Datasets:
alexantonov
/
chuvash_english_parallel

Dataset card Data Studio Files Community
chv
stringlengths
2
2.66k
en
stringlengths
2
4.49k
— Мӗн эс, Степан пичче! Неушлӗ чӑн!
“No, Uncle Stepan, no!”
— Ҫавӑ.
“Yes.
Ӳт татӑкӗсене хам пӗр ҫӗре пухса хутӑм.
I picked up the pieces myself.”
Андрей урапа патнелле ҫаврӑнса тӑчӗ.
Andrei turned his face away to the cart.
— Ан кала, кирлӗ мар! — терӗ вӑл.
“Don’t tell me any more!”
— Тавах-ха турра, паян эпӗ пӗрине хамӑр тӑпрана хыптартӑм-ха! — ҫинҫерех тепӗр сасӑпа каларӗ Бояркин.
“You see, this was how it happened/’ he began, roll¬ ing up the reins.
— Кӳпӗнсе кайичченех пулчӗ!
“Don’t tell me any more!”
Вӑл текех ҫиме ыйтас ҫук ӗнтӗ!
Besides, as I see it, there’s no need to.
— Нимӗҫе-и?
“Little Valya?
— Авӑ унта, пӑх.
“That’s the one.”
Бояркин Андрее урапа патӗнчен малалла, чӑрӑшсем хӳттинче халь те-ха симӗсрех ларакан лутрарах тӗмӗсем витӗр, пӗр ҫирӗм утӑм илсе кайрӗ.
Catching Andrei’s sleeve Boyarkin pushed his gaunt face forward and said through his teeth, with a burning intensity that he could scarcely control, “Listen now.
Тӗмескеллӗрех те мӑклӑ лапамра, ылтӑн тӗслӗ упа саррисем хушшинче, пӗр тӑсланкӑ нимӗҫ ӳппӗн выртать иккен.
And just when that pack of wom¬ en reached the top of the hillock the planes came over.
Нимӗҫ ҫӑварне туллиех нӳрӗ тӑпра чышса тултарнӑ.
Most of them scattered into the woods.
Андрей ӑна тӳрех палласа илчӗ те ҫавӑнтах каялла чакрӗ.
Andrei turned his face away to the cart.
Ку — хайхи тыткӑна лекнӗ нимӗҫ лётчикӗ иккен, кӑнтӑрла, каннӑ чухне, вӑл ӑна лапша ҫитернӗччӗ.
We reached this place, and here, the devil only knows why. we all came out on that open spot at one time.
— Куратӑн-и, кӳпӗнсе кайичченех хыпнӑ! — хальчченхи пекех ҫинҫерех сасӑпа каларӗ Бояркин.
He took a deep breath, and suddenly his voice became loud, almost shrill, “I’m not going any farther!
— Ҫапла тӑрантармалла вӗсене, кашниех ҫапла тусан — пирӗн апат-ҫимӗҫрен часах писӗҫ!
Everybody who was able to, rode away «as fast as he could.
Ҫиес килми пулӗ!
Now sit here and whistle!
— Мӗнле лекнӗ-ха вӑл кунта? — ҫаврӑнса тӑрса ыйтрӗ Андрей.
Andrei turned his face away to the cart.
— Паҫӑр ӑна сирӗн йӗкӗтсем, иккӗн тан, илсе каятчӗҫ, — терӗ Бояркин.
Catching Andrei’s sleeve Boyarkin pushed his gaunt face forward and said through his teeth, with a burning intensity that he could scarcely control, “Listen now.
— Пит аван йӗкӗтсем!
“That’s the one.”
Мана курчӗҫ те чарӑнса тӑчӗҫ, сӑмах хыҫҫӑн сӑмах…
He was a completely renewed man, with a renewed face and a renewed heart. ...
Эп вӗсене мӗн пулни-иртнине каласа патӑм та хайхи, ыйтатӑп: «Ӑҫта илсе каятӑр эсир ӑна: тӑварламашкӑн-и? тетӗп.
He took a deep breath, and suddenly his voice became loud, almost shrill, “I’m not going any farther!
— Парӑр-ха, сӑнаса пӑхам: чунӗсем ҫирӗп лараҫҫӗ-и вӗсен?» — тетӗп.
Shooting down women and children—what do you call that?”
Лайӑх ачасем пулчӗҫ!
They knew it was just women and children!
Тапак турткаларӗҫ те кайрӗҫ хӑйсен ҫулӗпе.
Most of them scattered into the woods.
Хӑранипе йӗмне лапӑртаса пӗтерчӗ.
Most of them scattered into the woods.
Тем хыпса тултарман-и вӑл?
Have you got to hit them in the face?
Вӑрманти йывӑҫ тӗмисем хушшинче Степан Бояркин Андрее ҫаннинчен тытрӗ те, хӑйӗн типшӗм питне ун патнерех ҫывхартса, йӑлкӑшакан куҫӗсемпе пӑхрӗ.
Catching Andrei’s sleeve Boyarkin pushed his gaunt face forward and said through his teeth, with a burning intensity that he could scarcely control, “Listen now.
Хыҫа выртса юлнӑ виле илтесрен хӑранӑ пек, вӑл шӑппӑн ҫеҫ, ӑшчикӗ вӑрканине аран ҫеҫ пусарса, сӑмахсене шӑл витӗр сӑрхӑнтарса каларӗ: — Пӗлетӗн-и, мӗн?
He took a deep breath, and suddenly his voice became loud, almost shrill, “I’m not going any farther!
Вӗлертӗм — ним чухлӗ те хӑрушӑ мар!
Besides, as I see it, there’s no need to.
Ӑнлантӑн-и?
“Little Valya?
Алӑсем ҫине пӑхма та хӑрушӑ мар!
Besides, as I see it, there’s no need to.
Вӗлертӗм те — пӗтӗм ӑшчике вут-ҫулӑм хыпса илнӗ пек пулчӗ.
Everything inside me is on fire.
Тӗлкӗшет кӑна!
Burning me!”
— Вӑл темиҫе утӑм малалла ярса пусрӗ, унтан каллех Андрей патнелле вӑрт ҫаврӑнса тӑчӗ те, пӗтӗм сасӑпа, кӑшт кӑшкӑрсарах калама пуҫларӗ: — Малалла каясси пулмарӗ ӗнтӗ ман!
He took a deep breath, and suddenly his voice became loud, almost shrill, “I’m not going any farther!
Ӑҫта кайӑн хӑрах урапа?
How can I on one leg.
Кайма та кирлех мар пулӗ!
Besides, as I see it, there’s no need to.
Питрӗн анчах ҫапмалла-им вӗсене?
Have you got to hit them in the face?
Ӗнсерен парсан?
What about the back?
Мӗнтен кая?
Why is that any worse?
Ниҫта та каймастӑп эп, Андрей!
I’m not going anywhere, Andrei!
Йӗкӗтсене пухатӑп та ак — тытӑнатпӑр вара эпир вӗсене ҫунтарма, вилеслех ӳлеме тытӑнӗҫ!
I’ll get some men together—and we’ll make it so hot for them here they’ll yell holy murder!
Ҫакӑнта килнӗшӗн вӗри куҫҫуль юхтарса макӑрӗҫ!
They’ll curse the day they ever came here!
Юнпа ҫӑвӑнӗҫ!
They’ll bathe in blood!”
Бояркин ҫакна ҫав тери вӑйлӑн, ҫав тери хаяр ҫилӗпе каларӗ, каланӑ хушӑра унӑн питҫӑмартийӗсем хӗрелсе кайрӗҫ, кӑштах чармакланнӑ хӗрӳллӗ куҫӗсенче куҫҫулӗ йӑлтӑртатма пуҫларӗ.
Boyarkin said this with such force and intense anger that a flush spread over his cheeks and tears began to glisten in his blazing eyes.
Ҫак самантра Андрей каллех, ун ҫинчен шухӑшласа илчӗ: ман умра ӗлӗкхи Степан Бояркин мар, пачах урӑх ҫын тӑрать.
At that moment it again occurred to Andrei that before him was an altogether different Stepan Boyarkin from the one he had known even the day before.
Ӗлӗкхи те, ӗнерхи те мар вӑл, ҫӗнӗ ҫын, ҫӗнӗ Бояркин, пӗтӗмӗшпех ҫӗнӗ ун: сӑн-пичӗ те, чунӗ те… — терӗ вӑл хӑй ӑшӗнче.
He was a completely renewed man, with a renewed face and a renewed heart. ...
— Ҫакӑнта алт акӑ, — терӗ Юргин.
“Dig in here,” said Yurgin.
— Ҫӗр хытӑ кунта, — асӑрхарӗ Андрей.
“The earth is hard,” Andrei remarked.
— Вӑл луччӗ.
“So much the better.
Ҫӗр вӑл — пирӗн хӳтлӗх.
The earth is our protection.”
Чехолтан кӗреҫине кӑларса, Андрей малалла пӑхса илчӗ.
Andrei looked up as he tugged his entrenching tool out of its case.
Ун умӗнче ҫӑра курӑк шӑтса ларнӑ ҫерем савӑлӗ карӑнса выртать.
Before him lay a strip of virgin meadow with a thick covering of grass.
Кӑвакрах та тутӑхнӑрах тӗслӗ курӑк ҫинче тӑм тивнипе хуралса кайнӑ талпиҫен тӗмипе тӑкӑнма пуҫланӑ лӳчӗркенчӗк сырлан лаптӑкӗ курӑнать. Сырланӗ ҫинче ҫутӑ-сарӑ ҫӑка ҫулҫисемпе хурӑн ҫулҫисем — пӗр вунӑ ҫулҫӑ — ҫакланса, ҫакӑнса тӑраҫҫӗ.
Clumps of frost-blackened thistle stood out against the rusty grey of the grass, and also a circle of trampled, withering scrub in which a handful of amber-coloured linden and birch leaves were caught.
Ҫеремрен лерелле, хӗвеланӑҫнелле, лачакаллӑ та пысӑк кӗрхи пусӑ талккӑшӗ чӑсӑлса выртать, инҫетре, ун тӗлӗнче вара, утрав пек, чӑрӑш вӑрманӗсем курӑнаҫҫӗ, — вӗсен хыҫӗнчи пӗлӗте ӗнтӗ ҫак кунсенче, яланах, тем пысӑкӑш мӑкӑрланса тӑракан тӗтӗмсем хуратаҫҫӗ.
Beyond the meadow a rolling field of fallow spread to the west; at the far end fir groves rose over the field like little islands; behind them, as always nowa¬ days, great clouds of smoke darkened the sky.
Андрей кӗреҫе ҫивчӗшне пӳрнипе тӗрткелерӗ те каялла — хӗвелтухӑҫ еннелле ҫаврӑнса пӑхрӗ.
Andrei tried the edge of the spade with his finger and glanced backward to the east.
Вак варсем каскаласа пӗтернӗ тӑвайкки хӗрринче вӗт хурӑнсем ҫитӗнеҫҫӗ. Кӑҫал ҫеҫ ҫӗкленсе курӑка пусса илнӗскерсем вӗсем, ылтӑн тӗслӗн, чӑпаррӑн йӑлтӑртатаҫҫӗ, хурӑнлӑх хыҫӗнче халь ҫеҫ сухаланӑ хура пусӑпа вырса пӗтернӗ шурӑрах хир лаптӑкӗ курӑнса выртать, тӗпексем хыҫӗнче кӗрхи капӑр вӑрман, хӗвел пайӑркисем ҫав вӑрман ӑшнелле чалӑшшӑн ӳкнӗ.
On a gradual slope scarred with gullies stood a golden grove of tiny birches which only that summer had outstripped the grass in height; beyond, a freshly-ploughed field lay black; then came strips of whitish stubble, and past the low hills a ridge of woods in autumn dress was pierced by the slanting rays of the sun.
Ҫанталӑк тӳлек. Кун лӑпкӑн сӳнсе пырать.
The day was fading in a calm.
Вӑрмансенче те ӗнтӗ ҫулҫӑсем тӑкӑнми пулчӗҫ.
In the woods the fall of leaves was hushed.
Паян, Ольховкӑран тухнӑ хыҫҫӑн, Андрее утма йывӑртарах. Ӗнерхинчен те, Ольховка еннелле утнӑ чухнехинчен те йывӑртарах ӑна.
Andrei had marched away from Olkhovka more depressed than when he had approached it the day before.
Хыҫала кил, ҫемье тӑрса юлчӗ. Ачаранпа юратнӑ ҫӗршыв та хыҫалта ӗнтӗ.
Home and family and places beloved from childhood had been left behind.
Тӑван тенине ҫухатнӑ хыҫҫӑн мӗн тери йывӑр иккенне халь ӗнтӗ вӑл пӗтӗм чунӗпе туйса илчӗ, туйса илчӗ те ӑнланчӗ, пӗр хӑйне ҫеҫ мар, ҫак вӑхӑтра хӗвелтухӑҫнелле каякансене пурне те ҫав тери йывӑр-мӗн. Вӗсем хушшинче те пур вӗт-ха тӑван килӗсене, ҫемйисене пӑрахса хӑварнисем.
With all his soul he had felt the bitter¬ ness of losing what was part of him; and having felt this he realized with special clarity how bitter it was for all the others who were now moving eastwards.
Халь ӗнтӗ вӑл тӗнче ҫине урӑхларах куҫпа пӑхма пуҫларӗ.
Now he saw the world through different eyes.
Пӑхса илчӗ те сасартӑках ӑнланчӗ: ку вырӑнтан тек чакма, хӗвелтухӑҫнелле кайма пултараймасть вӑл. Ниепле те пултараймасть!
And suddenly he realized that he could go no farther eastward—he simply could not!
«Хӑҫанччен чакмалла-ха? — хӗрсе кайсах шухӑшласа илчӗ вӑл.
“How much longer will this retreat go on?” he thought wildly.
— Ӑҫта ҫити?
“How much farther?
Ак ҫакӑнта чарӑнас та тӑрас!»
Here’s where to stop and make a stand!”
Вӑл ҫӗре васкарах, хытӑрах алтма тытӑнчӗ.
He began to dig with a quick, sure swing.
Хутран-ситрен вӑл йӗри-тавра пӑхкаласа илчӗ.
Occasionally he glanced round.
Пӗтӗм батальон ӗҫлет иккен. Пурте васкаса, сӑмах чӗнмесӗр ӗҫлеҫҫӗ.
The entire battalion was working rapidly and silently.
Вырса пуҫтарнӑ хирте те, йывӑҫ темисемпе хупланнӑ тӳпемрех вырӑнсенче те — тем чухлӗ салтак ӗҫлет.
It was spread out across fields of stubble and hillsides dotted with clumps of bushes.
Стрелоксен линийӗ хыҫӗнче, икӗ вырӑнта, артиллеристсем хӑйсен тупписем валли позицисем алтса хатӗрлерӗҫ.
Behind the firing line the artillerymen were making gun positions in two places.
Ӑҫта пӑхнӑ унтах чул ҫумне перӗнекен кӗреҫесем танклатса илеҫҫӗ.
The clang of iron against stone sounded everywhere.
Вӑрмансенче пуртӑ сасси.
From the groves came the ring of axes.
Окопсемпе щельсенчен ҫӗр айӗнчи нӳрлӗх шӑрши тухса сарӑлать.
From the trenches and slits, as if from ventilators, drifted the cool scent of deep-turned earth.
«Мӗн чухлӗ халӑх! — шухӑшларӗ Андрей.
“What a lot of us there are!” Andrei thought.
— Неушлӗ каллех чакмалла пулать?»
“Surely we won’t retreat again?”
Ку хутӗнче унӑн ӑраснах чакас килмерӗ, ҫавӑнпа та ҫак каҫхине вӑл полк ҫине нихҫанхинчен ытларах шанчӗ, темле пулсан та, хальхинче эпир нимӗҫсене тытса чаратпӑрах, терӗ вӑл.
This time his desire not to retreat any farther was especially strong, and his hopes that the regiment would finally stop the Germans soared higher than ever before.
Ротӑра вӑл пуринчен малтан окопа кӗрсе ларчӗ.
He was the first of the company to dig himself in up to his chest.
Окопӗ меллӗ. Кӑкӑр таран. Тирпейлӗ.
He finished off his fox-hole painstakingly.
Окоп тӗпне типӗ курӑк сарчӗ. Унтан вара, кӗреҫине ҫӗрелле усса, пӗр самант хушши хӗвеланӑҫнелле пӑхса тӑчӗ.
When again he dropped his spade to turn and look to the west for a moment, the sky was crimson with the sunset and stained by the smoke of huge fires.
— Пӗтертӗн-и, э? — аякран чӗнчӗ ӑна Юргин.
Yurgin called to him from the side.
— Хатӗр!
“Ready!”
Матвей Юргин ҫамрӑк командир, анчах, апла пулин те, пилӗк ҫул хушши ҫарта служить тунӑ хушӑра вӑл ҫар ҫынни мӗн иккенне лайӑх ӑнланса илнӗ.
Five years in the army had given Matvei Yurgin a clear understanding of what a soldier should be.
Вӑл хӑйне хӑй тахҫанах: — Служить тӑвас-тӑк — служить тӑвас! — тесе шухӑшлама хӑнӑхтарса ҫитернӗ.
He had long since adjusted himself to the idea that if he had to serve, then he must serve well.
Ҫарти йывар службӑна паттӑррӑн ирттерес тӗлӗшпе вӑл кирек хӑҫан та, хӑть мӗнле ӗҫре те, боецсене пример кӑтартма тӑрӑшнӑ.
Always and in every way he strove to be an example to his men, showing them how to bear the rigours of army life.
Пур ӗҫре те примерлӑ пулас тесе, хӑйне хӑй нихҫан та хистемен вӑл, апла тума кирлӗ те пулман, — унӑн хӑйӗн йӑли ҫавӑн пек пулнӑ, мӗн тума кирли хӑйӑссӗнех пулса пынӑ.
He never had to force himself to do this; it came to him naturally.
Яланхи пурнӑҫра Матвей Юргин васкаман, салху та сивӗрех ҫын пулнӑ, анчах хӑй нихҫан та ҫынсенчен пӑрӑнса ҫӳремен.
Ordinarily AAatvei Yurgin was unhurried, morose and severe.
Ытлашши калаҫсах кайман салху сержант Андрее пӗрре курсах кӑмӑлларӗ.
From the very first the morose, unbending sergeant had felt himself drawn to Andrei.
Мӗншӗн ҫавӑн пек пулса тухнине Юргин хӑй те каласа пама пултарайман пулӗччӗ-и тен. Андрейпе яланах пӗрле пулма, ӑна, чӑн-чӑн тус пек, мӗнпе те пулин пулӑшма тӑрӑшать халь вӑл.
He himself probably could not have explained why, ibut he always kept a friendly eye on the lad.
Андрей ӗлӗк ҫарта служить туман иккен, ҫавӑнпа ҫар ӗҫне начартарах пӗлнӗ, анчах ӑна сӑнасах пурӑнакан Юргин чухланӑ: ҫак шухӑшлӑрах ҫӳрекен, лайӑх кӑмӑллӑ йӗкӗт, вӑхӑт ҫитсен, халлӗхе лӑпкӑн тӗлӗрекен вӑйӗпе, чӑн-чӑн салтак пек, ҫӗмӗрттерме пултармалла.
Andrei had not served in the army before and did not know much about warfare, but watching him Yurgin saw better than the others that with time this thoughtful, good-natured fellow might show the punch of a real soldier.
Ҫакна сиссех-и, тен, Юргин сержант Андрей патнелле ытларан та ытларах, пӗтӗм кӑмӑлӗпе туртӑннӑ.
Perhaps this was what most drew him to Andrei.
Кӗреҫине курӑкпа шӑлса тасатсан, Юргин Андрей патнелле уттарчӗ.
Yurgin wiped his spade on the grass and went over to Andrei.
— Эсӗ паян манран иртсе кайрӑн.
“You beat me this time.”
— О, сан лайӑх!
Oh, you’ve made a good job of it.”
Тепӗр енчен лутакарах Семен Дегтярев — юлашки ҫул служить тӑвакан кадровӑй боец пырса тӑчӗ.
From the other side a thick-set man approached them unheard.
Дегтярев службӑна хӑнӑхса ҫитнӗ ҫын, тӳсӗмлӗ, шанчӑклӑ, кирек хӑҫан та хавас та савӑнӑҫлӑ пулма лайӑхах вӗренсе ҫитнӗскер.
Semyon Degtyarev was from the reserve and had seen plenty of the army in his time; on the whole, it had moulded him well, giving him stamina and an un¬ failing cheerfulness.
Вӑл та Андрей окопне пӑхса тухса сулахай куҫне кӑшт хӗснӗ пек турӗ те, кӗске те каҫӑр сӑмсине ҫӳлелле хӑпартрӗ.
He, too, examined Andrei’s fox-hole, then winked his left eye and stuck his short snub-nose in¬ to the air.
— Э-э, мӗнле туса хунӑ вӑл!
“Made yourself comfortable, eh?