Datasets:

akylbekmaxutov
/

KK_calibration_dataset

Dataset card Data Studio Files Files and versions Community

Split (1)

train · 88.6k rows

text stringlengths 3 252k
Сәрсен Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университеті (қысқаша Аманжолов университеті, ШҚУ не АУ) – көп жылдық тарихы бар Қазақстанның ескі университеттер қатарына кіретін, сондай-ақ, жаратылыстану және гуманитарлық бағытта білім беретін жоғары оқу орны. * 1952 ж. Өскемен педагогикалық институты ретінде құрылған. * 1991 ж. университет мәртебесі берілді. * 2003 жылдан С.Аманжолов есімімен аталады. Университетте бакалавриатта – 40, магистратурада – 18 мамандық бойынша кадр даярлау жүзеге асырылады. 2 ғылыми мамандық бойынша доктарантура, 12 ғылыми мамандықта аспирантура жұмыс істейді. Университет 1952 жылдан бері Қазақстанның шығыс өңірлері үшін 50 мыңнан аса маман даярлап шығарды. Қазіргі күні 8 факультеті мен көпсалалы колледжінде 11 мыңнан астам студент оқиды. 34 кафедрада 800-ден астам оқытушы еңбек етуде. Университеттің ғылыми және оқытушылық ұжымын қалыптастыруда елімізге белгілі ғалымдар: Е. Мәмбетқазиев, Ж.Уәлиев, А. Темірбеков, т.б. үлкен еңбек етті. Университеттің Моңғолияда шетелдік бөлімшесі жұмыс істейді. Университетте Н.Ә. Назарбаев атындағы Жоғары инновациялық білім беру технологиялар орталығы (ЖИБТО) ашылған. Оның негізгі мақсаты электронды оқу материалдарын, электронды кітапханалар, мультимедиалы зал, оқу бағдарламаларын, электронды оқыту құралдарын, т.б. дайындау болып табылады. Жалпы университеттік электронды ақпараттық желі және білім беру порталы жұмыс істейді. Университеттің 5 ғылыми-зертеу институтында, 4 ғылыми-зерттеу зертханасында, Түркітану орталығында негізгі және қолданбалы зерттеу жұмыстары жүргізіліп келеді. Университет бастамасымен жыл сайын облыстық “Мамандарды даярлау мен қайта даярлаудың өзекті мәселелері” атты ғылыми-практикалық семинарлар өткізіліп тұрады. Мемлекеттік тілді үйренудің тиімді тәсілдеріне арналған арнайы компьютерлік бағдарламалар енгізілген. ## Бүгінгі университет құрылымы Құрамына 4 факультет кіреді: * Экономика және құқық факультеті * Тарих, филология және халықаралық қатынастар факультеті * Жаратылыстану ғылымдары және технологиялар факультеті * Психология, педагогика және мәдениет факультеті ### Университет бүгін Сәрсен Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті – еліміздің Шығыс аймағындағы алдыңғы қатарлы, ғылыми, әдістемелік жоғарғы оқу орындарының бірі. Университет білім берудің жаңа технологияларын пайдалана отырып, кафедралардың профессорлық-оқытушылық құрамының ғылыми-зерттеу базасын кеңейтіп, жоғары сапалы білім беру қызметтерін жүзеге асырады. Университет түлектері жұмыс нарығында бәсекеге сай және Қазақстанда, шетелдердің түрлі экономикалық салаларында қызмет етуде. ### Университет құрылымы Университет құрылымы (2015 жылдан бастап): 4 факультет (жаратылыстану ғылымы, математика, физика және технологиялар; экономика және құқық факультеті; психология, педагогика және мәдениет факультеті, тарих, филология және халықаралық қатынас факультеті) және 19 кафедра. 4 факультетте 45 бакалавриат мамандығы бойынша, 30 магистратура және 3 докторантура мамандығында білім алуда. Университетте 400-ден астам жоғары білікті оқытушы қызмет етуде, оның 19-ы ғылым докторлары және 150-ден астамы ғылым кандидаттары мен Phd докторлары.Білім беруді интеграциялау мақсатында университетте жаңа ғылыми-зерттеу және ғылыми-білім беру құрылымдары ашылған. 2013-2014 оқу жылы «Алтайтану» ҒЗО; «Назарбаевтану»ҒБО; Ресей ғылымы мен мәдениеті орталығы; студенттер бастамалары орталығы; академик Зәки Ахметов атындағы шығармашылық зертхана ашылды. 2014-2015 оқу жылы Ш. Уәлиханов атындағы тарих және этнология институтының филиалы; сот отырысы залы; қылмыстық-атқару қызметі кабинеті; «Зияткер» ғылыми-білім беру орталығы, ШҚО құрылуының мұражайы, G-Global халықаралық жобаларды іске асыру орталығы ашылды. 2015-2016 оқу жылы «Шығыс Қазақстанның өсімдіктерін эфир майларын идентификациялау» ғылыми жобасын іске асыру шеңберінде фитохимия зертханасы,студенттер мен жас ғалымдардың ғылыми зерттеулерін дамыту орталықтары ашылды. ### Университет құрылымдарының жұмысы Университет құрылымдарының жұмысы 2014 жылдың 13 қарашасында С. Аманжолов атындағы ШҚМУ ғылыми кеңесі мен ЖОО-ның оқу және әкімшілік құрылымдарының жұмыс жоспарына сәйкес бекітілген «С. Аманжолов атындағы ШҚМУ-дың 2015-2020 жж арналған даму стратегиясы» жоспары негізінде іске асырылуда. Университеттің міндеті: халықаралық ғылыми-білім беру кеңістігінде университет ролін алдыңғы қатарлардан көрсету, Қазақстанның инновациялық дамуы үшін бәсекеге сай мамандарды даярлау.Университетте 2014 жылы SMART-университет енгізу және дайындық жұмыстары жүргізілуде. Университеттің техникалық регламентінің құжаттары бекітілген; университет ішінде электронды құжат айналымы жүргізілуде, ақпараттық-білім беру порталының жүйесі, қашықтықтан оқыту технологиясы қосылды; электронды форматқа көші білім беру бағдарламарын құру бойынша факультет декандарының, кафедра меңгерушілерінің қатысуымен семинарлар, коучингтер жүргізілді; Университетте 2014 жылы автономияға көші және корпоративтік басқару принциптерін енгізуге көшу Жоспары құрылды. Университете алыс және жақын шетел студенттері білім алуда.(Моңғолия, ҚХР, РФ, Өзбекстан және т.б.) ## Ғылыми және инновациялық жұмыстың негізгі бағыттары ШҚМУ-да ғылыми-зерттеу жұмысы (Ұжымдық қолданыстағы ұлттық ғылыми зертхана, «Экология» ғылыми-зерттеу орталығы) «Алтайтану» ғылыми-зерттеу орталығы, «Назарбаевтану» ғылыми-білім беру орталығы, біліктілікті растау орталығы, «Зияткер» ғылыми-білім беру орталығы және университет кафедралары негіздерінде жүзеге асырылуда. Университеттің негізгі ғылыми бағыттары: Физика, нанотехнология,табиғи және технологиялық және әлеуметтік-экономикалық процесстерді математикалық үлгілеу аймағындағы фундаменталды зерттеулер.Шығыс Қазақстанның генетикалық ресурстарын пайдалану және толықтыру үшін дәнді дақылдар биотехнологиясын құру. Шығыс Қазақстанның флорасы мен фаунасының мәселелерін зерттеу және аймақтың био әртүрлілігін сақтау. Алтай, Шығыс Қазақстанның және жалпы аймақтың әдеби мұрасының тарихы мен мәдениетін зерттеу.Университеттің ғылыми-зерттеу жұмысы фундаменталды, ғылыми зерттеу және инновациялық, ғылыми-техникалық жұмысты дамытуға бағытталған.Жылдан жылға университет студенттері әр түрлі деңгейдегі сайыстар, олимпиадалар мен конференциялардың лауреаттары және жеңімпаздары атануда. ## Халықаралық байланыс Университеттегі халықаралық байланыс белді мемлекетаралық ұйымдардың жұмысына қатысуға, алыс және жақын шетелдердің алдыңғы қатарлы оқу орындарымен қатынас орнатуға бағытталған. 2015-2016 оқу жылы университет 71 Халықаралық келісімге қол қойған.ШҚМУ серіктестері арасында Ресей, Қырғызстан, Беларусия, Түркия, Германия, Поляк Республикасы, Чехия, Франция, Швейцария, Қытай, БАӘ, Оңтүстік Корея, Моңғолия және АҚШ бар. Халықаралық байланыстың негізгі бағыты біріккен білім беру бағдарламаларын іске асыру, шетел мемлекеттеріндегі оқу орындарында тәжірибеден өтіп, 2 диплом алу мүмкіндігін беру. Бүгінде университетекі дипломдық білім беру бағдарламасы бойынша Оңтүстік Кореяның университеттерімен (Джиогсанг Ұлттық университеті, Ченгджу Университеті), Қытай, Польша (Адам Мицкевич атындағы Университет, Вроцлав университеті), және Ресей Федерациясы (Ползунов атындағы Алтай университеті, Алтай мемлекеттік университеті және т.б.)Университет бес халықаралық Ассоцияцияның мүшесі болып табылады: Еуразиялық университеттер Ассоцияциясы, Халықаралық Жоғарғы Академиялық мектеп, университеттер Ұлы хартиясы, «Алтай – біздің ортақ үйіміз» Халықаралық координациялық кеңесі, Азиялық Университеттер Ассоцияциясы. ## Кәсіптік бағдар жұмысы Кәсіптік бағдар жұмысы – университеттің студенттерді сапалы контингентпен қамтуды ұйымдастырудағы негізгі бағыттарының бірі. Маркетинг және оқу орнына дейінгі дайындық Орталығы факультет декандарымен, кафедралармен және профессорлық-оқытушылық құраммен бірлесіп университете кәсіби бағдар жұмысын ұйымдастырады. 2014 жылы С. Аманжолов атындағы ШҚМУ мен ШҚО Білім басқармасы арасында ынтымақтастық келісіміне қол қойылды. ШҚО Білім мекемелерімен серіктестік және іс-қимылдың жаңа формалары дамуда: Университеттің базалық мектептерінде «Шығыстың алтын қоры» кәсіби бағдар орталықтары жүйесін құру;Униеверситеттің профессорлық-оқытушылар құрамының дайындауымен түлектер ҰБТ-ға дайындалатын «Өсу орталығы» құрылуы;Мектептегі туризмнің дамуы, университете білім беру турларын өткізу;Оқушылар үшін қосымша білім беру жобаларын іске асыру; ШҚО ББ-мен тығыз байланыс орнату мақсатында мектеп оқушылары үшін олимпиадалар өткізілуде. Мектеп аралық пәндер арасында аймақтық және облыстық олимпиадалар химия, қаза тілі, ағылшын тілі, биология, математика және физика пәндері бойынша өткізіледі. ### Тәрбие жұмысы Университетте дәстүрлі түрде «ШҚМУ аруы», «Студенттік көктем», «Бірінші курс таланттары», «Би сайысы», «Counter-strike» компьютерлік ойыны форматындағы киберспорттан университет чемпионаты және т.б.Студенттер «Жас Отан» ЖҚ, «Жастар лигасы» АҚ ұйымдастыратын «Жастар Отанға!», «Болашақ - біздің қолымызда», «Жастар салауатты өмір салты үшін», «Жемқорлыққа жол жоқ», «Қан тапсырып, адам өмірін сақта», «Дипломмен ауылға!», «Жасыл ел» және т.б. сынды әлеуметтік-маңызды жобаларға қатысады. Университет студенттері спорттада жоғары көрсеткіштер көрсетуде. Бүгінде С. Аманжолов атындағы ШҚМУ-де 21 спорт секциясы жұмыс істеп тұр. Олар: футбол, волейбол, қол күресі, бадминтон, қысқы және жазғы президенттік күрсе, жеңіл атлетика, спорттық бағдар, баскетбол, гір көтеру және т.б. алаңдары бар. ## Дереккөздер * Университеттің ресми сайты Мұрағатталған 26 мамырдың 2016 жылы.
Терісаққан ауылдық округі — Ұлытау облысы Ұлытау ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Терісаққан, Қоскөл ауылдары кіреді. Орталығы – Терісаққан ауылы. ## Халқы 2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 385 адамды құрады. ## Дереккөздер
Сарыөзек ауылдық округі – Ақмола облысы Зеренді ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Ақан, Баратай, Уголки ауылдары кіреді. Орталығы – Ақан ауылы. ## Дереккөздер
Садовый ауылдық округі — Ақмола облысы Зеренді ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Елікті, Заречное, Садовое ауылдары кіреді. Орталығы – Садовое ауылы. ## Дереккөздер
Қызылсай ауылдық округі — Ақмола облысы Жақсы ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Байегіз, Кировское ауылдары кіреді. Орталығы - Кировское ауылы. Округ құрамында болған Қызылсай ауылы 2019 жылы таратылған. ## Дереккөздер
Садовый ауылдық округі – Қарағанды облысы Осакаров ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Жаңатоған, Садовое ауылдары кіреді. Орталығы – Садовое ауылы. ## Дереккөздер
Бәйтерек ауылдық округі — Ақмола облысы Зеренді ауданындағы әкімшілік бірлік. 2006 жылға дейін Подлесный ауылдық округі деп аталды. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Бәйтерек, Ермаковка, Красный Кордон, Өндіріс, Үлгілі ауылдары кіреді. Орталығы – Бәйтерек ауылы. ## Тарихы 2009 жылы округ құрамына Зеренді ауылдық округінің Красный Кордон, Троицк ауылдық округінің Ермаковка ауылдары енді. ## Дереккөздер
Отрадный ауылдық округі — Ақмола облысы Жарқайың ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Кенское, Отрадное ауылдары кіреді. Орталығы – Отрадное ауылы. Округ құрамында болған Шаңырақ ауылы 2005 жылы таратылған. ## Дереккөздер
Бірінші ханым (ағылш. First Lady) – таңдалған мемлекет басшысының жұбайы. Бастапқыда First Lady термині Америка Құрама Штаттарының президентінің жұбайын білдіру үшін қолданған. Алайда мұнан былай ол басқа да тілдерге еңіп, енді кез келген мемлекеттің басшысының жұбайы үшін қолданылады, егер ол монарх болмаса. Парламенттік республикалар мен конституциялық монархияларда термин елдің премьер-министірінің әйеліне қолданылады. Кейбір елдерде терминді мемлекеттік тілге аударады, солай, мысалы, Латын Америкада - Primera Dama, ал Францияда - Première Dame деп айтады. АҚШ-та термин алғаш рет 1849 жылы қолданылды. Президент Закари Тейлор 4-ші президент Джеймс Мэдиссонның әйелін, Долли Мэддисонды жерлеу рәсімінде мадақ өлеңіңде «Бірінші ханым» деп атаған. Алайда «Бірінші ханым» деп атала бастаған бірінші әйел Харриет Лэйн – АҚШ-тың 15-ші президенті Джеймс Бьюкененнің жиені (Бьюкенен жалғыз бойдақ президент болды, сондықтан Ақ үйдің бәйбішесінің рөлін мемлекет басшысының жиені атқарды) болды. Бірақ жалпы мойындаушылықты бұл ұғым тек 1877 жылы иемденді. Сол жылы Мэри Эймс өзінің президент Рутерфорд Хэйздың инаугурациясы жайында газет репортажінде оның жұбайы өте әйгілі Люси Уэбб Хэйзді сипаттау үшін «Бірінші ханым» терминің қолданды. Бірінші ханымдар әдетте басқа мемлекет басшыларының жұбайылары мен отбасыларымен дипломаттық қарым-қатынасты нығайтады, ресми кездесулер кезінде жиі «әйелдер бағдарламасын» ұйымдастырады. Кейбір бірінші ханымдар белсенді түрді елдің саясатына үлестерін қосады, мысалы – Элеонора Рузвельт пен Эва Перон. Ал Хиллари Клинтон 2008 жылы президент лауазымына өзінің кондидатурасын Демократиялық партия атынан ұсынды, алайда ол басқа кандидатт Барак Обамаға жеңілді. 2016 жылы ол АҚШ президентінің лауазымына негізгі кандидат болды. Аргентинаның екі Бірінші ханымдары – Исабель Мартинес де Перон және Кристина Фернандес де Киршнер Аргентина президентінің лауазымында өздерінің жұбайларын алмастырды (Хуан Перон мен Нестор Киршнерді). Сондай-ақ Исабель Перон әлемде ең бірінші әйел-президент атанды. Соңғы уақытта кей кезде «Мемлекеттің бірінші джентльмені» термині әйел-президентінің күйеуіне қолданыла бастады. Мысалы, солай индонейзиялық президент Мегавати Сукарнопутридің жұбайын Тофик Киемасаны атаған.
Қызылсая ауылдық округі – Ақмола облысы Зеренді ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Биіктесін, Қызылағаш, Қызылсая ауылдары кіреді. Орталығы – Қызылсая ауылы. ## Дереккөздер
Сейфуллин ауылдық округі – Ұлытау облысы Жаңаарқа ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Ынтымақ, Кирово ауылдары кіреді. Орталығы – Ынтымақ ауылы. ## Халқы 2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 998 адамды құрады. ## Дереккөздер
Бәйтерек ауылдық округі — Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Алға, Бәйтерек, Қойшыбек ауылдары кіреді. Орталығы - Бәйтерек ауылы. ## Дереккөздер
Сейфуллин ауылдық округі – Ақмола облысы Зеренді ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Бірлестік, Жаңатілек, Қараөзек, Сейфуллин ауылдары кіреді. Орталығы – Бірлестік ауылы. ## Тарихы 2009 жылы округ құрамына Бірлестік кенті енгізіліп, ауылдық округтің жаңа орталығы болып белгіленді. ## Дереккөздер
Сейфуллин ауылдық округі – Қызылорда облысы Сырдария ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Сейфуллин ауылы кіреді. Орталығы – Сейфуллин ауылы. ## Халқы 2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1600 адамды құрады. ## Дереккөздер
Қанай би ауылдық округі — Ақмола облысы Зеренді ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Жамантұз, Желтау, Игілік, Қарауыл Қанай би ауылдары кіреді. Орталығы – Қарауыл Қанай би ауылы. ## Дереккөздер
Зеренді ауылдық округі — Ақмола облысы Зеренді ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Айдарлы, Зеренді, Көктерек ауылдары кіреді. Орталығы – Зеренді ауылы. ## Дереккөздер
Қызылегіс ауылдық округі — Ақмола облысы Зеренді ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Қарашілік, Қызылегіс, Ортаағаш ауылдары кіреді. Орталығы – Қызылегіс ауылы. ## Дереккөздер
Исаковка ауылдық округі — Ақмола облысы Зеренді ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Исаковка, Костомаровка, Ұялы ауылдары кіреді. Орталығы – Исаковка ауылы. ## Дереккөздер
Троицк ауылдық округі — Ақмола облысы Зеренді ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Кеңөткел, Қарсақ, Қошқарбай, Троицкое ауылдары кіреді. Орталығы – Троицкое ауылы. ## Тарихы Округ құрамында болған Новоефремовка ауылы 2006 жылы таратылған. 2009 жылы округ құрамына Зеренді ауылдық округінің Қошқар ауылы енді. ## Дереккөздер
Троицк ауылдық округі – Солтүстік Қазақстан облысы Жамбыл ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Троицкое, Орталық ауылдары кіреді. Орталығы – Троицкое ауылы. ## Халқы 2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 937 адамды құрайды. ## Дереккөздер
Ортақ ауылдық округі — Ақмола облысы Зеренді ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Қайыңды, Қызылтаң, Ортақ ауылдары кіреді. Орталығы – Ортақ ауылы. ## Дереккөздер
Приречен ауылдық округі — Ақмола облысы Зеренді ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Павловка, Приречное ауылдары кіреді. Орталығы – Приречное ауылы. ## Дереккөздер
Новокиенка ауылдық әкімдігі – Ақмола облысы Жақсы ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамындағы жалғыз елді мекен әрі әкімшілік орталығы – Новокиенка ауылы. Округ құрамында болған Парчевка ауылы 2018 жылы таратылғаннан кейін, Новокиенка ауылдық округі ауылдық әкімдік болып қайта құрылды. ## Дереккөздер
Приречен ауылдық округі – Қостанай облысы Денисов ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Приреченка, Окраинка ауылдары кіреді. Орталығы – Приреченка ауылы. ## Халқы 2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1184 адамды құрады. ## Дереккөздер
Максимов ауылдық округі – Ақмола облысы Сандықтау ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Владимировка, Максимовка, Новый Городок, Спасское ауылдары кіреді. Орталығы – Максимовка ауылы. ## Дереккөздер
Арман Айдосұлы Тосқанбаев (1991 жылдың 23 қазанында Қарағандыда туған) — қазақстандық кәсіпкер, миллионер, меценат, “Arman Capital” компаниясының негізін салушы, “OTAN” және “Amir Watches” брендтік сағаттарының иесі, “Marine Health Group” компаниясының президенті, “Жаңа жасыл технологиялар” және “Madcompany” компанияларының тең құрылтайшысы. ## Отбасы * Әкесі Тосқанбаев Айдос Қабдрайнұлы – кәсіпкер. * Анасы Тұмабаева Алмагүл Айтбайқызы – кәсіпкер. * Інісі – Тосқанбаев Айал Айдосұлы – кәсіпкер. ## Өмірбаяны 1991 жылы 23 қазанда Қарағанды қаласында туған. 2010 жылы орта мектеп бітіріп, Ресейдегі Томск мемлекеттік университетінің физико-техникалық факультетіне оқуға түседі. Алайда оны екінші курста оқып жүрген кезінде тастап кетеді. Арман бизнеспен 15 жасынан бастап айналыса бастаған. Ол мектепте оқушы кезінен компьютерлік техниканы жөндеп ақша тапқан. 2008 жылы банкрот болып жарияланған «Валют Транзит Банкінен» «пайдаланылған» техниканы сатып алып, оны қайта сатады. Ал Томск қаласында ЖОО-нда оқып жүргенде, кесілген материалдарды сатумен айналысады. Сонымен бірге «Комбинат связи» ЖШС телекоммуникациялық компаниясында жүйелік админ, ал кейіннен техникалық директор лауазымында жұмыс істейді. 2013 жылы «Шон-Би» телекоммуницациялық компаниясында директордың міндеттерін атқарушы лауазымында жұмыс істейді. Ал 2014 жылы жас кәсіпкерлердің қазақстандық қауымдастығын құрады. 2014 жылы «БЖК 2020» бағдарламасы бойынша «Гидропонды қондырғылардың өндірісі» жобасына 3 млн. теңгелік грантты жеңіп алады да, «Жаңа жасыл технологиялар» компаниясының негізін салады. Компанияның басты бағыты жануарлар үшін жасыл азықтарды «Vertical farming» көпқабаттық қондырғыларында өсіруге арналған жабдықты жасау болды. Процестің технологиясы — алдын-ала дезинфекциялаудан өткен дәндердің науаларға орналастырып, содан кейін автоматтандырылған жарықтандыру мен суару процесі толықтай іске қосылады. Осылайша, бір тәуліктің ішінде бір қондырғыдағы дәндерден 20 килограмға азықтарға дейін өседі (есептеу бойынша, 1 кг дәннен 6-7 кг тірі азық алынады). Сондай-ақ Арман әкесімен бірге Қарағанды аграрлық колледжімен әріптестікте меншікті агробизнес-инкубаторды құрмақ. «Агрополис-Нұршуақ» бірлескен жобасына кәсіпкер ақшамен кіреді, ал оқу орны барлық инфрақұрылымын ұсынады. 2015 жылы серіктесі Айбек Есеновпен бірлесіп, «OTAN» бірінші қазақстандық сағаттардың сауда маркасымен United Business Group ЖШС компаниясының негізін салды. Сағаттардың бірінші топталымы 500 данада шығарылды. Бірақ республикада бұйымды толық межелі тестілеу мен тексерудің жоқтығынан, сағаттарды Еуропа мен АҚШ-тың зауыттарында жинау шешімі қабылданды. Кәсіпкердің сөзі бойынша, бұйымның бірегейлігі — онда бейнеленген Қазақстан Республикасының елтаңбасында ғана емес, сонымен бірге олардың екі деңгейлі циферблаттың техникасы бойынша жасалуында жатыр. Бірінші – көгілдір фон, ал екіншісі – елтаңбаның орналасуы. 2016 жылдың желтоқсан айында «Президент» үлгісіндегі сағат Нұрсұлтан Назарбаевқа Қазақстан Республикасының 25 жылдығына орай сыйлыққа тартылды. 2017 жылдың желтоқсан айында Пекиндегі қазақстандық тауарлардың жәрмеңкесінде United Business Group арқылы шығарылған «Баһадүр» сағаты 1 млн. теңгеге сатылды. 2017 жылдың шілде айындағы деректер бойынша, компания 1200 дана сағат шығарған. Алдағы уақытта Ресей мен Қытайдың нарықтарына шығуды жоспарлауда. 2017 жылдың желтоқсан айында Мәскеу нарығына ресейлік елтаңба бейнеленетін сағаттарды шығармақ. Арман Тосқанбаев сонымен қатар бизнесін жаңадан бастаған кәсіпкерлерге арналған «Идеядан бизнеске» оқыту бағдарламасын әзірледі. Ол бағдарлама бойынша бір жылдың ішінде 600-ден астам жастар оқытудан өтті. Олардың 150-і өздерінің жеке бизнестерін құрды. 2017 жылдың жазында Тосқанбаев Туринде (Италия) Еуропалық одақтың білім беру Қоры арқылы ұйымдастырылған «Өзгеріп жатқан әлемдегі жаңа мамандықтарды құру» атты конференцияда кітаптың тұсаукесерін өткізді. Автордың айтуынша, кітапта қазақстандық кәсіпкерліктің үлкен инвестицияларсыз даму жолдары аталып көрсетілген. «История успеха» жобасы арқылы кәсіпкерлер арасында тәжірибелер алмасу алаңы әзірленді. Қазақстандық жас кәсіпкерлер қауымдастығының аясында кәсіпкерлерге дәлме-дәл көмек көрсетуге арналып құрылған «Деловой клуб» жобасы іске қосылды. Сонымен бірге «Күз, Қыс, Көктем, Жаз» маусым сайынғы StartUP сайыстарын және қаланың қырықтан астам колледждері мен ЖОО-нда жастарды кәсіпкерлікке тарту мақсатында бизнес-тренингтерді ұйымдастырып келеді. Zakon.kz сайтына берген сұхбатында, ол Қазақстанда криптовалютаны өндірумен айналысатын, жаңа «Union of Miners» фирмасы ашылғанын хабарлады. ## Кәсіпкерлік қызметі Қазіргі таңда Арман Тосқанбаев 11 мемлекетте жұмыс істейтін 7 компанияға басшылық етеді, ал “Arman Capital” компаниясының капитал қоры 10 миллион доллардан асады. * “Marine Health Group” компаниясы жапондық құрамбөліктер негізінде биологиялық белсенді қоспалар өндірумен айналысады. * “OTAN” және “Amir Watches” брендтері – қазақстандық дизайн мен әлемдік сағат өндірісінің үздік технологиялары астасқан бірегей туынды. * “Madcompany” компаниясы кез келген күрделі архитектуралық жобалар өндіруде Қазақстан бойынша көш бастап тұр. * «ME POST» компаниясы – курьерлік қызметтерді біріктіретін Өзбекстандағы алғашқы және жалғыз жеткізу агрегаторы болып табылады. * “Жаңа жасыл технологиялар” және “Zertis” компаниялары инженерия саласына, гидропоникалық жемшөп өсіру жүйесінің маркетингі мен өндірісіне негізделген. ## Меценаттығы Арман Тосқанбаевтың меценаттық қызметі, негізінен, Қазақстандағы жас буынның, әсіресе жас кәсіпкерлердің білімін арттыруға бағытталған. Атап айтқанда, кәсіпкер Майкл Портердің «Озық ойлар», Бодо Шефердің «Менің қолымнан келеді», Герман Грефтің «Би алаңындағы піл» сынды әлемдік бестселлерін қазақ тіліне аударуға қаржылай көмектесті. ## Отбасы жағдайы Үйленген, бір ұл, бір қыз тәрбиелеп отыр. ## Дереккөздер ## Сыртқы сілтемелер * Көшбасшы қалай қалыптасады Мұрағатталған 19 қыркүйектің 2017 жылы. * Арман Тосканбаев: «Еңбек асырайды, ал жалқаулық құртады» Мұрағатталған 4 желтоқсанның 2016 жылы. * Арман Тосканбаев: Нөлден басталған бизнес – ең жақсы бизнес
Широков ауылдық округі – Ақмола облысы Сандықтау ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Богородка, Дорогинка ауылдары кіреді. Орталығы – Богородка ауылы. ## Дереккөздер
Ақсораң ауылдық округі – Ақмола облысы Сандықтау ауданындағы әкімшілік бірлік. 2023 жылға дейін Новоникольск ауылдық округі деп аталған. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Құмдыкөл, Маралды, Меньшиковка, Новоникольское, Смольное ауылдары кіреді. Орталығы – Новоникольское ауылы. ## Дереккөздер
Новоникольский ауылдық округі – Солтүстік Қазақстан облысы Қызылжар ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Новоникольское, Новоалександровка, Трудовое ауылдары кіреді. Орталығы – Новоникольское ауылы. ## Халқы 2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1798 адамды құрады. ## Дереккөздер
Сандықтау ауылдық округі – Ақмола облысы Сандықтау ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Новоромановка, Сандықтау ауылдары кіреді. Орталығы – Сандықтау ауылы. Округ құрамында болған Балалар үйі қосалқы шаруашылығы 2000 жылы таратылған. ## Дереккөздер
Үгедей (моңғ. Өгөөдэй, қыт. 窝阔台) (1186 қазан — 1241 желтоқсанның 11-і) — Шыңғыс ханның үшінші ұлы, Моңғол Ұлысының екінші ұлы ханы (1229—1241), әкесінің мұрагері. Шыңғыс ханның көршілес елдерін жаулап алу саясатын жалғастырған. Батыс Қытайға және Орталық Азия жорықтарына қатынасқан. Жас кезінен әкесінің жорықтарына қатынасты. 1211—15 жылы Солтүстік Қытайға (Цзань империясы), 1218—22 жылы Орта Азияға (Хорезм) жорық кезінде жеке жасақтың басшысы болды. Орта Азия қалаларын қоршауға алу кезінде Шыңғысханның үлкен 2 ұлы Жошы мен Шағатай арасында үнемі дау туа бергендіктен, әкелері Үгедейді бірінші орынға шығарып, 2-ағасын оған бағынуға міндеттеді. Екі ағасына карағанда мінезінің жұмсақтығымен әрі елмен тез тіл табыса алуымен ерекшеленді. Хорезм жорығы аяқталғаннан кейін көп ұзамай Шыңғыс хан Үгедейді өзінің заңды мұрагері етіп тағайындады. Таққа отырғаннан кейін ол әкесінің жорықтарын ары қарай жалғастырды. 1232—34 жылы Үгедей мен Төле басқарған әскерлер Цзань империясын толық талқандап, Солтүстік Қытайды бағындыруды аяқтады. Қытайлармен соғыс аяқталысымен-ақ Үгедей бағынбай кеткен Хорезмнің соңғы билеушісі Жалел әд-Дин сұлтанды жазалау үшін арнайы жасақ аттандырады. Жалел әд-Дин талқандалып, күрдтердің қолынан қазаға ұшырады. Бүл жорықтың нәтижесінде моңғолдар Күрдістан, Әзірбайжан, Кіші Азияның шығыс бөлігін жаулап алды. 1235 жылы өткен құрылтайда батысқа қарай жорық жасауға арнайы шешім қабылданып, әскердің қолбасшылығына Жошы ұлысының билеушісі Бату хан бекітілді. Нәтижесінде, 1236-41 жылы Шығыс Еуропа толығымен моңғол үстемдігін мойындады. Замандастарының айтуынша, Үгедей білімді әрі ақылды адам болған. Ол билік жүргізген кезеңде ел астанасы Қарақорым қаласын салу аяқталды, халық санағы жүргізілді, пошта қызметі ұйымдастырылды. ## Дереккөздер
Рақымжан Қошқарбаев ауылдық округі — Ақмола облысы Целиноград ауданындағы әкімшілік бірлік. 2006 жылға дейін Романовка ауылдық округі деп аталды. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Рақымжан Қошқарбаев, Преображенка, Сарыкөл ауылдары кіреді. Орталығы – Рақымжан Қошқарбаев ауылы. Округ құрамында болған Ағанас ауылы 2018 жылы, Шнет ауылы 2019 жылы таратылған. ## Дереккөздер
Оразақ ауылдық округі — Ақмола облысы Целиноград ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Бірлік, Оразақ ауылдары кіреді. Орталығы – Оразақ ауылы. ## Дереккөздер
Қараөткел ауылдық округі – Ақмола облысы Целиноград ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Жаңажол, Қараөткел ауылдары кіреді. Орталығы – Қараөткел ауылы. ## Тарихы 2000 жылы Малиновка ауылдық округінен бөлініп шықты. 2024 жылы ауылдық округтен Қаражар ауылы жеке әкімшілік бірлік ретінде бөлініп шықты. ## Дереккөздер
Тасты ауылдық округі — Ақмола облысы Целиноград ауданындағы әкімшілік бірлік. 2009 жылға дейін Луговой ауылдық округі деп аталды. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Ақмешіт, Тастақ, Тасты ауылдары кіреді. Орталығы – Тасты ауылы. Округ құрамында болған №93 темір жол айрығы 2017 жылы таратылған. ## Дереккөздер
Арайлы ауылдық округі — Ақмола облысы Целиноград ауданындағы әкімшілік бірлік. 2018 жылға дейін "Максимовка ауылдық округі" деп аталды. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Арайлы, Жайнақ, Қосшоқы, Төңкеріс, Ынтымақ ауылдары кіреді. Орталығы – Арайлы ауылы. ## Дереккөздер
Хлебный ауылдық әкімдігі – Ақмола облысы Сандықтау ауданында болған әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Хлебное ауылы кірді. Орталығы – Хлебное ауылы болды. ## Тарихы Округ құрамында болған Барақкөл станциясы 2000 жылы, Ащылы ауылы 2009 жылы таратылды. Сол жылы округ ауылдық әкімдік болып қайта құрылды. 2012 жылы Барақпай ауылдық округімен біріктірілді. ## Халқы 2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 228 адамды құрайды. ## Дереккөздер
Жарлыкөл ауылдық округі – Ақмола облысы Целиноград ауданындағы әкімшілік бірлік. 2018 жылға дейін "Краснояр ауылдық округі" деп аталды. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Жалғызқұдық, Жарлыкөл ауылдары кіреді. Орталығы – Жалғызқұдық ауылы. ## Дереккөздер
Краснояр ауылдық округі – Абай облысы Бородулиха ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Красный Яр, Речное, Уба-Форпост ауылдары кіреді. Орталығы – Красный Яр ауылы. ## Тарихы 2013 жылы таратылған Уба-Форпост ауылдық округінің 2 елді мекені қосылды. 2018 жылы Девятка ауылы таратылды. ## Дереккөздер
Мәлік Ғабдуллин ауылдық округі (2010 жылға дейін – Пухальский ауылдық округі) — Ақмола облысы Зеренді ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Дороговка, Кіші Тұйықты, Қойсалған, Мәлік Ғабдуллин, Серафимовка ауылдары кіреді. Орталығы – Мәлік Ғабдуллин ауылы. ## Дереккөздер
Қабанбай батыр ауылдық округі – Ақмола облысы Целиноград ауданындағы әкімшілік бірлік. 2001 жылға дейін Рождественский ауылдық округі деп аталды. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Қабанбай батыр, Қызылжар, Нұра, Сарыадыр ауылдары кіреді. Орталығы – Қабанбай батыр ауылы. ## Дереккөздер
Родина ауылдық округі – Ақмола облысы Целиноград ауданындағы әкімшілік бірлік. 2009 жылға дейін Приозёрный ауылдық округі деп аталды. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Зелёный Гай, Родина, Садовое ауылдары кіреді. Орталығы – Родина ауылы. ## Дереккөздер
Шалқар ауылдық округі – Ақмола облысы Целиноград ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Қаратомар, Отаутүскен, Шалқар ауылдары кіреді. Орталығы – Шалқар ауылы. ## Дереккөздер
Шалқар ауылдық округі — Қазақстанның бірнеше аймағындағы әкімшілік бірлік: * Шалқар ауылдық округі — Ақмола облысы Целиноград ауданындағы әкімшілік бірлік. * Шалқар ауылдық округі — Ақтөбе облысы Шалқар ауданындағы әкімшілік бірлік. * Шалқар ауылдық округі — Батыс Қазақстан облысы Теректі ауданындағы әкімшілік бірлік.
Родина ауылдық округі – Қостанай облысындағы Арқалық қалалық әкімдігіне қарасты әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Родина, Мирное ауылдары кіреді. Орталығы – Родина ауылы. ## Тарихы Округ құрамында болған Айдар ауылы 2014 жылы таратылған соң, Родина ауылдық округі ауылдық әкімдік болып қайта құрылды. 2019 жылы Мирный ауылдық әкімдігімен біріктіріліп, ауылдық округ болып қайта құрылды. ## Халқы 2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 2813 адамды құрады. ## Дереккөздер
Хиуаз Доспанова халықаралық әуежайы — Атырау қаласының әуежайы. 1931 жылы салынған.Әуежайдың тұрақты жұмыс жасауын сенімгерлік басқару арқылы Airport Management Group деп аталатын ҚТЖ құрылымы қамтамасыз етіп тұрады, 100% акциясы "Самұрық-Қазына" қорына тиесілі. Атырау облысында Атырау әуежайынан өзге Теңіз жергілікті әуе желілерінің әуежайы бар. Кеңес уақытында облыста бірқатар жергілікті әуе желілерінің әуежайлары құрылған болатын (Индербор, Қарабау, Миялы, Райгородок, Мақат, Құлсары), алайда 1990-шы жылдары олар қараусыз қалып, содан бері тек Ан-2 ұшақтары мен тікұшақтардың авиациялық жұмыстар жүргізу кезінде қолданатын қону алаңдары ретінде пайдаланылады. ## Әуе компаниялары мен бағыттар 2015 жылдың қарашасына сәйкес мәлімет бойынша Атырау әуежайынан келесі бағыттар бойынша рейстер ұшырылады: ## Жолаушылар легі * 2009 - 16 001 адам * 2010 - 59 457 адам * 2011 - 101 707 адам * 2018 - 833 968 адам ## Қабылдайтын әуе көлігі түрлері Ан-12, Ан-24, Ан-26, Ан-28, Ан-30, Ан-32, Ан-72, Ан-74, Ан-124, Ил-62, Ил-76, Л-410, Ту-134, Ту-154, Як-40, Як-42, Airbus A319, Airbus A320, Airbus A321, ATR 42, ATR 72, Boeing 707, Boeing 737, Boeing 747, Boeing 757, Boeing 767, және тағы да басқа 3-4 кластағы ӘК түрлері, барлық типтегі тікұшақтар. Әуе көлігінің ең көп ұшу салмағы шектеусіз. Ұшу-қону жолағының (PCN) жіктеу саны 84/F/C/X/T. ## Ұшып-қону жолағы Ұшып-қону жолағының көлемі 3000х45 м.құрайды. Негізгі жолақтың екі жанындағы жанама қауіпсіздік жолағының ені 7,5 м. Ұшып-қону жолағы жабындысының қалыңдығы 115 см., дренаждық жүйемен және аяздан қорғайтын қабатпен жабдықталған. Жолақ жабындысының беткі қабаты, жарық түсуіне жол бермейтін полимерлі модифициаланған асфальттық бетонмен жабылған. Жабынды төзімділігінің коэффициенті 84-ке тең. Бұл коэффициент ұшу салмағы 600 тоннаға дейінгі ауыр ұшақтарды қабылдай алады. ## Сілтемелер * Ресми сайты Мұрағатталған 29 ақпанның 2008 жылы. ## Дереккөздер
Қайыңды — Алматы облысындағы сел көшкіні жылжығанның нәтижесінде бір ғасыр астам бұрын пайда болған көл. Алматыдан шығысқа қарай 280 шақырым жерде қарағайлы мен жапырақты ормандармен жабылған Күнгей Алатауында орналасқан. Жолаушының көз алдында біршама сюрреалистік көрініс тұрады: суға батқан кемелерге ұқсас Тянь-Шань шыршаларының діңгектері тура судың ішінен 15 метрге дейін көтерілгендей. Алайда, суға түсем дегендерді өзгеше көрініс күтуде: олардың көз алдарына желдің самалымен есілген су бетінде шағылып, күн сәулесінен тараған кемпірқосақтың барлық түстерімен ойнақтаған саз балшықпен басылған ағаштар діңгектері көрінеді. Берілген мәлімет әзірленіп жатқан уақытта, яғни 2010 жылдың маусым айында Қайыңды көлі сел тасқынымен шайылып кетті. Көлдің бүгінгі күндегі деңгейі 10 метрге төмендеген, ал судан өсіп тұратын шыршалы пейзажы енді қалпына келмес. Бұл орынға апаратын жол да бүлінген.Көлдің бірегейлігі мынада: шатқалды бөгеп тастаған табиғи бөгет пайда болғаннан кейін, бөгетті толтырған су көлді қалыптастырып, осы жерде өзен бойында өсіп тұрған шырша ағаштарын жоймаған. (Қайыңды өзені көлге құяды, биіктігі шамамен 20 метр екі жақты жартастық қысқыштан өтеді). Су ағып тұрған ағаштардың жоғарғы бөлігі бүйір бұтақтар мен қабығын жоғалтып алғандықтан ағаш ақ түске ие болған. Осындай панораманы көргенде, су басқан эскадрильяның көрінісі ашылады: жалаңаш ағаш бұтақтары батып бара жатқан кемелердің бағаналарына ұқсайды. Көлдің бетінің түсі үнемі өзгеріп тұрады және әдемі көк болып келеді. Бұл таңқаларлық түс жүз жыл бұрын суда болған әк және басқа минералдардан туындаған. Көлге жақындаған сайын, су мөлдір болады, кейде одан форельді де көруге болады. Су температурасының төмендігіне қарамастан, Қайыңды көлі сүңгуір әуесқойларымен танымал. ## Дереккөздер ## Сыртқы сілтемелер * Қайыңды және Көлсай көлдері * [1] Мұрағатталған 1 тамыздың 2012 жылы. * Қазақстандағы Қайыңды көлі: су астындағы ағаштар. Мұрағатталған 29 желтоқсанның 2016 жылы. travel.ru. өтініш күні 21 Сәуір 2016.
Қонысбай ауылдық округі – Ақмола облысы Зеренді ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Васильковка, Гранитный, Дүңгілағаш, Қонысбай ауылдары кіреді. Орталығы – Қонысбай ауылы. ## Дереккөздер
Каменка ауылдық округі — Ақмола облысы Сандықтау ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Богословка, Каменка ауылдары кіреді. Орталығы – Каменка ауылы. Округ құрамында болған Ключевка ауылы 2005 жылы таратылған. ## Дереккөздер
* Қосшы ауылдық округі – Ақмола облысы Қосшы қалалық әкімдігіне қарасты Тайтөбе ауылдық әкімдігінің бұрынғы атауы. * Қосшы ауылдық округі – Батыс Қазақстан облысы Тасқала ауданындағы әкімшілік бірлік.
Қоянды ауылдық әкімдігі – Ақмола облысы Целиноград ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамындағы жалғыз елді мекен әрі әкімшілік орталығы – Қоянды ауылы. ## Тарихы 2007 жылы Талапкер ауылдық округінен бөлініп шықты. 2019 жылы Аққайың, Шұбар ауылдары жаңадан құрылған Қызылсуат ауылдық округіне берілген соң, Қоянды ауылдық округі ауылдық әкімдік болып қайта құрылды. ## Дереккөздер
Қоянды ауылдық округі – Қарағанды облысы Қарқаралы ауданындағы әкімшілік бірлік. 2006 жылға дейін Балықтыкөл ауылдық округі деп аталды. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Атантай, Қоянды ауылдары кіреді. Орталығы – Қоянды ауылы. ## Дереккөздер
Талапкер ауылдық әкімдігі – Ақмола облысы Целиноград ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамындағы жалғыз елді мекен әрі әкімшілік орталығы — Талапкер ауылы. ## Тарихы 2000 жылы бұрынғы Көктал ауылдық округінің Астана қаласына қосылмаған ауылдарынан құрылды. 2001 жылы Талапкер ауылдық округіне таратылған Шұбар ауылдық округі қосылды. 2007 жылы Қоянды ауылдық округі бөлініп шықты. 2019 жылы округтің Қызылсуат ауылы жаңадан құрылған Қызылсуат ауылдық округіне берілді. 2024 жылы Қажымұқан, Ыбырай Алтынсарин ауылдары дербес әкімшілік бірлік ретінде бөлініп шығып, Талапкер ауылдық округі ауылдық әкімдік болып қайта құрылды. ## Дереккөздер
Софиевка ауылдық округі – Ақмола облысы Целиноград ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Жабай, Софиевка ауылдары кіреді. Орталығы – Софиевка ауылы. Округ құрамында болған Апполоновка ауылы 2009 жылы таратылған. ## Дереккөздер
Жаңаесіл ауылдық округі – Ақмола облысы Целиноград ауданындағы әкімшілік бірлік. 2018 жылға дейін Новоишим ауылдық округі деп аталды. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Жаңаесіл, Қарамеңді батыр, Мортық ауылдары кіреді. Орталығы – Жаңаесіл ауылы. ## Дереккөздер
Мәншүк Мәметова ауылдық әкімдігі – Ақмола облысы Целиноград ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамындағы жалғыз елді мекен әрі әкімшілік орталығы – Мәншүк Мәметова ауылы. ## Тарихы Ауылдық округ 2000 жылы Краснояр ауылдық округінен бөлініп шықты. 2017 жылы Мәншүк ауылдық округі ауылдық әкімдік болып қайта құрылды. 2023 жылы Мәншүк ауылдық әкімдігі Мәншүк Мәметова ауылдық әкімдігі болып өзгертілді. ## Дереккөздер
Новоишим ауылдық округі – Солтүстік Қазақстан облысы Ғабит Мүсірепов ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Новоишим ауылы кіреді. Орталығы – Новоишим ауылы. ## Халқы 2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 11 284 адамды құрады. ## Дереккөздер
Лесной ауылдық округі — Ақмола облысы Сандықтау ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Быстримовка, Граниковка, Лесное, Михайловка, Речное ауылдары кіреді. Орталығы – Лесное ауылы. Округ құрамында болған Каховка ауылы 2000 жылы, Крутые Горки ауылы 2005 жылы таратылған. ## Дереккөздер
Ақмол ауылдық округі – Ақмола облысы Целиноград ауданындағы әкімшілік бірлік. 2007 жылға дейін Малиновка ауылдық округі деп аталды. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Ақмол, Өтеміс ауылдары кіреді. Орталығы – Ақмол ауылы. ## Дереккөздер
Новокубан ауылдық округі – Ақмола облысы Шортанды ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Алтайское, Новокубанка ауылдары кіреді. Орталығы – Новокубанка ауылы. ## Тарихы 2000 жылы Новокубан ауылдық округінен Раевка ауылдық округі бөлініп шықты. ## Дереккөздер
Ардақ Бекмұратқызы Исатаева (1976 жылы 2 желтоқсанда Жамбыл облысы Сарысу ауданында туған) — танымал дәстүрлі әнші. Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері (2015). Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясының доценті. ## Толығырақ * Ардақ Бекмұратқызы 1976 жылы 2 желтоқсанда Жамбыл облысы Сарысу ауданы Калинин ауылында дүниеге келген. * 1983 - 1993 жылдары В.И. Ленин атындағы орта мектепте оқыған. Мектеп қабырғасында оқып жүргенде аудандық, облыстық концерттерге қатысып, көзге түскен. К.Әзірбаев атындағы облыстық байқауда 3-орын иеленген. * 1993 - 1998 жылдары Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясының «Халық әні» кафедрасында Арқа әншілік мектебі бойынша Қазақстанның еңбек сіңірген артисі, Мемлекеттік сыйлықтың иегері Бекболат Тілеуханнан дәріс алған. * 1997 жылы Қазақстан Республикасы Ұлан гвардиясы жанынан құрылған президент оркестрінің жеке әншісі * 1998 - 2005 жылдары Гүлдер ансамбльінің солисті * 2000 жылдан Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясының «Халық әні» кафедрасында Арқа әншілік мектебі бойынша дәріс береді. Көптеген шәкірттер дайындаған, шәкірттері халықаралық, республикалық байқаулардың жүлдегерлері. ## Жетістіктері * 1998 - Қарағанды қаласында өткен Ж. Елебеков атындағы 1-ші Республикалық байқаудың лауреаты (1-орын) * 2000 - Қырғызстан Республикасының «Ош» қаласында өткен халықаралық дәстүрлі әншілер байқауының Бас жүлдегері * Көптеген шет елдерде өнер көрсеткен: АҚШ - ( Вашингтон, Нью-Йорк, Лос-Анджелес, Хьюстон, Санта-Барбара, Чикаго, Рочестер), Канада, Испания, Италия, Швейцария –(Анзера), Франция- (Париж), Қытай- (Пекин, Шанхай), Гонконг, Сингапур, Үндістан-( Дели, Агра, Хайдарабат, Бамбей), Түркия –(Стамбул, Анкара, Газиантэп), Корея –(Сеул), БАӘ- (Абудаби), ТМД елдері. * Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясының «Халық әні» кафедрасының аға оқытушысы. ## Марапаттары * 2008 - Қазақстан Республикасының Мәдениет Қайраткері атағының иегері. * 2015 жылы президент жарлығымен "Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері" құрметті атағымен марапатталды. * Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясының «Халық әні» кафедрасының аға оқытушысы.
Бектау ауылдық округі – Ақмола облысы Шортанды ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Бектау, Көңқырын, Қаражар, Мықтыкөл ауылдары кіреді. Орталығы – Бектау ауылы. ## Тарихы 2000 жылы Казциков ауылдық округінен Новосёлов ауылдық округі бөлініп шықты. 2008 жылы Казциков ауылдық округі Бектау ауылдық округі болып өзгертілді. ## Дереккөздер
Петров ауылдық округі – Ақмола облысы Шортанды ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Белое Озеро, Петровка ауылдары, Қараадыр темір жол бекеті кіреді. Орталығы – Петровка ауылы. ## Тарихы 2000 жылы Андреев ауылдық округінен Петров ауылдық округі бөлініп шықты. 2009 жылы Новокавказское ауылы таратылды. ## Дереккөздер
Ақжар ауылдық округі — Ақмола облысы Целиноград ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Ақжар, Опан ауылдары кіреді. Орталығы – Ақжар ауылы. ## Тарихы 2000 жылы Софиевка ауылдық округінен бөлініп шықты. 2023 жылы Приречный ауылдық округі Ақжар ауылдық округі болып өзгертілді. ## Дереккөздер
Аягөз – Абай, Жетісу облыстары аумағындағы өзен. Үлкен Аягөз және Кіші Аягөз өзенінің қосылуынан кейін Аягөз аталады. Ұзындығы 450 км, алабының ауданы 15,4 мың км2. ## Бастауы Тарбағатай жотасының солтүстік сілемдерінен (1661 м) бастау алады. Балқаш көлінің солтүстік-шығыс бөлігіне құяды. ## Гидрологиясы Жылдық орташа су ағыны мөлшері 5 м3/с. Жылдың 2-жартысында және құрғақшылық жылдары суы Балқаш көліне жетпейді. Жоғарғы ағысының жағалары тік шатқалды, ал орта және төменгі ағыстары кең жайылымды болып келеді. Балқашқа құяр жері сортаң және батпақты. Ұзынды-қысқалы 312 саласы бар. ірі салалары: Нарын, Балықты, Батпақты, Айғыз, Қурайлы, Таңсық. Негізінен, қар және жер асты суларымен толығады. Сәуір-мамыр айларындағы су ағымы мөлшері 80- 170 м3/с-ке дейін жетеді, ал тамыз-қыркүйек айларында 0,6- 2,0 м3/с-ке дейін төмендейді. Қарашаның 1-жартысында қатып, сәуірдің басында ери бастайды. Суы тұщы, минералдылығы 0,3-8,1 г/л. Химиялық құрамы — сульфатты натрийлі. Суы ауыз суға, жайылымды суландыруға және өндірістік-техникалық мақсаттарға пайдаланылады. ## Дереккөздер
Роза Сабирьяновна Аккучукова (12 ақпан 1950 жыл — 8 ақпан 2021 жыл) — әнші, Башқұртстанның халық әртісі (2009). ## Өмірбаяны Аккучукова Роза Сабирьяновна 1950 жылы 12 ақпан күн Белорецкий ауданы Абзаково ауылында дүниеге келген. 1973 жылдан бастап вокал эстрадасының әртісі ретінде қызмет атқарды. Көбінесе, башқұрт халқының ұлттық әндерін орындайды. 1999 жылдан бастап Башқұртстан филармониясының бас әкімшісі ретінде еңбек атқаруда. ## Вокалдық партиялары Әндер "Зюльхизя", «Сыбай-кашка», «Түрәкәй», «Һары ла сәс» және т.б.; З. А. Биишеваның «Һин ултыртҡан муйыл», Р. Н. Шагалееваның «Аҡсарлаҡ» және Р. С. Янбулатованың өлеңдеріне.әндер мен романстары Х. Ф. Ахметова, З. Г. Исмагилова, А. Т. Каримова, Т. Ш. Каримова, Р. В. Сальманова, А. Р. Хальфетдинова «Алтын балдаҡ». ## Марапаттары мен лауазымдары * Халық әртісі РБ. (2009) * Еңбек сіңірген әртісі БАССР (1989) ## Сілтемелер * Энциклопедия «Башкортостан» — АККУЧУКОВА Роза (Рауза) Сабирьяновна (Тексерілді 8 ақпанның 2021) * Өфөлә Башҡортостандың халыҡ артисы Роза Аккучукова вафат булды. ИА «Башинформ», 8.02.2021 (Тексерілді 8 ақпанның 2021)
Жаманты – Жетісу облысы Алакөл ауданындағы өзен. ## Бастауы Бастауын Жетісу Алатауының солтүстік-шығыс сілемі Жабық және Күнгей жоталарынан алып, Көктұма ауылы тұсында Алакөлге құяды. ## Гидрологиясы Ұзындығы 51 км, су жиналатын алабы 652 км2. Теңіз деңгейінен 2800 м биіктікте. Мұз жамылғысы желтоқсан айында пайда болады, мұздың еруі мен су тасқыны наурыз айының соңынан сәуірге дейін. Жаманты өзеніне екі ағын құрамдасады, солтүстіктен ағатын Қарабұлақ өзені және ағыстан төмен орналасқан Қызылтал өзені. Қызылтал өзенінің атырабында екі шағын Жасылкөл көлі орналасқан. Шатқалдың сағасында Балқаш-Алакөл қазаншұңқырында петроглифтер (жартас суреттері) бар. ## Гидрологиясы Қар, жауын-шашын суларымен толығады. Сәуір – маусым айлары аралығында су деңгейі көтеріліп, жылдық ағыстың 80%-ы осы кезде өтеді. Егін суғаруға және шаруашылық қажеттеріне пайдаланылады. ## Сыртқы сілтемелер * Алматы облысы туризмінің ресми сайты Мұрағатталған 3 мамырдың 2020 жылы. * Жоңғар Алатау ұлттық паркінің ресми сайты Мұрағатталған 25 сәуірдің 2020 жылы.
Қарашаш Ана кесенесі – Түркістан облысындағы Сайрам ауданы Сайрам ауылында орналасқан тарихи кесене. Кесене ұлы уағызшы-сопы Қожа Ахмет яссауи шешесінің мазарында құрылған. 19 ғасырда қайта жаңғырған. ## Биография және аңыз Қарашаш ананың шын есімі – Айша бибі. Ол Сайрамдағы атақты Муса шейхтің қызы болған. Қарашаш Ана сол уақыттағы әйелдердің ең білімді, тәрбиелісі болған тұғын. Бай және әулетті отбасыдан шыққан Қарашаш ана жаман мінезді болмаған, ешқашан өзін менменшіл, мақтаншақ ұстаған емес. Ол адамдарды емдеп, олардың түстерін болжай алған. Атақты Қарашаш ана көп уақытын өз балаларының тәрбиесіне ғана емес, көмек қажет адамдарға қол ұшын созуға бөлген. Осылайша ол өз ауылына өзінің аналық қасиетімен танымал да сыйлы бола алды. Аңыз бойынша, сол уақыттағы күмбездің басына Айша бибінің қара шашының бір талы ілінген тұғын, алайда ол кейін жоғалып кетті. ## Архитектурасы Ең алғаш кесене 8 ғасырда құрылған. Алайда табиғи жағдайлар мен уақыттың әсерінен кесене құлап, қайта қалпына келген. Осы күнге дейін сақталып келген кесене 19 ғасырдың ортасына жатады. Кесене Орталық Азияда және Қазақстанда тараған төртбұрышты 27275 см көлемді күйген кірпіштен жасалған. Сонымен қатар, құрылыста ағаш, саз тәрізді табиғи материалдар қолданылған. Қабырғаны тұрғызу кезінде арша қолданылған. 19 ғасырда қайта тұрғызылу кезінде күмбез үлкен өзгерістерге шалдықты. Кесененің көлемі шаршы тәрізді, 6,3 * 6,3 м. Ғимарат бұрыш қалқандарына негізделген барабанда тұрған күмбезбен аяқталады. Күмбез биіктігі 7,08 метр. Оңтүстік және батысындағы қабырғаларының маңдайшалары сүйір жерге ұқсатылып өрілген, өрнекті кірпіш қалау әдісімен күмбез дөдегесін айналдыра белдеу тартқан.. Ғимараттың қасбетінде кәдімгі кірпіш қолданылған. Еден құм үстінде орналасқан, кірпіштерден жасалған. Күмбездің төрінде Қарашаш ананың мәрмәр тақташалармен көмкерілген қабірі бар. Кесененің 2 ғасырдан ұзақ сақталуы ғимараттың жақсы материалдардан сапалы жасалғанын білдіреді. Құрылыста қолданылған ағашты детальдары, оюлары тоқырамаған. 1996 жылы күмбезді ақпен қаптап, 1997 жылы кесенені тазалап, Қазақстанның көрікті жеріне айналдырды. Кесенеда Қарашаш ананың мәйітімен бірге туыстары Ибрагим қожаның, Сүлеймен қожаның, Салим қоджаның және Дәуіт қожаның мәйіттері орналасқан. ## Сілтеме
Жарма өзені – Ертіс алабындағы өзен. ## Географиялық орны Абай облысының Жарма ауданы жерімен ағып өтеді. ## Бастауы Қандығатай тауының оңтүстік етегіндегі бұлақтардан басталып, Шар өзеніне жетпей, Ақбұзау ауылының батысында тартылып қалады. ## Гидрологиясы Өзен арнасы жоғарғы ағысында тар, жағасы тік жар, орта, төменгі ағыстарында арнасы кең, жағасы жайпақ, жайылмасында құрақ, қамыс, шалғын өседі. Жылдық орташа су ағыны Қапанбұлақ темір жол стансасы тұсында 0,7 м3/с. Өзен жағалауында Жарма, Жаңғызтөбе темір жол стансалары орналасқан. ## Дереккөздер
Пригородный ауылдық округі – Ақмола облысы Шортанды ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Камышенка, Пригородное ауылдары кіреді. Орталығы – Пригородное ауылы. ## Тарихы 2000 жылы Андреев ауылдық округінен Пригородный ауылдық округі бөлініп шықты. 2009 жылы Баскөл ауылы таратылды. ## Дереккөздер
Сабынды ауылдық округі – Ақмола облысы Қорғалжын ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Алғабас, Қараегін, Сабынды ауылдары кіреді. Орталығы – Сабынды ауылы. ## Дереккөздер
Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті — Семей қаласында орналасқан жоғарғы оқу орны. 1995 жылы педагогикалық, зоотехникалық-малдәрігерлік, технологиялық инститтутардың бірігуінен құрылды. Қазақтың ойшыл-ақыны Шәкәрім Құдайбердіұлының аты берілген. ## Университет тарихы Шәкәрім университеті 1995 жылы педагогикалық, зоотехникалық-мал дәрігерлік, технологиялық университтерін біріктіру нәтижесінде құрылды. Бүгінгі таңда университет жоғарыда аталған бойынша ұзақ және бай тарихын дәріптеуде. Семей педагогикалық институты еліміздің ең көне білім ордаларының бірі болып есептеледі. Іргетасы 1934 жылы қаланған. Ал Семейлік зоотехникалық институты 1952 жылы ашылса, Семей технологиялық институтының тарихы 1963 жылдан бастау алады. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1995 жылғы 13 қарашадағы және Қазақстан Республикасы Білім министрлігінің 1995 жылғы 1 ақпандағы № 304 бұйрығымен үш жоғары оқу орнының (педагогикалық, зоотехникалық-мал дәрігерлік және технологиялық) бірігуі негізінде Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті құрылған. 1999 жылғы 22 тамыздағы Қазақстан Республикасы Үкіметінің № 1436 қаулысымен Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті деп атауын өзгертті. ҚР Білім және ғылым министрлігінің 2000 жылғы 14 ақпандағы № 129 бұйрығы және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 15 ақпандағы қаулысы негізінде ЖОО құрамына бұрынғы Мемлекеттік қаржы институты кірді. 2004 жылдың ақпан айында Семей мемлекеттік педагогикалық институты жеке ЖОО ретінде бөлінген еді. Алайда 2013 жылы Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті мен Семей мемлекеттік педагогикалық институты біріктіріліп, Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті болып құрылды. Шәкәрім Университеті кең сұранысқа ие әлеуметтік-гуманитарлық, жаратылыстану, техникалық, ауыл шаруашылық ғылымдары, бизнес және құқық бойынша көп деңгейлі мамандарды дайындайды. Мамандықтар салаларында қырықтан артық бакалавриат, бірнеше жоғары арнайы білім беру, отызға жуық магистратура мамандықтары, бес мамандықтардар бойынша докторанттарды дайындайды. Университет Ресей, Германия, Беларусь Республикасы, АҚШ, Жапония, Ұлыбритания, Қытай, Венгрия, Түркия, Польша, Словения, Балтық жағалауы, Украина, Қырғызстан елдерінің жоғарғы оқу орындарымен тығыз байланыста. Академиялық ұтқырлық бағдарламалары аясында Университет оқытушылары мен студенттер АҚШ-та, Венгрия, Польша, Түркия, Чехия, Оңтүстік Корея елдерінде білім алуда. Университеттің белсенді студенттері өз шығармашылық қабілеттерін “Конгресс”, “Парасат”, дебат клубтарында, “Enactus”,Қазақстан студенттер альянсында, сән студиясында және басқа да жастар ұйымдарында жүзеге асыра алады. ## Факультеттер * Филология факультеті * Ветеринария және агроменеджмент факультеті * Жаратылыстану-математика факультеті * Инженерлік-технологиялық факультеті * Гуманитарлық-экономика факультеті ## Дереккөздер
Қызылсай ауылдық округі – Ақмола облысы Қорғалжын ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Үшсарт, Шалқар ауылдары кіреді. Орталығы – Шалқар ауылы. Округ құрамында болған Қарасор ауылы 2001 жылы, Қасқатау ауылы 2006 жылы, Алмас ауылы 2019 жылы таратылған. ## Дереккөздер
Новосёлов ауылдық округі – Ақмола облысы Шортанды ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Қаратөбе, Новопервомайское, Новосёловка, Ошақ ауылдары кіреді. Орталығы – Новосёловка ауылы. ## Тарихы 2000 жылы Казциков (қазіргі Бектау) ауылдық округінен бөлініп шықты. 2005 жылы Зерновое ауылы, 2009 жылы Первомайское ауылы таратылды. ## Дереккөздер
Кеңбидайық ауылдық округі — Ақмола облысы Қорғалжын ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Екпінді, Кеңбидайық ауылдары кіреді. Орталығы – Кеңбидайық ауылы. Округ құрамында болған Қарақоға, Зорман ауылдары 2001 жылы таратылған. ## Дереккөздер
Бұлдырты – Жайық алабындағы өзен. ## Географиялық орны Батыс Қазақстан облысының Сырым ауданындағы Ақсуат ауылынан солтүстік-батысқа қарай 1 км жерде. ## Бастауы Былқылдаған және Жосалы бұлақтарының қосылған жерінен Бұлдырты аталады, оңтүстікте Жалтыркөл көліне құяды. Ұзындығы 195 км, су жиналатын алабы 4660 км2. Жалпы ұзындығы 258 км болатын 8 саласы бар. Басты салалары: Шилі, Тамды, Жымпиты. Жылдық орташа су ағыны 1,6 м3/с (Абай ауылы тұсында). ## Гидрологиясы Бастауынан Қарағаш ауылына дейін өзен аңғары өте жатаған беткейлі келеді (биіктігі 20 м-ге дейін). Кей жерлерде оның екі жағасын бойлай құм төбелер созылып жатады. Бұлдырты өзенінің алабында жалпы су көлемі 0,85 млн. м3 болатын 6 тоған салынған. Суы шабындықтарды суаруға пайдаланылады. ## Дереккөздер
Сауранбай Шәріпұлы Жиенбеков (қыр. Сооронбай Шарип уулу Жээнбеков, [soːrɔmˈbɑj ɕɑˈrip uːˈɫʊ d͡ʒeːmˈbɛkɤf]; 16 қараша 1958 жыл, Қарақұлжа ауылы, Совет ауданы, Ош облысы) — қырғызстандық мемлекеттік және саяси қайраткер, Қырғызстанның президенті (24 қараша 2017–15 қазан 2020), 2020 жылғы Қырғыз төңкерісі себебімен отставкаға кетуге мәжбүр болған, ел тарихындағы биліктен қуылған үшінші президенті. Бұрын 2016 жылдың 13 сәуірі мен 2017 жылдың 21 тамызы аралығында елдің премьер-министрі болған. ## Өмірбаяны Сауранбай Жиенбеков 1958 жылы 16 қарашада Ош облысының Совет ауданындағы Қара-Құлжа ауылында дүниеге келді. Руы — Адегене ішіндегі Жору. 1976 жылдан 1977 жылға дейін Қырғыз КСР Оз ауданы Ленин мектебінің орыс тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі. 1983 жылы К. И. Скрябин атындағы Қырғыз ауылшаруашылық институтын зооинженер мамандығы бойынша, ал 2003 жылы — К. И. Скрябин атындағы Қырғыз ауылшаруашылық институтының экономика факультетін бухгалтер мамандығы бойынша аяқтады. соңында 1988 жылға дейін Ош облысының Кеңес ауданындағы кеңестік шаруашылықтың бас мал дәрігері болып жұмыс істеді. 1988-1989 жылдары - Қырғызстанның Коммунистік партиясы Ош облысының Совет ауданы аудандық комитетінің нұсқаушысы. 1989 жылдан 1991 жылға дейін Ош облысындағы Ульянов совхозының партия комитетінің хатшысы. 1991–1993 жылдары — совхоздың директоры. Ош облысының Ульянов кеңес ауданы. 1993 жылдан бастап 1996 жылға дейін Ош облысының Қарақұлжа ауданында «Қашқа-Жол» ұжымшар басқармасының төрағасы. 1995 жылы бірінші шақырылған Жоғарғы Кеңес депутаттары Ассамблеясының депутаты болып сайланды. Осы кезеңде ол Аграрлық мәселелер жөніндегі комитеттің төрағасы және төрағасы болды. 1996 жылдан бастап 1997 жылға дейін Қырғыз Республикасы Жоғарғы Кеңесінің халық депутаттары Ассамблеясының аграрлық мәселелер жөніндегі комитетінің төрағасының орынбасары (ҚР ЖК СНП). 1997 жылдан бастап 2000 жылға дейін — Жоғарғы Кеңестің Аграрлық мәселелер жөніндегі комитетінің төрағасы. 2000 жылдан 2005 жылға дейін - дупутаты, ҚР Парламентінің халық депутаттары Ассамблеясының Төрағасының орынбасары. 2003 жылы Қырғыз аграрлық университетінің экономика факультетін «бухгалтерлік» есеп бойынша бітірді. 2005-2007 жылдар аралығында – IІІ шақырылымдағы Жоғарғы Кеңестің депутаты, Агроөнеркәсіптік кешен және экология комитетінің төрағасы. 2007 жылдың 3 және 24 қазан аралығында - Ауыл шаруашылығы министрі, Қырғыз Республикасының су шаруашылығы және өңдеу өнеркәсібі. 2007 жылғы 24 қазанда Қырғыз Республикасының жаңа Конституциясын қабылдауына байланысты отставкаға кетті. Жаңа үкімет қалыптасқанға дейін уақытша министр ретінде әрекет етеді. 2007 жылғы 27 желтоқсанда Қырғызстан Президентінің жарлығымен Ауыл шаруашылығы министрі міндетінен босатылды, су шаруашылығы және өңдеу өнеркәсібі. 2008 жылдан 2010 жылға дейін — жеке кәсіпкер. 2010 жылдың сәуір айынан бастап Ош облысының әкімі. 2012 жылғы 16 тамызда Қырғыз Республикасының Премьер-Министрінің өкімімен, Ош облысындағы үкіметтің уәкілетті өкілі болып тағайындалды. 2015 жылдың 11 желтоқсанынан бастап Мемлекеттік кадр қызметі бөлімінің директоры. 2016 жылдың наурыз айынан бастап - Қырғыз Республикасы Президентінің Аппараты басшысының бірінші орынбасары. 2016 жылғы 13 сәуірде Қырғыз Республикасының Премьер-Министрі болып сайланды. 2017 жылғы 21 тамызда Қырғызстан Президентінің кеңсесіне сайлау туралы шешімге байланысты отставкаға кетуге өтініш берді. 2017 жылдың 15 қазанында өткен сайлауда, Қырғызстанның сайланған президенті, 54,76% дауысқа ие болды. 2017 жылғы 24 қарашада ресми түрде қызметке тағайындалды. Алғашқы шетелдік сапар, Мемлекет басшысын қабылдағаннан кейін, Жиенбеков Ресей Федерациясына тапсырылды. ## Президенттік Жиенбеков 2017 жылы 24 қарашада президент ретінде тағайындалды. Оның төрағалыққа алған алғашқы шетелдік сапары Ресейге Владимир Путинмен кездесті. Ерте оның президенттік ішіне, ол оппозициялық саясаткерлер мен журналистер жолын кесу еліміздің демократия нұқсан айыптаған болатын. 2018 жылдың 19 сәуірінде, жастағы Жиенбеков Қырғызстанның парламент жоқ сенім дауыс мынадай оның Премьер-министрі Сапар Исаков және үкімет жұмыстан шығарылған. 2018 жылдың мамыр айында Жиенбеков елде тайпалықпен күресуге уәде берді: «Біз қоғамда« солтүстік-оңтүстік »мәселесін шешетін адамдарға қарсы шаралар қолданамыз». ### Коронавирус пандемиясы 2020 жылдың маусымында Жиенбеков өзінің екі қызметкеріне «Covid-19» оң нәтиже бергеннен кейін Мәскеуге қысқа сапардан оралғаннан кейін карантинге енді. Ол 2020 жылғы Мәскеудегі Жеңіс күнінің шеруіне қатысуы керек еді. Ол 30 шілдені Ұлттық аза тұту күні деп жариялады. Сол күні ол «қайтыс болған жерлестеріміздің рухы тыныш болсын, жандары жәннатта болсын» деп пандемиядан қаза тапқандарды құрметтеуге арналған исламдық діни рәсімге қатысты. ## Отбасы Колхоз төрағасы мен үй шаруасындағы әйелдің үлкен отбасындағы үшінші ұлы. 4 әпкесі мен 5 бауыры бар. Канторо Токтомаматовтың үлкен ағасы профессор, академик, Экономика ғылымдарының докторы. Тағы бір ағасы, Жүсіпбек Шәріпов - Жалал-Абад облысының губернаторы 2005 жылғы революция, қазіргі уақытта Қырғызстанның Кувейт, Марокко, Қырғызстандағы Төтенше және Өкілетті Елшісі, Иордании және Бахрейне. Кіші ағасы Асылбек Жиенбеков - V шақырылған Жоғарғы Кеңестің спикері, енді депутат. Үйленген, екі баласы бар - ұлы мен қызы бар. ## Интернет мем премьер-министрі болып, 2017 жылдың 20 маусымында «Чык эшикке!» Деген сөздермен. («Шығыңыз!» деп аударылған) үкімет отырысынан шығарылған Алмазбек Әбдікаров, Сәулет және құрылыс жөніндегі мемлекеттік агенттік директорының орынбасары, айтуынша, ол кездесуге дайын емес екенін, Ол премьер-министрдің сұрақтарына жауап бере алмаған соң. Жаңалықтар ыстық біріне айналды бірнеше сағат ішінде, «Чык эшикке» деген тіркес әлеуметтік желілерде танымал болды, Түсініктемелер мен жазулар пайда болды. ### Атамбаевпен қарым-қатынас Жиенбеков билікті 2017 жылдың қарашасында алғандықтан, ол өзінің бұрынғы және бұрынғы одақтасы Алмазбек Атамбаев пен қақтығысты қарым-қатынас ретінде ғана айтуға болатын. Президенттің алғашқы айларында ол Атамбаевтың жұмысын мақтап, тіпті «Қырғызстанның батыры» деген атаққа ие бола отырып, өзінің ұстанымын пайдаланып, Қырғызстан азаматына берілген ең үлкен абырой. 2017 жылғы сайлауда оппозициялық Өмірбек Бабановқа қарсы Атамбаев Жиенбековке қатты қолдау көрсетті, тіпті өзі Жиенбековке «үлкен ағасы» туралы айтып берді. Президенттің қызметін атқара бастаған соң, екеуінің арасында дау-дамай күшейе түсті, өйткені Атамбаев алты айдан кейін президенттен кейінгі саясатқа араласып, соңында Қырғызстанның Социал-демократиялық партиясына төрағалық етуде, оның мүшесі Жиенбеков. Атамбаевтың лауазымына кіргеннен кейін, ол Жиенбековты бұрынғы Бішкек электр стансасының сәтсіздікке ұшырағаны үшін сынға алды, сондай-ақ ағайынын парламенттен отставкаға кетуге мәжбүрлеу шараларын қолдануға тыйым салды. 2018 жылдың сәуір айының басында Жиенбеков Ұлттық қауіпсіздік жөніндегі мемлекеттік комитетте (ҰҚК) екі лауазымды тұлғаны босатты, олар Атамбаевқа жақын деп есептеледі. Бұл қадам Атамбаев пен оның бұрынғы үкіметінде көрінді. Жиенбеков өзінің 60 жасқа толған күніндегі сұхбатында, Атамбаевке 24 Қырғызстан ақпараттық агенттігіне келесідей мәлімдеме жасап, оған және оның төрағалығына тікелей әсер етуге тырысты: —Мені үшінші тұлғалар арқылы қуыршақ көшбасшысына айналдыру әрекеттері, менің іс-әрекеттерімді бағыттау үшін - оны бұрынғы президент ретінде, серіктес ретінде және серіктес ретінде қаралаңыз.Кейінірек, ол 2018 жылдың желтоқсан айында өткен баспасөз мәслихатында Атамбаевпен бірге күресетінін жоққа шығарды, оның басты мақсаты «біреуді қарсылас деп есептемейді» деп айтқан кезде, «күндіз-түні жұмыс істеуге ештеңе болмайды», ### 2020 жыл наразылық 2020 жылғы парламенттік сайлаудан кейін бүкіл елде наразылықтар басталды, олардың көпшілігі оның отставкаға кетуін талап етті. Тамыз айының басында ол коронавирустық пандемияға қарамастан сайлауды кейінге қалдыруға болмайды деп мәлімдеді. Сайлау барысында Жиенбековке жақын бірнеше партия дауыс сатып алды деп айыпталды. Парламентке өткен партиялардан тек "біртұтас Қырғызстан" партиясы Жиенбеков үкіметіне қарсы шығады. Сейсенбі, 6 қазан күні таңертең наразылық білдірушілер Бішкектің орталығындағы Ала-Тоо алаңын өз бақылауына алды, сондай-ақ Ақ үй мен Жоғарғы Кеңестің ғимараттарын басып алып, президент кабинетіне еніп, Жиенбековтің портреттерін жойды. 6 қазанда наразылықтардан кейін Орталық сайлау комиссиясы парламенттік сайлау нәтижелерін жойды. Жээнбеков мемлекеттік төңкеріске тап болғанын, содан кейін ВВС-ге "жауапкершілікті күшті көшбасшыларға беруге дайын"екенін айтты. 8 қазанда оның орналасқан жері белгісіз екендігі жарияланды, ал ішкі істер министрлігі оны іздеумен айналыспайтынын мәлімдеді. Осы уақытта оппозициялық парламентшілер сол күні оған қарсы импичмент рәсімін бастады. 8 қазанда Президенттің сайтында жарияланған үндеуінде Жиенбеков: "атқарушы биліктің заңды органдары бекітілгеннен кейін және заңдылық жолына оралғаннан кейін мен Қырғыз Республикасының Президенті қызметінен кетуге дайынмын", - деп мәлімдеді. Алайда, сол күні, керісінше барлық белгілерге қарамастан, Жиенбеков Бішкекте төтенше жағдай жариялап, қырғыз әскерінің көшеге шығаруды бұйырды. Ол генерал Таалайбек Өмірәлиевке Бас штаб бастығы ретінде Генерал Райымберди Дүйсенбиевтің орнына жауап қайтаруды тапсырды. Ол сондай-ақ Ұлттық қауіпсіздік басшысы қызметін атқарған Өмірбек Субанәлиевті жұмыстан шығарды. ## Мансабы * 1976-1977 — Қырғыз КСР Ош облысының Өзген ауданындағы Ленин атындағы орта мектепте мұғалім. * 1983-1988 — Ош облысының Совет ауданындағы «Совет» совхозының бас зоотехнигі. * 1988-1989 — Қырғыз коммунистік партиясының Ош облысы Совет ауданындағы аудандық комитетінің инструкторы. * 1989-1991 — Ош облысы Совет ауданындағы Ульянов атындағы совхоз парткомының секретары. * 1991-1993 — Ош облысы Совет ауданындағы Ульянов атындағы совхоздың директоры . * 1993-1996 — Ош облысы Қара-Құлжа ауданындағы «Кашка-Жол» колхозының басқарма төрағасы. * 1995 — Жоғарғы Кеңес халық өкілдері жиналысының I шақырылымының депутаты болып сайланды. Осы уақыт аралығында аграрлық сұрақтар бойынша комитеттің төрағасының орынбасары, кейін төрағасы қызметін атқарды. * 1996-1997 — Жоғарғы Кеңес халық өкілдері жиналысының аграрлық сұрақтар бойынша комитетінің төрағасының орынбасары. * 1997-2000 — Жоғарғы Кеңесінін халық өкілдері жиналысының аграрлық сұрақтар бойынша комитетінің төрағасының лауазымында болды. * 2000-2005 — депутат, Жоғарғы Кеңесінін халық өкілдері жиналысы Төрағасының орынбасары. * 2005-2007 — Жогорку Кенештің III шақырылымы депутаты, агроөнеркәсіп кешені және экология бойынша комитеттің төрағасы. * 2007 жылдың 3 сәуір мен 24 қазан аралығы — Қырғыз Республикасының ауыл шаруашылығы, су және өңдеу өнеркәсібі шаруашылығы министрі. * 24 қазан 2007 — Қырғыз Республикасының жаңа Конституциясының қабылдануына байланысты отставкаға кетеді. Уақытша жаңа үкімет құрамын жасақтау министрі қызметін атқарады. * 27 желтоқсан 2007 — президент үкімі бойынша ауыл шаруашылығы, су және өңдеу өнеркәсібі шаруашылығы министрі қызметінен босатылды. * 2008-2010 — жеке кәсіпкер болды. * Сәуір 2010 — мемлекеттік әкімшілік басшысы — Ош облысының губернаторы қызметін атқарушы. * 3 қыркүйек 2010 — президенттің үкімі бойынша Ош облысының губернаторы болып тағайындалды. * 16 тамыз 2012 — Қырғыз Республикасы премьер-министрінің жарлығы бойынша үкіметтің Ош облысындағы өкілетті өкілі болып тағайындалды. * 11 желтқсан 2015 — Қырғыз Республикасы президентінің үкімі бойынша Мемлекеттік кадрлар қызметінің директоры болып тағайындалды. * Наурыз 2016 — Қырғыз Республикасы президенті аппараты басшысының бірінші орынбасары болып тағайындалды. * 13 сәуір 2016 — Қырғыз Республикасының премьер-министрі болып сайланды. * 21 тамыз 2017 — Қырғызстан президенті лауазымына сайлауға түсу үшін Қырғыз Республикасы премьер-министрі қызметінен бас тартып, отставкаға кетті\|. * 15 қазан 2017 — Қырғызстан президенті болып сайланды. * 24 қараша 2017 — Қырғызстанның жаңа президенті қызметіне кірісті\|. ## Марапаттары * «Ауыл шаруашылығының еңбек сіңірген қызметкері» * «Даңқ» медалі (2011) * Назарбаев ордені (2019) * «Ауыл шаруашылығының құрметті қызметкері» ## Дереккөздер ## Сыртқы сілтемелер
Қарашалғын ауылдық округі — Ақмола облысы Қорғалжын ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Жантеке, Қарғалы, Ұялы ауылдары кіреді. Орталығы – Жантеке ауылы. Округ құрамында болған Тыңғылықты ауылы 2006 жылы таратылған. ## Дереккөздер
Раевка ауылдық округі – Ақмола облысы Шортанды ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Гуляйполе, Егемен, Новографское, Раевка ауылдары кіреді. Орталығы – Раевка ауылы. ## Тарихы 2000 жылы Новокубан ауылдық округінен бөлініп шықты. ## Дереккөздер
Сарыкөл ауылдық округі: * Сарыкөл ауылдық округі — Ақтөбе облысы, Темір ауданындағы әкімшілік бірлік. * Сарыкөл ауылдық округі — Қызылорда облысы, Қазалы ауданындағы әкімшілік бірлік.
Шәмші Қалдаяқов ауылы: * Шәмші Қалдаяқов ауылы — Ақтөбе облысы Қарғалы ауданындағы елді мекен. * Шәмші Қалдаяқов ауылы — Түркістан облысы Отырар ауданындағы елді мекен. ## Тағы қараңыз * Шәмші Қалдаяқов
Станционный ауылдық округі – Қостанай облысы Қарабалық ауданындағы әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Станционное, Приуральское, Фадеевка, Шадықсай ауылдары кіреді. Орталығы – Станционное ауылы. Округ құрамында болған Дальнее ауылы 2019 жылы таратылған. ## Халқы 2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 2118 адамды құрады. ## Дереккөздер
Жиенғали Жұмағалиұлы (1880 жылы, Табын ауданы, 12-ауыл - 1943 жылы, Қарақалпақстан) - діни қайраткер, ахун, ағартушы. ## Өмірбаяны Жиенғали ахун Жұмағалиұлы 1880 жылы Табын ауданына қарасты 12-ауылда атақты әл-Азһар университетінің түлегі Жұмағали ахунның отбасынды дүниеге келген. Жиенғали Жұмағали ахун мен Досжан хазіреттің қызы Үммагүлсімнің жалғыз ұлы. Жиенғали діни білімін Ыстанбұл қаласында бастаған. Алайда әкесі Жұмағалидің қайтыс болуына байланысты оқуын Орынбордаға Құсаиния медресесінде жалғастыруға мәжбүр болған. 1940 жылы Ішкі істер халық комиссариатының (НКВД) шешімен, Ресей Кеңестік Федерациялық Социалистік Республикасының Қылмыстық кодексінің 58-бабымен айыпталып, қуғын-сүргінге ұшырайды. Қуғын-сүргінге ұшырағаннан кейін Жиенғали ахун ертеректе Қарақалпақстанға қоныс аударған туыстарын келіп паналайды. Сөйтіп 1943 жылы қайтыс болады. Денесі Әзер баба қорымына қойылған. . ## Жеке өмірі 1. Әйелі Рәзия Бекесқызы. Рәзиян Ақтөбе өңіріне белгілі Бекес қажының қызы. 2. Ғайнетдин Жиенғалиұлы - мұсылманша сауатты өз әкесінен алған, құранды жатқа білген, дәрігерлік институттың бітірген. Сталиндік репрессияның құрбаны. Ұрпақ қалмаған. 3. Зайнутдин Жиенғалиұлы - 1923 жылы дүниеге келген. Ұлы Отан соғысының ардагері. 1955 жылы Өзбекстан халық білімдендіру ісінің озаты, 1960 жылы Қарақалпақстанға еңбегі сіңген құрметті мұғалім атағы берілген. 2004 жылы Ақтөбе облысына көшіп келген. 2005 жылы 82 жасында Ақтөбе қаласында дүниеден озған. Зайнутдин Жиенғалиұлының Рақым, Рамазан, Исатай атты ұлдары және Ғалима атты қызы бар. 4. Қыздары - Әдима, Рахима, Сәлима. Қыздары қиын тағдырдың әсерінен тұрмысқа шықпаған. ## Дереккөздер
Қызылжұлдыз — Ақмола облысы, Көкшетау қалалық әкімдігіне қарасты Краснояр ауылдық округі құрамындағы ауыл. ## Географиялық орны Көкшетау қаласынан солтүстікке қарай 4 км-дей жерде. ## Халқы ## Дереккөздер
Жұмағали Оразалыұлы (1860-сыншы жылдары дүниеге келген, Доңызтау өңірі, Байғанин ауданы, Ақтөбе облысы - 1910 жылы, Тасқабақ ауылы, Байғанин ауданы, Ақтөбе облысы) - діни қайраткер, ахун, ағартушы. ## Өмірбаяны Жұмағали Оразалыұлы 1860-сыншы жылдары Ақтөбе облысынының бұрынғы Табын ауданында атақты Оразалы ишанның отбасында дүниеге келген. Жұмағали ахуннің арғы атасы Ербатыр ишан да белгілі ғұлама, би болған кісі. Жұмағали ахун Мысырдың әйгілі оқу орны әл-Азһар университетінде білім алған. Жұмағали ахун Әл-Азһар университетінде оқып жүрген кезде әкесі Оразалы ишан қайтыс болады. Оқуын жалғастыруға қаржысы болмаған Жұмағали жергілікті араб азаматымен келісімшарт жасасады. Келісімшартқа сәйкес, Жұмағали оқуын бітіргеннен кейін араб азаматының медресесінде сабақ беруі керек болады. 1874 жылдардың орта шенінде меккеге қажылық сапармен Досжан Қашақұлы барады және медресені енді бітіргелі жатқан Жұмағалидің жағдайын естіп, онымен кездеседі. Келісімшарт жасасқан араб азаматымен де сөйлесіп, Жұмағалидің оқуына кеткен қаражатын өтеп береді. Осылайша Досжан хазірет жас ғұлама жігітті елге алып қайтады. Досжан хазірет Шұбарқұдықта өзі салдырған мешітке Жұмағалиді имам етіп тағайындайды.Жұмағали ахун араб, парсы, түрік, орыс, француз тілдерін білген. ## Петербургқа хат жазу 1905 жылы Орал және Торғай облысынан Петербургқа депутат болып сайланған дін қайраткерлері мен билері түрлі министрлерге хат жазған. Олар хатта қазақ даласындағы дін мен жер жағдайын айтып, бірнеше ұсыныс айтқан. Хатқа қол қойғандардың ішінде Жұмағали ахун да бар. ## Жеке өмірі Жұмағали ахун Досжан хазіреттің жалғыз қызы Үммагүлсім үйленген. Үммагүлсімнен Жиенғали атты ұлы бар. Жиенғали де әкесінің жолып қуып, жақсы діни білім алған. Жиенғали де ахун дәрежесін алып, Ақтөбе өңіріне белгілі діни қайраткер болған. ## Жұмағали ахун мешіті Жұмағали ахун 1892 жылға дейін Досжан хазіреттің мешітінде имам болады. Доңызтаудағы Жұмағали ахунның туыстары Досжан хазіретке келіп: "Көрсай" деген жерде мешіт салдырған едік. Сол мешіктке өзіміздің елден шыққан Жұмағалиді имам еткіміз келеді, соған рұқсат беріңіз" деп өтініш айтады. Досжан хазіреттің рұқсатын алып, Жұмағали ахун ата қонысы Доңызтауға оралады. Алайда Көрсайдағы мешіт Жұмағали ахунның көңілінен шықпайды. Ахун Тасқабақ деген жерден жаңадан мешіп салып, сол жерде қайтыс болғанға дейін имам болып, бала оқытады. Кеңес үкіметі жылдары Тасқабақтағы мешіті мектеп болған. Кейінрек мешіт қойма, мал ұстайтын қора ретінде де пайдаланылған. Бүгінде мешіттің тек бір қабырғасы ғана сақталған. ## Дереккөздер
Краснояр ауылдық округі — Ақмола облысы Көкшетау қалалық әкімдігіне қарасты әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Красный Яр, Қызылжұлдыз ауылдары кіреді. Орталығы – Красный Яр ауылы. ## Тарихы 2001 жылы Красный Яр ауылы Көкшетау қаласының аумағынан шығарылып, Красный Яр, Қызылжұлдыз ауылдарынан Краснояр ауылдық округі құрылды. ## Дереккөздер
Қарабұлақ — Ақмола облысы Степногорск қалалық әкімдігіне қарасты ауыл, Қарабұлақ ауылдық әкімдігі орталығы. ## Географиялық орны Степногорск қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 4 км-дей жереде. ## Халқы ## Дереккөздер
Изобильный ауылдық әкімдігі — Ақмола облысы Степногорск қалалық әкімдігіне қарасты әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Изобильное ауылы кіреді. Орталығы – Изобильное ауылы. ## Тарихы Округ құрамында болған Жалын ауылы 2000 жылы, Восточное ауылы 2001 жылы таратылды. 2013 жылы ауылдық әкімдік 120,05 км² жерімен Ерейментау ауданынан Степногорск қаласының бағынысына өтті. Әкімдікке қарасты болған қалған 1002,03 км² аумақ Сілеті ауылына берілді. ## Дереккөздер
Көкшетау қалалық әкімдігі — Ақмола облысының солтүстік-батыс бөлігінде орналасқан әкімшілік-аумақтық бөлік. ## Географиялық орны Әкімдік аумағы толығымен Зеренді ауданының жерінде орналасқан. ## Әкімшілік бөлінісі Қалалық әкімдік құрамына Көкшетау қаласы, Краснояр ауылдық округі, Станционный кенттік әкімдігі кіреді. Әкімшілік орталығы – Көкшетау қаласы. ## Дереккөздер
Байқоныс (2019 жылға дейін — Степногор) — Ақмола облысы Степногорск қалалық әкімдігіне қарасты ауыл, Бөгенбай ауылдық округі орталығы. ## Географиялық орны Степногорск қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 47 км-дей жереде. ## Халқы ## Дереккөздер
Подхоз — Ақмола облысы Степногорск қалалық әкімдігіне қарасты Бестөбе кенттік әкімдігі құрамында болған ауыл. Қазіргі уақытта Бестөбе кентінің құрамына енгізілген. ## Географиялық орны Степногорск қаласынан шығысқа қарай 89 км-дей жереде. ## Халқы 1999 жылы тұрғындар саны 159 адам (81 ер адам және 78 әйел адам) болса, 2009 жылы 134 адамды (74 ер адам және 60 әйел адам) құрады. ## Дереккөздер
Жұмағали Оразалыұлы (1860-сыншы жылдары дүниеге келген, Доңызтау өңірі, Байғанин ауданы, Ақтөбе облысы - 1910 жылы, Тасқабақ ауылы, Байғанин ауданы, Ақтөбе облысы) - діни қайраткер, ахун, ағартушы. ## Өмірбаяны Жұмағали Оразалыұлы 1860-сыншы жылдары Ақтөбе облысынының бұрынғы Табын ауданында атақты Оразалы ишанның отбасында дүниеге келген. Жұмағали ахуннің арғы атасы Ербатыр ишан да белгілі ғұлама, би болған кісі. Жұмағали ахун Мысырдың әйгілі оқу орны әл-Азһар университетінде білім алған. Жұмағали ахун Әл-Азһар университетінде оқып жүрген кезде әкесі Оразалы ишан қайтыс болады. Оқуын жалғастыруға қаржысы болмаған Жұмағали жергілікті араб азаматымен келісімшарт жасасады. Келісімшартқа сәйкес, Жұмағали оқуын бітіргеннен кейін араб азаматының медресесінде сабақ беруі керек болады. 1874 жылдардың орта шенінде меккеге қажылық сапармен Досжан Қашақұлы барады және медресені енді бітіргелі жатқан Жұмағалидің жағдайын естіп, онымен кездеседі. Келісімшарт жасасқан араб азаматымен де сөйлесіп, Жұмағалидің оқуына кеткен қаражатын өтеп береді. Осылайша Досжан хазірет жас ғұлама жігітті елге алып қайтады. Досжан хазірет Шұбарқұдықта өзі салдырған мешітке Жұмағалиді имам етіп тағайындайды.Жұмағали ахун араб, парсы, түрік, орыс, француз тілдерін білген. ## Петербургқа хат жазу 1905 жылы Орал және Торғай облысынан Петербургқа депутат болып сайланған дін қайраткерлері мен билері түрлі министрлерге хат жазған. Олар хатта қазақ даласындағы дін мен жер жағдайын айтып, бірнеше ұсыныс айтқан. Хатқа қол қойғандардың ішінде Жұмағали ахун да бар. ## Жеке өмірі Жұмағали ахун Досжан хазіреттің жалғыз қызы Үммагүлсім үйленген. Үммагүлсімнен Жиенғали атты ұлы бар. Жиенғали де әкесінің жолып қуып, жақсы діни білім алған. Жиенғали де ахун дәрежесін алып, Ақтөбе өңіріне белгілі діни қайраткер болған. ## Жұмағали ахун мешіті Жұмағали ахун 1892 жылға дейін Досжан хазіреттің мешітінде имам болады. Доңызтаудағы Жұмағали ахунның туыстары Досжан хазіретке келіп: "Көрсай" деген жерде мешіт салдырған едік. Сол мешіктке өзіміздің елден шыққан Жұмағалиді имам еткіміз келеді, соған рұқсат беріңіз" деп өтініш айтады. Досжан хазіреттің рұқсатын алып, Жұмағали ахун ата қонысы Доңызтауға оралады. Алайда Көрсайдағы мешіт Жұмағали ахунның көңілінен шықпайды. Ахун Тасқабақ деген жерден жаңадан мешіп салып, сол жерде қайтыс болғанға дейін имам болып, бала оқытады. Кеңес үкіметі жылдары Тасқабақтағы мешіті мектеп болған. Кейінрек мешіт қойма, мал ұстайтын қора ретінде де пайдаланылған. Бүгінде мешіттің тек бір қабырғасы ғана сақталған. ## Дереккөздер
Қарабұлақ ауылдық әкімдігі — Ақмола облысы Степногорск қалалық әкімдігіне қарасты әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Қарабұлақ ауылы кіреді. Орталығы – Қарабұлақ ауылы. Округ құрамында болған Көксал, Первомайка ауылдары 2008 жылы таратылып, Қарабұлақ ауылдық округі ауылдық әкімдік болып қайта құрылды. ## Дереккөздер
Жиенғали Жұмағалиұлы (1880 жылы, Табын ауданы, 12-ауыл - 1943 жылы, Қарақалпақстан) - діни қайраткер, ахун, ағартушы. ## Өмірбаяны Жиенғали ахун Жұмағалиұлы 1880 жылы Табын ауданына қарасты 12-ауылда атақты әл-Азһар университетінің түлегі Жұмағали ахунның отбасынды дүниеге келген. Жиенғали Жұмағали ахун мен Досжан хазіреттің қызы Үммагүлсімнің жалғыз ұлы. Жиенғали діни білімін Ыстанбұл қаласында бастаған. Алайда әкесі Жұмағалидің қайтыс болуына байланысты оқуын Орынбордаға Құсаиния медресесінде жалғастыруға мәжбүр болған. 1940 жылы Ішкі істер халық комиссариатының (НКВД) шешімен, Ресей Кеңестік Федерациялық Социалистік Республикасының Қылмыстық кодексінің 58-бабымен айыпталып, қуғын-сүргінге ұшырайды. Қуғын-сүргінге ұшырағаннан кейін Жиенғали ахун ертеректе Қарақалпақстанға қоныс аударған туыстарын келіп паналайды. Сөйтіп 1943 жылы қайтыс болады. Денесі Әзер баба қорымына қойылған. . ## Жеке өмірі 1. Әйелі Рәзия Бекесқызы. Рәзиян Ақтөбе өңіріне белгілі Бекес қажының қызы. 2. Ғайнетдин Жиенғалиұлы - мұсылманша сауатты өз әкесінен алған, құранды жатқа білген, дәрігерлік институттың бітірген. Сталиндік репрессияның құрбаны. Ұрпақ қалмаған. 3. Зайнутдин Жиенғалиұлы - 1923 жылы дүниеге келген. Ұлы Отан соғысының ардагері. 1955 жылы Өзбекстан халық білімдендіру ісінің озаты, 1960 жылы Қарақалпақстанға еңбегі сіңген құрметті мұғалім атағы берілген. 2004 жылы Ақтөбе облысына көшіп келген. 2005 жылы 82 жасында Ақтөбе қаласында дүниеден озған. Зайнутдин Жиенғалиұлының Рақым, Рамазан, Исатай атты ұлдары және Ғалима атты қызы бар. 4. Қыздары - Әдима, Рахима, Сәлима. Қыздары қиын тағдырдың әсерінен тұрмысқа шықпаған. ## Дереккөздер
Бөгенбай ауылдық округі — Ақмола облысы Степногорск қалалық әкімдігіне қарасты әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Байқоныс, Бөгенбай ауылдары кіреді. Орталығы – Байқоныс ауылы. ## Тарихы Округ құрамында болған Мирное ауылы 2009 жылы таратылған. Сол жылы Минск ауылдық округінің Степногорское (Байқоныс) ауылы округ құрамына беріліп, округтің жаңа орталығы болып белгіленді. 2013 жылы ауылдық округ Ақкөл ауданынан Степногорск қаласының бағынысына өтті. ## Дереккөздер
Ақсу кенттік әкімдігі — Ақмола облысы Степногорск қалалық әкімдігіне қарасты әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Ақсу кенті кіреді. Орталығы – Ақсу кенті. ## Дереккөздер
Сауранбай Шәріпұлы Жиенбеков (қыр. Сооронбай Шарип уулу Жээнбеков, [soːrɔmˈbɑj ɕɑˈrip uːˈɫʊ d͡ʒeːmˈbɛkɤf]; 16 қараша 1958 жыл, Қарақұлжа ауылы, Совет ауданы, Ош облысы) — қырғызстандық мемлекеттік және саяси қайраткер, Қырғызстанның президенті (24 қараша 2017–15 қазан 2020), 2020 жылғы Қырғыз төңкерісі себебімен отставкаға кетуге мәжбүр болған, ел тарихындағы биліктен қуылған үшінші президенті. Бұрын 2016 жылдың 13 сәуірі мен 2017 жылдың 21 тамызы аралығында елдің премьер-министрі болған. ## Өмірбаяны Сауранбай Жиенбеков 1958 жылы 16 қарашада Ош облысының Совет ауданындағы Қара-Құлжа ауылында дүниеге келді. Руы — Адегене ішіндегі Жору. 1976 жылдан 1977 жылға дейін Қырғыз КСР Оз ауданы Ленин мектебінің орыс тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі. 1983 жылы К. И. Скрябин атындағы Қырғыз ауылшаруашылық институтын зооинженер мамандығы бойынша, ал 2003 жылы — К. И. Скрябин атындағы Қырғыз ауылшаруашылық институтының экономика факультетін бухгалтер мамандығы бойынша аяқтады. соңында 1988 жылға дейін Ош облысының Кеңес ауданындағы кеңестік шаруашылықтың бас мал дәрігері болып жұмыс істеді. 1988-1989 жылдары - Қырғызстанның Коммунистік партиясы Ош облысының Совет ауданы аудандық комитетінің нұсқаушысы. 1989 жылдан 1991 жылға дейін Ош облысындағы Ульянов совхозының партия комитетінің хатшысы. 1991–1993 жылдары — совхоздың директоры. Ош облысының Ульянов кеңес ауданы. 1993 жылдан бастап 1996 жылға дейін Ош облысының Қарақұлжа ауданында «Қашқа-Жол» ұжымшар басқармасының төрағасы. 1995 жылы бірінші шақырылған Жоғарғы Кеңес депутаттары Ассамблеясының депутаты болып сайланды. Осы кезеңде ол Аграрлық мәселелер жөніндегі комитеттің төрағасы және төрағасы болды. 1996 жылдан бастап 1997 жылға дейін Қырғыз Республикасы Жоғарғы Кеңесінің халық депутаттары Ассамблеясының аграрлық мәселелер жөніндегі комитетінің төрағасының орынбасары (ҚР ЖК СНП). 1997 жылдан бастап 2000 жылға дейін — Жоғарғы Кеңестің Аграрлық мәселелер жөніндегі комитетінің төрағасы. 2000 жылдан 2005 жылға дейін - дупутаты, ҚР Парламентінің халық депутаттары Ассамблеясының Төрағасының орынбасары. 2003 жылы Қырғыз аграрлық университетінің экономика факультетін «бухгалтерлік» есеп бойынша бітірді. 2005-2007 жылдар аралығында – IІІ шақырылымдағы Жоғарғы Кеңестің депутаты, Агроөнеркәсіптік кешен және экология комитетінің төрағасы. 2007 жылдың 3 және 24 қазан аралығында - Ауыл шаруашылығы министрі, Қырғыз Республикасының су шаруашылығы және өңдеу өнеркәсібі. 2007 жылғы 24 қазанда Қырғыз Республикасының жаңа Конституциясын қабылдауына байланысты отставкаға кетті. Жаңа үкімет қалыптасқанға дейін уақытша министр ретінде әрекет етеді. 2007 жылғы 27 желтоқсанда Қырғызстан Президентінің жарлығымен Ауыл шаруашылығы министрі міндетінен босатылды, су шаруашылығы және өңдеу өнеркәсібі. 2008 жылдан 2010 жылға дейін — жеке кәсіпкер. 2010 жылдың сәуір айынан бастап Ош облысының әкімі. 2012 жылғы 16 тамызда Қырғыз Республикасының Премьер-Министрінің өкімімен, Ош облысындағы үкіметтің уәкілетті өкілі болып тағайындалды. 2015 жылдың 11 желтоқсанынан бастап Мемлекеттік кадр қызметі бөлімінің директоры. 2016 жылдың наурыз айынан бастап - Қырғыз Республикасы Президентінің Аппараты басшысының бірінші орынбасары. 2016 жылғы 13 сәуірде Қырғыз Республикасының Премьер-Министрі болып сайланды. 2017 жылғы 21 тамызда Қырғызстан Президентінің кеңсесіне сайлау туралы шешімге байланысты отставкаға кетуге өтініш берді. 2017 жылдың 15 қазанында өткен сайлауда, Қырғызстанның сайланған президенті, 54,76% дауысқа ие болды. 2017 жылғы 24 қарашада ресми түрде қызметке тағайындалды. Алғашқы шетелдік сапар, Мемлекет басшысын қабылдағаннан кейін, Жиенбеков Ресей Федерациясына тапсырылды. ## Президенттік Жиенбеков 2017 жылы 24 қарашада президент ретінде тағайындалды. Оның төрағалыққа алған алғашқы шетелдік сапары Ресейге Владимир Путинмен кездесті. Ерте оның президенттік ішіне, ол оппозициялық саясаткерлер мен журналистер жолын кесу еліміздің демократия нұқсан айыптаған болатын. 2018 жылдың 19 сәуірінде, жастағы Жиенбеков Қырғызстанның парламент жоқ сенім дауыс мынадай оның Премьер-министрі Сапар Исаков және үкімет жұмыстан шығарылған. 2018 жылдың мамыр айында Жиенбеков елде тайпалықпен күресуге уәде берді: «Біз қоғамда« солтүстік-оңтүстік »мәселесін шешетін адамдарға қарсы шаралар қолданамыз». ### Коронавирус пандемиясы 2020 жылдың маусымында Жиенбеков өзінің екі қызметкеріне «Covid-19» оң нәтиже бергеннен кейін Мәскеуге қысқа сапардан оралғаннан кейін карантинге енді. Ол 2020 жылғы Мәскеудегі Жеңіс күнінің шеруіне қатысуы керек еді. Ол 30 шілдені Ұлттық аза тұту күні деп жариялады. Сол күні ол «қайтыс болған жерлестеріміздің рухы тыныш болсын, жандары жәннатта болсын» деп пандемиядан қаза тапқандарды құрметтеуге арналған исламдық діни рәсімге қатысты. ## Отбасы Колхоз төрағасы мен үй шаруасындағы әйелдің үлкен отбасындағы үшінші ұлы. 4 әпкесі мен 5 бауыры бар. Канторо Токтомаматовтың үлкен ағасы профессор, академик, Экономика ғылымдарының докторы. Тағы бір ағасы, Жүсіпбек Шәріпов - Жалал-Абад облысының губернаторы 2005 жылғы революция, қазіргі уақытта Қырғызстанның Кувейт, Марокко, Қырғызстандағы Төтенше және Өкілетті Елшісі, Иордании және Бахрейне. Кіші ағасы Асылбек Жиенбеков - V шақырылған Жоғарғы Кеңестің спикері, енді депутат. Үйленген, екі баласы бар - ұлы мен қызы бар. ## Интернет мем премьер-министрі болып, 2017 жылдың 20 маусымында «Чык эшикке!» Деген сөздермен. («Шығыңыз!» деп аударылған) үкімет отырысынан шығарылған Алмазбек Әбдікаров, Сәулет және құрылыс жөніндегі мемлекеттік агенттік директорының орынбасары, айтуынша, ол кездесуге дайын емес екенін, Ол премьер-министрдің сұрақтарына жауап бере алмаған соң. Жаңалықтар ыстық біріне айналды бірнеше сағат ішінде, «Чык эшикке» деген тіркес әлеуметтік желілерде танымал болды, Түсініктемелер мен жазулар пайда болды. ### Атамбаевпен қарым-қатынас Жиенбеков билікті 2017 жылдың қарашасында алғандықтан, ол өзінің бұрынғы және бұрынғы одақтасы Алмазбек Атамбаев пен қақтығысты қарым-қатынас ретінде ғана айтуға болатын. Президенттің алғашқы айларында ол Атамбаевтың жұмысын мақтап, тіпті «Қырғызстанның батыры» деген атаққа ие бола отырып, өзінің ұстанымын пайдаланып, Қырғызстан азаматына берілген ең үлкен абырой. 2017 жылғы сайлауда оппозициялық Өмірбек Бабановқа қарсы Атамбаев Жиенбековке қатты қолдау көрсетті, тіпті өзі Жиенбековке «үлкен ағасы» туралы айтып берді. Президенттің қызметін атқара бастаған соң, екеуінің арасында дау-дамай күшейе түсті, өйткені Атамбаев алты айдан кейін президенттен кейінгі саясатқа араласып, соңында Қырғызстанның Социал-демократиялық партиясына төрағалық етуде, оның мүшесі Жиенбеков. Атамбаевтың лауазымына кіргеннен кейін, ол Жиенбековты бұрынғы Бішкек электр стансасының сәтсіздікке ұшырағаны үшін сынға алды, сондай-ақ ағайынын парламенттен отставкаға кетуге мәжбүрлеу шараларын қолдануға тыйым салды. 2018 жылдың сәуір айының басында Жиенбеков Ұлттық қауіпсіздік жөніндегі мемлекеттік комитетте (ҰҚК) екі лауазымды тұлғаны босатты, олар Атамбаевқа жақын деп есептеледі. Бұл қадам Атамбаев пен оның бұрынғы үкіметінде көрінді. Жиенбеков өзінің 60 жасқа толған күніндегі сұхбатында, Атамбаевке 24 Қырғызстан ақпараттық агенттігіне келесідей мәлімдеме жасап, оған және оның төрағалығына тікелей әсер етуге тырысты: —Мені үшінші тұлғалар арқылы қуыршақ көшбасшысына айналдыру әрекеттері, менің іс-әрекеттерімді бағыттау үшін - оны бұрынғы президент ретінде, серіктес ретінде және серіктес ретінде қаралаңыз.Кейінірек, ол 2018 жылдың желтоқсан айында өткен баспасөз мәслихатында Атамбаевпен бірге күресетінін жоққа шығарды, оның басты мақсаты «біреуді қарсылас деп есептемейді» деп айтқан кезде, «күндіз-түні жұмыс істеуге ештеңе болмайды», ### 2020 жыл наразылық 2020 жылғы парламенттік сайлаудан кейін бүкіл елде наразылықтар басталды, олардың көпшілігі оның отставкаға кетуін талап етті. Тамыз айының басында ол коронавирустық пандемияға қарамастан сайлауды кейінге қалдыруға болмайды деп мәлімдеді. Сайлау барысында Жиенбековке жақын бірнеше партия дауыс сатып алды деп айыпталды. Парламентке өткен партиялардан тек "біртұтас Қырғызстан" партиясы Жиенбеков үкіметіне қарсы шығады. Сейсенбі, 6 қазан күні таңертең наразылық білдірушілер Бішкектің орталығындағы Ала-Тоо алаңын өз бақылауына алды, сондай-ақ Ақ үй мен Жоғарғы Кеңестің ғимараттарын басып алып, президент кабинетіне еніп, Жиенбековтің портреттерін жойды. 6 қазанда наразылықтардан кейін Орталық сайлау комиссиясы парламенттік сайлау нәтижелерін жойды. Жээнбеков мемлекеттік төңкеріске тап болғанын, содан кейін ВВС-ге "жауапкершілікті күшті көшбасшыларға беруге дайын"екенін айтты. 8 қазанда оның орналасқан жері белгісіз екендігі жарияланды, ал ішкі істер министрлігі оны іздеумен айналыспайтынын мәлімдеді. Осы уақытта оппозициялық парламентшілер сол күні оған қарсы импичмент рәсімін бастады. 8 қазанда Президенттің сайтында жарияланған үндеуінде Жиенбеков: "атқарушы биліктің заңды органдары бекітілгеннен кейін және заңдылық жолына оралғаннан кейін мен Қырғыз Республикасының Президенті қызметінен кетуге дайынмын", - деп мәлімдеді. Алайда, сол күні, керісінше барлық белгілерге қарамастан, Жиенбеков Бішкекте төтенше жағдай жариялап, қырғыз әскерінің көшеге шығаруды бұйырды. Ол генерал Таалайбек Өмірәлиевке Бас штаб бастығы ретінде Генерал Райымберди Дүйсенбиевтің орнына жауап қайтаруды тапсырды. Ол сондай-ақ Ұлттық қауіпсіздік басшысы қызметін атқарған Өмірбек Субанәлиевті жұмыстан шығарды. ## Мансабы * 1976-1977 — Қырғыз КСР Ош облысының Өзген ауданындағы Ленин атындағы орта мектепте мұғалім. * 1983-1988 — Ош облысының Совет ауданындағы «Совет» совхозының бас зоотехнигі. * 1988-1989 — Қырғыз коммунистік партиясының Ош облысы Совет ауданындағы аудандық комитетінің инструкторы. * 1989-1991 — Ош облысы Совет ауданындағы Ульянов атындағы совхоз парткомының секретары. * 1991-1993 — Ош облысы Совет ауданындағы Ульянов атындағы совхоздың директоры . * 1993-1996 — Ош облысы Қара-Құлжа ауданындағы «Кашка-Жол» колхозының басқарма төрағасы. * 1995 — Жоғарғы Кеңес халық өкілдері жиналысының I шақырылымының депутаты болып сайланды. Осы уақыт аралығында аграрлық сұрақтар бойынша комитеттің төрағасының орынбасары, кейін төрағасы қызметін атқарды. * 1996-1997 — Жоғарғы Кеңес халық өкілдері жиналысының аграрлық сұрақтар бойынша комитетінің төрағасының орынбасары. * 1997-2000 — Жоғарғы Кеңесінін халық өкілдері жиналысының аграрлық сұрақтар бойынша комитетінің төрағасының лауазымында болды. * 2000-2005 — депутат, Жоғарғы Кеңесінін халық өкілдері жиналысы Төрағасының орынбасары. * 2005-2007 — Жогорку Кенештің III шақырылымы депутаты, агроөнеркәсіп кешені және экология бойынша комитеттің төрағасы. * 2007 жылдың 3 сәуір мен 24 қазан аралығы — Қырғыз Республикасының ауыл шаруашылығы, су және өңдеу өнеркәсібі шаруашылығы министрі. * 24 қазан 2007 — Қырғыз Республикасының жаңа Конституциясының қабылдануына байланысты отставкаға кетеді. Уақытша жаңа үкімет құрамын жасақтау министрі қызметін атқарады. * 27 желтоқсан 2007 — президент үкімі бойынша ауыл шаруашылығы, су және өңдеу өнеркәсібі шаруашылығы министрі қызметінен босатылды. * 2008-2010 — жеке кәсіпкер болды. * Сәуір 2010 — мемлекеттік әкімшілік басшысы — Ош облысының губернаторы қызметін атқарушы. * 3 қыркүйек 2010 — президенттің үкімі бойынша Ош облысының губернаторы болып тағайындалды. * 16 тамыз 2012 — Қырғыз Республикасы премьер-министрінің жарлығы бойынша үкіметтің Ош облысындағы өкілетті өкілі болып тағайындалды. * 11 желтқсан 2015 — Қырғыз Республикасы президентінің үкімі бойынша Мемлекеттік кадрлар қызметінің директоры болып тағайындалды. * Наурыз 2016 — Қырғыз Республикасы президенті аппараты басшысының бірінші орынбасары болып тағайындалды. * 13 сәуір 2016 — Қырғыз Республикасының премьер-министрі болып сайланды. * 21 тамыз 2017 — Қырғызстан президенті лауазымына сайлауға түсу үшін Қырғыз Республикасы премьер-министрі қызметінен бас тартып, отставкаға кетті\|. * 15 қазан 2017 — Қырғызстан президенті болып сайланды. * 24 қараша 2017 — Қырғызстанның жаңа президенті қызметіне кірісті\|. ## Марапаттары * «Ауыл шаруашылығының еңбек сіңірген қызметкері» * «Даңқ» медалі (2011) * Назарбаев ордені (2019) * «Ауыл шаруашылығының құрметті қызметкері» ## Дереккөздер ## Сыртқы сілтемелер
Ақай ауылдық округі — Ақтөбе облысы Алға ауданына қарасты әкімшілік бірлік. ## Әкімшілік құрамы Құрамына Ақай, Көлтабан ауылдары кіреді. Орталығы – Ақай ауылы. ## Тарихы 1997 жылы Сарықобда ауылдық округі (орталығы Сарықобда а.) таратылып, Ильинка ауылдық округіне (орталығы Ильинка а.) қосылды. Кейін Ильинка ауылдық округінен Сарықобда ауылдық округі қайта бөлініп шықты. 2010 жылы Ильинка ауылдық округі Ақай ауылдық округі, Ильинка, Лохвицкое ауылдары Ақай, Бұлақсай болып өзгертілді. 2012 жылы округ құрамында болған Бұлақсай ауылы таратылды. ## Халқы 2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 791 адамды құрады. ## Дереккөздер
Степногорск қалалық әкімдігі — Ақмола облысындағы әкімшілік бірлік. ## Географиялық орны Солтүстігінде Біржан сал, батысы мен оңтүстігінде Ақкөл, шығысында Ерейментау аудандарымен шектеседі. Сондай-ақ әкімдікке Ақкөл (Қырыққұдық ауылы), Сандықтау (Шаңтөбе кенті) және Ерейментау (Бестөбе кенті мен Изобильное ауылы) аудандарының аумағындағы жерлер қарайды. ## Әкімшілік құрамы Қалалық әкімдік құрамындағы 10 елді мекен 1 ауылдық округке, 3 ауылдық, 4 кенттік әкімдікке біріктірілген: Орталығы - Степногорск қаласы. ## Дереккөздер
Үшқұдық (2010 ж. дейін — Богословка) — Ақтөбе облысы Алға ауданындағы ауыл, Үшқұдық ауылдық округі орталығы. ## Географиялық орны Аудан орталығы – Алға қаласынан солтүстік-батысқа қарай 42 км-дей жерде. ## Халқы 1999 жылы тұрғындар саны 1299 адам (644 ер адам және 655 әйел адам) болса, 2009 жылы 1032 адамды (499 ер адам және 533 әйел адам) құрады. ## Дереккөздер

Subsets and Splits

No community queries yet

The top public SQL queries from the community will appear here once available.