text
stringlengths 3
252k
|
|---|
Андреевка — Қостанай облысы Фёдоров ауданы, Фёдоров ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2023 жылы таратылды.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 21 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 226 адам (108 ер адам және 118 әйел адам) болса, 2009 жылы 117 адамды (59 ер адам және 58 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Берёзовка — Қостанай облысы Фёдоров ауданы, Қоржынкөл ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан оңтүстікке қарай 44 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 266 адам (119 ер адам және 147 әйел адам) болса, 2009 жылы 219 адамды (99 ер адам және 120 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Лесное — Қостанай облысы Фёдоров ауданындағы ауыл, Қоржынкөл ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан оңтүстікке қарай 40 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 753 адам (375 ер адам және 378 әйел адам) болса, 2009 жылы 676 адамды (326 ер адам және 350 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Саңырық Сексенұлы (1727 – өлген жылы белгісіз) — өте қасиетті, әулие, әруақты, көріпкел, батагөй, көкірегі - көркем сөзбен көмкерілген, ел ақсақалы атанған адам болған.
Ол «Асмас қылыш» атанған атақты Көтібардың атын қойған, батырға берген батасы туралы аңызға бергісіз қызықты әңгімесін елдегілердің екінің бірі біледі және жазылып та жүр. Енді, Көтібардың өзі кейін Есетке ат қоярда осы Саңырықтың ризалығын алған. Ел-жұртының әрі ағасы, әрі жағасы ретінде оған халық жүгініп оның шешімін бұлжытпай қабылдап отырған. Атамыз әжеміз Ұлтуғанмен бірге қартайып көп жасап қайтыс болған. Саңырық туралы біздің заманымызда шыққан кітаптарда,ақпарат құралдарында жазылып жатыр. Соның ішінде ағамыз Тауман Төрехановтың «Дала Геркулесі» атты кітабының баста кейіпкерлерінің бірі екендігін айта кетуді орынды санаймыз. Саңырықта жеті ұл, олар: Жаманша, Байғұлақ, Есбол, Жанбол, Бибол, Досболай, Қосмамбет.
## Дереккөздер |
Гүлжан (Күлжахан) Жарылқасымқызы Әспетова (1946 жылы 28 мамырда Жамбыл облысы, Меркі ауданында туған) - актриса. Қазақстанның халық әртісі (1993). Қазақстанның еңбек сіңірген артисі (1981). Құрмет орденінің иегері (2011). Қазақстан Республикасының мәдениет саласындағы мемлекеттік степендиясының иегері.
## Толығырақ
* Гүлжан (Күлжахан) Жарылқасымқызы 1946 жылы 28 мамырда Жамбыл облысы, Меркі ауданында дүниеге келген.
* 1963 жылы Мерке ауылының орта метебін бітірген.
* 1963 - 1967 жылдары Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясының «Театр» факултетін Асқар Тоқпановтың сыныбында оқып бітірді.
* 1967 жылы дипломдық жұмысында М. Әуезовтің «Қаракөзіндегі» Қаракөз рөлін сәтті орындап, Мұхтар Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театрының актерлік құрамына алынды.
* 1967 - 1999 жылдары Мұхтар Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театрының актрисасы.
* 1993 жылдан педагогикалық жұмыспен айналыса бастады, Қазақ ұлттық өнер академиясының сахна тілінен сабақ береді.
* 1999 жылдан Қалибек Қуанышбаев атындағы қазақ мемлекеттік академиялық музыкалық драма театрының актрисасы.
* бүгінгі таңда Қазақ ұлттық өнер университетіның профессоры.
## Сахнадағы негізгі рөлдері
* Мұхтар Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театрының сахнасында: Театрдағы алғашқы рөлі – М.Әуезовтің «Қарагөз" трагедиясындағы Қарагөз. Содан бері лирик.-драмалы қалыптағы бірсыпыра бейнелерді сахнаға шығарды. Олардың ішінде Еңлік, Құртқа (Әуезовтің «Еңлік-Кебегі» мен «Қарақыпшақ Қобыландысында»), Жәмила (Қ.Мұхаметжановтың «Бөлтірік бөрік астындасында»), Мақпал (Қ.Мұқашевтың «Дала балладасында»), Анар (О.Бөкеевтің «Құлыным меніңінде»), Бәтимә ханым (Т.Ахтановтың «Антында»), Мехменебану (Н.Хикметтің «Фархад-Шырынында»), Электра (Л.Дюрконың «Электрасында»), Иокаста (Софокльдің «Эдип патшасында»), Найман-Ана (Ш.Айтматовтың «Ғасырдан да ұзақ күнінде»), т.б. бейнелер бар.
* Қалибек Қуанышбаев атындағы қазақ мемлекеттік академиялық музыкалық драма театрының сахнасында: Ш. Айтматов «Ана-Жер ана» – Толғанай, «Ғасырдан да ұзақ күн» – Найман ана, Ә. Сарай «Балуан Шолақ» – Балуаның анасы, Ф. Буляков «Күйеуге шыққан кемпірлер» – Фатима, В. Дельмар «Баянсыз бақ» – Люси Купер, Дж. Патрик «Қымбатты Памела» – Памела, Т. Джюдженоглу «Көшкін» – Бәйбіше және т.б.
Кинодағы рөлдері
* «Қазақфильм» киностудиясының «Несібелі», «Тоғызыншы ұлдан қорық», «Жау», «Мосфильмнің» «Киттер кеткенде», «Ақ бақсы» көркем туындыларында , «Еңлік-Кебек» телефильмдерінде басты рөлдерге түсті.
## Марапаттары
* 1981 жылы Қазақ КСР Еңбек сіңірген артисі
* 1993 жылы ҚР халық әртісі (құрметті атақтарымен марапатталған);
* 2011 жылы Құрмет ордені
* 2015 жылы "Еңбек ардагері" медалі
* 2016 жылы Меркі ауданының құрметті азаматы атағымен марапатталған.
* 2016 жылы ҚР мәдениет саласындағы мемлекеттік степендиясының иегері. |
Калиновка — Қостанай облысы Фёдоров ауданы, Пешков ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 12 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 266 адам (133 ер адам және 133 әйел адам) болса, 2009 жылы 217 адамды (108 ер адам және 109 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Үй — Қостанай облысы Фёдоров ауданы, Вишнёвый ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2023 жылы таратылды.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 85 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 232 адам (110 ер адам және 122 әйел адам) болса, 2009 жылы 119 адамды (64 ер адам және 55 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Вишнёвое — Қостанай облысы Фёдоров ауданындағы ауыл, Вишнёвый ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 73 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 778 адам (360 ер адам және 418 әйел адам) болса, 2009 жылы 581 адамды (278 ер адам және 303 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Кравцово — Қостанай облысы Фёдоров ауданы, Пешков ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан солтүстік-батысқа қарай 10 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 387 адам (178 ер адам және 209 әйел адам) болса, 2009 жылы 280 адамды (135 ер адам және 145 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Волковка — Қостанай облысы Фёдоров ауданы, Костряков ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан солтүстікке қарай 23 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 254 адам (121 ер адам және 133 әйел адам) болса, 2009 жылы 187 адамды (93 ер адам және 94 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Костряковка — Қостанай облысы Фёдоров ауданындағы ауыл, Костряков ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан солтүстікке қарай 21 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 1252 адам (576 ер адам және 676 әйел адам) болса, 2009 жылы 1108 адамды (514 ер адам және 594 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Большое — Қостанай облысы Фёдоров ауданы, Пешков ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан солтүстік-батысқа қарай 35 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 159 адам (83 ер адам және 76 әйел адам) болса, 2009 жылы 116 адамды (62 ер адам және 54 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Запасное — Қостанай облысы Фёдоров ауданы, Костряков ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан солтүстік-батысқа қарай 35 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 211 адам (100 ер адам және 111 әйел адам) болса, 2009 жылы 167 адамды (78 ер адам және 89 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Курское — Қостанай облысы Фёдоров ауданы, Костряков ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан солтүстік-батысқа қарай 37 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 286 адам (138 ер адам және 148 әйел адам) болса, 2009 жылы 242 адамды (122 ер адам және 120 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Башқұртстан мәдениеті дәстүрлі ұлттық мәдениет арнасында қалыптасты. Ежелден іргесі ажырамаған тұрмысында, тілінде, салт-санасында ұқсастықтар көп қазақ пен башқұрт туысқан халықтар болғандықтан, Алтын Орда, Ноғай ордасы кезеңдерінен қалған батырлар мен билер туралы көптеген жыр-дастандар екі халыққа да ортақ. Ауыз әдебиетінде ерекше жетілген жанр - қобайыр (қазақтың толғауына жақын). “Ақбоз ат”, “Қозы Көрпеш - Баян сұлу”, “Кусак бей”, “Кунгур бұқа” секілді эпикалық жырлар башқұрт тарихының әр түрлі кезеңдерін бейнелейді. Терме жанры да жақсы дамыған. “Салауат”, “Орал” сияқты тарихи жырлары, башқұрт әдебиетінің көптеген нұсқалары ауызша айтылып, қолжазба түрінде тараған. Башқұрт әдебиетінің тарихын С.Юлаев (1752—1800), Т. Ялсыгул (1787—1838), Ә. Қарғалы (1784—1825), Г. Салихов (1794—1867), Ш. Зәки (1825—1865) секілді ақындар қаласа, кейіннен М. Ғафури (1880—1934), ұлты қазақ М.Камалетдинұлы (Ақмолла) (1831 —1895), Құдаш, тағы басқа дамытты. Қазақ, татар поэзиясында елеулі із қалдырған Ақмолла ақын — башқұрт әдебиетіндегі ірі тұлға. Оның шығармаларын Сәкен Сейфуллин 1935 жылы құрастырып шығарса, 1986 жылы ақын өлеңдері “Күндер мен түндер” деген атпен екінші рет қазақ тілінде басылды. М.Ғафуридің “Ақынның алтын кенінде” (1931) атты өмірбаяндық шығармасында қазақ тұрмысын бейнелейді. Башқұрт әдебиетінде прозалық шығармалар да ұлттық әдебиеттің арналы саласына айналды. Құдаштың “Қос қайың”, Д.Юлтыйдың “Қан”, А. Тагировтың “Солдаттар”, А.Бикчентаевтың “Аққулар Оралда қаладысы” прозадағы, Құдаштың “Отаным меніңі” - поэзиядағы іргелі шығармалар. Башқортостан жазушыларының шығармалары қазақ оқырмандарына да жақсы таныс. М. Кәрімнің “Ай тұтылған түн” пьесасы қазақ сахнасынан көп жыл бойы түскен жоқ. Р. Ниғмати, Х. Карим, Бикчентаев, К. Мерген, Р. Бикбаев, Р. Гарипов, Р. Сафин, Н. Мусин, тағы басқа қазіргі башқұрт әдебиетінің көрнекті өкілдері, Мұхтар Әуезовтің “Абай жолы” эпопеясы, тағы басқа көптеген қазақ шығармалары башқұрт тілінде жарық көрген. Қазан төңкерісіне дейінгі башқұрт музыкасы халық шығарм. негізінде дамыды. Олар ұзақ күй (лирикалық және эпикалық әндер), тақпақ (терме) болып екіге бөлінеді. Башқұрттар әнді жеке де, қосылып та айтқан. Музыкалық аспаптары: қурай (сыбызғы), қобыз (қазақтың шаңқобызы сияқты). Қобызды көбінесе, әйелдер мен балалар тартады. 1932 жылы Мәскеу консерваториясы жанынан ашылған Башқұрт студиясының түлектері З.Г. Исмагилов, Х.Ф. Ахметов, Х.Ш. Заимов, Р.А. Муртазин, т.б. туындылары ұлттық музыка өнерінің дамуына елеулі үлес қосты. 1938 жылы Уфада Башқұрт мемлекеттік опера және балет театры құрылды. М.М. Валиев, Х.Ш. Заимов, З.Г. Исмагилов, Н.Г. Сабитов, А.А. Эйхенвальд, Н.К. Чемберджи, А.С. Ключарев, тағы басқа опера, балеттер жазды. Башқортостанда мемлекеттік филармония, консерватория, музыкалық училищелер, мектептер бар. 1919 жылы Стерлитамакта тұңғыш ұлттық драма театры (қазіргі М. Ғафури атындағы Башқұрт академиялық драма театры) құрылды. Ұлттық кәсіби театр өнерінің шеберлері: халық артистері А.К. Мубаряков, З.И. Бикбулатова, Ғ.М. Мингажев, А.Ф. Зубаиров, Г.Х. Карамышов, Г.М. Тукаев, т.б. Башқортостанның сәулет және бейнелеу өнері де кәсіби деңгейге көтерілген. 1920 жылы Уфада Көркемөнер музейі ашылды. 1926 жылы құрылған Башқортостан көркемсурет училищесінен (қазіргі Уфа өнер училищесі) И.И. Урядов, А.Э. Тюлькин, М.Н. Елғаштина, Х.М. Арсланов, Г.Ш. Имашева, А. Хромов, Г. Мұстафин, Р. Ишбулатов, т.б. талантты суретшілер легі шықты. Башқортостанның халықтық қолөнері қарапайым да тартымды. Бас киім, сүлгі, киіз үй, сәндік бұйымдардағы өрнектер қазақ, қырғыз оюларына ұқсас. Башқортостанның музейлері мен архивтерінде де қазақ халқының тарихына қатысты құнды деректер сақталған. Ал Уфа мұнай институты сынды бірегей жоғары оқу орындарынан қазақстандық мамандардың бірнеше легі тәрбиеленіп шықты. Ғасырлар бойы үзілмеген қазақ-башқұрт қарым-қатынастары қазіргі уақытта да жақсы жолға қойылған.
## Кіші жүз аумағындағы қарама-қайшылықтардың шиеленісе түсуі
1748 жылы Әбілқайыр ханның ұлы Нұралы Кіші жүздің ханы болды. Жаңа билеуші патша әкімшілігі бұл лауазымға ресми түрде бірінші рет бекіткен қазақ ханы еді. Оған жылына 600 сом мөлшерінде жалақы тағайындалды. Ол өзінің ұлдарын аманат ретінде Орынборға тапсыруға міндеттенді.
Нұралы ханның патша үкіметіне тәуелділігі, оның қазақтар арасында абыройын түсірді.Бірақ Нұралыны хан ретінде барлық рубасылары түгелдей дерлік мойындай коймады. Шекті руы ықпалы күшті Батыр сұлтанды өз билеушіміз деп таныды. Нұралының інілері Айшуақ пен Ералы Ермұхамет баһадүр хан да өз беттерінше тәуелсіз болуға тырысты. Сондықтан да патша үкіметі шекара шептерін нығайта түсуге көп күш-жігерін жұмсауға кірісті.
Оның үстіне, патша үкіметі қазақтардың Жайық өзенінің оң жақ бетінде көшіп-қонып жүруге бұрынғыдан да бетер қатаң тыйым салды. Қазақтарды өзеннің оң жағалауына өткізбеу мақсатымен оның сол жағалауындағы жайылымның шөбін күзге қарай өртеп жіберуді әдетке айналдырып алды.
Мұндай тыйым салулардың бірқатар себептері болды. Патша үкіметінің өз тылында бақылау жасау қиын тиетін көшпелілердің қарулы қалың тобын жақын ұстағысы келмеді. Алғашқыда Ресейдің шекаралық ішкі аумағына орыс халқын — бірінші кезекте казактарды, содан кейін қоныс аударатын шаруаларды орналастыру көзделген болатын. Акырында бір жағынан қазақтардың, екінші жағынан башқұрттар мен қалмақтардың арасында бұрыннан орын алып, созылып келе жаткан қарама-қайшылықтар болды. Қазақтардың Жайық пен Еділ өзендерінің аралығына келуі ол қарама-қайшылықтарды ушықтырып жіберетін еді.
## Қазақ-башқұрт қатынастарының даму ерекшеліктері
Кіші жүз бен Орта жүз қазақтарының солтүстіктегі ұзаққа созылатын ең үлкеншекарасы Башқұртстанмен екі арада болды. Башқұрттар да көшпелі және жартылай көшпелі өмір салтын ұстанатын. Олар қазақтармен тегі бірге туыстас түркі тілдес халық болатын. Олардың шаруашылықты жүргізу қызметінің түрі ұқсас, тілі де, діні мен мәдениеті де ортақ еді.
XVII ғасырдың екінші жартысында Кіші жүз қазақтардың бір бөлігі ру-руымен Үй-Миасс өзендері аралығындағы және Жайықтың оң жағалауындағы башқұрт жерлерінде көшіп-қонып жүретін. Башқұрт-қазақ байланыстарының ол кездегі кеңінен тараған түрлері екі халық арасындағы қыз беріп, қыз алысу, құда-жекжат болыпараласу болатын. Башқұрт және қазақ батырларының арасындағы күрес, бәйге, садақ ату сияқты жарыстар бірлескен мереке кездерінде кеңінен өткізілетін.
Патша әкімшілігінің башқұрттар арасындағы отаршылдық саясаты көптеген көтерілістердің жиі-жиі шығып тұруына алып барып соқтырды. Мәселен, 1740 жылы башқұрттардың Қарасақал бастаған кезекті көтеріліс болды. Оған қазақтар және олармен одақтас карақалпақтар да белсене қатысты.
Башқұрттармен екі арада бейбіт байланыстармен және одақтастастық қарым-қатынастармен қатар әр түрлі қақтығыстар да, қыз алып қашу, барымталау, қазақ және башқұрт билері мен батырларының бақталастығы сияқты әрекеттер де болып тұратын.
Патша үкіметі қазақтар мен башқұрттардың ұлтаралық араздығын тудырудыңқолайлы уақытын бос жібермеуге тырысып бақты. Сөйтіп ол екі туысқан халықтың Ресей империясына қарсы күш біріктіруіне жол бермеу үшін қолынан келген барлық амал-әрекеттің бәрін де жасады.
## 1755 жылғы қазақ-башқүрт шиеленісі және оның салдарлары
1755 жылы башқұрт халқының Ресей империясының отаршылдық саясатына қарсы бағытталған және бір кезекті ірі көтерілісі болып өтті. Ол халықтық қозғалысты Батырша басқарды. Өздеріне жазалау шаралары қолданылғаннан кейін құрамында 50 мыңнан астам адам бap башқұрттар Клші жүздің шекаралас аумағына көшіп барды.
Көтерілісші башқұрттардың жоспары бойынша, олар қазақтармен бұрынғы кездердегі сияқты біріге күш жұмсап, патша әскерлеріне қарсы күреске шығуды армандады. Қазақстанның шегіне көшіп бару башқұрттардың отбасы мүшелерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етеді деп ойлады.
Көтерілістің зор ауқымдылығынан және екі халықтың күш біріктіре қарсылық жасауынан қауіптенген патша әкімшілігі оларды бір-бірімен араздастырып, өзара қақтығыстыруға әрекет жасап бақты. Қазақ халқының едәуір бөлігі башқұрт әскери жасақтарының басшысы Батыршаның үндеуін түсіністікпен қабыл алды. Орынборәкімшілігінің тарапынан жасалған қоқан-лоқы қорқытуларға қарамастан, көптеген башқұрттар қазақ даласынан өздеріне баспана тапты.
Қазақтардың бұл көтеріліске жаппай қатысқан кездері де аз болған жоқ. Орынбор өлкесінің губернаторы И.И. Неплюев қазақтардың билеушілеріне көтеріліске қатысқан башқұрттарды ұстап беруді немесе ең болмағанда оларды шекара шебінен асыра қайта қуып шығуды ұсынды. Бұл қызметі үшін олардың дүние-мүлкі мен мал басын тартып алуға рүқсат етті.
Башқұрттардың әйелдері мен балалары қазақтардың қолында қалуы тиіс болды. Ұсынысты қазақтардың Нұралы хан бастаған аз ғана тобы қуана қабыл алды.Қазақтардың тарапынан жасалған жүгенсіз бассыздықтар туралы естіп білген башқұрттар енді кек алуға көше бастады. Атап айтқанда, олар Неплюевтен өздерінің қазақ даласына өтіп, олардан «кек алуына» рұқсат сұрады. Ал Неплюев ресми түрде рұқсат етпегенімен бекініс бастықтарына башқұрттардың Жайық жағына өтіп жатқанын байқамаған болуы жөнінде құпия нұсқау берді.
Ал екі жақ бірін-бірі қырып-жоюға тақалған кезде олардың өзенге жақын келмеуітуралы алдын ала ескерту жасады. Осы мақсатпен ол шекара шебін күзетуді одан сайын «күшейте» түсті.
Көтеріліс езіп-жаншып басылғаннан кейін кейбір қазақ рулары өздерінің араларында башқұрттарды жасырын ұстауды одан әрі жалғастыра берді. Бұл жағдай патша үкіметін генерал-майор Алексей Иванович Тевкелевті қазақ даласына арнайы жіберуге мәжбүр етті. А. Тевкелев қазақтардың қашқын башқұрттарды қызғыштай қорғамай, патша үкіметіне жедел түрде ұстап беруі тиіс екеніне көздерін жеткізуге тырысты.
Тевкелев қазақ старшындарын патша өкіметі билігінің талаптарын орындауға көндіру мақсатымен қорқытып-үркітіп, үрей де тудырды, қымбат бағалы сыйлықтар ұсынып алдауды да шебер пайдалана білді.
Нұралы ханның іс-әрекеттері қазақ-башқұрт қатынастарының одан әрі ушыға түсуіне себеп болып, бірнеше ондаған жыл бойы өзара жорықтар жасалып тұрды. Қазақтар ендігі жерде Жайықтың оң жақ жағалауына және башқұрттардың көшіп-қонып жүретінжерлеріне бұрынғыдай емін-еркін бара алмайтын болды.
Сондықтан да белгілі зерттеуші А.И. Левшиннің тіпті XIX ғасырдың 30-жылдарына қатысты былай деп жазуы тегін емес:
. Бұл туралы орынборлық зерттеуші В.Н. Витевский былай деп неғұрлым ашық жазды:
.
## Тағы қараңыз
* Қуандық коридоры |
Жыланды — Қостанай облысы Фёдоров ауданы, Қосарал ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 83 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 248 адам (129 ер адам және 119 әйел адам) болса, 2009 жылы 158 адамды (82 ер адам және 76 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Мирное — Қостанай облысы Фёдоров ауданы, Камышин ауылдық округі құрамындағы ауыл, 2019 жылға дейін қысқартылған "Шаңдақ ауылдық округі" орталығы болған.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 47 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 947 адам (472 ер адам және 475 әйел адам) болса, 2009 жылы 706 адамды (338 ер адам және 368 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Полтавка — Қостанай облысы Фёдоров ауданы, Пешков ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан солтүстік-батысқа қарай 25 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 176 адам (85 ер адам және 91 әйел адам) болса, 2009 жылы 162 адамды (78 ер адам және 84 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Придорожное — Қостанай облысы Фёдоров ауданындағы ауыл, Воронеж ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 27 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 737 адам (350 ер адам және 387 әйел адам) болса, 2009 жылы 709 адамды (352 ер адам және 357 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Трактовое — Қостанай облысы Фёдоров ауданы, Первомай ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 22 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 333 адам (169 ер адам және 164 әйел адам) болса, 2009 жылы 244 адамды (109 ер адам және 135 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Адай ауылдық округі — Қостанай облысы Қамысты ауданындағы әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Адай, Жайылма, Пушкино ауылдары кіреді. Орталығы – Адай ауылы.
## Тарихы
Округ құрамында болған Целинное ауылы 2014 жылы таратылған соң, Горький ауылдық округі Адай ауылдық әкімдігі болып қайта құрылды. 2019 жылы Жайылма ауылдық округімен біріктіріліп, ауылдық округ болып қайта құрылды.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1313 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Успеновка — Қостанай облысы Фёдоров ауданы, Воронеж ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 20 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 792 адам (403 ер адам және 389 әйел адам) болса, 2009 жылы 782 адамды (387 ер адам және 395 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Алтынсарин — Қостанай облысы Қамысты ауданындағы ауыл, Алтынсарин ауылдық әкімдігі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қамысты ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 45 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 1356 адам (671 ер адам және 685 әйел адам) болса, 2009 жылы 1537 адамды (780 ер адам және 757 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Аралкөл — Қостанай облысы Қамысты ауданындағы ауыл, Аралкөл ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қамысты ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 116 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 1492 адам (756 ер адам және 736 әйел адам) болса, 2009 жылы 430 адамды (219 ер адам және 211 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Аралкөл ауылдық округі – Қостанай облысы Қамысты ауданындағы әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Аралкөл, Орқаш ауылдары кіреді. Орталығы - Аралкөл ауылы.
## Тарихы
Округ құрамында болған Шөптікөл ауылы 2008 жылы таратылған соң, Бестау ауылдық округі Аралкөл ауылдық әкімдігі болып қайта құрылды. 2019 жылы Орқаш және Аралкөл ауылдары біріктіріліп, Аралкөл ауылдық округі болып құрылды.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 727 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Арқа — Қостанай облысы Қамысты ауданындағы ауыл, Арқа ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қамысты ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 44 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 1542 адам (760 ер адам және 782 әйел адам) болса, 2009 жылы 1585 адамды (779 ер адам және 806 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Дорожное — Қостанай облысы Фёдоров ауданы, Камышин ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 45 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 357 адам (181 ер адам және 176 әйел адам) болса, 2009 жылы 222 адамды (116 ер адам және 106 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Богданов ауылдық округі — Батыс Қазақстан облысы Теректі ауданындағы әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Богдановка, Алғабас, Сәрсен, Придорожное ауылдары кіреді. Орталығы – Богдановка ауылы.
## Халқы
2021 жылғы санақ қорытындысы бойынша 739 адамды (400 ер адам және 339 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Лысановка — Қостанай облысы Фёдоров ауданы, Воронеж ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 28 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 312 адам (151 ер адам және 161 әйел адам) болса, 2009 жылы 227 адамды (110 ер адам және 117 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
* Табантал (ауыл) — Ақтөбе облысы Хромтау ауданындағы ауыл.
* Табантал (өзен) — Жайық алабындағы өзен. Ақтөбе облысының Алға, Хромтау аудандары жерімен ағады. |
Қарабатыр — Қостанай облысы Қамысты ауданындағы ауыл, Қарабатыр ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қамысты ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 31 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 1467 адам (741 ер адам және 726 әйел адам) болса, 2009 жылы 1025 адамды (466 ер адам және 559 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Клочково — Қостанай облысы Қамысты ауданындағы ауыл, Клочков ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қамысты ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 37 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 885 адам (423 ер адам және 462 әйел адам) болса, 2009 жылы 522 адамды (254 ер адам және 268 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Мешіт — Қостанай облысы Қамысты ауданындағы ауыл, Қамысты ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қамысты ауылынан батысқа қарай 15 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 615 адам (306 ер адам және 309 әйел адам) болса, 2009 жылы 327 адамды (168 ер адам және 159 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Орқаш — Қостанай облысы Қамысты ауданы, Аралкөл ауылдық округі құрамындағы ауыл, 2019 жылға дейін қысқартылған Орқаш ауылдық әкімдігі орталығы болған.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қамысты ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 77 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 615 адам (322 ер адам және 293 әйел адам) болса, 2009 жылы 297 адамды (165 ер адам және 132 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Свободное — Қостанай облысы Қамысты ауданында болған ауыл, 2019 жылға дейін Свободный ауылдық әкімдігі орталығы болып тұрды, 2019 жылы Алтынсарин ауылдық әкімдігі құрамына өтіп, таратылды.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қамысты ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 65 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 727 адам (356 ер адам және 371 әйел адам) болса, 2009 жылы 365 адамды (185 ер адам және 180 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Сахаровка — Қостанай облысы Қамысты ауданы, Адай ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2019-жылы таратылған.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қамысты ауылынан оңтүстікке қарай 39 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 205 адам (104 ер адам және 101 әйел адам) болса, 2009 жылы 39 адамды (18 ер адам және 21 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Дубровка — Қостанай облысы Фёдоров ауданы, Қоржынкөл ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы — Фёдоровка ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 73 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 452 адам (234 ер адам және 218 әйел адам) болса, 2009 жылы 118 адамды (66 ер адам және 52 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Талдыкөл — Қостанай облысы Қамысты ауданы, Клочков ауылдық округі құрамындағы ауыл, 2019 жылға дейін таратылған Талдыкөл ауылдық әкімдігі орталығы болған.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қамысты ауылынан оңтүстікке қарай 65 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 613 адам (315 ер адам және 298 әйел адам) болса, 2009 жылы 415 адамды (208 ер адам және 207 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Елубай Жақайұлы Əбілов (1962 жылдың 19 тамызында туған, Красноводск қаласы) – бұрынғы Жаңаөзен қаласының əкімі.
## Білімі
* 1980-1985 жылдар аралығында М.И.Калинин атындағы Түркмен ауылшаруашылығы институтында көк өнім және жүзім шаруашылығы мамандығы бойынша бітірді.
## Еңбек жолы
* 1986-1989 жылдар аралығы Красноводск қаласында облыстық ауылшарушылық қызметкерлерінің кәсіподақ комитетінде нұсқаушы;
* 1989-2002 жылдар аралығы Красноводск аудандық атқару комитетінде аға экономист, табиғатты қорғау және экология инспекциясында бастық, денсаулық, білім және әлеуметтік мәселелері бойынша бөлім бастығы, іс басқармасының бастығы;
* 2002-2003 жылдар аралығы Маңғыстау поселкесі әкімінің орынбасары;
* 2003-2007 жылдар аралығы Маңғыстау поселкесінің әкімі;
* 2007-2010 жылдар аралығы Мұнайлы ауданы әкімінің орынбасары;
* 2010 - 2015 жылдар аралығында Мұнайлы ауданының әкімі;
* 2015 жылдың шілде айынан 2017 жылдың 21 желтоқсан айы аралығында Жаңаөзен қаласының әкімі. «Нұр Отан» партиясы аудандық филиалының төрағасы.
## Сілтемелер
* Əбіловтың өмірбаяны Жаңаөзен қаласының ресми сайтында Мұрағатталған 11 сәуірдің 2017 жылы. |
Богдановка — Қостанай облысы Қамысты ауданы, 2019 жылы таратылған Фрунзе ауылдық әкімдігі құрамында болған ауыл, 2017 жылы таратылған.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қамысты ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 22 км-дей жерде.
## Халқы
Тұрғыны 71 адам (2009).
## Дереккөздер |
## Онжылдықтар және жылдар
## Оқиғалар
### Еуропа
IV-V ғасыр ортасы - готтар басшысы Винитардың анттар басшысы Божды жеңуі.
405 - Месроп Маштоцтың армян алфавитін ойлап табуы.
410 - готтардың Римді жаулап алуы.
V ғасыр ортасы - Британ аралдарының сакстар,англдар мен юттардың жаулап алуы.
V ғасыр ортасы - король Кунедда,Уэльстағы Гуинеттер үйін құрушы, Тегид королінің шөбересі.
V ғасыр ортасы - Солтүстік-Шығыс Галлияда Франк королдігінің құрылуы.
V ғасыр ортасы - кельттардың Арморикті отарлауы.
V ғасыр ортасы - галл Эгидия кінәздігінің Орталық Галлияда пайда болуы.
V ғасыр ортасы - Испанияның вестготтар,свевтар мен вандалдардың жаулап алуы.
V ғасыр ортасы - епископ Севериннің Норикте кінәздік құруы.
V ғасыр ортасы - патриция Марцеллиннің Далмацияда кінәздік құруы.
451 - Аварайр шайқасы,Каталаун шайқасы,Халкидон соборы.
455 - вандалдардың Римді жаулап алып, оның байлықтарын ұрлауы.
476 - Батыс Рим империясының құлауы.
484 - Нварсакс келісіміне қол қоюы.
486 - Суассондағы шайқас,Франк мемлекетінің құрулуы.
### Азия
IV-V ғ. аралығы - Орта Азияға көшпенділердің келуі. Кушан империясының құлауы.
428 - Ұлы Арменияның құлауы. Армян марзпандығының құрулуы.
V ғ. екінші жартысы - патша Иберияның Сасанидтердің толық вассалы болуы. Картлиде патшаның [[питиахш]ты тағайындауы.
V ғасыр ортасы - көпжылдық Когуре мен Пэкче арасындағы соғыс. Пэкченің жеңуі.
V ғасыр екінші жартысы - Ямато династиясының Жапонияда басшылыққа келуі.
V-VI ғасырлар - Силла мен Пэкченің Когуремен соғысуы. Силланың күшеюі.
V ғасыр - Еділдің орта жағалауында Буртастар патшалығының пайда болуы.
V ғасыр - Пэкче флотының Ляоси мен Тайвань аралдарын уақытша жаулап алуы.
V ғасыр - Месроп Маштоцтың тауларында Әулие Саргистың монастырін құруы.
V ғасыр - астанасын Линьидан Индрапурға көшіруі.
V-VI ғасырлар - Батыс Полинезия аралдарын қоныстауы.
### Америка
V ғасыр - Теотиуакан қаласында тольтектер цивилизациясының пайда болуы.
V ғасыр - Йашчилан,Паленке,Копан мен Киригуа майя қалаларының пайда болуы.
V ғасыр - Юкатан жағалауында "кішкентай шапқыншылықтың" өтуі. Бұл жаққа Петен-Ица көлінің жағалауындағы қалалардан тұрғындардың келуі.
V-VI ғасырлар - Юкатанның солтүстік жағында Чичен-Ица қаласының пайда болуы.
## Персоналиялар
* Аларих - вестготтар патшасы.
* Аттила - ғұндар патшасы.
* Аэций Флавий - Батыс Рим Империясының қолбасшысы.
* Вардан Мамиконян - армян қолбасшысы.
* Месроп Маштоц - армян лингвист ғалымы.
* Әулие Патрик - христиан әулиесі.
* Ұлы Теодорих - остготтар королі.
* Хлодвиг I - франктар королі.
## Ғалымдардың ойлап тапқан жаңа заттары
* Месроп Маштоц армян алфавитін ойлап тапты.
## Онжылдықтар және жылдар
## Оқиғалар
### Еуропа
IV-V ғасыр ортасы - готтар басшысы Винитардың анттар басшысы Божды жеңуі.
405 - Месроп Маштоцтың армян алфавитін ойлап табуы.
410 - готтардың Римді жаулап алуы.
V ғасыр ортасы - Британ аралдарының сакстар,англдар мен юттардың жаулап алуы.
V ғасыр ортасы - король Кунедда,Уэльстағы Гуинеттер үйін құрушы, Тегид королінің шөбересі.
V ғасыр ортасы - Солтүстік-Шығыс Галлияда Франк королдігінің құрылуы.
V ғасыр ортасы - кельттардың Арморикті отарлауы.
V ғасыр ортасы - галл Эгидия кінәздігінің Орталық Галлияда пайда болуы.
V ғасыр ортасы - Испанияның вестготтар,свевтар мен вандалдардың жаулап алуы.
V ғасыр ортасы - епископ Севериннің Норикте кінәздік құруы.
V ғасыр ортасы - патриция Марцеллиннің Далмацияда кінәздік құруы.
451 - Аварайр шайқасы,Каталаун шайқасы,Халкидон соборы.
455 - вандалдардың Римді жаулап алып, оның байлықтарын ұрлауы.
476 - Батыс Рим империясының құлауы.
484 - Нварсакс келісіміне қол қоюы.
486 - Суассондағы шайқас,Франк мемлекетінің құрулуы.
### Азия
IV-V ғ. аралығы - Орта Азияға көшпенділердің келуі. Кушан империясының құлауы.
428 - Ұлы Арменияның құлауы. Армян марзпандығының құрулуы.
V ғ. екінші жартысы - патша Иберияның Сасанидтердің толық вассалы болуы. Картлиде патшаның [[питиахш]ты тағайындауы.
V ғасыр ортасы - көпжылдық Когуре мен Пэкче арасындағы соғыс. Пэкченің жеңуі.
V ғасыр екінші жартысы - Ямато династиясының Жапонияда басшылыққа келуі.
V-VI ғасырлар - Силла мен Пэкченің Когуремен соғысуы. Силланың күшеюі.
V ғасыр - Еділдің орта жағалауында Буртастар патшалығының пайда болуы.
V ғасыр - Пэкче флотының Ляоси мен Тайвань аралдарын уақытша жаулап алуы.
V ғасыр - Месроп Маштоцтың тауларында Әулие Саргистың монастырін құруы.
V ғасыр - астанасын Линьидан Индрапурға көшіруі.
V-VI ғасырлар - Батыс Полинезия аралдарын қоныстауы.
### Америка
V ғасыр - Теотиуакан қаласында тольтектер цивилизациясының пайда болуы.
V ғасыр - Йашчилан,Паленке,Копан мен Киригуа майя қалаларының пайда болуы.
V ғасыр - Юкатан жағалауында "кішкентай шапқыншылықтың" өтуі. Бұл жаққа Петен-Ица көлінің жағалауындағы қалалардан тұрғындардың келуі.
V-VI ғасырлар - Юкатанның солтүстік жағында Чичен-Ица қаласының пайда болуы.
## Персоналиялар
* Аларих - вестготтар патшасы.
* Аттила - ғұндар патшасы.
* Аэций Флавий - Батыс Рим Империясының қолбасшысы.
* Вардан Мамиконян - армян қолбасшысы.
* Месроп Маштоц - армян лингвист ғалымы.
* Әулие Патрик - христиан әулиесі.
* Ұлы Теодорих - остготтар королі.
* Хлодвиг I - франктар королі.
## Ғалымдардың ойлап тапқан жаңа заттары
* Месроп Маштоц армян алфавитін ойлап тапты. |
Бутаков сарқырамасы – Үлкен Алматы өзені аңғарындағы Аюсай өзенінің сарқырамасы.
## Сипаты
Сарқыраманың биіктігі 10-12 метр. Су ағысының күштілігіне қарай кейде жартастан гүрілдеп құлап ағады, ал кейде жартас бетінде жұқалаң жайылып жатады, әсіресе, желтоқсан және қаңтар айының бас кезінде өте әсерлі. Бұл кезде жартастар әдемі көгілдір мұзға айналады. Қаңтар-наурыз аралығында сарқырама төңірегінде көшкін жүруі мүмкін, сол себепті бұл кезең адам өміріне қауіпті. |
Аққұдық — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Новотроицкий ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен батысқа қарай 45 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 229 адам (111 ер адам және 118 әйел адам) болса, 2009 жылы 163 адамды (78 ер адам және 85 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Ішкі туризм – Қазақcтан Республикаcының азаматтары мен оның аумағында тұрақты тұрaтын адaмдардың Қазақстан Республикасының шегіндегі саяхаты.
Ішкі туризмнің дамуына кейбір факторлар кері әсер етеді. Адам мен оны қоршаған орта арасындағы қарым-қатынас қарама қарсы. Бір жағынан адам мен қоршаған орта арасындағы қиын комплексті қарым-қатынас, екінші жағынан ғылыми-техникалық прогрестің әсерінен адам қызметінің табиғатты түрлендіруінен болатын қоршаған ортаның интенсивті өзгеруі. Туризм адам мен қоршаған орта арасындағы қайшылықтарды жоюға бағытталған.
Сауықтыру элементі мәдениет жағынан туризмді қамтиды (ең алдымен адамның психологиялық жағдайын сауықтыру). Мәдениет және туризм бір-бірімен қоғамдық өмірдің әр түрлі дәрежесінде жақындайды. Мәдениет — адам қызметі табысының бірлігі ретінде туризмнің түрлерін дамыту және мәдениеттендіруде маңызды орын алады. Ал туризм адаммен жасалған мәдениет орындарына сүйенеді. Яғни тек табиғи ресурстарды ғана емес, мәдени және мәдени мұра ресурстарын пайдаланады. Мәдениет және туризм қарым-қатынасын екі аспектіде қарастыруға болады:1. Мәдениеттің туризмге әсер етуі.2. Туризмнің мәдениетке әсері.Мәдениеттің туризмге әсері бірқатар жағдайларға байланысты, олар:1. белгілі территорияда материалдық жағдайының болуы;2. әлеуметтік инфрақұрылымының дамуы, сонымен қатар мәдениет саласы;3. тарихи-мәдени, архитектуралық-этнологиялық, археологиялық және т.б. ескерткіштердің орналасу орны;4. ғылым-білім потенциалының болуы.
Белгілі территорияның материалдық жағдайының болғандығын мәдениеттің туризмге әсер етуінен материалды инфрақұрылымның дамығандығын айқындайды (инженерлік, агротехникалық, сызықтық құралдар). Бұл объектілерде мәдени қызметтің негізі қаланады. Әлеуметтік инфрақұрылымның тұрғысынан бұл әсер ерекше айқындалады. Н.Ф. Голиковтың анықтамасы бойынша оған мәдени-тұрмыстық бағыттағы, денсаулық сақтау, білім беру, демалу объектілері және т.б. жатады. Аталған объектілерден демалыс — әлеуметтік инфрақұрылымның негізгі бөлігі болып табылады. Адамдар демалысты күнделікті ауыр жұмыстан өзін босату деп түсінеді. Демалыс орны рекреациямен бірдей ұғым, өйткені соңғы сөзіміз «демалу», «тынығу» дегенді білдіреді. Сондықтан демалыс әлеуметтік инфрақұрылымның негізгі функциясы ретінде көптеген мәдени аспектілерді қамтиды. Тарихи-мәдени архитектуралық-этнологиялық, археологиялық және басқа ескерткіштер орналасу жағынан туризмге әсері әр түрлі бола алады. Бұл Қазақстанның барлық территориясы көне ескерткіштердің көптігімен сипатталады. М
Туризмнің мәдениетке әсері келушілер мен қабылдаушы арасындағы қарым-қатынаста және тұрғындардың жағдыйының жақсаруына әсер етуінен көрінеді. Бірінші деңгейінде келушілер мен қабылдаушы арасындағы қарым-қатынаста бір-бірімен рухани мәдениетпен алмасуын көруге болады. Ол әр түрлі этникалық топтарда мәдениеттің өсуімен, сонымен қатар адамның ішкі мәдениетінің көтерілуімен айқындалады. Ғылым мен техника салаларында біліммен алмасу мүмкіндігі туады. Екінші деңгейінде тұрғындардың жағдайының жақсаруына әсерін тигізеді. Ол мемлекеттке келетін туристердің контингентінің «бай» жоғары индустриалды мемлекеттерден келуін айқындайды. Бұл резидент еместердің төлеу қабілетін түсіндіреді. Тұрғындардың жағдайының жақсаруы адамның білімге, ғылымға және оқуға талпынысына мүмкіндік туғызады. Яғни барлық мәдениеттің өсуіне абсолютті алғы шарттар жасайды. Туризм бұл жағдайда бірінші және ерекше орын алу керек. Туризм және тұрғындардың жұмыс бастылығы екі позицияда қарастырылады: Туризмнің жұмыссыздықты қысқартуға және жаңа жұмыс орындарын қалыптастыруға әсері. Туризм табиғи, мәдени объектілердің болуын ғана емес, сондай-ақ басты фактор жұмыс күшін анықтайды. Қазіргі кезде әлемде туризм индустриясында 212 миллион жұмыс орны бар, ал кешелектегі он жылда оның саны 338 миллионға дейін өсуі ықтимал. Жұмысшыларды туристік салаға нәтижелі тарту үшін еңбек биржасында есепте тұрған жұмыссыздарды тарту керек.
## Дереккөздер |
Қайрақ — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Новотроицкий ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2019 жылы таратылған.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен солтүстік-батысқа қарай 35 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 68 адам (32 ер адам және 36 әйел адам) болса, 2009 жылы 57 адамды (29 ер адам және 28 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Пушкино — Қостанай облысы Қамысты ауданы, Адай ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қамысты ауылынан оңтүстікке қарай 58 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 903 адам (427 ер адам және 476 әйел адам) болса, 2009 жылы 237 адамды (123 ер адам және 114 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Мағынай — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Новотроицкий ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен солтүстік-батысқа қарай 49 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 364 адам (165 ер адам және 199 әйел адам) болса, 2009 жылы 353 адамды (181 ер адам және 172 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Жаңаауыл — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Новотроицкий ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2023 жылы таратылды.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен солтүстік-батысқа қарай 42 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 353 адам (175 ер адам және 178 әйел адам) болса, 2009 жылы 126 адамды (61 ер адам және 65 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Приозёрное — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Смирнов ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2019 жылы таратылған.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 20 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 177 адам (86 ер адам және 91 әйел адам) болса, 2009 жылы 71 адамды (33 ер адам және 38 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Смирнов ауылдық округі – Солтүстік Қазақстан облысы Аққайың ауданындағы әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Смирново ауылы кіреді. Орталығы – Смирново ауылы.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 5796 адамды құрайды.
## Дереккөздер |
Смирнов ауылдық округі – Қостанай облысы Қарабалық ауданындағы әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Смирновка, Рыбкино ауылдары кіреді. Орталығы – Смирновка ауылы. Округ құрамында болған Приозёрное ауылы 2019 жылы, Батмановка ауылы 2023 жылы таратылды.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1472 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Мелекеок (пал. Melekeok) — Палау Республикасының Бабелтуап аралында орналасқан штат.
Мелекеок штатында Микронезиядағы ең үлкен тұщы сулы көл орналасқан, оның атауы Нгардок. Штат жағалауында сирек кездесетін, үкіметпен қорғалатын акулалардың түрлері бар. Туризмның дамуына жақсы жағдайлар бар.
## Халқы
Соңғы мәлімет бойынша (2005) халық саны 391 адам, олардың 271 Мелекеок ауылында өмір сүреді. Штатта Ертонг, Нгебурх, Нгеремехелух, Нгермелех, Нгерубесанг, Нгерулинг ауылдыры бар, олардың тұрғындары ауыл шаруашылығымен, балық аулаумен, туристтік бизнеспен айналысады.
Лазарус Кодеп штат Губернаторында Мелекеок ауылында резеденциясы бар. |
Боскөл — Қостанай облысы Қарабалық ауданындағы ауыл, Боскөл ауылдық әкімдігі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен батысқа қарай 51 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 2994 адам (1541 ер адам және 1453 әйел адам) болса, 2009 жылы 1874 адамды (868 ер адам және 1006 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Талапкер — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Боскөл ауылдық әкімдігі құрамында болған ауыл, 2023 жылы таратылды.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстік-батысқа қарай 49 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 259 адам (120 ер адам және 139 әйел адам) болса, 2009 жылы 128 адамды (67 ер адам және 61 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Святославка — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Белоглин ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен солтүстік-шығысқа қарай 21 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 650 адам (320 ер адам және 330 әйел адам) болса, 2009 жылы 535 адамды (255 ер адам және 280 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Бостан Оңдашұлы Жаңбырбаев (23.04. 1963, Талдықорған облысы Кербұлақ ауданы), ХДСШ-і. ҚазКСР-інің ЕСЖ-сы. Республиканың бірнеше дүркін чемпионы және КСРО чемпионаттарының жүлдегері. 2006-2008 жылдары күрес түрлерінен республикалық спорт мектебінің директоры болып қызмет істеді.
## Дереккөздер |
Бөрлі — Қостанай облысы Қарабалық ауданындағы ауыл, Бөрлі ауылдық әкімдігі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстік-батысқа қарай 19 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 1864 адам (897 ер адам және 967 әйел адам) болса, 2009 жылы 1176 адамды (580 ер адам және 596 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Тастыөзек — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Бөрлі ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2023 жылы таратылды.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстік-батысқа қарай 42 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 345 адам (166 ер адам және 179 әйел адам) болса, 2009 жылы 177 адамды (84 ер адам және 93 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Янгуразов көпестің үйі («Келін үйі») – Солтүстік Қазақстан облысының республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштері тізіміне енген қала құрылысы және сәулет ескерткіші.
## Орналасқан жері
Петропавл қаласындағы Ульянов және Горький көшелерінің қиылысында орналасқан екіқабатты тұрғын үй.
## Сипаты
Үйдің сыртқы көрінісі тастан жасалғандай. Бірақ шын мәнінде оның құрылысы ағаштан жасалып, сыртқы қабаты сылақпен сыланған. 1914 жылы салынған аталмыш ағаш-кірпішті үйдің құрылысына қолданған материалдардың ішінде гипс бар. Ал карнизі оюлармен әспеттелген.
## Тарихы
XIX ғасырдың аяғы XX ғасырдың басында салынған көпестер үйі халық арасында «Келін үйі» деп тегін аталмаған. Оның бой көтеруінің өзі сезімге толы хикаямен байланысты. Аңызға сүйенер болсақ, Янгузаров көпес Петербургте бір қызға құлай ғашық болып қалады. Оны өмірлік жары еткісі келген ол оған тұрмысқа шығуға ұсынысын жасады. Бірақ кербез сұлудың көпеске қояр бір шарты бар еді. Егер көпес оған Петропавлда Петербургтегі үйінің тура көшірмесін тұрғызған жағдайда ғана тұрмысқа шығамын деп уәде береді. Оның талабын Янгузаров екі айтқызбастан орындайды. Кей мәліметтерге сүйенер болсақ, үй тұрғызылғанмен той болмаған. Себебі көпес аяқ астынан сырқаттанып, төсек тартып, мезгілсіз қайтыс болған. Ал кей деректерде қос ғашық, бақытты да алаңсыз ғұмыр кешкен. Кеңес үкіметінің алғашқы жылдары бұл ғимарат Петропавлдағы совдептің әкімшілік ғимараты болған. Ал өткен ғасырдың 20-ыншы жылдары бұл үйде ерекше айрықша қызметтегі штаб құрылымы орналасып, мұнда жерлес жазушы Сабит Мұқанов қызмет еткен деген деректер де кездеседі. 60-ыншы жылдары ғимаратта облыстық қаржы бөлімі орналасты. Қазіргі таңда ғимаратқа қайта жаңғырту жұмыстары жүргізіліп жатыр.
## Дереккөздер |
Омар Шораяқұлы (22 қазан 1878 жыл, қазіргі Қызылорда облысы Қармақшы ауданы Майлыөзек ауылы – 14 маусым 1924 жыл) – ақын. Алшын тайпасының Кете руынан шыққан.
Ауыл молдасынан сауат ашып, кейін өз бетінше білімін толықтырған. Он алты жасынан бастап өлең шығара бастаған.Революцияға дейінгі Қазақстанның Сырдария төңірегіндегі аты көбірек аталатын халық құрметтеген ақынның бірі Омар Шораяқов. Омар бұрынғы Түркістан өлкесіне қараған Сырдария облысының Қазалы уезінде, сол уездегі Аққыр болысының 12-ауылында (қазіргі Қызылорда облысының Қармақшы селолық ауданы) 1878 жылдың 22 қазанда туып, 1924 жылдың 14 маусымда қайтыс болды. Ақынның әкесі Шораяқ Балжанұлы байдың малын бағып, жалшы болып, күнін көрген кедей шаруа.
Омар он жеті жасқа дейін өз ауылындағы Алдашбай деген молдадан оқып, мұсылманша білім алады. Одын әрі білімін молықтыруға қанша талпынса да кедейлік тұрмыс аяғына тұсай болады. Бірақ өз бетімен көп ізденеді, әсіресе Шығыс әдебиетімен жақсы танысады. Күн көру үшын өскен ортасын тастап, кәсіп іздеп 1896 жылы Қазалы қаласына келеді. Осы қаладағы Болташев деген саудагерге жалданып, тоғыз жыл жұмысн істейді. Жалшылықта жүріп ауруға шалдыққан Омар одан әрі еңбек етуге жарамаған соң 1905 жылы туған аулына келеді. Отбасын асырарлық аздаған малы болған өз туысқандарымен бірге бірлесіп, олардың шауашылық жұмыстарына қолқабыс көмегін тигізеді.
Социалистік Ұлы Октябрь революциясы орнағаннан кейін Омар 3-4 жыл совет атқару комитетінің председателі, кейін судья болып қызмет атқарады.
Омар өлең жазуды оны алты жасынан бастайды. Шығармаларының ішінде көптеген толғау, терме, тақпақ, өсиет, мысалдармен қатар он бестен аса дастаны («Қара шекпен»,»Жарлы тәліп», «Кедей», «Тау елі» т.б.) және Қарасақал Ерімбет ақынмен жазып айтысқан айтыс өлеңі бар. Совет тақырыбына арнап та шығарма жазған. Газет-журнал бетінде, жинақтарда ақынның бір қатар шығармалары жарияланды. Оның творчествосына байланысты әр кезде айтылған пікірлер мен жазылған мақала, зерттеу еңбектері аз да болса бар. Бұл жинаққа омар ақынның таңдамалы шығармалары беріліп отыр.
## Шығырмалары
Алғашқы өлеңдерінде (“Сөйле, тілім, жосылып”, “Шығарған сөзім шырайлы”, “Өмір өрнектері”, т.б.) ақындық пен сөз өнерін жырға қосты. “Аталық кеңес”, “Жастарға өсиет” өлеңдерінен ұлттық тәлім-тәрбие тағылымы танылады. Діни тақырыптағы “Барамыз байтақ орынға”, “Әмманың ажал тағдыр мұрасындай”, “Айналайын атыңнан”, “Әуелі аспан менен жер жараттың”, “Жәрдемші Жаппар атты жалғыз еге”, т.б. жырлары мұсылмандықты насихаттап, адамгершілік пен имандылыққа уағыздайды. Омар мысал жанрында “Бір пияла май”, “Қойшы мен ұры”, т.б. туындылар жазды. Оның адалдықты үлгі ететін (“Жарлы Тәліп”, “Қара шекпен”), әйел махаббатының құдіретін ұлықтайтын, зұлымдықтың зардабын сөз еткен (“Үш күлше”) дастандарымен қатар ислам дінінің қалыптасуы мен таралуын қамтитын, діни-ағартушылық бағыттағы “Мұхаммед”, “Мағауия”, “Хақ Сүлеймен”, “Калимулла”, “Әбу Шахыма” сияқты жыр дастандары сақталған. “Тау еліне” атты тарихи хат-дастаны – қазақтың мәдени дәстүрінің өркендеуін мазмұндаған эпикалық шығарма. Омардың Таубайдың Жүсібімен, Нұрмақанмен, Қарасақал Ерімбетпен арада болған жазбаша айтыстары, сондай-ақ әдебиет тарихында “Алты ақынның өмір туралы айтысы”, “Шәкей сал мен алты ақын” деген атпен белгілі сөз сайыстары сақталған.
## Жинақтар
Омар шығармалары туралы алғаш М.Байділдаев “Ақындар творчествосы” (1959) атты кітабында жазды. Ақын өлеңдері “XX ғасыр басындағы қазақ ақындарының шығармалары” (1963), “Үш ғасыр жырлайды” (1965), “Айтыс” (1965, 2-т.), “Бес ғасыр жырлайды” (1985, 3-т.), “Ай, заман-ай, заман-ай” (1991), “Қазақ поэзиясының антологиясы” (1993) жинақтарында жарияланған.
## Сілтемелер
* Қазақ ақындары
* М.Байділдаев
* Айтыс
## Дереккөздер
* http://bilimdiler.kz/akin_zhazushi/14-omar-shorayaov.html |
Батмановка — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Смирнов ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2023 жылы таратылды.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 25 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 222 адам (107 ер адам және 115 әйел адам) болса, 2009 жылы 95 адамды (50 ер адам және 45 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Веренка — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Тоғызақ ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен солтүстік-шығысқа қарай 9 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 364 адам (178 ер адам және 186 әйел адам) болса, 2009 жылы 278 адамды (142 ер адам және 136 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Рыбкино — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Смирнов ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстікке қарай 12 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 315 адам (151 ер адам және 164 әйел адам) болса, 2009 жылы 235 адамды (110 ер адам және 125 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Ворошиловка — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Тоғызақ ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен солтүстікке қарай 7 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 577 адам (272 ер адам және 305 әйел адам) болса, 2009 жылы 498 адамды (241 ер адам және 257 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Надеждинка — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Тоғызақ ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстік-батысқа қарай 9 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 722 адам (359 ер адам және 363 әйел адам) болса, 2009 жылы 570 адамды (282 ер адам және 288 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Сарыкөл — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Тоғызақ ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен солтүстік-батысқа қарай 22 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 501 адам (227 ер адам және 274 әйел адам) болса, 2009 жылы 341 адамды (166 ер адам және 175 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Целинное — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Тоғызақ ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен батысқа қарай 23 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 323 адам (164 ер адам және 159 әйел адам) болса, 2009 жылы 262 адамды (134 ер адам және 128 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Ельшанское — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Тоғызақ ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен солтүстік-батысқа қарай 7 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 226 адам (115 ер адам және 111 әйел адам) болса, 2009 жылы 235 адамды (123 ер адам және 112 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Гурьяновское — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Тоғызақ ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен солтүстік-шығысқа қарай 1 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 530 адам (257 ер адам және 273 әйел адам) болса, 2009 жылы 470 адамды (243 ер адам және 227 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Дальнее — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Станционный ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2019 жылы таратылған.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен солтүстік-батысқа қарай 26 км жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 150 адам (74 ер адам және 76 әйел адам) болса, 2009 жылы 59 адамды (33 ер адам және 26 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Фадеевка — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Станционный ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен солтүстік-батысқа қарай 23 км жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 141 адам (77 ер адам және 64 әйел адам) болса, 2009 жылы 108 адамды (54 ер адам және 54 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Приуральское — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Станционный ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен солтүстік-батысқа қарай 16 км жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 390 адам (187 ер адам және 203 әйел адам) болса, 2009 жылы 250 адамды (123 ер адам және 127 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Песчаное — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Бөрлі ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2017 жылы таратылған.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстік-батысқа қарай 32 км-дей жерде.
## Халқы
Тұрғыны 41 адам (2009).
## Дереккөздер |
Шадықсай — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Станционный ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен солтүстікке қарай 31 км жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 603 адам (296 ер адам және 307 әйел адам) болса, 2009 жылы 357 адамды (180 ер адам және 177 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Жамбыл — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Победа ауылдық әкімдігі құрамында болған ауыл, 2019 жылы таратылған.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен солтүстік-батысқа қарай 67 км жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 199 адам (87 ер адам және 112 әйел адам) болса, 2009 жылы 105 адамды (52 ер адам және 53 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Қарақопа — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Өрнек ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2023 жылы таратылды.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстік-батысқа қарай 60 км жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 163 адам (89 ер адам және 74 әйел адам) болса, 2009 жылы 113 адамды (54 ер адам және 59 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Өрнек — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Өрнек ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстік-батысқа қарай 57 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 343 адам (178 ер адам және 165 әйел адам) болса, 2009 жылы 190 адамды (99 ер адам және 91 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Приречное — Қостанай облысы Қарабалық ауданындағы ауыл, Өрнек ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстік-батысқа қарай 58 км жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 1103 адам (537 ер адам және 566 әйел адам) болса, 2009 жылы 637 адамды (321 ер адам және 316 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Первомайское — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Өрнек ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2023 жылы таратылды.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстік-батысқа қарай 55 км жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 169 адам (84 ер адам және 85 әйел адам) болса, 2009 жылы 99 адамды (48 ер адам және 51 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Қарашакөл — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Қособа ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2023 жылы таратылды.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 38 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 165 адам (84 ер адам және 81 әйел адам) болса, 2009 жылы 76 адамды (41 ер адам және 35 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Лесное — Қостанай облысы Қарабалық ауданындағы ауыл, Лесной ауылдық әкімдігі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 65 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 1036 адам (492 ер адам және 544 әйел адам) болса, 2009 жылы 791 адамды (382 ер адам және 409 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Белоглинка — Қостанай облысы Қарабалық ауданындағы ауыл, Белоглин ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен солтүстік-шығысқа қарай 16 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 943 адам (463 ер адам және 480 әйел адам) болса, 2009 жылы 710 адамды (351 ер адам және 359 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Славянка — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, 2019 жылы атауы Лесной ауылдық әкімдігі болып өзгерген "Есенкөл ауылдық округі" құрамында болған ауыл, 2017 жылы таратылған.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 77 км-дей жерде.
## Халқы
Тұрғыны 47 адам (2009).
## Дереккөздер |
Өрнек ауылдық округі - Қостанай облысы Қарабалық ауданындағы әкімшілік бірлік.
## Әкімшілік құрамы
Құрамына Өрнек, Приречное ауылдары кіреді. Орталығы - Приречное ауылы. Округ құрамында болған Қарақопа, Первомайское ауылдары 2023 жылы таратылды.
## Халқы
2009 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1039 адамды құрады.
## Дереккөздер |
Михайловка — Қостанай облысы Қарабалық ауданындағы ауыл, Михайлов ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстік-батысқа қарай 30 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 1181 адам (567 ер адам және 614 әйел адам) болса, 2009 жылы 846 адамды (402 ер адам және 444 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Терентьевка — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Михайлов ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстік-батысқа қарай 16 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 395 адам (185 ер адам және 210 әйел адам) болса, 2009 жылы 235 адамды (121 ер адам және 114 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Октябрьское — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Қособа ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстікке қарай 51 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 266 адам (137 ер адам және 129 әйел адам) болса, 2009 жылы 179 адамды (95 ер адам және 84 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Светлое — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Михайлов ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2023 жылы таратылды.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстік-батысқа қарай 23 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 194 адам (99 ер адам және 95 әйел адам) болса, 2009 жылы 96 адамды (48 ер адам және 48 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Тоғызақ — Қостанай облысы Қарабалық ауданындағы ауыл, Тоғызақ ауылдық округі орталығы.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен солтүстік-шығысқа қарай 9 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 1120 адам (532 ер адам және 588 әйел адам) болса, 2009 жылы 944 адамды (454 ер адам және 490 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
926-ші жойғыш авиация полкі (926-ші жат) — Әскери әуе күшінің әскери бөлігі. Ұлы Отан Соғысына қатысқан, РККА-ның қаруланған күші.
## Полктің атауы
Барлық кезеңде қызмет еткен полк өз атауын өзгерткен емес :
* 926-ші жойғыш авиация полкі;
* Әскери бөлім (Полевая почта) 78642.
### Операциялармен ұрыстарға қатысуы
* Кавказ үшін шайқас:Армавиро-Майкопская операция — 1942 жылдың 13 тамызынан ,1942 жылдың 17 тамызына дейінМоздок-Малгобекская операция — 1942 жылдың 1 қыркүйегінен бастап 1942 жылдың 18 қарашасына дейін Әуе шайқас Кубань — 1943 жылғы сәуір айынан бастап 1943 жылдың шілде айына дейінНовороссийка операциясы —1943 жылдың 10 қыркүйегінен 1943 жылдың 16 қыркүйегіне дейін .Таман үдемелі операциясы — 1943-жылдың 10 қыркүйегінен 1943-жылдың 9-желтоқсанына дейін
* Армавиро-Майкопская операция — 1942 жылдың 13 тамызынан ,1942 жылдың 17 тамызына дейін
* Моздок-Малгобекская операция — 1942 жылдың 1 қыркүйегінен бастап 1942 жылдың 18 қарашасына дейін
* Әуе шайқас Кубань — 1943 жылғы сәуір айынан бастап 1943 жылдың шілде айына дейін
* Новороссийка операциясы —1943 жылдың 10 қыркүйегінен 1943 жылдың 16 қыркүйегіне дейін .
* Таман үдемелі операциясы — 1943-жылдың 10 қыркүйегінен 1943-жылдың 9-желтоқсанына дейін
* Кырым үшін шайқас:Керченско-Этильгентская операция —1943 жылдың 31 қазан 1943 жылдың 11 желтоқсанына дейін
* Керченско-Этильгентская операция —1943 жылдың 31 қазан 1943 жылдың 11 желтоқсанына дейін
### Армия құрамы
Армия полкі құрамындаі болды:
* 1942 жылдың 22 маусымынан 1942 жылдың 7 қазанына дейін ;
* 1943 жылдың 2 сәуірінен 1943 жылдың 15 желтоқсанына дейін.
## Құрамалар мен бірлестіктердің құрамы
## Көзге түскен жауынгер
* link=Герой_Советского_Союза|20x20 нүктеҮлгі:Звезда Героя Советского Союза для списка Әмірлерін қабылдамады Валентин Аллахиярович командирі 926-ші жойғыш авиациялық полкінің 219-шы бомбардировочной авиациялық дивизиясының 4-ші әуе әскері Закавказского майдан, капитан. КСРО Жоғарғы Кеңесі Төралқасының жарлығымен 13 желтоқсандағы 1942 жылы әскери тапсырмаларды үлгілі орындағаны үшін қолбасшылығы мен көрсеткен кезде, геройство и мужество капитанына Эмирову Валентина Аллахияровичу қайтыс болғаннан кейін Кеңес Одағының Батыры атағы берілді (қайтыс болғаннан кейін).
## Ескертпелер
## Әдебиет
Үлгі:Примечания
* Анохин В. А. Быков, М. Ю. Барлық жоюшы авиаполки Сталин. Бірінші толық энциклопедия. — Ғылыми-танымал басылым. — М.: Яуза-пресс, 2014. — 944 с. — 1500 дана. Үлгі:Книга:Все иап Сталина
## См. сондай-ақ,
* Тізімі операциялар, КСРО қарулы күштерінің Екінші дүниежүзілік соғыс |
Дружба — Қостанай облысы Қарасу ауданы, Айдарлы ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарасу ауылынан оңтүстікке қарай 47 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 280 адам (139 ер адам және 141 әйел адам) болса, 2009 жылы 278 адамды (137 ер адам және 141 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Восток — Қостанай облысының Қарасу ауданы, Қарасу ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарасу ауылының шығыс іргесінде орналасқан.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 1369 адам (642 ер адам және 727 әйел адам) болса, 2009 жылы 1421 адамды (663 ер адам және 758 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Жұмагүл — Қостанай облысының Қарасу ауданы, Қарасу ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарасу ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 11 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 190 адам (92 ер адам және 98 әйел адам) болса, 2009 жылы 129 адамды (65 ер адам және 64 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Алыпқаш — Қостанай облысы Қарасу ауданы, 2019-жылы қысқартылған Восточный ауылдық округі құрамында болған ауыл, 2017 жылы таратылған.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарасу ауылынан солтүстікке қарай 13 км-дей жерде.
## Халқы
Тұрғыны 115 адам (2009).
## Дереккөздер |
Майское — Қостанай облысының Қарасу ауданы, Қарасу ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарасу ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 28 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 852 адам (414 ер адам және 438 әйел адам) болса, 2009 жылы 315 адамды (156 ер адам және 159 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Тімтуір — Қостанай облысы Қарасу ауданы, Қарасу ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарасу ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 23 км-дей жерде, Тімтуір көлінің солтүстік-батыс жағасында орналасқан.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 544 адам (290 ер адам және 254 әйел адам) болса, 2009 жылы 158 адамды (84 ер адам және 74 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Амангелді — Қостанай облысы Қарасу ауданы, Қойбағар ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарасу ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 46 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 1070 адам (530 ер адам және 540 әйел адам) болса, 2009 жылы 894 адамды (407 ер адам және 487 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Черняевка — Қостанай облысы Қарасу ауданы, Черняев ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарасу ауылынан оңтүстікке қарай 11 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 232 адам (111 ер адам және 121 әйел адам) болса, 2009 жылы 197 адамды (97 ер адам және 100 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Лесное — Қостанай облысы Қарабалық ауданы, Михайлов ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы – Қарабалық кентінен оңтүстік-батысқа қарай 32 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 393 адам (196 ер адам және 197 әйел адам) болса, 2009 жылы 277 адамды (135 ер адам және 142 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Маршановка — Қостанай облысы Қарасу ауданы, Черняев ауылдық округі құрамындағы ауыл.
## Географиялық орны
Аудан орталығы - Қарасу ауылынан оңтүстікке қарай 8 км-дей жерде.
## Халқы
1999 жылы ауылдың тұрғындары 176 адам (90 ер адам және 86 әйел адам) болса, 2009 жылы 161 адамды (83 ер адам және 78 әйел адам) құрады.
## Дереккөздер |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.