై బండ సులభంగా దొర్లి పోవటాన్ని మానవుడు గమనించాడు. ఈ పద్ధతిలో బరువులను అవలీలగా తరలించవచ్చుననే ఆలోచన అప్పట్లో అతనికి తట్టింది.
ఈ పద్ధతిని ఆది మానవుడు విరివిగా వాడాడనడంలో సందేహం లేదు. దొర్లుతున్న కొయ్యలపై బరువులను తరలించేటప్పుడు కొయ్యలకీ, భూమికీ మధ్య రాపిడి చాలా తక్కువగా ఉంటుంది. కాబట్టి జారుడు ఘర్షణ కంటే దొర్లుడు ఘర్షణ ఎప్పుడూ తక్కువే. దొర్లుడు పద్ధతిలో బరువులను తరలించటం చాలా కాలంగా జరుగుతోంది. ఈ పద్ధతి ఇప్పటికీ కొన్ని దేశాల్లో వాడుకలో ఉంది. కొందరు బరువును తోయటమో, లాగటమో చేస్తున్నప్పుడు మరికొందరు బరువు వెనక ఉండే కొయ్య దిమ్మలను తీసి ముందు పక్క పడవేస్తుంటారు. ఇలాంటి "సామాజిక" కార్యం చేసేటప్పుడు ఆదిమ మానవుల్లో ఒక రకమైన సంఘీభావ మనస్తత్వం పెంపొందింది.
ఇలాంటి దొర్లుడు రవాణా లేకుంటే పిరమిడ్లు లేదా బ్రిటన్ లోని స్టోన్ హెంజ్ లాంటి ప్రాచీన చిహ్నాల నిర్మాణం అసాధ్యంగా ఉండేది. ఉదాహరణకు సాలిస్ బరీ మైదానంలోని కట్టడాలకు సుమారు 150 మైళ్ళ దూరంలో ఉండే దక్షిణ వేల్స్ నుండి రాతిని తరలించారు. కొంతదూరం నీటి మార్గంగా తీసుకొని వచ్చినా, కొంత దూరమైనా దొర్లుడు దిమ్మల సాయంతో బరువులను రవాణా చేసి ఉండాలి.
కానీ ఈ పద్ధతి కూడా ఆదర్శమయినది కాదు. ఇక్కడ బరువుల కింది దిమ్మలను వెనక నుంచి ముందు వైపుకు ఎడతెరపి లేకుండా మారుస్తూనే ఉండాలి. ఇలా చేయటంలో శ్రమ ఎక్కువ. పని త్వరగా జరుగదు. మానవునికి సహజంగా ఉండే సోమరితనం వల్ల దీన్ని ఇంకా మెరుగు పరచాలనుకున్నాడు. కొయ్య దిమ్మలను ప్రక్క ప్రక్కన ఉంచి వాటిని కలిసి కట్టుగా బిగించాడు. దానికింద దొర్లటానికి వీలుగా ఉండే మరో దిమ్మను అడ్డాంగా ఉంచి, నాలుగు నిలువు చీలల సహాయంతో పక్కలకు కదలకుండా చేశాడు. ఈ ఏర్పాటును ఒక బండి లాగా వాడవచ్చు. దొర్లుతున్న దిమ్మకూ, దానిపైన ఉండే వేదికకూ మధ్య ఘర్షణ ఎక్కువగా ఉండటం ఇబ్బందిగా పరిణమించింది. కానీ ఈ పరికరాన్ని ఉపయోగించిన అనుభవం వృధా కాలేదు. ఎందుకంటే మానవుడు కనుగొన్న అనేక పరికరాల్లో అతి గొప్పదైన చక్రం ఈ సిద్ధాంతం ఆధారంగానే నిర్మించబడింది.
ఇది ఎలా జరిగింది? ఎప్పుడు? ఎక్కడ? ఇదమిత్థంగా చెప్పలేము. ఈ సాధనం లేకపోతే ప్రపంచంలోని సమస్త నాగరికతకు మనుగడే లేదు. విమానాలు ఎగరలేవు. చేతి గడియారం కాలాన్ని సూచించలేదు. కర్మాగారాలు పనిచేయలేవు. ఇలాంటి సాధనానికి రూపకల్పన చేసిన మన అనాగరిక, అర్థ నగ్న పూర్వీకుల అపారమైన మేధస్సును ఎంత పొగిడినా చాలదు.
చక్రాల ఆవిర్భావం
అసలు చక్రం అనే భావన ఎలా కలిగింది? తొలి నమూనా బండిని ఉపయోగించినప్పుడు దొర్లుడు దిమ్మ క్రమంగా అరిగిపోయి రెండు ప్రక్కలా ఏర్పడిన గుండ్రని పలకలను చూసినప్పుడో, కొయ్యదిమ్మలో ఏదైనా కర్ర అతుక్కుని ఇరుసులాగ ఏర్పడినప్పుడో, సాంకేతిక పరిజ్ఞానం కల ఎవడో మేధావి చేసిన ప్రయోగాల ఫలితంగానో, ఎలాగైతేనేం చక్రం ఆవిర్భవించింది. ప్రపంచ నాగరికతలో కీలక పాత్ర వహిస్తోంది. చాలాకాలం వరకు ఇదొక మొరటు వ్యవహారంగానే ఉండేది. ఒక చెట్టు దూలం నుంచి ఒక గుండ్రని పలకను తయారుచేయటం, ఇరుసు కోసం పలక మధ్యలో రంధ్రాన్ని తొలచటం- బహుశా ఇదీ తొలి చక్రం నమూనా. కానీ రంపం, రంధ్రాలు తొలిచే పరికరం, చాకు మొదలైనవి లేనిదే దీన్ని చేయటం అసాధ్యం. ఈ పనిని రాతి పనిముట్లు చేయలేవు. కనుక గనుల్లో ఖనిజాలను తవ్వడం, వాటిని పరిశుద్ధం చేసి లోహాలను వేరు చేయటం కనుగొన్న తరువాతనే చక్రం నిర్మించబడి ఉండాలి. స్విట్జర్లాండు, జర్మనీ దేశాల్లో ఆల్ఫ్స్ పర్వత ప్రాంతాల్లో 20 వేల సంవత్సరాల క్రితమే చక్రాలు పూన్చిన వాహనాలు ఉండేవని కొందరు పురాతత్వ శాస్త్రవేత్తలు చెబుతున్నారు. కానీ క్రీ.పూ. 4000 - 3500 కాలంలో మొట్టమొదటి చక్రాల బండ్లు సిరియా, సుమేరియా దేశాల్లో ఉండే వనటానికి విశ్వసనీయమైన సాక్ష్యాధారాలున్నాయి. చక్రం పురాతన సుమర్ (ఈ నాటి ఇరాక్) లో దాదాపు క్రీ.పూ. 5వ శతాబ్దంలో కుమ్మరి పనికై, కుండలు తయారు చేయడానికి మొదటగా వాడబడినదని అనుకుంటారు. ఇవి క్రీ.పూ 3000 నాటికి మెసపుటేమియాలో బహుళ ప్రచారంలో ఉంటూ, క్రీ.పూ 2500 నాటికి సింధు ప్రాంతాన్ని చేరాయి. క్రీ.పూ. 3వ శతాబ్దంలో వెల్లివిరిసిన సింధులోయ నాగరికతతో చక్రం వాడుక భారతదేశంలో ఆరంభమైనది . కాకేసస్‌కు ఉత్తరభాగంలో బయట పడిన సమాధుల ఆధారంగా క్రీ.పూ. 3700 సంవత్సరాలలో వాగన్లు (నాలుగు చక్రాలు) మరియు బండ్ల (రెండు చక్రాలు) తో సహా మనుషులను సమాధి చేసే వారని తెలుస్తుంది. ఇప్పటి పోలండు లో లభించిన సుమారుగా క్రీ.పూ. 3500 సంవత్సరాల క్రితంనాటి చిత్రాలను బట్టి వాగన్లను చిత్రించిన అతి పురాతనమైన చిత్రంగా బ్రోనోసైస్ పాట్‌ను పేర్కొంటారు.[1]
రథాల వాడుకను బట్టి చక్రాలు చైనాలో క్రీ.పూ. 1200 నుండి ఉన్నట్టు తెలుస్తుంది [2]. కొంతమంది పురాతత్వ శాస్త్రవేత్తల ప్రకారం చక్రాలు మరియు ఆక్సిల్ ఐరోపాలోనే ఆవిర్భవించాయి.[3] చక్రాలు కలిగిన అతి ప్రాథమికమైన వాగనుగా "ట్రాగా న పూలి" అనబడే స్లెడ్జ్‌ని చెప్పుకొస్తారు. మానవజాతి వలసలు వెళ్ళడం ద్వారాను, ఇతర పరిచయాల ద్వారాను ఈ ఆవిష్కరణ కాస్పియన్ మరియు నల్ల సముద్రాల ప్రాంతాల వారికి తెలిసింది. అక్కడినుండి క్రీ.పూ 4వ శతాబ్దంలో మెసపొటేమియాకు చేరింది.
ఆకులు గల చక్రం
అనేక శతాబ్దాలు గడిచినా ఈజిప్టు దేశానికి చక్రం సంగతి తెలీక పోవటం ఆశ్చర్యమే. కాని ఆ దేశంలోనె చక్రం నమూనా ఎంతగానో మెరుగు పరచబదింది. పలకతో చేసిన చక్రమైతె, పెద్ద బరువులను వేసినప్పుడు తొందరగా పగులుతుంది. దీనికంటె తేలిగగానూ, దృఢంగానూ ఉండే ఆకుల చక్రాన్ని క్రీ.పూ 1800 ప్రాంతంలో ఈజిప్టులో నిర్మించారు చక్రం మధ్య లోని దిమ్మ చుట్టూ ఉండే చట్రం, ఈ రెండిటినీ కలిపే ఆకులు ఉండటం వల్ల బరువు అన్ని భాగాలకూ సమానంగా పంచబదుతుంది. ఈజిప్టు దేశస్థులు చేసిన మరో మార్పు ఏమిటంటె ఇరుసుకు పైన వేదికకు బదులు విశాలమైన పెట్టెను వాడటం. రెండు చక్రాలు కలిగిన ఈ నమూనాను గ్రీకులు, రోమనులు యుద్ధాల్లో రథం గానూ, పందాల లోనూ ఉపయోగించారు. వీటిని లాగటానికి తొలి దశలో ఎద్దులకు శిక్షణ ఇచ్చారు. వేగంగా పరిగెత్త గలిగే గుర్రాలు కాలక్రమేణా వీటి స్థాన్నాన్ని ఆక్రమించాయి. కొంత కాలం తర్వాత రోమనులు నాలుగు చక్రాల వాహనాన్ని నిర్మించారు. దీన్ని ఇటూ, అటూ తిప్పడానికి వీలుగా ఒక కడ్డీ, దీనితో బాటు తిరిగే ముందు చక్రాల ఇరుసు కొత్త నమూనాలో చేర్చబడ్డాయి. వీటి మూలంగా వాహనాన్ని నడపడం సులభమైంది.
వాడుక మరియు పనితనం
చక్రం మరియు ఇరుసు ఒక సరళ యంత్రం (సింపుల్ మషీన్). చక్రాలు ఇరుసు సహాయంతో ఉపయోగించబడినపుడు కొన్ని సార్లు చక్రం ఇరుసు మీద ఇతర శక్తుల సహాయంతో తిరుగుతుంది లేదా చక్రం ఇరుసుని తిప్పుతుంది.
ప్రకృతిలో చక్రాలు
ప్రకృతిలో వివిధ పదార్ధాలు తయారైన దగ్గరనుండి వాటి వినియోగం, తిరిగి వాటి జన్మస్థానన్ని చేరడాన్ని చక్రాలుగా పేర్కొంటారు. ఉదాహరణకు నీటి చక్రం, ఆమ్లజని చక్రం, నత్రజని చక్రం మొదలైనవి.
కొన్ని పరాన్న జీవులు జీవిత పరిణామం వ్యాధికారకాలన్నింటినీ కూడా జీవితచక్రం అంటారు. ఉదా: టీనియా.
కంటికి కనిపించే పరిమాణంలో ప్రకృతిలో ఎలాంటి చక్రాలూ లేవు. కాని సూక్ష్మపరిమాణంలో ఎ.టి.పి.సింథేస్ అనే ఎంజైమ్‌లోనూ [4] మరియు బాక్టీరియాల ఫ్లాజెల్లంలోనూ ఉన్నాయి. .[5]
సంస్కృతిలో
సుదర్శన చక్రం శ్రీ మహావిష్ణువు ఆయుధం.
యోగా: మానవుని శరీరంలో వెన్నుపాములో యోగాభ్యాసానికి చెందిన ఏడు చక్రాలు ఉంటాయి. వీటిని సప్తచక్రాలు అంటారు. వీటి ద్వారా సాధన చేసిన కుండలినీ యోగాన్ని సాధిస్తాడు.
చక్రాల సహాయంతో నడిచేవి
వాహనాలు
బండి
సైకిలు
కారు
రిక్షా
లారీ
చిహ్నాలుగా చక్రాలు
చక్రం అనే పదం సాంప్రదాయపరంగా మతపరంగా జీవిత చక్రం లేదా కాలచక్రం వంటి విషయాలను వ్యక్తీకరించడంలో విరివిగా ఉపయోగించబడుతుంది.
చక్రం భారత జాతీయ పతాకంలో ఒక ముఖ్యమైన భాగం. ఈ చక్రం ధర్మానికి చిహ్నం.
యోగ సాధనా చక్రాలు
యొగ సాధనలో చక్రము అనగా కున్డలిని ఉద్దీపన స్థానములు . దీనినె కుండలిని స్థానములు అని కూడా అంటారు.మానవ శరీరమునందు మూలాధారము నుండి స్వాధిష్తానము వరకు 7 చక్ర స్థానములు గలవు.యొగ సాధనము ద్వారా ఈ కుండలిని చక్ర స్థానములను ఉద్దీపనము చేయవఛును. డా.ఆకొండి రామ్.
ఇవి కూడా చూడండి
హై రోలర్ (ఫెర్రిస్ వీల్)
చక్రం - భాషా విశేషాలు
చక్రం అనే పదం ప్రోటో-ఇండో-యూరోపియన్ భాష నుండి ఉద్భవించింది. ఈ భాషలో *kwel- అనగా తిరగడం లేదా కదలడం అని అర్థం. దీని నుండి ఉద్భవించిన *kwekwlo-, [6] అనే పదం సంస్కృతంలో చక్ర మరియు పర్షియన్ భాషలోని చర్ఖ్ పదాలకు మూలంగా గుర్తించబడింది.[7]
చక్రము అనే పదానికి వివిధ ప్రయోగాలున్నాయి.[8] చక్రము (chakramu) సంస్కృతం n. అనగా A wheel. A discuss or sharp-edged plate of steel, hurled at a foe like a quoit: the thunderbolt or weapon of Vishṇu. A realm, region. రాష్ట్రము. A figure, diagram or sign in astrology. The name of a coin. The bird called చక్రవాకము. A region or division of the body. చక్రధరుడు or చక్రపాణి Vishṇu. కటి or కటిచక్రము the loins, the region of the lions. అష్టకోణచక్రము an octagon. చక్రవర్తి chakra-varti.. n. An emperor or sovereign. రారాజు, సార్వభౌముడు. చక్రవర్తిని chakra-vartini. n. An empress. సార్వభౌమురాలు. చక్రవాకము chakra-vākamu. n. The Brahminy-duck or Ruddy Casarca rotila (F.B.I.) జక్కవపక్షి. The poetical swan, always described as being in pairs, to which poets liken fair breasts. చక్రవాళము chakravāḷamu. n. A range of mountains supposed to encircle the earth. చుట్టుకొండ. చక్రవృద్ధి chakra-vṛiddhi. n. Compound interest వడ్డికివడ్డి. చక్రాంకనము or చక్రాంకితములు or చక్రాంకములు chakrānkanamu. n. Marks branded on the front of the shoulders, representing the disc and shell of Vishṇu. (It is a rite similar to absolution.) చక్రాంగము chakrāngamu. n. A swan. హంస. చక్రాంగి a female swan. చక్రి chakri. n. The discus-wielder, i.e., Vishṇu విష్ణువు. A snake, because rolled in a ring. A potter, because using a wheel.
మూలాలు
వర్గం:సరళ యంత్రాలు
వర్గం:సంస్కృత పదజాలము
వర్గం:వాహనంలోని భాగాలు | https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9A%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82 |
{
"plaintext_start_byte": [
90,
980,
1284,
3898,
5871,
6030,
6909,
7731,
10687,
12721,
15323,
15533,
15864,
15984,
16081,
16406
],
"plaintext_end_byte": [
948,
1236,
3828,
5801,
6003,
6877,
7661,
10614,
12637,
15174,
15532,
15804,
15983,
16064,
16385,
16491
]
} | భంగ్వాన్ గ్రామ ప్రజల ప్రధాన వృత్తి ఏమిటి? | భంగ్వాన్ | telugu | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
భౌగోళిక ప్రాంతం వద్ద మరియు జనాభా
భంగ్వాన్ (Bhangwan) (170) అన్నది Amritsar జిల్లాకు చెందిన Ajnala తాలూకాలోని గ్రామం, ఇది 2011 జనగణన ప్రకారం 207 ఇళ్లతో మొత్తం 1143 జనాభాతో 229 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. సమీప పట్టణమైన Raja sansi అన్నది 25 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 600, ఆడవారి సంఖ్య 543గా ఉంది. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 552 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 37209[1].
అక్షరాస్యత
మొత్తం అక్షరాస్య జనాభా: 550 (48.12%)
అక్షరాస్యులైన మగవారి జనాభా: 306 (51.0%)
అక్షరాస్యులైన స్త్రీల జనాభా: 244 (44.94%)
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో 1 ప్రభుత్వ బాలబడులుఉంది
గ్రామంలో 1 ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలఉంది
సమీపమాధ్యమిక పాఠశాలలు (Odhar)గ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
సమీపమాధ్యమిక పాఠశాల (Odhar)గ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
సమీపసీనియర్ మాధ్యమిక పాఠశాలలు (Sarangra)గ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
సమీప"ఆర్ట్స్, సైన్స్, మరియు కామర్సు డిగ్రీ కళాశాలలు" (Amritsar) గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్ల కన్నా దూరంలో ఉంది
సమీపఇంజనీరింగ్ కళాశాలలు (Amritsar) గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్ల కన్నా దూరంలో ఉంది
సమీపవైద్య కళాశాలలు (Amritsar) గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్ల కన్నా దూరంలో ఉంది
సమీపమేనేజ్మెంట్ సంస్థలు (Amritsar) గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్ల కన్నా దూరంలో ఉంది
సమీపపాలీటెక్నిక్ లు (Amritsar) గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్ల కన్నా దూరంలో ఉంది
సమీపవృత్తివిద్యా శిక్షణ పాఠశాలలు (Amritsar) గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్ల కన్నా దూరంలో ఉంది
సమీపఅనియత విద్యా కేంద్రాలు (Amritsar) గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్ల కన్నా దూరంలో ఉంది
సమీపదివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల (Amritsar) గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్ల కన్నా దూరంలో ఉంది
సమీపఇతర విద్యా సౌకర్యాలు (Amritsar) గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్ల కన్నా దూరంలో ఉంది
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యాలు
సమీపసామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రంగ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
సమీపప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రాలుగ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
సమీపప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రాలుగ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
సమీపమాతా శిశు సంరక్షణా కేంద్రాలుగ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
సమీపటి.బి వైద్యశాలలు గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్ల కన్నా దూరంలో ఉంది
సమీపఅలోపతీ ఆసుపత్రి గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్ల కన్నా దూరంలో ఉంది
సమీపప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్ల కన్నా దూరంలో ఉంది
సమీపఆసుపత్రిగ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
సమీపపశు వైద్యశాలలుగ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
సమీపసంచార వైద్య శాలలుగ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
సమీపకుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రాలుగ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలు
గ్రామంలో 1 "సంప్రదాయ వైద్యులు, నాటు వైద్యులు"ఉంది
తాగు నీరు
శుద్ధిచేసిన కుళాయి నీరుగ్రామంలో లేదు
శుద్ధి చేయని కుళాయి నీరుగ్రామంలో లేదు
మూత వేసిన బావుల నీరుగ్రామంలో లేదు
మూత వేయని బావులు నీరుగ్రామంలో లేదు
చేతిపంపుల నీరుగ్రామంలో ఉంది
గొట్టపు బావులు / బోరు బావుల నీరుగ్రామంలో ఉంది
ప్రవాహం నీరుగ్రామంలో లేదు
నది / కాలువ నీరుగ్రామంలో ఉంది
చెరువు/కొలను/సరస్సు నీరుగ్రామంలో లేదు
పారిశుధ్యం
మూసిన డ్రైనేజీగ్రామంలో లేదు.
తెరిచిన డ్రైనేజీగ్రామంలో ఉంది.
డ్రెయినేజీ నీరు నేరుగా నీటి వనరుల్లోకి వదిలివేయబడుతోంది .
పూర్తి పారిశుధ్య పథకం కిందకు ఈ ప్రాంతం రావట్లేదు.
స్నానపు గదులతో కూడిన సామాజిక మరుగుదొడ్లుగ్రామంలో లేదు.
స్నానపు గదులు లేని సామాజిక మరుగుదొడ్లుగ్రామంలో లేదు.
కమ్యూనికేషన్ మరియు రవాణా
పోస్టాఫీసుగ్రామంలో లేదు.సమీపపోస్టాఫీసుగ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
గ్రామ పిన్ కోడ్
టెలిఫోన్లు (లాండ్ లైన్లు)గ్రామంలో ఉంది.
పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసుగ్రామంలో ఉంది.
మొబైల్ ఫోన్ కవరేజిగ్రామంలో ఉంది.
ఇంటర్నెట్ కెఫెలు / సామాన్య సేవా కేంద్రాలుగ్రామంలో లేదు.సమీపఇంటర్నెట్ కెఫెలు / సామాన్య సేవా కేంద్రాలుగ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
ప్రైవేటు కొరియర్గ్రామంలో లేదు.సమీపప్రైవేటు కొరియర్గ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
పబ్లిక్ బస్సు సర్వీసుగ్రామంలో లేదు.సమీపపబ్లిక్ బస్సు సర్వీసుగ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
ప్రైవేట్ బస్సు సర్వీసు గ్రామంలో లేదు.సమీపప్రైవేట్ బస్సు సర్వీసు గ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
రైల్వే స్టేషన్లుగ్రామంలో లేదు.సమీపరైల్వే స్టేషన్లు గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్ల కన్నా దూరంలో ఉంది
ఆటోలుగ్రామంలో ఉంది.
టాక్సీలుగ్రామంలో ఉంది.
ట్రాక్టరుగ్రామంలో ఉంది.
గ్రామం జాతీయ రహదారితో అనుసంధానం కాలేదు.సమీపజాతీయ రహదారి గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్ల కన్నా దూరంలో ఉంది.
గ్రామం రాష్ట్ర హైవేతో అనుసంధానం కాలేదు.సమీపరాష్ట్ర హైవేగ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది..
గ్రామం ప్రధాన జిల్లా రోడ్డుతో అనుసంధానమై ఉంది.
గ్రామం ఇతర జిల్లా రోడ్డుతో అనుసంధానమై ఉంది.
మార్కెట్ మరియు బ్యాంకింగ్
ఏటియంగ్రామంలో లేదు.సమీపఏటియంగ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
వ్యాపారాత్మక బ్యాంకుగ్రామంలో లేదు.సమీపవ్యాపారాత్మక బ్యాంకుగ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
సహకార బ్యాంకుగ్రామంలో లేదు.సమీపసహకార బ్యాంకుగ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
వ్యవసాయ ఋణ సంఘంగ్రామంలో లేదు.సమీపవ్యవసాయ ఋణ సంఘంగ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
స్వయం సహాయక బృందంగ్రామంలో లేదు.సమీపస్వయం సహాయక బృందంగ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
పౌర సరఫరాల శాఖ దుకాణంగ్రామంలో లేదు.సమీపపౌర సరఫరాల శాఖ దుకాణంగ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
వారం వారీ సంతగ్రామంలో లేదు.సమీపవారం వారీ సంతగ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీగ్రామంలో లేదు.సమీపవ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీగ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
"ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు"
ఏకీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం (పోషకాహార కేంద్రం)గ్రామంలో లేదు.సమీపఏకీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం (పోషకాహార కేంద్రం)గ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
అంగన్ వాడీ కేంద్రం (పోషకాహార కేంద్రం)గ్రామంలో ఉంది.
ఇతర (పోషకాహార కేంద్రం)గ్రామంలో లేదు.సమీపఇతర (పోషకాహార కేంద్రం)గ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
ఆశా (గుర్తింపు పొందిన సామాజిక ఆరోగ్య కార్యకర్త)గ్రామంలో ఉంది.
ఆటల మైదానం గ్రామంలో లేదు.సమీపఆటల మైదానం గ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
సినిమా / వీడియో హాల్ గ్రామంలో లేదు.సమీపసినిమా / వీడియో హాల్ గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్ల కన్నా దూరంలో ఉంది
గ్రంథాలయంగ్రామంలో లేదు.సమీపగ్రంథాలయం గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్ల కన్నా దూరంలో ఉంది
పబ్లిక్ రీడింగ్ రూంగ్రామంలో లేదు.సమీపపబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్ల కన్నా దూరంలో ఉంది
వార్తాపత్రిక సరఫరాగ్రామంలో ఉంది.
అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్గ్రామంలో లేదు.సమీపఅసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్గ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల లోపే ఉంది.
జనన & మరణ రిజిస్ట్రేషన్ కార్యాలయంగ్రామంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
విద్యుత్ సరఫరాగ్రామంలో ఉంది.
భూమి వినియోగం
భంగ్వాన్ (Bhangwan) (170) ఈ కింది భూమి వినియోగం ఏ ప్రకారం ఉందో చూపిస్తుంది (హెక్టార్లలో):
"వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి": 31
నికరంగా విత్తిన భూ క్షేత్రం: 198
నీటి వనరుల నుండి నీటి పారుదల భూ క్షేత్రం: 198
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
నీటి పారుదల వనరులు ఇలా ఉన్నాయి (హెక్టార్లలో):
కాలువలు: 176
బావి / గొట్టపు బావి: 22
తయారీ
భంగ్వాన్ (Bhangwan) (170) అన్నది ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి చేస్తోంది (ప్రాధాన్యతా క్రమంలో పై నుంచి కిందికి తగ్గుతూ): Wheat,Rice,Maize
మూలాలు
వర్గం:అమృత్ సర్ జిల్లా గ్రామాలు
| https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
286,
383,
666,
780,
981,
1137,
1204,
6194,
10038,
10434,
10780,
11189,
11603,
12175,
13384,
13442,
13845,
14156,
14542,
14713,
15259,
18444,
21735,
22166,
22954,
23308,
23868,
24105,
25171,
25721,
25906,
27338,
28237,
36989,
50205,
52514,
58463,
58604,
81598,
81734,
83427,
83464,
84821,
84861,
85374,
85408,
89170,
89309,
90873,
90922,
92292,
92428,
117144,
117178,
119430,
119482,
121738,
121768,
122905,
122948,
124010,
124068,
126655,
126893,
129974,
130014,
135478,
135537,
155258,
157166,
157530,
157884,
161680,
168494,
172981,
176356,
178400,
178691,
179618,
183400,
188508
],
"plaintext_end_byte": [
285,
382,
665,
763,
980,
1136,
1203,
6156,
10006,
10408,
10779,
11178,
11570,
12173,
13355,
13441,
13844,
14155,
14541,
14698,
15243,
18419,
21721,
22149,
22953,
23307,
23830,
24103,
25154,
25720,
25895,
27290,
28193,
36969,
50161,
52470,
58446,
58602,
81571,
81733,
83407,
83463,
84798,
84860,
85357,
85407,
89132,
89308,
90841,
90921,
92269,
92427,
117127,
117177,
119389,
119481,
121725,
121767,
122879,
122947,
123969,
124067,
126623,
126892,
129960,
130013,
135436,
135536,
155232,
157143,
157499,
157843,
161645,
168474,
172979,
176317,
178377,
178671,
179598,
183383,
188494,
188883
]
} | 『星界の紋章』の物語の舞台は未来？ | 架空の惑星一覧 | japanese | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} | 架空の惑星一覧（かくうのわくせいいちらん）では、フィクション作品に登場する架空の惑星を列挙する。学問上の仮説として存在すると考えられたことがある天体については、「仮説上の天体」を参照のこと。
以下の作品には多数の架空天体が存在するため、詳細は各一覧を参照。
宇宙英雄ペリー・ローダンの登場天体一覧
スタートレックに登場した惑星の一覧
スター・ウォーズ惑星一覧
宇宙戦艦ヤマトシリーズの天体
銀河鉄道999の停車駅
銀河英雄伝説の舞台
星界の紋章・戦旗惑星一覧
本記事においては、実在する惑星の特殊な呼称</b>についても記述する。
地球の異称
SF作品でよく使われる名称。本来は地球（アース）の意味であるが、太陽系外惑星や反地球・異次元の地球などの名称としても使われることが多い。
ガイア（ガエア、ゲー）
ギリシア神話の大地母神。
テラ
ラテン語で大地の意味。
テルス
ローマ神話の大地母神。
その他特定の作品で使われる名称は下記の通り。
CB-8
谷甲州の小説『航空宇宙軍史』シリーズに登場。星間戦争によって公転軌道すら変化した未来の地球。
M240惑星
特撮『ウルトラマン』第2話に登場。バルタン星人が「君たちが地球と呼ぶこの」星が「M240惑星」であると語る。
S-1
アニメ『宇宙戦士バルディオス』に登場。水星と金星が消滅した未来の地球。太陽系第一番惑星の意味。
Z-KK101
日渡早紀の漫画『ぼくの地球を守って』に登場。月基地で地球を監視する異星人がこう呼ぶ。略して「KK」とも。地球人のことを「KK人」と呼ぶ。
青き円卓
長谷川裕一の漫画『マップス』に登場。
アスール
山田ミネコの漫画「最終戦争シリーズ」に登場。
アナザーアース
特撮『爆竜戦隊アバレンジャー』に登場。ダイノアースの住民である「竜人」や、敵組織である「エヴォリアン」のメンバーがこちらの地球を指して呼ぶ。
天津星（あまつぼし）
アキヨシカズタカの漫画『双月巫女』に登場。火星（ひぼし）の人々からこう呼ばれる。物語内ではすでに滅んでおり、神々が住む神話の星とされている。
アルス
池田あきこが創作する架空世界「わちふぃーるど」の住人が、人間界の地球を指して呼ぶ。
イリアス
漫画『ミカるんX』において、かつて地球に暮らしていた住人たちによる呼び名。
ウールス (Urth)
ジーン・ウルフ『新しい太陽の書』における未来の地球の呼称。発音はEarthと同じであるが、日本語版における翻訳時に区別のためにウールスと訳された。
惑星エアル
漫画・アニメ『舞-乙HiME』に登場。アニメ版では明確にされていないが、漫画版では移民星ではなく地球そのものであるとされる。
エネルゴア
アニメ『ビーストウォーズ 超生命体トランスフォーマー』に登場。実は太古の地球。
クリン星
特撮『時空戦士スピルバン』のスピルバンとダイアナの故郷。最終回で未来の地球であることが判明。
猿の惑星
SF映画『猿の惑星』で、猿が人間を支配していた未来の地球がこう呼ばれる。
惑星ゾラ
アニメ『戦闘メカ ザブングル』に登場。その正体は荒廃した未来の地球。
ソロン (Solon)
ニール・F・カミンズの書籍『もしも月がなかったら』に登場。月が誕生しなかったと仮定した、空想の地球の名称。
タウリ
SF TVドラマ『スターゲイト SG-1』でのゴアウルドやジャファからの地球の呼び名。
チーキュ
特撮『激走戦隊カーレンジャー』に登場。敵から味方まで、あらゆる宇宙人が地球をこう呼ぶ。
チタマ
鳥山明の漫画『Dr.スランプ』に登場。ニコチャン大王が使う、「地球」を誤読した呼び方。
テロン
アニメ『宇宙戦艦ヤマト2199』に登場。ガミラス語で「地球」を指す。
フューチャーアース
映画『ウルトラマンサーガ』における舞台である、別次元宇宙の地球を指す。
ポコペン（アニメを含む派生作品では「ペコポン」）
吉崎観音の漫画『ケロロ軍曹』に登場。ケロン人をはじめとする宇宙人が使う、地球を指す言葉。名称はポコペンに由来。
幻の月
アニメ『天空のエスカフローネ』に登場。異世界「ガイア」の空に浮かぶ地球がこう呼ばれる。
マンホーム
コードウェイナー・スミスの小説『人類補完機構』および天野こずえの漫画『ARIA』に登場。いずれも「人類の故郷」の意味。
見世物
千之ナイフの漫画『夜姫』（文庫版）収録作品「空中楼閣の魔術師II 怒暗城奇譚」に登場。その他の太陽系の惑星は実際の名称で登場する。
約束の地
アニメ『交響詩篇エウレカセブン』に登場。移民星と思われていたが未来の地球であることが判明。
ラヴォロックス
SFTVドラマ『ドクター・フー』に登場。遠い未来の惑星で、地上ではフリーと呼ばれる野蛮な種族が生活していた。一方地下ではドラスロというロボットが2つの種族を支配している。
太陽フレアによって惑星の表面は破壊しつくされたが、6代目ドクターらが降り立ったときは居住可能な惑星であった。
その後、凶悪なロボットの開発者が地球に逃げ込んだためタイムロードが地球を破壊し、何千光年も移動させた星であることが判明する。
ロスト・エルサレム
TVゲーム『ゼノギアス』および「ゼノサーガシリーズ」にて使用される呼称。
実在する太陽系天体の異称
金星
アムター
エドガー・ライス・バローズの「金星シリーズ」中での金星の名称。
コスーム（Cosoom）
エドガー・ライス・バローズの「火星シリーズ」中での火星人による金星の名称。
ペレランドラ
C・S・ルイスの別世界物語における金星の名称。また山田ミネコの漫画「最終戦争シリーズ」における金星の異称。
月
ルナワン
天野こずえの漫画『ARIA』での月の異称。
火星
アクア
天野こずえの漫画『ARIA』での火星の異称。テラフォーミングによって表面のほとんどが海となったために改名される。
ゴ・ダエヴァ
山田ミネコの漫画「最終戦争シリーズ」における火星の異称。
サルカンドラ
C・S・ルイスの別世界物語における火星の名称。
那国
林譲治の小説『侵略者の平和』等での火星の異称。温室効果の暴走で金星のような状態になった地球の代わりに人類文明の中心地となっている。
バルスーム (Barsoom)
エドガー・ライス・バローズの「火星シリーズ」中での火星人による火星の名称。
火星（ひぼし）
アキヨシカズタカの漫画『双月巫女』に登場する火星。テラフォーミングの真っ最中で、人々は壊滅した地球文明（世界遺産）が再現された無数のドームに住む。意図的に文明の進歩は押さえられており（例えば物語の舞台となる「国東」ドームは、明治から大正期の日本）、住人はそこが人工環境と知らないまま生活し、ルーツである地球時代の歴史は神話となっている。
ヒボシ
鳥山明の漫画『Dr.スランプ』に登場。ニコチャン大王が使う、「火星」を誤読した呼び方。
ダイモスとフォボス
ルナスリー
『ARIA』でのダイモスの異称。
ルナツー
『ARIA』でのフォボスの異称。
麩
漫画『いじめてくん』でのフォボスとダイモスの異称。形状が麩に似ているためこう呼ばれる。
ジュノー
ルナツー
「ガンダムシリーズ」において地球圏に移送されたのち、ルナツーと呼称される。
木星
ガブリエル
吉田親司の小説『血闘絶対国防圏』での元・木星の名称。1943年4月17日に突如として第二の太陽になった。日本名は「天照星」（野尻抱影の命名）。
バスターマシン3号
OVA『トップをねらえ!』で、人類生き残りを賭けたカルネアデス計画に則って、月の4分の1サイズの爆弾のコアとなり、3万分の1サイズに圧縮された木星の姿。
ルシファー
アーサー・C・クラークの小説『2010年宇宙の旅』およびその続編での元・木星の名称。モノリスによって太陽化された。第10番惑星のルシファーも参照。
サスーム（Sasoom）
エドガー・ライス・バローズの「火星シリーズ」中での火星人による木星の名称。
土星
サイクラノーシュ (Cykranosh)
クトゥルフ神話における土星の異称。
天王星
ルギハクス (Lgyhx)
クトゥルフ神話における天王星の異称。リクス、またはリーギクスとも呼ばれる。
冥王星
ギガデス
アイレムのゲーム『重力装甲メタルストーム』における、対異星人用機動惑星に改造された冥王星の名称。
矮惑星134340
ゲーム『スーパーロボット大戦W』での冥王星の異称。矮惑星に分類されてから長い年月を経て感心が薄れ、人々の記憶から忘れ去られたため、こう呼ばれる。なお、「134340」は実際の冥王星の小惑星番号である。
太陽系内の架空の惑星
現在のところ太陽系には8つの惑星と多数の小天体が発見されているが、フィクションにはそれ以外の天体が登場することもある。この種の架空の天体は、かつて提唱された学問的な仮説をモデルとしている場合が多い。仮説についての詳細は「仮説上の天体」を参照のこと。
水星の内側の惑星
かつて水星軌道の近日点移動を説明するために、水星の内側に惑星が存在するという仮説が立てられたことがあった。この仮説上の惑星はバルカンと呼ばれたため、のちに多くのフィクションにバルカンという名前の水星の内側を公転する惑星が登場する。
バルカン
エドモンド・ハミルトン著のスペースオペラ小説『キャプテン・フューチャー』シリーズをはじめとする複数のSF作品に登場する。
アニメ『銀河旋風ブライガー』の舞台の一つ。
ゆでたまご著の漫画『キン肉マン』に登場するバルカンは、水星内惑星ではなく反地球である。下記参照。
反地球
太陽を挟んで地球から180度離れた場所に存在し、地球から観測できないとされる天体を「反地球」という。その発想は古く、古代ギリシャのピタゴラス学派によって提唱された。現在ではその存在は否定されているが、架空の天体のモチーフとしてはポピュラーなものの一つである。
火星と木星の間の惑星
火星と木星の間には小惑星帯が存在している。小惑星帯の起原を説明する仮説のひとつとして、かつて火星と木星の間を回っていた惑星が破壊された残骸が小惑星帯になったというものがある。フィクションにおいても、この説を元にした惑星がしばしば登場する。大半は、過去に存在し、ある時点で破壊された惑星として描かれる。なお、現在では小惑星全てを集めても惑星クラスの質量にならないことが判明している。
アイララ
光瀬龍著の小説『喪われた都市の記録』に登場。太古に滅んだ太陽系第5惑星。
カタイン
エドモンド・ハミルトン著のスペースオペラ小説『キャプテン・フューチャー』シリーズ『時のロストワールド』に登場。1億年前に存在した太陽系第5惑星。
ミステロイド
映画『地球防衛軍』に登場。10万年以前に住人であったミステリアンの核戦争により破壊。
ミネルヴァ
ジェイムズ・P・ホーガン著のSF小説『星を継ぐもの』シリーズに登場。名称はローマ神話のミネルウァに由来。
燃える第5惑星
星野之宣著の漫画『巨人たちの伝説』に登場。太陽の補助として古代の巨人たちが太陽の一部より作り出した人工恒星であったが、制御に失敗し崩壊。
アスカ
六道慧著の小説『第五惑星アスカ』に登場。原子力発電所の事故により全土が放射能に汚染され、同様に汚染された地球と激突し消滅。
イシュワラ
山田ミネコの漫画「最終戦争シリーズ」に登場。漢字表記は草星。
海王星の外側の惑星
ここでは、海王星の外側の惑星を挙げる。
現在では冥王星より大きいエリスをはじめ、クワオアー、イクシオン、ヴァルナ、セドナなどといった従来の小惑星よりはるかに大きな太陽系外縁天体（おもにエッジワース・カイパーベルト天体）が次々と発見されており、地球程度の大きさを持つ天体が存在する可能性はあると考えられている。
なお、従来第9番惑星とされていた冥王星は2006年の国際天文学連合 (IAU) 総会でケレス・エリスとともに新たに定義された「dwarf planet」（準惑星）のカテゴリに分類され、太陽系の惑星の数は8個とすることになった（惑星を参照）。
ここで挙げる第10番惑星以降の惑星 (Tenth planet) の多くは、冥王星が除外される以前に考案・提示されたものなので、冥王星を惑星に含めた形で番号が振られている。第10番惑星以降が海王星の外側に発見されるとは限らないが、その場合の第10番惑星以降についてはそれぞれの節を参照。
なお、『トップをねらえ!』に登場する架空惑星の詳細は、「トップをねらえ!#トップ世界の太陽系」も参照のこと。
第9番惑星
冥妃星（めいひせい / ペルセポネ）
ラリー・ニーヴンの小説『ノウンスペース』シリーズに登場。同シリーズは20世紀後半に書かれたものだが、作品世界内では冥王星は惑星ではないという考え方が定着しているらしい（登場人物の台詞による）。また冥妃星は逆行している。
プロセルピナ
ジェイムズ・ブリッシュの小説『宇宙都市』シリーズで設定されている惑星。会話にしか登場しない。
第10番惑星
アステロイドベルト
アニメ『宇宙戦艦ヤマト』に登場。火星と木星の間の小惑星帯のことではなく、冥王星の外周にある第10番小惑星帯。第10番惑星の成れの果てと考えられる。ヤマトがシュルツ艦隊を破るところ。実際にエッジワース・カイパーベルトと呼ばれる小天体の帯が存在すると考えられている。
カイーナ
ラリー・ニーヴンの小説『ノウンスペース』シリーズに登場。
クラートゥ（占王星）
伊東岳彦著の漫画『宇宙英雄物語』に登場。
クリフトン星
1965年放送のテレビアニメ『遊星少年パピイ』に登場。超能力を持つ正義の少年パピイの生まれ故郷。
ネメシス
特撮『恐竜戦隊ジュウレンジャー』では魔女バンドーラの一味が封印されていた。
武内直子著の漫画『美少女戦士セーラームーン』（アニメ『美少女戦士セーラームーンR』）ではブラック・ムーン一族の本拠地であり、真の首領ワイズマンの正体。
フューチュリア (Futuria)
エドモンド・ハミルトン著のスペースオペラ小説『キャプテン・フューチャー』シリーズ『フューチャーメン暗殺計画』に登場。太陽系の人口過密を解消するために、キャプテン・フューチャーたちが「物質生成の場」の秘密を用いて創造した人工惑星。
魔王星（まおうせい / ルシファー）
星野之宣著の漫画『2001夜物語』第8話「悪魔の星」に登場、太陽の伴星であったとする説もある。すべてが反物質によって形成されている。また、公転軌道も他の惑星と逆方向となっている。名称はキリスト教のルシファーに由来。
アニメ『トップをねらえ!』、麻宮騎亜著の漫画『サイレントメビウス』にも登場。『トップをねらえ!』では1999年に発見されたという設定であり、劇中で起こる事件の影響で軌道を外れ太陽系外へと移動するため、続編である『トップをねらえ2!』では旧10番惑星という表現が用いられている。
冥妃星（めいひせい / ペルセポネ）
アーサー・C・クラーク著の小説『宇宙のランデヴー』などに登場。太陽系第10番惑星とされる。名称はギリシア神話のペルセポネに由来。
惑星モンダス
『ドクター・フー』に登場。サイバーマンの故郷。
ユッグゴトフ（Yuggoth / ユゴス / ヨゴス）
ハワード・フィリップス・ラヴクラフト著のクトゥルフ神話小説『闇に囁くもの』に登場。冥王星にあたる。
他者の著したクトゥルフ神話作品にも登場する。こちらでは惑星Xとも考えられている。
惑星黄泉（わくせいよみ）
『新デジタル・デビル・ストーリー』に登場。冥王星の軌道の外側を回る惑星。電磁波や可視光を吸収するためレーダー等で発見することは困難。大きさは冥王星の1/10ほど。
第11番以降の惑星
アンテノラ
ラリー・ニーヴンの小説『ノウンスペース』シリーズに登場。太陽系第11番惑星とされる。
ブラックホール・エグゼリオ
アニメ『トップをねらえ2!』に登場。太陽系新11番惑星とされる。その実態は『トップをねらえ!』の劇中で太陽系絶対防衛線作戦時に発生したブラックホール。作戦時にブラックホール爆弾（テスト機）として使用された戦艦ヱクセリヲンの名が1万2000年余の長い時間経過の末に訛って「エグゼリオ」と伝わったといわれている。なお、ブラックホールと恒星の連星は実在するが、ブラックホールの質量が圧倒的に小さく、恒星の周りを回っていると見なせる場合に惑星と呼称するかどうかについては定かでない。
神無月星（かみなつきせい / カミナツキセイ）
アニメ『トップをねらえ!』に登場。太陽系第12番惑星とされる。『トップをねらえ2!』では、『トップをねらえ!』の劇中における事件により、番号が繰り上がって新10番惑星となっている。名称は神無月からで、英語圏でも「Kaminatukisei」と表記される。
鬼幻星（きげんせい）
麻宮騎亜著の漫画『サイレントメビウス』に登場。
ジュデッカ
ラリー・ニーヴンの小説『ノウンスペース』シリーズにおいて、太陽系第13番惑星（まだ発見されていない）につけられるだろうと予想されている名前。カイーナからジュデッカまでの4つの名称はダンテ・アリギエーリの『神曲』に由来する。
第11番惑星（だいじゅういちばんわくせい / ファントム）
アニメ『宇宙戦艦ヤマト2』に登場。20世紀末に発見、22世紀に地球人類が到達し資源調査と辺境守備（2201年当時は空間騎兵隊が駐留）のための基地を設置した。動植物は無論、大気も水もない惑星だが、数億年前の物と思われる多くの遺跡（一部の建築様式は古代ギリシャのものと酷似）が確認されており、かつては文明が栄えていたようである。
智王星（ちおうせい / メティス）
アニメ『トップをねらえ!』に登場。太陽系第11番惑星とされる。劇中で発生した事件の影響で軌道を外れ、魔王星同様に太陽系外へと移動したため、『トップをねらえ2!』では旧11番惑星となっているものと。名前はギリシア神話のメーティスから。
プトレミー
ラリー・ニーヴンの小説『ノウンスペース』シリーズに登場。太陽系第12番惑星とされる。
雷王星（らいおうせい / ジュピター2）
アニメ『トップをねらえ!』に登場。太陽系第13番惑星とされる。『トップをねらえ2!』では、『トップをねらえ!』の劇中における事件により、中心核を除く質量の9割を失ったうえ、エグゼリオの衛星となっていると。このため、旧13番惑星とされている。
雷王星（トール）
麻宮騎亜著の漫画『サイレントメビウス』に登場。
番号不明
麺惑星ヤキソバーン
日清食品のカップ焼そば、「日清焼そばU.F.O.」のコマーシャルシリーズ、『UFO仮面ヤキソバン』に登場。ゲームソフト『UFO仮面ヤキソバン〜ケトラーの黒い陰謀〜』のオープニングナレーションでは「太陽系のかなたの星」と説明されている。設定では地球との距離は100億km（約66.7AU）。
ウラニアン
アルフレート・ヴィッテ（Alfred Witte, 1878年 - 1941年）らの「ハンブルク・スクール」の人々は、20世紀初頭に、当時知られていた最遠の惑星である海王星 (Neptune) より遠くにもいくつかの惑星があると主張し、占星術的なホロスコープの分析からその位置を予想し、4個の天体を導入した。これらは「海王星以遠惑星 (TNP: Trans Neptune Planets)」あるいはウラニアン (Uranian) と呼ばれる。ウラニアンは後に8個に拡大された（TNPは21世紀初頭ではTNO（太陽系外縁天体）として、エッジワース・カイパーベルト天体の意味で使用されることが多いので、こちらはウラニアンと呼ばれることが多い）。
キューピッド (cupido)軌道半径 41.00（天文単位?）
ハーデス (hades)軌道半径 50.67
ゼウス (zeus)軌道半径 59.21
クロノス (kronos)軌道半径 64.80
アポロン (apollon)軌道半径 70.36
アドメトス (admetos)軌道半径 73.74
ヴァルカン (vulcanus)軌道半径 77.45
ポセイドン (poseidon)軌道半径 83.49
これらは一部に「ファン」が残ってはいるものの、あまりにも「怪しすぎる」天体であるため、多くの占星術家は冷淡である。また公表されている「天体位置」から逆算される天体の軌道要素も固定的で太陽以外の重力（摂動）を受けていないようで、はなはだおかしい。少なくとも実在の天体ではない、という見方が支配的であり、「これらは仮想の天体である」と言い切る人も多い。
極端な楕円軌道を持つ惑星
極端な楕円軌道をもち、地球の近くと太陽系の果てとを往復しているとされる惑星。
現実では太陽系外惑星によく見られるエキセントリック・プラネットと呼ばれるタイプ。
プロメテ
アニメ『惑星ロボ ダンガードA』に登場。長大な楕円軌道を描き、1億7千万年周期で太陽の周りを回る第10番惑星。名称はギリシア神話のプロメテウスに由来。
ラーメタル
松本零士著の漫画『新竹取物語 1000年女王』および、アニメ映画『さよなら銀河鉄道999』、OVA『メーテルレジェンド』、『宇宙交響詩メーテル 銀河鉄道999外伝』に登場。『1000年女王』では1000年周期で地球に接近する惑星として登場。もともとは太陽系第10番惑星だったが、暗黒太陽ラーに引きずり込まれ、遊星となったのち、ヘビーメルダーの重力圏に捉えられ衛星となった。『さよなら-』では、メーテルとその母プロメシュームが暮らしていた惑星とされる。名称はエジプト太陽神のラーと英語で金属を意味するメタルが由来。作中ではラーメタル語で「永遠の旅人」という意味となっている。
太陽の伴星
太陽の周りを別の暗い赤色矮星（あるいは褐色矮星）が回っているのではないかという仮説がある。この説はリチャード・ミューラーによってネメシス仮説という名前で提案された。地球にこそ接近しないが、重力の影響で太陽へ向かって落下する彗星を増加させ、周期的な大量絶滅の原因となっているとしている。フィクションでもこれにならってネメシスという名前の太陽の伴星が登場することがある。
ネメシス
アイザック・アシモフの同題のSF小説に登場する。
ねめしす
アニメ『トップをねらえ!』に登場。太陽の伴星とされる。
その他
アテナ
ジェイムズ・P・ホーガンの『揺籃の惑星』に登場。下記のテュフォンをモデルに描かれた、木星から出現した巨大彗星。名称はギリシア神話のアテナに由来。
テュフォン
イマニュエル・ヴェリコフスキーの『衝突する宇宙』に登場。木星から飛び出した巨大彗星で、地球に接近して聖書に記された数々の超常現象を起こしたのち金星になったとされている。名称はギリシア神話のテュポンに由来。
ママンゴ
手塚治虫著の漫画『ロストワールド』に登場。太古の地球からちぎれ、宇宙の彼方へと飛び去った星。500万年ぶりに地球に接近する。
惑星海（わくせいかい / プラネッツ・オーシャン）
アニメ『銀河烈風バクシンガー』と『銀河疾風サスライガー』に登場。『銀河旋風ブライガー』終盤で木星が爆破されたことによって生まれた新しい惑星群。
ヤーダ星（ヤーダせい）
『それいけ!アンパンマン ゴミラの星』に登場。ごみで埋もれた惑星。
氷王星（ひょうおうせい）・魚王星（ぎょおうせい）・小王星（しょうおうせい）
0学占星術の概念上生み出された惑星（0学では他の惑星とともに「星座」と称する）。
太陽系外惑星
実在する惑星の異称
Bear と Wolf
アレン・スティールの小説 シリーズに登場する惑星で、それぞれ、地球から46光年にあるおおぐま座47番星の実在する惑星 47 UMa b と 47 UMa c である。架空の惑星 Fox と Raven を含めた4つの惑星が回っている。物語のおもな舞台は、Bear の6つの架空の衛星の1つ Coyote である。
サラーハ
小川一水の小説『老ヴォールの惑星』の舞台となる惑星。地球から33パーセク（109光年）の恒星 HD 46375（サラフォルン）を回るホット・ジュピター HD 46375 b のこと。ヴォールという種族が住み、サラフォルンとサラーハはヴォールによる名。ただし小説では、サラーハの軌道要素は多少変更されている。また、HD 46375 は HD 4637 と誤植されている。
実在する恒星を回る架空の惑星
ケンタウルス座アルファ星（αA・αB・プロキシマ、太陽系から4.37光年）
アルファ
アイザック・アシモフの小説『ファウンデーションと地球』に登場。同名の恒星（アルファA）を回る、星系唯一の惑星。地球最後の住民が移住し、唯一の陸地である人工島〈新しい地球〉に住む。
マレイ・ラインスターの小説『黒い宇宙船』に登場。超光速飛行を実現した人類の移住先。
『ファウンデーションシリーズファウンデーション』シリーズでは、シリウス、ヴェガ、アルクトゥルスにも恒星と同名の居住惑星が存在する。
アルファ・セントリー
テレビドラマ『宇宙家族ロビンソン』に登場。ジュピター2号が移民先として目指している惑星。
ウンダーランド
ラリー・ニーヴンの小説『ノウンスペース』シリーズに登場。
ケイロン
ジェイムズ・P・ホーガンの小説『断絶への航海』に登場。播種船による植民が行われ、地球とはまったく異質な社会が形成される。
セイバートロン
アニメ『戦え!超ロボット生命体トランスフォーマー』に登場。英語版での名前はサイバートロン。土星とほぼ同じ大きさである。惑星のコアには創造神プライマスが宿り惑星サイズの超巨大ロボットへと変形する。
第4惑星
アニメ『宇宙戦艦ヤマトIII』に登場。地球人類が、太陽系外にはじめて進出した星。
新地球（テラ・ノヴァ）
小説『家畜人ヤプー』に登場。第4惑星でイース帝国の旧首星。先住種族は天馬（ペガサス）と呼ばれる。
ブルネイ
小説『宇宙一の無責任男』に登場。南半球のアキツシマ亜大陸に惑星連合宇宙軍の艦隊司令部が設置されており、地球と並ぶ惑星連合の重要拠点となっている。
プロセルピナ
田中芳樹の小説『銀河英雄伝説』に登場。プロキシマの第5惑星。
ポリフェマス
映画『アバター』に登場。この惑星の衛星がナヴィ族の故郷「パンドラ」。
バーナード星（5.96光年）
ロシュワールド
ロバート・L・フォワードの小説『ロシュワールド』に登場。名前はロシュ限界にちなむ。離心率の高い軌道を回る二重惑星で、海に覆われたオー・ローブと海のないロシュ・ローブからなる。二つの星は非常に近く、遠くからだと巨大な砂時計のように見える。『ロシュワールド』にはファンデカンプの惑星をモデルにした巨大ガス惑星のガルガンチュアも登場する。
シリウス（8.58光年）
アガルタ
新海誠制作のアニメ『ほしのこえ』に登場。第4惑星で、地球とよく似た環境を持つ。
ロンドリーナ
小説『銀河英雄伝説』に登場。第6惑星。シリウス星系の首都星であり、ラグラン・シティー事件の舞台となる。
ロス248（10.32光年）
トーリンとドワーリン
野尻抱介の小説『沈黙のフライバイ』に登場。内側にある方のトーリンは公転周期16日弱の地球型惑星で、水と空気を持つ。
ダイアデム星
アレステア・レナルズの『啓示空間』シリーズの短編「氷河」に登場。地球型惑星であり、アメリカ人の飛ばした播種船によるコロニーが存在する。
エリダヌス座イプシロン星（10.52光年）
惑星グロリエ
アニメ『超時空騎団サザンクロス』に登場。
ドグマス
ゲーム『ギャラクシアン3』に登場。敵により、地球を攻撃する最終惑星破壊兵器キャノンシードが建設される。
ベイリ・ワールド（コンポレロン）
アイザック・アシモフのSF小説『ロボットと帝国』に登場する植民惑星。スペーサーにより地球に封じ込められていた地球人が再び宇宙植民に乗り出した最初の惑星であり、名前は植民計画の指導者であるイライジャ・ベイリにちなむ。2万年後のファウンデーションシリーズの時代にはコンポレロンと名前を変えている。寒冷な気候を持つ。
イエローストーン星
アレステア・レナルズの『啓示空間』シリーズのおもな舞台の一つ。巨大な断崖に建設された都市カズムシティを中心に繁栄を極めるが、微小機械を暴走させる融合疫による混乱によって、かつての栄華は失われる。
プロキオン（11.4光年）
マレイ・ラインスターの『黒い宇宙船』の怪星人の基地があった星。
ウイ・メイド・イット
ラリー・ニーヴンの小説『ノウンスペース』シリーズに登場。
はくちょう座61番星（11.4光年）
メスクリン
ハル・クレメント著のSF小説『重力の使命』シリーズに登場。扁平で超高重力の惑星。赤道付近は3Gだが、極地ではなんと700G。
グルームブリッジ34（11.6光年）
エデン
OVA・劇場用アニメ『マクロスプラス』に登場。第一次星間大戦後に宇宙移民計画により人類が進出した最初の移民惑星。新統合軍の新型主力可変戦闘機のテストの舞台となる。
くじら座タウ星（11.88光年）
オーロラ
アイザック・アシモフのSF小説『夜明けのロボット』の舞台となる宇宙国家。かつて最初に宇宙移民の行われた惑星であり、その子孫であるスペーサー世界の中心的惑星。
プラトー
ラリー・ニーヴンの小説『ノウンスペース』シリーズに登場。人間が居住できるのは「マウント・ルッキッザット」だけ。
アヴァロン
ラリー・ニーヴン、スティーヴン・バーンズ、ジェリー・パーネルの小説『アヴァロンの闇』『アヴァロンの戦塵』に登場。人類初の惑星植民地となる第四惑星。奇妙な動物相が存在し、その戦いにおいて植民者第一陣160名は大きな犠牲を払うこととなる。
ペル
C・J・チェリイの〈「同盟-連合」宇宙〉シリーズの小説『ダウンビロウ・ステーション』に登場。ストーリーは軌道上に存在するステーションをおもな舞台とする。知的生命が存在し、労働者として働いている。
第2惑星オズマ
星野之宣著の漫画『2001夜物語』第5話「宇宙の孤児」に登場。播種船による植民計画が実行される。
おおぐま座61番星（31.03光年）
クジン
ラリー・ニーヴンの小説『ノウンスペース』シリーズに登場。クジン人の母星。
カペラ（42光年）
ビアル星
アニメ『無敵超人ザンボット3』の主人公たちの先祖が住んでいた星。
おおぐま座47番星（45光年）
シンフォニア
ゲーム『Princess Holiday 〜転がるりんご亭千夜一夜〜』の舞台。恒星アルセ・マジョリスの周りを回る、地球によく似た星。なおゲーム内で最終シナリオ以外ではこの事実は伏せられており、あたかも中世頃の地球のように見せかけられている（「アルセ・マジョリス」とはおおぐま座のことである）。
るー
Leaf・アクアプラスのゲーム『ToHeart2』に登場するヒロインの一人、るーこ・きれいなそら（ルーシー・マリア・ミソラ）の故郷の惑星。
ケフェウス座エータ星（47光年）
コルキス
ロバート・J・ソウヤーの小説『ゴールデン・フリース』に登場。宇宙船「アルゴ」の目的地。
アルデバラン（65光年）
カイテ
小説『宇宙一の無責任男』に登場。液体重金属の海を持ち、「バンゲワン隧道」と呼ばれる回廊を除いて周囲は全てガス状星雲で覆われている。難攻不落のラアルゴンの軍港「オメガ泊地」がある。
テオリア
小説『銀河英雄伝説』に登場。第2惑星。かつて銀河連邦の首都が置かれていた。
オリオン座87番星（シュトルーベ849、238光年）
THARTHEE（ツァルツィー）
グラント・キャリン著の小説『サターン・デッドヒート2』に登場。ヘキシーズの母星。G0型恒星を回っている。
ルクバト（いて座アルファ星、250光年）
パーン
アン・マキャフリイ著の小説『パーンの竜騎士』シリーズの舞台。竜がおり、糸胞が降り注ぐ。
銀河系内惑星
アクエリアス
アニメ『宇宙戦艦ヤマト 完結編』に登場する、銀河系内を光速の半分という超高速で回遊する水の惑星。かつて地球に水と命の恵をあたえたと設定されている。名称はみずがめ座に由来。
アストラ
漫画『彼方のアストラ』に登場。隕石衝突を目前に控えた人類が移住先として提案、作中では移住に成功しており主人公たちの故郷となっている。
アタラクシア
『地球へ…』に登場。
アーブ
萩尾望都の漫画『スター・レッド』に登場。ゼスヌセル系に属し、ゼスヌセル人が住む。300万年前に宇宙航法を会得し、「赤色螢星」撲滅に躍起になっている。アーヴとは無関係。
アラミス
高千穂遙著のスペースオペラ小説『クラッシャージョウ』シリーズに登場。クラッシャー評議会がある惑星。おおいぬ座宙域に位置する。
アリスペード
漫画『彼方のアストラ』に登場。地震と津波の発生が多く、陸上生物はいない。全ての生物が単為生殖である。
イクリス
漫画『彼方のアストラ』に登場。攻撃的な動く植物が生息する惑星。自転しておらず、赤道付近のみ生物が生育できる。
イスナ
長谷川裕一著の漫画『マップス』に登場。同名の共和国が支配する惑星。ベニュアス王国と友好関係にあったが、陰謀により開戦寸前まで緊張が高まる。その後、主人公十鬼島ゲン、リプミラらの活躍により和解。
ヴィラヴァース
漫画『彼方のアストラ』に登場。ドラポンなどの肉食獣が多く生息し、奇抜な植物が繁茂している。
宇宙海
青島文化教材社のプラモデル・漫画『レッドホーク連合艦隊』に登場。木星型惑星数個分の大きさを持つ巨大な半球形の水の塊で、中心部には島のような陸地がある。レッドホーク連合艦隊とフォックス軍団の戦闘の舞台となる。
エウリュディケ
ケン・マクラウドの小説『ニュートンズ・ウェイク』に登場。射手座渦状腕に位置する。かつて先住種族が住んでいたが、自ら引き起こした技術的特異点によって台頭したAIに滅ぼされる。その後人類によってテラフォーミング化され殖民される。
エクスペル
ゲーム『スターオーシャン セカンドストーリー』に登場。セクターθアルクラ星系の第4惑星。環境は地球に似ており、紋章術の研究が盛んである。
オムニ
ゲーム『パワードール』に登場。地球の殖民惑星。2540年12月に地球政府より独立。地球との距離は60光年。
オロロ
長谷川裕一著の漫画『マップス』に登場。秘密結社スペース・パトロールの拠点。
ガイア
アイザック・アシモフのSF小説『ファウンデーション』シリーズに登場。人間のみならず惑星上のあらゆる生物・無生物がテレパシーによって意思を共有し共存している。
ガイゾック星
アニメ『無敵超人ザンボット3』の敵であるガイゾックを生んだ星。宇宙の平和を壊す生物を掃除するために宇宙各地にコンピューターを送り込む。
カミオ
長谷川裕一著の漫画『マップス』に登場。原住民はケイ素生物。同星出身の武器商人ガッハ・カラカラにより幾重もの防禦システムが構築されている。
ガラム
漫画『彼方のアストラ』に登場。発光生物が多く生息する。
キャニヨン
ラリー・ニーヴンの小説『ノウンスペース』シリーズに登場。
グラドス
アニメ『蒼き流星SPTレイズナー』に登場。好戦的な地球人を警戒し、その影響が宇宙に及ぶのを防ぐために遠征軍を派遣したグラドス人の本星。
コニウスII
ゲーム『トリノホシ 〜Aerial Planet〜』の舞台。はくちょう座α星（デネブ）から約20光年にあるという設定の「コニウス星系」、その第2惑星。別名「コニウス・ブルー」。空気、水、動植物が存在する地球型惑星で、表面の98%が海、1日が20時間、衛星を持たない、季節の変化がない、嵐が発生しやすい、調査隊以外に人類はいない、などと設定されている。
ゴロンボ
吉岡平の小説『宇宙一の無責任男』に登場。完全中立地帯に位置する商業惑星で、たとえ戦争中であっても常に好景気に湧いている。
ザナイン
長谷川裕一著の漫画『マップス』に登場。銀河系内の通商惑星。主人公の宇宙船（の「頭脳」である人格を持ったアンドロイド）リプミラを狙ってやってきた巨大生命体・伝承族のギルディオにより破壊される。
サント・アンヌ
ジーン・ウルフの小説『ケルベロス第五の首』に登場。同じ恒星をめぐるサント・クロアとは姉妹惑星と呼ばれる。アンヌ人（通称アボ）と呼ばれる先住種族が存在したとされる。地球との距離は20光年。
サント・クロア
ジーン・ウルフの小説『ケルベロス第五の首』に登場。サント・アンヌとは姉妹惑星と呼ばれる。
サン・ヘリオス
ドラマ『ドクター・フー』に登場。さそり座の広大な砂漠の惑星。かつては緑豊かな肥沃な惑星で1000億人の人口があったのだが、数十億の宇宙生物により荒れ果てた。
シャムーア
漫画『彼方のアストラ』に登場。菌類に似た生物が生態系の頂点に位置する惑星。グルッピーというダチョウのような生物が生息する。
ジャンパ
長谷川裕一著の漫画『マップス』に登場。超高重力惑星。原住民はネズミのような小型生物。異星人に対して開国して、まだ間もない。
『マップス ネクストシート』の時代には傭兵惑星として知られている。
樹雷星（じゅらいせい）
アニメ・小説『天地無用!』シリーズに登場。銀河系最大の領域を持つ国家、樹雷の首星。
惑星Zi（わくせいズィー）
玩具『ゾイド』シリーズの舞台となる惑星。地球から銀河系中心部を挟んで反対側、6万光年の位置に存在。金属イオン濃度がきわめて高く、独自の金属生命体が進化した。なお、1983年から1990年のいわゆる「旧ゾイド」シリーズでは「ゾイド星」と呼称される。
ソラリア
アイザック・アシモフのSF小説『はだかの太陽』の舞台となる宇宙国家。スペーサー世界では最も歴史の浅い星であり、人口一人あたり2万体という超ロボット依存社会。
ターミナス
アイザック・アシモフのSF小説『ファウンデーション』シリーズに登場。百科事典編纂を目的とした組織「第1ファウンデーション」が銀河系の辺境にあるこの星に置かれた。
ダウン
ラリー・ニーヴンの小説『ノウンスペース』シリーズに登場。
ダカラ
『スターゲイト』に登場する惑星、エンシェントの兵器が眠っていたが、のちに消滅する。
帝国（ティラニ）
アイザック・アシモフの小説『暗黒星雲のかなたに』に登場。『新・銀河帝国興亡史』でも言及される。出典によってはティラン、ティラン帝国とも。星雲諸国（地球から見て馬頭星雲の裏側にある50の惑星）の1つで、星雲諸国を支配した。当時の設定では、最初期の銀河帝国。
テビレ・アミメ
長谷川裕一著の漫画『マップス』に登場。原住民が巨大なロボットであるため、彼らが人型兵器の役で出演する映画で有名。
デロイア
アニメ『太陽の牙ダグラム』に登場。地球から224光年離れた二重太陽を回る、地球連邦の植民惑星。
デントウリプス
長谷川裕一著の漫画『マップス』に登場。侵略大帝率いる悪人帝国に支配されている辺境の惑星。
トーカ
ポール・アンダースンとゴードン・R・ディクスンによるユーモアSF小説シリーズ『ホーカ・シリーズ』に登場。地球からおよそ503光年離れた恒星の第3惑星。3個の小さな月を有する以外は地球によく似ている。
ドドー
長谷川裕一著の漫画『マップス』に登場。原住民は尾を持つヒューマノイド。男女比が1:792。文化水準・軍事力とも高い大国。
トランター
アイザック・アシモフのSF小説『ファウンデーション』シリーズに登場。銀河帝国の首都。銀河系の中心部近くに位置する。
ネクラ・パスタ
萩尾望都の漫画『スター・レッド』に登場。銀河系の中心に位置し、夢魔（アミ）が巣食う約200の星々の一つで、立入禁止区域。最古代文明の遺跡がある。
パーシオン
工画堂スタジオの大河シミュレーションゲームシリーズの一作、『シュヴァルツシルトIII』に登場するアースマン国家、パーシオン共和国の首星。
バウラル
小説『宇宙一の無責任男』に登場。ポルックス方面に位置する惑星で、7つの大陸を有する。対ラアルゴンの最前線基地とされており、ネオパンゲア大陸の航空基地に熟練パイロットを集めた航空団「バウラル航空隊」が配備されていた。名前の由来はラバウル。
ハドック
長谷川裕一著の漫画『マップス』に登場。馬族（ダーヴィ）が治める惑星。人族（フィトン）は馬族により戦闘用に使役されている。
ファーゴ
聖悠紀の漫画『超人ロック』に登場。銀河帝国の首星。巨大コンピュータ同士の相討ちにより消滅。
フロリナ
アイザック・アシモフの小説『宇宙気流』の舞台となる惑星。『新・銀河帝国興亡史』にも言及あり。超新星爆発が予測されたため、住民が疎開する。
ベニュアス
長谷川裕一著の漫画『マップス』に登場。同名の王国が支配する惑星。イスナ共和国と友好関係にあったが、陰謀により開戦寸前まで緊張が高まる。その後、主人公らの活躍により和解。
初期の短編『トゥインク』にも登場。はくちょう座のデネブの第三惑星とされる。
ペンタズー
長谷川裕一著の漫画『マップス』に登場。通商惑星。
星見ちゃんスター（ほしみちゃんスター）
長谷川裕一著の漫画『マップス』に登場。極点では60G、赤道周辺でも2Gの重力を有する、高重力惑星。もとは名を持たない惑星だが、主人公リプミラの一味である星見が勝手に命名。
ホロシリ
小説『宇宙一の無責任男』に登場。ニサコ系辺境宇宙域ネサップ恒星系の第12惑星。漢字表記は「幌尻」。自転周期は3時間、公転周期は極端な楕円軌道を描いて298年という過酷な環境の惑星だが、豊富な地下資源を有するため入植が行われている。人口は22万人。
マクパ
漫画『彼方のアストラ』に登場。ケアード高校の修学旅行先。
メネキス
小説『宇宙一の無責任男』に登場。R275宙域・恒星アヴァロンの惑星で、人口410万人。典型的な地球型惑星ではあるが大気の75パーセントをヘリウムが占めているため、住人は音波伝達速度の違いによるサウンドギャップに悩まされている。
ヨッペ
長谷川裕一著の漫画『マップス』に登場。もとは名を持たない惑星だが、ドドーのザザーン大佐が天国の名前より勝手に命名。海水の50%は発酵したブドウの果汁（ワイン）。
ラクス
アニメ『マクロス7』に登場。移民船団マクロス5が移民の目的でラクスに着水するが、プロトデビルンのギギルによって破壊される。
ローディア、ロディア
アイザック・アシモフの小説『暗黒星雲のかなたに』（ローディア）とデイヴィッド・ブリンの小説『ファウンデーションの勝利』（ロディア）に登場。星雲諸国（地球から見て馬頭星雲の裏側にある50の惑星）の1つ。民主主義を再発見し、帝国（ティラニ）に反乱を起こす。
ロンウォール
聖悠紀著の漫画『超人ロック』シリーズに登場。最初の開拓惑星。
わたしのプール
長谷川裕一著の漫画『マップス』に登場。地表の大部分またはすべてが海であると推定される。もとは名を持たない惑星だが、発見したリプリムが勝手に命名。
銀河系外惑星（実在の銀河内）
イスカンダル
アニメ『宇宙戦艦ヤマト』およびその関連作品に登場。大マゼラン星雲サンザー太陽系の惑星。地球を救う鍵となる放射能除去装置「コスモクリーナーD」がある。イスカンダルとはアレクサンダーを意味する男性名。
ウルムバウト
ゲーム『無限航路』に登場。大マゼラン雲にあるアイルラーゼン共和国の首都星。
ガミラス
アニメ『宇宙戦艦ヤマト』およびその関連作品に登場。宇宙の征服者であるガミラス帝国の本星。イスカンダルとの二重惑星。
新地球
SFテレビドラマシリーズ『ドクター・フー』に登場。正式な名称は不明。太陽の膨張によって地球が破壊されたあとに地球人はM87銀河のほぼ中央に位置する、地球の環境と酷似したこの惑星に移住した。この惑星には14代目のニューヨーク（15回、「ニュー」が付く）が存在する。プレニチュードのシスターなど猫の姿をした種族や進化した人類が生息している。
シリーズ2では医学が驚異的に発達している。しかし実は大病院では何万もの人間を閉じ込め人体実験を行っており、それから取られたデータを医療に利用していた。
シリーズ3では大渋滞が起きているハイウェイの下に蟹のような怪物マクラが生息していることが判明する。
バラン星
アニメ『宇宙戦艦ヤマト』に登場。銀河系とマゼラン星雲の中間に位置する。もともと太陽がない、高い地熱を持つ惑星という設定<!--作中ではガミラスの設置した人工太陽が登場-->であり、『宇宙戦艦ヤマト2199』では自由浮遊惑星とされている。
また、『銀河鉄道999』においても、マゼラン連絡線の停車駅として設定されている（本編未登場）。
プロメシューム、メーテル、アンドロメダ
下記人工的な天体を参照。
惑星オネアミス
『ふしぎの海のナディア』に登場。一万二千年前に地球へ移住し、アトランティス文明を築いた異星人の母星でM78星雲にある。
銀河系外惑星（架空の銀河内）
アースト
アニメ『機甲界ガリアン』の舞台。イラスタント太陽系の第5惑星であり、古代超文明の人型兵器である機甲兵が発掘される。
アホトロン星
吉崎観音著の漫画・アニメ『ケロロ軍曹』に登場。ガマ星雲第23番惑星で、すももの故郷。
アンティテーツ
アニメ『装甲騎兵ボトムズ』シリーズに登場。百年戦争の休戦協定が締結された惑星。
ウルトラの星（ウルトラのほし）
特撮「ウルトラシリーズ」に登場。M78星雲に属するヒーローたちの故郷。別名、光の国。
オーパ
柴田昌弘の漫画『ラブ♥シンクロイド』に登場。女性しか住んでいない惑星。
おもいやり星（おもいやりぼし）
サンリオのキャラクター「リトルツインスターズ」のキキとララの故郷。ゆめ星雲に属する。
オドン
アニメ『装甲騎兵ボトムズ レッドショルダードキュメント 野望のルーツ』に登場。レッドショルダーの秘密訓練基地が存在する。
ガマ星雲第7番惑星
漫画・アニメ『ケロロ軍曹』に登場。タママ二等兵が「カルプスΩ」を作る際にこの星の天然水を使用。名前は不明。
キン肉星
ゆでたまご著の漫画『キン肉マン』に登場。地球から500億光年の位置に存在する大キン肉星雲に属する。
クエント
アニメ『装甲騎兵ボトムズ』に登場。アストラギウス銀河の中心部近くに位置し、かつて超古代文明が栄えていた砂の惑星。
クリスタライナ
長谷川裕一著の漫画『マップス外伝』に登場。結晶生物から進化した人類が支配。
ケロン星
漫画・アニメ『ケロロ軍曹』に登場。ガマ星雲第58番惑星で、ケロロ軍曹らの故郷。
ゲロン星
アニメ版『ケロロ軍曹』に登場。ケロン星の隣の惑星。
サンサ
アニメ『装甲騎兵ボトムズ』に登場。百年戦争の激戦地の一つであり、3度にわたる大規模な戦闘によって著しい被害を受け居住困難な状態となっている。
ジアゴノ
アニメ『装甲騎兵ボトムズ』シリーズに登場。氾銀河的宗教マーティアルの聖地であるアレギウムが存在する惑星。
シーフラ1 - 9
『アンドロメダ』に登場する惑星群。シーフラ星系に位置する。降り立ったクルーたちに不思議な出来事が起きたりする。
セイレーン連邦首都星
アニメ『YAMATO2520』に登場。六分儀座C銀河に位置する。モノポールが密集しているが人類の生存には適さない環境だったため、人工太陽を設置している。
ハッキリ星
アコムの無人契約機「むじんくん」のCMに登場。ATM24星雲に属する。
ハムソー星（ハムソーせい）
日本ハムのキャラクター「ハムリンズ」の故郷の星。HAM86星雲に属する。
バラン
アニメ『装甲騎兵ボトムズ』に登場。バララント同盟の首星。
プリュク
映画『不思議惑星キン・ザ・ザ』に登場。キン・ザ・ザ星雲に位置する砂漠の惑星。キン・ザ・ザは惑星の名前ではない。
マナウラ
アニメ『装甲騎兵ボトムズ 赫奕たる異端』に登場。ギルガメス連合に属し、第四次銀河大戦における激戦地の一つ。
ミヨイテ
アニメ『機甲猟兵メロウリンク』（『装甲騎兵ボトムズ』では名称のみ）に登場。百年戦争の最前線に位置する惑星で、プランバンドール・スキャンダルの発端となる。
冥土河原（めいどのかわら）
野田昌宏のスペースオペラ小説『銀河乞食軍団』に登場。東銀河系の西北方面辺境に位置する同名星系の主惑星で、「郎子（いらつこ）」 と「郎女（いらつめ）」の二つの衛星を持つ。わずかながら稀有金属を産出するため、数万人ほどの住人が鉱山町を作って暮らしている。
メドン
E・E・スミス著のスペースオペラ小説『レンズマン』シリーズに登場。ランドマーク星雲の銀河系寄りの位置に存在したが、ボスコーンから逃れるために惑星全体を無慣性化して銀河系に逃亡してきた。
メルキア
アニメ『装甲騎兵ボトムズ』に登場。ギルガメス連合の首星。物語の舞台であるウドとクメンが存在する。
U40（ユー・フォーティー）
アニメ『ザ☆ウルトラマン』に登場。ウルトラマンジョーニアスの故郷。M78星雲に属する。
ランプレート
アニメ『機甲界ガリアン』終盤の舞台。征服王マーダルの故郷。惑星の住人たちは無気力化している。
ランティア
『スターゲイト』に登場する惑星。ペガサス銀河に存在する。エンシェントの都市アトランティスがあったが、4億年前のレイス戦争によりエンシェントたちは都市を捨て地球に逃れる。そして2005年にウィアー博士率いるアトランティス探検隊が発見しアトランティス基地とした。
リンボス星
アニメ『YAMATO2520』に登場。M27球状星団に存在する。モノポールが密集しているため、その戦略的価値から戦場となった。休戦後はセイレーン軍の管理下にある。
ロココ星
アニメ『YAMATO2520』に登場。M27球状星団に位置し、古代ゴーダ文明の遺跡が存在したことにより銀河100年戦争の戦場となった。地球連邦宇宙軍第7艦隊が駐留している。
ワグア星
アニメ『YAMATO2520』に登場。リンボス星の近縁に位置しセイレーン軍を監視するための地球連邦軍が駐留している。
所在地不明
1つのシリーズで多く登場し、所在地が不明で銀河系内か外かわからないというものは、各節に分ける。
あくあ
ゲーム『星をみるひと』に登場。惑星表面の大半が水で覆われている。
アニカ
漫画『宇宙家族カールビンソン』の舞台。交通事故により墜落した宇宙船の近くに町ができ、「春」、「台風」、「サンドウォーム」など、奇妙な生物が住む。
アバター星
『いちばん元気くん』に登場。エコジイがダイエットしに向かう。
アラキス
フランク・ハーバート著の小説『デューン 砂の惑星』に登場。不老不死の薬物メランジの唯一の産出星。
アリシア
E・E・スミス著のスペースオペラ小説『レンズマン』シリーズに登場。
アリトスカ・ラ、アリトスカ・レ
萩尾望都著の漫画『続・11人いる! 東の地平西の永遠』に登場。二重惑星のそれぞれに文明が発生し、宇宙飛行どころか無線通信もないころから互いに光でメッセージを送りあっていた。
アルデ星
トヨタ自動車「アルデオ」のCMに登場。初代アルデ王らの故郷。
ヴァルハラ星
介錯著の漫画『円盤皇女ワるきゅーレ』に登場。ワルキューレたち8大皇女の故郷。ヴァルハラがモデル。
ウメ星（ウメぼし）
藤子・F・不二雄著の漫画『ウメ星デンカ』に登場。
AM星
ゲームおよびアニメ『流星のロックマン』シリーズに登場。ウォーロックの産まれ故郷。FM星の電波兵器、アンドロメダによってほぼ壊滅。AM三賢者たちによって復興が進められている。
エコエコ星
『いちばん元気くん』に登場。はなわに似た宇宙人の故郷。
惑星X
特撮『謎の円盤UFO』において、地球に侵入する宇宙人の本拠があると考えられる惑星の仮称。
X星
映画『ゴジラ FINAL WARS』に登場。『怪獣大戦争』のものとは異種のものであると。X星人は、人間の体内にあるミトコンドリアを摂取するために1万2千年前に地球に飛来し、人類を捕獲。その後、再び現代に現れる。
エッドール
E・E・スミス著のスペースオペラ小説『レンズマン』シリーズに登場。
エディアカラ
『カンブリアンウォーズ』に登場。エディアカラ紀と関係あるかどうかは不明。
エデン
高河ゆん著の漫画『アーシアン』に登場。「天使」が住んでいる。
エデン17
手塚治虫著の漫画『火の鳥 望郷編』に登場。
FM星
ゲームおよびアニメ『流星のロックマン』シリーズに登場。FM星人たちの故郷であり、地球が宇宙ステーション「きずな」を使い惑星間ブラザーバンドを試みるが、それをFM王ケフェウスが攻撃だと思い込み地球を襲撃する。
エリュシオン
アニメ『ヒロイック・エイジ』に登場、かつて黄金族が居た星。
ELS（エルス）母星
『劇場版 機動戦士ガンダム00 -A wakening of the Trailblazer-』に登場。「地球外変異性金属体（ELS）」の母星であり、そう遠くない時期に主星の白色矮星化によって発生した惑星状星雲に巻き込まれて滅ぶ定めにある。
エンドレス・イリュージョン
アニメ『ガン×ソード』の舞台となる惑星。二重太陽の周囲を楕円軌道で周回している。表面積は地球とほぼ同等で、地球の月に酷似した衛星を有している（実は、地球からこの星に移民が始まったときに地球の月を牽引してきたもので、つまりは地球の月そのものである）。
惑星オーレリア
ドキュメンタリー番組『地球ドラマチック』の「E.T.の住む星」に登場。恒星の引力で自転ができず、恒星側は灼熱の世界、反対側は極寒の世界となって、この二つの世界では生物は生息できないが、ちょうど惑星の真ん中のベルト状の地点に生物が暮らしている。
オアシス星
アニメ『地球SOS それいけコロリン』に登場。惑星自体は出てこない。コロリンの故郷で、コロリンは地球学という学問を学んでいたらしい。
オセアノ
小川一水のSF小説『導きの星』に登場。哺乳類によく似た外見を持つスワリスという生物が生息。地球人の文明監察官に見守られ発展していく。
オット星
川村美香著の漫画『だぁ!だぁ!だぁ!』に登場。地球から120億光年離れている、ルゥやワンニャーの故郷。
鬼星（おにせい / おにぼし）
高橋留美子著の漫画『うる星やつら』に登場。ラムの故郷。「うる星」（うるせい）とも表記される。
ガイア
ゲーム『ファイナルファンタジーIX』の舞台。さまざまな種族が棲む。内部にもう一つの惑星（テラ）が存在する。
ガルシニア星
漫画『ミラクルダイエッターMIYUKI』に登場。地球の女の子の食生活と健康を守るため、ミラクルダイエッターMIYUKIを誕生させた、ギムネマ王子のいる星。
ガロガバラン
特撮『流星人間ゾーン』に登場。悪魔の星。ピースランドを滅ぼす。
キャンベル星
アニメ『超電磁ロボ コン・バトラーV』に登場。
キョアック星
アニメ『機動戦艦ナデシコ』の劇中劇『ゲキ・ガンガー3』に登場。
ギリシア
アニメ『ファンタジックチルドレン』に登場。
キリン星
サンリオキャラクター『パウ・ピポ』の故郷。
惑星クラウディア
ゲーム『機甲武装Gブレイカー』に登場。ゲームの舞台となる惑星。クラウドストリームという磁気嵐が惑星内を吹いている。
グラディウス
ゲーム「グラディウスシリーズ」に登場。地球との距離は「約2億km」。地軸の延長線上に恒星があるため、常昼と常夜の地域がある。
クリフトン星
アニメ『遊星少年パピイ』に登場。遊星少年パピイの故郷。『スーパーマン』のクリプトン星のパロディ。
クリプトン
コミックおよび映画『スーパーマン』に登場。スーパーマンの故郷。爆発四散した欠片はクリプトナイトと呼ばれる鉱石で、スーパーマンの弱点である。
惑星クレイ
TCGおよびそれを原作とした漫画・アニメ『カードファイト!! ヴァンガード』に登場。プレイヤーはクレイに降り立った霊体という設定。
クレンダス
SF映画『スターシップ・トゥルーパーズ』に登場。アラクニド・バクの拠点。ブエノスアイレスに行われた攻撃の報復のため地球連邦軍による総攻撃が行われるが、予想以上のバグの戦力に第6機動歩兵師団を中心に30万人以上が戦死する。
惑星クロノス
アニメ『マシンロボ クロノスの大逆襲』に登場。
ゲドンコ星
ゲーム『マリオ&ルイージRPG2』に登場。
ケルポ49号惑星
手塚治虫著の漫画『火の鳥 望郷編』に登場。
幸運の星
ガモウひろし著の漫画『とっても!ラッキーマン』に登場。ラッキーマンの故郷であり、ラッキーマンにアドバイスを行う。
サヴァイヴ
アニメ『無人惑星サヴァイヴ』に登場。少年・少女が遭難の末、流れ着いた星。かつて科学の発達した文明社会が存在したが、環境の破壊とコンピューターの反乱によって無人となる。
ザドス
寺沢武一の漫画『コブラ』および、それを原作とするTVアニメ『スペースコブラ』に登場。砂の惑星。ロイヤル3姉妹の刺青の地図が示す、最終兵器のある星。
惑星J
ゲーム『機甲兵団 J-PHOENIX』に登場。物語の舞台となる惑星。
JA星
いちばん元気くんに登場。JAマンの（自称）故郷。麦わら帽子をかぶったような形。
シャラク星
川村美香の漫画『だぁ!だぁ!だぁ!』に登場。夜星星矢の故郷。距離は『地球からわりと近い』らしい。
シルヴァラント
ゲーム『テイルズ オブ ファンタジア』では主人公が暮らす星の衛星のひとつ、『テイルズ オブ シンフォニア』では主人公の住む星。なお、後者のラストでもうひとつの星テセアラと次元がひとつに融合するという演出がある。
真実の地球
漫画『バクマン。』に登場。サイコーとシュージンの最初の作品、「二つの地球」に出てくる。「もう一つの地球」であるこちら側の世界は「真実の地球」の複製でありテストであるため、「真実の地球」は戦争などはない。
スカヤ
漫画『美しい男』に登場。
スカンタコレ星
ゲーム『DX人生ゲームII』の「タイムトンネルマス」イベントのひとつにて登場。プレイヤーの選択によってはアイテムであるこの星系の「新星」がもらえる。
スピラ
ゲーム『ファイナルファンタジーX』および『ファイナルファンタジーX-2』の舞台。地球に似た環境を持つ。
ゼーベス
ゲーム『メトロイド』シリーズの主な冒険の舞台。
ソラリス
スタニスワフ・レム著のSF小説『ソラリスの陽のもとに』に登場。惑星全体を覆う『海』それ自体が一つの生命体である。
ソロ星
アニメ『伝説巨神イデオン』に登場。地球の植民地星。恒星系内に惑星が一つしか存在しないことから名付けられた。第6文明人の遺跡ソロシップとイデオンがあった。放映当初はアンドロメダ星雲にあるとされたが、のちに固有名詞を極力用いない事とされ、所在不明とされるようになった。異星人バッフ・クランには「ロゴ・ダウ」と呼ばれる。
ダーウィン4
ドキュメンタリー番組『地球ドラマチック』の「エイリアン・プラネット」に登場。ダーウィン系第四惑星。海はゼリー状。さまざまな生物が生息している。大気は少ない。
タイラーメン113星
ゲーム『pop'n music6』（CS版）から登場するキャラクター・菫（スミレ）の出身星。
惑星ダビィーン
石川賢の漫画『真ゲッターロボ』に登場。ゲッターエンペラー合体の際に押しつぶされ消滅する。
ダライアス
ゲーム『ダライアス』シリーズに登場。『ダライアスツイン』、『ダライアス外伝』、『Gダライアス』では最終目的地。
TEO（テオ）
ゲーム『TEO -もうひとつの地球-』に登場。地球に似た環境の惑星。
テセアラ
ゲーム『テイルズ オブ ファンタジア』では主人公が暮らす星の衛星のひとつ。『テイルズ オブ シンフォニア』では主人公の住む星のパラレルワールド。「シルヴァラント」も参照のこと。
デビルーク星
漫画『To LOVEる -とらぶる-』に登場。ララ・サタリン・デビルークの出身星。
テラツー
アニメ・小説「セイバーマリオネットシリーズ」に登場。
デリス・カーラーン
ゲーム『テイルズ オブ ファンタジア』ではダオスの故郷。『テイルズ オブ シンフォニア』では二つの世界（シルヴァラントとテセアラ）をつなぐ楔として登場。
トラルファマドール星
カート・ヴォネガット著のSF小説『スローターハウス5』に登場。運命のいたずらにより、主人公はこの星へ連れ去られ、動物園に収容される。
惑星トランスバール
アニメ・ゲーム『ギャラクシーエンジェル』に登場。128の星系を支配する人類史上最大の国家、トランスバール皇国の首都。
ナマコ星
鱒の家Flash、漫画「魚介類ラブラブシリーズ」に登場するナマコ星人の故郷。未来編において地球と平和条約を締結し、大量の移民を受け入れさせる。陸は少なく、ほとんどが海で覆われている。ナマコ星人は海底で生活。
ナメック星
漫画『ドラゴンボール』に登場。ピッコロの故郷。3つの太陽があり、夜がない。かつての惑星規模の異常気象により、多くのナメック星人が死に絶えた。公転周期は地球時間にして130日。ブリーフ博士の宇宙船だと地球から4339年と3か月かかる。
惑星日本（わくせいにっぽん）
丸川トモヒロ著の漫画『成恵の世界』に登場。成恵と香奈花の父親・七瀬正の故郷。惑星全体が地球上の一地域である「日本」と同じような文化・風習を有している。そのほか、惑星アメリカ、惑星中国など、地球に実在する国名の前に「惑星」と付いただけのものが多数登場する。
ネビュラ71
特撮『スペクトルマン』に登場。地球防衛のためスペクトルマンを地球に派遣した星。スペクトルマンに変身許可を与える権限を持つ。本来、ネビュラとは星雲を指す。
ノーダリニッチ
『ノーダリニッチ島』に登場。空想型惑星。ユニークな動物が暮らしている。
ノーマンズランド
漫画『トライガン』に登場。5つの月を衛星として持ち、日中は二重恒星からの日差しが照りつける。大気は呼吸可能だが地表のほとんどが砂漠に覆われており、非常に過酷な環境。100年以上前に人類の超長距離移民船団が不時着し、現在生きているのは不時着した船に乗っていた人々の子孫。この星の名は劇中で長らく呼ばれることはないが、終盤で地球からやってきた人々に対し、「ようこそ、ノーマンズランドへ」と語るシーンがある（しかし、この星の正式名称であるかは明言されていない）。
バード星
特撮「宇宙刑事シリーズ」に登場。全ての宇宙刑事が所属する銀河連邦警察の本拠地。
バード星
アニメ『パーマン』に登場。原作ではスーパー星。
バイキン星（バイキンせい）
絵本・アニメ『アンパンマン』シリーズに登場。ばいきんまん、ドキンちゃん、コキンちゃん、ばいきん仙人らの故郷の星。一部の書籍（絵本）では「バイキンぼし」と書かれることもある。
ハイペリオン
ダン・シモンズ著の小説『ハイペリオン』シリーズに登場。
バジュラ本星
アニメ『マクロスF』に登場する、人類に敵対する生命体「バジュラ」の母星。自然豊かな惑星であり、すべてのバジュラを統率する「バジュラクイーン」がここに存在する。バジュラが人類を理解したのち、フロンティア船団はこの星を入植地とすべく降り立つ。
パスク
ゲーム『ベルデセルバ戦記 〜翼の勲章〜』に登場するパスク人の先祖が住んでいた星。400年前に人が住めなくなり、新しい生活圏を求めてベルデセルバという惑星に移住した。
パッフ・クランの地球
アニメ『伝説巨神イデオン』に登場する異星人バッフ・クランの故郷。ソロ星を挟んで地球と正反対の位置に存在する。「バッフ・クラン」はあくまで民族名であり、彼らは母星のことを彼らの言葉で「地球」と呼んでいる。
バル・コニー星
やぶうち優著の漫画『ないしょのつぼみ』第2期の登場人物の一人である草壁縁（本名 クロウ・ゼット）の故郷の星。地球から見て琴座のベガ近辺の方向にあるが、距離は何百万光年も離れている。
バルマー星
バルマー本星とも。ゲーム『スーパーロボット大戦α』シリーズに登場。ゼ・バルマリィ帝国の本拠地であるが、ゼントラーディ、宇宙怪獣、ゾヴォーグとの長年にわたる戦争で疲弊。『第3次スーパーロボット大戦α 終焉の銀河へ』において、アカシック・レコードに刻まれたアポカリュプシスに則り、イデによって引き起こされた流星の直撃を受け、破壊される。12基のネビーイームによって防衛されている。
パレード星
『ユメミル、アニメ「onちゃん」』に登場する緑と自然の豊かな星。宇宙のどこかにあるらしい。onちゃん一家やokちゃんなどの住むポンピコ町がある。ポコピン町は、パレード星に浮かぶ島の中で一番大きい「ポンピコ島」にある。
ピースランド
特撮『流星人間ゾーン』に登場。平和の星だったが、悪魔の星ガロガに滅ぼされる。
ヒーロー星
ガモウひろし著の漫画『とっても!ラッキーマン』に登場。全宇宙ヒーロー協会の本部が存在。
ピクミンの星
ゲーム『ピクミン』シリーズに登場。シリーズのおもな舞台となる星。訪れるたびに地形や生態系が変わる。
ピンクル星
サンリオのキャラクター『ピンクのこりすピンクルちゃん』のピンクルらの故郷。
ファルガイア
ゲーム『ワイルドアームズ』の舞台。荒野の惑星。シリーズによってそれぞれ次元が違う。
ブーリンゴ星
漫画・アニメ『とんでぶーりん』に登場。トンラリアーノ3世（トンちゃん）の故郷。
フェアリィ
神林長平著の小説『戦闘妖精・雪風』シリーズ、およびそれを原作としたOVAに登場。超空間通路を抜けた先にあり、宇宙のどの位置に存在するか、まったくわかっていない。異星体JAMとの戦闘域でもある。
ふしぎ星（ふしぎぼし）
アニメ『ふしぎ星の☆ふたご姫』の舞台。星の内側に空洞があり、7つの国家が存在する。
惑星ベジータ
漫画『ドラゴンボール』に登場。サイヤ人の故郷。フリーザによって爆破された。
ヘビーメルダー
松本零士著の漫画『宇宙海賊キャプテンハーロック』や『銀河鉄道999』などに登場。ハーロックの親友、トチローの墓がある惑星。『ハーロック』漫画版での設定では、オレンジ色の空に黒い雲がたなびき、強力な重力と自転により赤道部分が大きく膨れた楕円体になっている。銀河鉄道の集中点のひとつ「トレーダー分岐点」が存在する（『999』原作ではヘビーメルダー以前にも「惑星トレーダー」にあるトレーダー分岐点が登場し、TV版もそれに準じている）。
ベルデセルバ
ゲーム『ベルデセルバ戦記 〜翼の勲章〜』に登場。主人公のミサキが不時着する。
ヘロリン星
『赤ずきんチャチャ』に登場。チュチュに似たヘロリン星人の故郷。
ボアザン星
アニメ『超電磁マシーンボルテスV』に登場。
ホコタテ星
ゲーム『ピクミン』シリーズに登場。シリーズの主人公、キャプテン・オリマーの故郷の星。
ホニャロ星
『赤ずきんチャチャ』に登場。ヘロリン星人が旅行に行く予定の星。
ホニョロ星
『赤ずきんチャチャ』に登場。ホロホロ星人が旅行に行く予定の星。
ホロホロ星
『赤ずきんチャチャ』に登場するリーヤに似たホロホロ星人の故郷。
ボンビラス星
ゲーム「桃太郎電鉄シリーズ」に登場。キングボンビーの故郷の星。すべてのマスがボンビラス駅（所持金を大量に奪われるマス）で構成される。
マール星
漫画・アニメ『チンプイ』に登場。人間形に限らない多様な種族が生息しており、彼らは「科法」と呼ばれる技（一種の魔法）を用いることができる。
マッシュ星
樫本学ヴの漫画『コロッケ!』に登場。ビシソワーズ家の兄弟の故郷であり、地球と軌道が重なっている。
ミクタム第四惑星
ゲーム『ゼノギアス』および「ゼノサーガシリーズ」に登場。ミクタム星系の4番目の星ゆえにこの名称がついた。
メインランド
佐藤明機著の漫画『楽園通信社綺談』および『ビブリオ・テーク・リブ』、『家出王國』に登場。
メガボーグ星
ゲーム『ガチャフォース』に登場。手のひらサイズのマシン生命体ガチャボーグが住んでいた惑星だが、デスブレンに破壊され、一部ガチャボーグはデスブレンの次のターゲットである地球に逃れる。
メルマック星
アメリカのテレビドラマ『アルフ』に登場。大規模な核戦争により滅亡した。恒星の色は紫で衛星の色は緑。地震はない。
ヨガ星
稲留正義著の漫画『ヨガのプリンセス プリティー・ヨーガ』に登場。ヨガ星人が住む星。
ライガ
ゲーム『レナス』『レナスII』に名前のみ登場する巨大惑星。レナス、エルツ等複数の大きな衛星を持ち、それらに生命と文明をもたらしたとされる。レナスの赤道上の一点からは常に真上に位置すると思われ、その地点をライガの神が降り立った場所としている。
ラティス
ゲーム『沙羅曼蛇』に登場。
リングロド
長谷川裕一著の漫画『マップス』に登場。何ものにも超えることのできないとされる銀河系と外宇宙との間にある「銀河障壁」を越えることができる唯一の「星」。かつてここから銀河に生命が蒔かれる。その正体は、80億年以上生きた巨大生命体・伝承族。
ルカ52
手塚治虫著の漫画『火の鳥 望郷編』に登場。
ルルージュ星
漫画『コブラ』およびそれを原作とするアニメ『スペースコブラ』に登場。ギルドの女海賊集団スノウ・ゴリラの基地がある氷の惑星。
レンカ
小川一水著の小説『復活の地』の舞台。レンカ帝国という国家が有力国家で惑星代表権を持つ。冒頭にて大地震に襲われる。
ロイヤル・ワンダープラネット
アニメ『ふしぎ星の☆ふたご姫 Gyu!』に登場。物語の舞台、ロイヤル・ワンダー学園がある。
ロゴ・ダウ
アニメ『伝説巨神イデオン』に登場。ソロ星（前出）のバッフ・クラン側での呼称。
ウルトラシリーズ
「ウルトラシリーズ」に登場。登場する異星人の母星については、Category:ウルトラ怪獣一覧も参照。
R惑星
特撮『ウルトラマン』第16話「科特隊宇宙へ」に登場。バルタン星人の最初の地球侵攻（第2話「侵略者を撃て」）でウルトラマンに破壊された円盤の生存者がたどり着いた、彼らの生存に適する惑星。
ギエロン星
特撮『ウルトラセブン』に登場。地球防衛軍による、超兵器R1号の実験にて爆破される。
TOY1番星（トーイいちばんぼし）
インフォマーシャル『ウルトラマンナイス』に登場。ウルトラマンナイスの故郷。
バルタン星
特撮『ウルトラマン』に登場。バルタン星人の故郷。バルタン星が消滅したため、20億3000万のバルタン星人は宇宙船で宇宙を放浪していたが、その宇宙船はウルトラマンによって破壊され、相当な数のバルタン星人が死亡する。生き残りがいくらかいる。
ピカリの国
映画『ウルトラマンゼアス』シリーズに登場。ウルトラマンゼアスの故郷。Z95星雲に属する。
暗黒惑星 グランスフィア
『ウルトラマンダイナ』に登場。もともとの所在地がどこであったのかは不明。ある惑星と、その星の生命体すべてが一体化したもので、それ自体が巨大な球形生命体である。周囲はブラックホールで、太陽系外縁天体や太陽系の惑星、コスモアタッカー部隊などを飲み込みながら地球に接近し、太陽系すべてを飲み込もうとする。設定上の大きさが分かっている中では2010年現在「ウルトラシリーズ」最大の敵である。
塊魂シリーズ
「塊魂シリーズ」に登場。
ウシクマ惑星
ゲーム『みんな大好き塊魂』に登場（塊魂の惑星・衛星は大きさなどで名前が決まるので、数は大量にある）。
王子星
ゲーム『塊魂』に登場する惑星。主人公の「王子」が住んでいる。地球で集めた思い出の品がコレクションされている。
キノコ
ゲーム『塊魂』に登場。主人公王子のイトコがいる星。2人対戦ができる星。
ザッソウビッグバン
ゲーム『みんな大好き塊魂』に登場。
ストレンジ惑星
ゲーム『みんな大好き塊魂』に登場。
大コスモ
ゲーム『塊魂』シリーズに設定上存在する星。酔った勢いで夜空の星をことごとく破壊したり、地球に行ってはダイナミックな泳ぎで島を水没させ、テニスをすれば逸れたボールが夜空に穴を開けてブラックホール化する（しかも気合いで動きを止める）、かなり大きい王様たちのいる星。王様は名前のとおり、この星の王。
チカチカシリウス
ゲーム『みんな大好き塊魂』に登場。ほたるを集め、最高の結果を出すことでできる星。
ツマミグーイ星
ゲーム『塊魂』に登場。星をつくる4などでお菓子を多く巻き込むとできる。
ケロケロキング
『ケロケロキング』に登場。
ガマドラド星
ゲーム『ケロケロキングDX』に登場。岩とマグマの星。
ケルケロン星
ゲーム『ケロケロキングDX』に登場。水と自然の星。
スルスノース星
ゲーム『ケロケロキングDX』に登場。雪と氷の星。
パッピンペットン星
ゲーム『ケロケロキングDX』に登場。機械と電気の星。
ラビットビット星
ゲーム『ケロケロキングDX』に登場。主人公プリプリの生まれ故郷。
ケロロ軍曹
『ケロロ軍曹』に登場。
アガタワ星
アニメ『ケロロ軍曹』に登場。この星の大気は水と同じ性質を持つ液体でありながら、肺呼吸をする生物であっても自由に呼吸ができる。宇宙ワシントン条約で、バナナワニをこの星の保護動物とした。かつて556はこの星の戦争に巻き込まれた。
アタール星
アニメ『ケロロ軍曹』に登場。この星に住む人々は、何もしなくても不幸なことばかり起こる。ハズーレ星と兄弟星。
惑星アルテア7（わくせいアルテアセブン）
漫画『ケロロ軍曹』に登場。詳細は不明だが、現在は「星の死体」になっている。
イーハトーヴ星
アニメ『ケロロ軍曹』に登場。すべての銀河鉄道の母なる惑星。
ガキ大将星
アニメ版『ケロロ軍曹』に登場。ケロン星と同盟関係にある星で、この星に住む「ガキ大将星人」は『ドラえもん』のジャイアンのパロディである。
カタイナーカ星
アニメ版『ケロロ軍曹』に登場。汽車でドイナーカ星へ行くときに乗り換える惑星。
金時星（きんときせい）
アニメ『ケロロ軍曹』に登場。宇宙通販で販売されている宇宙サツマイモの産地を凶悪犯スネークが偽装するが、そのときに産地として表示される星。幼年期のケロロも金時星のサツマイモを知っているようである。
ゲイル
アニメ『ケロロ軍曹』に登場。通販惑星である。
ササヤマ星
漫画『ケロロ軍曹』に登場。『21エモン』にも同名惑星が登場。『ケロロ軍曹』はそれへのオマージュとして登場させている。
デカンショ星
漫画『ケロロ軍曹』に登場。ガルルが「イモ」という言葉を聞いたことがある惑星。『21エモン』にも同名惑星が登場。『ケロロ軍曹』はそれへのオマージュとして登場させている。
ドイナーカ星
アニメ『ケロロ軍曹』に登場。汽車が3年に1度しか来ない、文字通り田舎の惑星。しかし、「ドイナーカ星水着漫才コンテスト」で星興しに成功。
ナヨタケ星
アニメ『ケロロ軍曹』に登場。『竹取物語』をモチーフにしている。
ニロロ惑星
アニメ『ケロロ軍曹』に登場。宇宙植物「ニロロ」が生息していた惑星。100億年前に巨大隕石が衝突し、地殻変動を起こし、それによる突然変異でニロロがニョロロに進化した。なお現在は巨大隕石の衝突はなかったことになり、進化理由も別のものになっている（「ケロロ軍曹の登場人物一覧#宇宙の動植物」を参照）。
惑星ネガトン
アニメ『ケロロ軍曹』に登場。ベタタ小隊が侵略の対象にしていた惑星（この小隊は全員食中毒により帰国しており、現在は侵略が進んでいるかは不明）。
ハズーレ星
アニメ『ケロロ軍曹』に登場。この星の人々は何もしなくても幸運が舞い込んでくるが、平凡な生活を送りたがっている。アタール星と兄弟星。
メガトン星
漫画・アニメ『ケロロ軍曹』に登場。詳細は不明だが、タママがパンを作る際にこの星のアンコを使用。原子密度は鉛も超えるという。
矢場伊星（やばいせい）
アニメ『ケロロ軍曹』に登場。宇宙通販で販売されている宇宙サツマイモの真の産地。
ルネ星
漫画・アニメ『ケロロ軍曹』に登場。詳細はあまり明かされていない。アサシン養成所がある。
スターフォックスシリーズ
「スターフォックスシリーズ」に登場。「スターフォックスシリーズの登場天体・宙域一覧」も参照。
アクアス
ゲーム『スターフォックス』シリーズに登場。水に覆われた惑星。
カタリナ
ゲーム『スターフォックス』シリーズに登場。コーネリア防衛軍の基地が置かれている惑星。
コーネリア
ゲーム『スターフォックス』シリーズに登場。ゲームの主要な舞台かつ攻略ステージの一つ。ライラット系の首都的な惑星。都市が多い。
サウリア
ゲーム『スターフォックス』シリーズに登場。恐竜たちが住む惑星。別名「ダイナソープラネット」。
ソーラ
ゲーム『スターフォックス』シリーズに登場。灼熱の惑星。
ゾネス
ゲーム『スターフォックス』シリーズに登場。海が汚染された惑星。
タイタニア
ゲーム『スターフォックス』シリーズに登場。砂漠の惑星。
パペトゥーン
ゲーム『スターフォックス』シリーズに登場。シリーズの主人公、フォックス・マクラウドの出身惑星。
フィチナ
ゲーム『スターフォックス』シリーズに登場。辺り一面雪の惑星。
フォーチュナ
ゲーム『スターフォックス』シリーズに登場。緑豊かな惑星。
ベノム
ゲーム『スターフォックス』シリーズに登場。ゲームの主要な舞台かつ攻略の最終ステージ。
マクベス
ゲーム『スターフォックス』シリーズに登場。アンドルフ軍の基地が置かれている惑星。
スーパー戦隊シリーズ
「スーパー戦隊シリーズ」に登場。
アヌビス
特撮『特捜戦隊デカレンジャー』に登場。ドギー・クルーガーの故郷。
エルター星
特撮『パワーレンジャー』シリーズに登場。ゾードンの故郷。作中ですべての正義のパワーの源とされる星。
ゴズマスター
特撮『電撃戦隊チェンジマン』に登場。大星団ゴズマに君臨する星王バズーの本拠地である移動惑星。実はバズーの肉体そのもの。
デンジ星
特撮『電子戦隊デンジマン』に登場。ベーダー一族に滅ぼされる。
バイオ星
特撮『超電子バイオマン』に登場。バイオロボとピーボの故郷。バイオ粒子をめぐる科学戦争により滅亡。
ハザード星
特撮『激走戦隊カーレンジャー』に登場。ダップの故郷の星。ボーゾックによって破壊される。
ハバード星
特撮『未来戦隊タイムレンジャー』に登場。タイムグリーン・シオンの故郷の星。2984年に壊滅する。
フラッシュ星
特撮『超新星フラッシュマン』に登場。フラッシュ星で育った生物は、たとえ地球人であっても長期間地球に滞在することができなくなる。
ポリス星
特撮『激走戦隊カーレンジャー』に登場。シグナルマンの故郷の星。
ドクター・フー
『ドクター・フー』に登場。なお、シーズン表記は旧シリーズ、シリーズ表記は新シリーズを指す。
アトリオス
シーズン16に登場。「時間への鍵」の6番目の破片が存在する惑星。後述の「ゼオス」と戦争を繰り広げていたが、アストラ姫を何者かに拉致される。
アネス
シーズン17に登場。後述の「スコノス」の人間によってニーモンに生贄として捧げるため7人が拉致される。
アルゴリス
シーズン18に登場。核戦争により放射能で汚染された惑星。現在では戦争の恐怖を伝える施設としてオープンされている。
アパラパチア
シリーズ6に登場。銀河旅行で訪れたい星で2位に選ばれた惑星だが、11代目ドクターらが到着したとき、疫病が蔓延していた。
アルファヴァ・メトラクシス
シリーズ5に登場。宇宙船ビザンティアムが墜落した惑星。双頭の種族が支配していたが、忍び泣く天使による襲撃を受けて滅亡、無数の天使が休眠状態に入っている。
アンドロザーニ・マイナー
シーズン21に登場。ロボット研究科のジェクと実業家モーガスの間で争いが数十年間続いている。
インター・マイナー
シーズン10に登場。
ヴァロス
シーズン22に登場。莫大な規模の鉱産物が存在する惑星で、ターディスに必要な鉱石であるザイトン-7も産出する。実業家シルにザイトン-7に奪われそうになる。
また、この惑星は元流刑地であり、囚人が拷問される様子をテレビ放送し住民がそれを楽しむという異常な惑星であった。
ヴォーティス
シーズン2に登場。昆虫から進化したたくさんの種族が生息する惑星。アニマスというエイリアンの侵略を受け、巨大蟻ザービなどの種族がマインドコントロールを受けている。
ウード・スフィア
シリーズ4に登場。奴隷エイリアンウードの故郷。ドクターが到着したころにはウードは奴隷として売買されていたが、ウードの間で疫病が流行し人間を襲うようになる。
エクシロン
シーズン11に登場。パレイニアムという希少なミネラルがある惑星。パレイニアムを巡って人間の派遣隊とダーレクが争うこととなる。
シリーズ7にも名前のみ登場。
エンバー
シリーズ5のクリスマススペシャルに登場。エイミーとローリーが新婚旅行中、事故で宇宙船が墜落する惑星。
カーフェル
シーズン22に登場。タイムラッシュと名付けられた19世紀のスコットランドに繋がる時空トンネルがある惑星で、トンネルはボラドという君主によって独占されていた。
カーン
シーズン13から登場。炎のシスターフードという集団が住んでいる惑星。彼らは「聖なる火」を守っており、タイムロードの再生が失敗した際にはこの火を利用していた。しかし、5代目ドクターとサラジェーンが到着した時には消えつつあった。
またソロン博士という気の狂った科学者がおり、タイムロードであるモービウスの脳を保存している。
タイム・ウォーの最中8代目ドクターが墜落、ウォードクターへ再生する惑星でもある。
カストリア
シーズン14に登場。シリコンエイリアンであるエルドラドの故郷。エルドラドを追放した過去があり、彼女は5代目ドクターに故郷に戻りたいと伝える。
キャストロバルバ
シーズン19に登場。穏やかな雰囲気の惑星であり、5代目ドクターらが再生後、身体を癒すために訪れる惑星。マスターが潜伏していた。
ギャラクシー4の惑星
シーズン3に登場。正式名称不明。初代ドクターたちの到着後数時間後に爆発する運命。
ドラーヴィンという女性優位主義の美しい種族とリルという醜い種族が戦争の末に不時着しており、両種族は対立している。
ギャリフレイ
シーズン6から登場。ドクターやマスターなどタイムロードの故郷。ヴァーダンズによる征服や、マスターのタイムロード議会議長の暗殺などが起きている。
ドクターがウォードクター（8代目と9代目ドクターの間）だったときにダーレクとの間で宇宙を揺るがす大戦争を起こし、ギャリフレイは消滅、タイムロードとダーレクは一握りの生き残りを除き両方とも絶滅する。
その後2009年特別番組にてマスターが不死の門を開いたことによりタイムロードとともに復活を果たし、地球を危機に陥れる。2013年クリスマススペシャルでもこの惑星を巡って争いが起こり、シリーズ9で復活した。
10代目ドクター曰く、カスタボロス銀河内にある惑星である[1]。
キャルフラクス
シーズン16に登場。「時間への鍵」の2番目の破片が存在する惑星。
クロプ・トール
シリーズ2に登場。ブラックホールK37ジェム5の公転軌道上に位置する惑星。
惑星の中心部にビーストが封印されており、牢を破ると惑星がブラックホールに吸い込まれる仕掛けになっている。また、人間とビーストの戦いが壁画に描かれている。
クロム
シリーズ2に名前のみ登場。アブゾーバロフ（スイコロリン）という種族が支配している。後述の「ラキシコリコファラパトリアス」と兄弟星であるが、クロム人はラキシコリコファラパトリアス人を忌み嫌っている。
シリーズ4では地球などとともにダーレク族の侵略を受け、違う場所へと移動させられた模様。
クロリス
シーズン17に登場。植物が豊富だが、金属に貧しい惑星。リーダーのアドラスタが後述の「タイソナス」の使者を穴に落とすという仕打ちをしたため、これが戦争に発展する。
ケンベル
シーズン3に登場。スペース・セキュリティ・サービスのエージェントであるマークとコリーが極秘任務で到着した惑星。ダーレクの宇宙船が目撃されたので調査しに来たが、ダーレクにより2人とも抹殺される。
その後「ダレックのマスタープラン」にてこの星に初代ドクターが到着し、マークとコリーの残したメッセージが発見される。その結果、この惑星でダーレクが時間破壊兵器を製造し宇宙の支配を目論んでいることが発覚。ドクターは時間破壊兵器を作動させないために燃料であるタラニウムを奪う。
ゴンド族が住む惑星
シーズン6に登場。正式名称不明。
2人の優秀な若者を神の生贄として差し出す風習があるが、この神がクロトンズという半結晶状のエイリアンであり、生贄の精神エネルギーを食料にしていることが判明する。2代目ドクターとゾーイが生贄に指名される。
サーン
シーズン21に登場。奇跡的な治癒力を持つ火山がある惑星。組織圧縮装置の事故により体が縮小したマスターがターディスを乗っ取り、身体を元に戻すためこの星に到着する。
サタナイン
シリーズ5に登場。吸血鬼の故郷の惑星であり、時間の裂け目が現れ消滅していた。
ザナク
シーズン16に登場。「時間への鍵」の2番目の破片を求め前述の「キャルフラクス」に向かっていたところ、誤って到着する。
他の惑星の鉱産資源を略奪しながら彷徨う惑星であり、次の標的は地球であった。
サバティームとテッシュの惑星
シーズン14に登場。正式名称不明。
野蛮なサバティームと隠遁生活を送るテッシュの2つの種族が暮らしており、両者の地域は致死的なエネルギー場で隔てられている。
サバティームから4代目ドクターは悪魔と認識されており、悪魔とされる彫刻は彼に酷似している。
シャダ
シーズン17に登場。刑務所の惑星であり、サリアヴィンという名のタイムロードが投獄されている。
シャドーの隠れ家
シーズン16に登場。「アトリオス」と「ゼオス」の間に隠れていた3番目の惑星で、センサーの感知を免れていた。
シャドーの隠れ家になっており、陰から「アトリオス」と「ゼオス」の戦争を操っていた。4代目ドクターから完成した「時間への鍵」を盗む機会を虎視眈々と狙う。
ジャコンダ
シーズン21に登場、ドクターの旧友であるタイムロードのアズマエルが暮らす惑星。
メスターというナメクジのようなエイリアンに制圧されており、この惑星が公転する恒星を超新星爆発させる計画が進行していた。
シャン・シェン
シリーズ4に登場。中国によく似た文化を持つ惑星。ドナはこの惑星で邪悪な占い師により過去を書き換えられ、地球存亡の危機が訪れる。
スカロ
シーズン1から登場。ダーレクの故郷。原住民の敵意に満ちたカレド族（後のダーレク）と平和主義のサール族の二つの種族が生息しており、敵対しあっていた。
シーズン17ではこの星でダーレク族とモヴェラン族の戦争が繰り広げられる。新シリーズではシリーズ7で登場する。
スコノス
シーズン17に登場。怪物ニーモンを祭る惑星。
生贄を捧げる代わりにスコノスにかつての昔の栄光と繁栄をもたらすことをニーモンに約束され、スコノスの人々は惑星「アネス」から人間を拉致して生贄に捧げる。
ストー
シリーズ4に名前のみ登場。宇宙船タイタニックのツアーを主催する惑星。
ストーム・マイン4
シーズン14に登場。地球から巨大な宇宙船サンドマイナーが希少金属の採掘のため訪れていたが、召使のロボットが誤作動を起こし乗組員の殺戮を開始する。
スバルトス
シーズン24に登場。遠い未来の深宇宙に位置する惑星。地球人のエースとグリッツが不慮の事故でこの惑星に飛ばされていた。地下深くに伝説の宝物が存在し、火を噴くドラゴンによって守られている。
スピリドン
シーズン10に登場。ダーレクが疫病を放ち全生物を死滅させる作戦を進行させていた惑星。
ダーレクの敵であるサール族が到着したことにより3代目ドクターとジョーは彼らと協力するが、この惑星に1万2000体のダーレクが眠っていることが発覚する。
シリーズ7にも名前のみ登場。
ゼータ・マイナー
シーズン13に登場。4代目ドクターとサラジェーンが救助信号を受けて緊急着陸した惑星。
自然資源として反物質があり、後述のモレストラの科学者がそれを求めてこの星に到着していたが、反物質の怪物によってソレンソン教授以外の科学者が惨殺される。
ゼオス
シーズン16に登場。前述の「アトリオス」と戦争を繰り広げている惑星。
実はこの惑星に住民はおらず、メンタリスというコンピューターによって制御されている。
セゴナックス
シーズン25に登場。サイキック・サーカスが上演されていることで有名な惑星。
しかしサーカスの実態は邪悪なものに変貌しており、この星に訪れた人間は強制的にサーカスに参加させられ、家族に化けたラグナロクの神を楽しませることができなければ殺されるということになっている。
ゼロス
シーズン2に登場。宇宙博物館にて初代ドクターたちがマネキン化される。もともとは平和を愛する種族であるゼロンが暮らしていたが、好戦的なモロックによる弾圧を受けている。
センソ・スフィア
シーズン1に登場。センソライツというエイリアンが生息する惑星。
ソロス
シーズン9に登場。地球人が侵略を開始しようとしていた惑星。本来この惑星の大気は地球人に適していないが、地球からの派遣団のリーダーであるマーシャルはテラフォーミングを行おうとしており、原住民からの強い反発を受ける。
また、テラフォーミング計画の進行と同時に原住民の一部に異変が起こり、肉体が怪物に変化しはじめる。
ソロス・アルファ
シーズン23に登場。人間の遺伝学者クロジエによって人工的に頭脳を高めているキフがリーダーを務める惑星。
度重なる手術によりキフの脳が自身の頭部の容積を超えたため、6代目ドクターのコンパニオンであるペリに脳を移植しようとする。
タイゲラ
シーズン18に登場。科学を重視するサヴァント派と宗教を重視するディオン派に分かれた惑星。
この惑星の動力源であるドデカヘドロンが不調になったためサヴァント派は調査を行おうとするが、ディオン派はドデカヘドロンを神として崇めているため対立が起きており、4代目ドクターに仲立ちが求められる。
タイソナス
シーズン17に登場。前述の「クロリス」の金属とこの惑星で採れる農作物で貿易をするため大使を「クロリス」に送るが、穴に落とされるという仕打ちを受ける。「クロリス」への報復を行おうとする。
タラ
シーズン16に登場。「時間への鍵」の4番目の破片が存在する惑星。一見のどかな惑星であり4代目ドクターらも休息のために訪れるが、グレンデル伯爵の政治的陰謀に巻き込まれロマーナが拉致される。
タロス
シーズン5に登場。砂漠の惑星。地下に氷の墓があり、その中にサイバーマンの末裔が凍結されて休眠状態に入っていた。地球から考古学者の研究チームが到着していて、サイバーマンを再起動し地球を征服するため復活させようとする。
ダルキス
シーズン6に登場。平和主義の種族が生息している惑星。
ドミネーターという好戦的な種族による侵略を受けており、惑星のコアで核爆発を起こして惑星を放射能の火の玉に変え宇宙船の燃料にするという計画が進められていた。
チーター人間の惑星
シーズン25に登場。正式名称不明。人間を動物に退化させる働きを持つ星。マスターに住民が地球人を拉致するよう操られている。
地球そっくりの惑星
シーズン6に登場。正式名称不明。第一次世界大戦中の地球を模した惑星。
エイリアンが強大な軍隊を作り上げるため、日露戦争・アメリカ独立戦争・クリミア戦争などの兵士を拉致し洗脳、戦わせている。
地球の植民地
シーズン4に登場。正式名称不明。前述のバルカンとは違う植民地。蟹に似たマクラと呼ばれる生物が植民地政府に侵入、移住者を奴隷にしている。
ディヴァ・ロカ
シーズン19に登場。のどかなジャングルに覆われた、人類が植民地化を図っている惑星。原住民は異能の力を持っており、調査員の精神を不安定にさせることで植民地化を防いでいる。
蛇に似たマラという生物が生息しており、原住民への復讐を始める。
ディド
シーズン2に登場。コキロンという平和主義の種族が生息していたが、25世紀では不時着した地球からの宇宙船の乗組員を殺害するという暴挙に出る。
テラ・アルファ
シーズン25に登場。ヘレンAという女性によって支配される惑星で、住民は反政府運動を展開している。
ヘレンAによって「幸せ」が法令化されており、不幸な人間は警察部隊ハピネス・パトロールによって逮捕、処刑される。
デルタ・マグナ
シーズン16に登場。デルタ3などの衛星を抱える惑星。
図書館の惑星
シーズン4に登場。正式名称不明。リヴァー・ソングが死亡する惑星。宇宙最大の図書館が存在するが、100年前にヴァシュタヌラーダの襲撃を受けコンピューターにより閉鎖された。
ラックス・コーポレーションがこの惑星を所有していたが、探検隊がことごとくヴァシュタ・ナラーダに捕食された。
トレンザロア
シリーズ7に登場。ドクターの墓が存在する惑星。同時に、11代目ドクターが12代目ドクターへ再生する惑星でもある。
シリーズ5でのターディスの爆発が原因で発生した時空の裂け目がこの惑星に存在、そこからタイムロードが電波を発信し宇宙の半分の種族が惑星上空に集結する。
タイムロードの復活による第二のタイムウォー開戦を防ぐため、11代目ドクターはこの惑星にとどまる。
トライオン
シーズン20に登場。5代目ドクターのコンパニオンであるターローの故郷。ターローを囚人として地球に送りつける。
ドラコニア
シーズン10に登場。26世紀の宇宙において地球と対立している巨大勢力。2つの勢力の間では平和が保たれていたが、両者の貨物船がマスターとダーレクの手の者に襲撃され関係が悪化する。
泣き女
シリーズ1に登場。ドクターとローズが旅する惑星。名前の由来は海岸線が泣いている女の姿に見えることから。
ネクロス
シーズン22に登場。6代目ドクターが旧友の葬儀のため訪れた際、ダヴロス博士が冷凍睡眠中の患者を用いて新型ダーレクを生み出そうとしていた。
バルカン
シーズン4に登場。地球の植民地。レスターソンが不時着していたカプセルに入っていたダーレク3体を復活させる。
バルセロナ
シリーズ1に名前のみ登場。ドクターが言うところの鼻のない犬が生息している。スペインのバルセロナと発音は同じ。
ダーレク艦隊との戦闘後はこの星に行こうとしていたが、10代目ドクターへ再生した際の混乱によりキャンセルする。
フロンティオス
シーズン21に登場。人類の宇宙船が不時着し、降り立った人間が植民地を作り出した惑星。
グラヴィスというエイリアンがトラクテイターという重力を操る昆虫を利用し、宇宙を恐怖に満たそうとしている。
ベッサン
シリーズ2に登場。クリリテーンがかつて征服した惑星。翼をもった先住民族が暮らしていたため、クリリテーンはこの惑星を征服した後で有翼化を遂げた。
ペラドン
シーズン9とシーズン11に登場した、王制の惑星。
惑星連合に加盟することを王が望んでおり、惑星連合の査定委員会のメンバーを城に招いて会議を開く。しかしそこで査定委員会のメンバーが何者かに命を狙われるという事件が発生する。
シーズン11は会議の50年後であり、銀河連合に加盟している。しかし後銀河連合がギャラクシー・ファイブとの戦争を開始し、この星にはトライシリケイトと呼ばれるミネラルがあったため、戦略上重要な惑星となる。
ヘルメティカ
シリーズ2に登場。電波を利用し人間の脳信号をエネルギー源とする犯罪エイリアン、ワイアの故郷。
ワイアを処刑するが、意識体として生き延びる。
マヌッサ
シーズン20に登場。前述の「ティヴァ・ロカ」に生息するマラの故郷。500年前にマラを追放している。
グレート・クリスタルという巨大な青い水晶があり、これは使用者の精神的パワーを強化するはたらきがある。これによりマラは追放され、逆にマラはこの水晶を手に入れようと考え始める。
マリナス
シーズン1に登場。狂暴な種族をマインドコントロールするため、コンピューターを使って制御している。
しかし、このコンピュータを動かす4つの鍵が失われ凶暴な種族が暴走を開始、惑星は危険な状況に陥る。
そこでこの惑星の人間はターディスを中心にバリアを張って初代ドクターらをターディスから追い出し、4つの鍵を探させることにする。
マルカセイロ
シリーズ3に登場。もともとはチャンらマルムース族の惑星であったが、西暦100兆年では人喰い人種である未来種が地球人を脅かしている。
この惑星から脱出しユートピアに向かうためヤナ教授とチャンはロケットの調整をする。
ミッドナイト
シリーズ4に登場。休暇をとるため10代目ドクターらが訪れる惑星。
メカナス
シーズン2に登場。ロボットであるメカノイドによって支配される惑星。ダーレクと初代ドクターの時空を翔ける追走劇の末に到達する惑星。
メッサライン
シリーズ4に登場。魚から進化したエイリアンのハースが生息しており、惑星の居住権を巡って人類と何年も戦争を続けている。
メテベリス3
シーズン11に登場。人類の植民地だったが突如蜘蛛が突然変異し高度な知能を有するようになり、人類を奴隷化した惑星。ブルークリスタルを持つ惑星でもある。
蜘蛛のリーダーは3代目ドクターの持つブルークリスタルを材料にある装置を完成させることを目論んでおり、この装置は完成すればリーダーのマインドパワーを百万倍にパワーアップさせることができる。
ブルークリスタルは新シリーズのシリーズ7にも登場する。
モレストラ
シーズン13に登場。ソレンソン教授の故郷。ゆっくりと死に向かっており、星を救うためには反物質が必要とされる。
前述の「ゼータ・マイナー」から反物質を採取するため科学者チームが送られるが、全員惨殺される。
ユクサリウス
シーズン8に登場。惑星を破壊する程の威力を持つ終末兵器が隠されている惑星。
ユートピア
シリーズ3に登場。西暦100兆年のころ、死にゆく星のかなたにある惑星。未来種と呼ばれる人食い人種から逃れるため地球人の子孫はこの星を目指していたが、実際は地獄のような環境であり、そこで生き残るため人類はトクラフェィンに進化した。
ラキシコリコファラパトリアス
シリーズ1に登場。スリジーン一家など、緑色の巨体の宇宙人に支配されている。前述の「クロム」とは連星であり、環境や生物相も似ているが互いに敵対している。
リーボス
シーズン16に登場。「時間への鍵」の最初の破片が存在する惑星。
ギャロンという詐欺師がのさばっており、自分の所有していない惑星を貴族であるグリフに売りつけていたが、グリフに手口を知られたため逃亡。その際仲間が「時間への鍵」の破片を持っていく。
レイカトヤ
シーズン24に登場。ドクターの宿敵ラニとコウモリに似たエイリアンのテトラプスによって支配された惑星。住民はその支配を受けて苦しんでいる。
ターディスがラニの手によって無理矢理着陸させられた衝撃でドクターは6代目から7代目へと再生する羽目になる。
ロゴポリス
シーズン18に登場。マスターが高等数学に手を出す惑星。これによってエントロピーの波が放たれ宇宙全域が吸い込まれる危険が生じる。
ドラえもん
『ドラえもん』に登場。
アニマルプラネット
映画『ドラえもん のび太とアニマル惑星』に登場。1000年前、ニムゲの星で核戦争が起きる以前に科学者がワープガス（「光の階段」）を使い動物達を移住させた。チッポが語る聖典の話からすると、テラフォーミングが施されたと。非常に高度かつ平和な文明が築かれている。ニムゲの星と連星（二重惑星）の関係にある。
あべこべ惑星
漫画『ドラえもん』第17巻の第8話に登場。なにもかもがあべこべになっている。
コーヤコーヤ星
映画『ドラえもん のび太の宇宙開拓史』のおもな舞台。トカイトカイの原住民が入植し開拓している。
チャモチャ星
映画『ドラえもん のび太とブリキの迷宮』に登場。チャモチャ星人は遊ぶのが大好きで、それゆえさまざまな仕事を代行する人工知能付きのロボットが開発され、結果的にロボットが人々を支配するようになっている。
トカイトカイ星
映画『ドラえもん のび太の宇宙開拓史』に登場。地球からはるかかなたにある。人間そっくりの原住民が住み地表のほとんどが都市に覆われている。
ニムゲの星
映画『ドラえもん のび太とアニマル惑星』に登場。1000年前、核戦争により文明は崩壊、環境は極度に汚染され防護服を着なければ外を歩くこともままならない。近年、ようやく文明再建のめどを立て、連星（二重惑星）のアニマル惑星と友好関係を結ぶ。
魔界（まかい）
映画『ドラえもん のび太の魔界大冒険』に登場。舞台の魔法世界中では単なるおとぎ話とされてきたが、その正体が他の惑星であり、悪魔は異星人であったことが確認される。
メカトピア星
映画『ドラえもん のび太と鉄人兵団』、映画『ドラえもん 新・のび太と鉄人兵団 〜はばたけ 天使たち〜』に登場。鉄人兵団の住んでいる星。
ラグナ星
映画『ドラえもん のび太の宇宙漂流記』に登場。
トランスフォーマーシリーズ
トランスフォーマーシリーズに登場。
アニマトロス
アニメ『トランスフォーマー ギャラクシーフォース』に登場。アニマルタイプのトランスフォーマーが住む。リーダーはフレイムコンボイ。
アンティラ
アニメ『戦え!超ロボット生命体トランスフォーマー』に登場。過去にサイバトロンが移住したが、風土病「コズミックルスト」によって全滅した。
惑星X
アニメ『トランスフォーマー ギャラクシーフォース』に登場。サウンドウェーブとノイズメイズの故郷として描かれている。
ジャール
アニメ『戦え!超ロボット生命体トランスフォーマー2010』に登場。ユニクロン戦争に敗れたデストロンが落ち延び、根城にしていた。
スピーディア
アニメ『トランスフォーマー ギャラクシーフォース』に登場。カータイプのトランスフォーマーが住み、サーキットが広がっている。リーダーはニトロコンボイ。
スラル
アニメ『戦え!超ロボット生命体トランスフォーマー2010』に登場。破壊大帝ガルバトロンが発見される。
ギガロニア
アニメ『トランスフォーマー ギャラクシーフォース』に登場。ビルディングビークルタイプのトランスフォーマーが住む。リーダーはメガロコンボイ。
トーキュロン
アニメ『戦え!超ロボット生命体トランスフォーマー2010』に登場。惑星全体が精神病院になっており、ガルバトロンが治療のため連れて来られる。
ネビュロン
アニメ『トランスフォーマー ザ・リバース』に登場。同作のおもな戦場となる。
パラドロン
アニメ『戦え!超ロボット生命体トランスフォーマー2010』に登場。サンドストームの故郷。完全平和主義の惑星だったがために自衛手段を持たず、デストロンの侵攻を許すことになる。
マスター星
アニメ『トランスフォーマー ザ☆ヘッドマスターズ』に登場。当地に疎開した戦争難民は、苛酷な環境に適応するために独自の進化を遂げた。
惑星Z
V惑星
21エモン
『21エモン』に登場。
ササヤマ星
漫画『21エモン』に登場。
シード星
アニメ『21エモン』に登場。植物型生物が生息していた惑星だが、50年前に消滅した。50億のシード星人たちは母なる星を求めさまよっていた。
デカンショ星
漫画『21エモン』に登場。昔は巨大イモが取れていたが、現在は人間に寄生する生物「ハッピー」に支配されている惑星。
ナイナイ星
アニメ『21エモン』および 漫画『モジャ公』に登場。伝染病による汚染のため全住民が星を離れ、ミサイルにより爆破する予定になっていた。
ボタンチラリ星
漫画『21エモン』に登場。宇宙で1番文明の進んだ星で、ボタンを見るだけでなんでもできるようになっていたが、電子頭脳の故障により文明が崩壊する。
ボタンポン星
漫画『21エモン』に登場。宇宙で2番目に文明の進んだ星で、ボタンを押すだけでなんでもできる。
マジカル星
アニメ『21エモン』に登場。発明で名高い星。
半熟英雄シリーズ
「半熟英雄シリーズ」に登場。
アルマムーン
ゲーム『半熟英雄』シリーズに登場。半熟英雄の出身惑星。
アクエリアス
ゲーム『半熟英雄4』に登場。半熟女王メルクリィの出身惑星。大陸は水没しつつあり、人間はメルクリィしかいない。
エッグワールド
ゲーム『半熟英雄』シリーズに登場。エッグモンスターの故郷。
エルム
ゲーム『半熟英雄4』に登場。半熟ダーク英雄ペンプティの出身惑星。ウィルス兵器の暴走で住民が魔物化している。
コギトエルゴズム
ゲーム『半熟英雄4』に登場。半獣英雄フライデーの出身惑星。高度に進化したロボットが住む機械化惑星。
リローデド
ゲーム『半熟英雄4』に登場。半熱英雄マルティスの出身惑星。悪の組織ジャドーが闊歩する熱砂の惑星。
ロマンシング
ゲーム『半熟英雄4』に登場。半熟ヒロインルーナエの出身惑星。4つの王国がある。
ファンタシースターシリーズ
「ファンタシースターシリーズ」に登場。
アムドゥスキア
ゲーム『ファンタシースターオンライン2』に登場。火山洞窟、浮遊大陸、竜祭壇がある。
ウォパル
ゲーム『ファンタシースターオンライン2』に登場。海岸、海底、浮上施設がある。
コーラル
ゲーム『ファンタシースターオンライン』に登場する惑星。局地戦争で環境が悪くなり、移民が行われた。その移民先がラグオルである。詳細は「ファンタシースターオンライン」を参照。
デゾリス
ゲーム『ファンタシースター』に登場する、アルゴル太陽系第3惑星。鉱業が盛んだったのだが、坑内事故で寂れ、今は人もまばら。
ナベリウス
ゲーム『ファンタシースターオンライン2』に登場。森林、凍土、遺跡がある。
ニューデイズ
ゲーム『ファンタシースターユニバース』、ゲーム『ファンタシースターポータブル』に登場。緑色に輝く惑星。
ハルコタン
ゲーム『ファンタシースターオンライン2』に登場。白ノ領域と黒ノ領域がある。
パルマ
ゲーム『ファンタシースター』に登場する、アルゴル太陽系第1惑星。『ファンタシースターII 還らざる時の終わりに』で、宇宙船の衝突により消滅。
パルム
ゲーム『ファンタシースターユニバース』、ゲーム『ファンタシースターポータブル』に登場。地球に近い自然環境である。
【双子】の餌食にされた惑星
ゲーム『ファンタシースターユニバース』、ゲーム『ファンタシースターポータブル』に登場。正式名称不明。人工物の様な特徴的な輪を持つ。
マキア
ゲーム『ファンタシースター ノヴァ』に登場。本ゲームの舞台。
モタビア
ゲーム『ファンタシースター』に登場する、アルゴル太陽系第2惑星。かつては砂漠に覆われていたが、科学の発達により、緑豊かな土地になった。
モトゥブ
ゲーム『ファンタシースターユニバース』、ゲーム『ファンタシースターポータブル』に登場。ほとんど砂漠である。
ラグオル
ゲーム『ファンタシースターオンライン』の舞台。とある凶悪な存在が地下に封印されている。
リリーパ
ゲーム『ファンタシースターオンライン2』に登場。砂漠、地下坑道、採掘場跡、採掘基地がある。
星のカービィシリーズ
「星のカービィシリーズ」に登場。同シリーズに地球が存在しているかどうかも明かされていないため、登場する天体はどれも、どの銀河に属するかなどは不明となっている。
惑星アクアリス
ゲーム『星のカービィ スーパーデラックス』の「銀河にねがいを」に登場。惑星がきれいな水であふれている。
ウルルンスター
ゲーム『星のカービィ64』に登場。水に満ちた惑星。気候は場所によって亜熱帯だったり温帯だったりさまざまである。
惑星ケビオス
ゲーム『星のカービィ スーパーデラックス』の「銀河にねがいを」に登場。地上にあった文明が地下に埋もれている。
コレカラスター
ゲーム『星のカービィ64』に登場。つい最近誕生したばかりの原始惑星で、過酷な自然環境をそのままさらけ出している。
惑星スカイハイ
ゲーム『星のカービィ スーパーデラックス』の「銀河にねがいを」に登場。陸地が確認できず、雲をわたって移動する。
惑星ハーフムーン
ゲーム『星のカービィ スーパーデラックス』の「銀河にねがいを」に登場。惑星の半分にしか光が当たらず、常夜となっている。
ブルブルスター
ゲーム『星のカービィ64』に登場。超高度文明を持っていた星だが、氷河期が訪れ、住人は全員避難した。地球に酷似している。
惑星フロリア
ゲーム『星のカービィ スーパーデラックス』の「銀河にねがいを」に登場。四季が存在し、それを切り替えて攻略する。
惑星ホットビート
ゲーム『星のカービィ スーパーデラックス』の「銀河にねがいを」に登場。表面温度が非常に高く、溶岩が煮えたぎっている。
ポップスター
ゲーム『星のカービィ』シリーズの舞台。五芒星の形をしていて、その周りには悪しきものの侵入を防ぐ結界（しかし敵に強行突破される）である2つの輪がクロスしている。
ホロビタスター
ゲーム『星のカービィ64』に登場。ポップスターのとなりの星。150年程前までは高度な文明があったことがつい最近判明した。ポップスター系はところどころに過去に高度文明が存在していた星がいくつかあるが、その星の住民がどんな種族だったか、またどうして彼らが星を脱出したのかは未だ謎のままである。
リップルスター
ゲーム『星のカービィ64』に登場。ポップスターの左隣にあるハート型をした星。赤道上空には黄色のリボンが2つ付いたリングが回り、ポップスター同様結界の役割を果たすが、02たちには星ごと侵略されほぼ無意味。リップルスターは基本的には妖精族しか存在しないらしい。城の頂上付近にはクリスタルというすさまじい力が眠る結晶が保存してある。
惑星メックアイ
ゲーム『星のカービィ スーパーデラックス』の「銀河にねがいを」に登場。大地のほとんどが機械化されている。
メテオス
ゲーム『メテオス』に登場。
アーニマ
ゲーム『メテオス』に登場。それそのものが生物のような惑星。
アナサジ
ゲーム『メテオス』に登場。見渡す限り荒野の星。
アロッド
ゲーム『メテオスオンライン』に登場。多数のアステロイドが結合して出来た惑星。
ウドー
ゲーム『メテオス』に登場。惑星全体が1本の巨大樹でできている。
オレアナ
ゲーム『メテオス』に登場。海洋惑星。
ギガントガッシュ
ゲーム『メテオス』に登場。周囲を取り巻く渦によって、周辺の物質を巻き込み成長を続ける惑星。
グラビトール
ゲーム『メテオス』に登場。ブラックホールに勝るとも劣らぬ重力を持つ惑星。本来なら惑星自体が潰れるところを、惑星核のエネルギーによりなんとか支えているという。
グランネスト
ゲーム『メテオス』に登場。環境汚染により住民全員が移住した機械惑星。取り残されたロボットたちが文明を引き継ぎ、現グランネスト星人となっている。
ケイビオス
ゲーム『メテオス』に登場。碧く発光する石灰質で構成される惑星。その地中全域には洞窟が広がっている。
ゲルゲル
ゲーム『メテオス』に登場。マグマと融合できる生物が住む惑星。人口が異様に少ない。
サードノヴァ
ゲーム『メテオス』に登場。同時に爆発した2つの超新星の中間に誕生した、光り輝く惑星。
サボン
ゲーム『メテオス』に登場。シャボン玉のような惑星。
ジオライト
ゲーム『メテオス』に登場。地球型惑星で、特に地球に酷似する環境を持つ。
ジャゴンボ
ゲーム『メテオス』に登場。植物だらけの惑星。
ジライヤ
ゲーム『メテオスウォーズ』に登場。古くから存在する惑星で、忍者のような者たちが隠れて暮らしている。
スターリア
ゲーム『メテオス』に登場。一人の女神が中心に存在する惑星。住人全員がその女神を守護している。
ダウナス
ゲーム『メテオス』に登場。常に明け方か夕暮れが訪れている惑星。
ディジェ
ゲーム『メテオスオンライン』に登場。宇宙中からごろつきが集まった結果、荒廃した裏社会ができあがった惑星。
ハニフラ
ゲーム『メテオスウォーズ』に登場。甘い香りを発する惑星。
ヒートヘッズ
ゲーム『メテオス』に登場。融けた鉄の流れる惑星。
ヒュージィ
ゲーム『メテオス』に登場。雲の惑星。
ビュウブーム
ゲーム『メテオス』に登場。法外に強い恒常風により、あらゆるものが吹き飛ばされている惑星。ここに生きる生物は空中で一生を終える。
ファイアム
ゲーム『メテオス』に登場。灼熱の惑星。
フォルテ
ゲーム『メテオス』に登場。もとは緑豊かだったが流星の衝突により水も植物もない死の惑星へと変貌した。
ブビット
ゲーム『メテオス』に登場。ガス惑星。
フロリアス
ゲーム『メテオス』に登場。地表の98%が花に覆われているという花の惑星。
フリーザム
ゲーム『メテオス』に登場。吹雪の吹き荒れる惑星。
ヘブンズドア
ゲーム『メテオス』に登場。7人の超能力者が住む惑星。
メガドーム
ゲーム『メテオス』に登場。高密度のガスが巨岩を持ち上げ、浮島となっている惑星。
メックス
ゲーム『メテオス』に登場。もとはアステロイドベルトから外れた鉱物の塊だったが、メックス星人により機械惑星へと生まれ変わった。
メテオス
ゲーム『メテオス』に登場。もとは資源の豊かな惑星だったが、活発な流星の衝突により暴走し、宇宙の各所に『メテオ』と呼ばれる物質を送り込み、あらゆる惑星や恒星を破壊しはじめる。しかし、メテオの特徴を逆手に取ったある惑星の文明により倒される。
ラスタル
ゲーム『メテオス』に登場。レーザー光線によって会話を行う者たちが住む惑星。
ランバルンバ
ゲーム『メテオスウォーズ』に登場。祭りや踊りを好む者たちが住む惑星。
リモチューブ
ゲーム『メテオスオンライン』に登場。常春の緑の惑星。肉食動物がいないらしく、それゆえリモチューブ星人は文明を保持していない模様。
ルミオス
ゲーム『メテオスオンライン』に登場。光があふれ、またそれ自体が音楽を奏でているという惑星。ゲーム『ルミネス』がモデルらしい。
レイヤーゼロ
ゲーム『メテオス』に登場。ホログラムのように浮かぶ惑星。
ルナ＝ルナ
ゲーム『メテオス』に登場。双子の月型惑星。
ワイヤロン
ゲーム『メテオス』に登場。機械惑星。直径約1500キロメートル。
常に大小の回線工事が行われているが、そこに生命体はいない。肉体という器に限界を感じた彼らは、電脳世界にフロンティアを見つけ、全員そこに移住した。現在人口30億人。
ラチェット&クランクシリーズ
「ラチェット&クランクシリーズ」に登場。
アクエイトス
ゲーム『ラチェット&クランク3 突撃!ガラクチック★レンジャーズ』に登場。ネファリウスの基地がある海洋惑星。
アジャアナカ
ゲーム『クランク&ラチェット マル秘ミッション☆イグニッション!』に登場。ギャングたちがはびこるネオン街がある惑星。
アラノス
ゲーム『ラチェット&クランク2 ガガガ!銀河のコマンドーっす』に登場。雲海惑星。
アリディア
ゲーム『ラチェット&クランク』、ゲーム『ラチェット&クランク3 突撃!ガラクチック★レンジャーズ』、ゲーム『ラチェット&クランク THE GAME』に登場。沼地が多い惑星。有名なホバーボード選手スキッド・ミックマークスの乗っていた船が不時着した。開拓惑星の名から資源開拓が盛んな惑星だとわかる。
アルドリス
ゲーム『ラチェット&クランク FUTURE』に登場。パイレーツたちの基地がある惑星。ここを探検した人間は誰ひとり帰って来ていないと言われている。
アンブリス
ゲーム『ラチェット&クランク』に登場。キャプテン・クォークのアジトがある惑星。
イグリアック
ゲーム『ラチェット&クランク FUTURE』に登場。帝国に対する反乱軍の拠点となっている大都市がある惑星。
ヴァイスロン
ゲーム『ラチェット&クランク FUTURE』に登場。クラグマイツ軍が管理する牢獄がある惑星。
ウーズラ
ゲーム『ラチェット&クランク2 ガガガ!銀河のコマンドーっす』に登場。常に雨が降っており底なし沼が多い惑星。途中、スワンプビーストとのボス戦がある。
エンダコー
ゲーム『ラチェット&クランク2 ガガガ!銀河のコマンドーっす』に登場。1作目に登場したステージ「惑星ケルバン」のように、巨大なビルが立ち並んでいる他、列車の路線が張り巡らされている大都市。ラチェットたちがメガコープに雇われる報酬として与えられた高級マンションがある。
オークソン
ゲーム『ラチェット&クランク』、ゲーム『ラチェット&クランク4th ギリギリ銀河のギガバトル』に登場。大気がウイルスで汚染されている惑星。毒性が極めて強いため、O2マスクがなければラチェットは行動できない。既に放棄されているが、工場が廃液を出しているので工場はまだ稼働状態。
オルタニス
ゲーム『ラチェット&クランク』に登場。荒天惑星。武器をもたない街「ゴーダシティ」がある。ブラーグの空襲に遭い今は廃墟となってしまった。常に雷雨に見舞われている。
ガスパー
ゲーム『ラチェット&クランク』、ゲーム『ラチェット&クランク THE GAME』、ゲーム『ラチェット&クランク THE GAME』に登場。惑星全体が溶岩で覆われており、現在はブラーグの補給基地として使われている。
カリドン
ゲーム『ラチェット&クランク5 激突!ドデカ銀河のミリミリ軍団』に登場。ロボットの生産工場がある。
カルトゥ
ゲーム『ラチェット&クランク』、ゲーム『ラチェット&クランク THE GAME』に登場。大量のロボット兵が製造されているロボット工場がある惑星。最新鋭のハイテクロボ、ウルトラメックもここで作られている。クランクが製造されたのもこの工場である。
カレボIII
ゲーム『ラチェット&クランク』に登場。銀河一のガラメカ製造会社「ガラクトロン」の本社があるハイテク惑星。ホバーボードレース場もある。
キャナル
ゲーム『ラチェット&クランク』に登場。ホバーボードレースで賑わいを見せる海洋惑星。キャプテン・クォークもこの惑星に停泊中だという。
グアドローナ
ゲーム『ラチェット&クランク5 激突!ドデカ銀河のミリミリ軍団』に登場。オットー皇帝がいる。テクノマイト・シティと同様、体を小さくしなければ行くことができない。ラチェットのクローンが登場する。
クアントス
ゲーム『ラチェット&クランク FUTURE2』に登場。ゾニーを「時間の守護者」として信仰している「フォンゴイド族」という種族が多く住んでおり、緑の木々や石造りの建物が多く見られる。
グレルビン
ゲーム『ラチェット&クランク2 ガガガ!銀河のコマンドーっす』に登場。イエティやアークティックリバイアサンなどの強力な敵が出現する冠雪地帯がある惑星。奥には広大な雪原が広がっており、「ムーンストーン」を入手できる。
クロノス
ゲーム『ラチェット&クランク4th ギリギリ銀河のギガバトル』に登場。ダーク大教会がある惑星。
ケルバン
ゲーム『ラチェット&クランク』、ゲーム『ラチェット&クランク3 突撃!ガラクチック★レンジャーズ』、ゲーム『ラチェット&クランク THE GAME』に登場。高層ビルが立ち並ぶ、高度技術が発達した惑星。自動車が空を飛び交っている。キャプテン・クォークが宣伝していた店「Mr.アルのロボ工房」がある。
ケルヴァン
ゲーム『ラチェット&クランク FUTURE』に登場。高層ビルが立ち並ぶ高度技術が発達した未来都市。第1作や第3作で登場した「わくせいケルバン」と同じ惑星である。
コーロス
ゲーム『ラチェット&クランク3 突撃!ガラクチック★レンジャーズ』に登場。ネファリウスの基地があり、補給中のバイオブリタレーターがある惑星。
ゴーン
ゲーム『ラチェット&クランク2 ガガガ!銀河のコマンドーっす』に登場。スペースシップに乗った状態でプレイするステージがある惑星。サッグ商会の戦艦が多く停泊している。
コバリア
ゲーム『ラチェット&クランク FUTURE』に登場。湿地帯が広がる惑星。ゲル状の鉱石「ゲルトニウム」の産地として有名。
コルトグ
ゲーム『ラチェット&クランク FUTURE』に登場。夕焼けのような赤い空が特徴の発展都市がある惑星。「ナレッジホール」と呼ばれるポララ銀河のさまざまな情報を管理する施設がある。
ザニファー
ゲーム『ラチェット&クランク FUTURE2』フォンゴイドにゾニーの使者だと勘違いされたネファリウスが、フォンゴイドをだまして作らせた基地がある惑星。絶えず雪が降っている冠雪地帯。かつては平和な村が築かれていたが、現在は荒れている。途中時空の裂け目が出現する。
サラトス
ゲーム『ラチェット&クランク4th ギリギリ銀河のギガバトル』に登場。リバイアサンが大量に住みついている沼地がある惑星。
ジャシンドウ
ゲーム『ラチェット&クランク FUTURE』に登場。ケルチュ族の本拠地がある惑星。ただしケルチュ族は他の種族を嫌っているため、ここを訪れたいと思う人は銀河の中にもあまりいない。
シベリウス
ゲーム『ラチェット&クランク2 ガガガ!銀河のコマンドーっす』に登場。全体が冠雪地帯となっている惑星。
シャアル
ゲーム『ラチェット&クランク4th ギリギリ銀河のギガバトル』に登場。極寒の星。古代遺跡「シャアルテンプル」がある。
ジョッバ
ゲーム『ラチェット&クランク2 ガガガ!銀河のコマンドーっす』に登場。緑の自然が映える惑星。バトルアリーナやホバーバイクレースなど、ミニゲームチャレンジがメイン。
ステジア
ゲーム『ラチェット&クランク4th ギリギリ銀河のギガバトル』に登場。絶えず流星群の嵐に襲われる惑星。パワフルな防御シールドがなければあっという間に惑星丸ごと崩壊してしまうらしい。
スニベラック
ゲーム『ラチェット&クランク2 ガガガ!銀河のコマンドーっす』に登場。サッグ商会の本部がある惑星。
スモーグ
ゲーム『ラチェット&クランク2 ガガガ!銀河のコマンドーっす』に登場。貨物が山積みになって銀河中の輸送拠点となっている惑星。メガコープが出荷前のプロトペットの保管所としている場所。
ゼルドリン
ゲーム『ラチェット&クランク3 突撃!ガラクチック★レンジャーズ』に登場。ネファリウスの自爆したスタークルーザーが墜落した惑星。
ダックス
ゲーム『ラチェット&クランク3 突撃!ガラクチック★レンジャーズ』に登場。銀河を震撼させた兵器の数々が生まれたネファリウスの研究所がある惑星。
タボーラ
ゲーム『ラチェット&クランク2 ガガガ!銀河のコマンドーっす』に登場。奥には広大な砂漠地帯が広がっており、「クリスタル」が入手できる。もともとは緑豊かな惑星だったが、輸送に不便だったためメガコープが砂漠に変えた。
ダモーセル
ゲーム『ラチェット&クランク2 ガガガ!銀河のコマンドーっす』に登場。列車などが走る賑やかな惑星。すでにプロトペットが出荷されてしまっており、街中プロトペットで溢れかえってしまっている。「ダウンタウン銀行」や「公園ドーム」などの施設もある。
チャラックス
ゲーム『ラチェット&クランク5 激突!ドデカ銀河のミリミリ軍団』に登場。テクノマイトの小さなメカがはびこる小さな街がある惑星。スペースシップを下りた後、「シュリングビーム」で体を縮小化して行くことになる。
ティラノーシス
ゲーム『ラチェット&クランク3 突撃!ガラクチック★レンジャーズ』に登場。ティラノイド達の本拠地であり故郷でもある惑星。
テラクノス
ゲーム『ラチェット&クランク FUTURE2』に登場。高度文明が栄える大都市がある惑星。脳細胞が高度に発達した「テラクノイド族」がいる。アジマスを犯罪者扱いしている。
トーバル
ゲーム『ラチェット&クランク4th ギリギリ銀河のギガバトル』に登場。営業不振で閉鎖されたエース・ハードライトのグッズ生産工場がある惑星。
トダーノ
ゲーム『ラチェット&クランク2 ガガガ!銀河のコマンドーっす』メガコープ社の工場「メガファクトリー」がある惑星。メガファクトリーでは一般訪問者のための案内ツアーが開催されている。なぜか消息不明となる人が多い。
ドボーン
ゲーム『ラチェット&クランク2 ガガガ!銀河のコマンドーっす』に登場。プロトペットに関する実験が行われていた惑星。地下には研究施設がある。
トレンIV
ゲーム『ラチェット&クランク FUTURE2』に登場。ゴミを収集して再利用している種族「バラード族」がいる。
ノータック
ゲーム『ラチェット&クランク2 ガガガ!銀河のコマンドーっす』に登場。夜のように暗い惑星。プロムナードというショッピングモールがあり、その奥に最初のナノテックブーストがある。海が広がっているが、入ると狂暴な魚に食べられてしまう。また橋を渡るとメガコープの工場がある。
ノバリス
ゲーム『ラチェット&クランク』、ゲーム『ラチェット&クランク THE GAME』に登場。自然環境が豊かな惑星。ステージ中は川の流れている場所が多く、水の流れが速い部分では強制的に流されてしまう。またステージの奥には高層ビルが見え、都市としても機能が発達していることが分かる。
バーロウ
ゲーム『ラチェット&クランク2 ガガガ!銀河のコマンドーっす』に登場。草や森林がほとんど無い惑星。バーロウ星人と呼ばれる住民がおり、戦いを好み戦闘部族を形成している。
ハイドラーノ
ゲーム『クランク&ラチェット マル秘ミッション☆イグニッション!』に登場。クロンクがハイドラーノの内部に作り上げたドーム施設がある。
バタリア
ゲーム『ラチェット&クランク』、ゲーム『ラチェット&クランク THE GAME』に登場。強大な力をもつバタリア軍がいる惑星。その中枢クロントス要塞にもブラーグが侵攻してきた。ブラーグに恐れをなした兵士たちが次々と逃げだしたため、現在バタリアは戦力不足となり応援を求めている。
バピーディア
ゲーム『ラチェット&クランク FUTURE2』に登場。巨体な女戦士種族「バルキリー族」(昔は男もいたが、方向オンチだったため全員追い出された)の要塞がある惑星。
バンク・スプロケット
ゲーム『クランク&ラチェット マル秘ミッション☆イグニッション!』に登場。銀河中に流通している通貨「ボルト」を作る惑星。
ファストゥーン
ゲーム『ラチェット&クランク FUTURE』に登場。かつてロンバックス族が住んでいた星。ラチェットとクランクが、意思をもつ戦闘機アフィリオンと初めて出会った場所。
フロラーナ
ゲーム『ラチェット&クランク3 突撃!ガラクチック★レンジャーズ』に登場。植物が覆い茂り、謎の部族が住んでいる惑星。キャンプ地としても使用されている。
ベナントニオ
ゲーム『クランク&ラチェット マル秘ミッション☆イグニッション!』に登場。とても環境の悪い場所がある惑星。あまりの不衛生さに、住民たちは下水道の汚さすら気にならなくなっている。
ベルディン
ゲーム『ラチェット&クランク』、ゲーム『ラチェット&クランク3 突撃!ガラクチック★レンジャーズ』、ゲーム『ラチェット&クランク THE GAME』に登場。ラチェットが生まれ育った故郷の惑星。ラチェットとクランクが初めて出会ったのもここである。辺境惑星だけあって未発達な惑星。クリア後は最終局面になるまで来ることができなくなる。
ホーベン
ゲーム『ラチェット&クランク』に登場。全体が極寒の冠雪地帯である惑星。ビッグ・バッド・ボスの惑星破壊爆弾「プラネットバスター」の工場。鉱山もあるようで、貴重な「ラリタリウム鉱石」が取れる。
ポクタル
ゲーム『ラチェット&クランク』、ゲーム『ラチェット&クランク5 激突!ドデカ銀河のミリミリ軍団』、ゲーム『ラチェット&クランク THE GAME』に登場。銀河でも有名なリゾート地の惑星。ところがブラーグによって海が汚染されてしまい、今ではリゾート客もほとんど途絶えてしまった。
ボルダン
ゲーム『ラチェット&クランク2 ガガガ!銀河のコマンドーっす』に登場。巨大な建物が立ち並ぶ惑星。PlayStation本体の内蔵時計に基づいた時刻を表示する時計台があるほか、地下には巨大な交通網がある。
ホロウッド
ゲーム『ラチェット&クランク3 突撃!ガラクチック★レンジャーズ』に登場。映画産業が盛んな惑星（名前の由来はハリウッド）。
マイロン
ゲーム『ラチェット&クランク3 突撃!ガラクチック★レンジャーズ』に登場。ネファリウスの本拠地があり、もう1つのバイオブリタレーターある惑星。
マラクス
ゲーム『ラチェット&クランク4th ギリギリ銀河のギガバトル』に登場。荒野の惑星。牢獄がある惑星。
マルカディア
ゲーム『ラチェット&クランク3 突撃!ガラクチック★レンジャーズ』に登場。ズガガ銀河の首都があり、大統領の屋敷とレンジャー隊の本部がある惑星。ここで初めてレンジャー隊のミッションに挑戦する。
ムゥカウ
ゲーム『ラチェット&クランク FUTURE』に登場。帝国ファイトフェスティバルと呼ばれる競技イベントで賑わっている。「カーニバルエリア」には巨大な観覧車がそびえ立つ。
メガコープ
ゲーム『ラチェット&クランク』に登場。メガコープの本社がありオリジナルのプロトペットが保管されている惑星。
メタリス
ゲーム『ラチェット&クランク5 激突!ドデカ銀河のミリミリ軍団』に登場。ラチェットとはぐれたクランクがたどり着いた惑星。アリーナやジャイアントクランクへの変身台がある。
モルクロン
ゲーム『ラチェット&クランク FUTURE2』に登場。「ネファリウス宇宙ステーション」でのイベント終了後強制的に行くことになる惑星。初めは廃墟のような状態だが、過去で敵を倒すと明るい村へと変わり、住民たちが暮らし始める。
ユードラ
ゲーム『ラチェット&クランク』に登場。森林生い茂る美しい惑星。しかしビッグ・バッド・ボスの命令で森林伐採計画が進行している。
ライカンV
ゲーム『ラチェット&クランク FUTURE』に登場。マグマがたぎる灼熱の惑星。ガラメカを作るために必要なメタルを作る製鉄所がある。
ライラス
ゲーム『ラチェット&クランク5 激突!ドデカ銀河のミリミリ軍団』に登場。植物型の怪物が多く生息。「サイバイマチック」というガラメカを開発した発明家がいる。
リイポラ
ゲーム『ラチェット&クランク FUTURE』に登場。かつて大クラグマイツ帝国の首都だった惑星。現在は遺跡になっている。
リオノーシス
ゲーム『クランク&ラチェット マル秘ミッション☆イグニッション!』に登場。商店が賑わう繁華街がある惑星。正月のカーニバルで有名。ただし、惑星の公転周期との関係で正月は4.2秒に1回訪れるという。
リルガール
ゲーム『ラチェット&クランク3 突撃!ガラクチック★レンジャーズ』、ゲーム『ラチェット&クランク THE GAME』に登場。第1作にも出てきたホバーボード大会が行われる海洋惑星。今作のではホバーボードレースは無く、レンジャー隊のミッションのみとなっている。「1」とでは惑星名が変わっている。
ルーモス
ゲーム『ラチェット&クランク FUTURE2』に登場。岩肌がむき出しになっている渓谷がある惑星。クランクと連絡を取れる可能性のある高性能通信機「オブシディアン・アイ」を求めてやってくる。戦闘を好む種族「アゴリアン族」によって村が荒らされている。
異世界にある惑星
アルザリウス
SFTVドラマ『ドクター・フー』に登場。霧の中に潜むマーシュマンという怪物が生息する惑星。
Eスペースという代替宇宙に存在する。
アルシエル
ゲーム『アルトネリコ』シリーズに登場。エクサ・ピーコ宇宙に存在する。雲海に覆われているので、宇宙から見ると真っ白に見える。また、この惑星はチェロ月、ヴィオラ月という二つの衛星を持つ。
シャルバート星
アニメ『宇宙戦艦ヤマトIII』に登場する星間国家シャルバートの本拠。
ダイノアース
特撮『爆竜戦隊アバレンジャー』に登場。6500万年前、隕石の衝突により分離した「もうひとつの地球」。衝突により発生した次元の裂け目に飲みこまれ、異次元へ転移。そこで今の地球＝アナザーアースとは異なる進化・生態系を持つようになる。
中世ヨーロッパ風の惑星
SFTVドラマ『ドクター・フー』に登場。正式名称不明。3人の吸血鬼によって支配される惑星。
3人は吸血鬼のボスを復活させようとしており、同時に聴衆に知恵がつくことを防ぐためあらゆる学問を禁じている。
Eスペースという代替宇宙に存在する。
テラ
ゲーム『ファイナルファンタジーIX』に登場。ガイアの内部に存在するもう一つの惑星。ガイアを乗っ取るための「融合」を謀る。
ハウス
SFTVドラマ『ドクター・フー』に登場。ターディスのエネルギーを食料とする生きた星である。
ラ・シェーラ
ゲーム『シェルノサージュ』に登場。エクサ・ピーコ宇宙に存在する。恒星であるベゼルが赤色巨星となっているため、極周辺にしか住むことができない。
芸能人の出身星
ウサミン星
ゲーム『アイドルマスター シンデレラガールズ』に登場するアイドル・安部菜々の出身地（自称）。本人は「電車で1時間の場所にある」と言う。
オモイヤリ星
愛奴人形姫子が自称する出身地。「こりん星の隣り」とのこと。
こりん星
CYCLONE星
ジャガー星
テキメキ星
一時期西川貴教が「僕はテキメキ星から来た」と発言していたことがあった。
テトロポリキョン星
爆笑問題の田中裕二が風俗に行くのを嫌がった理由を聞かれ、「僕はテトロポリキョン星人だから」と言った。
へきる星
ミラーボール星
架空の銀河
M78星雲
特撮「ウルトラシリーズ」に登場。ウルトラマンたちの故郷。なお、M78星雲はオリオン座に実在するが銀河ではなく、公式に無関係とされている。
M宇宙ハンター星雲
映画『地球攻撃命令 ゴジラ対ガイガン』に登場。M宇宙ハンター星雲人の母星があると。
アストラギウス銀河
アニメ『装甲騎兵ボトムズ』の舞台。
カスタボロス銀河
ドラマ『ドクター・フー』に登場。ドクターの故郷「ギャリフレイ」がある。
ガマ星雲
漫画およびアニメ『ケロロ軍曹』に登場。ケロロたちの故郷「ケロン星」がある。
金河系
特撮『行け! グリーンマン』に登場。グリーンマンの故郷。
クレセント大銀河
アニメ『機甲界ガリアン』に登場。
ストレッチ第4星雲
特撮『ストレッチマンV』に登場。ストレッチマンピンクの故郷「（ω）星」がある。
ストレッチ第7星雲
ストレッチマンシリーズ全編に登場。ストレッチマンの故郷「ストレッチ星」とまいどんの故郷の星がある。
ストレッチ第9星雲
特撮『ストレッチマンV』に登場。ストレッチマンパープルの故郷「ギター星」がある。
ストレッチ第24星雲
特撮『ストレッチマンV』に登場。ストレッチマンオレンジの故郷「ダンス星」がある。
ストレッチ第29星雲
特撮『ストレッチマンV』に登場。ストレッチマンレッドの故郷「ギャグ星」とストレッチマングリーンの故郷「ニンジャ星」がある。
大キン肉星雲
漫画『キン肉マン』に登場。地球から500億光年先に存在し、キン肉マンの故郷「キン肉星」がある。
二重銀河
アニメ『ヤマトよ永遠に』に登場。地球から40万光年の彼方に存在する、暗黒銀河と白色銀河からなる。暗黒星団帝国の本国。ヤマトの波動砲により、融爆を繰り返し新銀河が生まれる。
ハテノハテ星群
映画『ドラえもん のび太と銀河超特急』に登場。ドリーマーズランドがあり、その中に中央惑星、西部の星、恐竜の星、忍者の星、メルヘンの星 、怪奇と伝説の星、禁断の星がある。
半熟銀河
ゲーム『半熟英雄4』に登場。惑星は球ではなく卵形をしている。
ペガサス銀河
『スターゲイト』に登場する銀河。エンシェントの都アトランティスもこの銀河に存在する。レイスという人間を捕食する種族が存在する。4億年前にエンシェントとレイスの戦争があり、エンシェントはアトランティスを捨て地球に逃れる。2005年にアトランティス探検隊が発見する。
ホイルス銀河
『スター・ウォーズ』シリーズの舞台。ただし、映画では「遙か彼方の銀河系」としか説明されておらず、「ホイルス銀河」という名前は『エピソード4』の小説版にしか登場しない。
まきしまむ第10星雲
特撮『ストレッチマン・ハイパー』に登場。あそびがくだんみにまむすの故郷「まきしまむ星」がある。
ゆめ星雲
サンリオのキャラクター「リトルツインスターズ」で設定されている。おもいやり星（キキとララの故郷）、しあわせ星、よろこび星、かなしみ星などがある。
竜座銀河
アニメ『YAMATO2520』に登場。ゴーダ文明の本拠地が存在すると推定されている。
六分儀座C銀河
アニメ『YAMATO2520』に登場。セイレーン連邦の首都星が存在する。
架空の恒星系・星団など
アルゴル太陽系
ゲーム『ファンタシースター』の舞台。惑星パルマ・モタビア・デゾリス、公転が千年周期の不可視惑星リュクロスがある。
イプザーロン太陽系
アニメ『銀河漂流バイファム』の舞台。ベルウィック星・タウト星・ククト星などがあり、ククト星には異星人であるククトニアンが住んでいる。
イラスタント太陽系
アニメ『機甲界ガリアン』の舞台、惑星アーストの属する星系。
ヴァルハラ星系
田中芳樹の小説『銀河英雄伝説』に登場。銀河系オリオン腕に位置し、銀河帝国の首都星である惑星オーディンが属している。
ARA-III恒星系
吉岡平の小説『宇宙一の無責任男』に登場。中心は末期の赤色巨星ARA-III。第9惑星ラムザン（後に内周の惑星アラハスが破壊され第8惑星となる）にラアルゴン帝国の帝都ベヒモスが置かれている。
クリテリオン星系
文月今日子の漫画『クレドーリア621年』の舞台。太陽系の5倍の規模がある星系。大小40余の惑星があり、主人公ヒルダ（ヒルデガルド）の母星クレドーリアや侵略を企てる軍事国家の支配する惑星ソロンのほか、10の惑星に居住可能である。辺境の流刑星ダールは流刑囚が定住して独特の海賊国家を形成している。しかし、反体制派として流刑に処された中にいた天才物理科学者リチャード・タオが100年前から警告しているが、恒星クリテリオンは何万年に一度かの規模で活動期に入っており、居住可能な惑星のほとんどが滅亡の危機に瀕している。
グラール太陽系
ゲーム『ファンタシースターユニバース』の舞台。惑星パルム、ニューデイズ、モトゥブがある。
グリフォン恒星系
アニメ『YAMATO2520』に登場。銀河系ハロー外縁部のM27球状星団に位置し、モノポールが密集しているリンボス星は銀河100年戦争の激戦地となる。
クロア
長谷川裕一著の漫画『マップス』に登場。首星は第4惑星。少なくとも12以上の惑星を有すると。亜光速弾により滅亡の危機に瀕しているかにみえたが、結果的に助かる。
サンザー太陽系
アニメ『宇宙戦艦ヤマト』に登場。第8惑星がイスカンダル星とガミラス星の連星である。
リメイク版である『宇宙戦艦ヤマト2199』では、名称が「サレザー恒星系」に変更されている。
三重連太陽系
アニメ『勇者王ガオガイガー』に登場。赤の星、緑の星、紫の星がある。緑の星が守の生まれ故郷である。
JX82系
SFTVドラマ『ドクター・フー』に登場。この恒星系の小惑星がシコラックスの故郷である。
ジョーカー太陽星団
永野護著の漫画『ファイブスター物語』の舞台。イースター、ウェスタ、サザンド、ノウズの4恒星系とスタント遊星からなる。
七色星団
アニメ『宇宙戦艦ヤマト』に登場。正式名は「七色混成発光星域」。それぞれ異なる色にスペクトル発光する6つの星と黒色矮星を含む暗黒星雲から構成される。星域内は各星が発する電磁波で満ちており、レーダーによる索敵はほぼ不可能となる。
リメイク版『宇宙戦艦ヤマト2199』では設定が変更されている。7つの縮退星から構成される星団であり、吹き荒れる宇宙ジェットやイオン乱流によって、電波障害どころか航行にすら危険を伴う宙域となっている。また、位置が大マゼラン銀河・タランチュラ星雲の一角とされている。
バーラト星系
小説『銀河英雄伝説』に登場。銀河系サジタリウス腕に位置し、第4惑星ハイネセンに自由惑星同盟の首都ハイネセンポリスが置かれている。作中にはこの他に第6惑星シリーユナガルが登場。一度は新帝国に侵略されるが、最終的にイゼルローン革命軍により共和勢力の自治が認められ、要塞と交換に共和勢力の手に戻って来ることが決定する。
バイド星系
ゲーム『R-TYPE TACTICS』シリーズにおける、バイドの母星があるとされる星系。複数の恒星系やブラックホールから構成される複合星系で、各所にバイドが巣食っている。
フェザーン星系
小説『銀河英雄伝説』に登場。4つの惑星を持ち、第2惑星フェザーンは実質的な独立国家といえる銀河帝国の自治領となっている。
ペンタゴナ・ワールド
アニメ『重戦機エルガイム』の舞台。二重太陽「サンズ」を中心に五つの惑星（ファ、ガストガル、トライデトアル、ミズン、コアム）で構成される。
ヘンリエッタ散開星団
小説『スターシップ・オペレーターズ』の舞台。複数の星系からなる散開星団で、地球からおよそ1,500光年離れたオリオン大星雲の近傍に位置する。32個の惑星に植民が行われており、それぞれの惑星が自治権を有している。
星涯（ほしのはて）星系
野田昌宏の小説『銀河乞食軍団』の舞台。東銀河系の西北部に位置する、12個の惑星（うち第4・第5惑星は二重連星）と複数の小惑星帯からなる星系。人間が居住しているのは第2惑星「炎陽（ほのおのひ）」、第3惑星「熱河（あつきかわ）」、第4惑星「白沙（しろさすな）」、第5惑星「星涯」であり、星涯を首都星として工業を主要産業とする自治星系を構成している。また、「金平糖錨地」、「淡雪（あわいゆき）」、「小倉（おぐら）」、「K2」などの小惑星帯にも有人施設が存在する。
メタリオン星系
ゲーム『グラディウス』シリーズの惑星グラディウスや惑星ラティスがある恒星系。
ライラット系
ゲーム『スターフォックス』シリーズの舞台となる恒星系。
ライロス星系
『スター・ウォーズ』およびその関連作品に登場する銀河。トゥイレック人の故郷でもある。
リーフ64
アニメ『トップをねらえ!』に登場する恒星。銀河系ペルセウス腕第8肢に位置しており、少なくとも5つの惑星を有する。かつては太陽型の恒星だったが、宇宙怪獣の群れに寄生された事により、わずか十数年で赤色巨星へと変容する。
人工的な天体
アパロイド本星
ゲーム『スターフォックス アサルト』に登場。アパロイドの本拠地。
イゼルローン要塞
アニメ『銀河英雄伝説』に登場。架空の恒星アルテナの周りを公転する球形の宇宙要塞。本作品には恒星を重心とする公転軌道を持つ宇宙要塞がいくつか登場する。
都市衛星ウルク（としえいせいウルク）
アニメ『宇宙戦艦ヤマト 完結編』に登場。母星を失った一部のディンギル星人を乗せている。水惑星アクエリアスを地球に向かってワープさせるためのシステムが存在する。
エデン
アイレムのゲーム『R-TYPE LEO』に登場。人類が「PARADICE PLAN」によって建造した「もう一つの地球」たる人工惑星。完成後は植民地化が行われる予定だったが、エデンを制御するバイオコンピューター「MAJOR」が突如暴走し、人類に対して攻撃を開始する。
エナジーネーデ
ゲーム『スターオーシャン セカンドストーリー』に登場。ネーデ人が暮らす人工の天体。周囲を高エネルギーで覆い、惑星外からの交渉を完全に遮断している。
ガーディアンズ・コロニー
ゲーム『ファンタシースターユニバース』、ゲーム『ファンタシースターポータブル』に登場。ガーディアンズの拠点基地として購入されたコロニー。100万人を超える人々が住んでいる。
カテドラル・テラ
アニメ『天元突破グレンラガン』に登場。月に偽装された超巨大戦艦。
グロブロー
荒巻義雄の小説『要塞シリーズ』『艦隊シリーズ』に登場。虚空に浮かぶ謎の人工天体。戦場シミュレーション装置であり、稼動すると地球上の地形が再現され、戦争が行われる。
コロニオン
ゲーム『メテオス』に登場。戦争により故郷を滅ぼしたコロニオン星人によって作られた人工居住区群。今なお居住区を巻き込むほどの戦闘を続けている。
ザイオン
田中芳樹の小説『灼熱の竜騎兵（レッドホット・ドラグーン）』に登場。木星の大気を核融合させてできる酸素・珪素などの物質で作られた惑星の一つ。
シメール
漫画『ふたば君チェンジ』に登場。近隣の惑星などを使って作られた人工世界。何らかの事故で滅びて久しい模様。
小バーム
アニメ『闘将ダイモス』に登場。バーム星が滅亡する直前に作られた巨大都市宇宙船で、約10億人が乗り込んでいる。
ダースベガ
ゲーム『メテオスウォーズ』に登場。皇帝が統治を行う巨大な移動要塞。
惑星大アンドロメダ
漫画『銀河鉄道999』および映画2作目『さよなら銀河鉄道999 アンドロメダ終着駅』に登場。アンドロメダ星雲の中心部にあり、主人公の旅の目的地。漫画では、機械の体を与えるといわれている。
ダイソン球
恒星の全周囲を覆う殻状の構造物。多くのSF作品に登場。
アニメ『革命機ヴァルヴレイヴ』の舞台である球体に近い宇宙都市「ダイソンスフィア」も当項に該当する六角形の平面区画「モジュール」による集合体。この「ダイソンスフィア」は作中では「人工太陽」に囲まれた構造物と設定されており、「モジュール」単体では環境システムの負荷がかかるため少なくとも1週間後のシステムダウンを覚悟しなければならない。
デザリアム星
アニメ『ヤマトよ永遠に』に登場。暗黒星団帝国の母星。地表をカモフラージュして「ニセ地球」に扮している。内部は空洞で中心核に水晶都市が浮かぶ。新波動砲すら通用しない堅牢な装甲を有するが、両極の出入り口が弱点である。
デス・スター
スター・ウォーズに登場する天体型機動要塞。劇中の描写を見る限り、通常の惑星よりも小さいが、天体を一撃で破壊するスーパーレーザーを備える。『エピソード4』に初代が完成形で、『エピソード6』に第2デス・スターが、『エピソード2』に設計段階の初代が、『エピソード3』に建造中の初代が登場する。
テパト
長谷川裕一著の漫画『マップス』に登場。秘密結社スペースパトロールの本拠。人工二重連星で、そのうちの一つはスペースパトロール提督になる者を試す試練の惑星。
ネビーイーム
「スーパーロボット大戦シリーズ」に登場。『α』シリーズと『OG』シリーズでは設定が異なっている。詳しくはゼバルマリィ帝国#ネビーイームを参照。
箱船星（はこぶねせい）
長谷川裕一著の漫画『マップス』に登場。幾重もの防御システムの中に、銀河系中の知的生物を一組ずつ乗せた人工惑星。
ピサ・ソール
OVA『勇者王ガオガイガーFINAL』ならびにTV用再編集版『勇者王ガオガイガーFINAL GRAND GLORIOUS GATHERING』に登場。赤の星で生み出された11体の惑星復元プログラム「ソール11遊星主」の一員である。劇中では恒星サイズの巨大な再生マシンの形態で登場する。
別次元の宇宙空間にあるダークマターを消費することにより、生命以外であればあらゆるものを複製することができる。そのため、ピサ・ソールが破壊されないかぎり、遊星主は無限に補給や修復を受けられるが、ダークマターを奪われた宇宙は急速に収縮していく。
ビッグゲテスター
アニメーション映画『ドラゴンボールZ 激突!!100億パワーの戦士たち』に登場。宇宙に漂流していた一つのコンピューターチップが長い歳月をかけて増殖。最終的には巨大要塞状の天体になる。
ファウンデーション
長谷川裕一著の漫画『クロノアイズ』に登場。地球から10万光年の距離に位置する惑星サイズのデータベース。時間旅行者による歴史改変の影響は光速で伝播するという（架空）理論に基き、いわゆるタイムパトロールであるクロノアイズがタイムパラドックスを監視するために作られた。
プロメシューム
テレビアニメ『銀河鉄道999』に登場。メーテルの母、プロメシュームの名を冠する惑星。アンドロメダ星雲の中心部にあり、『999』テレビアニメ版の終着駅。『宇宙交響詩メーテル 銀河鉄道999外伝』にも同名の惑星が登場するが、こちらは先述のデス・スターに酷似した外観をしている。
メーテル
映画『銀河鉄道999』に登場。ヒロイン・メーテルの名を冠する惑星。アンドロメダ星雲の中心部にあり、『999』映画1作目の終着駅。
木星
OVA『トップをねらえ2!』に登場。建造中止された超巨大宇宙戦艦の外殻を利用して作られた宇宙都市で、かつて本物の木星があった軌道を回っている。
リングワールド
ラリー・ニーヴンの小説『ノウンスペース』シリーズに登場。超古代文明によって建造された環状の巨大な人工建造物。
ワンダラー
ドイツ生まれの大河SF小説『宇宙英雄ペリー・ローダン』シリーズに登場する人工惑星。超知的生命体である“それ”が居住する惑星で、“それ”が種族全体で作り上げた。
架空の衛星
太陽系内の衛星
X星
映画『怪獣大戦争』に登場。X星人が住む、木星の架空の13番目の衛星。実在する第13衛星のレダとは無関係。
ヴァルキューレ
特撮オリジナルビデオ『ウルトラセブン1999最終章6部作』に登場する、架空の太陽系第10惑星の衛星。地球防衛軍によるフレンドシップ計画の実験台として爆破される。
エリヌス
谷甲州著の小説『航空宇宙軍史』に登場。天王星の架空の衛星。『終わり無き索敵』では航空宇宙軍の本拠地になる。後になって実際に小説と同一の位置に衛星が発見されたが、エリヌスとは名付けられなかった。
火星の2つの衛星
小説『ガリバー旅行記』に登場。ラピュタの天文学者が発見した。現実のフォボスとダイモスの発見以前。
カピア
新東宝映画『スーパージャイアンツ』に登場。地球から見て月の反対側、ラグランジェ点L2と思われる空間にある邪悪な星。住民は河童に良く似た外見で、好戦的で身が軽い。地球征服をねらって押し寄せるが、スーパージャイアンツに追い払われる。
ケルベルス / ケイロン / スティックス / ディス
エドモンド・ハミルトンの小説『キャプテン・フューチャー』に登場。冥王星の架空の衛星。現実のカロン、ケルベロス、ステュクスの発見以前。
コーデリア（天王星VI）
ゲーム『pop'n music6』（AC版）から登場するキャラクター、キカの出身星。実在するコーディリアと同一かどうかは不明。
ソルビーノ
特撮テレビドラマ『ウルトラマンダイナ』に登場。土星の架空の新衛星で、TPCによる探査が行われる。
ボルドー
市川裕文著の漫画『混淆世界ボルドー』の舞台。地球の第2衛星。次元の繭に包まれているため、地球からは見ることができない。
太陽系外の衛星
ジンクス
ラリー・ニーヴンの小説『ノウンスペース』シリーズに登場。シリウスを巡る巨大ガス惑星の衛星。
衛星ブルームーン
ドキュメンタリー番組『地球ドラマチック』の「E.T.の住む星」に登場。
その他・不明
ヴィオラ月
ゲーム『アルトネリコ』シリーズに登場。「アルシエル」を回る二つの衛星のうちの一つで、チェロ月より小さく金色をしている。
チェロ月
ゲーム『アルトネリコ』シリーズに登場。「アルシエル」を回る二つの衛星のうちの一つで、ヴィオラ月より大きく赤紫色をしている。
血ノ月・迷イ月・守ノ月
小説『A君(17)の戦争』に登場。舞台となる惑星（名称不明）を回る三つの衛星。
デルタ3
SFTVドラマシリーズ『ドクター・フー』に登場。「時間への鍵」の5番目の破片が存在する衛星。「デルタ・マグナ」の周囲を公転する。
スワンピー族という原住民がおり、クロールというイカのような怪物に生贄を捧げる文化がある。ロマーナが生贄として捧げられる。
架空の小惑星
怪奇と伝説の星
映画『ドラえもん のび太と銀河超特急』に登場。妖怪や怪物のロボットが多数いる星。システムなどの詳細は不明。
恐竜の星
映画『ドラえもん のび太と銀河超特急』に登場。恐竜型ロボットが多数生息する星。恐竜とは友達になれ、それを使った競走が催される。
禁断の星
映画『ドラえもん のび太と銀河超特急』に登場。「メズラシウム」という鉱石を採掘するための星。鉱石が枯渇したため、現在は無人。立ち入り禁止の星。
JX82系の小惑星
SFTVドラマ『ドクター・フー』に登場。正式名称不明。
シコラックスの故郷。シコッラクスの多くの部族はこの小惑星を離れ、多くの惑星を征服しシコラックス帝国を築き上げるために宇宙中へ散らばっていった。
西部の星
映画『ドラえもん のび太と銀河超特急』に登場。星全体が19世紀のアメリカを模している。射撃、乗馬など、西部劇風のアトラクションが楽しめる。
ソロモン（コンペイ島）、ア・バオア・クー（ゼダンの門）、ペズン、アクシズ、5thルナ（フィフスルナ）
アニメ「ガンダムシリーズ」に登場。小惑星を利用した宇宙要塞。前述したルナツー（ジュノー/ユノー）を除き、いずれの小惑星を元にしたのかは明らかにされていない。
中央惑星
映画『ドラえもん のび太と銀河超特急』に登場。ドリーマーズランドの中心となる星。アトラクションの運営を行う他、駅や遊園地も存在する。
中生代の星
映画『ドラえもん のび太と銀河超特急』に登場。恐竜の星の異名。
デーモンズ・ラン
SFTVドラマ『ドクター・フー』に登場。エイミーがマダム・コヴァリアンと頭がない修道士によって拉致され、メロディー（後のリヴァー・ソング）を出産する小惑星。
天源
ゲーム『蒼穹紅蓮隊』に登場。宇宙開発企業「（株）尽星」が保有する資源採掘用小惑星。ラグランジュ2に位置していたが、破壊されて暗礁宙域と化す。
忍者の星
映画『ドラえもん のび太と銀河超特急』に登場。忍者の師匠にマキビシ、水蜘蛛、目潰しなどの忍術を習う星。
反物質小惑星
漫画『砲神エグザクソン』に登場。リオファルドのエネルギー源であったが、プラントと接触事故を起こし宇宙の彼方に消える。
B612
サン＝テグジュペリの小説『星の王子さま』に登場。トルコの天文学者が発見した、王子の出身星。のちに実際に発見された小惑星にその名がつけられた。
メルヘンの星
映画『ドラえもん のび太と銀河超特急』に登場。自分が童話の主人公になって童話を演じる事が出来る星。
ユリシーズ (1994 XF04)
ゲーム『エースコンバット04 シャッタードスカイ』に登場する。1999年7月、ロシュ限界を突破し、無数の隕石となり地球に落着。多数の死傷者を出す。内乱、被災地の経済破綻、難民問題など被災国と非被災国の間においてさまざまな問題を引き起こし、のちに大陸戦争（『エースコンバット04 シャッタードスカイ』内、2003年夏〜2005年9月19日）とエメリア・エストバキア戦争（『エースコンバット6 解放への戦火』内、2015年8月30日 - 2016年4月1日）を引き起こす。この2つの戦争では、隕石迎撃システムが兵器に転用される。
架空の彗星
アービー彗星
特撮テレビ番組『恐竜探険隊ボーンフリー』に登場。この彗星の接近によって大規模な地殻変動が発生し、地底で生存していた恐竜が地上に出現することになる。
ウルフ・ビーダーマン彗星
映画『ディープ・インパクト』に登場。地球へと衝突するコースを取り、地球へと接近する。
オオシマ彗星
特撮テレビ番組『ウルトラマンメビウス』に登場。直径約7km。彗星上での戦闘によって粉砕され、破片がA群とB群に分かれて日本へ落下するコースを取る。
オズマIII
漫画『2001夜物語』に登場。核の直径約4kmの非周期彗星。凍結した精子と卵子を用いる「人類播種計画」において、天然の恒星間宇宙船として使用される。
ギャレオリア彗星
アニメ『勇者王ガオガイガー』に登場。厳密には、ESウインドと呼ばれる次元ゲート。
グスタフ＝マコーレイ彗星
水見稜の小説『マインド・イーター』に登場。彗星であると同時に、精神を介して人体に悪影響を及ぼすM・E（マインド・イーター）に分類される天体でもあり、200年弱周期で地球に接近する。初期にM・Eであると判明する天体の一つ。
クロムウェル・サドラー彗星
野尻抱介の小説『南極点のピアピア動画』に登場。直径200m。月面オリエンタル海近辺に衝突し、その際に生じた放出物によって南極に双極ジェットと降着円盤を発生させる。
ツイフォン
特撮テレビ番組『ウルトラマン』に登場。地球への衝突が危惧されていたが、55,860km差で地球の近傍を通過する。なお、3026年に再び地球に接近、激突するという計算結果が通過後に出る。
のちに制作されたOVA『ウルトラマン超闘士激伝』では、その正体は生命体だとされる。
ティアマト彗星
アニメ映画『君の名は。』に登場。1200年周期で地球に最接近する彗星で、作中での最接近時には核が2つに分裂し、直径40mの岩塊を内包した片方の破片が隕石となり日本に落下。落下地点にあった糸守町を消滅させる。
ハーシー大彗星
特撮テレビ番組『ウルトラマンタロウ』に登場。「彗星」とされているが意思を持っており、喋ることも可能。知り合いであるピッコロを乗せて宇宙の旅を続けていた。
バグア彗星
絵物語『地球SOS』に登場。その実態はロケットとしてバグア彗星人に改造された天体であり、特定の軌道を持たずに宇宙のあらゆる場所へと移動することが可能。作中では月の裏側に静止している。また、黄色いガス体の中には幾何学的な高層都市が存在する。
白色彗星
アニメ『さらば宇宙戦艦ヤマト-愛の戦士達-』および、『宇宙戦艦ヤマト2』に登場。ガトランティス帝国の中心。
ハムナー・ブラウン彗星
ラリイ・ニーヴンとジェリイ・パーネルの小説『悪魔のハンマー』に登場。通称「ハンマー彗星」。質量は数百億t。もともとはオールトの雲の一部だったもので、地球に衝突する。
冬の王
アニメ『恐竜惑星』に登場。白亜紀末期の地球に衝突し、恐竜絶滅の要因の一つとなった彗星。核直径24km、比重0.3。
ホーレー彗星
アニメ『新造人間キャシャーン』に登場。1103年周期で地球に接近する彗星で、この彗星に含まれる元素を用いて対アンドロ軍団用兵器「スプレーザー」が制作される。
ホリー彗星
アニメ『狼少年ケン』に登場。98年周期で地球に接近する彗星で、1968年に地球に最接近した際には地球の地軸を傾かせ、世界各地で異常気象を発生させた。
ポルナレフ彗星
特撮テレビ番組『生物彗星WoO』に登場。地球に最接近した際に、探査に当たっていた有人探査機を巻き込んで原因不明の爆発を起こす。その正体は彗星状の宇宙生命体「生物彗星」。
モロー彗星
小説『火星兵団』に登場。1年後に地球と衝突する軌道へと急に変進するが、地球に衝突する寸前に月の引力の影響を受けて軌道が曲がり、地球上で各種災害を起こす影響は及ぼすものの、直接の衝突は免れる。
ヨーコ・エレノア彗星
小説『星のパイロット』に登場。太陽活動の活発化によって18個の破片に分裂し彗星群となる。最接近時には600万kmという近距離まで地球に近づくことから、軌道上に水資源を確保するための「彗星捕獲計画」の対象となる。
両津彗星
漫画『こちら葛飾区亀有公園前派出所』に登場。第73巻「星に願いを!の巻」で、両津勘吉が発見する彗星。
関連項目
架空のものの一覧の一覧
仮説上の天体
宇宙英雄ペリー・ローダンの登場天体一覧
スター・ウォーズ惑星一覧
スタートレックに登場した惑星の一覧
銀河英雄伝説の舞台
星界の紋章・戦旗惑星一覧
宇宙戦艦ヤマトシリーズの天体
近い恒星の一覧
地球以外の実在天体を扱った事物
脚注
| https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%9E%B6%E7%A9%BA%E3%81%AE%E6%83%91%E6%98%9F%E4%B8%80%E8%A6%A7 |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
2366,
2761,
3429
],
"plaintext_end_byte": [
2305,
2760,
3398,
4015
]
} | গুপ্ত সাম্রাজ্যের প্রতিষ্ঠা কবে হয় ? | গুপ্ত সাম্রাজ্য | bengali | {
"passage_answer_candidate_index": [
0
],
"minimal_answers_start_byte": [
250
],
"minimal_answers_end_byte": [
290
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
গুপ্ত সাম্রাজ্য (সংস্কৃত: गुप्त राजवंश, Gupta Rājavaṃśa) ছিল একটি প্রাচীন ভারতীয় সাম্রাজ্য। আনুমানিক খ্রিষ্টীয় ৩২০ থেকে ৫৫০ অব্দের মধ্যবর্তী সময়ে ভারতীয় উপমহাদেশের অধিকাংশ অঞ্চল জুড়ে এই সাম্রাজ্য প্রসারিত ছিল।[1] মহারাজ শ্রীগুপ্ত ধ্রুপদি সভ্যতা-র আদর্শে এই সাম্রাজ্য প্রতিষ্ঠা করেন।[2] গুপ্ত শাসকদের ভারতে যে শান্তি ও সমৃদ্ধি স্থাপিত হয়েছিল, তার ফলশ্রুতিতে দেশ বৈজ্ঞানিক ও শিল্পক্ষেত্রে বিশেষ উৎকর্ষ লাভ করতে সক্ষম হয়।[3] গুপ্তযুগকে বলা হয় ভারতের স্বর্ণযুগ।[4] এই যুগ ছিল আবিষ্কার, বিজ্ঞান ও প্রযুক্তি, বাস্তুবিদ্যা, শিল্প, ন্যায়শাস্ত্র, সাহিত্য, গণিত, জ্যোতির্বিদ্যা, ধর্ম ও দর্শনের বিশেষ উৎকর্ষের যুগ; বর্তমান হিন্দু সংস্কৃতি মূলত এই যুগেরই ফসল।[5] গুপ্ত যুুগের আমলে অনেক পণ্ডিত ব্যক্তি যেমন কালিদাস, আর্যভট্ট, বরাহমিহির, বিষ্ণু শর্মা -এর অবির্ভাব হয়েছিলো।
প্রথম চন্দ্রগুপ্ত, সমুদ্রগুপ্ত ও দ্বিতীয় চন্দ্রগুপ্ত ছিলেন গুপ্ত সাম্রাজ্যের সর্বাপেক্ষা প্রসিদ্ধ সম্রাট।[6]
গুপ্ত রাজবংশের শাসকগণ
প্রায় ৩২০ থেকে ৫৫০ অবধি,গুপ্ত বংশের প্রধান শাখা ভারতের গুপ্ত সাম্রাজ্য শ্বাসন করেছিলেন। এই সাম্রাজ্য শ্রীগুপ্ত দ্বারা প্রতিষ্ঠিত হয়েছিল শাসকগণ:
শ্রী গুপ্ত
ঘটোৎকচ
প্রথম চন্দ্রগুপ্ত
সমুদ্রগুপ্ত
রামগুপ্ত
দ্বিতীয় চন্দ্রগুপ্ত
প্রথম কুমারগুপ্ত
স্কন্দগুপ্ত
পুরুগুপ্ত
প্রথম কুমারগুপ্ত দ্বিতীয়
বুধগুপ্ত
নরসিংহগুপ্ত বালাদিত্য
প্রথম কুমারগুপ্ত তৃতীয়
বিষ্ণুগুপ্ত
বৈনগুপ্ত
ভানুগুপ্ত
তথ্যসূত্র
বিষয়শ্রেণী:বঙ্গের প্রাচীন রাজ্য
বিষয়শ্রেণী:বাংলার ইতিহাস
বিষয়শ্রেণী:এশিয়ার ইতিহাস
বিষয়শ্রেণী:দক্ষিণ এশিয়ার ইতিহাস
বিষয়শ্রেণী:ভারতের ইতিহাস
বিষয়শ্রেণী:ভারতবর্ষের ইতিহাস
বিষয়শ্রেণী:প্রাক্তন সাম্রাজ্যসমূহ
| https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%97%E0%A7%81%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%A4%20%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%AF |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
705,
2646,
3756,
5639,
6543,
7843,
8618,
10718,
11760,
12998,
13982,
14678,
14774,
14893
],
"plaintext_end_byte": [
678,
2623,
3729,
5638,
6542,
7842,
8564,
10717,
11735,
12997,
13953,
14665,
14772,
14865,
15707
]
} | من منشؤ مدينة ليبتس ماغنا ؟ | لبدة الكبرى | arabic | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Coordinates:
لبدة الكبرى مدينة من مدن الشمال الأفريقي الكبرى السابقة، وتقع على الساحل المتوسطي عند مصب وادي لبده الذي يكون مرفأ طبيعيا على بعد 3 كيلومترات شرقي مدينة الخمس، التي تبعد 120 كم شرق مدينة طرابلس عاصمة ليبيا، المدينة كانت من أبرز مدن الشمال الإفريقي في عصر الإمبراطورية الرومانية.[1]
المدينة صنفتها اليونسكو ضمن قائمة مواقع التراث العالمي في ليبيا وذلك منذ العام 1982.[2]
تأسيس المدينة
كانت منطقة لبدة موطنا لجماعات بشرية في عصور ما قبل التاريخ كما تدل على ذلك بعض حجارة وجدت على ضفاف وادي الرملة، وقد ظهرت مدينة لبده كمرفأ طبيعي يلجأ إليه البحارة والتجار الكنعانيون (الفينيقيون) أثناء رحلاتهم التجارية النشطة في المتوسط.
الفينيقيون أسسوا مدينة لبتيس ماغنا (لبدة) "واسمها الصحيح لفقي" في نهاية القرن السابع قبل الميلاد، سميت باللاتيني «لبكيس». وهذا التاريخ يقرب من تاريخ إنشاء قرطاجنة (قرطاج). وكان المؤسسون أهالي مدينة صور الفينيقية من عبدة الإله ملك عشتارت وإله الكون أرص ـ ومن هذه الكلمة الأخيرة خرجت كلمة «أرض» ـ، وهي نفس عبادات صور، ولم يكن هذان الإلهان يُعبدان من قبل في ليبيا. حتى في المدن الليبية الأخرى مثل أويا وصبراتة، لم يكن الأهالي يعبدون هذين الإلهين وهذا يدل على أن صوريي لبدة حملوا من مدينة صور ألهتهم التي لم تكن تعبد حتى في لبدة الكبرى.
وسرعان ما نما ذلك المرفأ التجاري ليصبح أحد أحواض البحر المتوسط المهمة حيث احتوى لاحقا على منارة لبدة التي أنشأها الإمبراطور الروماني سبتيموس سيفيروس حوالي العام 200 قبل الميلاد.
والآن لبدة تعد من أجمل المناطق الأثرية في منطقة البحر المتوسط، كما أنها من أكبر بقايا المدن الرومانية في العالم.
اصل التسمية
كانت المدينة معروفة عند القرطاجيين باسم "لبكي" ، وقد حرفها اليونانيون إلى "لبشس" . وبقيت هذه الكلمة مستعملة إلى القرن الثالث ق م، ثم حرفت في اللغة اليونانية من "لبشس" إلى "لبتس" لسهولة النطق في اللغة اليونانية بكلمة "لبتس" عن "لبشس". وبما أن "لبتس" اسم لمدينة في "بيزاشينا" خافوا أن يحصل التباس بين المدينتين ، فأضافوا إلى لبتس الأفريقية كلمة "مانيا" ، فصارت "لبتس مانيا" ومعناها لبدة العظمى ، أو لبدة الكبرى.وان ال أبو لبدة من عهد اليونان وهم ينتمون الي الامبراطور الروماني ومنهم من يعيش في إسرائيل وفي رومانيا وفي اليونان باسم لفادا أي بولبدة ويوجد كثير من هذة العائلة لا تعرف بعضها ولا يوجد أي صلة قرابة .
تأريخ المدينة
استطاع الفينيقيون أن يعمروا البلاد بسرعة نظرا لخصوبة أرضها، واعتدال مناخها وصلاحيته للسكنى، ولأن لها ميناء مأمونا وصالحا للملاحة ولوقوعها على نهر عين كعام، الذي يقع شرقيها بقليل. ومما زاد في سرعة عمرانها العلاقات الطيبة التي نشأت بين السكان والفينيقيين نتيجة لحسن معاملتهم لهم. وذكر هيرودوت واقعة كبيرة عند مصب "كنبس" وادي كعام. وقد اعتراها الانحطاط في أواخر القرن السادس ق م. وفي هذا الوقت حاولت مجموعة من الإغريق بقيادة الأمير الإسبرطي دوريوس.[3]، كون الإغريق آنذاك تركزو أساسا في برقة، أن تنشيء مستعمرة عند مصب نهر "كنبس" نهر عين كعام، منتهزة ما اعترى لبدة من التأخر وانحطاط، وقد تم لها ما أرادت.
خاف القرطاجنيين تسرب النفوذ الإغريقي غربي سرت فلم يلبثوا أن هاجموها وخربوا مستعمرتها وطردوا الإغريق واستولوا على لبدة وما حولها، وأعادوا إليها ما فقدت من عمرانها وحضاراتها، وتوطد ملك القرطاجنيين فيما بين السرت الكبير والسرت الصغير، وأطلق على هذه المنطقة اسم "أمبوريا"، وصارت جزءا من أملاك قرطاجة، وبقيت لبدة المركز الرئيسي للمنطقة فيما بين السرتين، وتتمتع باستقلال داخلي، وبقيت تحت حكم القرطاجنيين إلى أوائل القرن الثاني قبل الميلاد.
في أوائل القرن الثاني قبل الميلاد أصبحت تابعة للنوميديين في الفترة ما بين الحربين القرطاجنتين الثانية سنة 218 ، والثالثة سنة 149 ق م . وكانت تبعيتها للنوميديين شكلية؛ لأنها كانت مقصورة على دفع الجزية. وفي سنة 111 ق م، أرسلت وفدا إلى روما طالبة صداقتها والتحالف معها للتخلص من حكم النوميديين، وفي سنة 107 ق م أمدتها روما بأربع كتائب من الجنود لمحاربة النوميديين. ويظهر أنها لم يمكنها التغلب عليهم، وبقيت تحت سيادتهم الاسمية متمتعة باستقلالها الداخلي إلى أن احتلها الروم سنة 42 ق م ، وانتهى حكم النوميديين.
وبدخول لبدة تحت الروم صارت جزءا من أفريقية الرومانية، هذا بالنسبة للسواحل ، أما الدواخل فبقيت تحت سلطة حاكم من نوميديا حتى أوائل القرن الثالث م، حيث أقيم خط دفاع ضد سكان الجنوب وسموه "ليمس تريبوليتانوس" . وقد تعرضت لبدة لغارات الجرمنتيين فيما بين سنتي 24 و 17 ق م، واستعانوا بقبائل أخرى من الجنوب، وذلك بسبب نزاع قام بينها وبين أويا "طرابلس الآن" بسبب اختطاف الماشية، والتعدي على بعض الأشخاص، فاستنجدت "أويا" بالجرمنتيين وبعض قبائل الجنوب، فخفوا لنجدتها، وهاجموا لبدة فتغلبوا عليها وخربوا ضواحيها، واضطر السكان إلى الاحتماء بأسوار المدينة حتى أدركهم "فاليريوفيستو" بجيشه وطرد الجرمنتيين، واعاد إلى المدينة طمأنينتها وما فقدته من أهمية كانت تتمتع بها كمحطة للقوافل، التي كانت تصل ساحل البحر المتوسط بالجنوب والسودان.
وفي سنة 146م ، ظهر في لبدة "ستيميو سيفير" وهو من إحدى الأسر الكريمة فيها، فتولى عرشها وعنى بشؤونها، ونشر فيها العلم والأمن، وأمعن في مطاردة المعتدين عليها من قبائل الجنوب حتى اقصاهم عنها، وعني برقيها الداخلي، فوفر لها سبل الحياة الصالحة بما أنشأ فيها من وسائل العمران والتقدم. وتقديرا لأعمال هذا الرجل المصلح واعترافا بإخلاصه أطلق السكان على أنفسهم اسم "الستيميين" تيمنا باسم ستيميو، واشتهروا بذلك.
الإمبراطور سيبتيموس سيفيروس
في القرن الثالث الميلادي ، زمن الإمبراطور سيبتيموس سيفيروس ، من سنة 193 إلى 211م ، وزمن ألكسندر سيفيروس من سنة 222 إلى سنة 235م ، بلغت لبدة مبلغا عظيما في الحضارة والتقدم العمراني ، وفي هذا العصر كان سكانها خليطا من الليبيين والقرطاجنيين والروم والإغريق، وبلغ عددهم ثمانين ألفا. وكانت أويا "طرابلس" في هذا العهد لم تبلغ شؤوا يمكنها من مزاحمة لبدة في النفوذ والسلطان. وفي القرن الرابع أصدر دقيانوس أمره بإعطاء أويا لقب ولاية، وكانت لبدة لها الصدارة، فأخذت أويا تزاحمها في صدراتها ومكانتها. وفيما بين سنتي 363 ، 366 من القرن الرابع م ، اعتدى الاستريانون على ولاية لبدة فألحقوا بها أضرارا بالغة، وخصوصا بالمدينة حتى ساءت أحوالها وأخذت في الانحطاط حتى طمع فيها الوندال. وفي سنة 455 م ، احتلها الوندال وقاموا بخرابها، لم يعنوا بها وتركوها للفوضى، وامتدت إليها يد النهب والسلب من القبائل البربرية المقيمة في المدينة وحولها، وأكبرها قبيلة لواتة . وفي هذه الفترة أصيبت بفيضان كبير من وادي عين كعام فحطم الجسور والأسوار، وكان له أسوأ الأثر في شل الأيدي العاملة، وتسرب اليأس إلى النفوس من القدرة على الإصلاح. فأهمل شأنها ، وزحفت الرمال عليها، ودبت روح التمرد في القبائل القاطنة حولها. ولم تأت سنة 533م حتى حولت هذه القبائل الفوضوية المدينة إلى خراب ، وطمع البيزنطيون في احتلالها.
وفي سنة 533 م. احتل البيزنطيون لبدة، وكان احتلالهم لها بداية عهد جديد لعمرانها واسترداد بعض ما فقدت من حضارتها واتخذت مقرا للحاكم العسكري، وقد أصلح جوستنيان كثيرا مما امتدت إليه أيدي الفساد في العهد الذي قبله. وأدخل عليها الروم من فنون العمارة والزخرفة ما زاد في ضخامتها وجمالها.
وبعد جوستنيان أخذت البلاد في الانحطاط، والسير إلى الخراب بخطى واسعة. وفي سنة 643م ، وصلت إليها طلائع العرب الأولى للفتح الإسلامي، فلم تجد في لبدة من العمران إلا بقايا من قصورها العظيمة ودورها الفخمة، وإلا بقايا من السكان خليطا من أجناس متعددة يعيشون فيما بقي من خرائب دورها وقصورها.
عظمة المدينة
يتميز موقع المدينة بقربها من مناطق زراعية مهمة مثل مرتفعات الحسان الثلاث (ترهونة ونهر السنبس ووادي كعام). وللتدليل على مدى ثرائها وغناها، أن الإمبراطور الروماني يوليوس قيصر أنزل بها عقوبة لمساندتها لخصمه بومبيي الذي هزمه سنة 48 ق. م، بلغت ثلاثة ملايين رطل من زيت الزيتون سنوياً. وعلى الرغم من تلك الجزية المجحفة فقد ازدهرت مدينة لبده لتبلغ شأناً كبيراً في القرن الثاني الميلادي خاصة عندما اعتلى عرش الإمبراطورية الرومانية أحد أبنائها سيبتيموس سيفيروس (193 م- 211 م) الذي امتد حكم عائلته للإمبراطورية إلى سنة 235 م. وأثناء هذه الفترة شهدت مدينة لبده أكبر توسعاتها، حيث شيدت الساحة السويرية والايوان السويري (البزيلكة) والشارع المعمد ونبع الحوريات وقوس النصر لسبتيموس سويروس ومنارة لبدة.
إن الميدان القديم وأطلال المعابد المحيطة به والمجاور للميناء، هو مركز المدينة قبل اتساعها في ولاية العهد الروماني، وفي هذه الأماكن نتتبع نمو المدينة واتساعها بالوقوف على التواريخ المتتالية التي أقيمت فيها المباني العامة الفخمة كمبنى السوق البونيقية (انشئ في عام 8 ق. م) والمسرح نصف الدائري (في السنة الأولى قبل الميلاد) ومبنى الكالكيديكوم في سنة (11م- 12م) ثم توالى إنشاء المباني الأخرى خلال القرن الأول والثاني الميلاديين، التي من بينها حمامات الإمبراطور هادريان (أقيمت بين عامي 126م- 127م) وجددت في عهد الإمبراطور سبتيموس سويروس.
اكتشافات جديدة
قام فريق من الأثريين التابعين لجامعة هامبورغ الألمانية باستكشاف منطقة لبدة واعلنوا في شهر يونيو 2006 عن اكتشاف أرضية من الموزاييك طولها 30 قدم تعود إلى الفترة بين القرن الأول والثاني ميلادي. هذه القطع تبين محارب في معركة مع غزال و4 رجال يصارعون ثور بري على الأرض، ومصارع يسترخي على الأرض في حالة اعياء. هذه القطعة الجميلة تزيين حمام في فيلا رومانية. وهي معروضة حاليا بمتحف لبدة..[4]
مصادر
تاريخ الفتح العربي في ليبية ( للمؤرخ الطاهر الزاوي )
Richard Talbert, Barrington Atlas of the Greek and Roman World, (ISBN 0-691-03169-X), p.35.
وصلات خارجية
تصنيف:أطلال في ليبيا
تصنيف:أماكن مأهولة أسست في الألفية الثانية قبل الميلاد
تصنيف:أماكن مأهولة سابقا في ليبيا
تصنيف:أماكن مأهولة في الإمبراطورية البيزنطية
تصنيف:الخمس
تصنيف:السياحة في ليبيا
تصنيف:إقليم طرابلس
تصنيف:تاريخ الأمازيغ
تصنيف:مبان ومنشآت في شعبية المرقب
تصنيف:مدن أمازيغية قديمة
تصنيف:مدن فينيقية
تصنيف:مدن ليبية قديمة
تصنيف:مستعمرات رومانية
تصنيف:مواقع أثرية في ليبيا
تصنيف:مواقع التراث العالمي في ليبيا
تصنيف:مواقع رومانية في ليبيا
| https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A8%D8%B1%D9%89 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
268,
1320,
1930,
2775,
3621,
5510,
6102,
6515,
7591,
7788,
8270,
9132,
10662,
11306,
11427,
12839,
13874,
14277,
14763,
15662,
16086,
16673,
17907,
18222,
19489,
20196,
21295,
21334,
21717,
22016,
22146,
23180,
24363,
25773,
26813,
28026,
29681,
30184,
31541,
32496,
32754,
33713,
34120,
34934,
34980,
35740,
35783,
37013,
37519,
38087,
38385,
38486,
38876,
39145,
39191,
39580,
40472,
40733,
40809,
40882,
41870,
42230,
42466,
42509,
42911,
42975,
43967,
44007,
44380,
44778,
45142,
45701,
45969,
46400,
46556,
46863,
47615,
47995,
48814,
50160,
51535,
51560,
51588,
52708,
53881,
54519,
54759,
56598,
56633,
58709,
58864,
59289,
59578,
60176,
60299,
60368,
60424,
60604,
60714,
60833,
60948,
62259,
62866,
63214,
63631,
63707,
64057,
64656,
64762,
65425,
65848,
66077,
66392,
66536
],
"plaintext_end_byte": [
260,
1318,
1929,
2774,
3620,
5492,
6101,
6514,
7590,
7773,
8269,
9131,
10661,
11305,
11426,
12819,
13873,
14260,
14762,
15661,
16066,
16672,
17906,
18221,
19488,
20195,
21294,
21333,
21716,
21990,
22145,
23179,
24362,
25772,
26812,
28025,
29680,
30167,
31540,
32495,
32715,
33712,
34097,
34933,
34979,
35739,
35782,
37012,
37518,
38086,
38371,
38469,
38875,
39144,
39190,
39579,
40471,
40732,
40808,
40881,
41869,
42229,
42379,
42508,
42910,
42974,
43932,
44006,
44379,
44777,
45141,
45700,
45968,
46374,
46515,
46862,
47614,
47994,
48813,
50146,
51534,
51559,
51587,
52707,
53880,
54490,
54758,
56597,
56622,
58708,
58863,
59288,
59577,
60175,
60272,
60348,
60413,
60593,
60700,
60812,
60947,
62258,
62865,
63213,
63611,
63706,
64056,
64655,
64761,
65414,
65818,
66063,
66353,
66522,
66591
]
} | 先物取引をするのに資格は必要ですか？ | 商品先物取引 | japanese | {
"passage_answer_candidate_index": [
50
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NO"
]
} | 商品先物取引（しょうひんさきものとりひき）は、農産物や鉱工業材料等の商品を将来の一定日時に一定の価格で売買することを現時点で約束する取引であり、先物取引 (Futures) の一種である。
歴史
保険つなぎとして、株式の信用取引の空売りと同様の米切手の空売りとしての「つめかえし」が存在したが、帳合米取引(=事実上の先物取引)に発展し、途中、幕府による規制など諸々の苦難を乗り越え、1730年には江戸幕府が、大坂堂島米会所に対し米の先物取引（帳合米取引）を許可したのが、先渡し契約の無い近代的な公認の商品先物取引の始まりである。当時は現物の米の代わりとして売買契約数を記した書付けを帳合米取引の会所に持ち合って交換し、期日に突き合せて決済していた。現在でも先物取引の契約単位を「枚」と呼ぶなどその名残が残っている。これ以前にも、1568年に開設されたロンドン（イギリス）の取引所や1531年に開設されたアントウェルペン（ベルギー）の取引所があったが、これらの取引所で行われていたのはあくまで現物取引の先渡取引である。
しかし、統制経済の強化と共に、各種商品の価格が公定され、その配給過程が統制されるに従って、商品取引所の存在意義は失われ、全国に19カ所あった米穀取引所は（米の先物取引は第二次世界大戦に伴う米流通の統制に伴い）1939年廃止され、21カ所の正米市場も閉鎖され、国策会社である日本米穀株式会社に統合された。他の商品取引所も徐々に姿を消し、1943年の横浜取引所（生糸市場）廃止をもって戦前の商品取引所の歴史に終止符を打たれた。
取引所法（明治26年3月4日法律第5号公布）は、証券取引と商品取引を規制していたが、戦時統制により商品取引が閉鎖され、証券取引のみとなったため昭和16年末に同法の所管が商工省から大蔵省に移管された。この結果、商品取引所再開のための法案整備は大蔵省が窓口となり、昭和25年1月大蔵省理財局に臨時に商品取引調査室が設けられ改正法案の立案に入ったが、2月27日の閣議決定で、商品取引所法の所管が物資所管省である農林省と通商産業省に移されたため、法案作成事務は通商産業省商企業局に新設された商務課が担当することとなり、新商品取引所法制定体制が整い、商品取引所再開が軌道に乗ることとなった。
取引所法は明治26年に公布され、証券と商品の規範となって、終戦後の昭和22年3月の証券取引法公布まで形式的に存続していた。そして、昭和22年3月に証券取引法が制定、部分的に公布され、昭和23年4月全面的に改正、公布される。この改正の付則第3条によって旧取引法はその上に「商品」を冠して「商品取引所法」と改称された。しかし、この商品取引所法は、内容も旧取引所法と全く異なることがなかったし、当時はすべての商品が統制下におかれていたため、有名無実のものとなっていた。また、この商品取引所法では実情に即さない点が多いため、昭和25年初めから農水・通産両省において新法案の準備が開始された。
終戦後、株式のほうでは、証券取引法に基づく証券取引所開設の際に証券業界で清算取引の再開を求めていたが、ハーグ陸戦条約の条約附属書「陸戦ノ法規慣例ニ関スル規則」の第43条との整合性は不明瞭であり、証券取引所開設の条件を出した側であるアメリカ国内でも後年には個別株の先物取引が開始され矛盾しているが、GHQにより清算取引の禁止を求められたため（取引所再開に関する三原則）、1987年（昭和62年）に株先50が大阪証券取引所に上場されるまで、個々の株式銘柄と株価指数の違いはあるが株式関係の先物取引の再開まで長年を要した。しかし、商品取引所法に関しては、GHQから清算取引（現行法でいう先物取引）が禁止されていなかった。そのため、証券取引所においては、戦前の精算取引が認められなかったが、商品取引所法では認められた。そのため、戦後の商品取引所においては、戦前の長期格付精算取引と称せられるものと同一の取引方法が採用された。終戦後の商品取引所法（昭和二十五年八月五日法律第二百三十九号）の公布を受け、1950年大阪化学繊維取引所（現在の中部大阪商品取引所）を皮切りに商品先物取引が再開された。昭和25年公布の新しい商品取引所法は、全国各地で各産業界による商品取引所設立の運動に大きなはずみをつけた。当時は、商品取引所設立の動きが活発化したが、近年は、取引の東京集中が進む中、地方所在の取引所は経済的な役割を終え、次々と淘汰され、2011年時点では東京2カ所・大阪1カ所の計3取引所となっている。
商品取引員
日本において商品先物取引に参加する場合、商品取引所の会員（株式会社形式の取引所の場合は取引参加者）となるか、取引を媒介する商品取引員の受託を受ける必要がある。日本独自の制度ともいえる商品取引員だが、その営業形態に起因する勧誘にまつわるトラブルが以前は多数報告された。現在は法改正により相当に改善されている（後述）が、これが一般大衆に「商品先物取引は危険」との認識を抱かせる一因となったとされる。
商品先物取引を受託する商品取引員は、商法上の問屋であり（商法第551条）、委託者との間には、委任に関する規定が準用されるから（同法第552条2項）、商品取引員は、委託者に対し、委託の本旨に従い、善良な管理者の注意をもって、誠実かつ公正に、その業務を遂行する義務を負う（民法第644条）[1]。
受託業務を行う商品取引員は、商法上の問屋であり、委託者との間においては委任に関する規定が準用されるから（商法第552条第2項）、商品取引員は、受託業務を処理するに当たって受け取った金銭その他の物を委託者に引き渡さなければならず、また、委託者のために自己の名で取得した権利を委託者に移転しなければならない（民法第646条）。したがって、商品取引員は、商品市場における取引につき、委託者から預託を受けた金銭、有価証券その他の物及び委託者の計算に属する金銭、有価証券その他の物（以下「委託者資産」という）を委託者に引き渡すべき義務を負うものであり、委託者において、商品取引員に対し、商法等の規定により委託者資産と認められるものの引渡しを請求する債権（これに係る利息及び遅延損害金債権を含む）が、「委託により生じた債権」に該当する[2]。
2011年1月1日の商品先物取引法施行以降、法令上、商品取引員は商品先物取引業者と読み替えられる。
2012年には、不招請勧誘禁止となる
現状
市場
日本の商品先物市場は、戦後になって、農林水産省及び経済産業省(旧通商産業省)の管轄となっている。これは、先物取引の内の商品の受け渡しに注目した管轄の方法であり、CFTC（商品先物取引委員会）という専門組織があるアメリカ合衆国をはじめとする諸外国と異なる点であり、また管轄省庁が2箇所あることに起因する運営上の諸問題も発生している。
過去では、函館海産物取引所、大阪三品取引所などで当業者主義、当業者取引を中心に運営されていたこともあったが、現状の日本の商品先物市場は、米国など他の市場と違い商社などの当業者によるヘッジ目的の参加より、個人投資家による投機取引の方が大半を占め、実需家にとって需要の高い「ドル建て」を採用しておらず市場としての使いにくさが指摘されている。しかし個人投資家による投機は市場に流動性を与え[3]、ヘッジ目的の実需家やプロップハウス（自己ディーリングを専門に行う会社）、ファンドなどの機関投資家の市場参加を容易にしている側面があり、これら個人投資家の参加は市場活性化のために重要である。
経済産業省は、日本の商品先物取引同市場は過渡期であるとし、更なる健全な発展を目指しあらたな商取法改正法案を国会に提出した（商品取引所法及び商品投資に係る事業の規制に関する法律の一部を改正する法律案）。同案は2009年7月3日に衆参両院を通過し、1年以内の施行を目指している[4]。2011年1月1日より施行される商品先物取引法は、商品取引所法と海外商品市場における先物取引の受託等に関する法律が一本化される。（海外商品市場における先物取引の受託等に関する法律で規制される海外商品先物取引及び商品取引所法で規制されている先物取引ではなく、法の盲点を突いた、海外商品オプション取引及び通常のロコ・ロンドン取引とは異なる、悪質な「ロコ・ロンドン取引」と称する金の現物繰延取引（スワップも加味したロールオーバーによる差金決済方式）とする金のまがい取引が社会問題化したことを踏まえ、これまで規制対象外だった海外商品オプション取引や店頭商品取引にも範囲を拡大された）。また、2010年2月には東京工業品取引所（TOCOM）の活性化を主目的とした「2010年にグローバルな工業品先物市場を実現する10のアクション[5]」を発表し、商品先物市場の発展に力を注ぐ姿勢を鮮明にしている。
TOCOMは1999年にガソリン、灯油の石油製品を上場させた。その後、TOCOMの石油市場の価格透明性や市場としての利便性が高まったとして、2007年からは新日本石油が同取引所への会員加入を決める[6]と、他の石油元売も続々と参入を表明し、現在は大手6社全てがリスクヘッジなどに同市場を利用しているほか、仕切価格改定時の価格指標の一つとして採用するなど、当業者の参加は増加傾向にあり、欧米市場に近づきつつある[7]。また、白金、ゴムなどは国際指標の一つとされる。
指標性を獲得出来ない取引（具体例として、福岡ブロイラー、横浜じゃがいも）もある。
2010年には中部大阪商品取引所から引き継いでザラバ取引となって中京ガソリンと中京灯油の取引が開始されたが、出来高については中部大阪取引所時代のガソリンと灯油と比較して激減している。ザラバ取引や24時間取引ついては、取引に直接参加しない者に一部賛成者がいる。理由として、ザラバならば、取引時間内ならばいつでも、24時間取引なら、何かあれば、すぐに注文が出せるため。しかし、この理論が成立するには、多くの取引参加者が、期近から期先まで、絶えず参加していることが前提であり、その前提がなければ、市場そのものが成立しないことになる。特定の時間に取引参加者を集める板寄せは、この点は長所である。そのため、東京穀物商品取引所の銘柄については、市場の参加者である一般委託者や当業者などからザラバ化反対（板寄せ維持）の意見が多数出ている。また、ザラバ化によるコーヒー、粗糖、Non大豆、中京ガソリン、中京灯油の衰退は、ザラバの短所によるところが大きい。そのため、近年、2010年までについては、ザラバに移行しても市場が衰退しなかった例は、東京ゴムしか存在しない。
取引員と顧客
商品先物取引は商品取引員に預託した資金の限度一杯に売買する事（満玉）は危険であり、これは「必敗の法」、「丁半博打と同じ」とされる。以前は、手当たり次第に新規顧客を開拓し、それらに無理な売買を勧め、金銭的破綻に追い込む「客殺し」と呼ばれる取引員が多数存在していた。そのため投資家とのトラブルが後を絶たず、相談や苦情が監督官庁に多数寄せられていた。経済産業省は、勧誘規制や商取会社の破綻への備えの強化策などを盛り込んだ、改正商品取引所法を2006年4月に施行し、投資家保護の姿勢を鮮明にしたが、取組高・出来高の減少や取引員の撤退が相次いでおり、市場全体は縮小傾向に向かっている。さらに出来高減少により、商品取引所にとって手振り板寄せ取引よりコストがかかるシステム取引のコスト負担が経営を圧迫している。
また、「初期の投資額以上の損失が発生する可能性のない」という取引以外は顧客側からの要請がない限り勧誘を禁止する（不招請勧誘の禁止）規制についても、導入が決まっていて、それに伴い倍率が引き下げられ、FX取引の倍率規制同様に、出来高が減少することが危惧されている。
取引証拠金
証拠金制度については、計算方法について、過去の価格帯（東京穀物商品取引所、中部商品取引所、関西商品取引所）や価格変動（東京工業品取引所）をもとに、証拠金額を建玉1枚あたりで計算しているが、（株）日本商品清算機構は、同社が価格変動を基準に証拠金額計算の基礎となる値（変数）を決定する方法（SPAN）を2011年1月4日の導入を決定している。
SPAN制度については、取引追証拠金については、従来は、帳入値段により計算した値洗い損から既に発生している取引追証拠金額を控除した額が商品取引所の定める取引本証拠金基準額の50%相当額を超えた場合に発生したもの（翌営業日の正午までに追証の差し入れがなければ、取引員は強制決済することができる）が、帳入値段により計算した値洗い損が維持証拠金を超えた場合に追証の差し入れをして維持証拠金を維持するか決済するかを翌営業日の正午までに求めらる（追証の差し入れがなければ、商品先物取引業者は強制決済することができる）。さらに、証拠金については、現行の証拠金制度と比較して概ねレバレッジが高くなった（倍率が高くなった）。
証拠金制度については、商品先物業者が事実上ほぼ横並び（取引本証拠金の下限である取引本証拠金基準額にほぼ横並びであった）であったものが、SPAN制度と従来型の制度が併用され、SPAN制度の運用についても含め、証拠金の金額など証拠金の運用については商品先物取引業者ごとに異なっている。
取引の仕組み
取引においては、一定の決まった月までに、現物引渡し（先渡し契約を伴うもの）または反対売買（転売・買戻し）で決済することが約束されている商品を売買する。この決められた月を、「限月（げんげつ）」といい、取引の単位を「枚」という。たとえば金においては1kgが取引単位となっている（2007年2月現在）。現物を受け渡す最小単位も取引単位と同様に設定しているものが多いが、なかには2枚や5枚を単位とするものもある。
売買をするにあたっては取引所によって定められた一定額の証拠金を納めなければならない。この額は契約商品全体の額（「丸代金」という）の3%から10%くらいである。すなわち10倍から30倍のレバレッジがかかっているのがこの取引の特徴である。買いまたは売りをしたまま、未決済（現物引渡しや反対売買が行われていない状態）になっている契約を「建玉（たてぎょく）」という。建玉に発生する損益を「値洗い」といい、ポジション（口座にある建玉全体の状態）にたいして一定以上の値洗い損がでれば、追加の証拠金を納めなければならない。これを取引追証拠金（とりひきおいしょうこきん・おいしょう）という。証拠金が納付できない場合は、そこで強制決済となる。証拠金は、納会日（最終決済日）が近づいてきたときや相場が荒れたときにも、追加を要求される。前者を定時増証拠金（ていじまししょうこきん・ていじまし）、後者を臨時増証拠金（りんじまししょうこきん・りんまし）という。
同意書なしの委託証拠金充用証券の流用について「物」として旧商品取引所法第92条違反にならないとする最高裁判例[8]が存在するが、受託契約準則において充用証券の処分制限まで否定する趣旨ではないとする行政解釈が存在する。
このようにして、商品が上がると思えば買い建玉をし、下がると思えば売り建玉をするのが、商品先物取引（商品相場）における典型的な投機的取引であるが（いわゆる片建取引）、このほかに、同一商品異市場の値段差が縮小するのを狙う取引（アービトラージ）や、類似商品の値段の差・比率に着目する取引（ストラドル）、限月間の値段差に着目する取引、順鞘（限月が近づくにつれ値段が下がっている状態）のときの鞘すべり取り（ローリング）、逆鞘（限月が近づくにつれ値段が上がっている状態）のときの鞘出世取り、順鞘のとき期近（決済の早い限月）を買い期先（決済の遅い限月）を売って、期近を現受け（現物を引き取ること）して期先に売りつなぐことで、差額を獲得する取引などがあり、これらを総称して鞘取りという（もともとは投機的取引で値段差を狙う全ての取引を鞘取りといった）。日本では困難であるが、これらにさらにオプション取引を絡ませて、いっそう複雑なポジションを構成することもできる。
なお、毎日の売買量を出来高（できだか・売りと買いが成立したものを1枚と数える）といい、ある時点での未決済の建玉の量を取組高（とりくみだか・売りと買いが取り組んだ状態を1枚と数える）という。これとは別に売買高という言葉を使用する場合があって、売りと買いでそれぞれ1枚と数え出来高を2倍に数えるのがそれだという。ただし日本経済新聞の商品市場の欄の説明では出来高のことを売買高といい、取組高のことをたんに建玉といい、帳入値段または帳入指数のことを清算値と称しているから注意を要する。
清算参加者が、取引所の定める受託契約準則に基づき委託者から差し入れを受けた取引証拠金を委託者の代理人となって委託分の取引証拠金（直接預託）として株式会社日本商品清算機構に預託した金銭等について、委託者は株式会社日本商品清算機構に対して返還請求する権利を有している。また、委託者が清算参加者に委託証拠金を預託し、清算参加者が当該委託証拠金に相当する額以上の金銭等を取引証拠金として株式会社日本商品清算機構に預託した場合、差換預託された取引証拠金について、委託者は株式会社日本商品清算機構に対して返還請求する権利を有している。通常時においては、委託者は清算参加者を代理人として返還請求権を行使することとなるが、決済不履行時（建玉処分が行われた場合に限る）においては、直接株式会社日本商品清算機構に対して証拠金の返還請求をすることになる。
損失限定取引（スマートCX）
損失限定取引契約 - 取引開始に先立ち、ロスカット水準価格等、損失限定取引に関する契約を商品先物取引業者と顧客の間で契約する。
ストップロス取引による売買 - 損失限定取引契約に基づいて、ロスカット注文が成立せず失効した場合はストップロス取引による売買が約定する。
ストップロス取引は受託取引参加者（商品先物取引業者）の自己の注文と、顧客の注文（転売又は買戻し）を、同一価格により、同一限月かつ同一数量について取引所に申し出て売買約定を成立させる。
取引内容と取引所
日本では東京商品取引所と大阪堂島商品取引所の両商品取引所で商品先物取引が行われている。
取引形態は、東京では株式市場と同様の<b data-parsoid='{"dsr":[8918,8931,3,3]}'>板合わせザラ場</b>折衷法（個別競争売買）、大阪では1日数回の取引節ごとに注文を突き合わせる<b data-parsoid='{"dsr":[8967,8976,3,3]}'>板寄せ</b>方式（競売買による単一約定値段により行う売買約定方法）と分かれている。かつては板寄せザラバ折衷法も行われていた（競売買による単一約定値段により行う売買約定方法で、板寄せの方式にザラバの方式を織り込んだものであり、前述の板合わせザラ場折衷法とは、異なる取引仕法である）。注文処理はコンピュータシステムによるシステム取引で行われているが、2007年8月31日までは中部大阪商品取引所大阪取引センターにおいて伝統的なハンドサインによる手振り板寄せ売買が行われていた（これが日本における手振りによる最後の取引である）。
板寄せ方式は、競売買（オークション）方式でかつ、ザラバ方式と異なり、会員別の手口が立会中でも場電又は情報ベンダーにより把握でき、取引参加者別の総取組高表および取引高表の公開、自己玉の取組高表も公開されるため、少なくともある程度取引参加者が解るためザラバ方式のような匿名性を利用する外資系委託者の見せ板問題など、証券取引のようなザラバ方式と比較して価格構成に不正な方法（後述の価格形成に影響を与えない向かい玉問題とは別次元の話である）が入りにくく、ザラバ方式と異なり時間優先の原則が存在しないため発注時間の有利、不利が存在せずに、さらに、証券取引所の競売買（オークション）方式である板寄せとは異なり、売り手と買い手の注文枚数が完全一致したところで約定値段となるため、世界中の取引所取引の中で最も価格の透明性が高い（ガラス張り）取引だと言える。よって、日本独自の取引方法で取引方法だと言える。
最近では、世界各国も、商品取引の規制強化を求めており、証券監督者国際機構（IOSCO）が投機を抑制するために取引の透明化についての指針を出す方針を打ち出すなど、東京工業品取引所が国際化と称して、反対意見があるにもかかわらず、取引参加者別の手口や取組高の情報の非公開化したことは、今日の情勢を考慮すると時期の差はあるにせよ結果的には国際情勢に逆行したといえよう。その他、期近など流動性の低い取引をするときには、特定の時間に注文が集まる板寄せ方式のほうがザラバ方式より約定させやすい特性がある（単一約定値段のためスプレッドコストが発生せずに、ザラバ方式より板寄せのほうがスリッページ（委託者の注文により仮約定値段が動くことも含む）が発生しにくい）。このため、さや取りはザラバ方式よりも板寄せ方式がやりやすい。また、常時、価格を見られないサラリーマンや当業者で相場専門の部署を設けていない等においては、ザラバと異なり板寄せは節ごとに値段の確認や参加をするだけで済むため、本業の合間に相場に参加が出来る当業者や一般投資家には参加しやすいという意見もある。
板寄せにおいては、市場で売買が成立した後一定時間内の間、取引員が当該値段で売り買い同枚数の取引が成立したとして、後から取引所に報告することが認められている。（中部商品取引所を除く） これをバイカイ付け出しといい（またバイカイを振るともいう）、投資家の中には特殊サービスとして歓迎する向きもある（通常、出来ストップといわれる（値幅制限時のときでも市場に出ている全注文玉が約定すること）時以外の値幅制限時の抽選や抽選なしのときには、約定しにくいが顧客の委託玉に対当する取引員の自己玉を使ってバイカイを振れば玉を建てたり落としたりするときに何ら問題なく約定したり、板の薄い市場においても委託者の注文により仮約定値段（セリ中の気配値段のこと）が動かない)が、不正の温床であるとして問題視する意見もある。
また、取引所と取引員は、日々値洗いに応じて、場勘とよばれる金銭のやりとりをしなければならず、この場勘定等を翌営業日正午までに決済(T+1)を行われないと違約となって（かつては2営業日のちの正午が決済期限(T+2)であったが、違約リスク軽減のため、平成15年6月6日に場勘定等決済期限の短縮化(T+1)実施）取引停止となるので、取引員は場勘のやり取りを嫌う傾向が強い。（かつては、取引員が取引所ごとに個別に清算していたが、平成17年5月2日以降の取引については清算参加者を委託者の代理人として委託者と日本商品清算機構が清算しているため清算参加者と日本商品清算機構の間ではネッティング（相殺）により決済資金の負担が必要最低限度で済むこととなるだけでなく、取引証拠金の預託先も、日本商品清算機構が一手に担うこととなるため、複数取引所において取引を行う清算参加者にあっては、取引証拠金の一元的な預託が可能となるため、事務及び資金効率化が図られた）。
このため、取引員は取引所に対し中立のポジションをとる傾向があり、当然一般の顧客とは反対のポジションをとる傾向となる。これを向かい玉といい（市場を全く通さない場合は呑み玉という不正行為である。刑法第185条 、同法第186条参照）、顧客に対する出金遅延の原因となりやすい。向かい玉については、運用方法に問題がある場合において、最高裁は平成21年7月16日と平成21年12月18日に利益相反取引について、可能性があることを受託する前にきちんと説明し自己玉を建てたのちにきちんと事後通知をしないと、商品取引員は委託者に対して賠償責任を負うと判示し、平成4年2月18日には、「客殺し商法」として、詐欺罪が適用出来ると判示している。なお、ザラバにおいても、注文を貯めたり、指値注文や成行注文をうまく運用することにより、東京工業品取引所の旧システム（NTTデータ製）売買下においても、値段の完全一致はできないが、委託玉と自己玉のそれぞれの同じ値段か値段の近いところで約定させる類似した取引が行われていた。また、指値ではなく成行注文の場合、値段の完全一致が出来る寄付の板合わせ（証券取引所における板寄せ取引と同じ仕組み）に取引を誘導することも行われていた。よって、問題の本質は、ザラバがよく、板寄せが悪いのではなく、取引員の営業姿勢によるものである。
バイカイについては、法律上有効説と無効説が議論されたことがあり、大審院判例においても、無効と判示としたことがあったが、後に、物議を招き有効と判示してる。（無効説＝大審院大正3年（オ）第664号第二民事部同5年6月26日判決。有効説＝大審院大正5年（オ）第420号第一民事部同5年11月14日判決、大審院大正5年（オ）第197号民事総合部同6年4月9日判決）
制限幅制度
板寄せ仕法においては、相場が極端に上下し市場が混乱することを防止する為に、取引所が定めた1営業日に変動する最大の幅を、一定範囲内に制限している。この制限幅に達したことをストップという。制限幅いっぱいの高値をストップ高といい、制限幅いっぱいの安値をストップ安という。ストップは、全量が約定する出来ストップ、セリに対当する注文がない抽選なし、セリに対当する注文が一部しかない抽選に分かれる。ストップ抽選のときには取引所においては、証券取引所の比例配分とは異なっていて、まずは、会員の注文枚数に関係なく会員各社に均等に1枚単位で割り当て、不足部分については、場立ちのクジ引きや乱数などによる抽選方式で1枚の当たり注文を会員単位で配分する。（会員の注文の差玉に対しての取り扱い）各会員に配分された玉を、会員自らが店内の個々の注文に割り当てていた。また、出来ストップ、抽選の有無は関係なく会員のバイカイは受け付ける。なお、出来不申（できもうさず）のときには、売買が成立していないため、会員からのバイカイも受け付けない。
また、東京工業品取引所が以前のNTTデータのシステムを使用していた板合わせザラバ仕法においても、制限幅制度は存在した。売り注文の合計または買い注文の合計のいずれか少ない方の枚数を反対側の会員に注文枚数を限度として均等に配分し、残余の枚数がある場合は抽選により配分。板寄せの場合は、各会員に配分された玉を、会員自らが個々の注文に割り当てていたが、NTTデータのシステム売買では、コンピュータにより自動的に抽選を行い、個々の注文に対して割り当てていた。また、板寄せは、バイカイが認められているのに対して、板合わせザラバ仕法では、委託者保護の見地から、ストップ高では自己売り対委託買い、ストップ安では自己買い対委託売りなどの特別売買が認められていた。
したがって、証券取引所の値幅制限時の注文の配分方式（比例配分方式）と商品取引所の値幅制限時の注文の配分方式（抽選方式）は、注文の配分方式が異なる。
サーキットブレーカー制度
サーキットブレーカー（CB）制度とは、あらかじめ設定した幅外の価格で、売り・買いの注文が対当する場合、（当該売買注文を約定させず、）一定時間、立会を中断し、立会再開時は設定幅を拡張した上で、立会を再開する仕組み。ある限月でCBが発動すると、該当する商品の全限月がCBとなる。CBはザラバ中の他、板合わせ時においてもCB発動の条件を満たすと、CBが発動する。中断中は、新規・訂正・取消注文は受付けるが、約定はしない。板合せ時において、ある限月がCB発動する場合、その他限月についても立会が中断されるが、一部の限月（CB発動の契機となった限月については、板合せは行わず、立会が中断され、注文受付状態となる）については板合せの約定成立後に立会が中断される場合がある。
CBの運用については、2009年5月7日以降、6限月のうち1限月でも設定した幅外で対当した場合、 全限月でCBを発動 （限月間連動）させていたが、2012年1月4日から、限月毎にCBを発動させる運用に変更。なお、金先物オプション取引については、権利行使価格毎にCBを発動させる運用に変更。
清算・決済制度
平成2年の商品取引所法改正で、それまで、取引所における取引の決済は「商品取引所を経て」行うこととされ、法律上、クリアリングハウス制度が存在しなかったが、取引所の選択により、クリアリングハウス方式で清算を行うことができるよう規定が整備された。また、平成16年の商品取引所法の一部改正により、それまでの①「商品取引所を経て」行う決済方式、②インハウス型クリアリングハウスに加え、取引所横断的な決済が可能となるアウトハウス型クリアリングハウスも導入することができるよう制度改正が行われた。また、先物取引の心臓部は重要性から清算・決済制度にあるといえる。
クリアリングハウス制度導入以前
日本の取引所は売り手と買い手の決済を仲介するだけで、取引の相手方にはならない。また取引の清算過程で清算の執行を直接、保証しない。また、日本の商品取引所には当業者（メーカーや商社など取引所に上場されている商品の生産や売買等を業としている事業者）など自ら直接取引に参加する「一般会員」と投資家や当業者から注文を受けて取引を執行する「受託会員」の区別はあるが、この「受託会員」の中に「清算会員」と「非清算会員」の区別は設けられておらず、すべての受託会員が取引の清算において、直接契約の当事者になる形を取っていた。
取引所を経由して清算を行う型
取引により生じた債権・債務関係は、値洗いで損勘定になった会員の集団が債務者になり、益勘定になった会員の集団が債権者（ネットで売り（買い）の会員が益勘定の場合は、ネットで買い（売り）の会員が損勘定）となって成立している。これを、個々の取引所が仲介して、損勘定となった会員から損金を徴収し、益勘定となった会員へ益金を交付する。受託会員については、自己と委託を区分して差金の徴収及び交付を行う。
商品市場における取引の債権・債務が益勘定になった会員の集団と損勘定になった会員の集団との間の関係になるため、1会員の債務不履行（違約）が違約玉の反対建玉を有する会員集団全員の損失につながりうる。会員は他の会員の信用力による決済リスクを有することになる。また、一般論ではあるが、国際的には、クリアリングハウスを介さない相対取引よりもクリアリングハウス制度を活用する取引のほうが決済リスクが低い分、安心して取引が出来ると評価されている。
違約時には違約会員の自己、委託玉ともに反対売買により手仕舞いする（取引所業務規程等）。違約会員の建玉（違約玉）のうち片建玉の部分については、原則として、違約玉に対当する反対玉（被違約玉）を有する会員に按分して反対売買により手仕舞いがされる。違約処理に伴い、被違約玉に係る益金の支払いが取引所が必要と認める期間留保されることとなってい
る。
違約処理のための財源
違約の際の財源として、取引所は会員に会員信認金（法第38条第1項）、取引証拠金（法第79条第1項）、特別担保金（法第84条の2第1項）を預託させている。
違約発生に伴う損失は、違約会員の会員信認金、違約会員の取引証拠金、違約会員の特別担保金、違約担保積立金（損失補填準備金として取引所の剰余金から積立）、当該商品市場における違約会員以外の会員の特別担保金の順で填補される。
清算参加者の資格構成
我が国においては、法律上も取引所の規程上も、清算参加者について特別の資格要件を設けておらず、全ての取引所の会員が清算に参加していた。
（清算に参加する会員の財務上の要件）
一般会員
商品市場ごとに定款で定められた額以上の純資産があること。
商品取引員
受託業務を行う商品市場ごとに省令で定められた一定額を合算した額以上の純資産額があること。なお、「純資産」は、「総資産－総負債」として計算され、固定資産（簿価）が含まれる。
純資産が資本金を上回っていること及び流動比率（流動資産／流動負債）が100%を超えていること。
神戸生絲取引所では、平成2年の違約者の債務不履行に対し違約損失補塡交付金制度により取引員自身が損失を負担せずに取引所が被違約者に損失の補填をした事例もあるがこの制度は例外であった。
クリアリングハウス制度導入以後
平成15年6月より東京工業品取引所自身がインハウス型クリアリングハウスとなり、株式会社日本商品清算機構がアウトハウス型クリアリングハウスとして、平成17年4月に主務大臣の許可を得、同年5月から業務を開始して以降、国内の商品取引所全ての取引に係る清算・決済を行っている。
商品取引清算機関（取引所または外部のクリアリングハウス）が差金の徴収及び交付を行う点では前記と同様であるが、各会員の取引により生じた債権又は債務の相手方(CCP:Central Counter Party)となって決済の履行を保証することにより、会員の違約リスクが他の会員に直接及ばない。取引に関する債権・債務の関係が商品取引清算機関と違約会員との関係になるため、違約が生じた場合においては商品取引清算機関の損失になりうる。会員は商品取引清算機関の信用力で決済リスクを判断できる。国際的にも、相対取引よりも決済リスクが低いという意味で決済の安心面の観点からクリアリングハウス制度での清算は先物取引を行う上での判断材料とされている。
平成15年6月より、東京工業品取引所においては、違約対策財源として、証拠金、清算預託金、違約担保積立金等に加え新たに、50億円の違約対策保険契約により違約処理の財源を確保している。
株式会社日本商品清算機構における決済不履行時の対応
指定商品市場毎に次の順序により損失の補填を行う。
当該清算参加者が当該指定商品市場について預託している自己分の取引証拠金、当該清算参加者が当該指定商品市場について預託している清算預託金、当該清算参加者が当該指定商品市場について預託しているその他の預託金等、当該清算参加者が返還請求権を有する当該指定商品市場分の委託分の取引証拠金
当該清算参加者が会員として指定商品市場毎に指定市場開設者に預託している信認金
株式会社日本商品清算機構の剰余金のうちから積み立てた「決済不履行積立金」
指定商品市場毎に第三者による損失補償又は損失保証により受領する金銭（※2）
損失を補填し得ない指定商品市場に係る他の清算参加者が株式会社日本商品清算機構に預託している清算預託金
損失を補填し得ない指定商品市場に係る他の清算参加者の負担
※1 株式会社日本商品清算機構は、決済不履行が発生した場合であっても、決済を円滑に履行する必要があることから、指定決済銀行との間で「緊急融資枠」に関する契約を締結している。なお、当該「緊急融資枠」の額は、過去の清算実績を勘案して設定している。
※2 指定市場開設者が有する違約担保積立金、特別担保積立金並びに指定市場開設者が付保する損害賠償保険。
売買仕法
システムによる板合せザラバ仕法（2009年5月7日以降）
see 株式会社東京工業品取引所HP
日中立会開始時、夜間立会開始時は全商品、全限月（全シリーズ）一斉に板合せを行う。また、サーキットブレーカー（CB）発動後の立会再開時においても、当該商品の全限月（全シリーズ）にて一斉に板合せを行う。その余の立会時間についてはザラバ取引（サーキットブレーカーの時を除く）。
注文の優先順位は、「価格優先・時間優先」。
板合わせは、大量注文を一括して付け合わせることや一本値段で約定させることは、板寄せと似ているが、板寄せは、売りと買いの注文枚数が一致することが条件なのに対し、板合わせは一致することが条件ではない。また、板合わせは、付け合わせを行う時点までの注文を一括して付け合わせ、約定枚数が最大となる値段を一本値段として約定させるのに対し、板寄せは、仮約定値段を取引所が売り注文が多いときには、仮約定値段を競り下げ、買い注文が多いときには仮約定値段を競り上げることにより、反対注文を呼び込もうとして、最終的には売りと買いの注文枚数が一致させるため、板合わせと板寄せの値段の形成のプロセスは全く異なる。なお、板合わせは、証券取引所でいう板寄せに該当する。
システムによる板寄せ法
see 会員組織関西商品取引所HP
この取引は、集団による競争売買の一種で、所定の時刻に取引所と会員間をオンライン化した取引端末に表示される画面に従って、値段の上げ下げによる競争売買のもと、売り注文と買い注文を競合させ、売り数量と買い数量とが一致したときの値段で売買取引を成立させる。
取引所では午前3回（前場第1節、前場第2節、前場第3節）、午後3回（後場第1節、後場第2節、後場第3節）の1日6回、定められた立会時刻に取引が開始される。各節、立会をする商品とその順序が決められ、商品ごとに期近から期先限月の順に一つの値段（約定値段）で売買取引を成立させていく。
その方法は次の方法で行う。まず、取引所のセリ担当者（職員）が、定刻になるとチェアマン（競り端末）と呼ばれる端末を操作し、各会員の取引端末（会員の注文入力専用端末）にこれから始める商品、限月及びこの値段からセリ始めるという仮約定値段を表示する。
会員は、表示された情報に適合する売り、買いの注文を入力する。入力された各会員からの売買数量により、セリ担当者は「売り注文が多いときは、買い注文を誘うために値段を下げ」、「買い注文が多いときは、売り注文を誘うために値段を上げ」、売りと買いの枚数が一致したとき（無出入または端上げ）、セリ担当者は、チェアマン端末を操作し、その時点での仮約定値段を正式の約定値段として決定する。
したがって、会員の取引端末に注文を入力する担当者は、セリの状況を把握し、表示する仮約定値段で折り合わなかった注文は、その都度反対の注文を出して相殺しなければならない（張り返し）。
なお、一日の立会において上下できる範囲は、相場の急激な変動による混乱を防ぐため商品ごとに一定の制限幅が定められている。また、商品ごとに一日の最終節において最高値幅・最低値幅に達した限月数によっては、その商品の翌日の制限幅が変更になる場合があるので注意しなければならない。
手振りでの売買法
see 東京穀物商品取引所二十年史（会員組織東京穀物商品取引所 昭和49年9月10日発行）
単一約定値段による競争売買
戦後の商品取引所の格付先物取引においては、売買の締結、約定値段の決定は、単一約定値段による競争売買によって行われている。なお、銘柄別取引および実物取引においては、この売買方法によらず他の方法によっている。
単一約定値段による競争売買</i>とは、一定時刻に開始される各場節の売買立会において、取引者が一堂に会し、多数の売手および多数の買手によって売り注文または買注文が投入されて競合・争合を行い、その状況により上ゼリもしくは下ゼリを行い、最終的に売り・買いの数量と価格が折り合ったときに成立した単一約定値段によってすべての取引が成立する方法であって、条件の合致しない価格の注文はその約定集団から離脱するとのものである。この多数の売手および買いは、セリの過程での仮の約定値段によっては買手ともなりまた売手ともなる。
この方法には、「板寄せ法」と「板寄せザラバ折衷法」（以下「折衷法」という）の2種類がある。この二つの方法は、価格形成の過程において相違はあるが、取引される「売り注文」と「買い注文」が同一であれば、いずれの方法によっても必ずその形成された価格は同一となる。
明治時代から昭和14年まで続いた東京米穀商品取引所では、当初、ザラバ（相対継続）方式による売買が行われ複数約定値段による方法がとられていたが、大正5年に至って、単一約定値段による方法に脱皮すべく検討が加えられた。当時、大阪・名古屋などでは早くも単一約定値段制が採用されていたが、その方法は板寄せ法であった。同所では折衷法を採用することとなり、神戸穀物取引所の前社員の山村瑳磨太を招へいしその指導を受け練習の結果、同年9月1日から折衷法に移行した。折衷法が採用されたのは、板寄せ法に比し立会に活気があり、東京の気風にマッチした売買仕法であったことによる。
なお、戦後に設立された商品取引所は21カ所（昭和49年現在。その他に、昭和57年には東京金取引所が設立されている）であるが、設立当時から先物取引の売買仕法はすべて単一約定値段による競争売買の方法がとられた。そして、板寄せ法を採用したのは大阪化学繊維・名古屋繊維・大阪三品・函館海産物・東京ゴム・名古屋穀物商品の6取引所、折衷法をとったのは福井人絹・東京繊維商品・横浜生糸・神戸生糸・豊橋乾繭・小樽商品（北海道穀物商品の前身）・神戸ゴム・大阪砂糖・東京砂糖・前橋乾繭・大阪穀物・神戸穀物商品・関門商品・蒲郡綿布および東京穀物商品の15取引所であった。その後、単一約定値段による競争売買の方法については、種々の事情により売買仕法をに変更した取引所があり、最終的には、平成3年4月の東京工業品取引所のザラバ仕法によるシステム売買がスタートするまで、全商品が板寄せ法になった。また、東京穀物商品取引所が昭和63年4月1日にコンピュータによるシステム売買取引へ変更するまでは、全商品が手振り板寄せ法による取引になった。
板寄せ法
立会場
立会場の一端に高台があり、この高台には取引所職員が上がる。高台に対時する位置に場電（立会場と各会員とを結ぶ専用電話）がある。折衷法に比し、高台と場電との間は狭いのが普通である。
市場代表者
各会員から立会場に派遣され、その社のすべての売買を行う役目をもつ。1人で場電を通して会社からの注文を聞きながら売買を行う場合と、市場代表者補助員が場電をとりその指図によって売買を行う場合とがある。
市場代表者の売買の方法は、高台が指示した仮の約定値段により、売りまたは買いの枚数を指で表示して高台に申し出る。セリにより仮の約定値段が上下し、自己のもつ指値の注文に合致しない呼値となったときには、その枚数について反対の表示を行い（売っていれば買い、買っていれば売る）、前に申し出た枚数と、相殺して売買から離脱する。
端上げ（はなあげ）（端取り）（売りと買いの枚数の差を自社の注文により全て埋ますという申出）は、市場代表者の「売った」、「買った」または「ヨシヤ」の発声とそれに伴う手の動作により撃析（げきたく）係の柝（き）が入る。
以下は取引所職員
撃析（げきたく）係
まず立合開始の柝（き）を入れて仮の約定値段を示し、その値段での売買枚数を各市場代表者から申し出させる。
端（はな、売りと買いの枚数の差）を表示するとともに、値段を上下させる。売りと買いと対比して、売り枚数が多いとき（買いハナ）は「何枚買える」または「何枚買」といって値を下げ、逆に買い枚数が多いとき（売りハナ）は「何枚売れる」または「何枚売」といって値を上げる。
売り枚数と買い枚数が同じ枚数になった場合には、「無出入（むでいり）」と唱え、その値段をもって本約定値段の成立を宣言する。
「売りハナ」または「買いハナ」の場合、市場代表者の「みんな売った」または「みんな買った」の申出により、その値段をもって本約定値段の成立を宣言する。撃析係というのは、仮約定値段の提示者であり、売りと買いの枚数が一致するまで新しい値段を提示する役目を果たすわけである。
見張り係（ラッパ）、読上げ
撃析係の提示した値段により、市場代表者の申し出た売りまたは買いの枚数を社名とともに左から右に順に読み上げる。
見張り係が社名または枚数を読み違える場合もあるので、その読み違えを監視し訂正するため副見張り係を置くこともある。
正場帳係
見張り係の読み上げた各社の売り買いの枚数を読み上げられた順に正場帳に記帳する。これにより、あとからでもその社の申し出た売買枚数を順を追って確認することができる。ただし、取引所によってはこの係を置かないこともある。
副場帳係
見張り係の読み上げた各社の売買枚数を、その社の売り買いの枚数の差し引きがわかりやすいように、各社別に記帳する。この副場帳により、立会終了後、各社の申し出る売買差引枚数との照合が容易になる。
暗算係（ソロバン）
撃析係のそばにいて、見張り係の読み上げた売り枚数と買い枚数との差引計算し、端を撃析係に知らせる。
以上のような取引所職員と市場代表者が立会に参加するわけであるが、板寄せ法による競争売買は、市場代表者（会員）が高台（取引所）に売りまたは買いの枚数を表示することに特徴がある。板寄せ法は、折衷法に比して市場操作が行われやすいといわれており、立会そのものに活気が乏しいという短所もある。しかし、市場代表者に熟練度を要求されないこと、人員も少なくて済むこと、また立合終了後の整理が容易であることなどの長所がある。
板寄せザラバ折衷法
立会場
板寄せ法と同様、高台は立会場の一端にあり、これと対峠しあるいはその正面を囲む位置に場電がある。高台と場電の間は板寄せ法より広いのが普通である。
市場代表者
板寄せ法では、高台に対して売りまたは買いの枚数を申し出るが、折衷法では、市場代表者は他社の市場代表者のなかから売買の相手を見いだして、その者と直接売買を行う。これを相対売買または相対商内という。この場合、売買した相手と枚数を記録するために「手合い取り」を行う（この記録帳を「手合い帳」という）補助員が必要となる。
会社からの売買注文が「成行注文」である場合は、単に「売ろう」または「買おう」と表示しながら相手を見つける。注文枚数に達するまで何回でも相手を見つけて売買を成立させる。
会社からの売買注文が「指値注文」である場合、たとえばその注文が8,750円で10枚売るときには、「5ヤリ」（50円売り）と発声しながら右手で「5ヤリ」の表示をして相手を探す。相手が見つかり10枚のうち3枚が売れたときは、さらに相手を探す。このとき、売れた3枚は40円になると注文の条件に合わなくなくなるので買い戻さなければならない。このため、「4カイ」（40円買い）の表示を左手で行う。すなわち、左手で「4カイ」、右手で「5ヤリ」の表示を同時に行い、しかも、「4カイ」は3枚であり、「5ヤリ」は7枚であるという計算を行っていなければならない。
上記2および3の売買注文が単独であればさして難しいことはないが、これらの注文が複数で、しかも、3）の指値注文の値段は数種類あるのが普通であり、市場代表者は複雑な計算を機敏に行うことを強いられるので、熟練するまでに相当な練習と年数が必要となる。
以下は取引所職員
撃析係
市場内の売買取引の状況を観察して、市場代表者が個々に表示している値段のうちから最も妥当であると思われる値段を表示する。この場合、売りの勢力が強いときには「何円ヤリ」と表示し、買いの勢力が強いときには「何円カイ」と表示する。
上記1において、場況の変化により、売りの勢力が一方的になった場合にはセリ下がり、買いの勢力が一方的になった場合にはセリ上がる。
上記1および2のセリが進行し、売りと買いの枚数が一致して、他に成行もしくはその値段以下の売り注文、および成行もしくはその値段以上の買い注文がなくなった場合、その値段をもって約定値段の成立を宣言する。このとき、成行注文はもちろん、その約定値段より高い指値の売り注文および安い値段の買い注文は、すべて成立することとなる。
上記1および2のセリの途中において、たとえば8,750円の売り注文と8,740円の買い注文だけが残り、「5ヤリ」と「4カイ」が対峠して、市場の売買が一時膠着状態となるときがある。この場合、撃析係は「4カイ・5ヤリ」と「極まり手」を宣言する。「極まり手」とは二者択一の状態をいい、その後の売買によって枚数の合致したほうの値段が約定値段となる。このため、極まり手のあとから出された注文は、たとえそれが40円以下の売りまたは50円以上の買いでその状態に適合する注文であっても、その全部が履行されない場合もある。極まり手の方法をとらないで、あくまでも売りと買いの枚数が一致した場合にのみ約定値断成立させる方法（つぶれ商内）をとっている取引所もある。この方法によると、約定値段が成立する以前の注文はすべて履行される長所がある反面、立会時間が長びく欠点がある。
見張り係
立会中に売手と買手とで行った相対売買につき、それぞれの社名および売買枚数を帳付け係に通報する。
帳付け係
見張り係から通報された相対売買の売り・買い別の社名ならびにその枚数を場帳に記帳する。そして、立会終了後「読み合わせ」または「判取り」の方法によって各社が行った売買を照合（東京穀物商品取引所では「読み合わせ照合」）し、板寄せ法の副場帳と同様に各社別の売買の差引枚数を算出する。
以上のようにして売買が行われるわけであるが、折衷法は板寄せ法に比し、売買立会に活気がありかつ立会時間が短くて済むという長所がある。しかし、立会終了後の照合・整理に時間を要するという短所がある。
つまり、立会中に市場内の随所で同時に相対売買手合わせが行われるため、見張り係が相当熟練していても見落とす売買もあり、社名および枚数を誤認する場合もあるほか、帳付け係も取引輻輳時などにはその記帳に間違いを起こす場合もある。そのため、立会中に記帳されたすべての相対売買手合わせを立会終了後に読み上げ、これを市場代表者もしくは市場代表者補助員が「手合い帳」と照合確認しなければならないという煩雑さがある。
板寄せザラバ折衷法の問題点及び板寄せ法の長所・短所は次のとおり[9]
日本の商品取引所
東京商品取引所
大阪堂島商品取引所
主な対象商品
取扱商品は取引所により異なる。
農産物
大豆（一般大豆、Non-GMO大豆）
小豆
トウモロコシ
コーヒー（アラビカ、ロブスタ）
鶏卵
粗糖
生糸
冷凍エビ
コメ ※試験上場
工業品
金
銀
白金
パラジウム
アルミニウム
天然ゴム
原油
ガソリン
灯油
軽油
商品指数
天然ゴム指数
コーヒー指数
コーン75指数
日経・東工取商品指数(TOCOM NEXT)
税金
課税方法
先物取引に係る雑所得等の課税の特例の適用対象となる先物取引の差金等決済の範囲
2001年3月31日までは、商品先物取引によってあげた利益は個人投資家の場合、雑所得とみなされ、総合課税であった。しかし、申告分離課税への移行は、国内商品業界が委託者のアンケートもとに、大蔵省（当時）に積極的に働きかけた成果として、2001年4月1日以降から、国内の商品先物取引（商品取引所法第2条第8項および同条第9項に規定する商品市場において行われる同条第10項第1号ホに定められている商品市場）は（所得税20%・住民税6%の合わせて申告分離課税26%となった。（ただし、2001年3月31日以前の取引については、2001年4月1日以降に差金決済を行った場合であっても、従来通り総合課税が適用された。したがって、2001年4月1日以降の建玉について申告分離課税が適用された。租税特別措置法により、商品先物取引に係る所得については課税方式が2001年4月1日から2003年3月31日までの期間限定で「申告分離課税」となっていた）。また、同時に、租税特別措置法の改正により税務署長に対して「商品先物取引に関する調書」の提出が商品取引員に義務付けられた。
先物取引に関する「繰越控除制度」が新設され、2003年1月1日以降、商品先物取引によって損失が出た場合、差引きの純損失分について、その年度の雑所得内で控除できない場合、3年間繰越控除を認められた。2003年4月より適用の商品先物取引の新税制はさらに、合計26％の税率から、申告分離課税の適用が恒久化となり、税率は所得税15％、住民税5％の合計20％へと引き下げられた。（平成15年度分「2003年1月1日〜12月31日」から遡って合計20％が適用）
2012年1月1日以後に行う、商品先物取引法第2条第14項第1号から第5号までに掲げる取引のうち一定のもの（商品市場及び外国商品市場によらないで行われる、いわゆる現物先物取引、現金決裁型取引、指数先物取引、オプション取引、指数現物オプション取引）
2013年1月1日から2037年12月31日までの25年間 所得税額に対し2.1%の復興特別所得税が課せられる。したがって、所得税15%・復興特別所得税0.315%・道府県民税2%・市町村民税3%の合わせて20.315%の比例税率方式の申告分離課税となる（2038年以降は、所得税15%・道府県民税2%・市町村民税3%の合わせて20%）。
雑所得の範囲
海外先物取引所取引に係る差金等決済から生じた利益。
2011年12月31日以前に行う、商品先物取引法第2条第14項第1号から第5号までに掲げる取引のうち一定のもの（商品市場及び外国商品市場によらないで行われる、いわゆる現物先物取引、現金決裁型取引、指数先物取引、オプション取引、指数現物オプション取引）
2011年1月1日から、先物取引のうち商品スワップ取引等（商品先物取引法第2条第3項第5号から第7号までに掲げる取引）、店頭商品デリバティブ取引、外国商品市場取引が先物取引に関する支払調書制度等の対象となる取引に、追加されたものが施行された。（この改正は、商品取引所法及び商品投資に係る事業の規制に関する法律の一部を改正する法律の施行の日以後に行われる差金等決済について適用される（平成22年所法等改正法附則9））。
商品先物取引に係る充用有価証券を商品取引員が換価処分した場合の課税関係
商品取引員の名義で行われる充用有価証券の換価処分は、顧客の金融商品取引業者等への売委託による譲渡と解することはできないため、納税者である居住者等が「金融商品取引業者等への売委託」により上場株式等を譲渡することが要件とされている上場株式等を譲渡した場合の株式等に係る譲渡所得等の課税の特例（平成23年改正後の平成20年改正法附則432）及び上場株式等に係る譲渡損失の損益通算及び繰越控除の特例（措法37の12の2）の規定の適用を受けることはできない[10]。
問題点
2001年分について、東京、大阪、名古屋の3国税局管内で、約9割が適正な税務申告をしていないことが国税当局の調査でわかった。2001年の税法改正で、支払調書の提出を商品取引員に義務づけられたことが、発覚につながった。国税局は、法改正以前は取引内容の把握が出来ていなかった。
[11]
注・出典
参考文献
- 国立国会図書館
『商品相場ノート』 林輝太郎 ISBN 496017563C2034
『商品相場の実際』 能勢喜六 ISBN 496023342C3033
『商品先物市場のしくみ』 三次理加 ISBN 9784569776590
関連項目
先物取引
オプション取引
商品取引所法
卸売業
投資
相場
米相場
ウェスト・テキサス・インターミディエイト
ニューヨーク・マーカンタイル取引所 (NYMEX)
シカゴ・マーカンタイル取引所 (CME)
差金決済取引
外部リンク
政府と業界団体
- 農林水産省総合食料局
- 経済産業省商務情報政策局商務課
- 独立行政法人国民生活センター
市場一覧
(in English)
(in Japanese)
(in English)
(in Japanese)
| https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%95%86%E5%93%81%E5%85%88%E7%89%A9%E5%8F%96%E5%BC%95 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
564,
836,
2046,
3033,
3221,
3520,
4284,
4982,
5648,
6730,
7946,
8614,
10066,
11663,
12643,
13597,
14161,
14929,
15853,
16667,
17125,
17625,
18229,
18773,
18952,
20041,
21578,
22252,
23248,
23611,
24082,
24986,
25296
],
"plaintext_end_byte": [
563,
823,
2045,
3008,
3220,
3502,
4283,
4981,
5646,
6729,
7931,
8613,
10065,
11662,
12626,
13596,
14160,
14927,
15852,
16666,
17068,
17624,
18228,
18772,
18936,
20040,
21559,
22251,
23247,
23610,
24068,
24959,
25286,
25571
]
} | How long is the England–Wales border? | England–Wales border | english | {
"passage_answer_candidate_index": [
0
],
"minimal_answers_start_byte": [
217
],
"minimal_answers_end_byte": [
226
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
The England–Wales border, sometimes referred to as the Wales–England border or the Anglo-Welsh border, is the border between England and Wales, two constituent countries of the United Kingdom.[1][2] It runs for 160 miles (260km)[3] from the Dee estuary, in the north, to the Severn estuary in the south. It has followed broadly the same line since the 8th century, and in part that of Offa's Dyke; the modern boundary was fixed in 1536, when the former marcher lordships which occupied the border area were abolished and new county boundaries were created.
The administrative boundary of Wales was confirmed in the Local Government Act 1972. Whether Monmouthshire was part of Wales, or an English county treated for most purposes as though it were Welsh, was also settled by the 1972 Act, which included it in Wales.
Geography
The modern boundary between Wales and England runs from the salt marshes of the Dee estuary adjoining the Wirral Peninsula, across reclaimed land to the River Dee at Saltney just west of Chester. It then loops south to include within England an area southwest of Chester, before rejoining the Dee, and then loops east of the river to include within Wales a large area known as Maelor, formerly an exclave of Flintshire, between Bangor-on-Dee (in Wales) and Whitchurch (in England). Returning to the River Dee as far as Chirk, the boundary then loops to the west, following Offa's Dyke itself for about 2 miles (3km), and including within England the town of Oswestry, before reaching the River Vyrnwy at Llanymynech. It follows the Vyrnwy to its confluence with the River Severn, and then continues southwards, rising over Long Mountain east of Welshpool. East of Montgomery, the boundary again follows the line of Offa's Dyke for about 2 miles (3km), before looping eastwards to include within Wales a large area near Churchstoke. It then runs westwards to the River Teme, and follows the river southeastwards through Knighton before turning south towards the River Lugg at Presteigne, which is within Wales.
The boundary continues southwards across hills to the River Wye, and follows the river upstream for a short distance to Hay-on-Wye, on the Welsh side of the border. It continues southwards and rises through and across the Black Mountains, following the Hatterall Ridge past Llanthony on the Welsh side and Longtown on the English side, to reach the River Monnow near Pandy. It then generally follows the river, past Pontrilas (in England) and Skenfrith (in Wales), towards Monmouth, looping eastwards to include the town itself and a surrounding area within Wales. At Redbrook, the boundary again reaches the Wye, and follows the river southwards, past Tintern and Chepstow on the Welsh side, to its confluence with the Severn at the Severn Bridge. The boundary then continues down the Severn estuary towards the Bristol Channel, with the small island of Flat Holm being administered as part of Wales and the neighbouring island of Steep Holm as part of England.
Administrative boundary
The boundary passes between Flintshire, Wrexham County Borough, Powys, and Monmouthshire in Wales and Cheshire West and Chester, Shropshire, Herefordshire, and Gloucestershire in England.
There are several places where the border runs along the centre of a lane or street, resulting in properties on one side of the street being in Wales and those on the other side being in England. Notable examples include Boundary Lane in Saltney and the main street of Llanymynech.
History
Origins
Before and during the Roman occupation of Britain, all the native inhabitants of the island (other than the Pictish/Caledonian tribes of what is now northern Scotland—and also excepting the Lloegyr of greater south-east England) spoke Brythonic languages, a sub-family of the Insular Celtic languages, and were regarded as Britons. The clear geographical divide between the mountainous western areas of southern Britain and the generally lower-lying areas to the east was reflected in the pattern of Roman occupation. The main Roman military bases for the control of what became Wales were beyond the mountains, at Deva (Chester), Viroconium (Wroxeter, near Shrewsbury), and Isca Augusta (Caerleon, near Newport), all located close to the later national border.
When the Roman garrison left around 410, the various parts of Britain were left to govern and defend themselves. The western area, later Wales, had become largely Christian, and soon comprised a number of separate kingdoms, the largest being Gwynedd in the northwest and Powys in the east. Powys roughly coincided with the territory of the Celtic Cornovii tribe whose civitas or administrative centre during the Roman period was at Viroconium. Gwynedd, at the height of its power, extended as far east as the Dee estuary. Gradually, from the 5th century onwards, pagan tribes from the east, including the Angles and Saxons, conquered eastern and southern Britain, which later became England.[4][5]
In the south, the Welsh kingdom of Gwent broadly covered the same area as the pre-Roman Silures, traditionally the area between the rivers Usk, Wye and the Severn estuary. It was centred at different times on Venta (Caerwent), from which it derived its name, and Isca Augusta (Caerleon). Gwent generally allied with, and at various times was joined with, the smaller Welsh kingdom of Ergyng, centred in present-day southern Herefordshire west of the Wye (and deriving its name from the Roman town of Ariconium); and the larger kingdom of Glywysing in modern Glamorgan. The name Glywysing may indicate that it was founded by a British native of Glevum (Gloucester).
The Battle of Mons Badonicus, circa 500, could have been fought near Bath between the British, the victors, and Anglo-Saxons attempting to reach the Severn estuary, but its date and location are very uncertain and it may equally well have taken place in Somerset or Dorset. However, it is more certain that the Anglo-Saxon kingdom of Wessex emerged in the 6th and 7th centuries in the upper Thames valley, Cotswolds and Hampshire areas. In 577, the Battle of Deorham in the southern Cotswolds was won by the Anglo-Saxons, and led to Wessex extending its control to the Severn estuary and the cities of Gloucester, Cirencester, and Bath. This severed the land link between the Britons of Wales and those of the south west peninsula. By about 600, however, the area of modern Gloucestershire east of the Severn, as well as most of Worcestershire, was controlled by another group, the Hwicce, who may have arisen from intermarriage between Anglo-Saxon and British leading families, possibly the successors to the pre-Roman Dobunni. The Hwicce came increasingly under Mercian hegemony.
At the Battle of Chester in 616, the forces of Powys and other allied Brythonic kingdoms were defeated by the Northumbrians under Æthelfrith. This divided the Britons of Wales from those in Northern England, including Lancashire, Cumbria, and south west Scotland, an area which became known as "Yr Hen Ogledd" or "the Old North". Within a few decades, the Welsh became engaged in further defensive warfare against the increasingly powerful kingdom of Mercia, based at Tamworth in what became the West Midlands of England. The capital of Powys, Pengwern, at or near modern Shrewsbury, was conquered by Oswiu of Northumbria in 656 when he had become overlord of the Mercians. Powys then withdrew from the lowland areas now in southern Cheshire, Shropshire and Herefordshire, which became known to Welsh poets as "The Paradise of Powys".[4] The areas were occupied by Anglo-Saxon groups who became sub-kingdoms of Mercia, the Wreocensǣte or Wrekinset in the northern part of what became Shropshire, and the Magonsæte in the southern part.[5] Further south, the area north west of the Severn later known as the Forest of Dean seems to have remained in British (that is, Welsh) hands until about 760.[6]
Offa's Dyke
After Ine of Wessex abdicated in 726, Æthelbald of Mercia established Mercia's hegemony over the Anglo-Saxons south of the Humber. However, campaigns by Powys against Mercia led to the building of Wat's Dyke, an earthwork boundary extending from the Severn valley near Oswestry to the Dee at Basingwerk in what became Flintshire, perhaps to protect recently acquired lands.[4] After Æthelbald was killed in 757, a brief civil war in Mercia then ended in victory for his distant cousin, Offa. As king, he rebuilt Mercia's hegemony over the southern English through military campaigns, and also caused the construction of Offa's Dyke, around the years 770 and 780.[7]
Offa's Dyke is a massive linear earthwork, up to 65 feet (20m) wide (including its surrounding ditch) and 8 feet (2.4m) high. It is much larger and longer than Wat's Dyke, but runs roughly parallel to it. The earthwork was generally dug with the displaced soil piled into a bank on the Mercian (eastern) side, providing an open view into Wales and suggesting that it was built by Mercia to guard against attacks or raids from Powys. The late 9th-century writer Asser wrote that Offa "terrified all the neighbouring kings and provinces around him, and ... had a great dyke built between Wales and Mercia from sea to sea". In the mid-20th century, Sir Cyril Fox completed a major survey of the Dyke and stated that it ran from the Dee to the Severn, as Asser suggested, but with gaps, especially in the Herefordshire area, where natural barriers of strong rivers or dense forests provided sufficient defence. More recent research by David Hill and Margaret Worthington concluded that there is little evidence for the Dyke stretching "from sea to sea", but that the earthwork built by Offa stretched some 64 miles (103km) between Rushock Hill near Kington in Herefordshire, and Treuddyn in Flintshire. Earthworks in the far north and south, including sections overlooking the Wye valley and east of the Wye at Beachley, may in their view have been built for different purposes at different times, although their conclusions are themselves disputed.[7][8]
Offa's Dyke largely remained the frontier between the Welsh and English in later centuries. By the 9th century, the expanding power of Mercia led to it gaining control over Ergyng and nearby Hereford. The system of shires which was later to form the basis of local administration throughout England and eventually Wales originated in Wessex, where it became established during the 8th century. Wessex and Mercia gradually established an occasionally unstable alliance, with Wessex gaining the upper hand. According to Asser, the southern Welsh kings, including Hywel ap Rhys of Glywysing, commended themselves to Alfred the Great of Wessex in about 885. Alfred's son Edward the Elder also secured homage from the Welsh, although sporadic border unrest continued. In the early 10th century, a document known as The Ordinance Concerning the Dunsaete records procedures for dealing with disputes between the English and the Welsh, and implies that areas west of the Wye in Archenfield were still culturally Welsh. It stated that the English should only cross into the Welsh side, and vice versa, in the presence of an appointed man who had the responsibility of making sure that the foreigner was safely escorted back to the crossing point.[9] In 926, Edward's successor Athelstan, "King of the English", summoned the Welsh kings including Hywel Dda of Deheubarth to a meeting at Hereford, and according to William of Malmesbury laid down the boundary between England and Wales, particularly the disputed southern stretch where he specified that the eastern bank of the Wye should form the boundary.
By the mid-eleventh century, most of Wales had become united under the king of Gwynedd, Gruffudd ap Llywelyn. In 1055, he marched on Hereford and sacked the city. He also seized Morgannwg and the Kingdom of Gwent, together with substantial territories east of Offa's Dyke, and raided as far as Chester and Leominster.[5] He claimed sovereignty over the whole of Wales, a claim recognised by the English, and historian John Davies states that Gruffudd was "the only Welsh king ever to rule over the entire territory of Wales.".[4] However, after his most powerful ally – Earl Elfgar of Mercia and East Anglia – died, Harold and Tostig Godwinson took advantage of the situation – Gruffudd being besieged in Snowdonia – and invaded Wales. In 1063, Gruffudd was killed by his own men. Harold returned many of the Welsh princes their lands, so that after Harold's death at the Battle of Hastings, Wales was again divided without a leader to resist the Normans.
March of Wales
Immediately after the Norman conquest of England, King William installed one of his most trusted confidants, William FitzOsbern, as Earl of Hereford. By 1071 he had started the building of Chepstow Castle, the first castle in Britain built of stone, near the mouth of the Wye. It served as a base from which the Normans continued to expand westward into south Wales, establishing a castle at Caerleon and extinguishing the Welsh kingdom of Gwent. William also installed Roger de Montgomerie at Shrewsbury, and Hugh d'Avranches at Chester, creating a new expansionist earldom in each case.[10] In the Domesday Book of 1086, Norman lands are recorded west of the Wye at Chepstow and Caldicot in the Gwent Levels (Welsh: Gwent Is-coed); over the whole of north east Wales as far west as the River Clwyd, an area known to the Welsh as the Perfeddwlad; and west of Offa's Dyke, especially in Powys where a new castle was named, after its lord, Montgomery.[4]
Domesday Book no doubt records the extent of English penetration into Wales. This suggests that Offa's Dyke still approximately represented the boundary between England and Wales. However, during the anarchy of Stephen various Welsh princes were able to occupy lands beyond it, including Whittington, Shropshire (see Whittington Castle) and Maelor Saesneg, hitherto in England. These lands were brought under English lordship by Henry II of England, but became Marcher lordships, and so part of Wales. This involved a loss of direct rule by the English crown.[11]
Over the next four centuries, Norman lords established mostly small lordships, at times numbering over 150, between the Dee and Severn and further west. The precise dates and means of formation of the lordships varied, as did their size. Hundreds of small castles, mostly of the motte and bailey type, were built in the border area in the 12th and 13th centuries, predominantly by Norman lords as assertions of power as well as defences against Welsh raiders and rebels. Many new towns were established across the area, some such as Chepstow, Monmouth, Ludlow and Newtown becoming successful trading centres, and these tended to be a focus of English settlement. However, the Welsh continued to attack English soil and supported rebellions against the Normans.[4][5]
The Marches, or Marchia Wallia, were to a greater or lesser extent independent of both the English monarchy and the Principality of Wales, which remained based in Gwynedd in the north west of the country. By the early 12th century, they covered the areas which would later become Monmouthshire and much of Flintshire, Montgomeryshire, Radnorshire, Brecknockshire, Glamorgan, Carmarthenshire and Pembrokeshire. Some of the lordships, such as Oswestry, Whittington, Clun, and Wigmore had been part of England at the time of Domesday, while others such as the Lordship of Powys were Welsh principalities that passed by marriage into the hands of Norman barons. In ecclesiastical terms, the ancient dioceses of Bangor and St. Asaph in the north, and St. David's and Llandaff in the south, collectively defined an area which included both the Principality and the March, and coincided closely with later definitions of Wales.[4]
The Principality of Wales (Welsh: Tywysogaeth Cymru) covered the lands ruled by the Prince of Wales directly, and was formally founded in 1216, and later recognised by the 1218 Treaty of Worcester between Llywelyn ab Iorwerth, Prince of Gwynedd, and King John of England. Encompassing two-thirds of modern Wales, the principality operated as an effectively independent entity from the reign of Llywelyn until 1283 (though it underwent a period of contraction during the early part of the reign of Dafydd ap Llywelyn in the 1240s, and again for several years from the beginning of Llywelyn ap Gruffudd's rule in 1246). Its independence was characterised by a separate legal jurisprudence based on the well established laws of Cyfraith Hywel, and by the increasingly sophisticated court of the Aberffraw dynasty.[4]
The Statute of Rhuddlan in 1284 followed the conquest of the Principality by Edward I of England. It assumed the lands held by the Princes of Gwynedd under the title "Prince of Wales" as legally part of the lands of England, and established shire counties on the English model over those areas. The Council of Wales, based at Ludlow Castle, was also established in the 15th century to govern the area.
Formation of "England and Wales" and county boundaries
However, the Marches remained outside the shire system, and at least nominally outside the control of the English monarchy, until the first Laws in Wales Act was introduced in 1535 under Henry VIII. This, and a further Act in 1542, had the effect of annexing Wales to England and creating a single state and legal jurisdiction, commonly referred to as England and Wales. The powers of the marcher lordships were abolished, and their areas formed into new counties, or amalgamated into existing ones.
At this point, the boundary between England and Wales, which has existed ever since, was effectively fixed. In the border areas, five new counties were created – Denbighshire, Montgomeryshire, Radnorshire, Brecknockshire and Monmouthshire – and Flintshire gained some additional territory. However, several of the marcher lordships were incorporated in whole or in part into English counties. The lordships of Ludlow, Clun, Caus and part of Montgomery were incorporated into Shropshire; and Wigmore, Huntington, Clifford and most of Ewyas were included in Herefordshire. According to John Davies:[4]
Thus was created the border between Wales and England, a border which has survived until today. It did not follow the old line of Offa's Dyke nor the eastern boundary of the Welsh dioceses; it excluded districts such as Oswestry and Ewias, where the Welsh language would continue to be spoken for centuries, districts which it would not be wholly fanciful to consider as Cambria irredenta. Yet, as the purpose of the statute was to incorporate Wales into England, the location of the Welsh border was irrelevant to the purposes of its framers.
An 1844 Act of Parliament later abolished several enclaves. One of these, Welsh Bicknor, was an exclave of Monmouthshire between Gloucestershire and Herefordshire.
Monmouthshire
Although Monmouthshire was included in the 16th century legislation, it was treated anomalously, with the result that its legal status as a Welsh county fell into some ambiguity and doubt until the 20th century.[12] It was omitted from the second Act of Union, which established the Court of Great Sessions, and like English shires it was given two Knights of the Shire, rather than one as elsewhere in Wales. However, in ecclesiastical terms, almost all of the county remained within the Diocese of Llandaff, and most of its residents at the time spoke Welsh. In the late 17th century under Charles II it was added to the Oxford circuit of the English Assizes, following which, according to the 1911 Encyclopædia Britannica, it gradually "came to be regarded as an English county".[13] Under that interpretation, the boundary between England and Wales passed down the Rhymney valley, along Monmouthshire's western borders with Brecknockshire and Glamorgan, so including Newport, and other industrialised parts of what would now generally be considered to be South Wales, within England.
The 1911 Encyclopædia Britannica unambiguously described the county as part of England, but noted that "whenever an act [...] is intended to apply to [Wales] alone, then Wales is always coupled with Monmouthshire". Some legislation and UK government decisions, such as the establishment of a "Royal Commission on Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire" in 1908,[14] referred to "Wales and Monmouthshire", so that it was treated as one with Wales rather than as a legal part of Wales. The county's status continued to be a matter of debate in Parliament, especially as Welsh nationalism and devolution climbed the political agenda in the 20th century. In 1921 the area was included within the Church in Wales. The Welsh Office, established in 1966, included Monmouthshire within its remit, and in 1969 George Thomas, Secretary of State for Wales, proposed to fully incorporate Monmouthshire into Wales. The issue was finally clarified in law by the Local Government Act 1972,[12] which provided that "in every act passed on or after 1 April 1974, and in every instrument made on or after that date under any enactment (whether before, on or after that date) "Wales", subject to any alterations of boundaries..." included "the administrative county of Monmouthshire and the county borough of Newport".[15] The legal boundary between England and Wales therefore passes along Monmouthshire's eastern boundaries with Herefordshire and Gloucestershire, essentially along the River Monnow and River Wye.
The border today
The first legislation applying solely to Wales since the 16th century was passed in 1881. Subsequently, the border between England and Wales has taken on increasing legal and political significance. In 1964 a separate department of state was established for Wales – the Welsh Office – which assumed an increasing range of administrative responsibilities from Whitehall.[16] By 1992, the Welsh Office oversaw housing, local government, roads, historic buildings, health, education, economic development, agriculture, fisheries and urban regeneration,[16] although the extent to which it was able to be autonomous from England in public policy is a matter of debate.[17]
The establishment of devolved government in Wales through the Welsh Assembly, set up in 1999, has led to a divergence between England and Wales on some Government policies. One such is the fact that prescription charges were abolished in Wales in 2007.[18] In 2008, residents of the village of Audlem, Cheshire, 9 miles (14km) from the border, "voted" to become part of Wales in what was originally a joke ballot. Some residents sought to make a case for securing Welsh benefits such as free hospital parking and prescriptions.[19] The modern border lies between the town of Knighton and its railway station, and divides the village of Llanymynech where a pub straddles the line. Knighton is the only town that can claim to be on the border as well as on Offa's Dyke. The postal and ecclesiastical borders are in places slightly different – for example the Shropshire village of Chirbury has Montgomery, as its post town, and the Welsh town of Presteigne is in the English Diocese of Hereford.
A competition was launched in 2005 to design one or more new iconic images, along the same lines as the "Angel of the North", to be placed at the borders of Wales.[20] This became known as the "Landmark Wales" project, and a shortlist of 15 proposals was unveiled in 2007.[21][22] However, the proposal was shelved after it failed to receive Lottery funding.[23]
The main road links over the border in the south are the M4 Second Severn Crossing and the M48 Severn Bridge.[24][25]
In July 2017, the Welsh Secretary, Alun Cairns, announced that tolls would be abolished at the end of 2018, claiming that this would boost the South Wales economy by around £100m a year.[26] In September 2017, Cairns confirmed that tolls would be reduced in January 2018 when VAT is removed.[27] All tolls ceased on 17 December 2018.[28]
Place names
In general, placenames of Welsh origin are found to the west of the border, and those of English origin to the east. However, many historically Welsh names are also found east of the border, particularly around Oswestry in northern Shropshire, such as Gobowen; in southern Shropshire, such as Clun; and in southern Herefordshire, such as Kilpeck and Pontrilas. Most of these areas were not incorporated fully into England until the 16th century, and native Welsh speakers still lived there until at least the 19th century. Equally, placenames of English origin can be found on the Welsh side of the border where there was Mercian and Norman settlement, particularly in the north east, such as Flint, Wrexham and Prestatyn; in English Maelor, such as Overton; in central Powys, such as Newtown and Knighton; and in southeastern Monmouthshire, including Chepstow and Shirenewton.
Metaphorical significance
The poet, playwright and prominent Welsh Nationalist, Saunders Lewis, referring to the Englishness of Caernarfon in his youth and the Welsh-speaking environment of his native Wallasey, addressed Cardiff university students with the words "The border between England and Wales runs through this room".
See also
List of Anglo-Welsh Wars
History of Wales
Offa's Dyke Path
Cultural relationship between the Welsh and the English
Welsh Marches
Severnside derby
Anglo–Scottish border
Republic of Ireland–United Kingdom border
Cross-border derby
Church of England border polls 1915–1916
| https://en.wikipedia.org/wiki/England%E2%80%93Wales%20border |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
1221,
3079,
4409,
6179,
6333,
7170,
8032,
8423,
8837,
9628,
10133,
11024,
11690,
12601,
13596,
14062,
14782,
15370,
15808,
16796,
17811,
18354,
18913,
19656,
20568,
21291,
21772,
22400,
23556,
24396,
24444,
25712,
26251,
26424,
27358,
27571,
28013,
28071,
29572,
29627,
30741,
30986,
31129,
32168,
32348,
33075,
33461,
33596,
33932,
34056,
34737,
34798,
35059,
35184,
36702,
36906,
37178,
37323,
38909,
39247
],
"plaintext_end_byte": [
1201,
3050,
4408,
6143,
6332,
7077,
8007,
8398,
8812,
9603,
10108,
10999,
11665,
12505,
13562,
14024,
14748,
15336,
15774,
16749,
17742,
18324,
18889,
19629,
20529,
21252,
21746,
22377,
23511,
24382,
24443,
25701,
26239,
26423,
27341,
27560,
27993,
28070,
29560,
29626,
30721,
30973,
31128,
32153,
32347,
33064,
33449,
33583,
33920,
34055,
34716,
34797,
35049,
35183,
36689,
36883,
37167,
37288,
38882,
39176,
39491
]
} | সফটওয়্যার মোট কয়প্রকার ? | অ্যাডোবি ফটোশপ | bengali | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
অ্যাডোবি ফটোশপ (ইংরেজী: Adobe Photoshop) একটি গ্রাফিক্স সম্পাদনাকারী সফটওয়্যার। সাধারণ ভাবে সফটওয়্যারটিকে শুধুমাত্র ফটোশপ নামেই ডাকা হয়। এই সফটওয়্যারটি তৈরি করেছে অ্যাডোবি সিস্টেমস। অ্যাডোবির সবথেকে জনপ্রিয় সফটওয়্যার এটি। বর্তমানে এই সফটওয়্যারটি ম্যাক ওএস এবং উইন্ডোজ অপারেটিং সিস্টেমের জন্য পাওয়া যায়। এই সফটওয়্যারটির ১৩ তম সংস্করণ (ফটোশপ সিএস ৬) প্রকাশিত হয়েছে। থমাস নল (Thomas Knoll) এবং জন নল (John Knoll) নামের দুই ভাই ১৯৮৭ সালে ফটোশপ তৈরির কাজ আরম্ভ করেন।[6][7]
ইতিহাস
সময়টা ১৯৮৭ সাল। তখন থমাস নল একজন পিএইচডি এর ছাত্র। তিনি Macintosh Plus এর জন্য একটি গ্রাফিক এপ্লিকেশন ডেভলপ করেন।[8] এই এপ্লিকেশনটি এক কালারের পর্দায় সাদা-কালো ছবি শো করতে ব্যবহার হত। নল এটির নাম দিয়েছিলেন Display. মূলত এই display এপ্লিকেশনটিকে Father of photoshop বলা যায়।[8]
থমাস নল এর ভাই জন নল প্রোগ্রামটি দেখলেন। জন নল ফটোর প্রতি অতিমাত্রায় আগ্রহী ছিলেন। জন তার ভাই থমাস কে একটি ফটো এডিটিং প্রোগ্রাম বানানোর জন্য রাজি করালেন। তখন থমাস নল তার চলমান শিক্ষা জীবন থেকে ৬ মাসের বিরতি নিয়ে তৈরি করেন ফটো এডিটিং প্রোগ্রাম যেটির নাম দিতে চেয়েছিলেন Image pro.[8] কিন্তু কপিরাইট সংক্রান্ত জটিলতার কারনে সে নামের বদলে আমরা পেয়ে যাই ফটোশপের প্রথম ভার্সন ফটোশপ ০.৭।[8] ১৯৮৮ সালে এডোবি ফটোশপ প্রগ্রামটি ক্রয় করে বাজারজাত করতে রাজি হয়।[8]
বৈশিষ্ট্য
প্রাথমিক ভাবে ফটোশপ তৈরি হয়েছিল কেবলমাত্র ছাপার কাজে ব্যবহার করা হবে এমন ছবি সম্পাদনা করার জন্য। কিন্তু ইন্টারনেট বিস্তারের সাথে সাথে ফটোশপ ব্যাপকভাবে ইন্টারনেটের ছবি সম্পাদনা করার কাজে ব্যবহৃত হচ্ছে । ফটোশপের একটি সহকারী সফটওয়্যার অ্যাডোবি ইমেজরেডি দেওয়া হয়েছে যাতে ইন্টারনেট সম্পর্কিত আরও কিছু গুরুত্বপূর্ণ সুবিধা আছে। ফটোশপের ছবি আঁকার তুলিগুলি এত উচ্চমানের যে বহু শিল্পী ডিজিটাল পেনের ( একরকম পেন যার সাহায্যে কম্পিউটারে ছবি আঁকা সম্ভব, একে পেন ট্যাবলেটও বলে ) সাহায্যে ফটোশপে ছবি আঁকেন।
ফটোশপের সঙ্গে অন্যান্য অ্যাডোবি সফটওয়্যার গুলির খুবই শক্তিশালী সম্পর্ক রয়েছে। ফটোশপের সাধারণ ফরম্যাট পিএসডি কোন অসুবিধা ছাড়াই অ্যাডোবি ইলস্ট্রেটর, অ্যাডোবি প্রিমিয়ার, অ্যাডোবি আফটার ইফেক্ট এবং অ্যাডোবি এনকোর ডিভিডি তে নেওয়া যায়। বর্তমানে অ্যাডোবি সিস্টেমস ফ্ল্যাশ এবং ড্রিমউইভারের মত অপর দুই প্রবল জনপ্রিয় সফটওয়্যারের মালিক ম্যাক্রোমিডিয়াকে কিনে নেবার পরে ধারণা করা হচ্ছে যে ম্যাক্রমিডিয়ার বিভিন্ন জনপ্রিয় সফটওয়্যারগুলির সাথে ফটোশপের সম্পর্ক আরো মজবুত হবে। ফটোশপের সংস্করন ফটোশপ সিএস৩ থেকে ‘অ্যাডোবি ক্যামেরা র’ বলে একটি প্লাগ ইন দেওয়া হয়েছে। যার মাধ্যমে বিভিন্ন ডিজিটাল ক্যামেরার র (Raw) ফাইল ফরম্যাট সহজেই ফটোশপে নেওয়া যাবে।
ফটোশপ পরিবার
ফটোশপ পরিবারে সাতটি আলাদা আলাদা সফটওয়্যার আছে । এগুলি হল
ফটোশপ সিএস ৫
ফটোশপ সিএস ৫ এক্সটেন্ডেড
ফটোশপ এলিমেন্টস ৬.০ ম্যাকিনটোশের জন্য
ফটোশপ এলিমেন্টস ৬.০ উইনডোজের জন্য
ফটোশপ এলিমেন্টস ৬.০ এবং অ্যাডোবি প্রিমিয়ার এলিমেন্টস ৪.০
ফটোশপ এক্সপ্রেস বিটা
ফটোশপ লাইটরুম ২
ফটোশপ সিএস সিক্স
ফটোশপ সিসি বা ক্রিয়েটিভ ক্লাউড (এর বিভিন্ন ভার্সন রয়েছে)
ফটোশপ এর বিভিন্ন সংস্করন
ফটোশপ ১.০
সেপ্টেম্বর ১৯৮৯ অ্যাডোবি কর্পোরেশন ফটোশপ প্রোগ্রামটি কিনে নেওয়ার পর এর ফিচার এ ব্যাপক পরিবর্তন আসে। ১ ফেব্রুয়ারি ১৯৯০ ডিজিটাল কালার এডিটিং ও ইমেজ রিটাচিং সহ ফটোশপ ১.০ ভার্সন রিলিজ হয়। SciTex এর মত উচ্চমানের ফ্ল্যাটফরমে ব্যবহারের জন্য এটি চালু হয় এবং সাধারণ মানের একটি ফটো রিটাচিং এর জন্য ৩০০ ডলার ব্যয় করতে হত তখন।
ফটোশপ ২.০
জুন ১, ১৯৯০ আরো কিছু নতুন ফিচার যুক্ত করে ফটোশপ ভার্সন ২.০ রিলিজ করে। এই ভার্সনে যুক্ত করা হয় adding Paths, CMYK color and the Pen tool এর মত গুরুত্বপূর্ন ফিচারগুলো।
ফটোশপ ২.৫
১৯৯০ সালের নভেম্বর মাসে সর্বপ্রথম উইন্ডোজ অপারেটিং সিস্টেমে চালানোর উপযোগী করে ফটোশপ ২.৫ রিলিজ করা হয়। এই ভার্সনেই ফটোশপে প্যালেট যুক্ত করা হয়।
ফটোশপ ৩.০
১৯৯৪ সালে ফটোশপ ৩.০ রিলিজ হয়। এই ভার্সনে ফটোশপের লেয়ার প্যানেল যুক্ত করা হয়। এই লেয়ার যুক্ত হওয়ার ফলে ডিজাইনারদের কাজ অনেক সহজ হয়ে যায়। অনেক জটিল বিষয় সহজ হয়ে যায়। থমাস নল ও তার সসহকর্মী ডেভেলপারদের অক্লান্ত পরিশ্রমে সেই নব্বই দশকেই কম্পিউটারে ফটো সম্পাদনা প্রবেশ করে নতুন যুগে।
ফটোশপ ৪.০
প্রায় দুই বছর পর ফটোশপের পরবর্তী ভার্সন ফটোশপ ৪.০ রিলিজ হয়। এই ভার্সনে যুক্ত করা হয় অ্যাডজাস্টমেন্ট লেয়ার ও ম্যাক্রো ফিচার দুটি। এছাড়াও ফটোশপের user interface যুক্ত করা হয় এই ভার্সনে।
ফটোশপ ৫.০
১ মে ১৯৯৮ ফটোশপের ভার্সন ৫.০ রিলিজ করা হয়। Editing type, Undo command, History panel, Magnetic lasso tool প্রভৃতি ফিচার চালু করা হয় এই ভার্সনে। ইমেজ এডিটিং এ কিছু বিষয় কত সহজ হয়ে গিয়েছে এই ভার্সনটি রিলিজ হওয়ার পর। এরপর মাত্র ১ বছর পর ফটোশপ ৫.৫ রিলিজ করা হয়। এই ভার্সনে Save for web ফিচারটি যুক্ত করা হয়। আর এর সাথে সাথে PNG ফরমেট এ ইমেজ এক্সপোর্ট করার ব্যবস্থাও পেয়ে যায়।
ফটোশপ ৬.০
বিংশ শতাব্দীর একেবারে শেষপ্রান্তে ফটোশপ ৬.০ রিলিজ হয়। ভেক্টর শেপ, টাইপ টুল, ব্লেনডিং অপশান প্রভৃতি ফিচার যুক্ত করা হয় এই ভার্সনে। এই ভার্সনে টাইপ টুল হয়েছে আরও সহজ। চোখ ধাধাঁনো এফেক্ট দেওয়ার জন্য ব্লেনডিং মোড এই ভার্সনেই পরিপূর্নতা পায়।
ফটোশপ ৭.০
ফটোশপ ৬.০ রিলিজ হওয়ার ঠিক ২ বছর পর এ যাবত কালের সবচেয়ে জনপ্রিয় ও বহুল ব্যবহৃত ভার্সন ফটোশপ ৭.০ রিলিজ হয়। খুব সহজে ফাইল ও ফোল্ডার ব্রাউজ করার জন্য ফাইল ব্রাউজার, ব্রাশ ও প্যাচ টুল যুক্ত হয় এই ভার্সনেই। ফটোশপের পূর্ন রুপ বলতে আমরা এই ভার্সনকেই বুঝি। আজও অনেক বড় বড় বিখ্যাত ডিজাইনারগন ফটোশপ ৭.০ এ কাজ করেন।[9][10]
ফটোশপ ক্রিয়েটিভ স্টুডিও (সিএস ৮.০)
যেহেতু ফটোশপের ডেভলপমেন্ট একটি চলমান প্রক্রিয়া হিসেবে চলছে। ডেভেলপারগন অক্লান্ত পরিশ্রম করছে নিত্যনতুন ফিচার যোগ করার কাজে। ২০০৩ সালে ডিজাইনারদের প্রয়োজনীয় সবকিছু, গ্রাফিক ডিজাইনে লে-আউট ফিচার, ফটোগ্রাফির সবকিছু যুক্ত করে ফটোশপ রিলিজ করে ফটোশপ ৮.০ (সিএস)। Script, language, grouping of layer প্রভৃতি ফিচার যুক্ত করা হয় এতে। যা কিনা এই প্রোগ্রামটির অন্য এক উচ্চতায় নিয়ে যায়।[11]
ফটোশপ সিএস ২
২০০৫ সালে ফটোশপ সিএস ২ ভার্সন রিলিজ হয়। Red-eye removal tool, Vanishing point tool, Smart object এর মত ফিচার নিয়ে আসে এই ভার্সনে যার সাহায্যে ফটোশপের এডিটিং হয়ে উঠে কোন ধরনের Quality লস করা ছাড়াই। ।[12]
ফটোশপ সিএস ৩.০
২০০৭ সালে ফটোশপ সিএস ৩.০ রিলিজ হওয়ার পর এই সফটাও্য়্যারে আমরা বৈপ্লবিক পরিবর্তন দেখতে পাই। টুলস এ ব্যাপক পরিবর্তন আসে। এর নেভিগেশান প্রক্রিয়া ফটোশপে কাজ করাকে আর দ্রুততর করে তোলে। ক্যামেরা র ও কুইক সিলেকশান টুলের মত চমতকার বিষয়গুলো যুক্ত হয় এই ভার্সনে।[13]
ফটোশপ সিএস ৪
২০০৮ সালে ফটোশপের নতুন ভার্সন সিএস ৪ আসে। পেনিং(Panning), জুমিং(Zooming), মাস্কিং(Masking), অ্যাডজাস্টমেন্ট প্যানেল(Adjustment panel) ফিচারগুলোকে আধুনিক করে ডিজাইনার কাজকে আরও দ্রুতগতির ও আর চমকপ্রদ করার বিভিন্ন কমান্ড আসে এই ভার্সনে।[14]
ফটোশপ সিএস ৫
২০১০ সালে ফটোশপ সিএস ৫ রিলিজ হয়। এই ভার্সনে যুক্ত হয় Puppet Warp Tool, Bristle tips, Mixer Brush and Automatic Lens correction প্রভৃতি ফিচারগুলো। মাস্কিং ফিচারটিকে আরও আধুনিক করা হয় এই ভার্সনে।[15]
ফটোশপ সিএস ৬
মে ৭, ২০১২ বহুল প্রতিক্ষিত ফটোশপ সিএস ৬ রিলিজ হয়। এই ভার্সনে সম্পূর্ন নতুন একটি ইউজার ইন্টারফেস আমরা পেলাম। যাতে নিজেদের সুবিধা মত কালার এডজাস্ট করা সম্ভব। Auto saving, patch tool, move tool, blur gallery,vector shape with dash and dotted stroke প্রভৃতি নতুনভাবে সংযোজন করা হয়েছে। অর্থাৎ ফটোশপকে পরিপূর্ন করার যা প্রয়োজন সবই করা হয়েছে এই ভার্সনে। ভিডিও, এনিমেশন তৈরি করা অনেক সহজ হয়েছে এই ভার্সন আসার পর।[16]
ফটোশপ Creative Cloud (সিসি)
ফটোশপের সর্বাধুনিক সংস্করণ ফটোশপ ক্রিয়েটিভ ক্লাউড, Photoshop creative cloud (CC).[17] যা মূলত সফটওয়্যার পাইরেসি কমানোর লক্ষ্যে রিলিজ হয়েছে। এতে করে অ্যাডোবি কোম্পানি তাদের খরচটা কমাতে পারে।[18] যে কারণে তারা ব্যবহারকারীদের জন্য কিছু অর্থ এর বিনিময়ে এটি অ্যাডোবি থেকে ব্যবহার করার সুযোগ/সেবাটি রেখেছে। Smart sharpen ও Camera sharp reduction এর মত অবিশ্বাস্য কিছু ফিচার যোগ করা হয়েছে এই ভার্সনে।[19]
ফটোশপ এর বিভিন্ন অংশ সমূহ
ফটোশপে কাজ করার সবিধার্থে এর বিভিন্ন ভার্সন এ নিয়মিত এর বিভিন্ন অংশসমূহ আরো বেশি ব্যবহার উপযোগী করে তোলা হচ্ছে। ব্যাবহারকারীর সুবিধার্থে এসব অংশ সমূহ নির্দিষ্ট সজ্জাবিন্যাসে সাজানো হয়েছে।
টাইটেল বার
এডোবি ফটোশপ স্ক্রিনের সব থেকে উপরে, File, Edit, Image, Layer, Select, Filter, View, Windows, Help এগুলার উপরে টাইটেল বার অবস্থিত, অর্থাৎ Adobe Photoshop কথাটির সাথে ডকুমেন্টের নাম যে বারে থাকে তাকে টাইটেল বার বলে। এর কাজ হচ্ছে ডকুমেন্টের নাম ধারণ করা।
মেনু বার
টাইটেল বারের ঠিক নিচে File, Edit, Image, Layer, Select, Filter, View, Windows, Help এই ৯টির প্রত্যেকটিকে মেনু বলে আর এই মেনুগুলো একটি বারের উপর সন্নিবেশিত হয়ে আছে যাকে মেনু বার বলে। এই মেনুগুলোর প্রত্যেকটির অধিনে আবার অনেকগুলো করে সাব-মেনু আছে যেগুলোকে ব্যবহার করে ব্যাবহারকারী কাজকে প্রানবন্ত করতে পারবে।
টুলস বক্স
টুলস বক্সটি ডিফল্ট অবস্থায় এডোবি ফটোশপ স্ক্রিনের বাম প্রান্তে উলম্ব ভাবে থাকে। রাজমিস্ত্রি যেমন কাজ করার সময় তার বিভিন্ন যন্ত্র-পাতি কুন্নি, ওয়্যাটারলেভেল, ঊষা, স্ক্র-গেজ, হ্যামার, শাবল ইত্যাদী ব্যবহার করে নিখুত করে বিল্ডিং তৈরী করে ব্যাবহারকারী ঠিক তেমন করে Move Tool, Rectangular Marquee Tool, Lasso Tool, Magic Wind Tool, Crop Tool ইত্যাদি ব্যবহার করে ডিজাইন করতে পারে।
জুম ইন্ডিকেটর
চলমান ডকুমেন্ডে কত % জুম আছে তা এখান থেকে দেখা যায়। এর অবস্থান টুলস বারের নিচে এবং স্ট্যাটাস বারের বাম পাশে। এখানে ক্লিক করে নির্দিষ্ট % জুম টাইপ করে এন্টার করলে আপনার ডকুমেন্ডটি ঐ % এ জুম হয়ে যাবে। নিজের ইচ্ছেমত জুমকে নিয়ন্ত্রন করার জন্য এটা একটা সহজ পদ্বতি।
স্ট্যাটাস বার
চলমান ডকুমেন্টে কোন কাজ হচ্ছে, কোন টুল ব্যবহৃত হচ্ছে ইত্যাদী সম্পর্কিত তথ্য স্টেটাস বারের মাধ্যমে যানা যায়। এর অবস্থান ডকুমেন্টের একেবারে নিচে জুম ইন্ডিকেটরের ডান পাশে।
টাস্কবার
ডেস্কটপের নিচের দিকে বামপাশ থেকে ডানপাশ পর্যন্ত যে উলম্ব বারটি থাকে তা হলো টাস্কবার। যখন কোন কাজকে মিনিমাইজ করা হয় তখন কাজগুলো সব এই টাস্কবারে এসে জমা হয় এবং প্রয়োজনের সময় আবার এখানে ক্লিক করলে কাজটি ম্যাক্সিমাইজ হয়ে যায়।
প্যালেট
ডিজাইনকে প্রানবন্ত এবং খুব সহজে করার জন্য প্যালেটের সাহায্য নিয়ে কাজ করতে হয়। ফটোশপ চালু করার সাথে সাথেই প্রয়োজনীয় সব প্যালেট আপনার উইন্ডোতে নাও থাকেতে পারে, সেক্ষেতে আপনাকে আপনার প্রয়োজনীয় প্যালেট নিয়ে আসার জন্য উইন্ডো মেনুতে গিয়ে উক্ত প্যালেটের নামে ক্লিক করলে প্যালেটটি চলে আসবে। প্যালেটগুলো Default অবস্থায় ডান পাশে অবস্থান করে, তবে আপনি এগুলোকে ড্রাগ করে এদিক সেদিক আপনার পছন্দমত স্থানে নিয়ে আসতে পারবেন।
টুলবক্স পরিচিতি
ফটোশপ চালু করলে এর বামদিকে দেখতে পাবেন টুলবক্স। ফটোশপে ছবির কাজ করার সময় টুলবক্স অত্যন্ত জরুরি একটি বিষয়। ফটোশপের বর্তমান সংস্করনে প্রায় ৩০ রকম টুল আছে। কার্যকারিতার সুবিধার্থে এদেরকে ৬ টি গ্রুপে[20] ভাগ করা যায়। প্রতিটি টুলে আবার দু থেকে তিনটি করে সাব টুল আছে। টুলের উপর রাইট ক্লিক করলেই এগুলো পাওয়া যায়।[21]
Marquee Tool
Marquee Tool চার প্রকার -[20]
Rectangular Marquee Tool: এটি দিয়ে আপনি চার কোনা আকারে ছবি নির্বাচন করতে পারেন। সাধারনত ড্র্যাগ করে নির্বাচন করা যাবে। আর যদি আপনি শিফট ধরে ড্র্যাগ করেন তাহলে বর্গাকারে নির্বাচন হবে।
Elliptical Marquee Tool: এটি দিয়ে আপনি বৃত্তাকারে ছবিতে নির্বাচন করতে পারেন। নরমালি ড্র্যাগ করে নির্বাচন করা যাবে। আর যদি আপনি শিফট ধরে ড্র্যাগ করেন তাহলে বর্গাকারে নির্বাচন হবে।
Single Row Marquee Tool: এটি দিয়ে আপনি ছবিতে Row আকারে দাগ ভাবে নির্বাচন করতে পারবেন।
Single Column Marquee Tool: এটি দিয়ে আপনি ছবিতে Column আকারে দাগ ভাবে নির্বাচন করতে পারবেন।
Move Tool
এই টুলটির নাম Move Tool এটি দিয়ে আপনি আপনার ছবির কোন লেয়ারকে স্হানান্তর করাতে পারি। আপনি এখানে ক্লিক করলেই দুই বা ততোধিক লেয়ার থাকলে এ্যাকটিভ লেয়ারটি নির্বাচন হবে এবং আপনি ড্র্যাগ করে Move করাতে পারেন।[20]
Lasso Tool
বিভিন্নছবির স্থানে নির্বাচন করতে এর জুড়ি নেই। Lasso Tool তিন প্রকার -[20]
Lasso Tool: এটিকে একটি পেন্সিল ভাবুন। পেনসিলের মত চাপ দিয়ে যতটুকু আঁকাবেন তারপর ছেড়ে দিলেই ঐ অংশটুকু নির্বাচন হবে।
Polygonal Lasso Tool: প্রথমে এক যায়গায় ক্লিক করে নিয়ে বিভিন্ন পয়েন্ট তৈরির মাধ্যমে ছবিতে বিভিন্ন জায়গা নির্বাচন করতে পারবেন।
Magnetic Lasso Tool: এটিতে তেমন কোন পরিশ্রম হবে না। শুধু ছবিতে যেখানে যেখানে যাবেন সেখানে এটি রং পার্থক্য দেখে নির্বাচন করে যাবে।
Magic Wand Tool
এটি দিয়ে আপনি যে কোন এক রং এর উপর ক্লিক করেই সে অংশটুকু নির্বাচন হয়ে যাবে।[20]
Crop Tool
এটি ব্যবহার করে আপনি ছবিকে যে কোন সাইজে Crop বা রিসাইজ করতে পারবেন। এটিতে ক্লিক করলে ষ্ট্যান্ডার্ড টুলবারে নিচের মত আসবে। এখানে আপনি সাইজ দিয়ে ক্রপ করতে পারেন।[20]
Healing Brush Tool
এতে কয়েকটি অংশ আছে -[20]
spot healing brush tool: এটি ফটোশপ সি সি এর খুবই কার্যকরী টুল৷ এর মাধ্যমে যে কোন দাগ অথবা অবাঞ্ছিত কিছু খুব সুন্দরভাবে মুছে ফেলা যায়৷
Healing Brush Tool: একস্থান থেকে কপি করে আরেকস্থানে আনার জন্য উপযুক্ত ব্রাশ। এই টুলটি সক্রিয় করে যেখান থেকে কপি করে আনবেন শুধুমাত্র কিবোর্ড থেকে Alt চাপ দিয়ে ক্লিক করুন। তাহলেই হবে। তারপর যেখানে ড্র্যাগ করবেন সেখানেই কপি হয়ে যাবে।
Patch Tools: এটা লেসো টুলের মতই তবে হয়ত একটু বিশেষত্ব আছে।
Color Replacement Tool: এক কালারের পরিবর্তে আরেক কালার দেওয়ার জন্য এটি ব্যবহার হয়। কালার প্যালেটে শুধুমাত্র কালার নির্বাচন করে ড্র্যাগ করুন।
Brush Tool: ফটোশপের সবচেয়ে কার্যকরী টুল হল এটি।
Stamp Tool
এখানে দুটি টুল আছে -[20]
Clone Stamp Tool: এটির ব্যবহার Healing Brugh Tool এর মতই। একস্থান থেকে কপি করে আরেকস্থানে আনার জন্য উপযুক্ত ব্রাশ। এই টুলটি সক্রিয় করে যেখান থেকে কপি করে আনবেন শুধুমাত্র কিবোর্ড থেকে Alt চাপ দিয়ে ক্লিক করুন। তাহলেই হবে। তারপর যেখানে ড্র্যাগ করবেন সেখানেই কপি হয়ে যাবে।
Pattern Stamp Tool: বিভিন্ন প্যাটার্ন দেওয়ার জন্য এটির ব্যবহার করা সহজ। এটি সক্রিয় করলে ষ্ট্যান্ডার্ড টুলবার থেকে আপনি বিভিন্ন প্যাটার্ন পছন্দ করে ছবিতে প্রয়োগ করতে পারেন।
History Brush Tool
আপনার ছবির প্রাথমিক অবস্থায় ফিরিয়ে আনতে ব্যবহার করুন এই টুলটি। এখানে দুটো টুল পাবেন।
Eraser Tool
এটি দিয়ে মুছতে বা ডিলিট করতে হয়। এতে তিনটি টুল আছে -[20]
Eraser Tool: এটা নির্বাচন করে ড্র্যাগ করে আপনি অপ্রয়োজনীয় অংশ মুছতে পারবেন।
Background Eraser Tool: এর মাধ্যমে আপনার ছবির ব্যাকগ্রাউন্ড লেয়ারে থাকা কোন রং কে শুছে ফেলা যাবে।
Magic Eraser Tool: ব্যাকগ্রাউন্ড ইরেজার টুল আর এইটির কাজ একই শুধুমাত্র একটু প্রার্থক্য হল ব্যাকগ্রাউন্ড ইরেজার টুল দিয়ে ইরেজ করলে টুলটির আকারের স্থানের অংশটুকু ইরেজ হবে। আর এটি দিয়ে ইরেজ করলে যতটুকু এক কালার আছে তার সবটুকুই ইরেজ/ডিলিট হবে।
Gradient Tool
গ্র্যাডিয়েন্ট হলো বিভিন্ন কালারের সমন্বয়। এখানে দুইটি টুল আছে -[20]
Gradient Tool: গ্রিডেন্ট টুল সক্রিয় করলে ষ্ট্যান্ডার্ড টুলবারে গ্র্যাডিয়েন্ট অপশন দেখতে পাবেন। এখানে বিভিন্ন গ্রাডিয়েন্ট নির্বাচন, সাইজ ও বিভিন্ন পরিবর্তন করতে পারবেন।
Paint Bucket Tool: এই টুল দিয়ে বিভিন্ন রকম প্যাটার্ন দিতে পারেন। তবে এজন্য অবশ্যই Fill থেকে প্যাটার্ন নির্বাচন করুন।
Blur Tool
ছবি মসৃন করার জন্য এটির ব্যবহার হয়। এটি সক্রিয় করলে নিচের মত ষ্ট্যান্ডার্ড টুল বারে আসবে। এখান থেকে আপনি বিভিন্ন অপশন পরিবর্তন করতে পারেন।
Sharp Tool
ছবিকে সার্প করার জন্য এই টুলস ব্যবহার করা হয়।
Smudge Tool
এটা দিয়ে সহজেই ছবিতে কোন দাগ থাকলে তা মুছে দিতে পারেন। এজন্য এটি নির্বাচন করে দাগের সমপরিমাণ সাইজ করে ছবিতে ড্র্যাগ করুন।
Dodge Tool
অত্যন্ত কার্যকরী টুল। এখানে তিনটি সাব টুল আছে -
Dodge Tool: এই টুল দিয়ে ছবির ব্রাইটনেস বাড়ানো বা আলো দেওয়া যায়।
Burn Tool: এটার কাজ ঠিক Dodge Tool এর উল্টো। অর্থাৎ এটি দিয়ে ব্রাইটনেস কমানো বা কালো করা হয়। যেমন, চুল কালো করা, চোখের মনি কালো করা, ভ্রু কালো করা ইত্যাদি।
Sponge Tool: ছবিতে Sponge দেওয়ার জন্য। এখানে দুটো অপশন আছে।
Path Selection Tool
এখানে দুটো সাব টুল আছে -
Path Selection Tool: ছবিতে কোন প্যাথ বা লেয়ার নির্বাচন করার জন্য।
Direct Selection Tool: পুরো লেয়ার নির্বাচন করার জন্য।
Pen Tool
ফটোশপের কার্যকরী একটি টুল। এতে ৫টি সাব টুল আছে -
Pen Tool: পেন টুলের সাহায্যে ছবিকে নির্বাচন করা যায়। লেসো টুল দিয়েও ছবি নির্বাচন করতে পারেন। কিন্তু লেসোটুলো ছবি নির্বাচন করার পর আনডু বা পূর্বের অবস্থায় ফিরে যাওয়া যায় না। কিন্তু পেন টুলে সহজেই আপনি ধাপে ধাপে করতে পারেন। এতে ছবি নির্বাচন করা একটু কঠিন তবে এতে ছবির মান ভাল হয়।
Free Form Pen Tool: স্বাধীন ভাবে ছবি নির্বাচন করার জন্য।
Add Anchor Point Tool: প্যাথ অ্যাড করার জন্য এটির ব্যবহার। অবশ্য এটি আপনি কিবোর্ড থেকে Shift ধরেও করতে পারেন।
Delete Anchor Point Tool: প্যাথ রিমুভ করার জন্য এটির ব্যবহার। অবশ্য এটি আপনি কিবোর্ড থেকে Alt ধরেও করতে পারেন।
Convert Point Tool: আপনার আকানো সব প্যাথকে একটি প্যাথে কনভার্ট করার জন্য।
Notes Tools
ছবিতে কোন নোট বা কথা থাকলে তা সেভ করার জন্য এটিকে ব্যবহার করতে পারেন।
Audio Annotation Tool
ছবিতে রেকর্ড করা কথা যোগ করার জন্য এটির ব্যবহার। তবে এক্ষেত্রে অবশ্যই আপনার মাইক্রোফোন থাকতে হবে।
Hand Tool
ছবিকে স্হানান্তর করার জন্য এটির ব্যবহার।
প্রতিযোগিতা
ফটোশপ অত্যন্ত সফল হলেও এরও বেশ কিছু প্রতিদ্বন্দ্ব্ব্বী আছ। যাদের দাম ফটোশপের থেকে বেশ কম। যেমন ম্যাক্রোমিডিয়া ফায়ারওয়ার্কস, কোরেল ফটো পেন্ট, কোরেল পেন্ট শপ প্রো এবং আলায়েড (Ulead) ফটো ইমপ্যাক্ট। বহু শিল্পী ছবি আঁকার ক্ষেত্রে ফটোশপের থেকে কোরেল পেন্টার পছন্দ করেন বেশী। এছাড়া রয়েছে বেশ কিছু ওপেন সোর্স এবং বিনামূল্যের সফটওয়্যার, তাদের মধ্যে জেনইউ লাইসেন্সধারী গিম্প বা জেনইউ ইমেজ ম্যানিপুলেশান প্রোগ্রাম প্রধানতম। এইসব সফটওয়্যারের সঙ্গে লড়াই করবার জন্য অ্যাডোবি বাজারের ছেড়েছে ফটোশপ এলিমেন্টস নামের একটি সফটওয়্যার যেটিতে কিছু বৈশিষ্ট্য কম থাকলেও দামে অনেক সস্তা।
PS CC 2016 Coming Soon....
আরো দেখুন
অ্যাডোবি ইলাস্ট্রেটর
অ্যাডোবি ফ্ল্যাশ
অ্যাডোবি প্রিমিয়ার
অ্যাডোবি ড্রিমউইভার
অ্যাডোবি সিস্টেমস
বহিঃসংযোগ
at Curlie
তথ্যসূত্র
বিষয়শ্রেণী:কম্পিউটার সফটওয়্যার
বিষয়শ্রেণী:প্রযুক্তি
বিষয়শ্রেণী:অ্যাডোবি সফটওয়্যার
| https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%85%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%A1%E0%A7%8B%E0%A6%AC%E0%A6%BF%20%E0%A6%AB%E0%A6%9F%E0%A7%8B%E0%A6%B6%E0%A6%AA |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
171,
1338,
1384,
1507
],
"plaintext_end_byte": [
166,
1337,
1374,
1503,
1642
]
} | Kuka suomalainen pelasi Cercle Bruggessa 80-luvulla? | Guy Thys | finnish | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Guy Thys (6. joulukuuta 1922 – 1. elokuuta 2003) oli belgialainen jalkapallovalmentaja, jonka alaisuudessa maan maajoukkue nautti historiansa suurinta menestystä.
Ura
Ennen valmennusuraansa Thys loi pelaajauraa 1940- ja 1950-luvuilla. Hän pelasi belgialaisseuroissa, KFC Germinal Beerschotissa, Daring Molenbeekissä ja Standard Liègessä.
1954 Thys aloitti Cercle Bruggen pelaajavalmentajana ja 1958 siirtyi samaan tehtävään Racing Lokereniin. Visiitti Lokerenissa jäi lyhyeksi sillä jo seuraavana vuonna hän siirtyi päätoimiseksi valmentajaksi Wezeliin ja päätti pelaajauransa.
Thys nousi maineeseen valmennettuaan Royal Antwerpenin toiseksi Belgian cupissa. 1976 Thys nimettiinkin Belgian jalkapallomaajoukkueen päävalmentajaksi. Thys toimi maajoukkuevalmentajana 13 vuotta, vuoteen 1989 saakka. Thys valmensi Belgiaa 101 ottelussa, joista 45 päättyi voittoon.
Thysin valmennuksessa Belgian "Punaiset paholaiset" selvisivät MM-kisoihin kolmesti, 1982, 1986 ja 1990. Parhaimmillaan Thysin valmentama Belgia oli neljäs 1986 Meksikon MM-kisoissa. Belgia esiintyi EM-kisoissa kahteen otteeseen. Parhaana saavutuksena oli EM-hopea vuoden 1980 kisoissa Italiassa. Finaalissa Belgia hävisi Saksalle
Thys palasi maajoukkueen peräsimeen vielä vuodeksi 1990–1991 eli hän toimi päävalmentajana arvokisojen ajan.
Thys kuoli 80-vuotiaana vuonna 2003.
Meriitit
Belgian 2. divisioona: 1967
MM-kilpailut
Neljäs: 1986
2.kierros: 1982, 1990
EM-kilpailut
Hopeaa: 1980
1. kierros: 1984
Luokka:Belgialaiset jalkapallovalmentajat
Luokka:Belgialaiset jalkapalloilijat
Luokka:Vuonna 1922 syntyneet
Luokka:Vuonna 2003 kuolleet | https://fi.wikipedia.org/wiki/Guy%20Thys |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
342,
756,
1309,
1989
],
"plaintext_end_byte": [
341,
721,
1245,
1974,
2046
]
} | 한국에서 가장 많은 성씨는 무엇인가 | 한국의 성씨 | korean | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} | 한국의 성씨(姓氏)는 전통적으로 270여 개가 있다. 1486년(성종) 《동국여지승람(東國與地勝覽)》에 277개, 1766년(영조) 《도곡총설(陶谷叢說)》에 298개, 1908년 《증보문헌비고(增補文獻備考)》에 496개, 1960년 대한민국 국세조사에서는 258개의 성씨로 나타났다.[1]
2015년 대한민국 인구주택총조사 결과 외국에서 귀화하여 생긴 성씨까지 합하면 5,582개의 성씨가 있는 것으로 조사되었다.[2] 이 중 한자(漢字)로 표기할 수 있는 성씨는 1,507개이고, 한자가 없는 성씨는 4,075개로 조사되었다. 인구 1,000명 이상인 본관은 858개로 전체 인구의 97.8%를 차지한다.
대한민국의 성씨별 인구
다음 목록은 2015년 기준 5명 이상의 인구에 해당되는 한자 성씨 중 대한민국의 건국 시부터 존재했다고 확인되는 것만을 집계한 것이다. 통계청에서는 외국계 귀화인의 성씨 등 기타 신종 성씨는 별도로 집계하지 않고 있다. 다만 재외 동포가 국적을 회복할 때 과거부터 사용했던 현지의 한자 성씨를 유지하는 경우, 성씨별 인구 통계에 포함될 수 있도록 인정하고 있다.
성씨 목록
출처: 대한민국 통계청[4]
신종 성씨
2013년의 자료에 따르면 일반적인 자료에 등장하지 않는 멘·분·속 등의 신종 성씨를 포함하여 10인 이하의 소수 성씨는 4332개에 이르렀으며, 특히 곰·굳·길란 등 1인 성씨가 3025개에 이르는 것으로 조사되었다.[5] 다만 이러한 소수 성씨의 대부분은 국내로 귀화한 외국인이 원래 자신이 사용하던 성(姓)씨를 그대로 유지하고 있는 데 따라 발생하였다고 분석된다. 당시 자료 기준으로 시스템상에 등록된 가장 긴 성씨는 총 11자의 '프라이인드로테쭈젠덴' 씨와 총 10자의 '알렉산더클라이브대한' 씨이다.[5]
같이 보기
한국의 성씨와 이름
성씨
한국의 성씨 목록
각주
*
| https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%95%9C%EA%B5%AD%EC%9D%98%20%EC%84%B1%EC%94%A8 |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
497,
1603,
2307,
2507
],
"plaintext_end_byte": [
488,
1602,
2306,
2495,
2598
]
} | Milloin Nicolas Fatio de Duiller kuoli? | Nicolas Fatio de Duillier | finnish | {
"passage_answer_candidate_index": [
0
],
"minimal_answers_start_byte": [
52
],
"minimal_answers_end_byte": [
71
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Nicolas Fatio de Duillier (26. helmikuuta 1664 – 12. toukokuuta 1753) oli sveitsiläissyntyinen matemaatikko. Hän on tunnettu työstään koskien eläinratavaloa ja roolistaan Newtonin ja Leibnizin riidassa. De Duillier keksi menetelmän vuonna 1704, jonka avulla pystyttiin poraamaan reikä rubiineihin ja safiireihin timanttiporan avulla. Tämä mahdollisti näiden jalokivien käyttämisen kellojen kivilaakereina ja tätä kautta kellojen rattaiden kitkaa saatiin pienemmäksi.[1]
Elämä
Duillier syntyi vuonna 1664 Jean-Baptiste ja Cathérine Fation perheeseen seitsemäntenä lapsena. Perheeseen syntyi yhteensä 14 lasta. Perhe asui Baselissa, mutta vuonna 1672 muuttivat Sveitsin länsiosassa sijaitsevaan Duillierin kaupunkiin. Duillierin ollessa 18-vuotias hän matkusti Pariisiin, jossa hän opiskeli Pariisin observatoriossa tähtitiedettä Giovanni Domenico Cassinin opettamana. Hän oli lahjakas matemaatikko, ja hänen varhaiskypsyytensä teki vaikutuksen moneen huomattavaan filosofiin. Duillier'n tieteellinen läpimurto tapahtui vuonna 1684, kun hän selitti eläinratavalon johtuvan siitä, että hiukkaset heijastavat auringonvaloa. Oltuaan viisi vuotta Ranskassa, Duillier matkusti Isoon-Britanniaan, ja siellä hänestä tuli vuonna 1688 Royal Societyn jäsen. Hän matkusti Englantiin ennen muuta tavatakseen Isaac Newtonin. Hän onnistui hankkiutumaan Newtonin suosioon ja vuosina 1689-93 heillä oli erittäin läheinen homoseksuaalinen suhde. Eräässä vaiheessa Newton halusi Fation muuttavan hänen asuntoonsa Cambridgeen, mutta suunnitelmasta ei tullutkaan mitään.
On varmaa, että Fatio tunsi voimakasta vetoa okkultismiin ja kannusti Newtonia syvemmälle magiaan. Yhdessä he tekivät useita alkemistisia kokeita. 1693 heidän välinsä rikkoontuivaat ja Fation menetettyä suojelijansa, hänen asemansa romahti, koska hänellä oli tiedeyhteisössä paljon vihamiehiä eikä häneen luotettu. Hänen myöhemmästä elämästään ei ole paljon tietoa, mutta hänen tiedetään olleen tekemisissä ruusuristiläisten ja muiden erikoisten ryhmien kanssa ja ainakin kerran hän joutui Charing Crossissa jalkapuuhun epäsosiaalisen elämän vuoksi. Duillier kuoli vuonna 1753 Isossa-Britanniassa yli 80-vuotiaana, mutta köyhänä ja melkein täydellisesti unohdettuna.
Kirjeessään Christiaan Huygensille vuonna 1690 Fatio esitti gravitaatioteorian, jonka mukaan gravitaatio aiheutuisi kaikkialla avaruudessa suurella nopeudella liikkuvista hiukkasista.[2]
Lähteet
Luokka:Sveitsiläiset matemaatikot
Luokka:Vuonna 1664 syntyneet
Luokka:Vuonna 1753 kuolleet
| https://fi.wikipedia.org/wiki/Nicolas%20Fatio%20de%20Duillier |
{
"plaintext_start_byte": [
3,
879,
2148,
3278,
4500,
5862,
5910,
8008,
8649,
8784,
9498
],
"plaintext_end_byte": [
878,
2147,
3234,
4488,
5861,
5909,
7979,
8632,
8783,
9425,
9996
]
} | บริษัทซัมซุงก่อตั้งขึ้นเมื่อใด ? | ซัมซุง | thai | {
"passage_answer_candidate_index": [
1
],
"minimal_answers_start_byte": [
981
],
"minimal_answers_end_byte": [
994
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
ซัมซุง หรือ ซัมซอง (อังกฤษ: Samsung ; เกาหลี: 삼성, ฮันจา: 三星, MC: Samseong, MR: Samsŏng, ภาษาเกาหลีอ่านว่า ซัม-ซอง) เป็นชื่อกลุ่มบริษัทแห่งหนึ่งจากประเทศเกาหลีใต้ มีสำนักงานใหญ่อยู่ที่โซล, ประเทศเกาหลีใต้ ซึ่งประกอบด้วยบริษัทย่อยจำนวนมาก และธุรกิจที่เกี่ยวข้องส่วนใหญ่อยู่ภายใต้แบรนด์ซัมซุง และเป็นกลุ่มธุรกิจที่ใหญ่ที่สุดในเกาหลีใต้
ซัมซุงได้ก่อตั้งโดย ลี เบียงชอล ในปีพ.ศ. 2493 ในช่วงแรกของการทำธุรกิจนั้นได้เน้น
ไปที่การส่งออกสินค้า, แปรรูปอาหาร, สิ่งทอ ซัมซุงเริ่มเข้ามาในอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ในปลายปี พ.ศ. 2503 หลังจากการจากไปของประธานผู้ก่อตั้ง ลี เบียงชอล ทำให้ซัมซุงได้แยกกลุ่มธุรกิจออกเป็น 4 กลุ่ม คือ Samsung Group, Shinsegae Group, CJ Group และ Hansol Group และตั้งแต่ปี พ.ศ. 2533 มา ซัมซุงได้เป็นที่รู้จักเป็นสากลมากขึ้นจากสินค้าอิเล็กทรอนิกส์ โดยเฉพาะโทรศัพท์มือถือที่เป็นแหล่งรายได้สำคัญของบริษัทในปัจจุบัน
ปัจจุบันธุรกิจของซัมซุง แบ่งออกเป็น 4 หน่วยใหญ่ ๆ คือ เครื่องใช้ในบ้าน เครื่องใช้สำนักงาน โทรศัพท์มือถือ และส่วนประกอบหลัก ๆ ที่ใช้ในการผลิตอุปกรณ์ดิจิตอลที่เป็นนวัตกรรมล่าสุดของโลกในศตวรรษ 21 มีฐานการผลิต 25 แห่ง,บริษัทสาขาตลาด 36 แห่ง, สำนักงานย่อย 23 แห่ง ที่ประจำอยู่ใน 46 ประเทศทั่วโลก และกระจายอยู่ทั้ง 7 ทวีป คือ อเมริกาเหนือ ยุโรป เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เอเชียกลาง จีน CIS และละตินอเมริกา
โทรศัพท์มือถือ
ซัมซุงนับว่าเป็นบริษัทยักษ์ใหญ่ที่ผลิตโทรศัพท์มือถือทั้งรุ่นปกติและแบบสมาร์ทโฟน ออกมาจำหน่ายหลากหลายรุ่น โดยมีส่วนแบ่งการตลาดระดับโลกอยู่ในอันดับต้น ๆ และมีรุ่น Flagship ที่เปิดตัวทุกปี ภายใต้ชื่อ Galaxy Note และ Galaxy S โดยในรุ่น Note จะมีปากกาที่เรียกว่า S Pen เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในการเขียน วาด บนหน้าจอ ในขณะที่รุ่น S จะเน้นการผลิตโดยใช้สเปคเครื่องที่สูงกว่ารุ่นอื่น ๆ ทั้งหมดที่ผลิตออกมา ทั้งรุ่น Note และ S นับเป็นคู่แข่งสำคัญของ iPhone ที่ผลิตโดย Apple Inc.
Smartwatch
ซัมซุงได้ออก Smartwatch ที่ใช้ระบบปฏิบัติการที่พัฒนาเองรุ่นแรกในชื่อ Samsung Gear และหลังจากนั้นได้ทยอยออกรุ่นต่าง ๆ ตามมา เช่น Gear 2, Gear 2 Neo ที่คล้าย Gear 2 แต่ตัดฟังก์ชันกล้องออกไป, Gear Fit ที่เน้นสำหรับใส่ออกกำลังกาย Gear S ที่มีฟังก์ชันการใช้งานโทรศัพท์ได้ในตัว จนล่าสุดเมื่อปี 2558 ได้ออกรุ่น Gear S2 และ Gear S2 Classic ที่ได้ปรับการใช้งานโดยสามารถหมุนหน้าจอเป็นวงกลมได้ ทำให้การใช้งานคล่องตัวมากกว่าเดิมและได้รับคำชมจากการสร้างวิธีการใช้งานที่แตกต่างจากยี่ห้ออื่นและสามารถทำให้ประสบการณ์การใช้งาน Smartwatch ดีขึ้นกว่าเดิม
รายได้หลักในปี 2018
ล่าสุดนี้บริษัท Electronic ยักษ์ใหญ่จากเกาหลีใต้อย่าง Samsung ก็ได้ประกาศผลประกอบการในไตรมาสที่สามของปี2018 ออกมา โดยข้อมูลเผยว่ารอบนี้ได้รับกำไร (Operating Profit) มากที่สุดในประวัติศาสตร์ของแบรนด์เลยทีเดียว! รอบนี้ทำกำไรไปได้ถึงกว่าหนึ่งหมื่นห้าพันล้านดอลล่าร์สหรัฐ และเมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีที่แล้ว ปีนี้ทำได้มากกว่าถึง 20% ตรงกันข้ามในช่วงไตรมาสที่สองของปี2018 Samsung กลับเสียส่วนแบ่งการตลาดของ Smartphone ไปมากที่สุดเมื่อเทียบกับทุกๆแบรนด์ ส่วนที่ทำกำไรให้กับ Samsung นั้นก็จะเป็นส่วนที่ไม่ค่อยมีใครรู้จัก หรือบางคนยังไม่รู้เลยว่า Samsung ทำด้วยซ้ำ อย่างเช่น Memory และตอนนี้ Samsung ก็ได้เลื่อนขั้นเป็นผู้ผลิต Semi-Conductor ที่ใหญ่ที่สุดของโลก (นับจากรายได้) แซง Intel ไปเรียบร้อย แค่ในช่วงไตรมาสที่สองของปี2018 รายได้ของส่วน Memory Devision นั้นได้เติบโตไปถึง 33% ในขณะที่ฝั่ง Smartphone นั้นลดลง 22%
ผลิตภัณฑ์
โทรทัศน์ และจอคอมพิวเตอร์
โทรศัพท์มือถือ
สมาร์ทโฟน
แท็บเล็ต
กล้องถ่ายรูปกล้องถ่ายรูป
เครื่องเล่น วิดีโอ, ดีวีดี
เครื่องเสียง
โน้ตบุ๊ก
เครื่องพิมพ์
แฟกซ์
ตู้เย็น
เครื่องปรับอากาศ
เครื่องซักผ้า
เตาอบไมโครเวฟ
เครื่องดูดฝุ่น
โลโก้
คำว่า 'ซัมซุง' ในภาษาเกาหลีมีความหมายว่า "สามดาว"
The Samsung Byeolpyo noodles , เริ่มใช้ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2481 จนถึง พ.ศ. 2501.
The Samsung Group logo, เริ่มใช้ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2512 จนถึง พ.ศ. 2522
The Samsung Group logo (“three stars”), เริ่มใช้ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2523 จนถึง พ.ศ. 2535
The Samsung Electronics logo, เริ่มใช้ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2523 จนถึง พ.ศ. 2535
โลโก้ปัจจุบันของซัมซุง, ถูกใช้ตั้งแต่ พ.ศ. 2536.[2]
อ้างอิง
แหล่งข้อมูลอื่น
หมวดหมู่:บริษัทของเกาหลีใต้
หมวดหมู่:ธุรกิจเครื่องใช้ในครัวเรือน
หมวดหมู่:บริษัทที่ก่อตั้งในปี พ.ศ. 2481
หมวดหมู่:ซัมซุง
หมวดหมู่:บริษัทนานาชาติที่มีสำนักงานใหญ่อยู่ที่เกาหลีใต้
| https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%8B%E0%B8%B1%E0%B8%A1%E0%B8%8B%E0%B8%B8%E0%B8%87 |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
254,
698,
1611,
2027,
2327,
3291,
3440,
3654,
4321,
4561,
4667,
4776,
5594,
6046,
6345,
7229,
7923,
8554,
9024,
9073,
9731
],
"plaintext_end_byte": [
253,
653,
1610,
2004,
2326,
3290,
3439,
3653,
4320,
4519,
4666,
4750,
5553,
6045,
6304,
7218,
7915,
8538,
9023,
9059,
9714,
9822
]
} | 電子工学の先駆者は誰 | クロード・シャノン | japanese | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
クロード・エルウッド・シャノン（Claude Elwood Shannon, 1916年4月30日 - 2001年2月24日）はアメリカ合衆国の電気工学者、数学者。20世紀科学史における、最も影響を与えた科学者の一人である。
情報理論の考案者であり、情報理論の父と呼ばれた。情報、通信、暗号、データ圧縮、符号化など今日の情報社会に必須の分野の先駆的研究を残した。アラン・チューリングやジョン・フォン・ノイマンらとともに今日のコンピュータ技術の基礎を作り上げた人物として、しばしば挙げられる[1]。
業績
デジタル回路設計の創始者
1937年のマサチューセッツ工科大学での修士論文「継電器及び開閉回路の記号的解析」[2]において、電気回路（ないし電子回路）が論理演算に対応することを示した。すなわち、スイッチのオン・オフを真理値に対応させると、スイッチの直列接続はANDに、並列接続はORに対応することを示し、論理演算がスイッチング回路で実行できることを示した。これは、デジタル回路・論理回路の概念の確立であり、それ以前の電話交換機などが職人の経験則によって設計されていたものを一掃し、数学的な理論に基づいて設計が行えるようになった。どんなに複雑な回路でも、理論に基づき扱えるということはコンピュータの実現に向けたとても大きなステップの一つだったと言える。
ハーバード大学教授のハワード・ガードナー（Howard Gardner）は、この論文について「たぶん今世紀で最も重要で、かつ最も有名な修士論文」と評した。ただし、わずかな時間差であるが、中嶋章による発表の方が先行しており（論理回路#歴史を参照）、独立な成果か否かは不明とされている。
情報理論の考案
1948年ベル研究所在勤中に論文「通信の数学的理論」[3]を発表し、それまで曖昧な概念だった「情報」(information)について定量的に扱えるように定義し、情報についての理論（情報理論）という新たな数学的理論を創始した。
翌年ウォーレン・ウィーバーの解説を付けて出版された同名（ただし“A”が“The”に変わっている）の書籍『通信の数学的理論』[4]で、シャノンは通信におけるさまざまな基本問題を取り扱うために、エントロピーの概念を<!--[[統計力学]]から-->導入し<!--合理的に表現し-->た。情報の量（情報量）を事象の起こる確率（生起確率）によって定義し、エントロピー（平均情報量）を次のとおりに定義した。時間的に連続して起こる離散的な確率事象
X
{\displaystyle X}
の生起確率
Pr
[
X
=
i
]
{\displaystyle \Pr[X=i]}
によって定まる情報量 (
−
log
Pr
[
X
=
i
]
{\displaystyle -\log \Pr[X=i]}
) の期待値が、エントロピー
H
(
X
)
{\displaystyle H(X)}
である（エントロピー#情報理論におけるエントロピーとの関係も参照）。
H
(
X
)
=
−
∑
i
Pr
[
X
=
i
]
log
Pr
[
X
=
i
]
{\displaystyle H(X)=-\sum _{i}\Pr[X=i]\log \Pr[X=i]\quad }
(台が有限の場合)
エントロピーの語を提案したのはフォン・ノイマンとも言われているが、シャノンは否定している[5]。また、情報量の単位としてビットを初めて使用した[6]。
そして、ノイズ（雑音）がない通信路で効率よく情報を伝送するための符号化（「情報源符号化定理」または「シャノンの第一基本定理」）と、ノイズがある通信路で正確に情報を伝送するための誤り訂正符号（「通信路符号化定理」または「シャノンの第二基本定理」）という現在のデータ伝送での最も重要な概念を導入した。これらはそれぞれデータ圧縮の分野と誤り訂正符号の分野の基礎理論となっている。通信路符号化定理は単一通信路あたりの伝送容量に上限があることを意味する。
これらの定理は現在、携帯電話などでの通信技術の基礎理論となっており、その後の情報革命と呼ばれる情報技術の急速な発展に結びついている。
シャノン＝ハートレーの定理
C
=
W
log
2
(
1
+
S
N
)
{\displaystyle C=W\log _{2}\left(1+{\frac {S}{N}}\right)}
（ここでC:ビット毎秒、W:帯域幅、S:信号電力、N:ノイズ電力）
標本化定理の証明
アナログデータをデジタルデータへと変換する時、どの程度の間隔でサンプリングすればよいかを定量的に表す標本化定理を1949年の論文"Communication in the Presence of Noise"の中で証明した。標本化定理は1928年にハリー・ナイキストによって予想されており、またシャノンの証明発表の同時期に証明をした人物が複数存在するが、シャノンのものが最も有名であり、英語圏では「ナイキスト＝シャノンの標本化定理」という名前で知られている（詳しくは標本化定理を参照）。標本化定理は、現在、コンパクトディスクを始めとしたあらゆるデジタイズ技術の基礎定理となっている。
暗号理論に関する先駆的成果
1949年に論文「秘匿系の通信理論」[7]を発表し、ワンタイムパッドを利用すると情報理論的に解読不可能な暗号が構成でき、情報理論的に解読不可能な暗号はワンタイムパッドの利用に限ることを数学的に証明した（現代の暗号研究で考察されている計算量的に安全な暗号ではなく、情報理論的に安全な暗号を考察している点に注意）。
シャノンはこの論文で、暗号のアルゴリズム（暗号化方法）が知られてもなお安全である暗号（ケルクホフスの原理参照）について考察しており、はじめて暗号について数学的分析を行った。
シャノンのチェスプログラム
1949年にコンピュータチェスに関する画期的な論文「チェスのためのコンピュータプログラミング」[8]を発表し、力ずくの総当たりでなくコンピュータがチェスをする方法を示した。コンピュータがどの駒をどう移動するかを決定するのにシャノンが用いた方法が、評価関数に基づいたミニマックス法だった。評価関数は、駒の価値や、駒の位置の価値、移動の価値などをすべて数値化して「局面」の価値を評価するものであり、シャノンはその後のゲーム展開を探索木（Search tree）に分類してどの着手がもっとも良いかを探索する方法について考察している。この論文はコンピュータゲームでのコンピュータの思考プログラム設計の原典となった。
受賞歴
1940 アルフレッド・ノーブル賞（Alfred Noble Prize）
1949 IRE モーリス・N・リーブマン記念賞
1955 フランクリン・インスティテュート（Franklin Institute） スチュアート・バランタイン・メダル
1956 リサーチ・コーポレーション賞
1962 ライス大学 栄誉賞
1962 マービン・J・ケリー賞
1966 IEEE栄誉賞
1966 アメリカ国家科学賞
1967 ゴールデンプレート賞
1972 ハーヴェイ賞（イスラエル）
1978 ジョゼフ・ジャカール賞
1978 ハロルド・ペンダー賞
1985 AES ゴールドメダル
1985 京都賞基礎科学部門（日本）
1991 エドワード・ライン賞
栄誉
1954 イェール大学 修士号(MS)
1961 ミシガン大学 名誉博士号
1962 プリンストン大学 名誉博士号
1964 エディンバラ大学 名誉博士号
1964 ピッツバーグ大学 名誉博士号
1970 ノースウェスタン大学 名誉博士号
1975 オランダ王立芸術科学アカデミー 外国会員
1978 オックスフォード大学 名誉博士号
1982 イースト・アングリア大学 名誉博士号
1984 カーネギー・メロン大学 名誉博士号
1987 タフツ大学 名誉博士号
1991 ペンシルベニア大学 名誉博士号
2004 全米発明家殿堂入り
脚注
著書
コミュニケーションの数学的理論、C.E.シャノン、W.ウィーヴァー、（The Mathematical theory of communication、E.Shannon、Warren Weaver、(C)1967 by The University of Illinois Press.）訳者：長谷川淳、井上光洋、明治図書出版(1969年)。
通信の数学的理論 、Warren Weaver, Claude Elwood Shannon, 植松 友彦 (翻訳) 、筑摩書房 (2009年8月10日) <ちくま学芸文庫>、ISBN 978-4480092229、価格1260円。
(上記の再翻訳、文庫版)。
関連項目
シャノン：情報量の単位
シャノン符号化（シャノン-ファノ符号、Shannon-Fano code）
情報理論 (Information theory)
標本化定理 (Nyquist-Shannon sampling theorem)
レート歪理論 (Rate distortion theory)
シャノン＝ハートレイの定理 (Shannon-Hartley law)
シャノン指数 (Shannon index)
シャノン線図（Shannon diagram）
シャノン数 (Shannon number)
クロード・E・シャノン賞 (Claude E. Shannon Award)
シャノンのスイッチングゲーム (Shannon switching game)
ワンタイムパッド (One-time pad)
拡散とかく乱 (Confusion and Diffusion)
デジタル回路
外部リンク
（受賞ページ）
（全文）
（修士論文）
at the Mathematics Genealogy Project
| https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%AF%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%89%E3%83%BB%E3%82%B7%E3%83%A3%E3%83%8E%E3%83%B3 |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
151,
294,
349,
502,
558,
627,
996,
1211,
1346,
1512,
1593,
1851,
2068,
2275,
2435,
2503,
2648,
2729,
2891,
3134,
3839,
4030
],
"plaintext_end_byte": [
150,
293,
338,
501,
557,
626,
986,
1210,
1345,
1511,
1592,
1850,
2067,
2274,
2434,
2497,
2647,
2728,
2884,
3116,
3822,
4027,
4056
]
} | Visiwa vya South Georgia vina ukubwa gani? | Hawaii | swahili | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Hawaii (kwa Kihawaii: Mokuʻāina o Hawaiʻi) ni funguvisiwa la bahari ya Pasifiki ambalo ni jimbo la Marekani, pia ni jina la kisiwa chake kikubwa.
Hawaii ilikuwa ufalme wa Wapolinesia, ikawa koloni la Marekani]] katika karne ya 19 na imekuwa jimbo la Marekani tangu tarehe 21 Agosti 1959.
Mji mkuu ni Honolulu kwenye kisiwa cha Oahu.
Jiografia
Funguvisiwa la Hawaii lina jumla ya visiwa 137 vyenye eneo la kilomita za mraba 16,649 za nchi kavu. Visiwa vilivyo vingi ni vidogo, havikaliwi na watu.
Visiwa vikubwa, kuanzia magharibi kwenda mashariki, ni:
Niʻihau
Kauaʻi
Oʻahu
Molokaʻi
Lānaʻi
Kahoʻolawe
Maui
Hawaiʻi
Visiwa vyote vina asili ya kivolkeno. Mlima Mauna Kea ni volkeno ndefu kabisa duniani yenye kimo cha mita 4201 juu ya UB lakini inaanza chini ya bahari katika kina cha mita 5,000, hivyo kimo cha jumla ni zaidi ya mita 9,000. Volkeno ya pili ni Mauna Loa yenye masi kubwa zaidi. Mauna Loa ni volkeno hai kwenye kisiwa kikuu cha Hawaii, pamoja na mlima Kilauea.
Historia
Hawaii ilikaliwa na Wapolynesia waliofika kwa mitumbwi yao mikubwa. Jamii zao zilitawaliwa na familia za makabaila zilizotazamiwa kuwa za juu kuliko watu wa kawaida. Tabaka la pili la juu lilikuwa lile la makuhani.
Kati ya miaka 1781 na 1811 Kamehameha I alifaulu kuunganisha visiwa vyote chini ya utawala wake akawa mfalme wa kwanza wa Hawaii yote.
Katika miaka ya karne ya 19 iliyofuata wageni kutoka Marekani na Ulaya walianza kujenga makazi visiwani. Uchumi wa kisasa ulianzishwa kwa mashamba ya miwa na uvuvi.
Mwaka wa 1842 Marekani ikatambua ufalme wa Hawaii kama nchi huru ya kujitegemea.
Athira ya wafanyabiashara matajiri Wazungu ikakua. Kwa njia ya ghasia wakamlazimisha mfalme Kalakaua mwaka 1887 kukubali katiba iliyowapa haki ya kupiga kura matajiri pekee. Mwaka uleule Marekani ilipewa haki ya kutawala kituo cha kijeshi cha Pearl Harbour.
Malkia Liliuokalani († 1917) alijaribu mwaka 1893 kufuta katiba na kurudisha mamlaka ya wafalme lakini alipinduliwa na wenye mashamba makubwa waliosaidiwa na wanajeshi wa Marekani, na jamhuri ya Hawaii ikatangazwa.
Wakati wa Vita ya Marekani dhidi Hispania serikali ya Marekani iliamua kutwaa Hawaii na kuitangaza kuwa mali ya Marekani. Baadaye visiwa vilitawaliwa kama koloni na baadaye kama eneo la kitaifa la Marekani.
Marekani iliingia katika Vita Kuu ya Pili ya Dunia kwa shambulio la Japani dhidi ya manowari za Marekani katika bandari ya Pearl Harbour tarehe 7 Desemba 1941.
Tarehe 21 Agosti 1959 Hawaii imekuwa jimbo kamili la Marekani.
Watu
Wakazi wake ni 1,419,561 (2014), kati yao 10% ni Wahawaii asili; wengi zaidi ni Wazungu, machotara wa aina mbalimbali, Wafilipino, Wajapani n.k.
Lugha rasmi ni Kiingereza, inayozungumwa nyumbani na 75% ya wakazi, na Kihawaii.
Upande wa dini, wengi ni Wakristo wa madhehebu mbalimbali, kuanzia Kanisa Katoliki, likifuatwa na Wamormoni. Lakini Waprotestanti kwa jumla ni wengi zaidi.
Picha
Niʻihau 70sqmi (180km2)
Kauaʻi 552.3sqmi (1,430km2)
Oʻahu 598sqmi (1,550km2)
Maui 727.3sqmi (1,884km2)
Molokaʻi 260sqmi (670km2)
Lānaʻi 140.5sqmi (364km2)
Kahoʻolawe 44.6sqmi (116km2)
Hawaiʻi 4,028.2sqmi (10,433km2)
Tanbihi
Marejeo
Bushnell, O. A. The Gifts of Civilization: Germs and Genocide in Hawaiʻi. Honolulu: University of Hawaii Press, 1993.
Holmes, T. Michael. The Specter of Communism in Hawaiʻi. Honolulu: University of Hawaii Press, 1994.
Russ Jr., William Adam. The Hawaiian Republic (1894-98) and Its Struggle to Win Annexation. Selinsgrove, PA: Susquehanna University Press, 1961.
Schamel, Wynell and Charles E. Schamel. "The 1897 Petition Against the Annexation of Hawaiʻi." Social Education 63, 7 (November/December 1999): 402–408.
Stokes, John F.G. "Spaniard and the Sweet Potato in Hawaiʻi and Hawaiian-American Contacts." American Anthropologist, New Series, vol. 34, no. 4 (1932) pp.594–600.
Viungo vya nje
at Curlie
from the U.S. Department of Agriculture
at NASA's Earth Observatory
by The New York Times
– slideshow by Life magazine (Archived from on November 3, 2010)
From the
Jamii:Majimbo ya Marekani | https://sw.wikipedia.org/wiki/Hawaii |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
170,
743,
948,
1783,
2107,
2306,
3083,
3458,
3733,
4060,
4184,
4332,
4621,
4856,
4911,
5086,
5420,
5645,
5941,
6209,
6365,
6918,
7205,
8091,
8626,
8938,
9254,
9611,
10340,
10785,
11344,
11757,
11900,
12197,
13448,
13997,
14292,
14957,
15140,
15382,
15847,
16265,
16500,
16582,
16944,
17679,
18411,
18949,
19385,
20194,
21169,
21763,
22406,
22968,
24749,
24855
],
"plaintext_end_byte": [
169,
742,
930,
1782,
2106,
2295,
3082,
3457,
3732,
4042,
4183,
4331,
4620,
4855,
4910,
5061,
5419,
5644,
5940,
6208,
6357,
6917,
7204,
8090,
8619,
8937,
9253,
9586,
10339,
10784,
11343,
11756,
11899,
12164,
13447,
13996,
14279,
14926,
15139,
15381,
15836,
16264,
16499,
16581,
16920,
17678,
18410,
18948,
19384,
20193,
21168,
21737,
22387,
22958,
24720,
24851,
24979
]
} | Minkä ikäisenä Albus Dumbledore kuoli? | Albus Dumbledore | finnish | {
"passage_answer_candidate_index": [
19
],
"minimal_answers_start_byte": [
6164
],
"minimal_answers_end_byte": [
6206
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Albus Dumbledore on kuvitteellinen hahmo J. K. Rowlingin Harry Potter -kirjasarjassa. Hän on Tylypahkan velhokoulun rehtori ja päähenkilö Harry Potterin mentori.[1]
Dumbledorea pidetään aikansa mahtavimpana velhona ja lisäksi ainoana, jota lordi Voldemort on koskaan pelännyt. Dumbledore voitti velhoyhteiskuntaa uhanneen pimeyden velhon Grindelwaldin kaksintaistelussa vuonna 1945. Voldemortin noustua valtaan ensimmäisen kerran, Dumbledore perusti häntä vastaan taistelevan salajärjestön Feeniksin killan. Velhoyhteisössä kunnioitettavassa asemassa olevaa Dumbledorea ehdotettiin usein taikaministeriksi, mutta hän kieltäytyi virasta joka kerta, muistaen kuinka hänen pyrkimyksensä valtaan oli ollut hänen heikkoutensa.
Dumbledorea esittää kirjasarjasta tehdyssä elokuvasarjassa Richard Harris kahdessa ensimmäisessä elokuvassa. Harrisin kuoltua Michael Gambon esitti hahmoa sarjan lopuissa elokuvissa.
Henkilöhistoria
Albus Dumbledore syntyi vuonna 1881 Percival ja Kendra Dumbledorelle.[2] Hänen jälkeensä syntyivät veli Aberforth ja sisko Ariana. Kun Ariana oli kuusivuotias, joukko jästipoikia kävivät hänen kimppuunsa nähtyään hänen tekevän taikoja. Tapaus vaikutti Arianan mielenterveyteen haitallisesti eikä hän kyennyt enää taikomaan muuta kuin satunnaisilla hetkillä ja usein tuhoisin seurauksin. Albusin isä Percival etsi jästipojat käsiinsä ja kävi heidän kimppuunsa samalla tavoin. Percival tuomittiin Azkabanin velhovankilaan, jossa hän myöhemmin kuoli. Hän otti tuomionsa vastaan sen sijaan, että olisi kertonut miksi hyökkäsi jästien kimppuun, jotta Arianaa ei vietäisi pois. Kendra Dumbledore muutti hänen nuoren perheensä Godrickin notkoon, missä he kääntyivät omiin oloihinsa piilotellen Arianaa.
Eräänä päivänä Albus aikoi lähteä ystävänsä Grindelwaldin kanssa pois, mutta Aberforth vaati hänen jäämistään. Syntyi taistelu, kun Grindelwald hyökkäsi Aberforthin kimppuun ja Albuksen, Grindelwaldin ja Aberforthin taistelessa Ariana joutui taistelun keskelle ja kuoli. Grindelwald pakeni eikä palannut.
Dumbledorella on lemmikkinä feenikslintu Fawkes, joka luovutti taikaa täynnä olevan sulkansa kahteen taikasauvaan. Toinen näistä päätyi Lordi Voldemortille, toinen Harry Potterille.
Ystävät
Nuoruudessaan Dumbledore oli Grindelwaldin ystävä. Dumbledore ja Grindelwald olivat molemmat lahjakkaita nuoria ja heidän tavoitteensa oli jästien hallitseminen ja kuoleman varjelusten hankkiminen. Dumbledore keksi myös iskulauseen "Yhteiseksi hyväksi", josta tuli myöhemmin Grindlewaldin vankilan Nurmengårdenin tunnus. Myöhemmin Dumbledore on tullut tunnetuksi jästien oikeuksien puolustajana ja Grindelwaldin ajatuksien tukeminen oli Dumbledorelle vain nuoruuden hairahdus. Heidän ystävyytensä loppui Dumbledoren sisaren Arianan kuolemaan. Monien vuosien jälkeen, kun Grindelwald kokosi armeijaansa, Dumbledore päätti kohdata tämän ja lopettaa tämän ilkityöt (Grindewaldin kukistamisesta mainitaan jo ensimmäisessä kirjassa, suklaasammakkokorteissa).
Dumbledore oli lämpimissä väleissä Tylypahkan opettajakunnan kanssa. Esimerkkinä ystävien lojaalisuudesta Dumbledorea kohtaan mainittakoon Minerva McGarmiwa, joka oli valmis taistelemaan taikaministeriä, kahta auroria ja ministeriön virkailijaa vastaan auttaakseen Dumbledorea. Poikkeuksen tekee Dolores Pimento, joka yritti kaikkensa Dumbledoren
potkujen eteen.[3]
Toinen Dumbledoren hyvä ystävä Tylypahkassa oli riistanvartija Rubeus Hagrid, jonka käsiin Dumbledore olisi sanojensa mukaan ollut valmis luovuttamaan henkensä.[4] Lisäksi Harry Potter ja Dumbledore olivat lämpimämmissä väleissä kuin opettaja ja oppilas yleensä.
Yksi Dumbledoren hyvistä nuoruuden ystävistä oli Elfias "Koiranhenki" Doze. Doze oli Dumbledoren koulutoveri, kun opiskeli Tylypahkassa. Rita Luodiko kuvailee Dozea kirjassaan, "Dumbledoren elämä ja valheet" näin: "Vähä-älyinen, mutta uskollinen apuri ja kaveri, jonka hän oli pyydystänyt koulusta"
Nimen etymologia
Dumbledoren koko nimi on Albus Percival Wulfric Brian Dumbledore.[5] Dumbledoren jokaisella nimellä on oma merkityksensä:
Albus on latinaa (mask. albus, fem. alba,n.album) ja tarkoittaa valkoista, mikä viittaa Dumbledoren harjoittamaan valkeaan (eli hyvään) magiaan.
Percival viittaa todennäköisesti kuningas Arthurin pyöreän pöydän ritari Percivaliin.[6] Alkuperäisen tarinan mukaan Percival-ritari löysi Graalin maljan, tappoi mustan ja punaisen ritarin, joita pidetään kuolemansyntinä ja kuolemana. Albus Dumbledoren isän nimi oli Percival.
Wulfric. Dumbledoren hahmon keksineellä kirjailijalla, J. K. Rowlingilla, on tapana ottaa nimiä myös kirkkohistoriasta. Pyhä Wulfrik oli vuonna 1154 syntynyt katolinen pyhimys,[6] joka tunnettiin ihmeidentekijänä ja ennustajana.
Brian on keltin kieltä ja tarkoittaa "voimakasta".[6]
Dumbledore taas on muinaisenglantia ja tarkoittaa mehiläistä. Sana voidaan kirjoittaa myös muodossa dumbledorr, jolloin se merkitsee kimalaista.[6]
Henkilökuva
Ulkonäkö
Dumbledore on pitkä ja laiha.[7] Hänellä on pitkät hopeanväriset hiukset ja parta, jotka ovat niin pitkät, että hän voisi tunkea ne vyönsä alle.[7] Hänellä on vaaleansiniset läpitunkevat silmät ja pitkä, kuhmurainen nenä, joka näyttää murtuneen ainakin kahdesti (Albuksen veli mursi sen Arianan hautajaisissa).[7]
Dumbledore pukeutuu lähes poikkeuksetta kaapuun ja viittaan, joiden väri vaihtelee. Hän käyttää puolikuun muotoisia silmälaseja. Teoksessa Harry Potter ja viisasten kivi hän käyttää korkeakorkoisia solkisaappaita.
Kirjassa Harry Potter ja puoliverinen prinssi Dumbledoren sauvakäsi näyttää palaneelta ja pahoin vaurioituneelta, koska Dumbledore on ollut tuhoamassa hirnyrkkiä. Dumbledorella on omien sanojensa mukaan vasemman polvensa alapuolella arpi, joka on täydellinen Lontoon maanalaisen kartta.[8]
Ensimmäisen kerran Harry kiinnittää paljon huomiota Dumbledoren vanhuuteen neljäntenä kouluvuonnaan (luvussa Ajatuseula): Dumbledore kuvataan "vanhemmaksi kuin koskaan" kolmasti. Dumbledore näyttää vanhalta - tosin onhan hän kuollessaan jo noin 115-vuotias.
Nuorena Dumbledore pukeutui usein luumunväriseen kaapuun. Silloin hänen hiuksensa ja partansa olivat vielä väritykseltään kastanjanruskeat.[9]
Luonne
Dumbledore on ystävällinen ja kohtelias tapaamiaan ihmisiä kohtaan. Hän tuntee hyvin käytöstavat ja käyttää niitä vaikka olisi joutunut kuolonsyöjien ansaan ja olisi vähällä menettää henkensä,[10] kuten kirjassa Harry Potter ja puoliverinen prinssi käykin. Dumbledorella on hieman omituinen huumorintaju ja Fred Weasley mainitseekin kirjassa Harry Potter ja liekehtivä pikari: "ei Dumbledorekaan ole niitä ihan tavallisimpia tapauksia", johon hän lisää vielä "Tai siis, tiedän kyllä, että hän on nero ja vaikka mitä..."[11]
Dumbledore on psykologi Carl Jungin teorian mukaisesti tyypillinen "vanhan viisaan miehen" arkkityyppi.[12] Rauhallisuudestaan huolimatta Dumbledore saattaa muuttua todella pelottavaksi suuttuessaan. Silloin hänen silmissään säkenöi raivo ja hänen vihansa kohde kauhistuu häntä.
Dumbledore on hyvin ennakkoluuloton useita asioita kohtaan. Monet Tylypahkan oppilaiden vanhemmat kauhistuvat kuultuaan hänen palkanneen ihmissuden opettamaan pimeyden voimilta suojautumista kirjassa Harry Potter ja Azkabanin vanki. Dumbledore ei myöskään suhtaudu kotitonttuihin tai puolijättiläisiin varautuneesti kuten taikaministeriö ja suurin osa velhoista. Hän myös luottaa toisten mielestä pahaan Severus Kalkarokseen kuolemaansa asti. Eikä syyttä, sillä Kalkaros tappaa Dumbledoren, koska Dumbledore ja Kalkaros ovat punoneet juonen, jonka avulla Kalkaros voittaa Voldemortin luottamuksen. Dumbledore sanoo viimeisinä sanoinaan: "Severus... minä pyydän." Kuolonsyöjät luulevat sitä armon aneluksi, mutta niin ei todellisuudessa ollut: tarkoitus oli murskata seljasauvan taikuus, mutta tämä suunnitelma ei toiminutkaan aivan niin kuin velhot suunnittelivat.
Dumbledore on vahva rakkauden puolestapuhuja, ja hän pitää rakkautta suurimpana mahdollisena voimana. J.K. Rowling on paljastanut Dumbledoren olleen homo ja kertonut tämän olleen syvästi rakastunut lahjakkaaseen ystäväänsä Grindelwaldiin. Myöhemmin Dumbledore sanoutui irti Grindelwaldin arvomaailmasta ja voitti tämän lopulta kaksintaistelussa. Rowlingin mukaan Dumbledore ei enää tämän epäonnistuneen ensirakkautensa jälkeen luottanut arvostelukykyynsä vaan päätti valita elämän ilman parisuhdetta.[13]
Kyvyt
Dumbledorea pidetään velhoyhteisössä ehkäpä maailman mahtavimpana velhona ja hän on ainoa jota Lordi Voldemort pelkää. Dumbledore osoitti poikkeuksellisuutta lahjakkuutta jo kouluaikoina,[14] jolloin hän hämmästytti V.I.P. (Velhomaailman Ihmeisiin Perehdyttävä) -tutkintoaan valvovat tarkkailijat.
Dumbledore pystyy muun muassa luomaan aineellisen suojelius-loitsun, jota hän pystyy vieläpä muuttamaan viestinvälitykseen sopivaksi. Hän on myös esittänyt huikaisevia taitojaan ainakin yhdessä kaksintaistelussa Lordi Voldemortin kanssa.[15] Dumbledore voittaa taistelun ja Lordi Voldemort pakenee paikalta.
Dumbledore on erityisen kuuluisa velhomaailmassa varsinkin pimeyden velho Grindelwaldin kukistamisesta, lohikäärmeenveren 12 käyttötarkoituksen keksimisestä sekä Nicolas Flamelin avustamisesta alkemiaan liittyvissä kokeiluissa. Dumbledore osallistuu myös Viisasten kiven suojaamiseen kirjassa Harry Potter ja viisasten kivi.
Asema velhoyhteisössä
Dumbledore on hyvin suosittu henkilö velhoyhteisössä ja häntä on pyydetty ainakin neljä kertaa taikaministeriksi,[16] mutta Dumbledore ei ole halunnut jättää Tylypahkan noitien ja velhojen koulua, joten hän on kieltäytynyt kunniasta. Dumbledore sanoo kirjassa Harry Potter ja Kuoleman Varjelukset, että hänelle ei pitäisi myöntää valtaa. Harry Potter -kirjoissa Dumbledoren arvonimiksi velhoyhteisössä mainitaan Suurtaikuri, Ylihörhö ja Päänoita sekä Noitien neuvoston puheenjohtaja. Lisäksi Dumbledorella on Merlinin ritarikunnan ensimmäisen luokan arvomerkki. Dumbledore on kuitenkin sanonut, että hän ei välitä näistä arvonimistä, kunhan häntä ei vain poistettaisi suklaasammakkokortteista.
Dumbledore opetti ennen rehtoriksi tuloaan Tylypahkassa muodonmuutoksia. J. K. Rowlingin mukaan hän aloitti opettamisen noin 40 vuoden iässä. Hänestä tuli rehtori hieman yli 70 vuoden ikäisenä entisen rehtori Dippetin jälkeen (syytä rehtorin vaihtumiseen ei ole Harry Potter -kirjoissa kerrottu). Muiden suurten eurooppalaisten taikakoulujen rehtorit ovat kateellisia Dumbledorelle, joka on nostettu lähes yli-inhimilliseksi velhoksi.
Dumbledoren ja taikaministeriön suhteet takkuilevat Cornelius Toffeen ja Rufus Rymistyirin ollessa taikaministereinä. Suurimmat kiistat koskevat Lordi Voldemortin paluuta ja ministeriön toimia asian estämiseksi. Cornelius Toffee kieltäytyy uskomasta Dumbledorea, vaikka myöhemmin osoittautuukin Dumbledoren olleen oikeassa. Toffee menettää taikaministerin virkansa ja saa seuraajakseen Rufus Rymistyirin. Huhut Rymistyirin ja Dumbledoren välirikosta leviävät velhomailmaan jo muutaman tunnin kuluttua uuden taikaministerin nimityksen jälkeen.[17]
Teoksessa Harry Potter ja Feeniksin kilta Dumbledore julistetaan lainsuojattomaksi, koska tämä ottaa niskoilleen syyn Albuksen Kaartin perustamisesta ilman lupaa. Häneltä riistetään kaikki hänen arvonimensä ja hänen paikalleen Tylypahkan rehtoriksi nimitetään ministeriön virkailija Dolores Pimento. Dumbledoren todistaessa Lordi Voldemortin paluun, Dumbledore saa asemansa koulun rehtorina takaisin.
Tylypahkan noitien ja velhojen koulu on Dumbledoren elämäntyö. Dumbledoresta tuleekin ainoa koulun rehtori, joka on haudattu koulun maille.
Dumbledore johtaa kuolemaansa asti Feeniksin kilta -nimistä vastarintaliikettä. Feeniksin kilta on ainoa Lordi Voldemortia vastustava taho tämän alkaessa nousta uudelleen kirjojen Harry Potter ja liekehtivä pikari sekä Harry Potter ja Feeniksin kilta aikana.
Viimeiset elintunnit ja kuolema
Dumbledore ja Harry lähtevät muutamaa tuntia ennen Dumbledoren kuolemaa etsimään yhtä Lordi Voldemortin hirnyrkeistä. He ilmiintyvät erään luolan luokse, missä Dumbledore epäilee hirnyrkin olevan. Dumbledore luovuttaa omaa vertaan avaimeksi luolalle, jonka jälkeen Dumbledore ja Harryn pääsevät sisään. Dumbledore käyttää suuria velhonkykyjään etsiessään veneen, jolla pääsee Lordi Voldemortin kiroaman järven yli hirnyrkin luo. Hän ja Harry purjehtivat pienelle saarelle, jonka keskellä on pieni kiviallas täynnä vihreää nestettä ja pohjalla hirnyrkki.
Dumbledore yrittää taikoa nesteen pois, mutta ainoa keino nesteen hävittämiseksi on juoda se. Neste on kuitenkin kirottua ja Dumbledore joutuu kärsimään valtavaa tuskaa juodessaan sitä. Harryn on kaadettava viimeiset pikarilliset rehtorin suuhun, jonka jälkeen Dumbledore alkaa huutaa tarvitsevansa vettä. Harry ottaa pikarillisen vettä Lordi Voldemortin kiroamasta järvestä vapauttaen samalla tämän kuolleet palvelijat, manaliukset. Saatuaan vettä Dumbledore tokenee ja ajaa manaliukset tiehensä loitsimalla niiden inhoamaa kirkasta tulta. Haavoittunut Dumbledore ja Harry ilmiintyvät takaisin Tylyahon kylään, josta he aloittivat matkansa.
Dumbledore ja Harry lainaavat kylästä luudat ja lentävät Tylypahkaan, koska Gibbon-niminen kuolonsyöjä on loihtinut Pimeän piirron linnan korkeimman tornin ylle. Komennuskirouksen alainen Matami Rosmerta ilmoittaa asiasta kuolonsyöjä Draco Malfoylle. Dumbledore ja Harry suuntaavat torniin luullen jonkun oppilaan kuolleen, mutta heitä odottaa siellä väijytys. Dumbledore uhraa itsensä pelastaakseen Harryn. Dumbledore tietää, että hänen on aika kuolla. Severus Kalkaros tappaa Dumbledoren kuolettavalla Avada Kedavra -kirouksella.
Teoksessa Harry Potter ja kuoleman varjelukset selviää, että Dumbledore on sopinut kuolemansa Kalkaroksen kanssa etukäteen. Dumbledore uhrasi itsensä, koska hän ei halunnut turmella Dracon sielua. Dumbledoren elinaika oli vähissä Kolkon sormuksen aiheuttamasta kirouksesta.
Hautajaiset
Dumbledore haudataan juhlavin menoin Tylypahkan maille. Ketään muuta rehtoria ei ole koskaan haudattu koulun alueelle, joten kunnianosoitus on suuri. Paikalle on saapunut taikaministeriön edustajia, koulun oppilaita, muuta henkilökuntaa ja monia muita. Kentaurit kunnioittavat Dumbledoren muistoa ampumalla ilmaan nuoliryppään. Myös vedenväki ilmaisee osanottonsa rehtorin kuoleman johdosta laulamalla. Dumbledoren ruumis lasketaan valkoiselle paadelle, joka leimahtaa tuleen. Tulen hävittyä paikalla on valkoinen sarkofagi, jonka sisällä Dumbledoren ruumis lepää. Dumbledore on kuollessaan noin 115 vuoden ikäinen.[18]
Dumbledore ja lordi Voldemort
Dumbledorea pidetään velhoyhteisössä ainoana velhona, jota lordi Voldemort pelkäsi. Dumbledore käyttääkin viimeiset elinvuotensa Voldemortin salaisuuksien paljastamiseen.[19]
Dumbledore oli ensimmäinen velho, joka tapasi Lordi Voldemortin (silloisen Tom Lomen Valedron). Silloinen muodonmuutoksien opettaja Dumbledore kertoi Voldemortille Tylypahkasta ja tarjoutui opastamaan tätä koulutarvikkeiden hankkimisessa.
Tylypahkassa Dumbledore oli ainoita opettajia, jotka epäilivät nuorta Voldemortia. Dumbledore pitikin tätä tiukasti silmällä. Dumbledore alkoi jo aavistella Voldemortin pyrkimyksiä tämän tultua pyytämään opettajan paikkaa rehtoriksi kohonneelta Dumbledorelta. Dumbledore teki selväksi, ettei Voldemort ole enää tervetullut Tylypahkaan. Sen jälkeen Voldemort katosi pitkäksi aikaa ja palasi vasta kaikkien pelkäämänä pimeyden velhona.
Työhuone
Dumbledoren työhuone sijaitsee Tylypahkassa erään kivisen hirviöpatsaan luona. Mikäli patsaalle lausuu salasanan, se siirtyy sivuun ja sen takaa paljastuvat Dumbledoren toimistoon vievät portaat. Salasana on yleensä jokin makeinen, kuten teoksissa Harry Potter ja salaisuuksien kammio sitruunamehujauhe ja Harry Potter ja liekehtivä pikari torakkaterttu ja Harry Potter ja puoliverinen prinssi hapanpastilli.
Dumbledoren työhuone on pyöreä ja täynnä entisten rehtorien tauluja ja erikoisia hopeisia vekottimia, joista Harry Potter rikkoo suuren osan teoksessa Harry Potter ja Feeniksin kilta. Dumbledorella on myös ajatuseula kaapissaan.
Dumbledoren kuoltua tämän työhuone siirtyy Minerva McGarmiwan käyttöön.[20]
Teoksessa Harry Potter ja kuoleman varjelukset työhuone siirtyy Kalkaroksen käyttöön, kun hänestä tulee rehtori. Tällöin salasana, jolla hirviöpatsas siirtyi sivuun oli Dumbledore. Myöhemmin patsas siirtyi sivuun ilman salasanaa Harryn, Ronin ja Hermionen kysyttyä patsaalta saavatko he mennä katsomaan Dumbledoren muotokuvaa.
Esiintymiset kirjoissa
Harry Potter ja viisasten kivi. Dumbledoren ensiesiintyminen tapahtuu tässä kirjassa. Hän on itse toimittamassa Harry Potteria Dursleyille. Dumbledore osallistuu Viisasten kiven suojaamiseen, muuten hänellä on lähes tavallinen lukuvuosi koulun rehtorina. Lukuvuoden lopussa Dumbledore saa kuulla Lordi Voldemortin paluusta palatessaan taikaministeriöstä, minne hänet on huijattu Viisasten kiven ryöstöyrityksen ajaksi. Dumbledore palaa Tylypahkaan juuri ajoissa nähdäkseen pimeään taikaan sortuneen professori Oraven kuoleman ja Lordi Voldemortin paon. Dumbledore vie loukkaantuneen Harry Potterin sairaalasiipeen. Kirjan lopussa Dumbledore ratkaisee tupamestaruuden Rohkelikon hyväksi antamalla tuvalle 170 pistettä.
Harry Potter ja salaisuuksien kammio -kirjassa yhden Tylypahkan neljästä perustajasta - eli Salazar Luihuisen - rakentama salainen kammio avataan ja siellä asuva basiliski vapautetaan tappamaan koulun oppilaita. Harry Potteria syytettään kammion avaamisesta, mutta Dumbledore luottaa Harryyn, eikä erota häntä koulusta. Myöhemmin samassa kirjassa koulun johtokunta - jota kuolonsyöjä Lucius Malfoy on kiristänyt - päättää määräaikaisesti erottaa Dumbledoren virastaan. Dumbledore lähtee koulusta, mutta hänen feenikslintunsa Fawkes toimittaa Harry Potterille aseet taistella basiliskia vastaan. Kirjan lopussa Dumbledore pääsee palaamaan kouluun kun selviää, että Lucius Malfoy on kiristänyt johtokuntaa.
Harry Potter ja Azkabanin vanki- kirjassa vankikarkuri Sirius Mustan uskotaan haluavan tappaa Harry, vaikka lopussa Harrylle, Hermionelle, Ronille ja Dumbledorelle selviää, että Sirius on todellisuudessa syytön ja Lordi Voldemortin vastustaja. Kirjan ajan Dumbledore ponnistelee suojatakseen koulun tappajaksi epäilemältään vankikarkurilta. Lisäksi Dumbledore vastustaa koulun alueelle sijoitettuja ankeuttajia. Kirjan lopussa hän antaa Harrylle ja Hermionelle vinkin käyttää ajankääntäjää Sirius Mustan pelastamiseksi.
Harry Potter ja liekehtivä pikari -kirjan aikana Dumbledore ahertaa Kolmivelhoturnajaisten eteen. Kirjan lopussa Dumbledore saa kuulla Lordi Voldemortin paluusta. Lisäksi Dumbledore pelastaa Harry Potterin kuolonsyöjältä yhdessä Minerva McGarmiwan ja Severus Kalkaroksen kanssa. Dumbledore lähettää Sirius Mustan kokoamaan Feeniksin killan takaisin. Lopussa Dumbledoren ja taikaministeri Toffeen välit katkeavat lopullisesti.
Harry Potter ja Feeniksin kilta. Dumbledore "hoitaa Killan asioita", eli yrittää muun muassa löytää Lordi Voldemortin, saada taikaministeriön puolelleen ja kerätä liittolaisia Lordi Voldemortia vastaan. Taikaministeriö mustamaalaa Dumbledorea propagandallaan ja puuttuu tämän toimintaan koulun rehtorina tämän tästä. Lopulta Dumbledore joutuu ottamaan vastuun Albuksen Kaartista ja pakenemaan lainsuojattomana. Kirjan lopussa Dumbledore saapuu taikaministeriöön ja vangitsee siellä olleet kuolonsyöjät sekä kaksintaistelee Lordi Voldemortin kanssa pakottaen tämän pakenemaan taikaministerin silmien edessä. Dumbledoren todistettua Lordi Voldemortin paluusta, hänen sallittaan palata rehtoriksi. Dumbledore myös kertoo Harrylle ennustuksesta, joka koskee Lordi Voldemortia ja Harrya.
Harry Potter ja puoliverinen prinssi -kirjassa Dumbledore alkaa antaa Harrylle "yksityistunteja", joiden aikana hän ja Harry tutkivat Lordi Voldemortin menneisyyttä ja pääsevät perille hirnyrkeistä. Dumbledore tietää koko kirjan ajan Draco Malfoyn liittyneen kuolonsyöjiin, mutta ei ilmaise sitä, koska muuten Lordi Voldemort tappaisi Malfoyn ja mahdollisesti tämän perheenkin. Kirjan lopussa Dumbledore ja Harry löytävät yhden hirnyrkin, joka osoittautuu väärennökseksi. Dumbledore pelastaa Harryn manaliuksilta, vaikka hän on heikentynyt huomattavasti. Dumbledoren ja Harryn palattua Tylypahkaan Severus Kalkaros tappaa Dumbledoren Avada Kedavra -tappokirouksella.
Lisäksi teoksessa Harry Potter ja puoliverinen prinssi selviää, että Dumbledore on Harry Potter ja Feeniksin kilta -kirjan ajan käyttänyt aikaansa myös hirnyrkkien etsintään, ja että Dumbledore kärsi eutanasiakuoleman omasta tahdostaan vammauduttuaan hirnyrkkejä etsiessään.
Harry Potter ja kuoleman varjelukset. Vaikka Dumbledore on kuollut, hänet nähdään, kun Voldemort on yrittänyt surmata Harryn ja Harry on menettänyt tajuntansa. Dumbledore ja Harry tapaavat Harryn pään sisällä ja puhuvat Kuoleman varjeluksista, Dumbledoren sisaren kohtalosta ja siitä, miten Harryn pitäisi jatkaa eteenpäin. Lopulta Harry palaa taas tajuihinsa ja kuollut Dumbledore katoaa. Myös Dumbedoren puhuva taulu esiintyy kirjassa muutaman kerran, ja hänet nähdään myös Harryn tutkiessa Kalkaroksen muistoja, joista osassa Dumbledore esiintyy.
Esiintymiset elokuvissa
Kahdessa ensimmäisessä elokuvassa, Harry Potter ja viisasten kivi (2001) ja Harry Potter ja salaisuuksien kammio (2002) Dumbledorea näytteli Richard Harris, joka kuoli vuonna 2002. Tämän jälkeen Michael Gambon esitti roolia elokuvissa Azkabanin vanki (2004), Liekehtivä pikari (2005), Feeniksin kilta (2007), Puoliverinen prinssi (2009), Kuoleman varjelukset, osa 1 (2010) ja Kuoleman varjelukset, osa 2 (2011). Jude Law tulee näyttelemään nuorempaa Dumbledorea vuosikymmeniä ennen Harry Potter -elokuvien aikaa sijoittuvan Ihmeotukset-elokuvasarjan toisessa elokuvassa Ihmeotukset: Grindelwaldin rikokset (2018).
Muut esiintymiset
Harry Potter ja kirottu lapsi -näytelmässä Harry Potter keskustelee kahdesti Dumbledoren muotokuvan kanssa. Ensimmäisen kerran rehtorin kansliassa, jossa Dumbledore ohjeistaa Harrya hyväksymään poikansa sellaisena kuin hän on ja että Harry laittoi pojalleen kovat paineet nimeämällä poikansa hänen mukaan. Toisella kerralla Dumbledore ilmestyy Harryn työhuoneeseen taikaministeriöön ja pyytää Harrylta anteeksi sen että hän aikanaan ohjasi Harryn mukaan seikkailuihin, joita hän ei halunnut kokea ja jotka tulivat hänelle pakosta.
Lähteet
Citation error, replace with{{cite book| author = Rowling, J. K.| title = Harry Potter ja viisasten kivi| publisher = Tammi| year = 1998| version = (Harry Potter and the Philosopher’s Stone, 1997.) Suomentanut Jaana Kapari}}
Citation error, replace with{{cite book| author = Rowling, J. K.| title = Harry Potter ja salaisuuksien kammio| publisher = Tammi| year = 1999| version = (Harry Potter and the Chamber of Secrets, 1998.) Suomentanut Jaana Kapari}}
Citation error, replace with{{cite book| author = Rowling, J. K.| title = Harry Potter ja Azkabanin vanki| publisher = Tammi| year = 2000| version = (Harry Potter and the Prisoner of Azkaban, 1999.) Suomentanut Jaana Kapari}}
Citation error, replace with{{cite book| author = Rowling, J. K.| title = Harry Potter ja liekehtivä pikari| publisher = Tammi| year = 2001| version = (Harry Potter and the Goblet of Fire, 2000.) Suomentanut Jaana Kapari}}
Citation error, replace with{{cite book| author = Rowling, J. K.| title = Harry Potter ja Feeniksin kilta| publisher = Tammi| year = 2004| version = (Harry Potter and the Order of the Phoenix, 2003.) Suomentanut Jaana Kapari}}
Citation error, replace with{{cite book| author = Rowling, J. K.| title = Harry Potter ja puoliverinen prinssi| publisher = Tammi| year = 2006| version = (Harry Potter and the Half-Blood Prince, 2005.) Suomentanut Jaana Kapari}}
Citation error, replace with{{cite book| author = Rowling, J. K.| title = Harry Potter ja kuoleman varjelukset| publisher = Tammi| year = 2008| version = (Harry Potter and the Deathly Hallows, 2007.) Suomentanut Jaana Kapari-Jatta}}
Citation error, replace with{{cite book| author = George Beahm| title = Harry Potter Kumppani| publisher = Readme.fi| year = 2006| id = ISBN 952-5592-60-X}}
Viitteet
Aiheesta muualla
Transclusion error: {{En}} is only for use in File namespace. Use {{lang-en}} or {{en icon}} instead.
Luokka:Kuvitteelliset nerot
Luokka:Kuvitteelliset maagikot
Luokka:Harry Potter -hahmot
Luokka:Seulonnan keskeiset artikkelit
| https://fi.wikipedia.org/wiki/Albus%20Dumbledore |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
419,
1045,
1950,
2552,
3042,
3852,
4642,
5505,
6778,
7564,
8269,
8656,
9858,
10929,
11972,
13585,
14841,
15454,
16351,
17407,
18729,
19596,
20493,
22301,
23104,
23401,
24255,
25394,
25545,
25608,
25904,
26176
],
"plaintext_end_byte": [
418,
1044,
1949,
2526,
3041,
3815,
4641,
5482,
6718,
7563,
8268,
8635,
9857,
10904,
11971,
13547,
14840,
15439,
16350,
17406,
18728,
19595,
20492,
22283,
23103,
23372,
24254,
25393,
25536,
25598,
25878,
26157,
26413
]
} | Milloin Aarne Orjatsalo kuoli? | Aarne Orjatsalo | finnish | {
"passage_answer_candidate_index": [
0
],
"minimal_answers_start_byte": [
77
],
"minimal_answers_end_byte": [
95
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Aarne Alarik Orjatsalo (vuoteen 1906 Riddelin, 13. lokakuuta 1883 Simo – 1. tammikuuta 1941 New York) oli suomalainen näyttelijä, teatterinjohtaja ja -ohjaaja, seikkailija ja kirjailija. Häntä pidetään yleisesti 1900-luvun alkuvuosien parhaana suomalaisena näyttelijänä, ja hän oli kiinnitettynä Kansallisteatteriin, Tampereen Teatteriin ja Tampereen Työväen Teatteriin. Elokuvarooleja hän ei tehnyt.
Suomen Sosialidemokraattiseen Puolueeseen jo sen perustamisvuonna 1903 liittynyt Orjatsalo osallistui myöhemmin Suomen sisällissotaan punaisten riveissä, minkä vuoksi hän joutui sodan päätyttyä lähtemään maanpakoon. Vuosina 1918–1919 Orjatsalo oli Vienan Karjalassa upseerina brittien kokoamassa Muurmannin legioonassa ja muutti myöhemmin Englannin kautta Yhdysvaltoihin. Punaisten joukkoarmahdus mahdollisti Orjatsalon paluun Suomeen 1920-luvun lopussa, mutta samaan aikaan nousseen oikeistoradikalismin vuoksi hän joutui nopeasti muuttamaan takaisin Yhdysvaltoihin, missä hän vietti viimeiset elinvuotensa.
Orjatsalo oli lähes kaksi metriä pitkä komea mies, joka oli näyttelijänlahjojensa lisäksi tunnettu muun muassa naisseikkailuistaan. Avioliitossa hän oli elämänsä aikana neljä kertaa. Orjatsalon laajaan ystäväpiiriin lukeutui suuri joukko teatterialan ihmisiä ja muita taiteilijoita sekä aikakauden merkittäviä työväenliikkeen aktiiveja ja vasemmistopoliitikkoja. Sisällissodan aikaisten tapahtumien johdosta hän oli kuitenkin porvarillisten piirien vihaama, eivätkä myöskään äärivasemmistolaiset suhtautuneet Orjatsaloon enää hänen Muurmannin legioonaan kuulumisensa jälkeen suopeasti. Hän herätti usein ristiriitoja myös työtovereissaan, mutta oli silti kollegoidensa keskuudessa arvostettu ja kunnioitettu. Esimerkiksi Tauno Palo kuvasi Orjatsaloa voimakkaaksi taiteilijapersoonaksi, jossa häntä viehätti erityisesti Orjatsalosta huokunut inhimillinen lämpö.[1]
Vaikka suomalainen teatterihistoria pitää Orjatsaloa oman aikakautensa merkittävimpiin lukeutuvana näyttelijänä, hänen elämäänsä ei ole tutkittu kovinkaan tarkkaan ja esimerkiksi elämäkertaa ei Orjatsalosta ole kirjoitettu.[2] Omat muistelmansa hän laati jo 1920-luvun alussa, mutta käsikirjoitus on kadonnut. Anja Vammelvuo kirjoitti Orjatsalosta 1970-luvun puolivälissä näytelmän Tulee aika toinenkin, jonka ensi-ilta oli vuonna 1982 Turun kaupunginteatterissa. Orjatsalon pojanpojan Jotaarkka Pennasen ohjaaman näytelmän pääosassa oli Hannu Lauri.[3]
Elämä
Varhaiset vuodet
Aarne Orjatsalo syntyi virkamiesperheeseen Lapin Simossa vuonna 1883. Hänen isänsä suku oli kotoisin Satakunnan Hämeenkyröstä. Orjatsalon vanhemmat olivat ylimetsänhoitaja Karl Alaric Riddelin (1858–1934) ja Anna Aline Braxén (1859–1942). Riddelinin perhe oli suhteellisen varakas, suvun miehet olivat perinteisesti opiskelleet yliopistossa jo 1700-luvulta lähtien. Aarne Orjatsalon sukulaisia oli muun muassa suomalaisuusmies Agathon Meurman, joka oli hänen isänsä eno.[4]
Orjatsalo halusi jo nuorena yliopiston sijasta kulttuurin ja näyttämöelämän pariin, mikä aiheutti huonot välit isän kanssa. Äitinsä puolelta Orjatsalo oli taiteilijasukua, hänen isoäitinsä Olivia Braxénin veli oli Suomalaisen Teatterin vuonna 1879 kuollut näyttelijä Arthur Lundahl ja sisaruksissa oli myös muita näyttelijöitä.[4] Varhaislapsuutensa Orjatsalo vietti Kainuussa Paltaniemen kylässä[5] ja kävi alkeiskoulua Kajaanissa sekä myöhemmin oppikoulua seitsemännelle luokalle saakka Vaasassa, Tampereella ja Helsingissä.[6] Kouluaikoinaan hän asui muun muassa enonsa Hjalmar Braxénin luona, joka tunnettiin saarnamiehenä ja yhtenä Suomen vapaakirkollisen liikkeen johtohahmoista.[4] Näyttelijä Kaarlo Braxén oli Orjatsalon serkku.[6]
Näyttelijäksi Kansallisteatteriin
Vuonna 1901 Orjatsalo lopetti keskikoulun ja liittyi näyttelijäksi Viipurin Suomalaiseen Maaseututeatteriin. Vielä samana vuonna hän vaihtoi Helsingin Suomalaiseen Teatteriin,[4] jonne hänet kiinnitti teatteria vuonna 1872 perustamassa ollut Kaarlo Bergbom.[7] Orjatsalo myös ryhtyi käymään Suomalaisen teatterin teatterikoulua, opettajinaan Hemmo Kallio ja Adolf Lindfors.[6] Keväällä 1902 teatteri muutti nimensä Suomen Kansallisteatteriksi, ja samalla valmistui myös uusi teatteritalo, jonka vihkiäisnäytelmässä Pohjolan häät Orjatsalo esitti näkyvässä roolissa Lemminkäistä. Vuotta myöhemmin hän sai ylistystä roolisuorituksestaan Siunauksen toivo -näytelmässä ja oli jo 20-vuotiaana onnistunut kohoamaan tavallisten rivinäyttelijöiden yläpuolelle.[4]
Orjatsalo esiintyi Kansallisteatterissa vuoteen 1904, jolloin hän joutui eroamaan epäiltynä näyttelijätoverinsa turkin varastamisesta. Todellisena syynä oli kuitenkin todennäköisemmin Orjatsalon poliittinen aktivismi, sillä hän oli liittynyt sosiaalidemokraattiseen puolueeseen vuoden 1903 Forssan puoluekokouksen yhteydessä.[4] Jotaarkka Pennanen on arvellut hänen kiinnostuksensa sosialismia kohtaan heränneen enonsa Hjalmar Braxénin kanssa käydyistä keskusteluista. Braxén oli nuoruudessaan kulkenut Aurora Karamzinin kanssa Helsingin köyhälistön asuinkortteleissa. Orjatsalon tiedetään jo aivan vuosisadan alkuvuosina tutustuneen muun muassa sosiaalidemokratian johtaviin teoreetikkoihin lukeutuneen Karl Kautskyn ajatuksiin. Myös tolstoilaisena tunnetulla Arvid Järnefeltillä oli suuri vaikutus Orjatsaloon.[8]
Tampereen Teatterissa
Kansallisteatterin jälkeen Orjatsalo oli vuodet 1904–1906 kiinnitettynä Tampereen Teatteriin. Hänen merkittävimpiin rooleihinsa kuuluivat nimiosat Shakespearen näytelmissä Otello ja Hamlet, joista hän sai kiitosta arvostelijoilta. Ainoastaan kokoomuslainen Aamulehti suhtautui Orjatsalon roolisuorituksiin hieman varautuneemmin, vaikkei kiistänytkään hänen näyttelijäntaitojaan. Orjatsalo kohosi kevätkaudella 1906 myös Tampereen Teatterin johtajaksi, mutta joutui eroamaan nopeasti, kun suhde näyttelijäharjoittelija Ain’Elisabet Pennaseen paljastui.[9] Myöhemmin Orjatsalo oli nimiroolissa muun muassa toukokuussa 1910 ensi-iltaan tulleessa Arvid Järnefeltin näytelmässä Titus, johon hänet valittiin juuri kirjailijan omasta pyynnöstä.[9] Yleisömenestykseksi muodostuneen näytelmän musiikin sävelsi Armas Järnefelt ja orkesteria johti Robert Kajanus.[7] Samoihin aikoihin Orjatsalo vaihtoi sukunimensä Riddelin myöhemmin tunnetuksi tulleeseen muotoonsa. Sen taustalla oli hänen suomenmielisen isänsä vuonna 1906 tekemä nimenmuutos Ritarsaloksi. Orjatsalo näki siinä poliittista symboliikkaa ja päätti suomentaa oman nimensä paremmin työväenaatteeseen sopivaksi.[4]
Tampereen Työväen Teatterissa ja vapaana näyttelijänä
Erottuaan Tampereen Teatterin näyttelijäkunnasta vuonna 1910 Orjatsalo siirtyi pariksi vuodeksi Tampereen Työväen Teatteriin johtaja Tilda Vuoren houkuttelemana. Vuosina 1912–1913 hän esiintyi jälleen Kansallisteatterissa, mutta tällä kertaa vierailijana, koska johtokunta ei suostunut palkkaamaan Orjatsaloa vakituiseksi näyttelijäksi. Hän oli myös vierailijana Kansan Näyttämöllä 1912 ja 1914[6], järjesti ympäri Suomea suuntautuneita omia teatterikiertueita ja teki valtiolta saamiensa apurahojen turvin opintomatkoja eri puolille Eurooppaa. Vuonna 1913 Orjatsalo esitti kiertueella hyvän ystävänsä Eino Leinon unohduksiin jäänyttä näytelmää Carinus, jonka tämä oli kirjoittanut unkarilaisen kirjailijan Mór Jókain samannimisen novellin mukaan.[10]
Tampereen Työväen Teatteriin Orjatsalo palasi seitsemän vuoden tauon jälkeen syksyllä 1917, jolloin hän aloitti sen uutena johtajana. Taustalla oli ilmeisesti Kansallisteatterin johtajan Jalmari Lahdensuon siirtyminen Tampereen Teatteriin; Orjatsalo koki tämän kohdelleen itseään pääkaupungissa epäoikeudenmukaisesti ja halusi päästä Tampereelle johtamaan kilpailevaa teatteria. Työväen Teatterin syyskausi muodostuikin menestykseksi, ja Orjatsalo esitti itse päärooleja muun muassa Hamletissa ja Gogolin Reviisorissa. Tammikuussa 1918 hän ehti vielä esiintymään Edmund Keanin nimiroolissa näytelmän ensi-illassa, kunnes teatteri sisällissodan syttymisen vuoksi suljettiin.[11]
Näyttelijän työnsä ohella Orjatsalo oli ennen sisällissotaa kirjoittanut useisiin työväenlehtiin, esimerkiksi Kansan Lehteen ja Työmieheen, sekä toimittanut Forssassa ilmestynyttä Yhdenvertaisuus-nimistä sanomalehteä vuosina 1906–1907.[12] Hän käänsi myös suomeksi lukuisten kirjailijoiden, kuten Leo Tolstoin ja Alexandre Dumas’n näytelmiä.[7]
Sisällissodan aika
Orjatsalo ehti vielä ennen sisällissodan syttymistä olla mukana perustamassa Työväen Näyttämöiden Liittoa joulukuussa 1917. Hän toimi myös sen ensimmäisenä puheenjohtajana. Tampereen punakaartiin Orjatsalo liittyi heti sisällissodan sytyttyä tammikuussa 1918. Väinö Tannerin ja Hannes Ryömän myöhemmän todistuksen mukaan hän palveli punakaartissa ainoastaan lääkintäosastossa, ja lisäksi Orjatsalo toimi vallankumouskomitean propagandapuhujana. Hän piti puheita ja lausui runoja ainakin Tampereella, Helsingissä ja Viipurissa järjestetyissä tapahtumissa. Orjatsalo oli jo ennen sotaa vieraillut puhujana useissa SDP:n tilaisuuksissa. Hänen sisällissodan aikaisten puheidensa on arveltu olleen Oskari Tokoin kirjoittamia, koska ne noudattivat hänen poliittisia linjauksiaan. Esimerkiksi 29. maaliskuuta Orjatsalo piti Kansallisteatterissa voimakkaasti Saksan vastaisen puheen, jonka katsottiin pohjustaneen Tokoin suunnitelmia asettua ensimmäisessä maailmansodassa ympärysvaltojen puolelle.[8] Orjatsalo kertoi myös sisällissodan aikana käyneensä huhtikuun alussa 1918 neuvottelemassa Moskovassa yhdessä Tokoin ja siskonmiehensä K. E. Primus-Nymanin kanssa.[12]
Joidenkin väitteiden mukaan Orjatsalo olisi Tampereen taistelun aikana murtautunut valkoisten kaupungin ympärille muodostaman saartorenkaan läpi ja johtanut ”Orjatsalon joukoksi” kutsuttua ryhmää. Pakomatkalla hänen on myös väitetty murhanneen kaksi maanviljelijää Hämeenkyrössä, mutta Etsivä keskuspoliisi ei kuitenkaan sitkeistä tutkimuksistaan huolimatta löytänyt tapauksesta mitään todisteita. Orjatsalo ei todennäköisesti edes murtautunut saartorenkaan läpi, vaan poistui Tampereelta jo ennen kuin valkoiset onnistuivat sen kokonaan saartamaan. Punaisia murtautui ulos Tampereelta 5. huhtikuuta, mutta samana päivänä hän oli todistettavasti pitänyt puheen Viipurissa. Orjatsalon pakomatkasta on esitetty lukuisia silminnäkijähavaintoja, mutta ne eivät kuitenkaan ole luotettavia. Eräs tällainen esiintyy muun muassa Panu Rajalan vuonna 1991 ilmestyneessä Tampereen Työväen Teatterin historiikissa, jossa kerrottu tarina puolestaan pohjautuu neljäkymmentä vuotta aikaisemmin kirjattuun muisteloon.[12]
Muurmannin legioonassa
Sodan loppuvaiheissa valkoisilta kuolemantuomion saanut Orjatsalo pakeni Suomesta aluksi Pietariin ja tapasi myöhemmin Moskovassa Otto Wille Kuusisen, jonka kehotuksesta hän hakeutui brittien muodostamaan Muurmannin legioonaan. Se oli lähinnä rajan yli paenneista punakaartilaisista muodostettu yksikkö, joka vuosina 1918–1919 taisteli Petsamossa ja Itä-Karjalassa saksalaisia sekä niin sanottuja Vienan retkiä tehneitä suomalaisia vastaan. Orjatsalo ei aluksi liittynyt sen suomalaiseen osastoon, vaan pääsi kielitaitoisena suoraan päällystön alaisuuteen.[8] Hän sai brittikenraali Frederick Cuthbert Poolelta luutnantin[6] arvon ja uuden nimen Alaric Arnee, jota hän myöhemmin käytti myös Englannissa ja Pohjois-Amerikassa.[13] Elokuun 2. päivänä Orjatsalo oli mukana ranskalaisten ja brittien tekemässä Arkangelin valtauksessa, joka Oskari Tokoin mukaan suoritettiin ”laukaustakaan ampumatta”. Orjatsalon osallistuminen operaatioon tarkoitti myös sitä, että hän samalla taisteli bolševikkejä vastaan.[8]
Arkangelin valtauksen jälkeen Orjatsalo kokosi läheiseen Solombolan kylään 75 miehen vahvuisen suomalaisosaston, josta syksyllä 1918 muodostettiin Muurmannin legioonan 7. komppania. Se oli legioonan parhaiten koulutettuja osastoja, mutta Orjatsalo joutui kuitenkin nopeasti luopumaan sen päällikkyydestä, koska hän ei ilmeisesti tullut toimeen miestensä kanssa. Tämän jälkeen hän toimi legioonassa lähinnä neuvottelijan tehtävissä, missä Orjatsaloa auttoivat hänen näyttelijänlahjansa ja kielitaitonsa.[13] Vaikka Muurmannin legioonan suomalaiset taistelivat bolševikkien sijasta vain saksalaisia ja suomalaisia valkoisia vastaan, osa Suomen punaisista piti heitä pettureina. Legioonan suomalaisupseerit vastasivat tähän elokuussa 1918 painattamalla julistuksella, jossa kehotettiin Suomen työläisiä pysymään erossa Venäjän sisäisesta taistelusta ja karkottamaan maassa olleet saksalaisjoukot. Julistuksen olivat Orjatsalon ja Tokoin lisäksi allekirjoittaneet Emil Elo, Kalle Hämäläinen ja Vilho Halme. Kun Suomen Kommunistinen Puolue samaan aikaan perustettiin Moskovassa, Orjatsalo pitäytyi sosiaalidemokraattisella linjalla ja sai todennäköisesti tämän vuoksi kuolemantuomion myös bolševikeilta. Hänellä oli edelleen myös Suomen valkoisen hallituksen langettama kuolemantuomio, joka teki kotimaahan paluun mahdottomaksi. Osa Muurmannin legioonan miehistöstä sai Iso-Britannian ja Yhdysvaltain vaatimuksesta vapaasti palata Suomeen ilman pelkoa vangitsemisesta, mutta Orjatsalo joutui lähtemään maanpakoon Englantiin.[8]
Englannin ja Pohjois-Amerikan vuodet
Kun Muurmannin legioona syksyllä 1919 lakkautettiin, joutuivat muun muassa Orjatsalo sekä Oskari Tokoi ja Verner Lehtimäki lähtemään maanpakoon. Orjatsalo pakeni toisen puolisonsa hammaslääkäri Hellin Virkkulan kanssa Englantiin, jossa hänelle maaliskuussa 1920 myönnettiin ero brittiarmeijan palveluksesta.[13] Lontoossa Orjatsalo työskenteli aluksi kamaripalvelijana ja esiintyi katulaulajana, kunnes sai myöhemmin kinnityksen Lontoon Winter Garden -teatteriin. Hän oli mukana Sally-nimisessä musiikkikomediassa, jossa vastanäyttelijänä oli muun muassa tunnettu brittiläinen koomikko Leslie Henson. Näytelmää esitettiin yli 300 kertaa ja Alaric Arnee -nimellä esiintynyt Orjatsalo sai myös Lontoon lehdistöltä kiittäviä arvosteluja. Winter Gardenin ohjelmiston muodostaneet kevyet komediat eivät kuitenkaan miellyttäneet häntä näyttelijänä. Lontoossa Orjatsalon kerrotaan tavanneen myös Charlie Chaplinin, mutta hän ei itse uskonut elokuvaan ja sen mahdollisuuksiin.[8] Englannissa Orjatsalo myös erosi Hellin Virkkulasta ja avioitui brittiläisen näyttelijän Alice Phillipsin kanssa.[13] Virkkulan ja Orjatsalon suhde oli rakoillut jo Neuvosto-Venäjän aikoina ja Lontoossa tilanne vain paheni entisestään.[8]
Vaikka Orjatsalo onnistui Englannissa pääsemään paikallisiin seurapiireihin,[8] muutti hän puolisoineen pian Kanadan Ontarioon ja sieltä vuonna 1923 edelleen Yhdysvaltoihin. Hän vaikutti muun muassa New Yorkissa, jossa Orjatsalo teki sekalaisia töitä, sekä johti paikallisten suomalaissiirtolaisten työväenteatteria.[13] Hän esiintyi myös vanhoissa menestysrooleissaan. Paikalliset kriitikot pitivät Orjatsalon Hamletia parempana kuin samaan aikaan roolia esittäneen John Barrymoren suoritusta.[8] Vuosina 1924–1925 Orjatsalo esiintyi lukuisissa eri teattereissa ympäri maata.[7]
Paluu Suomeen
Aarne Orjatsalo alkoi vakavissaan suunnittelemaan Suomeen paluuta kesällä 1927, jolloin hän lähetti kirjeen ystävälleen Emmanuel Lammelle, joka toimi myös Työväen Näyttömöliiton johdossa. Orjatsalo ilmaisi halukkuutensa palata kotimaahansa ja näytellä työväenteattereissa. Porvarillisten näyttämöiden kanssa hän ei kuitenkaan halunnut olla missään tekemisissä. Vastauskirjeessään Lammi ilmoitti Orjatsalolle, ettei häntä tulla Suomessa syyttämään sisällissodan aikaisesta toiminnastaan. Takeena olivat useiden sosiaalidemokraattisten poliitikkojen, kuten pääministeri Väinö Tannerin vakuuttelut. Heikon työtilanteen lisäksi Orjatsalon paluuseen vaikuttivat hänen koti-ikävänsä ja erimielisyydet amerikansuomalaisen työväenliikkeen kanssa. Erityisesti kommunistit pitivät Orjatsaloa petturina hänen Muurmannin legioonan aikaisen toimintansa vuoksi.[14]
Matkarahojen hankkimisen jälkeen Orjatsalo palasi lopulta Suomeen helmikuussa 1929. Mukanaan hänellä oli uusi puoliso, Orjatsaloa 23 vuotta nuorempi amerikansuomalainen Toini Aaltonen. Laivalla Kööpenhaminan kautta Hankoon saapunut Orjatsalo pidätettiin heti satamassa ja toimitettiin Helsinkiin Etsivän keskuspoliisin kuulusteltavaksi. Viranomaiset olivat kiinnostuneet hänestä koko sisällissodan jälkeisen ajan. Orjatsalosta oli koko 1920-luku kirjattu erilaisia havaintoja, jotka kuitenkin olivat lähes kaikki täysin perättömiä. Hänet oli ilmoitettu nähdyksi muun muassa Helsingin Seurasaaressa ja Kiinan Shanghaissa. Ainoa varma tieto oli New Yorkista, jossa eräs suomalainen oli Orjatsaloon törmännyt. Viikon mittaisen pidätysajan jälkeen Etsivä keskuspoliisi vapautti Orjatsalon. Häntä ei pystytty osoittamaan syylliseksi mihinkään sisällissodan aikaiseen toimintaan, joka olisi ollut armahdusten ulkopuolella. Orjatsalon tapaus meni oikeuteen kesäkuussa ja viimein marraskuussa hovioikeus hylkäsi kaikki syytteet.[14]
Orjatsalon ensimmäiset esiintymiset olivat maaliskuun puolivälissä 1929 Viipurin Työväen Teatterissa ja Lappeenrannan Työväen Näyttämöllä, koska Tampereen Työväen Teatterilla ei ollut vielä hänelle sopivaa näytelmää valmiina.[14] Orjatsalo esitti paikkakunnilla Elinan surmaa yhdessä Elli Tompurin kanssa.[7] Huhti–toukokuussa Orjatsalo oli päätähtenä Tampereen lisäksi Koiton Näyttämöllä Helsingissä esitetyssä Antonio Morenon näytelmässä Oikea rakastaja. Siitä muodostui suurmenestys molemmilla paikkakunnilla. Toukokuussa sai vielä ensi-iltansa Tampereen Työväen Teatterin Reviisori, jossa Orjatsalolla luonnollisesti oli päärooli. Sisällissodan jäljiltä kansakunta oli jakautunut niin, että esimerkiksi porvarillinen Aamulehti ei kirjoittanut sanallakaan Orjatsalon esiintymisistä. Lehti uutisoi ainoastaan hänen saapumisensa Suomeen ja senkin erittäin kielteisessä sävyssä. Vastineeksi Tampereen Työväen Teatteri veti ilmoituksensa pois Aamulehdestä, minkä jälkeen ainoana uutiskanavana Tampereella toimivat teatterin levittämät lentolehtiset sekä sosiaalidemokraattinen Kansan Lehti. Aamulehti julkaisi myös lukuisia Orjatsaloa arvostelleita yleisönosastokirjoituksia, joiden takana oli ilmeisesti häntä katkerasti vihannut liikemies Rafael Haarla.[14]
Orjatsalo ja hänen esiintymisensä saivat myös alusta asti osakseen oikeistolaisten piirien häirintää. Oikean rakastajan ensi-illassa yleisön joukossa ollut nuorisojoukko levitti katsomoon aivastuspulveria sekä jotakin pahanhajuista happoa ja seuraavan illan näytöksen aikana joku oli murtautunut läheiseen sähkökaappiin ja aiheuttanut valojen välkkymistä teatterissa. Kansan Lehti tuomitsi välikohtaukset ”fasistien huliganismiksi”, mutta poliisi kuittasi ne nuorten kepposteluna, eivätkä kuulustellut Tampereen teknillisen oppilaitoksen oppilaat saaneet mitään seuraamuksia. Tamperelainen rehtori Kaarlo Tiililä piti häirintää Orjatsalon omana syynä. Hänen esiintymisensä saivat kuitenkin kaikesta huolimatta valtaisan suosion ja kesällä Orjatsalo esiintyi vielä Viikinsaaren ulkoilmanäyttämöllä Tukkijoella-näytelmässä.[14]
Seuraavana syksynä Tampereen Työväen Teatteri ei kuitenkaan ollut enää kiinnostunut Orjatsalosta. Taustalla oli vähenevät yleisömäärät ja erityisesti se, että teatterinjohtaja Kosti Elo pelkäsi Orjatsaloon liittyvän kohun ja häirinnän myötä menettävänsä porvallisia katsojia, joita oli teatteriyleisön joukossa jo suuri määrä. Lisäksi vaikutusvaltaisen Rafael Haarlan, joka oli myös äärioikeistolaisen Lapuan liikkeen näkyvä jäsen, epäiltiin suhtautuvan kielteisesti teatterin kaupunginavustuksiin, mikäli Orjatsalo jatkaisi. Näytäntökaudella 1929–1930 hän esiintyikin Työväen Teatterissa ainoastaan kerran helmikuussa 1930, jolloin esitettiin Orjatsalon kirjoittama kiertuenäytelmä Wall Streetin susi. Sitä esitettiin myös lukuisilla paikkakunnilla eri puolilla maata, mutta näytännöt epäonnistuivat usein Lapuan liikkeen häirinnän vuoksi.[14]
Joulukuussa 1929 Orjatsalo solmi sopimuksen helsinkiläisen Sörnäisten Työväen Näyttämön kanssa amerikkalaisen Channing Pollockin näytelmästä Ristiinnaulittu. Näytelmässä oli mukana muun muassa uraansa aloitellut Tauno Palo, joka nyrkkeilyä harrastaneena toimi myös Orjatsalon ”henkivartijana” hänen joutuessaan Helsingin kaduilla oikeistolaisten ahdistelemaksi.[14] Ristiinnaulitusta muodostui suurmenestys, jota kävi katsomassa koko Helsinki, vaikka Orjatsalo olikin poliittisesti leimattu. Syksyllä 1930 hän korvasi Porin Teatteriin siirtyneen Aarne Salosen Sörnäisten Työväen Näyttämön johtajana. Orjatsalon suunnittelema ohjelmisto oli hyvin kunnianhimoinen, ja se sisälsi George Bernard Shaw’n, Alexandre Dumas nuoremman, Lauri Haarlan ja Nikolai Gogolin tuotantoa. Näytelmistä toteutettiin Dumas’n Sankareita sekä Gogolin Reviisori. Orjatsalo myös muutti tuolloin Vallilan työväentalolla toimineen teatterin nimen Helsingin Työväenteatteriksi. Samana vuonna säädettyjen niin sanottujen kommunistilakien nojalla teatterin toiminta lakkautettiin väliaikaisesti syksyllä 1930, mutta Orjatsalo onnistui kuitenkin suhteillaan saamaan luvan harjoitusten jatkamiseksi. Teatterinjohtajan toimensa ohella hän opetti puhetekniikkaa Vallilassa sijaitsevassa Euranlinnassa, jossa hänen oppilaanaan oli muun muassa Tauno Palo. Siellä luennoivat myös T. I. Wuorenrinne teatterihistoriasta ja Mikko Erich Shakespearen tuotannosta.[1] Orjatsalon aika Sörnäisten Työväen Näyttämön johdossa ei kuitenkaan kestänyt pitkään, vaan hänet vapautettiin tehtävästä jo tammikuussa 1931. Syynä olivat erilaiset ristiriidat sekä teatterin henkilökunnan että muun johdon kanssa. Ongelmia aiheutti myös Orjatsalon runsas alkoholinkäyttö.[14]
Viimeiset vuodet
Pääosin ajan oikeistolaisen ilmapiirin ja kokemansa häirinnän vuoksi Orjatsalo alkoi suunnittelmaan paluuta Amerikkaan jo kesällä 1930, jolloin hän ensimmäisen kerran anoi passia. Orjatsalo matkusti Yhdysvaltoihin helmikuussa 1931 ilman puolisoaan Toini Aaltosta ja vuotta aikaisemmin syntynyttä tytärtään. Teatterihistorioitsija Lauri Meren mukaan hän ei enää työskennellyt näyttelijänä, mutta Orjatsalon poika Jarno Pennanen kuitenkin väitti hänen esiintyneen menestyksekkäästi ainakin jonkin aikaa paikallisilla työväen näyttämöillä.[14] Viimeisen kerran Orjatsalo esiintyi tiettävästi kiertueella, jolla kerättiin varoja talvisotaan joutuneelle Suomelle.[7] Muutoin hän työskenteli Aleksei Volkoff -nimisenä muun muassa kokkina, taksikuskina ja hovimestarina.[14]
Aarne Orjatsalo kuoli keuhkosyöpään newyorkilaisessa varattomien sairaalassa uudenvuodenpäivänä 1941. Hänen ruumiinsa tuotiin Suomeen tuhkattavaksi myöhemmin samana vuonna.[14] Orjatsalon uurna on sijoitettu Helsinkiin Hietaniemen hautausmaan uurnaholviin.[15]
Aviopuolisot ja naissuhteet
Aarne Orjatsalo oli naimisissa yhteensä neljä kertaa. Hänen ensimmäinen puolisonsa oli vuosina 1907–1909 helsinkiläinen Siiri Tyrni, joka kuoli auto-onnettomuudessa vuonna 1911.[9] Tyrni oli ennen Orjatsalon kanssa solmimaansa aviolittoa kuulunut Verikoirat-nimiseen salaseuraan, joka ensimmäisen sortokauden aikana teki attentaatteja poliiseja ja venäläisiä santarmeja vastaan.[16] Orjatsalon seuraava puoliso oli hammaslääkäri Hellin Virkkula, jonka kanssa hän meni naimisiin vuonna 1916. Suhde Virkkulaan loppui 1920-luvun alussa pariskunnan lähdettyä maanpakoon Lontooseen, jossa Orjatsalo avioitui brittiläisen näyttelijän Alice Phillipsin kanssa.[13] Hänen viimeinen puolisonsa oli vuosina 1928–1939 toimittaja Toini Aaltonen, jonka kanssa Orjatsalo sai tyttären vuonna 1930. Aaltonen oli 23 vuotta Orjatsaloa nuorempi.[17]
Vuonna 1906 Orjatsalolla oli skandaalinkäryinen suhde näyttelijä Ain’Elisabet Pennaseen, jonka veli Väinö päätti suhteesta syntyneen aviottoman lapsen vuoksi ryhtyä puolustamaan sisarensa kunniaa ampumalla Orjatsaloa. Teatterin tiloissa ammuttu luoti ei kuitenkaan osunut kohteeseensa. Yksinhuoltajaksi jäänyt Pennanen ja Orjatsalo jatkoivat tämän jälkeen väliensä selvittelyä sanallisin keinoin. Kirjailijaksi ryhtynyt Pennanen julkaisi vuonna 1906 fiktiivisen romaanin Voimaihmisiä, jonka henkilöhahmojen esikuvat olivat helposti tunnistettavissa. Hän sai suuren yleisön sympatiat puolelleen kuvaamalla kirjan päähenkilön kapellimestari Georg Braunin viehätysvoimaansa hyväksikäyttävänä naissankarina. Orjatsalo puolestaan vastasi Pennasen kirjaan julkaisemalla seuraavana vuonna ainoaksi jääneen romaaninsa Viettelijä. Siinä nainen on selkeästi viettelevä osapuoli. Orjatsalon teosta pidettiin aikanaan jopa pornografisena. Pariskunnan tarinaa käytti myöhemmin hyväkseen myös Ain’Elisabet Pennasen veljentytär Eila Pennanen kirjoittaessaan omaa Tamperelle sijoittuvaa romaanitrilogiaansa.[9]
Orjatsalon ja Ain’Elisabet Pennasen poika on kirjailija Jarno Pennanen. Hänen poikansa puolestaan on teatteriohjaaja Jotaarkka Pennanen.[6]
Teokset
Viettelijä, kustantaja Sulo Toivonen, Tampere, 1907.
Lähteet
Citation error, replace with{{cite book| author = Reuna, Paula| title = Legendaarisen näyttelijän paluu – Aarne Orjatsalon Suomen vuodet 1929–1931| publisher = Tampereen yliopisto| year = 2010| version = Historian pro gradu -tutkielma| format = [ online version]}}
Viitteet
Kirjallisuutta
Jotaarkka Pennanen: Orjatsalo – Taiteilija politiikan kurimuksessa. Sanasato, 2017. ISBN 978-952-7176-45-0.
Anja Vammelvuo: Tulee aika toinenkin – näyttelijä-rosvopäällikkö Aarne Orjatsalon elämä (näytelmä). Otava, 1983. ISBN 951-1-07587-X.
Aiheesta muualla
Luokka:77.1 Teatteritaide
Luokka:Suomalaiset teatterinäyttelijät
Luokka:Suomalaiset teatterinjohtajat
Luokka:Amerikansuomalaiset henkilöt
Luokka:Suomen sisällissodan punaiset
Luokka:Vuonna 1883 syntyneet
Luokka:Vuonna 1941 kuolleet
| https://fi.wikipedia.org/wiki/Aarne%20Orjatsalo |
{
"plaintext_start_byte": [
2,
1834,
2841,
3263,
4179,
6255,
7035,
7506,
8546,
10137,
11889,
13273,
14199,
15649,
16415,
18126,
18495,
18886,
21073,
22622,
23808,
24340,
25368,
26217,
26886,
29010,
30921,
31240,
32779,
33324,
35442
],
"plaintext_end_byte": [
1833,
2840,
3239,
4178,
6231,
7034,
7393,
8443,
10053,
11852,
13209,
14198,
15607,
16348,
18125,
18459,
18885,
21072,
22523,
23807,
24127,
25339,
26187,
26863,
29009,
30920,
31143,
32759,
33323,
35441,
36078
]
} | గుండెలో ఎన్ని కవాటాలు కలవు ? | ద్విపత్ర కవాట భ్రంశం | telugu | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
ద్విపత్ర కవాట భ్రంశం (Mitral valve prolapse) (MVP ) అనేది గుండె కవాటాలకు సంబంధించిన ఒక వ్యాధి, హృదయ సంకోచం సమయంలో అసాధారణ స్థాయిలో మందంగా మారిన మిట్రాల్ కవాట (ద్విపత్ర కవాట) రెక్క ఎడమ కర్ణికలోకి స్థానభ్రంశం చెందటాన్ని ద్విపత్ర కవాట భ్రంశంగా పరిగణిస్తారు.[1] వివిధ రకాల MVPలు ఉన్నాయి, ఎక్కువగా వీటిని ప్రామాణిక మరియు ప్రామాణికేతర రకాలుగా వర్గీకరిస్తారు. ప్రామాణికేతర రూపంలో MVP తక్కువ నష్టంతో కూడిన సమస్యలకు కారణమవుతుంది. ప్రామాణిక MVP యొక్క తీవ్రమైన సందర్భాల్లో, ద్విపత్ర కవాటంలో రక్తం వెనక్కు పంపబడటం (మిట్రాల్ రెగుర్జిటేషన్), ఇన్ఫెక్టివ్ ఎండోకార్డిటిస్, రక్త ప్రసారం స్తంభించి గుండె ఆగిపోవడం (కంజెస్టివ్ హార్ట్ ఫెయిల్యూర్), అరుదైన పరిస్థితుల్లో -గుండె పోటు వలన హఠాన్మరణం తదితర సంక్లిష్టతలు ఏర్పడతాయి.
MVPకి చికిత్స ఎకోకార్డియోగ్రఫీపై ఆధారపడివుంటుంది, ద్విపత్ర కవాటాన్ని (మిట్రాల్ కవాటం) చూసేందుకు ఈ పరీక్షలో ఆల్ట్రాసౌండ్‌ను ఉపయోగిస్తారు. ప్రారంభ అధ్యయనాలు ఆరోగ్యవంతులైన 38% మంది యుక్త వయస్కుల్లో ఈ సమస్య ఏర్పడే అవకాశం ఉన్నట్లు అంచనా వేశాయి; ఎకోకార్డియోగ్రఫిక్ పద్ధతులు మరియు స్పష్టమైన రోగనిర్ధారణ ప్రమాణాలు మెరుగుపడటంతో, MVP యొక్క వాస్తవ ప్రాబల్యం జనాభాలో 2-3% ఉంటుందని అంచనా.[1]
ఈ పరిస్థితిని మొట్టమొదటిసారి 1966లో జాన్ బ్రెరెటన్ బార్లో వివరించారు, [2] తరువాత దీనికి జే. మైకెల్ క్రిలే మిట్రాల్ వాల్వ్ ప్రొలాప్స్ అనే పేరు పెట్టారు.[3]
అవలోకనం
బిషప్ యొక్క మిట్రేను పోలివుండటం వలన ఈ ద్విపత్ర కవాటానికి మిట్రాల్ కవాటం అనే పేరు వచ్చింది. గుండెలో ఎడుమ జఠరిక నుంచి ఎడమ కర్ణికలోకి రక్తం వెనక్కు రాకుండా అడ్డుకునే హృదయ కవటాన్ని మిట్రాల్ కవాటంగా గుర్తిస్తారు. దీనిలో రెండు రెక్కలు ఉంటాయి, ఒకటి ముందువైపుకు మరియు మరొకటి వెనుకవైపుకు పని చేస్తాయి, ఎడమ జఠరిక సంకోచించినప్పుడు ఇవి మూసుకుపోతాయి.
ప్రతి రెక్కలో మూడు కణజాల పొరలు ఉంటాయి, అవి: ఆర్టియాలిస్, ఫైబ్రోసా, మరియు స్పాన్‌జియోసా . ప్రామాణిక ద్విపత్ర కవాట భ్రంశంతో బాధపడుతున్న రోగుల్లో అదనపు సంధాయక కణజాలం ఉంటుంది, ఇది స్పాన్‌జియోసాను మందంగా తయారు చేయడంతోపాటు, ఫైబ్రోసాలో కొల్లాజెన్ కట్టలను వేరు చేస్తుంది. ఒక గ్లైకోసామినోగ్లైకాన్ అయిన డెర్మటాన్ సల్ఫేట్ అధికంగా చేరడం వలన ఈ పరిస్థితి ఏర్పడుతుంది. రెక్కలను మరియు పక్కన ఉన్న కణజాలాన్ని ఈ పరిస్థితి బలహీనపరుస్తుంది, తత్ఫలితంగా రెక్క విస్తీర్ణం పెరుగుతుంది మరియు చోర్డీ టెండినీ సాగుతుంది. చోర్డే టెండినీ సాగడం తరచుగా చిట్లడానికి దారితీస్తుంది, సాధారణ పరిస్థితుల్లో చోర్డీ వెనుక రెక్కకు జతగా ఉంటుంది. వృద్ధి చెందిన గాయాలు-సాధారణంగా వెనుకవైపు రెక్కకు సంబంధించిన గాయాలు-రెక్క ముడుచుకుపోవడానికి, తిరగబడటానికి మరియు ఎడమ కర్ణికవైపు భ్రంశానికి కారణమవతాయి.[4]
ఉప రకాలు
భ్రంశం చెందిన ద్విపత్ర కవాటాలను అనేక ఉప రకాలుగా విభజించవచ్చు, రెక్క యొక్క మందం ఆధారంగా, పుటాకార ప్రదేశం, మరియు ద్విపత్ర వృత్తాకార నిర్మాణంతో సంబంధం ఆధారంగా వీటిని వర్గీకరించవచ్చు. ఉప రకాలను ప్రామాణిక, ప్రామాణికేతర, సౌష్ఠవ మరియు అసౌష్ఠవ, అసంకల్పిత లేదా అసంకల్పితేతర రకాలుగా వర్ణించవచ్చు.[4]
దిగువ ఇచ్చిన అన్ని ప్రమాణాలను యుక్త వయస్సులో ఉన్న రోగులకు సంబంధించినవి; వీటిని బాలలకు వర్తింపజేయడం తప్పుడు అంచనాలకు దారితీస్తుంది.
ప్రామాణిక - ప్రామాణికేతర రకాల మధ్య తేడాలు
మిట్రాల్ వృత్తాకార భాగం ఎగువ ప్రదేశాలపై ద్విపత్ర కవాట రెక్కలు 2 మి.మీ కంటే ఎక్కువ స్థానమార్పు చెందినప్పుడు భ్రంశం జరుగుతుంది. ఈ పరిస్థితిని తరువాత మిట్రాల్ కవాట రెక్కల మందం ఆధారంగా ప్రామాణిక మరియు ప్రామాణికేతర ఉపరకాలుగా విభజించవచ్చు: 5 మి.మీ వరకు ప్రామాణికేతర భ్రంశంగా గుర్తిస్తారు, 5 మి.మీ కంటే ఎక్కువ స్థానభ్రంశాన్ని ప్రామాణిక MVPగా పరిగణిస్తారు.[4]
సౌష్ఠవ మరియు అసౌష్ఠవ రకాల మధ్య తేడాలు
ప్రామాణిక భ్రంశాన్ని సౌష్ఠవ మరియు అసౌష్ఠవ భ్రంశాలుగా ఉప విభజన చేయవచ్చు, మిట్రాల్ వృత్తాకార ప్రదేశాన్ని కలిసే రెక్కల అంచుల ఆధారంగా వీటిని నిర్ణయిస్తారు. రెక్క అంచులు యాన్యులస్ (వృత్తాకార నిర్మాణం) పై సాధారణ ప్రదేశాన్ని తాకుతున్నట్లయితే దానిని సౌష్ఠవ రకంగా గుర్తిస్తారు. ఒక రెక్క మరొదానితో పోల్చినప్పుడు కర్ణికవైపు స్థానభ్రంశం చెందినట్లయితే దానిని అసౌష్ఠవ రకంగా పరిగణిస్తారు. అసౌష్ఠవ రకపు భ్రంశం ఉన్న రోగుల్లో మిట్రాల్ కవాటం ఇంకా స్థానభ్రంశం చెందే అవకాశం ఉంటుంది, చోర్డీ టెండినీ పగలడం మరియు ఒక అసంకల్పిత రెక్క అభివృద్ధి కారణంగా ఈ పరిస్థితి ఏర్పడుతుంది.[4]
అసంకల్పిత - అసంకల్పితేతర రకాలు
అసౌష్ఠవ భ్రంశాన్ని అసంకల్పిత మరియు అసంకల్పితేతర రకాలుగా ఉప విభజన చేస్తారు. రెక్క అంచు బయటివైపుకు మరలినప్పుడు అసంకల్పిత భ్రంశం సంభవిస్తుంది, ఎడమ కర్ణికవైపు పుటాకారంలోకి మారుతుంది, తద్వారా మిట్రాల్ కవాటం చెడిపోవడానికి కారణమవుతుంది. అంచు తిరగబడటం నుంచి చాపకర్ణం పగలడం వరకు అసంకల్పిత రెక్క భ్రంశం యొక్క తీవ్రత ఉంటుంది. రెక్క విడిపోవడం మరియు చోర్డీ టెండినీ రెక్క అనియంత్రిత కదలికలకు దోహదపడుతుంది (అందువలన "అసంకల్పితంగా రెక్క కొట్టుకుంటూ ఉంటుంది"). అందువలన అసంకల్పితంగా రెక్కలు కొట్టుకుంటున్న రోగుల్లో మిట్రాల్ కవాటం నుంచి రక్తం వెనక్కు పంపబడటం జరిగేందుకు ఎక్కువ అవకాశం ఉంటుంది, అసంకల్పితేతర ఉపవిభాగంలో ఇందుకు తక్కువ అవకాశం ఉంటుంది.[4]
రోగ నిర్ధారణ
మిట్రాల్ కవాట భ్రంశాన్ని నిర్ధారించేందుకు అత్యంత ఉపయోగకరమైన పద్ధతిగా ఎకోకార్డియోగ్రఫీ గుర్తించబడుతుంది. మిట్రాల్ యాన్యులస్‌కు సంబంధించిన మిట్రాల్ కవాట రెక్కలను చూసేందుకు వీలు కల్పించడంలో రెండు-మరియు మూడు-కోణాల్లో నిర్వహించే ఎకోకార్డియోగ్రఫీ బాగా ఉపయోగకరంగా ఉంటుంది. ఇది రెక్కల మందాన్ని మరియు యాన్యులస్‌కు సంబంధించి వాటి భ్రంశాన్ని కొలిచేందుకు ఇది వీలు కల్పిస్తుంది. మిట్రాల్ రెక్కల మందం >5మి.మీ మరియు రెక్కల భ్రంశం >2మి.మీ ఉంటే దానిని ప్రామాణిక ద్విపత్ర కవాట భ్రంశంగా గుర్తిస్తారు.[4]
సాంక్రమిక రోగ విజ్ఞానం
ద్విపత్ర కవాట భ్రంశాన్ని నిర్ధారించేందుకు స్పష్టమైన ప్రమాణాలు అందుబాటులోకి రాకముందు, సాధారణ జనాభాలో ద్విపత్ర కవాట భ్రంశం యొక్క సంభవనీయతలో బాగా మారుతుండేది.[4] కొన్ని అధ్యయనాలు ద్విపత్ర కవాట భ్రంశం సంభవనీయతను 5 నుంచి 15 శాతం వరకు మరియు ఇంకా ఎక్కువ స్థాయిని సూచించాయి.[5] మరో అధ్యయనం ఆరోగ్యవంతులైన యుక్త వయస్కుల్లో MVP సంభవనీయతను 38%గా అంచనా వేసింది.[6]
ద్విపత్ర కవాట అంతర్నిర్మాణంపై ఇటీవల వెలుగుచూసిన వివరాలు, త్రికోణీయ ఎకోకార్డియోగ్రఫీ అభివృద్ధి చెందడం వలన రోగనిర్ధారణ ప్రమాణాలు మెరుగుపడ్డాయి, ఈ ప్రమాణాలు ఆధారంగా MVP యొక్క వాస్తవ సంభవనీయత 2-3% మాత్రమే ఉంటుందని అంచనా వేశారు.[1] ఉదాహరణకు ఫ్రామింగామ్ హృదయ అధ్యయనంలో భాగంగా ద్విపత్ర కవాట భ్రంశం యొక్క సంభవనీయతను ఫ్రామింగామ్ ఎంఏలో 2.4%గా అంచనా వేశారు. ఎటువంటి గణనీయమైన వయస్సు మరియు లింగ భేదం లేకుండా ప్రామాణిక మరియు ప్రామాణికేతర MVP మధ్య దాదాపుగా సమానమైన విభజన ఉంటుంది.[7] అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల్లో 7% శవపరీక్షల్లో MVPని గుర్తించారు.[8]
ప్రమాద కారకాలు
ఎలెర్స్-డాన్లోస్ సిండ్రోమ్, మార్ఫాన్ సిండ్రోమ్ [9] లేదా పాలిసైస్టిక్ మూత్రపిండ వ్యాధితో బాధపడే రోగులకు MVP ఎక్కువగా వచ్చే అవకాశం ఉంటుంది.[10] మిగిలిన నష్ట కారకాల్లో గ్రేవ్స్ వ్యాధి కూడా ఉంది.[11] ఫెక్టస్ ఎక్స్‌కావాటమ్ వంటి ఛాతీ గోడ వైకల్యం కూడా దీనికి కారణమవుతుంది [12]
సంకేతాలు మరియు లక్షణాలు
MVPతో బాధపడుతున్న కొందరు రోగుల్లో గుండె దడ, కర్ణిక దడ లేదా మూర్ఛ వంటి లక్షణాలు కనిపిస్తాయి, సాధారణ జనాభాలో కూడా కనిపించే ఈ లక్షణాల సంభవనీయతలో గణనీయమైన వ్యత్యాసం ఏమీ ఉండదు. 11 - 15% మధ్య రోగులు పాక్షిక ఛాతీ నొప్పి మరియు కొద్దిస్థాయిలో శ్వాసతీసుకోవడం వంటి సమస్యలు ఎదుర్కొంటారు. అయితే ఈ లక్షణాలకు ప్రత్యక్షంగా దిపత్ర కవాట భ్రంశం కారణం కాదు, అయితే మిట్రాల్ కవాటం నుంచి రక్తం నెట్టివేయబయటం వలన ఈ పరిస్థితి ఏర్పడతుంది, ఈ పరిస్థితి తరచుగా భ్రంశం వలన సంభవిస్తుంది. అమెరికన్ హార్ట్ అసోసియేషన్ గాబరా మరియు భయానక దాడి లోపాలకు మిట్రాల్ కవాట భ్రంశంతో సంబంధం ఉందని సూచించింది. ద్విధ్రువ లోపం మరియు మిట్రాల్ కవాట భ్రంశం మధ్య ఒక సహసంబంధాన్ని గుర్తించారు.[13]
గుర్తుతెలియని కారణాలతో, MVP రోగులు తక్కువ శరీర ద్రవ్యరాశి సూచి (BMI) కలిగివుంటున్నారు, MVP లేని వ్యక్తుల కంటే వీరు సన్నగా ఉంటారు.[4][7]
అపక్రమ శబ్దం
ద్విపత్ర కవాట భ్రంశం ఉన్న ఒక వ్యక్తి గుండె శబ్దాన్ని విన్నప్పుడు ఒక మధ్య-రక్తపీడన శబ్దం, తరువాత ఒక ఆలస్యమైన రక్తపీడన అపక్రమ శబ్దం వినిపిస్తుంది.
మిగిలిన హృదయ అపక్రమ శబ్దాలకు భిన్నంగా, ద్విపత్ర కవాట భ్రంశం యొక్క గొణుగుడును నిలబడటం మరియు వాల్సాల్వా మన్యూవర్ (ముందుగానే సిస్టోలిక్ శబ్దం మరియు దీర్ఘమైన గొణుగుడు) ద్వారా స్పష్టంగా వినవచ్చు, వ్యాయామం చేయడం ద్వారా ఇది పూర్తిగా మారిపోతుంది (తరువాతి సిస్టోలిక్ శబ్దం మరియు తక్కువ గొణుగుడు). ఈ క్రమాన్ని పాటించే మరో ఇతర హృదయ గొణుగుడు హైపర్‌ట్రోఫిక్ కార్డియోమైయోపతీ, దీనికి కూడా ఈ అపక్రమ శబ్దం వినిపిస్తుంది. MVP అపక్రమ శబ్దాన్ని హైపర్‌ట్రోఫిక్ కార్డియోమైయోపతీ శబ్దం నుంచి వేరు చేయవచ్చు, 1) మధ్య-సిస్టోలిక్ క్లక్ ఉండటం, ఇది MVPలో మాత్రమే కనిపిస్తుంది మరియు 2) చేతితో పట్టుకొని చూసే రక్తపోటుతో MVP అపక్రమ శబ్దాన్ని పెంచుతుంది మరియు హైపర్‌ట్రోఫిక్ కార్డియోమైయోపతీ యొక్క అపక్రమ శబ్దం ఇలా చేస్తే తగ్గుతుంది. చేతితో పట్టుకునే ఉపాయం అపక్రమ శబ్దం వచ్చే నిడివిని కూడా తగ్గిస్తుంది, మధ్య-సిస్టోలిక్ క్లిక్‌ను జాప్యం చేస్తుంది.[14]
వాల్సాల్వా ఉపాయం మరియు గుండెకు వెళ్లే సిరనాడి ఎడమ జఠరికలో డయాస్టోలిక్‌తో రక్తం నింపడాన్ని (ప్రీలోడ్) తగ్గిస్తుంది, దీని వలన చోర్డీ టెండినీపై మరింత భారం పడుతుంది. సిస్టోల్ సమయంలో ద్విపత్ర కవాటం సాగేందుకు ఇది వీలు కల్పిస్తుంది, తద్వారా ముందుగానే సిస్టోలిక్ క్లిక్ (అంటే S1కు సమీపంలో) మరియు దీర్ఘమైన శబ్దం ఏర్పడుతుంది. చేతి పట్టు ఉపాయం మొత్తం పరిధీయ నిరోధకత (తరువాతి భారం) ను పెంచుతుంది, అందవలన ద్విపత్ర కవాటంలో వెనుక పీడనాన్ని పెంచుతుంది, తద్వారా సిస్టోలిక్ క్లక్ యొక్క సమయంలో ఎటువంటి మార్పు లేకుండా మరింత తీవ్రమైన అపక్రమ శబ్దం ఏర్పడుతుంది.
ద్విపత్ర కవాట భ్రంశం యొక్క లక్షణాలు
చారిత్రాత్మకంగా, మిట్రాల్ వాల్వ్ ప్రొలాప్స్ సిండ్రోమ్ అనే పదాన్ని MVP సంబంధ దడలు, ఛాతీ నొప్పి, పనిచేసినప్పుడు ఆయాసం, తక్కువ శరీర ద్రవ్యరాశి సూచీ తదితర సమస్యలకు సూచిస్తున్నారు, ఆరాటం, మూర్ఛ, తక్కువ రక్తపోటు మరియు ఇతర లక్షణాల వంటి ఎలక్ట్రోకార్డియోగ్రామ్ అసాధారణతలు స్వతంత్ర నాడీ వ్యవస్థ సరిగా పని చేయకపోవడం వలన సంభవిస్తాయని సూచిస్తున్నారు.[1] అయితే ఆధునిక అధ్యయనాలు MVP ఉన్న రోగుల్లో ఈ లక్షణాలు సంభవిస్తాయనేందుకు సరైన ఆధారాలు చూపించలేకపోయాయి.[1]
అప్పుడప్పుడు, సూప్రావెంట్రిక్యులర్ ఆర్‌హైథ్‌మియాస్‌ను MVP రోగుల్లో గుర్తిస్తారు, ఇది పరానుభూత శబ్దాన్ని పెంచుతుంది.[15]
సమస్యలు
ద్వపత్ర కవాటంలో రక్తం వెనుక్కు నెట్టివేయబడటం (మిట్రాల్ రెగర్జిటేషన్)
ద్విపత్ర కవాట భ్రంశం వలన తరచుగా పాక్షిక మిట్రాల్ రెగర్జిటేషన్ సంభవిస్తుంది, [16] ఈ పరిస్థితిలో సిస్టోల్ సమయంలో అసాధారణంగా ఎడమ జఠరిక నుంచి ఎడమ కర్ణికకు రక్త ప్రసరణ జరుగుతుంది. అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల్లో MVP తీవ్రమైన, నాన్-ఐషెమిక్ మిట్రాల్ రెగర్జిటేషన్‌కు అత్యంత సాధారణ కారణంగా ఉంది.[1] ద్విపత్ర కవాటానికి మద్దతు ఇచ్చే చోర్డీ టెండినీ పగలడం వలన ఇది అప్పుడప్పుడు జరుగుతుంది.
[14]
హఠాన్మరణం
MVP ఉపద్రవాలైన మిట్రాల్ రెగర్జిటేషన్ మరియు కంజెస్టివ్ హార్ట్ ఫెయిల్యూర్ (రక్త ప్రసారం స్తంభించి గుండె ఆగిపోవడం) అరిథ్మియా మరియు ధమని దడలకు దారితీసే అవకాశం ఉంది, ఈ ఉపద్రవాలు చివరకు హఠాన్మరణానికి కారణం కావొచ్చు. అయితే, స్థానభ్రంశం చెందిన కవాటం ఇటువంటి అరిథ్మియాలకు కారణమవుతుందనేందుకు ఎటువంటి ఆధారం లేదు.[17]
రోగ నిరూపణ
సాధారణంగా MVP ఒక నిరపాయమైన ఆరోగ్య సమస్య. అయితే కేవలం విడిగా వచ్చే క్లిక్ మాత్రమే కాకుండా, అపక్రమ శబ్దాలు ఉన్న MVP రోగుల్లో సాధారణ మరణాల రేటు 15-20% పెరుగుతుంది.[8] మరణానికి ప్రధాన సూచికలు మిట్రాల్ రెగర్జిటేషన్ యొక్క తీవ్రత మరియు ఎజెక్షన్ ఫ్రాక్షన్.[18]
చికిత్స
పోషకాహారం, క్రమబద్ధమైన వ్యాయామం మరియు మద్దతు ఇచ్చే పర్యావరణం వలన ఎక్కువ మంది రోగులు లబ్ధి పొందుతారు.[19] ద్విపత్ర కవాట భ్రంశం మరిుయ డైఆటోనోమియా (దడలు, ఛాతీ నొప్పి) ఉన్న రోగులు బేటా-బ్లాకర్స్ (ఉదాహరణకు ప్రోప్రానోలోల్) నుంచి తరచుగా లబ్ధి పొందుతారు. ముందుగా గుండె పోటు ఉన్న రోగులు మరియు/లేదా ధమని గడ ఉన్న వారికి ఆస్పిరిన్ లేదా వార్ఫరిన్ వంటి రక్తాన్ని చిక్కబరిచే సాధనాలు అవసరమవతాయి, అయితే బేటా బ్లాకర్‌లు సాధారణంగా సూచిస్తున్నప్పటికీ, వాటి నుంచి పరిమితి స్థాయిలోనే లబ్ధి చేకూరుతుంది.[20] చికిత్సను పొందాల్సిన అవసరం లేని అనేక మంది వ్యక్తులు MVPSతో లబ్ధి పొందుతారు, ఔషధాలేవీ ఉపయోగించాల్సిన అవసరం లేకుండా, ద్రవ మరియు సోడియం తీసుకోవడం పెంచడం, అనేక ఔషధాల్లో కనిపించే ఆడ్రెనాలిన్-వంటి పదార్థాలకు దూరంగా ఉండటం, కెఫిన్‌కు దూరంగా ఉండటం మరియు క్రమబద్ధమైన హృదయ కండర వ్యాయామం చేయడం ద్వారా వీరు కోలుకోవచ్చు.[21]
తీవ్రమైన రెగర్జిటేషన్‌తో ద్విపత్ర కవాట భ్రంశం ఉన్నవారికి సంబంధిత కవాటానికి మరమత్తు చేయడం లేదా ద్విపత్ర కవాటం స్థానంలో శస్త్రచికిత్స ద్వారా ప్రత్యామ్నాయ కవాటాన్ని ఏర్పాటు చేస్తారు. ద్విపత్ర కవాటానికి మరమత్తు చేయడానికి ఎక్కువ ప్రాధాన్యత ఇస్తారు, ప్రత్యామ్నాయాన్ని అమర్చడానికి తక్కువగా మొగ్గు చూపుతారు, ఈ ప్రక్రియలో నిపుణత ఉన్న వైద్యులే ఈ శస్త్రచికిత్స చేస్తారు. ప్రస్తుత ACC/AHA మార్గదర్శకాలు ద్విపత్ర కవాటం యొక్క మరమత్తును శస్త్రచికిత్సా నైపుణ్యం ఉన్న కేంద్రాల్లో నిర్వహించాలని సూచిస్తున్నాయి, గుండె విఫలమయ్యే లక్షణాలు లేని రోగుల్లో కూడా దీనిని పరిగణలోకి తీసుకోవాలి. ఎడమ జఠరిక పనితీరు తగ్గడం లేదా ఎడమ జఠరిక నెమ్మదిగా కొట్టుకోవడం వంటి లక్షణాలు కనిపించే రోగులను వెంటనే వైద్య పర్యవేక్షణలోకి తీసుకోవాలి.
మెగ్నిషియం అందే ఔషధాలతో చేసే చికిత్స ద్వారా కూడా MVP యొక్క లక్షణాలను తగ్గించవచ్చు.[22]
ఇన్ఫెక్టివ్ ఎండోకార్డిటిస్ నిరోధం
MVPతో బాధపడుతున్న వ్యక్తుల గుండెపై బ్యాక్టీరియా ప్రభావం చూపే అవకాశం ఎక్కువగా ఉంటుంది, దీనిని ఇన్ఫెక్టివ్ ఎండోకార్డిటిస్‌గా పిలుస్తారు. సాధారణ జనాభాలో ఈ నష్టభయం సమారుగా మూడు నుంచి ఎనిమిది రెట్లు ఉంటుంది.[1] 2007 వరకు అమెరికన్ హార్ట్ అసోసియేషన్ దంత శస్త్రచికిత్సలో ఉపయోగించే పద్ధతులతోపాటు, ఇన్వాసివ్ ప్రక్రియను ఉపయోగించడానికి ముందు చికిత్స కోసం క్రిమినాశక పదార్థాలు సూచించేది. ఆ తరువాత, దంత వైద్యానికి ఉపయోగించే ప్రోఫిలాక్సిస్ ప్రక్రియను
ఇన్ఫెక్టివ్ ఎండోకార్డిటిస్ సంభవించేందుకు బాగా ఎక్కువ అవకాశం ఉన్న హృదయ పరిస్థితుల్లో మాత్రమే ఉపయోగించాలని తీర్మానించింది.[23]
చరిత్ర
మిట్రాల్ వాల్వ్ ప్రొలాప్స్ అనే పదాన్ని జే. మైకెల్ క్రిలే 1966లో పరిచయం చేశారు, జాన్ బ్రెరెటన్ బార్లో సూచించిన విధంగా ద్విపత్ర కవాటం యొక్క సమస్యలను సూచించేందుకు ఈ పదం మిగిలినవారి ఆమోదాన్ని కూడా పొందింది.[24]
అనేక సంవత్సరాలపాటు, ద్విపత్ర కవాట భ్రంశానికి సంబంధించి పెద్దగా సమాచారమేమీ తెలియలేదు, చూసేందుకు ఒకదానితో ఒకటి సంబంధంలేని సంకేతాలు మరియు లక్షణాలను గుర్తించేందుకు చాలాకాలం పట్టింది, అవి సిస్టోలిక్ అపక్రమ శబ్దాలు, భరించలేని భయానక పోట్లు మరియు పాలిథెలియా (అదనపు నిపుల్‌లు). ఇటీవలి అధ్యయనాలు ఈ లక్షణాలకు MVPతో సంబంధం లేదని సూచించాయి, ఎందుకంటే ఆ సమయంలో ఈ సమస్యకు మితిమీరిన నిర్ధారణలు చేయడం జరిగిందని తెలియజేశారు. ఎకోకార్డియోగ్రఫీతో MVP రోగనిర్ధారణకు ప్రమాణాలు నిరంతరం వృద్ధి చెందుతూ వచ్చాయి, దీనితో సరైన రోగ నిర్ధారణ సాధ్యపడింది, అందువలన MVPతో సంబంధం లేని అనేక అంశాలను వ్యాధి మరియు దాని యొక్క సంభవనీయత అధ్యయనాల్లో చేర్చారు. వాస్తవానికి, కొన్ని ఆధునిక అధ్యయనాలు ఎం-మోడ్ ఎకోకార్డియోగ్రఫీ వంటి పాత రోగ నిర్ధారణ పద్ధతులను ఇప్పుడు ఉపయోగించినట్లయితే జనాభాలో 55% మందిని MVPతో గుర్తించవచ్చని సూచించాయి.
మరింత ఆధారపడదగిన టు మరియు త్రీ-డైమెన్షనల్ ఎకోకార్డియోగ్రఫీని ఉపయోగించి MVP యొక్క రోగ నిర్ధారణ కోసం ఒక వాస్తవిక ప్రమాణంగా ఇటీవలి సంవత్సరాల్లో నూతన ప్రమాణాలు ప్రతిపాదించారు. ఈ ప్రమాణాలకు అనుగుణంగా ఈ సమస్యను అనేక ఉపవిభాగాలుగా విభజించారు.
సూచనలు
బాహ్య లింకులు
వర్గం:గుండె జబ్బులు | https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%20%E0%B0%95%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%9F%20%E0%B0%AD%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82%E0%B0%B6%E0%B0%82 |
{
"plaintext_start_byte": [
6,
483,
2795,
4042,
5533,
6297,
8794,
10398,
11987,
13075,
15038,
16841,
18194,
19883,
21027,
21961,
23258,
23942,
24763,
25785,
26343,
26984,
28495,
29778,
31750,
32679,
34085,
36237,
37096,
38549,
39538,
41166,
42499,
43746,
45305,
46291,
47758,
49185,
51420,
52359,
55080,
56405,
59131,
60576,
62647,
65572,
67125,
68667,
69486,
70731,
72614,
73994,
75216,
78918,
79665
],
"plaintext_end_byte": [
482,
2794,
4041,
5532,
6276,
8708,
10397,
11986,
13030,
15037,
16840,
18193,
19742,
21026,
21960,
23257,
23893,
24762,
25784,
26342,
26900,
28494,
29777,
31644,
32678,
34084,
36236,
37095,
38528,
39537,
41165,
42415,
43745,
45225,
46290,
47757,
49184,
51419,
52308,
55079,
56362,
59129,
60575,
62550,
65571,
67044,
68666,
69485,
70730,
72444,
73993,
75115,
78882,
79664,
81703
]
} | ডিএনএ-এর মধ্যে কি জিন থাকে ? | জিনতত্ত্ব | bengali | {
"passage_answer_candidate_index": [
2
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"YES"
]
} |
Part of a series onGenetics
Key components
Chromosome
DNA
RNA
Genome
Heredity
Mutation
Nucleotide
Variation
Outline
Index
History and topics
Introduction
History
Evolution (molecular)
Population genetics
Mendelian inheritance
Quantitative genetics
Molecular genetics
Research
DNA sequencing
Genetic engineering
Genomics ( template)
Medical genetics
Branches of genetics
Personalized medicine
Personalized medicine
Biology portal
Molecular and cellular biology portalvt
জিনতত্ত্ব বা জেনেটিক্স বা বংশগতিবিদ্যা হল জিন, বংশবৈশিষ্ট্য এবং এক জীব থেকে আরেক জীবের জন্মগত চারিত্রিক সাযুজ্য ও পার্থক্য সম্বন্ধীয় বিজ্ঞান। উইলিয়াম বেটসন ১৯০৫ খ্রিস্টাব্দে জেনেটিক্স শব্দটির প্রবর্তন করেন। জীবমাত্রই যে তার পিতা-মাতার বৈশিষ্ট্য আহরণ করে তা প্রাগৈতিহাসিক কাল থেকেই মানুষের জানা এবং নির্বাচিত প্রজননের মাধ্যমে তারা শস্য ও গৃহপালিত পশুর মধ্যে কাঙ্খিত গুণাবলীর সমাবেশ ঘটিয়েছে। তবে বংশগতির মূলসূত্র অনুসন্ধানে অভীষ্ট আধুনিক জিনতত্ত্বের বয়স খুব বেশি নয়। ঊনবিংশ শতাব্দীতে অস্ট্রিয়ান ধর্মযাজক গ্রেগর মেন্ডেলের গবেষণার মধ্য দিয়ে এই বিজ্ঞানের আনুষ্ঠানিক যাত্রা শুরু হয়। [1] তখনো মানুষ বংশগতির গাঠনিক ভিত্তি সম্বন্ধে খুব বেশি অবহিত ছিল না। তদসত্ত্বেও মেন্ডেল তাঁর পর্যবেক্ষণ থেকে ধারণা করেছিলেন পিতা-মাতা থেকে চারিত্রিক বৈশিষ্ট্য পরবর্তী প্রজন্মে সঞ্চারিত হয় বংশগতির কিছু বিচ্ছিন্ন একক দ্বারা, যাদের পরবর্তীতে জিন হিসেবে চিহ্নিত করা হয়েছে।
জিন ডিএনএ'র নির্দিষ্ট স্থানে অবস্থান করে। ডিএনএ হল এমন একটি অণু যা কিনা চারটি ভিন্ন প্রকৃতির নিউক্লিওটাইডে তৈরি, যাদের বিন্যাসই কোনো অর্গানিজমের জিনেটিক বৈশিষ্ট্যাদি নিঁর্ধারণ করে দেয়। ডিএনএ সাধারণতঃ দ্বি-সর্পিল তন্তুর ন্যায় বিন্যাসিত থাকে ; যেখানে কোন একটি নিউক্লিওটাইড অপর তন্তুতে অবস্থিত নিউক্লিওটাইডের পরিপূরক। প্রতিটি তন্তুই ডিএনএ প্রতিলিপিকরণের সময় তার পরিপূরক তন্তুর জন্যে ছাঁচ হিসাবে কাজ করে, যা কি-না উত্তরাধিকার সূত্রে জিন প্রতিলিপিকরণের ভৌত পদ্ধতি।
জিনের নিউক্লিওটাইডের পরম্পরা অনুযায়ী জীবকোষ এমিনো এসিড তৈরি করে। এমিনো এসিড থেকে প্রোটিন উৎপন্ন হয় - প্রোটিনে এমিনো এসিডের ক্রম আর জিনে নিউক্লিওটাইডের ক্রম অভিন্ন রকম হয়ে থাকে। নিউক্লিওটাইডের ক্রম আর এমিনো এসিডের ক্রমের এই সম্পর্ককে জিনেটিক কোড বলে। প্রোটিনে অবস্থিত এমিনো এসিড নির্ধারণ করে প্রোটিনের ত্রি-মাত্রিক গঠন কী-রূপ হবে; আর এর গঠন প্রোটিনের কাজ কী হবে তা নির্ধারণ করে। জিনে অবস্থিত ডিএনএ'র একটি ছোট্ট পরিবর্তন প্রোটিন গঠনকারী এমিনো এসিডের আকার ও কাজে বড় ধরণের পরিবর্তন সৃষ্টি করতে পারে, যা কিনা ঐ কোষ ও সম্পূর্ণ জীবদেহে নাটকীয় পরিবর্তন আনতে পারে।
যদিও জীনতত্ত্ব কোন জীবের বাহ্যিক গঠন ও আচরণ নির্ধারণে গুরুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন করে, জীনতত্ত্ব আর জীবসত্ত্বার অভিজ্ঞতার সমন্বয়ে তার বৈশিষ্ট্য নির্ধারিত হয়। যেমন, যদিও জিন কোন ব্যক্তির উচ্চতা নির্ধারণ করে, তবু তার বাল্যকালের স্বাস্থ্য ও পুষ্টির ব্যাপারটিও এতে বড় প্রভাব ফেলে।
ইতিহাস
১৮শ শতকের মাঝামাঝি সময়ে মেন্ডেলের তত্ত্বগত ও ব্যবহারিক কাজের মাধ্যমে জীনতত্ত্বের সূচনা হলেও তার আগেও বংশবৈশিষ্ট্য সম্বন্ধে কিছু ধারণা প্রচলিত ছিলো। মিশ্র উত্তরাধিকার নামক একটি তত্ত্ব মেন্ডেলের আমলে খুব জনপ্রিয় ছিল। এ সরল তত্ত্ব অনুযায়ী কোন জীব তার বাবা-মার বৈশিষ্ট্য সমূহের যথাযথ মিশ্রণের অধিকারী হয়। মেন্ডেলের কাজ এই তত্ত্বকে ভুল প্রমাণিত করে এবং দেখায় যে চরিত্র বৈশিষ্ট্য জিন মিশ্রণ নয়, বরং ভিন্ন ভিন্ন জিনের সমন্বয়। সে সময় আরেকটি মতবাদ প্রচলিত ছিল: পিতা-মাতার শক্তিশালী জিনগুলোই তাদের উত্তরপ্রজন্ম পরিগ্রহ করে। এই তত্ত্বটি (যা কিনা জ্যঁ বাপ্তিস্ত লামার্কের সাথে জড়িত)বর্তমানে ভুল প্রমাণিত হয়েছে: কোন একক সত্ত্বার বৈশিষ্ট্য ও অভিজ্ঞতার ওপর তার ভবিষ্যত প্রজন্মে জিনের অতিক্রমণ নির্ভর করে না। [2] অন্যান্য তত্ত্বের মধ্যে রয়েছে চার্লস ডারউইনের প্যানজেনেসিস (যার মধ্যে উত্তরাধিকার ও আহরণ দুটো প্রক্রিয়াই ছিল) এবং ফ্রান্সিস গ্যালটনের ব্যক্তিগত ও উত্তরাধিকারে প্যানজেনেসিসের পুনর্বিন্যাস।[3]
মেন্ডেলিয় ও চিরায়ত জীনতত্ত্ব
আধুনিক জিনতত্ত্বের সূচনাপর্ব অনুসন্ধান করলে দেখা যায় গ্রেগর ইয়োহান মেন্ডেল নামক এক জার্মান-চেক অগাস্টিনিয়ান সন্ন্যাসী ও বিজ্ঞানী প্রথম উদ্ভিদে বংশবৈশিষ্ট্য প্রবাহ পর্যবেক্ষণ করেন। তাঁর নিবন্ধ "Versuche über Pflanzenhybriden" (উদ্ভিদ সঙ্করায়নের পরীক্ষা), যা তিনি ১৮৬৫ খ্রিস্টাব্দে ব্রুনোর Naturforschender Verein (প্রকৃতি গবেষণা সমাজ)-এ উপস্থাপন করেন, তাতে তিনি নির্দিষ্ট কিছু মটরশুঁটি গাছের বৈশিষ্ট্যসমূহের বংশগতিগত উদ্ভব অনুসন্ধান করেন এবং তাদের গাণিতিকভাবে সূত্রাবদ্ধ করেন।[4] যদিও বংশগতির এই বিন্যাস কেবল অল্প কিছু আচরণের ব্যাখ্যা দিতে পারত, এই তত্ত্বটির সাফল্য ছিল তা দেখায় বংশগতি কণাসদৃশ পদার্থে তৈরি এবং তা আহরণযোগ্য নয়।
মেন্ডেলের কাজ ১৮৯০'র দশকের পূর্ব পর্যন্ত লোকচক্ষুর আড়ালেই রয়ে গিয়েছিল, তাঁর মৃত্যুর পর একই সমস্যা নিয়ে গবেষণারত বিজ্ঞানীরা তাঁর সূত্রগুলো পুনঃআবিষ্কার করেন। উইলিয়াম বেটসন, মেন্ডেলের কাজের একজন প্রস্তাবক, ১৯০৫ খ্রিস্টাব্দে জেনেটিক্স শব্দটির প্রচলন করেন। [5][6](জিনতত্ত্ব শব্দটি এসেছে গ্রিক শব্দ জেনেসিস - γένεσις , "উৎপত্তি" থেকে এবং এই শব্দটির বিশেষ্য জেনো - γεννώ, "জন্ম দেওয়া" আগেই ১৮৬০ সালে জীববিজ্ঞানগত অর্থে ব্যবহার করা হয়।) [7] বেটসন ১৯০৬ সালে লন্ডনে অনুষ্ঠিত তৃতীয় আন্তর্জাতিক উদ্ভিদ সংকরায়ণ আলোচনাসভায় তার উদ্বোধনী বক্তৃতায় বংশগতিবিদ্যার অধ্যয়ন বোঝাতে জিনতত্ত্ব শব্দটি ব্যবহার করেন। [8]
মেন্ডেলের কাজের পুনঃআবিষ্কারের পর বিজ্ঞানীরা জীবকোষে বংশগতির বাহক জিনসমূহের শনাক্তকরণের কাজ শুরু করেন। ১৯১০ খ্রিস্টাব্দে টমাস হান্ট মর্গান ফ্রুট ফ্লাইতে সাদা চোখের সেক্স-লিংকড মিউটেশানের ওপর ভিত্তি করে দাবী করেন জিন জীবকোষের অন্তর্গত ক্রোমোসোমে অবস্থান করে। [9] ১৯১৩ খ্রিস্টাব্দে তাঁর ছাত্র আলফ্রেড স্টার্টেভান্ট জিনেটিক লিংকেজ ব্যবহার করে দেখান জিন ক্রোমোসোমে রৈখিকভাবে সাজানো থাকে।[10]
আণবিক জিনতত্ত্ব
জিন ক্রোমোসোমে অবস্থিত এ বিষয়ে নিশ্চিত হওয়া গেলেও বিজ্ঞানীরা জানতেন না ক্রোমোসমের দুই উপাদান প্রোটিন ও ডিএনএ-এর মধ্যে কোন উপাদানটি বংশবৈশিষ্ট্যেরে ধারক ও বাহক। ১৯২৮ খ্রিস্টাব্দে ফ্রেডেরিক গ্রিফিথ জিনেটিক রূপান্তর আবিষ্কার করেন (বিস্তারিত: গ্রিফিথের পরীক্ষা): মৃত ব্যকটেরিয়া তার জিনাটিক বস্তু জীবিত ব্যাকটেরিয়াতে পাঠিয়ে তাকে রূপান্তর করতে পারে। ষোল বছর পর ১৯৪৪ খ্রিস্টাব্দে অসওয়াল্ড থিয়োডর এভারি, কলিন ম্যাকলিওড এবং ম্যাকলিন ম্যাককার্টি এই রূপান্তরের জন্যে দায়ী কণা হিসেবে ডিএনএকে শনাক্ত করেন। [11] ১৯৫২ খ্রিস্টাব্দে হার্শলে-চেজের পরীক্ষণও প্রতিপাদন করে যে ডিএনএ-ই (প্রোটিন নয়) হল ভাইরাসের সেই জেনেটিক বস্তু যা কিনা ব্যাকটেরিয়াকে সংক্রমণ করে। এই প্রতিপাদন বংশবৈশিষ্ট্যের ধারক ও বাহক হিসেবে ডিএনএ'র ভূমিকা আরো নিশ্চিত করে।[12]
জেমস ডি. ওয়াটসন এবং ফ্রান্সিস ক্রিক ১৯৫৩ খ্রিস্টাব্দে মরিস উইলকিন্স ও রোসালিন্ড ফ্রাঙ্কলিনের এক্স-রে ক্রিস্টালোগ্রাফি ব্যবহার করে করা কাজ, যা ডিএনএ সর্পিলাকার (অর্থাৎ কর্ক-স্ক্রূর মত) নির্ধারণ করে তা থেকে ডিএনএ'র গঠন উদঘাটন করেন।[13][14] তাদের দ্বি-সর্পিল মডেলে দুটো সুতোর মতো অংশ থাকে , যাতে একট সুতোর নিউক্লিওটাইডগুলো ভেতরের দিকে অপর সুতোয় থাকা নিজ-নিজ সম্পূরক নিউক্লিওটাইডের সাথে যুক্ত হয়, যা দেখতে অনেকটা প্যাঁচানো সিঁড়ির ধাপের মতো হয়। [15] এই গঠন নির্দেশ করে যে জিনগত তথ্য ডিএনএ'র সুতোয় নিউক্লিওটাইডের ক্রমের ওপর নির্ভর করে। এই মডেল ডিএনএ'র দ্বৈতকরণেরও (duplication) একটি সহজ ব্যাখ্যা দেয়: যদি সুতোগুলো বিচ্ছিন্ন হয়ে যায় তবে পূর্বের সুতোর গঠন অনুসরণ করেই নতুন সম্পূরক সুতো তৈরি হয়।
যদিও ডিএনএ'র গঠন থেকে বংশগতির ব্যাখ্যা প্রদান করা সম্ভব হয়, কিন্তু ডিএনএ কেমন করে কোষের আচরণ নিয়ন্ত্রণ করে তা জানা সম্ভব হয়নি। পরবর্তী বছরগুলোতে বিজ্ঞানীরা ডিএনএ কী করে প্রোটিন তৈরির কাজটি নিয়ন্ত্রণ করে তা বুঝতে চেষ্টা করেন। জানা যায় ডিএনএ ছাঁচ হিসেবে ব্যবহার করে কোষ অনুরুপ বার্তাবাহক আরএনএ (messenger RNA) (নিউক্লিওটাইড যুক্ত অণু, অনেকটা ডিএনএ'র মতো) তৈরি করে। বার্তাবাহক আরএনএ'র নিউক্লিওটাইড ক্রম থেকে প্রোটিনে এমিনো এসিডের ক্রম তৈরি হয়; নিউক্লিওটাইড ও এমিনো এসিডের ক্রমের মধ্যে এই রূপান্তরকে জিনেটিক কোড বলে।
জিনতত্ত্বের এই ব্যাপক অগ্রগতির পর নতুন গবেষণার স্বর্ণদুয়ার খুলে যায়। এদের মধ্যে গুরুত্বপূর্ণ একটি গবেষণা ছিলো ১৯৭৭ সালে ফ্রেডেরিক স্যাঙ্গারের ডিএনএ সিকুয়েন্সিং এর শৃংখল-পরিসমাপ্তি: এই প্রযুক্তি ব্যবহার করে বিজ্ঞানীরা ডিএনএ অণুর নিউক্লিওটাইড অনুক্রম পড়তে সক্ষম হন। [16] ১৯৮৩ সালে ক্যারি ব্যাংকস মুলিস পলিমারেজ শৃংখল বিক্রিয়া উদ্ভাবন করেন, যা কোন মিশ্রণ থেকে ডিএনএ'র নির্দিষ্ট অংশ আলাদা করার দ্রুত পথ দেখায়। [17] মানব জিনোম প্রজেক্ট এর সমন্বিত প্রচেষ্টা এবং পাশাপাশি সেলেরা জিনোমিক্সের কাজ এবং অন্যান্য কৌশলের মাধ্যমে ২০০৩ সালে মানুষের জিনোমের নীলনকশা তৈরির কাজ সম্পন্ন হয়।[18]
বংশগতির নানা দিক
বিচ্ছিন্ন বংশগতি ও মেন্ডেলের সূত্র
সবচেয়ে প্রাথমিক স্তরে বংশ হতে বংশান্তরে জীবদেহে বৈশিষ্ট্য স্থানান্তরিত হয় জিনের মাধ্যমে। [19] এই বৈশিষ্ট্যটি প্রথম আবিষ্কার করেন গ্রেগর মেন্ডেল, যখন তিনি মটরশুটিঁর বিভিন্ন বৈশিষ্ট্য পরবর্তী প্রজন্মে পৃথক হয়ে যাওয়া পর্যবেক্ষণ করছিলেন। [4][20]
ফুলের রঙ নিয়ে পরীক্ষা-নিরীক্ষা করার সময় মেন্ডেল লক্ষ্য করেন যে মটরশুটিঁ ফুলের রঙ হয় সাদা নয়তো বেগুনি হয়, তবে এদের মাঝামাঝি কিছু হয় না। একই জিনের এই ভিন্ন, বিছিন্ন রূপকে অ্যালিল বলে।
মটরশুটিঁর ক্ষেত্রে, যা কিনা একটি ডিপ্লয়েড প্রজাতি, প্রতিট স্বতন্ত্র উদ্ভিদের প্রত্যেক জিনের দুটি করে অ্যালিল আছে, যার প্রতিটি পিতা-মাতার কোন একজন থেকে এসেছে। [21] অনেক প্রজাতি, যার মধ্যে মানুষও আছে, বংশগতির এই রূপ অনুসরণ করে। ডিপ্লয়েড জীবে দুটি একই রকম অ্যালিল যুক্ত জিনকে ওই জিন লোকাসে হোমোজাইগাস বলে, আর ভিন্ন অ্যালিল যুক্ত জিনকে হেটারোজাইগাস বলা হয়।
কোন নির্দিষ্ট জীবের অ্যালিলগুচ্ছকে তার জিনোটাইপ বলে, আর তার পর্যবেক্ষণযোগ্য বৈশিষ্ট্যসমূহকে তার ফিনোটাইপ বলে। কোন একটি জিনে হেটারোজাইগাস জীবের একটি জিনকে সাধারণতঃ প্রকট জিন বলা হয়, কারণ এর বৈশিষ্ট্যই ওই জীবের ফিনোটাইপে প্রাধান্য বিস্তার করে, অপরদিকে অন্য অ্যালিলটিকে প্রচ্ছন্ন জিন বলে,কারণ তা ওই জীবটির ফিনোটাইপে প্রকাশিত হয় না। কিছু অ্যালিলে সম্পূর্ণ প্রকটতা দেখা যায় না, বরং তারা অসম্পূর্ণ প্রকটতা দেখায়, যাতে একটি মধ্যবর্তী ফিনোটাইপের সৃষ্টি হয়, অথবা সহপ্রকটতার সৃষ্টি হয়। [22]
যখন এক জোড়া জীবে যৌন প্রজনন হয় তখন তাদের সন্তানাদি তাদের প্রত্যেকের দুটি অ্যালিল হতে একটি অ্যালিলের অধিকারী হয়। উত্তরাধিকারের এই বিচ্ছিন্নতা এবং অ্যালিলের আলাদা হয়ে যাবার এই ঘটনাটিকে মেন্ডেলের প্রথম সূত্র বা বিচ্ছিন্নতার সূত্র বলে।
চিহ্ন ও রেখাচিত্র
জিনবিজ্ঞানীরা বংশগতি বর্ণনা করতে ডায়াগ্রাম ও চার্ট ব্যবহার করেন। একটি জিনকে একটি বর্ণ (অথবা একাধিক বর্ণ) দ্বারা প্রকাশ করা হয়-বড় হাতের বর্ণ প্রকট অ্যালিল নির্দেশ করে আর ছোট হাতের বর্ণ প্রচ্ছন্ন অ্যালিলকে নির্দেশ করে। [23] অনেক সময় কোন জিনের সাধারণ, নন-মিউট্যান্ট অ্যালিল বোঝাতে একটি "+" চিহ্ন ব্যবহার করা হয়।
নিষেক ও প্রজনন সংক্রান্ত পরীক্ষণ গুলোতে (এবং বিশেষ করে মেন্ডেলের নিয়মগুলো নিয়ে আলোচনা করার সময়) পিতা-মাতাকে "P" প্রজন্ম দ্বারা চিহ্নিত করা হয় এবং তাদের সন্তানাদিকে "F1" (প্রথম প্রজন্ম) দ্বারা চিহ্নিত করা হয়। যখন "F1" প্রজন্ম পরস্পরের সাথে মিলিত হয়ে সন্তান উৎপাদন করে তখন তাকে "F2" (দ্বিতীয় প্রজন্ম) বলা হয়। সঙ্কর প্রজননের ফলাফল দেখাবার জন্যে ব্যবহৃত একটি জনপ্রিয় পদ্ধতি হল প্রুনেট বর্গ।
মানুষের জিনগত রোগ নিয়ে গবেষণার সময় বিজ্ঞানীরা কোন চারিত্রিক বৈশিষ্ট্যের উত্তরাধিকার বোঝাতে পেডিগ্রি চার্ট ব্যবহার করেন। [24] এই চার্ট থেকে কোন বংশতালিকায় একটি নির্দিষ্ট বৈশিষ্ট্যের বংশগতি লক্ষ্য করা যায়।
মানুষের জিনগত রোগ নিয়ে গবেষণার সময় বিজ্ঞানীরা কোন চারিত্রিক বৈশিষ্ট্যের উত্তরাধিকার বোঝাতে পেডিগ্রি চার্ট ব্যবহার করেন। [24] এই চার্ট থেকে কোন বংশতালিকায় একটি নির্দিষ্ট বৈশিষ্ট্যের বংশগতি লক্ষ্য করা যায়।
বহু সংখ্যক জিনের মিথস্ক্রিয়া
কোন জীবের হাজার হাজার জিন থাকে, আর যৌন প্রজনন হওয়া জীবসমূহে এই জিনসমূহের বিন্যাস সাধারণত পরস্পর স্বাধীনভাবে হয়। এই কথাটির মানে হল মটরশুঁটির হলুদ বা সবুজ রঙের অ্যালিলের উত্তরাধিকারের সাথে তার সাদা বা বেগুনি ফুলের উত্তরাধিকারের কোন সম্পর্ক নেই। এই ব্যাপারটিকে মেন্ডেলের দ্বিতীয় সূত্র বা স্বাধীনভাবে সঞ্চারণ সূত্র বলে, যার মানে হল পিতা-মাতার বিভিন্ন জিনের অ্যালিল দৈবচয়ন ভিত্তিতে মিশ্রিত হয়ে নানান রকম বিন্যাস সংবলিত সন্তানাদির জন্ম দেয়। (কিছু জিন সম্পূর্ণ স্বাধীনভাবে সঞ্চারিত হয় না, বরং জিনেটিক লিংকেজ প্রদর্শন করে যা এই নিবন্ধে পরবর্তীতে আলোচনা করা হয়েছে।)
প্রায়ই একটি নির্দিষ্ট বৈশিষ্ট্য একাধিক জিন দ্বারা নিয়ন্ত্রিত হয়। যেমন ব্লু-আইড মেরিতে এমন একটা জিন আছে যার অ্যালিল ফুলের রঙ নীল বা বেগুনি নির্ধারণ করে। আবার এতে আরেকটি জিন আছে যা কিনা একই কাজ করে: সেটি ফুলের রঙ্গিন বা বর্ণহীন হওয়া নির্ধারণ করে। যখন একটি উদ্ভিদের এই বর্ণহীন জিনের দুটি অ্যালিল থাকলে ফুলটি সাদাই হয়, অপর জিনে যাই থাকুক না কেন। একটি জিনের অপর জিনের বৈশিষ্ট্য বাধা দানের এই ব্যাপারটি এপিস্ট্যাসিস নামে পরিচিত, যেখানে দ্বিতীয় জিনটি প্রথম জিনের প্রতি এপিস্ট্যাটিক। [25]
অনেক বৈশিষ্ট্যই (যেমন সাদা আর বেগুনি ফুল) কোন একটা একক জিনের নিয়ন্ত্রণাধীন বিচ্ছিন্ন গুণ নয়, বরং এগুলো অবিচ্ছিন্ন বৈশিষ্ট্য (যেমন মানুষের গায়ের রঙ, উচ্চতা ইত্যাদি) এই জটিল বৈশিষ্ট্যগুলো অনেক কয়টি জিনের মিলিত বহিঃপ্রকাশ। [26] এই জিনগুলোর প্রভাব অনেক উপাদান দ্বারাই প্রভাবিত হয়, বিশেষতঃ পরিবেশের নানান উপাদান দ্বারা। কোন একটি জটিল বৈশিষ্ট্যে কোন জিনের অবদানের পরিমাণকে ঐ জিনের হেরিটিবিলিটি বলে। [27] কোন একটি বৈশিষ্ট্যের উত্তরাধিকার আপেক্ষিক - দ্রুত পরিবর্তনশীল পরিবেশে পরিবেশ কোন আচরণের পরিবর্তনে উল্লেখযগ্য ভূমিকা রাখে। উদাহরণ স্বরূপ বলা যায় মানুষের উচ্চতা একটি জটিল বৈশিষ্ট্য, আমেরিকাতে যার উত্তরাধিকার ৮৯%। তবে নাইজেরিয়া, যেখানে অপুষ্টির হার অনেক বেশি, সে দেশে এই পরিমাণটি গিয়ে দাঁড়ায় ৬২% এ। [28]
বংশগতির আণবিক ভিত্তি
ডিএনএ ও ক্রোমোসোম
জিনের আণবিক ভিত্তি হল ডিঅক্সিরাইবোনিউক্লিয়িক এসিড (ডিএনএ)। ডিএনএ নিউক্লিওটিডের শৃংখলে তৈরি, যা আবার চার ধরণের: এডেনিন(A), সাইটোসিন(C), গুয়ানিন(G) ও থাইমিন(T)। ডিএনএতে জিনেটিক তথ্য এই নিউক্লিওটিডগুলোর বিন্যাসের ওপর নির্ভরশীল আর জিন ডিএনএ শৃংখলে ক্রমান্বয়ে সজ্জিত থাকে। [29] একমাত্র "ভাইরাসই এই নিয়মের ব্যতিক্রম - এর জিনেটিক তথ্য আরএনএতেও তৈরি হতে পারে। [30]
ডিএনএ সাধারণভাবে একটি দ্বি-সূত্রক তন্তু, যা কিনা পাকানো দ্বি-সর্পিল অবস্থায় থাকে। ডিএনএ'র প্রতিটি নিউক্লিওটাইড অপর তন্তুতে অবস্থিত তার সহযোগী নিউক্লিওটাইডের সাথে বন্ধনযুক্ত হয়: A জোট বাঁধে T এর সাথে, আর G, C এর সাথে। এভাবে তৈরি দ্বি-সর্পিল আকারে প্রতিটি সূত্রকেই তার পরিপূরক সূত্রকের প্রয়োজনাতিরিক্ত হয়ে সকল প্রয়োজনীয় তথ্য সংরক্ষণ করে। ডিএনএ'র গঠনই বংশগতির ভৌত ভিত্তি: ডিএনএ দ্বিত্বকরণের মাধ্যমে জিনেটিক তথ্য প্রতিলিপি করা হয়, যখন সূত্রকদুটি বিচ্ছিন্ন হয়ে গিয়ে প্রতিটি সুতোই নিজের পরিপূরক সুতো তৈরির ছাঁচের মতো কাজ করে। [31]
ডিএনএ সূত্রকে জিন মাত্রিকভাবে সজ্জিত থাকে, যাকে ক্রোমোসোম বলে। ব্যাকটেরিয়াতে প্রতিটি কোষেই একক বৃত্তাকার ক্রোমোসোম থাকে, যেখানে সুকেন্দ্রিক জীবে (যার মধ্যে উদ্ভিদ ও প্রাণী অন্তর্ভুক্ত) বহু সংখ্যক মাত্রিক ক্রোমোসোমে ডিএনএ সজ্জিত থাকে। এই ডিএনএ সূত্রকগুলো অনেক লম্বা হয়; উদাহরণস্বরূপ বলা যায় মানুষের দীর্ঘতম ক্রোমোসোম প্রায় ২৪৭ মিলিয়ন ক্ষার-জোড়া (base pair) নিয়ে গঠিত। [32] কোন ক্রোমোসোমে অবস্থিত ডিএনএ তার গাঠনিক প্রোটিনের সাথে সম্পর্কযুক্ত, যা তাকে সংগঠিত ও বিন্যস্ত রাখে এবং ডিএনএ'র সাথে যোগাযোগ নিয়ন্ত্রণ করে, যা কিনা ক্রোমাটিন নামক একটি পদার্থের মাধ্যমে সম্পাদিত হয়; সুকেন্দ্রিক জীবে ক্রোমাটিন সাধারণতঃ নিউক্লিওসোমে তৈরি হয়, যা হল হিস্টোন প্রোটিনের কোরের (core) চারপাশে ডিএনএ পেঁচিয়ে তৈরি হয়। [33] কোন জীবের বংশগতিগত পদার্থের সম্পূর্ণ সেটকে (সাধারণতঃ সব ক্রোমোসোমের সম্মিলিত ডিএনএ অনুক্রম) জিনোম বলা হয়।
যেখানে হ্যাপ্লয়েড জীবের একটি ক্রোমোসোমের কেবল একবারই থাকে সেখানে অনেক ডিপ্লয়েড জীবের (উদ্ভিদ ও প্রাণী) প্রতিটি ক্রোমোসোম দুবার করে আছে, ফলে তাদের প্রতিটি জিনেরও দুটি প্রতিলিপি আছে। [34] কোন জিনের অ্যালিলদ্বয় অপত্য ক্রোমাটিডের সদৃশ লোকাইতে অবস্থান করে, আর প্রতিটি অ্যালিল প্রত্যেক পূর্বপুরুষের (পিতা বা মাতা) কাছ থেকে আসে।
সেক্স ক্রোমোসোম একটি ব্যতিক্রমধর্মী ক্রোমোসোম, অনেক প্রাণীর লিঙ্গ নির্ধারণে বিশেষ কিছু ক্রোমসোমের ভূমিকা আছে। [35] মানুষ এবং অন্যান্য প্রাণীতে Y ক্রোমোসোমে অল্প কিছু জিন থাকে এবং এটি পুরুষ লিঙ্গিক বৈশিষ্ট্যের বিকাশ ঘটায়, যেখানে X ক্রোমোসোম অন্যান্য ক্রোমোসোমের মতই অনেক জিন বহন করে, যার অনেকগুলোর সাথে লিঙ্গ নির্ধারণের কোন সম্পর্ক নেই। মেয়েদের X ক্রোমোসোমের দুটি প্রতিলিপি থাকে, যেখানে ছেলেদের একটি X ও একটি Y ক্রোমোসোম থাকে - X ক্রোমোসোমের প্রতিলিপি সংখ্যার এই পার্থক্যই সেক্স -লিঙ্কড ডিজঅর্ডারের মত অস্বাভাবিক বংশগতির নমুনা সূত্রপাত করে।
প্রজনন
কোষ বিভাজিত হবার সময় তাদের জিনোম প্রতিলিপি করা হয় এবং প্রতিটি অপত্য কোষ একটি প্রতিলিপির অধিকারী হয়। এই প্রক্রিয়াটি মাইটোসিস নামে পরিচিত এবং প্রজননের এই সরলতম প্রক্রিয়াটিই অযৌন প্রজননের ভিত্তি। বহুকোষী জীবেও অযৌন প্রজনন ঘটতে পারে, যা কেবলমাত্র পিতা বা মাতার একজনের জিনোম বিশিষ্ট সন্তানের জন্ম দেয়। পূর্বপুরুষের হুবহু বৈশিষ্ট্য সংবলিত সন্তান ক্লোন হিসেবে পরিচিত।
সুকেন্দ্রীক জীবে যৌন প্রজনন হয়, যে প্রক্রিয়ায় সন্তান পিতা-মাতার জিনেটিক বস্তুর মিশ্রণের উত্তরাধিকারী হয়। যৌন প্রজননের প্রক্রিয়াটি জিনোমের একটি প্রতিলিপি বিশিষ্ট হ্যাপ্লয়েড ও দুটি প্রতিলিপি বিশিষ্ট ডিপ্লয়েড অবস্থার পরিবর্তনের মাধ্যমে ঘটে। হ্যাপ্লয়েড কোষ গুলো একত্রিত হয় এবং এদের জিনেটিক বস্তুর মিলনে ডিপ্লয়েড কোষ সৃষ্টি হয়। ডিপ্লয়েড কোষ ডিএনএ দ্বিত্বঃকরণ ছাড়াই ভাগ হয়ে গিয়ে হ্যাপ্লয়েড কোষ তৈরি করে এবং এই প্রক্রিয়ায় অপত্য কোষ দৈব চয়ন ভিত্তিতে প্রতি জোড়া ক্রোমোসোমের যে কোন একটির উত্তরাধিকারী হয়। বেশির ভাগ উদ্ভিদ ও প্রাণীই ডিপ্লয়েড, যেখানে তাদের একক কোষে তৈরি গ্যামিট হ্যাপ্লয়েড।
হ্যাপ্লয়েড বা ডিপ্লয়েড পদ্ধতির যৌন প্রজনন না হলেও ব্যাকটেরিয়ার নতুন জিনেটিক বৈশিষ্টের অধিকারী হয়বার অনেক পন্থা আছে। কিছু ব্যাকটেরিয়া কনজুগেশন এর মাধ্যমে অপর ব্যাকটেরিয়াতে ক্ষুদ্র বৃত্তাকার ডিএনএ খন্ড পাঠাতে পারে। [36] ব্যাকটেরিয়া পরিবেশ থেকেও ডিএনএ তৈরির কাঁচামাল সংগ্রহ করে তা জিনোমে রূপান্তরিত করতে সক্ষম, যা কিনা রূপান্তর নামে পরিচিত। [37] এই প্রক্রিয়াগুলো সমান্তরাল জিন স্থানান্তর ঘটায়, যার মাধ্যমে এমনিতে সম্পর্কহীন জীবে জিনেটিক তথ্যের আদান-প্রদান হয়।
রিকমবিনেশন ও জিনেটিক সংযুক্তি
ক্রোমোসোমের ডিপ্লয়েড চরিত্র বিভিন্ন ক্রোমোসোমকে যৌন প্রজননের সময় স্বাধীনভাবে সঞ্চারিত হতে দেয়, যা জিনের নতুন নতুন সমাবেশ সৃষ্টি করে। তত্ত্বীয়ভাবে একই ক্রোমোসোমে অবস্থিত জিনের রিকবিনেশন হবার কথা নয়, তবে ক্রোমোসোমাল ক্রসওভার এর কারণে তা ঘটে থাকে। ক্রসওভারের সময় ক্রোমোসোম ডিএনএ'র খন্ড স্থানান্তর করে, এভাবেই ক্রোমোসোমের মধ্যে জিনের অ্যালিল আদান-প্রদান হয়। [38] ক্রোমোসোমাল ক্রসওভারের ব্যাপারটি ঘটে সাধারণতঃ মিয়োসিস বিভাজনের সময়, যা হ্যাপ্লয়েড কোষ তৈরি করে।
ক্রোমোসোমের দুটি নির্দিষ্ট বিন্দুর মধ্যে ক্রোমোসোমাল ক্রসওভার ঘটার সম্ভাবনা তাদের মধ্যে (বিন্দু দুটির) দূরত্বের ওপর নির্ভর করে।
কোন একটি বড় দূরত্বের জন্যে ক্রসওভারের সম্ভাবনা এত বেশি থাকে যে জিনের উত্তরাধিকার কার্যকরবভাবে সম্পর্কহীন থাকে। যেসন জিন কাছাকাছি থাকে, যদিও ক্রসওভারের স্বল্প সম্ভাবনা এটা নির্দেশ করে যে জিনগুলো জিনেটিক লিংকেজ প্রদর্শন করে - দুটি জিনের অ্যালিল একসাথে উত্তরসূরিতে যেতে চায়। এক গুচ্ছ জিনের জন্যে লিংকেজের পরিমাণ একত্রিত হয়ে রৈখিক লিংকেজ ম্যাপ সৃষ্টি করে যা কোন ক্রোমোসোমে জিনের বিন্যাসের একটি প্রাথমিক ধারণা প্রদান করে। [39]
জিনের অভিব্যক্তি
জিনেটিক কোড
জিন সাধারণতঃ প্রোটিন তৈরির মাধ্যমে তাদের প্রকাশ ঘটায়, যেটি কিনা কোষের সবচেয়ে জটিল কাজগূলো সম্পাদনকারী অণু। প্রোটিন হল এমিনো এসিডের চেইন, আর জিনের ডিএনএ ক্রম (আরএনএ অন্তবর্তীর মাধ্যমে) সুনির্দিষ্ট প্রোটিন ক্রম তৈরির জন্যে ব্যবহৃত হয়। এই প্রক্রিয়াটি জিনের ডিএনএ ক্রমের সাথে মিল থাকা আরএনএ অণু তৈরির মাধ্যমে আরম্ভ হয়, যে প্রক্রিয়াটি প্রতিলিপিকরণ (transcription) নামে পরিচিত।
এই বার্তাবাহক আরএনএ অণুটি অতঃপর সংশ্লিষ্ট ক্রমিক এমিনো এসিড উৎপাদনে ব্যবহৃত হয়, যে প্রক্রিয়াটি ট্রান্সলেশন নামে পরিচিত। প্রতিটি গ্রুপে তিনটি নিউক্লিওটাইডের ক্রম থাকে, যাকে কোডন বলা হয়, যা কিনা প্রোটিনের সম্ভাব্য বিশটি এমিনো এসিডের একটির সাথে সঙ্গতিপূর্ণ হয় - এই যোগাযোগ জিনেটিক কোড নামে পরিচিত। [40] তথ্যের প্রবাহ হয় দিক-অনির্দিষ্ট, তথ্য নিউক্লিওটাইডের অনুক্রম থেকে এমিনো এসিডের অনুক্রম প্রোটিনে স্থানান্তরিত হয়, কিন্তু এটি কখনো প্রোটিন থেকে ডিএনএ অনুক্রমের দিকে ফেরত যায় না, ফ্রান্সিস ক্রিক যাকে বলেছিলেন আণবিক জীববিদ্যার কেন্দ্রীয় মতবাদ। [41]
অ্যামিনো এসিডের সুনির্দিষ্ট অনুক্রমের কারণেই প্রোটিনের স্বতন্ত্র ত্রি-মাত্রিক কাঠামো তৈরি হয়,আর এই ত্রি-মাত্রিক কাঠামোর সাথে এর কাজের সম্পর্ক রয়েছে। [42][43] কিছু হল সরল গাঠনিক অণু, যেমন প্রোটিন কোলাজেন দ্বারা গঠিত তন্তু। প্রোটিন অন্য প্রোটিন এবং সরল অণুর সাথে যুক্ত হতে পারে এবং কখনো কখনো তা এনজাইমের মত কাজ করে রাসায়নিক বিক্রিয়াকে প্রভাবিত করে (নিজের প্রোটিন গঠন পরিবর্তন না করে)। প্রোটিনের গঠন পরিবর্তনশীল; প্রোটিনের হিমোগ্লোবিন বিভিন্ন রূপে পরিবর্তিত হয় এবং স্তন্যপায়ীর রক্তে অক্সিজেন সংগ্রহ, পরিবহন, এবং পরিত্যাগের কাজগুলো করে।
ডিএনএতে একটিমাত্র নিউক্লিওটিডের অ্যামিনো এসিডের ক্রমেও একটি পরিবর্তন ঘটায়। যেহেতু প্রোটিন অ্যামিনো এসিডের শিকল দ্বারা তৈরি তাই এর কোন পরিবর্তন প্রোটিনে নাটকীয় পরিবর্তন আন্তে পারে; প্রোটিন পৃষ্ঠের এমন কোন পরিবর্তন ঘটতে পারে যে তা অন্য প্রোটিন ও অণুর সাথে বন্ধন তৈরির ক্ষমতা হারিয়ে ফেলতে পারে। যেমন, সিকল-সেল এনিমিয়া হল একটি জিনগত অসুখ যা হিমোগ্লোবিনের β-গ্লোবিন কোডিং অঞ্চলে একটি বেস পরিবর্তনের কারণে ঘটে, যার ফলে একটি অ্যামিনো এসিডের পরিবর্তন ঘটে যা হিমোগ্লোবিনের বাহ্যিক বৈশিষ্ট্য পরিবর্তন করে। [44] সিকল সেল আক্রান্ত হিমোগ্লোবিন নিজেদের সাথে লেগে থাকে, যা তন্তুময় গঠন সৃষ্টি করে যার ফলে লোহিত রক্ত কণিকাবাহী প্রোটিনের আকার বিকৃত হয়ে যায়। তখন এই কাস্তে আকৃতির হিমোগ্লোবিন আর আগের মত রক্ত নালীর মধ্য দিয়ে স্বচ্ছন্দ্যে চলতে পারে না, এরা জমাট বাঁধে বা বিকৃত হয়ে যাবার প্রবণতা দেখায়, যার ফলে এই অসুখের সাথে জড়িত সমস্যাগুলো দেখা দেয়।
কিছু জিন আরএনএতে থাকে কিন্তু তারা প্রোটিন উৎপাদে রূপান্তরিত হয় না - এদের বলা হয় নন-কোডিং আরএনএ অণু। কিছু ক্ষেত্রে এরা একত্র হয়ে এমন গঠন তৈরি করে যা কোষের জটিল ক্রিয়াগুলো (যেমন: রাইবোজোমাল আরএনএ এবং [[ট্রান্সফার আরএনএ) সম্পাদন করে। আরএনএ অন্য আরএনএ'র সাথে সংকরণ মিথস্ক্রিয়ার মাধ্যমে নিয়ন্ত্রক প্রভাব সৃষ্টি করে (যেমন: মাইক্রো আরএনএ)।
প্রকৃতির স্ববিরোধ
যদিও জিন কোন জীবের সব প্রয়োজনীয় তথ্য জমা করে রাখে, চূড়ান্ত ফিনোটাইপ নির্ধারণে পরিবেশ গুরুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন করে - এই দ্বৈততাকে অনেক সময় "প্রকৃতির স্ববিরোধ" বলা হয়। কোন জীবের ফিনোটাইপ জিনতত্ত্বের সাথে পরিপ্বার্শের মিথস্ক্রিয়ার ওপর নির্ভর করে। এর একটি উদাহরণ হল তাপমাত্রা-সংবেদী মিউটেশান। প্রায়ই একটি অ্যামিনো এসিডের পরিবর্তন প্রোটিনের গঠন ও অন্যান্য অণুর সাথে তার পারস্পরিক ক্রিয়ার পরিবর্তন করে না, তবে এটি ঠিকই তার গঠন অস্থিতিশীল করে তোলে। উচ্চ তাপমাত্রার পরিবেশে, যখন অণুগুলো খুব দ্রুত ছুটোছুটি করে আর পরষ্পরের সাথে সংঘর্ষ ঘটায়, তখন প্রোটিন তার গঠন হারিয়ে ফেলে এবং এর কার্যকারিতা নষ্ট হয়ে যায়। তবে নিম্ন তাপমাত্রায় তা স্বাভাবিকভাবেই নিজের কাজ সম্পন করে।সিয়ামিজ বিড়ালের পশমের রং নির্ধারণী জিনে এ ধরণের মিউটেশান লক্ষ্য করা যায়, যখন পিগমেন্ট তৈরিকারী একটি এনজাইমে মিউটেশানের ফলে তা অস্থিতিশীল হয়ে যায় এবং উচ্চ তাপমাত্রায় কর্মক্ষমতা হারিয়ে ফেলে। [45] প্রোটিনটি ত্বকের অপেক্ষাকৃত শীতল অংশগুলোতে (পা, কান, লেজ এবং মুখমন্ডলে) ভালোভাবেই কাজ করে - ফলে উচ্চ তাপমাত্রাবিশিষ্ট অংশগুলোতে এর লোম হয় গাঢ় বর্ণের।
পরিবেশ মানুষের জিনেটিক রোগ ফিনাইলকিটোনিউরিয়ালের প্রভাবেও নাটকীয় ভূমিকা পালন করে। [46] যে মিউটেশানের কারণে ফিনাইলকিটোনিউরিয়াল শরীরের ফিনাইলঅ্যালানিন নামক অ্যামিনো এসিডটি ভাঙ্গার ক্ষমতা বাধাগ্রস্ত করে, যার ফলে একটি ক্ষতিকর অন্তবর্তী অণু তৈরি হয়, তা পালাক্রমে অগ্রসর মানসিক শ্লথতা ও প্যারালাইসিসের উপসর্গ সৃষ্টির কারণ হয়ে দাঁড়ায়। ফিনাইলকিটোনিউরিয়াল মিউটেশান আছে এমন রোগী যদি কঠোরভাবে অ্যামিনো এসিড যুক্ত খাবার এড়িয়ে চলেন, তবে তিনি সুস্থ-স্বাভাবিক জীবনযাপন করতে পারেন।
জিন নিয়ন্ত্রণ
কোন নির্দিষ্ট জীবের জিনোম হাজার হাজার জিন ধারণ করে, তবে কোন নির্দিষ্ট সময়ে তাদের সবাইকেই যে সক্রিয় থাকতে হবে এমন কোন কথা নেই। জিন তখনই প্রকাশিত হয় যখন তা mRNA তে রূপান্তরিত হয় (এবং এর মাধ্যমে প্রোটিনে রূপান্তরিত হয়), জিনের অভিব্যক্তি নিয়ন্ত্রণের জন্য অনেকগুলো কোষগত পদ্ধতি আছে যার মাধ্যমে কেবল প্রয়োজনের সময়ই জিনকে প্রকাশিত হতে দেওয়া হয়। ট্রান্সক্রিপশন ফ্যাক্টর হল নিয়ন্ত্রক প্রোটিন, যা জিনের শুরুতে অবস্থান করে এর প্রকাশ নিয়ন্ত্রণ করে।[47] উদাহরণস্বরূপ, ইশেরিকিয়া কোলাই ব্যকটেরিয়াতে ট্রিপটোফেন নামক এমিনো এসিড সংশ্লেষের জন্যে প্রয়োজনীয় জিনের সমাবেশ বিদ্যমান। কিন্তু কোষে যখন ট্রিপটোফেনের অভাব নেই তখন আর ওই জিনটির কার্যকারিতা কাঙ্ক্ষিত নয়। ট্রিপটোফেনের উপস্থিতি জিনের কার্যক্রমকে সরাসরি ব্যাহত করে— ট্রিপটোফেন অণু ট্রিপটোফেন রিপ্রেসরের সাথে যুক্ত হয়, যা রিপ্রেসরের গঠন এমনভাবে পরিবর্তন করে যে তা জিনের সাথে সংযুক্ত হয়ে যায়। ট্রিপটোফেন রিপ্রেসর অনুলিপিকরণ বাধাগ্রস্ত করে দিয়ে জিনের প্রকাশিত হবার পথ রুদ্ধ করে দেয়, যা ঋণাত্বক ফিডব্যাক সৃষ্টি করে জিনের ট্রিপটোফেন সংশ্লেষণ প্রক্রিয়া বন্ধ করে দেয়।
জিন অভিব্যক্তির ভিন্নতা বহুকোষী জীবে স্পষ্ট, যেখানে কোষগুলো একই জিনোম ধারণ করে কিন্তু ভিন্ন ভিন্ন কাঠামো ও আচরণের অধিকারী হয় যার কারণ হল তাদের মধ্যে প্রকাশিত জিনের ভিন্নতা। একটি বহুকোষী জীবে সব কোষই একটি কোষ থেকে উৎপত্তি লাভ করে, কিন্তু এরা নানারকম কোষে ভাগ হয়ে যায় বহিঃস্থ ও আন্তঃকোষীয় সংকেতের কারণে এবং এভাবে ধীরে ধীরে এরা ভিন্ন ভিন্ন জিন অভিব্যক্তির প্যাটার্ন তৈরি করে ভিন্ন ভিন্ন আচরণ করে থাকে। যেহেতু কোন একক জিন বহুকোষী জিনের উন্নয়নের জন্যে দায়ী নয়, তাই এই প্যাটার্নগুলো বহুসংখ্যক কোষের মধ্যে জটিল মিথস্ক্রিয়ার মাধ্যমে তৈরি হয়।
ইউক্যারিয়টদের মধ্যে ক্রোমাটিনের কিছু বিশেষ গাঠনিক বৈশিষ্ট্য থাকে যা জিনের প্রতিলিপিকরণকে প্রভাবিত করে, যা প্রায়শই ডিএনএ ও ক্রোমাটিনের পরিবর্তনের মাধ্যমে সম্পন্ন হয় যা কিনা তাদের অপত্য কোষগুলো দ্বারা দৃঢ়ভাবে অর্জিত হয়।[48] এই বৈশিষ্ট্যগুলোকে এপিজেনেটিক বলা হয় কারণ এরা ডিএনএ সিকুয়েন্সের ওপরে অবস্থান করে এবং এক প্রজন্ম থেকে আরেক প্রজন্মে বংশগতিসূত্রে স্থানান্তরিত হয়। এপিজেনেটিক বৈশিষ্ট্যের কারণে একই মাধ্যম থেকে উৎপাদিত বিভিন্ন প্রকারের কোষ ভিন্ন ভিন্ন বৈশিষ্ট্যের উত্তরাধিকারী হয়। যদিও এপিজেনেটিক বৈশিষ্ট্য সাধারণত গাঠনিক ধারায় গতিশীল একটি প্রক্রিয়া, এর মধ্যে কিছু, যেমন প্যারামিউটেশান এর ব্যাপারটির বহুপ্রজন্ম উত্তরাধিকারের অধিকারী এবং বংশগতির বাহক হিসেবে ডিএনএর ভিত্তির একটি দুর্লভ ব্যতিক্রম হিসেবে অবস্থান করছে।[49]
জিনেটিক পরিবর্তন
রূপান্তর (মিউটেশন)
ডিএনএ প্রতিলিপিকরণের সময় কালেভদ্রে দ্বিতীয় সূত্রকের শৃংখলকরণে ত্রুটি ঘটতে পারে। এই ভুলগুলো, যেগুলো কিনা রূপান্তর বা পরিব্যক্তি (মিউটেশন) নামে পরিচিত, কোন জীবের ফিনোটাইপের ওপর প্রভাব ফেলতে পারে, বিশেষ করে তা যদি জিনের প্রোটিন সংকেতের ক্রমে ঘটে থাকে। এই ভুলের মাত্রা খুবই ছোট হয়ে থাকে— প্রতি ১০-১০০ মিলিয়ন বেসের মধ্যে ১ টি— ডিএনএ পলিমারেজের মুদ্রণ সংশোধন (প্রুফ-রিডিং) ক্ষমতার কারণে এটি সম্ভব হয়।[50][51](মুদ্রণ সংশোধন ক্ষমতা ব্যতীত ভুলের মাত্রা হাজার গুণ বেড়ে যায়; কারণ অনেক ভাইরাস ডিএনএ ও আরএনএ পলিমারেজের সীমাবদ্ধ প্রুফ-রিডিং ক্ষমতার ওপর নির্ভর করে; যার ফলে তারা দ্রুত রূপান্তরিত হতে পারে।) যেসব প্রক্রিয়ার মাধ্যমে ডিএনএতে পরিবর্তনের হার বৃদ্ধি পায় সেগুলোকে মিউটাজেনিক বলা হয়; মিউটাজেনিক রাসায়নিক যৌগ ডিএনএ রেপ্লিকেশনে ভুলের মাত্রা বাড়িয়ে দেয়, প্রায়শই বেস-পেয়ারের কাঠামোতে অনুপ্রবেশের মাধ্যমে, যখন অতিবেগুনি তেজস্ক্রিয়তা মিউটেশনের হার বাড়ায় ডিএনএ কাঠামোর ক্ষতি করে।[52] ডিএনএতে স্বাভাবিকভাবে রাসায়নিক ত্রুটিও ঘটে থাকে, এবং যদিও কোষের ডিএনএ মেরামত কৌশল ভুল সংযোগ ও ভাঙ্গা অংশ জোড়া দেবার কাজ করে থাকে, কোন কোন সময় এই প্রচেষ্টা ব্যর্থ হয় এবং ডিএনএ তার পূর্বের গঠনে ফিরে যেতে পারে না।
যেসব জীব ক্রোমোসমাল ক্রসওভারের মাধ্যমে ডিএনএ আদান-প্রদান ও জিন পুনঃসংযোগ করে থাকে, মিয়োসিসের সময় সারিবদ্ধকরণের ত্রুটির ফলে তাদের রূপান্তর ঘটতে পারে।[53] ক্রসওভারের সময় ভুলের সম্ভাবনা বেশি হয় যখন অনুরোপ ক্রমের কারণে অংশীদার ক্রোমসোম ভুলভাবে বিন্যস্ত হয়; এর ফলে জিনোমের কিছু এলাকায় মিউটেশন হবার সম্ভাবনা বেড়ে যায়। এই ত্রুটি থেকে ডিএনএ সিকুয়েন্সে বড় ধরণের কাঠামোগত পরিবর্তন ঘটতে পারে— সম্পূর্ণ এলাকার প্রতিলিপিকরণ, ইনভার্সন অথবা বিনষ্টকরণ, অথবা বিভিন্ন ক্রোমোসোমের মধ্যে দুর্ঘটনাবশত পুরো অংশ বিনিময় (যাকে বলা হয় ক্রোমোসোমাল ট্রান্সলোকেশন)।
বিবর্তন ও প্রাকৃতিক নির্বাচন
রূপান্তরের মাধ্যমে ভিন্ন জিনোটাইপ বিশিষ্ট জীব তৈরি হয়, এবং এই পরিবর্তনের ফলে ফিনোটাইপও পরিবর্তিত হয়। বহু সংখ্যক রূপান্তরও একটি জীবের ফিনোটাইপ, স্বাস্থ্য এবং প্রজনন উপযোগীতার ওপর অল্পই প্রভাব ফেলতে পারে। যেসব রূপান্তর প্রকৃতপক্ষে প্রভাব ফেলতে পারে তার সাধারণত ক্ষতিকর হয়ে থাকে, তবে কখনো কখনো রূপান্তর উপকারীও হতে পারে। ড্রোসোফিলা মেলানোজাস্টার মাছিতে করা গবেষণা থেকে জানা যায় যদি রূপান্তরের মাধ্যমে জিনের তৈরিকৃত প্রোটিন পরিবর্তিত হয়ে যায়, তবে খুব সম্ভবতঃ তা ক্ষতিকর হবে, কারণ শতকরা ৭০ ভাগ রূপান্তরই ক্ষতকর হয়, এবং অবশিষ্টাংশ হয় নিরপেক্ষ নয়তো স্বল্পভাবে উপকারী হয়।[54]
জনসংখ্যা জিনতত্ত্ব গবেষণা কোন জনগোষ্ঠীর মধ্যে জিনগত পরিবর্তন এবং কীভাবে সময়ের সাথে এর বণ্টন পরিবর্তিত হয় তা অনুসন্ধান করে।[55] কোন জনসমষ্টিতে অ্যালিল কম্পাংক প্রাকৃতিক নির্বাচন দ্বারা প্রভাবিত হতে পারে, যেখানে একটি অ্যালিলের টিকে থাকার উচ্চ ক্ষমতা এবং প্রজনন ঐ জনসমষ্টিতে এর উপস্থিতির হার বাড়িয়ে দেয়।
বহু প্রজন্মান্তরে জীবের জিনোম পরিবর্তিত হয়ে বিবর্তন ঘটাতে পারে। রূপান্তর ও লাভজনক রূপান্তরের নির্বাচন একটি প্রজাতিকে বিবর্তিত করে পরিবেশে আরো ভালোভাবে টিকে থাকার উপযোগী করে তুলতে পারে, যা অভিযোজন নামে পরিচিত।[56]প্রজাত্যায়ন প্রক্রিয়ার মাধ্যমে নউন প্রজাতির সৃষ্টি হয়, এই প্রক্রিয়াটি প্রায়শই ভৌগোলিক বিচ্ছিন্নতার সাথে জড়িত যা বিভিন্ন জনগোষ্ঠীকে জিনগত পরিবর্তনের সুযোগ দেয়।[57] পপুলেশন বায়োলজি ও বিবর্তনে জিনেটিক নীতিগুলোর প্রয়োগকে আধুনিক সংশ্লেষ বলা হয়।
যেহেতু সিকুয়েন্স অপসারী হয় এবং বিবর্তনের মাধ্যমে পরিবর্তিত হয় , সিকুয়েন্সের এই পরিবর্তন আণবিক ঘড়ি হিসেবে ব্যবহার করে তাদের মধ্যে বিবর্তনগত দূরত্ব পরিমাপ করা যায়।[58] জিনগত তুলনাই ভিন্ন ভিন্ন প্রজাতির মধ্যে সম্পর্কতা চরিত্রায়িত করার সর্বোৎকৃষ্ট উপায়। এটি প্রায়শই ত্রুটিপূর্ণ ফিনোটাইপিক তুলনার একটি উৎকৃষ্ট প্রতিস্থাপন। প্রজাতির মধ্যে বিবর্তনগত দূরত্বের ভিত্তিতে বিবর্তন বৃক্ষ তৈরি করা হয় - এই বৃক্ষ সাধারণ বংশক্রমাগমের প্রতিনিধিত্ব করে এবং সময়ের সাথে প্রজাতির অপসারিতার পরিমাপ করে, যদিও এরা সম্বন্ধহীন প্রজাতির মধ্যে জিনেটিক বস্তুর আদান-প্রদান দেখাতে পারে না (যা সমান্তরাল জিন বদল নামে পরিচিত এবং ব্যাকটেরিয়াতে অহরহ ঘটে থাকে)।
গবেষণা ও প্রযুক্তি
পরীক্ষামূলকভাবে প্রস্তুতকৃত জীব জেনেটিক্স
যদিও জিনতাত্ত্বিকরা সুপ্রচুরসংখ্যক জীবের বংশগতি নিয়ে চিন্তাভাবনা করেন, গবেষকরা নির্দিষ্ট ধরণের কিছু জীবের জিনতত্ত্বের ওপর বিশেষভাবে নজর দেন। এর কারণ হল কোন একটি জীবের ওপর যদি যথেষ্ট পরিমাণ কাজ করা হয়ে থাকে তবে পরবর্তীতে গবেষকরা ঐ বিষয়ে কাজ করতে আগ্রহী হয়ে ওঠেন। ফলে জিনতাত্ত্বিক গবেষণায় কিছু মডেল অর্গানিজমের ওপর গবেষণাই এই ক্ষেত্রে গবেষণার ভিত্তিতে পরিণত হয়েছে।[59] মডেল বা আদর্শ জীবের ওপর করা প্রচলিত গবেষণার মধ্যে রয়েছে জিন নিয়ন্ত্রণ সংক্রান্ত কাজ এবং বিবর্তন ও ক্যান্সারে জিনের ভূমিকা সংক্রান্ত গবেষণা।
গবেষণার জন্যে জীবের বাছাইকরণ আংশিকভাবে নির্ভর করে কিছু সুবিধার ওপরও — সংক্ষিপ্ত সংঘটন সময় এবং সহজ জিনেটিক পরিচালনার কারণে কিছু জীব জিনেটিক গবেষণায় বিপুল জনপ্রিয়। বহুল ব্যবহৃত মডেল জীবের মধ্যে রয়েছে ব্যাক্টেরিয়াম ইশেরেকিয়া কোলাই, উদ্ভিদ এরাবিডোপসিস থ্যালিয়ানা, ঈস্ট স্যাকারোমাইসিস সেরাভিসি, নেমাটোড ক্যানোরহ্যাবডিটিস এলিগানস, সাধারণ ফলের মাছি (ড্রোসোফিলা মেলানোজেস্টার), এবং গৃহস্থালির ইঁদুর (মাস মাস্কুলাস)।
চিকিৎসা ক্ষেত্রে জীনতত্ত্বের গবেষণা
চিকিৎসা জিনতত্ত্ব মানুষের স্বাস্থ্য ও রোগবালাইয়ের সাথে জিনতাত্ত্বিক বৈচিত্রের সম্পর্ক নিয়ে গবেষণা করে।[60] কোন রোগের সাথে জড়িত অজানা জিন খুঁজে বের করার লক্ষ্যে গবেষকরা জেনেটিক লিংকেজ ও পেডিগ্রি ছক ব্যবহার করে জিনোমে এর অবস্থান শনাক্ত করার চেষ্টা করেন। কোন জনগোষ্ঠীতে রোগের সাথে সম্পর্কিত জিনোম খুঁজে বের করতে বিজ্ঞানীরা মেন্ডেলীয় রেন্ডমাইজেশানের সাহায্য নেন, যা কিনা বহুজিনগত বৈশিষ্ট্য ব্যাখ্যায় ব্যবহৃত হয়।[61] কোন সম্ভাব্য জিন শনাক্ত করা গেলে মডেল জীবের ওপর পরবর্তী পরীক্ষা-নিরীক্ষা চালানো হয়। জিনেটিক রোগবালাই নিয়ে গবেষণার পাশাপাশি জিনোটাইপিক কৌশলের ক্রমবর্ধমান উদ্ভাবন ফার্মাকোগেনেটিক্স এর জন্ম দিয়েছে - যেখানে ওষুধের প্রতি জিনোটাইপের সাড়া লক্ষ্য করা হয়।[62]
উত্তরাধিকার সূত্রে না ছড়ালেও, ক্যান্সার এক প্রকার জিনেটিক ব্যাধি।[63] মানবশরীরে ক্যান্সার এর বিস্তৃতি বেশ কিছু সংখ্যক ঘটনার ফলাফল। কোষ বিভাজিত হবার সময় কালেভদ্রে পরিব্যক্তি ঘটে। এসব পরিব্যক্তি সন্তানাদিতে না পৌঁছালেও তা কোষের ব্যবহার কিছুটা বদলে দেয়, যার ফলে তাদের বৃদ্ধি ও বিভাজন দ্রুততর হয়ে যায়। এই প্রক্রিয়া থামানোর জন্যে শরীরের এক ধরণের সুরক্ষামূলক ব্যবস্থা থাকে: অযথাযথভাবে বিভাজিত কোষে বিশেষ সংকেত পাঠানো হয় যা তাদের কোষীয় মৃত্যু ত্বরান্বিত করে, কিন্তু মাঝে মাঝে কোষে এমন পরিব্যক্তি ঘটে যার পরিণামে এই সংকেত অগ্রাহ্য করা হয়। কোষের অভ্যন্তরে এভাবে প্রাকৃতিক নির্বাচন প্রক্রিয়ায় কোষসমূহ তাদের বৃদ্ধি নিশ্চিত করে, যা দেহে টিউমার তৈরি করে যার মাধ্যমে শরীরের বিভিন্ন কলা আক্রান্ত হয়।
গবেষনার কৌশল
ডিএনএ ল্যাবরেটরিতে ডিএনএ নিয়ে গবেষণা করা হয়। ডিএনএ নির্দিষ্ট সিকুয়েন্সে কর্তন করতে বহুল ব্যবহৃত একটি এনজাইমহল রেস্ট্রিকশন এনজাইম, যা ডিএনএকে পরিকল্পিতভাবে ভাগ করতে পারে।[64] জেল ইলেকট্রোফোরেসিস প্রক্রিয়ায় ডিএনএ দেখা যায়। ডিএনএ খন্ডসমূহ তাদের দৈর্ঘ্য অনুযায়ী বিভক্ত হয়।
লাইগেশন এনজাইমের মাধ্যমে ডিএনএ খন্ডসমূহকে পুনঃর্যোজিত করা যেতে পারে এবং বিভিন্ন উৎস থেকে ডিএনএ সংগ্রহ করে তাদের মধ্যে সংযোগ স্থাপন করে গবেষকেরা রিকম্বিন্যান্ট ডিএনএ তৈরি করেন। রিকম্বিন্যান্ট ডিএনএ প্রযুক্তি সাধারণত প্লাজমিডের মাধ্যমে প্রয়োগ করা হয়ে থাকে - যাদের স্বল্প কিছু ডিএনএ বিশিষ্ট বৃত্তাকার জিন বিদ্যমান। এ ধরণের প্লাজমিডকে ব্যাক্টেরিয়ার অভ্যন্তরে প্রবেশ করিয়ে গবেষকেরা সেই প্রবেশকৃত ডিএনএ খন্ডকটুকুর সংখ্যাবৃদ্ধি করেন, যা কিনা আণবিক ক্লোনিং হিসেবে পরিচিত।
পলিমারেজ চেইন রিঅ্যাকশনের মাধ্যমেও ডিএনএর সংখ্যাবৃদ্ধি ঘটানো সম্ভব।[65] ডিএনএর সুনির্দিষ্ট স্বল্প সিকোয়েন্সে পিসিআরের মাধ্যমে পৃথক করে বহুগুণ বর্ধিত করা যায়। ডিএনএর অতি ক্ষুদ্র অংশ বর্ধিত করতে পারে বিধায় নির্দিষ্ট ডিএনএ সিকোয়েন্সের উপস্থিতি নির্ধারণে পিসিআর বহুল ব্যবহৃত পদ্ধতি।
ডিএনএ সিকুয়েন্সিং ও জিনোমিক্স
তথ্যসূত্র
পাদটীকা
পরিশিষ্ট
পরিভাষা
অ্যালিল - Allele
বিদেশী নাম
মেন্ডেল - Mendel
বিষয়শ্রেণী:জিনতত্ত্ব
| https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A6%A4%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AC |
{
"plaintext_start_byte": [
2,
1151,
2146,
2968,
3822,
5901,
7606,
10239,
11658,
14345,
15690,
16378,
18688,
21306,
22093,
24467,
26177,
28233,
28887,
29402,
30964,
32163,
32570,
33166,
33808,
35048,
35557,
36355,
36659,
37425,
38151,
39582,
43438,
44178,
44715,
45041,
45207,
45330,
45710,
45836,
47777,
48056,
48998,
49638,
50646,
51947,
52448,
53618,
55503,
56080,
60064,
61762,
62216,
63864,
65303,
66330,
68606,
69060,
70073,
71425,
73169,
74507,
74802,
78501,
79896,
80711,
80826,
80930,
81083,
81179,
85002,
86475,
86667,
87990,
88396,
88529,
89920
],
"plaintext_end_byte": [
1082,
2145,
2967,
3694,
5900,
7605,
10185,
11657,
14245,
15689,
16377,
18611,
21252,
22092,
24410,
26176,
28232,
28886,
29357,
30963,
32134,
32569,
33111,
33712,
35047,
35556,
36354,
36630,
37424,
38149,
39477,
43437,
44177,
44692,
44935,
45206,
45329,
45682,
45828,
47738,
48020,
48961,
49599,
50645,
51946,
52422,
53577,
55502,
56038,
60038,
61707,
62172,
63863,
65260,
66329,
68571,
69031,
70072,
71396,
73146,
74391,
74738,
78500,
79841,
80646,
80825,
80929,
81026,
81123,
84944,
86422,
86615,
87918,
88326,
88506,
89860,
90033
]
} | వరికుంటపాడు గ్రామ పిన్ కోడ్ ఏంటి? | శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా | telugu | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా, భారతదేశం లోని ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో దక్షిణతీరప్రాంతపు జిల్లా. ఈ జిల్లా ముఖ్య పట్టణం నెల్లూరు. ఈ జిల్లా వరి సాగుకు, ఆక్వా కల్చర్‌కు ప్రసిద్ధి. ఇంతకు ముందు "నెల్లూరు జిల్లా" అనబడే ఈ జిల్లా పేరును పొట్టి శ్రీరాములు గౌరవార్ధం "శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా"గా జూన్ 1, 2008 నుండి [1] మార్చారు. నెల్లూరు జిల్లా ప్రస్తుత జిల్లా అధికారి (కలెక్టర్) రేవు ముత్యాలరాజు.[2]
జిల్లా పేరు వెనుక చరిత్ర
మనుమసిద్ధి కాలంలో ఈ ప్రాంతం సస్యశ్యామలమై అత్యధిక వరి ధాన్యపు ఉత్పత్తితో విలసిల్లేది. అందుకే ఈ ప్రాంతానికి నెల్లి ( తమిళ భాషలో వరి అని అర్ధం) పేరుమీదుగా నెల్లివూరు అనే పేరు వచ్చింది. ఈ ప్రదేశ స్థలపురాణం, చరిత్రల ప్రకారం కాలక్రమంలో నెల్లివూరు నెల్లూరుగా రూపాంతరం చెందింది. ఆంగ్లేయుల పరిపాలనా కాలంలో నెల్లూరు, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో ప్రముఖ విద్యా కేంద్రంగా ప్రసిద్ధి చెందింది.
నెల్లూరు సింహపురమని, విక్రమసింహపురమని కూడా వ్యవహరింపమడేది. ఈ పట్టణ సమీపంలోని అడవులలో సింహలు పరిమితంగా ఉన్నందువలననే యీ పేరు వచ్చిందని మరి కొందరు అభిప్రాయపడుతున్నారు. విక్రమసింహుడనే వాని ఆధీనంలో యీ ప్రాంతం వున్నదని, అందువలననే అతని పేరు తోనే ఈ ప్రాంతం అలా పిలువబడివుండవచ్చునని యింకొందరు భావిస్తున్నారు.
పూర్వం త్రినేత్రుడు లేక ముక్కంటిరెడ్డి అనే వ్యక్తికి నెల్లిచెట్టు అనగా ఉసిరిచెట్టు క్రింద వున్న శివలింగం వున్నచోట దేవాలయాన్ని నిర్మించమని కలలో వాణి తెలియచేసిందని, ఆ మేరకు ఆలయాన్ని ఆయన నిర్మించాడని చెబుతారు. కాల క్రమేణా నెల్లి నామం నెల్లూరుగా రూపాంతరం చెందిందంటారు.
జిల్లా చరిత్ర
మౌర్యులు, చోళులు మరియు పల్లవులు
మౌర్యసామ్రాజ్యం అవతరించిన పిమ్మట ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని అనేక ప్రాంతాల మాదిరి నెల్లూరు కూడా మౌర్యుల ఆధీనంలోకి వచ్చింది. అప్పటి వరకు నెల్లూరు క్రీ.పూ 3వ శతాబ్దం నుండి అశోకసామ్రాజ్యంలో ఒక భాగంగా ఉండేది. నెల్లూరు ప్రాంతంలో ఉన్న గుహలలో చెక్కబడిన శిలాక్షరాలు అశోకచక్రవర్తి సమంలో ఉపయోగించిన బ్రాహ్మీ లిపిలో ఉండడం ఇందుకు ఆధారము. భారతదేశ దక్షిణ ద్వీపకల్పంలో చోళుల సామ్రాజ్యం అత్యంత ప్రాముఖ్యత సంతరించుకుంది. చోళులు ప్రారంభదశ క్రీ.శ 1వ శతాబ్దం నుండి 4వ శతాబ్దం వరకు సాగింది. చోళులు ప్రారంభ శిలాశాసనాలు క్రీ.శ 1096 నుండి కనిపెట్టబడ్డాయి. జమ్మలూరులో లభించిన శిలాశాసనాలు ఇందుకు నిదర్శనం. మొదటి చక్రవర్తి అలాగే చాలా ప్రఖ్యాతి కలిగిన కరికాలచోళుని సామ్రాజ్యంలో ఈ జిల్లాను ఒక భాగంగా ఉండేది. కరికాలచోళుడు కావేరీనది మీద అద్భుతమైన కల్లణై ఆనకట్టను నిర్మించి తన నిర్మాణ కౌశలాన్ని చాటుకున్నాడు.
పల్లవ, చేర, పాండ్య రాజ్యాల నుండి 9వ శతాబ్దం వరకు సాగించిన నిరంతర దాడుల వలన చోళ సామ్రాజ్య పతన దశ ఆరంభం అయింది. సింహవిష్ణు పల్లవ రాజు చోళులను బయటకు తరిమి క్రీ.శ 4వ శతాబ్దం నుండి 6వ శతాబ్దం వరకు నెల్లూరు మీద తన ఆధిపత్యం ప్రతిష్ఠించాడు. పల్లవుల రాజకీయ అధికార కేంద్రం ఉత్తర భూభాగంలో క్షీణించి అక్కడి నుండి దక్షిణ భూభాగం వైపు కొనసాగింది. ఉదయగిరిలో పలు పాలవ, చోళ ఆలయాలు నిర్మించబడ్డాయి. గుంటూరు మరియు నెల్లూరు జిల్లాలలో పల్లవ మరియు చోళుల పాలనగురించిన అనేక శిలాశాసనాలు లభించాయి. వీటిలో ఉండవల్లి గుహలలో ఉన్న నాలుగంతస్థుల గుహలు ఉన్నాయి. భైరవకోనలో ఉన్న పాలవ శిల్పకళా శైలిని ప్రతిబింబిస్తున్న 8 గుహాలయాలు మహేంద్రవర్మ పాలనా కాలంలో నిర్మించబడ్డాయి.
బుద్ధుని కాలమునందు నెల్లూరు గుత్తి, కడప, కందవోలు మండలములును కృష్ణానదికి దిగువనుండు దేశమును కృష్ణాగోదావరుల నడుమనుండు దేశమును వజ్రభూమిగా (Diamond fields) వ్యవహారమునందుండెను. ఆ కాలమునందు నాంధ్రదేశము లోని జనులును, కళింగా దేశము లోని జనులును నొక్క తెగలోనివారుగ గన్పట్టుచున్నారు. కళింగదేశమునందు ప్రసిద్ధములయిన రెండు రేవుపట్టణములు గలవని చీనా బర్మాదేశస్థులు వ్రాసిన చరిత్రము వలన దెలియుచున్నది. మఱియు ఉత్తర పినాకినీ నదీ ముఖద్వారమున నొక రేవుపట్టణముండినట్లుగ బౌద్ధుల గాథలయందు దెల్పబడియున్నది. బుద్ధుని శిష్యుడగు పూర్ణుడను బ్రాహ్మణుని సోదరుడొకడు మూడు వందల జనులతో సూర్పరాక పట్టణమునుండి (పశ్చిమతీరము లోని కొంకణదేశము లోనిది) యోడనెక్కి లంకాద్వీపమును జుట్టివచ్చి పై జెప్పిన ఉత్తర పినాకినీ ముఖద్వారము లోని రేవుపట్టణము కడ దిగెనని బౌద్ధులగాథలవలన దెలియుచున్నది. బుద్ధుని కాలమునందాంధ్రదేశమిట్టి నారగికతా చిహ్నములను వహించియుండినను దేశము విశేషభాగమరణ్యభూమిగానే యుండెనని చెప్పవలసియున్నది. ఇంతకన్న బుద్ధునికాలమునందాంధ్రదేశమును గూర్చిన చారిత్రము సవిస్తరముగా దెలియరాదు.
నెల్లూరు చోళరాజులు
నెల్లూరు రాజకీయపరంగా శిఖరాగ్రాన్నందుకున్న సమయంలో మంత్రిగా పనిచేసిన తిక్కన సోమయాజి ప్రఖ్యాతి చెందిన కవిగా కూడా పేరుపొందాడు. ఆయన మహాభారతాన్ని ఆంధ్రీకరించి చరిత్రలో తనకూ తనకుంటుంబానికి శాశ్వత కీర్తిసంపాదించాడు. ఆయన ఇతర రచనలు నిర్వచనోత్తర రామాయణము. తెలుగు చోళులలో ఒక శాఖ మరియు కల్యాణీకి చెందిన చాళుక్యులు కలిసి ఐక్యంగా వీరిని చోళ, చాళుక్య యుద్ధాలలో సహాయం చేసె నిమిత్తం ఇక్కడ పాకనాడు పాలకులుగా నియమించారు. వారు నెల్లూరు (విక్రమసింహపురిని)ను రాజధానిగా చేసుకుని నెల్లూరు, కడప, చిత్తూరు మరియు చెంగల్పట్టు ప్రాంతాలను పాలించారు.
తిక్కా (1223-1248) హొయశిల మరియు పాండ్యులను ఓడించి తొండైమండలాన్ని స్వాధీనపరచుకుని చోళస్థాపనాచార్యా బిరుదును పొందాడు. రెండవ మనుమసిద్ధి తరువాత వచ్చిన రాజ్యపాలకుడు తిక్కా కుమారుని పరిపాలనా కాలంలో (1223-1248) నెల్లూరు ఇతర చోళ మరియు చాళుక్యుల దాడులను అనేమమార్లు ఎదుర్కొంది. తిక్క కాకతీయ రాజైన గణపతిదేవుడిని కలుసుకుని రాజుకు సైన్యసహకారం సంపాదించాడు. 1260లో మనుమసిద్ధికి కనిగిరికి చెందిన ఎర్రగడ్డపాడు రాజప్రతినిధి కాటమరాజుకు మధ్య వంశకలహాలు చెలరేగాయి. ఇద్దరి రాజకుమారుల మధ్య పచ్చిక భూములలో పశువులను మేపడానికి హక్కుల కొరకు వివాదాలు చెలరేగాయి. ఈ కలహాలు చివరకు పెన్ననది తీరంలో ముత్తుకూరు సమీపంలో ఉన్న పంచలింగాల వద్ద జరిగిన ఘోరయుద్ధానికి దారితీసింది. మనుమసిద్ధి సైన్యాలు ఖడ్గతిక్కన సైన్యాధ్యక్షతలో సాగాయి. కవి తిక్కన మేనల్లుడైన ఖడ్గతిక్కన యుద్ధంలో విజయం సాధించాడు కాని నాయకుడు పరమపదించాడు. ఈ వంశకలహాలు యుద్ధఫలితాలు కాటమరాజు కథ అనే యక్షగానరూపంలో ప్రజలమధ్య ప్రచారం అయింది. ఈ యుద్ధానికి అనంతరం కొద్ది కాలానికే మనుమసిద్ధి మరణంతో నెల్లూరు తన ప్రత్యేక గుర్తింపును కోల్పోయింది.
కాకతీయులు, పాండ్యులు, విజయనగరవాసులు
కాకతీయులు, పడమటి కల్యాణీ చాళుక్యుల పాలెగాళ్ళు బలంపుంజుకుని స్వాతంత్ర్యం ప్రకటించుకున్నారు. కాకతీయసామ్రాజ్యానికి చెందిన గణపతిదేవా అత్యధికమైన తెలుగు ప్రాంతాన్ని తన ఆధీనంలోకి తీసుకువచ్చాడు. 13వ శతాబ్దంలో నెల్లూరు కాకతీయసామ్రాజ్యంలో ఒక భాగం అయింది. రెండవ ప్రతాపరుద్రుడు పాండ్యుల చేత ఓడించబడే వరకు నెల్లూరు ఆధిపత్యం కాకతీయులు మరియు పాండ్యుల మధ్య మారుతూ వచ్చింది. కాకతీయసామ్రాజ్యపతనం తరువాత నెల్లూరు భూభాగం మీద తుగ్లక్ ఆధిపత్యంలోకి వచ్చింది. తరువాత నెల్లూరు కొండవీటి రెడ్ల ఆధిపత్యంలోకి మారింది.
14వ శతాబ్ధానికి నెల్లూరు జిల్లాలోని అధికప్రాంతం విజయనగర సామ్రాజ్యపు సంగమరాజ్యంలో చేరింది. క్రీ.శ 1512లో మిగిలి ఉన్న ఉదయగిరిని విజయనగర చక్రవర్తి శ్రీకృష్ణదేవరాయలు జయించి స్వాధీనపరచుకున్నాడు. విజయనగర రాజుల చేత నిర్మింపబడిన శిథిలమైన కోటభాగాలు ఇంకా ఉన్నాయి.
నెల్లూరు మండలములోని దర్శి వంశపు రాజులు కూడా నాగజాతి వారని తెలియుచున్నది. పదునేనవ శతాబ్ద ప్రారంభమున దర్శి పట్టణపు రాజగు ఆసనదేవమహారాజు తన తల్లి ఆర్యమదేవి పేరిట నొక చెఱువు త్రవ్వించి శాలివాహన శకము 1357వ సంవత్సరముననగా క్రీస్తు శకము 1435-36వ సంవత్సరమున నొక శాసనము వ్రాయించెను. దానిలో గొంకరాజు మొదలుకొని తన వంశమును వర్ణించుకొనియుండెను. ఆ శాసనమునందు గొంకరాజును ఫణీంద్రవంశజుడనియు, నాగవంశోద్భవుడనియు నభివర్ణించెను. ఈ గొంకరాజు యొక్క మనుమడయిన నాగరాజును కాకతీయ గణపతి రాజులకు సామంతుడుగనుండిన నాగదేవుడును నిరువురు నొక్కరేయై యుందురేమో యింకను విచారింపవలసియున్నది. ఈ పైన వ్రాసిన యంశములనుబట్టి నాగులనియెడి యొక జాతివారు పూర్వకాలమున నుండిరనియు, ఒకప్పుడు వారలీ భరతఖండమునంతయు నాక్రమించి పాలించి యుండిరనియు దేటపడకమానదు. ఇంకను వారలకును నాంధ్ర దేశానికినుగల సంబంధమును దెలిపెడి గాథలను దెలిసికొన్నచో నాగులను గూర్చి యభిప్రాయము మఱికొంత బలపడకమానదు.
నవాబులు మరియు బ్రిటిష్ కాలం
విజయనగరసామ్రాజ్య పతనం తరువాత ఈ ప్రాంతం నవాబుల ఆధీనంలోకి చేరింది. 1753లో నెల్లూరు అర్కాటు నవాబు తమ్ముడైన నజీబుల్లాహ్ పాలనలోకి మారింది.
మచిలీపట్నం నుండి ఫ్రెంచి వారు మద్రాసు నుండి బ్రిటిష్ వారు నజీబుల్లాహ్ మరియు ఆర్కాటునవాబులకు సహకరించగా నెల్లూరు ప్రాంతం అనేక యుద్ధాలకు సాక్ష్యంగా నిలబడింది. 1762లో బ్రిటీష్ సైన్యాలు నెల్లూరును స్వాధీనపరచుకొనడంతో ఆర్కాటునవాబు హస్తగతం అయింది. 1781 నాటికి అదాయ పంపిణీ వ్యవహారంలో భాగంగా నవాబు అజమ్ ఉద్ దౌలా మిగిలిన నెల్లూరు భాగాన్ని ఈస్టిండియా కంపెనీకి తిరిగి ఇచ్చాడు. నెల్లూరు జిల్లాను స్వాధీనపరచుకున్న ఈస్టిండియా కంపెనీ డైటన్‌ను మొదటి కలెక్టర్‌గా నియమించింది. నెల్లూరు జిల్లా ఆదాయకేంద్రంగా ప్రకటించబడింది. 1838లో కర్నూలు నవాబు ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా ఉదయగిరి జాగీరు విషయంలో పన్నిన కుట్ర మినహా నెల్లూరు జనజీవితంప్రంశాంతగా సాగింది . బ్రిటిష్ ప్రభుత్వాధీనంలోకి వచ్చిన తరువాత నెల్లూరు జిల్లా న్యాయవ్యవస్థలో అంతగా మార్పులు జరుగ లేదు. 1904లో ప్రత్యేక గుంటూరు జిల్లా ఏర్పడిన తరుణంలో ఒంగోలు ప్రాంతం గుంటూరులో చేర్చబడింది.
స్వాతంత్ర్యం ముందు
నెల్లూరుకు విక్రమసింహపురి అనే పేరు కూడా ఉంది. విక్రమసింహ మహావీర, మనుమసిద్ధి మహారాజు సింహపురి రాజధానిగా నెల్లూరు ప్రాంతాన్ని పరిపాలించాడు. మహాభారతాన్ని తెనిగించిన కవిత్రయంలో ఒకడైన,కవి బ్రహ్మ,ఉభయ కవిమిత్రుడు కవి తిక్కన, ఇతని వద్దే ప్రధాన మంత్రిగా పనిచేశాడు. ఖడ్గ తిక్కన ఇతని రక్షణామాత్యుడు.
ఈ ప్రాంతంలో క్వార్త్జైట్‌ అనే ఒక ప్రత్యేక తరహా ఫ్లింటు రాళ్లు విరివిగా లభిస్తాయి. వీటితో ఆదిమానవులు తమ ఆయుధాలు, పనిముట్లు తయారు చేసే వారు. మగధ సామ్రాజ్య స్థాపన తరువాత ఈ ప్రాంతం మీద కూడా మగధ ప్రభావం ఉండినట్లు తెలుస్తున్నది. క్రీ.శ.3వ శతాబ్దములో నెల్లూరు అశోకుని సామ్రాజ్యంలో భాగమైంది. ఆ తరువాత 4వ శతాబ్దం నుండి 6వ శతాబ్దం వరకు జిల్లా పల్లవుల పాలనలో ఉంది. 7వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో ఉత్తరాన పల్లవుల ప్రాభవం తగ్గి, అధికారం క్షీణించి, దక్షిణానికి పరిమితమైపోయారు. ఆంగ్లేయుల పరిపాలనలో జిల్లా శాంతియుతంగా ఉంది. ఈ కాలంలో రాజకీయ ప్రాముఖ్యత కలిగిన ఒకే ఒక సంఘటన 1838లో బ్రిటీషు పాలకులకు వ్యతిరేకంగా కర్నూలు నవాబు పన్నిన తిరుగుబాటు కుట్రలో పాలుపంచుకొన్నందుకు ఉదయగిరి జాగిర్దారు నుండి ఉదయగిరి జాగీరును లాగివేసుకోవటం. జిల్లా నేరుగా బ్రిటిషువారి పాలనలో వచ్చిన తర్వాత, 1904లో ఒంగోలు తాలుకాను అప్పుడే కొత్తగా ఏర్పడిన గుంటూరు జిల్లాకు బదిలీ చేయటం తప్ప జిల్లాలో పెద్ద మార్పులేమీ జరగలేదు.
స్వాతంత్ర్యం తరువాత
నెల్లూరు జిల్లా, 1953 అక్టోబర్ 1 దాకా సంయుక్త మద్రాసు రాష్ట్రం లో భాగంగా ఉంది. 1956 నవంబర్ 1 న భాషాప్రయుక్తంగా రాష్ట్రాల పునర్విభజన జరిగినపుడు జిల్లా ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం కిందికి వచ్చింది. నెల్లూరు 1953 అక్టోబర్ 1 వరకు సంయుక్త మద్రాసు రాష్ట్రంలో ఒక భాగం. 1956 నవంబర్ 1వ తారీఖున భాషాప్రయుక్త రాష్ట్ర ఏర్పాటు జరిగిన తరువాత నెల్లూరు ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో ఒక భాగం అయింది. ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర అవతరణలో నెల్లూరు ప్రధాన పాత్ర వహించింది. తెలుగు స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు మరియు దేశభక్తుడు అయిన పొట్టి శ్రీరాములు ఆమరణ నిరాహార దీక్ష వహించి ప్రాణత్యాగం చేసిన ఫలితంగా ఆంధ్రప్రదేశ్ అవతరణతో సంయుక్త భారతదేశంలో భాషాప్రయుక్త రాష్ట్ర ఏర్పాటుకు దోహదం చేసింది.
నెల్లూరు ప్రజలు స్వాతంత్ర్య సమరంలో పాల్గొనడమే కాక తెలుగువారికి ఒక ప్రత్యేక రాష్ట్రం ఏర్పడడానికి పాటుపడ్డారు. గుర్తించతగిన స్వాతంత్ర్య సమరయోధులు ముతరాజు గోపాలరెడ్డి మరియు పొట్టి శ్రీరాములు. నెల్లూరు ప్రజలు రాజకీయాలలో సైతం చురుకు అయిన పాత్ర వహంచారు. నెల్లూరు జిల్లా నుండి ఇద్దరు ముఖ్య మంత్రులు రాష్ట్రపాలన సాగించారు. బెజవాడ గోపాలరెడ్డి మరియు నేదురుమల్లి జనార్ధన రెడ్డి నెల్లూరు నుండి ముఖ్యమంత్రులుగా నియమించబడ్డారు. నెల్లూరు జిల్లా ప్రధాన రాజకీయ పార్టీలు కాంగ్రెస్ మరియు తెలుగుదేశం. పొరుగు జిల్లాలు అయిన ఒంగోలు మరియు వైఎస్ఆర్ జిల్లాలతో పోలిస్తే నెల్లూరులో కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ అనుచరులు అధికమే. ప్రముఖ కమ్యూనిష్టు అయిన పుచ్చపల్లి సుందరయ్య తనజీవితాన్ని మరియు ఆస్తులను కూడా నెల్లూరు జిల్లాలో ఆర్థికంగా అంతగా బలంగా లేని కమ్యూనిష్టు పార్టీకి అంకితం చేసాడు.
నెల్లూరు జిల్లాలో ప్రజాసేవకు కావలసిన మహారాజ పోషకులు ఉన్నారు. వారిలో గుర్తించతగిన వారు టౌన్ హాలు మరియు శిశు వైద్యశాల నిర్మాణం చేసిన రేబాల లక్ష్మీనరసా రెడ్డి ఒకరు. రెండ వారు నెల్లూరు జిల్లాలో మొదటి కళాశాల నిర్మాణం చేసిన వెంకట గిరి రాజు మరొకరు.
1919 సెప్టెంబరులో జరిగిన నెల్లూరు జిల్లా సదస్సులో 1919 ఏప్రిల్ 13న జరిగిన జలియన్ వాలాబాగ్‌ మారణ కాండకు నిరసనగా టంగుటూరి ప్రకాశం ప్రాథమిక హక్కుల్ని ప్రకటించాలని డిమాండ్ చేశాడు.
భౌగోళిక స్వరూపం
నెల్లూరు బంగాళాఖాతము పశ్చిమతీరములో ఉంది. నెల్లూరుకు దక్షిణ సరిహద్దులో తమిళనాడు రాష్ట్రం ఉంది. పడమటి సరిహద్దులో వైఎస్ఆర్ జిల్లా ఉంది. ఉత్తర సరిహద్దులలో ప్రకాశం జిల్లా ఉంది. తూర్పు కనుమల తూర్పుదిశగా సముద్రతీరంవైపు విసరించి ఉంది. నెల్లూరు జిల్లా మొత్తం వైశాల్యం 13,076 చరరపు కిలోమీటర్లు (5,049 చదరపు మైళ్ళు). పడమటి సరిహద్దులలో వైఎస్ఆర్ జిల్లాకు చెందిన వెలిగొండ కొండలు ఉన్నాయి. జిల్లా పెన్నానది వలన రెండుగా చీల్చబడి ఉంది. పెన్నానది ఉత్తర మరియు దక్షిణ తీరాలు రెండూ జిల్లాలోనే ఉన్నాయి. ఇది సరాసరి ఫిలిప్పైన్ ద్వీపానికి సమానము. నెల్లూరు జిల్లా సముద్రమట్టానికి 19 మీటర్ల (62 అడుగుల)ఎత్తులో ఉంది.
నెల్లూరు జిల్లాలోని సగభాగం మాగాణి పంటలకు అనువైనది. మిగిలిన సగభాగం రాళ్ళతో కూడిన భూమి. నెల్లూరు సముద్రతీర ప్రాంతం ఇసుక భూములతో అడవులతో నిండి ఉంటుంది. అవి ప్రయాణానికి అనువైనవి కాదు. వీటిని ఎక్కువగా నీటి పారుదలకు మాత్రమే ఉపయోగిస్తారు. పెన్నానది ఉపనది అయిన కండలేరు మరియు బొగ్గేరు మిగిలిన ప్రాంతాన్ని సారవంతం చేస్తున్నాయి. నెల్లూరు జిల్లా ప్రాచీనమానవుడు ఆయుధాలకు మరియు అగ్నిని రగల్చడానికి ఉపయోగించే చెకుముకి రాళ్ళ ఖనిజాలకు ప్రసిద్ధి.
వాతావరణము
శీతాకాలం: జనవరి నుండి ఫిబ్రవరి వరకు.
వేసవి: మార్చి నుండి మే.
నైరుతీ ఋతుపవనాలు: జూన్ నుండి సెప్టెంబరు వరకు.
ఈశాన్య ఋతుపవనాలు: అక్టోబర్ నుండి డిసెంబరు వరకు.
వేసవి అత్యధిక ఉష్ణోగ్రత (36-46)సెంటీగ్రేడ్. శీతాకాల అత్యల్ప ఉష్ణోగ్రత (23-25)సెంటీగ్రేడ్. నైరుతీ ఋతుపవనాల వర్షపాతం 700-1000 మిల్లీమీటర్లు. నెల్లూరు తరచూ ఆయా కాలాలలో కరువుకు, వరదకు గురికావడం సహజంగా జరుగుతూ ఉంటుంది.
ఆర్ధిక స్థితి గతులు
నెల్లూరు జిల్లా పెన్ననదీ ప్రవాహక ప్రాంతం కనుక ఇక్కడ వ్యవసాయం ప్రధాన అదాయ వనరుగా ఉంది. క్రిష్ణపట్నం ఓడరేవు క్రమంగా అభివృద్ధి పధంలో సాగుతుంది. రహదారి మార్గాలు మాత్రమే రవాణాలో ప్రధాన పాత్ర వహిస్తున్నాయి.
వ్యవసాయం, ఆక్వా కల్చర్, నీటి వనరులు
నెల్లూరు జిల్లా వరి సాగుకు చాలా ప్రసిద్ధి చెందింది. ఈ ప్రాంతాన్ని భారతదేశ ధాన్యాగారం అని అంటారు. 70% ప్రజల ప్రధాన అదాయ వనరు వ్యవసాయమే ఇందులో 60% వరిని సాగు. వ్యసాయము లేక వ్యవసాయ సంబంధిత పనులు మరియు వ్యవసాయ సంబంధిత వాణిజ్యం మొదలైనవి 70% ప్రజల జీవనోపాధిగా ఉంటుంది. ప్రధాన పంటలు వరి మరియు చెరకు. నెల్లూరు జిల్లా ప్రత్యేకంగా మొలగొలుకులు అనే నాణ్యమైన బియ్యం ఉత్పత్తికి పేరు పొందింది. ఇతర పంటలలో పత్తి, నిమ్మకాయలు, నూనె గింజలు మరియు తోటసంస్కృతి గింజల ఉత్పత్తి ప్రధానమైనవి.
బంగాళా ఖాతపు తీరం వెంట చేపల, రొయ్యల పెంపకానికి (ఆక్వా కల్చర్) నెల్లూరు చాలా ప్రసిద్ధి. నెల్లూరు జిల్లా అత్యధికంగా రొయ్యల పెంపకం చెయ్యడ కారణంగా భారతదేశ రొయ్యల కేంద్రంగా ప్రసిద్ధి పొందింది.
నీటి వనరులు
వెలికొండలు (తూర్పు కనుమలు) వద్ద పెన్నా నది మీద నిర్మించబడిన సోమశిల ఆనకట్ట, నెల్లూరు వద్ద ఆనకట్ట, సంగం వద్ద ఆనకట్ట మరియు పెన్నా నది ఉపనది అయిన పెన్నేరు మీద గండిపాలెం (ప్రస్తుత ప్రకాశం జిల్లా) వద్ద నిర్మించబడిన ఆనకట్టలు జిల్లాలోని అనేక గ్రామాలలోని వ్యవసాయానికి చక్కగా ఉపయోగపడుతున్నాయి.
జిల్లాలోని నదులు మరియు వాగులు: పిల్లివాగు, పైడేరు, పెన్న,ఉప్పుటేరు,స్వర్ణముఖి,కాళంగి,కఁడలేరు,బొగ్గేరు
పరిశ్రమలు
వ్యవసాయం తరువాత అధికమైన ప్రజలు చేనేత పని మీద అధారపడి జీవిస్తున్నారు. స్వచ్ఛమైన జరీతో నేయబడిన వెంకటగిరి మరియు పాటూరి నూలు మరియు సిల్కు చీరలు అత్యంత ప్రాచుర్యం పొందాయి. నెల్లూరుజిల్లాలో వెంకటగిరి మరియు పాటూరు సాంస్కృతిక చేనేతవస్త్రాల ఉత్పత్తికి ప్రధాన కేంద్రాలు.
ప్రధాన పరిశ్రమలు:-
శ్రీహరికోట అంతరిక్ష కేంద్రం.
కోవూరు ధర్మల్ ప్లాంటు. (ప్రస్తుతం పని చేయడం లేదు)
నెల్లూరు నిప్పో బ్యాటరీస్ ఫ్యాక్టరీ.
బాలాజీ స్టీల్, నెల్లూరు.
గూడూరు మరియు సైదాపూరు మైకా గనులు.
అడిదాస్ ఆపాచే, తడ.
కృష్ణపట్నం ధర్మల్ స్టేషను.
కృష్ణపట్నం పోర్ట్ ట్రస్ట్.
శ్రీ సిటీ,తడ,సూళ్ళూరుపేట
నెల్లూరుకు 20 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న క్రిష్ణపట్నం ఓడరేవు ప్రధాన రేవుపట్టణమే కాక వాణిజ్యకేంద్రంగా అభివృద్ధి చెందుతూ ఉంది. ఈ ఓడరేవు ప్రపంచ ప్రసిద్ధ డీప్- వాటర్ పోర్ట్ (లోతైన నీటి రేవు)గా ఔతుందని ఎదురు చూడబడుతుంది. ఇనుప మిశ్రమ లోహం మరియు గ్రానైట్ క్రిష్ణపట్నం నుండి చైనా వంటి ఇతర దేశాలకు ఎగుమతి ఔతున్నాయి. వెంకటా చలం నుండి ప్రధాన రైలు మార్గానికి ఇక లింకు ఉంది. నెల్లూరుకు 80 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న తడ వద్ద అడిదాస్ ఫ్యాక్టరీ మరియు టాటా లెదర్ పార్క్ కొత్తగా నెల్లూరు జిల్లాలో స్థాపించబడిన పరిశ్రమలు.
అభివృద్ధి పధంలో సాగుతున్న ప్రణాళికలు
క్రిష్ణపట్నం వద్ద లెదర్ పార్క్ అభివృద్ధి చేయబడుతుంది. ఈ రేవును ప్రధాన రైలు మార్గంతో కలపడానికి క్రిష్ణపట్నం నుండి నిర్మించబడుతున్న రైలు మార్గం ఓబులవారి పల్లె వద్ద ప్రధాన రౌలు మార్గంలో కలపబడుతుంది. ఈ రైలు మార్గం వెంకటాచలం వద్ద ప్రధాన రైలు మార్గంతో కలుపబడుతుంది. మధుకాన్ గ్రూప్‌కు చెందిన 900 మెగావాట్ల ఉత్పత్తి చేస్తున్న సింహపురి పవర్ ప్లాంటు, 1000 మెగావాట్ల విద్యుతుపత్పత్తి చేస్తున్న కెసిపి పవర్ ప్లాంట్, 1000 మెగావాట్ల విద్యుతుపత్తి చేయగలిగిన మీనాక్షీ & ఇతరాలతో ఒక్కోటి 4000 మెగా వాట్ల వద్యుత్తును ఉత్పత్తి చేయకలిగిన రెండు విద్యుద్తుపత్తి కేంద్రాల నిర్మాణం క్రిష్ణపట్నం సమీపంలో జరుగుతుంది. సమీపకాలంలో నెల్లూరులోని రేగడి చిలక వద్ద ఐఎఫ్‌ఎఫ్‌సి ఎరువుల కర్మాగారానికి ప్రభుత్వ అనుమతి లభించింది. కేంద్ర ప్రభుత్వం క్రిష్ణపట్నం వద్ద పెట్రో కెమికల్ టెర్మినల్ స్థాపించడానికి ప్రణాళిక వేస్తుంది. నాయుడు పేట వాద్ద ఉన్న వెంకటగిరి సమీపంలో ఉన్న మేనకూరు వద్ద రెండు టెక్స్‌టైల్ పార్క్ (వస్త్ర ఉద్యానవనం)లని నిర్మించే ప్రణాళిక ఆలోచనలో ఉంది. ఐఎఫ్‌ఎఫ్‌సి త్వరలో నెల్లూరులో వ్యవసాయ ఆధారిత ఫుడ్ ప్రొసెసింగ్ స్పెషల్ జోన్ (సెజ్)స్థాపించాలని ప్రణాళిక వేస్తున్నది. లార్డ్ స్వరాజ్ పౌల్ మార్గదర్శం చేస్తున్న కపారో గ్రూప్ 3,500 కోట్ల ఆటో స్పెషల్ ఎకనమిక్ జోన్ స్థాపించాలని ఆలోచిస్తుంది. అలాగే కార్లు మరియు ఏరో స్పేస్ కాంపొనెన్ట్స్ తయారీ సంస్థ స్థాపన కొరకు ప్రణాళిక చేస్తున్నది. ఆర్‌కెకెఆర్ స్టీల్స్ లిమిటెడ్ పొడవైన చదునైన స్టీల్ తయారీ మరియు అమ్మకం చేస్తున్నది. అలాగే 6,200 కోట్ల పెట్టుబడితో అంకులపాటూరు వద్ద ఎస్‌బిఒ స్టీల్ ప్లాంట్ స్థాపించాలని ఆలోచిస్తుంది.
నెల్లూరు జిల్లా లోని నాయుడు పేట వద్ద హిందూస్థాన్ నేషనల్ గ్లాస్ & ఇండస్ట్రీస్ లిమిటెడ్ 1,000 కోట్ల పెట్టుబడితో కంటైనర్ గ్లాస్ మరియు ఫ్లోట్ గ్లాస్ తయారీ చేయాలని ఆలోచిస్తున్నది. దినముకు 600 టన్నుల ఫ్లోటింగ్ గ్లాస్ ఉత్పత్తి చేసే కర్మాగార నిర్మాణం 2012-2014 వరకూ సాగుతుందని ఊహించబడుతుంది.
నెల్లూరు జిల్లాలోని కోట టౌన్ వద్ద యోగానంద్ కుమార్ చేత కొత్త బైయోటెక్ లాబరేటరీ లాబరేటరీ తయారీలు నిర్మించాలని ప్రణాళిక ఆలోనలో ఉంది. ఈ చిన్న తరహా పరిశ్రమ 2015 నాటికి పూర్తి కాగలదని ఊహించబడుతుంది.
ఖనిజాలు
అభ్రకం ఉత్పత్తిలో అగ్రగామి. పింగాణి,ముడి ఇనుము,జిప్సం,సున్నాపురాయి నిధులున్నాయి.
డివిజన్లు లేదా మండలాలు, నియోజక వర్గాలు
రెవెన్యూ విభాగాలు - 5నెల్లూరు,కావలి,గూడూరు.నాయుడుపేట,ఆత్మకూరు
లోక్ సభ స్థానం - 1నెల్లూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం
శాసనసభ నియోజక వర్గాలు - 10కావలి,ఆత్మకూరు, కోవూరు, నెల్లూరు పట్టణ, నెల్లూరు గ్రామీణ, సర్వేపల్లి, గూడూరు, సూళ్ళూరుపేట,వెంకటగిరి, ఉదయగిరి
మండలాలు - 46
జిల్లాను 46 రెవిన్యూ మండలములుగా విభజించారు.[3]
1.సీతారాంపురము మండలం
2.వరికుంటపాడు మండలం
3.కొండాపురం
4.జలదంకి మండలం
5.కావలి మండలం
6.బోగోలు మండలం
7.కలిగిరి మండలం
8.వింజమూరు
9.దుత్తలూరు మండలం
10.ఉదయగిరి మండలం
11.మర్రిపాడు మండలం
12.ఆత్మకూరు
13.అనుమసముద్రంపేట
14.దగదర్తి మండలం
15.ఆల్లూరు
16.విడవలూరు మండలం
17.కొడవలూరు మండలం
18.బుచ్చిరెడ్డిపాలెము మండలం
19.సంగం
20.చేజెర్ల మండలం
21.అనంతసాగరం మండలం
22.కలువోయ మండలం
23.రాపూరు మండలం
24.పొదలకూరు మండలం
25.నెల్లూరు
26.కోవూరు మండలం
27.ఇందుకూరుపేట మండలం
28.తోటపల్లిగూడూరు మండలం
29.ముత్తుకూరు మండలం
30.వెంకటాచలము మండలం
31.మనుబోలు మండలం
32.గూడూరు
33.సైదాపురము మండలం
34.డక్కిలి మండలం
35.వెంకటగిరి మండలం
36.బాలాయపల్లె మండలం
37.ఓజిలి మండలం
38.చిల్లకూరు మండలం
39.కోట
40.వాకాడు మండలం
41.చిట్టమూరు మండలం
42.నాయుడుపేట మండలం
43.పెళ్లకూరు మండలం
44.దొరవారిసత్రము మండలం
45.సూళ్లూరుపేట
46.తడ మండలం
రవాణా వ్వవస్థ
విజయవాడ, చెన్నై నగరాల మధ్యన నెల్లూరు ఉండటం వల్ల వ్యాపార కేంద్రంగా అభివృద్ధి చెందుతున్నది.
రోడ్ మార్గము
నెల్లూరు నగరం చెన్నై-కోల్ కతా జాతీయ రహదారి (NH-5) మీద చెన్నై-ఒంగోలు ల మధ్య ఉంది. ప్రస్తుతం ఈ రహదారి నాలుగు మార్గాలతో ఉంది. 2011 కల్లా ఇది ఆరు మార్గాలుగా విస్తరింపబడుతుంది. తిరుపతి, విజయవాడ, చెన్నై, హైదరాబాదు, కర్నూలు, కడప, అనంతపురం, ఒంగోలు, విశాఖపట్నం, బెంగళూరు .. మొదలగు ప్రదేశములకు ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర రోడ్డు రవాణా సంస్థ బస్సులు విరివిగా ఉన్నాయి.
రైలు మార్గము
నెల్లూరు నగరం గూడూరు-విజయవాడ రైలు మార్గములో ప్రధాన స్టేషను. ఇక్కడ నుండి తిరుపతి, విజయవాడ, చెన్నై, హైదరాబాదు, విశాఖపట్నం, బెంగళూరు, న్యూఢిల్లి, హౌరా, తిరువనంతపురం, కన్యాకుమారి మొదలగు ప్రదేశములకు నిత్యం రైళ్ళ రాకపోకలు ఉన్నాయి.
జనాభా లెక్కలు
2011 జనసంఖ్య గణాంకాలలో శ్రీ పొట్టిశ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా జనాభా 2,966,082. ఇది సుమారుగా ఆర్మేనియా జనసంఖ్యతో సమానం లేక అమెరికా మిసిసిపి రాష్ట్రజనాభాతో సమానం. 640 భారతీయ జిల్లాలలో నెల్లూరు జనసంఖ్యా పరంగా 12వ స్థానంలో ఉంది. నెల్లూరుజిల్లా నివాసితుల జనసాంధ్రత 1 చదరపు కిలోమీటరుకు (590/చదరపు మైలుకు)227. 2001-2011 వరకు దశాబ్ద జసంఖ్య పెరుగుదల శాతం 11.15%. స్త్రీ పురుషుల నిష్పత్తి 986:1000. అక్షరాస్యత శాతం 69.155.
జిల్లాలోని మొత్తం జనాభా 29,66,082 లో 22.45% నగరపురాలలో నివసిస్తున్నారు. సమీపకాలంలో జరిగిన అసెంబ్లీ ఎన్నికల గణాంకాల ప్రకారం నగర జనాభా 7 లక్షలకు చేరుతున్నట్లు అంచనా. జిల్లాలో అత్యధిక ప్రజలు తెలుగు మాతృభాషా మరియు వ్యవహార భాషగా మాట్లాడుతుంటారు. అదేవిదంగా దక్షిణ ప్రాంతాలు మరియు దక్షిణ తీరప్రాంతాల ప్రజలు తమిళం మాట్లాడుతుంటారు. తెలుగు మాట్లాడే వారి శాతం 92.5% ఉన్నా తమిళభాష మాట్లాడే వారి శాతం కూడా గుర్తించతగినంత ఉంది. తమిళ భాషతో కలిసిన తెలుగు భాషను మాట్లాడే వారు కూడా గుర్తించతగినంత మంది ఉన్నారు.
2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారము జిల్లా జనసంఖ్య 26.68 లక్షలు. వీరిలో పురుషులు 13.45 లక్షలు, స్త్రీల జనసంఖ్య 13.23 లక్షలు. గ్రామీణ జనాభా 20.69 లక్షలు, పట్టణ జనాభా 5.99 లక్షలు. స్త్రీ పురుషుల నిష్పత్తి 1000: 984.[4]
సంస్కృతి
నెల్లూరు రుచికరమైన ఆహారాలకు కళాత్మ వసతులు కలిగి పెద్ద నగరాలకు సమానమైన సినిమా ధియేటర్లకు పేరుపొందినది. నెల్లూరు స్వర్ణమసూరి మరియు నెల్లూరు చేపల పులుసు అంతర్జాతీయ నాణ్యత కలిగిన ఆహారంగా గుర్తింపు పొందింది. సాధారణంగా ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రమంతా నెల్లూరు మెస్ పేరుతో భోజనశాలలు ఉన్నాయి. భారతదేశం లోని ఇతర రాష్ట్రాలలో కూడా వీటిని చూడవచ్చు. నెల్లూరు హోటల్స్ (భోజన శాలలు) నాణ్యత కలిగిన ఆహారాన్ని అందచేయడంలో ప్రసిద్ధి చెందాయి.
పురాణప్రశస్థి
తమిళపురాణాలను అనుసరించి ఈ నగర చరిత్ర గురించి వివిధ విశ్వాసాలు వాడుకలో ఉన్నాయి. శివుడు ఒక ఉసిరిక చెట్టు (దీనిని తమిళ భాషలో నెల్లిమరమ్ అంటారు) లింగరూపంలో దర్శనం ఇచ్చాడని విశ్వసిస్తున్నారు. పురాణ కథనం అనుసరించి ముక్కంటి రెడ్డి అనే ఆయన తన పశువులలో ఒక పశువు ప్రతి రోజూ పాలను ఇవ్వడం లేదని గమనించి ఆ పశువు పాలు ఏమౌతున్నాయని తెలుసుకోవడానికి ఆ పశువు వెంట అడవికి వెళ్ళాడు. అక్కడ ఆ పశువు ఒక రాతి మీద తన పాలను తనకు తానే కార్చడం గమనించాడు. ముక్కంటి రెడ్డికి అక్కడ శివుడు తన నిజరూపంతో ప్రత్యక్షం అయ్యాడు. ముక్కంటి రెడ్డి ఆ శిల ఉన్న ప్రదేశంలో ఆలయనిర్మాణం చేసి అక్కడి శివలింగానికి మూలశాంత ఈశ్వరుడు అని నామకరణం చేసాడు. ఈ కారణంగా ఈ నగరం నెల్లూరు అయిందని విశ్వసిస్తున్నారు. ఈ ఆలయం ప్రస్తుతం నెల్లూరు లోని మూలపేటలో ఉంది.
జిల్లాలోని అధిక ప్రజలు గ్రామాలలో నివసిస్తున్నారు. మగవారు ట్రౌజర్లు మరియు సూట్లు ధరిస్తారు. అలాగే చాలా మంది పంచలు, లుంగీలు మొదలైన సంప్రదాయ దుస్తులు కూడా ధరిస్తారు. స్త్రీలు అధికంగా చీరెలు ధరిస్తారు.
కళలు సాహిత్యము
నెల్లూరు జిల్లా ప్రముఖ కళాకారులను దేశానికి అందించింది. ప్రాచీన కవి తిక్కన సోమయాజి మరియు ఆధునిక కవి ఆత్రేయలు ఈ జిల్లావారే. ప్రాచీన కవులైన తిక్కన, మొల్ల, మారన్న, కేతన్న ఇక్కడ జన్మించిన వారే. మహాభారతఅన్ని ఆంధ్రీకరించిన కవిత్రయంలో తిక్కన రెండవ వాడు. రామాయణాన్ని తెలుగించిన రెండవ కవయిత్రి మొల్ల. తిక్కన శిష్యుడైన కేతన్న దశకుమారచరితం రచన చేసి తన గురువైన తిక్కనకు అంకితమిచ్చాడు. కేతన ఆంధ్ర భాషా భూషణం అన్న వ్యాకరణ గ్రంథరచన కూడా చేసాడు. తిక్కన మరొక శిష్యుడైన మారన్న మార్కండేయ పురాణం రచన చేసాడు. ఈ జిల్లాలో జన్మించిన రామరాజభూషణుడు కృష్ణదేవరాయుని భక్తుడు. బ్రిటిష్ కాలంలో నెల్లూరు ఒక్కటే ప్రస్తుత ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని విద్యాకేంద్రంగా ఉండేది.
జిల్లాలో ప్రధాన వినోదం చలనచిత్రాలు. చలన చిత్ర గాయకుడైన ఎస్ పి బాలసుబ్రహ్మణ్యం నెల్లూరు జిల్లావాసియే. ప్రఖ్యాత చలనచిత్ర పాటల రచయిత ఆత్రేయను అందించిది నెల్లూరు జిల్లానే. ప్రముఖ కవి మరియు చలన చిత్ర దర్శకుడు అయిన పట్టాభి రామి రెడ్డి డజన్ మెలోడీస్ పేరిట పన్నెండు పాటల రికార్డులో చోటుచేసుకున్న పాటలను నెల్లూరులోనే రచించాడు. ఆయన ఆ పాటలను మద్రాసు మరియు నెల్లూరు నగరాలను పరిశీలించి వ్రాసాడు. ఆయన పెళ్ళినాటి ప్రమాణాలు అనే తెలుగు చలన చిత్రాన్ని నిర్మించాడు. ఆయన జాతీయ అవార్డు గ్రహీత. ఆయన సంస్కార, చండమారుత, శ్రింగారమాస మరియు దేవరకాడు చిత్రాలకు దర్శకత్వం వహించాడు. ప్రముఖ నటులైన రాజనాల, రమణారెడ్డి మరియు వాణిశ్రీ మొదలైన నెల్లూరు జిల్లా వాసులే. చలనచిత్ర గాయని ఎస్.పి శైలజ కూడా నెల్లూరు జిల్లా వాసియే. ప్రముఖ వాడకం దారుల ఉద్యమ కర్త అయిన వి టి వెంకట్రామ్ ఇక్కడి వాడే. ప్రముఖ నాటకరంగ రచయిత నిర్మాత జాగాబత్తిన నవనాధరావు నెల్లూరు జిల్లాకు చెందిన వాడు.
వాస్తుకళ
వెంకటగిరి కోట, నెల్లూరు నుండి 70 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంది.
ఉదయగిరి కోట, నెల్లూరు నుండి 96 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంది.
రంగనాయక ఆలయం, పెద్దదైన 29 మీటర్ల గాలి గోపురం కలిగిన 500 సంవత్సరాల చరిత్ర కలిగిన ఆలయం.
భైరవకొండ గుహలు.
శ్రీ రుక్మిణీసమేత వేణుగోపాలస్వామి ఆలయం, మూలపేట, నెల్లూరు.
శ్రీ మహావిష్ణు & మహాలక్ష్మీ ఆలయం, వెంకటాపురం వద్ద.
క్షేత్రం, క్రిష్ణారెడ్డి పల్లె గ్రామం, సిద్ధాఒపురం మండలం, రాపూరు తాలూకా, నెల్లూరుకు 64 కిలోమీటర్ల దూరంలో.
సద్గురు శ్రీ తాతయ్య స్వామి ఆశ్రమం. వెంకటాపురం వద్ద.
దిగువ శ్రీశైలంగా పిలువబడిన శివాలయం. ప్రస్తుతం దీనిని పంత్రంగం అని పిలుస్తున్నారు. నెల్లూరుకు 70 కిలోమీటర్ల దూరంలో బంగాళ ఖాతం సముద్ర తీరంలో ఉంది.
పండుగలు /తిరునాళ్ళు
నెల్లూరులో జరుపుకొనే ముఖ్యమైన పండుగలు:సంక్రాంతి,ఉగాది, వినాయక చవితి, దసరా, దీపావళి, శ్రీరామనవమి రంగనాద స్వామి తిరునాళ్ళు, బారాషహీద్ దర్గా రొట్టెల పండుగ.
పశుపక్ష్యాదులు
నెల్లూరు వృక్షజాలతో మరియు జంతుజాలంతో సమృద్ధి కలిగి ఉంది. తూర్పు కనుమల భాగం మరియి సముద్రతీరం, తడి లేని అడవులు మరియు పొదలు కలిగి ఉండడం ఇందుకు కారణం. ఇక్కడ ఉన్న జంతుజాలం అద్భుతం. నెల్లూరుకు 70-80 కిలోమీటర్ల దూరంలో సూళ్ళూరు పేట వద్ద ఉన్న పులికాట్ సరస్సు ఒక విధమైన జలసంబంధిత వలస పక్షులకు ఆశ్రయం ఇస్తుంది. ఫ్లెమింగోలు, పెయింటెడ్ స్ట్రోక్స్, గ్రే పెలికాన్స్ మరియు సీగల్స్ ఇవి కాక అనేక పక్షులకు ఇది ఆలవాలం. పులుకాట్ సరస్సు తీరంలో నేలపట్టు పక్షి సంరక్షణకేంద్రము 486 కిలోమీటర్ల దూరం విస్తరించి ఉంది. సైబేరియన్ కొంగల జాతులు 160 ఇక్కడ ఉన్నట్లు ఇది గర్వంగా చెప్పుకుంటున్నది. నేలపట్టు ప్రతి సంవత్సరం ఫ్లెమింగో ఉత్సవం జరుపుకుంటుంది.
నెల్లూరు జిల్లా ప్రఖ్యాత సరస్సులకు, సముద్రతీరాలకు మరియు ఉద్యానవనాలకు ప్రసిద్ధి పొందింది. నెల్లూరు నుండి 22 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న కొత్త కోడూరు వద్ద సముద్రతీరం బహుసుందరమైనది. నెల్లూరుకు 14 కిలోమీఓటర్ల దూరంలో ఉన్న మైపాడు బీచ్ ఇసుక తిన్నెలకు రాక్షస అలలకు ప్రసిద్ధి. పొదలకూరు రోడు వద్ద ఉన్న నెల్లూరు లేక్ పార్క్ వద్ద బోటు సర్వీసులు మరియు రెస్టారెంట్లు పర్యాటకులను విశేషంగా ఆకర్షిస్తున్నాయి. నెల్లూరుకు 9 కిలోమీటర్ల దూరంలో మైపాడు బీచ్ మార్గంలో ఇందుకూరుపేట మండలంలోని కొత్తూరు సాయిబాబా మందిరం బాబా భక్తుల ప్రత్యేక ఆకర్షణ.
విద్యాసంస్థలు
నెల్లూరు ఉత్తమ నాణ్య కలిగిన విద్యను అందించే స్కూల్స్ కళాశాలలకు ప్రసిద్ధి. ఒక పక్క ప్రభుత్వం గ్రామీణ ప్రాంతాలకు సైతం విద్యా సౌకర్యాలను చక్కగా విస్తరిస్తంది.
ప్రస్తుతం అన్ని కళాశాలలు విక్రమసింహపురి విశ్వవిద్యాలయం నకు అనుసంధానించబడి ఉన్నాయి. మెడికల్, డేంటల్ మరియు నర్సింగ్ ఇన్స్‌టిట్యూట్స్ విజయవాడ లోని డాక్టర్ ఎన్ టి ఆర్ యూనివర్సిటీ ఆఫ్ హెల్థ్ సైన్సెస్</b>తో అనుసంధానించబడ్డాయి.
ప్రముఖ నారాయణా ఎడ్యుకేషనల్ సొసైటీ ప్రధాన కార్యాలయం నెల్లూరు లోనే ఉంది. నారాయణా మెడికల్ కాలేజ్ యు జి మరియు పీ జి ఉన్నత విద్యను అందిస్తున్నాయి. నారాయణా డెంటల్ కాలేజ్ తొమ్మిది వైవిధ్యమున్న విభాగాలలో డెంటల్ యు జి మరియు పీ జి విద్యలను అందిస్తుంది. నారాయణా నర్సింగ్ ఇన్స్‌టిట్యూట్స్, నారాయణా యోగా & నేచురోపతీ కాలేజ్, నారాయణా ఫార్మసీ, నారాయణా కాలేజ్ ఆఫ్ ఫిజియోథెరఫీ, నారాయణా ఇంజనీరింగ్ కాలేజులు, జూనియర్ కాలేజులు మరియు స్కూల్స్ దేశమంతా ఉన్నాయి. నెల్లూరు చింతారెడ్డి పాలెంలో విడిగా మెడికల్, డెంటల్ మరియు నర్సింగ్ ఇన్స్‌టిట్యూట్స్ స్పెషల్ ఆసుపత్రులకు అనువైన ప్రదేశం. ముప్పవరపు వెంకయ్య నాయుడు కాలేజ్ చాలా పేరున్న కాలేజి. జగన్స్ డిగ్రీ మరియు పీజి కాలేజీ కూడా అత్యంత ప్రాముఖ్యత కలిగినది.
దీని స్థాపకుడు జగన్మోహన రెడ్డి. ప్రస్తుతం ఈ కాలేజి మధుసూదన రెడ్డి ఆధ్వర్యంలో నడుస్తుంది. వారికి ఎమ్ సి అ, ఎమ్ బి ఎ మరియు ఫార్మసీకి చెందిన కాలేజులు ఉన్నాయి.
విద్యాలయాలు
విక్రమ సింహపురి విశ్వవిద్యాలయం
వెంకటగిరి రాజా కళాశాల
సర్వోదయ డిగ్ర్రీ కాలేజి
దొడ్ల కౌ శల్యమ్మ మహిళా కళాశాల
జవహర్ భారతి కాలేజి, కావలి
ఎమ్ఎస్ఆర్ కాలేజి, కావలి.
ఆకర్షణలు
జిల్లాలో పెన్నా నది ఒడ్డున ఉన్న రంగనాధ స్వామివారి ఆలయం, దగ్గరలోనే గొలగమూడిలో ఉన్న వెంకయ్యస్వామి మందిరం,ఉదయగిరి కోట, నరసింహ కొండ, పెంచల కోన, వెంకటగిరి రాజుల కోట, పినాకిని సత్యాగ్రహ (గాంధీ) ఆశ్రమం, పల్లిపాడు, మైపాడు బీచ్, శ్రీహరికోట వద్ద ఉన్న విఖ్యాతిగాంచిన రాకెట్ ప్రయోగ కేంద్రం,శ్రీ కామాక్షితాయి ఆలయం జొన్నవాడ, కృష్ణపట్నం రేవు, నేలపట్టు మొదలైన అనేక చూడదగిన ప్రదేశాలు ఉన్నాయి.
పులికాట్ సరస్సు: 500 చ.కి.మీ. విస్తీర్ణంలో విస్తరించి ఉన్న ఉప్పునీటి సరస్సు.
నెల్లూరు
పినాకిని సత్యాగ్రహ (గాంధీ) ఆశ్రమం, పల్లిపాడు
శ్రీహరికోట అంతరిక్ష ప్రయోగకేంద్రం
మైపాడు బీచ్
నేలపట్టు పక్షి సంరక్షణ కేంద్రం: సూళ్ళూరుపేట దగ్గర బూడిదరంగు పెలికన్స్ కోసం ఈ కేంద్రాన్ని ఏర్పాటు చేశారు.
రంగనాధ స్వామివారి ఆలయం
గొలగమూడిలో వెంకయ్యస్వామి మందిరం
ఉదయగిరి కోట
నరసింహ కొండ
పెంచలకోన
వెంకటగిరి రాజుల కోట
శ్రీ కామాక్షితాయి ఆలయం జొన్నవాడ
కృష్ణపట్నం రేవు.
సంగం ఆనకట్ట
శ్రీవెంగమాంబ పేరంటాళ్ళ దేవాలయం నర్రవాడ
దేవాలయాలు
నెల్లూరు జిల్లా అనేక ఆలయాలకు ప్రసిద్ధి చెందినది. వాటిలో కొన్ని అద్భుతమైనవి.
శ్రీ తల్పగిరి రంగనాథస్వామి ఆలయం - పెన్నా నది ఒడ్డున ఉంది. ఇది ప్రపంచంలోనే ఉన్న మూడు రంగనాధ స్వామి దేవాలయాల్లో ఒకటి (మిగిలినవి శ్రీరంగం, శ్రీరంగపట్టణం).
శ్రీ మూలస్థానేశ్వర స్వామి ఆలయం, నెల్లూరు
భగవాన్ శ్రీశ్రీశ్రీ వెంకయ్యస్వామి గొలగమూడి
శ్రీ కామాక్షితాయి ఆలయం, జొన్నవాడ
శ్రీ లక్ష్మీనృసింహస్వామి ఆలయం, నరసింహ కొండ
చంగాళ్లమ్మ గుడి, సూళ్లూరుపేట
పెనుశిల నరసింహస్వామి ఆలయం, పెంచలకోన
సోమేశ్వర స్వామి ఆలయం, సోమశిల
జ్వాలాముఖి అమ్మవారు, నెల్లూరు జిల్లా.
ఘటిక సిద్దేశ్వరం, నెల్లూరు జిల్లా.
సాయిబాబా గుడి, నెల్లూరు
శ్రీ కృష్ణ మందిరం, మొల్లూరు, మంత్తుకూరు (మం), నెల్లూరు జిల్లా.
క్రీడలు
నెల్లూరు జిల్లాలో అధికంగా చూడబడుతున్న మరియు ఆడబడుతున్న క్రీడ క్రికెట్. కబడి, బాడ్మింటన్ మరియు వాలిబాల్ మొదలైనవి ఈతర ప్రబలమైన క్రీడలు. చెస్ మరియు కేరమ్స్ వంటి ఇండోర్ గేమ్స్ కూడా నగరంలో ప్రాబల్యత సంతరించుకున్నాయి. 1982 మరియు 1996 జాతీయ అవార్డును సాధించి అలాగే 1982 మరియు 1996 ఒలింపిక్స్ క్రీడలలో భారతదేశం తరఫున పాల్గొని ల్యూసెన్నె మరియు ఆర్మేనియా టి ఎన్ పరమేశ్వరన్ నెల్లూరు వాసియే. ప్రత్యేక సందర్భాలలో చిన్న గ్రామాలలో కోడిపందాలు మరియు ఎద్దుల పందాలు జరుగుతుంటాయి.
జిల్లాకు చెందిన ప్రముఖులు
అవధూతలు / యోగులు
భగవాన్ శ్రీశ్రీశ్రీ వెంకయ్యస్వామి (1887-1982)
యోగి రామయ్య (1895-1962)
నెల్లూరు నిత్యనందస్వామి (1864-1936)
స్వాతంత్ర్య సమర యోధులు
దిగుమర్తి హనుమంతరావు (1890-1926) - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
సి.వి.కృష్ణ (1894-1953) - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
చక్కా కొండయ్య - (1929) స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
తూములూరు అనంత పద్మనాభయ్య 1910? స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
నేదురుమల్లి బాలకృష్ణారెడ్డి (1915-78) - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
పాటూరి బాలసరస్వతమ్మ - స్వాతంత్ర్య సమర యోధురాలు
గండవరపు హనుమరెడ్డి - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
రాళ్ళపల్లి రామ సుబ్బయ్య - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
దువ్వూరి బలరామిరెడ్డి - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
నాయిడి పట్టాభిరామిరెడ్డి - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
చుండి జగన్నాధం - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
పాటూరి సుబ్బరామయ్య - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
పొణకా కనకమ్మ (1892-1963) - స్వాతంత్ర్య సమర యోధురాలు, సుప్రసిద్ద సంఘసేవిక - శ్రీ కస్తూరిదేవి విద్యాలయ వ్యవస్థాపకురాలు
ఓరుగంటి మహలక్ష్మమ్మ - పొణకా కనకమ్మతో కలసి పనిచేసారు
నూకలపాటి వెంకటపతి రెడ్ది (1888-1953) - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
ఏనుగ వెంకట నరసారెడ్డి (1892- ) - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
రాయపూడి దేవదానం (1924- ) - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
దామవరపు మరియన్న ( ) - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
రేబాల లక్ష్మినరసారెడ్డి - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
లేబురి సుబ్బిరామిరెడ్డి బుచ్చిరెడ్డిపాళేం - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
బత్తెన రామక్రిష్ణారెడ్డి ఆల్లూరు - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
ఓరుగంటి వెంకట సుబ్బయ్య కావలి - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
వింజమూరి చంచయ్య - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
బొమ్మ శేషురెడ్డి - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
ఇంద్రగంటి సుబ్రహ్మణ్యం - స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు
కటికినేని కళ్యాణరావు, కటికినేని వెంకటరావు - వెంకటగిరి
కె.ఎల్.నారాయణరావు - వెంకటగిరి
గూడూరి శేషారెడ్డి
వేమూరి లక్ష్మయ్య ఆల్లూరు - స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు
శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు - (1902-1952) తెలుగుజాతి పిత, స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు మరియు భాషాప్రయుక్త రాష్ట్రాలకు పాటుబడిన వాడు.
పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య - (1913-85) దక్షణ భారత కమ్యునిస్టు ఉద్యమ నిర్మాత
బెజవాడ రామచంద్రారెడ్డి - (1894 - 1973) స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు, మద్రాసు రాష్ట్ర శాసనసభ సభ్యులు
బెజవాడ గోపాల రెడ్డి - (1907-1997) స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు, ఉత్తర్ ప్రదేశ్ తొలి గవర్నర్, ఆంధ్ర రాష్ట్ర ద్వితీయ ముఖ్యమంత్రి
బెజవాడ లక్ష్మీకాంతమ్మ - స్వాతంత్ర్య సమర యోధురాలు
ఖండవల్లి కృష్ణారావు
వైద్య రంగ ప్రముఖులు
పుచ్చలపల్లి రామచంద్రారెడ్డి నెల్లూరు నగరంలో నడుస్తున్న రామచంద్రారెడ్డి ప్రజావైద్యశాల వ్యవస్థాపకుడు
జెట్టి శేషారెడ్డి - నెల్లూరు రామచంద్రారెడ్డి ప్రజావైద్యశాలలో ప్రజావైద్యునిగా ప్రజలకు ఉచిత వైద్యాన్ని అందించిన వ్యక్తి.
అల్లాడి మహదేవయ్య
డాక్టర్ లక్ష్మి
మన్నెం శేషారెడ్డి
సాంఘిక ఉద్యమ ప్రముఖులు
దూబగుంట రోశమ్మ: సారా వ్యతిరేక ఉద్యమ కారిణి
శాస్త్రవేత్తలు, పరిశోధన రంగ ప్రముఖులు
డా.ఆనుమకొండ జగదీష్
డా. కాటూరి నారాయణ
ప్రముఖు పాత్రికేయలు
జికె రెడ్డి (1922- )
కవులు -సాహితి కారులు
కవి తిక్కన్న
ఎర్రన
ఆతుకూరి మొల్ల
పుష్పగిరి తిమ్మన
శ్రీనాధుడు
నారాయణ కవి - (14?? ) పంచతంత్రన్ని తెలుగు లోనికి అనువదించారు
వేదం వేంకటరమణశాస్త్రి (1817-)
వావిళ్ళ రామస్వామి శాస్త్రి (1826-1891): సుప్రసిద్ద తెలుగు గ్రంథ ప్రచురణ కర్త. ఎన్నో అమూల్యమైన గ్రంథాలను ప్రచురించిన ఈయన భాషోద్ధారక బిరుదాంకితులు. ఆంధ్ర వాజ్మయ ముద్రణకు ఆది సరస్వతీ నిలయము (వావిళ్ళ ప్రెస్సు) ని నెలకొల్పినారు.
వజ్ఝల సీతారామశాస్త్రి - ప్రథమ పెద్దబాలశిక్ష: తెలుగుభాష విజ్ఞానకోశన్ని1820లో రచించారు
అయ్యనకోట పార్ధసారధిశెట్టి (1862-
దువ్వూరి రామిరెడ్డి- (1895 నవంబర్ 9—1947 సెప్టెంబరు 11) కవికోకిల అని ప్రసిద్ధుడైన రైతు, కవి.
బడి గురవారెడ్డి (1915-)
దావూద్ (కవి) (1920-1994 )
గుంటూరు శేషేంద్ర శర్మ (1927-2007)- ప్రముఖ సుప్రసిద్ధ కవి
దర్భా వెంకట కృష్ణమూర్తి, ఆంధ్రశాఖాధ్యక్షులు, వి.ఆర్.కాలేజి. విషాద తిమ్మరుసు రచయిత.
దుర్భా సుబ్రహ్మణ్యశర్మ
దుర్భా రామ్మూర్తి
పిశుపాటి విశ్వేశ్వరశాస్త్రి
వేదం వెంకటాచల అయ్యర్
పూండ్ల రామకృష్ణయ్య, అముద్రిత గ్రంథచింతామణి నిర్మాత
పులుగుండ్ల రామకృష్ణయ్య
ఉండేల మాలకొండారెడ్డి
ఆచార్య ఆత్రేయ
కోట సుబ్రహ్మణ్యశాస్త్రి
దీపాల పిచ్చయ్యశాస్త్రి
కె.వి.రమణారెడ్డి
నేలనూతల శ్రీకృష్ణమూర్తి (ఎన్.ఎస్.కె.)
వెన్నెలకంటి
వెన్నెలకంటి సుబ్బారావు
వేదం వెంకటరామ
పోలూరు హనుజ్జానకీరామశర్మ
రంగ రామానుజాచార్య
నేలటూరి రామదాస అయ్యంగార్
రేవూరి అనంత పద్మనాభరావు
తిక్కవరపు పఠాభిరామిరెడ్డి
గుర్రం సుబ్బరామయ్య
గుర్రం వెంకట సుబ్రహ్మణ్యం
దొడ్ల రామచంద్రారెడ్డి (డి.ఆర్.)
నెల్లూరు వెంకట రామానాయుడు
మోచర్ల రామకృష్ణయ్య
దుగ్గిశెట్టి వెంకట రమణయ్య
బండి గోపాలరెడ్డి
పెన్నేపల్లి గోపాలకృష్ణ
రాజకీయ రంగ ప్రముఖులు
బెజవాడ పాపిరెడ్డి - సోషలిస్టు నాయకుడు, లోక్‌నాయక్‌ జయప్రకాశ్‌ నారాయణ అనుచరుడు, తెలుగుదేశం పార్టీ ఉపాధ్యక్షుడు (1983 నుంచి 1985)
గొట్టిపాటి కొండపనాయుడు - "మనం-మనదేశం", "ఆంధ్రప్రదేశ్", "దేశదర్శిని", "నెల్లూరు దర్శిని" పుస్తకాలను రచించాడు.
పాటూరు రామయ్య మార్క్సిస్టు పార్టీ నాయకుడు
పెళ్ళి రమణయ్య—కమ్యునిస్టు పార్టీ నాయకుడు, పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య అనుచరుడు.
ఎం.వెంకయ్య నాయుడు - భారతీయ జనతా పార్టీ మాజి అధ్యక్షులు
నేదురుమల్లి జనార్ధనరెడ్డి, మాజీ ముఖ్యమంత్రి
నేదురుమల్లి రాజ్యలక్ష్మి (మాజీ మంత్రి),
ఆనం వివేకానంద రెడ్డి
ఆనం రామనారాయణ రెడ్డి
మధు
నాటక రంగ ప్రముఖులు
తిరుపతి హరగోపాల్
పొన్నాల రామసుబ్బారెడ్డి
రేబాల రమణ
సినీరంగ ప్రముఖులు
రమణా రెడ్డి - హాస్య నటుడు
సింగీతం శ్రీనివాసరావు - దర్శకుడు
వై.వి. రావుఅలనాటి సినిమా నటుడు,దర్శకుడు
సి.పుల్లయ్య - మూగ సినిమాలలో నటుడు
ఘంటసాల రాధాకృష్ణమూర్తి- టాకీ సినిమాలలో నటుడు
ఏ.ఎం.రత్నం - సినిమా నిర్మాత, దర్శకుడు
ఎస్.పి.బాలసుబ్రహ్మణ్యం- నేపథ్యగాయకుడు, నటుడు
శ్రీపతి పండితారాధ్యుల శైలజ ఎస్.పి.శైలజ -సినిమా గాయని మరియు డబ్బింగ్ కళాకారిణి
ఆత్రేయ మనసుకవి - తెలుగు సినీ కవి
వాణిశ్రీ - కథానాయిక
మల్లెమాల సుందర రామిరెడ్డి (ఎంఎస్ రెడ్డి)- ప్రముఖ తెలుగు రచయిత మరియు సినీ నిర్మాత.
పారిశ్రామికరంగ ప్రముఖులు
జి.వి. క్రిష్ణారెడ్డి - జి వి కె గ్రూప్ వ్యవస్థాపకుడు మరియు ఛైర్మన్
తిక్కవరపు సుబ్బిరామి రెడ్డి
బొల్లినేని క్రిష్ణయ్య నాయుడు
ఆధ్యాత్మిక రంగ ప్రముఖులు
స్వామి సుందర చైతన్య
కమలానంద భారతి స్వామి
మాధ్యమం
నెల్లూరు జిల్లాలో ప్రాంతీయ పత్రికలు అనేకం ఉన్నాయి. అవి వరుసగా నెల్లూరు ఎక్స్‌ప్రెస్, లాయర్, జామిన్రియాట్, నెల్లూరు న్యూస్, గూడూర్ న్యూస్, నగరభేరి ఇంకా అనేకం ఉన్నాయి. వీటిలో అనేకం సాక్షి, ఈనాడు, వార్త మరియు ఆంధ్రజ్యోతి వంటి పత్రికల వలన తుడిచి పెట్టుకు పోయినా లాయర్ మరియు జామిన్రియాట్
మాత్రం ఇప్పటికీ ప్రజాదరణతో ముందుకు సాగుతున్నాయి.
నెల్లూరులో తెలుగు సినిమాలకు విపరీతమైన అభిమాన వర్గం ఉంది. పట్టణంలో చాలా సినిమా థియేటర్లు ఉన్నాయి. అదే విధముగ నెల్లూరు లోని సినిమా హాళలో ఫెసిలిటిస్ చాలా బాగుంటాయి.
బయటి లింకులు
మూలాలు
వర్గం:ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జిల్లాలు
వర్గం:కోస్తా | https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%20%E0%B0%AA%E0%B1%8A%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BF%20%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81%20%E0%B0%A8%E0%B1%86%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%81%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
138,
470,
771,
961,
1177,
1415,
1542,
1637,
1776,
1858,
1910,
2089,
2212,
2334,
2438,
2587,
2771,
2947,
3062,
3218,
3378,
3676,
3895,
4235,
4528,
4680,
4945,
5187,
5510,
5580,
5858,
5980,
6072,
6130,
6241,
6436,
6722,
6838,
6995,
7121,
7491,
7665,
7899,
7991,
8194,
8247,
8457,
8740,
8968,
9102,
9279
],
"plaintext_end_byte": [
119,
469,
770,
960,
1176,
1414,
1541,
1636,
1753,
1857,
1909,
2062,
2211,
2333,
2437,
2555,
2770,
2946,
3061,
3217,
3329,
3675,
3894,
4218,
4527,
4679,
4925,
5186,
5509,
5579,
5807,
5979,
6071,
6129,
6219,
6435,
6721,
6837,
6994,
7120,
7422,
7664,
7898,
7990,
8174,
8246,
8456,
8739,
8967,
9101,
9266,
9318
]
} | Je,Uganda ilipata Uhuru mwaka upi? | Historia ya Tanzania | swahili | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} | Historia ya Tanzania inahusu eneo la Afrika Mashariki ambalo wakazi wake leo wanaunda Jamhuri ya Muungano wa Tanzania.
Historia ya awali
Nchi ina mabaki ya kale sana ya zamadamu (kiumbe aliyekaribiana na binadamu kwa umbile). Sehemu ya Bonde la Ufa, kama Bonde la Oltupai (zamani Olduvai Gorge) lililoko ndani ya hifadhi ya Serengeti, ndiko kulikogunduliwa masalia ya viumbe wa jamii ya watu wa kale yenye umri mkubwa kuliko yote yanayojulikana duniani hadi hivi sasa.
Kutokana na ugunduzi huo, baadhi ya wanasayansi duniani wanaamini kuwa Tanzania bara ni chimbuko la binadamu. Ushahidi wa kisayansi unatokana na nyayo za zamadamu zilizogunduliwa katika eneo la Laetoli lililoko kusini kidogo mwa Oltupai, umeongeza uzito wa hoja ya Tanzania kuwa chimbuko la binadamu.
Binadamu wa kwanza kuishi huko huaminiwa kuwa wawindaji wa jamii ya Wasani, halafu Wabilikimo. Wa kwanza wanaendelezwa na wajukuu wao Wasandawe, kabila la pili limemezwa na makabila mengine
Milenia za mwisho Kabla ya Kristo walihamia huko Wakushi kutoka kaskazini, nao wakameza kwa kiasi kikubwa wakazi asili, wakaingiza kilimo, ufugaji na uzalishaji kwa jumla. Wairaqw wa leo ni wajukuu wa wahamiaji hao.
Katika karne za kwanza BK walifika kwa awamu kutoka magharibi wahamiaji Wabantu wenye ujuzi wa kilimo na uhunzi. Nao wakameza kwa kiasi kikubwa wakazi waliotangulia. Makabila mengi sana ya leo katika Tanzania ni wajukuu wa wahamiaji hao.
Hatimaye Waniloti kutoka kaskazini walizidi kuingia hadi karne ya 18. Mababu wa Wajaluo na Wamasai walifika katika mwendo huu.
Kabla ya kufika kwa ukoloni kulikuwa na madola madogo mbalimbali na maeneo madogo ya kikabila.
Kanda la pwani pamoja na njia za misafara kuelekea Ziwa Tanganyika vilikuwa chini ya athira ya Usultani wa Zanzibar.
Usultani wa Zanzibar
Usultani huo ulikuwa nchi kwenye pwani ya Afrika mashariki kati ya 1856 na 1964.
Tangu 1890 ilikuwa nchi lindwa chini ya Uingereza.
Ilianzishwa wakati wa kugawa Usultani wa Omani mwaka 1856 ikaishia mwaka 1964 baada ya mapinduzi ya Zanzibar na muungano na Tanganyika uliozaa Tanzania.
Sayyi Said kuhamia Unguja
Usultani ulianzishwa wakati Sultani Sayyid Said alipoamua kuhamisha makao makuu yake kutoka Maskat (Omani) kwenda Unguja.
Sayyid Said alikuwa Sultani wa Omani tangu mwaka 1804. Aliimarisha utawala wa Omani juu ya pwani ya Afrika ya Mashariki.
Mwaka 1829 alifaulu kuteka Mombasa iliyokuwa mji pekee wa kujitegemea kati ya miji yote ya Uswahilini.
Visiwa vya Unguja na Pemba vilikuwa chini ya Omani tangu mwaka 1689, Wareno walipofukuzwa katika pwani za Uswahilini.
Biashara ya karafuu na watumwa
Sayyid Said aliona nafasi kubwa ya biashara ya karafuu kwa ajili ya soko la Uhindi na kwingineko. Mwaka 1829 akaanzisha mashamba ya mikarafuu kwa kutumia kazi ya watumwa kutoka bara.
Biashara hiyo ikabadilisha uso wa mji wa Zanzibar wa karne ya 19 uliowahi kuwa kijiji kikubwa tu cha vibanda kando ya boma lililojengwa na Omani kama kizuizi dhidi ya Wareno.
Baada ya azimio la mwaka 1832 la kuhamisha mji mkuu wa Omani kwenda Unguja, idadi ya wakazi wa mji ilikua haraka.
Nchi za nje zikatambua mji mkuu mpya na kujenga uhusiano. Ubalozi wa Marekani ulijengwa mwaka 1837, Uingereza ukafuata mwaka 1841 na Ufaransa mwaka 1844.
Sultani mwenyewe aliondoka kabisa Maskat mwaka 1840. Kukua kwa Zanzibar kulisababisha kukonda kwa mji wa Maskat
Kugawiwa kwa Omani kulikuwa mwanzo wa Zanzibar
Baada ya kifo cha Sayyid Sultan mwaka 1856, usultani wa Oman uligawiwa kati ya wanawe. Sayyid Majid bin Said Al-Busaid (1834/1835–1870) akawa Sultani wa kwanza wa Zanzibar na kaka yake Sayyid Thuwaini bin Said al-Said akawa Sultani wa Oman akitawala nchi hiyo bila maeneo ya Afrika ya Mashariki.
Usultani mpya ulikuwa nchi yenye nguvu kati ya Rasi Delgado (mpakani na koloni la Kireno ya Msumbiji) hadi Mogadishu (Somalia). Athira yake ilienea kupitia njia za misafara ya pembe za ndovu na watumwa hadi mto Kongo.
Wafanyabiashara kama Tippu Tip waliokuwa raia wa Usultani wakapita Tabora na Ujiji kwenda ziwa Tanganyika na kuingia ndani ya eneo la Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo ya leo. Wapagazi wao walibeba bidhaa kutoka Zanzibar zilizobadilishwa kwa pembe za ndovu hasa. Watumwa walikamatwa au kununuliwa wakabeba pembe hadi pwani.
Sayyid Bargash
Sultani wa pili wa Zanzibar yenyewe, Sayyid Bargash, alijitahidi kujenga uhusiano na nchi za nje. Alifunga soko la watumwa Zanzibar mjini kulingana na mapatano ya kimataifa, lakini akavumilia biashara ya watumwa kuendelea chinichini. Wakati wa Bargash majengo mengi ya Mji Mkongwe yakajengwa.
Mwishowe mwa utawala wake aliona kupungukiwa kwa eneo lake kutokana na mashindano ya nchi za Ulaya ya kuenea katika Afrika baada ya mkutano wa Berlin.
Mwaka 1885 Karl Peters alifanya mikataba ya ulinzi na watawala wadogo waliokuwa chini ya Sultani barani Tanganyika. Upingamizi wa Sultani ulishindikana kwa sababu Wajerumani walituma manowari Unguja akapaswa kukubali maeneo mapya ya Wajerumani.
Kuenea kwa ukoloni
Mwaka 1886 mkataba kati ya Uingereza na Ujerumani ulibana eneo la sultani barani katika kanda yenye upana wa maili kumi tu kati ya Rasi Delgado na Mogadishu. Bargash na mfuasi wake Khalifa bin Said waliamua kuuza maeneo hayo au kuyakodisha.
1887/1888 pwani ya Kenya ilikodishwa kwa Waingereza. Wakati wa uhuru wa Kenya sehemu hii ikaingizwa katika Jamhuri ya Kenya.
Pwani ya Tanganyika ikakodishwa kwa Wajerumani mwaka 1888 na hatimaye kuuzwa mwaka 1890.
Miji kwenye pwani ya Somalia ikakodishwa kwa Italia mwaka 1892 ikauzwa mwaka 1906, ila Mogadishu mwaka 1924.
Hali halisi usultani ukabaki na visiwa viwili vya Unguja na Pemba tu.
Waingereza walikuwa walisita kuhusu Zanzibar lakini baada ya jaribio la Karl Peters la kufanya mkataba na Sultani ili kuingiza visiwa hivyo katika Afrika ya Mashariki ya Kijerumani, Uingereza uliamua kutafuta utawala wa visiwa.
Mkataba wa Zanzibar-Heligoland na mwisho wa uhuru
Mkataba wa Zanzibar-Helgoland kati ya Ujerumani na Uingereza ulileta patano la kuwa Zanzibar itakuwa chini ya Uingereza.
Tangu mwaka 1890 waziri mkuu wa Sultani alikuwa Mwingereza aliyepokea amri kutoka London.
Tangu mwaka 1913 nafasi ilichukuliwa na afisa mkazi mkuu.
Kwa muda wa miaka 26 usultani ulikuwa na fedha yake ya pekee iliyoitwa Riali ya Zanzibar.
Koloni la Kijerumani
Maeneo yaliyoitwa baadaye (1920) "Tanganyika" na baadaye tena Tanzania Bara yaliunganishwa mara ya kwanza tangu mwaka 1886 kama koloni la Ujerumani lililoitwa Afrika ya Mashariki ya Kijerumani.
Tangu mwaka 1885 Karl Peters, kwa niaba ya Shirika la Ukoloni wa Kijerumani (Gesellschaft für Deutsche Kolonisation) alianza kufanya mikataba na watawala wenyeji katika maeneo ya Usagara, Nguru, Useguha na Ukami iliyoweka msingi wa madai yake ya kuchukua utawala mkuu wa maeneo hayo.
Uenezeaji wa Wajerumani uliendelea hasa baada ya kushinda upinzani katika vita ya Abushiri na vita dhidi ya Wahehe.
Koloni lile la Kijerumani lilikuwa kubwa kuliko Tanganyika ya baadaye, maana ilijumlisha pia maeneo ya Rwanda na Burundi pamoja na sehemu ndogo ya Msumbiji.
Wakati wa Vita Kuu ya Kwanza ya Dunia (1914 - 1918) koloni hilo la Kijerumani lilitekwa na majeshi ya Uingereza na Ubelgiji.
Mkataba wa Versailles wa mwaka 1919 ulikuwa na kanuni za kuchukua makoloni yote ya Ujerumani na kuzikabidhi kwa mataifa washindi wa vita. Sehemu kubwa ya Afrika ya Mashariki ya Kijerumani iliwekwa chini ya utawala wa Uingereza, kasoro maeneo ya Rwanda na Burundi yaliyokabidhiwa mikononi mwa Ubelgiji.
Tanganyika Territory ya Kiingereza baada ya kuondoka kwa Wajerumani
Utawala wa Wajerumani ulikoma katika eneo la Tanzania Bara baada ya Ujerumani kushindwa katika vita vikuu vya kwanza vya dunia vilivyodumu kutoka mwaka 1914 hadi mwaka 1918.
Mwaka 1919 sehemu kubwa ya koloni la Kijerumani, ikiwa na wakazi 3,500,000 hivi, ilikabidhiwa rasmi mikononi mwa Uingereza kama eneo lindwa chini ya mamlaka ya Shirikisho la Mataifa kulingana na kifungo 22 cha mkataba wa Versailles.
Mwaka 1922 Shirikisho la Mataifa lilithibitisha hatua hiyo na kuamua masharti ya kukabidhi.
Waingereza walihitaji jina jipya kwa ajili ya koloni hilo na tangu Januari 1920 wakaamua kuliita "Tanganyika Territory" kwa kutumia jina la ziwa kubwa upande wa mashariki ya eneo. [1]
Uhuru na Muungano
Tanganyika ilipata uhuru wake tarehe 9 Desemba 1961.
Zanzibar ilipata uhuru wake tarehe 10 Desemba 1963. Uhuru wa usultani ukadumu muda mdogo tu. Mapinduzi ya tarehe 12 Januari 1964 yakamuondoa Sultani. Mauaji ya familia nyingi zenye asili ya Kiarabu yakafuata.
Tarehe 26 Aprili 1964 Tanganyika na Zanzibar ziliungana kuwa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Hapo kiongozi wa Tanganyika Mwalimu Julius Kambarage Nyerere alipata kuwa Rais wa kwanza (1964-1985) na kiongozi wa mapinduzi ya Zanzibar Abedi Amani Karume akawa Makamu wa Kwanza wa Rais.
Tanzania, chini ya Rais wa awamu ya pili Ali Hassan Mwinyi (1985-1995) iliruhusu mfumo wa vyama vingi vya siasa Tanzania na kuanza mpango wa kurekebisha uchumi kuendana na masharti ya Benki ya Dunia na Shirika la Fedha Duniani.
Rais wa awamu ya tatu, Benjamin Mkapa (1995-2005) aliendeleza mfumo wa uchumi wa soko huria ambapo mashirika ya umma yanabinafsishwa.
Tarehe 21 Desemba 2005 Jakaya Kikwete aliapishwa kuwa Rais wa nne wa taifa (2005-2015), naye aliendeleza sera za watangulizi wake akitokea chama hichohicho cha CCM.
Tanbihi
Jamii:Tanzania
Jamii:Historia ya Afrika | https://sw.wikipedia.org/wiki/Historia%20ya%20Tanzania |
{
"plaintext_start_byte": [
0,
718,
2442,
3991,
7001,
9017,
10086,
10430,
11171,
13274,
15083,
16622,
17465,
18131,
19407,
21004,
21390
],
"plaintext_end_byte": [
666,
2422,
3943,
6974,
8984,
10032,
10391,
11142,
13221,
15025,
16596,
17426,
18114,
19384,
20281,
21258,
21947
]
} | అంబాలా జిల్లాలో ఎన్ని ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు ఉన్నాయి? | అంబాలా | telugu | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
హర్యానా రాష్ట్ర 21 జిల్లాలో అంబాలా ఒకటి. అంబాలా పట్టణం జిల్లాకేంద్రంగా ఉంది. జిల్లా తూర్పు సరిహద్దులో యమునా నగర్, ఉత్తర సరిహద్దులో సిర్మౌర్ మరియు పంచకుల, పశ్చిమ
సరిహద్దులో మోహలి మరియు పాటియాలా మరియు దక్షిణ సరిహద్దులో కురుక్షేత్ర జిల్లాలు ఉన్నాయి.
పేరు వెనుక చరిత్ర[1]
అంబాలా జిల్లా హర్యానా రాష్ట్రంలో చారిత్రకప్రసిద్ధి పొందిన జిల్లాగా గుర్తుంచబడుతుంది. జిల్లా గురించిన పురాతనకాల ప్రస్తావన తైత్తరీయ ఆర్యంకాలో ఉంది. అందులో కురుక్షేత్రా సరిహద్దులో తురంగనా ఉందని ఉంది. పనిని (పురాతన భారతీయ సాహిత్యం) సాహిత్యంలో ఈ ప్రాంతప్రస్తావన ఉందని ష్రుగ్నా సుఘ్ కనుగొన్నాడు. 14వ శతాబ్దంలో అంబారాజపుత్రులు అంబాలా నగరాన్ని స్థాపించారని భావిస్తున్నారు. అంబావాలా అనే పేరు కాలక్రమంలో అంబాలాగా మారిందని కొందరు భావిస్తున్నారు. కొందరు మామిడి (ఆం) తోటలు అధికంగా ఉన్నందున ఈ ప్రాంతానికి ఈ పేరువచ్చిందని భావిస్తున్నారు. మరికొందరు భావానీ అంబా పేరు ఈ నగరానికి వచ్చిందని భావిస్తున్నారు. అంబా ఆలయం ఇప్పటికీ అంబాలా నగరంలో ఉంది.
చరిత్ర
ఆరంభకాలంలో ఈ ప్రాంతంలో రాతి పనిముట్లను ఉపయోగించిన ఆరంభకాల పాలియోలిథిక్ కాలానికి చెందిన ఆదిమవాసులు నివసించారని భావిస్తున్నారు. తరువాత ఈ ప్రాంతంలో హరప్పన్ ప్రజల సంబంధిత ఆధారాలు లభించాయి. ప్రత్యేకంగా పెయింటిగ్ చేయబడిన గ్రే వేర్ పాటరీ ఇక్కడ ఆర్యులు నివసించారని తెలియజేస్తున్నాయి. అంబాలా ప్రాంతం పాండవులు వారి వారసులు పాలనలో ఉండేది. అశోకుని కాలానికి చెందిన తొపరా శాసనాలు మరియు స్థూపాలు (సింఘ్ వద్ద) కూడా ఈ ప్రాంతంలో లభించాయి. జిల్లాలోని చనేటి మౌర్యులకాలం నాటి ఆధారాలు లభించాయి. సుంగా టెర్రకోటా పరికరాలు లభించాయి. మెనందర్ నాణ్యాలు కూడా ఈ ప్రాంతంలో లభించాయి.
చారిత్రక ఆధారాలు
జిల్లాలోని అంబాలా నరియంఘర్ మద్య పరాథియన్ గొండోఫెర్నెస్ మరియు మహాక్షత్రపా రజువాలా నాణ్యాలు లభించాయి. కొన్ని ప్రాంతాలలో కుషాన్ కాలం నాటి ఇటుకలు లభించాయి. అందువలన ఈ ప్రాంతాన్ని కొంతకాలం కుషానులు పాలించారని భావిస్తున్నారు. రమేష్ చంద్ర మజుందార్ పరిశోధనలు అనుసరించి లాహోర్ మరియు కర్నా గుప్తసామ్రాజ్యంలో భాగంగా ఉండేది.
జిల్లాలో పలుప్రాంతాలలో మెహ్రౌలి పిల్లర్ వ్రాతలు మరియు వెండి నాణ్యాలు లభించాయి. ఈ ప్రాంతాన్ని అత్యధికమైన భారతీయ చక్రవర్తులు పాలించారని భావిస్తున్నారు. హర్షుని పాలనాకాలంలో ఈ ప్రాంతాన్ని చైనా యాత్రికుడు హూయంత్సాంగ్ సందర్శించాడు. ఈ ప్రాంతంలో బుద్ధిజం కూడా ప్రభావితం చూపిందని భావిస్తున్నారు. కన్నౌజ్‌కు చెందిన యశోవర్మన్ మరియు లాలాదిత్యా పాలితభూమిలో ఈ ప్రాంతం భాగంగా ఉందని భావిస్తున్నారు. ముహమ్మద్ ఘజ్నవి దండయాత్ర తరువాత చరుహాలు ఈ ప్రాంతం మీద ఆధిక్యత సాధించారు. తొపారా స్తంభం ఇందుకు సాక్ష్యంగా నిలిచింది. చివరిగా 1192లో టెర్రియన్ యుద్ధం తరువాత పృధ్విరాజ్ చౌహాన్‌ను ఓడించి ముస్లిములు ఈ ప్రాంతం మీద ఆధిక్యత సాధించారు. 9-12 శతాబ్ధాలలో ఈ ప్రాంతం మతపరమైన యాత్రాకేంద్రంగా ఉండేది. జిల్లాలో కనిపిస్తున్న పలు దేవతామూర్తుల విగ్రహాలు ముస్లిం దాడుల కాలంలో విధ్వంసం చేయబడిన అవశేషాలని భావిస్తున్నారు.
మధ్య యుగం
మధ్య యుగం జిల్లా ప్రాంతం కుతుబుద్దీన్ అయిబక్ సామ్రాజ్యంలో భాగంగా ఉంది. ఈ ప్రాంతం తైమూర్ దాడికి సాక్ష్యంగా నిలిచింది. 1450లో పంజాబ్ గవర్నర్ బహ్లాల్ లోడి ఈ ప్రాంతాన్ని తన ఆధీనం చేసుకున్నాడు. 1526లో బాబర్ ఈ ప్రాంతం మీద దండయాత్రచేసాడు. అక్బర్ పాలనలో ఈ ప్రాంతం ఢిల్లీ సుభాహ్‌లో అంబాలా మహల్‌గా ఉంది. గురుగోవింద్ సింగ్ శిష్యుడు (1709-10) ఈ ఫ్రాంతం మీద దాడి చేసాడు. 1710 లో మొఘల్ పాలకులు ఈ దాడిని తిప్పికొట్టాడు. బందా మరియు ఖిద్మత్ తరువాత ఈ ప్రాంతాన్ని 1739 నుండి మొఘల్ అధికారులు పాలించారు. విషాదకరమైన నాదిర్షా దండయాత్ర తరువాత మొఘల్ సామ్రాజ్యం చిన్న చిన్న రాజ్యాలుగా విడిపోయింది. 1757 లో అంబాలా మీద అబ్దాలి ఆధిక్యత సాధించాడు. 1763లో సిక్కులు అబ్దాలీని వధించి అంబాలా ప్రాంతాన్ని స్వాధీనం చేసుకున్నారు. మద్యయుగంలో ఈ ప్రాంతం పలు చారిత్రక సంఘటనలకు సాక్ష్యంగా నిలిచింది.
ఆధునిక యుగం
బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం ఆగమనం తరువాత ఈ ప్రాంతం మీద సిక్కుల ఆధిపత్యానికి అడ్డుకట్ట పడింది. బ్రిటిష్ వారు యమునా ప్రాంతంలోని ప్రదేశాలను స్వాధీనం చేసుకుంటూ అంబాలా ప్రాంతాన్ని కూడా తమ అధికారపరిధిలోకి చేర్చుకున్నారు. బ్రిటిష్ ఈ ప్రాంతంలోని రాజ్యాలను స్వాధీనం చేసుకుని అంబాలాను తమ రాజకీయ కేంద్రంగా చేసుకున్నారు. 1845లో సిక్కు రాజప్రతినిధులు బహిరంగంగా బ్రిటిష్ అధికారాన్ని ఎదిరించారు.
సిపాయీల తిరుగుబాటు
1857 సిపాయీల తిరుగుబాటులో అంబాలా జిల్లా ప్రత్యేకపాత్ర వహించింది. తిరుగుబాటు సమయంలో అంబాలా ఆయుధభండాగారంగా మారింది.
జాతీయ చైతన్యం
అంబాలా జిల్లా ప్రజలు జాతీయచైతన్యంతో రీ- ఆర్గనైజేషన్ జాతీయ స్థాయిలో స్థాపించారు. 1885 భారతీయ జాతీయ కాంగ్రెస్‌ను బాంబేలో స్థాపించిన వారిలో లాలా మురళి ధార్ (అంబాలా 1820-1924) ఒకరు. తరువాత 29వ శతాబ్దం ఆరంభం నాటికి భారతీయ జాతీయ కాంగ్రెస్ ఆంబాలా జిల్లా ప్రాంతం అంతటా వ్యాపించింది.
యుద్ధకాలం
అంబాలా ప్రజలు ప్రభుత్వయుద్ధాలకు సహకరించారు. మొదటి ప్రపంచ యుద్ధంలో సైన్యంలో చేర్చుకొనబడిన గ్రామాలలో నివసిస్తున్న రైతులు తరువాత ఉద్యోగం లేకుండా వీధిలో తిరిగసాగారు. అందువలన వారిలో మానసికమైన అసంతృప్తి అధికం అయింది. 1919లో మహాత్మా గాంధీ ఆరంభించిన ఇండియా అజిటేషన్‌లో అసంతృప్తి చెందిన సైనికులు భాగస్వామ్యం వహించారు. యుద్ధానంతర పరిస్థితి అంబాలాలో రాజకీయ చైతన్యం అధికంగా తీసుకువచ్చింది, ప్రజలు రోలత్ బిల్లును వ్యతిరేకించండం వాటిలో ఒకటి. క్రమంగా ప్రజలు ప్రభుత్వ విధానాలను మరియు చట్టాలను వ్యతిరేకించడం అధికం అయింది. జలియంవాలాబాగ్ విషాదం తరువాత మాహాత్మాగాంధీని ఖైదు చేసిన తరువాత దేశవ్యాప్తంగా అశాంతి నెలకొన్నది. అల్లర్లలో అంబాలా లోని
సిక్కు పయనీర్ మిలటరీ రెజిమెంట్ 1/34 (అంబాలా కంటోన్మెంట్) తీవ్రంగా ధ్వంసం చేయబడింది. చౌరి- చౌరా సంఘటన తరువాత ఉద్యమం నిలిపివేయబడింది.
సహాయనిరాకరణోద్యమం
1930లో మాహాత్మాగాంధి నాయకత్వంలో సహాయనిరాకరణోద్యమం జాతీయ స్థాయిలో ప్రారంభించబడింది. అంబాలా కూడా దీనిలో క్రియాశీలకంగా పాల్గొన్నది. 1930 ఏప్రిల్ 6 న అంబాలా ప్రధాన వీధులలో పెద్ద ఎత్తున ఊరేగింపు నిర్వహించబడింది. నాయకులు ఉద్రేకపూరితమైన ప్రసంగాలు చేసారు. ఈ సమయంలోనే నౌజవాన్ భారత్ సభ (లెఫ్ట్ వింగ్ ఉద్యమం) స్థాపించబడింది. దీనికి అంబాలా గ్రామప్రజల మరియు శ్రామికుల మద్దతు లభించింది. స్వదేశీ ఉద్యమం ఈ సమయంలో వేగవంతం అయింది. అంబాలా వ్యాపారులు విదేశీవస్త్రాల విక్రయించం అని ప్రమాణం చేసారు. బార్ అసోసియేషన్ ఖదర్ వస్త్రాలను ధరించాలని నిర్ణయించారు. 1920 ఏప్రిల్ 26న స్త్రీలు కూడా ఉద్యమంలో పాల్గొన్నారు. అంబాలా అంజిమండిలో స్త్రీ కార్యకర్తలు ఉప్పు తయారీ ఉద్యమం చేపట్టారు.
క్విట్ ఇండియా ఉద్యమం
1942 నాటికి పరిస్థితిలో మార్పులు సంభవించాయి. క్విట్ ఇండియా ఉద్యమం ఆరంభించబడింది. కాంగ్రెస్ చట్టవిరుద్ధమైనదని ఒరకటించబడింది. అంబాలా ప్రజలు అధైర్యపడక బ్రిటిష్ ప్రభుత్వాన్ని ఎదిరిస్తూ తీవ్రమైన పోరాటం చేసారు. తీవ్రవాదులు కూడా పోరాటంలో పాల్గొన్నారు. పలుమార్లు లాఠీచార్జి జరిగింది 298 మంది ఖైదుచేయబడ్డారు. 1944 ఉద్యమం నాయకుల ఖైదుకు
మరియు ప్రభుత్వం మీద ఒత్తిడి తీసుకురావడానికి కారణం అయింది. సుభాష్ చంద్రభోస్ నాయకత్వంలో అంబాలా ప్రజలు నేషనల్ ఆర్మీలో చేరి యుద్ధం చేసారు. 1947 ఆగస్టు 15న స్వాతంత్ర్యం లభించగానే దేశవిభజన కారణంగా అంబాలా జిల్లా ప్రజలు వలస సమస్యలు ఎదుర్కొన్నారు.
విభాగాలు
జిల్లా రెండు ఉపవొభాగాలుగా విభజించబడింది. అంబాలా ఉపవిభాగంలో (అంబాలా మరియు బరన) రెండు తాలూకాలు ఉన్నాయి. నరైన్‌ఘర్ ఉపవిభాగంలో ఒకేఒక తాలూకా ఉంది.
జిల్లాలో 4 విధానసభ నియోజకవర్గాలు (నరైన్‌గర్, అంబాలా నగరం, అంబాలా కంటోన్మెంటు మరియు మౌలానా) ఉన్నాయి. ఇవి అన్నీ అంబాలా పార్లమెంటు నియోజకవర్గంలో భాగంగా ఉన్నాయి.
2001 లో గణాంకాలు
జిల్లాలో పంజాబీ హిందీ భాషలు వాడుకలో ఉన్నాయి. ఇవి అధికార భాషలుగా ప్రభుత్వకార్యాలయాలలో వాడుకలో ఉన్నాయి. పంజాబీ భాష అధికమైన ప్రజలకు వాడుకలో ఉంది.
[5] గ్రామీణ ప్రాంతాలలో పౌధి (పొవాధి) భాష వాడుకలో ఉంది. ఇది పంజాబ్ తూర్పు ప్రాంతాలలో వాడుకలో ఉన్న భాష.
విద్య
అంబాలా నగరంలో ప్రాథమిక మరియు హైయ్యర్ సెకండరీ స్కూల్స్ ఉన్నాయి. అవి నగర మరియు సమీప గ్రామప్రజలకు విద్యాసౌకర్యం అందిస్తున్నాయి. ఎస్.ఏ. జైన్ సీనియర్ సెకండరీ స్కూల్, తుల్సీ పబ్లిక్ సీనియర్ సెకండరీ స్కూల్, ఎస్.ఏ జైన్ సీనియర్ మోడెల్ స్కూల్, పి.కె.ఆర్. జైన్ గరల్స్ సీనియర్ సెకండరీ స్కూల్, డిఎ.వి పబ్లిక్ స్కూల్ మొదలైన గుర్తించతగిన స్కూల్స్ ఉన్నాయి. అంబాలా కంటోన్మెంటులో ఫరూఖా ఖల్సా ఎస్.ఆర్. స్కూల్ డి.ఎ.వి. ఎస్.ఆర్ సెకండరీ స్కూల్, రివర్ సైడ్ డి.ఎ.వి. ఎస్.ఆర్. సెకండరీ స్కూల్ ఉన్నాయి.
ఆర్ధికం
ఇండో గంగా మైదానంలో ఉన్నందున భూమి అధికసారవంతం మరియు వ్యవసాయయోగ్యంగానూ ఉంది.
Being located in the Indo-Gangetic Plain, the land is generally fertile and conducive to agriculture. However, primary sector contributes much lesser to the economy of the district than it does to the economy of Haryana.[6]
జిల్లాలో చిన్న తరహా పరిశ్రమలు అనేకం ఉన్నాయి. జిల్లాలో పెద్ద ఎత్తున సైంటిఫిక్ మరియు సర్జికల్ ఉపకరణాలు ఉత్పత్తి చేయబడుతున్నాయి. జిల్లా సౌంటిఫిక్ ఉపకరణాల ఉత్పత్తిలో
ప్రథమస్థానంలో ఉంది. .[7] జిల్లాలో తయారుచేయబడుతున్న మైక్రోస్కోప్స్ మరియు ఇతర ఉపకరణాలు దేశంలోని పలు పరిశోధనశాలలలో ఉపయోగించబడుతున్నాయి. జిల్లాలో సబ్మెర్సిబుల్ పైపులు మరియు మిక్సర్లు, గ్రైండర్లు పరిశ్రమ అభివృద్ధి చెందింది. అంబాలా వస్త్రాల తాయారీకి కూడా కేంద్రంగా ఉంది.
పెళ్ళి కుమార్తె ధరించే దుస్తులు, రగ్గులు (దుర్రీలు) మరియు సైనిక దుస్తులు తయారు చేయబడుతున్నాయి.
నగరాలు, పట్టణాలు, గ్రామాలు మరియు ఇతర కమ్యూనిటీలు
అంబాలా కంటోన్మెంట్ (నగరం)
అంబాలా సిటీ (నగరం)
థంబర్ (గ్రామం)
నరైన్‌గర్హ్ (పట్టణం)
ముల్లానా (పట్టణం)
బరారా (పట్టణం)
నాంహెరా గ్రామం
కురలి గ్రామం
సాహా (పట్టణం)
జంసుయి గ్రామం
సమ్లెహ్రి గ్రామం
బబ్యాల్ గ్రామం
సాహా
దొసర్క
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు
ములాలు
వెలుపలి లింకులు
వర్గం:హర్యానా జిల్లాలు
| https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%82%E0%B0%AC%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%BE |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
1879,
3508,
5637,
7224,
8869,
10637,
12685,
14125,
15938,
18147,
19252,
20347,
21886,
23178,
24789,
25546,
25639,
25880,
26283,
26596,
26649,
26803,
26892,
26991,
27088,
27162,
27203,
27256,
27346,
27500,
27749,
29930,
31273,
32312,
32406,
33937,
34848,
35575,
36605,
38263,
39614,
41106,
43050,
44549,
45363,
46685,
48358,
49445,
51363,
52917,
54356,
55620,
57704,
59798,
61064,
62511,
64069,
65171,
66255,
66850,
66964,
67130,
67244,
67410,
67521,
67687,
67795,
67961,
68075,
68242,
69048,
69248,
70252,
71776,
73458,
75330,
76909,
78562,
80306,
81565,
82902,
84100,
85292,
86671,
87849,
89413,
90280,
92044,
93318,
94762,
96353,
97688,
100477,
103997,
105864,
107422,
108318,
109940,
112132,
113982,
116010,
116900,
118578,
120192,
122063,
123224,
123999,
126009,
127663,
129304,
130959,
131816,
134173,
135634,
137251
],
"plaintext_end_byte": [
1878,
3476,
5636,
7223,
8868,
10636,
12684,
14085,
15937,
18146,
19251,
20346,
21885,
23177,
24676,
25538,
25638,
25879,
26282,
26522,
26648,
26771,
26891,
26990,
27087,
27128,
27202,
27255,
27345,
27499,
27696,
29907,
31272,
32302,
32405,
33936,
34847,
35574,
36604,
38262,
39613,
41105,
43049,
44535,
45362,
46684,
48357,
49444,
51362,
52916,
54344,
55619,
57703,
59797,
61001,
62510,
64068,
65170,
66254,
66849,
66963,
67129,
67243,
67409,
67520,
67686,
67794,
67960,
68074,
68240,
69047,
69247,
70153,
71775,
73457,
75225,
76908,
78561,
80205,
81449,
82901,
83977,
85291,
86670,
87760,
89412,
90279,
92043,
93317,
94761,
96275,
97687,
100476,
103907,
105863,
107421,
108317,
109939,
112106,
113981,
116009,
116834,
118577,
120191,
122062,
123223,
123951,
126008,
127662,
129303,
130958,
131815,
134081,
135633,
137250,
138551
]
} | สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่ใหญ่ที่สุกในโลกคืออะไร? | สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม | thai | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม (English: Mammalia) จัดอยู่ในไฟลัมสัตว์มีแกนสันหลัง โดยคำว่า Mammalia มาจากคำว่า Mamma ที่มีความหมายว่า "หน้าอก" เป็นกลุ่มของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม ที่มีการวิวัฒนาการและพัฒนาร่างกายที่ดีหลากหลายประการ รวมทั้งมีระบบประสาทที่เจริญก้าวหน้า สามารถดำรงชีวิตได้ในทุกสภาพสิ่งแวดล้อม[1] มีขนาดของร่างกายและรูปพรรณสัณฐานที่แตกต่างกันออกไป รวมถึงการทำงานของระบบต่าง ๆ ภายในร่างกาย ที่มีการปรับเปลี่ยนไปตามลักษณะของสายพันธุ์ มีลักษณะเด่นคือมีต่อมน้ำนมที่มีเฉพาะในเพศเมียเท่านั้น เพื่อผลิตน้ำนมเพื่อใช้เลี้ยงลูกวัยแรกเกิด[2] เป็นสัตว์เลือดอุ่น มีขนเป็นเส้น ๆ (hair) หรือขนอ่อน (fur) ปกคลุมทั่วทั้งร่างกาย เพื่อเป็นการรักษาอุณหภูมิในร่างกาย ยกเว้นสัตว์น้ำที่ไม่มีขน
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม ไม่จัดอยู่ในประเภทสัตว์กลุ่มใหญ่ คือมีจำนวนประชากรประมาณ 4,500 ชนิด ซึ่งถือว่าเป็นปริมาณน้อยมากเมื่อเทียบกับนก ที่มีประมาณ 9,200 ชนิด และปลาอีกประมาณ 20,000 ชนิด รวมทั้งแมลงอีกประมาณ 800,000 ชนิด ส่วนใหญ่เป็นสัตว์บก เช่น สุนัข ช้าง ลิง เสือ สิงโต จิงโจ้ เม่น หนู ฯลฯ สำหรับสัตว์น้ำที่จัดเป็นเลี้ยงลูกด้วยน้ำนม ได้แก่ โลมา วาฬ มานาทีและพะยูน ซึ่งกระรอกบินและบ่างนั้น ไม่จัดอยู่ในประเภทของสัตว์ปีก เนื่องจากใช้ปีกในการร่อนไปได้เพียงแค่ระยะหนึ่งเท่านั้น สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมส่วนใหญ่ออกลูกเป็นตัว ยกเว้นตุ่นปากเป็ดและอีคิดนาเท่านั้นที่ออกลูกเป็นไข่
วิวัฒนาการ
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม มีวิวัฒนาการในระยะตอนต้นของมหายุคมีโซโซอิก ซึ่งเป็นระยะเวลายาวนานก่อนหน้าที่ไดโนเสาร์จะมีวิวัฒนาการจนถึงระดับสูงสุด มีกลุ่มของสัตว์เลื้อยคลานกลุ่มหนึ่ง ที่มีลักษณะรูปร่างคล้ายคลึงกับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมปรากฏขึ้น ได้แก่เธอแรพสิด (Therapsids) ที่มีวิวัฒนาการมาจากสัตว์เลื้อยคลาน เธอแรพสิดมีการเปลี่ยนแปลงร่างกาย รวมทั้งโครงสร้างหลาย ๆ อย่าง จนมีลักษณะใกล้เคียงกับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมในปัจจุบัน แต่เดิมเธอแรพสิด จะมีรยางค์สองข้างที่ตั้งฉากออกมาจากด้านข้างของลำตัว ตามลักษณะของสัตว์เลื้อยคลานในมหายุคมีโซโซอิก ต่อมาได้พัฒนาเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมคือ รยางค์ที่เคยตั้งฉากจากด้านข้างของลำตัว เปลี่ยนเป็นเหยียดตรงและแนบชิดกับลำตัวแทน ทำให้สามารถเคลื่อนที่ได้อย่างรวดเร็ว และมีศักยภาพในการล่าเพิ่มมากขึ้นกว่าเดิม
การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างร่างกายของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ส่วนที่สำคัญที่สุดคือกะโหลกศีรษะ มีการพัฒนาและเปลี่ยนแปลงของระบบทางเดินของอาหารและอากาศภายในช่องปากแยกออกจากกัน ช่วยทำให้สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมสามารถหายใจได้อย่างสะดวกในขณะที่คาบเหยื่อเอาไว้ในปาก และช่วยให้เวลาเคี้ยวและย่อยอาหารภายในปากมีความยาวนานมากกว่าเดิม ซึ่งในสายของการวิวัฒนาการเปลี่ยนแปลงของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม กลุ่มของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมในระยะแรก จะยังคงลักษณะของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมไว้ 2 รูปแบบคือ การมีขนปกคลุมร่างกายและการมีต่อมน้ำนมเพื่อสำหรับเลี้ยงลูกอ่อน[3]
ในปัจจุบัน สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมส่วนใหญ่จัดอยู่ในชั้นย่อยเธอเรีย (Subclass Theria) หรือสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่ออกลูกเป็นตัว ซึ่งเป็นการสืบเชื้อสายมาจากบรรพบุรุษของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมในยุคจูแรสซิก เมื่อประมาณ 150 ล้านปีมาแล้ว ซึ่งแตกต่างจากสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมอีกกลุ่มคือชั้นย่อยโพรโทเธอเรีย (Subclass Prototheria) ที่เป็นกลุ่มของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม มีถิ่นฐานอาศัยอยู่ในแถบทวีปออสเตรเลีย ได้แก่ แทสเมเนีย (Tasmanial) และนิวกินี (New Guinea) ที่เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่วางไข่ มีรูปร่างและลักษณะแตกต่างจากสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมชนิดอื่น ๆ ที่ยังคงลักษณะของสัตว์เลื้อยคลานเกือบทั้งหมด
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมในชั้นย่อยโพรโทเธอเรีย มีความเป็นไปได้สูงในการที่จะสืบเชื้อสายมาจากสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมชนิดอื่น ๆ ซึ่งการแบ่งแยกเธอเรียและโพรโทเธอเรียออกจากกัน น่าจะมีมาตั้งแต่ในยุคไทรแอสซิก โดยตามหลักฐานทางธรณีวิทยา ที่นักธรณีวิทยาได้ทำการศึกษาและค้นคว้า พบเพียงชิ้นส่วนกระดูกเล็ก ๆ ในช่วงระหว่างยุคจูแรสซิกและยุคครีเทเชียสเท่านั้น สืบเนื่องมาจากสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่มีชีวิตอาศัยอยู่ในยุคนั้น มีขนาดและรูปร่างเล็ก ปราดเปรียวและว่องไว มีลักษณะคล้ายคลึงกับกระรอก หรืออาจจะมีขนาดเล็กกว่าเพียงเล็กน้อย มีกระดูกที่เปราะบาง แตกหักได้ง่าย ทำให้เมื่อตายไป โครงกระดูกกลายเป็นซากดึกดำบรรพ์ได้ยาก
เมื่อไดโนเสาร์เริ่มสูญพันธุ์จากเหตุการณ์อุกกาบาตพุ่งชนโลก ในขณะที่เริ่มมหายุคซีโนโซอิกนั้น สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมเริ่มเพิ่มจำนวนประชากร แพร่กระจายเผ่าพันธุ์อย่างรวดเร็ว ซึ่งเป็นการเริ่มยุคสมัยของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม เมื่อประมาณ 70 ล้านปีมาแล้ว โดยอาจเป็นผลกระทบมาจากสถานะของสัตว์เลื้อยคลานในระบบนิเวศ (ecological niche) ที่เกิดช่องว่างลงเป็นจำนวนมาก ส่งผลให้สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมเข้ามาแทนที่ และอาจมีเหตุผลอื่น ๆ เข้ามามีส่วนเกี่ยวข้องด้วย เช่น ความว่องไวและปราดเปรียวของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม การที่สามารถปรับและรักษาอุณหภูมิของร่างกายให้คงที่ แม้จะอยู่ในสภาวะอากาศแบบใดก็ตาม การมีขนปกคลุมทั่วทั้งร่างกาย การมีสายรกที่เป็นสายใยเชื่อมต่อระหว่างแม่และตัวอ่อน ตลอดไปจนถึงการเลี้ยงดูลูกเมื่อถือกำเนิดออกมา
เหตุผลสำคัญที่ทำให้สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม สามารถมีชีวิตอยู่รอดจากมหายุคซีโนโซอิกจนถึงปัจจุบัน คือการที่เป็นสัตว์ที่มีความฉลาดกว่าสัตว์ชนิดอื่น ๆ ในยุคเทอร์เชียรี (Tertiary) หรือเมื่อประมาณ 55 - 30 ล้านปีมาแล้ว สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมถือเป็นสัตว์ที่มีวิวัฒนาการจนสูงสุด และมีจำนวนชนิดมากที่สุดเช่นกัน และหลังจากนั้นจำนวนชนิดก็เริ่มลดน้อยลงไปเรื่อย ๆ เริ่มมีการวิวัฒนาการและปรับเปลี่ยนรูปแบบ โดยเฉพาะในช่วงระยะเวลา 1 ล้านปีสุดท้าย ซึ่งอาจเป็นผลมาจากการทำลายล้างของมนุษย์ ทั้งทางตรงและทางอ้อม
ลักษณะทั่วไป
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม มีลักษณะที่แตกต่างจากสัตว์ชนิดอื่น ๆ อย่างชัดเจน มีลักษณะทั่วไปคือตลอดทั่วทั้งลำตัวมีขนปกคลุม (hair) แต่สำหรับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมบางชนิด อาจมีการวิวัฒนาการของร่างกายให้มีจำนวนเส้นขนลดน้อยลง มีผิวหนังที่ปกคลุมทั่วทั้งร่างกายและมีต่อมเหงื่อ (sweat glands) ต่อมกลิ่น (scent glands) ต่อมน้ำมัน (sebaceous glands) และต่อมน้ำนม (mammary glands) มีฟันที่แข็งแรงสำหรับล่าเหยื่อและบดเคี้ยวอาหารจำนวน 2 ชุด (diphyodont) ทั้งบริเวณขากรรไกรด้านบนและขากรรไกรด้านล่าง มีฟันชุดแรกคือฟันน้ำนม (milk teeth) ที่จะถูกแทนที่ด้วยฟันแท้ (permanent teeth) มีเปลือกตาที่สามารถเคลื่อนไหวได้ นัยน์ตา 2 ข้างสามารถกลอกไปมาเพื่อใช้สำหรับมองเห็นและป้องกันตัวเองจากศัตรู รวมทั้งมีใบหูที่อ่อนนุ่ม
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมบางชนิด มีการวิวัฒนาการด้วยการปรับเปลี่ยนรยางค์ทั้ง 2 คู่ ให้เป็นไปตามแบบของแต่ละสายพันธุ์หรือในการดำรงชีวิต เช่นวาฬที่แต่เดิมจัดเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่อาศัยบนบก และมีการวิวัฒนาการปรับเปลี่ยนตัวเองด้วยการลดรยางค์จากเดิมที่เป็นขาคู่หน้า ให้กลายเป็นครีบเพื่อสำหรับอาศัยในท้องทะเล จากหลักฐานโครงกระดูกของวาฬ เมื่อทำการเปรียบเทียบลักษณะของกระดูกบริเวณครีบหน้า จะเห็นว่ามีการพัฒนาและเปลี่ยนแปลงด้วยการลดรยางค์คู่หน้า จากเท้าหน้าให้กลายเป็นครีบ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมบางชนิดอาจลดรยางค์ลงหรือหายไปเลยก็มี ทั้งนี้ก็เพื่อการเคลื่อนไหวในรูปแบบต่าง ๆ และสำหรับการดำรงชีวิต มีระบบหมุนเวียนภายในร่างกาย ที่ประกอบด้วยหัวใจที่มี 4 ห้องเช่นเดียวกับมนุษย์ มีเม็ดเลือดแดงที่มีลักษณะกลมแบน และเว้าทั้ง 2 ข้าง รวมทั้งไม่มีนิวเคลียสเป็นส่วนประกอบ[4]
สามารถหายใจได้ด้วยปอดและมีกล่องเสียงสำหรับขู่คำราม เช่นแมว เสือ สิงโต เป็นต้น มีกะบังลม (diaphragm) มีลักษณะเป็นแผ่นกล้ามเนื้อทำหน้าที่กั้นระหว่างช่องอกและช่องท้อง มีระบบขับถ่ายที่ประกอบไปด้วยไตแบบเมทาเนฟรอส (metanephros) และมีท่อปัสสาวะ (ureter) ที่ทำหน้าที่เปิดเข้าสู่กระเพาะปัสสาวะ (urinary bladder) และมีสมองที่มีการเจริญอย่างดีเยี่ยม โดยเฉพาะสมองในส่วนนีโอซีรีบรัม (neocerebrum) รวมทั้งมีเส้นประสาทสมองจำนวน 12 คู่[5]
สิ่งสำคัญอีกประการหนึ่งของลักษณะทั่วไปของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมคือ การรักษาอุณหภูมิของร่างกายให้คงที่ แม้สภาพอากาศจะมีการเปลี่ยนแปลงโดยการใช้พลังงานความร้อนที่เกิดจากเมทาโบลิซึมภายในร่างกาย (endothermic) หรืออาจจะกล่าวได้ในอีกทางหนึ่งที่ว่า อุณหภูมิร่างกายของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมจะคงที่ ไม่มีการเปลี่ยนแปลงไปตามสภาพแวดล้อม (homeothermic) ซึ่งเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของสัตว์เลือดอุ่น (warm-blooded)
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมมีเพศที่แบ่งแยกชัดเจน ทำให้สามารถรู้ได้ทันทีว่าเป็นเพศผู้หรือเพศเมีย (dioeceous) สืบพันธุ์โดยการปฏิสนธิภายในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมเพศเมีย ตัวอ่อนภายในท้องจะมีสายรกสำหรับยึดเกาะ (placental attachment) และเจริญเติบโตอยู่ภายในมดลูก มีเยื่อห่อหุ้มตัวอ่อน (fetal membrane) และมีน้ำนมจากต่อมน้ำนม เพื่อสำหรับเลี้ยงดูลูกอ่อน ทั้งนี้มีการยกเว้นในกรณีของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมในอันดับโมโนทรีมาทา ที่เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมชนิดเดียวเท่านั้นที่ออกลูกเป็นไข่ก่อนจะฟักออกมาเป็นตัวอ่อน และเจริญเติบโตจนมีลักษณะคล้ายคลึงกับตัวที่โตเต็มวัย
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมและนก เป็นสัตว์ที่มีวิวัฒนาการมาจากสัตว์เลื้อยคลาน ทำให้มีโครงสร้างของร่างกายที่มีความคล้ายคลึงกันระหว่างสัตว์ทั้ง 3 กลุ่ม แต่สำหรับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่เด่นชัดที่สุดคือ "มีขนปกคลุมทั่วทั้งร่างกาย" แม้ว่าในบางชนิดเช่นวาฬ จะลดจำนวนของขนลงไป หรือแม้แต่เกล็ดของสัตว์เลื้อยคลานที่เป็นต้นกำเนิดของขน จะยังคงหลงเหลืออยู่ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมบางชนิด เช่นเกล็ดบริเวณแผ่นหางของบีเวอร์และหนู เป็นต้น
แต่ปัจจัยสำคัญที่สุดที่ทำให้สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมประสบความสำเร็จ จนมีวิวัฒนาการถึงขีดสุดคือสมองในส่วนนีโอซีรีบรัม ที่มีความเจริญเติบโตอย่างดีเยี่ยม ทำให้มีความสามารถในการปรับตัว รวมถึงพฤติกรรมการกินอยู่ อาศัยและหลับนอน ตลอดจนการเรียนรู้ ความอยากรู้อยากเห็น และมีความฉลาดมากกว่าสัตว์เลื้อยคลานมาก
ทำให้ในยุคมีโซโนอิกเป็นยุคที่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมครองโลกเป็นต้นมา (อันดับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม 3 อันดับที่ฉลาดที่สุดในโลก 1. มนุษย์ 2. วานร 3. โลมา) แต่ยังไม่ครองโลกนานเท่าไรนัก เนื่องจากมนุษย์ถือกำเนืดมาเมื่อ 1.8 ล้านปีมานี่เอง
การจัดหมวดหมู่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม
การจัดหมวดหมู่ของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม เป็นการจำแนกสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่มีชีวิตอยู่ เป็น 18 อันดับ ซึ่งไม่รวมเอากลุ่มของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่สูญพันธุ์ไปแล้ว 14 อันดับ มารวมอยู่ด้วย และเป็นการจัดอันดับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมตามแบบของ Hickman et al., 1982 ดังนี้[6]
Class Mammalia จำแนกอันดับต่าง ๆ ได้ดังนี้
Subclass Prototheria จัดเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่วางไข่
Order Monotremata
- ตัวตุ่นปากเป็ด
- ตัวกินมดหนาม
Subclass Theria จัดเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่ออกลูกเป็นตัว
Infraclass Metatheria จัดเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่มีถุงหน้าท้อง
Order Marsupialia
- โอพอสซัม
- จิงโจ้
- โคอาลา
Infraclass Eutheria จัดเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่มีสายรก
Order Insectivora
- หนูผี
- เม่นหนามสั้น
- ตัวตุ่น
Order Chiroptera
- ค้างคาว
Order Dermoptera
- บ่าง
Order Tubulidentata
- อาร์ดวาร์ก
Order Rodentia
- กระรอก
- หนู
- กระจ้อน
- บีเวอร์
- เม่นใหญ่
Order Pholidota
- ลิ่น
Order Lagomorpha
- กระต่าย
- กระต่ายป่า
- พิคา
Order Edentata
- ตัวกินมดยักษ์
- สล็อท
- ตัวนิ่ม
Order Carnivora
- สิงโต
- แรคคูน
- สกังค์
- วอลรัส
Order Cetacea
- วาฬ
- โลมา
Order Proboscidea
- ช้าง
Order Hyracoidea
- ไฮแรกซ์
Order Sirenia
- พะยูน
- มานาที
Order Perissodactyla
- ม้า
- ม้าลาย
- สมเสร็จ
- แรด
Order Artiodactyla
- อูฐ
- กวาง
- ยีราฟ
- ควาย
- แพะ
- แกะ
- วัว
- ฮิปโปโปเทมัส
Order Primate
- ลิงลม
- ชะนี
- ลิงอุรังอุตัง
- ลิงกอริลลา
- ลิงชิมแพนซี
- กระแต
- มนุษย์
ลักษณะทางกายวิภาค
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม เป็นสัตว์เลือดอุ่นที่มีลักษณะทางกายวิภาคแตกต่างกันตามแต่ละสปีชีส์ มีขนาดร่างกายแตกต่างกันออกไป เช่นค้างคาวกิตติ เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่มีขนาดเล็กที่สุดในปัจจุบัน มีปีกสำหรับบินในอากาศ น้ำหนักตัวน้อยมากเฉลี่ยประมาณ 2 กรัม ความยาวของลำตัวประมาณ 29 - 38 มิลลิเมตร แตกต่างจากช้างแอฟริกาซึ่งเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่มีขนาดใหญ่ที่สุด มีลักษณะทางกายวิภาคที่แตกต่างจากค้างคาว เช่นเดียวกับวาฬที่เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่ดำรงชีวิตอยู่ในน้ำ ที่มีขนาดร่างกายใหญ่โต น้ำหนักตัวประมาณ 107,272 กิโลกรัม ความยาวของลำตัวประมาณ 32 เมตร โดยสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมทุกชนิด ยังคงลักษณะเฉพาะตัว ที่สามารถอธิบายถึงพฤติกรรมการอยู่อาศัยและสภาพแวดล้อมได้ โดยลักษณะทางโครงสร้างทางกายภาพของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม สามารถแบ่งออกได้ดังนี้[7]
ผิวหนัง
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม มีผิวหนังและโครงสร้างที่ปรับเปลี่ยนจากเดิมมาก โดยเฉพาะผิวหนังจะเป็นสิ่งที่ใช้ในการจัดหมวดหมู่ของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม ผิวหนังจะเป็นตัวกลางระหว่างตัวของสัตว์ในชนิดต่าง ๆ และสภาพสิ่งแวดล้อม ที่จะเป็นตัวบ่งบอกศักยภาพของสัตว์ เช่น ผิวหนังของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมทั่วไป จะมีลักษณะที่หนากว่าสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังในกลุ่มอื่น ๆ เนื่องจากผิวหนังของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม จะประกอบไปด้วยอิพิเดอร์มิสหรือหนังกำพร้า และเดอร์มิสหรือหนังแท้
โดยทั่วไปหนังแท้จะมีความหนามากกว่าหนังกำพร้า ซึ่งจะเป็นเพียงชั้นผิวหนังบาง ๆ ที่มีขนขึ้นปกคลุมเพียงเล็กน้อย ซึ่งจะช่วยในการป้องกันผิวหนังไม่ให้ได้รับอันตราย แต่สำหรับในบริเวณที่มีการใช้งานและมีการสัมผัสกับสิ่งของมาก เช่นบริเวณฝ่ามือและฝ่าเท้า ผิวหนังของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมจะมีความหนาเพิ่มมากขึ้น และมีสารเคอราทิน (keratin) สะสมอยู่ภายใต้ชั้นของผิวหนัง
ขน
ดูรายละเอียดเพิ่มเติมที่ขนสัตว์
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม จะมีลักษณะเด่นเฉพาะที่แตกต่างจากสัตว์ชนิดอื่น ๆ คือมีขนขึ้นปกคลุมร่างกาย แม้ว่ามนุษย์ที่จัดเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม แต่มีขนขึ้นปกคลุมตามร่างกายเพียงเล็กน้อย หรือแม้แต่ขนของวาฬที่มีจำนวนไม่มากนัก ส่วนมากจะเป็นขนที่มีลักษณะแข็ง ๆ (bristle) ใช้สำหรับรับรู้ความรู้สึกประมาณ 3 - 4 เส้นที่บริเวณปลายจมูก ซึ่งขนนั้นเป็นลักษณะเด่นชัดที่สุดของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม ขนที่ขึ้นปกคลุมร่างกายเกิดจากตุ่มขน (hair follicle) ภายใต้ชั้นของหนังกำพร้า แต่จะจมลึกลงไปอยู่ภายใต้ชั้นของผิวหนังที่เป็นชั้นหนังแท้ และเจริญอย่างต่อเนื่อง
เซลล์ในตุ่มขน จะมีการขยายตัวอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้เซลล์ที่เกิดก่อนหน้านี้จะถูกดันให้โผล่ขึ้นมาด้านบน และตายเนื่องจากไม่มีสารอาหารหล่อเลี้ยง จึงเหลือเพียงแค่เคอราทินที่สะสมอยู่ภายใต้ชั้นของหนังกำพร้า และอัดแน่นเช่นเดียวกับเล็บมือและเล็บเท้า สำหรับขนที่ขึ้นปกคลุมผิวหนังของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม (pelage) มี 2 ชนิด คือ
ขนบริเวณชั้นล่าง (under hair) จัดเป็นขนที่มีความอ่อนนุ่มและมีจำนวนมาก หนาแน่นเป็นฉนวนเพื่อปกป้องร่างกายในสัตว์น้ำ เช่นขนของแมวน้ำ นากและบีเวอร์ ซึ่งจะมีขนชั้นล่างที่ละเอียดและสั้น รวมทั้งมีปริมาณที่หนาแน่นเพื่อเป็นการช่วยป้องกันไม่ให้ตัวของพวกมันเปียกน้ำ
ขนบริเวณชั้นบน (guard hair) จัดเป็นขนที่ยาวและหยาบ แข็งกระด้าง สำหรับทำหน้าที่ป้องกันชั้นผิวหนัง และเป็นขนที่อาจมีการเปลี่ยนแปลงของสีเมื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมอยู่ในน้ำ โดยขนบริเวณชั้นบนนี้จะเปียกลู่ไปตามน้ำ คลุมขนบริเวณชั้นล่างไว้เหมือนกับห่มผ้า เมื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมขึ้นจากน้ำ จะสะบัดตัวเพื่อให้ตัวแห้ง ทำให้ขนบริเวณชั้นบนตั้งขึ้นและเกือบแห้งสนิท
เมื่อเซลล์ใต้ตุ่มขนเจริญเติบโตมาจนถึงระยะหนึ่ง ขนจะหยุดการเจริญเติบโตและติดแน่นอยู่กับตุ่มขนจนกว่าจะมีการผลัดเปลี่ยนขนใหม่ เซลล์ใต้ตุ่มขนนี้จึงจะหลุดร่วงไป แต่สำหรับมนุษย์นั้นจะมีความแตกต่างกับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมชนิดอื่น ๆ เนื่องจากมีการทิ้งและสร้างขนใหม่ตลอดชีวิต สำหรับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมนั้นจะมีช่วงระยะเวลาในการผลัดขน เช่น สุนัขจิ้งจอกและแมวน้ำจะมีการผลัดขนในทุกช่วงฤดูร้อน ซึ่งสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมส่วนใหญ่จะผลัดขนเพียงปีละ 2 ครั้งเท่านั้นคือในช่วงฤดูใบไม้ผลิและฤดูใบไม้ร่วง ทำให้ขนที่ขึ้นปกคลุมร่างกายในช่วงฤดูร้อนจะมีความบางมากกว่าในช่วงฤดูหนาว
สำหรับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่จัดเป็นสัตว์กินเนื้อ ที่มีขนขึ้นปกคลุมร่างกายในลักษณะของขนเฟอร์ คือมีเส้นขนที่สั้น ละเอียดและมีปริมาณหนาแน่น ซึ่งมีมากมายหลากหลายชนิดในทางตอนเหนือของโลก เช่นเพียงพอนซึ่งจะมีขนสีขาวปกคลุมร่างกายในช่วงฤดูหนาว แต่จะเปลี่ยนแปลงสีขนเป็นสีดำในช่วงฤดูร้อน ซึ่งแต่เดิมนักสัตววิทยาเคยเชื่อว่าเส้นขนสีขาวนั้น บริเวณเส้นขนชั้นล่างจะช่วยให้สัตว์ที่อาศัยในแถบขั้วโลกช่วยรักษาความร้อนภายในร่างกายเอาไว้ โดยลดการถ่ายเทความร้อนออกจากร่างกาย
ปัจจุบันนักสัตววิทยาได้ทำการค้นคว้าพบว่า ไม่ว่าขนของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมในแถบขั้วโลกจะมีสีขาวหรือสีดำ การถ่ายเทความร้อนจากร่างกายและการถ่ายเทอากาศ มีโอกาสเกิดขึ้นได้พอ ๆ กัน ในช่วงระยะเวลาฤดูหนาว ขนสีขาวของสัตว์ในแถบขั้วโลกจะช่วยอำพรางร่างกายให้กลมกลืนกับหิมะ เป็นการป้องกันอันตรายจากสัตว์นักล่า กระต่ายในแถบทวีปอเมริกาเหนือจะมีการผลัดขนด้วยกัน 3 ครั้งคือในช่วงฤดูร้อนจะมีขนสีเทาอมน้ำตาล ในช่วงฤดูใบไม้ร่วงจะมีขนสีเทา และในเมื่อเข้าใกล้ช่วงฤดูหนาวจะสลัดขนสีเทาทิ้ง กลายเป็นขนสีขาวที่ซ่อนอยู่ภายใต้ขนสีเทา
แต่สำหรับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่ไม่ได้อาศัยอยู่ในแถบขั้วโลก จะมีสีขนที่ธรรมดา ไม่สดใส มีหน้าที่ในการปกป้องชั้นผิวหนังเพียงอย่างเดียว และมักมีการเปลี่ยนแปลงสีขนให้กลมกลืนไปกับธรรมชาติรอบ ๆ ตัว เช่น ลายของเสือดาว ลายของเสือโคร่ง และลายบนจุดของลูกกวาง กวางพรองฮอร์นแอนทีโลป จะมีหย่อมขนสีอยู่บริเวณสองข้างของตะโพก แถบขนสีนี้เกิดจากขนยาวสีขาวที่สามารถยกตั้งขึ้นได้ โดยมีกล้ามเนื้อบริเวณตะโพกยึดอยู่ เมื่อเวลาตกใจหรือพบเห็นภัยอันตราย หย่อมขนสีนี้จะเข้มขึ้นและเป็นประกายอย่างเห็นได้ชัดเจน สามารถมองเห็นได้ในระยะไกล เป็นสัญญาณเตือนภัยให้แก่กวางตัวอื่น ๆ ภายในฝูง หรือกวางหางขาว จะชูขนสีขาวที่บริเวณหางและโบกไปมาคล้ายธง เพื่อเป็นการเตือนภัยให้แก่กวางตัวอื่นในฝูงเช่นกัน
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมจะมีการเปลี่ยนแปรสภาพเส้นขน เพื่อให้เหมาะสมกับสภาพการใช้งานต่าง ๆ กัน เช่นบริสเทิล (bristle) ของหมู แผงขนบนคอม้าและสิงโต เส้นขนรับความรู้สึกหรือไวบริซี (vibrisae) ที่อยู่บริเวณปลายจมูกของสัตว์หลายชนิด จะมีเส้นประสาทสำหรับรับรู้ความรู้สึกขนาดใหญ่ร่วมอยู่ด้วย เวลาขนสำหรับรับรู้ความรู้สึกไหวตัว จะส่งกระแสความรู้สึกไปตามเส้นประสาทไปยังสมอง สำหรับกลุ่มสัตว์หากินในเวลากลางคืนและพวกที่อาศัยในดินหรือฝังตัวอยู่ภายใต้พื้นดิน จะมีเส้นขนที่รับรู้ความรู้สึกที่ยาว เพื่อใช้สำหรับรับรู้ความรู้สึกในระยะไกล
ต่อม
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม จะมีต่อมอยู่ที่บริเวณผิวหนัง ซึ่งมีความหลากหลายของต่อมมากที่สุด ต่อมนั้นจัดแยกประเภท 4 ประเภทคือต่อมเหงื่อ ต่อมกลิ่ม ต่อมน้ำมันและต่อมน้ำนม ซึ่งต่อมทั้งหมดนี้เป็นการปรับเปลี่ยนสภาพมาจากกลุ่มเซลล์บริเวณชั้นผิวหนังกำพร้า ซึ่งแยกออกเป็นประเภทต่าง ๆ ได้ดังนี้
ต่อมเหงื่อ ต่อมเหงื่อ เป็นต่อมที่มีลักษณะเป็นท่อขด ซ่อนอยู่ภายใต้ชั้นของผิวหนังทั่วทั้งร่างกาย ไม่พบต่อมเหงื่อในสัตว์มีกระดูกสันหลังชนิดอื่น ต่อมเหงื่อในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมแบ่งเป็น 2 ชนิดคือต่อมเอคไครน์ (ecrine glands) และต่อมอโพไครน์ (apocrine glands) ต่อมเอคไครน์นั้นจะอยู่ในบริเวณพื้นที่ที่ไม่ขน โดยเฉพาะบริเวณตามฝ่ามือและฝ่าเท้าของสัตว์ มีหน้าที่ในการสร้างเหงื่อที่มีลักษณะเป็นน้ำ และทำหน้าที่หลักในการปรับและควบคุมอุณภูมิของร่างกาย โดยการทำให้เย็นด้วยการระเหยน้ำ
สำหรับม้า ลิงเอพหรือลิงไม่มีหางรวมทั้งมนุษย์ จะมีต่อมเอคไครน์กระจายอยู่ทั่วทั้งร่างกาย แต่สำหรับวาฬและสัตว์ฟันแทะเช่นกระต่าย กระรอก หนู จะมีต่อมเอคไครน์ในปริมาณที่น้อยมากหรือแทบไม่มีเลย ปัจจุบันนักสัตววิทยาได้ค้นคว้าและพบว่าสุนัขนั้นจะมีต่อมเหงื่อกระจายอยู่ทั่วทั้งตัวเช่นเดียวกับมนุษย์ และคนผิวดำจะมีปริมาณต่อมเหงื่อมากกว่าคนผิวขาว ทำให้สามารถทนความร้อนได้มากกว่าอีกด้วย สำหรับต่อมอโพไครน์นั้น จะมีขนาดที่ใหญ่โตกว่าต่อมเอคไครน์ มีลักษณะเป็นท่อยาวและขดซ้อนมากกว่า ท่อสำหรับสร้างเหงื่อมักจะซ่อนอยู่ภายใต้ชั้นผิวหนังแท้และเปิดเข้าที่ตุ่มขนและจะเจริญเติบโตในระยะแรกรุ่น
ต่อมอโพไครน์มีมากในบริเวณอก ท่อรูหู และอวัยวะเพศ สารที่สร้างขึ้นในต่อมอโพไครน์จะมีลักษณะคล้ายกับน้ำนมสีขาว มีสีเหลืองเจือปนเล็กน้อย ซึ่งเมื่ออยู่ที่ชั้นผิวหนังจะแห้งและกลายเป็นแผ่นฟิล์มบาง ๆ ไม่มีหน้าที่ในการปรับและควบคุมอุณหภูมิของร่างกายเช่นเดียวกับต่อมเอคไครน์ แต่จะมีส่วนเกี่ยวข้องกับวัฎจักรในการสืบพันธุ์ของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม และมีหน้าอื่นอีกเล็กน้อยเท่านั้น
ต่อมกลิ่น ต่อมกลิ่นในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมนั้น เกือบทุกชนิดจะมีต่อมกลิ่นเพื่อใช้สำหรับในการสื่อสารระหว่างกัน ใช้ในการจับจองถิ่นและประกาศอาณาเขต ใช้ในการเตือนหรือใช้สำหรับในการป้องกันตัวจากสัตว์นักล่า ต่อมกลิ่นนั้นจะอยู่ตามแต่ลักษณะของร่างกาย เช่นต่อมกลิ่นของกวางจะอยู่ที่บริเวณเบ้าตา ข้อเท้าและง่ามนิ้ว สำหรับกระจ้อนหรือกระถิก ต่อมกลิ่นจะอยู่ที่บริเวณหนังตาและแก้ม บีเวอร์และอูฐหลายชนิดจะมีต่อมกลิ่นที่พีนิสหรืออวัยวะเพศ สุนัขจิ้งจอก หมาป่าจะมีต่อมกลิ่นอยู่ที่บริเวณโคนหาง สกังค์ มิงค์และเพียงพอน มีต่อมกลิ่นที่แปลกกว่าสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมชนิดอื่น คืออยู่ที่บริเวณทวารหนัก และสามารถฉีดสารออกไปได้ไกลหลายฟุต เมื่อต้องการป้องกันตัวและหลบหนีจากศัตรู
ต่อมน้ำมัน ต่อมน้ำมันจะเป็นต่อมที่อยู่ร่วมกับตุ่มขน บางต่อมจะสามารถเปิดออกที่ผิวตัวได้อย่างอิสระ เซลล์ที่บุอยู่ภายในท่อจะหลุดลอกออกในระหว่างการสร้างเซลล์ และจะมีการสร้างเสริมขึ้นมาใหม่สำหรับในการสร้างสารครั้งต่อไป เซลล์ต่อมเหล่านี้จะมีไว้สำหรับในการสะสมไขมัน และเมื่อเซลล์ที่ตายกำจัดออกมาในรูปของสารหล่อลื่นที่เรียกว่าซีบัม (sebum) และส่งผ่านไปในตุ่มขน สารนี้จะทำให้ผิวหนังมีความอ่อนนุ่มและเป็นมัน สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมส่วนใหญ่จะมีต่อมน้ำมันกระจายอยู่ทั่วทั้งร่างกายรวมทั้งมนุษย์ ที่จะมีต่อมน้ำมันมากที่บริเวณหนังศีรษะและใบหน้า
ต่อมน้ำนม ต่อมน้ำนมเป็นลักษณะเด่นเฉพาะของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม ที่ไม่มีในสัตว์มีกระดูกสันหลังชนิดอื่นและใช้เป็นชื่ออันดับของสัตว์ เกิดจากเซลล์บุผิวที่มีการขยายใหญ่ขึ้น ทำให้เกิดแนวเต้านมขึ้นที่บริเวณหน้าอกหรือหน้าท้อง ต่อมน้ำนมนั้นเป็นต่อมอโพไครน์ที่แปรสภาพมาจากต่อมเหงื่อ มาทำหน้าที่เป็นต่อมในการสร้างน้ำนมแทน สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมเพศเมียทุกชนิด จะต้องมีต่อมน้ำนมที่สามารถทำงานได้ดี สามารถผลิตน้ำนมเพื่อใช้ในการเลี้ยงดูลูกอ่อน ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมเพศผู้ ต่อมน้ำนมจะไม่ทำงาน
เขา
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมบางสปีชี่ส์ จะมีเขางอกจากบริเวณศีรษะเพื่อใช้สำหรับต่อสู้หรือดึงดูดเพศเมียในฤดูผสมพันธุ์ เขาเป็นโครงสร้างที่ยื่นออกมาจากบริเวณส่วนหัวของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม มีลักษณะที่แตกต่างกันออกไป เช่นเขาของกวางมูสหรือกวางเรนเดียร์ที่มีลักษณะเป็นชั้น ๆ หรือเขาของแพะ แกะที่มีลักษณะโค้งงอไปด้านหลัง หรือเขาของกระทิงที่มีลักษณะกางออกจากบริเวณหัวทั้งสองข้าง โดยทั่วไปลักษณะต่าง ๆ ของเขาในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม มีดังนี้
เขาชนิดฮอร์น (horn) เขาชนิดฮอร์นจัดเป็นเขาที่มีความแข็งแรง คงทน พบได้ในสัตว์เคี้ยวเอื้องทุกประเภทเช่นแกะ แพะ วัวและควาย สามารถพบเห็นได้ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมทั้ง 2 เพศ ไม่มีเฉพาะเพศผู้เท่านั้น ฮอร์นมีลักษณะเป็นเขาที่ภายในกลวง ประกอบไปด้วยปลอกนอกซึ่งเป็นปลอกแข็ง ๆ ที่เกิดจากเยื่อเคอราทินห่อหุ้มแกนกระดูกเอาไว้ จะงอกออกมาจากกะโหลกศีรษะ ไม่มีการแตกแยกออกเป็นแขนงของเขา แต่อาจจะมีการโค้งงอหรือม้วนตัวได้ ตามปกติทั่วไปสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่มีเขาชนิดฮอร์น จะไม่มีการสลัดเขาทิ้ง แต่ถ้ามีการสลัดเขาทิ้งจะทิ้งเพียงเฉพาะปลอกด้านนอกแล้วสร้างปลอกขึ้นมาใหม่ กวางพรองฮอร์นแอนทีโลปจะมีการสลัดปลอกทิ้งทุกปี ภายหลังจากฤดูผสมพันธุ์ ซึ่งจะเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของกวางชนิดนี้ และเขาของกวางตัวผู้เท่านั้นที่จะมีการแตกแขนงเป็นชั้น ๆ
เมดูซ่า ' เขาชนิดแอนต์เลอร์จัดเป็นเขาที่เมื่อมีการเจริญเติบโตเต็มที่แล้ว จะมีแต่เพียงกระดูกเท่านั้น ในช่วงระหว่างการเจริญเติบโตของเขาจะมีผิวหนังที่อ่อนนุ่มและมีเส้นเลือดกระจายอยู่ทั่วบริเวณ และทำหน้าที่ห่อหุ้มกระดูกเอาไว้ เรียกว่าเวลเวต (velvet) ต่อมาเมื่อเขาชนิดแอนต์เลอร์มีการเจริญเติบโตเต็มที่ก่อนฤดูการผสมพันธุ์ เส้นเลือดที่ทำหน้าที่หล่อเลี้ยงเวลเวตไว้จะเกิดการตีบตัน ทำให้เวลเวตเริ่มเกิดการฉีกขาด สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่มีเขาชนิดแอนต์เลอร์จะใช้เขาถูกับต้นไม้ เพื่อช่วยให้การหลุดลอกของเขาเร็วยิ่งขึ้น เขาชนิดแอนต์เลอร์จะหลุดออกภายหลังจากฤดูผสมพันธุ์เสร็จสิ้น และจะมีกระปู๋เล็กเล็ก งอกขึ้นมาใหม่ในช่วงระยะเวลา 5 ปี และเจริญงอกขึ้นมาเป็นเขาใหม่ และจะมีขนาดใหญ่ขึ้นตามลำดับ รวมทั้งมีความสวยงามเพิ่มมากขึ้นกว่าเดิม
การสร้างเขาของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมในแต่ละครั้ง จะต้องมีกระบวนการสะสมของเกลือแร่เอาไว้ กวางขนาดใหญ่ที่มีเขาสวยงามจะต้องสะสมเกลือแร่ของแคลเซียมที่ได้จากผักที่กินเป็นอาหาร เพื่อใช้สำหรับในการสร้างเขา แต่สำหรับนอแรด จะมีวิธีการปรับเปลี่ยนนอที่แตกต่างจากสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมชนิดอื่น ๆ คือปรับเปลี่ยนมาจากขน ไม่มีแกนกระดูกภายใน นอแรดนั้นเกิดจากการที่เยื่อบุผิวที่มีสารเคอราทินและเส้นใยเคอราทินสะสมรวมกันอยู่
อาหารและการล่าเหยื่อ
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม เป็นสัตว์ที่มีแหล่งอาหารหลากหลายรูปแบบ บางชนิดต้องการอาหารเฉพาะอย่าง บางชนิดต้องการอาหารแล้วแต่โอกาสจะเอื้ออำนวย แต่โดยรวมลักษณะนิสัย การกินอาหารและการล่าเหยื่อ รวมทั้งโครงสร้างทางสรีรวิทยา จะมีความเกี่ยวพันกันอย่างแยกไม่ออก โดยการปรับตัวเพื่อให้มีประสิทธิภาพในการจู่โจมเหยื่อและการป้องกันตัว ความสามารถในการเสาะแสวงหาอาหารตามต้องการ การล่าเหยื่อ การกลืนกินและการเคี้ยวรวมถึงการย่อยอาหาร ซึ่งจะเป็นปัจจัยสำคัญในการกำหนดรูปร่างและลักษณะนิสัยของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม จะมีฟันเป็นสิ่งแสดงถึงลักษณะในการดำรงชีวิต ดังเคยมีคำกล่าวว่า "ถ้าสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมทุกชนิด ยกเว้นมนุษย์เกิดสูญพันธุ์ไปจากโลกนี้ โดยทิ้งไว้เพียงซากดึกดำบรรพ์คือฟันเพียงอย่างเดียว มนุษย์เราก็สามารถจำแนกชนิดของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมได้อย่างถูกต้อง เช่นเดียวกับที่ได้มีการจำแนกเอาไว้แล้วในปัจจุบัน" ซึ่งเป็นการจำแนกโดยนำเอาลักษณะทางกายวิภาคมาประกอบด้วย สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมทุกชนิดมีฟันยกเว้นเพียงวาฬบางชนิดเท่านั้น อิคิดนาและตัวกินมดยักษ์ก็มีการปรับเปลี่ยนรูปแบบของฟันเพื่อให้เป็นไปตามอาหารที่กิน[8]
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมทั่วไปจะมีฟัน 2 ชุดตลอดชีวิต เรียกว่าไดฟีโอดอนท์ (diphyodont) คือมีฟันน้ำนมและฟันแท้ และมีการปรับเปลี่ยนสภาพของฟันในการใช้งานด้านต่าง ๆ เช่นการตัด การคาบ การแทะ การจับ การกัด การฉีกและการเคี้ยว การที่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมมีฟันหลายรูปแบบใน 1 ชุด เรียกว่าเฮเทอโรดอนต์ (heterodont) ซึ่งมีความแตกต่างจากสัตว์มีกระดูกสันหลังชั้นต่ำ ที่มีฟันเพียงแค่ชุดเดียวเป็นแบบไฮโมดอนต์ (homodont)
รูปแบบโดยทั่วไปของฟันจะมี 4 แบบคือ ฟันตัด จะมีลักษณะเป็นขอบที่คม ใช้สำหรับในการกัด คาบและเม้มเหยื่อ ฟันเขี้ยว จะมีลักษณะเป็นโคนยาวเพื่อใช้ในการแทงโดยเฉพาะ ฟันกรามหน้าจะมีลักษณะเป็นฟันที่แบน ใช้ในการตัด ฉีกและบด ที่บริเวณด้านบนจะมีปุ่มฟันประมาณ 1 - 2 ปุ่ม และสุดท้ายคือฟันกราม จะมีขนาดใหญ่สุดและมีปุ่นฟันเป็นจำนวนมาก มีหน้าที่ในการฉีกและเคี้ยว ส่วนมากจะเป็นฟันแท้มากกว่าฟันน้ำนม
ฟันของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่เจริญเติบโตเต็มที่ ส่วนใหญ่จะมีไม่เกิน 44 ซี่ และในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมหลายชนิดจะมีน้อยกว่านี้ 2 - 4 ซี่ด้วยกัน ตามตัวอย่างสูตรฟันของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่มีหลายแบบ เช่น
หมูบ้าน มีสูตรการคำนวณหาจำนวนฟัน ดังนี้
(
1
1
1
,
C
0
0
,
P
0
0
,
M
3
3
)
X
2
=
16
{\displaystyle (1{\tfrac {1}{1}},C{\tfrac {0}{0}},P{\tfrac {0}{0}},M{\tfrac {3}{3}})X2=16}
กระต่าย มีสูตรการคำนวณหาจำนวนฟัน ดังนี้
(
1
2
2
,
C
0
0
,
P
3
2
,
M
2
3
)
X
2
=
28
{\displaystyle (1{\tfrac {2}{2}},C{\tfrac {0}{0}},P{\tfrac {3}{2}},M{\tfrac {2}{3}})X2=28}
มนุษย์ มีสูตรการคำนวณหาจำนวนฟัน ดังนี้
(
1
2
2
,
C
1
1
,
P
2
2
,
M
3
3
)
X
2
=
32
{\displaystyle (1{\tfrac {2}{2}},C{\tfrac {1}{1}},P{\tfrac {2}{2}},M{\tfrac {3}{3}})X2=32}
สุนัข มีสูตรการคำนวณหาจำนวนฟัน ดังนี้
(
1
3
3
,
C
1
1
,
P
4
4
,
M
2
3
)
X
2
=
42
{\displaystyle (1{\tfrac {3}{3}},C{\tfrac {1}{1}},P{\tfrac {4}{4}},M{\tfrac {2}{3}})X2=42}
ตัวตุ่น มีสูตรการคำนวณหาจำนวนฟัน ดังนี้
(
1
3
3
,
C
1
1
,
P
4
4
,
M
3
3
)
X
2
=
44
{\displaystyle (1{\tfrac {3}{3}},C{\tfrac {1}{1}},P{\tfrac {4}{4}},M{\tfrac {3}{3}})X2=44}
จากสูตรการคำนวณหาตัวเลขฟันของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมด้านบน โดยคำนวณจากจำนวนฟันแต่ละชนิดบนขากรรไกรด้านบนและด้านล่าง โดยเป็นจำนวนของฟันเพียงด้านซ้ายหรือด้านขวาเพียงด้านใดด้านหนึ่ง ดังนั้นจำนวนฟันทั้งหมดจะต้องคูณด้วย 2 เพื่อให้ได้ตัวเลขของฟันทั้ง 2 ด้าน โดยการแทนสัญลักษณ์ดังนี้
1 = incisor หรือฟันซี่หน้า
C = canine หรือเขี้ยว
P = premolar หรือฟันกรามหน้า
M = molar หรือฟันกราม
ซึ่งเป็นการแสดงให้เห็นว่า ฟันของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมนั้น จะมีจำนวนฟันที่แตกต่างกันออกไป เช่นฟันของสุนัขและกระต่าย สุนัขจะมีฟันกรามบน 2 ซี่ ฟันกรามล่าง 3 ซี่ แต่กระต่ายจะมีฟันกรามบน 3 ซี่และฟันกรามล่าง 2 ซี่ เป็นต้น ซึ่งสามารถแบ่งสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมจากลักษณะของฟันและนิสัยในการล่าเหยื่อและการกินอาหารได้ดังนี้
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินพืช
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินพืชผักและหญ้าอื่น ๆ แบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ได้แก่สัตว์เคี้ยวเอื้อง ซึ่งเป็นกลุ่มของสัตว์ที่กินหญ้าเช่น ม้า หมู กวาง วัว ม้าลาย ยีราฟ ควาย แพะและแกะเป็นต้น สำหรับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมอีกกลุ่มคือสัตว์ฟันแทะและกระต่าย สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินพืชเป็นอาหาร จะมีฟันและเขี้ยวซี่เล็ก ๆ ฟันกรามค่อนข้างกว้าง ตัวฟันด้านหน้าจะสูงและมีการเคลือบฟันเป็นสันเพื่อไว้สำหรับบดอาหาร สัตว์ฟันแทะเช่นกระรอก กระจ้อนจะมีฟันตัดในลัษณะคล้ายกับสิ่วอยู่ตลอดชีวิต เมื่อมีการหักหรือสึกกร่อนก็สามารถสร้างใหม่ขึ้นทดแทน
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินพืช จะมีการปรับตัวเพื่อการกินอาหารหลากหลายประการ เซลลูโลสซึ่งเป็นคาร์โบไฮเดรตของพืช ซึ่งประกอบไปด้วยหน่วยของกลูโคลสจะเรียงตัวจับกันเป็นสายยาวด้วยพันธะทางเคมี ซึ่งจะมีน้ำย่อยอยู่เพียงไม่กี่ชนิดที่จะสามารถย่อยให้แตกสลายได้ สัตว์มีกระดูกสันหลังทุกชนิดจะไม่มีเอมไซม์สำหรับย่อยสลายเซลลูโลส ดังนั้นจึงจำเป็นจะต้องมีแบคทีเรียที่ไม่ใช้ออกซิเจนอยู่ภายในส่วนของระบบทางเดินอาหาร ที่มีการหมักอาหารจำพวกพืชผักผลไม้ แบคทีเรียจะทำหน้าที่ย่อยสลายเซลลูโลสให้เป็นกรดไขมัน น้ำตาลและแป้ง เพื่อให้สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินพืชสามารถดูดซืมไปใช้เลี้ยงร่างกาย
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินพืชเป็นอาหาร จะมีท่อทางเดินอาหารขนาดใหญ่และยาว และจะต้องกินพืชเป็นอาหารในปริมาณครั้งละมาก ๆ เพื่อการอยู่รอด เช่นช้างแอฟริกันที่มีขนาดร่างกายใหญ่โตและมีน้ำหนักถึง 6 ตัน จำเป็นที่จะต้องกินพืชประมาณ 135 - 150 กิโลกรัมต่อวัน จึงจะพอเพียงต่อความต้องการ และสามารถย่อยสลายดูดซึมไปหล่อเลี้ยงร่างกายได้ แต่สำหรับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินพืชเป็นอาหารบางชนิด เช่น ม้าและกระต่าย จะมีท่อทางเดินอาหารยื่นออกมาเป็นแขนงเรียกว่าซีคัม (cecum) ไว้สำหรับทำหน้าที่ในการหมักและดูดซึมอาหารเข้าสู่ร่างกาย กระต่ายป่าหรือกระต่ายบ้านและสัตว์ฟันแทะบางชนิด จะกินก้อนอุจจาระของตนเองเพื่อนำไปย่อยสลายซ้ำอีกครั้ง
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินเนื้อ
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินเนื้อเป็นอาหาร ได้แก่ หมาป่า สุนัขจิ้งจอก อีเห็น แมว วูลฟ์เวอริน เสือ สิงโต เสือดาว เสือชีตาห์ ไฮยีน่า หมาใน ฯลฯ จะมีฟันและเขี้ยวเล็บที่แหลมคม เพื่อใช้สำหรับกัดและขย้ำเหยื่อ รวมทั้งมีขาคู่หน้าและกงเล็บที่แข็งแรงสำหรับใช้ในการตะปบและฆ่าเหยื่อ เนื่องจากเนื้อสัตว์เป็นอาหารที่ย่อยสลายได้ง่ายกว่าพืช ท่อทางเดินอาหารสำหรับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินเนื้อเป็นอาหารจะสั้นลง และในส่วนของซีคัมจะหดลงหรือหายไป มีการกินอาหารเป็นมื้อเมื่อเวลาหิว และมีเวลาพักผ่อนหลังจากการกินอาหารเพื่อให้เนื้อสัตว์ที่กินเข้าไปได้ย่อยสลาย
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินเนื้อเป็นอาหาร จะมีความว่องไว ปราดเปรียวและมีชีวิตที่ตื่นเต้นเร้าใจมากกว่าสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินพืชเป็นอาหาร การไล่ล่าเหยื่อเพื่อเป็นอาหาร ทำให้การติดตามและค้นหาเหยื่อ กระทำด้วยความฉลาดและไหวพริบ มีการวางแผนการในการล่า สมองจะมีการพัฒนามากกว่าสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมชนิดอื่น ๆ เช่นแมวจะมีความฉลาดและไหวพริบในการล่าหนู เสือและสิงโตจะมีการซุ่มโจมตีเหยื่อรวมทั้งการวางแผนในการล่าเหยื่ออีกด้วย ซึ่งการวิวัฒนาการนี้จะเป็นประโยชน์แก่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินเนื้อสัตว์เป็นอาหารมากกว่าสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินพืชเป็นอาหาร
แต่ความสำเร็จในการไล่ล่า จะเป็นตัวกระตุ้นให้สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินพืชเป็นอาหาร มีการพัฒนาการในการป้องกันอันตรายของตนเองจากศัตรูนักล่า ด้วยการเพิ่มความสามารถในด้านการตรวจสอบ คือการพัฒนาอวัยวะในการรับความรู้สึกให้ไวมากขึ้นกว่าเดิม สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินพืชเป็นอาหารบางชนิด สามารถเอาตัวรอดจากเสือและสิงโตได้ด้วยขนาดของร่างกายที่ใหญ่โตมาก เช่นช้าง หรือการรวมกลุ่มกันเพื่อป้องกันตัวและลูกอ่อนเช่น ม้าลาย ตัวจามรี เป็นต้น โดยการล้อมวงเข้าหากันเพื่อป้องกันลูกอ่อนที่อยู่ภายในวงล้อม เมื่อเสือและสิงโตเข้าใกล้จะถูกดีดด้วยเท้าหลัง จนยอมแพ้และล่าถอยไปเอง
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินแมลง
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินแมลงเป็นอาหาร ได้แก่ตัวตุ่น และสัตว์ฟันแทะเช่นหนู กระรอก กระแต กระจ้อน ตัวกินมด สมเสร็จและค้างคาว ซึ่งส่วนใหญ่นักสัตววิทยาจะแยกสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินแมลงเป็นอาหาร จะทำได้อย่างไม่ชัดเจนมากนัก เนื่องจากสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินพืชเป็นอาหาร และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินเนื้อสัตว์เป็นอาหาร หรือแม้แต่สัตว์กินพืชบางชนิดก็ยังกินแมลงเป็นอาหารเข้าไปด้วย
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่เคี้ยวเอื้อง
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่เคี้ยวเอื้อง เช่น วัว ควาย แพะ แกะ วัวป่าไบซัน จะมีกระเพาะอาหารขนาดใหญ่ แบ่งออกเป็น 4 ห้อง ซึ่งเมื่อแทะเล็มหรือกินหญ้าเข้าไปเป็นอาหาร หญ้าจะผ่านหลอดอาหารเข้าสู่รูเมน (rumen) ซึ่งจะมีจุลินทรีย์ที่ทำการย่อยสลายอาหาร และทำให้กลายเป็นก้อนขนาดเล็ก เรียกว่าคัด (cud) เมื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินพืชเป็นอาหาร อยู่ในเวลาที่พักหรืออยู่เฉย ๆ ก็จะสามารถสำรอกเอาคัดกลับเข้ามาที่ปาก เพื่อเคี้ยวตัดเส้นใยของพืชให้สั้นลง หรือที่เรียกกันว่าเคี้ยวเอื้อง
ภายหลังเมื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่เคี้ยวเอื้อง เคี้ยวคัดเสร็จเรียบร้อยก็จะกลืนอาหารกลับลงไปที่รูเมนอีกครั้ง เพื่อให้แบคทีเรียย่อยสลายเซลลูโลส อาหารจะผ่านไปยังกระเพาะอาหาร ส่วนที่ 2 คือเรทิคูลัม (reticulum) ต่อไปยังโอมาซัม (omasum) และสิ้นสุดกระบวนการย่อยสลายอาหารที่อโบมาซัม (abomasum) ซึ่งจะเป็นกระเพาะอาหารที่แท้จริง มีน้ำย่อยโปรตีนและมีการย่อยสลายอาหารตามปกติเกิดขึ้นที่อโบมาซัม
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินพืชและสัตว์
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินพืชและสัตว์เป็นอาหาร เช่น นม แรคคูน มนุษย์และสัตว์อื่น ๆ ในอันดับไพรเมต ซึ่งตามปกติสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินสัตว์ด้วยกันเป็นอาหารหลายชนิด จะใช้การกินพืชผักผลไม้เช่นลูกเบอรี่แทนในเวลาที่อาหารขาดแคลน เช่นสุนัขจิ้งจอกจะกินหนูและสัตว์ฟันแทะขนาดเล็ก หรือนกตัวเล็ก ๆ เป็นอาหาร แต่ถ้าอาหารภายในป่าเกิดการขาดแคลน ก็จะเปลี่ยนมากินผลไม้เช่นแอปเปิล มะเดื่อหรือข้าวโพดแทนเพื่อการอยู่รอด
โดยทั่วไป สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมส่วนใหญ่ จะใช้เวลาเกือบทั้งหมดไปกับการเสาะแสวงหาอาหาร ซึ่งสภาพภูมิอากาศจะมีผลกระทบต่อการหาอาหารด้วยเช่นกัน ในเขตอบอุ่นจะมีการเปลี่ยนแปลงของอาหารตามฤดูกาล มีความเด่นชัด เช่นช่วงฤดูร้อน อาหารจะอุดมสมบูรณ์ สามารถหาได้ง่ายต่อการดำรงชีวิต แต่ในฤดูหนาว อาหารจะเริ่มหายากและขาดแคลน ทำให้สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมหลายชนิดที่กินสัตว์เป็นอาหาร ต้องออกเดินทางเพื่อเสาะแสวงหาอาหารเพื่อการอยู่รอด ทำให้ต้องเดินทางไกลเพื่อหลีกหนีจากสภาพการขาดแคลนอาหาร
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมบางชนิดจะมีการจำศีลโดยการนอนในตลอดช่วงฤดูหนาว และมีสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมหลายชนิด ที่จะต้องมีการสะสมอาหารเอาไว้สำหรับฤดูการขาดแคลนอาหาร โดยจะพบมากในประเภทของสัตว์ฟันแทะ เช่นกระรอก กระแต และหนูเป็นต้น โดยจะสะสมเมล็ดพืชหรือผลไม้แห้ง เมล็ดสนแล้วฝังซ่อนเอาไว้ในหลาย ๆ ที่ด้วยกัน โดยเฉพาะกระรอกชิพมังค์ สามารถสะสมเมล็ดสนและลูกนัทได้มากถึง 8 แกลลอนด้วยกัน
การควบคุมอุณหภูมิภายในร่างกาย
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมและนก จัดเป็นสัตว์เพียง 2 กลุ่มเท่านั้นที่เรียกว่าสัตว์เลือดอุ่น (warm-blooded) ซึ่งมีความแตกต่างจากสัตว์ชนิดอื่น ๆ ที่เรียกว่าสัตว์เลือดเย็น (cold-blooded) โดยสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมนั้นจะมีอุณหภูมิร่างกายที่คงที่ อุณหภูมิภายในร่างกายจะอุ่นกว่าอุณหภูมิภายนอกร่างกายเสมอ แต่สัตว์เลือดเย็น ก็ไม่จำเป็นที่จะต้องมีเลือดที่เย็นเสมอไป ปลาที่อาศัยในเขตร้อน แมลงและสัตว์เลื้อยคลานต่างก็มีการพึ่งแสงแดดเพื่อเป็นการรักษาอุณหภูมิของร่างกายเช่นกัน และเป็นการช่วยรักษาอุณหภูมิของร่ายกายให้เท่าหรือเกือบเท่ากับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมทั่วไป
แต่ในทางกลับกัน สัตว์เลือดอุ่นที่มีการจำศีลในตลอดช่วงระยะเวลาของฤดูหนาว จะมีอุณหภูมิของร่างกายที่ลดลงจนเกือบถึงจุดเยือกแข็งของน้ำ ซึ่งเป็นข้อโต้แย้งกันของนักสัตววิทยาที่ความหมายของสัตว์เลือดอุ่นและสัตว์เลือดเย็น ยังมีความหมายที่ไม่ชัดเจนมากนัก แต่ก็ยังเป็นคำเรียกที่นิยมใช้เรียกกันในปัจจุบัน[9]
สัตว์ที่จัดอยู่ในประเภทโฮมิโอเธอร์มิค (homeothermic) ได้แก่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมและนก ซึ่งจะมีอุณหภูมิของร่างกายที่คงที่ ส่วนสัตว์ที่จัดอยู่ในประเภทพอยคิโลเธอร์มิค (poikilothermic) หมายถึงสัตว์ชนิดอื่น ๆ ซึ่งจะมีการปรับเปลี่ยนอุณหภูมิของร่างกายตามสภาพของภูมิอากาศและสิ่งแวดล้อม แต่ก็ยังมีความสับสนในเรื่องการปรับตัวตามสภาพภูมิอากาศ เช่น ปลาจัดเป็นสัตว์ประเภทพอยคิโลเธอร์มิค แต่สำหรับปลาที่อาศัยอยู่ในแถบท้องทะเลที่มีความลึกมาก ๆ จะอยู่ในสภาพภูมิอากาศที่ไม่มีการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิมากนัก ทำให้ปลาในท้องทะเลลึกมีอุณหภูมิของร่างกายที่คงที่ หรืออาจจะเรียกได้ว่าเป็นสัตว์ที่จัดอยู่ในประเภทของโฮมิโอเธอร์มิคด้วยเช่นกัน
แต่สำหรับนกและสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมหลายชนิด ที่มีการเบี่ยงเบนของอุณหภูมิร่างกายในช่วงระยะเวลากลางวันและกลางคืน หรือตลอดฤดูการจำศีลก็อาจจะจัดให้อยู่ในประเภทพอยคิโลเธอร์มิคก็ได้ จากความสับสนในการจัดประเภทสัตว์นี้ ทำให้นักสัตววิทยาและนักชีววิทยานิยมเรียกสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมและนก ว่าเป็นสัตว์เลือดอุ่นหรือจัดอยู่ในประเภทโฮมิโอเธอร์มิค คือมีการรักษาอุณหภูมิของร่างกายให้คงที่ โดยการอาศัยความร้อนที่เกิดจากเมทาโบลิซึมภายในร่างกาย
สำหรับกระบวนการในการรักษาอุณหภูมิรางกายให้คงที่นั้น กระบวนการทางชีวเคมีและส่วนของระบบประสาท จะเข้ามามีบทบาทเกี่ยวข้องเป็นอย่างมาก กระบวนการนี้จะช่วยทำให้สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมมีความปราดเปรียว ว่องไวในฤดูหนาว รวมถึงมีพฤติกรรมที่สัตว์ชนิดอื่น ๆ ทำไม่ได้ ตามปกติอุณหภูมิร่างกายของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมจะอยู่ระหว่าง 36 - 38 องศาเซลเซียส แต่สำหรับนกจะอยู่ที่ประมาณ 40 - 42 องศาเซลเซียส การรักษาอุณหภูมิร่างกายให้คงที่ เป็นการทำให้ความร้อนที่สร้างขึ้นภายในร่างกาย กับความร้อนที่สูญเสียไปอยู่ในสภาวะที่สมดุล[9]
ความร้อนภายในร่างกายของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม เกิดจากเมทาโบลิซึมที่ประกอบไปด้วยออกซิไดร์อาหาร กระบวนการเมโทบาลิซึมภายในเซลล์จะมีการหดตัวของกล้ามเนื้อ ความร้อนจะสูญเสียไปโดยการถ่ายเทไปยังที่เย็นกว่า โดยการระเหยของน้ำ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมสามารถควบคุมกระบวนการทั้ง 2 กระบวนการคือ สร้างและระบายความร้อน เมื่อร่างกายเริ่มเย็นก็จะเพิ่มความร้อนด้วยการทำงานของกล้ามเนื้อ และลดการสูญเสียความร้อนด้วยการเพิ่มฉนวนความร้อน เมื่อร่างกายเริ่มอุ่นหรือร้อนเกินไป ก็จะลดการสร้างความร้อนและเพิ่มการระบายความร้อนออกจากร่างกายแทน
การปรับตัวในสภาพอากาศร้อน
สภาพภูมิอากาศที่ร้อนเช่นทะเลทราย จัดเป็นเขตพื้นที่ที่มีความรุนแรงของสภาพภูมิอากาศที่สูงมาก คือในเวลากลางวันอากาศจะร้อนจัด แต่ในเวลากลางคืนจะเย็นจัดเช่นกัน พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่แห้งแล้งเต็มไปด้วยทราย มีความขาดแคลนแหล่งน้ำ มีพืชและพืชที่คลุมดินขึ้นในทะเลทราย แต่ก็ยังมีสัตว์บางชนิดสามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ สำหรับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมขนาดเล็ก โดยเฉพาะสัตว์ฟันแทะในแถบทะเลทราย จะใช้วิธีการหลบซ่อนอยู่ตามโพรงใต้ดินในเวลากลางวัน และออกหากินในเวลากลางคืน
การฝังตัวเองและการหลบซ่อนตามโพรงใต้ดินในที่ที่มีอุณหภูมิต่ำกว่าอุณหภูมิในทะเลทราย รวมทั้งมีความชื้นสูง จะช่วยทำให้การสูญเสียน้ำภายในร่างกายน้อยลง และมีการทดแทนน้ำจากอาหารที่กินหรือน้ำดื่มในทะเลทรายบริเวณโอเอซิส และยังมีน้ำที่เกิดจากกระบวนการเมทาโบลิซึมภายในเซลล์อีกด้วย ซึ่งมีความสำคัญแก่สัตว์ที่อาศัยในแถบทะเลทราย ที่หาน้ำดื่มเพื่อดับกระหายได้ยาก สัตว์ที่อาศัยในแถบทะเลทรายบางชนิด เช่น หนูจิงโจ้และกระรอกดินในสหรัฐอเมริกา สามารถเปลี่ยนแปลงน้ำที่ต้องการจากอาหารแห้ง ทำให้ไม่จำเป็นที่จะต้องดื่มน้ำ
สัตว์ที่มีเท้าเป็นกีบขนาดใหญ่ ที่อาศัยในทะเลทรายคืออูฐและกวางแอนทีโลปในทวีปแอฟริกา 3 ชนิดได้แก่ กาเซลล์ โอริกซ์และอีแลนด์ จะมีการปรับตัวหลายอย่าง เพื่อให้สามารถทนต่อความร้อนของทะเลทราย และเป็นการป้องกันการระเหยของน้ำออกจากร่างกาย อีแลนด์จะมีกลไกสำคัญในการควบคุมการระเหยของน้ำ แต่ในขณะเดียวกันก็จะมีกลไกสำหรับป้องกันไม่ให้ร่ายกายมีความร้อนมากจนเกินไป โดยขนสีขาวที่ปกคลุมร่างกายจะเปลี่ยนเป็นสีที่ซีดจางและเป็นมัน เพื่อสะท้อนความร้อนจากแสงอาทิตย์กลับไป
ในขณะเดียวกันขนที่ปกคลุมร่างกายก็จะเป็นฉนวนอย่างดี ในการเก็บกักความร้อนเอาไว้ภายในร่างกาย การระบายความร้อนจะเกิดขึ้นจากบริเวณด้านท้องใต้ล่างที่มีขนปกคลุมเพียงบาง ๆ เนื้อเยื่อไขมันของอีแลนด์จะมารวมกันอยู่ที่ปุ่มบริเวณด้านหลังเพียงด้านเดียว แทนที่จะกระจายไปทั่วร่างกาย ทำให้สามารถถ่ายเทความร้อนออกมาจากร่างกายได้ อีแลนด์ไม่มีการระเหยของน้ำซึ่งเป็นกลไกที่ทำให้ร่างกายเย็นลงในสภาพภูมิอากาศที่ร้อนจัดในทะเลทราย แต่จะใช้วิธีการปล่อยให้อุณหภูมิของร่างกายลดลงในเวลากลางคืน ที่อากาศเปลี่ยนจากร้อนจัดเป็นเย็นจัดแทน แล้วค่อย ๆ เพิ่มอุณหภูมิของร่างกายในเวลากลางวัน และเมื่ออุณหภูมิเพิ่มขึ้นถึง 41 องศาเซลเซียส อีแลนด์จะใช้วิธีการระเหยน้ำด้วยการแลบลิ้น
การรักษาน้ำในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่อาศัยในแถบทะเลทราย คือการมีปัสสาวะที่เข้มข้นและมีอุจาระที่แห้ง อูฐ กาเซลล์จะมีพฤติกรรมการควบคุมอุณหภูมิของร่างกายคล้ายคลึงกับอีแลนด์ แต่อูฐจะสามารถปรับตัวในการควบคุมอุณหภูมิของร่างกายได้ดีที่สุด ปกติอุณหภูมิของร่างกายจะอยู่ที่ 36 - 38 องศาเซลเซียส ในฤดูร้อนร่างกายจะมีการเปลี่ยนแปลงมาก อุณหภูมิจะลดลงมาอยู่ที่ 34 - 35 องศาเซลเซียสแทน และจะควบคุมให้ไม่เกิน 40 องศาเซลเซียส แต่ถ้าอุณหภูมิสูงมากกว่านี้ จะใช้วิธีการระบายความร้อนด้วยการหลั่งเหงื่อ และจะระยายความร้อนทั้งหมดในตอนกลางคืนที่มีอากาศหนาวเย็น
การปรับตัวในสภาพอากาศหนาวเย็น
สภาพอากาศโดยทั่วไปในแถบขั้วโลก จะมีอากาศที่หนาวถึงหนาวจัด ทำให้สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่อาศัยในแถบขั้วโลก ต้องมีกลไกในการรักษาอุณหภูมิภายในร่างกายให้อบอุ่น โดยมีวิธีการ 2 อย่างคือลดการถ่ายเทอุณหภูมิของร่างกาย คือลดการสูญเสียความร้อนด้วยการพัฒนาฉนวน สำหรับปิดกั้นการถ่ายเทความร้อน และผลิตความร้อนเพื่อให้ร่างกายมีอุณหภูมิเพิ่มมากขึ้น ขนหนาที่ขึ้นปกคลุมร่างกายของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมในแถบขั้วโลก จะเป็นฉนวนป้องกันความร้อนได้เป็นอย่างดี สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมทุกชนิดจะมีขนปกคลุมร่างกายที่ยาวในฤดูหนาว บริเวณขนชั้นล่างจะทำหน้าที่เป็นฉนวนสำหรับกันความร้อนให้แก่ร่างกาย ในขณะที่บริเวณขนชั้นนอกจะทำหน้าที่ป้องกันผิวหนังจากความหนาวเย็น
บริเวณส่วนปลายสุดของร่างกายของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมในแถบขั้วโลก เช่น ใบหู ปลายจมูก ปลายเท้าและปลายหาง จะมีฉนวนสำหรับปิดกั้น จึงทำให้มีการสูญเสียความร้อนอย่างรวดเร็ว ทำให้มีการพัฒนาและป้องกันการสูญเสียความร้อนของร่างกาย ด้วยการปล่อยให้ปลายของอวัยวะเหล่านี้มีความเย็นลงจนเกือบถึงจุดเยือกแข็ง การลดอุณหภูมิของร่างกายทำได้ด้วยการลดการไหลเวียนของเสือดในบริเวณที่สัมผัสกับความหนาวเย็น และเส้นเลือดที่นำเอาเลือดอุ่นไปยังบริเวณขา จะมีการถ่ายเทความร้อนจากเส้นเลือดแดงไปยังเส้นเลือดดำ เพื่อเป็นการนำเอาเลือดอุ่นกลับไปยังแกนกลางของลำตัว
การถ่ายเทความร้อนจากเส้นเลือด จะเกิดขึ้นได้ในสภาพภูมิอากาศที่ต่ำ อุณหภูมิบริเวณปลายเท้าของสุนัขจิ้งจอกที่อาศัยในแถบขั้วโลกและกวางเรนเดียร์ จะอยู่เหนือจุดเยือกแข็งเพียงเล็กน้อย และที่ฝ่าเท้าและกีบเท้าอาจมีอุณหภูมิต่ำกว่า 0 องศาเซลเซียส ในขณะเดียวกันที่บริเวณแกนกลางของลำตัว จะมีอุณหภูมิประมาณ 38 องศาเซลเซียส
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม สามารถผลิตความร้อนให้แก่ร่างกายด้วยการเพิ่มการทำงานของกล้ามเนื้อ เช่นการออกกำลังกายหรือการสั่นสะเทือนของอวัยวะ มนุษย์สามารถเพิ้มความร้อนให้แก่ร่างกายได้ถึง 18 เท่าด้วยการสั่นมือและเท้าอย่างรุนแรง แต่ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับแรงสั่นสะเทือนของแต่ละคนด้วย แต่สำหรับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมในแถบขั้วโลก เมื่อต้องใช้ชีวิตท่ามกลางอุณหภูมิที่หนาวจัดจนถึงขีดสุด จะมีแหล่งพลังงานความร้อนอื่น ๆ มาเสริมให้แก่ร่างกาย คือการเพิ่มออกซิเดชันของอาหาร โดยเฉพาะไขมันที่เก็บสะสมเอาไว้ ซึ่งจะเป็นการเพิ่มความร้อนให้แก่ร่างกายโดยไม่ต้องอาศัยการสั่นสะเทือน
สำหรับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมขนาดเล็ก เช่นเลมมิง หนูท้องนา จะมีการเผชิญหน้ากับสภาพภูมิอากาศที่หนาวจัดด้วยวิธีการที่แตกต่างกัน สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมขนาดเล็กจะไม่มีฉนวนป้องกันร่างกายที่ดีเหมือนกันสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมขนาดใหญ่ ทำให้ต้องมีการฉนวนโดยการขุดดินเพื่อทำเป็นโพรงทางเดินใต้ดิน ซึ่งจะมีอุณหภูมิต่ำประมาณ -5 องศาเซลเซียส แต่อุณหภูมิก็ยังสูงกว่าอุณภูมิภายนอก ซึ่งอาจจะมีความเย็นได้ถึง -50 องศาเซลเซียส โดยมีหิมะเป็นฉนวนป้องกันในการถ่ายเทความร้อน เช่นเดียวกับขนที่ปกคลุมร่างกายของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมขนาดใหญ่ การอยู่ภายใต้หิมะจะเป็นลักษณะหนึ่งของการป้องกันตัวเองต่อสภาพอากาศที่หนาวเย็น สำหรับสัตว์น้ำที่อาศัยในมหาสมุทรเช่นวาฬและโลมา ซึ่งไม่มีขนปกคลุมร่างกาย แต่จะมีชั้นไขมันที่หนาเป็นฉนวนห่อหุ้มตัวเอาไว้ เพื่อป้องกันความหนาวเย็น
การจำศีล
เมื่อย่างเข้าสู่ฤดูหนาว สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมส่วนใหญ่จะมีวิธีการเอาตัวรอดในสภาพอากาศที่หนาวเย็นด้วยกัน 2 วิธีคือ การจำศีลและการอพยพย้ายถิ่นฐาน ซึ่งวิธีการแก้ปัญหาของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมในสภาพภูมิอากาศที่ทารุณด้วยความหนาวเย็น นอกเหนือจากการอพยพย้ายถิ่นฐาน เพื่อเสาะแสวงหาที่อยู่ใหม่แล้ว การจำศีลก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่งของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม ด้วยการหลับตลอดช่วงฤดูหนาว ซึ่งจะพบการจำศีลได้ในฤดูที่แล้งหรือหนาวจัด หรือเกิดการขาดแคลนอาหาร โดยทั่วไปสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่มีการจำศีล จะเป็นสัตว์ขนาดเล็ก เช่นหนูต้นไม้ กระรอกดิน กระจ้อน เป็นต้น แต่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่เป็นสัตว์ขนาดใหญ่เช่นหมีก็มีการจำศีลในฤดูหนาวเช่นกัน
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม จะมีวิธีการจำศีลด้วยการหลบซ่อนตัวอยู่ในที่ที่ปลอดภัย เช่นขุดรูหรือหลบซ่อนในโพรงไม้หรือภายในถ้ำ การจำศีลของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมจะเป็นการอยู่นิ่ง ๆ ไม่ขยับหรอเคลื่อนไหวส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกาย ระบบสรีระของร่างกายก็จะมีการปรับตัวเช่นกัน เช่นอุณหภูมิภายในโพรง ถ้าหรือในรู บางครั้งอาจจะมีอุณหภูมิที่ต่ำมากจนเกือบถึงจุดเยือกแข็ง ก็จะมีการปรับตัวทางสรีระด้วยการลดอัตราการเมทาโบลิซึมลง อัตราการเต้นของหัวใจจะช้ามาก เช่นกระรอกดิน ก่อนจำศีลจะมีอัตราการเต้นของหัวใจประมาณ 200 - 400 ครั้ง/นาที[10] แต่เมื่อจำศีลอัตราการเต้นของหัวใจจะลดลงเหลือเพียงแค่ 4 - 5 ครั้ง/นาทีเท่านั้น สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมบางชนิดจะจำศีลทั้งในฤดูร้อนและฤดูหนาว เมื่อสภาพภูมิอากาศภายนอกเป็นปกติ จึงจะยุติการจำศีล
สัตว์บางชนิดเช่นหมี สกังค์ โอพอสซัม จะนอนหลับเป็นเวลายาวนานในตลอดฤดูหนาว จะตื่นและเคลื่อนไหวร่างกายบ้างเป็นครั้งคราวเท่านั้น อุณหภูมิภายในร่างกายจะคงที่ ไม่มีการเปลี่ยนแปลง ปริมาณการใช้ออกซิเจนในช่วงการจำศีลจะต่ำกว่าปกติเพียงเล็กน้อย ซึ่งวิธีการจำศีลแบบนี้ไม่ใช่การจำศีลที่แท้จริง
การอพยพและย้ายถิ่นฐาน
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมหลายชนิด จะมีการอพยพย้ายถิ่นฐานตามแต่ฤดูกาล โดยจะย้ายถิ่นฐานจากถิ่นเดิมที่เคยอยู่อาศัย เมื่อสภาพสิ่งแวดล้อมเปลี่ยนแปลงไป เช่นแหล่งอาหารที่เคยอุดมสมบูรณ์เริ่มขาดแคลน สภาพอากาศมีความหนาวเย็นเกินไปหรือร้อนจัดจนเกินไป ไม่สามารถดำรงชีวตอยู่ได้ หรืออาจอพยพย้ายถิ่นฐานเพื่อหาแหล่งที่อยู่อาศัยที่เหมาะสมสำหรับการผสมพันธุ์ การอพยพย้ายถิ่นฐานของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมจะขึ้นอยู่กับสิ่งปลุกเร้าทางสรีระร่างกายด้วย ซึ่งเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ และเมื่อสภาพภูมิอากาศกลับคืนสู่สภาพเดิม ก็จะอพยพย้ายถิ่นฐานกลับมายังถิ่นเดิม และจะปฏิบัติเป็นประจำทุก ๆ ปี[11]
ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดเจนในเรื่องของการอพยพย้ายถิ่นฐานของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม ได้แก่การอพยพของสัตว์ที่มีกีบเช่นกวางเรนเดียร์ที่อาศัยในแถบทวีปอเมริกาเหนือ ซึ่งนักชีววิทยาได้ทำการติดตาม ค้นคว้าและสำรวจถึงพฤติกรรมอันแปลกประหลาดของกวางเรนเดียร์ ที่จะต้องอพยพย้ายถิ่นฐานในทุก ๆ ปี ซึ่งพฤกติกรรมดังกล่าวมีระยะเวลามากกว่าร้อยปีขึ้นไป กวางเรนเดียร์จะอาศัยอยู่ในแถบเขตแดนที่ทุรกันดารทางตอนเหนือของอเมริกาในช่วงฤดูร้อน และอพยพลงทางตอนใต้ในช่วงเดือนกรกฎาคมของทุกปี โดยใช้เส้นทางเดิมที่อพยพจากทางตอนเหนือของอเมริกา และระหว่างการอพยพจะมีการผสมพันธุ์กันด้วย
เมื่อถึงช่วงฤดูหนาวกวางเรนเดียร์จะอยู่กับที่ ไม่เดินทางย้ายไปไหนจนกระทั่งย่างเข้าสู่ฤดูใบไม้ผลิ จึงจะเริ่มการอพยพย้ายกลับคืนถิ่นฐานในอเมริกาเหนืออีกครั้ง ระหว่างทางกวางเรนเดียร์ที่ได้รับการผสมพันธุ์จากการเดินทาง จะออกลูกในช่วงการอพยพย้ายกลับถิ่นฐานด้วย การอพยพของกวางเรนเดียร์จะเป็นการเนทางเป็นฝูงใหญ่ ด้วยปริมาณกวางจำนวนมากกว่าร้อยตัวขึ้นไป และมุ่งหน้าเดินทางเพียงอย่างเดียวโดยไม่หวั่นและเกรงกลัวต่ออุปสรรคตลอดการเดินทาง บางครั้งจากการติดตามการอพยพของกวางเรนเดียร์ นักชีววิทยาพบว่ามีกวางในฝูงจำนวนไม่น้อยกว่าร้อยตัว จมน้ำตายในขณะที่พยายามจะข้ามแม่น้ำที่เชี่ยวกราดหรือถูกสัตว์นักล่าโจมตีเป็นอาหารโดยที่ไม่ยอมเปลี่ยนทิศทางในการอพยพ
วาฬหลายชนิดในท้องทะเลและมหาสมุทร เช่นวาฬบาลีน วาฬอัมพ์แบค วาฬสีเทา จะมีการอพยพย้ายถิ่นฐานตามฤดูกาลเป็นประจำ ในระยะทางหลายพันกิโลเมตร แต่การอพยพของวาฬส่วนใหญ่ จะเป็นการอพยพเพื่อหาแหล่งที่เหมาะสมในการผสมพันธุ์และออกลูก ซึ่งการเดินทางด้วยระยะทางหลายพันกิโลเมตรทั้งการเดินทางไปและกลับโดยยึดเส้นทางเดินทางเดิมโดยไม่หลงทาง ยังเป็นสิ่งนักชีวิวิทยาและนักสัตววิทยา ยังไม่สามารถหาคำอธิบายได้อย่างชัดเจน[11]
ค้างคาวเป็นสัตว์ที่มีการอพยพย้ายถิ่นฐานเช่นเดียวกัน แต่การอพยพยของค้างคาวกลับมีไม่มากเหมือนกับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมชนิดอื่น และมีเพียงไม่กี่ชนิดเท่านั้น โดยจะอพยพย้ายถิ่นฐานเพื่อหลบหนีอากาศที่หนาวเย็น ไปยังเขตพื้นที่ที่มีสภาพอากาศที่อบอุ่นกว่า
การสืบสายพันธุ์
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม จะมีการปฏิสนธิภายในและออกลูกเป็นตัว แต่ยกเว้นโมโนทรีมเท่านั้น ที่มีการวางไข่และฟักเป็นตัว เอมบริโอจะมีถุงน้ำคร่ำห่อหุ้ม และเมื่อครบกำหนดการตั้งท้องและคลอดออกมา จะมีน้ำนมจากแม่ในการเลี้ยงดูจนโตเต็มวัย สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมในอันดับมาร์ซูเปียเลีย จะมีถุงหน้าท้องและมีระยะเวลาในการตั้งท้องที่สั้นมาก ลูกที่คลอดออกมาจะยังเป็นเอมบริโอที่ไม่สมบูรณ์ เอมบริโอจะคลานเข้าไปอาศัยอยู่ในถุงหน้าท้องของแม่ และเกาะอยู่กับหัวนมของแม่ ซึ่งพัฒนาการของเอมบริโอภายในถุงหน้าท้องของแม่นั้น จะต้องอาศัยอยู่ในถุงหน้าท้องเป็นเวลานาน สำหรับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่มีสายรก เอมบริโอจะฝังตัวและเจริญเติบโตภายในมดลูก และได้รับสารอาหารจากแม่ผ่านทางสายรกที่เชื่อมระหว่างเอมบริโอกับแม่[12]
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมส่วนใหญ่ จะมีฤดูผสมพันธุ์อยู่ในช่วงฤดูใบไม้ผลิและฤดูหนาว ซึ่งจะเป็นช่วงระยะเวลาที่ดีที่สุดในรอบปี สำหรับที่จะเลี้ยงดูลูกอ่อนที่คลอดออกมา สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมเพศผู้ส่วนใหญ่ จะจับคู่ได้ตลอดเวลา ต่างจากเพศเมียที่หาระยะเวลาที่แน่นอนในแต่ละรอบ ที่จะให้เพศผู้ผสมพันธุ์ด้วยไม่ได้ ซึ่งเรียกว่าวัฎจักรเอสทรัส (estrus cycle) ซึ่งเป็นเพียงวัฎจักรสั้น ๆ เท่านั้น สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่อยู่ในวัฎจักรเอสทรัลนี้ จะมีอาการที่เรียกกันว่า "การติดสัด" (estrus) โดยวงจรเอสทรัส จะแบ่งเป็นขั้นตอนต่าง ๆ ตามลักษณะการเปลี่ยนแปลงของเพศเมีย ได้แก่รังไข่ มดลูกและช่องคลอด ดังนี้
โพรเอสทรัส (proestrus) เป็นระยะเวลาของการเตรียมตัว สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมเพศเมียจะมีการเตรียมความพร้อมก่อนการผสมพันธุ์ เป็นช่วงระยะเวลาที่มีไข่เจริญขึ้นมาใหม่
เอสทรัส (estrus) เพศเมียจะมีความพร้อมและยอมรับในการจับคู่ผสมพันธุ์ ซึ่งจะเป็นช่วงระยะเวลาที่ไข่หลุดออกจากรังไข่ พร้อมที่จะมีการปฏิสนธิเป็นตัวอ่อน (fertilization) ที่ผนังของมดลูก และเกิดการตั้งครรภ์
เมตเอสทรัส (metestrus) ถ้าในกรณีที่ไม่เกิดการปฏิสนธิ หรือไม่มีการจับคู่ผสมพันธุ์กัน จะมีการปรับระบบสืบพันธุ์ของร่างกายให้คืนสู่สภาวะปกติ
ไดเอสทรัส (diestrus) เป็นระยะเวลาที่ต่อเน่องมาจากเมตเอสทรัส มดลูกจะเล็กลงและมีเลือดมาหล่อเลี้ยงน้อย
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมจะเกิดการติดสัดบ่อยครั้งมากน้อยและแตกต่างกันเพียงใด ขึ้นอยู่กับชนิดของสัตว์ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมจะมีเอสทรีสเพียง 1 ครั้งเท่านั้นในฤดูผสมพันธุ์เรียกว่าโมเนสทรัส (monesrus) แต่ถ้าหากเกิดโมเนสทรัสหลายครั้ง จะเป็นโพลีเอสทรัส (polyestrus) เช่นสุนัข สุนัขจิ้งจอกและค้างคาว จะเป็นโมเนสทรัส แต่สำหรับหนูนาและกระรอก รวมถึงสัตว์ในเขตร้อนอีกหลายชนิด จะเป็นโพลีเอสทรัส มนุษย์จะมีวงจรเอสทรัสที่แตกต่างกันออกไปเล็กน้อยคือ ภายหลังจากตกไข่จะเป็นระยะเวลาของประจำเดือน คือมีการหลุดออกของเยื่อบุมดลูก ซึ่งร่างกายจะขับทิ้งออกมาพร้อมกับเลือด กลายเป็นเลือดประจำเดือนหรือระดู
ระยะเวลาในการตั้งท้องภายหลังจากการผสมพันธุ์ จะแตกต่างกันตามแต่ละชนิดของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม เช่น หนูจะตั้งท้องประมาณ 21 วัน กระต่ายบ้านและกระต่ายป่า จะตั้งท้องนานประมาณ 30 - 36 วัน แมว สุนัข ประมาณ 60 วัน วัว 280 วัน และช้าง ซึ่งเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่ใช้ระยะเวลาในการตั้งท้องยาวนานที่สุดถึง 22 เดือน
จำนวนของลูกอ่อนในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม จะมีเฉพาะในช่วงฤดูผสมพันธุ์เท่านั้น แต่จะมีปัจจัยควบคุมปริมาณของลูกอ่อนหลายปัจจัย สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมยิ่งมีขนาดร่างกายใหญ่โตเพียงใด จำนวนลูกภายในท้องก็จะยิ่งลดน้อยลงเท่านั้น และปัจจัยสำคัญอย่างยิ่งคือศัตรูของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมในแต่ละชนิด สัตว์ฟันแทะที่มีร่างกายเล็ก จะกลายเป็นเหยื่อของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินเนื้อเป็นอาหาร ซึ่งจะมีจำนวนมากที่กลายเป็นเหยื่อ ทำให้สัตว์ฟันแทะเช่น หนู กระรอก กระต่าย กระแต มีปริมาณจำนวนลูกในแต่ละครอกที่ค่อนข้างมาก คือมีได้หลายครอก ครอกละหลายตัว สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่กินเนื้อเป็นอาหาร จะมีลูกเพียงครอกเดียว ครอกละประมาณ 3 - 5 ตัวต่อปี สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่มีขนาดใหญ่เช่นช้าง ม้า จะตั้งท้องและตกลูกเพียง 1 ตัวเท่านั้น ซึ่งช้างที่เป็นสัตว์บกที่ใหญ่ที่สุด จะตกลูกช้างเฉลี่ย 4 ตัวต่อ 50 ปี[12]
ถิ่นอาศัยและการครอบครองอาณาเขต
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมจำนวนมาก จะมีการประกาศอาณาเขตในความครอบครอง และมีการป้องกันไม่ให้สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมด้วยกันหรือสัตว์ชนิดอื่น บุกรุกเข้ามายังอาณาเขตของตน โดยเฉพาะสัตว์ชนิดเดียวกัน สัตว์ป่าจำนวนมากจะหวงอาณาเขตและไม่เป็นมิตรต่อสัตว์อื่น โดยเฉพาะเพศเดียวกันในช่วงฤดูผสมพันธุ์ เมื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมเข้าไปอาศัยในรูหรือโพรงไม้ บริเวณรูหรือโพรงจะกลายเป็นศูนย์กลางของอาณาเขต และถ้าพื้นที่บริเวณนั้นไม่มีขอบเขตที่ชัดเจน สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมจะมีวิธีการประกาศอาณาเขตของตนเองด้วยกลิ่น[13]
การประกาศอาณาเขตของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม จะใช้ต่อมกลิ่มภายในร่างกายปล่อยของเหลวที่มีกลิ่นเฉพาะตัวออกมา เพื่อให้กลิ่นนั้นติดอยู่ตามก้อนหินหรือกิ่งไม้ หรือวัตถุต่าง ๆ รอบ ๆ บริเวณอาณาเขตที่ต้องการแสดงความเป็นเจ้าของ ขนาดของอาณาเขตจะมีความผันแปรมากน้อยเพียงใด ขึ้นอยู่กับขนาดของสัตว์และลักษณะนิสัยของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม รวมถึงการกินอาหารด้วยเช่น หมีกรีซลีจะมีอาณาเขตในครอบครองกว้างขวางมากมายหลายตารางไมล์ ในขณะเดียวกันแรคคูน ซึ่งเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมขนาดเล็กกว่า จะมีพื้นที่อาณาเขตในครอบครองเพียงแค่เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2 กิโลเมตรเท่านั้น
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมส่วนใหญ่ จะใช้ชีวิตภายในป่าท่ามกลางธรรมชาติ การประกาศอาณาเขตในบริเวณพื้นที่ที่ต้องการแสดงความเป็นเจ้าของ จะใช้สารจากต่อมกลิ่นหรือการใช้ปัสสาวะ เช่นเสือจะประกาศอาณาเขตในความครอบครองของตนเองด้วยการปัสสาวะรด หรือการถ่ายอุจจาระเพื่อเป็นการทำเครื่องหมาย เมื่อมีผู้บุกรุกเข้ามาภายในอาณาเขต จะทำให้สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่ได้ประกาศอาณาเขตแดนของตน มีความรู้สึกสูญเสียประโยชน์ในการครอบครอง จึงต้องมีการขับไล่ผู้บุกรุกออกไป[13]
อ้างอิง
หมวดหมู่:สัตว์
| https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%A7%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%B5%E0%B9%89%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%A5%E0%B8%B9%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B9%89%E0%B8%A7%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B8%A1 |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
390,
955
],
"plaintext_end_byte": [
389,
946,
1232
]
} | Je,nani aligundua ugonjwa wa Polio? | Wilma Rudolph | swahili | {
"passage_answer_candidate_index": [
-1
],
"minimal_answers_start_byte": [
-1
],
"minimal_answers_end_byte": [
-1
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
Wilma Rudolph (aliyezaliwa Juni 23, 1940) ni mwanariadha wa Marekani. Aliishi Clarksville, Tennessee pamoja na ndugu 11. Alikuwa wa 5. Alipokuwa na umri wa miaka 4, alikuwa na polio. Yeye alinusurika, lakini alipoteza matumizi ya mguu wake wa kushoto. Wazazi wake na ndugu zake walimsaidia kumfanyia massage mguu. Alipokuwa na umri wa 11 alirudi ofisi ya daktari tena na aliweza kutembea.
Katika shule ya sekondari, Rudolph akawa mchezaji wa mpira wa kikapu na nyota kwa timu yake. Alifanya pia kufuatilia kwa miaka 4 na kamwe hakupoteza mbio. Alipokuwa na umri wa miaka 16, alijiandikisha kwa Olimpiki za Majira ya joto katika kufuatilia. Alishinda medali ya shaba katika matukio ya kufuatilia. Alikuwa mmoja wa wanawake wa kwanza wa weusi kushinda chochote kikubwa kama hicho. Aliamua kushindana katika michezo ya Olimpiki ya 1964. Alistaafu na akawa mwalimu wa shule na kocha wa michezo. Alikuwa mama wa watoto 4 na akaachana na waume wawili.
Marejeo
"Wilma Rudolph." Biografia ya kisasa ya Black. Vol. 4. Detroit: Gale, 1993.Biography katika Muktadha. Mtandao. 12 Mei 2014.
Nadasen, Premilla. "Wilma Rudolph." Encyclopedia ya Utamaduni na Historia ya Afrika na Amerika. Gale, 2006. Wasifu katika Muktadha. Mtandao. 12 Mei 2014. | https://sw.wikipedia.org/wiki/Wilma%20Rudolph |
{
"plaintext_start_byte": [
1,
2146,
4362,
5628,
6606,
7220,
7876,
9021,
9616,
10939,
11164,
11302,
12675,
13423,
15690,
16409,
17291,
19007,
20265,
20883,
22127,
23338,
24815,
26016,
26123,
26562,
27561,
28757,
29208,
29650,
30171,
31002,
31425,
31945,
33146,
33966,
35470,
36380,
37741,
37805,
38272,
39104,
39746,
41265,
41873,
43352,
43494,
44055,
45033,
46249,
48015,
48566,
49114,
50513,
50613,
51254,
52094,
52935,
54516,
55213,
56380,
57935,
59153,
59799,
61051,
64735,
66937,
70337,
70923,
71139,
71767,
72218,
72662,
72979,
73289,
74317,
75846,
76619,
77715,
79162,
81312,
82818,
83447,
84698,
85504,
86104,
87820,
88441,
89137,
90736,
92936,
93801,
93953,
94855,
95895,
95945,
98409,
98815,
100639,
101168,
102172,
102397,
102499,
103469,
104910,
105705,
106801,
107282,
107824,
108113,
112206,
115302,
115728,
116399,
116669,
117189,
117468,
118277,
119450,
121610,
122397,
124716,
125468,
126394,
127460,
128578,
130851,
131831,
132957,
133567,
134352,
134435,
134979,
135862,
136632,
137336,
138319,
138473,
140120,
141665,
143059,
143970,
145543,
146189,
146922,
147532,
148494,
149264,
150223,
151633,
152859,
153950,
154221,
155092,
155641,
156864,
158253,
158825,
159563
],
"plaintext_end_byte": [
2145,
4361,
5596,
6605,
7219,
7875,
9020,
9600,
10938,
11133,
11301,
12674,
13422,
15689,
16408,
17290,
18979,
20264,
20882,
22126,
23337,
24814,
25987,
26122,
26561,
27560,
28756,
29207,
29648,
30170,
31001,
31394,
31944,
33145,
33964,
35469,
36379,
37740,
37803,
38271,
39103,
39745,
41264,
41872,
43351,
43493,
44054,
45032,
46248,
48014,
48545,
49113,
50492,
50612,
51253,
52093,
52934,
54515,
55194,
56351,
57934,
59152,
59797,
61050,
64721,
66936,
70325,
70922,
71138,
71766,
72217,
72661,
72944,
73273,
74316,
75845,
76592,
77714,
79161,
81277,
82817,
83430,
84664,
85481,
86103,
87819,
88440,
89136,
90696,
92935,
93800,
93952,
94854,
95894,
95944,
98387,
98814,
100617,
101136,
102171,
102365,
102470,
103438,
104909,
105704,
106800,
107270,
107822,
108112,
112185,
115284,
115727,
116398,
116668,
117188,
117449,
118276,
119449,
121593,
122396,
124698,
125467,
126393,
127458,
128554,
130834,
131830,
132956,
133566,
134351,
134434,
134978,
135861,
136631,
137335,
138318,
138472,
140119,
141648,
143058,
143969,
145526,
146188,
146921,
147531,
148464,
149263,
150211,
151632,
152858,
153949,
154220,
155091,
155624,
156863,
158252,
158824,
159562,
160029
]
} | كم عدد سكان فلسطين؟ | فلسطين | arabic | {
"passage_answer_candidate_index": [
0
],
"minimal_answers_start_byte": [
1655
],
"minimal_answers_end_byte": [
1674
],
"yes_no_answer": [
"NONE"
]
} |
فلسطين (بالعبرية: פלשתינה أو פלסטין حسب السياق، باليونانية: Παλαιστίνη) هي منطقة جغرافية في غرب آسيا عادة ما تشمل إسرائيل، والضفة الغربية، وقطاع غزة، وفي بعض التعاريف، بعض أجزاء من غرب الأردن مشَكِّلة الجزء الجنوبي الغربي من بلاد الشام. تقع في قلب الشرق الأوسط وتصل بين غربي آسيا وشمالي أفريقيا بوقوعها وشبه جزيرة سيناء عند نقطة التقاء القارتين.[1] وهي تقاطع طرق للأديان والثقافات والتجارة والسياسة،ولذلك لكثير من مدنها أهمية تاريخة أو دينية، وعلى رأسها القدس. تقوم عليها اليوم عدّة كيانات سياسية متراكبة هي دولة إسرائيل (التي اُقيمت في حرب 1948 بعد تهجير مئات الآف الفلسطينيين من وطنهم) والتي تسيطر أيضاً عسكرياً على الضفة الغربية بالإضافة إلى سيطرة مدنية لسلطة حكم ذاتي فلسطيني في مدن الضفة الغربية بالإضافة إلى قطاع غزة حتى إنسحاب إسرائيل من قطاع غزة عام 2005 ومن بعده انقسام السلطة السياسية في مناطق الحكم الذاتي عام 2007 أدى إلى نشوء سلطة في قطاع غزة وأخرى في مدن الضفة.[2][3][4][5][6] يُقدر عدد السكان ضمن هذه الحدود ب 11,900,000 نسمة تقريباً [7]، حيث أن جزءًا كبيرًا من سكان فلسطين التاريخية اليوم هم من الناطقين بالعربية (المسلمون والمسيحيون)، أما الجزء الآخر من سكانها فهم من الناطقين بالعبرية وأتباع الديانة اليهودية المهاجرين وأبناء شعوب أخرى، وتبلغ نسبتهم اليوم 49% بينما يشكل العرب 46%.[8][9]
عقب الحرب العالمية الأولى وتبعاتها من سقوط الدولة العثمانية التي كانت تسيطر على فلسطين ومعاهدة سيفر ومؤتمر سان ريمو واتفاقية سايكس بيكو، رُسّمت حدود الإنتداب البريطاني على فلسطين، فكانت الحدود تمتد بشكل طولي من الشمال إلى الجنوب على نحو أربع درجات عرض، حيث تمتد بيـن دائرتي عرض 29,30 و 33,15 شمالاً وبين خطي الطول 34,15 و 35,40 شرقاً، بمساحة 26,990 كم2، بما في ذلك بحيرة طبريا ونصف البحر الميت. يحدها من الغرب البحر المتوسط بساحل طوله 224 كم، ومن الشرق سورية والأردن، ومن الشمال لبنان، ومن الجنوب مصر وخليج العقبة. وفلسطين مستطيلة الشكل طولها من الشمال إلى الجنوب 430 كم، أما عرضها ففي الشمال يراوح بين 51 - 70 كم، وفي الوسط 72 - 95 كم عند القدس، أما في الجنوب فإن العرض يتسع ليصل إلى 117 كم عند رفح وخان يونس حتى البحر الميت. وتمتلك المنطقة أرضاً متنوّعة جداً، وتقسم جغرافياً إلى أربع مناطق، وهي من الغرب إلى الشرق السهل الساحلي، والتلال، والجبال (جبال الجليل وجبال نابلس وجبال القدس وجبال الخليل) والأغوار (غور الأردن). في أقصى الجنوب هناك صحراء النقب. بين جبال نابلس وجبال الجليل يقع مرج بن عامر ويقطع جبل الكرمل، الذي يمتد من جبال نابلس شمالا غربا، السهل الساحلي. تتراوح الارتفاعات من 417 متراً تحت مستوى البحر في البحر الميت (وهي أخفض نقطة على سطح اليابسة في العالم) إلى 1204 متراً فوق مستوى البحر في قمة جبل الجرمق (جبل ميرون كما يسمى في إسرائيل).[7]
من ناحية سياسية، تعدّ فلسطين من أكثر مناطق العالم توترا أمنياً جرّاء ما تعدّه كثير من منظمات حقوق الإنسان الدولية انتهاكات إسرائيلية بحق المدنيين الفلسطينيين إلى جانب العمليات الاستيطانية التي تزيد من تأزم الوضع إضافةً إلى المعاملة العنصرية كجدار الفصل الإسرائيلي الذي أقامته في الضفة الغربية والذي اعتبره الكثيرون عنصريًا، كل هذه الأمور تسببت في خلق مناخ أمني سيء. منذ تأسيس السلطة الوطنية الفلسطينية عام 1993، فإن اسم فلسطين قد يستخدم دولياً ضمن بعض السياقات للإشارة أحياناً إلى الأراضي الواقعة تحت حكم السلطة الفلسطينية.[10] أما لقب فلسطيني فيشير اليوم، وخاصة منذ 1948، إلى السكان العرب في جميع أنحاء المنطقة (بينما يفضل السكان اليهود عدم استخدام هذا اللقب إشارة إلى أنفسهم).[11]
التسمية والحدود
من التدوينات التي تعارف عليها لاستخدام اسم "فلسطين" إشارة إلى المنطقة الجغرافية جنوبي بلاد الشام ما كتبه المؤرخ الإغريقي هيرودوت في مؤلفاته في القرن الخامس قبل الميلاد، إذ أشار إلى منطقتي بلاد الشام وبلاد الرافدين باسم "سوريا" وإلى جنوبها ب"فلسطين" (Παλαιστινη پَلَيْسْتِينِيه) و"فلسطين السورية". وعلى ما يبدو استعار هيرودوت هذا الاسم من اسم "پلشت" الذي أشار إلى الساحل الجنوبي ما بين يافا ووادي العريش حيث وقعت المدن الفلستية. وكان الفلستيون من شعوب البحر ومن أبرز الشعوب التي عاشت في منطقة فلسطين من القرن ال12 ق.م. ولمدة 500 عام على الأقل.[12]
وعم استخدام اسم فلسطين كاسم منطقة ذات حدود سياسية معينة في القرن الثاني للميلاد عندما ألغت سلطات الإمبراطورية الرومانية "ولاية يهوذا" (Provincia Iudaea) إثر التمرد اليهودي عليهم عام 132 للميلاد وأقامت ولاية فلسطين السورية (Provincia Syria Palestinae) محلها. أصبحت فلسطين تُسمى "جند فلسطين" في بداية عهد الخلافة الإسلامية، وكانت تتداخل حدودها مع "جند الأردن".[13]
من الناحية الطوبوغرافية ونباتية يمكن استخدام معايير مختلفة لتحديد منطقة فلسطين، ولكنه يمكن بشكل عام وصفها كالمنطقة الممتدة من نهر الليطاني في لبنان شمالا إلى رأس خليج العقبة جنوبا، ومن البحر الأبيض المتوسط غربا إلى الضواحي الغربية للبادية السورية في الأردن شرقا. ويمكن أيضا اعتبار صحراء النقب جزءا طبيعيا من شبه جزيرة سيناء وعدم شموله بمنطقة فلسطين جغرافيا.
حدود فلسطين التاريخية ("من النهر إلى البحر") هي البحر الأبيض المتوسط غربا، "خط رفح العقبة" الذي يفصلها عن سيناء من الجنوب الغربي، رأس خليج العقبة جنوبا، وادي عربه، البحر الميت ونهر الأردن شرقا، ومنحدر هضبة الجولان قرب شواطئ بحيرة طبريا الشرقية ومسار نهر الأردن الشمالي في الشمال الشرقي. ويحد فلسطين شمالا لبنان في خط متعرج يبتديء غربا برأس الناقورة على البحر الأبيض المتوسط، ثم يتجه شرقا إلى قرية يارون، فينعطف شمالا حتى المكان حيث وقعت في الماضي قريتي المالكية وقَدَس وحيث تقع بلدة المطلة ثم شرقا إلى تل القاضي وغربا إلى نقطة قرب منبع بانياس. ويشكل مسار الحدود الشمالي الشرقي صورة إصبع حيث أطلق على هذه المنطقة اسم "إصبع الجليل".[14]
والحدود المشار إليها اليوم كحدود فلسطين التاريخية هي نتيجة سلسلة من المفاوضات والاتفاقيات بين الإمبراطوريات التي سيطرت على الشرق الأوسط في مطلع القرن الـ 20 والتي أدت كذلك إلى تصميم الحدود السياسية في عموم الشرق الأوسط. بين 1917 و1948 أشار اسم فلسطين إلى منطقة الانتداب البريطاني على فلسطين وكان يتكون من عدة وحدات إدارية.
التاريخ
تقع فلسطين في موقع استراتيجي بين مصر ولبنان وسوريا والأردن، وهي أرض الرسالات ومهد الحضارات الإنسانية، حيث مرت على أقدم مدينة فيها وهي أريحا، إحدى وعشرون حضارة منذ الألف الثامن قبل الميلاد. وهي مهد الديانتين اليهودية والمسيحية، ولهذه الأرض تاريخ طويل وجذور بالثقافة والدين والتجارة والسياسة. وفي فلسطين تتكلم الشواهد التاريخية عن تاريخ هذه الأرض الطويل والمتشابك منذ ما قبل التاريخ. أقدم شعب معروف استوطن هذه الأرض هم الكنعانيون. وقد تمت السيطرة على المنطقة من قبل العديد من الشعوب المختلفة، بما في ذلك قدماء المصريين والفلستينيين وبني إسرائيل، والآشوريين والبابليين والفرس والإغريق والرومان والبيزنطيين، والخلافة العربية، والصليبيون، والأيوبيين، والمماليك والعثمانيون، و البريطانيون وأخيرا إسرائيل بعد النكبة عام 1948.
قسم علماء الآثار والمؤرخون في المنطقة تاريخ فلسطين حسب المخطط الآتي ضمن مجال دراستهم علم الآثار في فلسطين:
العصور القديمة
تصغير|180بك|من آثار الفلستينيين الذين استقروا في عسقلان ومدن أخرى في الجنوب.
وجدت آثار الوجود البشري في منطقة جنوبي بحيرة طبريا، وهي ترقى إلى نحو 600 ألف سنة قبل الميلاد، وفي العصر الحجري الحديث (10000 ق.م. - 5000 ق.م.) أنشأت المجتمعات الزراعية الثابتة، ومن العصر النحاسي (5000 ق.م. - 3000 ق.م.) وجدت أدوات نحاسية وحجرية في جوار أريحا وبئر السبع والبحر الميت، ووصل الكنعانيون من شبه الجزيرة العربية إلى فلسطين بين 3000 ق.م. و 2500 ق.م. حسب القصة التناخية وفي نحو 1250 ق.م، استولى بني إسرائيل على أجزاء من بلاد كنعان الداخلية، وما بين عامي 965 ق.م. و 928 ق.م. بنى الملك سليمان هيكلاً في القدس، وفي عام 928 ق.م. قسمت دولة بني إسرائيل إلى مملكتي إسرائيل ويهودا وفي 721 ق.م. استولى الآشوريون على مملكة إسرائيل، وفي عام 586 ق.م. هزم البابليون بقيادة بختنصر مملكة يهوذا وسبوا أهلها إلى بابل وهدموا الهيكل. 539 ق.م. يستولي الفرس على بابل ويسمحون لليهود بالعودة، ويبنى الهيكل الثاني.
وفي عام 333 ق.م. يستولي الإسكندر الأكبر على بلاد فارس ويجعل فلسطين تحت الحكم اليوناني، وبموته وبحدود 323 ق.م. يتناوب البطالسة المصريين والسلوقيين السوريين على حكم فلسطين. حاول السلوقيون فرض الدين والثقافة الهلينيستية (اليونانية) ولكن في عام 165 ق.م. حسب التاريخ اليهودي يثور المكابيون على انطيوخس ابيفانس السلوقي حاكم سوريا، ويمضون في إقامة دولة يهودية مستقلة، وفي عام 63 ق.م. تضم فلسطين إلى الإمبراطورية الرومانية.[15]
ويمتد من 63 ق.م - 324 م. في نهاية العصر الهيلنستي ظهرت روما كدولة قوية في غرب البحر المتوسط، وأخذت تتطلع لحل مكان الممالك الهيلينية في شرق البحر المتوسط، فانتهز قادة روما فرصة وجود الاضطراب والتنافس بين الحكام، وأرسلوا حملة بقيادة "بومبي بومبيوس" الذي استطاع احتلال فلسطين، فسقطت مدينة يافا تحت الحكم الروماني عام 63 ق.م.، والذي استمر إلى نحو 324 م، وقد لقيت يافا خلال حكم الرومان الكثير من المشاكل، فتعرضت للحرق والتدمير ،أكثر من مرة، بسبب كثرة الحروب والمنازعات بين القادة أحياناً، وبين السلطات الحاكمة والعصابات اليهودية التي كانت تثور ضد بعض الحكام أو تتعاون مع أحد الحكام ضد الآخرين، أحياناً أخرى. وكانت هذه المحاولات تقاوم في أغلب الأحيان بكل عنف، فعندما اختلف "بومبيوس" مع يوليوس قيصر، استغل اليهود الفرصة، وتعاونوا مع يوليوس في غزوه لمصر، فسمح لهم بالإقامة في يافا مع التمتع بنوع من السيادة. وعندما تمردوا على الحكم عام 39 ق.م.، في عهد "أنطونيوس"، أرسل القائد الروماني " سوسيوس " (Sosius) جيشاً بقيادة "هيروز" لتأديبهم، واستطاع إعادة السيطرة الكاملة على المدن المضطربة وبخاصة يافا، والخليل، ومسادا (مسعدة) ثم القدس عام 37 ق.م. وقد عاد للمدينة استقرارها وأهميتها، عندما استطاعت "كليوباترا" ملكة مصر في ذلك الوقت احتلال الساحل الفلسطيني وإبعاد هيرودوس، حيث بقي الساحل الفلسطيني، ومن ضمنه مدينة يافا تابعاً لحكم "كليوباترا " حتى نهاية حكمها عام 30 قبل الميلاد.
ويمتد العهد البيزنطي بعد ذلك من 324 م - 636 م. فدخلت فلسطين في حوزة البيزنطيين في الربع الأول من القرن الرابع الميلادي، في عهد الإمبراطور قسطنطين الأول (324 - 337 م) الذي اعتنق المسيحية وجعلها دين الدولة الرسمي. وقد شهدت فلسطين عامة أهمية خاصة في هذا العصر لكونها مهد المسيحية. وقد احتلت مركزاً مرموقاً في العهد البيزنطي، إذ كانت الميناء الرئيس لاستقبال الحجاج المسيحيين القادمين لزيارة الأرض المقدسة.[16]
بعد الميلاد
في عام 325 بعد إعلان حرية التعبد للديانة المسيحية، طلب القديس مكاريوس بطريرك القدس من الإمبراطور أن يعيد المكان المقدس، فبنت القديسة هيلانة بازيليك الميلاد. في عام 384 مع وصول القديس هيرونيموس إلى بيت لحم قام في المدينة مركز عبادة لاتيني دام بعد وفاته سنين عديدة. في عام 614 أدّى غزو جيوش كسرى إلى خراب اليهودية ولم ينج من بيت لحم سوى بازيليك الميلاد وذلك كما يقال بفضل رسم للمجوس قائم على جدار البازيليك. والمجوس وهم ملوك الفرس الذين سجدوا ليسوع الطفل بحسب الرواية الإنجيلية.
استمدت بيت لحم شهرتها العالمية الكبرى من مولد المسيح فيها. ويروى أن يوسف النجار، ومريم العذراء ذهبا إلى بيت لحم لتسجيل اسمهما في الإحصاء العام، فولدت مريم وليدها هناك. وترى المصادر المسيحية أن الولادة كانت في مغارة قريبة من القرية، ولكن القرآن (يقول): (فَأجَآءَهَاَ المَخَاضُ إِلَى جِذعِ النَخلَةِ)، وفي سنة 330 م بنت هيلانة أم قسطنطين الكبير، كنيسة فوق المغارة التي قيل إن يسوع ولد فيها، وهي اليوم أقدم كنيسة في العالم. والمغارة تقع داخل كنيسة الميلاد، ومنحوته في صخر كلسي، وتحتوي على غرفتين صغيرتين، وفي الشمالية منها بلاطة رخامية، منزل منها نجمة فضية، حيث يقال إن المسيح ولد هناك. وعندما دخل عمر بن الخطاب القدس، توجه إلى بيت لحم، وفيها أعطى سكانها أمانًا خطيًا على أرواحهم وأولادهم وممتلكاتهم وكنائسهم. ولما حان وقت الصلاة، صلى بإشارة من راهب، أمام الحنية الجنوبية للكنيسة، التي أخذ المسلمون يقيمون فيها صلواتهم، فرادى، وجعل الخليفة على النصارى إسراجها وتنظيفها. وهكذا صار المسلمون والمسيحيون يقيمون صلواتهم جنباً إلى جنب.[17]
العصور الوسطى
يتميز العصر العربي الإسلامي في فلسطين عامة، بمميزات هامة تجعله مختلفاً تماماً عن العصور السابقة، سواء منها البيزنطية، أم الهيلنستية، أم الفارسية، أم غيرها. فالفتح العربي الإسلامي لفلسطين لم يكن من أجل التوسع أو نشر النفوذ، أو إقامة الإمبراطوريات، إنما بدوافع دينية لنشر دين الله، وتخليص الشعوب المغلوبة على أمرها، ويبدو ذلك بكل وضوح في عدم تعرض مدن فلسطين إلى أي تدمير عند فتحها. فلقد استطاعت الموجة العربية الإسلامية القادمة من الجزيرة العربية، في القرن السابع الميلادي تحرير بني قومها من سيطرة البيزنطيين، ومن ثم تعزيز الوجود العربي فيها، ورفده بدماء عربية جديدة، حيث سبقتها الموجات العربية القديمة، من أنباط حوالي 500 ق.م.، وآراميين حوالي 1500 ق. م.، وأموريين، وكنعانيين حوالي 3000 ق.م.[18][19]
أصبحت القدس مدينة مقدسة بالنسبة للمسلمين بعد حادثة الإسراء والمعراج وفق المعتقد الإسلامي، وبعد أن فُرضت الصلاة على المسلمين، أصبحوا يتوجهون أثناء إقامتها نحو المدينة، وبعد حوالي 16 شهرًا، عاد المسلمون ليتوجهوا في صلاتهم نحو مكة بدلاً من القدس،[20] بسبب كثرة تعيير اليهود لمحمد وللمسلمين بسبب إستقبالهم لقبلة اليهود، ولأسباب أخرى.[معلومة 1]
وقد تم فتح فلسطين من قبل المسلمين، ابتداء من 634 للميلاد. في 636 م، وقعت معركة اليرموك بين المسلمين والروم البيزنطيين في وسط بلاد الشام، انتصر فيها المسلمون. وفي عهد عمر بن الخطاب والفتوحات الإسلامية، أًرسل عمرو بن العاص وأبو عبيدة بن الجراح لفتح فلسطين عامة ونشر الدعوة الإسلامية فيها، لكن القدس عصيت عليهم ولم يتمكنوا من فتحها لمناعة أسوارها، حيث اعتصم أهلها داخل الأسوار. وعندما طال حصار المسلمين لها، طلب رئيس البطاركة والأساقفة، المدعو "صفرونيوس"، طلب منهم أن لا يسلم القدس إلا للخليفة عمر بن الخطاب بشخصه، فكان الفتح العمري لبيت المقدس. كتب عمر مع المسيحيين وثيقةً عُرفت باسم "العهدة العمرية" وهي وثيقة منحتهم الحرية الدينية مقابل الجزية، وتعهد بالحفاظ على ممتلكاتهم ومقدساتهم،[21]
وبعد أن فُتحت بلاد الشام، قسمت إلى مقاطعات عدة دُعي كل منها "جُنداً" وهي تعني المحافظات العسكرية. وكانت منطقة فلسطين واقعة ضمن جند فلسطين وجند الأردن، وهما من بين خمسة أجناد تابعة لولاية الشام. كانت الأجناد الأخرى هي جند قنسرين وجند دمشق وجند حمص.[22] في عام 661 م، ومع اغتيال الخليفة علي بن أبي طالب، أصبح معاوية بن أبي سفيان بلا منازع خليفة العالم الإسلامي بعد أن توج في القدس. كان مسجد قبة الصخرة، الذي أنجز بناؤه في 691، العمل المعماري الأكبر في العالم والأول من نوعه في العمارة الإسلامية. تم استبدال الحكم الأموي من قبل العباسيين عام 750، وأصبحت بعدها الرملة المدينة الرئيسية والمركز الإداري للقرون التالية، كما أصبحت طبريا مركزا مزدهرا للمنح الدراسية للمسلمين.[23][24][25]
إبتداء من 878 م، حُكمت فلسطين من مصر، مع تمتعها بحكم ذاتي شبه مستقل لقرن تقريبا.[26] في العهد الفاطمي، اجتيحت المنطقة في 970 بجيش من البربر في الغالب، وهو التاريخ الذي يصادف بداية الفترة المتواصلة من الحروب بين القبائل التي دمروت الكثير من مدن البلاد. في 1073 تم السيطرة على فلسطين من قبل الإمبراطورية السلجوقية الكبرى، إلا أن استعادها الفاطميون عام 1098، ثم فقدوها لصالح الصليبيين في 1099 الذين غزوا فلسطين في حملات مختلفة وأسسوا فيها مملكة بيت المقدس. استمرت سيطرتهم على القدس ومعظم فلسطين قرن تقريبا حتى هزيمتهم على يد قوات صلاح الدين الأيوبي في معركة حطين عام 1187. بعد ذلك، تمت السيطرة على معظم فلسطين من قبل الأيوبيين. بقيت الدولة الصليبية تنازع في المدن الساحلية الشمالية لمدة قرن من الزمان. قاد الحملة الصليبية الرابعة مباشرة إلى انهيار الإمبراطورية البيزنطية، والحد بشكل كبير تأثير المسيحية في جميع أنحاء المنطقة.[27]
في العهد المملوكي، كانت فلسطين إحدى إقطاعيات الظاهر بيبرس. وفي عام 1260 تحديدا، شهدت منطقة عين جالوت الواقعة بين بيسان و جنين واحدة من المعارك الفاصلة في التاريخ، حيث تعد معركة عين جالوت من أهم المعارك في تاريخ العالم الإسلامي، انتصر فيها المسلمون المماليك انتصارا ساحقا على المغول وكانت هذه هي المرة الأولى التي يهزم فيها المغول في معركة حاسمة منذ عهد جنكيز خان. أدت المعركة لانحسار نفوذ المغول في بلاد الشام وخروجهم منها نهائيا وإيقاف المد المغولي المكتسح الذي أسقط الخلافة العباسية سنة 1258م. في 1486، اندلعت أعمال القتال بين المماليك والأتراك العثمانيين في معركة للسيطرة على غرب آسيا، وقد سيطر العثمانيون بعدها على فلسطين وكل بلاد الشام في 1516.[28]
العصور الحديثة
تصغير|180بك|ظاهر العمر - حاكم عكا وباني حيفا الحديثة عام 1761.
مع مطلع هذه الفترة التي انتهى فيها الحكم المملوكي وانضوت فلسطين وكل بلاد الشام في إطار الدولة العثمانية التي دام حكمها قرابة الأربعة قرون. امتد سلطان الدولة العثمانية المتمركزة في إسطنبول على البلقان والأناضول خلال قرنين من الحروب والتوسع.
وفي ظل هذه القوة المركزية والبارزة في المنطقة بدأ تزايد الصراع على النفوذ بين ثلاثة قوى هي الدولة العثمانية والدولة الصفوية الناشئة في تبريز، والمماليك من جهة ثالثة، ففي آب/ أغسطس (1514 م) كانت الموقعة الأولى الفاصلة بين الدولة العثمانية بزعامة "سليم الأول" والدولة الصفوية بزعامة "الشاه إسماعيل" في (جالديران) قرب (تبريز) وانتصر فيها العثمانيون بفضل فعالية السلاح الناري الذي كانوا يتفوقون في استخدامه. وبعد عامين هزم العثمانيون المماليك في موقعة حاسمة في (مرج دابق) قرب حلب في (23 آب/ أغسطس 1516 م)، وكان ذلك نهاية السلطة المملوكية باحتلال العثمانيين لمصر.
وفي نفس العام دخل سليم الأول بلاد الشام دون أدنى مقاومة وذلك لكره الشاميين للمماليك في ذاك الوقت من جهة، وخوفهم من العثمانيين من جهة أخرى. وبعد موت "سليم" تولى السلطة ابنه "سليمان" (1520 -1566 م) والذي لُقب بسليمان القانوني نظراً لكثرة القوانين التي أصدرها في شؤون تنظيم الدولة. وفي عهده بلغت الإمبراطورية العثمانية مبلغها في الاتساع والازدهار، وامتدت على ثلاث قارات، كما ورثت الخلافة العباسية والإمبراطورية البيزنطية وأصبحت إسطنبول مركزاً للعالم الإسلامي وانبعاث الحضارة الإسلامية من جديد. ولكن بعد اكتشاف أمريكا ورأس الرجاء الصالح وبداية النهضة الأوروبية بدأ مركز القوة يتحول إلى الغرب.
تصغير|180بك|برج الساعة، يافا شُيد في 1906 تخليدا للسلطان عبد الحميد الثاني.
ولقد ترك العثمانيون أثرا كبيرا في ازدهار فلسطين، حيث إزدادت أهمية موانئها على أيامهم، وانشأوا المدارس والمساجد والكنائس والحمامات والأسواق والسرايا وغيرها من الأبنية الحكومية والخاصة، وخاصة في مدن القدس، عكا، يافا، نابلس، جنين، وبيت لحم.[29][30][31]
تعد حملة نابليون على مصر وبلاد الشام بداية الصراع الاستعماري الأوروبي لاحتلال أقطار الوطن العربي في أعقاب الثورة الصناعية في أوروبا. فقد توجه نابليون بونابرت بحملته إلى بلاد الشام بعد انتصاره على المماليك ودخوله القاهرة في (21 تموز/ يوليو 1798).
اقتصرت حملة نابليون بونابرت على فلسطين، ولم تتجاوز الشريط الساحلي منها سوى منطقة الناصرة – طبرية، حيث هزمت الجيش العثماني، وبدأت الحملة باحتلال منطقة قطبة على الحدود مع الشام في 1798 في سيناء ثم قلعة العريش، وبعد ثلاثة شهور أخذت الحملة بالتراجع إلى مصر بعد فشلها في احتلال عكا في 1799.[33][34]
وفي السنوات الأخيرة من العهد العثماني، كانت فلسطين من الناحية الإدارية تقع في قسمين إداريين: الأول هو متصرفية القدس الشريف المرتبطة بوزارة الداخلية في استانبول، وكانت أقضية بئر السبع والخليل وغزة ويافا تابعة لها بالإضافة إلى بيت لحم. والثاني: شمال فلسطين الذي كان يتبع لواءين: سنجق نابلس ومن أعماله طولكرم وجنين وطوباس وبيسان، وسنجق عكا، ومن أعماله صفد وطبرية والناصرة وحيفا. أما من الناحية العسكرية، فكانت فلسطين جزءًا من القيادة العسكرية العامة لسورية.
وكان سنجق عكا سنجق عثماني يقع في ولاية بيروت. تمتد حدوده بين سنجق حوران ونهر الأردن شرقاً والبحر المتوسط غرباً، وسنجق نابلس شمالاً وسنجق بيروت جنوباً. اقتطع سنجقا عكا ونابلس من ولاية سوريا وألحقا بولاية بيروت عام 1888.
التاريخ المعاصر
تم في عام 1916 عقد تفاهم سري بين فرنسا وبريطانيا ومصادقة روسيا على اقتسام الجزء الشمالي من الأراضي العربية (العراق وبلاد الشام) بين فرنسا وبريطانيا لتحديد مناطق النفوذ في المشرق العربي بعد انهيار الإمبراطورية العثمانية، المسيطرة على هذه المنطقة، جراء هزيمتها في الحرب العالمية الأولى.
تقرر أن تقع المنطقة التي اقتطعت فيما بعد من جنوب سوريا وعرفت بفلسطين تحت إدارة دولية (عدا صحراء النقب)، يتم الاتفاق عليها بالتشاور بين بريطانيا وفرنسا وروسيا. ولكن الاتفاق نص على منح بريطانيا مينائي حيفا وعكا على أن يكون لفرنسا حرية استخدام ميناء حيفا مقابل حرية استخدام بريطانيا لميناء اسكندرون السوري الواقع تحت الوصاية الفرنسية. لقد تبنت إنجلترا منذ بداية القرن العشرين سياسة إيجاد كيان يهودي سياسي في فلسطين قدروا أنه سيظل خاضعاً لنفوذهم ودائراً في فلكهم وبحاجة لحمايتهم ورعايتهم وسيكون في المستقبل مشغلة للعرب ينهك قواهم ويورثهم الهم الدائم يعرقل كل محاولة للوحدة فيما بينهم. وتوجت بريطانيا سياستها هذه بوعد بلفور الذي أطلقه وزير خارجيتها آنذاك عام 1916.
في عام 1917، سقطت فلسطين بيد الجيش الإنجليزي، ودخلت مدن فلسطين مظلة الانتداب البريطاني على فلسطين عام 1920 والذي سمح للهجرة اليهودية إلى فلسطين، وقد قامت مصر بدخول قطاع غزة عام 1948، كما قام الأردن بدخول الضفة الغربية. في فبراير عام 1949 وقعت كل من مصرو الأردن من جهة وإسرائيل من جهة أخرى هدنة تقضي باحتفاظ مصر بالقطاع، والأردن بالضفة. ولذلك كانت مأوى لكثير من اللاجئين الفلسطينيين عند خروجهم من ديارهم. وبقي هذان الجزءان تحت الحكم المصري والأردني حتى حرب 1967.
بدأ التوتر بين السكان العرب وبين المهاجرين اليهود يظهر في نهاية العشرينات من القرن الفائت، ووصل لذروته في منتصف الثلاثينات عندما أعلن الفلسطينيون الثورة الفلسطينية الكبرى عام 1936. قامت هيئة الأمم المتحدة عام 1947 بمحاولة لإيجاد حل الصراع العربي الإسرائيلي القائم على فلسطين، وقامت هيئة الأمم بتشكيل لجنة UNSCOP المتألّفة من دول متعدّدة باستثناء الدّول دائمة العضوية لضمان الحياد في عملية إيجاد حلّ للنزاع. أعطى قرار التقسيم 55% من أرض فلسطين للدولة اليهودية، وشملت حصّة اليهود من أرض فلسطين على وسط الشريط البحري (من إسدود إلى حيفا تقريبا، ما عدا مدينة يافا) وأغلبية مساحة صحراء النقب (ما عدا مدينة بئر السبع وشريط على الحدود المصرية). ولم تكن صحراء النّقب في ذاك الوقت صالحة للزراعة ولا للتطوير المدني، واستند مشروع تقسيم الأرض الفلسطينية على أماكن تواجد التّكتّلات اليهودية بحيث تبقى تلك التكتّلات داخل حدود الدولة اليهودية.[35][36]
بعد انتهاء الحرب العالمية الثانية، تصاعدت حدّة هجمات الجماعات الصهيونية على القوات البريطانية في فلسطين، مما حدا ببريطانيا إلى إحالة المشكلة الفلسطينية إلى الأمم المتحدة، وفي 28 ابريل بدأت جلسة الجمعية العامة التابعة للأمم المتحدة بخصوص قضية فلسطين، واختتمت أعمال الجلسات في 15 مايو 1947 بقرار تأليف (UNSCOP) لجنة الأمم المتحدة الخاصة بفلسطين [37] وفي 14 أيار / مايو 1948 إنسحبت بريطانيا من فلسطين، وأعلنت المنظمة الصهيونية في نفس اليوم إعلان دولة إسرائيل على أكثر من الجزء المخصص لها في التقسيم من أرض فلسطين.
وقد نشبت أول حرب بين العرب وإسرائيل في عام 1948 عقب إعلان قيام دولة إسرائيل على أرض فلسطين ، حيث قامت قوات خمس دول عربية (مصر وسوريا والأردن ولبنان والعراق) بدخول فلسطين لمنع قيام الدولة العبرية على أرض فلسطين، واستمرت العمليات العسكرية حتى يناير/ كانون الثاني 1949 بعد أن سيطرت إسرائيل عمليا على الأجزاء التي أعطاها إياها قرار التقسيم 194 وأكثر منها. وفي ذاك التاريخ ولدت مسألة اللاجئين بخروج أكثر من 700 ألف فلسطيني من ديارهم إلى الضفة الغربية (التي اتبعت بالأردن لاحقا) وقطاع غزة (الذي ضمته مصر أيضا)، بالإضافة لدول الجوار والمهجر، ليبدأ الصراع العربي الإسرائيلي. في نكبة عام 1948 م، طُرِد وهُجِّر غالبيّة سكان المدن العربية منها فاستحالوا لاجئين حيث لم يسمح إلا للقليل منهم بالعودة إلى مدنهم، في حين صادرت دولة إسرائيل البيوت العربية التي هجرت من أهلها.[38]
تصغير|180بك|وثائقي إخباري عن حرب 1956.
وقد تشكلت في غزة حكومة في 23 سبتمبر 1948 هي حكومة عموم فلسطين وذلك خلال حرب 1948 برئاسة أحمد حلمي عبد الباقي.[39] وقد قوبل إعلان هذه الحكومة بالرفض من عدة أنظمة عربية هي الأردن والعراق ومصر. وظل تمثيلها شكليا لفلسطين في الجامعة العربية لعدة سنوات قبل انهيارها.[40][41].
اعتبرت القيادات الصهيونية السياسية والعسكرية أن بقاء المدن الكبرى كيافا وحيفا بيد العرب كارثة كبرى للمشروع الصهيوني، لذا فإن تصفية تلك المدن هو في حد ذاته مساهمة كبيرة في نجاح هذا المشروع، وبالتالي يؤدي إلى إضعاف أي محاولة فلسطينية لإعادة بناء المدينة الفلسطينية من جديد. وقد أقدمت بلديات تلك المدن بعد النكبة بهدم مئات البيوت والمباني العربية في معظم الأحياء العربية التي استولت عليها عصابة الهاغاناه وذلك من منطلق منع عودة العرب إلى مدنهم.[42][43][44][45][46][47]
وقد نشبت حرب وقعت أحداثها في مصر وقطاع غزة في 1956 وكانت الدول التي اعتدت هي فرنسا وإسرائيل وبريطانيا على أثر قيام جمال عبد الناصر بتأميم قناة السويس. تعرف أيضا هذه الحرب بحرب 1956. دام احتلال إسرائيل لقطاع غزة فيها عدة أشهر استمر حتى 1957، وكان يطلق عليها في العالم العربي (العدوان الثلاثي) وفي الإعلام الغربي (أزمة السويس) وفي الإعلام الإسرائيلي (حرب سيناء).[48]
في عام 1964 تأسست منظمة التحرير الفلسطينية وانتخب أحمد الشقيري كاول رئيس لها ، وهي منظمة سياسية شبه عسكرية ، معترف بها في الأمم المتحدة والجامعة العربية وكممثل شرعي وحيد للشعب الفلسطيني داخل وخارج فلسطين. جاء تأسيسها بعد انعقاد المؤتمر العربي الفلسطيني الأول في القدس نتيجة لقرار مؤتمر القمة العربي 1964 (القاهرة) لتمثيل الفلسطينيين في المحافل الدولية وهي تضم معظم الفصائل والأحزاب الفلسطينية تحت لوائها. من بينها حركة فتح والجبهة الشعبية والجبهة الديمقراطية وحزب الشعب (الشيوعي) وغيرها. ويعدّ رئيس اللجنة التنفيذية فيها، رئيسا لفلسطين والشعب الفلسطيني في الأراضي التي تسيطر عليها السلطة الفلسطينية في الضفة الغربية وقطاع غزة بالإضافة إلى فلسطينيي الشتات. وتجدر الإشارة إلى أن حركة المقاومة الإسلامية (حماس) وحركة الجهاد الإسلامي ليستا من فصائل منظمة التحرير الفلسطينية وأن الجبهة الشعبية لتحرير فلسطين - القيادة العامة سحبت عضويتها.
في عام 1967 نشبت حرب بين إسرائيل وكل من مصر وسوريا والأردن وبمساعدة لوجستية من دول عربية عديدة، انتهت بانتصار إسرائيل واستيلائها على باقي فلسطين (قطاع غزة والضفة الغربية) بالإضافة إلى سيناء المصرية وهضبة الجولان السورية. وتنحي الرئيس المصري جمال عبد الناصر عن الحكم بشكل مؤقت.[49] وتهجير المزيد من أبناء الشعب الفلسطيني إلى دول الجوار.[50]
ساهمت منظمة التحرير الفلسطينية مع غيرها من فصائل المقاومة الأخرى في انتفاضة 1987 التي أعادت القضية الفلسطينية إلى الأجندة العالمية من جديد بعد سنوات من الإهمال السياسي. وكان من أهم نتائج هذه الانتفاضة إضافة إلى الخسائر المادية التي ألحقتها بإسرائيل أن أزالت الخوف من صدور الشباب الفلسطيني وأعادت خيار المقاومة المسلحة إلى صدارة الحلول المطروحة لحل المشكلة الفلسطينية. في عام 1988 تبنت منظمة التحرير رسميا خيار الدولتين في فلسطين التاريخية، والعيش جنبا لجنب مع إسرائيل في سلام شامل يضمن عودة اللاجئين واستقلال الفلسطينيين على الأراضي المحتلة عام 1967 وبتحديد القدس الشرقية عاصمة لهم.في سبتمبر 1993، بعد مُفاوضات سرية، وقّع كل من رئيس وزراء إسرائيل إسحاق رابين ورئيس منظمة التحرير الفلسطينية ياسر عرفات اتفاقية أعلان مبادئ التي تقر انسحاب إسرائيل من قطاع غزة ومناطق أخرى، وتحويل إدارة الحكومة المحلية للفلسطينيين.[51]
تصغير|180بك|يمين|جدار الفصل بالضفة الغربية قرب بيت لحم. رسم عليه صورة ليلى خالد
في مايو 1994، إنسحبت القوات الإسرائيلية من القطاع والضفة الغربية بشكل جزئي تاركة عدة مستوطنات لها تحت امرة جيش الدفاع الإسرائيلي في عمق القطاع، وأصبحت المنطقة جُزئيًا تحت حكم السلطة الفلسطينية إلى أن انسحبت إسرائيل بالكامل من أراضي قطاع غزة في 15 أغسطس 2005 بأوامر من رئيس الوزراء الإسرائيلي وقتها أريئيل شارون.
وقد اندلعت انتفاضة الأقصى في سبتمبر 2000 عقب الزيارة التي قام بها أرييل شارون المتورط في مجازر عدة بحق الشعب الفلسطيني من أشهرها مجزرة صبرا وشاتيلا 1982. وشاركت مختلف فصائل المقاومة الفلسطينية في هذه الانتفاضة وكبدت إسرائيل خسائر بشرية ومادية موجعة. واتهمت الحكومة الإسرائيلية أحد فصائل المنظمة (حركة فتح) وكتائب شهداء الأقصى التابعة لها بالإرهاب كما وصفتها الإدارة الأميركية بالشيء نفسه ووضعتها على قائمة المنظمات الإرهابية المطلوب محاربتها وتفكيكها، الأمر الذي وضع المنظمة نفسها بين مطرقة الضربات الإسرائيلية وسندان الضغوط الأميركية.
في عام 2006، وفي خضم الحرب الإسرائيلية على لبنان، رد حزب الله اللبناني بقصف مدن في شمال البلاد مثل حيفا بعشرات الصواريخ موقعة العشرات من الإصابات بين الإسرائيليين بين قتيل وجريح، فيما دوت صفارات الإنذار في مختلف مدن شمال إسرائيل بعد سقوط دفعة من صواريخ حزب الله، والذي كان مؤشر على تصعيد نوعي لعمليات المقاومة ضد إسرائيل. كما أوضح الحزب في بيان له أن ذلك القصف جاء ردا على الاعتداءات الإسرائيلية التي طالت مختلف المناطق اللبنانية وخصوصا بعض مناطق العمق، وارتكابها لمجازر فيها.[52][53] يُشار بالذكر إلى أن إسرائيل قد شهدت قصفا بصواريخ عربية سابقا، وتحديدا في حرب الخليج الثانية عام 1991، عندما قام العراق بقصف عدة مواقع إسرائيلية في حيفا وتل أبيب ومدن أخرى بعدة صواريخ سكود.[54]
وفي عام 2008 وبعد فوز حركة حماس بالإنتخابات التشريعية وسيطرتها على قطاع غزة، حاصرت القوات الإسرائيلية القطاع، وقطعت عنها الكهرباء والوقود، وحرمت المرضى من الأدوية، ومنعت الدول العربية المُجاورة من إدخال الوقود إلى القطاع، وما زال الحصار مفروضًا على القطاع حتى الآن، وقد قتل كثير من الفلسطينيين من جراء الاشتباكات والتوغلات الإسرائيلية في القطاع. في نهاية هذا العام، بدأت إسرائيل حرب شرسة على قطاع غزة بدأت بالقصف الجوي العنيف لجميع مقرات الشرطة الفلسطينية ثم تتالى القصف لمدة أسبوع للمنازل والمساجد وحتى المستتشفيات وبعد أسبوع بدأت بالزحف البري إلى الأماكن المفتوحة في حملة عسكرية عدوانية غاشمة كان هدفها حسب ما أعلن قادة الاحتلال الصهيوني هو إنهاء حكم حركة المقاومة الإسلامية حماس، والقضاء على المقاومة الفلسطينية لا سيما إطلاق الصواريخ محلية الصنع مثل صاروخ القسام أو صواريخ روسية أو صينية مثل صاروخ غراد التي وصل مداها خلال الحرب إلى 50 كم، واستُخدمت القوات الصهيونية الأسلحة والقذائف المحرمة دوليًا مثل القنابل الفسفورية المسرطنة والقنابل آجلة التفجير وغيرها.
في نوفمبر 2012، أقدمت إسرائيل على الهجوم على غزة بقصف عشوائي استهدف في بادئ الأمر أحد قيادي حماس، إلاّ إنه طال المدنيين بشكل رئيسي، ونتج عنه العشرات من الضحايا. وقد ردت المقاومة الفلسطينية بشكل غير مسبوق عبر قصفها لمدن في العمق الإسرائيلي كتل أبيب، وهرتسيليا وبئر السبع بعشرات الصواريخ.[55][56][57]
الجغرافيا
تقع فلسطين في غربي القارة الأسيوية بين خط طول 15-34ْ و40- 35ْ شرقاً، وبين دائرتي عرض 30-29ْ و 15 -33ْ شمالاً.
وهي تشكل الشطر الجنوبي الغربي من وحدة جغرافية كبرى في المشرق العربي، هي بلاد الشام، التي تضم - فضلا عن فلسطين -كلا من لبنان وسورية والأردن، ومن ثم كانت حدودها مشتركة مع تلك الأقطار، فضلاً عن حدودها مع مصر.
وفلسطين بحكم موقعها المتوسط بين أقطار عربية تشكل مزيجاً من عناصر الجغرافيا الطبيعية والبشرية لمجال أرض أرحب يضم بين جناحيه طابع البداوة الأصيل في الجنوب، وأسلوب الاستقرار العريق في الشمال. وتتميز الأرض الفلسطينية بأنها كانت جزءاً من الوطن الاصلي للإنسان الأول، ومهبطاً للديانات السماوية، ومكاناً لنشوء الحضارات القديمة، ومعبراً للحركات التجارية، والغزوات العسكرية عبر العصور التاريخية المختلفة، وقد أتاح لها موقعها المركزي بالنسبة للعالم أن تكون عامل وصل بين قارات العالم القديم آسيا وأفريقيا وأوروبا، فهي رقعة يسهل الانتشار منها إلى ما حولها من مناطق مجاورة، لذا أصبحت جسر عبور للجماعات البشرية منذ القدم، وهي رقعة تتمتع بموقع بؤري يجذب إليه - لأهميته - كل من يرغب في الاستقرار. وكان هذا الموقع محط أنظار الطامعين للسيطرة عليه والاستفادة من مزاياه.[58]
التضاريس
تتكون فلسطين جغرافيا من أربعة مناطق طبيعية واضحة هي:[59]
السهل الساحلي
المرتفعات (جبال الجليل مثل جبل القفزة ونابلس والقدس والخليل)
غور الأردن: يشمل البحر الميت ووادي عربة. وهو جزء من الشق الجيولوجي الكبير الذي يبدأ عند حلب شمالاً وينتهي في البحر الأحمر جنوباً بحيث يشمل سهل القاع ووداي البقاع وغور الأردن، ومن الجيولوجيين من يربط هذا الشق بالبحيرات الإستوائية الأفريقية التي تقع حول منابع النيل.
صحراء النقب
يتكون السهل الساحلي من سهل عكا بين الناقورة وحيفا، ومن السهل الساحلي الأكبر، الذي تفصله عن سهل عكا جبل الكرمل الذي يمتد منها إلى غزة ورفح، وهو يزداد اتساعًا في اتجاهه للجنوب، فيصبح عند غزة نحو الثلاثين كم، ويتصل بهضبة النقب التي تبلغ مساحتها نحو نصف مساحة فلسطين، أما الجبال فإنها على العموم تزداد ارتفاعًا بالاتجاه جنوبًا، ويفصل بين جبال الجليل وجبال نابلس مرج بن عامر المتسع والخصب. ويمتد غور الأردن من منطقة مرج الحولة جنوبًا عبر بحيرة طبرية إلى البحر الميت.
وتحوي فلسطين على عدة مدن ساحلية على شاطئ البحر المتوسط ومن أهمها: عكا، حيفا، الخضيرة، نتانيا، هرتسليا، تل أبيب، يافا أشدود، عسقلان (المجدل)، وغزة، والتي تعدّ من أهم مدن فلسطين من الناحية الجغرافية والاقتصادية والديمغرافية حيث يتركز في المدن والبلدات الساحلية نحو 60% من السكان (نحو 75% من السكان اليهود، ونحو 40% من السكان العرب)، وتوجد فيها أكبر المراكز الصناعية والتجارية. وتعدّ هذه المنطقة الساحلية، وبشكل خاص محافظة تل أبيب وقطاع غزة، من أكثر مناطق العالم كثافة.
تمتلك فلسطين عدّة مناطق خصبة، أهمها المروج الشمالية بين جبال الجليل، مرج بن عامر وبعض المروج في وسط البلاد. إمدادات المياه للمنطقة ليست وفيرة، وهي معتمدة على مياه الأمطار التي تهطل خلال فترة 5 أشهر سنويًا لا غيرها (من نوفمبر إلى مارس). تعد بحيرة طبريا أهم وأكبر مصادر المياه الطبيعية للشرب والري في المنطقة، إذ كانت بحيرة الماء العذبة الوحيدة فيه. ويكون مصدر مياه البحيرة هو مياه الأمطار الهاطلة عليها مباشرة أو مياه نهر الأردن المغذَّى بثلوج جبل الشيخ المذوبة في موسم الربيع. نهر الأردن هو أكبر الأنهر في المنطقة، يتدفق جنوبًا خلال بحيرة طبريا إلى البحر الميت الشديد الملوحة. كذلك يتم ضخ مياه الشرب من الإكويفيرات (الطبقات تحت الأرضية الحاملة لمياه الأمطار المتغلغلة في الأرض)، وفي الآونة الأخيرة تعرضت هذه الخزانات الطبيعية تحت الأرضية للتمليح والتلوث بسبب زيادة جلب المياه منها ونقص مياه الأمطار التي تغذيها، وكذلك بسبب دفن النفاية الصناعية في أرض المنطقة الساحلية.
وتتداخل جبال نابلس بجبال القدس والخليل، التي يتراوح ارتفاع القسم الأكبر منها بين خمس مئة وألف من الأمتار، وبسبب قلة الأمطار التي تسقط عليها فإن عوامل التعرية لم تفعل فيها فعلها في جبال نابلس، لذلك فإن الأودية العميقة وخطوط الارتفاعات غير المنتظمة التي نراها في هذه الجبال أقل منها في تلك. وتظل هذه الجبال مرتفعات متصلة تكون هضبة عالية. قلما تختلف طبعيتها من مكان إلى آخر.[60]
جيولوجيا
تتألف فلسطين جيولوجيًا من طبقة من الحجر الرملي الأحمر فوق الصخور الأصلية يعقبها الحجر الكلسي الطباشيري الذي يشكل القسم الأعظم من الأرض. ويغشاه حجر كلسي نموليتي وتراب غريني. في القسم الشمالي الشرقي كتل ضخمة من الصخر البركاني. على امتداد الساحل الشرقي للبحر الميت وقسم من الجدار الصخري الملاصق لوادي الأردن شرقًا تمتد طبقة من الحجر الرملي النوبي الموجود أيضًا على المنحدرات الغربية من لبنان والجبل الشرقي، لونه أحمر قاتم أو مسمرّ. وفوق هذه الطبقة طبقة من الحجر الكلسي الطباشيري الذي يتألف منه معظم النجد شرقي نهر الأردن وغربيه. وفي القدس طبقتان من الحجر الكلسي طبقة عليا صلبة تعرف بالمزّي، وأخرى سفلى أقل صلابة تعرف بالملكي.[61]
الحياة البرية
تتميز الحياة البرية في فلسطين التاريخية بتنوعها الكبير، وذلك عائد للتنوع المناخي في المنطقة ولوقوعها في منتصف قارات العالم القديم الثلاث: آسيا وأفريقيا وأوروبا، الأمر الذي جعل منها معبرًا لهجرة أنواع عديدة من الشمال إلى الجنوب والعكس، وأضفى عليها أنماطا مناخية مختلفة ومتناقضة في بعض الأحيان، مما مكّن طائفة عظيمة من الكائنات المتنوعة من استيطانها. اندثر الكثير من أنواع الحيوانات الضخمة في فلسطين، أو في بعض أجزائها دون الأخرى، بفعل تدمير الموائل الطبيعية لغرض الاستيطان والاستغلال البشري، أو بسبب الصيد الجائر منذ القدم، ومنذ أواخر القرن العشرين أقيمت عدّة محميات طبيعية في كافة أنحاء البلاد، بجهود محليّة تارة ودولية تارة أخرى، للحفاظ على ما تبقى من أنواع حيوانية وموائل طبيعية فريدة، وقد أصاب بعض من تلك المحميات نجاحًا باهرًا في الحفاظ على الحياة البرية ومساكنها. ويُعد اليوم التمير الفلسطيني أو عصفور الشمس الفلسطيني، الطائر الوطني لفلسطين.
عانت الحياة البرية في فلسطين التاريخية من تداعيات الاحتلال الإسرائيلي إضافة إلى الممارسات الضارة للمزارعين والرعاة والمصطافين. أقيمت كثير من المستعمرات الإسرائيلية في مناطق غابات وأحراج مثل مستعمرات عيلي وأريئيل وقدوميم وألون موريه وبراخا في نابلس ومستعمرة جبل أبو غنيم في بيت لحم ومستعمرتي ميتاتياهو وكريات سيفر ومعظم مستعمرات هضبة الجولان. كانت المستعمرات مسؤولة عن 78% من الخسارة في أراضي الغابات في الضفة الغربية. إضافة إلى ذلك، تقوم إسرائيل باستغلال المناطق الطبيعية سياحيًا، مما أثر على الحياة الطبيعية فيها. على سبيل المثال، في منطقة عين الفشخة على شاطئ البحر الميت أزيلت الأشجار فلم يتبق سوى شجرة سنط سيال واحدة وانحسرت مساحة أشجار الأراك إلى 3 دونمات فقط.[62]
وقد قامت عدة مؤسسات غير حكومية في داخل وخارج فلسطين بمشاريع تتضمن إعادة زراعة الأشجار التي اُقتلعت من أراض فلسطينية جرفتها قوات الاحتلال الإسرائيلي في الضفة الغربية وقطاع غزة المحتلين لبناء أو توسيع المستوطنات اليهودية والطرق المؤدية اليها وإنشاء جدار الفصل العنصري. ويجري حاليا زراعة مئات الاف أشجار الزيتون وأشجار الفواكه والنخيل في مواقع مختلفة.[63]
توجد في الضفة الغربية 48 محمية طبيعية، بعضها أعلن كمحميات في أثناء فترة الانتداب البريطاني على فلسطين بينما أعلنت السلطات الإسرائيلية خلال سنوات وجودها المتعاقبة عن البقية. تبلغ مساحة المحميات مجتمعة 330700 دونم (أكثر من 330 كم2)، وهو ما يشكل 5.6% من مساحة الضفة الغربية. توجد معظم هذه المحميات في مناطق المنحدرات الشرقية وغور الأردن. كان الهدف الرئيس من هذه المحميات تسهيل الاستيلاء عليها لإقامة مستعمرات جديدة، ومع ذلك، ساهمت بعض هذه المناطق المحمية في حماية الحياة النباتية.
محمية شوباش هي أكبر المحميات بمساحة تزيد على 55 كم2. بينما أجملها محمية وادي الباذان الواقعة على بعد 5 كم إلى الشمال الشرقي من نابلس. قامت السلطة الفلسطينية ببرامج تشجير وحماية للغابات بالتعاون مع هيئات محلية وأجنبية.[62]
في عام 1986، تأسست الجمعية الأمريكية للحفاظ على الحياة البرية في إسرائيل للمساعدة على توعية الناس وتثقيفهم بشأن القضايا البيئية المختلفة، وما زالت تمارس عملها منذ ذلك الحين، لتكون أقدم جمعيات الحياة البرية في البلاد.[64] أما على الصعيد الحكومي، فإن مصلحة البيئة والمتنزهات القومية الإسرائيلية هي الهيئة الرسمية التي تقوم بصيانة وحماية الأنظمة البيئية المختلفة في البلاد بالإضافة إلى التنوع الحيوي، كما وتتولى تثقيف المزارعين حول أهمية الحفاظ على الموارد الطبيعية للأجيال القادمة. وقد ولدت هذه الهيئة في سنة 1963 بعد إصدار الكنيست قرارًا بتشكيل هيئة لصيانة ما تبقى من الغابات والصحاري قبل أن تمتد إليها يد الإنسان،[65] وقد أنشأت الهيئة عددًا ضخمًا من المحميات في إسرائيل، كان أولها محمية الحولة التي فتحت أبوابها للعموم سنة 1964، وعُمل خلال السنوات اللاحقة على إعادة تأهيل أراضيها حتى أصبحت ملائمة لاستضافة أعداد الطيور الهائلة المهاجرة عبر سماء الشام، وقد نجحت هذه المحمية نجاحًا باهرًا في الحفاظ على الطيور المهاجرة والمقيمة، بالإضافة للأسماك النهرية والحشرات وبعض أنواع الثدييات، وبلغ من درجة نجاحها أن بعض أنواع الطيور المهاجرة أخذت تستقر فيها طيلة الربيع والخريف دون أن تتابع طريقها جنوبًا نحو أفريقيا، خاصةً بعد تشجيع المزارعين على رمي الحبوب والخضار بشكل مستمر لإطعام الطيور.[66]
من المحميات البارزة الأخرى في البلاد، محميتا حاي بار، الكرمليّة ويوطڤاتا الصحراوية، وقد تأسست منظمة "حاي بار" خلال عقد الستينيات من القرن العشرين، على يد إبراهيم يوفي، الذي وضع نصب عينيه الحفاظ على ما تبقى من الحياة البرية في أرض فلسطين، وإعادة إدخال ما انقرض منها، وقد أصابت المحمية الكرملية نجاحًا كبيرًا في الحفاظ على الأيائل السمراء الفارسية وأعيد إدخالها إلى البرية، كما بذلت جهودًا في حماية نسور الفتخاء الأوراسية، وأعادت اليحمور الأوروبي والأروية الأناضولية إلى البلاد.[67] أما محمية حاي بار يوطڤاتا الصحراوية، فتُعنى بحماية وإكثار الحيوانات المذكورة في التوراة والتي قيل أنها سكنت أرض فلسطين في الأزمان الغابرة، وقد تمكن الخبراء في تلك المحمية من إعادة إدخال الحمر البرية الآسيوية والمها العربية إلى صحراء النقب، كما يقومون بإكثار عدد آخر من الحيوانات الشاميّة والأفريقية الصحراوية، مثل النمور العربية ومها أبو حراب.[68]
المناخ
تصغير|يمين|180بك|الربيع في بيت جبرين، غرب الخليل.
يعد مناخ فلسطين انتقالياً بين مناخ البحر المتوسط والمناخ الصحراوي، لذا فإنه يتأثر بكل من البحر المتوسط والصحراء، إذ تسود في معظم الأيام مؤثرات البحر المتوسط، بينما تسود في بعض الايام مؤثرات الصحراء. ويتأثر مناخ فلسطين من حيث الحرارة وكمية الأمطار بأمور ثلاثة: أولها أن في البلد سلسلة جبال تمتد من الشمال إلى الجنوب محاذية للسهل الساحلي. وثانيها أنه إلى الجنوب والجنوب الغربي، وهما طريق الرياح الغربية التي تحمل الأمطار في الشتاء، تقع صحاري واسعة بدءاً بصحراء سيناء ومروراً بمصر إلى شمال أفريقيا، وثالثها أن البلد يجاور في الجهة الشرقية جزءاً من الصحراء السورية. فالرياح التي تهب من الشرق والشمال الشرقي، وهي الرياح الشرقية عامة مع تسميات محلية مختلفة، هي رياح جافة، لا تنقل معها رطوبة ولا تسقط مطراً. بل على العكس من ذلك لها قدرة على امتصاص الرطوبة، ومن ثم فإنها تزيد التبخر في الصيف. وهبوبها مدداً متطاولة، وخصوصاً في أواخر الربيع، يكون عادة نذير سوء للفلاح. وإذا هبت الرياح الشرقية (الخمسينية) في أواخر الربيع مدة طويلة خشي الناس على الزيتون خاصة. أما في الشتاء فتكون هذه الرياح باردة جداً، وإليها يعود انخفاض درجة الحرارة في المناطق المرتفعة، هذا مع العلم بأن فلسطين تتعرض أيضاً لرياح شمالية تهب في فصل الشتاء، فتزيد من انخفاض درجة الحرارة وخصوصاً في الشمال.
وتقع فلسطين في المنطقة المسماة منطقة البحر المتوسط مناخياً. ومعنى هذا أن الشتاء هو فصل المطر فيها، وأن الصيف هو فصل الجفاف، وهذا واضح جداً، لكن الرياح التي تحمل الأمطار إلى فلسطين من البحر المتوسط هي رياح جنوبية غربية. ويعني هذا أن الرياح التي تحملها الأمطار إلى شمال فلسطين تقطع مسافة بحرية أكبر من تلك التي تقطعها الرياح التي تهب على جنوبها، ولذلك فإن كميات بخار الماء التي تحملها أقل، والمطر الذي تسقطه أقل تبعاً لذلك، فبينما يسقط من الأمطار في سهل عكا والجزء الشمالي من السهل الحالي بين 50،100 سم في السنة نجد أن منطقة غزة وتترواح أمطارها بين 25،37 سم فقط. أما كون سلسلة الجبال موازية للسهل الساحلي ومتعامدة مع مهاب الرياح الغربية الحاملة للأمطار. فمعناه أن السفوح الغربية للجبال تتلقى الأمطار أولاً وتأسرها، وأن السفوح الشرقية أقل مطراً. (وهذا أكثر وضوحاً في لبنان منه في فلسطين). والمطر في السهل الساحلي معتدل أو غزير على العموم، لكنه يتناقص كلما اتجهنا جنوباً، فحيفا ينالها نحو 65 سم من الأمطار، أما غزة فيسقط فيها نحو 35 سم فقط. ترتفع درجة الرطوبة في الصيف فتصل في يافا 73% في حزيران/يونيو وفي غزة 77% في كانون الثاني/يناير.هذا في السهل الساحلي، أما في المرتفعات فتنخفض الحرارة عنها في الساحل شتاءً وصيفاً، ومعدل درجة الحرارة الشتوية في القدس والخليل يترواح بين 8 و10 درجات مئوية، وقد تنخفض الحرارة إلى الصفر أو تحته قليلاً في ليالي الشتاء في هاتين المدينتين وفي رام الله وصفد. أما في الصيف فيختلف الوضع تماماً. ففي جبال القدس تكون درجة الحرارة أقل منها في الساحل كثيراً، بينما في جبلا الجليل قد لا يتجاوز الفرق بينهما وبين الساحل درجة أو درجتين. وتبلغ الحرارة أعلى درجاتها في الصيف في كل من سهل النقب وغور الأردن، ففي المنطقة الأولى سجلت محطات الرصد 35 درجة مئوية في شهر آب/أغسطس في بئر السبع، أما في غور الأردن فتظل الحرارة في أريحا نحو 38 درجة مئوية أكثر شهور الصيف، ولكن كثيراً ما تبلغ 43 درجة مئوية أو 50 درجة.
والرطوبة أقل في الجبال والمرتفعات منها في السهل الساحلي، وتترواح بين 10% و20% بين الشتاء والصيف. وقد تهبط حتى إلى 9% في الصيف (في القدس مثلاً) إبان هبوب الرياح الشرقية.[69]
المدن
بعد الانتهاء من الحرب العربية-الإسرائيلية الأولى عام 1948 (النكبة)، تم التوقيع على اتفاقيات رودس التي فرضت الهدنة بين إسرائيل وكل من مصر وسوريا والأردن ولبنان. وتم بموجب هذه الاتفاقيات رسم الخط الأخضر الذي تم تحديده رسميا كخط وقف إطلاق النار، ولكنه أصبح بالفعل حدودا بين دولة إسرائيل الحديثة آنذاك والدول العربية المجاورة.
بقيت داخل الخط الأخضر، أي في إسرائيل، عدد من البلدات والمدن العربية الفلسطينية والمدن المختلطة التي يسكنها يهود وعرب.
كذلك بقي داخل الخط الأخضر الجزء الغربي من مدينة القدس إذ مر الخط الأخضر وسط المدينة. ويطلق على السكان العرب الذين بقوا في هذه المدن والبلدات لقب فلسطينيو 48، وهم حازوا على الجنسية الإسرائيلية بموجب قانون المواطنة الإسرائيلي، الذي ينص على اعتبار كل من أقام داخل الخط الأخضر في 14 يوليو 1952 (أي عندما أقر الكنيست الإسرائيلي القانون) مواطنا إسرائيليا.
من ناحية أخرى، أغلق هذا القانون الباب أمام اللاجئين الفلسطينيين الذين لم يتمكنوا من العودة إلى بيوتهم حتى هذا التاريخ، حيث يمنع منهم الدخول في دولة إسرائيل كمواطني الدولة. وأهم المدن الفلسطينية أو المختلطة الواقعة في إسرائيل بحدود الخط الأخضر هي:
في عام 1967 احتلت إسرائيل الضفة الغربية وقطاع غزة خلال حرب 1967 (أو ما يسميها عليها العرب بالنكسة)، [70] فسقطت كامل مدن الضفة الغربية التي كانت تابعة للأردن إدارياً، وعلى رأسها القدس الشرقية. (تشكل الضفة مانسبته 21% من مساحة فلسطين، أي قرابة 5860 كم مربع).
أما قطاع غزة فيشكل ما نسبته 1.3% من مساحة فلسطين، أي حوالي 360 كم مربع. ويتركز فيه معظم لاجئي الداخل وخاصة مدن الساحل مما يجعله المنطقة الأكثف سكاناً في العالم.
من أهم وأكبر المدن
يافا / تل أبيب
حيفا
مدينة غزة
بئر السبع، أكبر مدن النقب.
مدينة الخليل، أكبر مدن الضفة الغربية.
الناصرة
نابلس
إسدود
ريشون لتسيون
رام الله، من أهم المدن الفلسطينية.
السياسة
بدأ الوعي السياسي في فلسطين مبكرًا وكان هذا الوعي ملحوظًا في فترة الدولة العثمانية. وكان لفلسطين دور في الدولة العثمانية حيث كان لأهل فلسطين ممثلون في مجلس المبعوثان الذي انتخب في اعقاب صدور الدستور إذ كان روحي الخالدي وسعيد الحسيني وحافظ السعيد مندوين عن لواء القدس والشيخ أحمد الخماش عن لواء نابلس وأسعد الشقيري عن لواء عكا.
وكان للمثقفين الفلسطينيين دور هاما في التصدي لسياسة التتريك ومواجهة الهجرة اليهودية إلى بلادهم وقد أسسوا نحو17 من المنظمات والأحزاب السياسية للتعبير عن آرائهم والدفاع عن حقوقهم الوطنية وارتبطت كثير منها بقضايا المنطقة والأمة العربية.
اليوم، كمنطقة تحت سيطرة جهة سياسية، تعدّ فلسطين منطقة متنازع عليها، تعرضت للتقسيم أكثر من مرة، الأولى كانت عام 1937 والثانية عام 1947. وطبقا لمعاهدة جنيف وقرار مجلس الأمن 242، تعدّ إسرائيل طرفا محتل لأراض عربية هي الضفة الغربية وقطاع غزة، ويطالب معظم الفلسطينيون بإنهاء احتلالها لأراضيهم التي احتلتها عشية حرب 1967 مقابل إقامة السلام معها. ولأجل هذا هب الشعب الفلسطيني في انتفاضتيه الأولى عام1987 (انتفاضة الحجارة) والثانية عام 2000 التي أطلق عليها انتفاضة الأقصى. واللتان كانتا امتدادا للثورة الفلسطينية المعاصرة التي انطلقت في عام 1964 عند تأسيس منظمة التحرير الفلسطينية. وقبل ذلك في منتصف الثلاثينات للقتال ضد الانتداب البريطاني وموجات المهاجرين اليهود إلى فلسطين، حيث لايزال الشعب الفلسطيني منذ إعلان وعد بلفور مستمراً بثورته ضد الاحتلال، إذ كانت الثورة الفلسطينية الكبرى عام 1936 تعد أكبر الثورات التي قام بها الفلسطينيون قبل إعلان دولة إسرائيل.
لقد قاوم الفلسطينيون باختلاف انتمائاتهم السياسية والعقائدية الاحتلال بكل الوسائل المدنية والعسكرية، ففاوضت القيادة الفلسطينية إسرائيل ابتداءً من مؤتمر مدريد للسلام وانتهاء بكامب ديفيد، مرورا باتفاق أوسلو على وضع حد للاحتلال وإقامة السلام، إلا أن إسرائيل تنصلت من معظم هذه الاتفاقيات. وفي فلسطين اليوم كثير من الفصائل والأحزاب التي تجمعها أهداف كبرى كتحرير الأرض وإخراج المستوطنين وعودة اللاجئين لديارهم.
الوضع السياسي
تشكّل الحكومة (المجلس الوزاري) السلطةَ التنفيذية للدولة وهي مكلَّفة بإدارة شؤونها الداخلية والخارجية بما في ذلك الشؤون الآنيّة. سلطاتها صانعة السياسة كثيرة ولها صلاحية اتّخاذ الخطوات في أي مجال لا يخضع قانونيًا لصلاحية سلطة أخرى.
تحدّد الحكومة الإجراءات الخاصة بعملها وآلية اتّخاذ القرار حيث تلتئم عادةً مرّةً في كل أسبوع مع العلم أنّ اجتماعات إضافية يمكن الدعوة إليها إذا اقتضت الضرورة ذلك. كما وتستطيع الحكومة التصرُّف عبر لجانها الوزارية أيضًا.
اعتمدت جميع حكومات إسرائيل حتّى الآن على تحالف عدد من الأحزاب نظرًا لعدم تمكُّن أي حزب من الحصول على العدد الكافي من مقاعد الكنيست لتشكيل الحكومة وحده.
من جهة أخرى، وبالرغم من أن دستور السلطة الفلسطينية ينص على انتخاب رئيس للسلطة ومجلس تشريعي بشكل دوري، إلا أن الانتخابات تمت مرتين فقط خلال الفترة بين إنشاء السلطة وحتى عام 2010، الأولى عام 1996 والثانية عام 2006، وفي 24 يناير كانون ثاني عام 2010، حيث أضحى الرئيس الفلسطيني منتهي الولاية، أما المجلس التشريعي طبقا للمادة 47 مكرر من القانون الأساسي الفلسطيني تنتهي ولايته "عند أداء أعضاء المجلس الجديد المنتخب اليمين الدستورية". وهو أحد مؤسسات السلطة الوطنية الفلسطينية. يرأسه الدكتور عزيز دويك، تم تأسيسه بناء على إعلان المبادئ واتفاقية أوسلو الموقعة بين منظمة التحرير الفلسطينية وحكومة دولة إسرائيل. تأسس المجلس في العام 1996 على إثر الانتخابات التشريعية والرئاسية التي جرت في بداية ذلك العام. يقوم المجلس التشريعي الفلسطيني بمهام البرلمان حيث أنبطت به مسؤولية سن القوانين والرقابة على السلطة التنفيذية.
السلطة التشريعية
تقع في القدس أبرز المؤسسات الحكومية الإسرائيلية، بما فيها البرلمان أو الكنيست،[71] والمحكمة العليا،[72] والمقر الرسمي لرئيس الجمهورية ورئيس الوزراء. وقبيل إعلان قيام دولة إسرائيل، كانت القدس عاصمةً إدارية للأراضي الشاميّة الخاضعة للانتداب البريطاني، أي تلك التي تشمل اليوم أراضي السلطة الفلسطينية وإسرائيل والأردن.[73][74] كانت القدس الغربية عاصمةً لإسرائيل من سنة 1949 حتى سنة 1967، إلا أن دول العالم لم تعترف بهذا الأمر بما أن قرار الأمم المتحدة رقم 194 كان قد نصّ على تدويل المدينة. بعد أن خضعت المدينة بشطريها لإسرائيل بعد حرب سنة 1967، أعلنت حكومة ليڤي أشكول تطبيق القانون الإسرائيلي على القدس الشرقية وامتداد نطاق اختصاص القضاء الإسرائيلي إليها، لكنها وافقت على خضوع منطقة المسجد الأقصى وقبة الصخرة لوزارة الأوقاف الأردنية.[75] أمرت السلطات الإسرائيلية بإقفال بيت الشرق، وهو مقرّ منظمة التحرير الفلسطينية، في سنة 1988 لأسباب أمنيّة، وفي سنة 1992 أعيد افتتاح البيت بصفته مضافة.[76][77] نصّت اتفاقية أوسلو على أن الوضع النهائي للقدس يجب أن يتحدد عن طريق مفاوضات مع السلطة الفلسطينة، التي تعدّ القدس الشرقية عاصمة لدولة فلسطينية مستقبلية. وقد قال الرئيس الفلسطيني محمود عبّاس أن أية مفاوضات لا تتضمن الاعتراف بالقدس الشرقية عاصمة لفلسطين ستكون غير مقبولة.[78]
المؤسسة العسكرية
تأسس الجيش الإسرائيلي بعد 12 يوما من الإعلان الرسمي لقيام دولة إسرائيل بإتحاد عدة ميليشيات صهيونية بعضها إرهابية[79]، بأمر صدر عن رئيس الحكومة المؤقتة في 26 مايو (أيار) 1948. في 31 مارس (أذار) 1976 قررت الكنيست الإسرائيلي ترسيخ مكانة الجيش وأهدافه في "قانون أساس" (قانون دستوري) حيث يوضح خضوع الجيش لأوامر الحكومة والحظر على قيام قوة مسلحة بديلة له.[80]
تعمل أذرع الجيش الإسرائيلي الثلاثة (القوات البرّية وسلاحا الجو والبحرية) تحت إمرة قيادة مركزية موحّدة في أعلى هرمها رئيس الأركان الذي يحمل رتبة جنرال وهو مسؤول أمام وزير الدفاع. تعيّن الحكومة رئيس أركان الجيش اعتمادًا على توصيات رئيس الوزراء ووزير الدفاع ويشغل منصبه لمدّة ثلاثة أعوام تمدَّد عادة بسنة أخرى. ويتمّ تجنيد جميع الرجال والنساء المؤهّلين البالغة أعمارهم 18 وتستمرّ خدمة الرجال ثلاثة أعوام وخدمة النساء 21 شهرًا, وقد تُمنَح التأجيلات للطلاّب الكفؤ في مؤسّسات التعليم العالي.[81]
من جهة أخرى، تأسس أول فصيل فلسطيني مسلح في عام 1965 وهو حركة فتح بعد تأسيس منظمة التحرير الفلسطينية في القدس بسنة واحدة. وقد توالى تأسيس الفصائل المسلحة والأحزاب طيلة فترة السبعينات والثمانينات والتسعينات. ومن أهم فاصئل المقاومة اليوم على الساحة الفلسطينية هي حركة حماس والجبهة الشعبية لتحرير فلسطين وحركة الجهاد الإسلامي في فلسطين.[82][83]
السيادة
في فلسطين التاريخية اليوم، كيانان سياسيان. الأول تم إنشاؤه بعد حرب 1948 وهو إسرائيل على ما نسبته 78% من أرض فلسطين التاريخية، متجاوزا ما خصصته الأمم المتحدة للدولة العبرية في قرار تقسيم فلسطين عام 1947. أما الكيان الآخر، فهو غير مستقل، ويتمثل في سلطة الحكم الذاتي الفلسطيني التي نشأت بناء على إتفاقية أوسلو عام 1993، ولها سيادة جزئية على مناطق من الضفة الغربية وقطاع غزة. وتشكل الضفة الغربية وقطاع غزة والقدس الشرقية المناطق المحتلة منذ حرب 1967 والتي تشكل مجتمعة نسبة 22% من فلسطين التاريخية. إلاّ أنه من الوجهة الدولية، تعدّ إسرائيل دولة معترف بها دوليا، أما السلطة الفلسطينية فتسعى للحصول على إعتراف بدولة فلسطينية، والتي لا تحظى بإعتراف دولي أو سيادة دولة مستقلة إلى حد الآن.
حل الدولة الواحدة
حل الدولة الواحدة هو حل مقترح للصراع العربي الإسرائيلي، وهو المقابل لمحاولات تتمحور حول حل الدولتين والذي يحظى بتأييد معظم الدول.
يدعو أنصار حل الدولة الواحدة إلى إنشاء دولة واحدة في إسرائيل والضفة الغربية وقطاع غزة بحيث يكون للسكان العرب واليهود مواطنة وحقوق متساوية في الكيان الموحد ثنائي القومية، وبينما يتبنى البعض هذا التوجه لأسباب أيديولوجية، فإن البعض الآخر يرى فيه الحل الوحيد الممكن نظرا للأمر الواقع القائم على الأرض.
حل الدولتين
دولة فلسطين: هي الدولة التي تطالب بإنشائها الجهة الفلسطينية الرسمية على جزء من أرض فلسطين التاريخية وهو الضفة الغربية وقطاع غزة وعاصمتها القدس الشرقية، بجانب الدولة الإسرائيلية الحالية. على الرغم من إعلان قيام الدولة الفلسطينية في عام 1988 في الجزائر، إلا أن الإعلان قد تم من طرف واحد دون أن يكون لذلك تداعيات عملية على أرض الواقع.
دولة إسرائيل: دولة اُنشئت على ما نسبته 78% من أرض فلسطين التاريخية، كما أنها تحتل الضفة الغربية المحاذية للأردن في الشرق وقطاع غزة في الجنوب الغربي بمحاذاة البحر الأبيض المتوسط ومصر مسيطرة بالتالي اليوم على كامل مساحة فلسطين بحسب ترسيم الحدود حتى عهد الانتداب البريطاني، كما تحتل مرتفعات الجولان السورية. تأسست دولة إسرائيل في 14 أيار/مايو 1948 حيث تم إعلانها من قبل المجلس اليهودي الصهيوني في فلسطين في اليوم المتمم لفترة الانتداب البريطاني حسب قرار الأمم المتحدة وحكومة بريطانيا، وفي ظل حرب بين العرب واليهود الصهاينة أسفرت عن النكبة الفلسطينية وإبادة الكثير من المدن والقرى الفلسطينية حيث أصبح معظم سكانها لاجئين في الضفة الغربية وقطاع غزة وفي بعض البلدان العربية أو مهجرون داخليا في إسرائيل. وقد أعلنت دولة إسرائيل هدفا لها استقبال اليهود الذين تم ترحيلهم من شرقي أوروبا خلال الحرب العالمية الثانية وتوطينهم في الدولة اليهودية، وكذلك استقبال اليهود من جميع أنحاء العالم. وأصبحت بذلك الدولة الوحيدة في العالم ذات أغلبية دينية يهودية اليوم.
تفاوض السلطة الفلسطينية اليوم ومنذ تأسيسها عام 1994، على قيام دولة فلسطينية مستقلة في الضفة الغربية وقطاع غزة (الذين يشكلان معاً ما نسبته 22% من مساحة فلسطين التاريخية). تقع في هاتين المنطقتين مدن فلسطينية كبيرة مثل القدس الشرقية وغزة ونابلس والخليل ورام الله. وتتخذ السلطة من مدينتي رام الله وغزة مقرا مؤقتا لمؤسساتها، ريثما تصل المفاوضات لحل.
في الوقت الراهن تخضع منطقتي الضفة الغربية وقطاع غزة لطريقة حكم مختلطة، وبينما تتمتع أجزاء معينة منها من حكم ذاتي، ما زالت أجزاء أخرى منها تخضع للاحتلال الإسرائيلي. وتعدّ مكانة قطاع غزة السياسية معقدة بشكل خاص منذ انسحاب الجيش الإسرائيلي منها عام 2005 دون اتفاق بين إسرائيل والسلطة الفلسطينية على طبيعة السلطة فيه، وكذلك بسبب استيلاء حركة حماس عليه رغم معارضة السلطة الفلسطينية لذلك.
دولياً هناك إجماع ضمني بأنها أراضي ستؤول مستقبلا للدولة الفلسطينية، وإن إسرائيل هي طرف محتل لها. ليس هناك اعتراف دولي بضم الجزء الشرقي من مدينة القدس إلى إسرائيل، ولكن معظم دول العالم (باستثناء الدول العربية) تعدّ القدس مكانا ذا أهمية خاصة الذي من شأنه أن يخضع لتسوية خاصة. وفي أساس الموقف الدولي تجاه هاتين المنطقتين يوجد القرار الأممي الذي صدر في نوفمبر 1967 والمرقم ب242 والذي ينص على: "إقرار مبادي سلام عادل ودائم في الشرق الأوسط القرار حيث أن مجلس الأمن إذ يعرب عن قلقه المتواصل بشان الوضع الخطر في الشرق الأوسط وإذ يؤكد عدم القبول بالاستيلاء على أراض بواسطة الحرب. والحاجة إلي العمل من أجل سلام دائم وعادل تستطيع كل دولة في المنطقة أن تعيش فيه بأمن وإذ يؤكد أيضاً أن جميع الدول الأعضاء بقبولها ميثاق الأمم المتحدة قد التزمت بالعمل وفقاً للمادة 2 من الميثاق". وقد اتفق الجانبان الفلسطيني والإسرائيلي على تبني نص قرار 242 كأساس التسوية بينهما ضمن اتفاقيات أوسلو.
الديمغرافيا
السكان
إن أول آثار معروفة في فلسطين تعود لقوم يسمون بالكنعانيين وقوم آخرين يسمون بالأموريين وهذان الشعبان قبائل هاجرت من شبه الجزيرة العربية شمالا واستقرت في بلاد الشام وفلسطين تحديدا وهذا ثابت وواضح في تاريخ فلسطين واجمع عليه جميع المؤرخين الشرقببن منهم والغربيين ومن ثم سكنها شعوب أخرى تسمى بشعوب البحر (البحر المتوسط) يعتقد البعض أنها أتت من جزيرة كريت، ويبدو أن شعوب البحر أصابتهم مجاعه أو ظروف معينة ماجعلهم يهاجمون شواطئ الشام ومصر وصدهم أولا رمسيس الثالث في معركة لوزين المشهورة والتي حدثت في مصر وكان رمسيس لايريدهم أن يسكنوا مصر وبعد المفاوضات استقر الأمر على أن يرحلوا إلى فلسطين وأمرهم رمسيس أن يسكنوا فيها وهم الفلستيون ومن هنا جاء اسم فلسطين. هذه الشعوب تجاورت مع الكنعانيين (السكان الاصليين) ومع تقدم السنين ذاب الفلستيون مع الكنعانيين ولم يعد لهم أثر وغاب ذكرهم التاريخي. وقبل أن تبدأ عمليات الهجرة المنظمة للأراضي الفلسطينية في بداية القرن العشرين وحتى وقوع النكبة وتأسيس إسرائيل، ظل الفلسطينيون يشكلون الأغلبية الساحقة لسكان فلسطين. وانقسم المجتمع الفلسطيني لثلاث فئات هم المدن والفلاحون والبدو، حيث أسهم كل في موقعه بخلق ثقافة فلسطينية خاصة ميزت الدولة الفلسطينية عن بقية الدول المجاورة لها التي ارتبطت شعوبها مع الشعب الفلسطيني بعلاقات ثقافية وتجارية وفنية شأنها في ذلك شأن كل دول المنطقة.[84]
وفي الوقت الحالي، يسكن في مناطق فلسطين التاريخية التي شكلت دولة إسرائيل في حدود عام 1948 أقلية تتحدث العربية من السكان الموجودين قبل قيام دولة إسرائيل والهجرة اليهودية، وأغلبية يهودية هاجرت من مختلف بقاع العالم. ومن الجدير بالذكر أن هناك اليوم ما يزيد على خمسة ملايين لاجئ فلسطيني يعيشون خارج حدود الأراضي الفلسطينية ويتمركز أغلبيتهم في الأردن وسوريا ولبنان. بالإضافة إلى مئات الآلاف من ذوي الأصول الفلسطينية الموزعين في الشتات حول العالم وبالأخص دول الخليج والأمريكيتين.[85]
فلسطينيون
تصغير|180بك|احتفالات مسيحية بساحة كنيسة المهد في بيت لحم، بالضفة الغربية.
يقدر التعداد العالمي للفلسطينيين بما يقارب 11 مليون نسمة، نصفهم يعيش كلاجئ خارج حدود فلسطين التاريخية، أما النصف الآخر فهم يعيشون داخل حدود فلسطين التاريخية، ولكن ليس بالضرورة في بلداتهم الأصلية، فنسبة كبيرة منهم أيضاً لاجئون. ويقطن في المنطقة المسماة بالضفة الغربية وقطاع غزة أغلبية من السكان الأصليين واللاجئين والنازحين من المناطق التي تأسست عليها دولة إسرائيل المتحدثين بالعربية، كما أن هناك أقلية من المستوطنين الإسرائيليين في تجمعات سكانية متفرقة في الضفة الغربية، وقطاع غزة سابقًا.[86]
تعود الإشارة إلى الشعب الفلسطيني لأول مرة كشعب إلى ما قبل اندلاع الحرب العالمية الأولى[87]، وكما تمت المطالبة بالاستقلال من قبل مجلس النواب الفلسطيني السوري وذلك في 21 سبتمبر 1921[88].
بعد الهجرة التي تمت في سنة 1948 في أعقاب إعلان دولة اليهود بفلسطين وكذلك الهجرة الثانية في سنة 1967 بعد حرب الأيام الستة، أصبح مصطلح الشعب الفلسطيني لا يشير فقط إلى البلد الأصلي بل أيضاً إلى الإدراك لماض مشترك ودولة فلسطينية مشتركة.[87] يتم تمثيل الشعب الفلسطيني عالمياً من قبل منظمة التحرير الفلسطينية[89]. كما تقوم السلطة الوطنية الفلسطينية بالإدارة المدنية لبعض مناطق الأراضي الفلسطينية المحتلة.
في الضفة الغربية وقطاع غزة:
يتكونون من السكان الأصليين والمهاجرين من المناطق التي تأسست عليها دولة إسرائيل. يفتقرون لكيان سياسي واضح، وخاضعون للاحتلال الإسرائيلي منذ عام 1967. سكان القدس الشرقية يحملون هويات خاصة ذات لون أزرق صادرة عن سلطة الاحتلال الإسرائيلي. أما بقية فلسطينيي الضفة والقطاع فيحملون اليوم جوازات سفر صادرة عن السلطة الوطنية الفلسطينية (مع أن هذه الجوازات احتفظت بنفس رقم الإضبارة الذي كان على الهوية الشخصية التي كانت تصدر عن سلطة الاحتلال الإسرائيلي). يقدر عدد فلسطينيي الضفة والقطاع (2011) بـ 3,752,200 معظمهم من العرب مع وجود بعض العرقيات الأخرى:[90]
ويتكونون من الفئات التالية: عرب حضر: عددهم 3,711,000 ويتكلمون اللهجة الشامية الجنوبية، معظمهم من مسلمي السنة (مع وجود أقل من 5% منهم من المسيحيين)، عرب بدو: عددهم 17,000 يتكلمون لهجة بدو سيناء والنقب. يتمركزون في صحراء جبال القدس والأغوار معظمهم من مسلمي السنة، غجر: عددهم 8,600 يتكلمون اللغة الدومرية (اللهجة النورية). يتمركزون في القدس القديمة ومدينة غزة وبير زيت معظمهم من مسلمي السنة، آراميون غربيون: عددهم 4,300. مسيحيون يتكلمون اللغة الآرامية الغربية الحديثة، آشوريون: عددهم 4,300. مسيحيون يتكلمون اللغة الآشورية، شركس: عددهم 3,600 يتكلمون اللغة الأديغية. معظمهم من مسلمي السنة، أرمن: عددهم 2,500 يتكلمون اللغة الأرمنية يتمركزون في القدس الشرقية معظمهم من مسيحيي الأرثودكس، وسامريون: عددهم 900. يهود يتكلمون اللغة العربية بلهجتها الشامية الجنوبية يحملون الجنسية الفلسطينية والإسرائيلية ويعيشون في قرية لوزة بالقرب من نابلس.
في الشتات:
هناك اليوم ما يزيد على خمسة ملايين فلسطيني يعيشون خارج حدود فلسطين التاريخية. ويتمركز أغلبيتهم في الأردن وسوريا ولبنان وتشيلي. معظمهم يدينون بإسلام السنة (ما عدا في أمريكا اللاتينية وكندا والمملكة المتحدة فمعظمهم مسيحيين)
في الأردن:[91] عددهم 3,024,000 يمثلون حوالي نصف فلسطينيي الشتات، يحملون الجنسية الأردنية ويشكلون 48% من مجموع من يسكن الأردن من مواطنين وأجانب (60% إذا احتسبنا فقط مجموع السكان المواطنين). لهم فعالية كبيرة اقتصادياً في الأردن ولا يشاركون كثيراً سياسياً. يتمركزون في عمّان والزرقاء ومخيمات اللاجئين المختلفة.
في سوريا: عددهم 581,000 يحملون وثائق سفر خاصة للاجئين الفلسطينيين في سوريا. يتمركزون في مخيم اليرموك في دمشق. بالإضافة إلى هذا العدد.
في لبنان: عددهم 544,000 يحملون وثائق سفر خاصة للاجئين الفلسطينيين في لبنان. يتمركزون في مخيمات اللاجئين المختلفة. يعيشون حياة قاسية حيث أن السلطات اللبنانية تمنعهم من مزاولة العديد من المهنات.
في أمريكا اللاتينية: عددهم حوالي نصف مليون. هؤلاء الشريحة من الفلسطينيين هاجروا في بداية القرن العشرين معظمهم من مسيحيي الأرثودكس. يحملون جوازات سفر البلدان التي استقبلتهم. اليوم، معظمهم لا يتكلم العربية؛ حيث أن الآباء لم يعلموا أبنائهم العربية من أجل التركيز على الإسبانية (أو البرتغالية لمن سكن البرازيل) بغية الاندماج في المجتمع المستضيف لهم. عددهم في تشيلي حوالي 400,000.
إسرائيليون
وهم بالأساس أبناء شعوب مختلفة هاجرت إلى فلسطين منذ بداية القرن العشرين، وهم بالغالبية من الديانة اليهودية. وقد هاجروا بالأساس من ألمانيا وأوروبا الشرقية وروسيا ومن بلدان عربية كاليمن والعراق والمغرب. بالإضافة إلى أقلية يهودية كانت موجودة في فلسطين التاريخية منذ زمن بعيد.
فلسطينيو الداخل:
يسمون بفلسطينيي الداخل (داخل الخط الأخضر) أو فلسطينيي الـ48 أو عرب إسرائيل (لأن معظمهم من العرب). وهم الفلسطينيون الذين بقوا في ديارهم داخل حدود دولة إسرائيل عند قيامها سنة 1948، منهم أيضاً من هُجِّر من دياره ولكن مع انتهاء الحرب سنة 1949 كانت إسرائيل قد ضمت مكان سكنه الجديد إليها. حصلوا على الجنسية الإسرائيلية سنة 1952 (اليهود منهم حصلوا على الجنسية فوراً بعد قيام دولة إسرائيل). يعانون من عنصرية (أحياناً مُشَرَّعة في القانون الإسرائيلي). اليوم، يقدر عددهم (2011) بـ 1,575,700 (21% من مجموع سكان إسرائيل). يتشكلون من عرقيات مختلفة وإن كانت النسبة الكبيرة منهم عرباً.[92]
الجدول الآتي لسكان فلسطين التاريخية وفقا لإحصاء 2007، في كل من التقسيمات الإدارية الفلسطينية والإسرائيلية:
انظر [93].
اللغات
انتشرت اللغات في فلسطين على النحو الآتي:
ما قبل الميلاد
ظهرت ما قبل الميلاد في فلسطين بما تسمى "اللغات الكنعانية" تحدث بها في ذلك الوقت الكنعانيين والفينقيين والعبرانيين، وكانت هذه اللغات تتمثل بالفينيقية والتي تحدث بها الكنعانيين الذين كانوا يعيشون في شمال فلسطين، والعبرية التي انتشرت في مناطق الجبال (الضفة الغربية والقدس حاليا) والمناطق الساحلية الشمالية وقد كان يتحدثها الكنعانيين وأخذها عنهم بعد ذلك العبرانيين بعد دخولهم إلى فلسطين، أما الساحل الجنوبي من فلسطين والذي يشمل منطقة (قطاع غزة حاليا) وعسقلان (عشقلون بالكنعانية) كانت اللغة السائدة به "اللغة الفلستية".
ما بعد الميلاد
ابتداءً من حوالي القرن الخامس قبل الميلاد، بدأت تنقرض اللغات الكنعانية، وتأخذ مكانها اللغة الآرامية التي تحدث بها في ذلك الوقت الكنعانيين إلى جانب اليهود والمسيحيين، وقد استمر بالحديث بها حتى انتشرت اللغة العربية في فلسطين كلغة أم لسكانها حيث تم التحدث بها طيلة ما يقارب 10 قرون. ولكن حالياً يتحدث بها حوالي 45% من السكان داخل فلسطين التاريخية كلغة أم (وذلك على إثر النكبة وتهجير قرابة نصف الفلسطينيين). ويتكلم الفلسطينيون باللهجة الفلسطينية، وهي إحدى اللهجات العربية العامية تتبع طائفة اللهجات الشامية الجنوبية، وهناك أيضاً لهجة بدو سيناء والنقب (للبدويين من سكان صحراء النقب). ويمكن تقسيم اللهجة الفلسطينية إلى لهجات فرعية، فللهجات الفلسطينية الريفية أو الفلاحية مزايا وسمات مختلفة كنطق القاف كاف تميزها عن باقي اللهجات العربية. أما لهجات المدن فهي تأخذ شيئاً من اللهجات الشامية الشمالية.
منذ الانتداب البريطاني على فلسطين تم اعتبار اللغات الإنجليزية والعربية والعبرية كلغات رسمية لمنطقة فلسطين التاريخية (كونها أحد مناطق الانتداب البريطاني). هذا وقد بدأت اللغة للعبرية بالتسرب إلى فلسطين خلال القرنين التاسع عشر والعشرين بالتزامن مع الهجرات اليهودية المكثفة وإقامة المستوطنات اليهودية على أرض فلسطين. فيما سبق كان التحدث بالعبرية محدوداً جداً في فلسطين يقتصر على مستوى حاخامات اليهود المتوزعين في مناطق فلسطين المختلفة.
بعد نكبة فلسطين سنة 1948، أصبحت اللغة العبرية والعربية اللغتين الرسميتين والأساسيتين للسكان داخل إسرائيل، حيث أصبح عدد السكان العرب 20.2% من سكان الدولة العبرية وبعد مطلبتهم بالاعتراف بان اللغة العربية لغة رسمية في البلاد استجابت الحكومة بعد عدة ضغوطات من العرب داخل اراضي ال 1948، كما يمكن بشكل عام التمييز بين لكنة اليهود الشرقيين والغربيين عن النطق بالعبرية. علماً بأن هناك اللغة العبرية تنقسم إلى العبرية القديمة والعبرية الحديثة القياسية. أما في الضفة الغربية وقطاع غزة (وهي مناطق السلطة الفلسطينية) فيتكلم غالبية السكان اللغة العربية وهم الفلسطينيون الأصليون واللاجئون من مدن أخرى داخل الخط الأخضر.
يشار إلى أن جزء كبير من الشعبين يتحدث اللغتين بطلاقة، بالإضافة للغة الأنجليزية كلغة أجنبية. كما توجد أقليات تتحدث اللغات الأرمنية وهم الفلسطينيون المنحدرون من أصول أرمنية، فضلاً عن اللغات الروسية والرومانية واليديشية والأمهرية وهم أبناء المهاجرين اليهود.
الدين
لفلسطين أهمية دينية في الديانات السماوية الثلاث: الإسلام والمسيحية واليهودية. وخلال تاريخها اتخذت بعض النزاعات عليها طابعا دينيا مثل الحروب الصليبية كما يعطي البعض الصراع العربي الإسرائيلي طابعا دينيا. ويشكل الإسلام والمسيحية واليهودية الديانات الرئيسية المكونة لسكان فلسطين التاريخية اليوم.
الإسلام
تصغير|يمين|220بك|المسجد الإبراهيمي في الخليل، بُني على آثار كنيسة بيزنطية وتمت إضافة أجزاء إليه بالعهد الأموي، وهو مُقدس للديانات الإبراهيمية الثلاث.
لفلسطين مكانة كبيرة عند المسلمين، فهي الأرض المباركة التي ذكرها الله في القرآن في عدة سوَر كما في سورة الإسراء: "سبحان الذي أسرى بعبده ليلا من المسجد الحرام إلى المسجد الأقصى الذي باركنا حوله". وذكر الله أرض فلسطين المباركة أيضًا في كتابه: "نجيناه ولوطاً إلى الأرض التي باركنا فيها للعالمين" (الأنبياء، آية 71)، وأيضا حينما قال "ولسليمان الريح عاصفة تجري بأمره إلى الأرض التي باركنا فيها وكنا بكل شيء عالمين" (الأنبياء، آية 81)، وعندما أمر الله النبي موسى وبني إسرائيل بدخول فلسطين قال "وإذ قلنا ادخلوا هذه القرية فكلوا منها حيث شئتم رغداً وادخلوا الباب سجداً وقولوا حطّة نغفر لكم خطاياكم وسنزيد المحسنين" (البقرة، آية 58)، والقرية هي أريحا، وفي قوله "يا قوم ادخلوا الأرض المقدسة التي كتب الله لكم ولا ترتدوا على أدباركم فتنقلبوا خاسرين" (المائدة، آية 21). وذكر الله عن قصة مريم العذراء في كتابه "فحملته فانتبذت به مكانا قصياً" (مريم 22) والمكان المقصود هو وادي يقع بين بيت لحم والقدس [94]. وللقدس أهمية خاصة للمسلمين والمسجد الأقصى كما هو معروف بأنه أولى القبلتين، ومنه عرج النبي محمد إلى السماء وبقي مسجد هذه المدينة قبلة للمسلمين مدة ستة عشر أو سبعة عشر شهراً، حتى قال تعالى " قد نرى تقلب وجهك في السماء فلنولينك قبلة ترضاها فول وجهك شطر المسجد الحرام وحيثما كنتم فولوا وجوهكم شطره". فتحولت قبلة المسلمين بعدها إلى الكعبة في مكة المكرمة.
تصغير|160بك|الحدائق البهائية في عكا.
ويطلق المسلمون اسم "بيت المقدس" أو "القدس" على المدينة لقدسيتها. كما يؤمن المسلمون بوجود مقام للنبي إبراهيم وأبنائه وأحفاده الأنبياء إسماعيل وإسحق ويعقوب وزوجاتهم داخل الحرم الإبراهيمي في الخليل.وفيها ولد عيسى ابن مريم، وفي فلسطين العديد من المساجد التاريخية والشواهد الإسلامية مثل مسجد عمر ومسجد البراق في القدس والجامع العمري في غزة وبيت لحم بالإضافة لكثير من مقامات الأنبياء مثل مقام الخضر ومقام النبي الياس ومقام النبي داوود ومقام النبي صالح. وما يزيد تشريفا لأرض الشام وبيت المقدس هو فرض الصلوات الخمس على المسلمين من فوق أرضها، وصلاة النبي إماماً بالأنبياء - حسب المعتقد الإسلامي تحت صخرتها المشرفة. حيث حدَّث رسول الله أصحابه المؤمنين، وأخبرهم ما شاهده في السموات من الآيات، وما تلقاه من الأمر الإلهي بفرض الصلوات الخمس اليومية.[95] وينتمي معظم المسلمين في فلسطين إلى الطائفة السنية، كما ينتمي البعض الآخر إلى أديان وطوائف أخرى كالبهائيين، الذين يعدّون حيفا وعكا أماكن مقدسة ومقصدًا للحج منذ 1860.[96][97] ويقطن أيضًا في تلك المدن الجماعة الأحمدية ويتمركز أغلبهم في حي الكبابير.[98]
المسيحية
تسمى فلسطين عند المسيحيين بالديار المقدسة، إذ بحسب الإيمان المسيحي، ولد وعاش فيها يسوع المسيح ورسله وحدثت معظم الأحداث المذكورة في العهد الجديد والعديد من الأحداث المذكورة في العهد القديم. وحسب التراث المسيحي انطلقت البشارة المسيحية من الجليل ويهوذا، أي من شمالي فلسطين وأوساطها، وانتشرت في أنحاء العالم. لذا تحتوي فلسطين على العديد من الأماكن المقدسة للمسيحيين وعلى رأسها مدينة بيت لحم، مسقط رأس المسيح حيث كنيسة المهد، ومدينة الناصرة حيث تلقت مريم العذراء البشارة بولادة المسيح من الروح القدس وحيث ترعرع المسيح بعد عودة أهله من بيت لحم، ومدينة القدس، أو أورشليم باسمها المسيحي التقليدي، حيث دعا المسيح أهل يهوذا إلى اتباعه إلى أن خطى خطواته الأخيرة على طريق الآلام ومن ثم تم صلبه ودفنه باعتقاد المسيحيون، إذ يؤمن المسيحيون بوجود قبر المسيح في كنيسة القيامة بالمدينة. كما توجد غرب جنين كنيسة أشفى في مكانها المسيح بمعجزته عشرا من المرضى بالبرص، وهي كنيسة برقين. وكذلك يقدس المسيحيين أماكن مختلفة في الجليل وخاصة حول بحيرة طبريا وعلى ضفة نهر الأردن. وكذلك يقدس المسيحيون بعض الأماكن المذكورة في العهد القديم والتي يقدسها اليهود والمسلمون أيضا مثل الحرم القدسي والحرم الإبراهيمي في الخليل وغيرهما. كانت المسيحية في فلسطين متأثرة منذ البداية باتجاهات مختلفة، فمنذ القرن الأول الميلادي تعايشت في الأراضي المقدسة عدة طوائف مسيحية مختلفة مع بعضها البعض. ولم ينقطع الوجود المسيحي في فلسطين إلى يومنا هذا. تعدّ كنيسة القيامة في القدس إحدى أهم الكنائس في العالم، ويحج إلى فلسطين آلاف المسيحيين سنويا قادمين إلى بيت لحم والقدس والناصرة ومناطق أخرى مختلفة من فلسطين التاريخية. يشار بالذكر إلى أن المسيحيين في فلسطين ينتمون إلى عدة طوائف أهمها الروم الكاثوليك، حيث تعدّ حيفا مقر مطرانية الروم الكاثوليك في الجليل، والأرثوذكس، بالإضافة إلى الموارنة.[99][100] إلى جانب الأرمن والطوائف البروتستانتية.
اليهودية
يطلق اليهود على فلسطين اسم 'أرض إسرائيل' ، وأيضاً 'أرض الميعاد'، نسبة لما يقال عنها في التناخ (العهد القديم في المسيحية): "الأرض التي أقسم الرب لآبائكم إبراهيم وإسحاق ويعقوب أن يعطيها لهم ولنسلهم من بعدهم" (سفر التثنية، الأصحاح الأول، 8).
بحسب الإيمان اليهودي، كانت فلسطين الأرض التي أقيمت فيها مملكة إسرائيل، قبل أنفصالها إلى مملكتي إسرائيل الشمالية ويهوذا، وينسب اليهود المعاصرين أنفسهم إلى أبناء مملكة يهوذا القديمة التي كانت عاصمتها أورشليم (أي مدينة القدس) والتي يعتقدون أنه وقف فيها هيكل سليمان، وهو المركز اليهودي القديم. وتقدس طائفة السامريين القريبة من اليهود دينيا وثقافيا، جبل جرزيم قرب نابلس.
في التراث اليهودي تعدّ القدس والخليل وطبريا وصفد المدن المقدسة الأربع إذ توجد فيه أماكن ذات أهمية خاصة في الديانة اليهودية وفي تاريخ الشعب اليهودي.
ويعدّ حائط المبكى (المسمى أيضا ب'الحائط الغربي'، أو ب'حائط البراق' عند المسلمين) أكثر مصلى يهودي أهمية في أيامنا ويحتشد أمامه المصلين اليهود على مدار السنة، وخاصة في الأعياد اليهودية. ويقدس اليهود الحرم الإبراهيمي في الخليل (كما يقدسه المسلمون والمسيحيون)، وكذلك أماكن مختلفة في الجليل.
في الشريعة اليهودية هناك وصايا يمكن تطبيقها في الأرض المقدسة فقط، ويتعلق معظم هذه الوصايا بالأعمال الزراعة. ومن أبرز هذه الوصايا وصية الشميتا.
الاقتصاد
يُعد الاقتصاد في مناطق السلطة الفلسطينية اقتصادا هشاً بسبب إجراءات الاحتلال الإسرائيلي والإغلاق المستمر للحدود والمعابر. وقد ارتفع نصيب الفرد من الناتج المحلي الإجمالي في الأراضي الفلسطينية التي تحتلها إسرائيل بنسبة 7٪ في السنة 1968-1980 ولكن تباطأ خلال الثمانينات. ويُستخدم حاليا في الأراضي الفلسطينية الدينار الأردني والدولار الأمريكي إلى جانب الشيكل كوضع مؤقت، بعدما كانت العملة الوطنية لفلسطين التاريخية قبل حرب 1948 هي الجنيه الفلسطيني.[101]
في أعقاب انتخابات يناير 2006 التشريعية، التي فازت بها حماس، قطعت اللجنة الرباعية حول الشرق الأوسط جميع الأموال إلى السلطة الفلسطينية التي يرأس حكومتها إسماعيل هنية. وكان على السلطة الفلسطينية عجز نقدي شهري قدره 60 مليون دولار، بعد أن تلقت 50 مليون دولار. بعد الانتخابات، انخفض سوق الأوراق المالية الفلسطينية بنحو 20 في المئة. كما استنفدت السلطة الفلسطينية قدرتها على الاقتراض من البنوك المحلية، وتوقفت إسرائيل عن تحويل 55 مليون دولار من عائدات الضرائب إلى السلطة الفلسطينية.[102] وفي مايو 2006، تظاهر مئات الفلسطينيين في غزة والضفة الغربية مطالبين بدفع رواتبهم. وارتفعت حدة التوتر بين حماس وفتح نتيجة لهذه "الضائقة الاقتصادية" على السلطة الفلسطينية.[103]
أما الاقتصاد الإسرائيلي -الذي يعدّ الشيكل هو عملته الوطنية، فيُعد من أكثر الاقتصادات تنوعًا على مستوى الشرق الأوسط وشمال أفريقيا. كما أن دخل الفرد في إسرائيل من أعلى الدخول في العالم، حيث يبلغ حوالي 28 الف دولار / الفرد. ويعتمد الاقتصاد على صناعة التكنولوجيا ومعداتها وكذلك على الزراعة والسياحة، فلإسرائيل باع طويل في مجال الصناعات عالية التقنية والبرمجيات المتنوعة وتتواجد على أرضها العديد من شركات تصنيع الحواسيب وبرمجياتها الإسرائيلية أو العالمية من مثل مايكروسوفت وإنتل وكذلك شركات الاتصالات من مثل موتورولا. وتعدّ إسرائيل من الدول الرائدة في مجال إعادة استخدام المياه وتحلية المياه وتقليل الاعتماد على موارد الطاقة الخارجية. الركيزة الثانية للاقتصاد الإسرائيلي هي الزراعة, حيث تعد إسرائيل من أكثر الدول ذات الاكتفاء الذاتي في المجال الزراعي وتقوم بتصدير الفائض الزراعي من خضروات وفواكه إلى دول العالم المختلفة.كذلك فإن السياحة تشكل مصدرا مهما للدخل القومي حيث تزخر إسرائيل بالعديد من نقاط الجذب السياحي الديني، وفوق هذا وذاك فإن إسرائيل تتلقى دعما ماديا كبيرا من الولايات المتحدة الأمريكية حيث يقدر الدعم المادي المخصص لإسرائيل خلال العشر سنوات القادمة بحوالي 30 مليار دولار أمريكي، وتعد أمريكا والإتحاد الأوروبي الشريكين الرئيسيين لإسرائيل على المستوى التجاري.[104]
الصناعة
منذ القدم، مارس سكان فلسطين التاريخية الصناعة، حيث انتشرت الصناعة اليدوية، بل إن بعض حارات المدن الفلسطينية سميت بأسماء هذه الحرف، مثل سوق الغزل وحارة الزجاجيين في الخليل وسوق القطّانين في القدس، وتعد كل من الخليل وغزة ونابلس أهم المراكز الصناعية في الأراضي التي تسيطر عليها السلطة الوطنية الفلسطينية، حيث تشتهر في صناعة الصابون والنسيج والصناعات الخشبية والخزف والنسيج وتصنيع المواد المعدنية ومشتقاتها والأدوات الكهربائية.[105]
من جهة أخرى، تعدّ إسرائيل اليوم بلدا صناعيا، حيث تعتمد معظم صناعاتها، بما فيها العديد من الصناعات التقليدية، على البحث والتطوير المكثفَين الإبداعيَين والعمليات والأدوات والماكينات ذات التقنية العالية، وذلك كنتيجة لعملية التطوير السريعة والمكثفة. ونظرا لافتقار إسرائيل للموارد الطبيعية والمواد الخام، تعدّ ميزة إسرائيل الوحيدة هي عمالتها ذات الكفاءة العالية ومعاهدها العلمية ومراكز البحث والتطوير العاملة فيها، حيث تتركز الصناعات الإسرائيلية حاليا بشكل رئيسي على صناعة المنتجات ذات القيمة المضافة العالية من خلال تطوير المنتجات المعتمدة على مواردها البشرية الذاتية المتميزة بالإبداعية والابتكارية.
وعلى خلاف معظم البلدان المتطورة التي بقي فيها عدد الأشخاص العاملين في الصناعة مستقرا أو تراجع خلال أوائل التسعينات، ما زال عدد هؤلاء في إسرائيل يزداد، حيث احتلت أرقام النمو الصناعي الإسرائيلي في 2006 المركز الثاني بين الدول المتطورة بعد كوريا الجنوبية.
في العقدين الأخيرين حقق الإنتاج الصناعي الإسرائيلي قفزات كبيرة على مستوى العالم في مجالات الإلكترونيات الطبية والتكنولوجيا الزراعية والاتصالات البعيدة والمواد الكيماوية الدقيقة وعتاد الحاسوب وبرمجياته، بالإضافة إلى قطْع الألماس وصقله. وفي عام 2008 كانت الصناعات الإنتاجية توظف 384,000 شخص، كانت نسبة حمَلة المؤهلات العالية منهم أعلى من نظرائهم في كافة أنحاء العالم باستثناء الولايات المتحدة وهولندا.[106]
الزراعة
يتميز القطاع الزراعي في فلسطين التاريخية بنظام إنتاجي مكثف يعود إلى ضرورة التعويض عن شح الموارد الطبيعية، ومنها المياه والأرض الصالحة للزراعة بوجه خاص. وترجع الزيادة المطردة للإنتاج الزراعي إلى التعاون الوثيق بين الباحثين والمزارعين والصناعات المرتبطة بالزراعة، حيث تقوم هذه الأطراف سوية بتطوير وتطبيق أساليب جديدة في جميع الفروع الزراعية، لتكون النتيجة زراعة عصرية في بلد تغطي الصحراء أكثر من نصف مساحته.[107]
وتمثل الزراعة القطاع الإنتاجي السلعي الرئيسي في الضفة الغربية، فقد كانت تسهم ب 27% من إجمالي الناتج المحلي الإجمالي، و 37% من الأيدي العاملة . وقد بلغت المساحات المزروعة في الخمسينيات حوالي 2435000 دونم ،أي ما يوازي 40% من مجموع مساحة الضفة الغربية، بلغت المساحات المروية322.000 دونم أي ما يوازي 13.2% من مجموع المساحات المزروعة، ولم تشهد المساحات المزروعة أي تراجع قبل عام 1967 بل شهدت الزراعة تقدما ملموسا فيما بين 1950 – 1967 ، لاستخدام التقنية الحديثة إلا أن الإنتاج الزراعي شهد تذبذبات بسبب تفاوت كمية الأمطار من سنة لأخرى.
وشهدت المساحة المزروعة في قطاع غزة زيادة مستمرة من عام 1948، وحتى عام 1967 فارتفعت من 97 ألف دونم عام 1948 إلى 146 ألف دونم وفي عام 1960 170 ألف دونم. أدت عملية مصادرة الأراضي، والسيطرة الإسرائيلية على الموارد المائية ,إلى انعكاسات سلبية على القطاع الزراعي لذلك فإن مساهمتها في الناتج المحلي الإجمالي تتراجع بشكل ملحوظ من 36.3% عام 1966 إلي 26.3% عام 1983 في الضفة الغربية. أما في قطاع غزة فقد تراجعت مساهمة القطاع الزراعي في الناتج المحلي من 28.1% إلى 16.1% في السنوات نفسها، ويعود هذا الانخفاض إلي سياسة إسرائيل، في مصادرة الأراضي، والتحكم بكميات المياه المتاحة وتشجيع العمالة الزراعية على هجرة حرفة الزراعة.[108]
كما تعد الزراعة أحد القطاعات الاقتصادية الهامة في إسرائيل، حيث تشكل 2.5% من مجموعا الناتج المحلي و 3.6% من صادرات إسرائيل، ويوظف القطاع الزراعي حوالي 3.7% من مجموع العمال في إسرائيل، ويتم إنتاج ما يصل إلى 95% من احتياجاتها الغذائية للدولة داخل إسرائيل، وعلى الرغم من كل ذلك يواجه القطاع الزراعي العديد من التحديات والصعوبات التي تحد من نموه، إذ أن نصف أراضي إسرائيل عبارة عن أراضي صحراوية كما أن الموارد المائية والطقس لا يساعدان على جعل القطاع الزراعي جذابا من الناحية الاقتصادية فضلا عن أن 20% من الأراضي في إسرائيل فقط صالحة للزراعة، ويتواجد في إسرائيل نوعان من المجتمعات الزراعية هما الكيبوتسات والموشاف.
التكنولوجيا
يمكن العثور على أسرع معدلات النمو (بواقع 8 في المئة سنويا خلال السنوات الأخيرة) في فروع الهايتك التي تتميز بكثافة رؤوس الأموال والكفاءات وتتطلب التقنيات الإنتاجية المتطورة كما واستثمار الأموال الطائلة في البحث والتطوير، وهو ما تنفق عليه إسرائيل 4.4 في المئة من ناتجها المحلي الإجمالي، أي أعلى نسبة في العالم. وتصنف جودة البحث والتطوير في إسرائيل – والكلام لخبراء الأمم المتحدة – بين العشر الأوائل في العالم. ومن المساهمات الناجحة في ذلك كله ما تقدمه معاهد البحث الجامعية التي توفر جانبا كبيرا من البحث والتطوير الأساسيين ورأس مال المخاطرة.
ومما يوضح أهمية نمو صناعات الهايتك كونها شكلت 37% فقط من الناتج الصناعي في عام 1965، ثم ارتفعت هذه النسبة إلى 58% عام 1985، لتصل إلى نحو 70% في العام 2006، مع العلم أن ما يقارب الثمانين في المئة من منتجات الهايتك يتم تصديره إلى الخارج، فيما تبلغ نسبة المصدّر من إنتاج شركات التقنية الأقل تطورا نحو 40% فقط من مجموع إنتاجها. وقد ازدادت صادرات الهايتك 4 أضعاف من 3 مليارات دولار في سنة 1991 إلى 12.3 مليار عام 2000 ثم بلغت 29 مليار دولار سنة 2006 (زائد خدمات تقنية عليا مصدرة للخارج تعادل قيمتها 5.9 مليار دولار). في عام 2009، بلغ إجمالي ناتج تكنولوجيا المعلومات والاتصالات 19 مليار دولار، مسهما بنسبة 17.3 في المئة من الناتج الإجمالي المحلي لقطاع الأعمال، حيث وظفت هذه الصناعات 204,000 شخص وقامت بتصدير ما قيمته 19 مليار دولار إلى الخارج.[109]
الثقافة
تشكل الثقافة في فلسطين جزءا لا يتجزأ من هوية الشعب الفلسطيني على مر التاريخ والعصور، حيث كانت فلسطين حاضرة في وجدان مثقفيها من فنانين وتشكيليين ومسرحيين. كما كان جرح فلسطين عميقًا ومؤلما في ذاكرة الشعب الفلسطيني وما زال حاضرًا في وجدان فنانيه على امتداد العالم. مما لابد من الإشارة إليه أن بدء ظهور المجلات والملاحق الثقافية في فلسطين يعود إلى عام 1905؛ حيث الاهتمام بنشر كتابات المثقفين الفلسطينيين في الأراضي المحتلة وفي الشتات، إضافة إلى ما ينتجه الكثير من المثقفين وكبار الكتاب والشعراء والأدباء العرب المناصرين للقضية الفلسطينية.[110]
يُعتبر المثقفين الفلسطينيين جزءا لا يتجزأ من الأوساط الفكرية العربية. في الضفة الغربية توجد نسبة أعلى من المراهقين من السكان المسجلين في التعليم الثانوي.[111] حتى منذ ثلاثين عاما، (الفلسطينيون) ربما كانوا بالفعل أكبر نخبة من المتعلمين بين جميع الشعوب العربية.[112] الثقافة الفلسطينية هي الأوثق صلة مع تلك الثقافات الشرقية القريبة وبالأخص بلدان مثل لبنان، سوريا، والأردن، وكثير من بلدان العالم العربي. المساهمات الثقافية لمجالات الفن والأدب والموسيقى والملابس والمطبخ أعربت عن تميز التجربة الفلسطينية، وهي لا زالت تزدهر، على الرغم من الفصل الجغرافي الذي حدث في فلسطين التاريخية بين الأراضي الفلسطينية وإسرائيل والشتات.
إن ما يميز مدينة فلسطين التاريخية هو هذا التناغم والتنوع والاختلاف في إطار الوحدة، جعل منها مكان جذب للكثيرين من مختلف المناطق والبيئات والأديان ممن بحثوا عن الأمن والأمان. وقد خلق هذا الأمر أيضاً تنوعاً ثقافياً وحضارياً فريداً، ووجد الجميع فيه ما يصبون إليه فتشكلت هذه المدينة المنوعة في ثقافتها وتوجهاتها في إطار من التواصل الغريب.
ولتطريز الأثواب في فلسطين نكهة خاصة فهي لغة للتعبير وحالة نادرة ومميزة عن بقية المناطق الأخرى، بحيث يدمج بين الأشكال الهندسية والمجردة المستطيلة (كالمربعات، والنجوم) وبين الصور الرمزية، ما يعكس الحياة اليومية لأهل رام الله وسكانها. ومن أهم المهرجانات التي تقام خصيصا من أجل الحفاظ على هذا التراث، مهرجان الوفاء للتراث وارث الاجداد السنوي الذي ينظمه نادي شباب رام الله، حيث يتم تنظيم عرضاً للأزياء التراثية الفلسطينية.[113][114][115][116]
تصغير|180بك|يمين|إحياء يوم العمال في الناصرة.
تعدّ القدس، حيفا ويافا من أهم المراكز الثقافية الفلسطينية - خاصة قبل النكبة عام 1948، وانتشرت فيها الجمعيات والأندية والمهرجانات واللقاءات الفكرية لمواجهة الظلم الاستعماري، وقد قامت الجمعيات الإسلامية والمسيحية بأدوارها في توجيه الرأي العام، وتنبيه الأمة لما يهددها من مخاطر، كشف نوايا الاستعمار.
ولم تهمل هذه المدن الناحتين الاقتصادية والفكرية، فتأسست جمعية النهضة الاقتصادية العربية، وكانت غايتها النهوض بالبلاد علميًا واقتصاديًا، وكان من أعضائها علماء وأدباء ومحامون، كما برزت فيها حياة نقابية رائدة أخذت تشكل نقابات لكل مهنة وفن، وكان من هذه النقابات (حلقة الأدب) غايتها تعزيز اللغة العربية، وتشجيع فن الخطابة، والعناية بالإصلاح والتعليم، ونشر الكتب الأدبية، وكان أعضاؤها من حملة الأقلام والخطباء والأدباء، وكانت حلقة الأدب هذه تشارك في الحياة السياسية والأدبية والقومية.
وظلت هذه المدن تتحرك لتكون مركز إشعاع فكري، وأخذت أنديتها وجمعياتها تقيم الحفلات وتنظم المحاضرات، وتشارك في التحرك الوطني في كل اتجاه، فقدمت المسرحيات واستقدمت الفرق المسرحية، فقد دعيت إلى حيفا فرقة رمسيس المصرية برئاسة يوسف وهبي وجورج أبيض، واهتمت جمعية الرابطة الأدبية بهذا الفن وجعلت حفلاتها التمثيلية عامة ومجانية. كما شهدت الأندية والمسارح عروض مسرحيات عديدة من تأليف فرقة (لكرمل التمثيلية) ونالت نجاحاً باهراً.[117]
بعد النكبة، كان هناك جهد كبير لتشجيع الكتاب والشعراء للانتقال إلى المدن، وتم تأسيس مسرح حيفا، وهو أول مسرح بلدية تأسَّسَ في البلاد. وهناك أيضاً مسرح صحيفة الميدان، وهو المسرح الرئيسي لخدمة اللغة العربية للسكان العرب في الشمال. تشمل المسارح الأخرى في المدينة "مركز كريجر للفنون المسرحية والفنون" و"مركز رابابورت الثقافة". ويستضيف مركز المؤتمرات المعارض والحفلات والمناسبات الخاصة.[118][119]
أما بالنسبة للصحافة، فقد شهدت فلسطين مبكرا العديد من الصحف، كما في القدس ويافا وحيفا، والتي صدرت فيها أهم الصحف العربية والبارزة في فترة ما قبل الحرب العالمية الأولى 1914-1918. ومن أهم الصحف التي تركت بصمة واضحة في تاريخ الصحافة في هذة المدن ومثلتها قبل النكبة، كانت جريدة الكرمل، والنفير، والنفائس العصرية، وحيفا، وغيرها الكثير من الصحف والمجلات اليومية والأسبوعية.[120] واليوم تصدر صحف محلية في هذه المدن مثل جريدة القدس، والأيام الفلسطينيتان، ويديعوت أحرنوت، وهارتز ومعهارف الإسرائيلية. وهناك الكثير من المحطات الإذاعية.[121][122][123][124][125][126][127]
تصغير|180بك|يمين|الفلافل، أحد المأكولات الشعبية في فلسطين التاريخية معروفة بالمنطقة.
هناك عدد من المؤسسات والمنظمات اللاربحيّة في القدس وعدة مدن في فلسطين التاريخية كحيفا ويافا وعكا والناصرة، التي تسعى للتقريب بين السكان من العرب والإسرائيليين، ومن شاكلة هذه المنظمات: "الصندوق الإبراهيمي"[128] و"مركز التبادل الثقافي المقدسي"،[129] الذان يُشجعان على القيام بمشاريع ثقافية مشتركة بين الإسرائيليين والفلسطينين، كذلك "مركز القدس للموسيقى والرقص الشرقي"[130] الذي يُخصص حلقات عمل للإسرائيليين والعرب على حد سواء، ويهدف إلى تعزيز لغة الحوار والتواصل بين الطرفين عن طريق تشجيعهم على القيام بأعمال فنيّة مشتركة،[131] أيضًا هناك الأوركسترا اليهودية العربية الشبابيّة، التي تؤدي عروض موسيقية تقليدية أوروبية وشرق أوسطيّة.[132] قام الفنان البولندي "تشيسلاو دزاڤيگاي" بصنع منحوتة تمثّل التعايش السلمي الذي يُطمح إليه بين الفلسطينيين والإسرائيليين، وأطلق عليه "نصب التسامح" ونُصب في سنة 2008 على تلة فاصلة بين مستوطنة تلبيوت الشرقية وجبل المكبر، كعلامة على نضال المقدسيين في سبيل الحصول على السلام.[133][134][135]
تحتوي البلاد عشرات المتاحف، كما في القدس وحيفا وكثير من المدن الفلسطينية مثل الخليل وجنين وغزة. المتحف الأكثر شعبية في القدس هو متحف فلسطين للآثار (روكفيلير) وهو أقدم متحف في الشرق الأوسط يختص بالآثار، والذي تتخذه اليوم سلطة الآثار الإسرائيلية مقرا لها.[136][137] كذلك هناك عدة متاحف مقدسية أخرى كالمتحف الإسلامي والمتحف الإسرائيلي. وتحوي مدن أخرى كحيفا الكثير من المتاحف، ومن أشهرها المتحف الوطني للعلوم والتكنولوجيا والفضاء، والتي سجل ما يقرب من 150,000 زائر في عام 2004. وهناك أيضا متحف حيفا لبيوت الفن، ويحتوي مجموعة من أعمال الفن الحديث والكلاسيكي، ويعرض تاريخ مدينة حيفا. ومتحف الفن الياباني "Tikotin"، وهو المتحف الوحيد في منطقة الشرق الأوسط المخصص للفن الياباني حصراً. وهناك متاحف أخرى في حيفا تشمل متحف ما قبل التاريخ، والمتحف البحري الوطني، ومتحف مدينة حيفا، ومتحف هيشت، والمتحف الأثري داجون، ومتحف السكة الحديد، ومتحف البحرية... وغيرها.[138][139]
العمارة
لمدن فلسطين هوية معمارية متناقضة بين الطابع التراثي العربي القديم، والطابع الحداثي الغربي الذي أتى به الغرب ثم اليهود المهاجرون من دول العالم (باستثناء الضفة وغزة) بعد حرب 1948 وتأسيس إسرائيل. إن العمارة الفلسطينية التقليدية هي مشابهة لإسلوب العمارة في المدن الشامية. كما أن التراث المعماري الفلسطيني في المدن بعد خرب 1948 يختلف عن العهد الذي سبقه من حيث العمران الحديث، حيث أن التراث المعماري الفلسطيني في الحقبة الأولى تميّز بكونه اعتمد على الحجر الكلسي وبساطته، بينما في الحقبة الثانية، تميّز بتألقه، وما تبقى منه قائما في أحياء المدن أجمع. ولقد تميز الإعمار العربي الفلسطيني في تلك الفترة ببناء شرفات فيها أعمدة رخامية، وعادة ما كان عددها ثلاث فقط. ولقد نجح العرب بالحفاظ على العديد من المباني رغم قرار إسرائيل بهدم معظم المعالم التاريخية للمدينة، خاصة بعد حرب 1948.
كما استعان سكان المدن داخل الخط الأخضر بمهندسين معماريين عربا ويهودا على حد سواء، إضافة للأجانب وبينهم الألمان الذين كانوا قد قدموا لمدن كحيفا. حيث ثمت اختلاف في الهندسة والعمران، من حيث الطابع العربي والطابع الأجنبي، فعلى سبيل المثال، حافظ العرب على الأعمدة الثلاث كطابع للبنيان العربي، دامجين مع ذلك "مطلع درج" كما هو معهود في العمران الأوروبي – المودرني. كما أنه في العديد من أنحاء أوروبا لم ينجح هذا الأسلوب، بينما في مدن فلسطينية كثيرة بقيت هذه المباني وهذا الطابع المودرني كما هو وحوفظ عليه.[140]
أما في مدن الضفة الغربية، فيسود طرازان معماريان مختلفان: الطراز القديم السائد في البلدات القديمة حيث القباب والجدران السميكة المبنية من الحجر الكلسي والشبابيك والأبواب على شكل أقواس، والمباني فيها ملتصقة ببعضها ومتراصة وشوارعها ضيقة ومقسمة إلى حارات لكي يسهل الدفاع عنها. أما الطراز الثاني فهو الطراز الحديث السائد في مناطق السكن الجديدة حيث البيوت الحديثة المستقلة أو العمارات المكونة من طبقات. و تعدّ هذه المدن سكنية إلى حد كبير، بالإضافة لكونها مراكز تجارية وزراعية، إلا أن طابع المنازل والبنايات السكنية يغلب عليها، ويختلف حجم البناء ومساحة المساكن في هذه المدن فبلغ متوسط عدد الغرف في المدن الفلسطينية هو 3.6 غرفة، وقد يعود هذا إلى عدد من العوامل منها العادات والتقاليد، حيث أن البناء حجمه وشكله ومادته كلها تعزز القيمة الاجتماعية للأسرة. ويظهر ذلك بوضوح عند الذين تركوا الأرياف ثم انتقلوا إلى السكن في المدن، كما للدخل دور في عدد الغرف بالمسكن.[141]
التعليم
تعدّ النسبة الوطنية الفلسطينية للتعليم في الضفة الغربية وقطاع غزة عالية بالمقاييس العالمية والإقليمية، وتعدّ من أعلى النسب في العالم العربي (المرتبة الثانية حسب التصنيف العالمي)، حيث بلغت هذه النسبة في السنوات الأخيرة 91,2%، في حين أن نسبة التعليم بين كلا الجنسين (ما بين عمري 15-24) قد بلغت 98,2%. ولكن هذا لا ينفي وجود مشاكل التسرب من المدارس وعمالة الأطفال.[142]
من جهة أخرى، تعدّ نسبة محو الأمية في إسرائيل من الأعلى عالميا، ووفقا لترتيب ويبوماتركس Webometrics، ادرجت ست من الجامعات الإسرائيلية في لائحة أفضل 100 جامعة في آسيا.[143] ووفقا لتصنيف لجياو تونغ شنغهاي الأكاديمي العالمي للتصنيف الأكاديمي لجامعات العالم، وصلت أربع جامعات إسرائيلية إلى لائحة أفضل 150 جامعة في العالم، وثلاثة منهم، دخلت لائحة تصنيف كيو إس للتعليم العالي العالمي للتايمز (أي "أفضل 200 جامعة عالمية").
تتخذ عدّة جامعات مرموقة من القدس مقرًا لها، وتؤمّن برامج تعليمية للطلاّب باللغات العربية، العبرية، والإنگليزية، ومن هذه الجامعات الجامعة العبرية التي تأسست في سنة 1925، وتُعتبر حاليًا من بين أفضل 100 مؤسسة تعليمية في العالم.[144] كان بعض أبرز العقول المفكرة في العالم أعضاءً في مجلس أمناء هذه الجامعة، ومنهم ألبرت أينشتاين وسيگموند فرويد.
أطلقت ملكة الأردن رانيا العبد الله مبادرة "مدرستي فلسطين" وذلك لدعم التعليم وتحسين البيئة التعليمية في مدارس القدس العربية، "لا لأن للأردن علاقة بالقدس ودورًا تاريخيًا فقط ولكن لأن القدس مسؤولية كل عربي أولاً واخيرًا" على حد تعبيرها. من أبرز المؤسسات التعليمية في القدس الشرقية، المركز المعروف باسم "المركز التربوي لتطوير العاملين في حقل التعليم في القدس"، الذي يُعتبر المركز الوحيد التي يقدم الخدمات لمعلمي شرقي القدس.[145] يرى المركز نفسه كمحور تربوي يُقدم الخدمات لجهاز التعليم بكل ما لديه من موارد وإمكانات.[146]
البنية التحتية
ترتبط فلسطين التاريخية بكبريات شبكات المعطيات التجارية والمالية والأكاديمية في العالم وهي مندمجة تماماً في شبكات الاتصالات الدولية بواسطة الكابلات التحتمائية والأقمار الصناعية. وتتاح الخدمات التلفونية وخدمات التلكس والبريد الإلكتروني والفاكس في مختلف أنحاء البلاد، حيث توفر وسائل للإتصال السريع داخل البلاد وبسائر أنحاء العالم. وتعمل الخدمات البريدية داخل مناطق السلطة الفلسطيتية وإسرائيل وتربطها بمعظم دول العالم.
من جهة أخرى كان للتطور الذي حصل في البنية التحتية للاراضي الفلسطينية بعد دخول السلطة الوطنية الفلسطينية اتر إيجابي في التنمية و جذب الاستثمارات الخارجية وتطوير الإستثمارات المحلية، لكن ما لبث هذا الامر ان يحدث الا وقد شابه الكثير من السـلبيات التـي
تمثلت في عدم استغلال صحيح وتوجيه سليم لإدارة وتنفيذ مشاريع التنمية ككل في فلسطين والتي كان من ابرزها المشاريع المدعومة لتطوير البنية التحتية للاراضي الفلسطينية خاصة وانها كانت تعاني من نواقص وتشوهات كثيرة بسبب وجود الاحتلال والتي استمرت منذ العام 1967 وحتى يومنا هذا.[147]
النقل
في منطقة ذات مسافات قصيرة مثل فلسطين التاريخية، تشكل السيارات والباصات والشاحنات وسائط النقل الرئيسية. وقد تم خلال السنوات الأخيرة توسيع شبكة الطرق بشكل كبير لكي تتلاءم واحتياجات التزايد السريع في عدد وسائط النقل؛ ولتيسير الوصول حتى أبعد التجمعات السكانية. ويمكن التنقل بين المدن الفلسطينية في الضفة الغربية وقطاع غزة بواسطة سيارة أجرة أو حافلات صغيرة. سيارات الأجرة متوفرة دائما في جميع أنحاء المدن، كذلك بالنسبة للحافلات أو الحافلات الصغيرة.
تصغير|180بك|يمين|جسر القدس الصاري المعلق، من تصميم المعماري سنتياگو كالاتراڤا.
ويتنقل المواطنون الفلسطينيون بين المدن والقرى المجاورة - منذ انتفاضة الأقصى بصعوبة بالغة، حيث يعاني المواطن وفي كثيراً من الأحيان الامرّين حتي يصل إلى مبتغاه في الوقت المحدد وربما لا يصله إطلاقاً، مرد ذلك الاجراءات الإسرائيلية من حواجز واغلاقات.
تشغّل سلطة السكك الحديدية خطوطاً للركاب بين القدس، تل أبيب، حيفا، نهاريا وديمونة. كذلك تعمل قطارات النقل في الجنوب أيضاً، إذ توفر الخدمات لميناء أشدود، ولمدينتي عسقلان وبئر السبع، ومناجم المعادن جنوبي ديمونة. وقد ازداد في السنوات الأخيرة استخدام القطارات سواء لنقل الركاب أو لنقل البضائع. وتم تشغيل خطوط لقطارات ترانزيت سريعة في تل أبيب وحيفا، بعد إصلاح وتحديث السكك الحديدية القائمة. وتعمل هذه القطارات بالتنسيق مع خطوط الباصات الفرعية. ويتم الآن استبدال عربات القطار القديمة بأخرى حديثة، مكيفة الهواء، كما يتم إدخال أجهزة حديثة لصيانة السكك الحديدية. لا توجد خطوط عاملة في الضفة الغربية وقطاع غزة منذ حرب 1948، حيث كانتا مربوطتان سابقا بسوريا ومصر عبر سكة حديد الحجاز.[148]
أقدمت إسرائيل بعد حرب 1948 على إخلاء ثلاثة من أقدم موانئ فلسطين التاريخية وهي ميناء يافا، ميناء عكا، قيسارية لصالح ثلاثة موانئ حديثة وعميقة المياه في حيفا وإيلات وإسدود، تخدم الملاحة الدولية. ويعدّ ميناء حيفا الآن أحد أكبر موانئ الحاويات على ساحل المتوسط، إلى جانب كونه ميناء نشط لنقل الركاب. ويستخدم ميناء إسدود بدرجة رئيسية لنقل البضائع، في حين يربط ميناء ايلات، الواقع على ساحل البحر الأحمر، البلاد بالنصف الجنوبي للكرة الأرضية وبالشرق الأقصى. إضافة إلى ذلك يستقبل ميناء عسقلان سفنًا محملة بالوقود؛ وتعمل في ميناء الخضيرة محطة لتفريغ حمولات الفحم المخصصة لمحطة توليد الطاقة الكهربائية المجاورة.
من جهة أخرى يعدّ ميناء غزة المنفذ البحري الوحيد تحت السيطرة الفلسطينية، إلا أن إسرائيل تمنع الصيادين من الإبحار فيه لمسافة تتجازو 6 أميال منذ حرب 1967.
بالنسبة للمطارات يُعتبر مطار القدس الدولي أقرب المطارات إلى القدس، وقد كان يُستخدم للطيران المدني حتى أغلقته السلطات الإسرائيلية في سنة 2001، وسيطر عليه الجيش الإسرائيلي لقمع الانتفاضة التي قامت في وجه إسرائيل في الضفة الغربية وقطاع غزة.[149] تحوّلت جميع الرحلات الجويّة بعد إغلاق المطار إلى مطار بن گوريون الدولي، والذي كان سابقا مطار اللد قبل أن تسيطر عليه إسرائيل بعد حرب 1948، وهو اليوم أكبر مطارات البلاد وأكثرها ازدحامًا، حيث يصل عدد المسافرين فيه سنويًا إلى 9 ملايين مسافر.[150]
كما ويقدم مطار إيلات في الجنوب ومطاران صغيران قرب تل أبيب في الوسط، وروش بينا في الشمال الخدمات للرحلات الجوية المستأجرة (التشارتر)، ومعظمها من أوروبا، وللرحلات الجوية المحلية. ويوجد في قطاع غزة مطار دولي هو مطار ياسر عرفات الدولي قرب رفح، لكنه تعرض للتدمير بفعل الهجوم الإسرائيلي على القطاع.
الخدمات
يعتمد جهاز الخدمات الإجتماعية في المناطق تحت السيطرة الفلسطينية والإسرائيلية على مجموعة قوانين تضمن نطاقا واسعاً من الخدمات وطنية ومجتمعية. ومن بين المجالات التي تتوفر فيها هذه الخدمات العناية بالمسنين، وبرامج لمساندة العائلات احادية الوالدين والأطفال والشبيبة، منع الإدمان على الخمر والمخدرات ومعالجة المدمنين. وتشمل الخدمات أيضاً أطراً لمراقبة سلوك الأحداث الذين علقت عقوبتهم ، وبرامج للذين تخلوا عن الدراسة، وبرامج لمتابعة ومعالجة الشبيبة في حالات الإضطراب والأزمات النفسية. ومن بين الخدمات التي تقدّم للمعوقين والمكفوفين، توفير فرص العمل في ورشات عمل خاصة بهم، واسداء المشورة لهم في شؤون العمل. وهناك مشاريع مجتمعية وسكنية مختلفة لمعالجة المتخلفين عقليًا.[151]
أرسيت الأسس للجهاز الصحي، بما في ذلك شبكة للطب الوقائي وتشخيص الامراض والعلاج، في فترة الانتداب البريطاني على فلسطين التي حكمت البلاد في تلك الفترة (1918- 1948). فكانت البنية التحتية للخدمات الطبية قد تطورت بدرجة ملحوظة بحيث كان التطعيم الوقائي أمراً شائعاً، كما كانت هناك إطارات معدة لتحسين الظروف الصحية.[152] توجد في البلاد الكثير من المشافي تتوزع على الضفة الغربية وقطاع غزة وإسرائيل. ونتيجة القيود الصارمة على الوقود والكهرباء؛ تُعاني المستشفيات الفلسطينية حاليًا من انقطاع التيار الكهربائي الدائم الذي يصل إلى 8-12 ساعة يوميًا. يُوجد حاليًا نقص 60-70 في المئة في وقود الديزل اللازم لمولدات الكهرباء التي أُبلغ عنها. ووفقًا لمنظمة الصحة العالمية، تم رفض تصاريح مغادرة 18.5٪ من المرضى الذين قدموا تصاريح لكي يتلقوا العلاج الطارئ في المستشفيات خارج قطاع غزة في عام 2007.[153]
الحصار
تقوم السلطات الإسرائلية بحصار قطاع غزة حصاراً كاملاً حيث تمنع السفر من وإلى غزة وتمنع عنها مواد البناء والمواد التموينية والأدوية والمحروقات بأنوعها، وقد دمر هذا الحصار الاقتصاد الغزاوي بشكل شبه كامل. وفي أوائل سنة 2009 بدأت إسرائيل في ضرب قطاع غزة كاملاً. وقد زعمت إسرائيل بأن حركة حماس تهدد أمنها وسكانها.
ولكن الشعب الفلسطيني ولم يستسلم وإنما بادر بشق الأنفاق عند حدود الاراضي المصرية، وساعدت هذه الأنفاق بدخول جميع مستلزمات الحياة من مواد غذائية ومواد بناء وأسلحة وأجهزة كهربائية وحتى السيارات. وبعد عام من شن إسرائيل الحرب على غزة قامو بعقد عدة اتفاقيات وتهدئات ساهمت بتهدئة الوضع في قطاع غزة وفتح معبر رفح والسماح للمُسافرين بالدخول والخروج من المدينة ولكن بتنسيق من حُكومة حماس المُقالة والسلطة المصرية.
ما زال المواطن الفلسطيني يعاني من أزمة الغلاء المعيشي بالإضافة للمعونات التي تقدم للمواطنين فهي تقدم فقط لعائلات معينة وليس للجميع. ومع ذلك فإن سكان قطاع غزة يعيشون في نعيم أكثر من الضفة الغربية باستثناء تواصل انقطاع التيار الكهربائي بحجة عدم وجود الوقود.
مقالات ذات صلة
| https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%D9%8A%D9%86 |
Subsets and Splits