text
stringlengths 3
252k
|
|---|
Үшқұдық ауылдық округі — Ақтөбе облысы Алға ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Үшқұдық, Ақсазды, Жерұйық ауылдары кіреді.
## Тарихы
2007 жылы Ключевой ауылдық округі Үшқұдық ауылдық округі, 2008 жылы Петровка, Луговое ауылдары Ақсазды, Жерұйық, 2010 жылы Богословка ауылы Үшқұдық ауылы болып өзгертілді.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1341 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Жерұйық (2008 ж. дейін — Луговое) — Ақтөбе облысы Алға ауданы, Үшқұдық ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан солтүстік-батысқа қарай 40 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 183 адам (92 ер адам және 91 әйел адам) болса, 2009 жылы 200 адамды (107 ер адам және 93 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Ақай ауылдық округі – Қызылорда облысы Қармақшы ауданындағы әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Ақай ауылы кіреді. Орталығы – Ақай ауылы.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 3853 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Станционный кенттік әкімдігі — Ақмола облысы Көкшетау қалалық әкімдігіне қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Станционный кенті кіреді. Орталығы – Станционный кенті.
## Дереккөздер |
Қарабұлақ — Ақтөбе облысы Алға ауданындағы ауыл, Қарабұлақ ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 37 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 914 адам (462 ер адам және 452 әйел адам) болса, 2009 жылы 530 адамды (259 ер адам және 271 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Амангелді — Ақтөбе облысы Алға ауданы, Қарабұлақ ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 43 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 306 адам (153 ер адам және 153 әйел адам) болса, 2009 жылы 231 адамды (111 ер адам және 120 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Қарабұлақ ауылдық округі — Ақтөбе облысы Алға ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Қарабұлақ, Амангелді ауылдары кіреді. Орталығы – Қарабұлақ ауылы.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 761 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Көлтабан — Ақтөбе облысы Алға ауданы, Ақай ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан солтүстік-батысқа қарай 78 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 257 адам (137 ер адам және 120 әйел адам) болса, 2009 жылы 167 адамды (89 ер адам және 78 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Бестамақ ауылдық округі — Ақтөбе облысы Алға ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Бестамақ, Бесқоспа ауылдары кіреді. Орталығы – Бестамақ ауылы.
## Тарихы
1997 жылы таратылған Қарағаш ауылдық округі (орталығы Самбай а.) қосылды. Кейін Бестамақ ауылдық округінен Қарағаш ауылдық округі қайта бөлініп шықты.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 3650 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Майшұқыр ауылдық округі — Ақмола облысы Қорғалжын ауданындағы әкімшілік бірлік. 2019 жылға дейін Коммунар ауылдық округі деп аталды.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Құмкөл, Майшұқыр ауылдары кіреді. Орталығы – Майшұқыр ауылы.
## Дереккөздер |
Болгарка — Ақтөбе облысы Алға ауданы, Сарықобда ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 63 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 922 адам (470 ер адам және 452 әйел адам) болса, 2009 жылы 480 адамды (237 ер адам және 243 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Ақсазды (2008 ж. дейін — Петровка) — Ақтөбе облысы Алға ауданы, Үшқұдық ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан солтүстік-батысқа қарай 27 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 208 адам (101 ер адам және 107 әйел адам) болса, 2009 жылы 109 адамды (46 ер адам және 63 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Тамды ауылдық округі — Ақтөбе облысы Алға ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Тамды, Еркінкүш, Талдысай ауылдары кіреді. Орталығы – Тамды ауылы.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 2603 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Еркінкүш — Ақтөбе облысы Алға ауданы, Тамды ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан оңтүстікке қарай 20 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 231 адам (115 ер адам және 116 әйел адам) болса, 2009 жылы 213 адамды (110 ер адам және 103 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Сарықобда ауылдық округі — Ақтөбе облысы Алға ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Сарықобда, Болгарка ауылдары кіреді. Орталығы – Сарықобда ауылы.
## Тарихы
Кеңес заманында Бессараб ауылдық кеңесі деп аталған. 1997 жылы Сарықобда ауылдық округі (орталығы Сарықобда а.) таратылып, Ильинка ауылдық округіне (орталығы Ильинка а.) қосылды. Кейін Ильинка ауылдық округінен Сарықобда ауылдық округі қайта бөлініп шықты.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 908 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Бестам ауылдық округі – Қызылорда облысы Шиелі ауданындағы әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Бестам ауылы кіреді. Орталығы – Бестам ауылы.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1788 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Қарақобда ауылдық округі — Ақтөбе облысы Алға ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Қарақобда, Ерназар, Құмсай ауылдары кіреді. Орталығы – Қарақобда ауылы.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 897 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Ерназар — Ақтөбе облысы Алға ауданы, Қарақобда ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан солтүстік-батысқа қарай 36 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 240 адам (133 ер адам және 107 әйел адам) болса, 2009 жылы 131 адамды (74 ер адам және 57 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Есет батыр Көкіұлы ауылы (2008 ж. дейін — Павловка) — Ақтөбе облысы Алға ауданындағы ауыл, Бесқоспа ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 14 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 1585 адам (807 ер адам және 778 әйел адам) болса, 2009 жылы 1458 адамды (738 ер адам және 720 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Қарақобда — Ақтөбе облысы Алға ауданындағы ауыл, Қарақобда ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан солтүстік-батысқа қарай 47 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 899 адам (451 ер адам және 448 әйел адам) болса, 2009 жылы 540 адамды (283 ер адам және 257 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Тамды ауылдық округі:
* Тамды ауылдық округі — Ақтөбе облысы Алға ауданындағы әкімшілік бірлік.
* Тамды ауылдық округі — Жамбыл облысы Талас ауданындағы әкімшілік бірлік. |
Көкшетау қаласының тарихы мұражайы — республикалық маңызы бар мұражай. Ғимараты қаланың ескі бөлігі Қанай би көшесі, 32 үйде орналасқан. Құрылысына келсек, бір қабатты, қаусырмалы терезелерден тұратын, қоңыр үй.
Мұражай қорында 16 мың экспонат сақталуда. Олар 1824 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейінгі Көкшетаудың тарихын бейнелейді.
## Тарихы
XIX ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басында бұл жерде Кеңес дәуірінің 1889-1905 жылдарғы қоғам қайраткері В.В. Куйбышевтың жанұясы тұрған. Ұлы Отан соғысы кезінде Кеңес әскерінің жараланған жауынгерлеріне арналған госпиталь орналасқан бұл жерде кейін бұл үйде В.В. Куйбышевтің мұражайы ретінде ашады. Ал 2000 жылы ол қаланың тарихи мұражайы болып қайта құрылды.
## Мұражай құрылымы
Бірінші залы Абылай хан, Кенесары, Қанай би секілді тарихи тұлғалар туралы құнды жәдігерлерге толы. Олардың өмірі мен қызметі XVIII ғасырдағы Көкшетау қаласымен тығыз байланысты болған. Залдың шағын көлемді экспозициясы белгілі қазақ тарихшысы Шоқан Уәлиханов жайлы құнды мағлұматтар береді.
Екінші залда В.В. Куйбышев атындағы мемориалды музей мұрағаттары қорының кейбір экспонаттары қойылды. Сонымен бірге Кеңес өкіметінің қалыптасу жылдарын бейнелейтін құжаттар мен фотоматериалдардың үлгілері, ХХ ғасырдың басындағы Көкшетау көріністерін бейнелейтін фотосуреттердің жиынтығы да бар. Науан Хазірет атындағы мешіттің суреттері де экспозицияның қатарына кіреді.
Үшінші залдың экспозициясы Көкшетау қаласындағы темір жолдың пайда болуына арналады. 1922 жылдан бері алғашқы пойыздар қатынай бастады. Осы залдағы өзге жәдігерлер болса, Ұлы Отан соғысы және тың игеру жылдарындағы Көкшетауды бейнелейді.
Төртінші залда келушілердің назарына өнеркәсіптік кәсіпорындардың дамуы мен қазіргі қаланың тарихы туралы мәліметтер ұсынылады. Бұл жерде қойылған стендттер денсаулық сақтау, білім беру салаларының тарихын сипаттайды. Тәуелсіз Қазақстанның жемісті кезеңдерін де сипаттайтын тарихи жәдігерлерді орналастырылған.
Бесінші залда қала мәдениетінің дамуы туралы мәліметтер жинақталған. Экспозиция музейдің ауласында экскурсия аяқталады. Ондағы жабық алаңда «Кадиллак» маркалы автокөлік, жүгенді көліктер — қысқы шана мен арба қойылған.
## Галерея
*
*
*
## Дереккөздер
* http://e-history.kz/kz/publications/view/1241 Мұрағатталған 9 қарашаның 2017 жылы.
* Ақмола облысы әкімінің ақпараттық порталы |
Көктоғай (2009 ж. дейін — Голубиновка) — Ақтөбе облысы Алға ауданы, Қарақұдық ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан солтүстік-батысқа қарай 61 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 423 адам (213 ер адам және 210 әйел адам) болса, 2009 жылы 327 адамды (165 ер адам және 162 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Тікқайың (2009 ж. дейін — Ивановка) — Ақтөбе облысы Алға ауданы, Қарақұдық ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан солтүстік-батысқа қарай 55 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 441 адам (227 ер адам және 214 әйел адам) болса, 2009 жылы 369 адамды (194 ер адам және 175 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Қарақұдық ауылдық әкімдігі – Қарағанды облысы Бұқар жырау ауданындағы әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Қарақұдық ауылы кіреді. Орталығы – Қарақұдық ауылы. 2010 жылы ауылдық округ ауылдық әкімдік болып қайта құрылған.
## Дереккөздер |
Қарақұдық (2009 ж. дейін — Черноводск) — Ақтөбе облысы Алға ауданындағы ауыл, Қарақұдық ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан солтүстік-батысқа қарай 48 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 984 адам (488 ер адам және 496 әйел адам) болса, 2009 жылы 846 адамды (427 ер адам және 419 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Қарақұдық ауылдық округі — Ақтөбе облысы Алға ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Қарақұдық, Көктоғай, Тікқайың ауылдары кіреді. Орталығы – Қарақұдық ауылы.
## Тарихы
Кеңес заманында Гагарин ауылдық кеңесі деп аталған. 2009 жылы Черноводск ауылдық округі Қарақұдық ауылдық округі және Черноводск, Голубиновка, Ивановка ауылдары Қарақұдық, Көктоғай, Тікқайың болып өзгертілді.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1542 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Қайнар (1993 ж. дейін — Октябрьское) — Ақтөбе облысы Алға ауданындағы ауыл, Тоқмансай ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 48 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 985 адам (485 ер адам және 500 әйел адам) болса, 2009 жылы 845 адамды (427 ер адам және 418 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Қарағандысай (1993 ж. дейін — Новоалексеевка) — Ақтөбе облысы Алға ауданы, Маржанбұлақ ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2019 жылы таратылған.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан солтүстік-батысқа қарай 68 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 364 адам (186 ер адам және 178 әйел адам) болса, 2009 жылы 131 адамды (70 ер адам және 61 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Қайыңдысай (2007 ж. дейін — Берёзовка) — Ақтөбе облысы Алға ауданы, Маржанбұлақ ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан солтүстік-батысқа қарай 60 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 352 адам (167 ер адам және 185 әйел адам) болса, 2009 жылы 321 адамды (160 ер адам және 161 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Құмсай (2009 ж. дейін — Новосергеевка) — Ақтөбе облысы Алға ауданы, Қарақобда ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан батысқа қарай 33 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 435 адам (213 ер адам және 222 әйел адам) болса, 2009 жылы 226 адамды (112 ер адам және 114 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Бесқоспа ауылдық округі — Ақтөбе облысы Алға ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Есет батыр Көкіұлы, Қызылту ауылдары кіреді. Орталығы – Есет батыр Көкіұлы ауылы.
## Тарихы
Кеңес заманында Максим Горький ауылдық кеңесі деп аталған. 2008 жылы Павловка ауылы Есет батыр Көкіұлы ауылы болып өзгертілді. 2012 жылы Темрей ауылы таратылды.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1568 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Тоқмансай ауылдық округі — Ақтөбе облысы Алға ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Қайнар, Тоқмансай ауылдары, Тоқмансай темір жол бекеті кіреді. Орталығы – Қайнар ауылы. Округ құрамында болған Өлетті ауылы 2015 жылы таратылған.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1396 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Қызылту — Ақтөбе облысы Алға ауданы, Бесқоспа ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 24 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 133 адам (75 ер адам және 58 әйел адам) болса, 2009 жылы 110 адамды (59 ер адам және 51 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Нұрбұлақ (2009 ж. дейін — Шибаевка) — Ақтөбе облысы Алға ауданы, Қарағаш ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан солтүстік-батысқа қарай 23 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 363 адам (185 ер адам және 178 әйел адам) болса, 2009 жылы 435 адамды (218 ер адам және 217 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Қарақұдық ауылдық округі – Павлодар облысы Ертіс ауданындағы әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Кеңес, Қарақұдық, Қараөткел, Ынтымақ ауылдары кіреді. Орталығы – Қарақұдық ауылы. 2004 жылы №1 ферма ауылы таратылды.
## Дереккөздер |
Самбай — Ақтөбе облысы Алға ауданындағы ауыл, Қарағаш ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан солтүстік-батысқа қарай 12 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 738 адам (369 ер адам және 369 әйел адам) болса, 2009 жылы 816 адамды (407 ер адам және 409 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Талдысай — Ақтөбе облысы Алға ауданы, Тамды ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Алға қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 8 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 316 адам (155 ер адам және 161 әйел адам) болса, 2009 жылы 309 адамды (169 ер адам және 140 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Бәйдібек Қарашаұлы кесенесі — "қасиетті бес ана" тарихи ескерткіштер кешенінің құрамдас бөлігі. Түркістан облысы Бәйдібек ауданы Бәйдібек ата ауылының аймағында орналасқан.
## Тарих дерек
Бәйдібек ата туралы деректер халық ішінде таралған шығармалар мен аңыз әңгімелерден жиналған. Бәйдібек баба 1356-1419 жылдары Шығыс Қаратау өлкесінде өмір сүріп, осы ауданның қазіргі Бәйдібек ата елді мекені жерінде дүниеден өткен. Сүйегі Балабөген өзенінің жағасында жерленген. Шежіре деректеріне сүйенсек, Бәйдібек қазақ елінің үш ұлы бірлестігін құраған Байшора, Жаншора, Қарашора (басқа бір деректерде Ақарыс, Бекарыс, Жанарыс деп аталады) болса, үш жүздің Байшорасынан ұрпағы кең тараған Майқы, оның баласы Бақтиярдан, оның баласы Үйсіннен, оның баласы Ақсақалдан туған Қарашабидің үлкен баласы. Бәйдібектің өмірі, заманы, өскен ортасы жайлы тарихи деректемелер негізгі Қазақ елінің шежіресі, ел ішінде сақталған аңыз-әңгіме және әйгілі Шығыс зерттеушісі ғалым-этнограф Н.А.Аристов, Ш.Уалиханов жазбалары арқылы баяндалады. Өз заманында көшпелі елдің басын біріктіріп, елді, жерді сыртқы жау шапқыншылығынан қорғауды ұйымдастырушы және бастаушы, ақылшы, қолбасшы ретінде көрінетін аса ірі тарихи тұлға Бәйдібектің Балабөген өзеннің биік жағасында ежелден сақталған көне мазар күмбезі болған. Ескі мазар күмбез замана толқынымен қаншама рет бұзылып, қайта тұрғызылып келді.
## Шежіресі
Жиналған деректер бойынша, Бәйдібек би - Албан, Суан, Дулат, Сарыүйсін, Шапырашты, Ысты, Ошақты секілді ұлы жүз руларының түпкі атасы. Бәйдібек бидің бірінші әйелі Сарадан Сарыүйсін,екінші әйелі Зеріптен Жалманбет туылған, ал Жалманбеттің балалары : Шапырашты, Ошақты, Ысты. Бәйдібек ата шежіресінің ең үлкен тармағы - кіші әйелі Нүриладан қалған ұрпағы. Нүрила өзі тұрған аймақта "Домалақ ана" ретінде әйгілі болған. Оның жалғыз ұлы Жарықшақтан Албан, Суан, Дулат тараған.Бәйдібек бүгіндері қиыр шеті Алтай, Шәуешек, көршілес Қытай халық республикасының Шыңжаң өлкесімен бірге республикамыздың Алматы, Жамбыл облыстары, Түркістан облысының Түлкібас, Төлеби, Сайрам, Бәйдібек, Ордабасы аудандарын мекендеген ежелгі Албан, Суан, Дулат, Сарыүйсін, Шапырашты, Ысты, Ошақты ру тайпаларының түпкі аталары.
## Кесене
Бәйдібек Қарашаұлының Қарахан дәуірі үлгісіндегі Балабөген өзеннің биік жағасында ежелден сақталған көне мазар күмбезі болған. Ескі мазар күмбез замана толқынымен қаншама рет бұзылып, қайта тұрғызылып келді. «Бәйдібек - Сыланды» қайырымдық қорының (президенті Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, жазушы Е.Тұрысов) ұйымдастыруымен 1996-1998 жылдар аралығында Бәйдібек ата мен қасиетті бес ана - Марау (Сары бәйбіше), Зеріп, Жұпар, Қарашаш, Сыландының мазар кесенелерінің орнына шығыс сәулет өнерінің үлгісінде орнатылған. Бас сәулетшісі - Ғабит Сұлтанғалиұлы Садырбаев.
Бәйдібек кесенесі құрылысына Орта Азия мен Оңтүстік Қазақстанда өндірілетін таңдаулы құрылыс материалдары - Ташкент зауыттарының арнаулы сары кірпіші, Нұратаның ақшыл мәрмәрі, Тараз бен Қаратаудың қызыл граниттері, Қошқарата қатпарлы тау жыныстарының тақтатастары пайдаланылған. Бәйдібек ата кесенесін салуға Самарқанд, Ташкент, Сайрам, Шымкент шеберлері қатысқан. Бәйдібек кесенесінің күмбезбен көмкерілген ғибадат бөлмесіне Қазақстан президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев ұлы баба рухына арнап, салмағы 6 тонна бесік мүсінді ақ мәрмәр құлпытас қойған.
## Дереккөздер |
Қарағаш ауылдық округі — Ақтөбе облысы Алға ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Самбай, Нұрбұлақ ауылдары кіреді. Орталығы – Самбай ауылы.
## Тарихы
1997 жылы Қарағаш ауылдық округі (орталығы Самбай а.) таратылып, Бестамақ ауылдық округіне (орталығы Бестамақ а.) қосылды. Кейін Бестамақ ауылдық округінен Қарағаш ауылдық округі қайта бөлініп шықты. 2009 жылы дейін Шибаевка ауылы Нұрбұлақ ауылы болып өзгертілді.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1251 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Баршақұм — Ақтөбе облысы Байғанин ауданы, Сарытоғай ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарауылкелді ауылынан оңтүстікке қарай 72 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 400 адам (204 ер адам және 196 әйел адам) болса, 2009 жылы 260 адамды (131 ер адам және 129 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Сарытоғай ауылдық округі — Ақтөбе облысы Байғанин ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Алтай батыр, Баршақұм, Шұқырши ауылдары кіреді. Орталығы – Алтай батыр ауылы.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1599 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Ебейті — Ақтөбе облысының Байғанин ауданындағы ауыл, Қопа ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарауылкелді ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 82 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 1033 адам (520 ер адам және 513 әйел адам) болса, 2009 жылы 828 адамды (432 ер адам және 396 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Айырық — Ақтөбе облысы Байғанин ауданы, Қопа ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарауылкелді ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 68 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 113 адам (58 ер адам және 55 әйел адам) болса, 2009 жылы 153 адамды (80 ер адам және 73 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Шұқырши — Ақтөбе облысы Байғанин ауданы, Сарытоғай ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарауылкелді ауылынан оңтүстікке қарай 58 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 216 адам (105 ер адам және 111 әйел адам) болса, 2009 жылы 279 адамды (144 ер адам және 135 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Шехнай — Солтүстік Үндістанға белгілі үрмелі аспап.
Гобой, гобоя отбасына тиесілі. Түтік ұзындығы 30-50см. Оның денесінің бойымен саусақтар үшін саңылаулары бар, конустық пішінді және екі таяқшалы (ілмегімен). Аспап ағаштан жасалған, төменгі бөлігінде металл трубасы бар. Тесіктерінің саны алтыдан тоғызға дейін барады, шамамен екі октавты құрайтын, шехнай өте қиын аспап.
Шехнайдың үні керемет, ол құрметтеу және қасиеттеу сезімін тудырады. Ол діни және үйлену рәсімдерінде қолданады. Үндістердің ойынша шехнайдың үні адамның даусын есіне салады, сондықтан оны ұлттық музыканы орындайтын жеке партия оркестрлары сүйемелдеп орындайды. Шехнайды орындауда үздіксіз тыныс қолданылады.
Шехнайды ойнайтын көрнекті шеберлерінің бірі —Бисмиллах Хан (1916—2006), виртуоз, Бхарат Ратна марапатын алған. Дэйв Мейсон,осы аспапта The Rolling Stones группасындағы, Beggars Banquet альбомындағы, Street Fighting Man өленінде ойнаған.
## Дереккөздер
* Shehnai — статья из Britannica.com.
* Энциклопедия музыкальных инструментов — ШАХНАЙ
* Ranade Ashok Damodar Music contexts: a concise dictionary of Hindustani Music — Bibliophile South Asia, 2006. — ISBN 8185002630.
Ranade Ashok Damodar Music contexts: a concise dictionary of Hindustani Music — Bibliophile South Asia, 2006. — ISBN 8185002630. |
## Дереккөздер |
Сарқырыма үстіндегі үй (ағылш. Fallingwater — Төгілген су; басқа атауы: ағылш. Kaufmann Residence — Кауфман үйі) – 1936-1939 жылдары америкалық сәулетші Фрэнк Ллойд Райттың жобасы бойынша салынған, Пенсильванияның оңтүстік-батысында, Питтсбург қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 80 шақырым жерде, Милл-Ран (Mill Ran) және Огайопайл (Ohio Pile) ауылдары арасында орналасқан «Bear Creek» атты көркем жерде салынған вилла.
## Құрылысы
Құрылымның құрылымдық және кеңістіктік құрылымының негізгі қағидасы орталық тордан түрлі бағытта және әртүрлі деңгейде шыққан конструкциялық темірбетон тақталары жабылатын қызмет атқарады. Үйдің бір қабырғасы - тас, ал екінші, сыртқы жағы - шыны қабырғалар. Ғимараттың жалпы көрінісі - әшекейлер, әйнектер және дыбыссыз парапеттермен жабдықталған үлкен темірбетон балкондардың көркемдік композициясы. Сынық тас, темірбетон және әйнекпен жұмыс істеген сәулетші мұнда айтарлықтай көркемдік мәнерлілікке қол жеткізді.
## Интерьер
Екінші қабаттың негізгі бөлігін үлкен террассалар, оның жанындағы асхана, ас үй, кіреберіс және оған байланысқан сыртқы шкафтар, шыны есіктер және сыртқы террасалар, сондай-ақ төменгі ағынды баспалдақтар алады. Екінші қабатта - үш жатын бөлме, әрқайсысының өз ваннасы мен балконы бар, үшінші қабатта да - жуынатын бөлмесі мен балконы бар жатын бөлмелер бар; осы жердегі көпір қонақтарға арналған үйге, қызметшілерге және гаражға алып барады.Сәулетші интерьер және сыртқы орта күрт бөлінбейтініне көз жеткізу үшін барлық күш-жігерін жұмсады: визуальды байланысқа кедергі келтірмеу үшін үлкен шыны платаларын пайдаланғанымен қатар, сыртқы кеңістік плиталардың проекциялық консолі арасында енеді, ал бөлмелердің кеңістігі сыртқа, террасаларға дейін жалғасады.
Райттың басқа үйлеріндегідей ішкі қабырғалардың құрылымы сырттқысымен бірдей; сылақ жоқ. Интерьерде кейбір жерлерде ағаш тақталар тас және темірбетонның ауырлық дәрежесін жұмсартады. Шыны әрдайым күннен қорғалған.Кіреберістің жоғарғы жағында жабық немесе ашық сөрелер бар. |
Қаражар — Ақтөбе облысы Байғанин ауданы, Жарқамыс ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарауылкелді ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 96 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 714 адам (374 ер адам және 340 әйел адам) болса, 2009 жылы 660 адамды (341 ер адам және 319 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
* Қопа ауылдық округі – Абай облысы Аягөз ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
* Қопа ауылдық округі – Ақтөбе облысы Байғанин ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
* Қопа ауылдық округі – Ақтөбе облысы Хромтау ауданына қарасты әкімшілік бірлік. |
Қызылбұлақ ауылдық округі — Ақтөбе облысы Байғанин ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Кемерши, Бұлақтыкөл, Жаңатаң ауылдары кіреді. Орталығы – Кемерши ауылы.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 2085 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Жаңатаң — Ақтөбе облысының Байғанин ауданындағы ауыл, Қызылбұлақ ауылдық округі құрамында.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарауылкелді ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 100 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 635 адам (332 ер адам және 303 әйел адам) болса, 2009 жылы 577 адамды (306 ер адам және 271 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Бұлақтыкөл — Ақтөбе облысы Байғанин ауданы, Қызылбұлақ ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарауылкелді ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 76 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 675 адам (334 ер адам және 341 әйел адам) болса, 2009 жылы 511 адамды (253 ер адам және 258 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Ақмола уезі — Ақмола облысындағы уез. Ақмола округі 1867-68 жылғы реформалар бойынша Ақмола уезі болып қайта құрылып, округттің болыстары Ақмола уезінің құрамына енген.
## Әкімшілің бөлінісі
Ақмола облысындағы уезд бен болыстардың шекарасы және қазақтардың жазғы жайлауы мен қысқы қоныстары (1875-1878 ж.) |
Көлтабан ауылдық округі — Ақтөбе облысы Байғанин ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Жарлы, Жыңғылдытоғай, Қораши ауылдары кіреді. Орталығы – Жарлы ауылы.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 2622 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Қосарал — Ақтөбе облысы Байғанин ауданы, Қарауылкелді ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарауылкелді ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 18 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 389 адам (214 ер адам және 175 әйел адам) болса, 2009 жылы 397 адамды (205 ер адам және 192 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Жыңғылдытоғай — Ақтөбе облысы Байғанин ауданы, Көлтабан ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарауылкелді ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 25 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 189 адам (100 ер адам және 89 әйел адам) болса, 2009 жылы 142 адамды (69 ер адам және 73 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Керинея бұғысы — ежелгі грек мифологиясында ғажайып, шаршаңқылықты білмейтін, алтын мүйізді, мыс аяқты Артемиданың бұғысы. Аркадияның аңшысы өз олжасымен Артемидамен бөліспегендіктен, Артемида ашуланып, адамдарды жазалау үшін өз бұғысын Аркадияға жібереді. Бұғы кәдімгі бұғыларға мүлдем ұқсамайды, ол өте шапшаң, денесі бұқа денесімен бірдей, ол халықтың егін алқабтарын таптап, оларды шығындаған.
## Гераклдың төртінші ерлігі
Эврисфей бұл бұғы туралы ести сала Гераклға оны ұстауды тапсырды. Геракл бұл ісімен құдайларды ашуландырып алмас па екенмін деп қорқа бастады. Геракл бұғыны көре сала оның артынан жөнелді, ол бұғының артынан қалмай жүгіріп отырды. Гераклдың орнында жай адам болғанда, баяғыда өліп кетер еді. Ал, Геракл болса, бұғының артынан 1 жыл жүгіріп жүр. Ол бұғыны ұстаймын деген сенімін жоғалта бастады. Бұғы одан тағы да қашып кеткен уақытта, ол оны аяғына садақпен оқ атып, оны жаралады. Тек жануар ақсақтаған уақытта ғана ол оны ұстай алды. Осы уақытта оның алдынан өте ашулы Артемида пайда болып, Гераклдың бұғыны жаралау себебін сұрады. Геракл құдайлардың Эврисфей патшаның тапсырмаларын орындауды бұйырғанын және бұғыны ұстау тапсырмалардың бірі екенін түсіндіреді. Артемида батырды түсініп, рұқсатын береді. Осылай Геракл тағы бір ерлігін орындайды. |
Көкбұлақ — Ақтөбе облысы Байғанин ауданы, Қарауылкелді ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарауылкелді ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 41 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 462 адам (220 ер адам және 242 әйел адам) болса, 2009 жылы 263 адамды (128 ер адам және 135 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Қазіргі заман архитектурасы — 21 ғасырдың сәулеті. Басым стиль жоқ, заманауи сәулетшілер әртүрлі ондаған стильдерде жұмыс жасайды: постмодернизм және жоғары технологиялық сәулеттен бастап; үлкен ауқымда мүсін еске түсіретін өте тұжырымдамалық және мәнерлі стильдерге дейін. Түрлі стильдер мен тәсілдер озық технологиялар мен қазіргі заманғы құрылыс материалдарын жалпы пайдалану сипатына ие. Мысалы: жоғары және жеңіл, ХХ ғасырдың ғимараттарына қарағанда күштірек ғимараттар салуға мүмкіндік беретін құбыр құрылымы және автоматтандырылған жобалаудың жаңа технологиялары пайдалану үш өлшемде ғимараттарды салу және оларды модельдеуге мүмкіндік береді, сонымен қатар дәлдігі мен жылдамдығын арттырады.
Заманауи ғимараттар байқалып, таңқалдыратын болуы керек. Олардың кейбіреулерінде бетон құрылымдары, шыны немесе алюминиймен оралған экрандар, көше үстінен салбырап тұратын өте асимметриялық фасадтар және консольдық бөлімдер бар. Фасадтар күннің әртүрлі уақыттарында жарық бөлуге немесе түс өзгертуге арналған.
ХХ ғасырда заманауи сәулеттің негізгі ескерткіштері негізінен Америка Құрама Штаттары мен Батыс Еуропа шоғырланған болса, қазіргі заманғы сәулет жаһандық болып табылады; жаңа маңызды ғимараттар Қытай, Ресей, Латын Америкасында және әсіресе, Таяу Шығыстағы Персид шығанағы елдерінде салынды; Дубайда Бурж Халифа 2016 жылы әлемдегі ең биік ғимарат болды, ал Қытайда Шанхай мұнарасы аумағы бойынша екінші ірі ғимарат болды.
Қазіргі заманғы сәулет ғимараттарының көпшілігі — халықаралық ауқымда жұмыс жасайтын сәулетшілердің шағын тобының жұмыстары. Олардың көпшілігін 20 ғасырдың соңында белгілі болған сәулетшілер- Марио Ботта, Фрэнк Гери, Жан Нувель, Норман Фостер, Иео Минг Пей, Ренцо Пиано жобалаған. Басқа бөлігі Екінші Дүниежүзілік соғыс кезінде немесе одан кейін туылған- Заха Хадид, Сантьяго Калатрава, Даниэль Либескинд, Жак Херцог, Пьер де Мейрон, Рем Колхас және Шигеру Бан секілді жаңа буын жұмысы. Басқа жобалар - 16 елдерде 5000 қызметкерлерімен осындай бар Генслер, UNStudio мен SANAA бірнеше архитекторлар топтарының немесе Skidmore, Owings & Merrill секілді көпұлтты организациялардың жұмысы болып табылады.
## Университеттер
Доктор Chau Chak Wing Building Сиднейдегі Технологиялық университетінің бизнес-мектебінің ғимараты. Ол Жаңа Оңтүстік Уэльс, Австралияда Фрэнк Гери әзірлеген және 2015 жылы аяқталған. Бұл Гери жасаған Австралиядағы бірінші ғимарат болып есептеледі.
## Қазақстандағы көрінісі
Заманауи архитектура стилінде жасалған ғимараттар көбіне Астана қаласында кездеседі. Британдық сәулетші Норман Фостер жобалаған Бейбітшілік және келісім сарайы, Хан Шатыр ойын-сауық орталығы бұған дәлел.
Пирамида формасында салынған Бейбітшілік және келісім сарайы Норман Фостермен жобаланып, «Сембол Иншаат» Түрік компаниясының жұмысымен салынған еді. Осы кешеннің ең басты ерекшелігі ғимарат Фибоначчидің алтын қима принципіне сәйкес салынған. Сонымен қатар, ғимараттың негізі биіктігі мен ені 62 метр болатын шаршымен қаланған. Бұл жерде көрме залдары, конференц- зал, қысқы бақ, 1500 көрерменге арналған концерт және опера залы орналасқан. Интерьерлері күрең алтын тонда жасалып, заманауи жабдықтармен қамтамасыз етілгендіктен сапалы жұмыстар жүргізуге мүмкіндіктер көп. Сарай әртүрлі мәдениет, дәстүр және түрлі ұлт өкілдері бейбітшілк, келісім мен үйлесімде өмір сүретін ел Қазақстан рухын сипатттайды.
Орталық концерттік залы Еуропаның алдыңғы қатарындағы сәулетші Монфреди Николеттидің жобасымен жасалған. Бұл залды жасау барысында табиғи таза материалдар қолданылған. Ғимарат барлық акустикалық қасиеттер айқын біліну үшін ішінен де, сыртынан да арнайы ағашпен қоршалған. Сонымен қатар, тұзды желдер мен температура ауытқуынан қорғайтын инновациялық материал қолданылған. Қазіргі уақытта бұндай оригиналды ғимарат ТМД елдерінің ешқайсысында жоқ, және бұл ғимарат заманауи Қазақстанның ең маңызды мәдени нысандарының бірі.
## Қазақ сәулетшілерінің жұмысы
Төлеген Әбділданың жобалаған Астаналық цирк ғимараты ұшатын табақша формасында салынған. 2000 орынға шақталған бұл ғимарат қаланың көрікті жерлерінің тізіміне кіреді. Қазақстанның басты символы «Бәйтерек» ғимараты Ақмырза Рүстембековтің жұмысы. Осы секілді Тоқтар Ералиев, Болат Куспангалиев, Серік Рустамбеков, Сұлтан Баймагамбетов, Николай Борискин, Владимир Лаптев, Шохан Матайбеков қазақ сәулетшілері Қазақстанда заманауи сәулет өнерінің дамуына үлес қосуда.
## Сыртқы сілтемелер
* Современная архитектура Астаны Мұрағатталған 29 қазанның 2017 жылы.
* 10 современных казахстанских архитекторов |
Жаңажол ауылдық округі — Ақтөбе облысы Байғанин ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Оймауыт ауылы кіреді. Орталығы – Оймауыт ауылы.
## Тарихы
1997 жылы таратылған Миялы ауылдық округі (орталығы Миялы а.) қосылды. Кейін Жаңажол ауылдық округінен Миялы ауылдық округі қайта бөлініп шықты. 2007 жылы округ құрамында болған Нұржау ауылы таратылды.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 723 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Сыр-Ана монументі –Қызылорда өңірінің тарихи ерекшеліктерін айшықтайтын Сырдария өзенінің жағасында орналасқан монумент. |
Көкпекті (2009 жылға дейін – Целинное) — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданы, Жайсаң ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан солтүстік-батысқа қарай 17 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 312 адам (158 ер адам және 154 әйел адам) болса, 2009 жылы 203 адамды (109 ер адам және 94 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Аққайың (2009 жылға дейін – Коминтерн) — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданы, Қарашай ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 29 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 680 адам (339 ер адам және 341 әйел адам) болса, 2009 жылы 544 адамды (283 ер адам және 261 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Жарқамыс ауылдық округі — Ақтөбе облысы Байғанин ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Жарқамыс, Ақтам, Қаражар ауылдары кіреді. Орталығы – Жарқамыс ауылы. Округ құрамында болған Қалдайбек ауылы 2007 жылы таратылған.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 2622 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Қаратаусай, Қаратусай — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданындағы ауыл, Қарашай ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 19 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 586 адам (287 ер адам және 299 әйел адам) болса, 2009 жылы 511 адамды (256 ер адам және 255 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
## Тарихы
### Бастапқы уақыттағы тарихы
1855 жылдың 15 қазанында Перовскідегі алғашқы православ шіркеуі болды. 1856 жылдың тамыз айынан бастап 1864 жылдың қарашасына дейін ол жерде Андрей Евграфович Малов қызмет етті. 1863 жылы кірпіштен және шатыры кошмардан жасалған шіркеу салынды.Бірақ ол 1868 жылы жаңбыр әсерінен қирады . Сол жылы шіркеу кірпіштен қайта салынды,бірақ фундаментке күйдірілген кірпіш және темірмен қолданылды. Бұл ғимаратта Құдай анасының атына арналған қызметтер қазіргі заманғы ғимараттың салынуына дейін өтті, содан кейін оны бұзды. Бұрынғы құрбандық алаңында кішкентай шіркеу құрылды, бірақ ол қазіргі кезде сақталмаған.
Қазіргі ғимарат
Қазіргі шіркеу ғимаратының құрылысы 1890 жылы басталды және бес жылдан астам уақытқа созылды. Жергілікті сәулетші Есақовтың жобасы бойынша храмының құрылысы инженер Калининнің жетекшілігімен болды . Ғибадатхана Перовскіден 300 шақырым қашықтықта орналасқан Казалинсте(Қазалы ауданы) жасалған күйдірілген кірпіштен жасалынған. Жаңа шіркеуді 1896 жылы 6 желтоқсанда бастады.Шіркеудің құрылысы 35 мың рубль болды, оның ішінде 5 мың рубльді Перовскі халқы жинады, ал қалғандары қазынадан алынды. Шіркеуде 9 қоңырау болды, олардың ішіндегі ең үлкенінің салмағы 136 пұт болды.1906 жылдың желтоқсан айына дейін шіркеу әскери бөлімнің юрисдикциясында болды, содан кейін епархияның юрисдикциясына ауысты.
Шіркеудің жұмыс жасамауы
1930 жылдардың ортасында шіркеу жабылды. Ғимаратта арнайы қоныстанушыларды қабылдау орны, содан кейін обсерватория, облыстық өлкетану мұражайы пайда болды. 1982 жылы мұражай неғұрлым жайлы ғимаратқа көшті. Шіркеу ғимараты республикалық маңызы бар архитектуралық ескерткіш деп жарияланды, бірақ қалпына келтіру үшін ақша болмады және ол пайдаланылмады.
Қызметтің қайта жаңғыртылуы
1989 жылдың мамыр айында қалалық атқару комитеті ғимаратты орыс православие шіркеуіне берді.
Көптеген суреттер кескіндеме жылдар бойы оның жұмыс жасамағандығынан жойылды, оны қалпына келтіру мүмкін болатын сипаттамалары болмады. Шіркеудің ыдыстары мен бірнеше белгішелерінің бір бөлігі ,Орынбор казактарының жүріс белгішесін қоса алғанда аман қалды.
Ғибадатхананы қалпына келтіру басқа облыстар мен елдерден келген келушілерден, сондай-ақ шіркеу қызметкерлері есебінен жүзеге асырылды. Күмбездердегі кресттер қалпына келтірілді. Храмның жаңа суреттерін қазақстандық суретшілер орындады. Қалпына келтірілгеннен кейінгі алғашқы жылдары көк түсті боялған ғибадатхананың шатыры 2008 жылы алтынмен жабылған.
### Құрылыстың сипаттамасындағы сәйкессіздіктер
* 1
Қазақ КСР-нің заманында құрылған ғимаратты қорғауға арналған ескерткіш тақтада 1878 жылға сілтеме белгіленген, бұл А.И. Добросмысловым-ның келтірген мәліметтеріне сәйкес.
* 2
2008 жылдың 21 наурызындағы Қазақстан тарихы және мәдениет ескерткіштерінің Мемлекеттік тізімінде храмның нақты мекен-жайы беріле тұрып ,объект қате есіммен « Христа құтқарушысының шіркеуі» деп берілді.
### Сілтемелер
* Орысша нұсқадан аударылған
*
А. Казимирчик «Свято-Казанский храм»; «Новая Кызылорда» газеті, 2000 жыл
*
Мира Жакибаева. Не смолкает звон колоколов // Кызлординские вести, 21.04.2009 |
Көптоғай — Ақтөбе облысы Байғанин ауданы, Қопа ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарауылкелді ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 77 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 174 адам (89 ер адам және 85 әйел адам) болса, 2009 жылы 109 адамды (64 ер адам және 45 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Ақмоласай — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданы, Байнассай ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 22 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 305 адам (139 ер адам және 166 әйел адам) болса, 2009 жылы 230 адамды (97 ер адам және 133 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Қарашай ауылдық округі — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Қаратаусай, Аққайың ауылдары кіреді. Орталығы – Қаратаусай ауылы.
## Тарихы
1997 жылы таратылған Линовицк ауылдық округі (орталығы Коминтерн а.) қосылды. 2009 жылы Коминтерн ауылы Аққайың, 2011 жылы Линовицкое ауылы Қиялы ауылы болып өзгертілді. 2012 жылы округ құрамында болған Жоса, Қиялы ауылдары таратылды.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1055 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Қарағандысай:
Елді мекен:
* Қарағандысай – Ақтөбе облысы Алға ауданында 2019 жылы таратылғанға дейін болған ауыл.
Басқа мағыналар:
* Қарағандысай өзегі |
Тоқмансай:
* Тоқмансай — Ақтөбе облысы Алға ауданындағы ауыл.
* Тоқмансай — Ақтөбе облысы Алға ауданындағы станция.
## Тағы қараңыз
* Тоқмансай ауылдық округі |
Шығыстың рухани бұлағы, қасиетті де атақты емші Ырғызбай Досқанаұлы 1787 жылы туып, 1850 жылы дүниеден өткен. Кесенесі Шығыс Қазақстан облысы, Тарбағатай ауданыныда Тарбағатай тауының теріскей бетіндегі бұйратты құба белде, Ақсуат ауылынан Кіндікті ауылына баратын жолдың бойында, солтүстікке қарай 5 шақырым жерде Күмісті бастауының қасында орналасқан. Ел ішіндегі ақпараттарға қарағанда Ырғызбай Досқанаұлы қайтыс боларын сезіп: «топырақ маған осы жерден бұйырған. Менің сүйегімді Кіндіктіге апармаңдар, анау тұрған құба белге жерлейсіңдер»-деп, қазір өзі жатқан жотаны көрсетеді. «Мені сандықша бейітке қоясыңдар. Басыма зират үйін тұрғызбаңдар. Зират үйін тұрғызу келешек ұрпақтың міндеті»-деп өсиет еткен екен. Ырғызбай ата XX ғасырдың басында Шыныбай Жәнібекұлы – деген ақсақалдың түсіне кіріп: «менің басым жалаңаш жатыр ғой» - деп аян береді. Шыныбай ақсақал тастан қалап Ырғызбай атаның басын көтереді. Одан кейін Ырғызбай Досқанаұлының басына құлпытасты 1975 жылы Тағабаев Құнанбай ақсақал өз қолымен қояды. Бұл кесененің басындағы барлық іс-шаралар мен тазалыққа 2001 жылдан бері Тағабаев Болат Құнанбайұлы басшылық жасап келеді.
Ырғызбай Досқанаұлының кесенесі мен оған зиярат жасап келушілерге арналған үйдің іргетасы 1990 жылы 7 қазан күні қойылып, 14 қазан күні басталып, 22 қазан күні аяқталған. Ол кезде кесене силикат кірпішпен қапталған. Силикат кірпіштің жарамдылық уақыты өте қысқа болғандықтан кесененің іргесі жаңбыр мен желдің әсерінен мүжіліп тоза бастаған.
Кесенеге қазақ халқына сыйлы Сабуровтар әулеті атынан және алаштың ардақты ұлы Бәделхан Камалханұлы тарапынан 2014 жылы қайта жаңғыртылу жұмыстары жүргізілді. Бәделхан Камалханұлы идея авторы бола тұрып, осы жобаны өзі тікелей іске асырды. Барлық материалдарға Сабуровтар әулеті басшылық ететін «Ағзам» асыл тұқымды жылқы зауыты демеушілік жасады. Ескерткіштің негізгі материалдары болып тұрған қызыл және жасыл гранит тастар 1100 шақырым болатын Баянауыл жерінен тасылып әкелінді.
Кесене Сырдария сағасындағы маңдай беттегі кіре берісте екі ойығы бар екі камералы ескерткіштердің дәстүріне жатады. Ескерткіш жоспары жағынан 6,5х6,4 м. болатын тік төрт бұрышты қызыл гранит тастардан өңделіп соғылған. Құрылыс материалдары ретіндегі тастар Баянауыл жерінен тасылып әкелінген. Кесене порталды-күмбезді, екі камералы, болып келеді. Кесененің бұрыштары әлемнің төрт бұрышына қарай бағытталған. Жерлеу камерасына кіреберіс оңтүстік қабырғаның ортасына қойылған. Осы дәлізден жерлеу камерасына кіретін есіктің батыс және шығыс қабырғаларында пішіндері үшбұрышты терезелер жасалған. Кіреберіс бөлменің қабырғасы 2,8 х2,0 м, Тас сандықшаның өлшемдері 3х1,2 м. Қызыл мрамордан жасалған «Әулие Ырғызбай»- деген жазуы бар қасбеттің биіктігі 3,4 м. Қабырғасының биіктігі 3 м, ал адыңғы екі мұнараның биіктіктері 3,7 м, артқы екі мұнараның биіктіктері 2,4 м. Кесененің күмбезінің төбесінде орналасқан «аймен» бірге қосқандағы жалпы биіктігі 9,2 м. Кесене әшекейлі тас қалауымен безендірілген. Төменгі жағы таған ретінде жасыл түсті граниттан жасалған. Өз кезегінде осы палитра ескерткішке керемет өң береді. Күмбездің жоғарғы жағында жарық түсіп, ауа алмасу үшін жасалған төрт саңылау бар.
Кесененің шығыс жағында төрт адамға арналған жатын бөлме, сондай-ақ Тарпаңбай ұлы Лензаттың зираты мен тағы оншақты адамның тас қабірлерінің орындары бар.
Шығыстың рухани бұлағы, қасиетті де атақты емші Ырғызбай Досқанаұлының кесенесін өз қаржысына қайта жаңғыртқан алаштың ардақты азаматы Бәделхан Камалханұлы Қазақстан Республикасына ақысыз, қайтарымсыз және мәңгілікке сыйға тартады.
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.892941207462183.1073741831.886290788127225&type=3 |
Байторысай, Байтурасай — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданындағы ауыл, Байторысай ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 29 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 542 адам (263 ер адам және 279 әйел адам) болса, 2009 жылы 471 адамды (235 ер адам және 236 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Дмитриевка — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданы, Байторысай ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 18 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 372 адам (181 ер адам және 191 әйел адам) болса, 2009 жылы 269 адамды (127 ер адам және 142 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Байнассай ауылдық округі — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Байнассай, Ақмоласай ауылдары кіреді. Орталығы – Байнассай ауылы.
## Тарихы
Кеңес заманында Новомихайлов ауылдық кеңесі деп аталған. 2007 жылы Новомихайловка ауылы Байнассай ауылы болып өзгертілді. 2012 жылы округ құрамында болған Горноводск ауылы, 2019 жылы Қазақстанның 13 жылдығы ауылы таратылды.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 822 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Миялы ауылдық округі — Ақтөбе облысы Байғанин ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Миялы, Дияр ауылдары кіреді. Орталығы – Миялы ауылы.
## Тарихы
1997 жылы Миялы ауылдық округі (орталығы Миялы а.) таратылып, Жаңажол ауылдық округіне (орталығы Оймауыт а.) қосылды. Кейін Жаңажол ауылдық округінен Миялы ауылдық округі қайта бөлініп шықты. 2013 жылы округ құрамында болған Бесбай ауылы таратылды.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 891 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Шевченко — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданы, Қызылжар ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 33 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 520 адам (252 ер адам және 268 әйел адам) болса, 2009 жылы 289 адамды (140 ер адам және 149 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Жаңатаң — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданы, Мәртөк ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан солтүстік-батысқа қарай 8 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 71 адам (31 ер адам және 40 әйел адам) болса, 2009 жылы 42 адамды (23 ер адам және 19 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Ұлттық Тіл, ұлттык тіл орыс. национальный язык — ауызекі және жазба түрде ұлттык қарым-қатынас кұралы кызметін аткаратын тарихи-әлеуметтік категория. Ұлттық Тіл ұлтпен бірге калыптасады, әрі онын пайда болуының алғы шарты, әрі өзі де сол процестін нәтижесі болып табылады. Капитализм коғамы кезінде буржуазиялыкұлттардың калыптасуында тіл бірлігі экономикалык, территориялык, мәдени бірліктермен бірге аса кажетті негізгі шарттардың бірі болған.Әрбір Ұлттық Тіл өзіне тән дербес жолмен дамып калыптасады.
Тіл білімінде Ұлттық Тілдердін үш түрлі негізден туатыны көрсетілген:
* тілдік белгілері бірынғай, кұрылымында айырмашылык жоқ бір диалект негізінде;
* бірнеше диалектінін шоғырланып бірігуі негізінде;
* диалектілердің ауыса отырып, өзара шоғырлануы негізінде. Қазақ Ұлттық Тілінің халықтық тегінде осы айтылғандардың екінші түрі, яғни қазақ жеріндегі өзара туыс бірнеше диалектінін шоғырланып бірігуі жаткан сияқты. Ұлттық Тілдің кұрылымдық негізі онын халық тілі болып калыптаскан дәуірінде салынады. Ұлттық Тіл өзінін ішкі кұрылымы жағынан халық тілінін мұрагері болып табылады. Бірак Ұлттық Тіл айтылуы, қолданылуы әбден тұрақталған сөздер мен формаларды халық тілінен дайын қалпында қабылдаған деңгейде калмайды. Ұлттық дәуір талабына сай Ұлттық Тіл деңгейі де онан әрі дамып жетіліп отырады.
Ұлттық Тіл өте кең ұғым, өзінің кұрамы жағынан бірынғай емес: оған бүкіл ұлтқа кызмет ететін баспасөз тілі — әдеби тіл де, ауызекі сөйлеу тілі де, жеке аймақтарға тән жергілікті диалектілер мен говорлар да, кәсіби мамандыққа тән сөздер де, жекелеген әлеуметтік топтарға тән жаргондар да кіреді.
## Дереккөздер |
Қызылжар (2009 жылға дейін – Андреевка) — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданындағы ауыл, Қызылжар ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 43 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 782 адам (379 ер адам және 403 әйел адам) болса, 2009 жылы 641 адамды (318 ер адам және 323 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Мәшіреп - қазақ халқы көк жайлауға барып қонып, әбден орнығып алған соң, ауыл ақсақалдарының бірі немесе қонақ күтуге шебер, ұйымдастыру қаблеті жоғары басқа бір азамат жақын маңда отырған ел-жұрт, көрші-қолаңдарын "пәлен күні мәшіреп жасаймын" деп шақырып, келген қонақтарының аз-көптігіне қарай тай, тайынша, қой сойып, қойдың төсінен басқасын қазанға салып, түгел асып, келген адамдарды қонақ қылып, ойын-сауық өткізіп беруі.
Қалыптасқан дағды бойынша, мәшірепке келгендер саба-саба қымыз артып келіп, қонақ иесі көгалға төсеген кілем-киіздерге алқа-қотан отырып ет жеп, қымыз ішіп, ән салып, күй тартып, би билеп, жырлап, екі-екіден айтысып, бір күн бойы күліп ойнап қайтады.Бұл салт адамдарды меймандостыққа, қонақшылыққа, жомарттыққа баулып, береке-бірлікке шақырады. Күліп-ойнап көңіл көтеру рухты серпілтіп, қан айналысын жақсартып, уайым-қайғыдан арылтып, жүйке қызметтерін жақсартып, адамдардың сау-саламат өмір сүрулеріне мүмкіндік жасайды. Бір-біріне деген сүйіспеншіліктерін арттырып, қоғамдық қарым-қатынастарын нығайтады, достарын көбейтіп, өрістерін кеңейтеді.
## Дереккөздер |
Қызылжар ауылдық округі — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Қызылжар, Бөрте, Шевченко ауылдары кіреді. Орталығы – Қызылжар ауылы.
## Тарихы
Кеңес заманында Андреев ауылдық кеңесі деп аталған. 1997 жылы таратылған Студенческий ауылдық округі (орталығы Студенческое а.) қосылды. 2009 жылы Андреевка ауылы Қызылжар, Студенческое ауылы Бөрте ауылы болып өзгертілді.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1548 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Байторысай ауылдық округі — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Байторысай, Дмитриевка, Покровка, Полтавка ауылдары кіреді. Орталығы – Байторысай ауылы.
## Тарихы
1997 жылы Байторысай ауылдық округіне таратылған Покровка ауылдық округі (орталығы Покровка а.) қосылды.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1487 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Байнассай (2007 жылға дейін – Новомихайловка) — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданындағы ауыл, Байнассай ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 37 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 868 адам (412 ер адам және 456 әйел адам) болса, 2009 жылы 469 адамды (237 ер адам және 232 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Ащы ауылдық округі — Ақтөбе облысы Байғанин ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Ноғайты ауылы кіреді. Орталығы – Ноғайты ауылы.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1539 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Жайсаң ауылдық округі — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Жайсаң, Көкпекті ауылдары кіреді. Орталығы – Жайсаң ауылы.
## Тарихы
2009 жылы Целинное ауылы Көкпекті, 2011 жылы Хозаул ауылы Қозы ауылы болып өзгертілді. 2012 жылы округ құрамында болған Қазақстан, Қозы ауылдары таратылды.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 2549 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Қарабұлақ (2011 жылға дейін – Степь) — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданы, Аққұдық ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан солтүстік-батысқа қарай 18 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 176 адам (91 ер адам және 85 әйел адам) болса, 2009 жылы 113 адамды (58 ер адам және 55 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Жаңажол (2009 жылға дейін – Рыбаковка) — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданы, Аққұдық ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан солтүстікке қарай 26 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 360 адам (176 ер адам және 184 әйел адам) болса, 2009 жылы 187 адамды (91 ер адам және 96 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Вознесеновка — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданындағы ауыл, Аққұдық ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан солтүстік-батысқа қарай 19 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 774 адам (369 ер адам және 405 әйел адам) болса, 2009 жылы 594 адамды (300 ер адам және 294 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Достық (2016 жылға дейін — Веренка) — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданы, Аққұдық ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 19 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 589 адам (303 ер адам және 286 әйел адам) болса, 2009 жылы 479 адамды (239 ер адам және 240 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Қарауылкелді ауылдық округі — Ақтөбе облысы Байғанин ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Қарауылкелді, Көкбұлақ, Қосарал, Кенжәлі ауылдары кіреді. Орталығы – Қарауылкелді ауылы. Округ құрамында болған Қазақстан ауылы 2018 жылы таратылған.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 8641 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Торайғыр (2011 жылға дейін – Черёмушки) — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданы, Құрмансай ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2019 жылы таратылған.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан оңтүстікке қарай 33 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 149 адам (70 ер адам және 79 әйел адам) болса, 2009 жылы 95 адамды (50 ер адам және 45 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Первомайка — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданы, Аққұдық ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан солтүстікке қарай 13 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 178 адам (101 ер адам және 77 әйел адам) болса, 2009 жылы 136 адамды (72 ер адам және 64 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Шаңды (2009 жылға дейін – Чайда) — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданы, Құрмансай ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 45 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 378 адам (200 ер адам және 178 әйел адам) болса, 2009 жылы 239 адамды (128 ер адам және 111 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Покровка — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданы, Байторысай ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 36 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 451 адам (225 ер адам және 226 әйел адам) болса, 2009 жылы 269 адамды (130 ер адам және 139 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Құрмансай — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданындағы ауыл, Құрмансай ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан оңтүстікке қарай 35 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 552 адам (271 ер адам және 281 әйел адам) болса, 2009 жылы 393 адамды (199 ер адам және 194 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Құрмансай ауылдық округі — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Құрмансай, Егізата, Шаңды ауылдары кіреді. Орталығы – Құрмансай ауылы.
## Тарихы
Кеңес заманында Степанов ауылдық кеңесі деп аталған. 2009 жылы Чайда ауылы Шаңды, 2011 жылы Черёмушки ауылы Торайғыр, Новодонцы ауылы Егізата ауылы болып өзгертілді. 2012 жылы Қарағансай ауылы, 2019 жылы Торайғыр ауылы таратылды.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 908 адамды құрады.
## Дереккөздер |
* Аққұдық ауылдық округі — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданына қарасты әкімшілік бірлік.
* Аққұдық ауылдық округі — Ақтөбе облысы Хромтау ауданына қарасты әкімшілік бірлік. |
Полтавка — Ақтөбе облысы Мәртөк ауданы, Байторысай ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Мәртөк ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 41 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы тұрғындар саны 546 адам (255 ер адам және 291 әйел адам) болса, 2009 жылы 478 адамды (232 ер адам және 246 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.