id
int64 1
984k
| url
stringlengths 32
410
| title
stringlengths 2
173
⌀ | text
stringlengths 2
65.5k
|
|---|---|---|---|
982,463 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Vasiliy%20Pavlov | Vasiliy Pavlov | Vasiliy Mixaylovich Pavlov (1904—1978) – sovet iqtisodiy, davlat va siyosiy arbobi.
Biografiyasi
1904-yilda Ugolnoye qishlogʻida (hozirgi Orenburg viloyati Sol Iletsk tumanida) tugʻilgan. 1927-yildan VKP(b) aʼzosi.
1921-yildan – iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy ishlarda faoliyatini boshlagan. 1921—1962-yillarda – temir yoʻlda, Qizil Armiyada ishchi, vagon konduktori, Toshkent stansiyasi deposida brigada ishchisi. Soʻngra Toshkent yoʻlovchilar deposi partiya qoʻmitasi kotibi, Lenin tuman qoʻmitasi boshligʻi, Oʻzbekiston Kommunistik partiyasi Toshkent shahar qoʻmitasi nazorat-profilaktika bo‘limi boshligʻining oʻrinbosari, Toshkent toʻqimachilik kombinati qurilishi partiya qoʻmitasining kotibi, Oʻzbekiston Kommunistik partiyasi Lenin okrug qoʻmitasining birinchi kotibi, Oʻzbekiston Kommunistik partiyasi Qoraqalpoq viloyat qoʻmitasining 1-kotibi, Oʻzbekiston Kompartiyasi Samarqand viloyat qoʻmitasining 2-kotibi, Oʻzbekiston SSR Goʻsht-sut sanoati xalq komissarligi partiya qoʻmitasi kotibining oʻrinbosari kabi siyosiy va iqtisodiy lavozimlarda faoliyat olib borgan.
Ikkinchi jahon urushida: Oʻrta Osiyo harbiy okrugi 68-togʻ oʻqchi diviziyasi siyosiy boʻlimi boshligʻining oʻrinbosari, Oʻrta Osiyo harbiy okrugi kichik leytenant kurslari siyosiy boʻlimi boshligʻi, Oʻrta Osiyo harbiy okrugining kichik leytenant kurslari siyosiy boʻlim boshligʻining oʻrinbosari kabi lavozimlarida faoliyat yuritgan.
Ukraina Kommunistik partiyasi Jitomir shahar qoʻmitasining uchinchi kotibi, Ukraina Kommunistik partiyasi Jitomir viloyat qoʻmitasi harbiy boʻlimi boshligʻi, Jitomir viloyat komiteti partiya, kasaba uyushma va komsomol organlari boʻlimi boshligʻi, Ukraina Kommunistik partiyasi partiya byurosi kotibi, „Oʻzbzagotskot“ bosh boshqarmasi boshligʻi, Toshkent viloyati Orjonikidze tumani cho‘chqachilik fermasi va „Glavzagotskototkorm“ ozuqa bazasi direktori.
SSSR Oliy Kengashining 1-chaqiriq deputati.
1978-yil sentabrda Toshkent viloyatining Orjonikidze tumanida vafot etgan.
Manbalar
Oʻzbekiston Kompartiyasi Qoraqalpogʻiston qoʻmitasi ikkinchi kotiblari
Oʻzbekiston Kompartiyasi Samarqand viloyat qoʻmitasining ikkinchi kotibi
Oʻzbekiston Kompartiyasi Qoraqalpogʻiston qoʻmitasining birinchi kotiblari
Mehnat Qizil Bayroq ordeni sohiblari
Toshkent viloyatida vafot etganlar
1978-yilda vafot etganlar
1904-yilda tugʻilganlar |
982,464 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Umar%20afandi%20masjidi | Umar afandi masjidi | Umar Afandi masjidi () – Ozarbayjonning Shaki shahrida joylashgan XIX asrga oid tarixiy va meʼmoriy yodgorlik.
Tarixi
XIX asrda qurilgan Umar afandi masjidi bugungi kungacha oʻzining asl qiyofasini saqlab qolgan masjidlardan biri hisoblanadi. Sovet istilosidan keyin masjid binosidan ombor sifatida foydalanilgan. 1950-yildan soʻng esa oʻz faoliyatini qayta tiklay boshlagan. 1986-yilda tabiiy ofat natijasida Umar afandi masjidi yonib ketgan. 1987-yilda Shaki Juma masjidi imom-xatibi Hoji Salim afandi tashabbusi hamda mahalliy aholining xayr-ehsonlari bilan masjid taʼmirlanib, qayta tiklangan.
Shaki shahridagi Umar Afandi masjidining diniy jamoasi Ozarbayjon Respublikasi Diniy birlashmalar bilan ishlash davlat qoʻmitasi tomonidan rasman roʻyxatga olingan.
Tavsifi va arxitekturasi
Umar afandi masjidi toʻrtburchak shaklda qurilgan. Fasaddagi gʻishtli karniz, shuningdek, derazalar orasidagi devorlar biroz chiqib turuvchi yupqa naqshlar bilan bezatilgan boʻlib, binoning meʼmoriy koʻrinishini yanada yaxshilaydi.
Masjidning maydoni 105 m2, qoʻshni uchastkaning hududi 525 m2 ni tashkil qiladi. Masjid qurilishida tosh, pishgan gʻisht kabi mahalliy qurilish materiallaridan foydalanilgan. Tomi temir shifer bilan qoplangan, pol va shifti yogʻochdan qilingan.
Masjidning kirish eshigi oldida ochiq balkon bor. Namozxonlar masjid hovlisida joylashgan hovuzda tahorat olib, soʻng keng va yorugʻ zalga kirib namoz oʻqishlari mumkin. Asosiy namoz zalida 14 ta deraza mavjud. Ushbu namozxonaning old tomonida undan ham kattaroq namoz oʻqish zali joylashgan boʻlib, umumiy maydoni 80 m2 ni tashkil etadi, shundan 45 m2 maydon ayollarga berilgan, qolgan qismi esa yoʻlak sifatida ishlatiladi.
Masjid minbari yogʻochdan yasalgan boʻlib, qoʻlda yasalgan nafis naqshlar bilan bezatilgan. Gulli bezaklar bilan ishlov berilgan mehrobning balandligi 3 metrni tashkil qiladi.
Masjidning pishgan gʻishtdan qurilgan minorasi yumaloq shaklga ega, balandligi 14 m. Masjidning bosh majmuasiga kiruvchi minoraning gʻishtdan ishlangan naqshlari masjid hunarmandlarining qanchalar mahoratli boʻlganligini koʻrsatib beradi.
Galereya
Yana qarang
Imom Ali masjidi
Shekidagi Gilahli masjidi
Manbalar
Havolalar
Shaki Ömər Əfandi Mascidi. Dogma Azərbaycanim verilişi.
Ozarbayjon meʼmoriy yodgorliklari
Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda
Ozarbayjondagi masjidlar
Masjidlar |
982,465 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Loong%20Air | Loong Air | Zhejiang Loong Airlines Co. Ltd (xitoycha: 浙江长龙航空公司), Loong Air (长龙航空) brendi ostida xizmat koʻrsatadi, sobiq CDI Cargo (长龙国际货运航空公司) – Xitoyning Chjetszyan viloyati maʼmuriy markazi Xanchjou shahrida joylashgan aviakompaniya boʻlib, bazasi Syaoshan xalqaro aeroportida joylashgan.
Tarixi
Loong Airlines dastlab CDI Cargo Airlines nomli yuk aviakompaniyasi boʻlib, 2012-yilda bitta Boeing 737-300F yuk tashuvchisi bilan oʻz faoliyatini boshlagan. U Xitoy Fuqarolik aviatsiyasi maʼmuriyati tomonidan yoʻlovchi aviakompaniyasi boʻlish uchun maʼqullangan va 2013-yilda mahalliy reyslarda parvozlarni boshlagan. 2013-yil 25-sentyabrda aviakompaniya Airbus bilan 20 ta A320 ikki dvigatelli samolyot sotib olish boʻyicha oʻzaro anglashuv memorandumini imzoladi. Birinchi parvozi 2013-yil 29-dekabrda Xanchjoudan Chunsinga va Xanchjoudan Shenchjenga amalga oshirildi.
Parvoz manzillari
Manbalar:
Aviaparki
2022-yil iyul holatiga koʻra, Loong Air aviaparki quyidagi samolyotlardan iborat:
* Aviakompaniya Airbus bilan 11 ta Airbus A320ceo va 9 ta Airbus A320neo sotib olish boʻyicha memorandum imzolagan.
** Aviakompaniyaning Airbus bilan 20 ta A220 (ilgari Bombardier CSeries) sotib olish niyatini bildirgan.
Xitoyda transport
Manbalar
Xitoy
Aviakompaniyalar
Xitoy aviakompaniyalari
Xitoy brendlari |
982,473 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Qaqa%20Sariyev | Qaqa Sariyev | Qaqa Sariyev (1900-yil, Xiva xonligi – vafot sanasi aniq emas, Toshhovuz viloyati, Turkmaniston SSR) – sovet iqtisodiyot, davlat va siyosiy arbobi, Sotsialistik Mehnat Qahramoni(1950-yil).
1920yildan – iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy ishlarda ishlagan. 1920—1960-yillarda – oʻz xoʻjaligida dehqon, kolxozchi, O‘rozkeldi Ersariyev rahbarligida Turkmaniston SSR Tashhovuz viloyati Lenin tumanidagi Telman nomidagi kolxoz aʼzosi.
Hayoti
1900-yilda Xiva xonligi hududida (sovet davrida Turkmaniston SSR Toshhovuz viloyatining Akdepe etrapi) kambagʻal dehqon oilasida tugʻilgan. Sovet Ittifoqi Kommunistik partyasi aʼzosi boʻlgan. Millati boʻyicha turkman.
Kollektivlashtirish boshlanishidan oldin qishloq xoʻjalida ishlagan, Telman nomidagi O‘rozkeldi Ersariyev rahbarlik qilgan mahalliy kolxozga ishga kirgach paxtachilik boʻlimida kolxozchi boʻlib ishlagan. 1948- yildagi ish natijalariga koʻra brigadir Qaqa Sariyev Lenin ordeni bilan taqdirlangan. 1949-yilda uning boʻlinmasi 9 gektar maydonning gektaridan 66,8 sentnerdan paxta hosili olgan. 1949-yilda sugʻoriladigan yerlardan yuqori paxta hosili olganligi uchun Sariyev Qaqa Lenin ordeni va Oʻroq va Bolgʻa oltin medali bilan birgalikda Sotialistik Mehnat Qahramoni unvoni bilan taqdirlangan. Keyingi yillarda ham Qaqa Sariyevning brigadasi paxtadan yuqori hosil olishda davom etgan, mehnatlari natijalariga koʻra SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1950-yil 21-iyuldagi farmoni bilan u Lenin ordeni va "Oʻroq va „Bolgʻa“ oltin medali bilan Sotsialistik Mehnat Qahramoni unvoni bilan uchinchi marta taqdirlangan. 1960-yilda nafaqaga chiqgan va kasaba uyushmasining eʼtiborga molik shaxsiy nafaqaxoʻrlaridan biri boʻlgan. U umrining oxirlarini oʻzi tugʻilib oʻsgan Toshhovuz viloyatida yashagan. Vafot sanasi aniq emas. 1960 yildan keyin vafot etgan degan tahminlar mavjud.
Mukofotlari
Lenin ordeni (1949-yil 11-iyun, 1950-yil 21-iyul, 1951-yil 30-iyul)
Mehnat Qizil Bayroq ordeni (1957-yil 14-fevral)
"Mehnatda oʻrnak koʻrsatganlik uchun" medali (1948-yil 5-aprel)
Sotsialistik Mehnat Qahramoni (1949-yil 11-iyun, 1950-yil 21-iyul, 1951-yil 30-iyul)
va boshqa bir qancha medallar
Manbalar
1900-yilda tugʻilganlar
Sotsialistik Mehnat Qahramonlari
Mehnat Qizil Bayroq ordeni sohiblari
Lenin ordeni sohiblari
Xiva xonligida tugʻilganlar
Xiva xonligi kishilari |
982,476 | https://uz.wikipedia.org/wiki/NordStar | NordStar | NordStar aviakompaniyasi (, yuridik nomlanishi „NordStar“ AK" AJ) – Rossiya aviakompaniyasi, Federal havo transporti agentligi maʼlumotlariga koʻra Rossiyadagi 15 ta eng yirik aviakompaniyalardan biri (yiliga 1 million yoʻlovchi aylanmasi) yoʻlovchilarni mahalliy va xalqaro yoʻnalishlarda tashish bilan shugʻullanadi. Baza aeroportlari: Domodedovo (Moskva), Krasnoyarsk (Krasnoyarsk). 2021-yilda Krasnoyarsk oʻlkasi hukumati bilan bitim imzolaganidan keyin, Norilsk aeroporti (Alikel) ham NordStarning baza aeroportlaridan biriga aylandi.
Aviakompaniyaning bosh ofisi Moskvada joylashgan.
Aviakompaniya tarixi
2008-yil NordStar Airlines oʻsha vaqtda faoliyat yuritayotgan „Taymir“ aviakompaniyasi" OAJ negizida alohida yuridik boʻlinma sifatida tashkil etilgan. Ayni yilda NordStar savdo belgisi yaratildi. 2016-yilda kompaniya qayta tashkil etildi, natijada yangi yuridik nomi – „NordStar“ aviakompaniyasi" aksiyadorlik jamiyati paydo boʻldi.
2011-yildan beri aviakompaniya Krasnoyarsk oʻlkasining asosiy aviatashuvchisi boʻlib, mintaqaning yirik shaharlarini qoʻshni viloyatlardagi shaharlar bilan bogʻlaydi, shuningdek, Krasnoyarsk oʻlkasining borish qiyin boʻlgan shimoliy aholi punktlari bilan havo aloqasini taʼminlovchi ijtimoiy vazifani bajaradi.
NordStar Airlines birinchi parvozini 2009-yil 17-iyunda Moskva – Norilsk yoʻnalishi boʻyicha amalga oshirdi.
2015-yildan beri NordStar aviakompaniyasi Rossiya hukumatining 1242-sonli qaroriga muvofiq mintaqaviy parvozlarni subsidiyalash dasturida ishtirok etib, Krasnoyarsk oʻlkasi va qoʻshni hududlarga parvozlarni amalga oshiradi.
Aviaparki
2023-yil iyun holatiga koʻra NordStar Airlines aviaparkida 9 ta samolyot bor:
Boeing 737 tipidagi 9 ta oʻrta masofali samolyot;
2017-yil 12-yanvar kuni NordStar Airlines va XXIX Butunjahon qishki Universiada 2019 bosh hamkori „Nornikel“ Qishki universiada ramzlari bilan bezatilgan birinchi Boeing 737-800 samolyotini taqdim etdi. Yil davomida yana ikkita samolyot ushbu sport tadbiri liverasida qayta boʻyaldi.
2021-yilda ATR-42 KrasAvia kompaniyasiga topshirildi.
2022-yilda butun flot Rossiya samolyotlari reestriga oʻtkazildi.
2023-yil iyun holatiga koʻra, samolyotlarning oʻrtacha yoshi 18,4 yoshni tashkil etadi.
Parvoz geografiyasi
NordStar aviakompaniyasining parvozlari geografiyasi Rossiya va xorijiy shaharlardagi ellikdan ortiq muntazam yoʻnalishlarni oʻz ichiga oladi.
NordStar Airlines muntazam ravishda Krasnoyarsk oʻlkasi ichidagi parvozlardan tashqari, quyidagi yoʻnalishlarga parvoz qiladi:
NordStar kod-shering shartnomasi boʻyicha hamkor aviakompaniyalar bilan birgalikda quyidagi yoʻnalishlarda parvozlarni amalga oshiradi:
Mukofotlari va yutuqlari
2011-yilda NordStar Airlines „YIL BRENDI/EFFIE 2011“ milliy tanlovining nufuzli mukofoti laureati boʻldi.
2013-yil 14-avgustda „Taymir“ aviakompaniyasi" OAJ Moskva filiali direktorining oʻrinbosari, parvoz direktori va hozirgi 1-darajali uchuvchi K. V. Dudarevga „Rossiya Federatsiyasining xizmat koʻrsatgan uchuvchisi“ faxriy unvoni berildi.
2016-yilda NordStar aviakompaniyasining styuardessasi „Rossiyadagi eng goʻzal styuardessa“ milliy professional tanlovi gʻolibi boʻldi va shu bilan NordStar kabina ekipajlarining yuqori professionalligi va parvozlarda xizmat koʻrsatish darajasini tasdiqladi.
2016-yilda NordStar aviakompaniyasining styuardessalari „Samolyot bortida tovarlar bilan taʼminlash“ nominatsiyasida birinchi oʻrinni egalladi.
2016-yil oxirida aviakompaniya „Rossiya qanotlari – 2016“ milliy aviatsiya mukofoti gʻolibi boʻldi.
2017-yilda NordStar Airlines fuqaro aviatsiyasi ish beruvchilari reytingida yetakchilar qatoriga kirdi.
2017-yilda ekspluatatsiya xavfsizligi standartlariga muvofiqligi boʻyicha xalqaro auditdan oʻtgan aviakompaniya IOSA (IATA Operational Safety Audit) operatorlari reestriga kiritildi.
2017-yil sentyabr oyida NordStar Airlines „Rossiyaning transport xavfsizligi – 2017“ mukofoti laureati boʻldi.
2017-yil dekabr oyida NordStar uchuvchisi V. N. Butenko „Rossiya Federatsiyasining xizmat koʻrsatgan uchuvchisi“ davlat mukofoti bilan taqdirlandi.
NordStar muntazam ravishda parvozlarning aniqligi boʻyicha Domodedovo aeroporti reytingida yetakchi oʻrinlarni egallaydi.
2021-yil 31-mayda NordStar Airlines „Yilning eng yaxshi aviakompaniyasi – ikkinchi guruh“ nominatsiyasida „Rossiya qanotlari“ mukofoti gʻolibi boʻldi.
2021-yilda NordStar Skytrax World Airline Awards 2021 boʻyicha Sharqiy Yevropadagi yilning eng yaxshi aviakompaniyalari reytingida 7-oʻrinni, shuningdek mintaqaviy markazlarni toʻgʻridan-toʻgʻri marshrutlar bilan bogʻlaydigan Yevropaning eng yaxshi mintaqaviy aviakompaniyalari reytingida 8-oʻrinni egalladi.
2021-yilda NordStar Airlines 2020-yildagi ish natijalariga koʻra „Yil aviakompaniyasi – 2-guruh“ nominatsiyasida „Rossiya qanotlari“ Milliy aviatsiya mukofoti laureati boʻldi. 2019 va 2020-yillarda NordStar Airlines „Rossiyaning transport xavfsizligi“ milliy mukofoti natijalariga koʻra transport xavfsizligini taʼminlash sohasidagi eng yaxshi aviatashuvchi deb eʼtirof etildi.
Baxtsiz hodisalar va falokatlar
2019-yil 8-mart – Turuxanskka qoʻnayotganda ATR 42-500 samolyoti uchish-qoʻnish yoʻlagidan chiqib ketdi. Samolyot bortida 20 yoʻlovchi va 3 nafar ekipaj aʼzosi bor edi. Hech kim jabrlanmadi.
2020-yil 10-fevral – Krasnoyarsk – Moskva yoʻnalishida Y7-108 reysini amalga oshiruvchi Boeing 737-800 (VQ-BDO) samolyotida datchik ishga tushirildi, bu esa qanotlarning toʻliq tortilmaganligini koʻrsatadi. Samolyotning yoqilgʻisi tugab, Krasnoyarskka qoʻndi.
Manbalar
Havolalar
NordStar Airlines rasmiy sayti
Rossiya aviakompaniyalari
Rossiya
Moskvada joylashgan kompaniyalar
Aviakompaniyalar |
982,483 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Hoji%20Dunya%20Gul%20Niyoziy%20Jomiy%20masjidi | Hoji Dunya Gul Niyoziy Jomiy masjidi | Hoji Dunya Gul Niyozi Jamiya masjidi () – Afgʻonistonning Lagʻmon viloyati, Mihtarlam shahrida joylashgan masjid. Ikkita masjid qurilishi 2017-yilda boshlangan. Ikkinchi masjid 2021-yilda ochilgan va bir vaqtning oʻzida 2000 namozxonni oʻzida sigʻdira oladi. Ikki qavatli masjid islom ilmlari oʻquv markazini oʻz ichiga oladi.
Yana qarang
Afgʻonistondagi masjidlar roʻyxati
Havolalar
Afgʻonistonning Mehtarlam shahridagi masjid ishchilari dezinfeksiya qilmoqda
Masjid tasviri
Masjid haqida video
Ikkinchi masjid video
Manbalar
Afgʻonistondagi masjidlar
Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda
Lagʻmon viloyatidagi inshootlar |
982,485 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Xost%20masjidi | Xost masjidi | Buyuk Xost masjidi () yoki oddiygina Xost masjidi Afgʻoniston janubi-sharqidagi Xost shahrida joylashgan eng katta masjiddir. U har qanday namoz vaqtida 2000 tagacha namozxonni oʻziga sigʻdira oladi.
Shuni taʼkidlash kerakki, Xost shahrida yana bir qancha kichikroq masjidlar mavjud boʻlib, ular ham manbalarda Xost masjidlari sifatida qayd etilgan.
Yana qarang
Afgʻonistondagi masjidlar roʻyxati
Manbalar
Afgʻonistondagi masjidlar
Xost |
982,487 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Lashkargoh%20masjidi | Lashkargoh masjidi | Lashkargoh masjidi () – Afgʻoniston janubi-gʻarbidagi Hilmand viloyatidagi Lashkargoh shahrida joylashgan masjid.
Yana qarang
Afgʻonistondagi masjidlar roʻyxati
Afgʻonistondagi masjidlar |
982,495 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Payg%CA%BBambar%20sochi%20masjidi | Paygʻambar sochi masjidi | Jome Mui Muborak nomi bilan ham tanilgan Paygʻambar sochlari masjidi Afgʻonistonning Qandahor shahridagi Kobul bozori yaqinida joylashgan masjid.
Masjid 19-asrda Kohendilxon tomonidan qurilgan. Masjidning soyali hovlisi hududidan kanal oqib oʻtadi. Bir paytlar u yerda sayohatchilarning dam olish uyi boʻlgan.
Masjiddagi Muhammadning sochlari Qandahorga Muhammadning choponi Muhammad paygʻambarning ridosi masjidiga olib kelingan bir vaqtda keltirilgan. Sochlar yon ibodatxonada, oltin gʻilofda, muqaddas adyol va bayroqlar bilan toʻldirilgan quti ichida saqlanadi.
Masjid himoyachisi hisoblangan Mavlaviy Xatib Qandahor Ulema-u-Shoro yaʼni Ruhoniylar kengashining yuqori martabali aʼzolaridan biri boʻlgan.
Manbalar
Afgʻonistondagi masjidlar
Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda |
982,499 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Qorako%E2%80%98z%20%28Oq%20sazan%29 | Qorako‘z (Oq sazan) | Qorakoʻz (lot. Ballerus sapa) – karpsimonlar oilasiga mansub baliq turi.
Tavsifi
Bu turdagi baliqlarining uzunligi oʻrtacha 25 smdan 15 smgacha boʻlishi mumkin. Ballerus baliq turiga juda oʻxshash boʻlib, u oʻzining katta koʻzlari, pastroqda joylashgan kichik ogʻzi bilan ajralib turadi.
Yashash tarzi
Yarim oʻtkinchi baliq. 3—4 yoshlar atrofida voyaga yetadi. Urchishi martning oxiri may oyining boshlariga toʻgʻri keladi. Daryolarda – 5—10 ming, koʻl va suv omborlarida – 30 minggacha boʻlga uvildiriq tashlaydi . Kechasi faol boʻlganligi uchun asosan oʻljalarini tungi paytda ovlaydi. Suv hashoratlarining lichinkalari, qisqichbaqasimonlar, mollyuskalar va oʻsimliklar urugʻlari bilan oziqlanadi. Ularni asosan tez oqadigan, tubi qumli va toshloq suv havzalari yoki daryolarda uchratish mumkin. Soʻnggi oʻn yil davomida bu turning katta qismi yoʻq boʻlib ketdi.
Tarqalishi
Qora dengiz, Kaspiy dengizi va Orol dengizi irmoqlarida, shuningdek Yevropa va Osiyodagi koʻplab yirik daryolarda keng tarqalgan. U Rossiyaning shimolidagi bir qancha daryolar, xususan Reyn (1995-yilda) va Qora dengiz havzasidagi Dnepr-Bug daryosi orqali Vistula daryosining irmoqlarigacha tarqalgan. Oʻzbekistondagi Amudaryo va Sirdayo havzalarining quyi va oʻrta oqimlarida tarqalgan.
Cheklovchi omillar
Orol dengizi sathning pasayishi va suvning shoʻrlanishi, daryolar oqimining sunʼiy tartiblanishi, ulardagi suvning kamayishi va suvlarining ifloslanishi Qorakoʻzlarning yashash va koʻpayish sharoitlarining yomonlashishiga sabab boʻldi.
Muhofaza choralari
Qizilqum qoʻriqxonasida va Quyi Amudaryo biosfera rezervativining qoʻriqlanadigan hududida muhofaza qilinadi. Yashash joylarda muhofazasi tashkil qilinmagan. Oʻzbekiston Respublikasi Qizil kitobiga kiritilgan.
Manbalar
Baliqlar
Qizil kitobga kiritilgan jonivorlar
Flora |
982,502 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Xuden%20Ibodullayev | Xuden Ibodullayev | Xuden Ibodullayev (1882 – ?) – Telman nomidagi kolxoz birligida (Tashauz viloyatining Ilyalin tumanida joylashgan) tugʻilgan. Sotsialistik Mehnat Qahramoni (1951).
Biografiyasi
1882-yilda Xiva xonligida (hozirgi Toshhovuz viloyati, Turkmaniston) tugʻilgan. Millati boʻyicha turkman.
Bolaligidan u qishloq xoʻjaligi sohasida ishlagan va kollektivlashtirish boshlanganidan keyin Ilyalin tumanida joylashgan Telman kolxozida mudir boʻlib ishlagan.
Xulden Ibadullayev rahbarlik qilayotgan brigada yigʻim-terim yakunlariga koʻra umumiy 8,5 gektar maydonning har gektaridan 66,4 sentnerdan paxta yigʻib oldi. 1951-yil 30-iyulda SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining farmoni bilan Xulden Ibadullayev "1950-yilda sugʻoriladigan yerlarda yuqori paxta hosili olgani uchun" Sotsialistik Mehnat Qahramoni unvoni bilan taqdirlangan, shuningdek, "Oʻroq va Bolgʻa" ordeni, Lenin ordeni bilan taqdirlangan.
Uning keyingi taqdiri haqida hech qanday maʼlumot yoʻq.
Mukofotlar
Xuden Ibodullayev Sotsialistik Mehnat Qahramoni unvoni (1951-yil 30-iyul), "Mehnat jasorati uchun" medali (1950-yil 30-iyun), „Oʻroq va bolgʻa“ medali (1951-yil 30-iyul – 6925-son), Lenin ordeni (1951-yil 30-iyul – № 187357); shuningdek, bir qator boshqa medallar, mukofotlar bilan taqdirlangan.
Manbalar
Shavkatli mehnat uchun medali sohiblari
Lenin ordeni sohiblari
Sotsialistik Mehnat Qahramonlari
Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar
Xiva xonligida tugʻilganlar
1882-yilda tugʻilganlar |
982,503 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Muhammad%20Mamiyev | Muhammad Mamiyev | Muhamed Mamiyev (1921, Xorazm SSR, Taze-Chetir qishlogʻi – vafot etgan yili nomaʼlum, Turkmaniston SSR Ilyalin tumani Taze-Chetir qishlogʻi) – Turkmaniston SSR Tashoʻgʻuz viloyati Ilyali tumani Taze-Chetir qishlogʻi Sovetiga qarashli Stalin nomidagi kolxoz brigadasida tugʻilgan. Sotsialistik Mehnat Qahramoni (1951) mukofoti sohibi.
Biografiyasi
1921-yilda Taze-Chetir qishlogʻida (hozirgi Gurbansoltan-eje etrapi hududida) dehqon oilasida tugʻilgan.
Mahalliy maktabni tamomlagan. Urushdan keyingi davrda Ilyalin tumanidagi Stalin nomidagi kolxozda (1961-yildan – Lenin nomidagi kolxoz) oddiy kolxozchi, paxtachilik brigadasi brigadiri boʻlib ishlagan. Kolxoz brigadasi raisi oʻsha payt Keldi Kovliyev boʻlgan.
1950-yilda u rahbarlik qilgan brigada 30 gektar maydonning har gektaridan oʻrtacha 46 sentnerdan paxta xomashyosi yigʻib oldi. SSSR Oliy Soveti Prezidiumining 1951-yil 30-iyundagi farmoni bilan Lenin ordeni bilan "1950-yilda sugʻoriladigan yerlarda yuqori paxta hosili olgani uchun" Sotsialistik Mehnat Qahramoni unvoni bilan mukofotlangan. Keyinchalik esa "Oʻroq va bolgʻa" oltin medali (6930-son) bilan taqdirlangan.
Xuddi shu farmon bilan kolxoz raisi Keldi Kovliyev va Hosildorlar kengashi raisi Sultonmurod Kakaboyev ham Sotsialistik Mehnat Qahramoni unvoni bilan taqdirlangan.
1973-yilda ajoyib mehnat natijalari uchun u ikkinchi marta Lenin ordeni bilan taqdirlangan.
Oʻzining tugʻilgan qishlogʻi Taze-Chetir qishlogʻida yashagan. 1981-yildan – kasaba uyushma nafaqaxoʻrlaridan biri boʻlgan. Oʻlim sanasi aniqlan emas.
Mukofotlari
Muhamed Mamiyev „Sotsialistik Mehnat Qahramoni“, ikki marta „Lenin ordeni“ (1951; 10.12.1973) bilan mukofotlangan.
Manbalar
Lenin ordeni sohiblari
Sotsialistik Mehnat Qahramonlari
Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar
1921-yilda tugʻilganlar |
982,505 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Al-Maktum%20xalqaro%20aeroporti | Al-Maktum xalqaro aeroporti | Al-Maktum xalqaro aeroporti , shuningdek Dubay Jahon markaziy nomi bilan ham tanilgan, BAAning Jebel Ali shahridagi xalqaro aeroport, Dubaydan janubi-gʻarbda joylashgan. 2010-yil 27-iyunda ochilgan. Bu qurilishi rejalashtirilgan turar-joy, savdo va logistika majmuasi – Dubay Janubning asosiy qismi.
Toʻliq qurib bitkazilgandan soʻng (dastlab 2027-yilga rejalashtirilgan, hozir esa 2030-yilga) aeroport yagona erkin iqtisodiy zonada transport turlari, logistika va qoʻshimcha xizmatlar, jumladan ishlab chiqarish va yigʻish xizmatlarini oʻz ichiga oladi. U maydonni egallaydi. Aeroportning yillik oʻtkazish quvvati yuk hamda 160 milliondan 260 million oraligʻidagi yoʻlovchini tashkil etadi. 2021-yil holatiga koʻra, faqat bir nechta aviakompaniyalar Al-Maktum xalqaro aeroportidan yuk tashish faoliyatiga eʼtibor qaratgan holda yoʻlovchilarga xizmat koʻrsatish bilan shugʻullanmoqda.
Tarixi
Qurilishi
oʻlchamdagi uchish-qoʻnish yoʻlagi 600 kun ichida qurib bitkazildi va keyinchalik CAT III-C talablari bajarish uchun keyingi olti-sakkiz oy davomida sinovdan oʻtkazildi. Al-Maktum aeroporti yuk shlyuzi deb ataladigan aeroportning yuk terminali qurilish narxi taxminan 75 million AQSh dollarini tashkil qiladi, 2008-yil oxiriga kelib, qurilish ishlarining 50% bajarildi.
Loyihaning birinchi bosqichida aeroport yaqin yuk tashishi rejalashtirilgan boʻlib, bu keyinchalik yiliga gacha oshirish imkoniyati ega boʻladi. Ushbu bosqichdagi yoʻlovchi terminali yiliga 5 million sigʻimga moʻljallangan. U yuk tashish hajmi boʻyicha dunyodagi eng katta aeroport boʻlib, yuk qabul qilish imkoniyati 2013-yilda yiliga tagacha koʻtarilishi rejalashtirilgan edi.
Dastlab loyiha 2017-yilga qadar toʻliq ishga tushishi kutilgan edi, biroq 2007–2012- yillardagi global moliyaviy inqiroz majmuani toʻliq ishga tushishini 2027-yilga qoldirdi. Aeroport majmuasining oldingi ishchi nomlari orasida „Jebel Ali xalqaro aeroporti“, „Jebel Ali aeroport shahri“ va „Dubay Jahon markaziy xalqaro aeroporti“ mavjud edi. U Dubayning sobiq hukmdori, marhum Shayx Maktum bin Rashid Al-Maktum sharafiga nomlangan. Aeroportning umumiy qiymati Dubay hukumati tomonidan 82 milliard dollarga baholangan. Dubaydagi Al-Maktum aeroporti ham oq fil deb hisoblangan.
Faoliyati
Al Maktum xalqaro aeroporti 2010-yil 27 iyun kuni bitta uchish-qoʻnish yoʻlagi bilan va faqat yuk reyslari uchun oʻz faoliyatini boshladi. Aeroportga birinchi reys 2010-yil 20-iyun kuni Emirates SkyCargoning Hong Kongdan uchgan Boeing 777F samolyoti qoʻnganda amalga oshirilgan edi. Parvoz havo harakatini boshqarish, havo kemalarining yerdagi harakati va xavfsizlik kabi turli funksiyalar uchun sinov boʻlib xizmat qildi. Emirates maʼlumotlariga koʻra, parvoz „muvaffaqiyatli“ boʻldi.
2011-yil 24 fevralda aeroport 60tagacha yoʻlovchilarni tashuvchi samolyotlarga xizmat koʻrsatish sertifikatiga ega boʻldi. Birinchi yoʻlovchi samolyoti, Airbus A319CJ, 2011-yil 28-fevralda qoʻndi. Aeroport 2013-yil 26-oktyabrda rasmiy ravishda yoʻlovchi reyslari uchun ochildi, Nas Air va Wizz Air aeroportdan yoʻlovchi reyslarini amalga oshiradigan dastlabki aviakompaniyalardan boʻldi.
2014-yilning birinchi choragida aeroport orqali 102 ming yoʻlovchi oʻtgan. Ochilish vaqtida uchta yuk tashish aviakompaniyasi – RUS Aviation, Skyline Air va Aerospace Consortium Al-Maktum xalqaro aeroportidan parvoz qiladigan aviakompaniyalarga aylangan edi. Yana 15 ta aviakompaniya aeroportga parvozlarni amalga oshirish boʻyicha shartnoma imzoladi.
2016-yilning birinchi yarmida yoʻlovchilar soni 410 278 nafarni tashkil etdi, bu 2015-yilning mos davridagi 209 989 nafardan koʻproqdir.
Aeroportni kengaytirish rejalari
Aeroport taxminan uzoqlikdagi Dubay xalqaro aeroportini toʻldirishi kerak. Aeroport Dubay Jahon markaziyning eng katta qismi boʻlishi rejalashtirilgan boʻlib, uning maydoni oshadi. Rejalashtirilganidek qurib bitkazilsa, aeroport yiliga yuk va 160 milliondan 260 million kishigacha yoʻlovchi tashish imkoniyatiga ega boʻladi. U jismoniy hajmi va yoʻlovchilar soni boʻyicha dunyodagi eng katta aeroportga aylanishi kerak. U logistika markazi, hashamatli golf kurorti, 3 million kvadrat metr koʻrgazma maydoni, savdo tumani va turar-joy hamda mehmonxonalarni oʻz ichiga olgan savdo va koʻrgazma obyekti bilan oʻralgan boʻladi.
Al-Maktum xalqaro aeroporti barcha turdagi samolyotlarni qabul qila olish imkoniyatiga ega boʻladi. Bir vaqtning oʻzida toʻrttagacha samolyot qoʻna oladi. Aeroportda dastlab oltita uchish-qoʻnish yoʻlagi boʻlishi rejalashtirilgan edi, biroq bu raqam 2009-yil aprelda uzunlikdagi parallel boʻlgan beshta uchish-qoʻnish yoʻlagiga qisqartirildi. Yoʻlaklar orasida katta yoʻlovchilar majmuasi quriladi. Bundan tashqari, har bir uchish-qoʻnish yoʻlagi ikki tomondan kengaytirilgan asfaltlangan yoʻlaklarga ega boʻlar edi, bu esa samolyotlarga ushbu uchish-qoʻnish yoʻlaklari va taksi yoʻllarining samolyot harakatini buzmasdan boshqa uchish-qoʻnish yoʻlaklari va taksi yoʻllarini chetlab oʻtishga imkon beradi. Dubay oʻz osmonida yoʻlovchilar oqimining eksponentsial oʻsishini kutmoqda, u Osiyo-Tinch okeani mintaqasi, Janubiy Osiyo, Katta Yaqin Sharq, Afrika, Yevropa va Avstraliyadan (Kenguru yoʻnalishi: Avstraliyadan Britaniyaga va teskari yoʻnalishga) tranzit yoʻlovchilar uchun asosiy havo markaziga aylanadi.
Aeroportning yakuniy bosqichida rejalashtirilgan obyektlar quyidagilardan iborat boʻlishi kutilmoqda:
6 ta uchish-qoʻnish yoʻlagi, ulardan 1 tasi allaqachon qurilgan;
Uchta yoʻlovchi terminali: biri Emiratesga, ikkinchisi boshqa aviatashuvchilarga va uchinchisi lou-kosterlarga moʻljallangan;
Bir nechta zallar;
Eksklyuziv va qirollik reaktiv markazlari;
Mehmonxonalar va savdo markazlari;
Qoʻllab-quvvatlash va texnik xizmat koʻrsatish obyektlari: A380 spetsifikatsiyasigacha boʻlgan barcha samolyotlarni A, B va C-tekshirish uchun mintaqadagi yagona markaz.
Aeroportning eng gʻarbiy qismida bir nechta yirik omborlar va angarlar joylashgan. Bir-biriga bogʻlangan bu angarlar eng gʻarbiy uchish-qoʻnish yoʻlagining oxirigacha choʻziladi. Ularning har biri dunyodagi eng yirik yoʻlovchi samolyoti – A380 ni qabul qilishga qodir. Al-Maktum xalqaro aeroporti oʻzining xodimlari, Dubay aholisi, sayyohlar va boshqa foydalanuvchilar uchun jami 100 mingta avtomobil toʻxtash joylalariga ega boʻlishi rejalashtirilgan. Al-Maktum xalqaro aeroporti mavjud Dubay xalqaro aeroporti bilan taklif qilingan hayperlup tizimi va tezyurar temir yoʻl tizimi orqali bogʻlanishi, shuningdek, Dubay metrosi va maxsus Dubay Jahon markaziy yengil temir yoʻli orqali xizmat koʻrsatishi kerak. Shuningdek, u Expo City tumani bilan avtomobil yoʻli orqali bogʻlanadi.
Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar
Yoʻlovchi tashish
Yuk tashish
Manbalar
Havolalar
Rasmiy veb-sayti
BAA aeroportlari
Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda
Dubay transporti |
982,507 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Dalma%20aeroporti | Dalma aeroporti | Dalma aeroporti – BAAning Dalma oroliga xizmat koʻrsatadigan kichik aeroport. U kichik va oʻrta oʻlchamdagi samolyotlarni qabul qilishga qodir, ularning aksariyati orol va boshqa shaharlar oʻrtasida ishchilar va tashrif buyuruvchilarni tashiydi.
Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar
Baxtsiz hodisalar va falokatlar
1990-yil 15-mayda ikki dvigatelli Piper PA-31-310 Navajo samolyoti hududda kartografiya missiyasini bajargandan soʻng, qoʻnishga urinish paytida uchish-qoʻnish yoʻlagiga yaqin joyda qulab tushdi. Yoʻlovchilarning toʻrt nafari ham halok boʻlgan.
Manbalar
BAA aeroportlari
Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda
Birlashgan Arab Amirliklari
Aeroportlar
Yaqin Sharq aeroportlari |
982,511 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Sardoba%20ko%CA%BBli | Sardoba koʻli | Sardoba (eskirgan nomi: Sardoba-koʻli) – Amudaryoning oʻng qirgʻogʻidagi koʻl. Turkmaniston bilan chegaraga yaqin Xorazm viloyatining janubi-sharqiy qismida, Hazorasp tumani hududida joylashgan .
Koʻlning maydoni 1,36 km²
Sardoba koʻli dengiz sathidan taxminan 126,2 m balandlikda Qizilshoʻr botqogʻidan janubi-gʻarbda, Amudaryo va A380 avtomobil yoʻli oʻrtasida joylashgan boʻlib, Yevropaning E40 va Osiyoning AH63 yoʻnalishlariga kiradi.
U Amudaryo bilan uzunligi 10 km dan kam boʻlgan nomsiz kanal orqali tutashadi.
1873-yil bahorida Xiva yurishi paytida Toshkentdan Jizzax orqali Xivaga koʻchgan Turkiston otryadi Sardoba koʻli atrofida turkmanlar bilan jang qilgan.
Koʻldan baliqchilik, suv transporti, suv taʼminoti, sugʻorishda, har xil mineral tuzlar, shifobaxsh balchiqlar olish maqsadida foydalaniladi. Gidrologik koʻrsatkichlar, suvning fizik va kimyoviy xususiyatlari, oʻz navbatida, hayot faoliyati Koʻl tabiiy kompleksiga muhim taʼsir kursatuvchi suv hayvonlari va oʻsimlik organizmlarining rivojlanish sharoitlarini belgilaydi. Shunday holatda ushbu koʻl oʻz joylashish xususiyatlarini aks ettiruvchi murakkab ekologik sistema sifatida namoyon boʻlgan. Sirdaryo va Amudaryoda, Xorazm vohasi va Amudaryo deltasida joylashgan koʻlladran Sardoba koʻli kichik va suv mavjudotlarining koʻpligi bilan ajralib turadi. Tasniflanishiga koʻra, Oʻzbekiston hududida 2 tipdagi Koʻl joylashgan: 1) togʻ koʻli, 2) tekislik koʻli. Koʻllarning togʻli hududlarda koʻproq joylashishi iqlimiy va morfologik-gidrografik xususiyatlarga bogʻliq, chunki togʻlar daryolar oqib tushishini shakllantiruvchi namlik akkumulyatorlari sifatida xizmat qiladi. Shuningdek, ularda qulay geomorfologik va geotektonik sharoitlar ham mavjud.
Manbalar
Xorazm
Hazorasp tumani |
982,512 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Al-Botin%20eksklyuziv%20aeroporti | Al-Botin eksklyuziv aeroporti | Al-Botin eksklyuziv aeroporti () BAA poytaxti Abu-Dabi shahri markazidan masofada joylashgan maxsus biznes-jet xalqaro aeroportidir. Aeroport Abu-Dabi orolida joylashgan. U 1970-yilda Abu-Dabi xalqaro aeroporti sifatida ochilib (hozirgi Abu-Dabi xalqaro aeroporti bilan adashtirmang), shaharning avvalgi aeroportini almashtirgan.
Tarixi
Aeroport 1960-yillarda qurilgan va 1970-yilda Abu-Dabi xalqaro aeroporti sifatida ochilgan.
1982-yilda shaharning janubi-sharqida ortib borayotgan havo qatnovini qondirish uchun yangi aeroport ochildi.
1983-yilda Al-Botin harbiy havo bazasiga aylandi, Botin aviabazasi sifatida tanilgan.
1990-yil 17-avgustdan boshlab AQSh Havo kuchlarining ikkita boʻlinmasi Al-Botinga, oxir-oqibat Fors koʻrfazi urushiga aylangan harbiy mojarolarga tayyorgarlik koʻrish uchun joylashtirildi. Al-Botinga joylashtirilgan birinchi boʻlinma Arkanzas shtatidagi Litl-Rok havo kuchlari bazasidan oʻn oltita Lockheed C-130E Hercules transport samolyotiga ega 50-taktik havo yuk koʻtarish eskadroni edi. Unga 1990-yil 26-avgustdan boshlab, Arizona shtatidagi Devis-Montan havo kuchlari bazasidan 41-elektron jangovar eskadron oʻzining oltita Lockheed EC-130H Compass Call elektron hujum samolyotlari bilan qoʻshildi.
Aeroport 2008-yilgacha harbiylar nazorati ostida boʻlib, oʻshanda u Al-Botin eksklyuziv aeroporti nomi ostida eksklyuziv samolyotlariga xizmat koʻrsatadigan fuqarolik aeroportiga aylangan.
2022-yil 8-dekabrda aeroportda amerikalik basketbolchi Viktor But hamda rossiyalik qurol tujjori Britt Griner mahbus sifatida almashilgan.
2023-yil aprel oyida Dubayda joylashgan Jetex aviatsiya kompaniyasi Al-Botin eksklyuziv aeroportida shaxsiy terminal (FBO) ochganini eʼlon qildi.
Hukumatning foydalanishi
Al-Botin mushtariylari orasida BAA dengiz aviatsiyasi vertolyotlari eskadroni va Abu-Dabi politsiya departamentining havo qanoti bor.
Yoʻlovchi aviakompaniyalari va yoʻnalishlari
Rotana Jet 2014-yil oktyabr oyida barcha rejalashtirilgan tijorat operatsiyalarini Abu-Dabi xalqaro aeroportining 2-terminaliga koʻchirdi va Al-Botindan xususiy reaktiv qatnovlarni amalga oshirishda foydalanmoqda.
Shveytsariyaning quyosh energiyasi bilan ishlaydigan eksperimental samolyoti, Solar Impulse 2 2015-yilda soʻnggi marta aeroportga qoʻndi. Aeroportdan butun dunyo boʻylab harakatlanish uchun boshlangʻich nuqta sifatida foydalangan. Samolyot 2015-yil 9-mart kuni havoga koʻtarilgan va yaqin atrofdagi Ummonga, soʻngra Hindistonga uchgan. U 2016-yil 25-iyulda Qohiradan Abu-Dabiga qoʻnadigan soʻnggi poyga uchun qoʻnish joyi sifatida ham foydalanilgan.
Ilgari parvoz qilgan aviakompaniyalar va yoʻnalishlar
Yoʻlovchi tashish
Yuk tashish
Hujjatlarda tasvirlanishi
Aeroport 1969-yil mart oyida Abu-Dabi tomonidan chiqarilgan pochta markalari toʻplamida tasvirlangan.
Manbalar
BAA aeroportlari
Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda
Birlashgan Arab Amirliklari
Aeroportlar |
982,519 | https://uz.wikipedia.org/wiki/BNP%20Paribas | BNP Paribas | BNP Paribas (BE-EN-PAI Paribas) – fransuzcha moliyaviy tarjimasi boʻlib, Crédit Agricole, Société Générale va Groupe BPCE bilan birgalikda „Katta toʻrtlikka“ kiradi. Bank bozori mamlakatlari 2018-yilda faollar boʻyicha dunyoning eng yirik banklari orasida toʻqqizinchi oʻrinni egalladi. 2010-yilda Global Finance jurnali tomonidan eʼlon qilingan dunyodagi eng ishonchli 50 ta bank roʻyxatida bank 18-oʻringa tushib ketdi.. 2011-yildan beri u Tizimli muhim banklar global tizimli ahamiyatiga ega banklar qatoriga kiradi.
Tarixi
BNP Paribas guruhi 2000-yilda chakana savdo Banque Nationale de Paris (BNP) va investitsiya Paribasning tashkilotlarning qoʻshilishi qoʻshilishi natijasida tashkil topgan.
BNP 1848-yilga borib , Comptoir National d’Escompte de Paris (Parijning Milliy Buxgalteriya boshqarmasi, CNEP) tashkil etilgan; uning yaratilishidan maqsad Fransiyadagi 1848-yilgi inqilob|1848-yilgi inqilob natijasida shahar iqtisodiyotini vujudga kelgan inqirozdan chiqarish edi. 1850-yillarning oʻrtalarida iqtisodiy sharoitning normallashuvi bilan ushbu muassasa xalqaro savdoda, xususan, mis va jun savdosida faol ishtirok etdi va koʻp yillar davomida Avstraliyadagi yagona chet el banki va Hindistonning eng yirik banklaridan biri boʻldi. 1880-yillarning oxiriga kelib, bank bankrot boʻlish arafasida edi; uning prezidenti Danfer Roshero oʻz joniga qasd qildi. 1889-yilda Fransiya banki va mamlakatdagi boshqa banklar yordamida xuddi shu nomdagi yangi tijorat banki tashkil etildi. U oʻzidan oldingi xalqaro tarmogʻining koʻp qismini saqlab qoldi, lekin 1920-yilga kelib 200 dan ortiq filiallari boʻlgan ichki filiallar tarmogʻini rivojlantirishga koʻproq eʼtibor qarata boshladi. 1946-yilda u Fransiyadagi boshqa uchta yirik tijorat banklari qatori milliylashtirildi (bu faqat direktorlar kengashi tarkibidagi davlat idoralari vakillari ishtirokida ifodalangan).
BNP ning yana bir tomoni Comptoir National d’Escompte de Mulhouse (Milliy Buxgalteriya Ofisi Mulhousea) ham 1848-yilda tashkil etilgan boʻlib, 1913-yilda u Banque Nationale de Crédit (Milliy kredit banki) ga aylantirildi. Buyuk Depressiya davrida bu bank muvaffaqiyatsizlikka uchradi va 1932-yilda u Banque nationale pour le commerce et l’industrie (Bank National Commercial and Industrial, BNCI) ga aylantirildi, bir qator boshqa fransuz banklari birlashtirildi. 1940-yilda Afrikada Banque Nationale pour le Commerce et l’Industrie (Afrique) shoba bankini tashkil etdi. 1946-yilda bank milliylashtirilganlar qatoriga kirdi; urushdan keyingi yillarda u Buyuk Britaniya, Madagaskar, Karib havzasi va Lotin Amerikasini oʻz ichiga olgan xorijiy filiallarning keng tarmogʻini tashkil etdi. 1947-yilda London filiali ikkita ingliz investitsiya kompaniyasi S. G. bilan hamkorlikda Britaniya va Fransiya bankining (Britaniya-Frantsiya banki) shoʻba bankiga aylantirildi. Warburg va kompaniya va Robert Benson va kompaniya.
1966-yilda fransuz moliya sektori doirasida CNEP va BNCI Bank Nationale de Paris (Parij Milliy Banki, BNP) ga birlashtirildi. 1970-yilda BNP Investitsiya banki investitsiya boʻlimi Banexi, 1972-yilda Tokioda oʻz filialini ochdi va Amerika Qoʻshma Shtatlarida Fransiya Kaliforniya Banki shoʻba bankini tashkil qildi; bu vaqtga kelib BNP 9,2 mlrd dollar depozitlari bilan Yevropadagi ikkinchi yirik bank edi.1970-yillarning oʻrtalarida Chikago, Seul, Manila, Qohira, Los-Anjeles, NyuYork, Xyuston, Toronto,Vankuver, Moskva, Tehronda filiallari ochildi. , Dyusseldorf, Stokgolm va Amsterdam. 1980-yilda Gʻarbning Kaliforniya banki sotib olindi. 1986-yilda Konservativ hukumat kompaniyalar va banklarni xususiylashtirish dasturini boshladi, xususan, asosiy raqobatchi BNP Société Générale xususiylashtirildi. BNP, mamlakatning eng yirik banki sifatida, navbatdagi oxirgilardan biri edi va 1988-yilda sotsialistlar hokimiyatga kelganida, uni xususiylashtirish boʻyicha rejalar butunlay keyinga qoldirildi. Shu bilan birga, bank oʻsishda davom etdi va Fransiyada ham, chet elda ham yangi shoba korxonalarini yaratdi, bunda Buyuk Britaniya va uning investitsiya banki biznesiga alohida eʼtibor qaratildi. 1993-yilda Shirak, Jak|Jak Shirak hukumatining shakllanishi bilan BNP xususiylashtirildi va Yangi Zelandiya, Bagama orollari, Braziliya, Jazoir, Oʻzbekiston, Peru, Hindiston bozorlariga kirib, xalqaro kengayish siyosatini davom ettirdi. va Xitoy 1990-yillarda .
Manbalar |
982,521 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Xiva%20minoralari | Xiva minoralari | Xiva minoralari 1968-yildan shahar qoʻriqxonasining bir qismiga aylangan. Xiva ichida qurilgan Ichan qal’a majmuasi esa 1990-yildan boshlab YUNESKO tomonidan 543-raqamli Butunjahon yodgorliklar roʻyxatiga kiritilgan. Aynan minoralar shahar qiyofasini koʻp jihatdan chiroyini belgilaydi.
Islom Xoʻja minorasi
Islom Xoʻja minorasi – 1910-yilda Isfandiyorxon vaziri Islomxoʻja tomonidan qurilgan. Meʼmor – Xudaybergan Xoʻja Y. Gʻulomovning yozishicha, bu Xivaning eng goʻzal minorasidir.
Minoralar zanjiri kenglik yoʻnalishida
Xivaning besh minorasi bir chiziqda (sharq-gʻarb, Quyosh yoʻnalishida) bir-biridan taxminan 200 m masofada joylashgan. Bular: Palvon qori minorasi, Said Niyoz Sholikarbay minorasi, Juma masjidi minorasi, Kalta Minor va Shayx Qalandar minorasi.
19-asr oxiri – 20-asr boshlariga oid Palvon qori minorasi Dishan-Qalʻada, tashqi darvozaga yaqinroqda, shu nomdagi madrasa yonida joylashgan[5]. Minora oʻzining gʻayrioddiy silindrsimon shakli tufayli qiziqarli.
Minora Said Niyoz Sholikarbay – 1842-yilda Olloqulixon qoshida Said Sholikarbay (Sayid Shelikerbiy) savdogar tomonidan masjid bilan birgalikda Palvon-Darvaza darvozasi yonida Dishan-Qal’ada qurilgan.
Juma masjidi minorasi – 17-asrda qulab tushgan oʻrta asr minorasidir. 1788 – 1790-yillarda Juma masjidi bilan birgalikda qayta qurilgan. Ushbu minora hukmdor Avaz-Inoq (1790—1804) va ulugʻ Abdurrahmon Mixtariylarning fotihasi bilan qurilgan. Yodgorlik 20-asrning 70-80-yillari boshlarida meʼmor Sanochkin loyihasi boʻyicha qayta tiklangan.
Kalta minor – Muhammad Aminxon (1852-1853) madrasasida muhtasham inshoot (ehtimol, Oʻrta Osiyodagi eng baland minora sifatida qurilishi moʻljallangan) sifatida Muhammad Aminxon tomonidan 1855-yilda qurila boshlangan. Ichan-qal’aning gʻarbiy qismida joylashgan (Ota-darvoza darvozasidan kiraverishning oʻng tomonida) va oʻsha yili xon vafotigacha qad rostlagan.
Shayx-Qalandar-Bobo minorasi – 19-asr oxiri, Shakalandar bobo madrasasi va maqbara majmuasi tarkibiga kirgan.
Ichan-qal’aning boshqa minoralari
Murod-Toʻra minorasi – 18-asr oxirida Hasan Murod Qushbegi masjidi majmuasi ichida qurilgan yodgorlik hisoblanadi (xon qorovullari boshligʻi Hasan-Murod Qushbegi nomi bilan atalgan).
Chillya-Ovliya minorasi – Tosh Hovli saroyi yonidagi Uch-Ovliya maqbarasi binolari majmuasining bir qismidir.
Dishan Qal’aning boshqa minoralari
Bikanjon-Bika minorasi – 1884-yilda Bikanjon-Bika maqbarasi yaqinida XVI asrda qurilgan.
Abdal bobo minorasi – 18-asrda Abdal bobo maqbarasi yaqinida masjidli majmua sifatida qurilgan.
Muhammad Maram minorasi (1903) – Muhammad Mahram madrasasi va masjidi bilan kompleksda qurilgan.
Turt Shaffaz minorasi (1855 yoki 1885) – Abdullaxon tomonidan sardoba, suzish havzasi, masjid va hokazolarni oʻz ichiga olgan jamoat binolari majmuasi tarkibida qurilgan. Maʼlumki, majmua 1885-yilda Muhammad Rahimxon II davrida kengaytirilgan boʻlib, baʼzi manbalarda bu sana minora qurilgan sana sifatida koʻrsatilgan.
Xivada boshqa minoralar
Shaximardon minorasi
Shohmavlon minorasi
Xiva minoralari meʼmorchiligining xususiyatlari
Minoralar ansamblining bir qatorda joylashganligidan tashqari, Xiva minoralarining boshqa xususiyatlari ham mavjud. Minora va madrasa, masjidning katta assimetrik chiqib turuvchi gumbazli zali joylashgan burchak joylashuvi oʻziga xosdir (Kalta minori, Islomxoʻja minorasi, Shayx-Qalandar-Bobo minorasi va boshqalar). Xiva minoralari minoraning konussimon magistralining tanasida fonus bilan ajralib turadi va bu shakl Juma masjidi minorasida, Said Niyoz Sholikarboy minorasida, Murod-Toʻra, Abdal bobo, Chilla-Ovliya, Muhammad Maryam minoralarida qayd etilgan.
Shuningdek qarang
Xiva;
Ichan qal’a
Dishan-Qal’a
Oʻzbekistondagi turizm
Manbalar |
982,524 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Qoraqalpog%CA%BBistondagi%20separatizm | Qoraqalpogʻistondagi separatizm | Qoraqalpogʻistondagi separatizm – Oʻzbekiston tarkibidagi avtonom respublika Qoraqalpogʻiston Respublikasining siyosiy mustaqillik talab qilish yoki boshqa davlatga qoʻshilish tarafdori boʻlgan aholisining siyosiy harakati. Bu yerda mustaqillik yoki boshqa davlatga qoʻshilishni talab qiluvchi bir necha harakatlar boʻlgan, ammo hozirgacha ular Oʻzbekiston siyosatiga jiddiy taʼsir koʻrsatmagan.
Kelib chiqishi
Qoraqalpoqlar turkiy xalqlarning qipchoq guruhiga mansub boʻlib, shuning uchun ham til va madaniy jihatdan noʻgʻay, qozoq va qirgʻiz xalqlariga yaqin. Shu sababli, 1924-yilda bolsheviklar viloyatni Qirgʻiz Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi (keyinchalik Qozogʻiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi deb oʻzgartirilgan) tarkibiga avtonom viloyat sifatida kiritganlar. Biroq bundan koʻp oʻtmay Qoraqalpoq avtonom viloyati RSFSR ning bevosita tasarrufiga oʻtkazilgan. Biroq, Oʻzbekiston Sovet Ittifoqining Oʻrta Osiyodagi hududiy boʻlinishdan soʻng, Tojikiston respublika talabiga javob berishi uchun Xoʻjand viloyatini berishga rozi boʻladi. Buning evaziga Sovet hokimiyati Qoraqalpoq avtonom viloyati ustidan nazoratni Oʻzbekiston SSRga topshiradi. Bu hudud keyinchalik Oʻrta Osiyodagi yagona ASSR boʻlgan Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi ga aylangan.
1989-yilgi sovet roʻyxatiga koʻra, oʻzbeklar Qoraqalpogʻiston aholisining nisbiy koʻproq yaʼni 32,8% ini, qoraqalpoqlar esa biroz kamroq 31,1% ni, qozoqlar 26,3% ni va boshqa xalqlar tashkil etgan.
1990-yil 14-dekabrda Qoraqalpogʻiston Muxtor Sovet Sotsialistik Respublikasi Oliy Kengashi Qoraqalpogʻiston Sovet Respublikasining davlat suvereniteti toʻgʻrisidagi deklaratsiyani qabul qilgan.
1990-yilda Qoraqalpogʻiston Oʻzbekiston SSR tarkibidan chiqqanligini eʼlon qilgan; ammo deklaratsiya kuchga kirmagan, chunki keyingi yili Sovet Ittifoqi parchalangan, va Qoraqalpogʻistonning Oʻzbekistondan ajralib chiqishi uning kuchga kirishi uchun referendum orqali tasdiqlanishi kerak boʻlgan.
Qoraqalpoq separatizmi tarixi
Sovet Ittifoqi parchalanishi bilan postsovet davlatlarida etnik ziddiyatlar avj ola boshlagan. Keyin Qoraqalpogʻistonda qoraqalpoq xalqining oʻz taqdirini oʻzi belgilashini talab qiladigan „Xalq mapi“ („Xalq manfaati“) guruhi paydo boʻlgan. Biroq, ularning faoliyati haqida maʼlumotlar kam, chunki rasmiylar guruhni yashirincha quvib yuborishgan. Baʼzilar hukumatning „Xalq mapi“ ga qarshi tezkor munosabatini mintaqadagi bunday harakatning siyosiy salohiyatning dalolati sifatida koʻrishadi. Harakatning eng mashhur arboblari orasida iqtisodchi Marat Aralboyev ham boʻlgan va „Xalq mapi“ yetakchisi hisoblangan. 1992-yilda viloyat Oʻzbekiston tarkibidagi avtonom respublika sifatida belgilanadi va keyingi yili respublika konstitutsiyasi qogʻozdagina respublikaga oʻz taqdirini oʻzi belgilash huquqini bergan. Oʻzbekiston hukumati esa bunday hodisani ehtimoldan yiroq deb hisoblaydi. Bunga 1993-yilda imzolangan kelishuvlar boʻyicha 2013-yilda oʻtkazilishi kerak boʻlgan referendum ham qoʻshilgan.
Kosovo urushi yillarida „Erkin Qaraqalpaqstan“ (Ozod Qoraqalpogʻiston) guruhi mahalliy ommaviy axborot vositalarida maʼlum darajada obroʻ qozongan boʻlsa-da, haligacha mintaqa siyosatiga taʼsir oʻtkaza olmagan. Guruh atrofidagi sir shundan iboratki, guruh rahbarlari va tarkibi haqida maʼlumotlar kam. Guruhning sanoqli taniqli aʼzolaridan biri huquq himoyachisi Solijon Abdurahmonovdir. Guruh tomonidan mustaqillik bilan bir qatorda Qozogʻistonga qoʻshilishni ham oʻz ichiga olgan ssenariylar koʻrib chiqilgan. Harakat aholining ular tomonga oʻtishini mintaqada iqtisodiy rivojlanishning yoʻqligi bilan izohlaydi.
2014-yilda Qrimning Rossiya Federatsiyasi tomonidan anneksiya qilinishi va undan keyingi Donbassdagi urush mintaqadagi separatistik harakatni jonlantirgan. Aynan oʻsha paytda siyosiy sahnaga „Algʻa Qaraqalpaqstan Azatlik Xareketi“ („Qoraqalpogʻiston ozodlik harakati fronti“) guruhi kirib kelgan. Guruh nomi ijtimoiy tarmoqlarda eʼlon qilingan Marip Qoʻngʻirotskiy va Roman Mamitov tomonidan yozilgan matnning yakuniy jumlasidan olingan. Guruh rahbari Arman Sagidullayevdir .
Separatchilik harakatining soʻnggi avj olishi Oʻzbekiston Prezidenti Islom Karimovning oʻlimi bilan bogʻliq boʻlib, 2016-yilga toʻgʻri keladi. Soʻngra Sagidullaev yana siyosiy sahnaga chiqib, respublikaning Qozogʻistonga qoʻshilishini talab qilgan.
Ushbu guruhlarning siyosiy maydonda haqiqiy ishtirokidagi muntazam muvaffaqiyatsizliklariga qaramay, yangi guruhlarning muntazam ravishda paydo boʻlib turishi baʼzilarni mintaqada kelajakda yanada kuchliroq harakatlarning rivojlanish istiqboli mavjud deb bilishiga olib kelgan . Biroq, hozirgi guruhlarning zaifligi markaziy hukumatning millatchi guruhlarga nisbatan shubhasi tufayli baʼzilar qoraqalpoq madaniyatining tanazzulga yuz tutishini bashorat qilishga, buning natijasida koʻpchilik qoraqalpoqlar oʻz madaniyatini jamoat maydonida targʻib qilmasligiga olib kelgan.
Mintaqadagi tabiiy resurslarning mavjudligi, baʼzilarni chet el kuchlari ushbu guruhlarni resurslarni qazib olish paytida imtiyozli foydalanish imkoniyatini taʼminlash uchun moliyalashtirishi mumkin degan bahsga olib kelgan. Rossiyaga qoʻshilish imkoniyati ham koʻrib chiqilmoqda, chunki "Algʻa Qaraqalpaqstan Azatlik Xareketi" guruhi bu gʻoyaga tayyorligini ochiq eʼlon qilgan. Bundan tashqari, tahlilchilar 2014-yilgi tartibsizliklar Rossiya aralashuvi bilan bogʻliq deb hisoblashadi.
2022-yil iyul oyi boshida norozilik namoyishlari, jumladan, Qoraqalpoq muxtoriyatini bekor qilishni talab qiluvchi konstitutsiyaviy islohot loyihasiga qarshi chiqqan edi. Bu voqealardan soʻng hukumat yangi konstitutsiyada Qoraqalpogʻistonning maqomini oʻzgartirmaslik niyatida ekanligini eʼlon qilgan. Bu tadbirlar davomida jurnalist Lolagul Qallixonova kabi bir qancha jamoat arboblari respublikani ajralib chiqishga chaqirishgan . 2022-yil iyul oyi boshida Nukusda yuz bergan tartibsizliklar oqibatida 18 kishi olgan jarohatlari tufayli halok boʻlgan. Rasmiylar toʻqnashuvlar chogʻida aksariyat aloqalarni uzib qoʻygan va shu sababli voqealar ketma-ketligi ancha noaniqligicha qolmoqda. 2022-yil 2-iyul, shanba kuni mintaqada bir oy muddatga favqulodda holat eʼlon qilingan.
Manbalar
Qoraqalpogʻiston
Oʻzbekiston siyosati |
982,529 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Uaxit%20Shalekenov | Uaxit Shalekenov | Uaxit Hamzinovich Shalekenov (1924-yil 12-may — 2020-yil 18-noyabr) — qozoq tarixchisi, oʻqituvchi, jamoat arbobi, tarix fanlari doktori, professor, Ulugʻ Vatan urushi qatnashchisi, Qozogʻiston Respublikasi Gumanitar fanlar akademiyasi akademigi. Qozogʻiston Respublikasi Milliy fanlar akademiyasining faxriy akademigi, Shu tumanining „faxriy fuqarosi“
Biografiyasi
Uaxit Shalekenov 1924-yilda Astraxan viloyati, Karabalin tumani, Serikti qishlogʻida tugʻilgan. 1944—1948-yillarda Nukus davlat pedagogika institutining tarix fakultetida tahsil olgan. 1951—1953-yillarda SSSR Fanlar akademiyasi Mikluxo-Maklay nomidagi Etnologiya va antropologiya instituti aspiranturasida tahsil olgan. 1953-yilda Moskva shahrida „Etnografiya“ ixtisosligi boʻyicha „Qoraqalpogʻistonning Chimboy viloyati kolxoz dehqonlarining hayoti va hayoti“ mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilgan. 1967-yilda „Amudaryoning quyi oqimi qozoqlari (XVIII—XX asr boshlaridagi Amudaryoning quyi oqimi qozoqlarining munosabatlari“) mavzusida doktorlik dissertatsiyasini himoya qilgan. Bu Qozogʻistondan tashqarida yashayotgan qozoqlar haqidagi birinchi muhim ilmiy ishdir. 2020-yil 18-noyabrda Olmaota shahrida vafot etgan.
Mehnat faoliyati
• 1948—1950-yillarda Qoraqalpoq viloyati partiya qoʻmitasi oʻqituvchisi;
• 1950—1953-yillarda SSSR Fanlar akademiyasi Etnografiya instituti aspiranti;
• 1953—1970-yillarda Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi Qoraqalpogʻiston filiali mudiri;
• 1970—1972-yillarda Chimkent davlat madaniyat instituti kafedra mudiri;
• 1973-yildan 2020-yilgacha Al-Farobiy nomidagi Qozoq davlat universitetida ishlagan. Qozoq davlat universiteti (hozirgi Al-Farobiy nomidagi Qozoq Milliy universiteti) tarix fakulteti dekani boʻlib, 90 yoshgacha dars bergan.
Ulugʻ Vatan urushidagi davri
1943-yil fevral oyida kichik leytenant unvoni bilan olti oylik kursdan soʻng frontga ketgan. 1943-yil iyul oyida Uaxit Xamzinovich Kursk yaqinida boʻlib, mudofaa tayyorgarligini boshlaydi. Bu urushda vzvod komandirining yordamchisi boʻlgan. Uaxit Hamzinovich jang qilgan diviziyaga Ivan Stepanovich Konev boshchilik qilgan. Xarkov uchun boʻlgan jangda Uaxit Hamzinovich qoʻli va oyogʻidan yaralangan. Avvaliga dala kasalxonasiga joʻnatilgan, soʻngra Frunze, hozirgi Bishkek shahriga yoʻnaltirilgan. Tuzalib ketgandan keyin davlat komissiyasi uni harbiy xizmatga yaroqsiz deb topgan. Shundan soʻng uyiga qaytib kelgan. Gvardiya polkovnigi harbiy unvoniga ega boʻlib, Qizil Yulduz, I va II darajali Vatan urushi ordenlari, 15 ta medallar bilan taqdirlangan.
Ilmiy, adabiy asarlari
700 dan ortiq ilmiy nashrlar, 30 dan ortiq monografiya, darsliklar muallifi. 20 dan ortiq fan nomzodi va doktorlarini tayyorlagan.
• „Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasiga 30 yil“ (1954).
• "Sovet davrida qoraqalpoqlarning sotsialistik madaniyati (1957).
• „1917—1940-yillarda Sovet Qoraqalpogʻistonining madaniyat tarixi ocherklari“ (1960).
• „XVIII—XIX asrlarda qozoq qabilalarining Xorazmning oʻtroq va yarim koʻchmanchi aholisi bilan munosabatlari masalasi“ (1964).
Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi Qoraqalpogʻiston filialidagi davri
Shalekenov Uaxit Xamzaevich 20 yilga yaqin Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi Qoraqalpogʻiston filialining „Arxeologiya va etnografiya“ sektoriga rahbarlik qildi, mutaxassislar bilan birgalikda arxeologik va etnologik ekspeditsiyalarda qatnashib, ilmiy tadqiqotlar olib boradi. Bu yillarda „Toʻxtau“ (Toʻqqala), „Meher shahri“, „Kuanish shahri“, „Myzdaxon majmuasi“, „Nozim Sulu maqbarasi“, „Sultanduzdogʻ“, „Qoraqumishon“, „Dauitatak“ va boshqa tarixiy-madaniy yodgorliklarni tadqiq etishda qatnashgan. Tolstov va Jdanko rahbarligida uzoq yillar Xorazm kompleks arxeologik-etnografik ekspeditsiyasida ishtirok etgan. Uning rahbarlk davrida Qoraqalpogʻistonda yashovchi koʻp millatli xalqlar etnografiyasini oʻrganish boʻyicha maxsus etnografik ekspeditsiyalar tashkil etildi, rejalashtirilgan hududlar boʻyicha maʼlumotlar yigʻilib, ilmiy hisobotlar Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi Qoraqalpogʻiston filiali kutubxonasi fondiga oʻtkazilgan. Olimning Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasidagi mashaqqatli mehnati yuqori baholanib, 1984-yilda unga „Qoraqalpoq ASSRda xizmat koʻrsatgan fan arbobi“ faxriy unvoni berilgan.
Qozoq davlat universitetidagi davri
1973-yildan Al-Farobiy nomidagi Qozoq davlat universiteti tarix fakulteti arxeologiya va etnografiya kafedrasi mudiri va shu fakultet dekani lavozimlariga tanlov asosida qabul qilingan. 1974-yilda Shalekenov Qozoq davlat universitetining arxeologik va etnografik ekspeditsiyasini tashkil etgan, har yili Jambul viloyati, Shu tumani joylashgan Aqtoʻbening ilk oʻrta asrlar manzilgohini arxeologik oʻrganishni amalga oshirgan. 1984-yilda „Qozogʻistonda xizmat koʻrsatgan taʼlim xodimi“ faxriy unvoni bilan taqdirlangan. 1999-yilda universitetning „Faxriy kafedra mudiri“ unvoni bilan taqdirlangan.
Oilasi
• Otasi Hamza Shalekenovich (1890—1942);
• Onasi Hafiza Shalekenova (1895—1937);
• Xotini Madis Kusanovna (filologiya fanlari nomzodi);
• Katta oʻgʻli Bolat Uaxitovich Shalekenov (tibbiyot fanlari doktori, professor);
• Kenja oʻgʻli Shalekenov Murat Uaxitovich (tarix fanlari doktori, professor).
Mukofot va unvonlari
Tarix fanlari doktori (1967);
Dotsent (1959);
Professor (1972);
Qozogʻiston Respublikasi Gumanitar fanlar akademiyasi akademigi (1997);
Qozogʻiston Respublikasi Milliy fanlar akademiyasining faxriy akademigi (2014);
Qizil yulduz ordeni;
I va II darajali Vatan urushi ordeni;
Lenin ordeni;
„Qoraqalpogʻiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasida xizmat koʻrsatgan fan arbobi“ (1984);
„Universitetning faxriy kafedra mudiri“ (2000);
Al-Farobiy nomidagi katta oltin medal sovrindori (2009);
Parasat ordeni (2014);
Xalqaro qozoq-turk universitetining faxriy professori;
Shu tumani „Faxriy fuqarosi“.
Manbalar
„1941-1945-yillardagi Ulugʻ Vatan urushida Germaniya ustidan qozonilgan gʻalaba uchun“ medali sohiblari
Qizil Yulduz ordeni sohiblari
Lenin ordeni sohiblari
Vatan urushi 2-darajali ordeni sohiblari
1-darajali Vatan urushi ordeni sovrindorlari
Parasat ordeni sohiblari
2020-yilda vafot etganlar
18-noyabrda vafot etganlar
Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar
1924-yilda tugʻilganlar
12-mayda tugʻilganlar |
982,542 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Karp%20Maystruk | Karp Maystruk | Maystruk Karp Lukyanovich – Birinchi jahon urushi va fuqarolar urushi qatnashchisi. Birinchi Semirechensk Qizil Gvardiya polkining komandiri boʻlgan.
Biografiyasi
U Semirechensk viloyatining ukrainalik dehqonlar oilasida dunyoga kelgan. Maʼlumotlarga qaraganda Gavrilovka qishlogʻida tugʻilgan. Muayyan farovon hayotga qaramay, 1917-yilda Semirechensk dehqonlari-yangi koʻchmanchilar hisoblanganliklari bois bolsheviklar tarafini olishgan.
Rasmiy sovet tarjimai hollarida ular u haqida „rus chor armiyasining sobiq askari, darhol bolsheviklar tomoniga oʻtgan“ degan maʼlumotlar saqlangan. Bundan mantiqiy ravishda Karp Maystruk Birinchi jahon urushi qatnashchisi boʻlgan. Ammo bu juda koʻp shubhalar paydo qilgan. Chunki ruslar (jumladan, „buyuk ruslar“, „kichik ruslar“ va belaruslar) Turkistonning tub aholisini chor armiyasiga chaqirishmagan. Bundan xulosa qilish mumkinki:
Yoki Maystruk Kopalskiy tumanida tugʻilmagan, u yerga bolaligida Ukrainadan olib kelingan;
Yoki u rus chor armiyasida askar boʻlmagan.
1-Semirechenskiy Qizil Gvardiya polkining jangovar askari
1917-yilda Semirechensk dehqonlarining katta qismi – yangi koʻchmanchilar Semirechensk kazak armiyasining (SMKV) davlat va huquqiy faoliyatiga qarshi boʻlib, bolsheviklar tomonini olganlar. 1917-yil noyabr oyida Kopalskiy tumani Sovetlari Syezdida Karp Maystruk yaqinda agʻdarilgan Muvaqqat hukumatga qarshi nutq soʻzlagan.
1918-yil boshida u Gavrilovskiy dehqonlaridan Qizil gvardiya otryadini tuzgan, u Shimoliy Semirechensk frontida Ataman Annenkov boʻlinishiga qarshi kurashgan. Otryad 1918—1919-yillarda Cherkassy mudofaasida faol qatnashishgan.
1920-yilda uning otryadi 1-Semirechenskiy polkiga aylantirilgan va Fargʻona vodiysiga, soʻngra Buxoro yaqinidagi choʻlga joʻnatilgan: Sovet hokimiyatiga qarshi qurolli muxolifatga qarshi kurash maqsadida (oʻsha yillar terminologiyasi bilan aytganda, „bosmachilar“ ga qarshi). Shundan soʻng 1-Semirechenskiy polki bolsheviklar tomonidan bosib olingan sobiq Xiva xonligi hududiga oʻtkazilgan.
1921-yil 19-aprelda polkning Xiva yaqinida, Bezerkent qal’asi yaqinida olib borgan ogʻir jangida Karp yarador boʻlgan va vafot etgan. Yurtdoshlari ming kilometr uzoqlikdagi qoʻmondonining jasadini olib kelib, Gavrilovka markazidagi maydonga dafn etishgan. Yodgorlikka shunday yozuv yozilgan: „1-Semirechenskiy qizil gvardiya polki komandiri Maystruk Karp Lukyanovich va uning harbiy doʻstlari xotirasiga. Sovet hokimiyati uchun qurbon boʻlgan jangchilarga abadiy shon-sharaflar.“
Xotirasi
Hozirda qabr Markaziy madaniyat bog hududida joylashgan. Toldiqoʻrgʻon shahridagi koʻchalardan biri K. L. Maystruk nomi bilan ataladi.
Manbalar
Qozogʻiston tarixi
Xorazm viloyatida vafot etganlar
Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar
1921-yilda vafot etganlar
19-aprelda vafot etganlar |
982,649 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Koptileu%20Nurmuhamedov | Koptileu Nurmuhamedov | Koptileu Nurimbetovich Nurmuhamedov (1903-yil, Sorkoʻl volosti, Qoʻngʻirot okrugi, Xiva xonligining shimoliy chekkasi – 1938-yil) – qoraqalpoq sovet ziyolilarining ilk vakillaridan biri, Qoraqalpoq avtonom viloyati ijroiya qoʻmitasi raisi (1929—1932), Qoraqalpogʻiston ASSR Markaziy Ijroiya Qoʻmitasining birinchi raisi (1932—1933). SSSRdagi „Katta terror“ davrida (1937—1938) Koptileu Nurmuhamedov 1937-yilda hibsga olingan va 1938 yilda siyosiy (aksilinqilobiy) jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 1957-yilda vafotidan keyin reabilitatsiya qilingan.
Biografiyasi
Yoshlk yillari
Koptileu Nurmuhamedov 1903-yilda Xiva xonligining shimoliy chekkasi, Qoʻngʻirot okrugi, Sorkoʻl volosti hozirgi Qoraqalpogʻiston hududi) dehqonchilik va baliqchilik bilan shugʻullangan dehqon oilasida tugʻilgan. Millati qoraqalpoq, Qiyot urugʻidan. Otasi Nurimbet, onasi Bagʻdan. Koptileu Nurmuhamedov ovul (anʼanaviy qishloq tipidagi aholi punkti) maktabida oʻqigan. Koptileu Nurmuhamedov oilada katta oʻgʻil boʻlgan. Vaqt oʻtishi bilan oʻqishni tashlab, otasiga yordam berish uchun ishga chiqqan. 14 yoshdan 17 yoshgacha Koptileu Nurmuhamedov qozoq boyi Makatay Orazimbetovga ishchi boʻlib ishlagan.
Koptileu Nurmuhamedov boshqa ishchilar baliqchilar kabi baliq tutar, qayiqlarga baliqlarni yuklardi. Bundan tashqari, boy uning ozroq savodxonligi va rus tilini cheklangan darajada bilishidan foydalangan. Bu bilimlarni Amudaryoning quyi oqimida yashovchi ruslar, shuningdek, 1875-yilda ushbu hududlarga surgun qilingan baliqchilar – Ural kazaklari bilan muloqot qilish orqali olgan. Koptileu Nurmuhamedov 17 yoshida oxirgi Xiva xoni Said Abdullaxonning taxtdan agʻdarilishi, Xivada xalq-demokratik inqilobining gʻalaba qozonishi va 1920-yilda Xorazm Xalq Sovet Respublikasining eʼlon qilinishi natijasida boyning xoʻjaligidagi mehnatdan ozod boʻladi. Oʻsha paytda Qoʻngʻirot shahri XXSR tarkibida boʻlgan. Oʻsha yillardagi siyosiy voqealar fonida odamlarning sinfiy va inqilobiy ongi, jumladan, yosh Koptileu Nurmuhamedovda ham oʻzgarish yuzberdi. 1921-yilda ota-onasiga uy ishlarida yordam berish uchun Sorkoʻlga qaytib keladi va Makatay boydagi yollanma ishchi taqdiri bilan abadiy xayrlashadi. Koptileu Nurmuhamedov Sorkoʻl volostining ijtimoiy-siyosiy hayotida faol qatnashib, komsomolga oʻtadi, 1922—1924-yillarda Xorazm komsomoli Sorkoʻl volosti qoʻmitasi kotibi boʻlib ishlagan.
1924-yilda Koptileu Nurmuhamedov Xivaga uch oylik pedagogika kursiga boradi, soʻng Qoʻngʻirotga qaytib, maktab-internatda oʻqituvchi boʻlib ishlay boshlaydi. Maktab-internatga bozorda, baliq qovurish moslamalari yonida oʻtirgan kambagʻallarning yetim va och bolalari yigʻishgan. Oʻqitish darsliklar, xaritalar va globuslarsiz amalga oshirilgan. Bosmachilar tomonidan doimiy ravishda qirgʻin qilinish xavfi mavjud boʻlgan. Koptileu Nurmuhamedov tomonidan maktab-internatga olib kelganlar orasida taniqli qoraqalpoq yozuvchisi, keyinchalik uning tavsiyasiga koʻra, Qoraqalpoq ASSR Yozuvchilar uyushmasining birinchi raisi boʻlgan Asan Begimov (1907-1958), mashhur qoraqalpoq shoiri Xojamet Axmetov (1908-1932) va boshqalar boʻlgan.
Partiyadagi faoliyati
1924-yilning dekabr oyidan Qoraqalpoq avtonom viloyati tashkil etilgandan soʻng Koptileu Nurmuhamedov Qoʻngʻirot okrugi komsomol tashkiloti masʼul kotibi etib saylandi va u yerda 1926-yil martigacha ishlagan.1925-yil sentyabrda Koptileu Nurmuhamedov Butunittifoq kommunistik (bolsheviklar) partiyasi safiga qoʻshiladi. 1926-yil mart oyida 23 yoshli kommunist Koptileu Nurmuhamedov alohida vaziflarni bajaradigan qism safiga kommunar sifatida qoʻshiladi. Koptileu Nurmuhamedov 1926-yilning mart oyidan oxirigacha Qoraqalpoq avtonom viloyati Qoʻngʻirot okrugining (Qoraqalpoq avtonom viloyatidagi toʻrtta okruglardan biri) xalq taʼlimi boʻlimi mudiri boʻlib ishlagan. 1927-yil boshidan 1928-yil martigacha Qoraqalpoq avtonom viloyati Qoʻngʻirot va Toʻrtkoʻl okruglari boʻyicha Butunittifoq bolsheviklar kommunistik partiyasi viloyat nazorat komissiyasi masʼul vakili boʻlgan. 1928-yil martdan iyungacha viloyat prokurori yordamchisi va oʻrinbosari boʻlib ishlagan. 1928-yil 1-iyundan 1929-yil martigacha Koptileu Nurmuhamedov Butunittifoq Kommunistik partiyasi viloyat nazorat komissiyasi partiya hay’ati mas’ul kotibi boʻladi. 1927-yildan 1929-yilgacha Butunittifoq Kommunistik partiyasi viloyat nazorat komissiyasi aʼzosi, 1928—1930-yillarda Butunittifoq Kommunistik partiyasi Qozoq oʻlkasi nazorat komissiyasi aʼzosi boʻlgan. 1929—1932-yillarda viloyat ijroiya qoʻmitasi raisi boʻlgan. 1929-yil mart oyida Qoraqalpoq avtonom viloyati sovetlarining III syezida Qoraqalpoq avtonom viloyati ijroiya qoʻmitasining aʼzosi va raisi etib saylangan. 1929-yildan Koptileu Nurmuhamedov Butunittifoq Kommunistik partiyasi Qoraqalpoq viloyati qoʻmitasi aʼzosi, 1930-yildan Butunittifoq Kommunistik partiyasi Qoraqalpoq viloyat qoʻmitasi byurosi aʼzosi boʻlgan. 1930-yilda Koptileu Nurmuhamedov Qoraqalpogʻistonda savodsizlikni bartaraf etish boʻyicha partiya va hukumat tadbirlarini amalga oshirgan „madaniy kampaniyalar“ning viloyat shtabiga rais etib tayinlanadi. Birinchi besh yillik reja (1928—1932) yillarida Koptileu Nurmuhamedov Qoraqalpogʻiston rahbariyatida mas’ul lavozimlarda ishlagan, viloyat ijroiya qoʻmitasi raisi (1929—1932) va Qoraqalpoq ASSR Markaziy ijroiya qoʻmitasi raisi (1932—1933) boʻlgan.
Butunrossiya Markaziy Ijroiya Qo‘mitasi Prezidiumining 1930-yil 20-iyundagi qaroriga asosan Qoraqalpo Avtonom viloyati Qozogʻiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi tarkibidan chiqarilib, RSFSR tarkibiga kiritladi.
Manbalar
Toshkentda vafot etganlar
Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar
1938-yilda vafot etganlar
1903-yilda tugʻilganlar |
982,652 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Jumabay%20Tashenov | Jumabay Tashenov | Jumabay Tashenov () (1925-yil 15-dekabr, Toʻrgʻay, SSSR – 1994) – qoraqalpoq va qozoq yozuvchisi, tarjimon, shoir, dramaturg va ssenariynavis. Bir necha davlat mukofotlari sohibi
Biografiyasi
1925-yil 15-dekabrda Qoraqalpogʻiston ASSR ,Toʻrgʻayda tavallud topgan.
1942-yilda urush boshlanishi munosabati bilan armiya safiga safarbar qilingan va butun urush davomida Berlingacha boʻlgan yoʻlni bosib oʻtgan, ikkita orden bilan taqdirlangan.
Demobilizatsiyadan soʻng Oʻzbekiston SSR Kompartiyasi Markaziy Qoʻmitasi huzuridagi partiya maktabiga oʻqishga kirib, uni 1950-yilda tugatgan. 1950-yilda Nizomiy nomidagi Toshkent pedagogika institutining tarix fakultetiga oʻqishga kirib, uni eksternatura boʻyicha tamomlagan va nihoyat Oʻzbekiston SSR Fanlar akademiyasi aspiranturasiga oʻqishga kirgan va 1945—1947-yillar orasida aspiranturada tahsil olgan, shu bilan bir qatorda, Qoraqalpogʻiston SP dramaturgiya seksiyasiga rahbarlik qilgan.
1947-yilda "Qizilqoraqalpogʻiston „ gazetasi va “Amudaryo" jurnali tahririyatiga ishga kirib, yozuvchi sifatida ilk faoliyatini boshlagan. Bu jurnallar 1961-yilgacha nashr etilgan. 1961-yilda "Qozoqfilm" kinostudiyasi tarkibiga qabul qilingan va muharrir-maslahatchi lavozimida faoliyat yuritgan.
Tashenov sheʼriy toʻplamlar, hikoyalar va romanlarni nashr ettirgan, rus mumtoz va sovet adabiyoti asarlarini qoraqalpoq hamda qozoq tillariga tarjima qilgan. Qoraqalpoq adabiyoti rivojiga qoʻshgan ulkan hissasi munosabati bilan Jumabay Tashenov hukumatning bir qator faxriy yorliqlari bilan taqdirlangan.
Qoraqalpoq tilidagi asarlardan eng mashhuri „Jangdosh doʻstlar“ qissasi hisoblanadi. Bir qator ssenariylar va pyesalar muallifi. U ssenariylarni birinchi navbatda, Igor Savvin bilan birgalikda yozgan.
Manbalar
Qoraqalpogʻistonlik shoirlar
Qoraqalpogʻistonlik yozuvchilar
Toshkent davlat pedagogika universiteti bitiruvchilari
Qizil Yulduz ordeni sohiblari
Qizil Bayroq ordeni sohiblari
1994-yilda vafot etganlar
Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar
1925-yilda tugʻilganlar
15-dekabrda tugʻilganlar |
982,663 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Bahriddin%20Vahobov | Bahriddin Vahobov | Bahriddin Vahobov (; 23-yanvar, 2023-yil) – Oʻzbekistonlik sobiq futbolchi va futbol murabbiyi. Faoliyati davomida hujumchi va yarim himoyachi pozitsiyalarida oʻynagan. 2003-yilda BAA oʻtkazilgan U-20 jahon chempionatida Oʻzbekiston yoshlar terma jamoasi tarkibida ishtirok etgan.
Futbolchilik faoliyati
Bahriddin futbolchilik faoliyatini 2001-yilda Termizning „Surxon“ klubi boshlagan. 2004-yilgi mavsumda Toshkentning „Paxtakor“ jamoasida oʻynagan. Faoliyati davomida keyinchalik „Toʻpalang“, „Mashʼal“, „Shoʻrtan“, „Buxoro“ jamoalarida oʻynagan. 2015-yilgi mavsumda faoliyatidagi eng sermahsul mavsumni oʻtkazidi va Qizilqum jamoasi tarkibida Oliy ligada 21 ta gol bilan ikkinchi oʻrinni egalladi. Bahriddin futbol faoliyatini 2018-yilda Oʻzbekiston Pro ligasida Termizning „Surxon“ jamoasida faoliyatini yakunladi.
Murabbiylik faoliyati
2019-yilda futbolchi faoliyatini yakunlaganidan soʻng dastlab bolalar murabbiyi sifatida faoliyat olib bordi va 2020-yilda AFCning „B“ litsenziysiga oʻqigan.
Yutuqlar
Individual
Gennadiy Krasnitskiy klubi aʼzosi
Manbalar
Havolalar
Bahriddin Vahobov OʻzPFL saytida futbolchi profili
Bahriddin Vahobov Soccerway saytida futbolchi profili
Bahriddin Vahobov Championat.com saytida futbolchi profili
Bahriddin Vahobov Transfermarkt saytida futbolchi profili
Bahriddin Vahobov Sports.ru saytida futbolchi profili
Bahriddin Vahobov Footballfacts saytida futbolchi profili
23-yanvarda tugʻilganlar
1983-yilda tugʻilganlar
Denovda tugʻilganlar
Surxondaryo viloyati kishilari
Yashayotgan insonlar
Kishilar
Alifbo boʻyicha futbolchilar
Oʻzbekistonlik erkak futbolchilari
Erkak futbol yarim himoyachilari
Futboldagi erkak hujumchilar
Surxon klubi futbolchilari
Paxtakor jamoasi futbolchilari
Mashʼal klubi futbolchilari
Toʻpalang klubi futbolchilari
Shoʻrtan klubi futbolchilari
Buxoro klubi futbolchilari
Qizilqum klubi futbolchilari
O‘zbekiston 20 yoshgacha bo‘lgan terma jamoasi futbolchilari
Oʻzbekiston Superligasi futbolchilari
Oʻzbekiston Pro ligasi futbolchilari |
982,672 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Seyidli%20masjidi | Seyidli masjidi | Seyidli masjidi () – Ozarbayjonning Shusha shahrida, poytaxt Bokudan taxminan 350 km uzoqlikda joylashgan masjid. Bino Telman va Garyagdioglu koʻchalari chorrahasida joylashgan.
Tavsifi
Seyidli masjidi poytaxt shahar Bokudan taxminan 350 km uzoqlikda, Shusha shahridagi Telman va Garyagdioglu koʻchalari chorrahasida joylashgan. Bino ikki qavatli boʻlib, XVIII asrda qurilgan deb taxmin qilinadi. Cornell universitetining „Kavkaz merosi kuzatuvi“ tomonidan oʻtkazilgan sunʼiy yoʻldosh tekshiruviga koʻra, Armanistonning Togʻli Qorabogʻ Respublikasi ustidan amalda boʻlgan 30 yillik nazorati davomida masjid sovet davridan buyon oʻzgarmagan va yaxshi saqlanib qolgan.
Arxitekturaviy uslubi
Masjid Seyidli mahallasining Cidir yoʻlida joylashgan boʻlib, bu kichik mahalla masjidi hozirgi holatida boshqa masjidlardan deyarli farq qilmaydi va mahalliy turar joylarga oʻxshaydi. Toʻgʻri toʻrtburchak shaklida qurilgan ushbu masjid namozxonasida Mamay yoki Soatli masjidlari kabi uch oraliqli boʻlinma mavjud emas.
Manbalar
Havolalar
Qorabogʻ yodgorliklari
Articles with permanently dead external links
Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda
Masjidlar
Ozarbayjondagi masjidlar |
982,674 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Megapiksel | Megapiksel | Megapiksel ( Mp, ) - tasvirni tashkil etuvchi bir million (1 000 000) piksel. Monitor va raqamli kameraning muhim xususiyatlaridan biri - matritsa o'lchamlari megapiksellarda o'lchanadi. Megapiksellar, shuningdek, yangi yaratilgan yoki skanerlangan tasvirning hajmini ma'lum fotosurat bilan solishtirish uchun o'lchaydi. Ushbu atama 1986-yilda Kodak marketologlari tomonidan kiritilgan.
Suratga olishda
Fotosurat yoki kamerada megapiksellar suratning sifatli bo'lishidagi eng muhim narsa emas. Muhimi, har bir piksel qanday shakllanganligi. Bu skanerlangan fotoplyonka, Bayer filtrli sensordan olingan piksel yoki Foveon X3 sensoridan olingan piksel bo'lishi mumkin. Raqamli kamerada matritsaning jismoniy o'lchami asosiy rol o'ynaydi: bir xil miqdordagi megapiksellar uchun matritsa o'lchami qanchalik kichik bo'lsa, tasvir shunchalik "shovqinli" bo'ladi.
Displeylarda
Jadvalda odatiy kompyuter va telefon, shuningdek televizorlarning displeylari megapiksellari ko'rsatilgan:
Fotosuratlarni chop etishda
Megapiksellar soni fotosuratlarning o'lchami va rezolyutsiyasini aniqlaydi.
Agar siz fotosuratlarning rezolyutsiyasiga e'tibor bermasangiz va kichik rezolyutsiyali fotosuratlarni katta qog'ozga chop etsangiz, tasvir aniqligi kamroq bo'ladi.
15x20 formatgacha tasvirlarni chop etishda, keraklicha aniqlik uchun 300 ppi bosib chiqarish sifati talab qilinadi (10x15 (4x6 dyuym) fotosurat uchun bu 1200x1800 nuqta degani). A4 formatida bunday ruxsat endi talab qilinmaydi, chunki tasvir uzoqroq masofadan ko'rinadi. Katta formatli chop etish uchun odatda 300 ppi dan kam rezolyutsiyaga ega, masalan, Durst Theta 76 atigi 254 ppi ga ega.
Rekordlar
1965-yilda Zond-3 nomli Sovet sun'iy yo'ldoshi oyning taxminan 0,9 megapikselli tasvirini olgan.
Londonning 48640 ta yuqori sifatli raqamli fotosuratlardan yaratilgan 320 gigapikselli tasviri, uch kun davomida Canon 7D da suratga olingan va uch oy davomida qayta ishlangan.
Yana qarang
Raqamli kamera
Fotomatritsa
Kamera
Raqamli kino kamerasi
HDTV
Dekompozitsiya standarti (TV)
dpi - dyuymdagi nuqtalar
Ruxsat (kompyuter grafikasi)
Manbalar
Havolalar
80 gigapikselli fotosurat haqida maqola, kameraning tavsifi mavjud
80 gigapikselli fotosurat haqidagi yana bir maqolada fotosuratni qayta ishlagan ish stantsiyasining apparat ta'rifi mavjud.
Sevilya shahrining panoramasi (360 daraja) (111 gigapiksel)
Fototerminlar |
982,681 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Yangiliklarda | Yangiliklarda | In the News - bu bolalar va o'smirlar uchun dolzarb yangiliklarni jamlagan ikki daqiqalik televizion video boʻlaklarning Amerika seriyasidir. Qismlar 1971 yildan 1986 yilgacha Amerika Qo'shma Shtatlarida CBS televizion tarmog'ida, shanba kuni ertalab animatsion multfilm dasturlari orasida, Schoolhouse Rock kabi xususiyatlar bilan birga efirga uzatilgan! va mos ravishda ABC va NBC raqobat tarmoqlarida namoyish etilgan One to Grow On. nBC shuningdek, Ask NBC News deb nomlangan raqobatdosh segmentni ishlab chiqardi.
Ingliz tilidagi televizion shoular
CBS dasturlari
IMDb identifikatori Vikimaʼlumotlardagisi bilan ayni boʻlgan sahifalar |
982,684 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Deval%20Patrik | Deval Patrik | Deval Laurdin Patrik (1956 yil 31 iyulda tug'ilgan) - amerikalik siyosatchi, yozuvchi, biznesmen va fuqarolik huquqlari bo'yicha sobiq advokat, 2007 yildan 2015 yilgacha Massachusets shtatining 71-gubernatori bo'lib ishlagan. U Massachusets shtatining birinchi afro-amerikalik gubernatori va Maykl Dukakis 1991 yilda lavozimini tark etganidan keyin shtatning birinchi demokrat gubernatori edi.Chikagoning janubiy tomonida o'sgan Patrik sakkizinchi sinfda Massachusets shtati Milton shahridagi Milton akademiyasida stipendiya oldi. U Garvard kolleji va Garvard
Chikagoning janubiy tomonida o'sgan Patrik sakkizinchi sinfda Massachusets shtati Milton shahridagi Milton akademiyasida stipendiya oldi. U Garvard kolleji va Garvard huquq maktabida o'qishni davom ettirdi. O'qishni tamomlagandan so'ng, u NAACP Huquqiy Mudofaa va Ta'lim Jamg'armasida huquqshunoslik bilan shug'ullangan va keyinchalik Bostondagi yuridik firmaga qo'shilgan va u erda keyinchalik hamkor deb nomlangan. Deval Laurdin Patrik (1956 yil 31 iyulda tug'ilgan) - amerikalik siyosatchi, yozuvchi, biznesmen va fuqarolik huquqlari bo'yicha sobiq advokat, 2007 yildan 2015 yilgacha Massachusets shtatining 71-gubernatori bo'lib ishlagan. U Massachusets shtatining birinchi afro-amerikalik gubernatori va Maykl Dukakis 1991 yilda lavozimini tark etganidan keyin shtatning birinchi demokrat gubernatori edi.
Gubernatorlikdan keyin Patrik Bain Capital kompaniyasida boshqaruvchi direktor lavozimida ishlagan. Shuningdek, u “Bizning avlod gapiradi” stipendiya dasturi va startap inkubatori boshqaruvi raisi boʻlib ishlagan, uning vazifasi tadbirkorlik orqali Isroil va Falastinning yosh yetakchilarini birlashtirishdir. , shtatning eng kam ish haqini soatiga 8 dollardan 2017 yilgacha 11 dollarga ko'tardi va shtatga kazinolarni joriy etishni rejalashtirdi. Patrik davrida Massachusets issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirish maqsadida Mintaqaviy issiqxona gazlari tashabbusiga (RGGI) qo'shildi. Patrikning ikkinchi muddati 2011-yil 6-yanvarda boshlanganidan ko‘p o‘tmay, u 2014- yilda qayta saylanish uchun da’vogarlik qilmasligini e’lon qildi.
Gubernatorlikdan keyin Patrik Bain Capital kompaniyasida boshqaruvchi direktor lavozimida ishlagan. Shuningdek, u “Bizning avlod gapiradi” stipendiya dasturi va startap inkubatori boshqaruvi raisi boʻlib ishlagan, uning vazifasi tadbirkorlik orqali Isroil va Falastinning yosh yetakchilarini birlashtirishdir. U shuningdek American Well telesog'liqni saqlash kompaniyasida direktorlar kengashi lavozimini egallaydi. Gubernatorlik davrida Patrik Mitt Romni davrida qabul qilingan 2006 yilda sog'liqni saqlashni isloh qilish bo'yicha shtat dasturining amalga oshirilishini nazorat qildi, ta'lim va hayot fanlarini moliyalashtirishni ko'paytirdi, yuqori darajadagi ta'lim grantida g'olib chiqdi, shtat boshqaruvini tubdan isloh qildi. transport funktsiyasi, Massachusets Transport Departamentini yaratish uchun qonunni imzolash,
Yashayotgan insonlar
1956-yilda tugʻilganlar |
982,685 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Iov%20Mnogostradalniy%20ibodatxonasi%20%28Urganch%29 | Iov Mnogostradalniy ibodatxonasi (Urganch) | Iov Mnogostradalniy ibodatxonasi — Rus pravoslav cherkovining Oʻrta Osiyo Metropolitan okrugiga qarashli Toshkent va Oʻzbekiston yeparxiyasining Xorazm viloyati, Urganch shahrida joylashgan hozirda faoliyat yuritayotgan pravoslav cherkovi. Ibodatxona Urganch temiryoʻl vokzalining yonida joylashgan. Ibodatxona mamlakatning gʻarbiy qismidagi yetakchi markazlardan biridir.
Tarixi
1950-yillarda Urganch shaharida ruhoniy boshchiligidagi cherkov jamoasi paydo boʻldi, chunki Urganchda anchadan beri shakllangan rus posyolkasi oʻzining cherkov tashkilotiga ehtiyoj sezgandi. Ammo ibodatxona boʻlmagani uchun ibodat va diniy marosimlar aholining uylarida oʻtkazilgan. 1990-yillarda shahardagi ruslar mahalliy hokimiyatdan ibodatxona uchun yer ajratishni soʻrab murojaat qilganlar.
1990-yilda Avliyo Nikolay cherkovining (Kogon shahri) bosh ruhoniysi Vyacheslav Chechenov Urganchdagi cherkov tashkilotiga ruhoniy etib tayinlanadi, keyinroq esa Muqaddas Sergey Radonej cherkovi (Navoiy) bosh ruhoniysi Leonid Kozin ushbu cherkov tashkilotida xizmat qilgan.
2000-yillarning boshidan 2007-yilgacha Avliyo Nikolay cherkovining ruhoniysi Sergiy Zavorotnev Urganchdagi cherkov tashkilotida faoliyat olib borgan. 2007-yilda iyeromonax Nektariy (Blinov) ibodataxonaning bosh ruhoniysi boʻlgan.
2008-yilda ibodatxonaning yangi binosi poydevoriga birinchi tosh qoʻyilgan. 2012-yil 3-aprelda ruhoniy Mark Matizov ibodatxonaning bosh ruhoniysi etib tayinlanadi. Ibodatxonaning yangi binosi 2014-yilda qurib bitkazilgan va hozirda ichki qismini bezatish ishlari olib borilmoqda. Ibodatxona yaqinida esa obodonlashtirish ishlari olib borilmoqda. Hozirgi Xorazm hududida hech qachon ibodatxona boʻlmagan. Yangi ibodatxona noyob loyiha (qadimgi rus cherkov me'morchiligi) asosida qurilgan boʻlib, vokzal yonida xoch shaklidagi ikki qavatli bino koʻrinishida barpo qilingan.
Muqaddas bayrami: 19-may
Foto
Manbalar
Urganch
Rus pravoslav cherkovi |
982,686 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Maui%20Land%20%26%20Pineapple%20kompaniyasi | Maui Land & Pineapple kompaniyasi | Maui Land & Pineapple Company, Inc. ( ML&P, NYSE ) 1909 yilda tashkil etilgan va Kapalua, Gavayi, Qo'shma Shtatlarda joylashgan er xo'jaligi va operatsion kompaniya. U taxminan Maui orolida. U uy-joy, kurort, tijorat va sanoat ko'chmas mulklarini ishlab chiqadi, sotadi va boshqaradi; va Kapalua Resortda chakana savdo, golf va kommunal xizmatlar bilan shug'ullanadi. ML&P Maui Land & Pineapple kompaniyasi uchta operatsion segmentga tuzilgan, ammo 2009 yil oxirida (ananas biznesining yopilishi bilan) ikkitaga qayta tashkil etilgan.
Maui Land & Pineapple kompaniyasi uchta operatsion segmentga tuzilgan, ammo 2009 yil oxirida (ananas biznesining yopilishi bilan) ikkitaga qayta tashkil etilgan. Dam olish maskani segmenti golf va dam olish maskanlari hKapalua Land Company, Ltd. (KLC) maydondagi Kapalua kurortini boshqaradi. , kurortda ko'chmas mulkni ishlab chiqish va sotish bilan birga. ( ML&P, NYSE ) 1909 yilda tashkil etilgan va Kapalua, Gavayi, Qo'shma Shtatlarda joylashgan er xo'jaligi va operatsion kompaniya. U taxminan Maui orolida.
909 yilda tashkil etilgan va Kapalua, Gavayi, Qo'shma Shtatlarda joylashgan er xo'jaligi va operatsion kompaniya. U taxminan Maui orolida.KLC 1975 yilda tashkil etilgan bo'lib, 800 dan ortiq turar-joylar, uy-joylar va kondominiumlar, golf maydonlari, tennis kortlari, kurort, chakana savdo va savdo do'konlaridan iborat kurort xoldinglarini boshqaradi. Kapalua Resort har yili yanvar oyida
Ananas ishlab chiqarish |
982,689 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Ayronko%CA%BBl%20mahallasi | Ayronkoʻl mahallasi | Ayronkoʻl mahallasi Xorazm viloyati Qoʻshkoʻpir tumanidagi mahallalardan biri hisoblanadi. Mahalla tumandagi tarixiy mahallalar sirasiga kiradi. Rivoyatlarga koʻra qadimda bu yerda bir odam qushini yoʻqotadi va hayron boʻlib qoladi. Vaqt oʻtishi bilan bu yerlarga Hayronkoʻl deb nom beradilar. Biroq nom Xorazm shevasiga moslashtirilib Ayronkoʻl deb atala boshlanadi. Chunki Xorazm shevasida ayrim soʻzlarda boshidagi harflarni tushib qoldirgan holda talaffus qilinadi. Bunday nomdagi mahallalar Xorazmdan tashqari Andijon, Qashqadaryo viloyatlarida ham uchraydi. Andijon viloyati Oltinkoʻl tumanidagi mahallaning toponomikasi shunday izohlanadi: "Oʻzbek xalqi tarkibidagi urugʻlardan birining nomidan olingan. Tilshunoslar fikricha, -chi affiksi maʼnosiga koʻra, toponimikada -lik affiksiga yaqin: ayronchi – ayronli(k), fargʻonachi – fargʻonalik va hokazo. Bundan tashqari Buxoro viloyatida ham shu nomli qishloqlar bor. Qahqadaryo viloyatidagi Koson va Kitob tumanlaridagi qishloqlarning nomi bu yerda qadimda shu nomdagi urugʻ nomidan olindan deyiladi. MAzkur toponim respublikaning turli xil viloyatlarida uchratish mumkin. T.Nafasov Qashqadaryo viloyatidagi Koson va Kitob tumanlaridagi bu toponimni oʻzbek xalqi tarkibidagi urugʻlardan olingan deya talqin qiladi. Bu urugʻning nomi ayronchi. Atama tarkibidagi ayron+chi yani ayron – qush turi va chi qoʻshimcha. Chi qoʻshimchasi shu yerlik degan maʼnoni anglatadi. Boshqa tadqiqotchilarning fikriga koʻra ayronchi – ayron qushini totem deb biluvchi insonlar jamoasiga aytiladi deyiladi.
Yangiliklar
Xorazm viloyati Xalq deputatlari Qoʻshkoʻpir tumani Kengashining 2014-yil 8-avgustdagi 24-107 sonli „QOʻSHKOʻPIR TUMANIDAGI AHOLI PUNKTLARINING TARKIBIY QISMLARIGA NOM BERISH VA QAYTA NOMLASH TOʻGʻRISIDA“gi qaroriga muvofiq Qoʻshkoʻpir tumani, dagi geografik obyektlarni inventarizatsiyadan oʻtkazish natijalari asosida ularni nomlash va qayta nomlash boʻyicha takliflar roʻyhatiga kiritildi.
Besh tashabbus olimpiadasi doirasidagi streetball boʻyicha qizlar oʻrtasidagi musobaqaning respublika bosqichiga mamlakatimizning 14 ta hududidan 210 nafar, Toshkent shahri mezbonlik qilgan yigitlar oʻrtasidagi bellashuvga 245 nafar mahalla yoshlari yetib keldi. Bu musobaqa doirasida Xorazm viloyati Qoʻshkoʻpi tumanining Ayronkoʻl mahallasining qizlari ham faol qatnashdi va respublika bosqichigacha yetib bordi
Manbalar |
982,690 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Shayx%20Ibrohim%20masjidi | Shayx Ibrohim masjidi | Shayx Ibrohim masjidi () – XV asrga oid tarixiy masjid, Icheri-sheherning bir qismi boʻlib, Ozarbayjonning Boku shahri, A. Zeynalli koʻchasida joylashgan.
Tarixi
Bino fasadidagi yozuvda masjid qurilishi uchun buyurtma bergan Hoji Amirshoh ibn Yoqub nomi qayd etilgan. Boshqa bir yozuvda esa masjidni Ogʻa Gʻafar Hoji Murod oʻgʻli taʼmirlagani koʻrsatilgan. Asosiy yozuvlardan maʼlum boʻlishicha, masjid 1415—1416-yillarda (hijriy 838-yil), Sulton Shayx Ibrohim davrida qurilgan. Shu sababli mahalliy aholi tomonidan ushbu yodgorlikka Shayx Ibrohim nomi berilgan.
Arxitekturaviy xususiyatlari
Masjid toʻrtburchak shaklida qurilgan boʻlib, binoning yuqori qismi tosh gumbaz bilan qoplangan. XIX asrda masjidning fasad devori yuzasi uchta toʻrtburchak ramkaga boʻlingan. Bu bilan bino Yevropa meʼmorchilik maktabi namunalariga oʻxshab ketadi. Har bir ramka ichida derazalar oʻrnatilgan boʻlib, ular yoriqlar bilan yakunlanadi. Kirish qismi portal shaklida. Masjid qurilishida meʼmorchilikning milliy-madaniy mazmun saqlanib qolingan boʻlib, aynan shuning uchun ham ushbu yodgorlik milliy hamda yevropacha naqshlar birlashgan meʼmorchilikning yorqin namunalaridan biri hisoblanadi.
Yana qarang
Jin masjidi
Juma masjidi
Manbalar
Bokudagi masjidlar
Ozarbayjon meʼmoriy yodgorliklari
Ozarbayjondagi masjidlar
Masjidlar |
982,695 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Do%E2%80%98rman%20mahallasi | Do‘rman mahallasi | Doʻrman mahallasi – Xorazm viloyati Xonqa tumanidagi mahallalardan biri. Bunday turdagi nom koʻpgina hududlarda uchraydi. Z.Doʻsimovning takidlashicha Zarafshon vohasi, Xorazm, Surxondaryo, Toshkent viloyati, Tojikiston va shimoliy Afgʻonistonda yashagan oʻzbek urugʻlaridan biri hisoblanadi deydi. XVI-XVII asrlarda Dashti Qipchoq hududiga Doʻrman urugʻi koʻchib kelgan. Doʻrmon moʻgʻulcha toʻrt degan maʼnoni anglatadi. Bundan tashqari, Doʻrmanlar Zarafshon vodiysi, Surxondaryo va Toshkent vohalarida yashagan. Doʻrmon qabilasining Qoʻyli, Uvoq, Uch rugʻ, Koʻkchelak, Sakson, Noʻgʻoy, Gurdak, Oytamgʻali kabi urugʻlari boʻlgan. Bu qishloqlar nomi Doʻrman va Doʻrmon shakllarida talaffuz qilinadi. Shu bilan birgalikda Samarqand viloyatidagi ayrim tumanlarda bunday turdagi atama bilan ataluvchi mahalla va qishloqlarni uchratishimiz mumkin. Rashididdin Fazlullohning „Jomi at-tavorix“ kitobida (XIV asr) doʻrmonlar (baarin) qabilasi bilan yaqinligini qayd qilib, ikkalasi bir oʻzakdan kelib chiqqan, deydi. U „Jomi at-tavorix“ kitobini yozishda 1286-yili Xitoydan Eronga kelgan Poʻlod Chjen-syan (ushbu amir Doʻrmon urugʻidan boʻlgan) ning hikoyalaridan keng foydalangan. Abulgʻozi Bahodirxonning yozishicha doʻrmanlar moʻgʻullarning Bichinkayon nomli podshoning toʻrtta oʻgʻlidan tarqalgan. Bichinkayon vafot etadi va taxtni kichik oʻgʻliga topshiradi. Biroq akalari uning podsholigini tan olmaydi. Xalq aka-ukalarning soʻzlariga quloq solmaydi. Keyinchlik ular boshqa yurtlarga koʻchib ketadilar va ularga doʻrmon deb nom qoʻyadilar. Hofiz Tanish Buxoriyning „Sharafnomayi shohiy“ asarida yozilishicha, toʻrtta yosh yigit boshqa viloyatga borib yashash uchun daryodan oʻtib istiqomat qilganlar. Moʻgʻullar toʻrtni „doʻrmon“ deydilar. Ana shu toʻrt yigitdan tarqalgan odamlarni doʻrmonlar deb atay boshlaganlar. Oʻzbek ensiklopediyasida doʻrmon XV-XVI asrlarda Dashti Qipchoqdan kelgan oʻzbek qabilalaridan biri deyiladi. J.Shomurodovning (1967-yil tugʻilgan) aytishiga koʻra, bu yerda Doʻrmonlarning Oʻrjaqlar, Xalachilar, Bektoʻbi, Navandaki urugʻlari yashashadi. Xalaji (xalach, kalach)lar qadimgi turkiy qabilalardan boʻlib, ular Qarluqlar bilan (balki ulardan ham oldinroq) Amudaryoning janubidagi mamlakatlar – Tohariston, Seiston va ularga chegaradosh viloyatlarga taxminan VI asrlarda koʻchib kelib joylashgan. Keyinchalik ular mahalliy xalq tarkibiga singib ketgan. Xalachlar afgʻonlarning Gilzoyi qabilasining shakllanishida katta oʻrin tutganlar.
Manbalar |
982,697 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Shahbulag%20masjidi | Shahbulag masjidi | Shahbulag masjidi (, 1751–1752) – Ozarbayjonning Agdam viloyati Shohbuloq hududida joylashgan tarixiy va meʼmoriy yodgorlik. Masjid Panah Alixon buyrugʻi bilan 1751–1752-yillarda qurilgan.
Tuzilishi
Shahbulag masjidi butunlay mahalliy ohaktoshdan qurilgan boʻlib, uchta ustunli balkon va ibodatxonadan iborat. Balkonlar bir juft tosh ustunlar bilan mustahkamlangan. Ibodatxona toʻrtburchak boʻlganligi uchun shifti ichki tomondan gumbaz shakliga ega boʻlib, tashqi tomondan tomga yangi qoplama materiallari qoʻshilgan holda ikki qiyalikdan iborat. Bu yomgʻir suvlarining toʻgʻridan-toʻgʻri oqimi uchun qulay sharoitlar yaratish uchun yaratilgan.
Masjid devorining umumiy qalinligi bir metrga yetadi. Masjidning reja oʻlchamlari 9,38x7,18 metr. Masjid qiya yerga qurilgani uchun uning orqa tarafidan tomgacha boʻlgan masofasi 4,37 metr, old tarafida esa 5,40 metrgacha.
Shahbulag masjidi meʼmoriy jihatdan sodda boʻlishiga qaramay, u Qorabogʻdagi koʻplab masjidlarda koʻrilgan meʼmor Karbalayi Safixon Qorabogʻiy ijodining namunasidir.
Agʻdamning Papravənd qishlogʻidagi masjidda Shohbulogʻ masjidining meʼmoriy gʻoyasi davom etmoqda.
Yana qarang
Shahbulag qalʼasi
Manbalar
Ozarbayjondagi masjidlar
Islom arxitekturasi
Ozarbayjon meʼmoriy yodgorliklari |
982,699 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Norboy%20Ishmuratov | Norboy Ishmuratov | Norboy Ishmuratov (1930-yil, Toʻrtkoʻl tumani, Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi, Oʻzbekiston SSR — 1990-yil, Toʻrtkoʻl tumani, Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi, Oʻzbekiston SSR) — sovet jamoat, davlat va siyosat arbobi, Sotsialistik Mehnat Qahramoni. Oʻzbekiston SSR Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi Toʻrtkoʻl tumani „Kommunizm“ kolxozi raisi.
Biografiyasi
Norboy Ishmuratov 1930-yilda Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi Toʻrtkoʻl tumanida tugʻilgan. 1953-yilda KPSS aʼzoligiga qabul qilingan.
1948-yildan jamoat, ijtimoiy va siyosat ishlarida faoliyat yuritb kelgan.
Nukus pedagogika institutini tamomlab, 1948-yilda agronom, 1951-yildan Toʻrtkoʻl tumanida maktab oʻqituvchisi boʻlib ishlagan. 1954-yildan tuman partiya qoʻmitasida instruktor, 1962-yilda Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi Toʻrtkoʻl tumanidagi „Kommunizm“ kolxozi raisligiga saylangan.
Norboy Ishmuratov qisqa muddatda qoloq xoʻjalikni respublikada birinchi oʻringa olib chiqadi, Norboy Ishmuratov rahbarlik qilgan kolxoz qishloq xoʻjaligi mahsulotlari yetishtirish boʻyicha belgilangan reja koʻrsatkichlarini izchil bajarib, 8-besh yillikdagi ish natijalariga koʻra kolxoz raisi Norboy Ishmuratov Lenin ordeni bilan taqdirlangan.
SSSR Oliy Soveti Prezidiumining 1976-yil 25-dekabrdagi Farmoni bilan Butunittifoq sotsialistik musobaqasida erishilgan yuksak muvaffaqiyatlar, gʻalla yetishtirish va boshqa qishloq xoʻjaligi mahsulotlarini davlatga sotishni koʻpaytirish boʻyicha rejalar va sotsialistik majburiyatlarni bajarishda mehnat jasorati koʻrsatgani uchun Norboy Ishmuratovga Lenin ordeni, „Oʻroq va Bolgʻa“ oltin medali bilan Sotsialistik Mehnat Qahramoni unvoni berilgan.
SSSR Oliy Sovetining 8-chaqiriq deputati (1970—1974) etib saylangan. KPSS XXIII syezdi delegatlaridan biri boʻlgan.
Ikki marta Lenin ordeni (04.08.1971; 25.12.1976), uch marta Mehnat Qizil Bayroq ordeni (03.01.1965; 14.02.1975; 26.02.1981), medallar bilan taqdirlangan.
1990-yildan keyin vafot etgan.
Manbalar
Mehnat Qizil Bayroq ordeni sohiblari
Lenin ordeni sohiblari
Sotsialistik Mehnat Qahramonlari
Toʻrtkoʻl tumanida tugʻilganlar
Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar
Yashayotgan insonlar
1930-yilda tugʻilganlar |
982,701 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Chingiztepa | Chingiztepa | Chingiztepa – Xorazm viloyati Hazorasp shahri hududidan 18 km sharqda toshsoqa hududida joylashgan arxeologik yodgorlik. Chingiztepa majmuasi 3 ta arxeologik yodgorlikdan tashkil topgan.
Chingiztepa-1 – boshqa nomi Katta Chingiztepa. Yodgorlik konussimon shaklda qurilgan boʻlib, balandligi 18 metrni tashkil qiladi. Ayrim qismlaridagi balandligi 20 metrgacha boradi. Tepalikning asosi 60 metrni tashkil qiladi. Tepalikdan topilgan buyumlar miloddan avvalgi IV-II asrlarga borib taqaladi. Ayrim turdagi sopol buyumlar esa milodiy XII-XIII asrlarga oid. Topografik jihatdan Xumbuztepa yodgorligi bilan bogʻlangan.
Chingiztepa-2 – yaʼni kichik chingiztepa. Yodgorlik Chingiztepa-1 yodgorligidan 300 metr shimolda joylashgan boʻlib aylanasi 21 metr va balandligi 3.5 metrni tashkil qiladi. Chingiztepa-2 yodgorligidan topilgan buyumlar Chingizxtepa-1 yodgorligidan topilgan buyumlar bilan bir xildir.
Chingiztepa – katta Chingiztepadan 3 km janubi-gʻarbda joylashgan. Yodgorlik qoʻrgʻon shaklida boʻlib, diametri 30 metr va balandligi 3 metrni tashkil qiladi. Hamma yodgorliklar qum va tosh aralshmasidan bunyod etilgan boʻlib, mahalliy aholi orasida bu yodgorlikning paydo boʻlishi Chingizxon bilan bogʻliqligi aytiladi. Mahallaiy aholi Chingizxon oʻz qoʻshinining sonini bilish maqsadida ahr bir askarga kichik bir tosgni bir joyga tashlashni buyuradi va Chingiztepa tepaligi vujudga keladi deydilar. Shu tariqa tepalik 1220-1221 yillarda bunyod etilgan deyiladi.
Yaʼna bunday turdagi yodgorlik Surxandaryo viloyati Termiz tumanida ham boʻlib bu yerda Oʻzbek-Fransuz arxeologik ekspeditsiyasi 2023-yilning 4 sentabridan 15 oktabrigacha oʻtkazildi. Tadqiqotchilar Fransiyalik tarixchilar Seligent de Pontbreant, Per Relish, Aliver Bardolar.
Yangiliklar
Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining „MODDIY MADANIY MEROSNING KOʻCHMAS MULK OBYEKTLARI MILLIY ROʻYXATINI TASDIQLASH TOʻGʻRISIDA“gi 2019-yil 4-oktabrdai 846-son qaroriga muvofiq Chingiztepa yodgorligi moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritildi
Manbalar |
982,702 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Meshekliqal%CA%BCa | Meshekliqalʼa | Meshekliqal’a – Xorazm viloyatida joylashgan. Meshekliqal’ani dastlab 1939-yilda S. P. Tolstov tomonidan oʻrganilgan. Unda moʻgʻullarning 1221-yildagi istilosigacha yodgorlik karvonsaroy vazifasini bajargan va Xorazm arxeologik xaritasiga kiritilgan. Akademik yahyo Gʻulomov Meshekliqal’ani oʻrta asrlardagi Sandal raboti bilan bir deb aytadi. XX asrning 70-yillarida yodgorlik qoraqalpogʻistonlik arxeolog M.Mambetullayev tomonidan oʻrganiladi va XI-XII asrlarga oid madaniy qatlam toʻpishga muvaffaq boʻladi. Meshkliqal’a kvadrat shaklida qurilgan. Uning oʻlchamlari 60/60 metrni tashkil qiladi. Meshkliqal’aning ayrim qismlarida devorlar saqlanib qolgan. Saqlanib qolgan devorlarning balandligi 4 metrdan 8 metrgacha boradi. Sharqiy devorda darvoza oʻrni boʻlib bu yerdan aholi kirib chiqishda foydalangan. Qal’aning devorlari paxsa, guvala, hom gʻishtdan qurilgan. Meshekliqal’a 2004–2005-yillarda Xorazm Maʼmun akademiyasining arxeologi S. R. Baratov boshchiligida qayta oʻrganildi. Tadqiqot davomida qal’aning janbiy qismidaga bir nechta xoʻjalik xonadonlari aniqlandi. Xonadonlarning poydevorlari pishgan gʻishtdan qurilgan boʻlib, madaniy qatlamlardan topilgan buyumlar koʻzalar va boshqa nrsalar asosan XII-XII asrlarga taluqli ekanligi aniqlangan. C. R. Baratovning takidlashicha koʻplab sopol idishlarning topolishi va xonadonlarning joylashishidagi tartibsizlik, shu bilan birga Meshekliqal’aning janubiy qismidagi mustahkam rabotlarning borligi yodgorlik dastlab dehqonning qoʻrgʻoni va keyinchalik karvonsaroyga aylantirilganligini koʻrsatadi. Qadimgi Xorazm tarixi arxeologik adabiyotlarda ikki davrga ajratilgan. Birinchi davr arxiak davr deb ataladi miloddan avvalgi VII asrning oxiri – miloddan avvalgi IV asrni oʻz ichiga oladi. Bu davrning 2 bosqichi – ilk va soʻnggi bosqichlari aniqlangan. Birinchi bosqich ahamoniylar bosqinigacha boʻlgan davr boʻlib, miloddan avvalgi VII asr oxirlari va VI asrlarni oʻz ichiga oladi. Tadqiqotchilar bu davrni Meshekli, Quyisoy madaniyati, Koʻzaliqir , Xumbuztepa yodgorliklari topilmalari asosida oʻrganishgan. Soʻnggi bosqich ahamoniylar hukmronligi davri boʻlib, u Hazorasp, Qal’aliqir, Jingil’ji yodgorliklari asosida oʻrganganlar.
Yangiliklar
Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2014-yil 5-dekabrdagi 335-sonli "Tarixiy, baadiy yoki oʻzga madaniy qimmatligi tufayli garov va ipoteka qoʻllanilishi mumkin boʻlmagan obyektlar roʻyxatini tasdiqlash toʻgʻrisidagi qaroriga muvofiq Meshekliqal’a yodgorligi garov va ipoteka qoʻllanilishi mumkin boʻlmagan obyektlar sirasiga kiritildi.
Manbalar |
982,703 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Baba%20Kuhi%20Bakuvi%20masjidi | Baba Kuhi Bakuvi masjidi | Baba Kuhi Bakuvi masjidi () – Ozarbayjon poytaxti Bokuda joylashgan IX—X asrlarga oid eng qadimiy masjidlardan biri. Bino Icheri-sheherning tarixiy qismida, Qiz qal’asining shimolida joylashgan. Taxminlarga koʻra, masjid fors olimi va ilohiyotchisi Bobo Kuhi Bakuviga tegishli hisoblanadi.
Kashf etilishi
Baba Kuhi Bakuvi masjidi 1990—1993-yillarda Farhod Ibrohimov tomonidan olib borilgan arxeologik qazishmalar natijasida topilgan. Masjid mehrobidan kufiy yozuvida bitilgan „Kuch Allohnikidir“ degan arabcha yozuv topilgan. Bu bitikni epigrafist Meshadixonim Neymat oʻqigan. Yozuvning paleografik xususiyatlari tadqiqotchilarga yodgorlikni IX—X asrlarga tegishli deb hisoblash imkonini beradi.
1998-yilda olib borilgan kichik qazishma ishlari natijasida masjidning ikkita xonasi topilgan. Masjid qoʻshni xonalarni va lansetli arklarning ustunlarini oʻz ichiga olgan holda yagona majmua boʻlgan.
Galereya
Manbalar
Bokudagi masjidlar
Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda
Masjidlar
Ozarbayjondagi masjidlar |
982,709 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Netti%20Stivens | Netti Stivens | Articles with hCards
Netti Mariya Stivens (1861-yil 7-iyul - 1912-yil 4-may) - jinsiy xromosomalarni kashf qilgan amerikalik genetik olima. 1905-yilda, 1900-yilda Mendelning genetikaga oid maqolasi qayta kashf etilganidan ko'p o'tmay, u erkak un qurtlari ikkita turdagi biri katta xromosomali va ikkinchisi kichik xromosomali sperma hosil qilishini kuzatadi. Katta xromosomali spermatozoid tuxumlarni urug'lantirganda, ular urg'ochi avlodni, kichik xromosomali sperma tuxumni urug'lantirganda esa, erkak avlodni hosil qilganini kuzatgan. U o'rgangan jinsiy xromosomalar juftligi keyinchalik X va Y xromosomalari deb nomlana boshladi .
Hayotining boshlang'ich davri
Netti Mariya Stivens 1861-yil 7-iyulda Vermont shtatining Kavendish shahrida Julia (niyasi Adams) va Efraim Stivens oilasida tug‘ilgan. 1863-yilda, onasi vafotidan so'ng, otasi yana turmush quradi va oilasi bilan Massachusets shtatining Westford shahriga ko'chib o'tadi. Uning otasi duradgor bo'lib ishlagan va o'rta maktab orqali Netti va uning singlisi Emmaga kuchli ta'lim berish uchun yetarli pul ishlab topgan.
Ta'lim
O'qish davrida Stivens o'z sinfining eng yuqori darajasiga yaqin edi. U va uning singlisi Emma 1872-1883-yillarda Vestford akademiyasini tamomlagan 3 nafar ayoldan ikkitasi edi. 1880-yilda o'qishni tugatgandan so'ng, Stivens o'rta maktabda zoologiya, fiziologiya, matematika, ingliz va lotin tillaridan dars berish uchun Nyu-Xempshirning Livanga ko'chib o'tdi. Uch yildan so'ng u o'qishni davom ettirish uchun Vermontga qaytib keldi. Stivens o'z ta'limini Westfield Normal School (hozirgi Westfield State University ) da davom ettirdi. U to'rt yillik kursni ikki yilda tugatdi va sinfida eng yuqori ball bilan tamomladi. 1896-yilda fanlar bo'yicha qo'shimcha ta'lim olish uchun Stivens yangi tashkil etilgan Stenford universitetiga o'qishga kirdi va u yerda 1899-yilda bakalavr darajasini va 1900-yilda biologiya bo'yicha magistr darajasini oldi. U Oliver Peebles Jenkins va uning sobiq shogirdi va assistent professori Frenk Meys Makfarland ostida fiziologiya bo'yicha bir yillik aspirantura ishini tugatgandan so'ng gistologiyaga tobora ko'proq e'tibor qaratdi.
Stenfordda fiziologiya va gistologiyani o'rgangach, Stivens sitologiya bo'yicha doktorlik dissertatsiyasini davom ettirish uchun Bryn Mawr kollejiga o'qishga kirdi. Doktorlik dissertatsiyasini ibtidoiy ko‘p hujayrali organizmlarda regeneratsiya, bir hujayrali organizmlarning tuzilishi, spermatozoid va tuxumlarning rivojlanishi, hasharotlarning jinsiy hujayralari, dengiz kirpi va qurtlarda hujayra bo‘linishi kabi mavzularga qaratdi. Brin Mavrda aspiranturada oʻqiyotganda Stivens Prezidentning Yevropalik stipendiati unvoniga sazovor boʻldi va bir yil (1901–02) Italiyaning Neapol shahridagi zoologik stansiyada va u yerda dengiz organizmlari bilan ishlagan va Vyurtsburg universiteti zoologiya institutida ishlagan. Qo'shma Shtatlarga qaytganda, uning Ph.D. maslahatchisi genetik Tomas Xant Morgan edi. Bundan tashqari, Stivensning tajribalariga 1891-yilda Kolumbiya universitetiga ko‘chib kelgan biologiya bo‘limining avvalgi mudiri Edmund Bexer Uilsonning ishi ham ta’sir ko‘rsatdi Stivens doktorlik dissertatsiyasini oldi. 1903-yilda Bryn Mawr shahridan bo'lib, bir yil davomida kollejda biologiya bo'yicha ilmiy xodim sifatida qoldi. U yerda yana bir yil eksperimental morfologiya bo'yicha ma'ruzachi sifatida ishladi va 1905-yildan to vafotigacha Bryn Mavrda eksperimental morfologiya bo'yicha hamkor sifatida ishladi. U uzoq vaqtdan beri izlagan lavozimni, Bryn Mawr kollejida tadqiqotchi professori sifatida, saraton kasalligi uning hayotiga zomin bo'lishidan oldin taklif qilishdi. U sog'lig'i yomonlashgani uchun taklifni qabul qila olmadi.
Doktorlik dissertatsiyasini Bryn Mawrdan olgach, Stivens 1904-1905-yillarda Vashingtondagi Karnegi institutida ilmiy yordamchi lavozimiga sazovor bo'ldi. Stivensning Karnegi Institutidagi doktorlikdan keyingi yili stipendiya yordamini talab qildi va Uilson ham, Morgan ham uning nomidan tavsiyalar yozdilar. U Mendel qonunlari bilan bog'liq bo'lgan irsiyat, xususan, jinsni aniqlash bo'yicha tadqiqotlarni moliyalashtirish uchun ariza topshirdi. Grant olgandan so'ng, u ikki jins o'rtasidagi xromosomalar to'plamidagi mumkin bo'lgan farqlarni o'rganish uchun shira jinsiy hujayralaridan foydalangan. 1905-yilda yozilgan bir maqola Stivensga ayol tomonidan yozilgan eng yaxshi ilmiy maqola uchun 1000 dollar mukofotini qo'lga kiritdi. Uning jinsni aniqlash bo'yicha asosiy ishi Vashingtondagi Karnegi instituti tomonidan "Spermatogenez bo'yicha tadqiqotlar" nomli ikki qismli monografiyada nashr etilgan bo'lib, u uning jinsni aniqlash va xromosoma irsiyatiga borgan sari istiqbolli yo'nalishini ta'kidlagan. 1908-yilda Stivens Kollej bitiruvchilari assotsiatsiyasidan, hozirda Amerika Universitet ayollari assotsiatsiyasidan Elis Friman Palmer stipendiyasini oldi. O'sha stipendiya yilida Stivens yana Neapol zoologiya stantsiyasida va Vyurtsburg universitetida tadqiqot olib bordi, bundan tashqari butun Yevropadagi laboratoriyalarga tashrif buyurdi.
Karyera
Stivens fanga qo'shgan hissasi uchun e'tirof etilgan birinchi amerikalik ayollardan biri edi. Tadqiqotlarining aksariyati Bryn Mawr kollejida yakunlangan. U erishgan eng yuqori unvon eksperimental morfologiya bo'yicha dotsent (1905–1912) edi. Bryn Mawrda u genetika, sitologiya va embriologiya sohalarini kengaytirdi.
Stivens universitetda mavqega ega bo'lmasa-da, u yetakchi dengiz stantsiyalari va laboratoriyalarida tadqiqot olib borish orqali o'zi uchun obro-e'tiborga ega bo'lgan. Uning 38 ta nashrdan iborat rekordi xromosoma irsiyatining paydo bo'lgan kontseptsiyalarini yanada rivojlantiruvchi bir qancha muhim hissalarni o'z ichiga oladi. Jinsiy hujayralar ustida tajriba o'tkazib, Stivens o'z ma'lumotlarini xromosomalar rivojlanish jarayonida jinsni aniqlashda rol o'ynaydi degan xulosaga keldi. Tadqiqotlari natijasida Stivens irsiyatning Mendel va xromosoma nazariyalari uchun muhim dalillar keltirdi.
Stivens hasharotlar xromosomalarining kuzatuvlaridan foydalangan holda, ba'zi turlarda xromosomalar jinslar o'rtasida farq qilishini va sperma shakllanishida xromosoma ajratish sodir bo'lganda, bu farq ayol va erkak naslining natijalariga olib kelishini aniqladi. Uning kashfiyoti xromosomalarning kuzatilishi mumkin bo'lgan farqlarini fenotip yoki jismoniy xususiyatlarda (ya'ni, individning erkak yoki ayol bo'lishi) kuzatiladigan farqi bilan bog'lashi mumkin bo'lgan birinchi marta edi. Bu asar 1905-yilda nashr etilgan. Uning davom etgan tajribalarida bir qator hasharotlardan foydalangan. U hozirda ovqat qurti Tenebriodagi Y xromosomasi sifatida tanilgan kichik xromosomani aniqladi. U jinsning xromosoma asosi erkak tomonidan olib boriladigan kichik Y xromosomaga bog'liq degan xulosaga keldi. Kichik xromosomani tashuvchi sperma tomonidan urug'lantirilgan tuxum erkakka, kattaroq xromosomaga ega bo'lgan sperma tomonidan urug'lantirilgan tuxum esa ayolga aylanadi. Tuxum to'qimasini va shira, un qurtlari, qo'ng'izlar va pashshalardagi urug'lanish jarayonini o'rganar ekan, Stivens kichik-katta juftliklarda (hozir XY xromosoma juftlari deb nomlanadi) mavjud bo'lgan xromosomalar borligini va u juftlashtirilmagan XO xromosomalarini ham ko'rdi. Hermann Xenking avvalroq qo'ng'iz xromosomalarini o'rgangan va endi X deb ataladigan xromosomani payqagan edi, lekin hozir Y deb ataladigan kichik xromosomani topa olmadi. Stivens Klarens Ervin Makklungning X xromosomasi jinsni belgilaydi, degan oldingi fikri noto'g'ri ekanligini va bu jinsiy aloqa ekanligini tushundi. Aniqlanishi, aslida, kichik (Y) xromosomaning mavjudligi yoki yo'qligi bilan bog'liq. Stivens X yoki Y xromosomalarini nomlamadi. Ularning hozirgi nomlari keyinroq paydo bo'ldi. Edmund Uilson Stivensning tadqiqotlari bilan bir vaqtda spermatogenez preparatlari ustida ishlagan. U faqat urug' hujayralar ustida sitologik tekshiruv o'tkazdi, ya'ni u o'z tadqiqotlarida ayol jinsiy hujayralarini (tuxumlarni) emas, balki faqat erkak jinsiy hujayralarini (sperma) tekshirdi. Uning maqolasida tuxum uning bo'yash protseduralari uchun juda yog'li ekanligi aytilgan. Stivensning kashfiyotlari tasvirlangan maqolalarni o'qib chiqqach, Uilson o'zining asl maqolasini qayta nashr etdi va izohda Stivensni jinsiy xromosomalarni topgani uchun tan oldi.
1905-06-yillardagi nashrlaridan keyin Bryn Mawrda Stivens laboratoriyada Drosophila melanogaster meva pashshalarini ko'paytirdi va o'rgandi. Morgan ularni o'zining namunaviy organizmi sifatida qabul qilgunga qadar u ular bilan bir necha yil davomida tadqiqot mavzusi sifatida ishladi.
Jinsni aniqlash
Stivens va Uilson ikkalasi ham xromosoma jinsini aniqlash ustida ishlagan bo'lsa-da, ko'plab mualliflar kashfiyot uchun yolg'iz Uilsonni hisoblashgan. Bundan tashqari, Tomas Xant Morgan jinsiy xromosomalarni kashf etgani uchun hisoblangan, garchi bu sitologik kashfiyotlar paytida u Uilson va Stivensning talqinlariga qarshi chiqqan. Morganning tan olinishi qisman meva pashshalarining oq mutant genining jinsiy aloqasi bo'yicha ishidan kelib chiqdi va ayniqsa 1933-yilda Nobel mukofoti bilan taqdirlandi. Stivens kashfiyotidan so'ng darhol tan olinmadi. Misol uchun, Morgan va Uilson 1906-yilda jinsni aniqlash bo'yicha o'z nazariyalarini taqdim etish uchun konferentsiyada nutq so'zlash uchun taklif qilingan, ammo Stivens nutqqa taklif qilinmagan.
Netti Stivensning o'limidan so'ng, Tomas Xant Morgan Science jurnali uchun keng qamrovli nekroloq yozdi. Ushbu maqolada Morgan "muhim kashfiyotda ulushi borligini" aytdi. U nekroloqda ushbu ishning oqibatlarini batafsil tasvirlab berishni davom ettirdi. Biroq, Morgan shuningdek, MakKlungning jinsiy xromosomalar haqidagi gipotezasini tasdiqlaganini taʼkidladi, chunki u uning kattaroq (X) xromosoma haqidagi asosiy daʼvosini haqiqatda inkor etganida. aniqlangan jins Morgan Uilsonning parallel, ammo unchalik toʻliq va ishonarli boʻlmagan tadqiqotlarini Stivens bilan “qoʻshma kashfiyot” sifatida tan oldi. Ammo Uilson keyingi izohida bu kashfiyotni oʻzi qilganini aytdi . Bundan tashqari, Morganning ta'kidlashicha, Stivens "ba'zida kengroq ko'rish uchun kashfiyot haqiqatidan foydalanadigan bunday ilhomga muhtoj bo'lib ko'rinardi. Ko'rinishidan, Morgan ko'pincha ilmiy muloqotdan chetlashtirilganligini, masalan, Uilson bilan jinsiy xromosomalar nazariyasini ochib bergan yig'ilishlarda nutqqa taklif qilinmaganini unutgan. 1915-yilda nashr etilgan "Genetika mexanizmi" darsligida u jinsiy xromosomalarning kashfiyoti bilan na Stivensni, na Uilsonni hurmat qilmagan. U Stivensning natijalarini uning ismini keltirmasdan tasvirlagan bo'limdan oldingi bobda oq genning jinsiy aloqasini tasvirlab berdi, bu uning laboratoriyasida jinsiy aloqa tahlili jinsni aniqlashni tushunish kerak bo'lgan asos ekanligini anglatadi. Oldingi tavsiya xatida u shunday deb yozgan edi: "So'nggi o'n ikki yil davomida men ega bo'lgan aspirantlar orasida Miss Stivens kabi tadqiqotda qobiliyatli va mustaqil bo'lgan hech kim yo'q edi".
O'lim
50 yoshida va doktorlik dissertatsiyasini tamomlagandan atigi 9 yil o'tgach, Stivens 1912-yil 4-mayda Baltimorda, Merilend shtatida ko'krak bezi saratonidan vafot etdi. Uning karyerasi qisqa edi, lekin u 40 ga yaqin maqola chop etdi. U hech qachon turmushga chiqmagan va farzand ko'rmagan. U Massachusets shtatidagi Vestford qabristoniga otasi Efraim va singlisi Emma qabrlari yoniga dafn qilindi.
Iqtibos
Meros
1994-yilda Stivens Milliy ayollar shon-shuhrat zaliga kiritildi.
2016-yil 7-iyul kuni Google oʻzining 155 yoshini nishonlash uchun Stivensning XY xromosomalarini mikroskop orqali koʻrib chiqayotgani aks etgan dudl yaratdi.
2017-yil 5-may kuni Vestfild shtat universiteti doktor Netti Mariya Stivens ilmiy va innovatsiyalar markazi nomini berish marosimi orqali Stivensni sharafladi. Markaz universitetning hamshiralik ishi va ittifoqdosh sog'liqni saqlash, kimyo va fizika fanlari, biologiya, atrof-muhit fanlari bo'yicha STEM bilan bog'liq bo'lgan daraja dasturlari va yaqinda ishga tushiriladigan shifokor yordamchisi bo'yicha magistrlik dasturiga asoslangan.
Shuningdek qarang
Fandagi ayollar xronologiyasi
Manbalar
Qo'shimcha o'qish
Tashqi havolalar
Netti Stivensning tarjimai holi
Netti Stivens uchun Google Doodle
8-qism: Babes of Science podkastlaridan Netti Stivens
Works by Nettie Maria Stevens
Works by or about Nettie Stevens
https://www.nature.com/scitable/topicpage/nettie-stevens-a-discoverer-of-sex-chromosomes-6580266/
1912-yilda vafot etganlar
1861-yilda tugʻilganlar |
982,714 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Ongarbay%20Qurboniyozov | Ongarbay Qurboniyozov | Ongarbay Qurboniyozov (1928-yil, Qoraqalpoq avtonom viloyati) — sovet jamoat, davlat va siyosat arbobi, Sotsialistik Mehnat Qahramoni. O‘zbekiston SSR Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi Qo‘ng‘irot tumanidagi Chapayev nomidagi sovxoz direktori.
Biografiyasi
Ongarbay Qurboniyozov 1928-yilda Qoraqalpoq avtonom viloyatida tugʻilgan. Millati qoraqalpoq. KPSS aʼzosi.
1944-yildan jamoat, ijtimoiy va siyosat ishlarda. Mehnat faoliyatini 1944-yilda qishloq o‘qituvchisi sifatida boshlagan. Samarqand qishloq xo‘jalik institutini tamomlagach, Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi Qo‘ng‘irot tumanidagi Sverdlov nomidagi sovxozda agronom, so‘ngra boshqaruvchi, partiya qo‘mitasi kotibi, Xoʻjayli tumanidagi Sverdlov nomidagi sovxozda bosh agronom bo‘lib ishlagan. 1965-yilda Qo‘ng‘irot tumanidagi Chapayev nomidagi sholichilik sovxoziga rahbarlik qilgan Ongarbay Qurboniyozov 8-besh yillikdagi (1966—1970) faoliyati natijalariga ko‘ra Hurmat Belgisi ordeni bilan taqdirlangan. 9-besh yillikda (1971—1975) sovxoz ishchilari Qo'ng'irot tumanida oq bugʻdoydan eng yuqori hosil olishgan. Natijada yetakchi brigadir Ubbiniyoz Bekniyozov Sotsialistik Mehnat Qahramoni unvoniga sazovor boʻlgan (14.12.1972), sovxoz direktori Ongarbay Qurboniyozov Mehnat Qizil Bayroq ordeni bilan, keyinroq esa 1976-yilda Lenin ordeni bilan taqdirlangan. 10-besh yillikning keyingi yillarida (1976—1980) Chapayev nomidagi sovxoz sholikorlari Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi xoʻjaliklari orasida peshqadam boʻlishgan va 1980-yildagi Oʻzbekiston SSRda rekord darajadagi hosil olishga salmoqli hissa qoʻshganlar.
SSSR Oliy Soveti Prezidiumining 1981-yil 26-fevraldagi farmoni bilan 1980-yilda rekord darajadagi 6 million 237 ming tonna paxta, g‘alla va boshqa qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini yetishtirish va davlatga sotishda erishilgan ulkan muvaffaqiyatlar uchun Qurboniyozov Ongarbayga Lenin ordeni hamda O‘roq va Bolg‘a oltin medali, Sotsialistik Mehnat Qahramoni unvoni berilgan.
SSSR Oliy Sovetining 11-chaqiriq (1984—1989) va Oʻzbekiston SSR Oliy Sovetining 9 va 10-chaqiriqlari (1975—1985) deputati etib saylangan, Oʻzbekiston Kommunistik partiyasi Qoraqalpoq viloyati qoʻmitasi deputati boʻlgan. KPSS XXV syezdi delegati.
Ikki marta Lenin ordeni (25.12.1976; 26.02.1981), Mehnat Qizil Bayroq ordeni (12.10.1973), Hurmat Belgisi ordeni (04.08.1971), medallar, shu jumladan, „Mehnatda oʻrnak koʻrsatganlik uchun“ medali (23.01.1966) bilan taqdirlangan.
1990-yildan keyin vafot etgan.
Manbalar
Hurmat Belgisi ordeni sohiblari
Mehnat Qizil Bayroq ordeni sohiblari
Lenin ordeni sohiblari
Sotsialistik Mehnat Qahramonlari
Qoraqalpogʻistonda tugʻilganlar
Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar
1928-yilda tugʻilganlar |
982,721 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Vodka%20Cruiser | Vodka Cruiser | Vodka Cruiser – yorqin rangli aroq asosidagi alkogolli ichimlik boʻlib, alkogol miqdori 5% ni tashkil qiladi. Baʼzan alkopop sifatida taʼriflangan bu oldindan aralashtirilgan ichimlik oʻn yetti xil taʼmlarda, jumladan guava, limon, ohak, ehtiros mevasi, ananas, malina va joylashuvga qarab boshqa lazzatlarda mavjud. Mahsulot Yangi Zelandiyadan keladi va Asahi Premium Beverages tomonidan ishlab chiqariladi, ilgari Independent Liquor nomi bilan tanilgan.
Manbalar
Spirtli ichimliklar
Alkogolli ichimliklar
Aroq bilan kokteyllar |
982,724 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Chin%20masjidi | Chin masjidi | Chin masjidi () – XIV asrga oid tarixiy masjid. Ozarbayjonning Boku shahrida, Shirvonshohlar saroyi yaqinida, Icheri-sheherning bir qismi hisoblanuvchi Kichik Gala koʻchasida joylashgan. Bino Ozarbayjon Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2001-yil 2-avgustdagi 132-son qarori bilan milliy meʼmoriy yodgorlik sifatida roʻyxatga olingan.
Tarixi
Masjid fasadidagi kirish eshigi tepasida joylashgan epigrafik yozuvga koʻra, bino 1375-yilda (hijriy 777) qurilgan. Shuningdek, masjid Fazlulloh Imom ibn Usmon Shirvoniy vasiyatiga koʻra qurilgani ham taʼkidlab oʻtilgan. Shu sababga koʻra ham masjid baʼzan ushbu shaxs nomi bilan ham ataladi.
Fasaddagi boshqa epigrafik yozuvlardan maʼlum boʻlishicha, yodgorlik 1772–1773-yillarda (hijriy 1186-yil) Mas’ud Ali tomonidan restavratsiya qilingan.
2012-yilda Icheri-sheher Davlat tarixiy-arxitektura qoʻriqxonasi tomonidan muzeyda katta taʼmirlash va tiklash ishlari olib borilgan.
Arxitekturaviy xususiyatlari
Masjid interyerining janubiy qismi devoridagi toʻrtburchak shaklda boʻlib, yonlari hoshiyalangan stalaktik mehrob Shirvon-Absheron meʼmorchilik maktabi asosida yaratilgan, qirralarida kichik boʻshliqlar mavjud.
Masjidning asosiy jabhasi assimetrik shaklda boʻlib, binoning kirish yaʼni portal qismi klassik usulda yaratilgan.
Portalning aniq profillangan toʻrtburchak shakldagi ramkasi, profilli boʻshligʻi va arabcha epigrafik sarlavhasi klassik uslubda ishlangan. Shaharning oʻrta asrlardagi sharqiy uslubda yaratilgan portallari orasida ushbu masjidning kirish qismi klassik usulda ishlangan oʻziga xos portallardan biri hisoblanadi.
Ekspozitsiya
Masjidda qadimiy tangalar ham saqlanadi, shuningdek, ularning oʻziga xos alohida koʻrgazmasi ham mavjud. Muzeyning asosiy ekspozitsiyasi Ozarbayjonda pul muomalasi boshlanganidan buyon turli davrlarda mavjud boʻlgan Sosoniylar, Safaviylar, Shirvonshohlar va boshqa davrlarga oid pul birliklari, tangalar va boshqa qiziqarli qadimiy eksponatlar hisoblanadi. Koʻrgazmalar alohida davrlarga boʻlingan va turli vitrinalarga guruhlangan. Davrning umumiy xususiyatlari, oʻziga xos xususiyatlari, turlari va oʻsha davrdagi valyuta birliklarining joylashuvi haqidagi maʼlumotlar vitrinalardan tashqaridagi alohida doskalarga oylashtirilgan.
Galereya
Yana qarang
Eski shahar
Manbalar
Bokudagi masjidlar
Ozarbayjon meʼmoriy yodgorliklari
Ozarbayjondagi masjidlar
Masjidlar |
982,727 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Chuxur%20mahalla%20masjidi | Chuxur mahalla masjidi | Chuxur Mahalla masjidi (), shuningdek, Shefa Ojagi nomi bilan ataluvchi Ozarbayjonning Shusha shahrida joylashgan masjid. 1992-yil 8-mayda Shusha bosib olinganidan keyin, 2020-yilgi Togʻli Qorabogʻdagi qurolli toʻqnashuvda shahar qaytarib olinmagunga qadar, arman qoʻshinlari nazorati ostida boʻlgan.
Chuxur Mahalla masjidi Shusha shahrining sharqiy qismida, Chuxur mahallasidagi N. B. Vazirov koʻchasi, 9-quyi mahallasida joylashgan. Chuxur mahalla masjidi XIX asr oxirida Shushada mavjud boʻlgan oʻn yettita masjiddan biri boʻlgan. Chuxur Mahalla masjidining ikkita minorasi boʻlgan.
Shusha shahriga 1750-yillarda asos solingan boʻlib, Chuxur mahallasi Shusha qalʼasi devorlari qurilishi nihoyasiga yetmasidanoq aholi punktiga ega boʻlgan. Yaqin atrofdagi Chuxur Gala mahallani Shushaning mashhur mineral suvi bilan taʼminlagan. Chuxur Mahalla masjidi Shusha davlat tarixiy-arxitektura qoʻriqxonasining eng qimmatli yodgorliklaridan biri boʻlgan.
Yana qarang
Yuxari Govhar ogʻa masjidi
Ashagi Govhar Ogʻa masjidi
Soatli masjidi
Seyidli masjidi
Xoja Marjonli masjidi
Guyulug masjidi
Taza Mahalla masjidi
Manbalar
Havolalar
Qorabogʻ yodgorliklari
Articles with permanently dead external links
Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda
Masjidlar
Shushadagi masjidlar |
982,734 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Qarg%CA%BBabazar%20masjidi | Qargʻabazar masjidi | Gargabozor masjidi () – Ozarbayjonning qadimiy masjidlaridan biri. Bino Ozarbayjonning Fuzuliy tumanidagi Qargʻabazar qishlogʻida joylashgan boʻlib, Gʻiyos ad-Din masjidi nomi bilan ham tanilgan. Safaviylar sulolasi davriga oid bu masjid 1682-yilda qurilgan.
Tarixi
Masjidning kirish eshigida „Bu masjidni Alloh taoloning halol bandasi Hoji Gʻiyosiddin hijriy 1095-yilda qurdirgan“ (1683—1684-yillar Grigoriy taqvimi) degan yozuv mavjud. Hoji Gʻiyos ad-Din masjidining balkoni yoʻq, binoda faqatgina 1 ta zal mavjud boʻlib, mahalliy qurilish materiallaridan (asosan, tosh) qurilgan. Masjid tomi ark shaklida. Binoning kirish eshigidan boshqa hech bir qismida hech qanday yogʻochdan foydalanilmagan. Masjid qishloq markazida joylashgan qoyali tepalikda qurilgan. Oʻsha yili qurilgan karvonsaroy esa qishloqning janubiy qismida joylashgan.
Karvonsaroy va masjidning meʼmoriy tahliliga koʻra, ularning ikkalasi ham bir meʼmor tomonidan qurilgan.
Manbalar
Ozarbayjondagi masjidlar
Ozarbayjon meʼmoriy yodgorliklari
Masjidlar |
982,737 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Air%20Arabia%20parvoz%20yo%CA%BBnalishlari%20ro%CA%BByxati | Air Arabia parvoz yoʻnalishlari roʻyxati | 2023-yil may holatiga koʻra, Air Arabia quyidagi yoʻnalishlarda parvozlarni amalga oshiradi.
Aviakompaniyaning birinchi parvozi 2013-yilda Manamaga amalga oshirilgan.
Ushbu roʻyxatga Air Arabia Egypt va Air Arabia Maroc shoʻbalari hamda tugatilgan Air Arabia Jordan va Fly Yeti aviakompaniyalari parvoz yoʻnalishlari ham qoʻshilgan:
Roʻyxat
Manbalar
Aviakompaniyalar parvoz yoʻnalishlari roʻyxati |
982,747 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Ichan-Qal%CA%BCaning%20shahar%20istehkomlari | Ichan-Qalʼaning shahar istehkomlari | Ichan-Qal’a istehkomlari orasida yaxshi saqlanib qolgan shahar devori va Xivaning tarixiy eski shaharchasi Ichan-Qal’aga Ota-Darvoza, Bogʻcha-Darvoza, Polvon-Darvoza va Tosh-Darvoza kabi toʻrtta shahar darvozasi orqali kiriladi. Butun eski shahar singari, u YuNESKOning Butunjahon merosi roʻyxatiga kiritilgan.
Strukturalari
Eski shahar Ichan-Qal’a taxminan 650 metr shimoldan janubga va 400 metr sharqdan gʻarbga toʻgʻri keladigan toʻrtburchak maydonga ega. Bu umumiy uzunligi taxminan 2200 metr boʻlgan loy devori bilan deyarli toʻliq oʻralgan. Loy devor balandligi 7 dan 8 metrgacha. Ichkarida shaharni himoyalash uchun himoya devori bor. Ushbu toʻsiq himoyachilarga raqiblarni toʻsib qoʻyishga yordam berdi.
Toʻrt asosiy yoʻnalishdagi toʻrtta shahar darvozalaridan ichkariga kiritilgan. Ota-Darvozasi gʻarbga, darhol Konya Ark qal’asi yonida qurilgan boʻlib, u ham shahar istehkomlari qatoriga kiritilgan. Shimolda Urganch shahriga qarab Bogʻcha-Darvozasi joylashgan. Polvon-Darvoza sharqiy darvoza boʻlib, Hazorasp va Amudaryoga olib boradigan yoʻlni mustahkamlaydi. Tosh-Darvozaning janubiy darvozasi Qoraqum sahrosiga olib boradi.
Xiva shahar devorlari bosqinchilar tomonidan bir necha bor bosib olindi. Birinchi voqea 13-asr oʻrtalarida Nodirshoh tomonidan shaharni bosib olishi boʻlgan. 19-asrning birinchi yarmida Xon Alla Kuli (hukmronligi 1825 —1842-yillar) shahar markazini Polvon-Darvoza yaqinidagi eski shaharning sharqiy tomoniga koʻchirdi. U yerda boshqa narsalar qatorida Olloqulixon madrasasini qurdirgan. Ushbu qurilish shahar devorining bir qismini vayron qilishni talab qildi. Bundan tashqari, karvonsaroy va Tim savdogarlar oʻtish joyi, madrasaning vaqti ham shu asnoda qurilgan.
Ikkinchi devor Ota-Darvozasining gʻarbiy qismida joylashgan boʻlib, shahar istehkomlari ikki shimoliy va janubiy yarmiga boʻlingan. Shimolda Konya arkidan Alla Kulis karvonsaroyining shimolgacha boʻlgan qismigacha boʻlgan ziyoratchilar jangovar qal’aga bemalol kira oladilar. Zina Bogʻcha-Darvozaning shimoliy darvozasidan gʻarbiy tomonda joylashgan. Bir qancha joylarda shahar devori ichkarisida qabristonlar qurilgan.
Manbalar
Xiva
Xiva minoralari |
982,749 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Tim%20%28Xiva%29 | Tim (Xiva) | Tim — Oʻzbek vohasidagi Xiva Ichan Qalʼa shahrining tarixiy eski shaharchasidagi savdogar yoki do'kon egalari uchun qurilgan umumiy savdo markazi (bozor rastasi). Eski shahardagi barcha tarixiy binolar singari, Tim ham YuNESKOning Jahon merosi ro'yxatiga kiritilgan.
Bino haqida ma'lumot
Tim 19-asrning birinchi yarmida qurilgan. 1830—1840-yillar orasida Xiva xoni Olloqulixonning farmoyishi bilan ushbu bino shahar markazi tomon, Polvon-Darvozadan shahar darvozasiga yo'llangan shahar markaziga ko'chirib o'tkazildi. Boshqa binolar singari ushbu bino Xivadagi mashhur madrasalar yoniga qurilgan bo'lib, u Olloqulixon Madrasasi yoniga qurilgan ajoyib bino hisoblanadi. Ushbu kichik bino katta madrasalar, ta'lim binolari va shuningdek, Tim madrasasi karvonlar to'xtaydigan hududdagi karvonsaroy qarshisida joylashgan.
Tim binosi shahar ichida ko'chirilgandan keyin uning savdo rastasiga aholining o'tishi qiyinlashdi. Olloqulixon madrasasi, karvonsaroyning yonidan usbu bino yoniga o'tib bo'lmagan. Shuningdek, yangi Tim savdogarlarning savdo markazini qurish uchun aholi Ichan-Qal'a shahar istehkomlarining ichidan o'ta olmas edilar va shuning uchun mavjud binolarni buzish orqali ushbu joyga yo'l ochsa bo'lardi. Shuning uchun, Timga borish uchun ikkita dumaloq minora va ular orasida devor bilan sharq tomon joylashadigan o'zining yangi darvozasiga ega bo'ldi. Eski shaharga kirish eshigi g'arbda, Olloqulixon davrida qurilgan Tosh Hovli saroyi ro'parasida joylashgan edi. Timning uzunligi taxminan 75 metrni tashkil qiladi va turli o'lchamdagi o'n to'rtta tosh gumbazga ega. Tim hali ham savdo qilish uchun ishlatiladi.
Manbalar
Xiva minoralari
Xiva |
982,751 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Kubernetes | Kubernetes | Kubernetes – asl versiya Google kompaniya Google tomonidan ichki ehtiyojlar uchun ishlab chiqilgan va tizim keyinchalik Cloud Native Computing Foundation boshqaruviga oʻtkazilgan. Bir qator yirik tashkilotlar va Internet-loyihalari tomonidan foydalaniladi, xususan, Vikimedia fondi infratuzilmasini tashkil etish uchun mustaqil ishlab chiqilgan dasturiy taʼminotdan Kubernetesga oʻtkazildi.
„Kubernetes“ soʻzi – rul boshqaruvchisi soʻzidan kelib chiqqan.
Tarixi
Google ichki tizimining birinchi versiyalarining asosiy ishlab chiquvchilari dasturchilar Jo Beda (), Brendan Berns () va Kreyg MakLukki lang edi), Keyinchalik ularning hamkasblari Brayan Grant () va Tim Xokkin () loyihaga qoʻshilishdi. Tizimning asosiy dasturlash tili bu Go. Kubernetesning rivojlanishi va ichki mafkurasiga ichki ishlanma boʻlib qolgan yana bir Google mahsuloti – Google Borg klasterni boshqarish tizimi jiddiy taʼsir koʻrsatdi, Kubernetesning bir qator asosiy ishlab chiquvchilari avval ishlagan.
Loyihaning asl nomi „Yettinchi loyiha“dir Star Trek seriyasining Seven of Nine qahramoniga ishora, oʻzining shaxs sifatidagi maqomidan individual va insonlar uchun qulay holatga qaytgan.
2016-yil 19-dekabrda boshqaruv mexanizmi sifatida Docker oʻrnini bosuvchi Container Runtime Interface (CRI) taqdim etildi. Dasturlashtirish bu nafaqat Docker uchun, balki boshqa mos keladigan vositalarini ham qoʻllab-quvvatlaydi.
Nazorat quyi tizimi
Boshqaruv quyi tizimi aloqa va klaster ichida yuk taqsimotini taʼminlaydi; quyi tizimning tarkibiy qismlari bir yoki bir nechta parallel ishlaydigan asosiy tugunlarda bajarilishi mumkin, bu esa rejimni birgalikda taʼminlaydi.
Rejalashtiruvchi () boshqaruv quyi tizimining tarkibiy qismi boʻlib, u manbalar mavjudligi mezonlari asosida maʼlum bir podkast qaysi tugunda ishlashini tanlaydi. Rejalashtiruvchi har bir tugundagi resurslardan foydalanishni kuzatib boradi, bu esa mavjud resurslardan oshmasligi uchun yukning taqsimlanishini taʼminlaydi. Buning uchun rejalashtiruvchi har bir tugunda mavjud boʻlgan resurslar, boshqariladigan podslardan ularga qoʻyiladigan talablar, shuningdek, QoS, Affinity talablari va kabi turli xil qoʻshimcha foydalanuvchi cheklovlari va siyosatlari haqida maʼlumotga ega boʻlishi kerak. Afinitetga qarshi talablar ( – ulanishlar yoki boshqaruv ob’ektlarini bir-biridan ajratish). Boshqacha qilib aytganda, rejalashtiruvchining vazifasi yuk soʻrovlari asosida resurslarni topish va taʼminlashdan iboratdir.
Raqobat va tarqatish
Ularni boshqarish tizimining koʻplab sotuvchilari oʻz mahsulotlarida Kubernetes-ni qoʻllab-quvvatlashni amalga oshirdilar va ularning bir qismi The Linux Foundation Cloud Native Computing Foundati CNCF da ishtirok etdi. Xususan, Rancher Labs konteynerlarni boshqarish tizimi Rancher konteynerlarni boshqarish platformasini tarqatishda Kubernetesni oʻz ichiga oladi.
Manbalar |
982,753 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Xiva%20bekati | Xiva bekati |
Geografik joylashuvi
Stansiya Urganchdan Xivagacha boʻlgan tarmoq liniyasining soʻnggi nuqtasidir. U shahar markazidan sharqda joylashgan boʻlib, tarixiy eski shahar bilan taxminan bir kilometr uzunlikdagi asosiy yoʻl bilan bogʻlangan.
Qoʻshimcha maʼlumot
Vokzal va qabulxona binosi Oʻzbekiston DATK tomonidan qayta qurilib, 2019-yilning bahorida foydalanishga topshirildi. Vokzalning oldingi hovlisi ham qayta ishlangan va kechga yorqin ranglarda porlaydigan katta favvora bilan bezatilgan. Ayni vaqtda bu yerda uchta yangi mehmonxona qurildi. Ushbu bekat Xiva markazidagi temir yoʻl vokzali bilan toʻgʻridan-toʻgʻri bogʻlaydigan asosiy bino hisoblanadi. Bekatda barcha yoshdagi kishilar uchun qulayliklar yaratilgan.
Bu ijarachi aviakompaniyalar uchun bekatda mijozlarga xizmat koʻrsatish sifatini kengaytirish va yaxshilash uchun koʻplab imkoniyatlarni ochib berdi, shuningdek, xalqaro sifatli xizmat va qulaylikni joriy etishni taʼminladi. Kengaytirilgan terminal binosi mavjud ichki yoʻlovchi terminali oʻrnida joylashgan boʻlib, shuningdek, terminalning yonida butun qoʻshni quruqlikdagi hududni keyingi rivojlantirish uchun drayver boʻlib xizmat qiladi. Ushbu bekatning eski joylashgan binosi buzilib, yangisi qad rostlashi rejalashtirilgan edi. Qurilmoqchi boʻlgan mavjud ichki 2-terminal qurilishning yakuniy bosqichida va yangi almashtirilgunga qadar ishlashda davom etadi. Vokzal bir vaqtning oʻzida 200 nafar sayohatchiga xizmat koʻrsatishga moʻljallangan. Bekat imkoniyatlari kengaytirilgan boʻlib, quyi va yuqori vagon sinflaridagi yoʻlovchilar, „ona va bola“ uchun alohida kutish xonalari, shuningdek, doʻkonlarni oʻz ichiga oladi. Bekatdan hozirga qadar yurtimiz aholisi tomonidan faol tarzda foydalanib kelinmoqda.
Manbalar
Xiva bino va inshootlari
Xiva |
982,754 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Do%CA%BBst%20Alam%20madrasasi | Doʻst Alam madrasasi | Doʻst Alam madrasasi — Oʻzbekiston Respublikasining Xorazm viloyati Xiva shahridagi meʼmoriy yodgorlik. Ichan qalʼa meʼmoriy yodgorligi ichida joylashgan ushbu tarixiy obyekt 1882-yilda bunyod etilgan. Bugungi kunda „Ichan qalʼa“ MFY, Zargarlar koʻchasi, 26-uyda joylashgan.
Doʻst Alam madrasasi Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan. Hozirda „Ichan qalʼa“ davlat muzey-qoʻriqxonasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulki hisoblanadi.
Tarixi
Madrasa Xiva xoni Muhammad Rahimxon II saroyida xizmat qilgan Doʻst Alamning shaxsiy mablagʻi hisobiga qurib bitkazilgan. Odatda madrasada qozilar tahsil olishgan. Madrasa shahar oʻrtasidagi Arab Muhammadxon madrasasi yonida joylashgan boʻlib, XX asr oxirlarida bunyod etilgan. Bosh peshtogʻi gʻarbga tomon qaratilgan bu madrasaning burchaklarida minoralari boʻlgan toʻrtburchak shaklni olgan.
Ushbu bir qavatli, kichkina binoga tepadan qaralganda toʻgʻri toʻrtburchak shaklda koʻrinadi. Qurilishni Xudoybergan hoji nazorat qilib borgan bu madrasaga Qalandar Koʻchim ustalik qilgan. Hozirda madrasada yogʻoch oʻymakorligi doʻkoni faoliyat koʻrsatmoqda. Yusuf Bayoniy bu madrasa haqida „Doʻst Aʼlam bir madrasa bino qildi“, deb eslab oʻtgan.
Ijaraga berilishi borasidagi xabarlar
2018-yili Xorazm viloyati madaniy meros obyektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish Davlat inspeksiyasi balansida boʻlgan 11 ta obyekt ijaraga berilishi mumkinligi aytilgan edi. Bular qatorida Doʻst Alam madrasasi ham boʻlib, ularga kamida 170 million soʻm miqdoridagi sarmoya kiritilishi talab etilishi taxmin qilingan. Ayni paytda madrasaning taʼmirtalab ahvolda ekanligi ham xabar qilingan.
Manbalar
Xorazm meʼmoriy yodgorliklari
Xorazm madrasalari
Oʻzbekiston meʼmoriy yodgorliklari
Xorazm
Xiva |
982,763 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Ubbiniyoz%20Bekniyozov | Ubbiniyoz Bekniyozov | Ubbiniyoz Bekniyozov (1932-yil, Qoʻngʻirot tumani, Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi, Oʻzbekiston SSR) — sovet jamoat, davlat va siyosat arbobi, Sotsialistik Mehnat Qahramoni. O‘zbekiston SSR Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi Qo‘ng‘irot tumani Chapayev nomidagi sovxozning sholichilik brigadasi brigadari.
Biografiyasi
Ubbiniyoz Bekniyozov 1932-yilda Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi Qoʻngʻirot tumanida tugʻilgan. Millati qoraqalpoq. 1971-yildan KPSS aʼzosi.
Mehnat faoliyatini 1949-yilda mahalliy kolxozda boshlagan. 1952—1955-yillarda Sovet Armiyasi safida majburiy harbiy xizmatni oʻtagan, hartbiy xizmatdan keyin 1957-yildan boshlab matlubot jamiyatining tuman tashkilotida ishlaydi.
Ubbiniyoz Bekniyozov 1962-yilda Oʻzbekiston SSR Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi Qoʻngʻirot tumanidagi „Qoʻngʻirot“ sovxozida ishlay boshlagan. 1965-yil boshida Chapayev nomidagi sovxoz negizida alohida sholi yetishtiruvchi „Chapayev“ sovxozi tashkil etiladi. Sovxoz markazi Ush terek („Uch daraxt“) qishlogʻi boʻlgan. Sholi ekinlari yetishtirish uchun „Tomar koʻl“ (Koʻl tumor) deb nomlangan botqoqli yerni oʻzlashtirish boshlanadi va natijada jami 1500 gektar maydon oʻzlashtirilgan. Chapayev nomidagi sovxoz 1965-yilda har gektardan ilgari olingan 17 sentnerga nisbatan 18,18 sentnerdan don oladi. Ammo qoʻshni „Raushan“ sovxozida gektariga 20 sentnerdan, „Komsomolning 50 yilligi“ sovxozida esa 26 sentnerdan hosil olingani uchun sovxozning natijasi qoniqarsiz deb topilgan.
1965-yilda Ubbiniyoz Bekniyozov „Toʻmar-kol“ sholichilarning ortda qolgan brigadasiga rahbarlik qila boshlagan, natijada 1966-yilda 100 gektar maydondan gektariga 25 sentnerdan sholi yetishtirib olingan. 8-besh yillikda (1966—1970) „sariq oltin“ hosildorligini muttasil oshirib borildi. Besh yillik rejani muvaffaqiyatli bajargani uchun brigadir Ubbiniyoz Bekniyozov Hurmat Belgisi ordeni bilan taqdirlangan.
1971-yilda Ubbiniyoz Bekniyozovning brigadasi yuz gektar maydonning har gektaridan 36 sentnerdan, 1972-yilda esa 55,8 sentnerdan sholi yetishtirishgan. Bu Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi uchun rekord koʻrsatkich boʻlgan. Ubbiniyoz Bekniyozov jamoasi ishlagan joy esa „Oltin koʻl“ nomi bilan atala boshlangan.
SSSR Oliy Soveti Prezidiumining 1972-yil 14-dekabrdagi farmoni bilan paxta, gʻalla va boshqa qishloq xoʻjaligi mahsulotlarini yetishtirish va davlatga sotishni koʻpaytirishda erishilgan katta muvaffaqiyatlar hamda hosilni yigʻishtirib olishda koʻrsatilgan mehnat jasorati uchun Ubbiniyoz Bekniyozovga Lenin ordeni hamda Oʻroq va Bolgʻa oltin medali topshirilgan, Sotsialistik Mehnat Qahramoni unvoni berilgan.
Brigada sholichilari keyingi yillarda sholi yetishtirishni davom ettirib, 9-besh yillik (1971—1975) topshiriqlarini uch yilda, keyingi sakkiz yillik rejani esa 5 yilda bajarganlar. Sholichilikdagi alohida muvaffaqiyatlari uchun brigadir Ubbiniyoz Bekniyozov Oktyabr inqilobi ordeni bilan taqdirlangan.
SSSR Oliy Sovetining 10-chaqiriq deputati (1979—1984) etib saylangan.
Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi, Qoʻngʻirot tumanida yashagan.
Lenin ordeni (14.12.1972), Oktyabr inqilobi (20.02.1978), Hurmat belgisi (04.08.1971) ordenlari va medallar bilan taqdirlangan.
Manbalar
Hurmat Belgisi ordeni sohiblari
Oktabr Inqilobi ordeni sohiblari
Lenin ordeni sohiblari
Sotsialistik Mehnat Qahramonlari
Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar
Yashayotgan insonlar
1932-yilda tugʻilganlar |
982,764 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Xiva%20aloqa%20muzeyi | Xiva aloqa muzeyi | Xiva aloqa muzeyi — 1983-yil eski pochta binosi oʻrnida tashkil etilgan va hozirgi kunda Xiva aloqa muzeyi sifatida faoliyat koʻrsatib kelayotgan muzey. U bugungi kunda Xorazm viloyati, Xiva shahri, Amir Temur koʻchasida joylashgan. Muzeyning tashkil topish davri sifatida Xiva xoni Asfandiyorxon hamda uning bosh vaziri Islomxoʻja davri koʻrsatiladi. Bunga sabab qilib esa ularning saʼy-harakati bilan 1913-yili Xiva shahrida ochilgan pochta-telegraf idorasi binosining keyinchalik muzey ochilishida asos boʻlganligidir.
Tarixi va faoliyati
1983-yilda oʻz faoliyatini boshlagan muzey Oʻzbekiston Respublikasi birinchi prezidenti Islom Karimovning 1998-yil 12-yanvar kuni eʼlon qilingan „Muzeylar faoliyatini tubdan yaxshilash va takomillashtirish toʻgʻrisida“gi farmoniga asosan qayta rekonstruksiya qilingan va yangi jihozlar bilan taʼminlangan.
Muzey eksponatlari orasida turli davrlarga oid boʻlgan 340 dan ortiq aloqa vositalari, mingga yaqin eksponat hamda fotosurat, 430 dan ortiq konvert va markalar mavjud. Xususan, 1873-yili ishlab chiqilgan Morze qurilmasi, 1949-yilda Rossiyada ishlab chiqarilgan KVN televizori, Toshkent teleminorasining maketi kabi eksponatlar saqlanadi. Muzeyda aloqa sohasining taraqqiy qilish davrlari, tarmoqdagi oʻzgarish hamda yangilanishlar xususida keng tasavvurga ega boʻlish mumkin. Zamonaviy kommunikatsiya vositalari yordamida shu yerning oʻzida 3D oʻlcham orqali Oʻzbekistondagi boshqa aloqa muzeylari faoliyati, ularda faoliyat koʻrsatib kelgan koʻrgazmalar bilan ham tanishish imkoniyati mavjud.
Xiva aloqa muzeyi 2015-yilda yana bir bor rekonstruksiya qilingan va qayta ishga tushirilgan. Muzeyda mukammal taʼmirlash, dizaynni yaxshilash, mavjud eksponatlarni joylashtirish va qaytadan jihozlash ishlari olib borilgan.
Manbalar
Xorazm
Xiva
Muzeylar
Aloqa |
982,777 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Sulaymon%20qal%CA%BCa | Sulaymon qalʼa | Sulaymon qal’a (yoki Hazorasp qalʼasi, Hazorasp shahri qalʼa devori) — Oʻzbekiston Respublikasining Xorazm viloyati Hazorasp tumanidagi eng qadimiy qal’alardan biri. Miloddan avvalgi IV–II asrlarga oid boʻlgan qalʼa bugungi kunda „Sulaymon qalʼa“ mahallasida joylashgan.
Sulaymon qalʼa Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan. Hozirda Xorazm viloyati madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulki hisoblanadi.
Tarixi
Qalʼa Hazorasp tumanida joylashgan boʻlib, milodiy V asrda yashab hukmronlik qilgan shaxsning qarorgohi boʻlganligi ham aytiladi. Qal’a devorlari hozirgi kungacha saqlanib qolgan boʻlib, uning xavfsizligini taʼminlash maqsadida qalʼa devorlarining osti koʻl bilan oʻrab olingan. Mahalliy xalq bu koʻlga „Oydin koʻli“ deb nom bergan. Koʻlning oʻziga xos jihati uning doimiy ravishda chuchuk suv bilan taʼminlanib turilganidadir. Tarixiy manbalarga keltirilishicha, bir vaqtlar koʻl ostida yer osti yoʻli mavjud boʻlgan. Qal’aning eng yuqori qismida joylashgan tepalikdan astronomik kuzatuvlar olib borish maqsadida foydalanilgan.
„Tarixi Jahongoʻsha“ asarining muallifi boʻlgan Juvayniy: „Gʻaznaviylar davlati hukmdori Sulton Mahmud oʻzining Xorazmga qilgan uchinchi yurishi vaqtida mustahkam Hazorasp qalʼasini ikki oylik ogʻir qamaldan keyingina boʻysundirgan“,— deb yozadi.
Qaysi davrga oidligi va nomlanishi bilan bogʻliq bahslar
Olimlar tomonidan olib borilgan arxeologik tadqiqotlarning birortasida qalʼaning yoshi boʻyicha aniq xulosaga kelinishi uchun asos boʻla oladigan dalil yoʻq. Shunday boʻlsa-da, zardushtiylik dinining ilk muqaddas olovi boʻlgan „Aturaspend“ yoqilgan qalʼaning taxminiy yoshi ― 3000 yilga yaqin degan qarashlar mavjud. Hazorasp qalʼasining qurilishi borasida bir qator afsona va rivoyatlar ham bizgacha yetib kelgan boʻlib, ulardan biriga koʻra qalʼaning dastlabki tarixi yahudiylar davlatining toʻrtinchi hukmdori ― Solomon (Sulaymon) nomi bilan aloqador.
Manbalar
Xorazm
Hazorasp tumani
Qalʼalar |
982,778 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Quyi%20Amudaryo%20davlat%20biosfera%20qo%CA%BBriqxonasi | Quyi Amudaryo davlat biosfera qoʻriqxonasi | Quyi Amudaryo davlat biosfera qoʻriqxonasi yoki Quyi Amudaryo davlat biosfera rezervati – Oʻzbekiston Respublikasi, Qoraqalpogʻiston Respublikasi Beruniy va Amudaryo tumanlarida, aniqrogʻi Amudaryo quyi oqimining shimoliy qismida, Orol dengizining sobiq sohili janubi-sharqida joylashgan biosfera qoʻriqxonasi.
Quyi Amudaryo davlat biosfera qoʻriqxonasi dastlab 1971-yilda Amudaryo tekisligida 5929 gektar maydonga ega boʻlgan Baday-Toʻqay qoʻriqxonasi sifatida tashkil etilgan. 2011-yilda qoʻshimcha hududlar bilan qoʻriqxona negizida 68717,8 gektar maydonga ega boʻlgan Quyi Amudaryo davlat biosfera qoʻriqxonasi tuzilgan, shundan qoʻriqlanadigan hudud 11568,3 gektarni tashkil etadi. Qoʻriqxonaning maqsadi Amudaryo deltasidagi toʻqay oʻrmonlarini muhofaza qilish, ilmiy tadqiqotlar olib borish, madaniy qadriyatlarni muhofaza qilish, hududni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish hisoblanadi. Qoʻriqxona hududida 167 turdagi yuksak oʻsimliklar (turanga, fors sarsabili), 20 dan ortiq baliq (katta va kichik Amudaryo kurakburuni), sudralib yuruvchilarning 13 turi, qushlarning 91 turi (Xiva qirgʻovuli), mayda sutemizuvchilarning 58 turi (yovvoyi choʻchqa, quyon, dasht mushugi) yashaydi. 1976-yilda qoʻriqxonaning birinchi direktori V. P. Lima boshchiligida Buxoro xongullarini hududga qayta moslashtirish ishlari boshlandi va hozirda qoʻriqxonada dunyodagi eng koʻp Buxoro xongullari populyatsiyasi yashaydi. Suv yetishmasligi, Buxoro xongullari uchun hudud yoʻqligi va yaqin atrofdagi sement zavodi havoni ifloslantiruvchi manba boʻlganligi sababli qoʻriqxona jiddiy ekologik muammolarga duch kelmoqda. Quyi Amudaryo davlat biosfera qoʻriqxonasi Xalqaro Tabiatni muhofaza qilish ittifoqi (XTMQ)ning Qizil roʻyxatiga va Oʻzbekiston Respublikasining Qizil kitobiga kiritilgan. 2021-yilda UNESCO Quyi Amudaryo davlat biosfera qoʻriqxonasini Butunjahon biosfera qoʻriqxonalari tarmogʻiga kiritgan. Oʻzbekistonda bu tarmoqqa kiritilgan ikkinchi qoʻriqxona hisoblanadi (birinchi qoʻriqxona Chatqol biosfera qoʻriqxonasi boʻlib, 1978-yilda Butunjahon biosfera qoʻriqxonalari tarmogʻiga kiritilgan). UNESCOning Quyi Amudaryo davlat biosfera qoʻriqxonasi boʻyicha qarori 2021-yil 13—17-sentyabr kunlari Abuja shahrida (Nigeriya) boʻlib oʻtgan „Inson va biosfera dasturi“ Xalqaro muvofiqlashtiruvchi kengashining 33-sessiyasi davomida qabul qilingan.
Manbalar
Adabiyotlar
Oʻzbekistondagi qoʻriqxonalar |
982,785 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Armani | Armani | Giorgio Armani S.p. A (), odatda Armani nomi bilan tanilgan – Giorgio Armani tomonidan Milanda asos solingan Italiyan hashamatli modalar uyi boʻlib, u yuqori moda, tayyor kiyim, charm buyumlar, poyabzal, aksessuarlar va uy interyerlarini loyihalash, ishlab chiqarish va tarqatish va chakana savdo bilan shugʻullanadi. Armani oʻz nomi va brendini Luxottica-ga koʻzoynak uchun litsenziya beradi, L'Oréal parfyumeriya va kosmetika uchun, va soatlar va zargarlik buyumlari uchun fotoalbom. Bu Italiyaning Gucci va Prada keyin uchinchi yirik moda guruhi hisoblanadi.
Manbalar
Havolalar |
982,791 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Setepozzi%20jangi | Setepozzi jangi | Genuya va Vizantiyaliklar 1261-yilda Nimfey shartnomasi tuzgandan beri Venetsiyaga qarshi ittifoq tuzgan boʻlsa, ham Genuya 1256-yilda davom etayotgan Venetsiyaga qarshi Avliyo Sabas urushida ishtirok etdi. 1263-yilda Vizantiyaning Monemvaziya qal'asiga suzib ketayotgan 48 ta kemadan iborat, Genuya floti 32 ta kemadan iborat Venetsiyaliklarning flotiga duch keldi. Genuyaliklar hujum qilishga qaror qilishdi. Lekin Genuya flotining to'rtta admiralidan faqat ikkitasi va uning 14 ta kemasi qatnashdi. Venetsiyaliklar tomonidan osonlikcha yo'q qilindi, ular to'rtta kemani egallab olishdi va qurbonlar soni ko'p edi.
Yunonistonning harbiy tarixi
Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda |
982,796 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Scopus | Scopus | Scopus – bu 2004-yilda Elsevier akademik nashriyoti tomonidan taqdim etilgan veb-sayt. Scopusga kirish institutsional obuna orqali taqdim etiladi. 2020-yil yanvar holatiga koʻra Scopus dan ortiq nashrlar, 9,8 milliondan ortiq konferensiya maqolalari va 44 million patentdan 77,8 millionga yaqin nashrlarni indekslagan.
Scopus foydalanuvchilari oʻziga kerakli maʼlumotlarni kalit soʻz, ibora, maqola nomi yoki jurnal sarlavhasi boʻyicha qidirishlari mumkin. Tizim tomonidan yaratilgan natijalar nashr etilgan yil, mavzu, mansublik va hujjat turi boʻyicha filtrlanadi. Maʼlumotlarni kuzatish, tahlil qilish va vizualizatsiya vositalari ham maʼlumotlar bazasiga kiritilgan.
Scopus tarkibiga kiritilgan barcha davriy nashrlar Kontent maslahat kengashi tomonidan koʻrib chiqiladi (). Shu bilan birga, nashriyotlar oʻz nashrlarining yuqori sifatini saqlab qolishlari lozim – ular Hirsch indeksi, CiteScore, (SJR), Source Normalized Impact per Paper (SNIP) minimal talab qilinadigan koʻrsatkichlariga muvofiqligini taʼminlash uchun har yili tekshirib boriladi.
Adabiyotlar
Manbalar
Nashriyot
Veb-saytlar |
982,800 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Hoji%20Alakbar%20masjidi | Hoji Alakbar masjidi | Hoji Alakbar masjidi () Ozarbayjonning Fuzuliy shahrida joylashgan masjid. Ayrim manbalarda masjid nomi Hoji Alekber masjidi deb ham beriladi.
Tarixi
Hoji Alakbar masjidi 1890-yilda oʻsha davrning taniqli meʼmori, Shusha shahridagi Yuxari Govhar ogʻa masjidi va Ashagʻi Govhar Ogʻa masjidi, Agʻdamdagi Agʻdam masjidi, Horadiz va Qochahmadli qishloqlaridagi masjidlar, Odessadagi Tatar masjidi, Ukraina va Turkmanistonning Ashxobod shahridagi Qababagʻlilar masjidlari meʼmori Karbalayi Safixon Qorabog'iy tomonidan qurilgan.
Ushbu islom meʼmorchiligi yodgorligi Qorabogʻdagi 300 ta diniy yodgorliklar qatoriga kiradi, shuningdek, masjid Fuzuliy shahrida joylashgan Qiyas ad-Din masjidiga oʻxshashligi bilan ham mashhur. Hoji Alakbar masjidi Fuzuliy shahri bilan birga 1993-yilda arman qoʻshinlari tomonidan bosib olingan va ishgʻol paytida uning holati nomaʼlum boʻlgan. Keyinchalik shahar Ozarbayjon tomonidan qaytarib olinganidan keyin Hoji Alakbar masjidining vayron qilinganligi aniqlangan.
Manbalar
Havolalar
Qorabogʻ yodgorliklari
Ozarbayjondagi masjidlar
Masjidlar |
982,809 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Hoji%20Shahlo%20masjidi | Hoji Shahlo masjidi | Hoji Shahlo masjidi () – Ozarbayjonning Boku shahri Balaxoniy qishlogʻida joylashgan XIV asrga oid tarixiy masjid.
Tarixi
Hoji Shahlo masjidi 1385–1386-yillarda Balaxoniy qabristoni hududida, baland tepalikda qurilgan. Vaqt oʻtishi bilan yodgorlik vayron qilib yuborilgan. Biroq 2017-yilga kelib masjidda yana restavratsiya ishlari boshlab yuborilgan.
Masjidning kirish eshigiga quyidagicha yozuv tushirilgan boʻlgan: „Bu Hoji Shahlo ibn Shokir ibn Mustafo Koshkiyning qasridir. 787-yil (1385-1386)“.
Kirish eshigiga tushirilgan ushbu bitikdan tashqari eshikdan sal narida yana bir arab yozuvi ham mavjud boʻlgan. Bunda masjid ustalarining nomlari tilga olingan. Ikki qatorli ushbu yozuvda: „Bu ustoz Orif bin ustad Muso Jibalning ishidir“ deya qayd etilgan.
Ushbu yozuvlarda yodgorlik masjid emas, balki qasr deb atalgan.
Manbalar
Ozarbayjonda maqbaralar
Ozarbayjondagi masjidlar
Masjidlar |
982,810 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Shoh-i%20Mashhad | Shoh-i Mashhad | Shoh-e Mashhad Afgʻonistonning Bodgʻis viloyatida joylashgan, 12-asrda Gʻurid madrasasi deb nomlangan vayron boʻlgan maktabning qolgan qoldiqlaridir. U Murgʻob daryosining chap sohilida joylashgan. Aytishlaricha, bino nomaʼlum ayol tomonidan jamoatchlikk sovgʻa qilingan. Biroq, maktab binosining meʼmorchiligi uning Gʻuridlar sulolasga xosligini namoyish etadi.
Bino 44,0 × 44,2 metr kvadratlik pishgan gʻishtdan qurilgan. 1970-yillarga qadar binoning janubiy tomonidagi katta qismi saqlanib qolgan, bu qism meʼmoriy bezaklar va yozuvlar bilan bezatilgan. Bino hududidan ayvon va har biri gumbaz bilan qoplangan ikki xona qoldiqlari ham topilgan.
Binoning shimoliy yon devorlari ichki hovli atrofida aylantirilib qurilgan ayvondan olingan. Lekin buni isbotlash uchun hududda qazish ishlari olib borilmagan.
Fasad turli bezaklarga ega oʻyma naqshli terrakota relyefi bilan bezatilgan. Bu yerda jami 15 ta bitikni hujjatlashtirish mumkin boʻlib, ulardan oʻntasi kufiy uslubida, uchtasi nasx uslubida va ikkitasi zulus uslubida tasvirlangan.
Sovet Ittifoqining Afgʻonistonga urushi vaqtida 1980-yillarning oʻrtalariga oid boʻlgan qoldiqlar butunlay yoʻq qilingan.
Manbalar
Adabiyotlar
Maykl J. Kasimir, Bernt Gleyzer: SHah-i Mashhad: Yaqinda ochilgan Gurid viloyati madrasasi, Sargiston (Afgʻoniston) . In: Sharq va Gʻarb, 1971 yil 21 mart-iyun, bet. JSTOR moddasining 53–68-bandlari
Havolalar
Shoh-i Mashhad madrasasi
Shoh-i Mashhad madrasasi auf Archnet
Dalillar
Mayor CE Yate: Shimoliy Afgʻoniston. Cambridge olimlari nashriyoti, Newcastle upon Tyne 2003, p. XII
Afgʻonistondagi masjidlar
12-asr arxitekturasi
Afgʻonistondagi arxeologik hududlar |
982,813 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Julfalar%20masjidi | Julfalar masjidi | Julfalar masjidi () – Ozarbayjonning Qorabogʻ viloyati Shusha shahridagi poytaxt shahar Bokudan 350 km janubi-gʻarbda joylashgan masjid.
Tarixi
Julfalar masjidi Shusha shahri Julfalar mahallasining Üzeyir Hacıbəyov va S. Asgarov koʻchalari chorrahasida joylashgan. Shushada umumiy 17 ta mahalla joylashgan boʻlib, Julfalar mahallasi shaharning 9-quyi mahallalaridan biri hisoblanadi. Julfalar masjidi XIX asr oxiriga kelib Shusha shahrida faoliyat koʻrsatgan 17 masjiddan biri boʻlgan. Bino Yuxari Govhar Ogʻa masjidi va Ashagi Govhar Ogʻa masjidi bilan bir qatorda Shushaning eng ahamiyatga molik yodgorliklaridan biri hisoblangan. Julfalar masjidi jomeʼ masjidining minoralari boʻlmagan, tashqi koʻrinishi Chuxur mahallasi masjidi hamda Hoji Yusifli masjidlari kabi toʻrtburchak koʻrinishda qurilgan boʻlsa-da, ichki koʻrinishi Islom dini meʼmorchiligiga toʻliq mos kelgan.
Yana qarang
Yuxari Govhar ogʻa masjidi
Ashagi Govhar Ogʻa masjidi
Soatli masjidi
Seyidli masjidi
Xoja Marjonli masjidi
Guyulug masjidi
Taza Mahalla masjidi
Havolalar
Qorabogʻ yodgorliklari
Manbalar
Masjidlar
Ozarbayjondagi masjidlar |
982,814 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Abdulloh%20ibn%20Umar%20masjidi | Abdulloh ibn Umar masjidi | Abdulloh ibn Umar masjidi – Kirmonshoh viloyatidagi tarixiy masjidlardan biri. Dalahu tumanida joylashgan.
Manbalar
Ardabil provinsiyasidagi masjidlar |
982,815 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Xidir%20masjidi | Xidir masjidi | Xidir masjidi (; ) – XIV asrga oid tarixiy masjid. Ushbu yodgorlik Icheri-sheherning bir qismi boʻlib, Ozarbayjonning Boku shahri Muslim Magomayev koʻchasida joylashgan. Bino Ozarbayjon Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2001-yil 2-avgustdagi 132-son qarori bilan milliy meʼmoriy yodgorlik sifatida roʻyxatga olingan.
Tarixi
Xidir masjidi 1301-yilda koʻplab zinali koʻchalardan birida qurilgan. Koʻchaning bunday tuzilishi oʻz navbatida masjidning meʼmoriy joylashuviga ham taʼsir koʻrsatgan.
1988-yilda masjid gumbazining pastki qavatida arxeologik qazishma ishlari, shuningdek, bino portalida restavratsiya ishlari olib borilgan. Masjid zardushtiylik ibodatxonasi negizida bunyod etilgan.
Arxitekturaviy xususiyatlari
Xidir masjidi interyeri, kompozitsiyasi hamda toshdan yasalgan qismlariga yorqin oʻymakorlik naqshlari bilan ishlov berilgan. Oʻzgacha badiiy ishlov berilgan mehrob hamda zal ham qiziqarli koʻrinishga ega ekanligi bilan ahamiyatga ega. Masjidning janubiy jabhasida toʻgʻri profilli derazalar oʻrnatilgan. Shuningdek, binoning quyi profilli qismi boʻylab ishlov berishda qoʻllanilgan usullar sharq meʼmorchilik sanʼati namunalarini oʻzida mujassam etgan.
Galereya
Yana qarang
Icheri-shahar
Manbalar
Bokudagi masjidlar
Ozarbayjon meʼmoriy yodgorliklari
Masjidlar
Ozarbayjondagi masjidlar |
982,816 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Ko%CA%BBcharli%20masjidi | Koʻcharli masjidi | Koʻcharli masjidi () – 1992-yil 8-mayda Shusha bosib olinganidan buyon arman qoʻshinlari nazorati ostida boʻlgan Boku shahridan 350 km uzqolikda joylashgan Qorabogʻ viloyati Shusha shahrida joylashgan masjid.
Tavsifi
Ko'charli masjidi Shusha shahrining Koʻcharli mahallasi Qora yanvar koʻchasida joylashgan edi. Shaharda umumiy 17 ta mahalla joylashgan boʻlib, Koʻcharli mahallasi Shushaning 9-quyi mahallasi boʻlgan. Shuningdek, ushbu masjid XIX asr oxirlarida Shushada faoliyat koʻrsatgan oʻn yettita masjiddan biri boʻlgan. Masjid Shusha davlat tarixiy meʼmoriy qoʻriqxonasining Jahon merosi roʻyxatida kiritilgan edi.
Yana qarang
Yuxari Govhar ogʻa masjidi
Ashagi Govhar Ogʻa masjidi
Soatli masjidi
Seyidli masjidi
Xoja Marjonli masjidi
Guyulug masjidi
Taza Mahalla masjidi
Mamayi masjidi
Havolalar
Qorabogʻ yodgorliklari
Manbalar
Articles with permanently dead external links
Masjidlar
Ozarbayjondagi masjidlar |
982,817 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Sayyid%20Yahyo%20Murtuza%20masjidi | Sayyid Yahyo Murtuza masjidi | Sayyid Yahyo Murtuza masjidi (; ) yoki Hazrat Ali masjidi (; ) – XVII asrga oid tarixiy masjid. Bino Icheri-sheherning bir qismi boʻlib, Ozarbayjonning Boku shahri Asaf Zeynalli koʻchasida joylashgan. Masjid Ozarbayjon Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2001-yil 2-avgustdagi 132-son qarori bilan milliy meʼmoriy yodgorlik sifatida roʻyxatga olingan.
Tarixi
Oʻrta asr karvon savdo yoʻlida joylashgan Sayyid Yahyo Murtuza masjidi XVII asr boshlarida qurilgan. Ushbu yodgorlik oʻz davrining eng nufuzli shaxslaridan biri boʻlgan Sayyid Yahyo Murtuzaning mablagʻi evaziga bunyod etilgan. Murtuza ushbu masjidda diniy shaxs sifatida faoliyat yuritgan boʻlib, oʻlimidan keyin aynan shu masjid hovlisiga dafn etilgan. Hozirda uning qabri masjidning kirish eshigi yonida joylashgan.
Sayyid Yahyo Murtuza masjididan Ozarbayjon SSR davrida duradgorlik ustaxonasi sifatida foydalanilgan.
1990-yillardan keyin masjid Icheri-sheher Juma masjidi tarkibiga kiritilgan. Hozirgi kunda masjidda „Hazrati Muhammad“ jome masjidi diniy jamiyati faoliyat yuritib kelmoqda.
Arxitekturasi
Qurilish rejasiga koʻra masjid kvadrat shaklda, markaziy qismi gumbazli, minorasi yoʻq. Mehrobning janubiy devorlariga stalaktiklar bilan ishlov berilgan.
Galereya
Masjidning turli tomondan koʻrinishi
Yana qarang
Juma masjidi (Boku)
Chin masjidi
Hoji Heybat masjidi
Xidir masjidi
Manbalar
Bokudagi masjidlar
Ozarbayjon meʼmoriy yodgorliklari
Ozarbayjondagi masjidlar
Masjidlar |
982,819 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Yevgeniy%20Shoxin | Yevgeniy Shoxin | Yevgeniy Nikolayevich Shoxin (; 17-avgust, 1952-yil, Oʻzbekiston SSR) – SSSR va Oʻzbekistonning sobiq futbolchisi, Fargʻonaning „Neftchi“ klubida futbol murabbiyi sifatida faoliyat olib borgan.
Faoliyati
Futbolchilik faoliyati
Yevgeniy faoliyatini Fargʻonaning „Neftchi“ jamoasi tarkibida boshlagan. Fargʻona jamoasi tarkibida besh mavsum davomida toʻp surganidan soʻng 1976-yilgi mavsumda SSSR Birinchi Ligasi ishtirokchisi Toshkentning „Paxtakor“ jamoasi tarkibiga oʻtgan. "Paxtakor jamoasida bir mavsum davomida oʻynaganidan soʻng 1977-yilgi mavsumda yana Fargʻonaga, „Neftchi“ jamoasi tarkibiga qaytgan. Neftchi jamoasi tarkibida 1979-yilgi mavsumgacha toʻp surgan. 1980-yilgi mavsumda Jizzaxning „Boʻston“ jamoasi safiga oʻtgan. Faoliyatini 1982-yilgi mavsumda Toʻrqoʻrgʻonning „Yoshlik“ jamoasida yakunlagan. Yevgeniy faoliyati davomida himoyachi va yarim himoyachi pozitsiyalarida oʻynagan.
Murabbiylik faoliyati
Yevgeniy murabbiylik faoliyatini „Neftchi“ jamoasida 1988-yilgi mavsumda bosh murabbiy Yuriy Sarkisyanga yordamchi murabbiy sifatida boshlagan. 2013-yilgi mavsumda Yuriy Sarkisyan bosh murabbiylik vazifasidan ozod etilganidan soʻng bir muddat jamoaga vaqtinchalik bosh murabbiylik qilgan.
Manbalar
Havolalar
Yevgeniy Shoxin Transfermarkt saytida futbolchi profili
Yevgeniy Shoxin Footballfacts saytida futbolchi profili
Yevgeniy Shoxin Tribuna.com saytida futbolchi profili
17-avgustda tugʻilganlar
1952-yilda tugʻilganlar
Kishilar
Yashayotgan insonlar
SSSR erkak futbolchilari
Oʻzbekistonlik erkak futbolchilari
Erkak futbol himoyachilari
Erkak futbol yarim himoyachilari
Yoshlik Toʻraqoʻrgʻon klubi futbolchilari
Neftchi (Fargʻona) futbolchilari
Soʻgʻdiyona Jizzax futbolchilari
Paxtakor jamoasi futbolchilari
SSSR futbol murabbiylari
Oʻzbekistonlik futbol murabbiylari
Neftchi futbol klubi murabbiylari
SSSR birinchi ligasi futbolchilari |
982,822 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Shoh%20Sulton%20Husayn%20masjidi | Shoh Sulton Husayn masjidi | Shoh Sulton Husayn masjidi () XVIII asrga oid tarixiy masjid boʻlib, Ozarbayjonning Absheron tumanidagi Novxani qishlogʻida, Bokudan 21 kilometr uzoqlikda joylashgan. Taxminlarga koʻra, masjid bir vaqtlar qadimiy turar-joy punktlarining markazida joylashgan boʻlib, ushbu hudud hozirda choʻldan iborat.
Tavsifi
Shoh Sulton Husayn masjidi Absheron meʼmorchilik maktabi namunalari asosida bunyod etilgan.
Masjidning hajmi nisbatan kichik boʻlsa-da, devorlarga ishlangan meʼmoriy bezaklar masjidning oʻziga xosligini taʼminlaydi. Devorlardagi unchalik katta boʻlmagan naqsh va arxitekturaviy elementlar hozirgacha saqlanib qolgan. Masjidning namoz oʻqish zaliga ham alohida bezaklar bilan ishlov berilgan boʻlib, u yerdagi asosiy elementlardan biri gumbaz hisoblanadi. Uning asosiy vazifasi zal atmosferasini doimiy saqlash, yoritish va zalda aks sado hosil qilishdan iborat. Masjidning tashqi koʻrinishi va uning meʼmoriy yechimi birgalikda umumlashib ketgan. Namozxona masjidga tashrif buyuruvchilarga xizmat koʻrsatish xonasi bilan birlashtirilgan.
Dinga qarshi siyosat kuchaygan bir davrda, yaʼni 1930-yillarda masjid sovet hukumati tomonidan ziyoratchilar uchun yopib qoʻyilgan. Natijada masjid vayron boʻlib, yaroqsiz holga kelib qolgan.
Galereya
Manbalar
Ozarbayjondagi masjidlar
Ozarbayjon meʼmoriy yodgorliklari
Masjidlar |
982,823 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Shayx%20Muxtor%20ota%20masjidi | Shayx Muxtor ota masjidi | Shayx Muxtor ota masjidi (yoki Shayx Muxtor Vali masjidi) — Oʻzbekiston Respublikasining Xorazm viloyati Xiva shahridagi meʼmoriy yodgorlik. Ayrim manbalarga koʻra, masjid qurilishi XIV asrga oid boʻlib, 1988-yilda hozirgi koʻrinishini olgan. Bugungi kunda „Ichan-qalʼa“ MFY, Pahlavon Mahmud koʻchasi, 9-uyda joylashgan. XIII asrda yashab oʻtgan faylasuf Shayx Muxtor Vali sharafiga qurilgan.
Masjid Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan. Hozirda „Ichan qalʼa“ davlat muzey-qoʻriqxonasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulki hisoblanadi.
Tarixi
Masjid Pahlavon Mahmud maqbarasining shimoliy qismiga tutash tomonda joylashgan boʻlib, baʼzi manbalarda XIV asrda, boshqasida 1810—1835-yillarda qurilgani aytiladi. Shayx Muxtor Vali nomiga qurilgan bu masjid XX asr birinchi yarmiga kelib, Sovetlarning mahalliy hukumati buyrugʻi bilan buzib tashlangan. Shunday boʻlsa-da, 1988-yilda qayta tiklangan. Masjid Said Aloviddin maqbarasi yonida, shaharning markaziy koʻchasida qurilganligiga Shayx Muxtor Valiga xivaliklar hurmati baland boʻlganining bir ishorati sifatida nisbat beriladi. Buzib tashlangan masjidni qayta tiklashda binoning saqlanib qolgan foto-suratlaridan keng foydalanilgan. Bundan tashqari, masjid ichida namoz oʻqigan xivalik qariyalar, mahalliy aholidan surishtirilib, arxiv hujjatlari asosida imorat tarhi tayyorlangan. Shayx Muxtorning dafn etilgan joyi boʻlgan maqbarasi Xivadan 20 chaqirim janubi-sharqiy tomonda, Ostona qishlogʻida joylashganligi aytiladi. Masjid 1997-yilda yana qayta rekonstruksiya qilingan.
Qurilish uslubi va joylashuv oʻrni
Orqasi tomonida 2 ta goʻrxona, halimxona va omborxona joylashgan. Masjidga yaqin va huddi shu nomdagi maqbarada esa Shayx Muxtor Valiy, uning rafiqasi, shuningdek, shayxga yaqin boʻlgan kishilarning qabrlari joylashgan. Maqbara turli xil hajmdagi toʻrtburchak gʻishtlardan bunyod etilgan. Yogʻoch oʻymakorligi bilan bezatilgan 4 ta eshik saqlanib qolgan boʻlib, ularning birida usta Zayniddin ibn Odina Muhammadning nomi yozilgan. Masjid dastlab Xiva xoni Muhammad Rahimxon hukmronligi davri (1806—1825)da taʼmir etilgan boʻlib, taʼmir jarayonida yangi ustunli ayvon va qorixona qurilgan.
Masjid binosida bugungi kunga kelib „Bir gumbaz“ oshxonasi xizmat koʻrsatmoqda.
Yana qarang
Ichan qalʼa
Bogʻbonli masjid
Juma masjid
Hasanmurod qushbegi masjidi
Manbalar
Oʻzbekiston meʼmoriy yodgorliklari
Xiva
Oʻzbekistondagi masjidlar
Xorazm
Xorazm meʼmoriy yodgorliklari |
982,827 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Bahrom%20Haydarov | Bahrom Haydarov | Bahrom Haydarov (; 4-mart, 1978-yil, Fargʻona) – Oʻzbekistonlik sobiq futbolchi, yarim himoyachi pozitsiyasida oʻynagan. Oʻzbekiston Superligasi jamoalarida bosh murabbiylik qilgan. 2002-yilgi Osiyo oʻyinlarida Oʻzbekiston olimpiya terma jamoasi tarkibida musoboqada qatnashgan.
Faoliyati
Bahrom futbolchilik foaliyatini 1997-yilda Qoʻqonning „Temiryoʻlchi“ jamoasida boshlagan. Qoʻqon jamoasida uch mavsum davomida oʻynagach, 2000-yilgi mavsumda Qarshining „Nasaf“ jamoasi oʻtgan. Qarshi jamoasi tarkibida bir necha yaxshi mavsumlarni oʻtkazdi va 2000-yilda Oʻzbekiston Terma jamoasi tarkibida oʻz debyutini amalga oshirdi. 2001-yilgi mavsumda AFC Chempionlar kubogida Nasaf jamoasining yarim final bosqichiga qadar yetib borishida katta ishni bajardi. 2003-yilgi mavsumda „Nasaf“ jamosi bilan ilk bor Oʻzbekiston Kubogi finaliga qadar yetib bordi, ammo finalda Toshkentning „Paxtakor“ jamoasiga imkoniyatni boy bergan. 2004-yilgi mavsumda Fargʻonaning „Neftchi“ jamosiga oʻtdi va ikki mavsum davomida oʻynagan. 2006-yilgi mavsumda „Andijon“ jamoasida oʻynagan. 2007-yilgi mavsumda Qarshiga, „Nasaf“ jamoasiga qaytdi va 18 ta oʻyinda ishtirok etgan. 2008-yilgi mavsumda Qashqadaryoning boshqa bir jamoasi, Gʻuzorning „Shoʻrtan“ klubi tarkibida oʻynagan. 2009-yilgi mavsumda Olmaliqning „AGMK“ jamoasi taklifini qabul qildi va ikki mavsum davomida konchilar jamoasi tarkibida oʻynagan. 2011-yilgi „Andijon“ jamoasi bilan shartnoma imzoladi va mavsum yakunida futbolchilik faoliyatini yakunlagan.
Murabbiylik faoliyati
Murabbiylik faoliyatini 2013-yilgi mavsumda „Neftchi“ jamoasi oʻrinbosarlar jamoasining murabbiyi sifatida boshladi va jamoaning 2018-yilgi mavsumgacha bosh murabbiyi sifatida faoliyat olib bordi. 2018-yilgi mavsumda „Neftchi“ jamoasining asosiy jamoaning bosh murabbiy sifatida tayinblandi. 2019-yilgi mavsumda qoniqarsiz natijalari tufayli bosh murabbiylikdan ozod etildi. 2020-yilgi mavsumda Termizning „Surxon“ klubi bosh murabbiyi sifatida shartnoma imzolagan va ikki mavsum davomida jamoada faoliyat olib bordi. 2021-yilgi mavsum soʻnggida Termiz jamoasi bosh murabbiyligidan ozod etilgan.
Yutuqlar
AFC Osiyo Chempionlar ligasi 2002: 4-oʻrin
Oʻzbekiston Superligasi ikkinchi oʻrin: 2004
Oʻzbekiston Superligasi uchinchi oʻrin: 2001
Oʻzbekiston kubogi ikkinchi oʻrin: 2003, 2005
Manbalar
Havolalar
Bahrom Haydarov OʻzPFL saytida futbolchi profili
Bahrom Haydarov OʻzPFL saytida futbolchi profili
Bahrom Haydarov Transfermarkt saytida futbolchi profili
Bahrom Haydarov Worldfootball saytida futbolchi profili
Bahrom Haydarov Footballfacts saytida futbolchi profili
4-martda tugʻilganlar
1978-yilda tugʻilganlar
Yashayotgan insonlar
Fargʻona viloyati kishilari
Kishilar
Fargʻona sport kishilari
Alifbo boʻyicha futbolchilar
Oʻzbekistonlik erkak futbolchilari
Erkak futbol yarim himoyachilari
Qoʻqon 1912 klubi futbolchilari
Nasaf klubi futbolchilari
Neftchi (Fargʻona) futbolchilari
Shoʻrtan klubi futbolchilari
AGMK futbolchilari
Andijon klubi futbolchilari
Osiyo oʻyinlari 2002 futbolchilari
O‘zbekiston milliy terma jamoasi futbolchilari
Oʻzbekistonning Osiyo oʻyinlaridagi sportchilari
Oʻzbekiston Superligasi futbolchilari
Oʻzbekistonlik futbol murabbiylari
Neftchi futbol klubi murabbiylari
Surxon klubi futbolchilari
Oʻzbekiston Superligasi murabbiylari |
982,831 | https://uz.wikipedia.org/wiki/David%20Berlin | David Berlin | David Berlin (; 8-dekabr, 1919-yil – 7-yanvar, 1997-yil) – SSSR va Oʻzbekistonda futbolchi va murabbiy sifatida faoliyat olib borgan. Futbolchilik faoliyatida darvozabon sifatida oʻynagan.
Faoliyati
Futbolchilik faoliyatida faqat Toshkentning „Dinamo“ jamoasida oʻynagan. Futbolchilik faoliyatini yakunlaganidan soʻng 1955-yilda Toshkentning „Spartak“ jamoasida bosh murabbiylik qilgan. Shundan soʻng bir qator Oʻzbekiston SSR jamoalari, Mehnat, Start, Paxtakor, Neftchi va Andijon jamoalarida klub boshligi’i sifatida faoliyat olib borgan. 1966-yilgi mavsumda Fargʻonaning „Neftchi“ jamoasida bir muddat bosh murabbiy vazifasini bajargan.
Manbalar
Havolalar
David Berlin Footballfacts faoliyat tarixi
8-dekabrda tugʻilganlar
1919-yilda tugʻilganlar
SSSRda tugʻilganlar
7-yanvarda vafot etganlar
1997-yilda vafot etganlar
Kishilar
Oʻzbekiston SSR kishilari
SSSR erkak futbolchilari
Oʻzbekistonlik erkak futbolchilari
Erkak futbol darvozabonlari
Dinamo Toshkent klubi futbolchilari
Spartak Toshkent klubi murabbiylari
Neftchi futbol klubi murabbiylari |
982,833 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Aadnevik | Aadnevik | AADNEVIK (shlyapalarda stilize qilingan) – Britaniyaning hashamatli moda brendi. Brend yuqori moda, tayyor kiyimlar, kelinlik kiyimlari, dam olish kiyimlari va moda aksessuarlarini taqdim etadi. U 2013 yilda Hila va Kristian Aadnevik tomonidan asos solingan va Londonning Knightsbridge shahrida joylashgan.
2022 yil sentyabr oyida AADNEVIK London moda haftaligida taqdimot qildi. Brendning 2022-yilgi kuz/qish kolleksiyasi „Boʻri oyi“ deb nomlangan va Norse mifologiyasidan ilhomlangan.
Manbalar |
982,834 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Orol%E2%88%92Kaspiy%20pasttekisligi | Orol−Kaspiy pasttekisligi | Orol−Kaspiy pasttekisligi – Markaziy Osiyodagi Orol dengizi atrofida va Kaspiy dengizi shimoliy qismidagi keng tekislik.
Geografik tavsifi
Pasttekislik Ozarbayjon, Rossiya, Qozogʻiston, Oʻzbekiston va Turkmaniston hududlarini qamrab olgan. Uning Kaspiy dengizi havzasidagi bir qismi Kaspiyboʻyi pasttekisligi deb ataladi.
Kaspiy dengizi va Kaspiyboʻyi pasttekisligining sharqidagi choʻl qismi Turon pasttekisligi deb ataladi.
Tekislikning koʻp joylari lyoss va boʻsh qum bilan qoplangan.
Iqlimi quruq. Oʻsimlik qoplami siyrak.
Bu hududda bir vaqtlar mavjud boʻlgan ozgina shoʻrlangan, turgʻun ichki dengizdan koʻplab shoʻr koʻllar qolgan. Doimiy oqadigan suvlar yoʻq. Qor erishi va kuchli yomgʻirdan keyin faqat qisqa muddatli suv oqimlar vujudga keladi.
Olim L. S. Berg Orol−Kaspiy pasttekisligi boʻyicha bunday maʼlumot bergan. Kaspiy dengizi Volgadan Qozongacha boʻlgan yoʻnalishda oqqan boʻlib, Orol dengizi bilan, undan keyin esa Balxash koʻli bilan birlashgan. Orol−Kaspiy dengizlari suvlaridan holi boʻlgan butun hudud esa Orol−Kaspiy pasttekisligi deb atalgan. Biroq, oxirgi tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, Orol−Kaspiy choʻkindilari mutlaq balandlikda 55-60 metrdan oshmagan va Volga boʻylab ular Saratovgacha borgan, Oʻzboʻy orqali Kaspiy dengizini Orol dengizi bilan tutashtirgan, Ustyurt esa hech qachon Orol−Kaspiy dengiz sathidan past boʻlmagan. Shunday qilib. Orol−Kaspiy pasttekisligi nomi ostida bir paytlar Orol−Kaspiy dengizi sathida boʻlgan hududni tushunish kerak, keyin bu pasttekislik Kaspiy dengizining shimoliy va shimoli-gʻarbiy qirgʻoqlari boʻylab nisbatan kichik maydonni, Orol dengizining sharqiy-janubiy qirgʻoqlari boʻylab bir necha oʻnlab kilometrlarni qamrab olgan.
Yana qarang
Kaspiy pasttekisligi
Manbalar
Adabiyotlar
George Frederick Wright (1902) Asiatic Russia, Chapter
Orol dengizi |
982,840 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Nerd%20Ayriyev | Nerd Ayriyev | Nerd Ayriev Aramovich (; 8-fevral, 1932-yil – 17-avgust, 2018-yil) – SSSR va Oʻzbekistonlik sobiq futbolchi va futbol murabbiyi. SSSR sport ustasi.
Faoliyati
Nerd futbolchilik faoliyatini 1960-yilda Fargʻonaning „Spartak“ jamoasida boshlagan. 1961—1962-yillarda Toshkentning „Sokol“ jamoasida oʻynagan. 1963-yilda Fargʻonaning „Neftchi“ jamoasiga oʻtgan. „Neftchi“ jamoasida 1967-yilgacha oʻynagan. 1967-yilda Shahrixonning „Oq Oltin“ jamoasiga oʻtgan va 1970-yilda faoliyatini yakunlagan.
Murabbiylik faoliyati
Nerd Aramovich futboldagi murabbiylik faoliyatini 1972-yilgi mavsumda yordamchi murabbiy sifatida ishlagan. Bir necha yil davomida jamoaning yoshlar jamoasiga bosh murabbiylik qilgan. 1984-yildan 1987-yilgacha „Neftchi“ jamoasining bosh murabbiyi sifatida faoliyat olib borgan. 1990-yilgi mavsumda Qoʻqonning „Temiryoʻlchi“ klubida bosh murabbiy boʻlgan. 1992-yilgi mavsumda Oʻzbekiston Superligasining dastlabki mavsumida Shahrixonning „Shahrixonchi“ klubida bosh murabbiylik qilgan. Shundan bir nehca yillar davomida Fargʻona shahridagi BOʻSM maktabida yoshlarga futboldan dars berdi va bir qator iqtidorli futbolchilarni yetishtirdi.
Manbalar
Havolalar
Nerd Ayriyev Footballfactsda futbolchi profili
Nerd Ayriyev Transfermarktda futbolchi profili
8-fevralda tugʻilganlar
1938-yilda tugʻilganlar
17-avgustda vafot etganlar
2018-yilda vafot etganlar
Kishilar
Fargʻona sport kishilari
SSSR erkak futbolchilari
Oʻzbekistonlik erkak futbolchilari
Spartak Fargʻona klubi futbolchilari
Sokol Toshkent klubi futbolchilari
Neftchi (Fargʻona) futbolchilari
Shahrixon klubi futbolchilari
Oʻzbekistonlik futbol murabbiylari
Neftchi futbol klubi murabbiylari
Qoʻqon 1912 futbol klubi bosh murabbiylari
Shahrixon klubi bosh murabbiylari |
982,848 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Instasamka | Instasamka | Darya Yevgenyevna Zoteyeva (rus tilida: Darya Evgenevna Zoteeva; 2000-yil 11-mayda tugʻilgan) — professional sifatida Instasamka (Instasamka) nomi bilan tanilgan, rossiyalik estrada qoʻshiqchisi va TikToker rap ijrochisi, Instagram blogeri.
Manbalar |
982,849 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Ben%20Gurion%20aeroporti | Ben Gurion aeroporti | Ben Gurion xalqaro aeroporti , odatda ibroniy tilidagi (נתב״ג) qisqartmasi bilan tanilgan, Isroilning asosiy aeroporti. Lod shahrining shimoliy chekkasida joylashgan boʻlib, mamlakatning eng gavjum aeroporti hisoblanadi. U Quddus shahridan shimoli-gʻarbda, Tel-Avivdan esa janubi-sharqda joylashgan. 1973-yilgacha Lod aeroporti nomi bilan tanilgan, keyinchalik Isroilning birinchi bosh vaziri Devid Ben-Gurion (1886-1973) sharafiga qayta nomlangan. Aeroport El Al, Israir Airlines, Arkia va Sun d’Or aviakompaniyalari uchun hab hisoblanadi hamda Israel Airports Authority tomonidan boshqariladi.
2019-yilda Ben Gurion aeroporti 24,8 million yoʻlovchiga xizmat koʻrsatgan. Yoʻlovchi tajribasi va yuqori darajadagi xavfsizlik tufayli Yaqin Sharqdagi eng yaxshi beshta aeroport qatoriga kiradi, u bir necha teraktlar nishoniga aylangan boʻlsa-da, Ben Gurion aeroportidan uchayotgan samolyotni olib qochishga urinish hech qachon muvaffaqiyat qozonmagan.
Aeroport Isroil uchun juda strategik ahamiyatga ega, chunki u koʻplab sayyohlar uchun mamlakatga qulay kirish joylaridan biridir. Bir vaqtlar Ben Gurion aeroporti alohida ahamiyatga ega boʻlganligi sababli, u 2019-yilda Ramon aeroportining ochilishiga olib kelgan yagona muvaffaqiyatsizlik nuqtasi sifatida qaraldi.
Tarixi
Britaniya mandati davri (1934-1948)
Aeroport oʻz faoliyatini Britaniyaning Falastin mandati davrida Vilgelma Templer koloniyasi yaqinidagi Lidda (hozirgi Lod) shaharchasining chekkasida ikkita asfaltlanmagan uchish-qoʻnish yoʻlagidan iborat havo yoʻlagi sifatida boshlangan. U 1934-yilda asosan Airwork Services taklifi bilan qurilgan. Yangi aeroportdagi birinchi yoʻlovchilar reysi 1935-yil 3-avgustda ochilgan Misr Airworkning Qohira – Lidda – Nikosiya yoʻnalishi boʻldi. Keyinchalik Misr Lidda orqali Hayfa va Bagʻdodga reyslarni amalga oshirdi. Liddaga muntazam qatnovga ega boʻlgan birinchi qitʼalararo Yevropa aviakompaniyasi 1937-yil 4-apreldan beri LOT Polsha Airlines edi. Oʻsha paytga kelib, Lidda aeroporti toʻrtta beton uchish-qoʻnish yoʻlagi bilan maqtanardi. 1933-yildan beri Gʻazo orqali Gollandiya Sharqiy Hindistonidagi Bataviyaga (hozirgi Jakarta, Indoneziya) parvoz qilayotgan KLM aviakompaniyasi 1937-yilda xizmatni Liddaga koʻchirdi. Imperial Airways ham Liddadan Hindistonga yoʻnalishida yonilgʻi quyish bekati sifatida foydalangan.
Ikkinchi jahon urushi paytida Imperial Airways va keyinchalik British Overseas Airways korporatsiyasi 1940-yil iyun oyida Fransiya qulagunga qadar Liddaga parvoz qilishni davom ettirdi. 1942-yil fevral oyida yapon harbiylari Birma va Malayaga kirganida, KLM Bataviyaga boradigan yoʻnalishini qisqartirdi va Liddani marshrutning eng sharqiy nuqtasiga aylantirdi. Britaniya urush eʼlon qilganidan keyin parvozlarni toʻxtatgan Misr Airwork 1940-yilning may oyida haftalik Qohira-Lidda-Nikosiya xizmatini qayta tikladi.
1943-yilda aeroport „Lidda RAF bekati“ deb qayta nomlandi va Yevropa, Afrika, Yaqin Sharq (asosan Iroq va Fors) va Janubiy/Janubi-Sharqiy Osiyodagi harbiy bazalar oʻrtasida harbiy havo transporti va samolyot parom operatsiyalari uchun asosiy aerodrom boʻlib xizmat qilishda davom etdi. 1944-yilda Germaniyaning Yaqin Sharqdagi tahdidi pasaygach, Aviron Aviatsiya kompaniyasi Lidda va Hayfa oʻrtasida haftasiga toʻrt marta xizmat koʻrsatishni boshladi.
Birinchi fuqarolik transatlantik marshruti, Nyu-Yorkdan Lidda aeroportiga 1946-yilda TWA aviakompaniyasi tomonidan ochilgan. 1948-yil aprel oyining oxirida inglizlar aeroportdan voz kechdilar.
Isroil davlatining birinchi dekadalari (1948-1973)
1948-yil 10-iyulda Denni operatsiyasida Isroil mudofaa kuchlari askarlari aeroportni egallab, nazoratni yangi eʼlon qilingan Isroil davlatiga topshirdilar. 1948-yilda isroilliklar aeroportning rasmiy nomini Liddadan Lodga (yaqindagi shaharning ibroniycha nomi) oʻzgartirdilar, aeroport Lod aeroportiga aylandi. Parvozlar 1948-yil 24-noyabrda qayta tiklandi. Oʻsha yili terminal orqali 40 ming yoʻlovchi oʻtgan. 1952-yilga kelib ularning soni oyiga 100 ming kishiga yetdi. Oʻn yil ichida havo qatnovi shu darajaga koʻtarildiki, mahalliy reyslar Tel-Avivning boshqa aeroportiga, shaharning shimoliy qirgʻogʻidagi Sde Dov aerodromiga (SDV) yoʻnaltirilishi kerak edi. 1960-yillarning oʻrtalarida aeroportga 14 ta xalqaro aviakompaniya qoʻnayotgan edi.
Oʻsha yili vafot etgan Isroilning birinchi Bosh vaziri David Ben-Gurion sharafiga aeroport nomi 1973-yilda Ben Gurion xalqaro aeroportiga oʻzgartirildi.
Terror voqealari (1972)
Ben Gurion aeroporti Falastin hujumlari nishoniga aylangan boʻlsa-da, qatʼiy xavfsizlik choralarining koʻrilishi Ben Gurion aeroportidan uchib ketayotgan hech bir samolyotning olib qochib ketilmasligini taʼminladi. Boshqa tomondan, boshqa mamlakatlardan oʻgʻirlab ketilgan samolyotlar Ben Gurionga qoʻndi va bu aeroport tarixidagi ikkita yirik hodisaga hissa qoʻshdi.
Birinchi voqeada, 1972-yil 8-mayda toʻrtta falastinlik Qora sentyabr tashkiloti terrorchilari Venadan ketayotgan Sabena samolyotini oʻgʻirlab ketishdi va Ben Gurion aeroportiga qoʻnishga majburlashdi. Sayeret Matkal qoʻmondonlari, jumladan Benyamin Netanyahu, Ehud Barak (ikkalasi ham Isroilning boʻlajak Bosh vazirlari) samolyotga bostirib kirib, ikki nafar bosqinchini oʻldirib, qolgan ikkitasini qoʻlga oldi. Bir yoʻlovchi halok boʻldi.
Oʻsha oyning oxirida, 1972-yil 30-mayda, Lod aeroportidagi qirgʻin deb nomlanuvchi hujumda, Yapon qizil armiyasining uch aʼzosi yoʻlovchilar kelgan hududga pulemyotdan oʻq otilishi natijasida 24 kishi halok boʻldi va 80 kishi yaralandi. Qurbonlar orasida taniqli oqsil biofiziki va Isroilning 4-prezidentining ukasi Aharon Katzir ham bor edi. Jarohatlanganlar orasida Efraim Katzir va Isroilga yaqinda kelgan 20 nafar puerto-rikolik sayyohlar guruhi ham boʻlgan. Omon qolgan yagona terrorchi Kozo Okamoto boʻlib, u umrbod qamoq jazosiga hukm qilingan, ammo 1985-yilda PFLP-GC bilan mahbuslar almashinuvi doirasida ozod etilgan.
1980-yillardan beri rivojlanishi
Yillar davomida koʻproq binolar va uchish-qoʻnish yoʻlaklari qoʻshildi, ammo 1980 va 90-yillarda Efiopiya va sobiq Sovet Ittifoqidan ommaviy immigratsiyaning boshlanishi, shuningdek, xalqaro biznes sayohatlarining global oʻsishi bilan mavjud obyektlar juda noadekvat boʻlib qoldi, 2000 ming yillik bayramlari uchun kutilayotgan turizm oqimini ham sigʻdira oladigan yangi zamonaviy terminalni loyihalash talab qilindi. Loyihani davom ettirish toʻgʻrisida qaror 1994-yilning yanvarida qabul qilingan, biroq 3-terminal nomi bilan tanilgan yangi terminal oʻn yil oʻtib, 2004-yil 2-noyabrda oʻz eshiklarini ochdi. 2014-yil iyul oyida Gʻazo bilan toʻqnashuv chogʻida bir necha aviakompaniyalar aeroportga parvozlarini bir necha kunga taqiqlagan.
Aeroportdan uchib ketgan eng uzoq toʻxtovsiz parvoz 2017-yilning 2-yanvarida Shimoliy Muz okeani orqali Honoluluga uchgan milliarder kazino magnatiga tegishli boʻlgan xususiy Airbus A340-500 boʻldi. Parvoz 17 soat 40 daqiqa davom etishi taxmin qilingan edi.
Isroil janubidagi Eylat shahri yaqinidagi Ramon aeroporti, Ben Gurion aeroporti uchun burilish aeroporti boʻlib xizmat qiladi.
Yoʻlovchi terminallari
1-terminal
Tarixi
3-terminal ochilishidan oldin 1-terminal Ben Gurion aeroportidagi asosiy terminal binosi edi. Oʻsha paytda uchib ketuvchilarni roʻyxatdan oʻtkazish joyi birinchi qavatda joylashgan edi. U yerdan yoʻlovchilar yuqoriga koʻtarilib, pasport nazorati, boj olinmaydigan doʻkonlar, VIP zallar, bitta ibodatxona va bortga chiqish eshiklari joylashgan asosiy uchib ketish zaliga yoʻl olishgan. Darvozalarda sayohatchilar birinchi qavatga qaytish uchun zinapoyadan tushishlari kerak boʻladi, u yerda kutib turgan avtobuslar ularni tarmakda samolyotlarga olib boradi. Pasport nazorati, bagaj karusellari, boj olinmaydigan qabul qilish va bojxonaga ega kirish zali binoning janubiy chekkasida joylashgan edi. Perronli avtobuslar yoʻlovchilar va ekipaj aʼzolarini uzoqdagi asfaltda toʻxtab turgan samolyotlarga terminaldan chiqarishgan. 3-terminal ochilgandan soʻng, 1-terminal yopildi va faqat Eylat aeroportiga uchuvchi mahalliy reyslar, Shimoliy Amerika va Afrikadan maxsus immigratsion reyslar kabi hukumat reyslari qoldirildi. Shimoliy Amerika va Angliyadan kelgan muhojirlarni olib ketuvchi Nefesh B’Nefesh tomonidan uyushtirilgan charter reyslari bu terminaldan yiliga bir necha marta qoʻnish marosimlarida foydalanadi.
1-terminal 2003—2007-yillar oraligʻida yopilgan boʻlsa-da, bino turli tadbirlar va keng koʻlamli koʻrgazmalar, shu jumladan 2006-yilda oʻtkazilgan „Bezalel sanʼat akademiyasining 100 yillik koʻrgazmasi“ uchun joy boʻlib xizmat qilgan. Terminalni taʼmirlash ishlari Yosef Assa tomonidan uchta alohida atmosfera mavzusi bilan ishlab chiqilgan. Birinchidan, jamoat zallari Isroilning Yahudo, Quddus va Galileya togʻlari ranglariga boʻyalgan devorlari bilan Isroil yurti xarakteriga ega. Yoʻlovchilar zalida dam olish va hordiq muhiti yaratilgan boʻlsa, yoʻlovchilar shaharga qaytishi bilan kelganlar zaliga koʻproq shahar mavzusi beriladi.
2006-yil fevral oyida Isroil aeroportlari maʼmuriyati xususiy reaktiv samolyotlar yoʻlovchilari va ekipajlari, shuningdek, asosiy terminaldan qochishdan manfaatdor boʻlganlar uchun yangi VIP qanotga 4,3 million shekel sarmoya kiritish rejalarini eʼlon qildi. VIP yer usti xizmatlari allaqachon mavjud, biroq foydalanuvchilar sonining sezilarli darajada koʻpayishi obyektlarni kengaytirishni oqladi, bu ham aeroport daromadlarini oshiradi. IAA xususiy reaktiv reyslar (4059 ta, bu 2004-yilga nisbatan 36,5% ga koʻp) hamda xususiy reaktivlardan foydalanuvchilarning (14 613 ta, 2004-yilga nisbatan 46,2% ga oʻsish) sezilarli oʻsishini koʻrsatadigan raqamlarni eʼlon qildi. Tashqi litsenziya tomonidan boshqariladigan yangi VIP qanot 1-terminalning yangilangan va kengaytirilgan qismida joylashadi. Barcha parvoz jarayonlari (xavfsizlik tekshiruvi, pasport nazorati va bojxona) shu yerda amalga oshiriladi. Bu qanotda matbuot anjumanlari oʻtkazish uchun jihozlangan zal, lyuks zal, eng zamonaviy biznes jihozlari bilan jihozlangan maxsus majlislar zallari va parvozlar oraligʻida aeroportda vaqt oʻtkazadigan uchish ekipajlari uchun maxsus zal mavjud boʻladi. 2008-yil yanvar oyida IAA 3-terminal yonidagi maydonda VIP terminal qurishni rejalashtirayotgani eʼlon qilindi.
Xalqaro lou-kost va mahalliy terminal
1-terminal 2003-yilda yopilgan va keng koʻlamli taʼmirdan soʻng 2007-yilda mahalliy terminal sifatida va 2008-yil iyul yozgi charter va arzon reyslarni qondirish uchun qayta ochilgan. U 2008-yil yoz mavsumi uchun charter va arzon reyslar uchun ochiq qoldi, keyin 2008-yil oktyabr oyida vaqtincha yopildi, keyinchalik u qayta taʼmirlandi va 2009-yilning yozida qayta ochildi, oʻshanda u uch oylik 600 000 xalqaro reyslar yoʻlovchini sigʻdirishi kutilgan edi. 2010-yil holatiga koʻra, 1-terminaldan yil davomida bir nechta lou-koster xalqaro reyslari, shu jumladan Barselonaga Vueling reyslari va London (Luton), Manchester, Jeneva va Bazelga easyJet reyslari amalga oshirildi. 2015-yilda talabning ortishi va terminalning yana bir kengayishi tufayli Isroil aeroportlari maʼmuriyati 1-terminalni barcha arzon narxlardagi tashuvchilarga maʼlum sharoitlarda taqdim etdi. 1-terminaldan tashqarida amalga oshiriladigan reyslar 3-terminaldan tashqarida amalga oshirilgan reyslarga qaraganda kamroq aeroport toʻlovlari olinadi.
2017-yilning yozigacha 1-terminal ayrim arzon aviakompaniyalar yoʻlovchilari uchun parvozlarni roʻyxatdan oʻtkazish, xavfsizlikni tekshirish va xalqaro reyslar uchun pasport nazorati uchun foydalanilgan, biroq pasport nazoratidan soʻng yoʻlovchilar 3-terminalning joʻnash koʻchasiga avtobus bilan olib ketilgan. 1-terminaldan tashqarida amalga oshirilgan aviakompaniyalarning barcha kiruvchi reyslari 3-terminalda amalga oshirildi. Biroq, 2017-yil 19-iyundan boshlab va bir necha oylik taʼmirlash ishlaridan soʻng, 1-terminal yoʻlovchilari toʻgʻridan-toʻgʻri 1-terminaldan oʻz reyslariga avtobus bilan olib ketila boshlandi, garchi kiruvchi yoʻlovchilar 3-terminalda qabul qilinsa ham. 1-terminalning bort zonasidagi rekonstruksiya ishlariga boj olinmaydigan doʻkonlar, restoranlar va kafelar qoʻshildi. Terminal shuningdek, 3-terminaldagi kabi ilgʻor tekshirilgan bagajni qayta ishlash va tekshirish tizimlari bilan jihozlangan.
3-terminal va temir yoʻl vokzalidan 1-terminalgacha boʻlgan bepul jamoat transporti taxminan har 15-30 daqiqada yetib boradi (kun vaqtiga qarab).
3-terminal
2004-yil 28-oktyabrda ochilgan 3-terminal Isroilga va undan chiqadigan asosiy xalqaro shlyuz sifatida 1-terminalni almashtirdi. Bino Skidmore, Owings & Merrill (SOM) tomonidan ishlab chiqilgan. Moshe Safdie & Associates va TRA (hozirgi Black and Veatch) bogʻlovchi tuzilmani va havo boʻylab joʻnash joylari va darvozalarini loyihalashtirgan. Ram Karmi va boshqa isroillik arxitektorlar mahalliy meʼmorlar edi. Ilk reys Nyu-York shahridagi Jon Kennedi xalqaro aeroportiga amalga oshirilgan El Al aviakompaniyasi reysi boʻldi.
Natbag 2000 ustida ish, maʼlumki, 3-terminal loyihasi Mingyillik bayramlari uchun kutilayotgan ziyoratchilarning katta oqimiga xizmat koʻrsatish uchun 2000-yilgacha yakunlanishi kerak edi. Ushbu muddat kutilganidan yuqori xarajatlar va asosiy turk pudratchisining bankrotligi tufayli bir qator ishlarning toʻxtab qolishi sababli bajarilmadi. Loyiha oxir-oqibat taxminan bir milliard AQSh dollariga teng boʻldi. Aeroportning mamlakatning eng yirik aholi punktlariga yaqinligi va shovqin muammosi tufayli mamlakatning boshqa joylarida yana bir xalqaro qurilishi koʻrib chiqilmoqda, masalan, Isroil janubidagi yangi Ilan va Assaf Ramon aeroporti.
3-terminalning umumiy joylashuvi Yevropa va Shimoliy Amerikadagi aeroportlarnikiga oʻxshaydi, samolyotdan tushganidan keyin bir necha darajali va ancha masofani bosib oʻtish mumkin. Yurishda eskalatorlar va harakatlanuvchi yoʻlaklar yordam beradi. Yuqori darajadagi uchib ketish zali, maydoni dan ortiq, 110 roʻyxatdan oʻtish taymerlari va shuningdek, parvoz maʼlumotlarini koʻrsatish tizimlari bilan jihozlangan. Buy & Bye nomi bilan tanilgan kichik savdo markazi ham sayohatchilar, ham keng jamoatchilik uchun ochiq. Doʻkonlar, restoranlar va pochta boʻlimlarini oʻz ichiga olgan savdo markazi uchmaydiganlarni ham jalb qilishi rejalashtirilgan edi. Savdo markazi bilan bir xil darajada yoʻlovchilar pasport nazorati va xavfsizlik tekshiruvidan oʻtadilar. Samolyotlarning uchish va qoʻnishlarini oʻziga xos egilgan shisha devordan koʻrish mumkin. Kelish zali birinchi qavatda joylashgan boʻlib, u yerda 20 ta qoʻshimcha roʻyxatdan oʻtish taymerlari mavjud (Star Alliance aviakompaniyalariga xizmat koʻrsatadi). Avtoulovlarni ijaraga berish punktlari yoʻlovchilarni uchib ketish va kelish zallari oʻrtasida joylashgan oraliq darajada joylashgan. 3-terminalda ikkita sinagoga bor.
Asosiy xavfsizlik tekshiruvidan soʻng yoʻlovchilar yulduz shaklidagi boj olinmaydigan rotundada parvozlarini kutishadi. U yerda 24 soat ishlaydigan turli kafelar, restoranlar va boj olinmaydigan doʻkonlar, shuningdek, sinagoga, bank muassasalari, yoʻlovchilar kutishi uchun tranzit zali va QQSni qaytarish uchun stol mavjud.
3-terminalda jami 40 ta darvoza toʻrt yoʻlakka (B, C, D va E) boʻlingan boʻlib, ularning har birida 8 ta teletrap bilan jihozlangan eshiklar (2 dan 9 gacha raqamlangan), shuningdek yoʻlovchilar samolyotga olib ketish uchun ikkita stendli eshiklar (1- avtobus bayi va 1A) mavjud. E-konkursdagi ikkita eshik juda katta keng fyuzelyajli samolyotlarni yanada samarali qabul qilish uchun ikki tomonlama reaktiv koʻpriklardan foydalanadi. 2004-yilda 3-terminal ochilganda B, C va D yoʻlakchalari ochilgan, E yoʻlakchasi esa 2018-yilda qurib bitkazilgan. 3-terminalda bitta qoʻshimcha yoʻlakcha (A) uchun joy mavjud.
Terminal boʻylab bepul simsiz internet mavjud. Terminalda uchta biznes-zal mavjud – tez-tez uchuvchilar uchun eksklyuziv El Al Qirol Dovud Lounge va imtiyozli yoki pullik varaqalar uchun uchta Dan zallari.
2007-yil yanvar oyida IAA 3-terminaldan gʻarbda ga yaqin 120 oʻrinli mehmonxona qurish rejalarini eʼlon qildi Mehmonxona uchun tender IAA tomonidan 2017-yil oxirida eʼlon qilingan.
Terminal qurilgach, u yiliga 12 million yoʻlovchiga xizmat koʻrsatish imkoniyatiga ega boʻlishi aytilgan edi. 2023-yilda Ben Gurion aeroporti orqali 25 million yoʻlovchiga xizmat koʻrsatilishi kutilmoqda.
Avvalgi va ochilmagan terminallar
2-terminal
2-terminal 1969-yilda olti kunlik urushdan keyin Arkia aviakompaniyasi aeroportda faoliyatini qayta boshlaganida ochilgan. 2-terminal 2007-yil 20-fevralgacha mahalliy reyslarga xizmat koʻrsatgan va mahalliy reyslar yuqoridagi sanadan boshlab yangilangan 1-terminalga koʻchirilgan. 1990-yillarning oxirida trafikning ortishi va 1-terminalda haddan tashqari sigʻimga erishilganligi sababli, 3-terminal ochilgunga qadar 2-terminalda xalqaro boʻlim qoʻshildi. Maishiy xizmatlar 1-terminalga oʻtkazilgandan soʻng, qoʻshimcha havo yuklarini tashish joylari uchun joy ajratish uchun 2-terminal buzildi.
4-terminal
1999-yilda qurilgan bu terminal 2000-yilda kutilgan oqimni qabul qilishga moʻljallangan edi, lekin u hech qachon rasman ochilmagan. Bugungi kunga qadar u faqat SARS epidemiyasi davrida Osiyodan kelgan yoʻlovchilar uchun terminal sifatida foydalanilgan. Terminaldan yana bir marta 2003-yil fevral oyida Kolumbiya kosmik kemasi halokatidan keyin polkovnik Ilan Ramonning tobuti va 2004-yil yanvar oyida Livandan Elhanan Tannenbaum va uchta isroillik askarning tobutlari kelganida ishlatilgan.
Rivojlantirish rejalari
2017-yil dekabr oyida IAA Ben Gurion aeroportini uzoq muddatli kengaytirish rejasini eʼlon qildi, uning qiymati taxminan 9 milliard shekel boʻladi. Rejalarga 1-terminalni yanada kengaytirish, yangi maxsus mahalliy reyslar terminali, 3-terminalning quruqlikdagi terminalini katta kengaytirish, bu orqali taxminan 90 ta qoʻshimcha roʻyxatdan oʻtish punktlarini qoʻshish, A konkursni qurish, qoʻshimcha samolyotlar toʻxtash joylari va rampalarni oʻz ichiga oladi. Bundan tashqari, havoda yuk tashish obyektlari aeroport mulkining shimoliy qismidagi (08/26 uchish-qoʻnish yoʻlagining shimolida) katta, hozirda foydalanilmayotgan yer uchastkasiga koʻchiriladi, u erda qoʻshimcha samolyotlarga texnik xizmat koʻrsatish inshootlari ham quriladi.
Shu bilan birga, 3-terminalning quruqlikdagi terminalida zudlik bilan gavjumlik bilan bogʻliq muammolarni bartaraf etish uchun 2018 yilning bahorida 3-terminal yonida 25 ta roʻyxatdan oʻtish va xavfsizlikni tekshirish ob’ektlari joylashgan vaqtinchalik katta, konditsionerli chodir oʻrnatildi. Ushbu chodir 2020 va 2022 yillar oraligʻida kelgan barcha yoʻlovchilar uchun majburiy COVID-19 sinovi uchun ishlatilgan.
2018-yil avgust oyida IAA xususiy va boshqaruvchi samolyotlar harakatini boshqarishga bagʻishlangan yangi terminalni qurish va ishlatish boʻyicha tender eʼlon qildi.
2021 yil oxirida 1-magistraldan aeroportga qoʻshimcha kirishni taʼminlaydigan yangi yoʻl oʻrni qurilishi boshlandi. Yangi yoʻnalish transport vositalarining Tel-Aviv yoʻnalishi va aeroportning shimoli va gʻarbidagi boshqa nuqtalaridan aeroportning asosiy terminaliga kirishi kerak boʻlgan masofani sezilarli darajada qisqartirdi. 2023 yilga kelib, oʻzaro almashish tugallandi.
Ofis binolari
Aeroport City rivojlanishi, katta ofis parki, aeroportning asosiy mulkidan sharqda joylashgan. U Quddus va Tel-Aviv metropoliyalarining tutashgan joyida joylashgan.
El Al kompaniyasining bosh ofisi hamda Isroil aeroportlari boshqarmasining bosh ofisi Ben Gurion aeroporti hududida joylashgan.
Fuqarolik aviatsiyasi boshqarmasi va Challenge Airlines ILning bosh ofislari aeroport yaqinidagi Airport City ofis parkida joylashgan.
Bundan tashqari, Israel Aerospace Industries oʻzining bosh ofisini aeroport hududida, shuningdek, keng koʻlamli aviatsiya qurilishi va taʼmirlash inshootlarini saqlaydi.
Uchish-qoʻnish yoʻlaklari
Asosiy uchish-qoʻnish yoʻlagi
1 va 3-terminallariga eng yaqin uchish-qoʻnish yoʻlagi 12/30, uzunligi va undan keyin taksi yoʻli keladi. Koʻpincha qoʻnishlar Gʻarbdan Sharqqa, Oʻrta yer dengizidan janubiy Tel-Aviv ustidan yaqinlashib kelayotgan ushbu uchish-qoʻnish yoʻlagida amalga oshiriladi. Noqulay ob-havo sharoitida u parvozlar uchun ham foydalanilishi mumkin (12-yoʻnalish). 2007-yil noyabr oyida 17 million NIS qiymatidagi rekonstruksiya qilish loyihasi yakunlandi, u uchish-qoʻnish yoʻlagini mustahkamladi va uni kelajakdagi keng fyuzelyajli samolyotlarga xizmat koʻrsatishi uchun moslashtirdi. 2008-yil sentyabr oyida uchish-qoʻnish yoʻlagiga xizmat koʻrsatadigan yangi ILS ishga tushirildi. Asosiy uchish-qoʻnish yoʻlagi 2011-yildan 2014-yil boshigacha 03/21 uchish-qoʻnish yoʻlagini kengaytirish va uchish-qoʻnish yoʻlagi yaqinidagi boshqa qurilish ishlarini bajarish uchun yopildi.
Qisqa uchish-qoʻnish yoʻlagi
Dastlab qurilganida qisqa uchish-qoʻnish yoʻlagi (03/21 yoʻnalishi) uzunlikda edi, bu koʻpchilik asosiy yoʻlovchi samolyotlarini qabul qilish uchun juda qisqalik qiladi. Oʻsha paytda u asosan Isroil havo kuchlarining yuk samolyotlariga xizmat koʻrsatgan va 26-qoʻnish yoʻlagi uchun taksi yoʻli sifatida xizmat qilgan. Biroq, 2011-yil oxiriga kelib, uchish-qoʻnish yoʻlagi yopildi va uchish-qoʻnish yoʻlagining sharqida joylashgan harbiy aprondagi faoliyatning katta qismi doimiy ravishda Isroil janubidagi Nevatim aviabazasiga koʻchirildi. 2014-yil may oyi oxirida uchish-qoʻnish yoʻlagi qayta qurilib, gacha uzaytirilgandan soʻng qayta ochildi, bu koʻpgina turdagi samolyotlarni boshqarishga imkon beradi. U ILS bilan jihozlangan va asosan shimoldan janubga qoʻnishlarni boshqaradi.
Sokin uchish-qoʻnish yoʻlagi
Aerodromdagi eng uzun uchish-qoʻnish yoʻlagi – va sharqdan gʻarbga (08/26 yoʻnalishi) asosiy uchish-qoʻnish yoʻlagi „sokin uchish-qoʻnish yoʻlagi“ deb ataladi, chunki bu yoʻnalishda uchayotgan samolyotlar atrofdagilar uchun kamroq shovqin chiqaradi. 2006-yil fevral oyida yakunlangan 24 million NIS qiymatidagi taʼmirlash loyihasi uchish-qoʻnish yoʻlagini mustahkamladi va uni Airbus A380 kabi keng fyuzelyajli samolyotlar uchun moslashtirdi.
Tarixi va rivojlantirilishi
1930-yillarda inglizlar tomonidan ishlab chiqilgan aerodromning dastlabki rejasida kunning pistonli dvigatelli samolyotlari uchun mos keladigan toʻrtta kesishgan 800 m uchish-qoʻnish yoʻlagi mavjud edi. Biroq, bugungi kunda ushbu asl sxemaning hech biri koʻrinmaydi, chunki foydalanish koʻpayganligi va samolyot turlari va ehtiyojlari yillar davomida oʻzgarganligi sababli aeroport binolarida turli uchish-qoʻnish yoʻlaklari qurilgan va olib tashlangan.
Asosiy uchish-qoʻnish yoʻlagi (12/30) aeroportdagi eng qadimgi uchish-qoʻnish yoʻlagi boʻlib, sokin (08/26) va qisqa (03/21) uchish-qoʻnish yoʻlaklari 1960-yillarning oxiri va 1970-yillarda qurilgan. Qisqa uchish-qoʻnish yoʻlagida juda kam tijorat transporti ishlashi mumkinligi sababli taxminan qirq yil davomida aeroport asosan 12/30 va 08/26 uchish-qoʻnish yoʻlaklariga tayangan. Biroq, bu muammo tugʻdirdi; bu ikki uchish-qoʻnish yoʻlagining gʻarbiy uchi yaqinida kesishishi samolyotning qoʻnishi va koʻtarilishi oʻrtasida oʻzaro kesishuv naqsh hosil qiladi. Ushbu namuna aeroportga yetib kelishi va undan joʻnab ketishi mumkin boʻlgan samolyotlar sonini kamaytiradi va xavfsizlikka salbiy taʼsir koʻrsatadi.
1980 va 1990-yillarda yoʻlovchilar oqimining koʻpayishi prognoz qilingan holda, Ben Gurionning xavfsizligi va sigʻimi bilan bogʻliq baʼzi tashvishlarni yengillashtirish vositasi sifatida 03/21 va 08/26 uchish-qoʻnish yoʻlaklarini kengaytirish rejalari ishlab chiqilgan. Ushbu rejalar 1997-yilda tasdiqlangan va qurilish ishlari 2010-yilda boshlangan. 03/21 uchish-qoʻnish yoʻlagining kengayishi aeroportga „ochiq V“ konfiguratsiyasida ishlash imkonini beradi, bu esa 08/26 va 03/21 uchish-qoʻnish yoʻlaklarida bir vaqtning oʻzida qoʻnish va parvozlarni amalga oshirish imkonini beradi va shu tariqa boshqarilishi mumkin boʻlgan samolyotlar harakati sonini ikki baravar koʻpaytiradi, eng yuqori paytlarda, aeroportda va uning atrofida havo xavfsizligining umumiy darajasini oshiriladi. Qurilish toʻrt yil davom etdi va 1 milliard shekelga tushdi (Isroil aeroportlari maʼmuriyati byudjetidan moliyalashtirilgan) va 2014-yil 29-mayda yakunlandi. Bunga uchish-qoʻnish yoʻlaklari va taksi yoʻllari, 1,5 million tonnadan ortiq asfaltdan foydalangan holda, bir million metr uchish-qoʻnish yoʻlagi yoritgich kabellarini yotqizish, yuqori voltli elektr uzatish liniyalari va 10 000 yorugʻlik moslamalari oʻrnatildi. Mavjud uchish-qoʻnish yoʻlaklari va terminallar oʻrtasida bir nechta yangi taksi yoʻllari qurilishi ham aeroportda taksi vaqtini sezilarli darajada qisqartirdi.
2023-yil Gʻazo bilan ziddiyat
Raketa xavfi tufayli Gʻazodagi urush zonasi ustidan uchib ketmaslik uchun uchish-qoʻnish yoʻlagi yoʻnalishlari cheklangan. 08/26 parvozlar uchun, 03/21 esa uchib kelish reyslari uchun cheklangan.
Xavfsizlik protseduralari
Umumiy koʻrinishi
Ben Gurion xalqaro aeroportida xavfsizlik bir necha darajalarda ishlaydi.
Barcha yengil avtomobillar, taksilar, avtobuslar va yuk mashinalari aeroport majmuasiga kirishdan oldin dastlabki xavfsizlik nazorat punktidan oʻtadi. Qurolli soqchilar avtomashinalar, taksilar va avtobuslarga qarab, haydovchi va yoʻlovchilar bilan bir necha soʻz almashish orqali transport vositalarini tekshiradilar. Terminal kirishlarida joylashgan qurolli xavfsizlik xodimlari binolarga kirganlarni diqqat bilan kuzatib boradi. Agar kimdir ularning shubhasini uygʻotsa yoki asabiy koʻrinsa, u odamning niyatini baholash uchun suhbatga chaqirilishi mumkin. Fuqaro kiyimdagi qurolli xodimlar bino tashqarisidagi hududni nazorat qiladi, yashirin kuzatuv kameralari esa doimo ishlaydi. Bino ichida ham uniforma, ham fuqarolik kiyimidagi xavfsizlik xodimlari doimiy patrulda boʻladi. Uchib ketayotgan yoʻlovchilar roʻyxatdan oʻtish stoliga kelishdan oldin ham xavfsizlik xodimlari tomonidan shaxsan soʻroq qilinadi. Suhbat bir daqiqagacha davom etishi yoki qoʻshimcha tekshiruv uchun yoʻlovchi tanlangan boʻlsa, bir soatgacha davom etishi mumkin. Bagaj va tanani tekshirish oʻtkazilishi mumkin.
2007-yil avgustiga qadar tekshirilgan bagajda rang kodlari tizimi mavjud edi, ammo kamsitish shikoyatlaridan keyin bu amaliyot toʻxtatildi. Ilgari tekshirilgan bagajlar shaxsiy suhbatdan soʻng va yoʻlovchilar roʻyxatdan oʻtish punktlariga kelishidan oldin tekshirilar edi. Baʼzida, agar xavfsizlik xodimlari shaxsni past xavf deb baholagan boʻlsa, ular asosiy rentgen apparatlarini chetlab oʻtib, toʻgʻridan-toʻgʻri roʻyxatdan oʻtish stollariga oʻtkazilardi, bu esa baʼzi kamsitish shikoyatlarini keltirib chiqardi. Bu jarayon 2014-yil aprel oyida 3-terminaldagi yoʻlovchilar navbatidan asosiy rentgen apparatlari olib tashlanganidan soʻng toʻxtatildi va bagaj aviakompaniya vakillari tomonidan roʻyxatdan oʻtkazilgandan soʻng (dunyoning aksariyat aeroportlarida keng tarqalgan usul) bagaj tekshiruvi oʻtkazila boshlandi. 1-terminal 2017-yilning yozida xuddi shunday tartibdan foydalanishni boshladi.
Bagaj tekshirish
Roʻyxatdan oʻtgandan soʻng, barcha tekshirilgan yuk murakkab rentgen va kompyuter tomografiyasi skanerlari yordamida tekshiriladi va havo bosimiga bogʻliq boʻlgan har qanday portlovchi qurilmalarni ishga tushirish uchun bosim kamerasiga joylashtiriladi. Roʻyxatdan oʻtish jarayonidan soʻng yoʻlovchilar shaxsiy xavfsizlik va pasport nazoratini davom ettiradilar. Xavfsizlik nazorati punktida metall detektorlardan oʻtish va qoʻl yukini rentgen apparati orqali qoʻyishdan oldin pasport va bortga chiqish talonlari qayta tekshiriladi va qoʻshimcha savollar berilishi mumkin. Samolyotga chiqishdan oldin pasport va bortga chiqish talonlari yana bir bor tekshiriladi. Kiruvchi reyslar uchun xavfsizlik tartib-qoidalari unchalik qattiq emas, lekin yoʻlovchilar kelib chiqishi yoki Isroilga kelishidan oldin tashrif buyurgan mamlakatlariga qarab pasport nazorati ostida soʻroq qilinishi mumkin. Yaqinda arab davlatlariga tashrif buyurgan yoʻlovchilar qoʻshimcha savol-javobga tortiladi.
Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar
Yoʻlovchi tashish
Quyidagi aviakompaniyalar Ben Gurion aeroportida muntazam va charter yoʻnalishlariga xizmat koʻrsatadi.
Yuk tashish
Statistika
Sde Dov aeroportidan tijoriy reyslar yopilgunga qadar har yili TLV dan koʻproq mahalliy yoʻlovchilarga xizmat koʻrsatgan, 2019-yil iyul oyida Ben Gurionga koʻchirildi.
Yoʻlovchilar soni boʻyicha eng yaxshi yoʻnalishlar
Yer usti transporti
Aeroport mamlakatning asosiy Quddus-Tel-Aviv avtomagistrali – 1-magistral va 40-magistral yaqinida joylashgan. Aeroportga avtomobil yoki jamoat avtobusida kirish mumkin. Isroil temir yoʻllari aeroportdan mamlakatning bir qancha qismlariga poezdlar qatnovini amalga oshiradi va taksi toʻxtash joylari kelganlar binosi tashqarisida joylashgan. Mashhur transport varianti – bu ibroniy tilida monit sherut (xizmat kabinasi) nomi bilan tanilgan, Quddus, Hayfa va Bir as-sabaga boradigan taksi furgonlaridir.
Jamoat transporti
Isroilda yagona toʻlov kartasidan foydalangan holda turli operatorlar tomonidan boshqariladigan koʻplab tranzit variantlarini (poezd, avtobus va yengil temir yoʻl) qamrab oluvchi umummilliy jamoat transporti toʻlovlari tizimi mavjud (Rav-Kav). U moslashuvchan tarif tuzilmalariga ega va maʼlum geografik zonalar va vaqt oraligʻida tranzit usullari oʻrtasida bepul oʻtkazmalarni taklif qiladi. Rav-Kav kartalarini chiqaradigan jamoat transporti axborot idorasi 3-terminalning kelish zalida joylashgan. Bir nechta istisnolardan tashqari, jamoat transportining koʻp variantlari (taksilar va xizmat koʻrsatish taksilari bundan mustasno) shanba kuni (yaʼni, erta juma kunidan kech shanba oqshomlarigacha, shuningdek, baʼzi yahudiy bayramlari paytida) ishlamaydi.
2020-yil dekabr oyida yangi ilova toʻlov tizimi joriy etildi. Ilova boshqa, soddaroq tarif tizimiga ega (bu baʼzi hollarda qimmatroq, boshqalarida esa arzonroq boʻlishi mumkin) va u keyingi toʻlov (Rav Kav oldindan toʻlangan karta boʻlib, uni toʻldirishingiz kerak). Toʻlov har oyning oxirida olinadi (shuning uchun roʻyxatdan oʻtish va toʻlov usuli talab qilinadi). Toʻrtta ishlaydigan ilova mavjud: hukumatga tegishli „The Station“ (Hatahana) va uchta xususiy – RavPass (HopOn tomonidan), HAMMA (Isracard tomonidan) va Moovit (Moovit va Pango tomonidan).
Temir yoʻl
Isroil temir yoʻllari 3-terminalning quyi sathida joylashgan Ben Gurion aeroporti temir yoʻl vokzalini boshqaradi. Ushbu vokzaldan yoʻlovchilar shimoli-gʻarbiy Tel-Aviv, Hayfa va shimoldagi boshqa yoʻnalishlarga yoki janubi-sharqda Modi’in va Quddusga borishlari mumkin. Tel-Aviv Savidor markaziy temir yoʻl vokzaligacha sayohat taxminan 18 daqiqa va Quddusning Yitzhak Navon bekatiga taxminan 25 daqiqa davom etadi. Shuningdek, Bir as-saba markazida Lod, Ashkelon va ular orasidagi tanlangan yoʻnalishlar orqali aeroportga va ertalabgacha poezd qatnovi ham mavjud. 2009-yilda deyarli 3,3 million yoʻlovchi temir yoʻl orqali aeroportga va teskari yoʻnalishda harakat qilgan. Xizmat Shabbat va yahudiy bayramlarida ishlamaydi, lekin boshqa barcha kunlarda kecha-yu kunduz ishlaydi. Tel-Aviv va Hayfa orqali Nahariyaga liniya ish kunlarida kuniga 24 soat ishlagan, ammo bu xizmatlar COVID-19 pandemiyasidan keyin toʻxtatilgan va 2020-yillarning oʻrtalarida temir yoʻlni elektrlashtirish ishlari tugaguniga qadar qayta tiklanmadi, shundan soʻng liniya ishlaydi. Quddusdan va Nahariya oʻrniga Karmelda tugaydi (garchi u Tel-Aviv va Hayfaga xizmat qilishda davom etadi).
Avtobus yoki taksi
Aeroportga muntazam shaharlararo avtobus liniyalari, limuzinlar va shaxsiy transport xizmatlari, Sherut „umumiy“ taksilar va oddiy taksilar xizmat koʻrsatadi. Afikim avtobus kompaniyasi sutkasiga 24 soat, 485-qator bilan Quddusga toʻgʻridan-toʻgʻri xizmat koʻrsatadi. Liniya 2-qavatdagi 3-terminaldan chiqib, 1-terminaldan oʻtadi. 5-raqamli Egged avtobus yoʻlovchilarni terminallar va aeroportdan tashqarida joylashgan El Al chorrahasi yaqinidagi Aeroport City biznes parkidagi kichik avtobus terminali oʻrtasida tashiydi, u yerda ular hududdan oʻtadigan oddiy Egged avtobus yoʻnalishlarida harakatni davom ettirishlari mumkin. Aeroport City yoʻnalishida bogʻlangan yoʻlovchilar 5-sonli avtobus uchun qoʻshimcha yoʻl haqi toʻlamasdan, ikkala yoʻl haqini bir chiptada toʻlashlari mumkin. Boshqa avtobus kompaniyalari toʻgʻridan-toʻgʻri 3-terminalga xizmat koʻrsatadi va aeroport ham terminallar oʻrtasida bepul avtobusni taqdim etadi. Shabbat kuni, poyezd qatnovi boʻlmaganda, aeroport va Tel-Aviv mehmonxonalari oʻrtasida umumiy transport xizmati mavjud.
Avtomobil
Quddus – Tel-Aviv avtomagistralida, 1-magistralda, joylashgan aeroportda qisqa va uzoq muddatli mashinalar uchun jami 20 000 ga yaqin mashinalar joylari mavjud. Uzoq muddatli toʻxtash joylari terminaldan bir necha kilometr uzoqlikda joylashgan boʻlib, ularga bepul avtobusda borish mumkin. Aeroportda avtomobil ijarasi Avis, Budget, Eldan, Tamir Rental, Thrifty, Hertz va Shlomo Sixt kompaniyalari tomonidan amalga oshiriladi.
Xizmat sifati
Yoʻlovchilar reytingi
2006-yil dekabr oyida Ben Gurion xalqaro aeroporti mijozlarga eng qulay aeroportni aniqlash maqsadida Xalqaro aeroportlar kengashi tomonidan oʻtkazilgan soʻrovda Yevropaning 40 ta aeroporti orasida birinchi va dunyodagi 77 aeroport ichida 8-oʻrinni egalladi. Tel-Aviv yiliga 5 milliondan 15 milliongacha yoʻlovchini tashiydigan aeroportlar guruhida Yaponiyaning Nagoya aeroportidan keyin ikkinchi oʻrinni egalladi. Soʻrov 34 ta savoldan iborat edi. Uchish eshigida tasodifiy tanlab olingan 350 yoʻlovchidan xizmat, infratuzilma va imkoniyatlardan qanchalik mamnunligi soʻralgan. Ben Gurion 5 balldan 3,94 ball oldi, undan keyin Vena, Myunxen, Amsterdam, Bryussel, Syurix, Kopengagen va Helsinki aeroportlari oʻrin olgan. Aeroport 2007, 2008 va 2009-yillardagi soʻrovlarda Yaqin Sharqdagi eng yaxshi aeroport unvonini saqlab qoldi.
Mukofotlari
Baxtsiz hodisalar va falokatlar
1939-yil 13-fevralda yangi tashkil etilgan Commercial Aviation Company Ltd kompaniyasining Fokker F.XVIII (VQ-PAF) samolyoti ochilish marosimi uchun aeroport atrofida uchib ketayotgan edi. Uchuvchi qoʻnayotganda boshqaruvni yoʻqotib, loyga tushib ketdi va samolyotni tuzatib boʻlmas darajada shikastladi.
1950-yil 5-fevralda El Al aviakompaniyasining Duglas C-54A-10-DC (4X-ACD) samolyoti parvoz paytida qulab tushdi, yonib ketdi va tuzatib boʻlmaydigan darajada shikastlandi. Bortdagi barcha 50 kishi tirik qolgan.
1953-yil 15-mayda AQShning Isroildagi harbiy attashesi tarkibidagi AQSh havo kuchlarining Duglas C-47 samolyoti tunda alangalandi va yonib ketdi. Sabotaj gumon qilinmoqda.
1969-yil 26-oktyabrda Arkianing Vickers 833 Viscount (4X-AVC) samolyoti tungi mashgʻulot parvozi paytida halokatga uchradi va tuzatib boʻlmaydigan darajada shikastlandi. Barcha 3 yoʻlovchi tirik qoldi.
1970-yil 30-noyabrda TWA aviakompaniyasining Boeing 707-373C (N790TW) samolyoti Frankfurtga yuk reysi uchun 30-qoʻnish yoʻlagida soat 02:00 da havoga koʻtarilayotganda, boʻsh, yoritilmagan IAF Stratocruiser (4X-FPS/037) uchish-qoʻnish yoʻlagi boʻylab tortib olingan; 707 Stratocruiserga urildi va ikkala samolyot ham yonib ketdi. Ikkala samolyot ham taʼmirlab boʻlmaydigan darajada shikastlangan va 707-dagi barcha 3 ekipaj omon qoldi, ammo 2 kishi yerda halok boʻldi.
1972-yil 8-mayda Sabena aviakompaniyasining Boeing 707-329 (OO-SJG) samolyoti Venadan Tel-Avivga ketayotganda oʻgʻirlab ketildi va shu yerga qoʻndi (moʻljallangan manzil); 4 nafar bosqinchi mahbuslarni ozod qilishni talab qildi. 2 kishi oʻsha kuni quruqlikdagi muhandis kiyimidagi harbiy xizmatchilar tomonidan otib oʻldirildi va 8 kundan keyin bir yoʻlovchi qurolli jangda olgan jarohatlari tufayli vafot etdi.
1973-yil 16-avgustda MEA aviakompaniyasining Boeing 720-023B (OD-AFR) samolyoti Bingʻozi uzra Kipr ustidan Bayrutga yoʻl olganda ikki qurolli erkak qaroqchi tomonidan oʻgʻirlab ketildi va u bu yerga uchishni talab qildi; yetib kelganida u yerdagi politsiya tomonidan qoʻlga olindi.
1980-yil 31-iyulda El Al aviakompaniyasining Boeing 707-358C (4X-ATX) samolyoti bu yerga joʻnashdan oldin orqa hojatxonada yongʻin chiqdi; samolyot evakuatsiya qilindi va yongʻinni oʻchirish uchun oʻt oʻchirish xizmatlari fyuzelyajda teshik ochishga majbur boʻldi. Keyinchalik samolyot taʼmirlandi.
1987-yil 16-fevralda IAIning Convair CV-240-24 (N93218) samolyoti angar yongʻinida yoʻq qilindi.
1988-yil 1-dekabrda Orjonikidze shahrida 5 kishi maktab avtobusini olib qochib, Isroilga uchish uchun 2 000 000 rubl va samolyot talab qilishdi. Avtobus Mineralnye Vodi aeroportiga yoʻl oldi va qaroqchilar 30 kishini garovga olish evaziga Aeroflotning Ilyushin Il-76T samolyotiga oʻtirishdi. Ertasi kuni samolyot bu yerga yetib keldi va samolyotni oʻgʻirlaganlar taslim boʻldi.
2001-yil 18-iyun kuni Israirning ATR 42-320 (4X-ATK) samolyoti oʻng tomonidagi asosiy pastki qismini tushira olmadi va usiz qoʻnishga majbur boʻldi; 42 kishidan hech biri jabrlanmagan. Samolyot hisobdan chiqarildi va oʻquv uskunasiga aylantirildi.
2015-yilning 8-aprelida British Aerospace BAe 125-800A (4X-CZO) Arrow Aviation samolyoti burilish muammosi tufayli 26-qoʻnish yoʻlagidan parvozni toʻxtatdi va toʻxtatilgandan soʻng oʻng asosiy uzatma gʻildiragi hududida yongʻin chiqdi. Samolyot, tez tibbiy yordam mashinasi jiddiy shikastlandi.
2018-yil 28-mart kuni Berlingan 4915-reys boʻyicha parvoz qilgan Germania aviakompaniyasining Boeing 737-76J (WL) (D-ABLB) samolyoti El Al 385-reysi boʻyicha Rimga uchayotgan Boeing 767-300ER (4X-EAK) bilan toʻqnashib ketdi, ikkala samolyot ham orqa tomonda boʻlgan. /tortish bosqichi 06:22 da. 737-ning quyruq qanoti 767-ning oʻng gorizontal stabilizatoriga tegdi, shundan soʻng yer kontrollerlari bir-birlarini toʻsib qoʻyganliklarini sezmasdan ikkalasini ham orqaga qaytarish uchun tozaladilar. Keyinchalik 737 taʼmirlandi, ammo 767 hisobdan chiqarildi.
Eslatmalar
Manbalar
Havolalar
Webarxiv andozasi wayback havolalari
Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda
Isroil
Aeroportlar
Isroil aeroportlari
Yaqin Sharq aeroportlari |
982,868 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Ismoil%20Eshon%20bobo%20maqbarasi | Ismoil Eshon bobo maqbarasi | Ismoil Eshon bobo maqbarasi (yoki Ismoil Eshonbobo maqbarasi) — Oʻzbekiston Respublikasining Xorazm viloyati Hazorasp tumanidagi arxitektura yodgorligi. Maqbara XVI hamda XIX asrlarga oid boʻlib, bugungi kunda „Yangibozor“ qishloq fuqarolar yigʻini, Aloqali Koʻl mahallasida joylashgan.
Ismoil Eshon bobo maqbarasi Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan. Hozirda Xorazm viloyati madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulki hisoblanadi.
Maqbaraning qurilish tarixi
Maqbara Ismoil eshonbobo majmuasining bir qismidir. Ismoil eshonning qabri Hazorasp tumanida joylashgan. Ismoil Eshon asli Turkmaniston hududida mashhur boʻlgan Nurotaning avlodi boʻlib, Xorazmda tugʻilgan va yoshlik chogʻida Buxoro madrasalarining birida taʼlim olgan. Keyinchalik Xorazmga qaytib kelgan va qorixona ochib, oʻz atrofiga soʻfilarni toʻplagan.
Ismoil Eshon mahalliy aholining yordami bilan masjid bunyod ettirgan. Masjid shimolga qaratib qurilgan 3 gumbazli ayvondan iborat boʻlib, roʻparasida joylashgan Ismoil Eshon maqbarasi bir xonali, peshtogʻi esa gumbazlidir.
Ismoil Eshon bobo majmuasiga kiruvchi masjid va maqbaraning umumiy tarhi 28x17 m ni tashkil qiladi, atrofi devor bilan oʻralgan, hovlili.
Eshonning vafotidan keyin bu joylar muqaddas ziyoratgohga aylantirilgan. Eshonga eʼtiqod bogʻlagan kishilar har yili uning qabri atroflarini obod qilib turishgan, tugʻ-aʼlamlar tikilib, atrofiga boshqa eʼtiborli shaxslar dafn etilgan. Sovetlar davrida maqbara qarovsiz holatga kelib qolgan. 1992-yili qayta taʼmirlanib, atrofi obodonlashtirilgan.
Yana qarang
Vayangan bobo maqbarasi
Poyanda maqbarasi
Yusuf Hamadoniy maqbarasi
Uch avliyo maqbarasi
Manbalar
Oʻzbekiston meʼmoriy yodgorliklari
Xorazm
Xorazm meʼmoriy yodgorliklari
Hazorasp tumani |
982,895 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Sergey%20Arslanov%20%28murabbiy%2C%201986%29 | Sergey Arslanov (murabbiy, 1986) | Sergey Sergeyeyevich Arslanov (; 6-noyabr, 1986-yil, Boxtar) – Oʻzbekistonlik sobiq futbolchi va Termizning „Surxon“ klubi bosh murabbiyi.
Faoliyati
Futbolchilik faoliyati
Sergey futbolchilik faoliyatini Muborakning „Mashʼal“ klubida boshlagan. Shuningdek, „Shoʻrtan“, „Buxoro“, „Andijon“ jamoalarida ham faoliyat olib borgan. Sergey futbolchilik faoliyati juda erta 2010-yilgi mavsumda yakunlagan.
Murabbiylik faoliyati
Sergey murabbiylik faoliyatini juda erta 2011-yilda boshlagan. Dastlab OʻFA qoshidagi bolalar murabbiy sifatida faoliyat olib borgan. 2018-2019-yillarda Oʻzbekiston U-16 terma jamoasida katta murabbiy va bosh murabbiy sifatida faoliyat olib borgan. 2020-yildan 2022-yilgacha Oʻzbekiston futbol assotsiatsiyasida texnik direktor sifatida faoliyat olib borgan. 2022-yil may oyida Qirgʻizistonning yetakchi jamoasi „FC Dordoy Bishkek“ jamoasi bilan shartnoma imzoladi va Bishkek jamoasining bosh murabbiyi sifatida faoliyat olib borgan. 2023-yilda ilk Oʻzbekiston Superligasi jamoasidan bosh murabbiylik taklifini oldi. 2023-yil 4-mart Termizning „Surxon“ jamoasiga bosh murabbiy etib tayinlandi.
Yutuqlar
Qirgʻiziston Superkubogi sohibi: 2022
Shaxsiy hayot
Sergey Sergeyeyevich Arslanov sobiq futbolchi va murabbiy, Navbahor va Qizilqum jamoasidagi oʻyinlari bilan nom qozongan Sergey Arslanovning oʻgʻlidir.
Manbalar
Havolalar
Sergey Arslanov (murabbiy, 1986) Transfermarkt
Sergey Arslanov (murabbiy, 1986) Sortitoutsi
1986-yilda tugʻilganlar
6-noyabrda tugʻilganlar
Kishilar
Yashayotgan insonlar
Alifbo boʻyicha sportchilar
Alifbo boʻyicha futbolchilar
Alifbo boʻyicha futbol murabbiylari
Oʻzbekistonlik erkak futbolchilari
Oʻzbekistonlik futbol murabbiylari chet elda
Oʻzbekistonlik futbol murabbiylari
Mashʼal klubi futbolchilari
Shoʻrtan klubi futbolchilari
Buxoro klubi futbolchilari
Andijon klubi futbolchilari
Oʻzbekiston Superligasi futbolchilari
Oʻzbekiston Superligasi murabbiylari
FC Dordoy Bishkek murabbiylari
Surxon murabbiylari |
982,900 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Sulaymon%20Baqirg%CA%BBoniy%20majmuasi | Sulaymon Baqirgʻoniy majmuasi | Sulaymon Baqirgʻoniy majmuasi (yoki Hokim ota maqbarasi) — Qoraqalpogʻiston Respublikasining Qoʻngʻirot shahridagi „Hokim ota“ ovulida joylashgan ziyorat majmuasi. Majmua Ahmad Yassaviyning birinchi shogirdlaridan biri boʻlgan Sulaymon Baqirgʻoniy sharafiga XII-XIII asrlarda bunyod etilgan.
Ziyorat majmuasi Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan. Hozirda Qoraqalpogʻiston Respublikasi Madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulki hisoblanadi va „Vaqf“ xayriya jamoat fondiga tekin foydalanish shartnomasi asosida biriktirilgan.
Qurilish tarixi
Ahmad Yassaaviyning shogirdi, shu bilan birga, Zangi otaning ustozi ham boʻlgan Sulaymon Boqirgʻoniyning qabri ustida XII—XIII, XIV hamda XVI asrlar davomida, soʻnggi marta esa Xiva xoni Olloqulixon tomonidan XIX asrda maqbara bunyod etilgan. Majmua Moʻynoq tumanining janubiy qismida joylashgan. Bu ziyoratgoh majmuasiga Oʻzbekiston Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 16-yanvar kuni qabul qilingan „Qoraqalpogʻiston Respublikasining Moʻynoq tumanini kompleks ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida“gi 37-sonli qarori asosida 11 mlrd soʻmdan ortiq mablagʻ ajratilgan. 2019—2021-yillarda ajratilgan mablagʻ hisobidan majmuani taʼmirlash, baʼzi qismlarini qayta tiklash, obyektni ziyorat majmuasiga aylantirish va obodonlashtirish ishlari olib borilgan.
Majmua yonida alohida kutubxona ham tashkil qilingan boʻlib, kitoblar orasida Sulaymon Baqirgʻoniyning tarixi yoritilgan kitob ham bor. Kelgan mehmonlarga bu kitobdan bittadan sovgʻa qilish odati ham mavjud.
2022-yil 3-oktyabr kuni Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va madaniy meros vazirligi, Qoraqalpogʻiston Respublikasi Vazirlar Kengashi, Oʻzbekiston Fanlar Akademiyasi, Qoraqalpoq gumanitar fanlar ilmiy-tadqiqot markazi va Berdaq nomidagi Qoraqalpoq davlat universiteti hamkorligida Sulaymon Baqirgʻoniy tavallud topganining 900 yilligiga bagʻishlangan xalqaro anjuman boʻlib oʻtgan. Anjuman davomida bir guruh olimlar Sulaymon Baqirgʻoniy majmuasini ziyorat qilishgan.
Manbalar
Qoraqalpogʻiston
Oʻzbekiston meʼmoriy yodgorliklari |
982,902 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Tuba%20Shohi%20masjidi | Tuba Shohi masjidi | Tuba Shohi masjidi (; ) – XV asrga oid tarixiy-meʼmoriy yodgorlik, Ozarbayjonning Boku shahri Xazar tumani Mardakan qishlogʻida joylashgan. Masjid Ozarbayjon Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlangan mahalliy ahamiyatga ega boʻlgan tarixiy va meʼmoriy yodgorliklar roʻyxatiga kiritilgan. Bino Shirvonshohlar davriga oid Toʻrtburchak Mardakan qalʼasidan uncha uzoq boʻlmagan joyda bunyod etilgan.
Masjid qurilishi Tuba Shohi ismli ayol buyurtmasi bilan qurilgani uchun ham yodgorlikka aynan shu ayol nomi berilgan. Masjiddagi yozuv binoning 1481—1482-yillarda qurilganligidan dalolat beradi. 1720—1721-yillarda Boku xoni Muhammadxon buyrugʻi bilan esa binoda restavratsiya ishlari olib borilgan.
Masjid gumbaz bilan yakunlangan parallelepiped shaklida qurilgan boʻlib, aniq belgilangan hajmga ega. Binoning markaziy qismi gumbaz bilan qoplangan boʻlib, toʻrt tomondan markaziy namozxonaga yonbosh toʻrtburchak xonalar bilan tutashgan.
Tarixi
Tuba Shohi masjidi bino qurilishiga buyurtma bergan Tuba Shohi ismli ayol nomi bilan atalgan. Masjiddagi yozuvlar uning 1481—1482-yillarda qurilganligidan dalolat beradi. Yana bir yozuv tomga olib boradigan tor spiral zinapoyaning kirish qismiga bitilgan. Qishloqdagi eskiroq masjidga tegishli boʻlgan ushbu yozuvdan binoning hijriy 774-yil (1372) muharram oyida qurilganligini, shuningdek, masjid buyurtmachisining ismi – Mahmud Abayil oʻgʻli Xoja Nuriddin oʻgʻli Sadr Hoji Bahouddin ekanligini bilish mumkin.
I. Berezin Absheronning diqqatga sazovor joylarini tasvirlab, shunday deb yozgan edi:
M. A. Shixaliyev va A. U. Yuzbashovlar bir paytlar masjid va qal’a qishloqning asosiy binolari boʻlganligini, ularning atrofidan esa bir qavatli uylar joylashgan koʻchalar oʻtganligini taʼkidlaydilar. Bugungi kunda masjidning oʻziga xos tarzda qurilgan gumbazi asosiy fasaddan tashqarida, har tomondan ikki qavatli uylar bilan oʻralgan qishloq panoramasidan yuqorida koʻrinib turadi.
Arxitekturaviy xususiyatlari
Masjid gumbaz bilan tugovchi parallelepiped shaklida qurilgan. Bino qurilishi rejasiga koʻra, masjid tomonlari 11,30 va 12,90 metrli boʻlgan kvadrat shaklida qurilgan. Gumbaz asosi xonaning ichki qismiga 5 santimetrli tokcha sifatida osilgan boʻlib, namoz oʻqish zalini boshqa burchak xonalaridan ajratib turadigan, kengligi 1 metrdan ortiq toʻrtta katta tosh ustunlar bilan mustahkamlangan. Binoning toʻrt tomoniga markaziy maydoni tosh gumbazlar bilan qoplangan toʻrtburchak shakldagi xonalar tutashgan.
Masjidning kirish portali orqali tashrif buyuruvchilar binoning dastlab burchak qismiga, bu yerdan esa markaziy binolariga kirishi mumkin. Masjid devorlarining qalinligi oʻrtacha 1,9 metrgacha yetadi.
Masjidning tashqi devorlari singari, ichki devorlarining yuzasi ham sof tosh bilan qoplangan. Markaziy gumbazning tashqi koʻrinishi nozik konturli lanset shakliga ega. Markaziy gumbazni suyab turadigan 12 qirrali baraban kichik karniz bilan qoplangan.
Tuba Shohi masjidining arxitekturaviy xususiyatlari haqida gap ketganda, tosh panjarali ancha murakkab geometrik uslubda qurilgan derazalarni ham taʼkidlab oʻtish kerak. Panjaralar orasida faqat ikkitasi bir xil naqshlar bilan bezatilgan boʻlib, boshqa barcha panjaralarga turlicha naqshlar bilan ishlov berilgan. Bunday tosh panjaralar Shirvon-Absheron meʼmorchilik maktabiga xos boʻlib, bunday uslubni bundan avvalgi davrlarda yaratilgan Absheron yodgorliklarida, shuningdek, XV asrda bunyod etilgan bir qancha inshootlarda (Sayid Yahyo Bakuviy maqbarasi, Shoh masjidi, Bokudagi Gileyli masjidi, Diri Baba maqbarasi, Shamaxi Juma masjidi va boshqalar) kuzatish mumkin.
Manbalar
Ozarbayjon meʼmoriy yodgorliklari
Bokudagi masjidlar
Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda
Masjidlar
Ozarbayjondagi masjidlar |
982,903 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Genri%20Gould%20Lyuis | Genri Gould Lyuis | Genri Gould Lyuis 1820-yil 9-sentabrdan 1891-yil 25-dekabrgacha yashagan amerikalik siyosatchi edi.
U tórt marotaba Nyu-Xeyven meri bo'lgan va Konnektikut Vakillar palatasida ishlagan. Lyuis 1820-yil 9-sentabrda Litchfield okrugidagi Kornvallda tug'ilgan. U Uilyam va Saraning kenja farzandi. Lyuis oilasi bila1932-yil oilasi bilan Nyu-Xeyvenga kóchib ótishdi.
Tashqi havolalar
Henry Gould Lewis at Find a Grave
1891-yilda vafot etganlar
1820-yilda tugʻilganlar |
982,904 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Dordoy%20Bishkek%20%28futbol%20klubi%29 | Dordoy Bishkek (futbol klubi) | Football Club Dordoi Bishkek () Qirgʻizistonning Bishkek shahrida joylashgan professional futbol klubi boʻlib, Qirgʻiziston Premer-ligasida ishtirok etadi. 1997-yilda tashkil etilgan klub Bishkekdagi Dordoy bozoriga ham egalik qiluvchi kompaniyalar guruhi „Dordoy“ uyushmasiga tegishli.
Tarix
Klub 1997-yilda tashkil topgan. „Dordoy“ Anarbek Oʻrmombekovni 2015-yilning noyabrida 2016-yilning 6-iyunida yomon natijalar tufayli ishdan boʻshatilgan, Ruslan Sidiqov esa mavsum oxirigacha bosh murabbiy etib tayinlangan. 2016-yilning 18-avgust kuni Murat Djumakeev „Dordoy Bishkek“ning 2017-yilgi OFK kubogi saralash bosqichiga Ruslan Sidiqov OFK musobaqalarida kerakli murabbiylik malakasiga ega emasligi sababli bosh murabbiy vazifasini bajaruvchi etib tayinlangan edi.
2017-yilning 2-iyunida Aleksandr Krestinin 2018 yilning oxirigacha klubning yangi bosh murabbiyi etib tayinlandi 2018-yilgi Premer-liga va Liga kubogidagi gʻalabadan soʻng „Dordoy“ Krestinin bilan shartnomani 2020 yil oxirigacha uzaytirdi.
2019-yil 4-mart kuni „Dordoy“ jamoasi Nurzaman qurilish kompaniyasi bilan 2019 va 2020-yilgi mavsumlar uchun homiylik shartnomasini imzoladi.
2021-yil 1-dekabrda Aleksandr Krestinin va uning murabbiylik jamoalari bilan shartnoma muddati tugaganidan soʻng Murat Jumakeyev „Dordoy Bishkek“ning yangi bosh murabbiyi etib eʼlon qilindi.
2021-yil may oyida „Dordoy Bishkek“ klubining Britaniya muxlislari assotsiatsiyasiga asos solingan.
2022-yil 29-noyabr kuni Zokir Jalilov Bishkekning „Dordoy“ klubining 2023-yilgi mavsum uchun bosh murabbiyi etib tayinlandi.
Ismlar
1997-yil: "Dordoy Norin" klubi sifatida tashkil etilgan.
1998-yil: FK Dordoy-Jashtik-SKIF Norin nomiga oʻzgartirildi.
1999-yil: "Dordoy Norin" nomi oʻzgartirildi.
2004-yil: "Dordoy-Dinamo Norin" nomi oʻzgartirildi.
2010-yil: "Dordoy" FK nomi oʻzgartirildi.
Homiylik
Ichki tarix
Kontinental
Mustaqil Davlatlar Hamdoʻstligi kubogi
2007-yil : Guruh bosqichi
2008-yil : Guruh bosqichi
2009-yil : Guruh bosqichi
2010-yil : Guruh bosqichi
Hozirgi tarkib
Taniqli murabbiylar
2015-yil 30-oktabrda oʻtkazilgan oʻyindagi maʼlumotlar boʻyicha toʻgʻri. Faqat asosiy musoboqa oʻyinlar hisobga olinadi.
Eslatmalar:
P – Oʻtkazilgan oʻyinlarning umumiy soni V – D oʻyinida gʻalaba qozondi – durang oʻyinlar L- GS yutqazilgan oʻyinlar – Gol urilgan GA- Qarshi gollar% W – Gʻalaba qozongan oʻyinlar foizi
Fuqarolik FIFAning tegishli mamlakat kod(lar) i bilan koʻrsatilgan.
Yutuqlar
Mahalliy
Qirgʻiziston ligasi
Chempionlar (13): 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2011, 2012, 2014, 2018, 2019, 2020, 2021
Qirgʻiziston kubogi
Gʻoliblar (10): 2004, 2005, 2006, 2008, 2010, 2012, 2014, 2016, 2017, 2018
Superkubok
Gʻoliblar (5): 2012, 2013, 2014, 2019, 2021
Kontinental
OFK Prezidenti kubogi
Gʻoliblar (2): 2006, 2007
Manbalar
Havolalar
sport.kg saytidagi profil (1997–2001)
sport.kg saytidagi profil (2002–2005)
Sport.kg dagi Dordoy FK sahifasi
Rasmiy veb-sayt
Qirgʻiziston futbol klublari |
982,914 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Aqchako%CA%BBl%20turistik%20zonasi | Aqchakoʻl turistik zonasi | Aqchakoʻl turistik zonasi (yoki „Aqchakoʻl“ turistik-rekreatsion hududi) — Qoraqalpogʻiston Respublikasining Ellikqalʼa tumanida joylashgan sohil boʻyi turistik zonasi. Aqchakoʻlda maxsus rekreatsion plyaj zonalarini tashkil etish rejasi 2019-yil sentyabr oyida Oʻzbekiston Respublikasi prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Qoraqalpogʻistonga amalga oshirgan tashrifi davomida berilgan topshiriqqa koʻra ishlab chiqilgan.
Faoliyati
Aqchakoʻlning umumiy maydoni 1150 ga teng boʻlib, eng chuqur joylari 12 metrgacha yetishi aniqlangan. 2022-yili Aqchakoʻl turistik zonasining infrastrukturasini rivojlantirish maqsadida 10 milliard soʻm mablagʻ ajratilgan. Bu mablagʻ hisobiga sayyohlarga qulaylik yaratilishi uchun kerak boʻladigan maxsus yoʻlaklar, elektr tizimlari, mehmonxonalar, ovqatlanish joylari va katerlar tashkil etilgan. Shuningdek, kattaligi 6000 gektar boʻlgan koʻl hududi 3000 tonnaga yaqin turli chiqindilardan tozalangan.
Aqchakoʻl turistik zonasiga 2022-yili 50 000 ga yaqin sayyoh tashrif buyurgan. Shu sababli 50 000 oʻringa moʻljallangan ippodrom qurilishi reja qilingan. 2023-yil holatiga koʻra, sayyohlar uchun 40 kishilik oʻtovlar, 80 oʻrinli hostellar tashkil etilgan boʻlib, 5 yulduzli mehmonxona, 10 ta villa barpo etilishi koʻzda tutilgan. Koʻl yonida maxsus oʻtovlar ham qurilgan.
Aqchakoʻl turistik zonasiga mavsumning istalgan vaqtida borib dam olish imkoni mavjud. Qishda baliq ovlash yoʻlga qoʻyilgan boʻlib, koʻlning yarmi 30—40 santimetrgacha muzlashi aytiladi.
„Pulli koʻl“ iborasi
Aqchakoʻlda choʻmilgan odam boy boʻladi, degan qarash mavjud boʻlib, buning ildizi Chingizxonga borib taqalishi mahalliy aholi tomonidan rivoyat qilib kelinadi. Rivoyatlarga koʻra, Chingizxon bu yerga oʻz oltinlarini choʻktirib yuborganligi sababli bu ibora urf boʻlgan.
Manbalar
Qoraqalpogʻiston
Ellikqalʼa tumani |
982,915 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Jamiyat%20Eslah | Jamiyat Eslah | non-profit_sloganJamiat Eslah
Infoboxes without native name language parameter
Jamiat Eslah (, „Ijtimoiy islohotlar va taraqqiyot uchun Afgʻoniston jamiyati“ (fors: jmʿy̰t ạṣlạḥ ạfgạnstận) Afgʻonistonda joylashgan islomiy notijorat tashkilotdir. 2004-yilda tashkil etilgan, Kobul va Afgʻonistonning boshqa muhim shaharlarida faoliyat yuritadi hamda bir qator afgʻon ziyolilari, oʻqituvchilari va tadbirkorlari tomonidan moliyalashtiriladi.
„Afgʻoniston Jameiat Eslah“ – eʼtiqod, gʻoyalar, axloq, qadriyatlar va islom madaniyatini saqlash maqsadida islomiy fikrlar doirasida tashkil etilgan ijtimoiy institut hisoblanadi. U afgʻon xalqining – barcha afgʻon erkaklar va ayollarining shaxsiy va ijtimoiy hayotini rivojlantirish maqsadida faoliyat yuritadi. Tashkilot afgʻon farzandlari tomonidan barpo etilganidan buyon mamlakat ehtiyojlari va muammolarini hal etishni diniy mas’uliyat va milliy ustuvorliklardan yuqoriroq oʻringa qoʻyadi.
„Jamiyat Eslah“ yurtning barcha gʻamxoʻr va samimiy insonlarini ushbu davrak atrofiga toʻplash va ularni kecha-yu kunduz Alloh taoloning rizoligi yoʻlida, xalq manfaati yoʻlida turli islohotlargakuchini sarflaydigan tarzda koʻpaytirish maqsadida tashkil etilgan. Tashkilot aʼzolari oʻz vatanlari, mustaqilligi, hududiy yaxlitligi yoʻlida, diniy va milliy qadriyatlarni, islomiy oʻzlikni oʻz hayoti va mehnati bilan himoya qilishga intilishlari mumkin.
Afgʻonistondagi soʻnggi portlashlarda ushbu tashkilotning taniqli aʼzolaridan biri boʻlmish Muhammad Atef halok boʻlgan.
Manbalar
Afgʻonistonda joylashgan islomiy tashkilotlar |
982,926 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Juma%20masjidi%20%28Shemaxa%29 | Juma masjidi (Shemaxa) | Shemaxa Juma masjidi () – Ozarbayjonning Shemaxa shahrida joylashgan masjid.
Yaratilish tarixi
Tbilisidan tashrif buyurgan Qojarlar sulolasi shahzodasi Shohgulu boshchiligidagi geologik komissiya olib borgan tadqiqotlariga tayangan holda masjidning qurilgan sanasini 743—744-yillar deb olish mumkin. Bu sana Juma masjidining jabhasida arab yozuvi bilan bitilgan boʻlib, islom taqvimi boʻyicha 126-yilga toʻgʻri keladi. Aynan shu davrda Ozarbayjon hududida yangi diniy binolar – masjidlar qurilishi boshlanadi. Qadimgi islom meʼmorchilik yodgorliklarining tarixiy koʻrinishi arablarning Ozarbayjon hududida islom dinini targʻib qilishi bilan bogʻliq edi. Shemaxa Juma masjidi 734-yilda qurilgan Darband Juma masjididan keyingi Kavkazdagi ilk masjid hisoblanadi.
Masjidning qurilish sanasi xalifalikning Kavkaz va Dogʻistondagi noibi, Umaviylar xalifasi Valil I ning ukasi (705—715) arab qoʻmondoni Maslam ibn Abdulmalik hukmronlik qilgan yillarga toʻgʻri keladi. Shu yillarda arab hokimlari boy madaniy merosga ega bu qadimiy shaharning minoralarini mustahkamlab, uning hududida yangi inshootlar qurishga kirishadilar. Ular, shu jumladan, Shemaxaga ham katta ahamiyat berishgan, buning natijasini Juma masjidining oʻziga xos meʼmoriy koʻrinishidan ham bilish mumkin.
Qayta qurilishi
Juma masjidining janglar va zilzilalar paytidagi jiddiy buzilishi va vayron qilinishi masjid binosini qayta tiklashga sabab boʻlgan. Saljuqiylar davri yilnomachisi Imoduddin Isfahoniyning maʼlumotlariga koʻra, 1123-yildan boshlab Shirvonshoh hukmdorlari gruzinlar bosqinidan himoyalanish uchun Saljuqiy sultoni Mahmudga (1118—1131) murojaat qilganlar. Maʼlumotlarga koʻra, oʻsha paytda Shemaxada „bosqinchilar masjidni buzib, minorani yiqitishgan va shaharni talon-taroj qilishgan“.
Juma masjidining qurilish ishlari XII asr oxirlarida boshlanadi. Keyinchalik binoning turli bosqinlar davomida koʻrgan zararlari qoplanadi, Manuchehr III davrida Shirvonshoh hokimiyati yanada kuchayib, koʻplab yangi inshootlar qurib bitkaziladi, shuningdek, shahar devorlari mustahkamlanadi. Tarixchi-arxeolog olimlar tomonidan berilgan manbalar va qurilishga oid kitoblarga tayangan holda „Buyuk xoqon“ atamasining oʻzi ham Manuchehr III ning tarixda qanchalar buyuk hukmdor boʻlganligidan dalolat beradi. Asli shemaxalik taniqli fors shoiri Xoqoniy Shirvoniy „uning humkronligidagi shahar shon-shuhrati Buxoroga ham soya solgan“, deb yozgan edi. 1970-yilda masjid hududida olib borilgan arxeologik qazishmalar oʻsha davrga oid jiddiy qurilish va meʼmoriy oʻzgarishlarni tasdiqlaydi. Arxeologik qazishmalar davomida juda koʻp madrasa, hujra va qabrlar topilgan.
Masjidning ikkinchi qurilishi XVII asr – Safaviylar sulolasi davriga toʻgʻri keladi. 1656-yilda Shemaxaga tashrif buyurgan turk olimi va sayohatchisi Avliyo Chalabiy Juma masjidi shaharning eng yirik diniy inshooti ekanligini aytgan. Chalabiy oʻz asarida Safaviylar davrida Juma masjidining ayrim tarkibiy oʻzgarishlari haqida ham maʼlumot berib oʻtgan.
1859-yilgi zilzila natijasida bino katta zarar koʻrganidan keyin, 1860-yilda viloyat meʼmori Hojibobobeyov tomonidan masjidning uchinchi rekonstruksiyasi amalga oshirilgan. Ushbu rekonstruksiya rus rassomi Grigoriy Gagarinning qoralama tasvirlari asosida olib borilgan.
Toʻrtinchi rekonstruksiya 1902-yildagi eng kuchli zilziladan soʻng amalga oshirilgan. Ushbu zilzila natijasida Shemaxaning koʻplab binolari vayron boʻlgan va shikastlangan. Masjidni toʻliq rekonstruksiya qilish uchun ehsonlar yigʻilib, maxsus komissiya tuzilgan. Binoni rekonstruksiya qilish oʻsha davrning atoqli ozarbayjon arxitektori – shemaxalik Ziverbey Ahmadbeyovga yuklatilgan. Arxitektorning shartlaridan biri masjidning tashqi koʻrinishini saqlab qolish boʻlgan, lekin qoʻmita bunga rozi boʻlmagan, bu esa meʼmorning masjidni keyingi rekonstruksiya ishlaridan chetlatilishiga sabab boʻlgan. Masjidning keyingi taʼmirlash ishlarini davom ettirish uchun arxitektor Józef Plośkoga taklif beriladi. 1909-yilda Józef Plośko tomonidan taqdim etilgan loyiha masjidning fasadini va tashqi koʻrinishini sezilarli darajada oʻzgarishiga sabab boʻladi. Loyiha masjidning eski qurilish rejasida koʻrsatilgan poydevor va tugallanmagan qurilish ishlariga asoslangan holda tuziladi, bundan tashqari poydevor ustida tartib bilan yonma-yon minoralar va ochiq ayvonlar, shuningdek, yangi markaziy gumbaz ham yangi loyihadan oʻrin oladi. Binoni bunday rejalashtirish usuli ilk marotaba XV asrda Tabriz meʼmorchilik maktabi qurilishida qoʻllanilgan, shuningdek, Bokudagi Shirvonshohlar saroyi ansamblining meʼmoriy xususiyatlarini ham oʻzida mujassam etgan. Józef Plośko loyihasi asosida masjid qurilishi D. Sodiqbeyov zimmasiga yuklatilgan, biroq markaziy gumbaz, yon minoralar, galereya, portal va markaziy zinapoya kabi muhim elementlar moliyaviy qiyinchiliklar sababli loyihadan olib tashlangan.
2009-yil dekabr oyida Shemaxa Juma masjidini qayta tiklash toʻgʻrisida hukumat qarori qabul qilingan.
Dizayni va qurilish rejasi
Juma masjidi majmuasi islom meʼmorchiligining tarixiy yodgorliklari bilan oʻzaro aloqadorligi tufayli ham hamisha Ozarbayjonning madaniy va mahalliy yodgorliklari orasida oʻzining hajmi va silueti bilan ajralib turadi. Juma masjidining saqlanib qolingan yagona eskizi 1847-yilda rus meʼmori G. Gagarindan olingan boʻlib, meʼmor oʻz eskizlarida Ozarbayjonning meʼmoriy yodgorliklari va boshqa shaharlarini aks ettirgan. Aynan mana shu rasmlar eski Juma masjidining tashqi koʻrinishi va ichki bezaklari haqida tasavvur hosil qilish imkonini beradi. Masjidning ichki qismida koʻplab rekonstruksiya ishlari olib borilganiga qaramay, bino hozirgacha saqlanib qolingan. G. Gagarin suratlarida masjidning uch zalli tuzilishi, markaziy va unchalik katta boʻlmagan, yon gumbazlar bilan qoplangan uch boʻlimli ichki qismini koʻrish mumkin. Qurilish loyihasiga koʻra masjid toʻrtburchak shaklda boʻlib, uzunligi 46 metr va eni 28 metrni tashkil etgan. Masjidning har bir qavatida alohida mehrob va kirish qismi mavjud. Juma masjidi ana shunday uslubda qurilganligi tufayli ham uch zalli masjid deb ataladi. Binoning bunday loyihalanishi Damashqda 708-yilda qurilgan mashhur Umaviylar masjidini yodga soladi. Shemaxadagi Juma masjidi 1918-yilgi yongʻin sababli vayron boʻlgan Agsudagi VIII asrga oid Juma masjidiga ham oʻxshab ketadi. Garchi masjidning ichki bezaklari va tashqi qismidagi ayrim baʼzi detallari mutlaqo yangilangan boʻlsa-da, tarixiy ichki qismi hamda poydevorida hech qanday oʻzgarishlar amalga oshirilmaganligi bilan ham yuksak tarixiy ahamiyatga ega. Arxeologik tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, binoda koʻplab rekonstruksiya ishlari amalga oshirilganiga qaramay, masjid loyihasi deyarli oʻzgarmagan va tarixiy holda saqlanib qolgan.
Masjidning arxitektura tuzilishidagi eng muhim oʻzgarishlar Józef Plośko loyihasi asosida amalga oshirilgan. Arxitektor binoni loyihalash ishlarida oʻsha davrning islom meʼmorchiligi anʼanalari tamoyillariga asoslangan holda unga Sharq meʼmorchiligi elementlarini ham qoʻshgan. Juma masjidining qurilish loyihasi Józef Plośko talqinida dinamik mazmun va oʻziga xos manzara bilan toʻldirilishi kerak boʻlgan. Masjidda bir xil oʻlchamdagi uchta zal qurish uchun meʼmor oʻziga xos badiiy ifodaga ega boʻlgan noanʼanaviy qurilishni oʻylab topgan. Kompozitsiyaning ahamiyatini kuchaytirish maqsadida markaziy gumbazni suyab turuvchi baland koʻp oynali xona qurilgan. Uning atrofida turli bezaklar bilan ishlov berilgan 4 ta minora boʻlishi kerak boʻlgan. Shuningdek, loyihadan turli naqshli bezaklar, deraza ramkalari va dekorativ ustunlar ham oʻrin olishi nazarda tutilgan.
Manbalar
Ozarbayjondagi masjidlar
Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda
Masjidlar |
982,927 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Silliq%20qurbaqa | Silliq qurbaqa | Silliq qurbaqa (Tetractenos glaber) — Tetraodontidae pufferfish oilasiga mansub baliq turidir. Uning vatani Avstraliyaning janubi-sharqidagi sayoz qirg'oq va estuariy suvlaridir. U yerda keng tarqalgan va ko'p. Fransuz tabiatshunosi Kristof-Paulin de La Poix de Freminvill 1813-yilda bu turni tasvirlab bergan, dastlabki ma'lumotlar uni yaqin qarindoshi oddiy qurbaqa ( T. Hamiltonii ) bilan chalkashtirib yuborishiga qaramasdan ular kashf etilganidan beri bir nechta taksonomik o'zgarishlardan o'tgan Tetractenos jinsining yagona a'zolaridir.
uzun, orqa tomonida qoplonga o'xshash qora belgilarga ega, silliq qurbaqaning old tomoni yumaloq va orqa tomonida tor dumigacha torayib boradi. Ba'ziqarindoshlaridan farqli, uning tanasida sezilarli umurtqa pog'onasi yo'q. Boshqa pufferfish kabi, u suv yoki havo bilan o'zini shishiradi. U o'zining afzal ko'rgan oziq-ovqatlarini - mollyuskalar va qisqichbaqasimonlarni - qum va loy cho'kindilaridan izlaydi. Ko'pincha baliqchilar tomonidan istalmagan holda ovlanadi. Silliq qurbaqalar tanasida mavjud bo'lgan tetrodotoksin tufayli juda zaharli hisoblanadi. Uni iste'mol qilish o'limga olib kelishi mumkin.
Taksonomiya
Fransuz tabiatshunosi Kristof-Paulin de La Poix de Freminvil 1813-yilda Klod Riche tomonidan Tasmaniya janubi-sharqidagi Sarguzashtlar ko'lida to'plangan ma'lumotlarga asoslanib, silliq qurbaqani Tetrodon glaber deb nomlagan. Keyinchalik bu holotip fransuz tabiatshunosi Aleksandr Brongniartning to'plamida ro'yxatga kiritilgan. Ammo keyinchalik yo'qolgan. Uning o'limidan so'ng, Brongniart kolleksiyasi Parij muzeyiga vasiyat qilingan va namuna u yerda yoki boshqa muassasalarda ko'rinmagan. Glaberning o'ziga xos nomi lotincha glăber sifatdoshidan olingan bo'lib, "kal" degan ma'noni anglatadi. Freminvilning tavsifi ko'plab keyingi organlar tomonidan e'tibordan chetda qoldi. Natijada bu turning yaqindan bog'liq bo'lgan keng tarqalgan qurbaqa ( Tetractenos hamiltoni ) bilan chalkashishiga olib keldi. Viktoriya va Tasmaniyadan kelganlar bu turga tegishli bo'lsa-da, ko'plab yozuvlar bilan qaysi turga tegishli ekanligi noma'lum edi. Ilmiy adabiyotlarda bu masala
1983-yilgacha toʻliq hal etilmagan . |
982,928 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Abdulla%20Bin%20Zayd%20Al%20Mahmud%20Islom%20madaniyat%20markazi | Abdulla Bin Zayd Al Mahmud Islom madaniyat markazi | Abdulla Bin Zayd Al Mahmud Islom madaniyat markazi (odatda oddiygina Bin Zayd nomi bilan tanilgan, avval Fanar yoki Qatar Islom madaniyati markazi va Spiral masjidi sifatida ham nom qozongan) Qatar poytaxti Dohadagi madaniy tashkilotdir. Bu tashkilot Doha Corniche yaqinida joylashgan va shaharning diqqatga sazovor joyi hisoblanadi.
Markazning eng koʻzga koʻringan jihati uning oʻziga xos minora dizayniga ega masjididir. 2009-yilgacha Fanar masjidi mamlakatdagi eng katta masjid boʻlgan. Keyinchalik Imom Muhammad ibn Abd al-Vahhob masjidi bu borada ustunlikka erishgan, ammo haligacha u Qatardagi eng baland masjid boʻlib qolmoqda.
Masjidga mashhur qatarlik islom olimi va Qatar sud tizimining asoschisi Shayx Abdulla bin Zayd Al-Mahmud nomi qoʻyilgan. Bu nom Qatar amiri tomonidan Qatar oliy sudyasi sifatidagi faoliyati davomida erishgan yutuqlari xotirasini abadiylashtirish maqsadida berilgan.
Tarixi
Qatar Bosh vaziri Hamad bin Jassim bin Jobir Ol Tani 2008-yil 12-yanvarda boʻlib oʻtgan ommaviy marosimda tashkilotni rasman ochib bergan.
Faoliyatlar
Fanar madaniyat markazi bir qancha ijtimoiy, diniy va maʼrifiy tadbirlarda ishtirok etadi. Markaz Qatardagi eng yirik masjidlardan biriga egalik qilishdan tashqari, diniy fanlar asarni nashr etadi hamda arab va islom tillaridan dars berish bilan ham shugʻullanadi. Markazda kutubxona mavjud. Masjid mashhur sayyohlik maskani boʻlib, u yerga musulmon boʻlmaganlar ham kirishi mumkin.
Masjid arxitekturasi
Anʼanaviy 21-asrdagi gʻisht va ohakdan qurilgan Qatar masjidlardan farqli oʻlaroq, mazkur inshoot marjon tosh, loy va yogʻochdan yasalgan. Ushbu materiallar tekis tomlarni almashtirib, baland gumbazlarni qurish imkonini beradi. Bundan tashqari, anʼanaviy masjidlarda zamonaviy masjidlarda kam uchraydigan hovlilar ham mavjud. Shuningdek, basseyn koʻrinishidagi anʼanaviy ochiq „mothavaddah“, yuvinish havzalari va oqadigan suv quvurlari bilan almashtirilgan.
Manbalar
Havolalar
Fanar Islom madaniyat markazi va masjidi: Rasmiy bosh sahifa -
Dohadagi masjidlar
Qatardagi islom tashkilotlari |
982,933 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Yuriy%20Bobkov | Yuriy Bobkov | Yuriy Nikolaevich Bobkov (9-fevral 1955-yil, Moskva – 2008-yil, Bryanka, Lugansk viloyati) – sovet futbolchisi, hujumchi pozitsiyasida oʻynagan. Rostselmash, SKA Rostov-Don va Zarya Voroshilovgrad klublarida oʻynaganligi bilan tanilgan.
Biografiya
1955-yil 9-fevralda Moskvada tugʻilgan. U futbolni „Lokomotiv“ klubining Lyublino yoshlar jamoasida boshlagan, soʻngra „Mehnat zahiralari“da mashgʻulotlarni davom ettirgan.
Yuriy professional futbolidagi debyutini 1975-yilda SSSR Ikkinchi ligasida oʻynagan „Avtomobilist“ Krasnoyarsk klubi tarkibida oʻtkazgan. Krasnoyarsk jamoasida uch mavsum oʻynagan. 1977-yilda Yuriy, Rostov SKA jamoasi safiga qoʻshilgan va ikkinchi mavsumdan boshlab asosiy jamoa tarkibida oʻynagan. 1978-yilda SKA Rostov jamoasining SSSR Oliy Ligasiga yoʻllanma olishida katta hissa qoʻshgan. 1979-yilgi mavsumda u 27 oʻyin oʻtkazib, bitta gol urgan.
1980-yilning yozida u Rostselmash klubiga koʻchib oʻtdi va 22 oʻyinda 11 ta gol urdi. 1981-yilgi mavsum boshida u „Rostselmash“ jamoasining sardori boʻlgan. 1981-yilning yozida u Toshkentning „Paxtakor“ klubiga oʻtib, oliy liganing 10 ta uchrashuvida qatnashib, bitta gol urgan.
1982-yilda u Voroshilovgradga koʻchib oʻtdi va u yerda birinchi ligada oʻynaydigan „Zorya“ jamoasiga qoʻshilgan. Zorya jamoasi safida uch mavsumda yuzdan ortiq oʻyin oʻtkazdi. 1987—1988-yillarda tanaffusdan soʻng yana klub safigaga qaytdi.
SSSR oliy ligasida u 43 oʻyin oʻtkazib, ikkita gol urgan. SSSR birinchi ligasida u 187 ta oʻyin oʻtkazib, 45 ta gol urgan. SSSR ikkinchi ligasida u 95 ta oʻyinda maydonga tushib, 29 ta gol urgan. SSSR kubogida u 18 ta oʻyin oʻtkazib, 1 ta gol urgan.
U 2008-yilda Ukrainaning Bryanka shahrida vafot etgan.
Manbalar
9-fevralda tugʻilganlar
1955-yilda tugʻilganlar
Moskvada tugʻilganlar
2008-yilda vafot etganlar
Briankada vafot atganlar
Kishilar
Alifbo boʻyicha futbolchilar
SSSR futbolchilari
SSSR erkak futbolchilari
Futboldagi erkak hujumchilar
Paxtakor jamoasi futbolchilari
FC Rostov futbolchilari
FC SKA Rostov futbolchilari |
982,939 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Aleksandr%20Murashov | Aleksandr Murashov | Aleksandr Aleksandrovich Murashov (19-noyabr 1928-yil – 12-oktyabr 1957-yil) – sovet sobiq futbolchisi, yarim himoyachi pozitsiyasida oʻynagan.
Biografiya
Murashov oʻz futbolchilik faoliyatini 1950-yilda Moskva dengiz floti klubida harbiy xizmatni oʻtayotgan vaqtida boshlagan va jamoa bilan birgalikda SSSR „A“ toifasidagi ligada ishtirok etgan.
Murashov 1951-yilda „A“ toifasidagi ligada, jamoa uchun quyidagi jamoalarga qarshi 5 ta oʻyinda maydongga tushgan: Zenit Leningrad (0:0), CDSA (0:4), Dinamo Tbilisi (0:0), Shaxtyor Stalino (0:1) va Moskva Spartak (3:5). Mavsum oxirida jamoa SSSR „A“ toifasidagi ligani tark etdi. 1952-yilda Murashov oʻzining eng yaxshi mavsumini oʻtkazdi. 1953-yilda 4 oʻyindan soʻng jamoa tarqalib ketdi va Murashov Moskvaga qaytib keldi. Murashov Moskvada uch yil „Zenit“ jamoasida oʻynadi (1955-yilda Moskva viloyatining Kaliningrad jamoasi).
1956-yilda yanggi tashkil etilgan "Paxtakor" jamoasida oʻynash taklifini qabul qildi. 1956-yil 8-aprelda SSSR chempionatining „B“ toifasidagi birinchi rasmiy uchrashuvida Molotov shahri jamoasiga qarshi (1:0) ishtirok etdi.
Oʻzbekiston SSR terma jamoasi tarkibida SSSR xalqlarining birinchi Spartakiadasida qatnashib, 4 ta oʻyin oʻtkazgan.
1956-yil 5-noyabrda „Paxtakor“ tarkibida Olimpiada oldidan soʻnggi mashgʻulotni oʻtkazayotgan SSSR terma jamoasiga qarshi oʻrtoqlik uchrashuvida (1:11) ishtirok etdi.
Yutuqlar
Jamoa
B toifasi gʻolibi: 1950-yil
Shaxsiy
1952-yilgi mavsumda dengiz floti jamoasining eng yaxshi toʻpurari – 9 ta gol
Klub statistikasi
Oʻzbekiston SSR terma jamoasining ishtiroki
Manbalar
1928-yilda tugʻilganlar
19-noyabrda tugʻilganlar
1957-yilda vafot etganlar
12-oktabrda vafot etganlar
Kishilar
Alifbo boʻyicha futbolchilar
SSSR erkak futbolchilari
Oʻzbekistonlik erkak futbolchilari
Erkak futbol yarim himoyachilari
Paxtakor jamoasi futbolchilari |
982,950 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Afg%CA%BBoniston%20aeroportlari%20ro%CA%BByxati | Afgʻoniston aeroportlari roʻyxati | Bu Afgʻonistondagi aeroportlarning turiga koʻra guruhlangan hamda joylashuviga koʻra saralangan roʻyxati.
Tavsifi
Afgʻonistonda toʻrtta xalqaro aeroport boʻlib, kelajakda ularning soni oshishi kutilmoqda. Kobul aeroporti poytaxt Kobul shahri va atrofidagi hududlarga, Mavlono Jaloliddin Balxiy xalqaro aeroporti Afgʻoniston shimoliga, Qandahordagi Ahmadshoh Bobo xalqaro aeroporti mamlakatning janubiy hududlariga, Hirotdagi Xoʻja Abdulloh Ansoriy xalqaro aeroporti mamlakatning gʻarbiy hududlariga xizmat koʻrsatadi. Afgʻon hukumati Luvgar viloyatining Muhammad Ogʻa tumanida yangi xalqaro aeroport qurishga harakat qilmoqda.
Shuningdek, mamlakat boʻylab turli viloyatlarda tarqalgan 16 ga yaqin mahalliy ichki aeroportlar mavjud boʻlib, ular kichikroq, uzoqroq hududlarga xizmat koʻrsatadi. Ushbu aeroportlarning baʼzilarida shagʻalli uchish-qoʻnish yoʻlagiga ega va vizual parvoz qoidalariga muvofiq ishlaydi.
Afgʻoniston aeroportlari
Manbalar
– includes IATA codes
Great Circle Mapper: Airports in Afghanistan – IATA and ICAO codes
World Aero Data: Afghanistan – ICAO codes
SkyVector – Dwyer Airport
SkyVector – Salerno Airport
SkyVector – Shank Airport
Nili terminal construction
Civil Aviation Authority – Andkhoi Airport
Afgʻoniston |
982,954 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Hirot%20xalqaro%20aeroporti | Hirot xalqaro aeroporti | Hirot xalqaro aeroporti, Xoʻja Abdulla Ansoriy xalqaro aeroporti nomi bilan ham tanilgan, Afgʻoniston gʻarbidagi Hirot shahridan janubi-sharqda, Hirot- Faroh yoʻlining sharqida, Hirot viloyatining Gʻuzora tumanidagi Gʻuzora shahri yaqinida joylashgan. Bu Afgʻonistonning Kobul aeroporti, Qandahordagi Ahmadshoh Bobo xalqaro aeroporti va Mozori-Sharifdagi Mavlono Jaloliddin Muhammad Balxiy xalqaro aeroportidan keyin toʻrtinchi yirik tijorat aeroportidir.
Tarixi
Aeroport dastlab 1960-yillarda AQShdan kelgan muhandislar tomonidan qurilgan. U 1980-yillarda Sovet qoʻshinlari tomonidan foydalanilgan. Aeroport qiruvchi va transport samolyotlari (jumladan An-26, An-32 va MiG-21) uchun baza boʻlgan. Shaharni qoʻlga kiritgach, 1995-yilda Tolibon aeroportni oʻz nazoratiga olgan. Aeroport 1996-yil 4-noyabrda Tolibonga qarshi alyans tomonidan reaktiv bombardimon qilingan. 2001-yil 12-noyabrda qoʻzgʻolon koʻtarildi va Tolibon hududdan siqib chiqarildi. Koʻp oʻtmay, AQSh armiyasining maxsus kuchlari Alpha 554 („Texas 08“) tezkor otryadining askarlari aeroportga yetib kelishdi va jamoaning hisobotida aytilishicha: „… koʻp millatli kuchlarni joylashtirish boʻyicha mahalliy qoʻmondonlar bilan bevosita muzokaralar olib borilib, gumanitar yordam guruhlari aeroportga joylashtirildi“. 2002-yildan 2005-yilgacha AQSh boshchiligidagi koalitsiya kuchlari aeroportda xalqaro operatsiyalarni oʻtkazgan.
2005-yil may oyida AQSh boshchiligidagi koalitsiya va NATO oʻrtasidagi 2-bosqichga oʻtish doirasida mas’uliyat Xalqaro xavfsizlik kuchlariga (ISAF) oʻtkazildi. 45 kun davomida 47 kishilik tanker havo yukini boshqarish elementi, birinchi navbatda, MakGuire aviabazasining 621-Favqulodda vaziyatlarga javob berish qanotidan joylashtirildi, chunki ular Afgʻoniston gʻarbiy mintaqasidagi ISAF operatsiyalarini boshqarishni oʻz zimmalariga olgan holda aeroportni 300 dan ortiq italiyalik askarlarning kelishiga tayyorladilar. Ushbu aniq vazifa uchun ular har kuni ikkita C-17 navbatini qoʻllab-quvvatladilar. Shuningdek, ular Italiya havo portiga aeroportga qoʻngan koalitsiya C-130 samolyotlariga xizmat koʻrsatishda yordam berishdi.
ISAFning foydanalishi 2005-yildan beri davom etmoqda, unga Afgʻoniston havo kuchlari va Afgʻoniston milliy politsiyasi qoʻshildi. Soʻnggi yillarda Italiya aeroportni kengaytirish uchun 137 million yevro vaʼda qilgan. Natijada uchish-qoʻnish yoʻlagi uzaytirildi va asfaltlandi hamda halok boʻlgan italiyalik ofitser kapitan Massimo Ranzani nomi bilan atalgan yangi xalqaro terminal ochildi. 2021-yil yanvar oyida Afgʻoniston prezidenti Ashraf Gʻani aeroportga Xoʻja Abdulla Ansoriy nomini berdi.
2021-yil avgustida Tolibon Hirotning aeroport va boshqa qismlarini nazorat ostiga oldi.
Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar
Yana qarang
Afgʻoniston aeroportlari roʻyxati
Manbalar
Havolalar
Ariana Afghan Airlines jadvali
Landings.com saytida Hirot aeroporti uchun aeroport rekordi
Afgʻoniston aeroportlari
Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda
Afgʻoniston-AQSH munosabatlari
Afgʻonistonning harbiy obyektlari |
982,956 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Shomurotovlar%20uy-muzeyi | Shomurotovlar uy-muzeyi | Shomurotovlar uy-muzeyi — 1999-yil (baʼzi manbalarda 1998-yil)da Qoraqalpogʻiston Respublikasining Nukus shahrida ochilgan uy-muzey. Amet va Oyimxon Shomuratovalarning xususiy uy-muzeyi sifatida ochilgan muzeyda ularning faoliyatiga bilan bogʻliq qimmatli eksponatlar saqlanadi. Uy-muzeyga Amet va Oyimxon Shomurotovalarning qizi Oyimgul Shomurotova rahbarlik qilib keladi.
Ochilish tarixi va faoliyati
1993-yilda Oyimxon Shomuratova vafot etganidan keyin uning farzandlar uy-muzey ochishga qaror qilishgan. Qoraqolpogʻiston Avtonom Respublikasi hukumati rahbarlaridan biri boʻlgan Ubbiniyaz Ashirbekov tomonidan 12 sotix yer uy-muzey qurilishi uchun ajratilgan. Qurilish ishlariga Shomurotovlarning kuyovi Tuybaldiev Sultamurat rahbarlik qilgan. Shomurutovning uy-muzeyi qurilishida Sultamurat Taubaldievning mehnatini aks etgan alohida hujjatli film ham suratga olingan va „Taqdir sinovlari“ nomli asar ham yozilgan. Asar 2012-yili Toshkentda nashr etilgan.
Xususiy uy-muzeyi 1999-yili ochilgan boʻlib, Amet Shomurotov (1912—1953) — shoir, yozuvchi va dramaturg edi. Rafiqasi Oyimxon Shomuratova (1917—1993) xalq artisti unvonini olgan va Qoraqalpogʻiston tarixida teatr sahnasiga chiqqan birinchi ayol sanʼatkorlardan biri boʻlgan. Bu shaxslar XX asr qoraqalpoq madaniyatining rivojida muhim oʻrin tutishadi.
Muzey kolleksiyasida juftlikning shaxsiy buyumlari, jumladan: fotosuratlar, sahna liboslari, kitoblari, qoʻlyozmalar va ularning faoliyatiga oid buyumlar saqlanadi. Muzeyda mashhur rassomlar: Madgazin, Matevosyan, Berdimuratovlar va boshqalarning asarlari ham mavjud boʻlib, bundan tashqari qoraqalpogʻistonlik mashhur yozuvchilari, sanʼatkor va davlat arboblarining fotohujjatlari ham saqlanadi. Shuningdek, muzeyda Oyimxon Shomuratova tomonidan ijro etilgan qoʻshiqlarni tinglash imkoniyati ham yoʻlga qoʻyilgan.
2019-yilda Shomurotovlar uy-muzeyi ochilganligining 20 yilligi keng nishonlangan.
Manbalar
Qoraqalpogʻiston
Nukus
Muzeylar
Oʻzbekistondagi muzeylar |
982,959 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Qandahor%20xalqaro%20aeroporti | Qandahor xalqaro aeroporti | Ahmadshoh Bobo xalqaro aeroporti, shuningdek, Qandahor xalqaro aeroporti () va baʼzi harbiy amaldorlar tomonidan Qandahor aerodromi, (KAF) deb ataladi , Afgʻonistonning Qandahor viloyati Daman tumanida, Qandahor shahridan taxminan janubi-sharqda joylashgan. U mamlakatning ikkinchi asosiy xalqaro aeroporti boʻlib xizmat qiladi va turli oʻlchamdagi 250 tagacha samolyotni joylashtirishga qodir boʻlgan eng yirik asosiy ekspluatatsion bazalardan biri hisoblanadi. Aeroportning hozirgi rahbari Mavlaviy Fathulloh Mansur sanaladi.
Aeroport 1960-yillarning boshida amerikaliklar tomonidan qurilgan. U 1980-yillarda Sovet-Afgʻon urushi paytida sovetlar tomonidan egallab olingan. Sovet qoʻshinlari olib chiqib ketilganidan soʻng, aeroport 1992-yilda Muhammad Najibulloh isteʼfoga chiqqunga qadar uning hukumati nazorati ostida qoldi. Shundan soʻng, mahalliy harbiy qoʻmondonlar 2001-yil oxirida Amerika bosqiniga qadar aeroportni nazorat qilishdi. Shuningdek, 1995-yilda Airstan voqeasi, shuningdek, 1999-yilda Indian Airlines 814-reysi sodir boʻlgan voqea shu aeroportda sodir boʻlgan.
2007-yildan beri aeroport taʼmirlandi va kengaytirildi. Uning uchish-qoʻnish yoʻlagi barcha turdagi samolyotlarni, shu jumladan Boeing C-17 Globemaster III yoki Antonov An-225 Mriyani qabul qila oladi. Aeroportdan ham harbiy, ham fuqarolik reyslari uchun foydalanish mumkin. Aeroportning harbiy qismi Afgʻoniston Qurolli kuchlari tomonidan nazorat qilinadi. Afgʻoniston milliy politsiyasi aeroportning fuqarolik terminali ichida va tashqarisida xavfsizlikni taʼminlaydi.
Qandahorga yaqin boʻlgan boshqa aeroportlar shimolda qoʻshni Uroʻzgon viloyatidagi Tarinkot aeroporti, shimoli-sharqda Zobul viloyatidagi Qalat aeroporti va gʻarbda Lashkargohdagi Bost aeroporti hisoblanadi.
Tarixi
Qandahor xalqaro aeroporti dastlab 1960-yillarning boshlarida Qoʻshma Shtatlar tomonidan taxminan 15 million AQSh dollariga qurilgan. Aerodromning oʻzi 1962-yilda AQSh Xalqaro taraqqiyot agentligi (USAID) bilan shartnoma tuzgan Morrison-Knudsen nomi bilan mashhur Amerika kompaniyasi tomonidan qurib bitkazilgan. Oʻsha davrdagi afgʻon meʼmorchiligiga juda oʻxshash boʻlib, uning asl maqsadi Yevropa va Janubi-Sharqiy Osiyo oʻrtasida sayohat qiluvchi uzoq masofali porshenli dvigatelli samolyotlar uchun xavfsiz yonilgʻi quyish toʻxtash joyi barpo etish edi. Biroq, reaktiv samolyotlarning paydo boʻlishi bilan bunday toʻxtashlar endi kerak boʻlmay qoldi va aeroport kam foyda koʻrdi.
Baʼzilarning taxminiga koʻra, aeroport harbiy baza sifatida yaratilgani sababli, AQSh va sobiq SSSR oʻrtasida urush boʻlgan taqdirda Qoʻshma Shtatlar undan foydalanishni niyat qilgan. Amerikaliklar Qandahor aeroportini qurish bilan band boʻlsa, sovetlar shimolda Kobul aeroportini qurish bilan band edi.
Sovet istilosi va fuqarolar urushi
Sovet Ittifoqi Afgʻonistonni bosib olganda, aerodrom Sovet Harbiy-havo kuchlari tomonidan qoʻshinlar va ularning taʼminoti uchish logistika inshooti hamda mahalliy mujohid guruhlariga qarshi havo hujumlari uchun baza sifatida faol foydalanilgan.
Qandahor hududidagi janglar ayniqsa shiddatli kechgan. Biroq, Qandahor aeroporti nisbatan daxlsiz qolgan va uning asosiy binosi urush oxirida asosan buzilmagan edi. Havo yoʻlagi katta zarar koʻrgan va keyinchalik 1990-yillarning oʻrtalarida BMT tomonidan gumanitar parvozlarni qoʻllab-quvvatlash uchun taʼmirlandi.
Bu vaqtda aeroport asosan harbiy va gumanitar maqsadlarda foydalanilgan boʻlib, BMT va Qizil Xoch xalqaro qoʻmitasining Kobul, Jalolobod, Hirot va Peshovarga muntazam parvozlarini amalga oshirgan. Ariana Afghan Airlines (Afgʻonistonning milliy aviatashuvchisi) ham Qandahordan Pokistonga va Afgʻonistonning Hirot, Kobul va Jalolobod kabi bir necha joylariga kamdan-kam parvozlarni amalga oshirgan.
Aeroport 1999-yil dekabr oyida jamotchilik eʼtiboriga tushdi. Oʻshanda Harakat ul-Mujohiddinga aloqador pokistonlik terrorchilar Indian Airlines aviakompaniyasining 814-reysini oʻgʻirlab, aerodromga qoʻndirgan edi. Terrorchilar Hindiston hukumatiga oʻgʻirlangan samolyot va yoʻlovchilari evaziga uch nafar pokistonlik terrorchining ozod etish talabini qoʻydi. Hindiston hukumati va oʻgʻirlash guruhi oʻrtasida tuzilgan kelishuv shartlari hozirgacha nomaʼlum boʻlsa-da, Hindistondagi qamoqxonada saqlanayotgan uch mahbusning ozod etilishini taʼminladi.
21-asr
2001-yil oxirida „Bardosh erkinlik“ operatsiyasi vaqtida Qandahor aeroporti Afgʻonistonda tashkil etilgan koalitsiyaning dastlabki bazalaridan biri boʻlgan. 2001-yil dekabr oyining oʻrtalarida, AQSh armiyasi tomonidan aeroport janubi-gʻarbida joylashgan choʻldagi Kemp Rinoda koalitsiya kuchlarining birinchi qismi yetib kelganida, aeroport AQSh dengiz piyodalarining 15-dengiz ekspeditsiya otryadining yengil zirhli razvedka boʻlimi va 26-chi DEO boʻlimi himoyasiga olingan. Aeroportga havo kuchlari kiritilishi natijasida, Rino kempida joylashgan qoʻshinlarning quruqlikdan tez surilishi bilan bir vaqtga toʻgʻri keldi.
Bir necha kun avval aeroportda Tolibon va mahalliy aksiltolib kuchlari oʻrtasida yirik janglar boʻlib oʻtgan va koalitsiya qoʻshinlari yetib kelganida, tashlab ketilgan qurollar, jumladan, BM-21 Grad raketaotarlar terminal atrofida sochilib ketgan edi. Avstraliya va Kanada maxsus kuchlari Qandahor aeroportiga koʻchirilgan birinchi koalitsiya qoʻshinlari qatorida edi va Rojdestvo kuniga qadar AQSh boshchiligidagi koalitsiya kamida 1000 askardan qoʻshinini aeroportga tushirdi.
Terminal binosi va uchish yoʻlagi atrofida tezda perimetr oʻrnatildi va dastlab barcha qoʻshinlar asosiy terminal binosining oʻzida va uning atrofida ishladilar va yashadilar. Birinchi spartan tahorati katta atirgulzorning oʻrtasida oʻrnatildi, ammo dush bir necha hafta davomida oʻrnatilmadi. Yashash maydoni aerodrom boʻylab hozirgi harbiy baza joylashgan joyga kengayishni boshladi va aprel oyiga kelib koalitsiyaning mavjudligi bir necha ming xodimga etdi.
159-jangovar aviatsiya brigadasi aeroportdagi AQSh armiyasining asosiy aviatsiya boʻlinmasi boʻldi, 451-havo ekspeditsiya qanoti esa USAFning asosiy boʻlinmasi boʻldi.
„Bardosh erkinlik“ operatsiyasi doirasida Britaniya Qirollik havo kuchlari va Qirollik dengiz floti, shuningdek, USMC AV-8B samolyotlarini almashtirgan koalitsiya quruqlik kuchlariga yaqin havodan yordam koʻrsatish uchun Qandahor aerodromida Harrier GR7A samolyotlari eskadronini joylashtirdi. 2009-yil iyun oyidan keyin Herrik operatsiyasi davomida ular yaqin havodan yordam va takroriy missiyalarni bajaruvchi Panavia Tornado GR4 samolyotlari eskadroni bilan almashtirildi.
Qirollik havo kuchlarida, shuningdek, 24, 30, 47 va 70-sonli otryadlardan C130 K va J rusumli Hercules transport samolyotlari va unga biriktirilgan 24/30 va 47/70 muhandislik otryadlaridan 904-sonli ekspeditsion havo qanotiga ega, eskadronning bazasi Angliyaning Uiltshir grafligidagi RAF Lyneham bazasi edi, 2011-yil oxirida Qirollik havo kuchlari bazasi sifatida yopilgach, eskadronning bazasi Oksfordshirdagi RAF Brize Nortonga koʻchirildi.
Niderlandiya Qirollik havo kuchlarining sakkizta General Dynamics F-16 Fighting Falcon qiruvchi samolyotlari 2006-yil oxirida Qandahor aerodromiga joylashtirildi. Samolyotlar Afgʻoniston janubidagi kengaytirilgan NATO operatsiyasini qoʻllab-quvvatlash uchun olib kelindi.
Afgʻoniston hukumati obyektni tiklashda sustlik qilmoqda, uning katta qismi Sovet va Tolibon askarlari tomonidan yillar davomida qarovsiz qolgan va vayron boʻlganidan keyin qaytarib olingan. Ichki bogʻlar, basseynlar, oshxona, hojatxona va chipta sotish joylari qayta tiklandi. 2005-yilda AQSh yoʻlovchi hududi terminali afgʻonlarga oʻtishi bilan aeroport fuqarolik parvozlari uchun foydalanila boshlandi. U musulmon ziyoratchilarni tomonidan 2006-yilgi Hajga borishida foydalanilgan.
2005-yil noyabrida Kobuldagi Julien Kempi yopilishi bilan Kanada kuchlarining Afgʻonistondagi xodimlarining koʻpchiligi Qandahor viloyatiga koʻchirildi. Kanadalik brigada generali Devid Freyzer 2006-yil mart oyida Qandahor aerodromidagi (KAF) shtab-kvartirada koʻp millatli brigadaga qoʻmondonlikni qabul qildi. Shu bilan birga, Kanada olti oylik ketma-ket ikkita aylanish uchun jangovar guruh tuzdi va Qandahordagi Kemp Natan Smitda Viloyatni qayta qurish guruhi (PRT) uchun yangi rotatsiya joylashtirildi.
2006-yil fevral oyida Qandahordagi Afgʻoniston ishchi guruhi (TFA) 2250 nafarga yaqin xodimni joylashtirdi. TFAning vazifasi janubiy hududlarda xavfsizlik holatini yaxshilash va AQSh boshchiligidagi koʻp millatli koalitsiyadan NATO yetakchiligiga oʻtishda muhim rol oʻynashdan iborat edi. Bu oʻzgarish 2006-yilning yozida Afgʻoniston janubida amalga oshirildi.
2007-yildan boshlab aeroport NATO tomonidan Xalqaro xavfsizlik kuchlari (ISAF) bayrogʻi ostida xizmat koʻrsatar edi, garchi u yerda AQSh va Kanada kuchlari uchun muhim baza boʻlsa-da, boshqa koʻplab Qurolli kuchlar joylashgan edi. Britaniya kuchlari Qandahordan janubdagi asosiy jangovar post sifatida foydalangan va toʻgʻridan-toʻgʻri Hilmand viloyatiga bostirib kirgan. Tezkor samolyotlar va jangovar vertolyotlar ham joylashtirilgan edi, chunki bu mamlakat janubidagi asosiy aeroportdir. NATO bazada jangovar qurbonlar, jumladan afgʻon tinch aholi va dushman kuchlarini davolagan yirik travma kasalxonasini ishga tushirdi.
2007-yil iyul oyida Qandahor aerodromi qoʻmondoni (COMKAF) lavozimi NATO tayinlashi sifatida tashkil etildi, ushbu lavozimni Britaniya Qirollik havo kuchlarining OF-6 darajali ofitseri egallagan.
Qandahor aerodromi qoʻmondonlari:
2007-yil iyul – Havo komandiri AD Stivenson
2008-yil fevral – Havo komandiri RW Judson (aniq sana nomaʼlum)
2008-yil sentyabr – Havo Commodore AD Fryer vazifasini bajaruvchi
2009-yil iyul – MAB Brecht havo komandiri
2010-yil may – Air Commodore G Molds
2010-yil noyabr – Brigada generali Jeffri Kendall
2011-yil noyabr – Brigada generali Skott Dennis
2012-yil noyabr – Brigada generali Jon Dolan
2013-yil noyabr – Brigada generali Maykl Fantini
2007-yil sentyabr oyi oxirida fransuzlarning bir nechta Dassault Mirage F1 va F2000 samolyotlari Tojikistonning Dushanbe aeroportidan u yerga koʻchirildi.
Koʻtarilish – qabul qilish, sahnalashtirish, oldinga siljish va integratsiya (RSOI)
2009-yil fevral oyida Qandahor aerodromiga joylashtirilgan 143-ekspeditsiyaviy qoʻllab-quvvatlash qoʻmondonligi (ESC) Afgʻonistonga qoʻyilgan birinchi ESC boʻlib, Afgʻoniston qoʻshma qoʻmondonligi (JSC-A) sifatida javobgarlikni oʻz zimmasiga oldi. Ular kelishidan oldin, qoʻllab-quvvatlash brigadalari logistika operatsiyalarini boshqargan, ammo AQSh kuchlarining yaqinlashib kelayotgan oʻsishi bilan ESC qabul qilish, sahnalashtirish, oldinga harakat va integratsiya (RSOI) missiyasi, shuningdek, qoʻshma, strategik va koalitsiya manfaatdor tomonlari uchun tanlangan.
2009-yildagi oʻsish va undan keyin holat
2009-yilda NATOning Afgʻoniston janubidagi operatsiyalari kuchayishi bazadagi parvozlar sonini haftasiga 1700 dan 5000 tagacha oshirdi. Raqamlar Qandahor dunyodagi eng gavjum bir uchish-qoʻnish yoʻlakli aeroportiga aylanganini anglatardi.
OSGEOINT (Open Source Imagery & Geospacial Intelligence) maʼlumotlariga koʻra, tasvir tahlili aerodromning shimoli-sharqiy qismida uchuvchisiz uchish apparatlarining 2 ta bazasini koʻrsatadi. Ushbu ikkita baza 2012-yilda mavjud boʻlib, toʻrtta MQ-1 Predator va toʻrtta MQ-9 Reaper apparatlaridan iborat boʻlib, tegishli qoʻllab-quvvatlash uskunasiga ega.
2012-yil yanvar holatiga koʻra Qandahor aerodromida taxminan 26 000 nafar xodim ishlaydi. AQSh qurolli kuchlari muhandislar korpusi Afgʻoniston Milliy Xavfsizlik Kuchlari (ANSF), xususan Afgʻoniston havo kuchlari (AAF) uchun yangi obyektlar qoʻshilishi bilan kengaytirish ishlarini boshladi.
2011-yildan beri takomillashtirilgan Beechcraft King Air samolyotlari AQSh armiyasi tomonidan Afgʻonistonda kuzatuv va razvedka uchun foydalanilmoqda.
2019-yilda aeroport nomi rasman Ahmadshoh Durroniy sharafiga Ahmadshoh Bobo xalqaro aeroportiga almashtirildi.
Chiqarish
2008-yildan 2014-yil sentyabrgacha Belgiya havo kuchlari bu yerda F-16 samolyotlarini boshqargan.
2010-yil may va 2014-yil sentyabr oylari orasida USAF razvedka, kuzatuv va razvedka (ISR) missiyalari uchun bu yerdan Beechcraft MC-12W Liberty samolyotini boshqargan.
2021-yil may oyida „Qatʼiy qoʻllab-quvvatlash missiyasi“ bazani tark etib, afgʻon harbiylari nazoratiga topshirdi. Va oʻsha yilning 16-avgustida ular uni Afgʻoniston Islom Amirligi qoʻshinlariga topshirdilar.
Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar
Yoʻlovchi tashish
2023-yil holatiga koʻra, quyidagi aviakompaniyalar Qandahor xalqaro aeroportidan parvozlarni amalga oshiradi:
Qandahor aerodromi yodgorligi
Qandahor aerodromi yodgorligi – Afgʻonistonda halok boʻlgan Kanada qurolli kuchlari aʼzolari va tinch aholi uchun oʻrnatilgan harbiy yodgorlik va inuksuk, harbiy yodgorlik 2011-yilda Kanadaga, inuksuk esa Kobulga koʻchirildi.
Baxtsiz hodisalar va falokatlar
1999-yil dekabr oyida Indian Airlines aviakompaniyasining 814-reysi oʻgʻirlanishi paytida bir kishi halok boʻldi va 17 kishi yaralandi. Samolyot Qandahorda yana bir necha kun qolib, uchib ketdi.
2015-yil 8-dekabr kuni Qandahor aeroportida sodir etilgan portlashda kamida 61 kishi halok boʻldi va 35 kishi yaralandi.
2016-yilning 17-dekabrida aeroportdagi otishma kamida olti kishining oʻlimiga sabab boʻldi.
2020-yilning 27-yanvarida E-11A Qandahordagi vaqtinchalik bazaga ketayotganda halokatga uchradi.
2021-yilning 1-avgustida Tolibon tomonidan uchirilgan uchta raketa aeroportga urildi. Parvozlar toʻxtatildi, ammo hech kim jabrlanmadi. Aeroport boshligʻi Masud Pushtunning soʻzlariga koʻra, aeroportning uchish-qoʻnish yoʻlagi shikastlangan va tezda taʼmirlangan.
Yana qarang
Afgʻoniston aeroportlari roʻyxati
Manbalar
Iqtiboslar
Bibliografiya
Havolalar
(Oct. 23, 2023)
Afgʻoniston-AQSH munosabatlari
Afgʻonistonning harbiy obyektlari
Afgʻoniston aeroportlari
Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda
Aeroportlar
Afgʻoniston |
982,963 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Zamin%20fondi | Zamin fondi | „Zamin“ – bu xalqaro jamoat fondi boʻlib, Oʻzbekiston Respublikasi Birinchi Xonimi – Ziroat Mirziyoyeva raisligida tashkil etilgan. Fond turli masalarda koʻmak va innovatsiya kiritish orqali faoliyat olib boradi.
Fondning maqsadi – mamlakatning barqaror rivojlanishiga va aholi turmush darajasini oshirishga koʻmaklashish.
Fondning faoliyati uzoq muddatli, strategik ahamiyatga ega va barqaror loyihalardan iborat 3 yoʻnalishga asoslangan:
– atrof-muhit;
– ijtimoiy soha;
– xayriya tadbirlari.
Fondning oʻzbek tilidan tarjima qilingan „Zamin“ nomi oʻsish uchun asos, platforma va imkoniyat degan maʼnoni anglatadi.
Fond qamrovi:
Atrof-muhit
Ijtimoiy soha
Xayriya tadbirlari
Vasiylik kengashi
Mirziyoyeva Ziroat Mahmudovna - Vasiylik kengashi raisi;
Lola Abduvohidovna - Vasiylik kengashi raisining oʻrinbosari, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Strategik va mintaqalararo tadqiqotlar instituti bosh ilmiy xodimi, yuridik fanlar doktori;
Novitskiy Zinoviy Bogdanovich - Vasiylik kengashi aʼzosi, Oʻrmon xoʻjaligi ilmiy-tadqiqot instituti loyiha rahbari, qishloq xoʻjaligi fanlari doktori;
Abduqayumov Abdumannop Abdumajidovich - Vasiylik kengashi aʼzosi; Respublika ixtisoslashtirilgan pediatriya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi direktorining davolash ishlari boʻyicha oʻrinbosari, bosh shifokor, tibbiyot fanlari doktori
Ijro etuvchi organ
Aliyeva Tamila Anvarovna - Ijro etuvchi organ rahbari
Atrof Muhit Loyihalari
Atmosfera havosi ifloslanishi monitoringini avtomatlashtirish: Atmosfera havosining ifloslanishi har yili dunyo boʻylab 7 million nafardan ziyod odamning hayotiga zomin boʻlmoqda. Bugungi kunda havo sifati monitoringi jahonning 6000 dan ortiq shahrida olib borilmoqda. Muammoning dolzarbligini inobatga olib, Fond Gidrometeorologiya xizmati agentligi va BMTning Atrof-muhit boʻyicha dasturi (YUNYeP) bilan hamkorlikda Oʻzbekistonda atmosfera havosi ifloslanishini monitoring qilishni avtomatlashtirish boʻyicha loyihani amalga oshirmoqda. Loyiha maqsadi – havoning ifloslanish darajasini va odamlar sogʻligʻiga salbiy taʼsirni kamaytirishga qaratilgan manzilli chora-tadbirlarni amalga oshirishga xizmat qiladigan havoni avtomatlashtirilgan tarzda monitoring qilish tarmogʻini kengaytirish va modernizatsiya qilish. Loyiha doirasida monitoring.meteo.uz sayti va AirUz mobil ilovasi ishlab chiqilgan boʻlib, ular mamlakat boʻylab 71 ta (shu jumladan 8 ta avtomatlashtirilgan) kuzatuv shoxobchasini birlashtirgan hamda IQAir xalqaro platformasida taqdim etib boriladigan havoning ifloslanish holati toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni koʻrsatadi. 8 ta avtomatlashtirilgan monitoring stansiyalari oʻrnatildi. Havo monitoringining xalqaro standartlari uygʻunlashtirildi. Soha mutaxassislari uchun amaliy seminar-treninglar oʻtkazildi.
Buxoro viloyati umumtaʼlim maktablarida suv taʼminoti, sanitariya va gigiyena: Ichimlik suvining sifati, undan oqilona foydalanish aholi salomatligining barqaror yaxshilanishini taʼminlashda muhim ahamiyatga ega. Loyiha maqsadi – Buxoro viloyatidagi markazlashtirilgan suv taʼminotiga ulanmagan umumtaʼlim maktablarida tayyor holda topshirish sharti bilan suv taʼminoti, sanitariya va gigiyena tizimlarini yaratish. Loyiha doirasida 2021–2022 yillarda bunday tizimlar Buxoro viloyatining 5 ta tumanidagi 16 ta maktabda tashkil etilgan boʻlib, 10 ming nafardan ziyod oʻquvchi qamrab olindi. Toza xavfsiz ichimlik suvidan loyihada ishtirok etgan maktablar joylashgan yashash maskanlaridagi 60 ming nafardan ziyod aholi bahramand boʻldi. Maktablarda YUNISYeF bilan birgalikda oʻquvchilar, oʻqituvchilar va aholi uchun sanitariya va gigiyena boʻyicha axborot-maʼrifiy tadbirlar oʻtkazilmoqda. „Oʻzsuvtaʼminot“ mutaxassislari oʻz kompetensiyalarini oshirdi. 2023 yilda loyiha bilan yana 30 ta maktab qamrab olindi.
Yashil zamin: Shaharlarning jadal rivojlanishi va urbanizatsiyaning kengayishi munosabati bilan ekologik vaziyatning yomonlashuvi kuzatilmoqda, mintaqamiz iqlimining oʻziga xos xususiyatlari sababli yirik shaharlarda koʻkalamzorlashtirishning yetarli emasligi havo holati va aholi salomatligiga salbiy taʼsir koʻrsatmoqda. Loyiha maqsadi – Toshkentda koʻkalamzorlashtirish ishlariga tizimli yondashuvni joriy qilish hamda mavjud jamoat yashil hududlarini asrash va tiklash, yangilarini yaratish orqali koʻkalamzorlashtirilganlik darajasini shaharda farovon hayot kechirish koʻrsatkichlariga yetkazish; atmosfera ifloslanishidan himoyalanish, shuningdek, barqaror va yuqori hosildorlikni asrash uchun yashil toʻsiqlar yaratish; soha mutaxassislarining kompetensiyasini oshirish; shaharni koʻkalamzorlashtirish jarayonini raqamlashtirish; jamoatchilik, soha mutaxassislari va davlat idoralarining saʼy-harakatlarini birlashtirish.
Daraxtlar reyestri: Daraxtlar toʻliq xatlovdan oʻtkazilmagani va ularning reyestri yuritilmayotgani shaharsozlikni rejalashtirish bosqichida va yer maydonlarini ajratishgacha boʻlgan davrda oʻsimliklarni hisobga olish imkonini bermayapti, bu esa oʻsimliklarning nobud qilinishiga olib kelmoqda, ularning noqonuniy kesilishini oldini olishga toʻsqinlik qilmoqda va jarima sanksiyalarini qoʻllash imkoniyatlarini cheklamoqda. Loyiha maqsadi – daraxtlarni ularning barcha parametrlari va holatini koʻrsatgan holda toʻliq xatlovdan oʻtkazish orqali Toshkent shahridagi davlat oʻrmon fondiga kirmaydigan daraxtlarning raqamli reyestrini yaratish. Daraxtlarning toʻliq hisobini yuritish, barcha daraxtlarni ularni asrash va parvarishlashni taʼminlash sharti bilan mas’ul idoralarga biriktirish.
Hosildor zamin: Tabiiy resurslardan nooqilona foydalanish ularning keskin qisqarishi, tuproqlarning tanazzulga uchrashiga olib kelmoqda, shuningdek, noyob mevali oʻsimliklarni asrashga tizimli yondashuv mavjud emasligi ularning toʻliq yoʻqolib ketishiga olib kelishi mumkin. Loyiha maqsadi – mintaqa uchun noyob boʻlgan va eng moslashgan mevali, yongʻoq-mevali va oʻrmon oʻsimliklarini yetishtirish boʻyicha koʻchatxonalar yaratish; suv va energiya tejovchi texnologiyalarni, shuningdek, yetishtirishda tuproqdan oqilona foydalanish texnologiyalarini joriy qilish; koʻchatxonalar qoshida oʻquv markazlarini tashkil etish hamda yoshlarni, shu jumladan aholining ehtiyojmand qatlamlarini noyob agrobioxilma-xillikni asrash va rivojlantirish sohasida oʻqitish va bandligini taʼminlash, bunga sohadagi xorijiy ekspertlarni jalb qilish va ular bilan tajriba almashish. Tajriba loyihasi Qashqadaryo viloyatida amalga oshirilmoqda.
Eco-schools Uzbekistan: „Zamin“ tomonidan Ekologik taʼlim fondi (FEE, Daniya Qirolligi) bilan hamkorlikda amalga oshirilayotgan loyiha. Loyiha maqsadi – ekologiya uchun mas’uliyatni sezuvchi avlodni tarbiyalash, oʻquvchilarni barqaror taraqqiyot muammolari toʻgʻrisidagi xabardorlikni oshirish va maktabda atrof-muhitni yaxshilash boʻyicha amaliy tadbirlarga jalb qilish. Bugungi kunda loyihada Oʻzbekistonning 41 ta maktabi ishtirok etmoqda. 2 ta maktab oliy mukofot – Yashil bayroqqa sazovor boʻldi.
Yosh fermer: Tabiiy resurslardan oqilona va ekologik tarzda foydalanish bilan yaqindan bogʻliq boʻlgan maʼrifiy ekologik loyiha. Ishtirokchilar oʻquv davomida sogʻlom ovqatlanish, oʻsimliklarni yetishtirish, tuproqqa nisbatan toʻgʻri muomala qilish boʻyicha amaliy koʻnikmalarni egallaydi. Loyiha maqsadi – bolalarning erta kasbga yoʻnaltirish vazifalarini hal etish, fermer kasbi hamda issiqxona xoʻjaligini yuritish asoslari bilan tanishtirish. Loyiha doirasida yosh fermerlar uchun yer va suvdan oqilona foydalanish hamda issiqxonalardan samarali foydalanish boʻyicha agroseminarlar oʻtkaziladi. Yosh fermerlar issiqxona qanday ishlashini, uni toʻgʻri joyga oʻrnatishni, yaxshi hosilga erishish uchun tuproqni oqilona tayyorlashni bilib oladilar.
Ijtimoiy Soha Loyihalari
Yangi tugʻilgan chaqaloqlar eshitish qobiliyatining universal skriningini joriy etish: Eshitish qobiliyatini yoʻqotish muammosini hal qilishda birinchi qadam tashxis qoʻyishdir. JSST maʼlumotlariga koʻra, bolalarda eshitish qobiliyatini yoʻqotish holatlarining qariyb 60 foizini kasalliklarni profilaktika qilish, barvaqt aniqlash va davolash orqali oldini olish mumkin. Loyiha maqsadi – yangi tugʻilgan chaqaloqlarning eshitish qobiliyatini skrining qilish natijalari toʻgʻrisidagi maʼlumotlar toʻplanadigan va tahlil qilinadigan yagona milliy platformani yaratish. Platforma bolaning tugʻilganidan maktab yoshiga kirgunga qadar eshitish qobiliyatining holatini muntazam monitoring qilish va zarur boʻlganda davolash jarayonini tuzatib borish imkonini beradi. Loyiha doirasida Toshkentda tajriba loyihasi amalga oshirildi: 15 ta tugʻruq markazi va 4 ta chaqaloqlar uchun bolalar shifoxonalarida skrining oʻtkazish uchun uskunalar sozlandi va foydalanishga topshirildi. Loyiha bilan butun respublika boʻylab 230 ta tugʻruq markazini qamrab olish moʻljallangan.
Eshitishida nuqsoni boʻlgan 5 yoshdan katta shaxslarni davolash va reabilitatsiya qilish: Toʻliq karlikka chalingan bolalarni reabilitatsiya qilishning eng samarali usuli koxlear implantatsiyadir. Muammo shundaki, bola koxlear implantatsiya uchun davlat dasturiga mos kelmasa, aksariyat ota-onalar operatsiyani oʻtkazishning moliyaviy imkonsizligiga duch keladilar. Loyiha maqsadi – koxlear implantatsiya va suyak tovush oʻtkazuvchanligi boʻyicha diagnostika qilish va operatsiyalar oʻtkazish; ota-onalar, oʻqituvchilar va shifokorlar uchun koxlear implantatsiyaning muhimligi va ahamiyati toʻgʻrisida oʻquv seminarlarini tashkil etish. Loyiha doirasida eshitishida nuqsoni boʻlgan 4626 nafar shaxs diagnostika qilindi; 122 nafar shaxsga koxlear implantatsiya va suyak tovush oʻtkazuvchanligi boʻyicha operatsiyalar oʻtkazildi: koxlear implantatsiyaning muhimligi va ahamiyati haqida ota-onalar, oʻqituvchilar va shifokorlar uchun 7 ta seminar oʻtkazildi.
Eshitishni xohlayman!: Bolaga eshitish qobiliyatida nuqson tashxisi qoʻyilsa, shifokorlar nutq buzilishi tuzatib boʻlmaydigan darajaga yetmasligi uchun eshitish aʼzosini protezlash amaliyotini tavsiya qiladilar. Eshitishsiz nutq rivojlanmaydi. Nutqsiz esa toʻlaqonli bilim olish, ishlash, boshqalarni tushunish va oʻzini ifoda etish ogʻir boʻladi. Loyiha maqsadi – diagnostika oʻtkazish va eshitish aʼzosini zamonaviy raqamli eshitish apparatlari bilan protezlash. Loyiha davrida eshitishida nuqsoni boʻlgan 5 000 nafardan ziyod shaxs diagnostika qilindi. Loyiha doirasida 9 600 ta zamonaviy raqamli eshitish moslamalari sozlab berildi va oʻrnatildi. 4 823 nafar odam hayotida tovushlarga toʻla yangi bosqich boshlandi.
Taʼlim muassasalarini zamonaviy assistiv uskunalar bilan jihozlash: Assistiv, yaʼni yordamchi uskunalar (audiosinflar, tovush-nutq trenajyorlari) eshitishida nogironligi boʻlgan odamlarning funksional imkoniyatlarini oshirish, qoʻllab-quvvatlash yoki yaxshilash uchun foydalaniladi. Uskuna ixtisoslashtirilgan taʼlim muassasalari oʻquvchilariga pedagog va tengdoshlarini eshitishiga yordam beradi, nutq koʻnikmalarini rivojlantiradi, oʻquv jarayonining samaradorligini oshiradi. Loyiha maqsadi – eshitishida nuqsoni boʻlgan odamlarga sifatli taʼlim olishi va jamiyatda moslashishiga yordam berish.
Chegarasiz bilimlar: Loyiha doirasida Fond Oʻzbekiston oliy taʼlim muassasalarida oʻqish uchun grant ajratadi. Grant eshitishida nuqsoni boʻlgan, OTMda tahsil olayotgan yoki shartnoma asosidagi taʼlim shakliga oʻqishga kirgan talaba/abituriyentlarga, shuningdek, oila aʼzolaridan birining eshitishida nuqsoni boʻlgan talaba/abituriyentlarga tanlov asosida taqdim etiladi. Loyiha maqsadi – eshitishida nuqsoni boʻlgan talaba/abituriyentlarga, shuningdek, oila aʼzolaridan birining eshitishida nuqsoni boʻlgan talaba/abituriyentlarga oliy taʼlim olish imkonini taʼminlash. Grant Oʻzbekistonda roʻyxatdan oʻtgan har qanday milliy, xorijiy yoki notijorat OTMga tatbiq etiladi. Grantlar miqdori umumiy tasdiqlangan mablagʻlar doirasidan kelib chiqib belgilanadi.
"TOʻSIQLAR" axborot kampaniyasi: 2021 yilning noyabr oyida „Zamin“ xalqaro jamoat fondi va YUNISYeF „TOʻSIQLAR“ deb nom olgan yillik kommunikatsiya kampaniyasiga start berdilar. Kampaniya maqsadi – nogironligi boʻlgan bolalarga nisbatan tamgʻa qoʻyish va kamsitishga barham berish. Kampaniya nogironligi boʻlgan odamlarga asosiy xizmatlardan foydalanish imkoniyatini taʼminlashga koʻmaklashish, ular ushbu xizmatlardan foydalanishiga xalal berayotgan toʻsiqlar toʻgʻrisidagi xabardorlikni oshirish.
Inklyuziv taʼlim: „Zamin“ fondining inklyuziv taʼlim tizimini takomillashtirishga qaratilgan loyihasi. Ekspertlar ishtirokidagi kompleks tahlildan soʻng taʼlim muassasalari uchun inklyuziv metodologiyani ishlab chiqish va takomillashtirish rejalashtirilgan. Loyiha maqsadi – inklyuziv taʼlimni rivojlantirish, individual xususiyatlari, avvalgi taʼlim muvaffaqiyatlari, tili, madaniyatidan hamda ota-onasining ijtimoiy va iqtisodiy mavqeidan qatʼi nazar barcha bolalarning taʼlim olishi uchun teng imkoniyatlarni taʼminlash va taʼlimda muvaffaqiyatga erishishi uchun zarur sharoitlar yaratish.
Mehrli maktab: „Mehrli maktab“ – gospital pedagogikani rivojlantirish boʻyicha Oʻzbekistondagi birinchi flagman loyiha. Loyiha maqsadi – uzoq vaqt davomida davolanishda boʻlgan bolalar uchun toʻsiqsiz taʼlim muhitini yaratish. Maktabda bemorlar taʼlimdan uzilmagan holda davolanishiga imkoniyat beruvchi toʻlaqonli oʻquv jarayoni tashkil etilgan. — Loyiha doirasida gospital pedagogika boʻyicha metodik qoʻllanma ishlab chiqish; — „Mehrli maktab“ taʼlim onlayn-platformasini yaratish; — OTMlarda bakalavriat va magistratura dasturlariga gospital pedagogika boʻyicha modulni kiritish; — „Mehrli maktab“ pedagoglarini oʻqitish uchun ilmiy-amaliy seminarlar oʻtkazish hamda maktabning respublika boʻylab filiallarini ochish koʻzda tutilgan. Bugungi kunda ular Toshkent, Andijon, Fargʻona va Nukusda ochilgan.
Zamin education: Loyiha Muhammad al-Xorazmiy nomidagi ixtisoslashtirilgan IT maktab bilan birgalikda amalga oshirilmoqda va www.zamineducation.uz taʼlim platformasini ishlab chiqish, dasturlash, robototexnika boʻyicha taʼlim metodologiyasini joriy etish, shuningdek, axborot texnologiyalari sohasidagi ixtisoslashtirilgan maktab-internatlari oʻqituvchilarining malakasini oshirishni oʻz ichiga oladi. Loyiha maqsadi – eshitishidan nuqsoni boʻlgan oʻquvchilar oʻz kasbiy koʻnikmalarini rivojlantirishini va jamiyatda ijtimoiylashuvini qoʻllab-quvvatlash. Loyiha doirasida Oʻzbekistonning 18 ta ixtisoslashtirilgan maktabida informatika sinfxonalari zamonaviy jihozlandi. Respublikaning barcha hududlarida IT va robototexnika boʻyicha mahorat saboqlari, inklyuziv IT oromgohlari muntazam oʻtkazilmoqda. 5200 nafar oʻquvchi oʻquv jarayonida assistiv uskunalardan foydalanish imkoniyatiga ega boʻldi. Taʼlim muassasalarining 1265 nafar oʻqituvchisi oʻquv jarayonida sifatli qoʻllash uchun assistiv uskunalardan foydalanishga oʻqitildi.
Zamin Creative: Oʻzbekiston yoshlarining salohiyatini aniqlash va rivojlantirish uchun ijod maktablari qoshida inklyuziv ijod studiyalarini tashkil etish. Loyiha maqsadi – barcha istovchilar oʻzaro muloqotda boʻlib, ijodiy koʻnikmalarni egallashlari mumkin boʻlgan inklyuziv muhitni yaratish. Loyiha Qarshi shahrida boshlandi, soʻng „Zamin Creative“ ijod studiyalari Toshkent, Andijon va Nukusda ochildi. Ijod studiyalari „Aktyorlik mahorati“, „Dizayn“, „Media“ yoʻnalishlarida ochilgan. Loyihaga Oʻzbekistonning taniqli dizayner va fotosuratchilari, xizmat koʻrsatgan artistlari jalb qilinmoqda.
Xayriya Tadbirlari Loyihalari
Xavfsiz yordam: Koronavirus pandemiyasi bilan bogʻliq karantin davrida butun dunyo murakkab sinovlarga duch keldi. „Zamin“ fondi „Xavfsiz yordam“ xayriya loyihasi doirasida oʻta ogʻir moliyaviy ahvolga tushib qolgan ayollarni qoʻllab-quvvatladi. Ayollar va yolgʻiz onalarni qoʻllab-quvvatlash gʻoyasi „Zamin“ jamoasini ruhlantirdi va „Xavfsiz yordam“ loyihasi bilan hamkorlikda moddiy yordam oʻtkazib berilgan bank kartlari tarqatildi. „Xavfsiz yordam“ loyihasi doirasida Oʻzbekistonning barcha hududlaridagi moddiy yordamga muhtoj ayollarga hisobida 1 000 000 soʻm boʻlgan 5 000 ta karta topshirildi.
Sirdaryo, biz yoningdamiz!: 2020 yil may oyida Sirdaryo viloyatida texnogen halokat roʻy berdi. Fond jabr koʻrgan oilalar, bolalar va nuroniylarni qoʻllab-quvvatlab, qayta tiklash ishlari faol olib borilayotgan davrda bolalar oromgohlari va sanatoriylarga taklif qildi. „Sirdaryo, biz yoningdamiz!“ xayriya aksiyasi davomida Sirdaryo viloyatining zarar koʻrgan 11 ta mahallasidan 2 940 nafar bola va 2 297 nafar pensioner 8 iyundan 10 iyulgacha boʻlgan davrda 10 kun muddatda bolalar sogʻlomlashtirish oromgohlari va sanatoriylarda boʻldilar.
Nafas ol, Oʻzbekiston!: „Zamin“ fondi „Nafas ol, Oʻzbekiston!“ aksiyasini qoʻllab-quvvatladi va COVID-19 tashxisi bor bemorlarni davolash uchun kislorod kontsentratorlari va tibbiyot buyumlarini begʻaraz yetkazib berdi. Oʻzbekistonning barcha hududlaridagi tibbiyot muassasalariga 1035 dona kislorod kontsentratori, 6060 dona burun kanyulasi, 1010 dona havo filtri, 1010 dona pulsoksimetr, tibbiy niqoblar va himoya vositalari topshirildi. Kislorod kontsentratorlarining 132 tasi Muruvvat va sahovat uylarida oʻrnatildi, 55 tasi „Xizmat beminnat“ koʻngillilar harakatiga foydalanish uchun berildi. Shaffoflikni taʼminlash maqsadida har bir kislorod konsentratori fond logotipi va noyob raqam bilan belgilandi.
Mehr sahifalari: Fond va Sogʻliqni saqlash vazirligining qoʻshma aksiyasi. Ushbu tashabbus „Temir daftar“ga kirgan oilalardagi yurak-qon tomir kasalliklariga chalingan bolalarga operatsiyalar oʻtkazishni nazarda tutadi. „Temir daftar“ da bunday tashxisga ega shaxslar soni 300 nafardan ortiq. Operatsiyalar V.Vohidov nomidagi Respublika ixtisoslashtirilgan jarrohlik ilmiy-amaliy markazi, Bolalar milliy tibbiyot markazi, Toshkent pediatriya tibbiyot instituti va 5 ta hududiy tibbiyot markazlarida amalga oshirilmoqda. 2021 yilda 396 nafar bolaga zarur operatsiyalar oʻtkazildi. |
982,964 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Fayzobod%20aeroporti | Fayzobod aeroporti | Fayzobod aeroporti Afgʻoniston Badaxshon viloyatining markazi Fayzoboddan taxminan shimoli-gʻarbda masofada joylashgan. Bu mamlakat Transport va fuqaro aviatsiyasi vazirligi qoshidagi mahalliy aeroport va Badaxshon viloyati aholisiga xizmat koʻrsatadi. Aeroport va uning atrofida xavfsizlik Afgʻoniston milliy xavfsizlik kuchlari tomonidan taʼminlanadi.
Sovet ishgʻoli davrida qurilgan Fayzobod aeroporti biroz noodatiy boʻlib, butun eni va uzunligi boʻylab teshilgan poʻlatdan (PSP yoki Marsden Matting) qurilgan uchish-qoʻnish yoʻlagiga ega. Yangi asfaltli uchish-qoʻnish yoʻlagining qurilishi 2012-yilning yozida yakunlandi. U katta toshlar bilan toʻsib qoʻyilgan metall uchish-qoʻnish yoʻlagiga parallel ravishda ishlaydi.
Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar
Yana qarang
Afgʻoniston aeroportlari roʻyxati
Manbalar
Havolalar
(USAIDAfghanistan June 18, 2013)
Airport record for Faizabad Airport at Landings.com.
Afgʻoniston aeroportlari
Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda
Badaxshon viloyati bino va inshootlari |
982,965 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Bost%20aeroporti | Bost aeroporti | Bost aeroporti () Afgʻonistonning Hilmand viloyatidagi Lashkargoh shahriga xizmat koʻrsatadigan aeroportdir. U Hilmand daryosining sharqiy sohilida, Argʻandob daryosi bilan tutashgan joyidan shimolda joylashgan. Shuningdek, Qandahordan gʻarbda joylashgan.
Tarixi
Aeroport 1957-yilda AQSh koʻmagida tashkil etilgan.
2008-yilda hozirgi aeroportni qayta tiklash, sanoat va qishloq xoʻjaligi parkini yaratish boʻyicha yirik loyiha boshlandi. Ushbu loyihaning umumiy byudjeti USAID tomonidan xayriya qilingan 52 million AQSh dollarini tashkil etdi.
2009-yil 4-iyunda yangi uchish-qoʻnish yoʻlagi va terminalning ochilish marosimi yuqori martabali hukumat amaldorlari hamda AQSh va Buyuk Britaniya elchilaridan iborat delegatsiya tomonidan boʻlib oʻtdi. Yangi asfalt uchish-qoʻnish yoʻlagi uzunligi 2300 m va eni 43 m boʻlib, Afgʻonistondagi uchinchi eng uzun uchish-qoʻnish yoʻlagi hisoblanadi.
Aviakompaniyalar va manzillar
Infratuzilmasi
Aeroport oʻrtacha dengiz sathidan balandlikda joylashgan. U 01/19 deb belgilangan bitta uchish-qoʻnish yoʻlagiga ega, asfalt yuzasi ni tashkil qiladi. Ilgari uchish-qoʻnish yoʻlagi oʻlchamdagi shagʻalli yuzaga ega edi.
Yana qarang
Afgʻoniston aeroportlari roʻyxati
Kemp Bastion
Manbalar
Havolalar
Airport record for Bost Airport Archived 2016-03-03 at the Wayback Machine at Landings.com.
Afgʻoniston-AQSH munosabatlari
Afgʻoniston aeroportlari
Webarxiv andozasi wayback havolalari
Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda
Hilmand viloyati bino va inshootlari |
982,967 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Chag%CA%BBcharon%20aeroporti | Chagʻcharon aeroporti | Chagʻcharon aeroporti (; ) Afgʻonistonning Gʻoʻr viloyatining markazi boʻlgan Chagʻcharonning sharqiy qismida joylashgan. Bu mamlakat Transport va fuqaro aviatsiyasi vazirligi qoshidagi mahalliy aeroport va Gʻoʻr va unga yaqin viloyatlar aholisiga xizmat koʻrsatadi. Aeroport va uning atrofida xavfsizlik Afgʻoniston milliy xavfsizlik kuchlari tomonidan taʼminlanadi.
Aeroport oʻrtacha dengiz sathidan balandlikda joylashgan. Chagʻcharon aeroportida oʻlchamdagi bitta asfalt uchish-qoʻnish yoʻlagi mavjud. U kichik va oʻrta oʻlchamdagi (C130) samolyotlarni qabul qilishga qodir. Tajan daryosi aeroportning janubi va sharqidan oqadi. Xalqaro xavfsizlik kuchlari (ISAF) missiyasi 2014-yil oxirida tugaguniga qadar aeroportni ishgʻol qilib turdi. Oʻsha paytda u rivojlantirilgan va yanada foydali boʻlgan.
Chagʻcharonga eng yaqin boshqa aeroportlar: shimolda Foryob viloyatidagi Maymana aeroporti, sharqda Bomiyon viloyatidagi Bomiyon aeroporti, janubi-sharqda Doykundi viloyatidagi Nili aeroporti, janubi-gʻarbda Hilmand viloyatidagi Bost aeroporti, janubi-gʻarbda Faroh viloyatidagi Farah aeroporti, gʻarbda Hirot viloyatidagi Hirot xalqaro aeroporti va shimoli-gʻarbda Badgʻis viloyatidagi Qalayi Nav aeroportidir.
Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar
Yana qarang
Afgʻoniston aeroportlari roʻyxati
Manbalar
Havolalar
Chaghcharon aeroportining ochilish marosimi – CCR PRT PIO OF1 Paulius Babilas tomonidan tayyorlangan (1)
Doktor Gyunter Eichhorn tomonidan aeroport yozuvlari
Afgʻoniston aeroportlari
Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda
Gʻoʻr viloyati |
982,971 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Naxichevan%20xalqaro%20aeroporti | Naxichevan xalqaro aeroporti | Naxichevan xalqaro aeroporti () – Ozarbayjonning dengizga chiqish yoʻli boʻlmagan eksklavi boʻlgan Naxichevan Avtonom Respublikasining poytaxti Naxichevan shahrida joylashgan fuqarolik aeroporti va Ozarbayjon harbiy aviabazasi. Aeroport 1970-yillarda qurilgan.
Infratuzilmasi
Aeroport oʻrtacha dengiz sathidan balandlikda joylashgan. Ikkita uchish-qoʻnish yoʻlagi bor: 14R/32L nomini olgan beton qoplamali oʻlchamga ega va 14L/32R nomini olgan asfalt qoplamali oʻlchamga ega uchish-qoʻnish yoʻlaklari.
Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar
Statistika
Yana qarang
Ozarbayjonda transport
Manbalar
Havolalar
AZALdagi Naxchivon xalqaro aeroporti
Sovet Ittifoqida qurilgan aeroportlar
Ozarbayjon aeroportlari
Webarxiv andozasi wayback havolalari |
982,973 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Shamun-Nabi%20maqbarasi | Shamun-Nabi maqbarasi | Shamun-Nabi maqbarasi (yoki Shamunabi) — tarixiy Mizdaxqon shahrining sharqiy qismida joylashgan yodgorliklardan biri. Rivoyatlarda Shamun-Nabi shaxsining paygʻambar avlodlaridan biri boʻlganligi aytiladi. XIII—XIV asrlarga tegishli ushbu maqbara bugungi kunda Qoraqalpogʻiston Respublikasining Xoʻjayli tumanidagi „Sarishungil“ ovulida joylashgan.
Yodgorlik Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan. Hozirda Qoraqalpogʻiston Respublikasi Madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulki hisoblanadi.
Tarixi va joylashuv oʻrni
Mizdaxqon majmuasining mashhur yodgorliklaridan biri boʻlgan Shamun-Nabi maqbarasi, Jumartqassab tepaligi yaqinida joylashgan boʻlib, tuzilishi jihatidan toʻrtburchak shaklga ega. Maqbaraning asosiy fasadi peshtoq bilan mustahkamlangan va sharqqa tomon qaratib qurilgan. Maqbaraning ichki qismi ketma-ket qilib bunyod etilgan yetti gumbaz bilan qoplangan. Shuningdek, maqbarada choʻziq shakldagi toʻrtburchak imorat ham mavjud. Maqbaraning gʻarbiy qismi tleuxan bilan tutashgan. Tadqiqotlarga koʻra ushbu ikki imoratning qurilishi XIII—XIV asrlarga borib taqaladi.
Rivoyatlarda Shamun-Nabining paygʻambar avlodlaridan biri boʻlganligi taʼkidlangan. 1964-yilda olib borilgan arxeologik tadqiqotlar natijasi koʻra topilgan qabr ochilganida unda hech qanday jasad izlari aniqlanmagan. Qadimgi Mizdaxqon shahriga tegishli boʻlgan deyarli barcha tarixiy obyektlar „yetti“ raqami bilan aloqador ravishda bunyod etilgan. Xususan, yetti gumbazli maqbara — Shamun-Nabining aslida yetti goʻzal qizi sharafiga qurilgan, degan taxminlar mavjud. Mutasaddilar ayni shu rivoyatlar turistlarni oʻziga jalb etib kelishini taʼkidlashadi.
Maqbara rekonstruksiyasi boʻyicha bahslar
2018-yil 1-noyabr kuni „Qizil Qalʼa“ yodgorligi va „Shamun-Nabi“ maqbarasini restavratsiya qilinish jarayoni bu sohadan xabari boʻlmagan shaxslar tomonidan amalga oshirilayotgani borasida xabarlar kelib tushgan. Shundan soʻng Oʻzbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi tomonidan bu boʻyicha matbuot anjumani oʻtkazilgan. Matbuot anjumanida Oʻzbekiston Respublikasi Madaniyat vaziri oʻrinbosari Kamola Akilova „Shamun-Nabi“ maqbarasida yuz bergan holat aslida vazirlik ruxsatisiz amalga oshirilganini taʼkidlab oʻtgan. Fazliddin Davlatov rahbarlik qiladigan „Meros Chashmasi“ tashkiloti „Qizil Qalʼa“ hamda „Shamun-Nabi“ madaniy obyektlarida restavratsiya ishlarini olib borgan. Biroq, Shamun-Nabi" maqbarasi zamonaviy tashqi koʻrinishi bilan oʻz tarixiy xususiyatlarini butkul yoʻqotgan. Matbuot anjumani davomida Oʻzbekiston Madaniyat vazirligi Jamoatchilik Kengashining raisi Zafar Hakimov ham buni taʼkidlab oʻtgan.
Manbalar
Qoraqalpogʻiston
Xoʻjayli tumani
Oʻzbekiston meʼmoriy yodgorliklari
Qoraqalpogʻiston meʼmoriy yodgorliklari |
982,979 | https://uz.wikipedia.org/wiki/API | API | Application Programming Interface (API) — foydalanuvchi interfeysidan farqli ravishda, ikki yoki undan ortiq kompyuter dasturlari oʻzaro bogʻlanishi va muloqot qila olishi uchun ishlatilinadi. Bu turdagi aloqa yoki intefeysni ishlab chiqish, yoxud foydalanishni tavsiflovchi hujjat API spesifikatsiyasi (inglizcha: API specification) deb nomlanadi.
Kompyuter va insonni bogʻlovchi fodalanuvchi interfeysidan farqli ravishda, API kompyuterlar yoki dasturiy taʼminot qismlarini bir-biri bilan bogʻlashda ishlatiladi. API oddiy foydalanuvchilar tomonidan emas, balki, dasturchilar tomonidan foydalanish uchun moʻljallangan.
APIning asosiy maqsadlaridan biri tizimning ichki detallarini yashirib, dasturchi uchun kerak boʻladigan qismlarini ochiqlash va ichki detallar oʻzgargan taqdirda ham ularni izchil saqlashdan iboratdir. API maʼlum bir tizim juftligi uchun moslashtirilgan, yoki, koʻplab tizimlar oʻrtasida oʻzaro ishlash imkonini beruvchi umumiy standart tarzida ishlab chiqilgan boʻlishi mumkin.
APIlarning bir qancha, jumladan, dasturlash tillari, dasturiy ta'minot kutubxonalari, operatsion tizimlar va kompyuter hardveyri uchun ishlatilinadigan turlari mavjud. API atamasi 1960-1970-yillarda paydo boʻlgan boʻlsa ham, ushbu texnologiyaning tarixi 1940-yillarga borib taqaladi. API atamasining hozirgi kundagi qoʻllanilishi odatda internetga ulangan kompyuterlar oʻrtasida aloqa oʻrnatish imkonini beruvchi veb-APIlarga ishora qiladi. APIlarning rivojlanishi mikroservislarning mashhurlikka erishishiga ham sababchi boʻlgan.
Manbalar
API
APIlar |
982,991 | https://uz.wikipedia.org/wiki/Georgetown%20universtiteti%20tarixi | Georgetown universtiteti tarixi | Georgetown Universitetining tarixi Amerikaning Yevropa bilan ilk murosasi paydo bo‘lishidan hozirgi kungacha bo‘lgan to‘rt yuz yillikni o‘z ichiga oladi. Georgetown universiteti, o‘zi joylashgan shahri, Vashington hamda Amerika Qo‘shma Shtatlari bilan birga rivojlandi va ularning har biriga 1778 −1790-yillar oralig‘ida asos solingan. Georgetown universitetining kelib chiqishi o‘n yettinchi asrda Maryland jamiyati tashkil etilishidan iborat. Amerika inqilobi erkin diniy amaliyotga ruxsat berganidan so‘ng, Bishop John Carroll talim maskanini hozirgi Potomac daryosi bo‘yida tashkil etdi.
Ta’lim dargohi faoliyatidagi Iso Jamiyatining roli asoschilari va moliyalashtiruvchilar ro‘lidan o‘qituvchilar va maslahatchilarga aylandi. Ularning keng miqqiyosdagi tadqiqotlari va diniy turli-tumanlikka e’tibor qaratishlari oliygohning o‘ziga xosligini namoyon etishda yordam berdi. Georgetown o‘z davri, jumladan Amerika fuqarolar urishi ham ta’sir ko‘rsatdi va o‘sib borayotgan dargohga to‘sqinlik ko‘rsatdi hamda uning talabalar tarkibini sezilarli darajada o‘zgartirdi. Patrick Francis Healy kabi universitet rahbarlari institutni bir necha aspirantura va bakalavriat maktablari bilan faol tadqiqot universitetiga aylantirdi va bilim yurti hududida, shahar atrofida va chet elda ta’lim imkoniyatlarini kengaytirishni nazorat qildilar. |
Subsets and Splits