text
stringlengths 0
1k
|
|---|
සහ ඩිගිටල් සම්ම්ශ්‍රණයෙන් යුත් සංගෘහිත පරිපථයන්ද දැකිය හැකි වනවා.අප භාවිතා කරන බොහොමයක් ඉලෙක්ට්‍රොනික් උපාංග තුළ අඩංගුවනුයේ ඇනලොග් වර්ගයේ අයි.සී. වන නමුත් වර්ථමානයේ වෙළදපළට පැමිනෙන නවීන උපාංග තුළ ඩිගිටල් වර්ගයේ සංගෘහිත පරිපථයන් දැකිය හැකියි. අතිතයේදි අප භාවිතා කළ ස්ටීරියෝ කැසට් රෙකෝඩරයේ ඩිගිටල් අයි.සී නොතිබුණ මුත් වර්ථමානයේදී පැමිණෙන වෝක්මන් තුළ පවා ඩිගිටල් අයි.සී. අන්තර් ගත වනවා.. ප්රධාන කොටම සංඤා හෝ ධාරා පාලකයක් ලෙස ඇනලොග් අයි.සී යොදා ගැනුනද තාර්කික ද්වාරයන් (Logic Gates) ආධාරයෙන් ඉතා සංකීර්ණ ක්‍රියාදාමයන් සරල කර ගැනීමට ඩිගිටල් අයි.සී. යොදා ගත හැකියි.සංගෘහිථ පරිපථයේ සංකේතය[සංස්කරණය]සංගෘහිථ පරිපථයන් විවිධ ස්වරූපයෙන් දක්නට ලැබෙන අතර නිශ්පාදනයේදී විශේෂ ආකාරයකට ඉංග්‍රීසි අක්ෂර සහ අංක සම්මිශ්‍රණයෙන් හදුනාගැනීමේ අංකයක් ලබා දේ. සියළුම සංගෘහිත පරිපථයන්හි මතුපිට මෙම අංකය මුද්‍රණය කර තිබීම හේතුවෙන් හදුනාගැනීම ඉතාමත්ම පහසුය. එලෙසම සංගෘහිථ පරිපථයකින් ඉටු කරගැනෙන කාර්යය විස්තර කර තිබෙන දත්ත වගු මෙන්ම ක්‍රියාකාරීත්වයේදී එක් එක් පාදමයේ (Pin) තිබිය යුතු වෝල්ටීයතාවය සදහන් දත්ත සටහන්ද (IC Data S |
heet) බොහෝ විට අන්තර්ජාලය මගින්ම ලබාගතහැකිය.මෙම ලිපියවෙනස්කම් කිරීමපිළිබඳ ලිපි මාලාවේ කොටසකිආකාරසංස්ථායිකව්‍යුහාත්මකගුණාංගවයසආබාධිතභාවයජානකේශ වර්ණයකේශ ස්වභාවයඋසපෙනුමශරීර ප්‍රමාණයභාෂාවජාතිය / ජනවර්ගයනෝර්ඩික්වාදයචර්ම වර්ණයතනතුරකුලබේදයපන්තියආගමලිංගිකත්වයලිංගික දිශානතියSocialAcephobiaAdultismAnti-albinismAnti-autismAnti-drug addictsAnti-homelessnessAnti-intellectualismAnti-intersexAnti-left handednessAnti-MasonryAporophobiaAudismBiphobiaCronyismElitismEphebiphobiaFatphobiaGayphobiaGerontophobiaHeterosexismHIV/AIDS stigmaHomophobiaLeprosy stigmaLesbophobiaMisandryMisogynyNepotismPedophobiaPerpetual foreignerPregnancySectarianismSupremacismBlackWhiteTransphobiaNon-binaryTransmisogynyTrans menVegaphobiaXenophobiaReligiousAhmadiyyaAtheismBaháʼí FaithBuddhismCatholicismChristianitypost–Cold War eraDruzeFalun GongHinduismPersecutionUntouchabilityIslamPersecutionJehovah's WitnessesJudaismPersecutionLDS or |
MormonNeopaganismnon-MuslimsEastern OrthodoxOriental OrthodoxCoptsProtestantismRastafariSikhsShi'ismSufismSunnismZoroastrianismEthnic/nationalAfricanAlbanianAmericanArabArmenianAustralianAustrianAzerbaijaniBritishCanadianCatalanChechenChileanChineseCroatEnglishFilipinoFinnishFrenchFulaniGeorgianGermanGreekHaitianHazaraHispanicHungarianIgboIndianCanadian and US indigenous peoplesIndonesianIranianIrishIsraeliItalianJapaneseJewishKhmerKoreanKurdishMalayMexicanMiddle EasternMongolianMontenegrinMuhajirsPakistaniPalestinianPashtunPolishQuebecRomaniRomanianRussianScottishSerbSlavicSomaliTatarThaiTibetanTurkishUkrainianUyghurVenezuelanVietnameseManifestationsBlood libelBullyingonlineCompulsory sterilizationCorrective rapeCounter-jihadCultural genocideDefamationDemocideDisability hate crimeDog-whistle politicsEliminationismEconomicEducationEmploymentවාර්ගික විශුද්ධිකරණයEthnic conflictEthnic ha |
tredEthnic jokeEthnocideForced conversionFreak showGay bashingGendercideGenital modification and mutilationGenocideexamplesGlass ceilingHate crimeLGBTHate groupHate speechonlineHomeless dumpingHousingIndian rollingInfantilizationLavender scareLynchingMortgageMurder musicNative American mascotsOccupational segregationOpposition to immigrationPersecutionPogromPurgeRed ScareReligious persecutionReligious terrorismReligious violenceReligious warScapegoatingSegregation academySex-selective abortionSlaverySlut-shamingTrans bashingVictimisationViolence against menViolence against womenWhite flightWhite genocide conspiracy theoryWhite power musicWife sellingWitch-huntPoliciesAge of candidacyBlood purityBlood quantumCrime of apartheidDisabilitiesCatholicJewishEnvironmental racismEthnocracyEthnopluralismGender pay gapGerontocracyGerrymanderingGhetto benchesInternmentJewish quotaJim Crow lawsKetuanan MelayuKinder der Landstrass |
eLaw for Protection of the NationMcCarthyismMSM blood donation restrictionsNonpersonsNumerus clausus (as religious or racial quota)Nuremberg LawsOne-drop ruleRacial quotaRacial steeringRedliningSame-sex marriage (laws and issues prohibiting)SegregationageracialreligioussexualSodomy lawState atheismState religionUgly lawVergonhaVoter suppressionWhite Australia policyCountermeasuresAffirmative actionAnti-discrimination lawCultural assimilationCultural pluralismDiversity trainingEmpowermentEnvironmental justiceFeminismFighting DiscriminationHate speech laws by countryHuman rightsIntersex rightsLGBT rightsMasculismMulticulturalismNonviolenceRacial integrationReappropriationSelf-determinationSocial integrationTolerationRelated topicsAllophiliaAmatonormativityBiasChristian privilegeCivil libertiesDehumanizationDiversityEthnic penaltyEugenicsGender rolesHeteronormativityInternalized oppressionIntersectionalityMale privilegeMascu |
lismMedical model of disabilityautismMulticulturalismNet biasNeurodiversityOikophobiaOppressionPolice brutalityPolitical correctnessPolyculturalismPower distancePrejudicePrisoner abuseRacial bias in criminal newsRacism by countryReligious intoleranceReverse discriminationReverse racismSecond-generation gender biasSnobberySocial exclusionSocial model of disabilitySocial stigmaSpeciesismStereotypethreatThe talkWhite privilegeWokevteවාර්ගික විශුද්ධිකරණය, ජනවාර්ගික පාරිශුද්ධකරණය (ඉංග්‍රීසි: Ethnic cleansing).යටත් විජිත සමය[සංස්කරණය]කිංග් (king) රාජ වංශය විසින් පනවන ලද ආර්ථික හා සංස්කෘතික ප්‍රතිසංස්කරණ සීමාවන් යටතේ 18 වෙනි ශත වර්ෂයේදී මියාඕ කණ්ඩායම් සහ අලුතෙන් පැමිණි හන් පදිංචිකරුවන් අතර ආරවුල් වැඩි විය. මේ නිසා ආයුධ සන්නද්ධ අරගල ඇති වූ අතර ඒ හේතුවෙන් ආරම්භ වුනු මහා පරිමාණ විගමනයන් 19 වෙනි ශත වර්ෂය තෙක් නොකඩවා සිදු වුනේය. මෙම කාලය තුල බොහෝ ජනතාව දකුණු ආසියාවට සංක්‍රමණය වූහ.1755 දී සිදු වූ මහා පිටුවහල් කිරීමේදී බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් 4000 සිට 5000 දක්වා ප |
්‍රංශ ඇකේඩියන් වරු ප්‍රමාණයක් ඇකේඩියාවෙන් පිටමං කරනු ලැබූහ. මෙම පිරිසෙන් බොහොමයක් ලුයිසියානාවෙහි පදිංචි වූ අතර පසුව කැජුන්ස්වරු ලෙස ඔවුන් හැඳින්වුනේය.1791 සිට 1804 දක්වා කාලය තුල හයිටියෙහි විප්ලවය පැවතිකාලයේ ශාන්ත ඩොමිනිග් හි සිටි 40000 ක්වූ සුදු ප්‍රංශ ජාතිකයින් පිටමං කිරීම සහ ජනවාර්ගිකව ඉවත් කිරීම. ජීන් - ජැකුවේ දෙසොලින් නම් නිදහස් හයිටියේ පළමු පාලකයා හයිටිය සමුපූර්ණ කලු ජාතීන්ගේ රාජ්‍යයක් බව ප්‍රකාශ කළ අතතර ඒ වන විට ඉතිරිව සිටි සුදු ජාතිකයින් සියලු දෙනා ඝාතණය කළේය. එමෙන්ම ඉන් පසු කොකේසියන්වරුනට එහි කිසිදු දේපළක් අත් කර ගැනීම තහනම් කළේය.වෙනිසියුලා නිදහස් සටන ආරම්භ වන විට ස්පාඤ්ඤවරු ලනේරොස් වරු බඳවා ගත්හ. ජොසේ තෝමස් බොව්ස් විසින් මෙහෙයවන ලද ලනේරොස් හමුදාව නිති පතා සුදු වෙනිසියුලා ජාතිකයින් ඝාතනය කළහ. වෙනිසියුලානු සුලු ජනතාවගෙන් භාගයක් පමණ ඝාතනය වුනු අවුරුදු කිපයක් ගත වූ යුද්ධයෙන් පසු 1821 දී වෙනිසියුලාව ස්පාඤ්ඤයෙන් නිදහස ලබා ගත්තේය.චියොස් සමූල ඝාතණය පැවති 1822 දී චියෝ හි 42000 ක් පමණ ග්‍රීක දූපත් වාසින් ඝාතණය වුනේය. 45000 ක් වහල් සේවයට එක් කරන ලදි.23000 ක් පිටුවහල් කරනු ලැබූහ. ද |
ිවයිනේ සිටි ග්‍රීකයන්ගෙන් දිවි ගලවා ගැනීමට හැකි වූයේ 2000 ට අඩු පිරිසකට පමණී.1831 දී දොම් පේද්‍රෝ විසින් බලය අත් හරිනු ලැබීමත් සමග කලු දුගී ජනතාව, වහල්ලුද සමග එක්වී බ්‍රසීලයේ ප්රධාන නගර වල වීදි කෝලාහල ආරම්භ කළහ.1835 නොවැම්බර් 19 දින, මඔරි ප්රධාන භූමිය විසින් චැතම් දිවයින ආක්‍රමණය කරන ලදි. තුන් සියයක් පමණ මරිඔරි මිනිසුන්, ගැහැණුන්, සහ ළමයින් ඝාතණය වුනේය. ඉතිරි වූ 1300 ක පිරිසක් වහල් සේවයට එක් කරනු ලැබූහ. 1862 වර්ෂය වන විට පණ බේරා ගෙන ඉතිරිව සිටියේ මඔරි 101 දෙනෙකු පමණී. දැනට මෙහි ජීවත් වන්නේ 1835 දී මෙම දූපත් සමුහය ආක්‍රමණය කර ගෙන බලය අල්ලා ගත් අයගෙන් පැවතෙන අයයි.යුකැටන් වර්ණ භේදවාදී යුද්ධය කාලයේ නැගෙනහිර යුකැටන් සහ ක්වින්ටානාරු ප්‍රදේශයේ මායා වරු විසින් ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයින් සහ මෙස්මිසෝ ජනතාව ජනවාර්ගික වශයෙන් පිරිසිදු කිරීම. මායාවරුන්ගේ කැරැල්ලේ විශාලතම ප්‍රථිඵලය නම් 1848 වසන්ත ඍතුවේදී එම අර්ධ ද්වීපයේ බොහෝ පෙදෙස් වලින් යුරෝපීයයන් සහ මෙස්ටිසෝ වරුන් පලවාහැරීමයි. මෙහිදී තාප්ප වලින් වට වී තිබුණු කැම්පෙචෙ (Campeche) නම් නගරයද මෙරිඩා සහ නිරිත දිග වෙරළ පමණක් ගැලවුනේය.19 වෙනි සියවසේ එක්සත් ජන |
පදයෙහි මුල් පදිංචිකරුවන් රටේ කොතැනක හෝ නැවත පදිංචි කරවීමට ගත් උත්සාහයන් පිළිබඳ බොහෝ තොරතුරු තිබේ. රතු ඉන්දියන්වරු ඔවුන්ගේ සාම්ප්‍රදායික ඉඩ කඩම් වලින් ඉවත් කිරීමේ (ඉන්ඩියන් රිමූවල් පොලිසි) “ඉන්දියන්වරු ඉවත් කිරීමේ ප්‍රතිපත්තිය” නම් 1830 දී ඇති කර ගත් ප්‍රතිපත්තිය මෙහිදී විශේෂ වේ. (The trail of tears නොහොත්) කඳුලෙන් සටහන් වූ ගමන නම් දුක් මුසු ඉවත් වී යාමේදී චෙරොකීස් නම් ස්වදේශික ජනයා 2000 සිට 8000 ක් දක්වා ලෙඩ රෝග වලින් මිය ගියහ. තවත් උදාහරණයක් නම් (Long walk of the Navajo) නවාජෝ ගේ දීර්ඝ ගමනයි.1803 වන විට 8000 ක් සිටි තස්මේනියානු ජනතාව 1833 වන විට 300 දක්වා අඩු විය. මෙයට බොහෝ විට හේතු වූයේ ලෙඩ රෝග වසංගත යනාදියයි. වසූරිය, සහ සිෆිලිස් වැනි මෙම රෝග සඳහා ඔවුනට ස්වාභාවික ප්‍රතිශක්තීකරණය නොතිබුනි මත් පැන් භාවිතය තවත් හේතුවක් විය.අයිනු නම් ජනතාව‍හොකයිඩො, උතුරු හොන්ෂු, කුරිල් දිවයින් වල ස්වදේශික ජනතාවකි. ජපාන ජාතිකයින්ගේ ජනාවාස පුළුල් වන විට අයිනුවරුන් උතුරට තල්ලු විය. මෙයිජි පාලනය දක්වා රජය විසින් ඔවුන් හොකයිඩෝ හි සුලු පෙදෙනකට කොටු කර තබා ගෙන සිටියහ. මෙය හරියට එ.ජනපදයේ ස්වදේශික ජනතාව වෙන් ක |
ළ බිම් වලට සීමා කිරීම හා සමාන විය.බෝල්කන් රටවල් (උදා. සර්බියා, ග්‍රීසිය, බල්ගේරියා) ඔටෝමන් අධිරාජ්‍යයෙන් නිදහස ලබා ගත් පසු 1800 සිට 1900 දක්වා කාලය තුල තුර්කි, මුස්ලිම් සහ යුදෙව් ජනගහණය බෝල්කන් ප්‍රදේශයෙන් පිටමං කිරීම.19 වෙනි ශත වර්ෂය පුරාම රුසියානු අධිරාජ්‍යය විසින් උතුරු කොකේසස් පෙදෙසින් මුස්ලිම් ජනතාව පලවා හැරීම. 1864 දී ඇනටෝලියාවට යැවූ සිර්කාසියන්වරු මෙහිදී විශේෂිතයි.20 වෙනි සියවසේ ජනවාර්ගික පිරිසිදු කිරීම් පිළිබඳ උදාහරණයන්[සංස්කරණය]1913 දී ත්‍රේස් හි ඔටෝමන් කොටස තුල තරුණ තුර්කීන් විසින් ත්‍රෙෂියන් බල්ගේරියානු ජන කොටස නැති කිරීම.ග්‍රෙකෝ - තුර්කි යුද්ධයේ පරාජයෙන් පසු ග්‍රීක් හමුදා විසින් තුර්කි ජනයා සමූහ වශයෙන් ඝාතණය කිරීම.1923 ලවුසන්නෙ (Lausanne) සම්මුතියේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ග්‍රෙකො - තුර්කි යුද්ධයෙන් පසු (1919 – 1922) ග්‍රීකයන් තුර්කියෙනුත්, තුර්කිවරුන් ග්‍රීසියෙනුත් වශයෙන් දෙපිරිස රටවල් දෙක අතර මාරු කර ගැනීම.1919 – 1920 සිවිල් යුද්ධය පැවති කාලයේ බෝල්ෂේවික් පාලනය විසින් 300,000 සිට 500,000 දක්වා ඩොන් කොසැක්වරු පලවා හැරීම හෝ ඝාතණය කිරීම.1934 – 38 කාලයේ සෝවියට් සංගමය විසින් බෙල |
ෝරුසියාවෙන්, යුක්රේනයෙන්, සහ යුරෝපීය රුසියාවෙන් පෝලන්ත ජාතිකයින් කසක්ස්ථානයට පලවා හැරීම.සෝවියට් සංගමය විසින් රුසියානු ඈත පෙරදිගින් කොරියන් ජාතිකයින් සෝවියට් මධ්‍යම ආසියාවට පලවා හැරීම. 1937 සැප්තැම්බර් සිට ඔක්තෝබර් කාලය තුලදී සිදු වූ මෙම සිද්ධියෙන් 172,000 කොරියන් ජාතිකයින් පිටුවහල් කෙරුනි.ජර්මනිය, ඕස්ට්‍රියාව සහ නාසි පාලනය තිබූ අනෙක් ප්‍රදේශ වලින් යුදෙව්වන් පන්නා දැමීම සහ වධ බන්ධනයට ලක් කිරීම - මෙය සිදු වූයේ මිලියන 6 ක යුදෙව්වන් සමූලඝාතණය කිරීම ආරම්භ වීමට කලිනි.II ලෝක සංග්‍රාමය පැවති කාලයේ ෆින්ලන්ත ජාතිකයින් විසින් අල්ලා ගෙන සිටි නැගෙනහිර කරෙලියාවේ පෙට්රොසැවොඩ්ස්ක් නගරයෙහි සිටි රුසියන් බස කථා කරන ජනතාව දේශපාලන හිර කඳවුරක රඳවා තබා ගනු ලැබූහ.ජර්මනිය විසින් පෝලන්ත ජාතිකයින් පලවා හැරීම. දෙවැනි ලෝක සංග්‍රාමය පැවති කාලයේ නාසි වරු සම්පූර්ණ පෝලන්ත ජනතාව පලවා හැරීම පිණිස සැලසුම් කළහ. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස නාසි ආධිපත්‍යය පැවති කාලයේ මිලියන 1.6 සිට 2 දක්වා පෝලන්ත ජාතිකයින් පලවා හරිනු ලැබූහ. මෙයට පෝලන්තයෙන් පිටුවහල් කරනු ලැබූ මිලියන ගණනක වහල් කම්කරුවන් ඇතුලත් නොවේ.1941 – 1945 කාලය තුල සර්බියාන |
ු ජනසංහාරය සිදු වූ කාලය තුල අන්තවාදී උස්ටාෂේ (Ustashe) ජාති වාදීන්ගේ පාලනය විසින් ක්‍රොඒෂියාවෙන් 2,50,000 කට වඩා සර්බිවරුන් පිටුවහල් කිරීම.දෙවැනි ලෝක සංග්‍රාමය පැවති කාලයේ ජපන් අමෙරිකන් වරු සහ ජපන් - කැනේඩියානුවන් කඳවුරු වල කොටු කර තබන ලදහ. මෙසේ කරන ලද්දේ සංක්‍රමණික ජපනුන් සතුරාට සහයෝගය දක්වන කණ්ඩායමක් වේ යයි ඇති වුනු බිය හේතුවෙනි.දෙවැනි ලෝක සංග්‍රාමය පැවති කාලයේ කොසවෝ සහ මෙටොහිජා හි සර්බිවරුන් 10000 කගේ ජීවිත අහිමි විය. 100,000 ක් හෝ ඊට වැඩි පිරිසක් එකී ජනවර්ගය නිසා පිටමං කරනු ලැබූහ. ඉදිරි දශකවලදී ලක්ෂ ගණනක් ජනතාව ප්‍රදේශය අතහැර යනු ඇත.1941 – 42 කාලයේදී සෝවියට් සංගමය විසින් වොල්ගා ජර්මන්වරුන් කසාක්ස්තානයට, අල්තායි ක්රායි, සයිබීරියාවට සහ වෙනත් බොහෝ දුර බැහැර ප්‍රදේශ වලට පලවා හරිනු ලැබූහ.1943 – 1944 කාල සීමාවේදී සෝවියට් සංගමය විසින් ක්‍රිමියන්, ටාටර්, කැල්මික්ස්, චෙචන්ස්, ඉන්ගුෂ්, බෝල්කර්ස්, කරචෙස් සහ මෙෂ්කේෂන් තුර්කි ආදී ජන වර්ගයන් මවධ්‍යම ආසියාවට සහ සයිබීරියාවට නෙරපීම.පෝලන්තජාතිකයින් ඝාතණය හා වාර්ගික වශයෙන් පිරිසිදු කිරිම - ජාතිකවාදී UPA සංවිධානය විසින් 1944 සහ 1945 කාලයේදී මෙය |
සිදු කරන ලදි.1944 සහ 45 කාලය තුල ග්‍රීකයන් විසින් දකුණු එපිරස් ප්‍රදේශයෙන් චම් ඇල්බේනියානුවන් තුරන් කිරීම. 18000 – 35000 ක පමණ දෙනා ඇල්බේනියාවට පලා ගියහ. සිය ගණනක සිට දෙදාස් අටසියයක් දක්වා පිරිසක් ඝාතණය කරනු ලැබූහ.දෙවැනි ලෝක යුද්ධයෙන් පසු ජර්මන් ජාතිකයින් පිටමං කිරීම. 1944 සිට 1948 දක්වා මිලියන 13.5 සිට 16.5 ක ජර්මන්වරුන් නැගෙනහිර සහ මධ්‍යම යුරෝපයෙන් පලවා හරිනු ලැබූහ. නැතහොත් පලා ගියහ. මෙහිදී මැරුණු සංඛ්‍යාව පිළිබඳව ඉතිහාසඥයින් අතරේ පවතින කරුණු විවාදාත්මකය. පන්ලක්ෂයේ සිට තිස් ලක්ෂය දක්වා සංඛ්‍යාවක් මිය යන්නට ඇතැයි ගණන් බලා තිබේ.දෙවැනි ලෝක යුද්ධයෙන් පසු සහ එය පැවති කාලයේදී ඉස්ට්‍රියන්වරුන්ගේ පලා යාම. ඉතාලියේ ෆැසිස්ට් පාලනය බිඳ වැටීමෙන් පසු ඉස්ට්‍රියා පෙදෙසින් සහ යුගෝස්ලාවියාවේ මධ්‍ය වෙරළ ප්‍රදේශයේ සාරා පෙදෙසින් ඉතාලි ජාතිකයින් 3,50,000 ක් පමණ එළවා දැමීම.දෙවෙනි ලෝක සංග්‍රාමයෙන් පසු යුක්රේන් බස කථා කරන සුලු ජාතික පිරිස පෝලන්තයෙන් පිටුවහල් කිරීම. විස්ලා මෙහෙයුමෙන් ආරම්භ වූ මෙය 1947 දී එහි උච්ච ස්ථානයට පැමිණියේය. සෝවියට් සංගමය විසින් එහි බටහිර දේශ සීමාවට යා කර ගනු ලැබූ නැගෙනහිර භූමි පෙද |
ෙසින් පෝලන්ත ජාතිකයින් දශ ලක්ෂ ගණනක් ඒ සමග ඉවත් කරනු ලැබූහ. මෙම බටහිර පෙදෙසට යා කර ගනු ලැබූ ප්‍රදේශය ජර්මනියෙන් පෝලන්තයට පවරන ලදි.පකිස්තානයේ සිට අති විශාල හින්දු සහ සීක් ජනතාවක් නෙරපීම. මෙම සිදු වීම මුල් කර ගෙන පසුව සිදු වූ කැරළි කෝලාහල වලදී හින්දූන්, මුස්ලිම්වරුන් සහ සීක් ජාතිකයින් මරුමුවට පත් වූහ. මෙය 1947 දී බ්‍රිතාන්‍ය ඉන්දියාව දෙකට බෙදීම ලෙස හැඳින්වුනේය. දශ ලක්ෂයක ජනතාව ප්‍රචණ්ඩකාරී ක්‍රියා මගින් අවතැන් කරනු ලැබූහ. මෙය ජනවාර්ගික වශයෙන් සුද්ද කරනු ලැබූ විශාලතම තනි සිද්ධියක් ලෙස ඉතිහාසයේ වාර්තා වී ඇත.1948 දී ඉන්දියාව විසින් මුස්ලිම් පාලනය යටතේ තිබූ හයිද්‍රාබාද් ප්‍රාන්තය යා කර ගැනීමෙන් පසු 7000 ක් පමණ හද්රාමි අරාබිවරුන් හිරබාරයේ තැබීම් සහ ඉන්දියවෙන් පිටමං කිරීම.පලස්තීනුවන් නික්ම යාම. පසුව ඊශ්‍රායලයේ කොටසක් වූ බ්‍රිතාන්‍යය විසින් ප්‍රකාශිත පලස්තීනයේ සිටි අරාබි පලස්තීනුවන් ට පිටවී යන ලෙසට අරාබි හමුදාව විසින් ප්‍රකාශයක් කරන ලදි. මෙම ප්‍රදේශ යුදෙව්වන් විසින් මිළ දී ගත් අතර 1948 අරාබි ඊශ්‍රායල් යුද්ධයෙන් පසුව බලය සහ ප්‍රචණ්ඩත්වය යොදා එහි සිටි පලස්තීනුවන් ඉවත් කරනු ලැබූහ. අවුරුදු 60 |
කට පසුවද අසල්වැසි රටවල අනාථ කඳවුරු වල මෙම පලස්තිනුවන් දශලක්ෂ ගණනක් සිටිති.අරාබි ප්‍රදේශ වලින් යුදෙව්වන් පිටමං වීම. මෙහිදී අරාබි රටවල සිටි යුදෙව්වන්ගෙන් 99% ක් පමණ ඉවත් වූහ. බොහෝ අය කැමැත්තෙන් ඉවත් වූ අතර සමහර රටවල් වලින් කරනු ලැබූ නොසැලකීම් හේතුවෙන් ඉවත් වන්නට සිදු විය. 1948 අරාබි - ඊශ්‍රායල් යුද්ධයෙන් සහ 1967 සය දින යුද්ධයෙන් පසුවද මෙය සිදු වූ අතර, මෙම අවස්ථාවන්හිදී ඉරාකය, සිරියාව, යේමන්, ඊජිප්තුව, ලිබියාව, ඇල්ජීරියාව, ටියුනීසියාව සහ මොරොක්කෝවේ සිටි යුදෙව්වන් විශාල ප්‍රමාණයක් ඊට අයත් වූහ.1949 දී නෙදර්ලන්තයෙන් ඉන්දුනීසියාව නිදහස ලබා ගත් පසු 300,000 ක් පමණ ජනතාව (වැඩි වශයෙන් ඉන්ඩොස් නොහොත් ලන්දේසි ඉන්දුනීසියානුවන් පිරිසක්) ඉන්දුනීසියාවෙන් පලවා හරිනු ලැබූහ.එවකට පැවතුනු ඉන්දියන් විරෝධී ත්‍රස්තවාදය හේතු කොට ගෙන කාශ්මීරයේ ජීවත් වූ කාශ්මීර හින්දූන් එහි සිදු වූ ප්‍රචණ්ඩකාරී ක්‍රියා හේතුවෙන් එම ප්‍රදේශය තුලම අවතැන් වූහ.1955 සැප්තැම්බර් 5 සහ 6 දින වල කොන්ස්තන්තිනෝපල් හි සිටි ග්‍රීකවරුනට එරෙහිව හිංසා කිරීම් කරනු ලැබිනි. මෙයට තුර්කි රජයෙන් රහසෙන් උදව් ලැබුනි. කැරළිකරුවන් විසින් ඇතැම් යුදෙව්ව |
නට සහ ආර්මේනියන්වරුනටද පහර දෙනු ලැබූහ. 1924 දී 100,000 ක් පමණ වූ මෙම ග්‍රීක සුලු ජාතීන් පසුව තුර්කි - ග්‍රීක ජනගහණ හුමමාරු ගිවිසුමෙන් පසු 2007 දි 5000 ක් දක්වා අඩු විය.1960 ජූලි 5 වැනි දින, එනම් කොංගෝව බෙල්ජියම් පාලනයෙන් නිදහස ලබා දින 5 ක් ගත වූ තැන නොර්ත් පබ්ලික් නම් හමුදාව, එහි සිටි සුදු නිලධාරින් ඉලක්ක කරමින් කලබල ඇති කළහ. ඔවුනගේ දේපළ වලට පහර දුන්හ. මෙයින් බියට පත් වූ 100,000 ක් පමණ සුදු ජාතිකයින් එම රටෙන් විශාල වශයෙන් ඉවත් වූහ.1948 දී දකුණු අප්‍රිකාවේ ඇරඹුනු වර්ණ භේද වාදය 1960 සහ 1970 දශක වලදී උච්ච අවස්ථාවට පත් විය. මෙහිදී කලු ජාතින් වෙන් කර තබන ලදි. සුදු නොවන අය ඉවත් කරනු ලැබූහ.යුරෝපීයයන්ගෙන් පැවත එන පීඩ් - නුවා ජනගහණය සහ යුදෙව්වන් ඇල්ජීරියාවේ සිට ප්‍රංශයට යැවීම. 1962 වර්ෂයේ මාස කිහිපයක් තුල මෙය සිදු විය. මෙහිදී 900,000 යුරෝපීයයන් සහ ස්වදේශික යුදෙව්වන් රට හැර ගියහ.1964 දී සැන්සිබාරයේ අරාබීන් සහ ඉන්දියන් ජාතිකයින් ජනවාර්ගික වශයෙන් ඉවත් කිරීම.1971 දී සිදු වූ බංග්ලාදේශ් නිදහස් සටනේදී මිලියන 10 ක් පමණ බෙංගාලි ජනතාව රටින් පලා ගියේ පකිස්තාන හමුදාවන් විසින් කෙරුනු ඝාතණ හා හිරිහැර ක |
ිරීම් වලින් වැළකීම පිණිසයි.ඉඩි අමින් පාලනය විසින් උගන්ඩාවෙන් සියලුම ආසියානුවන් බලයෙන් රටින් පිට කිරීම.1963 – 1974 කාලය තුල ග්‍රීක හමුදාව සහ ග්‍රීක් සයිප්‍රස්වරුන් විසින් තුර්කි සයිප්‍රස්වරුන් ඉවත් කිරීම.තුර්කිය විසින් සයිප්‍රස් රට ආක්‍රමණය කිරීමෙන් පසු සයිප්‍රසයේ තුර්කි හමුදාව යටතේ තිබූ ප්‍රදේශ වල ග්‍රීක ජනතාව ඉවත් කිරීම (1974 – 76 කාලය තුල)1986 – 1989 කාලයේ අල් - අන්ෆල් යුධ මෙහෙයුමෙන් අඩු වශයෙන් දස ලක්ෂයක් පමණ ඉරාක කුර්දිවරුන් අවතැන් වූ අතර 100,000 – 200,000 කුර්දිවරුන් ඝාතණය කෙරුනේය.80 දශකය අවසානයේ එක්වීම සඳහා බල කෙරුනු ක්‍රියාවලියේදී බල්ගේරියානු තුර්කීන් 300,000 ක් 1986 – 89 කාලය තුල තුර්කියට පැමිණියහ.නගර්නෝ - කරබක් අර්බුද හේතුවෙන් දෙපැත්තේම ජනගහණය අවතැන් වූහ. ආර්මේනියානු පාලනය යටතේ තිබෙන (නගර්නෝ කරබක් ඇතුලු) භූමියෙන් අසර්බයිජාන්වරුන් 528,000 ක්ද, 185,000 සිට 220,000 දක්වා අසෙරියස්වරුද, කුර්දිවරු 18000 ක්ද, රුසියානුවන් 3500 ක්ද, 1988 – 89 කාලය තුල ආර්මේනියාවේ සිට අසර්බයිජානයට පලා ගියහ.1989 අප්‍රේල් සිට පයුල්, වොලොෆ් සොනින්කේ සහ බම්බරා ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් වල සාමජිකයින් වූ කලු ම |
ොරිටානියන්වරු, මොරිටානියන් රජය විසින් මොරිටානියාවෙන් පලවා හරිනු ලැබූහ.1989 දී මධ්‍යම ආසියාවේ ෆර්සානා නිම්නයේ උස්බෙක්වරු විසින් මෙෂ්කේෂන් තුර්කිවරුනට වද හිංසා කිරීමෙන් මෙෂ්කේෂන් තුර්කිවරුන් 90000 ක් පමණ උස්බෙකිස්ථානය අත හැර ගියහ.1993 දී සහ 1998 දී සටන් පැවති කාලය තුලදී සහ ඉන් පසුව ජෝර්ජියන්වරු 250,000 ක් බලෙන් අවතැන් කිරීම සහ ඇබකාසියාවෙන් එළවා දැමීම.රුවන්ඩා සමූලඝාතන ලෙසින් හැඳින්වුනු හුටු ගෝත්‍රිකයින් විසින් දශලක්ෂයක් පමණ ටුට්සි ගෝත්‍රිකයින් 1994 දී සමූලඝාතණය කිරීම.නේපාල සම්භවයක් ඇති භූතාන වැසියන් වූ දකුණු ලොත් පැම්පාස් වරුන් පලවා හැරීම. 1990 දී සිදුවුනු මෙම සිද්ධියේදී භූතාන් මහජාතිය වූ උතුරු දෲක්වරුන් විසින් ඉහත කී ජන කොටස පලවා හරින ලදි. අනාථ වූ සංඛ්‍යාව 103,000 කි.1994 – 1996 පැවති පළමු චෙච්නියා යුද්ධයේදී චෙච්නියාවේ වාසය කළ රුසියානු වැසියන් සහ චෙච්නියානුවන් 500,000 ක් අවතැන් වීම.1998 – 99 පැවති කොසොවෝ යුද්ධයේදී පහර දීම් හේතුවෙන් කොසොවෝ ඇල්බේනියන්වරුන් 800,000 කට වඩා පිරිසකට ඔවුන්ගේ වාස භූමි අතහැර පලා යාමට සිදු විය.21 වෙන ශත වර්ෂයේ ජන වාර්ගික පිරිසිදු කිරීම්[සංස්කරණය]1990 දශකයේ |
අවසාන භාගයේදී සහ 2000 මුල් භාගයේ ඉන්දුනීසියානු හමුදාව සහ පොලිසිය විසින් ආයුධ සන්නද්ධ කරනු ලැබූ හා සංවිධානය කරනු ලැබූ සන්නද්ධ බාහිර කණ්ඩායම් නැගෙනහිර ටිමෝරයේ සිවිල් ජනයා විශාල සංඛ්‍යාවක් ඝාතනය කළහ.1990 දශකයේ පටන් බොට්ස්වානා මධ්‍යම රජය, මධ්‍යම කලහාරි දඩබිම් රක්ෂිතයෙන් බුෂ්මන් ගෝත්‍රිකයින් පිටමං කිරීමට උත්සාහ කළහ. 2005 ඔක්තෝබර් වන විට, බුෂ්මන් ගෝත්‍රිකයින් ඔවුන්ගේ ඉඩම් වලින් බලහත්කාරයන් එළවා දැමීමේ රජයේ ප්‍රතිපත්තිය නැවත ආරම්භ කෙරුනේය. මෙහිදී ඔවුනට ආයුධ සන්නද්ධ පොලිසිය මගින් මරණ බවටද හිරිහැර කරන බවටද තර්ජනය කෙරුනේය. මේ නිසා අකමැත්තෙන් පිට වූ බොහෝ බුෂ්මන්වරු අපිරිසිදු කඳවුරු වල ජීවත් වූ අතර ඇතැම් පිරිස් වෛශ්‍යා වෘත්තියේ පිහිට සෙවූහ. ඇතැමෙක් මත් පැන් වලට පුරුදු වූහ. ඒ අතර 250 ක පමණ තවත් පිරිසක් ඔවුන්ගේ පුරුදු නිදහස් ජීවන රටාව සොයා හොර රහසින් නැවතත් කලහාරි වෙත ගියහ. “මෙම පරිඝණක යුගයේ අපි තවදුරටත් ගල් යුගයේ පිරිසක් තබා ගන්නේ මන්ද?” යනුවෙන් බොට්ස්වානා ජනාධිපති ෆෙස්ටස් මොහාඒ කීවේය.සිම්බාබ්වේ ජනාධිපති මුගාබේ විසින් සුදු ජාතික ගොවීන් පිටුවහල් කිරීම. කලින් රොඩේෂියාව නමින් හැඳින්වුනු සිම්බාබ්වේ ර |
ටෙහි 1970 වර්ෂය වන විට සුදු ජාතිකයින් 2,70,000 ක් සිටියහ. එහෙත් අද වන විට එහි සිටින්නේ සුදු ජාතිකයින් ස්වල්ප දෙනෙකු පමනී.2005 දී ඊශ්‍රායලයේ ඒක පාර්ශවික සැලසුමකට අනුව ගාසා තීරයෙන් යුදෙව්වන් 8500 ක්ද, බටහිර ඉවුරේ කුඩා ජනාවාස හතරකින් 660 ක පමන පිරිසක්ද මුදා ගැනිම.බටහිර සුඩානයේ ඩාර්ෆූර් ප්‍රදේශයේ අප්‍රිකානු ජනගහණය වෙත සුඩානයේ ජන්ජවීඩ් නම් සන්නද්ධ කණ්ඩායමේ ප්‍රහාරයන් එල්ල වීම. ඒ වන විට ගත වී තිබුනු දෙමස තුල චැඩ් සහ නයිජර් සිට 75000 ක් දක්වා අරාබීන් ප්‍රමාණයක් දේශ සීමා පැන ඩාර්ෆූර් වෙත පැමිණි බව 2007 ජූලි 4 දිනැති ලිපියකින් වාර්තා කර තිබුනේය. මෙයින් බොහෝ දෙනෙක් අවතැන් වුනු අරාබි නොවූ ජනතාව කලින් සිටි පෙදෙස් වලට සුඩාන රජය මගින් යවනු ලැබූහ. ජන්ජවීඩ් සන්නද්ධ කණ්ඩායම සහ සුඩාන හමුදාව විසින් එල්ල කළ ප්‍රහාර වලින් පසු මිලියන 2.5 ක පිරිසකට ඔවුන්ගේ නිවෙස් වලින් පලා යාමේ තර්ජනයට මුහුණ පාන්නට සිදු වී ඇත.දැනට පවතින ඉරාක සිවිල් යුද්ධයේදී (2003 සිට මේ දක්වා) බැග්ඩෑඩය අවට ප්‍රදේශ සම්පූර්ණයෙන්ම වාගේ ෂියා සහ සුන්නි සටන්කාමින් විසින් ජන වාර්ගික වශයෙන් ශුද්ධ කරන ලදි. ඇතැම් ප්‍රදේශ එක්තරා විශේෂ (ආකමික නොවන) |
කණ්ඩායමක සියලු සාමාජිකයින් විසින් අත හැර දමනු ලැබුවේ ඔවුන් පළිගැනීමට ලක් වේ යයි යන බියෙනි. අනාථයින් සඳහා එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ කොමසාරිස්වරයා විසින් ගණන් බැලූ ආකාරයට 2007 ජූනි 21 දින වන විට මිලියන 2.2 ක ඉරාක ජාතිකයින් යාබද රටවල් වෙත ගොස් ඇත. මිලියන 2 ක් රට තුලම අවතැන් වී ඇත. ලක්ෂයකට ආසන්න ඉරාක ජාතිකයින් පිරිසක් සෑම මසකම සිරියාවට හා ජෝර්දානයට පලා යති.UNCHR ට අනුව ඉරාක මුලු ජනගහණයෙන් ක්‍රිස්තියානි ලබ්ධිකයින් සිටින්නේ 5% ක් වුවද අසල්වැසි රටවල ජීවත්වන අනාථයින්ගෙන් 40% ක පිරිසක් වන්නේ මේ අයයි. 16 වෙනි සියවසේ ඉරාක ජනගහණයෙන් භාගයක් වූයේ ක්‍රිස්තියානි ලබිධිකයින්ය. 1987 දී පැවැත්වූ අන්තිම ජන සංගණනයේදී ක්‍රිස්තියානීහු මිලියන 1.4 ක් වුහ. එහෙත් 2003 ආක්‍රමණයෙන් පසු ඉස්ලාම් ලබ්ධිය කෙරේ ප්‍රබෝධයක් ඇති විය. ක්‍රිස්තියානින්ගේ මුලු සංඛ්‍යාව 500,000 දක්වා පහත බැස්සේය. මෙයින් 250,000 ක් සිටියේ බැග්ඩෑඩ් නුවරයි. තවදුරටත් කිවහොත් ඒ වන විට ඉස්ලාම් අන්තවාදීන් විසින් කර ගෙන ගිය දාමරික ක්‍රියා නිසා මැන්ඩේඉයන් සහ යසිඩ් ප්‍රජාවන්ට පිටමං වීමේ අවදානමකට මුහුණ පාන්නට වෙතැයි ඔව්හු බියෙන් පසු වූහ. 2007 මැයි 25 පළ වූ ලිපිය |
ක සඳහන් වන්නේ ගත වූ මාස 7 ක කාලය තුල එක්සත් ජනපදයෙහි අනාථ රැකවරණ තත්වය ලබා ගැනීමට අවසර ලැබී ඇත්තේ 69 දෙනෙකුට පමණක් බවයි.මැක්සිකානු වීදි කණ්ඩායම් විසින් ජාතීන් වශයෙන් මිශ්‍ර ලොස් ඇන්ජලීස් නුවරට යාබද පෙදෙස් වල අප්‍රිකානු ඇමෙරිකානුන් ඉවත් කිරීම.2006 ඔක්තෝබරයේදී නයිජීරියා රජය එහි ඩිෆ්ෆා ප්‍රදේශයේ සිටින අරාබීන් චැඩ් දේශයට පිටුවහල් කරන බව ප්‍රකාශ කළේය. මෙම ප්‍රමාණය සංඛ්‍යාත්මකව ගත් කල 150,000 කි. මෙම අරාබි පිරිස යැවීම සඳහා එක්රැස් කරන අවස්ථාවේ ගැහැණු ළමයින් දෙදෙනෙකු මිය ගියහ. වාර්තා වුනේ රජයේ හමුදා වලට බියෙන් පලා යාමේදී එය සිදුවුනු බවයි. එසේම කාන්තාවන් තිදෙනෙකු ගබ්සා වීම් වලට භාජනය වූහ. අවසානයේදී රජය මෙම ක්‍රියාව නතර කළේය.2007 දෙසැම්බරයේදී කෙන්යාවේ මහජන කැළඹිල්ලක් ඇති විය. 2008 ජනවාරි 28 දින වන විට ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියා හේතුවෙන් මිය ගිය ගණන 800 ක් දක්වා ඉහළ නැග්ගේය. එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය ගණන් බැලූ ආකාරයට එම සිද්ධියෙන් අවතැන් වූ සංඛ්‍යාව 600,000 ක් තරම් විය. රජයේ ප්‍රකාශකයෙකු “ඔඩින්ගාගේ ආධාරකරුවන් මෙම ජනවාර්ගික ශුද්ධ කිරීමට හවුල් වූහ” යනුවෙන් ප්‍රකාශ කළේය.References[සංස්කරණය]http://en.wiki |
pedia.org/wiki/Ethnic_cleansing#Colonial_periodබදුපොල නැණසල ආරමිභ කරන ලද්දේ ශ්‍රී ලංකාවේ ජනාදිපතිවරයා විසිනි.මෙම ආයතනය වඩාත් ප්‍රමුක තාවය ලබා‍‍දෙනු ලබන්නේ නිදහස් විවෘත් මෘදුකාංග සඳහා නොව ව්න්ඩෝස් සදහා ය1992-1994 කාලයේ ක්‍රියාකාරී වූ ලිබරල්වාදී ජපන් දේශපාලන පක්ෂයකි. පාලක ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂයේ (LDP)සාමාජිකයෙකු වූ මොරිහිරෝ හොසොකාවා විසින් මෙම පක්ෂය අරඹන ලදී. ඒ ඔහු LDPයට එල්ලවූ දූෂණ චෝදනා පිලිබඳ විරෝධය පල කොට එයින් ඉවත් වූ පසු ය.පක්ෂය පිහිටුවා ගන්නා ලද වසරේදීම ජපන් ඉහල මන්ත්‍රී මණ්ඩලය සඳහා ඡන්ද විමසීම පැවතියේ ය. එහිදී ජපන් නව පක්ෂයට පත් කරගත හැකි වූයේ, හොසොකාවා ද ඇතුළුව, සාමාජිකයන් සිව් දෙනෙක් පමණි. කෙසේ වුවද 1993 මහා මැතිවරණයේදී මන්ත්‍රී වරුන් 32 දෙනෙකු එම පක්ෂයෙන් තේරී පත් වූ අතර ඉන් පසු එකතු වූ තිදෙනෙකු සමඟ මන්ත්‍රීවරුන් සංඛ්‍යාව 35 දක්වා වැඩි විය. එම අගෝස්තුවේ හොසොකාවා LDP විරෝධී සභාග ආණ්ඩුවක අගමැති බවට පත් විය. එය 1955න් පසු LDP නොවන රජයක් ජපානයේ බලයට පත් වූ පළමු වතාව විය.1994 අප්‍රේල් මාසයේදී හොසොකාවාට අගමැති ධූරය අහිමි විය. කෙටි කලකින් ජපන් නව පක්ෂය විසුරු |
වා හරින ලදී.වැහි බර කාලගුණයක් ඇති විට හිරු පායන අවස්ථාවලදී අහසෙහි දක්නට ඇති වර්ණාවලියෙන් යුතු කවාකාර දර්ශනය දේදුන්න ලෙස හඳුන්වයි. සන්තතික ආවලියක් වන දේදුන්නේ පාට ඒ ඒ බසෙහි ඇති වදන් අනුව පාට වලට කාණ්ඩගත කෙරේපින්තූර[සංස්කරණය]Image of the end of a rainbow at Jasper National ParkA view of a rainbow from a helicopterA rainbow in Budapest, Hungaryආශ්‍රිත ලිපි[සංස්කරණය]වර්ණාවලියසඳදුන්නවග ප්‍රදේශය කොළඹ දිස්ත්‍රික්කයේ අවිස්සාවේල්ල මැතිවරණ කොට්ඨාශයේ පිහිටා ඇත. සීතාවක ප්‍රාදේශීය සභාව මගින් මෙම ප්‍රදේශය පාලනය කෙරෙයි. සඳහා කොළඹ - රත්නපුර මාර්ගයේ මීපේ හන්දිය අසලින් හෝ කළුඅග්ගල හන්දිය අසලින් මෙම ප්‍රදේශයට පැමිණීමට හැක. එමෙන්ම කැලණිවැලි දුම්රිය මාර්ගයේ වග දුම්රිය ස්ථානය හමුවේ. ලබුගම හා කලටුවාව ජලාශ හා රක්ෂිත ද මෙම ප්‍රදේශයට ආසන්නයේ පිහිටා ඇත.ඉතාමත් සුන්ද ර ප්රදේශයක් වන වග ප්‍රදේශයේ ප්රධාන මහා මාර්ගය වන්නේ ලබුගම - කළුඅග්ගල 148 බස් මාර්ගයයි.නිහාරිකා යනු වායු සහ දූවිලි වලින් පිරුණු වලාකුළක් අභ්‍යවකාශයේ ඇති විට එය හඳුන්වනු ලබන්නේ "නිහාරිකාවක්" ( Nebu |
la ) යනුවෙනි.ලතින් භාෂාවෙන් නිහාරිකාවක් යනු "[මීදුම]" වේ. තැටි ආකාර මෙවැනි නිහාරිකාවක් සංකෝචනය වෙමින් [සූර්යයා] වටා තිබී ඇත. එය සූර්යය නිහාරිකාවක් ලෙසින් නම් කරනු ලබන අතර එහි සංකීර්ණ මිශ්‍රණ ලෙස මැග්නීසියම්,කැල්සියම් සහ යකඩ වැඩිපුර අඩංගු සිලිකේට තිබී ඇත. උෂ්ණත්වය,පීඩනය හා එහි තිබූ වායු සංයුතිය අනුව එම සූර්යය නිහාරිකාවේ විවිධ කොටස් ,විවිධ ප්‍රමාණ වලින් ඝනීභවනය වෙමින් පවතින්නට ඇත. ඒ ඝනීභවනය වූ ප්‍රමාණයන් අනුව මුලින්ම සූර්යයාත්,ඊළඟට විවිධ දුර වලින් සෙසු ග්‍රහලෝකත් හට ගෙන ඇත. මෙලෙස සූර්යය නිහාරිකාවක් ඝනීභවනය වීමෙන් අනතුරුව අපගේ සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ ඇති වූ බව කියවෙන නියමයට සාක්ෂි වශයෙන් උල්කාෂ්ම වල සංයුතිය ගත හැක. උල්කාෂ්මයක් යනු ගල් බවට වූ ද්‍රව්‍ය වන අතර, ඒවායේ කුඩා ඛනිජ කොටස් අඩංගු වේ. මෙම උල්කාෂ්ම සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ ඇති අති පැරණි පාංශු කොටස් වේ,විශ්වයේ සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය ඇති වූ කාල සමයේදී එනම් ග්‍රහලෝක තැනිමේදී මේවාද නිර්මාණය වී ඇත. එබැවින් අද හමුවන උල්කාෂ්ම වල සංයුතිය එදා පැවති ඛනිජ හා මූල ද්‍රව්‍ය වලින් යුක්ත යැයි විශ්වාස කෙරේ.කෙල්වින් 1450-1840 අතර අධික උෂ්ණත්වයකට බඳුන්වී ඝනීභවනයට පත්වූ |
ටන්ස්ටන් සහ ඔස්මියම් මේවායේ අඩංගු වී ඇත.මෙහි ඇති විශේෂත්වයක් වනුයේ අඩු උෂ්ණත්වයක් යටතේ ඝනීභවනය වූ ද්‍රව්‍ය ද උල්කාෂ්මයන් වල අඩංගු වීමයි. ජලය එවැනි උල්කාෂ්ම වල බහුල ලෙස ඛනිජ ද්‍රවය හා සම්බන්ධ වී පවතී.දැන් පෘථිවිය ගැන සලකා බලන විට එහිද ජලය බහුල බැව් පෙනේ. එබැවින් සූර්යය නිහාරිකාවක් ඝනීභවනය වීමෙන් සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය ඇතිවී යැයි සැලකෙන මතයට වැඩි පිළිගැනීමක් වර්තමාන තාරකා විද්‍යාඥයන් අතර පවතී.vteනිහාරිකා (Nebula) ListVisible nebulaDark nebulaDiffuse nebulaEmission nebulaග්‍රහ නිහාරිකා (Planetary nebula)Supernova remnantNova remnantH II regionReflection nebulaVariable nebulaPreplanetary nebulaPre-stellar nebulaGiant molecular cloudBok globuleEvaporating gaseous globuleSolar nebulaStellar nebulaNova remnantProtoplanetary nebulaWolf–Rayet nebulaPost-stellar nebulaග්‍රහ නිහාරිකා (Planetary nebula)Supernova remnantPulsar wind nebulaSupershellCloudsInterstellar cloudInfrared cirrusHigh-velocity cloudH I regionMorphologyBipolar nebulaPinwheel nebulaListsListDiffu |
sePlanetary (PNe)Protoplanetary (PPNe)Supernova renmants (SNRs) ප්‍රවර්ගය Commons Wiktionaryඅසම්මත මාධ්‍ය නැතහොත් අසම්මත පුවත් පත යන යෙදුම බොහෝවිට භාවිත වන්නේ විකල්ප මුද්‍රිත මාධ්‍ය සඳහා ය. විශේෂයෙන් 1960 සහ 1970 ප්‍රතිසංස්කෘතික ව්‍යාපාරයන්ට සම්බන්ධව ස්වාධීනව ප්‍රකාශනය කොට බෙදා හැරුණු පුවත්පත් සඳහා මෙම යෙදුම භාවිත විය.පීඩාකාරී රජයන් යටතේ සිදුවන නීති විරෝධී ප්‍රකාශන සඳහා ද මෙය යෙදේ.ආරම්භය[සංස්කරණය]Oz සඟරාව, නොවැම්බර් 331940 දශකයේ නාසි අවධියේ දී පැවති “ භූගත මුද්‍රනාල ” යන යෙදුම හරහා “ භූගත මාධ්‍ය ” යන යෙදුම බිහි විය. යුධ සිරකරුවන් ද POWWOW නමින් භූගත පුවත්පතක් පළ කළහ. නැගෙනහිර යුරෝපයේ භූගත ප්‍රකාශන හැදින්වූයේ “ සෑම්ස්දාත් ” යන නමින් ය. එය සැබවින් ම “ භූගත ” වූයේ නීති විරෝධී බව නිසාය. රහසේ මුද්‍රණය කර රහස් බෙදාහැරිය බැවිණි. ප්‍රතිසංස්කෘතික භූගත පුවත්පත් නිරන්තරයෙන් ම රාජ්‍ය අධිකාරීන් සමග ගැටුම් ඇති කර ගත්හ. ඒවා ප්‍රසිද්ධියේ බෙදා හැරුණු නිසා විශාල ප්‍රේක්ෂක පිරිසක් සිටියහ.1960 සහ 1970 දශකයේ විශාල දළ ජාතික ආදායමක් සහ මාධ්‍ය නිදහසක් පැවති රටවල “භූගත මාධ්‍ය” පැවතිණි.සමාජවා |
දී රටවල සංස්දාත් ව්‍යාපාරය නිසා සමහර සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල ද මේවා දක්නට ලැබිණි. උ.දා. - චෙකොස්ලෝවැකියාවේ සතිපතා, මාස්පතා හෝ දිනපතා ප්‍රකාශනය කෙරුණු අතර සාමාන්‍යයෙන් වාමාංශික පක්ෂවලට සම්බන්ධ මෙම ප්‍රකාශන පරිණාමය වී වර්තමාන විකල්ප සතිපතා පුවත්පත් බිහි වී ඇත. කත්මන්ඩු නාගරික ප්‍රදේශය නගරයේ පිහිටීම රට නේපාලය සංවර්ධිත ප්‍රදේශ මධ්‍යම කලාප බාග්මතී කලාපය දිස්ත්‍රික්කය කත්මණ්ඩු රාජ්‍ය නායකයා දැනට කිසිවෙක් නැත වර්ගඵලය 50.67 වර්ග කිලෝමීටර් (19.6 වර්ග සැතපුම්) උන්නතාංශය 1,400 මීටර් (4,593 ft) ජනගහණය (2009) මුළු එකතුව 3,442,271 ඝනත්වය 67,935.1/වර්ග කිලෝමීටර් (175,951.1/වර්ග සැතපුම්) වේලා කලාපය නේපාල (UTC+5:45) වෙබ් අඩවිය නිල වේබ් අඬවිය කත්මණ්ඩු යනු නේපාලයේ අගනගරය සහ විශාලතම නාගරික ප්‍රදේශය වේ. එම නගරය පිහිටා ඇත්තේ හිමාලයේ කත්මණ්ඩු මිටියාවතේය. එයට බද්ද වුනු තවත් නගර දෙකක් තිබේ. එය පටාන සහ ලාලිත්පුර ලෙස හඳුන්වයි. කිලෝමිටර 5 ක් ගිනිකොන දිශාවෙන්ද (පැරණි ගෘහ නිරමාණ ශිල්පයට අයත් නගරයකි) භත්තපුර් කි.මි 14 ක් හා නැගෙනහරින් ද පිහිටා තිබේ. එය K |
.T.M නොහොත් ට්‍රයිසිට් යනුවෙන් හඳුන්වයි. කත්මණ්ඩු නගරය මුහුදු මට්ටමේ සිට මි. 1400 ක් උසින් පිහිටා ඇති මේ නගරය, ගෝලාකාර හැඩයකින් ද යුක්තය. මධ්‍යම නේපාලයේ පිහිටා තිබෙන මෙම නගරය ප්රධාන කඳු හතරකින් වට වි ඇත. ඒ කඳු මුඳුන් නම් ගිවපුරිත පුල්චයිකු. නගුරජුන් සහ චන්ද්‍රගිරි නම් වේ. 2001 වන විට 6 71 846 ක ජනගහනයක් එහි වාසය කළේය. කත්මණ්ඩු දිස්ත්‍රික්කය සහ අවට දිස්ත්‍රික්ක තුනක ජනගහණ ඝනත්වය වර්ග කිලෝමිටරයට 97 දෙනෙක් පමණ වේ. එහෙත් කත්මණ්ඩු නගරය තුළ ජනගහන ඝනත්වය වන්නේ වර්ග කිලෝමිටරයට 13 500 ක් වේ. එය නේපාලයේ විශාලතම ජනගහන ඝනත්වය වන අතර සමස්ථ ජනයාගෙන් 20% ක් පිරිසක් හෙක්ටයාර් 5067 ක ජිවත්වේ. (අක්කර 12 520).කත්මණ්ඩු නගරය නේපාල පෙඩරල් ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමුහ ආණ්ඩුවේ අගනගරය පමණක් නොවන අතර එය මධ්‍යම ප්‍රදේශයේ මුලස්ථානයද වේ. පරිපාලන කලාප 14 කින් සමන්විත සංවර්ධිත ප්‍රදේශ 5 කින් මේ නගරය මුල් තැන ගනි. එය මධ්‍යම පලාතේ කලාප 3 ක් වශයෙන් නම් කර තිබේ. එනම්, බග්මනි, නාරායනි, සහ ජනක්පුර් වේ. කත්මණ්ඩු නගරය බක්මති කලාපයේ පිහිටා තිබේ.කත්මන්ඩුක්‍රිකටර් සඟරාව වන |
ාහි 1921 වර්ෂයේදී හිටපු එංගලන්ත ක්‍රිකට් නායකයකු සහ පසුව ක්‍රිකට් රචකයකු බවට පත් සර් පෙල්හැම් වෝර්නර් විසින් අරඔන ලද ඉංග්‍රීසි ක්‍රිකට් සඟරාවකි.මෙම සඟරාව 2003 වර්ෂයේ ඔක්තෝම්බර් වනතුරු ස්වාධීන සඟරාවක් ලෙස පැවතුනද විස්ඩන් ප්‍රකාශක සමුහය සමඟ ඒකාබද්ධ කිරීමෙන් පසු විස්ඩන් ක්‍රිකටර් යන නාමයෙන් මාසික විස්ඩන් ක්‍රිකට් සමඟ සංගමයක් ලෙස නැවත දියත් කරන ලදි.වර්තමාන ක්‍රීඩාව ආවරණය කිරීමට අමතරව ක්‍රීඩා ඉතිහාසය උදෙසාද ක්‍රිකටර් බෝහෝ දායකත්වයක් සපයා ඇත.උදාහරණයක් ලෙස එහි පර්යෙෂණ කරුවන් විසින් ලන්ඩන් හා ඩර්ත්ෆොර්ඩ් අතත නියමිත වු තරග සදහා මුලශ්‍රයන් වු ලිපියක්(21-7-1722 දින "ද වීක්ලි ජෙර්නල් හි ප්‍රකාෂිත )සොයාගන්නා ලදිඑමෙන්ම මෙම සඟරාව ක්‍රිකටර් කුසලානය නම්වු කනිශ්ඨ පිල් අතර පැවැත්වෙන වාර්ෂික ක්‍රිකට් තරගයටද වැදගත් සඟරාවකි.වෙනත් ක්‍රියාකාරී තැන්ක්‍රිකටර් ඉතිහසය පිලිබද ක්‍රික් ඉන්ෆොරුහුණ විශ්වවිද්‍යාලයයආදර්ශ පාඨයපඤ්ඤා නරානං රතනං (පාලි)පිහිටුවන ලද්දේක්‍රි.ව. 1978වර්ගයරාජ්‍යකුලපතිපූජ්‍ය අකුරටියේ නන්ද හිමිඋපකුලපතිමහාචාර්ය ගාමිනී සේනානායකපරිපාලන කාර්ය මණ්ඩලය1144 (366 teaching)ශිෂ්‍යයන්6366පශ්චාත් උප |
ාධි අපේක්ෂකයා100පිහිටීම, ශ්‍රී ලංකාවඅධ්‍යයන මණ්ඩපමාතර සහ ගාල්ලවෙබ් පිටුවhttp://www.ruh.ac.lk/රුහුණ විශ්වවිද්‍යාලය ශ්‍රී ලංකාවේ පිහිටි විශ්ව විද්‍යාලයකි. දකුණු පළාතෙහි ඇති එකම විශ්වවිද්‍යාලයයි. ශ්‍රී ලංකාවේ උසස් අධ්‍යාපන ආයතන වර්ගීකරණය අනුව 2015 වර්ෂයේදී මෙම විශ්ව විද්‍යාලය මෙරට 6 වන ස්ථානය හිමිකරගෙන තිබෙන අතර, ලෝකයේ හොඳම විශ්වවිද්‍යාල වර්ගීකරණය අනුව 3557 ස්ථානය හිමිකරගෙන තිබෙයි. [1]එය , 1978 සැප්තැම්බර් මස රුහුණ විශ්වවිද්‍යාලය ලෙස විශේෂ ජනාධිපති නීතිය මගින් ස්ථාපිත 1984 පෙබරවාරි මස 1 දින තුළ පූර්ණ බලතල සහිත විශ්වවිද්‍යාලයක් දක්වා උසස් කරන ලදී.[තහවුරු කර නොමැත]විශ්වවිද්‍යාලය ශ්‍රී ලංකාවේ දකුණු පළාත පුරා පීඨ දයයකට සංවිධානය කර ඇත. එහි ප්රධාන කාර්යාලය අක්කර 72 භුමියක් පුරා පැතිරෙන මාතර, වැල්ලමඩම සංකීර්ණයේ පිහිටා ඇත. ඉංජිනේරු සහ වෛද්‍ය පීඨ ගාල්ලේ පිහිටා ඇති අතර, කෘෂිකර්ම පීඨය සහ තාක්‍ෂණ පීඨය කඹුරුපිටියේ (මාතර) පිහිටා ඇත. එය සතු ශ්‍රී ලංකා රුපියල් බිලියන 2,982 මූල්‍ය අරමුදල් විශ්වවිද්‍යාලයේ අධ්‍යයන හා පර්යේෂණ කටයුතු සඳහා භාවිතා කරනු ලැබේ. ශ්‍රී ලංකාවේ විශාලතම අධ්‍යාපනික හා පර්යේෂණ |
පුස්තකාල පද්ධති අතරින් එකක් වන රුහුණ විශ්වවිද්‍යාලයීය පුස්තකාලය, ක්‍රියාත්මක කරවයි. රුහුණ විශ්වවිද්‍යාලයේ පුස්තකාල පද්ධතිය ප්රධාන විශ්වවිද්‍යාල වැල්ලමඩම ප්රධාන පුස්තකාලය කේන්ද්‍රගතව හා වෙළුම් 200,000 කට අධිකව පැවැත්වීම වෙනත් පුස්තකාල හතරකට ආසන්න සමන්විත වේ.ආරම්භය[සංස්කරණය]ආචාර්ය නිශ්ශංක විජයරත්න 1977 ජේ. ආර්. ජයවර්ධන රජයේ අධ්‍යාපන හා උසස් අධ්‍යාපන කැබිනට් අමාත්‍ය ධුරය ට ත් පත් විය. අධ්‍යාපන හා උසස් අධ්‍යාපන කැබිනට් අමාත්‍යවරයා වශයෙන් ඔහු 1978 අංක 16 දරණ විශ්ව විද්‍යාල පනත පාර්ලිමේන්තුව ට ඉදිරිපත් කළේය. ඒ අනුව, එතෙක් ශ්‍රී ලංකාවේ පැවති එකම විශ්ව විද්‍යාලය වන ලංකා විශ්ව විද්‍යාලය එකිනෙකෙන් ස්වායත්ත වූ විශ්ව විද්‍යාල හයක ට විසංයුක්ත කරන ලදි. එතෙක් ලංකා විශ්ව විද්‍යාලයේ මණ්ඩප වශයෙන් පැවති කොළඹ, පේරාදෙණිය, විද්‍යාලංකාර (කැලණිය), විද්‍යෝදය (ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර), කටුබැද්ද (මොරටුව) සහ යාපනය යන අධ්‍යාපන පීඨ විශ්ව විද්‍යාල බව ට පත් විය. තවද, රුහුණ විශ්වවිද්‍යාලයය සහ ශ්‍රී ලංකා විවෘත විශ්වවිද්‍යාලය ඔහු ගේ අදහසක් අනුව පිහිටුවන ලදි.[2][3][4][5]අධ්‍යයන මණ්ඩප[සංස්කරණය]මෙම ඡේදය පුළුල් කිරීම |
අවශ්‍යයි. කරුණු එකතු කර ඔබට ද සහාය විය හැකිය. (2018 ජූලි)ප්රධාන මණ්ඩපය[සංස්කරණය]රුහුණ විශ්වවිද්‍යාලයයෙහි ප්රධාන මණ්ඩපය මාතර, වැල්ලමඩම පරිශ්‍රයේ පිහිටා තිබෙන අතර එහි, මානව ශාස්ත්‍ර හා සමාජීය විද්‍යා, විද්‍යා, කළමනාකරණ සහ මූල්‍ය, ධීවර සහ සාගර විද්‍යා හා තාක්‍ෂණ, පශ්චාත් උපාධි අධ්‍යයන පීඨය යන පීඨ පහ ද, උපකුලපති කාර්යාලය ඇතුළු පරිපාලන සංකීර්ණය ද, ප්රධාන පුස්තකාලය, ගෘහස්ත ක්‍රීඩාගාරය සහ පරිගණක විද්‍යාගාරය ද පිහිටා ඇත. ඉතාම දැකුම්කළු ගෘහ නිර්මාණ සැලැස්මකින් ඉදිව ඇති රුහුණ විශ්වවිද්‍යාලයයෙහි ප්රධාන මණ්ඩපය ශ්‍රී ලංකාවේ කීර්තිමත් ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පියෙකුව සිටි ජෙෆ්රි බාවා විසින් නිර්මාණය කෙරිණි. ඉදිකිරීම් බැල්පර් බියැටි නම් ඕලන්ද සමාගම විසින් සිදු කරන ලදී.[තහවුරු කර නොමැත]වෙනත් මණ්ඩප[සංස්කරණය]විශ්වවිද්‍යාලයෙහි කෘෂිකර්ම පීඨය කඹුරුපිටිය ප්‍රදේශයේ මාපලානෙහි ද, වෛද්‍ය පීඨය ගාල්ල කරාපිටියෙහි ද, ඉංජිනේරු පීඨය ගාල්ල, වක්වැල්ලෙහි ද, සමසෞඛ්‍ය පීඨය ගාල්ලේ, උළුවිටිකේ ප්‍රදේශයේ ද පිහිටා ඇති අතර, මෑතදී සරසවියට එක්වූ නව පීඨය වන තාක්‍ෂණ පීඨය කඹුරුපිටිය ප්‍රදේශයේ බිබුලවෙල පිහිටා ඇත.[තහවුරු කර නොමැත] |
මේවාද බලන්න[සංස්කරණය]ආචාර්ය නිශ්ශංක විජයරත්නබාහිර සබැඳි[සංස්කරණය]රුහුණ විශ්වවිද්‍යාලයේ ප්රධාන පිටුව සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2007-10-11 at the Wayback Machineශ්‍රී ලංකාවේ විශ්ව විද්‍යාල වර්ගීකරණය 2014"ලංකා යුනිවර්සිටි නිව්ස්” වෙබ් අඩවිය↑ http://www.lankauniversity-news.com/2015/04/sri-lanka-university-ranking-2015-2016.html ශ්‍රී ලංකාවේ විශ්ව විද්‍යාල වර්ගීකරණය 2015↑ Saga of Nilame and Kumarihamy. Sunday Observer (Sri Lanka), Retrieved 10 December 2006.↑ An illustrious Statesman by Dr. A.T. Ariyaratne. Daily News (Sri Lanka), Retrieved 7 January 2016.↑ පාර්ලිෙම්න්තු විවාද (හැන්සාඩ්) - ෙශෝක පකාශය: ආචාර්ය නිශ්ශංක විජයරත්න මහතා. පාර්ලිෙම්න්තු විවාද (හැන්සාඩ්), 2011 ජුනි 10 වන සිකුරාදා.↑ දකුණු ලකට අභිමානයක් වූ රුහුණ සරසවිය. දිවයින, 2022 සැප්තැම්බර් මස 27.tiny globe ජාතික කොඩිය අගනුවර සහ විශාලම නගරය යමුස්සොක්‍රරො, ඇබිඩ්ජන් උතුරු අංශක 6°51′ බටහිර දේෂාංශ 5°18′ ගොනුව:250px-LocationCotedIvoire.svg.png රාජ්‍ය භාෂාව ප්‍රංශ අනෙකුත් භාෂාවන් බව්ලි, ඩිඔලා |
, ඩැන්, ඇයින් සහ සෙබාරා ගුප්තනාමය අයිවරියන්/ අයිවොරියන් රාජ්‍යය අර්ධ ජනාධිපති ජනරජය නිදහස ප්‍රංශයේ සිට දිනය 7 අගෝස්තු 1960 වර්ග ප්‍රමාණය එකතුව වර්ග කිලෝමීටර 322,460 වර්ග සැතපුම් 124,502 ජලය (%) 1.4 ජනගහනය 2009 තක්සේරුව 20,617,068 1998 ජන සංගණනය 15,366,672 ඝනත්වය වර්ග කිලෝමීටර 63.9 වර්ග සැතපුම් 65.6 දළ ජාතික නිෂ්පාදිතය 2010 තක්සේරුව එකතුව ඩොලර් බිලියන 37.123 සාමාන්‍ය ඩොලර් 1,685 දළ ජාතික නිෂ්පාදිතය (සාමාන්‍ය) 2010 තක්සේරුව එකතුව ඩොලර් බිලියන 23.635 සාමාන්‍ය ඩොලර් 1,073 මානව සංවර්ධන දර්ශකය HDI (2009) 0.484 (පහළ) මුදල් බටහිර අප්‍රිකානු ෆෑන්ක් මං තීරුව දකුණ අන්තර්ජාල .ci දුරකථන සංකේත 225 අයිවර් කෝස්ට්, බටහිර අප්‍රිකාවේ පිහිටා ඇති රටකි. මෙම රට ඉංග්‍රීසි බසින් මෙනමින් පොදුවේ හඳුන්වනු ලබන මුත් එසේ ව්‍යවහාර කිරීම, අයිවරි රාජ්‍ය විසින් නිල වශයෙන් අධෛර්යමත් කරයි. ඔවුන්ගේ මනාපය වන්නේ සියළු භාෂාවන්ගෙන් ස්වකීය රටෙහි ප්‍රංශ නාමය වන'කොටෙ ඩී අයිවරි' (cote d' Ivoire) යන්නෙන් හඳුන්වනු ලැබීමටයි. අයිවරි කෝස්ට් |
රාජ්‍ය සතුවන භූමි ප්‍රමාණය වර්ග කි.මී. 322462 කි. රටේ දේශ සීමාවන් වන්නේ ලයිබීරියාව, ගිනියා, මාලි, බුර්කිනා ෆසෝ හා ඝානා යන රටවල්ය. එහි දකුණු දිග මායිම ගිනියා බොක්ක හරහා වැටී තිබේ. 1998 වසරේ දී 15, 366, 672 ක්වූ ජනගහනය, 2009 දී 20,617,068 ක් වනු ඇතැයි ඇස්තමේන්තු කර තිබිණි. යුරෝපීය ආක්‍රමණයන්ට පෙරාතුව අයිවර් කෝස්ට් රාජ්‍යය බොහෝ වැදගත් රාජ්‍යයන්ට නිවහන වී තිබිණි. එවැනි රාජ්‍යයන් අතර ගයාමාන්, කොං අධිරාජ්‍යය (Kong Empire) සහ 'බොලෙ' (Baoule) විය. තවද, ප්‍රංශ යටත් විජිත සමය පුරාවටම සහ අයිවරි කෝස්ට් රාජ්‍යයට නිදහස ලැබීමෙන් පසුව පවා, වෙන්කොට හැඳින්වෙන ස්වකීය අනන්‍යතාවයන් තවදුරටත් රැකගැනීමට වෑයම් කළ 'අග්නි' රාජධානිය දෙක (Agno Kingdoms) 'ඉන්ඩෙනී' (Indenie) සහ 'සන්වි' (Sanwi) යන රටවල් ද, අයිවරි කෝස්ට් රාජ්‍යයට අයත්ව තිබිණි. වර්‍ෂ 1843 – 1844 කාලයේ දී එකඟ වූ ගිවිසුමකට අනුව අයිවරි කෝස්ට් ප්‍රංශයේ ආරක්ෂිත යටත් රාජ්‍යයක් බවට පත්වූ අතර, 1893 දී එය අප්‍රිකාව සඳහා වූ යුරෝපීයන්ගේ අරගලයේ කොටසක් ලෙසින් ප්‍රංශයේ යටත් විජිතයක් බවට පත් කරන ලදි. 1960 අගෝස්තු 7 වන දින මෙම රාජ්‍යය නිදහස ලැබීය. 1 |
960 සිට 1993 දක්වා මෙරටට නායකත්වය දුන්නේ 'හවුපොඑට් බොයිග්නි' (Houphouet Boigny) විසින්ය. අයිවරි කෝස්ට් රාජ්‍ය ස්වකීය බටහිර අප්‍රිකානු අසල්වැසි රටවල් සමඟ දේශපාලනික, හා ආර්ථික සමීප සබඳතා පවත්වාගෙන යයි. එසේම, බටහිර ජාතීන් සමඟ විශේෂයෙන්ම ප්‍රංශය සමඟ සමීපව ඇසුරු කරයි. කෙසේ වෙතත් 'හවුපොඑට් බොයිග්නි 'ගේ පාලනය අවසන් වීමෙන් පසුව, මෙම රට නීත්‍යානුකූල නොවන කුමන්ත්‍රණ දෙකකට (1999 දී හා 2001 දී) සහ සිවිල් යුද්ධයකට මුහුණ දුන්නේ ය. එහෙත් මෑතකදී පවත්වන ලද මැතිවරණය ද නව රජය හා කැරලිකරුවන් අතර ඇතිකර ගත් දේශපාලන එකඟතාවය ද මෙරටට නැවත සාමය ගෙන ඒමට හේතු භූත විය.අද වනවිට අයිවරි කෝස්ට් රාජ්‍යය ජනාධිපතිවරයාට ප්‍රබල විධායක බලතල ආරෝපණය කරනු ලැබ ඇති ජනරජයක් වෙයි. නීතියට අනුව මෙරටෙහි අගනුවර වනුයේ 'යමොසොවුක්රො' ය (Yamoussoukro). රාජ්‍ය භාෂාව ප්‍රංශ බසය. මෙම රට පළාත් 19 කට ද, ප්‍රදේශ 58 කට ද බෙදා ඇත. අයිවරි කෝස්ට් රාජ්‍යය කෝපි සහ කොකෝවා නිෂ්පාදනය තුලින් 1960 ගණන් වලදී සහ 1970 ගණන් වලදී බටහිර අප්‍රිකාවේ ඉතා ප්‍රබල ආර්ථිකයක් සහිත රටක් බවට පත් වී තිබිනි. කෙසේ වෙතත් 1980 ගණන් වලදී මෙම රාජ්‍ය මුහුණ දුන් ආර්ථික අර |
්බුදය, දේශපාලන හා සමාජීය ප්‍රචණ්ඩ හා කැළඹිලි සහිත කාලපරිච්ඡේදයක් වෙත රට ගෙන ගියේය.21 වන සියවසේ අයිවරි කොස්ට් ආර්ථිකය පුළුල් වශයෙන් වෙළෙඳපොල පදනම් කරගන්නක් වු අතර දැඩි විශ්වාසයක් රැදවූයේ කෘෂිකර්මාන්තය මතය. මෙහිදී අලෙවිය සඳහා කෘෂි නිෂ්පාදනයෙහි යෙදුනු කුඩා වතු හිමියෝ පුමුඛ වුහ. ජනගහනයෙන් හතරෙන් එකක් පමණ දිවි ගෙවන්නේ ජාත්‍යන්තර අවම දෛනික ආදායම වූ ඇමෙරිකන් ඩොලර් 1.25 කටත් වඩා අඩු ආදායමක් ලබමිනි.දොන් අනුරසිරිපුද්ගලික තොරතුරුපිතිකරන විලාසයදකුණතින්-පිත්ත හසුරවනපන්දුයැවීම් විලාසයසෙමින් වමතින් ඕර්තඩොක්ස්වෘත්තියමය සංඛ්‍යානකරගාවලිටෙස්ට්එදිජාතරග1845රැස් කල ලකුණු9162ලකුණු රැස් කිරීමේ සාමාන්‍යය5.3510.33100ඒවා/50ඒවා-/--/-වැඩිම ලකුණු2411යැවුනු පන්දු39732100කඩුළු4132පන්දු යැවීමේ සාමාන්‍යය37.7545.75ඉනිමකදී කඩුළු පහක්--තරගයකදී කඩුළු 10 ක්-n/aහොඳම පන්දු යැවීම4/713/40පන්දු ඇල්ලීම්/ස්ටම්ප්කිරීම්4/-10/-මූලාශ්‍රය: [1], 2006 9 පෙබරවාරිසංගරංගේ දොන් අනුරසිරි (උපත 25 පෙබරවාරි 1966, පානදුර) යනු, 1986 සිට 1998 දක්වා, ටෙස්ට් තරග 18 ක සහ එදිජා 45 ක තරග කල හ |
ිටපු ශ්‍රී ලාංකික ක්‍රිකට් ක්‍රීඩකයෙකි. වමතින් ඕර්තඩොක්ස් දඟ පන්දු යවන්නෙකු වූ ඔහු, ජාතික කණ්ඩායමෙහි විටින් විට ක්‍රීඩා කලේය.වයස අවුරුදු 20 ක් වත්ම ඔහුගේ ටෙස්ට් මංගලාවතරණය සිදු වූයේ 1986 මාර්තු 14 දිනදී පකිස්තානයට එරෙහිව කොළඹ පැවැති තරගයකදීය. බලාපොරොත්තුනොවූ ආකාරයකට මෙම තරගය කඩුළු අටකින් ජය ගැනීමට ශ්‍රී ලංකාව සමත්වූ අතර, ඔහු මෙහිදී යැවුවේ පන්දු වාර සතරක් පමණි. ඔහු ක්‍රීඩා කල ටෙස්ට් තරග 18 තුලදී කිසිවිටෙක ඉනිමකදී කඩුළු පහක් ලබා ගැනීමට අසමත්වූ අතර බොහෝවිට උදවු ලබා නොදෙන කඩුලු මතදී පිතිකරුවන්හට රිසිසේ ලකුණු රැස් කිරීමට නොදී සීමා කිරීමට හේ සමත් විය. ඔහුගේ හොඳම තරගාවලිය වූයේ, 1992-93 තුලදී සංචාරක ඕස්ට්‍රේලියානුවන්ට එරෙහිව වන අතර, එහිදී හේ කඩුලු 10 ක් දවාලීය.ශ්‍රී ලාංකික ක්‍රිකට් මණ්ඩලය හා සමග ඇතිකරගත් ගැටුමක් නිසා 1984දී ඔහුගේ ජාත්‍යන්තර වෘත්තිය නිමාවූ බවක් පෙනුනු නමුදු 1997-98 තුලදී සිම්බාබ්වේ කණ්ඩායමට එරෙහිව ඔහු යළි ක්‍රිඩාකිරීමට වරම් ලැබීය. මුත්තයියා මුරලිදරන් හා සමග හවුලේ ක්‍රීඩා කල ඔහු, ලකුණු 65 ක් දී කඩුළු 3 ක් සහ ලකුණු 41 ක් දී කඩුළු 1 ක් ලබාගෙන කන්ඩායම ජය මාවතට පිවිස දුන්නේය. එය |
ින් ඉක්බිතිව, පළමු පෙළ තරග තුනකට පසුව, ඔහුගේ ක්‍රිකට් දිවියෙන් සමුගත්තේය.vteශ්‍රී ලංකා ක්‍රිඩා කණ්ඩායම – 1987 ක්‍රිකට් ලෝක කුසලාන1 මෙන්ඩිස් (නා)2 අනුරසිරි3 ද මැල්4 ද සිල්වා5 ඩයස්6 ගුරුසිංහ7 ජෙගනාතන්8 ජෝන්9 කුරුප්පු (කඩුරකි)10 මඩුගල්ලේ11 මහානාම12 රණතුංග13 ආර්ජේ රත්නායක14 ජේආර් රත්නායකvteශ්‍රී ලංකා ක්‍රිඩා කණ්ඩායම – 1992 ක්‍රිකට් ලෝක කුසලාන1 ද සිල්වා (නා)2 අනුරසිරි3 ගුරුසිංහ4 හතුරුසිංහ5 ජයසූරිය6 කල්පගේ7 මහානාම8 රාමනායක9 රණතුංග10 ලැබ්‍රෝයි11 සමරසේකර12 තිලකරත්න (කඩුරකි)13 වික්‍රමසිංහ14 විජේගුණවර්ධනපුද්ගලදත්තනමඅනුරසිරි, දොන්විකල්ප නම්කෙටි විස්තරයක්‍රිකට් ක්‍රීඩකඋපන් දිනය25 පෙබරවාරි 1966උපන් ස්ථානයමියගිය දිනයමියගිය ස්ථානය ශ්‍රී ලාංකික ක්‍රිකට් ක්‍රීඩාවට සබැඳි චරිතාපදාන මෙම ලිපිය තවමත් අංකුර ලිපියකි. විකිපීඩියාවට උදවුවක් ලෙසින් ඔබ හට එය විහිදුවාලිය හැක.vteබුරුන්ඩි ජනරජයRepuburika y’Uburundi (Kirundi)République du Burundi (ප්‍රංශ)කොඩියCoat of armsඋද්යෝග පාඨය: "Ubumwe, Ibikorwa, Amajambere" (Kirundi) |
"Unité, Travail, Progrès" (ප්‍රංශ)"Union, Work, Progress" (ඉංග්‍රීසි)"එකමුතු,වැඩ,ප්‍රගතිය" (සිංහල)ජාතික ගීය: Burundi Bwacu (Kirundi)අපේ බුරුන්ඩි Show globeShow map of Africaඅගනුවරගීතේගා (දේශපාලන)බුජුඹුරා (ආර්ථික)[lower-alpha 1]3°30′S 30°00′E / 3.500°S 30.000°E / -3.500; 30.000විශාලතම නගරයබුජුඹුරා[lower-alpha 1]නිල භාෂාකිරින්දිප්‍රංශඉංග්‍රීසිජනවාර්ගික කණ්ඩායම් (2018[1])85% හුටු14% ටුට්සි1% ට්වා~3,000 යුරෝපීයයන්~2,000 දකුණු ආසියාතිකයන්ආගම (2020)[2]93.4% ක්‍රිස්තියානි ධර්මය—63.7% රෝමානු කතෝලික—25.2% රෙපරමාදු—4.5% වෙනත් ක්‍රිස්තියානි4.3% සාම්ප්‍රදායික ඇදහිලි2.1% ඉස්ලාමය0.2% වෙනත් අය / අනාගමිකජාති නාම(ය)උමුරුන්ඩි (ඒක වචන)අබරුන්ඩි(බහු වචන)රජයඒකීය රාජ්‍යය, ආධිපත්‍ය-පක්ෂ ක්‍රමය, ජනාධිපති ක්‍රමය, ජනරජය• ජනාධිපති එවාරිස්ටේ න්දයිෂිමියේ• උප ජනාධිපති ප්‍රොස්පර් බාසොම්බන්සා• අගමැති ගර්වයිස් න්දිරකොබුකාව්‍යවස්ථාදායකයපාර්ලිමේන්තුව• උත්තර මන්ත්‍රී මණ්ඩලයසෙනට් සභාව• පහළ මන්ත්‍රී මණ්ඩලයජාතික රැස්වීම් සභාවස්ථාපිත ඉතිහාසය• රාජධානිය[3] 1680–1966• ජර්මානු නැගෙනහිර අප්‍රිකාවේ කොටසකි 1890–1916• රුආන්ඩ |
ා-උරුන්ඩි හි කොටසකි 1916–1962• බෙල්ජියමෙන් නිදහස 1962 ජූලි 1• ජනරජය 1966 නොවැම්බර් 28• වත්මන් ව්‍යවස්ථාව 2018 මැයි 17වර්ග ප්‍රමාණය• සම්පූර්ණ27,834 km2 (10,747 sq mi)[4] (142 වැනි)• ජලය (%)10[5]ජනගහණය• 2020 ඇස්තමේන්තුව11,865,821[6] (77 වැනි)• 2008 ජන සංගණනය8,053,574[4]• ඝණත්වය401.6/km2 (1,040.1/sq mi) (20 වැනි)දදේනි (ක්‍රශසා)2022 ඇස්තමේන්තුව• සම්පූර්ණඇ.ඩො. බිලියන 10.8[7] (164 වැනි)• ඒක පුද්ගල ඇ.ඩො. 865 [7] (193 වැනි)දදේනි (නාමික)2022 ඇස්තමේන්තුව• සම්පූර්ණඇ.ඩො. බිලියන 3.6[7] (173 වැනි)• ඒක පුද්ගලඇ.ඩො. 292[7] (192 වැනි)ගිනි (2013)39.2[8]මධ්‍යමමාසද (2021)0.426[9]පහළ · 187 වැනිව්‍යවහාර මුදලබුරුන්ඩියන් ෆ්රෑන්ක් (FBu) (BIF)වේලා කලාපයUTC+2 (CAT)දින ආකෘතිදිදි/මාමා/වවවවරිය ධාවන මං තීරුවදකුණඇමතුම් කේතය+257අන්තර්ජාල TLD.biබුරුන්ඩි, නිල වශයෙන් බුරුන්ඩි ජනරජය (කිරුන්දි: Repuburika y'Uburundi[10] [u.βu.ɾǔː.ndi]; ස්වහීලී: Jamuhuri ya Burundi; ප්‍රංශ: République du Burundi [buʁundi, byʁyndi]), යනු අප්‍රිකානු මහා විල් කලාපය සහ නැගෙනහිර අප්‍රිකාව අතර හන්දියේ මහා රිෆ්ට් නිම්නයේ ගොඩබිම් සහිත රටකි. එහි මා |
යිම් වන්නේ උතුරින් රුවන්ඩාව, නැගෙනහිරින් සහ ගිනිකොන දෙසින් ටැන්සානියාව සහ බටහිරින් කොංගෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජනරජය; ටැන්ගානිකා විල එහි නිරිතදිග මායිම දිගේ පිහිටා ඇත. අගනගර වන්නේ ගීතේගා සහ බුජුඹුරා රටේ විශාලතම නගරය වේ.[11]ට්වා, හුටු සහ ටුට්සි ජනයා අවම වශයෙන් වසර 500 ක් බුරුන්ඩි හි ජීවත් වී ඇත. එම වසරවලින් 200 කට වැඩි කාලයක් බුරුන්ඩි ස්වාධීන රාජධානියක් වූ අතර, 20 වැනි සියවසේ ආරම්භය දක්වා එය ජර්මානු යටත් විජිතයක් බවට පත් විය.[12] පළමු ලෝක සංග්‍රාමයෙන් සහ ජර්මනියේ පරාජයෙන් පසුව, ජාතීන්ගේ සංගමය විසින් බෙල්ජියම වෙත භූමි ප්‍රදේශය "අනිවාර්‍ය" කරන ලදී. දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු මෙය එක්සත් ජාතීන්ගේ භාරකාර ප්රදේශයක් බවට පරිවර්තනය විය. ජර්මානුවන් සහ බෙල්ජියම් ජාතිකයන් දෙදෙනාම බුරුන්ඩි සහ රුවන්ඩාව පාලනය කළේ රුවන්ඩා-උරුන්ඩි ලෙස හැඳින්වෙන යුරෝපීය යටත් විජිතයක් ලෙසය.[13] අප්‍රිකාව යුරෝපීය යටත් විජිතයක් වන තෙක් බුරුන්ඩි සහ රුවන්ඩාව කිසි විටෙක පොදු පාලනයක් යටතේ නොතිබුණි.[14]බුරුන්ඩි 1962 දී නිදහස ලබා ගත් අතර මුලින් රාජාණ්ඩුවක් පැවති නමුත් ඝාතන මාලාවක්, කුමන්ත්‍රණ සහ කලාපීය අස්ථාවරත්වයේ සාමාන්‍ය වාතාවරණයක් |
1966 දී ජනරජයක් සහ ඒක-පක්ෂ රාජ්‍යයක් පිහිටුවීමෙන් අවසන් විය. වාර්ගික පවිත්‍ර කිරීමේ සටන් සහ අවසානයේ සිවිල් යුද්ධ දෙකක්. සහ 1970 ගණන්වල සහ නැවතත් 1990 ගණන්වල සිදු වූ ජන සංහාරවල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සිය දහස් ගණනින් මරණ සිදු වූ අතර, ආර්ථිකය නොදියුණු වූ අතර ජනගහනය ලෝකයේ දුප්පත්ම රටක් බවට පත් විය.[15] ජනාධිපති පියරේ න්කුරුන්සිසා තුන්වන වරටත් බලයට පත්වීමට තීරණය කිරීමත්, කුමන්ත්‍රණ උත්සාහයක් අසාර්ථක වීමත්, රටේ පාර්ලිමේන්තු සහ ජනාධිපති මැතිවරණ ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාවේ සාමාජිකයින් විසින් පුළුල් ලෙස විවේචනය කිරීමත් සමඟ 2015 වර්ෂය මහා පරිමාණ දේශපාලන ආරවුල් ඇති විය.බුරුන්ඩි දේශපාලන ක්‍රමයේ ස්වෛරී රාජ්‍යය බහු-පක්ෂ රාජ්‍යයක් මත පදනම් වූ ජනාධිපති නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජනරජයකි. බුරුන්ඩි ජනාධිපතිවරයා රාජ්‍ය නායකයා සහ රජයේ ප්‍රධානියා වේ. බුරුන්ඩි හි දැනට ලියාපදිංචි පක්ෂ 21ක් ඇත.[16] 1992 මාර්තු 13 දින, ටුට්සි කුමන්ත්‍රණ නායක පියරේ බුයෝයා විසින් ව්‍යවස්ථාවක් ස්ථාපිත කරන ලදී,[17] එය බහු-පක්ෂ දේශපාලන ක්‍රියාවලියක් සඳහා සම්පාදනය කරන ලද අතර බහු-පක්ෂ තරඟයක් පිළිබිඹු කරයි.[18] වසර හයකට පසු, 1998 ජුනි 6 වන දින, ව්‍ |
යවස්ථාව වෙනස් කරන ලද අතර, ජාතික සභාවේ ආසන පුළුල් කරමින් උප සභාපතිවරුන් දෙදෙනෙකු සඳහා ප්‍රතිපාදන සම්පාදනය කරන ලදී. අරුෂා ගිවිසුම නිසා බුරුන්ඩි 2000 දී සංක්‍රාන්ති රජයක් ක්‍රියාත්මක කළේය.[19] 2016 ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී බුරුන්ඩි ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණයෙන් ඉවත් වීමේ අභිප්‍රාය UN වෙත දන්වා සිටියේය.[20]බුරුන්ඩි ප්රධාන වශයෙන් ග්‍රාමීය සමාජයක් ලෙස පවතින අතර, 2019 දී නාගරික ප්‍රදේශවල ජීවත් වන්නේ ජනගහනයෙන් 13.4% ක් පමණි. වර්ග කිලෝමීටරයකට පුද්ගලයන් 315ක් පමණ වන ජන ඝනත්වය (වර්ග සැතපුම් 753ක්) උප සහරා අප්‍රිකාවේ දෙවන ඉහළම අගයයි.[21] ජනගහනයෙන් දළ වශයෙන් 85%ක් හුටූ වාර්ගික සම්භවයක් ඇති අය වන අතර, 15%ක් ටුට්සි ජාතිකයන් වන අතර, 1%කට වඩා අඩු ප්‍රමාණයක් ස්වදේශික ට්වා වේ.[22] බුරුන්ඩි හි නිල භාෂා වන්නේ කිරුන්ඩි, ප්‍රංශ සහ ඉංග්‍රීසි වන අතර, කිරුන්ඩි නිල වශයෙන් එකම ජාතික භාෂාව ලෙස පිළිගැනේ.[23]අප්‍රිකාවේ කුඩාම රටවලින් එකක් වන බුරුන්ඩි හි භූමිය බොහෝ දුරට යැපුම් කෘෂිකර්මාන්තය සහ තෘණ වගාව සඳහා භාවිතා වන අතර, එය වන විනාශය, පාංශු ඛාදනය සහ වාසස්ථාන අහිමි වීමට හේතු වී ඇත.[24] 2005 වන විට, රට සම්පූර්ණයෙන්ම පාහේ වන |
ාන්තර විනාශ වී ඇති අතර, එහි භූමියෙන් 6% කට වඩා අඩු ප්‍රමාණයක් ගස් වලින් වැසී ඇති අතර එයින් අඩකට වඩා වාණිජ වගාවන් විය.[25]බුරුන්ඩි ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය (GDP) අනුව ලෝකයේ දුප්පත්ම රට වන අතර, 2022 දී ඩොලර් 292 ක් වන අතර, පුලුල්ව පැතිරුණු දරිද්‍රතාවයට, දූෂණයට, අස්ථාවරත්වයට, අධිකාරීවාදයට සහ නූගත්කමට මුහුණ දෙන අවම සංවර්ධිත රටකි.බුරුන්ඩි ජනාකීර්ණ ප්රදේශයක් වන අතර බොහෝ යෞවනයන් වෙනත් ප්‍රදේශවලට අවස්ථාවන් සොයා සංක්‍රමණය වේ. ලෝක සතුටු වාර්තාව 2018 විසින් 156 වැනි ශ්‍රේණියක් සමඟින් ලොව අඩුම සතුටට පත් රට ලෙස ශ්‍රේණිගත කර ඇත.[26] බුරුන්ඩි යනු අප්‍රිකානු සංගමය, නැගෙනහිර සහ දකුණු අප්‍රිකාව සඳහා පොදු වෙළෙඳපොළ, එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය සහ නොබැඳි ව්‍යාපාරයේ සාමාජිකයෙකි.නිරුක්තිය[සංස්කරණය]නූතන බුරුන්ඩි නම් කර ඇත්තේ 16 වන සියවසේ සිට ප්‍රදේශය පාලනය කළ බුරුන්ඩි රජුගේ නමිනි. එය අවසානයේ එහි නම ව්‍යුත්පන්න විය හැක්කේ ප්‍රදේශයේ "හා" ජනතාවගෙන් වන අතර, ඔවුන්ගේ උපන් ස්ථානය බුහා ලෙස හැඳින්වේ.[27]ඉතිහාසය[සංස්කරණය]බුරුන්ඩි යනු උප-සහාරා අප්‍රිකාවේ රටවල් කිහිපයෙන් එකකි, එහි අසල්වැසි රුවන්ඩාව (බොට්ස්වාන |
ා, ලෙසෝතෝ සහ එස්වාටිනි වැනි) සමඟ පූර්ව යටත් විජිත යුගයේ අප්‍රිකානු රාජ්‍යයක සෘජු භෞමික අඛණ්ඩ පැවැත්මක් විය. බුරුන්ඩි හි මුල් ඉතිහාසය, සහ විශේෂයෙන්ම රටේ ප්‍රමුඛ ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් තුන වන ට්වා, හුටු සහ ටුට්සි වල භූමිකාව සහ ස්වභාවය විද්වතුන් අතර බෙහෙවින් විවාදයට ලක්ව ඇත.[28] කෙසේ වෙතත්, සංස්කෘතිය සහ ජනවාර්ගික කණ්ඩායම්වල ස්වභාවය සෑම විටම ද්රවශීලී හා වෙනස් වන බව සැලකිල්ලට ගැනීම වැදගත්ය. විවිධ කාලවලදී සහ විවිධ ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් ලෙස ජනගහන ප්‍රදේශයට සංක්‍රමණය වී තිබිය හැකි නමුත්, වර්තමාන වෙනස්කම් සමාජ-සංස්කෘතික නිර්මිතයන් ලෙස ඇතැමුන් විසින් සලකනු ලැබේ. මුලදී විවිධ ජනවර්ග සාපේක්ෂ සාමයෙන් එකට ජීවත් විය. ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් අතර පළමු ගැටුම් 17 වන සියවස දක්වා දිවයන්න පුළුවන්, ජනගහනයේ අඛණ්ඩ වර්ධනය නිසා ඉඩම් වඩ වඩාත් හිඟ විය.බුරුන්ඩි රාජධානිය[සංස්කරණය]බුරුන්ඩි රාජ්‍යයේ ප්‍රථම සාක්ෂිය 16 වැනි සියවසේ අගභාගයේදී නැඟෙනහිර කඳු පාමුල මතු වූ ස්ථානය දක්වා දිව යයි. ඊළඟ සියවස්වලදී එය කුඩා අසල්වැසියන් ඈඳා ගනිමින් පුළුල් විය. මහා විල් ප්‍රදේශයේ බුරුන්ඩි රාජධානිය හෙවත් උරුන්ඩි යනු සම්ප්‍රදායික රජෙකු විසින් පාලන |
ය කරන ලද රාජ්‍යයක් වූ අතර ඔහුට යටින් කුමාරවරුන් කිහිප දෙනෙකුද විය. අනුප්‍රාප්තික අරගල පොදු විය.[3] මවාමි (පාලකයා ලෙස පරිවර්තනය කර ඇත) ලෙසින් හඳුන්වනු ලැබූ රජු, ඉඩම්වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් හිමි වූ අතර, දේශීය ගොවීන්ගෙන් (ප්රධාන වශයෙන් හුටු) සහ එඬේරුන්ගෙන් (ප්රධාන වශයෙන් ටුට්සි) කප්පම් හෝ බද්දක් අවශ්‍ය වූ කුමාර වංශාධිපති (ගන්වා) ප්‍රධානියා විය. බුරුන්ඩි රාජධානිය ධූරාවලි දේශපාලන අධිකාරියකින් සහ අතු ගංගා ආර්ථික හුවමාරුවකින් සංලක්ෂිත විය.[29]18 වන ශතවර්ෂයේ මැද භාගයේදී, ටුට්සි රාජකීයයන් උබුගැබිරේ සංවර්ධනය සමඟ ඉඩම්, නිෂ්පාදනය සහ බෙදා හැරීම පිළිබඳ අධිකාරිය තහවුරු කර ගත්හ - කප්පම් සහ ඉඩම් හිමිකම සඳහා මහජනතාවට රාජකීය ආරක්ෂාව ලැබුණු අනුග්‍රාහක-සේවාදායක සම්බන්ධතාවයකි. මේ කාලය වන විට, රාජකීය මළුව ටුට්සි-බන්යාරුගුරු වලින් සමන්විත විය. ටුට්සි-හිමා වැනි අනෙකුත් එඬේරුන්ට වඩා ඔවුන්ට උසස් සමාජ තත්වයක් තිබුණි. මෙම සමාජයේ පහළ මට්ටම්වල සාමාන්‍යයෙන් හුටු මිනිසුන් සිටි අතර පිරමීඩයේ පතුලේම සිටියේ ට්වා ය. කෙසේ වෙතත්, පද්ධතියට යම් තරලයක් තිබුණි. සමහර හුටූ ජනයා වංශවත් අයට අයත් වූ අතර මේ ආකාරයෙන් රාජ්‍යයේ ක්‍රියාක |
ාරිත්වය සම්බන්ධයෙන් ද අදහස් තිබුණි.[30]හුටු හෝ ටුට්සි වර්ගීකරණය හුදෙක් ජනවාර්ගික නිර්ණායක මත පමණක් පදනම් වූවක් නොවේ. ධනය හා පශු සම්පත් අත්පත් කර ගැනීමට සමත් වූ හුටු ගොවීන්ට නිතිපතා ටුට්සිවරුන්ගේ ඉහළ සමාජ තත්ත්වය ලබා දෙන ලදී, සමහරු එය ගැන්වාගේ සමීප උපදේශකයින් බවට පත් කළහ. අනෙක් අතට, සියළුම ගවයින් අහිමි වූ අතර පසුව ඔවුන්ගේ උසස් තත්ත්වය අහිමි වූ ටුට්සිවරුන් හුටු ලෙස හැඳින්වූ බවට ද වාර්තා තිබේ. මේ අනුව, හුටු සහ ටුට්සි අතර වෙනස තනිකරම ජනවාර්ගික සංකල්පයක් වෙනුවට සමාජ-සංස්කෘතික සංකල්පයක් විය.[31][32] හුටු සහ ටුට්සි ජනයා අතර විවාහයන් ද බොහෝ වාර්තා විය.[33] පොදුවේ ගත් කල, බුරුන්ඩි දේශපාලනයේ වාර්ගිකත්වයට වඩා ප්‍රාදේශීය සබඳතා සහ බල අරගල බෙහෙවින් තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය.[34]යුරෝපීය බලවතුන් විසින් පාලනය කිරීම[සංස්කරණය]1884 සිට ජර්මානු නැගෙනහිර අප්‍රිකා සමාගම අප්‍රිකානු මහා විල් කලාපයේ ක්‍රියාකාරී විය. ජර්මානු නැගෙනහිර අප්‍රිකානු සමාගම, බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යය සහ සැන්සිබාර් සුල්තාන් රාජ්‍යය අතර උග්‍ර වූ ආතතීන් සහ දේශසීමා ආරවුල්වල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, ජර්මානු අධිරාජ්‍යය අබුෂිරි කැරලි මැඩපැවැත්ව |
ීමට සහ කලාපය තුළ අධිරාජ්‍යයේ අවශ්‍යතා ආරක්ෂා කරන ලෙස ඉල්ලා සිටියේය. ජර්මානු නැගෙනහිර අප්‍රිකානු සමාගම 1891 දී ජර්මානු අධිරාජ්‍යයට සිය අයිතීන් පවරන ලද අතර, මේ ආකාරයෙන් බුරුන්ඩි (උරුන්ඩි), රුවන්ඩා (රුආන්ඩා) සහ ටැන්සානියාවේ ප්රධාන භූමි කොටස (කලින් ටැන්ගානිකා ලෙස හැඳින්වූ) ඇතුළත් ජර්මානු නැගෙනහිර අප්‍රිකාවේ ජර්මානු යටත් විජිතයක් පිහිටුවන ලදී. ).[35] ජර්මානු අධිරාජ්‍යය 1880 ගණන්වල අගභාගයේදී රුවන්ඩාවේ සහ බුරුන්ඩිහි සන්නද්ධ හමුදා ස්ථානගත කළේය. වර්තමාන ගීතේගා නගරයේ පිහිටීම රුආන්ඩා-උරුන්ඩි කලාපයේ පරිපාලන මධ්‍යස්ථානයක් ලෙස ක්‍රියා කළේය.[36]පළමු ලෝක සංග්‍රාමයේදී නැගෙනහිර අප්‍රිකානු ව්‍යාපාරය අප්‍රිකානු මහා විල් කලාපයට බෙහෙවින් බලපෑවේය. මිත්‍ර බලවතුන්ගේ බෙල්ජියම් සහ බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිත හමුදා ජර්මානු යටත් විජිතයට සම්බන්ධීකරණ ප්‍රහාරයක් දියත් කළහ. බුරුන්ඩි හි ස්ථානගත කර සිටි ජර්මානු හමුදාවට බෙල්ජියම් හමුදාවේ සංඛ්‍යාත්මක උසස් බව නිසා පසුබැසීමට සිදු වූ අතර 1916 ජුනි 17 වන විට බුරුන්ඩි සහ රුවන්ඩාව අත්පත් කර ගන්නා ලදී. ෆෝර්ස් පබ්ලික් සහ බ්‍රිතාන්‍ය ලේක් ෆෝර්ස් මධ්‍යම ජර්මානු නැගෙනහිර අප්‍රිකාවේ පරි |
පාලන මධ්‍යස්ථානයක් වන ටබෝරා අල්ලා ගැනීම සඳහා තෙරපුම ආරම්භ කළහ. යුද්ධයෙන් පසු, වර්සායිල් ගිවිසුමේ දක්වා ඇති පරිදි, ජර්මනියට පෙර ජර්මානු නැගෙනහිර අප්‍රිකාවේ බටහිර කොටස බෙල්ජියම වෙත "පාලනය" ලබා දීමට බල කෙරුනි.[37][38]1924 ඔක්තෝබර් 20 වන දින, නූතන රුවන්ඩාව සහ බුරුන්ඩි වලින් සමන්විත වූ රුවන්ඩා-උරුන්ඩි, උසුඹුර එහි අගනුවර වන බෙල්ජියම් ජාතීන්ගේ සංගමයේ බල ප්රදේශයක් බවට පත් විය. ප්‍රායෝගිකව එය බෙල්ජියම් යටත් විජිත අධිරාජ්‍යයේ කොටසක් ලෙස සැලකේ. රුආන්ඩා-උරුන්ඩි හි කොටසක් ලෙස බුරුන්ඩි, යුරෝපීය බලධාරීන් සිටියද එහි රජ පෙළපත දිගටම කරගෙන ගියේය.[39]කෙසේ වෙතත්, බෙල්ජියානුවන් රාජධානියේ බොහෝ ආයතන ආරක්ෂා කළහ; බුරුන්ඩියන් රාජාණ්ඩුව පශ්චාත් යටත් විජිත සමය දක්වා නොනැසී පැවතීමට සමත් විය.[40] දෙවන ලෝක සංග්‍රාමයෙන් පසුව, රුආන්ඩා-උරුන්ඩි බෙල්ජියම් පරිපාලන අධිකාරිය යටතේ එක්සත් ජාතීන්ගේ භාර ප්රදේශයක් ලෙස වර්ගීකරණය කරන ලදී. 1940 ගණන්වල ප්‍රතිපත්ති මාලාවක් රට පුරා බෙදීම් ඇති කළේය. 1943 ඔක්තෝම්බර් 4 වන දින බුරුන්ඩි රජයේ ව්‍යවස්ථාදායක අංශයේ ප්‍රධානීන් සහ පහළ ප්‍රධානීන් අතර බලතල බෙදී ගියේය. ප්‍රධානීන් ඉඩම් භාරව සිටි |
අතර පහළ උප ප්‍රධානීන් පිහිටුවන ලදී. ස්වදේශීය බලධාරීන්ට ද බලතල තිබුණි.[41] 1948 දී බෙල්ජියම දේශපාලන පක්ෂ පිහිටුවීමට කලාපයට අවසර දුන්නේය.[42] 1962 ජූලි 1 වන දින බෙල්ජියමෙන් බුරුන්ඩි නිදහස ලබා ගැනීමට මෙම කොටස් දායක විය.නිදහස[සංස්කරණය]බුරුන්ඩි රාජධානියේ ධජය (1962-1966).බුජුඹුරා හි නිදහස් චතුරශ්‍රය සහ ස්මාරකය.1959 ජනවාරි 20 වන දින, බුරුන්ඩිහි පාලක IV වන මවාමි ම්වාම්බුට්සා බුරුන්ඩි බෙල්ජියමෙන් නිදහස සහ රුආන්ඩා-උරුන්ඩි සංගමය විසුරුවා හැරීමට ඉල්ලා සිටියේය.[43] ඊළඟ මාසවලදී, බුරුන්ඩි දේශපාලන පක්ෂ බෙල්ජියම් යටත් විජිත පාලනය අවසන් කිරීම සහ රුවන්ඩාව සහ බුරුන්ඩි වෙන් කිරීම වෙනුවෙන් පෙනී සිටීමට පටන් ගත්හ.[44] මෙම දේශපාලන පක්ෂවලින් පළමු සහ විශාලතම වූයේ ජාතික ප්‍රගතිය සඳහා වූ සංගමය (UPRONA) ය.බුරුන්ඩි නිදහස සඳහා වූ තල්ලුව රුවන්ඩා විප්ලවය සහ එහි ඇති වූ අස්ථාවරත්වය සහ ජනවාර්ගික ගැටුම් මගින් බලපෑවේය. රුවන්ඩා විප්ලවයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස බොහෝ රුවන්ඩා ටුට්සි සරණාගතයින් 1959 සිට 1961 දක්වා කාලය තුළ බුරුන්ඩි වෙත පැමිණියහ.[45][46][47]බුරුන්ඩි හි පළමු මැතිවරණය 1961 සැප්තැම්බර් 8 වන දින සිදු වූ අතර ලුවී ර්වාග |
සෝර් කුමරුගේ නායකත්වයෙන් යුත් බහු-වාර්ගික එක්සත් පක්ෂයක් වන UPRONA ඡන්දදායකයින්ගේ ඡන්ද වලින් 80% කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් ලබා ගත්තේය. මැතිවරණ ඉක්බිතිව, ඔක්තෝබර් 13 වන දින, බුරුන්ඩි හි වඩාත් ජනප්‍රිය සහ සුප්‍රසිද්ධ ජාතිකවාදීන්ගෙන් කොල්ලකමින්, 29 හැවිරිදි ර්වාගසෝර් කුමරු ඝාතනය කරන ලදී.[48][49]1962 ජුලි 1 දින රට නිදහස ලබා ගත් අතර,[50] නීත්‍යානුකූලව එහි නම රුවන්ඩා-උරුන්ඩි සිට බුරුන්ඩි ලෙස වෙනස් කරන ලදී.[51] බුරුන්ඩි රාජ්‍ය ව්‍යවස්ථාපිත රාජාණ්ඩුවක් බවට පත් වූයේ, ර්වාගසෝර් කුමරුගේ පියා වන IV වන මුවාමි ම්වාම්බුට්සා, රටේ රජු ලෙස කටයුතු කරමින්ය.[52] 1962 සැප්තැම්බර් 18 දින බුරුන්ඩි එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයට එක් විය.[53]1963 දී, ම්වම්බුට්සා රජු විසින් හුටු අගමැතිවරයෙකු වූ පියරේ ගෙන්දඬුම්වේ පත් කරන ලද නමුත්, ඔහු 1965 ජනවාරි 15 වන දින එක්සත් ජනපද තානාපති කාර්යාලයේ සේවය කළ රුවන්ඩා ටුට්සි ජාතිකයෙකු විසින් ඝාතනය කරන ලදී. කොංගෝ අර්බුදයේ පුලුල් සන්දර්භය තුළ මෙම ඝාතනය සිදු වූයේ බටහිර කොමියුනිස්ට් විරෝධී රටවල් කොමියුනිස්ට් මහජන චීන සමූහාණ්ඩුව කොංගෝවේ සටන් කරන කොමියුනිස්ට් කැරලිකරුවන් සඳහා බුරුන්ඩි ප්‍රවා |
හණ පදනමක් බවට පත් කිරීමට උත්සාහ කරන විට එයට මුහුණ දෙමින් සිටි අවස්ථාවේදීය.[54] 1965 මැයි මාසයේ පැවති පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයෙන් හුටූ බහුතරයක් පාර්ලිමේන්තුවට ගෙන ආ නමුත්, ම්වාම්බුට්සා රජු ටුට්සි අගමැතිවරයෙකු පත් කළ විට, සමහර හුටුට මෙය අසාධාරණ යැයි හැඟුණු අතර වාර්ගික ආතතීන් තවත් වැඩි විය. 1965 ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී, හුටූ ආධිපත්‍යය දැරූ පොලිසියේ නායකත්වයෙන් කුමන්ත්‍රණයක් දියත් කළ නමුත් එය අසාර්ථක විය. ටුට්සි හමුදාව ආධිපත්‍යය දැරූ අතර, පසුව ටුට්සි නිලධාරි කපිතාන් මයිකල් මිකොම්බෙරෝ විසින් මෙහෙයවන ලද අතර,[55] හුටූ ඔවුන්ගේ නිලයෙන් ඉවත් කර පළිගැනීමේ ප්‍රහාර දියත් කළ අතර අවසානයේ 1972 බුරුන්ඩියන් ජන සංහාරයට පූර්වගාමීව පුද්ගලයන් 5,000 ක් දක්වා ජීවිත අහිමි විය.[56]1965 ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රණයේදී රටින් පලා ගිය ම්වම්බුට්සා රජු 1966 ජූලි මාසයේදී කුමන්ත්‍රණයකින් නෙරපා හරින ලද අතර ඔහුගේ නව යොවුන් වියේ පුත් V වන න්තරේ කුමරු සිහසුනට හිමිකම් කීවේය. එම වසරේම නොවැම්බරයේදී, ටුට්සි අගමැති, එවකට කපිතාන් මයිකල් මිකොම්බෙරෝ, තවත් කුමන්ත්‍රණයක් සිදු කළේය, මෙවර න්තරේ බලයෙන් පහකර, රාජාණ්ඩුව අහෝසි කර, ජාතිය ජනරජයක් ලෙස ප්‍ර |
කාශ කළේය, නමුත් ඔහුගේ ඒක-පක්ෂ ආන්ඩුව ඵලදායී ලෙස හමුදා ආඥාදායකත්වයක් විය.[57] ජනාධිපති ලෙස, මිකොම්බෙරෝ අප්‍රිකානු සමාජවාදයේ උපදේශකයෙකු බවට පත් වූ අතර මහජන චීන සමූහාණ්ඩුවේ සහාය ලබා ගත්තේය. ඔහු නීතිය හා සාමය පිළිබඳ දැඩි පාලන තන්ත්‍රයක් පැනවූ අතර හුටු මිලිටරිවාදය තියුනු ලෙස මර්දනය කළේය.සිවිල් යුද්ධය සහ ජන සංහාර[සංස්කරණය]1972 අප්‍රේල් අගදී, පළමු බුරුන්ඩියන් ජන සංහාරය පුපුරා යාමට සිදුවීම් දෙකක් හේතු විය. 1972 අප්‍රේල් 27 වන දින, රූමොංගේ සහ න්‍යාන්සා-ලැක් හි වැව් ආශ්‍රිත නගරවල ලිංගභේදයේ හුටු සාමාජිකයන්ගේ නායකත්වයෙන් කැරැල්ලක් ඇති වූ අතර කැරලිකරුවන් කෙටි කාලීන මාර්ටියාසෝ ජනරජය ප්‍රකාශයට පත් කළහ.[58][59] කැරලිකරුවන් ටුට්සි සහ ඔවුන්ගේ කැරැල්ලට සම්බන්ධ වීම ප්‍රතික්ෂේප කළ ඕනෑම හුටු වරුන්ට පහර දුන්හ.[60][61] මෙම ආරම්භක හුටු ව්‍යාප්තිය අතරතුර, මිනිසුන් 800 සිට 1200 දක්වා ප්‍රමාණයක් මිය ගියහ.[62] ඒ සමගම බුරුන්ඩි හි V වන න්තරේ රජු පිටුවහල් කර ආපසු පැමිණියේ රට තුළ දේශපාලන ආතතිය වැඩි කරමිනි. 1972 අප්‍රේල් 29 වන දින 24 හැවිරිදි V වන න්තරේ ඝාතනය කරන ලදී. ඊළඟ මාසවලදී, ටුට්සි ආධිපත්‍යය දරන මිචෙල් මිකො |
ම්බෙරෝගේ රජය, හුටු කැරලිකරුවන්ට එරෙහිව සටන් කිරීමට සහ ජන සංහාර කිරීමට හමුදාව යොදා ගත් අතර, හුටු බහුතරයේ ඉලක්කගත සාමාජිකයන් ඝාතනය කළේය. මුළු ජීවිත හානි සංඛ්‍යාව කිසි විටෙකත් තහවුරු වී නැත, නමුත් සමකාලීන ඇස්තමේන්තු අනුව 80,000 ත් 210,000 ත් අතර මිනිසුන් සංඛ්‍යාවක් මිය ගොස් ඇත.[63][64] මීට අමතරව, හුටු ලක්ෂ ගණනාවක් ඝාතනයෙන් සයිරේ, රුවන්ඩා සහ ටැන්සානියාවට පලා ගොස් ඇති බවට ගණන් බලා ඇත.[65][66]සිවිල් යුද්ධයෙන් සහ ජන සංහාරයෙන් පසුව, මිකොම්බෙරෝ මානසිකව කලකිරුණු අතර ඉවත් විය. 1976 දී, ටුට්සි ජාතික කර්නල් ජීන්-බැප්ටිස්ට් බගාසා, මිකොම්බෙරෝ බලයෙන් පහ කිරීමට සහ ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රවර්ධනය කිරීමට ලේ රහිත කුමන්ත්‍රණයක් මෙහෙයවීය. ඔහුගේ පරිපාලනය විසින් 1981 දී නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් කෙටුම්පත් කරන ලද අතර, එය බුරුන්ඩි රාජ්‍යයේ තත්ත්වය ඒක-පක්ෂ රාජ්‍යයක් ලෙස පවත්වාගෙන ගියේය.[67] 1984 අගෝස්තු මාසයේදී බගාසා රාජ්‍ය නායකයා ලෙස තේරී පත් විය. ඔහුගේ පාලන සමයේදී බගාසා දේශපාලන විරුද්ධවාදීන් සහ ආගමික නිදහස මර්දනය කළේය.මේජර් පියරේ බුයෝයා (ටුට්සි) 1987 දී බගාසා පෙරලා, ව්‍යවස්ථාව අත්හිටුවා දේශපාලන පක්ෂ විසුරුවා හැරිය |
ේය. ඔහු ජාතික ගැලවීම සඳහා වූ හමුදා කමිටුවක් (CSMN) මගින් නැවත හමුදා පාලනය ස්ථාපිත කළේය.[68] 1981 දී PALIPEHUTU ලෙස ප්‍රතිසංවිධානය වූ 1972 UBU හි අවශේෂයන් විසින් ප්‍රචාරය කරන ලද ටුට්සි විරෝධී වාර්ගික ප්‍රචාරණය, 1988 අගෝස්තු මාසයේදී න්ටෙගා සහ මරංගර උතුරු කොමියුනිස්ට් ප්‍රදේශවල ටුට්සි ගොවීන් ඝාතනය කිරීමට හේතු විය.[තහවුරු කර නොමැත]; සමහර ජාත්‍යන්තර රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන විශ්වාස කළේ මෙය මරණ අවතක්සේරු කරන බවයි.නව පාලන තන්ත‍්‍රය 1972 දරුණු පළිගැනීම් මුදා හැරියේ නැත. ඝාතන සඳහා කැඳවූ, සිදු කළ සහ ණය ගත් අය සඳහා පොදු සමාවක් නියම කිරීමත් සමඟ මහජන විශ්වාසය දිනා ගැනීමේ එහි උත්සාහය ඛාදනය විය. විශ්ලේෂකයින් මෙම කාල පරිච්ඡේදය "දණ්ඩමුක්තියේ සංස්කෘතියේ" ආරම්භය ලෙස හැඳින්වේ. වෙනත් විශ්ලේෂකයින් "දණ්ඩමුක්තියේ සංස්කෘතියේ" මූලාරම්භය කලින් 1965 සහ 1972 දී, හඳුනාගත හැකි හුටස් කුඩා සංඛ්‍යාවක් ටුට්සිවරුන් විශාල වශයෙන් ඝාතන මුදා හැරියේය.[තහවුරු කර නොමැත]ඝාතනයෙන් පසුව, හුටූ බුද්ධිමතුන් පිරිසක් පියරේ බුයෝයාට විවෘත ලිපියක් ලියා, පරිපාලනය තුළ හුටූගේ වැඩි නියෝජනයක් ඉල්ලා සිටියහ. ඔවුන් අත්අඩංගුවට ගෙන සිරගත කරන ලදී. සති ක |
ිහිපයකට පසු බුයෝයා, හුටු සහ ටුට්සි ඇමතිවරුන් සමාන සංඛ්‍යාවක් සහිත නව රජයක් පත් කළේය. ඔහු අගමැති ලෙස ඇඩ්‍රියන් සිබෝමානා (හුටු) පත් කළේය. ජාතික සමගිය පිළිබඳ ගැටළු විසඳීම සඳහා බුයෝයා කොමිසමක් ද නිර්මාණය කළේය.[69] 1992 දී රජය විසින් බහු-පක්ෂ ක්‍රමයක් සඳහා සම්පාදනය කරන ලද නව ව්‍යවස්ථාවක් නිර්මාණය කරන ලදී,[70] නමුත් සිවිල් යුද්ධයක් ඇති විය.1962 සහ 1993 අතර විවිධ ගැටුම් හේතුවෙන් බුරුන්ඩි හි 250,000 මිනිසුන් මිය ගිය බව ඇස්තමේන්තු කර ඇත.[71] 1962 දී බුරුන්ඩි නිදහස ලැබීමෙන් පසු, රට තුළ ජන සංහාර දෙකක් සිදු වී ඇත: 1972 දී ටුට්සි ආධිපත්‍යය දරන හමුදාව විසින් හුටස් සමූහ ඝාතනය කිරීම,[72] සහ හුටු බහුතරය විසින් 1993 දී ටුට්සි සමූහ ඝාතනය කිරීම. 2002 දී එක්සත් ජාතීන්ගේ ආරක්ෂක කවුන්සිලයට ඉදිරිපත් කරන ලද බුරුන්ඩි සඳහා වූ ජාත්‍යන්තර විමර්ශන කොමිසමේ අවසාන වාර්තාවේ මේ දෙකම ජන සංහාරයන් ලෙස විස්තර කර ඇත.[73]ටුට්සි ජාතික හමුදාව සහ හුටු ජනගහනය අතර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ යුද්ධය සඳහා පළමු උත්සාහය[සංස්කරණය]1993 ජූනි මාසයේදී බුරුන්ඩි හි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා හුටු ආධිපත්‍යය දරන පෙරමුණේ (FRODEBU) නායක මෙල්චියර් න්දදා |
යේ පළමු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී මැතිවරණයෙන් ජයග්‍රහණය කළේය. ඔහු හුටු හිතවාදී රජයකට නායකත්වය දෙමින් පළමු හුටු රාජ්‍ය නායකයා බවට පත් විය. ඔහු රටේ කටුක ජනවාර්ගික භේදය සමනය කිරීමට උත්සාහ කළද, ඔහුගේ ප්‍රතිසංස්කරණ මගින් ටුට්සි ආධිපත්‍යය දරන හමුදාවේ සොල්දාදුවන් විරුද්ධ වූ අතර, 1993 ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී අසාර්ථක හමුදා කුමන්ත්‍රණයක් මධ්‍යයේ ඔහු ඝාතනයට ලක් වූයේ මාස තුනකට පසුවය. ඉනික්බිති බුරුන්ඩි සිවිල් යුද්ධය (1993-2005) හුටු කැරලිකරුවන් සහ ටුට්සි බහුතරයේ හමුදාව අතර නිරන්තර ප්‍රචණ්ඩත්වය දක්නට ලැබුණි. ඝාතනයෙන් පසු වසර කිහිපය තුළ 300,000ක් පමණ මිනිසුන්, බොහෝ දුරට සිවිල් වැසියන් ඝාතනයට ලක් වූ බව ගණන් බලා ඇත.[74]1994 මුල් භාගයේදී, පාර්ලිමේන්තුව විසින් සයිප්‍රීන් න්ත‍්‍රයාමිරා (හුටු) ජනාධිපති ධුරයට පත් කරන ලදී. ඔහු සහ රුවන්ඩාවේ ජනාධිපති ජුවනල් හබ්යාරිමාන (හුටු) යන දෙදෙනාම 1994 අප්‍රේල් මාසයේදී ඔවුන්ගේ ගුවන් යානයට වෙඩි තැබූ විට එකට මිය ගියහ. තවත් සරණාගතයින් රුවන්ඩාවට පලා යාමට පටන් ගත්හ. පාර්ලිමේන්තුවේ කථානායක සිල්වෙස්ට්‍ර න්ටිබන්තුංගන්‍යා (හුටු) 1994 ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී ජනාධිපති ලෙස පත් කරන ලදී. පක්ෂ 13 න් 12 |
ක් සම්බන්ධ වූ සභාග රජයක් පිහිටුවන ලදී. භීතියට පත් වූ මහා සමූල ඝාතනයක් වැළකුණ නමුත් ප්‍රචණ්ඩත්වය ඇති විය. එවකට අගනුවර වූ බුජුඹුරා හි හුටු සරණාගතයින් ගණනාවක් ඝාතනය කරන ලදී.[තහවුරු කර නොමැත] ප්රධාන වශයෙන් ජාතික ප්‍රගතිය සඳහා වූ ටුට්සි සංගමය රජයෙන් සහ පාර්ලිමේන්තුවෙන් ඉවත් විය.දෙවන කොංගෝ යුද්ධයේ සටන්කාමීන්. බුරුන්ඩි කැරලිකරුවන්ට සහාය වීම්.1996 දී පියරේ බුයෝයා (ටුට්සි) නැවතත් කුමන්ත්‍රණයකින් බලය ලබා ගත්තේය. ඔහු ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව අත්හිටුවා 1998 දී ජනාධිපති ලෙස දිවුරුම් දුන්නේය. 1987 සිට 1993 දක්වා ඔහුගේ පළමු ධුර කාලයෙන් පසු ඔහුගේ දෙවන ධූර කාලය මෙය විය. කැරලිකරුවන්ගේ ප්‍රහාරවලට ප්‍රතිචාර වශයෙන්, රජය විසින් සරණාගතයින් වෙත යාමට ජනගහනයෙන් වැඩි පිරිසකට බල කෙරුනි. කඳවුරු.[තහවුරු කර නොමැත] බුයෝයාගේ පාලනය යටතේ දකුණු අප්‍රිකාවේ මැදිහත්වීමෙන් දීර්ඝ සාම සාකච්ඡා ආරම්භ විය. දෙපාර්ශවයම බුරුන්ඩි හි බලය බෙදාගැනීම සඳහා ටැන්සානියාවේ අරුෂා සහ දකුණු අප්‍රිකාවේ ප්‍රිටෝරියා යන නගරවල ගිවිසුම් අත්සන් කළහ. ගිවිසුම් සැලසුම් කිරීමට වසර හතරක් ගත විය.2000 අගෝස්තු 28 වන දින, අරුෂා සාමය සහ ප්‍රතිසන්ධාන ගිවිසුමේ |
කොටසක් ලෙස බුරුන්ඩි සඳහා සංක්‍රාන්ති රජයක් සැලසුම් කරන ලදී. සංක්‍රාන්ති ආණ්ඩුව වසර පහක් අත්හදාබැලීම් පදනමක් මත තබා ඇත. නවතා දැමූ සටන් විරාම කිහිපයකින් පසුව, 2001 සාම සැලැස්ම සහ බලය බෙදාගැනීමේ ගිවිසුම සාපේක්ෂව සාර්ථක වී ඇත. ටුට්සි-පාලිත බුරුන්ඩි රජය සහ විශාලතම හුටු කැරලිකාර කණ්ඩායම වන CNDD-FDD (ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා වූ ජාතික කවුන්සිලය-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා වූ හමුදා) අතර 2003 දී සටන් විරාමයක් අත්සන් කරන ලදී.[75]2003 දී FRODEBU නායක ඩොමිටියන් නඩයිසේ (හුටු) ජනාධිපති ලෙස තේරී පත් විය.[තහවුරු කර නොමැත] 2005 මුල් භාගයේදී බුරුන්ඩි රජයේ තනතුරු නිර්ණය කිරීම සඳහා වාර්ගික කෝටාවන් පිහිටුවන ලදී. වසර පුරා, පාර්ලිමේන්තුව සහ ජනාධිපති සඳහා මැතිවරණ පැවැත්විණි.[76]වරක් කැරලිකාර කණ්ඩායමක නායකයෙකු වූ පියරේ න්කුරුන්සිසා (හුටු), 2005 දී ජනාධිපති ලෙස තේරී පත් විය. 2008 වන විට, බුරුන්ඩියන් රජය හුටූගේ නායකත්වයෙන් යුත් පලිපෙහුටු-ජාතික විමුක්ති හමුදා (NLF)[77] සමඟ සාමය ඇති කිරීමට කතා කරමින් සිටියේය. රට.[78]සාම ගිවිසුම්[සංස්කරණය]මානුෂීය අර්බුදයට මැදිහත් වන ලෙස එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම |
් බුට්‍රොස් බුට්‍රොස්-ගාලි කළ ඉල්ලීමකට අනුව අප්‍රිකානු නායකයින් සටන් කරන කණ්ඩායම් අතර සාම සාකච්ඡා මාලාවක් ආරම්භ කළහ. 1995 දී හිටපු ටැන්සානියානු ජනාධිපති ජුලියස් නියරේරේගේ අනුග්‍රහය යටතේ සාකච්ඡා ආරම්භ කරන ලදී. ඔහුගේ අභාවයෙන් පසු දකුණු අප්‍රිකානු ජනාධිපති නෙල්සන් මැන්ඩෙලා එහි නායකත්වය ගත්තේය. සාකච්ඡා ඉදිරියට යද්දී, දකුණු අප්‍රිකානු ජනාධිපති තාබෝ ම්බෙකි සහ එක්සත් ජනපද ජනාධිපති බිල් ක්ලින්ටන් ද තම තමන්ගේ බර ලබා දුන්හ.සාම සාකච්ඡා 1 වන වටය මැදිහත්වීම්වල ස්වරූපය ගත්තේය. මෙම සාකච්ඡා ක්‍රමය රජයේ හෝ අන්තර් රාජ්‍ය නියෝජිතයන් සම්බන්ධ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික ආකාරයක් ලෙස අර්ථ දැක්විය හැකි අතර, ඔවුන් තම ධනාත්මක කීර්තිය, මැදිහත් වීම හෝ "කැරට් සහ සැරයටි" ක්‍රමය ප්‍රතිඵලයක් ලබා ගැනීමේ හෝ බල කිරීමේ මාධ්‍යයක් ලෙස භාවිතා කළ හැකිය. "කේවල් කිරීම" හෝ "ජය-පරාජය".[79]ටුට්සි සහ හුටු අතර ජනවාර්ගික පරතරය පියවීම සඳහා බුරුන්ඩි රජය සහ හමුදාව ව්‍යුහාත්මකව පරිවර්තනය කිරීම ප්රධාන අරමුණ විය. එය ප්රධාන පියවර දෙකකින් පැවැත්වීමට නියමිතව තිබුණි. පළමුව, සංක්‍රාන්ති බලය බෙදාගැනීමේ ආන්ඩුවක් පිහිටුවනු ලබන අතර, ජනාධිපතිවරුන් වසර තු |
නක ධුර කාලයක් සඳහා ධූර දරනු ඇත. දෙවන අරමුණ වූයේ කණ්ඩායම් දෙක සමානව නියෝජනය වන සන්නද්ධ හමුදා ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමයි.සාම සාකච්ඡාවල දිග්ගැස්සුනු ස්වභාවය පෙන්නුම් කළ පරිදි, මැදිහත්කරුවන් සහ සාකච්ඡා පාර්ශ්වයන් බාධා කිහිපයකට මුහුණ දුන්හ. පළමුව, බුරුන්ඩියානු නිලධාරීන් ඉලක්ක "යථාර්ථවාදී" ලෙස වටහා ගත් අතර ගිවිසුම අපැහැදිලි, පරස්පර විරෝධී සහ ව්‍යාකූල ලෙස සැලකූහ. දෙවනුව, සහ සමහර විට වඩාත්ම වැදගත් දෙය නම්, බුරුන්ඩියන් විශ්වාස කළේ සටන් විරාමයක් නොමැතිව ගිවිසුම අදාළ නොවන බවයි. මේ සඳහා කැරලිකාර කණ්ඩායම් සමඟ වෙනම සහ සෘජු සාකච්ඡා අවශ්‍ය වේ. ප්රධාන හුටු පක්ෂය බලය බෙදාගැනීමේ ආන්ඩුවක් ඉදිරිපත් කිරීම ගැන සැක පහළ විය; පසුගිය ගිවිසුම්වලදී ටුට්සිවරුන් විසින් තමන්ව රැවටූ බවට ඔවුහු චෝදනා කළහ.2000 දී,[80] බුරුන්ඩියන් ජනාධිපතිවරයා ගිවිසුමට අත්සන් තැබූ අතර, සටන් කරන හුටු සහ ටුට්සි කන්ඩායම් 19 න් 13 ක්ම අත්සන් කරන ලදී. නව රජයට නායකත්වය දෙන්නේ කුමන කණ්ඩායමද සහ සටන් විරාමය ආරම්භ වන්නේ කවදාද යන්න පිළිබඳව මතභේද පැවතුනි. සාම සාකච්ඡා නරක් වූයේ ගිවිසුම අත්සන් කිරීම ප්‍රතික්ෂේප කළ දැඩි මතධාරී ටුට්සි සහ හුටු කණ්ඩායම් ය; |
එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ප්‍රචණ්ඩත්වය උත්සන්න විය. වසර තුනකට පසුව ටැන්සානියාවේ පැවති අප්‍රිකානු නායකයින්ගේ සමුළුවකදී, බුරුන්ඩි ජනාධිපති සහ ප්රධාන විපක්ෂය වන හුටු කණ්ඩායම ගැටුම අවසන් කිරීම සඳහා ගිවිසුමකට අත්සන් තැබූහ. අත්සන් කළ මන්ත්‍රීවරුන්ට ආණ්ඩුව තුළ ඇමැති ධුර පිරිනැමිණි. කෙසේ වෙතත්, ජාතික විමුක්තිය සඳහා වූ බලවේග වැනි කුඩා සටන්කාමී හුටු කණ්ඩායම් ක්‍රියාකාරීව පැවතුනි.එක්සත් ජාතීන්ගේ මැදිහත්වීම[සංස්කරණය]1993 සහ 2003 අතර, ටැන්සානියාවේ, දකුණු අප්‍රිකාවේ සහ උගන්ඩාවේ ප්‍රාදේශීය නායකයින් විසින් අධීක්ෂණය කරන ලද සාම සාකච්ඡා වට ගණනාවක්, තරඟ කරන කණ්ඩායම් බහුතරයක් තෘප්තිමත් කිරීම සඳහා ක්‍රමයෙන් බලය බෙදාගැනීමේ ගිවිසුම් ස්ථාපිත කරන ලදී. පිටුවහල් කිරීමෙන් ආපසු පැමිණෙන බුරුන්ඩි නායකයින් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා මුලින් දකුණු අප්‍රිකානු ආරක්ෂණ ආධාරක කණ්ඩායම යොදවා ඇත. මෙම බලවේග බුරුන්ඩි වෙත අප්‍රිකානු සංගමයේ මෙහෙයුමේ කොටසක් බවට පත් වූ අතර, සංක්‍රාන්ති ආන්ඩුවක් ස්ථාපනය කිරීම අධීක්ෂණය කිරීමට උපකාර විය. 2004 ජුනි මාසයේදී, බුරුන්ඩිහි දැනටමත් කැපී පෙනෙන ලෙස දියුණු වී ඇති සාම ක්‍රියාවලිය සඳහා ජාත්‍යන්තර සහයෝගය වර්ධ |
නය වීමේ සංඥාවක් ලෙස එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය සාම සාධක වගකීම් භාර ගත්තේය.[81]එක්සත් ජාතීන්ගේ ප්‍රඥප්තියේ VII පරිච්ඡේදය යටතේ දූත මණ්ඩලයේ විධානය වී ඇත්තේ සටන් විරාමය නිරීක්ෂණය කිරීම, නිරායුධකරණය, හිටපු හමුදා නිලධාරීන් බල ගැන්වීම සහ නැවත ඒකාබද්ධ කිරීම, මානුෂීය ආධාර සහ සරණාගතයින් සහ IDP ආපසු පැමිණීම, මැතිවරණවලට සහාය වීම, ජාත්‍යන්තර කාර්ය මණ්ඩලය ආරක්ෂා කිරීම සහ බුරුන්ඩි සිවිල් වැසියන්, නීතිවිරෝධී අවි ප්‍රවාහයන් නැවැත්වීම ඇතුළු බුරුන්ඩි හි කරදරකාරී දේශසීමා නිරීක්ෂණය කිරීම සහ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව, අධිකරණය, සන්නද්ධ හමුදා සහ පොලිසිය ඇතුළු ආයතනික ප්‍රතිසංස්කරණ සිදු කිරීමට සහාය වීම. මෙම මෙහෙයුම සඳහා හමුදා සාමාජිකයින් 5,650 ක්, සිවිල් පොලිස් නිලධාරීන් 120 ක් සහ ජාත්‍යන්තර සහ දේශීය සිවිල් පුද්ගලයින් 1,000 ක් පමණ වෙන් කර ඇත. මෙහෙයුම හොඳින් ක්‍රියාත්මක වී ඇත. එය ක්‍රියාත්මක වී මහජන ඡන්දයෙන් තේරී පත්වන රජයකට සංක්‍රමණය වෙමින් පවතින සංක්‍රාන්ති රජයෙන් විශාල ප්‍රතිලාභ ලබා ඇත.[82]මුල් අවධියේ ඇති ප්රධාන දුෂ්කරතාවය වූයේ අවසාන හුටු ජාතිකවාදී කැරලිකාර කණ්ඩායම විසින් සාම ක්‍රියාවලියට අඛණ්ඩව ප්‍රතිරෝධය දැක්ව |
ීමයි. මෙම සංවිධානය එක්සත් ජාතීන්ගේ පැවැත්ම නොතකා අගනුවරට පිටතින් එහි ප්‍රචණ්ඩ ගැටුම් දිගටම කරගෙන ගියේය. 2005 ජූනි වන විට, කණ්ඩායම සටන් නතර කර ඇති අතර එහි නියෝජිතයන් නැවත දේශපාලන ක්‍රියාවලියට ගෙන එන ලදී. සියලුම දේශපාලන පක්ෂ අන්තර් වාර්ගික බලය බෙදාගැනීම සඳහා වූ සූත්‍රයක් පිළිගෙන ඇත: ජනවාර්ගික වශයෙන් ඒකාබද්ධ නොවන්නේ නම් කිසිදු දේශපාලන පක්ෂයකට රජයේ කාර්යාල වෙත ප්‍රවේශය ලබා ගත නොහැක.[83]එක්සත් ජාතීන්ගේ දූත මෙහෙවරේ අවධානය යොමු වී තිබුණේ මැතිවරණයක් පවත්වා නව රජයක් පිහිටුවීමට හැකිවන පරිදි, බලය බෙදාගැනීමේ විධිවිධාන මහජන ඡන්දයෙන් සම්මත වූ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවකට ඇතුළත් කිරීමයි. මැතිවරණ සූදානමට සමගාමීව නිරායුධකරණය, බලමුලු ගැන්වීම සහ නැවත ඒකාබද්ධ කිරීම සිදු කරන ලදී. 2005 පෙබරවාරියේදී, ව්‍යවස්ථාව 90% කට වැඩි මහජන ඡන්දයෙන් අනුමත විය. 2005 මැයි, ජුනි සහ අගෝස්තු මාසවලදී පාර්ලිමේන්තුව සහ ජනාධිපති ධූරය සඳහා ප්‍රාදේශීය මට්ටමින් වෙන වෙනම මැතිවරණ තුනක් ද පැවැත්විණි.සරණාගතයින් ආපසු පැමිණීම සහ යුද්ධයෙන් වෙහෙසට පත් ජනගහනය සඳහා ප්‍රමාණවත් ආහාර සැපයීම සම්බන්ධයෙන් තවමත් යම් දුෂ්කරතා පවතින අතර, කලින් සටන් වැදුණ |
ු නායකයින් බහුතරයකගේ මෙන්ම විශාල ජනගහනයක විශ්වාසය හා විශ්වාසය දිනා ගැනීමට මෙහෙයුම සමත් විය.[84] එය පාසල්, අනාථ නිවාස, සෞඛ්ය සායන සහ ජල මාර්ග වැනි යටිතල පහසුකම් ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම සහ ගොඩනැගීම ඇතුළු "ඉක්මන් බලපෑම" ව්‍යාපෘති කිහිපයකට සම්බන්ධ විය.2006 සිට 2018 දක්වා[සංස්කරණය]2006 දී බුජුඹුරා අගනුවර දර්ශනය.බුරුන්ඩි හි ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රයත්නයන් ප්‍රායෝගිකව ක්‍රියාත්මක වීමට පටන් ගත්තේ 2006 වසරෙන් පසුවය. එක්සත් ජාතීන්ගේ සාමසාධක මෙහෙයුම වසා දමා ප්‍රතිනිර්මාණයට උදව් කිරීම කෙරෙහි නැවත අවධානය යොමු කරන ලදී.[85] ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා, රුවන්ඩාව, ඩීආර් කොංගෝ සහ බුරුන්ඩි මහා විල් රටවල කලාපීය ආර්ථික ප්‍රජාව නැවත ආරම්භ කරන ලදී.[86] මීට අමතරව, බුරුන්ඩි, රුවන්ඩාව සමඟ 2007 දී නැගෙනහිර අප්‍රිකානු ප්‍රජාවට සම්බන්ධ විය.කෙසේ වෙතත්, 2006 සැප්තැම්බරයේ රජය සහ ඉතිරිව සිටි අවසන් සන්නද්ධ විපක්ෂ කණ්ඩායම වන FLN (NLF හෝ FROLINA ලෙසද හඳුන්වනු ලබන ජාතික විමුක්තිය සඳහා වූ බලවේග) අතර සටන් විරාමයේ නියමයන් සම්පුර්ණයෙන්ම ක්‍රියාත්මක නොවූ අතර ජ්‍යෙෂ්ඨ FLN සාමාජිකයින් පසුව සටන් විරාම නිරීක්ෂණ කණ්ඩාය |
මෙන් ඉවත් විය. , ඔවුන්ගේ ආරක්ෂාවට තර්ජනයක් ඇති බව පවසමින්.[87] 2007 සැප්තැම්බරයේදී, ප්‍රතිවාදී FLN කන්ඩායම් අගනුවර ගැටුමක් ඇති කර ගත් අතර, සටන්කරුවන් 20 දෙනෙකු මරා දමා පදිංචිකරුවන් පලා යාමට පටන් ගත්හ. රටේ අනෙකුත් ප්‍රදේශවල කැරලිකරුවන්ගේ වැටලීම් වාර්තා විය.[88] නිරායුධකරණය සහ දේශපාලන සිරකරුවන් නිදහස් කිරීම සම්බන්ධයෙන් කැරලිකාර කන්ඩායම් රජය සමඟ එකඟ නොවීය.[89] 2007 අග සහ 2008 මුල් භාගයේදී FLN සටන්කාමීන් හිටපු සටන්කාමීන් ජීවත් වූ රජයේ ආරක්ෂිත කඳවුරුවලට පහර දුන්හ. ග්‍රාමීය වැසියන්ගේ නිවාසද කොල්ලකෑමට ලක් විය.[90]ඇම්නෙස්ටි ඉන්ටර්නැෂනල් හි 2007 වාර්තාව[91] වැඩිදියුණු කළ යුතු බොහෝ ක්ෂේත්‍ර ගැන සඳහන් කරයි. සිවිල් වැසියන් FLN විසින් නැවත නැවතත් කරන ලද ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියාවලට ගොදුරු වේ. දෙවැන්න ළමා සොල්දාදුවන් ද බඳවා ගනී. කාන්තාවන්ට එරෙහි ප්‍රචණ්ඩත්වය ඉහළ මට්ටමක පවතී. අපරාධකරුවන් රාජ්‍යයේ නඩු පැවරීමෙන් සහ දඬුවම්වලින් නිතිපතා ගැලවී යයි. අධිකරණ පද්ධතිය ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමේ හදිසි අවශ්‍යතාවක් පවතී. ජන සංහාරය, යුද අපරාධ සහ මනුෂ්‍යත්වයට එරෙහි අපරාධ දිගටම දඬුවම් නොලබා සිදු විය.[තහවුරු කර නොමැත]2008 මාර්ත |
ු අගදී, FLN විසින් ඔවුන්ට අත්අඩංගුවට ගැනීමෙන් 'තාවකාලික මුක්තිය' සහතික කරන නීතියක් සම්මත කරන ලෙස පාර්ලිමේන්තුවට උත්සාහ කළේය.[92] මෙමගින් සාමාන්‍ය අපරාධ ආවරණය වනු ඇත, නමුත් යුද අපරාධ හෝ මනුෂ්‍යත්වයට එරෙහි අපරාධ වැනි ජාත්‍යන්තර මානුෂීය නීතියේ බරපතල උල්ලංඝනයන් නොවේ.2008 අප්‍රේල් 17 වන දින FLN බුජුම්බුරාට බෝම්බ හෙලීය. බුරුන්ඩියන් හමුදාව ආපසු සටන් කළ අතර FLN දැඩි පාඩු ලැබීය. 2008 මැයි 26 දින නව සටන් විරාමයක් අත්සන් කරන ලදී. 2008 අගෝස්තු මාසයේදී, ජනාධිපති න්කුරුන්සිසා, දකුණු අප්‍රිකාවේ ආරක්ෂාව සහ ආරක්ෂාව පිළිබඳ අමාත්‍ය චාල්ස් නකකුල ගේ මැදිහත්වීමෙන් FLN නායක අගතොන් ර්වාසා හමුවිය. මෙය 2007 ජූනි මාසයෙන් පසු සිදු වූ පළමු සෘජු රැස්වීම විය. සාම සාකච්ඡා වලදී ඇති විය හැකි ඕනෑම ආරවුල් විසඳීමට කොමිසමක් පිහිටුවීම සඳහා සතියකට දෙවරක් හමුවීමට දෙදෙනාම එකඟ වූහ.[93]එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය එහි සාමය ගොඩනැගීමේ මුලපිරීම්වල බලපෑම ඇගයීමට උත්සාහ කර ඇත. 2010 ගණන්වල මුල් භාගයේදී, බුරුන්ඩි හි එක්සත් ජාතීන්ගේ සාම සාධක මෙහෙයුම, රට තුළ අවි ආයුධ පැතිරීම සැලකිල්ලට ගෙන, එකතු කරන ලද ආයුධ සංඛ්‍යාව ගණනය කිරීමෙන් එහි නිරායුධ |
කරණය, බලමුලු ගැන්වීම සහ නැවත ඒකාබද්ධ කිරීමේ වැඩසටහනේ සාර්ථකත්වය තක්සේරු කිරීමට උත්සාහ කළේය. කෙසේ වෙතත්, මෙම ඇගයීම් සාමය ගොඩනැගීමේ මුලපිරීම් වල බලපෑම ඇගයීමේ දී සැලකිය යුතු ප්‍රාදේශීය ජනගහණයෙන් දින ඇතුලත් කිරීමට අපොහොසත් විය.[94]2012 වන විට, බුරුන්ඩි, අල්-ෂබාබ් සටන්කාමීන්ට එරෙහිව සෝමාලියාවට යන මෙහෙයුම ඇතුළුව අප්‍රිකානු සංගමයේ සාම සාධක මෙහෙයුම් සඳහා සහභාගී වෙමින් සිටියේය.[95] 2014 දී, සත්‍ය හා ප්‍රතිසන්ධාන කොමිසම පිහිටුවන ලද අතර, මුලින් වසර හතරක් සඳහා වන අතර පසුව 2018 දී තවත් හතරක් සඳහා දීර්ඝ කරන ලදී.[96][97]2015 නොසන්සුන්තාව[සංස්කරණය]2015 අප්‍රේල් මාසයේදී පාලක පක්ෂය විසින් ජනාධිපති පියරේ න්කුරුන්සිසා තුන්වන වරටත් බලයට පත්වන බව ප්‍රකාශ කිරීමෙන් පසු විරෝධතා ඇති විය.[98] විරෝධතාකරුවන් කියා සිටියේ න්කුරුන්සිසා ට තුන්වන වරටත් නිලවරණයට ඉදිරිපත් විය නොහැකි බවයි. නමුත් රටේ ව්‍යවස්ථාපිත අධිකරණය න්කුරුන්සිසා සමග එකඟ විය (එහි සමහර සාමාජිකයින් ඡන්දය ප්‍රකාශ කරන අවස්ථාවේ රටින් පලා ගොස් ඇතත්).[99]මැයි 13 දින කුමන්ත්‍රණයක් දියත් කිරීමට උත්සාහ කළද එය න්කුරුන්සිසා බලයෙන් පහ කිරීමට අසාර්ථක විය.[100][ |
101] ඔහු නැවත බුරුන්ඩි වෙත පැමිණ, ඔහුගේ රජය පිරිසිදු කිරීමට පටන් ගත් අතර, කුමන්ත්‍රණ නායකයින් කිහිප දෙනෙකු අත්අඩංගුවට ගත්තේය.[102][103][104][105][106] කුමන්ත්‍රණයට උත්සාහ කිරීමෙන් පසුව, විරෝධතා දිගටම පැවති අතර මානුෂීය හදිසි අවස්ථාවක් ඇති කරමින් මැයි 20 වන විට 100,000 කට අධික පිරිසක් රටින් පලා ගියහ. නීති විරෝධී ඝාතන, වධහිංසා පැමිණවීම්, අතුරුදහන් කිරීම් සහ අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ නිදහස සීමාකිරීම් ඇතුළු මානව හිමිකම් අඛණ්ඩව සහ පුලුල්ව උල්ලංඝණය කිරීම් පිළිබඳ වාර්තා තිබේ.[107][108]එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය, අප්‍රිකානු සංගමය, එක්සත් ජනපදය, ප්‍රංශය, දකුණු අප්‍රිකාව, බෙල්ජියම සහ වෙනත් විවිධ ආන්ඩු විසින් කරන ලද ඉල්ලීම් නොතකා, ආණ්ඩු පක්ෂය ජුනි 29 වන දින පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය පැවැත්වූ නමුත් විපක්ෂය විසින් මේවා වර්ජනය කරන ලදී.2016 සැප්තැම්බර් 30 වන දින, එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලය 33/24 යෝජනාව හරහා බුරුන්ඩි පිළිබඳ විමර්ශන කොමිෂන් සභාව පිහිටුවන ලදී. එහි විධානය වන්නේ "2015 අප්‍රේල් මාසයේ සිට බුරුන්ඩි හි සිදු වූ මානව හිමිකම් උල්ලංඝනයන් සහ අපයෝජනයන් පිළිබඳව පුළුල් විමර්ශනයක් පැවැත්වීම, චෝදනා |
කරන අපරාධකරුවන් හඳුනා ගැනීම සහ නිර්දේශ සකස් කිරීම."[109] 2017 සැප්තැම්බර් 29 වන දින බුරුන්ඩි පිළිබඳ විමර්ශන කොමිෂන් සභාව බුරුන්ඩි රජයෙන් ඉල්ලා සිටියේය. බරපතළ මානව හිමිකම් කඩකිරීම්වලට තිත තැබුවා. එය තවදුරටත් අවධාරනය කලේ, "කොමිසමේ නැවත නැවත ඉල්ලීම් සහ මුලපිරීම් නොතකා බුරුන්ඩි ආන්ඩුව විමර්ශන කොමිෂන් සභාව සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීම මෙතෙක් ප්‍රතික්ෂේප කර ඇත."[110] කොමිසම ලේඛනගත කරන ලද උල්ලංඝනයන් අතර අත්තනෝමතික අත්අඩංගුවට ගැනීම් සහ රඳවා තබා ගැනීම්, වධහිංසා සහ කුරිරු ක්‍රියා ඇතුළත් වේ. අමානුෂික හෝ අවමන් සහගත සැලකීම, නීති විරෝධී මරණ දණ්ඩනය, බලහත්කාරයෙන් අතුරුදහන් කිරීම්, ස්ත්‍රී දූෂණ සහ වෙනත් ආකාරයේ ලිංගික හිංසනයන්."[111]2018 සිට වර්තමානය දක්වා[සංස්කරණය]2018 මැයි මාසයේ පැවති ව්‍යවස්ථාමය ජනමත විචාරණයකදී, බුරුන්ඩියන් 79.08% කින් 2034 දක්වා බලයේ සිටීමට න්කුරුන්සිසා සහතික කළ සංශෝධිත ව්‍යවස්ථාවක් අනුමත කරන ලදී.[112][113] කෙසේ වෙතත්, බොහෝ නිරීක්ෂකයින් මවිතයට පත් කරමින්, න්කුරුන්සිසා පසුව නිවේදනය කළේ, 2020 මහ මැතිවරණයේදී නව ජනාධිපතිවරයෙකු තෝරා පත් කර ගැනීමට මග පාදමින් තවත් වාරයක් සේවය කිරීමට අදහස |
් නොකරන බවයි.[114]2020 මැයි 20 දින, CNDD-FDD විසින් න්කුරුන්සිසා ගේ අනුප්‍රාප්තිකයා ලෙස තෝරා ගත් අපේක්ෂකයෙකු වූ එවරිස්ටේ න්ඩයිෂිමියේ 71.45% ඡන්ද ලබා ගනිමින් මැතිවරණය ජයග්‍රහණය කළේය.[115] ඉන් ටික කලකට පසු, 2020 ජූනි 9 දින, න්කුරුන්සිසා වයස අවුරුදු 55 දී හෘදයාබාධයකින් මිය ගියේය.[116] ඔහුගේ මරණය COVID-19 සම්බන්ධ බවට යම් අනුමානයක් තිබුනද, මෙය තහවුරු කර නැත.[117] ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනුව, 2020 ජූනි 18 වන දින න්දයිෂිමියේ ගේ පදවි ප්‍රාප්තිය තෙක් ජාතික සභාවේ සභාපති පැස්කල් නයබෙන්ඩ රජය මෙහෙයවීය.[118][119]2021 දෙසැම්බරයේ විශාල බන්ධනාගාර ගින්නක් දුසිම් ගනනක් මිය ගියේය.[120]ජාත්‍යන්තර මුල්‍ය අරමුදලේ තක්සේරුවකට අනුව 2022 නොවැම්බරයේදී, COVID-19 වසංගතය සහ යුක්‍රේනය රුසියානු ආක්‍රමණයට එල්ල වූ අභියෝගවලදී, බුරුන්ඩිහි ආර්ථික වර්ධනය සියයට 3 දක්වා තරමක් වැඩි විය.දැනට, බුරුන්ඩි ඒක පුද්ගල $270 ක දළ ජාතික ආදායම (GNI) මත පදනම්ව, පෘථිවිය මත දුප්පත්ම ජාතියක් ලෙස පවතී.[121]ආණ්ඩුව[සංස්කරණය]පියරේ නුකුරුන්සිසා, 2005 සිට 2020 දක්වා බුරුන්ඩි ජනාධිපති.බුරුන්ඩි දේශපාලන ක්‍රමය බහු-පක්ෂ රාජ්‍යයක් මත පදනම් වූ ජන |
ාධිපති නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජනරජයකි. බුරුන්ඩි ජනාධිපතිවරයා රාජ්‍ය නායකයා සහ රජයේ ප්‍රධානියා වේ. බුරුන්ඩි හි දැනට ලියාපදිංචි පක්ෂ 21ක් ඇත.[122] 1992 මාර්තු 13 දින, ටුට්සි කුමන්ත්‍රණ නායක පියරේ බුයෝයා විසින් ව්‍යවස්ථාවක් ස්ථාපිත කරන ලදී,[123] එය බහු-පක්ෂ දේශපාලන ක්‍රියාවලියක් සඳහා සම්පාදනය කරන ලද අතර බහු-පක්ෂ තරඟයක් පිළිබිඹු කරයි.[124] වසර හයකට පසු, 1998 ජූනි 6 වන දින, ව්‍යවස්ථාව වෙනස් කරන ලද අතර, ජාතික සභාවේ ආසන පුළුල් කරමින් සහ උප සභාපතිවරුන් දෙදෙනෙකු සඳහා ප්‍රතිපාදන සම්පාදනය කරන ලදී. අරුෂා ගිවිසුම නිසා බුරුන්ඩි 2000 දී සංක්‍රාන්ති රජයක් ක්‍රියාත්මක කළේය.[125]බුරුන්ඩි හි ව්‍යවස්ථාදායක ශාඛාව සංක්‍රාන්ති ජාතික සභාව සහ සංක්‍රාන්ති සෙනෙට් සභාවෙන් සමන්විත ද්විමණ්ඩල සභාවකි. 2004 වන විට, සංක්‍රාන්ති ජාතික සභාව සාමාජිකයින් 170 කින් සමන්විත වූ අතර, බුරුන්ඩි හි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා පෙරමුණ ආසනවලින් 38% ක් ද, සභාවෙන් 10% ක් UPRONA විසින් පාලනය කරන ලදී. ආසන පනස් දෙකක් වෙනත් පක්ෂවලට හිමිවිය. බුරුන්ඩි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව මගින් සංක්‍රාන්ති ජාතික සභාව තුළ නියෝජනය 60% හුටු, 40% ටුට්සි සහ 30% ක |
ාන්තා සාමාජිකයින් මෙන්ම බට්වා සාමාජිකයින් තිදෙනෙකුට අනුකූල විය යුතුය.[126] ජාතික සභාවේ සාමාජිකයින් මහජන ඡන්දයෙන් තේරී පත් වන අතර වසර පහක ධුර කාලයක් සේවය කරයි.[127]සංක්‍රාන්ති සෙනෙට් සභාවට සාමාජිකයින් පනස් එක් දෙනෙකු සිටින අතර ආසන තුනක් හිටපු ජනාධිපතිවරුන් සඳහා වෙන් කර ඇත. බුරුන්ඩි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ නියමයන් නිසා සෙනෙට් සභිකයින්ගෙන් 30%ක් කාන්තාවන් විය යුතුය. සෙනෙට් සභිකයින් තෝරා පත් කර ගනු ලබන්නේ බුරුන්ඩි හි එක් එක් පළාත් සහ කොමියුනිස් සාමාජිකයින්ගෙන් සමන්විත මැතිවරණ විද්‍යාල මගිනි.[128] බුරුන්ඩි හි සෑම පළාත් දහඅටකටම එක් හුටු සහ එක් ටුට්සි සෙනෙට් සභිකයෙකු තෝරා ගනු ලැබේ. සංක්‍රාන්ති සෙනෙට් සභාව සඳහා එක් වාරයක් වසර පහකි.[129]බුරුන්ඩි හි ව්‍යවස්ථාදායක ශාඛාව එක්ව වසර පහක ධූර කාලයකට ජනාධිපතිවරයා තෝරා පත් කර ගනී.[130] බුරුන්ඩි ජනාධිපතිවරයා විධායක ශාඛාවේ කොටසක් වන ඔහුගේ අමාත්‍ය මණ්ඩලයට නිලධාරීන් පත් කරයි.[131] ජනාධිපතිවරයාට අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ සේවය කිරීම සඳහා සංක්‍රාන්ති සෙනෙට් සභාවේ සාමාජිකයින් දාහතර දෙනෙකු තෝරා ගත හැකිය.[132] අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ සාමාජිකයන් බුරුන්ඩි ව්‍යවස්ථාදායකයෙන් තුනෙන් දෙ |
කක අනුමැතිය ලැබිය යුතුය. ජනාධිපතිවරයා උප සභාපතිවරුන් දෙදෙනෙකු ද තෝරා ගනී.[133] 2015 මැතිවරණයෙන් පසු බුරුන්ඩි හි ජනාධිපති වූයේ පියරේ න්කුරුන්සිසා ය. පළමු උප සභාපතිවරයා වූයේ තෙරේන්ස් සිනුංගුරුසා වන අතර දෙවන උප සභාපති වූයේ ගර්වයිස් රූෆිකිරි ය.[134]2020 මැයි 20 දින, CNDD-FDD විසින් න්කුරුන්සිසා ගේ අනුප්‍රාප්තිකයා ලෙස තෝරා ගත් අපේක්ෂකයෙකු වන එවරිස්ටේ න්ඩයිෂිමියේ 71.45% ඡන්ද ලබා ගනිමින් මැතිවරණය ජයග්‍රහණය කළේය. ඉන් ටික කලකට පසු, 2020 ජූනි 9 වන දින, වයස අවුරුදු 55 දී, හෘදයාබාධයකින් න්කුරුන්සිසා මිය ගියේය. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනුව, ජාතික සභාවේ සභාපති පැස්කල් නයබෙන්ද, 2020 ජුනි 18 වන දින න්ඩයිෂිමියේ ගේ පදවි ප්‍රාප්තිය දක්වා රජය මෙහෙයවීය.[135][136]Cour Suprême (ශ්රෙෂ්ඨාධිකරණය) යනු බුරුන්ඩි හි ඉහළම අධිකරණයයි. ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට කෙළින්ම පහළින් අභියාචනාධිකරණ තුනක් ඇත. බුරුන්ඩි හි එක් එක් පලාත්වල මෙන්ම ප්‍රාදේශීය විනිශ්චය සභා 123ක අධිකරණ අධිකරණ ලෙස පළමු අවස්ථාවෙහි විනිශ්චය සභා භාවිතා වේ.[137]මානව හිමිකම්[සංස්කරණය]බ්‍රසල්ස් හි බුරුන්ඩි තානාපති කාර්යාලයමාධ්‍යවේදී ජීන් ක්ලෝඩ් කැවුම්බාගු ඔහුගේ වා |
ර්තාකරණයට අදාළ ගැටළු සඳහා ඔහුව අත්අඩංගුවට ගැනීම් සහ නඩු විභාග කිරීම සම්බන්ධයෙන් හියුමන් රයිට්ස් වොච්[138] ඇතුළු මානව හිමිකම් සංවිධාන විසින් බුරුන්ඩි රජය නැවත නැවතත් විවේචනයට ලක් කර ඇත. ඇම්නෙස්ටි ඉන්ටර්නැෂනල් (AI) ඔහුව හෘද සාක්ෂියේ සිරකරුවෙකු ලෙස නම් කළ අතර ඔහුව "වහාම සහ කොන්දේසි විරහිතව නිදහස් කරන ලෙස" ඉල්ලා සිටියේය.2009 අප්‍රේල් මාසයේදී බුරුන්ඩි රජය සමලිංගිකත්වය අපරාධයක් බවට පත් කිරීම සඳහා නීතිය වෙනස් කළේය. සම්මුතිවාදී සමලිංගික සබඳතා සම්බන්ධයෙන් වැරදිකරුවන් වන පුද්ගලයන්ට වසර දෙක තුනක සිරදඬුවමක් සහ බුරුන්ඩියන් ෆ්රෑන්ක් 50,000 සිට 100,000 දක්වා දඩයකට යටත් වේ.[139] ජාත්‍යන්තර සහ කලාපීය මානව හිමිකම් නීතිය යටතේ බුරුන්ඩි හි වගකීම් උල්ලංඝනය කිරීමක් ලෙසත්, පුද්ගලිකත්වය සඳහා ඇති අයිතිය සහතික කරන ව්‍යවස්ථාවට පටහැනිව සිදු කිරීමක් ලෙසත් ඇම්නෙස්ටි ඉන්ටර්නැෂනල් විසින් මෙම ක්‍රියාව හෙළා දැක ඇත.[140]බුරුන්ඩි 2017 ඔක්තෝබර් 27 දින ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණයෙන් (ICC) නිල වශයෙන් ඉවත් වූ අතර, එසේ කළ ලොව පළමු රට වේ.[141] 2017 සැප්තැම්බර වාර්තාවකින් එක්සත් ජාතීන් විසින් විවිධ අපරාධ සහ මානව හිමිකම් උල්ලංඝනය |
කිරීම්, එනම් අධිකරණයට පරිබාහිර ඝාතන, වධහිංසා පැමිණවීම් සහ ලිංගික ප්‍රචණ්ඩත්වය වැනි චෝදනා එල්ල කිරීමෙන් පසුව මෙම පියවර ගෙන ඇත.[142] ICC 2017 නොවැම්බර් 9 දින නිවේදනය කළේ බුරුන්ඩි සාමාජිකයෙකුව සිටි කාලයේ සිට මානව හිමිකම් කඩකිරීම් තවමත් නඩු පවරන බවයි.[143][144]අනු කොටස්[සංස්කරණය]බුරුන්ඩි පළාත් 18කට, කොමියූන් 119කට,[145] සහ කොලින් (කඳු) 2,638කට බෙදා ඇත.[146] පළාත් ආණ්ඩු මෙම සීමා මායිම් මත ව්‍යුහගත වී ඇත.බුරුන්ඩි හි පළාත් සහ කොමියූන් 1959 නත්තල් දිනයේදී බෙල්ජියම් යටත් විජිත නියෝගයක් මගින් නිර්මාණය කරන ලදී. ඔවුන් පෙර පැවති ප්‍රධානීන්ගේ ක්‍රමය ප්‍රතිස්ථාපනය කරන ලදී.[147]2000 දී, බුජුඹුරා ආවරණය වන පළාත බුජුඹුර ග්‍රාමීය සහ බුජුඹුර මයිරී යන පළාත් දෙකකට වෙන් කරන ලදී.[148] නවතම පළාත වන රුමොංගේ, 2015 මාර්තු 26 වන දින බුජුඹුර ග්‍රාමීය සහ බුරුරි යන ප්‍රදේශවලින් නිර්මාණය කරන ලදී.[149]බුරුන්ඩි පළාත් සිතියම2022 ජූලි මාසයේදී බුරුන්ඩි රජය රටේ භෞමික අනුකොටස් සම්පූර්ණයෙන් ප්‍රතිසංස්කරණය කරන බව නිවේදනය කළේය. යෝජිත වෙනස මඟින් පළාත් ප්‍රමාණය 18 සිට 5 දක්වා අඩු කරනු ඇති අතර කොමියුනිස්ට් ප්‍රමාණය 119 සිට |
42 දක්වා අඩු කරනු ඇත. එම වෙනස බලාත්මක වීමට බුරුන්ඩි පාර්ලිමේන්තුවේ අනුමැතිය අවශ්‍ය වේ.[150]පළාතඅගනගරයප්‍රමාණය(ව.කි.)ජනගහණය(2008)ජනගණත්වය(ව.කි.ට)කොමියූන්නැගෙනහිර බුරුන්ඩිකැන්කුසෝකැන්කුසෝ1,964.54228,873165.05ගීතේගාගීතේගා1,978.96725,223366.511රූටානාරූටානා1,959.45333,510170.26රුයිගිරුයිගි2,338.88400,530171.27උතුරු බුරුන්ඩිකරුසිකරුසි1,457.40436,443299.57කයන්සාකයන්සා1,233.24585,412474.79කිරුන්දෝකිරුන්දෝ1,703.34628,256368.87මුයිංගාමුයිංගා1,836.26632,409344.47එන්ගෝසිඑන්ගෝසි1,473.86660,717448.39දකුණු බුරුන්ඩිබුරුරිබුරුරි1,644.68313,102190.46මාකම්බාමාකම්බා1,959.60430,899219.96රුමොන්ජ්රුමොන්ජ්1,079.72352,026326.05බටහිර බුරුන්ඩිබුබන්සාබුබන්සා1,089.04338,023310.45බුජුඹුරා මයිරිබුජුඹුරා86.52497,1665746.313බුජුඹුරා රූරල්ඉසාලේ1,059.84464,818438.69සිබිටෝක්සිටිටෝක්1,635.5346 |
0,435281.56මුරම්ව්‍යාමුරම්ව්‍යා695.52292,589420.75ම්වාරෝම්වාරෝ839.60273,143325.36භූගෝලය[සංස්කරණය]බුරුන්ඩි සිතියමඅප්‍රිකාවේ කුඩාම රටවලින් එකක් වන බුරුන්ඩි යනු ගොඩබිම් සහිත සහ සමක දේශගුණයක් ඇත.බුරුන්ඩි යනු ඇල්බර්ටයින් රිෆ්ට් හි කොටසකි, නැගෙනහිර අප්‍රිකානු රිෆ්ට් හි බටහිර දිගුව, උතුරින් රුවන්ඩාව, නැගෙනහිරින් ටැන්සානියාව සහ ගිනිකොන දෙසින් මායිම් වේ. බටහිරින් කොංගෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජනරජය එය පිහිටා ඇත්තේ ඇල්බර්ටයින් රිෆ්ට් කඳුකර වනාන්තර, මධ්‍යම සැම්බේසියන් මියෝම්බෝ වනාන්තර සහ වික්ටෝරියා ද්‍රෝණියේ වනාන්තර-සවානා මොසෙයික් පරිසර ප්‍රදේශ තුළය.[151]මධ්‍යම සානුවේ සාමාන්‍ය උන්නතාංශය මීටර් 1,707 (අඩි 5,600) වන අතර, මායිම්වල පහත් උන්නතාංශයන් වේ. උසම කඳු මුදුන වන හේහා කන්ද මීටර් 2,685 (අඩි 8,810),[152] විශාලතම නගරයට සහ ආර්ථික අගනුවරට ගිනිකොන දෙසින් පිහිටා ඇත. , බුජුඹුරා, නයිල් ගඟේ මූලාශ්‍රය බුරුරි පළාතේ වන අතර, එය වික්ටෝරියා විල සිට රුවිරොන්සා ගඟ හරහා එහි මූලාරම්භය දක්වා සම්බන්ධ කර ඇත.[153][පැහැදීම ඇවැසිය] වික්ටෝරියා විල ද වැදගත් ජල මූලාශ්‍රයක් වන අතර එය දෙබලක් ලෙස ක |
්‍රියා කරයි. කගේරා ගංගාව.[154][155] තවත් ප්රධාන විලක් වන්නේ බුරුන්ඩි හි නිරිතදිග කෙළවරේ බොහෝමයක් පිහිටා ඇති ටැන්ගානිකා විලයි.[156]වයඹ දිග බුරුන්ඩි හි කිබිරා ජාතික වනෝද්‍යානයේ හිපෝ සතුන්ජාතික වනෝද්‍යාන දෙකක් ඇත: වයඹ දෙසින් කිබිරා ජාතික වනෝද්‍යානය (රුවන්ඩාවේ නියුන්ග්වේ ජාතික වනෝද්‍යානයට යාබදව පිහිටි වැසි වනාන්තර සහිත කුඩා කලාපයක්) සහ ඊසාන දෙසින් රුවුබු ජාතික වනෝද්‍යානය (රුරුබු හෝ රුවුවු ලෙසද හැඳින්වේ), දෙකම වනජීවී ගහනය සංරක්ෂණය කිරීම සඳහා 1982 දී පිහිටුවන ලදී.[157]වනජීවී[සංස්කරණය]බුරුන්ඩි හි වන ජීවීන් එහි වෘක්ෂලතා සහ සත්ත්ව විශේෂ වලින් සමන්විත වේ, කුඩා, ගොඩබිම් සහිත රට ශාක විශේෂ 2,950 ක්, පක්ෂීන් 596 ක්, ක්ෂීරපායින් විශේෂ 163 ක්, උරග විශේෂ 52 ක්, උභයජීවී විශේෂ 56 ක් සහ මත්ස්‍ය විශේෂ 215 කට නිවහන වේ.[158] ප්රධාන වශයෙන් දැඩි ජනගහන පීඩනය, විශාල වනාන්තර ප්‍රදේශ කෘෂිකාර්මික ඉඩම් බවට පත් කිරීම සහ පුළුල් පශු සම්පත් ගොවිතැන හේතුවෙන් වන සතුන් මෑත වසරවල විශාල ලෙස අඩු වී ඇත.[159] ආරක්ෂිත ප්‍රදේශය මුළු භූමි ප්‍රමාණයෙන් 5% කට වඩා අඩු ප්‍රමාණයක් ආවරණය කරයි.ආර්ථිකය[සංස්කරණය]ඒක පුද්ගල දළ දේශී |
ය නිෂ්පාදිතයේ ඓතිහාසික වර්ධනය2009 දී වර්ණ කේත කාණ්ඩ 28 කින් බුරුන්ඩි නිෂ්පාදන අපනයනය පිළිබඳ චිත්‍රක නිරූපණය.ටැන්ගානිකා විලෙහි ධීවරයින්.බුරුන්ඩි යනු ඌන සංවර්ධිත නිෂ්පාදන අංශයක් සහිත ගොඩබිම් සහිත, සම්පත්-දුප්පත් රටකි.ආර්ථිකය ප්රධාන වශයෙන් කෘෂිකාර්මික වන අතර, 2017 දී දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 50% ක්[160] වන අතර ජනගහනයෙන් 90% කට වඩා සේවය කරයි.[161] බුරුන්ඩි හි ප්‍රාථමික අපනයන වේ. අපනයනය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ සාපේක්ෂව කුඩා කොටසක් වුවද විදේශ විනිමය ඉපැයීම් වලින් 90% ක් වන කෝපි සහ තේ, අනෙකුත් කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන වන්නේ කපු, තේ, බඩ ඉරිඟු, බඩ ඉරිඟු, බතල, කෙසෙල්, මඤ්ඤොක්කා (ටැපියෝකා), හරක් මස්, කිරි සහ යැපුම් ගොවිතැනින් විශාල සහනයක් ලැබුවද, බොහෝ දෙනෙකුට තම පැවැත්මට අවශ්‍ය සම්පත් නොමැත.මෙයට හේතුව විශාල ජනගහන වර්ධනය සහ ඉඩම් අයිතිය පාලනය කරන සුසංයෝගී ප්‍රතිපත්ති නොමැති වීමයි.ගොවිපල ප්‍රමාණය අක්කරයක් පමණ විය.බුරුන්ඩි යනු එහි ගොඩබිම් සහිත භූගෝල විද්‍යාව, අධ්‍යාපනයට ප්‍රවේශය නොමැතිකම සහ HIV/AIDS ව්‍යාප්තිය හේතුවෙන්, ලෝකයේ දුප්පත්ම රටවලින් එකකි.බුරුන්ඩි ජනගහනයෙන් ආසන්න වශයෙන් 80% ක් ජීවත් වන්නේ දරිද්‍ |
රතාවයේ ය.[162] සාගත සහ ආහාර හිඟය. බුරුන්ඩි පුරා සිදුවී ඇත, විශේෂයෙන් 20 වැනි සියවසේදී,[163] සහ ලෝක ආහාර වැඩසටහනට අනුව, වයස අවුරුදු පහට අඩු ළමුන්ගෙන් 56.8%ක් නිදන්ගත මන්දපෝෂණයෙන් පෙළෙති.[164] බුරුන්ඩි හි අපනයන ඉපැයීම් - සහ ආනයන සඳහා ගෙවීමේ හැකියාව - මූලික වශයෙන් කාලගුණික තත්ත්වයන් සහ ජාත්‍යන්තර කෝපි සහ තේ මිල මත රඳා පවතී.වැටුප් වැඩිවීම් උද්ධමනය සමඟ නොගැලපෙන බැවින් බොහෝ බුරුන්ඩි වැසියන්ගේ මිලදී ගැනීමේ හැකියාව අඩු වී ඇත.ගැඹුරු වන දරිද්‍රතාවයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස බුරුන්ඩි ද්විපාර්ශ්වික සහ බහුපාර්ශ්වික පරිත්‍යාගශීලීන්ගේ ආධාර මත දැඩි ලෙස රඳා පවතිනු ඇත.විදේශ ආධාර බුරුන්ඩි ජාතික ආදායමෙන් 42% නියෝජනය කරයි, දෙවැන්න උප-සහාරා අප්‍රිකාවේ ඉහලම අනුපාතය, බුරුන්ඩි 2009 දී නැගෙනහිර අප්‍රිකානු ප්‍රජාවට සම්බන්ධ වූ අතර, එය එහි කලාපීය වෙළඳ සබඳතා ඉහළ නැංවිය යුතු අතර, 2009 දී ඩොලර් මිලියන 700 ක නය සහනයක් ද ලැබිණි, සමාගම් අපේක්ෂා කරන පරිදි සෞඛ්ය සම්පන්න පුද්ගලික අංශයක් සංවර්ධනය කිරීමට රජයේ දූෂණය බාධා කරයි නිරන්තරයෙන් වෙනස් වන රීති සහිත පරිසරයක සැරිසැරීමට.2007 වසරේ සිට කරන ලද අධ්‍යයනවලින් පෙන්නුම් කර ඇත්තේ බුරුන |
්ඩි ජාතිකයන් ජීවිතය පිළිබඳ අතිශයින් දුර්වල මට්ටමේ තෘප්තිමත් මට්ටමක සිටින බවයි; 2018 වසරේ ලෝක සන්තෝෂය වාර්තාව ඔවුන් 2018 වසරේ ලෝකයේ අඩුම සන්තෝෂය ලෙස ශ්‍රේණිගත කර ඇත.[165][166]බුරුන්ඩිහි සමහර ස්වභාවික සම්පත් අතර යුරේනියම්, නිකල්, කොබෝල්ට්, තඹ සහ ප්ලැටිනම් ඇතුළත් වේ.[167] කෘෂිකර්මාන්තයට අමතරව අනෙකුත් කර්මාන්තවලට ඇතුළත් වන්නේ: ආනයනික සංරචක එකලස් කිරීම, පොදු වැඩ ඉදිකිරීම්, ආහාර සැකසීම සහ බ්ලැන්කට්, සපත්තු සහ සබන් වැනි සැහැල්ලු පාරිභෝගික භාණ්ඩ.විදුලි සංදේශ යටිතල පහසුකම් සම්බන්ධයෙන්, බුරුන්ඩි ලෝක ආර්ථික සංසදයේ ජාල සූදානම දර්ශකයේ (NRI) දෙවන සිට අවසාන ස්ථානය දක්වා ශ්‍රේණිගත කර ඇත - රටක තොරතුරු සහ සන්නිවේදන තාක්ෂණයන්හි සංවර්ධන මට්ටම තීරණය කිරීමේ දර්ශකයකි. 2013 දී 144 සිට පහත වැටුණි.[168]ජනගහනයෙන් බහුතරයකට, විශේෂයෙන්ම ජනාකීර්ණ ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවලට මූල්‍ය සේවා සඳහා ප්‍රවේශය නොමැතිකම බරපතල ගැටලුවකි: මුළු ජනගහනයෙන් 2% ක් පමණක් බැංකු ගිණුම් දරයි, සහ 0.5% ට වඩා අඩු ප්‍රමාණයක් බැංකු ණය දෙන සේවා භාවිතා කරයි.ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය, කෙසේ වෙතත්, බුරුන්ඩි ජාතිකයන්ගෙන් 4% ක් ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ආයතනවල සාමාජිකයන් වීමත |
් සමඟ විශාල කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. ණය පරිත්‍යාගශීලීන්ගේ ආධාර මත අංශයේ යැපීම සීමිතය.[169]බුරුන්ඩි නැගෙනහිර අප්‍රිකානු ප්‍රජාවේ කොටසක් වන අතර සැලසුම්ගත නැගෙනහිර අප්‍රිකානු සමූහාණ්ඩුවේ විභව සාමාජිකයෙකි.බුරුන්ඩි හි ආර්ථික වර්ධනය සාපේක්ෂව ස්ථාවර නමුත් බුරුන්ඩි තවමත් අසල්වැසි රටවලට වඩා පිටුපසින් සිටී.[170]මුදල්[සංස්කරණය]බුරුන්ඩිහි මුදල් වර්ගය බුරුන්ඩි ෆ්රෑන්ක් (ISO 4217 කේතය BIF) එය නාමිකව සෙන්ටිටයිම් 100 කට බෙදා ඇත, නමුත් ස්වාධීන බුරුන්ඩිහි කිසි විටෙක කාසි නිකුත් කර නැත.මුදල් ප්‍රතිපත්තිය පාලනය කරනු ලබන්නේ බුරුන්ඩි ජනරජයේ මහ බැංකුව විසිනි.ප්‍රවාහනය[සංස්කරණය]බයිසිකල් යනු බුරුන්ඩි හි ජනප්‍රිය ප්‍රවාහන මාධ්‍යයකිබුජුඹුරා ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපල පර්යන්තය, බුජුඹුරාබුරුන්ඩි හි ප්‍රවාහන ජාලය සීමාසහිත සහ ඌන සංවර්ධිත ය. 2012 DHL ගෝලීය සම්බන්ධතා දර්ශකයට අනුව, සමීක්‍ෂණය කරන ලද රටවල් 140 කින් බුරුන්ඩි අවම වශයෙන් ගෝලීයකරණය වී ඇත.[171] බුජුඹුරා ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළ පදික ධාවන පථයක් සහිත එකම ගුවන් තොටුපළ වන අතර 2017 මැයි වන විට එය සේවා සපයන ලද්දේ ගුවන් සේවා හතරකි. (බ්‍රසල්ස් එයාර්ලයින්ස්, ඉතියෝප |
ියානු ගුවන් සේවය, කෙන්යා එයාර්වේස් සහ රුවන්ඩ් එයාර්) කිගාලි යනු බුජුඹුරා වෙත දෛනිකව වැඩිම ගුවන් ගමන් සම්බන්ධතා ඇති නගරයයි. රටට මාර්ග පද්ධතියක් ඇත, නමුත් 2005 වන විට රටේ මාර්ග වලින් 10% කටත් අඩු ප්‍රමාණයක් සකස් කර ඇත. 2012 පෞද්ගලික බස් සමාගම් කිගාලි දක්වා ජාත්‍යන්තර මාර්ගයේ බස්රථවල ප්රධාන ක්‍රියාකරුවන් විය; කෙසේ වෙතත්, අනෙකුත් අසල්වැසි රටවලට (ටැන්සානියාව සහ කොංගෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජනරජය) බස් සම්බන්ධතා නොතිබුණි.[172] බුජුඹුරා සම්බන්ධ කර ඇත්තේ මගියෙකු සහ භාණ්ඩ තොටුපළ (MV Mwongozo) ටැන්සානියාවේ කිගෝමා වෙත.[173] රට දුම්රිය මාර්ගයෙන් කිගාලි වෙත සම්බන්ධ කිරීමට සහ පසුව කම්පාලා සහ කෙන්යාව වෙත සම්බන්ධ කිරීමට දිගුකාලීන සැලැස්මක් ඇත.ජනවිකාසය[සංස්කරණය]බෙර සහිත වර්ණවත් ඇඳුමින් සැරසුණු මිනිසුන්බුරුන්ඩි හි බුජුඹුරා හි දරුවන්2021 ඔක්තෝබර් වන විට එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය විසින් බුරුන්ඩි හි ජනගහනය 12,346,893 ක් ලෙස ඇස්තමේන්තු කර ඇත, 1950 දී 2,456,000 ක් පමණක් වූවාට සාපේක්ෂව[174] ජනගහන වර්ධන වේගය වසරකට සියයට 2.5 ක් වන අතර එය දෙගුණයකටත් වඩා වැඩිය. සාමාන්‍ය ගෝලීය වේගය, සහ බුරුන්ඩි කාන්තාවකට සාමාන්‍යයෙ |
න් දරුවන් 5.10ක් සිටින අතර, එය ජාත්‍යන්තර සශ්‍රීකත්ව අනුපාතය මෙන් දෙගුණයකටත් වඩා වැඩිය.[175] බුරුන්ඩි 2021 දී සෝමාලියාවට පිටුපසින් ලොව දහවන ඉහළම සමස්ථ සශ්‍රීකත්ව අනුපාතය හිමිකරගෙන ඇත.සිවිල් යුද්ධයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස බොහෝ බුරුන්ඩි ජාතිකයන් වෙනත් රටවලට සංක්‍රමණය වී ඇත.2006 දී එක්සත් ජනපදය බුරුන්ඩියන් සරණාගතයින් 10,000ක් පමණ පිළිගත්තේය.[176]බුරුන්ඩි විශාල ග්‍රාමීය සමාජයක් ලෙස පවතින අතර, 2013 දී නාගරික ප්‍රදේශවල ජීවත් වන්නේ ජනගහනයෙන් 13%ක් පමණි. වර්ග කිලෝමීටරයකට 315ක් පමණ වන ජන ඝනත්වය (වර්ග සැතපුමකට 753) උප-සහාරා අප්‍රිකාවේ දෙවන ඉහළම අගයයි.[177] දළ වශයෙන් ජනගහනයෙන් 85%ක් හුටූ වාර්ගික සම්භවයක් ඇති අය වන අතර, 15%ක් ටුට්සි සහ 1%කට වඩා අඩු ප්‍රමාණයක් ස්වදේශික ට්වා වේ.[178]බුරුන්ඩි හි නිල භාෂා වන්නේ කිරුන්ඩි, ප්‍රංශ සහ ඉංග්‍රීසි වන අතර, අවසන් වරට 2014 දී අතිරේක නිල භාෂාවක් බවට පත් කර ඇත.[179] සමස්ත ජනගහනයම පාහේ කිරුන්ඩි කතා කරන අතර 10% ට අඩු ප්‍රමාණයක් ප්‍රංශ කතා කරයි.[180] vte බුරුන්ඩි හි විශාලතම නගර2008 සංගණනයට අනුව[181]ස්ථානයපළාතජනගහණයබුජුඹුරාගීතේගා1බුජුඹුරාබුජුඹුර මයිර |
ි497,1662ගීතේගාගීතේගා41,9443එන්ගෝසිඑන්ගෝසි39,8844රුමොංගේබුරුරි35,9315සිබිටෝක්සිබිටෝක්23,8856කායන්සාකායන්සා21,7677බුබන්සාබුබන්සා20,0318ගැටුම්බාබුජුඹුර රූරල්11,7009කරුසිකරුසි10,31710කිරුන්ඩෝකිරුන්ඩෝ10,024ආගම්[සංස්කරණය]මූලාශ්‍ර අනුව ක්‍රිස්තියානි ජනගහනය 80-90%ක් ලෙස ගණන් බලා ඇති අතර, රෝමානු කතෝලිකයන් විශාලතම කණ්ඩායම නියෝජනය කරන්නේ 60-65%ක් වේ.ප්‍රොතෙස්තන්ත හා ඇංග්ලිකන් ආගම අදහන අය ඉතිරි 15-25% වේ.ජනගහනයෙන් 5%ක් සාම්ප්‍රදායික ස්වදේශික ආගමික විශ්වාසයන්ට අනුගත වෙති. මුස්ලිම්වරුන් 2-5% ක් වන අතර, ඔවුන්ගෙන් බහුතරය සුන්නිවරුන් වන අතර නාගරික ප්‍රදේශවල ජීවත් වෙති.[182][183]සෞඛ්ය[සංස්කරණය]ගෝලීය කුසගින්න දර්ශකයේ ශ්‍රේණිගත කර ඇති රටවල් 120 කින්ම දරුණුතම කුසගින්න සහ මන්දපෝෂණ අනුපාත බුරුන්ඩි සතුව ඇත.[184] 1962 සිවිල් යුද්ධය රටේ වෛද්‍ය ප්‍රගතියට තිත තැබීය. 2015 දී, බුරුන්ඩි හි වෛද්‍ය රැකවරණයේ පුරවැසියන් අනතුරේ හෙළමින්[185] බොහෝ උප-සහාරා අප්‍රිකානු රටවල් මෙන්, බුරුන්ඩි ද ජෛව වෛද්‍ය විද්‍යාවට අමතරව දේශීය වෛද්‍ය විද්‍යාව භාවිතා කරයි. ඖෂධීය ශාක |
වලින් ඖෂධ පිළිබඳ නව පර්යේෂණ ආරම්භ කරයි.[186] ඒ අතරම, බුරුන්ඩි සාම්ප්‍රදායික වෛද්‍යවරුන්ගේ සංගමය (ATRADIBU) ආරම්භ කරන ලද අතර එය බුරුන්ඩි හි සාම්ප්‍රදායික වෛද්‍ය විද්‍යාව පිළිබඳ පර්යේෂණ සහ ප්‍රවර්ධනය සඳහා මධ්‍යස්ථානය (CRPMT) පිහිටුවීම සඳහා රජයේ නියෝජිතායතනය සමඟ එකතු විය.[187] මෑතකාලීන ජාත්‍යන්තර ආධාර ගලා ඒම ජෛව වෛද්‍ය විද්‍යාවේ කාර්යයට සහාය වී ඇත. බුරුන්ඩි හි සෞඛ්ය පද්ධති. බුරුන්ඩි හි දේශීය වෛද්‍ය විද්‍යාවෙන් ඈත් විය.[188] 2015 වන විට, බුරුන්ඩි හි ළමුන් 10 න් 1 ක් වයස අවුරුදු 5 ට පෙර නියුමෝනියාව, පාචනය සහ මැලේරියාව වැනි වළක්වා ගත හැකි සහ ප්‍රතිකාර කළ හැකි රෝග වලින් මිය යයි.[189] වර්තමාන ප්‍රචණ්ඩත්වය බුරුන්ඩි රටේ ඖෂධ සහ රෝහල් උපකරණ සඳහා ඇති ප්‍රවේශය සීමා කර ඇත.2015 වන විට බුරුන්ඩි හි ආයු අපේක්ෂාව වසර 60.1 කි.[190] 2013 දී බුරුන්ඩි ඔවුන්ගේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 8% ක් සෞඛ්ය සේවා සඳහා වියදම් කර ඇත.[191] බුරුන්ඩිහි සරු භාවය ළමුන් 6.1 කි. සෑම සජීවී උපත් 1000කටම රටේ මරණ අනුපාතිකය 61.9ක් වේ.[192] ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානයට අනුව රටේ සාමාන්‍ය ආයු අපේක්ෂාව අවුරුදු 58/62කි.[193] බුරුන්ඩි හි සාමාන්‍ය රෝග |
අතර මැලේරියාව සහ ටයිපොයිඩ් උණ ඇතුළත් වේ.[194]සංස්කෘතිය[සංස්කරණය]ගීතේගා හි බෙරබුරුන්ඩි සංස්කෘතිය දේශීය සම්ප්‍රදාය සහ අසල්වැසි රටවල බලපෑම මත පදනම් වී ඇත, නමුත් සංස්කෘතික ප්‍රමුඛත්වය සිවිල් නොසන්සුන්තාවයට බාධාවක් වී ඇත, ගොවිතැන ප්රධාන කර්මාන්තය වන බැවින් සාමාන්‍ය බුරුන්ඩි ආහාර වේලක් බතල, බඩ ඉරිඟු, සහල් සහ කඩල වලින් සමන්විත වේ. මස් අනුභව කරනු ලැබේ. මසකට කිහිප වතාවක් පමණි.ඉතා සමීපව දන්නා බුරුන්ඩි ජාතිකයන් කිහිප දෙනෙකු රැස්වීමක් සඳහා මුණගැසුණු විට ඔවුන් එකමුතුකම සංකේතවත් කිරීම සඳහා විශාල කන්ටේනරයක සිට එකට ඉම්පෙක්, බියර් පානය කරති.[195]කැපී පෙනෙන බුරුන්ඩියන් ජාතිකයින්ට පාපන්දු ක්‍රීඩක මොහොමඩ් චිටේ සහ ගායක ජීන්-පියරේ නිම්බෝනා ඇතුළත් වේ, ජනප්‍රියව කිඩුමු (කෙන්යාවේ නයිරෝබි හි පිහිටා ඇත).අත්කම් බුරුන්ඩි හි වැදගත් කලා මාධ්‍යයක් වන අතර බොහෝ සංචාරකයින් සඳහා ආකර්ශනීය ත්‍යාග වේ.කුඩ විවීම දේශීය ශිල්පීන් සඳහා ජනප්‍රිය ශිල්පයකි.[196] වෙස් මුහුණු, පලිහ, ප්‍රතිමා සහ මැටි භාණ්ඩ බුරුන්ඩි හි සාදනු ලැබේ.[197]බුරුන්ඩි හි පාපන්දුබෙර වාදනය සංස්කෘතික උරුමයේ වැදගත් කොටසකි.වසර 40 කට වැඩි කාලයක් තිස්සේ වා |
දනය කර ඇති ලෝක ප්‍රසිද්ධ බුරුන්ඩි රාජකීය බෙර වාදකයින් කාරියෙන්ඩා, අමාෂකෝ, ඉබිෂිකිසෝ සහ ඉකිරාන්‍යා බෙර භාවිතා කරමින් සාම්ප්‍රදායික බෙර වාදනය සඳහා ප්‍රසිද්ධියක් උසුලයි.[198] ප්‍රසංගය, සැමරුම් සහ පවුලේ රැස්වීම් වලදී නිතර දක්නට ලැබේ. නිල උත්සව සහ චාරිත්‍ර වාරිත්‍රවලදී සිදු කරනු ලබන ඇබටිම්බෝ සහ වේගවත් අබන්‍යාගසිම්බෝ යනු සුප්‍රසිද්ධ බුරුන්ඩි නැටුම් වේ.සමහර සංගීත භාණ්ඩ වන්නේ නළාව, සිතර්, ඉකෙම්බේ, ඉන්දුනොන්ගෝ, උමුදුරි, ඉනංග සහ ඉනයාගර.[199]රටේ වාචික සම්ප්‍රදාය ශක්තිමත් වන අතර, කතන්දර කීමෙන්, කවියෙන් සහ ගීතයෙන් ඉතිහාසය සහ ජීවන පාඩම් ප්‍රකාශ කරයි.ඉමිගානි, ඉන්දිරිම්බෝ, ඇමසීනා සහ ඉවීවුගෝ බුරුන්ඩි හි සාහිත්‍ය ප්‍රභේද වේ.[200]පැසිපන්දු සහ ධාවන පථ සහ පිටිය කැපී පෙනෙන ක්‍රීඩා වේ.[201] සටන් කලාවන් ද ජනප්‍රිය වේ.ප්රධාන ජූඩෝ සමාජ පහක් ඇත: ක්ලබ් ජූඩෝ ඩි එල් එන්ටෙන්ටේ ස්පෝටිව්, ඩවුන්ටවුන් හි සහ තවත් නගර හතරක් ඇත. රට පුරා විනෝදාස්වාදය, මන්කලා ක්‍රීඩා වැනි.බොහෝ ක්‍රිස්තියානි නිවාඩු දින සමරනු ලබන අතර විශාලතම නත්තල් දිනය වේ.[202] බුරුන්ඩියන් නිදහස් දිනය වාර්ෂිකව ජූලි 1 වන දින සමරනු ලැබේ.[203] 2005 දී බුරුන් |
ඩි රජය විසින් ඉස්ලාමීය නිවාඩු දිනයක් වන ඊද් අල්-ෆිතර් රජයේ නිවාඩු දිනයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී.[204]මාධ්‍ය[සංස්කරණය]ගුවන් විදුලිය[සංස්කරණය]2021 ජූනි 30 වන විට, බුරුන්ඩි පහත ගුවන් විදුලි මධ්‍යස්ථාන ලියාපදිංචි කරයි (විදුලි සංදේශ අධිකාරිය, 2021):ජාතික ගුවන් විදුලි මධ්‍යස්ථාන[සංස්කරණය]RADIO BUNTU IJWI RY’IMPFUVYI N’ABAPFAKAZIRADIO » IJWI RY’ IMBABAZIRADIO BENAA FMRADIO CCIB FM+RADIO AGAKIZARADIO COLOMBE FMRADIO CULTURERADIO DESTINY FMRADIO EAGLE SPORT FMRADIO FREQUENCE MENYARADIO IJWI RY’ UMUKENYEZIRADIO ISANGANIRORADIO IZERE FMRADIO MARIA BDIRADIO REMA FMRADIO SCOLAIRE NDERAGAKURA FMRADIO SPECIALE HUMURIZA FMRADIO STAR FMජාත්‍යන්තරයට අයත් ගුවන් විදුලි මධ්‍යස්ථාන[සංස්කරණය]RFIRADIO HIT AFRIQUERADIO ROYAL MEDIA.රූපවාහිනිය[සංස්කරණය]බුරුන්ඩි හි රූපවාහිනිය 1984 දී හඳුන්වා දෙන ලද අතර,[205] 1992 දී ජාතික ප්‍රවේශයක් සහිතව ආවරණය කරන ලදී.2021 දී ලියාපදිංචි වූ රූපවාහිනී මධ්‍යස්ථාන පහත දැක්වේ (විදුලි සංදේශ අධිකාරිය):TELEVISION NATIONALE DU BURUNDIHERITAGE TVREMA |
TVTELEVISION SALAMACITIZEN TV (satellite)TELEVISION NUMERIQUE DENOMMEE « BEST ENTERTAINMENT TELEVISION (BE TV) »TELEVISION « MASHARIKI TV »TELEVISION BURUNDI BWIZAඅන්තර්ජාල[සංස්කරණය]බ්‍රෝඩ්බෑන්ඩ් අන්තර්ජාල ප්‍රවේශය පුළුල් කිරීමට සහ වියදම් කපා හැරීම සඳහා බුරුන්ඩි විසින් ෆයිබර් ඔප්ටික් කේබල් ජාලයක් සඳහා ඩොලර් මිලියන 25 ක ආයෝජන ව්‍යාපෘතියක් දියත් කර ඇත.[206]මුද්‍රිත මාධ්‍ය[සංස්කරණය]පුවත්පත් ඇතුළත් වේ:ආර්ක්-එන්-සීයෙල්බුරුන්ඩි ක්‍රෙටියන්බුරුන්ඩි ට්‍රිබියුන්ලෙ රෙනෝවෝ ඩු බුරුන්ඩි1993 දී විදේශයන්හි ආරම්භ කරන ලද ඉවාකු, 2008 දී සතිපතා ප්‍රකාශනයක් ලෙස බුරුන්ඩි හි ප්‍රකාශයට පත් කිරීම ආරම්භ කළේය. එය ඉතා ඉක්මනින් බුරුන්ඩි හි වැඩිපුරම සංසරණය වූ පුවත්පත බවට පත් වූ අතර 2016 වන විට එය පුද්ගලිකව සතු එකම පුවත්පත වේ.[207]අධ්‍යාපනය[සංස්කරණය]2009 දී, බුරුන්ඩි හි වැඩිහිටි සාක්ෂරතා අනුපාතය 67% (පිරිමි 73% සහ ගැහැණු 61%) ලෙස ඇස්තමේන්තු කර ඇති අතර, වයස අවුරුදු 15 සිට 24 දක්වා පිරිමින් සහ කාන්තාවන් සඳහා පිළිවෙලින් 77% සහ 76% සාක්ෂරතා අනුපාතයක් ඇත. [208] 2015 වන විට මෙය 85.6% (පිරිමි 88.2% සහ ගැ |
හැණු 83.1%) දක්වා වැඩි වී ඇත.[209] 2002 වසරේ සිට වැඩිහිටි කාන්තාවන් අතර සාක්ෂරතාවය 17% කින් වැඩි වී ඇත.[210] බුරුන්ඩි සාක්ෂරතා අනුපාතය අඩු පාසල් නිසා සාපේක්ෂව අඩුය. පැමිණීම සහ කිරුන්ඩි භාෂාවේ සාක්ෂරතාවය අනෙකුත් බොහෝ අප්‍රිකානු රටවලට වඩා උසස් වුවද එම භාෂාවෙන් මුද්‍රණය කරන ලද ද්‍රව්‍ය වෙත ප්‍රවේශය ලබා දෙන බැවිනි.[211]බුරුන්ඩි හි බුරුන්ඩි විශ්ව විද්‍යාලයේ එක් පොදු විශ්ව විද්‍යාලයක් ඇත. බුජුඹුරා හි බුරුන්ඩි භූ විද්‍යා කෞතුකාගාරය සහ බුරුන්ඩි ජාතික කෞතුකාගාරය සහ ගිටෙගා හි බුරුන්ඩි ජීවිත කෞතුකාගාරය වැනි නගරවල කෞතුකාගාර තිබේ.2010 දී කැනඩාවේ ක්විබෙක්හි වෙස්ට්වුඩ් උසස් පාසලේ සිසුන් විසින් අරමුදල් සපයන කුඩා ර්වෝගා ගම්මානයේ නව ප්‍රාථමික පාසලක් විවෘත කරන ලදී.[212][213]2018 වන විට, බුරුන්ඩි අධ්‍යාපනය සඳහා එහි දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 5.1% ට සමාන මුදලක් ආයෝජනය කර ඇත.[214]විද්‍යාව සහ තාක්ෂණය[සංස්කරණය]විද්‍යාව, තාක්ෂණය, පර්යේෂණ සහ නවෝත්පාදන සඳහා බුරුන්ඩි හි උපායමාර්ගික සැලැස්ම (2013) පහත සඳහන් ක්ෂේත්‍ර ආවරණය කරයි: ආහාර තාක්ෂණය; වෛද්‍ය විද්‍යාව; බලශක්තිය, පතල් කැණීම සහ ප්‍රවාහනය; අභ්‍යවකාශ විද්‍යා |
ව; ගණිත විද්‍යාව; සහ සමාජ හා මානව විද්‍යාව.ද්‍රව්‍ය විද්‍යාව සම්බන්ධයෙන්, බුරුන්ඩි හි ප්‍රකාශන තීව්‍රතාවය 2012 සහ 2019 අතර ජනගහනයෙන් මිලියනයකට ලිපි 0.6 සිට 1.2 දක්වා දෙගුණ වී, මෙම උපායමාර්ගික තාක්ෂණය සඳහා උප සහරා අප්‍රිකාව සඳහා හොඳම 15 අතරට පත් විය.[215]වෛද්‍ය විද්‍යාව පර්යේෂණවල ප්රධාන අවධානය ලෙස පවතී: වෛද්‍ය පර්යේෂකයන් 2018 දී රටේ විද්‍යාඥයින්ගෙන් 4%ක් වූ නමුත් 2011 සහ 2019 අතර විද්‍යාත්මක ප්‍රකාශනවලින් 41%කි.[216]විද්‍යාව, තාක්ෂණය, පර්යේෂණ සහ නවෝත්පාදන සඳහා වූ උපායමාර්ගික සැලැස්මේ (2013) අවධානය යොමු වී ඇත්තේ ආයතනික රාමුවක් සහ යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනය කිරීම, වැඩි කලාපීය සහ ජාත්‍යන්තර සහයෝගීතාවයක් ඇති කිරීම සහ විද්‍යාව සමාජය තුළ ස්ථානගත කිරීම කෙරෙහි ය.2014 ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී EAC ලේකම් කාර්යාලය විසින් ජාතික මහජන සෞඛ්ය ආයතනය විශිෂ්ටත්වයේ මධ්‍යස්ථානයකි, පෝෂණ විද්‍යාව, ආයතනයේ විශේෂීකරණය පිළිබඳ ප්‍රතිදානය පිළිබඳ දත්ත නොමැත, නමුත් 2011 සහ 2019 අතර බුරුන්ඩි විද්‍යාඥයන් HIV සහ නිවර්තන බෝවන රෝග පිළිබඳ ලිපි හතක් සහ තවත් 5ක් නිෂ්පාදනය කළහ. ක්ෂය රෝගය මත, තිරසාර සංවර්ධන ඉලක්ක සඳහා සියලු අවධානය |
යොමු කරන අංශ.[217]උපායමාර්ගික සැලැස්ම පර්යේෂකයන් පුහුණු කිරීම කෙරෙහි ද අවධානය යොමු කර ඇත.2011 සහ 2018 අතර පර්යේෂක ඝනත්වය (ප්රධාන ගණන අනුව) මිලියනයකට පර්යේෂකයන් 40 සිට 55 දක්වා වර්ධනය විය. 2012 වසරේ සිට දේශීය පර්යේෂණ ප්‍රයත්නය ද දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 0.11% සිට 0.21% දක්වා ඉහළ ගොස් ඇති බැවින් PPP$22,480 දක්වා.[218]බුරුන්ඩි 2011 සිට එහි විද්‍යාත්මක නිමැවුම තුන් ගුණයකින් වැඩි කර ඇතත් 2015 තිරසාර සංවර්ධන ඉලක්ක සම්මත කිරීමෙන් පසු වේගය වැඩි වී නැත. මිලියනයකට විද්‍යාත්මක ප්‍රකාශන හයක් ඇති බුරුන්ඩි මධ්‍යම සහ නැගෙනහිර අප්‍රිකාවේ අඩුම ප්‍රකාශන අනුපාතයන්ගෙන් එකකි.[219] ප්‍රකාශනවලින් 97.5%ක් පමණ 2017 සහ 2019 අතර විදේශීය සම-කර්තෘත්වය සම්බන්ධ කර ගත් අතර උගන්ඩා ජාතිකයන් හොඳම හවුල්කරුවන් පස් දෙනා අතරට පැමිණ ඇත.[220]සටහන්[සංස්කරණය]↑ 1.0 1.1 ගීතේගා දේශපාලන අගනුවර ලෙස ස්ථාපිත කර ඇති අතර, බුජුඹුරා තවමත් රජයේ සහ ආර්ථික ප්‍රාග්ධනයේ ආසනය වේ.යොමු කිරීම්[සංස්කරණය]↑ "The World Factbook – Burundi". Central Intelligence Agency. 7 අගෝස්තු 2018. සම්ප්‍රවේශය 13 අගෝස්තු 2018.↑ "National Profiles".↑ 3 |
.0 3.1 "Kingdom of Burundi". Encyclopædia Britannica (Online ed.). Retrieved 15 October 2016.↑ 4.0 4.1 "Quelques données pour le Burundi" (ප්‍රංශ බසින්). ISTEEBU. 28 July 2017 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 17 December 2015.↑ Annuaire statistique du Burundi (PDF) (Report) (ප්‍රංශ බසින්). ISTEEBU. July 2015. p. 105. 7 June 2016 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 17 December 2015.↑ CIA – The World Factbook – Burundi CIA. Retrieved 8 June 2008.↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 "World Economic Outlook Database, October 2022". IMF.org. International Monetary Fund. October 2022. සම්ප්‍රවේශය October 11, 2022.↑ "Gini Index, World Bank Estimate". World Development Indicators. The World Bank. 26 ජූනි 2015 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 ජනවාරි 2015.↑ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pp. 343–346. ISBN 978-92-1-1264 |
42-5. සම්ප්‍රවේශය 16 December 2020.↑ "Constitution de la République du Burundi promulguée le 07 juin 2018".↑ "Loi n°1/04 du 04 février 2019 portant Fixation de la Capitale Politique et de la Capitale Economique du Burundi". සම්ප්‍රවේශය 24 February 2019.↑ Strizek, Helmut (2006). Geschenkte Kolonien: Ruanda und Burundi unter deutscher Herrschaft [Donated colonies: Rwanda and Burundi under German rule]. Berlin: Ch. Links Verlag. ISBN 978-3861533900.↑ "German East Africa | former German dependency, Africa". Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/place/German-East-Africa. ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 16 September 2017. "In archived text: German East Africa, German Deutsch-Ostafrika, former dependency of imperial Germany, corresponding to present-day Rwanda and Burundi, the continental portion of Tanzania, and a small section of Mozambique. Penetration of the area was begun in 1884 by German commercial agents, and German claims were recognized by the other European powers in the period |
1885–94. In 1891 the German imperial government took over administration of the area from the German East Africa Company. Although its subjugation was not completed until 1907, the colony experienced considerable economic development before World War I. During the war it was occupied by the British, who received a mandate to administer the greater part of it (Tanganyika Territory) by the Treaty of Versailles (signed June 1919; enacted January 1920). A smaller portion (Ruanda-Urundi) was entrusted to Belgium.". ↑ "German East Africa | former German dependency, Africa". Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/place/German-East-Africa. ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 16 September 2017. "In archived text: German East Africa, German Deutsch-Ostafrika, former dependency of imperial Germany, corresponding to present-day Rwanda and Burundi, the continental portion of Tanzania, and a small section of Mozambique. Penetration of the area was begun in 1884 by German commercial agents, and German clai |
ms were recognized by the other European powers in the period 1885–94. In 1891 the German imperial government took over administration of the area from the German East Africa Company. Although its subjugation was not completed until 1907, the colony experienced considerable economic development before World War I. During the war it was occupied by the British, who received a mandate to administer the greater part of it (Tanganyika Territory) by the Treaty of Versailles (signed June 1919; enacted January 1920). A smaller portion (Ruanda-Urundi) was entrusted to Belgium.". ↑ Eggers, p. xlix.↑ Background Note: Burundi. United States Department of State. February 2008. Retrieved on 28 June 2008.↑ "Burundi". Archived from the original on 17 June 2009. සම්ප්‍රවේශය 27 July 2008.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) International Center for Transitional Justice. Retrieved on 27 July 2008.↑ "Burundi – Politics". Archived from the original on 5 January 2009. ස |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.