id
int64 0
3.57M
| text
stringlengths 0
1.2M
|
|---|---|
2,297 | 2003 (MMIII), çarşamba günü başlayan yıl. Uluslararası Tatlı Su Yılı olarak ilan edilmiştir. == Olaylar == === Ocak === * 8 Ocak - Türk Hava Yolları'nın 634 sefer sayılı uçuşu: Türk Hava Yolları'nın İstanbul-Diyarbakır seferini yapan RJ-100 tipi uçağı Diyarbakır'a inişi sırasında düştü, kazada 75 kişi öldü, 5 kişi yaralı kurtuldu. *22 Ocak - NASA'nın Pioneer 10 uzay aracından son sinyal, Dünya'dan yaklaşık 12.2 milyar kilometre uzaklıktan alındı. *30 Ocak - Belçika'da eşcinsel evlilik yasallaştı. Böylece dünyada eşcinsel evliliği yasallaştıran ikinci ülke oldu. === Şubat === * 1 Şubat - Columbia Uzay Mekiği Kazası: STS-107 adlı mekiği, kalkış sırasında ana yakıt tankından kopan bir parçanın mekiğin sol kanadına verdiği zarar sebebi ile mekik Dünya'ya dönüşte atmosferde parçalandı. Kazada 7 astronot öldü. * 4 Şubat - Yugoslavya Federal Cumhuriyeti, liderlerinin ülkeyi Karadağ ile Sırbistan arasında gevşek bir devlet birliğine dönüştürerek 73 yıllık kullanımın sona ermesinin ardından "Sırbistan-Karadağ" olarak yeniden adlandırıldı. * 15-16 Şubat - Antwerp elmas soygunu: Bir İtalyan çetesi, tarihteki en büyük soygunlardan biri olan Belçika'daki bir kasadan 100 milyon dolardan fazla değere sahip elmas, altın ve mücevher çaldı. *15 Şubat - Dünya çapında milyonlarca insan, ABD'nin ve müttefiklerinin Baas rejimini devirmek için Irak'ı işgal etmeleri beklentisiyle savaş karşıtı protestolara katıldı. *18 Şubat - Güney Kore'nin Daegu şehrinde bir kundakçı, bir metro trenini ateşe verdi. Yangında 192 kişi öldü. *20 Şubat - The Station gece kulübü yangını: West Warwick, Rhode Island'daki The Station gece kulübünde meydana gelen yangında 100 kişi öldü, 230 kişi yaralandı. *25 Şubat - 1 Mart tezkeresi: Irak krizi konusunda hükûmet tarafından tam adı Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yabancı ülkelere gönderilmesi ve yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye'de bulunması için hükûmet'e yetki verilmesine ilişkin Başbakanlık Tezkeresi meclise sunuldu. *26 Şubat - Darfur Savaşı: İsyancı grupların Sudan hükûmetine karşı ayaklanmasının ardından başladı. *27 Şubat - Eski Bosnalı Sırp lider Biljana Plavšić, Birleşmiş Milletler Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından Bosna Savaşı sırasında işlenen savaş suçlarından 11 yıl hapis cezasına çarptırıldı. === Mart === * 1 Mart - 1 Mart tezkeresi: TSK'nın yabancı ülkelere gönderilmesine, yabancı silahlı kuvvetler unsurlarının 6 ay süreyle Türkiye'de bulunmasına izin verilmesine ilişkin Başbakanlık Tezkeresi, TBMM Genel Kurulu'nda yapılan kapalı oturumda kabul edilmedi. * 8 Mart - Malta'da yapılan referandum sonucunda Avrupa Birliği'ne katılım onaylandı. * 12 Mart ** Sırbistan başbakanı Zoran Đinđić Belgrad'da bir keskin nişancı tarafından öldürüldü. ** Dünya Sağlık Örgütü, Çin'de ortaya çıktıktan sonra Hong Kong ve Vietnam'a da yayılan Şiddetli akut solunum yolu sendromu konusunda küresel bir uyarı yayınladı. * 20 Mart - Irak Savaşı: Irak'ın ABD ve müttefik güçler tarafından Irak askerî müdahalesi ile başladı. * 23 Mart - Slovenya'da gerçekleşen referandum sonucunda Avrupa Birliği ve NATO'ya katılmayı onayladı. === Nisan === * 9 Nisan - ABD güçleri Bağdat'ın kontrolünü ele geçirerek Saddam Hüseyin'in Baas rejimini sona erdirdi. * 12 Nisan - Macaristan referandumla Avrupa Birliği'ne katılmayı onayladı. * 14 Nisan - İnsan Genom Projesi, insan genomunun %99'unun %99.99 doğrulukla dizilenerek tamamlandı. * 29 Nisan - Amerika Birleşik Devletleri, Suudi Arabistan'da konuşlanmış birliklerinin geri çekildiğini ve Katar'daki El Udeid Hava Üssü'nde bazılarının yeniden konuşlandırıldığını duyurdu. === Mayıs === * 1 Mayıs - 2003 Bingöl depremi: Bingöl'de 03.27'de meydana gelen 6.4 Mw büyüklüğündeki depremde 176 kişi öldü, 520 kişi yaralandı. * 11 Mayıs ** Benvenuto Cellini'nin Cellini Tuz Mahzeni isimli masa heykeli Viyana'daki Viyana Sanat Tarihi Müzesi'nden çalındı. **Litvanya referandumla Avrupa Birliği'ne katılmayı onayladı. *12 Mayıs - Suudi Arabistan'ın Riyad kentinde bir toplu konutta yapılan bombalı saldırıda çoğunluğu yabancı gurbetçilerden oluşan 30'dan fazla kişi öldü.https://eng- archive.aawsat.com/2013/05/article55301428/the-riyadh-compound-bombings-ten- years-and-ten-lessons-later *7 Mayıs - Slovakya referandumla Avrupa Birliği'ne katılmayı onayladı. *23 Mayıs - Texas A&M; Üniversitesi'ndeki bilim insanları tarafından klonlanan ilk geyik olan Dewey doğdu. *24 Mayıs **Letonya'nın başkenti Riga'da gerçekleştirilen 2003 Eurovision Şarkı Yarışması'nın galibi, Sertab Erener'in seslendirdiği Everyway That I Can şarkısıyla 167 puan toplayan Türkiye oldu. **Nuri Bilge Ceylan'ın Uzak adlı filmi, 56. Cannes Film Festivali'nde Elephant filmiyle birlikte en iyi film seçildi. *26 Mayıs **Ruanda, diğer şeylerin yanı sıra ülkenin resmi adını "Rwandese Republic" yerine "Republic of Rwanda" olarak değiştiren yeni bir anayasa kabul etti. **UM Airlines'ın 4230 sefer sayılı uçuşu: Ukrayna Havayolları'na ait uçak, Trabzon'un Maçka ilçesi yakınlarında düştü. İspanyol Barış Gücü askerlerini taşıyan uçaktaki 62 asker ve 13 mürettebat öldü. *28 Mayıs - Dünya'nın ilk klonlanmış atı olan Prometea doğdu. === Haziran === * 8 Haziran - Polonya referandumla Avrupa Birliği'ne katılmayı onayladı. * 14 Haziran - Çekya referandumla Avrupa Birliği'ne katılmayı onayladı. * 28 Haziran - 6. FIFA Konfederasyonlar Kupası 3.lük maçında Şenol Güneş yönetimindeki A Millî Futbol Takımı Kolombiya'yı 2 - 1 yenerek turnuvayı 3.lükle bitirdi. * 30 Haziran - Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki savaşan partiler, milyonlarca kişinin ölümüne neden olan İkinci Kongo Savaşı'na son veren bir barış anlaşması imzaladı. === Temmuz === * 2 Temmuz - Uluslararası Olimpiyat Komitesi, Vancouver'a 2010 Kış Olimpiyatları'na ev sahipliği yapma hakkı verdi. * 4 Temmuz - Çuval Olayı: Irak, Süleymaniye'deki Türk Özel Timi Bürosu'nu basan 100 kadar Amerika Birleşik Devletleri askeri, 3'ü subay, 8 astsubay olmak üzere 11 Türk askerini gözaltına alarak Kerkük'e götürdü. * 5 Temmuz - Dünya Sağlık Örgütü tarafından Şiddetli akut solunum yolu sendromu kontrol altına alınacağı açıklandı. * 6 Temmuz - 70 metrelik Eupatoria Gezegen Radarı, bu yıldızlara 2036, 2040, Mayıs 2044, Eylül 2044'te ulaşacak olan 2 ila beş yıldız arasında bir METI mesajı Kozmik Çağrı gönderdi: Kalça 4872, HD 245409, 55 Cancri, HD 10307 ve 47 Ursae Majoris ve 2049 sırasıyla. * 18 Temmuz - Avrupa'nın Geleceğine İlişkin Sözleşme çalışmaları bitti ve ilk Avrupa Anayasası önerildi. * 24 Temmuz - Avustralya liderliğindeki Solomon Adaları Bölgesel Yardım Misyonu, ada ülkesini etnik şiddetin sarmasının ardından başladı. === Ağustos === * 5 Ağustos - Endonezya'nın Cakarta kentindeki Marriott Otelinde bombalı araç patladı, 12 kişi öldü ve 150 kişi yaralandı. * 11 Ağustos ** İkinci Liberya İç Savaşı, Başkan Charles Taylor'ın istifa edip ülkeyi terk etmesiyle sona erdi. **NATO, 54 yıllık tarihinde Avrupa dışındaki ilk büyük operasyonunu kutlayarak Afganistan'daki barış gücünün komutasını devraldı. *18 Ağustos - Zachary Turner cinayeti: Bir yaşındaki Zachary Turner, Kanada'nın Güney Conception Körfezi'nde annesi tarafından öldürüldü. O tartışmalı bir şekilde kefaletle cezalandırılmış ve Zachary'nin babasının öldürülmesi nedeniyle iade ve yargılanmasına rağmen yürümeye başlayan çocuğun velayetini almıştı. Dava, Dear Zachary filmine ilham verdi ve Kanada yasalarında değişikliğe yol açtı. *25 Ağustos - İnsansız Spitzer Uzay Teleskobu Florida, Cape Canaveral'dan fırlatıldı. *27 Ağustos **Mars, 60.000 yıldan fazla bir süredir Dünya'ya en yakın karşı konumunu yaptı. **Güney ve Kuzey Kore, Amerika Birleşik Devletleri, Çin, Japonya ve Rusya'yı içeren ilk altı taraflı görüşmeler, Kuzey Kore nükleer silah programının güvenlik endişelerine barışçıl bir çözüm bulmak için toplandı. === Eylül === * 8 Eylül - Heavy metal grubu Iron Maiden on üçüncü albümü Dance of Death'i yayınladı. * 10 Eylül - İsveç dışişleri bakanı Anna Lindh, Nordiska Kompaniet kompartıman dükkanına yaptığı ziyaret sırasında bıçaklanarak öldürüldü. Ertesi sabah 05.29'da öldü. * 14 Eylül - Estonya referandumla Avrupa Birliği'ne katılmayı onayladı. *15 Eylül - ELN isyancıları Kolombiya'nın Ciudad Perdida kentinde sekiz yabancı turisti kaçırdı ve Kolombiya hükûmeti ile yapılan görüşmelerin ardından 100 gün sonra turistler serbest bırakıldı. *20 Eylül - Letonya referandumla Avrupa Birliği'ne katılmayı onayladı. *24 Eylül - Hubble Uzay Teleskobu, Hubble ultra derin alan'ı başlatarak 16 Ocak 2004'e kadar 800 pozlama yaptı. *27 Eylül - İnsansız bir ESA uzay aracı ve ESA'nın aya ilk görevi olan SMART-1, Fransız Guyanası, Kourou'dan fırlatıldı. === Ekim === * 1 Ekim - Popüler ve tartışmalı İngilizce forum sitesi 4chan açıldı. * 5 Ekim - İsrail savaş uçakları, 1973 Arap-İsrail Savaşı'ndan bu yana ülkeye yapılan ilk İsrail saldırısı olan Suriye topraklarındaki İslami cihat üslerine saldırdı. * 15 Ekim - Çin, ilk insanlı uzay uçuş programı olan Shenzhou 5'i başlattı. * 21 Ekim - Microsoft Office 2003 satışa sunuldu. * 24 Ekim - Concorde, son ticari uçuşunu gerçekleştirerek yolcu uçağı süpersonik seyahat çağını sona erdirdi. * 25 Ekim - Sedir Yangını: Amerika Birleşik Devletleri, Güney Kaliforniya'daki yangın sonucunda 2820 yapı yandı, 113 kişi yaralandı ve 1'i itfaiye 15 kişi öldü. === Kasım === * 12 Kasım - Irak'ın Nasiriyah kentindeki bir İtalyan askeri polisinin karargahına düzenlenen intihar saldırısında 17 İtalyan askeri polis memuru ve dokuz Iraklı sivil öldü. * 15 Kasım - 2003 İstanbul saldırıları: İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki Neve Şalom ile Şişli'deki Bet İsrael sinagoglarındaki ayin sırasında bomba yüklü iki ayrı kamyonetin intihar eylemcilerince havaya uçurulmasıyla gerçekleştirilen saldırılarda toplam 26 kişi öldü, 300'ün üzerinde kişi yaralandı. * 20 Kasım - 2003 İstanbul saldırıları: İstanbul Levent'teki HSBC Genel Müdürlüğü ve Beyoğlu'ndaki Birleşik Krallık Başkonsolosluğu'na yapılan saldırılarda 31 kişi öldü, 450'nin üzerinde kişi yaralandı. * 23 Kasım - Gül Devrimi: Gürcistan devlet başkanı Eduard Şevardnadze, tartışmalı bir parlamento seçiminin ardından yaygın protestoların ülkeyi sarması sonrasında istifa etti. * 26 Kasım - Süpersonik yolcu jeti Concorde, Londra'daki Heathrow Havalimanı'ndan Bristol Filton Havalimanı'na son uçuşunu gerçekleştirdi. === Aralık === * 13 Aralık - Irak'ın eski devlet başkanı Saddam Hüseyin, Amerika Birleşik Devletleri Ordusu tarafından küçük Ad-Dawr kasabasında yakalandı. * 19 Aralık - Libya, kitle imha silahları üretmeyi amaçlayan tüm malzemelerini, teçhizatını ve programlarını ortadan kaldırmayı kabul etti. * 23 Aralık - Dünya Turizm Örgütü, Birleşmiş Milletler'in uzmanlaşmış bir ajansı haline geldi. * 26 Aralık - 2003 Bem depremi: İran'ın Bem şehristanında 6.6 Mw büyüklüğünde deprem meydana geldi. 50.000'den fazla kişi yaralandı, 25.000'den fazla öldü. * 29 Aralık - Akkala Sámi dilinin bilinen son konuşmacısı öldü. Böylece dilin nesli tükendi.Rantala, Leif, Aleftina Sergina 2009. Áhkkila sápmelaččat. Oanehis muitalus sámejoavkku birra, man maŋimuš sámegielalaš olmmoš jámii 29.12.2003. Roavvenjárga.https://web.archive.org/web/20070411023150/http://www.galdu.org/govat/doc/nordisk_samekonvensjon.pdf == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Melis Mutluç, Türk oyuncu * 2 Ocak - Elye Wahi, Fransız futbolcu * 3 Ocak - Greta Thunberg, İsveçli iklim aktivisti === Şubat === * 5 Şubat - Sümeyye Boyacı, Türk yüzücü === Mart === * 26 Mart - Bhad Bhabie, Amerikan rapçi * 27 Mart - Diego Gómez, Paraguaylı futbolcu * 28 Mart - Adem Bona, Türk basketbolcu === Nisan === * 4 Nisan - Harvey Elliott, İngiliz futbolcu === Mayıs === * 20 Mayıs - Samir Lagsir, Hollandalı futbolcu * 31 Mayıs - Diana Ankudinova, Rus şarkıcı === Haziran === * 20 Haziran - Hans Niemann, Amerikalı satranç büyükustası === Temmuz === * 4 Temmuz - Polina Boguseviç, Rus şarkıcı === Eylül === * 7 Eylül - Bilal Ceylan, Türk futbolcu * 18 Eylül - Aidan Gallagher, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu === Ekim === * 16 Ekim - Mohamed Sankoh, Hollandalı futbolcu * 17 Ekim - Charlie Patino, İngiliz futbolcu === Kasım-Aralık === * 7 Aralık - Catharina-Amalia, Hollanda Krallığı tahtının varisi * 13 Aralık - Jhon Durán, Kolombiyalı futbolcu == Ölümler == === Ocak-Şubat === * 4 Ocak - Sabiha Gürayman, İlk Türk kadın inşaat mühendisi (d. 1919) * 11 Ocak - Maurice Pialat, Fransız oyuncu ve yönetmen (d. 1925) * 12 Ocak ** Maurice Gibb, İngiliz müzisyen (d. 1949) ** Leopoldo Galtieri, 44. Arjantin Devlet Başkanı (d. 1926) * 17 Ocak - Richard Crenna, Amerikan oyuncu (d. 1926) * 1 Şubat ** Michael P. Anderson, Amerikan astronot (d. 1959) ** Kalpana Chawla, Amerikan astronot (d. 1962) ** Rick Husband, Amerikan astronot (d. 1957) ** İlan Ramon, İsrailli savaş pilotu ve astronot (d. 1954) * 10 Şubat - Curt Hennig, Amerikan profesyonel güreşçi (d. 1958) * 20 Şubat - Maurice Blanchot, Fransız filozof ve yazar (d. 1907) * 24 Şubat - Alberto Sordi, İtalyan oyuncu (d. 1920) * 25 Şubat - Aleksandr Kemurciyan, Sovyet bilim insanı (d. 1921) * 27 Şubat - Wolfgang Larrazábal, Venezuelalı deniz subayı ve politikacı, 52. Venezuela Devlet Başkanı (d. 1911) === Mart-Nisan === * 9 Mart - Bernard Dowiyogo, 2. Nauru Devlet Başkanı (d. 1946) * 12 Mart ** Zoran Đinđić, 6. Sırbistan Başbakanı (d. 1952) ** Howard Fast, Amerikalı yazar (d. 1914) ** Lynne Thigpen, Amerikan oyuncu (d. 1948) * 16 Mart - Rachel Corrie, Amerikan aktivist ve günlük yazarı (d. 1979) * 30 Mart - Michael Jeter, Amerikan oyuncu (d. 1952) * 1 Nisan - Leslie Cheung, Hong Konglu şarkıcı ve oyuncu (d. 1956) * 20 Nisan ** Daijiro Kato, Japon motosiklet yarışçısı (d. 1976) ** Bernard Katz, Almanyalı Nobel Ödüllü biyofizikçi (d. 1911) * 21 Nisan - Nina Simone, Amerikan şarkıcı (d. 1933) === Mayıs-Haziran === * 1 Mayıs - Miss Elizabeth, Amerikan profesyonel güreşçi (d. 1960) * 14 Mayıs - Dave DeBusschere, Amerikan basketbol oyuncusu ve koçu (d. 1940) * 15 Mayıs ** June Carter Cash, Amerikan şarkıcı (d. 1929) ** Constantin Dăscălescu, Romanya Başbakanı (d. 1923) * 23 Mayıs - Jean Yanne, Fransız oyuncu ve yönetmen (d. 1933) * 27 Mayıs - Luciano Berio, İtalyan besteci (d. 1925) * 28 Mayıs ** Ilya Prigogine, Belçikalı Nobel Ödüllü fizikçi ve kimyager (d. 1917) ** Martha Scott, Amerikan oyuncu (d. 1912) * 29 Mayıs - Trevor Ford, Galli futbolcu (d. 1923) * 7 Haziran - Trevor Goddard, İngiliz oyuncu (d. 1962) * 10 Haziran - Bernard Williams, İngiliz filozof (d. 1929) * 12 Haziran - Gregory Peck, Amerikan oyuncu (d. 1916) * 15 Haziran - Hume Cronyn, Kanadalı-Amerikan oyuncu (d. 1911) * 22 Haziran - Vasil Bıkau, Sovyet-Beyaz Rusyalı öykü yazarı (d. 1924) * 26 Haziran ** Denis Thatcher, İngiliz iş insanı ve Margaret Thatcher'ın eşi (d. 1915) ** Marc-Vivien Foé, Kamerunlu futbolcu (d. 1975) * 29 Haziran - Katharine Hepburn, Amerikan oyuncu (d. 1907) * 30 Haziran - Buddy Hackett, Amerikan oyuncu ve komedyen (d. 1924) === Temmuz-Ağustos === * 1 Temmuz - Nǃxau, Namibyalı oyuncu (d. 1944) * 4 Temmuz - Barry White, Amerikan şarkıcı (d. 1944) * 12 Temmuz - Benny Carter, Amerikan caz müzisyeni (d. 1907) * 16 Temmuz ** Celia Cruz, Kübalı-Amerikan şarkıcı (d. 1925) ** Carol Shields, Kanadalı-Amerikan yazar (d. 1935) * 22 Temmuz ** Uday Hüseyin, Iraklı paramiliter lider (d. 1964) ** Kusay Hüseyin, Iraklı politikacı (d. 1966) * 25 Temmuz - John Schlesinger, İngiliz yönetmen (d. 1926) * 27 Temmuz - Bob Hope, İngiliz-Amerikan oyuncu ve komedyen (d. 1903) * 1 Ağustos ** Guy Thys, Belçikalı futbolcu ve teknik direktör (d. 1922) ** Marie Trintignant, Fransız oyuncu (d. 1962) * 4 Ağustos - Frederick Chapman Robbins, Amerikan Nobel Ödüllü çocuk doktoru ve virolog (d. 1916) * 8 Ağustos - Martha Chase, Amerikalı biyokimyager (d. 1927) * 9 Ağustos - Gregory Hines, Amerikan dansçı ve oyuncu (d. 1946) * 14 Ağustos - Helmut Rahn, Alman futbolcu (d. 1929) * 16 Ağustos - Idi Amin, 3. Uganda Devlet Başkanı (d. 1923-28) * 30 Ağustos - Charles Bronson, Amerikalı oyuncu (d. 1921) === Eylül-Ekim === * 7 Eylül - Warren Zevon, Amerikan şarkıcı (d. 1947) * 8 Eylül - Leni Riefenstahl, Alman yönetmen (d. 1902) * 9 Eylül - Edward Teller, Macar-Amerikan fizikçi (d. 1908) * 11 Eylül ** Anna Lindh, İsveç Dışişleri Bakanı (d. 1957) ** John Ritter, Amerikan oyuncu ve komedyen (d. 1948) * 12 Eylül - Johnny Cash, Amerikan müzisyen (d. 1932) * 25 Eylül ** Franco Modigliani, İtalyan-Amerikalı Nobel Ödüllü ekonomist (d. 1918) ** Edward W. Said, Filistinli-Amerikan edebiyat eleştirmeni (d. 1935) * 26 Eylül - Robert Palmer, İngiliz şarkıcı (d. 1949) * 27 Eylül - Donald O'Connor, Amerikan oyuncu, şarkıcı ve dansçı (d. 1925) * 28 Eylül - Elia Kazan, Yunan-Amerikalı yönetmen (d. 1909) * 30 Eylül - Robert Kardashian, Ermeni asıllı Amerikalı avukat (d. 1944) * 2 Ekim - Otto Günsche, Adolf Hitler'in yaveri (d. 1917) * 13 Ekim - Bertram Brockhouse, Kanadalı Nobel Ödüllü fizikçi (d. 1918) * 14 Ekim - Muhtâr Veled Dâde, 1. Moritanya Devlet Başkanı (d. 1924) * 16 Ekim - Stu Hart, Kanadalı güreş organizatörü (d. 1915) * 19 Ekim - Aliya İzzetbegoviç, 1. Bosna-Hersek Devlet Başkanı (d. 1925) * 21 Ekim - Elliott Smith, Amerikan müzisyen (d. 1969) * 27 Ekim - Rod Roddy, Amerikan sunucu (d. 1937) === Kasım-Aralık === * 3 Kasım - Resul Hamzatov, Avar şair (d. 1923) * 9 Kasım - Art Carney, Amerikan oyuncu (d. 1918) * 10 Kasım - Canaan Banana, 1. Zimbabwe Devlet Başkanı (d. 1936) * 12 Kasım - Jonathan Brandis, Amerikan oyuncu (d. 1976) * 18 Kasım - Michael Kamen, Amerikan besteci (d. 1948) * 20 Kasım - David Dacko, 1. Orta Afrika Cumhuriyeti Devlet Başkanı (d. 1930) * 30 Kasım - Gertrude Ederle, Amerikan yüzücü (d. 1905) * 3 Aralık - David Hemmings, İngiliz oyuncu (d. 1941) * 8 Aralık - Rubén González, Kübalı piyanist (d. 1919) * 12 Aralık - Haydar Aliyev, 3. Azerbaycan Devlet Başkanı (d. 1923) * 14 Aralık - Frank Sheeran, Amerikan gangster (d. 1920) * 19 Aralık - Hope Lange, Amerikan oyuncu (d. 1933) * 27 Aralık - Alan Bates, İngiliz oyuncu (d. 1934) * 30 Aralık - Anita Mui, Hong Konglu şarkıcı (d. 1963) == Nobel Ödülleri == * Kimya - Peter Agre, Roderick MacKinnon * Ekonomi - Robert F. Engle, Clive Granger * Edebiyat - John Maxwell Coetzee * Barış - Şirin Ebadi * Fizik - Aleksey Abrikosov, Vitali Ginzburg, Anthony J. Leggett * Fizyoloji veya Tıp - Paul Lauterbur, Peter Mansfield == Kaynakça == == Dış bağlantılar== 2003 Yıl Sonu Google Zeitgeist - Google'ın 2003 için Yıllık Büyük Olaylar ve En Çok Arananlar Listesi |
2,296 | 2002 (MMII) salı günü başlayan yıl. Uluslararası Ekoturizm Yılı ve Uluslararası Dağlar Yılı olarak belirlenmiştir. == Olaylar == === Ocak === * 1 Ocak ** İlk olarak 1992'de imzalanan Açık Semalar karşılıklı gözetim anlaşması resmi olarak yürürlüğe girdi. ** Euro, Euro bölgesi ülkelerinde resmi olarak tanıtıldı. Euro kullanan tüm ülkelerin eski para birimleri, 28 Şubat'ta tedavülden kaldırıldı. ** Türk aile hukukunda önemli değişiklikler öngören Türk Medeni Kanunu ile, Türk Medeni Kanunun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkındaki Kanun yürürlüğe girdi. Koca, "evin reisliğini" kaybetti, evlilik birliğinin yönetiminde kadın ve erkeğe eşit söz hakkı tanındı. * 18 Ocak - Sierra Leone İç Savaşı, Devrimci Birleşik Cephe'nin hükûmet güçleri tarafından yenilmesiyle sona erdi. === Şubat === * 3 Şubat - Afyonkarahisar'da 6 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Merkez üssü Sultandağı ilçesi olan depremde 43 kişi öldü, 318 kişi yaralandı. * 6 Şubat - İngiliz Milletler Topluluğu Kraliçesi II. Elizabeth, Birleşik Krallık, Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda tahtlarına katılımından bu yana 50. yılında Altın Jübile'yi kutladı. * 8-24 Şubat - 2002 Kış Olimpiyatları Utah, Salt Lake City'de düzenlendi. * 12 Şubat - Yugoslavya'nın eski cumhurbaşkanı Slobodan Milošević'in davası, Lahey'deki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi'nde başladı. * 19 Şubat - NASA'nın 2001 Mars Odyssey uzay aracı, termal emisyon görüntüleme sistemini kullanarak Mars yüzeyinin haritasını çıkarmaya başladı. * 22 Şubat - UNITA gerilla lideri Jonas Savimbi, Angola'nın Moxico Bölgesinde Angola devlet başkanı José Eduardo dos Santos liderliğindeki hükûmet askerlerine karşı çıkan çatışmalarda öldürüldü. Ölümü, 4 Nisan'da Angola İç Savaşı'nın sona ermesine yol açtı. === Mart === * 1 Mart - Envisat çevre uydusu, çevresel değişimle ilgili bilgilerin kaydedilmesi amacıyla fırlatıldı. * 27 Mart - Filistinli bir intihar bombacısı İsrail'in Netanya kentindeki bir otelde 30 kişiyi öldürdü ve 140 kişiyi yaraladı, iki gün sonra Batı Şeria'da büyük ölçekli bir terörle mücadele operasyonu olan Savunma Kalkanı Operasyonu'nu tetikledi. === Nisan === * 2 Nisan - İsrail güçleri, militanların sığındığı Beytüllahim'deki Doğuş Kilisesi'ni kuşattı. Kuşatma 38 gün sürdü. * 9 Nisan - Ana Kraliçe Elizabeth Bowes-Lyon'in Cenazesi Londra'daki Westminster Abbey'de gerçekleşti. * 15 Nisan - Air China'nın 129 sefer sayılı uçuşu, Güney Kore, Busan yakınlarında şiddetli yağmur ve sisten dolayı bir yamaca çarptı. Kazada 129 kişi öldü. * 25 Nisan - Güney Afrikalı Mark Shuttleworth, Soyuz TM-34'teki Baykonur Uzay Üssü'nden fırlatılarak ilk Afrikalı uzay turisti oldu. === Mayıs === * 12 Mayıs - Uzay Mekiğinin Rus eşdeğeri Buran, Baykonur Uzay Üssü'da bir fırtınada parçalandı. * 20 Mayıs - Doğu Timor, 2 buçuk yıllık Birleşmiş Milletler yönetimi ve 1975'ten beri Endonezya'nın 26 yıllık işgalinden sonra bağımsızlığını yeniden kazandı. * 24 Mayıs - ABD başkanı George W. Bush ve Rusya devlet başkanı Vladimir Putin Moskova'da, 1972 Anti-Balistik Füze Antlaşması ve 1993 START II Antlaşması'nın yerini alacak Stratejik Saldırı Azaltma Antlaşması'nı imzaladılar. * 25 Mayıs - China Airlines'ın 611 sefer sayılı uçuşunda çalışan bir Boeing 747, parçalanıp Tayvan Boğazı'na düştü. Tüm 225 yolcu ve mürettebat öldü. * 26 Mayıs - Doğu Asya, Avustralya, Pasifik ve Batı Amerika'da penumbral ay tutulması görüldü. Penumbral ay tutulması, 0.68933'lük bir penumbral büyüklüğe sahipti, umbral büyüklüğü -0.28877 idi ve Lunar Saros 111'in (alçalan düğüm) 66. ay tutulmasıydı. * 31 Mayıs - 30 Haziran - 2002 FIFA Dünya Kupası, Güney Kore ve Japonya'da gerçekleşti. Türkiye'nin üçüncü olduğu turnuvada kazanan Brezilya oldu. === Haziran === * 4 Haziran - 2002 FIFA Dünya Kupası: Güney Koreliler ilk FIFA Dünya Kupası maçı zaferini elde ettiler (turnuvanın tamamı değil). Güney Kore daha önce hiç Dünya Kupası maçı kazanmamıştı. * 6 Haziran - Tahmini çapı 10 metre olan bir cisim, Akdeniz üzerinde Dünya ile çarpıştı ve havada patladı. * 10 Haziran ** Güneş'in %99'undan fazlasını kaplayan büyük bir halka şeklindeki güneş tutulması gerçekleşti, en fazla 13 km genişliğindeki dar bir yolda gözlemciler için dramatik bir manzara yarattı; maksimum tutulma noktasında sadece 23 saniye sürdü. Avustralasya, Pasifik ve Meksika kıyılarında görüldü ve Solar Saros 137'nin 35. güneş tutulmasıydı. ** İki insanın sinir sistemleri arasındaki ilk doğrudan elektronik iletişim deneyi, Birleşik Krallık'ta Kevin Warwick tarafından gerçekleştirildi. * 13 Haziran - Afganistan, resmi uzun biçim adını Afganistan Geçici İslam Devleti olarak değiştirdi.CIA World Factbook 2003 * 20 Haziran - Türkiye, Afganistan'da görev yapan Uluslararası Güvenlik Destek Gücü (ISAF)'ın komutasını Kâbil'de düzenlenen devir teslim töreniyle Birleşik Krallık'tan devraldı. * 24 Haziran - Tanzanya'nın Dodoma Bölgesi'nde bir yolcu treni ile bir yük treni çarpıştı ve 281 kişi öldü. * 29 Haziran ** 17. FIFA Dünya Kupası'nın üçüncülük maçında Şenol Güneş yönetimindeki Türkiye millî futbol takımı Güney Kore'yi 3-2 yenerek üçüncülükle bitirdi. ** İkinci Yeonpyeong Savaşı: Güney Kore ve Japonya'daki 2002 FIFA Dünya Kupası sırasında, iki Kuzey Kore devriye botu iki Kore arasındaki çekişmeli bir sınırı geçerek İki Güney Koreli Chamsuri sınıfı devriye botuna saldırdı. * 30 Haziran - 2002 FIFA Dünya Kupası: , 2002 FIFA Dünya Kupası Finalinde 'yı 2-0 yendi. Ronaldo iki gol attı; Art arda üç Dünya Kupası finaline çıkan ilk oyuncu olan Brezilya'nın kaptanı Cafu, takım adına kupayı kabul etti. === Temmuz === * 1 Temmuz ** Roma Statüsü yürürlüğe girdi ve Uluslararası Ceza Mahkemesi kuruldu. ** Almanya'nın Überlingen kasabasında bir Rus yolcu jeti ve kargo uçağı çarpıştı, 71 kişi öldü. * 9 Temmuz - Afrika Birliği Örgütü dağıldı, yerine Afrika Birliği kuruldu. * 23-28 Temmuz - 2002 Dünya Gençlik Günü * 27 Temmuz - Sknyliv hava gösterisi felaketi: Ukrayna'nın Lviv kenti yakınlarındaki Sknyliv havalimanında düzenlenen akrobasi gösterisi sırasında, bir savaş uçağının seyircilere çarpması sonucu 77 kişi hayatını kaybetti ve 543 kişi yaralandı. Tarihteki en ölümcül hava gösterisi kazası olarak kayıtlara geçti. === Ağustos === * 11 Ağustos - Münih'te düzenlenen 2002 Avrupa Atletizm Şampiyonası'nda, 11 Ağustos 2002'de koşulan kadınlar 1500 metre finalinde, Türkiye'ye atletizmde ilk altın madalyayı kazandırarak tarihe geçti. * 26 Ağustos - 2002 Dünya Zirvesi, Birleşmiş Milletler tarafından sürdürülebilir kalkınmayı tartışmayı amaçlayan Güney Afrika Cumhuriyeti'nin Johannesburg kentinde başladı. === Eylül === * 10 Eylül - İsviçre, 1986'da katılmayı reddettikten sonra Birleşmiş Milletler'e 190. üye devlet olarak katıldı. * 19 Eylül - General Robert Guéï, Fildişi Sahili devlet başkanı Laurent Gbagbo'yu devirmek için bir ordu isyanına liderlik etti. İsyan iç savaşla sonuçlandı. * 25 Eylül - Olası bir bolit etkisi olan Vitim olayı Rusya'nın İrkutsk Oblastı'nda meydana geldi. * 26 Eylül - Senegal menşeili yolcu feribotu MV Le Joola, Gambiya kıyılarında bir fırtınada alabora oldu, kazada 1.863 kişi öldü. * 27 Eylül - Doğu Timor, Birleşmiş Milletler'e 191. üye devlet olarak kabul edildi. === Ekim === * Endonezya'nın Kuta kentindeki iki gece kulübünde çok sayıda bomba patlatan Jemaah Islamiyah militanları, Endonezya tarihindeki en kötü terör eyleminde 202 kişiyi öldürdü ve 300'den fazla kişiyi yaraladı. * 23-25 Ekim - Moskova tiyatro rehine krizi: Çeçen ayrılıkçılar Moskova'daki Nord-Ost tiyatrosunun kontrolünü ele geçirdi ve seyirciyi rehin aldı. Rusların ayrılıkçıları bastırma girişiminin ardından en az 170 kişi öldürüldü. === Kasım === * Çin'in Guangdong Eyaletinde Şiddetli akut solunum yolu sendromu (SARS) salgını başladı. * 7 Kasım - Cebelitarık'ta egemenlik referandumu yapıldı. Halk İspanyol egemenliğini reddetti. * 8 Kasım - Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Irak'ı silahsızlandırmaya veya "ciddi sonuçlarla" yüzleşmeye zorlayan 1441 sayılı kararı oybirliğiyle kabul etti. Irak, 13 Kasım'daki kararın şartlarını kabul etti. * 19 Kasım - Prestige petrol sızıntısı: Yunan petrol tankeri MV Prestige, İber Yarımadası tarihindeki en kötü çevre felaketinde tahmini 17.8 milyon ABD galonu (420.000 varil) döktükten sonra Galiçya kıyılarının yarısına bölündü. * 25 Kasım - ABD başkanı George W. Bush, Savunma Bakanlığı'nın 1947'de kurulmasından bu yana en büyük ABD hükûmetinin yeniden yapılanmasında İç Güvenlik Bakanlığı'nı kuran İç Güvenlik Yasasını imzaladı. === Aralık === * 7 Aralık - Londra'da 51'incisi yapılan Dünya Güzellik Yarışması'nda, Türkiye güzeli Azra Akın Dünya Güzeli seçildi. * 23 Aralık - Bir ABD MQ-1 Predator, bir drone ile geleneksel uçak arasındaki ilk savaşta bir Irak MiG-25 tarafından vuruldu. == Doğumlar == === Ocak-Nisan === * 5 Şubat - Davis Cleveland, Amerikalı oyuncu * 16 Nisan - Sadie Sink, Amerikalı oyuncu * 19 Nisan - Loren Gray, Amerikalı şarkı-söz yazarı ve internet fenomeni === Mayıs-Ağustos === * 18 Mayıs - Alina Zagitova, Rus artistik patenci * 19 Mayıs - Başar Oktar, Türk artistik buz patenci * 21 Mayıs - Elena Huelva, İspanyol kanserle mücadele aktivisti (ö. 2023) * 22 Temmuz - Felix (Danimarka prensi) === Eylül-Aralık === * 8 Eylül - Gaten Matarazzo, Amerikalı aktör ve rapçi * 17 Eylül - Zinaida Kupriyanoviç, Beyaz Rusyalı şarkıcı * 27 Eylül - Jenna Ortega, Amerikalı oyuncu ve internet ünlüsü * 30 Eylül - Maddie Ziegler, Amerikalı oyuncu ve model * 6 Ekim - Cleopatra Stratan, Moldovalı şarkıcı * 23 Ekim - Ningning, Çinli şarkıcı * 31 Ekim - Ansu Fati, İspanyol futbolcu * 17 Aralık - Stefania Liberakakis, Yunan- Hollandalı şarkıcı ve oyuncu * 23 Aralık - Finn Wolfhard, Kanadalı oyuncu ve müzisyen == Ölümler == === Ocak-Şubat === * 8 Ocak - Aleksandr Prohorov, Sovyet-Rus Nobel ödüllü fizikçi (d. 1916) * 12 Ocak - Cyrus Vance, Amerikalı politikacı, 59. Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı (d. 1917) * 13 Ocak - Ted Demme, Amerikalı yönetmen ve yapımcı (d. 1963) * 17 Ocak - Camilo José Cela, İspanyol yazar (d. 1916) * 19 Ocak ** Martti Miettunen, 2. Finlandiya Başbakanı (d. 1907) ** Vavá, Brezilyalı futbolcu (d. 1934) * 23 Ocak ** Pierre Bourdieu, Fransız sosyolog, antropolog ve yazar (d. 1930) ** Robert Nozick, Amerikalı filozof (d. 1938) * 28 Ocak - Astrid Lindgren, İsveçli çocuk kitabı yazarı (d. 1907) * 30 Ocak - Inge Morath, Avusturyalı fotoğrafçı (d. 1923) * 1 Şubat ** Hildegard Knef, Alman oyuncu (d. 1925) ** Daniel Pearl, Amerikalı gazeteci (d. 1963) * 4 Şubat ** Agatha Barbara, 3. Malta Devlet Başkanı (d. 1923) ** Sigvard Bernadotte, İsveçli prens ve endüstriyel tasarımcı (d. 1907) * 6 Şubat - **Max Perutz, Avusturya doğumlu Nobel ödüllü moleküler biyolog (d. 1914) **Sırrı Erinç, Türk Coğrafyacı (d. 1918) * 8 Şubat - Zizinho, Brezilyalı futbolcu (d. 1921) * 9 Şubat - Margaret (Snowdon kontesi) (d. 1930) * 10 Şubat - Traudl Junge, Alman Adolf Hitler'in özel sekreteri (d. 1920) * 12 Şubat - John Eriksen, Danimarkalı futbolcu (d. 1957) * 13 Şubat - Waylon Jennings, Amerikalı şarkıcı (d. 1937) * 14 Şubat - Nándor Hidegkuti, Macar futbolcu (d. 1922) * 19 Şubat - Sylvia Rivera, Amerikalı transseksüel aktivist (d. 1951) * 22 Şubat - Chuck Jones, Amerikalı animatör (d. 1912) * 26 Şubat - Lawrence Tierney, Amerikalı aktör (d. 1919) * 27 Şubat - Spike Milligan, İrlanda asıllı İngiliz komedyen (d. 1918) === Mart- Nisan === * 11 Mart - James Tobin, Nobel ödüllü Amerikan ekonomist (d. 1918) * 12 Mart - Spiros Kiprianu, 2. Kıbrıs Devlet Başkanı (d. 1932) * 13 Mart - Hans-Georg Gadamer, Alman filozof (d. 1900) * 20 Mart - İbnü'l-Hattâb, Arap savaşçı (d. 1969) * 24 Mart - César Milstein, Arjantinli Nobel ödüllü biyokimyacı (d. 1927) * 27 Mart - Billy Wilder, Polonya asıllı Amerikan yönetmen ve senaryo yazarı (d. 1906) * 30 Mart - Elizabeth Bowes-Lyon, (d. 1900) * 1 Nisan - Simo Häyhä, Fin keskin nişancı (d. 1905) * 5 Nisan - Layne Staley, Ameriikalı şarkıcı (d. 1967) * 7 Nisan - Atıf Özbilen, Türk yazar (d. 2002) * 18 Nisan - Thor Heyerdahl, Norveçli kaşif (d. 1914) * 22 Nisan - Linda Lovelace, Amerikalı pornografik film oyuncusu (d. 1949) * 25 Nisan - Lisa Lopes, Amerikalı rap sanatçısı (d. 1971) * 28 Nisan - Ruth Handler, Amerikalı iş insanı (d. 1916) === Mayıs-Haziran === * 5 Mayıs - Hugo Banzer, Bolivyalı asker, 62. ve 75. Bolivya Devlet Başkanı (d. 1926) * 13 Mayıs - Valeri Lobanovski, Ukraynalı futbol menajeri (d. 1939) * 17 Mayıs - László Kubala, Macar futbolcu (d. 1927) * 18 Mayıs - Davey Boy Smith, İngiliz güreşçi (d. 1962) * 20 Mayıs - Stephen Jay Gould, Amerikalı evrimsel biyolog (d. 1941) * 21 Mayıs - Niki de Saint Phalle, Fransız sanatçı (d. 1930) * 23 Mayıs - Sam Snead, Amerikalı golfçü (d. 1912) * 10 Haziran - John Gotti, Amerikalı gangester (d. 1940) * 24 Haziran - Pierre Werner, Lüksemburglu siyasetçi, 19. ve 21. Lüksemburg Başbakanı (d. 1913) === Temmuz-Ağustos === * 5 Temmuz - Katy Jurado, Meksikalı oyuncu (d. 1924) * 6 Temmuz - John Frankenheimer, Amerikalı film yapımcısı ve yönetmen (d. 1930) * 9 Temmuz - Rod Steiger, Amerikalı oyuncu (d. 1925) * 13 Temmuz - Yusuf Karş, Türkiye doğumlu fotoğrafçı (d. 1908) * 16 Temmuz - John Cocke, Amerikalı bilgisayar bilimci (d. 1925) * 17 Temmuz - Joseph Luns, Hollandalı politikacı, diplomat ve 5. NATO Genel Sekreteri (d. 1911) * 28 Temmuz - Archer Martin, İngiliz Nobel ödüllü kimyacı (d. 1910) * 6 Ağustos - Edsger Dijkstra, Hollandalı matematikçi ve bilgisayar bilimci (d. 1930) * 10 Ağustos - Kristen Nygaard, Norveçli bilgisayar bilimci (d. 1926) * 14 Ağustos - Dave Williams, Amerikalı müzisyen (d. 1972) * 16 Ağustos - Ebu Nidal, Filistinli asker (d. 1937) * 19 Ağustos - Eduardo Chillida, İspanyol heykeltıraş (d. 1924) * 31 Ağustos - George Porter, İngiliz Nobel ödüllü kimyacı (d. 1920) === Eylül-Ekim === * 11 Eylül - Kim Hunter, Amerikalı oyuncu (d. 1922) * 19 Eylül - Robert Guéï, Fildişi Sahilli asker ve siyasetçi (d. 1941) * 20 Eylül - Sergey Sergeyeviç Bodrov, Rus aktör (d. 1971) * 6 Ekim - Claus von Amsberg, Hollanda prensi (d. 1926) * 9 Ekim - Aileen Wuornos, Amerikalı seri katil (d. 1956) * 12 Ekim - Audrey Mestre, Fransız serbest dalışçı (d. 1974) * 19 Ekim - Manuel Alvarez Bravo, Meksikalı fotoğrafçı (d. 1902) * 23 Ekim - Richard Helms, Amerikalı akademisyen ve yazar (d. 1913) * 24 Ekim - Harry Hay, Amerikalı gey hakları savuncusu, komünist ve işçi avukatı (d. 1912) * 25 Ekim - Richard Harris, İrlandalı aktör (d. 1930) * 31 Ekim - Mihail Stasinopulos, Yunan politikacı ve 1. Yunanistan Devlet Başkanı (d. 1903) === Kasım-Aralık === *13 Kasım - Juan Alberto Schiaffino, İtalya asıllı Uruguaylı futbolcu (d. 1925) *17 Kasım - Abba Eban, İsrailli politikacı, diplomat ve 3. İsrail Dışişleri Bakanı (d. 1915) *18 Kasım - James Coburn, Amerikalı oyuncu (d. 1928) *23 Kasım - Roberto Matta, Şilili sanatçı (d. 1911) *24 Kasım - John Rawls, Amerikalı siyaset teorisyeni (d. 1921) *25 Kasım - Karel Reisz, Çekya doğumlu İngiliz film yapımcısı (d. 1926) *2 Aralık - Ivan Illich, Avusturyalı filozof ve Katolik rahip (d. 1926) *3 Aralık - Glenn Quinn, İrlandalı oyuncu (d. 1970) *5 Aralık - Ne Win, Birmanyalı komutan ve 4. Birmanya Devlet Başkanı (d. 1910) *12 Aralık - Dee Brown, Amerikalı romancı ve yazar (d. 1908) * 18 Aralık - Necip Hablemitoğlu, Türk tarihçi (d. 1954) *22 Aralık **Hugh Desmond Hoyte, Guyanalı siyasetçi, 3. Guyana Başbakanı ve 4. Guyana Devlet Başkanı (d. 1929) **Joe Strummer, İngiliz müzisyen (d. 1952) *26 Aralık - Herb Ritts, Amerikalı fotoğrafçı (d. 1952) *27 Aralık - George Roy Hill, Amerikalı film yönetmeni (d. 1921) == Nobel ödülleri == * Kimya - John Fenn, Koichi Tanaka ve Kurt Wüthrich * Ekonomi - Daniel Kahneman ve Vernon L. Smith * Edebiyat - Imre Kertész * Barış - Jimmy Carter * Fizik - Raymond Davis, Masatoshi Koshiba ve Riccardo Giacconi * Fizyoloji veya Tıp - Sydney Brenner, H. Robert Horvitz ve John E. Sulston == Ayrıca bakınız == * 2002'de Türkiye == Kaynakça == == Dış bağlantılar == * 2002 Yıl Sonu Google Zeitgeist - Google'ın 2002 için Yıllık Büyük Olaylar ve En Çok Arananlar Listesi |
2,300 | Yüzyıllar 20\. yüzyıl | 21. yüzyıl | 22. yüzyıl 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 21\. yüzyıl, Gregoryen takvime göre 1 Ocak 2001 – 31 Aralık 2100 tarihleri arasına karşılık gelen zaman dilimidir. == Ayrıca bakınız == * 21. yüzyıl depremlerinin listeleri Kategori:Yüzyıllar |
2,307 | 1983, Miladi takvimin Milattan sonra 1983. ve cumartesi gününden başlayan bir yılıdır. 2\. binyılın 983. yılı, 20. yüzyılın 83. yılı ve 1980'ler on yılının 4. yılıdır. Bu sayfada, 1983 yılında dünyadaki uluslararası önemi olan olaylarla, bu yılda doğan ve ölen kişiler yer alır. Türkiye'de yaşanan olaylarla ilgili 1983'te Türkiye sayfasına bakınız. == Olaylar == * 1 Ocak – ARPANET'in TCP/IP'ye geçişi resmi olarak tamamlandı (bu İnternet'in başlangıcı olarak kabul edilir) * 16 Ocak - THY'nin İstanbul - Ankara seferini yapan Afyon isimli uçağı, Esenboğa Havaalanı'na inişi sırasında piste çakıldı, 46 kişi öldü. * 24 Ocak - Kızıl Tugaylar'ın yirmi beş üyesi, 1978'de İtalyan siyasetçi Aldo Moro'yu öldürmekten ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı. * 25 Ocak - Kızılötesi Astronomik Uydu (IRAS), uzaydan dünyanın ilk tüm gökyüzü kızılötesi araştırmasını gerçekleştirmek için Vandenberg Hava Kuvvetleri Üssü'nden fırlatıldı . * 27 Ocak - Burhan Felek'e, Fransa'nın en büyük nişanı olan 'Legion d'Honneur' nişanı verildi. * 18 Nisan - Lübnan'daki Amerika Birleşik Devletleri askeri varlığını protesto etmek amacıyla Beyrut'taki Amerika Birleşik Devletleri elçiliğine düzenlenen intihar saldırısında bombacının da aralarında bulunduğu 63 kişi öldü. * 16 Mayıs - Heavy Metal grubu Iron Maiden dördüncü albümü Piece of Mind'ı yayınladı. * 15 Temmuz - Paris'in Orly Havaalanı'nda bulunan THY bürosuna, ASALA militanlarınca bomba atıldı. 7 kişi öldü, 56 kişi yaralandı. * 25 Temmuz- Trash Metal grubu Metallica ilk albümü olan Kill'Em All'u yayınladı. * 25 Ekim - Amerika Birleşik Devletleri ordusu, Vietnam Savaşı'ndan sonra düzenlediği ilk büyük askerî harekâtta, Karayipler'de bulunan Grenada'daki marksist hükûmeti devirdi. * 30 Ekim - Erzurum ve çevresinde meydana gelen 7,1 şiddetindeki yer sarsıntısında, resmi verilere göre; 1400 kişi öldü, 3000'den fazla konutta ağır hasar oluştu * 6 Kasım - 1983 Türkiye genel seçimleri yapıldı. * 15 Kasım - Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) bağımsızlığını ilan etti. Türkiye, KKTC'yi tanıdığını ilan etti. * 13 Aralık - I. Özal Hükümeti (- 21 Aralık 1987) TBMM'de güvenoyu aldı. * 31 Aralık - Brunei Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti. * Amerikalı ve Fransız araştırmacılar AIDS hastalığın nedeninin HIV olduğunu buldular. * Fransa'nın başkenti Paris'te Parfüm Müzesi kuruldu. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Ángel Dealbert, İspanyol futbolcu * 8 Ocak - Chris Masters, Amerikalı profesyonel güreşçi *16 Ocak - Erkan Kolçak Köstendil, Türk oyuncu * 18 Ocak ** Kaan Sekban, Türk komedyen ** Brianna Lea Pruett, Amerikalı müzisyen, ressam, şair ve fotoğrafçı (ö. 2015) * 31 Ocak - Belçim Bilgin, oyuncu === Şubat === * 17 Şubat - Abbey Brooks, Amerikan yetişkin film sektörü oyuncusu ve çıplak model * 18 Şubat - Roberta Vinci, İtalyan tenisçi === Mart === * 2 Mart - Rachel Roxxx, Amerikalı çıplak model ve porno oyuncusu * 8 Mart - Güray Zünbül, Türk yelkenci * 20 Mart - Selin Demiratar, Türk oyuncu * 23 Mart : ** Hakan Kadir Balta, Türk futbolcu ** Volkan Yaman, Türk futbolcu === Nisan === * 10 Nisan - Bobby Dixon, Amerikalı basketbolcu * 20 Nisan - Miranda Kerr, Avustralyalı manken * 24 Nisan - Xetaq Qazyumov, Azeri güreşçi * 28 Nisan - Bruna Furlan, Brezilyalı siyasetçi ve hukukçu * 29 Nisan - Semih Şentürk, Türk futbolcu === Mayıs === * 2 Mayıs - Maja Poljak, Hırvat voleybolcu * 4 Mayıs - Brad Bufanda, Amerikalı oyuncu (ö. 2017) * 5 Mayıs - Henry Cavill, İngiliz oyuncu * 11 Mayıs - Holly Valance, Avustralyalı şarkıcı, model ve aktris. * 14 Mayıs - Amber Tamblyn, Amerikalı sinema sanatçısı * 19 Mayıs - Yağmur Atacan, Türk oyuncu ve müzisyen * 20 Mayıs - Óscar Cardozo, Paraguaylı solak forvet === Haziran === * 6 Haziran - Gianna Michaels, Amerikalı porno yıldızı * 8 Haziran - Kim Clijsters, Belçikalı tenisçi * 16 Haziran - Naz Elmas, Türk oyuncu * 19 Haziran - Mark Selby, İngiliz snooker oyuncusu * 30 Haziran - Ebru Polat, Türk şarkıcı, avukat === Temmuz === * 8 Temmuz **Branko Grahovac, Bosnalı eski futbolcu **Antonio Mirante, İtalyan futbolcu **Volkan Ünlü, Türk futbolcu **Takuya Miyamoto, Japon eski futbolcu **Tatsuya Kamohara, Japon eski futbolcu **Ramazan Şahin, Çeçen milli futbolcu **Akira Tokairin, Japon eski futbolcu **Kim Sung-kil, Güney Koreli eski futbolcu * 23 Temmuz - Aaron Peirsol, Amerikalı yüzücü === Ağustos === * 4 Ağustos - David Cerrajería, İspanyol futbolcu * 6 Ağustos - Robin van Persie, Hollandalı futbolcu * 7 Ağustos - Murat Dalkılıç, Türk pop şarkıcısı ve söz yazarı * 8 Ağustos - Bade İşçil, oyuncu * 11 Ağustos - Chris Hemsworth, Avustralyalı oyuncu * 12 Ağustos - Meryem Uzerli, Türk oyuncu * 20 Ağustos - Zeynep Sevde Paksu, Türk çocuk edebiyatçısı, yazar ve yayıncı === Eylül === * 1 Eylül **Deniz Evin, Türk oyuncu **Marcelo Carrusca, Arjantinli futbolcu * 7 Eylül **Mehmet Topuz, Türk futbolcu **Pops Mensah-Bonsu, İngiliz profesyonel eski futbolcu * 8 Eylül **Kate Beaton, Kanadalı çizgi roman yazarı **Elena Semikina, Kanadalı manken ve oyuncu **Diego Benaglio, İsviçreli milli futbolcu **Christian Vargas, Bolivyalı milli futbolcu **Peter Kauzer, Sloven kanocu **Shosuke Katayama, Japon futbolcu **Ryoi Fujiki, Japon eski futbolcu * 9 Eylül - Rodrigo Souto, Brezilyalı futbolcu * 15 Eylül - Georges Akieremy, Gabonlu futbolcu * 26 Eylül - Ricardo Quaresma, Portekizli futbolcu * 22 Eylül - Şeref Tüfenk, Türk güreşçi * 23 Eylül - Kolera, Türk rap şarkıcısı. === Ekim === * 5 Ekim - Jesse Eisenberg, Amerikalı oyuncu * 11 Ekim - Bradley James, İngiliz oyuncu * 19 Ekim - Gökhan Saki, Türk asıllı Hollandalı kick boksçu * 24 Ekim - Özgürcan Çevik, Türk oyuncu * 27 Ekim **Kıvanç Tatlıtuğ, Türk oyuncu **Marie Moute, Fransız oyuncu * 29 Ekim - Nurcan Taylan, Türk kadın halterci === Kasım === * 8 Kasım - Sinan Güler, Türk basketbolcu * 16 Kasım - Ege Çubukçu Rap sanatçısı, söz yazarı ve yapımcı * 26 Kasım - Rachel Starr, Amerikalı porno oyuncusu * 30 Kasım ** Engin Apaydın, Türk rallici ** Guillaume Gouix, Fransız oyuncu === Aralık === * 2 Aralık - Ana Lucía Domínguez, Kolombiyalı oyuncu * 9 Aralık - Neslihan Demir Darnel, Türk voleybolcu * 20 Aralık - Gia Allemand, Amerikalı televizyon yıldızı ve model (ö. 2013) == Ölümler == * 4 Kasım - Doğan Avcıoğlu, Türk gazeteci ve yazar (d. 1926) * 8 Mayıs - John Fante, Amerikalı yazar (d. 1909) * 21 Mayıs - Eric Hoffer, Amerikalı toplum yazarı (d. 1902) * 22 Mayıs - Albert Claude, Belçikalı biyolog (d. 1899) * 25 Mayıs - I. İdris, Libya'nın ilk kralı (d. 1890) * 26 Mayıs - Necip Fazıl Kısakürek, Türk şair ve yazar (d. 1904) * 28 Mayıs - Çiğdem Talu, Türk şair ve söz yazarı (d. 1939) |
2,299 | 2005 (MMV), cumartesi günü başlayan yıl. 2005, Uluslararası Spor ve Beden Eğitimi Yılı ve Uluslararası Mikrokredi Yılı olarak belirlenmiştir. Aynı zamanda Dünya Yerli Halklarının Uluslararası On Yılı'nın (1995-2005) sonu. == Olaylar == === Ocak === * 1 Ocak - Türk lirası'ndan 6 sıfır atıldı. Yeni Türk lirası tedavüle girdi. *5 Ocak - Güneş Sistemi'ndeki bilinen en büyük cüce gezegen olan Eris, ilk olarak 21 Ekim 2003 tarihinde Palomar Gözlemevi'nde çekilen görüntüler kullanılarak Michael E. Brown liderliğindeki bir ekip tarafından keşfedildi. * 12 Ocak - Deep Impact, Tempel 1 kuyruklu yıldızını incelemek amacıyla Cape Canaveral'dan fırlatıldı. * 14 Ocak - Huygens uzay aracı, Satürn'ün en büyük uydusu Titan'a indi. * 20 Ocak - George W. Bush, Amerika Birleşik Devletleri başkanı olarak ikinci bir dönem için göreve başladı. === Şubat === * 10 Şubat - Kuzey Kore, Amerika Birleşik Devletleri'nden algıladığını söylediği düşmanlığa karşı bir koruma olarak nükleer silahlara sahip olduğunu duyurdu. * 14 Şubat ** Refik el-Hariri suikastı: Eski Lübnan başbakanı Refik el-Hariri, 21 kişi ile birlikte Beyrut'ta bir intihar bombacısı tarafından öldürüldü. ** YouTube açıldı. * 16 Şubat - Kyoto Protokolü resmi olarak yürürlüğe girdi. === Mart === * 14 Mart - Çin, Tayvan'ın bağımsızlık ilan etmesini engellemeyi amaçlayan bir ayrılma karşıtı yasayı onayladı. * 20 Mart - Japonya'nın Fukuoka eyaletinde 2005 Fukuoka depremi gerçekleşti. * 24 Mart - Lale Devrimi: Kırgızistan cumhurbaşkanı Askar Akayev, hükûmet karşıtı kitlesel gösterilerin ardından görevden alındı ve ülkeden kaçtı. * 26 Mart - Canlandırılan Doctor Who dizisinin ilk bölümü BBC One'da yayınlandı. * 28 Mart - 8.6 Mw büyüklüğündeki Nias-Simeulue depremi, kuzey Sumatra'yı maksimum Mercalli şiddet ölçeği'ne göre VI (Güçlü) olarak salladı. 915-1.314 kişi öldü ve 340-1.146 kişinin yaralandı. === Nisan === * 2 Nisan - Papa John Paul II öldü; Dört milyondan fazla insan onun yasını tutmak için Vatikan'a gitti. Papa XVI. Benedictus, 19 Nisan'da onun yerine geçerek 265. papa oldu. * 8 Nisan - Yılın ilk güneş tutulması, Koç burcunda yükselen düğüm noktasında meydana gelen nadir bir melez olaydı. Bu, Ay'ın perigee ulaşmasından 4.4 gün sonraydı. Gama, -0.34733 değerine sahipti. Güney Pasifik, Panama, Kolombiya ve Venezuela'da bir hibrit güneş tutulması görüldü ve Solar Saros 129'un 51. güneş tutulmasıydı. * 9 Nisan - Galler Prensi Charles, Camilla Parker Bowles ile Windsor's Guildhall'da düzenlenen resmi törenle evlenir. Camilla, Cornwall Düşesi unvanını aldı. * 23 Nisan - YouTube'a Me at the zoo adıyla ilk video yüklendi. * 24 Nisan - Yılın ilk ay tutulması, Başak'ta alçalan düğüm noktasında meydana gelen penumbral bir olaydı. Bu, Ay'ın perigee ulaşmasından 5 gün önceydi. Gama, -1.08851 değerine sahipti. Doğu Asya, Avustralya, Pasifik ve Amerika'da penumbral bir ay tutulması görüldü ve Lunar Saros 141'in 23. ay tutulmasıydı. * 26 Nisan - Suriye, son askeri garnizonunu Lübnan'dan geri çekerek 29 yıllık askeri işgaline son verdi. * 27 Nisan - Superjumbo jet uçağı Airbus A380, Toulouse'da ilk uçuşunu gerçekleştirdi. === Mayıs === * 13 Mayıs - Andican olayları: Özbekistan'ın Andican şehrinde güvenlik güçleri en az 200 protestocuyu öldürdü. * 19-21 Mayıs - 2005 Eurovision Şarkı Yarışması, Ukrayna'nın başkenti Kiev'de gerçekleşti. Yarışmayı Elena Paparizu tarafından söylenen "My Number One" şarkısıyla Yunanistan kazandı. === Haziran === === Temmuz === * 2 Temmuz - Eşzamanlı 10 konser programı olan Live 8, tüm dünyada gerçekleşerek Make Poverty History kampanyasına olan ilgiyi arttırdı. * 6 Temmuz - Uluslararası Olimpiyat Komitesi, Londra'ya 2012 Yaz Olimpiyatları'na ev sahipliği yapma hakkı verdi. * 7 Temmuz - Londra'nın merkezinde Dört koordineli intihar saldırısı gerçekleşti, 52 kişi öldü ve 700'den fazla kişi yaralandı. * 23 Temmuz - Mısır'ın Şarm El-Şeyh tatil beldesinde bir dizi bombalama sonucunda 80'den fazla kişi öldü. * 28 Temmuz - Geçici İrlanda Cumhuriyet Ordusu, 1969'dan beri sürdürdüğü silahlı kampanyanın sona erdiğini duyurdu ve tüm birliklerine silahlarını bırakmalarını emretti. === Ağustos === * 11 Ağustos - 23. Dünya Üniversite Yaz Spor Oyunları'nın (Universiade) açılış töreni, İzmir Atatürk Stadyumu'nda gerçekleştirildi. *12 Ağustos - Mars'ı keşfetmek için tasarlanan Mars Reconnaissance Orbiter, Cape Canaveral'dan fırlatıldı. * 14 Ağustos - Helios Airways'in 522 sefer sayılı uçuşu, Larnaka, Kıbrıs'tan Atina üzerinden Prag, Çekya'ya giderken, Grammatiko, Yunanistan yakınlarındaki tepelerde düştü, 121 yolcu ve mürettebat öldü. * 16 Ağustos - West Caribbean Airways'in 708 sefer sayılı uçuşunu yapan HK-4374X kuyruk numaralı uçak Venezuela'da bir dağa çarptı. 160 yolcu ve mürettebat öldü. * 18 Ağustos - İlk Çin-Rusya ortak askeri tatbikatı olan 2005 Barış Misyonu, Şantung Yarımadası'nda sekiz günlük eğitimine başladı. * 29 Ağustos - Katrina Kasırgası, ABD Körfez Kıyısı boyunca karaya inerek binden fazla insanın ölümüne ve ciddi hasara yol açarak tahmini 108 milyar dolar zarar verdi. * 31 Ağustos - Irak'ın başkenti Bağdat'taki Al-Aaimmah köprüsünde izdiham oldu, dini bir bayramı kutlayan 953 Şii Müslüman hacı öldü. === Eylül === * 7 Eylül - Mısır, dolandırıcılık iddialarıyla gölgelenen ilk çok partili başkanlık seçimini düzenledi. * 12 Eylül - İsrail birden fazla yerleşim yerini yıktı ve ordusunu Gazze Şeridi'nden çekti. * 19 Eylül - Kuzey Kore, yardım ve işbirliği karşılığında nükleer silah üretmeyi durdurmayı kabul etti. * 30 Eylül - Danimarka Karikatür Krizi: Muhammed'in tartışmalı çizimleri, Danimarka gazetesi Jyllands-Posten'de yayınlandı ve dünya çapında Müslümanlar tarafından öfke ve şiddetli isyanlara yol açtı. === Ekim === * 3 Ekim **2005'in ikinci güneş tutulması, Başak'ta alçalan düğüm noktasında meydana gelen halka şeklinde bir olaydı. Bu, Ay'ın zirveye ulaşmasından 4.8 gün sonraydı. Gamma 0.33058 değerine sahipti. Portekiz, İspanya, Libya, Sudan ve Kenya'da halka şeklinde bir güneş tutulması görüldü ve Solar Saros 134'ün 43. güneş tutulmasıydı. **Türkiye'nin Avrupa Birliği üyelik süreci başladı. *8 Ekim - 2005 Keşmir depremi: 7.6 Mw Keşmir depremi, Azad Keşmir, Pakistan ve çevresinde etkili oldu. 86.000'den fazla insanı öldü ve birkaç milyon kişi yerinden oldu. *12 Ekim - İkinci insanlı Çin uzay aracı Shenzhou 6 fırlatıldı. *15 Ekim - Irak'ta yapılan seçimler sonucunda, diğer şeylerin yanı sıra ülkenin resmi adını "Iraqi Republic" yerine "Republic of Iraq" olarak değiştiren değişiklikler Iraklı seçmenler tarafından onaylandı. *17 Ekim - 2005'in son tutulması, Koç'ta yükselen düğüm noktasında meydana gelen kısmi bir ay tutulması olayıydı. Bu, Ay'ın perigee ulaşmasından 2.9 gün sonraydı. Gamma 0.97960 değerine sahipti. Asya, Avustralya, Pasifik ve Kuzey Amerika'da kısmi bir ay tutulması görüldü ve Lunar Saros 146'nın 10. ay tutulmasıydı. *19 Ekim - Saddam Hüseyin'in davası başladı. *24 Ekim - Wilma Kasırgası, Cape Romano yakınlarında ortaya çıktı. === Kasım === * 9 Kasım - 2005 Amman saldırıları: Ürdün'ün başkenti Amman'da düzenlenen bir dizi koordineli intihar saldırısında en az 60 kişi öldü ve 115 kişi yaralandı. * 11 Kasım - Kazakistan'da, Almatı eski belediye başkanı, hükûmet bakanı ve Nursultan Nazarbayev'in siyasi muhalifi Zamanbek Nurkadilov, aile evinde ölü bulundu. * 13 Kasım - 25 yaşındaki İskoç bir adam olan Andrew Stimpson, HIV'den 'tedavi aldığı' kanıtlanan ilk kişi olarak bildirildi. * 22 Kasım ** Angela Merkel, Almanya'nın ilk kadın Şansölyesi olarak göreve başladı. ** Microsoft, Xbox 360'ı piyasaya sürdü. * 23 Kasım - Ellen Johnson Sirleaf, Liberya genel seçimlerini kazandı ve onu Afrika'da demokratik olarak seçilmiş ilk kadın devlet başkanı yaptı. * 28 Kasım - Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği konferansı Montreal'de yapıldı. * 30 Kasım - Fransa'daki cerrahlar ilk insan yüzü naklini gerçekleştirdi ve Isabelle Dinoire bunu geçiren ilk kişi oldu. === Aralık === * 12 Aralık - Bilim adamları, nörolojik bozuklukların gerçekçi modellerini yapmak için az sayıda insan nöronuna sahip fareler yarattıklarını açıkladılar. * 18 Aralık - Çad, Sudan'ın desteğiyle çeşitli isyancı güçlerin başkent N'Djamena'ya saldırmasının ardından iç savaşa girdi. * 31 Aralık - 1998'den beri ilk kez 2005 yılını bitirmek için bir artık saniye daha eklendi; 23.59:60. == Doğumlar == * 4 Ocak - Dafne Keen, İngiliz oyuncu * 11 Ocak - Roksana Węgiel, Polonyalı şarkıcı, 2018 Eurovision Çocuk Şarkı Yarışması'nın kazananı * 21 Şubat - Hong Hwa-ri, Güney Koreli oyuncu * 25 Şubat - Arda Güler, Türk milli futbolcu * 26 Şubat - Alexia (Hollanda prensesi), Hollandalı Willem-Alexander'ın ve Máxima Zorreguieta Cerruti'nin kızı * 4 Ekim - Emir Berke Zincidi, Türk çocuk oyuncu * 15 Ekim - Christian (Danimarka prensi) * 31 Ekim - Leonor de Borbón, İspanya Kralı VI. Felipe ve eşi İspanya Kraliçesi Letizia Ortiz'in kızı * 3 Aralık - Sverre Magnus, Norveç Veliaht Prensi Haakon ve eşi Mette-Marit'in oğlu == Ölümler == === Ocak === * 2 Ocak - Maclyn McCarty, Amerikalı genetikçi (d. 1911) * 3 Ocak - Will Eisner, Amerikalı çizgi filmci, yazar ve girişimci (d. 1917) * 15 Ocak - Victoria de los Ángeles, İspanyol soprano (d. 1923) * 17 Ocak - Virginia Mayo, Amerikalı oyuncu (d. 1920) * 19 Ocak - Lamont Bentley, Amerikalı oyuncu ve rap sanatçısı (d. 1973) * 20 Ocak - Per Borten, 14. Norveç Başbakanı (d. 1913) * 23 Ocak - Johnny Carson, Amerikalı televizyon sunucusu (d. 1925) * 25 Ocak - Philip Johnson, Amerikalı mimar (d. 1906) * 28 Ocak - Jacques Villeret, Fransız oyuncu (d. 1951) * 29 Ocak - Efraim Kişon, İsrailli yazar ve yönetmen (d. 1924) === Şubat === * 1 Şubat - John Vernon, Kanadalı oyuncu (d. 1932) * 2 Şubat - Max Schmeling, Alman boksör (d. 1905) * 3 Şubat ** Ernst Mayr, Alman-Amerikalı biyolog (d. 1904) ** Zurab Jvania, 4. Gürcistan Başbakanı (d. 1963) * 4 Şubat - Ossie Davis, Amerikalı oyuncu, şair, yazar ve insan hakları aktivisti (d. 1917) * 5 Şubat - Gnassingbé Eyadéma, 3. Togo Devlet Başkanı (d. 1935) * 10 Şubat - Arthur Miller, Amerikalı oyun yazarı (d. 1915) * 11 Şubat - Mary Jackson, Amerikalı matematikçi ve mühendis (d. 1921) * 13 Şubat - Lucia dos Santos, Portekizli rahibe (d. 1907) * 14 Şubat - Refik el-Hariri, Lübnan Başbakanı (d. 1944) * 17 Şubat ** Dan O'Herlihy, İrlandalı oyuncu (d. 1919) ** Omar Sívori, Arjantinli futbolcu (d. 1935) *20 Şubat **Sandra Dee, Amerikalı oyuncu (d. 1942) **Hunter S. Thompson, Amerikalı gazeteci (d. 1937) *21 Şubat - Zdzislaw Beksinski, Polonyalı ressam, fotoğrafçı ve heykeltıraş (d. 1929) *22 Şubat - Simone Simon, Fransız oyuncu (d. 1910) *25 Şubat - Peter Benenson, İngiliz avukat ve Uluslararası Af Örgütü'nün kurucusu (d. 1921) === Mart === * 3 Mart - Rinus Michels, Hollandalı futbolcu ve antrenör (d. 1928) * 6 Mart - Hans Bethe, Amerikalı oyuncu (d. 1918) * 8 Mart - Aslan Mashadov, Çeçen ayrılıkçı lider, 3. İçkerya Çeçen Cumhuriyeti Devlet Başkanı (d. 1951) * 14 Mart - Akira Yoshizawa, Japon origami ustası (d. 1911) * 22 Mart - Kenzō Tange, Japon mimar (d. 1913) * 26 Mart - James Callaghan, 70. Birleşik Krallık Başbakanı (d. 1912) === Nisan === * 2 Nisan - II. Ioannes Paulus, (d. 1920) * 5 Nisan - Saul Bellow, Kanadlı-Amerikan yazar (d. 1915) * 6 Nisan - III. Rainier, Monako prensi (d. 1923) * 11 Nisan - Lucien Laurent, Fransız futbolcu (d. 1907) * 19 Nisan - George Pan Cosmatos, Greko-İtalyan film yönetmeni ve senarist (d. 1941) * 22 Nisan - Eduardo Luigi Paolozzi, İskoçyalı heykeltıraş ve artist (d. 1924) * 23 Nisan - John Mills, İngiliz oyuncu (d. 1908) * 24 Nisan - Ezer Weizman, 7. İsrail Devlet Başkanı (d. 1924) * 26 Nisan - Maria Schell, Avusturyalı oyuncu (d. 1926) * 28 Nisan - Chris Candido, Amerikalı profesyonel güreşçi (d. 1972) === Mayıs === * 12 Mayıs - Monica Zetterlund, İsveçli şarkıcı ve oyuncu (d. 1937) * 13 Mayıs - George Dantzig, Amerikalı matematikçi (d. 1914) * 17 Mayıs - Frank Gorshin, Amerikalı oyuncu, izlenimci ve komedyen (d. 1933) * 20 Mayıs - Paul Ricœur, Fransız filozof (d. 1913) * 26 Mayıs ** Eddie Albert, Amerikalı oyuncu ve aktivist (d. 1906) ** Sangoulé Lamizana, 2. Burkina Faso Devlet Başkanı ve 2. Başbakanı (d. 1916) === Haziran === * 1 Haziran - George Mikan, Amerikalı basketçi (d. 1924) * 6 Haziran - Anne Bancroft, Amerikalı oyuncu (d. 1931) * 9 Haziran - Arjan Adarov, Altay yazar (d. 1932) * 11 Haziran - Vasco Gonçalves, 103. Portekiz Başbakanı (d. 1921) * 13 Haziran - Álvaro Cunhal, Portekizli politikacı (d. 1913) * 20 Haziran - Jack Kilby, Amerikalı mühendis (d. 1923) * 25 Haziran - Kâzım Koyuncu, Türk müzisyen (d. 1971) === Temmuz === * 1 Temmuz - Luther Vandross, Amerikalı şarkıcı (d. 1951) * 6 Temmuz - Claude Simon, Madagaskarlı-Fransız Nobel Ödüllü romancı ve eleştirmen (d. 1913) * 17 Temmuz - Edward Heath, 68. Birleşik Krallık Başbakanı (d. 1916) * 18 Temmuz - William Westmoreland, Amerikalı general (d. 1914) * 21 Temmuz - Long John Baldry, Kanadalı müzisyen (d. 1941) * 31 Temmuz - Wim Duisenberg, Hollandalı politikacı (d. 1935) === Ağustos === * 1 Ağustos - Fehd, Suudi Arabistan Kralı (b. 1921) * 6 Ağustos - Robin Cook, İngiliz politikacı (d. 1946) * 7 Ağustos - Peter Jennings, Kanadalı-Amerikan haber spikeri (d. 1938) * 8 Ağustos - Barbara Bel Geddes, Amerikalı oyuncu (d. 1922)Actress Barbara Bel Geddes has died, MSNBC, August 10, 2005. * 9 Ağustos - Matthew McGrory, Amerikalı oyuncu (d. 1973) * 31 Ağustos - Joseph Rotblat, Polonyalı-İngiliz fizikçi (d. 1908) === Eylül === * 6 Eylül - Eugenia Charles, 3. Dominik Başbakanı (d. 1919) * 14 Eylül - Robert Wise, Amerikalı yönetmen (d. 1914) * 20 Eylül - Simon Wiesenthal, Avusturyalı Holokost'tan kurtulan kişi ve Nazi avcısı (d. 1908) * 25 Eylül - Don Adams, Amerikalı oyuncu, komedyen ve yönetmen (d. 1923) === Ekim === * 10 Ekim - Milton Obote, 2. Uganda Devlet Başkanı (d. 1925)"Former Ugandan leader Obote dies" , BBC News, 10 October 2005. * 17 Ekim - Ba Jin, Çinli yazar (d. 1904) * 21 Ekim - Tara Correa-McMullen, Amerikalı oyuncu (d. 1989) * 24 Ekim - Rosa Parks, Amerikalı sivil hakları aktivisti (d. 1913) * 28 Ekim - Richard Smalley, Amerikalı Nobel Ödüllü fizikçi ve kimyager (d. 1943) === Kasım === * 1 Kasım - Michael Piller, Amerikalı senaryo yazarı ve yapımcı (b. 1948) * 2 Kasım - Ferruccio Valcareggi, İtalyan futbolcu ve menajer (b. 1919) * 5 Kasım - John Fowles, İngiliz romancı (b. 1926) * 11 Kasım ** Mustafa Akkad, Suriyeli-Amerikan film yapımcısı (d. 1930) ** Zamanbek Nurkadilov, Kazak politikacı (d. 1944) * 13 Kasım - Eddie Guerrero, Meksikalı-Amerikan profesyonel güreşçi (d. 1967) * 16 Kasım - Henry Taube, Kanadalı-Amerikan Nobel Ödüllü kimyager ve akademisyen (d. 1915) * 24 Kasım - Pat Morita, Amerikalı oyuncu (d. 1932) * 25 Kasım - George Best, Kuzey İrlandalı futbolcu (d. 1946) === Aralık === * 10 Aralık ** Eugene McCarthy, Amerikalı politikacı (d. 1916) ** Richard Pryor, Amerikalı stand-up komedyeni, oyuncu ve yazar (d. 1940) * 26 Aralık - Vincent Schiavelli, Amerikalı oyuncu ve yemek yazarı (d. 1948) == Nobel Ödülleri == * Kimya - Robert Grubbs, Richard Schrock ve Yves Chauvin * Ekonomi - Robert J. Aumann, ve Thomas C. Schelling * Edebiyat - Harold Pinter * Barış - Muhammed el-Baradey * Fizik - Roy Glauber, John Hall, ve Theodor W. Hänsch * Fizyoloji veya Tıp - Robin Warren ve Barry Marshall == İngilizce yeni kelimeler ve terimler == * didymo * functional calculus * glamping * locavore * microblogging * pre-exposure prophylaxis * ransomware * rock snot * sexting * truther * vodcast == Ayrıca bakınız == * 2005'te Türkiye == Kaynakça == |
2,298 | 2004 (MMIV) Miladi takvim'in Perşembe günü başlayan artık yılı. 2000'lerin 4. yılı. Birleşmiş Milletler tarafından Uluslararası Pirinç Yılı, UNESCO tarafından ise Köleliğe Karşı Mücadele ve Kaldırılmasına Karşı Uluslararası Yıl olarak ilan edilmiştir. == Olaylar == === Ocak === küçükresim|Spirit * 3 Ocak - Flash Hava Yolları'nın 1154 sefer sayılı uçuşunu yapan Boeing 737-3Q8 tipi yolcu uçağı Mısır açıklarında Kızıldeniz'e düştü. Uçaktaki 148 kişinin hepsi öldü. Mısır tarihinin en ölümcül havacılık kazalarından biri haline geldi. * 4 Ocak - NASA'nın MER-A (Spirit) uzay aracı Mars'ın yüzeyine indi. * 8 Ocak - O zamana kadar yapılmış en büyük okyanus gemisi olan RMS Queen Mary 2, adını taşıyan torunu Kraliçe II. Elizabeth tarafından vaftiz edildi. * 25 Ocak - NASA'nın MER-B (Opportunity) uzay aracı, Mars yüzeyine indi. === Şubat === * 2 Şubat - Konya'da bulunan bir apartman, yapım hatası nedeniyle çökerek 92 kişinin ölmesine neden oldu. * 4 Şubat - Mark Zuckerberg Facebook'u kurdu (Harvard Üniversitesi için.) * 14 Şubat - Hamburg doğumlu Türk yönetmen Fatih Akın'ın son filmi “Gegen die Wand” (Duvara Karşı), Berlin Uluslararası Film Festivali'nde en iyi film seçilerek ”Altın Ayı” ödülünü aldı. * 26 Şubat - Makedonya cumhurbaşkanı Boris Traykovski, Bosna-Hersek'in Mostar kenti yakınlarında bir uçak kazasında öldü. * 29 Şubat - Haiti Devlet Başkanı Jean- Bertrand Aristide darbeyle devrildi. === Mart === * 2 Mart - Irak Aşure Günü saldırıları: Irak'ın Kerbela kentinde Aşure Günü nedeniyle 140'ın üzerinde Şii Müslüman'ın ölümüne neden olan bir dizi bombalama gerçekleşti. * 11 Mart - Madrid tren saldırıları: İspanya'nın Madrid kentindeki Cercanías tren istasyonunda düzenlenen koordineli saldırılarda en az 192 kişi öldü.https://web.archive.org/web/20150315034747/http://www.zoomnews.es/499926/actualidad/espana/pilar- manjon-lamenta-ostracismo-las-victimas-once-anos-despues-del-11-m * 14 Mart - PSOE, İspanya'da seçimi kazandı; José Luis Rodríguez Zapatero, José María Aznar'ın yerine İspanya başbakanı seçildi. * 28 Mart - Kaydedilen ilk Güney Atlantik tropikal siklonu olan Catarina Kasırgası, Brezilya'nın Santa Catarina kentinde karaya çıktı. * 29 Mart - Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovakya ve Slovenya, NATO'ya kabul edildi. Bu, örgütün en büyük genişlemesi oldu. === Nisan === *8 Nisan - İnsani Ateşkes Antlaşması, Darfur'daki savaşı durdurmak için Sudan hükûmeti ve iki isyancı grup tarafından imzalandı. *17 Nisan - İsrail helikopterleri Gazze Şeridi'ndeki bir araç konvoyuna füze atarak Hamas lideri Abdülaziz er-Rantisi'yi öldürdü. *24 Nisan - Kıbrıs'ı yeniden birleştirmeyi öneren Annan Kıbrıs Planı referandumları hem Rumlar'ın hem de Türkler'in kontrol ettiği kısımlarda yapıldı. Kıbrıs Türkleri olumlu oy kullansa da Kıbrıs Rumları öneriyi reddetti. === Mayıs === * 1 Mayıs - Kıbrıs Cumhuriyeti, Çekya, Estonya, Macaristan, Letonya, Litvanya, Malta, Polonya, Slovakya ve Slovenya Avrupa Birliği'ne katıldı. * 12-15 Mayıs - Eurovision Şarkı Yarışması Türkiye'nin İstanbul şehrinde düzenlendi. Yarışmayı Ukraynalı Ruslana'nın "Wild Dances" şarkısı kazandı. * 21 Mayıs - Türkiye cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer anayasa değişikliğini onayladı. Devlet Güvenlik Mahkemesi kaldırıldı. === Haziran === * 8 Haziran - Venüs'ün transit geçişi * 12 Haziran-4 Temmuz - Portekiz, Yunanistan'ın kazandığı 2004 Avrupa Futbol Şampiyonasına ev sahipliği yaptı. * 21 Haziran - Mojave, Kaliforniya'daki SpaceShipOne, uzay yolculuğuna ulaşmak için özel olarak finanse edilen ilk uzay aracı oldu. * 28 Haziran - Irak'ı işgal eden ABD liderliğindeki koalisyon Geçici Koalisyon Yönetimi (CPA) egemenliğini Irak Geçici Hükûmetine devretti. * 30 Haziran - Irak'ta Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin'in savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan yargılanmasının ön duruşmaları başladı. === Temmuz- === * 1 Temmuz - İnsansız Cassini-Huygens uzay sondası Satürn'e vardı. * 11 Temmuz - Rusya Federasyonu, Sovyetler Birliği pasaportlarını yasal kimlik olarak tanımayı sonlandırdı. * 22 Temmuz - Pamukova tren kazası: İstanbul'dan Ankara'ya hareket eden Yakup Kadri Karaosmanoğlu adlı hızlı trenin 4 vagonu Sakarya'nın Pamukova ilçesi yakınlarında raydan çıktı. Kazada 41 kişi öldü, 89 kişi yaralandı. === Ağustos === * 1 Ağustos - Paraguay'ın başkenti Asunción'daki "Ycua Bolaños-Botánico" isimli süpermarkette çıkan yangında yaklaşık 400 kişi öldü. * 3 Ağustos - NASA'nın ana görevi Merkür'ün incelenmesi olan insansız uzay sondası MESSENGER fırlatıldı. * 12 Ağustos - Lee Hsien Loong, Singapur'un üçüncü Başbakanı olarak yemin etti. * 13-29 Ağustos - 2004 Yaz Olimpiyatları Yunanistan'ın başkenti Atina'da başladı. * 22 Ağustos - Silahlı soyguncular, Edvard Munch'ın Çığlık, Madonna ve diğer tablolarını Norveç'in başkenti Oslo'daki Munch Müzesi'nden çaldı. *24 Ağustos - Volga-AviaExpress 1303 sefer sayılı uçuşu: Tupolev Tu-134 model yolcu uçağı Moskova'daki Domodedovo Uluslararası Havalimanı'ndan ayrıldıktan sonra Rusya'nın Tula Oblastı üzerinde patladı ve uçaktaki 43 kişinin tamamını öldü; birkaç dakika sonra, aynı havalimanından Sibirya Hava Yolları 1047 sefer sayılı uçuşu için kalkan bir Tupolev Tu-154, Rostov Oblastı üzerinde patladı ve düştü, uçaktaki 46 kişi öldü. Rusya hükûmeti, patlamaların Çeçen kadın intihar bombacılarının neden olduğunu açıkladı. === Eylül === * 1 Eylül - Beslan Katliamı: Çeçen isyancılar, Rusya'nın Beslan kentindeki bir okulda çoğu çocuk 1.128 kişiyi rehin aldı. Kriz, Rus güvenlik güçlerinin binaya hücum etmesiyle sona erdi ve 330'dan fazla insan öldü. * 9 Eylül - Endonezya'nın başkenti Cakarta'daki Avustralya büyükelçiliğinde Jemaah Islamiyah'a ait bir bombalı araç patladı ve 9 kişi öldü. === Ekim === * 8 Ekim - İntihar bombacıları Mısır'ın Kızıldeniz tatil beldesi olan Taba'da iki bomba patlatarak 34 kişinin ölümüne ve çoğu İsrailli turist olmak üzere 171 kişinin yaralanmasına neden oldu. * 9 Ekim - 2004 Avustralya federal seçimi: John Howard'ın Liberal/Ulusal Koalisyon Hükûmeti, Mark Latham önderliğindeki İşçi Partisi'ni mağlup ederek artan çoğunlukla yeniden seçildi. * 19 Ekim - Bir kaşif ekibi, 2.080 metre derinlikle dünyanın en derin mağarası olan Krubera mağarası'nın dibine ulaştı. * 20 Ekim - Susilo Bambang Yudhoyono, Endonezya'nın 6. Cumhurbaşkanı olarak yemin etti ve Endonezya'da doğrudan seçilen ilk cumhurbaşkanı oldu. * 29 Ekim - Avrupa devlet başkanları Roma'da ilk Avrupa Birliği Anayasasını oluşturan Antlaşma ve Nihai Senet'i imzalar. === Kasım === * 2 Kasım - Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri: George W. Bush yeniden Amerika Birleşik Devletleri başkanı seçildi. * 13 Kasım - Avrupa Uzay Ajansı'nın insansız uzay aracı SMART-1 Ay'a ulaştı. Bu, Ay'a uçan ve yörüngesinde dönen ilk Avrupa uydusu oldu. * 16 Kasım - NASA'nın hipersonik Scramjet'i, insansız bir deneysel uçuşta yaklaşık 7.000 mil/saat (Mach 9,6) hıza ulaşarak bir rekor kırdı. * 21 Kasım - Tüm zamanların en çok satan taşınabilir oyun konsolu olan Nintendo DS, Kuzey Amerika'da piyasaya sürüldü. * 22 Kasım - Turuncu Devrim: Ukrayna'da Viktor Yanukoviç'in seçim sahtekarlığı suçlamalarının ortasında Viktor Yuşçenko'ya karşı kazandığı tartışmalı bir cumhurbaşkanlığı seçiminin ardından başladı. Daha sonra yeniden yapılan oylama, Yuşçenko'nun kazanmasıyla sonuçlandı. === Aralık === *14 Aralık - Dünyanın en yüksek köprüsü olan Fransa'nın Massif Central dağlarındaki Tarn üzerindeki Millau Viyadüğü resmen açıldı. *21 Aralık - Iraklı isyancılar Musul kentinde bir ABD askeri üssüne saldırarak 22 kişiyi öldürdü. *26 Aralık - Hint Okyanusu depremi ve tsunamisi: 9.1-9.3 Mw büyüklüğündeki deprem Kuzey Sumatra'yı maksimum Mercalli şiddet ölçeğine göre IX (Şiddetli) olarak salladı. Ayrıca Tayland, Hindistan, Sri Lanka, Maldivler, Malezya, Myanmar, Bangladeş ve Endonezya'nın kıyı bölgelerini etkileyen gözlemlenen en büyük tsunamilerden biri meydana geldi. 200.000'den fazla kişi öldü. *27 Aralık - Münih yakınlarındaki Garching'deki Max Planck Dünya Dışı Fizik Enstitüsü'nden astrofizikçiler, bir magnetardan gelen en güçlü patlamayı ölçtü. UT 21:30:26'da Dünya, gama ve X-ışınlarının devasa bir dalgasıyla vuruldu. Şimdiye kadar ölçülen yüksek enerjili gama radyasyonunun en güçlü akısıdır. *30 Aralık - Arjantin'in başkenti Buenos Aires'teki República Cromañón gece kulübünde çıkan yangında 194 kişi öldü. *31 Aralık - 510 m yükseklikte duran, dünyanın en yüksek gökdeleni olan Taipei 101 resmi olarak açıldı. == Doğumlar == === Ocak === * 3 Ocak - Miha Fontaine, Kanadalı kayakçı * 10 Ocak - Jude Soonsup-Bell, İngiliz futbolcu * 15 Ocak - Grace VanderWaal, Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı * 21 Ocak - Ingrid Alexandra, Norveç Prensesi * 23 Ocak - Kristian Hlynsson, İzlandalı futbolcu === Şubat === * 19 Şubat - Millie Bobby Brown, İngiliz oyuncu === Mart === * 5 Mart - Choi Soo-in, Güney Koreli çocuk oyuncu * 13 Mart - Cori Gauff, Amerikalı tenisçi === Nisan === * 18 Nisan - Nick Smith, Amerikalı kolej basketbolcusu === Mayıs === * 1 Mayıs - Charli D'Amelio, Amerikalı dansçı ve sosyal medya fenomeni === Haziran === * 1 Haziran - Andreas Schjelderup, Norveçli futbolcu * 2 Haziran - Helin Kandemir, Türk oyuncu * 4 Haziran - Mackenzie Ziegler, Amerikalı dansçı ve sosyal medya fenomeni === Temmuz === === Ağustos === * 31 Ağustos - Tanya Muzinda, Zimbabveli motosikletçi === Eylül === === Ekim === * 3 Ekim - Noah Schnapp, Amerikalı oyuncu * 10 Ekim - Zain Al Rafeea, Suriyeli oyuncu * 12 Ekim - Darci Lynne, Amerikalı vantrilok * 19 Ekim - Ronaldo Kwateh, Endonezyalı futbolcu === Kasım === * 11 Kasım - Oakes Fegley, Amerikalı oyuncu * 20 Kasım - Youssoufa Moukoko, Alman futbolcu === Aralık === == Ölümler == === Ocak === * 7 Ocak - Ingrid Thulin, İsveçli oyuncu (d. 1926) * 14 Ocak - Terje Bakken, Norveçli müzisyen (d. 1978) * 16 Ocak - Kalevi Sorsa, 34. Finlandiya Başbakanı (d. 1930) * 17 Ocak - Czesław Niemen, Polonyalı şarkıcı (d. 1939) * 22 Ocak - Ann Miller, Amerikalı dansçı ve oyuncu (d. 1923) * 25 Ocak ** Fanny Blankers-Koen, Hollandalı atlet (d. 1918) ** Miklós Fehér, Macar futbolcu (d. 1979) * 28 Ocak - Joe Viterelli, Amerikalı oyuncu (d. 1937) === Şubat === *2 Şubat - Suha Arın, belgesel sinemacı (d. 1942) *8 Şubat - Cem Karaca, müzisyen (d. 1945) *14 Şubat - Marco Pantani, İtalyan bisikletçi (d. 1970) *17 Şubat - José López Portillo, 51. Meksika devlet başkanı (d. 1920) *21 Şubat - John Charles, Galli futbolcu (d. 1931) *24 Şubat - John Randolph, Amerikalı oyucu (d. 1915) *26 Şubat - Boris Traykovski, 2. Makedonya devlet başkanı (d. 1956) === Mart === * 7 Mart - Paul Winfield, Amerikalı oyuncu (d. 1939) * 8 Mart - Ebu Abbas, Filistin Kurtuluş Cephesi (d. 1948) * 9 Mart - Albert Mol, Hollandalı sanatçı (d. 1917) *10 Mart - Nesibe Zeynalova, Azeri oyuncu (d. 1916) * 15 Mart - John Pople, İngiliz Nobel Ödüllü kimyager (d. 1925) * 20 Mart - Juliana, Hollanda Kraliçesi (d. 1909) * 22 Mart - Ahmed Yasin, Hamas'ın Filistinli kurucu ortağı (d. 1937) * 28 Mart - Peter Ustinov, İngiliz oyuncu ve yönetmen (d. 1921) === Nisan === * 1 Nisan - Carrie Snodgress, Amerikalı oyuncu (d. 1945) *10 Nisan - Sakıp Sabancı, Türk iş insanı (d. 1933) * 17 Nisan **Abdülaziz er-Rantisi, Hamas üyesi, Filistinli devlet görevlisi (d. 1947) **Fana Koçovska, Makedon direnişçi, Yugoslav Partizanı ve Halk Kahramanı Nişanı sahibi ulusal kahraman (d. 1927) * 18 Nisan - Kamisese Mara, 2. Fiji Devlet Başkanı (d. 1920) * 24 Nisan - Estée Lauder, Amerikalı girişimci, güzellik uzmanı (d. 1906) * 26 Nisan - Hubert Selby Jr., Amerikalı yazar (d. 1928) === Mayıs === * 7 Mayıs - Nick Berg, Amerikalı iş insanı (d. 1978) * 16 Mayıs - Marika Rökk, Mısır doğumlu Avusturyalı şarkıcı, dansçı ve oyuncu (d. 1913) * 17 Mayıs ** Tony Randall, Amerikalı oyuncu (d. 1920) **İzzeddin Salim, 45. Irak Başbakanı (d. 1943) *22 Mayıs - Richard Biggs, Amerikalı televizyon ve sahne oyuncusu (d. 1960) === Haziran === *2 Haziran - Tesfaye Gebre Kidan, Etiyopyalı general, savunma bakanı ve Etiyopya cumhurbaşkanı vekili ( 1935) *3 Haziran - Quorthon, İsveçli müzisyen (d. 1966) *5 Haziran **Ronald Reagan, 40. ABD Başkanı (d. 1911) **Necdet Mahfi Ayral, Türk tiyatro, sinema, seslendirme sanatçısı (d. 1908) *10 Haziran **Ray Charles, Amerikalı şarkıcı (d. 1930) **Ksenofon Zolotas, Yunan ekonomist ve politikacı, geçici Yunanistan Başbakanı (d. 1904) *13 Haziran - Jennifer Nitsch, Alman oyuncu (d. 1966) *15 Haziran - Ahmet Piriştina, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı (d. 1952) *22 Haziran - Thomas Gold, Amerikalı astrofizikçi (d. 1920) === Temmuz === * 1 Temmuz - Marlon Brando, Amerikalı oyuncu (d. 1924) * 6 Temmuz - Thomas Klestil, Avusturyalı diplomat ve politikacı, 10. Avusturya Devlet Başkanı (d. 1932) * 10 Temmuz - Maria de Lourdes Pintasilgo, 108. Portekiz Başbakanı (d. 1930) * 19 Temmuz - Zenkō Suzuki, Japon politikacı, 44. Japonya Başbakanı (d. 1911) * 21 Temmuz ** Jerry Goldsmith, Amerikalı besteci (d. 1929) ** Edward B. Lewis, Amerikalı Nobel Ödüllü genetikçi (d. 1918) * 22 Temmuz - Sacha Distel, Fransız şarkıcı (d. 1933) *26 Temmuz - Oğuz Aral, Türk karikatürist (d. 1936) * 28 Temmuz - Francis Crick, İngiliz Nobel Ödüllü moleküler biyolog (d. 1916) === Ağustos === *1 Ağustos - Philip Hauge Abelson, Amerikalı Nobel Ödüllü fizikçi (d. 1913) * 5 Ağustos - Nuri Turgut Adalı, Türk şair ve öğretmen (d. 1922) * 3 Ağustos - Henri Cartier-Bresson, Fransız fotoğrafçı (d. 1908) * 6 Ağustos - Rick James, Amerikalı şarkıcı (d. 1948) * 8 Ağustos - Fay Wray, Kanadalı- Amerikan oyuncu (d. 1907) * 12 Ağustos - Godfrey Hounsfield, İngiliz Nobel Ödüllü elektrik mühendisi ve mucit (d. 1919) * 13 Ağustos - Julia Child, Amerikalı şef (d. 1912) * 14 Ağustos - Czesław Miłosz, Polonyalı Nobel Ödüllü yazar (d. 1911) * 15 Ağustos - Sune Bergström, İsveçli Nobel Ödüllü biyokimyacı (d. 1916) *16 Ağustos - Semiha Berksoy, ilk Türk kadın opera sanatçısı (d. 1910) * 26 Ağustos - Laura Branigan, Amerikalı şarkıcı (d. 1952) === Eylül === * 12 Eylül - Max Abramovitz, Amerikalı mimar (d. 1908) * 20 Eylül - Brian Clough, İngiliz futbolcu ve teknik direktör (d. 1935) * 22 Eylül - Big Boss Man, Amerikalı profesyonel güreşçi (d. 1963) * 24 Eylül - Françoise Sagan, Fransız yazar (d. 1935) === Ekim === * 1 Ekim - Richard Avedon, Amerikalı fotoğrafçı (d. 1923) * 3 Ekim - Janet Leigh, Amerikalı oyuncu (d. 1927) * 5 Ekim - Maurice Wilkins, İngiliz Nobel Ödüllü fizikçi (d. 1916) * 8 Ekim - Jacques Derrida, Cezayir asıllı İngiliz edebiyat eleştirmeni (d. 1930) * 10 Ekim - Christopher Reeve, Amerikalı komedyen oyuncu (d 1952) * 23 Ekim - Bill Nicholson, İngiliz futbolcu (d. 1919) === Kasım === * 2 Kasım **Theo van Gogh, Alman yönetmen (d. 1957) **Zaid bin Sultan el-Nehyan, 1. Birleşik Arap Emirlikleri Devlet Başkanı (d. 1918) *3 Kasım - Sergejs Žoltoks, Litvanyalı hokey oyuncusu (d. 1972) *7 Kasım - Howard Keel, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu (d. 1919) *9 Kasım **Emlyn Hughes, İngiliz futbolcu (d. 1947) **Stieg Larsson, İsveçli yazar (d. 1954) *11 Kasım - Yaser Arafat, Nobel Ödüllü Filistin'in ilk Devlet Başkanı (d. 1929) *13 Kasım - Ol' Dirty Bastard, Amerikalı rap sanatçısı (d. 1968) *18 Kasım - Robert Fox Bacher, Amerikalı fizikçi (d. 1905) *19 Kasım - John Robert Vane, İngiliz Nobel Ödüllü farmakolog (d. 1927) *26 Kasım - Philippe de Broca, Fransız yönetmen (d. 1933) === Aralık === *1 Aralık - Bernhard (Lippe-Biesterfeld prensi) (d. 1911) *4 Aralık - Mahmut Atalay, Dünya ve Olimpiyat şampiyonu Türk millî güreşçi (d. 1934) *8 Aralık - Dimebag Darrell, Amerikalı gitarist (d. 1966) *19 Aralık **Herbert Brown, İngiliz Nobel Ödüllü kimyager (d. 1912) **Renata Tebaldi, İtalyan soprano (d. 1922) *28 Aralık - Susan Sontag, Amerikalı yazar ve aktivist (d. 1933) *29 Aralık - Julius Axelrod, Nobel Ödüllü Amerikalı biyokimyacı ve akademisyen (d. 1912) *30 Aralık - Rıza Maksut İşman, Türk atlet (d. 1915) *31 Aralık - Gérard Debreu, Nobel Ödüllü Fransız ekonomist (d. 1921) == Nobel Ödülleri == * Kimya - Aaron Ciechanover, Avram Hershko, Irwin Rose * Ekonomi - Finn E. Kydland, Edward C. Prescott * Edebiyat - Elfriede Jelinek * Barış - Wangari Maathai * Fizik - David Gross, David Politzer, Frank Wilczek * Fizyoloji veya Tıp - Linda B. Buck, Richard Axel == İngilizce yeni kelime ve terimler == * e-waste (e-atık) * life hack (hayatı kolaylaştıran çözümler) * paywall (ödeme duvarı) * podcast * roentgenium (Röntgenyum) * Silver Alert * social media (sosyal medya) * waterboarding (su kayağı) == Ayrıca bakınız == * 2004'te Türkiye == Kaynakça == |
2,309 | == Olaylar == * 1 Ocak - Yunanistan Avrupa Ekonomik Topluluğu üyeliğine kabul edildi. * 5 Ocak - Atatürk'ün doğumunun 100. yılı nedeniyle ilan edilen 'Atatürk Yılı' törenlerle başladı. * 4 Mart - Paris Büyükelçiliği Çalışma Ataşesi Reşat Moralı ve Din Görevlisi Tecelli Arı, ASALA tarafından öldürüldü. * 1 Nisan - Yaz saati uygulaması ilk kez Sovyetler Birliği'nde de hayata geçirildi. * 13 Mayıs - Mehmet Ali Ağca Papa II. Jean Paul'e karşı suikast girişiminde bulundu. * 20 Ocak - İran, 52 Amerikalıyı rehin aldıktan 444 gün sonra serbest bıraktı. Aynı gün Ronald Reagan ABD'de başkanlık görevine resmen başladı. * 24 Mayıs - THY'nin Haliç adlı yolcu uçağı Bulgaristan'ın Burgaz şehrine kaçırıldı. Mürettebat ve yolcular tarafından, hava korsanları etkisiz hale getirildi. * 1 Ağustos - MTV yayına girdi * 22 Eylül - Trakya'da planlı olarak yapılan 'Sonbahar Tatbikatı' esnasında, F-5 jet uçağı karargâh üzerine düştü. 40 asker öldü, 72 asker yaralandı. * 16 Ekim - Milliyetçi Hareket Partisi, Adalet Partisi, Milli Selamet Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi, Cumhuriyetçi Güven Partisi, Türkiye İşçi Partisi ve Türkiye Birlik Partisi kapatıldı. * 21 Ekim - Türkiye'nin en büyük barajı olan 'Atatürk Barajı' faaliyete geçti. * 23 Ekim - 160 üyeli Danışma Meclisi çalışmalarına başladı. Danışma Meclisi Başkanlığı'na, Konya Temsilcisi ve eski Başbakan Sadi Irmak seçildi. * 2 Kasım - 5000 TLlik banknotlar tedavüle çıktı. * 14 Aralık - İsrail, Golan Tepeleri'ni kendi topraklarına kattı. * 30 Aralık - Galatasaray Eğitim Vakfı kuruldu. === Tarihi bilinmeyenler === * Kaliforniya'da ilk AIDS vakaları başladı. == Doğumlar == === Ocak === * 15 Ocak - Pamela Tola, Finlandiyalı oyuncu * 19 Ocak - Asier del Horno, Basklı futbolcu * 22 Ocak - Ben Moody, Amerikalı müzisyen. * 31 Ocak : ** Selçuk Şahin, Türk futbolcu ** Justin Timberlake, Amerikalı pop şarkıcısı ve aktörü === Şubat === * 1 Şubat - Gustaf Norén, Mando Diao'nun gitaristi * 2 Şubat - Emre Aydın, Türk rock sanatçısı * 9 Şubat - The Rev, Amerikalı müzisyen, rock sanatçısı * 11 Şubat - Aritz Aduriz, Baskonya asıllı İspanyol futbolcu * 16 Şubat - Michelle Tucker, Amerikalı pornografik film oyuncusu * 27 Şubat - Josh Groban, Amerikalı lirik bariton === Mart === * 10 Mart - Samuel Eto'o, Kamerunlu futbolcu * 17 Mart - Servet Çetin, Türk futbolcu * 19 Mart - Kolo Touré, Fildişi Sahilli futbolcu * 23 Mart : ** Mesut Süre - Türk Radyo programcısı ve stand up sanatçısı ** Aysun Kayacı, Türk model ve oyuncu === Nisan === * 14 Nisan - Willy William, Fransız müzisyen. * 10 Nisan - Başak Daşman, Türk oyuncu * 17 Nisan ** Michael Mifsud, Maltalı millî futbolcu ** Nicky Jam, Amerikalı şarkıcı ** Umut Kurt, Türk oyuncu * 19 Nisan - Hayden Christensen, Amerikalı oyuncu * 25 Nisan - Felipe Massa, Brezilyalı Formula 1 pilotu * 30 Nisan - Rasim Ozan Kütahyalı, Türk köşe yazarı === Mayıs === * 8 Mayıs ** Andrea Barzagli, İtalyan futbolcu ** Erdem Yener, Türk rock şarkıcı, dizi oyuncusu ** Stephen Amell, Kanadalı oyuncu * 12 Mayıs - Rami Malek, Amerikalı oyuncu * 13 Mayıs - Boncuk Yılmaz, İstanbul Kraliyet Tiyatrosu oyuncusu. * 16 Mayıs ** Sergei Novitski, Rus buz patenci ** Ali Özen, Türk taekwondocu ** Jim Sturgess, İngiliz oyuncu * 18 Mayıs - Eduardo Luís Abonizio Souza, Brezilyalı futbolcu * 20 Mayıs - Iker Casillas, İspanyol futbolcu * 27 Mayıs - Özgür Çevik, Türk oyuncu === Haziran === * 3 Haziran - Ersin Karabulut, Türk karikatürist * 5 Haziran - Serhat Akın, Türk futbolcu * 9 Haziran - Natalie Portman, İsrailli oyuncu * 12 Haziran - Adriana Lima, Brezilyalı Supermodel * 15 Haziran - Alou Diarra, Fransız futbolcu * 28 Haziran - Mara Santangelo, İtalyan tenisçi === Temmuz === * 4 Temmuz - Froso Papaharalambus, Yunan şarkıcı * 7 Temmuz - Synyster Gates, Avenged Sevenfold grubunun gitaristi * 9 Temmuz - Özgür Peştimalci, Türk davulcu * 14 Temmuz - Önder Turacı, Türk futbolcu * 16 Temmuz - Maher Zain, İsveçli Müslüman müzisyen * 19 Temmuz - Aleksandr Kotikov, II. Dünya Savaşı sonrası 1956-1950 yılları arasında Berlin'den sorumlu askeri yetkili olan Sovyet tümgeneral (ö. 1902) * 20 Temmuz - Hanna Yablonskaya, Ukraynalı oyun yazarı ve şair (ö. 2011) * 24 Temmuz - Summer Glau, Amerikalı oyuncu * 29 Temmuz - Fernando Alonso, İspanyol Formula 1 pilotu * 31 Temmuz - Matt Shadows, Avenged Sevenfold grubunun vokalisti === Ağustos === * 2 Ağustos - Vlad Miriţă, Rumen şarkıcı * 8 Ağustos - Roger Federer, İsviçreli tenisçi * Simge Sağın, Türk şarkıcı, söz yazarı ve besteci. * 25 Ağustos - Rachel Bilson, Amerikalı aktris === Eylül === * 1 Eylül - Alper Çağlar, Türk yönetmen * 2 Eylül - Ferhat Çerçi, Türk-Alman futbolcu * 4 Eylül - Beyoncé, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu * 7 Eylül **Gökhan Zan, Türk futbolcu **Kyohei Yamagata, Japon eski futbolcu * 8 Eylül **Koji Nakao, Japon eski futbolcu **Daiki Takamatsu, Japon eski futbolcu **Nozomu Kanaguchi, Japon eski futbolcu **Dan Fredinburg, Amerikalı mühendis (ö. 2015) **Tsuyoshi Yoshitake, Japon eski futbolcu **Teruyuki Moniwa, Japon milli futbolcu **Morten Gamst Pedersen, Norveçli futbolcu * 9 Eylül - Lyn, Güney Koreli R&B; şarkıcısı * 13 Eylül - August Night, Amerikalı pornografik aktris ve model * 15 Eylül - Dave Mantel, Hollandalı oyuncu, film yapımcısı ve manken (ö. 2018) * 22 Eylül ** Barış Atay, Türk sinema ve dizi oyuncusu ** Emre Canpolat, Türk oyuncu ** Sedat Ağçay, Türk futbolcu * 26 Eylül - Serena Williams, Amerikalı tenisçi * 28 Eylül - Gül Gölge, Türk TV sunucusu, manken oyuncu === Ekim === * 1 Ekim - Júlio Baptista, Brezilyalı futbolcu * 3 Ekim : ** Andreas Isaksson, İsveçli kaleci ** Zlatan Ibrahimović, İsveçli futbolcu * 5 Ekim - Alper Ulusoy, Süper Lig hakemi. * 9 Ekim - Gaël Givet, Fransız futbolcu * 12 Ekim - Engin Akyürek, Türk dizi ve sinema filmi oyuncusu * 15 Ekim - Elena Dementieva, Rus tenisçi * 19 Ekim - Heikki Kovalainen, Fin Formula 1 pilotu * 24 Ekim - Kemal Aslan, Türk futbolcu * 26 Ekim - Christina Milian, Amerikalı R&B; pop şarkıcısı * 27 Ekim - Volkan Demirel, Türk futbolcu * 28 Ekim - Milan Baroš, Çek futbolcu * 30 Ekim - Tan Taşçı, Türk şarkıcı, söz yazarı, besteci * 31 Ekim - Frank Iero, Amerikalı gitarist === Kasım === * 7 Kasım - Gitte Aaen, Danimarkalı hentbolcu * 8 Kasım ** Mithat Can Özer, Türk şarkı sözü yazarı ve oyuncu ** Joe Cole, İngiliz futbolcu * 9 Kasım- Gökçe Bahadır, Türk oyuncu * 11 Kasım- Sarp Apak, Türk oyuncu * 14 Kasım ** Vanessa Bayer, Amerikalı oyuncu ve komedyen ** Russell Tovey, İngiliz oyuncu * 20 Kasım - İbrahim Toraman, Türk futbolcu * 24 Kasım - Gizem Girişmen, Türk okçu. * 25 Kasım - Xabi Alonso, İspanyol futbolcu * 26 Kasım - Natasha Bedingfield, İngiliz şarkıcı === Aralık === * 2 Aralık - Britney Spears, Amerikalı pop müzik şarkıcısı, dansçı, söz yazarı ve sinema oyuncusu *7 Aralık - Tuba Ünsal, manken, oyuncu * 8 Aralık - Azra Akın, Türk manken-model ve oyuncu * 11 Aralık - Zacky Vengeance, Amerikalı rock müzisyeni * 13 Aralık - Amy Lynn Lee, Evanescence grubunun Amerikalı vokalist ve besteci * 15 Aralık - Najoua Belyzel, Fransız şarkıcı * 17 Aralık - Tolgahan Sayışman, Türk oyuncu * 21 Aralık - Cristian Zaccardo, İtalyan futbolcu * 28 Aralık - Sienna Miller, Amerikalı oyuncu ;Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler: * Serhat Büker, Türk basketbolcu * Zeynep Koltuk, Türk TV oyuncusu ve sunucu * Erdem Sezer, Türk Millî Yüzücü, 2009 Dünya Dördüncüsü * Ece Üner, haber spikeri * Églantine Rembauville, Fransız oyuncu == Ölümler == * 2 Ocak - Eflatun Cem Güney, Türk folklor araştırmacısı ve masalcı (d. 1896) * 28 Ocak - Özdemir Asaf, Türk şair * 1 Şubat - Prof. Dr. Ayşe Saffet Alpar, Türkiye'nin ilk kadın rektörü * 6 Şubat - Frederika, Yunanistan Kraliçesi * 9 Şubat - Bill Haley, 1950'lerin vazgeçilmez rock'n roll sanatçısı * 15 Mart - Yaşar Nabi Nayır, Türk şair, yazar ve yayıncı (d. 25 Aralık 1908) * 11 Mayıs - Bob Marley, Jamaikalı reggae sanatçısı * 1 Temmuz - Marcel Breuer, Amerikalı mimar ve tasarımcı (d. 1902) * 12 Ağustos - Aleš Bebler, Sloven, Yugoslav hukukçu, diplomat (d. 1907) * 6 Ekim - Enver Sedat, Mısır'ın 3. Cumhurbaşkanı (d. 1918) * Kasım - Jane Hamilton Hall, Amerikalı fizikçi (d. 1915) * 10 Kasım - Abel Gance, Fransız yönetmen, oyuncu, yazar * 19 Kasım - Enver Gökçe, Türk şair * 6 Eylül - Christy Brown, İrlandalı yazar ve ressam ;Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler: * Sabih Arca - Türk futbolcu (d. 1901) |
2,306 | sağ|360x360pik Artık yıl, Miladî takvimde (Gregoryen takvim) 365 yerine 366 günü olan yıl. Bu fazladan gün (artık gün), normalde 28 gün olan Şubat ayına 29 Şubat'ın eklenmesi ile elde edilir. Dört yılda bir yapılan bu uygulamanın nedeni Dünya'nın Güneş çevresinde dönme süresinin (astronomik yıl), Güneş'in aynı meridyenden iki kez geçişi arasındaki ortalama zamanın (gün) tam katı olmamasıdır. Bir astronomik yıl yaklaşık olarak 365,242 gün olmasına rağmen"leap year." Britannica.com. Erişim: 24 Kasım 2014 normal bir takvim yılı 365 gündür.(Bakınız Sothik dönem) Artık yıl uygulaması ilk olarak MS 46 yılında, Jülyen Takvimi'nde uygulanmıştır. == Artık yılların belirlenmesi == Genel bir kural olarak, artık yıllar 4 rakamının katı olan yıllardır: * 1980, 1984, 1988, 1992, 1996, 2000, 2004, 2008, 2012, 2016, 2020, 2024, 2028, 2032, 2036, 2040, 2044, 2048 vb. Ancak bu kuralın iki istisnası vardır: 1\. 100'ün katı olan yıllardan sadece 400'e kalansız olarak bölünebilenler artık yıldır: * Örneğin 1600 ve 2000 yılları artık yıldır ancak 1800 ve 1900 artık yıl değildir. Sadece 400'e tam olarak bölünebilenlerin artık yıl kabul edilmesinin nedeni, bir astronomik yılın 365,25 gün değil, yaklaşık olarak 365,242 gün olmasından kaynaklanan hatayı gidermektir. 2\. Hesabı daha da hassas hâle getirmek için (400'e kalansız bölünebildiği halde) 4000'e kalansız olarak bölünebilen yıllar artık yıl kabul edilmez: * Örneğin 4000, 8000, 12000, 16000, 24000, 32000, 48000, 64000 ve 96000 yılları 400'e tam bölünebildiği halde artık yıl kabul edilmeyecektir. == Diğer takvimler == Jülyen, geliştirilmiş Jülyen ve İran takvimlerinde de benzer kurallarla belirlenen artık yıllar vardır. == Kaynakça == == Ayrıca bakınız == * 29 Şubat == Dış bağlantılar == * 29 Şubat hakkında bilmeniz gereken 10 şey BBC.co.uk (İngilizce) Kategori:Zaman birimleri Kategori:Takvim |
2,308 | Bu sayfada 1982 yılında dünyadaki uluslararası önemi olan olaylarla, bu yılda doğan ve ölen kişiler yer alır. Türkiye'de yaşanan olaylarla ilgili 1982'de Türkiye sayfasına bakınız. == Olaylar == * 14 Ocak - Washington, DC - Florida seferini yapan 90 sefer sayılı Air Florida uçağı, kalkışından kısa süre sonra buzlanma nedeniyle otoyol köprüsüne çarparak Potomac Nehri'ne düştü. Uçaktaki 74 ve köprüdeki 4 kişi öldü. * 2 Şubat - Suriye'de Hama Katliamı başladı. * 15 Şubat - "Ocean Ranger" isimli petrol arama platformu, güçlü fırtına sebebiyle battı: 84 işçi öldü. * 10 Mart - Amerika Birleşik Devletleri, terörizme destek olduğu gerekçesiyle Libya'ya petrol ambargosu koydu. * 18 Mart - Arjantin, Birleşik Krallık'a bağlı Falkland Adaları'nı işgal etmeye başladı. * 2 Nisan - Falkland Savaşı başladı: Arjantin, Falkland Adaları'nı işgal etti. * 13 Nisan - Erzincan, Refahiye yakınlarında bir ABD askeri uçağı düştü, 28 kişi öldü. * 17 Nisan - Kanada Anayasası kabul edildi. Kanada bağımsızlığını aldı. * 25 Nisan - İsrail, Mısır'la yaptığı barış antlaşması uyarınca Sina Yarımadası'ndan tamamen çekildi. * 30 Mayıs - İspanya, 16. NATO üyesi oldu. * 6 Haziran - Lübnan Savaşı başladı. * 8 Temmuz- Saddam Hüseyin ve bir grup terör örgütü Irak'ın eski başkenti Duceyil'e girip 145 kişiyi öldürdüler. Duceyil Katliamı * 11 Haziran - Steven Spielberg'in ünlü bilimkurgu filmi E.T. gösterime girdi. * 14 Haziran - Falkland Savaşı bitti. * 9 Temmuz - Boeing 727 tipi Pan Am uçağı Louisiana'nın bir kasabasına düştü: uçaktaki 146 kişi ve yerde 8 kişi öldü. * 11 Temmuz - 1982 FIFA Dünya Kupası İtalya-Batı Almanya final maçı ile sona erdi. Maçı İtalya Rossi, Tardelli ve Altobelli'nin golleriyle 3-1 aldı. Böylece kupa şampiyonu İtalya olurken Batı Almanya 2. Polonya 3. Fransa 4. oldu. * 7 Ağustos - 2 ASALA militanının,Ankara Esenboğa Uluslararası Havalimanı'nda düzenlediği saldırıda, 2'si güvenlik görevlisi olmak üzere 8 kişi öldü, 72 kişi de yaralandı. Saldırganlardan biri öldürüldü, Levon Ekmekçiyan isimli diğer saldırgan yaralı olarak yakalandı. * 20 Ağustos - Lübnan Sivil Savaşı * 11 Eylül - Almanya'nın Mannheim şehrinin 375'inci kuruluş yıl dönümü kutlamaları kapsamında gösteri yapacak olan paraşütçüleri taşıyan CH-47 Chinook tipi helikopter havada parçalanarak düştü. 46 kişi öldü. * 14 Eylül - Lübnan Başkan adayı Başir Gemayel bombalı saldırıda öldü; kardeşi 23 Eylül'de başkan seçildi. * 25 Ekim - 10.000 TL'lik banknotlar tedavüle çıkarıldı. * 3 Kasım - Afganistan'da bir tünelde patlayan tanker, 2.000'den fazla kişinin ölümüne sebep oldu. * 30 Kasım - Michael Jackson'ın 2. albümü Thriller piyasaya çıktı. Albüm 100 milyondan fazla satarak Guinness Rekorlar kitabına girdi. * 7 Aralık - Amerika Birleşik Devletleri'nde ilk kez bir idam cezası, zehirli iğne ile uygulandı. === Tarihi bilinmeyenler === * Amerikalı yazılım ve donanım firması, Sun Microsystems kuruldu. == Doğumlar == === Ocak === * 16 Ocak - Tuncay Şanlı, Türk futbolcu * 17 Ocak - Dwyane Wade, Amerikalı basketbolcu * 19 Ocak - Atacan Öztürk, profesyonel futbolcu. * 23 Ocak - Veronica Vanoza, Çek pornografik film oyuncusu. * 25 Ocak - Noemi, İtalyan Şarkıcı ve söz yazarı. * 26 Ocak - Priya Rai, Hint kökenli Pornografik film oyuncusu * 31 Ocak ** Salvatore Masiello, İtalyan futbolcu ** Elena Paparizou, Yunan şarkıcı === Şubat === * 10 Şubat - Justin Gatlin, Amerikalı sprinter * 11 Şubat - Neil Robertson, Avustralyalı snooker oyuncusu *12 Şubat - Bobi Wine sahne adıyla tanınan Robert Kyagulanyi Ssentamu, Ugandalı bir politikacı, şarkıcı, aktör ve iş insanı * 25 Şubat **Maria Kanellis, Amerikalı profesyonel güreşçi, şarkıcı, söz yazarı ve manken ** Flavia Pennetta, İtalyan tenisçi === Mart === * 2 Mart - Kevin Kurányi, Alman futbolcu * 3 Mart - Jessica Biel, Amerikalı aktri * 4 Mart - Landon Donovan, Amerikalı Amerika Birleşik Devletleri millî futbol takımı kaptanı eski futbolcu * 14 Mart - François Sterchele, Belçika'lı futbolcu (ö. 2008) * 17 Mart - Mamedali Karadanov, Türkmen futbolcu * 20 Mart - Tomasz Kuszczak, Polonyalı profesyonel kaleci * 20 Mart - Fatma Kaplan Hürriyet, Türk siyasetçi * 21 Mart - Maria Elena Camerin, İtalyan tenisçi * 31 Mart - Paşhan Yılmazel, Türk oyuncu === Nisan === * 2 Nisan - Marco Amelia, İtalyan futbolcu * 6 Nisan - Damien Walters, İngiliz serbest koşucu, dublör, trambolin uzmanı ve jimnastikçi * 16 Nisan - Robert Popov, Makedon futbolcu * 14 Nisan ** Uğur Boral, Türk futbolcu ** Claudia Romani - İtalyan model * 24 Nisan - Kelly Clarkson, Amerikalı şarkıcı * 30 Nisan - Kirsten Dunst, Amerikalı aktris === Mayıs === * 8 Mayıs - Adrian Gonzalez, Amerikalı beyzbolcu * 10 Mayıs - Farid Mansurov, Azeri güreşçi * 11 Mayıs - Gilles Guillain, Kolombiya asıllı Fransız oyuncu * 15 Mayıs - Veronica Campbell, Jamaikalı sprinter * 21 Mayıs - Saygın Soysal, Türk sinema ve dizi film oyuncusu * 26 Mayıs - Hasan Kabze, Türk futbolcu * 29 Mayıs ** Nataliya Dobrinska, Ukraynalı heptatlet ** Elyas M'Barek, Alman oyuncu === Haziran === * 3 Haziran - Yelena İsinbayeva, Rus sırıkçı * 5 Haziran - Alberto Gilardino, İtalyan futbolcu * 12 Haziran - Diem Brown, Amerikalı sunucu ve gazeteci (ö. 2014) * 21 Haziran - Prens William, İngiltere veliaht prensi * 22 Haziran - Gustave Bebbe, Kamerunlu futbolcu * 30 Haziran - Büşra Pekin, Türk tiyatro ve dizi oyuncusu. === Temmuz === * 5 Temmuz - Tuba Büyüküstün, Türk oyuncu * 8 Temmuz - Sophia Bush, Amerikalı oyuncu * 10 Temmuz - Leila Alaoui, Faslı- Fransız fotoğrafçı ve video sanatçısı (ö. 2016) * 13 Temmuz - Çiğdem Batur, Türk oyuncu * 30 Temmuz - Yvonne Strahovski, Avustralyalı oyuncu === Ağustos === * 1 Ağustos - Ferhat Kıskanç, Alman-Türk futbolcu * 3 Ağustos ** Yelena Soboleva, Rus atlet ** Ayşenur Taşbakan, Türk taekwondocu * 9 Ağustos ** Tülin Altıntaş, Türk voleybolcu ** Joel Anthony, Amerikalı basketbolcu ** Tyson Gay, Amerikalı atlet ** Takuto Hayashi, Japon futbolcu ** Jes Macallan, Amerikalı oyuncu ** Kate Siegel, Amerikalı oyuncu ve senarist * 15 Ağustos - Lia Quartapelle, İtalyan ekonomist ve siyasetçi * 17 Ağustos - Mark Salling, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı * 24 Ağustos - Kim Källström, İsveçli futbolcu * 27 Ağustos - Bergüzar Korel, Türk Oyuncu === Eylül === * 3 Eylül - Chris Wilcox, Amerikalı basketbolcu * 7 Eylül **Gonca Özmen, Türk şair **Rıza Efendioğlu, Türk futbolcu **Iamel Kabeu, Yeni Kaledonyalı millî futbolcu * 8 Eylül **Kazuya Maeda, Japon futbolcu **David Quiroz, Ekvadorlu milli futbolcu * 9 Eylül **Isabelle Caro, Fransız manken ve oyuncu (ö. 2010) **Welissa De Souza Gonzaga, Brezilyalı voleybolcu * 14 Eylül - Aykut Erçetin, Türk futbolcu * 20 Eylül - Begüm Birgören, Türk oyuncu * 23 Eylül - Aina Clotet, İspanyol oyuncu === Ekim === * 7 Ekim - Jermaine Defoe, İngiltereli futbolcu * 17 Ekim - Ahmed Daher, Cibutili futbolcu === Kasım === * 1 Kasım - Sait Naci Ergin Türk siyasetçi (d. 1908, Niğde, Osmanlı İmparatorluğu) * 10 Kasım - Ahmet Kural, Türk oyuncu * 11 Kasım - Asafa Powell, Jamaikalı sprinter * 16 Kasım - Amar'e Stoudemire, NBA oyuncusu * 24 Kasım - Damla Günay, Türk okçu * 28 Kasım - Pero Pejić, Hırvat futbolcu * 29 Kasım - Gemma Chan, İngiliz oyuncu === Aralık === * 6 Aralık - Alberto Contador, İspanyol yol bisikleti yarışçısı * 8 Aralık : ** Hamit Altıntop, Türk futbolcu ** Halil Altıntop, Türk futbolcu ** Nicki Minaj, Trinidadlı rapçi *10 Aralık-Tugay Mercan,Türk oyuncu * 13 Aralık - Elisa Di Francisca, İtalyan eskrimci * 14 Aralık - Steve Sidwell, İngiliz futbolcu * 15 Aralık - ** Matias Emilio Delgado, Arjantinli futbolcu ** Willie Gaston, Amerikan futbolu defans oyuncusu * 18 Aralık - Kateřina Baďurová, Çek atlet * 19 Aralık - Tero Pitkämäki, Finlandiyalı atlet *28 Aralık - Cedric Benson, Amerikan futbolu oyuncusu * 30 Aralık - Boris Bajanov, Sovyetler Birliği Komünist Partisi Politbürosu sekreteri ve 1923-1925 yılları arasında Josef Stalin'in sekreteri (d. 1900) ==== Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler ==== * Denisa Kola, Arnavut manken == Ölümler == === Ocak === *5 Ocak - Ahmet Zaim, Kıbrıslı Türk siyasetçi ve diplomat (d. 1927) * 9 Ocak - Nurullah Berk, Türk ressam (d. 1906) === Şubat === * 8 Şubat - Lauri Virtanen, Finlandiyalı atlet (d. 1904) * 17 Şubat - Lee Strasberg, Amerikalı tiyatro yönetmeni ve aktör (d. 1901) === Mart === *3 Mart - Georges Perec, Fransız sosyolog ve edebiyatçıdır (d. 1936) * 5 Mart - John Belushi, Amerikalı komedyen, oyuncu, yazar, müzisyen (d. 1949) * 29 Mart - Carl Orff, Alman besteci (d. 1895) === Nisan === * 9 Nisan ** Turan Güneş, eski Türk dışişleri bakanı (d. 1922) ** Robert Havemann, Alman kimyacı (d. 1910) === Mayıs === * 13 Mayıs - Kara Karayev, Azeri besteci (d. 1918) * 21 Mayıs - Giovanni Muzio, İtalyan mimar ve akademisyen (d. 1893) * 22 Mayıs - Cevdet Sunay, Türkiye Cumhuriyeti'nin 5. cumhurbaşkanı (d. 1899) === Haziran === *10 Haziran - Rainer Werner Fassbinder, Alman aktör (ö. 1945) * 18 Haziran ** John Cheever, Amerikalı yazar (d. 1912) ** Djuna Barnes, Amerikalı modernist yazar (d. 12 Haziran 1892) * 29 Haziran - Henry King, Amerikalı film yönetmeni (d. 1886) === Ağustos === * 12 Ağustos - Henry Fonda, Oscar ödüllü Amerikalı sinema ve tiyatro oyuncusudur (d. 1905) * 29 Ağustos - Ingrid Bergman, İsveçli sinema ve tiyatro oyuncusu (d. 1915) === Eylül === * 6 Eylül - Azra Erhat, yazar ve çevirmen (d. 1915) * 15 Eylül - Grace Kelly, Monako prensesi (d. 1929) === Ekim === *4 Ekim - Glenn Herbert Gould, Kanadalı piyanist (d. 1932) * 1 Ekim - Mehmet Ali Kâğıtçı, Türkiye'de kâğıt sanayisinin kurucusu. (d. 1899) * 11 Ekim - Yıldırım Önal, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1931) *18 Ekim - Pierre Mendès France, Fransız siyasetçi, eski başbakan (1954-1955) (d. 1907) === Kasım === *1 Kasım - King Wallis Vidor (d. 8 Şubat 1894 - ö. 1 Kasım 1982), Amerikalı sinema yönetmeni (d. 1894) *4 Kasım - Jacques Tati (aslında Jacques Tatischeff), Fransız yönetmen ve aktör (d. 1907) *10 Kasım - Leonid İlyiç Brejnev, Ukraynalı Sovyet politikacı. 1964-1982 yılları arasında Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri olarak SSCB'yi yönetmiştir (d. 1906) === Aralık === *20 Aralık - Arthur Rubinstein, Polonyalı bir piyano virtüözüdür (d. 1887) *24 Aralık - Louis Aragon, siyasal eylemci ve komünist şair, romancı ve deneme yazarı (d. 1897) == 1982 Nobel ödülünü kazananlar == * Barış : * Edebiyat : * Fizik : * Kimya : * Tıp : == Ayrıca bakınız == * |
1,516 | Türk alfabesi, Türkçenin yazımında kullanılan Latin alfabesi temelli alfabedir. 1 Kasım 1928 tarihli ve 1353 sayılı yasayla tespit ve kabul edilmiştir. == Tarihi == Türk alfabesi, Latin harfleri temel alınarak, 1 Kasım 1928 tarihli ve 1353 sayılı yasayla tespit ve kabul edildi. Bu kanuna göre, Türk alfabesinde 29 harf bulunur. 8 ünlü, 21 ünsüz harf vardır. Alfabeyi oluşturan büyük ve küçük harfler, sırasıyla aşağıdaki biçimde yazılır. Ayrıca ünlü “a, u, ı” harflerinin üzerinde yabancı kökenli sözlerde, ince okunuşu ve (bazı durumlarda) uzunluğu göstermek için im (^) kullanılmaktadır. “E” ve “O” harflerinde bu im kullanılmaz. (Bakınız: Düzeltme işareti kısmı) === Erken reform teklifleri ve alternatif senaryolar === Bilinen en eski Türk alfabesi, eski Türk alfabesi olarak da bilinen Orhun alfabesidir ve tarihi 7. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Türk dilleri tarih boyunca Uygur, Kiril, Arap, Yunan, Latin ve diğer bazı Asya yazı sistemleri de dahil olmak üzere pek çok alfabe kullanmışlardır. Türkçe, 1000 yılı aşkın bir süre Arap alfabesinin Türkçe formu kullanılarak yazılmıştır. Arapça ve Farsça kelimeler içeren Osmanlı Türkçesi için en uygun alfabedir. Ancak, kelime dağarcığının Türkçe kısmı için uygun değildi. Arapça ünsüzler bakımından zengin, ünlüler bakımından ise zayıfken, Türkçe tam tersidir. Dolayısıyla Arap alfabesi, Türk sesbirimlerini temsil etmekte yetersiz kalmıştır. 19. yüzyılda telgraf ve matbaanın tanıtılması ile Arap alfabesi kullanılan Osmanlı Türkçesinde çeşitli zorluklar ortaya çıkardı. Ayrıca, Osmanlı döneminde okuryazarlığın zayıf kalmasının nedeni Arap alfabesinin zor ve yetersiz olmasından kaynaklanmaktadır şeklinde eleştiriler bulunmaktadır. Kıpçaklar tarafından yazılmış Codex Cumanicus da Latin alfabesi ile yazılmıştır. Bazı Türk reformcular, Atatürk'ün reformlarından daha önce Latin alfabesine geçilmesi konusunda çeşitli çalışmalar yaptılar. 1862'de, devlet adamı Mehmed Tahir Münif Paşa alfabe reformunu savundu. 20. yüzyılın başında, Hüseyin Cahit Yalçın, Abdullah Cevdet ve Celal Nuri İleri de dahil olmak üzere Jön Türk Devrimi ile ilişkili birçok yazar tarafından benzer önerilerde bulunuldu. Enver Paşa ise Osmanlıca harflerin ıslah edilmiş halini ordu içinde denemişti. Konu, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Ekonomik Kongresi sırasında 1923 yılında tekrar gündeme geldi ve birkaç yıl sürecek olan bir kamuoyu tartışmasına yol açtı. Arap alfabesinin kaldırılmasına muhafazakâr ve dini kesimler şiddetle karşıydı. Bu değişikliğin Türkiye'yi, İslam dünyasından ayıracağı ileri sürüldü. Diğerleri ise pratik gerekçelerle bu değişikliğe karşı çıktılar; o zaman Latin alfabesinin Türk fonemleri için kullanılabilecek uygun bir uyarlaması bulunmuyordu. Ancak 1926'da Sovyetler Birliği'ne bağlı olan Türk cumhuriyetleri Latin alfabesini benimseyerek Türkiye'deki reformculara büyük bir destek verdi. Türkçe konuşan Ermeniler, Mesrobian alfabesini yüzyıllarca Türkçe kutsal kitaplar ve diğer kitapları yazmak için kullandılar. Karamanlıca da benzer şekilde Yunan alfabesi ile yazılmıştır. === Modern Türk alfabesinin tanıtımı === Günümüzdeki 29 harfli Türk alfabesi, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk tarafından tanıtılmıştır. Ayrıca Atatürk devrimlerinin önemli bir adımıdır. Planlarını Temmuz 1928'de açıkladı ve aşağıdaki üyelerden oluşan bir Dil Komisyonu (Dil Encümeni) kurdu: * Ragıp Hulusi Özden * İbrahim Grantay * Ahmet Cevat Emre * Mehmet Emin Erişirgil * İhsan Sungu * Hüseyin Avni Başman * Falih Rıfkı Atay * Ruşen Eşref Ünaydın * Yakup Kadri Karaosmanoğlu Komisyon, Latin alfabesini Türk dilinin fonetik gereksinimlerini karşılayacak şekilde uyarlamaktan sorumluydu. Ortaya çıkan Latin alfabesi, eski Osmanlı alfabesini yeni bir forma dönüştürmek yerine, konuşulan Türkçenin gerçek seslerini yansıtacak şekilde tasarlanmıştır. Mustafa Kemal Atatürk bizzat komisyonla ilgilendi ve değişiklikleri tanıtmak için bir "alfabe seferberliği" ilan etti. Yeni yazı sistemini açıklayan ve yeni alfabenin hızlı bir şekilde benimsenmesini teşvik etmek amacıyla tüm ülkeyi gezdi. Dil Komisyonu beş yıllık bir geçiş dönemi önerdi; Atatürk bunu çok uzun gördü ve üç aya indirdi. Ardından 1 Kasım 1928 tarihli ve 1353 sayılı kanunla birlikte yeni alfabe kanunlaştı. 1 Aralık 1928'den itibaren gazete, dergi, filmlerde alt yazı, reklam ve işaretler yeni alfabenin harfleri ile yazılmak zorundaydı. 1 Ocak 1929'dan itibaren, yeni alfabenin kullanımı tüm kamu iletişiminde olduğu kadar bankaların ve siyasi veya sosyal kuruluşların iç iletişiminde de zorunluydu. Kitapların da 1 Ocak 1929'dan itibaren yeni alfabe ile basılması gerekiyordu. Halkın ise 1 Haziran 1929'a kadar kurumlarla olan işlemlerinde eski alfabeyi kullanmalarına izin verildi. O zamanlar Fransız kontrolü altında olan ve daha sonra Türkiye'ye katılacak olan Hatay Devleti de, yerel Türkçe gazetelerin Latin alfabesi ile yayınlanmasını 1934'te kabul etti. Reformlar ayrıca, 1934 yılında çıkarılan ve özel yayıncılık sektörünü teşvik eden ve güçlendiren Telif Hakları Yasası ile desteklenmiştir. 1939 yılında, 186 milletvekilinin katılımıyla, telif hakkı, basım, okuryazarlık oranının iyileştirilmesine ilişkin ilerleme ve bilimsel yayınlar gibi konuları tartışmak üzere Ankara'da Birinci Türk Yayınları Kongresi düzenlendi. === Politik ve kültürel yönleri === Reformcuların belirttiği gibi, eski Arap alfabesini öğrenmek yeni Latin alfabesinden çok daha zordu. Ancak 1932'de Türk Dil Kurumu'nun kurulması, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülen kampanyalar, ülke çapında Halk eğitim merkezlerinin açılması ve Atatürk'ün okuma yazma kampanyalarına kişisel katılımı gibi pek çok başka etken de bu sürece katkıda bulundu. == Alfabe == Büyük harfler A B C Ç D E F G Ğ H İ I J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z Küçük harfler a b c ç d e f g ğ h i ı j k l m n o ö p r s ş t u ü v y z Türk alfabesinde 29 adet harf bulunmaktadır. Bunlardan sekizi ünlü, (A, E, I, İ, O, Ö, U, Ü), geri kalanı ise ünsüzdür. Sıra Harf Harf IPA Harfin Adı Harfin Kodu Sıra Harf Harf IPA Harfin Adı Harfin Kodu 1 A a a Adana 16 M m me Muş 2 B b be Bolu 17 N n ne Niğde 3 C c ce Ceyhan 18 O o o Ordu 4 Ç ç çe Çanakkale 19 Ö ö ö Ödemiş 5 D d de Denizli 20 P p pe Polatlı 6 E e e Edirne 21 R r , re Rize 7 F f fe Fatsa 22 S s se Sinop 8 G g ge Giresun 23 Ş ş şe Şırnak 9 Ğ ğ yumuşak ge yumuşak ge 24 T t te Tokat 10 H h he Hatay 25 U u u Uşak 11 İ i i İzmir 26 Ü ü ü Ünye 12 I ı ı Isparta 27 V v , ve Van 13 J j je jandarma 28 Y y ye Yozgat 14 K k ke Kars 29 Z z ze Zonguldak 15 L l le Lüleburgaz Kanun'da önce "i" sonra "ı" belirtilmişse de yaygın ve yerleşmiş olan sıraya göre önce "ı" sonra "i" gelmektedir. Vurgu, genellikle son hecededir: gelmek (ɡæɫˈmec) gibi. Bu, emirlerde ilk hecede olup ve özel isimlerde farklı olabilir. * Türk Kodlama Sistemi, ilgili kurum ve kuruluşlarla bilim adamlarının görüşleri alınarak TDK İmla Kılavuzu Çalışma Grubu tarafından 8 Ocak 2004 günü belirlenmiş ve TSE tarafından Nisan 2005/TS 13148 numaralı belge ile ölçünlü (standart) hâle getirilmiştir. == Düzeltme işareti (^) == Düzeltme işareti, ünlü “a, u, i” harflerinin üzerinde yabancı kökenli sözlerde, ince okunuşu ve (bazı durumlarda) uzunluğu göstermek için (şapka) (^) biçimiyle kullanılmaktadır. İ harfi şapkayla beraber kullanıldığında üst kısmında bulunan nokta gösterilmez (nispet i'si). “E” ve “O” harflerinde bu im kullanılmaz. Türkiye Türkçesinde bazı kaynaklarda yanlış olarak belirtildiği gibi, (^) işareti kaldırılmamıştır. === Eş yazılılık === Yazılışları bir, anlamları ve okunuşları ayrı olan kelimeleri ayırt etmek için, okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine konur: adem (yokluk), âdem (insan); adet (sayı), âdet (gelenek, alışkanlık); alem (bayrak), âlem (dünya, evren); alim (her şeyi bilen), âlim (bilgin); aşık (eklem kemiği), âşık (vurgun, tutkun); hakim (hikmet sahibi), hâkim (yargıç); hal (pazar yeri), hâl (durum, vaziyet); hala (babanın kız kardeşi), hâlâ (henüz); şura (şu yer), şûra (danışma kurulu). Katil (< katl = öldürme) ve kadir (< kadr = değer) kelimeleriyle karışma olasılığı olduğu hâlde katil (ka:til = öldüren) ve kadir (< ka:dir = güçlü) kelimelerinin düzeltme işareti konmadan yazılması yaygınlaşmıştır. Bu imin kullanım sebebi temelde farklı anlamı belirten ve kökeni farklı olan sözlerdeki eş yazılılığı önlemektir: Kar “Havada beyaz ve hafif billurlar biçiminde donarak yağan su buharı”/Kâr “Alışveriş işlerinin sağladığı para kazancı”Türk Dil Kurumu - Büyük Türkçe Sözlük Kar / Kâr sözleri; Hal “Sebze, meyve, bakliyat vb.nin satıldığı yer.”/Hâl “a. (ha:li) 1. Bir şeyin içinde bulunduğu şartların veya taşıdığı niteliklerin bütünü, durum, vaziyet: “Herkes hâline göre bir hediye verdi.” -H. R. Gürpınar. 2. Davranış, tutum, tavır: “Bambaşka bir hâliniz vardır sizin. Merhametli bir insan olduğunuz bellidir.” -O. Rifat. 3. Şimdiki zaman, içinde yaşanılan zaman: “Bugün yazılan her kitap hâlden istikbale bir habercidir. Hâl dediğimiz şey yarından sonra mazi olacaktır.” -Y. K. Beyatlı. 4. Güç, kuvvet, takat: Şimdi gezmeye çıkacak hâlim yok. 5. mec. Kötü durum, sıkıntı, dert: Zavallının başına ne hâller geldi. 6. db. Durum.”Türk Dil Kurumu - Büyük Türkçe Sözlük Hal / Hâl sözleri gibi... === İnceltme === Arapça ve Farsçadan Türkçeye geçmiş olan birtakım kelime ve ekler ile özel adlarda bulunan ince “g, k” ünsüzlerinden sonra gelen “a” ve “u” ünlüleri üzerine konur: dergâh, gâvur, ordugâh, tezgâh, yadigâr, Nigâr; dükkân, hikâye, kâfir, kâğıt, Hakkâri, Kâzım, mahkûm, mekân, mezkûr, sükûn, sükût. Kişi ve yer adlarında “ince l” ünsüzünden sonra gelen “a” ve “u” ünlüleri de düzeltme işareti ile yazılır: Hâlûk, Lâle, Nâlan; Balâ, Elâzığ, İslâhiye, Lâdik, Lâpseki. Türk alfabesinde k, g ve l harflerinin her biri, biri ince diğeri kalın iki farklı sese sahiptir. Bizim kalın ve ince diye adlandırdığımız bu seslerden k harfininkiler Uluslararası Fonetik Alfabede sırasıyla // ve //, g harfininkiler // ve // ve l harfininkiler de // ve // şeklinde yazılır. Eskiden kullanılan Arap alfabesi esaslı Osmanlı Türkçesi alfabesinde bu seslerden ince ve kalın olanlar ayrı ayrı harflerle gösterilmekteydi. Örneğin kalın olan // sesi ق harfiyle ve ince olan // sesi de ك harfiyle gösteriliyordu. Bu durum Arapça kelimelerin okunması gerektiği gibi yazılmasına olanak sağlasa da Türkçe kökenli kelimelerin yazımı için gereksiz bir ayrımdı. Çünkü Türkçe kökenli sözcüklerde bu harfler kalın ünlülerden önce kalın olan sesle, ince ünlülerden önce de ince olan sesle okunduğundan tek harfle gösterilmeleri Türkçe söyleyiş kuralları açısından sorun çıkarmamaktadır. Ancak bazı yabancı kökenli kelimelerde bu kurala uymayarak bu ünsüzlerin kalın ünlülerden önce ince okunduğu (kâğıt, kâr) veya ince ünlülerden önce kalın okunduğu (mevki, tatbik) görülmektedir. Türk alfabesi belirlenirken Dil Encümeni'nin beklentisi bu kelimelerin söylenişlerinin zamanla Türkçenin söyleniş kurallarına uyacak şekilde değişmesi yönündeydi. Ancak elbette bu uzun vadede gerçekleşebilecek bir durum olduğundan Dil Encümeni bu kelimelerin doğru okunabilmesi için gerekli görüldüğünde düzeltme işaretinin kullanımını önermiştir. Günümüzde kalın ünlülerden önce ince okunan k, g ve l ünsüzlerinin hala korunduğunu ancak ince ünlülerden önce kalın okunan bu ünsüzlerin söylenişlerinin Türkçe kurallarına uyarak inceleştiği gözlenmektedir (örneğin mevki ve tatbik kelimeleri günümüzde ince k harfiyle okunmaktadır). === Nispet-iyelik karışıklığı === Nispet i'sinin belirtme durumu ve iyelik ekiyle karışmasını önlemek için kullanılır. Böylece (Türk) askeri ve askerî (okul), (İslam) dini ve dinî (bilgiler), (fizik) ilmi ve ilmî (tartışmalar), (Atatürk'ün) resmi ve resmî (kuruluşlar) gibi anlamları farklı kelimelerin karıştırılması da önlenmiş olur. Nispet i'si alan kelimelere Türkçe ekler getirildiğinde düzeltme işareti olduğu gibi kalır: millîleştirmek, millîlik, resmîleştirmek, resmîlik. === Ê (şapkalı E) ve Ô (şapkalı O) harfleri === Türkçede resmî olarak kullanılmayan harflerdir. * Ê: Uzatılarak okunan ince bir e sesidir. Kürtçe ve Zazaca kelimeler de yine yoğun olarak rastlanır. Türkçede sadece birkaç kelimede mevcut olduğu için kullanımı öngörülmemiştir. Ancak yine de Türkçedeki bir iki kelimenin okunuşu ile bir fikir edinmemiz mümkündür. Örneğin: Mêmur, Poêtika, Nêyzen, Têlif... * Ô: Uzatılarak okunan ince bir o sesidir. Normal O sesinden farklıdır. Türkçede sadece birkaç kelimede mevcut olduğu için kullanımı öngörülmemiştir. Örneğin: Bôlero, Lôkman, Âlô, Rôl, Gôl... * İnceltme işareti, sesli harfleri incelttiği gibi aslında kalın sessiz harfleri de gizli olarak inceltir. Özellikle L harflerinde bu durum çok belirgindir. Örneğin: Ļânet, Ļâℓe, Hâℓ̗â, Hâℓ̗ ... İnceltme İmi ile yazılan bazı sözcüklerin okunuşunda aslında K harfinin de incelmesi söz konusudur. Örneğin: Ⱪar ve Kâr. == Harflerin kullanım sıklığı == Alfabe Sırası Harf Frekans (%)Sefik İlkin Serengil, Murat Akın. "Attacking Turkish Texts Encrypted by Homophonic Cipher " Proceedings of the 10th WSEAS International Conference on Electronics, Hardware, Wireless and Optical Communications, pp. 123–126, Cambridge, UK, February 20–22, 2011. Frekans Sırası 1 A 11,92 1 2 B 2,844 15 3 C 0,963 24 4 Ç 1,156 22 5 D 4,706 8 6 E 8,912 2 7 F 0,461 28 8 G 1,253 20 9 Ğ 1,125 23 10 H 1,212 21 11 İ 8,6 3 12 I 5,114 7 13 J 0,034 29 14 K 4,683 9 15 L 5,922 6 16 M 3,752 10 17 N 7,487 4 18 O 2,476 16 19 Ö 0,777 27 20 P 0,886 26 21 R 6,722 5 22 S 3,014 14 23 Ş 1,78 18 24 T 3,314 12 25 U 3,235 13 26 Ü 1,854 17 27 V 0,959 25 28 Y 3,336 11 29 Z 1,5 19 == Harflerin sınıflandırılması == a, e, ı, i, o, ö, u ve ü harfleri ünlü harfler, diğer Türk harfleri ise ünsüz harfler olarak adlandırılır. === Yanlış kullanım === Dil bilgisi eğitiminde ünlü harfler için “sesli harfler” tabiri de kullanıma sahip olmakla beraber bu kullanım yanlıştır. Bu kullanım sadece Türkiye Türkçesi için değil, bütün diller için yanlışlık belirten bir kullanımdır. Çünkü dillerde bulunan ve harf karşılığı olan (veya olmayan) en küçük dil bilgisi birliği sestir. Yani “u” da bir sestir, “g” de bir sestir. Oysa “u” sesi ünlü; “g” sesi ünsüzdür. En küçük gramer birliklerinden en büyük birlik olan cümleye kadar dili meydana getiren bütün şekillerin bünyesinde ses adını verdiğimiz en küçük ve en basit dil unsurları bulunur. Sesten daha küçük bir gramer birliği yoktur. Ses parçalanamayan en küçük gramer birliğidir. O hâlde ses dilin en küçük parçasıdır. a, d, l, y gibi.Prof. Dr. Muharrem Ergin, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım, İstanbul, 2002, s. 29 Ses, bir kelimenin en küçük dil ögesidir.Prof. Dr. Zeynep Korkmaz, Türkiye Türkçesi Grameri, Şekil Bilgisi, TDK Yayınları, Ankara, 2007, s. 6 === Ünlü harflerin sınıflandırılması === Ünlü harfler, çıkış yeri ve dilin durumuna, dudakların durumuna, ağzın açıklığına göre şu şekilde sınıflandırılır: * Çıkış yeri ve dilin durumuna göre *# Kalın ünlüler: a, ı, o, u *# İnce ünlüler: e, i, ö, ü * Dudakların durumuna göre *# Düz ünlüler: a, e, ı, i *# Yuvarlak ünlüler: o, ö, u, ü * Ağzın açıklığına göre *# Geniş ünlüler: a, e, o, ö *# Dar ünlüler: ı, i, u, ü ünlülerin nitelikleri aşağıdaki çizelgede toplu olarak gösterilmiştir: ünlü harfler düz düz yuvarlak yuvarlak ünlü harfler geniş dar geniş dar kalın a ı o u ince e i ö ü Bu konuyla ilgili olarak, ayrıca bakınız: büyük ünlü uyumu, küçük ünlü uyumu. === Ünsüz harflerin sınıflandırılması === B, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z harfleri ünsüz harflerdir. Ünsüz harfler seda bakımından, teşekkül noktası bakımından ve temas derecesi bakımından sınıflandırılırlar. Seda bakımından:Prof. Dr. Muharrem Ergin, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım, İstanbul, 2002, s. 46-48 * Sedalı ünsüzler: b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z. * Sedasız ünsüzler: ç, f, h, k, p, s, ş, t. Teşekkül noktası bakımından: * Dudak ünsüzleri: b, p, m. * Diş- dudak ünsüzleri: f, v. * Diş ünsüzleri: d, t, n, s, z. * Damak-diş ünsüzleri: c, ç, j, ş. * Ön damak ünsüzleri: g, k, l, r, y. * Arka damak ünsüzü: ğ * Gırtlak ünsüzü: h Temas derecesi bakımından: * Temas derecesi tam olanlar: b, c, ç, d, g, k, p, t. * Teşekkülünde hava için dar bir geçit bulunan ünsüzler: f, ğ, h, j, s, ş, v, z. * Teşekkülünde hava için geniş bir geçit bulunan ünsüzler: l, m, n, r, y. Bu konuyla ilgili olarak, ayrıca bakınız: sert ünsüzlerin yumuşaması == Latin kaynaklı diğer alfabelerle farklar == Türk alfabesi, Latin harflerini kullanmasına rağmen, bu harfleri kullanan diğer batı dillerinin alfabelerindeki birtakım harfleri içermemekte, bunun yanı sıra bu alfabelerde kullanılmayan başka harfler içermektedir. Bunlar: Ş/ş, ğ, ı, İ === Türk alfabesinde bulunmayan harfler === Q/q, W/w ve X/x harfleri pek çok batı dilinde vardır. Azerice gibi Latin harflerine geçilen Türk şivesinde Q/q (Kalın k; g için) ve X/x (Hırıltılı h için) kullanılmasına rağmen mevcut Türkiye Türkçesi alfabesinde yer almamaktadır. Örneğin Azerice ve Tatarcada bu harflere karşılık gelen sesler sırasıyla g, v, h ile ifade edilir. Buna karşın batı dillerinde X (iks) harfi taxi, fix gibi sözlerin yazımında kullanılır ve Türkiye Türkçesindeki imlası taksi ve fiks olur. Sözcüğün yapısına göre iks ya da ksi olarak da söylenir. Bu harflere Türk Cumhuriyetleri Alfabeleri içerisinde sıklıkla rastlanır. * W: Tatarcada ve Türkmencede kullanılır. Açık bir V harfidir. Klasik V sesinden kesinlikle farklıdır. V harfinde dudaklar birbirine değerken, bu seste (W harfinde) tıpkı U sesinde olduğu gibi dudakların birbirine değmesi söz konusu değildir. Arapçadaki Vav (و) ve batı dillerindeki w sesi başlıca örneklerdir. Örneğin: Dawul (Davul), Hawlu (Havlu),Yawaş (Yavaş). W harfi çift ve olarak okunur. Batı dillerinde, daha doğrusu Hint-Avrupa dillerinin çoğunda vardır. Çift dudak v’si de denir. Bu ses Türkçenin bazı şive ve lehçelerinde de bu ses eskiden beri kullanılagelmiştir. Eskiden Arap kaynaklı Türk alfabesi metinlerinde, mesela Kıpçak Türkçesi metinlerinde bu ses “üç noktalı vav veya fe” (ۋ) harfiyle belirtilmiştir. * Q: Tatarcada ve Azericede kullanılır. Anadolu Türkçesindeki gırtlağa yakın olarak çıkarılan kalın K harfini gösterir. Örneğin: Qonşu (Komşu)... Bazı Türkî dillerde ise yine kalın K sesine yakın olarak gırtlaktan çıkarılan kalın bir G sesini karşılar. İç Anadolu ve Doğu Anadolu ağızlarında yaygın olarak kullanılır. Azericenin resmî harflerinden birisidir. Arapçadaki Kaf (ق) harfini karşılar. Örneğin: Qadın (Kadın) sözcüğünün okunuşu "Gadın" şeklindedir. Baştaki G sesi gırtlaktan ve kalın bir tonla söylenir. (Kimi lehçelerde ise ve bu sese oldukça yakın olan kalın gırtlaksı bir K sesi olarak okunur ve söylenir.) Başkurtçadaki Ҡалын (Kalın) sözcüğünün çevirisi Qalın olarak yapılır ve okunuşu (Kalın/Galın) biçimindedir. Baştaki K sesi gırtlaktan ve kalın bir tonla söylenir. * X: Tatarcada ve Azericede kullanılır. Boğazdan gelen gırtlaksı, hafif boğumlu bir H sesidir. Türkçedeki Xalı (Halı), Xala (Hala), Xoroz (Horoz) sözcüklerinin bu harfle yazılması doğru ses değerlerine örnek teşkil eder. Bazı dillerde normal H sesinden biraz daha sert ve hırıltılıdır. H sesi hiçbir engele takılmadan çıkarken, bu ses boğazın üst kısmında titreşir. Arapçadaki Hı (خ) harfidir. Azericenin resmî harflerinden birisidir. İç ve Doğu Anadolu ağızlarında sıklıkla rastlanır. Örneğin: Baxmax (Bakmak) fiilinin okunuşu Baḥmaḥ şeklindedir ancak kelimenin içindeki h harfleri gırtlaktan ve hırıltılı olarak çıkartılır. Çaxmax (Çaḥmaḥ; Çakmak), Yanmax (Yanmaḥ; Yanmak)… Bu sesin Türkçedeki kullanımında çoğu zaman birbirlerine çok yakın kaynaklardan çıkan Arapçadaki Ha (ح) harfi ile olan farkı ortadan kalkmıştır (Ⱨ, Ḩ). Azeri alfabesinde X/x (hı) “yox”“Yox” İsmi “burax-”“Burax-” Fiili gibi isim ve fiillerde kullanılır. Bu sözler Türkiye Türkçesinde yok ve bırak- şekillerindedir. Türkiye Türkçesi yazı dilinin kaynaklandığı İstanbul ağzında hırıltılı h sesi yoktur. K’dan gelişen bu ses Türkiye Türkçesinde k’lı şekilleriyle aynen korunmuştur: Yok, çok, bırak-… Ancak Türkiye Türkçesi ağızlarında hırıltılı h sesi vardır. * Ä veya Ə: Azericede, Tatarcada, Gagavuzcada ve Türkmencede kullanılır. Kısa, açık, gırtlaktan gelen ve sert bir E harfidir. Normal E harfine göre daha kısa ve serttir. Ayrıca A ve E arası bir ses olarak öngörülür (Æ). Ses ve harf karşılığı olarak Arapçada ve Almancada da bulunur. Türkçede normal e sesinden tam olarak ayırt edilebilmesi günümüzde çok zordur. Azericede yoğun olarak kullanılır. İnce bir harf olduğu halde kalın uyumludur. Bu harfi içeren sözcüklerin aslında Büyük Ünlü Uyumuna uymadığı hâlde kulağı tırmalamıyor olması bu nedenledir. Örneğin: İncä/İncə. Türkçede Selçuk ismi diğer Türk dillerinde “Sälçuk / Səlcuk” olarak, Akçe sözcüğü ise “Akçä / Akçə” olarak yazılır. Türkçede her ikisi de "Ben" olarak yazılan Bän (Azerice: Mən, 1. Tekil Şahıs Zamiri) ve Ben (Azerice: Ben, Deri Kabartısı) sözcükleri birbirinden farklı anlamlar içerir ve ses değerleri de farklıdır. Ə harfi kimi latin alfabelerinde, özellikle el yazılarında Эə biçiminde de kullanılır. ==== Genizsel N harfi ==== Bu “ŋ” harfi Türkiye Türkçesi alfabesinde bulunmaz. Dilin arka tarafının yumuşak damağa teması ile ve genizden söylenen bu ses genizsel n, genizcil n, nazal n, nazal g şekillerinde adlandırılan ses olup “ŋ” sesi verir. Eskiden beri bütün Türkçede bulunan bu ses de İstanbul Türkçesinde atılmış ve yerini n’ye bırakmıştır. Ağızlarda ise bugün de yaşamaktadır.Prof. Dr. Muharrem Ergin, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım, İstanbul, 2002, s. 44 Bu sesi gösteren Ň veya Ñ harfleri Tatarcada ve Türkmencede kullanılır. Genizden çıkarılan N ve G karışımı bir sestir. Bazen de NĞ/NY olarak öngörülür (Ņ). Pek çok ağızda N veya Ğ sesine dönüşmüştür. Osmanlı Türkçesindeki üç noktalı Kaf-ı Nûni (ڭ) harfinin karşılığıdır. Örneğin: İç Anadolu’da, özellikle Sivas yöresinde Saňa, Baňa, Deňiz sözcükleri. Pek çok kaynakta Tengri veya Tengiz olarak yazılan sözcükler aslında Teñri ve Teñiz şeklinde okunur. Benzer biçimde İspanyol alfabesinde yer alan Ñ/ñ (Bu ses İtalyanca ve Fransızcada gn, Portekizcede nh harf bileşimleri ile elde edilir) harfine karşılık gelen ses ny ile ifade edilir. Örneğin, İspanyolcada İspanya anlamına gelen España sözcüğü Türkçe harflerle Espanya olarak yazılır. ====İnce L harfi==== Bu harfin yer aldığı kelimelerin tamamındaki L harfleri dilin ucunun damağa doğru çekilmesiyle çıkarılan ve normal L sesine göre biraz daha ince olan bir sesi gösterir: Ḽâℓ̗ , Rôℓ̗ ... Örneğin bu ses Kiril Latinizasyonunda Ḽ harfi ile gösterilir (Küçük harf: ḽ veya ℓ̗). Türkçede a, ı, o ve u kalın ünlülerinden önce kalın l sesi olan // ve e, i, ö, ü ince ünlülerinden önce de ince l sesi olan // sesi gelmektedir. Dolayısıyla Türkçe kökenli kelimelerin söyleniş kurallarına göre hazırlanan Türk alfabesinde bu iki sesin aynı harfle temsil edilmesi olanaklıdır. Ancak Türkçeye Arapça, Farsça veya Fransızca gibi dillerden geçen kelimelerde bu kurala uymayarak kalın ünlülerden önce ince olarak okunan l sesi bulunabilmektedir (lale, latin veya hal kelimelerinde olduğu gibi). Bu kelimelerin okunuşundaki farklılık da l harfinden sonra veya l harfi kelimenin sonundaysa önce gelen ünlünün üzerine düzeltme işareti koyularak çözülmüştür. Ancak günümüzde bu kelimeler genelde düzeltme işareti kullanılmadan yazılmakta ve okunurken düzeltme işareti varmış gibi okunmaktadır. Diğer bazı dillerde bu iki l sesi için iki farklı harf kullanılmıştır. Üzerinde işaret bulunan ڵ veya noktalı ڶ harfi Arap kaynaklı Boşnak alfabesinde ve Sorani-Kürt alfabesinde ince L sesini göstermek için kullanılır. Ayrıca Ļ (Küçük harf: ļ veya ℓ̗) şeklindeki bir harf Leton alfabesinde Љ sesini karşılamak için üretilmiştir. === Batı dillerinde bulunmayan Türk harfleri === Bazı Türkçe harflerin evrensel kod (Unicode) değerlerinin listesi (10 tabanında) Harf| Kod noktası #| Harf| Kod noktası # ---|---|---|--- ç | 231 | Ç | 199 ğ | 287 | Ğ | 286 ı | 305 | İ | 304 ö | 246 | Ö | 214 ş | 351 | Ş | 350 ü | 252 | Ü | 220 â | 226 |  | 194 î | 238 | Î | 206 û | 251 | Û | 219 Türkçedeki Ç/ç, Ü/ü ve Ö/ö harfleri İngiliz alfabesinde bulunmamaları nedeniyle ASCII standardına dâhil değildir. Ancak bu harfler diğer batı dillerinde yaygın olarak kullanılmakta ve ISO-8859-1 (Latin-1) standardının içinde yer almaktadır. Küçük ı, büyük İ, Ğ/ğ, Ş/ş harfleri ise ISO-8859-9 (Latin-5) standardının içinde yer almaktadır. Türkçede noktalı i harfi büyük harfle yazılıyorken de noktası koyulur: İ. Benzer biçimde noktasız büyük I harfi, küçük harfle yazılıyorken noktası koyulmaz: ı. Ancak yabancı dildeki sözcükler büyük harfle yazılıyorken I harfi noktasız yazılır. Türkiye Türkçesinin dışında Azerice ve Tatarcada da ı ve i harflerinin kullanımı, Türkiye Türkçesindeki gibidir. Ş/ş harfinin sesi, İtalyancada sc(i), Fransızcada ch, İngilizcede sh, Almancada sch ve Galiçyacada x harfleriyle elde edilir. Bu harf kimi zaman Rumencedeki Ș/ș (virgüllü s) harfinin yerine kullanılmasına rağmen farklı bir harftir. Türkiye Türkçesinin dışında Türk şive ve lehçelerinde (Azerice, Tatarca, Türkmence vb.) ve Kürtçe, Zazaca, Lazca dillerinde kullanılmaktadır. Balkanlar’da kullanılan Boşnakça, Sırpça, Hırvatça, Slovence dillerinde de “ş” sesi vardır ancak ilgili dillerin Latin kaynaklı alfabelerinde bu ses için kullanılan harf “š”dir. Ğ/ğ (yumuşak ge) harfi Türkçede g sesinden kaynaklanmıştır. Eskiden g’li olan bazı sözler Türkçenin uzun tarihi sonucunda bazı Türk şive ve lehçelerinde “ğ”li olmuşlardır: aga > ağa, bag > bağ, yogurt > yoğurt; yag- > yağ-, bagır- > bağır-… Ğ harfi ile de bugün iki ünsüz işaret edilmektedir. Bunlardan biri bağ, doğum, yığın, ağlamak gibi kelimelerde bulunan arka damak ünsüzü ğ, diğeri de geldiği, görmeğe, direğin gibi kelimelerde bulunan ve g ile k’nin iki vokal arasında yumuşamasından meydana gelip y sesi veren ğ harfi ile gösterilen ünsüzdür.Prof. Dr. Muharrem Ergin, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım, İstanbul, 2002, s. 45 ASCII standardında yer almayan Türkçe harfler ve evrensel kod değerleri yandaki çizelgede verilmiştir. == Yazılımlarda yerelleştirme == Yazılım geliştirmede, Türk alfabesi, özellikle içerdiği küçük ve büyük harf versiyonları nedeniyle özel mantık gerektirdiği bilinmektedir. Buna Türk-I sorunu denir. == Kaynakça == ==Ayrıca bakınız== *Türk Cumhuriyetleri Alfabeleri == Dış bağlantılar == *Türk Dil Kurumu Sözlüğü *Altun, Mustafa (2004), "Alfabe Değişiminin Tarihsel Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme", Cumhuriyetin 81. Yılına Armağan, Sakarya Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi, Adapazarı, s.57-63 *TDK Yazım Kılavuzu Kategori:Latin kaynaklı alfabeler * Kategori:Latin alfabesinden türeyen alfabeler |
2,290 | 1995 (MCMXCV) pazar günü başlayan yıl. 20. yüzyılın ve 2. milenyumun 95. yılı. == Olaylar == * 1 Ocak ** Diyarbakır'ın Kulp ilçesine bağlı Hamzalı köyüne saldıran PKK mensupları, yedisi çocuk on dokuz kişiyi öldürdü. Bir PKK'lı öldürüldü. ** Dünya Ticaret Örgütü kuruldu. ** İsveç, Avusturya ve Finlandiya; Avrupa Birliği üyeliğine kabul edildi. * 17 Ocak - Japonya'nın Kobe şehrinde meydana gelen 7.3 şiddetindeki deprem sonucu 6.433 kişi öldü. * 6 Şubat - Türkiye ile Avrupa Birliği arasında Gümrük Birliği antlaşması imzalandı. * 18 Şubat - Cumhuriyet Halk Partisi ile Sosyaldemokrat Halkçı Parti, CHP çatısı altında birleşti. Hikmet Çetin genel başkanlığa getirildi. * 20 Mart - Türk Silahlı Kuvvetleri, Kıbrıs Harekâtı'ndan (1974) sonraki en kapsamlı harekâtı başlatarak 35.000 askerle Irak'a girdi. Genelkurmay Başkanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre Irak'ta 2245 PKK'lı öldürülürdü. ** Tokyo Metrosu'nda Aum Shinrikyo tarikatı üyeleri tarafından sarin gazı kullanılarak gerçekleştirilen terör saldırısında 12 kişi hayatını kaybetti, 4000'den fazla kişi yaralandı. * 11 Nisan - Güneydoğu Anadolu Projesinin bir parçası olan Şanlıurfa - Harran su kanallarına, ilk su verildi. * 1 Mayıs - Hırvatistan Ordusu, Batı Slavonya'yı geri almak için Bljesak Operasyonu başlattı. * 17 Mayıs - Nasuh Mahruki Everest'in zirvesine ulaşarak dünyanın en yüksek zirvesine ulaşan ilk Türk oldu. * 25 Mayıs - Batman'da bir ilkokul yakınındaki durağa bırakılan bombanın patlaması sonucu 4 öğrenci, 1 öğretmen toplam 11 kişi öldü, 18 kişi de yaralandı. * 6 Haziran - Yalova, Karabük ve Kilis il oldu. * 16 Haziran ** Michael Jackson çift diskten oluşan albümünü HIStory'u çıkardı. Ayrıca bu albüm dünyanın en çok satan çift diskli albümüdür. ** PKK Tunceli'de bir karakolu bastı, 20 asker öldü. * 11 Temmuz - Bosna Soykırımı: Ratko Mladiç komutasındaki Bosna Sırp ordusu, Bosna-Hersek'teki Srebrenitza Bölgesi'nde, toplamda yaklaşık 8.000 Bosnalı'ın öldürüldüğü Srebrenitza Katliamı'na başladı. * 13 Temmuz - Isparta'nın Senirkent ilçesinde meydana gelen sel felaketinde 74 kişi öldü. * 25 Temmuz - İstanbul Altın Borsası açıldı. * 4 Ağustos-7 Ağustos - Hırvatlar, Bosna-Hersek ordusunun 5. kolordusu ve NATO’yla işbirliği içinde Krayina Sırp Cumhuriyeti ve Batı Bosna Cumhuriyeti'ne karşı Fırtına Harekâtı olarak adlandırılan geniş çaplı bir operasyon düzenleyerek 250.00 Sırp ve Müslüman özerkçiye evlerini terk ettirdiler. * 24 Ağustos - Microsoft, yeni Windows sürümü Windows 95'i satışa sundu. * 30 Ağustos - NATO, Markale Katliamı üzerine, Bosnalı Sırplara karşı hava harekatı başlattı. * 11 Eylül - Sümerbank, 103 milyon dolara Hayyam Garipoğlu grubuna satılarak özelleştirildi. * 1 Ekim - 1995 Dinar Depremi: Afyonkarahisar ilinin Dinar ilçesinde meydana gelen 6.0 şiddetindeki depremde 90 kişi öldü, 212 kişi yaralandı. * 2 Ekim - Heavy Metal albümü Iron Maiden onuncu albümü The X Factor'ı yayınladı. * 13 Kasım - Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da bomba yüklü araçlarla gerçekleştirilen saldırıda 7 kişi öldü. * 8 Aralık ** Eralp Akkoyunlu (d 1933), 1987 yılında çıktığı dünya seyahatini tamamlayarak bunu gerçekleştiren 5. Türk oldu. 6 yıl 7 ay süren bu yolculukta Akkoyunlu, 302 gün seyir yaparak dünyayı dolaşmıştır. ** KESK, memur sendikaları konfederasyonu kuruldu. * 13 Aralık - Avrupa Parlamentosu, 149 ret oyuna karşılık 343 oyla Türkiye ile yapılan Gümrük Birliği anlaşmasını onayladı. * 14 Aralık - Paris'te Sırp, Bosnalı ve Hırvatlar arasında imzalanan Dayton Barış Antlaşması'yla 3.5 yıldır devam eden Bosna Savaşı sona erdi. === Tarihi bilinmeyenler === * NBA basketbol liginde Toronto Raptors takımı kuruldu. === Dünya Nüfusu === Dünya nüfusu 1995 1990 2000 50px Dünya 5,674,380,000 5,263,593,000 6,070,581,000 10px396,201,000 50px Afrika 707,462,000 622,443,000 10px 85,019,000 795,671,000 10px 88,209,000 50px Asya 3,430,052,000 3,167,807,000 10px262,245,000 3,679,737,000 10px249,685,000 50px Avrupa 825,405,000 721,582,000 10px 5,823,000 830,986,000 10px 581,000 {| style="background: #EEEEEE; width: 4em;" 50px Latin Amerika/ Adalar == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak ** Rachel Amanda, Endonezyalı oyuncu ve şarkıcı ** Beykan Şimşek, Türk futbolcu. ** Gökhan Akkan, Türk kaleci. ** Nuri Fatih Aydın, Türk futbolcu. ** Recep Niyaz, Türk futbolcu. ** Turhan Alper Turgut, Türk futbolcu. * 2 Ocak - Antonio José, İspanyol şarkıcı. * 3 Ocak ** Muhammed Demirci, Türk futbolcu. ** Kim Seolhyun, Güney Koreli şarkıcı ve oyuncu. **Jisoo (şarkıcı),Güney Koreli şarkıcı ve oyuncu * 30 Ocak ** Eldar Seferov, Azeri artistik jimnastikçi ** Viktoriya Komova, Rus artistik jimnastik sporcusu === Şubat === * 8 Şubat - Jordan Todosey, Sinema oyuncusu * 8 Şubat - Mijat Gaćinović, Sırp futbolcu * 11 Şubat - Milan Škriniar, Slovak futbolcu === Mart === * 4 Mart - Chlöe Howl, İngiliz şarkıcı ve şarkı yazarı * 6 Mart - Annelies Törös, Belçikalı manken * 8 Mart - Marko Gudurić Sırp basketbolcu * 15 Mart - Guillermo Martínez Ayala, Meksikalı futbolcu * 17 Mart - Anastasia Martiusheva, Buz patenci * 22 Mart - Hasan Ayaroğlu, Türk futbolcu === Nisan === * 1 Nisan - Maxence Perrin, Fransız oyuncu * 2 Nisan - Sergey Revyakin, Rus futbolcu * 6 Nisan - Metecan Birsen, Basketbolcu * 7 Nisan - Valeria Zenkova, Buz Patenci * 8 Nisan - Anne Murielle Ravina, Mauritiuslu manken * 14 Nisan - Yukiko Fujisawa, Buz patenci * 22 Nisan - Mustafa Etoğlu, Türk futbolcu * 26 Nisan - Tilbe Şenyürek, Türk basketbolcu === Mayıs === * 2 Mayıs - Hazal Subaşı, Türk oyuncu ve manken * 3 Mayıs - Celeste Buckingham, Slovak şarkıcı * 6 Mayıs - Adi Osmanović, Boşnak voleybolcu * 12 Mayıs ** Luke Benward, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı ** Sawyer Sweeten, Amerikalı çocuk oyuncu (ö. 2015) * 15 Mayıs - Ksenia Sitnik, şarkıcı * 22 Mayıs - Nazlıcan Ölçek, Türk basketbolcu * 26 Mayıs - Kenan Sipahi, Türk basketbolcu === Haziran === * 4 Haziran - María Isabel, İspanyol şarkıcı * 6 Haziran - Daria Varlamova, Avustralyalı-Rus manken * 12 Haziran - Ezgi Dilik, Türk voleybolcu * 19 Haziran - Deniz Aygül, Türk basketbolcu === Temmuz === * 5 Temmuz - Akira Hamashita, Japon futbolcu * 7 Temmuz - Nika Turković, Hırvat şarkıcı. * 9 Temmuz - Georgie Henley, Şarkıcı. * 10 Temmuz - Nicolas Ganopoulos, Yunan şarkıcı. * 12 Temmuz - Yohio, İsveçli şarkıcı ve söz yazarı. * 12 Temmuz - Luke Shaw, İngiliz futbolcu * 17 Temmuz - Jessy Gálvez López, Belçikalı futbolcu * 18 Temmuz - Sui Wenjing, Buz Patenci. * 28 Temmuz - Polina Shelepen, Buz Patenci. === Ağustos === * 8 Ağustos - Malin Reitan, Norveçli şarkıcı. * 15 Ağustos - Ümit Karaal, Türk futbolcu. * 17 Ağustos - Gracie Gold, Amerikalı buz patenci. * 20 Ağustos - Mehmet Yılmaz, Türk futbolcu. * 29 Ağustos - Kartal Özmızrak, Türk basketbolcu. * 29 Ağustos - Oğuz Berkay Fidan, Türk şarkıcı. === Eylül === * 7 Eylül **Luisa Niemesch, Alman güreşçi ** George Williams, Galli futbolcu ** Yota Shimokawa, Japon futbolcu ** Jailson, Brezilyalı futbolcu * 8 Eylül ** Ellie Black, Kanadalı artistik jimnastikçi **Nicolai Hvilshøj Reedtz, Danimarkalı Counter-Strike: Global Offensive profesyonel oyuncu ** Hayao Kawabe, Japon hentbolcu ** Julian Weigl, Alman millî futbolcu * 15 Eylül - Sam Gallagher, İngiliz futbolcu * 22 Eylül- Nayeon,Güney Koreli şarkıcı === Ekim === * 1 Ekim - Zhaneta Byberi, Arnavut model * 4 Ekim - Ralf Mackenbach, Hollandalı müzisyen. * 7 Ekim - Carlos Ibargüen, Kolombiyalı futbolcu * 9 Ekim - Mariam Kakhelishvili, Gürcü sanatçı ve söz yazarı. *13 Ekim-Jimin (1995 doğumlu şarkıcı) Güney Koreli şarkıcı * 15 Ekim - Billy Unger, Amerikalı aktör. === Kasım === * 2 Kasım - Brandon Soo Hoo, Sinema ve Dizi Oyuncusu. * 6 Kasım - Doğukan Tezel, Türk basketbolcu * 9 Kasım - Daniel Naroditsky, Amerikalı satranç büyükustası * 11 Kasım - Noah Gray-Cabey, Amerikalı aktör * 16 Kasım **Dilara Uralp, Türk rüzgâr sörfçüsü **Aslı Bekiroğlu, Türk oyuncu * 23 Kasım - Brittany Broben, Avustralyalı atlama sporcusu * 27 Kasım - Iris, Belçikalı şarkıcı === Aralık === * 1 Aralık - Eva Boto, Sloven şarkıcı. * 20 Aralık - Feliks Zemdegs, Avustralyalı Rubik Küpü şampiyonu. * 29 Aralık - Ross Lynch, Amerikalı aktör, şarkıcı, çalgıcı ve dansçı *30 Aralık- V (şarkıcı) Güney Koreli şarkıcı == Ölümler == === Ocak === * 1 Ocak ** Eugene Wigner, Macar Amerikan fizikçi ve matematikçi. ** Mehmet Muhtar, Türk sinema yönetmeni ve senaristi. * 2 Ocak - Siad Barre * 6 Ocak - Muharrem Ergin, Türk yazar ve türkolog. * 9 Ocak ** Alaettin Eriş, Türk siyasetçi. ** Souphanouvong * 11 Ocak ** Onat Kutlar, Türk şair, yazar, düşünce adamı. ** Theodor Wisch * 17 Ocak - Miguel Torga, Portekizli şair ve yazar. * 18 Ocak - Adolf Butenandt, Alman biyokimyacı (d. 1903) * 20 Ocak - Mehdi Bazergan, İranlı eğitimci, akademisyen, aktivist ve siyasetçi. * 25 Ocak - William Sylvester, Amerikalı film ve dizi oyuncusu. === Şubat === * 2 Şubat ** Donald Pleasence, İngiliz aktör. ** Fred Perry, İngiliz tenisçi. * 4 Şubat - Patricia Highsmith, Amerikalı polisiye yazarı. * 6 Şubat - Mehmet Nebil Oktay, Türk siyasetçi. * 21 Şubat - István Bárány, Macar yüzücü. === Mart === * 1 Mart ** César Rodríguez Álvarez, İspanyol eski millî futbolcu. ** Georges J. F. Köhler, Alman biyolog. ** Vladislav Listyev, Rus televizyon habercisi. * 3 Mart - Mustafa Irgat, Türk şair ve sinema yazarı. * 4 Mart - Eden Ahbez * 6 Mart - Nehar Tüblek, Karikatürcü ve mizahçı. * 14 Mart - William Alfred Fowler, Amerikalı astrofizikçi. * 15 Mart - Mustafa Necati Karaer * 17 Mart - Ruşen Cevadov, Azerbaycanlı siyasetçi, asker. * 18 Mart - Sadri Alışık, oyuncu (d. 1925). * 19 Mart - Max Braithwaite, Kanadalı yazar. * 20 Mart - James "Bud" Walton * 26 Mart ** Belgin Doruk, oyuncu (d. 1936). ** Eazy-E, Amerikalı rapçi ve prodüktör. ** Ko Takamoro, Eski Japon futbol oyuncusu. * 27 Mart - Seyfi Kurtbek, Türk siyasetçi, askerci. * 29 Mart - Baltimora, Kuzey İrlandalı şarkıcı. * 31 Mart - Selena, Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı öldürüldü (d. 1971) === Nisan === * 6 Nisan - Yannis Alevras, Yunan Siyasetçi ve Yunanistan Cumhuriyeti'nin Eski Meclis Başkanı ve Cumhurbaşkanı Vekili. * 10 Nisan - Morarji Desai, Hindistan'ın 6. başbakanı. * 13 Nisan - Josef Hügi, İsviçreli futbolcu. * 14 Nisan - Brian Coffey, İrlandalı şair ve yayıncı. * 18 Nisan - Max Wünsche * 20 Nisan - Milovan Đilas * 25 Nisan - Ginger Rogers, Amerikalı tiyatro ve sinema oyuncusu, şarkıcı ve dansçı. * 27 Nisan - Kemal Sarıibrahimoğlu, Türk siyasetçi. === Mayıs === * 2 Mayıs - Osman Kavrakoğlu, Türk siyasetçi ve futbol adamı. * 5 Mayıs ** Mihail Botvinnik, Altıncı dünya satranç şampiyonu. ** Ömer Lütfi Erzurumluoğlu, Türk siyasetçi. * 10 Mayıs - Belkıs Dilligil tiyatro ve sinema oyuncusu * 11 Mayıs - Mia Martini, İtalyan şarkıcı. * 12 Mayıs ** Giorgio Belladonna ** Ştefan Kovács * 14 Mayıs ** Christian Anfinsen, Amerikalı biyokimyacı. ** Rauf Mutluay, Türk deneme yazarı, eleştirmen ve edebiyat araştırmacısı. * 16 Mayıs - Lütfi Suyolcu, Kuşadası Belediyesi eski Başkanı. * 18 Mayıs - Elizabeth Montgomery, Amerikalı film ve televizyon oyuncusu. * 24 Mayıs - Harold Wilson, İngiliz siyasetçi, başbakan. * 25 Mayıs - Dany Robin, Fransız oyuncu. * 26 Mayıs - Doğan Kasaroğlu, Türk gazeteci ve siyasetçi. * 29 Mayıs - Glen Selbo, Amerikalı basketbolcu. * 30 Mayıs - Ted Drake, İngiliz futbol adamı. === Haziran === * 9 Haziran - Sibel Yalçın, DHKP-C militanı. * 14 Haziran - Roger Zelazny, Polonyalı-Amerikalı yazar. * 20 Haziran - Emil Cioran, Rumen yazar. *22 Haziran - Yves Congar - Dominikan, Kardinal, 20. yüzyılın en önemli Roma Katolik ilahiyatçılarından biridir (d. 1904) * 23 Haziran - Jonas Salk * 29 Haziran - Lana Turner, Amerikalı oyuncu, akrist. (d. 1921) === Temmuz === * 4 Temmuz- Bob Ross Ressam (d.1942). * 5 Temmuz - Aziz Nesin, mizah yazarı (d. 1915). * 10 Temmuz - Mehmet Ali Aybar, Türkiye İşçi Partisi'nin (TİP) eski lideri ve Sosyalist Devrim Partisi'nin (SDP) kurucu genel başkanı. (ö.1995) * 13 Temmuz - Bilge Karasu, Türk yazar. * 15 Temmuz - Haluk Çulha, Türk bürokrat. * 17 Temmuz ** Efraim Evron, İsrailli diplomat. ** Juan Manuel Fangio * 20 Temmuz - Ernest Mandel * 24 Temmuz ** Halid Bekdaş, Suriyeli siyaset adamı. ** Sadık Ahmet * 27 Temmuz - Melih Esenbel, Türk diplomat. === Ağustos === * 3 Ağustos - Ida Lupino, Amerikalı sinema oyuncusu, yönetmen ve senarist. * 7 Ağustos - Muharrem Gülergin * 5 Ağustos - İzet Naniç, Yugoslav savaşı sırasında tugay komutanı (d. 1965) * 9 Ağustos - Jerry Garcia * 10 Ağustos - Özdemir Yiğit, Türk büyükelçi. * 12 Ağustos - Vasfi Gerger, Türk siyasetçi. * 21 Ağustos - Guri Richter, Danimarkalı oyuncu (d. 1917) * 23 Ağustos - Sylvester Stadler * 24 Ağustos - Alfred Eisenstaedt, Amerikalı fotoğrafçı. * 29 Ağustos - Frank Perry, Amerikan oyun ve film yönetmeni. * 30 Ağustos ** Adam Wiśniewski-Snerg, Polonyalı bilimkurgu yazarı. ** Fischer Black, Amerikalı ekonomist. === Eylül === * 9 Eylül - Keith Wayne, Amerikalı oyuncu. * 10 Eylül - Oral Sander, Türk akademisyen. * 11 Eylül - Jimmy Ryce, Amerikalı erkek çocuğu. * 12 Eylül - Jeremy Brett, İngiliz aktör. * 15 Eylül - Gunnar Nordahl, İsveçli golcü futbolcu. * 27 Eylül - Baha Akşit, Türk siyasetçi, doktor, eski milletvekili ve senatör. === Ekim === * 4 Ekim - Gilles Deleuze * 5 Ekim - Abdurehim Ötkür, Yazar ve şair. * 9 Ekim - Alec Douglas-Home, İngiliz siyasetçi. * 10 Ekim - Kadir Savun, oyuncu (d. 1926). * 11 Ekim - Şemsi Belli, Türk şair, yazar, gazeteci, siyasetçi. * 13 Ekim - Tevfik Koraltan, Türk siyasetçi. * 18 Ekim - Claudio Brook, Meksikalı sinema oyuncusu. === Kasım === * 3 Kasım - Jean Droze * 4 Kasım - İzak Rabin * 8 Kasım - Mükerrem Sarol, Türk siyasetçi. * 9 Kasım - Yılmaz Zafer, oyuncu (d. 1956). * 10 Kasım ** Ken Saro-Wiwa, Nijeryalı yazar, televizyon yapımcısı ve çevreci. ** René Wellek * 20 Kasım - Sergey Grinkov, Rus buz patenci. * 21 Kasım - Victoria Hazan, Yahudi asıllı Türk şarkıcı, udi ve besteci. * 23 Kasım - Louis Malle, Fransız film yönetmeni, senarist ve yapımcısı. * 25 Kasım - Nesim Malki, Türkiye Yahudisi iş insanı ve tefeci. * 27 Kasım - Abdullah Yüce, Türk müziği sanatçısı, şair, oyuncu. * 28 Kasım - Rakım Çalapala, Türk yazar. === Aralık === * 2 Aralık ** Kemal Sülker, Türk sendikacı, gazeteci, araştırmacı yazar. ** Robertson Davies, Kanadalı oyun yazarı ve romancı. * 7 Aralık - Masashi Watanabe, Japon futbol oyuncusu. * 17 Aralık - İsa Yusuf Alptekin, Uygur siyasetçisi ve Doğu Türkistan Cumhuriyetinin genel sekreteri. * 18 Aralık - Konrad Zuse * 19 Aralık - Kamil Tuğrul Coşkunoğlu, Türk siyasetçi. * 23 Aralık - James Meade, İngiliz iktisatçısı. * 25 Aralık - Dean Martin, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı. * 26 Aralık - Hüsamettin Böke, Türk futbolcu. * 30 Aralık ** Doris Grau, Amerikalı senaryo danışmanı, oyuncu ve ses sanatçısı. ** Orhan Öztrak, Türk siyasetçi. Ayı ve günü bilinmeyenler, * Arif Nusret Say (d. 1933, Gaziantep), Uluslararası Halter Federasyonu Denetleme Kurulu üyesi. * Ali el-Verdi, Iraklı sosyal bilimci (d. 1913) |
2,173 | Muğla, Türkiye'nin bir ili ve en kalabalık yirmi dördüncü şehridir. 2020 itibarıyla 1.021.773 nüfusa sahiptir. Ege Bölgesi'nde, topraklarının küçük bir kısmı Akdeniz Bölgesi içine giren, Ortaca, Dalaman, Köyceğiz, Fethiye, Marmaris, Milas, Datça ve Bodrum gibi tatil yöreleri ile ünlü bir yerleşim yeridir. İlde 13 ilçe bulunur. == Tarihçe == ===Antik dönem=== küçükresim|250px|sağ|Menteşe'de Karya yolunun bir bölümü Antik Karya bölgesinin en eski yerleşimlerinden biri olan Muğla, bilinen tarihi boyunca başlangıçta Anadolu'nun yerli halkı Karyalıların, ardından kısmen ve kısa dönemler halinde Mısır, Asur ve İskit işgallerinin, zamanla da özellikle kıyılarda Helenistik kolonizasyon hareketinin egemenliği altında kalmıştır. Önce Medler, daha sonra Persler Muğla'yı idareleri altında almışlar ve bölgeyi bir satrap aracılığıyla yönetmişlerdir. Büyük İskender'in ordularıyla gelişinde Muğla bölgesi bir Karya satrapı tarafından yönetilmekte idi. 'Karya' isminin bölgeye MÖ 3400 yıllarında gelen kavimlere önderlik etmiş 'Kar' isimli bir komutandan kaynaklandığına ilişkin tezler öne sürülmektedir. Bölge çağlar boyunca Karya olarak anılmış ve kuzeyde Söke, Aydın, Nazilli üzerinden başlayıp güneyde Dalaman Çayının denize döküldüğü yerde biten Karya bölgesi, kuzeyinde Lidyalıların, güneyinde Likyalıların ve Anadolu içlerinde de Frigyalıların hüküm sürdüğü bölgelere komşu olmuştur. Kavimleri Karya bölgesine kıyılardan başlayan çok uzun bir süreçte nüfuz etmişlerdir. Knidos (Datça yarımadasının ucu) ve Halikarnas (Bodrum) ile başlayan Helen kolonizasyonu ile zamanla Daldala (Dalaman), Stratonikea (Yatağan Eskihisar), Nakrasa (Karakuyu), Akassos (Bozüyük) ve Fethiye çevresinde de Telmessos, Xantos (Kınık), Patara (Minare) ve Tlos (Eşen) kentleri kurulmuştur. MÖ 334 yılında Karya'ya gelen Büyük İskender, Perslerin çekilmesiyle ortaya çıkmış kardeşlerarası bir saltanat kavgasıyla karşılaştı. Kardeşlerden Ada, kocası Hidrieus ve ağabeyi ile Mausolus, karısı Artemisia ve kız kardeşi, diğer kardeş olan Piksodaros'un isyanı ile karşı karşıyaydılar ve bu nedenle kuzeye Alinda'ya (Karpuzlu) çekilmişlerdi. Ada Alinda'nın anahtarlarını Büyük İskender'e göndererek kendisini annesi olarak kabul etmesini istedi. İskender de bu isteği kabul ederek Ada'yı Karya satraplığına getirdi. Ancak ertesi yıl İskender'in Likya'ya geçmesiyle Piksodaros ablası satrap Ada'yı öldürerek yerine geçti. İskender'in haznedarı Filotas'ı satraplığa ataması da asayişi sağlamadı ve İskender'in uzaklaşmasıyla bölge Bergama ve Roma egemenliğine kadar (yaklaşık iki yüzyıl) sürecek bir anarşi döneminin içine düştü. 395'te Roma İmparatorluğu'nun ikiye ayrılmasıyla da Karya Bizans İmparatorluğu içinde kaldı. Muğla ili tarihî kalıntılar açısından son derece zengin olup, sınırları içinde 103 ören yeri bulunmaktadır. ===Osmanlı dönemi=== küçükresim|250px|sağ|Muğla'nın muhtemelen Cumhuriyetin ilk yıllarındaki görünümü Muğla, kadim medeniyetlere ev sahipliği yapmış ve her devirde önemini korumuş bir bölgedir. İslam hâkimiyetinden önceki medeniyetler tarafından Karya, İslam hâkimiyeti sonrasında da Menteşe ismini alan bölgenin ismini nereden aldığı konusu açık değildir. Evliya Çelebi, Seyahatnamesinde Muğla ismi konusunda şunları ::Sene (…) tarihinde büyük bir savaş olmuş ve Rum keferesinin elinden Menteşe Oğlu Darahikey Veziri Muğlı Bey fethetmiştir. Muğlı Bey Mahan memleketinde Muhammed ’i rüyasında görüp daha sonra ulemanın huzurunda İslamiyeti kabul etmiştir. Muğla Kalesi’ni fethettikten sonra ise bu şehrin ismi Muğla diye anılmaya başlanmıştır. Farsça'da 'Muğ' kafir anlamına gelmektedir. Muğlı Bey Müslüman olduktan sonra birçok hizmetler yapmış ve birçok gazaya katılmıştır.Seyahatnâme, s.105 Evliya Çelebi, Muğla isminin kaynağını bu şekilde yazsa da bu bilgiler doğrulanamamıştır. Büyük olasılıkla Muğla ismi, antik çağdaki ismi olan Mobolla'nın bozulmasıyla ortaya çıkmıştır. Mobolla ismi daha sonraki Türk hakimiyeti sırasında 'Mogola' olsa daZekai Mete, “Muğla”,DİA, s.337 1307 (m. 1889) Aydın Vilayeti salnâmesinde ise 'Mobella' olarak belirtilmektedir.İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Anadolu Kitabeleri 2. Kitap Afyonkarahisar, Sandıklı, Bolvadin, Çay, İsaklı, Manisa, Birgi, Muğla, Milas, Peçin, Denizli, Isparta, Atabey ve Eğridir, İstanbul 1929, s.150 Muğla'da ilk yerleşimlerin ne zaman başladığı hakkında önemli bir bilgi yoktur. Fakat kentin eskiden İç Karya olarak adlandırılan bölgede yer aldığı bilinmektedir. Karya'nın MÖ 2000'de Hititlerce de bilinen bir medeniyet olduğu göz önüne alınırsa Muğla'da yerleşimin bu tarihlere kadar geriye gittiği söylenebilir. Bazı kaynaklarda da bu bölgeye ilk yerleşenlerin Hititler olduğu yazılıdır. Sırasıyla Frig, Lidya, Pers, Makedon, Bergama Krallığı ve Roma hakimiyetini yaşayan şehir, Menteşe Bey tarafından 1284'te alınmasıyla ilk defa Türk hâkimiyetine girdi. Yıldırım Beyazıd tarafından 1391'de Osmanlı hâkimiyetine giren Muğla'daki bu ilk Osmanlı hakimiyeti geçici olmuş, şehir 1402'de Timur tarafından alınmış ve nihayetinde 1425 yılında II. Murat devrinde tam anlamıyla Osmanlı devletine bağlanmıştır. Kentin siyasi önemi Osmanlı devrinde daha da artmıştır, çünkü Menteşe Beyliği devrinde bu bölgenin yönetim merkezi Milas iken, Osmanlı devleti bu yeni sancağın yönetim merkezi olarak Muğla'yı seçmiştir. Muğla, Osmanlı devleti dönemi boyunca dışarıya kapalı küçük bir şehir olarak kaldı. I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkan Osmanlı İmparatorluğu toprakları İtilaf Devletleri tarafından paylaşılınca Muğla 11 Mayıs 1919 tarihinde İtalya tarafından işgal edildi. Anadolu'nun işgali sırasında Muğla'da Kocahan Mitingi düzenlenmiş ve tüm Anadolu şehirleri gibi Muğla'nın da bu işgallere direneceği ilan edilmiştir. Bunun üzerine kentte Vatan Müdafaa Cemiyeti, Serdengeçtiler Müfrezesi, Muğla Kuvayi Milliyesi gibi direniş komiteleri kurulmuştur. 1920'de Ankara'da açılan 1. Dönem meclisine 6 milletvekili gönderen kent İtalyanlar'ın kentte fazla etkin olmamasından yararlanarak Menderes boyunca başlayan Yunan işgaline karşı kurulan direniş faaliyetlerine katılmıştır. Ege'de 57. Tümenden kalanlarla birleşen gönüllüler, Aydın çarpışmalarında düşmana ağır kayıplar verdirmişlerdir. Ege illeri arasında Muğla işgal sırasında en fazla şehit veren il olmuştur. İç durumun karışıklığı, Yunanlar ve işgal ettiği yörelerde ekonomik egemenlik kurma düşüncesine dayanan İtalyan politikasını Muğla halkı işgal süresince kurnazca değerlendirmiş, iki ateş arasında kalmaktan kurtulmuş. Anadolu'daki durumun kötüye gittiğini anlayan İtalya, 2. İnönü Zaferi kazanıldıktan sonra ülkesindeki iç siyasal dalgalanmalarını öne sürerek 5 Temmuz 1921'de Muğla'dan ayrılmıştır. === Cumhuriyet dönemi === Cumhuriyetin kurulmasından sonraki idari yapılanmada Muğla ilinin yönetim merkezi olan şehir, dağlık yapısı ve dışarıya açılan elverişli bağlantı yollarına sahip olmadığından gelişememiştir. Yıllarca sadece il merkezi olmasının verdiği hareketlilikle gelişmeye çalışan Muğla son yıllarda özellikle üniversitenin açılması, yeni sanayi bölgesinin kurulması ve turizm faaliyetlerinin de artmasıyla dışarıya açılmaya ve gelişmeye başlamıştır. 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile Muğla'da sınırları il mülki sınırları olan büyükşehir belediyesi kuruldu ve 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesi çalışmalarına başladı. == Coğrafya == küçükresim|300px|Muğla coğrafyasının tipik bir görünümü Muğla ilinin yüzölçümü 12.654 km2'dir. Muğla, Akdeniz iklimi etkisinde kalmaktadır. Muğla şehrinin içinde bulunduğu Menteşe Yöresi'nde dağlar denize paralel uzanmaktadır. 800 m. yüksekliğe kadar olan alanlarda 'Asıl Akdeniz İklimi' ve daha yüksek alanlarda 'Akdeniz Dağ İklimi' hissedilir. Maksimum-minimum sıcaklık değerleri, nemlilik, yağış miktarı ve hakim rüzgâr yönleri yerel coğrafi koşullara göre değişmektedir. Metrekare'ye 1000 mm'den fazla yağış alan Muğla, orman oranı bakımından Türkiye'nin en zengin olan yörelerinden bir tanesidir. Ne var ki yağışların büyük çoğunluğu kış mevsiminde düşer ve yaz kuraklığı belirgindir. Dağların denize paralel uzanmasının ve yükseltinin bu yörede Ege Bölgesi'nin genelinin aksine daha fazla olmasının diğer bir sonucu olarak ulaşım doğu-batı yönünde zorlaşır ve nüfus seyrekleşir. Türkiye'nin güneybatı ucunda yer alan kuzeyinde Aydın, kuzeydoğusunda Denizli ve Burdur, doğusunda Antalya ile komşu, güneyinde Akdeniz ve batısında ise Ege Denizi ile çevrilidir. Toplam uzunluğu 1479 km olan deniz kıyıları ile Muğla, Türkiye'nin uzun sahil şeridine sahip ilidir. En büyük ilçesi Fethiye'dir. Muğla ilinde ayrıca iki büyük göl bulunmaktadır. Bunlar Milas ile Aydın ilinin Söke ilçesi sınırları dahiline yayılan Bafa Gölü ile Köyceğiz ilçesindeki Köyceğiz Gölü'dür. Önemli üç akarsuyu ise Çine Çayı (Yatağan'dan geçerken Yatağan Çayı), Esen Çayı (Seki beldesinden geçerken Seki Çayı) ve Ortaca-Dalaman arasında yer alan ve bu iki ilçe arasında sınır olarak kabul edilen Dalaman Çayı'dır. Muğla denizden 670 m yükseklikte, üstü düz bir kaya kütlesi şekliyle ilginç bir görünüme sahip olan Asar Dağı'nın eteklerinde kurulmuştur. Muğla Ovası, Menteşe kalker platosunda Neojen çağında oluşmuş depresyonların sonradan karstlaşmasıyla oluşmuş çanak şeklindeki çukurluklardan biridir. Muğla ovasına benzer jeolojik yapıya sahip komşu ovalar Yeşilyurt, Ula, Gülağzı, Yerkesik, Akkaya, Çamköy, Yenice ovalarıdır. Muğla Ovası Karadağ, Kızıldağ, Asar dağı ve Hamursuz Dağı ile çevrelenmiştir. Düğerek'in kurulduğu yamaçların gerisinde rakım hızla artar ve Menteşe Dağları silsilesi içinde yer alan Yılanlı Dağı 2000 metreye ulaşır. == Nüfus == Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2023 verileri ) Muğla il nüfusu: 1.048.185 (2022 sonu). İlin yüzölçümü 12.655 km2'dir. İlde km2'ye 83 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 297 kişi ile Bodrum’dur) İlde yıllık nüfus artış oranı %2,65 olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Dalaman (%6,74)- Yatağan (%0,46) 6 Şubat 2023 TÜİK verilerine göre 13 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 569 mahalle bulunmaktadır. 2022 yılı sonunda Muğla ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri İlçe Nüfus 2021 Nüfus 2022 Fark Değişim% Mah.Say. Alanı km2 Yoğunluk Bodrum 187.284 192.964 5.680 2,99 56 650 297 Dalaman 44.386 47.482 3.096 6,74 25 608 78 Datça 24.519 25.029 510 2,06 12 436 57 Fethiye 170.379 177.702 7.323 4,21 41 875 203 Kavaklıdere 10.842 10.909 67 0,62 15 302 36 Köyceğiz 38.425 39.242 817 2,10 25 1329 30 Marmaris 95.849 97.818 1.969 2,03 25 906 108 Menteşe 118.443 120.627 2.184 1,83 66 1659 73 Milas 145.275 147.416 2.141 1,46 132 2067 71 Ortaca 52.929 54.478 1.549 2,89 27 285 191 Seydikemer 61.427 62.622 1.195 1,93 65 2208 28 Ula 26.306 26.613 307 1,16 30 479 56 Yatağan 45.077 45.283 206 0,46 50 851 53 Muğla 1.021.141 1.048.185 27.044 2,65 569 12.655 83 == Ekonomi == Muğla ili, 2018 yılı verisine göre gayri safi yurt içi hasıla bakımından ₺42,5 milyar ile ülkenin on sekizinci büyük ilidir. Kişi başına düşen gelirde ise ₺44.594 ile on dördüncü sırada yer almaktadır. 2013 yılı İnsani Gelişme Endeksi verisine göre Muğla, elde ettiği 0,695 puanla beşinci sırada yer aldı. === Endüstri === İlin Yatağan ilçesinde Yatağan Termik Santrali, Yeniköy'de Yeniköy Termik Santrali, Kemerköy'de Kemerköy Termik Santrali vardır. İlin maden yatakları zengindir. Bu sektörde Yatağan linyit rezervleri ve Fethiye krom yatakları ilk kalemde sayılabilir. Muğla ayrıca önemli bir mermercilik merkezidir. Bu enerji ve madencilik üretim tesisleri dışında sanayiye dönük büyük girişimler bulunmamaktadır. Ekonomi özellikle turizm ve tarıma dayalıdır. Ayrıca Dalaman ilçesinde Kağıt Fabrikası (eski adı SEKA, yeni adı MOPAK) bulunmaktadır. === Tarım === Muğla ili tarımsal ürünlerinin çeşitliliği ile dikkati çeker. Türkiye'de arıcılığın en önemli merkezlerinden biridir. Yörede hem arı hem de çam balı bulunmaktadır. Marmaris ilçesi çam balı ile ünlüdür. Ortaca, Fethiye ve Dalaman ilçelerinde yaygın bir şekilde narenciye tarımı (portakal, limon, mandalina, greyfurt) yapılmaktadır. Özellikle Marmaris-Köyceğiz hattına özgü bir diğer ürün günlük ağacından elde edilen ve parfümeride ile eczacılıkta kullanılan sığla yağıdır. Zeytincilikte il genelinde gelişmiştir. === Turizm === Ortaca, Dalaman, Köyceğiz, Fethiye, Marmaris, Datça ve Bodrum gibi tatil bölgeleri ile dünyaca tanınan Muğla, 2007 yılı Ocak-Eylül döneminde, 2006'nın aynı dönemine göre turist sayısını %9 artarak 2.285.258 kişi ağırlamıştır. Ayrıca Dalaman'da askeri ve sivil havaalanı bulunmaktadır. Bu havaalanın yıllık 10 milyon kapasiteli dış hatlar terminalinin bulunması yurtdışından ulaşım için de önemli bir imkân sağlar. == Konum == Konum Bilgileri İlçe Kuruluş Yılı İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü Alanı km2 Rakım mt. Merkeze kmKarayolları Genel Müdürlüğü Ulaşan Yollar Bodrum Cumh.önce 650 4 111 Dalaman 1983 608 17 86 Datça 1928 436 9 121 Fethiye Cumh.önce 875 6 124 Kavaklıdere 1990 302 877 53 Köyceğiz Cumh.önce 1.329 15 58 Marmaris Cumh.önce 906 5 52 Menteşe 2012 1.659 685 0 Milas Cumh.önce 2.067 59 63 Ortaca 1987 285 28 76 Seydikemer 2012 2.208 127 147 Ula 1954 479 610 18 Yatağan 1944 851 390 28 MUĞLA Cumh.önce 12.654 659 == Kültür == === Ağız === Muğla ilinde kullanılan Türk şivesinin Batı Anadolu ağızları içindeki konumu Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre şöyledir: === Muğla mutfağı === En tanınmış yemeklerin başında Muğla'nın kendine özgü tarhanası gelir. Tarhana yazın yapılır ve pencere önlerine, dam ve avlulara serilip kurutulur ve kışın afiyetle yenilir. Zeytin ve kurutulmuş biber de Muğla'da artık bir kültür halini almıştır. Özellikle sofralık zeytin Karya döneminden beri Muğla'da önemini hala korumaktadır. Bunların dışında Muğla Merkez'in kendine özgü yemekleri de vardır. Keşkeği de unutmamak gerekir özellikle düğün yemeğidir onsuz yemek olmaz. === Muğla evleri === sol|150px|küçükresim|Şehirde eski bir sokak Muğla evleri; tasarımları, ahşap işçilikleri, tavan işlemeleri ve şehrin sembolü haline gelmiş bacaları ile Türk geleneksel mimarisinde özgün bir model oluşturmaktadır. Genelde iyi korunmuşlardır. Geleneksel mimariden doğrudan esinlenmiş yeni yapıların da Muğla bölgesinde hâlen diğer bölgelerimize kıyasla daha fazla inşa edildiği söylenebilir. Bunda kentin yüksek eğitim ve yerel şuur düzeyi ile yörenin turistik bir bölge olmasının etkileri bulunmaktadır. Kent merkezinde özellikle Hisar dağı eteklerine doğru yoğunlaşan eski Muğla evleri, Karabağlar Yaylası'ndaki evler ve Yılanlı Dağı yamacındaki Düğerek mahallesi evleri ile bir arada ele alınabilir. 'Hayat' olarak adlandırılan açık ön sofalar, kuzulu kapı olarak adlandırılan avlu girişleri, ocaklar, bacalar, uzun ve geniş saçaklar, tavan süslemeleri, ahşap süslemeli verandalar, duvarlara gömülmüş dolap biçimli banyolar Muğla evlerinin tipik özellikleri arasındadır. Büyük çoğunluğu avlulu ve iki katlıdır. Bazılarında hayat bölümü sonradan kapatılmıştır. Yakın devirde inşa edilen evlerde ise, 'hayat' doğrudan kapalı olarak yapılmaktadır. Genel özellikleri, bütün Türk evlerinde olduğu gibi, aile mahremiyeti anlayışının bir ürünü olarak içe dönük olmalarıdır. Özellikle zemin katlarında sokağa penceresi olan ev yok denecek kadar azdır. Buna karşılık avluya bakan pencerelerin çokluğu dikkat çeker ve açık, yarı açık yaşam mekânlarıyla, geniş saçaklarla zenginleştirilir. Bu nedenle, ön cephe özelliği avlu tarafından ortaya çıktığından, manzara ve güneş hakimiyetini de dengelemek üzere, evler parsellerin yukarı köşelerine ve kuzeye sağır, güneye açık olarak yerleşirler. Plan tipleri, 'hayat' ile bunun etrafında yer alan odaların bulundukları konuma ve üst kata çıkan merdivenin yerine göre değişiklikler gösterir. Üzerlerinde yer aldıkları parsellerin biçimi ve komşu binaların konumu da planların oluşumunda etkili olabilmektedir. Ancak, genel hatlarıyla merdivenlerin, sofa içindeki yerlere göre ortadan ve yandan merdivenli tipler olarak sınıflama yapmak da mümkündür. Ortadan merdivenlerde, üst kata çıkış binayı simetrik olarak ikiye ayırdığı gibi, farklı şekillerde de bölebilir. Ancak her iki durumda da yaygın olan uygulama, merdivenin geriye doğru sokulan bir orta sofadan çıkması ve binanın arka duvarına yaslanmış olmasıdır. Merdiven ahşaptır. Altı depo olarak kullanılır. Her iki yanında simetri hakimse birer veya ikişer oda yer alır. 'Hayat'a odalara girişte 45 dereceli kırılmalar bulunur. 'Hayat' avlu cepheleri boyunca uzandığı gibi, sadece merdivenin açıldığı ve oda girişlerinin bulunduğu orta kısımda da yer alabilir. Bu tiplerde de yaygın olan uygulama orta sofanın bina cephe hattının ilerisine doğru beşgen şekilde çıkma yapmasıdır. Ortadan çıkan merdivenin yapı kütlesine simetrik olarak ayırmadığı durumlarda ise, 'hayat'ın bir tarafında odalar yer almakta, diğer tarafında ise yine bu bölümün devamı olan yarı açık bir mekân bulunmaktadır. Genellikle, avluya bakan cephelerinde boydan boya 'hayat' bulunan evlerde ise, üst kata merdivenle çıkılır. 'Hayat'ın genişliği binanın yanından çıkan merdivenin iki kolunun genişliği ile uyum içindedir. Odalar 'hayat'ın gerisinde ve yapının arka duvarına yapılmış olarak yan yana sıralanırlar. Her biri doğrudan 'hayat'a açılır. Sokaktan evlere kuzulu kapılardan girilir. Bu kapı geniş iki kanadı olan ve bunlardan genellikle girişe göre sağ taraftakinin içinden ikinci bir küçük kapı açılan, 2.30 m. yükseklikteki avlu duvarının yüksekliği ile orantılı, çoğunun üzerinde küçük iki tarafa meyilli. kiremit örtülü, ahşap çatısı bulunan kapılardır. Avlular, yılın yedi sekiz ayı boyunca yaşanılan, evin kapalı mekânları ve 'hayat'larıyla kullanım bütünlüğü içinde olan, genellikle kayrak taşı ile kaplı birçoğu havuzlu iç bahçeler şeklindedir, Duvarlara yakın yerlerde ağaçlar yer almaktadır. Evin bir duvarına bitişik olarak veya yarım bir konumda tek katlı müştemilat bulunur. Müştemilat içinde evin asıl mutfağı, ocağı, kileri ve bazen de banyo yer alır. Ayrıca, temiz su havzaları da bu binanın içinde veya dışındadır. Yapılar genellikle taş veya ikinci derecede ahşaptır. Tüm taşıyıcı duvarlar, avlu duvarları, özellikle zemin katlar kireç harcı, kırma-moloz taş duvarlarla inşa edilmiştir. Çatı örtüsü olarak alaturka kiremit kullanılır. Çatı dışında duvar üstleri, ocak çıkıntılarının baca halinde daraldığı girintilerin üstleri de yağmurdan korunacak tüm çıkıntılar bu kiremitle örtülüdür. Ayrıca, bugün Muğla'nın sembolü olarak kabul edilen karakteristik bacadan alaturka kiremitlerle yapılan kendine özgü bir şapka ile kapatılmıştır. Muğla evlerini, temel olarak ikiye ayırmak mümkündür : ;Türk evleri Özellikle Hisar Dağı eteklerine doğru yayılmış olan bu evler, kentsel silüeti kırmızı kiremit çatı beyaz duvar ve üzerlerinden taşan yeşil ağaçlar üçlüsü ile oluşan armonisi içinde, geleneksel dokunun özünü oluşturan yapılardır. Avlu içindeki müştemilatlarıyla bir kullanım ve form biçimini oluştururlar. Bazılarının 'hayat'ları sonradan kapatılmış, yakın devirde inşa edilen bazılarınde ise bu bölüm doğrudan olarak yapılmışlardır. ;Rum evleri Rum evlerini diğer evlerden ayıran temel özellik içe kapanmış olmaları, avlu yerine sokakla bütünleşen bir cephe ve kütle nizamı göstermeleridir. Diğer ayırt edici özelliği ise kesme taş yapı olmalarıdır. Eski şehrin ticaret ve zanaat merkezi Arasta mevkiinde 1895'te Rum Filivari Usta'nın elinden çıkmış saat kulesi de Rum nüfusun Muğla'ya yadigarlarındandır. Kentte hâlen yaşları 100 ila 300 arasında değişen 400 yapı koruma altındadır ve kapsamlı bir restorasyon girişimi başlatılmıştır. == Yönetim == === Merkezi Yönetim === Büyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur. Muğla, bir ‘büyükşehir’dir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır. Muğla Valisi, 1965- Ünye doğumlu Orhan TAVLI, 9.06.2020/274 sayılı kararla Çanakkale Valisi iken atanmıştır Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler Muğla'nın ilçeleri sayfasında gösterilmiştir. === Yerel yönetim === Büyükşehir Belediyelerinde Yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur. Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır. Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır. Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 saylı kanun 16.madde) Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır. Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı, 1948-Muğla doğumlu Dr.Osman Gürün (CHP), 31 Mart 2019 seçimlerinde %36,01 oy oranıyla seçilmiştir. İlçe belediyeleri, 2019 Türkiye yerel seçimleri'ne göre, üç değişik parti tarafından yönetilmektedir. Bu ilçelerden 6'sı AK PARTİ, 6'sı CHP ve 1'i MHP'li belediye başkanıdır. Muğla Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 68’dir (Büyükşehir Belediye Başkanı, 13 ilçe belediye başkanı ve 55 üye) Bunların 25’i AK PARTİ, 35'i CHP, 5’i MHP, 3'i İYİ P.'dir Belediye başkanları ve meclislere ait bilgiler Muğla'nın ilçeleri sayfasında gösterilmiştir. == Eğitim == 1992’de kurulmuş olan Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, özellikle 1999 sonrasında, iş insanı Sıtkı Davut Koçman’ın Üniversiteyi kelimenin tam anlamıyla kanatlarının altına almasını takiben göz kamaştırıcı bir hızla gelişmiştir. Yakın geçmişte vefat eden Sıtkı Davut Koçman ve kurucu rektör Ethem Ruhi Fiğlalı (1992-2002)’ nın yönetiminde, evvelce 30 bin nüfuslu küçük ve hareketsiz bir il merkezinden ibaret olan şehir, 20.000’i aşkın öğrencinin oluşturduğu yeni bir topluluğun yerleşmesiyle büyük bir ivme kazanmıştır. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi her yıl açılan yeni fakülteleri ile daha da büyük bir öğrenci kitlesine hitap edebilir hale gelmiştir ve bu da Muğla'nın Muğla Ovası boyunca yayılmasını ve büyümesini sağlamıştır. Muğla ili çok büyük olmadığından öğrenciler kiralar ve ev bulma konularında sorun yaşayabilmektedirler. == Altyapı == === Ulaşım === İlin önemli limanları Bodrum, Marmaris, Fethiye ve Güllük'tedir. Ayrıca ilde iki havaalanı; Milas- Bodrum Havalimanı ve Dalaman Havalimanı bulunmaktadır. ;Şehiriçi Muğla, Bodrum'dan Seydikemer'e kadar uzanır ve şehiriçi ulaşımında sorun bulunmamaktadır. Eski mahallerden çarşısına araçsız ulaşım mümkündür. Sadece Kötekli, Yeniköy, TOKİ, Gülağzı, OSB, Menteşe ve Akçaova gibi yeni kurulmakta olan semtlerine ve Karabağlar'a ulaşım için şehiriçi araçlara ihtiyaç duyulur. ;Karayolu Muğla, dünyaca ünlü turizm merkezlerine yakın olmasından dolayı gelişmiş karayolu bağlantılarına sahiptir. İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlerden ve ülkenin diğer bölgelerinden gelip Marmaris, Fethiye ve Bodrum gibi önemli turizm merkezlerine ulaşan karayolları Muğla'dan geçer. D 320, D 400 ve D 550 karayolları Muğla'da başlar veya sonlanır. Muğla'dan Türkiye'nin diğer şehirlerine aktarmasız olarak ulaşmak mümkündür. Ayrıca ilçelerine özellikle yaz mevsiminde sürekli olarak otobüs ve minibüslerle seferler yapılır. Bazı önemli şehirlere uzaklığı şöyledir: * D 550 üzerinden Aydın'a 102 km. * D 330 üzerinden Denizli'ye 145 km. * D 550 üzerinden İzmir'e 211 km. * D 330 üzerinden Ankara'ya 590 km. * D 565 üzerinden İstanbul'a 758 km. === Sağlık === Muğla ilinde, devlete ait ve özel 24 hastane bulunmaktadır. En çok yatak kapasitesine sahip hastane, 2011 yılında adı Muğla Eğitim ve Araştırma Hastanesi olan Muğla Devlet Hastanesidir. == Spor == 2018-2019 Sezonu sonunda, Muğla’nın futboldaki takımları: 2. Ligde Bodrumspor ligde kalırken Fethiyespor küme düşmüştür. BAL’da 2, Kadın futbol 3. liginde de 1 takımı da yerlerini korumuştur. Ziraat Türkiye Kupası 'nda Muğlaspor 2. turda, Fethiyespor 4. turda elenirken, Bodrum B. Bodrumspor son 16 turunda Yeni Malatyaspor'a elenmiştir. Kadınlar basketbol Süper Ligi'nde yer alan Bodrum Belediyesi 1. lige düşmüştür. Erkekler 2. Liginde Fethiyespor, 1. lige yükselmiştir. Voleybolda erkekler 1. Liginde Milasspor, play-off sonunda lig 7.si olmuştur. 2. Ligdeki 5 takımdan Bodrum Doğuş S. ve Seydikemer Bld.spor küme düşmüştür. Bölgesel ligde 8 takım yer almıştır. Hentbol erkek 2. Lig takımı Köyceğiz Bld.spor, tekrar 1. Lige çıkmıştır. Bodrum Yalıkavak süper ligi 9.sırada bitirmiş, Türkiye Kupası'nda çeyrek finalde elenmiştir. İlde yer alan önemli spor tesisleri arasında Atatürk Stadyumu (7.750), Menteşe (3.000) ve Eldirek (2.000) Spor Salonları, Sıtkı Koçman K. Yüzme Havuzu (750) yer alır. Ayrıca Muğla, uzun mesafe yürüyüş parkurları olan Likya Yolu'nun bir kısmı ile Karia Yolu'nun neredeyse tamamını sınırlarında barındırmaktadır. Likya Yolu'nda 2010 senesinden beri yürüyüşün yanı sıra çok etaplı ultra maraton yarışları da düzenlenmektedir. == Muğlalı kişiler == ;Merkez *Şahidi İbrahim Dede (1470 - 1550), Mevlevi şeyhi. *Basil Zaharoff (1849 - 1936), Ünlü silah taciri. *Mustafa Muğlalı (1882 - 1951), General. *Zihni Derin (1880 - 1965), çay bitkisini Türkiye'ye ilk getiren kişidir. *Mümtaz Ener (1910 - 1989), sinema sanatçısı. *Anna Mouglalis (1978), Fransız oyuncu, ailesi Muğla Rumlarındandır. ;Bodrum *Herodot (MÖ 485 - MÖ 426), Antik Yunan tarihçisi ve yazar. *Turgut Reis (1485 - 1565), Osmanlı amirali. *Bodrumlu Ömer Lütfi Efendi (1817 - 1897), Osmanlı Şeyhülislamı *Avram Galanti Bodrumlu (1873 - 1961), siyasetçi. *İstamat Zihni Özdamar (1879 - ?), Rum asıllı siyasetçi *Neyzen Tevfik (1879 - 1953), şair ve sanatçı. ;Datça *Ece Ayhan (1931 - 2002), Şair ;Fethiye *Nadir Nadi Abalıoğlu (1908 - 1991), gazeteci. ;Köyceğiz *Saim Orhan (1971), belgesel yapımcısı. ;Marmaris *Salih Uçan, (1994)Türk futbolcu. ;Milas *Necati Çiller (1898 - 1973), Gazeteci ve bürokrat *Turhan Selçuk (1922 - 2010), karikatürist. *Tansu Çiller (1946), Eski başbakan, ekonomist, siyasetçi. *Atilla Atasoy (1953), şarkıcı. *Tolga Çandar (1959), Sanatçı, TBMM CHP 24. dönem milletvekili. *Yeşim Salkım (1968), Sanatçı. *Keremcem (1977), şarkıcı ve oyuncu. ;Ula *Nail Çakırhan (1910 - 2008), Mimar ve yazar. *Şadan Gökovalı (1939), yazar. *Yüksel Aksu (1966), Yönetmen. ;Seydikemer *Yunus Nadi Abalıoğlu (1879 - 1945), gazeteci ve yazar. == Kardeş şehirler == == Kaynakça == == Dış bağlantılar == * Muğla Büyükşehir Belediyesi * T.C. Muğla Valiliği * Muğla İl Kültür Ve Turizm Müdürlüğü * Muğla İl Tarım Ve Orman Müdürlüğü * Muğla Müftülüğü * Muğla İşkur * Muğla Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü * Muğla H.M.E İl Halk Kütüphanesi |
2,310 | 1980 (MCMLXXX) salı günü başlayan yıl. 20. yüzyılın ve 2. milenyumun 80. yılı. Bu sayfada, 1980 yılında dünyadaki uluslararası önemi olan olaylarla, bu yılda doğan ve ölen kişiler yer alır. Türkiye'de yaşanan olaylarla ilgili 1980'de Türkiye sayfasına bakınız. == Olaylar == === Ocak === * 9 Ocak - Suudi Arabistan'da 63 kişi, 1979 Kâbe Baskını'nı gerçekleştirdikleri nedeniyle kafası kesilerek idam edildi. * 16 Ocak - Bilim insanları interferon üretmeyi başardı. === Şubat === === Mart === === Nisan === * 18 Nisan - Rodezya, Zimbabve adı altında bağımsızlığını ilan etti. * 24 Nisan - 25 Nisan - ABD'nin, Tahran'daki Büyükelçiliği'nde bulunan rehineleri kurtarmak için başlattığı operasyon (Operation Eagle Claw), üç askeri helikopterde meydana gelen teknik arıza nedeniyle başarısızlıkla sonuçlandı. Helikopterlerden birinin İran toprakları üzerinde düşmesi sonucu 8 asker öldü. === Mayıs === * 18 Mayıs - ABD'nin Washington eyaletinde bulunan St. Helens Yanardağı infilak etti. Piroklastik akıntı ve lahar yüzünden 57 kişi hayatını kaybetti. === Haziran === * 1 Haziran - CNN yayın hayatına başladı. === Temmuz === * 30 Temmuz - Büyük Okyanus'taki, İngiliz-Fransız ortak yönetimindeki Vanuatu bağımsızlığını ilan etti. === Ağustos === === Eylül === * 12 Eylül - Türk Silahlı Kuvvetleri ülkedeki gelişmelerden dolayı yönetime el koydu. Siyasal partiler, sivil toplum örgütleri ve dernekler kapatıldı; parti başkanları ve aydınlarla birlikte çok sayıda mesleki ve siyasal örgüt yöneticisi tutuklandı. * 22 Eylül - İran-Irak Savaşı başladı. === Ekim === * 4 Kasım - Ronald Reagan Amerika Birleşik Devletleri Başkanı seçildi. == Doğumlar == === Ocak === * 3 Ocak ** Yusuf Demirkol, Türk şarkıcı ve besteci ** Kurt Vile, Amerikalı müzisyen * 4 Ocak - Bobbi Eden, Amerikalı pornografik film oyuncusu * 5 Ocak - Etienne Bito'o, Gabonlu milli futbolcu * 12 Ocak ** Akiko Morigami, Japon tenis oyuncusu ** Amerie, R&B; şarkıcısı, söz yazarı, dansçı, aktris ve model * 20 Ocak ** Karl Anderson, Amerikalı profesyonel güreşçi ** Ertuğrul Arslan, Türk futbolcu ** Felicitas Woll, Alman oyuncu * 25 Ocak ** Xavi, İspanyol futbolcu ** Paulo Assunção, Brezilyalı futbolcu * 27 Ocak ** Marat Safin, Tatar asıllı Rus tenisçi ** Austin O'Riley, Amerikalı çıplak model ve pornografik film oyuncusu === Şubat === * 1 Şubat ** Florin Bratu, Rumen futbolcu ** Liasos Luka, Kıbrıs Rumu futbolcu * 3 Şubat - Ayça Işıldar Ak, Türk oyuncu ve seslendirme sanatçısı * 8 Şubat - Bilge Kösebalaban, Direc-t grubu gitarist ve vokalisti * 9 Şubat - Angelos Charisteas, Yunan futbolcu * 11 Şubat - Mark Bresciano, Avustralyalı futbolcu * 20 Şubat - Berk Tokay, Türk grafiker * 29 Şubat - Çağdaş Atan, Türk futbolcu === Mart === * 1 Mart - Burcu Kara, Türk dizi ve sinema oyuncusu * 7 Mart ** Boštjan Nachbar, Sloven millî basketbolcu ** Laura Prepon, Amerikalı oyuncu ** Murat Boz, Türk pop müzik şarkıcısı *8 Mart - Lavinia Wilson, Alman oyuncu * 9 Mart - Burçin Terzioğlu, Türk dizi ve sinema oyuncusu * 16 Mart - Bahri Tanrıkulu, Türk Millî Tekvando sporcusu * 18 Mart - Aleksey Yagudin, Rus buz patenci * 21 Mart - Marit Bjørgen, Norveçli sporcu * 25 Mart - Bartók Eszter, Macar şarkıcı * 21 Mart - Ronaldinho, Brezilyalı futbolcu * 30 Mart - Yalın, Türk pop müzik şarkıcısı === Nisan === * 1 Nisan - Randy Orton, Amerikalı profesyonel güreşçi * 7 Nisan - Alice Blom, Hollandalı voleybolcu * 10 Nisan - John Baker, Amerikalı sinema oyuncusu * 12 Nisan - Arda Kural, Türk oyuncu * 13 Nisan- Jana Cova, Çek porno yıldızı * 28 Nisan - Karolina Goçeva, Makedon şarkıcı === Mayıs === * 3 Mayıs ** Alper Tezcan, Türk futbolcu ** Ayçin İnci, Türk dizi ve sinema oyuncusu * 5 Mayıs - Anastasia Gimazetdinova, Özbek artistik buz patencisi *19 Mayıs - Demet Evgar, Türk oyuncu * 20 Mayıs - Juliana Pasha, Arnavut şarkıcı ve söz yazarı * 21 Mayıs - Aydın Çetin, Türk futbolcu * 29 Mayıs - Petek Dinçöz, Türk şarkıcı, dizi oyuncusu, sinema oyuncusu ve televizyon sunucusu * 30 Mayıs - Steven Gerrard, İngiliz futbolcu === Haziran === * 1 Haziran - Agasi Ağagüloğlu, Türk ve Azeri boksör * 3 Haziran ** Lazaros Papadopulos, Yunan basketbolcu ** Amauri, İtalyan futbolcu * 17 Haziran - Sıla, Türk şarkıcı * 21 Haziran ** Ayşegül Abadan, Türk piyanist ** Barış Özcan, Türk basketbolcu * 23 Haziran - Francesca Schiavone, İtalyan tenisçi * 30 Haziran - Nourdin Boukhari, Fas ve Hollanda vatandaşı futbolcu === Temmuz === * 6 Temmuz - Pau Gasol, İspanyol basketbolcu * 7 Temmuz - Serdar Kulbilge, Türk futbolcu * 15 Temmuz - Bruno Mbanangoyé Zita, Gabonlu defans oyuncusu * 18 Temmuz - Kristen Bell, Amerikalı oyuncu * 19 Temmuz ** Xavier Malisse, Belçikalı tenisçi ** Alice Renavand, Fransız balerin * 20 Temmuz - Gisele Bundchen, Brezilyalı modeli * 21 Temmuz - Özgür Can Öney, maNga isimli müzik grubunun davulcusu * 23 Temmuz - Michelle Williams, gospel ve R&B; şarkıcısı, söz yazarı, oyuncu ve dansçı * 25 Temmuz - Antonella Serra Zanetti, İtalyan tenisçi === Ağustos === * 1 Ağustos - Mancini, Brezilyalı futbolcu * 5 Ağustos - Juliana de Aquino, Brezilyalı şarkıcı (ö. 2009) * 12 Ağustos - Cenk Yüksel, Türk ses sanatçısı * 13 Ağustos - İrina Berejna, Ukraynalı siyasetçi (ö. 2017) *14 Ağustos - Aydın Toscalı, Türk futbolcu *20 Ağustos - Rosalba Pippa (Arisa), İtalyan şarkıcı * 24 Ağustos - Rachael Carpani, Avustralyalı oyuncu * 27 Ağustos - Begüm Kütük Yaşaroğlu, Türk oyuncu === Eylül === * 7 Eylül **Emre Belözoğlu, Türk futbolcu **Emir Sevinç, Türk şarkıcı ve şarkı sözü yazarı **Gabriel Milito, Arjantinli futbolcu **Nigar Cemal, Azerbaycanlı şarkıcı **Javad Nekounam, İranlı eski millî futbolcu ve teknik direktör **Cevad Nekunam, İranlı futbolcu * 8 Eylül **Jun Kokubo, Japon eski futbolcu **Slim Thug, Amerikalı rapçi **Mbulaeni Mulaudzi, Güney Afrikalı koşucu (ö. 2014) * 9 Eylül **Václav Drobný, Çek eski millî futbolcu (ö. 2012) **Michelle Williams, Amerikalı oyuncu * 10 Eylül - Şahin Necefi, İranlı şarkıcı ve söz yazarı * 18 Eylül - Ahmed Al-Bahri, Suudi Arabistanlı futbolcu * 19 Eylül - Ayşe Tezel, Britanyalı oyuncu * 21 Eylül - Henriette Mikkelsen, Danimarkalı hentbolcu * 23 Eylül - Şahin İmranov, Azeri boksör * 25 Eylül ** Betül Demir, Türk pop müzik şarkıcısı ** Nataša Bekvalac, Sırp pop müzik şarkıcısı * 27 Eylül - Anna Artamonova, Rus voleybolcu === Ekim === *6 Ekim **Eser Altın, Türk futbolcu **Zaida Catalán, İsveçli siyasetçi (ö. 2017) * 11 Ekim - Menduh Kızılkula, Türk profesyonel güreşçi * 12 Ekim - Andreas Constantinou, Kıbrıslı futbolcu * 13 Ekim - Ashanti, Amerikan kayıt sanatçısı, albüm yapımcısı, aktris, dansçı ve manken * 14 Ekim **Ben Whishaw, İngiliz sinema ve tiyatro oyuncusu **Cansu Dere, Türk oyuncu, eski manken * 18 Ekim - Birsen Bekgöz, Türk kısa mesafe koşucusu * 21 Ekim - Aslı Altaylar, Türk dizi oyuncusu * 24 Ekim - Matthew Amoah, Ganalı millî futbolcu * 27 Ekim - Ali Aliyev, Kazak futbolcu * 29 Ekim - Ben Foster, Amerikalı faktör === Kasım === * 1 Kasım - Bilgin Defterli, Türk kadın millî futbolcu * 2 Kasım ** Diego Lugano, Uruguaylı futbolcu ** Kennedy Bakırcıoğlu, Süryani asıllı İsveçli futbolcudur ** Mustafa Ceceli, Türk şarkıcı, aranjör, albüm yapımcısı * 5 Kasım ** Christoph Metzelder, Alman futbolcu ** Antonella Del Core, İtalyan voleybolcu * 6 Kasım - Mert Nobre, Brezilya asıllı Türk futbolcu * 12 Kasım **Benoît Pedretti, Fransız futbolcu **Nur Fettahoğlu, oyuncu * 21 Kasım - Angel Long, Britanyalı pornografik oyuncu ve çıplak model * 22 Kasım - Vanessa van Arendonk, Hollandalı manken * 25 Kasım - Aaron Mokoena, Güney Afrikalı futbolcu * 30 Kasım - Cem Adrian, Türk şarkıcı, söz yazarı, yapımcı ve yazar === Aralık === * 2 Aralık - Benjamin Mako Hill, Debian hacker, araştırmacı, aktivist ve yazar * 5 Aralık - Gülden Kayalar, Türk voleybolcu * 12 Aralık - Berkant Göktan, Türk millî futbolcu * 14 Aralık - Didier Zokora, Fildişi Sahilli futbolcu * 15 Aralık - Alexandra Stevenson, Amerikalı profesyonel tenis oyuncusu *18 Aralık - Christina Aguilera, Amerikalı şarkıcı ve güfte yazarı * 20 Aralık- Ashley Cole, İngiliz futbolcu * 24 Aralık - Stephen Appiah, Ganalı futbolcu === Tarihi bilinmeyenler === * Aydın Polatçı - Türk güreşçi * Bahar Yanılmaz - Türk oyuncu * Başak Mireli - Türk yelkenci == Ölümler == === Ocak === * 14 Ocak - Rachel Fuller Brown, Amerikalı mikrobiyolog ve kimyager (d. 1898) * 17 Ocak - Barbara Britton, Amerikalı oyuncu (d. 1920) * 22 Ocak - Eric Burhop, Avustralyalı fizikçi (d. 1911) * 29 Ocak - Jimmy Durante, Amerikalı oyuncu ve komedyen (d. 1893) === Şubat === * 13 Şubat - David Janssen, Amerikalı oyuncu (d. 1931) * 18 Şubat - Gale Robbins, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı (d. 1921) * 19 Şubat - Bon Scott, Avustralyalı şarkıcı ve söz yazarı (d. 1946) * 22 Şubat - Oskar Kokoschka, Avusturyalı ressam, şair ve oyun yazarı (d. 1886) * 26 Şubat - Ahmed Şukayri, 1. Filistin Kurtuluş Örgütü başkanı (d. 1908) === Mart === * 1 Mart - Dixie Dean, İngiliz futbolcu (d. 1907) * 4 Mart - Manlio Brosio, 4. NATO Genel Sekreteri (d. 1897) * 7 Mart - Sara Christian, Amerikalı motor sporları yarışçısı (d. 1918) * 9 Mart - Heinz Linge, Alman SS subayı (d. 1913) * 13 Mart - Roland Symonette, 1. Bahamalar Başbakanı (d. 1898) * 17 Mart - Rafael Paasio, 31. Finlandiya Başbakanı (d. 1903) * 18 Mart - Erich Fromm, Almanya doğumlu Amerikalı psikanalist, sosyolog ve filozof (d. 1900) * 31 Mart - Jesse Owens, Olimpiyat şampiyonu Amerikalı atlet (d. 1913) === Nisan === * 9 Nisan - Muhammed Bakır es-Sadr, Iraklı din adamı ve siyasetçi (d. 1935) * 14 Nisan - Gianni Rodari, İtalyan Yazar ve gazeteci (d. 1920) * 21 Nisan - Aleksandr Oparin, Sovyet biyokimyacı (d. 1894) * 24 Nisan - Alejo Carpentier, Kübalı gazeteci ve yazar (d. 1904) * 26 Nisan - Cicely Courtneidge, Avustralya doğumlu İngiliz oyuncu (d. 1893) * 29 Nisan - Alfred Hitchcock, İngiliz yönetmen (d. 1899) === Mayıs === * 5 Mayıs - Ferruhru Parsa, İranlı doktor ve siyasetçi (d. 1922) * 9 Mayıs - James Alexander George Smith McCartney, 1. Turks ve Caicos Adaları Başbakanı (d. 1945) * 11 Mayıs - Dyre Vaa, Norveçli heykeltıraş ve ressam (d. 1903) * 14 Mayıs ** Carl Ebert, Alman tiyatro oyuncusu ve yönetmeni (d. 1887) ** Hugh Griffith, Galli oyuncu (d. 1912) * 15 Mayıs - Jóhann Hafstein, 14. İzlanda Başbakanı (d. 1915) * 17 Mayıs - Gündüz Kılıç, Türk futbolcu ve teknik direktör (d. 1918) * 18 Mayıs - Ian Curtis, İngiliz şarkıcı ve söz yazarı (d. 1956) * 27 Mayıs - Gün Sazak, Türk siyasetçi (d. 1932) === Haziran === * 7 Haziran ** Henry Miller, Amerikalı yazar (d. 1891) ** Marian Spychalski, 3. Polonya Halk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı (d. 1906) * 12 Haziran - Masayoshi Ōhira, 43. Japonya Başbakanı (d. 1910) * 16 Haziran - Jacob Talmon, Polonya asıllı İsrailli tarihçi ve siyaset bilimci (d. 1916) * 18 Haziran ** Kazimierz Kuratowski, Polonyalı matematikçi (d. 1896) ** André Leducq, Olimpiyat şampiyonu Fransız bisikletçi (d. 1904) * 21 Haziran ** Feridun Cemal Erkin, 11. Türkiye Dışişleri Bakanı (d. 1899) ** Ahmet Muhip Dıranas, Türk şair ve yazar (d. 1909) * 22 Haziran - Dimitrios Parçalidis, Geçici Yunanistan Başbakanı (d. 1905) * 28 Haziran - Keijo Liinamaa, 35. Finlandiya Başbakanı (d. 1929) === Temmuz === * 19 Temmuz - Hans Morgenthau, Alman asıllı Amerikalı akademisyen (d. 1904) * 22 Temmuz - Kemal Türkler, Türk sendikacı (d. 1926) * 24 Temmuz - Peter Sellers, İngiliz komedyen ve oyuncu (d. 1925) * 27 Temmuz - Muhammed Rızâ Pehlevî, Son İran Şahı (d. 1919) * 29 Temmuz - Filipp Golikov, Sovyet mareşal (d. 1900) === Ağustos === * 9 Ağustos - Jacqueline Cochran, Amerikalı pilot ve iş insanı (d. 1906) * 19 Ağustos - Otto Frank, Alman asıllı Hollandalı tüccar (d. 1889) * 20 Ağustos ** Sadi Gülçelik, Türk iş insanı (d. 1930) ** Joe Dassin, Fransız şarkıcı ve söz yazarı (d. 1938) * 22 Ağustos - Gabriel González Videla, 24. Şili Devlet Başkanı (d. 1898) * 26 Ağustos - Tex Avery, Amerikalı yapımcısı ve animatör (d. 1908) === Eylül === * 3 Eylül - Barbara O'Neil, Amerikalı oyuncu (d. 1910) * 8 Eylül - Willard Libby, Nobel ödüllü Amerikalı fiziksel kimyager (d. 1908) * 12 Eylül - Lillian Randolph, Amerikalı oyuncu ve ses sanatçısı (d. 1898) * 15 Eylül ** Hans Schweitzer, Alman sanatçı (d. 1901) ** Bill Evans, Amerikalı piyanist ve besteci (d. 1929) * 16 Eylül - Jean Piaget, İsviçreli psikolog (d. 1896) * 17 Eylül - Anastasio Somoza Debayle, 25. Nikaragua Devlet Başkanı (d. 1925) * 18 Eylül - Katherine Anne Porter, İngiliz gazeteci ve yazar (d. 1890) * 23 Eylül - Jacobus Johannes Fouché, 3. Güney Afrika Devlet Başkanı (d. 1898) * 25 Eylül ** Marie Under, Estonyalı şair (d. 1883) ** Lewis Milestone, Amerikalı yönetmen (d. 1895) ** John Bonham, İngiliz baterist (d. 1948) === Ekim === * 4 Ekim - Pyotr Maşerov, 19. Beyaz Rusya SSC Başbakanı (d. 1918) * 21 Ekim - Hans Asperger, Avusturyalı pediatrist (d. 1906) * 26 Ekim - Marcelo Caetano, 101. Portekiz Başbakanı (d. 1906) * 27 Ekim - John Van Vleck, Nobel ödüllü Amerikalı fizikçi ve matematikçi (d. 1899) === Kasım === * 4 Kasım - Kenneth Blackburne, 1. Jamaika Genel Valisi (d. 1907) * 19 Kasım - E. J. Bowen, İngiliz fiziksel kimyacı (d. 1898) * 29 Kasım - Dorothy Day, Amerikalı gazeteci ve aktivist (d. 1897) === Aralık === * 2 Aralık - Romain Gary, Fransız yönetmen (d. 1914) * 3 Aralık - Oswald Mosley, İngiliz siyasetçi (d. 1896) * 4 Aralık - Francisco de Sá Carneiro, 109. Portekiz Başbakanı (d. 1934) * 8 Aralık - John Lennon, İngiliz müzisyen (d. 1940) * 10 Aralık - Fatma Gevheri Sultan, Osmanlı prensesi (d. 1904) * 16 Aralık - Colonel Sanders, Amerikalı iş insanı (d. 1890) * 17 Aralık - Şarık Arıyak, Türk diplomat (d. 1930) * 18 Aralık - Aleksey Kosıgin, 8. Sovyetler Birliği Başbakanı (d. 1904) * 24 Aralık - Karl Dönitz, 3. Nazi Almanyası Cumhurbaşkanı (d. 1891) * 25 Aralık - Ahmet Berman, Türk futbolcu (d. 1932) * 26 Aralık - Richard Chase, Amerikalı seri katil (d. 1950) * 31 Aralık - Raoul Walsh, Amerikalı yönetmen, oyuncu ve senarist (d. 1887) == 1980 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası * Fizik – * Kimya – * Tıp – * Edebiyat – * Barış – * Ekonomi – \---- |
2,311 | Bu sayfada, 1979 yılında dünyadaki uluslararası önemi olan olaylarla, bu yılda doğan ve ölen kişiler yer alır. Türkiye'de yaşanan olaylarla ilgili 1979'da Türkiye sayfasına bakınız. == Olaylar == * 1 Ocak - Çin ile Amerika Birleşik Devletleri arasında diplomatik ilişkiler başladı. * 7 Ocak - Vietnam ordusu ve desteklediği isyancı güçler, 3 aydır sürdürdükleri askerî harekât sonunda, Kamboçya'nın başkenti Phnom Penh'e girerek, Pol Pot ve Kızıl Kmer iktidarını devirdiler. * 16 Ocak - İran Şahı Muhammed Rıza Pehlevi ailesiyle beraber ülkesini terk etti, böylece İran'daki 2500 yıllık monarşi yönetimi sona erdi. * 11 Şubat - İran'da İmam Humeyni önderliğinde İran halkı İslam devrimi yaptı. * 18 Şubat - Sahra Çölü'nde ilk defa kar yağdı. * 22 Şubat - Saint Lucia, Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti. * 15 Mart - Türkiye'de CENTO'dan çekildiğini açıkladı. *4 Nisan - Eski Pakistan Başbakanı Zülfikar Ali Butto asılarak idam edildi. * 11 Nisan - Tanzanya birlikleri Uganda'nın başkenti Kampala'ya girdi ve İdi Amin'i devirdi. * 4 Mayıs - Margaret Thatcher, Birleşik Krallık'ın ilk kadın başbakanı oldu. * 19 Temmuz - Nikaragua'da Sandinista Ulusal Kurtuluş Cephesi diktatör Somoza Debayle'yi devirdi. * 10 Ağustos - Michael Jackson,Off the Wall albümünü yayınladı. * 1 Eylül - ABD'nin Pioneer 11 adlı uzay aracı, Satürn'ü ziyaret eden ilk uzay aracı oldu. * 5 Ekim - Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Lideri Yaser Arafat Ankara'ya geldi, Türkiye'de açılan, elçilik statüsündeki temsilciliğine Filistin Bayrağı çekildi. * 27 Ekim - Saint Vincent ve Grenadinler bağımsızlığını ilan etti. * 4 Kasım - İran'da 3000 kişilik radikal bir grup Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçiliğini basarak, 53'ü Amerikalı olmak üzere 90 kişiyi rehin aldı. * 15 Kasım - İstanbul'da bir Yunan şilebiyle çarpışan İndependenta adlı dev Rumen tankeri infilak edip,yanmaya başladı.51 denizci öldü. Yangın bir ay sürdü.İstanbul Boğazı'nda trafik akışı aksadı.96 bin ton ham petrol denize aktı. * 28 Kasım - Papa II. Jean Paul Ankara'ya geldi. * 12 Aralık - Rodezya'nın adı Zimbabve olarak değişti. * 24 Aralık - SSCB Afganistan'ı işgal etti. * 31 Aralık - İspanya'da Katalonya Özerk Bölgesi kuruldu. === Tarihi bilinmeyenler === * İlk özelleştirme, Birleşik Krallık'ta mevcut iktidar olan Muhafazakâr Parti tarafından gerçekleştirilmiştir. * Pehlevi Hanedanı devrilerek günümüz İran ortaya çıkmıştır. == Doğumlar == === Ocak === * 2 Ocak - Çağla Şikel, manken, oyuncu *9 Ocak - Mehmet Yozgatlı, futbolcu * 16 Ocak - Aaliyah, Amerikalı şarkıcı, oyuncu (ö. 2001) * 22 Ocak - Cassio Lincoln, Brezilyalı eski futbolcu * 18 Ocak - Cem Bahtiyar, maNga grubunun gitaristi === Şubat === * 2 Şubat - Fani Halkia, Yunan atlet * 1979 ** Romina Belluscio, Arjantinli sunucu ** Mariska, Fin rapçi ** Rafael Marquez, Meksikalı futbolcu * 21 Şubat - Carly Colón, Puerto Rico'lu profesyonel güreşçi * 21 Şubat - Tiziano Ferro, İtalyan pop müziği şarkıcısı * 23 Şubat - Lucas Abraham, Arjantinli futbolcu === Mart === * 8 Mart - Bülent Polat, oyuncu * 10 Mart - Alexander Khuon, Alman oyuncu * 11 Mart - Joel Madden, Amerikalı Good Charlotte grubunun vokali * 19 Mart - Hidayet Türkoğlu, basketbolcu === Nisan === * 2 Nisan - Aslı Tandoğan, Türk dizi ve sinema oyuncusu * 2 Nisan - Bengü Erden, Türk şarkıcı * 8 Nisan - Alexi Laiho, Finlandiyalı solist, gitarist, söz yazarı * 10 Nisan - Rachel Corrie, Amerikalı aktivist, barış ve yardım gönüllüsü, Uluslararası Dayanışma Hareketi üyesi (ö. 2003) * 12 Nisan - Mateja Kežman, Sırp futbolcu * 19 Nisan - Kate Hudson, yapımcı, yönetmen ve aktris * 21 Nisan - Tobias Linderoth, İsveçli futbolcu * 14 Nisan- Kerem Tunçeri,Türk Basketbolcu === Mayıs === * 19 Mayıs - Andrea Pirlo, İtalyan futbolcu * 26 Mayıs - Mehmet Okur, Türk basketbolcu * 30 Mayıs - Berksan, Türk şarkıcı * 30 Mayıs - Fabian Ernst, Alman futbolcu * 30 Mayıs - Clint Bowyer, Amerikalı yarış pilotu === Haziran === * 5 Haziran - Pete Wentz, Amerikalı Fall Out Boy grubunun basisti * 12 Haziran - Evrim Akın, Türk aktris * 29 Haziran - Barış Akarsu, Türk şarkıcı, oyuncu (ö. 2007) === Temmuz === * 2 Temmuz - Rebecca Mader, İngiliz oyuncu * 21 Temmuz - Özgür Can Öney maNga grubunun davulcusu *23 Temmuz - Mehmet Akif Alakurt, model, aktör *26 Temmuz - Engin Altan Düzyatan, Türk oyuncu === Ağustos === * 15 Ağustos - Cassandra Lynn, Amerikalı model (ö. 2014) * 16 Ağustos - Halil Sezai Paracıkoğlu, Tiyatro ve sinema oyuncusu, müzisyen, söz yazarı, besteci * 20 Ağustos - Şebnem Bozoklu, Türk oyuncu * 23 Ağustos - Güçlü Soydemir, Türk şarkıcı, besteci, yönetmen * 26 Ağustos - Yağmur Sarıgül, Türk besteci ve maNga grubun elektro gitaristi === Eylül === * 1 Eylül - Tim Kennedy, Amerikalı profesyonel karma dövüş sanatçısı * 3 Eylül - ** Başak Şengül, Türk haber sunucusu ** Yuri Ebihara, Japon model ve aktör * 7 Eylül **Mehmet Ali Nuroğlu, Tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu **Ersin Güreler, Türk eski futbolcu **Owen Pallett, Kanadalı besteci, çalgıcı ve şarkıcı **Murat Karakoç, Türk futbolcu * 8 Eylül **Susana Rivadeneira, Ekvadorlu model **Pink, Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı **Medine Saduakasova, Kazak şarkıcı **Péter Lékó, Macar satranç oyuncusu * 9 Eylül **Nikki DeLoach, Amerikalı oyuncu ve performans şarkıcısı **Gökçe, Türk şarkıcı ve şarkı yazarı * 11 Eylül - David Pizarro, Şilili futbolcu * 11 Eylül - Éric Abidal, Fransız futbolcu * 27 Eylül - Aslı Güngör, Türk şarkıcı * 29 Eylül - Orhan Ak, Türk futbolcu * 30 Eylül - Primož Kozmus, Slovenyalı atlet * 27 Eylül - Raúl González, İspanyol futbolcu === Ekim === * 1 Ekim - Florin Salam, Rumen manele şarkıcısı * 8 Ekim - Kristanna Loken, Amerikalı aktris * 14 Ekim - Timur Rodriguez, Azeri asıllı Rus şarkıcı, aktör ve şovmen * 17 Ekim - Kimi Räikkönen, Finlandiyalı Formula 1 pilotu * 19 Ekim - Özgün Uğurlu, Türk şarkıcı, besteci, söz yazarı ve aranjör * 22 Ekim - Deivid, Brezilyalı futbolcu * 31 Ekim - Simão Sabrosa, Portekizli futbolcu === Kasım === * 7 Kasım - Ayako Fujitani, Japon yazar ve aktris * 21 Kasım - Alihan Kuriş, Türk din adamı, mimar, Süleymancılar'ın lideri * 21 Kasım - Vincenzo Iaquinta, İtalyan futbolcu * 23 Kasım - Nihat Kahveci, Türk futbolcu * 29 Kasım - Gökhan Özen, Türk şarkıcı * 30 Kasım - Yao Aziawonou, Togolu futbolcu === Aralık === * 25 Aralık - Ferman Akgül, maNga grubunun solisti == Ölümler == * 1 Şubat - Abdi İpekçi, Milliyet Gazetesi Genel Yayın Müdürü ve Başyazarı (d. 1929) * 7 Şubat - Josef Mengele, Alman Nazi doktor (d. 1911) * 29 Nisan - Muhsin Ertuğrul, Türk tiyatro sanatçısı (d. 1892) * 1 Mayıs - Morteza Motahhari, İranlı bilgin, siyasetçi (d. 1920) * 11 Haziran - John Wayne, Amerikalı aktör (d. 1907) * 16 Haziran - Ayhan Işık, Türk sinema oyuncusu (d. 1929) * 10 Eylül ** Agostinho Neto, Angolalı yazar, bağımsızlık önderi, ilk Devlet Başkanı ** Cuma Tak, PKK kurucularından Kürt militan (d. 1956) * 23 Kasım - Merle Oberon, film oyuncusu (d. 1911) * 13 Aralık - Behçet Necatigil, Türk şair (d. 1916) ;Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler: * Ahmed Zahir, Afgan müzisyen (d. 1949) * Tōyō Miyatake, Japon asıllı Amerikalı fotoğrafçı (d. 1895) |
2,312 | Bu sayfada, 1978 yılında dünyadaki uluslararası önemi olan olaylarla, bu yılda doğan ve ölen kişiler yer alır. Türkiye'de yaşanan olaylarla ilgili 1978'de Türkiye sayfasına bakınız. == Olaylar == * 1 Ocak - Hindistan havayollarına ait Boeing 747 tipi bir yolcu uçağı, Mumbai açıklarında havada infilak ederek denize çakıldı; 213 kişi öldü. * 15 Şubat - Bakanlar Kurulunca, ülkenin döviz sıkıntısını hafifletmek için yurt dışına yapılan turistik gezilerin en az 2 yılda bir yapılabileceği kararlaştırıldı. * 10 Mart - 1978 tarihli Nükleer Yayılmanın Önlenmesi Yasası yürürlüğe girdi. * 16 Mart - Eski İtalya Başbakanı Aldo Moro, Roma'da Kızıl Tugaylar tarafından kaçırıldı. * 18 Nisan - Amerika Birleşik Devletleri Senatosu, Panama Kanalı'nın 31 Aralık 1999'a kadar Panama denetimine bırakılmasını kabul etti. * 20 Nisan - Normal rotasından sapan bir Güney Kore yolcu uçağı, bir Sovyetler Birliği jeti tarafından ateş açılarak, zorla Murmansk'a indirildi. * 9 Mayıs - Kızıl Tugaylar tarafından kaçırılmış olan eski İtalya Başbakanı Aldo Moro'nun cesedi Roma'da park edilmiş bir arabada bulundu. * 23 Mayıs - Türkiye, İmralı Cezaevi'nden kaçan Billy Hayes'in yazdığı romandan uyarlanarak sinemaya aktarılan Geceyarısı Ekspresi filmini protesto etti. * 2 Haziran - Madrid'de ASALA'nın düzenlediği saldırı sonucunda, Türkiye'nin Madrid Büyükelçisi Zeki Kuneralp'in makam arabasında bulunan eşi Necla Kuneralp, emekli Büyükelçi Beşir Balcıoğlu ve şoförü öldüler. Büyükelçi araçta bulunmadığı için kurtuldu. * 24 Haziran - Yemen Arap Cumhuriyeti Başkanı Ghashmi bombayla öldürüldü * 25 Temmuz - Amerika Birleşik Devletleri Senatosu, Türkiye'ye uygulanan silah ambargosunu, uzun tartışmalardan sonra şartlı olarak kaldırılmaya karar verdi. * 1 Ekim - Büyük Okyanus'taki Tuvalu, Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti. * 16 Ekim - Kraków Başpiskoposu Karol Wojtyla II. Jean Paul adıyla Papa seçildi. Tarihteki ilk Slav asıllı ve 400 yıl sonra İtalyan asıllı olmayan ilk papa olarak göreve başladı. * 3 Kasım - Karayip Denizi'ndeki Dominika, Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti. * 18 Kasım - Guyana'da Jim Jones önderliğindeki People's Temple tarikatına mensup 909 kişi siyanür ile toplu intihar eylemi gerçekleştirdi. * 27 Aralık - İspanya'da düzenlenen anayasa referandumuyla, 40 yıl süren diktatörlükten sonra demokrasiye geçildi. * 29 Aralık - Almanya Nasosyalist İşçi Partisi başkanı Germann Hoffman kaldığı otel odasında uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti === Kesin tarihi bilinmeyenler === * PKK'nın kuruluşu == Doğumlar == === Ocak === * 2 Ocak - Eduard Memmedov, Azeri dövüşçü * 4 Ocak - Marcello Bravo, Avusturyalı porno aktörü * 9 Ocak - Gennaro Gattuso, İtalyan futbolcu * 28 Ocak - Gianluigi Buffon, İtalyan futbolcu === Şubat === * 4 Şubat - Ömer Onan, Türk basketbolcu * 7 Şubat - Marina Kislova, Rus sprinter * 8 Şubat - Gökhan Tepe, Türk pop müzik sanatçısı. * 16 Şubat - Tia Hellebaut, Belçikalı atlet * 19 Şubat - Alioum Saidou, Kamerunlu futbolcu === Mart === * 1 Mart - Jensen Ackles, Amerikalı oyuncu * 9 Mart - Lucas Neill, Avustralyalı futbolcu * 11 Mart -Didier Drogba, Fildişi Sahilli futbolcu * 11 Mart - Hayko Cepkin, Ermeni asıllı Türk rock şarkıcısı * 19 Mart - Lenka, Avustralyalı şarkıcı * 27 Mart - Marius Bakken, Norveçli atlet * 31 Mart ** Jérôme Rothen, Fransız futbolcu ** Stephen Clemence, İngiliz futbolcu ve teknik direktör === Nisan === * 7 Nisan - Duncan James, İngiliz şarkıcı * 9 Nisan - Cameron Cartio,İranlı şarkıcı * 12 Nisan - Svetlana Lapina, Rus yüksek atlamacı * 13 Nisan - Carles Puyol, İspanyol futbolcu * 25 Nisan - Malali Cuya, Afganistanlı aktivist * 27 Nisan - Neslihan Yeşilyurt, Türk yönetmen * 30 Nisan - Simone Barone, İtalyan futbolcu === Mayıs === * 1 Mayıs - Orhan Ölmez, Türk şarkıcı. * 2 Mayıs - Kumail Nanjiani, Pakistanlı oyuncu * 5 Mayıs - Leandro Cufré, Arjantinli futbolcu * 8 Mayıs - Lucio, Brezilyalı futbolcu * 11 Mayıs - Perttu Kivilaakso, Fin çellist === Haziran === * 13 Haziran - Richard Kingston, Ganalı futbolcu * 18 Haziran - Sarah Adler, Fransız oyuncu * 19 Haziran - Dirk Nowitzki, Alman basketbolcu * 29 Haziran - Nicole Scherzinger, Şarkıcı,Söz Yazarı,Dansçı === Temmuz === * 5 Temmuz - İsmail YK, Türk şarkıcı * 8 Temmuz - Erin Morgenstern, Amerikalı yazar === Ağustos === * 5 Ağustos - Rita Faltoyano, Macar porno yıldızı * 8 Ağustos - Louis Saha, Fransız futbolcu * 8 Ağustos - Ebru Yaşar, Türk şarkıcı * 9 Ağustos - Audrey Tautou, Fransız oyuncu * 16 Ağustos - Serdar Tuncer, Türk şair, sunucu. * 17 Ağustos - Sagopa Kajmer, Türk rap sanatçısı * 23 Ağustos- Kobe Bryant, Amerikalı Basketbolcu (ö. 2020) === Eylül === * 7 Eylül **Masakazu Senuma, Japon futbolcu **Devon Sawa, Kanadalı aktör ve seslendirme sanatçısı * 8 Eylül **Alicia Rhodes, Britanyalı porno yıldızı **Lucilla Agosti, İtalyan radyo sunucusu **Masahiro Koga, Japon eski futbolcu * 9 Eylül - Arzu Şahin, Türk halk müziği sanatçısı * 15 Eylül - Eidur Gudjohnsen, İzlandalı futbolcu * 22 Eylül - Harry Kewell, Avustralyalı futbolcu === Ekim === * 3 Ekim **Claudio Pizarro, Perulu futbolcu **Gerald Asamoah, Alman futbolcu === Kasım === * 1 Kasım - Selma Ergeç, Türk oyuncu *4 Kasım - İlke Hatipoğlu, Redd grubu klavyecisi, besteci, iç mimar * 7 Kasım - Rio Ferdinand, İngiliz futbolcu * 22 Kasım - Francis Obikwelu, Nijeryalı atlet === Aralık === * 3 Aralık - Ri Song Hui, Kuzey Koreli halterci * 8 Aralık - Ian Somerhalder, Amerikalı oyuncu, model ve yapımcı * 10 Aralık ** Anna Jesień, Polonyalı atlet ** Željko Vasić, Hırvat şarkıcı * 13 Aralık - Okan Yalabık, Türk oyuncu * 20 Aralık - Geremi Njitap, Kamerunlu futbolcu * 24 Aralık - Yıldıray Baştürk, Türk futbolcu * 25 Aralık - Tuomas Holopainen, Fin müzisyen * 27 Aralık - Pelin Batu, Türk oyuncu ve tarihçi * 28 Aralık - Özgü Namal, Türk oyuncu * 30 Aralık - Zbigniew Robert Promiński, Polonyalı baterist * Günü bilinmiyor - Cenk Enes Özer, Türk yazar ;Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler: * Selma Ergeç, Türk oyuncu ve manken. * Lale Yavaş, Türk kökenli İsviçreli oyuncu * Güvenç Dağüstün, Türk opera sanatçısı. * Tina Malia, Colorado doğumlu vokalist, piyanist, gitarist ve bestekâr. == Ölümler == * 6 Ocak - Burt Munro, Yeni Zelandalı motosiklet yarışçısı (d. 25 Mart 1899) * 11 Mart - Bedrettin Cömert, suikast sonucu öldürüldü * 24 Mart - Doğan Öz, suikast sonucu öldürüldü * 17 Nisan - Hamit Fendoğlu, suikast sonucu öldürüldü * 1 Mayıs - Aram İlyiç Haçaturyan, Ermeni besteci (d. 1903) * 23 Temmuz - Kamil Tolon, Türk girişimci, sanayici ve mucit * 22 Ağustos - Ignazio Silone, İtalyan yazar (d. 1 Mayıs 1900) * 5 Eylül - Prof. Dr. Ahmet Özel, Türk siyasetçi (d. 1910). * 8 Eylül - Tarık Levendoğlu, Türk sahne tasarımcısı, tiyatro yönetmeni, tiyatro eğitmeni, çevirmen ve fresk ressamı (d. 1913) * 27 Eylül - Orgeneral Muhittin Önür, Türk asker. (d. 1903) * 20 Ekim - Bedri Karafakıoğlu, suikast sonucu öldürüldü (d. 1915) === Gün ve ay bilinmeyenler === * Charles Kalms, İngiliz perakendeci |
2,316 | == Olaylar == * 13 Ocak - Avezzano'da (İtalya) deprem: 29.800 kişi öldü. * 15 Ocak - Saphir adındaki Fransız denizaltısı Köseburnu önünde batırıldı. * 19 Ocak - Zeplinlerin kullanıldığı ilk hava saldırısı Almanya tarafından Birleşik Krallık'a yapıldı. * 17 Şubat - Barbaros Hayreddin ve Turgut Reis muharebe gemileri, savunmaya katılmak üzere Nara'ya geldi. * 18 Mart - Çanakkale Savaşı başladı. * 25 Nisan - Çanakkale cephesinde Kara Muharebeleri başladı. * 6 Mayıs - Rus orduları Van'a girdi. * 27 Mayıs - 1915'te geçici tehcir yasası yürürlüğe girdi. * 20 Aralık - Çanakkale'nin Gelibolu Yarımadası'nı ele geçiremeyen İngiliz ve Fransız birlikleri geri çekildi. == Nobel Ödülleri == * Fizik – William Henry Bragg ve William Lawrence Bragg * Kimya- Richard Willstätter * Tıp – verilmedi * Edebiyat – Romain Rolland * Barış – verilmedi == Doğumlar == * 1 Şubat ** Stanley Matthews, İngiliz futbolcu (ö. 2000) ** Alicia Rhett, Amerikalı oyuncu ve ressam (ö. 2014) * 13 Mart - Melih Cevdet Anday, (ö. 28 Kasım 2002) Türk şair; tiyatro oyunu, roman, deneme, makale yazarı. * 16 Mart - Haldun Taner, Türk yazar (ö. 1986) * 18 Mart - Fatma Refet Angın, (ö. 30 Ocak 2010) Türkiye Cumhuriyeti tarihinin ilk kadın öğretmenlerinden. * 4 Nisan - Lars Ahlin, İsveçli yazar (ö. 1997) * 2 Mayıs - Van Alexander, Amerikalı caz müzisyeni ve bestecisi (ö. 2015) * 9 Haziran - Les Paul, Amerikalı müzisyen (ö. 2009) * 23 Haziran - Jane Hamilton Hall, Amerikalı fizikçi (ö. 1981) * 23 Ekim - Bedri Karafakıoğlu, Türk akademisyen. (ö. 20 Ekim 1978) * 7 Aralık - Guido Zappa, İtalyan matematikçi (ö. 2015) * 20 Aralık - Aziz Nesin, Türk mizah yazarı (ö. 1995) ;Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler: * Hamiyet Yüceses, Türk Sanat Müziği'nin en önemli seslerinden. (ö. 1996) == Ölümler == * 19 Ağustos - Tevfik Fikret (d. 1867) * 10 Ağustos - Henry Moseley (d. 1887) * 27 Aralık - Remy de Gourmont, Fransız şair (d. 1858) == 1915 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası. * Fizik – William Bragg - Lawrence Bragg * Kimya – Richard Willstätter * Tıp – * Edebiyat – Romain Rolland * Barış – |
2,315 | == Olaylar == * 23 Ocak - Bâb-ı Âli Baskını ile İttihat ve Terakki yönetime el koydu. * 30 Mayıs - Balkan devletleriyle Osmanlı İmparatorluğu arasında Londra Antlaşması imzalandı. * 11 Haziran - Sadrazam Mahmut Şevket Paşa suikast sonucu öldürüldü. * 29 Eylül - Balkan Savaşları sonunda Bulgaristan ile Osmanlı İmparatorluğu İstanbul Antlaşması imzalandı. * 14 Kasım - II. Balkan Savaşı'ndan sonra, Yunanistan Krallığı ile Osmanlı İmparatorluğu arasında Atina Antlaşması imzalandı. * 17 Kasım - Panama Kanalı'ndan ilk gemi geçiş yaptı * 29 Ekim - Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti yıkıldı == Doğumlar == === Ocak === * 9 Ocak - Richard M. Nixon, ABD'nin 37. başkanı (d. 1994) * 16 Ocak - Edoardo Detti, İtalyan bir mimar ve şehir planlamacısı (ö. 1984) === Şubat === === Mart === * 1 Mart - Ralph Ellison, Afrikalı-Amerikalı yazar. * 22 Mart - Sabiha Gökçen, pilot ve yazar (ö. 2001) * 23 Mart - Abidin Dino, Türk ressam, karikatürist, yazar, film yönetmeni. (ö. 1993) * 26 Mart - Paul Erdös, Macar matematikçi. === Nisan === * 2 Mayıs - Robert Charles Zaehner, İngiliz din tarihçisi ve eğitimci === Mayıs === * 2 Mayıs - Aydın Sayılı, Ord. Prof. Dr., Türk bilim insanı (ö. 1993), * 20 Mayıs - William Redington Hewlett, Amerikan iş insanı ve Hewlett-Packard'ın kurucusu (ö. 2001) === Haziran === === Temmuz === * 14 Temmuz - Gerald Ford, ABD eski başkanı (ö. 2006) === Ağustos === === Eylül === * 4 Eylül - Kenzō Tange, dünyaca ünlü Japonya kökenli bir mimar (ö. 2005) * 6 Eylül - Leônidas, Brezilyalı futbolcu (ö. 2004) * 7 Eylül - Oswald Szemerényi, Macar asıllı dilbilimci (ö. 1996) * 9 Eylül - Tarık Levendoğlu, Türk sahne tasarımcısı, tiyatro yönetmeni, tiyatro eğitmeni, çevirmen ve fresk ressamı (ö. 1978) * 12 Eylül - Jesse Owens, Amerikalı atlet * 13 Ağustos ** Rita Johnson, Amerikalı oyuncu (ö. 1965) ** Makarios, Kıbrıs Ortodoks Kilisesi başpiskoposu ve bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı (ö. 1977) * 25 Eylül - Şarl Helu, Lübnanlı devlet adamı (ö. 2001) * 27 Eylül - Albert Ellis, Amerikalı psikoterapist (ö. 2007) === Ekim === * 22 Ekim - Robert Capa, Macar asıllı Amerikalı fotoğrafçı (ö. 1954) * 22 Ekim - Bao Dai, Vietnam imparatoru (ö. 1997) === Kasım === * 7 Kasım - Albert Camus, Fransız yazar * 27 Kasım - Alfredo Bai, İtalyan heykeltıraş (ö. 1980) === Aralık === === Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler === * Leman Cevat Tomsu, Türkiye'nin ilk kadın mimarı (ö. 1988) * Şeref Görkey, futbolcu ve teknik direktör * Muharrem Ertaş, Türk halk ozanı (ö. 1984) * Ali el-Verdi, Iraklı sosyal bilimci (ö. 1995) * Venanzo Crocetti, İtalyan heykeltıraş == Ölümler == * 4 Ocak - Alfred Graf von Schlieffen, Alman general * 7 Kasım - Alfred Russel Wallace, Britanyalı toplum ve doğa bilimci, antropolog ve biyolog (d. 1823). Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler * José Ruiz y Blasco, İspanyol ressam (d. 1838) == 1913 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası. * Fizik – * Kimya – * Tıp – * Edebiyat – * Barış – |
2,314 | yüzyıllar 18\. yüzyıl | 19. yüzyıl | 20. yüzyıl 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 19\. yüzyıl, miladi takvime göre 1 Ocak 1801 ile 31 Aralık 1900 günleri arasındaki zaman dilimi olarak kabul edilir. Portekiz, Osmanlı ve Çin İmparatorluğu çökmeye başlamış, Babür ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu da son bulmuştur. Napolyon Savaşları’ndan sonra, Britanya İmparatorluğu, dünya nüfusunun dörtte biri, yüz ölçümünün üçte birine hakim olarak dünyanın önder gücü haline gelmiştir. "Pax Britannica" (Britanya barışı) döneminde, korsanlara karşı ciddi tedbirleri ile dünyada ticaretin teşvikini sağlamıştır. 19. yüzyıl aynı zamanda yeni icat ve keşiflerle beraber pozitif bilimlerde ciddi atılımlara sahne olmuştur. Tıp, matematik, fizik, kimya, biyoloji, elektrik ve metalurji gibi alanlarda gelecek yüzyılın hızlı gelişen teknolojik yeniliklerinin temelleri atılmıştır. Demiryolları taşımacılığının başlamasıyla gelen sanayi devrimiyle beraber birçok ülkede kentleşme hareketleri başlamıştır ve dünyadaki birçok büyük şehrin nüfusu, bu dönemde bir milyonun üstüne çıkmıştır. Bunda tıp alanındaki gelişmeler de etkili olmuştur. Dünyanın kalan keşfedilmemiş bölgeleri (Antarktika ve Arktika’nın ulaşılması zor yerleri hariç) keşfedilmiştir ve 1890larda dünyanın hassas ve detaylı bir haritasının ortaya konmasına vesile olmuştur. Bu yüzyıl köleliğin hızlı bir düşüş yaşamasına neden olmuştur. Haiti köle ayaklanmasını takiben Britanya İmparatorluğu, denizlerdeki egemenliğini kullanarak dünya çapındaki köle ticaretini durdurmaya çalışmıştır. Britanya 1834’te, Amerika Birleşik Devletleri, iç savaşı takiben 1865’te, Brezilya ise 1888’de köleliği kaldırmıştır. Aynı şekilde Rusya da topraklarında köleliğe son vermiştir. == Dönemler == * Sanayi Devrimi * İngiliz naipliği, Victoria devri (Britanya İmparatorluğu) * Restorasyon (Fransa), Temmuz Monarşisi, İkinci Cumhuriyet (Fransa), İkinci İmparatorluk (Fransa), Üçüncü Cumhuriyet (Fransa) * Edo dönemi * Tanzimat == Olaylar == === 1800'ler === * 1802 - Victor Hugo'nun doğumu * 1804 - Cezzar Ahmed Paşa'nın ölümü * 1804 - Napolyon kendini imparator ilan etti * 1807 - Kabakçı Mustafa İsyanı * 1809 - Kale-i Sultaniye Antlaşması imzalandı === 1810'lar === * 1812 - 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı'nın sonu Bükreş Antlaşması'nın imzalanması * 1812 - Babanzade Ahmet Paşa İsyanı * 1812 - Charles Dickens'ın doğumu * 1816 - Napoli krallığı yıkıldı === 1820'ler === * 1821 - Yunanistan isyanlar sonucu bağımsız oldu * 1827 - Navarin Olayı === 1830'lar === * 1830 - Fransızlar Cezayir'i Osmanlılardan aldı. * 1830 - Yunanistan'ın bağımsızlığı tanındı. *1839 - Tanzimât döneminin başlangıçı. === 1840'lar === * 1846 - Neptün gezegeni bulundu. === 1850'ler === * 1853 - Kırım Savaşı * 1856 - Paris Antlaşması * 1859 - Toskana dukalığı yıkıldı === 1860'lar === * Çerkes Sürgünü (21 Mayıs 1864) * Anton Çehov doğdu === 1870'ler === * 1871 - Şeyh Şamil'in ölümü * 1871 - Paris'teki işçi faciasıyla 20.000 insan hayatını kaybetti *1876 - Tanzimat döneminin bitişi. === 1880'ler === * 1881 - Mustafa Kemal Atatürk doğdu. * 1882 - İngilizler, Mısır'ı işgal etti. * 1884 - Mithat Paşa idam edildi. === 1890'lar === * 1897 - Osmanlı-Yunan Savaşı == Önemli kişiler == === Siyaset ve ordu === * II. Abdülhamid, Osmanlı padişahı * Susan B. Anthony, Amerikalı kadın hakları savunucusu * Otto von Bismarck, Almanya şansölyesi * John C. Calhoun, Amerikalı senatör * Henry Clay, Amerikalı devlet adamı, "büyük uzlaştırıcı" * Jefferson Davis, Amerika Konfedere Devletleri'nin başkanı. * Benjamin Disraeli, roman yazarı ve politikacı * Frederick Douglass, Amerikalı köle hakları savunucusu * VII. Ferdinand, İspanya Kralı * Joseph Fouché, Fransız politikacı * John C. Frémont, kaşif, Kaliforniya valisi * Giuseppe Garibaldi, İtalyan siyasi birleşmesinin lideri * II. Isabella, İspanya Kraliçesi * Gojong (Joseon), Kore imparatoru * William Lloyd Garrison, Amerikalı köle hakları savunucusu * William Ewart Gladstone, Büyük Britanya başbakanı * Ulysses S. Grant, Amerikalı general ve devlet başkanı * George Hearst, Amerikalı senatör ve William Randolph Hearst'ün babası * Theodor Herzl, modern siyonizmin kurucusu, Yahudi devleti kurma fikrini ortaya atan kişi * Andrew Jackson, Amerikalı general ve devlet başkanı * Thomas Jefferson, ABD başkanı * I. Franz Joseph, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu İmparatoru * Lajos Kossuth, Macar valisi, bağımsızlık savaşı lideri * Robert E. Lee, Amerika Konfedere Devletleri generali * Abraham Lincoln, ABD başkanı, iç savaş lideri * Sir John A. Macdonald, Kanada'nın ilk başbakanı * Mutsuhito, Japon İmparatoru * II. Mahmud, Osmanlı padişahı * Kavalalı Mehmet Ali Paşa, Mısır valisi * Klemens von Metternich, Avusturya şansölyesi * Napolyon Bonapart, konsül ve Fransa imparatoru * III. Napolyon, Fransa imparatoru * Cecil Rhodes, Rodezya’nın temellerini atan kişi ve De Beers elmas firmasının kurucusu. * Theodore Roosevelt, mucit, doğa bilimci ve 20. yüzyıl ABD başkanlarından * William Tecumseh Sherman, Amerikan İç Savaşı'nda Amerikalı general. * Leland Stanford, Kaliforniya valisi, senatör, iş insanı * István Széchenyi, aristokrat, Macar reform hareketinin lideri * Charles Maurice de Talleyrand, Fransız politikacı * Harriet Tubman, Afrika-Amerika köle hakları savunucusu, Underground Railroad’da önemli bir rol oynamıştır. * William M. Tweed, Patron Tweed, New York'un önde gelen politikacılarından ve Tamanny Hall’un başı * Victoria, Birleşik Krallık kraliçesi * Hong Xiuquan, Taiping Ayaklanması önderi * Tokugawa Yoshinobu, Japon shogun (son shogun) * Oturan Boğa, Lakota liderlerinden * (Libertadores), Latin Amerikalı özgürlük savaşçıları * Simón Bolívar (Venezuela, Kolombiya, Panama, Ekvaador, Peru ve Bolivya) * José de San Martín (Arjantin, Şili ve Peru) * I. Pedro (Brezilya) * Bernardo O'Higgins (Şili, Peru) * José Miguel Carrera (Şili) * José Gervasio Artigas (Uruguay) * Antonio José de Sucre (Venezuela, Ekvador and Bolivya) * Ramon Castilla (Peru) === Din ve felsefe === * Friedrich Engels, Alman komünizm'in kurucusu * Ayya Vaikundar, Ayyavazhi inanışının ilk adımlarını atan kişi. * Bahá'u'lláh, İranlı, Bahailik'in kurucusu * Mikhail Bakunin, anarşist * William Booth, sosyal reformist, kurtuluş ordusu (Salvation Army)’nun kurucusu * Auguste Comte, düşünür * Mary Baker Eddy, dini lider, Hristiyan bilimi (Christian Science)'ın kurucusu * Georg Wilhelm Friedrich Hegel, düşünür * Søren Kierkegaard, düşünür * Karl Marx, politika düşünürü * John Stuart Mill, düşünür * William Morris, sosyal reformist * Friedrich Nietzsche, düşünür * Nikolai (Nicholas), Japonya'da ortodoks dini lider * Sri Ramakrishna, Hindu aziz * Claude Henri de Rouvroy, Comte de Saint-Simon, Fransız sosyalizminin kurucusu * Arthur Schopenhauer, düşünür * Joseph Smith, Jr. ve Brigham Young, mormonizmin kurucuları * Ellen White, dini lider, yedinci gün adventist kilisesinin kurucularından. === Bilim === * Ferdinand de Saussure, dilbilimci * Friedrich Engels, doğa bilimci, filozof * Amedeo Avogadro, fizikçi * Johann Jakob Balmer, matematikçi, fizikçi * Henri Becquerel, fizikçi * Alexander Graham Bell, mucit * Ludwig Boltzmann, fizikçi * János Bolyai, matematikçi * Louis Braille, körler alfabesinin mucidi * Robert Bunsen, kimyager * Marie Curie, fizikçi, kimyager * Pierre Curie, fizikçi * Gottlieb Daimler, mühendis, endüstriyel tasarımcı * Charles Darwin, doğa bilimci * Christian Doppler, fizikçi, matematikçi * Thomas Edison, mucit * Michael Faraday, bilim insanı * Léon Foucault, fizikçi * Gottlob Frege, matematikçi, filozof * Sigmund Freud, psikoanalizin kurucusu * Carl Friedrich Gauss, matematikçi, fizikçi, gök bilimci * Josiah Willard Gibbs, fizikçi * Ernst Haeckel, biyolog * Heinrich Hertz, fizikçi * Alexander von Humboldt, doğa bilimci, kaşif * Nikolai Lobachevsky, matematikçi * William Thomson, Lord Kelvin, fizikçi * Robert Koch, fizikçi, bakteriyolog * Justus von Liebig, kimyager * Wilhelm Maybach, otomobil mühendis, endüstriyel tasarımcı * James Clerk Maxwell, fizikçi * Gregor Mendel, biyolog * Dmitri Mendeleev, kimyager * Samuel Morey, mucit * Alfred Nobel, kimyager, mühendis, mucit * Louis Pasteur, mikrobiyolog ve kimyager * Bernhard Riemann, matematikçi * William Emerson Ritter, biyolog * Santiago Ramón y Cajal, biyolog * Nikola Tesla, mucit * Karl Weierstrass, matematikçi === Edebiyat === * Leopoldo Alas * Hans Christian Andersen * Machado de Assis * Jane Austen * Gertrudis Gómez de Avellaneda * Honoré de Balzac * Charles Baudelaire * Gustavo Adolfo Bécquer * Elizabeth Barret Browning * Anne Brontë * Charlotte Brontë * Emily Brontë * Lord Byron * Georg Büchner * Rosalía de Castro * Anton Çehov * François-René de Chateaubriand * Kate Chopin * Samuel Taylor Coleridge * James Fenimore Cooper * Stephen Crane * Eduard Douwes Dekker * Charles Dickens * Emily Dickinson * Dostoyevski * Arthur Conan Doyle * Alexandre Dumas * George Eliot * Ralph Waldo Emerson * Gustave Flaubert * Margaret Fuller * Elizabeth Gaskell * Johann Wolfgang von Goethe * Nikolai Gogol * Juana Manuela Gorriti * Grimm kardeşler * Henry Rider Haggard * Thomas Hardy * Francis Bret Harte * Nathaniel Hawthorne * Friedrich Hölderlin * Heinrich Heine * Victor Hugo * Henrik Ibsen * Washington Irving * Henry James * John Keats * Caroline Kirkland * Jules Laforgue * Giacomo Leopardi * Alessandro Manzoni * Stéphane Mallarmé * José Martí * Clorinda Matto de Turner * Herman Melville * Friedrich Nietzsche * Edgar Allan Poe * Manuel González Prada * Aleksandr Pushkin * Arthur Rimbaud * John Ruskin * George Sand (Amandine-Aurore-Lucile Dupin) * Walter Scott * Percy Shelley * Mary Shelley * Stendhal (Marie-Henri Beyle) * Robert Louis Stevenson * Bram Stoker * Harriet Beecher Stowe * Alfred, Lord Tennyson * Henry Thoreau * Lev Tolstoy * Mark Twain * Paul Verlaine * Giovanni Verga * Jules Verne * Lew Wallace * HG Wells * Walt Whitman * Oscar Wilde * William Wordsworth * Émile Zola * José Zorrilla === Müzik === * Ludwig van Beethoven * Hector Berlioz * Georges Bizet * Arnold Bocklin * Alexander Borodin * Johannes Brahms * Anton Bruckner * Frédéric Chopin * Claude Debussy * Antonín Dvořák * Edvard Grieg * Scott Joplin * Gustav Mahler * Franz Liszt * Felix Mendelssohn * Modest Mussorgsky * Jacques Offenbach * Niccolò Paganini * Camille Saint-Saëns * Antonio Salieri * Franz Schubert * Robert Schumann * Gilbert and Sullivan * Peter İlyiç Çaykovski * Giuseppe Verdi * Richard Wagner === Görsel sanatlar (resim, heykel) === * Albert Bierstadt * William Blake * Mary Cassatt * Camille Claudel * Paul Cezanne * Frederic Edwin Church * Thomas Cole * John Constable * Camille Corot * Gustave Courbet * Honoré Daumier * Edgar Degas * Eugène Delacroix * Thomas Eakins * Caspar David Friedrich * Paul Gauguin * Théodore Géricault * Vincent van Gogh * Ando Hiroshige * Hokusai * Winslow Homer * Jean Auguste Dominique Ingres * Édouard Manet * Claude Monet * Gustave Moreau * Berthe Morisot * Edvard Munch * Camille Pissarro * Pierre-Auguste Renoir * Auguste Rodin * Albert Pinkham Ryder * John Singer Sargent * Georges Seurat * Henri de Toulouse-Lautrec * Joseph Mallord William Turner * James McNeil Whistler * Tsukioka Yoshitoshi === İş Dünyası === * John Jacob Astor III, emlakçı * Andrew Carnegie, sanayici, hayırsever * Jay Cooke, finans * Henry Clay Frick, sanayici, sanat koleksiyoncusu * Jay Gould, Demiryolu müteahhidi * Meyer Guggenheim, aile reisi, maden * Daniel Guggenheim (bakır) * E. H. Harriman, demiryolları * Henry O. Havemeyer (şeker), sanat koleksiyoncusu * George Hearst, altın * James J. Hill (demiryolları) * Andrew W. Mellon, sanayici, hayırsever, sanat koleksiyoncusu * J.P. Morgan, banker, sanat koleksiyoncusu * George Mortimer Pullman (demiryolları) * Charles Pratt, petrol, Pratt Institute’un kurucusu * John D. Rockefeller, petrol, sanayi imparatoru * Levi Strauss, tekstil * Cornelius Vanderbilt, demiryolları, gemi taşımacılığı == Kaynakça == |
2,317 | 1916 (MCMXVI) cumartesi günü başlayan bir artık yıldır. == Olaylar == === Ocak === küçükresim|200px|1. Dünya Savaşı'nda Yeni Zelanda birlikleri * 8 Ocak - İngiliz birlikleri, Seddülbahir bölgesinden de çekildi. * 9 Ocak - İngilizlerin Gelibolu yarımadasından çekilip gitmeleri üzerine, sabah 8.45'te Alçıtepe'den Başkomutanlık Vekaleti'ne telgraf çeken 5. Ordu Komutanı Mareşal Otto Liman von Sanders, 'Tanrı'ya şükür Gelibolu yarımadası tamamen düşmandan temizlenmiştir. Diğer ayrıntılar ayrıca sunulacaktır.' dedi. * 10 Ocak - Anafartalar Grubu Karargahı, 5. Ordu Komutanlığı'nca kaldırıldı. * 18 Ocak - İngilizlerin Gelibolu yarımadasını boşaltmaları üzerine, 5. Ordu Karargahı Çanakkale'den Lüleburgaz'a alındı. === Şubat === * 1 Şubat - Anafartalar Grubu Komutanlığı döneminde gösterdiği üstün başarıları nedeniyle Mustafa Kemal’e, 'İkinci Rütbe'den Osmanî Nişanı' verildi. * 16 Şubat - Ruslar, Erzurum'u işgal ettiler. * 17 Şubat - Doğu cephesinde Ruslar, Muş'u işgal etti. * 18 Şubat - Doğu cephesinde Erzurum Ruslar tarafından işgal edildi. * 21 Şubat ** Mustafa Kemal, Kurmay Başkanı İzzettin Bey ile Trakya'daki yeni sınır göz önüne alınarak harita üzerinde Harekat-ı Harbiye'nin seyir şekli hakkında görüştü. ** 21 Şubat - Alman birlikleri Verdun'a hücum etti. * 22 Şubat - Başkomutanlık Vekaleti'nin karargahı Çorlu'da bulunan 2. Ordu'yu Doğu bölgesine nakletme kararı alındı. === Mart === * 3 Mart - Bitlis, Muş, Van ve Hakkâri Ruslar tarafından işgal edildi. * 8 Mart - Mareşal Otto Liman von Sanders, Mustafa Kemal ile beraber 12.Tümeni denetledi. * 9 Mart - Almanya, Portekiz’e karşı savaş ilan etti. * 22 Mart - Paris Konferansı’nda bir araya gelen İtilaf Devletleri, 22 Mart'ta Türklere ve Yunanlara mütareke önerisinde bulundular. === Nisan === * 1 Nisan - Mustafa Kemal, Mirliva rütbesine yükseltildi. * 24 Nisan - Paskalya Ayaklanması 'nın ilk safhalarındaki harekat olan İrlanda Postane Baskını gerçekleşti. * 24 Nisan - 30 Nisan: Paskalya Ayaklanması . İrlandalı Katoliklerin Birleşik Krallık'a karşı çıkardığı bağımsızlık ayaklanması. IRA'nın da ilk etkinliklerinden. * 28 Nisan - Irak Cephesindeki savaşlarda, Kût'ül-Amâre bölgesinde, beş aydır kuşatma altında olan İngiliz birlikleri teslim oldu. === Mayıs === * 16 Mayıs - Sykes-Picot Antlaşması * 31 Mayıs - Jutland Muharebesi === Haziran === * 27 Haziran - Hicaz, bağımsızlığını ilan ederek Osmanlı İmparatorluğu’ndan ayrıldı. === Temmuz === === Ağustos === * 7 Ağustos - Bitlis ve Muş, Ruslardan geri alındı. === Eylül === * 7 Eylül - İngiliz uçakları Haydarpaşa Garı'nı bombaladı. === Ekim === === Kasım === * 5 Kasım - Polonya Krallığı ilan edildi. * 17 Kasım - Türk Kolordusu, Makedonya Cephesine geldi. === Aralık === * 11 Aralık - Manastır, İtilaf Devletleri'nin eline geçti. * 12 Aralık - Ahmet İzzet Paşa 'nın izinli olarak bir süre İstanbul'a gitmesi üzerine Mustafa Kemal; 2. Ordu Komutan Vekilliğine atandı. Mustafa Kemal'e Bitlis ve Muş cephelerindeki başarıları nedeniyle "İkinci Rütbe'den Mecidi Nişanı" verildi. (Mustafa Kemal'e 25 Aralık 1906 tarihinde verilen Beşinci Rütbe'den Mecidi Nişanını takiben üstün başarıları nedeniyle Dördüncü ve Üçüncü Rütbe'den Nişan süreleri beklenmeksizin, İkinci Rütbeden Mecidi Nişanı verildi.) * 15 Aralık - I. Dünya Savaşı'nda belirleyici rol oynayan Verdun (Fransa) çatışmaları başladı. Verdun'u saldıran Almanlara karşı savunan Fransa 362 bin, Almanya ise 336 bin kayıp verirken, 1917'de Fransızlar, Verdun'u Alman işgalinden tümüyle kurtardı. * 18 Aralık - Başkomutan Vekili Enver Paşa, Ahmet İzzet Paşa'nın izin süresince 2. Ordu Komutanlığı'nın 3. Ordu Komutanı Vehip Paşa'dan direktif alacağı hakkında emir yayınladı. === Tarihi bilinmeyenler === * Trans Sibirya Demiryolu açılışı (1891'de başlar) * Thomas Edward Lawrence - (Arabistanlı Lawrence), Kuzey Arabistan'ın Hicaz bölgesinde keşif yaptı. == Doğumlar == === Ocak === === Şubat === * 28 Şubat - Svend Asmussen, Danimarkalı caz müzisyeni (ö. 2017) === Mart === * 11 Mart - Harold Wilson, Britanyalı siyasetçi, başbakan (ö. 1995) * 13 Mart - İsmet Bozdağ, araştırmacı, yakın tarih yazarı (ö. 2013) * 20 Mart - Pierre Messmer, Fransız siyasetçi, başbakan (ö. 2007) === Nisan === * 20 Nisan - Nesibe Zeynalova, Azeri oyuncu (ö. 2004) === Mayıs === * 29 Mayıs - Halil İnalcık, Türk tarihçi (ö. 2016) === Haziran === * 8 Haziran - Edward Heath, İngiliz siyasetçi, başbakan (ö. 2005) === Ağustos === * 12 Ağustos - Bruno de Leusse, Fransız diplomat (ö. 2009) * 28 Ağustos - C. Wright Mills, Amerikalı sosyolog (ö. 1962) === Eylül === * 7 Eylül - Halil İnalcık, Türk tarihçi (ö. 2016) * 12 Eylül - Leoncio Afonso, Coğrafya profesörü (ö. 2017) * 21 Eylül - Marianne Aminoff, İsveçli aktris (ö. 1984) * 29 Eylül - İsmet Kür, Türk öğretmen, yazar (ö. 2013) === Ekim === === Kasım === * 22 Kasım - Sait Faik Abasıyanık, Türk öykü yazarı (ö. 1954) === Aralık === * 27 Aralık - Cahide Sonku, Türk sinema oyuncusu (ö. 1981) === Tarihi bilinmeyenler === * Ramjit Raghav, Dünyanın en yaşlı babası (ö. 2020) == Ölümler == * 6 Şubat - Ruben Dario, Nikaragualı şair (d. 1867) * 28 Şubat - Henry James, Amerikalı yazar (d. 1843) * 5 Haziran - Herbert Kitchener, Britanyalı mareşal, diplomat, devlet adamı (d. 1850) * 6 Haziran - Yuan Şikai, Çinli general, devlet adamı (d. 1859) * 11 Eylül - Yakup Cemil Teşkilat-ı Mahsusa Ajanı * 22 Kasım - Jack London, Amerikalı yazar (d. 1876) * 27 Kasım - Émile Verhaeren, Belçikalı şair (d. 1855) * 29 Aralık - Grigori Yefimoviç Rasputin, Rus mistik (d. 1869) == 1916 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası * Fizik – * Kimya – * Tıp – * Edebiyat – Carl Gustaf Verner von Heidenstam * Barış – |
2,318 | == Olaylar == === Ocak === * 3 Ocak - Ardahan Yanık Camii'nde 373 Müslüman- Türk, Ermeni çeteciler tarafından camiyle birlikte yakıldı. * 9 Ocak - I. Dünya Savaşı sırasında, Büyük Britanya'nın Anzak Kuvvetleri ile Osmanlı Devleti arasında Rafa Muharebesi gerçekleşti. * 25 Ocak - Danimarka kendisine ait olan Virgin Adaları'nı 25 milyon $ karşılığında Amerika Birleşik Devletleri'ne sattı. === Şubat === * 3 Şubat - Amerika Birleşik Devletleri, Almanya ile olan diplomatik ilişkilerini kesti. * 4 Şubat - Osmanlı sadrazamı Sait Halim Paşa istifa etti, Talat Paşa sadrazam oldu. === Mart === * 8 Mart - Rus Devrimi başladı. * 11 Mart - Birleşik Krallık Bağdat'ı ele geçirdi. * 12 Mart - Duma'da geçici hükûmet ilan edildi. * 15 Mart - Rusya'da çar II. Nikolay'ın tahttan çekilmesiyle çarlık rejimi çöktü * 26 Mart - Birinci Gazze Muharebesi gerçekleşti. === Nisan === * 2 Nisan - Amerika Birleşik Devletleri, Almanya'nın ticaret gemilerini batırması üzerine Almanya'ya savaş açtı ve ABD I. Dünya Savaşı'na katıldı * 6 Nisan - ABD, Almanya'ya savaş ilan etti. * 18 Nisan - İngilizlerden destek alan Araplar Mekke'yi ele geçirdiler. === Mayıs === === Haziran === * 24 Haziran - Halep'te, Enver Paşa'nın başkanlığında Türk ve Alman komutanlarının katılmasıyla (Mustafa Kemal dahil) yapılan toplantıda, General Falkenhein'ın komutanlığında "Yıldırım Ordular Grubu" kurulması kararlaştırıldı. === Temmuz === * 2 Temmuz - Yunanistan Krallığı Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan etti. * 6 Temmuz - Thomas Edward Lawrence liderliğindeki Araplar Akabe'yi ele geçirdiler. === Ağustos === === Eylül === === Ekim === * 7 Ekim - Ekim Devrimi * 31 Ekim - III. Gazze Muharebesi, İngilizlerin Beerşeba'yı ele geçirmesi === Kasım === * 7 Kasım - SSCB Kuruldu: Romanov hanedanın 300 yıllık egemenliği sona erdi. === Aralık === * 6 Aralık - Finlandiya'nın Rusya'dan bağımsızlığını ilan etmesi. * 9 Aralık - Kudüs Osmanlı Devleti'nin elinden çıktı. * 22 Aralık - Finlandiya'nın Rusya'dan bağımsızlığının tanınması. == Nobel Ödülleri == * Fizik – Charles Glover Barkla * Kimya- verilmedi * Tıp – verilmedi * Edebiyat – Karl Adolph Gjellerup, Henrik Pontoppidan * Barış – Uluslararası Kızılhaç Komitesi == Doğumlar == === Ocak === * 3 Ocak - Albert Mol, Hollandalı sanatçı (ö. 2004) === Şubat === * 25 Şubat - Anthony Burgess, İngiliz romancı ve eleştirmen. === Mart === === Nisan === * 18 Nisan - Frederika, Yunanistan Kraliçesi. === Mayıs === === Haziran === * 24 Haziran - César Boutteville, Fransız satranç oyuncusu (ö. 2015) * 26 Haziran - Idriz Ajeti, Kosovalı tarihçi (ö. 2019) === Temmuz === * 1 Temmuz - Virginia Dale, Amerikalı ünlü oyuncu * 7 Temmuz - Guri Richter, Danimarkalı oyuncu (ö. 1995) * 17 Temmuz - Kenan Evren, Türkiye'nin 7. Cumhurbaşkanı. * 26 Temmuz - Alberta Adams, Amerikalı caz ve blues şarkıcısı (ö. 2014) === Ağustos === === Eylül === * 7 Eylül - John Cornforth, Avustralyalı kimyager (ö. 2013) * 24 Eylül ** Otto Günsche, Nazi Almanyası'nda Adolf Hitler'in yaveri olarak görev yapmış Schutzstaffel Subayı (ö. 2 Ekim 2003). ** Andrew Benson, Amerikalı biyolog === Ekim === * 31 Ekim - William Hardy McNeill, Kanadalı tarihçi ve yazar. === Kasım === * 5 Kasım - Pío Leyva, Buena Vista Social Club grubunun vokalisti (ö. 23 Mart 2006). * 9 Kasım - Vince Gironda, vücut geliştirmeci, kişisel antrenör, yazar * 25 Kasım - Alparslan Türkeş, MHP'nin ilk Genel Başkanı (ö. 5 Nisan 1997). === Aralık === * 13 Aralık - Antonino Fernández Rodríguez, İspanyol iş insanı (ö. 2016) === Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler === * Şadan Kâmil, film yönetmeni, senarist, görüntü yönetmeni. (ö. 4 Haziran 2009) == Ölümler == === Ocak === * 2 Ocak - Edward Burnett Tylor, Britanyalı antropolog (d. 1832) *10 Ocak - Buffalo Bill, gerçek adı William Frederick Cody olan Amerikalı bizon avcısı, şovmen ve asker (d. 1846) *20 Ocak - Amédée-Ernest Bollée, Fransız çan döküm ustası ve otomobil üzerine uzmanlaşmış mucit (d. 1844) === Şubat === * 10 Şubat - John William Waterhouse, İngiliz ressamı (d. 1849) * 16 Şubat - Octave Mirbeau, Fransız gazeteci, romancı ve drama yazarı (d. 1848) * 17 Şubat - Charles Auguste Émile Durand ya da bilinen adıyla Carolus-Duran, Fransız ressam ve resim öğretmeni (d. 1837) === Mart === * 6 Mart - Jules Henri Pierre François Vandenpeereboom, Belçikalı bir Katolik Partisi siyasetçisi idi (d. 1843) === Nisan === * 1 Nisan - Scott Joplin, Amerikalı besteci ve piyanist (d. 1867) * 7 Nisan - Spiridon-Filiskos Samaras, Yunan besteci (d. 1861) * 14 Nisan - Ludwik Lejzer Zamenhof (doğum ismiyle Eliezer Levi Zamenhof), Polonya doğumlu Aşkenazi Yahudisi göz doktoru ve dilbilimciydi. Dünyada en yaygın kullanılan ve yapılandırılmış uluslararası yardımcı dil olan Esperanto'nun yaratıcısıdır (d. 1859) === Mayıs === === Haziran === * 29 Haziran - François Victor Marie Ghislain Schollaert, Belçikalı bir Katolik Partisi siyasetçisi idi (d. 1851) *30 Haziran - Henry Vaughan (mimar) İngiliz Gotik mimari tarzında kilise mimarisi üzerinde uzmanlaşmış Amerikalı mimar. (d. 1845) === Temmuz === * 8 Temmuz - Tom Thomson, Kanadalı ressam (d. 1877) === Ağustos === === Eylül === * 27 Eylül - Edgar Degas, tam adı Hilaire-Germain-Edgar Degas olan, Fransız ressam, heykeltıraş ve çizer (d. 1834) === Ekim === * 15 Ekim - Mata Hari (d. 1876) *23 Ekim - Eugène Samuel Grasset, İsviçreli sanatçı (d. 1845) === Kasım === * 15 Kasım - Émile Durkheim, Fransız sosyolog, sosyolojinin kurucularından sayılmaktadır (d. 1858) * 17 Kasım - François-Auguste Rodin, Fransız heykeltıraş (d. 1840) === Aralık === * 20 Aralık - Lucien Georges Mazan, (takma ad: Lucien Petit-Breton) Fransız yarış bisikletçisiydi (d. 1882) === Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler === * Mehmed Şemseddin Paşa Osmanlı Dönemi Devlet Adamı == 1917 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası. * Fizik – * Kimya – * Tıp – * Edebiyat – * Barış – |
2,319 | == Olaylar == * 13 Mart - Osmanlı Devleti ve Sırbistan ile yapılan antlaşma; iki devletin ortak sınırı kalmadığından, bu antlaşmada daha çok Sırbistan'da kalan Türkler'in durumu konusuna yer verildi. * 28 Temmuz - I. Dünya Savaşı başladı. * 2 Ağustos - Osmanlı Devleti ile Almanya arasında gizli bir askeri anlaşma imzalandı. Seferberlik ilan edildi. * 10 Ağustos - İngiliz Donanmasının izlemesinden kaçan Almanların, Goeben ve Bresleau adlı zırhlıları, Çanakkale Boğazı'ndan geçerek, Osmanlı Devleti'ne sığındı. Bu gemiler satın alınmış gösterilip, Türk bayrağı çekildi. Adları Yavuz ve Midilli olarak değiştirilmelerine rağmen gemilerin yönetimi Alman Denizcilerde kaldı. * 5 Kasım - Birleşik Krallık ve Fransa'nın Osmanlı Devleti'ne savaş ilanı. * 8 Kasım - Midilli kruvazörü, Rusya'nın Poti limanını bombaladı. * 11 Kasım - Osmanlı Devleti, İtilaf devletlerine (Birleşik Krallık, Rusya, Fransa) resmen savaş ilan etti. * 14 Kasım - Osmanlı Padişahı ve Halife V. Mehmet Reşat Dünya Müslümanlığını, İtilaf Devletlerine karşı savaşa çağıran Cihad-ı Ekber'i ilan etti. * 17 Kasım - Rus donanması Trabzon'u bombaladı. * 21 Kasım - Irak Cephesi'nde İngilizler Basra'yı ele geçirdiler. * 26 Kasım - Mesudiye zırhlısı, Çanakkale’de, bir İngiliz Denizaltısı tarafından batırıldı. * 22 Aralık - Sarıkamış Harekatı başlatıldı. == Nobel Ödülleri == * Fizik - Max von Laue * Kimya- Theodore William Richards * Tıp - Robert Bárány * Edebiyat - verilmedi * Barış - verilmedi == Doğumlar == === Ocak === === Şubat === * 1 Şubat - Ferruh Başağa (Ressam), (ö. 2010) * 14 Şubat - Boris Kraigher, Sloven komünist partizan, eski Slovenya Sosyalist Cumhuriyeti başbakanı (ö. 1967) * 19 Şubat - Kamil Ocak (Siyasetçi/Devlet Adamı), (ö. 1969) === Mart === * 28 Mart - Bohumil Hrabal Çek yazar (ö. 1997) === Nisan === * 8 Nisan - Leonie Geisendorf, Polonya doğumlu İsveçli mimar (ö. 2016) *12 Nisan - Gretel Bergman, Amerikalı kadın yüksek atlama sporcusu (ö. 2017) * 13 Nisan - Orhan Veli,Türk şair, Garip Akımı'nın lideri (ö. 1950) === Mayıs === * 8 Mayıs - Romain Gary, Fransız yazar, film direktörü, savaş pilotu ve büyükelçi (ö. 1980) * 12 Mayıs - Bertus Aafjes, Hollandalı şair (ö. 1993) * 19 Mayıs - Max Perutz, Avusturyalı-İngiliz moleküler biyolog (ö. 2002) === Haziran === * 2 Haziran - Orhan Kemal, Türk yazar (ö. 1970) * 10 Haziran - Oktay Rifat Horozcu, Türk şair, (ö. 1988) * 27 Haziran - Helena Benitez, Filipinli siyasetçi ve bürokrat (ö. 2016) === Temmuz === * 26 Ağustos - Fazıl Hüsnü Dağlarca, Türk şair (ö. 2008) * 9 Ağustos - Tove Jansson, Fin romancı, ressam, çizgi karikatür bant yazarı ve çizeri (ö. 2001) === Eylül === * 7 Eylül **James Van Allen, Amerikalı uzay bilimcisi (ö. 2006) **Lída Baarová, Nazi propaganda bakanı Joseph Goebbels'in metresi olan bir Çek aktristi (ö. 2000) * 8 Eylül **Hillary Brooke, Amerikalı sinema oyuncusu (ö. 1999) **I. Demetrios, Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi Patriği (ö. 1991) * 25 Eylül - Elena Lucena, Arjantinli aktris (ö. 2015) === Ekim === === Kasım === === Aralık === * 24 Aralık - Feridun Akozan, Türk mimar, akademisyen ve yazar (ö. 2007) == Ölümler == * 5 Eylül - Charles Péguy, Fransız şair, denemeci ve editör (d. 1873) *22 Eylül - Alain-Fournier (d. Henri Alban-Fournier), Fransız yazar (ö. 1886) *5 Mart - Georgiy Sedov, Ukraynalı-Sovyet kâşif (d. 1877) * 28 Ağustos - Anatoli Lyadov, Rus besteci (d. 1855) * Augustine Sackett, Alçıpan'ın yaratıcısı (d. 1862) * 28 Haziran - Franz Ferdinand - Avusturya-Macaristan Veliatı * Abdürrezzak Abdi Efendi Osmanlı Devleti tuluat sahnesinin önemli temsilcisi (d.1835) * Girgi Zaidan, Mısırlı Arap yazar (d. 1861) * Bekir Fikri, Sarıkamış şehitlerinden == 1914 Nobel ödülünü kazananlar == * Fizik - * Kimya - * Tıp - * Edebiyat - * Barış - |
2,320 | == Olaylar == * H1N1 virüsünün ölümcül bir alt türünün yol açtığı Dünya çapında bir grip salgını olan İspanyol gribi başladı. === Ocak === * 8 Ocak - Woodrow Wilson, Wilson İlkeleri'ni ilan etti. * 25 Ocak - Ukrayna Halk Cumhuriyeti, Bolşevik Rusya'dan bağımsızlığını ilan etti. * 27 Ocak - Fin İç Savaşı'nın başlaması. === Şubat === * 16 Şubat - Litvanya'nın bağımsızlık ilanı. * 24 Şubat - Estonya'nın bağımsızlık ilanı. * 26 Şubat - Rusya'daki Bolşevik İhtilali dolayısıyla doğu illerindeki Rus işgali sona erdi. === Mart === * 1 Mart - Alman denizaltısı U 19, HMS Calgarian'ı Kuzey İrlanda'da Rathlin Adası açıklarında batırdı. * 3 Mart - I. Dünya Savaşı: Almanya, Avusturya-Macaristan ve Bolşevik Rusya arasında Brest-Litovsk Antlaşması imzalandı: Rusya savaştan çekildi. * 5 Mart - Sovyet Rusya'nın başkenti Petrograd'dan Moskova'ya aktarıldı. === Nisan === * 21 Nisan - Manfred von Richthofen (Kızıl Baron) uçağının düşürülmesi sonucunda öldü. === Mayıs === * 7 Mayıs - İngilizler, Kerkük'ü ele geçirdiler. * 15 Mayıs - Fin İç Savaşı sona erdi. * 26 Mayıs - Gürcistan, Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti'nden bağımsızlığını ilan etti. * 28 Mayıs - Azerbaycan ve Ermenistan kuruldu. === Haziran === * 4 Haziran - Batum Antlaşması * 30 Haziran - Göyçay Muharebesi === Temmuz === * 4 Temmuz - Son Osmanlı padişahı VI. Mehmet, tahta çıktı. * 12 Temmuz - I. Dünya Savaşı sırasında Salyan Muharebesi gerçekleşti. Kura Nehri Türk kuvvetleri tarafından kontrol altına alındı. === Ağustos === 19 Ağustos - Mollanur Vahidov Çekoslovak Lejyonu tarafından kurşuna dizildi. === Eylül === * 15 Eylül - Bakü Muharebesi sonunda Kafkas İslam Ordusu karşısındaki Bakü Sovyeti, Britanya İmparatorluğu (Birleşik Krallık, Avustralya, Yeni Zelanda ve Kanada), Merkezi Hazar Diktatörlüğü (Diktatura Tsentrokaspiya) ve Beyaz Ordu ittifakını yenerek Bakü'yü düşman işgalinden kurtardı. * 21 Eylül - Megiddo Savaşı sonunda Sina ve Filistin Cephesi'ndeki Osmanlı direnişi tamamen çöktü. === Ekim === * 26 Ekim - Mustafa Kemal, Halep'in kuzeyindeki işgalcilerin taarruzunu durdurdu. * 30 Ekim - Osmanlı Hükûmeti adına Bahriye Nazırı Rauf Bey, Limni Adası'nın Mondros Limanı'nda İngiliz Akdeniz Başkomutanı Amiral Arthur Calthorpe ile Mondros Ateşkes Antlaşması'nı imzaladı. === Kasım === * 11 Kasım - I. Dünya Savaşı: Almanya ile İtilaf Devletleri, saat 05.12 ile 05.20 arasında, Mareşal Ferdinand Foch'un arabasında bir mütareke anlaşması imzaladı. I. Dünya Savaşı 11. ayın 11. gününün 11. saatinde resmî olarak bitti. * 13 Kasım - İtilaf Devletleri donanmalarının İstanbul Limanı'nda demirlemesiyle İstanbul'un İşgali fiilen başladı. === Aralık === * 6 Aralık - Kanada'nın Britanya Kolumbiyası eyaletinde 7,2 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. == Doğumlar == === Ocak === * 15 Ocak - Cemal Abdünnasır, Mısırlı devlet adamı (ö. 1970) * 26 Ocak - Nicolae Ceauşescu, Romanya diktatörü (ö. 1989) === Şubat === * 5 Şubat - Kara Karayev, Azeri besteci (ö. 1982) * 16 Şubat - Patty Andrews, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu (ö. 2013) === Mart === * 1 Mart - Roger Delgado, Doctor Who'nun ilk Usta'sı === Nisan === * 3 Nisan - Mary Anderson, Amerikalı oyuncu, eski buz patencisi (ö. 2014 * 18 Nisan - Andre Bazin, Fransız film eleştirmeni ve film kuramcısı (ö. 1958) * 19 Nisan - Günther Rall, Alman savaş pilotu (ö. 2009) === Mayıs === * 11 Mayıs ** Richard Feynman, Amerikalı fizikçi (ö. 1988) ** Mrinalini Sarabhai, Hint dansçı (ö. 2016) === Haziran === === Temmuz === * 18 Temmuz - Nelson Mandela, Güney Afrika'nın ilk Cumhurbaşkanı ve Nobel Barış Ödülü sahibi (ö.2013) === Ağustos === === Eylül === * 3 Eylül - Helen Wagner, Amerikalı oyuncu (ö. 2010) * 8 Eylül - Derek Barton, İngiliz kimyager (ö. 1998) === Ekim === === Kasım === * 8 Kasım - Ariadna Çasovnikova, Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti Başkan Vekilliği yapan Kazak Sovyet politikacı (ö. 1988) === Aralık === * 25 Aralık - Ahmed Bin Bella, Cezayir'in ilk başkanı == Ölümler == * 9 Ocak - Émile Reynaud, çizgi filmin mucidi (d. 8 Aralık 1844) * 10 Ocak - Konstantin Josef Jireček, Çek tarihçi, diplomat ve Slavist (d. 1854) * 6 Şubat - Gustav Klimt, Avusturyalı ressam (d. 14 Temmuz 1862) * 10 Şubat - II. Abdülhamid, Osmanlı Devleti'nin 34. padişahı, 113. İslam halifesi (d. 1842) * 25 Mart - Claude Debussy, Fransız besteci (d. 1862) * 21 Nisan - Manfred von Richthofen, "Kızıl Baron" (d. 2 Mayıs 1892) * 23 Nisan - Paul Sébillot, Fransız etnolog (d. 6 Şubat 1843) * 28 Nisan - Gavrilo Princip, Sırp suikastçı (d. 1894) * 1 Mayıs - Grove Karl Gilbert, Amerikan jeolog * 3 Temmuz - V. Mehmed, Osmanlı Devleti'nin 35. padişahı, 114. İslam halifesi (d. 1844) * 16 Temmuz - Anastasya, Rus Çarı II. Nikolay'ın kızı * 28 Eylül - Georg Simmel, Alman filozof ve sosyolog * 2 Ekim - Émile Moselly, Goncourt ödüllü Fransız yazar (d. 1907) * 7 Ekim - Raymond Duchamp-Villon, Fransız heykeltıraş * 31 Ekim - Egon Schiele, Avusturyalı ressam (d. 1890) * 9 Kasım - Guillaume Apollinaire, Fransız şair (d. 26 Ağustos 1880) * 20 Kasım - John Bauer, İsveçli ressam (d. 4 Haziran 1882) * 2 Aralık - Edmond Rostand, Fransız yazar (d. 1 Nisan 1868) == Nobel Ödülleri == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası * Fizik – Max Karl Ernst Ludwig Planck * Kimya- Fritz Haber * Tıp – verilmedi * Edebiyat – verilmedi * Barış – verilmedi == Kaynakça == |
2,323 | == Olaylar == * 25 Şubat - Kızıl Ordu, Tiflis'e girdi. * 29 Temmuz - Adolf Hitler, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin başkanı oldu. * 9 Kasım - Benito Mussolini İtalya'da Ulusal Faşist Parti'yi kurdu. === Tarihi bilinmeyenler === * Çin Komünist Partisi kuruldu. == Doğumlar == === Ocak === === Şubat === * 8 Şubat - Lana Turner, Amerikalı oyuncu, akrist. (ö. 1995) === Mart === * 11 Mart - Astor Piazzolla, Arjantinli bandoneoncu (ö. 4 Temmuz 1992) === Nisan === * 7 Nisan - Feza Gürsey, Türk fizikçi ve matematikçi (ö. 1992) * 16 Nisan - Peter Ustinov, İngiliz oyuncu, yönetmen ve yazar. (ö. 2004) * 25 Nisan - Karel Appel (ö. 2006) === Mayıs === === Haziran === === Temmuz === * 8 Temmuz - Edgar Morin, Fransız filozof, sosyolog === Ağustos === * 16 Ağustos - Vladimir Orlov, devlet adamı * 19 Ağustos - Gene Roddenberry, Amerikalı yazar, senarist ve Uzay Yolu'nun yaratıcısı === Eylül === * 3 Eylül - Harry Landers, Amerikalı oyuncu (ö. 2017) * 8 Eylül - Dinko Šakić, Hırvat savaş suçlusu (ö. 2008) * 19 Eylül - Paulo Freire, Brezilyalı eğitimci (ö. 1997) === Ekim === * 4 Ekim - Aleksandr Kemurciyan, Sovyet bilim insanı (ö. 2003) * 7 Ekim - Red Adams, Amerikalı beyzbolcu (ö. 2017) === Kasım === === Aralık === == Ölümler == * 1 Ocak - Theobald von Bethmann Hollweg, Alman şansölyesi (d. 1856) * 13 Mayıs - Jean Aicard, Fransız şair, yazar (d. 1848) |
2,301 | yüzyıllar 19\. yüzyıl | 20. yüzyıl | 21. yüzyıl 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 20\. yüzyıl, Gregoryen takvimine göre 1 Ocak 1901'de başlayıp 31 Aralık 2000'de sona eren yüzyıldır. İkinci binyılın onuncu ve son yüzyılıdır. == Olaylar == === 1900 === * Sigmund Freud'un Rüyalar ve Yorumları adlı kitabı yayımlandı. * Mısır'da ilk tren Kahire - Hartum demiryolu tamamlandı ve ilk tren yolculuğu gerçekleştirildi. * Amerikalı Dwight Filly Davis, Davis kupası tenis turnuvasını başlattı. * Tarihe Boxer Ayaklanması olarak geçen, Çin'deki bütün yabancıları ülkeden çıkarmayı amaçlayan ve devletçe de desteklenen köylü ayaklanması başladı. Elçiler, aileleri, elçilik görevlileri ve yüzlerce Hristiyan, elçilik binaları ve Pekin'deki katolik katedralinde mahsur kaldı. Ayaklanma 7 Eylül 1901'de sona erdi. * Dünyanın ilk metrosu Paris'te hizmete girdi. === 1901 === * İlk okyanus aşırı radyo yayını yapıldı. * Hubeert Cecil Booth, elektrik süpürgesini icat etti. * Pablo Picasso'nun eserleri ilk defa sergilendi. * Amerika Birleşik Devletleri'nin 25. Başkanı William McKinley, Leon Czolgosz adlı bir terörist tarafından öldürüldü. * İsveç Kralı ve Norveç Parlamentosu Nobel Komitesi ilk Nobel Ödüllerini dağıttı. Kızılhaç'ın kurucusu İsviçreli Jean Henry Dunant'a Nobel Barış Ödülü verildi. === 1902 === * Boer İsyanı bitti. İngilizler Güney Afrikalıların isyanını bastırdı. Komutanlar hapse mahkûm edildi. * Türk şair Nâzım Hikmet doğdu. * Martinik'te Pele Yanardağı patladı: 30 bin kişi öldü. * Bağımsızlık Hareketi Sinn Fein kuruldu. * Real Madrid Futbol Kulübü Kuruldu. === 1903 === * Wright Kardeşler uçağı icat etti. * İstanbul depreminde 2000 kişi öldü. * Panama, Amerika Birleşik Devletleri'nin desteğiyle Kolombiya'dan bağımsızlığını ilan etti. * Uranyumun radyoaktivite etkisi bulundu. * Beşiktaş kuruldu === 1904 === * Rus-Japon Savaşı başladı. Bu savaşta Rus Çarlığı yenildi. * Francis Younghusband komutasındaki İngiliz kuvvetleri, Tibet'in başkenti Lhasa'yı ele geçirdi. * Bağdat Demiryolu'nun Konya, Ereğli - Malatya, Bulgurlu arasındaki ilk bölümü işletmeye açıldı. * New York metrosu ilk seferini yaptı. * İskoç elektrik uzmanı John Ambrose Fleming, Birleşik Krallık'ta diyot lambayı tanıtmıştır. === 1905 === * Albert Einstein görelilik kuramını açıkladı. * Rus Devrimi patlak verdi. * Chelsea FC kuruldu. * Norveç, İsveç'ten bağımsızlığını ilan etti. * Galatasaray SK kuruldu === 1906 === * San Fransisco ili, 7.7 büyüklüğünde 50 saniye süren deprem ve onu izleyen yangınlarla yerle bir oldu. 28 bin bina yıkıldı, yaklaşık 500 kişi öldü, 100 bin kişi evsiz kaldı. * SOS uluslararası acil yardım sinyali olarak kabul edildi. * Dünyadaki ilk uzun metrajlı filmi olan "The Story of the Kelly Gang" gösterime girdi. * Rus Çarı demokratları yanına alarak, komünistlerle baş edebilmek için meşrutiyet ilan etti. * Osmanlı Devleti'nde özgürlükçü hareketler yeniden hızlandı. Selanik'te Osmanlı Hürriyet Cemiyeti kuruldu. === 1907 === * Auguste ve Louis Lumiére renkli fotoğrafçılığı geliştirdi. * Paul Cornu helikopteri icat etti. * Yeni Zelanda, Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti. * Amerika Birleşik Devletleri merkezli uluslararası bankacılık krizi başladı. Bu kriz esnasında yüzlerce Amerikan bankası battı. * Osmanlı Hürriyet Cemiyeti, İttihat ve Terakki Cemiyeti ile birleşti. * Fenerbahçe SK kuruldu. === 1908 === * II. Meşrutiyet ilan edildi. Osmanlı'da Meclis yeniden açıldı. * Çin'de 2 yaşındaki Puyi tahta çıktı. * Kadın sporcular ilk kez Olimpiyat Oyunları'na katıldılar. * Sicilya'nın Messina kentindeki depremde 555 kişi yaşamını yitirdi. === 1909 === * İstanbul'da 31 Mart Ayaklanması başladı. * Osmanlı Devleti'nde azınlıklardan alınan ve askerlik bedeli olan cizye kaldırıldı. * Amerika Birleşik Devletleri'nin, Washington ve Kaliforniya eyaletleri zekâ engelli, sağır ya da körlerin zorla kısırlaştırılmasını öngeren öjenik yasayı kabul etti. * Fransa, ilk radyoloji uzmanlarını toplum hizmetine sunmuştur. === 1910 === * MKE Ankaragücü spor kulübü kuruldu. * Halley kuyruklu yıldızı Dünya'nın yakınından geçti. (önceki: 1835; sonraki: 1986) * Meclis-i Mebûsan binası olarak kullanılan Çırağan Sarayı yandı. * Corinthians, Brezilya futbol kulübü kuruldu. === 1911 === * Trablusgarp Savaşı başladı. * Roald Amundsen Güney kutbuna varan ilk insan oldu. * Çin Devrimi'yle Qing Hanedanı'na son verilir. * Meksika'da 1877'den beri iktidarda olan Porfirio Dias devrilerek yerine Frane Cisco Madero geçti. === 1912 === * I. Balkan Savaşı başlar. * Trablusgarp,Uşi Antlaşması ile İtalyanlara verildi. * Titanik bir buzdağına çarparak battı. * Çin Cumhuriyeti resmî olarak kuruldu. * Karadağ, Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etti.Böylece Birinci Balkan Savaşı başladı. === 1913 === * II. Balkan Savaşı başladı. * Ford Model T'nin seri üretimine başlandı. * Paslanmaz çelik ilk olarak Sheffield, İngiltere'de icat edildi. * II. Balkan Savaşı'ndan sonra, Yunanistan ile Osmanlı Devleti arasında Atina Antlaşması imzalandı. * Panama Kanalı'ndan ilk gemi geçiş yaptı. === 1914 === * I. Dünya Savaşı başladı. * İlk trafik ışığı Cleveland, Ohio'da kullanıldı. * İngiliz donanmasının izlemesinden kaçan Almanların, Goeben ve Bresleau adlı zırhlıları, Çanakkale Boğazı'ndan geçerek, Türkiye'ye sığındı.Bu gemiler satın alınmış gösterilip, Türk bayrağı çekildi.Adları Yavuz ve Midilli olarak değiştirilmelerine rağmen gemilerin yönetimi Alman denizcilerde kaldı. * Osmanlı Devleti, itilaf devletlerine (Birleşik Krallık, Rusya, Fransa) resmen savaş ilan etti. * Sarıkamış Harekatı başladı. === 1915 === * Isıya dayanıklı cam icat edildi. * New York ile San Fransisco arasında ilk telefon görüşmesi yapıldı. * Avezzano'da (İtalya) meydana gelen depremde 29.800 kişi öldü. * Zeplinlerin kullanıldığı ilk hava saldırısı Alman İmparatorluğu tarafından Birleşik Krallık'ta yapıldı. * Çanakkale cephesinde Kara Muharebeleri başladı. === 1916 === * Tank, ilk kez I. Dünya Savaşı'nda kullanıldı. * I. Dünya Savaşı'nda belirleyici rol oynayan Verdun (Fransa) çatışmaları başladı. Verdun'u saldıran Almanlara karşı savunan Fransa 362 bin, Almanya ise 336 bin kayıp verirken, 1917'de Fransızlar, Verdun'u Alman işgalinden tümüyle kurtardı. * Bitlis, Muş, Van ve Hakkâri Ruslar tarafından işgal edildi. * Hicaz, bağımsızlığını ilan ederek Osmanlı İmparatorluğu’ndan ayrıldı. === 1917 === * Ekim Devrimi başladı. Rusya'da sosyalistler yönetime el koydu. Çar ve Romanov Hanedanı kurşuna dizilerek öldürüldü. 300 yıllık Romanov hanedanı sona erdi. * Finlandiya Rusya'dan bağımsızlığını ilan etti. === 1918 === * I. Dünya Savaşı bitti. İtilaf Devletleri savaşı kazanırken İttifak Devletleri çok ağır bir yenilgiye uğradı. * Alman denizaltısı U 19, HMS Calgarian'ı Kuzey İrlanda'da Rathlin Adası açıklarında batırdı * Sovyet Rusya'nın başkentı Petrograd'dan Moskova'ya aktarıldı. * Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti kuruldu. * Bahçe, Islahiye, Hassa, Mamure ve Osmaniye, Fransızlar tarafından işgal edildi. === 1919 === * Türk Kurtuluş Savaşı başladı. * Almanya'da gerçekleşen ihtilal sonucu Weimar Cumhuriyeti kuruldu. * Tıp Bayramı ve Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'nin kuruluş yıldönümü. Hikmet Boran önderliğinde, tıp camiasının emperyalist güçlerin karşısına resmen çıkışı nedeniyle bugün Tıp Bayramı olarak kutlanmaktadır. * Sivas Kongresi başladı. === 1920 === * Hafif Makineli tüfek icat edildi. * Nazi Partisi kuruldu. * Misak-ı Milli kabul edildi. * TBMM açıldı. * Türkiye ile Ermenistan arasında Gümrü Anlaşması imzalandı. * Çin'de meydana gelen 8.6 şiddetindeki depremde 100 bin kişi öldü. === 1921 === * Sakarya Meydan Muharebesi gerçekleşti. * Ankara Antlaşması imzalandı. * İtalya Anadolu'daki işgalden vazgeçti ve tamamen çekildi. === 1922 === * Kurtuluş Savaşı kazanıldı ve yeni Türk devletinin temelleri atıldı. Gazi Mustafa Kemal Paşa saltanatı kaldırdı. == 20. yüzyılda etkin olan kişiler == === Liderler === ==== Avrupa ==== * II. Wilhelm (Alman İmparatorluğu) * Konrad Adenauer (Almanya Federal Cumhuriyeti) * Willy Brandt (Almanya Federal Cumhuriyeti) * Heinrich Brüning (Almanya-Weimar Cumhuriyeti) * Friedrich Ebert (Almanya-Weimar Cumhuriyeti) * Ludwig Erhard (Almanya Federal Cumhuriyeti) * Paul von Hindenburg (Almanya-Weimar Cumhuriyeti) * Adolf Hitler (Almanya) * Hans-Dietrich Genscher (Almanya) * Erich Honecker (Doğu Almanya) * Kurt Georg Kiesinger (Almanya Federal Cumhuriyeti) * Helmut Kohl (Almanya Federal Cumhuriyeti) * Karl Liebknecht (Almanya) * Rosa Luxemburg (Almanya) * Helmut Schmidt (Almanya Federal Cumhuriyeti) * Gustav Stresemann (Almanya-Weimar Cumhuriyeti) * Enver Hoca (Arnavutluk) * Clement Attlee (Birleşik Krallık) * Neville Chamberlain (Birleşik Krallık) * Winston Churchill (Birleşik Krallık) * Anthony Eden (Birleşik Krallık) * II. Elizabeth (Birleşik Krallık) * Harold Macmillan (Birleşik Krallık) * Prenses Diana (Birleşik Krallık) * Margaret Thatcher (Birleşik Krallık) * Todor Jivkov (Bulgaristan) * Alexander Dubček (Çekoslovakya) * Urho Kekkonen (Finlandiya) * Jacques Chirac (Fransa) * Valéry Giscard d'Estaing (Fransa) * Charles de Gaulle (Fransa) * François Mitterrand (Fransa) * Jean Monnet (Fransa) * Robert Schuman (Fransa) * Francisco Franco (İspanya) * I. Juan Carlos (İspanya) * Olof Palme () * Giulio Andreotti (İtalya) * Silvio Berlusconi (İtalya) * Benito Mussolini (İtalya) * Janos Kadar (Macaristan) * Imre Nagy (Macaristan) * III. Rainier (Monako) * Lech Wałęsa (Polonya) * Karol Józef Wojtyła (Papa II. Ioannes Paulus, Polonya ve Vatikan) * Salazar (Portekiz) * Nicolae Ceauşescu (Romanya) * Leonid Brejnev (Sovyetler Birliği) * Nikita Kruşçev (Sovyetler Birliği) * Mihail Gorbaçov (Sovyetler Birliği) * Vladimir Lenin (Sovyetler Birliği) * Josef Stalin (Sovyetler Birliği) * Lev Troçki Sovyetler Birliği) * Boris Yeltsin (Rusya) * II. Nikolay (Rus İmparatorluğu) * Mustafa Kemal Atatürk (Türkiye) * Celâl Bayar (Türkiye) * II.Abdülhamid (Osmanlı İmparatorluğu) * Enver Paşa (Osmanlı İmparatorluğu) * V. Mehmet (Osmanlı İmparatorluğu) * İsmet İnönü (Türkiye) * Josip Broz Tito (Yugoslavya) * Elefterios Venizelos (Yunanistan) ==== Amerika ==== * George Bush (Amerika Birleşik Devletleri) * Bill Clinton (Amerika Birleşik Devletleri) * Dwight D. Eisenhower (Amerika Birleşik Devletleri) * Lyndon Johnson (Amerika Birleşik Devletleri) * John F. Kennedy (Amerika Birleşik Devletleri) * Martin Luther King (Amerika Birleşik Devletleri * Henry Kissinger (Amerika Birleşik Devletleri) * George Marshall (Amerika Birleşik Devletleri) * Joseph Raymond McCarthy (Amerika Birleşik Devletleri) * Richard Nixon (Amerika Birleşik Devletleri) * Milo Raduloviç (Amerika Birleşik Devletleri) * Ronald Reagan (Amerika Birleşik Devletleri) * Franklin D. Roosevelt (Amerika Birleşik Devletleri) * Theodore Roosevelt (Amerika Birleşik Devletleri) * Harry S. Truman (Amerika Birleşik Devletleri) * Woodrow Wilson (Amerika Birleşik Devletleri) * Malcolm X (Amerika Birleşik Devletleri) * François Duvalier (Haiti) * Fulgencio Batista (Küba) * Fidel Castro (Küba) * Ernesto Che Guevara (Küba) * Lázaro Cárdenas del Río (Meksika) * Emiliano Zapata (Meksika) * Somoza Ailesi (Nikaragua) * Salvador Allende (Şili) * Augusto Pinochet (Şili) ==== Ortadoğu ve Kuzey Afrika ==== * Ahmed Bin Bella (Cezayir) * Huari Bumedyen (Cezayir) * Yaser Arafat (Filistin) * Saddam Hüseyin (Irak) * Humeyni (İran) * Muhammed Musaddık (İran) * Muhammed Rıza Pehlevi (İran) * Menahem Begin (İsrail) * David Ben-Gurion (İsrail) * Golda Meir (İsrail) * İzak Rabin (İsrail) * Ariel Şaron (İsrail) * Şimon Peres (İsrail) * İdris I (Libya) * Muammer Kaddafi (Libya) * Hüsnü Mübarek (Mısır) * Cemal Abdünnasır (Mısır) * Enver Sedat (Mısır) * Hafız Esad (Suriye) * Habib Burgiba (Tunus) ==== Asya ==== * Deng Xiaoping (Çin) * Çu En-lay (Çin) * Çan Kay Şek (Çin Cumhuriyeti) * Sun Yat-sen (Çin Cumhuriyeti) * Mao Zedong (Çin) * Suharto (Endonezya) * Sukarno (Endonezya) * Bhimrao Ramji Ambedkar (Hindistan) * Mahatma Gandhi (Hindistan) * Indira Gandhi (Hindistan) * Jawaharlal Nehru (Hindistan) * Lon Nol (Kamboçya) * Pol Pot (Kamboçya) * Norodom Sihanouk (Kamboçya) * Kim Il-sung (Kuzey Kore) * Askar Akayev (Kırgızistan) * Zülfikar Ali Butto (Pakistan) * Benazir Butto (Pakistan) * Muhammed Ali Cinnah (Pakistan) * Mustafa Kemal Atatürk (Türkiye) * Ziya ül Hak (Pakistan) * Tenzin Gyatso (XIV. Dalai Lama, Tibet) * Ho Chi Minh (Vietnam) ==== Afrika ==== * Haile Selassie (Etiyopya) * Kwame Nkrumah (Gana) * Ahmed Sékou Touré (Gine) * Pieter Willem Botha (Güney Afrika Cumhuriyeti, Aparthayd) * Frederik Willem de Klerk (Güney Afrika Cumhuriyeti) * Nelson Mandela (Güney Afrika Cumhuriyeti, Afrika Ulusal Kongresi) * Balthazar Johannes Vorster (Güney Afrika Cumhuriyeti, Aparthayd) * Joseph Kasavubu (Kongo) * Patrice Lumumba (Kongo) * Mobutu Sese Seko (Kongo) * Jomo Kenyatta (Kenya) * Daniel arap Moi (Kenya) * Jean-Bédel Bokassa (Orta Afrika Cumhuriyeti) * Julius Nyerere (Tanzanya) * İdi Amin (Uganda) * Gnassingbé Eyadéma (Togo) === Bilim insanları === * Niels Bohr * Albert Einstein * Enrico Fermi * Howard Walter Florey * Sigmund Freud * Kurt Gödel * Fritz Haber * Werner Karl Heisenberg * Andrey Nikolaevich Kolmogorov * Linus Pauling * Erwin Schrödinger * John von Neumann * Alan Turing === İş Adamları === * John Maynard Keynes * John Kenneth Galbraith * Milton Friedman * Henry Ford * Thomas J. Watson * Bill Gates === Uzay Araştırmacıları === * Robert Goddard * Wernher Von Braun * Neil Armstrong * Louis Bleriot * Yuri Gagarin * Vladimir Mikhailovich Komarov * Freddie Laker * Charles Lindbergh * Ron McNair * Ellison Onizuka * Herman Potočnik Noordung * Alan Shepard * Valentina Tereshkova * Wright Brothers === Askerî Liderler === * Charles de Gaulle * Dwight D. Eisenhower * Sir Bernard Freyberg * Douglas Haig * Douglas MacArthur * Rudolf Maister * Bernard Montgomery * Chester Nimitz * George Patton * Erwin Rommel * Franc Rozman Stane * Leon Trotsky * Mao Zedong * Georgy Zhukov === Din Adamları === * Grigori Rasputin * Papa XXIII. Ioannes * Papa II. Ioannes Paulus * Papa XII. Pius * Rahibe Teresa * The 13th Dalai Lama of Tibet, Thubten Gyatso * The 14th Dalai Lama of Tibet, Tenzin Gyatso * The Rev. Martin Luther King Jr. * The Rev. Billy Graham * Mahatma Gandhi * Prabhupada A.C. Bhaktivedanta === Sanatçılar === * Constatin Brancusi * George Braque * Salvador Dalí * Marcel Duchamp * Jacob Epstein * Juan Gris * Wassily Kandinsky * Henri Matisse * Joan Miró * Amedeo Modigliani * Piet Mondrian * Henry Moore * Pablo Picasso * Jackson Pollock * Andy Warhol === Göstericiler === * The Beatles * Bob Dylan * Bob Marley * Charlie Chaplin * Elvis Presley * Frank Sinatra * Groucho Marx * Jimi Hendrix * Kraftwerk * Louis Armstrong * Lucille Ball * Marilyn Monroe * Michael Jackson * Pink Floyd * Queen * Spike Jones * Spike Milligan * The Velvet Underground * Metallica === Yazarlar ve Şairler === * Louis Aragon * Samuel Beckett * Jorge Luis Borges * André Breton * Robert Brooke * Basil Bunting * Albert Camus * Noam Chomsky * Gillian Clarke * Cid Corman * Hart Crane * Robert Creeley * e. e. cummings * T. S. Eliot * Paul Eluard * Gabriel García Márquez * Allen Ginsberg * Alamgir Hashmi * Seamus Heaney * Ernest Hemingway * H.D. * Orrick Johns * James Joyce * Franz Kafka * Jack Kerouac * Philip Larkin * Mina Loy * Hugh MacDiarmid * Antonio Machado * Andre Malraux * Marianne Moore * Sean O'Casey * Charles Olson * George Oppen * George Orwell * Wilfred Owen * Ezra Pound * Marcel Proust * Thomas Pynchon * Ayn Rand * Charles Reznikoff * Dorothy Richardson * Jean-Paul Sartre * Antoine de Saint-Exupéry * Gary Snyder * Gertrude Stein * Wallace Stevens * John Millington Synge * J. R. R. Tolkien * William Carlos Williams * Virginia Woolf * W. B. Yeats * Louis Zukofsky === Sporcular === * Babe Ruth * Muhammad Ali * Wilfred Benitez * Larry Bird * Sir Donald Bradman * Roberto Clemente * Fausto Coppi * Angel Cordero * Naim Süleymanoğlu * Wilfredo Gomez * Wayne Gretzky * Sir Edmund Hillary * Magic Johnson * Michael Jordan * Martina Navratilova * Diego Maradona * Jack Nicklaus * Pelé * Jackie Robinson * Martin Strel * Mark Todd * Mike Tyson * Ted Williams == Ayrıca bakınız == * 20. yüzyıl buluşları listesi |
2,322 | == Olaylar == * 17 Şubat - Osmanlı Mebuslar Meclisi, kabul ettiği Mîsâk-ı Millî'nin basında yayınlanmasını ve bütün yabancı parlamentolara bildirilmesini kararlaştırdı. * 24 Şubat - Almanya'da Alman İşçi Partisi'nin adı Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi olarak değiştirildi. Aynı gün parti programı açıklandı. * 16 Mart - İtilaf Devletleri, İstanbul'u resmen işgal etti. * 18 Mart - İstanbul'da Meclis-i Mebusan son toplantısını yaptı. * 23 Nisan - TBMM açıldı. * 4 Haziran - I. Dünya Savaşı'nın galip İtilaf Devletleri ile Macaristan arasında Triyanon Antlaşması imzalandı. * 7 Haziran - TBMM, İstanbul Hükûmeti'nin 16 Mart 1920'den sonra yaptığı ve yapacağı hiçbir anlaşma ve uygulamanın kabul edilmeyeceği kararını aldı. * 10 Ağustos - Damad Ferit Hükûmeti ile itilaf devletleri arasında Sevr Antlaşması imzalandı. * 1 Eylül - Fransızlar, başkenti Beyrut olan Lübnan devletini kurdu. * 2 Aralık - Türkiye ile Ermenistan arasında Gümrü Anlaşması imzalandı. * 16 Aralık - Çin'de meydana gelen 8.6 şidettindeki depremde 100 bin kişi öldü. == Doğumlar == === Ocak === * 3 Ocak - Isaac Asimov, Amerikalı yazar ve biyokimyager * 23 Ocak - Gottfried Böhm, Alman mimar === Şubat === * 3 Şubat - Morteza Motahhari, İranlı bilgin, siyasetçi (ö. 1979) * 26 Şubat - José Mauro De Vasconcelos, Brezilyalı bir yazar (ö. 1988) === Nisan === * Stepan Maynagaşev, Hakas kökenli Türkolog (d. 1886) === Mayıs === === Haziran === * 18 Haziran - Lode Van Den Bergh, Belçikalı yazar ve eğitimci * 25 Haziran - Lassie Lou Ahern, Amerikalı oyuncu (ö. 2018) === Temmuz === * 10 Temmuz ** Owen Chamberlain, Amerikalı fizikçi (ö. 2006) ** Remo Gaspari, İtalyan siyaetçi (ö. 2011) === Ağustos === * 29 Ağustos - Charlie Parker, Amerikalı caz sanatçısı (ö. 1955) === Eylül === * 8 Eylül **James F. Calvert, Amerikalı komutan (ö. 2009) **Madeleine Rebérioux, Fransız etnolog ve tarihçi (ö. 2005) **Refat Appazov, Ukraynalı bilim insanı ve yazar (ö. 2008) * 25 Eylül - Božidarka Kika Damjanović-Marković, II. Dünya Savaşı sırasında Yugoslavya'da faaliyet yürüten siyasi aktivist, Yugoslav Partizanları komutanı, direnişçi, ulusal kahraman (ö. 1996) === Kasım === * 10 Kasım - Maurice Clavel, Fransız yazar, filozof, gazeteci (ö. 1979) === Aralık === * 29 Aralık - Josefa İloilo, Fiji devlet başkanı Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler * Elli Pappa - Yunan yazar, gazeteci ve aktivist (ö. 2009) * Garbis Cancikyan, Ermeni şair (ö. 1946) == Ölümler == * 9 Aralık - Mollie McConnell, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1865) * 31 Ağustos - Wilhelm Wundt, Alman psikolog (d. 1832) * 13 Eylül - Şeyh Muhammed Hiyabani, İranlı siyasetçi == 1920 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası * Fizik - * Kimya - * Tıp - * Edebiyat - Knut Hamsun * Barış - Léon Bourgeois |
2,325 | == Olaylar == * 11 Ocak - Fransa ve Belçika, Almanya'nın tazminatı ödemediği gerekçesiyle Ruhr bölgesini işgal etti. * 26 Ocak - Şanghay'da Sun Yat-sen - Adolph Joffe görüşmesi. * 26 Haziran - İlk defa Le Mans 24 Saat yarışması düzenlendi. * 24 Temmuz - İsviçre'nin Lausanne (Lozan) şehrinde Lozan Barış Antlaşması imzalandı. * 13 Ağustos - Almanya'da Gustav Stresemann'ın koalisyon hükûmeti kuruldu. * 1 Eylül - Japonya'da Büyük Kantō Depremi meydana geldi. * 23 Eylül - İspanya'da Miguel Primo de Rivera'nın askerî rejimi kuruldu. * 2 Ekim - Britanyalı birlikler İstanbul'u boşalttı. * 6 Ekim - Türk birlikleri İstanbul'a girdi. * 16 Ekim - Almanya'da Rentenmark basıldı. * 29 Ekim - Türkiye'de cumhuriyetin ilanı: Mustafa Kemal Atatürk ilk Türkiye cumhurbaşkanı seçildi. * 8 Kasım - Münih'te Birahane Darbesi. * 23 Kasım - Almanya'da Gustav Stresemann'ın koalisyon hükümeti çöktü. * 21 Aralık - Nepal bağımsızlığını kazandı. == Doğumlar == === Ocak === * 19 Ocak- Markus Wolf, Doğu Almanya başcasusu (ö. 2006) * 25 Ocak - Hıfzı Topuz, Türk gazeteci ve yazar * 27 Ocak - Augusto Barreto, Portekizli eskrimci (ö. 2017) * 31 Ocak - Norman Mailer, Amerikalı gazeteci, romancı, oyun yazarı, film yönetmeni, senarist (ö. 2007) === Şubat === * 4 Şubat - Donald Nicol, İngiliz tarihçi ve Bizantolog (ö. 2003) === Mart === === Nisan === * 20 Nisan - Oktay Akbal, Türk yazar (ö. 2015) * 21 Nisan - Bahaeddin Ögel, Türk Tarih profesörü (ö. 1989) === Mayıs === * 7 Mayıs - Abdurrahman Palay, Tiyatro ve sinema oyuncusu, seslendirme sanatçısı, yönetmen, senarist (ö. 2002) * 10 Mayıs - Heyder Eliyev, Sovyetler Birliği'nin yüksek devlet adamı ve Azerbaycan 3. Cumhurbaşkanı (ö. 2003) * 15 Mayıs ** Richard Avedon, Amerikalı fotoğrafçı (ö. 2004) ** Angel Mojsovski, Makedon komünist aktivist, Yugoslavya Cephesi'nde savaşan asker, Halk Kahramanı Nişanı sahibi (ö. 2001) * 31 Mayıs - Monako Prensi Rainier (ö. 2005) === Haziran === * 11 Haziran - Özdemir Asaf (Arun), Türk şair (ö. 1981) === Temmuz === * 10 Temmuz - Şemsi Yastıman, Türk Halk Müziği sanatçısı (ö. 1994) * 29 Temmuz - Atilla Konuk, Türk siyasetçi ve spor adamı (ö. 2009) === Ağustos === * 16 Ağustos - Jack Aeby, Amerikalı fizikçi ve fotoğrafçı (ö. 2015) * 19 Ağustos - Joan Taylor, Amerikalı oyuncu (ö. 2012) === Eylül === * 8 Eylül - Resul Hamzatov, Dağıstanlı şair ve yazar (Avarca yazan yazar) (ö. 2003) * 9 Eylül - Marcel Zanini, Türk-Fransız caz müzisyeni (ö. 2023) * 16 Eylül - Lee Kuan Yew, Singapurlu devlet adamı (ö. 2015) * 19 Eylül - Hanzade Sultan, son Osmanlı padişahı Sultan Vahdettin ve son halife Abdülmecit Efendi’nin torunu (ö. 1988) === Ekim === * 4 Ekim - Charlton Heston, Amerikalı sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 2008) * 6 Ekim - Selahattin İçli, Türk besteci ve doktor (ö. 2006) === Kasım === * 8 Kasım - Jack Kilby, Amerikalı mühendis ve mucit (ö. 2005) * 22 Kasım - Rosy Varte, Fransız oyuncu (ö. 2012) === Aralık === * 22 Aralık - Mai Tai Sing, Çin asıllı Amerikalı oyuncu, dansçı ve iş insanı (ö. 2018) === Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler === * Bülend Ulusu, Türkiye başbakanı (ö. 2015) * Fahd bin Abdül Aziz, Suudi Arabistan Kralı (ö. 2005) * Jale Öz, Türk sinema sanatçısı ve televizyon dizisi oyuncusu (ö. 2005) * Mehmet Yüceler, Türk siyasetçi (ö. 2010) * Semahat Geldiay, Türk zoolog (ö. 2002) * Yaşar Kemal, Türk romancı, yazar (ö. 2015) * Zehra Eren, Türk tango müzisyeni ve ses sanatçısı (ö. 2016) *Christian Graeff, Fransız diplomat ve Arabist == Ölümler == * Ahmed Süreyya Emin Bey, dünyada ilk seri atışlı sahra topunun mucidi * 3 Ocak - Jaroslav Haşek, Çekoslovakyalı yazar * 14 Ocak - Zübeyde Hanım, Mustafa Kemal Atatürk'ün annesi (d. 1857) * 10 Şubat - Wilhelm Conrad Röntgen, Nobel ödüllü Alman fizikçi * 27 Aralık - Gustave Eiffel, Eyfel Kulesi'nin tasarımcısı |
2,324 | == Olaylar == * 28 Şubat - Mısır, Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti. * 22 Mart - İtilaf Devletleri 22 Mart 1922'de, Türk ve Yunan kuvvetlerine yeni bir barış önerisi sundu. Ancak bu öneride yer alan askeri denetim hükmü, tam bağımsızlık ilkesiyle çeliştiği için, TBMM tarafından reddedildi. * 30 Ekim - İtalya'da Benito Mussolini iktidara geldi. sağ|150px * 6 Aralık - İrlanda Bağımsız Eyaleti kuruldu. * 30 Aralık - Sovyetler Birliği kuruldu. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Rocky Graziano, Amerikalı boksör (ö. 1990) * 7 Ocak - Mario Almada, Meksikalı oyuncu (ö. 2016) * 26 Ocak - Ellen Vogel, Alman tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu ;Günü bilinmeyenler * Mario Bardi, İtalyan ressam (ö. 1998) === Şubat === === Mart === * 12 Mart - Jack Kerouac, Amerikalı roman yazarı ve şair (ö. 1969) === Nisan === * 3 Nisan - Doris Day, sinema oyuncusu (ö. 2019) * 4 Nisan - Hayrettin Karaca, TEMA kurucularından ve ilk genel başkanı (ö. 2020) === Mayıs === === Haziran === * 3 Haziran - Alain Resnais, Fransız yönetmen === Temmuz === === Ağustos === ;Günü bilinmeyenler * Bule Naipi - II. Dünya Savaşı sırasında Arnavut komünist partizan direniş hareketi üyesi (ö. 1944) === Eylül === * 5 Eylül - Gisela Trowe, Alman oyuncu ve seslendirme sanatçısı * 7 Eylül - Necdet Calp, Türk bürokrat ve siyasetçi (ö. 1998) * 8 Eylül **Lyndon LaRouche, "LaRouche Hareketi" kurucusu olan Amerikalı aktivist, siyasetçi ve yazar (ö. 2019) **Sid Caesar, Amerikalı oyuncu ve komedyen (ö. 2014) * 9 Eylül **Bernard Bailyn, Amerikalı tarihçi, yazar ve profesör (ö. 2020) **Hans Dehmelt, Alman asıllı Amerikalı fizikçi (ö. 2017) * 17 Eylül - Agostinho Neto, Angolalı yazar, bağımsızlık önderi, ilk Devlet Başkanı (ö. 1979) === Ekim === * 7 Ekim - Martha Stewart, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı === Kasım === * 8 Kasım - Christiaan Barnard, Güney Afrikalı doktor (ö. 2001) * 11 Kasım - Kurt Vonnegut Jr., Amerikalı yazar, hümanist (ö. 2007) * 12 Kasım - Tadeusz Borowski, Polonyalı şair ve yazar (ö. 1951) * 22 Kasım - José Saramago, Portekizli yazar (ö. 2010) === Aralık === === Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler === * Fatmir Gjata - Arnavut yazar (ö. 1989) == Ölümler == === Ocak === === Şubat === === Mart === === Nisan === * 8 Nisan - Erich von Falkenhayn === Mayıs === * 3 Haziran - Duiliu Zamfirescu, Rumen yazar === Haziran === === Temmuz === * 21 Temmuz - Ahmet Cemal Paşa, Osmanlı asker ve siyaset adamı === Ağustos === * 2 Ağustos - Graham Bell, Amerikalı mucit * 4 Ağustos - Enver Paşa, Osmanlı Komutanı === Eylül === === Ekim === === Kasım === * 18 Kasım - Marcel Proust, Fransız yazar * 25 Kasım - Sütçü İmam, Türk Kurtuluş Savaşı'na katılmış din adamı === Aralık === * 16 Aralık - Gabriel Narutowicz, seçilen ilk Polonya devlet başkanı (d 17 Mart 1865) |
2,321 | == Olaylar == * 5 Ocak - Almanya'da Alman İşçi Partisi kuruldu. Bu parti daha sonra "Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi" adını alacaktı. * 18 Ocak - Paris Barış Konferansı, I. Dünya Savaşı sonunda, ileride yapılacak Versay Antlaşması, Saint-Germain Antlaşması, Neuilly Antlaşması, Sevr Antlaşması'nı oluşturmak üzere toplanır. * 1 Mart - Kore'nin tek taraflı bağımsızlık ilanı (bakınız. 1 Mart Hareketi). * 14 Mart - Yunanların İzmir'e çıkarma planı, Birleşik Krallık Başbakanı Lloyd George, Fransa Başbakanı Clemenceau, İtalya Başbakanı Orlando ve ABD Başkanı Wilson tarafından kabul edildi. * 14 Mart - Tıp Bayramı ve Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'nin kuruluş yıldönümü. Hikmet Boran önderliğinde, tıp camiasının emperyalist güçlerin karşısına resmen çıkışı nedeniyle bugün Tıp Bayramı olarak kutlanmaktadır. * 15 Mart - Merzifon işgal edildi. * 23 Mart - Benito Mussolini, İtalya'da Faşist Mücadele Birliklerinin İttifakı (Fasci Italiani di Combattimento) partisini kurdu. 9 Kasım 1921'de ise Ulusal Faşist Parti kuruldu. * 4 Mayıs - Çin Cumhuriyeti'nde yabancı mallarını boykotu savunan öğrenci ayaklanması gerçekleşti. * 15 Mayıs - İzmir Yunanistan Krallığı tarafından işgal edildi. * 19 Mayıs - Mustafa Kemal'in Samsun'a çıkışı. * 22 Haziran - Amasya Genelgesi ile İstiklal Savaşı'nın genel çerçeveleri çizilir * 23 Temmuz - Erzurum Kongresi özellikle Doğu illeri vilayetlerine yönelik olarak başladı ve sonucunda vatanın bölünmezliğinin millî irade ile sağlanacağı açıklandı. * 4 Eylül - Sivas Kongresi tüm yurttan çağrılan delegeler ile başladı ve sonucunda Erzurum kongresi kararları kabul edilip manda yönetiminin kesin olarak kabul edilmeyeceği vurgulandı. * 2 Ekim - Damat Ferit hükûmeti iktidardan düştü. * 22 Ekim - Amasya Protokolü Osmanlı İmparatorluğu ile Heyet-i Temsiliye arasında imzalanır ve Meclis-i Mebusan'ın yeniden açılması sağlanır == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Jerome David Salinger, Amerikalı yazar (ö. 2010) * 4 Ocak - Sabiha Gürayman, Türkiye'nin ilk kadın inşaat mühendisi (ö. 4 Ocak 2003 * 20 Ocak - Silva Gabudikyan, Ermeni şair. === Şubat === * 5 Şubat - Andreas Papandreu, Yunan iktisatçı ve siyasetçi (ö. 1996). === Mart === * 19 Mart - Ceyhun Atuf Kansu, Türk hikâye yazarı === Nisan === * 24 Nisan - Glafkos Kliridis, Kıbrıs Cumhuriyeti siyasetçisi ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nin dördüncü devlet başkanıdır. === Mayıs === * 7 Mayıs - María Eva Duarte de Perón, bilinen adıyla Eva Perón, Arjantin başkanı Juan Domingo Perón'un ikinci eşidir (ö. 1952). * 13 Mayıs - Vedat Türkali, Türk romancı ve şair * 30 Mayıs - René Barrientos, Bolivya Devlet Başkanı === Haziran === === Temmuz === * 8 Temmuz - Albert Caraco, Fransız asıllı Uruguay vatandaşı filozof, yazar, denemeci ve şair (ö. 1971) * 20 Temmuz - Edmund Hillary, Yeni Zelandalı dağcı ve kâşif. Everest'in zirvesine çıkan ilk insandır. === Ağustos === * 25 Ağustos - George Corley Wallace, ABD'de dört dönem Alabama eyalet valiliği yapan Demokrat siyaset adamı (ö. 1998). * 28 Ağustos - Ben Agajanian, Amerikalı Amerikan futbolu oyuncusu (ö. 2018) === Eylül === * 9 Eylül - Gottfried Dienst, İsviçreli futbol hakemi (ö. 1998) * 11 Eylül - Ota Šik, Prag Baharı'nın ve üçüncü yolun fikir babalarından Çek ekonomist. === Ekim === * 3 Ekim - James McGill Buchanan Jr., Amerikalı bir iktisatçıdır. 1986'da Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanmıştır. * 18 Ekim - Pierre Elliott Trudeau, 1969-1970 ve 1980-1984 dönemlerinde başbakanlık yapan Kanadalı liberal siyaset adamı (ö. 2000). * 22 Ekim - Doris Lessing, Britanyalı yazar * 26 Ekim - Muhammed Rıza Şah Pehlevi, İran şahı (1941 - 1979)(ö. 1980). === Kasım === * 10 Kasım - Mikayil Timofeefiç Kalaşnikof (Rusça: Михаи́л Тимофе́евич Кала́шников), Rus silah tasarımcısı. * 21 Kasım - Jacques Sénard, Fransız diplomat === Aralık === * 4 Aralık - Inder Kumar Gujral, Hindistan Cumhuriyeti'nin 13. Başbakanıdır. === Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler === * Abdülkadir Arun, Türk futbolcu (ö. 1972) * Sezai Okan, Türk asker ve siyasetçi. * Bahriye Üçok, Türk tarihçi ve siyasetbilimci, Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi öğretim üyesi. (ö. 6 Ekim 1990) == Ölümler == === Ocak === * 4 Ocak - Georg Friedrich Graf von Hertling, Alman devlet adamı ve düşünür (d. 1843). * 6 Ocak - Theodore Roosevelt, ABD'nin 26. Cumhurbaşkanı === Şubat === * 22 Şubat - Francisco Pascasio Moreno, Arjantinli kaşif, antropolog ve jeolog === Mart === === Nisan === * 10 Nisan - Mehmed Kemal, Osmanlı bürokratı (d. 1884) * 17 Nisan - J. Cleaveland Cady - Amerikalı mimar === Mayıs === * 4 Mayıs - Milan Rastislav Štefánik, Çekoslovakya'nın kurulmasına öncülük eden Slovak astronom ve general. (d. 21 Temmuz 1880) === Haziran === * 30 Haziran - John William Strutt, İngiliz fizikçi. (d. 12 Kasım 1842) === Temmuz === * 15 Temmuz - Hermann Emil Fischer, Alman kimyager. (d. 9 Ekim 1852) === Ağustos === * 9 Ağustos - Ruggero Leoncavallo, İtalyan modern çağ verismo akımına dahil opera ve operet bestecisidir. (d. 23 Nisan 1857) === Eylül === === Ekim === * 7 Ekim - Alfred Deakin, Avustralya'da federasyon hareketinin öncülerinden olan ve daha sonra ikinci Avustralya Başbakanı. (d. 3 Ağustos 1856) === Kasım === * 15 Kasım - Alfred Werner, Zürih Üniversitesi'nde profesör olan İsviçreli kimyager. 1913 yılında Nobel Kimya Ödülü'nü kazanmıştır. (d. 12 Aralık 1866) === Aralık === * 3 Aralık - Pierre Auguste Renoir, Fransız ressam. (d. 25 Şubat 1841) == 1919 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası. * Fizik – * Kimya – * Tıp – * Edebiyat – * Barış – |
2,327 | == Olaylar == === Ocak === * 1 Ocak - Amerikalı astronom Edwin Hubble, samanyolu dışında başka galaksiler keşfettiğini açıkladı. * 19 Ocak - Rusya'da Troçki iktidardan uzaklaştırıldı. * 31 Ocak - Arnavutluk'ta Ahmet Zogu Cumhurbaşkanı oldu. === Şubat === * 13 Şubat - Şeyh Said İsyanı * 16 Şubat - Tayyare Cemiyeti (Türk Hava Kurumu) kuruldu. === Mart === * 4 Mart - Takrir-i Sükun Kanunu kabul edildi. * 7 Mart - Rusya dış Moğolistan'ı işgal etti. === Nisan === * 5 Nisan - Kahramanmaraş, İstiklâl Madalyası aldı. * 10 Nisan - Muhteşem Gatsby'nin ilk basımı yapıldı. === Mayıs === === Haziran === * 14 Haziran ** Göztepe Spor Kulübü kuruldu. ** Cumhuriyet'in ilk şeker fabrikası, Alpullu'da üretime başladı * 3 Haziran - Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatıldı. * 17 Haziran - Fransız doktor Albert Calmette Verem aşısı'nı buldu. === Temmuz === * 18 Temmuz - Hitler'in Mein Kampf (Kavgam) birinci cildi çıktı. === Ağustos === * 23 Ağustos - Kastamonu'ya gelen Atatürk, Şapka ve Kıyafet Devrimi'ni başlattı. * 28 Ağustos - Fransa Ruhr havzasından çekildi. === Eylül === === Ekim === * 5 Ekim - Locarno Antlaşması görüşmeleri başladı. === Kasım === * 1 Kasım - İran'da Rıza Han Pehlevi, Kaçar Hanedanı’na son verdi. * 25 Kasım - Şapka ve Kıyafet Kanunu kanunu çıktı * 30 Kasım - Tekke ve Zaviyeler kapatıldı. === Aralık === * 17 Aralık - Sovyet - Türk Dostluk Antlaşması imzalandı. * 26 Aralık - Türkiye'de uluslararası takvim ve saatin kullanılması TBMM'de iki ayrı yasayla kabul edildi. == Doğumlar == === Ocak === * 6 Ocak - Jane Harvey, Amerikalı şarkıcı (ö. 2013) * 17 Ocak - Selçuk Yaşar, iş insanı (ö. 2023) === Şubat === * 14 Şubat - Antony Sutton, İngiliz ekonomist, tarihçi ve yazar === Mart === * 11 Mart - İlhan Selçuk, Türk gazeteci, yazar, Cumhuriyet gazetesi köşe yazarı. (ö. 2010) * 19 Mart - Julio Canessa, Şilili asker ve siyasetçi (ö. 2015) * 21 Mart ** Beatriz Aguirre, Meksikalı oyuncu ve seslendirme sanatçısı (ö. 2019) ** Peter Brook, İngiliz oyuncu ve yönetmen * 25 Mart - Flannery O'Connor, Amerikalı yazar. (ö. 1964) === Nisan === * 5 Nisan - Sadri Alışık, Türk sinema sanatçısı (ö. 1995) === Mayıs === * 1 Mayıs - Gabriele Amorth, İtalyan rahip ve din adamı (ö. 2016) * 11 Mayıs - Max Morlock, Alman futbolcu (ö. 1994) * 19 Mayıs - Malcolm X, Amerikalı zenci lider. El Hajj Malik el-Şahbazz.(ö. 1964) * 28 Mayıs - Bülent Ecevit, şair, gazeteci, yazar ve siyaset adamı (ö. 2006) === Haziran === * 15 Haziran - Attilâ İlhan (ö. 2005) === Temmuz === === Ağustos === * 2 Ağustos - John Dexter, İngiliz tiyatro, film ve opera yönetmeni (ö. 1990) * 15 Ağustos - Münir Özkul, ünlü sinema ve tiyatro sanatçısı (ö. 2018) * 21 Ağustos - Jorge Rafael Videla, Arjantin eski devlet başkanı === Eylül === * 7 Eylül - Nusretullah Vahdet, İranlı komedyen, aktör ve film yönetmeni (ö. 2020) * 8 Eylül - Peter Sellers, İngiliz aktör ve komedyen (ö. 1980) * 9 Eylül **Berni Alder, Almanya doğumlu Amerikalı fizikçi (ö. 2020) **Soňa Červená, Çek opera sanatçısı, aktris ve keman sanatçısı (ö. 2023) * 16 Eylül- B.B.King Amerikalı blues gitaristi ve bestecisi * 17 Eylül - Haluk Afra, Türk diplomat. (ö. 2001) === Ekim === * 13 Ekim - Margaret Thatcher, Birleşik Krallık'ın ilk kadın başbakanı (ö. 2013) * 14 Ekim - Tato Cifuentes, Arjantinli oyuncu, şarkıcı ve kukla sanatçısı (ö. 2017) * 21 Ekim - Celia Cruz, Kübalı şarkıcı (ö. 2003) * 26 Ekim - John Mulvaney, Avustralyalı arkeolog (ö. 2016) === Kasım === * 17 Kasım - Rock Hudson, Amerikalı aktör (ö. 1985) * 27 Kasım - John Maddox, Galli bilim insanı ve gazeteci. (ö. 2009) === Aralık === * 4 Aralık - Albert Bandura, Kanadalı psikolog * 8 Aralık **Sammy Davis, Jr., Amerikalı oyuncu, dansçı ve komedyen. (ö. 1990) **Arnaldo Forlani, İtalyan devlet adamı ve 1980 - 1981 tarihleri arasında İtalya başbakanı olan Hristiyan-Demokrat politikacı * 9 Aralık - Türk yönetmen Atıf Yılmaz (Batıbeki) (ö. 2006) === Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler === * Abdullah Rıza Ergüven, ozan, yazar, denemeci, eleştirmen ve düşünbilimci. (ö. 2001) * Celal Şahin, Cumhuriyet döneminin ilk şovmenlerinden * Ragıp Binzet, Türk halk müziği sanatçısı (ö. 1985) == Ölümler == * 20 Ocak - Adelheid Steinmann, Alman politikacı ve kadın hakları aktivisti (d. 1866) * 12 Mart - Sun Yat-sen, Çinli devrimci lider (d. 12 Kasım 1866). * 29 Haziran - Şeyh Said ve destekçileri idam edildi. * 15 Aralık - Süleyman Sırrı Aral, Türkiye'nin ilk iki ve dördüncü hükûmetlerinde Nafia Vekilliği (Bayındırlık Bakanlığı) yapmış siyasetçi ;Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler: * Abdullah Zühdü, Osmanlı Devleti gazeteci. == Nobel ödülleri == * Fizik – James Franck ve Gustav Ludwig Hertz * Kimya – Richard Adolf Zsigmondy * Tıp – verilmedi * Edebiyat – George Bernard Shaw * Barış – Austen Chamberlain ve Charles Gates Dawes |
2,329 | == Olaylar == *10 Ocak - Fritz Lang'ın fütüristik filmi Metropolis Almanya'da gösterime girdi. * 7 Mart - İstiklal Mahkemeleri kaldırıldı. *14 Nisan :*İlk Volvo otomobili, İsveç'in Göteborg kentindeki üretim hattından çıktı. :*Arjantin'in Mendoza Eyaletinde meydana gelen 7.1 büyüklüğündeki depremde 3 kişi öldü. * 6 Mayıs - İstanbul Radyosu ilk yayınına Sirkeci'deki Büyük Postane binasının bodrum katında başladı. * 20-21 Mayıs - Charles Lindbergh, tek motorlu uçağı Spirit of St. Louis ile New York'tan Paris'e ilk solo aktarmasız okyanus aşırı uçak uçuşunu gerçekleştirdi. *22 Mayıs - 7,6 Mw Gulang depremi, kuzeybatı Çin'deki Gansu'yu maksimum Mercalli yoğunluğu XI (Aşırı) ile etkileyerek 40.000'den fazla ölü bıraktı. * 25 Haziran - Bozok ilinin adı TBMM'de Yozgat olarak değiştirildi. *11 Temmuz - 1927 Eriha depremi Filistin'i vurarak yaklaşık 300 kişiyi öldürdü. Orta Doğu'nun bu bölgesinde kaydedilen en büyük depremdir. Etkiler özellikle Nablus'ta şiddetli, ancak Ürdün'ün Amman, Salt ve Lydda gibi birçok bölgesinde de hasar ve ölümler bildirildi. * 28 Ekim - Türkiye'de ilk nüfus sayımı yapıldı. *1 Kasım - İsmet İnönü tarafınfan 5. Türkiye Hükûmeti kuruldu. * 18 Kasım - Ankara Radyosu ilk yayınına başladı. * 24 Kasım - Ankara Zafer Anıtı açıldı. === Tarihi bilinmeyenler === * Çin Cumhuriyeti'nde Çan Kay Şek liderliğindeki milliyetçiler birçok komünisti öldürerek iç savaş başlattı. * Amerika Birleşik Devletleri'nin, Virginia eyaletinde zekâ engelliler kısırlaştırılmasını öngören öjenik yasa kabul edildi. * Millî Emniyet Hizmeti Riyâseti İçişleri Bakanlığı'na bağlandı. * İlk masa tenisi dünya şampiyonası Londra'da yapıldı. * Ukrayna'nın FK Dinamo Kyiv futbol takımı kuruldu. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Maurice Béjart, Fransız-İsviçreli dansçı, koreograf ve opera yönetmeni (ö. 2007) * 1 Ocak - Abdulbasit Abdussamed, Mısırlı Hâfız ve Kur'an kâri'si (ö. 1988) * 28 Ocak - Eşref Kolçak, Türk sinema ve dizi oyuncusu === Şubat === *7 Şubat - Juliette Gréco - Fransız oyuncu ve şarkıcıydı. (d. 2020) * 27 Şubat - Şeref Bakşık, Türk gazeteci, politikacı === Nisan === * 14 Nisan - David Akers-Jones, İngiliz siyasetçi (ö. 2019) === Mayıs === * 25 Mayıs - Robert Ludlum, Amerikalı yazar * 27 Mayıs - Coşkun Kırca, Türk eleştirmen ve gazeteci === Haziran === * 8 Haziran **John F. Murray, Amerikalı pulmonolog (ö.2020) **Jerry Stiller, Amerikalı komedyen ve aktör (ö.2020) === Temmuz === * 4 Temmuz - Gina Lollobrigida, İtalyan sinema oyuncusu * 9 Temmuz - David Diop, Senegalli şair (ö. 1960) * 27 Temmuz - Fana Koçovska, Makedon direnişçi, Yugoslav Partizanı ve Halk Kahramanı Nişanı sahibi ulusal kahraman (ö. 2004) === Ağustos === * 6 Ağustos - Theodor Wagner, Avusturyalı futbolcu * 10 Ağustos - Nejat Uygur, Türk tiyatrocu === Eylül === * 7 Eylül **Trader Faulkner, Avustralyalı-İngiliz aktör (ö. 2021) **Carlos Romero, Ukraynalı milli futbolcu (ö. 1999) * 8 Eylül **Gabdulhay Ahatov, Sovyetler tatarı ve dil öğrenme uzmanı (ö. 1986) **Mehmet Turan Yarar, Türk şair ve söz yazarı (ö. 2021) === Ekim === * 13 Ekim - Turgut Özal, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı, Anavatan Partisi'nin kurucusu ve ilk genel başkanı * 16 Ekim - Günter Grass, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Alman yazar (ö. 2015) * 18 Ekim ** George C. Scott, ABD'li sinema oyuncusu (ö. 1999) ** Alba Solís, Arjantinli şarkıcı ve oyuncu (ö. 2016) * 24 Ekim - Gilbert Bécaud, Fransız şarkıcı, besteci ve oyuncu === Kasım === * 10 Kasım - Vedat Ali Dalokay, Türk politikacı, Ankara eski belediye başkanı === Aralık === * 3 Aralık - Andy Williams, Amerikalı pop müzik şarkıcısı * 4 Aralık - Aptullah Kuran, Mimar Sinan konusunda yaptığı araştırmalarla tanınan mimarlık tarihçisi * 25 Aralık - Ram Narayan, Hint müzisyen * 25 Aralık - Nijat Özön, Türk sinema eleştirmeni ve kuramcısı, mütercim, dilbilim uzmanı (ö. 2010) ;Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler: * Kazım Türesin, "Baba Kazım" lakaplı Türk futbolcu * Vefa Tanır, Türk siyasetçi * Vecihi Timuroğlu, Türk yazar ve şair * Ahmet Zaim, Kıbrıslı Türk siyasetçi ve diplomat (ö. 1982) * Ahmet Kostarika, Türk sinema oyuncusu (ö. 1994) * Miriam Akavia, Polonya asıllı İsrailli çevirmen ve yazar (ö. 2015) * Ferruh Bozbeyli, Türk siyasetçi (ö. 2019) * Turan Erol, Türk ressam, akademisyen ve öğretmen (ö. 2023) == Ölümler == * 5 Ocak - Süleyman Nazif, Türk şair, yazar ve bürokrat (d. 1870) * 15 Nisan - Gaston Leroux, Fransız gazeteci, yazar (d. 1868) * 15 Temmuz - Constance Markievicz, İrlandalı devrimci ve yurtsever görüşe sahip süfrajet (d. 1868) * 3 Ağustos - Edward Bradford Titchener, İngiliz psikolog (d. 1867) *22 Ağustos - Otto Liman von Sanders, Alman general ve Osmanlı mareşali (d. 1855) * 16 Kasım - Adolf Joffe, komünist devrimci, Bolşevik siyasetçi ve Karaylar diplomatı (d. 1883) * 13 Aralık - Riyaziyeci Mehmet Nadir Bey, Türk matematikçi (d. 1856) ;Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler * Louise Abbema, Fransız ressam (d. 1858) |
2,326 | == Olaylar == * 22 Ocak - Birleşik Krallık'ta Ramsay MacDonald hükûmeti kuruldu. * 26 Ocak - SSCB'de Sankt-Peterburg şehrinin adı Leningrad olarak değiştirildi. * 31 Ocak - Olimpiyat Oyunları'nda kış sporuna da yer verilmesi kararlaştırıldı. * 1 Şubat - Birleşik Krallık, SSCB'yi resmen tanıdı. * 7 Şubat - İtalya Krallığı, SSCB'yi resmen tanıdı. * 12 Şubat - New York'taki Aeolian Hall'de George Gershwin'in Rhapsody in Blue adlı eseri ilk defa çalındı. * 2 Mart - Jules Renault difteri aşısını buldu. * 3 Mart - Halifeliğin kaldırılması ve Osmanlı Hanedanı mensuplarının Türkiye dışına çıkarılmasına ilişkin yasa kabul edildi. Tevhîd-i Tedrîsât Kanunu çıkarıldı. Şer'iye ve Evkaf ve Harbiye Bakanlıkları kaldırıldı. Diyanet İşleri Başkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu. Genelkurmay Başkanlığı oluşturuldu ve Hükûmet'ten ayrıldı. * 25 Mart - Yunanistan'da Cumhuriyet ilan edildi. * 21 Nisan - Darülfünûn-u Şahane'nin ismi İstanbul Darülfünunu olarak değiştirildi. * 4 Mayıs - VIII. Olimpiyat Oyunları Paris'te başladı. * 26 Ağustos - Türkiye'de Türkiye İş Bankası kuruldu. * 5 Ekim - Hicaz Krallığı'nda Hüseyin tahttan indirildi. * 28 Ekim - Fransa Cumhuriyeti, SSCB'yi resmen tanıdı. * 17 Kasım - Türkiye'de Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kuruldu. * 26 Kasım - Moğolistan Halk Cumhuriyeti kuruldu. == Doğumlar == === Ocak === * 10 Ocak - Eduard Admetlla i Lázaro, İspanyol fotoğrafçı (ö. 2019) * 21 Ocak - Şefika Ahundova, Azeri besteci (ö. 2013) * 27 Ocak - Rauf Denktaş, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 1. Cumhurbaşkanı (ö. 2012) === Şubat === * 3 Şubat - Edward Palmer Thompson - İngiliz tarihçi (ö. 1993) * 10 Şubat - Leman Şenalp, Türk kütüphaneci (ö. 2018) === Mart === * 7 Mart - Kōbō Abe, Japon yazar (ö. 1993) === Nisan === * 3 Nisan - Marlon Brando, sinema oyuncusu (ö. 2004) === Mayıs === * 1 Mayıs - Judy Stone, Amerikalı kadın gazeteci, yazar ve film eleştirmeni * 20 Mayıs - Cavid Erginsoy, Türk fizikçi ve bilim insanı (ö. 1967) *22 Mayıs - Charles Aznavour, Ermeni asıllı Fransız şarkıcı, söz yazarı, oyuncu ve diplomat (ö. 2018) === Haziran === === Temmuz === * 20 Temmuz - Lola Albright, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı (ö. 2017) === Ağustos === * 1 Ağustos ** Abdullah bin Abdülaziz el-Suud, Suudi Arabistan Kralı (ö. 2015) ** Cem Atabeyoğlu, Türk spor yazarı ve yöneticisi (ö. 2012) * 2 Ağustos ** Alan Abel, Amerikalı komedyen, yapımcı ve yazar (ö. 2018) ** James Baldwin, Afrikalı- Amerikalı yazar (ö. 1987) === Eylül === * 9 Eylül **Sylvia Miles, Amerikalı oyuncu **Russell M. Nelson, Amerikalı dini lider, İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi'nin şu anki başkanı ve peygamberi, 12 Havariler Kurulu'nun eski başkanı *22 Eylül - İlyas Hüseynov, Kontrbas Sanatçısı (ö. 2017) === Ekim === === Kasım === * 1 Kasım - Süleyman Demirel, Türkiye'nin 9. Cumhurbaşkanı (ö. 2015) === Aralık === * 14 Aralık ** Gohar Gasparyan, Ermeni-Mısırlı opera şarkıcısı (ö. 2007) ** Raj Kapoor, Hint oyuncu ve yönetmen (ö. 1988) * 15 Aralık - Ruhi Sarıalp, Türk atlet (ö. 2001) Doğduğu gün ve ay bilinemeyenler * Abdurrahman Odabaşı, Türk siyasetçi (ö. 2002) * Hasan Koçdemir, CKMP kurucularından, Türk siyaset ve fikir adamı * Hikmet Şimşek, Türk müzisyen ve orkestra şefi (ö. 2001) * Vernon Wesley Ruttan == Ölümler == * 24 Ocak - Vladimir İlyiç Ulyanov Lenin, SSCB'nin kurucusu (d. 1870) * 3 Şubat - Woodrow Wilson, ABD'nin 28. başkanı (d. 1856) * 30 Mart - Henning Berger, İsveçli yazar (d. 1872) * 31 Mayıs - Fikriye Hanım, Atatürk'ün annesi Zübeyde Hanım'ın ikinci eşi Ragıp Bey'in kardeşi Memduh Hayrettin Bey ile Vasfiye Hanım'ın kızı (d. 1887) * 3 Haziran - Franz Kafka, Avusturyalı yazar (d. 1883) * 25 Ekim - Ziya Gökalp, sosyolog ve yazar (d. 1876) == 1924 Nobel ödülünü kazananlar == * Barış: Bu yıl barış ödülü verilmedi * Edebiyat: Władysław Reymont (Polonyalı) * Fizik: Karl Siegbahn (İsviçreli) * Kimya: Bu yıl kimya ödülü verilmedi * Tıp: Willem Einthoven (Hollandalı) |
2,330 | == Olaylar == * 15 Ocak - 223 kilometrelik Kayseri - Sivas demiryolunun devlet tarafından yapılması kararlaştırıldı. * 16 Ocak - Ticaret ve Ziraat vekaletlerinin, İktisat Vekaleti olarak birleştirilmelerini sağlayan kanun TBMM'de kabul edildi. * 31 Ocak - Türk Eğitim Derneği'nin Atatürk önderliğinde kurulması. * 11 Mart - İzmir'in Buca ilçesinde Bucaspor adlı spor kulübü kuruldu. * 10 Nisan - TBMM, Anayasa'nın ikinci maddesini değiştirdi. Söz konusu maddeden, "Türkiye Devleti'nin dini İslam'dır" bölümü çıkarıldı. Milletvekilleri ve Cumhurbaşkanı, yemin ederken "Vallahi" yerine "Namusum üzerine söz veririm" diyecek. * 14 Nisan - Yargıtay Kuruluş Kanunu kabul edildi. * 23 Mayıs - Türk Vatandaşlığı Kanunu kabul edildi. * 24 Mayıs - Uluslararası Rakamların kullanılmasına ilişkin kanun kabul edildi. * 28 Mayıs - Millet Mektepleri açılması hakkında Bakanlar Kurulu kararı alındı. * 23 Ağustos - Amasya - Zile Demiryolu (82 km) hizmete girdi. * 1 Kasım - Yeni Türk alfabesine ilişkin kanun Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. * 24 Kasım - Atatürk'ün Millet Mektepleri Başöğretmenliği'ni kabul etmesi. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Abdüssettar İdhi, Pakistanlı hayırsever (ö. 2016) * 7 Ocak - William Peter Blatty, Amerikalı yazar (ö. 2017) * 23 Ocak - Jeanne Moreau, Fransız oyuncu (ö. 2017) === Şubat === * 9 Şubat - Rinus Michels, Hollandalı futbolcu (ö. 2005) * 26 Şubat - Ariel Şaron, 11. İsrail başbakanı (ö. 2014) * 28 Şubat ** Kuzgun Acar, Türk heykeltıraş (ö. 1976) ** Erol Taş, Türk sinema sanatçısı (ö. 1998) === Mart === * 1 Mart - Jacques Rivette, Fransız yönetmen (ö.2016) * 4 Mart - Fikret Tabeyev, Sovyet Tatar politikacı, büyükelçi, parti lideri, Tataristan Cumhuriyeti Komünist Partisi'nin kurucusu (ö. 2015) * 6 Mart - Gabriel García Márquez, Kolombiyalı yazar, romancı. (ö. 2014) * 16 Mart - Karlheinz Böhm, Avusturyalı oyuncu (ö. 2014) === Mayıs === * 4 Mayıs - Muhammed Hüsnü Mübarek, Mısırlı politikacı, cumhurbaşkanı (ö. 2020) * 11 Mayıs - Yaacov Agam, Optik ve kinetik sanatın önde gelen savunucusu * 21 Mayıs - Dore Ashton, Amerikalı akademisyen, yazar, sanat tarihçisi ve eleştirmeni (ö. 2017) * 27 Mayıs - Ayfer Feray, oyuncu. (ö. 1994) * === Nisan === * 4 Nisan - Alfredo Armenteros, Kübalı müzisyen (ö. 2016) * 7 Nisan - Alan J. Pakula, Polonya asıllı, Amerikalı film yönetmeni, yazar, yapımcı (ö. 1998) * 28 Nisan - Yves Klein, Fransız ressamı (ö. 1962) === Mayıs === * 4 Mayıs - Joseph Tydings, Amerikalı siyasetçi (ö. 2018) === Haziran === * 13 Haziran - ** John Forbes Nash, Nobel Ekonomi Ödülü sahibi Amerikalı matematikçi. (ö. 2015) ** Giacomo Biffi, İtalyan piskopos ve kardinal. * 14 Haziran - Ernesto Che Guevara, Arjantinli devrimci (ö. 1967) * 30 Haziran ** Celal Aliyev, Azeri akademisyen, biyolog ve siyasetçi (ö. 2016) ** Orhan Boran, Türk sunucu ve oyuncu (ö. 2012) === Temmuz === * 3 Temmuz - Orhan Günşiray, (ö. 27 Ağustos 2008) Türk sinema sanatçısı. * 4 Temmuz - Giampiero Boniperti, İtalyan futbolcu * 10 Temmuz - Bernard Buffet, Fransız ressam (ö. 4 Ekim 2000) * 12 Temmuz - Hayden White, Amerikalı tarihçi (ö. 2018) *22 Temmuz - Freda Dowie, İngiliz oyuncu (ö. 2019) === Ağustos === * 3 Ağustos - Cécile Aubry, Fransız sinema oyuncusu (ö. 2010) * 6 Ağustos - Andy Warhol, Amerikalı sanatçı (ö. 1987) * 7 Ağustos - Herb Reed, Amerikalı şarkıcı ve müzisyen (ö. 2012) * 25 Ağustos - Herbert Kroemer, Nobel ödüllü Alman fizikçi * 26 Ağustos - Yvette Vickers, Amerikalı eski Playboy güzeli ve oyuncu. * 31 Ağustos - James Coburn, Amerikalı oyuncu (ö. 2002) === Eylül === * 1 Eylül - Şemsettin Ünlü, Türk şair, roman yazarı, çevirmen * 6 Eylül - Fumihiko Maki, Japon bir mimar * 8 Eylül - Semahat Arsel, Türk iş insanı * 9 Eylül - Sol LeWitt, Amerikalı heykeltıraş ve ressam (ö. 2007) * 13 Eylül - Diane Foster, Kanadalı atlet === Ekim === * 11 Ekim - Yıldız Kenter, Türk tiyatrocu. (ö. 2019) *20 Ekim - Li Peng, Çin Halk Cumhuriyeti'nin dördüncü Başbakanı (d. 2019) === Kasım === * 11 Kasım - Carlos Fuentes Macías, Meksikalı yazar (ö. 2012) * 17 Kasım - Rance Howard, Amerikalı oyuncu (ö. 2017) * 29 Kasım - Yolande Fox, Amerikalı model ve opera şarkıcısı. === Aralık === * 12 Aralık - Cengiz Aytmatov, Kırgız yazar * 16 Aralık - Philip Kindred Dick, Amerikalı bilimkurgu roman ve kısa hikâye yazarı (ö. 2 Mart 1982) * Friedrich Wilhelm Schnitzler, politiker (CDU) === Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler === * Viola Myers, Kanadalı atlet * Albert Salmi, Amerikalı aktör (ö. 1990) == Ölümler == * 11 Ocak - Thomas Hardy, İngiliz yazar. * 13 Ekim - Maria Fyodorovna, Rusya'nın imparatoriçesi (d. 1847) |
2,331 | == Olaylar == * 1 Ocak - Millet Mektepleri açıldı. * 1 Ocak - Anadolu demiryolu hattı ile Haydarpaşa Limanı millileştirildi. * 4 Ocak - Türkiye - Uruguay dostluk antlaşması imzalandı * 4 Mart - Takrir-i Sükun Kanunu kaldırıldı. * 18 Mayıs - Sivas'ın Suşehri ilçesinde meydana gelen 6.1 büyüklüğündeki depremde 64 kişi öldü, 72'den fazlası ise yaralandı. * 2 Eylül - Cumhuriyet Gazetesi'nin düzenlediği ve Müslüman kadınların ilk kez katıldığı güzellik yarışmasında Feriha Tevfik Hanım, Türkiye Güzeli seçildi. === Tarihi bilinmeyenler === * Dünya Ekonomik Bunalımı * İspanya La Liga Ligi başladı * Ekim - Londra'da silahsızlandırma ve donanma konferansı yapıldı. == Doğumlar == === Ocak === * 4 Ocak - Özcan Başkan, Türk dilbilimci profesör, bilim insanı (ö. 1997) * 15 Ocak - Martin Luther King, Amerikalı siyahi, rahip ve Amerikan yurttaş hakları hareketi önderi (ö. 1968) === Şubat === * 7 Şubat - Aysel Gürel, Türk söz yazarı ve tiyatro oyuncusu. (ö. 17 Şubat 2008) * 20 Şubat - Elio Berhanyer, İspanyol moda tasarımcısı. (ö. 24 Ocak 2019) === Mart === === Nisan === * 6 Nisan - Nancy MacKay, Kanadalı atlet * 17 Nisan - Odete Lara, Brezilyalı oyuncu (ö. 2015) === Mayıs === * 5 Mayıs - Ayhan Işık, Türk sinema oyuncusu (ö. 1979) * 20 Mayıs - James Douglas, Amerikalı sinema oyuncusu (ö. 2016) * 29 Mayıs - Korkut Özal, Türk politikacı === Haziran === * 15 Haziran - Fakir Baykurt, yazar (ö. 1999) * 16 Haziran - Pauline Yates, İngiliz oyuncu. * 21 Haziran ** Abdel Halim Hafez, Mısır'lı şarkıcı, aktör ** Ana Novac, Rumen yazar (ö. 2010) * 29 Haziran - Oriana Fallaci, İtalyan gazeteci, yazar. === Temmuz === === Ağustos === * 9 Ağustos - Abdi İpekçi, gazeteci (ö. 1979) * 24 Ağustos - Yaser Arafat, Filistinli Devlet adamı (ö. 2004) * 25 Ağustos - Bernard Dorin, Fransız diplomat (ö. 2019) === Eylül === * 9 Eylül **Aleksey Maslennikov, Rus Sovyet tenor ve opera sanatçısı (ö. 2016) **Stu Phillips, Amerikalı besteci, şef ve plak yapımcısı === Ekim === * 5 Ekim - Richard Gordon, Amerikalı astronot (ö. 2017) * 22 Ekim - Lev İvanoviç Yaşin, Rus futbolcu (ö. 1990 * 23 Ekim - Adalet Ağaoğlu, Türk yazar * 28 Ekim - Joan Plowright, İngiliz aktris === Kasım === * 11 Kasım ** Altan Erbulak, Türk karikatürist, oyuncu, şovmen ve gazeteci (ö. 1988). ** Hans Magnus Enzensberger Alman yazar * 30 Kasım - Doğan Babacan, Dünya Kupası finallerinde maç yönetmiş ilk ve tek Türk hakem === Aralık === * 12 Aralık - John Osborne, İngiliz oyun yazarı, senarist ve politik aktivist. (ö. 24 Aralık 1994) == Ölümler == * 1 Ocak - Mustafa Necati Bey, Millet Mekteplerinin kurucusu Millî Eğitim Bakanı (d. 1894) * 19 Mart - Wyatt Earp, Amerikalı kanun adamı (d. 1848) * 15 Mayıs - Rebeca Matte Bello, Şilili heykeltıraş (d. 1875) * 22 Ağustos - Otto Liman von Sanders * Ali Reşad, Türk tarihçi. (d. 1877) == 1929 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası. * Fizik – * Kimya – * Tıp – * Edebiyat – * Barış – |
2,332 | == Olaylar == * 18 Şubat - Plüton gezegeninin keşfi. * 28 Mart - Türkiye hükûmeti yabancı ülkelerden Türkiye'deki şehirleri için Türkçe adlarını kullanmalarını resmen talep etti. Bu tarihten sonra posta idaresi Angora veya Constatinople olarak adreslenmiş mektupları Ankara ve İstanbul'a ulaştırmadı (bkz. Ankara (isim)). * 3 Nisan - Kadınlara yerel seçimlerde oy hakkı tanındı. * 14 Haziran - Askerî Yargıtay kuruldu. * 22 Haziran - Jandarma Genel Komutanlığı Kuruldu. * 13 Temmuz - İlk FIFA Dünya Kupası müsabakası Uruguay'da düzenlendi. * 12 Ağustos - Serbest Cumhuriyet Fırkası kuruldu. * 17 Kasım - Serbest Cumhuriyet Fırkası kendini fesh etti. * 26 Eylül - Abdülkadir Kemali Öğütçü tarafından Ahali Cumhuriyet Fırkası kuruldu.Daha sonra 12 Aralık 1930 da feshedildi. * 29 Eylül - Türk Cumhuriyet Amele ve Ticaret Fırkası 29 Eylül 1930 günü Edirne’de Mimar Kazım Tahsin Bey tarafından kurulmak istenmiştir. Ancak komünist eğilimli olduğu için hükûmetçe izin verilmemiştir. * 23 Aralık - Cumhuriyet döneminin 2. büyük irtica vakaası Menemen Olayı gerçekleşti. Mustafa Fehmi Kubilay ve 2 asker öldü. * Alibeyköyspor kuruldu. === Tarihi bilinmeyenler === * Kütahya ve İstanbul'daki İmam Hatip Mektepleri resmen kapatıldı. 1927'de sadece İstanbul ve Kütahya'daki İmam Hatip Mektepleri kapatılmamış, diğer illerdeki İmam Hatip Mektepleri ise kapatılmıştı. Böylelikle 1930'da tüm İmam Hatip Mektepleri kapatılmış oldu. == Doğumlar == === Ocak === * 3 Ocak - Robert Loggia, Amerikalı oyuncu (ö. 2015) * 11 Ocak - Rod Taylor, Avustralyalı oyuncu (ö. 2015) * 23 Ocak - William R. Pogue, Amerikalı astronot (ö. 2014) * 30 Ocak - Gene Hackman, Amerikalı oyuncu === Şubat === * 1 Şubat - Muzaffer Buyrukçu, Türk yazar * 10 Şubat - Robert Wagner, Amerikalı oyuncu === Mart === * 3 Mart - Ion Iliescu, 2. Romanya devlet başkanı * 5 Mart - Bahattin Karakoç, Türk şair, yazar * 17 Mart - James Irwin, Amerikalı astronot (ö. 1991) * 10 Mart - Galip Erdem, Türk gazeteci, yazar * 12 Mart - Ann Emery, İngiliz oyuncu (ö. 2016) === Nisan === * 15 Nisan - Zhu Xu, Çinli oyuncu. * 21 Nisan - Jack Taylor, İngiliz futbol hakemi (ö. 2012) * 29 Nisan - Jean Rochefort, Fransız oyuncu (ö. 2017) === Mayıs === * 31 Mayıs - Clint Eastwood, Amerikalı aktör === Haziran === * 12 Haziran - Adolf Born, Çek ressam, karikatürist ve çizgi film yapımcısı (ö. 2016) * 17 Haziran - Adile Naşit, Türk sinema ve tiyatro sanatçısı * 24 Haziran - Claude Chabrol, Fransız film yönetmeni (ö. 2010) * 28 Haziran - Itamar Franco, Brezilya devlet başkanı (ö. 2011) === Temmuz === * 1 Temmuz - Mustafa Akkad, Suriye asıllı Amerikalı yönetmen (ö. 2005) === Ağustos === * 5 Ağustos - Neil Armstrong, Ay'a ayak basan ilk insan. * 17 Ağustos - Ted Hughes, İngiliz yazar, çocuk edebiyatçısı * 20 Ağustos - Hüseyin Kutman, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı === Eylül === * 1 Eylül - Turgut Özakman, Türk yazar * 9 Eylül **Gültekin Oransay, Türk müzikbilimci, tarih ve dil araştırmacısı **Frank Lucas, Amerikalı uyuşturucu baronu, gangster ve suç patronu * 26 Eylül - Frederick Andermann, Kanadalı doktor ve akademisyen (ö. 2019) === Ekim === * 1 Ekim - Richard Harris, İrlandalı aktör, şarkıcı ve söz yazarı (ö. 2002) * 4 Ekim - Andrej Marinc, Sloven komünist politikacı, Marksist-Leninist aktivist, eski Slovenya Sosyalist Cumhuriyeti başbakanı. * 6 Ekim - Hafız Esad, Suriye Devlet Başkanı (ö. 2000) * 16 Ekim - Patricia Jones, Kanadalı atlet * 17 Ekim - İsmail Akbay, Türk mühendis. (ö. 26 Temmuz 2003) * 30 Ekim - Clifford Brown, Amerikalı caz trompetçisi (ö. 1956) === Kasım === * 15 Kasım - J. G. Ballard, İngiliz yazar. * 16 Kasım - Alain Grenier, Fransız diplomat * 20 Kasım - Christine Arnothy, Macar yazar (ö. 2015) === Aralık === *3 Aralık - Jean-Luc Godard, Fransız ve İsviçreli film yönetmeni ve sinema eleştirmeni * 17 Aralık - Armin Mueller-Stahl, Alman oyuncu * 21 Aralık - Kalevi Sorsa, Finlandiya başbakanı (ö. 2004) ;Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler: * Eve Zaremba, Kanadalı polisiye roman yazarı * Kani Karaca, Türk mutasavvıf (ö. 2004). * Necmettin Cevheri, Türk siyasetçi. * Yıldırım Aktuna, Türk siyasetçi. * Sabahattin Çakmakoğlu, Türk siyasetçi. * Saniye Can, Türk halk müziği sanatçısı (ö. 2 Temmuz 1996). == Ölümler == * 14 Nisan - Vladimir Mayakovski, Rus şair (d. 1893) * 22 Nisan - John Peter Russell, Avustralyalı ressam (d. 1858). * 3 Kasım - Alfred Lothar Wegener, kıta kayması kuramını ortaya koyan Alman yerbilimci. * 5 Aralık - Musa Kazım Göksu, Türk siyasetçisi (d. 1897). * 23 Aralık - Mustafa Fehmi Kubilay, Türk öğretmen ve asteğmen. (d. 1906). ;Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler: * Jeppe Aakjer, Danimarkalı yazar (d. 1866). * Hoca Ali Rıza (d. 1858 Üsküdar İstanbul), Türk ressam == 1930 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası. * Fizik – * Kimya – * Tıp – * Edebiyat – * Barış – == Ayrıca bakınız == * |
2,333 | == Olaylar == * 26 Mart - Ölçüler Kanunu kabul edildi. * 12 Nisan - Atatürk'ün direktifleriyle Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti adı altında Türk Tarih Kurumu kuruldu. * 18 Eylül - Japonlar Mukden'i işgal etti. * 9 Aralık - İspanya'da Cumhuriyet ilan edildi. * 11 Aralık - 1931 Westminster Yasası ile Birleşik Krallık dominyonlarına kendini yönetme hakkı verildi. * 20 Nisan - Yurtta Sulh Cihanda Sulh doktrini Mustafa Kemal Atatürk tarafından ilk kez dile getirildi. === Tarihi bilinmeyenler === * Çin Cumhuriyeti'nde komünistler Jiangxi eyaletinin, Ruijin kentinde bir Çin-Sovyet hükûmeti kurdular. == Doğumlar == === Ocak === * 12 Ocak - Özdemir Nutku, Tiyatrobilimci, oyuncu, yazar, eleştirmen ve yönetmen. * 27 Ocak - Gazanfer Özcan, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (ö. 2009) === Şubat === * 8 Şubat - James Dean, Amerikalı oyuncu (ö. 1955). * 9 Şubat ** Thomas Bernhard, Avusturyalı yazar (ö. 1989) ** Mukağali Makataev, Kazak şair, yazar ve çevirmen (ö. 1976) * 25 Şubat - Şükran Ay, Türk sanat müziği sanatçısı (ö. 2011) === Mart === * 2 Mart - Mihail Gorbaçov, eski SSCB lideri * 10 Mart - Edip Günay, Türk müzikolog (ö. 2010) * 22 Mart - Burton Richter, Amerikalı fizikçi === Nisan === === Mayıs === * 3 Mayıs - Aldo Rossi, İtalyan bir mimar ve tasarımcı (ö. 1997) * 5 Mayıs - Stan Anslow, İngiliz futbolcu (ö. 2017) *23 Mayıs - Michael Lonsdale - Fransız oyuncu ve ressam (ö. 2020) === Haziran === * 12 Haziran - Rodney William Whitaker (Trevanian müstear adlı), Amerikalı yazar (ö. 14 Aralık 2005 Birleşik Krallık) === Temmuz === * 15 Temmuz - Clive Cussler, Amerikalı romancı. * 30 Temmuz - Brian Clemens, İngiliz senarist, yapımcı ve yönetmen (ö. 2015) === Ağustos === === Eylül === * 7 Eylül **Bruce Reynolds, İngiliz çete lideri (ö. 2013) **Sonny Rollins, Amerikalı caz tenör saksofoncusu ve bestecisi * 22 Eylül - Alain Bacquet, Fransız hukukçu * 23 Eylül - Fayina Petryakova, Lviv Sanat Akademisi'nde etnoğrafya alanında profesör olan akademisyen (ö. 2002) === Ekim === * 3 Ekim - Samim Emek, Türk futbolcu ve teknik direktör === Kasım === * 4 Kasım - Richard Rorty, Amerikalı düşünür. * 16 Kasım - Tom Corcoran, Amerikalı kayak sporcusu (ö. 2017) === Aralık === * 4 Aralık - Ken Bates, İngiliz iş insanı ve futbol yatırımcısı * 6 Aralık - Zeki Müren, Türk sanatçı (ö. 1996) ===Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler=== * Cemal Süreya - Türk şair (ö. 1990) * Dritëro Agolli, Arnavut şair, romancı. * Azadî Ali - Özbekistan asıllı İran'lı müzisyen ve koreograf. * Yonçe Hristovski, Makedon şarkıcı, söz yazarı ve besteci == Ölümler == * 15 Eylül -Ömer Muhtar,Libyalı Direnişçi (d.1862) * 18 Ekim - Thomas Alva Edison, Amerikalı mucit (d. 1847) * 23 Aralık - Mehmet Rauf, Türk yazar (d. 1875) |
2,328 | == Olaylar == * 4 Ocak - İstanbulspor, Kemal Halim Gürgen tarafından kuruldu. * 9 Ocak - Türkiye'de piyango düzenleme hakkını Tayyare Cemiyeti'ne veren kanun kabul edildi. * 14 Ocak - Borçlanma Kanunu TBMM'de kabul edildi. * 17 Şubat - Türk Medeni Kanunu kabul edildi. * 1 Mart - Yeni Türk Ceza Kanunu kabul edildi. * 2 Mart - Parasız yatılı Köy Muallim Mektepleri'nin kurulması kabul edildi. * 3 Mart - Türk Kodeksi Hakkında Kanun kabul edildi. * 6 Mart Amerikalı Robert H. Goddard sıvı yakıtla ilk füze'yi fırlattı. * 13 Mayıs Polonya'da hükûmet darbesi oldu. * 27 Mayıs Fas Sultanı Abdülkerim Hattabi, bugün Fransız ordusuna teslim olmak zorunda kalmıştır. * 5 Haziran - Birleşik Krallık, Irak ve Türkiye arasında yapılan görüşmeler sonunda Musul Sorunu çözüme kavuşturuldu * 1 Temmuz - Kabotaj Kanunu yürürlüğe girdi. * 11 Ağustos İlk renkli film New York'ta gösterildi. * 24 Ekim - Karesi ilinin adı Balıkesir olarak değiştirildi. * 25 Aralık Japon İmparatoru Yoshihito (Taişo) öldü ve Hirohito tahta çıktı. * 20 Aralık - Türkiye - Macaristan Ticaret Antlaşması imzalandı. === Tarihi bilinmeyenler === * Türkiye'de cumhuriyet döneminin ilk eğitim kurumlarından, günümüzde Gazi Üniversitesi olan Gazi Eğitim Enstitüsü kuruldu. * Ağrı İsyanları başladı. (1926 - 1930) * Masa tenisinde ilk dünya şampiyonası Londra'da yapıldı. == Doğumlar == ===Ocak=== * 2 Ocak - Şükran Güngör, Türk tiyatrocu ve sinema oyuncusu (ö. 15 Eylül 2002) * 7 Ocak - Atanas Zabaznoski, Makedon komünist aktivist, Yugoslavya Cephesi'nde savaşan asker, Halk Kahramanı Nişanı sahibi (ö. 2013) ===Şubat=== *2 Şubat - Valéry Giscard d'Estaing, Fransa'da Beşinci Cumhuriyeti'nin üçüncü cumhurbaşkanı olan merkez-sağ siyasetçi (1974-1981) (ö. 2020) * 3 Şubat - Xavier de Planhol - Fransız coğrafyacı * 8 Şubat - Diamando Kumbaki, II. Dünya Savaşı sırasında Mihver Devletleri'ne karşı savaşan Yunan Direnişi partizanı. (ö. 1944) * 12 Şubat - Irene Camber, İtalyan eskrimci * 16 Şubat - Memet Fuat; Eleştirmen, yazar, voleybol antrenörü, eğitimci.(ö. 19 Aralık 2002) ===Mart=== * 11 Mart - Ralph David Abernathy, Amerikalı rahip, Güneyli Hristiyan Liderler Konferansı kurucusu ve Siyahi Hakları önderi. (ö. 1990) * 20 Mart - Marge Calhoun, Amerikalı sörfçü (ö. 2017) *30 Mart - Ingvar Kamprad, İsveçli iş insanı. 1943 yılında IKEA şirketini kurdu (ö. 2018) ===Nisan=== * 1 Nisan - Reha Yurdakul, Türk sinema oyuncusu (ö. 1988) * 5 Nisan ** Süleyman Seba, BJK onursal başkanı.(ö. 2014) ** Prof. Dr. Ömer Faruk Akün, bir yazar ve eski bir akademisyen. * 21 Nisan - II. Elizabeth, Birleşik Krallık Kraliçesi. (ö. 2022) ===Mayıs=== * 1 Mayıs - Muhteşem Durukan, Türk oyuncu, yönetmen ve senarist (ö. 1988) ===Haziran=== * 1 Haziran - Marilyn Monroe (ö. 1962) * 6 Haziran - Erdal İnönü, Türk bilim insanı ve siyasetçi (ö. 2007) * 27 Haziran - Len Ceglarski, Amerikalı buz hokeyi oyuncusu (ö. 2017) ===Temmuz=== * 1 Temmuz - François-Régis Bastide, Fransız siyasetçi, edebiyatçı ve diplomat (ö. 1996) * 3 Temmuz - Pierre Drai, Fransız hakim (ö. 2013) * 4 Temmuz - Alfredo Di Stefano, Arjantin doğumlu eski futbolcu ve antrenör. * 23 Temmuz - Erol Tümertekin, Türk Coğrafyacı (ö. 2012) ===Ağustos=== * 3 Ağustos - Rona Anderson, İskoç oyuncu (ö. 2013) * 13 Ağustos - Fidel Castro, Küba Devlet Başkanı * 21 Ağustos - Can Yücel, Türk şair ===Eylül=== * 7 Eylül **Ed Warren, Amerikalı demonolojist ve yazar (ö. 2006) **Samuel Goldwyn, Jr., Amerikalı yönetmen (ö. 2015) **Erich Juskowiak, Almanya millî futbol takımı forması giymiş eski futbolcu (ö. 1983) * 9 Eylül **Jan-Olaf Strandberg, İsveçli aktör **Erhard Eppler, Alman Sosyal Demokrat siyasetçi, eski bakan ve eğitimci (ö. 2019) **Yusuf el-Karadavi, Mısırlı din bilgini ve Dünya Müslüman Alimler Birliği başkanı (ö. 2022) * 15 Eylül ** Antonio Carrizo, Arjantinli sunucu (ö. 2016) ** Shohei Imamura, Japon film yönetmeni (ö. 2006) ===Ekim=== * 11 Ekim - Jean Alexander, İngiliz oyuncu (ö. 2016) * 15 Ekim - Michel Foucault, Fransız filozof (ö. 1984) * 29 Ekim - Necmettin Erbakan - eski Devlet Bakanı ve Başbakan (ö. 2011) ===Kasım=== ===Aralık=== * 8 Aralık - Joachim Fest, Alman yazar (ö. 2006) ;Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler: * Beki Luiza Bahar, Yahudi asıllı Türk yazar (ö. 2011) * Şevki Vanlı, Türk mimar * Rahmi Pehlivanlı, Türk ressam == Ölümler == * 28 Ocak - Kato Takaaki, Japonya başbakanı (d. 1860) * 4 Şubat - İskilipli Mehmed Âtıf, Türk din adamı (d. 1875) * 15 Mayıs - VI. Mehmet, son Osmanlı padişahı (d. 1861) *10 Haziran - Antoni Gaudí, İspanya’da Art Nouveau akımının İspanyol öncüsü olan Katalan mimar (d. 1852) * 14 Haziran - Mary Cassatt, Amerikalı ressam (d. 1844) * 31 Ekim - Harry Houdini, illüzyonist (d. 1875)) * 29 Aralık - Rainer Maria Rilke, şair (d. 4 Aralık 1875) == 1926 Nobel ödülünü kazananlar == * BARIŞ: Aristide Briand (Fransız) ve Gustav Stresemann (Alman). * EDEBİYAT: Grazia Deledda (İtalyan). * FİZİK: Jean Perrin(Fransız). * KİMYA: Theodor Svedberg (İsveçli). * TIP: Johannes Fibiger (Danimarkalı). |
2,334 | == Olaylar == * 4 Ocak - Hindistan'da Mahatma Gandhi tutuklandı. * 28 Ocak - Japonya Şanghay'ı işgal etti. * 19 Şubat - Halkevleri kuruldu. * 6 Temmuz - Türkiye, Milletler Cemiyeti'ne katıldı. * 12 Temmuz - Türk Dil Kurumu kuruldu. * 31 Temmuz - Almanya'da seçimlerde 230 milletvekilliği alan Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (Naziler) birinci parti oldu. * 12 Kasım - Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti kuruldu. === Tarihi bilinmeyenler === * Salvador Dali'nin tablosu Belleğin Azmi, 250 Amerikan dolarına satıldı == Doğumlar == === Ocak === * 5 Ocak - Umberto Eco, İtalyan yazar (ö. 2016) * 14 Ocak - Carlos Borges, Uruguaylı futbolcu (ö. 2014) * 16 Ocak - Dian Fossey, Amerikalı etolojist (ö. 1985) * 26 Ocak - Alain David, Fransız atlet === Şubat === * 12 Şubat - Rami Garipov, Başkurt ulusal şair, yazar ve oyun yazar (ö. 1977) *18 Şubat - Miloš Forman, Çekoslovak göçmeni Amerikalı film yönetmeni, senarist, oyuncu ve akademisyen (ö. 2018) === Mart === * 28 Mart - Turan Oflazoğlu, Türk denemeci ve hikâye yazarı === Nisan === * 1 Nisan - Debbie Reynolds, Amerikalı oyuncu, dansçı ve şarkıcıdır (ö. 2016) * 4 Nisan - Andrei Arsenyevich Tarkovsky, Rus sinema yönetmeni * 15 Nisan - Anatoliy Gromıko, Sovyet-Rus bilim insanı ve diplomat (ö. 2017) === Haziran === * 5 Haziran - Christy Brown, İrlandalı yazar (ö. 1981) * 14 Haziran - John Drew Barrymore, Amerikalı aktör (ö. 29 Kasım 2004) * 22 Haziran - Soraya Esfandiary Bakhtiary, eski İran İmparatoriçesi (ö. 2001) === Temmuz === * 15 Temmuz - Arjan Adarov, Altay yazar (ö. 2005) === Eylül === * 7 Eylül **Bilge Zobu, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu **Malcolm Bradbury, İngiliz yazar ve akademisyen (ö. 2015) * 8 Eylül **Herbert Leuninger, Alman katolik rahip ve ilahiyatçı (ö. 2020) **Müşfik Kenter, Türk tiyatro oyuncusu ve seslendirme sanatçısı (ö. 2012) **Patsy Cline, Amerikalı şarkıcı (ö. 1963) * 9 Eylül - Müşfik Kenter, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (ö. 2012) * 26 Eylül - Manmohan Singh, Hindistan'ın 17. başbakanı * 23 Eylül - Víctor Jara, Şilili sanatçı (ö. 1973) * 27 Eylül - Delores Taylor, Amerikalı oyuncu, film yapımcısı ve senarist (ö. 2018) * 29 Eylül ** Robert Benton, Amerikalı senarist ve yönetmen ** Rainer Weiss, Amerikalı fizikçi ve akademisyen === Ekim === *10 Ekim - Tomris Oğuzalp, Türk seslendirme sanatçısı ve oyuncu === Kasım === * 4 Kasım - Ali Alatas, Endonezyalı siyasetçi (ö. 2008) * 8 Kasım - Simo Salminen, Fin televizyon sanatçısı ve aktör * 10 Kasım - Necmettin Hacıeminoğlu, Türk dilbilimci, yazar (ö. 1996) === Aralık === * 31 Aralık - Muhterem Nur, Türk oyuncu (ö. 2020) === Tarihi bilinmeyenler === * Yalçın Kayışçı, Türk ressam ve iş insanı (ö. 2013) * Hamid İnayet, İranlı siyaset bilimci (ö. 1982) == Ölümler == * 1 Mart - Dino Campana, İtalyan şair. * 24 Nisan - Vasfi Mirza Paşa, Çerkes asıllı asker * 8 Temmuz - Aleksandr Grin, Rus yazar (d. 1880) * 29 Kasım - Abdullah Cevdet, Jön Türk hareketinin önderlerinden, düşünür. |
2,295 | 2000 (MM) cumartesi günü başlayan, pazar günü biten yıl. == Olaylar == === Ocak === *3 Ocak - 10 Ocak - İsrail ve Suriye sonuçsuz barış görüşmelerini durdurdu. *12 Ocak - Türkiye Hükûmetini oluşturan partilerin genel başkanları, yaptıkları toplantı sonunda, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM), idama mahkûm edilen Abdullah Öcalan hakkında verdiği ihtiyati tedbir kararına uyulmasını kararlaştırdılar. === Şubat === *13 Şubat - Orijinal Peanuts çizgi romanı, yaratıcısı Charles M. Schulz'un ölümünden bir gün sonra yayınlandı. *17 Şubat - Windows 2000 piyasaya sürüldü. *21 Şubat - UNESCO, Uluslararası Anadili Günü'nün açılışını düzenledi. *29 Şubat ** Gece saat 02:14'te Tahran'da 7.9'luk büyük bir deprem oldu. ** Nadir bir yüzyıllık sıçrama tarihi oluşur. Genellikle, yüzyıllar 400 ile tam olarak bölünememeleri nedeniyle yaygın yıllardır. 2000 yılı, 1600 yılından beri 29 Şubat'a sahip olan ilk yıldır ve bu, Miladi takvim'in 16. yüzyılın sonlarında tanıtılmasından bu yana sadece ikinci olaydır. Bir sonraki sıçrama yılı ise 2400'de gerçekleşecek. === Mart === *4 Mart - PlayStation 2, Japonya'da piyasaya sürüldü. *10 Mart - NASDAQ Kompozit Endeksi tüm zamanların en yüksek seviyesi 5.048'e ulaştı. *13 Mart - Amerikan doları, Ekvador Sukresi yerine Ekvador'un resmi para birimi oldu. === Nisan === *5 Nisan - TBMM Genel Kurulu'nda, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in yeniden cumhurbaşkanı seçilmesini sağlayacak Anayasa'nın 101. maddesine ilişkin değişiklik 303 oyla reddedildi. *12 Nisan - GSM şebekesi lisanslarından üçüncüsünü 2 milyar 525 milyon $ teklif veren Türkiye İş Bankası - Telecom Italia Konsorsiyumu kazandı. === Mayıs === *5 Mayıs **Yedi astronomik cisimin (Güneş, Ay, Merkür-Satürn gezegenleri) nadir bir birleşimi Yeni ay boyunca meydana geldi. **Filipinler menşeli ILOVEYOU isimli bilgisayar virüsü tüm dünyaya hızla yayıldı. *11 Mayıs - Hindistan'ın nüfusu 1 milyara ulaştı. *13 Mayıs **Hollanda'nın Enschede kentinde Enschede havai fişek felaketi yaşandı. 23 kişi öldü. **Dünyanın en uzun ve en hızlı lunapark treni olan Millennium Force, Sandusky, Ohio'daki Cedar Point eğlence parkında açıldı. *17 Mayıs - Galatasaray 2000 UEFA Kupası Finali'ni kazandı. *24 Mayıs - Real Madrid CF 1998 ve 2002 yılları arasında ikinci şampiyonluğunu ve sekizinci derecesini kazanmak için, Stade de France'daki UEFA Şampiyonlar Ligi Finali'nde Valencia'yı 3-0 yendi. *30 Mayıs - Heavy Metal grubu Iron Maiden on ikinci albümü Brave New World'ü yayınladı. === Haziran === *10 Haziran - İlk defa bir Avrupa Futbol Şampiyonası iki ülkenin (Hollanda, Belçika) ortaklığı ile yapıldı. *14 Haziran - İtalya Cumhurbaşkanı Carlo Azeglio Ciampi'nin imzaladığı kararname ile affedilen ve Abdi İpekçi suikastı ile gasp suçundan Türkiye'ye iadesi kararlaştırılan Mehmet Ali Ağca, Türkiye'ye getirildi. *26 Haziran - İnsan Genom Projesi kapsamında bir genom taslağı hazırlandı. Beyaz Saray'da Başkan Clinton tarafından ilan edildi. === Temmuz === *1 Temmuz - Öresund Köprüsü, Danimarka ve İsveç arasında resmi olarak trafiğe açıldı. *3 Temmuz -[Türkiye] Kemal SUNAL Balalayka filiminin çekimi için Ankara’ya gitmek üzere bindiği uçakta kalp kriz geçirerek yaşamını yitirdi *10 Temmuz - Nijerya'da sızan bir petrol boru hattı patladı, 250 kişi öldü. *14 Temmuz - Daha sonra Bastille Günü etkinliği olarak adlandırılan güçlü bir güneş patlaması, Dünya'da Jeomanyetik fırtınaya sebep oldu. *25 Temmuz - Concorde marka bir uçakla yapılan Air France'ın 4590 sefer sayılı uçuşu, Paris'ten kalkıştan hemen sonra Gonesse'deki bir otele çarptı. 109 yolcu ve otelde bulunan 4 kişi öldü. === Ağustos === *7 Ağustos - DeviantART açıldı. *8 Ağustos - Konfederasyon denizaltısı H.L. Hunley, okyanus tabanından 136 yıl sonra yüzeye çıkarıldı. *12 Ağustos - Rus denizaltısı Kursk, 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasından bu yana en büyük Rus deniz tatbikatlarından biri sırasında Barents Denizi'nde battı. Gemideki 118 kişi öldü. *14 Ağustos - Çar II. Nikolay ve ailesi, Rus Ortodoks Kilisesi'nin kavuşumuyla kutsandı *24 Ağustos - Nintendo GameCube açıklandı. *25 Ağustos - Galatasaray, Real Madrid'i 2-1 yenerek UEFA Süper Kupa'sını müzesine götürdü. *29 Ağustos - Mjure bölgesinde bağcıklı ayakkabı giyilmesi geçici olarak yasaklandı. === Eylül === *6 Eylül - Tamamı İsveç'e ait silah üreticisi olan Bofors, Amerikan silah üreticisi United Defense'e satıldı. *6-8 Eylül - Dünya liderleri Birleşmiş Milletler Genel Merkezi'nde Binyıl Zirvesi'ne katıldılar. *13 Eylül - Steve Jobs, 29,95 ABD doları karşılığında Mac OS X'in herkese açık beta sürümünü kullanıma sundu. *15 Eylül-1 Ekim - Avustralya'nın Sidney kentinde düzenlenen 2000 Yaz Olimpiyatları, 20. yüzyılın son Olimpiyat Oyunları oldu. *16 Eylül - Westwood Studios, Red Alert 2 oyununu piyasaya sürdü. *28 Eylül - Ariel Sharon'un 100 kadar israilli güvenlik görevlisiyle Harem-i Şerif'i ziyaret etmesinden sonra çıkan çatışmaların sonucu olarak II. İntifada başladı. *29 Eylül - Kuzey İrlanda'daki Maze Hapishanesi kapatıldı. === Ekim === *5 Ekim - Belgrad'daki kitlesel gösteriler Yugoslavya Federal Cumhuriyeti cumhurbaşkanı Slobodan Milošević'in istifasına yol açtı. *6 Ekim - Son Mini-Cooper, Longbridge'de üretildi. *11 Ekim - Martin, Kentucky'de 250 milyon galon (950.000 m3) kömür çamuru döküldü. (Exxon Valdez kazasından daha büyük bir çevresel felaket olarak kabul edildi.) *26 Ekim - Pakistan makamları, polislerin Belucistan eyaletinde bir Fars Prensesinin eski bir mumyasını bulduğunu açıkladı. *30 Ekim - Uzayda insan varlığının olmadığı son tarih; 31 Ekim'de Soyuz TM-31, ilk yerleşik mürettebatı Uluslararası Uzay İstasyonuna fırlatıldı. === Kasım === *2 Kasım - İlk ekip Uluslararası Uzay İstasyonu'na ulaştı. *7 Kasım - 2000 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri: Florida'daki her oy sayımında farklı sonuçların bulunması üzerine oy sayımı davalık oldu. Dava sonucunda ABD Yüce Mahkemesi, Beyaz Saray koltuğunu George W. Bush'a verdi. *12 Kasım - Amerika Birleşik Devletleri, Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'ni resmi olarak tanıdı.Office of the Historian, Foreign Service Institute. "Kingdom of Serbia/Yugoslavia". A Guide to the United States’ History of Recognition, Diplomatic, and Consular Relations, by Country, since 1776. United States Department of State. Retrieved July 14, 2020. *16 Kasım - Bill Clinton, Vietnam Savaşı'ndan sonra Vietnam'ı ziyaret eden ilk Amerika Birleşik Devletleri Başkanı oldu. === Aralık === *7 Aralık - Endonezya'nın Yogyakarta şehrinde bulunan Kadisoka tapınağı keşfedildi. *12 Aralık **Etiyopya ile Eritre arasında 2 yıl süren savaşa son veren barış anlaşması Cezayir'de imzalandı. **ABD Anayasa Mahkemesi, Florida'da oyların yeniden sayımı işlemini durdurdu ve seçimleri Cumhuriyetçi aday George W. Bush'un kazandığını açıkladı. *15 Aralık - Çernobil Nükleer Santrali'ndeki üçüncü ve son reaktör kapatıldı, ardından santral tamamen kapatıldı. *19 Aralık - Siyasi tutukluları F tipi cezaevine koymak için Hayata Dönüş operasyonunda 122 mahkum öldürüldü. *25 Aralık - Çin'deki bir alışveriş merkezindeki Luoyang Noel yangınında 309 kişi öldü. *31 Aralık - 1 Ocak'a geçildiği saat 00:00'da aynı anda yeni yıla, yeni yüzyıla, binyıla girildi. === Dünya nüfusu === Dünya nüfusuWorld Population Prospects . Retrieved November 19, 2007. 2000 1995 2005 Dünya 6,070,581.000 5,674,380,000 +396,201,000 +%6.98 6,453,628,000 +383,047,000 +%6.31 Afrika 795,671.000 707,462,000 +88,209,000 +%12.47 887,964,000 +92,293,000 +%11.60 Asya 3,679,737.000 3,430,052,000 +249,685,000 +%7.28 3,917,508,000 +237,771,000 +%6.46 Avrupa 727,986.000 727,405,000 +581,000 +%0.08 724,722,000 -3,264,000 -%0.45 Latin Amerika 520,229.000 481,099,000 +39,130,000 +%8.13 558,281,000 +38,052,000 +%7.31 Kuzey Amerik 315,915.000 299,438,000 +16,477,000 +%5.50 332,156,000 +16,241,000 +%5.14 Okyanusya 31,043.000 28,924,000 +2,119,000 +%7.33 32,998,000 +1,955,000 +%6.30 == Doğumlar == === Ocak === * 8 Ocak - Noah Cyrus, Amerikan aktör ve şarkıcı * 11 Ocak - Jamie Bick, Alman oyuncu *25 Ocak - Arda Berk Kaya, Türk basketbolcu === Şubat === * 14 Şubat - Aşkın Mert Şalcıoğlu, Türk rapçi, şarkıcı ve söz yazarı === Mart === * 2 Mart - Julia Kedhammar, İsveçli şarkıcı * 15 Mart - Kristian Kostov, Bulgar-Rus şarkıcı * 25 Mart - Jadon Sancho, İngiliz futbolcu * 27 Mart - Sophie Nélisse, Kanadalı oyuncu * 28 Mart - Aleyna Tilki, Türk şarkıcı *30 Mart - İbrahim Ahmed Acar, Türk eskrimci === Mayıs === * 28 Mayıs - Phil Foden, İngiliz futbolcu === Haziran === * 1 Haziran - Willow Shields, Amerikan oyuncu ve dansçı * 13 Haziran - Penny Oleksiak, Kanadalı yüzücü * 14 Haziran - RJ Barrett, Kanadalı basketbol oyuncusu * 16 Haziran - Bianca Andreescu, Kanadalı tenis oyuncusu * 19 Haziran - Günay Memmedzade, Azerbaycanlı satranç oyuncusu === Temmuz === *6 Temmuz - Zion Williamson, Amerikan basketbol oyuncusu *12 Temmuz - Vinícius Júnior, Brezilyalı futbolcu *17 Temmuz - Maria Aragon, Kanada-Filipinli şarkıcı *21 Temmuz - Erling Haaland, Norveçli futbolcu *30 Temmuz - Jannine Weigel, Şarkıcı, oyuncu === Ağustos === * 17 Ağustos - Lil Pump, Amerikan rapçi * 25 Ağustos - Vincenzo Cantiello, İtalyan şarkıcı === Eylül === *7 Eylül - Finn Azaz, İngiliz profesyonel futbolcu *25 Eylül - Yankı Erel, Türk tenisçi *28 Eylül - Frankie Jonas, Amerikan aktör === Kasım === *2 Kasım - Alphonso Davies, Kanadalı futbolcu *7 Kasım - Callum Hudson-Odoi, İngiliz futbolcu *10 Kasım - Mackenzie Foy, Amerikan model ve aktris === Aralık === * 28 Aralık - Larissa Manoela, Brezilyalı oyuncu, şarkıcı ve model * 29 Aralık - Eliot Vassamillet, Belçikalı şarkıcı == Ölümler == === Ocak === * 4 Ocak - Spiros Markezinis, Yunan siyasetçi (d. 1909) * 15 Ocak ** Nezihe Becerikli, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1918) ** Željko Ražnatović, paramiliter lideri (d. 1952) *17 Ocak - Eugène Ehrhart, Fransız matematikçi (d. 1906) * 19 Ocak ** Bettino Craxi, İtalyan politikacı, 45. İtalya başbakanı (d. 1934) ** Hedy Lamarr, Avusturyalı aktris (d. 1914) === Şubat === * 5 Şubat - Claude Autant-Lara, Fransız yönetmen ve Avrupa Parlamentosu milletvekili (d. 1901) * 7 Şubat - Big Pun, Amerikan rapçi (d. 1971) * 8 Şubat - Ion Gheorghe Maurer, Rumen avukat, politikacı ve 49. Romanya başbakanı (d. 1902) * 10 Şubat - Jim Varney, Amerikan aktör (d. 1949) * 11 Şubat - Roger Vadim, Fransız gazeteci, yazar, oyuncu ve yönetmen (d. 1928) * 12 Şubat - Charles M. Schulz, Amerikan çizer ve animatör (d. 1929) * 19 Şubat - Friedensreich Hundertwasser, Avusturyalı ressam ve mimar (d. 1928) * 23 Şubat ** Ofra Haza, İsrailli şarkıcı (d. 1957) ** Stanley Matthews, İngiliz futbolcu (d. 1915) === Mart === *2 Mart - Özay Gönlüm, Türk halk müziği sanatçısı (d. 1940) *5 Mart - İzzet Baysal, iş insanı (d. 1907) *27 Mart - Ian Dury, İngiliz şarkıcı (d. 1942) *30 Mart - Rudolf Kirchschläger, Avusturyalı diplomat ve 8. Avusturya Devlet Başkanı (d. 1915) === Nisan === * 3 Nisan - Terence McKenna, Amerikalı yazar, filozof ve bitki bilimci (d. 1946) * 6 Nisan - Habib Burgiba, 1. Tunus Devlet Başkanı (d. 1915) * 15 Nisan - Edward Gorey, Amerikan illüstratör, yazar ve şair (d. 1925) * 15 Nisan - Hayati Hamzaoğlu, Türk sinema oyuncusu (d. 1933) * 30 Nisan - Poul Hartling, Danimarkalı politikacı ve diplomat (d. 1914) === Mayıs === * 8 Mayıs - Coutoucou Hubert Maga, 1. Benin Devlet Başkanı (d. 1916) * 14 Mayıs - Keizō Obuchi, Japon politikacı, 54. Japonya başbakanı (d. 1937) * 19 Mayıs - Yevgeni Hrunov, Sovyet kozmonot (d. 1933) * 21 Mayıs ** Barbara Cartland, İngiliz yazar (d. 1901) ** John Gielgud, İngiliz aktör (d. 1904) ** Erich Mielke, Alman politikacı (d. 1907) * 27 Mayıs - Maurice Richard, Kanadalı buz hokeyi oyuncusu ve koç (d. 1921) * 31 Mayıs ** Petar Mladenov, Bulgar diplomat ve politikacı (d. 1936) ** Tito Puente, Amerikan müzisyen ve yapımcı (d. 1923) === Haziran === *3 Haziran - Merton Miller, Amerikan ekonomist (d. 1923) *10 Haziran - Hafız Esad, Suriye Devlet Başkanı (d. 1930) *15 Haziran - Mîna Urgan, akademisyen, yazar (d. 1915) *19 Haziran - Noboru Takeshita, Japon politikacı ve 74. Japonya Başbakanı (d. 1924) *24 Haziran - Güven Erkaya, eski Deniz Kuvvetleri Komutanı Emekli Oramiral (d. 1938) *27 Haziran - Pierre Pflimlin, Fransız politikacı ve 97. Fransa Başbakanı (d. 1907) === Temmuz === *1 Temmuz - Walter Matthau, Amerikan oyuncu (d. 1920) *3 Temmuz - Kemal Sunal, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu (d. 1944) *6 Temmuz - Lazar Kolişevski, Yugoslav siyasetçi ve 2. Yugoslavya Devlet Başkanı (d. 1914) *23 Temmuz - Cenk Koray, Türk sunucu ve gazeteci (d. 1944) *28 Temmuz - Abraham Pais, Arjantinli kardiyolog (d. 1918) === Ağustos === * 5 Ağustos - Alec Guinness, İngiliz oyuncu (d. 1914) * 8 Ağustos - Murdo MacKay, Kanadalı buz hokeyi oyuncusu (d. 1917) * 9 Ağustos - John Harsanyi, Macar ekonomist (d. 1913) * 12 Ağustos - Loretta Young, Amerikan aktris (d. 1913) * 22 Ağustos - Ebulfez Elçibey, Azerbaycanlı siyasetçi ve 2. Azerbaycan Cumhurbaşkanı (d. 1938) === Eylül === *11 Eylül - Ergun Köknar, Türk oyuncu (d. 1934) * 20 Eylül - German Titov, Sovyet kozmonot (d. 1935) * 28 Eylül - Pierre Trudeau, 15. Kanada Başbakanı (d. 1919) === Ekim === *4 Ekim - Bernard Buffet, Fransız ressam (d. 10 Temmuz 1928) === Kasım === *16 Kasım - Ahmet Kaya, Türk protest müzik sanatçısı (d. 1957) *25 Kasım - Önder Açıkalın, Türk oyuncu (d. 1950) === Aralık === * 11 Aralık - Johannes Virolainen, Fin politikacı ve 30. Finlandiya Başbakanı (d. 1914) == 2000 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası. *Fizik **Jack Kilby **Zhores I. Alferov **Herbert Kroemer *Kimya **Alan J. Heeger **Alan MacDiarmid **Hideki Shirakawa *Tıp **Arvid Carlsson **Paul Greengard **Eric Kandel *Edebiyat – Gao Xingjian *Barış – Kim Dae Jung *Ekonomi **James Heckman **Daniel McFadden == Ayrıca bakınız == * 2000'de Türkiye * Y2K problemi == Kaynakça == |
2,337 | == Olaylar == * 16 Ocak - Ünlü kadın gangster Ma Barker, Florida'da saklandığı evde FBI ile girdiği silahlı çatışmada öldürüldü. * 19 Ocak - Erkekler için üretilen ilk külot ABD'nin Chicago kentinde satışa sunuldu. * 24 Ocak - İlk teneke kutuda bira, ABD'nin Richmond kentinde satışa sunuldu. * 1 Şubat - Ayasofya müze olarak halkın ziyaretine açıldı. * 6 Şubat - Dünya tarihinde en çok oynanan ticari masa oyunu olan Monopoly piyasaya sürüldü. * 20 Şubat - Caroline Mikkelsen Antarktika'ya ayak basan ilk kadın oldu. * 26 Şubat - Almanya, Versailles Anlaşması hükümlerini çiğneyerek Luftwaffe'yi kurdu. * 1 Mart - Yunanistan'da askerler hükûmete darbe girişiminde bulundu. * 8 Mart - ** Kadınların ilk defa oy kullandıkları TBMM 5. dönem seçimlerinde 18 kadın milletvekili seçilerek meclise girdi. ** Hachikō, 9 yıl önce kalp krizi sonucu hayatını kaybeden sahibi Hidesaburo Ueno'yu beklemeye devam ettiği Shibuya Metro İstasyonu'nun kapısında öldü. * 22 Mart - Dünyanın ilk televizyon istasyonu Berlin'de yayına girdi. * 15 Mayıs - Moskova Metrosu hizmete girdi. * 21 Mayıs - Almanya Versailles Anlaşması hükümlerini çiğneyerek, ülkede zorunlu askerlik uygulamasını başlattı. * 31 Mayıs - Hindistan'ın (günümüzde Pakistan sınırları içerisinde bulunan) Ketta şehrinde meydan gelen 7.1Mw şiddetindeki depremde 40,000 kişi öldü. * 16 Temmuz - Dünyada ilk Parkmetreler, ABD'nin Oklahoma kentinde hizmete girdi. * 3 Kasım - Gerçekleştirilen referandum sonucunda Yunanistan cumhuriyetten monarşiye geçti. * 7 Kasım - 1925'te imzalanan Sovyet-Türk Dostluk Antlaşması on yıllığına yenilendi. === Tarihi bilinmeyenler === * SSCB, Doğu Çin Demiryolu ağını Japonya'ya bıraktı. * İtalya, Etiyopya'yı işgal etti. * Almanya'da Reichswehr ve onun alt birimleri olan Reichsheer ile Reichsmarine lağv edildi. Yerine Wehrmacht kuruldu. * RMS Olympic gemisi hizmet dışı kalmasının ardından tersanede söküldü. * Schrödinger'in kedisi deneyi Avusturyalı fizikçi Erwin Schrödinger tarafından geliştirilmiştir. == Doğumlar == === Ocak === * 5 Ocak - Füruğ Ferruhzad, İranlı şair, yazar, yönetmen, ressam * 5 Ocak - Patsy Ticer, Amerikalı siyasetçi ve bürokrat * 7 Ocak - Valeri Nikolayeviç Kubasov, Sovyet/Rus kozmonottur (ö. 2014) * 8 Ocak - Elvis Presley (ö. 1977) *16 Ocak - Udo Lattek, Alman teknik direktör ve eski futbolcudur (ö. 2015) *18 Ocak - Pjetër Filip Arbnori, Arnavut bir gulag kurbanıydı (ö. 2006) *30 Ocak - Richard Gary Brautigan, Amerikalı yazardır (ö. 1984) *31 Ocak - Kenzaburō Ōe, Japon yazardır. === Şubat === * 1 Şubat - Vladimir Viktorovich Aksyonov, eski Sovyet kozmonot *14 Şubat - Christel Adelaar, Hollandalı oyuncu (ö. 2013) *16 Şubat - Brian Bedford, İngiliz oyuncu (ö. 2016) *18 Şubat - Ciaran Bourke, İrlandalı şarkıcı ve müzisyendir (ö. 1988) *25 Şubat - Oktay Sinanoğlu, Türk kimya mühendisi ve akademisyen (ö. 2015) === Mart === * 1 Mart - Robert Conrad, Amerikalı oyuncu, şarkıcı ve dublör (ö. 2020) *26 Mart- Erdal Öz, Türk yazar; Can Yayınları kurucu (ö. 2006) === Nisan === * 3 Nisan - Ahmet Yüksel Özemre doğdu. === Haziran === * 2 Haziran - Dimitri Kitsikis * 14 Haziran - Dieter Forte, Alman oyun yazarı. === Temmuz === * 4 Temmuz - Mercedes Sosa, Arjantinli şarkıcı. * 6 Temmuz - Tenzin Gyatso, 14. Dalay Lama. === Ağustos === * 2 Ağustos - Ion Ungureanu, Moldovalı oyuncu ve siyasetçi (ö. 2017) * 11 Ağustos - Erdoğan Karabelen, Türk basketbolcu ve atlet (ö. 2018) === Eylül === * 7 Eylül **Abdou Diouf, Senegal'in 2. Cumhurbaşkanı **Pedro Manfredini, Arjantinli milli futbolcu (ö. 2019) * 9 Eylül **Demir Özlü, Türk yazar **Haim Topol, İsrailli tiyatro ve sinema oyuncusu (ö. 2023) * 11 Eylül - Arvo Part, Estonyalı klasik müzik bestecisi * 24 Eylül - Alfrēds Rubiks, Leton komünist politikacı, Letonya Komünist Partisi eski genel sektereri, Avrupa Parlamentosu milletvekili === Ekim === * 12 Ekim - Luciano Pavarotti, İtalyan tenor (ö. 6 Eylül 2007) * 29 Ekim - Füruzan, Türk yazar === Kasım === * 8 Kasım - Alain Delon, Fransız oyuncudur. * 11 Kasım - Oliver Batali Albino, Güney Sudanlı politikacı (ö. 2020) * 29 Kasım - Thomas Joseph O'brien, Amerikalı Roma Katolik piskopos ve din adamı === Aralık === * 13 Aralık - Türkan Saylan, Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği Başkanı * 21 Aralık - Lorenzo Bandini, İtalyan Formula 1 yarışçısı. (ö. 10 Mayıs 1967kral selman bin abdülaziz el -suud Suudi Arabistan kralı d 31 Aralık 1935 ;Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler: * Ali Şevki Erek, Türk siyasetçi. * Hikmet Sami Türk, Türk siyasetçi. * Giray Alpan, Türk sinema oyuncusu. (ö. 11 Nisan 2002) == Ölümler == === Nisan === * 14 Nisan - Amalie Emmy Noether, Alman matematikçi (d. 1882) *24 Aralık - Alban Berg, Avusturyalı besteci (d. 1885) |
2,338 | == Olaylar == * 2 Ocak - Soyadı Kanunu yürürlüğe girdi. * 6 Şubat - Türkiye'nin katıldığı ilk Kış Olimpiyatları Garmisch-Partenkirchen'de başladı. * 7 Mart - Almanya, Versailles Antlaşması'nı ihlal ederek, Rheinland'ı işgal etti. * 7 Mayıs - İtalya, Etiyopya'yı işgal etti. * 17 Temmuz - Cumhuriyetçi Halk Cephesi koalisyonuna karşı askerlerin ayaklanması ile İspanya İç Savaşı başladı. * 20 Temmuz - Türkiye'nin Boğazlar'ı silanlandırmasına olanak tanıyan Montrö Boğazlar Sözleşmesi imzalandı. * 1 Ağustos - 1936 Yaz Olimpiyatları Berlin'de başladı. * 25 Ekim - Roma-Berlin antlaşması imzalandı. * 2 Kasım - BBC, Dünya'nın ilk düzenli TV yayınına başladı. * 25 Kasım - Almanya ile Japonya arasında Komünist Enternasyonal'e karşı bir antlaşma imzalandı. * 12 Aralık - İngiltere Kralı VIII. Edward, Amerikalı Wallis Warferd Simpson ile evlenebilmek için tahttan çekilmiş ve böylece kendi isteğiyle tahtı bırakan ilk İngiliz hükümdarı olmuştur. * 14 Aralık ** İstanbul Üniversitesi'ne bağlı İktisat Fakültesi kuruldu. ** Ankara 19 Mayıs Stadyumu açıldı. === Tarihi bilinmeyenler === * Çin Cumhuriyeti'nde Mao Zedong'un başlattığı kırsal hareket Yenan'da tamamlandı. * Japonya Çin'i işgal etmeye başladı. == Doğumlar == === Ocak === *1 Ocak - Ahmet Suat Özyazıcı, Türk eski futbolcu ve teknik direktör (ö. 2023) === Şubat === *11 Şubat - Burt Reynolds, Amerikalı oyuncu, yönetmen, yapımcı ve seslendirme sanatçısı (ö. 2018) * 18 Şubat - Jozef Vengloš, Çekoslovak futbolcu ve teknik direktör (ö. 2021) * 25 Şubat - Peter Hill-Wood, Britanyalı iş insanı ve Premier Lig takımlarından Arsenal'in başkanı === Mart === * 7 Mart - Loren Acton, Amerikalı fizikçi ve astronot === Nisan === * 25 Nisan - Leonel Sánchez, Şilili futbolcu === Mayıs === * 1 Mayıs - Dilbar Abdurahmanonova, Sovyet-Özbek kemancı ve orkestra şefi (ö. 2018) *17 Mayıs - Graham Barnett, İngiliz futbolcu === Haziran === * 3 Haziran - Larry McMurtry, Amerikalı yazar === Temmuz === * 8 Temmuz ** Tony Warren, İngiliz Tv yapımcısı ve senarist ** Ralph Strait, Amerikalı televizyon ve sinema oyuncusu (d. 1992) * 16 Temmuz - Yasuo Fukuda, Japon siyasetçi * 22 Temmuz - Tom Robbins, Amerikalı yazar * 25 Temmuz - Glenn Marcus Murcutt - Avustralyalı mimar === Ağustos === * 1 Ağustos - Yves Saint-Laurent, Fransız moda tasarımcısı * 21 Ağustos - Wilt Chamberlain, Amerikalı basketbolcu * 31 Ağustos - İgor Jukov, Rus piyanist, orkestra şefi ve ses mühendisi (ö. 2018) === Eylül === * 7 Eylül **Buddy Holly, Amerikalı şarkıcı ve besteci (ö. 1959) **Apostolos Kaklamanis, Yunan PASOK mensubu siyasetçi **Abdurrahman Vahid, Endonezya eski devlet başkanı (ö. 2009) * 8 Eylül - Indu Jain, Hint medya patronu (ö. 2021) * 9 Eylül - David Gold, İngiliz iş adamı ve yönetici *13 Eylül - Coral Atkins, İngiliz oyuncu *29 Eylül - Silvio Berlusconi, İtalyan politikacı ve girişimci === Ekim === * 13 Ekim ** Shirley Bunnie Foy, Amerikalı şarkıcı (ö. 2016) ** Christine Nöstlinger, Avusturyalı yazar === Kasım === * 5 Kasım - Uwe Seeler, Alman futbolcu (ö. 2022) * 8 Kasım - Jane Aamund, Danimarkalı gazeteci ve yazar (ö. 2019) * 13 Kasım - Dacia Maraini, İtalyan yazar Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler * Oğuz Aral, Türk karikatürist (ö. 2004) * Oltan Sungurlu, Türk siyasetçi * Pekcan Koşar, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (ö. 2005) == Ölümler == === Şubat === * 20 Şubat - Aleksandr Tamanian, Ermeni mimar ve kentbilimci (d. 1878) * 27 Şubat - Ivan Pavlov, Rus fizyolog ve Nobel Tıp veya Fizyoloji Ödülü sahibi (d. 1849) === Mayıs === * 14 Mayıs - Edmund Allenby, Britanyalı mareşal (d. 1861) === Haziran === * 11 Haziran - Robert E. Howard, Amerikalı yazar. * 18 Haziran - Maksim Gorki, Rus yazar (d. 1868) === Temmuz === * 13 Temmuz - Fatma Aliye Hanım (d. 1862) === Ağustos === === Ekim === * 26 Ekim - Şükrü Naili Gökberk, Türk Kurtuluş Savaşı komutanlarından (d. 1876) === Aralık === * 19 Aralık - Theodor Wiegand, Alman arkeolog (d. 30 Ekim 1864) * 22 Aralık - Nikolay Ostrovski, Sovyet yazar (d. 1904) * 27 Aralık - Mehmet Âkif Ersoy, İstiklâl Marşı şairi (d. 1873) |
2,336 | 1934 (MCMXXXIV) pazartesi günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == * 1 Ocak - Alcatraz adası, Amerika Birleşik Devletleri'nin bir hapishanesi haline getirildi. * 1 Şubat - Avusturya Şansölyesi Engelbert Dollfuss, kendi partisi olan Anavatan Cephesi (Vaterländische Front) dışında tüm partileri kapattı. * 9 Şubat - Türkiye, Romanya, Yunanistan ve Yugoslavya arasında Balkan Antantı imzalandı. * 12-13 Şubat - Fransa'da genel grev. * 24 Mart - ABD Kongresi, Filipinler'in 1945 yılından itibaren bağımsızlığına kavuşmasını kabul etti. * 19 Mayıs - Bulgaristan'da darbe oldu, faşist cephe iktidarı ele geçirdi * 21 Haziran ** Soyadı Kanunu kabul edildi. ** Türkiye'de Yahudilere karşı gerçekleştirilen Trakya Olayları başladı. * 30 Haziran-2 Temmuz - Almanya'da Uzun bıçaklar gecesi vuku buldu. * 25 Temmuz - Avusturya'da, Nazilerin girişimi sonucu, Şansölye Engelbert Dollfuss öldürüldü. * 14 Ağustos - Kartallar ve leylekler savaşı Aydın'da görüldü. * 16 Ağustos - Amerikalı kâşif William Beebe, batisfer adı verilen aygıtla Bermuda yakınlarında Okyanus'un 1922.5 metre derinliğine indi. * 19 Ağustos - Almanya'da yapılan referandumla Adolf Hitler, tek lider (Führer) seçildi. * 26 Eylül - RMS Queen Mary transatlantiği denize indirildi. * 9 Ekim - Yugoslavya kralı I. Aleksandar ile Fransız dışişleri bakanı Louis Barthou, Marsilya'da Hırvat bir eylemci tarafından öldürüldü. * 16 Ekim - Çin Cumhuriyeti'nde Mao Zedong kırsal hareketini başlattı. * 25 Kasım - Mustafa Kemal Atatürk, İsmet Paşa'ya "İnönü" soyadını verdi. * 1 Aralık - Josef Stalin'in yardımcısı Sergei Kirov öldürüldü ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi içinde temizlik hareketı başladı. * 3 Aralık - Kıyafet Kanunu kabul edildi. * 5 Aralık - Türk kadınlarına milletvekili seçme ve seçilme hakkının verildiğine dair kanun kabul edildi. == Doğumlar == === Ocak === * 12 Ocak - Metin Serezli Türk dizi ve film oyuncusu, seslendirme sanatçısı (ö. 2013) * 23 Ocak - Jeanette Bonnier, İsveçli gazeteci, yazar ve medya yönetici (ö. 2016) === Şubat === * 12 Şubat - Prof. Dr. Nurhan Atasoy, Osmanlı ve İslami sanat tarihinde uzmanlaşmış sanat tarihçisi,akademisyen ve yazar * 27 Şubat - Ralph Nader, Amerikalı politikacı, tüketici hakları savunucusu, avukat. === Mart === * 5 Mart - Halit Refiğ, sinema yönetmeni. (ö. 2009) * 7 Mart - Adnan Binyazar, yazar. * 9 Mart - Yuri Alekseyeviç Gagarin, Sovyet kozmonot * 13 Mart - Abdullah Kanca, Türk iş insanı (ö. 2007) * 28 Mart - Sixto Valencia Burgos, Meksikalı karikatürist (ö. 2015) * 30 Mart ** Mahmut Atalay, bir dönem Dünya ve Olimpiyat şampiyonu Türk millî güreşçi (ö. 4 Aralık 2004) ** Hans Hollein, Avusturyalı bir mimar ve tasarımcı. === Nisan === * 15 Nisan - Andrzej Kopiczyński, Polonyalı oyuncu (ö. 2016) * 24 Nisan - Shirley MacLaine, Amerikalı sinema oyuncusu ve yazar. === Mayıs === * 15 Mayıs - Enver Asfandiyarov, Sovyet Rus/Başkurt bilim insanı, tarihçi, profesör (ö. 2014) === Haziran === * 25 Haziran - Petre M. Andreevski, Makedon şair ve yazar (ö. 2006) === Ağustos === * 10 Ağustos - Tevfik Kış, Avrupa, Dünya ve Olimpiyat şampiyonlukları kazanmış Türk güreşçi ve antrenör. === Eylül === * 7 Eylül - Ömer Karami, Lübnanlı siyasetçi (ö. 2015) * 8 Eylül **Peter Maxwell Davies, Britanyalı opera ve batı klasik müzik bestecisi (ö. 2016) **Jacques Lanxade, Fransız asker ve diplomat * 16 Eylül - Ronnie Drew, İrlandalı şarkıcı (ö. 2008) * 20 Eylül - Sophia Loren, İtalyan oyuncu * 21 Eylül - Leonard Cohen, Kanadalı müzisyen (ö. 2016) *28 Eylül - Brigitte Anne-Marie Bardot, eski Fransız sinema oyuncusu, manken, şarkıcı ve hayvan hakları aktivistidir === Ekim === * 12 Ekim - Oğuz Atay, Türk yazar ve mühendis. Türk Edebiyatı'ndaki ilk Postmodernist romanın(Tutunamayanlar)yazarı. === Kasım === * 9 Kasım - Carl Sagan, Amerikalı gök bilimcisi (ö. 1996) === Aralık === * 27 Aralık - Larisa Latınina, Sovyet jimnastikçi * 27 Aralık - Türk opera tarihinin iki önemli eserinin (Taş Bebek ve Bay Önder) prömiyeri Ankara Halkevi'nde yapıldı. ;Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler: * Prof.Dr. Yaşar Yücel, tarihçi akademisyen ve yazar. == Ölümler == * 15 Nisan - Kemalettin Sami Gökçen, Türk subay ve siyasetçi (d. 1884) * 23 Mayıs - Bonnie ve Clyde, Bonnie Parker (d. 1910) ve Clyde Barrow (d.1909), banka soyguncuları, hırsız ve kanun kaçakları * 29 Haziran - Zaro Ağa, Dünya'nın en uzun yaşayan insanı (d. 1777, Bitlis) * 4 Temmuz - Marie Curie, Polonya asıllı fizikçi ve kimyacı, radyumun kaşifi, 2 Nobel ödülü sahibi * 16 Ağustos - Hattat Aziz Efendi, Türk hattat (d. 1872) * 29 Ekim - Lou Tellegen, Amerikalı oyuncu (d. 1883) * 22 Kasım - Philippe Berthelot, Fransız diplomat (d. 1866) * 5 Aralık - Ali Cenani, Osmanlı ve Türk siyasetçisi (d. 1872, İstanbul). ;Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler *Abdulla Avlani, Özbek şair (d. 1874). |
2,343 | == Olaylar == * 6 Nisan – Alman orduları, Yugoslavya ve Yunanistan'a saldırdılar. * 10 Nisan – Zagreb'de Hırvatistan Bağımsız Devleti'nin kuruluşu îlân edildi. Ante Paveliç önderliğindeki Ustaşa rejimi Ortodoks Sırplara karşı soykırım kampanyası başlattı. * 20 Mayıs - Alman paraşütçüleri Girit adasına inerek, Girit Savaşı'nı başlattı. * 22 Haziran - Alman birlikleri SSCB sınırlarını geçerek Barbarossa Harekatı'na başladı. * 23 Haziran - Refah şilebi Mersin'den İskenderiye'ye giderken bir denizaltı tarafından Mersin açıklarında batırıldı. * 16 Ekim - Barbarossa Harekatı'nda Alman birlikleri, Moskova'nın 96 km yakınına kadar ilerlediler. * 7 Aralık - Japon donanması, Amerika Birleşik Devletleri'ne ait Pearl Harbor'u bombaladı. * 8 Aralık - Amerika Birleşik Devletleri, Japonya'ya savaş ilan etti. * 12 Aralık - II. Dünya Savaşı'nda Birleşik Krallık; Bulgaristan, Macaristan ve Romanya'ya, Amerika Birleşik Devletleri ve Hindistan ise Japonya'ya savaş ilan etti. * 19 Aralık - Japonlar, Hong Kong'a girdi. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - İbrahim Fırtına, Türk Hava Kuvvetleri 20. Komutanı * 13 Ocak - Pasqual Maragall i Mira, İspanyol (Katalan) politikacı. === Şubat === * 16 Şubat - Kim Jong-il, Kuzey Kore'nin eski ulusal lideri (ö. 2011) === Mart === * 15 Mart - Tomris Uyar, Türk öykü yazarı ve çevirmen (ö. 4 Temmuz 2003) * 26 Mart - Richard Dawkins, İngiliz yazar, evrim kuramcısı === Nisan === * 13 Nisan - Curt Witlin, İsviçreli dilbilimci ve yazar. * 14 Nisan - Julie Christie, Akademi ödülü sahibi İngiliz aktris. * 27 Nisan - Muhammed Fethullah Gülen === Mayıs === * 1 Mayıs - Nurhan Damcıoğlu, Türk kantocu * 24 Mayıs - Bob Dylan, pop şarkıcı === Haziran === * 12 Haziran - Chick Corea, (Armando Anthony Corea) İspanyol kökenli Amerikalı caz piyanisti-besteci * 17 Haziran - Şener Eruygur, 42. Jandarma Genel Komutanı (ö. 2023) * 29 Haziran - Jacques Toubon, Fransız siyasetçi === Temmuz === * 11 Temmuz - Anne-Marie Nielsen, Danimarkalı hentbolcu ve hentbol antrenörü * 18 Temmuz - Bedrettin Dalan, Türk mühendis, siyasetçi. === Ağustos === * 15 Ağustos - Ahmet Fahri Özok - Türk akademisyen * 20 Ağustos - Slobodan Miloseviç, eski Yugoslavya devlet başkanı. (ö. 2006) === Eylül === * 7 Eylül - György Mezey, Macar teknik direktör * 8 Eylül - Bernie Sanders, Amerikalı senatör * 9 Eylül - Dennis Ritchie, Amerikalı bilgisayar mühendisi (ö. 2011) * 13 Eylül - Ahmet Necdet Sezer, Türkiye'nin 10. Cumhurbaşkanı === Ekim === * 4 Ekim - Anne Rice, Amerikalı yazar. * 13 Ekim - Emre Kongar, Türk toplum bilimci. === Kasım === * 7 Kasım - Madeline Gins, Amerikalı ressam, mimar ve şair (ö. 2014) * 14 Kasım - Margaret Wall, Britanyalı kadın siyasetçi ve sendikacı * 21 Kasım - İdil Biret, Türk piyanist === Aralık === * 26 Aralık - Şener Şen, Türk sinema oyuncusu * 31 Aralık - Alex Ferguson, İskoç Teknik Direktör Man.Utd teknik direktörü (umuTorres) Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler * Hale Akınlı, tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, seslendirme sanatçısı. == Ölümler == * 23 Şubat - Miralay Sadık Bey, Türk asker ve siyaset adamı (d. 1860) * 8 Mart - Sherwood Anderson, Amerikalı yazar (d. 1876) * 4 Nisan - Emine Nazikeda, VI. Mehmed'in eşi ve Baş Kadınefendi (d. 9 Ekim 1866) * 25 Nisan - Salih Bozok, Mustafa Kemal Atatürk'ün yaveri (d.1881) * 18 Mayıs - Werner Sombart, Alman iktisatçı ve sosyolog (d. 1863) * 24 Temmuz - Afife Jale, ilk Türk kadın tiyatro oyucusu (d. 1902) * 16 Ekim - Gabriele Reuter, Alman kadın edebiyatçı (d. 1859) == 1941 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası. * Fizik – yok * Kimya – yok * Tıp – yok * Edebiyat – yok * Barış – yok \---- |
2,335 | == Olaylar == * 30 Ocak - Almanya'da Adolf Hitler şansölye oldu. * 27 Şubat - Almanya'da Reichstag Yangını. * 23 Mart - Fethiyespor kuruldu. * 10 Mayıs - Berlin'de gerçekleştirilen toplu kitap yakılması. * 20 Mayıs - Türk Hava Yolları kuruldu. * 4 Haziran - Sümerbank kuruldu. * 29 Haziran - Sivas - Erzurum demiryolu açıldı. * 10 Temmuz - Sümerbank resmen faaliyete geçti. *14 Eylül - Ankara'da Türkiye ile Yunanistan Arasında İçten Anlaşma Yasası imzalandı *17 Ekim - Ankara'da Türkiye ile Romanya arasında Dostluk, Saldırmazlık, Hakemlik ve Uzlaştırma Antlaşması imzalandı * 29 Ekim - Atatürk, Onuncu Yıl Nutku'nu okudu ve Cumhuriyet'in 10. yılı kutlandı. *27 Kasım - Belgrad'ta Türkiye - Yugoslavya Dostluk, Saldırmazlık, Yargısal Çözüm, Hakemlik ve Uzlaştırma Antlaşması imzalandı. * Türkiye Halk Bankası kuruldu. * Şebinkarahisar ilçe yapılarak Giresun iline bağlandı. === Tarihi bilinmeyenler === * Kedigözü Percy Shaw tarafından icat edildi. == Doğumlar == === Ocak === * 9 Ocak - Wilbur Smith, Afrikalı yazar * 16 Ocak - Susan Sontag, Amerikalı yazar (ö. 2004) * 17 Ocak - Dalida, İtalyan şarkıcı (ö. 1987) * 24 Ocak - Kadir Mısıroğlu, Türk yazar (ö. 2019) * 28 Ocak - Susan Sontag, Amerikalı yazar === Şubat === * 1 Şubat - Wendell Anderson, Amerikalı bürokrat (ö. 2016) * 8 Şubat - Uno Palu, Estonyalı dekatloncu * 12 Şubat - Constantin Costa- Gavras, Yunan sinema yönetmeni === Mart === * 5 Mart - İsmail Ogan, Türk güreşçi * 30 Mart - Anna-Lisa, Amerikalı oyuncu (ö. 2018) === Nisan === * 7 Nisan - Sakıp Sabancı, Türk iş insanı (ö. 2004) * 8 Nisan - Metin Tuncel, Erciyes Üniversitesi Rektörü, Türk Coğrafya Kurumu Başkanı Türk Coğrafyacı * 9 Nisan - Jean-Paul Belmondo, Fransız oyuncu ve yapımcı (ö. 2021) * 26 Nisan - Aleksander Tšutšelov, Eston-Sovyet yelken sporcusu * 30 Nisan - Willie Nelson, Amerikalı country-folk sanatçısı === Mayıs === * 12 Mayıs - Andray Andreyeviç Vosnessenki, Rus şair * 22 Mayıs - Gül Gülgün, Türk oyuncu * 28 Mayıs - Kayhan Yıldızoğlu, Türk oyuncu === Haziran === * 25 Haziran - Álvaro Siza Vieira, Portekizli bir mimar === Temmuz === * 9 Temmuz - Oliver Sacks, Britanyalı nörolog, yazar * 20 Temmuz - Cormac McCarthy, Amerikalı yazar * 29 Temmuz - Lou Albano, Amerikalı profesyonel güreşçi, yönetici, oyuncu (ö. 2009) === Ağustos === * 18 Ağustos - Roman Polanski, Polonya asıllı yönetmen * 28 Ağustos - Régis Barailla, Fransız siyasetçi (ö. 2016) === Eylül === * 7 Eylül **Alenka Goljevscek, Slovenyalı oyun yazarı (ö. 2017) **Ela Bhatt, Hintli hukukçu, aktivist ve hayırsever * 8 Eylül - Michael Frayn, İngiliz oyun yazarı * 19 Eylül - Gilles Archambault, Kanadalı roman yazarı * 27 Eylül - Lina Medina, Dünya'nın bilinen en genç annesi === Ekim === * 24 Ekim - Suna Pekuysal, Türk tiyatrocu (ö. 2008) === Kasım === * 7 Kasım - Dušan Šinigoj, Sloven politikacı, eski Slovenya Sosyalist Cumhuriyeti başbakanı. === Aralık === * 16 Aralık - Billy Kinard, Amerikalı Amerikan futbolu oyuncusu ve antrenörü (ö. 2018) Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler * Bekir Yıldız, Türk öykü yazarı (ö. 1998) * Osman Göktan, Türk futbolcu * Arif Nusret Say (ö. 1995) Uluslararası Halter Federasyonu Denetleme Kurulu üyesi. * Beklan Algan, Tiyatro ve sinema oyuncusu, yazar, yönetmen. (ö. 27 Eylül 2010) * Eralp Akkoyunlu, dünyayı dolaşan 5. Türk denizcidir. * Gündüz Gökçe, Türkiye Millî Su Topu takımının kaptanlığını yapmış eski bir sporcudur. *Âşık Ummani, Türk halk ozanı (ö. 1984) == Ölümler == * 6 Mayıs - Li Ching-Yuen - 256 yıl yaşamış insan (d. 1677) * 17 Aralık - Thubten Gyatso == 1933 Nobel ödülünü kazananlar == * Barış : * Edebiyat : * Fizik : * Kimya : * Tıp : |
2,345 | == Olaylar == * 16 Ocak - Irak, Mihver devletlerine savaş ilan etti. * 2 Şubat - Stalingrad Muharebesi Alman 6. ordusunun teslim olmasıyla sona erdi. * 13 Mayıs - Kuzey Afrika'daki Alman ve İtalyan birlikleri teslim oldu. * 19 Temmuz - II. Dünya Savaşı sırasında Adolf Hitler, Benito Mussolini liderliğindeki İtalyan Heyeti ile Feltre görüşmesini gerçekleştirdi. * 3 Eylül - Müttefik kuvvetler Salerno üzerinden İtalya anakarasına girdiler. * 8 Eylül - İtalya müttefiklere teslim oldu. * 12 Aralık - Erwin Rommel Batı Avrupa’daki Alman birliklerinin komutanlığına atandı. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Uğur Dündar, Usta gazeteci. * 2 Ocak - Barış Manço, Türk besteci, şarkı sözü yazarı, gezgin ve TV programı yapımcısıdır (ö. 1999) * 11 Ocak - Oscar Bronner, gazete sahibi ve ressam. * 23 Ocak - Özhan Canaydın (ö. 2010) === Şubat === * 5 Şubat - Mevlüde Genç, Türk-Alman aktivist ve barış elçisi (ö. 2022) * 22 Şubat : ** Terry Eagleton, İngiliz edebiyat kuramcısı ** Horst Köhler, Alman ekonomist, politikacı. Eski IMF başkanı, Almanya devlet başkanı. * 25 Şubat - George Harrison, Efsanevi The Beatles grubunun gitaristi. (ö. 2001) === Mart === * 10 Mart - Fikret Ünlü, Türk siyasetçi. * 13 Mart - Şevket Altuğ, Türk oyuncu. === Nisan === * 13 Nisan - Doreen Tracey, İngiliz- Amerikalı oyuncu ve sanatçı * 18 Nisan - Zeki Alasya, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu yönetmen === Mayıs === * 28 Mayıs - David Waltz, yapay zekâ alanına katkı yapmış Amerikalı bilgisayar bilimcisi (ö. 2012) === Haziran === * 8 Haziran - Şahan Arzruni, Türkiye Ermenisi klasik piyanist ve besteci * 30 Haziran - Florence Ballard, Amerikalı şarkıcı (The Supremes) (ö. 1999) * 30 Haziran - Bernard Kessedjian, Fransız diplomat (ö. 2007) === Temmuz === * 14 Temmuz - Rohana Wijeweera, Sri Lankalı siyasetçi (ö. 1989) === Ağustos === * 4 Ağustos - Vicente Alberto Álvarez Areces, İspanyol politikacı *30 Ağustos - Maria Baxa, sinema oyuncusu (ö. 2019) === Eylül === * 6 Eylül - Roger Waters, müzisyen (Pink Floyd kurucu üyesi) * 7 Eylül **Lena Valaitis, Alman şarkıcı **David Dein, İngiliz spor adamı * 9 Eylül **Başar Sabuncu, Türk oyuncu, senaryo yazarı ve yönetmen (ö. 2015) **Frank Clark, İngiliz futbolcu ve teknik direktör **Hélène Vincent, Fransız oyuncu ve tiyatro yönetmeni **Art LaFleur, Amerikalı oyuncu (ö. 2021) **Madeline Kripke, dünyanın en büyük sözlük koleksiyonlarından birine sahip kitap koleksiyoncusu (ö. 2020) * 16 Eylül - Anne-Marie Minvielle, Fransız gazeteci (ö. 2019) === Ekim === * 29 Ekim - Müjdat Gezen, tiyatrocu, sinema ve dizi oyuncusu, şair, eğitmen === Kasım === * 5 Kasım - Sam Shepard, Amerikalı oyun yazarı, yazar,aktör. * 13 Kasım - Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu * 18 Kasım- Zühtü Bayar, Türk şair ve yazar === Aralık === * 11 Aralık ** John Ayldon, İngiliz opera şarkıcısı (ö. 2013) ** John Denver, Amerikalı şarkıcı (ö. 1997) ** John Forbes Kerry, Amerikalı siyasetçi * 23 Aralık - Gianni Ambrosio, İtalyan piskopos === Doğduğu tarih bilinmeyenler === * David Denby, Amerikalı sinema eleştirmeni, gazeteci ve yazar * Şahin Özyüksel, Türk heykeltıraş ve akademisyen (ö. 2011) * Cihat Aral, Türk ressam, profesör == Ölümler == === Ocak === * 7 Ocak - Nicola Tesla, Sırp asıllı fizikçi, mucit, makine mühendisi ve elektrik mühendisi (d. 1856). * 11 Ocak - Agustín Pedro Justo, Arjantin'in devlet başkanlarından (d. 1876) === Şubat === * 13 Şubat - Neyyire Neyir (gerçek adı Münire Eyüp Ertuğrul), Türk tiyatro ve sinema oyuncusu. (d. 1902) === Mart === * 28 Mart - Sergey Rahmaninov, Rus besteci (d. 1873) === Nisan === * 17 Nisan - Al Bowlly, şarkıcı, Jaz gitaristi, kompozitör (d. 1898) === Mayıs === * 16 Mayıs - James Ewing, Amerikalı patolog (d. 1885) === Temmuz === * Jean Moulin, Fransız Direnişi'nin lideri (d. 1899) === Ağustos === * 21 Ağustos - Henrik Pontoppidan, Danimarkalı yazar (d. 1857) === Kasım === * 5 Kasım - Frank Campeau, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1864) * 27 Kasım - Abdülhakim Arvâsi === Aralık === * 13 Aralık - İvan Kliun, Rus ressam (d. 1873) * 14 Aralık - Osman Nuri Özgen, Lazistan mebusu 1920 * 21 Aralık - Mahmut Esat Bozkurt ;Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler * Sadri Ertem Türk yazar. Öykü ve romanlarıyla tanınır. (d. 1900) == 1943 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası. * Fizik – Otto Stern * Kimya – George de Hevesy * Fizyoloji veya Tıp – Carl Peter Henrik Dam, Edward Adelbert Doisy * Edebiyat – yok * Barış – yok |
2,339 | == Olaylar == * 5 Şubat - Anayasa'nın 2. Maddesi'nde yapılan değişiklikle, 6 ilke Anayasa metnine girdi: Türkiye Devleti Cumhuriyetçi, Milliyetçi, Halkçı, Devletçi, Laik ve İnkılapçıdır. Resmi Dili Türkçedir. Makam Ankara şehridir. * 21 Mart - Dersim İsyanı gerçekleşti. * 8 Mayıs - LZ 129 Hindenburg Alman zeplini yanmıştır. * 15 Haziran - 3008 sayılı iş kanunu yürürlüğe konulmuştur. * 8 Temmuz - Türkiye, Afganistan, İran ve Irak'la Sadabat Paktı'nı imzaladı. * 25 Ekim - Mustafa Kemal Atatürk, İsmet İnönü'nün yerine Celal Bayar'ı başbakan olarak atadı. * 16 Kasım - İran ve Irak sınırlarına ulaşacak olan Diyarbakır- Cizre demiryolunun temeli atıldı. === Tarihi bilinmeyenler === * İstanbul / Galata Rıhtımı'nda, Galata Yolcu Salonu inşa edildi. == Doğumlar == === Ocak === *4 Ocak - Dyan Cannon, Amerikalı oyuncu *17 Ocak - Alain Badiou, Fransız filozof * 30 Ocak - Boris Spassky, Rus satranç büyükustası === Şubat === * 3 Şubat - İrfan Atasoy, Türk oyuncu, yapımcı, senarist ve yönetmen * 5 Şubat - Cüneyt Arkın (Fahrettin Cüreklibatır), Türk tıp doktoru, dizi, sinema, tiyatro oyuncusu, senarist, yapımcı ve yönetmen (ö. 2022) * 20 Şubat - Ülkü Tamer, Türk şair, oyuncu ve çevirmen (ö. 2018) === Mart === * 6 Mart - Valentina Tereşkova, Rus kozmonot * 11 Mart - Aleksandra Zabelina, Sovyet eskrimci * 17 Mart - Ramdas Agarwal, Hint siyasetçi (ö. 2017) * 23 Mart - İbrahim Ebuleyş, Mısırlı iş insanı (ö. 2017) * 30 Mart - Warren Beatty, Amerikalı oyuncu === Nisan === * 1 Nisan - Yılmaz Güney, Türk sinema sanatçısı (ö. 1984) * 10 Nisan - Bella Ahmadulina, Tatar ve İtalyan kökenli şair * 25 Nisan - Marilyn B. Young, Amerikalı tarihçi ve akademisyen (ö. 2017) * 28 Nisan - Saddam Hüseyin, Iraklı siyasetçi (ö. 2006) === Mayıs === * 8 Mayıs - Ahmet Özacar, Türk futbolcu * 9 Mayıs - Rafael Moneo, İspanyol bir mimar * 13 Mayıs - Roger Zelazny, Polonyalı/Amerikalı bir yazar * 23 Mayıs - Jorge Martínez Boero, Arjantinli otomobil yarışçısı (ö. 2004) === Haziran === * 1 Haziran - Morgan Freeman, Amerikalı aktör ve yönetmen * 2 Haziran - Sally Kellerman, Amerikalı oyuncu * 11 Haziran - Robin Warren, Avustralyalı patolog * 27 Haziran - Joseph P. Allen, emekli NASA astronotu === Temmuz === * 12 Temmuz - Bill Cosby, Amerikalı oyuncu * 18 Temmuz - Hunter S. Thompson, Amerikalı gazeteci ve yazar (ö. 2005) === Ağustos === * 5 Ağustos - Akın Çakmakçı, Türk bürokrat (ö. 2001) === Eylül === * 7 Eylül - June Harding, Türk oyuncu (ö. 2019) * 8 Eylül - Les Wexner, Amerikalı milyarder iş insanı === Ekim === * 11 Ekim - Bobby Charlton, İngiliz futbolcu === Kasım === * 30 Kasım - Ridley Scott, İngiliz film yönetmeni === Aralık === * 1 Aralık - Willie Evans, Amerikan futbolcu * 17 Aralık - John Kennedy Toole, Amerikalı bir yazar * 26 Aralık - John Horton Conway, İngiliz matematikçi * 31 Aralık - Anthony Hopkins, Galler doğumlu sinema oyuncusu == Ölümler == * 8 Temmuz - Diana Abgar, Ermeni diplomat ve yazar (d. 1859) * 11 Ağustos - Edith Wharton, Amerikalı yazar ve moda tasarımcısı (d. 1862) * 2 Eylül - Pierre de Coubertin, Fransız Olimpiyat Oyunları kurucusu (d. 1863) * 14 Eylül - Tomáš Garrigue Masaryk, Çekoslovakya'nın kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı (d. 1850) * 30 Eylül - Miheil Cavahişvili, Gürcü yazar (d. 1880) * 30 Ekim - Aleksandr Şotman, Sovyet devlet adamı (d. 1880) * 28 Aralık - Maurice Ravel, Fransız besteci (d. 1875) * ? - Abdullah Azmi Efendi, Osmanlı Devleti devlet adamı (d. 1868) * ? - Kölemen Abdullah Paşa, Osmanlı Devleti harbiye nazırı, müşir (d. 1846) == 1937 Nobel ödülünü kazananlar == * Barış : * Edebiyat : * Fizik : * Kimya : * Tıp : |
2,340 | 1938 (MCMXXXVIII) cumartesi günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == * 14 Ocak ** Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı kuruluş kanunu kabul edildi. ** Türkiye-Irak-İran-Afganistan arasında aktedilen Sadabat Paktı, TBMM’de onaylandı. * 3 Mart - Suudi Arabistan'da petrol bulundu. * 12 Mart - Alman birlikleri Avusturya'ya girdi, ertesi gün Avusturya, Almanya'nın bir parçası olarak ilan edildi (Avusturya'nın ilhakı). * 30 Mart - Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği, Atatürk'ün hastalığına ilişkin ilk resmi bildiriyi yayımladı * 28 Mayıs - Alman otomobil üreticisi Volkswagen kuruldu. * 29 Eylül - Münih Antlaşması; Almanya, Birleşik Krallık, Fransa ve İtalya liderleri Çekoslovakya'da Sudetenland'ın Almanya ile birleşmesini, ancak Çek sınırının daha fazla aşılmamasını istediler. * 10 Ekim - Almanya, Sudetenland'ı işgal etti. * 10 Kasım ** Mustafa Kemal Atatürk'ün vefatı ** Kristal Gece: Berlin'de 7 bin Yahudi dükkânı yağmalandı, yüzlerce sinagog ateşe verildi, çok sayıda Yahudi öldürüldü. * 11 Kasım - Mustafa Kemal Atatürk'ün vefatıyla boşalan cumhurbaşkanlığına İsmet İnönü seçildi. * 23 Kasım - Adolf Hitler 5.000 markın üzerinde malı olan Yahudilere yüzde 20 oranında vergi koydu. * 26 Aralık - Cumhuriyet Halk Partisi'nin olağanüstü kurultayında Atatürk partinin 'kurucusu ve ebedî lideri', İnönü ise 'millî şef' ilan edildi. === Tarihi bilinmeyenler === * Bahriye Olayı gerçekleşti. Kemal Tahir ve Nâzım Hikmet yargılandı. * Polis Koleji kuruldu. * Dersim İsyanı gerçekleşti. == Doğumlar == === Ocak === * 25 Ocak - Etta James, Amerikalı blues, soul, R&B;, Rock&Roll;, gospel ve caz şarkıcısı (ö. 2012) * 30 Ocak - İslam Kerimov, 1990 yılından ölümüne dek Özbekistan devlet başkanı (ö. 2016) === Şubat === * 16 Şubat - Claude Jorda, Fransız hâkim === Mart === * 3 Mart - Bruno Bozzetto, İtalyan çizgi film animatörü * 24 Mart - Jean-Pierre Coffe, Fransız eleştirmen (ö. 2016) === Nisan === * 8 Nisan - Kofi Annan, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri * 20 Nisan - Andrew Vicari, Galli ressam === Mayıs === * 12 Mayıs - Fikri Sönmez, Türk aktivist, belediye başkanı === Temmuz === * 3 Temmuz - Bolo Yeung, Çinli aktör * 20 Temmuz - Deniz Baykal, Türk avukat ve siyasetçi * 20 Temmuz - Natalie Wood, Amerikalı sinema oyuncusu (ö. 1981) * 24 Temmuz - José Altafini, İtalyan futbolcu === Ağustos === * 25 Ağustos ** David Canary, Amerikalı oyuncu (ö. 2015) ** Frederick Forsyth, İngiliz yazar * 27 Ağustos - Tanju Okan, Türk şarkıcı, müzisyen ve sinema oyuncusu (ö. 1996) === Eylül === * 8 Eylül - Wibke Bruhns, Alman televizyon sunucusu (ö. 2019) * 17 Eylül - H. H. ter Balkt, Hollandalı şair (ö. 2015) === Ekim === * 1 Ekim - Tunç Başaran, Türk yönetmen === Kasım === * 10 Kasım - Ogün Altıparmak, Türk eski millî futbolcu, spor yazarı ve menajer === Aralık === * 5 Aralık - Heidi Schmid, Alman eskrimci Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler * Yıldırım Gürses, Türk sanatçı, besteci ve yorumcu (ö. 2000) * Farid Farjad, Fars keman virtüözü * Lale Belkıs, Türk oyuncu, şarkıcı ve manken * Neşet Ertaş, Türk halk ozanı * Derviş Eroğlu, Kıbrıs Türkü siyasetçi, KKTC'nin üçüncü cumhurbaşkanı * Halit Akçatepe, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 2017) == Ölümler == * Mart - Albert Aublet, Fransız sanatçı ve ressam (d. 1851) * 1 Ağustos - Andrey Bubnov, Ekim Devrimi önderlerinden Bolşevik devrimci, Sol Muhalefet üyesi (d. 1883) * 10 Kasım - Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı (d. 1881) * 28 Kasım - William McDougall, İngiliz psikolog (d. 1871) Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler * İşenalı Arabayev, Türkolog, dil bilimci, Kırgız dil biliminin kurucusu (d. 1882) |
2,342 | == Olaylar == * 13 Mayıs - Winston Churchill başbakan olarak ilk konuşmasını yaptı. * 15 Mayıs - ABD'nin Kaliforniya eyaletinde ilk McDonald's restoranı hizmete girdi. * 14 Haziran - Alman ordusu Paris'e girdi. * 9 Eylül - Macar ordusu 87 Roman'ı ve 6 Yahudiyi öldürmüştür. Bu olay daha sonra da Treznea Katliamı olarak anılmıştır. * 28 Ekim - İtalya Yunanistan'a saldırdı. == Doğumlar == === Ocak === * 4 Ocak – Gao Xingjian, Çin doğumlu yazar, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi * 19 Ocak : ** Mike Reid, İngiliz sinema oyuncusu (ö. 2007) ** Güngör Mengi, Türk gazeteci (ö. 2023) * 22 Ocak – John Hurt, İngiliz sinema oyuncusu (ö. 2017) * 27 Ocak : ** Ahmet Kurtcebe Alptemoçin, eski Bursa milletvekili, bakan, iş insanı. ** James Cromwell, Amerikalı sinema oyuncusu * 28 Ocak – Carlos Slim, Meksikalı iş insanı * 29 Ocak – Katharine Ross, Amerikalı sinema oyuncusu === Şubat === * 15 Şubat - İsmail Cem, Türk politikacı ve gazeteci * 19 Şubat - Saparmurat Türkmenbaşı, Türkmenistanın ilk cumhurbaşkanı === Mart === * 2 Mart - Aydın Ilgaz, Türk yazar ve yayıncı, Rıfat Ilgaz'ın oğlu. * 26 Mart - James Caan, Amerikalı oyuncu * 26 Mart - Nancy Pelosi, Amerikalı politikacı === Nisan === * 25 Nisan - Al Pacino, Amerikalı Aktör,Yapımcı,Yönetmen,Senarist === Mayıs === * 12 Mayıs - Abbas Abdulla, Azeri şair (ö. 2019) * 20 Mayıs - Rasim Özdenören, Türk öykü ve deneme yazarı (ö. 2022) === Haziran === * 15 Haziran - Zübeyde Servet, Mısırlı oyuncu (ö. 2016) * 22 Haziran - Abbas Kiyarüstemi, İranlı yönetmen * 28 Haziran - Muhammed Yunus, Nobel Barış Ödülü sahibi Bangladeşli bankacı === Temmuz === * 1 Temmuz - Cahit Zarifoğlu, Türk şair, yazar, fikir adamı. * 6 Temmuz - Nursultan Nazarbayev, Kazak politikacı, cumhurbaşkanı. * 15 Temmuz - Robert Winston, İngiliz politikacı, bilim insanı. === Ağustos === * 7 Ağustos - Thomas Barlow, Amerikalı siyasetçi (ö. 2017) * 27 Ağustos - Amalia Fuentes, Filipinli oyuncu (ö. 2019) === Eylül === * 3 Eylül - Eduardo Galeano, Uruguaylı gazeteci * 7 Eylül **Dario Argento, İtalyan film yönetmeni, yapımcı ve senarist **Erkut Taçkın, Türk müzisyen (ö. 2020) * 9 Eylül - Cihangir Gaffari, İranlı aktör * 11 Eylül - Brian De Palma, Amerikalı film yönetmeni === Ekim === * 9 Ekim - John Lennon, The Beatles grubunun kurucusu, yazar, eylem adamı (ö. 1980) * 19 Ekim - Michael Gambon, İrlanda doğumlu sinema ve tiyatro oyuncusu. * 23 Ekim - Pelé, Brezilyalı futbolcu === Kasım === * 6 Kasım - Clara Janés, İspanyol şair, yazar ve çevirmen * 27 Kasım - Bruce Lee, Uzak Doğu dövüş sanatları ustası ve oyuncu (ö. 20 Temmuz 1973) Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler * Aşık Hüdai, (asıl adı Sabri Orak), halk şairi (ö. 2001) * Mehmet Kuşman - dünyada Urartuca yazıp okuyan 12 kişiden biri == Ölümler == === Ocak === * 21 Ocak - Einar Benediktsson, İzlandalı şair ve avukat === Mart === * 16 Mart - Selma Lagerlöf, Alman yazar (d. 20 Kasım 1858) * 22 Mart - İsmail Saip Sencer, Türk kütüphaneci (d. 31 Ocak 1873) === Mayıs === * 7 Mayıs - Louis Allyn, Amerikalı kimyager (d. 1874) * 14 Mayıs - Emma Goldman, anarko- komünist yazar (d. 1869) === Haziran === * 29 Haziran - Paul Klee, Alman kökenli İsviçreli ressam === Ağustos === * 21 Ağustos - Lev Troçki (d. 1879) === Kasım === * 11 Kasım - Muhittin Akyüz, Türk asker, diplomat, siyasetçi (d. 1870) === Aralık === * 21 Aralık - F. Scott Fitzgerald, İrlanda asıllı Amerikalı yazar. == 1940 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası. * Fizik – yok * Kimya – yok * Tıp – yok * Edebiyat – yok * Barış – yok |
2,349 | == Olaylar == * 11 Mart - Türkiye, Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu'na (IMF) katıldı. * 12 Mart - Harry Truman, ABD Kongresi'nden, Türkiye ve Yunanistan'a Sovyetler Birliği baskısından kurtarılmaları için toplam 400 milyon dolarlık bir yardımda bulunulması ve bu devletlerin sivil ve askeri personeline ABD'de eğitim verilmesi için yetki istedi. * 16 Nisan - ABD, Texas'da amonyum nitrat yüklü Fransız bandıralı SS Grandcamp gemisinin limanda infilak etmesi sonucu gerçekleşen 1947 Texas City faciasında 581 kişi öldü, 5000 kişi yaralandı. ** Bernard Baruch ABD ve SSCB arasında yaşanan siyasi gerginlik için Soğuk Savaş tanımını kullandı. * 6 Temmuz - AK-47 saldırı tüfeğinin seri üretimine başlandı. * 14 Ağustos - Pakistan bağımsızlığını ilan etti. * 15 Ağustos - Hindistan bağımsızlığını ilan etti. * 14 Ekim - Chuck Yeager, Bell X-1 uçağı ile ses hızını aşan ilk insan oldu. * 26 Ekim - Irak'taki İngiliz askeri işgali sona erdi. * 27 Kasım - BJK İnönü Stadyumu Beşiktaş ile AIK Solna arasında oynanan özel maçla hizmete girdi. * 14 Aralık - Santiago Bernabéu Stadyumu hizmete girdi. Tarihi bilinmeyenler: * Türkiye'de hacca gidişlere izin verildi. 1917-1947 yılları arasında hacca gidiş için resmi izin bulunmamaktaydı. * Soğuk savaş başlamıştır == Doğumlar == === Ocak === === Şubat === * 2 Şubat - Farrah Fawcett, Amerikalı film yıldızı. (ö. 25 Haziran 2009) === Mart === * 4 Mart - Jan Garbarek, caz sanatçısı * 22 Mart - Érik Orsenna, Fransız politikacı ve roman yazarı * 25 Mart - Elton John, İngiliz pop/rock şarkıcısı, beste yazarı ve piyanisttir === Nisan === === Mayıs === * 11 Mayıs - Butch Trucks, Amerikalı baterist ve müzisyen (ö. 2017) * 15 Mayıs - Niall Duthie, İskoç roman yazarı === Haziran === === Temmuz === * 12 Temmuz - Aslan Tkhakushinov,Adigey Cumhuriyeti üçüncü devlet başkanı,sosyolog * 20 Temmuz - Carlos Santana, Meksikalı gitarist ve söz yazarı * 26 Temmuz - Wiesław Adamski, Polonyalı heykeltıraş (ö. 2017) * 28 Temmuz - Elena Novikova-Belova, Rus eskrimci * 30 Temmuz - Arnold Schwarzenegger, Avusturyalı sinema oyuncusu, sporcu, siyasetçi === Ağustos === * 3 Ağustos - John Wesley, Amerikalı oyuncu ve eski asker * 10 Ağustos - Ian Anderson, İskoç şarkıcı, flütçü * 24 Ağustos - Paulo Coelho, Brezilyalı yazar === Eylül === * 5 Eylül - Serge Degallaix, Fransız diplomat * 8 Eylül **Ann Beattie, Amerikalı yazar **Rémi Brague, Fransız filozof **Halldór Ásgrímsson, İzlanda eski başbakanı (ö. 2015) **Yakov Gorelnikov, Kazak aktör ve siyasetçi (ö. 2022) * 9 Eylül - Emin Kansu, Türk doktor ve akademisyen === Ekim === * 3 Ekim - Zdenek Altner, Çek hukukçu (ö. 2016) * 26 Ekim ** Hillary Clinton, Amerikalı siyasetçi ve ABD Başkanı Bill Clinton'ın eşi ** Trevor Joyce, İrlandalı şair * 31 Ekim - Carmen Alborch, İspanyol siyasetçi (ö. 2018) === Kasım === * 30 Kasım - Sergio Badilla Castillo, Şilili şair, yazar === Aralık === * 26 Aralık - Kunio Okawara, Japon mekanik tasarımcı * 29 Aralık - Cozy Powell, İngiliz baterist (ö. 5 Nisan 1997) == Ölümler == === Ocak === * 25 Ocak - Al Capone, mafya lideri === Şubat === === Mart === * 21 Mart - Albert Cuny, Fransız dilbilimci (d.1869) * 31 Mart - Kadı Muhammed, Kürt siyasetçi === Nisan === * 7 Nisan - Henry Ford Amerikalı mühendis ve mucit (d. 1863) === Mayıs === === Haziran === === Temmuz === * 27 Temmuz - Ivan Regen, Sloven biyolog (d. 1868) === Ağustos === === Eylül === * 21 Eylül - Harry Carey, Amerikalı oyuncu (d. 1878) === Ekim === * 1 Ekim - Olive Borden, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1906) === Kasım === === Aralık === |
2,348 | == Olaylar == * 7 Ocak - Türkiye'de Demokrat Parti (DP) kuruldu * 10 Ocak - Radyo dalgaları kullanılarak dünya ve ay arasındaki mesafe ölçüldü. * 22 Ocak - Mahabad Cumhuriyeti kuruldu. * Hüsnü Savman, BJK'li Türk futbolcu (d. 1908) * 10 Nisan - Japonya'da kadınlar ilk kez oy kullandı. * 7 Mayıs - Tokyo Telekomünikasyon Mühendisliği Şirketi (bugünkü ismiyle Sony) kuruldu. * 31 Mayıs - Varto'da meydana gelen 5.7 lik depremde 839 kişi öldü. * 23 Haziran - Amerikan basketbol ligi kuruldu. * 21 Temmuz - Türkiye'de muhalefetin de katıldığı ilk genel ve tek dereceli seçim yapıldı.CHP 396, DP 61, Bağ. 7 milletvekilliği kazandı. * 4 Kasım - Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü kuruldu == Doğumlar == === Ocak === === Şubat === * 5 Şubat - Charlotte Rampling, İngiliz oyuncu * 15 Şubat - Yves Cochet, Fransız siyasetçi ve yazar === Mart === * 5 Mart - Köksal Engür, Türk oyuncu (ö. 2023) === Nisan === * 1 Nisan - Iván Faragó, Macar satranç büyükustası (ö. 2022) === Mayıs === * 11 Mayıs - Jürgen Rieger, Alman avukat ve neo-Nazi siyasetçi (ö. 2009) * 20 Mayıs - Cher, Amerikalı şarkıcı, oyuncu === Haziran === * 15 Haziran **Demis Roussos, Yunan şarkıcı (ö. 2015) **Brigitte Fossey, Fransız oyuncu * 16 Haziran - Donald Trump, ABD'nin 45. devlet başkanı, eski iş insanı === Temmuz === * 6 Temmuz ** George W. Bush, ABD'nin 43. devlet başkanı ** Sylvester Stallone, Amerikalı sinema oyuncusu, senarist ve yönetmen === Ağustos === * 7 Ağustos - John C. Mather, Amerikalı astrofizikçi * 19 Ağustos - Bill Clinton, ABD'nin 42. devlet başkanı. === Eylül === * 5 Eylül - Freddie Mercury, İngiliz sanatçı * 7 Eylül - Francisco Varela, Şilili bir biyolog, filozof, sibernetikçi ve sinirbilimci (ö. 2001) * 8 Eylül **Cristina Stamate, Rumen oyuncu (ö. 2017) **Aziz Sancar, Türk biyokimyacı ve Nobel Kimya Ödülü sahibi **Halil Ergün, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu * 9 Eylül **Pablo Alarcón, Arjantinli oyuncu **Adrian Smith, İngiliz istatikçi === Ekim === * 1 Ekim - Ewa Kłobukowska, Polonyalı atlet === Kasım === * 4 Kasım - Robert Mapplethorpe, fotoğraf sanatçısı * 17 Kasım - Petra Burka, Kanadalı buz patenci === Aralık === * 12 Aralık - Stanislas Lefebvre de Laboulaye, Fransız diplomat * 30 Aralık - Patti Smith, Amerikalı müzisyen ve şair ; Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler * Pacita Abad, Filipinli ressam (ö. 2004) * Alain Boureau, Fransız tarihçi ve akademisyen == Ölümler == * 5 Şubat - George Arliss, İngiliz aktör (d. 1868) * 26 Şubat - Garbis Cancikyan, Ermeni şair (d. 1920) * 29 Haziran - Arthur Castrén, Fin siyasetçi (d. 1866) * 30 Haziran - Nikolay Morozov, Rus bilim insanı ve Yeni Kronoloji'nin kurucusu (d. 1854) * 13 Temmuz - Alfred Stieglitz, Amerikalı fotoğrafçı (d. 1864) * 15 Ekim - Hermann Göring, Alman siyasetçi, Reichstag Başkanı ve savaş suçlusu (d. 1893) ;Ölüm günü ve ayı bilinmeyenler * Dion Fortune, İngiliz okültist ve yazar |
2,341 | == Olaylar == === Ocak === * 1 Ocak - Sidney, Avustralya'da sıcaklık 45 °C'yi buldu; şehirde bu bir rekor. * 22 Ocak - Columbia Üniversitesi'nden bir grup bilim insanı uranyum atomunu parçalamayı başardı. * 24 Ocak – Şili’de 8.3 büyüklüğündeki depremde 28 bin kişi öldü. === Şubat === === Mart === * 15 Mart - Alman taburları Çekoslovakya'ya doğru yola çıktı. Amaçları, bir Alman denetiminde Moravya ve Bohem Kurtarılmış Bölgesi kurmaktı. * 18 Mart - Stalin, Hitler'e karşı Birleşik Krallık'tan resmen koalisyon isteğinde bulundu; ancak önerisi Chamberlain tarafından geri çevrildi. * 31 Mart - Atatürk'ün naaşı, Ankara Etnografya müzesinde 4 ay katafalkta kaldıktan sonra lahite konuldu (indirildi). === Nisan === * 1 Nisan - İspanya İç Savaşı, milliyetçi güçlerin zaferiyle sona erdi. * 7 Nisan - İtalyan taburları Arnavutluk'u işgal etti. === Mayıs === * 8 Mayıs - Türkiye ile Almanya arasında bir ticaret antlaşması imzalandı. * 12 Mayıs - Türkiye ile Birleşik Krallık Akdeniz bölgesindeki bir savaş veya çatışma olasılığına karşı, karşılıklı yardım ve dostluk deklarasyonu imzaladı. === Haziran === * 23 Haziran - Türkiye ile Fransa saldırmazlık antlaşması imzaladı; Fransa Hatay'ın Türkiye'ye verilmesini kabul etti. * 29 Haziran - Hatay Devleti Meclisi, oybirliğiyle Türkiye'ye katılma kararı aldı. === Temmuz === * 5 Temmuz - Hatay Devleti, Türkiye devleti'ne bağlandı. === Ağustos === * 23 Ağustos - Almanya ve Sovyetler Birliği, Moskova'da bir tarafsızlık anlaşması imzaladı. Bu gizli anlaşma, Doğu Avrupa'nın tamamen Almanya ve yandaşlarının çıkarlarına göre bölünmesine yönelik idi. * 26 Ağustos - Hitler bir açıklama ile Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Danimarka ve İsviçre'ye Almanlar tarafından asla zarar verilmeyeceğini belirtti. * 31 Ağustos ** Almanya’da yaptırılan Batıray denizaltısı denize indirildi. ** Alman Schutzstaffel taburları Polonya askerleri kılığında Gliewitz yakınlarındaki bir radyo istasyonuna sahte bir baskın yaptı. Amaçları Polonya askerinin saldırgan olduğunu göstererek diğer ulusların da desteğini almak ve bu sayede eli kulağında olan Polonya Seferi'ni haklı çıkarmak. === Eylül === * 3 Eylül - Sonlanacağı 1945 yılına kadar çok sayıda insanın hayatına mâl olacak II. Dünya Savaşı resmen başladı. Birleşik Krallık ve Fransa, Almanya'ya savaş ilan etti. Bu iki devleti sırasıyla Hindistan, Avustralya, Güney Afrika ve Yeni Zelanda takip etti. Ancak bu savaş ilanları yine de Almanya'nın Polonya'yı işgal etmesini engelleyemedi. Bu sebeple bu milletlerin Almanya'ya karşı açtığı savaş Fransızlar tarafından "drole de guerre" (Yapmacık Savaş) olarak isimlendirilmektedir. * 27 Eylül - Batıdan Almanlar ve doğudan Sovyetler tarafından işgal edilen Polonya, Varşova'nın düşüşüyle birlikte bu devletler tarafından her biri bir millete ait olacak şekilde iki parçaya bölündü. === Ekim === * 6 Ekim - Son Polonya taburları da Nazi Almanyası'na teslim oldu. Polonya'nın kayıpları: 700.000 esir (Almanlar tarafından), 200.000 esir (Ruslar tarafından); sayısı belli olmayan ancak 1,5-2 milyon civarı olduğu tahmin edilen ölü, yaklaşık 120.000 Polonya askeri de savaş alanından kaçarak dağıldı. Almanların Polonya kaybı yaklaşık 10.000 asker iken Rusların yalnızca birkaç yüz kişi olarak kayıtlara geçmiştir. * 19 Ekim - 15 yıl sürecek İngiliz-Fransız-Türk Karşılıklı Yardım ve İttifak Antlaşması Ankara'da imzalandı. === Kasım === * 8 Kasım - Adolf Hitler'e ilk defa suikast girişiminde bulunuldu. Münih'te bir biraevinde (Bürgerbräukeller) konuşma yapacağı yere bir marangoz olan George Elser tarafından bomba yerleştirildi. Hitler bombanın patlamasından 13 dakika önce olay mahallini terk ettiği için yara almadan kurtuldu. * 20 Kasım - BBC, Türkçe dahil 46 dilde radyo yayınlarına Denizaşırı Yayınlar Servisi adıyla başladı. * 30 Kasım - Sovyetler Finlandiya'yla savaşıyor ama işgal etmedi. Hemen arkasından Danimarka, İsveç ve Norveç bu konudaki tarafsızlıklarını ilan ettiler. === Aralık === * 15 Aralık - Rüzgâr Gibi Geçti filmi gösterime girdi * 27 Aralık - Erzincan'da meydana gelen 8 şiddetindeki depremde, Erzincan şehri haritadan tamamen silindi. Sarsıntının ardından, yaklaşık 33 bin kişi yaşamını yitirdi;100 binden fazla insan da evsiz kaldı. === Tarihi bilinmeyenler === * Ocak - Adolf Hitler, Reichstag konuşmasında, Avrupa'da bir savaşa gidildiğinde mutlak suretle "Tüm Yahudi kökenlilerin ortadan kaldırılabileceğini (Auswanderung oder Evakuierung)" ilk defa dile getirdi ve Alman toplumundan destek aldı. * Şubat - Japon ordusu Hainan Adası'nı işgal etti. == Doğumlar == === Ocak === * 6 Ocak ** Valeriy Lobanovski, Ukraynalı futbolcu (ö. 2002) ** Murray Rose, Avustralyalı yüzücü (ö. 2012) * 9 Ocak - Susannah York, İngiliz oyuncu (ö. 2011) * 22 Ocak - Alfredo Palacio, 22. Ekvador başbakanı === Şubat === * 25 Şubat - Oscar Fritschi, İsviçreli siyasetçi ve diplomat (ö. 2016) * 28 Şubat - Daniel C. Tsui, Amerikalı fizikçi === Mart === * 3 Mart - Hussaini Abdullahi, Nijeryalı üst düzey rütbeli eski asker ve siyasetçi (ö. 2019) * 17 Mart - Flo Steinberg, Amerikalı kadın çizgi romancı ve yayımcı. * 26 Mart - Étienne Draber, Fransız oyuncu (ö. 2021) * 27 Mart - Kartal Tibet, Türk sinema oyuncusu ve yönetmen (ö. 2021) === Nisan === * 1 Nisan - Alice MacGraw, Amerikalı manken ve sinema oyuncusudur. * 16 Nisan - Dusty Springfield, İngiliz pop müzik şarkıcısı (ö. 1999). === Mayıs === * 18 Mayıs - Peter Grünberg, Nobel Fizik Ödülü sahibi Alman fizikçi === Haziran === * 25 Haziran - Süha Göney, Türk Coğrafyacı === Temmuz === * 7 Temmuz - Robert Nixon, İngiliz çizer (ö. 2002) * 10 Temmuz - Ahmet Taner Kışlalı, eski Türk Kültür Bakanı, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi (ö. 1999) === Ağustos === * 9 Ağustos - Romano Prodi, İtalyan siyasetçi * 20 Ağustos - Javier Usabiaga Arroyo, Meksikalı iş insanı ve siyasetçi === Eylül === * 9 Eylül **Alexandre Benmakhlouf, Fransız hukukçu **Sharon Ambrose, Amerikalı siyasetçi (ö. 2017) **Froilan Tenorio, Amerikalı siyasetçi ve bürokrat === Ekim === * 8 Ekim - Paul Hogan, Avustralyalı aktör * 23 Ekim - Stanley Anderson, Amerikalı oyuncu (ö. 2018) === Kasım === * 18 Kasım - Margaret Atwood, Kanadalı yazar * 26 Kasım - Tina Turner, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu (ö. 2023) * 29 Kasım - Concha Velasco, İspanyol oyuncu === Aralık === === Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler === * Atacan Arseven, Tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu. * Ekrem Pakdemirli, Türk siyasetçi * Mehmet Konuralp, Sinan Ödülü sahibi Türk mimar. == Ölümler == === Ocak === * 28 Ocak - William Butler Yeats, İrlandalı şair, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1865) === Şubat === * 5 Şubat - Gheorghe Țițeica, Rumen matematikçi (d. 1873) * 12 Şubat - Søren Sørensen, Danimarkalı biyokimyacı (d. 1868) === Mart === Bilinen bir ölüm yok === Nisan === === Mayıs === * 18 Mayıs - Gevrakizade Hacı Vehbi Efendi Konya belediye başkanı. === Haziran === Bilinen bir ölüm yok === Temmuz === * 7 Temmuz - Axel Hägerström, İsveçli filozof (d. 1868) === Ağustos === Bilinen bir ölüm yok === Eylül === * 23 Eylül - Sigmund Freud, Avusturyalı nörolog (d. 1856) === Ekim === Bilinen bir ölüm yok === Kasım === Bilinen bir ölüm yok === Aralık === Bilinen bir ölüm yok === Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler === * Ali Galip Pasiner, Korgeneral, Türk asker. (d. 1868) * Seyit Onbaşı - Türk asker (d. 1889) == 1939 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası. * Fizik – * Kimya – * Tıp – * Edebiyat – * Barış – yok |
2,347 | 1945 (MCMXLV) pazartesi günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == * 1 Ocak - Fransa, BM'ye alındı. * 3 Ocak - Türkiye, Japonya ile ilişkisini kesti. * 23 Şubat - Türkiye, Almanya ve Japonya'ya savaş ilan etti. * 16 Nisan - Kızıl Ordu Berlin'e girdi ve Berlin Muharebesi başladı. * 2 Mayıs - Almanya, Berlin Muharebesi'nde Sovyetler Birliği'ne karşı yenildi. * 8 Mayıs ** Almanya, Sovyetler Birliği karşısındaki yenilgiyi takiben Müttefikler'e teslim oldu. ** Cezayir'in Setif şehrinde savaştan sonra vadedilen bağımsızlık için gösteri yapan halka makineli tüfek ile ateş açıldı, binlerce kişi öldürüldü. Olaylar 29 Mayıs'a dek devam etti. * 24 Mayıs - Krasnodar Kray içindeki Şapsığ Ulusal Rayonu lağvedildi. * 26 Haziran - Türkiye hükûmeti, San Francisco Konferansı'nda Birleşmiş Milletler kuruluş Antlaşmasını imzaladı. * 6 Ağustos - Amerika Birleşik Devletleri başkanı Harry S. Truman'ın emriyle Japonya'nın Hiroşima kentine atom bombası atıldı. * 9 Ağustos - Japonya'nın Nagasaki kentine atom bombası atıldı. * 10 Ağustos - Japonya'nın teslim olmasıyla II. Dünya Savaşı bitti. * 22 Ekim - 1945 Türkiye nüfus sayımı yapıldı * 24 Ekim - Birleşmiş Milletler kuruldu. * 16 Kasım - Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nun yasası Londra'da 44 ülkenin katılımıyla kabul edildi * 17 Ekim - Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi açıldı. * 20 Kasım - Nürnberg Mahkemeleri kuruldu ve davalar başladı. === Tarihi bilinmeyenler === * Nisan - Amerika Birleşik Devletleri birlikleri Leipzig, Karl-Marx-Stadt ve Münih’i aldı. * Uluslararası Adalet Divanı, BM nezdinde Hollanda'nın Lahey şehrinde kuruldu. == Doğumlar == === Ocak === * 21 Ocak - Ahmed Hulusi, Araştırmacı Yazar * 29 Ocak ** Tom Selleck, Emmy Ödülü sahibi Amerikalı aktör ** Aleksandr Gutman, Rus yönetmen (ö. 2016) === Şubat === * 2 Şubat - Mehmet Tomak, Türk fizikçi ve akademisyen * 4 Şubat - Ümran Baradan, Türk seramik sanatçısı, ressam === Mart === * 13 Mart - Anatoli Fomenko, Rus matematikçi ve Yeni Kronoloji'nin yazarlarından biri * 19 Mart - Cem Karaca, Türk rock müziği sanatçısı ve oyuncu (ö. 2004) * 30 Mart - Eric Clapton, blues gitaristi, şarkıcı ve besteci. === Nisan === * 7 Nisan - Farid Ali, Bangladeşli oyuncu (ö. 2016) * 15 Nisan ** Pınar Kür, Türk yazar ** İstemihan Taviloğlu, Türk besteci ve müzik eğitimcisi (ö. 2006) * 25 Nisan - Özdemir Özok, Türk hukukçu (ö. 2010) === Mayıs === * 3 Mayıs - Yaşar Çağbayır, Türk yazar ve araştırmacı * 3 Mayıs - Arleta, Yunan müzisyen (ö. 2017) * 11 Mayıs - Şirin Cemgil, 1968 kuşağının gençlik hareketinin öncülerinden, hukukçu (ö. 2009) * 14 Mayıs - Yochanan Vollach, İsrailli futbolcular === Haziran === * 9 Haziran - Betty Mahmudi, Amerikalı yazar. * 28 Haziran - Türkân Şoray, sinema oyuncusu * 29 Haziran - Ahmet Azcanlı, Türk araştırmacı ve yazar === Temmuz === * 6 Temmuz - Bill Plager, Kanadalı buz hokeyi oyuncusu (ö. 2016) * 16 Temmuz - Çetin Tekindor, Türk oyuncu * 28 Temmuz - Faruk Süren, Türk iş insanı, eski Galatasaray başkanı * 29 Temmuz - Mircea Lucescu, Rumen futbolcu ve teknik direktör === Ağustos === * 14 Ağustos - Mahir Çayan, Türkiye Halk Kurtuluş Partisi lideri (ö. 1972) * 15 Ağustos - Alain Marie Juppé, Fransız merkez sağ siyasetçi. * 24 Ağustos - Vince McMahon, Amerikalı güreşçi ve WWE başkanı === Eylül === * 1 Eylül - Mustafa Balel, Türk yazar * 3 Eylül - Ferdi Akarnur, Türk oyuncu * 7 Eylül **Andrea Santoro, İtalyan misyoner rahip (ö. 2006) **Jacques Lemaire, Kanadalı buz hokeyi oyuncusu * 8 Eylül - Sheikh Md Abdullah, Bangladeşli politikacı (ö. 2020) * 9 Eylül - Erbil Tuşalp, Türk gazeteci ve yazar * 10 Eylül - Dennis Burkley, Amerikalı oyuncu (ö. 2013) * 18 Eylül - Katya Paskaleva, Bulgaristanlı film ve sahne aktrisi === Ekim === * 16 Ekim - Muammer Hacıoğlu, Türk şair, (ö. 1992) *18 Ekim - Yıldo, Türk şovmen, dizi oyuncusu * 19 Ekim - Yücel Erten, Türk tiyatro yönetmeni, oyuncu, yazar * 31 Ekim - Zahra Rahnavard, İranlı yazar, ressam, heykeltıraş ve siyasetbilimci === Kasım === * 12 Kasım - Neil Young, Kanadalı şarkıcı * 15 Kasım - Ferdi Tayfur, Türk besteci, şarkıcı, şair, yazar, yönetmen, senarist ve oyuncu * 23 Kasım - Muhammed Avad Taceddin, Mısırlı hekim, akademisyen ve siyaseçti === Aralık === * 22 Aralık - Tülay Eratalay, Türk sinema yönetmeni, prodüktör, senaryo yazarı Doğum günü ve ayı bilinmeyenler * Ömer Madra, yazar, gazeteci, radyo programcısı. Açık Radyo'nun kurucusu. * Yalvaç Ural, Türk yazar * Şevket Ruacan, Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Kurucu Dekanı. * Naim H. Alemdaroğlu, Türk mühendis ve iş insanı. * Soner Ağın, Tiyatro, sinema ve seslendirme sanatçısı, yönetmen (ö. 2002) * Başak Doğru, spiker (ö. 2023) == Ölümler == === Ocak === * 3 Ocak - Edgar Cayce, Amerikalı ünlü medyum (d. 1877) * 31 Ocak - Eddie Slovik, II. Dünya Savaşı sırasında ABD ordusunda er rütbesinde asker (d. 1920) === Şubat === * 3 Şubat - Roland Freisler, Nazi Almanyası'nın Adalet Bakanı ve müsteşarı (d. 1893) * 5 Şubat - Violette Szabo, II. Dünya Savaşı esnasında Birleşik Krallık yararına çalışmış İngiliz casusu (d. 1921) * 14 Şubat - Otto Kittel, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası'nın en çok uçak düşüren 4. As Pilotu (d. 1917) * 22 Şubat - Osip Brik, Rus avangart yazar ve edebiyat eleştirmeni (d. 1888) * 23 Şubat - Aleksey Nikolayeviç Tolstoy, Rus şair, roman ve oyun yazarı (d. 1883) === Mart === * 12 Mart - Friedrich Fromm, Nazi Almanyası'nın Generaloberst'i (d. 1888) * 23 Mart ** Elisabeth de Rothschild, Yahudi asıllı Rothschild Ailesi mensubu (d. 1902) ** Tadamichi Kuribayashi, II. Dünya Savaşı sırasında Japon İmparatorluğu generali (d. 1891) * 26 Mart - David Lloyd George, Britanyalı siyasetçi, 1916-1922 arasında başbakan. (d. 1863) * 27 Mart - Halit Ziya Uşaklıgil, Türk yazar (d. 1866) * 31 Mart - Hans Fischer, Alman kimyager (d. 1881) === Nisan === * 5 Nisan ** Heinrich Krippel, Avusturyalı heykeltıraş, ressam, bakır oymacısı ve illüstratör (d. 1883) ** Karl Otto Koch, Nazi Almanyası'nda Albay ve toplama kampı komutanı (d. 1897) * 9 Nisan ** Dietrich Bonhoeffer, Nazizm karşıtı Alman teolog (d. 1906) ** Wilhelm Canaris, Alman amiral, Nazi Almanyası'nda Abwehr başkanı (d. 1887) ** Georg Elser, Hitler'e karşı başarısız suikast girişiminde bulunan Alman marangoz (d. 1903) ** Hans Oster, Nazi Almanyası'nda Wehrmacht generali (d. 1887) * 12 Nisan - Franklin D. Roosevelt, Amerika Birleşik Devletleri'nin 32. Başkanı. (d. 1882) * 22 Nisan - Käthe Kollwitz, Alman ressam, oymabaskı sanatçısı ve heykeltıraş (d. 1867) * 24 Nisan - Ernst- Robert Grawitz, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası'nda doktor ve SS- Reichsarzt (d. 1899) * 28 Nisan - Benito Mussolini, 1922-1943 yılları arasında İtalya Krallığı'nın ve 1943-1945 yılları arasında İtalyan Sosyal Cumhuriyeti'nin lideri (d. 1883) * 30 Nisan ** Adolf Hitler, 1933-1945 yılları arasında Almanya'nın lideri (d. 1889) ** Eva Braun, Adolf Hitler'in uzun süreli hayat arkadaşı ve kısa bir süre için nikahlı eşi (d. 1912) === Mayıs === * 2 Mayıs - Hans Krebs, Nazi Almanyası Piyade Generali ve OKH başkanı (d. 1898) * 22 Mayıs ** Heinrich Himmler, Nazi Almanyası'nda SS lideri ve ideoloğu (d. 1900) ** Walter Krüger, Nazi Almanyası'nda Waffen SS generali (d. 1890) === Haziran === * 8 Haziran ** Robert Desnos, Fransız şair. ** Karl Hanke, Alman siyasetçi ve SS subayı (d. 1903) === Temmuz === * 20 Temmuz - Paul Valéry Fransız yazar ve şair. === Ağustos === * 18 Ağustos - Subhas Chandra Bose, Hindistan Bağımsızlık Hareketi'nin siyasi lideri (d. 1897) === Eylül === * 18 Eylül ** Lutpulla Mutellip, Uygur şair (d. 1922) ** Volin, Rus anarşist (d. 1882) * 26 Eylül ** Béla Bartók, Macar besteci (d. 1881) ** Kiyoşi Miki, Japon felsefeci (d. 1897) === Ekim === * 24 Ekim - Vidkun Quisling, Norveçli politikacı (d. 1887) * 31 Ekim - Henry Ainley, İngiliz sahne ve sinema oyuncusu (d. 1879) === Kasım === * 20 Kasım - Francis William Aston, Nobel ödülü sahibi Britanyalı kimyager ve fizikçi (d. 1877) === Aralık === * 13 Aralık ** Irma Grese, Nazi Almanyası'nda toplama kamplarında görevli memur (d. 1923) ** Josef Kramer, Adolf Hitler'in baş yardımcısı ve emir subayı (d. 1906) * 16 Aralık - Fumimaro Konoe, Japon siyaset adamı ve başbakan (d. 1891) * 21 Aralık - George S. Patton, Amerikalı asker Öldüğü günü ve ayı bilinmeyenler * Andor Endre Gelleri, Macar yazar. (d. 1908) == Ayrıca == *1945'te Türkiye == Dış bağlantılar == |
2,352 | == Olaylar == * 7 Ocak - Davenport, Iowa'da bir hastanede çıkan yangında 41 kişi öldü. * 8 Şubat - Stasi kuruldu. * 1 Mart - Karayolları Genel Müdürlüğü kuruldu. * 3 Mayıs - Milliyet gazetesi kuruldu. * 14 Mayıs - 1950 Türkiye Cumhuriyeti genel seçimleri * 22 Mayıs - İsmet İnönü'nün cumhurbaşkanlığı süresinin bitmesi, Celal Bayar'ın cumhurbaşkanı seçilmesi. * 16 Haziran - Ezanın Arapça okunması yasağı kaldırıldı. * 25 Haziran - Kuzey Kore birliklerinin 38. enlemin güneyine saldırmasıyla Kore Savaşı resmen başladı. * 29 Haziran - Türkiye, Kore Savaşı'nda Güney Kore'ye yardım edeceğini bildirdi. * 16 Temmuz - Uruguay, Brezilya'yı final maçında 2-1 mağlup ederek 1950 Dünya Kupası'nı kazandı. * 21 Eylül - Kore Savaşı'nda görev yapacak ilk Türk Tugayı hareket etti. * 4 Eylül - Türkiye'de "Hasbi Tembel Er" olarak bilinen çizgi karikatür serisi Beetle Bailey yayınlanmaya başlandı. == Doğumlar == === Ocak === * 5 Ocak - Mehmet Mümtaz Tuzcu, Türk şair * 16 Ocak - Daniel Vischer, İsviçreli siyasetçi (ö. 2017) === Şubat === * 10 Şubat - Mark Spitz, Amerikalı yüzücü * 18 Şubat - Cybill Shepherd, Amerikalı aktris === Mart === * 13 Mart - William H. Macy, Amerikalı sinema ve tiyatro oyuncusu. * 20 Mart - William Hurt, Amerikalı sinema oyuncusu ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (ö. 2022) * 22 Mart ** Hugo Egon Balder, Alman komedyen, oyuncu ve sunucu ** Goran Bregović, Bosnalı Sırp-Hırvat besteci, gitarist ve şarkıcı * 23 Mart - Franziska Walser, Alman oyuncu * 30 Mart - Robbie Coltrane, İskoç oyuncu === Nisan === * 2 Nisan - Eleanor Barooshian, Amerikalı şarkıcı (ö. 2016) * 6 Nisan - Jorge Fernández Díaz, İspanyol siyasetçi ve bakan * 19 Nisan - Jacques Herzog, İsviçreli mimar * 27 Nisan - Christian Zacharias, Alman orkestra şefi === Mayıs === * 3 Mayıs - Mary Hopkin, Galli folk şarkıcısı * 8 Mayıs - Pierre de Meuron, İsviçreli mimar * 11 Mayıs – Gary Alan Fine, Amerikalı sosyolog * 13 Mayıs - Stevie Wonder, Amerikalı şarkıcı ve besteci === Haziran === * 6 Haziran - Cem Ersever, Türk asker * 10 Haziran - Rasim Kara, Türk kaleci ve teknik direktör * 25 Haziran - Michel Côté, Kanadalı oyuncu === Temmuz === * 9 Temmuz - Viktor Yanukoviç, Ukraynalı siyasetçi === Ağustos === * 21 Ağustos - Patrick Juvet, İsviçreli şarkıcı, model *26 Ağustos ** Ahmet Özhan, Türk şarkıcı ** Suavi, Türk müzisyen ** Arlene Gottfried, Amerikalı fotoğrafçı (ö. 2017) === Eylül === * 4 Eylül - Aleksandar Berček, Sırp aktör * 7 Eylül **Julie Kavner, Amerikalı film ve televizyon oyuncusu, komedyen ve dublajcı **Mário Sérgio, Brezilyalı eski futbolcu ve teknik direktör * 8 Eylül **James Mattis, 26. Amerika Birleşik Devletleri savunma bakanı * 21 Eylül - Hale Soygazi, Türk oyuncu * 29 Eylül ** Şerif Benekçi, Türk yazar (ö. 2008) ** Christian Vigouroux, Fransız bürokrat === Ekim === * 1 Ekim - Ali Faik Ozansoy, Türk şair * 28 Ekim **Faruk Bal, Türk devlet bakanı, hukukçu **Muzaffer Tekin, Türk asker (ö. 2015) * 29 Ekim - Abdullah Gül, Türk politikacı, eski başbakan ve cumhurbaşkanı === Kasım === * 5 Kasım - Thorbjørn Jagland, siyasetçi, başbakan * 28 Kasım - Ed Harris, Amerikalı aktör === Aralık === * 29 Aralık - Edip Akbayram, Türk müzisyen == Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler == * Önder Açıkalın, Türk oyuncu. (ö. 2000) * Ahmet Altan, Türk yazar * Işın Çelebi, Türk siyasetçi. * Nihat Nikerel, Sinema ve dizi oyuncusu, yazar (ö. 2009) * Vladimir Samojenkov == Ölümler == === Ocak === * 8 Ocak - Joseph Alois Schumpeter, Avusturyalı iktisatçı ve siyaset bilimci * 15 Ocak - Alma Karlin, Sloven yazar (d. 1889) * 21 Ocak - George Orwell, İngiliz yazar (d. 1903) === Şubat === * 3 Şubat - Karl Seitz, Avusturyalı siyasetçi ve devlet adamı (d. 1869) === Nisan === * 2 Nisan - Recep Peker, eski başbakanlardan (d. 1888) * 10 Nisan - Mareşal Fevzi Çakmak, Kurtuluş Savaşı'nın büyük komutanlarından (d. 1876) === Ağustos === === Ekim === * 1 Ekim - Faik Ali Ozansoy, Türk şair (d. 1876) === Kasım === * 15 Kasım - Orhan Veli Kanık, Türk şair (d. 1914) == Ayrıca bakınız == * 1950'de edebiyat |
2,351 | == Olaylar == * 1 Ocak - Endonezya'da Hollandalı askerler Cava'yı ele geçirdi. * 17 Şubat - Türkiye, Avrupa Kalkınması İcra Konseyi'ne katıldı. * 2 Mart - Bir B-50 Superfortress ile ilk kez bir uçakla durmaksızın tam dünya turu gerçekleştirildi. * 1 Nisan ** Türkiye İnsan Hakları Evrensel Beyannamesine katıldı. ** Newfoundland, Kanada'ya katıldı. ** İrlanda Bağımsız Devletini oluşturan Güneydeki 26 vilâyet birleşerek İrlanda Cumhuriyeti'ni oluşturdu. * 4 Nisan - Kuzey Atlantik Antlaşması imzalandı. * 4 Mayıs - Torino FC futbol takımı oyuncuları ve yöneticilerini taşıyan uçak, Lizbon dönüşünde iniş sırasında Superga Bazilikası'nın duvarına çarparak düştü. Kazada uçaktaki 31 kişiden kurtulan olmadı. * 11 Mayıs - Siyam, ismini Tayland olarak değiştirdi. * 23 Mayıs - Batı Almanya'nın kurulduğu ilan edildi. * 8 Haziran - George Orwell'ın Bin Dokuz Yüz Seksen Dört adlı romanı yayımlandı. * 14 Haziran - ABD, Hermes Projesi kapsamında bir V-2 roketi ile ilk kez uzaya maymun gönderdi. * 27 Temmuz - İlk jet motorlu ticari yolcu uçağı De Havilland Comet, İngiltere'de ilk uçuşunu gerçekleştirdi. * 3 Ağustos - Amerika Basketbol Birliği ve Ulusal Basketbol Ligi'nin birleşmesi ile Ulusal Basketbol Birliği kuruldu. * 9 Ağustos - Türkiye, Avrupa Konseyi üyesi oldu. * 29 Ağustos - Sovyetler Birliği ilk başarılı nükleer bomba denemesini gerçekleştirdi. * 7 Eylül - Batı Almanya'nın kurulduğu ilan edildi. * 9 Eylül - Montreal - Baie- Comeau seferini yapan 108 sefer sayılı Canadian Pacific Air Lines uçağı, bir yolcunun kendisini öldürmek isteyen kocası tarafından valizine yerleştirilen zaman ayarlı dinamit sebebiyle havada infilak etti. Uçaktaki 23 kişiden kurtulan olmadı. * 1 Ekim ** Çin Halk Cumhuriyeti, Mao Zedong önderliğinde kuruldu. ** Ankara Devlet Tiyatrosu kuruldu. Küçük Tiyatro ve Büyük Tiyatro sahneleri açıldı. * 7 Ekim - Doğu Almanya'nın kurulduğu ilan edildi. * 16 Ekim - Yunan İç Savaşı ulusal ordunun zaferi ile sonuçlandı. * 17 Ekim - Yolcu gemisi SS Noronic'in Toronto Limanı'nda yanması sonucu 118 kişi öldü. * 12 Kasım - Volkswagen Tip 2'nin seri üretimine başlandı. * 11 Aralık - Birleşmiş Milletler, Filistinli mültecilerin kendi topraklarına dönme hakkını kabul etti. * 28 Aralık - Ankara - Konya Karayolu ulaşıma açıldı. === Tarihi bilinmeyenler === * Çin Cumhuriyeti'nde Mao Zedong Pekin'i ele geçirdi. * Türkiye'de harita mühendisi yetiştiren ilk bölüm Yıldız Teknik Üniversitesi'nde açıldı. == Doğumlar == === Ocak === * 5 Ocak - Anne-Marie Lizin, Belçikalı siyasetçi (ö. 2015) * 24 Ocak - John Belushi, Amerikalı komedyen, oyuncu, yazar, müzisyen * 10 Ocak - Kemal Derviş, Türk ekonomist ve siyasetçi (ö. 2023) === Şubat === * 15 Şubat - Esat Oktay Yıldıran, Türk Subayı * 17 Şubat - Engin Varol, Türk ressam * 20 Şubat - Ivana Trump, Çek iş insanı (ö. 2022) * 25 Şubat ** Emin Maluf, Lübnanlı yazar ** Esmeray, Türk oyuncu ve vokalist (ö. 2002) === Mart === * 21 Mart - Slavoj Žižek, Sloven filozof * 26 Mart - Patrick Süskind, Alman yazar. * 29 Mart - Kayahan Açar, Türk pop müziği sanatçısı === Nisan === * 15 Nisan - Kadir İnanır, Türk sinema sanatçısı === Mayıs === * 3 Mayıs - Alain Lacabarats, Fransız hukukçu * 9 Mayıs - Kerstin Alm, Fin siyasetçi === Haziran === * 2 Haziran - Tommy Mandel, Amerikalı müzisyen *5 Haziran - Ken Follett, tarihsel ve gerilim türü romanlar yazan Galli yazardır. * 12 Haziran - Muhammed Abdu, Suudi müzisyen * 14 Haziran - Ahmed Zahir, Afgan müzisyen (ö. 1979) * 18 Haziran - Jarosław Kaczyński, Polonyalı siyasetçi, başbakan. * 22 Haziran ** Meryl Streep, Amerikalı oyuncu, ** Ebi - İranlı pop şarkıcısı * 25 Haziran - Brigitte Mohnhaupt, Alman gazeteci, marksist felsefeci, Kızıl Ordu Fraksiyonu mensubu === Temmuz === * 1 Temmuz - Mustafa Yaman, Türk siyasetçi === Ağustos === * 1 Ağustos - Kurmanbek Bakiyev, Kırgızistan cumhurbaşkanı * 12 Ağustos - Mark Knopfler, İngiliz müzisyen * 13 Ağustos - Prof. Sencer Ayata Türk sosyoloji profesörü ve sosyal demokrat düşünür * 14 Ağustos - Aram Gasparoviç Sarkisyan, Ermeni politikacı, Ermenistan Komünist Partisi'nin son genel sekreteri * 31 Ağustos - Richard Gere, Amerikalı aktör === Eylül === * 5 Eylül - Sami Ezzib, Filistin asıllı İsviçreli hukukçu * 7 Eylül **Gloria Gaynor, Amerikalı şarkıcı **Carlos Lehder, Alman-Kolombiyalı uyuşturucu baronu * 9 Eylül - John Curry, Olimpiyat ve Dünya Şampiyonu İngiliz buz patenci === Ekim === * 8 Ekim - Suavi Eren, Türk oyuncu * 13 Ekim - Tarık Akan, Türk oyuncu (ö. 2016) * 22 Ekim - Arsène Wenger Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler * Güneş Taner, Türk siyasetçi. * Hulki Aktunç, şair ve yazar * Evin Esen, Türk dizi ve tiyatro oyuncusu. (ö. 2012) == Ölümler == * 21 Şubat - Ali Çetinkaya, Türk asker siyaset ve devlet adamı. * 4 Haziran - Maurice Blondel, Fransız düşünür. * 12 Şubat - Hasan el- Benna, Müslüman Kardeşler'in kurucusu |
2,344 | 1942 (MCMXLII) perşembe günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == * 24 Şubat - ABD'nin Los Angeles kentinde Japonlar tarafından hava taarruzu gerçekleştirildiği zannedilerek taarruz alarmı verildi. Gece boyunca kent seması projektörlerle aydınlatılarak uçaksavar atışı yapıldı, çıkan panik yüzünden 5 kişi öldü. * 14 Temmuz - Atılay faciası. Atılay denizaltısı eğitim dalışı yaptı, bir daha su yüzüne çıkmadı. 37 subay ve er öldü. * 9 Ağustos - Kuşatma altındaki Leningrad'da Shostokovich'in Leningrad Senfonisi seslendirildi. * 23 Ağustos - Stalingrad Muharebesi başladı. * 11 Kasım - Varlık Vergisi çıkarıldı. == Doğumlar == === Ocak === * 8 Ocak - Stephen Hawking, İngiliz fizikçi ve evrenbilimci (ö. 2018) * 17 Ocak - Muhammed Ali, Amerikalı boksör (ö. 2016) * 25 Ocak - Eusébio da Silva Ferreira, Portekizli futbolcu (ö. 2014) === Şubat === * 22 Şubat - Paulo Henrique Amorim, Brezilyalı gazeteci (ö. 2019) === Mart === * 2 Mart - Lou Reed - Amerikalı rock and roll şarkıcısı ve güftecisi (ö. 2013) * 13 Mart - Scatman John, Amerikalı sanatçı (ö. 1999) * 14 Mart - Emin Çölaşan, Türk gazeteci * 15 Mart - Molly Peters, İngiliz oyuncu (ö. 2017) *25 Mart - Aretha Franklin, Amerikalı şarkıcı ve müzisyen (ö. 2018) === Nisan === * 1 Nisan - Savaş Dinçel, Türk tiyatro sanatçısı, karikatürist, sinema oyuncusu ve yönetmeni (ö. 2007) * 5 Nisan - Pascal Couchepin, İsviçreli politikacı * 13 Nisan - Ataol Behramoğlu, şair, yazar, çevirmen, edebiyatçı * 17 Nisan - David Bradley, İngiliz oyuncu * 26 Nisan - Manfred Korfmann, Alman arkeolog (ö. 2005) === Mayıs === * 2 Mayıs - Ömür Göksel, Türk pop müziği ses sanatçısı * 28 Mayıs - Mehmet Ulay, Türk oyuncu === Haziran === * 17 Haziran- Doğu Perinçek, İşçi Partisi (Türkiye) Genel Başkanı, yazar * 26 Haziran - Candan Tarhan, Türk futbolcu ve teknik adam (ö. 1989) * 30 Haziran - Şener Kökkaya, tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, sahne amiri, yönetmen === Temmuz === * 2 Temmuz - Ahmet Türk, Demokratik Toplum Partisi eski genel başkanı Türk siyasetçi * 10 Temmuz - Ronnie James Dio, Amerikalı şarkıcı, söz yazarı * 13 Temmuz - Harrison Ford, Amerikalı aktör === Ağustos === * 2 Ağustos - Isabel Allende, Şilili yazar * 7 Ağustos - Tobin Bell, Amerikalı oyuncu * 19 Ağustos - Jorgelina Aranda, Arjantinli oyuncu, model ve şarkıcı (ö. 2015) * 20 Ağustos - Kuzey Vargın, Türk oyuncu (ö. 2017) === Eylül === * 6 Eylül - Türker Arslan, Türk avukat ve eski TFF tahkim kurulu başkanı * 8 Eylül - Želimir Žilnik, Alman senalist ve yapımcı * 9 Eylül **Ataman Yalgın, Türk büyükelçi (ö. 2021) **Ted Herold, Alman rock and roll şarkıcısı ve aktör (ö. 2021) === Ekim === * 6 Ekim - Britt Ekland, İsveçli film oyuncusu === Kasım === * 2 Kasım - Shere Hite, Amerikalı seksolog * 15 Kasım - Daniel Barenboim, Arjantin asıllı İsrailli orkestra şefi ve piyanisti * 17 Kasım - Martin Scorsese, Amerikalı yönetmen * 27 Kasım - Jimi Hendrix, Amerikalı gitarist, şarkıcı, söz yazarı, kültürel ikon Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler * Ömer Barutçu, Türk politikacı * Cengiz Tuncer, Türk politikacı * Ayvaz Gökdemir, Türk siyasetçi * Ertan Saruhan, Türk öğretmen ve THKP-C'li eylemci (ö. 1972) * Harun Karadeniz, 68 kuşağı öğrenci liderlerinden (ö. 1975) == Ölümler == * 2 Ocak ** Fikret Şadi Karagözoğlu, tiyatro sanatçısı (d. 1890) ** Emin Belli, Türk tiyatro sanatçısı * 25 Ocak - Ahatanhel Krımski, Ukraynalı bilim insanı ve akademisyen (d. 1871) * 23 Şubat- Stefan Zweig, Avusturyalı romancı (d. 1881) * 27 Mayıs - Muhammed Hamdi Yazır, Müfessir (d. 1878) * 29 Mayıs - John Blyth Barrymore, Amerikalı aktör (d. 1882) * 4 Haziran - Reinhard Heydrich, Alman asker ve siyasetçi (d. 1904) * 8 Temmuz - Refik Saydam, Türk hekim, siyasetçi, Türkiye'nin 4. başbakanı (d. 1881) * 14 Temmuz - Fethi Yüceses, Hamiyet Yüceses'in eşi * 9 Eylül - Tuğbay Şevki Savaşçı, Türk İstiklâl Savaşı gazisi (d. 1878) * 21 Ekim - Mustafa Durak Sakarya, Türk siyasetçi (d. 1876) ;Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler: * Hüseyin Suat Yalçın, Türk yazar ve şair (d. 1867) == 1942 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası * Fizik – yok * Kimya – yok * Tıp – yok * Edebiyat – yok * Barış – yok |
2,354 | == Olaylar == === Ocak === * 3 Ocak - Erzurum, Pasinler ve Horasan'da meydana gelen depremde 106 kişi hayatını kaybetti. === Şubat === * 6 Şubat - Birleşik Krallık Kralı VI. George'un ölmesi üzerine II. Elizabeth'in tahta çıkışı. * 18 Şubat - Türkiye NATO üyesi oldu. === Mart === * 16 Mart - Osmanlı Hanedanı'nın kadın üyelerine Türk vatandaşı olma izni verildi. === Nisan === * 28 Nisan - San Francisco Barış Antlaşması yürürlüğe girdi. === Mayıs === * 12 Mayıs - Türkiye - Japonya Barış Antlaşması imzalandı. * 16 Mayıs - ABD'nin ilk eğitim kanalı NET (Ulusal Eğitim Televizyonu) açıldı. === Haziran === * 1 Haziran - Volga-Don Kanalı kullanıma açıldı. === Temmuz === * 9 Temmuz - Türkiye'de ilk televizyon yayınları İTÜ tarafından gerçekleştirildi. * 23 Temmuz - Fransa, Batı Almanya, İtalya, Belçika, Lüksemburg ve Hollanda arasında Avrupa Kömür ve Çelik Birliği kuruldu. === Ağustos === * 13 Ağustos- Alman yüzbaşı Wilm Hosenfeld, Stalingrad'daki Sovyet Esir Kampı'nda öldü. * 20 Ağustos - Napoli'de yapılan Avrupa Güzellik Yarışması'nda Türkiye güzeli Günseli Başar birinci oldu. === Eylül === * 6 Eylül - Amerikan profesyonel güreş şirketi WWE kuruldu. === Ekim === * 14 Ekim - Le Corbusier ve Oscar Niemeyer tarafından tasarlanan Birleşmiş Milletler Genel Merkezi’nin inşaatı başladı. * 17 Ekim - Paşabahçe vapuru İstanbul Boğazı' nda göreve başladı. === Kasım === * 4 Kasım - 1952 ABD başkanlık seçimleri Cumhuriyetçi aday Dwight D. Eisenhower ile Demokrat aday Adlai Stevenson arasında gerçekleşti. === Aralık === * 14 Aralık - Dünyada ilk kez bir siyam ikizi ameliyat ile başarılı olarak ayrıldı. Operasyon Cleveland, Ohio’daki Mount Sinai Hastanesi’nde gerçekleşti. == Doğumlar == === Ocak === * 20 Ocak - Hurşid Devran, Özbek şairi, yazari, tarihçisi, çevirmeni ve devlet adamı. === Şubat === * 28 Şubat - Eldar Mansurov, Azerbaycanlı besteci. === Mart === * 11 Mart - Douglas Adams, İngiliz bilimkurgu yazarı (ö. 11 Mayıs 2001). === Nisan === * 4 Nisan- Gary Moore Kuzey İrlandalı gitarist ve sanatçı. * 16 Nisan - Alman yazar, Yve-Alain Bois. === Mayıs === * 31 Mayıs - Jim Vallance, Kanadalı müzisyen. === Haziran === * 7 Haziran - Orhan Pamuk, Türk Nobel ödüllü yazar. === Temmuz === * 8 Temmuz - Ahmad Nazif, Mısırlı politikacı. * 13 Temmuz - Alyaksandr Tihanoviç, Beyaz Rus şarkıcı (ö. 2017) === Ağustos === * 6 Ağustos - Georges Serre, Fransız büyükelçi * 18 Ağustos - Patrick Swayze, Amerikalı dansçı, şarkı yazarı ve aktör (ö. 14 Eylül 2009). * 21 Ağustos - Alexandre Jevakhoff, Fransız bürokrat === Eylül === * 7 Eylül **Susan Blakely, Amerikalı sinema oyuncusu **Muharrem Seyidov, Azerbaycan Ulusal Kahramanı * 8 Eylül **Djoko Santoso, Endonezyalı asker ve siyasetçi (ö. 2020) **David R. Ellis, Amerikalı film yönetmeni ve eski dublör, oyuncu (ö. 2013) * 9 Eylül - David A. Stewart, İngiliz müzisyen ve prodüktör * 16 Eylül - Mickey Rourke, Amerikalı oyuncu. * 25 Eylül - Christopher Reeve, Amerikalı sinema sanatçısı (ö. 10 Ekim 2004). === Ekim === * 7 Ekim - Vladimir Putin, Rusya Devlet Başkanı. * 27 Ekim - Roberto Benigni - İtalyan aktör ve senarist ve yönetmen. === Kasım === * 5 Kasım - Oleg Blohin, Ukraynalı teknik direktör, ve SSCB millî futbol takımının eski golcüsü. * 26 Kasım - Carrie Rickey, Amerikalı sanat ve sinema eleştirmeni === Aralık === * 20 Aralık - Jenny Agutter, İngiliz sinema ve TV oyuncusu. *21 Aralık - Dennis Boutsikaris, Amerikalı oyuncu. == Ölümler == === Ocak === * 11 Ocak - Jean de Lattre de Tassigny, II. Dünya Savaşı sırasında General Charles de Gaulle komutasındaki birliklerin saflarında başarıyla çarpışan ve I. Çinhindi Savaşı'nın (1946-1954) en başarılı Fransız komutanları arasında yer alan subay (d. 2 Şubat 1889). === Şubat === * 19 Şubat - Knut Hamsun, Norveçli yazar (d. 1859) === Mart === * 4 Mart - Charles Scott Sherrington İngiliz nörofizyolog, histolog, bakteriyolog ve patolog (d. 27 Kasım 1857). === Nisan === * 1 Nisan - Ferenc Molnár, Macar oyun yazarı ve romancı (d. 12 Ocak 1878). === Mayıs === === Haziran === * 1 Haziran - John Dewey, aletçilik olarak bilinen felsefe akımının kurucusu ünlü Amerikalı filozof ve eğitim kuramcısı (d. 1859). === Temmuz === * 26 Temmuz - Eva Perón, Arjantin Başkanı Juan Domingo Perón'un ikinci eşidir. İspanyolca "Küçük Eva" anlamına gelen Evita lakabıyla ile de bilinirdi (d. 7 Mayıs 1919). === Ağustos === * 13 Ağustos - Wilm Hosenfeld, asıl mesleği bir öğretmen olan ve savaşın sonuna kadar yüzbaşı rütbesine yükselen bir Alman Ordusu subayı. 2002 yılı yapımı Piyanist filminde kendisini Alman aktör Thomas Kretschmann canlandırmıştır (d. 2 Mayıs 1895). === Eylül === * 8 Eylül - William Frederick Lamb – Amerikalı bir mimar (d. 21 Kasım 1883). === Ekim === * 26 Ekim - Hattie McDaniel, Amerikalı oyuncu. Akademi ödülü kazanan ilk siyahi oyuncudur (d. 10 Haziran 1895). * 28 Ekim - Irving Morrow, Amerikalı mimar (d. 1884). === Kasım === === Aralık === * 1 Aralık - Vittorio Emanuele Orlando, İtalyan siyasetçi ve devlet adamı (d. 19 Mayıs 1860). * 4 Aralık - Karen Horney, Amerikalı psikanalist (d. 1885) === Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler === |
2,346 | == Olaylar == * 27 Ocak - Leningrad Kuşatması sona erdi. * 1 Şubat - Bolu- Gerede depremi: Gerede, Bolu ve Çankırı'daki depremlerde 4.611 kişi öldü. * 18 Mayıs - Kırım Tatarlarının katliamı. Kırım'dan Orta Asya ve Sibirya'ya sürülmesi. * 29 Mayıs - Sürgün Kırım Tatarlarının Özbekistan'a geliş tarihi. * 4 Haziran - Müttefik kuvvetleri Roma'ya girdi. * 6 Haziran - D Günü: 150,000 müttefik askeri Normandiya kıyılarına çıkarma yaptı. Alman savunma hattı olan Atlantik Duvarı çöktü. * 20 Temmuz ** Kırım'dan sürgün edilmesi unutulan Arabat köyündeki bütün Kırım Tatarlarının eski bir geminin içine doldurulup, denizin en derin yerine gelindiğinde ambar kapaklarının açılıp geminin batırılarak Kırım Tatarlarının katliama uğratılması. ** Adolf Hitler'e yönelik başarısız bir suikast girişimi gerçekleşti. * 30 Temmuz - Kırım ÖSSC'nin lağvedilerek Rusya Federasyonu SSC'ne bağlı bir bölge statüsüne getirilmesi. * 12 Ağustos - SSCB Devlet Güvenlik Komitesi tarafından, Kırım'dan sürgün edilenlerin yerine Rusya ve Ukrayna'dan kolhoz işçilerinin getirilerek yerleştirilmesinin kabul edilmesi. * 24 Ağustos - Müttefik kuvvetler Paris'e girdi. * 14 Kasım - Ahıska Türklerinin topyekûn sürgün edilmesi. * 14 Aralık - Kırım'daki Türkçe yer adlarının Rusça isimlerle değiştirilmesi. * 16 Aralık Ardenler Taarruzu başladı. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Ömer el- Beşir, Sudan'ın 7. devlet başkanı * 14 Ocak - Jan Aas, Norveçli eski futbolcu ve çalıştırıcı (ö. 2016) *17 Ocak - Françoise Madeleine Hardy, Fransız şarkıcıdır. === Şubat === * 3 Şubat - Fethi Heper, Eskişehirspor'un gol kralı futbolcusu, maliye profesörü * 15 Şubat - Cevher Dudayev, Çeçen asker ve siyasetçi === Mart === * 12 Mart - Nursu Marmara, klinik psikolog * 13 Mart - Yves Afonso, Fransız oyuncu * 15 Mart - Nebahat Çehre, Türk Oyuncu * 27 Mart - Yusuf Küpeli, Türk siyasetçi ve THKP-C kurucularından === Nisan === * 7 Nisan - Gerhard Schröder, Alman politikacı * 16 Nisan - Elmar Wepper, Alman oyuncu === Mayıs === * 5 Mayıs - Christian de Portzamparc, Fransız mimar * 27 Mayıs - Alain Souchon, Fransız şarkıcı-şarkı yazarı === Haziran === * 22 Haziran - Gérard Mourou, Fransız fizikçi ve akademisyen * 28 Haziran - Sohrab Şahit Sales, İranlı yönetmen (ö. 1998) * 29 Haziran - Gary Busey, Amerikalı sinema ve tiyatro oyuncusu === Temmuz === * 25 Temmuz - Valerie Van Ost, İngiliz oyuncu === Ağustos === * 4 Ağustos - Orhan Gencebay, Türk besteci, ses sanatçısı, şair, enstrümanist, aranjör, müzik yapımcısı, müzik direktörü ve sinema oyuncusu === Eylül === * 7 Eylül - Bora Milutinović, Sırp futbolcu ve eski teknik direktör * 8 Eylül **Ali Benflis, Cezayir eski başbakanı **Daryuş Mustafevi, İranlı milli futbolcu * 9 Eylül - Álvaro Gil-Robles, İspanyol hukukçu ve siyasetçi * 19 Eylül - İsmet Özel; Türk şair, yazar ve düşünür * 25 Eylül - Michael Douglas, Amerikalı sinema sanatçısı === Ekim === * 6 Ekim - Tanju Korel, Türk sinema oyuncusu ve yönetmeni === Kasım === * 11 Kasım - Kemal Sunal, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 2000) * 13 Kasım - Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, Kırım Tatar Millî Meclisi Başkanı ve Ukrayna Parlamentosu milletvekili, Kırım Tatarı halkının millî önderi * 15 Kasım - Sinan Cemgil, THKO örgütünün kurucularından (ö. 1971) * 17 Kasım - Danny DeVito, Amerikalı sinema oyuncusu, film yönetmeni ve prodüktör === Aralık === * 2 Aralık - İbrahim Rugova, Arnavut siyasetçi (ö. 2006) * 9 Aralık - Roger Short, İngiliz diplomat (ö. 2003) Doğum günü ve ayı bilinmeyenler * Abdülkadir Ateş, Türk siyasetçi * Prof. Ahmet Çelikkol, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi * Ali Öztürk, Samsun'un Taflan beldesinde belediye başkanlığı yapmış olan Türk siyasetçi (ö. 2000) * Ziya Şengül, Türk eski milli futbolcu, teknik direktör ve futbol yorumcusu (ö. 2023) == Ölümler == * 20 Ocak - James McKeen Cattell, Amerikalı bilim insanı (d. 1860) * 17 Mayıs - Milena Jesenska, Çek asıllı gazeteci ve yazar * 17 Haziran - Dénes Berinkey, Macar siyasetçi, hukukçu. (d. 1871) * 17 Temmuz - Bule Naipi, II. Dünya Savaşı sırasında Arnavut komünist partizan direniş hareketi üyesi (d. 1922) * 21 Temmuz - Claus von Stauffenberg, Nazi Almanyası'nda kurmay subay (Albay). 20 Temmuz suikast girişiminin baş mimarlarından (d. 1907) * 23 Temmuz - Eduard Wagner, II. Dünya Savaşı'nda olarak görev yapan Nazi Almanyası ordusu generali (d. 1894) * 26 Temmuz - Rıza Şah Pehlevi, İran şahı (d. 1878) * 17 Ağustos - Diamando Kumbaki, II. Dünya Savaşı sırasında Mihver Devletleri'ne karşı savaşan Yunan Direnişi partizanı (d. 1926) * 23 Ağustos - Abdülmecid, son İslam halifesi (d. 1868) * 14 Ekim - Erwin Rommel, Çöl Tilkisi lakaplı Alman general (d. 1891) * 5 Kasım - Alexis Carrel, Fransız cerrah ve fizyolog. 1912 yılında Nobel Ödülü kazandı. Doğum günü ve ayı bilinmeyenler * Adaviye Efendiyeva, Sovyet Kırım Tatarı dokuma ustası, sanatçısı (d. 1879) * Osman Tufan, Türk Tuğgeneral (d. 1889) == 1944 Nobel ödülünü kazananlar == * Fizik – * Kimya – * Tıp – * Edebiyat – * Barış – \---- |
2,357 | == Olaylar == * 9 Mayıs - Batı Almanya NATO'ya katıldı. * 17 Temmuz - Disneyland açıldı. * 19 Eylül - Meksika'daki Hilda Kasırgası 200 kişinin ölümüne neden oldu. * 1 Kasım - Vietnam Savaşı'nın başlangıcı. * 1955 - Mikrodalga fırın,Percy Spencer tarafından bulunmuştur.Evlerde kullanılmaya başlandı. == Doğumlar == === Ocak === * 26 Ocak - Eddie Van Halen - Hollandalı müzisyen, gitar virtüözü (ö. 2020) * 28 Ocak - Nicolas Sarkozy, Fransız siyasetçi * 31 Ocak - Elizabeth Alley, Amerikalı oyuncu (ö. 2013) === Şubat === * 24 Şubat ** Alain Prost, Fransız yarış pilotu ** Steve Jobs, Apple CEO'su (ö. 2011) === Mart === * 11 Mart - Frances Ginsberg, Amerikalı opera şarkıcısı (ö. 2010) === Nisan === * 12 Nisan - Fahreddin Manafov, Azeri oyuncu === Mayıs === * 1 Mayıs - Julie Pietri, Fransız şarkıcı * 20 Mayıs - Zbigniew Preisner * 26 Mayıs - Masaharu Morimoto === Haziran === * 1 Haziran - Chiyonofuji Mitsugu, Japon sumo güreşçisi (ö. 2016) * 8 Haziran - Merete Armand, Norveçli oyuncu (ö. 2017) * 13 Haziran - Alan Hansen, İskoç futbolcu * 16 Haziran - Giuliana Salce, İtalyan yürüyüşçü * 26 Haziran ** Maxime Bossis, Fransız futbolcu ** Tom Platz, Amerikalı vücut geliştirmeci ve antrenör === Temmuz === * 21 Temmuz - Boris Dittrich, yazar, eski siyasetçi === Ağustos === * 4 Ağustos - Andrew M. Allen, Amerikalı astronot * 15 Ağustos - Afak Beşirkızı, Azeri oyuncu === Eylül === * 7 Eylül **Mira Furlan, Hırvat oyuncu ve şarkıcı (ö. 2021) **Nursun Kayıran, Türk bürokrat **Gert Brauer, Alman millî futbolcu (ö. 2018) **Suad Karalić, Bosnalı eski futbolcu * 8 Eylül - Valeri Gerasimov, Rusya Federasyonu Genelkurmay Başkanı === Ekim === * 12 Ekim - Ashley Adams, Avustralyalı atıcı (ö. 2015) * 28 Ekim - William Henry "Bill" Gates, Amerikalı iş insanı === Kasım === * 4 Kasım - Matti Vanhanen, Finlandiya başbakanı === Aralık === * 23 Aralık - Şivan Perwer, Kürt Ozanı ;Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler: * Adrian Caesar, Avustralyalı yazar ve şair == Ölümler == * 15 Ocak - Yves Tanguy (d. 1900) * 12 Mart - Charlie Parker (d. 1920) * 18 Nisan - Albert Einstein (d. 1879) * 4 Mayıs - Georges Enescu (d. 1881) * 30 Eylül - James Dean (d. 1931) * 5 Kasım - Charley Toorop, Hollandalı ressam (d. 1891) * 5 Kasım - Maurice Utrillo (d. 1882) * 13 Aralık - Egaz Moniz (d. 1874) == Nobel Ödülleri == * Fizik - Willis Eugene Lamb, Polykarp Kusch * Kimya - Vincent du Vıgneaud * Tıp veya Fizyoloji - Axel Hugo Theodor Theorell * Edebiyat - Halldór Kiljan Laxness * Barış - bu dalda ödül verilmedi. == Ayrıca bakınız == * 1955'te animasyon |
2,356 | == Olaylar == * 25 Ocak - Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Fransa ve Sovyetler Birliği, Berlin Konferansı'nda buluştu. * 30 Mart - Kanada'nın ilk yeraltı geçidi Toronto'da açıldı. * 18 Nisan - Albay Cemal Abdünnasır, Mısır'da krallığı darbeyle devirerek iktidarı ele geçirdi. * 2 Mayıs - 1954 Türkiye genel seçimleri * 15 Haziran - UEFA kuruldu. === Tarihi bilinmeyenler === * DNA keşfedildi. == Doğumlar == === Ocak === * 19 Ocak - Cindy Sherman, Amerikalı sanat fotoğrafçısı ve film yönetmeni * 29 Ocak - Oprah Winfrey, Amerikalı televizyoncu, yapımcı, sunucu === Şubat === * 7 Şubat - Dieter Bohlen, Alman müzisyen (Modern Talking). * 15 Şubat - Matt Groening, Simpsonlar'ın yaratıcısı Amerikalı karikatürist. * 21 Şubat - Francisco X. Alarcón, Amerikalı şair (ö. 2016) * 26 Şubat - Recep Tayyip Erdoğan 59., 60., 61. ve 66. hükûmetler dönemi 25. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı (14 Mart 2003-28 Ağustos 2014) ve 12. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı (28 Ağustos 2014-günümüz). === Mart === === Nisan === * 10 Nisan - Paul Bearer, Amerikan şovmen ve Profesyonel Amerikan güreşçi menajeri. (ö. 2013 === Haziran === * 1 Haziran - Big Bully Busick, Amerikalı profesyonel güreşçi (ö. 2018) * 10 Haziran - Roxanne Seeman, Amerikalı söz yazarı, besteci ve müzik yapımcısı === Temmuz === * 15 Temmuz - Mario Kempes, Arjantinli eski millî futbol oyuncusu * 17 Temmuz - Angela Merkel, Alman politikacı, başbakan * 20 Temmuz - Keith Scott, Kanadalı müzisyen === Ağustos === * 16 Ağustos - James Cameron, yönetmenlik yanında senarist ve prodüktördür === Eylül === * 7 Eylül **Michael Emerson, Amerikalı oyuncu **Corbin Bernsen, Amerikalı oyuncu ve film yapımcısı * 8 Eylül **Jon Scieszka, Amerikalı çocuk edebiyatı yazarı **Pascal Greggory, Fransız oyuncu **Mark Lindsay Chapman, İngiliz oyuncu **Ivo Watts-Russell, İngiliz müzik yapımcısı **Raymond T. Odierno, ABD nin 38. Kara Kuvvetleri Komutanı (ö. 2021) * 18 Eylül - William Van Poyck, Amerikalı yazar ve seri katil * 21 Eylül - Şinzo Abe, Japonya başbakanı === Ekim === * 3 Ekim - Stevie Ray Vaughan, Amerikalı blues gitaristi. * 9 Ekim - Dennis Stratton, İngiliz gitarist * 11 Ekim - Vojislav Šešelj, Sırp siyasetçi === Kasım === * 14 Kasım ** Condoleezza Rice, 2005-2009 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri'nin eski Dışişleri bakanı. ** Yanni, Yunan piyanist ve besteci. === Aralık === * 16 Aralık - Carlo Brandt, İsviçreli oyuncu ve komedyen * 25 Aralık - Annie Lennox, İskoç müzisyen, vokalist ve Akademi ödülü sahibi bestekâr * 28 Aralık - Denzel Washington, Amerikalı aktör. Doğduğu ay ve gün bilinmeyenler, * James Horan, Amerikalı komedyen, oyuncu ve seslendirme sanatçısı == Ölümler == * 24 Ocak - Ferenc Herczeg, Macar oyun yazarı (d. 1863) * 12 Şubat - Dziga Vertov (d. 1896) * 20 Mart - Mehmet Emin Kalmuk (d. 1869, İstanbul), hendese (Geometri) muallimi, telgraf ve telefon müderrisi (Medrese hocası). * 25 Mayıs - Robert Capa (d. 1913) * 7 Haziran - Alan Turing (d. 1912) * 11 Temmuz - Henry Valentine Knaggs (d. 1859) * 13 Temmuz - Frida Kahlo (d. 1907) * 14 Temmuz - Jacinto Benavente (d. 1866) * 3 Kasım - Henri Matisse (d. 1869) * 22 veya 23 Kasım - Sait Faik Abasıyanık, Türk yazarı (d. 1906) * 28 Kasım - Enrico Fermi (d. 1901) * 29 Kasım - Dink Johnson (d. 1892) * 30 Kasım - Wilhelm Furtwängler (d. 1886) == Nobel Ödülleri == * Fizik - Max Born, Walther Bothe * Kimya - Linus Carl Pauling * Tıp - John Franklin Enders, Thomas Huckle Weller, Frederick Chapman Robbins * Edebiyat - Ernest Hemingway * Barış - Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Ofisi |
2,350 | == Olaylar == * 30 Ocak - Hint pasifist lider Mahatma Gandhi, Nathuram Godse tarafından öldürüldü. * 7 Nisan - Dünya Sağlık Örgütü kuruldu. * 30 Nisan - Land Rover Amsterdam Otomobil Fuarı'nda kamuoyuna tanıtıldı. * 14 Mayıs - İsrail bağımsızlığını ilan etti. * 15 Mayıs - Arap-İsrail Savaşı başladı. * 15 Ağustos- Kore, Güney Kore ve Kuzey Kore olarak ikiye ayrıldı. * 5 Ekim - Aşkabat'ta 7.3 şiddetinde deprem meydana geldi. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Devlet Bahçeli, MHP genel başkanı === Şubat === * 4 Şubat - Alice Cooper, Amerikalı şarkıcı * 16 Şubat - Saldıray Berk, Türk asker, emekli orgeneral * 29 Şubat - Ken Foree, Amerikalı oyuncu === Mart === * 4 Mart - James Ellroy, Amerikalı yazar * 31 Mart - Sinan Bengier, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu === Nisan === * 1 Nisan - İnci Asena, Türk şair, yazar, çevirmen ve yayınevi yöneticisidir. *2 Nisan - Ayşin Atav, oyuncu * 4 Nisan - Abdullah Öcalan, PKK'nın kurucusu ve ilk lideri * 27 Nisan - Frank Abagnale, Amerikalı dolandırıcı === Mayıs === * 10 Mayıs - Mustafa Akgül, Türk akademisyen, aktivist (ö. 2017) *29 Mayıs - Marianne Pitzen, Alman sanatçı ve müze yöneticisidir === Haziran === * 2 Haziran - Recep Yazıcıoğlu, Türk kaymakam, vali (ö. 2003) * 7 Haziran - Anna Záborská, Slovak siyasetçi === Temmuz === * 19 Temmuz - Argentina Menis, Rumen atlet * 21 Temmuz - Cat Stevens, İngiliz müzisyen * 29 Temmuz - Ramiz Azizbeyli, Azeri oyuncu === Ağustos === * 1 Ağustos - Arkadaş Zekai Özger, Türk şair * 5 Ağustos - Cemil İpekçi, Türk moda tasarımcısı * 15 Ağustos - Selami Şahin, Fantezi müzik sanatçısı *24 Ağustos - Jean-Michel André Jarre, Fransız müzisyen, besteci ve müzik yapımcısı. === Eylül === * 8 Eylül **Rudolf Kowalski, Alman oyuncu **Mustafa Yurtkuran, Türk hekim ve Uludağ Üniversitesi eski rektörü * 24 Eylül - Agnieszka Zalewska, Polonyalı fizikçi * 29 Eylül - Theo Jörgensmann, Alman müzisyen === Ekim === === Kasım === * 14 Kasım - Charles Mountbatten-Windsor, Galler Prensi ve İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth'in oğlu * 16 Kasım - Robert Lange, İngiliz müzisyen ve yapımcı === Aralık === * 9 Aralık - Turgay Kıran, Türk iş insanı, eski Galatasaray yöneticisi * 10 Aralık - Dušan Bajević, Bosnalı futbolcu, teknik direktör * 14 Aralık - Selda Bağcan, Türk şarkıcı ve besteci * 21 Aralık - Samuel L. Jackson, Amerikalı oyuncu * 27 Aralık - Gerard Depardieu, Fransız oyuncu * 31 Aralık- Donna Summer, Amerikalı sanatçı * 17 Aralık - Kemal Kılıçdaroğlu, Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Doğum günü ve ayı bilinmeyenler * Rüştü Kazım Yücelen, Türk siyasetçi (ö. 2014) * Hüseyin İnan, 68 dönemi aktivistlerinden, (ö. 1972) * Neco, asıl adıyla Tahir Nejat Özyılmazel, Türk şarkıcı ve oyuncu == Ölümler == === Ocak === * 30 Ocak - Mahatma Gandhi, Hint düşünür ve önder * 26 Ocak - Musa Kazım Karabekir === Şubat === * 10 Şubat - Sergei Eisenstein, Rus sinema yönetmeni === Nisan === * 28 Nisan - Terry Pratchett, İngiliz fantastik komedi yazarı === Haziran === * 13 Haziran - Osamu Dazai, Japon yazar (d. 1909) === Ağustos === * 4 Ağustos - Mileva Marić, Sırp fizikçi (d. 1875) === Eylül === * 11 Eylül - Muhammed Ali Cinnah, Nobel Barış Ödülü sahibi Pakistan'ın kurucusu === Aralık === * 23 Aralık - Hideki Tojo, Japon asker, düşünür ve devlet adamı ;Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler: * Hulusi Behçet, Türk dermatoloji uzmanı ve bilim insanı (d. 1889) * Ahmet Mazhar Müfit Kansu, Türk devlet adamı, vali, milletvekili ve yönetici (d. 1874) == 1948 Nobel ödülünü kazananlar == * Barış: * Edebiyat: Thomas Stearns Eliot * Fi: Patrick Blackett * Kimya: Arne Tiselius * Tıp: Paul Hermann Müller |
2,353 | == Olaylar == * 19 Aralık - Avrupa Kültür Anlaşması, Cenevre’de imzalandı * Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya ve Yeni Zelanda arasında Anzus Paktı imzalandı. == Doğumlar == === Ocak === * 6 Ocak - Ahron Daum, İsrailli haham (ö. 2018) * 25 Ocak - Numan Pekdemir, Türk kontrbasçı === Şubat === * 17 Şubat - Amado Batista, Brezilyalı şarkıcı, besteci, müzik yapımcısı ve oyuncu * 20 Şubat - Gordon Brown, İngiliz siyasetçi * 26 Şubat - Ferhan Şensoy, Türk oyuncu ve yazar (ö. 2021) === Mart === * 4 Mart - Kenny Dalglish, eski İskoç futbolcu ve teknik direktördür === Nisan === * 20 Nisan - Luther Vandross, Amerikalı şarkıcı, şarkı sözü yazarı ve prodüktör * 26 Nisan - Nuri Alço, Türk oyuncu * 27 Nisan - Hülya Darcan, Türk oyuncu === Mayıs === === Haziran === * 12 Haziran - Andranik Markaryan, Ermeni politikacı * 27 Haziran - Mary McAleese, İrlanda cumhurbaşkanı === Temmuz === * 17 Temmuz - Mark Bowden, Amerikalı gazeteci ve yazar * 21 Temmuz - Robin Williams, Amerikalı komedyen ve oyuncu (ö. 2014) * 28 Temmuz - Santiago Calatrava, İspanyol mimar ve inşaat mühendisi === Ağustos === * 28 Ağustos - Yusuf Ziya Yılmaz, Samsun Büyükşehir Belediye Başkanı. * 30 Ağustos - Gediminas Kirkilas, Litvanyalı siyasetçi, başbakan. Litvanya Sosyal Demokrat Partisi genel başkanı. === Eylül === * 5 Eylül - Michael Keaton Amerikalı oyuncu * 6 Eylül - Melih Kibar, müzisyen (ö. 2005) * 8 Eylül **Gundi Ellert, Alman oyuncu **Nikos Karvelas, Yunan söz yazari, prodüktör ve şarkıcı * 9 Eylül **Fikri Arkan, Türk ülkücü militan **Robert Desiderio, Amerikalı aktör (ö. 2021) **Ildikó Schwarczenberger, Macar eskrimci (ö. 2015) * 12 Eylül - Bertie Ahern, İrlandalı siyasetçi * 29 Eylül - Michelle Bachelet, Şilili politikacı, devlet başkanı === Ekim === * 20 Ekim - Alma Muriel, Meksikalı oyuncu (ö. 2014) === Kasım === * 15 Kasım - Beverly D'Angelo, Amerikalı aktris. * 27 Kasım - Ernesto Zedillo, Meksikalı ekonomist ve politikacı === Aralık === * 25 Aralık - Aleksandr Şohin, Rus iş insanı Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler: * Achim Heukemes, Alman ultramaraton koşucusu * Aslan Mashadov, Çeçen lider (ö. 2005) * Jochen Hörisch, Alman yazar ve akademisyen * Ömer Faruk Kurdak, Türk mimar * Sharon Maas, Guyanalı yazar * Şener Koltuk, Türk deneme pilotu (ö. 12 Haziran 2008) == Ölümler == === Ocak === * 10 Ocak - Sinclair Lewis, Amerikalı yazar ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1885) === Şubat === * 19 Şubat - André Gide, Fransız yazar (d. 1869) === Nisan === * 24 Nisan - Eugen Müller, II. Dünya Savaşı sırasında Wehrmacht'ta görev yapan Nazi generali (d. 1891) * 29 Nisan - Osman Batur, Doğu Türkistan'ın Çin'e karşı bağımsızlığını savunan, kulakları kesildikten sonra idam edildi. === Mayıs === * 17 Mayıs - Ali Şefik Özdemir, (d. 1885) TBMM 6. dönem Siirt, 7. dönem Gaziantep milletvekili. Haziran * 2 Haziran - Émile- Auguste Chartier (Alain), Fransız felsefeci, eğitimci ve yazar. === Temmuz === * 1 Temmuz - Tadeusz Borowski, Polonyalı şair ve yazar. * 13 Temmuz - Arnold Schönberg, Avusturyalı besteci (d. 1874) * 29 Temmuz - Ali Sami Yen Galatasaray ilk başkanı (d. 1886). Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler: * Nureddin Rüştü Büngül, Türk gazeteci ve yazar. (d. 1882) |
2,355 | 1953 (MCMLIII) perşembe günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == * 20 Ocak - General Eisenhower, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı seçildi. * 26 Ocak - 1952 yılında resmi olarak kurulan Gümrük İşbirliği Konseyi, ilk toplantısını üyesi olan 17 Avrupa ülkesi ile Brüksel’de yapmıştır. * 28 Şubat - Ankara'da Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya arasında Balkan Paktı imzalandı. * 18 Mart - Yenice-Gönen'de meydana gelen 7.4 büyüklüğündeki depremde 265 vatandaş öldü. * 21 Mart - II. Dünya Savaşı sonrası boşaltılmış olan Alman Elçiliği tekrar bu ülkeye verildi. * 4 Nisan - Deniz Kuvvetleri'ne bağlı Dumlupınar denizaltısı, NATO tatbikatından dönerken Çanakkale Boğazı'nda İsveç gemisi Naboland'la çarpışarak battı; 81 denizci öldü. * 28 Mayıs - Kore Savaşı'nda 28-29 Mayıs çatışmalarında Türk tugayından 155 kişi öldü. * 29 Mayıs - Edmund Hillary ve Tenzing Norgay, Nepal/Tibet'teki Everest Dağı'na tırmanan ilk insanlar oldu. * 29 Mayıs - İstanbul'un Fethi'nin 500. yıl dönümü * 2 Haziran - Edingburg Düşesi, Prenses Elizabeth Alexandry Mary Birleşik Krallık Kraliçesi olarak taç giydi. Taht ismi olarak II. Elizabeth unvanını aldı. * 27 Temmuz - Amerika Birleşik Devletleri, Çin ve Kuzey Kore arasında imzalanan ateşkes antlaşması ile Kore Savaşı fiilen bitti. * 1 Ağustos - Yeşilköy Havaalanı ilk kez uluslararası hava trafiğine açıldı. * 16 Ağustos - İzmir Selçuk Panayakapu'daki Meryem Ana Evi, onarılarak hizmete açıldı. * 4 Kasım - Ankara Etnografya Müzesi'nde Atatürk'ün kabri açıldı. * 10 Kasım - Atatürk'ün 15. ölüm yıldönümünde Ankara Etnografya Müzesi'nde olan naaşı, Anıtkabir'e taşındı. === Tarihi bilinmeyenler === * Francis Crick ile James Watson, DNA molekülünün yapısını keşfetti. == Doğumlar == === Ocak === * 22 Ocak: ** - Paul Allen, Amerikalı girişimci ** - Jim Jarmusch, Amerikalı yönetmen * 28 Ocak - Anicée Alvina, Fransız oyuncu (ö. 2006) === Şubat === * 25 Şubat - Tomás Villanueva, İspanyol siyasetçi === Mart === * 10 Mart - Åke Edwardson, İsveçli yazar * 16 Mart - Richard Matthew Stallman, Amerikalı programcı === Nisan === === Mayıs === === Haziran === * 13 Haziran - Tim Allen, Amerikalı komedyen ve oyuncu === Temmuz === * 1 Temmuz - Lawrence Gonzi, Malta başbakanı * 3 Temmuz - Hans Stenberg, İsveçli Sosyal Demokrat politikacı === Ağustos === * 23 Ağustos - Kazım Akşar, Türk oyuncu (ö. 2023) === Eylül === * 7 Eylül **Enzo D'Alò, İtalyan animatör ve yönetmen **Ami Aspelund, Fin şarkıcı **Şükrü Erbaş, Türk şair ve yazar * 9 Eylül **Janet Fielding, Avustralyalı oyuncu **Sami Dedeoğlu, Türk iş insanı ve siyasetçi * 18 Eylül - Grażyna Szapołowska, Polonyalı sinema oyuncusu === Ekim === * 7 Ekim - Tico Torres, Amerikalı müzisyen * 9 Ekim - Tony Shalhoub, Amerikalı oyuncu === Kasım === * 18 Kasım - Alan Moore, İngiliz yazar ve karükatürist * 16 Kasım - Maurice Gourdault- Montagne, İtalyan diplomat === Aralık === * 8 Aralık - Kim Basinger, Amerikalı oyuncu === Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler === * Paul Pholeros, Avustralya'lı mimar (d. 2016) * María Amuchástegui, Arjantinli televizyoncu (ö. 2017) == Ölümler == === Ocak === * 11 Ocak - Hans Aanrud, Norveçli yazar (d. 1863) === Mart === * 5 Mart - Josef Stalin, Sovyetler Birliği lideri * 28 Mart - Jim Thorpe, Amerikalı sporcu === Nisan === * 11 Nisan - Boris Kidrič, Sloven partizan, Slovenya Sosyalist Cumhuriyeti'nin ilk başbakanı (d. 1912) === Ekim === * 15 Ekim - Helene Mayer, Alman eskrimci (d. 1910) === Aralık === |
2,359 | 1957 (MCMLVII) salı günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == ===Ocak=== * 1 Ocak - Saarland, Batı Almanya'ya katıldı. * 3 Ocak - Hamilton Watch Company ilk elektrikli saati tanıttı. * 9 Ocak - İngiltere Başbakanı Anthony Eden istifa etti. * 10 Ocak - Harold Macmillan Birleşik Krallık Başbakanı oldu. * 13 Ocak - Wham-O şirketi ilk frizbiyi üretti. ===Şubat=== * 23 Şubat - Küba'da Fidel Castro'nun önderliğinde gerilla savaşı başladı. ===Mart=== * 3 Mart - 2. Eurovision Şarkı Yarışması Almanya'da Yapıldı. * 6 Mart - Gana Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti. * 25 Mart - Belçika, Fransa, Batı Almanya, İtalya, Lüksemburg ve Hollanda tarafından imzalanan Roma Antlaşmasıyla Avrupa Birliği'nin temelleri atıldı. * 27 Mart - 29. Akademi Ödül Töreni Hollywood'da yapıldı. 80 Günde Devri Alem En İyi Film ödülünü aldı. ===Nisan=== * 7 Nisan - Kızılay Kan Merkezi açıldı. * 25 Nisan - Fethiye'de 7.1 şiddetimde gerçekleşen depremde 67 kişi öldü. ===Mayıs=== * 26 Mayıs - Bolu ve Abant dolaylarında 7.1 şiddetinde deprem oldu. 52 vatandaş öldü, 100 kişi yaralandı. ===Haziran=== * 7 Haziran - Erzurum Atatürk Üniversitesi * 30 Haziran - Sanayi Bakanlığı kuruldu. ===Temmuz=== * 16 Temmuz - ABD Deniz Kuvvetleri subayı John Glenn, Kaliforniya'dan New York'a bir F8U süpersonik jetini 3 saat, 23 dakika ve 8 saniyede uçurarak yeni bir kıtalararası hız rekoru kırdı. * 28 Temmuz - Meksika'da, Acapulco merkezli bir deprem gerçekleşti. * 29 Temmuz - Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu kuruldu. ===Ağustos=== * 31 Ağustos - Malezya, bağımsızlığına kavuştu. ===Eylül === * 24 Eylül - Barcelona FC'nin stadyumu olan Camp Nou, İspanya'nın Barselona kentinde resmen açıldı. ===Ekim=== * 4 Ekim - Sovyetler Birliği'ne ait, dünyanın ilk yapay uydusu olan Sputnik 1 uzaya fırlatıldı. * 27 Ekim - 1957 Türkiye Cumhuriyeti genel seçimleri ===Kasım=== * 3 Kasım - Sovyetler Birliği, içinde Layka adlı bir köpek bulunan Sputnik 2'yi uzaya fırlattı. * 13 Kasım - Gordon Gould lazeri icat etti. * 28 Kasım - Hürriyet Partisi fesih kararı alarak CHP ile birleşti. ===Aralık=== * 4 Aralık - Adnan Menderes Kabinesi 133'e karşı 403 oyla TBMM'den güvenoyu aldı. * 13 Aralık - İran'da deprem: 2 bin kişi öldü. === Tarihi bilinmeyenler === * Ortadoğu Teknik Üniversitesi * Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası == Doğumlar == === Ocak === * 11 Ocak - Bryan Robson, İngiliz futbolcu * 16 Ocak - Ricardo Darín, Arjantinli oyuncu * 30 Ocak - Payne Stewart, Amerikalı golfçü (ö. 1999) === Şubat === * 1 Şubat - Kazuhito Mochizuki, Japon futbolcu * 8 Şubat - Mehmet Ali Erbil, Türk sunucu ve oyuncu * 10 Şubat ** Oya Aydoğan, Türk sinema oyuncusu (ö. 2016) ** Briony McRoberts, İngiliz oyuncu (ö. 2013) * 17 Şubat - Loreena McKennitt, Kanadalı vokalist, arpist ve piyanist * 19 Şubat - Falco, Avusturyalı müzisyen (ö. 1999) * 24 Şubat - Philippe Vandevelde, Belçikalı çizgi roman sanatçısı ve yazar * 27 Şubat - Adrian Smith, Iron Maiden Grubu'nun gitaristi === Mart === * 10 Mart - Usame bin Ladin, El-Kaide örgütünün kurucusu (ö. 2011) * 11 Mart - Henri Guaino, Fransız bürokrat * 19 Mart - Abdülkadir Mesduva, Cezayirli bürokrat * 20 Mart - Spike Lee, Amerikalı yönetmen ve prodüktör * 30 Mart ** Mona Seefried, Avusturyalı oyuncu ** Paul Reiser, Amerikalı komedyen === Nisan === * 1 Nisan - Hüseyin Altın, Türk halk müzik sanatçı * 6 Nisan - Paolo Nespoli, İtalyan astronot * 7 Nisan - Andrea L'Arronge, Alman oyuncu === Mayıs === * 8 Mayıs - Marie Myriam, Fransız şarkıcı * 3 Mayıs ** Nazan Bekiroğlu, Türk yazar ** Robert J. Healey, Amerikalı iş insanı (ö. 2016) * 7 Mayıs - Auntie Free, Amerikalı oyuncu * 28 Mayıs - Karin Hänel, Alman uzun atlamacı * 29 Mayıs - Ted Levine, Amerikalı oyuncu === Haziran === * 2 Haziran - Mark Lawrenson, İrlandalı eski defans oyuncusu * 11 Haziran - Müfit Erkasap, Türk teknik direktör * 19 Haziran - Anna Lindh, İsveçli siyasetçi (ö. 2003) * 24 Haziran - Jolanta Szczypińska, Polonyalı kadın siyasetçi * 28 Haziran - Georgi Parvanov, Bulgar politikacı, başbakan * 30 Haziran - Doug Sampson, İngiliz baterist. === Temmuz === * 6 Temmuz - Hüseyin Mayadağ, Türk besteci * 10 Temmuz - Barbaros Şansal, Türk moda tasarımcısı * 17 Temmuz - Joachim Król, Alman oyuncu * 20 Temmuz - Donna Dixon, Amerikalı oyuncu * 26 Temmuz - Topçu Ahmet Ertek, Türk Coğrafya Kurumu Başkanı, coğrafyacı akademisyen ve jeomorfolog . === Ağustos === * 5 Ağustos - Shigeru Ban, Japon mimar ve tasarımcı * 31 Ağustos - Kübra Dadaşova, Azeri oyuncu === Eylül === * 6 Eylül ** Ali Divandari, İranlı karikatürist, ressam, grafik tasarımcı, heykeltıraş ve gazeteci ** José Sócrates, 117. Portekiz başbakanı * 7 Eylül **Nasır Muhammedhani, İranlı futbolcu **Cafer Muhtarifer, İranlı milli futbolcu * 8 Eylül **Heather Thomas, Amerikalı oyuncu, senarist ve yazar **Ricardo Montaner, Arjantin-Venezuelalı şarkıcı ve söz yazarı * 9 Eylül - Šefik Džaferović, Boşnak siyasetçi * 12 Eylül - Vojtěch Lindaur, Çek gazeteci (ö. 2018) * 22 Eylül ** Nick Cave ** Refat Çubarov, Ukrayna milletvekili, Kırım Tatar Millî Meclisi üyesi === Ekim === * 1 Ekim - Gloria Estefan, Kübalı şarkıcı * 4 Ekim - Yusuf Atala, Türk oyuncu * 7 Ekim - Drew Tal, İsrailli fotoğrafçı * 28 Ekim - Ahmet Kaya, Türk protest müzik sanatçısı (ö. 2000) === Kasım === * 4 Kasım - Zerrin Özer, Türk pop müzik sanatçısı * 21 Kasım - George Alexandru, Romanyalı sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 2016) === Aralık === * 1 Aralık - Vesta Williams, Amerikalı soul müzik şarkıcısı, söz yazarı ve aktris * 4 Aralık - Indulis Bērziņš, Leton diplomat * 12 Aralık - Nele Savicenko, Litvan oyuncu * 20 Aralık - Anna Vissi, Yunan şarkıcı * 24 Aralık - Hamid Karzai, Afgan siyasetçi, başbakan. * 30 Aralık - Nikos Portokaloglou, Yunan şarkıcı ve besteci === Tarihi bilinmeyenler === * Bulat Abilov, Kazak siyasetçi * Bünyamin Aksungur, Türk sanatçı * Caterina Davinio, İtalyan şair * Jamal al-Jamal, Filistinli diplomat (ö. 2014) * Janet Cardiff, Kanadalı sanatçı * Jehan, Fransız şarkıcı * Reinhard Brussmann, Avusturyalı şarkıcı * Salih Zeki Çakır, Türk denizci == Ölümler == * 20 Ocak - James Brendan Connolly, Amerikalı atlet (d. 1868) * 13 Şubat - Oszkár Jászi, Macar sosyal bilimci ve siyasetçi (d. 1875) * 20 Şubat - Sadri Maksudi, Türk-Tatar devlet adamı, hukukçu, akademisyen, düşünür ve siyasetçi (d. 1879 * 28 Mart - Jack Butler Yeats, İrlandalı ressam (d. 1871) * 4 Aralık - Naciye Sultan (Killigil), Osmanlı Padişahı Sultan Abdülmecit'in torunu ve Şehzade Süleyman Efendi'nin kızı. (d. 1898) ==Ayrıca== * 1957'de Türkiye |
2,358 | 1956 (MCMLVI) pazar günü başlayan bir artık yıldır. == Olaylar == * 1 Ocak - Sudan bağımsız bir cumhuriyet olduğunu ilan etti. * 14 Ocak - İstanbul'da Divan Oteli açıldı. * 26 Ocak - Birleşik Krallık'ta eroin yasaklandı. * 31 Ocak - Juscelino Kubitschek, Brezilya'nın 21. Devlet Başkanı olarak göreve başladı. * 2 Şubat - Türk Eczacıları Birliği kuruldu. * 13 Şubat - Sinop'un Gerze ilçesi 18 saat süren yangında tamamen yandı. Şiddetli lodos nedeniyle söndürülemeyen yangında 17 kişi öldü, 800 ev ve 300 dükkân yok oldu. * 20 Şubat - Eskişehir'de meydana gelen 6.4 büyüklüğündeki depremde 2 kişi öldü. * 22 Şubat - Elvis Presley ilk kez Heartbreak Hotel ile müzik listelerine girdi. * 25 Şubat - Çoruh ilinin adı, Artvin olarak değiştirildi. * 1 Mart - İstanbul Belediyesi ve Valiliği birbirinden ayrıldı. * 2 Mart - Fas, Fransa'dan bağımsızlığına kavuştu. * 20 Mart - Tunus, Fransa'dan bağımsızlığına kavuştu. * 23 Mart - Pakistan, dünya'nın ilk İslam cumhuriyeti oldu. * 8 Nisan - Seyhan Barajı hizmete açıldı. * 15 Mayıs - Ortadoğu Teknik Üniversitesi kuruldu. * 24 Mayıs - İlk Eurovision yarışması yapıldı. * 8 Ağustos - Belçika'da bir kömür madeninde çıkan yangında 262 kişi öldü. * 13 Ağustos Türkiye'de Ortaokullara din dersi konuldu. * 10 Ekim - Finlandiya Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'ne katıldı. * 17 Ekim - İlk sivil kullanım amaçlı nükleer enerji santrali İngiltere'de hizmete girdi. * 23 Ekim - Macaristan Halk Cumhuriyeti'nde Macar Devrimi başladı. * 29 Ekim - Mısır'ın Süveyş Kanalı'nı millileştirme kararı üzerine İsrail'in Mısır'a saldırması ile Süveyş Krizi başladı. * 2 Aralık - Fidel Castro ve yandaşları, tekneyle Küba'ya vardı. * 12 Aralık - Japonya, Birleşmiş Milletler'e üye oldu. === Tarihi bilinmeyenler === * Türkiye'ye su sayacı ithali durduruldu. == Doğumlar == === Ocak === * 3 Ocak - Mel Gibson, Amerikalı oyuncu * 5 Ocak - Gérard Berliner, Fransız oyuncu (ö. 2010) * 13 Ocak - Ghislaine Dupont, Fransız gazeteci (ö. 2013) * 7 Ocak - Leonard Lansink, Alman oyuncu * 26 Ocak - Carrie Fisher, Amerikalı aktris, senarist ve yazar === Şubat === === Mart === * 9 Mart - Birgit Doll, Avusturyalı aktris * 18 Mart - Deborah Jeane Palfrey, Amerikalı iş insanı (ö. 2008) === Nisan === * 12 Nisan - Andy Garcia, Amerikalı oyuncu * 30 Nisan - Lars von Trier, Danimarkalı yönetmen === Mayıs === * 7 Mayıs - Jan Peter Balkenende, Hollandalı akademisyen ve siyasetçi * 25 Mayıs - Can Ataklı, Türk gazeteci ve yazar === Haziran === * 10 Haziran - Mickey Curry, Amerikalı müzisyen *16 Haziran - II. Mesrob Mutafyan, Ermeni din adamı ve Türkiye Ermenileri'nin 84'üncü patriğiydi. === Temmuz === * 5 Temmuz - Ahn Ho-young, Güney Koreli diplomat * 21 Temmuz - Diane Legault, Kanadalı siyasetçi * 26 Temmuz - Andy Goldsworthy, İngiliz sanatçı ve fotoğrafçı === Ağustos === === Eylül === * 7 Eylül - Diane Warren, Amerikalı şarkı sözü yazarı * 8 Eylül - David Carr, Amerikalı köşe yazarı ve gazeteci (ö. 2015) * 9 Eylül - Ayhan Kavas, Türk oyuncu * 21 Eylül - Momir Bulatović, eski Karadağ Cumhuriyeti başkanı (ö. 2019) * 23 Eylül - Paolo Rossi, İtalyan futbolcu === Ekim === * 1 Ekim - Andrus Ansip, Estonya başbakanı * 6 Ekim - Joachim Lottmann, Alman gazeteci * 23 Ekim - Dwight Yoakam, Amerikalı müzisyen, şarkı sözü yazarı ve aktör === Kasım === * 10 Kasım - Memduh Abdülalim, Mısırlı oyuncu (ö. 2016) * 15 Kasım - Celso Fonseca, Brezilyalı şarkıcı ve gitarist === Aralık === * 1 Aralık - Chris McMeekin, Britanyalı orta mesafe koşucusu *9 Aralık - Jean- Pierre Thiollet, Fransız yazar * 23 Aralık - Dave Murray, İngiliz gitarist * 24 Aralık - Irene Khan, Uluslararası Af Örgütü'nün yedinci genel sekreteri ;Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler * Juan Bautista Soler, İspanyol iş insanı * Nura el Feyz, Suudi siyasetçi == Ölümler == * 23 Ocak - Alexander Korda, Macar asıllı İngiliz yönetmen ve yapımcı * 9 Mart - Ali Ekber Dihhoda, İranlı dil bilgini (d.1879) * 27 Mayıs - Samed Vurgun, Azeri şair (d. 1906) * 26 Haziran - Clifford Brown, Amerikalı caz trompetçisi (d. 1930) * 19 Temmuz - Lightner Witmer, Amerikalı psikolog (d. 1867) * 25 Ağustos - Alfred Kinsey, Amerikalı biyolog, entomoloji ve zooloji profesörü (d. 23 Temmuz 1894) * 16 Ekim - Jules Rimet, Fransız FIFA başkanı (d. 1873) |
2,360 | 1958 (MCMLVIII) çarşamba günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == * 1 Ocak - Avrupa Ekonomik Topluluğu kuruldu. * 31 Ocak - ABD, Explorer I adlı, kendisine ait ilk uzay uydusunu fırlattı * 1 Şubat - Mısır ve Suriye, Birleşik Arap Cumhuriyeti adı altında birleştiler * 6 Şubat - Almanya'da, Münih yakınlarında gerçekleşen uçak kazasında aralarında Manchester United'ın 7 oyuncusunun da bulunduğu 23 kişi öldü. * 1 Mart - İzmit Körfezi'nde çalışan Üsküdar vapuru, saatteki hızı 130 kilometreyi bulan kasırga yüzünden Soğucak mevkiinde battı. 293 yolcudan, 76'sı İzmit Lisesi, Gölcük Barbaros Hayrettin Lisesi ve İzmit Endüstri Meslek Lisesi öğrencisi olmak üzere 272 kişi öldü; 21 kişi kurtuldu. * 16 Haziran - Macaristan eski devlet başkanı İmre Nagy gizli bir yargılmadan sonra idam edildi. * 10 Temmuz - İlk Parkmetreler Birleşik Krallık'ta kullanılmaya başlandı * 14 Temmuz - Irak'ta düzenlenen askerî darbede kral II. Faysal öldürüldü, Abdülkerim Kasım yönetimi üstlendi * 24 Ağustos - Bursa yangınında tarihi Kapalıçarşı'daki 2 bin ev ve dükkân yandı. * 7 Eylül - Soma Termik santralı hizmete açıldı. * 25 Eylül - Kemer Barajı ve Hidroelektrik Santralı işletmeye açıldı. * 2 Ekim - Fransız kolonisi Gine, bağımsız bir cumhuriyet oldu * 5 Ekim - Fransa'da beşinci kez cumhuriyet ilan edildi * 28 Kasım - Türkiye-Fransa ve Türkiye-Belçika arasında mali yardım anlaşmaları imzalandı. * 1 Aralık - Orta Afrika Cumhuriyeti Fransa'dan bağımsızlığını ilan etti * 21 Aralık - Charles de Gaulle, Fransa'da, Beşinci Cumhuriyet'in Cumhurbaşkanı seçildi === Tarihi bilinmeyenler === * Öğretmenler Bankası kuruldu. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Abdullah Manaz, Türk yazar, akademisyen * 1 Ocak - Amor Hakkar, Cezayirli oyuncu * 3 Ocak - Cafer Tayyar Eğilmez, Türk asker ve siyaset adamı. Trakya bölgesi Kuvâ-yi Milliye yöneticisi ve milletvekili. (d. 1877) * 6 Ocak - Themos Anastasiadis, Yunan gazeteci (ö. 2019) * 15 Ocak - Boris Tadiç, Sırp siyasetçi * 22 Ocak - Filiz Koçali, Türk siyasetçi Sosyalist Demokrasi Partisi genel başkanı. * 26 Ocak - Gleb Nosovski, Rus matematikçi ve Yeni Kronoloji'nin yazarlarından biri === Şubat === * 2 Şubat - George Grigore, Rumen yazar, tercüman, araştırmacı, profesör ve doğubilimci * 25 Şubat - İrade Aşumova, Azeri atıcı === Mart === * 20 Mart - Holly Hunter, Amerikalı sinema oyuncusu * 22 Mart - Fatih Birol Türk ekonomist ve enerji uzmanı === Nisan === === Mayıs === * 1 Mayıs: ** Hulki Cevizoğlu, Eski DSHP Genel Başkanı ** Yusuf Ziya Arpacık, Türk yazar * 8 Mayıs - Marita Marschall, Alman oyuncu * 13 Mayıs - Sibel Egemen, Türk ses sanatçısı * 20 Mayıs - Mike Stefanik, Amerikalı eski profesyonel otomobil yarışçısı === Haziran === === Temmuz === * 5 Temmuz - Tzipi Livni, eski Mossad ajanı, İsrailli politikacı * 14 Temmuz - Luan Jujie, Çin asıllı Kanadalı eskrimci === Ağustos === * 7 Ağustos - Bruce Dickinson İngiliz heavy metal solisti * 11 Ağustos - Pascale Trinquet, Fransız eskrimci * 16 Ağustos - Madonna Amerikalı pop şarkıcısı. * 29 Ağustos - Michael Jackson Amerikalı efsanevi pop şarkıcısı === Eylül === * 7 Eylül **Bayram Ali Bayramoğlu, Türk siyasetçi **Goran Hadžić, Krayina Sırp Cumhuriyeti eski Devlet Başkanı (ö. 2016) * 8 Eylül **Ayhan Kahya, Türk seslendirme sanatçısı (ö. 2022) * 9 Eylül **Almasbei Kchach, Abhazyalı siyasetçi (ö. 2012) **Mrinal Haque, Bangladeşli heykeltıraş (ö. 2020) **Gulamhüseyn Alibeyli, Azerbaycanlı siyasetçi * 17 Eylül - Janez Janša, Slovenyalı politikacı, başbakan === Kasım === === Aralık === * 17 Aralık - Roberto Tozzi, İtalyan atlet * 22 Aralık - Marijam Agischewa, Alman oyuncu == Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler == * Acar Akalın, Kıbrıs Türkü besteci, gitarist ve şarkıcı * Elizabeta Karabolli, Arnavut-Amerikalı atıcı * Michael Braungart, Alman kimyager, eski bir Greenpeace eylemcisi, politikacı == Ölümler == * 1 Ocak - Edward Weston, Amerikalı fotoğrafçı (d. 1886) * 27 Şubat - Osman Zeki Üngör, İstiklâl Marşı'nın bestecisi (d. 1880) * 22 Mart - Mike Todd, Amerikalı film ve tiyatro yapımcısı * 27 Ağustos - Ernest Orlando Lawrence, Amerikalı fizikçi (d. 1901) * 25 Eylül - John B. Watson, Amerikalı psikolog (d. 1878) * 1 Kasım - Yahya Kemal Beyatlı (d. 1884) * 7 Kasım - Aka Gündüz, yazar (d. 1886) * 11 Kasım - Andre Bazin, Fransız film eleştirmeni ve film kuramcısı (d. 1918) |
2,361 | 1959 (MCMLIX) perşembe günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == * 1 Ocak - Küba devriminin zaferi. Diktatör Fulgencio Batista yeni yılın ilk saatlerinde Havana'dan kaçtı. Camilo Cienfuegos ve Che Guevara önderliğindeki gerilla kolları Havana'ya girmeye başladı. Bütün Küba'da işçiler ve köylüler Fidel Castro'nun çağrısına uyarak genel greve başladı. * 3 Ocak - Alaska Amerika Birleşik Devletleri 49. eyalet oldu. * 4 Ocak - Küba'da Fulgencio Batista iktidarı, Fidel Castro ve Che Guevara önderliğinde yıkıldı. * 11 Şubat - Zürih Antlaşması imzalandı. Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla ilgili madde ve belgeler, Türkiye ile Yunanistan arasında tespit edildi. * 17 Şubat - Başbakan Adnan Menderes'i Londra'ya götüren (SEV) uçağı, Gatwick Kasabası yakınlarında düştü. Menderes'in yaralı kurtulduğu kazada 14 kişi öldü. * 19 Şubat - Londra'da, Türkiye - Birleşik Krallık - Yunanistan - Kıbrıs Türk ve Rum tarafları arasında Londra Antlaşması imzalandı. * 1 Mayıs - Uşak'ta, muhalefet lideri İsmet İnönü'nün başına taş atıldı. * 28 Mayıs - Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri arasında Atom Enerjisi İşbirliği Antlaşması imzalandı. * 21 Ağustos - Hawai Amerika Birleşik Devletleri'nin 50. eyaleti oldu. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Osman Delikkulak, Side eski Belediye Başkanı * 4 Ocak - Seda Sayan, Türk şarkıcı, dizi oyuncusu ve televizyon sunucusu *16 Ocak - Helen Folasade Adu veya bilinen adı ile Sade, Nijeryalı/İngiliz söz yazarı ve şarkıcı, besteci, müzik yapımcısı * 20 Ocak - R. A. Salvatore, Amerikalı yazar * 5 Mayıs - Cengiz Kurtoğlu, Türkiye fantezi arabesk şarkıcısı === Şubat === === Mart === * 16 Mart - Jens Stoltenberg, Norveç başbakanı * 16 Mart - Savina Yannatu, Yunan şarkıcı * 19 Mart - Ralph David Abernathy III, Amerikalı siyasetçi ve iş insanı (ö. 2016) * 22 Mart - Carlton Cuse, Meksikalı yapımcı, senarist === Nisan === * 1 Nisan - Helmuth Duckadam, Rumen futbolcu * 10 Nisan - Joy Viado, Filipinli şarkıcı, aktris ve komedyen * 11 Nisan - Peyami Gürel, Türk ressam * 12 Nisan - Andy Bausch, Lüksemburglu yönetmen * 16 Nisan - Mario Balbuena González Meksikalı profesyonel güreşçi ve antrenör * 30 Nisan - Stephen Harper, Kanadalı politikacı, Kanada'nın 22. başbakanı === Mayıs === * 3 Mayıs - Roger Agnelli, Brezilyalı bankacı, şirket yöneticisi ve iş insanı (ö. 2016) * 14 Mayıs - Stefano Malinverni, İtalyan atlet === Haziran === * 14 Haziran - Marcus Miller, Amerikalı bas gitarcı ve caz müzisyeni === Temmuz === * 11 Temmuz - Richie Sambora, Amerikalı Rock gitaristi, şarkı sözü yazarı ve Bon Jovi grubunun gitaristi * 15 Temmuz - Bergen, Türk arabesk-fantezi şarkıcısı ve oyuncu (ö.1989) * 23 Temmuz - Mauro Zuliani, İtalyan atlet * 24 Temmuz - Vratislav Šustr, Çek eski bisikletçi === Ağustos === * 7 Ağustos - Nurettin İğci, Türk yazar ve senarist * 14 Ağustos - Magic Johnson, Amerikalı basketbolcu * 27 Ağustos - Jeanette Winterson, İngiliz yazar === Eylül === * 6 Eylül - José Sócrates, Portekiz başbakanı * 7 Eylül **Toshihiko Okimune, Japon futbolcu **Pierre Nanterne, Fransız yönetici ve iş insanı (ö. 2019) * 9 Eylül **Ruhsar Öcal, Türk opera solisti, tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu **Ali Buysaim, Birleşik Arap Emirlikli eski futbol hakemi * 20 Eylül - Meral Okay, oyuncu ve senarist === Ekim === === Kasım === * 5 Kasım - Bryan Adams, Kanadalı rock müzisyen, besteci, şarkı sözü yazarı * 25 Kasım - Chrissy Amphlett, Avustralyalı şarkıcı (ö. 2013) * 29 Kasım - Nancy Charest, Kanadalı siyasetçi (ö. 2014) === Aralık === * 23 Aralık - Demet Akbağ, Türk oyuncu === Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler === * Ayfer Akansel Altay, Türk akademisyen * Comandante Ramona - Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu'nun (EZLN) Tzotzil halkına mensup yerli otonom devrimcisi (ö. 2006) * Lou Liberatore, Amerikalı oyuncu * Ziyad Ebu Ayn, Filistinli siyasetçi ve sivil aktivist == Ölümler == * 22 Mart - Olga Knipper, Sovyet aktris (d. 1868) * 28 Mart - Edmond Debeaumarché, II. Dünya Savaşında Fransa'daki direnişin önemli isimlerinden (d. 1906) * 17 Ağustos - Ernst Jaeckh, Alman yazar ve akademisyen (d. 1875) * 1 Kasım - Halide Pişkin, Cumhuriyet döneminin ilk kadın tiyatrocu ve sinema oyuncusu |
2,362 | 1960 (MCMLX) cuma günü başlayan bir artık yıldır. == Olaylar == === Ocak === * 1 Ocak ** Kamerun BM yönetiminden bağımsızlığını kazandı. ** İlk meteorolojik uydu 'Tiros' Amerika Birleşik Devletleri tarafından fırlatıldı. * 8 Ocak - Hirfanlı Barajı hizmete girdi * 16 Ocak - İşçi Sigortalıları Kurumu İstanbul Hastanesi Cumhurbaşkanı Celâl Bayar tarafından hizmete açıldı. * 22 Ocak - Cezayir'deki Fransız birliklerinin başkomutanı Jacques Massu Fransa Cumhurbaşkanı tarafından görevinden azledildi. === Şubat === * 13 Şubat - Fransa ilk atom bombasını Cezayir'in Sahra Çölü topraklarında denedi. === Mart === * 5 Mart - Alberto Korda, Havana'da Che Guevara'nın, Guerrillero Heroico isimli ikonik fotoğrafını çekti . * 21 Mart - Shapville Katliamı 69'dan fazla kişinin ölümüne ve 300 kişinin yaralnmasına neden oldu. === Nisan === * 4 Nisan - 32. Akademi Ödülleri töreninde Ben-Hur, en iyi film de dahil olmak üzere rekor sayıda Oscar kazandı. * 28 Nisan - İstanbul ve Ankara'da meydana gelen olaylar üzerine iki şehirde de sıkıyönetim ilan edildi. === Mayıs === * 1 Mayıs - Sovyet havasahasında keşif görevini yapan U2 uçağı Sovyet hava savunma füzeleri tarafından düşürüldü,Pilot Francis Gary Powers esir alındı. *15 Mayıs - Sputnik 4 uydusu Sovyetler Birliği tarafından yörüngeye fırlatıldı. *22 Mayıs - Büyük Şili Depremi: tüm zamanların richter skalasıyla ölçülmüş en büyük depremidir. 9.4–9.6 Mw büyüklüğündeki deprem Şili'yi vurmuş yaklaşık 6.000 kişinin ölümüne neden olmuştur. * 27 Mayıs - 27 Mayıs 1960 Darbesi: Türkiye'de başarılı bir askerî darbe gerçekleşti. Başkanlığını Cemal Gürsel'in yaptığı ve Millî Birlik Komitesi adı altında toplanan subaylar grubu, emirleri altındaki askeri birliklerle birlikte Türk Silahlı Kuvvetleri adına yönetime doğrudan el koydu. Celâl Bayar'ın cumhurbaşkanlığı sona erdirildi ve yerine Cemal Gürsel geçti. === Haziran === === Temmuz === === Ağustos === * 7 Ağustos - Fildişi Sahili bağımsızlığını ilan etti. * 16 Ağustos - Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu. Zürih ve Londra Antlaşmaları'na dayanılarak bir Türk Alayı büyük bir törenle Kıbrıs'a çıktı. 82 yıl sonra ilk defa Türk askeri Kıbrıs'a ayak bastı. === Eylül === === Ekim === * 14 Ekim - Yassıada Duruşmaları başladı. * 23 Ekim - Genel Nüfus sayımı yapıldı. Türkiye'nin nüfusu 27.754.820 olarak tespit edildi. * 30 Ekim - Dünyadaki ilk başarılı böbrek nakli, Michael Woodruff tarafından Edinburgh, İskoçya'da yapıldı. === Kasım === === Aralık === * 13 Aralık ** Fransa Cumhurbaşkanı Charles de Gaulle'ün Cezayir ziyareti olaylı geçti. Fransız milliyetçilerinin çıkardığı olaylarda 123 kişi öldü. ** Etiyopya imparatoru Haile Selasie Brezilya ziyaretindeyken,kişisel muhafızı tarafından bir darbe düzenlendi Darbe sonucunda Veliaht prensi tahta geçti. * 14 Aralık - Türkiye, 18 Batılı ülke ile İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Antlaşması'nı imzaladı. * 15 Aralık - I. Baudouin kraliçe Fabiola adını alan Fabiola de Mora y Aragón ile evlendi. Evlilik töreni Brüksel'deki Saint-Michel-et-Gudule katedralinde yapıldı ve Belçika'da ilk kez olmak üzere televizyonda yayınlandı. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak ** Lale Orta, ilk Türk kadın futbolcu ve doktor ** Faruk Turgut, Türk yapımcı, yönetmen ve senarist ** Reha Muhtar, Türk televizyoncu ve sunucu * 4 Ocak - Michael Stipe, Amerikalı şarkıcı, R.E.M. grubu. * 5 Ocak - Phil Thornalley, İngiliz müzisyen ve yapımcı * 22 Ocak - Michael Hutchence, Avustralyalı müzisyen * 29 Ocak - Gia Carangi, ABD'nin ilk süpermodeli (ö 1986 === Şubat === * 13 Şubat - Pierluigi Collina, İtalyan futbol hakemi. * 15 Şubat - Armen Mazmanyan, Ermeni yönetmen (ö. 2014) * 16 Şubat - Hüseyin Turoğlu- Türkiye Jeomorfoloji Derneği Başkanı coğrafyacı, akademisyen ve jeomorfolog. * 19 Şubat - Prens Andrew, Kraliçe II. Elizabeth'in ikinci oğlu. === Mart === * 7 Mart - Ivan Lendl, eski profesyonel dünya birincisi Çek tenisçi. * 13 Mart - Adam Clayton, İrlandalı müzisyen, U2 grubunun bas gitaristi. * 21 Mart - Ayrton Senna, Brezilyalı araba yarışçısı, üç kez Formula 1 dünya şampiyonu. * 24 Mart - Nena, Alman şarkıcı. === Nisan === * 1 Nisan - Yalçın Menteş, Türk oyuncu (ö. 2019) * 2 Nisan - Muhammed Micarul Kayes, Bangladeşli bürokrat ve diplomat (ö. 2017) * 13 Nisan - Rudi Völler, Alman futbolcu * 14 Nisan - Brad Garrett, Amerikalı oyuncu ve komedyen * 25 Nisan - Ramón Vilalta, Katalan mimar === Mayıs === * 10 Mayıs : ** Bono, İrlandalı U2 grubunun solisti ** Merlene Ottey, Jamaikalı atlet * 24 Mayıs - Kristin Scott Thomas, İngiliz aktris. === Haziran === * 11 Haziran - Mehmet Öz, Türk Kalp Damar Cerrahı === Temmuz === * 12 Temmuz - Ahmet Ümit, Türk şair ve yazar === Ağustos === * 7 Ağustos - David Duchovny, Amerikalı oyuncu. * 10 Ağustos - Antonio Banderas, İspanyol oyuncu. * 10 Ağustos - Vladimir Kozlov, Kazak gazeteci ve politikacı * 14 Ağustos - Sarah Brightman, İngiliz güfte yazarı ve şarkıcı * 16 Ağustos - Timothy Hutton, Amerikalı oyuncu. * 17 Ağustos - Sean Penn, Amerikalı oyuncu. === Eylül === * 7 Eylül **Bob Hartley, Kanadalı buz hokeyi koçu **Ersin Tatar, Kıbrıs Türkü iktisatçı, siyasetçi ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Başbakanı **Rebi Yasin, Mısırlı milli futbolcu * 8 Eylül **Aguri Suzuki, Japon yarışçı **Hikmet Renan Şekeroğlu, Türk büyükelçi * 9 Eylül **Nurullah Genç, Türk iktisatçı ve şair **Urmas Sisask, Eston besteci **Hugh Grant, İngiliz oyuncu * 17 Eylül - Damon Hill, İngiliz araba yarışçısı, Formula 1 eski dünya şampiyonu. * 25 Eylül - İgor Bilanov, Ukraynalı futbolcu. === Ekim === * 5 Ekim - Daniel Baldwin, Amerikalı oyuncu, yapımcı, yönetmen. * 18 Ekim - Jean-Claude Van Damme, Belçikalı oyuncu. * 29 Ekim - Mustafa Koç, Türk iş insanı (ö. 2016) * 30 Ekim - Diego Maradona, Arjantinli futbolcu.(ö. 2020) * 31 Ekim - Sedat Edip Bucak, Eski DYP milletvekili. === Kasım === * 10 Kasım - Neil Gaiman, İngiliz yazar * 18 Kasım : ** Kim Wilde, İngiliz şarkıcı ** Elizabeth Perkins, Amerikalı oyuncu. * 25 Kasım : ** Amy Grant, Amerikalı müzisyen, şarkıcı ** 25 Kasım - John F. Kennedy, Jr., Amerikalı avukat ve gazeteci, eski ABD başkanı John F. Kennedy'nin oğlu (d. 1999) * 27 Kasım - Yuliya Timoşenko, Ukrayna'nın ilk kadın başbakanı * 30 Kasım - Gary Lineker, İngiliz futbol oyuncusu === Aralık === * 3 Aralık - Julianne Moore, Amerikalı oyuncu. * 8 Aralık - Aaron Allston, Amerikalı yazar ve oyun programcısı (ö. 2014) ;Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler: * Gürsel Korat, yazar. == Ölümler == * 4 Ocak - Albert Camus, Fransız yazar, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1913) * 28 Ocak - Zora Neale Hurston, Amerikalı folklorcu, antropolog ve yazar (d. 1891) * 6 Şubat - Selahattin Pınar, Klasik Türk müziği bestecisi (d. 1902) * 16 Şubat - Dr. Bedri Ruhselman, İstanbul), hekim, keman virtüözü ve neo-spiritüalizm'in ya da Türkçedeki adıyla, deneysel yeni-ruhçuluğun (neo-spiritualisme expérimental) kurucusu. (d. 1898) * 23 Mart - Risale-i Nur Külliyatı'nın müellifi Said Nursi (d. 1878) * 11 Mayıs - John D. Rockefeller Jr., Amerikalı hayırsever (d. 1874) * 22 Mayıs – İbrahim Çallı, Türk ressam (d. 1882) * 30 Mayıs - Boris Pasternak, Rus şair, yazar, 1958 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1890) * 7 Haziran - Bogoljub Jevtić, Yugoslavya Krallığı'nda başbakanlık görevi görev yapan Sırp politikacı ve diplomat (d. 1886) * 29 Temmuz - Hasan Saka, Türkiye'nin 7. Başbakanı (d. 1885) * 29 Ağustos - David Diop, Senegalli şair (d. 1927) * 22 Eylül - Melanie Klein, Britanyalı psikalanist (d. 1882) * 30 Eylül – John Philby, Seylan asıllı İngiliz oryantalist (d. 1885) * 5 Ekim - Alfred L. Kroeber, Amerikalı antropolog (d. 1876) * 14 Ekim - Abram Ioffe, Sovyet fizikçi (d. 1903) * 16 Kasım - Clark Gable, Amerikalı oyuncu. (d. 1901) * 5 Aralık – Haşim el-Etâsî, Suriyeli devlet adamı, Suriye'nin 2. başbakanı ve 4. cumhurbaşkanı (d. 1875) |
2,363 | == Olaylar == * 3 Ocak :*ABD Başkanı Dwight D. Eisenhower, ülkesinin Küba ile diplomatik ve konsolosluk ilişkilerini kestiğini duyurdu. (Küba-ABD ilişkileri 2015'te yeniden kuruldu) :*Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK) Kuruluş Kanunu kabul edildi. * 5 Ocak - Türkiye'de 1960 askeri darbesinden sonra Cemal Gürsel Türkiye'nin yeni hükûmetini (25. hükûmet) kurdu. * 6 Ocak - 27 Mayıs Darbesi sonrası kurucu meclis çalışmalarına başladı. * 16 Ocak - ABD Türkiye'ye 43 milyon Dolar yardımda bulundu. * 20 Ocak - John F. Kennedy, Amerika Birleşik Devletleri'nin 35. Başkanı olarak yemin etti. * 31 Ocak - Juscelino Kubitschek, Brezilya’nın Devlet Başkanlığı görevini Jânio Quadros’a teslim etmiştir. * 26 Şubat - II. Hasan, Fas Kralı ilan edildi . * 17 Mart - Vicente Calderón Stadyumu yapımına başlandı. * 1 Nisan - 27 Mayıs Darbesi sonrası siyasi faaliyetlere izin verildi. * 12 Nisan - Yuri Gagarin uzaya çıkan ilk insan oldu. * 13 Nisan - Portekiz'de António de Oliveira Salazar'a yönelik başarısız bir darbe girişimi oldu. * 17 Nisan - Küba'daki Fidel Castro iktidarına karşı Domuzlar Körfezi Çıkarması başladı. * 21 Nisan - Cezayir'deki Fransız birliklerinin Charles de Gaulle muhalifi 4 komutanı darbe girişiminde bulundu. * 30 Nisan - İstanbul Kartal'da iki tren çarpıştı: 16 kişi öldü, 78 kişi yaralandı. * 27 Mayıs - 1961 Anayasası Kurucu Meclis'te 262 üyenin 260'nın oyu ile kabul edildi. * 31 Mayıs - Güney Afrika Cumhuriyeti İngiliz Milletler Topluluğu'ndan çekildi. * 9 Temmuz - 1961 Anayasası, halk oylaması sonucunda kabul edildi. * 13 Ağustos - Berlin Duvarı'nın yapımına başlandı. * 17 Eylül - Adnan Menderes için verilen idam cezası İmralı Adası'nda infaz edildi. * 18 Eylül - BM Genel sekreteri Dag Hammarskjöld Zaire'de bir uçak kazasında öldü. * 15 Ekim - 1961 Türkiye Cumhuriyeti genel seçimleri * 26 Ekim - TBMM'de yapılan oylamada Orgeneral Cemal Gürsel, Türkiye'nin 4. Cumhurbaşkanı seçildi. * 29 Ekim - Türkiye'nin ilk yerli otomobili Devrim (otomobil), halka tanıtıldı. * 31 Ekim - Türk ve Alman İş ve İşçi Bulma Kurumları arasında yapılan anlaşmaya göre; her yıl Almanya'ya çeşitli iş kollarında çalıştırılmak üzere 2-3 bin Türk işçisi gönderilmesi kararlaştırıldı. * 20 Kasım - İsmet İnönü başkanlığında Cumhuriyet Halk Partisi*Adalet Partisi koalisyon hükûmeti kuruldu. *2 Aralık - Soğuk Savaş: Küba lideri Fidel Castro, ulusal çapta yayınlanan bir konuşmasında Marksist- Leninist olduğunu ve Küba'nın sosyalizmi benimseyeceğini duyurdu. *10 Aralık - Sovyetler Birliği, Arnavutluk ile diplomatik ilişkilerini kesti . == Doğumlar == === Ocak === * 8 Ocak - Jérôme Bonnafont, Fransız bürokrat ve diplomat * 25 Ocak - Thomas Sarbacher, Alman oyuncu * 31 Ocak - Fatih Kısaparmak, Türk halk müziği sanatçısı, müzisyen, besteci ve söz yazarı. === Şubat === * 5 Şubat - Ersin Kalkan, gazeteci - yazar * 17 Şubat - Andrey Korotayev, Rus iktisatçı ve tarihçi * 20 Şubat - Sıtkı Caney, Şair, yazar, sinemacı === Mart === * 3 Mart ** Prof. Ümit Özdağ, Türk stratejist. ** Warrel Dane, Amerikalı solist, bestekar. Nevermore ve Sanctuary ile çaldı. (ö.2017) === Nisan === * 3 Nisan - Eddie Murphy, New York doğumlu komedyen, oyuncu * 21 Nisan - Ulvi Arı, Türk pantomim (mim) sanatçısı, oyuncu, yazar. * 26 Nisan - Joan Chen, Çin asıllı Amerikalı sinema oyuncusu ve yönetmeni. === Mayıs === * 5 Mayıs - Şefika Kutluer, Türk flüt solisti * 12 Mayıs - Rafael Aranda, Katalan kökenli mimar. === Haziran === * 16 Haziran- Can Dündar, Türk araştırmacı gazeteci - yazar === Temmuz === * 1 Temmuz ** Diana Spencer, Galler Prensesi, Galler Prensi Charles'in ilk eşi idi. ** Carl Lewis, Amerikalı atlet * 4 Temmuz - Ferenc Gyurcsány, Macaristan başbakanlarından === Ağustos === * 4 Ağustos- Barack Hussein Obama, ABD'nin 44. ve ilk siyahi başkanı * 18 Ağustos - Birol Ünel Türk kökenli Alman oyuncu * 28 Ağustos - Joshua Bloch, Amerikalı yazılım mühendisi ve teknoloji yazarı * 30 Ağustos - Zafer Algöz, Türk sinema ve dizi oyuncusu === Eylül === * 1 Eylül - Bam Bam Bigelow, Amerikalı güreşçi (ö. 2007) * 7 Eylül **Samir Şerifov, Azerbaycan maliye bakanı **Jochen Horst, Alman oyuncu * 9 Eylül - Faruk Çaturoğlu, Türk siyasetçi *12 Eylül - Mylène Jeanne Gautier, Fransız müzisyen * 25 Eylül - Mehmet Aslantuğ, Türk sinema ve TV oyuncusu * 25 Eylül - Erdal Eren, Türk komünist === Ekim === * 11 Ekim - Steve Young Amerikalı Amerikan futbolcusu * 30 Ekim - Fatih Özal, Türk basketbolcu ve antrenör. === Kasım === * 8 Kasım - Rustem Adamagov, Rus blogcu * 12 Kasım - Nadia Comăneci, Rumen jimnastikçi * 13 Kasım - Metin Uca, Türk sunucu, yazar ve seslendirme sanatçısı * 27 Kasım - Marshall Webb, Amerikalı general === Aralık === * 11 Aralık - Birgit Stauch, Alman heykeltıraş. * 15 Aralık - Karin Resetarits, Avusturyalı siyasetçi * 22 Aralık - Rebecca Wilson, Avustralyalı gazeteci, radyo ve tv sunucusu * 24 Aralık - İlham Aliyev, Azeri cumhurbaşkanı. * 25 Aralık - Ales Debeljak, Sloven yazar (ö. 2016) ;Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler * Alp Can, Türk gazeteci (ö. 2010) * Shira Kammen, ABD'li multi-enstrümantalist ve vokalist * Turgay Usanmaz, hentbol antrenörü, edebiyatçı, şair == Ölümler == * 8 Ocak - Yaşar Doğu (d. 1915) * 13 Ocak - František Drtikol, Çek fotoğrafçı (d. 1883) * 26 Şubat - Hasan Âli Yücel (d. 1897) * 28 Mayıs - Mümtaz Ökmen, siyasetçi (d. 1895) * 15 Haziran - Peyami Safa Türk yazar ve gazeteci (d. 1899) * 1 Temmuz - Louis-Ferdinand Celine, Fransız yazar (d. 1894) * 2 Temmuz - Ernest Hemingway, Amerikalı yazar (d. 1899) * 16 Eylül ** - Fatin Rüştü Zorlu (d. 1910) ** - Hasan Polatkan, (d. 1915) * 17 Eylül - Adnan Menderes (d. 1899) * 19 Eylül - Şemsettin Günaltay (d. 1883) * 19 Ekim - Mihail Sadoveanu, Rumen yazar, şair ve politikacı (d. 1880) * 11 Kasım - Behiç Erkin, "Demiryollarının babası" Türk asker, siyasetçi, diplomat (d. 1876) * 24 Kasım - Mehmet Tevfik Bıyıklıoğlu, Türk asker. (d. 1889) |
2,364 | == Olaylar == * 3 Ocak - Papa XXIII. Ioannes, komünizmi vaaz ettiği için Fidel Castro'yu aforoz etti. * 9 Ocak - Küba ve Sovyetler Birliği bir ticaret anlaşması imzaladı. * 3 Şubat - Küba'ya yönelik ABD ambargosu açıklandı. * 14 Ocak - ABD uzay aracı Mariner II, Venüs'ün ilk yakın çekim fotoğraflarını dünyaya gönderdi. * 22 Şubat - Ankara'da Harp Okulu Komutanı Albay Talat Aydemir ve Fethi Gürcan'ın başlattığı ayaklanma girişimi, Hükûmet ve Cumhurbaşkanı ile yapılan anlaşma ile sonuçlandı. * 30 Mayıs - 1962 FIFA Dünya Kupası Şili'de başladı. * 23 Ağustos - Almanya'ya çalışmaya gitmek için 78.000'inci kişi başvurdu. 1 Ekim 1961'den bu yana Almanya'ya gönderilen işçi sayısının 7.565'i bulduğu açıklandı. * 5 Temmuz - 1830 yılından beri sömürge olan Cezayir bağımsızlığını kazanarak Fransa'dan ayrıldı. * 15 Eylül - Maltepe Ortaokulu Açıldı. * 27 Eylül - İllerin adları ve H-O gibi harflerin yazılı olduğu plakalar yerine, günümüzde kullanımda olan plaka düzenine geçildi ve ilk olarak 01'den 67'ye kadar sıralandı. * 22 Aralık - Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu kuruldu. * 3 Aralık - "Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı" kabul edildi. * 11 Aralık - Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği kuruldu. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak ** Ahmet Şafak, Türk sanatçı ve müzisyen ** Korcan Karar, haber koordinatörü ** Kürşat Alnıaçık, ouncu * 4 Ocak - Harlan Coben, yazar * 10 Ocak - C. Martin Croker, Amerikalı seslendirme sanatçısı ve çizgi film kreatörü (ö. 2016) * 17 Ocak **Jim Carrey, oyuncu, pandomimci, komedyen **Denis Patrick Seamus O'Hare, Amerikalı oyuncu === Şubat === * 5 Şubat - Jennifer Jason Leigh, Amerikalı oyuncu * 6 Şubat - Axl Rose, Guns N' Roses'ın solisti * 7 Şubat - David Bryan, Amerikalı müzisyen ve Bon Jovi grubunun klavyecisi * 10 Şubat - Cliff Burton, Amerikalı müzisyen. Metallica' nın ikinci Bas gitaristidir * 11 Şubat -Sheryl Crow, Amerikalı müzisyen * 20 Şubat -Yelizaveta Glinka, Rus kadın doktor ve insan hakları aktivisti * 22 Şubat -Steve Irwin, Timsah avcısı === Mart === * 13 Mart - Seyhan Erözçelik, Türk şair (ö. 2011) * 24 Mart - Ömer Koç, Türk iş insanı * 31 Mart - Olli Rehn, Fin politikacı, hâlen Avrupa Komisyonu genişlemeden sorumlu üyesi === Nisan === * 3 Nisan - Sophie Moressée-Pichot, Fransız eskrimci ve modern pentatloncu * 6 Nisan - Yvette Bova, Amerikalı vücut geliştirmeci ve pornografik film oyuncusu * 8 Nisan - Carme Pigem, Katalan mima * 22 Nisan - Anne Aasheim, Norveçli yazar (ö. 2016) === Mayıs === * 1 Mayıs - Yannis Saoulis, Yunan şarkıcı === Haziran === * 17 Haziran - Bap Kennedy, Kuzey İrlandalı müzisyen (ö. 2016) * 22 Haziran - Clyde Drexler, Amerikalı basketbolcu * 24 Haziran - Christine Neubauer, Alman oyuncu ve sunucu * 27 Haziran - Tony Leung Chiu-wai, Hong Konglu sinema oyuncusu === Temmuz === * 7 Temmuz - Sırrı Süreyya Önder, Türk sinemacı, yazar ve siyasetçi * 15 Temmuz - Metin Özülkü, Türk müzisyen === Ağustos === * 3 Ağustos - Ahmet Çakar, Türk spor yorumcusu * 10 Ağustos - Suzanne Collins, Amerikalı televizyon senaristi ve roman yazarıdır * 18 Ağustos - Felipe Calderón, Meksika Başkanı === Eylül === * 7 Eylül **Jennifer Egan, Amerikalı roman ve kısa hikâye yazarı **Hasan Vezir, Türk teknik direktör ve millî futbolcu * 8 Eylül - Thomas Kretschmann, Alman aktör ve Hollywood aktörü * 9 Eylül **Kaija Kärkinen, Fin şarkıcı **Renato Gaúcho, Brezilyalı eski futbolcu ve teknik direktör * 12 Eylül - Sunay Akın, Türk şair === Ekim === === Kasım === * 18 Kasım - Kirk Hammett, Amerikalı müzisyen. Metallica'nın ikinci Solo gitaristidir. * 19 Kasım - Jodie Foster oyuncu, yönetmen, yapımcı * 26 Kasım - Erol Bilecik, Türk iş insanı * 28 Kasım - Jon Stewart, Amerikalı televizyoncu === Aralık === * 9 Aralık - Felicity Huffman, Amerikalı oyuncu * 30 Aralık - Seda Sayan, Türk şarkıcı ve sunucu === Doğum tarihi bilinmeyenler === * Faiz Ali Faiz, Pakistanlı şarkıcı * İbrahim Parlak, PKK üyesi == Ölümler == * 6 Şubat - Władysław Dziewulski, Polonyalı gök bilimci ve matematikçi (d. 1878) *24 Mart - Auguste Antoine Piccard, İsviçreli fizikçi, mucit ve kâşiftir (d. 1884) *10 Nisan - Michael Curtiz, Macar asıllı Amerikalı yönetmen (d. 1886) * 6 Haziran - Yves Klein, Fransız ressamı (d. 1928) *6 Temmuz - William Cuthbert Faulkner, Nobel ödüllü, Amerikalı yazar (d. 1897) *9 Temmuz - Georges Bataille, Fransız yazar, sosyolog, antropolog ve filozof (d. 1897) * 5 Ağustos - Marilyn Monroe, Amerikalı sinema oyucusu (d. 1926) * 9 Ağustos - Hermann Hesse, Alman yazar (d. 1877) * 6 Eylül - Ellen Osiier, Danimarkalı eskrimci (d. 1890) * 6 Eylül - Hanns Eisler, Alman ve Avusturyalı besteci (d. 1898) *16 Ekim - Gaston Bachelard, Fransız filozof, yazar (d. 1884) *22 Kasım - René Jules-Gustave Coty, Fransız siyasetçi ve hukukçu. Fransa'da Dördüncü Cumhuriyet'in son cumhurbaşkanı (d. 1882) *26 Kasım - Albert-Pierre Sarraut, Üçüncü Fransız Cumhuriyeti döneminde iki kez Başbakan olan bir Fransız Radikal politikacı (d. 1872) *28 Kasım - Wilhelmina, 1890'dan 1948'deki feragatına kadar Hollanda Kraliçesi idi (d. 1880) * 15 Aralık - Charles Laughton, oyuncu (d. 1899) * 18 Kasım - Niels Henrik David Bohr, fizikçi (d. 1885) ;Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler: * Sadi Konuk, Siyasetçi, doktor. (d. 1894) |
2,365 | == Olaylar == * 1 Ocak - İlk Anime dizisi olan Tetsuwan Atomu (Astro Boy), Japonya'da televizyonda yayınlanmaya başlandı. * 1 Şubat - Ulus Faciası; Middle East Airlines'a ait Vickers Viscount ve Türk Silahlı Kuvvetleri'ne ait Douglas C-47 uçakları Ankara'nın Ulus semti üzerinde çarpışarak şehre düştü. Uçaklardaki 17 ve yerdeki 87 (toplamda 104) kişi hayatlarını kaybetti. * 27 Şubat - İran'da kadınlar oy kullanma haklarını elde ettiler. * 17 Mart - Endonezya'da Agung volkanının infilak etmesi sonucu 1.500 kişi öldü. * 21 Mart - San Francisco açıklarındaki Alcatraz Cezaevi resmi olarak kapatıldı. * 13 Mayıs - Stockholm'de çiçek hastalığı salgını baş gösterdi. * 23 Mayıs - Fidel Castro, Sovyetler Birliği'ni ziyaret etti. * 25 Mayıs - Etiyopya'nın Addis Ababa kentinde Afrika Birliği Örgütü kuruldu . * 11 Haziran - Vietnamlı budist rahip Thich Quang Duc, Güney Vietnam yönetiminin din adamlarına yönelik baskısını protesto etmek için Saigon'da kendisini yakarak intihar etti. * 16 Haziran - Valentina Tereşkova, Vostok 6 görevi ile uzaya giden ilk kadın oldu. * 1 Temmuz - Posta kodu, ABD Posta Servisi tarafından tanıtıldı . * 28 Ağustos - Martin Luther King Jr., Washington'da Lincoln Anıtı'nın merdivenlerinde "Bir Hayalim Var" konuşmasını en az 250.000 kişilik bir dinleyici kitlesine yaptı. * 9 Ekim - İtalya'nın kuzeyinde bulunan Vajont barajında tutulan suyun, meydana gelen toprak kayması sonucu barajdan taşmasıyla 2.000'den fazla kişi öldü. * 30 Ekim - Lamborghini firması kuruldu. * 9 Kasım - Japonya'da aynı gün içerisinde bir kömür madeninde meydana gelen patlamada 458, 3 trenin karıştığı bir tren kazasında da 161 kişi öldü. * 14 Kasım - İzlanda'nın güney kıyılarında gerçekleşen volkanik faaliyet sonucu Surtsey adası oluştu. * 18 Kasım - İlk tuşlu telefonlar hizmete girdi. * 22 Kasım - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı John F. Kennedy, Dallas'ta otomobilinden halkı selamlarken Lee Harvey Oswald tarafından vurularak öldürüldü. Aynı gün Başkan Yardımcısı Lyndon B. Johnson, Air Force One uçağında yemin ederek ülkenin 36'ncı başkanı oldu. * 23 Kasım - İngiliz yayın şirketi BBC dünyanın en uzun bilimkurgu dizisi Doctor Who'nun ilk bölümünü yayınladı. * 24 Kasım - John F. Kennedy'nin katili Lee Harvey Oswald, çok sayıda güvenlik görevlisinin önünde ve naklen televizyon yayını esnasında Jack Ruby tarafından vurularak öldürüldü. * 3 Aralık - Warren Komisyonu, ABD Başkanı John F. Kennedy'nin öldürülmesiyle ilgili soruşturmasına başladı . * 7 Aralık - ABD'de ilk kez bir spor karşılaşmasının naklen televizyon yayını esnasında, karşılaşmadaki önemli pozisyonların tekrarları izleyicilere sunuldu. * 12 Aralık - Kenya, Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti. === 1963 yılında kurulan spor kulüpleri === * Bursaspor futbol kulübü kuruldu. * Yalovaspor kulübü kuruldu. * İznikspor kulübü kuruldu. == Doğumlar == === Ocak === * 21 Ocak - Hakeem Olajuwon, eski basketbolcu === Şubat === * 2 Şubat - Eva Cassidy, Amerikalı şarkıcı. * 10 Şubat - Candan Erçetin, Türk pop müzik şarkıcısı * 12 Şubat - Dacia Valent,Somali doğumlu İtalyan politikacı * 15 Şubat - Oğuz Çetin, Türk futbolcu. === Mart === * 1 Mart - Thomas Anders, Alman şarkıcı, besteci ve aktör. * 3 Mart - Martín Fiz, İspanyol koşucu * 4 Mart - Jason Newsted, Metallica grubunun eski bas gitaristi * 11 Mart - Suat Çakır, Samsun TSO başkan yardımcısı * 26 Mart - Serpil Gümülcineli Öztürk, Türk ressam * 27 Mart - Quentin Tarantino, Amerikalı film yönetmeni, senarist ve oyuncu === Nisan === * 26 Nisan - Jet Li, Dövüş sanatları oyuncusu, aktör, Wushu şampiyonu ve uluslararası film yıldızı. === Mayıs === * 21 Mayıs - Haluk Vural, Elektronik öğretmeni, Yazar * 28 Mayıs - Zemfira Meftahaddinova, Azeri atıcı * 28 Mayıs - Lisa Whelchel, Amerikalı oyuncu, şarkıcı ve söz yazarı === Haziran === * 9 Haziran - Johnny Depp, Amerikalı oyuncu * 30 Haziran - Yngwie J. Malmsteen, İsveçli müzisyen, gitar virtüözu === Temmuz === * 2 Temmuz - Rositsa Kirilova, Bulgar şarkıcı * 12 Temmuz - Frédéric Salat-Baroux, Fransız bürokrat === Ağustos === * 3 Ağustos - James Hetfield, Amerikalı vokalist ve ritim gitarist. - Metallica * 22 Ağustos - Tori Amos, Amerikalı şarkıcı ve şarkı sözü yazarı === Eylül === * 7 Eylül **Betül Tarıman, Türk şair **Éric Di Meco, Fransız futbolcu * 8 Eylül - Dunja Mijatović, Bosna-Hersekli Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri * 9 Eylül **Eymen Mansur, Mısırlı milli futbolcu **Roberto Donadoni, İtalyan teknik direktör ve eski millî futbolcu === Ekim === * 4 Ekim - Ferhat Oktay, Türk basketbolcu. * 6 Ekim : ** Vasile Tarlev, Moldovalı politikacı, başbakan. ** Elisabeth Shue - Amerikalı film oyuncusu. * 10 Ekim - Hülya Avşar * 22 Ekim - Norm Fisher, Kanadalı müzisyen *28 Ekim - Eros Luciano Walter Ramazzotti, İtalyan şarkıcı, söz yazarı ve besteci === Kasım === * 10 Kasım - Tanju Çolak, futbolcu === Aralık === * 9 Aralık - Masako, Japonya İmparatoriçesi * 16 Aralık - Brad Pitt, Amerikalı aktör * 19 Aralık - Jennifer Beals, Amerikalı aktris * 23 Aralık - Lars Ulrich, Danimarka asıllı Amerikalı baterist - Metallica ;Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler: * Zeynep Eronat, Türk oyuncu. * Ahmet Lokurlu, Türk mühendis ve iş insanı == Ölümler == === Ocak === * 1 Ocak - Filippo Del Giudice, film yapımcısı (d.1892) * 2 Ocak ** Dick Powell(en), Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1904) ** Jack Carson(en), Kanadalı-Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1910) === Şubat === * 18 Şubat - Fernando Tambroni, İtalyan Hristiyan-Demokrat politikacı ve 1960 yılının dört ayı süresince İtalya başbakanı (d. 15 Aralık 1882). * 28 Şubat - Racendra Prasad, Hindistan'ın ilk cumhurbaşkanı (d. 1884) === Nisan === * 9 Nisan - Xul Solar, Arjantinli ressam ve heykeltıraş (d. 14 Aralık 1887) * 12 Nisan - Kazimierz Ajdukiewicz, Polonyalı filozof ve mantık kuramcısı (d. 1890) * 14 Nisan - Arthur Jonath, Alman atlet (d. 1909) === Mayıs === * 28 Mayıs - Ion Agârbiceanu, Rumen yazar === Haziran === * 3 Haziran - Nâzım Hikmet (d. 1901) === Ağustos === * 25 Ağustos - Suphi Kaner, oyuncu. Hap içerek intihar etmiştir (d. 1933). === Ekim === * 31 Ekim - Mesut Cemil, Tamburi (d. 1902) * 10 Ekim - Édith Piaf, Fransız şarkıcı (d. 19 Aralık 1915) === Kasım === * 7 Kasım - Hakkı Süha Gezgin, Türk gazeteci, yazar, öğretmen (d. 1895) * 22 Kasım - Clive Staples Lewis İrlandalı Ünlü Kurgu Yazarı (d. 1898) * 22 Kasım - John F. Kennedy, Amerika Birleşik Devletleri'nin 35. başkanı (d. 1917) * 24 Kasım - Lee Harvey Oswald, John F. Kennedy'ye suikast düzenleyen eski Amerikan askeri. (d. 1939) * 28 Kasım - Şemsettin Erkuş, Türk asker (d. 1889) |
2,366 | == Olaylar == * 4 Ocak - İsmet İnönü başkanlığındaki hükûmet TBMM'den güvenoyu aldı. * 6 Ocak - Bir İngiliz firması olan Leyland Motors, ABD'nin Küba ablukasına meydan okuyarak Küba hükûmetine 450 otobüs sattığını duyurdu. * 15 Ocak - Kıbrıs sorununa çözüm bulmak amacıyla organize edilen Kıbrıs Konferansı, Londra'da başladı. * 29 Ocak – 9 Şubat – 1964 Kış Olimpiyatları Avusturya'nın Innsbruck kentinde düzenlendi. * 13 Şubat - Türkiye Dünya Gıda Programı Antlaşması'nı imzaladı. * 21 Şubat - Başbakan İsmet İnönü'ye Mesut Suna adlı bir kişi tarafından başarısız bir suikast girişiminde bulunuldu. * 25 Şubat - Cassius Clay (daha sonra Muhammed Ali) Miami Beach, Florida'da Sonny Liston'ı yendi ve dünya ağır sıklet şampiyonu oldu. * 16 Mart - TBMM, Kıbrıs'a gerektiğinde müdahalede bulunmak için hükûmete izin verdi. * 27 Mart - 9.2 büyüklüğündeki bilinen en güçlü ikinci (ve Kuzey Amerika tarihinde kaydedilen en güçlü deprem) Büyük Alaska depremi, Güney Alaska'yı vurarak 125 kişiyi öldürdü ve Anchorage şehrinr büyük zarar verdi. * 29 Mart - Radio Caroline, Birleşik Krallık'ın ilk korsan radyo istasyonu oldu. * 13 Nisan - 36. Akademi Ödülleri töreninde Sidney Poitier, Lilies of the Field filmindeki başrolüyle En İyi Erkek Oyuncu kategorisinde Akademi Ödülü kazanan ilk Afrikalı-Amerikalı oldu. * 16 Nisan - Birleşik Krallık'ta Ağustos 1963'teki Büyük Tren Soygunu'nun 12 faili toplamda 307 yıl hapis cezası aldı. * 1 Mayıs - TRT kuruldu ve ilk radyo kanalı olan TRT radyo yayınına başladı. * 15 Mayıs - Karasuları Kanunu kabul edildi. Böylece Türk karasuları 6 deniz miline çıkarıldı. * 12 Haziran - Nelson Mandela, Güney Afrika Cumhuriyeti'nde ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı ve Robben Adası'na gönderildi. * 5 Temmuz - 21 Mayıs 1963'te ikinci kez darbe girişiminde bulunan Talat Aydemir idam edildi. * 7 Ağustos - Türk Hava Kuvvetleri'ne bağlı jet uçakları, Kıbrıs üzerinde ihtar uçuşu yaptı. * 8 Ağustos - Kıbrıs'ta Rumların artan tedhiş hareketleri üzerine Kıbrıs'taki askeri hedefleri bombalamaya başlayan Türk jet uçaklarından biri düşürüldü. Düşürülen uçağın pilotu Cengiz Topel öldü. * 6 Ekim - Manyas'ta meydana gelen 7.0 şiddetindeki depremde 23 kişi öldü, 130 kişi yaralandı. * 20 Aralık - İstanbul'da Ali Sami Yen Stadyumu'nun açılışında oynanan Türkiye - Bulgaristan maçı sırasında parmaklıkların çökmesi yüzünden 83 vatandaş yaralandı. == Doğumlar == === Ocak === * 7 Ocak - Nicolas Cage, Amerikalı aktör * 12 Ocak - Jeff Bezos, Amerikalı internet girişimcisi, amazon.com'un kurucusu * 17 Ocak ** Russell Doig, İskoç futbolcu ** Michelle Obama, Amerikalı avukat ve ABD'nin 44. Başkanı Barack Obama'nın eşi * 20 Ocak - Željko Komšić, Bosnalı siyasetçi === Şubat === * 7 Şubat - Suha Çalkıvik, öğretim görevlisi ve seslendirme sanatçısı * 11 Şubat - Sarah Palin, Amerikalı siyasetçi, Alaska valisi * 15 Şubat - Chris Farley, Amerikalı Aktör,Komedyen (ö. 1997) * 20 Şubat - Ayşe Nur Timor, Türk coğrafyacı === Mart === * 23 Mart - Okan Bayülgen, oyuncu, tiyatro ve klip yönetmeni, yapımcı, seslendirme sanatçısı ve fotoğrafçı === Nisan === * 6 Nisan - David Woodard, Amerikalı orkestra şefi ve yazar *3 Nisan-Hakan Salınmış,Türk oyuncu * 13 Nisan - John Swinney, İskoç siyasetçi === Mayıs === * 8 Mayıs - Päivi Alafrantti, Finlandiyalı atlet * 8 Mayıs - Metin Tekin, Türk futbolcu * 23 Mayıs - Ali İsmet Öztürk, Türk akrobasi pilotu === Haziran === * 22 Haziran - Dan Brown, yazar * 24 Haziran - Can Doğan, tiyatro Sanatçısı * 26 Haziran - David Rolfe, Avustralyalı yüzücü (ö. 2015) === Temmuz === * 16 Temmuz - Costance Adams, Amerikalı mimar ve yazar (ö. 2018) * 20 Temmuz - Chris Cornell, Amerikalı müzisyen, vokalist === Ağustos === * 2 Ağustos - Laurent Pic, Fransız büyükelçi * 5 Ağustos - Zerrin Tekindor, Türk ressam ve oyuncu * 8 Ağustos - Nuray Hafiftaş, Türk Halk Müziği sanatçısı (ö. 2018) * 15 Ağustos - Şenol Demir, Türk futbolcu ve teknik direktör * 24 Ekim - Ziyad Bahaddin, Mısırlı avukat ve siyasetçi === Eylül === * 7 Eylül - Eazy-E, Amerikalı Hip-Hop rap sanatçısı (ö. 1995) * 9 Eylül **Lance Acord, Amerikalı görüntü yönetmeni ve yapımcı **Aleksandar Hemon, Bosnalı yazar, gazeteci, denemeci ve eleştirmen * 12 Eylül - Tomás Bulat, Arjantinli ekonomist, gazeteci ve yazar (ö. 2015) * 30 Eylül - Monica Bellucci, İtalyan sinema oyuncusu ve eski model === Ekim === * 21 Ekim - Levent Yüksel, Türk şarkıcı ve müzisyen * 24 Ekim - Serhat, Türk şarkıcı, yapımcı ve sunucu === Kasım === * 4 Kasım - Sinan Engin, Türk futbol yorumcusu, menajer, teknik direktör ve eski futbolcu * 12 Kasım - Semih Saygıner, profesyonel "3 top Bilardo" oyuncusu * 16 Kasım - Diana Jean Krall, Kanadalı caz piyanisti ve şarkıcısı * 27 Kasım - Roberto Mancini, İtalyalı futbolcu ve teknik direktör === Aralık === * 4 Aralık ** Marisa Tomei, Amerikalı oyuncu ** Sertab Erener, Türk şarkıcı * 16 Aralık - Celal Kadri Kınoğlu, Türk oyuncu * 18 Aralık - Steve Austin, güreşçi ve oyuncu * 21 Aralık - Fabiana Udenio, Arjantinli-İtalyan aktris * 23 Aralık - Eddie Vedder, Pearl Jam grubunun vokalisti, söz yazarı ;Doğum ayı ve günü bilinmeyenler * Ekrem Dumanlı, Türk gazeteci ve yazar * Dennis Rollins, İngiliz tromboncu * Catherine Walsh, İrlandalı oyuncu ve yazar == Ölümler == === Ocak === * 8 Ocak - Julius Raab, Avusturyalı politikacı, 14. Avusturya Şansölyesi (d. 1891) * 9 Ocak - Halide Edip Adıvar, Türk yazar ve siyasetçi (d. 1884) * 11 Ocak - Bişara Huri, Lübnan'ın 2. Başbakanı ve Lübnan'ın 6. Cumhurbaşkanı (d. 1890) === Şubat === === Mart === === Nisan === === Mayıs === === Haziran === * 3 Haziran - Kazım Orbay, Türk Kurtuluş Savaşı komutanlarından (d. 1887) * 3 Haziran - Frans Eemil Sillanpää, Fin yazar === Temmuz === * 5 Temmuz - Talat Aydemir, 22 Şubat 1962 ve 20 Mayıs 1963 ihtilallerin lideri (d. 1917) === Ağustos === * 3 Ağustos - Flannery O'Connor, Amerikalı yazar (d. 1925) * 6 Ağustos - Cedric Hardwicke, İngiliz tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1893) * 10 Ağustos - Affonso Eduardo Reidy, Brezilyalı bir mimar (d. 1909) * 12 Ağustos - Ian Fleming İngiliz romancı, James Bond'un yaratıcısı (d. 1908) === Ekim === * 4 Ekim - Ahmet Tarık Tekçe, Türk sinema oyuncusu (d. 1920) === Aralık === * 3 Aralık - Hasan Basri Çantay, TBBM 1. Dönem Milletvekili, Kur'an müfessiri (d. 1887) |
2,367 | == Olaylar == * 1 Ocak - Filistin Kurtuluş Örgütü içerisinde yer alan El Fetih, ilk silahlı eylemini gerçekleştirdi. Ahmet Amr Musa önderliğindeki gerilla birlikleri, İsrail'in işgal altında tuttuğu Batı Şeria topraklarına sızarak, bir köprüyü havaya uçurdu. * 13 Şubat - TBMM'de 1965 yılı bütçesi reddedilince, başbakan İsmet İnönü istifa etti. * 21 Şubat - Malcolm X (Malik El Şahbaz), New York'ta uğradığı bir suikast sonucu öldürüldü. * 4 Mart - Suat Hayri Ürgüplü Hükûmeti TBMM'den güvenoyu aldı. * 18 Mart - Aleksey Leonov uzayda yürüyen ilk insan oldu. * 19 Mart - Merzifon'a bağlı Yeni Çeltek'teki maden ocaklarında grizu patladı. 69 işçi öldü. * 15 Mayıs - Ereğli Demir Çelik Fabrikaları tesisleri hizmete açıldı. * 3 Haziran - Edward White uzayda ilk yürüyüşü gerçekleştirdi. * 5 Haziran - Bandırma Spor kulübü kuruldu. * 8 Haziran - Özel Öğretim Kurumları Kanunu kabul edildi. * 15 Haziran - Manisaspor kulübü kuruldu. * 19 Haziran - Eskişehirspor Kulübü kuruldu. * 30 Haziran - Samsunspor Kulübü kuruldu. * 6 Temmuz - Millî İstihbarat Teşkilatı (MİT) Kanunu kabul edildi. * 29 Temmuz - Türkiye Dünya Daktilo Şampiyonası'nda birinci oldu. * 11 Ağustos - Sakarya, Hendek'te meydan gelen trafik kazasında 25 kişi nitrik asit ile yanarak öldü. * 10 Ekim - 1965 Türkiye Cumhuriyeti genel seçimleri yapıldı. * 24 Ekim - Genel Nüfus sayımı yapıldı. Türkiye'nin nüfusu 31.391.421 olarak tespit edildi. * 18 Aralık - Türkiye, Birleşmiş Milletler'in Kıbrıs'a müdahalede bulunulmayacağı kararını, kabul etmedi ve Londra ve Zürih antlaşmalarının uygulanacağını kesin olarak ilan etti. * 19 Aralık - Fransa Cumhurbaşkanlığı'na Charles de Gaulle yeniden seçildi. * 28 Aralık - Boluspor Kulübü kuruldu. ; Tarihi bilinmeyenler * Atom Karınca (çizgi film) Hanna-Barbera'nın çizgi filmi ilk kez gösterilmeye başlandı. * Millî Bakiye Sistemi Uygulaması başlatıldı. == Doğumlar == === Ocak === * 27 Ocak - Oktay Kaynarca, Türk sinema ve TV oyuncusu === Şubat === * 5 Şubat - Gheorghe Hagi, Rumen eski futbolcu ve teknik direktör * 27 Şubat - Ahmet Mahmut Ünlü, Türk din adamı === Mart === * 24 Mart - Undertaker, Amerikalı profesyonel güreşçi === Nisan === * 4 Nisan - Hacı Arap Yaman, Türk bilardocu * 14 Nisan - Ümit Ünal, Türk film yönetmeni ve senarist === Mayıs === * 9 Mayıs - Valerie Guignabodet, Fransız film yönetmeni ve senarist (ö. 2016) * 16 Mayıs - Vincent Regan, Galli sinema oyuncusu === Haziran === * 5 Haziran - Haluk Özkan, Türk besteci, aranjör, yorumcu ve yönetmeni * 12 Haziran - Gwen Torrence, Amerikalı atlet * 12 Haziran - Zorgan Bicky, Macar asıllı Çek tiyatro oyuncusu ve oyun yazarı === Temmuz === * 22 Temmuz - Shawn Michaels, Amerikan Güreşçisi * 27 Temmuz - José Luis Chilavert, Paraguaylı futbolcu * 31 Temmuz - J. K. Rowling, İngiliz yazar === Ağustos === * 4 Ağustos - Fredrik Reinfeldt, İsveçli siyasetçi, başbakan * 4 Ağustos - Michael Skibbe, Alman teknik adam * 15 Ağustos - Levent Ünsal, Türk oyuncu, sunucu ve seslendirme sanatçısı * 20 Ağustos - İlker İnanoğlu, Türk oyuncu * 27 Ağustos - Vasif Esedov, emekli üç adım atlamacı * 28 Ağustos - Shania Twain, Kanadalı müzisyen, vokalist === Eylül === * 6 Eylül - John Polson, Avustralyalı yönetmen * 7 Eylül **Özen Yula, Türk tiyatro yazarı **Tomáš Skuhravý, Çek eski milli futbolcu **Darko Pančev, Makedon milli futbolcu * 9 Eylül **Cihat Levent, Türk millî basketbolcu **Yücel Savaş, Türk siyasetçi ve iş insanı **Erick Lonnis, Kosta Rikalı millî futbolcu * 19 Eylül - Şükriye Tutkun, Türk halk müziği sanatçısı * 21 Eylül - Frederic Beigbeder, Fransız yazar === Ekim=== * 18 Ekim - Petra Schersing, Alman atlet === Kasım === * 19 Kasım - Laurent Blanc, Fransız eski futbolcu === Aralık === * 18 Aralık - John Moshoeu, Güney Afrikalı millî futbolcu (ö. 2015) === Doğum tarihi bilinmeyenler === * Daniel Höra, Alman yazar * Akdemir Udenta, yazar == Ölümler == * 4 Ocak - T. S. Eliot, ABD doğumlu İngiliz şair * 24 Ocak - Winston Churchill, İngiliz devlet adamı (d. 1874) * 26 Ocak - Charles Lucky Luciano (Salvatore Lucania), Suç imparatoru (d. 1887) * 21 Şubat - Malcolm X, Amerikalı siyah aktivist (d. 1925) * 11 Mart - Ord. Prof. Malik Sayar, Türk jeolog (d. 1892) * 14 Haziran - Mehmet Avni Doğan, Türk siyasetçi ve bürokrat (d. 1892) * 18 Haziran - Refik Halit Karay, hikâye, oyun, roman yazarı (yazar) * 27 Ağustos - Le Corbusier, İsveç asıllı Fransız mimar (d. 1887) * 31 Ekim - Rita Johnson, Amerikalı oyuncu (d. 1913) * 16 Aralık - Sinan Tekelioğlu, Türk Kurtuluş Savaşı komutanlarından * 16 Aralık - W. Somerset Maugham, İngiliz oyun, roman ve hikâye yazarı (d. 25 Ocak 1874) ;Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler: * Vahap Özaltay, Türk atlet, futbolcu ve teknik direktör. (d. 1907) * Fehime Binti Mehmed Şerif (Hanımsultan), Abdülaziz'in kızı Emine Sultan'ın kızı (d. 22 Haziran 1902) |
2,368 | Bu sayfada, 1966 yılında dünyadaki uluslararası önemi olan olaylarla, bu yıldaki önemli doğumlar ve ölümler yer alır. Türkiye'de yaşanan olaylarla ilgili 1966'da Türkiye sayfasına bakınız. == Olaylar == * 19 Ocak- Indira Gandhi Hindistan başbakanı oldu. * 28 Mart - Türkiye'de Cevdet Sunay cumhurbaşkanı seçildi. * 19 Ağustos - Muş, Varto'da meydana gelen 6.9 şiddetindeki depremde 2394 vatandaş öldü, 1489 kişi yaralandı. * 2 Ekim - Vicente Calderón Stadyumu açıldı. * 21 Ekim - Galler Aberfan'da 116'sı çocuk 144 kişinin öldüğü Aberfan Faciası gerçekleşti. * 30 Kasım-Barbados adası bağımsız oldu. * Dodge Charger üretime başladı. == Doğumlar == === Ocak === * 5 Ocak - Özgür Ozan, Türk sinema, tiyatro ve dizi oyuncusu === Şubat === * 5 Şubat - Soner Arıca, Türk pop müzik şarkıcısı ve müzisyen * 6 Subat - Rick Astley * 13 Şubat - Jeff Waters, Annihilator grubunun kurucusu, gitarist * 20 Şubat - Cindy Crawford, Amerikalı model * 28 Şubat - Philip Reeve, İngiliz yazar === Mart === * 22 Mart - António Pinto, Portekizli uzun mesafe koşucusu === Nisan === * 1 Nisan - Mehmet Özdilek, Türk futbolcu ve teknik direktör * 15 Nisan - Samantha Fox, İngiliz kadın pop şarkcısı ve model === Mayıs === * 5 Mayıs - Sergey Stanishev, Bulgar politikacı, Bulgaristan'ın 48. başbakanı * 6 Mayıs - Barbaros Gönençgil, Türk Coğrafyacı * 7 Mayıs - Jes Høgh, Danimarkalı futbolcu * 8 Mayıs - Cláudio Taffarel, Brezilyalı futbolcu * 10 Mayıs - Mustafa Yıldızdoğan, Türk şair * 16 Mayıs ** Janet Jackson ** Metin Şentürk, Türk şarkıcı, besteci, sunucu * 20 Mayıs - Mirkelam, Türk şarkıcı === Haziran === * 2 Haziran - Turgut Dibek, CHP MYK üyesi * 27 Haziran - J.J. Abrams, Amerikalı yapımcı, yönetmen, senarist * 28 Haziran - Şenay Gürler, Tiyatro ve sinema oyuncusu === Temmuz === * 5 Temmuz - Gianfranco Zola, İtalyan eski futbolcu * 16 Temmuz - Yıldız Tilbe, Türk şarkıcı === Ağustos === * 5 Ağustos - Suzan Seçkiner, ilk kadın FIDE hakemi * 12 Ağustos - Sibel Gönül, Türk mimar ve siyasetçi * 14 Ağustos - Tuncay Özkan, Türk gazeteci yazar * 20 Ağustos - Darrell Lance Abbott, Pantera grubunun kurucusu, gitarist (ö. 2004) === Eylül === * 2 Eylül - Salma Hayek, Meksikalı sinema oyuncusu * 7 Eylül **Mihriban Er, Türk dizi ve sinema oyuncusu **Toby Jones, İngiliz aktör * 8 Eylül **Carola Häggkvist, İsveçli şarkıcı **Akiyoshi Yoshida, Japon eski futbolcu * 9 Eylül - Adam Sandler, Amerikalı oyuncu === Ekim === * 5 Ekim - Lorenza Indovina, İtalyan oyuncu * 7 Ekim - Tania Aebi, Amerikalı denizci ve yazar * 8 Ekim - Felipe Camiroaga, Şilili radyo ve televizyon sunucusu (ö. 2011) * 9 Ekim - Yekaterina Golubeva, Rus oyuncu ve yazar * 10 Ekim - Mithat Bereket, Türk gazeteci * 15 Ekim - William David Upshaw, senatör * 22 Ekim - Valeria Golino, İtalyan oyuncu === Kasım === * 2 Kasım - David Schwimmer, Amerikalı aktör * 10 Kasım - Vanessa Angel, İngiliz sinema ve dizi oyuncusu * 16 Kasım - Tricia Cast, Amerikalı oyuncu === Aralık === * 5 Aralık **Demet Sağıroğlu, Türk şarkıcı **Patricia Kaas, Fransız şarkıcı ve oyuncu * 20 Aralık - Ahmet Yenilmez, Türk oyuncu, şair ve yazar * 21 Aralık - Kiefer Sutherland, Kanadalı oyuncu * 23 Aralık - Lisa Marie Abato, Amerikalı pornografik film oyuncusu ve pornografi karşıtı aktivist * 31 Aralık - Hiromi Goto, Kanadalı roman yazarı ;Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler *Adi Nes, İsrailli fotoğrafçı == Ölümler == * 2 Şubat - Hacı Ömer Sabancı, Türk iş insanı, Sabancı Holding'in kurucusu (d. 1906) * 16 Haziran - Şakir Zümre, Cumhuriyetin ilk sanayicisi (d. 1885). * 14 Eylül - Cemal Gürsel * 13 Aralık - Ahilya Moshos, Türk avukat ve siyasetçi * 15 Aralık - Walt Disney, Amerikalı çizgi film animatörü, film yapımcısı (d. 1901) * 27 Aralık - Guillermo Stábile, Arjantinli futbolcu (d. 1905) * ;Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler: * İhsan İpekçi, sinemacı, romancı, senarist (d. 1901). |
2,371 | == Olaylar == * 9 Ocak - Ses hızını aşan ilk yolcu uçağı Concorde deneme uçuşunu başarıyla gerçekleştirdi. * 18 Ocak - Amerikalı bilim insanlarınca, düzenli elektromanyetik dalgalar yayan ilk pulsarlar bulundu. * 22 Ocak - SSCB lideri Leonid Brejnev'e suikast girişiminde bulunuldu. * 28 Ocak - ABD, Santa Barbara kıyılarında meydana gelen petrol sızıntısında 100,000 varil ham petrol çevreye yayıldı. * 8 Şubat - Allende meteoru Meksika üzerinde atmosfere giriş yaparak infilak etti. * 9 Şubat - Boeing 747 ilk uçuşunu gerçekleştirdi. * 2 Mart - Concorde ilk uçuşunu gerçekleştirdi. * 17 Mart - Golda Meir İsrail'in ilk kadın başbakanı oldu. * 1 Nisan - Harrier savaş uçakları Kraliyet Hava Kuvvetleri'nde hizmete girdi. * 4 Nisan - İlk geçici yapay kalp nakli gerçekleştirildi. * 13 Nisan - Tofaş (otomobil) fabrikasının temeli atıldı. * 15 Mayıs - ABD'de HIV virüsü sebebiyle ilk ölüm olayı gerçekleşti. Ölümün HIV sebebiyle yaşandığı 1984 yılında ortaya çıkartıldı. * 3 Haziran - Avustralya donanmasına ait HMAS Melbourne uçak gemisinin bir tatbikat esnasında Amerikan USS Frank E. Evans destroyerine çarpması sonucu 74 Amerikan denizcisi öldü. * 28 Haziran - ABD, New York'ta eşcinsellerin polis ve mafya şiddetine karşı tepkileri sonucu Stonewall ayaklanmaları patlak verdi. * 14 Temmuz - Honduras ve El Salvador arasında Futbol Savaşı başladı. * 20 Temmuz: Apollo 11 görevi ile tarihte ilk kez insanlı bir uzay aracı Ay'a iniş yaptı. Astronot Neil Armstrong Ay'a ayak basan ilk insan oldu. Ay'dan gerçekleştirilen naklen televizyon yayınını dünyada 500 milyon insan izledi. * 8 Ağustos - The Beatles'ın Abbey Road albümünün kapağını süsleyen ünlü yaya geçidi fotoğrafının çekimi gerçekleştirildi. * 9 Ağustos - Yönetmen Roman Polanski'nin 8 aylık hamile eşi aktris Sharon Tate ve dört arkadaşı, Charles Manson ve beraberindekiler tarafından evinde katledildi. * 15 Ağustos - 18 Ağustos, 1969 Woodstock Festivali İlki 1969'da yapılan müzik festivali. * 21 Ağustos - Mescid-i Aksa, akli dengesi yerinde olmayan bir Avustralya vatandaşı tarafından kundaklanılmaya çalışıldı. * 1 Eylül - Albay Muammer Kaddafi, I. İdris'e karşı gerçekleştirdiği başarılı darbe ile Libya'nın yönetimini ele aldı. * 13 Eylül - Scooby-Doo ABD'de yayınlanmaya başladı. * 25 Eylül - İslam İşbirliği Teşkilatı kuruldu. * 12 Ekim - 1969 Türkiye Cumhuriyeti genel seçimleri * 29 Ekim - ARPANET aracılığı ile ilk kez iki bilgisayar arasında mesaj iletimi gerçekleştirildi. * 3 Kasım - NET'nin kişiliği sonlandırılıp PBS kuruldu. * 10 Kasım - Susam Sokağı ABD'de yayınlanmaya başladı. * 15 Kasım - Sovyet nükleer denizaltısı K-19 ve Amerikan nükleer denizaltısı USS Gato, Barents Denizi'nde çarpıştı. * 19 Kasım - Apollo 12 görevi ile Ay'a iniş yapan Pete Conrad ve Alan Bean, Ay'da yürüyen üçüncü ve dördüncü insanlar oldular. * 13 Aralık - Kamaz kamyon ve otobüs fabrikasının temeli atıldı. * HIV virüsü ABD topraklarına Haiti üzerinden giriş yaptı. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Erol Zavar, şair * 2 Ocak - Yavuz Seçkin, Türk komedyen, radyo ve tv programcısı, sinema ve dizi oyuncusu * 3 Ocak - Michael Schumacher, Alman Formula 1 pilotu * 12 Ocak - Gökhan Semiz, Grup Vitamin solisti, söz yazarı, besteci, müzisyen, tiyatro sanatçısı (ö. 1998) * 14 Ocak - Dave Grohl, Nirvana'nın davulcusu, Foo Fighters grubunun kurucusu ve solisti. * 21 Ocak - Karina Lombard, Amerikalı oyuncu === Şubat === * 12 Şubat - Darren Aronofsky, Amerikalı yönetmen ve senarist * 12 Şubat - Alemayehu Atomsa, Etiyopyalı politikacı (ö. 2014) * 25 Şubat - Neslihan Yeldan, Türk oyuncu ve seslendirme sanatçısı === Mart === * 12 Mart - Beyazıt Öztürk, radyocu, şov programı sunucusu, şovmen * 26 Mart - Mahsun Kırmızıgül, Türk şarkıcı === Nisan === * 2 Nisan - Mariella Ahrens, Alman oyuncu * 9 Nisan - Linda Kisabaka, Alman atlet * 24 Nisan - Gülşah Alkoçlar, Türk oyuncu * 29 Nisan - İzel Çeliköz, Türk Pop Müziği yorumcusu === Mayıs === * 14 Mayıs - Cate Blanchett, Avustralyalı aktris * 27 Mayıs - Valérie Barlois, Fransız eskrimci === Haziran === * 12 Haziran - Heinz-Christian Strache, Avusturyalı politikacı * 20 Haziran - Paulo Bento, Portekizli eski futbolcu ve teknik direktör * 27 Haziran - Alessandro Esseno, İtalyan besteci * 30 Haziran - Uta Rohländer, Alman atlet === Temmuz === * 20 Temmuz - Josh Holloway,Amerikalı oyuncu * 22 Temmuz - Despina Vandi, Yunan şarkıcı * 24 Temmuz ** Jennifer Lopez, Amerikalı aktris, latin pop müzik şarkıcısı, moda tasarımcısı ve dansçısı ** Uzay Heparı, Türk besteci (ö. 1994) * 27 Temmuz - Triple H, Amerikan güreşçisi, oyuncu * 31 Temmuz - Antonio Conte, İtalyan futbolcu ve teknik direktör === Ağustos === * 6 Ağustos - Elliott Smith, Amerikalı müzisyen ve şarkıcı. * 7 Ağustos - Henrik Dagård, İsveçli atlet. * 14 Ağustos - Sylvia Jefferies, Amerikalı oyuncu * 18 Ağustos- Edward Norton, Amerikalı oyuncu. === Eylül === * 7 Eylül - Angie Everhart, Amerikalı manken ve oyuncu * 8 Eylül **Yonca Gündüz Özçeri, Türk Abidjan büyükelçisi **Rachel Hunter, Yeni Zelandalı manken **Tetsuo Nakanishi, Japon eski futbolcu **Gary Speed, Galli millî futbolcu ve teknik direktör (ö. 2011) * 9 Eylül **Rachel Hunter, Yeni Zelandalı manken, oyuncu ve reality Tv şov sunucusu **Özlem Zengin, Türk avukat ve siyasetçi * 15 Eylül - Giuseppe D'Urso, İtalyan atlet. * 18 Eylül - Nezha Bidouane, Faslı atlet. === Ekim === * 15 Eylül ** Márcio Santos, Brezilyalı futbolcu ** Kurthan Yılmaz, Türk futbolcu * 17 Ekim - Jesús Ángel García, İspanyol yürüyüşçü * 19 Ekim - Trey Parker, animatör, senaryo yazarı, film yönetmeni, seslendirme sanatçısı, oyuncu ve müzisyen * 20 Ekim - Lambros Papakostas, Yunan yüksek atlayıcısı === Kasım === * 10 Kasım - Jens Lehmann, Alman kaleci * 27 Kasım - Mariusz Sordyl, Polonyalı voleybol antrenörü, eski voleybolcu * 29 Kasım - Pierre van Hooijdonk, Hollandalı futbolcu * 30 Kasım - Amy Ryan, Amerikalı oyuncu === Aralık === * 13 Aralık - Tony Curran, oyuncu *20 Aralık - Alain de Botton, İsviçreli asıllı İngiliz yazar ve televizyon programları yapımcısı * 21 Aralık - Julie Delpy, Fransız oyuncu ve müzisyen * 28 Aralık - Linus Benedict Torvalds, Linux İşletim Sisteminin Yaratıcısı ve Geliştiricisi. === Tarihi bilinmeyenler === * Adam Wishart, İngiliz yazar ve yapımcı * Marcelo Zarvos, Yunan asıllı Brezilyalı piyanist ve besteci. == Ölümler == === Ocak === * 31 Ocak - Stoyan Zagorçinov, Bulgar yazar (d. 1889) === Şubat === * 9 Şubat - Manuel Plaza, Şilili sporcu (d. 1900) === Mart === * 26 Mart - John Kennedy Toole, Amerikalı yazar. * 28 Mart - Ömer Faruk Efendi, son Osmanlı halifesi II. Abdülmecit'in oğlu ve bir dönem Fenerbahçe başkanlığı yapmıştır. === Nisan === * 22 Nisan - Christina Montt, Şilili oyuncu (d. 1895) * 27 Nisan - René Barrientos, Bolivya Devlet Başkanı === Mayıs === === Haziran === === Temmuz === * 14 Temmuz - Eero Berg, Finlandiyalı atlet (d. 1898) === Ağustos === 31 Ağustos - Rocky Marciano, Amerikalı boksör (d. 1923) === Eylül === * 2 Eylül - Ho Şi Mingh, Vietnamlı komünist lider, Vietnam Bağımsızlık Savaşının önder kişisi (d. 1890) * 23 Eylül - Taylan Özgür, Türk devrimci, THKO kurucularından (d. 1948) === Ekim === * 21 Ekim - Jack Kerouac, Amerikalı yazar. * 24 Ekim - Behçet Kemal Çağlar, Türk şair. === Kasım === === Aralık === ;Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler * Amalia Sánchez Ariño, Arjantinli oyuncu (d. 1883) == 1969 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası. * Fizik – * Kimya – * Tıp – * Edebiyat – * Barış – * Ekonomi – (ilk defa!) \---- |
2,372 | == Olaylar == * 5 Ocak - Çin'in Tonghai kentinde meydana gelen 7.1 şiddetindeki depremde 15 bine yakın insan öldü. * 21 Ocak - Jumbo-Jet Boeing 747 ticari seferlerine başladı. * 1 Şubat - Arjantin'de iki trenin çarpışması sonucu 142 kişi öldü. * 11 Şubat - Japonya, Ohsumi uydusunu Lambda 4S-5 roketiyle fırlatıp yörüngeye başarıyla yerleştirerek, SSCB, ABD ve Fransa'dan sonra bunu başarabilen dördüncü ülke oldu. * 25 Şubat - Aeroflot İlyuşin Il-14M kazası gerçekleşti. * 27 Mart - Kütahya, Gediz'de meydana gelen şiddetli depremde 1087 kişi öldü, 90 bin kişi evsiz kaldı. * 1 Nisan - ABD'de sigara reklamlarının televizyonda yayınlanması yasaklandı. * 10 Nisan - Beatles dağıldı. * 11 Nisan - Fransa'da bir sanatoryum binasının üzerine çığ düşmesi sonucu, çoğu çocuk 74 kişi öldü. * 13 Nisan - Ay'a iniş yapması için 2 gün önce fırlatılan Apollo 13 modülünde seyir esnasında patlama meydana geldi. Hasar gören modül 4 gün sonra içerisindeki astronotlarla Dünya'ya geri dönmeyi başardı. * 24 Nisan - Çin, Dong Fang Hong I uydusunu Chang Zheng I roketiyle fırlatıp yörüngeye başarıyla yerleştirerek, bunu başarabilen beşinci ülke oldu. * 4 Mayıs - ABD, Ohio'da Kent State Üniversitesi'nde Vietnam Savaşı'nı protesto eden öğrencilerin üzerine Ulusal Muhafızlar tarafından ateş açıldı. 4 kişi hayatını kaybetti, 9 kişi yaralandı. * 31 Mayıs - Peru'da meydana gelen 7.9 şiddetindeki deprem ve depremin sebep olduğu çığ ve toprak kaymaları sonucu, 70 bine yakın insan öldü. * 4 Eylül - Salvador Allende, dünyada (Şili'de) seçimler yoluyla göreve getirilmiş ilk marksist lider oldu. * 18 Eylül - Jimi Hendrix aşırı dozda barbitürat ilaç kullandığı için, uykusunda kusmuğunda boğularak öldü. * 8 Ekim - Aleksandr Soljenitsin, Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazandı. * 9 Ekim - Kamboçya İç Savaşı başladı. * 15 Ekim - Batum - Krasnodar seferini yapan Aeroflot uçağı kaçırılarak Trabzon'a indirildi. Uçaktaki bir hostes hava korsanları tarafından öldürüldü. * 12 Kasım - Doğu Pakistan (bugünkü Bangladeş) ve Hindistan'ın Batı Bengal civarında Bhola Kasırgası gerçekleşti. * 25 Kasım - Japonya'da monarşi yanlısı milis örgütü Tatenokai, bir askeri üssü işgal ederek darbe girişiminde bulundu. * 15 Aralık - Sovyet Venera 7 modülü Venüs gezegenine iniş yaparak dünyaya veri gönderdi ve başka bir gezegendeki ilk insan yapımı obje unvanını kazandı. === Tarihi bilinmeyenler === * Kitaplara ISBN numaraları verilmeye başlandı. == Doğumlar == === Ocak === * 5 Ocak - Erdal Beşikçioğlu,Türk Aktör * 9 Ocak - Lara Fabian, Belçikalı şarkıcı * 11 Ocak - Mustafa Sandal, Türk pop müzik şarkıcısı ve besteci * 13 Ocak ** Mattlan Zackhras, Marshall Adaları'nda Devlet Bakanlığı görevi yapmış siyasetçi (ö. 2017) ** Gavin Whittaker, Avustralyalı profesyonel rugby oyuncusu * 14 Ocak - Fazıl Say, Türk piyanist ve besteci * 21 Ocak - Alen Bokšić, Hırvat futbolcu * 28 Ocak - Julia Jäger, Alman oyuncu === Şubat === * 3 Şubat - Oscar Cordoba, Kolombiyalı futbol kalecisi * 16 Şubat - Serdar Ortaç, Türk pop şarkıcısı, besteci * 16 Şubat - Angelo Peruzzi, İtalyan futbolcu === Mart === * 7 Mart - Rachel Weisz, Macar asıllı İngiliz aktris * 27 Mart - Mariah Carey, Amerikalı şarkıcı * 22 Mart - Anja Kling, Alman oyuncu * 28 Mart - Vince Vaughn, Amerikalı oyuncu * 28 Mart - Laura Badea-Cârlescu, Rumen eskrimci === Nisan === * 4 Nisan - Yelena Yelesina, Rus yüksek atlamacı * 5 Nisan - Yaşar, Türk şarkıcı * 14 Nisan - Emre Altuğ, Türk pop müzik şarkıcısı ve oyuncu * 26 Nisan - Ümit Sayın, Türk şarkıcı * 30 Nisan - Halit Ergenç, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu === Mayıs === * 11 Mayıs - Ferhat Göçer, Türk şarkıcı ve tıp doktoru * 16 Mayıs - Gabriela Sabatini, Arjantinli emekli tenisçi * 16 Mayıs - Chuti Tiu, Çin asıllı Amerikalı oyuncu eski model * 17 Mayıs - Giovanna Trillini, İtalyan eskrimci === Haziran === * 2 Haziran - Gökhan Kırdar, Türk müzisyen * 7 Haziran - Cafu, Brezilyalı futbolcu * 23 Haziran - Yann Tiersen, Fransız müzisyen === Temmuz === * 1 Temmuz - Deniz Seki, Türk şarkıcı, besteci ve söz yazarı *3 Temmuz - Aşkın Nur Yengi, Türk pop müzik şarkıcısı *6 Temmuz - Salim Nizam, Şair, öğretmen ve yazar * 25 Temmuz - Rengin, Türk şarkıcı === Ağustos === * 4 Ağustos - Ron Lester, Ameriklı oyuncu (ö. 2016) * 19 Ağustos - Fat Joe, Amerikalı rap müzisyeni * 22 Ağustos - Gianluca Ramazzotti, İtalyan oyuncu * 31 Ağustos - Nikola Gruevski, Makedonya başbakanı === Eylül === * 7 Eylül - Tom Everett Scott, Amerikalı oyuncu * 8 Eylül **Aisha Tyler, Amerikalı oyuncu, komedyen, yazar, yapımcı ve yönetmen **Timur Taymazov, Ukraynalı halterci **Dimitris İtudis, Yunan basketbol koçu * 9 Eylül **Tülay Günal, Türk oyuncu **Cüneyt Mete, Türk oyuncu * 11 Eylül - Fanny Cadeo, İtalyan oyuncu ve model * 26 Eylül - Igor Boraska, Hırvat kürekçi ve bobsledçi === Ekim === * 3 Ekim - Frank Major, Macar yönetmen * 4 Ekim - Olga Kuzenkova Rus çekiç atıcı * 12 Ekim - Kirk Cameron, Amerikalı oyuncu * 25 Ekim - Rafa, İspanyol futbolcu * 29 Ekim - Edwin van der Sar, Hollandalı futbolcu === Kasım === * 6 Kasım - Joyce Chepchumba, Kenyalı atlet * 8 Kasım - Reyhan Karaca, Türk şarkıcı * 9 Kasım - Chris Jericho, Kanadalı güreşçi. * 13 Kasım - Yuliya Graudyn, Rus atlet === Aralık === * 18 Aralık - DMX, Amerikalı rap müzik sanatçısı * 22 Aralık ** Ömür Gedik, Türk gazete yazarı, sanatçı ve aktivist ** Adam Guziński, Polonyalı yönetmen ve senarist * 25 Aralık - Demirhan Baylan, Türk müzisyen == Ölümler == * 18 Ocak - Mehmet Mümtaz Tarhan, (d. 1908) eski İstanbul valisi. * 25 Ocak - Jane Bathori, Fransız opera şarkıcısı (d. 1877) * 25 Mayıs - Christopher Dawson, İngiliz tarihçi (d. 1889) * 2 Haziran - Orhan Kemal, Türk yazar (d. 1914) * 6 Haziran - Camille Bombois, Fransız ressam (d. 1883) * 7 Haziran - Edward Morgan Forster, İngiliz roman, öykü ve deneme yazarı (d. 1879) * 8 Haziran - Abraham Maslow, Amerikalı bilim insanı (d. 1908) * 19 Temmuz - Banat Batırova, Başkurt milletvekili, Başkurdistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde Sosyalist Emek Kahramanı unvanını kazanan ilk kadın (d. 1904) * 27 Temmuz - António Oliveira de Salazar, Portekizli diktatör (d. 1889) * 11 Eylül - Giuseppe Vaccaro, İtalyan mimar (d. 1896) * 18 Eylül - Jimi Hendrix, Amerikalı müzisyen (d. 1942) * 28 Eylül - Cemal Abdünnasır, Mısır'ın ikinci cumhurbaşkanı, sosyalist lider (d. 1918) * 28 Eylül - John dos Passos, Amerikalı yazar (d. 1896) * 9 Kasım - Charles de Gaulle, Fransız asker ve devlet adamı (d. 1890) ;Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler: * Rüknettin Güney, Türk mimar. (d. 1904) == 1970 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası. * Fizik – * Kimya – * Tıp – * Edebiyat – * Barış – * Ekonomi – \---- |
2,374 | Bu sayfada, 1972 yılında dünyada uluslararası önemi olan olaylarla, bu yılda doğan ve ölen kişiler yer alır. Türkiye'de yaşanan olaylarla ilgili 1972'de Türkiye sayfasına bakınız. == Olaylar == * 3 Şubat - İran kar fırtınası başladı. * 24 Mart - Gelmiş geçmiş en iyi filmlerden biri olarak gösterilen, Mario Puzo'nun aynı adlı romanından uyarlanan, Francis Ford Coppola'nın yönettiği, Marlon Brando ve Al Pacino'nun başrollerini paylaştığı Baba filmi, ABD'de gösterime girdi. * 26 Mart - Bangladeş, Pakistan'dan bağımsızlığını ilan etti. * 30 Haziran - İlk Artık Saniye gerçekleşmiştir. * 13 Ekim - And Dağlarında uçak kazası 45 kişiyi taşıyan bir uçak And Dağları’na çarpıp düşmüş hayatta kalan 16 kişi ancak 23 Aralık 1972 günü kazanın üzerinden iki aydan uzun bir süre geçtikten sonra kurtarılabilmiştir * 7 Aralık - Apollo 17 ile Ay'a son insanlı uçuş yapıldı. === Tarihi bilinmeyenler === * Paul Allen ve Bill Gates 1972'de ilk şirketlerini; şimdiki adı Microsoft olan Traf-O-Data'yı kurdular. * 1972 Münih Olimpiyatları'nda İsrailli sporcuların Filistinli mücahitler tarafından öldürülmesi, olimpiyatlara gölge düşürdü. * Ford, Türkiye'de de çok beğenilen Granada modelinin üretimine başladı. * İsveç başbakanı Olof Palme'nin ABD'nin Kuzey Vietnam'daki bombardımanlarını Nazi katliamlarına benzetmesi sonucunda ABD, İsveç ile diplomatik bağlantıyı kesti. * Solaris filmi çekildi == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Lilian Thuram, Fransız futbolcu * 1 Ocak - Handan Güçyılmaz, Türk haber spikeri sunucusu * 5 Ocak - Sakis Rouvas, Yunan şarkıcı * 1972 ** Paris Elia, Kıbrıs Rumu futbolcu ** Şebnem Sunar Küçük, Türk haber sunucusu, televizyoncu ** Pascal Nouma, Fransız futbolcu * 8 Ocak - Burak Aydos, Türk şarkıcı * 10 Ocak - Devrim Nas, Türk sinema ve dizi oyuncusu * 13 Ocak - Ozan Doğulu, Türk müzisyen * 15 Ocak - Kobe Tai, Asya asıllı Amerikalı bir porno yıldızı * 29 Ocak - Engin Günaydın, Tokatlı oyuncu === Şubat === * 3 Şubat - Mart Poom, Estonyalı futbolcu * 17 Şubat - Denise Richards, Amerikalı sinema oyuncusu * 17 Şubat - Billie Joe Armstrong, Amerikalı müzisyen * 22 Şubat - Duane Swierczynski, Amerikalı gazeteci ve yazar * 28 Şubat - Nejat İşler, Türk Aktör === Mart === * 6 Mart - Shaquille O'Neal, NBA oyuncusu * 11 Mart - Emre Törün, Türk oyuncu * 21 Mart - Derartu Tulu, Etiyopyalı atlet * 25 Mart - Phil O'Donnell, İngiliz futbolcu (ö. 2007) * 27 Mart - Jimmy Floyd Hasselbaink, Hollandalı futbolcu * 29 Mart - Hera Björk, İzlandalı şarkıcı === Nisan === * 2 Nisan - Ashraf Saber, İtalyan atlet * 6 Nisan - Yiğit Özşener, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu. * 9 Nisan - Barış Falay, Türk oyuncu * 8 Nisan - Chris Fehn, Slipknot'un perküsyon geri vokalcisi * 12 Nisan - Şebnem Ferah, Türk rock müzik sanatçısı * 13 Nisan - Qurban Qurbanov, Azeri futbolcu * 17 Nisan - Jennifer Garner, oyuncu * 22 Nisan - Anna Falchi, Fin-İtalyan oyuncu ve model * 23 Nisan ** Demet Akalın, Türk oyuncu, şarkıcı ve manken ** Choky Ice, Macar pornografik film oyuncusu * 27 Nisan - Silvia Farina Elia, İtalyan tenisçi * 28 Nisan - Sevda Demirel, Türk model, şarkıcı, sinema oyuncusu ve program sunucusu. === Mayıs === * 2 Mayıs - Dwayne Johnson, Amerikalı oyuncu, yapımcı ve profesyonel güreşçi * 8 Mayıs - Darren Hayes, Avustralyalı şarkıcı, şarkı sözü yazarı ve besteci. * 9 Mayıs - Lisa Ann, Amerikalı porno yıldızı * 12 Mayıs - Pınar Aylin, Türk şarkıcı * 19 Mayıs - Özcan Deniz, Türk şarkıcı, besteci ve oyuncu * 22 Mayıs - Joana Preiss, Fransız oyuncu * 27 Mayıs - Sibyl Buck, Amerikalı müzisyen ve model * 31 Mayıs - Facundo Arana, Arjantinli oyuncu. === Haziran === * 2 Haziran - Wentworth Miller, aktör * 4 Haziran - Stoja, Sırp pop-folk şarkıcısı * 12 Haziran - Aşkın Güngör, yazar * 14 Haziran - Matthias Ettrich, Alman bilgisayar mühendisi * 23 Haziran - Zinedine Zidane - Fransız futbolcu * 29 Haziran - Serhat Tutumluer, Türk oyuncu. === Temmuz === * 6 Temmuz - Ata Demirer, Türk komedyen, müzisyen ve dizi sinema oyuncusu * 6 Temmuz - Levent Üzümcü, Türk oyuncu * 6 Temmuz - Yonca Cevher, Türk tiyatro, sinema, dizi oyuncusu ve seslendirme sanatçısı * 8 Temmuz - Viorel Moldovan Rumen futbolcu * 21 Temmuz - Catherine Ndereba, Kenyalı atlet === Ağustos === * 3 Ağustos - Uğur Arslan, Türk şair, sunucu, TV programı yapımcıs * 6 Ağustos - Geri Halliwell, şarkıcı * 10 Ağustos - Turgut Kabaca, Türk sutopu oyuncusu ve yüzücü * 12 Ağustos - Demir Demirkan, Türk şarkıcı * 13 Ağustos - Hakan Altun, Türk şarkıcı * 15 Ağustos - Ben Affleck, Amerikalı oyuncu * 25 Ağustos - Gülben Ergen, Türk şarkıcı ve oyuncu * 27 Ağustos - The Great Khali, Hint profesyonel güreşçi * 30 Ağustos ** Cameron Diaz, Amerikalı oyuncu ** Pavel Nedved, Çek futbolcu === Eylül === * 7 Eylül **Markus Münch, Alman eski futbolcu **Jean-Jacques Tizié, Fildişi Sahilli futbolcu * 8 Eylül **Ioamnet Quintero, Kübalı yüksek atlamacı **Markus Babbel, Alman teknik direktör **Tomokazu Seki, Japon seslendirme sanatçısı * 9 Eylül **Natasha Kaplinsky, İngiliz haber sunucusu **Xavier Pascual, İspanyol profesyonel basketbol antrenörü **George Perez, Amerikalı oyuncu **Goran Višnjić, Hırvat oyuncu * 27 Eylül - Gwyneth Paltrow, aktris * 28 Eylül - Dita Von Teese, Amerikalı model * 30 Eylül - John Campbell, Amerikalı müzisyen, Lamb of God'ın bass gitaristi === Ekim === * 2 Ekim - Halis Karataş, Türk binici. * 5 Ekim - Grant Hill, basketbolcu * 17 Ekim ** Tarkan Tevetoğlu, Türk pop müzik şarkıcısı ** Eminem, Amerikalı rapçi, oyuncu ** Wyclef Jean, Amerikalı müzisyen ve söz yazarı * 27 Ekim - Maria Mutola, Türk Mozambikli atlet === Kasım === * 5 Kasım - İdil Fırat, Türk sinema ve dizi oyuncusu. * 7 Kasım - Kazım Koyuncu, müzisyen (ö. 2005) * 23 Kasım - Chris Adler, Amerikalı müzisyen, Lamb of God'ın bateristi * 24 Kasım - Hüseyin Karadayı, Türk DJ, aranjör, prodüktör * 25 Kasım - Mark Morton, Amerikalı müzisyen, Lamb of God'ın gitaristi === Aralık === * 10 Aralık - Brian Molko, Placebo solisti * 18 Aralık - Aleksandr Kodakovski, Donbass Savaşı'nda yer alan isyancı grupların komutanı * 19 Aralık - Alyssa Milano, aktris * 20 Aralık - Anja Rücker, Alman atlet *22 Aralık - Vanessa Chantal Paradis, Fransız oyuncu, müzisyen ve manken * 29 Aralık - Jude Law, oyuncu * 29 Aralık - Leonor Varela, Şilili oyuncu * 30 Aralık - Daniel Amokachi, Nijerya'lı millî futbolcu ;Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler: * Uğur Becerikli, edebiyatçı, roman yazarı, gazeteci. == Ölümler == * 1 Ocak - Maurice Chevalier, Fransız oyuncu ve şarkıcı (d. 1888) * 6 Ocak - Tevfik Rüştü Aras, (Atatürk dönemi Dışişleri bakanlarından (d. 1883) * 22 Ocak - Boris Konstantinovich Zaytsev, Rus yazar (d. 1881) * 29 Mart - Joseph Arthur Rank, İngiliz sanayici ve film yapımcısı (d. 1888) * 16 Nisan - Yasunari Kavabata, Japon yazar * 2 Mayıs - John Edgar Hoover, ABD federal polis örgütü FBI'ın kurucusu ve 1924-1972 arasında aralıksız olarak yöneticisi (d. 1895) * 4 Mayıs - Edward Calvin Kendall, Amerikalı kimyager (d. 1886) * 12 Mayıs - Arkadiy Plastov, sosyalist gerçekçilik akımının öncülerinden olan Rus Sovyet ressam (d. 1893) * 9 Haziran - Rudolf Belling, Alman heykeltıraş (d. 1886) * 22 Haziran - Paul Czinner, Macar asıllı film yönetmen ve yapımcısı (d. 1890) * 2 Temmuz - Eduard Zuckmayer, Alman müzikolog (d. 1890) * 9 Ağustos - Sıddık Sami Onar, İstanbul Üniversitesi eski rektörlerinden (d. 1898) * 22 Ağustos - Orhan Seyfi Orhon, ozan, gazeteci ve yazar (d. 1890) * 23 Ağustos - Arkadi Vasilyev, Sovyet yazar (d. 1907) * 15 Eylül - Ulvi Cemal Erkin, Türk besteci (d. 1906) |
2,369 | == Olaylar == * 19 Şubat - Eisaku Sato Japonya başbakanı seçildi. * 21 Nisan - Yunanistan'da George Papadopoulos liderliğindeki askerî cunta yönetimi ele geçirdi. * 30 Mayıs ** Doğu Nijerya, Biafra adı altında bağımsızlığını ilan etti. ** Fransa, Kıbrıs'ta iki topluluğun varlığını kabul etti. * 5 Haziran ** İsrail Mısır, Ürdün ve Suriye topraklarına girdi ** Orta Doğu'da Arap ülkeleriyle, İsrail arasında Altı Gün Savaşı'nın başlaması üzerine Türk Silahlı Kuvvetleri alarm durumuna geçti. * 7 Haziran - İsrail birlikleri Kudüs'ü ele geçirdiler. * 17 Haziran - Çin, ilk hidrojen bombasını patlattı. * 6 Temmuz - Nijerya'da hükûmet birlikleri Biafra'ya karşı saldırıya geçti. * 22 Temmuz - Sakarya ve çevresinde meydana gelen 7.2 şiddetindeki depremde 89 kişi öldü, 235 kişi yaralandı. * 26 Temmuz - Tunceli'nin Pülümür ilçesinde meydana gelen 6.2'lik depremde 97 kişi öldü, 268 kişi yaralandı. * 2 Ağustos - Trabzonspor kuruldu. * 3 Eylül - İsveç'te motorlu araç trafiği akımı soldan sağa geçti. * 26 Ekim - Fener Patriği Athenagoras ile Papa VI. Paul, Vatikan'da Ortodoks ve Katolik dünyalarını temsilen buluştular. * 30 Kasım - Güney Yemen, Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti. * 3 Aralık - Christiaan Barnard, Cape Town'da ilk insan kalbi naklini başarıyla gerçekleştirdi. * 14 Aralık - Yunan Kralı Konstantin başarısız bir karşı darbe girişiminden sonra ülkesinden ayrıldı. === Tarihi bilinmeyenler === * Hukuki statüsü tartışmalı olan bir platform-ada olan Sealand kuruldu. == Doğumlar == === Ocak === * 6 Ocak - Delko Lesev, Bulgar sırıkçı * 10 Ocak - Giusva Branca, İtalyan gazeteci, blog yazarı ve spor menajeri * 12 Ocak - Selahattin Dervent, Türk teknik direktör * 23 Ocak - Naim Süleymanoğlu, Bulgaristan Türkü halterci (ö. 2017) === Şubat === * 18 Şubat - Roberto Baggio, İtalyan futbolcu * 18 Şubat - Abbas Lisani, Azerbaycanlı gazeteci * 20 Şubat - Kurt Cobain, Amerikalı sanatçı * 27 Şubat - Volkan Konak, Karadeniz müziği sanatçısı, Televizyon sunucusu === Mart === * 22 Mart - Hiroaki Nagashima, Japon futbolcu === Nisan === * 2 Nisan - Ali Koç, Türk iş insanı ve spor yöneticisi * 13 Nisan - Olga Tañón, Porto Riko'lu şarkıcı * 20 Nisan - Ali Köken, Türk tiyatro oyuncusu ve şair * 26 Nisan - Kane, profesyonel güreşçi === Mayıs === * 4 Mayıs - Haydar Zorlu, sinema ve tiyatro oyuncusu * 19 Mayıs - Andrea Jürgens, Alman müzisyen (ö. 2017) * 24 Mayıs - Dwigth Arrington Myers davulcu ve sinema oyuncusu === Haziran === * 6 Haziran - Katharina Abt, Alman oyuncu * 19 Haziran - Ziya Kürküt, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu, seslendirme sanatçısı ve sunucu * 19 Haziran - Bjørn Dæhlie, Norveçli kayaklı koşu sporcusu * 20 Haziran - Nicole Kidman * 22 Haziran - Alejandro Aravena, Şili kökenli mimar * 30 Haziran - Güler Duman, Türk halk müziği sanatçısı === Temmuz === * 1 Temmuz - Pamela Anderson, Kanada ve ABD vatandaşı oyuncu * 9 Temmuz - Yordan Letchkov, Bulgar futbolcu * 18 Temmuz - Vin Diesel, Amerikalı aktör * 19 Temmuz - Zoran Drvenkar, Yugoslav kökenli Alman yazar * 26 Temmuz - Jason Statham, Amerikalı aktör === Ağustos === * 25 Ağustos - Giovanni Perricelli, İtalyan atlet * 29 Ağustos - Jiří Růžek, Çek fotoğrafçı === Eylül === * 7 Eylül **Natalia Wörner, Alman oyuncu **Leslie Jones, Amerikalı oyuncu ve komedyen * 8 Eylül - İlyas Busaab, Lübnanlı siyasetçi * 9 Eylül **Akshay Kumar, Hint-Punjablı oyuncu, yönetmen ve yapımcı **Anna Malle, Amerikalı porno yıldızı (ö. 2006) **Akshay Kumar, Hint oyuncu * 21 Eylül **Suman Pokhrel, Nepalli şair **Yutaka Azuma, Japon futbolcu === Ekim === * 10 Ekim - Gavin Newsom, Amerikalı politikacı ve iş insanı * 28 Ekim - Julia Roberts === Kasım === * 4 Kasım - Yılmaz Erdoğan, sinema ve tiyatro oyuncusu, şair, yazar ve yönetmen * 7 Kasım - David Guetta, Fransız DJ, prodüktör * 18 Kasım - Caroline Proust, Fransız oyuncu * 20 Kasım - Fazlı Teoman Yakupoğlu, Türk rock müzik sanatçısı * 28 Kasım - Anna Nicole Smith, Amerikalı strip yıldızı ve Playboy modeli (ö. 2007) === Aralık === * 1 Aralık - Nestor Carbonell, Amerikalı oyuncu * 7 Aralık - Mehmet Aktaşgil, Türk yönetmen senarist * 13 Aralık - Jamie Foxx, Amerikalı sinema oyuncusu Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler * Erhan Afyoncu, Türk tarihçi, akademisyen ve yazar. == Ölümler == === Ocak === * 4 Ocak - Boris Kraigher, Sloven komünist partizan, eski Slovenya Sosyalist Cumhuriyeti başbakanı (d. 1914) === Şubat === * 13 Şubat - Füruğ Ferruhzad, İranlı şair, yazar, yönetmen, ressam. === Mart === * 23 Mart - Oksen Şahinyan, Türkiye Ermenisi tiyatro sanatçısı ve rejisör (d. 1886) === Mayıs === * 10 Mayıs - Lorenzo Bandini, İtalyan Formula 1 yarışçısı. (d. 21 Aralık 1935) === Haziran === * 10 Haziran - Spencer Tracy, Amerikalı sinema ve tiyatro oyuncusu. === Temmuz === * 23 Temmuz - Ahmet Kutsi Tecer, şair. === Ağustos === * 15 Ağustos - René Magritte, Belçikalı ressam (d. 1898) === Ekim === * 8 Ekim - Clement Attlee, İngiliz siyasetçi. İngiliz İşçi Partisi başkanı (1935-1955) ve Büyük Britanya başbakanı (1945-1951). * 9 Ekim - Ernesto Che Guevara, Arjantinli devrimci. * 12 Ekim - Recai Akçay, Türk mimar (d. 1909) * 14 Ekim - Marcel Aymé, Fransız yazar. === Kasım === * 25 Kasım - Ossip Zadkine, Rus heykeltıraş ve ressam (d. 14 Temmuz 1890) === Aralık === * 6 Aralık - Cavid Erginsoy, Türk fizikçi ve bilim insanı. (d. 20 Mayıs 1924) Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler * ?? Yavuz Abadan, Türk hukukçusu (d. 1905) |
2,375 | == Olaylar == === Ocak === * 1 Ocak - Birleşik Krallık, İrlanda ve Danimarka Avrupa Ekonomik Topluluğu üyesi oldu. * 14 Ocak - Elvis Presley'in Hawaii'de verdiği Aloha From Hawaii konseri, uydu televizyon yayını aracılığıyla tüm dünyada 1 milyardan fazla kişi tarafından seyredildi. * 28 Ocak - Türkiye'nin Los Angeles Başkonsolosu Mehmet Baydar ile Konsolos Bahadır Demir, Hınçak teşkilâtı üyesi 77 yaşındaki Gürgen Yanıkyan adlı bir Ermeni tarafından öldürüldü. === Şubat === * 21 Şubat - Trablus - Kahire seferini yapan 114 sefer sayılı Libyan Arab Airlines uçağı, Sina Yarımadası üzerinde İsrail jetleri tarafından vurularak düşürüldü. Uçaktaki 108 kişi hayatını kaybetti, 5 kişi sağ olarak kurtuldu. === Mart === * 26 Mart - Pembe dizi Yalan Rüzgârı, ABD'de yayınlanmaya başlandı. * 27 Mart - 45. Akademi Ödülleri töreninde The Godfather, 8 dalda aday olduğu Oscar ödüllerinden "en iyi film ödülü" dahil olmak üzere üçünü kazandı. === Nisan === * 3 Nisan - New York'ta dünyanın ilk cep telefonu görüşmesi gerçekleştirildi. * 4 Nisan - Dünya Ticaret Merkezi'nin resmi açılışı yapıldı. * 6 Nisan - Fahri Korutürk Türkiye Cumhuriyeti'nin 6. cumhurbaşkanı seçildi. === Mayıs === * 3 Mayıs - Yapıldığı dönemde dünyanın en uzun binası olan Sears Kulesi'nin yapımı tamamlandı. === Haziran === * 3 Haziran - Paris'te bir havacılık fuarı sırasında gösteri uçuşu yapan Tupolev Tu-144 yolcu uçağı, pilotunun uçağın kapasitesinin kaldıramayacağı manevralar yapmaya çalışması nedeniyle havada parçalanarak yerleşim birimlerinin üzerine düştü. Uçaktaki 6 ve yerdeki 8 kişi öldü. * 4 Haziran - Para çekme makinesinin patenti alındı. * 30 Haziran - 117 yıldan bu yana en uzun güneş tutulması öğleden sonra Türkiye saatiyle 14:00'te başladı. Türkiye'nin her yerinden izlenebildi. === Temmuz === * 10 Temmuz - Bahamalar Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti. === Ağustos === * 8 Ağustos - Dean Corll suç ortaklarından biri olan Elmer Wayne Henley tarafından öldürüldü. * 23 Ağustos - Tıp literatürüne Stockholm sendromu ifadesini kazandıran, İsveç'in başkenti Stockholm'deki Norrmalmstorg Kreditbanken banka soygunu teşebbüsü gerçekleşti. === Eylül === * 11 Eylül - Şili'de Augusto Pinochet liderliğindeki askeri darbe ile sosyalist başkan Salvador Allende devrildi. * 18 Eylül - Batı Almanya ve Doğu Almanya BM üyesi oldu. === Ekim === * 6 Ekim - Arap Ülkeleri ile İsrail arasında Yom Kippur Savaşı başladı. * 14 Ekim - 1973 Türkiye genel seçimleri yapıldı. * 17 Ekim - OPEC üyesi ülkelerin İsrail ve onu destekleyen ülkelere karşı başlattığı petrol ambargosu ile 1973 Petrol Krizi başladı. * 25 Ekim - Yom Kippur Savaşı İsrail'in zaferiyle sona erdi. === Kasım === * 17 Kasım - Atina Ulusal Teknik Üniversitesi öğrencileri Yunan askerî cuntasına karşı ayaklandılar. * 25 Kasım - Yunan diktatörü Yeoryos Papadopulos, Tuğgeneral Dimitrios İoannidis'in liderliğindeki cunta tarafından askerî darbe ile devrildi. === Aralık === * 7 Aralık - İslam Kalkınma Bankası kuruldu. * 15 Aralık - Amerikan Psikiyatri Birliği, homoseksüelliği zihinsel hastalıklar için tanı ölçütü olan DSM-II kataloğundan çıkardı. * 18 Aralık - Arapça, Birleşmiş Milletler'in altıncı resmi dili oldu. === Tarihi bilinmeyenler === * Oppositions dergisi yayın hayatına başladı. == Doğumlar == === Ocak === * 7 Ocak - Liu Bolin, Çinli sanatçı * 9 Ocak - Sean Paul, Jamaikalı Dj & Şarkıcı * 12 Ocak ** Hande Yener, Türk pop müzik sanatçısı ** Ibrahim Ba, Senegal asıllı Fransız futbolcu * 14 Ocak - Giancarlo Fisichella, İtalyan Formula 1 pilotu * 16 Ocak - Josie Davis, Amerikalı oyuncu * 30 Ocak - Hakan Kaygusuz, Türk futbolcu === Şubat === * 11 Şubat - Varg Vikernes, Norveçli müzisyen * 22 Şubat - Şota Arveladze, Gürcü futbolcu ve teknik direktör * 24 Şubat - Tuna Kiremitçi, çağdaş Türk yazardır. * 25 Şubat - Bülent Özcan, çağdaş Türk şairidir. === Mart === * 3 Mart - Killa Hakan, Türk rap sanatçısı ve söz yazarı * 5 Mart - Nelly Arcan, Kanadalı romancı (ö. 2009) * 5 Mart - Nicole Pratt, Avustralyalı tenisçi * 7 Mart - Işın Karaca, Kıbrıs Türkü şarkıcı * 16 Mart - Kutsi, Türk şarkıcı, besteci, söz yazarı ve oyuncu. * 21 Mart - Hozan Beşir, Kürt şarkıcı. * 25 Mart ** Dolunay Soysert, Türk oyuncu ** Marcin Wrona, Polonyalı senarist ve yönetmen (ö. 2015) * 28 Mart - Eddie Fatu, Amerikalı güreşçi (ö. 2009). * 29 Mart - Brandi Love, Amerikalı porno yıldızı === Nisan === * 1 Nisan - Rachel Maddow, Amerikalı televizyon sunucusu, yorumcusu ve yazar * 10 Nisan - Roberto Carlos - Brezilyalı futbolcu * 11 Nisan - Jennifer Esposito, Amerikalı oyuncu * 12 Nisan - Sylvinho, Brezilyalı futbolcu * 19 Nisan - Binnur Kaya, Türk sinema ve dizi oyuncusu. * 23 Nisan - Cem Yılmaz, Türk şovmen * 24 Nisan - Damon Lindelof, Amerikalı senarist, yapımcı * 30 Nisan - Akon, Senegal asıllı Amerikalı Müslüman R&B; ve hip hop müzisyenidir === Mayıs === * 10 Mayıs - Rüştü Reçber, Türk futbolcu * 14 Mayıs - Hakan Ünsal, Türk futbolcu * 19 Mayıs - Servet Kocakaya, Türk şarkıcı * 22 Mayıs ** Nikolaj Lie Kaas, Danimarkalı oyuncu ** Danny Tiatto, Avustralyalı futbolcu === Haziran === * 4 Haziran - Cem Belevi, Türk pop ve fantezi şarkıcı * 27 Haziran - Özge Fışkın, Türk şarkıcı * 30 Haziran **Devrim Saltoğlu, Türk oyuncu ** Şevket Çoruh, Türk oyuncu === Temmuz === * 3 Temmuz **Jorge Andrés Boero, Arjantinli motosiklet yarışçısı (ö. 2012) **Patrick Wilson, Amerikalı sinema, tiyatro oyuncusu ve şarkıcı. * 12 Temmuz - Umut Akyürek,Türk sanat müziği sanatçısı * 25 Temmuz - Bendeniz, Türk şarkıcı * 30 Temmuz - Ümit Davala, Türk futbolcu === Ağustos === * 5 Ağustos - Bora Öztoprak, Türk şarkıcı * 6 Ağustos - Asia Carrera, Amerikalı porno film oyuncusu * 7 Ağustos ** Normal Kalle, Alman oyuncu ** Kevin Muscat, Avustralyalı futbolcu * 9 Ağustos - Filippo Inzaghi, İtalyan futbolcu * 11 Ağustos - Frank Caeti, Amerikalı oyuncu ve seslendirme sanatçısı * 15 Ağustos - Natallia Sazanoviç, Beyaz Rus heptatlet * 20 Ağustos - Elif İnci, Türk oyuncu * 21 Ağustos - Robert Malm, Togolu futbolcu * 25 Ağustos - Fatih Akın, Türk asıllı Alman yönetmen, senarist ve yapımcı. * 27 Ağustos - Burak Kut, Türk şarkıcı, besteci, söz yazarı ve oyuncu === Eylül === * 2 Eylül - Hande Ataizi, Türk oyuncu * 5 Eylül - Kaan Tangöze, Duman grubu vokalisti ** Nedim Akbulut, Türk eski futbolcu ve teknik direktör ** Rose Arianna McGowan, Amerikalı sinema oyuncusu * 6 Eylül - Carlo Cudicini, İtalyan futbolcu * 8 Eylül **María Eugenia Vidal, Buenos Aires eyalet valisi **Ali Kemal Tüfekçi, Türk yelkenci **Hamis ed-Dusari, Suudi futbolcu (ö. 2020) * 12 Eylül - Paul Walker, Amerikalı oyuncu * 13 Eylül - Fabio Cannavaro, İtalyan futbolcu * 14 Eylül ** Vincent Cespedes, Fransız filozof ve yazar ** Andrew Lincoln, İngiliz oyuncu * 17 Eylül - Alberto Chaíça, Portekizli uzun mesafe koşucusu *18 Eylül - Hikari Tichibana, Japon seslendirme sanatçısı * 20 Eylül - Cansel Elçin, Türk sinema ve televizyon oyuncusu * 21 Eylül - Michael Sauser, İsviçreli avukat ve dünya rekoru sahibi * 29 Eylül ** Doğan Duru, Redd'in solisti, söz yazarı, besteci, tenör ** Güneş Duru, Redd'in gitaristi, söz yazarı, arkeolog, öğretim görevlisi === Ekim === * 3 Ekim - Lena Headey, İngiliz film oyuncusu * 7 Ekim - Sami Hyypiä, Finlandiyalı futbolcu * 19 Ekim - Okan Buruk, Türk futbolcu * 29 Ekim - Ayla Çelik, Türk şarkıcı, besteci, söz yazarı *31 Ekim - Arzum Onan, Türk oyuncu ve manken === Kasım === * 11 Kasım - Şevval Sam, Türk oyuncu, şarkıcı * 15 Kasım - ** Nâlân, Türk şarkıcı ** Fernanda Serrano, Portekizli model ve oyuncu === Aralık === * 4 Aralık - Ferry Corsten, Hollandalı trance prodüktörü, DJ. * 7 Aralık - İbrahim Kutluay, Türk basketbolcu. * 13 Aralık - Emre Aşık, Türk futbolcu. == Ölümler == === Ocak === * 15 Ocak - Andrey Dulson, Sovyet bilim insanı (d. 1900) * 22 Ocak - Lyndon B. Johnson, ABD eski başkanı (d. 1908) * 24 Ocak - Ali Haydar Yıldız, Kürt asıllı Türk eylemci ve TKP/ML-TİKKO kurucularından. === Şubat === === Mart === * 21 Mart - Âşık Veysel Şatıroğlu (d. 1894) * 26 Mart - Noël Coward İngiliz oyuncu ve yazar, (d. 16 Aralık, 1899) === Nisan === * 8 Nisan - Pablo Picasso, İspanyol ressam (d. 1881) * 21 Nisan - Kemal Tahir, Türk roman yazarı ve düşünürü (d. 1910) === Mayıs === * 5 Mayıs - Arkadaş Zekai Özger, Türk şair * 11 Mayıs - Grigori Kozintsev, Sovyet sinema yönetmeni (d. 1905) * 18 Mayıs - İbrahim Kaypakkaya, 68 kuşağının devrimci önderlerinden. === Haziran === * 18 Haziran - Roger Delgado (d. 1918) * 20 Haziran - Robert Smithson (d. 1938) === Temmuz === * 20 Temmuz - Bruce Lee (d. 1940) === Ağustos === * 6 Ağustos - Fulgencio Batista, Küba devlet başkanı (d. 1901) * 9 Ağustos - Christian Arhoff, Danimarkalı sahne ve sinema oyuncusu (d. 1893) === Eylül === * 2 Eylül - J.R.R. Tolkien, (d. 1892) * 11 Eylül - Salvador Allende, (d. 1903) * 16 Eylül - Víctor Jara (d. 1932), Şilili sanatçı === Ekim === * 2 Ekim **Cemal Sahir Kehribarcıoğlu, Türk besteci ve operet sanatçısı (d. 1900) ** Paavo Nurmi, Fin atlet (d. 1897) === Kasım === * 5 Kasım - İsmail Dümbüllü (d. 1897) === Aralık === * 25 Aralık - İsmet İnönü (d. 1884) === Ölüm günü ve ayı bilinmeyenler === * Nelly Arcan, Kanadalı roman yazarı |
2,370 | Bu sayfada, 1968 yılında dünyadaki uluslararası önemi olan olaylarla, bu yılda doğan ve ölen kişiler yer alır. == Olaylar == * 21 Ocak - Dört B28FI termonükleer bomba taşıyan ABD Hava Kuvvetleri'ne ait Boeing B-52 bombardıman uçağı, çıkan yangın yüzünden Grönland açıklarında düştü. Uçağın düştüğü bölgede radyoaktif sızıntı meydana geldi. * 23 Ocak - Kuzey Kore, ABD Donanması'na ait USS Pueblo istihbarat gemisini, karasularını ihlal ettiği gerekçesiyle el koydu. * 25 Ocak - İsrail Donanması'na ait INS Dakar denizaltısı bilinmeyen bir sebepten dolayı Akdeniz'de battı, 69 mürettebat öldü. 2 gün sonra Fransız Donanması'na ait Minerve denizaltısı 52 mürettebatı ile Akdeniz'de kayboldu. * 30 Ocak - Vietnam Savaşı: Kuzey Vietnam güçleri Tet Saldırısı'nı başlattı. * 31 Ocak ** TRT Ankara Televizyonu, Mithatpaşa Stüdyosu'ndan deneme yayınlarına başladı. ** Nauru, Avustralya'dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etti. * 8 Mart - Sovyet Donanması'na ait K-129 denizaltısı Hawaii açıklarında battı, 98 mürettebat öldü. * 12 Mart - Mauritius, Birleşik Krallık'tan ayrılarak bağımsızlığını ilan etti. * 16 Mart - Vietnam Savaşı: My Lai Katliamı. * 4 Nisan ** Martin Luther King, Memphis'te vurularak öldürüldü. Suikast sonucunda bütün Amerika çapında şiddet olayları patlak verdi. ** Apollo 6 uzaya fırlatıldı. * 5 Nisan - Bir Kraliyet Hava Kuvvetleri pilotu, İngiliz hükûmetinin hava savaş gücü politikasını protesto etmek için Hawker Hunter uçağını kaçırarak Londra üzerinde korsan gösteri uçuşu yaptı. * 6 Nisan - 1968 Eurovision Şarkı Yarışması'nı İspanyol sanatçı Massiel, La, la, la şarkısı ile kazandı. * 23 Nisan - Avrupa'da ilk kalp nakli Paris'te gerçekleştirildi. * 3 Mayıs - 1968 Mayıs olayları başladı. Üniversite öğrencilerinin De Gaulle hükûmetine karşı Sorbonne Üniversitesi'nde başlattığı protestolar büyüyerek önce bütün ülkeye, ardından da dünyaya yayıldı. * 18 Mayıs - Hot Wheels oyuncakları, Mattel tarafından piyasaya sürüldü. * 22 Mayıs - ABD Donanması'na ait USS Scorpion nükleer denizaltısı bilinmeyen bir sebepten dolayı Azor Takımadaları açıklarında battı. 99 mürettebat öldü. * 29 Mayıs - Manchester United, finalde Benfica'yı 4-1 yenerek, UEFA Şampiyonlar Ligi'nı kazanan ilk İngiliz kulübü oldu. * 3 Haziran - Valerie Solanas tarafından gerçekleştirilen silahlı saldırıda ağır yaralanan Andy Warhol, 5 saat süren ameliyat sonucunda kurtarıldı. * 5 Haziran - Robert F. Kennedy Los Angeles'ta suikasta uğradı. Saldırıda ağır yaralanan Kennedy ertesi gün öldü. * 10 Haziran - Yugoslavya'yı 2-0 mağlup eden İtalya, Avrupa Şampiyonu oldu. * 23 Haziran - Buenos Aires'te oynanan Boca Juniors - River Plate maçı sırasında meydana gelen izdihamda 71 kişi hayatını kaybetti, 150 kişi yaralandı. * 18 Temmuz - Intel şirketi kuruldu. * 20 Temmuz - Zihinsel ve fiziksel engelli bireyler için gerçekleştirilen Özel Olimpiyatlar, ilk kez Chicago'da düzenlendi. * 20 Ağustos - Prag Baharı, Varşova Paktı üyesi ülke ordularının Çekoslovakya'yı işgal etmesi neticesinde sona erdi. * 3 Eylül - Bartın'da meydana gelen 6.5 şiddetindeki depremde 29 kişi öldü, 231 kişi yaralandı. * 6 Eylül - Esvatini (Swaziland), Birleşik Krallık'tan ayrılarak bağımsızlığını ilan etti. * 21 Eylül - Sovyet uzay modülü Zond 5, içerisindeki canlılar ile (iki kaplumbağa ve meyve sinekleri) Ay'ın çevresini dolaşarak dünyaya başarıyla dönen ilk uzay aracı oldu. * 23 Eylül - Vietnam Savaşı: Her iki tarafın verdiği ağır zaiyatın ardından, Tet Saldırısı Kuzey Vietnam güçlerinin başarısızlığı ile sona erdi. * 30 Eylül - Boeing, 747 modelini tanıttı. * 2 Ekim - Olimpiyat oyunlarının başlamasından 10 gün önce, Tlatelolco Katliamı meydana geldi. * 11 Ekim - Apollo 7 uzaya fırlatıldı. 11 gün süren uçuş sırasında ilk kez uzaydan dünyaya televizyon yayını gerçekleştirildi. * 12 Ekim ** 1968 Yaz Olimpiyatları Meksiko'da başladı. Olimpiyat meşalesi ilk kez bir kadın tarafından yakıldı. ** Ekvator Ginesi, İspanya'dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etti. * 16 Ekim - 1968 Yaz Olimpiyatları: Erkekler 200 metre koşu madalya töreni sırasında ABD'li atletler Tommie Smith ve John Carlos, ülkelerinin Millî marşı okunurken siyahlara yönelik ırkçılığa karşı sessiz protesto gösterisi gerçekleştirdi. * 25 Ekim - Led Zeppelin ilk canlı performansını gerçekleştirdi. * 5 Kasım - Richard Nixon, ABD'nin 37. Başkanı oldu. * 9 Aralık - Douglas Engelbart, gerçekleştirdiği toplantıda hiper metin, pencere, fare gibi gelecekte kişisel bilgisayar teknolojisinin temelini oluşturacak yenilikleri halka tanıttı. * 21 Aralık - Apollo 8 uzaya fırlatıldı. Modül Ay'ın çevresini dolaşarak dünyaya başarıyla dönen ilk insanlı uzay aracı oldu. Ay'ın karanlık yüzü ilk kez gözlemlendi. * Dünya çapında yaklaşık bir milyon insanı öldüren Hong Kong gribi salgını başladı. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Davor Suker, Hırvat futbolcu *9 Ocak - Joey Lauren Adams, Amerikalı oyuncudur *12 Ocak - Rachael Elaine Harris, Amerikalı aktris * 17 Ocak - **Svetlana Masterkova, Rus atlet **Mathilde Seigner, Fransız oyuncu *30 Ocak - VI. Felipe, İspanya kralı === Şubat === * 2 Şubat - Fatih Portakal, Türk gazeteci ve televizyon habercisi * 8 Şubat **Budi Anduk, Endonezyalı oyuncu (ö. 2016) **Gary Wayne Coleman, Amerikalı oyuncudur (ö. 2010) * 9 Şubat - Valentina Tsybulskaya, Beyaz Rus yürüyüşçü * 12 Şubat **Chynna Phillips, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu. **Josh Brolin, Amerikalı film ve televizyon oyuncusu * 18 Şubat - Molly Ringwald, Amerikalı oyuncu, şarkıcı, dansçı ve yazar. *25 Şubat - Sandrine Kiberlain, Fransız oyuncu. * 28 Şubat - Sibel Turnagöl, Türk oyuncu === Mart === * 4 Mart - Patsy Kensit * 6 Mart - Moira Kelly * 7 Mart - Tarkan Tüzmen, Türk şarkıcı, oyuncu * 13 Mart - Ercan Saatçi, Türk şarkıcı ve yapımcı * 21 Mart - Jaye Davidson, sinema sanatçısı * 28 Mart - Yekta Kopan, Türk yazar, seslendirme sanatçısı ve televizyon sunucusu * 29 Mart - Lucy Lawless, oyuncu ve şarkıcı *30 Mart - Céline Marie Claudette Dion, Kanadalı şarkıcı === Nisan === * 5 Nisan - Barış Özatman, Türk atlet * 8 Nisan - Aamir Zaki, Pakistanlı gitarist, şarkı sözü yazarı ve besteci * 12 Nisan - Yeşim Salkım, Türk şarkıcı ve oyuncu * 13 Nisan - Jeanne Balibar, Fransız oyuncu ve şarkıcı * 16 Nisan - Barbara Sarafian, Belçikalı oyuncu * 18 Nisan - Murat Kekilli, Türk şarkıcı * 24 Nisan - Haşim Taçi, Kosova başbakanı * 24 Nisan - Stacy Haiduk, Amerikalı oyuncu === Mayıs === * 7 Mayıs - Traci Lords * 19 Mayıs - Romain Nadal, Fransız büyükelçi * 28 Mayıs - Kylie Minogue, Avustralyalı şarkıcı, söz yazarı, dansçı ve oyuncu === Haziran === * 1 Haziran - Jason Donovan * 6 Haziran - Fulden Uras, Türk şarkıcı, oyuncu * 9 Haziran - Niki Bakogianni, Yunan yüksek atlamacı * 10 Haziran - Ömer Danış, Türk şarkıcı, besteci * 26 Haziran - Paolo Maldini, İtalyan futbolcu === Temmuz === * 19 Temmuz - Pavel Kuka, Çek futbolcu * 21 Temmuz - Brandi Chastain * 23 Temmuz - Susanna Simon, * 30 Temmuz - Robert Korzeniowski, Polonyalı yürüyüşçü === Ağustos === * 5 Ağustos - Marine Le Pen, Fransız siyasetçi * 9 Ağustos - Gillian Anderson, Amerikalı aktris * 17 Ağustos - Anja Fichtel, Alman eskrimci * 25 Ağustos - Rafet El Roman, Türk şarkıcı === Eylül === * 7 Eylül **Jin Hee-kyung, Güney Koreli oyuncu **Marcel Desailly, Fransız defans oyuncusu * 8 Eylül **Saffet Akbaş, Türk eski millî futbolcu ve teknik direktör **Donald Khuse, Güney Afrikalı eski futbolcu **Marcus Siepen, Alman gitarist * 11 Eylül - Slaven Bilić, Hırvat futbolcu * 16 Eylül - Marc Anthony, Latin, şarkıcı ve söz yazarı * 25 Eylül - Will Smith, Amerikalı sinema sanatçısı === Ekim === * 1 Ekim - Engin Özdemir Türk futbolcu * 2 Ekim - Jana Novotná, Çek tenisçi * 9 Ekim - Murat Göğebakan, Türk şarkıcı (ö. 2014) * 12 Ekim - Hugh Jackman, Avustralyalı aktör * 12 Ekim - Anne Richard, İsviçreli aktris ve senarist === Kasım === * 8 Kasım - Ömer Dalman, "Arıza Adam" lakaplı Türk internet fenomeni * 26 Kasım - Haluk Levent, Türk şarkıcı * 28 Kasım - Naomi Watts, İngiliz aktris === Aralık === * 2 Aralık - Lucy Liu, Çin asıllı Amerikalı film yapımcısı ve aktris * 7 Aralık - Esra Dermancıoğlu, Türk oyuncu * 23 Aralık - Manuel Rivera-Ortiz, Amerikalı fotoğrafçı * 24 Aralık - Nev, Türk şarkıcı, besteci, söz yazarı == Ölümler == * 10 Ocak - Ali Fuat Cebesoy, Türk Kurtuluş Savaşı kahramanı, Atatürk'ün silah arkadaşı, diplomat, siyasetçi (d. 1882). * 19 Mart - Celil Kiyekbayev, Sovyet Başkurt bilim insanı, Türkolog ve filolog (d. 1911) * 24 Mart ** Alice Guy- Blaché, Fransız film yönetmeni ve yapımcısı (d. 1873) ** Arnaldo Foschini, İtalyan mimar ve akademisyen (d. 1884) * 27 Mart - Yuri Alekseyeviç Gagarin, Sovyet kozmonot (d. 1934) * 4 Nisan - Martin Luther King, Amerikalı siyahi, rahip ve Amerikan yurttaş hakları hareketi önderi (d. 1929). * 1 Haziran - Helen Keller, Amerikalı pedagog (d. 1880). * 26 Temmuz - Cemal Tollu, Türk ressam (d. 1899). * 6 Ağustos - Ivar Tengbom, İsveçli mimar (d. 1878) * 17 Ağustos - Necmettin Halil Onan, Türk şair (d. 1902). * 28 Kasım - Enid Blyton, Britanyalı yazar (d. 1897). * 20 Aralık ** John Steinbeck, Amerikalı yazar (d. 1902). ** Max Brod, Yahudi kökenli Alman yazar (d. 1884). * Annibale Rigotti, İtalyan mimar (d. 1870) ==Ayrıca bakınız == *1968'de Türkiye |
2,373 | == Olaylar == * 1 Ocak - Amerika Birleşik Devletleri'nde televizyonda sigara reklamları yasaklandı. * 12 Şubat - TOFAŞ fabrikasını açtı ve ilk arabası Murat 124'ü üretmeye başladı. * 5 Mart - Pakistan Doğu Pakistan'ı işgal etti. * 12 Mart - Muhtıra yapıldı. Hükûmet istifa etti. * 17 Mayıs - 1958'de İzmir ve Madrid'de başlayan Fuar Şehirleri Kupası, UEFA Kupası adını almıştır. * 17 Mayıs - THKP-C üyesi dört kişi, İsrail'in İstanbul Başkonsolosu Ephraim Elrom'u kaçırdı. * 31 Mayıs - THKO liderleri Sinan Cemgil, Kadir Manga ve Alparslan Özdoğan, Kahramanmaraş'ın Nurhak ilçesinde öldürüldü * 5 Haziran - Diyarbakır'da petrol bulundu. * 3 Temmuz - The Doors grubunun solisti Jim Morrison Paris'te ölü bulundu. * 30 Temmuz - Chitose'den Tokyo'ya gitmekte olan 58 sefer sayılı All Nippon Airways uçağı, Japon Hava Kuvvetleri'ne ait F-86F savaş uçağı ile havada çarpışarak düştü. ANA uçağındaki 162 kişiden kurtulan olmadı. * 5 Ağustos - Türkiye ile Çin arasında diplomatik ilişkiler başladı. * 23 Ağustos - Türkiye'den Avrupa ülkeleri ve Avustralya'dan sonra Amerika'ya da işçi gönderilmesine başlandı. İlk kafilede 5 işçi Amerika'ya gitti. * 10 Eylül - Boğaziçi Üniversitesi kuruldu. *24 Kasım - Washington Eyaleti üzerinde şiddetli bir fırtına sırasında, kendini D. B. Cooper olarak tanımlayan bir adam 200.000$ fidye karşılığında Northwest Airlines'tan kaçırdığı uçaktan paraşütle atladı ve bir daha görünmedi. (Mart 2008 itibarıyla, bu olay tarihteki tek çözülememiş hava korsanlığı olayı olmaya devam etmektedir.) * 22 Aralık - İkinci Nihat Erim Hükûmeti, TBMM'de 45 red, 3 çekimser oya karşılık 301 oyla güvenoyu aldı. * 24 Aralık - Lima - Iquitos seferini yapan 508 sefer sayılı LANSA uçağı, yıldırım çarpması sonucu havada parçalanarak düştü. Uçaktaki 92 kişiden 91'i hayatını kaybetti, 17 yaşındaki bir yolcu parçalanan uçaktan koltuğuna bağlı şekilde 3 km yükseklikten yağmur ormanına düşerek hafif yaralı olarak kurtuldu. === Tarihi bilinmeyenler === * Pablo Neruda (1904-1973) Nobel Edebiyat Ödülünün sahibi oldu. * Hasan Koçdemir CKMP Kurucularından, Türk siyaset ve fikir adamı, aktif siyasetten çekildiğini açıkladı. * Munzur Vadisi Millî Parkı kuruldu. * 1971 Sovyet nükleer denemeleri gerçekleştirildi. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Emrah, Türk şarkıcı, söz yazarı ve oyuncu. *7 Ocak - Jeremy Lee Renner, Amerikalı oyuncu, film yapımcısı ve müzisyen *8 Ocak - Géraldine Pailhas, Fransız oyuncu. * 8 Ocak - Arif Kilisli, Türk oyuncu *11 Ocak - Mary Jane Blige, veya bilinen adıyla Mary J. Blige, Amerikalı hip hop ve R&B; şarkıcısıdır *15 Ocak - Regina Rene King, Amerikalı oyuncu ve televizyon yönetmeni *17 Ocak - Sylvie Testud, Fransız oyuncu *25 Ocak - Luca Badoer, İtalyan Formula 1 pilotu === Şubat === * 1 Şubat - Michael Carlyle Hall, Amerikalı oyuncu. *3 Şubat **Lisa 'Elisa' Adaline Donovan, Amerikalı oyuncu ve yapımcı **Vincent Elbaz, Fas asıllı Fransız oyuncu **Sarah Kane, İngiliz oyun yazarı (ö. 1999) *11 Şubat - Damian Watcyn Lewis, İngiliz oyuncu ve film yapımcısı *14 Şubat - Kerem Tüzün, Türk müzisyen *17 Şubat - Denise Lee Richards, Amerikalı oyuncu, sunucu ve eski manken * 20 Şubat - Jari Litmanen, Fin futbolcu * 21 Şubat - Randy Blythe, Amerikalı vokalist, müzisyen, oyuncu * 24 Şubat - Pedro de la Rosa, İspanyol Formula 1 pilotu *26 Şubat - Hélène Ségara, İtalyan ve Ermeni asıllı Fransız şarkıcı ve söz yazarıdır === Mart === * 1 Mart - Ma Dong-seok, Güney Koreli aktör * 11 Mart - Gülse Birsel, gazeteci, yazar, oyuncu * 12 Mart - Ogün Sanlısoy, Türk müzisyen * 31 Mart - Ewan McGregor, İskoç oyuncu === Nisan === * 11 Nisan - Oliver Riedel, Alman müzisyen * 24 Nisan - Stefania Rocca, İtalyan oyuncu === Mayıs === * 3 Mayıs - Wang Yan, Çinli yürüyüşçü * 27 Mayıs - Lisa Lopes, Amerikalı rap müzisyeni, oyuncu, söz yazarı === Haziran === * 1 Haziran - Ghil'ad Zuckermann, dil bilimci * 4 Haziran - Joseph Kabila, Kongo DC'nin cumhurbaşkanı * 13 Haziran - Tarık (şarkıcı), Türk şarkıcı * 16 Haziran - Tupac Amaru Shakur, Amerikalı rap müzisyeni, oyuncu, söz yazarı (ö. 1996) * 21 Haziran - Faryd Mondragón, Kolombiyalı kaleci * 28 Haziran - Elon Musk, mühendis, endüstriyel tasarımcı ve teknoloji girişimcisi === Temmuz === * 3 Temmuz - Benedict Wong, İngiliz oyuncu * 11 Temmuz - Leisha Hailey, Amerikalı aktris * 17 Temmuz - Ari Barokas, Duman grubunun bas gitaristi * 21 Temmuz - Alexander Halavais, Amerikalı akademisyen * 29 Temmuz - Lisa Ekdahl, İsveçli şarkıcı ve şarkı sözü yazarı === Ağustos === * 1 Ağustos - İdil Üner, Türk oyuncu * 26 Ağustos - Thalía, Meksikalı şarkıcı ve oyuncu * 30 Ağustos - Hakan Demir, Türk müzisyen === Eylül === * 1 Eylül - Hakan Şükür, Türk futbolcu ve siyasetçi * 7 Eylül - Caroline Peters, Alman oyuncu * 8 Eylül **Tamar Iveri, Gürcü soprano **Martin Freeman, İngiliz aktör **Yoichi Kajiyama, Japon eski futbolcu **David Arquette, Amerikalı oyuncu, film yönetmeni, yapımcı ve senarist * 9 Eylül - Eric Stonestreet, Amerikalı aktör ve komedyen * 14 Eylül - İclal Aydın, Türk oyuncu, spiker, şair * 18 Eylül ** Anna Netrebko, Rus opera sanatçısı ** Lance Armstrong, Amerikalı bisikletçi ** Jada Smith, Amerikalı aktris, şarkıcı-şarkı yazarı, yapımcı, yönetmen, yazar, iş insanı ve seslendirme sanatçısı * 20 Eylül - Henrik Larsson, İsveçli futbolcu * 21 Eylül - Zoran Mirković, eski Sırp futbolcu * 28 Eylül - Cenk Durmazel, Türk komedyen ve vokalist * 29 Eylül - Sibel Tüzün, Türk şarkıcı === Ekim === * 20 Ekim ** Snoop Dogg, Amerikalı rap müzisyeni ** Dannii Minogue, Avustralyalı şarkıcı * 29 Ekim ** Winona Ryder, Amerikalı aktris ** Aistė Smilgevičiūtė, Litvan şarkıcı === Kasım === * 1 Kasım - Sibel Bilgiç, Türk pop müzik şarkıcısı * 6 Kasım - Laura Flessel-Colovic, Fransız eskrimci * 7 Kasım - Kazım Koyuncu, Türk müzisyen * 11 Kasım - İpek Tuzcuoğlu, Türk oyuncu * 15 Kasım - Uğur Işılak, Türk ses sanatçısı, şair ve besteci. * 17 Kasım - Svetlana Sudak, Belaruslu atlet * 18 Kasım - Özlem Tekin, Türk rock müzik sanatçısı * 25 Kasım - Göksel, Türk şarkıcı, besteci ve şarkı sözü yazarı === Aralık === * 8 Aralık - Abdullah Ercan, Türk futbolcu * 15 Aralık - Necati Şaşmaz, Türk oyuncu * 26 Aralık - Jared Joseph Leto, Amerikalı oyuncu, sanatçı (30 Seconds To Mars vokalist, gitarist) * 27 Aralık - Cenk Varış, Türk sprinter ;Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler: * Demir Sabancı, Türk iş insanı == Ölümler == * 10 Ocak - Gabrielle "Coco" Bonheur Chanel, Fransız moda tasarımcısı ve Chanel markasının kurucusu (d. 1883) *25 Ocak - Donald Winnicott, İngiliz psikanalist (d. 1896) *26 Şubat - Fernandel doğum adıyla Joseph Désiré Contandin, Fransız şarkıcı, komedyen ve sinema oyuncusu (d. 1903) *8 Mart - Harold Clayton Lloyd, Amerikalı oyuncu ve yönetmendir (d. 1893) *20 Mart - Falih Rıfkı Atay, Türk gazeteci, yazar, milletvekili (d. 1894) * 6 Nisan - Igor Stravinsky, Rus besteci (d. 1882) * 31 Mayıs ** Sinan Cemgil, Türk politik aktivist (d. 1944) ** Alpaslan Özdoğan, Türk politik aktivist (d. 1946) ** Kadir Manga, Türk politik aktivist (d. 1947) * 1 Haziran - Hüseyin Cevahir, Türk eylemci ve THKP-C kurucularından (d. 1945) *4 Haziran - Georg Lukács, Macar Marksist filozof ve edebiyat bilimcisidir (ö. 1885) * 11 Haziran - Roland Rohn, Alman mimar (d. 1905) * 3 Temmuz - Jim Morrison, Amerikalı şarkıcı, söz yazarı, besteci ve şair (d. 1943) *6 Temmuz - Louis Daniel Armstrong, Amerikalı caz müzisyenidir (d. 1901) * 18 Ağustos - Peter Fleming, İngiliz gazeteci, gezgin (d. 1907) * 7 Eylül - Albert Caraco, Fransız asıllı Uruguay vatandaşı filozof, yazar, denemeci ve şair (d. 1919) *11 Eylül - Nikita Kruşçev, Sovyet devlet adamı ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi Birinci Sekreteri (d. 1894) *13 Eylül - Lin Piao, asıl adı Lin Yurong, Çinli asker ve siyaset adamı (d. 1907) *12 Ekim - Vincent Eugene Craddock, rock and roll tarzının kurucusu olarak tanınmış Amerikalı müzisyen (d. 1935) * 5 Aralık - Andrey Andreyev, Sovyet siyasetçi, bakan (d. 1895) * 18 Aralık - Bobby Jones, Amerikalı golfçü (d. 1902) |
2,376 | == Olaylar == * 20 Ocak - F-16 Fighting Falcon ilk uçuşunu gerçekleştirdi. * 26 Ocak - İzmir - İstanbul seferini yapan 301 sefer sayılı Türk Hava Yolları uçağı kalkış esnasında düştü. 66 kişi hayatını kaybetti, 7 kişi sağ kurtuldu. * 1 Şubat - Brezilya'nın São Paulo kentinde bir gökdelende meydana gelen yangına 179 kişi öldü. * 7 Şubat - Grenada bağımsızlığını ilan etti. * 3 Mart - İstanbul - Paris - Londra seferini yapan 981 sefer sayılı Türk Hava Yolları uçağı, arka kargo kapısındaki tasarım hatası sebebiyle Paris'ten havalandıktan kısa süre sonra düştü. Uçaktaki 346 kişiden kurtulan olmadı. * 18 Mart - 1973 Petrol Krizi'ne sebep olan OPEC ülkelerinin petrol ambargosu sona erdi. * 29 Mart - Volkswagen, Golf modelinin üretimine başladı. * 6 Nisan - İsveçli pop grubu ABBA, Waterloo şarkısıyla 1974 Eurovision Şarkı Yarışması'nı kazandı. * 18 Nisan - İtalya'da Kızıl Tugaylar örgütü savcı Mario Sossi'yi kaçırdı. * 25 Nisan - Karanfil Devrimi. Portekiz'de sol görüşlü subay ve askerlerin gerçekleştirdiği kansız darbe sonucunda Estado Novo sonlandırılarak demokrasiye geçildi. * 18 Mayıs - Hindistan, ilk başarılı atom bombası denemesini gerçekleştirerek, bu başarıya ulaşan altıncı ülke oldu. * 26 Haziran - ABD'nin Ohio eyaletinde bulunan Troy şehrindeki Marsh Süpermarket'in kasasında işlenen bir paket sakız, dünyada barkodla satılan ilk ürün oldu. * 7 Temmuz - Batı Almanya finalde Hollanda'yı 2-1 mağlup ederek 1974 FIFA Dünya Kupası'nın sahibi oldu. * 15 Temmuz - ** Kıbrıs'ta Nikos Sampson önderliğinde yapılan darbeyle devlet başkanı Makarios iktidardan indirildi. ** ABD'de TV spikeri Christine Chubbuck, girdiği bunalım sonucu televizyon canlı yayını sırasında tabancayla intihar etti. * 20 Temmuz - Kıbrıs Harekâtı. Türk Silahlı Kuvvetleri, Yunan cuntasının Kıbrıs Cumhuriyeti anayasal düzenine fiilen müdahale etmesinden dolayı adaya çıkartma yaptı. * 23 Temmuz - Yunanistan'da Askerî Cunta iktidarı sona erdi. * 8 Ağustos - Watergate skandalı sonucunda ABD Başkanı Richard Nixon görevinden istifa etti. * 14 Ağustos - Kıbrıs'ta İkinci Barış Harekatı başladı. Türk birlikleri adanın %37'sini ele geçirdi. * 8 Eylül - Tel Aviv - New York seferini yapan 841 sefer sayılı TWA uçağı, aktarma yaptığı Atina'dan kalkışından kısa süre sonra kargo bölümüne yerleştirilen bombanın patlaması sonucu İyonya Denizi'ne düştü. Uçaktaki 88 kişiden kurtulan olmadı. * 12 Eylül - Etiyopya imparatoru Haile Selassie, Sovyetler Birliği tarafından desteklenen bir darbe ile tahtından indirildi. * 13 Aralık - Malta'da cumhuriyet ilan edildi. * 24 Aralık - Avustralya'nın Darwin kenti, Tracy Kasırgası yüzünden tamamen yok oldu ve yeniden inşa edilmek zorunda kalındı. * Tarihi bilinmiyor - Ernő Rubik, Rubik Küpü'nü icat etti. * Tarihi bilinmiyor - Pepsi, Sovyetler Birliği'nde faaliyet göstermesine izin verilen ilk Amerikan şirketi oldu. == Doğumlar == === Ocak === * 27 Ocak - Ole Einar Bjørndalen, Norveçli biatlet * 30 Ocak ** Christian Bale, İngiliz sinema oyuncusudur ** Abdüzzâhir es-Saka, Mısırlı futbolcu === Şubat === * 7 Şubat - Steve Nash, Kanada doğumlu basketbolcu * 14 Şubat ** Gina Lynn, Porto Rikolu porno oyuncusu ** Valentina Vezzali, İtalyan eskrimci ve politikacı * 19 Şubat - Lezley Zen, Amerikalı porno yıldızı * 22 Şubat - James Blunt, İngiliz şarkıcı * 27 Şubat - Mevlüt Miraliyev, Azeri judocu === Mart === * 9 Mart - Yuriy Bilonoh, Ukraynalı gülleci === Nisan === * 8 Nisan - Batuhan Mutlugil, Duman grubunun gitaristi * 11 Nisan - Tricia Helfer, Kanadalı oyuncu * 15 Nisan - Danny Way, profesyonel kaykaycı * 16 Nisan - Toygar Işıklı, Türk müzisyen * 19 Nisan - Başak Köklükaya, Türk oyuncu === Mayıs === * 7 Mayıs - Breckin Meyer, sinema oyuncusu * 12 Mayıs - Tolga Çevik, oyuncu ve komedyen * 16 Mayıs - Laura Pausini, İtalyan şarkıcısı * 17 Mayıs ** Paolo Briguglia, İtalyan oyuncu ** Gürkan Uygun, Türk oyuncu * 31 Mayıs - Kenan Doğulu, Türk şarkıcı, söz yazarı, besteci ve albüm yapımcısı === Haziran === * 1 Haziran - Alanis Morissette, müzisyen * 4 Haziran - Murat Başaran, Türk şarkıcı * 18 Haziran - Kenan İmirzalıoğlu, Türk aktör * 24 Haziran ** Sinan Şamil Sam, Türk profesyonel boksör (ö. 2015) ** Onur Ünlü, Türk senarist, yönetmen, yapımcı, şair, müzisyen ve oyuncu * 28 Haziran - Yiğit Arı, Türk tiyatrocu * 30 Haziran - Doğuş, Türk şarkıcı === Temmuz === * 13 Temmuz - Jarno Trulli, İtalyan Formula 1 pilotu * 23 Temmuz - Barış Özcan Türk youtuber ve hikaye anlatıcı * 30 Temmuz - Hilary Swank, iki Akademi Ödülü kazanmış Amerikalı sinema oyuncusu. === Ağustos === * 1 Ağustos - Leonardo Jardim, Portekizli teknik direktör * 20 Ağustos - Misha Collins, Amerikalı aktör * 25 Ağustos - Ege Göktuna, Türk müzisyen, hukukçu, akademisyen. === Eylül === * 4 Eylül - Oğuz Aksaç, Türk halk müziği sanatçısı * 7 Eylül **Stéphane Henchoz, İsviçreli millî futbolcu **Mario Frick, Lihtenştaynlı eski futbolcu **Antonio McDyess, Amerikan basketbol oyuncusu **Harold Wallace, Kosta Rikalı millî futbolcu ve teknik direktör * 8 Eylül **Marios Agatokleus, Kıbrıslı futbolcu **Yaw Preko, Ganalı futbolcu **Takaaki Nakamura, Japon futbolcu **Marius van Heerden, Güney Afrikalı orta mesafe koşucusu (ö. 2021) * 9 Eylül - Ece Uslu, Türk oyuncu * 10 Eylül ** Hande Fırat, Türk muhabir ve televizyoncu ** Ebru Cündübeyoğlu, Türk oyuncu ve şarkıcı * 17 Eylül - Yonca Lodi, Türk şarkıcı * 23 Eylül - Matt Hardy, Amerikalı güreşçi * 30 Eylül - Daniel Wu, Çin asıllı Amerikalı yönetmen, yapımcı ve aktör === Ekim === * 1 Ekim - Canan Çiftel, Türk oyuncu ve seslendirme sanatçısı * 2 Ekim - Michelle Krusiec, Amerikalı film oyuncusu. * 4 Ekim - Kubat, Türk halk müziği sanatçısı, söz yazarı * 7 Ekim ** Bertuğ Cemil, Türk şarkıcı ** Charlotte Perrelli, İsveçli şarkıcı ve oyuncu * 12 Ekim - Ebru Gündeş, Türk şarkıcı, sunucu ve oyuncu * 14 Ekim - Tümer Metin, Türk futbolcu * 26 Ekim - Nihan Özcan, Türk oyuncu === Kasım === * 5 Kasım - Angela Gossow, İsveçli melodik death metal grubu Arch Enemy'nin kadın vokalisti. * 8 Kasım - Masashi Kishimoto, Naruto'nun çizeri ünlü mangaka * 9 Kasım - Alessandro Del Piero, İtalyan futbolcu === Aralık === * 11 Aralık- Rey Mysterio, Meksika asıllı Amerikalı Amerikan Güreşçisi * 24 Aralık - Marcelo Salas, Şilili futbolcu * 25 Aralık - Rober Hatemo, Türk şarkıcı === Doğum günü ve ayı bilinmeyenler === * ??? - Murat Canbaş, sporcu. 1992 Dünya Okullar Şampiyonu ve 1993 Dünya Gençler Şampiyonu (ö. 1994). == Ölümler == === Ocak === * 2 Ocak - Neva Gerber, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1894) * 14 Ocak - Seyfi Demirsoy, TÜRK-İŞ Konfederasyonu eski başkanı (d. 1920) * 31 Ocak - Samuel Goldwyn, Amerikalı film yapımcısı === Şubat === === Mart === === Nisan === * 2 Nisan - Georges Pompidou, Fransa Cumhurbaşkanı (d. 1911) === Mayıs === * 9 Mayıs - Turgut Zaim, Türk ressam (d. 1906) *14 Mayıs - Jean Daniélou, Kardinal ilan edilen Fransız Cizvit patrolog (d. 1905) * 25 Mayıs - Ulvi Uraz, Türk tiyatro sanatçısı (d. 1921) === Haziran === === Temmuz === * 1 Temmuz - Juan Perón, Arjantin Devlet Başkanı *13 Temmuz - Patrick Maynard Stuart Blackett, Baron Blackett, LN, CH, RSÜ, Bulut odası, Kozmik ışın ve paleomanyetizma üzerine çalışmaları için bilinen İngiliz deneysel fizikçi. * 21 Temmuz - Albay Halil İbrahim Karaoğlanoğlu, 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı'nda Kıbrıs'a ilk çıkan alayın komutanı === Ağustos === * 8 Ağustos - İsmail Galip Arcan, oyun yazarı, tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1894) === Eylül === * 27 Eylül - Feridun Nafiz Uzluk, Türk tıp tarihinin öncü isimlerinden (d. 1902) === Ekim === * 25 Ekim - Fahrettin Altay, Kurtuluş Savaşı komutanı (d. 1880) === Kasım === * 1 Kasım - Lajos Zilahy, Macar yazar (d. 1891). * 24 Kasım - Robert Charles Zaehner, İngiliz din tarihçisi ve eğitimci * 29 Kasım - James J. Braddock, Amerikalı boksör (d. 1905) === Aralık === * 13 Aralık - Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Türk yazar (d. 1889) |
2,378 | == Olaylar == *3 Ocak - Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme yürürlüğe girdi. *5 Ocak - Pol Pot rejimi, Demokratik Kampuçya için yeni bir anayasa ilan etti . *16 Ocak - Kızıl Ordu Fraksiyonu'nun (Batı Almanya aşırı sol militanı Baader-Meinhof Grubu) hapisteki üyeleri aleyhindeki dava Stuttgart'ta başladı . *21 Ocak - Londra'dan Bahreyn'e ilk ticari Concorde uçuşu başladı. *27 Ocak :*ABD, bağımsız bir Filistin Devleti çağrısında bulunan Birleşmiş Milletler kararını veto etti. :*Birinci Amgala Muharebesi, Sahra'da Fas ile Cezayir arasında başladı. *4 Şubat :*1976 Kış Olimpiyatları Avusturya'nın Innsbruck kentinde başlıyor . :* Guatemala depremi: 7,5 büyüklüğündeki bir deprem Guatemala ve Honduras'ı vurdu. 23.000 kişi öldü ve 76.000 kişi yaralandı. * 1 Nisan - Apple, California'da Steve Jobs ve Steve Wozniak tarafından kuruldu . * 1 Mayıs - Paris-İstanbul seferini yapan "İzmir" uçağı Zeki Ejder adlı Türk tarafından Marsilya’ya kaçırılmak istendi. * 1 Mayıs - 50 yıllık aradan sonra 1 Mayıs İşçi Bayramı İstanbul Taksim Meydanı'nda yapılan büyük bir mitingle kutlandı. DİSK'in (Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu) düzenlediği 1976 1 Mayıs'ı, Türkiye'de kitlesel 1 Mayıs kutlamalarının başlangıcı oldu. * 2 Temmuz - 1976'da Güney Vietnam ve Kuzey Vietnam resmen birleşti. * 3 Temmuz - 4 Temmuz Entebbe Operasyonu, (Entebbe Baskını) * 17 Temmuz - 6 Mayıs'ta Ankara Gordion müzesinden çalınan Frig Kralı Midas'ın heykeli ve diğer 25 tarihi eser Aydın yakınlarında ele geçirildi. * 20 Temmuz - ABD'nin 11 ay önce Mars'a gönderdiği insansız Viking-I uzay aracı Mars yüzeyine iniş yaptı. * 25 Ağustos - Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 395 sayılı kararı kabul edildi. * 19 Eylül - THY'nin İstanbul-Antalya seferi ile 452 sefer sayılı uçuşunu gerçekleştiren Antalya adlı uçağı Isparta yakınlarında alçalma hatası nedeniyle Toros Dağlarına çarptı: 8'i personel 154 kişi öldü. * 24 Kasım - Van'ın Çaldıran ve Muradiye ilçelerinde meydana gelen 7.2 büyüklüğündeki depremde 3840 kişi öldü, 497 kişi yaralandı. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak ** Mustafa Doğan, Türk asıllı Alman futbolcu * 2 Ocak - Hrysopiyi Devetzi, Yunan atlet * 5 Ocak - Diego Tristán, İspanyol futbolcu * 8 Ocak - Bora Sancar, Türk basketbolcu * 10 Ocak - Remy Bonjasky, Surinam asıllı Hollandalı K-1 Dünya Grand Prix Kick boks şampiyonu * 13 Ocak ** Angelos Basinas, Yunan millî futbolcu ** Mario Yepes, Kolombiyalı millî futbolcu * 15 Ocak - Florentin Petre, Romanyalı futbolcu * 16 Ocak - Debbie Ferguson, Bahamalı atlet * 20 Ocak ** Kirsty Gallacher, İskoç televizyon sunucusu ** Conchita Martínez Granados, İspanyol profesyonel tenis oyuncusu * 21 Ocak - Emma Bunton, Spice Girls grubu üyesi * 26 Ocak - Willie Adler, Amerikalı müzisyen, Lamb of God'ın gitaristi * 30 Ocak - Cristian Brocchi, S.S.Lazio'da oynayan İtalyan orta saha oyuncusu === Şubat === * 5 Şubat - Altan Aksoy, Türk millî futbolcu * 9 Şubat - Ionela Târlea-Manolache, Rumen atlet * 10 Şubat - Vedran Runje, Hırvat futbolcu * 12 Şubat - Silvia Saint, Çek kadın pornografi oyuncusu * 13 Şubat - Leslie Feist, Kanadalı şarkıcı ve söz yazarı * 14 Şubat - Aylin Aslım, Türk şarkıcı ve besteci * 18 Şubat - Chanda Rubin, Amerikalı profesyonel tenis oyuncusu * 19 Şubat - Maxime Chattam, Fransız roman yazarı * 20 Şubat ** Gail Kim, profesyonel güreşçi, menajer, model ve aktris ** Zdravko Lazarov, Bulgar millî futbolcu === Mart === * 1 Mart - Asuman Krause, Türk şarkıcı, manken, sunucu, oyuncu * 10 Mart - Frantz Granvorka, Fransız voleybolcu *13 Mart - Maxim Gunjia, Abhazya'nın defakto hükûmetinin dış işleri bakanı * 11 Mart - Mariana Díaz-Oliva, Arjantinli profesyonel tenis oyuncusu * 17 Mart - ** Antoine van der Linden, Hollandalı futbolcu ** Stephen Gately, İrlandalı şarkıcı * 19 Mart - Alessandro Nesta, İtalyan futbolcu * 20 Mart - Chester Bennington, Linkin Park grubunun solisti *26 Mart - Nurgül Yeşilçay, Türk oyuncu * 29 Mart - Jennifer Capriati, Amerikalı tenisçi === Nisan === * 1 Nisan ** Clarence Seedorf, Seria A da Milan adına forma giyen Hollandalı orta saha oyuncusu ** Asım Pars, Boşnak asıllı Türkiye vatandaşı basketbolcu * 4 Nisan - Emerson Ferreira da Rosa, Brezilyalı futbolcu * 5 Nisan - Fernando Morientes, İspanyol Futbolcu * 14 Nisan - Ali Lukunku, Kongolu eski millî futbolcu * 15 Nisan - Evrim Alataş, Kürt yazar, gazeteci, eleştirmen (ö. 2010) * 16 Nisan - Lukas Haas, Amerikalı aktör * 19 Nisan - Sertan Güriz, eski futbolcu ve teknik direktör * 20 Nisan - Aldo Bobadilla, Paraguaylı futbolcu * 24 Nisan - Steve Finnan İrlandalı futbolcu === Mayıs === * 7 Mayıs ** Berke Hatipoğlu, Redd grubunun gitaristi, geri vokali, besteci, mimar ** Dave van den Bergh, Hollandalı futbolcu * 22 Mayıs - Daniel Erlandsson, Arch Enemy grubunun davulcusu * 25 Mayıs ** Ethan Suplee, Amerikalı aktör ** Stefan Holm, İsveçli atlet * 29 Mayıs - * Gülşen Bayraktar, Türk şarkıcı ve besteci * Hakan Günday, Türk yazar * 31 Mayıs - Colin Farrell, İrlandalı aktör === Haziran === * 8 Haziran - Lindsay Davenport, Amerikalı profesyonel tenisçi * 9 Haziran - Costas Elia, forvet mevkiinde görev yapan Kıbrıslı futbolcu * 10 Haziran - Zekiye Keskin Şatır, Türk okçu * 12 Haziran - Antawn Jamison, NBA'de Cleveland Cavaliers forması giyen Amerikalı * 14 Haziran - Massimo Oddo, İtalyan World Cup- ve Champions League-kazanan futbolcu * 17 Haziran - Bülent Bölükbaşı, Türk futbolcu * 18 Haziran **Bilgehan Demir, Türk spor spikeri, gazeteci ve yapımcı ** Maksim Galkin, Rus tiyatro, sinema, dizi oyuncusu ve sunucusu * 19 Haziran - Alişan, Arabesk-Pop Müzik şarkıcısı *23 Haziran - Patrick Donalé Vieira, Senegal asıllı Fransız eski futbolcu * 26 Haziran - Makare Desilets, Fiji asıllı Amerikalı voleybolcu === Temmuz === * 1 Temmuz - Patrick Kluivert, Hollandalı eski millî futbolcu * 2 Temmuz - Derya Büyükuncu, Türk yüzücü * 7 Temmuz - Ercüment Olgundeniz, Türk disk atıcısı ve güllecisi * 8 Temmuz - Odile Vuillemin, Fransız oyuncu * 10 Temmuz - Ludovic Giuly - Fransız futbolcu * 12 Temmuz - Hüsnü Şenlendirici, Türk klarnet sanatçısı * 15 Temmuz ** Juan Francisco Garcia, İspanyol futbolcu ** Diane Kruger, Alman model ve aktris * 16 Temmuz ** Anna Smashnova, İsrailli profesyonel tenis oyuncusu ** Edmílson Gomes, İtalyan asıllı Brezilyalı futbolcu * 17 Temmuz - Marcos Senna, İspanya millî futbol takımı futbolcusu * 18 Temmuz - Cansın Özyosun, Türk dizi oyuncusu * 22 Temmuz - Birgit Öllbrunner, Alman bas gitarist * 24 Temmuz - Tiago Monteiro, Portekizli Formula 1 sürücüsü * 25 Temmuz - Tera Patrick, Amerikalı kadın porno oyuncusu === Ağustos === * 1 Ağustos - Hasan Şaş, Galatasaraylı futbolcu * 5 Ağustos - Güray Süngü, Türk öykü ve roman yazarı * 8 Ağustos - Tawny Cypress, Amerikalı dizi oyuncusu * 11 Ağustos - Iván Córdoba, Kolombiyalı millî futbolcu * 12 Ağustos - Linde Lindström, Fin HIM grubunun gitaristi * 13 Ağustos **Niran Ünsal, Türk şarkıcı/besteci ** Özge Özberk, Türk oyuncu * 15 Ağustos - Alp Küçükvardar, eski Türk futbolcu * 17 Ağustos - Olena Krasovska, Ukraynalı atlet * 22 Ağustos - Aslıhan Yeltekin, Türk haberci ve sunucu * 26 Ağustos - Can Gazalcı, Türk öykü ve roman yazarı * 27 Ağustos ** Mark Webber, Avustralyalı Formula 1 pilotu ** Carlos Moya, İspanyol tenisçi * 28 Ağustos - Cornel Frăsineanu, Rumen futbolcu === Eylül === * 1 Eylül - Jada Fire, Afrika asıllı Amerikalı porno yıldızı * 5 Eylül - Carice van Houten, Hollandalı tiyatro ve sinema oyuncusu * 7 Eylül **Oliver Hudson, Amerikalı aktör **Muhammed Bereket, Mısırlı milli futbolcu * 8 Eylül **Roman Şaronov, Rus milli futbolcu **Jervis Drummond, Kostarikalı milli futbolcu * 9 Eylül **Emma de Caunes, Fransız oyuncu ve yönetmen **Mick Blue, Avusturyalı porno oyuncusu * 10 Eylül - Alexander Zach, Avusturyalı politikacı (LİF) * 12 Eylül - Maciej Żurawski, Polonyalı futbolcu * 13 Eylül - Puma Swede, İsveçli pornografik film oyuncusu ve striptizci * 25 Eylül ** Chiara, Maltalı şarkıcı ** Chauncey Billups, NBA oyuncusu * 26 Eylül - Michael Ballack, Alman futbolcu * 27 Eylül - Francesco Totti, İtalyan futbolcu * 28 Eylül - Fedor Emelianenko, Rus dövüşçü * 29 Eylül - Andriy Şevçenko, Dinamo Kiev'de forma giyen Ukraynalı millî futbolcu === Ekim === * 1 Ekim - Ümit Karan, Türk futbolcu * 2 Ekim **Cemal Hünal, Türk aktör **Kamile Burcu Esmersoy, oyuncu * 4 Ekim ** Jess Molho, Türk oyuncu ve sunucu ** Mauro Camoranesi, Arjantin asıllı İtalyan futbolcu ** Alicia Silverstone, Amerikalı sinema ve tiyatro oyuncusu ve eski manken * 5 Ekim - Ceyhun Yılmaz, Türk komedyen/şair/radyo - Tv programcısı * 12 Ekim - Kajsa Bergqvist, İsveçli eski yüksek atlamacı * 17 Ekim - Nil Karaibrahimgil, Türk şarkıcı * 24 Ekim - Carlos Almeida, Angolalı profesyonel basketbol oyuncusu * 25 Ekim - Ahmed Dokhi, Suudi Arabistanlı bir futbolcu *28 Ekim - Luka Peroš, Hırvat oyuncu * 31 Ekim - Piper Perabo, Amerikalı sinema oyuncusu === Kasım === * 13 Kasım - Albina Akhatova, Rus biatlet * 15 Kasım - Nadide Sultan, Türk şarkıcı * 20 Kasım - Mahmud A. Asrar, Türk çizgi roman sanatçısı * 22 Kasım ** Torsten Frings, Alman futbolcu ** Ville Valo, HIM grubunun solisti * 22 Kasım - Torsten Frings, Alman futbolcu * 23 Kasım - Cüneyt Çakır, Türk futbol hakemi * 29 Kasım - Abdulaziz el Tarifi, Şeyh ve bilim insanı * 29 Kasım - Anna Faris, Amerikalı akrist === Aralık === * 2 Aralık - Erik Everhard, Kanadalı bir porno aktörü * 17 Aralık - Edward Aguilera, İspanyol bir şarkıcı * 21 Aralık - Mark Dickel, Yeni Zelandalı basketbolcu * 23 Aralık - Amjad Sabri, Pakistanlı müzisyen (ö. 2016) * 24 Aralık - Lynn Chen, Amerikalı aktris ve müzisyen * 27 Aralık - Curro Torres, Alman asıllı İspanyol defans oyuncusu * 29 Aralık ** Katherine Moennig, Amerikalı aktris ** Danny R. McBride, Amerikalı aktör, yazar ve film yapımcısı * 31 Aralık - Ceza, Türk rap sanatçısı === Tarihi bilinmeyenler === * Alpaslan Özmol, Türk sinema ve dizi oyuncusu * Ayhan Mustafov Haşimov, Türk siyasetçi * Bahadır Boysal, Türk karikatürist * Biray Dalkıran, Türk film yönetmeni, yapımcı ve senarist * Bülent Seyran, Türk tiyatro, sinema, dizi reklam oyuncusu * Can Gazalcı, Türk gazeteci, yazar * Didem İnselel, Türk oyuncu * Donat Bayer, Türk müzikolog ve müzik eleştirmeni * Ebru Ceylan, Türk oyuncu, senarist * Ertuğ Tüfekçioğlu, Türk yönetmen * Haydar Demiryürek, Fransız siyasetçi == Ölümler == * 12 Ocak - Agatha Christie, İngiliz yazar (d. 15 Eylül 1890) * 3 Şubat - Kuzgun Acar, Türk heykeltıraş (d. 1928) * 5 Şubat - Arnold Petersen, Amerika Sosyalist İşçi Partisi Ulusal Sekreteri (d. 1885) * 11 Mart - Boris İofan, Yahudi asıllı Sovyet mimar (d. 1891) * 25 Mart - Şevket Süreyya Aydemir, Türk tarihçi ve yazar (d. 1897) * 27 Mart - Mukağali Makataev, Kazak şair, yazar ve çevirmen (d. 1931) * 25 Nisan - Carol Reed, İngiliz film yönetmeni (d. 1906) * 23 Temmuz - Mehmet Ertuğruloğlu, Kıbrıslı Türk siyasetçi ve diplomat * 9 Eylül - Mao Zedong, Çin Komünist Partisi kurucusu (d. 1893) * 22 Kasım - Sevgi Soysal, Türk yazar ve anayasa profesörü Mümtaz Soysal'ın eşi (d. 1936) * 23 Aralık - André Malraux, Fransız romancı, sanat tarihçisi ve devlet adamı (d. 1901) |
2,379 | Bu sayfada, 1977 yılında dünyadaki uluslararası önemi olan olaylarla, bu yılda doğan ve ölen kişiler yer alır. Türkiye'de yaşanan olaylarla ilgili 1977'de Türkiye sayfasına bakınız. == Olaylar == === Ocak === * 4 Ocak - Türkiye - Irak petrol boru hattının Yumurtalık kesimi de törenle hizmete girdi. * 20 Ocak - Türkiye - Bulgaristan ekonomik protokolu imzalandı. * 24 Ocak - İspanya'nın başkenti Madrid'de Francisco Franco yanlısı aşırı sağ unsurlar tarafından silahlı terör saldırısı düzenlendi. (bknz. 1977 Atocha Katliamı) === Şubat === * 8 Şubat - Türkiye'de, THY grevini ertelendi. * 13 Şubat - THY'nin İstanbul-İzmir seferini yapan 'Trakya' isimli yolcu uçağı, 17 yaşındaki Ankara Polis Koleji öğrencisi Adnan Mintaş tarafından kaçırılmak istendi. Mintaş tutuklandı. === Mart === * 4 Mart - Romanya Sosyalist Cumhuriyeti'nde Vrancea depremi gerçekleşti. 7.2 şiddetindeki deprem sonucunda 1500 kişi öldü. * 19 Mart - THY'nin Diyarbakır-Ankara seferini yapan yolcu uçağı, silahlı iki lise öğrencisi tarafından Beyrut'a kaçırıldı. * 27 Mart - İspanya'ya bağlı Kanarya Adaları'ndaki Tenerife Havaalanı üzerinde Pan American Hava Yolları'na ait bir Boeing 747, KLM Hava Yollarına ait bir Boeing 747 ile çarpıştı. Havacılık tarihinin en büyük felaketinde 583 kişi öldü. === Nisan === * 28 Nisan - Ecevit, Erzincan'da da saldırıya uğradı. 7 kişi yaralandı. * 30 Nisan - Kamboçya ve Vietnam arasındaki soğuk savaş, Kamboçya- Vietnam Savaşı'na dönüştü. === Mayıs=== * 1 Mayıs - İstanbul Taksim Meydanı, Kanlı 1 Mayıs olarak hatırlanan 1 Mayıs İşçi Bayramı kutlamaları sırasında çıkan olaylarda 39 kişi öldü. * 17 Mayıs - Menachem Begin liderliğindeki Likud Partisi İsrail'deki ulusal seçimleri kazandı. === Haziran === * 5 Haziran - 1977 Türkiye Cumhuriyeti genel seçimleri CHP Secimleri 1. olarak kapattı. * 10 Haziran - İlk Apple II serisi bilgisayarlar satışa çıktı. * 13 Haziran Başbakan Süleyman Demirel istifa etti. Böylelikle 1. mc hükûmeti sona erdi. * 21 Haziran Bülent Ecevit, kabinesini açıkladı. * 27 Haziran - Cibuti, Fransa'dan bağımsızlığını kazandı. * 30 Haziran - Güneydoğu Asya Antlaşması Teşkilatı feshedildi. === Temmuz === * 5 Temmuz - General Muhammed Ziyâ ül Hak, Pakistan'ın ilk seçilmiş başbakanı Zülfikar Ali Butto'yu devirdi. * 10 Temmuz - Yunanistan'da, Avrupa kıtası için bir rekor olan 48.0 °C sıcaklık kaydedildi. * 13 Temmuz - Somali, Etiyopya'ya savaş ilan ederek Ogaden Savaşı'nı başlattı. * 21 - 24 Temmuz - Libya Sallum'a baskın düzenleyerek Libya-Mısır Savaşı'nı başlattı. === Ağustos === * 17 Ağustos - Sovyet buzkıranı Arktika, Kuzey Kutbu'na ulaşan ilk su üstü gemisi oldu. * 20 Ağustos - Voyager programı: ABD, Voyager 2 uzay aracını fırlattı . === Eylül=== * 5 Eylül - Voyager 1 isimli insansız uzay aracı uzaya fırlatıldı. * 7 Eylül - Panama ve ABD arasında Panama Kanalı'nın statüsüne ilişkin anlaşmalar imzalandı. ABD, 20. yüzyılın sonunda kanalın kontrolünü Panama'ya devretmeyi kabul etti. * 28 Eylül - Porsche 928, Cenevre Otomobil Fuarı'nda görücüye çıktı . === Ekim === * 21 Ekim - Avrupa Patent Enstitüsü kuruldu. === Kasım=== * 17 Kasım - Dr. Cahit Karakaş TBMM'nin 13. Başkanı oldu. Görevi 12 Eylül 1980'de sona erdi. * 20 Kasım - Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat, İsrail'i ziyaret eden ilk Arap lideri oldu. * 22 Kasım - British Airways, Londra'dan New York'a süpersonik Concorde seferlerine başladı. * 28 Kasım - Yeni Zelanda'nın Auckland Uluslararası Havalimanı'nı ile Antarktika arasında gidiş- dönüş seferleri yapan McDonnell Douglas DC-10-30 uçağı Erebus Dağı, Ross Adası, Antarktika'da yere çakıldı 257 kişi öldü. Bkn: Yeni Zelanda Hava Yolları - Uçuş 901 *30 Kasım - Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD), Birleşmiş Milletler'in bir ajansı olarak kuruldu. === Aralık === * 6 Aralık - Güney Afrika, başka hiçbir ülke tarafından tanınmamasına rağmen Bophuthatswana'ya bağımsızlık verdi. * 20 Aralık - Cibuti ve Vietnam, Birleşmiş Milletler'e katıldı. === Tarihi bilinmeyenler === * TOFAŞ kuş serisi araba üretmeye başladı. * Kıbrıs görüşmeleri Viyana'da başladı. Rumlar, Ada'nın %80'ini istediler. == Doğumlar == === Ocak === * 3 Ocak - Mayumi Iizuka, Japon şarkıcı * 3 Ocak - Mustafa Kartop, Türk sporcu * 5 Ocak - Alaaddin Şahintekin, Türk karateci * 13 Ocak - Orlando Bloom, İngiliz oyuncu * 13 Ocak - Mehdi Sadaghdar, İran doğumlu elektrik mühendisi * 22 Ocak - Hidetoshi Nakata, Japon futbolcu === Şubat === * 2 Şubat - Shakira, Lübnan asıllı Kolombiyalı şarkıcı * 19 Şubat - Gianluca Zambrotta, İtalyan futbolcu * 23 Şubat - Ayhan Akman, Türk futbolcu === Mart === * 4 Mart - Didem Süer, Türk basketbolcu * 3 Mart - Ronan Keating, İrlanda asıllı şarkıcı * 19 Mart - Alparslan Arslan, Türk suikastçı * 25 Mart - Darko Perić, Sırp aktör === Nisan === * 2 Nisan - Andriy Konyuşenko, Ukraynalı futbolcu * 9 Nisan - Gerard Way, Amerikalı vokalist * 14 Nisan - Serkan Altuniğne, Türk karikatürist * 16 Nisan ** Fredrik Ljungberg, İsveçli futbolcu ** Ceyda Düvenci, Türk oyuncu * 17 Nisan - Frederik Magle, Danimarkalı besteci ve piyanist * 23 Nisan - John Cena, profesyonel güreşçi, rap müzik sanatçısı === Mayıs === * 7 Mayıs - Marko Miliç, Sloven basketbolcu * 10 Mayıs - Nick Heidfeld, Formula 1 pilotu * 26 Mayıs - Luca Toni, İtalyan futbolcu === Haziran === * 2 Haziran - Zachary Quinto, Amerikalı aktör * 28 Haziran - Harun Tekin, Mor ve Ötesi grubunun solisti, söz yazarı ve besteci * 30 Haziran - Tathiana Garbin, İtalyan tenisçi === Temmuz === * 1 Temmuz - Liv Tyler, aktris * 8 Temmuz - Milo Ventimiglia, oyuncu * 10 Temmuz - Sinan Tuzcu, Türk dizi ve sinema oyuncusu === Ağustos === * 3 Ağustos - Deniz Akkaya, manken *15 Ağustos - Radoslav Batak, Karadağlı futbolcu * 17 Ağustos - Thierry Henry, Fransız futbolcu * 27 Ağustos - Deco, Portekizli futbolcu * 31 Ağustos - Jeff Hardy, Amerikalı güreşçi === Eylül === * 2 Eylül - Ferhat Uludere, Türk yazar * 7 Eylül **Aslı Şen, İş insanı, kozmetikçi **Hakan Eratik, Türk oyuncu **Fedde le Grand, Hollandalı DJ ve prodüktör **Kaan Berberoğlu, Türk yüzücü * 8 Eylül **Tetsuharu Yamaguchi, Japon eski futbolcu **Marcello Cottafava, İtalyan futbolcu * 9 Eylül **Fatih Tekke, Fatih Tekke, Türk futbolcu ve teknik direktör **Ferzad Mecidi, İranlı milli futbolcu * 11 Eylül - Matthew Stevens, Galli snookerci * 13 Eylül - Fiona Apple, Amerikalı şarkıcı ve bestekâr * 14 Eylül - Alex de Souza, Brezilyalı futbolcu * 17 Eylül - Simone Perrotta, İtalyan futbolcu * 24 Eylül **Emine Ün, Türk oyuncu, manken, şarkıcı ve sunucu **Ebru Destan, Türk oyuncu eski manken ve şarkıcı === Ekim === * 2 Ekim - Reginaldo Araújo, Brezilyalı futbolcu (ö. 2016) === Kasım === * 22 Kasım - Kerem Gönlüm, Türk basketbolcu * 24 Kasım - Celaleddin Koçak, Türk futbolcu === Aralık === * 4 Aralık - Çağlar Çorumlu, Türk oyuncu *20 Aralık - Kerem Kabadayı, Mor ve Ötesi adlı Türk rock grubunun kurucu üyesi, yazar, baterist * 23 Aralık - Kevin Kasper, Amerikan futbolcu * 24 Aralık - Berke Özgümüş, Redd grubunun davulcusu, besteci ve davul hocası * 25 Aralık - Ali Tandoğan, Türk futbolcu * 26 Aralık - Fatih Akyel, Türk futbolcu * 28 Aralık ** Keremcem, Türk müzisyen ve sinema oyuncusu ** Fabio Grosso, İtalyan futbolcu * 30 Aralık ** Kemal Muslubaş, Türk yelkenci ve antrenör ** Volkan Kürşat Bekiroğlu, Türk futbolcu Doğum günü ve ayı bilinmeyenler, * Meltem Pamirtan, Türk oyuncu * Crystal Shepherd-Cross, Fransız komedyen ve oyuncu == Ölümler == === Ocak === * 14 Ocak - Anthony Eden, Büyük Britanyalı siyasetçi * 18 Ocak - Carl Zuckmayer, Alman oyun yazarı === Şubat === * 20 Şubat - Rami Garipov, Başkurt ulusal şair, yazar ve oyun yazar (d. 1932) === Mart === * 30 Mart - Abdel Halim Hafez, Mısır'lı şarkıcı, aktör === Haziran === * 3 Haziran - Roberto Rossellini, İtalyan yönetmen (d. 1906) === Temmuz === * 15 Temmuz - Esat Mahmut Karakurt, Türk yazar (d. 1902) === Ağustos === * 16 Ağustos - Elvis Presley, Amerikalı müzisyen (d. 1935) === Kasım === * 5 Kasım - Aleksey Stahanov, Stahanovizmin öncüsü olan Sovyetler Birliği madencisi (d. 1906) * 27 Kasım - Cemal Yeşil (d. 1900 Bağdat Osmanlı imparatorluğu), Türk bürokrat === Aralık === * 13 Aralık - Oğuz Atay, hikâyeci, romancı, mühendis, bilim insanı * 25 Aralık - Charlie Chaplin, İngiliz sinema yönetmeni, oyuncu ve yazar (d. 1889) == 1977 Nobel ödülünü kazananlar == * Barış : Uluslararası Af Örgütü * Edebiyat : Vicente Aleixandre *Ekonomi: Bertil Ohlin, James Meade * Fizik : Philip Warren Anderson, Nevill Francis Mott, John Hasbrouck Van Vleck * Kimya : Ilya Prigogine * Tıp : Roger Guillemin, Andrew Schally, Rosalyn Yalow == Ayrıca bakınız == *1976-77 Türkiye 1. Futbol Ligi *1976-77 Türkiye Basketbol Ligi *1977 yapımı Türk filmleri *1977 Sedat Simavi Ödülleri *14. Altın Portakal Film Festivali ==Kaynaklar== Kategori:20. yüzyılda Türkiye Türkiye Türkiye |
2,405 | 17\. yüzyıl, milâdî takvime göre 1 Ocak 1601 ile 31 Aralık 1700 günleri arasındaki zaman dilimi olarak kabul edilir. \---Sidenote START--- yüzyıllar 16\. yüzyıl | 17. yüzyıl | 18. yüzyıl 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 == Olaylar == === 1600'ler === * 1605 - Lehistan-Rusya Savaşı başladı. * 1606 - Zitvatorok Antlaşması === 1610'lar === * 1618 - Otuz Yıl Savaşı başladı. *1617 - I.Ahmed’in ölümü. === 1620'ler === === 1630'lar === === 1640'lar === * 1645 - Girit Adası, Osmanlılar tarafından kuşatıldı. *1640 - IV.Murad’ın ölümü. === 1650'ler === * 1651 - Dünyanın en uzun savaşı Üçyüzotuzbeş yıl savaşı başladı. === 1660'lar === * 1663 - Ukrayna, Osmanlı himayesine girdi * 1664 - St. Gotthard Muharebesi ve Osmanlı yenilgisi * 1669 - Girit Adası, Osmanlılar tarafından alındı. === 1670'ler === 1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı başladı. === 1680'ler === * 1683 - II. Viyana Kuşatması * 1687 - Mohaç Muharebesi === 1690'lar === * 1691 - Salankamen Muharebesi * 1695 - Koyun Adaları Muharebesi * 1698 - Bozcaada Deniz Muharebesi * 1699 - Karlofça Antlaşması yapıldı. Osmanlı İmparatorluğu, gerileme dönemine girdi. Kategori:Yüzyıllar Kategori:Yeni Çağ |
2,382 | \---Sidenote START--- yüzyıllar 17\. yüzyıl | 18. yüzyıl | 19. yüzyıl 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 18\. yüzyıl, miladi takvime göre 1 Ocak 1701 ile 31 Aralık 1800 günleri arasındaki zaman dilimi olarak kabul edilir. Bazı tarihçiler tarafından 18. yüzyıl tarihi 1715-1789 (Fransız Devrimi) aralığı olarak tanımlanırken, uzun 18. yüzyıl tarihi ise İngiltere’deki 1688 Devrimi (Glorious Revolution) ile 1815 Waterloo Savaşı arasında tanımlanır. == Olaylar == === 1700'ler === * 1700 - İstanbul Antlaşması (1700) * 1703 - II. Mustafa'nın ölümü === 1710'lar === * 1711 - Prut Savaşı * 1717 - III. Mustafa'nın doğumu === 1720'ler === * 1725 - I. Petro'un ölümü * 1725 - I. Abdülhamid'in doğumu === 1730'lar === * 1730 - Nedim'in ölümü * 1736 - III. Ahmed'in ölümü * 1739 - Belgrad Antlaşması imzalandı. === 1740'lar === === 1750'ler === * 1757 - III. Osman'ın ölümü * 1759 - Rus-Çerkes Savaşı başladı === 1760'lar === * 1761 - III. Selim'in doğumu * 1768 - Fransa Korsika'yı işgal etti * 1769 - Napolyon'un doğumu === 1770'ler === * 1774 - III. Mustafa'nın ölümü * 1779 - IV. Mustafa'nın doğumu === 1780'ler === * 1789 - Fransız İhtilali * 1789 - I. Abdülhamid'in ölümü === 1790'lar === * 1792 - Yaş Antlaşması imzalandı * 1794 - Batavya Cumhuriyeti kuruldu * 1797 - Şeyh Şamil'in doğumu. * 1798 - Helvatiya Cumhuriyeti kuruldu * 1799 - Akka Kuşatması (1799)'nın başlaması == Önemli kişiler == === Dünya liderleri, politikacılar ve askerler === * John Adams, Amerikalı devlet adamı * Samuel Adams, Amerikalı devlet adamı * Ahmad Şah Abdali, Afgan Kralı * Şeyh Şamil * III. Ahmed, Osmanlı Sultanı * Haydar Ali, Mysore kralı * Ethan Allen, Amerikalı Devrim Ordusu * Anne, Britanya kraliçesi * Marie Antoinette, Avusturya doğumlu (Habsburg) Fransa kraliçesi * III. Augustus, Lehistan kralı * Alemgir Şah I, Babür imparatoru * Boromakot, Ayutthaya kralı * Boromaracha V, Ayutthaya kralı * William Cavendish, Anglo-İrlandalı politikacı * John Carteret, Anglo-İrlandalı politikacı * II. Katerina, Rus çariçesi * III. Carlos, İspanya, Napoli ve Sicilya kralı * VI. Charles, Kutsal Roma İmparatoru * XII. Karl, İsveç kralı * Charlotte Corday, Fransız devrimci * Georges Danton, Fransız devrim lideri * Farrukhsiyar, Babür imparatoru * I. Ferdinando, Napoli, Sicilya ve İki Sicilya kralı * Benjamin Franklin, Amerikalı devlet adamı ve bilim insanı * Juan Franscisco, İspanyol kaşif, amiral * Adolf Frederick, İsveç kralı * II. Frederick, Prusya kralı * I. George, Büyük Britanya ve İrlanda kralı * II. George, Büyük Britanya ve İrlanda kralı * III. George, Büyük Britanya ve İrlanda kralı * Robert Gray, Amerikalı devrimci ve kaşif * III. Gustav, İsveç kralı * Gyeongjong, Joseon hanedanı kralı * I. Abdülhamid, Osmanlı sultanı * Alexander Hamilton, Amerikalı devlet adamı * Patrick Henry, Amerikalı devlet adamı * İmparator Higashiyama, Japon İmparatoru * John Jay, Amerikalı devlet adamı * Thomas Jefferson, Amerikalı devlet adamın * Jeongjo, Joseon hanedanı kralı * John Paul Jones, Amerikalı amiral * I. José, Portekiz kralı * II. Joseph, Avusturya imparatoru * Kangxi, Çin imparatoru * Kerim Han, Pers şahı * Marquis de Lafayette, askeri lider * XIV. Louis, Fransa kralı * XV. Louis, Fransa kralı * XVI. Louis, Fransa kralı * XVII. Louis, esir Fransız kralı, tahta çıkamadı * James Madison, Amerikalı devlet adamı * Madhavrao I, Maratha İmparatorluğu başbakanı * Madhavrao I Scindia, Maratha lideri * I. Mahmud, Osmanlı sultanı * Alessandro Malaspina, İspanyol kaşif * George Mason, Amerikalı devlet adamı * Michikinikwa, Miami şefi ve savaşçı * José Moñino y Redondo, İspanyol devlet adamı * Louis-Joseph de Montcalm, Fransız devlet adamı * III. Mustafa, Osmanlı sultanı * Nadir Şah, Pers şahı * Nakamikado, Japon imparatoru * Horatio Nelson, Britanyalı amiral * Nanasaheb, Peshwa/Maratha İmparatorluğu başbakanı * Shivappa Nayaka, Keladi Nayaka kralı * III. Osman, Osmanlı sultanı * I. Petro ("Deli Petro" ya da "Büyük Petro"), Rus çarı * V. Felipe, İspanya kralı * Pontiac, Ottawa şefi ve savaşçı * Qianlong, Çin imparatoru * Rajaram II of Satara, Maratha imparatoru * Francis II Rákóczi, Macaristan ve Erdel prensi, devrimci lider * Tadeusz Rejtan, Polonyalı poltikacı * Paul Revere, Amerikalı devrimci lider, kuyumcu * Maximilien Robespierre, Fransız devrimci lider * Betsy Ross, Amerikalı vatansever * Şah Ruh, Pers şahı. * John Russell, Anglo- İrlandalı politikacı * Lionel Sackville, Anglo-İrlandalı politikacı * Sebastião de Melo, Portekiz başbakanı * Chattrapati Shahu,Maratha imparatoru * III. Selim, Osmanlı sultanı * Charles Edward Stuart, sürgün, İngiliz Jacobite isyanları liderlerinden * Sukjong, Joseon hanedanı kralı * Alexander Suvorov, Rus ordu lideri * Maria Theresa, Avusturya kraliçesi * Tokugawa Ienobu, Japon Şogun * Tokugawa Ieshige, Japon Şogun * Tokugawa Ietsugu, Japon Şogun * Tokugawa Tsunayoshi, Japon Şogun * Tokugawa Yoshimune, Japon Şogun * Toussaint L'Ouverture, Haitili devrim lideri * Túpac Amaru II, Perulu devrimci * George Vancouver, İngiliz kaptan ve kaşif * Robert Walpole, Büyük Britanya başbakanı * George Washington, Amerikalı general ve ilk ABD başkanı * James Wolfe, Britanyalı subay * Yeongjo, Joseon hanedanı kralı Kategori:Yüzyıllar Kategori:Yeni Çağ |
2,407 | 1802 (MDCCCII) yılı Gregoryen takvimine göre Cuma ve Jülyen takvimine göre Çarşamba günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == * Fransız İhtilali (1792-1802) * Napolyon Savaşları (1799-1815) * 16 Mart - United States Military Academy (Amerika Birleşik Devletleri Askeri Akademisi) kuruldu. * 25 Mart/27 Mart - Fransa ile Birleşik Krallık arasında imzalana Amiens Antlaşması ile Napolyon Savaşları sona erdi. * 28 Mart - Heinrich Wilhelm Olbers Pallas astreoidini keşfetti. * Temmuz - Eleuthère Irénée du Pont, DuPont Company firmasını kurdu. * 3 Eylül - William Wordsworth "Westminster Bridge" şiirini yayımladı. * Marie Tussaud ünlü Wax müzesini Londra'da açtı. * Gottfried Reinhold Treviranus ilk kez biyoloji terimini kullandı. * Thomas Wedgwood dünyanın ilk fotoğrafını üretti, fakat görüntüyü sabitlemeyi başaramıyordu ve görüntü kısa sürede solup gidiyordu. * William Symington ilk başarılı vapuru üretti, Charlotte Dundas. * Ludwig van Beethoven, kendi eseri olan Ayışığı Sonatı'nı ilk kez çaldı. * Dünya nüfusu 1 milyar kişiye ulaştı. == Doğumlar == === Ocak-Haziran === * 3 Ocak – Charles Pelham Villiers, İngiliz politikacı (ö. 1898) * 10 Ocak – Carl Ritter von Ghega, Arnavut asıllı Venedikli yol mühendisi (ö. 1860) * 22 Ocak – Richard Upjohn, İngiliz-Amerikan mimar (ö. 1878) * 6 Şubat – Charles Wheatstone, İngiliz fizikçi, mucit (ö. 1875) * 11 Şubat – Lydia Maria Child, Amerikan kölelik karşıtı yazar (ö. 1880) * 15 Şubat – Jean-Jacques Uhrich, Fransız komutan (ö. 1886) * 16 Şubat – Phineas Quimby, Amerikan fizikçi (ö. 1866) * 19 Şubat – Wilhelm Matthias Naeff, İsviçre Federal Meclis Üyesi (ö. 1881) * 26 Şubat - Victor Hugo, Fransız yazar (ö. 1885) *7 Mart - Edwin Henry Landseer, İngiliz ressam (ö. 1873) * 25 Mart – Maria Silfvan, Finlandiyalı aktör (ö. 1865) * 27 Mart – Charles-Mathias Simons, Lüksemburg Başbakanı (ö. 1874) * 4 Nisan – Dorothea Dix, Amerikan aktivist (ö. 1887) * 9 Nisan – Elias Lönnrot, Finlandiya ulusal destanı olan Kalevala'yı yazan Finlandiyalı folklorcu, filolog (ö. 1884) * 2 Mayıs – Heinrich Gustav Magnus, Alman kimyager, fizikçi (ö. 1870) * 26 Mayıs – Karl Ferdinand Ranke, Alman eğitmen (ö. 1876) * 12 Haziran – Harriet Martineau, İngiliz sosyal teorisyen, yazar (ö. 1876) === Temmuz-Aralık === * 5 Temmuz(E.U. 23 Haziran) - Pavel Nahimov Rus amiral (ö. 1855) * 24 Temmuz - Alexandre Dumas, père, Fransız yazar (ö. 1870) *26 Temmuz - Mariano Arista, Meksika Başkanı (ö. 1855) * 4 Ağustos – Joseph Bonnell, Teksas Devrimi kahramanı (ö. 1840) * 5 Ağustos - Niels Henrik Abel, Norveçli matematikçi (ö. 1829) * 31 Ağustos – Karl von Urban, Avusturyalı mareşal (ö. 1877) * 19 Eylül – Lajos Kossuth, Macar politikacı (ö. 1894) * 30 Eylül – Antoine Jérôme Balard, Fransız kimyager (ö. 1876) * 31 Ekim - Benoît Fourneyron, Fransız mühendis (ö. 1867) * 9 Kasım – Elijah P. Lovejoy, Amerikan kölelik karşıtı (ö. 1837) * 19 Kasım – Solomon Foot, Amerikan politikacı (ö. 1866) * 29 Kasım - Wilhelm Hauff, Alman yazar (ö. 1827) *15 Aralık - Janos Bolyai, Macar matematikçi (ö. 1860) * 23 Aralık – Sara Coleridge, İngiliz akademisyen (ö. 1852) == Ölümler == === Ocak-Haziran === * 18 Ocak – Antoine Darquier de Pellepoix, Fransız gök bilimcidir. 1779 yılında Halka Bulutsusu'nu keşfetmiştir (d. 1718). * 2 Şubat – Welbore Ellis, İngiliz devlet adamı (d. 1713) * 3 Şubat – Pedro Rodríguez, Campomanes Kontu, İspanyol devlet adamı, yazar (d. 1723) * 10 Şubat – Samuel Phillips Jr., Massachusetts vali yardımcısı (d. 1752) * 26 Şubat – Esek Hopkins, Amerikan Devrimi amirali (d. 1718) * 13 Nisan – Charles Moss, İngiliz piskopos (d. 1711) * 18 Nisan – Erasmus Darwin, İngiliz fizikçi ve botanikçi (d. 1731) * 26 Nisan – Edmund Nelson (din adamı), İngiliz rahip (d. 1722) * 9 Mayıs – Erik Magnus Staël von Holstein, İsveçli elçi (d. 1749) * 22 Mayıs – Martha Washington, Amerika Birleşik Devletlerinin ilk First Lady'si (d. 1731) === Temmuz-Aralık === * 6 Temmuz – Daniel Morgan, Amerikan öncü, Virginialı kongre üyesi, ve komutan (d. 1736) * 22 Temmuz – Xavier Bichat, Fransız anatomist ve patolog (d. 1771) * 24 Temmuz – Joseph Ducreux, Fransız soylu, portre ressamı, pastel ressamı, minyatürcü, ve oymacı (d. 1735) * 25 Temmuz – Friedrich Karl Joseph von Erthal, Mainz Başpiskoposu (d. 1719) * 10 Ağustos - Franz Maria Aepinus, Alman fizikçi ve matematikçi (d. 1724) * 19 Eylül – Luisa, Napoli ve Sicilyanın Prensesi (d. 1773) * 26 Eylül – Jurij Vega, Slovenyalı matematikçi, fizikçi, ve asker (d. 1754) * 5 Ekim – Suzanne Bélair, Haitili ulusal kahraman (d. 1781) * 8 Ekim – Emmanuele Vitale, Maltalı askeri lider (d. 1758) * 31 Ekim – Sir William Parker İngiliz amiral (d. 1743) * 9 Kasım – Thomas Girtin, İngiliz artist (d. 1775) * 15 Kasım – George Romney, İngiliz artist (d. 1734) * 16 Kasım – André Michaux, Fransız botanikçi (d. 1746) * 5 Aralık – Lemuel Francis Abbott, İngiliz portre ressamı (d. 1716) * 31 Aralık – Francis Lewis, Amerikan Bağımsızlık Bildirisini imzalayan kişi (d. 1713) |
2,410 | 1805 (MDCCCV) yılı Gregoryen Takvimine göre Salı, Jülyen Takvimine göre Pazar günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == === Ocak–Mart === * 11 Ocak - Michigan Bölgesi oluşturuldu. * 7 Şubat - Kardeşi Inthavong'un ölümü üzerine Kral Anouvong Vientiane'nin kralı olur. * 15 Şubat - Harmony Society, Harmony, Pensylvania'da Hristiyan topluluk olarak resmen kurulur. * 1 Mart - Samuel Chase, United States Senate tarafından kendisine açılan meclis soruşturmasından beraat eder. * 4 Mart - Thomas Jefferson ikinci dönem Amerika Birleşik Devletliği başkanlığı için yemin eder. * 5 Mart - New Brunswick Yasama Meclisi, bölgedeki okuryazarlık oranını arttırmak için bir kanun geçirdi ve Kanada'daki halk eğitiminin oluşmasına yol açtı. === Ekim-Aralık === * 21 Ekim – Birleşik Krallık, Fransa ve İspanya arasında Trafalgar Savaşı * 13 Aralık - Sırp İsyanları ve Kara Yorgi'nin önderliği altında Sırpların Belgrad'ı ele geçirmesi. * 26 Aralık – Fransa ile Avusturya arasında Pressburg Antlaşması imzalandı == Doğumlar == === Ocak === === Şubat === === Mart === === Nisan === === Mayıs === === Haziran === === Temmuz === * 5 Temmuz - Robert FitzRoy, meteorolog ve denizci === Ağustos === === Eylül === * 7 Eylül - Samuel Wilberforce, İngiliz piskopos (ö. 1873) === Ekim === === Kasım === === Aralık === * 21 Aralık - Thomas Graham, İskoç kimyacı (ö. 1869). == Ölümler == * 20 Şubat - Justus Claproth, Alman hakim ve mucit (d. 1728) |
2,408 | 1803 (MDCCCIII) yılı Gregoryen Takvimine göre Cumartesi ve Jülyen Takvimine göre Perşembe günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == *5 Ocak - William Symington, Charlotte Dundas'ını gösterir. İskoçya'daki "ilk pratik vapur". *1 Mart – Ohio onyedinci eyalet olarak ABD birliğine katıldı * 9 Mart - Aargau İsviçre kantonu olur. * 30 Nisan – Louisiana ABD tarafından Fransızlardan 15 milyon dolara satın alındı * 18 Mayıs - Napolyon Savaşları Fransa, Hollanda bölgesinden çıkmayı reddedince Birleşik Krallık, Fransa'ya savaş ilan eder. * Hawaii Adaları, I. Kamehameha’nın yönetiminde birleşti. * Reutlingen bağımsızlığını ilan etti. == Doğumlar == === Ocak-Haziran === * 2 Şubat – Albert Sidney Johnston, Amerikan Konfedere komutanı (ö. 1862) * 15 Şubat ** John Sutter, Alman-Amerikan öncü (ö. 1880) ** Karl Friedrich Schimper, Alman botanikçi, naturalist ve şair (ö. 1867) * 26 Şubat - Arnold Adolph Berthold, Alman fizyolog, zoolog (ö. 1861) * 12 Mart – Guillaume de Felice, Savoy soylu, kölelik karşıtı (ö. 1871) * 16 Mart – Nikolay Yazykov, Rus şair, Slavofili (ö. 1846) * 7 Nisan – Flora Tristan, Fransız feminist (ö. 1844) * 30 Nisan ** Jeremiah E. Cary, Amerikan politikacı (ö. 1888) ** Albrecht von Roon, Prusya Başbakanı (ö. 1879) * 12 Mayıs - Justin von Liebig, Alman kimyager (ö. 1873) * 20 Mayıs – Ann Walker, İngiliz arazi sahibi ve hayırsever (ö. 1854) * 24 Mayıs – Charles Lucien Bonaparte, Fransız naturalist, ornitolog (ö. 1857) * 25 Mayıs ** Edward Bulwer-Lytton, İngiliz yazar, tiyatro yazarı ve politikacı (ö. 1873) ** Ralph Waldo Emerson, Amerikan yazar (ö. 1882) * 8 Haziran – Amalia Assur, İsveçli diş doktoru (ö. 1889) * 24 Haziran – George James Webb, İngiliz bestekâr (ö. 1887) === Temmuz-Aralık === * 10 Temmuz - William Todd, Amerikalı iş insanı, Kanada senato adayı * 20 Temmuz - John Hymers, İngiliz matematikçi (ö. 1887) * 24 Temmuz - Adolphe Adam, Fransız besteci (ö. 1856) * 31 Temmuz - John Ericsson, İsveçli mucit, mühendis (ö. 1889) * 3 Ağustos **Mary Dominus, Hawaii'nin Amerikalı göçmeni (ö. 1889) **Joseph Paxton, İngiliz bahçıvan, mimar ve Parlamento Üyesi (ö. 1865) * 10 Ağustos - Joseph Vinoy, Fransız komutan (ö. 1880) * 13 Ağustos - Vladimir Odoyevsky, Rus filozof, yazar, müzik eleştirmeni (ö. 1869) * 18 Ağustos - Nathan Clifford, Amerikalı politikacı (ö. 1881) * 23 Ağustos ** Jan Erazim Vocel, Çek şair, arkeolog ve tarihçi (ö. 1871) ** Gustaf Wappers, Belçikalı ressam (ö. 1874) * 27 Ağustos - Edward Beecher, Amerikalı teolog (ö. 1895) * 4 Eylül - Sarah Childress Polk, Amerika Birleşik Devletleri'nde First Lady (ö. 1891) ** Anna Nielsen, Danimarkalı mezzo-soprano (ö. 1856) * 11 Eylül - Francisca Zubiaga y Bernales, Peru'da First Lady, ihtilaflı sosyetik (ö. 1835) * 27 Eylül - Samuel Francis Du Pont, Amerikalı amiral (ö. 1865) * 28 Eylül - Prosper Mérimée, Fransız yazar (ö. 1870) * 29 Eylül - Mercator Cooper, Amerikalı kaptan (ö. 1872) * 30 Eylül - Gustav von Alvensleben, Prusyalı komutan (ö. 1881) * 5 Ekim - Friedrich Bernhard Westphal, Danimarkalı-Alman ressam (ö. 1844) * 16 Ekim - Robert Stephenson, İngiliz inşaat mühendisi (ö. 1859) * 11 Kasım - Adolf von Bonin, Prusyalı komutan (ö. 1872) * 14 Kasım - Jacob Abbott, Amerikalı yazar (ö. 1879) * 29 Kasım ** Christian Doppler, Avusturyalı matematikçi (ö. 1853) ** Gottfried Semper, Alman mimar (ö. 1879) * 5 Aralık - Fyodor Tyutchev, Rus Romantik şairi (ö. 1873) * 6 Aralık - Susanna Moodie, İngiliz yazar (ö. 1885) * 11 Aralık - Hector Berlioz, Fransız besteci (ö. 1869) == Ölümler == === Ocak - Haziran === * 1 Ocak - James Woodforde, İngiliz din adamı, günlük yazarı (d. 1740) * 18 Ocak - Ippolit Bogdanovich, Rus şair (d. 1743) * 23 Ocak - Arthur Guinness, İrlandalı biracı (d. 1725) * 1 Şubat - Anders Chydenius, Finlandiyalı rahip, politikacı (d. 1729) * 3 Şubat - María Isidra de Guzmán y de la Cerda, İspanyol akademisyen (d. 1768) * 9 Şubat - Jean François de Saint-Lambert, Fransız şair (d. 1716) * 11 Şubat - Jean-François de La Harpe, Fransız eleştirmen (d. 1739) * 18 Şubat - Johann Wilhelm Ludwig Gleim, Alman şair (d. 1719) * 20 Şubat - Marie Dumesnil, Fransız aktris (d. 1713) * 21 Şubat - Edward Despard, İngiliz devrimci (d. 1751) * 22 Şubat - Jacques- Donatien Le Ray de Chaumont, Fransız Amerikan Devriminin Babası (d. 1726) * 23 Şubat - Praskovia Kovalyova-Zhemchugova, Rus köle oyuncusu, opera soprano (d. 1768) * 14 Mart - Friedrich Gottlieb Klopstock, Alman şair (d. 1724) * 28 Mart - Peter Du Cane, Sr., İngiliz iş insanı (d. 1713) * 2 Nisan - James Montgomery, İskoç politikacı, hakim (d. 1721) * 6 Nisan - William Hamilton, İngiliz diplomat, antikacı (d. 1730) * 7 Nisan ** Antoine de Bosc de la Calmette, Danimarkalı devlet adamı, peyzaj mimarı (d. 1752) ** Toussaint L'Ouverture, Haitili devrimci (d. 1743) * 14 Nisan - Christoph Anton Migazzi, Avusturyalı Katolik piskopos (d. 1714) * 24 Nisan - Adélaïde Labille-Guiard, Fransız portre ressamı (d. 1749) * 29 Mayıs - Louis-Antoine Caraccioli, Fransız yazar (d. 1719) * 24 Haziran - Matthew Thornton, Amerikan Bağımsızlık Bildirgesini imzalayanlardan (d. 1714) * 26 Haziran -Fermín Lasuén, İspanyol misyoner (d. 1736) === Temmuz - Aralık === * 24 Ağustos - James Napper Tandy, İrlandalı cumhuriyetçi * 5 Eylül - Pierre Choderlos de Laclos, Fransız komutan, yazar (d. 1741) * 13 Eylül - John Barry, Amerikan Bağımsızlık Savaşında, daha sonra Amerika Birleşik Devletleri Donanması'nda deniz subayı (d. 1745) * 15 Eylül ** Gian Francesco Albani, İtalyan Katolik kardinal (d. 1719) ** François Devienne, Fransız besteci (d. 1759) * 16 Eylül - Nicolas Baudin, Fransız kaşif (d. 1754) * 17 Eylül - Franz Xaver Süssmayr, Avusturyalı besteci (d. 1766) * 23 Eylül - Joseph Ritson, İngiliz antikacı (d. 1752) * 2 Ekim - Samuel Adams, Amerikan devrim, lideri (d. 1722) * 8 Ekim - Vittorio Alfieri, İtalyan oyun yazarı, şair (d. 1749) * 14 Ekim - Louis Claude de Saint-Martin, Fransız filozof (d. 1743) * 26 Ekim - Granville Leveson-Gower, İngiliz politikacı (d. 1721) * 31 Ekim - Pandara Vanniyan, son Vannimai Kralı * 11 Kasım - Raphael Cohen, Alman haham (d. 1722) * 17 Kasım - John Willett Payne, İngiliz Kraliyet Donanması Amirali (d. 1752) * 18 Kasım - Ditlevine Feddersen, Norveçli kültürel figür (d. 1727) * 25 Kasım - Joseph Wilton, İngiliz heykeltıraş (d. 1722) * 7 Aralık - Gerrit Paape, Hollandalı politikacı, yazar (d. 1752) * 15 Aralık - Dru Drury, İngiliz böcekbilimci (d. 1725) * 18 Aralık - Johann Gottfried Herder, Alman filozof, yazar (d. 1744) * 26 Aralık - Gian Carlo Passeroni, İtalyan yazar (d. 1713) * 30 Aralık - Francis Lewis, Amerikan Bağımsızlık Bildirgesini imzalayanlardan(d. 1713) === Tarihi bilinmeyen === * Moscho Tzavela, Yunan kahraman (d. 1760) |
2,409 | 1804 (MDCCCIV) yılı Gregoryen Takvimine göre Pazar, Jülyen Takvimine göre Cuma günü başlayan bir artık yıldır. == Olaylar == * 1 Ocak - Haiti, Fransa'dan bağımsızlık kazanır ve tek başarılı köle isyanını gerçekleştirir. *4 Şubat - Sokoto Halifeliği Batı Afrika'da kurulur. *14 Şubat - Birinci Sırp Ayaklanması gerçekleşti ve isyan bastırıldı. Ancak 1817'de Sırbistan Osmanlı'dan bağımsızlığını alabildi. *15 Şubat - ABD'de New Jersey eyaleti, köleliği yasaklayan son kuzey eyaleti olur. *21 Mart – Napolyon Yasaları yürürlüğe girdi. * 18 Mayıs – Napolyon Bonapart, Fransa Senatosu tarafından Fransa'nın İmparatoru ilan edildi. * 2 Aralık - Napolyon Bonapart, Paris'teki Notre Dame Katedrali'nde, Papa'nın da katıldığı törende taç giydi ve Fransa İmparatoru oldu. * Kartli-Kaheti Krallığı ve Guria prenslliği Rusya'ya ilhak edildi. === Tarihi Bilinmeyenler === * Dünya nüfüsu 1 milyar insana ulaşır. == Doğumlar == === Ocak === === Şubat === * 1 Şubat - Handrij Zejler, Sorb şair (ö. 1872) * 5 Şubat - Johan Ludvig Runeberg, Fin şair (ö. 1877) * 13 Şubat - Claude-Étienne Minié, Fransız subayı ve silah mucidi (ö. 1879) === Mart === * 14 Mart - Johann Strauss I, Avusturyalı besteci (ö. 1849) === Nisan === * 23 Nisan - Marie Taglioni, İtalyan balerin (ö. 1844) === Mayıs === === Haziran === === Temmuz === * 1 Temmuz - George Sand, Fransız yazar ve romancı (ö. 1876) === Ağustos === === Eylül === * 14 Eylül - John Gould, İngiliz kuş bilimci (ö. 1881) === Ekim === * 18 Ekim - Mongkut, eski Siam kralı (ö. 1868) * 24 Ekim - Wilhelm Eduard Weber, Alman fizikçi (ö. 1891) === Kasım === * 3 Kasım - Allan Kardec, Fransız yazar, Deneysel Spiritüalizm'in kurucusu (ö. 1869) * 23 Kasım - Franklin Pierce, 14. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (ö. 1869) === Aralık === * 28 Aralık - Alexander Keith Johnston, İskoç coğrafyacı (ö. 1871) ===Tarihi Bilinmeyenler=== * Takeda Kounsai, Mito roninlerinden. * Kara Halil Efendi, II.Abdülhamit döneminde Osmanlı Devleti'nin yapmış şeyhülislamı. * Osceola, Seminole halkının reisi ve önderi. == Ölümler == * Ocak - Cevad Han, Gence Hanlığı'nın son hanı (d. 1748). * 8 Şubat - Joseph Priestley, İngiliz bilim insanı, filozof ve papaz (d. 1733). * 12 Şubat - Immanuel Kant, Alman filozof (d. 1724). * 7 Mayıs - Cezzar Ahmet Paşa, Napolyon Bonapart'a karşı Akkâ Kalesi'ni savunmasıyla ünlü Osmanlı veziri (d. 1708). * 12 Temmuz - Alexander Hamilton, ABD'nin ilk Hazine Bakanı ve ülkenin kurucu önderlerinden (d. 1757). * 20 Eylül - Pierre Méchain, Fransız astronom (d. 1744). * 2 Ekim - Nicolas Joseph Cugnot, Fransız bilim insanı (d. 1725). * 1 Kasım - Johann Friedrich Gmelin, Alman doğa bilimci, böcek bilimci ve botanikçi (d. 1748). * 17 Aralık - Pierre Julien, Fransız heykeltıraş (d. 1731). ===Tarihi Bilinmeyenler=== * Jamphel Gyatso, 8. Dalay Lama (d. 1758). * Ali Nutkî Dede, Mevlevi şeyhi, hattat, mutasavvıf. (d. 1762). ==Ayrıca== *1804'te Osmanlı İmparatorluğu |
2,411 | == Olaylar == * 12 Haziran – Napolyon Almanya'yı Ren Konfederasyonu olacak şekilde örgütledi. Avusturya imparatoru I. Francis bunu Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun sonu olduğunu anladı ve Kutsal Roma İmparatoru olarak tahtını resmen bıraktı. * Napolyon Avrupa ile Birleşik Krallık arasındaki tüm ticarete son verecek Berlin Kararnamesini yayınladı. * III. Selim tarafından Selimiye Kışlası açıldı. == Doğumlar == * 14 Şubat - Lajos Batthyány, Macar devlet adamı (ö. 1849) * 13 Kasım - Emilia Plater, Polonyalı-Litvan kahraman (ö. 1831) * ? - Lungtok Gyatso, 9. Dalay Lama (ö. 1815) == Ölümler == * 16 Ocak - Nicolas Leblanc, Fransız fizikçi, cerrah ve kimyacı (d. 1742). * 23 Ağustos - Charles-Augustin de Coulomb, Fransız fizikçi (d. 1736) * 17 Ekim - Jean-Jacques Dessalines, Haiti imparatoru (d. 1758). |
2,412 | == Olaylar == * 29 Mayıs - Kabakçı Mustafa Ayaklanması patlak verdi. * 7 Temmuz - Fransa ve Rusya arasında Tilsit Antlaşması imzalandı. * Izhmash kuruldu. == Doğumlar == === Mayıs === * 28 Mayıs - Louis Agassiz, Amerikalı zoolog, glasiyolog ve jeolog == Ölümler == * ? - Bostancıbaşı Hafız İsmail Paşa, III. Selim saltanatında bir yıl altı ay yirmi gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır (d. 1758). * 5 Şubat - Pasquale Paoli, Korsikalı devlet adamı ve yurtsever (d. 1725). * 1 Mart - Nikolay Rezanov, Rusya'nın Alaska ve Kaliforniya'yı kolonileştirmesi projesini destekleyen Rus soylusu ve devlet adamıdır (d. 1764). |
2,406 | 1801 (MDCCCI) yılı Gregoryen takvimine göre Perşembe ve Jülyen takvimine göre Salı günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == * 1 Ocak - Cüce gezegen Ceres, Giuseppe Piazzi tarafından keşfedildi. * 3 Şubat - Genç William, Birleşik Devletler Başbakanlığı görevinden istifa etti. * 9 Şubat - Lunéville Anlaşması ile Marengo Savaşı sona erdi ve Fransa ile Avusturya arasında ikinci koalisyon dönemi başladı. * 4 Mart - John Adams'ın yerine ABD Başkanı olarak Thomas Jefferson seçildi. * 23 Mart - Rus Çarı I. Pavel öldürüldü. Yerine oğlu I. Aleksandr geçti. * 7 Haziran - Portekiz ve İspanya Badajoz Antlaşması'nı imzaladılar. Portekiz Olivenza şehrini kaybetti. * 25 Haziran - Kahire'deki Fransız işgal orduları, Türk ordusuna teslim oldu. * 27 Haziran - Kahire İngilizler'in eline geçti. * 18 Temmuz - Napolyon, Papa ile 1801 Antlaşmasını imzaladı. * 16 Kasım - New York Evening Post'un ilk sayısı basıldı. === Tarihlenemeyen === * İlk nüfus sayımı Londra'da yapıldı. Şehirde 860,035 kişi sayıldı. * Fransa'da ilk nüfus sayımı yapıldı. * Joseph-Marie Jacquard dokuma tezgâhını geliştirdi. * Ultraviole radyasyon, Johann Wilhelm Ritter tarafından keşfedildi. === Süregelen olaylar === * Fransız İhtilali (1792-1802). * Napolyon Savaşları (1799-1815). == Doğumlar == === Ocak-Haziran === * 3 Ocak - Gijsbert Haan, Hollandalı-Amerikalı dini lider (ö. 1874) * 9 Ocak - Józef Kowalewski, Polonyalı doğubilimci (ö. 1878) * 14 Ocak - Jane Welsh Carlyle, Thomas Carlyle adlı deneme yazarının eşi (ö. 1866) * 1 Şubat ** Jean-Baptiste Boussingault, Fransız kimyager (ö. 1887) ** Thomas Cole, Amerikan artist (ö. 1848) * 13 Şubat - János Kardos, evangelist rahip, öğretmen ve yazar (ö. 1875) * 21 Şubat - John Henry Newman, İngiliz Katolik Kardinal (ö. 1890) * 5 Mayıs - Pío Pico, Alta California'nın son Valisi (d. 1894) * 11 Mayıs - Henri Labrouste, Fransız mimar (ö. 1875) * 17 Mayıs - Lovisa Åhrberg, İsveç'te ilk kadın doktor, cerrah (ö. 1881) * 1 Haziran - Brigham Young, Amerikan Mormon lider sömürgeci (ö. 1877) *4 Haziran - James Pennethorne, İngiliz mimar (ö. 1871) * 5 Haziran - William Scamp, İngiliz mimar ve mühendis (ö. 1872) * 14 Haziran - Heber C. Kimball, Amerikan dini lider (ö. 1868) * 16 Haziran - Julius Plücker, Alman matematikçi ve fizikçi (ö. 1868) * 24 Haziran - Caroline Clive, İngiliz yazar (ö. 1873) *30 Haziran - Frederic Bastiat, Fransız filozof (ö. 1850) === Temmuz-Aralık === * 5 Temmuz - David Farragut, Amerikan amiral (ö. 1870) * 14 Temmuz - Johannes Peter Müller, Alman fizyolog, karşılaştırmalı anatomist, ihtiyolog (ö. 1858) * 27 Temmuz - George Biddell Airy, İngiliz matematikçi ve astronom (ö. 1892) * 1 Eylül - Hortense Allart, Fransız yazar (ö. 1879) * 3 Eylül - Christian Erich Hermann von Meyer, Alman paleontolog (ö. 1869) * 12 Ekim ** - Friedrich Frey-Herosé, İsviçre Federal Konsey'in üyesi (ö. 1873) ** - Carl August von Steinheil, Alman mühendis ve astronom (ö. 1870) * 3 Kasım **Karl Baedeker, Alman yazar (ö. 1859) **Vincenzo Bellini, İtalyan besteci (ö. 1835) *10 Kasım - Vladimir Dal, Rus sözlük yazarı (ö. 1872) * 13 Kasım - Elisabeth Ludovika, Prusya kraliçesi (ö. 1873) *11 Aralık - Christian Dietrich Grabbe, Alman yazar (ö. 1836) *tarihi bilinmeyenler **Dai Xi, Çinli ressam (ö. 1860) **Franciszek Ksawery Godebski, Polonyalı yazar **Kazasker Mustafa İzzet Efendi, Türk hattat, bestekâr, devlet adamı (ö. 1876) == Ölümler == === Ocak- Haziran === * 7 Şubat - Daniel Chodowiecki, Polonyalı ressam (d. 1726) *21 Mart - Andrea Luchesi, İtalyan besteci (d. 1741) *23 Mart - Rus Çarı I. Pavel (d. 1754) *25 Mart - Novalis, Alman yazar (d. 2 Mayıs 1772) * 28 Mart - Ralph Abercromby, İngiliz komutan (d. 1734) *2 Nisan - Thomas Dadford Junior, İngiliz mühendis *7 Nisan - Noël François de Wailly, Fransız sözlük yazarı (d. 1724) * 3 Mayıs - Cyrus Trapaud, İngiliz Ordusu komutanu (d. 1715) *17 Mayıs - William Heberden, İngiliz fizikçi (d. 1710) * 14 Haziran - Benedict Arnold, Amerikan Devrimi kahramanı, daha sonra haini (d. 1741) === Temmuz-Aralık === * 4 Temmuz - Leendert Viervant, Hollandalı mimar (d. 1752) * 31 Ağustos - Nicola Sala, İtalyan opera bestecisi (d. 1713) * 19 Eylül - Johann Gottfried Koehler, Alman astronom (d. 1745) *4 Kasım - William Shippen, Amerikalı fizikçi (d. 1712) *5 Kasım - Motoori Norinaga, Japon filolog ve bilim insanı (d. 1730) ==Ayrıca== *1801'de Osmanlı İmparatorluğu == Notlar == |
2,413 | == Olaylar == küçükresim|100px|Joseph Louis Gay-Lussac (1778-1850) * 1 Ocak - Amerika Birleşik Devletleri'ne köle girişi yasaklandı. * 31 Aralık - Fransız kimyacı Joseph Louis Gay-Lussac sonradan kendi adıyla bilinecek olan gaz kanununu denklem haline getirdi. * ? - Virginialı James Madison ABD’nin dördüncü başkanı oldu * 29 Eylül - Sened-i İttifak imzalandı. == Doğumlar == * 22 Mayıs - Gerard de Nerval, Romantizm'in öncüsü, şair (ö. 1855) == Ölümler == * 18 Kasım - IV. Mustafa, 29. Osmanlı padişahı (d. 1779) |
2,414 | == Olaylar == * Jean-Baptiste Lamarck Zoolojik felsefe isimli kitabını yayınladı * 21 Mayıs – Avusturya Arşidükü Karl Louis Aspern Savaşı'nda Napolyon’u yenilgiye uğrattı. * 5 Temmuz – Napolyon Avusturya Arşidükü Karl Louis’i Wagram Savaşı’nda yenilgiye uğrattı. Savaşın sonunda 14 Ekimde Schonbrunn Antlaşması imzalandı * 5 Ocak - 1807-1809 Osmanlı-Büyük Britanya Savaşı'nı sona erdiren Kale-i Sultaniye Antlaşması imzalandı. == Doğumlar == * 4 Ocak - Louis Braille, Fransız mucit (ö. 1852) * 3 Şubat - Felix Mendelssohn Bartholdy, Alman besteci (ö. 1847) * 12 Şubat - Charles Robert Darwin, İngiliz doğabilimci (ö. 1882) * 12 Şubat - Abraham Lincoln, ABD onaltıncı başkanı (ö.1865) * 31 Mart - Nikolay Gogol, Rus yazar (ö. 1852) == Ölümler == * 31 Mart - Franz Joseph Haydn, Avusturyalı besteci (d. 1732) * 4 Haziran - Nikolaj Abraham Abildgaard, Danimarkalı ressam (d. 11 Eylül 1743) * ??? - Johann Wolfgang von Goethe Alman yazar, (d. 1749) |
2,416 | == Olaylar == * New York şehrinin Manhattan bölgesinin imar planı olan 1811 Komisyonları Planı kabul edildi. * 1 Mart - Kavalalı Mehmet Ali, Memlûkleri Kahire Kalesine davet edip imha etti. == Doğumlar == * 20 Mart - Francois Charles Joseph Bonaparte ya da II. Napoleon, Napolyon'un tek yasal oğlu doğdu. * 7 Nisan - Hoca Tahsin Efendi, Osmanlı bilim insanı ve düşünr (ö. 1881) * 22 Ekim - Franz Liszt, Macar besteci (ö. 1886) == Ölümler == * 21 Kasım - Heinrich von Kleist, Alman yazar (d. 1777) |
2,415 | 1810 (MDCCCX) pazartesi günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == * 16 Şubat - 1810 Girit depremi meydana geldi. 2000 kişi öldü. * 16 Eylül - Meksika bağımsızlığını ilan etti. * 18 Eylül - Şili bağımsızlığını ilan etti. == Doğumlar == * 22 Şubat - Frédéric Chopin, Polonyalı besteci (ö. 1849) * 8 Haziran - Robert Schumann, Alman besteci (ö. 1856) * 29 Eylül - Elizabeth Gaskell, İngiliz romancı (ö. 12 Kasım 1865) * 7 Ekim - Fritz Reuter, Alman romancı (ö. 1874) * 25 Kasım - Nikolay Pirogov, Rus hekim (ö. 1881) * Tarihi bilinmeyenler: ** Henry Hare Dugmore, İngiliz yazar ve çevirmen (ö. 1896) == Ölümler == * 24 Şubat - Henry Cavendish, İngiliz fizikçi ve kimyacı (d. 1731). |
2,417 | == Olaylar == * 18 Haziran — Amerika Birleşik Devletleri ile Birleşik Krallık arasında 1812 Savaşı çıktı. * 28 Mayıs - Osmanlı Devleti ve Rusya arasında Bükreş Antlaşması imzalandı, 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı sona erdi. == Doğumlar == === Ocak === === Şubat === * 7 Şubat - Charles Dickens, İngiliz yazar ve toplum eleştirmeni === Mart === === Nisan === === Mayıs === === Haziran === === Temmuz === === Ağustos === === Eylül === * 8 Eylül - Natalya Gonçarova, Rus şair Aleksandr Puşkin'in eşi (ö. 1863) === Ekim === === Kasım === === Aralık === == Ölümler == |
2,176 | Mariya Yuryevna Şarapova (, ; d. 19 Nisan 1987), Rus eski profesyonel tenisçi, iş insanı. Nick Bollettieri Tenis Akademisi'nde oynamak için 8 yaşındayken Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti. 3 Temmuz 2004'te Serena Williams'ı 6-1 ve 6-4'lük setlerle 2-0 yenerek Wimbledon'ı kazanan en genç ikinci tenisçi oldu. 2006 yılında ise Justine Henin'i 6-4'lük 2 setle geçerek kariyerinin ikinci Grand Slamı olan Amerika Açık'ı kazandı. Maçları sırasında 100 desibeli aşan çığlıkları ile ünlenen sporcu bu yüzden uyarılara maruz kalmıştır. Çift el backhand kullanır. Güçlü backhand ve forehand vuruşlarıyla tanınır. 2008 yılında Avustralya Açık finalinde Ana Ivanovic'i 7-5 ve 6-3 lük setlerle yenerek şampiyon oldu. Turnuva süresince dünya 1 numarası Justine Henin'i 6-4 6-0 ve 4 numarası Jelena Jankovic'i de 6-3 6-1 gibi skorlarla rahatça geçti. 2012 yılında Roland Garros finalinde İtalyan Sara Errani'yi 6-3 ve 6-2 lik setlerle 2-0 yenerek şampiyon oldu. Böylece tüm grand slamlerde şampiyon olan 6. kadın tenisçi olarak da tarihe geçti. Justine Henin'in tenisi bırakması sonucunda 19 Mayıs 2008'de açıklanan WTA sıralamasında 2005'ten sonra bir kez daha bir numara oldu. Aldığı yenilgiler yüzünden 1 Ocak 2009 itibarıyla yerini Sırp tenisçi Jelena Jankovic'e bıraktı. Şarapova, yaşadığı omuz sakatlığı sonrası dünya klasmanında ilk 20'ye veda etti. 13 Nisan 2009 itibarıyla klasmanda 53. sıraya kadar geriledi. 2009 yılında sadece 1 turnuvaya katılan Şarapova 2. turnuvasında Grand Slam turnuvası olan Roland Garros'ta mücadele etti. == Kişisel yaşamı == 2011'de Sharapova, 2009'dan beri beraber olduğu Slovenyalı profesyonel basketbolcu Sasha Vujačić ile nişanlanmış ancak 31 Ağustos 2012'de Sharapova ayrıldıklarını doğrulamıştır.2012 ve 2015 yılları arasında Sharapova, Bulgar tenis oyuncusu Grigor Dimitrov ile beraberlik yaşamıştır. Rus sporcu, 2018'den beri İngiliz iş insanı Alexander Gilkes ile beraberdir. Aralık 2020'de Sharapova, Gilkes ile nişanlandıklarını açıklamış ve 1 Temmuz 2022'de Theodore adlı bir erkek çocuk dünyaya getirmiştir. 1994'ten beri Amerika Birleşik Devletleri'nde ikamet etmesine rağmen Sharapova, Rus vatandaşlığını tercih etmektedir. Hayatını ve tenis kariyerini kaleme aldığı Unstoppable: My Life So Far adlı bir otobiyografi kitabı vardır. === 2003 === Şarapova kadınlar turunda oynamaya 2003 yılında başladı. Avustralya Açık ve Fransa Açık turnuvalarında üçer eleme maçı kazanmasına rağmen iki turnuvada da ilk turda elenmekten kurtulamadı. Birmingham'daki DFS Classic turnuvasında ilk defa bir ilk 20 oyuncusunu, o zamanki dünya 15.si Elena Dementieva'yı yenerek yarı finale çıktı. Bu Şarapova'nın WTA'deki ilk yarı finaliydi. Bu turnuvayı takiben Wimbledon'da wildcard elde etti ve turnuvada Svetlana Kuznetsova'ya 4. turda mağlup olmadan önce 11. ve 21. seribaşlarını eledi. Amerika Açık'ta 2. turda kaybettikten sonra, Şarapova ilk şampiyonluğunu bir Tier III turnuvası olan Japonya Açık Tenis Turnuvası'nda kazandı, bunu takiben bir Tier III turnuvası da Quebec City'deki Bell Challenge'da kazandı ve WTA Yılın Çıkış Yapan Sporcusu olarak ödüllendirildi. === 2004 === küçükresim|350px|Mariya Şarapova, Wimbledon 2004. Şarapova bu yıla Avustralya Açık'ta 3. turda 7 numaralı seribaşı Anastasiya Mıskina'ya 6-4, 1-6, 6-2'lik skorlarla kaybederek başladı. Bu turnuvadan sonra katıldığı altı turnuvada da -Memphis'te yarı finale çıktığı turnuva hariç- çeyrek finalden önce kaybetti. Aldığı sonuçlar sıralamada ilk 20'ye yükseldiğini gösteriyordu. Şarapova o yılki Fransa Açık'ta ilk defa bir Grand Slam'da çeyrek finali gördü, çeyrek finalde Paola Suarez'e 6-1, 6-3'lük skorlarla kaybetti. Ardından, kariyerinin 3. şampiyonluğunu çim kortta Birmingham'da Tatyana Golovin'i yenerek kazandı. Bu final oynayanların yaşlarının en küçük olduğu üçüncü WTA finali olarak tarihe geçmiştir. (toplam 33 yıl, 7 ay) 17 yaşındaki Şarapova, Wimbledon'a 13. seribaşı olarak gitti. Üst üste ikinci Grand Slam çeyrek finaline ulaştığında Ai Sugiyama'yı 5-7, 7-5, 6-1'lik; ardından yarı finalde 5. seribaşı ve eski dünya bir numarası Lindsay Davenport'u 2-6, 7-6, 6-1'lik skorlarla hayal kırıklığına uğrattı. Bu maçta yağmur arası verilmeden önce Davenport bir set öndeydi ve bir servis kırma avantajı bulunuyordu. Finaldeki rakibi, önceki iki senenin şampiyonu Serena Williams'tı. Williams'a maçtan önce tecrübesinden ve sıralamadaki yüksekliğinden dolayı kesin favori gözüyle bakılıyordu. Fakat Şarapova, Williams'ı 6-1, 6-4'le geçerek çok büyük bir sürprize imza atarak üçüncü en genç Wimbledon kadın şampiyonu (Lottie Dod ve Martina Hingis'in ardından), bu turnuvayı kazanan ilk Rus raket ve o zaman turnuvayı kazanan en düşük seribaşı oldu. Bu şampiyonluk Şarapova'ya sıralamada ilk 10'a girmesini sağlıyordu. Amerika Açık'tan önceki üç hazırlık turnuvasında Şarapova, yarı finale çıkmayı başaramadı. Amerika Açık'ta ise üçüncü turda iki Grand Slam'ı bulunan Mary Pierce'a 4-6, 6-2, 6-3'lük skorlarla kaybetti. Fakat Şarapova, yılın geri kalanında üçüncü ve dördüncü şampiyonluklarına iki hafta içinde imza attı. Şarapova yılı WTA Tour Championships finalinde sakatlanan Serena Williams'ı, final setinde 4-0'dan geri gelerek, 4-6, 6-2, 6-4'lük skorlarla yenerek kapattı. Yıl sonunda ise, Şarapova dünya 4.sü ve Rus iki numarasıydı (Anastasiya Mıskina'dan sonra.) Yıl boyunca beş kez şampiyon oldu, Davenport'un yedi şampiyonluğunu takip ederek ve kazanılan ödül sıralamasında ilk sırada bitirdi. === 2005 === sağ|küçükresim|Şarapova Indian Wells 2005'te Şarapova yıla Avustralya Açık’ta yarı finale yükselerek başladı. Yarı finalde maç puanı oynamasına rağmen o sene şampiyon olan Serena Williams’a 2-6, 7-5, 8-6'lık skorlarla kaybetti. Şarapova şubat ayında finalde bir numaralı seribaşı Lindsay Davenport’u yenerek, ilk Tier I turnuvası olan Tokyo’daki Toray Pan Pacific Open’ı kazandı. Üç hafta sonra da Doha’da finalde Alicia Molik’i yenerek Qatar Total Open’ı kazandı. Sıralamalarda bir numaradaki Davenport’a iyice yaklaşmaya başladı, ama ona Indian Wells yarı finalinde 6-0, 6-0’la kaybetti. Ardından Miami’deki Sony Ericsson Open finaline yükseldi ve finalde Kim Clijsters’a kaybetti. Şarapova’nın toprak sezonunun en iyi derecesi Roma’daki Internazionali BNL d'Italia turnuvasında Patty Schnyder’e kaybettiği yarı finaldi. Fransa Açık’ta ise üst üste ikinci kez çeyrek finalde, o senenin şampiyonu Justine Henin’e kaybetti. Çim sezonuna geçtiğinde ise, Şarapova finalde Jelena Jankovic’i yenerek Birmingham’daki şampiyonluğunu tekrarladı ve çimdeki art arda kazandığı maç sayısını 17’ye yükseltti. Wimbledon’da şampiyonluğunu korumaya çalışırken yarı finale kadar set kaybetmeden yükseldi ama yarı finalde o senenin şampiyonu Venus Williams’a 7-6(2), 6-1’le kaybetti. Hala bir numara olan Davenport, Wimbledon finalinde sırtını sakatladı ve bu Amerika’daki sert kort sezonundaki puanlarını kaybetmesine sebep oldu. Bu dönemde Şarapova’nın da sakatlığı bulunmasına rağmen koruması gereken daha az puan olduğu için 22 Ağustos’ta bir numaraya yükseldi ve bunu başaran ilk Rus kadın tenisçi oldu. Fakat Davenport’un New Haven’daki turnuvayı kazanmasıyla birinciliği yalnızca bir hafta sürdü. Amerika Açık’ta bir numaralı seribaşı olan Şarapova, yarı finalde sonradan şampiyonayı kazanacak olan Kim Clijsters’a kaybetti. Böylece 2005’teki bütün Grand Slam'larda şampiyon olanlara kaybetmiş oldu. Fakat burada kazandığı puanlar bir numarayı tekrar ele geçireceği anlamına geliyordu. Yılın sonunda, turnuvada Lindsay Davenport’u mağlup etmesine rağmen, yarı finalde Amelie Mauresmo’ya kaybeden WTA Tour Championships’te şampiyonluğunu koruyamamış oldu. Şarapova 2005'i de dört numara bitirdi, fakat Rusya sıralamasında bir numaraya yükseldi. Sene boyunca üç turnuva kazandı, 15 turnuvada çeyrek final ya da ilerisini gördü, === 2006 === upright|sol|küçükresim|Şarapova, 2006 Amerika Açık kupasıyla. Avustralya Açık’ta Şarapova, yarı finalde Justine Henin’e 4-6, 6-1, 6-4'lük skorlarla kaybetti. Bu maç, 2006 senesinde ilk seti alıp kaybettiği tek maçtı. Şarapova Henin’e Dubai’deki turnuvada bir daha kaybetti. Ondan sonra 2006’daki ilk şampiyonluğunu finalde Elena Dementieva’yı yendiği Indian Wells’de elde etti. Miami’de de finale çıktı, fakat orada Svetlana Kuznetsova’ya kaybetti. Şarapova Fransa Açık öncesi sakatlıklarından dolayı hiç hazırlık turnuvası oynayamadı. İlk turda Mashona Washington’a karşı üç maç sayısı karşılamayı başardı, ancak 4. turda Dinara Safina’ya, üçüncü sette 5-1 öndeyken son 21 sayının 18’ini kaybederek, 7-5, 2-6, 7-5'le kaybetti. Şarapova’nın üçüncü Birmingham şampiyonluğu denemesi yarı finaldeki Jamea Jackson maçıyla son buldu. Wimbledon’da ise geçen seneki gibi tekrar yarı finale çıktı ve yarı finalde o senenin şampiyonu Amelie Mauresmo’ya keybetti. Wimbledon 2006, yarı finalde kaybettiği üst üste 5. Grand Slam’dı. Şarapova, 2006 senesindeki ikinci şampiyonluğunu San Diego’daki Tier I turnuvasında finalde kariyerinde ilk defa yendiği bir numaralı seribaşı Kim Clijsters’ı yenerek elde etti. Amerika Açık’ta 3 numaralı seribaşı olan Şarapova çeyrek finale set kaybetmeden çıktı. Çeyrek finalde, Tatiana Golovin’i 7-6, 7-6'la yendi. Ardından yarı finalde Mauresmo’yu 6-0, 4-6, 6-0'la yendi. Bu maç iki tane 6-0’lık set olan tek Amerika Açık kadınlar yarı finalidir. İkinci Grand Slam finalinde ise iki numaralı seribaşı Justine Henin’i 6-4, 6-4 yenmeyi başardı, böylece ilk iki seribaşını bir set kaybederek art arda yenmiş oldu. Yılın son çeyreğinde, Şarapova Zurich Open turnuvasını (finalde Daniela Hantuchova’yı yenerek) ve Generali Ladies Linz turnuvasını (finalde Nadia Petrova’yı yenerek) art arda iki haftada kazandı. WTA Tour Championships’te üç grup maçını da kazandı, fakat yarı finalde Justine Henin’e kaybetti. Turnuvayı kazansaydı seneyi bir numara olarak kapayacaktı. Şarapova yılı 2 numarada ve üst üste ikinci yıl Rus 1.si olarak kapadı. Yıl boyunca, beş turnuva kazandı (Henin’in altı turnuvasından sonra ikinci). Bu beş turnuvada üç Tier I turnuvası bulunuyordu, ki bunu 2006’da bir tek Şarapova başarabildi. === 2007 === küçükresim|200px|Şarapova, US Open 2007'de. Şarapova 2007 yılına Watsons Water Tennis Championships’de ulaştığı 2. lik ile başladı. Hong Kong’da finalde Kim Clijsters’a 6-3, 7-6 yenilen Şarapova buradan ikincilikle döndü. Şarapova, yılın ilk Grand Slam’i olan Avustralya Açık'ta ilk turuna 16 Ocak’ta başladı. Burada Camille Pin, Anastasiya Rodionova, Tatyana Garbin, Vera Zvonareva, Anna Çakvetadze, Kim Clijsters’ı yenen Şarapova finalde Serena Williams ile eşleşti. Finalde Williams’a 6-1, 6-2 yenilen Şarapova buradan da ikincilikle döndü. Daha sonra Toray Pan Pacific Turnuvası’na katılan Şarapova burada yarı finaldeki rakibi Sırp Ana Ivanovic’le olan maçında sakatlanarak maçtan ayrıldı. Mart ayına geldiğimizde Şarapova, Pacific Life Open’da 4. turda Vera Zvonareva’ya 4-6, 7-5, 6-1 yenildi. WTA - 2007 Sony Ericsson Open’a katılan Şarapova burada 4. turda Serena Williams’a 6-1, 6-1 yenildi. Şarapova 2007 yılının Mayıs’ında İstanbul’a geldi. Burada İstanbul Cup’a katılan Şarapova yarı finalde Aravane Rezai’ye 6-2 6-4 yenildi. Yılın 2. Grand Slam’i olan Roland Garros’u kazanma hayali yarı finalde Sırp Ana Ivanovic’e takıldı, Ana Ivanovic yarı final maçını 6-2, 6-1 kazandı. Wimbledon’dan önce DFS Classic’e katılıp buradan moralle dönmek isteyen Şarapova buradan da eli boş döndü. Şarapova finalde Sırp Jelena Jankovic’e 4-6 6-3 7-5 yenildi. 2007 Wimbledon’a iyi başlayan Şarapova 4. turda Amerikalı rakibi Venus Williams’a 6-1 6-3 yenilerek veda etti. Wimbledon’ın ardından Acura Classic’e katılan Maria, finaldeki rakibi Patty Schnyder’ı 6-2, 3-6, 6-0 yendi ve buradan kupayla döndü. East West Bank Classic’te Şarapova yerı finalde kaybetti. Yılın son Grand Slam’ine Nike’ın kendisi için özel hazırladığı bir elbiseyle katılan Şarapova 3. turda 30 numaralı seribaşı Agnieszka Radwanska’ya 4-6, 6-1, 2-6 yenildi. Şarapova Eylül ayında Moskova’da Fed Cup’ta finale ulaşan takım arkadaşlarını destekledi. Burada Moscow Cup’a katılan Maria, 4. turda Viktoriya Azarenka’ya 6-7(9) 2-6 yenildi. Kasım ayında WTA Tour Championships’de oynayan Maria, burada finaldeki rakibi Justine Henin’e 7-5 5-7 3-6 yenildi. === 2008 === sağ|küçükresim|Şarapova 2008 Pacific Life Open'da oynarken. Maria’nın tenis serüveni 2008’de son hızıyla devam etti. Yılın ilk Grand Slam’ine çıkan Maria, bu kez Avustralya Açık'tan eli dolu döndü. Jelena Kostanic Tosic, Lindsay Davenport, Elena Vesnina, Elena Dementieva, o zamanlar dünya klasmanının 1 numarası olan Justine Henin, Jelena Jankovic ve finalde ise Ana Ivanovic’i yenen Şarapova mutlu sona ulaştı ve sert kortta ettiği bu mücadeleden $1,145,076 ile döndü. Maria, 2008 Avustralya Açık'ta tek bir set bile kaybetmemiştir ve Grand Slam koleksiyonunun 3.parçasını tamamlamıştır. Şubat ayında Fed Cup’ta kendi ülkesi için oynayan Maria, takımının yüzünü kara çıkarmayıp İsrailli Tzipora Obziler’ı 6-0 6-4, Shahar Peer’i ise 6-1 6-1 yenmiştir. Qatar Total Open'a katılan Şarapova finalde bir başka Rus raket olan Vera Zvonareva'yı 6-1 2-6 6-0 yenerek Katar'dan kupayla dönmüştür. Maria'nın 2008 yılındaki yenilmezlik sıfatını elinden alan isim Svetlana Kuznetsova oldu. Pacific Life Open'ın yarı finalinde karşılaşan 2 Rus raketten kazanan isim 6-3 5-7 6-2 ile Kuznetsova oldu. Nisan ayında Bausch and Lomb Championship'te oynamaya başlayan Şarapova burada da mutlu sona ulaşıp kupayı kaldıran raket oldu. Maria, finalde Slovak Dominika Cibulkova'yı 7-6(7) 6-3 yendi. Family Circle Cup'ın çeyrek finalinde Serena Williams ile eşleşen Şarapova 5-7 6-4 1-6 yenilip Charleston'dan eli boş döndü. Internazionali D'Italia'nın toprak kortunda iyi bir performans sergileyen Şarapova yarı finale ulaşmıştı ki bir basın toplantısı yapıp sakatlandığı için yarı finalde oynayamayacağını ve maçtan çekildiğini açıkladı. Şarapova sakatlanmasaydı yarı finaldeki rakibi Jelena Jankovic olacaktı. Yılın 2. Grand Slam'i Fransa'da düzenlenen Roland Garros'ta Evgeniya Rodina, Bethanie Mattek-Sands, Karin Knapp'i yenen Şarapova 4. turda yurttaşı Dinara Safina ile karşılaştı. Çok zorlu geçen bu maçı Maria'nın almasına 1 sayı kalmışken maçı kendi lehine çeviren Dinara Safina kazanmıştır. Wimbledon'dan önce Aegon Classic'te görmeye alıştığımız Maria, 2008'de Aegon Classic'e katılmayacağını söyledi. Wimbledon'a ilk kez şortla katılan Şarapova 2. turda sürpriz bir şekilde Alla Kudryavtseva'ya 2-6 4-6 yenilerek Wimbledon'a erken veda etti. Şarapova'nın 2008 yılında katıldığı son turnuva Rogers Cup oldu. 2. turda Polonyalı Marta Domachowska'yı 7-5, 5-7, 6-2 yenen Şarapova omzundan sakatlandı ve tenise bir müddet ara vereceğini açıkladı. Şarapova 2008 Amerika Açık'a sakatlığı nedeniyle katılamamıştır. === 2009 === Yaklaşık 8 aylık bir aradan sonra kortlara geri dönen Şarapova bu süre içinde 2008 Amerika Açık ve 2009 Avustralya Açık'ta oynayamamıştır. Kortlara geri dönen Şarapova ilk önce çiftlerde oynamıştır. Çiftlerde oynamak için BNP Paribas Open'ı seçen Şarapova çiftlerdeki eşi Elena Vesnina ile 4. turda Tatiana Poutchek- Yekaterina Makarova çiftine 1-6 6-4 7-10 yenilmiştir. Şarapova sakatlığının ardından teklerde oynamaya Warsaw Open ile başlamıştır. Burada çeyrek finale ulaşan Maria, çeyrek finaldeki rakibi Alyona Bondarenko'ya 2-6 2-6 yenilmiştir. 2009 Roland Garros'ta çeyrek finale ulaşan Maria, çeyrek finalde Slovak Dominika Cibulkova'ya 0-6 2-6 yenilmiştir. Çeyrek finale kadar Anastasiya Yakimova, Nadiya Petrova, Yaroslava Şvedova, Na Li ile mücadele eden Şarapova her maçta set kaybetmiştir. 2009 yılında Aegon Classic'e katılan Maria, yarı finalde Çinli Na Li'ye 4-6 4-6 yenilmiştir. Yılın 3. Grand Slam'i Wimbledon'da 1. turu Ukraynalı Viktoriya Kutuzova ile oynayan Maria, bu maçı 7-5 6-4 skorla almıştır. 2. turda Arjantinli Gisela Dulko ile eşleşen Şarapova, Dulko'ya 2-6 6-3 4-6 yenilmiştir. sol|küçükresim|300px|Şarapova 2009 Wimbledon'da. Wimbledon'ın ardından Şarapova Amerika Açık serilerine katılmıştır. Bank of The West Classic'te çeyrek finalde Venus Williams ile karşılaşan Şarapova, Williams'a 2-6 2-6 yenilerek Stanford'da havlu atmıştır. LA Women's Tennis Championships'e katılan Maria, yarı finaldeki İtalyan rakibi Flavia Pennetta'ya 2-6 6-4 3-6 yenilmiştir. Amerika Açık'tan önce Rogers Cup'a katılan Şarapova, burada vatandaşı Yelena Dementiyeva'ya finalde yenilmiştir. Dementiyeva maçı 6-4 6-3 kazanmıştır. Yılın son Grand Slam'i Amerika Açık'ta 1 Eylül'de boy gösteren Mariya Şarapova, bu turnuvada 3. tura kadar çıkabilmiştir. 3. turda Amerikalı Melanie Oudin'e 6-3 4-6 5-7 yenilen Şarapova, Amerika Açık'a erken veda etmiştir. Tokyo'da Toray Pan Pacific Open'a katılan Şarapova, Francesca Schiavone, Samantha Stosur, Alisa Kleybanova, İveta Benesova, Agnieszka Radwanska'yı yenip finale çıkmıştır. Şarapova'nın finaldeki rakibi Sırp Jelena Jankovic'di fakat Jankovic sakatlığından dolayı maçtan çekilince galip olan raket Şarapova olmuştur. Bu kupa, Şarapova'nın 2009 yılında kaldırdığı tek ve sakatlığının ardından kaldırdığı ilk kupadır. Çin'in başkenti Pekin'de düzenlenen China Open'a katılan Şarapova, 3. turda Çinli Peng Shuai'ye 2-6 4-6 yenilerek turnuvaya veda etmiştir. === 2010 === 2010 yılı Avustralya Açık Tenis Turnuvası'na katılan Şarapova ilk turda diğer bir Rus raket olan Mariya Kirilenko ile karşılaştı. Henüz ilk turda rakibine 6-74-7(Tie Break), 6-3 ve 4-6'lık setlerle kaybederek 2010 Avustralya Açık Tennis Turnuvasına veda etti. Şarapova, Memphis'te, birinci turunu 15 Şubat'ta oynadığı Cellular South Cup'ta mutlu sona ulaştı ve yılın ilk Sony Ericsson WTA Tour kupasını aldı, bu Mariya'nın kariyerindeki 21. kupa oldu. 2010 Roland Garros'ta oynamadan önce Şarapova, Fransa'da Internationaux de Strasbourgda oynadı ve burada Alman Kristina Barroisi yenerek kariyerindeki 22. kupayı kaldırdı. 2010 Roland Garrosa 3. turda eşleştiği Belçikalı Justine Henin'e 2-6 6-3 3-6 yenilerek veda etti. Roland Garros Mariya'nın evine kupayı götüremediği tek Grand Slam turnuvasıdır. Mariya, Birleşik Krallık'ın Birmingham kentinde düzenlenen Aegon Classic'in finalinde Çinli Na Li'ye 5-7 1-6 yenilerek 23. kupaya veda etti. Şarapova 2010 Wimbledon'da 4. turda Serena Williams'la karşılarak Serena Williams' a 6-7 (11) 4-6 yenildi. Maç 1 saat 36 dakika sürdü ve bu karşılaşma ikilinin 2004'ten sonra Wimbledon turnuvasında 2. karşılaşmasıydı. 2004 Wimbledon finalinde Şarapova' ya yenilen Serena Williams 2010 Wimbledon' da 2004' ün rövanşını almıştır. Mariya, 2010 yılında da Amerika Açık serilerine katılmıştır. Mariya'nın ilk durağı Bank of The West Classic olmuştur. Bu turnuvada Jie Zheng, Olga Govortsova, Yelena Dementiyeva, Agnieszka Radwanska'yı yenip finale yükselmiştir. Fakat finaldeki rakibi Victoria Azarenka'ya 4-6 1-6 yenilen Mariya, bu turnuvadan kupayı alamadan dönmüştür. Maria'nın bir sonraki durağı Cincinnati'deki Western & Southern Financial Group Women's Open oldu. Bu turnuvada da Svetlana Kuznetsova, Agnieszka Radwanska, Marion Bartoli gibi güçlü isimleri deviren Mariya, finaldeki rakibi Belçikalı Kim Clijsters'a 6-2, 6(4)-7, 2-6 yenilmiştir. Tarihler 31 Ağustos 2010'u gösterdiğinde Şarapova Amerika Açık'ta ilk servisini attı. Jarmila Groth, Iveta Benesova, Beatrice Capra'yı yenen Şarapova 4. turda dünyanın yeni bir numarası olacak olan Caroline Wozniacki ile eşleşti. Wozniacki'ye 3-6, 4-6 yenilen Maria, maçın ardından Caroline'in kendisini çok geliştirmiş olduğunu söyledi. 2010 Amerika Açık Grand Slam heyecanı 4. turunda Şarapova için sona ermiştir. Şarapova Amerika Açık'ın ardından Asya'ya geçmiştir. Burada geçen yıl şampiyon olduğu Toray Pan Pacific Open'a katılan Maria, ilk turda Japon Kimiko Date Krumm'a 5-7, 6-3, 3-6 yenilerek erken havlu atmıştır. Japonya'nın ardından Çin'deki China Open'a katılan Şarapova burada da erkenden elenerek hayranlarını üzmüştür. Mariya 2. turda vatandaşı Yelena Vesnina'ya yenilmiştir. Şarapova yılın geri kalanında hiçbir turnuvaya katılmayacağını duyurmuştur. 22 Ekim'de Mariya Şarapova'nın sözcüsü Şarapova ile Sasha Vujacic'in nişanlandığını basına duyurmuştur. === 2011 === Maria SHARAPOVA|sağ|küçükresim|300px|Şarapova 2011 WTA İstanbul ' da. Bu seneye daha iddialı başlayan Şarapova Avustralya Açık'ta 4. tura yükseldi ancak Andrea Petkovic'e iki sette yenildi. İndian Wells'te bu sefer yarıfinale çıkan Şarapova Wozniacki'ye 6-1 6-2 ile yenildi. Başarılı performansını Miami'de finale çıkarak gösteren Şarapova yarı finalde kendisini Avustralya Açık'ta mağlup eden Andrea Petkovic'i yenmiş ancak finalde Victoria Azarenka'ya yenilmiştir. Toprak kort sezonuna Roma'da finale çıkan Şarapova Stosur'u yenerek Fransa Açık tenis turnuvasının favorilerinden biri haline gelmiştir. Fransa Açık'ta ise iyi başlayan Şarapova ikinci turda ev sahibi Caroline Garcia'yı ilk seti kaybedip ikinci sette 4-1 geriye düşmesine rağmen kazanıp tur atladı. Yarı finale kadar iyi gelen Mariya yarı finalde turnuvanın şampiyon olacak ismine Na li'ye iki sette yenildi. Bu seferde en eski ve en prestijli Grand Slam (tenis) turnuvası olan Wimbledon'da Çek tenisçi Petra Kvitová'ya finalde 6-3 ve 6-4 lük setlerle yenilerek 2. olmuştur. Cincinnati Masters da finalde Jelena Jankovic i 4-6, 7-6(3), 6-3 yenerek şampiyon olmuştur. === 2012 === Şarapova bu yıla sezonun ilk Grand Slam'i olan Avustralya Açık ile başlamıştır. Çeyrek finalde Serena Williams'ı eleyen Yekaterina Makarova'yı 6-2 6-3 setlerle yenerek yarı finale çıkmıştır. Yarı finalde başarılı raket Petra Kvitova'yla karşılaşan Maria, bu maçı da 6-2 3-6 6-4 ile kazanarak finale yükselmiştir. Finalde son yılların parlayan raketi Viktorya Azarenka'ya 6-3 ve 6-0 ile kaybederek turnuvadan boynu bükük ayrıldı. Bu turnuvadan sonra Fed Cup'ta korta çıkan Maria, İspanyol Silvia Soler- Espinosa'yı mağlup ederek ülkesini sevindirdi. Paris'te düzenlenen sert kort turnuvasında boy gösteren güzel raket, çeyrek finalde Angelique Kerber'e yenilerek hayal kırıklığı yarattı. Bu mağlubiyetten sonra moralini bozmayan Maria, Indian Wells turnuvasında çeyrek finaldeMariya Kirilenko'yu 3-6 7-5 6-2'lik setlerle yenerek yarı finale yükseldi. Yarı final maçı sırasında rakibi Ana İvanoviç'in sakatlığından dolayı çekilmesi ile birlikte finale yükselen Maria, Viktorya Azarenka'ya 6-2 ve 6-3 ile mağlup olmaktan kurtulamadı. Buradan sezonun bir diğer önemli turnuvası olan Miami Tenis Turnuvası'na geçiş yaptı. Çeyrek finalde Çinli raket Na Li'yi geçerek adını yarı finale yazdıran Şarapova, yarı finalde Caroline Wozniacki'yi üç sete uzayan maçta 4-6 6-2 6-4 ile mağlup etti. Finalde Agnieszka Radwanska ile karşılaşan Maria, Radwanska'ya 7-5 ve 6-4 ile kaybederek, bu seneki 3. finalini de kaybetmiş oldu. Toprak kort sezonuna geçiş yapan başarılı tenisçi, Almanya'da düzenlenen Stuttgard Tenis Turnuvası'nın finalinde bu yıl iki kez kaybettiği Dünya 1 numarası Viktoriya Azarenka'yı 6-1 ve 6-4 ile geçerek bu yılki ilk turnuvasını kazandı. Bu turnuvadan sonra o sene mavi toprakta düzenlenen Madrid Tenis Turnuvası'na katılan Maria, çeyrek finalde Serena Williams'a 6-1 6-3 ile kaybederek boynu bükük ayrıldı. Sezonun ikinci Grand Slam'i olan Fransa Açık öncesi son turnuvası olan Roma Tenis Turnuvası'nda korta çıkan Maria, çeyrek finalde Venus Williams'ı 6-4 6-3 ile geçerek yarı finale çıktı. Yarı finalde Angelique Kerber'i 6-3 ve 6-3 ile alt eden tenisçi, rahat bir çekilde finale çıktı. Finalde 2011 Fransa Açık şampiyonu Na Li'yi 4-6 6-4 7-6 (5) ile geçerek bu sezonki ikinci kupasını kaldırdı. Sezonun ikinci Grand Slam'i Fransa Açık'ta favori olarak korta çıkan Şarapova, yarı finalde Petra Kvitova'yı 6-3'lük iki setle geçti. Ayrıca bu maçtan sonra tekrar Dünya 1 Numarası olan Şarapova finalde Sara Errani ile karşı karşıya geldi. Errani'yi 6-3 6-2 ile rahat geçen güzel tenisçi, Kariyer Slam'ini tamamladı. Turnuvalara tam gaz devam eden tenisçi, sezonun en prestijli Grand Slam'i olan Wimbledon'a 1 numaralı seribaşı olarak katıldı. Ancak 4.turda Alman tenisçi Sabine Lisicki'ye 6-4 6-3 ile boyun eğerek turnuvaya veda etti. Wimbledon'dan sonra yine aynı kortlarda oynanan 2012 Yaz Olimpiyatları'nda ülkesi Rusya'yı temsil eden son Fransa Açık şampiyonu, çeyrek finalde Kim Clijsters'ı 6-2 7-5 ve yarı finalde vatandaşı Mariya Kirilenko'yu 6-2 6-3 ile geçen Maria, finale yükseldi. Finalde Amerikalı son Wimbledon şampiyonu Serena Williams'a 6-0 ve 6-1 ile kaybederek gümüş madalyayı boynuna taktı. Amerika Açık serilerine katılmayan Maria, direkt olarak sezonun son Grand Slam'i olan Amerika Açık'na geçiş yaptı. Çeyrek finalde Fransız raket Marion Bartoli'yi geçen Maria, yarı finalde bu sezonki belalısı Viktoriya Azarenka'ya 3-6 6-2 6-4 ile kaybederek son Grand Slam'e veda etti. Bu turnuvadan sonra Asya serilerine geçiş yapan Rus tenisçi, önce Tokyo Tenis Turnuvası'na katıldı. Bu turnuvaya çeyrek finalde Samantha Stosur'a yenilerek veda eden Şarapova, Pekin Tenis Turnuvası'nda finalde yine Viktoriya Azarenka'ya kaybederek, bu sezonki 8. finalinden boynu bükük ayrıldı. İstanbul'da düzenlenen WTA Sezon Sonu Turnuvası'nda ilk sekiz tenisçi arasında boy gösteren Şarapova, ilk turda Sara Errani, Agnieszka Radwanska ve Samantha Stosur gibi isimleri eleyerek yarı finale yükseldi. Yarı finalde Viktoriya Azarenka'ya bu sefer kaybetmeyen Şarapova, 6-4 ve 6-2 ile bu sezonki 9. finaline yükselerek hayranlarını sevindirdi. Finalde bu sezonun en iyisi olan Amerikalı Serena Williams'a 6-4 6-3 ile boyun eğerek sezonun ikinci en iyi tenisçisi oldu. === 2020: Emeklilik === Sharapova, 2020 sezonuna Abu Dhabi'deki bir sergi turnuvasında oyuna başladı ve burada Ajla Tomljanović'i düz setlerde yendi. Bir hafta sonra Hawaii Open'da sergi oynaması planlanmasına rağmen, hazırlıksız olduğu için turnuvadan çekildi. Sharapova Brisbane International'da Jennifer Brady'ye açılış turunda üç set verdi. Sharapova, Laura Siegemund'a karşı açılış maçının ikinci setinden sonra Tomljanović tarafından ikinci turda yenilmeden önce ikinci setten sonra durdurulduğu Kooyong Classic'e katıldı. 2020 Avustralya Açık - Tek kadınlar'da bir Sharapova, ilk turda Donna Vekić tarafından düz setlerde yenildi. Bu, Grand Slam turnuvasında üst üste üçüncü turda kaybettiği maçtı ve turnuvayı takiben sıralamada 369. ya düştü. Ağustos 2002'den bu yana en düşük sıralamasıdır. Melbourne'deki Vekic'e yenilgisi, Sharapova'nın kariyerinin son maçı oldu. 26 Şubat 2020'de Sharapova tenisten emekli olduğunu açıkladı. Vanity Fairde yayımlanan bir makalede, Sharapova şöyle söyledi: "Bu konuda yeniyim, lütfen beni affet. Tenise elveda diyorum. Ama bir sonraki hayatıma başlarken, bir şeyde mükemmel olmayı hayal eden herkesin bilmesini istiyorum. Bu şüphe ve yargı kaçınılmazdır. Yüzlerce kez başarısız olacaksınız ve dünya sizi izleyecek. Kabul et. Kendine güven. == Oyun stili == Sharapova, oyunu güçlü servisine ve uzun vuruşlara odaklanan agresif bir baseline oyuncusuydu. Çarpraz backhand vuruşu imza vuruşu olmakla beraber, forehand'i de oldukça güçlüydü. File önünde vole veya smaç yerine, swinging vole'yi tercih etti. Kariyerinin ilerleyen dönemlerinde repertuarına hem drop shot hem de slice vuruş ekleyerek daha öngörülemez bir oyun stili yarattı. Rus oyuncu kariyerinin başında toprak kortlar için pek uygun değildi ve 2007'de diğer kort yüzeylerine kıyasla toprak üzerinde hareket etme konusunda rahat olmadığını kabul etti, hatta bir keresinde toprak kortta kayamaması nedeniyle kendisini toprak üzerinde "buzdaki inek" olarak tanımlamıştır. Kariyeri ilerledikçe toprak kortta gelişmeye başladı ve toprak kortta oynanan tek Grand Slam turnuvası olan Roland Garros kupasını 2012 ve 2014 kazanmıştır. == Doping itirafı == Rus tenisçi Mariya Şarapova yaptığı açıklamayla Avustralya Açık'ta doping testini geçemediğini söyledi. Şarapova doping testinin pozitif çıkmasının nedeni olarak 2006 yılından beri kullandığı Meldonium adlı yasak madde olduğunu itiraf etti. Şarapova kullandığı yasaklı madde için: "Testi geçemedim ve bütün sorumluluğu üstleniyorum, son 10 yıldır yasal bir şekilde bu ilacı alıyordum. Dünya Dopingle Mücadele Kurumu'nun yasaklı listesinde değildi. 1 Ocak'tan itibaren de yasaklı maddeler arasına girdiğini bilmiyordum. 22 Aralık'ta yasaklı maddeler listesinde yapılan değişikliklerle ilgili bir e-posta aldım. Burada yasaklı maddeleri görebiliyorsunuz ben de o linke tıklamadım." dedi. Rus tenisçinin bu itiraflarından sonra kendisinin en büyük sponsoru olan Nike, sponsorluktan çekildiğini duyurdu.Rus tenisçi Mariya Şarapova'dan doping itirafı , BBC Türkçe, Erişim tarihi: 8 Haziran 2016Nike, Mariya Şarapova ile yollarını ayırdı , Fortune Türkiye, Erişim tarihi: 8 Haziran 2016 İlerleyen dönemlerde ise yasaklı madde kullanmaktan dolayı iki yıl kortlardan men cezası aldı.Mariya Şarapova'ya iki yıl kortlardan men cezası , BBC Türkçe, Erişim tarihi: 8 Haziran 2016 Sonrasında ceza Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesi tarafından 15 aya düşürüldü. Doping cezası ardından ilk resmi maçını özel bir davet üzerine 26 Nisan 2017'de Stuttgart Açık turnuvasında İtalyan Roberta Vinci'ye karşı oynamıştır. 7-5 ve 6-3'lük setlerle rakibini 2-0 yenerek, kendi açısından iyi bir geri dönüşe imza atmıştır. == İş hayatı == Tenisle tanıştığı ilk günden itibaren uzun antrenmanlar sonrası babası tarafından lolilop ve şekerle ödüllendirildiğini söyleyen Şarapova, 2012 yılında henüz 25 yaşındayken isminden esinlenerek kurduğu Sugarpova adlı şeker markası ile iş hayatına adım atmıştır. Nisan 2022'de Sharapova, ünlü moda markası Moncler'in Yönetim Kurulu üyesi olmuştur. == Grand Slam Tek Finalleri == === Kazandığı (5) === Yıl Turnuva Finaldeki Rakip Maç Skoru 2004 Wimbledon Serena Williams 6-1, 6-4 2006 Amerika Açık Justine Henin 6-4, 6-4 2008 Avustralya Açık Ana Ivanovic 7-5, 6-3 2012 Fransa Açık Sara Errani 6-3, 6-2 2014 Fransa Açık Simona Halep 6-4, 6-7(5-7), 6-4 === Kaybettiği (2) === Yıl Turnuva Finaldeki Rakip Maç Skoru 2007 Avustralya Açık Serena Williams 6-1, 6-2 2011 Wimbledon Petra Kvitova 6-3, 6-4 == WTA Tour Championships Tek Finalleri == === Kazandığı (1) === Yıl Yer Finaldeki Rakip Maç Skoru 2004 Los Angeles Serena Williams 4-6, 6-2, 6-4 === Kaybettiği (1) === Yıl Yer Finaldeki Rakip Maç Skoru 2007 Madrid Justine Henin 5-7, 7-5, 6-3 == WTA Tour Şampiyonlukları (22) == === Tekler (19) === Gösterge Grand Slam (3) WTA Championships (1) Tier I (6) Tier II (3) Tier III (5) Tier IV (1) | | Zemin Çeşidi --- Sert (14) Çim (3) Toprak (1) Halı (1) No. Tarih Turnuva Zemin Finaldeki Rakip Skor 1\. Eylül 29, 2003 Japan Open Tennis Championships, Tokyo Sert Aniko Kapros 2-6, 6-2, 7-6(5) 2\. Ekim 27, 2003 Bell Challenge, Quebec City, Kanada Sert (i) Milagros Sequera 6-2 ret. 3\. Haziran 7, 2004 DFS Classic, Birmingham, Birleşik Krallık Çim Tatiana Golovin 4-6, 6-2, 6-1 4\. Haziran 21, 2004 Wimbledon, Londra Çim Serena Williams 6-1, 6-4 5\. Eylül 27, 2004 Hansol Korea Open Tennis Championships, Seul Sert Marta Domachowska 6-1, 6-1 6\. Ekim 4, 2004 Japan Open Tennis Championships, Tokyo Hard Mashona Washington 6-0, 6-1 7\. Kasım 8, 2004 WTA Tour Championships, Los Angeles Sert (i) Serena Williams 4-6, 6-2, 6-4 8\. Şubat 6, 2005 Toray Pan Pacific Open, Tokyo Halı (i) Lindsay Davenport 6-1, 3-6, 7-6(5) 9\. Şubat 21, 2005 Qatar Total Open, Doha Sert Alicia Molik 4-6, 6-1, 6-4 10\. Haziran 6, 2005 DFS Classic, Birmingham, Birleşik Krallık Çim Jelena Jankovic 6-2, 4-6, 6-1 11\. Mart 18, 2006 Pacific Life Open, Indian Wells, California, A.B.D. Sert Elena Dementieva 6-1, 6-2 12\. Ağustos 6, 2006 Acura Classic, San Diego, California, A.B.D. Sert Kim Clijsters 7-5, 7-5 13\. Eylül 9, 2006 Amerika Açık, New York Sert Justine Henin 6-4, 6-4 14\. Ekim 22, 2006 Zürich Open, Zürich, İsviçre Sert (i) Daniela Hantuchová 6-1, 4-6, 6-3 15\. Ekim 29, 2006 Generali Ladies Linz, Linz, Avusturya Sert (i) Nadia Petrova 7-5, 6-2 16\. Ağustos 5, 2007 Acura Classic, San Diego, California, A.B.D. Sert Patty Schnyder 6-2, 3-6, 6-0 17\. Ocak 26, 2008 Avustralya Açık, Melbourne Sert Ana Ivanovic 7-5, 6-3 18\. Şubat 24, 2008 Qatar Total Open, Doha Sert Vera Zvonareva 6-1, 2-6, 6-0 19\. Nisan 13, 2008 Bausch & Lomb Championships, Amelia Island, Florida, A.B.D. Toprak Dominika Cibulková 7-6(7), 6-3 20\. Ekim 3, 2009 Toray Pan Pacific Open, Tokyo, Japonya Sert Jelena Jankovic 5-2 ret 21\. Şubat 14,2010 Cellular South Cup, Memphis, A.B.D Sert Sofia Arvidsson 6-2 6-1 22\. Mayıs 17,2010 Internationaux de tennis de Strasbourg, Strasbourg, Fransa Toprak Kristina Barrois 7-5 6-1 === Çiftler (3) === No. Tarih Turnuvat Zemin Partneri Finaldeki rakip Maç skoru 1\. Eylül 29, 2003 Japan Open Tennis Championships, Tokyo Sert Tamarine Tanasugarn Ansley Cargill Ashley Harkleroad 7-6(1), 6-0 2\. Ekim 20, 2003 Fortis Championships, Lüksemburg, Lüksemburg Sert Tamarine Tanasugarn Elena Tatarkova Marlene Weingartner 6-1, 6-4 3\. Haziran 7, 2004 DFS Classic, Birmingham, Birleşik Krallık Çim Mariya Kirilenko Lisa McShea Milagros Sequera 6-2, 6-1 == WTA Tour ikincilikleri (8) == === Tekler (7) === Gösterge Grand Slam (1) WTA Championships (1) Tier I (3) Tier II (1) Tier III (1) Tier IV & V (0) No. Tarih Turnuva Zemin Finaldeki Rakip Maç Skoru 1\. Ekim 24, 2004 Zürich Open, Zürih, İsviçre Sert Alicia Molik 4-6, 6-2, 6-3 2\. Mart 3, 2005 Sony Ericsson Open, Key Biscayne, Florida, A.B.D. Sert Kim Clijsters 6-3, 7-5 3\. Şubat 26, 2006 Dubai Tennis Championships, Birleşik Arap Emirlikleri Sert Justine Henin 7-5, 6-2 4\. Mart 2, 2006 Sony Ericsson Open, Key Biscayne, Florida, U.S. Sert Svetlana Kuznetsova 6-4, 6-3 5\. Ocak 29, 2007 Avustralya Açık, Melbourne Sert Serena Williams 6-1, 6-2 6\. Haziran 18, 2007 DFS Classic, Birmingham, Birleşik Krallık Çim Jelena Jankovic 4-6, 6-3, 7-5 7\. Kasım 11, 2007 WTA Tour Championships, Madrid, İspanya Sert Justine Henin 5-7, 7-5, 6-3 === Çiftler (1) === No. Tarih Turnuva Zemin Partneri Finaldeki rakip Maç skoru 1\. Şubat 16, 2004 Cellular South Cup, Memphis, Tennessee, A.B.D. Sert Vera Zvonareva Åsa Svensson Meilen Tu 6-4, 7-6(0) == Kaynakça == == Dış bağlantılar == * Mariya Şarapova resmî sitesi * Mariya Şarapova WTA Tour profili Kategori:1987 doğumlular Kategori:Rus kadın tenisçiler Kategori:Avustralya Açık şampiyonları Kategori:Wimbledon şampiyonları Kategori:Amerika Açık şampiyonları Kategori:Yaşayan insanlar Kategori:Fransa Açık şampiyonları Kategori:2012 Yaz Olimpiyatları tenisçileri Kategori:Gümüş Olimpiyat madalyalı Rus sporcular Kategori:Rus Olimpiyat tenisçileri Kategori:2012 Yaz Olimpiyatları'nda madalya kazananlar Kategori:Gümüş Olimpiyat madalyalı tenisçiler Kategori:Teniste doping vakaları Kategori:Amerika Birleşik Devletleri'ndeki gurbetçi sporcular Kategori:Tek kadınlarda Grand Slam (tenis) şampiyonları Kategori:Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Rus gurbetçiler Kategori:Rus kadın modeller Kategori:Belarus asıllı Ruslar Kategori:Doping vakalarında Rus sporcular |
2,418 | == Olaylar == * 26 Ağustos - 27 Ağustos – Dresden Savaşı * 10 Ekim - Dresden Kuşatması başladı. * 16 Ekim - 18 Ekim – Leipzig Savaşı * Kaçarlar Rusya ile Gülistan Antlaşması'nı imzaladılar. == Doğumlar == * 22 Mayıs - Richard Wagner, Alman besteci (ö. 1883) * 5 Ağustos - İvar Aasen, Norveçli dil bilgini ve şair (ö. 1896) * 10 Ekim - Giuseppe Verdi, İtalyan besteci (ö. 1902) * 17 Ekim - Georg Büchner, Alman oyun yazarı (ö. 1837) == Ölümler == * 10 Nisan - Joseph-Louis Lagrange, İtalyan matematikçi (d. 1736) * Abdullah Ramiz Efendi, Osmanlı Devleti Kaptanı derya (d. ?) |
2,419 | 1814 (MDCCCXIV) cumartesi günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == * 31 Mart – Birleşik güçler Paris’e girdi * 4 Nisan - Napolyon tahtından ilk defa çekildi. * 11 Nisan – Napolyon Elba’ya sürgüne gönderildi * ? - XVIII. Louis, Fransa tahtına çıkarıldı * ? - Avrupa haritasını düzenlemek için Viyana Kongresi * 24 Aralık – Gent Antlaşması ile 1812 Savaşı sona erdi == Doğumlar == * 12 Şubat - Jenny von Westphalen (ö. 1881) * 9 Mart - Taras Grigoroviç Şevçenko (ö. 1861) * 21 Haziran - Théodore Frère, Fransız ressam (ö. 1888) * 19 Temmuz - Samuel Colt (ö 1862) * 10 Ağustos - Henri Nestlé - Nestlé firması kurucusu (ö.1890) * ? - Mehmet İskender Paşa (ö. 1861) == Ölümler == * 29 Ocak - Johann Gottlieb Fichte (d. 1762) * 28 Mayıs - Joseph-Ignace Guillotin (d. 1738) * 29 Mayıs - Josephine (d. 1763) * 21 Aralık - Marquis de Sade (d. 1740) |
2,420 | == Olaylar == === Ocak === * 8 Ocak – New Orleans Savaşı === Şubat === * 2 Şubat - İngiltere ile ABD arasındaki 1812 Savaşı sona erdi. === Mart === * 1 Mart - I. Napolyon, Elba'daki sürgünden Fransa'ya geri döndü. * 18 Mart - Yüz Gün'ün başlaması === Mayıs === * 20 Mayıs - Joachim Murat'ın düşüşü === Haziran === * 9 Haziran - Viyana Kongresi toplandı. * 18 Haziran – Waterloo Muharebesi === Temmuz === * 8 Temmuz - Yüz Gün'ün sona erişi ve I. Napolyon'un sürgün edilişi === Tarihi bilinmeyenler === * Prout Hipotezi, İngiliz kimyager William Prout (1785-1850) tarafından ortaya atıldı. * Doğu Hint Adası'nda volkanik patlama == Doğumlar == * 11 Ocak – John A. Macdonald, Kanada'nın ilk başbakanı (ö. 1891) * 15 Şubat – Constantin von Tischendorf,Alman İncilbilgini (Ö. 1874) * 1 Nisan – Otto von Bismarck, Alman devlet adamı (ö. 1898) * 1 Nisan – Edward Clark, Texas valisi (ö. 1880) * 6 Nisan – Robert Volkmann, Alman besteci (ö. 1883) * 24 Nisan – Anthony Trollope, İngiliz yazar (ö. 1882) * 27 Mayıs – Sir Henry Parkes, Avustralya Federasyonu'nun kurucusu (ö. 1896) * 5 Ağustos – Edward John Eyre,kâşif (ö. 1901) * 16 Ağustos – Saint John Bosco,rahip ve eğitimci (ö. 1888) * 29 Eylül – Andreas Achenbach, Alman manzara ressamı (ö. 1910). * 16 Ekim – Francis Lubbock, Texas valisi (ö. 1905) * 23 Ekim – João Maurício Wanderley, Brezilyalı politikacı (ö. 1889) * 31 Ekim – Karl Weierstrass, Alman matematikçi (ö. 1897) * 2 Kasım – George Boole, İngiliz matematikçi ve filozof (ö. 8 Aralık 1864) * 12 Kasım – Elizabeth Cady Stanton, Amerikalı kadın hakları savunucusu (ö. 1902) * 10 Aralık – Ada Lovelace, İngiliz mucit (ö. 1852) * 21 Aralık – Thomas Couture, Fransız ressam (ö. 1879) == Ölümler == * ? - Lungtok Gyatso, 9. Dalay Lama (d. 1806) * 8 Ocak – Edward Pakenham, İngiliz general (savaşta öldü) (d. 1778) * 24 Şubat – Robert Fulton, Amerikalı mucit (d. 1765) * 26 Şubat – Prince Josias of Coburg, Avusturyalı general (d. 1737) * 4 Mart – Frances Abington, İngiliz aktris (d. 1737) * 5 Mart – Franz Mesmer, Alman bilim insanı (d. 1734) * 21 Nisan – Joseph Winston, Amerikalı devlet adamı (d. 1746) * 1 Haziran – Louis Alexandre Berthier, Fransız mareşali (d. 1753) * 16 Haziran – Friedrich Wilhelm, Alman soylu ve general (savaşta öldü) (d. 1771) * 18 Haziran (Waterloo Savaşı'nda ölenler): ** Thomas Picton, İngiliz general (d. 1758) ** Claude-Etienne Michel, Fransız general (d. 1772) ** Guillaume Philibert Duhesme, Fransız general (d. 1766) * 2 Ağustos – Guillaume Marie Anne Brune, Fransız mareşali (cinayet) (d. 1763) * 6 Ağustos – James A. Bayard, ABD Delaware senatörü (d. 1767) * 9 Eylül – John Singleton Copley, Amerikan ressam (d. 1738) * 20 Eylül – Nicolas Desmarest, Fransız jeolog (d. 1725) * 13 Ekim – Joachim Murat, Fransız mareşali and King of Naples (executed) (d. 1767) * 19 Ekim – Paolo Mascagni, Anatomist (d. 1755) * 22 Ekim – Claude Lecourbe, Fransız general (d. 1759) * 3 Aralık – John Carroll, ilk Amerikan Katolik Başpiskopos (d. 1735) * 7 Aralık – Michel Ney, Fransız mareşali (idam edildi) (d. 1769) * 29 Aralık – Saartjie Baartman, Sanatçı |
Subsets and Splits