diff --git "a/Telugu/Telugu-dev.conll" "b/Telugu/Telugu-dev.conll" new file mode 100644--- /dev/null +++ "b/Telugu/Telugu-dev.conll" @@ -0,0 +1,6342 @@ +ఒక B-NEN +చారిత్రిక O +సందర్భంలో O +ఆవిర్భవించిన O +దళిత O +సాహిత్యం O +సమాజానికి O +, O +సాహిత్యానికి O +అనేక O +కొత్త O +అంశాలను O +పరిచయం O +చేసింది O +. O + +80 B-NEN +జిల్లాల్లో O +విస్తరించిన O +222 B-NEN +సమితులు O +/ O +తాలూకాలలోని O +గ్రామాలకు O +ఇది O +లబ్ధి O +చేకూరుస్తుంది O +అని O +అంచనా O +. O + +పంపిణీ O +అనుసంధానిత O +సూచిక O +1 B-NEN +- O +భూగర్భ O +జలాల O +సమాచారం O +బహిరంగపరచటం O +. O + +పంపిణీ O +అనుసంధానిత O +సూచిక O +2 B-NEN +- O +స్థానిక O +సమూహాల O +సారథ్యంలో O +నీటి O +భద్రత O +ప్రణాళికలు O +రూపొందుతాయి O +. O + +పంపిణీ O +అనుసంధానిత O +సూచిక O +3 B-NEN +- O +ప్రస్తుతం O +నడుస్తున్న O +కొత్త O +పథకాలను O +ఏకం O +చేయటం O +ద్వారా O +ఆమోదిత O +నీటి O +భద్రతా O +ప్రణాళికలకు O +ప్రభుత్వ O +ధనం O +సమకూర్చటం O +వీలు O +అవుతుంది O +. O + +పంపిణీ O +అనుసంధానిత O +సూచిక O +4 B-NEN +- O +నీటి O +వినియోగంలో O +సమర్థమైన O +విధానాలను O +అనుసరించటం O +: O +ఇది O +డిమాండ్ O +పరంగా O +అమలు O +చేయాల్సిన O +చర్యలను O +ప్రోత్సహిస్తుంది O +. O + +పంపిణీ O +అనుసంధానిత O +సూచిక O +5 B-NEN +- O +భూగర్భ O +జలమట్టం O +క్షీణత O +వేగం O +రేటు O +: O +భూగర్భ O +జలాలు O +వేగంగా O +తగ్గిపోవడాన్ని O +నియంత్రించే O +ప్రోత్సాహకం O +ఇది O +. O + +రాజకీయ O +భావజాలంతో O +సొంత O +జీవితం O +సర్దుబాటు O +చేసుకోలేని O +ఒక B-NEN +కమ్యూనిస్ట్ O +ఇందులో O +కథా O +నాయకుడు O +. O + +ఉత్తరప్రదేశ్ O +ప్రభుత్వం O +అటల్ O +భూజల్ O +యోజన O +తరహాలోనే O +భూగర్భ O +జలాల O +యాజమాన్యం O +మెరుగుదలకు O +అన్ని O +గ్రామపంచాయితీలకు O +వర్తించేలా O +ఒక B-NEN +పథకాన్ని O +అమలు O +చేయాలి O +అని O +నిర్ణయించింది O +. O + +ఎంపిక O +చేసిన O +రాష్ట్రాల O +అనుభవాల O +నుంచి O +పాఠాలు O +నేర్చుకుంటూ O +, O +నీరు O +అడుగంటిన O +ప్రాంతాలకోసం O +కర్ణాటక O +ఒక B-NEN +దేశవ్యాప్త O +కార్యక్రమాన్ని O +రూపొందించాలి O +అని O +ప్రతిపాదించారు O +. O + +నీటి O +అవగాహనతో O +బలోపేతమైన O +నిర్ణయాలు O +చేయటానికి O +అనువుగా O +విశ్వసనీయమైన O +నీటి O +సమాచారం O +, O +స్వయంగా O +పాలుపంచుకుంటూ O +నియంత్రించే O +వ్యవస్థ O +అనేవి O +దేశంలో O +సుస్థిర O +భూగర్భ O +జల O +వాడకానికి O +మూడు B-NEN +స్తంభాలు O +లాంటివి O +. O + +కేరళ O +చరిత్రలో O +ఒక B-NEN +విప్లవ O +పోరాటం O +అనదగ్గ O +' O +- O +వాయలార్ O +' O +ని O +కే. B-NEP +వి. I-NEP +మోహన్ I-NEP +కుమార్ I-NEP +రాసిన O +" O +ఉష్ణరాశి O +" O +చక్కగా O +చిత్రించింది O +. O + +యు. B-NEP +కే. I-NEP +కుమరన్ I-NEP +నవల O +" O +తక్షణ్కున్ను B-NEAR +స్వరూపం I-NEAR +" O +మలబార్లోని O +ఒక B-NEN +గ్రామం O +చరిత్రను O +వివరిస్తుంది O +. O + +ఉన్ని B-NEP +ఆర్. I-NEP +వ్యంగ్య O +రచన O +' O +ప్రతి B-NEAR +పూవన్ I-NEAR +కోజి I-NEAR +' O +( O +ది B-NEAR +క్లాక్ I-NEAR +ఈస్ I-NEAR +ది I-NEAR +కల్ర్పిట్ I-NEAR +) O +' O +పైకి O +సరళమైన O +కథనంతో O +సాగి O +, O +కేరళలోని O +ఒక B-NEN +ఊళ్ళో O +అనువుకాని O +సమయాల్లో O +కూస్తూ O +ముఖ్యమైన O +ఘటనలకు O +భంగం O +కలిగించే O +ఒక B-NEN +కోడిపుంజు O +వృత్తాంతం O +వివరిస్తుంది O +. O + +దేశంలో O +తీవ్ర O +నీటి O +ఎద్దడి O +ఎదుర్కొంటున్న O +7 B-NEN +రాష్ట్రాల్లోని O +78 B-NEN +జిల్లాలలో O +గల O +8,353 B-NEN +గ్రామ O +పంచాయతీల O +పరిధిలో O +ఈ O +కార్యక్రమాన్ని O +అమలు O +చేస్తున్నారు O +. O + +దేశంలో O +22 B-NEN +% O +భూజల O +వనరులు O +క్లిష్ట O +పరిస్థితుల O +కేటగిరిలో O +ఉన్నాయి O +. O + +మదింపు O +చేసిన O +మొత్తం O +6,881 O +కేంద్రాలలో O +1,499 B-NEN +కేంద్రాలు O +క్లిష్ట O +పరిస్థితులు O +లేదా O +తీవ్ర O +ఒత్తిడికి O +ప్రభావితమయ్యాయి O +. O + +భారత్ O +లో O +అత్యధిక O +నీటి O +వినియోగం O +జరుగుతున్న O +వ్యవసాయ O +రంగంలో O +ఉత్తమ O +పద్ధతులను O +అనుసరించడం O +ద్వారా O +10 B-NEN +% O +నీటిని O +ఆదా O +చేయగలిగితే O +, O +రాగల O +50 B-NETI +సంవత్సరాల I-NETI +పాటు O +అందరికీ O +నీరు O +లభిస్తుంది O +. O + +1 B-NEN +) O +వేగవంతమైన O +సాగు O +నీటి O +లబ్ధి O +కార్యక్రమం O +( O +Accelerated O +Irrigation O +Benefits O +Programme O +- O +AIBP O +) O +, O +2 B-NEN +) O +ప్రతి O +పొలానికీ O +సాగు O +నీరు O +( O +Har O +Khet O +ko O +Pani O +- O +HKKP O +) O +3 B-NEN +) O +బొట్టు O +బొట్టుకూ O +అధిక O +పంట O +( O +Per O +Drop O +More O +Crop O +) O +4 B-NEN +) O +వాటర్ O +షెడ్‌ల O +అభివృద్ధి O +- O +ఈ O +నాలుగు B-NEN +ప్రాధాన్యతా O +అంశాల O +ద్వారా O +సమర్ధవంతమైన O +నీటి O +వినియోగాన్ని O +సాధించాలి O +అని O +ప్రభుత్వం O +సంకల్పించింది O +. O + +ఈ O +కార్యక్రమం O +కోసం O +కేంద్రం O +రూ. O +50,000 B-NEN +కోట్లను O +కేటాయించింది O +. O + +దేశంలో O +సూక్ష్మ O +సాగునీటి O +సేద్యానికి O +అనువుగా O +ఉన్న O +6.95 B-NEN +కోట్ల O +హెక్టార్లలో O +వరకు B-NETI +కేవలం O +10 B-NEN +% O +మాత్రమే O +సాధించడం O +జరిగింది O +. O + +నాటికి B-NETI +100 B-NEN +లక్షల O +హెక్టార్లలో O +సూక్ష్మ O +సాగునీటి O +సేద్యం O +చేపట్టాలి O +అని O +కేంద్రం O +లక్ష్యంగా O +పెట్టుకుంది O +. O + +దీని O +ద్వారా O +రైతుల O +ప్రతి O +ఎకరానికి O +రూ O +10,000 B-NEN +నుండి O +రూ O +25,000కు B-NEN +పెరిగే O +అవకాశము O +ఉన్నది O +. O + +కాని O +మున్షీ O +ప్రేమ్ O +చంద్ O +( O +1880 B-NETI +- I-NETI +1936 I-NETI +) O +రాక O +కల్పిత O +కథా O +సాహిత్యానికి O +ఒక B-NEN +మలుపు O +తిప్పింది O +. O + +రెండవ O +ప్రపంచ O +యుద్ధం O +తర్వాత O +అత్యధిక O +ప్రభావం O +చూపిన O +100 B-NEN +గ్రంథాలలో O +దీన్ని O +ఒకటిగా B-NEN +1995లో B-NETI +' O +ది O +టైమ్స్ O +' O +లిటరరీ O +సప్లిమెంట్ O +పేర్కొంది O +. O + +ఈ O +విషయాలు O +వివరిస్తూ O +రామచంద్ర O +గుహ O +ఈ O +రకం O +ఉద్యమాలలో O +క్రుసేడింగ్ O +గాంధియన్స్ O +, O +ఎకలాజికల్ O +మార్క్పిస్ట్‌లు O +, O +ఆల్టర్నేటివ్ O +టెక్నాలజిస్ట్స్ O +- O +అనే O +మూడు B-NEN +రకాల O +బృందాలు O +పనిచేశాయి O +అని O +సూత్రీకరిస్తారు O +. O + +అలాగే O +భారతదేశపు O +పర్యావరణ O +ఉద్యమాలకూ O +, O +ప్రపంచంలో O +ఇతర O +చోట్ల O +జరిగిన O +పర్యావరణ O +ఉద్యమాలకూ O +తేడా O +ఒకటి B-NEN +స్పష్టంగా O +ఉంది O +అని O +జన్. B-NEP +ఎస్. I-NEP +మూలక్కట్టు I-NEP +పేర్కొంటారు O +. O + +ఒక B-NEN +దేశం O +- O +ఒకేసారి O +ఎన్నికలు O + +" O +లోక్‍సభ O +, O +శాసన O +సభలకు O +ఎన్నికల O +నిర్వహణ O +కోసం O +ఎన్నికల B-NEO +సంఘం I-NEO +( O +ఎలక్షన్ B-NEO +కమిషన్ I-NEO +) O +ఏర్పాటుకు O +సంబంధించి O +మన O +రాజ్యాంగ O +ముసాయిదా O +కమిటీ O +ముందు O +రెండు B-NEN +ప్రత్యామ్నాయాలు O +కనిపిస్తున్నాయి O +. O + +ఒకటి B-NEN +శాశ్వత O +ప్రాతిపదికన O +ఏర్పాటు O +చేయడం O +కాగా O +మరొకటి O +ఎన్నికల O +సమయంలో O +మాత్రం O +పనిచేస్తుంది O +. O + +- O +భారత O +రాజ్యంగాన్ని O +రచిస్తున్న O +సమయంలో O +ఎన్నికలు O +, O +వాటి O +నిర్వహణకు O +ఒక B-NEN +ఎన్నికల B-NEO +సంఘాన్ని I-NEO +ఏర్పాటు O +చేయాలి O +అన్న O +అంశంలో O +రాజ్యాంగ O +నిబంధనలు O +ఎలా O +ఉండాలి O +అన్న O +విషయం O +చర్చకు O +వచ్చిన O +అప్పుడు O +రాజ్యాంగ O +పరిషత్తును O +ఉద్దేశించి O +డా. O +బి. B-NEP +ఆర్. I-NEP +అంబేద్కర్ I-NEP +అన్న O +మాటలు O +ఇవి O +. O + +ఒకసారి O +సాధారణ O +ఎన్నికలు O +జరిగిన O +తరువాత O +మళ్ళీ O +ఐదు B-NETI +ఏళ్ళలోగా I-NETI +ఎప్పుడో O +ఒకటో B-NEN +అరో I-NEN +ఖాళీలను O +భర్తీచేయడానికి O +వచ్చే O +ఉప O +ఎన్నికలు O +తప్ప O +ఎన్నికల B-NEO +సంఘానికి I-NEO +నాలుగు B-NETI +ఏళ్ళపాటు I-NETI +ఏం O +పని O +ఉంటుంది O +కనుక O +! O +అన్న O +చర్చ O +వచ్చింది O +. O + +ఈ O +చర్చలో O +పాల్కొన్న O +ప్రొఫెసర్ O +షిబాన్ B-NEP +లాల్ I-NEP +సక్సేనా I-NEP +ఒక B-NEN +మాట O +అన్నారు O +. O + +కేంద్ర O +ప్రభుత్వం O +, O +రాష్ట్ర O +ప్రభుత్వాలు O +పట్టుదలతో O +చేసిన O +ప్రయత్నాల O +వల్ల O +ఇప్పటివరకు O +దేశవ్యాప్తంగా O +3.71 B-NEN +కోట్ల O +గ్రామీణ O +ఇళ్లకు O +మంచినీటి O +కనెక్షన్లను O +సమకూర్చడం O +జరిగింది O +. O + +అలాగే O +దేశంలో O +గ్రామీణ O +ప్రాంతాల్లో O +6.95 B-NEN +కోట్లు O +( O +36.3 B-NEN +% O +) O +ఇళ్లకు O +నేరుగా O +మంచి O +నీటి O +సరఫరా O +జరుగుతోంది O +. O + +రాజకీయ O +వ్యవస్థ O +- O +పరిపాలన O +: O +ఒక B-NEN +పరిశీలన O +. O + +ప్రపంచంలో O +ఏ O +దేశానికి O +అయినా O +ఆ O +దేశ O +అభివృద్ధి O +కోసం O +కావలసిన O +లక్ష్యాలు O +ఉద్దేశాలను O +తెలియజేస్తూ O +ఒక B-NEN +సమగ్రమైన O +దశ O +, O +దిశ O +నిర్దేశం O +చేసే O +విధంగా O +మరియు O +ఆ O +దేశంలోని O +ప్రజలు O +ఆర్థిక O +, O +రాజకీయ O +, O +సాంఘిక O +, O +అభివృద్ధి O +కోసం O +ఉపయోగపడే O +సమగ్రమైన O +నియమ O +నిబంధనలను O +తెలియజేస్తు O +తమ O +దేశ O +అవసరాల O +కోసం O +సుదీర్ఘమైన O +లక్ష్యాల O +సాధన O +కోసం O +ఆ��ా O +దేశాలు O +తమ O +తమ O +రాజ్యాంగాన్ని O +రూపొందించుకోవడం O +జరిగింది O +. O + +భారత O +రాజ్యాంగం O +అమలులోకి O +వచ్చిన O +అప్పుడు O +ఏడు B-NEN +రకాలైన O +ప్రాథమిక O +హక్కులు O +అందుబాటులో O +ఉండేవి O +. O + +తర్వాతి O +కాలంలో O +ఆస్తి O +హక్కును O +తొలగించడంతో O +1978 O +నుండి O +కేవలం O +6 B-NEN +రకాల O +హక్కులను O +మాత్రమే O +పొందే O +అవకాశం O +కలిగింది O +. O + +ఎందుకంటే O +చదువుకోవడంతో O +పాటు O +పది B-NEN +మందితో O +కలసిమెలిసి O +సామాజిక O +వాతావరణానికి O +ఇవి O +అత్యంత O +ముఖ్యమైన O +ప్రదేశాలు O +. O + +మన O +దేశ O +జనాభా O +ప్రపంచ O +జనాభాలో O +18 B-NEN +శాతం O +. O + +కానీ O +, O +ప్రపంచంలో O +ఉన్న O +పునరుత్పాదక O +జల O +వనరులలో O +కేవలం O +నాలుగు B-NEN +శాతం O +జలవనరులు O +మాత్రమే O +మన O +దేశంలో O +ఉన్నాయి O +. O + +మన O +దేశంలో O +సగటున O +సంవత్సరానికి O +3,880 B-NEN +బిలియన్ O +క్యూబిక్ O +మీటర్ల O +( O +బీసీఎం O +) O +వర్షం O +కురుస్తుంది O +అని O +( O +వర్షపాతం O +నమోదు O +అవుతుంది O +అని O +) O +అంచనా O +, O +కానీ O +, O +వర్షం O +కురిసే O +కాలం O +, O +సమయం O +, O +ప్రాంతం O +ఎప్పుడూ O +ఒకేలా O +ఉండవు O +. O + +అంటే O +, O +ఒక B-NEN +సంవత్సరం O +ఒక B-NEN +ప్రాంతంలో O +, O +ఒక B-NEN +కాలంలో O +వర్షం O +కురిస్తే O +, O +మరో O +సంవత్సరంలో O +మరో O +ప్రాంతంలో O +, O +మరో O +కాలంలో O +వర్షం O +కురుస్తుంది O +. O + +ఒక B-NEN +సంవత్సరంలో O +కురిసే O +మొత్తం O +వర్షంలో O +50 B-NEN +శాతం O +, O +15 B-NEN +రోజులల్లోనే O +, O +100 B-NEN +కంటే O +తక్కువ O +గంటల్లోనే O +కురుస్తుంది O +. O + +కురిసిన O +వర్షపు O +నీటిలో O +ఆవిరైపోయేది O +పోగా O +, O +మనకు O +సుమారు O +2,000 B-NEN +బీసీఎం O +వర్షపు O +నీరు O +మాత్రమే O +మిగులుతుంది O +. O + +వినియోగానికి O +లభ్యమయ్యే O +జలవనరులు O +సుమారుగా O +, O +1,122 B-NEN +బీసీఎం O +( O +690 B-NEN +బీసీఎం O +లేదా O +61 B-NEN +% O +, O +ఉపరితల O +జలాలు O +, O +432 B-NEN +బీసీఎం O +లేదా O +39 B-NEN +% O +, O +భూగర్భ O +జలాలు O +) O +ఉంటాయి O +. O + +అందులో O +మళ్ళీ O +వాస్తవంలో O +మనం O +ఉపయోగించుకుంటున్నది O +, O +సుమారు O +700 B-NEN +బీసీఎం O +( O +450 B-NEN +బీసీఎం O +ఉపరితల O +జలాలు O +, O +250 B-NEN +బీసీఎం O +భూగర్భ O +జలాలు O +) O +మాత్రమే O +. O + +ఇది O +ఇలా O +ఉంటే O +, O +నాటికి B-NETI +మన O +దేశం O +వార్షిక O +నీటి O +అవసరం O +250 B-NEN +బీసీఎం O +, O +2050 B-NETI +నాటికి I-NETI +1,180 B-NEN +బీసీఎం O +ఉంటుంది O +అని O +, O +అంచనా O +. O + +మనం O +మన O +దేశంలో O +ఉపయోగించే O +మొత్తం O +నీటిలో O +, O +సుమారు O +78 B-NEN +శాతం O +వ్యవసాయ O +రంగానిదే O +పోతుంది O +. O + +సుమారు O +8 B-NEN +శాతం O +గృహావసరాలకు O +ఖర్చు O +అవుతుంది O +. O + +అలాగే O +, O +6 B-NEN +శాతం O +పరిశ్రమలకు O +, O +మిగిలిన O +8 B-NEN +ఇతరత్రా O +వినియోగం O +అవుతుంది O +. O + +కొత్త O +ఉప O +- O +పక్రియల O +నాణ్యత O +పై O +ఆందోళన O +స్వరాలు O +వినిపిస్తున్నా O +, O +రాబోయే O +సంవత్సరాల్లో O +ఇది O +అంతా O +ఒక B-NEN +కొలిక్కి O +వస్తుంది O +అని O +, O +దాని O +గురించి O +కలతపడాల్సింది O +ఏమీ O +లేదు O +అని O +నా O +అంచనా O +. O + +ఈ O +సాహిత్య O +ప్రక్రియలోనూ O +ఒక B-NEN +భాష O +నుంచి O +మరో O +భాషలోకి O +అనువాదం O +హర్షణీయం O +. O + +మహారాష్ట్ర O +భౌగోళిక O +గుర్తింపులో O +సహ్యాద్రి B-NEL +పర్వతశ్రేణి I-NEL +ఒక B-NEN +ప్రధాన O +భాగం O +. O + +సగటున O +1000 B-NEN +మీటర్ల O +ఎత్తు O +వరకూ O +ఉండే O +ఈ O +పర్వత O +శ్రేణులకు O +పశ్చిమాన O +కొంకణ్ O +; O +తూర్పున O +దీని O +నైసర్గిక O +రూపం O +' O +మాల్వా O +' O +గా O +పిలిచే O +పరివర్తన O +ప్రాంతం O +గుండా O +పీఠభూమి O +ఎత్తుకు O +చేరుతుంది O +. O + +అరేబియా B-NEL +సముద్రం I-NEL +, O +సహ్యాద్రి B-NEL +పర్వతశ్రేణుల I-NEL +నడుమ O +గల O +కొంకణ్ O +ఒక B-NEN +ఇరుకైన O +లోతట్టు O +తీరం O +కాగా O +, O +కనిష్ఠంగా O +దీని O +వెడల్పు O +50 B-NEN +కిలోమీటర్లు O +ఉంటుంది O +. O + +అధిక O +శాతం O +200 B-NEN +మీటర్ల O +కన్నా O +తక్కువగా O +ఉన్నప్పటికీ O +ఇది O +మైదాన O +ప్రదేశంగా O +వ్యవహరించేందుకు O +అనువైనది O +కాదు O +. O + +60 B-NEN +% O +సొమ్మును O +15 B-NETI +సంవత్సరాల I-NETI +పాటు I-NETI +వార్షిక O +వాయిదాలలో O +వడ్డీతో O +సహా O +చెల్లిస్తారు O +. O + +పరిపాలనను O +మెరుగుపరచడానికి O +పనులను O +, O +పాత O +పునరావాసాలను O +విలీనం O +చేయడం O +మరియు O +కొత్త O +ఆస్తులను O +సృష్టించడం O +, O +అన్నింటికీ O +హైబ్రిడ్ O +యాన్యుటీ O +మోడల్ O +( O +హ్యామ్ O +) O +అమలు O +చేయడం O +మరియు O +' O +ఒక B-NEN +నగరానికి O +ఒక B-NEN +ఆపరేటరు O +' O +పద్ధతి O +ప్రవేశపెట్టడం O +జరిగింది O +. O + +గంగా O +నది O +ప్రవహించే O +ప్రాంతం O +వెంట O +ఉన్న O +97 B-NEN +నగరాలు O +/ O +పట్టణాలకు O +పనికివచ్చే O +విధంగా O +రూపొందించిన O +సమగ్ర O +ప్రణాళికను O +రూపొందించి O +ప్రాజెక్టులను O +చేపట్టడం O +జరిగింది O +. O + +పంటలు O +పండించే O +నికర O +భూమిలో O +కేవలం O +11 B-NEN +శాతానికే O +సాగునీటి O +సదుపాయం O +ఉంది O +. O + +స్నానాలు O +చేసే O +ఘాట్లలో O +పారిశుద్ధ్యాన్ని O +మెరుగుపరచడం O +, O +ఘన O +వ్యర్ధాలు O +నదిలో O +కలవకుండా O +ఆపడం O +, O +ఉపరితల O +నీటిని O +శుద్ధి O +చేయడం O +, O +స్థానిక O +సంస్థల O +సామర్ధ్యం O +పెంపు O +వంటి O +చర్యల O +వల్ల O +గంగా O +నది O +తీరంలో O +ఉన్న O +దాదాపు O +4500 B-NEN +గంగా B-NEL +గ్రామాలు O +బహిరంగ O +మల O +విసర్జన O +నుంచి O +విముక్తి O +పొందాయి O +. O + +మహారాష్ట్ర O +ప్రజల్లో O +80 B-NEN +శాతం O +హిందూ O +మతాన్ని O +అనుసరించే O +వారు O +కాగా O +, O +ఈ O +రాష్ట్రం O +వారసత్వ O +ప్రదేశాలతో O +సుసంపన్నంగా O +ఉంటుంది O +. O + +అది O +కొంకణ్ O +ప్రాంతంలో O +గణేశుని O +8 B-NEN +ముఖాలతో O +అందమైన O +కోణాలను O +ఆవిష్కరించే O +అష్ట O +వినాయక O +ఆలయం O +కావచ్చు O + +భారత్ O +@ O +75 B-NEN + +భారతదేశపు O +ప్రణాళికాబద్ధమైన O +అభివృద్ధి O +ముఖ్య O +లక్ష్యాలలో O +పేదరిక O +నిర్మూలన O +ఒకటి B-NEN +. O + +1950 O +, O +1960లలో O +భౌతికపరమైన O +మౌలిక O +సదుపాయాల O +రంగాలలో O +భారీగా O +పెట్టుబడులు O +పెట్టడం O +అభివృద్ధికి O +ఒక B-NEN +ప్రాథమిక O +మార్గం O +అని O +తలచేవారు O +. O + +భారత O +సాంస్కృతిక O +, O +భాషా O +, O +సాహిత్య O +సంప్రదాయాల O +మధ్య O +విస్తృత O +వైవిధ్యం O +ఉన్న O +అప్పటికీ O +సంస్కృతిలో O +సార్వజనీనత O +లేదా O +ఉమ్మడి O +సంస్కృతీ O +బంధం O +కనిపించడానికి O +ప్రధాన O +కారణాల్లో O +ఇదీ O +ఒకటి B-NEN +. O + +ఒక B-NEN +దేశపు O +సమగ్రాభివృద్ధిని O +సూచించే O +మరో O +సూచిక O +స్థూల O +జాతీయోత్పత్తి O +( O +గ్రాస్ O +నేషనల్ O +ప్రాడక్ట్ O +- O +జి.ఎన్.పి O +) O +తో O +పోలిస్తే O +మానవ O +అభివృద్ధి O +సూచిక O +( O +హ్యూమన్ O +డెవలప్మెంట్ O +ఇండెక్స్ O +- O +హెచ్.డి.ఐ O +) O +ఒక B-NEN +దేశం O +సాధించిన O +మానవ O +అభివృద్ధి O +లక్ష్యాల O +సగటున O +మూడు B-NEN +కోణాలలో O +ప్రతిబింబిస్తుంది O +- O +అవి O +ఆయుః O +ప్రమాణం O +, O +విద్యాపరమైన O +సాధన O +, O +గౌరవప్రదమైన O +జీవనం O +గడిపేందుకు O +కావల్సిన O +వనరుల O +మీద O +ఉన్న O +పట్టు O +. O + +పాశ్చాత్య O +దేశాల్లో O +ఈ O +రెండు B-NEN +ప్రక్రియలూ O +విజయవంతం O +అయిన O +రీత్యా O +ఇందులో O +ఆశ్చర్యం O +కలిగించే O +అంశం O +ఏదీ O +లేదు O +. O + +బడ్జెట్‍లో O +ఒక B-NEN +దేశ O +స్థూల O +జాతీయోత్పత్తి O +( O +జీడిపీ O +) O +మొత్తానికి O +తగినట్టు O +ప్రజల O +ఆరోగ్యంపై O +తలసరి O +వ్యయం O +అనులోమానుపాతంలో O +పెంచాలి O +. O + +విద్యా O +ప్రమాణం O +- O +కనీసంగా O +0 B-NEN +, O +గరిష్టంగా O +సగటు O +సంవత్సరాలు B-NETI +15గా I-NETI +, O +అంచనా O +వేసిన O +విద్యా O +సంవత్సరాలు B-NETI +18గా I-NETI +స్థిరీకరించడం O +జరిగింది O +. O + +స్ధూల O +జాతీయోత్పత్తి O +తలసరి O +( O +2011 O +పి.పి.పి O +) O +- O +కనీస O +విలువు O +100 B-NEN +డాలర్లు O +, O +గరిష్టంగా O +7500 B-NEN +డాలర్లు O +. O + +2020 O +సంవత్సరపు O +లెక్కల O +ప్రకారం O +మొత్తం O +189 B-NEN +దేశాలు O +ఉండగా O +అందులో O +మానవ O +అభివృద్ధిలో O +భారత్ O +స్థానం O +131 B-NEN +. O + +మానవ O +అభివృద్ధి O +సూచిక O +( O +హెచ్.డి.ఐ. O +) O +విలువ O +0.645గా B-NEN +ఉండి O +భారతదేశం O +మధ్యరకమైన O +మానవ O +అభివృద్ధి O +గల O +దేశాల O +వర్గంలో O +ఉంది O +. O + +దేశ O +74వ O +స్వాతంత్ర్య O +దినోత్సవం O +సందర్భంగా O +ఆగష్టు B-NETI +2020లో I-NETI +జాతీయ O +డిజిటల్‌ O +ఆరోగ్యమిషన్‌ O +( O +ఎన్‌డిహెచ్‌ఎం O +) O +కార్యక్రమాన్ని O +ప్రారంభించారు O +. O + +మధ్య B-NEL +యుగాల I-NEL +నాటి O +' O +భక్తి O +ఉద్యమం O +' O +13 B-NETI +- I-NETI +17 I-NETI +శతాబ్దాల I-NETI +నడుమ I-NETI +దేశం O +అంతటా O +విస్తరించింది O +. O + +రెండో O +దశ O +కింద O +నైరుతి O +ర��తుపవనాల O +నిష్ర్కమణ O +( O +ఈశాన్య O +పవనాల O +ప్రవేశం O +) O +సమయంలో O +వర్షపాతం O +నమోదయ్యే O +రాష్ట్రాలు O +, O +కేంద్రపాలిత O +ప్రాంతాల్లో O +2019 B-NETI +అక్టోబరు I-NETI +1 I-NETI +నుంచి I-NETI +నవంబరు I-NETI +30 I-NETI +దాకా I-NETI +నిర్వహించారు O +. O + +1960 B-NETI +మే I-NETI +ఒకటో I-NETI +తేదీన I-NETI +గుజరాత్ O +ఆవిర్భవించి O +60 B-NETI +సంవత్సరాల I-NETI +ప్రయాణం O +పూర్తి O +చేసుకుంది O +. O + +గత B-NETI +3000 I-NETI +ఏళ్లుగా I-NETI +భారతీయ O +సాహిత్యంలోని O +విశిష్టతకు O +నిదర్శనం O +ఈ O +వైవిధ్యమే O +. O + +2021 B-NETI +నాటికి I-NETI +గుజరాత్ O +చిత్రపటం O + +ఆ O +మేరకు O +గత B-NETI +3000 I-NETI +ఏళ్లలో I-NETI +భారతీయ O +సాహిత్య O +విశిష్ట O +లక్షణం O +దాని O +వైవిధ్యమే O +. O + +అనుబంధ O +మరియు O +ఆరోగ్య O +సంరక్షణ O +వృత్తుల O +కొరకు O +జాతీయ O +కమీషన్‌ O +బిల్లు O +, O +2020 O +( O +National O +Commission O +for O +Allied O +and O +Healthcare O +Professions O +Bill O +, O +2020 B-NETI +) I-NETI +మార్చ్‌ I-NETI +2021లో I-NETI +ఆమోదించడంతో O +ఆరోగ్య O +రంగంలో O +నూతన O +సంస్కరణలకు O +మార్గం O +సుగమమైంది O +. O + +మధ్య B-NETI +యుగాల I-NETI +భారతదేశం O +: O +మొఘలుల O +కాలంలో O +అధికారస్వామ్యం O +( O +బ్యూరోక్రసి O +) O +' O +మన్సబ్దారి O +వ్యవస్థ O +' O +పై O +ఆధారపడి O +వుండేది O +. O + +హైదరాబాద్ O +కవాడిగూడ O +సిజిఓ O +టవర్స్‌లో O +మార్చ్ B-NETI +12 I-NETI +, I-NETI +2021 I-NETI +ఏర్పాటు O +చేసిన O +" O +స్వాతంత్య్ర O +అమృత O +మహోత్సవం O +" O +ఫోటో O +ప్రదర్శనను O +ప్రారంభించి O +తిలకిస్తున్న O +ఆదాయపన్ను O +అప్పిలేట్ O +ట్రిబ్యునల్ O +జ్యుడీషియల్ O +సభ్యురాలు O +శ్రీమతి O +మాధవీ B-NEP +దేవి I-NEP +, O +పిఐబి O +& O +ఆరోబి O +దక్షిణ O +ప్రాంత O +డైరెక్టర్ O +జనరల్ O +ఎస్. B-NEP +వెంకటేశ్వర్ I-NEP +, O +పిఐబి O +& O +ఆరోబి O +హైదరాబాద్ O +ప్రాంతీయ O +శ్రీమతి O +శృతిపాటిల్ O +, O +ఆరోబి O +అసిస్టెంట్ O +డైరెక్టర్ O +డా O +|| O +మానస్ B-NEP +కృష్ణకాంత్ I-NEP +. O +యోజన O +సీనియర్ O +ఎడిటర్ O +శ్రీమతి O +పి. B-NEP +తదితరులు O +. O + +ముఖ్యంగా O +గత B-NETI +ఏడు I-NETI +ఏళ్ళలో I-NETI +ఆరోగ్య O +రంగం O +ప్రగతి O +బాట O +పట్టింది O +. O + +జూన్ B-NETI +2015లో I-NETI +, O +ఎన్‍సిటి O +ఢిల్లీ O +ప్రభుత్వం O +ఢిల్లీ O +నేతాజీ B-NEP +సుభాష్ I-NEP +సాంకేతిక O +విశ్వవిద్యాలయ O +బిల్లుని O +ఆమోదించి O +భారత O +రాష్ట్రపతి O +అనుమతి O +కోసం O +పంపింది O +. O + +ఎన్‍సిటి O +ఢిల్లీ O +ప్రభుత్వం O +సూచించే O +విషయాలపై O +నిర్ణయం O +తీసుకోవడానికి O +గరిష్ట O +కాలపరిమితిని O +అనగా O +శాసన O +ప్రతిపాదనల O +విషయంలో O +ఇది O +15 O +రోజులు O +, O +పరిపాలనా O +విషయాలకు O +సంబంధించి O +7 B-NETI +రోజులు I-NETI +నిర్ణయించడం O +ద్వారా O +ఇది O +జరుగుతుంది O +. O + +నేను O +భారత O +ప్రభుత్వంలో O +భాగమైన O +నదుల O +అనుసంధానపు O +టాస్క్ O +ఫోర్స్‌‌కు O +ఛైర్మన్ O +( O +కాబినె���్ O +మంత్రి O +సమానం O +) O +గా O +ఉన్న O +2002 B-NETI +- I-NETI +2004 I-NETI +మధ్య O +కాలంలో O +చేపట్టిన O +పనులు O +ఇవి O +: O +దేశంలో O +నీటి O +ఎద్దడి O +రాకుండా O +చూడటానికి O +భారత O +ప్రభుత్వం O +చేపట్టిన O +ప్రధాన O +నదుల O +అనుసంధాన O +కార్యక్రమానికి O +అధ్యక్షునిగా O +హిమాలయ O +ప్రాంత O +, O +ద్వీపకల్ప O +ప్రాంత O +నదుల O +కోసం O +సమగ్ర O +అధ్యయనం O +వివిధ O +ప్రాజెక్టుల O +సాధ్యాసాధ్యాల O +కోసం O +అధ్యనాలకు O +ఒక O +కార్యాచరణ O +ప్రణాళిక O +రూపొందించే O +ప్రత్యేక O +టాస్క్ O +ఫోర్స్‌‌కు O +నాయకత్వం O +వహించటం O +ద్వారా O +సామాజిక O +- O +ఆర్థిక O +ప్రభావం O +, O +పర్యావరణ O +ప్రభావం O +, O +ఆర్థికంగా O +గిట్టుబాటు O +వంటి O +అంశాలలో O +ఒక్కో O +ప్రాజెక్ట్‌ను O +మదింపు O +చేయటానికి O +మార్గదర్శనం O +చేయటం O +నదుల O +అనుసంధాన O +కార్యక్రమం O +కోసం O +ఆయా O +రాష్ట్రాలతో O +ఏకాభిప్రాయం O +సాధించటానికి O +అవసరమైన O +ప్రాతిపదిక O +సిద్ధం O +చేయటం O +అనేక O +అంతర్జాతీయ O +వేదికలలో O +కూడా O +పాలుపంచుకున్నాను O +. O + +75 B-NETI +వారాల I-NETI +పాటు I-NETI +ఉన్న O +ఈ O +ఉత్సవాలు O +దేశ O +75వ O +స్వాతంత్య్ర O +దినోత్సవం O +వరకు O + +కేంద్ర O +రైల్వే O +శాఖా‌మంత్రిగా O +నుండి B-NETI +2017 I-NETI +మధ్య O +రైల్వే O +స్టేషన్లలో O +నీళ్ళు O +అమ్మే O +యంత్రాలను O +ప్రవేశపెట్టాను O +. O + +2వ B-NETI +శతాబ్దపు I-NETI +కేరళని O +చిత్రించిన O +అప్పన్ B-NEAR +తంపురాన్ I-NEAR +నవల O +' O +భూతరయార్ O +' O +( O +1923 O +) O +కూడా O +చారిత్రకంగా O +విశిష్టము O +అయినది O +. O + +బి. B-NEP +ఎస్. I-NEP +రాములు I-NEP +, O +వరదయ్య O +, O +కో. B-NEP +ప్ర. I-NEP +, O +పి. B-NEP +సి. I-NEP +రాములు I-NEP +, O +ప్రసాదమూర్తి O +, O +చిత్తం B-NEP +ప్రసాద్ I-NEP +, O +పగడాల B-NEP +నాగేందర్ I-NEP +, O +ప్రసేన్ O +, O +సీతారాం O +, O +ఒమ్మి B-NEP +రమేష్ I-NEP +, O +సుంకర B-NEP +రమేష్ I-NEP +, O +శ్రీనివాస్ B-NEP +గౌద్ I-NEP +, O +వంటి O +వెనుకబడిన O +కులాల O +కవులు O +, O +రచయతలు O +, O +ఖదర్ B-NEP +మొహియుద్దీన్ I-NEP +, O +అఫ్సర్ O +, O +యాకూబ్ O +, O +ఖాజా O +, O +స్పైబాబా O +, O +అన్వర్ O +, O +రసూల్ఖాన్ O +తదితర O +ముస్లిం O +మైనారిటీ O +కవులు O +, O +రచయతలు O +, O +షజహానా O +, O +చల్లపల్లి B-NEP +స్వరూపరాణి I-NEP +, O +జాజుల B-NEP +గౌరి I-NEP +, O +జి. B-NEP +విజయ I-NEP +లక్ష్మి I-NEP +, O +అనిశెట్టి B-NEP +రజిత I-NEP +, O +పుట్ల B-NEP +హేమలత I-NEP +, O +ఎం. B-NEP +ఎం. I-NEP +వినోదిని I-NEP +, O +జూపాక B-NEP +సుభద్ర I-NEP +, O +గోగు B-NEP +శ్యామల I-NEP +, O +మెర్సీ B-NEP +మార్గరెట్ I-NEP +, O +ఎండ్లూరి B-NEP +మానస I-NEP +, O +అరుణ B-NEP +గోగులమండ O +వంటి O +వారు O +రాసిన O +రచనల్లో O +దళితవాదం O +గట్టిగా O +వినిపిస్తుంది O +. O + +కత్తి B-NEP +పద్మారావు I-NEP +' O +నల్లకలువ O +' O +( O +1996 O +) O +' O +భూమి B-NEAR +భాష I-NEAR +' O +, O +' O +కట్టెల B-NEAR +మోపు I-NEAR +' O +, O +ఎండ్లూరి B-NEP +సుధాకర్ I-NEP +' O +వర్తమానం O +' O +, O +' O +కొత్త B-NEAR +గబ్బిలం I-NEAR +' O +, O +' O +నల్ల - +ద్రాక్షపందిరి - +' O +, O +' O +వర్గీకరణీయం O +' O +, O +' O +అటజనికాంచె O +' O +( O +2005 O +) O +, O +పైడి B-NEP +తెరీష్ I-NEP +బాబు I-NEP +' O +అల్పపీడనం O +' O +( O +1996 O +) O +, O +చిన్ని O +' O +ఒళ్ళు B-NEAR +కడుక్కుందాం I-NEAR +రండి I-NEAR +' O +జి. B-NEP +వి. I-NEP +రత్నాకర్ I-NEP +' O +మట్టి B-NEAR +పలక I-NEAR +, O +' O +అట్లేటి B-NEAR +అల I-NEAR +' O +, O +గ్యార B-NEP +యాదయ్య I-NEP +' O +ఎక్కోషి O +' O +, O +దార్ల B-NEP +వెంకటేశ్వరరావు I-NEP +' O +దళిత O +తాత్వికుడు O +' O +( O +2004 O +) O +, O +ప్రసాద్ B-NEP +మూర్తి I-NEP +' O +కలనేత O +' O +' O +మాట్లాడుకోవాలి O +' O +, O +చల్లపల్లి B-NEP +స్వరూపరాణి I-NEP +' O +మంకెన B-NEAR +పూవు I-NEAR +' O +నాగప్పగారి B-NEP +సుందర్రాజు I-NEP +' O +చండాల B-NEAR +చాటింపు I-NEAR +' O +, O +బన్న B-NEP +ఐలయ్య I-NEP +' O +నిప్పు B-NEAR +కణిక I-NEAR +' O +మొదలైనవి O +దళిత O +వచన O +కవిత్వంలో O +వస్తు O +, O +శిల్పాలలో O +వైవిధ్యాన్ని O +ప్రదర్శించాయి O +. O + +ఎవరు O +ఎన్ని O +విమర్శలు O +చేసిన O +అప్పటికీ O +ఆనాటి O +ఉప O +ప్రధానమంత్రి O +, O +హోం O +మంత్రి O +అయిన O +సర్దార్‌ B-NEP +వల్లభాయ్‌ I-NEP +పటేల్‌ I-NEP +ప్రభుత్వ O +పాలనలో O +సివిల్‌ O +సర్వీసులు O +నిర్వహిస్తున్న O +పాత్రను O +ప్రశంసించడమే O +కాక O +ఆ O +విధానాన్ని O +కొనసాగించాలి O +అని O +అభిప్రాయపడ్డారు O +. O + +గద్ధర్ O +, O +మాస్టర్జీ O +, O +గొరేటి B-NEP +ఎంకన్న I-NEP +, O +గూడ B-NEP +అంజయ్య I-NEP +, O +అందెశ్రి O +వంటి O +వారు O +దళితుల O +సమస్యల O +పై O +చక్కని O +పాటలు O +రాశారు O +. O + +దళిత O +నవలా O +సాహిత్యం O +బోయజంగయ్య O +రాసిన O +జాతర O +, O +పుట్టుమచ్చతో O +ప్రారంభమై O +స్పార్టకస్ O +భాకీ B-NEAR +బతుకులు I-NEAR +, O +చిలుకూరి B-NEAR +దేవపుత్ర I-NEAR +పంచమం I-NEAR +, O +జి. B-NEP +కళ్యాణరావు I-NEP +' O +అంటరాని B-NEAR +వసంతం I-NEAR +' O +, O +వేముల B-NEP +ఎల్లయ్య I-NEP +' O +కక్క O +' O +, O +అరుణ O +' O +ఎల్లి O +' O +, O +' O +నీలి O +' O +, O +నక్కా B-NEP +విజయరామరాజు I-NEP +' O +నాగమ్మ O +' O +ఇ. B-NEP +వి I-NEP +. O +' O +ఎన్నెల B-NEAR +నవ్వు I-NEAR +' O +వంటి O +రచనలకు O +వేదిక O +అయింది O +. O + +నూకటోటి B-NEP +రవి I-NEP +కుమార్ I-NEP +, O +మెర్సీ B-NEP +మర్గరెట్ I-NEP +, O +ఇండస్ B-NEP +మార్టిన్ I-NEP +వంటి O +వారు O +సోషల్ O +మీడియాలో O +తమ O +రచనలతో O +పాఠకుల O +దృష్టిని O +ఆకట్టుకొంటున్నారు O +. O + +నిజానికి O +శీలా B-NEP +వీర్రాజు I-NEP +ఈ O +ప్రక్రియలో O +ఊహించిన O +దానికి O +మించి O +రచనలు O +చేసినట్టుగా O +కనిపిస్తున్నది O +. O + +" O +స్టీల్‌ O +ఫేమ్‌ O +: O +ఎ O +హిస్టరీ O +ఆఫ్‌ O +ఐఏఎస్‌ O +" O +పుస్తకం O +రచించిన O +మాజీ O +ఐఏఎస్‌ O +అధికారి O +దీపక్‌ B-NEP +గుప్తా I-NEP +ఇందుకు O +సంబంధించిన O +వివరాలు O +పొందుపరిచారు O +. O + +ఆయన O +1956లో O +( O +వీర్రాజు O +గారి O +శ్రీమతి O +ప్రముఖ O +రచయిత్రి O +శ్రీమతి O +శీలా B-NEP +సుభద్రాదేవి I-NEP +గారి O +సమాచారం O +ప్రకారం O +) O +' O +వెలుగు O +నీడలు O +' O +పేరుతో O +వచ్చిన O +నవలను O +2006లో O +' O +బతుకు O +బాట O +' O +పేరుతో O +వచన O +కవిత్వంలో O +రాశారు O +. O + +మెకాలే B-NEP +కమిటీ O +నుంచి O +ఇస్లింగ్టన్‌ B-NEP +కమిటీ O +, O +లీ B-NEP +కమిషన్‌ O +వరకు O +పబ్లిక్‌ O +సర్వీసులను O +సంస్కరించే O +అంశంపై O +అధ్యయనానికి O +ఏర్పాటు O +అయిన O +కమిటీలు O +అన్నీ O +చట్టబద్ధమైన O +పబ్లిక్‌ O +సర్వీస్‌ O +కమిషన్‌ O +ఏర్పాటు O +కావాలి O +అని O +బలంగా O +సిఫారసు O +చేశాయి O +. O + +ఆచార్య O +గోపితో O +పాటు O +, O +కీర్తిశేషులు O +ద్వానా B-NEP +శాస్త్రి I-NEP +కూడా O +నానీల O +ప్రక్రియలో O +విశేషమైన O +కృషి O +చేసి O +పుస్తకం O +కూడా O +తీసుకువచ్చారు O +. O + +దళిత O +స్త్రీవాద O +రచయితలైన O +బామ O +, O +మీనా B-NEP +కందస్వామి I-NEP +, O +పి. B-NEP +శివగామి I-NEP +, O +ఊర్మిళా B-NEP +పవార్ I-NEP +లాంటివారు O +భారతీయ O +ఏకరూప O +స్త్రీవాదాన్ని O +అస్థిరపరచి O +బహుళ O +స్వర O +ఆధునికతకు O +మరింత O +ప్రాచుర్యం O +కల్పించారు O +. O + +" O +ఇటాలియన్ O +ఆఫ్ O +ది O +ఈస్ట్ O +" O +అని O +పాశ్చత్య O +విద్వాంసులు O +నికోలో O +డి O +కొంటి O +, O +" O +సుందరత్తెలుంగునర్ O +పొట్టిశైత్తు O +" O +అని O +ప్రఖ్యాత O +తమిళ O +కవి O +సుబ్రహ్మణ్య B-NEP +భారతి I-NEP +తెలుగు O +ఔన్నత్యాన్ని O +కొనియాడారు O +. O + +అనేక O +గొంతులు O +వినిపిస్తూ O +కృష్ణ B-NEP +సోబ్దీ I-NEP +రాసిన O +నవలలు O +అనేక O +భాషల్లోకి O +అనువాదం O +అయ్యి O +దేశంలో O +లింగ O +వివక్ష O +చుట్టూ O +తిరిగే O +ప్రశ్నలను O +లేవనెత్తాయి O +. O + +ఇక్కడ O +గోదావరి O +నది O +తూర్పు O +కనుమల O +చివరి O +రేంజ్ O +నుంచి O +వచ్చి O +ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని O +పశ్చిమ B-NEL +గోదావరి I-NEL +జిల్లాలోని O +మైదాన O +ప్రాంతంలోకి O +ప్రవేశిస్తుంది O +. O + +మహారాష్ట్ర O +, O +ఢిల్లీ O +, O +పంజాబ్ O +, O +తెలంగాణ O +, O +పశ్చిమ B-NEL +బెంగాల్ I-NEL +, O +గుజరాత్‌ O +రాష్ట్రాల్లోని O +కొన్ని O +జిల్లాల O +నుంచి O +అత్యధిక O +సంఖ్యలో O +వీఓసీలు O +నమోదయ్యాయి O +. O + +జిల్లాలోని B-NEL +ఆంచలికా I-NEL +క్లస్టర్లోని O +గిరిజన O +లబ్ధిదారులు O +మామిడి O +, O +ఆవాలు O +, O +పసుపు O +ముడి O +సరుకులతో O +మామిడి O +అప్పడాలు O +, O +మామిడికాయ O +పచ్చళ్ళు O +, O +పసుపుపొడి O +, O +ఆవనూనె O +ఉత్పత్తి O +చేస్తున్నారు O +. O + +కోరాపుట్ O +, O +సుందర్ B-NEL +గఢ్ I-NEL +విడివికె O +క్లస్టర్లలో O +చింతపండు O +శుద్ధిచేసి O +ప్యాక్ O +చేయడం O +, O +మహువా O +నూనెశుద్ధి O +, O +ఆర్గానిక్ O +బియ్యం O +ప్యాక్ O +చేయడం O +, O +వేపనూనె O +, O +చిరొంజి O +విత్తనాలు O +ప్యాక్ O +చేయడం O +, O +పసుపు O +పొడి O +తయారీ O +చేపడుతున్నారు O +. O + +అట్టడుగు O +వర్గాల O +ఐక్యత O +లక్ష్యంగా O +సాగిన O +ఈ O +చైతన్య O +యాత్రలో O +బెజవాడ B-NEL +రైల్వేస్టేషన్లోనూ I-NEL +, O +గుడివాడ O +మొయిన్ O +రోడ్‍లోనూ O +ప్రజలను O +ఉద్దేశించి O +ఉపన్యసించారు O +. O + +రచయిత O +: O +డైరెక్టర్ O +జనరల్ O +, O +సెంటర్ B-NEO +ఫర్ I-NEO +సైన్స్ I-NEO +అండ్ I-NEO +ఎన్విరాన్మెంట్ I-NEO +, O +. O + +ప్రపంచంలో O +అతిపెద్ద O +విశ్వజనీన O +ఆరోగ్య O +కార్యక్రమం O +' O +ఆయుష్మాన్ O +భారత్ O +' O +పథకం O +రూపకల్పనలో O +నీతి B-NEO +ఆయోగ్ I-NEO +చురుకైన O +పాత్రను O +పోషించింది O +. O + +దీని O +కింద O +ఏర్పాటైన O +చట్టబద్ధమైన O +రాజ్యాంగ O +సంస్థలు O +యూనియన్‌ B-NEO +పబ్లిక్‌ I-NEO +సర్వీస్‌ I-NEO +కమిషన్‌ I-NEO +( O +) O +, O +రాష్ట్ర B-NEO +పబ్లిక్‌ I-NEO +సర్వీస్‌ I-NEO +కమిషన్లు I-NEO +. O + +ప్రజలకు O +పౌష్టికాహార O +స్థాయిని O +పెంపొందించడంలో O +ముఖ్యమైన O +పారిశుద్ధ్యం O +, O +ఆరోగ్య O +సేవలను O +అందుబాటులోకి O +తీసుకురావడానికి O +ప్రభుత్వం O +చేపట్టిన O +' O +పోషణ O +అభియాన్ O +' O +( O +POSHAN O +Abhiyaan O +) O +కార్యక్రమం O +రూపకల్పనలో O +నీతి B-NEO +ఆయోగ్ I-NEO +కీలక O +పాత్రను O +పోషించింది O +. O + +2005వ O +సంవత్సరంలో O +కేంద్ర B-NEO +ప్రభుత్వం I-NEO +సమాచార O +హక్కు O +చట్టాన్ని O +అమల్లోకి O +తెచ్చింది O +. O + +మనదేశ O +స్వాతంత్య్రం O +అనంతరం O +ఏర్పాటు O +చేసిన O +ప్రణాళికా B-NEO +సంఘం I-NEO +( I-NEO +Planning I-NEO +Commission I-NEO +) I-NEO +దేశాభివృద్ధికి O +అవసరమైన O +ప్రగతి O +రథ O +చక్రాలను O +నడిపించడంలో O +గణనీయమైన O +పాత్రను O +పోషించింది O +. O + +దీనిని O +డెవలప్మెంట్ B-NEO +మానిటరింగ్ I-NEO +అండ్ I-NEO +ఇవాల్యుయేషన్ I-NEO +కార్యాలయం I-NEO +- O +( O +డిఎమ్ఈఓ O +) O +నిర్వహిస్తుంది O +. O + +నీతి B-NEO +ఆయోగ్ I-NEO +నిర్వహణలోని O +ఎగుమతి O +సంసిద్ధత O +సూచి O +2020లో O +గుజరాత్ O +తొలి O +స్థానంలో O +ఉంది O +. O + +ప్రభుత్వ O +నిర్వహణలో O +ప్రజాపరిపాలన B-NEAR +కేంద్రనాడీ O +వ్యవస్థ O +వంటిది O +. O + +అగర్బత్తీ O +పరిశ్రమకు O +వెదురుపుల్లలు O +సరఫరా O +కోసం O +వాటిని O +ఉత్పత్తి O +చేస్తున్న O +యూనిట్లతో O +అనుసంధానం O +కొరకు O +, O +ముడిసరుకు O +లభ్యత O +, O +యూనిట్ల O +పనితీరు O +, O +ఉత్పత్తి O +సామర్ధ్యం O +, O +మార్కెటింగ్ O +గురించి O +సమాచారం O +కోసం O +మేనేజ్మెంట్ B-NEAR +ఇన్ఫర్మేషన్ I-NEAR +సిస్టమ్స్ I-NEAR +( O +ఎంఐఎస్ O +) O +వేదికను O +జాతీయ B-NEAR +వెదురు I-NEAR +మిషన్ I-NEAR +( O +నేషనల్ B-NEAR +బ్యాంబూమిషన్ I-NEAR +- O +ఎన్‍బిఎం O +) O +ప్రారంభించింది O +. O + +ప్రస్తుతం O +ఫోన్ల O +వినియోగం O +అధికంగా O +ఉన్న O +నేపథ్యంలో O +ప్రజలకు O +ఆరోగ్య O +సమాచారాన్ని O +అందించేందుకు O +స్వస్థ్ B-NEAR +భారత్ I-NEAR +మొబైల్ I-NEAR +అప్లికేషన్ I-NEAR +ఉపయోగపడుతోంది O +. O + +కోవిడ్ O +నేపథ్యంలో O +రూపొందించిన O +ఆరోగ్య B-NEAR +సేతు I-NEAR +యాప్ O +అందించి��� O +సేవలు O +మరువలేనివి O +. O + +అగర్బత్తీల O +ఉత్పత్తిరంగంలో O +భారత్ O +స్వయం O +సమృద్ధి O +సాధించడానికి O +జాతీయ B-NEAR +వెదురు I-NEAR +మిషన్ I-NEAR +, O +కేంద్ర O +సూక్ష్మ O +, O +చిన్న O +, O +మధ్యతరహా O +పరిశ్రమల O +మంత్రిత్వ O +శాఖ O +( O +ఎమ్ఎస్ఎమ్ఈ O +) O +, O +ఖాదీ O +& O +గ్రామీణ O +పరిశ్రమల O +కమీషన్ O +, O +వివిధ O +రాష్ట్రప్రభుత్వాలు O +, O +అగర్బత్తీ O +ఉత్పత్తి O +దారులు O +సంయుక్తంగా O +కృషి O +చేస్తున్నాయి O +. O + +ఇవి O +మానవ O +భౌతిక O +పరిపూర్ణతకు O +దోహదం O +చేస్తాయి O +. O + +అసమానతలను O +తొలగించి O +సాంఘిక O +న్యాయాన్ని O +సమకూరుస్తాయి O +. O + +పౌరుల O +ధన O +, O +మాన O +ప్రాణాలను O +కాపాడి O +వ్యక్తి O +సంపూర్ణతకు O +వారి O +ప్రగతికి O +తోడ్పడతాయి O +. O + +ఈ O +హక్కులను O +నిర్వచించేటి O +అప్పుడు O +దేశంలో O +నివసించే O +ప్రజలను O +పౌరులుగాను O +, O +ఇతరులుగాను O +విభజించారు O +. O + +కొన్ని O +హక్కులు O +పౌరులకే O +పరిమితం O +అయితే O +, O +మరికొన్ని O +దేశంలో O +నివసించే O +ప్రజలు O +అందరికీ O +వర్తిస్తాయి O +. O + +ప్రాథమిక O +హక్కులు O +ప్రజలకు O +రాజ్యాంగ O +రీత్యా O +కల్పించబడిన O +అప్పటికీ O +, O +రాజ్యాంగం O +ద్వారా O +వీటిపై O +కొన్ని O +హేతుబద్ధమైన O +ఆంక్షలు O +, O +పరిమితులు O +విధించారు O +. O + +దేశంలో O +అత్యవసర O +పరిస్థితి O +ప్రకటించిన O +సమయంలో O +కొన్ని O +ప్రాథమిక O +హక్కులు O +తాత్కాలికంగా O +అమలులో O +ఉండవు O +, O +అయినప్పటికీ O +ప్రాథమిక O +హక్కులకు O +న్యాయపరమైన O +రక్షణ O +ఉంటుంది O +. O + +ప్రభుత్వ O +చర్యల O +ద్వారా O +గాని O +సంస్థల O +ద్వారా O +గాని O +లేదా O +పౌరుల O +ద్వారా O +గాని O +హక్కులకు O +భంగం O +కలిగినట్లు O +అయితే O +న్యాయస్థానాల O +ద్వారా O +తిరిగి O +తమ O +హక్కులను O +పొందవచ్చు O +. O + +ఈ O +వ్యాసంలో O +రాజకీయ O +వ్యవస్థ O +- O +పరిపాలనను O +మరియు O +ప్రాథమిక O +హక్కులలోని O +కొన్ని O +హక్కులను O +గురించి O +తెలుసుకోవటం O +ముఖ్య O +ఉద్దేశ్యం O +. O + +14వ O +ప్రకరణ O +సమానత్వపు O +హక్కు O +భారత O +భూభాగంలో O +నివసించే O +ఏ O +వ్యక్తి O +అయినా O +చట్టం O +దృష్టిలో O +వ్యక్తులు O +అందరూ O +సమానమే O +. O + +అదే O +విధంగా O +రాజ్యాంగంలో O +ప్రాథమిక O +హక్కుల O +జాబితాలో O +పేర్కోన్న O +15వ O +అధికరణ O +ప్రకారం O +ఏ O +వ్యక్తి O +అయినా O +కులం O +, O +మతం O +, O +జాతి O +, O +స్త్రీ O +, O +పురుష O +, O +జన్మస్థలం O +మొదలగు O +వాటి O +ప్రాతిపాదికన O +ప్రభుత్వాలు O +గానీ O +, O +ప్రజలు O +గానీ O +వివక్ష O +చూపకూడదు O +, O +దీని O +ప్రకారం O +హోటల్ O +, O +వినోద O +స్థలాల్లో O +, O +దుకాణాల్లో O +, O +బావులు O +, O +చెరువులు O +, O +స్నానఘట్టాలు O +, O +రహదారులు O +, O +దేవాలయాలు O +మొదల��ు O +వాటిలో O +ఎలాంటి O +షరతులు O +లేకుండా O +ప్రజలు O +వినియోగించుకొనే O +అధికారాన్ని O +ఈ O +ప్రకరణ O +కల్పించింది O +. O + +ఎస్సీ O +, O +ఎస్టీలకు O +స్త్రీ O +, O +శిశు O +సంక్షేమం O +కోసం O +రాజ్యాంగం O +ప్రకారం O +ప్రభుత్వాలు O +ప్రత్యేక O +శాసనాలు O +చేసి O +వారి O +అభివృద్ధికి O +కృషి O +చేస్తున్నాయి O +. O + +ఇందుకు O +కొన్ని O +మినహాయింపులు O +ఉన్నా O +ప్రధానాంశం O +మాత్రం O +ఇదే O +. O + +ఇందులో O +కార్మికవర్గ O +సమస్యలు O +, O +ఉద్యోగాలు O +చేసే O +మహిళల O +ఇబ్బందులు O +, O +పట్టణ O +వాస్తవాలను O +కళ్లకు O +కట్టే O +కల్పిత O +గాథలు O +వంటివి O +ఇతివృత్తంగా O +సాగేవి O +. O + +తదనుగుణంగా O +నాటి O +కథలు O +, O +నవలలతో O +అనేక O +మంది O +స్ఫూర్తిపొందారు O +. O + +ప్రస్తుత O +సమకాలీన O +నేపథ్యంలో O +అనేక O +కొత్త O +ప్రక్రియలు O +, O +ఉప O +- O +ప్రక్రియలు O +, O +అద్భుత O +, O +విజ్ఞాన O +కాల్పనిక O +, O +లఘు O +కాల్పనిక O +, O +కొత్త O +రూపంలో O +పురాణేతిహాసాలు O +, O +ఇన్స్టాగ్రామ్ O +కవిత్వం O +వగైరాలు O +ఉనికిలోకి O +వచ్చాయి O +. O + +మరోవైపు O +సాంకేతిక O +పరిజ్ఞానంతో O +పాటు O +డిజిటల్ O +ప్రపంచం O +వేగంగా O +విస్తరిస్తుండటంతో O +రచయితలు O +, O +పాఠకుల O +మధ్య O +అంతరం O +కూడా O +తగ్గింది O +. O + +దీంతో O +యువతరంలో O +అధిక O +శాతం O +సాహిత్యం O +పై O +నిశితంగా O +దృష్టి O +సారించడానికి O +స్ఫూర్తి O +లభించింది O +అన్నది O +వాస్తవం O +. O + +అలాగే O +స్వీయ O +ప్రచురణ O +సౌలభ్యం O +, O +డిజిటల్ O +వేదికలు O +ఇందుకు O +ఎంతగానో O +తోడ్పడ్డాయి O +. O + +స్వల్ప O +ఆటంకాలు O +ఎదురు O +అయినా O +స్వీయ O +పునరావిష్కరణ O +దిశగా O +భారతీయ O +సాహిత్యం O +సదా O +కొత్త O +మార్గాలను O +అన్వేషిస్తూనే O +ఉంది O +. O + +ఏదేమైనా O +, O +అనేక O +మార్గాల్లో O +బాల O +సాహిత్యం O +ఆవిర్భవించడం O +అందరికీ O +సంతోషం O +కలిగించే O +విషయం O +. O + +కవిత్వ O +ప్రచురణ O +పరిమాణం O +తగ్గుతుండగా O +, O +బాల O +సాహిత్యం O +ముద్రణకు O +మరింత O +మంది O +ప్రచురణకర్తలు O +ముందుకు O +వస్తున్నారు O +. O + +జనాభాలో O +అధిక O +శాతం O +యువతే O +కావడం O +వల్ల O +యువ O +భారతం O +ఇందుకు O +దోహదపడుతుంది O +. O + +హ్యారీ B-NEAR +పోటర్ I-NEAR +అఖండ O +విజయం O +, O +పాశ్చాత్య O +దేశాల్లో O +యువతను O +ఉద్గేశించిన O +ఇతర O +సాహిత్యం O +, O +తదనంతర O +అనువాదాల O +విజయం O +కూడా O +అద్భుతంగా O +దోహదం O +చేశాయి O +అనడంలో O +సందేహం O +లేదు O +. O + +భారతీయ O +సాహిత్యానికి O +ఆది O +నుంచీ O +తనదైన O +విశిష్ట O +శైలి O +ఉంది O +. O + +నవల O +, O +కథ O +, O +పద్యం O +, O +నాటకం O +రూపం O +ఏది O +అయినప్పటికీ O +భారతీయ O +సాహిత్యం O +నానాటికీ O +మరింత O +బలంగా O +ముందుకి O +వెళ్తోంది O +. O + +అంచ���ాలతో O +పోలిస్తే O +ఈ O +ప్రక్రియ O +నెమ్మదిగానే O +సాగుతూ O +ఉండవచ్చు O +- O +కానీ O +, O +" O +నిదానంగా O +అయినా O +స్థిరంగా O +ముందడు O +వేస్తే O +విజయం O +తథ్యం O +" O +అన్న O +నానుడిని O +ఉటంకించడం O +సందర్భోచితం O +. O + +అది O +కాకుండా O +నిర్వహణ O +మరియు O +అజమాయిషీకి O +ప్రత్యేక O +చెల్లింపులు O +ఉంటాయి O +. O + +ఇది O +నిర్మాణాలకు O +చెల్లింపులు O +జరిపే O +విధానం O +నుంచి O +పనితీరు O +ఆధార O +చెల్లింపుల O +విధానానికి O +జరిగిన O +తీవ్రమైన O +మార్పు O +. O + +ఇప్పుడు O +హ్యామ్ O +పద్ధతిని O +నీతి O +ఆయోగ్ O +ఆమోదించింది O +. O + +గంగా O +నది O +పరివాహక O +ప్రాంతం O +ఆవల O +ఉన్న O +రాష్ట్రాలు O +కూడా O +హ్యామ్ O +పద్ధతిని O +అమలు O +చేయడం O +మొదలైంది O +. O + +ఈ O +ప్రాజెక్టులలో O +పునరావాసం O +, O +పరిస్థితిని O +అంచనా O +వేసిన O +తరువాత O +పాత O +ప్లాంట్ల O +స్థాయి O +పెంపు O +వంటివి O +కూడా O +ఉన్నాయి O +. O + +ఆ O +తరువాత O +ఉపనదులకు O +కూడా O +ప్రాజెక్టులను O +ప్రారంభించడం O +జరిగింది O +. O + +గంగా O +నదిలో O +కలుస్తున్న O +పెద్ద O +మురుగునీటి O +కాల్వలను O +మధ్యలో O +ఆపి O +మురుగునీటి O +శుద్ధి O +ప్లాంట్లకు O +మళ్లించడం O +జరిగింది O +. O + +ఉత్తరాఖండ్ O +, O +ఝార్ఖండ్ O +రాష్ట్రాలలో O +గంగా O +నది O +వెంట O +ఉన్న O +అన్ని O +ప్రాజెక్టులను O +పూర్తి O +చేయడం O +జరిగింది O +. O + +అదేవిధంగా O +ఉత్తరప్రదేశ్ O +రాష్ట్రంలో O +గంగా O +నది O +వెంట O +ఉన్న O +కాన్పూర్ O +, O +ప్రయాగ్రాజ్ O +మరియు O +వారణాశిలో O +ఉన్న O +ప్రాజెక్టులను O +కూడా O +పూర్తి O +చేయడం O +జరిగింది O +. O + +పర్యవేక్షణ O +ద్వారా O +నీటి O +నాణ్యతను O +మెరుగుపరచడం O +జరిగింది O +. O + +అది O +ప్రజలకు O +స్పష్టంగా O +కనిపిస్తోంది O +. O + +కుంభమేళా O +అందుకు O +చక్కని O +ఉదాహరణ O +. O + +నిపుణులైన O +సంస్థలచే O +ప్రతి O +ఏటా O +కాలుష్య O +కారక O +పరిశ్రమలను O +తనిఖీ O +చేయడం O +జరుగుతోంది O +. O + +అదేవిధంగా O +బయటకు O +ప్రవహించే O +నీటిని O +శుద్ధి O +చేసే O +ప్లాంట్ల O +ఏర్పాటు O +వల్ల O +పారిశ్రామిక O +కాలుష్యాన్ని O +నిరోధించడానికి O +తోడ్పడింది O +. O + +నీటి O +ప్రవాహం O +మరియు O +జీవావరణం O +అభివృద్ధి O +( O +అవిరళ O +గంగ B-NEL +) O + +దీనిలో O +భాగంగా O +వరద O +ప్రాంతాల O +గుర్తింపు O +మరియు O +సంరక్షణ O +, O +మాగాణి O +నేలల O +సంరక్షణ O +మరియు O +పరిరక్షణ O +ముఖ్యంగా O +పట్టణ O +ప్రాంత O +భూములను O +, O +నీటి O +ఊటలను O +మరియు O +చిన్న O +నదుల O +పునరుజ్జీవన O +ప్రాజెక్టులు O +అమలులో O +ఉన్నాయి O +. O + +సేంద్రీయ O +సేద్యం O +, O +పర్యావరణ O +అనుకూల O +సేద్యం O +, O +ఔషధ O +మొక్కల O +పెంపకం O +మరియు O +నీటి O +వినియోగ O +సామర్ధ్యం O +పె���పు O +వంటి O +చర్యల O +ద్వారా O +సుస్థిర O +వ్యవసాయాన్ని O +ప్రోత్సహిస్తున్నారు O +. O + +వర్షపు O +నీటిని O +ఒడిసిపట్టి O +నిల్వచేయడం O +, O +జలాశయాల O +చిత్రణ O +మరియు O +తిరిగి O +నింపడం O +వంటి O +పనులు O +కొనసాగుతున్నాయి O +. O + +భారత్‌లో O +మానవ O +అభవృద్ధి O +పురోగతి O + +జీవన O +నాణ్యత O +లోపించడం O +, O +లేమి O +, O +పోషకాహార O +లోపం O +, O +నిరక్ష్యరాస్యత O +, O +మానవ O +వనరుల O +అభివృద్ధి O +తక్కువగా O +ఉండడం O +వంటివి O +పేదరికంతో O +ముడివడి O +ఉన్న O +లక్షణాలు O +. O + +తద్వారా O +సంపన్నుల O +నుంచి O +సంపద O +కింది O +స్థాయి O +వారికి O +సహజంగా O +చేరుతుంది O +అని O +, O +సంపద O +పంపిణీకి O +సంబంధించిన O +లక్ష్యాలు O +సహజంగా O +నెరవేరుతాయి O +అని O +అలా O +భావించేవారు O +. O + +మానవ O +అభివృద్ధి O +సిద్ధాంత O +భావన O + +ఈ O +మానవ O +అభివృద్ధి O +అనే O +పదం O +అభివృద్ధి O +ఆర్థికశాస్త్ర O +సాహిత్యంలో O +మానవ O +సామర్థ్యానికి O +విస్తరణ O +అనే O +అర్థంతో O +ప్రయోగించబడి O +ఆమోదయోగ్యం O +అయ్యింది O +. O + +అంటే O +అవకాశాలు O +, O +ఐఛ్చికాలు O +విస్తృతంగా O +ఉండడం O +, O +స్వేచ్ఛ O +విస్తృతం O +కావడం O +, O +మానవ O +హక్కులను O +పూర్ణంగా O +పొందగలగడం O +వంటివి O +. O + +మానవ O +అభివృద్ధి O +నివేదికలు O +, O +మానవ O +అభివృద్ధిని O +కొలిచే O +తీరు O +భావజాలంలో O +ఈ O +రకమైన O +మార్పు O +వచ్చిన O +తర్వాత O +వార్షిక O +మానవ O +అభివృద్ధి O +నివేదికలను O +ప్రచురించడం O +మొదలైంది O +- O +1990లో O +ఐక్యరాజ్యసమితి O +అభివృద్ధి O +కార్యక్రమం O +కింద O +మానవ O +అభివృద్ధి O +తొలి O +నివేదిక O +ప్రచురితమైంది O +. O + +అయితే O +, O +మానవ O +అభివృద్ధి O +సూచిక O +విధానంలోనూ O +లోపాలు O +ఉన్నాయి O +. O + +వనరులు O +దక్కకపోవడం O +, O +అభివృద్ధి O +పంపిణీకి O +సంబంధించిన O +అంశాలు O +, O +ముఖ్యంగా O +అసమానతలకు O +సంబంధించిన O +అంశాలను O +ఇది O +ప్రతిబింబించదు O +. O + +ఇందుకోసం O +1995లో O +తొలిసారిగా O +, O +లింగపరమైన O +అసమానతలను O +ప్రతిబింబించేలా O +మిశ్రమ O +సూచికలను O +తయారు O +చేయడం O +జరిగింది O +. O + +అటు O +తర్వాత O +1997లో O +పేదరికపు O +బహుళ O +స్వభావాలను O +పరిగణనలోకి O +తీసుకుని O +కొలిచే O +విధంగా O +మిశ్రమ O +సూచికను O +ప్రతిపాదించడం O +జరిగింది O +. O + +ఆ O +తర్వాత O +ఈ O +మిశ్రమ O +సూచికలను O +మరిన్ని O +అంశాలను O +అంటే O +ప్రాంతం O +, O +రాజ్యం O +, O +లింగ O +భేదాలు O +, O +జాతులు O +, O +తెగలు O +, O +పల్లె O +- O +పట్టణ O +ప్రాంత O +భేదాలను O +కూడా O +పరిగణనలోకి O +తీసుకుని O +మరింత O +సమగ్రంగా O +తయారు O +చేయడం O +జరిగింది O +. O + +లింగభేద O +( O +స్త్రీ O +పురుష O +) O +అభివృద్ధి O +సూచిక O +( O +జెండర్ O +రిలేటెడ్ O +డె��ెలప్మెంట్ O +ఇండెక్స్ O +- O +జి.డి.ఐ. O +) O +, O +లింగభేద O +సాధికార O +కొలమానం O +( O +జెండర్ O +ఎంపవర్మెంట్ O +మెజర్ O +- O +జి.ఇ.ఎం. O +) O +వంటి O +పద్ధతులు O +1995లో O +వెలుగు O +చూశాయి O +. O + +జి.డి.ఐ. O +కూడా O +హెచ్.డి.ఐ. O +మాదిరిగానే O +దాదాపుగా O +అవే O +అంశాలను O +పరిగణనలోకి O +తీసుకుంటుంది O +గానీ O +స్త్రీ O +, O +పురుషుల O +మధ్య O +లక్ష్యసాధనలో O +ఉండే O +అసమానతలను O +కూడా O +ప్రత్యేకించి O +పరిగణనలోకి O +తీసుకుంటుంది O +. O + +మరోవైపు O +జి.ఇ.ఎం. O +అనేది O +మహిళలు O +ఆర్థిక O +, O +రాజకీయ O +రంగాలలో O +పాలుపంచుకోగలుగుతున్నారా O +లేదా O +అన్న O +అంశాన్ని O +సూచిస్తుంది O +. O + +వారి O +భాగస్వామ్యం O +, O +ఆర్థిక O +, O +రాజకీయ O +రంగాలలో O +భాగస్వామ్యంలోని O +కీలక O +అంశాలలో O +లింగపరమైన O +అసమానతలను O +కొలవడం O +, O +నిర్ణయాలు O +తీసుకునే O +సామర్థ్యం O +వంటి O +వాటి O +మీద O +జి.ఇ.ఎం. O +దృష్టి O +సారిస్తుంది O +. O + +1997లో O +మరో O +ముఖ్యమైన O +మిశ్రమ O +సూచిక O +ప్రాచుర్యంలోకి O +వచ్చింది O +. O + +అదే O +మానవ O +పేదరిక O +సూచిక O +( O +హ్యూమన్ O +పావర్టీ O +ఇండెక్స్ O +- O +హెచ్.పి.ఐ. O +) O +. O + +2010 O +నుంచి O +హెచ్.డి.ఐని O +లెక్కించే O +పద్ధతిలో O +మార్పు O +వచ్చింది O +. O + +అటు O +తర్వాత O +2014లో O +హెచ్.డి.ఆర్. O +ను O +ప్రవేశపెట్టడం O +జరిగింది O +. O + +దీని O +ప్రకారం O +లక్ష్యాలు O +, O +వాస్తవంగా O +గమనించిన O +విలువలకు O +బదులుగా O +కనిష్ట O +, O +గరిష్ట O +విలువలను O +ప్రవేశపెట్టడం O +జరిగింది O +. O + +మానవ O +అభివృద్ధిలో O +భారత్ O +స్థాయి O +ఎక్కడ O +? O + +భారత O +జాతీయాభివృద్ధి O +పథకాలు O +అయిన O +బేటి O +బచావో O +, O +బేటి O +పఢావో O +, O +స్వచ్ఛ O +భారత్ O +, O +మేక్ O +ఇన్ O +ఇండియా O +, O +అందరికీ O +విద్య O +, O +ఆరోగ్యం O +వంటి O +వాటి O +సాఫల్యం O +మానవ O +అభివృద్ధి O +సూచికల O +విషయంలో O +భారత O +పురోభివృద్ధికి O +, O +ప్రధాన O +మంత్రి O +సూచించిన O +అందరికీ O +అభివృద్ధి O +ఫలాలు O +, O +అందరినీ O +కలుపుకుని O +ముందుకు O +వెళ్లాలి O +అనే O +లక్ష్యాలకు O +చాలా O +కీలకం O +. O +" O + +మిలీనీయం O +అభివృద్ధి O +లక్ష్యాలు O + +మిలీనీయం O +అభివృద్ధి O +లక్ష్యాలతో O +ముడివడి O +భారత్‌లో O +ప్రారంభించిన O +పథకాలు O +, O +కార్యక్రమాలు O + +- O +జాతీయ O +గ్రామీణ O +ఉపాధి O +పథకం O +( O +మహాత్మగాంధీ O +జాతీయ O +గ్రామీణ O +ఉపాధిహామీ O +చట్టం O +- O +ఎం.జి.ఎన్.ఆర్.ఇ.జి.ఎ O +) O + +- O +ఆవాస్ O +యోజన O +- O +గ్రామీణ్ O + +- O +దీనదయాళ్ O +అంత్యోదయ O +యోజన O +- O +జాతీయ O +గ్రామీణ O +జీవనోపాధి O +మిషన్ O +( O +నేషనల్ O +రూరల్ O +లైవ్లీహుడ్ O +మిషన్ O +) O +- O +డే.ఎన్.ఆర్.ఎల్.ఎం O +. O + +- O +గ్రామ O +సడక్ O +యోజన O + +- O +జవహర్‌లాల్ O +నెహ్రూ O +జాతీయ O +ప��్టణ O +నవీకరణ O +మిషన్ O + +- O +దీనదయాళ్ O +అంత్యోదయ O +యోజన O + +- O +జాతీయ O +పట్టణ O +జీవనోపాధి O +మిషన్ O +( O +నేషనల్ O +అర్బన్ O +లైవ్లీహుడ్ O +మిషన్ O +) O +- O +డి.ఎన్.యు.ఎల్.ఎం O +. O + +- O +జాతీయ O +ఆహార O +భద్రత O +మిషన్ O + +- O +సమీకృత O +శిశు O +అభివృద్ధి O +సేవలు O +( O +ఇంటిగ్రేటెడ్ O +చైల్డ్ O +డెవెలప్మెంట్ O +సర్వీసెస్ O +- O +ఐ.సి.డి.ఎస్. O +) O + +- O +జాతీయ O +ఆరోగ్య O +మిషన్ O + +- O +సర్వ O +శిక్షా O +అభియాన్ O + +- O +మధ్యాహ్న O +భోజన O +పథకం O + +- O +సమీకృత O +శిశు O +అభివృద్ధి O +పథకం O +కింద O +త్వరితంగా O +శిశు O +సంరక్షణ O +, O +విద్య O + +- O +సర్వ O +శిక్షా O +అభియాన్ O + +- O +బేటి O +బచావో O +బేటీ O +పఢావో O + +- O +సెకండరీ O +విద్య O +కొరకు O +బాలికలకు O +ప్రోత్సాహకాలు O + +- O +రాష్ట్రీయ O +మాధ్యమిక O +శిక్షా O +అభియాన్ O + +- O +రాష్ట్రీయ O +ఉచ్ఛతర్ O +శిక్షా O +అభియాన్ O + +- O +మహిళా O +సమాఖ్య O +కార్యక్రమం O + +- O +సాక్షర్ O +భారత్ O + +- O +సబల O +- O +శిక్షణ O +, O +సాధికారతలకు O +మద్ధతు O +కార్యక్రమం O + +- O +జాతీయ O +ఆరోగ్య O +మిషన్ O + +- O +సమీకృత O +శిశు O +అభివృద్ధి O +పథకం O + +- O +రాష్ట్రీయ O +బాల O +స్వాస్థ్య O +కార్యక్రమం O + +- O +జాతీయ O +ఆరోగ్య O +మిషన్ O + +- O +సమీకృత O +శిశు O +అభివృద్ధి O +పథకం O + +- O +సురక్షిత O +మంత్రిత్వ O +యోజన O + +- O +జాతీయ O +ఎయిడ్స్ O +నియంత్రణ O +కార్యక్రమం O + +- O +దోమల O +ద్వారా O +వచ్చే O +వ్యాధుల O +జాతీయ O +నియంత్రణ O +కార్యక్రమం O + +ఇలాంటి O +ధోరణి O +వల్ల O +లక్ష్యాలను O +చేరుకోలేరు O +. O + +వాటికో O +దృక్పథం O +, O +ఆశయం O +కూడా O +ఉండవు O +. O + +దీని O +దృష్ట్యా O +విధానకర్తలు O +, O +అధికారులు O +విధాన O +నిర్ణయం O +ప్రక్రియను O +అవసరానుగుణంగా O +సమీక్షించాల్సి O +ఉంటుంది O +. O + +అలాగే O +అధికార O +వికేంద్రీకరణ O +ద్వారా O +అట్టడుగు O +స్థాయి O +వరకు O +సహేతుకమైన O +వ్యవస్థను O +పాదుకొల్పాలి O +. O + +ప్రొఫెషనలిజం O +: O +ఇక O +అయిదవ O +అంశం O +సివిల్‌ O +సర్వీసుల్లో O +ప్రొఫెషనలిజం O +అన్నది O +ఎంత O +కీలకమో O +స్పష్టం O +చేసేదే O +. O + +ఒకే O +రకమైన O +ఆలోచన O +తీరు O +, O +రెండవది O +తటస్థ O +వైఖరి O +, O +మూడవది O +సామర్థ్యం O +, O +నాల్గవది O +అజ్ఞాతంగా O +వ్యవస్థను O +నడిపించడం O +. O + +అజ్ఞాతంగా O +పనిచేయడం O +అంటే O +ఎలాంటి O +ప్రచారానికి O +అవకాశం O +ఇవ్వకుండా O +ప్రజా O +ప్రయోజనం O +కోసం O +పనిచేయడం O +అన్న O +మాట O +. O + +మాటల్లో O +చెప్పాలి O +అంటే O +" O +అందరూ O +సమానులే O +కానీ O +కొందరు O +ఎక్కువ O +సమానులు O +" O +అయితే O +విధాన O +నిర్ణయాల్లో O +ఇది O +ప్రాముఖ్యతను O +సంతరించుకోకూడదు O +. O + +ఏ O +ప్రభుత్వ O +అధికారి O +అయినా O +మౌలికమైన O +నియమ O +నిబంధనలను O +ఉల్లంఘించకుండా O +సకాలంలో O +ప్రభుత్వ O +పనులను O +పూర్తి O +చేయాల్సి O +ఉంటుంది O +. O + +ఇక O +అంతిమంగా O +సివిల్‌ O +సర్వీసుల్లో O +సుస్థిరత O +, O +కొనసాగింపు O +ఉన్న O +అప్పుడే O +అప్పగించిన O +బాధ్యతలను O +ప్రతిభావంతంగా O +నిర్వహించే O +అవకాశం O +ఉంటుంది O +. O + +సామాజిక O +సమతూకంతో O +పాటు O +ఇలాంటి O +వ్యక్తులు O +తీసుకునే O +నిర్ణయాలలో O +దూరదృష్టి O +కూడా O +కనిపిస్తుంది O +. O + +ముఖ్యంగా O +అఖిల O +భారత O +సర్వీసులు O +అయిన O +, O +, O +సంబంధిత O +అధికారులకు O +సమగ్ర O +అభివృద్ధి O +దృక్పథాన్ని O +అందిస్తాయి O +. O + +భిన్నత్వంలో O +ఏకత్వ O +సాధనకు O +వేదిక O +అవుతాయి O +. O + +అయితే O +సుస్థిరత O +, O +కొనసాగింపు O +అన్న O +మాట O +మార్పును O +పక్కనబెట్టాలి O +అన్న O +ఆలోచనతో O +కూడుకున్నది O +కాదు O +. O + +ఎందుకంటే O +మార్పు O +అన్నది O +ప్రకృతి O +సహజం O +. O + +అందుకే O +సివిల్‌ O +సర్వెంట్లు O +ప్రజల O +క్షేమం O +, O +దేశ O +సౌభాగ్యం O +కోసం O +మార్పును O +అలవరచుకోవాలి O +సుస్థిరత O +, O +భద్రత O +, O +నిలకడ O +అన్న O +ఆలోచనల O +వెనుక O +ఉన్న O +ఉద్దేశం O +ఎలాంటి O +అవినీతి O +కార్యకలాపాలకు O +లోబడకూడదు O +అన్నదే O +. O + +అయినా O +కూడా O +దురదృష్టవశాత్తు O +పెద్ద O +సంఖ్యలో O +సివిల్‌ O +సర్వెంట్లు O +అవినీతికి O +పాల్పడుతున్నారు O +. O + +కింది O +నుంచి O +పై O +దాకా O +, O +పై O +నుంచి O +కింది O +దాకా O +ఇదే O +రకమైన O +పరిస్థితి O +తాండవిస్తోంది O +. O + +పరిస్థితి O +చక్కబడాలి O +అంటే O +, O +అవినీతి O +ప్రక్షాళన O +జరగాలి O +అంటే O +తక్షణ O +చర్యలు O +అవసరం O +. O + +ఆసక్తికరమైన O +విషయం O +ఏమిటి O +అంటే O +సివిల్‌ O +సర్వెంట్లు O +ఏ O +వ్యవస్థకు O +ఆ O +వ్యవస్థ O +అన్నట్లుగా O +మారుతారు O +. O + +వారే O +మార్పునకు O +సారథులు O +అవుతారు O +. O + +రాజ్యాంగ O +సభలో O +మాట్లాడుతూ O +సివిల్‌ O +సర్వీసులను O +( O +ప్రభుత్వ O +సేవ O +) O +తీవ్రంగా O +సమర్ధించారు O +. O + +ముఖ్యంగా O +దేశభక్తి O +, O +విధేయత O +, O +నిజాయితీ O +, O +సమర్ధత O +అఖిల O +భారత O +సర్వీసులు O +నిర్వహించే O +వారికి O +ప్రత్యామ్నాయం O +లేదు O +. O + +వారు O +కూడా O +ముమ్మాటికీ O +మనలాగే O +అని O +పటేల్‌ O +అన్నారు O +. O + +నేను O +మోసగాళ్లను O +సమర్ధించను O +. O + +సర్వీసులలో O +చాలా O +భాగం O +దేశభక్తితో O +, O +విధేయతతో O +ప్రవర్తించి O +ఉండకపోతే O +కేంద్రం O +కుప్పకూలి O +పోయేది O +. O + +మీరు O +పని O +చేసే O +సాధనాలతో O +కలహించుకోకండి O +. O + +సివిల్‌ O +సర్వీసులు O +లేకపోతే O +అరాచకం O +ప్రబలుతుంది O +. O + +' O +సమర్ధవంతమైన O +అఖిల O +భారత O +సర్వీసు O +కావాలి O +అంటే O +ఆ O +అధికారులు O +స్వేచ్ఛగా O +' O +వారు O +తమ O +అభిప్రాయాలను O +ఎలాంటి O +భయం O +లేక O +��క్షపాతం O +లేకుండా O +' O +మాట్లాడేందుకు O +అవకాశం O +ఇవ్వాలి O +అని O +నా O +సలహా O +. O + +ఈ O +నాడు O +నా O +నా O +అభిప్రాయానికి O +వ్యతిరేకంగా O +పత్రం O +తయారు O +చేయగలడు O +. O + +మీ O +అసంతృప్తి O +, O +ఆగ్రహం O +కలిగిస్తుంది O +అని O +భయపడి O +నిజాయితీగా O +మీ O +అభిప్రాయాన్ని O +వ్యక్తం O +చేయలేకపోతే O +మీరు O +అక్కడి O +నుంచి O +తప్పుకోవడం O +మంచిది O +' O +. O + +' O +దుష్ప్రవర్తన O +లేక O +తప్పులు O +చేసే O +ప్రభుత్వ O +అధికారులను O +నేను O +క్షమించను O +' O + +దేశం O +నిలదొక్కుకోవడంతో O +పాటు O +బలం O +పుంజుకున్న O +తరువాత O +మారవలసిందిగా O +వారికి O +నచ్చజెప్పి O +ఒప్పించవచ్చు O +. O + +' O +వారు O +గౌరవం O +, O +హోదా O +, O +ప్రతిష్ఠ O +కోసం O +పాటుపడేవారు O +మరియు O +ప్రజల O +ప్రేమకు O +పాత్రులు O +' O +. O + +అందువల్ల O +పై O +విషయాలను O +లోతుగా O +ఆలోచించవలసిన O +అవసరం O +ఉంది O +. O + +ఎందుకంటే O +అధికారంలో O +ఉన్న O +వారు O +ఈ O +మార్గదర్శక O +సూత్రాలను O +తప్పనిసరిగా O +ఆచరించాలి O +. O + +వ్యవస్థ O +లక్షణాలు O +. O + +దైనందిన O +వ్యవహారాల్లో O +అధికారులు O +మరియు O +వ్యవస్థ O +పనితీరులో O +మనకు O +వివిధ O +లక్షణాల O +సమష్టిరూపం O +కనిపిస్తూ O +ఉంటుంది O +. O + +' O +రెడ్‌ O +టేపిజం O +' O +( O +అంటే O +జాప్యం O +) O +మరియు O +వివిధ O +రూపాలలో O +ఉండే O +అనిశ్చితి O +కారణంగా O +ఉద్యోగిస్వామ్యాన్ని O +( O +బ్యూరోక్రసీ O +) O +నిందించడం O +జరుగుతుంది O +. O + +కొన్నిసార్లు O +, O +ఉన్నతాధికారులు O +ఫైళ్లలో O +వ్యాఖ్యలు O +రాసే O +సందర్భంలో O +' O +దయచేసి O +చర్చించండి O +' O +( O +వార్తా O +కరే O +) O +అని O +రాస్తారు O +. O + +అయితే O +ఏ O +రోజున O +ఎన్ని O +గంటలకు O +చర్చించాలో O +పేర్కొనరు O +. O + +అంతేకాక O +సంబంధిత O +అధికారి O +తన O +పై O +అధికారి O +దగ్గరికి O +వెళ్ళిన O +అప్పుడు O +ఫైలులో O +పేర్కొన్న O +' O +చర్చ O +' O +జరుగదు O +. O + +ఈ O +కార్యక్రమాలు O +అన్నింటిలో O +ప్రజలకు O +అవగాహన O +కలిపించడం O +, O +గృహావాసాలకు O +పైపుల O +ద్వారా O +నీటి O +సరఫరా O + +ఇందుకోసంగా O +కేంద్ర O +ప్రభుత్వం O +రూ. O +3.60 O +లక్షల O +కోట్ల O +భారీ O +మొత్తాన్ని O +కేటాయించింది O +. O + +నీటి O +కొరత O +ప్రభావం O +ప్రధానంగా O +, O +సుదూర O +ప్రాంతాల O +నుంచి O +ఇంటి O +అవసరాలకు O +నీటిని O +మోసుకొచ్చే O +మహిళల O +మీద O +పడుతుంది O +. O + +కుటుంబ O +అవసరాలకు O +నీటిని O +మోసుకురావడంకి O +గణనీయంగా O +మహిళల O +శారీరక O +శక్తి O +, O +సమయం O +కూడా O +ఖర్చు O +అవుతుంది O +. O + +ఈ O +నేపధ్యంలోనే O +కేంద్ర O +ప్రభుత్వం O +మహిళలకు O +నీటి O +మోత O +చాకిరి O +నుంచి O +విముక్తి O +కలిగించే O +లక్ష్యంతో O +జల్ O +జీవన్ O +మిషన్ O +ప్రారంభించింది O +. O + +నీటి O +వినియోగ O +సామర్ధ్యాన్ని O +మెరుగుపరచుకోవడం O + +కృషి O +సించాయీ O +యోజన O +( O +పీఎంకేఎస్ O +' O +వై O +) O +లోని O +" O +ప్రతి O +చుక్కకు O +మరింత O +పంట O +" O +విభాగంలో O +బిందు O +, O +తుంపర O +( O +డ్రిప్ O +అండ్ O +స్ప్రింక్లర్ O +) O +నీటి O +పారుదల O +పద్ధతులను O +పాటించడం O +ద్వారా O +, O +నీటి O +వినియోగ O +సామర్ధ్య O +పెంపును O +ప్రోత్సహిస్తుంది O +. O + +అందులో O +భాగంగా O +తక్కువ O +నీటితో O +ఎక్కువ O +పంటలు O +పండించే O +విధానాలను O +భాగస్వాములకు O +వివరించేందుకు O +ఎన్‌డబ్యుఎం O +, O +' O +సహి O +ఫసల్ O +' O +ప్రచార O +కార్యక్రమం O +చేపట్టింది O +. O + +వ్యవసాయం O +, O +పరిశ్రమలలో O +నీటి O +వినియోగ O +సామర్ధ్యాన్ని O +పెంపొందించుకోవడం O +ద్వారా O +, O +నీటిని O +ఆదా O +చేసుకునే O +అవకాశాలు O +ఎన్నో O +ఉన్నాయి O +. O + +జల O +కాలుష్యం O + +జాతీయ O +జలాశయాలను O +కాలుష్యం O +నుంచి O +రక్షించేందుకు O +కేంద్ర O +ప్రభుత్వం O +నేషనల్ O +ప్రాజెక్ట్ O +ఆన్ O +ఆక్విఫెర్ O +మేనేజ్మెంట్ O +( O +ఎనేక్యూయుఐఎం O +) O +ప్రారంభించింది O +. O + +నదీ O +జలాలను O +శుద్ధి O +చేసేందుకు O +చేపట్టిన O +ఈ O +పథకం O +ఈ O +తరహా O +ప్రాజెక్టులలో O +ప్రపంచంలోనే O +అతి O +పెద్ద O +ప్రాజెక్ట్ O +. O + +ఈ O +ప్రాజెక్ట్ O +, O +భూగర్భ O +జలాల O +సుస్థిర O +యాజమాన్యాన్ని O +సులభతరం O +చేసేందుకు O +ప్రణాళికలను O +రూపొందిస్తుంది O +. O + +అలాగే O +, O +' O +వర్షపు O +నీటిని O +ఒడిసిపట్టుకుందాం O +' O +, O +' O +సహి O +ఫసల్ O +' O +మొదలైన O +పథకాల O +ప్రచార O +కార్యక్రమాల O +ద్వారా O +భాగస్వాములను O +తట్టిలేపుతోంది O +. O + +ప్రోత్సహిస్తోంది O +. O + +దీనిని O +కేంద్ర O +ఆరోగ్య O +, O +కుటుంబ O +సంక్షేమ O +మంత్రిత్వ O +శాఖ O +ఆధ్వర్యంలోని O +జాతీయ O +ఆరోగ్య O +ప్రాధికార O +సంస్థ O +( O +ఎన్‌హెచ్‌ఎ O +) O +అమలు O +చేస్తోంది O +. O + +దేశవ్యాప్తంగా O +ప్రజలకు O +ఆరోగ్యపరమైన O +గుర్తింపు O +( O +ఐడి O +) O +, O +వ్యక్తిగత O +ఆరోగ్య O +రికార్డులు O +, O +డిజి O +డాక్టరు O +, O +ఆరోగ్య O +సదుపాయాల O +రిజిష్టరీ O +కలిగి O +ఉండేలా O +డిజిటల్‌ O +ఆరోగ్య O +వెసులుబాటును O +కలిగించాలి O +అన్నది O +దీని O +ప్రధాన O +ఉద్దేశ్యం O +. O + +తరువాతి O +దశలో O +ఈ O +- O +ఫార్మసీ O +, O +టెలీమెడిసిన్‌ O +జోడించాలి O +అన్నది O +లక్ష్యం O +. O + +ఎన్‌డిహెచ్‌ఎంను O +ఆయుష్మాన్‌ O +భారత్‌ O +పరిధిలో O +తీసుకొస్తారు O +. O + +జాతీయ O +ఆరోగ్య O +విధానం O +- O +2017 O +సిఫార్సుల O +మేరకు O +2018లో O +ఆయుష్మాన్‌ O +భారత్‌ O +పథకాన్ని O +ప్రారంభించారు O +. O + +ఆయుష్మాన్‌ O +భారత్‌ O +పథకం O +ప్రపంచంలో O +ప్రభుత్వ O +నిధులతో O +అమలవుతున్న O +అతిపెద్ద O +ఆరోగ్య O +కార్యక్రమం O +. O + +ప్రస్తుతం O +మన O +దేశ O +ఆరోగ్య O +రంగంలో O +ఆర్టిఫిషియల్‌ O +ఇంటలిజెన్స్‌ O +( O +ఏఐ O +) O +, O +రోబోటిక్స్ O +, O +ఆగ్మెంటెడ్‌ O +రియాలిటీ O +( O +ఏఆర్ O +) O +, O +వర్చువల్‌ O +రియాలిటీ O +( O +విఆర్ O +) O +, O +3డి O +ప్రింటింగ్ O +, O +3డి O +ఇమేజింగ్‌ O +వంటి O +ఆధునిక O +సాంకేతిక O +పరిజ్ఞానం O +అందుబాటులో O +ఉన్నది O +. O + +ఆరోగ్య O +రంగంలో O +నూతన O +అన్వేషణలతో O +అనేక O +అంకుర O +సంస్థలు O +చక్కగా O +పని O +చేస్తున్నాయి O +. O + +కేంద్రం O +స్టార్ట్‌అప్‌ O +ఇండియా O +, O +స్టాండ్‌ O +అప్‌ O +ఇండియా O +పథకాల O +ద్వారా O +అంకుర O +సంస్థలకు O +చేయూతనిస్తోంది O +. O + +2014లో O +142వ O +స్థానంలో O +ఉన్న O +భారత్‌ O +2019లో O +63వ O +స్థానానికి O +ఎగబాకింది O +. O + +పార్లమెంటులో O +ఈ O +బిల్లును O +నేను O +సమర్ధించాను O +. O + +నేను O +సూచించిన O +కొన్ని O +సలహాలను O +ప్రభుత్వం O +ఆమోదించింది O +. O + +దేశంలో O +ఆరోగ్య O +రంగంలో O +నాణ్యతను O +పెంపొందించడానికి O +వీలవుతుంది O +. O + +భారత్‌లో O +అనుబంధ O +, O +ఆరోగ్య O +నిపుణుల O +ద్వారా O +విద్య O +, O +సేవల O +నాణ్యతను O +కాపాడడానికి O +, O +నియంత్రించడానికి O +ఈ O +బిల్లు O +తోడ్పడుతుంది O +. O + +మన O +దేశంలో O +ఆరోగ్యసేవలు O +చౌకగా O +అందుబాటులో O +ఉండడం O +వల్ల O +వైద్య O +పర్యాటక O +రంగానికి O +ప్రాముఖ్యత O +ఏర్పడింది O +. O + +చెన్నైలో O +పేరొందిన O +మల్టీ O +, O +సూపర్‌ O +స్పెషాలిటీ O +ఆసుపత్రులలో O +అత్యధిక O +సంఖ్యలో O +విదేశీ O +పేషేంట్లు O +చికిత్స O +పొందుతుంటారు O +. O + +విదేశాల O +నుండి O +భారత్‌కు O +వచ్చి O +చికిత్స O +పొందేవారి O +కోసం O +మన O +దేశం O +సులువుగా O +మెడికల్‌ O +వీసా O +జారీ O +చేస్తోంది O +. O + +భారత్‌లో O +చౌకగా O +సత్వరమే O +లభ్యమయ్యే O +ఉత్తమ O +వైద్యసేవలు O +, O +ఆధునిక O +సాంకేతికత O +, O +నైపుణ్యం O +కలిగిన O +డాక్టర్లు O +ఉన్నారు O +. O + +దేశంలో O +వైద్య O +పర్యాటక O +రంగాన్ని O +ప్రోత్సహించడానికి O +కేంద్రం O +2017లో O +సింగిల్‌ O +విండో O +పోర్టల్‌ను O +ప్రారంభించింది O +. O + +మన O +దేశంలో O +ప్రపంచస్థాయి O +ఆరోగ్య O +వైద్య O +సదుపాయాలు O +ఉన్నాయి O +. O + +దేశవ్యాప్తంగా O +ప్రజలకు O +శరవేగంతో O +టీకాలను O +అందిస్తున్నారు O +. O + +అందువల్ల O +, O +నరేంద్రమోదీ O +దార్శనికత O +, O +నాయకత్వంలో O +భారత్‌ O +త్వరలో O +కోవిడ్ O +- O +19ను O +ఓడించి O +ఆత్మనిర్భర O +భారత్‌గా O +నిలుస్తుంది O +అని O +ఆశించవచ్చు O +. O + +దేశభాషలందు O +లెస్స O + +ప్రత్యేక O +వ్యాసం O + +ప్రపంచీకరణ O +నేపథ్యంలో O +భాషా O +వికాసం O + +అజంత O +భాష O +. O + +సంగీతానికి O +అనువు O +అయినది O +అందువల్ల O +త్యాగరాజు O +వంటి O +విద్వాంసులు O +భాషను O +సంగీతానికి O +ఉపయోగిం���ారు O +. O + +గొప్పతనాన్ని O +ఇతర O +భాషీయులు O +, O +పాశ్చాత్యులు O +కొనియాడారు O +. O + +' O +దేశభాషలందు O +లెస్స O +" O +అని O +శ్రీకృష్ణదేవరాయలు O +అన్నారు O +. O + +మాధుర్యాన్ని O +బయటివారు O +ప్రస్తుతిస్తున్న O +అప్పటికీ O +మనలో O +మనకే O +మన O +భాష O +మీద O +మక్కువ O +లేకపోవటం O +విచారకరం O +. O + +భాష O +నిర్వచనం O +: O + +' O +భాష్ O +' O +అనే O +సంస్కృత O +ధాతువు O +నుండి O +భాష O +పుట్టింది O +. O + +' O +భాష్యత O +ఇతి O +భాష O +' O +భాషింపబడేది O +భాష O +. O + +అంటే O +భావ O +వ్యక్తీకరణకు O +, O +భావ O +గ్రహణానికి O +ఉపయోగపడే O +వాగ్రూపమైన O +ధ్వని O +సంకేతమే O +భాష O +జ్ఞాన O +సముపార్జనకు O +భాష O +ముఖ్యమైన O +సాధనం O +. O + +ఇది O +మానవుల్లో O +సంఫీుభావాన్ని O +పెంపొందిస్తుంది O +. O + +తద్వారా O +నాగరికత O +, O +సంస్కృతి O +అభివృద్ధి O +చెందుతాయి O +. O + +సమస్త O +ప్రాణికోటి O +నుండి O +మానవునికి O +విశిష్ట O +స్థానం O +కల్పిస్తుంది O +భాష O +. O + +మానవ O +జీవితంలో O +భాషకి O +ఉన్న O +ప్రాధాన్యతను O +తెలుసుకొన్నాం O +. O + +అయితే O +, O +భాష O +కాలానుగుణంగా O +మార్పుకు O +లోనవుతూ O +ఉంటుంది O +. O + +కొత్త O +పదాలు O +వచ్చి O +చేరుతుంటాయి O +. O + +కొన్ని O +పదాలు O +కాలగమనంలో O +మరుగవుతాయి O +. O + +ఉదాః O +ప్రాచీన O +కాలంలో O +' O +కంపు O +' O +అంటే O +వాసన O +, O +సువాసన O +అనే O +అర్థం O +ఉండేది O +. O + +అర్థ O +పరిణామం O +వల్ల O +ఈ O +పదానికి O +దుర్గంధం O +లేక O +చెడువాసన O +అనే O +అర్థం O +ఏర్పడింది O +. O + +అందువల్లనే O +భాషను O +' O +జీవద్భాష O +' O +అంటారు O +. O + +వ్యవహారంలో O +లేని O +భాషను O +' O +మృతభాష O +' O +అంటారు O +. O + +వాడుకలో O +జరుగుతున్న O +మార్పులను O +పరిశీలించిన O +యునెస్కో O +భాష O +కూడా O +మృతభాష O +జాబితాలోకి O +చేరిపోతోంది O +అని O +ఆందోళన O +వ్యక్తం O +చేయడం O +ఇక్కడ O +గమనార్హం O +. O + +దీనిని O +తేలికగా O +తీసుకోకుండా O +నిశితంగా O +పరిశీలించి O +బోధన O +, O +వాడకం O +పై O +దృష్టి O +కేంద్రీకరించి O +ప్రభుత్వం O +తగు O +చర్యలు O +చేపట్టాలి O +. O + +విద్యావేత్తలు O +, O +పండితులు O +, O +తల్లిదండ్రులు O +తమ O +సహకారాన్ని O +అందించాలి O +. O + +ఆ O +విషయాలను O +గురించి O +చర్చించడమే O +ఈ O +వ్యాసం O +ప్రధానోద్దేశం O +. O + +మాతృభాష O +: O + +భాషా O +బోధనలో O +మాతృభాషకు O +అధిక O +ప్రాధాన్యం O +ఉంది O +. O + +మాతృభాష O +అంటే O +ఏమిటో O +చూద్దాం O +. O + +ఎలాంటి O +ప్రయత్నం O +లేకుండా O +శిశువు O +అనుకరణ O +నేర్చుకొనేది O +మాతృభాష O +అంటే O +తల్లి O +దగ్గర O +ఉగ్గుపాలతో O +నేర్చుకొనే O +భాషనే O +మాతృభాష O +అంటున్నారు O +. O + +ఆంగ్లంలో O +' O +Mother O +Tongue O +అనే O +పదానికి O +సమానార్థకంగా O +' O +' O +తల్లిభాష O +' O +అని O +కూడా O +అంటారు O +. O + +జ��ఞానసముపార్జనకు O +మాతృభాషే O +చక్కటి O +పునాది O +అని O +భాషావేత్తల O +అభిప్రాయం O +. O + +కొత్త O +విషయాలను O +పరభాషలో O +కన్నా O +సొంతభాషలో O +అధ్యయనం O +చేయడం O +సులభం O +అవుతుంది O +. O + +" O +పరభాష O +ద్వారా O +నేర్చే O +విద్య O +సోపానాలు O +లేని O +సౌధం O +లాంటిది O +" O +అని O +రవీంద్రనాథ్ O +ఠాగూర్ O +అన్న O +మాటను O +బట్టి O +భాషా O +బోధనలో O +మాతృభాష O +ప్రాధాన్యత O +తెలుస్తోంది O +. O + +ఆర్థిక O +, O +పారిశ్రామిక O +ప్రగతికి O +ప్రతీక O + +యోజన O +బృందం O + +ఆధునిక O +రాష్ట్రంమైన O +మహారాష్ట్రకు O +పశ్చిమాన O +అరేబియా B-NEL +సముద్రం I-NEL +; O +వాయవ్యంగా O +గుజరాత్ O +, O +కేంద్రపాలిత O +ప్రాంతమైన O +దాద్రా B-NEL +నాగర్ I-NEL +హవేలీ I-NEL +; O +ఉత్తరం O +- O +ఈశాన్యం O +వైపున O +మధ్యప్రదేశ్ O +; O +తూర్పు O +దిశలో O +ఛత్తీస్గఢ్ O +; O +దక్షిణాన O +కర్ణాటక O +; O +ఆగ్నేయంగా O +ఆంధ్రప్రదేశ్ O +; O +నైరుతి O +దిశలో O +గోవా O +సరిహద్దులుగా O +ఉన్నాయి O +. O + +వివిధ O +నదీ O +తీరాల్లో O +, O +నదీ O +లోయల్లో O +రాతియుగం O +నాటి O +పరికరాలతో O +కూడిన O +అనేక O +ప్రదేశాలు O +ఉన్నట్లు O +పలు O +నివేదికలు O +పేర్కొంటున్నాయి O +. O + +చారిత్రక O +దృష్టికోణం O + +ఇది O +రాష్ట్రంలో O +అత్యంత O +ప్రగతిశీల O +కాలం O +కాగా O +, O +పాశ్చాత్య O +ప్రపంచంతో O +అంతర్జాతీయ O +వాణిజ్యం O +జోరు O +అందుకున్నది O +ఈ O +కాలంలోనే O +. O + +మహారాష్ట్రలోని O +ఓడరేవులు O +ఈ O +దిశగా O +కీలక O +పాత్ర O +పోషించాయి O +. O + +భాజా O +, O +పీతల్ B-NEL +ఖోర్ I-NEL +, O +కార్లా O +నాసిక్ O +వంటి O +బౌద్ధుల O +రాతిగుహల O +తవ్వకాలలో O +ఈ O +వాస్తవం O +ప్రతిఫలిస్తుంది O +. O + +గుజరాత్ O +నుంచి O +పాలన O +సాగించిన O +పాశ్చాత్య O +క్షత్రపులు O +శాతవాహనులను O +జయించి O +, O +కొంత O +కాలం O +పాటు O +వారి O +భూభాగాన్ని O +తమ O +అధీనంలో O +ఉంచుకున్నారు O +. O + +ఆధునిక O +మహారాష్ట్రలోనే O +గాక O +ఆంధ్రప్రదేశ్ O +, O +కర్ణాటక O +, O +మధ్యప్రదేశ్ O +ప్రాంతాలకూ O +శాతవాహనుల O +పాలన O +విస్తరించింది O +. O + +శాతవాహనుల O +పతనం O +తర్వాత O +మహారాష్ట్రలోని O +వివిధ O +ప్రాంతాల్లో O +అభీరులు O +, O +త్రికూటులు O +వగైరా O +పాలకులు O +అనేక O +చిన్న O +రాజ్యాలను O +స్థాపించారు O +. O + +ప్రపంచదృక్పథం O +. O + +విశిష్ట O +వ్యాసం O +. O + +ఐ.ఎఫ్.ఎస్ O +: O +కొనసాగుతున్న O +ప్రాధాన్యత O +. O + +అది O +నిజంగా O +గడ్డు O +కాలం O +. O + +తొలి O +ఆంగ్లో O +- O +మరాఠా O +యుద్ధంలో O +ఎంతో O +శ్రమతో O +బయటపడ్డ O +కాలం O +. O + +మరోవైపు O +దక్షిణాదిన O +చేతిలో O +వారు O +ఓడిపోయారు O +. O + +బ్రిటిష్‌ O +పార్లమెంట్‌ O +పిట్స్‌ O +ఇండియా O +యాక్ట్‌ O +అమోదించడానికి O +సిద్ధమౌతున్న O +సమయం O +అది O +. O + +ఆ O +చట్టం O +గల O +స్వతంత్ర O +అధికారాలను O +మరింత O +పరిమితం O +చేసేందుకు O +ఉద్దేశించినది O +. O + +ఈ O +విభాగాన్ని O +దౌత్య O +వ్యవహారాలకు O +మరింత O +విస్తరింపచేశారు O +. O + +ఆ O +తర్వాత O +కాలక్రమంలో O +అది O +ఐఎఫ్‌ఎస్‌గా O +అవతరించింది O +. O + +1843 O +నాటికి O +బ్రిటిష్‌వారు O +శక్తిమంతులుగా O +ఉన్నారు O +. O + +కేవలం O +పంజాబ్‌ను O +మాత్రమే O +స్వాధీనం O +చేసుకోవాల్సి O +ఉండేది O +. O + +వివిధ O +చార్టర్‌ O +చట్టాల O +వల్ల O +ఒకప్పటి O +పట్టును O +కోల్పోయింది O +. O + +ఈ O +దశలో O +బ్రిటిష్‌ O +ప్రభుత్వం O +మరింత O +మెరుగైన O +రీతిలో O +కార్యకలాపాలు O +సాగించేందుకు O +విదేశీ O +విభాగాన్ని O +పునర్వ్యవస్థీకరించాలి O +అని O +నిర్ణయించింది O +. O + +అవి O +విదేశీ O +, O +హోమ్ O +, O +ఫైనాన్స్ O +, O +మిలిటరీ O +. O + +అందువల్ల O +నూతనంగా O +ఏర్పడబోయే O +దేశానికి O +సంబంధించి O +ఈ O +విభాగానికి O +కొత్త O +పేరు O +, O +భిన్నమైన O +వ్యవస్థ O +అవసరం O +అయ్యింది O +. O + +విదేశాలలో O +భారతదేశ O +దౌత్య O +, O +కాన్సులార్ O +, O +వాణిజ్య O +కార్యకలాపాలకు O +సంబంధించి O +ప్రాతినిధ్యానికి O +ఫారిన్‌ O +సర్వీస్ O +( O +ఐఎఫ్‌ఎస్ O +) O +ను O +ఏర్పాటు O +చేశారు O +. O + +ఐఎఫ్‌ఎస్‌ O +ప్రపంచంలోనే O +అత్యంత O +సమర్దవంతమైన O +సివిల్‌సర్వీసు O +. O + +అంతేకాదు O +దౌత్యపరమైన O +వ్యవహారాలకు O +సంబంధించి O +అత్యంత O +ప్రత్యేకత O +కలిగిన O +విభాగం O +ఇది O +. O + +ఇది O +పలు O +పద్ధతులలో O +భారతదేశ O +విదేశీ O +సంబంధాలను O +చక్కగా O +నిర్వహిస్తూ O +వస్తున్నది O +. O + +అంతర్జాతీయ O +వేదికలపై O +ఇండియా O +తరఫున O +ప్రాతినిధ్యం O +వహించడంలో O +, O +ఇండియా O +తరఫున O +సంప్రదింపులలో O +, O +జాతీయ O +ప్రయోజనాలు O +కాపాడడం O +, O +ఇతర O +దేశాలతో O +స్నేహపూర్వక O +సంబంధాలు O +నెలకొల్పడం O +, O +విదేశీ O +వ్యవహారాలకు O +సంబంధించి O +కీలక O +సమాచారాన్ని O +సేకరించడం O +, O +ఆ O +విషయాలపై O +ప్రభుత్వానికి O +నివేదించడం O +ఈ O +విభాగం O +బాధ్యత O +. O + +ప్రభుత్వానికి O +చెందిన O +విదేశాంగ O +విభాగం O +, O +విదేశాలలో O +తమ O +దేశ O +ప్రయోజనాలకు O +ప్రాతినిధ్యం O +వహించేందుకు O +బాధ్యత O +వహించడం O +, O +విదేశాంగ O +విధాన O +నిర్ణయాలకు O +కీలకమైన O +సమాచారాన్ని O +సేకరించడం O +, O +అందించడం O +దీని O +బాధ్యత O +. O + +ఫారిన్‌ O +సర్వీస్‌ O +అధికారులు O +ఈ O +విభాగానికి O +వెన్నెముకగా O +ఉంటారు O +. O + +ఇతర O +దేశాలలో O +భారతదేశ O +ప్రయోజనాలను O +కాపాడుతూ O +, O +శాంతి O +, O +సుసంపన్నతను O +పెంపొందించడం O +ఈ O +విభాగం O +లక్ష్యం O +. O + +తమ O +దేశ O +విదేశాంగ O +విధానాన్ని O +ఇతర O +దేశాలతో O +జరిపే O +కీలక O +రాజకీయ O +సంభాషణలలో O +గట్టిగా O +సమర్ధించడం O +, O +తమ O +దేశ O +పౌరులు O +ఇతర O +దేశాలలో O +పర్యటించేందుకు O +, O +లేదా O +అక్కడి O +ప్రజలు O +ఇక్కడికి O +పర్యటనకు O +వచ్చేందుకు O +సహాయపడడం O +వంటివి O +ఎన్నో O +విధులను O +ఈ O +విభాగంలోని O +వారు O +నిర్వహిస్తుంటారు O +. O + +సామాజిక O +దర్పణం O + +స్వాత్రంత్ర్యనంతర O +సాహిత్యం O + +సాహిత్య O +చరిత్ర O +ఎల్లప్పుడూ O +సమాజ O +చరిత్రకు O +అద్దం O +పట్టాలి O +అని O +లేదు O +కానీ O +కొన్నిసార్లు O +, O +సామాజిక O +- O +రాజకీయ O +మార్పులకు O +అద్దం O +పడుతుంది O +, O +మరి O +కొన్నిసార్లు O +సామాజిక O +- O +రాజకీయ O +మార్పులకు O +గల O +అవకాశాలను O +కూడా O +ప్రతిబింబిస్తుంది O +. O + +కానీ O +సమకాలిన O +సాహిత్యంలో O +అప్పటికే O +ఉన్న O +విభిన్నమైన O +సృజనాత్మక O +పోకడలు O +చిన్నచిన్న O +మార్పులతొ O +కొనసాగాయి O +. O + +1947లో O +స్వాతంత్ర్యం O +తెచ్చిన O +చిగురించిన O +ఆశలు O +, O +ఆనందోత్సాహాలతో O +పాటు O +విభజన O +రగిల్చిన O +విషాదం O +, O +దుఃఖం O +కూడా O +గూడుకట్టుకు O +ఉన్నాయి O +. O + +సుమారు O +ఒక O +శతాబ్దం O +పాటు O +జరిగిన O +పోరాట O +ఫలితంగా O +స్వేచ్చ O +పొందే O +అవకాశం O +లభించిన O +అప్పటికీ O +విభజన O +సందర్బంగా O +లక్షలాది O +మంది O +ప్రజలు O +స్థానభ్రంశం O +చెందడంతో O +పాటు O +మత O +హింస O +చెలరేగడంతో O +జరిగిన O +ప్రాణనష్టం O +వల్ల O +ఆనందోత్సాలు O +కుదేలు O +అయ్యాయి O +. O + +ఇది O +సాహిత్యంలో O +కూడా O +ప్రతిబింబించింది O +. O + +విభజన O +సమయంలో O +చెలరేగిన O +హింస O +పెల్లుబికిన O +క్రూరత్వం O +, O +ఆ O +తర్వాత O +జరిగిన O +మత O +ఘర్షణలు O +ప్రజలలో O +తీవ్ర O +మనస్తాపాన్ని O +కలిగించాయి O +. O + +ఈ O +దుఃఖం O +కొంతమంది O +రచయితల O +రచనలలో O +ప్రతిబింబిస్తుంది O +. O + +వారిలో O +ఆగ్యేయ O +( O +స్చచిదానంద O +హీరానంద O +వాత్స్యాయన్ O +) O +అత్యంత O +ప్రసిద్ధ O +రచయిత O +. O