text
stringlengths 3
252k
|
|---|
Қоңырат — Түркістан облысы Мақтаарал ауданы, Бірлік ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Мырзакент кентінен солтүстікке қарай 15 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Өркениет — Түркістан облысы Мақтаарал ауданы, Бірлік ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Мырзакент кентінен солтүстікке қарай 13 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Құдайберген Пернебаев — Түркістан облысы Мақтаарал ауданындағы ауыл, Бірлік ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Мырзакент кентінен солтүстікке қарай 12 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Шұғыла — Түркістан облысы Мақтаарал ауданы, Еңбекші ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Мырзакент кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 4 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Қостақыр (2008 жылға дейін – Қазақстанның 60 жылдығы) — Түркістан облысы Жетісай ауданы, Қызылқұм ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Жетісай қаласынан солтүстік-батысқа қарай 32 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Нұрлытаң — Түркістан облысы Мақтаарал ауданы, Еңбекші ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Мырзакент кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 4,5 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Жантақсай — Түркістан облысы Мақтаарал ауданы, Еңбекші ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Мырзакент кентінен оңтүстікке қарай 2,5 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Өркен (2008 жылға дейін – Юбилейное) — Түркістан облысы Мақтаарал ауданы, Жолдыбай Нұрлыбаев ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Мырзакент кентінен батысқа қарай 11 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Жетіқұбыр (2011 жылға дейін – Жамбыл) — Түркістан облысы Жетісай ауданы, Жолдасбай Ералиев ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Жетісай қаласынан солтүстік-батысқа қарай 14 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Қарақыр — Түркістан облысы Мақтаарал ауданы, Жолдыбай Нұрлыбаев ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Мырзакент кентінен батысқа қарай 10 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Мырзатөбе (2008 жылға дейін – Мақталы) — Түркістан облысы Мақтаарал ауданы, Жолдыбай Нұрлыбаев ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Мырзакент кентінен батысқа қарай 10 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Өнімгер (2011 жылға дейін – Қазақ ССР-нің 30 жылдығы) — Түркістан облысы Мақтаарал ауданы, Жолдыбай Нұрлыбаев ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Мырзакент кентінен батысқа қарай 6 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Жаңадәуір — Түркістан облысы Жетісай ауданы, Жолдасбай Ералиев ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Жетісай қаласынан солтүстік-батысқа қарай 19 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Қазақстаннан шыққан ең танымал скрипакшы ол Марат Сәметұлы Бесманғалиев, 1962 жылы Алматы қаласында дүние тапқан. 1988 жылға дейін білім алып, оқуын КСРО мемлекеттік симфониялық оркестрімен бірге Мәскеу консерваториясының үлкен залының сахнасында жеке концертпен бітірді, онда ол Бетховенның бірнеше шығарамаларын орындап, 1990 жылы британдық флейтисткаға тұрмысқа шықты, некеден 1991 жылы дүниеге Арухан Галива атты қыз келді. Әкесі мен анасының ісін жалғастырып ол музыкамен айналысып британ әншісіне айналды, оған қоса ол бірнеше бейнебаяндарда түсіріліп, актриса атағын алды. Некені қиып, Марат Сәметұлы бірнеше жылдан соң француздың Вассилиа қызына үйленді.
Оның атақты дәйексөзі:
1990 жылы Ұлыбританияға көшсе де ол намысын жоғалтпай, әлі күнге ейін Қазақстан елінің азаматы болып табылады. 1989 жылы Алматы қаласында өз оркестірін құрып, Ұлыбритания бойынша турға аттанды. Концертердің бірінде Ян Сибелиус шығармаларың орындап тыңдаушыларды аң-таң калдырды, өзіннің ерекше әуенімен сахна төрінде туынданың эмоционалдығының ашықтығымен және сезімдер тереңдігімен таңқалдырды.
1996 жылы Нью-Йорктың Барбикан Холында Англияның камералық оркестрімен берген концерті оның халықаралық скрипка жұлдызы ретінде қалыптасуындағы шешуші кезең болды. Ол ірі әлемдік музыка жазбаларымен айналысатын компаниялармен тұраҚты келісім шарт жасасады.
Ол 1988 жылы Лейпциг Бах Халықаралық байқауында жүлдегер болды, ал 1991 жылы ол Испаниядағы халықаралық байқауындабірінші жүлдені жеңді,сондай-ақ бәсекелестікті ең көрнекті шебері болғаны үшін арнайы сыйлыққа ие болды.
2000 жылы Бисенғалиев Қазақстанда «Платиналы Тарлан» сыйлығын және «Құрмет медалімен» атақтарын алды.
Борат бейнебаянына жауап ретінде Бисенғалиев филімнің музыкалық директор Эрран Барон Кохеннің «Зере» атындағы шығарамасын қолданды.
## Дереккөздер
* https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2,_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82_%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87 |
Преснов ауданы — 1928-1997 жылдары Солтүстік Қазақстан облысының құрамында болған әкімшілік-аумақтық бірлік. Орталығы — Пресновка ауылы.
## Тарихы
Преснов ауданы Қызылжар (Петропавл) округінің құрамында 1928 жылы 3 қыркүйекте құрылды. Аудан орталығы Пресновское ауылы болды. 1930 жылы 17 қыркүйекте округтер таратылған соң, аудан Қазақ АКСР-інің тікелей бағынысына өтті.
1932 жылы 10 наурызда Қазақ АКСР-інде облыстардың құрылуымен Преснов ауданы Қарағанды облысының құрамына енді.
1936 жылы 29 шілдеде Преснов ауданы Солтүстік Қазақстан облысының құрамына кірді.
1986 жылы ауданда 11 ауылдық кеңес болған: Железин, Қазан, Кладбин, Макарьев, Матросов, Мирный, Новорыбин, Первомай, Петров, Преснов, Пресноредуть.
1997 жылы 23 мамырда Преснов ауданы таратылып, аумағы Солтүстік Қазақстан облысы Жамбыл ауданының құрамына қосылды.
## Халқы
## Дереккөздер |
Жаңатұрмыс — Түркістан облысы Мақтаарал ауданы, Еңбекші ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Мырзакент кентінен оңтүстікке қарай 5 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Көкбұлақ — 2014 жылы Шымкент қаласы құрамына қосылған. Қазіргі уақытта Шымкент қаласының Абай ауданындағы тұрғын үй массиві. 2014 жылға дейін Ордабасы ауданы Бадам ауылдық округі құрамында болды.
## Халқы
Тұрғыны 1436 адам (2009).
## Дереккөздер |
Ақбұлақ — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Бадам ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстікке қарай 25 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Ырысты — Түркістан облысы Мақтаарал ауданы, Жолдыбай Нұрлыбаев ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Мырзакент кентінен батысқа қарай 6 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Әмудария, Әмудәрия – Орталық Азиядағы ең ірі және суы мол өзен. Пяндж және Вахш өзендерінің қосылған жерінен Әмудария (ежелгі атаулары Әму, Оксус, Балх, Жәйхун) деп аталады. Ұзындығы 1415 км (Пяндж өзенінің бастауынан есептегенде 2540 км), алабының ауданы 309 мың км².
## Бастауы
Әмудария Гиндукуш тауының (Ауғанстан және Пәкістан жеріндегі тау) солтүстік беткейінен бастау алады. Негізгі салалары: Гунт, Бартанг, Язгулем, Ванч, Қызылсу, Кафирниган, Сурхандария, Құндыз, Шерабад. Жазыққа шыққаннан кейін 1100 км бойы Тұран ойпатының шөлді аймағын басып ағады. Бұл бөлігінде өзенге бір де бір сала қосылмайды. Арал теңізіне құяр жерінде тарамданып (Талдық, Қазақдария, т.б.) кетеді де зор ауқымды атырау (7000 км²) құрайды.
## Гидрологиясы
Ағыны таудағы мұз бен қар суынан түзіледі. Өзен көктем мен жазда тасиды және өте лайлы болып келеді. Ең төмен деңгейі қаңтар мен ақпан айларына келеді. Деңгейдің жыл ішіндегі ауытқуы 2 – 3 м-ге дейін барады. Булануға, сіңуге және жер суаруға пайдалануына байланысты Нүкістің тұсына барғанда ағын 40%-ға азаяды. Төменгі ағысында 2 – 2,5 ай қатады. Арнасы жұмсақ тау жыныстарынан құралған. Әмудариядан Қарақұм, Әму–Бұхара, Қаршы каналдары бастау алады. Төменгі саласында балық шаруашылығы дамыған. Чарджоу қаласы тұсынан бастап кеме жүзе алады. Әмудария бойындағы ірі қалалар: Термез, Керкі, Нүкіс. Өзен аңғарындағы Қызылқұм және Әмудария қорықтарында қабан, шиебөрі, қоян, қырғауыл, Бұхара елігі, қарақұйрық, т.б. сирек кездесетін жануарлар мекендейді.
## Дереккөздер |
Ақжол (1999 жылға дейін – Большевик) — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Қарааспан ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 25 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Жаңатұрмыс (2007 жылға дейін – Ленино) — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Қарааспан ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 26 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Жұлдыз — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Қарааспан ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 28 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Алтынтөбе — 2014 жылы Шымкент қаласы құрамына қосылған. Қазіргі уақытта Шымкент қаласының Абай ауданындағы тұрғын үй массиві. 2014 жылға дейін Ордабасы ауданы Бадам ауылдық округі құрамында болды.
## Халқы
Тұрғыны 998 адам (2009).
## Дереккөздер |
Мәдениет — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Қарааспан ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 29 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Ынталы (2008 жылға дейін – Қызылту) — Түркістан облысы Мақтаарал ауданы ауыл, Жолдыбай Нұрлыбаев ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Мырзакент кентінен батысқа қарай 8 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Мақташы (1999 жылға дейін – Пахташы) — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Қарааспан ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 24 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Бейсен Оңтаев ауылы (2005 жылға дейін – Бейсен) — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Қарааспан ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 23 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Жусансай — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Шұбар ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан шығысқа қарай 22 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Ордабасы — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Бадам ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстікке қарай 34 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Көлтоған (1993 жылға дейін – Мамаевка) — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Қарааспан ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 14 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Аққойлы — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Шұбар ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан шығысқа қарай 25 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Рудник (серб. Рудник) — орталық Сербиядағы тау, Горни-Милановац қаласының маңында орналасған. Өз атауын пайдалы қазбалары мен табиғи байлықтары, ең бастысы кендері үшін алған. Ең биік шыңы Цвиич атауына ие, сербтік биолог және геолог Йован Цвиичқа арнап қойылған, биіктігі 1132 метр. Сонымен қатар бірнеше 1000 метрге жетерлік шыңдары да бар. Қылқанжапырақты ағаштары етегін жабуда. Ең маңыздысы емен ағаштары.
## Тарихы
Беловодье тауындағы археологиялық қазбалар Рудник тауының ең көне екенін дәлелдейді. Ол жерде алғаш жоғары температурада мысты балқыту технологиялары қолданылған. Ғылыми дәлелденген фактілер бұны б.з.б. 5000 жылдары бастаған. Осы жерге римдіктердің келуіне дейін, облыс иллирийцтар, фракийцтер, кейінірек кельттер қоныстанған. Алғашқы сербтік кириллицамен жазылған динар рудник жартасының арасынан табылған. XIV ғасырда өңірді сакстар жаулап бастайды. Ерекше маңыздылықты Рудник 1441 жылы алады, ол кезде Осман империясы Ново-Брдоны басып алған болатын. Рудникті минералған бай қоры сербтер үшін табыс көзі болып келді. Рудниктегі падалы қазбаларды өңдеуден бөлек етектерінде халық саны өсе бастаған. Сонымен Рудник дамыды.
## Қоршаған өзендер
Рудник өзендерді бассейндерге бөледі, мысалы Моравы, Колубары және т.б. Солтүстік бөлігінде Ясеница қоршаған - ол Моравы оң ағысы, ал батыста деспотовицаның ағыстары, солтүстігі Батыс Моравалар, оңтүстігі Гружа өзенінің бастауы. Сондай - ақ, Златарица және Сребреница, Брезовица, Ясеница өзендері де бастау алған. Сол себепті Рудник алып өзендердің көзі болып табылады.
## Туризм
Тек қылқанжапырақты қабаттың арқасында жәнеде адам қолы тимегендіктен Рудник тауы отбасының денсаулығы, тынығуы үшін таптырмас жер. Ерекше климат жағдайларына және ешбір қонақ үй және т.б. болмағандықтан 1922 жылы бұл тау ресми түрде жабайы деп аталған. Маңындағы елді мекендер мен тау асфальтті жолмен байланысқан, бөктерінде өсімдік қабаттары көп және қыдырғанға немесе серуенге өте пайдалы. Туристтер Цвиич шыңына, Островица вулканына шыға алады. Ол жерде Джерин Градтың қалдықтары бар, аңыз бойынша сонда Ирина Кантакузина қайтыс болған. Рудник тауында Рим уақытынан қалған неше түрлі шахталар және орындар қалған. Туристтер Опленац ғибадатханасына кіріп шығуына болады. Оңтүстік - Шығыста Ұлы Штурац қорығы орналақан.
## Негізгі шыңдары
* Цвиича шыңы (бұрын — Ұлы Штурац) — 1132 м;
* Шағын Штурац (бұрын — Орташа Штурац) — 1113 (1115?) м;
* Дұға (Белое поле) — 1096 (1098?) м;
* Банетов шыңы — 1089 м;
* Прлински шыңы (бұрын — Шағын Штурац) — 1058 (1056?) м;
* Пальевине — 1052 (1062?) м;
* Марьанац — 1028 м;
* Увлака — 958 м;
* Явор — 927 м;
* Курьяк — 924 м;
* Суви грмови — 920 м;
* Үлкен лаз — 909 м;
* Градина — 830 м;
* Островица — 758 м.
## Ескертпелер
Үлгі:Примечания |
Ақсоры — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Төрткөл ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан солтүстік-батысқа қарай 56 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
I Баһадүр (урду: بہادر شاه اول) — Ұлы Моғолдар патшалығының 8-ші падишаһы. Ұлы Моғолдар патшалығының негізін қалаушысы Бабырдың жүрежаты. I Акбардың шөпшегі.
Толық атағы: Сайып-и-Қыран, Муаззам Шаһ Әлемгір Сани, Әбіннасыр Сейіт Кутубуддин Әбілмұзаффар Мұхаммед Муаззам Шаһ Әлем I Баһадүр Шаһ, Падишаһ-и-Ғази.
## Өмірбаяны
I Баһадүр 1643 жылдың 14 қазанында Бурханпур қаласында дүниеге келді. Ол Ұлы Моғолдар падишаһы I Әлемгірдің және Бай бегімнің екінші ұлы болатын. Ағалары мен інілеріне қарағанда Баһадүр шыдамдырақ әрі тыныштырақ болғанды, сондықтан әкесінің сеніміне бөленді: I Әлемгір оны тақтың мұрагері етіп тағайындады.
Әкесінің тұсында ол Деканның (1663-1673, 1678-1680), Мултан, Кабул мен Синдтің (1673-1678), Аграның (1695), Акбарабаттың (1695-1699), Лахор, Мултан мен Учаның (1699), Кабулдың (1699-1707) науаб субадары (наменгері) болды.
## Билеген жылдары
I Баһадүр 1707 жылдың 19 маусымында 63 жасында таққа отырды. Кәрі жастағы падишаһ тек 5 жыл (1707-1712) биледі. Бастапқыда I Баһадүр тақ үшін өз ағасы әрі ізашары Мұхаммед Ағзаммен соғысты. 1711 жылы Ұлы Моғолдар патшалығына Бутан патшасы Друка Рабдже басып кірді. Патша Ұлы Моғолдарға қарсы шыққан Махендра Нарайян және Яджна Нарайян атты үнді төңкерісшілермен бірігіп, шығыстағы Дакка мен Горагат фауждары Ибраһим хан шабуыл жасады.
I Баһадүр 1712 жылдың 27 ақпанында Лахор маңында 68 жасында қайтыс болды. Оның өлімінен кейін Ұлы Моғолдар патшалығының ыдырауы бастады. |
Мамыр — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Бадам ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстікке қарай 26 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Еңбекші — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Төрткөл ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан солтүстік-батысқа қарай 55 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Тоқсансай — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Шұбар ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 16 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Жайылма — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Төрткөл ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан солтүстік-батысқа қарай 64 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Амангелді — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Қажымұқан ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 4 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Көкарал (1999 жылға дейін – Ленин) — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Төрткөл ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан солтүстік-батысқа қарай 54 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Спатаев — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Төрткөл ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан солтүстік-батысқа қарай 41 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Елшібек батыр ауылы (1999 жылға дейін – Қызылту) — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Төрткөл ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан солтүстік-батысқа қарай 43 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Қарабастау — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Бадам ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстікке қарай 27 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Сарыарық — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Қарааспан ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 25 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Арыстанды — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Төрткөл ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан солтүстік-батысқа қарай 59 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Берген Исаханов ауылы (2005 жылға дейін – Ермоловка) — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Қарааспан ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 13 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Қызылсеңгір (2007 жылға дейін – Социалистік қоғам) — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Қажымұқан ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 19 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Қажымұқан (2001 жылға дейін – Зерделі) — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Қажымұқан ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан шығысқа қарай 5 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Көктөбе — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Қажымұқан ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 13 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Бөген — Түркістан облысы Ордабасы ауданындағы ауыл, Бөген ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан солтүстік-батысқа қарай 38 км-дей жерде, Бөген бөгенінің батыс жағында ораналсқан.
## Тарихы
1995 жылға дейін Тимирязев атындағы мақта кеңшарының орталығы болған. Оның негізінде кәсіпорындар мен шеберханалар, өндірістік кооперативтер ұйымдастырылған, шаруа (фермер) қожалықтары жұмыс істейді.
## Инфрақұрылымы
Ауылда орта мектеп, аурухана, клуб, т.б. мекемелер бар. Елді мекендермен автомобиль жолы арқылы қатынасады.
## Халқы
## Дереккөздер |
Боралдай — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Қажымұқан ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 25 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Кемер — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Бөген ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан солтүстік-батысқа қарай 47 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Бөген ауылдық округі – Түркістан облысы Ордабасы ауданындағы әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Бөген, Кемер ауылдары кіреді. Орталығы – Бөген ауылы.
## Дереккөздер |
Жеңіс — Түркістан облысы Ордабасы ауданындағы ауыл, Жеңіс ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан солтүстік-батысқа қарай 49 км-дей жерде.
## Халқы
## Тарихы
1960 жылы мақта кеңшарының 2-бөлімшесі негізінде құрылды. Кеңшар негізінде шаруа қожалықтары ұйымдастырылды.
## Инфрақұрылымы
Ауылда Ө.Тұрманжанов атындағы орта мектеп, амбулаториялық емхана, мәдениет үйі, мешіт, байланыс бөлімі, мақта қабылдау пункті жұмыс істейді. Арыс–Түркістан каналының 5 суландыру жүйесі арқылы 2942 га егістік жер суландырылады.
## Дереккөздер |
Жаһандар (урду: جہاں دار; 10 ақпан 1661 жыл — 11 ақпан 1713 жыл) — Ұлы Моғолдар патшалығының 9-шы падишаһы. Ұлы Моғолдар патшалығының негізін қалаушысы Бабырдың туажаты. I Акбардың неменесі.
Толық атағы: Шаһиншаһ-и-Ғази, Әбілфатх Муиззуддин Мұхаммед Жаһандар Шаһ, Сайып-и-Қыран, Падишаһ-и-Жаһан, Шаһиншаһ-и-Ғази.
## Өмірбаяны
### Билеген жылдары
1712 жылдың 27 ақпанында I Баһадүр қайтыс болды. Оның балалары Жаһандар мен Азимуш Шан өздерін падишаһ деп жариялап, бір-біріне қарсы тақ үшін күрес бастады. 17 мамырда Азимуш Шан өлтірілді, және келесі 11 ай бойы Ұлы Моғолдардың падишаһы Жаһандар болды. Таққа отыруына дейін Жаһандар саудамен сәтті айналысты, Үнді мұхитында сапар жүзді және Синдтің субадары (наменгері) болды. 1712 жылдың 29 мамырда Жаһандар Лахорда падишаһ тәжін киді.
Жаһандардың билігі өте сәтсіз болды. Ол жан-тәнімен өз бәйбішесі, бұрынғы биші Лал Кунварға бағынды. Гарем азғынды, шенеуніктер арасында сыбайлас жемқорлық тарады. 1713 жылдың 10 қаңтарында Жаһандардың жиені, Азимуш Шанның екінші баласы Фарук Сийяр Агра шайқасында падишаһ тас-талқан етіп, өз әкесінің өлімі үшін кек алды. Бұл жеңілістен кейін Карнатаканың субадары Мұхаммед Сағадатулла хан падишаһты озбыр деп айыптап, Фарук Сийяр жағына өтті. Жаһандар жиеніне қарсы күресте шетелден көмек көру үшін Османлы сұлтаны III Ахметке алым-салық төлеуге мәжбүр болды. Аградағы жеңілістен кейін Жаһандар Делиге қашады, алайда жаңа падишаһ болған Фарук Сийярдың бұйрығымен ұсталып, Лал Кунвармен бірге тұтқында болады. 1713 жылдың 11 ақпанында Жаһандар баскесерлердің қолынан қаза табады. Бұрынғы падишаһтың басы жаңа падишаһқа әкелінеді. Ал денесі Хумаюн кесенесінде жерленеді. |
Бірлік — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Бөріжар ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 16 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Теспе — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Бөріжар ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 23 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Ықыластемір — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Бөріжар ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстікке қарай 26 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Молыке Шойманов ауылы (2008 жылға дейін – Коммунизм) — Түркістан облысы Отырар ауданы, Отырар ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Шәуілдір ауылының оңтүстік-шығыс іргесінде орналасқан.
## Халқы
## Дереккөздер |
Қарақұм (1992 жылға дейін – Октябрьское) — Түркістан облысы Ордабасы ауданындағы ауыл, Қарақұм ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан солтүстік-батысқа қарай 43 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Қалаш — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Бөріжар ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 29 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Арман Тілектесұлы Бердалин (10 желтоқсан 1983 жылы, Айсары ауылында туды) — айтыскер, ақын, жазушы, саясаттанушы. Ұлты — қазақ, діні — ислам.
## Өмірбаяны
Арман Тілектесұлы Бердалин 10 желтоқсан 1983 жылы, қазіргі Солтүстік Қазақстан облысы, Ақжар ауданы, Айсары ауылында туды. Көкшетау университетінің саясаттану факультетін бітірген (2004). Красный Яр кентіндегі Мәдениет үйінің директоры (2007). 1992 жылы өткен «Әнші балапан» конкурсының жеңімпазы. Абайдың 150-жылдығына (1995), Қарасай батырдың 400 жылдығына (1998), Сұлтанмахмұт Торайғыровтың 110-жылдығына (2003), Мағжан Жұмабаевтың 110-жылдығына (2003, 2-ші орын), Сейтен Сауытбаевтың 95-жылдығына (Гран-при), Көкен Шәкеевтің 80 жылдығына (Гран-при, 2004), Шығанақ Берсиевтың 125-жылдығына (Гран-при, 2006), Қостанай облысының 70-жылдығына (Гран-при, 2006), Қарағанды облысының 70-жылдығына (2007), Ақмола облысының 70-жылдығына (2009) арналып өткізілген көптеген өңірлік, республикалық айтыстардың жеңімпазы. Махамбет Өтемісұлының 200 жылдығына арналған «Жас толқын» фестивалінде 1-орын алды. Ресейдегі Қазақстан жылына (Мәскеу, 2004) арналып өткізілген халықаралық ақындар айтысына қатысқан.
2001 жылдан бастап «Реквизит» ЖШС «Бұқпа» газетінің тілшісі. 2002 жылдан бастап «Камирас» ЖШС «Алаш үні» республикалық газетінің тілшісі. 2006 жылдан бастап «Көкшетау» МС фольклорлық ансамблінің жетекшісі. 2007 жылдан бері Көкшетау қаласының мәдениет пен тілдерді дамыту бөлімінің «Көкше» МС директоры. С. Сауытбековтың 95-жылдығына орай Республикалық ақындар айтысының бас жүлдегері (СҚО) (2003); К. Шәкеевтың 80-жылдығына орай Республикалық ақындар айтысының бас лауреаты (2004), сондай-ақ Қарағанды облысындағы, Атырау, Ақтөбе, Павлодар және т.б. қалалардағы республикалық жас ақындар сайыстарының бірнеше мәрте лауреаты. Қазақстанның болашағы туралы болжамы — «Гүлденген мемлекет». Хоббиі — бильярд ойыны, кітап оқу, өлең жазу.
## Еңбектері
* «Айсары» кітабы (2004).
* «Қазақ пен арақ» кітабы (2008).
* «Жоқ іздеп жүрмін...» кітабы (2023).
## Отбасысы
* Әкесі — Бердалин Тілектес Ибраһимұлы — 2012 жылы қайтыс болған. Қойшы.
* Анасы — Бердалина Гаухар Ахмерқызы — зейнеткер, түрлі жұмыстарды атқарған.
* Жұбайы — Бердалина Алуа Жамбылқызы (1984 жылы туған),
* Ұлы — Тілектес Темірұлан Арманұлы (2004 жылы туған).
* Ұлы — Тілектес Марғұлан Арманұлы (2007 жылы туған).
* Қызы — Тілектес Мөлдір Арманқызы (2009 жылы туған).
* Ұлы — Тілектес Әмірұлан Арманұлы (2010 жылы туған).
* Ұлы — Тілектес Науан Арманұлы (2015 жылы туған).
* Ұлы — Тілектес Хазірет-Сұлтан Арманұлы (2019 жылы туған).
* Ұлы — Тілектес Сұлтан-Бейбарыс Арманұлы (2022 жылы туған).
## Дереккөздер |
Нұра — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Төрткөл ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан солтүстік-батысқа қарай 70 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Футболдан Қазақстан кубогы 2016 — кубоктың жиырма бесінші турнирі. Шығу жүйесімен өткізілген. Турнирдің бірінші кезеңі 2016 жылы 21 наурызда басталды. Ал финал 2016 жылы 19 қарашада Алматы қаласындағы Орталық стадионында өткізілді. Жеңімпаз Еуропа Лигасы 2017/18 қатысуға құқылы.
## Бастапқы кезең
### «А» тобы
О — ойындар, Ж — жеңістер, Т — тең түскен ойындар, Ұ — ұтылыстар, Голдар — соғылған және жіберілген голдар, ± — голдардың айырмашылығы, Ұ — ұпайлар
### В тобы
О — ойындар, Ж — жеңістер, Т — тең түскен ойындар, Ұ — ұтылыстар, Голдар — соғылған және жіберілген голдар, ± — голдардың айырмашылығы, Ұ — ұпайлар
### «С» тобы
О — ойындар, Ж — жеңістер, Т — тең түскен ойындар, Ұ — ұтылыстар, Голдар — соғылған және жіберілген голдар, ± — голдардың айырмашылығы, Ұ — ұпайлар
## 1/8 финал
## 1/4 финал
## 1/2 финал
## Финал
Толық мақаласы: Футболдан Қазақстан кубогының финалы 2016 |
Ынтымақ (1999 жылға дейін – Казарма) — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Қарааспан ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 30 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Бұлақ — Түркістан облысы Арыс қалалық әкімдігі, Қожатоғай ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Арыс қаласынан оңтүстікке қарай 61 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Бестам — Түркістан облысы Отырар ауданы, Маяқұм ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Шәуілдір ауылынан солтүстік-батысқа қарай 24 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Миялыкөл — Ақтөбе облысы Мұғалжар ауданы, Егіндібұлақ ауылдық округі құрамындағы ауыл. Код Като 154839600
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қандыағаш қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 80 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 205 адам (92 ер адам және 113 әйел адам) болса, 2009 жылы 87 адамды (45 ер адам және 42 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Жайсаңбай — Ақтөбе облысы Ырғыз ауданындағы ауыл, Жайсаңбай ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Ырғыз ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 112 км-дей, Жыңғылдыөзексор көлінен солтүстік-батысқа қарай 22 км-дей жерде орналасқан.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 501 адам (261 ер адам және 240 әйел адам) болса, 2009 жылы 535 адамды (248 ер адам және 287 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Ақтөбе — Түркістан облысы Отырар ауданындағы ауыл, Ақтөбе ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Шәуілдір ауылынан шығысқа қарай 28 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Жамбыл — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Бөріжар ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 18 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Мұхаммед Ағзам (урду: محمد اعظم; 8 шілде 1653 жыл — 19 маусым 1707 жыл) — Ұлы Моғолдар патшалығының 7-ші падишаһы. Ұлы Моғолдар патшалығының негізін қалаушысы Бабырдың жүрежаты. I Акбардың шөпшегі.
Толық атағы: Падишаһ-и-Мүмәлік, Әбілпейіз Кутубуддин Мұхаммед Ағзам, Шаһ-и-Әли, Шаһ Ғази.
## Өмірбаяны
Мұхаммед Ағзам 1653 жылдың 8 шілдесінде Бурханпурда дүниеге келді. Ол I Әлемгірдің үшінші ұлы болатын. 1678 жылы Кока Ағзам хан қайтыс болуы себепті I Әлемгір Мұхаммед Ағзам шаһзаданы Бенгалияның субадары етіп тағайындады. 1681 жылы шаһзада Шаһ-и-Әли деген мансапты иеленіп, тақ мұрагері болып жарияланды. 1685-1686 жж. тақ мұрагері әкесінің маратхилерге қарсы соғысына қатысты. 1701 жылы Гуджараттың субадары болып тағайындалды.
### Билеген жылдары
1707 жылдың наурызында I Әлемгір қайтыс болуы себепті падишаһтың үш ұлы Мұхаммед Ағзам, Мұхаммед Муаззам (келешектегі I Баһадүр) және Мұхаммед Кам Бахш бір-біріне қарсы тақ үшін соғыс бастады. Мұхаммед Муаззам сол кезде тақ мұрагері еді, және ол үлкен әскермен Кабулдан патшалық елордасы Аграға жорық бастады. Мұхаммел Ағзам да тақ иелену құқығын білдіріп, өзін падишаһ етіп жариялайды. Мұхаммед Муаззамның екінші ұлы Шаһзада Сұлтан Азимуш Шан Бенгалиядан әскер бастап, елорданы басып алды. Тек елордалық қорған оған берілмеді. Сол айда Мұхаммед Ағзам Шаһ Аграға жорық жасап, 14 наурызда падишаһ тағына отырды. Елордалық қорған басшысы оны падишаһ деп мойындап, оған берілді. Сол жылдың маусымында Шаһзада Мұхаммед Муаззам Аграға жақындады. Шешуші шайқас 18 маусымда Джаджау деген жерде өтті. Мұхаммед Ағзам Шаһтың әскерінде 45 мың жауынгер және 65 мың атты әскер болды. Оның Асад хан мен оның баласы Зүлфикяр хан қолдады. Екі жақтың шығын 10 мың жауынгерге жетті. Нәтижесінде Шаһзада Мұхаммед Муаззам Мұхаммед Ағзам Шаһты жеңді. Шайқаста падишаһ пен оның екі ұлы қайтыс болды.
## Дереккөздер |
Аққұм ауылдық округі – Түркістан облысы Отырар ауданындағы әкімшілік бірлік. 2006 жылға дейін Ақтөбе ауылдық округі деп аталған.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Аққұм ауылы кіреді. Орталығы – Аққұм ауылы.
## Дереккөздер |
Майтөбе, Қолқамыс – Көксу алабындағы өзен.
## Географиялық орны
Жетісу облысы Кербұлақ ауданы жерімен ағады. Ұзындығы 55 км, су жиналатын алабы 863 км2, жалпы ұзындығы 37 км болатын 19 саласы бар. Ірілері: Кәшен, Шанханай, Ерменді, Матай.
## Бастауы
Бастауын Матай тауларындағы Көтекасу асуының солтүстік беткейіндегі бұлақтардан алып, Қызылжар ауылынан төменде Қолқамыс өзеніне құяды.
## Гидрологиясы
Шанханай ауылына дейінгі жоғарғы арнасы тау шатқалымен өтеді. Майтөбе ауылына дейінгі орта арнасы біршама жазық, сайлы-жыралы. Одан төменде арна жағалауы жарлауытты, жарқабақты. Негізінен жер асты суларымен толығады. Жоғарғы ағысында Қоянкөз, Шанханай, Майтөбе ауылдары және Сарыой, Секірме қыстаулары орналасқан. Алабы шабындыққа және мал жайылымына қолайлы.
## Дереккөздер |
Миялы — Ақтөбе облысының Байғанин ауданындағы ауыл, Миялы ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарауылкелді ауылынан оңтүстікке қарай 159 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 599 адам (305 ер адам және 294 әйел адам) болса, 2009 жылы 549 адамды (292 ер адам және 257 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Қарақоңыр — Түркістан облысы Отырар ауданы, Қарақоңыр ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Шәуілдір ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 32 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
№37 темір жол айрығы — Түркістан облысы Отырар ауданы, Темір ауылдық округі құрамындағы темір жол айрығы.
## Географиялық орны
Округ орталығы – Темір ауылынан оңтүстік-шығысқа карай 11 км-дей жерде, Түркістан—Арыс темір жолы бойында.
## Халқы
## Дереккөздер |
Дихан (2003 жылға дейін – Целина) — Түркістан облысы Ордабасы ауданы, Жеңіс ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Темірлан ауылынан солтүстік-батысқа қарай 57 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Шәмші Қалдаяқов ауылы (2006 жылға дейін – Қарақоңыр) — Түркістан облысы Отырар ауданындағы ауыл, Қарақоңыр ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Шәуілдір ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 33 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Бестораңғыл (2008 жылға дейін – Ильич) — Түркістан облысы Отырар ауданы, Қарақоңыр ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Шәуілдір ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 11 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Жанкел — Түркістан облысы Отырар ауданы, Көксарай ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Шәуілдір ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 33 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Талапты — Түркістан облысы Отырар ауданы, Қоғам ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Шәуілдір ауылынан солтүстік-батысқа қарай 11 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Қоғам — Түркістан облысы Отырар ауданындағы ауыл, Қоғам ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Шәуілдір ауылынан солтүстік-батысқа қарай 9 км-дей жерде, қамыс, құрақ аралас боз жусан, баялыш, көкпек, ши, т.б. шөптесін өскен бозғылт сұр, шалғынды сұр топырақты қуаң шөлді далада орналасқан.
## Тарихы
Ӏргесі 1931 жылы қаланған. Ауыл 1963—67 жылдары етті мал өсіруге маманданған. "КСРО-ның 60 жылдығы атындағы" кеңшардың бөлімшесі болып келді. Оның негізінде Қоғам да ЖШС және шаруа қожалықтары құрылды.
## Халқы
## Инфрақұрылымы
Ауылда орта мектеп, клуб, кітапхана, фельдшерлік-акушерлік пункт, т.б.мекемелер бар. Ауыл жанындағы Пышақшытөбе, Алтынтөбе, т.б. археологиялық ескерткіштер зерттелген.
## Дереккөздер |
Ынталы — Түркістан облысы Отырар ауданы, Талапты ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Шәуілдір ауылының солтүстік-батыс шетінде орналасқан.
## Халқы
## Дереккөздер |
Мыңшұңқыр (1999 жылға дейін – Қызылту) — Түркістан облысы Отырар ауданы, Қоғам ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Шәуілдір ауылынан солтүстік-батысқа қарай 6 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Қоңыр әулие үңгірі - Абай облысындағы Баянауыл тауының батыс жағындағы Аққарағай тауының күнбатыс етегіндегі қасиетті үңгір. Ол Баянауыл ауылының солтүстік-шығысында, 17 км қашықтықта орналасқан. Жергілікті тұрғындар оны “Әулиетас” немесе “Қоңыр әулие” деп те атайды. Үңгір тектоникалық жік түсуден, гранит тасына табиғи сыртқы күштердің (жел, күннің қызуы, су шаю, т.б.) әсерінен пайда болған. Ендік бағытта созылған үңгірдің ұзындығы 30 м, ені 2,5 м, биіктігі 1,8-2,0 м, кіреберісі кеңдеу де, түбіне қарай біртіндеп тарылып, тастағы жарықшақтардан енген судан түзілген көлшікпен бітеді. Үңгірдің табаны тегіс, бүйірі қуыс-қуыс және тепкішекті. Суының шипалық қасиеті бар.
## Қоңырәулие туралы аңыз
«Қоңыр әулие» үңгірі жердің, жануар¬лар мен құстар әлемін қорғаушысы Нұх Пайғамбар заманынан бар. Бүкіләлемдік су тасқыны кезінде үш көріпкел Нұх Пайғамбардың кемесіне қалып қойыпты-мыс, бірақ кемеде орын болмапты, сонда үш бақанды жалғап байлап, бақанға отырып, ол пайғамбардың кемесіне байланыпты. Бүкіләлемдік ағыспен олар солтүстіктен оңтүстікке беттейді. Алғашқы болып үлкен әулие Құланның бөренесі тасқа соғылып, жұлынып кетеді. Бұл Қызыл Тау маңында болған. Екінші болып тасқа ортаншы бала әулие Қыранның бөренесі ең биік тау Ақбетке соғылады. Су қайта бастап, таулар мен шоқылар ашыла бастағанда, кенже әулие Қоңырдың бөренесі үңгірге жақындағаннан кейін, ол осы жерде қоныстанады. Сол себепті үңгір қажылықтың киелі жері саналған. Осындай табынудың себебі болған үңгір түкпіріндегі қазан, осы қазан түбіне үнемі су жиналады. Осы суда барлық ауруларды жазу қасиеті бар, тіпті, бедеуліктен де. Қай уақытта болмасын үңгір жанына баланы дүниеге әкелу мақсатымен әйелдер қонған және осы армандары шынымен де орындалған.
### Үңгір ішіндегі қасиетті көл
Қоңыр әулие өзінің қасиетті көлімен халық арасында танылған. Үңгір ішіндегі көлдің ұзындығы 25 метр, ені 10, тереңдігі 1,8 метр дегенмен, оның көлемі жерасты суының деңгейіне байланысты өзгеріп отырады. Суы тұщы әрі көптеген ауруларға ем. Шынында да көл суының емдік қасиеті бар екені еш күмән туғызбайды. Өйткені, үңгір орналасқан Ақтастың бетінде ертеден-ақ арша қалың өседі.
### Қызықты мәлімет
Баянауылдағы үңгірде Қаныш Сәтбаев болған. Бүгін қасиетті үңгір қалың жұртқа сая болып, киелі орынға айналып отыр. Үңгірге көтерілетін баспалдақтардың ұзындығы 110 метр, әрбір 10-15 метр сайын демалуға арналған алаң бар. Үңгірдің жалпы ұзындығы 30 метр.
## Пайдаланылған әдебиеттер=
* Қазақ энциклопедиясы |
Сарыкөл — Түркістан облысы Отырар ауданы, Талапты ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Шәуілдір ауылынан солтүстік-батысқа қарай 15 км-дей жерде, Сарыкөл көлінің шығыс жағалауында орналасқан.
## Халқы
## Дереккөздер |
Төлеген Бойтанов ауылы — Түркістан облысы Отырар ауданы, Маяқұм ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2020 жылы таратылған.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Шәуілдір ауылынан солтүстік-батысқа қарай 34 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы жергілікті тұрғындар саны 294 адам (145 ер адам және 149 әйел адам) болса, 2009 жылы 35 адамды (16 ер адам және 19 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Шеңгелді — Түркістан облысы Отырар ауданы, Көксарай ауылдық округi құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Шәуілдір ауылынан батысқа қарай 19 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Қоғам ауылдық округі – Түркістан облысы Отырар ауданындағы әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Қоғам, Мыңшұңқыр, Талапты ауылдары кіреді. Орталығы – Қоғам ауылы.
## Дереккөздер |
Әйтеке би ауылы — Түркістан облысы Сайрам ауданы, Қарасу ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Ақсукент ауылынан батысқа қарай 5 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Ақкөл — Түркістан облысы Отырар ауданы, Балтакөл ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Шәуілдір ауылынан солтүстік-батысқа қарай 61 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Ақбастау — Түркістан облысы Сайрам ауданы, Қарасу ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Ақсукент ауылынан оңтүстікке қарай 3 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Ынтымақ — Түркістан облысы Сайрам ауданы, Қарасу ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Ақсукент ауылынан батысқа қарай 8 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Бескепе — Түркістан облысы Сайрам ауданы, Қарасу ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Ақсукент ауылынан батысқа қарай 4 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Қарасу (1993 жылға дейін – Черноводск) — Түркістан облысы Сайрам ауданындағы ауыл, Қарасу ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Ақсукент ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 2 км-дей жерде.
## Халқы
## Дереккөздер |
Қарасу ауылдық округі – Түркістан облысы Сайрам ауданындағы әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Ақбай, Ақбастау, Әйтеке би, Береке, Бескепе, Жаңатұрмыс, Қарасу, Ынтымақ ауылдары кіреді. Орталығы – Қарасу ауылы.
## Дереккөздер |
Қарасу ауылдық округі – Солтүстік Қазақстан облысы Уәлиханов ауданындағы әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Аққұдық, Золотая Нива ауылдары кіреді. Орталығы – Аққұдық ауылы. Округ құрамында болған Баянбай, Жарыққопа, Қазанғап ауылдары 2010 жылы таратылған.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 537 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Ахмет Байтұрсынұлы ауылдық әкімдігі – Қостанай облысы Жангелді ауданындағы әкімшілік бірлік. 2018 жылға дейін "Қарасу ауылдық әкімдігі" деп аталды.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Ахмет Байтұрсынұлы ауылы кіреді. Орталығы – Ахмет Байтұрсынұлы ауылы.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 871 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.